Über dieses Buch

Dies ist ein digitales Exemplar eines Buches, das seit Generationen in den Regalen der Bibliotheken aufbewahrt wurde, bevor es von Google im
Rahmen eines Projekts, mit dem die Bücher dieser Welt online verfügbar gemacht werden sollen, sorgfältig gescannt wurde.
Das Buch hat das Urheberrecht überdauert und kann nun öffentlich zugänglich gemacht werden. Ein öffentlich zugängliches Buch ist ein Buch,
das niemals Urheberrechten unterlag oder bei dem die Schutzfrist des Urheberrechts abgelaufen ist. Ob ein Buch öffentlich zugänglich ist, kann
von Land zu Land unterschiedlich sein. Öffentlich zugängliche Bücher sind unser Tor zur Vergangenheit und stellen ein geschichtliches, kulturelles
und wissenschaftliches Vermögen dar, das häufig nur schwierig zu entdecken ist.
Gebrauchsspuren, Anmerkungen und andere Randbemerkungen, die im Originalband enthalten sind, finden sich auch in dieser Datei – eine Erin-
nerung an die lange Reise, die das Buch vom Verleger zu einer Bibliothek und weiter zu Ihnen hinter sich gebracht hat.

Nutzungsrichtlinien

Google ist stolz, mit Bibliotheken in partnerschaftlicher Zusammenarbeit öffentlich zugängliches Material zu digitalisieren und einer breiten Masse
zugänglich zu machen. Öffentlich zugängliche Bücher gehören der Öffentlichkeit, und wir sind nur ihre Hüter. Nichtsdestotrotz ist diese
Arbeit kostspielig. Um diese Ressource weiterhin zur Verfügung stellen zu können, haben wir Schritte unternommen, um den Missbrauch durch
kommerzielle Parteien zu verhindern. Dazu gehören technische Einschränkungen für automatisierte Abfragen.
Wir bitten Sie um Einhaltung folgender Richtlinien:

+ Nutzung der Dateien zu nichtkommerziellen Zwecken Wir haben Google Buchsuche für Endanwender konzipiert und möchten, dass Sie diese
Dateien nur für persönliche, nichtkommerzielle Zwecke verwenden.
+ Keine automatisierten Abfragen Senden Sie keine automatisierten Abfragen irgendwelcher Art an das Google-System. Wenn Sie Recherchen
über maschinelle Übersetzung, optische Zeichenerkennung oder andere Bereiche durchführen, in denen der Zugang zu Text in großen Mengen
nützlich ist, wenden Sie sich bitte an uns. Wir fördern die Nutzung des öffentlich zugänglichen Materials für diese Zwecke und können Ihnen
unter Umständen helfen.
+ Beibehaltung von Google-Markenelementen Das "Wasserzeichen" von Google, das Sie in jeder Datei finden, ist wichtig zur Information über
dieses Projekt und hilft den Anwendern weiteres Material über Google Buchsuche zu finden. Bitte entfernen Sie das Wasserzeichen nicht.
+ Bewegen Sie sich innerhalb der Legalität Unabhängig von Ihrem Verwendungszweck müssen Sie sich Ihrer Verantwortung bewusst sein,
sicherzustellen, dass Ihre Nutzung legal ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass ein Buch, das nach unserem Dafürhalten für Nutzer in den USA
öffentlich zugänglich ist, auch für Nutzer in anderen Ländern öffentlich zugänglich ist. Ob ein Buch noch dem Urheberrecht unterliegt, ist
von Land zu Land verschieden. Wir können keine Beratung leisten, ob eine bestimmte Nutzung eines bestimmten Buches gesetzlich zulässig
ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass das Erscheinen eines Buchs in Google Buchsuche bedeutet, dass es in jeder Form und überall auf der
Welt verwendet werden kann. Eine Urheberrechtsverletzung kann schwerwiegende Folgen haben.

Über Google Buchsuche

Das Ziel von Google besteht darin, die weltweiten Informationen zu organisieren und allgemein nutzbar und zugänglich zu machen. Google
Buchsuche hilft Lesern dabei, die Bücher dieser Welt zu entdecken, und unterstützt Autoren und Verleger dabei, neue Zielgruppen zu erreichen.
Den gesamten Buchtext können Sie im Internet unter http://books.google.com durchsuchen.
 ‫‪Abdülhalim‬‬

‫ممدوح‬
‫بدالحليم‬
‫ع‬
‫‪Princeton University Library‬‬

‫‪32101 076399706‬‬

‫‪3‬‬
‫‪Menduh‬‬

‫‪3‬‬
‫ولمدكیغی‬
‫اي‬ ‫بر‬
‫دبولقتلق‬ ‫ایجندریه‬
‫هب‬

‫طابعي ‪ :‬اوخانس فريد‬

‫مقافيه‬ ‫تعارودييهخامقتكندن‬
‫كمال‬ ‫زل‬
‫م دببزبنريته‬
‫تارقمبياصاهنتلاته‬
‫جفو‬
‫ایکروچک‬
‫ددکل‬
 ‫)‪(RECAP‬‬
‫‪PL25‬‬
‫‪• A 223‬‬
‫‪) 834‬‬

‫معلم محترم اكرم بك افندی حضرتلرینه تقدمه احقرانه در‬

‫بنده عا ۔‬

‫عبدالحلميمدوح‬
 ‫سوزنه بیوك بربخشایش فطرتدر که وجود انسانیت‬
‫انكله تأيد ايدييور‪.‬‬
‫حالبوكه وجدانه نفوذ ایدن هانکي سوز واردر که‬
‫ادبیات دینان سمای مصفاده برکوکب رونقدار اولمقدن‬
‫شقه برشی اولسون بناء عليه لسان انسانيتك صحفه‬
‫غراسیادبیات در زبان مدنيتك لوح مصفاسی ادبیات در‬
‫تصور اولنسون ‪ ،‬نطقده ک قوة روحانيه صحائف‬
‫ادبيه دن بشقه نرهوه صورت نمای اعجاز اولور‬

‫طبیعت بشر به سلاح قوتنه قارشی طورمنه شجاعت‬

‫نامی و برركن ‪ ،‬جای حیرتدرکه ‪ ،‬سوز قوتنه قارشی‬
‫اولان كمال اطاعتنه ویره جک بر نام بیله بوله ميور !! ‪۰۰۰‬‬
‫سوز ‪ ،‬نه غرا روالد انسانيتندرکه پك چوق شیلر آنك‬
‫!‬
‫مولوداندن در ! انسانیت بو كونکی حاليله بيله‬
‫هب‬
‫ته بیوك بر غفلتنده پویا ندركه نطق ولسانك تأثيرات‬
‫فوق العادهسي انكنظر نده يك چوق بدایع حیرت رسان‬
‫ابراز اید وب طور رکن ‪ ،‬افراد بشر حالا ‪. ۰۰‬‬
‫تعرض مقبر غفلتلري باشنده بررسنك مزار ایدوب‬
‫طوتحقدهدرلر !!‬

‫حالبوكه وظلام مدنيتك بر صباح سلامته طبیعت‬

‫نصي فكرلرده عادتا طبیعی و ضروری کورواكه‬
‫باشلامش در ‪.‬‬
‫او حالده مداولة افكار اچون دستكير يكانهمن نطق‬
‫ولسان در ‪.‬‬

‫و بوزدندر که هر متك لسانی بیوك بر اهتمام ايله‬

‫تقييد وتشييد ابدیلیور ‪.‬‬
‫سوز على الاطلاق نظم ایله تركی ایكی بدرقه افكاره‬
‫انقسام ایدیور ‪ :‬بوهحاسن انسانيه اسه کويا او مالكانه‬
‫نطقك بورشو هر وزني مثابه سنده درکه بری لباس اهنك‬
‫ایله تزین ایدر ‪ ،‬ادای لطافتله خراسان اولور ديكری‬
‫رنك علو تله تلون ايدر‪ ،‬اهنك طبیعتله نمایان اولور ‪.‬‬
‫‪6‬‬

‫شرقده جناب امرؤ القيس ابله شیرازی ‪ ،‬حامد‬

‫‪6‬‬

‫وغر بده دانته ‪ ،‬شکسپیر ‪ ،‬هوغو ‪ ،‬ویرژیل ‪ ،‬او مرکبی‬

‫نوادر هب او ایکی بدیعه نك اغوش تربتنده پروشیاب‬
‫اولان انسانلردن در‬
‫تذكية فكر‪ ،‬تزیین خاطره ‪ ،‬تصفيه ذوق ‪ ،‬تحكيم‬
‫وجدان ‪ ،‬توضیحو توسيع عناصر عقلیهکی شیلر هپاد بیاتك‬
‫اعانه قوای جلیله سنه عرض فقر ایدن حالاتدن در ‪.‬‬
‫و حالاتك انجق معاملات حیاتیهیه اولان تأثیری‬
‫انکار اولندیی زماندرکه ادبياتك لزومسزلغی ادعا‬
‫اولنه ساس !‬
‫اسلوب افاده ابسهكلامده ی لباس اهنكك براون‬
‫متحولیدرکه قائليله تبدل شانندندر ‪.‬‬
‫بوحالده اثار ادبيه برقومك برر تاریخ انسانیتی درکه‬
‫مؤثرلری اعتباریله بن اوتاريخك تاريخى يازمق فكرینه‬
‫دوشدم •‬
‫بو بانده کی کثرت صوبت ‪ ،‬ولاسيما اوصعوباتك‬
‫زجهکسب ایتدیکی شدت ‪ ،‬وار اولان اقتدار سزاغمی‬
‫بیله ار ولقده يوق حالته ايصاله کفایت اتمش در ؟‬
‫ادبیات عثمانيه مزاد كيفيات حقيقية ماضيه سي نسيان‬
‫دومانلری ارهسنده غیب اولش بولنمسندن‪ ،‬بوعجز‬
‫پاره نك دائره اطلاعی ده مؤلفنك قدرت ادبیه سی قدر‬
‫محدود در ‪.‬‬

‫شوقدر وار که بوموضوعده براثرك وجودی درجه‬

‫وجودهدر‬
‫ادبیات عثمانية من بو کونی کونده تبين ماهيتلری‬
‫بنم تعریفمه هیچ ده محتاج اوليان بر قاچ حامی به مظهر‬
‫اولمش و بو يولده اتدکاری خدماتك جریانی نه‬
‫کندلر نه پر ولك ایده بیله جك بر قلمك ضبط اتمسي‬
‫مقتضی بولنمش ایسه ده بو یا بدهکی نیتم‪ ،‬عجزم قدرجلى‬
‫وقوی اولان بر مانعه به بیله غلبه ایتمش در !‬

‫ادبیات عثمانيه ذلك تحرير احوالی بو اثرده اوچ قسمه‬

‫منقسمدر ‪ .‬برنجی فصل برطاقمکیفیات ادبيه منی ‪،‬ایک نجی‬
‫سنان پاشادن عاكف پاشایه و او چنجي عاكف باشادن‬
‫شمدی به قدر اولان احوالى حاکی در ‪.‬‬
‫بونده شعرا واد بانك دكل ادبياتك ترجمه حالى ‪-‬‬
‫ممكن مرتبه ‪ -‬اكلاشلمقمطلوب اولدیغندن مشاراليهمك‬
‫سرگذشتلری معلوم اولدینی درجه ده بیله یازلامش‬
‫و باز لغه لزوم ده کو رلامشدر ‪.‬‬
‫رده مسلك افاده سنده ماضی به توجه اتميه رك‬
‫اولدقجه بر سلك تجدده مائل اولان ادبا موضوع بحث‬
‫ایدلش و بر چوق پیرولری متروك راغلهش در‪ ،‬زیرا‬
‫مقصد سلسله جریانی بیان اتمك دكل‪ ،‬او جريانك‬
‫انقلاباتنی اتيان المكدر ‪.‬‬
‫ادبیات عمانيه نك بر طاقمة ود داخلندن کیملر طرفندن‬
‫و با‬ ‫نه صورتله تخليص ایدالدیکنی بن بو کتابده پك مبهم‬
‫دهاطو غریسی ناقص ر صورتده حکایه اتمه چالشدم ‪.‬‬
‫و اثر ناچیزی او قوبادلر ارهمده يوقار و دن بری‬
‫سویلنیلن شیلری بیلمینلراولمديني كي آشاغی به قدر‬
‫سويلنيلهجك شیلر دنده معلوماتی او ليانلريوقدر صانیرم ؛‬
‫فقط هر معلوم مضبوط اولملی در‬
‫تکرار ایدرمکه نم عجزم هرکسدن زیادهدر‪ ،‬بوبلای‬
‫مبرم الجاسيله بالطبع ظهوره کلن نقايصك عفونی‬
‫وكل اخطار نی رجا ایدرم ‪.‬‬
‫و کتاب تنزلا وباتشويق تقدير اولنسه بیله بن‬
‫نفسمی اغفال ایدرك نقصان ایله افتخاره تنزل ایتم •‬
‫‪ 7‬تشرين اول ‪۱۳۰۳‬‬ ‫بك اوغلى‬
‫عبدالحليم ممدوح‬
 ‫برنجی فصل‬

‫بعض مطالعات‬

‫ترکیه‪ ،‬يعنى ترك لسانی ظهور دولت عثمانیهدن يك جوق‬

‫وقت اول مستعمل ایدی ؛ فقط آثار ادبيه بعض اوفاق تفك‬
‫مؤلفات صوفیه دن عبارت اولوب باشليجه بر اثر ادبي الده‬
‫ایدیله مه مشدر ‪.‬‬
‫ذاتا بو كتابك دائرۂاطلاعی اور الره قدر شامل اولمیه جغندن‬
‫توسيع اولنه اولنه بو حاله كتير يلان لسان عثمانينك بوكو نك حالندن‬
‫اولنه احاله نظر اولنمق اقتضا ایدر؛ بردر جهبه قدر که لسانك حال‬
‫حاضریله نسبت قبول ایده میه جك بر حاله كلندکده دها اوله‬
‫توجه لازم دکل در ‪.‬‬
‫تركه نك اساسی قدیم و اوغوز خان ‪ ،‬ترکجهسيله تا تار جهدن‬
‫مرکب در ‪ .‬بو تركيبه السنة سائره كلاتندن برطاق شیلر دخی ضم‬
‫اول در ‪.‬‬
‫دولت عثمانیهنك بدایت ظهورنده کی عثمانليجه همان بالكز‬
‫عموم اهالى ارهسنده مستعمل اولوب امور رسمية وسائرهده‬
‫فارسی استعمال اولنوردی ‪ .‬عثمان غازی ایله اورخان ومراد‬
‫اول حضراتك بعض روم تكفور لريله قونیه سلطانی وسائرهبه‬
‫اولان نامه لری هپ فارسی در‬
‫فقط سلطان عثمان اول حضرتلریك بدر والا کھرلری‬
‫ارطغرل غازينك سلطان مشار اليهه یازدقلری نظم ترکیهدر ‪.‬‬
‫نظم مذکور اکثر تواریخ ایله وهي افندی حضرتلر ينك‬
‫مشاهیر اسلامنده کورولمكله بروجه آتي درج اولنور ‪:‬‬
‫كوكل كراسته سیله‪ ،‬بر‬
‫یک شهر و بازار یاب !‬
‫ظلم ایلمه رنجبر اره ؛‬
‫هر نه ایستر ایسهن وار پاپ !‬
‫*‬ ‫*‬

‫اسکی یکی شهری باری ‪،‬‬

‫اینه کوله دك هب واری ‪4‬‬
‫قيروب كبيردك كفاری !‬
‫روسهیی ده بیق تکرار پاپ ! ‪..‬‬

‫قورد اولوب كل كير سورویه ؛‬

‫ارسلان اول باقه كيرويه !‬
‫!‬

‫جار ایدوب هایدی چری به !‬

‫دل کی دینی حصار پاپ ! ‪..‬‬
‫*‬
 ‫‪۱۱‬‬

‫از نیق شهر ينه خور باقه !‬

‫صقاريه صوبی کی آقه !‬
‫از نیکمیدیده ال براقه !‬
‫هر بر جنده بر حصار باپ !‬

‫عثمان ! ارطغرل اوغليسك ‪،‬‬

‫اوغوز قره خان نسليسك !‬
‫حقك بركتر قولیسك !‬
‫استانبولی آج کلزار یاب !‬

‫ادبیات حاضره نقطهنظر ندن باقلدینی‬ ‫بو منظومهنك‬

‫حالده سيله ‪ -‬دلالت ایلديك مألك علويتني كمال حرمتله تقدير‬
‫وتقدس ایدرز ‪.‬‬
‫برنجی قطعهدن ماعدا اولان قطعاتك اول اوچ مصرعی ‪،‬‬
‫بر درجهبه قدر ‪ ،‬مقفا اولدقدن صكره صوك مصرعلرك هب‬
‫بر سياق اوزره مردف ومقفا اولملری شمديکي ملي شرقيلره‬
‫تمامیله مشابه در‬
‫عرب و عجم اصول شعرك او وقت هنوز‬ ‫توصرهده‬
‫شمدیکی قدر شعر عثمانلی میداننده رواج بولهما مسندن ناشی‬
‫اولديغنه شهه اولمامق اوزره ‪ -‬و حصار ‪ ،‬كلهسي تكرر‬
‫اتش در ‪.‬‬
 ‫‪- ۱۲ -‬‬
‫اول مصرعلرك نسق واحدده تقفيه و هر قطعهده صوك‬
‫مصرعك قطعات اولیه مصرعلرينه تشبیه ایدلسي کيمك طر فندن‬
‫ترکيه ده اول باول استعمال ایدلديکي معلوم دکل در ‪.‬‬
‫شو قدر وارکه ظن صحیح و غالبه کوره بوده سیاق ساره‬
‫شعر به کی ‪ ،‬عربی و فارسیدن مأخوذدر ‪.‬‬
‫اصول عرب و مجمك كيم طرفدن ترکیه به تطبيق ايد لديكي‬
‫حالده معلوم اولهما مش در ‪.‬‬ ‫هر‬

‫هله طرز عجمك لسان عثمانی به تطبیقی برطاق مبالغات دورادورك‬

‫صفوت ادبيه منی اخلال ایتمسنه سبب اولمش در ‪.‬‬
‫ایشته بونجه عصرلردنبری حال حاضر‪ ،‬کوچ حال ایله افراغ‬
‫ایدیله بیلن ادبیات عثمانيهنك او قدر مذبذب بر حاله كل سنه سبب‬
‫و اقتباسدر ‪.‬‬
‫شعر وانشامزدهكي غرابت خیال و فكرك بو در جه تعممنه‬
‫اصلی ایشته بومیلان نايجادر ‪.‬‬
‫شو قدر دنیله بیلیرکه التي يوز بو قدر سنه ده ‪ ،‬طرز طبیعی بی‬
‫محافظه آیدنلر اندر اولمق اوزره ‪ ،‬نه قدر ارباب قلم وارسه‬
‫برانهماك جدی ایله به طریقی تعقیب انتشار در ‪.‬‬
‫بوحال نتیجهسندن درکه انواع مؤلفات شعريه برطام اقسام‬
‫محدوده اره سنده قالمش ایدی ‪.‬‬

‫عثمانلی شعری فضولی ایله ابتدا ایدر ‪.‬‬

‫شعرك‬ ‫فضولي اسه ‪ -‬اشاغيده كوستريله جي وجهله‬
‫نهاولديغني حقيله درك ايدرك شعر سويلمش حکمای شعرادن در ‪.‬‬
‫جای انکار اوله منکه متأخرين شعرا اره سنده شعرك بودرجه‬
‫تذبذبه او غرامسی نه اولدیغی اکلاشیله مامسندن ناشی ایدی ‪.‬‬
‫او زمان ‪ ،‬على الاطلاق ‪ ،‬كلام موزون شعر عداولنوردی ‪.‬‬
‫ارطغرل غازی حضرتلرينك بالادهى شعر غرالرى سياقنده‬
‫غیر موزون اشعار او ته کيلره مرجحدر ‪.‬‬
‫اشعار مذکوره هب اسلوب ساده و طبیعی ایله مرتب‬
‫اولوب ايجلر نده يك از مبالغه به تصادف اولنور ؛ بو قدر جق‬
‫مبالغات ایسه هر حالده جائز کورولور شیلردن اولوردی‬
‫‪6‬‬
‫وطن شرقيلرى ‪ ،‬صوطغانی دستانلری وسائره هي‬
‫بوقبیلدندر ‪]* [ .‬‬
‫بوکی اوزان ملیه ایله مرتب شرقيلرك اوللرنده بر قاچ‬
‫د‬

‫مصرعی اساسدن بالكليه بعيد ‪ .‬شیلری مفید او له رق انشاد‬

‫ایدیلیردی ‪.‬‬
‫نشرده سنان پاشا ‪ ،‬نظمده فضولیدن اول كلنلر شیوه عجمی ‪،‬‬
‫تقليد اتمسه لردی اصول ادبیات عثمانیه بوکون کندينه مخصوص‬
‫و مجرد بر صورتده تقرر التمش اول ‪ :‬جقدی ‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫مجمده اولدیغي وجهله قوجه بر قصیدهده ‪ ،‬بر غزلده‬

‫[ * ] قاشقجی زاده تذکرۂ شعراسنده بونلردن برقاچ نمونه بولنور •‬
 ‫‪14‬‬
‫هر بیت نمایندهکي قافيه به كوره اداره فکر انتمك ‪ ،‬فكرك‬
‫حدودی منتج اولور ‪.‬‬
‫فرانسزلرك مقلد به ادبلری لاتین و بعضا يونان اشعاری ایسه ده‬
‫اندن قافيه مشابهتی بالکز ایک اوچ مصرعه منحصرکی برشی در ‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫فصل مخصوصنده کوستر بله جکی وجهله ‪ ،‬بعض ذاتلر سایه ‪-‬‬
‫‪6‬‬

‫سنده غرب اصولی بز دهده کرکی کی تقرر التمش اولمغله غزل‬

‫و قصيده سياقنده شیلر ادبیات حاضره نك بالكليه خار جندهدر‬
‫هذا حسن صورتله ادارۂ فکر اولمق شرطيله غزل پازمق‬ ‫مع‬
‫قصيده باز مق قدر زائد و بیهوده بركلفته وابسته دکلدر ‪.‬‬
‫زدهك مشويلر اصل غرب سياقنده درکه ‪ ،‬جمهور شورای‬
‫قديمه به کوره شعر مطلق مقفا اولمق لازم كليرسه قافيه نك ایکی‬
‫مصر عدن زیاده به شامل اولمامش بالكز بونوع شعرده کورولور ‪.‬‬
‫مربملر ‪ ،‬یعنی درت مصر عدن اوچی عين صور تله تقفيه اولان‬
‫شعر لرده بردرجه به قدر مجوز اولمق لازم كلير ‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫قصائدده کی د ردیف ‪ ،‬زحمتي جكيلير دردلردن دکلدر ‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫او چيوز بيتدن عبارت اولان بر قصیدهده ايكي مصر على‬

‫ر نهايتنه عين كله بی تردیف ایله مصرع اول وثانيده‬
‫هبيك‬
‫هب اني تأیید و تأکید اتمك اوزره ادارۂ فكر المك زائدلكي‬
‫نسبتنده کوچ برشی در ‪.‬‬
‫عربلرده قصيده بره ‪ ،‬معلقات سبعه وسائره ایله حملردهی‬
‫‪6‬‬

‫اکثر قصائد يو يولدددر ‪.‬‬

 ‫‪۱۰‬‬

‫قصائدك اكثری حسیات مداهنانه ترجمانی اولمغله بونلرده ‪،‬‬

‫‪6‬‬

‫اساس فکرا بله اصلا تعریف قبولاتميهجك برطاق رديفلرده بولنورکه‬

‫بونلری تأیید ضمننده ادارۂ فکر و قلم حقيقة متعسر در ‪.‬‬
‫و زر ‪ ، ،‬کونش » ‪ « ،‬سوزم ‪ ،‬وسائرہ کی شیلر واكثر‬
‫برقاج كله دن مرکب سوزلرله تردیف ائديلير ‪.‬‬
‫وزرا واکابر سائرهبه باز بلانقصائدده مثلا كونشك منور‬
‫عالم اولمسندن فلاندن بحث ايديلوب طوریلوركن مع مافيه بوقدر‬
‫شعشعه سیله برابر فلانجه ذاتك آت اوزنكيسنك بار لاقلني مثابه سنده‬
‫اولمديني ‪ ،‬وذات مشاراليهك ناصعة لامعه سی ظهور اندر اتمز‬
‫کو نشله تين ايدن روز بردنبره اولامعه ایله تأید ایدر کو نشك ‪،‬‬
‫کونش قارشیسنده ی موم کی بر حاله كلسنه رمق قالديني فلان‬
‫تبين ايديلير ؛ بعده ممدوح هر کیم ایسه انك باننده فلاطونك ‪،‬‬
‫سینانك ‪ ،‬خلاصه نه قدر حكيکملیشه اسه اصلا حكماری‬
‫قالمدینی ‪ ،‬مثلا سینانك او ممدوح باننده بر خسته مثابه سنده‬
‫قاله جني فلان کی مضمونلرله قاریشدیر پلورق افاده اولنور ‪،‬‬
‫واك صكره رکونش ‪ ،‬کائنات او زر نده طوردقه او ممدوحك‬
‫(‬
‫دخی حیات شمسایه رقابتی دعا اید بله رك قصيده به ختام ویریلیر‪،‬‬
‫و بعضا ارده بر غزل وهان جمله سنده حدود عقل وفکری‬
‫جاك ایدن بر طاقم فخر به لر بولنور ‪.‬‬
‫ایسته قصیده دیه بوکادیرلر ‪.‬‬
‫مؤلفات ادبيه لری حقيقة بوقدر موانع زائده وقو په‬
 ‫‪۱۹‬‬
‫‪6‬‬
‫ارهسنده بیله ادبیائمزه شهرت ويرن فضولي ‪ ،‬ندیم ‪ ،‬في‬
‫راغب باشا وسائرہکی ذواتك هیچ بری بويولي جاك ایده مه مشدر ‪.‬‬
‫مشار اليهمك قدرت ادبيه لری آثار سائرهلری ایله حكم اولنه پلير‬
‫مع مافيه شو حق تسلیم اولمق اقتضا ایدر که انسان هیچ بر‬
‫صورنده ‪ -‬بعض نوادر مستثنا اوله رق ‪ -‬حكم زمانه اتباعدن‬
‫کند سنی منع ایدهمیه جكندن متقدمينك هر هانکيسی اولورسه‬
‫اولسون زائد ‪ ،‬غير مفيد يك چوق شیلرله اشتغالى برشی عد‬
‫التمسكه مجبور اولمشاردر ‪.‬‬
‫مدنیت حاضرہ کی وجودی بر وجود كلفتین عبارت‬
‫اولان بر حال هنکامنده بیله مدنیت اولیه بوکی زوائد ابله‬
‫حكم او لنقده در ‪.‬‬
‫اعمالى غایت زور اومهلر ‪ ،‬دیکیلی طاشلر ‪ ،‬عجائب سبعه‬
‫‪6‬‬

