1

LEMBAR SOAL
Mata Pelajaran
Kelas
Wacanen kang premati !

:
:

BAHASA JAWA
VI ( Enam )

Guru
Guru iku sawijine pakaryan kang luhur, jalaran lelabuhane gedhe banget tumrape nusa lan bangsane
mligine ing babagan pendhidhikan. Mula ing ngendi-endi panggonan guru tansah diajeni lan dikurmati dening
masyarakat.
Dadi guru mono tanggung jawabe gedhe banget, jalaran saben sasolah tingkahe tansah dadi panutane
masyarakat. Miturut tembung kerata basa guru iku pawongan sing kudu digugu lan ditiru. Sejatine guru iku ora
mung pawongan sing mulang ing sekolahan bae, nanging sapa bae sing tau maringi ngelmu marang awake dhewe
bisa kita arani guru.
Ing jaman saiki sebutan guru iku umume mung kanggo wong sing mulang ing bangku sekolahan bae.
Nanging yen ing jaman biyen ora, jalaran para guru ing jaman biyen anggone mulang utawa maringi ngelmu ing
papan dununge ana panggonan sing ora gumathok. Sebutan guru ing jaman biyen akeh banget umpamane: resi,
pandhita, sang kawya, empu, sang bagawan, lan sapanunggalane.
Ing jaman saiki guru iku saben pawongan sing wis lulus lan duweni ijasah utawa sertifikat guru. Maju
mundure bangsa ing babagan pendhidhikan ditemtokake bapak lan ibu guru. Anane manungsa bisa pinter, bisa
nggayuh pangkat sing dhuwur, sarta bisa nindakake apa bae, kabeh mau amarga panggulawenthahe sarta
pangrengkuhe para guru, nalika isih ana papan pasinaon. Mulane wus trep banget yen guru iku antuk sebutan
Pahlawan Tanpa Tanda Jasa.
I. Wangsulana pitakon ngisor iki kanthi bener!
1.
2.
3.
4.
5.

Apa sebabe guru iku sawijine pakaryan sing luhur?

Nyangapa sebabe guru iku duweni tanggug jawab guru iku ora gampang?
Sapa bae sing kena di arani guru?
Ing papan ngendi wae guru jaman biyen anggone mulang para siswane?
Apa tegese Pahlawan Tanpa Tanda Jasa?

II. Wenehana tanda ping (x) ing aksara a, b, c, utawa d sangarepe wangsulan kang koanggep bener!
6.

Indonesia Negara kang subur makmur, ayem tentrem, kerta .

a. raharja
c. prahara
b. manungsa
d. rahayu

7.

Panggonane tembung saroja ing ukara ngisor iki sing paling bener yaiku.
a. Mumpung isih mudha kudu sekti mandraguna.
b. Yen ketemu gurune ing ngendi bae kudu gagah prakosa .
c. Swarane wong-wongsing nonton keprungu rame gumuruh.
d. Mumpung isih duwe tangga teparo kudu sinau sing memperng.

8.

Gagah prakosa, guyup rukun, andhap asor kalebu tembung .

a. dwilingga
c. saroja
b. camboran
d. garba

9.

Tembung loro utawa luwih sing digandheng dadi siji nanging nduweni sesambungan teges utawa tegese siji
diarani .
a. tembung entar
c. tembung camboran
b. tembung garba
d. tembung sroja
10. Tembung-tembung ngisor iki sing kalebu tembung camboran wutuh yaiku .
a. bangjo
c. lunglit
b. nagasari
d. doltinuku
11. Olehe budhal lelungan kosik wae amarga isih sasi Muharam (Suro). Tembung camboran kosik asale saka
tembung .
a. mengko dhisik
c. ngoko dhisik
b. kowe dhisik
d. kowe dhisik
12.
a. Sukarti nandur kembang
b. Sudarti nandur mawar

Yen ditulis latin unine .

c. Sukarti nandur kacang
d. Sunarto nandur jagung

13. Pambarepe Pandhawa yaiku Yudhistira. Yudhistira yen ditulis Jawa yaiku .
a.

c.

b.
d.
14. Golek warta, katerangan utawa panemu tumrap sawijine prakara utawa kahanan kanggo keperluane tartamtu
klebu .
a. tujuwane wawancara
c. tembung saroja
b. wawancara bebas
d. pitakon
UAS SD TP 2014/2015