‫وسائرہ کی شیلر هپ بو قبیلدندر ‪.‬‬

‫هر مشكل معرفت عد اولمق لازم کلسهیدی ارباب حیات‬
‫ارهسنده مساوات اولوردی ‪.‬‬
‫هله منظوم اولهرق ‪ ،‬حساب ابجدله تاریخ نظم اتمك‬
‫في الحقيقه بر امر عسيردر •‬
‫حروف معهودهاردسنده افاده اولنه حق فکره برير بولق‬
‫و هله فكرك بر جزئی ده ‪ ،‬افاده اید یله میوب مثلا او چ عددی‬
‫کی زائد قلمش السه‬
‫کلدی اوچلر سو یلدی تاريخي‬
 ‫‪۱۷‬‬

‫کی عجیب بر اشار تله بيت اوله اضافه ايلمك حقيقة غريب‬
‫شيلردن در ‪.‬‬
‫اك زياده اجينه جقشیلردندر که بویله برکلفت زائده بر‬

‫)‬
‫‪:‬‬
‫فرده و شاعر ‪ ،‬لقب جليلني توجهه کفایت ایلر مش !! ‪...‬‬
‫راغب باشا مرحوم ‪:‬‬
‫مرام ابقای نام اتمكسه بر مصرعده كلفيدر‬
‫جب حيرتدهيم بن سد اسكندر خصوصنده‬
‫بیتیله بونلريمي ‪ ،‬مراد ایدیور ‪ ،‬يوقسه کندسنك‬
‫صورسهلر مغدورینی غدار کندین کوسترر‬
‫مصرع غراسی بولندهکی شیلریمی سویلیور ‪ ،‬ار بابي تمييز ايتسين !‬
‫هله هجو به دنیلن رزائل منظومه ده وقتیله ادبیاتدن عد‬
‫ایدلش ایدی ‪.‬‬
‫فرانسهده وولتراه ‪ ،‬پیرو نك هجویه لری حقيقة مؤلفات‬
‫ادبيه دن در ؛ فقط سروری هزلیاتی ادبی دکل در ‪.‬‬
‫هجویه لره على الاطلاق ادبسزلك دينهمز ؛ تضمن ایتدیکی‬
‫معنانك دیدیکمز يولده مستهجن اوله بیلمسي آني او قدر‬
‫مطرود برحاله تو به من ‪.‬‬
‫شوقدرکه کویا ‪ -‬مذمومنه بخش تأثير ضمننده ! ‪ -‬برطاق‬
‫ادانينك بيله تفو هندن حیا ایده جکی شتومات عادهبی نظم‬
‫اتمك ‪ ،‬اصحابنه و شاعر ‪ ،‬دید برمز ‪ -‬مجوی مؤثر ايتمك ايجون‬
 ‫‪۱۸‬‬

‫کندیسندهکی خصائل ذمیمه تبين ايتملیدرکه مذموم جدة‬

‫متأثر او له سیاسين ‪.‬‬
‫يوقسه هیچ بركيمسه مالك وصاحب اولدیغی بر شيئك‬
‫کندسنه اسناد وافتراسيله متاثر اولهمز ‪.‬‬
‫خلاصه شعر شقه شیدر ‪ ،‬بونلر شقه شي !‬
‫بوکی مؤلفان وقتیله اوقدر رواجده اش که اصحابني ‪،‬‬
‫ارباب معرفتین عد ایتدیر رمش !‬
‫شمدی ایسه ارباب نشدن عد ايتمکه بیله کیمسهنك تنزلى‬
‫يوق !!‬

‫لانيكر تغير الاحكام ‪ ،‬تبغير الأزمان !‬

‫متقدمين شعرا دیوانگرنده کی اکثر غزلياته کلنجه بونلر‬
‫قصائدك هان بر بشقه نوعی در ‪.‬‬
‫ش بيتدن اونايكي بيته قدر غزل اولور اوندن يوقارو سی‬
‫قصیده ‪ ،‬آشاغیسی قطعه اولور ايش ‪.‬‬
‫بو قاعده كيم وضع اتمش ؟ بوقانون نه به بنا ایدلمش ؟‬
‫کیمسه بیلمز‬
‫صدده كله لم ‪:‬‬
‫غزللرك اول بیتلرندهکی ایک مصرعك قافیهلری بر اولوب‬
‫اشانی بیتلرده بالكز صوك مصرعلرك قافیه لری قوافي اوليه ايله‬
‫اتحاد ایدر ‪.‬‬
 ‫‪۱۹‬‬

‫غزلیات مبحوثه میانده بر غزلده هب برفکر تعقيب او‬

‫لندینی اندر اولیور ‪.‬‬
‫اكر نظيره اولورسه صوك بيتنده ناظمك اسمی دخی ‪ -‬بلا‬
‫لزوم ‪ -‬ذكر اولنهرق فلانه پیرو اولدیغی و بو غنلى اوده‬
‫کوررسه حقاکه شاشيرهرق اقليم رومده بونك کی شاعری کلدیکنی‬
‫ادعا ایده جکنی ‪ ،‬و یا خود انجق اكا پیرو اولمق سایهسنده بو قدر‬
‫کوزل یازدیغني فلان در میان ایدر !‬
‫‪6‬‬
‫راغب باشا ‪ ،‬فضولی ‪ ،‬ندیم‪ ،‬نفی کی مجددین شهر انك بعض‬
‫غزلیاتی مستثنا اولمق اوزره سائرلرك غنللرندهکي رديفلر يك‬
‫غريب شیلر در ‪.‬‬
‫واستعنا ‪ « ، ،‬زلف و خط و خال ورخ و خیال ‪ « ،‬ياقوت »‬
‫فلان کی غریب ردیفلره او قدر غربب ‪ ،‬فکر لر تردیف ایدیلبرکه‬
‫دیواندر کور واسه حقيقة ‪ ،‬كمال بكك دیدیکی ‪ ،‬ديوك صيغه حجمی‬
‫‪6‬‬

‫ظن اولنور ؟‬
‫هله ذوات مشاراليهمدن ماعداسنك حكمی ( ! ) غزللری‬
‫حقا که حیرت فزادر !‬
‫شاعرك جکدي الام وكدرك مطلق مبدل سرور وصفا‬
‫اوله جني كيجهنك كوندوزی تعقیب اتمسيله استدلال اولنور ؟‬
‫خلقت مكوناتده مساوات اولدیغنی لاله ایله نركسك احيق‬
‫صوغان ایله صار مساغك قبالي يرادلسندن اكلاشيلير !‬
‫بو غزللردهکی خيالار ایسه حكمتلرندن استدلال اولنملی در ‪.‬‬
‫ام‬
‫غ سدركه انتحال قديده بيله معیوب ایکن رش امرك فكری‬
‫او توز شاعیده تکرر ایدر ‪.‬‬
‫دیواندرك صورت ترینه کلنجه مظر وفلری در جهسنده‬
‫خائز غرابت در ‪.‬‬
‫ايلك اول معهود قصيدهلر یازیله رق اوللری و قصیدهدر‬
‫وصف فلان ‪ ،‬دبه فارسی بر سر نامه ایله توشیح اولنور ‪.‬‬
‫شاعر نه قدر منظوم مداهنه نامه بازدیسه بونلری یازدقدن‬
‫صکره چشمه ‪ ،‬ولادت ‪ ،‬اولو‪ ،‬صقال بیق وسائره تار مخلری‬
‫يازيلير ‪ ،‬بعده بر صحيفة مخصوصاده و غزلیات ‪ ،‬سرلوحهسیله‬
‫و حروف هجا ترتيله غزللر تنظيم وتحرير ابدیلیر ‪.‬‬
‫بو فصلده ايلك اول ‪ ،‬دايلرمسكا ‪ ،‬راشنا ‪ ،‬راستغنا ‪،‬‬
‫و ایلرمی الريا ‪ ،‬و دفتره صور ‪ ،‬صور مه بكا ‪ ،‬كي الفلرایله و بعده‬
‫‪6‬‬

‫دهب ‪ ،‬كي با ايله والى اخره حروف ایله تردیف‬ ‫و تعب‬

‫وتقفيه ايديلن غزللر بازيلير ‪.‬‬
‫بونلر يتدكدن صكره مخمسات ‪ ،‬مسدسات و سائره فصلى‬
‫‪.‬‬
‫كار‬
‫تحميس ديه غزلكهربيتنك اولنه اوچ قويهرقاني بش يابغه ‪،‬‬
‫‪6‬‬

‫تسديس التيلامغه والى اخره دینير‬

‫ابیات غزلدن بريك ايلك مصرع قافيه سي تنك اولورسه‬
‫مخمس مصرع ايجنده بول قافیه لى بركله نرهده بولورسه او قدر‬
‫کری چكيلير‬
 ‫‪۲۱‬‬

‫تحميس و تسدیس و سائرهده غزل ایله علاواتك يك و جود‬

‫اولمسی بر معرفت در‬
‫بو معرفتدن کیم مستفيد اوله جق ؟ [ * ]‬
‫بعده مشويات وار اسه درج اولنور نابينك اخير به ‪،‬‬
‫و « خیرابادی ‪ ،‬غالب دده نك مشهور حسن وعشقي وسائره کی ‪.‬‬
‫اك صکره قطعهلر و مفردات یازيلير ‪.‬‬
‫بونلرك ايلك اول باز یالانلر نك اولنه رقطعه ‪ ،‬ومفرد‬
‫دیه اشارت اولندقدن صكره اشان کلرینه ووله ‪ ،‬يازيلير ‪.‬‬
‫فقط غزليات بيندكدن صكره مفردات و ابیاندن اول شا ۔‬
‫عرك قصيده صورتنده یازدیغی ساقينامه لر بازيلير ‪.‬‬
‫بونلر عينمدحيه لرکی اولوب سرخوشاق ‪ ،‬میچو ‪ ،‬وفضائل‬
‫عشرت و صفندهدر ‪.‬‬
‫بعده ناظم دیوان طرفندن و یاخود شعرای عصركارجمندی‬
‫فلان افندی طرفدن یازیلان و تقریص کونه ‪ ،‬تاریخ جمع دیوانه‬
‫يازيلير و ایش اولور يتر‬

‫[ ‪ ] 2‬روایت اولنور که راغب باشا صدار تنده حرزك بری بر مأموریت‬

‫طلي ايجون پاشانه مراجعت ابدر ‪ .‬پاشا قابليت ومكسوباتني استفسار ابتدکده‬
‫حریف شمدی به قدر هیج بر شی اوکر نمدیکنی و بناء عليه هيج برشي الندن‬
‫كله مبه جكني وفقط بدجوق اقداملرایله قرق خطوه لك بردن اوفاق بردیكیش‬
‫ایکنه سنه ایپلك چيره بیلمکده ممارسه سی اولدیغنی افاده ایدر ‪ .‬بونك اوزرینه‬
‫باشا بالطبع مسکین حضور ندن طرده مجبور اولور •‬
‫آثار منثورهدن مثلا اسکی مگنو بلر نه قدر خيع بر مالی‬
‫افاده ابتسهلر ينه ساده بر صور تله پازلماز ومطاق بر طاقم واهي ‪،‬‬
‫خیالی مضمونلری حاوی اولور ‪.‬‬
‫و با خصوص آثار منشورهدهی اغلاق و ابهام آثار منظومه ده‬
‫يوقدر ‪.‬‬
‫خمسه نرکسی ایله سیرویسی بی‪ ،‬همایوننامه و شفيقنامه و سا ۔‬
‫رهيي بوكا دليل طو تارز ‪.‬‬
 ‫|‬
‫ایکنجی فصل‬
‫ادبياب حاضره ایله اولان مناسبتی‬ ‫ضراعت نامه‬ ‫سمان باشا‬
‫شکایت‬ ‫صنعت ادبيه ‪ -‬فضولي ‪ -‬شيوه عجمانه ‪ -‬لیلی و مجنون‬
‫بعض آثار فضولي ‪ -‬نفعی‬ ‫نامه سی ‪ -‬سنان پاشا ایله فضولي‬
‫قصائد‬ ‫شهامت ادبیه سی‬
‫خیالاتي ‪ -‬غزللری فخریه لری ‪-‬‬
‫نديم ‪ -‬اكرم بك نديم حقنده کی افادانی ‪ .‬نظمی ‪-‬‬ ‫قوچی بك‬
‫بع‬ ‫آثاری ‪ -‬راغب باشا ‪ -‬شعر و حکمت ‪.‬‬ ‫نثری ‪ --‬ناب‬
‫اشعار سائرهسی ‪ -‬قوجه‬ ‫حسن و عشق‬ ‫غالب دده‬ ‫غزللری‬
‫قاموسی‬ ‫عاصم افندی‬ ‫الانحه سی‬ ‫سكبان باشی‬

‫سنان پاشا تركلرده بوکون بیله آثار ومؤلفاتي اشتشهاد‬

‫اولنه بیله جك متقدمین ادبانك اك رنجیسی در ‪.‬‬
‫کندسی سکز پوز طقسان بر تار خنده وفات اتمش اولوب‬
‫فائخ و زراسندن در ‪.‬‬
‫متانت فكر ‪ ،‬صنعت افاده ‪ ،‬میل حکمت کی مأثر‬
‫ادبيه نك حله سنی بحق خانز در ‪.‬‬
‫زیرده مندرج ضراعتنامهسی بو مأثرك بر آینه مصفاسی‬
‫حکمنده در ‪.‬‬
‫سنان پاشا ادبیات عثمانيه ك بوكوني ترقياتنه اعانه زمان‬
‫ایله خادم اوله جق بر پولده اداره فکر و قلم ایدرمش ‪.‬‬
‫الهى ! بر مبدعسك که عدم خزانه ابداعكدر ! ‪ ،‬کی‬
‫سوزلرى وهلة نظر لرده برق آور ‪ ،‬زمانلرجه دماغلره فکر افزا‬
‫سوزلردن در ‪.‬‬
‫کوراشدرکه ‪ ،‬سنان پاشا یازدقلرنده اوقدر مبالغاته قائل‬
‫‪6‬‬

‫اولمامش در ‪.‬‬
‫بوابه خانژ اولديغي افكار حكمها نه نك پازد قلو دهده ررهبر‬
‫منفردی اولمسندن ناشی در ‪.‬‬
‫ادبیات عثمانیه من بوقدر متين فكرلي بر مؤسسك منبای‬
‫تأسیسی اولشيكن اخلافك اوسلكه اولان عدم اقتفاسی‬
‫مؤخرة او تر جمان حسیات عمومیهیی نه بیوك عقباته دوچار‬
‫التمش در !‬
‫سنان پاشاك شعرينه تصادف ایدهمدك ؛ نثری ايسه برشعر‬
‫لطيفك خائز اولدینی مز یات روح پرورانه ي هروقت خائز‬
‫وحاوی در و‬
‫و‬

‫ضراعت نامهدهي اکثر افكار حكما نه سی فلسفه جديده‬

‫نقطه نظر ندن میله مقبول در‬
‫اكلاشیلان سنان پاشا ‪:‬‬
‫وزارت حکمت ایله مشترك در ‪.‬‬
‫وزیر اولان حكيم اولمق كرك در‬
 ‫‪۲۰ .‬‬

‫دستورینه تابع اولان نوادردن ايش ‪.‬‬

‫ادب نقطه نظر ندن ایسه برملتك ادبیاتی لسان هویتی ديمك‬
‫اولديغني اكلایهرق ادارة فكر ايتمك لزومن جمله دن اول باشانك‬
‫درك انمش اولمسنه حكم ابدلکده اصلا تردد ایدلز ‪.‬‬
‫بناء عليه ادبیات عثمانیهده مجدد اول سنان پاشادر ؛ رتجدیدکه‬
‫او اصلى تقليد ايله هر زمانه کوره نورانی پر ترقی تعقیب ايديله‬
‫بیلیرمش !‬
‫!‬

‫سنان پاشانك ضراعت نامه مقدمه سندن ‪:‬‬

‫الهی ! بر مبدعسكکه عدم خزانهابداعكدر ! رمو جدسك که‬
‫يوقلق وسیله اختراعكدر ! عقل دوربین افق ذرو؛ کمالكي كورمز ؛‬
‫و هم تيز پردامن سرادق جلالکه ارهمز ‪.‬‬
‫‪ ,‬نسر طائر خاطر انسانی که هر وقت موجودات علوی‬
‫وسفلى شكار مخلب ومنقار بدر ؛ ‪ -‬بر نفس ربو بيتك هواسنده‬
‫راجوب او بهماز ؛ وطاوس عقل وفكر ادمی که روزشب‬
‫فضای ملکوت وصحرای جبرونده جلوه ساز در ‪ - ،‬بر قدم‬
‫الوهيتك ساحهسنده سیاحت ایدهمز ‪.‬‬
‫بر عليم سك که علمك غايت يوق ‪ ،‬بر قدرسكکه قدرتكه‬
‫نهایت یوق !‬
‫قديمسك ! عقول متقدمین ومتأخرين دائر ‪ :‬قدم قدم با صهمن !‬
‫!‬

‫حکیمسك !! حكمهای اولین وآخرین حکمت معرفتكدن دم‬

‫او ره ز !‬
 ‫‪۲۹‬‬

‫بر معشوقكکه عشقك هواسنده افلاك جرخه کيروب‬

‫اوینار و برمحبوبسك که شوقك در دندن بتون کون اسیاب چرخ‬
‫ايكلر‬

‫‪.‬‬

‫سنان باشادن صکره آفاق ادبده فضولي بليرمشدر ‪.‬‬

‫فضولينك اسم حقيقيسي احمد اولوب سامان نامنده برذاتك‬
‫صلښندن ‪ ۹۷۱‬سنهسنده بغدادده وطوغمش فضولی بغدادی دیه‬
‫شهر تكير اولمشدر‬
‫ادبیات عثمانيهنك شعر قسمني فضولى تأسيس اتمش در‬
‫دنیله بیاير ‪ .‬شوقدر که افادة و بردر جه به قدر فكرة فوق العاده عجم‬
‫مقلد لكنه يلتنمشدر‬
‫شیوه افاده به عجم مقلد لكنه تنزل ایدیشنی بلكه موقعنك ایران‬
‫قربتنه بوکون حمل اتمك قابل او له بیایرسه ده اكثر مبالغاتی اغراق‬
‫در جه لرندهدر‬
‫مع مافيه ذره قدر انكار اولنه میه حق حقایقدن درکه‬
‫فضولينك افكار شاعرانه سی بوکون بیله ‪ -‬وفقط پیروانی‬
‫طر فلرندن ‪ -‬نا قابل تقلیدر‬
‫فضولينك اشعاری عجم قيافتنده برترك كوزلنه بكزر ‪ ،‬اصلا‬
‫ترك اولدینی حالده وهله اولاده تركلك المجنده بر حجمالك‬
‫كوسترمکدن حالى قالمز‬
‫مؤسس ادب اولمق امتیازی نشرة سنان پاشایه عائد ایسه‬
‫نظماده فضولی یه عاند او نه بیلیر ‪ .‬شعر بر آهنك على الاطلاق‬
‫ایسه ‪ .‬وياخود موجودات وافكار لباس آهنسكله تلبس وتزینی‬
‫ديك ايسه بو تزين اول باول سنان پاشاده کورولور ‪،‬‬
‫صکره ده فضولیده ‪.‬‬
‫هاه ليلاايله مجنون ايجندهکی فکر لر خیالار ترك اولنه جق شیلر‬
‫دکلدر ‪ .‬بوکون بیله اوسوزلرك او فكرلرك اكثری ممدوح ‪،‬‬
‫و مقولدر ‪.‬‬
‫‪O‬‬

‫حديقة السعدانك البسه ترك ادبیاتیله مناسبتی بوقدر ‪.‬‬

‫نثرينه كانجه فضولی شعر قدر نترده یازه بیلیرمش‬
‫بو کون زیرده مندرج شکایت نامه سنك برمثلني يازهبیله جك‬
‫تصور اتميز ‪.‬‬
‫بونی ترقیات حاضرهبه یاخود حال حاضره استناد ایله‬
‫‪.‬‬
‫پلمدك زماننده ده بو بلهدر‬ ‫سو‬

‫کورلمامشمیدر که ادبا و شعرای قديمه نك هان اکثری‬

‫نظمنده فضولي مقلد لکندن قورتولهمامش ایکن نشده هیچ‬
‫بری وادی تقلیدینه ایاق آته مامش لردر ‪ .‬افكار منظومه سی‬
‫شديد اولمقدن زیاده خز بندر ‪ .‬فضولي بر ایران مقلدی اولمقله‬
‫برابر اکثر دكل‪ .‬فقط بعض سوزلرنده مليت قوقوسی واردر ‪.‬‬
‫فضولي قصائدده ‪ -‬حس اعتمدیکنی احساس اتمك او زوسنده‬
‫پولتان شعراد ندر ‪.‬‬
 ‫‪۲۸‬‬

‫فقط اکثر اشعار سارهسنده فضولی حس ایتديكينك‬

‫رجزئی احساس ایدرسهانسانده برفکر خزین تولیدینه هر حالده‬
‫بادی اولور ‪ .‬افكار حكيمانه سنه كلنجه فضولینك حكمتي‬
‫‪ ,‬حكمت تصوفيه ‪ ،‬دندر قولای قولاي اكلاشلمز هله اکثری‬
‫غريب كلير ‪ ،‬مع هذا بوکون بیله اشهاد ایدیله جك بعض افكاری‬
‫واردر ‪ .‬زیردهکی شکایت نامه ایله نعت مقدمهای جدا کوزلدر ‪.‬‬

‫شکایت نامه فضولی ‪ ،‬نشانجی محمد پاشایه ‪،‬‬

‫مالك ملك ارای عالم وحاكم حكمت فزای اقاليم امم معمورة‬
‫جهانی وقف استرزاق ایدوب توليتني ملوك عدالت شعار وحكام‬
‫مرحمت دثاره تفويض ایتدكيه ‪ ،‬وخانقاه تنك نای عرصه امکانده‬
‫آثار آر باب استحقاق اولوب هر فردنه مقدار نجه خزینه غیبدن‬
‫وظائف مستمره يندکه اول ممائل ارقام ديوان خلافتك قلم‬
‫مشك بارلري مفتاح كنوز ار باب استحقاق اوله ؛ و اول ناقل‬
‫اعلام استحکام بنیان سلطنتك رقم عنبر نثار لرنده حدايق احداق‬
‫ازباب نظر بصارت بوله !‬
‫شرح شمه ننا ورفع رقعه شیمه دعادنصکره ‪:‬‬
‫عرض اندر خاکسار بی مقدار ‪،‬‬
‫‪6‬‬

‫بنده کمترین فضولي زار ‪:‬‬

‫که مقيم مقام عنات ایکن ‪،‬‬
‫‪6‬‬
 ‫‪۲۹‬‬

‫ساکن کوشه قناعت ایکن ‪،‬‬

‫باشمه دوشدی جاه سوداسی ؛‬
‫روحهاهل طمع تمنا سی ؟‬
‫هوس کسب نيك نام ایتدم ‪،‬‬
‫طلب رفعت مقام ایتدم !‬
‫استندمکه علو قدر بولهم ‪،‬‬
‫مظهر لطف بادشاهي اولهم !‬
‫پیامدم کیم شکسته حال اولورم ‪،‬‬
‫حسد اهلنه بايمال اولورم ‪.‬‬
‫طمع اشراره خادم اولمق ايش ؛‬
‫سفهایه ملازم اولمق ايش ؟‬
‫کیمكه اللهدن ابا ایلر ‪،‬‬
‫شقه دركاهه التجا ایلر‬
‫حاصلی ذلت و حقارت اولور ؛‬
‫رخت امیدی يأسه غارت اولور ! ‪...‬‬
‫الحاصل فرق اقتدار می افسر قناعت وقالب اعتبار می خلعت‬
‫عزلت ایله مزين قلوب ‪ ،‬وتمليك عوالم معنایی تسخير اقاليم‬
‫صور تدن يكر ك بيلوب ‪ ،‬بادشاه ملك استغنا ‪ ،‬وحاكم على الاطلاق‬
‫مالك فقر وفد ايكن جوهر ذا تم اقتضای تکمیل ایدوب ‪،‬‬
‫‪6‬‬