Basa Jawa 6

2
15. Wawancara kang pitakone ora ditemtoake luwih dhiasik, gumantung marang swasananing wawancara, dene
respondhen bebas njawab gumantung marang pitakone, diarani .
a. wawancara individu
c. durung digoleki
b. wawancara bebas
d. arep digoleki
16. Ardi
: ?
Bakul
: iku salusin Rp 7.500,00
Ardi
: kula tumbas setengah lusin mas.
Ukara kang trep kanggo nggenepi pacelathon ing dhuwur sing bener yaiku .
a. Sinten asmane, Mas?
c. Buku niki reginipun pinten, Mas?
b. Mundhut napa Mas?
d. Mundhut pinten lusin, Mas
17. Puisi jawa gagrak anyar kang ora kaiket karo guru gatra, guru lagu, lan guru wilangan nanging isih ngugemi
anane rasa kaendahan diarani .
a. paribasan
c. geguritan
b. parikan
d. Cangkriman
18. Endahing geguritang dumunung ana ing bab-bab kaya kang kasebut ing ngisor iki, kajaba .
a. nggunakake wirama utawa lagune
b. busanane basa kang maneka warna
c. Pilihane tetembungan sing mentes, trep, lan mantesi
d. tanpa nggunaake busanane basa kang maneka warna
19. Ancik-ancik pucuking eri, kalebu .
a. sanepa
c. cangkriman
b. paribasan
d. parikan
20. Prakara cilik dadi prakara sing gedhe paribasane .
a. grojokan dadi kriwikan
c. kegedhen empyak kurang cagak
b. emprit abuntut bedhug
d. kriwikan dadi grojogan
21. Cacahe gatra (baris) saben sapada ing tembang macapat diarani .
a. guru gatra
c. Guru gatra
b. guru sastra
d. Guru wilangan
22. Cacahe wanda (suku kata) saben sapada ing tembang macapat diarani .
a. guru sastra
c. guru gatra
b. Guru wilangan
d. Guru lagu
23. Maskumambang
dhuh anakmas sira wajib angurmati
marang yayah rena
aja pisan kumawani
anyenyamah gawe susah
tembang macapat sapada ing dhuwul ngemu piweling
a. karo wong tuwa kudu ngurmati
c. anak wani marang wong tuwa
b. anak tresna marang wong tuwa
d. anak ora seneng gawe susah
24. Apa batangane cangkriman ditekak gulune, banjur nguyuhi?
a. timbangan
b. bubur panas kokopen
c. ngombe nglenggak banyu saka kendi
d. ditakoni kok ngguya-ngguyu
25. Tuma ngguyu batangane .
a. dina Sabtu padaha ngguyu
b. watu lima ditunggu cuyu
c. tuku jajan karo ngguyu
d. ditakoni kok nguya-nguyu
26. Kala wingi Eyang mundhut nyampingan sidamukti kaliyan parangrusak tembung nyamping ngokone .
a. sarung
c. bathik
b. kemul
d. jarik
27. Menawi saestu dereng pirsa, panjenengan . dhateng anak kula kemawon supados langkung gampil!
a. tanglet
c. mundhut pirsa
b. nyuwun pirsa
d. taken
Bapak ngendika, Kowe kudu bekti marang wong tuwa. Ukara iki klebu ukara .
a. crita
c. pakon
b. kandha
d. tanggap
28. Marini nyirami kembang ing latar. Ukara kasebut wasesane .
a. nyirami
c. ing latar
b. Marini
d. kembang
29. Ukara ing ngisor iki kang klebu ukara tanduk yaiku
a. Andi dingendikani Bapak supaya sregep sinau.
b. Bapak ngendikani Ani supaya sregep sinau.
c. Parine dipangan tikus
d. Swarane wong nonton mbata rubuh
30. Suteja nadhahi banyu udan nganggo ember.
Ukara tanduk ing ndhuwur yen didadekake ukara tanggap yaiku .
a. Nganggo ember banyu udan ditadhahi Suteja
b. Banyu udan ditadhahi Suteja nganggo ember
c. Ditadhahi Suteja banyu udan nganggo ember
d. Suteja nganggo ember banyu udan ditadhahi
UAS SD TP 2014/2015