‫وصورت سلوكمدن رنك توکل کیدوب ‪ ،‬عالم همندن بوسروشه‬

‫ملهم اولدم و بو الهامی اصفا ایلدم که ‪:‬‬
‫‪:‬‬
 ‫‪ :‬ای غافل ! عالم صورت مظهرالهيدر ‪ ،‬ومهبط انوار‬
‫حظوظات نامتناهیدر !! هر آینه ملك ملكوتدن منفك اولمز ‪،‬‬
‫او حصایص ملکدن بهره مند اولميان سراير ملكوته دسترس‬
‫بولمز ‪.‬‬
‫لاجرم حكام ملكه توسل موجب حصول مواهبدر ‪ ,‬وملوك‬
‫عصره توصل باعث وصول مطالبدر ‪.‬‬
‫دو حديث صحيحدرکه ‪ « :‬السلطان ظل الله ! ‪ ،‬واندن استغنا‬
‫خطادر ‪ .‬وخبر صريحدرکه ! دلارته السلطان الالنبي مرسل‬
‫ملاك مقرب ‪ ،‬واندن انحراف نہار وادر ‪.‬‬
‫خصوصا بزم پادشاهمزکه رتبه سلطنتی معینده بایه خلافندر ؛‬
‫و سریر حکومتی حقیقتده مسند امامت در ‪.‬‬
‫پادشاه بحر و بر سلطان سليمان ولي‬
‫او لكه محض عدلدر ذات ولایت پروری‬
‫خالي اندن اولسون یارب ولایت تا ابد‬
‫کیم ولاتدن دکل حالی صفای جوهری ‪.‬‬
‫القصه بوتحريك ایله دركاه معلادن برنصيبه طالب اولوب‬
‫و ارکان دولتين سعادت امداد وشرف اسعاد بولوب ‪ ،‬طقوز‬
‫افلاکه ( ! ) استغنا اوررکن ‪ ،‬اوقاندن طقوز اته وظیفه به قناعتله‬
‫عرض الدم ؛ و برات اون درکاه عالم پناهه ارسال ایدوب‬
‫مترصد اولدم ‪.‬‬
‫مدت ترصد منقضی اولدقده وایام انتظار سرانجام بولدقده‬
‫مبشرلرکه مژده تشریف بشارت توردیلر ‪ -‬بكا مثال میمون‬
‫و برات همایونی کتو ردیلر ‪ :‬حليه معارف ایله اراسته ‪ ،‬وز پور‬
‫عرفان الله پيراسته عنبرسواد نده ضقت « والليل اذاسبحي ‪،‬‬
‫وكافور بیاضنده صفوت ‪ ,‬والصبح اذا تجلى ‪ ،‬؛ صحيفهسنده سطور‬
‫خط سحائب امطار مواهب و خطوطنده افراد نقط کالكواكب‬
‫انوار مطالب مشابه صرف در ایدی ‪.‬‬
‫لؤلؤ سیراب ایله مملو دریای کارم تموج ایدوب ‪،،‬کناره‬
‫صالمش ؛ ومماثل نافه ختن مشکتا بله طولوب قاعدعن و احترام‬
‫ایله وارد اولمش ! فاتحة عنوانی کريمه د هوالحق المبين ‪ ،،‬وخاتمه‬
‫تاریخی و العاقبة المتقين ‪ ،‬غایت مضمونی و ذلك فضل‬
‫نهایت مفهومی و انه من سليمان وانه‬
‫زهي مثال شريف و نشان عالیشان ‪.‬‬
‫زهي مراسلة زوق بخش وفض رسان ‪.‬‬
‫عواطف واشفاق ‪،‬‬ ‫زهي هلال‬

‫زهی كايد كنوز مراحم واحسان !‬

‫زهي صحيفة صافي دل و صفا‪ ،‬انكيز ‪.‬‬
‫زهي جريده عنبر نتار و مسك افشان !‬
‫حقا که اول ایت رحمت نزولنده خاطر فاطره يك سرور‬
‫سرایت ایتدیکه ‪ ،‬وصفي ناقابل تقرير وخارج احاطه تحریر در ‪.‬‬
‫واول سرمایه دولت وصولنده قلب منکسره بر سرور يتدی که‬
‫رکزی مافوق احتمال تقریردر ‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫نفسه انكله يتنز وقدن اولذم آکاه ؛‬
‫اني لك قالت هو من عند الله ‪! ،‬‬ ‫>>‬ ‫قلت‬

‫مجملا امید تمام ایله اختيار سز طوررم ‪ ،‬و ابراز کلام ايجون‬
‫متولى اوقاف حضورینه یوز اوررم ‪ :‬الحق متولی ملاقاتنه‬
‫فرصت دوشمدی ! وانك دامن ملاز متنه دست نیل ایرشمدی !‬
‫دیوان بلاغتنة تهاجم ایتدم ‪ ،‬چون انحس اوقاتده واضعف‬
‫حالانده حضورلرینه کندم ؛ برجمکعوردمکه ‪ ،‬حكايتلری‬
‫پریشان ! نه صفادن انده اثر ونه صدقدن انده نشان وار ‪.‬‬
‫جمعیتلری دام حيل ‪ ،‬حضار مجلسري « اولئك كاالانعام‬
‫‪6‬‬

‫بلهم أضل ‪ ،‬حرکات ناهموارلری مثابه سوهان روح وكلمات‬

‫برازارلری مشابه امواج طوفان نوح ! سلام و بردم ‪.‬‬
‫‪ -‬رشوت دکلدر ‪ -‬دیه آلمديلر !‬
‫دیه ملتفت أولمدير ؛‬ ‫حكم كوستر دم ‪ – ،‬فانده مزدر‬
‫اگرچه ظاهررده صورت اطاعت كوستردیلر ‪ ،‬اما زبان حال ایله‬
‫جمع سؤالمه جواب وردیلر ‪.‬‬
‫دیدم ‪ -- :‬یا ایها الأصحاب ! بونه فعل خطا و چین ارودر ؟‬
‫دیدیلر ‪ :‬بزم عادمز متصل بودر ! دیدم ‪ ،‬نم رعایتی و اجب‬
‫کورمشلر ‪ ،‬و بکا بر آت تقاعد ويرمشاركه اوقافدن همیشه‬
‫بهره مند اولسهم !! و پادشاهه فراغتله دعاقلهم ديديلر ‪ -‬ای‬
‫مسكين ! سنك مظالمك كير مشلر ‪ ،‬و سرمایه تردد و بره شد که ‪،‬‬
 ‫مم‬

‫مدام فائدهسز جدالایدهسك ديدم ‪ - :‬براتمك مضمونی نه اچون‬

‫صورت بولمز ؟ ‪...‬‬
‫دیدیلر ‪ - :‬زوائددر‪ ،‬حصولي ممكن اولمز ! ‪ ...‬دیدم ‪:‬‬
‫بویله اوقاف زوائدسز اولورمی ؟ ‪ -‬دیدیلر ‪ :‬ضروریات استانه دن‬
‫مالني تصرف‬ ‫زیاده قالسه زدن قاليرمي ؟‪ ...‬دیدم ‪ :‬وقف‬
‫ايتمك وبالدر ! دیدیلر ‪ - :‬اخهمنزله صاتون المشز بزه حلالدر!‬
‫!‬
‫دیدم ‪ :‬حسابه السهلر بوسلوكزك فسادی بو انور ! دیدیلر ‪- :‬‬
‫بو حساب قیامتده صور بلور ‪ .‬دیدم ‪ - :‬دنیاده دخی حساب‬
‫اولور ‪ .‬دیدیلر ‪ - :‬بالكز خبرنی ایشت مسز ؛ اندن دخی با كمز‬
‫يوقدر ‪ ،‬كاتلری راضی ایلمشزدر !‬
‫کوردم که سوألمه جوابدن بشقه برنسنه و رمزلر ؛ و بو برات‬
‫ابله حاجتم روا قیلمني روا کور مزلر ! ناچار ترك مجادله قیلدم ؛‬
‫و مایوس ومحروم کوشه عزلمه چکادم ‪ ..‬بن براتمدن اهانت‬
‫کوردیکم ايجون منفعل ‪ ،‬براتم بندن فائدهسز عذاب کو ردیکی‬
‫ايجون حجل ! اول شاهد مجروح کی تقر یردن پشيمان ؛ بن‬
‫مدعی كاذب کی تشنیعدن پریشان ! اول ایت منسوح کی‬
‫!‬
‫ممنوع الأمل ‪ ،‬بن امت ممسوخ کی مقطوع الأمل !‬
‫بن اکا فتنه اول با آفت ‪،‬‬
‫متنفر بن أندن اول بندن !‬
‫بن اكا غصه اول با محنت ‪،‬‬
‫متکدر بن لندن اول بندن !‬
‫القصه شدت حرمان كماله يتد كده ودر یای حیرت طغيان‬
‫ایندکده خاطر مه بو يتدی ؛ وقلبمه بومعنا سرایت ایتدی که ؛‬
‫البته مطلع مکارمدن طالع اولان آفتاب مكرمت احتجاب‬
‫سحاب تیرهبی قبول ایتمز ؛ ومنبع مراحمدن ترشح قبلان ذلال‬
‫مرحمت تزلزلدن غبارفنا طوتز ؛ عن قريب مانعنه مانع ‪ ،‬دافعنه‬
‫دافع ظاهر او لور ‪.‬‬
‫حاشلله كيم قناعت کنجنك سكانه ‪،‬‬
‫‪6‬‬

‫مطرح مكر اوله در کاه خلافت دستکاه‬

‫حاشلله كيم قناعت کنجنك مشتاقنه‬
‫!‬
‫اژدر بیداد اوله طغرای حکم پادشاه !‬
‫خداوندا ! مخفي بيورليه‪ ،‬ومستور اولیه که وارد اولان برات‬
‫همایون مضمونی ارسال او انان غرضه مطابق اولميوب ‪ ،‬تصرفده‬
‫ناقص قالمش در ‪.‬‬
‫في الواقع اكر لفظ زوائد دن غرض بو ایسهکه وظائف‬
‫خدام و روایت ارباب تقاعد و اخراجات عليق الدواب و علف‬
‫مايحتاج اخراج اولندقد نصکره‪ ،‬بو بنده به فائده مترتب اوله ؛‬
‫حقيقتده درکاه معادن بویله اشارت اولقدر که ‪ ،‬بنده واجب‬
‫التقصير ‪ ،‬فضولى حقير استعداد تقدم واستحقاق تكرم دعواسی‬
‫قيلار كن‪ ،‬و کند و سنی اکثر ارباب استحقاقدن مقدم بیلوركن‬
‫مرحمت ملوكانهم و مکرمت خسروانهم ظهوره كلوب ‪ ،‬بو برات‬
‫سخاوت آیاتی ويردم ؛ و بیوردم که ‪:‬‬
 ‫‪۳۰‬‬

‫من بعد رتبه اقتدار و پایه اعتبارینی جمیع کدالر دن بلکه‬

‫ها بمدن و طاشدن ‪ ،‬طو پراقدن احس وادنا بيله ‪ ،‬و بیهوده‬
‫متصرف رات اولميوب ‪ ،‬رتبه سندن خبردار اوله !‬
‫حقاکه بوواقمه دن بنم جکديكم ملالت وربخ واتديكم‬
‫خسارت و خرج ایچون دکلدر ؛ محضا حضرتكزك چکدیكی‬
‫امك ايجوندركه ضايع اولدی‬
‫نبدهم ؟ الدن نه کلير ؟ عوض ميسر او له ! وقلم قضا نداركن‬
‫قبله !‬

‫سرور اکر دش سپهر کبود ‪،‬‬

‫هر کس اولمز موافق مقصود !‬
‫باغلامز هرشکوفه میوه تر ‪،‬‬
‫اکثری تدیکی برنده بتر ‪،‬‬
‫کر چه اندوه و محنتم چوقدر ؛‬
‫هیچعکسدن شکایتم يوقدر؟‬
‫طالع مدر بكا بلا کتورن !‬
‫هر راننده بيك جفا کنورن !‬
‫يوقسه درگاه بادشاه زمان ‪،‬‬
‫منبع لطفدر مروته كان !!‬
‫وار امیدمکه اول بلند مقام ‪،‬‬
‫اوله بانده تازمان قيام !‬
 ‫|‬
‫سرفراز او له جمله اركاني ‪. ،‬‬
‫بي تزلزل جميع اركانی‬
‫فضولينك بوائری ‪ ،‬تکرار اولنورکه ‪ ،‬ناقابل تقلید در ‪.‬‬
‫افكار حكيانه سی ایسه محصوصات عالية سائر اسی کی بو‬
‫اثر دنده استدلال اولنور‬
‫بر نعت شریف مقدمہ سی ‪:‬‬
‫صاحبه ای کوز اشکین کوکلدهی اودلاره صو !‬
‫كيم بودکلو دوتشان اودلاره قيلمز حاره صو !‬
‫آبكوندر کنبد دوار ‪ ،‬رنکی بیلمزم ؛‬
‫یامحیط اولمش كوزمده کنبد دواره صو ‪،‬‬
‫ذوق تیغگدن محجب يوق اولسه کوکام جاك جاك‬
‫كيم مرو را بله راغور رخنه لر دیواره صو !‬
‫وهم ايلن سویدر دل مجروح بیکايك سوزین ؛‬
‫اختياط ایلن ایجر هر کیمده او لسه ياره صو !!‬
‫صوبه ويرسون باغبان كلزاری ‪ ،‬زحمت چکمسون‪،‬‬
‫ركل اجلمز يوزك تك و يرسه يك كلزاره صو !‬
‫او خشده يلمز غبارینی محرر خطكه ؛‬
‫خامه ك باققدن اینسکوهزلرینه قاره صو !‬
‫عارضك يادبله نمناك اولسه مژكانم نوله ؟‬
‫ضایع اولمز كل تناسيله و برمك خاره صو!‬
‫غم كوني اتمه دل بیمار دن تیغك دريغ !‬
 ‫‪۳۷‬‬

‫خبر در و برمك تراكو كيجه ده ماره صو !!‬

‫ایسته پیكانك كوكل هجر نده شوم سا کنایت !‬
‫صوسزم بركز بوصحراده نمچون آره دو! ‪...‬‬
‫من لبك مشتاقيم ‪ ،‬زهاد کوثر طالی ‪.‬‬
‫نيته كيم مستهمی انجمك خوشكلير ‪ ،‬هشیاره صو !‬
‫‪6‬‬

‫روضه کوبیله هردم دور میوب ايلر كذار ؛‬

‫عاشق اولمش غاليا اول سر و خوش رفتاره صو‬
‫صویولن اول كويدن طبراق اولوب طوتسم کرك ‪،‬‬
‫‪6‬‬

‫چون رقیبم در دخی اول کویه قوين واره صو ‪.‬‬

‫دست بوسی آرزوسیله اولورسهم دوستله‬
‫!‬
‫کوزه ايلك طبراغم صونك انكله ياره صو‬
‫سرو سررکشلك قيلور قمری نیاز ندن صانیر ‪،‬‬
‫دامنن دو ته ؛ ایاغينه دوشه یالواره صو !‬
‫انجمك استر بابلك قانن مكر بررنكيله ؛‬
‫كل بوداغنك مزاجبنه كيره قورتاره صو !‬
‫طینت باكيني روشن قلمش اهل عالمه‬
‫اقتدا قيلمش طريق احمد مختاره صو‬

‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬

‫نشرده سنان پاشادن صكره قوچی بك كلير ‪.‬‬

‫مشار اليه سلطان مراد رابع زماننده راس امورده بولهرق‬
 ‫‪۳۸‬‬

‫اکثر اوقاتنى سیاسياته مصروف انتم سندن ادبیات ایله مشتغل‬

‫او له مامش ایسهده کندیسنك او حالده طرز اديده ده برسياق‬
‫جديد احداث استديكي منكر دکل در ‪ .‬ابوالضيا توفيق بك افندی‬
‫طر فندن طبع اولنان لامحه سی بوکون میله تقليده سزا أثاردن در ‪.‬‬
‫جودت تاریخی عصر مزك محصولی اولدیغندن مستثنا اولمق‬
‫اوزره تواريخ موجوده وسائره ايجنده بر نجيلكى احراز ایدن‬
‫نعيما تاریخی قوچی بك سياق افاده سني تقليدا يازمش در ‪.‬‬
‫تتبعات ادیه سینمرات مفيدةمنتشرهسيله ظاهراولان ابوالضيا‬
‫توفيق بك طر فندن مشار اليه قوچی بك حقنده ‪ ،‬نمونه ادبیاتده‬
‫شوپارچه ده ‪ -‬مثلا کندندن‬ ‫‪O‬‬
‫یازیلان ملاحظه ده «‬
‫بر عصر صکره کلش اولان نديك اثار ندهکی کی پارلاق فکرلر‬
‫ولطيف عيار الركورنمز ؛ فقط صاحب اثر سياسيا ته صرف ذهن‬
‫ایندیکی مرتبه ده مثلا ادبیاتده معجز بیان اولمغه اقدام ایتسه ايش‬
‫احتمالی که کندسندن ایک عصر صكره عاكف پاشا سایهسنده‬
‫میدانه کلش اولان شمدینی طرز ادیز دھا او زمان ظهور‬
‫ايليه سيليرمش ‪.‬‬
‫و بونكله برابر کندیساندن براز صكره كلش اولان نعيها‬
‫نامنه منسوب تاريخنده بومسلكى تقليد اتمش اولمقلني جهتله‬
‫مشار اليه تاریخ ادبیاتمزجه بر دور حاصل اتمسكه بادی اولان‬
‫‪.‬‬

‫منشيلرمزدن ممدود اولسه کرکدر ‪ ،، ..‬ددیور‬

‫مذكور لانحه دن بر پا چه در ‪:‬‬
 ‫‪۳۹‬‬

‫و سعادتلو وشوکتلو پادشاه عدالت پناه حضرتلرينك ضمير‬

‫منير برانتباهلرینه نهان اولیهکه ‪ :‬اجداد عظام سعادت انجاملری‬
‫اولان سلاطين ماضيه سلیمان خان قانونی به کلنجه [ * ] بالذات‬
‫دیوان همایون معدلت مقرونه حاضر اوله رق ‪ ،‬احوال وامور‬
‫ملك وملت ورعايا و برايا وخزائن واموال و سایر کلی و جزوی‬
‫خصوصات ایله تقيد تام بیوررلردی ‪.‬‬
‫و بعده سلطان سلیمان خان اگر چه بالذات دیوان هايونه‬
‫حاضر اولمز لردی ؛ لكن عهد سلطنت عليه لرنده واقع اولان‬
‫غزوات همايونلرينك بعضسنه بالذات توجه ايامكله اثنای طريق‬
‫‪4‬‬

‫سعادت و قنيده نجه احوال واموره اطلاع يوروب اوزمان‬

‫استراحتلر نده محر وسه قسطنطنیهده بالا نشين تحت پادشاهی‬
‫همایون ایدوب ‪،‬‬ ‫سمع‬ ‫اولد قه و رای قفسدن امور دیوانه القای‬
‫بوجھتله دخی احواله واقف اولورلردی ‪.‬‬
‫وزارت عظمی بر منصب جلیلدر ؛ أهلنه مصادف اولدقدن‬
‫صكره بيو جهعزل او لغيوب ‪ ،‬نهبیلار مسند صدارتده برقرار‬
‫وامورنده مستقل اولسه کرکدر‬
‫وندما و مصاحبانه حضور همايونده احوال وزرا و علما دن‬
‫بحث انتمكه رخصت همايونلري اولمازی ‪.‬‬
‫حتى عهد محمد باشای مرقومده جلال يكدن خطاء حضور‬
‫[ * ] « كلنجيه قدر » طوغری دکل در ‪.‬‬
‫همايونده یاشای مشاراليهاى تخفيفه متعلق بعض ناشایسته اقوال‬
‫صدور انتمكله رتبه قرب شهر پاریدن ابعاد ومدنية قسطنطنیه دن‬
‫اخراج اولنوب مدت العمر داخل حضور همایون اومدی ‪....‬‬
‫شعر ده فضولیدن صكره نفعی در ؛ مشاراليه سياقافاده سنده‬
‫حقيقة ناقابل تقلید ادباد ندر ‪.‬‬
‫اگر چه طرز شعر نده اولدیغی کی انتخاب اساس خصو صنده‬
‫‪6‬‬
‫قدمایی تقلیدن بشقه بر شي يايا مش در ‪ ،‬فقط اساس عتیقی او در جه‬
‫الروحي در‬ ‫تزين اتمش درکه وجودی ادبیات عتيقه ك روح‬
‫دنیله سلير ‪.‬‬
‫حیثیت اساس ایله قصائدده حقیقت ارامق محال ايكن نفعي‬
‫قصائدينه نظيره سويلمك قابل اولمز ‪.‬‬
‫زینت خیال ‪ ،‬شدت افاده ‪ ،‬آهنك سلاست کی لوازم‬
‫‪6‬‬

‫ادبيهنك كافهسني نفي ذاتنده جمع التمش برشاعردر‬

‫اقتدار آدیسی وارسته تعر یف اولان ادیب عصر نامق‬
‫كمال بك سياق عتیق اوزره یازدیغی ( یعنی حامدبي نقلیداتميهرك )‬
‫شیلرده طوغريدن طوری به نفی مقلدی در‬
‫كمال بك افندی بو حقيقتي و تخریب خرابات » ده اعتراف‬
‫ایدیورلرکه بو حال براز تتبعات ادبيه ده بولنا ندرجهده مسلم در‪،‬‬
‫فقط كمال بك شعر وافادهسيله افكار جديده عصر به بي‬
‫بالطبع ‪ -‬تزیین ایتدیکندن حال حاضرده تمامیله نفی مقلدی‬
‫اوله من ‪.‬‬
 ‫‪- 41‬‬

‫تفعينك حكمیاتی ‪ ،‬قدمای سائره حکمیانی کی ‪ ،‬على الأكثر‬

‫ناقابل تطبيق شیلردن عبارت در ‪.‬‬
‫فقط نفعينك اهنك آفاده سی هر زمان انجون سزا وار‬
‫تقلید در •‬

‫کندیسنی تعقیب ایدن شعرانك اكثر يسيله معاصرلری ‪-‬‬

‫تمامیله موفق او له مامقله برابر نفی مقلدلکندن قورتیله مامشلردر ‪.‬‬
‫في حقيقة وزن وقافیهیه توفيق فكر اتميه رك وزن‬
‫قافیه فکرینه خدمتكار ایدن شعر ادن در ‪.‬‬
‫في هيچ بروقت سلسله جریان وزن والفاظه فكرینی‬
‫فدا اتمامش وهر درلو ضروریات ادبيه اجنده اهنكسلاستنی كمال‬
‫متانتله محافظه اتمش در ‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫شعر اشنایان اره سنده بوحقایق مسلمدر ‪.‬‬

‫مع ما فيه نفعی هیچ بروقتده سقيم رسوز سويلهمشدر‬
‫دينالهمز فقط اشعار ساره سنه نسبتله او مثلاولر نادر د کل‬
‫اندردر‬

‫حكمت کراوعلم ایسهکه احكام فلکدن ‪،‬‬

‫اندیشه عقل بشری باخبر ایلر‬
‫بیتی و برقاچ امثالي بو قبیلدن در ‪.‬‬
‫مشار اليهك جوده ده امثالى يوق ايش ! فقط هجولری‬
‫تمامیله موافق شرائط درکه سهام قضاسي بوكا دليلدر ‪.‬‬
‫‪.‬‬
 ‫‪۲‬‬

‫او نادرۂ ادب اك صكره حاجی بیرام باشايي محو اتمسي‬

‫اوزر ينه ‪ 1044‬ده بوغدير لمش در [ *] ‪.‬‬

‫ضيا باشا « خرابات ‪ ،‬مقدمه سنده نفعیبی وانلی دیه اشارت‬

‫اتمش سهده حقيقتده وانلی دکل ارضروملی در ‪.‬‬
‫بونك او زرينه كمال بكر تخریب خرابانده‪ ،‬پاشابه تعريضا ‪:‬‬
‫‪ .‬ای واقني هر مكان رومك !‬
‫بر آدی ده وانمی ارضرومك ؟‬
‫بیتنی ایراد اتمش در ‪.‬‬
‫نفعي فخريه شاعرانه کی غایت نامحل ولز و مسز برشی‬
‫بیله شدت اهنكيله عامهبه لذتلى لذتلي او قوتدبرر ‪.‬‬
‫تفعينك برقصیده مقدمه سندن ‪:‬‬
‫صانك كه فلك دور ایله شامی سحر ایلر ‪،‬‬
‫هر واقعهنك عاقبتندن خبر ايلر !‬
‫بردوش کبیدر حق بوکه معینده بوعالم ؛‬
‫كم كوز يوموب اجنجه زمانی کذر ایلر‬
‫‪6‬‬
‫بر برده که ارامه بو مقدار اوله مهلت‬
‫ار بابي نتيجه كسب كمال وهنر ايلر ؟‬
‫اولمش طو تالم موت ارامیده ممتد ‪.‬‬
‫] * [ بورادن بعض شيلر طی اولندی •‬
 ‫عاقل نتیجه تمييز ره خیر و شر ایلر ؟‬
‫تشخيص ره خير وشر اولورمی او داده ‪،‬‬
‫گیم لشکر غم بورینی بی سیر ایلر ؟‬
‫بولمزره حتى مكر اول کیمسهکه آکه ‪،‬‬
‫توفیقی هادی ازل راهبر ایلر !‬
‫توفيق رفيق اولميجق فائده يوقدر ‪،‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬

‫هركيم بوراده عقله او پارسه ضرر ایلر ! ‪.‬‬

‫فضولي ايله نفعی ارهسنده شاعر نابي كلش در ‪ .‬نانی اساسا‬
‫فضولی مقلدی اولمغله برابر ایکی یوز سنه صكره حاصل اوله جق‬
‫تجدد ادبيبي دها اولوقت كشف اتمش کی مجددانه شعر بازان‬
‫او توجه بغدادلى به هیچ برصورتله رقابت ایده مهمش در ‪.‬‬
‫حكمیاتی فصل اولده سويلنيلن نوعدن اوله رق ‪:‬‬
‫بی موج و شورش اولمز اسایشی جهانك ؛‬
‫دریا تعفن ایلر ‪ ،‬اولدته آرمیده !‬
‫وفاتی ‪ ۱۱۲۶‬دهدر ‪.‬‬ ‫بولنده شیلر در ‪.‬‬
‫بوندنصکره نديم كلير ‪:‬‬
‫شاعر شهیر ك آثاری لطافتجهبوکون دکل حتی بر عصر صكره‬
‫بیله مستشهداندن معدود اوله بيلير درجهدهدر ‪.‬‬
‫قدرت فوق العاده ادیولری وارسته تعریف اولان د تعليم‬
‫ادبیات ‪ ،‬مؤلفي اكرم بك افندينك نديم حقنده و نهال ‪ ،‬مجموعه‬
 ‫‪44‬‬

‫ادبیه سنده یازدقاریمطالعات دقیقه روجه آتیدر که مشار اليه حقنده‬

‫بر تعریف صحیح در ‪:‬‬
‫وساطان احمد ثالث عصرنك يكانه شاعر نكته دانی وداماد‬
‫ابراهيم باشا مجالس از واقنك منفرد نديم ترز بانی اولان قضا ندن‬
‫استانبوللیاحمدندیم افندی که سلامت طبع ودقت تميزا بله تمایزینه‬
‫شاهد اولان نزاکت و سلامت افاده سی و فصاحت اسلوبي ايله‬
‫وصفنده ‪:‬‬
‫نقاد ادب دباسه لایق‬
‫اولدینی کی شوخی مشرب وشطارتمن اجنه دلالت ایدن ادای‬
‫شيرين و تعمیرات شکرینی ایله حقنده ‪:‬‬
‫قناد ادب دمك ده صادق‬
‫کورشور ‪ -‬متأخرين شعرای عثمانیه ك کر چکدن ما به الافتخاری‬
‫عد او لنه حق دهاة ادبانك برنجیلرند ندر ‪.‬‬
‫رکنديسندن مقدم اولان مشاهیر دن فضوليلرك‪ ،‬نفعیلر ده‬
‫‪6‬‬

‫مخترعلردن اولدیغی و یوللرنده کنديلر ينه هنوز مسابقت ایدن‬

‫بولنديني مسلم اولمقاه رابر ‪ ،‬بو ايكى ذاتك دخی نديدن مؤخر‬
‫‪6‬‬

‫اولان شیخ غالب اکثر سوزلرنده ایرانسلك شائبه سی‬

‫کورونور ‪، .‬‬
‫نديم ايسه ‪ -‬ادبیات نجمه مألوفينده ‪ ،‬اشعار فارسی سی‬
‫‪G‬‬

‫دخی دلالت ایلدیکی وجهله ‪ -‬نه فضولیدن ‪ ،‬نه ده نفعیدن آشاغی‬

‫قالمدینی حالده ‪ ،‬ترکی اشعار نده شیوۂ لسان عثمانیدن ممكن اولدیغی‬
‫قدر ایرلمامغه دقت ایدرك بو خصوصجه اقرانك كافه سنه‬
‫رجحان وفضیلت اثبات اتمش در ‪.‬‬
‫‪ ,‬نديمك طبعا شاعر یار اولديغنه حسن خیال و غرابت‬
‫تصوری اك بيوك شاهد و زادة طبعی اولان او بدايع اسه انك‬
‫اول مزيات فطر یه سنه عائد ایسهده شاعرك اويله كل فصلنه‬
‫يتشمش بلبلے کی کمال شوق وشطارتله بردوزی به نغمه ساز‬
‫بلاغت اولمسنه بولنديني عصرك دخی خیلی تاثیری ‪ ،‬خیلی معاونتی‬
‫اولمش اولمق لازم كلير ‪ .‬او بله برعصرکه هردرلو آمال وتمایلات‬
‫نفسانیه به‪ ،‬هر يولده اشواق واذواق وجدانیه به مساعد براسایش‬
‫حاله مقارنتی جهتيله كجه سی بر سر راه عیش و طرب ‪ ،‬صباحی‬
‫بر نوبهار شوق وشغب توصيفنه شایان وتعر یفنده ‪:‬‬

‫‪.‬‬

‫کی بیك درلوسوزلر سویلیان ندیم بیله ستايشني حقيله ادا‬

‫اتمکده معترف عجز و نقصان کورینور !‬
‫و رذاندن ایشتمشيدم ‪ ::‬شاعر مشار اليه او دلنشین کو شکلر ‪،‬‬
‫اوفر خفا مسيرهلر ‪ ،‬اوشوق انكيز جراغانار ‪ ،‬اواكلنجهلى‬
‫القشلر ‪ ،‬تنزيلر حقنده او پارلاق پارلاق قصيدهلري ‪ ،‬او نازك‬
‫نازك شرقيلر بني ابراهيم باشایه تقدیم ایندکمه پاشا نشئه سندن‬
‫شاعرك اغزينه جواهر طولدورر مش !!‬
‫د بوروایت ملحوظ که مغایر حقيقتدر ‪ :‬فقط عصرك حالي‬
 ‫‪41‬‬

‫ابراهيم باشاك درجه سامان واقبالی ‪ ،‬نديمك ايسه مزاج عصره‬

‫تمامیله براشير اولان شطارت مقالى كوز او كنه النير سه روایت‬
‫واقعه يكده استبعاد اولنه جق شیلردن کورونز ‪.‬‬
‫رطبیعت شاعرانه نظر نده ایسه او در جهر نك رنك لطافت ‪،‬‬
‫او در جه موج موج صفا اولان مجوهرات بلاغت اغزی‬
‫جواهر له طولان برشاعر دن صدور اتمشه كزر ‪.‬‬
‫دوبونكله شاعرك غنای طبع عنقا پسندينه استدلال‬
‫او انورکه ابراهیم پاشادن اوصورتله الديني جواهر کران بهایی‬
‫تقديم ایتدیکی اشعار شعشعه نثاربله ينه باشايه اعاده ایدرمش‬
‫ديك در‬
‫و نديك مواخذه‪ .‬اولنه حق بر حالي وارسه اوده ‪ ،‬تنویر‬
‫‪6‬‬

‫انسانیت ‪ ،‬تهذیب اخلاق ‪ ،‬ترويج معالی ایده جك مبا حث جدیهی‬

‫هیچ خاطره كتير میهرك طبیعتنده کی اقتدار فوق العادهبی اشعار‬
‫سائره به حصر اتمسیدر‬
‫و برشاعرك وجداننده اك اول پرورده ایده جکی حسیات‬
‫عاليهنك برنجیسی حب وطن حس مقدسی اولمق لازم كلير !!‬
‫ندیم بویله برحس عالينك كندي كي بر شاعره تخميل‬
‫ایندیكی وظیفهیی در خاطر ایدوب ده ارالقده او یولده دخی‬
‫بعض شعرلر سويلمكه همت اتمش اولسهیدی ‪ ،‬هم اقرانی ایجنده‬
‫بالاستثنا نائل اولدیغی بخشایش قدرتك شكريني برصورت‬
‫اصيلانه ده ايفايه الشمش و هم ده ‪ -‬اثرلرندن و طنپرورلك‬
 ‫‪۷‬‬

‫بولنده دخی مستفید اوله جق ‪ -‬اخلاقنك هر وقتده هر صورتله‬

‫ستایش وتحميد واحترامنه عرض لياقت ايلمش اولوردی ‪.‬‬
‫و بومطالعات مشار اليهك مسلك لااباليانهسنه عائد اولوب‬
‫شاعر يتجه حائز اولدیغی مرتبه عال العاله قطعة تعرضايتمز ‪.‬‬
‫طبيعتنك بار لاقلننه ‪ ،‬خيالنك درجه سماحته ‪ ،‬شعر بنك‬
‫نزاکت ولطافته کلنجه بونلرك تعرفنده ینه کندیسنك كنندسی‬
‫انجون دیدیکی ‪:‬‬
‫وطبعم او باغبان کران دستمایه در ؛‬
‫كيم بركل استسهم بكا بركلستان ويرر !‬
‫هر حرف شوخی بلبل شیدا به نظممك‬
‫برکلستان تبسم كل ارمغان و يرر ‪.‬‬
‫بیتلرندن دها رنكين بر سوز بولنه من ظن ایدرم ‪.‬‬
‫د اسلوبی شائبه تکلف و تصنیدن بری تحف تحف تصورلری‬
‫نازك نازك تعبیرلری کندينه مخصوصدر ‪.‬‬
‫واقعا ‪:‬‬
‫خسته لقلردن امان کورمیه چشم سیهك‬
‫موميا بولميه عالمده شكست كلهك‬

‫ندیم نامنه بر شاعر جهان وار ايش‬

‫کمند زلفمه دوشنسون الهی اول عیار‬
 ‫‪۶۸‬‬

‫کی فکرلر شمدی به قدر هیچ برشاعر منك آینه خيالنه‬

‫او غرامش شیلردن دکل در ‪.‬‬
‫‪ ,‬نديم دنيادن کیدهلی برنجق عصردن زیاده زمان مرور‬
‫ایتدیکی حالده مخصول طبیعت ناز كانه سی اولان اشعار‬
‫لوندانهسی بو صباح طو پلانش بر دسته ازهار بویا کی تروتازه‬
‫طورمقدهدر‬
‫شوقدرکه ابكار خيالاتنك اكثرسی اساطير اولین تریلری‬
‫کی نه قدر دلبر ‪ ،‬نهدر جه نازك اسه او قدر ده آچيق صاچیق‬
‫شیلر اولدیغندن برذاتك دیدیکی کبر و ندیم افکار اتمك جائز‬
‫دكادر‬
‫ر خراباده ‪:‬‬
‫‪ ....‬صكره بو بوله نديم كتمش‬
‫تقليد اتمش ‪ ،‬زیاده اتمش ‪،‬‬
‫الفاظه يكي حضاب و يرمش •‬
‫پر قات دها آب و تاب و رمش‬
‫لكن كاهي تجاوز التمش ‪،‬‬
‫‪6‬‬

‫تا مرتبه مزاحه كيتمش !‬

‫دیلمسي غالبا شاعرك اكثر کفتارنده کی پرده برانداز۔‬
‫الغندن کنایه اوله جق ؛ شوقدر که نديم نتجه محتر علردن اولدینی‬
‫انجون أني ( حي ) و ( بهایی ) يوللرينه مقلد عد اتمکده‬
‫ضيا باشانك فكرینه اشتراك ايدها ‪.‬‬
 ‫‪- 44‬‬
‫‪ .‬نديك بر فقره سنده ‪:‬‬
‫سوزلرم‬ ‫في دخی عدمده ایشتد که‬
‫با شاش و آفرینی جهان جهان و يرر‬
‫دیسی نفعیبی بکندیکنه و بوده حسن تميز وكمال انصافنه برهان‬
‫اولدینیکی ‪ ،‬دیکر بر نشده سنده دخی ‪،‬‬
‫شهنشاها ! سنك کندی چراغك غبد ناچیزك‬
‫ندما بنده كيم بر شاعر نازك طبيعتدز‬
‫دید کدن صكره ‪،‬‬
‫دکلدر او بله يك استاد شاعر کرجه کيم اما‬
‫بنه اشعاری طبعه خوشكلير ‪ ،‬بیلممنه حالتدر‬
‫ديسی نزاکت ومحويت ادبیاته سنك غرور شاعرانه سنه غالب‬
‫اولديغنه نشاندر‬
‫نديمك مطبوع اولان دیواندن بشقه منظوم براثری یوق در‪.‬‬
‫منشور اثری ایسه منجم باشی تاریخی ترجمه سیدرکه بوندهده‬
‫انشا جه اولان مهارت و خذاقتی کورنور ‪:‬‬
‫مشاراليه ( قاضيعسكر مصطفى افندی ) نامنده بر ذاتك‬
‫حفيدي ايش‬
‫وفاتی ‪ 1143‬سنة هجر به شنه مصادفدر ‪.‬‬
‫نديمك برغلى ‪:‬‬
‫مست نازم ! کیم بو توتدی بویله بی پروا سنی ؟‬
‫‪4‬‬
‫كيم يتشدردی بوکونه سرودن بالا ستي ؟ ( ؟ ! )‬
 ‫بریدن خوش ‪ ،‬رنکدن پاکیزهدر نازك سنك ‪،‬‬
‫بسله مش قويننده کويا کيم كل رعنا سني !‬
‫کلی دیبا کيدك اما قورقرم آزار ایدر‬
‫نازنینم سایه خار كل دیا سنی‬
‫‪6‬‬
‫برالكده کل ‪ ،‬رالده جام کلدك ساقیا‬
‫‪6‬‬

‫قنغيسن السهم ؟ كلى ‪ ،‬یاخودکه جامی ‪ ،‬یا سنی ؟‬

‫صاندم اولمش جسته بر فواره آب حیات‬
‫بویله کوستردی با اول قدمستثنا سنی‬
‫صاف ایکن آپنه اندامدن سينهم ‪ ،‬دریغ‬
‫المدم بر کره جک آغوشه سرتاپا سني !‬
‫بن دید که بویله کيم قدینی قیلدی ناتوان‬
‫کوسترر انکشت ایله مجلسدہکی مینا سني ‪.‬‬
‫*‬

‫بوندن صکره راغب باشا كلير ‪.‬‬

‫راغب باشا کندیسته قدر هیچ بر عثمانلي شاعرنده مثلى‬
‫کور ونمين « شعر حكما نه ‪ ،‬نك موجدی در ‪.‬‬
‫نفعینك شهامت ادبيهسيله ‪ ،‬نديك نزاكت افكارن ‪،‬‬
‫مخصوصاندن اولان ادای حكيمانه ایله مزج اتش برشاعر‪،‬در ‪.‬‬
‫صلابت افاده ‪ ،‬متانت مرام ‪ ،‬نزاکت فکر ‪ ،‬حقیقت مفهوم‬
‫کی ملكات ادبيه راغب باشاتك ذاتنده جمع اولمش شیلردن در ‪.‬‬
‫مشار اليهك اشعاری نوادر ادبيه عثمانیه دن اولمق مزیت‬
 ‫اه ‪-‬‬
‫عال العالني هر زمان محافظه اتمك استعداد ندن هیچ بر زمان‬
‫محروم دکلدر ‪..‬‬
‫ندیم ‪ ،‬نفعی ‪ ،‬فضولى وسائرہ کی شعرا راغب باشانك‬ ‫‪6‬‬

‫ملكات ادسه سنه نیما مالکدرلر ؛ راغب باشا ایسه اهنك كلام‬
‫ایله نفعی به ‪ ،‬رقت مأل الله فضولی یه ‪ ،‬نزاکت فکرایله نديه‬
‫معادل اوله بلير‬
‫خلاصه مشار اليه دور نه قدر اسمان ادب راغب باشا‬
‫کعبنده برنجم دها ایله ضیایاش اولمامشدی ‪.‬‬
‫ادبیات عمانيهنك شعر قسمنده بیله دره آلیزم ‪ ،‬اصولی جاری‬
‫اولدیغندن اول باول اهنك كلامه حصر نظر اتمك بزجه‬
‫طبیعی در‬
‫حتى شعر حقنده اولان برمقاله لرنده اکرم بك افندی کی‬
‫ترقبات جديده ادامزك رهبراندن اولان برذات بیله نفعينك‬
‫بر فخریه اهنکدارینی تقدیر بیورمشلردی ‪.‬‬
‫‪:‬‬
‫بو حالده راغب باشانك ‪:‬‬
‫ایدنجه خامه سحر آفرینم خرده جولانی ‪،‬‬
‫‪6‬‬

‫اولور نقش پرطاوس داغ حسرت ماني !‬

‫خیال موشكا في جوهر فردی ایدر قسمت ‪،‬‬
‫سبك روحي طبعم كوهه ابتدیرمکنران جانی ‪.‬‬
‫يامرأت صفا اندر صفادر ذهن دراكم ؛‬
‫کاودر آینه کیتی نما به صورت ثاني !‬
 ‫صفای جوهر ندن جوهر کل ایلر استمداد ؛‬
‫القای منظر ندن روح اعظم مست حیرانی !‬
‫ایدرسه نحن بند كلك سحر انار انديشهم ‪،‬‬
‫‪6‬‬

‫فضای من تحرير اوزره نوطرح خیابانی ‪،‬‬

‫اولور هر نکته رنکینی بر كل غنجه رعنا‬
‫اولور هر مصرع برجسته بر سرو خرامانی ‪...‬‬
‫کی بر مقدمه ایله ابتدا ایدن قصیدهلری ‪ -‬افکار عتيقهك‬
‫منور بر نمونه سی مقامنده اونهرق ‪ -‬ذوق آشنایان طرز‬
‫قدمك حرز جانی اولمغه سزاواردر ‪.‬‬
‫ابن سینا حكمتلری کی‬ ‫اشعار حكيانه سی ‪ -‬بوکون‬
‫اساسا مهم و مفید در ‪.‬‬ ‫تماما دکل ‪ ،‬فقط‬
‫راغب باشا دخی فلسفه ده ‪ ،‬امثال سائرہ سنی کی ‪ ،‬احوال‬
‫مكونات سارهای احوال انسانیه به تطبیق آیدنلردن یعنی اصوفیست‬
‫ایسه ده کندسندن يوز يكرمی ‪ ،‬بوز اوتوز سنه صكره كلن ضیا‬
‫پاشاکی ‪ ،‬حکمت سویلیه حکم دیه ‪:‬‬
‫ثوم وبص جو نرکس ولاله کشاده لب‬
‫محفوظ کنج محفظه تنك ناده طيب‬
‫دینلردن دکل در ‪.‬‬
‫راغب باشانك ‪:‬‬
‫خراباتکویرنلر هر بری بر حالتن سویلر ؛‬
‫صفاسن نقل ایدر رندان ‪ ،‬زاهد ثقلتن سويلر‬
 ‫تجلى نشئهسن اهل شکم ادراك قابلمي ؟‬
‫بهشت اكديه زاهد اكل وشربن لذتن سويلر ! ‪.‬‬
‫نه ضبط حاکم شرعی ‪ ،‬نه حكم ضابط عقلى‬
‫جنون اقليمني سير ايلينلر راحتن سويلر !!‬
‫میان کفتكوده بد منش ایهام ایدر قبحن ؛‬
‫شجاعت عرض اندرکن مرد قبطی سرقتن سویئر !‬
‫پریشانی خاطر نكته سربستهوش قالدى‬
‫که حكومن اكلار ‪ ،‬نوراغب علتن سويلر !‬
‫و يا ‪:‬‬
‫پیچ وتاب سینهدن افکار کندین كوسترر‬
‫جوهر آینه دن ژنکار کندین كوسترر‬
‫اضطراب نابهنگام ایستمز تحصیل کام‬
‫موقعنده بی تکلف کار کندین کو سترر ‪.‬‬
‫خوب وزشت اثار در آیینه کردار خلق‬
‫هر به صورت چرخ اندر سحار كندين كوسترر‬
‫پردۂ ناموسه صيغمز برقي عالمسوز عشق‬
‫بی محابا تشنه سرشار کندین کو سترر‬
‫جلوۂ حسنه مرایای مظاهردر نفوس‬
 ‫فيه‬

‫هرکیمه ایتسه اشارت یار کندین كوسترر‬

‫بو پله در راغب مكافاة عمل كيم في المثل‬
‫صور سولر مغدورینی غدار کندین کو سترر‬
‫غزللری حقيقة حكمت شعريه قديمهنك اككوزل بورنمونهسی‬
‫درکه آثار اسلاف ايجنده امثالى اندر در ‪.‬‬
‫هله هردرلو محاسن ادبیه سندن ماعدا اسلوب افاده سندهی‬
‫مهابت ‪ ،‬خصایص ذاتیه سندندر که اسلافك ‪ -‬نفی مستثنا ‪-‬‬
‫هیچ برسنده‪ ،‬بو در جهسی مشهود دکل در ‪.‬‬
‫رقت افادهیه دخی راغب باشاده مثال بولنه بيلير ‪ .‬بو سیاقده‬
‫مشار اليه بغدادی فضولی په بیله رقابت اتمشدر ‪.‬‬
‫حتى راغب باشا محسوساتنه وحتى زبان ميتنك بر ترجمان‬
‫تعريفي اولديغي الام واکدارك هیچ بريسنه مغلو بيت رنکی‬
‫كوستر مامش و فضولي ايسه بونك عكسي صورتنده ادارۂ فکر‬
‫و قلم ایلمش در ‪.‬‬
‫پاشانك ‪:‬‬
‫او چوردم مرغ خوابي حسرتكله جوق زمانلردر‬
‫دو چشم خونفشانم شمدی حالى اشیانلردر‬
‫جبالى زورق کام ایجره سیرایت جانا کو یا‬
‫هجوم لشکر غمدن فراره باد بانلردر ‪.‬‬
‫سهام جور کر دوندرکه چایچ اولوب قالمش‬
‫قیاس اتمه تنمده کور بنا ندر استخوانظردر‬
 ‫جهانده قطر هرز زهر حرمان اولمه درکاری‬
‫بونیلی کاسه معکوسلر كيم آسمانلر در‬
‫نمده عشق خوناب ابله بر رداغلر راغب‬
‫سیه دلدکلرین اشعار انجون قومش نشاناردر‬
‫غزلی رفت افادهده فضولی غزلياتنه رقابت ایدر ‪.‬‬
‫راغب باشا زمانده ادبیات عثمانیه غایت مترقی ایدی ‪.‬‬
‫واقعا اوعصردو کی ترقیسی راغب باشا ‪ ،‬شیخ غالب ‪ ،‬فطنت‬
‫خانم وسائرہ کی مقداری اوچ دردی تجاوز ایدهمین ذوات‬
‫میاندهايسهده بو ترقی بر از زمان جرجمز عاکف باشا ظهوریله‬
‫حال حاضر ادبی یی تولید ایده جك راستعدادی خائز ایدی ‪.‬‬
‫مثلا ذوات مشار اليهم وبالخصوص راغب باشا اثارنده کهنه‬
‫عبارهلر قالمامشدی ‪ .‬بو کونکي لسان ادب او لساندن فرقلی‬
‫دکلدر ‪ ،‬ديمك اولور که بوتجدد ادبي مشار اليه طرفدن احضار‬
‫ایدمش دی ‪.‬‬
‫آتیده کوستر بله جکی وجهك شيخ غالب دخی پاشانك‬
‫پیر وائری اولمق آرزوسنده بولنمش ایسه ده غزليات وقصائد‬
‫وسائره ده بوكا موفق اوله مامش وفقط حسن و عشقده بستون‬
‫بشقه برطرز اختراع اتمش ایدی ‪.‬‬
‫خلاصه راغب باشا هر درلو خصائص ادبيه بي كماليله حائز‬
‫برتری شاعری در ‪.‬‬
‫مشار اليه دفترخانه کتیبه سندن شوقی افندينك مخدومی‬
‫ايش ‪.‬‬
‫مکتوبی صدارت خلفالغندن تدر مجة مسند ریاست‬
‫وواليكنه تعيين اولنمش ‪ ،‬وش سنه‬ ‫مصر‬ ‫کتابتنه وبعده وزارتله‬
‫اوراده قالدقد نصکره استانبوله عوبتله التي يحق سنه دخی متمادية‬
‫مسند صدارتده بولنمش در‬
‫بعده سلطان مصطفي به داما د دخی اولمش و بر جوق‬
‫قونفرانسلرده دولت عليه مرخصلني صفتیله ایفای حسن خدمت‬
‫اتش در ‪.‬‬
‫حالده کندسنك انتالیان و یا فرانسزجبهه دخی اشنا‬
‫اولدینی ظن اولنيور ‪ .‬وفاتی ‪ ۱۱۷۹‬ده در ‪.‬‬
‫بعده نشده قوجه سكان ظهور التمشدر ‪.‬‬
‫قوجه سكبان باشینك آفاده سي غاية الغابه حائز سلاست اولوب‬
‫عاكف پاشایه توجیه اولنان شرف تجدید ادبي همان قوجه‬
‫سكبان باشی یهده عائد اولسه تجويز اولنه بیلیر ‪.‬‬
‫عاكف پاشا سلطان محمود ثاني دور تجددنده یعنی حال‬
‫حاضرك منشي اولان بر زمانده فكر بو يوتمش اعاظمدن‬
‫اولدیغندن ‪ ،‬افادهسی بو زماني لسان ادیدن فرنسزدر ‪.‬‬
‫قوجه سكبان باشی ایسه ‪ ،‬فکر تجدیدی بالکز دماغنده‬
‫‪6‬‬

‫جولان ایدرك ‪ ،‬اعانه زمان ومكا به مظهر او له میان بی چاره ‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫كاندیدر‬
 ‫‪oy‬‬
‫زرده برقاچ سطری نقل اولنان لامحه سی ‪ ،‬حقيقة صلابت‬
‫فكرك سلاست افاده ایله اولان امتزاجی کو سترر ‪.‬‬
‫کندی دورنده ‪ ،‬یعنی کهنه بسندان ارباب قلم هنوز نظمده‬
‫طرز قدیمی براقيه رق نترده بنه کندی کی نوادرك ظهور‬
‫ایندیکی هنكامده ‪ ،‬لسان ادبده يك قوى برميل تجدد کورواش‬
‫و بو تجدد ‪ ،‬قوجه سكیان باشی محرراتی کی بر قاچ شیله ده تأيد‬
‫‪6‬‬