Basa Jawa 6

3
31. Ing taun 1942 Walanda kalah perang karo Jepang. Sabanjure Indonesia banjur dijajah dening Jepang. Supriadi
melu latihan pemuda ana ing kutha Tangerang.
Bakune gagasan paragrap ing dhuwur yaiku.
a. Ing taun 1942 Walanda kalah perang karo Jepang.
b. Sabanjure Indonesia banjur dijajah dening Jepang.
c. Rikala dijajah dening Jepang.
d. Supriadi melu latian pemuda.
32. Dhek wingi ibu nggoreng gedhang. Ukara kasebut duweni pola .
a. J W L K
c. K L W J
b. J K L W
d. D J W L
33. Sing jumeneng ratu ing Mandura taiku .
a. Prabu Dasamuka
c. Prabu Kresna
b. Prabu Puntadewa
d. Prabu Baladewa
34. Metune Punakawan ing pewayangan diarani .
a. perang sore
c. jejeran
b. gara-gara
d. perang gagal
III.Isaenana ceceg-ceceg ing ngisor iki kanti wangsulan sing bener
35. Kang diarani Punakawan yaiku .
36. Pak, layang iki wenehna Bu Guru. Yen dikramakake .
37. Tembang kinanthi ana . gatra.
38. Wis diwenehi sethithik isih njaluk maneh sing luwih akeh. Paribasane .
39. temB= p=ku/ unine .
40. Wis gedhe kak ngguyu tuwa. Batangane .
41. Sing nraju mas iku .
42. Kabeh wong yen dikongkon milih kepengin urip kepenak. Urip kepenak kosok baline .
43. Bijine ulangan adhiku yen digunggung rata-rata 8. Tembung digunggung tegese .
44. Bu Guru jumeneng wonten ngajeng kelas. Jumeneng basa ngokone .
IV. JAWABLAH PERTANYAAN DI BAWAH INI DENGAN JAWABAN TEPAT!
45. Gawea ukara pitakon nganggo tembung kepriye!
46. Apa tegese paribasan endhas gundhul dikepeti?
47. Yen ibune siji anake loro, yen ibune loro anake siji, yen ibune telu ora duwe anak, apa batangane cangkriman
iku?
48. Simbah dhahar kacang goreng, tulisen nganggo aksara Jawa!
49. Aranana papat (4) wae sing kalebu tembang macapat!
KUNCI JAWABAN
MATA PELAJARAN BAHASA JAWA
KELAS : VI ( ENAM )
I. PERTANYAAN BACAAN
1. Jalaran lelabuhane gedhe banget tumrape bangsa lan Negara
2. Jalaran saben sasolahtingkahe tansah dadi panutane masyarakat, uga pawongan sing
kudu digugu lan ditiru.
3. Sapa wae sing tau maringi ngelmu marang awake dhewe.
4. Panggonan sing ora tertamtu.
5. Pahlawan sing ora nduweni tandha jasa saka pamarentah sing awujud piagam utawa
bintang kehormatan.
II. PILIHAN GANDA
6.
A
11 A
16.
C
21 C
26.
D
31 B
.
.
.
7.
C
12 A
17.
C
22 B
27.
B
32 A
.
.
.
8.
C
13 A
18.
D
23 A
28.
B
33 D
.
.
.
9.
C
14 A
19.
B
24 C
29.
A
34 D
.
.
.
10 B
15 B
20.
D
25 B
30.
C
35 B
.
.
.
.
III.

ISIAN
36. Semar, Gareng, petruk, Bagong
37. Pak serat punika panjenengan aturaken Bu Guru
38. 6 (nenem)
39. diwenehi ati ngrogoh rempela
40. tembang pangkur

IV. JAWABAN SINGKAT

46. kebijaksanaan guru
UAS SD TP 2014/2015

41.
42.
43.
44.
45.

Skor =

nangis
pundhake
sengsara
dijumlah
ngadeg

I + II + III + IV
x 100
80

Basa Jawa 6
10+ 30+20+15
x 100 =
80

4
47. wong kepenak tansah dikenekake
48. salak
49.
50. Kebijakan guru

UAS SD TP 2014/2015

Basa Jawa 6