‫ایلمش اولوب بالكز تجدد زمانك اعانهسی هر شیده انتظار‬

‫اونقده بولنمش ایدی ‪.‬‬
‫في الحقيقه شایان دقت طبیعت لردند که زمان کی هنوز هویتی‬
‫معين او لمیان برشی ‪ ،‬غایت جلى ‪ ،‬فوق العاده قوی يك جوق‬
‫احوال اوزره بخش تأثير و اعانت اتدکه هیچ برشی ساحة‬
‫خصوصده نمایان او له میور ‪.‬‬
‫ایشته او ز مانده بویله بر زمان ایدی ‪.‬‬
‫فقط اعانه زمان يك جلى بر طاقم اثاره معطوف اولوب ‪،‬‬
‫آثار طبیعیه بر زمان انجون غير متحول بز حقیقت در جهسنده‬
‫تقویه ایدلدکمه زمانك اعانهسی غایت قصه و بلکه معدوم بر‬
‫حالده قالیر ‪.‬‬
‫قوجه سكان باشی افکار ادینیایهاو شکوفه لرهمثل ایدی که‬
‫کشایشی ‪ ،‬افتاب زمانك بر توجه قصيرينه مفتقر بوليوردی ‪.‬‬
‫بو مجموعه ك موضوعی مساعد اولسه قوجه سكبان باشی‬
 ‫‪۸‬ه ‪-‬‬

‫حضرتلر ينك افكار متينه سياسيه لری ايجون دخی بر قاچ سوز‬
‫سویلیهبیلمکی مدار فخر عد ایدردك ‪.‬‬
‫شوقدر دیناه بیلیرکه مشار اليه حضرتلری غایت متین برفکر‬
‫سیاسی به مامالك اولوب بو اسه ‪ ،‬شكل حكومتك بر نوع تبدلی‬
‫ديك اولان نظام جديد حقنده كي تقرير عاليترندن مستیان اولور ‪.‬‬
‫ابوالضيا توفيق بك ‪ ،‬آثار ادبيهمنك اك مكملرندن اولان‬
‫نمونه ادبیاتده قوجه سكبان باشی ایجون ‪ ....‬التمش يتمش سنه‬
‫ز‪.‬م قالقا نلري ‪ ،‬غالبيت جنكلرى التنده ازیلمش باشتر بودرجه‬
‫متین شیلر تصور ایدر ؛ واو قدر مدت ششحانه تعليم اتمك‬
‫قليج قوللانمق ایله ناسورلنمش اللر بونك کی نازك سوزلر تحریر‬
‫ایلرسه ‪ ،‬بر کره دو شونمك لازم كليرکه ‪ ،‬أجداديز نه ايمش ‪ ،‬بز‬
‫‪6‬‬

‫نه اولشسز ‪ ، ....‬دیور ‪.‬‬

‫مشار اليه ‪ ۱۲۲۳‬سنه سی اواننده وفات اتمشدر ‪.‬‬
‫تقرير مبحوثك بر پارچه سی در ‪.‬‬
‫بالاده بیان اولندینی اوزره بو عسكر ایشه یارارسه‬
‫يكيجری او جاغنه اعتبار قالماز دیه یکیجریلر بونلري تحقيره‬
‫باشلاديلر و مسئله طهارت و شرائط اسلاميتي بيلمين نجه جاهل‬
‫و باطل کیمسهلر بو بايده مسلما نلق قیدینه دوشوب ‪ ،‬تعلیمك‬
‫مسلما نلغه ضرری وار ! ‪ ،‬دیه نظام جدید نفراتني اياردهرق‬
‫تاجير مغه قيام ایلديلر ‪.‬‬
‫حالبوكه بو عساكر جديده ایی او چ بيك نفردن عبارت‬
 ‫‪۰۹‬‬

‫ایکن ‪ ،‬فرانسه سفری اولدیغنده جديد طوبجی و تفکی قرات‬

‫مصره ‪ ،‬عكا به تعيين اولندی ‪.‬‬
‫ايكي اوج بيك آدم استانبولدن حرکت ایلدكلرنده كرك‬
‫استانبولده وكرك سائر محلارده بر كونه ادزلك اتمدیر ‪.‬‬
‫اول اثناده تعيين اولنان يکچری وسائر عسکر ایسه‬
‫استانبولده ‪ ،‬حارشوده ‪ ،‬بازارده ‪ ،‬رعايا دكا نلرندن شى قايق‬
‫صراف و بازركان طائفه سنی اخافه ايدرك – پوستال اخته سی ‪-‬‬
‫نامیله جبر اخته استمك اهل عرض خاتونلری و دليقانليلری‬
‫جويرمك کی خاطر و خیاله کلدك فيخشياتی ارتكاب ایل کلرندن‬
‫سوكره ‪ ،‬مثلا او چ بيك نفر تحریر اولنمش ایسه حين‬
‫اخراجیرنده نصفندن زیادهسی واثنای راهده برر ایکیشر فرار‬
‫واوغادقلری قصبات و قراده حددن افزون ادسنزلكلر اجرا‬
‫ایلدیلر ‪.‬‬
‫بقیهسنك دخی محل مأمور بتلرنده بر ایشه براميه جقلری‬
‫االاشلدی ‪.‬‬

‫فرانسزلر عكایی محاصره ایدوب حتى د برج على ‪ ،‬نام محلده‬

‫قلعه در وننه کیرمش وبتون بتون قلعهبي المار ينه بر دیکش قالمش‬
‫ایکن ‪ ،‬نظام جدید عسکری پتشوب عكانك حلاصنه سبب‬ ‫‪6‬‬

‫اولديلر ‪.‬‬
‫بعده مصر و اسکندریهدودخی تعلیمسز عسكر من فرزانسزلره‬
‫مقابله ایده میوب ‪ ،‬حتى بر کون میدانده قاله رق ‪ ،‬نظام جديد‬
‫‪6‬‬

‫عسكرية التجا ایله تهلكهدن قورتلمشار ایدی ‪.‬‬

‫روم ایلیده ظهور ایدن طاغلى اشقیاسی بونجه وزرا‬
‫و مأمور بنه غلبه ایدوب شمدی بهدك بو خنزیرلر کیمسهدن یوز‬
‫دوندر مديلر ‪.‬‬
‫کن ‪ ۱۲۱۷‬سنه سنده اوزرلر بنه نظام جدید عسکری‬
‫مأمور اولدقده طاغلى اشقیاسی بونلرك ب‪.‬ر دانهسی قالمينجهبه قدر‬
‫قیروب ونظام جدید کوکنی قاز يوب ‪ ،‬نام وشانلرینی امحا‬
‫‪6‬‬

‫انتمك نیت خائنانهسیله وار قوتلرینی باز و به ویروب بونلرله‬

‫اللشدیلر !‬
‫نظام جديد عسكرينك طوپلري وخبرهلري وسواريلری‬
‫یا نلرنده اولیوب ‪ ،‬بالكزجه پیاده واچیقده دیزلرینه قدر وامور‬
‫‪6‬‬
‫ايجنده واشقيا اسه بر قریه در وننده ایكن ‪ ،‬وارديلر ؛ واشقیایی‬
‫اولمش ارمود کی دوکوب خراب ایلدیلر ( ! )‬
‫اشقیادن النان ديلاردن منقولدر که اشقیا بربرینه جاغر شوب‬
‫‪ ,‬آبه بابام اوغلى ! بو نظام جدید ایشتدیکمز کی دکل ایمش !‬
‫!‬

‫طارتلدق ‪ ،‬ایشته یزدن التي أوقه زیاده کلديلر !! ‪ ،‬دیه سويلشير ‪-‬‬
‫الرمش !! ‪...‬‬
‫‪.‬‬

‫( اشبو لایحه ملكمزده بر جوق آثار مفيدهنك واسطه‬

‫انتشاری اولان ابوالضيا توفيق بك طر فندن طبع اولنمشدر ‪) .‬‬
‫بعده نظمده غالب دده چهری کشای ظرافت اوليور ‪.‬‬
 ‫ات‬
‫شیخ غالب ‪ ،‬نام دیکر اسعد افندی ‪ -‬شعرای عثمانیه میانده‬
‫حقیقی بر سرافراز لغه نائل اولمش دهاندندر ‪ - :‬فکر لرنده‬
‫اوقدر نورانی ادا کورولورکه تنظری مشکلدر ‪.‬‬
‫شیخ غالب غايت لاابالى برادا ایله اوقدر رقیق ودقیق بر‬
‫طاق افكار ينه ترجمان اولورکه بو مهارت ادبیه سی ‪ ،‬افكار‬
‫قلندرانه سندن زیاده ‪ ،‬کندیسنی مشار بالبنان اتمش در ‪.‬‬
‫وشیخ غالب و نامني بو كون السنه انامده دار ایدن اثری‬
‫ایسه [ حسن وعشق ] در ؛ آثار سائرہ اسی اعتبار پله شیخ غاليه‬
‫شاعر ديلمك لازم کلسه ‪ ،‬نتابیدن دون بر شاعر اولوردی ؛‬
‫فقط [ حسن و عشق ‪ ،‬زمانه قدر کورولمامش بر فکر جدید‬
‫ومع هذا غربی غایت لطيف برافاده ایله تبيين ايدر ‪.‬‬
‫و حقیقتیکندسی بیله ‪:‬‬
‫و طرز سلفه تقدم اتدم ‪،‬‬
‫‪ -‬ربشقه لغت تكلم ایتدم ‪.‬‬
‫فخریه لطيفه سيله اقرار واعتراف ایدیور !‬
‫بر بيوك دیوانی دولدوران اشعار سائرہ سی ارهسنده او قدر‬
‫عجائبه تصادف اولنورکه ‪ [ ،‬حسن و عشق کی بر نادره یی وجوده‬
‫كتيرن او فکردن او عجائبك صدورينه انسان حیرت ایدر ‪.‬‬
‫دها غری شودرکه ‪ ،‬کندیسی ‪ ۲۱‬باشنده خسن وعشقي‬
‫بازدیغی حالده آثار سارهسی دها صوكره يازمش در !!‬
‫يكرمی بر باشنده [ حسن و عشق ] بازان غالب دده ‪ ،‬مرام‬
 ‫‪۱۲‬‬

‫ایتسه بوکونی طرز ادبیزی اوتوز باشنده وجوده كتيرمكه‬

‫مقتدر اوله بیلیرمش ! فقط بو حال هرشیدن ز یاده زمانك عدم‬
‫معاونتنه حمل و اسناد اولنملى در ‪ .‬زیرا شیخ غالب زماننده کی‬
‫ناظمارك هیچ بری طرز قديمك هیچ بر سیاقی ترك ایدهمه مش‬
‫اولاردن غالب افندينك ده اواثره اقتفاسی بر در جهبه قدر تجویز‬
‫اولنه بیلیر ‪.‬‬
‫شوقدر وارکه شیخ غالب [ حسن وعشق ] ده بالمناسبه‬
‫اسلاف شعر انك بر ايكيسنی استحفاف ایندیکی حالده دیوانی‬
‫محتویاتنده ينه او يولدن ایر بله ما مش وحتى استحفاف واستهزا‬
‫ابتديكي ذواندن نوعی ويحيانك استعمال اتمداری [ ایاغ‬
‫یاقوت !! ] كي شيلرى قوللانمسی سزای دقت غراندن‬
‫معدود بولمشدر‪] *[ .‬‬
‫غالب ددهنك [ حسن و عشق دهی اکثر افاداتی کندسنك‬
‫يك يكى فكرلى برذات اولمسنه بيله احتمال وردپرسیور ‪.‬‬
‫[ حسن و عشق ] تصو في برحکایه در ؛ ايجنده او قدر رنكين‬
‫فکر لر او درجه متين حسلر کو رولورکه خاطره یی غرق وجد‬
‫ایلر ‪.‬‬

‫حال‬ ‫[ * ] پرتو پاشا مرحوم ‪ ،‬ادبیات عثمانيه منك مجددلرندن معدود و بو‬
‫مشهور « تنی » وژان ژاق روسو مکتوبلری ترجه سی وسائر آثار نفيسه سيله‬
‫معلوم ومشہود ایکن بر غزلند ‪ ( .‬ناسور محبت ) ترکیبی استعمال ایتمش در ‪.‬‬
‫بز بونلری جل و اسناد ایده جك اسباب تحريسندن عاجزز !‬
‫اسلوب افادهسندهکي اولانجه شدت ‪ ،‬وضوح ایله ممزوج‬
‫ایسهده ‪ ،‬لطیف بر جریان حالنده بولنمسی بونی شدن اولمقدن‬
‫زیاده جلى رطبیعت حالته قور ‪.‬‬
‫او اسلوب متصوفانه حقيقة ظريف ‪ ،‬نحیف بر مولوینك‬
‫لانه باقيشر‬
‫اووجه افاده ده او قدر لطيف جناسره ‪ .‬اوقدر کوزل‬
‫تور به وتلميحاره تصادف اولنور که نظیره سنی یابق شیخ غالب‬
‫اولمغه توقف ایدر ‪.‬‬
‫اثردن مؤتره استدلال طريقيله اکلاشیلیورکه شیخ افندی‬
‫دو شوند کندن بشقه شيئه اینانمز وطريق اندیشهسنده رهبری‬
‫عقلی اولوب لشقه هیچ بردرلو اعتباره قائمز ايش !‬
‫ظرافت افاده سنی او در جه به واردرمشدر که بوکون بشقه‬
‫پرده حوشمزه کیتمين بعض كلات ‪ ،‬لزومسز امالات وسائره ‪،‬‬
‫محضا [ حسن وعشق ] ايجنده اولدینی ايجون غايت اطيف بر‬
‫حالدکهورونور ‪.‬‬
‫وائنات حقندهی افکاری طوغی بدن طوغی به‬
‫هله حیات ک‬
‫افكار جديده عصر پهنك عيني اولوب هيچ بر درلو خيال محال‬
‫ایله ممزوج دکلدر ‪.‬‬
‫بو ایسه – بالاده دیندیکی کی ‪ -‬عقلنی رهبر ادراك‬
‫اتمسندن ایلری کلش منزیات انسانیدندر ‪.‬‬
‫‪0‬‬

‫تکرار اولنور که شیخ غالب او وقت ارزو انسه بوکونکی‬

 ‫‪i‬‬

‫طرز ادبي قسم اولسون وجوده كتيرهبیلیردی ‪ ،‬ختى وقت‬

‫‪6‬‬

‫و زمانك اعانه ستنه نيله عرض فقر اتمكه تنزل اتمزدی ؛ فقط‬
‫کتیرمه مش !‬
‫بوافادات ایله [ حسن وعشق ] ك بالكليه نقايصدن سالم‬
‫اولديغنه قناعت اتمه مادر ؛ ر حسن و عشق ‪ ،‬انجنده ده بعض‬
‫غريت افكاره بعض لزومشز ودها طوغرسى زور له پازلش‬
‫عباراته تصادف اولنور ‪.‬‬
‫فقط بونار او قدر نادر درکه ته سمانك غایت صاف اولديني‬
‫رشب مهتابده ‪ ،‬افق اوزونده کورونن اوفاق تفك بولوط‬
‫پارچه لرینه بكزر !‬
‫شیخ غالب ‪ ۱۲۱۳‬سنه سنده وقرق ایکی باشنده و فات اتمش در ‪.‬‬
‫حسن وعشقدن بربارچه ‪:‬‬
‫و در وصف معراج شریف نبوی ومعجزة باهرة مصطفوی ‪:‬‬
‫رشب که سرای امهاني ‪،‬‬
‫اولمشدی او ماهك اسماني !‬
‫اما که نه شب این رحمت !‬
‫شیخ الحرم حریم رحمت !‬
‫مانند بلال صاحب عرفان‬
‫نورسیه ایجره نور ایمان‬
‫گویا اوشب شرف مأثر‬
 ‫‪15‬‬

‫وس القرن ايدى نور ظاهر‬

‫بوز سورمكه کلدی خاکیا به‬
‫دعوتلی بولنديلر علابه‬
‫اول ليله اجون سهار کردان‬
‫ایندی نيجه نيك صباحي قربان‬
‫جون آب حیات او شام انور‬
‫رنکی سیه ابدی موج احضر‬
‫ابر آور اولوب بهار ناسوت‬
‫جوش ایلدی سبزه زار لاهوت‬
‫سرچشمه حضر اولوب هویدا‬
‫ارواح بقایه اولدی اروا‬
‫ظلمات حکوب سرادم غیب‬
‫لاریب‬ ‫مهر‬ ‫سر سویلدی واهه‬
‫تا مهر ایده ماهه عرض دیدار‬
‫ظلمات خفا به کیردی انوار‬
‫جوش ایلدی صانكه نيل حیرت‬
‫احيا اوله تا که مهر وصلت‬
‫پسط ایلدی نقطه سويدا‬
‫سر اولدى انجنده شام اسرا‬
‫انوار ایله کائنات طولدی‬
‫ایشته بوكيجه صباح اولدي‬
 ‫‪۹۹‬‬

‫شوق ایلدی مهری پاره پاره‬

‫شنلندی مشاعل ستاره‬
‫برخرمن نور اولوب نه افلاك‬
‫خورشیدی قاباتدی بر تو خاك‬
‫رفض ایرشدي بوزمینه‬
‫كيم اولدی سرای ابكنه‬
‫کر اتمسه مهر و مه نقدم‬
‫شینم رنه ياغار دی انجم‬
‫انوار بوریدی كائناتی‬
‫روشن کورر اولديلر حیاتی‬
‫رج اور دی او شب چراخ نایاب‬
‫محو اولدی دی آفتاب و مهتاب‬
‫برخرمن ابدى نجوم پرتاب‬
‫خورشید و مه انده کرم شب تاب‬
‫آیینه نور اولوب شب تار‬
‫یار ایلدی یاره عرض دیدار‬
‫کوندردی خدا ایدوب مشيت‬
‫جبریل امینی یك دعوت‬
‫هرکه که اینردی اسماندن‬
‫صان عرشه جيقاردی خاکداندن‬
‫تبشير قيلوب سروش اعظم‬
 ‫‪17‬‬
‫|‬
‫دیدیکه ‪ [ :‬ایارسول اکرم ] !‬
‫آدین قوديار براق یکتا‬
‫کلدی ایاغيكه عرش اعلا‬
‫ابله کذر عرش واسمانی‬
‫مخزون يورمه لامكاني‬
‫اول مقصدكن فكان احاد‬
‫فرمان خدا به اولدی منقاد‬
‫هرشی اولور اصلنه شتابان‬
‫چندی بنه اسمانه قرآن‬
‫جون باصدی رابه پای همت‬
‫زین خانه سی ایدی بیت وحدت‬
‫نه قالدی زمین و نه زمانه‬
‫محو اولدی بوطرفه آشیانه‬
‫جوش ایلدی چون محیط وحدت‬
‫معنا به میدل اولدی صورت‬
‫اقصا‬ ‫تا که کورونوب حريم‬
‫عبدتك اولدی سری پیدا‬
‫اول ساجدابدی حق اولدی مسجود‬
‫دیدی بومقامه غیب مشهود‬
‫ارواح رسل جماعت اولدی‬
‫الله يلور نه حالت اولدی ‪...‬‬
 ‫‪۹۸‬‬

‫|‬
‫ای خامه ! اورتبه اولمه جالاك‬
‫اسرار نبوت اولمز ادراك‬
‫در یا سوزی شینمه لايق‬
‫تکری ایشی ادمه نه لايق‬
‫كل عادت شاعرانه کیت سن‬
‫صوفيه سوزن فراغت ایت سن‬
‫جون باصدی سار اولهيا‬
‫اولدی ایک باره بدر رعنا‬
‫اخلقه عیان اوله مجرد‬
‫کیم دور فرمی دور احمد‬
‫قاموس كبير مترجمی عاصم افندی مرحوم دخی قوجه سكبان‬
‫باشی معاصرلرندن در ‪.‬‬
‫عاصم اقدنك ‪ ،‬شمدی نسخهسى اندر اولان ‪ ،‬او قاموسی‬
‫ایله ادبیاتو لسان عثمانیبه ابرازاندیکی خدمتو همت هیچ برزمان‬
‫انكار اولنه ماز ‪.‬‬
‫تك باشنه او قوجه قاموسی ترجمه اتمك او ز مانده دکل بو‬
‫زمانده ميله چكيلير صعوتلرد‬
‫عاصم افندی مرحوم بر قاموس ترجمه سنك اختياجات ادبيه‬
‫و بالخصه عمومیایی تسهيله نه صور تله مداری اوله جغی جزم اندرك‬
‫يك درلو غوائل طاقت کذار ايجنده او احتیاحی برطرف انتمكه‬
 ‫‪۱۹‬‬

‫حال شمش و حتي او ترجمه زماننده پوز فروش اینقلی بر ناحیه‬

‫قاضيلغي مدار حيات عد اينكه مجبوریت کورمش در‬
‫شایان تأسفدر که عاصم افندی زمانی کی قلت رجاله او غرامش‬
‫بر زمانده تك پاشنه بر آدم بو بو بوك وظیفهی درعهده ایلمش‬
‫ایکن زمان حاضر کی غایت واسع وهردر لو احتياجات ادیابی‬
‫تسهيله مساعد بر زمانده وبا خصوص تتبعله دكل فرانسزجهدن‬
‫طوغريدن طوغیبه ترجمه طر قبله اولسون برانسيقلوپدی‬
‫ترجمه و یا تألیف ایده جك كيمسهمن بولنه مدي !!‬
‫عاصم افندينك قاموس كبير ترجمهسنده استعمال ایتديكي لسان‬
‫حال حاضر ادمز له ده توفيق قبول ایدر ‪.‬‬
‫عصر نك‬ ‫مشار اليهك ترجمة الى بك سوزشلی در ؛ بالكز‬
‫دكل حيات استقبالیسنك اك بويوك علما سندن اولان بو ذات‬
‫محترم ‪ ،‬خاطر وخياله كلين اضطرار وفلاکتلر ايجنده پویان‬
‫اولشدر‬
‫هله یازدیغی دولت عثمانیه تاریخی اوزمانهقدر یازیلان تواريخ‬
‫عثمانیهنك اك مكملى در ‪،‬‬
‫‪6‬‬

‫شیوه افاده سی معنای مفیدیی حواصه دکل عوامه ده حصر‬

‫وايصال ایده جك رصورت مجددانهدر‬
‫مشار اليه عنتابلى اولوب ‪ ۱۲۳۰‬سنه سنده درسعادتده وفات‬
‫ایلمش در‬
 ‫او چنجی فصل‬

‫‪ -‬دور تجدد ‪-.‬‬

‫شرفیسی‬ ‫عاکف باشا ‪ -‬فكر ادببییاسی مب تصبص‬

‫رره‬
‫ه ‪ --‬پارچه سی‬
‫كمال‬ ‫پرتو باشا ‪ -‬غزللری ‪ -‬نی ‪ -‬رشید باشا ‪ -‬شناسی‬
‫خاتمه ‪.‬‬ ‫پیروانی‬ ‫صبا باشا ‪ -‬اكرم بك ‪ -‬حامدبك ‪.‬‬

‫عاکف باشا حضرتلرينك ادبيات عمانيه مجددی اولدینی‬

‫ناقابل انکار برحقيقتدر ‪ .‬سر بلندی کی بازی باز مق ‪ ،‬حس‬
‫اولندینی کی احساس ايدلك ‪ ،‬لسانزده عاكف پاشابك ظهور يله‬
‫ظهور اتمش شیلردن در ‪.‬‬
‫عاكف پاشایی فكر بله محاکمه ایدر سه ك بو سوزلريمزده تحطه‬
‫ايديله بیلیرز ؛ زیرا عاكف پاشابه درس حکمت او توده جق ‪،‬‬
‫‪6‬‬

‫تعام افكار ایدهجك او ندن اول ‪ ،‬او ندن صوكره ‪-‬‬

‫بك جوق ذوات يتششدر ‪ ،‬فقط عاكف پاشانك صورت‬
‫افادههمزه بخش ایتدیکی وجه سهولتی بوکون هیچ برکیمسه‬
‫‪ -‬انکار ایدهمیور ‪ ،‬حتى کندسنه تعايم فكر حکمت ایده جك‬
‫اولانلرك پیشواسی اولان كمال بك بيله ‪.‬‬
‫ادبیات عمانيه ك دور تجددي عاكف باشاك قلم‬
 ‫‪۷۱‬‬
‫(‬
‫عرفانیله تدور ایدلش در ‪ .‬فقط ‪ ،‬بالادهده سربلندی و جهله ‪،‬‬
‫عاکف باشا زمانك دخی يك جوق مساعداتنه مظهر اولمش در ‪.‬‬
‫زیرا دور محمود ثانی سلطنت عثمانیهمزك دخی بردور‬
‫تجددی او لمسندن عاكف باشا ‪ ،‬قلمني احتياج زمانه توفيق الله‬
‫‪6‬‬

‫اداره ایلمش در ‪.‬‬

‫زمانده کي قواس غریبهدندرکه او قوۀ مجهوله غاية الغابه‬
‫منتظم برطاق بدایع ازار اندیور ‪ ،‬بر حالده که تصور هیچ بر‬
‫‪6‬‬

‫محصولی او در که انتظاءه اصعاد ایده میور ‪.‬‬

‫بعض استثنا آت‬ ‫فقط زمانك اوالحاآت غر به سنه‬
‫او نودلیه رق ‪ -‬توفيق حالاتمك ‪ ،‬دهاطو غریسی ماضی به توجه‬
‫‪6‬‬

‫فکر وقلم ایتمومك بر معرفتدركه عاكف باشا او معرفتندن بحق‬

‫حصہ دار اولمق صورتیله بر قومك ترجمان انسانیتي اولان لسانه‬
‫بيوك برخدمت ابراز ایلمش در ‪،‬‬
‫التي يوز سنهلك برزمانده‪ ،‬زمانك بو تجدد لسان وادبه‬
‫مساعد او له حق بر وقتى البته ظهور التمش او له بیلیرسه ده ‪ ،‬اندن‬
‫اغتنام واستفاده فكري ظهور اتمهمسندن شعر وادب دکل ‪،‬‬
‫کتابت میله بیوك بر معرفت عد او لنيوردی ‪.‬‬
‫فقط عاكف پاشا بر قومك لسانی ديك نه ديك اولدیغنی‬
‫واونك صورت تجدیدنده حاصل او له جق فوائدك بر قومه نه‬
‫صورتله مفيد او له حغي حقيله درك اينمش وحقا که ابراز معرفت‬
‫وحمیت بیورمش در •‬
 ‫‪۷۲‬‬

‫یعنی ‪:‬‬
‫جان و يرر ادمه اندیشه صهبای عدم ‪،‬‬
‫جوهر جانمي محجب جوهر مینای عدم؟‬
‫کی سوزلرده سویلیه سیلن عاکف باشا ‪ ،‬موخرة‪:‬‬
‫ياسين اهم ايله کول اولسونکلر‬
‫کی ترك اغزنه یاقیشه حق برسادهلكله ادارۂ فکر و قلم انتمش در ‪.‬‬
‫مشار البهك تبصرہ سی لسانمزك برحجت تجددی در ‪.‬‬
‫تبصره عاكف پاشانك پرتو باشا ایله اولان بر مناقشه سنی‬
‫حاوی اولوب لسانی بوکونی دکل فقط دونكي لسان ادمیز در ؛‬
‫زرا بوکون او لسان كزينك واضعلری نثر) كمال ‪ ،‬نظم ) حامد‬
‫وتنسيق وتحديدی اعتبار پله اکرم در ‪ .‬فقط بينه اساس عاكف‬
‫پاشانك و قسما شناسينكدر ‪ .‬كمال بنای خدمت ادسیه سی بشقه‬
‫بر نقطهدن محاكمه او لندیدی ‪.‬‬
‫مشاراليه محمود ثاني زمانندهمکرر) خارجیه نظارتنده بولنمش‬
‫و برکره تغریب ایدمش اولوب وفاتی هه ده در ‪.‬‬
‫تبصرهدن بربار حه ‪:‬‬
‫‪ ,‬لعنت و نفرین اول اماني كاذبهبه و اول اشتهار ملامت‬
‫اثارهکه ‪ ،‬فدای غیرت دین ودوات واضاعة واجه حميت ملت‬
‫خسرانه سیله حاصل اوله ! ‪...‬‬
‫نعوذ بالله من شرور أنفسنا ومن سيئات أعمالنا ! !‬
‫چونکه مقدما پاشای مذکوری ( پرتو پاشا ) ریاستنده‬
‫سفر ده وحضرده تر بيت واستخدام ایله آمدجي اوطهسنه چراغ‬
‫ایدن غالب باشا ‪ ،‬مغارت مشرب جهتیله عمم مرحومی سوميه رك‬
‫اوائل نشدن يعنى مكتوبجي و آمدجي اوطه سنده عمم خلفادن‬
‫وغالب باشا سر خلیفه بولدیغی زماندن وزارته قدر تون وقتی‬
‫سوء معامله و اظهار غیظ و نفسانيتله كيرمش اولدیغندن ‪ ،‬بعد‬
‫وفاتهما او نقد مغشوش عدوان ‪ -‬البغض تیوراث ‪ ،‬حكمنجه بو‬
‫شرالخلف قريمي الأصله وعمم مرحومك حالى بو حقير ناتوانه‬
‫انتقال اتمسنی و طبایع امم و اقوامی مشتمل کتب اخلاقیه ده‬
‫‪6‬‬
‫تبيين اولدیغی و جهله ‪ ،‬تاتار طايفه سي قسوت قلب و غلظت طبع‬
‫وستر غدر و حيانته مجول و شیمه مروت و مودتدن بی نصیب‬
‫بو خصائل زمیمه‬ ‫رقوم مستحق الاوم اولهرق ‪ -‬نعوذ بالله‬
‫مادر زاد صاحب ترجمهنك عناصر اربعه نی ( ! ) وامهاتالحطيئه‬
‫اطلاق اولنان حرص و حسد وكبر ایسه قوای فما له سي اولدیغندن‬
‫فسفله ‪ ،‬غایت محيل و بطن و منافق متمكن برداهية دهيا اولمق‬
‫حسبيله ‪ ،‬مدخر ماهیت ومدفون ارض طبیعتی اولان دستمایه‬
‫بنص عامه به مال موروئي اولان بضاعه بغضای حاصه ي دخی‬
‫ضم وعلاوه ایلدیکندن و تضاد طبيعتدن بشقه غالبا بينمزده هیچ‬
‫بر مناسبت سماویه اولدیغندن بیلدیز من بارها مش اولوب ‪ ،‬انجق‬
‫صدر اعظم رؤف باشا حضرتلرنك صدارت اوليسي هنکامنده‬
‫بونك تعيين وعطيه وموقوفاتی کیلورك اوطهدن اخراج برله‬
‫در مدت باشاسنك ديوان كتا تیله آناطولی طرفلرنده كشت‬
 ‫‪۷‬‬ ‫‪-‬‬

‫وكذاردن صو کره درس مادته کلوب بیلان کی سورونهرك بر‬

‫تقریب ایله مینه اوطهبه کیرمش اولدیغندن وسابقا ولاحقا اردوی‬
‫هايونده و در سعادتده کیفیت عالی بیلندر و غالب باشانك معهود‬
‫پرتوی ! ‪ ...‬عنوانیله شهرت شایعهسنه مني او طهده بولنديغمز‬
‫انالرده و بده آمدجيلك وبكلكجيلك کی معیت منصلرنده‬
‫قیری وضروری تذکيه سنی دو زلمك ايجون دسیسهبه مبنی جبر‬
‫نفس واهتمام عظیم ایله و تجها حمقا و هي باخس ‪ ،‬قولنجه هر کسه‬
‫كان در اهم محسوسه ردائت و حساستدن كلية بي وايه و شهر به‬
‫کورونکي زوراكي اليزامه تحمل ایتمکدن ناشی گر چه بعض بطانه‬
‫حال وشاننه وقوف تامی اولان ارباب دقتي الداته ما مشاسهده‬

‫شیخ مشتاقه اولان جوانامه سندن ‪:‬‬

‫تم افندم‬
‫کوندر لان مفصل و مشروح تو مخنامه کز مطالعه اولنوب‬
‫سزحه وار لقدن ‪ ،‬منحه تأسفدن غیری برمعناو بر پله مدی ‪ .‬زرا‬
‫بن مأمور اوله لى دها قرق کون اولور اولماز کویا آیلر ‪ ،‬سنهلر‬
‫کمش ؛ و اولاد وعيالمزه ایرادلر زا و بهلر معاشلر یا پلمشده‬
‫مزه باقلمامش کی بودر جه ستملره‪ ،‬سرزنشره نهدن مستحق‬
‫اولديغمز بيله مدی ‪ .‬وابراهيم افندينك بارهسر پولسز قوری‬
‫بركاغد ايله مسرور یی نه دن بوقدر جوق کو رلدی و سزه‬
‫مناسب اولان اكامی یا پلدي ‪ ،‬منفهم اولنه مدى !‬
‫‪6‬‬
‫‪-‬‬
 ‫‪YO‬‬

‫دولت علیه به داخلا وخارجا استیلا ایدن وهام رو اراده نم‬

‫اغن مدن چیقان سوزدر !! ‪ ،‬د یو عانا سويلمك در جهنده‬
‫اقبال واستقلالى اولان واوغلر ينك ‪ ،‬قزينك ‪ ،‬قائم والده سنك‬
‫اوزرلرینه یابدینی ایراداندن ماعدا ‪ ،‬بالكز خلايقلر ينك اسمنه‬
‫سكسان کیسه اته سهم باید بران وخفسندن ومجوهراتندن واشيا‬
‫مقوله سندن خارج او له رق قرق بدی تار یخندن اللي او چه قدر‬
‫قد او له رق اونیدی بيك كيسهاتجه حالدیغی میدانه جیقان‬
‫ادمك حالانه اولدیغی ونه یا بوب بهیا به حغی بیله ین قوق کو نلك‬
‫آدمه مساوی طوتلمسي وايك كتخدالغنك التنجي ‪ ،‬ويدنجی‬
‫وسكر نجی سنه لرنده يابدینی شیلری سن بر آیده نجون يادك؟‬
‫دیلمسي عقلاری شاشیره حق عجائب وغرابدن کورولکدن‬
‫غیری برشی بولنمدی ‪.‬‬
‫اولا اد کندينك وافيه خزینه نك او له رق يابدینی تکیه لر‬
‫و معاشلر ایله اوقاف همایونی بستروت اللي فروش نقدی موجود‬
‫قالمدیغندن ‪ ،‬ارتق بو تعميرات و معاشرك اوكي كمدير لمسي امر‬
‫و فرمان بیورلمش واصحاب استدعانك كوكلي قير لماسون يوللو‬
‫اوقاف همایون ناظری افندی به حواله ایتدیکمز عرضحالكرك‬
‫اولامغله بطالده حفظی لازم كلور ‪ ،‬جوانیله باب‬ ‫اصره می‬
‫عالیده طو پلاناني يوز اللي په وار مش ایکن و شوتكيهبي بيقوب‬
‫يابك ! ‪ ،‬دیه تكليف اتك بکا کوره نمل جائز اولور ؟ ‪...‬‬
‫حاضر طر فينده خلوص و محبت وحسن ظن و حسن و اعتقاد‬
 ‫‪۷۹‬‬

‫حاصل ایکن بو قدر غوائل و مشاغل اره سنده ذهنمی‬

‫بولاندیروب ‪ ،‬بو سوزلری با سو بلندیرمکه موجب و مقتضی‬
‫نه اولدی ؟ هله سز نصلسه بویله شیلری یاز منی ایسته ش سکز ؛‬
‫از آن جای ده – طور باقالم عن يز ! قومیدن کوچولمز !‬
‫بردن بره بو مناسبت اولمز ؛ اوسزك الكزى او بيور ‪ ،‬وارك‬
‫ويليك ! لكن بن أنك اتکی‬ ‫کندینه نه س و يلرسه كز‬
‫او پیورم ‪ ،‬منم قلممه با قشماز ‪ ،‬وخصوصا د سريعا جوانی‬
‫‪6‬‬

‫کو ندرك ‪ ،‬یعنی مرامز اوزره حرکت اتمیه جكسه کز تبديلكزك‬

‫جارهسنه باقالم ‪ ،‬كي لقرديلر اد به موافق دوشمز وکندسی‬
‫چکسهده حسب الظاهر او زر نده بولنان رتبه حضرت پادشاهينك‬
‫حتي ده انكار اولمز ؛ و تجلى اسم معزالهى حين تجلياتنده ذلتی‬
‫قبول اتمز ‪ .‬نافله يره وصرف بلا موجب بینکزده صوغوقلق‬
‫اولسون ‪ --‬دیو بده سزنه بیوردیکزسه آنك ياز مسنه ‪ ،‬ودرایت‬
‫و عرفانه طوغی پدی آفرین ! ‪...‬‬
‫حاصلی عزیزم سز محبتده دائم ‪ ،‬بنده خدمتمده قائم ؛‬
‫لكن سني بن نصب ایتدم بيايرميسك ؟ شو يله اتمدك ‪ ،‬عزل‬
‫ایدهمی ؟ بویله اتمدك ! دکيشد برهیممی ؟ کی اور جو بورشيلرله‬
‫ایکی کونده بر باشمزه قاقيلوب طوریله حق و بو معامله ایش کوچ‬
‫او له جق ایسه تحمل ایدر طور رم دسهم بالان سويلمش‬
‫اولورم‪ :‬نه يايالم ! الحكم الله ! ‪، ..‬‬
 ‫‪۷۷‬‬

‫شرقی‬
‫طفل ناز نيم ‪ ،‬اونوتم سنی‬
‫ایلر ‪ ،‬کونلر دكل كيسه بیلکرده‬
‫تلخكام ایلدی فراقك بنی ؟‬
‫چیقارمی خاطر دن اوطاتلى دلار‬
‫*‬

‫قبله من ايكن اووممكاهنتننكد‬

‫شمدی نه حالده در نازك بدنك‬

‫آندسته كلشنده غنچه دهنك‬

‫ياسين اهم ایله کول اولسون كللر‬
‫*‬ ‫*‬

‫تغير لركلوب جسم سیمینه‬

‫دو کولای سیاه ابرو جينه‬
‫صيرمه صاجلر یاپیلدیی زمینه ؟‬
‫طاغلدی قوقلاديغم سنبلر‬

‫فلكك كینه سی یربن بولدی ؟‬

‫كل يناغك رنك و بویی صولدی ؟‬
‫تجا جور بدی طوپراق اولدی ؟‬
‫او پوپ او قشادیغم او باموق اللر ؟‬
 ‫‪۷۸‬‬

‫عاکف با شادن صو كره پرتو باشاكلير ؛ برتو باشا شیوۂ‬

‫افادهسنده و ادبیات عثمانیهبه اولان خدماتنده عاکف باشادن‬
‫فرقلی دلسهده شرف تقدمك عاکف باشاده اولدینی بدیهیدر ‪.‬‬
‫بوندن ماعدا بر تو باشا عاكف باشا اثرینی تعقیب اتمش در ‪.‬‬
‫پرتوباشانك برقاج غزالى ‪ ،‬وباخصوص و محبت ‪ ،‬ردیفلی‬
‫غزلی چرکین دکل ‪ ،‬عادتا مستکرددر ؛ فقط و يقتور هوغودن‬
‫ترجمه ایتدیکی و طفل نائم ‪ ،‬منظومهسيله ژان ژاق روسونك‬
‫رقاج مكتوب ترجمه لرى حقيقة دلنشين راسلوب مجددانه ایله‬
‫تنظيم اولنمش در ‪.‬‬
‫پرتو پاشا مذکور و طفل نائم ‪ ،‬ترجمانی غرب سباقنده‬
‫تنظيم اتمش در ‪.‬‬
‫یعنی بوکون عبدالحق حامد بك افندينك قلم معرفتلر يله‬
‫ساحة ادبیاتمزده بار لایان اصول نوینی برتو باشا برکره اولسون‬
‫تجربهبه قيام التمش عد اولنور ‪.‬‬
‫غریدرکه پرتو پاشادن حامد که قدر ظهور ایدن اکثر ادباء‬
‫پرتو پاشانك اوترجمه سی یولنده برشی باز مادقلری حالده ‪،‬‬
‫حامد بك غرب اصولنی شرقده کوس ترر كوسترمز برانهماك‬
‫و میلان عمومی به مظهر اولمش وحتى كمال بك بيله انجق حامد‬
‫يك دن صکره و واویلا ‪ ،‬کی شیلر یازمغه باشلامش در ‪.‬‬
‫معهود‬ ‫بنابر ین پرتو پاشاده بو لسانك مجددلرندن در ‪ ،‬فقط‬
‫د عوعوه ‪ ،‬اثار مجددانه سی میانه داخل اوله مسه كركدر ‪.‬‬
 ‫‪۷۹‬‬

‫طفل نائم‬
‫و يقتور هوغودن ترجمه در‬

‫رطل ملاك نژاد و نوزاد‬

‫گهواره عز ورفعت اوزره‬
‫یا ایلمونی خوابی معناد‬
‫مادر قوجاغنده راحت او زره‬
‫اسود در عالم غنادن‬
‫يوقدر خبری بو ماجرادن‬
‫کوز بومديني دمده ماسوادن‬
‫لاهوته اولور نظازت اوزره‬

‫بالارو عالم خيالدر‬

‫رؤ پالری تحفه وطراف‬
‫كيم منزلى حضرت خالد ر‬
‫خولیایده ایشته بولطائف‬
‫برسا حه سنلاح جوهر‬
‫هر توده خاکی مشك از فر‬
 ‫‪4‬‬

‫امواج كواعب ملك بر‬

‫ارواح ایله بومقامی طائف‬

‫امواج رشاشه ريز نغمه‬

‫اصوات طر فزای تی ( ! )‬
‫المحار ‪ -‬که موج خيز نغمه ‪-‬‬
‫هر جاشی برادای نی !‬
‫صالمش پدری او ملكة احلال‬
‫مثيرهسي هم نشين اقبال‬
‫قوشلر کی مادری اجار بال‬
‫هر ریشه وبرر صدای نی !‬

‫انواع صور ‪ ،‬هزار معنا‬

‫‪6‬‬

‫مرآت خيالنه ورر فر‬

‫ازهار حمله ورد رعنا‬
‫اطرافی ایامش معنبر‬
‫صفو تله سرور و حوض سرشار‬
‫قعر ندهی نور و نجم سیار‬
‫موج آور فيض او لنجه هربار‬
‫جوهر له طولار سواحل زر‬
‫‪. - ۸۱ .‬‬

‫اسوده کزین خواب ناز اول‬

‫ای نور نظر سوزل صفا به‬
‫کور نر به چهار بو طوتدیغك يول‬
‫دوران ایشنه نولور نهایه‬
‫مانند ركورد خندان‬
‫سیلاب حوادث ایجره غلطان‬
‫کرداب بلايهسن شتابان‬
‫يوق سنده وقوف ماجرایه‬

‫بي رهبر ویار و یاور ایواه‬

‫بوراه خطرده خوابه وار مش‬
‫صياد قضا طوتوب کمینکاه‬
‫نخجیری قوجاقلامش ده صارمش‬
‫اعلا بوصباحت و طراوت‬
‫رعنا بوحضور واستراحت‬
 ‫‪۸۲‬‬

‫اماكليجك صباح حسرت‬

‫سير ايت نه تغيرات وارمش‬

‫‪- ۷ -‬‬

‫بیچاره غنوده خواب نازه‬

‫خیران بو حاله هب سروشان‬
‫اوضاع سهر طاس و بازه‬
‫سیران ابله حمله سی خروشان‬
‫کورد ده بوني أسير غفلت‬
‫از اد ؛ قید خوف وخشيت‬
‫نازك الني او بوب تمامت‬
‫شفقتله اولور دموعي جوشان !‬

‫‪- ۸ -‬‬

‫كليرك لبن اندر ایکن بوس‬

‫ترکسلری او بله ژاله افشان‬
‫بو بلبل کلستان قدوس‬
‫او حالده اجوب عيون عرفان‬
‫جبریلی بیلنجه يك نظرده‬
 ‫ناموس بوکا عجب ایدرده‬
‫بردستن ایدوب دهانه برده‬
‫حيرتله قيلار ثنای یزدان‬

‫‪- ۹ .‬‬

‫مادر کورجك بواشتغالي‬

‫جان پارهسنه اولور شتابان‬
‫کابوس بلا صانیر بوحالی‬
‫افسون دلنده ‪ ،‬الده بستان‬
‫مهده صار يلير قاط واری‬
‫هیچ قالمز النده اختیاری‬
‫انجق او زمان بولور قراری‬
‫بر بوسه ایله ایدرسه خندان‬
‫پر تو باشانك ژان ژاق روسودن ترجمه ایتدیک مکتوبلر‬
‫روسونك اك جلى بريأس وخرمان ایله حس ایلدیکی افکار‬
‫حكيمانهنك برر ترجمه سیدر‬
‫پرتو پاشانك بونلری ترجمهبه انتخاب اينمسي پاشايك هقدر‬
‫رندانه برفکر حكمته مالك اولديغنهدلالت ایدر ‪ ،‬زيرا روسویی‬
‫تقدیر اتمك ايجون روسودن يك آشاغی بر منزله ده بولمق کفایت‬
‫امز ‪.‬‬
 ‫‪۸‬‬

‫پرتو پاشا جدا متين بر ذوق شاعرانهبه مالك اولوب واسه‬

‫طفل نائم ‪ ،‬وروسو مكتوبك ترجمه لريله ظاهر اولور ‪.‬‬
‫پر تو پاشاتك واطلاق الأفكار في عقدالابكار ‪ ،‬نامیله‬
‫اور و باليدرك د مونوغامی ‪ ،‬اصولي حقنده برابری وار در ‪.‬‬
‫مشار اليهك فكر حكيمانه سنی تدقیق بو مجموعهنك مسلكيله‬
‫موافق اولدیغندن بواثرلرنده یاصابت فکری تقدیر انجون بیله بوراده‬
‫برشی دینله من ‪ .‬فقط بواثرلرنده استعمال ایتدلری لسان ‪ ،‬فکر‬
‫محددانه سنه برهان اوله جق ر در جهده اولماما سندن روسونك‬
‫مكتوبي ترجمه سندن برقاج پارچهای شورا به نقل ایله اکتفا‬
‫ایدرز ‪ [ .‬مذكور مكتوب طی اولندی ]‬

‫بر تو باشا ابله عاكف باشا ارهسنده ‪ ،‬شناسیدن اول ‪،‬‬

‫‪6‬‬

‫رشید پاشا مرحوم ظهور ايتمش در ‪ .‬رشید باشاك او وقتي‬

‫ملكات سياسيه سنه ملكات ادبیاسی معادل او له مز ‪ ،‬شو قدر‬
‫وارکه مرحوم ادبیات عمانیه به بو بوك خدمتلر ایتمش در ‪.‬‬
‫لسان رسمی ‪ ،‬یعنی باب عاليتك شمدیکی شیوه سی ‪ ،‬مشار‬
‫اليه طرفدن تنسيق ايدش والحالة هذه حال حاضر ادبی به براز‬
‫مغایر اولان او شيوه ‪ ،‬اولكي قيود بلا فرمادن رشید باشا قلميله‬
‫تور تار لمش در ‪.‬‬
‫رشیدپاشانك زرده مندرج تقرری بوافاده مؤیددر ‪.‬‬
‫مشاراليهك نظمه ده مراقی وار مش ‪ ،‬شو قدرکه تصادف‬
 ‫‪۸۰ .‬‬

‫اندیکمز برغنلى حماست افکار ترجمه سي اولدیغندن ‪ ،‬ادب‬

‫نقطه نظرندن ‪ ،‬بر در جهبه قدر ‪ ،‬مقبول اوله بیلیر ‪.‬‬
‫بوغزلده ‪:‬‬
‫بی محابا ره نار فته یه کتسهم ده نه وار ؟‬
‫قهر حصم المكه الده عصادر خامهم!‬
‫سوزی برشمردن بكاتیلن شیلری جامع رسوزدکادر ؛ فقط‬
‫هرکه دشوار نماید بتو ‪ ،‬اسانی ما !‬
‫قولنك بوبولده اولمدینی وارسته ایضاح در ‪.‬‬
‫رشید پاشانكادبیات عمانيه به اولان خدماتی افادات آنفه دن‬
‫مستبان اولدیغی اوزره ‪ -‬عمو میتی اعتبار بله ‪ ،‬قلم دکل فعلا در ؛‬
‫مثلا تجامع موقوته نك مو جدی رشید با نادر ‪ [ .‬مجموعه فنون ]‬
‫مشار اليهك همت معارف پروانه سی سایه سنده نشر اولنوردی ‪.‬‬
‫مجموعه علومه توفيق باشا ‪ ،‬ساقزاوخانس افندی ‪ ،‬وسائره‬
‫‪6‬‬

‫کی بعض ذواته بازی بازدران ينهرشيد باشادر‪ .‬جمعیت تدریسیة‬

‫اسلاميهالي تأسيس ایدن رشید باشادر ‪.‬‬
‫هله شناسی افندينك فكر مجددانهسی رشید پاشانك مزرعه‬
‫الطافيدر ‪.‬‬
‫زده سالنامه تأسیس ایدن ‪ ،‬غننه نشر ایدن بنه رشید‬
‫باشادر ‪ :‬تقويم وقایعی رشدباشا احداث ایتدی ‪ ،‬سالنامه رسمیبی‬
 ‫‪۸۹‬‬

‫رشید پاشا نشره باشلدی [ ‪ ] ۱۲۵۱‬مطبعة عامیانی رشید باشا‬

‫ابدی •‬
‫رشید باشانك محررات سیاسیه سیکه ای او ججزی ابوالضيا‬
‫توفيق بك افندی واسطه سیله نشر اولنمش در ‪ -.‬لسان عثمانينك‬
‫بوکونکی حاليلهيك اوقدر متناسب دکلدر ‪ .‬شوقدر واركه بركون‬
‫اول غاية الغابه بشقه برطرز غیر بدهبرتقرر کوسترن اولسانك‬
‫بركون صو کرم کی حالى بوندن بشقه برطرزده اوله مندی ‪.‬‬
‫مشار اليه ‪ ۱۲۱۰‬سنه سنده طوغمش ‪ ۱۲۷۶‬سنه سنده وفات‬
‫اتش در ‪.‬‬
‫رشید باشانك اجرا آت سياسيه سنی تدقيق وظیفه من‬
‫خطر جندمدر ‪.‬‬
‫رشید یاشادن مثال ‪:‬‬
‫‪ ۱۲۹۷‬سنهسی رمضانك اون طقوزنجی کونی سلطان‬
‫عبدالمجید خان حضرتلری والدهلرنك احياسنه موفق اولدقدرۍ‬
‫دار المعارف نام مکتبه تشریف ایله انجمن دانشك قرق نفر‬
‫اعضای داخلیه سی و هیئت وکلای فخام حاضر اولدقاری حالده‬
‫انجمن دانشی کشاد بیور مشدر ‪ .‬او زمان صدر اعظم بولنان‬
‫رشید باشا بالبداهه نطق آنی یی ایراد ایلمشدر ‪:‬‬
‫و صورت نطق کا‬
‫ولی نعمت بيمنتمز پادشاهمر افندمز ابتدا تخت سلطنت‬
 ‫‪۸۷‬‬

‫سنیه لرینه رونق و پر دکلری یوم مسعودكه لله الحمد دولت و ملکده‬
‫ترقیسکویرلمکده اولان قوت ومعمورتك و عالمك نائل اولدیغی‬
‫سعادت وامنيتك مبدأ مبارکیدر ‪.‬‬
‫ایشته اولكونده پادشاهمز باب عدالتی تمنا آحبشلر ومحامد‬
‫اخلاق سنيه لرينك برهان باهرينی کو ستر مشل ایدی صكره انسانه‬
‫انسانلنی بیلدبر هجك وهرکسی دنیا وآخرتده سعادت وسلامته‬
‫ایردره حك علوم ومعارفك انتشارینه دخی برطریق سهولت‬
‫آچارق جناب حقه شکرلر اولسون از وقت ايجنده ثمرة نافعه سنی‬
‫و عرفان حقيقي شاها بهلر ك دخی دلیل قويسنی کوستردیلر‬
‫اشته بونك تدابير متممه سندن اولمق اوزره بر انجمن دانشك‬
‫تشكیلنی دخی مراد بیوروب والد محترمه لر ينك اثر عالی به‬
‫اقتفاء احيا بيوردقلری بویله بر اثر جليلده بوجمعیت خیریه نك‬
‫بدائی کونی تشریف شاهانه لر بی دریغ بيورمیهرق جمله‬
‫قوللرینی احیا بیوردیلر بزلر نصل بختیار ادملرزکه خیرلی برعصره‬
‫تیشهرك انواع نعم صور به ومنو به ایله متعم اولمق دهیز و بزم‬
‫اولاد من بزدن زیاده بختیاردرکه هر نعمتده بزلرله مشترك‬
‫اولدقدن بشقه كمالات انسانيه به لازم اولان علوم و معارفك‬
‫اسباب سهولتنی دخی عنایت ولی نعمتله حاضر و آماده بولمقده درلر‬
‫حق تعالی حضرتلری سایه شاهانه ی او زر لرمنده دائم بیورسون‬
‫آمین ولی نعمت افندمز انجمن دانشك كشادی امر و فرمان‬
‫بیوردیلر‬
‫رفعت قدری نصل انکار اولنه بیلور ؟ انسانك حيوانات سائرهدن‬
‫مابهالامتبازی اولان صفت مادحه سی و ترجمان القلب ودلال‬
‫عالم غیب اولان زبانك اولانجه بضاعه وسرمایهسی سوزد کلیدر ؟‬
‫روز کی عالمده متينوپایدار براثر وار میدر ؟ ایام ماضيهده‬
‫كلوب جمش و جميع آثاری مندرس اولوب دار و دیاری‬
‫او نودلش بونجه صاحب كمال وقوت ادمارك آدینی یاد اتدرن‬
‫و بونجه اصحاب داش وعرفانك نامني انجمن عالمده داستان‬
‫ایدن سوز دکلی ؟ وطوفازده فنا اولان امم سالفهنك اختراع‬
‫التمش اولدقلری بونجه صنایع غريبه واثار عجیه تون بتون‬
‫محو اولوب کیتمش ایکن اولوقتلر بر شاعر سویلدیکی سوز‬
‫محو اولميه رق بوقدر امواج حوادث ايجنده يووار لنوب كليور ‪.‬‬
‫سوزی بیولكنه بوندن بیوك دلیل ایسترمي ؟ لكن سوزك‬
‫قدر و قیمتی دخی سویلائك معلومات ومعرفته کورهدر ‪ .‬زیرا‬
‫سوز کامركاه درونده طوقنمش بر قماش بوقلمون اولدیغندن‬
‫آب و تاب وطراوتی وجارشوی قابلیتده قیمتی قوه عاقله نك‬
‫تردستی تربیهسنه کوره اولور ‪ .‬بو جهتله سوزك كرك بویله‬
‫دلدوز و جگرسوز اولمسي وكرك دامن حشره قدر پایدار‬
‫اوله جق در جاده بولنمسي دخی علم وكماله متوقفدر ‪ .‬وهرلسانه‬
‫شرف ویران شامل اولديني فنون ومعار فدر ‪ .‬فنون و معارفی‬
‫حاوی اولميان لسان هر نقدر ذاتا مكمل و منتظم اولسه بیله‬
‫اثار اعماردن محروم اولان اراضی خالیه کی عد اولنوب نتكم‬
‫ےہ‬
 ‫‪- ۹۱‬‬

‫اراضينك حدودی بالتعيين كد يمين انواع طرحار امي‬

‫دلنشین ومعمور او له ماز ایسه لسان دخی تحدید اولنوبده )‬
‫اوزرینه اعمال فکر مدید ایله دیواندر وفنون متنوعهدن کتابلر‬
‫باز لمده معتبر ومشهور اوله ماز ‪.‬‬
‫بناء عليه محضا لسانك تربیهسی و سوزك بلاغت او زره‬
‫اولمسی ايجون علوم ادبیه دن السنة عديده اوزره بوقدر کتابلر‬
‫تأليف اولشدر ‪ .‬والحاصل انساك كرك حوايج جسمانیهسی‬
‫و كرك مطالب رو حانیه سی حسبيله تحصیل علم و معرفته محتاج‬
‫ایدوکی وارسته كلفت احتجا جدر ‪ .‬ایشته بوامر اهمه خدمت‬
‫ايلمك ايجون محسنات عصر بهبه علاوه جميله اولمق اوزره‬
‫انجمن دانش نامیله بزم کی عاجز لردن مرکب اشبو جمعيتك‬
‫عقد وکشادی خصوصنه مساعده سنیه بیدریغ یورلمشدر ‪.‬‬
‫جناب حقه جوق شكر لر اولسون بزی بربادشاه حقایق اكتناهه‬
‫بنده اتمشدرکه بندگان و تبعهسنی سن تمييز دانش و عرفانه‬
‫ايصال المجون افراد اطفال کی مهد مرحمت سنيه لرنده تر بیه‬
‫ايله احسان و عنایت جلیله سنی امام و اكمال ایدیور ‪ .‬بزم ایسه‬
‫هر خصوصده مجزيز بركمال اولدینی مثللو بو بابده دخی اظهار‬
‫عجز وا بهالدن غیری بر دیه حکمز وعاجز اولديغمزی بیلهرك‬
‫وسع مترانه من مقداری جبالا مقدن بشقه ایشليه جكمز بوقدر ‪.‬‬
‫همان مفتح الابواب ومسبب الاسباب تعالى عظمته شانه عن الشك‬
‫والارتياب حضرتلری انتظام بخشای اصول عدل و مرحمت‬
‫وترتيب فرمای فصولسطوت وسلطنت اولان ولی نعمت‬
‫بی مستمز افنديز حضرتلرينك عمر و شوکت شاهانه لرین ( ! ) افزون‬
‫ووجود عالمسود ملوكانه لرین ( ! ) آفات صوره ومعنو بودن مصون‬
‫بیورسون آمين حرمة سيد المرسلين ‪.‬‬
‫*‬

‫* *‬

‫رشید باشا مرحومك و فانی متعاقب مطبوعات عمانيه طريق‬

‫ترقی به برنجی آديني اتق نیتنده بوليوردی ‪.‬‬
‫میدانده رشید باشا زمانندن قالمه ایی غنه ایله بعض آثار‬
‫کورنكه باشلادی ‪ .‬فقط مطبوعات ادبيه وسائرهنك هر نوعی‬
‫شمديده اولدینی کی ‪ -‬بنه موجود دکلدی ! مثلا رومان نامی‬
‫اشيد له مشدی !! [ ‪ ] ۱۲۷۰‬تياترو يوقدی ‪ .‬حکایه نامنه عاشق‬
‫غریب وسائر ‪ .‬هذیانلری موجود ایدی ؛ حتى الف الليله و الليله‬
‫بوز ماندن يك جوق صکره یعنی ‪ ۱۲۹۰‬ده مطبعه حروفيله باصلمغه‬
‫باشلادی ‪.‬‬
‫بوزمان اوقدر امتداد ايتمدی ‪ :‬براز صکره جودت‬
‫پاشا ایله فواد پاشانك قواعد عثمانیه رساله سی ظهور ایندی ‪،‬‬
‫‪6‬‬

‫و برلسانك قاعده ایله اوکرنلمك لازم كله جي دها اوزمان‬

‫اكلاشلدی ‪ .‬ينه بوز مانده فطين افندی ‪ ،‬کنعان بك ‪ ،‬ايةلله بك ‪،‬‬
‫سامي پاشا کی بعض ذوات ينشدی که بونلرك پيشواسی سامی‬
‫باشامر حومدر ‪.‬‬
‫فطين افندی ایله کنعان بك ادبیات عثمانیه به شایان تذکار‬
‫درصورتده خدمت ایدهمدیلر ‪ ،‬فقط کنعان بكك شرقي لري ‪،‬‬
‫بنهکنديلرينك محافظه ایتدکلری برطاق قيود جزؤبه به بیله مغایر‬
‫‪6‬‬

‫بعض يا كلشلري اولمغله برابر ‪ ،‬يك كو زلدر ‪.‬‬

‫فقط آية الله بك حقيقة ارباب فطانتدن رذات ايش ‪4‬‬
‫مشار الهك مباني الأنشاده تمامیله مندرج اولان وولنه خرابه لرینی‬
‫قارئینه صورت مخصوصا دهتوصیه ایدهرز‪ .‬اية الله بكك برده ( ‪) ...‬‬
‫نظيرهسی واردر ‪ ،‬فقط بونظيره ده برايك بار لاق فكردن بشقه‬
‫رشی بوقدر‪ .‬هله بك جوق برلرنده انتحال واقع او لمش ‪.‬‬
‫بو‬ ‫سامی پاشایه کلنجه ‪ ،‬فواد پاشایه باز دیني تاريخدن بشقه‬
‫زمانده تقدیر او لنه بیله جك براثرى يوقدر‪.‬‬
‫زرا ادبیات عمانيه ولسان عثمانی بر در حجه به قدر قيود قديمه سی‬
‫تحتندن خلاص اولمش بازمانده بیله شد تله اواصول قدیی تعقیب‬
‫اتش در ‪.‬‬
‫فقط سامیپاشا ‪،‬سزاییبكافندی کی ر نهال ادب يتشدر مش در ‪.‬‬
‫ایشته بوائناده درکه شناسی افندی ‪ ،‬ظلمت ترددده ‪ .‬ازیلن‬
‫افکار عمومیه به مشعل کشای هدایت اولان اکا برکی عالم‬
‫ادبیاتده زیور آرای وجود اولدى ‪]۱۲۸۰-۸۰ [ .‬‬
‫*‬ ‫*‬

‫ادبیات عمانيه ‪ ،‬ترقي صحيحي ضمننده محتاج اولديني وسائطه‬

‫اوزمان مالك اولدی ‪ .‬يعني اوطریق نورانیده بولنی شاشيرميه جق‬
‫قدر پرمتانته او وقت نائل اولدی ‪.‬‬
 ‫‪۹۶‬‬

‫شناسی افندی حضرتلری ادبیات عمانيهنك بول كوستريجیسی در ‪،‬‬

‫حسائي كمال بكدر ‪.‬‬
‫شناسی افندی حضرتلری ‪ ،‬تخمين حقيرانهمزه کوره‬
‫‪6‬‬

‫ادبیات غربيه به حاصل ایندکلری وقوف اوزرینه ادبیات‬

‫عثمانیه بی دخی ‪ ،‬فقط محصوصات واستعدادی داره سنده ‪ ،‬انجق‬
‫او طریقه أدخال اتمكله برترقي صحيحك قابل اوله جنني تقدر‬
‫وتخمين ایتدكدن صوكر ‪ ،‬پیشنده کندسی‪،‬بیند‪.‬كمال بك اولدیغی‬
‫حالده برطریق اطراد آوره وضع بیورمشلردر ‪.‬‬
‫شناسی افندينك خدمت ادبیه سی تصویر افکار غز تهی‬
‫ابله باشلار ‪ ،‬بوغز ته ده مندرج اولان مقالات ادبیات حاضرهنك‬
‫اور زمیندر ‪.‬‬
‫بو افادات ایله شناسی افندينك ادبیات عنها يه ك ‪ -‬يكانه‬
‫برمجددی ‪ -‬اولديغنه قائل أولديغمز ظن اولنماملیدر‪ ،‬في الحقيقه‬
‫مشار اليه حضرتلری مجدددر ‪ ،‬فقط مجدد بانه دکلدر ‪.‬‬
‫زیرا اوندن اول عاكفو با خصوص پر تو باشالراو ندنصو کره‬
‫ويا اونكله برابر كمال بك ‪ ،‬اك بيوك مجددلردن در ‪.‬‬
‫برقاچ کشی ایله برابر محرر کمتر دخی شرف تجدیدی ايلك‬
‫اول پرتو باشایه اسناد ايتمك فكرندهدر ‪.‬‬
‫هله مشارالیه شناسی افندينك خدماتی طوغريدن طوغی به‬
‫افاده به عائد اولوب ‪ ،‬ادبیات ‪ ،‬فكر نقطه صحيحه سندن نظر دقته‬
‫النيرسه فضولی و سنان پاشادن بدأ ابله يقين وقتلر ماتجيه قدر‪ ،‬بوکون‬
‫ادبیاندن بکلنیلن مقصدی تعقیب ایدن رکیمسه کورولمامش ایدی ‪.‬‬
‫ومقصده وضع اساس ایدن ‪ ،‬یعنی مجدد حقیقی ادب كمال و حامد‬
‫كلر در ‪ .‬برحقیقت اصلا انکار اوله ميه جقدر ‪ .‬فقط بونارك‬
‫وضع ایندکلری اساس متين اوزرینهاخلافك قوردقلری کاشانهلر‬
‫اساسندکی متانتله تقابل ایدری ؟ ‪...‬‬
‫شناسی افندينك تصور افكار دهکی مقالاتی عاکف باشادن‬
‫دها مجددانه در ‪ ،‬اشعارندهايسه دائما اسلوب سادهای انتخاب اينمش‬
‫واراد مثله غايت مراقالمش در ‪.‬‬
‫غزلیاتی قنادر ‪ ،‬فقط دیکر منظومه لری و با خصوص ترجمه لری‬
‫يك گوزلدر ‪.‬‬
‫شناسی افندينك برموك خدمتی دها واردرکه ‪ ،‬اوندن بزم‬
‫استفاده ایدهمدیکمزه صورت جدیهده تأسف اولنور ‪.‬‬
‫بوخدمت جليله ايسه توركلرك غایت ایشنه بارار صورنده‬
‫باز مش اولان قاموس عثمانیدریدر ‪ ،‬کندیاری بو قاموسي اكمال‬
‫بیوره مامشلر ‪ ،‬ومسموعاته کوره اون اوچ جلد قدر یاز مشاردرکه‬
‫بوجلدارك رقسمى بشته کتبحانه ملیسنده ‪ ،‬وقسم دیکری ویانه‬
‫کنانه سنده ايش ! !‬
‫قاموس عثمانی فقدانه دائر اولان تأسفمزي بالمناسبهبورادهده‬
‫تکرار ایدهرز ‪.‬‬
‫شناسی افندی ‪ ،‬زمانند ‪ .‬کشاد ایدیلن انجمن دانشه اعضا‬
‫الدش اولوب بر قاچ مأمورینده دها استخدام اولندقدن‬
 ‫‪۹۹ -‬‬

‫صکره سکسان بسکز سنه سنده وفات اتمش در ‪ .‬بدری طویجی‬

‫ضابطانندن رذات اولوب سیواستبول محار بهسنده شهد‬
‫اولمش امش ‪.‬‬
‫ادیات اوزرینه بسط اعتراضايتمك اصولي زده ايلك اول‬
‫تصوير افكار غزته سنده کوروش در ‪ ) ۱۲۸۰ ( .‬بناء عليه اصول‬
‫تنقید و یادها طوغریسی فکر تنقید دخی واضعي شناسی افندی‬
‫ايله كالدر ‪.‬‬
‫شناسی افندی ایله او لوقت برابر بولنان ابوالضيا توفيق‬
‫وكمال بكلر ادبیات عثمانیه به شناسی افندی بی هان يكانه بر مجدد‬
‫کوسترمك ایسترلر ؛ فقط محاكمات بی طرفانه بونی مؤید میدر‬
‫میله میز ‪.‬‬
‫شناسی افندينك والدهسنه پارسده ایکن یاز دینی بر مکتوب ‪،‬‬
‫تحفدرکه ‪ ،‬اوندن يك جوق سنه لر صوكره باز دینی شیلردن دها‬
‫کوزل ‪ ،‬رهاسلیسدر ‪.‬‬
‫مکتوب مذکور شودر ‪:‬‬
‫پارس ‪ 30‬كانون ثانی ‪۱۹‬‬
‫افندم !‬
‫بنم جانمدن عزیز اولان والده جكم !‬
‫جنى الديغم مكتوبکرده بریلدن بری خسته اولدیغکزی‬
‫بیلدر مش ايديكز ؛ لكن بوندن اكلاديغما كوره جانکزله‬
‫اوغراشير مرتبه به كلش سكر !‬
 ‫‪۹۷‬‬

‫اویله ایسه ‪ ،‬افندم ‪ ،‬چون بوزمانه قدر بیلدرمديكنز ؟ اكر‬

‫بیلدر مش اوليديکز جار جابوق تحصيلاك ارقه سني الوب‬
‫شمدی به دك استانه به كليردم ! چونکه بوندن مقدم دها قولايلتلر‬
‫واردی ؛ هر نه سه بوکونلرده ایشمی بترمك اوزره در ‪.‬‬
‫اکر خستهلغكز بك اغلشورسه تیز بزه یازك ! تاکه عودت‬
‫ايته نك جاره سنه باقهم‪ .‬اما سزينه اهال بیور میوب شو خسته اقدن‬
‫قورتلميه چاليشك‬
‫وجود صاغ اولمادقدنصکره مال و ملكي نه بامیلی در ؟ صاقنوب‬
‫بوخصوصده پارهبي اسير کميه سكز !! رقاج طبیبه با قديرك ! اکر‬
‫بورج بیله ایدیلیرسه اداسنه الله كريمدر ‪ .‬هان سز وار اولك !‬
‫افندم ! شمدی انجاب ایدمیورکه ‪ ،‬شوآنه قدر کوکلده‬
‫صاقلاديغم سرلری سره سويليهم‪ :‬تا که نه سکا ‪ ،‬نه با داغ درون‬
‫اولسون ؛ چونكه بنی آدم بالطبع حرصني اولدیغی آشکاردر‪.‬‬
‫اما بوحرص بر قاچ در لودر ؛ منم حرصم شمديكي عقل وادراكمه‬
‫باقارسه براز کنهحك ایله ‪ ،‬چوق هنردن عبارتندر‪.‬‬
‫الحمدلله تعالى شوكنج باشمده بونلردن برر مقدار حصه دار‬
‫اولدم ؛ لكن حقيقتده هپسنك سایه کده در ؛ زیرا بني‬
‫او قوتدير وب یازدردك ‪ ،‬سنك حقكي بيك يشاسهم او ده به مم ؛‬
‫سندن بشقه کیمسهم يوق در ‪.‬‬
‫ایشته افندم معاذالله سزه برحال اوله حق اولسه سندن بشقهسنه‬
‫‪۷‬‬
 ‫‪۹۸‬‬

‫والده ديكه اغنم وارهمز ‪ ،‬و دیه مم عليم الله !! وسی بن اولجهبه‬
‫قدر اونوتامم ‪...‬‬
‫فلك مساعده ایدرسه مرحوم پدرم کم کالری استانبوله‬
‫كتير تدره جکمدره ان شا الله تعالی مخصوص برتر به یاندیره جغمدر ‪.‬‬
‫جمله مزك برمانده اولمسني ارزو ایدیورم‪.‬‬
‫سنك عندكده اك ادنا اولان شینکي ضايع اتم‪ ،‬وسنك خانه ی‬
‫سوند رمم ورحمته وسیله اولور اثاره سعی ایدرم ‪ .‬دین ودولت‬
‫ووطن وملتم يولنه کندی فدا ایدهجكم !! ‪..‬‬
‫امان جامدن عزيز اولان والده جكم ! کجلك مناسبتیله‬
‫سزه هرنه قباحت ایتدم ایسه حمله سنی عفو الله وحقي حلال‬
‫ابراهيم شناسی‬ ‫ایله !‬

‫الامارتین‬
‫شاعر مشهور بنك مديتاسيون نام منظومهسندن ‪:‬‬
‫ایشیدوب کوردو جکمسن جانا‬
‫دشتده ابرده هر صبح ومسا‬
‫کو سترر صورتكك عكسني ما‬
‫بكا صوتك كتيرر باد صبا‬
‫اولسه خوابیده تانكيم عالم‬
‫روزگار اسدیکی کوش ایتسه‬
‫صارم كيزلى فيسلدارسن اودم‬
 ‫‪۹۹‬‬

‫کوشمه بعض كلام محرم‬

‫ایلسم سير شويلدزلری کر‬
‫کیم ایدر پردۂ ليلى بر فر‬
‫وجهي صانكه با عرض ايلر‬
‫چشممه خوش کورون هر اختر‬
‫بني أنفاسي نسیمك نه زمان‬
‫بوى ازهار ایله ایتسه سكران‬
‫اك كوزل رائحهسی انجره هان‬
‫هب سنك نفخهکي قوقلار دل وجان‬

‫بوائناده مبانی الانشايله صرف ترکی دخیلسان عثمانی یه‬

‫روضع جديد وراك اوزره ظهورایتدی زده ايلك اول‬
‫ترتيب ايديلن قواعدادبه کتابي ومباني الانشاء در ‪.‬‬
‫*‬

‫‪6‬‬
‫ایشته بوزمانده ‪ ،‬يعني ضيا باشا ایله شناسی افندينك بازی‬
‫بازدقلری هنگامده تقريبا يكرمی ایک باشنده بر جو حق برطاق‬
‫اسمان پیرا حسیات انسانیه ‪ ،‬تعبير احله ‪ ،‬فن انسا نیتي تقريره‬
‫باشلادی ‪.‬‬
‫فن تروتده کی د عرض وطلب ‪ ،‬قاعدهسنی فن أدبه تطبيق‬
‫ابله احتياجات ادیه بی تفتيشه‪ ،‬او یولده بازی بازمغه ابتدا ایتدی ‪.‬‬
‫يد ضعیفندکی قلم ‪ ،‬معاصری اللرندهکی قلملره نسبتله ‪ ،‬در ختان‬
‫ارضه نسيت خلد جنت مثابه سنده ایدی ‪ .‬بو بو بوك جوجق‬
‫كمال بك ابدی ‪.‬‬

‫كمال بك حقنده کی حسیاتزی تعریف اتمك ‪ ،‬كمال بي اوقومق‬

‫بیلنلره اوکرتمك غایت زائد بركلفت او لمقله برابر کو جدر ‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫او وظیفه دن شهديلك اخترازة بالكز مشار اليهك أثار ینی تعداد‬
‫وكندیلر بنك لسان عثمانينك جدی بر مجددی اولدیغنی تکرار‬
‫ایده جكز ‪ .‬هله كمال بكك اجراآت ادبيه لر ندن بیله برنبذه بحثه‬ ‫‪.‬‬

‫کندز ده قدرت کو رميز ‪ :‬نظر مزهده دمبدم شعشعه نثار علویت‬

‫اولان خورشید افكار ادا نه لرينك تحليل الوانه قدرتمز‬
‫وقدر‬
‫مشار اليه حضرتلرينك باشليجه آثار عليه لری شوجلائل‬
‫ادهدر ‪:‬‬
‫تياترولر ‪ :‬عاكف بك ‪ ،‬كلنهال ‪ ،‬زواللى جوجق حكا به لر ‪:‬‬
‫‪:‬‬

‫سرگذشت ‪ ،‬على بك ‪ ،‬جزمی ‪ .‬بهار دانش ‪ .‬قيثره‪ .‬تاريخه متعلق ‪:‬‬

‫‪G‬‬

‫امیرنوروز ‪ ،‬قانع ‪ ،‬سلیم اول ‪ ،‬دور استیلا ‪ ،‬صلاح الدین ایوبی ‪،‬‬
‫بارقة ظفر [ ‪ ] 1‬كمال بك افندينك غير مطبوع دها بر جوق أثرلری‬
‫[ ‪ ] ۱‬بارقه ظفركال بك افندينك اسكي بولده بازی باز مق خصوصنده کی‬
‫قدرت کلیه لرینه بر نمونه در ‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫‪۱۰۱ -‬‬

‫اولدینی روایت انديلور مهارت شعر به لری بك فوق العاده‬

‫اولوب کندی داره سنده بر مثلي يوقدر ‪.‬‬
‫كمال بك افندی حضرتلری تقریبا قرق سکز یاشلرنده اولوب‬
‫مصطفى بك نامنده برذاتك صلبندن تكفور طاغنده عالم وجوده‬
‫کلشلر ‪ .‬مشاراليه اليوم ساقیز متصرفيدر‪] ۱ [ .‬‬
‫كمال بكدن مثال منشور ‪:‬‬
‫وطن کو‬
‫ووردیکمز کمالات وترقياتنه‬
‫حكمت تجربی که جهانك ش ک‬
‫هر شیدن زیاده خدمت اتمشدر ‪ :‬بوقدر فوائديله برار ‪ ،‬برایكی‬
‫عصر دن بری هر درلو حدودی زیر وزر اندرك‪ ،‬فکر لرده نه‬
‫قدر معتقدات ‪ ،‬كوللرده نهقدر حسیات وار ایسه ‪ ،‬حمله سنی برر‬
‫‪6‬‬

‫برر نظرشك وتدقیق او کنهچكمك شاشه سندن مصون او له ما مشدر ‪.‬‬

‫تجربه نامنه تحري حقيقتله مألوف اولانلرده ايسه ‪ ،‬ارادقلر ‪-‬‬
‫في ماديات ايجنده بولمغه حصر نظر آتمش برطاقم اصحاب مواخذه‬
‫کوریلورکه دنیاده لمس ومشاهده می ناقابل هر نه وارسه ‪ ،‬موهوم‬
‫ويا معدوم حکمنده طوتمق استرلر ‪ ،‬عمومك منفعتندن بشقه حق‬
‫افرادك احتياطندن بشقه اخلاق طانمازلر ! تصرفه سرقت ‪،‬‬
‫وراثته غصب ‪ ،‬نكاحه اسارت نامی ویریرلر ‪.‬‬
‫‪6‬‬

‫اشته انسانیتی بو نقطه نظر دن تماشا ابد نلودر ‪ ،‬که وطن فکر‬
‫[ ‪ « ] ۱‬بورادن بعض شیلر طی اولندی ‪».‬‬
 ‫‪- ۱۰۲ -‬‬
‫مقدسندن بحث او لنده بولندقدری برك يا حدود و یا خريطه سنی‬
‫تصور ایدرك ‪ ،‬وطنی تعیین ایدن ماده رقاج بيك مظلومك قانی‬
‫ويا برقاچ رجال دولتك قلميله چیزاش برخط موهومدن عبارت‬
‫دکليدر ؟ بویله عقل وطبيعتله هیچ مناسبتی اولمقسزین صرف‬
‫موضوعات بشردن اولان و انسانلرك اخوت و ائتلافه مد جگمگین‬
‫بشقه دنیاده بر تأثیری کورليان بر واهمه نك انسانیت نظر نده نه‬
‫حكمي او له بلور ؟ ‪ ،‬دیرلر ‪.‬‬
‫اوت ! صانع حكيم انسانك فكرینی کرات جدولی ‪،‬‬
‫‪6‬‬

‫وجدانی هندسه مقیاسی ماهیتنده خلقاتمش اولسه ایدی دنیاده‬

‫عائله ‪ ،‬مات ‪ ،‬مسكن‪ ،‬وطن تصورلرينك وجودينهامكان قالمزدی‬
‫صرف مادی اولان اولانفوائد دن بشقهبرشی دوشونیله مزایدی‪.‬شو‬
‫قدر وار ‪ ،‬که آدم بشقه صفتده ‪ ،‬بشقه خاصتده براداش ‪ .‬عقل ایکی‬
‫‪6‬‬

‫ایله ایله درت ایدر ؛ دعواسي نه قدر بداهله قبول ایدیو رسه‬
‫وجدانده رقادین ایله بر اراك میل طبیعی و قول شرعی ایله ارتباط‬
‫حاصل ایدنجه‪ ،‬رعائلهمیدانه كلير ‪ ،‬حکمني او قدر بداهتله تصدیق‬
‫اليور ‪.‬‬
‫عقل ‪ ،‬مربع بشقه در ؛ مثلث بشقه ‪ .‬قضيه سنك حقيقته‬
‫نه قوتده حکم ایلبورسه وجدانده وطن بشقهدر ‪ ،‬خارج وطن‬
‫بشقه سوزنك صحتنه او قونده اعتماد ايدييور ‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫شیر خوارلر بشکنی ‪ ،‬چو جقلر اكاندیکی بری ‪ ،‬کنجلر‬

‫معیشتكاهنی ‪ ،‬اختيارلر کوشۂ فراغتني ‪ ،‬اولاد والده سنی ‪ ،‬بدر‬
 ‫‪- ۱۰۳ -‬‬
‫عائله سنی نهدرلو حسیات ایله سورسها نسانده وطنی او درلوحسیات‬
‫ایله سور ‪.‬‬
‫بوحسیات انسه‪ ،‬صرف سیسز برميل طبیعيدن عبارت‬
‫دکلدر انسان وطنی سور ؛ چونکی مواهب قدرتك اك عزیزی‬
‫اولان حیات ‪ ،‬هوای وطنی تنفسله باشلار ‪ .‬انسان و طغنی سور‬
‫چونکه عطایای طبيعتك اك رو نقلیسی اولان نظر لمحه افتتاحنده‬
‫خاك وطنهتعلق ایدر ‪ .‬انسان وطنی سور ؛ چونكه مادۀوجودی‬
‫وطنك رجزؤی در ‪ .‬انسان وطنی سور ؛ چونکه اطرافه‬
‫باقده‪ ،‬هرکوشه سنده عمر کذشتهسنك برياد حزينني تحجراتمش‬
‫کی کورور ‪ .‬انسان وطنی سور ؛ چونکه هرشی ‪ ،‬راحتی ‪ ،‬حتى‬
‫منفعتي وطن سایه سنده قائمدر ‪ .‬انسان وطنی سور ؛ چونكه‬
‫سبب وجودی اولان اجدادك مقبرة سكونی و نتیجه حياتي‬
‫اوله جق او لادينك جلوهكاه ظهوری وطندر ‪ .‬انسان وطنی‬
‫سور ؛ چونكه ابنای وطن آرهسنده اشتراك لسان واتحاد‬
‫منفعت و کثرت موانست جهتیله برقرابت قلب واخوت افكار‬
‫حاصل اولشدر ‪ .‬او سايه ده برادمه دنیا به نسبت وطن‪ ،‬او طودینی‬
‫شهره نسبت کندی خانه سی حکمنده کورینور ‪...‬‬
‫اسسان وطنی سور ؛ چونكه وطن او له برغالبك شمشیری‬
‫ویار كاتبك قلميله جيرلان موهوم خطاردن عبارت دکل ‪ ،‬ملت ‪،‬‬
‫حریت ‪ ،‬منفعت ‪ ،‬اخوت ‪ ،‬تصرف ‪ ،‬حاكميت ‪ ،‬أجداده حرمته عائله به‬
 ‫‪- ۱۰۶ -‬‬

‫محبت ‪ .‬ياد شبابت کی ‪ ،‬برجوق حسیات علويه نيك اجتماعندن‬

‫حاصل اولمش برفکر مقدسدر ‪.‬‬
‫بوندن طولابدر ‪ ،‬که تاریخ انسانيتك هانکی صحیفه سنه‬
‫عطف نكاه اولنسه‪ ،‬هرزمانده ‪ ،‬هر ملتده ظهورايدن افكار علميه‬
‫واخلاق فاضله اصحانك حمله سی وطن محبتنی امور دنيويهنك‬
‫کافهسنه مرجح طوتمش ويك چوغی وطن یولنه فدای جان‬
‫اتمش کورینور‪.‬‬
‫بوندن طولایدر ‪ ،‬که هردین ده وهر ملنده‪ ،‬هر تربیهده ‪ ،‬هر‬
‫مدنیتده‪ ،‬حب وطن اك بيوكفضيلتلردن ‪ ،‬اك مقدس وظیفه لر دندر‬

‫كمال‬

‫آتیدیکی مندرج پارچهلر ( جزمی ) دن مستخرجدر ‪:‬‬

‫هجرتك او تحجي عصری ‪ .‬كه برنجی سنهسنده او چنجی‬
‫خاندان خلافتك او تجي بادشاهي اولان سلطان سلیمان قانونينك‬
‫ولادتي اقبال استقبالنه راعت استهلال أولمشیدی ؛ وقوعات‬
‫وكشفیات عظيمه جه تاریخ انسانيتك اكثر قروننه تفوق ایدر‪:‬‬
‫کو یا که يدقدرت برقاچ يك سنهلك ماثر جليلهبی برره‬
‫طوپلامشده نظر حكمته قارشی بر معجزه دها کوسترمك ايجون‬
‫یوز بیلدن عبارت بر زمان ایجنه صیقشديرمش ایدی ‪.‬‬
‫في الحقيقه شرقده وقتيبة بن مسلم ‪ ،‬ك اعدامی ‪ ،‬غیبده و عبد‬
 ‫‪ -‬ہ ‪۱۰‬‬

‫الرحمن الفهري ‪ ،‬نك انهزامی اوزرینه طولاد پیرهنه طاغلریله‬

‫قوبی ‪ ،‬چولاری وعرضا بحر محیط جنوبی ایله قيچاق حدودلری‬
‫داخلنده قالان اسلامیت و اسپانیادن ماعدا اوروبانك اكثر جهاتی‬
‫استيعاب المیان خرستيانلق عالملرنده در مأمون »و « شارلمان ‪ ،‬ك‬
‫ارتحانارندن صكره ملوك طوائف واهل صليب محارباندن ماعدا‬
‫تاریخجه اهمیت کوتورر وخصوصيله انسانيته تعلق ایدر همان‬
‫هیچ بر وقعه ظهور امامشکن ‪ ،‬ابنای بشرك فكر وأقدامنده‬
‫کوریلان بوسكون عادت پرستانه يدنجی عصرده برميل ايجاد ايله‬
‫ختام بولدى ‪ .‬حتى آتشی بیله انسانيتك بچه غالبا نه سنده محکوم‬
‫ايلمك شانندن اولان نظر حکمت ‪ ،‬باروتك محاربه لرده استعمالنه‬
‫اوعصر ايجنده باشلامش ؛ وبرقو جه عالمى زور بازوی عرفانیله‬
‫ایستديكي شكله كتيرمك استعداد نی حائزاوله رق ‪ ،‬وجوده کلان‬
‫فاتح باروت کی برقوه مقاومت سوزی طویحلق صنعتنده اجرا‬
‫ایتديكي تعديلات واكمالات ایله اسلحه ك هر نوعنه تفوق‬
‫ایده جك بر حاله طقوزنجی عصرده كتيرمشدی ‪ .‬فقط اونجی‬
‫عصر ده ابدی ‪ ،‬که باروت طو بدن تفنكه انتقال ایلدیکندن ‪،‬‬
‫ارباب حرب ملائکه عذاب کی ‪ ،‬الأرنده برر تازیانه آتشین‬
‫استعمال ایتم که مقتدر اولديلر‬
‫في الحقيقه او توز بش سنهلك بر اقدام طاقت براندازانه ابله‬
‫طولا و ازمير ‪ ،‬كورفزندن و مغول ‪ ،‬وعرضا ردکندن »‬
‫قحاق صحرالرينك منتهاسنه قدر امتدادایدن یرلر انجنده او زمانلر‬
 ‫‪- ۱۰۹ -‬‬
‫موجود اولان درت بوز میلیونه قریب اسلامی بر حكومتك سایه‬
‫رایانه جمع اينمك وجنوبا مهر و منده خطبهسی او قوتدیغی‬
‫کی ‪ ،‬شمالا دخی مسقوهبه و لهستانك وسطلرینه قدر کتیبه‬
‫اقبالنك مقدمه لري ايصال المك جهتلریله مالان اولدیغی برلره‬
‫نسبت اسکندرك فتوحانی کرهبه نسبت ربع مسکون در جه سنده‬
‫رایان تيمور طقوزنجی عصر رجالندن ایدی ‪ .‬فقط اونجی‬
‫عصرده ایدی که سلطان سليم اول کره زمینی بر پادشاه ايجون آز‬
‫کورهرك سكز سنهدن عبارت اولان دور سلطنتنده مصر ابله‬
‫عموم عربستان و یاری کردستانی بر مرکزه ربط ایلد کدن بشقه‬
‫خلافت اسلاميهي وظافني بحق اجرایه مقتدر برخا ندانه نقل‬
‫اندرك ‪ ،‬اسکندره جنكيزه حنى تموره داغ درون اولان‬ ‫‪6‬‬

‫جهانكيرلك فكرينك اسلاميت قوتيله حصوله لازم اولان‬

‫اسیایی استحضار ایلدی ‪.‬‬
‫في الحقيقه هر نظر تدقيقه نجه بوز يك مشاور ‪ ،‬هر قلم‬
‫‪6‬‬

‫تحرره نجه يوز بيك معاون ويرمك شاندن اولان طباعت‬

‫و فوستر ‪ ،‬نامنده بر صاحب خيرك همتیله طبيعتك خزينةالغيب‬
‫احسانندن میدان ظهوره طقوزنجی عصرده چقدينى وبصمه نك‬
‫بغير حق موجودی عد اولنان ( فاوست ) و ( کوتنبرغ ) او‬
‫صنعت جهان بهادن طقوزنجی عصرده استفاده ایلدیکی کی ‪،‬‬
‫‪6‬‬

‫طباعتك اك بوك واك فائدهلى اكمالاتندن معدود اولان قالب‬

‫جلیکلرینی ( شفر ) بنه طقوزنجی عصرده اختراع ایلمشدی ‪.‬‬
 ‫‪- ۱۰۷ -‬‬
‫ايجنده ایدی ‪ ،‬که جهان معرفتده كر چكدن‬ ‫فقط او تجی‬
‫بر ( دوران حشر ) وجوده كتير مكه باعث اولان وفطرت بشری‬
‫مستعد اولدیغی استكمالاته ايصال المجون هان طبیعت كليه قدر‬
‫خدمتی كورلان اوصنعت جلیله سحر او لمق ‪ ،‬خطاطلرك منفعتنه‬
‫مغایر بولمق وحتى اك فائدہسز لغوياندن صايلمق کی حیواندره‬
‫بیله یاقیشمیه جق برطاق تعريضاتوممانعتدن قورتیله میهرق ‪-‬حيفاکه‬
‫اسلام ملكنده بیاغی ظهوری بیله خبر المتسزين ! ‪-‬اوروبانك‬
‫هر طرفه انتشار ایلدی ‪.‬‬
‫في الحقيقه مشهور فرستوف قولومب [ ‪ ] 1‬سفينة نوحدن‬
‫طوراق تحرسنه کیدن کوکر چین کی ‪ ،‬بر شدتلى طوفان اعتراض‬
‫آره سندن چیقارق ‪ ،‬آمرقایی کشف ایله عالم انسانيته ينه بو عالم‬
‫ایجنده بر جهان دیکر الحاق ایتمسكه طقوزنجی عصرده موفق‬
‫اولمشدی ‪ .‬فقط او نجی عصر ایجنده أيدي ‪ ،‬که اورو پالیار‬
‫آمر يقانك هان هر جهتیه صوقيله رق ‪ ،‬قدرت فاطرهدن بشقه‬
‫هیچ صنعت کور مامش اولان اوبله بر جهان غيبك حاوی اولدیغی‬
‫هردرلو خزائن فوائد دن حصهیاب اولمغه باشلامشلر ایدی ‪.‬‬
‫او نجی عمرك مزیتی بویله اكمالاته منحصر دکلدر ‪:‬‬
‫بنه اوعصر ايجنده ایدی ‪ ،‬که سلیمان قانونی عثمانلى بايراغنى‬
‫شفقار ايجنده طوغمش بر هلال كي ‪ ،‬و يانه ده ‪ ،‬تبر زده ‪،‬‬
‫[ ‪ ] ۱‬قولومب کوکر جين ديمكدر ‪.‬‬
 ‫‪- ۱۰۸ -‬‬

‫اسپانیاده ‪ ،‬هندستانده طولاشديرهرق ‪ ،‬دنيانك شرقنه ‪ ،‬غربه‬

‫شعشعی نثار حيرت ايلمشدی ‪.‬‬
‫ينه او عصر ایجنده ایدى ‪ ،‬که خير الدين باشاسفائن جهادينك‬
‫طوب دومانلرینی ابر رحمت كى ‪ ،‬آفاقی طوته جق بر حاله‬
‫‪6‬‬

‫کتیرهر ك ‪ ،‬آق دکزی لواءالحمير محمد بنك سايه استلامنه آلدقدن‬

‫‪6‬‬

‫صكره ‪ ،‬غنیمت غزاسی اولان قوجه بر ملكك [ ‪ ] 1‬تاج سلطنتی‬

‫خلافت اسلاميهنك عتبة اقبالنه تقديم ايله حاكم ايكن ‪ ،‬خادملكي‬
‫اختيار اتمك کی ‪ ،‬يكانه برحميت اظهار ایلمشیدی ‪.‬‬
‫‪6‬‬

‫ينه اوعصر ایچنده ابدی ‪ ،‬که دولت کرای ثاني ايكنجى‬

‫هومنده مسقوه طرفلرینه آتشزن استیلا اولهرق ‪ ،‬شمالك قارلى ‪،‬‬
‫‪.‬ر‬ ‫بوزلى صحرالري ايجندن کو یا او چ عصر صكره كله جك‬
‫جهانگيره درس عبرت [‪ ]۲‬و رروسیه مأمورینه نمونه امتنال [‪]3‬‬
‫کوسترر کی ‪ ،‬صناعي بریا بار طاغ پیدا ایلمشیدی‬
‫نه او عصر ایچنده ایدی ‪ ،‬که د بابر خان ‪ ،‬حدی اولان‬
‫وفتوحاتنك كثرت و وسعته نظر ) اعظم جهانكيران عد اولنان‬
‫تيمورك برقاچ یوز بيك عسكر وبيك درلو مشاق سفر ایله ضبط‬
‫ایدهبیلديكي هندستاني هان اون بش بيك كشی ایله برقاچ یوز‬
‫نيك عسكره مالك بردواتك الندن نزع اتمشیدی‬
‫[ ‪ ] ۱‬جزاير ملكي ‪.‬‬
‫[ ‪ ] ۲‬برنجی نابوليون •‬
‫[ ‪ ] ۳‬مسقوهبي ياقان روسقونحين •‬
 ‫‪- ۱۰۹‬‬

‫به او عصر ايجنده ایدی ‪ ،‬که و شیر خان فريد ‪ ،‬افغانلی بر‬
‫عسكرك اوغلی ایکن ‪ ،‬خصائل جھا نستا نيسی قوتیله هندك شرق‬
‫شمالیسنده کندینه مخصوص بر دولت تشكيل ايدهرك « بار »‬
‫سلطنتی کی ‪ ،‬نوظهور وبناء عليه هردر لو قدرت و عصبيته‬
‫مالك بردولتی مضمحل اتمك درجه سنه كتیردکدنبشقه عمری‬
‫مساعد اولسه اوده سلطان سليم اول کی ‪ ،‬جهانگیر ایکه بر بيوك‬
‫استعداد ابراز ایلمشیدی ‪.‬‬
‫ایجنده ایدى ‪ ،‬که تورانده و دولت شدهانیه »‬ ‫به او عصر‬

‫و خصوصيله سلاطين « شیانیه ‪ ،‬دن « عبیدالله ‪ ،‬دولت‬

‫د جنكيزيه ‪ ،‬ك « برکه خان » [ ‪ ] ۱‬زماننده اولان شعشه اقبالنى‬
‫اعاده به امید لر وبره حك قدر پارلامغه باشلامش ایدی ‪.‬‬
‫بنه او عصر ایجنده ایدی ‪ ،‬که ستيلرك سلاحيله چورلمش‬
‫بر دائرۂ آهنين ايجنده قالان ایرانده و صفوی ‪ ،‬طرفدارانك‬
‫تعصي اساسي قانلرله تخمير ايدرك بر دولت « شیعه ‪ ،‬تشكيلنه‬
‫مقتدر اولمشدی ‪.‬‬

‫[ ‪ ] 1‬برکه خان باتوخان اولادندن و زردشت حكمدار لندن اوله رق اولاد‬

‫جنكير دن اك اول اسلام ایله مشرف اولان ذاتدر ‪ .‬قمحاق و مغولستانده‬
‫حکم جاری ایدی ‪ .‬طونه و بلغارستاندن چهره استانبولك محاصره منه‬
‫كلش وروم امپراطورلغني خراجگذار ایلسدر ‪ .‬آباق خان وخصوصيله‬
‫خلافت عباسیه نك انقراصندن صکره هلاكو ابله غالبانه خبلى محاربهلری‬
‫وار در · جنكير" خاندانك اعاظمند ندر ‪ .‬اصل اسمی ( بركای ) اوله رق‬
‫اسلامی اظهار ایندکدن صکره زمانك علماسی تفالا ( بركة ) تسمهابتدیلر ‪.‬‬
 ‫‪۱۱۰‬‬

‫ينه او عصر ايجنده ایدی ‪ ،‬که آلمانيا امپراطوری مشهور‬

‫‪ ,‬شارل كن ‪ ،‬سلطان سليمانك قوه قاهره سنه قارشی طورمقاجون‬
‫سنه لرجه اوغراشد قدن و ويانه بی عثمانلي محاصره سی و مجارستان‬
‫و خرواتلغك اكثر جهتلرینی اسلام استیلاسی آلتنده کورد کدن‬
‫صكره‪ ،‬کندسنه سرای حكومته بدل بر مناستری منار دنیوی‬
‫‪0‬‬
‫اختيار اتمشیدی‬
‫بنه او عصر ایجنده ایدی ‪ ،‬که اوروپاده ( لوتر ) بروتستانلق‬
‫امنهبر مذهب جديد آچهرق ‪ ،‬اصحاب تثلیثی ایکی یه تقسیم‬
‫اتمشیدی ‪.‬‬
‫بنه او عصر ايجنده ایدی ‪ ،‬که اسبانيولار غرناطه مدنیتا هنی‬
‫مظلوم‪ ،‬مكسيقا وحشت آبادینی معصوم قاننه غرق ايدرك شرقده ‪،‬‬
‫غر بده تماشاسی نظر حكمته قان آغلاده جق بر دهشتلى غروب‬
‫لوحه سی پیدا ایلمشلردی ‪.‬‬
‫به او عصر ایجنده ایدی ‪ ،‬که دنبالره صیغیشه مامقده‬
‫ضیای شمس ایله رقابت ایدن بر ذکا [ ‪ ] ۱‬ابعاد مطلقهیی سیر‬
‫ایدر جهسه بر طاقم تدقيقات رياضية ايله استقرار شمسی و دور‬
‫ارضی اثبات الدرك‪ ،‬تابع او لمدینی بر دينك معجزات باقیه سندن‬
‫اولان بر آیت کریه نك مأل عالیسی فنا ايضاح المشیدی ‪.‬‬
‫بنه او عصر ایجنده ایدی ‪ ،‬که دنیالری احاطه ایده جك ر‬
‫طوفان معرفتی ذهنته صیغیشدیره بيلمك خارقه سنه مظهراولان امید‬
‫•‬ ‫[ ‪ ] ۱‬د قوپر نیق‬
 ‫‪۱۱۱‬‬

‫بروني طر یقنی کشف اتمكله پورتكيزلر اشجاری آلتون ثمرهلر‬

‫وبرر ‪ ،‬نباتاتی کومش چیچکلر آچار برکيميا باغچه سی اطلاقته‬
‫شایان او لان هندستانك محصول ثروتندن اوروپایی مستفید اتمكه‬
‫اسلامشلر ایدی ‪.‬‬
‫ينه او عصر ایجنده ایدی ‪ ،‬که حکم غالبا نه ك جهان مدنیتی‬
‫بر پای استبدادنده ازمك ايجون یا پلمش برمثال آهنینی حکمنده‬
‫ولان نابوليونلری ‪ ،‬بهارقلری بیله برجوق تلاشلره دوشوزن‬
‫‪6‬‬

‫رزویت ‪ ،‬جمعیتی زادكاندن ايكن ‪ ،‬دیلنجيلك قدر تنزل اتمش ؟‬

‫اوزی آچیق فقط آیاغی طوبال ‪ ،‬صورتی انسان وفقط کندی‬
‫بیطان برمخلوق غريبك سایه تعصب و ریاستنده تأسس المشدر ‪.‬‬
‫بنه او عصر ایجنده ایدی ‪ ،‬که مندن قهوه‪ ،‬آمرقادن‬
‫تون بربرینی متعاقب خلقك معرض هوساتنه آتیله رق ‪ ،‬انسانلر‬
‫چون بری مایع بری هوائی ایکی سیه بلای احتیاج دها پیدا‬
‫المغه باشلامشیدی‬
‫اشته سرگذشتی باز می ایستد یکمز و جزی ‪ ،‬ده د موسم‬
‫راك غرائب ‪ ،‬وصفنه لایق اولان او عصرك رجالنددر ‪.‬‬
‫حجمه حالى اويله وقایع عظمیدن معدود دکلسهده ذاتا برغران‬
‫مع اولمغله برابر ‪ ،‬دولتك بروجك محاربهساده تعلق ایلدیکی‬
‫بوك نظر مطالعهبه شایستهدر اعتقادنده بولندق انك ايجون‬
‫ريرينه جسارت ایدمیورز ‪.‬‬
‫زمی دنیایه طقوز یوز آلتمش ایک تاریخنده کلدی ‪.‬‬
 ‫‪۱۱۲‬‬

‫فقط انسان انه طقوز یوز سکسان ايكي تاريخنده قارشدی ؛‬

‫یعنی او زمان ‪ -‬ترفنده يتشمش میوهلر کی ‪ -‬وقتسز آثاريني‬
‫کوسترن فطانتی سایه سنده بداندن مورث رساهي تمارينه مالك‬
‫اولمش ؛ او زمان کندینی انسان بیله رك ‪ ،‬انسان ایجون لازم‬
‫‪6‬‬

‫اولان مسائل معیشتله اوغراشمغه ‪ ،‬شخص تجربه اتمكه ‪ ،‬ایش‬

‫‪6‬‬

‫او كرنكه باشلامش ابدی ‪.‬‬

‫اوصره ده ایسه سلطان سليم اول جنت اعلادن کندینی‬
‫آرایه آرابه دنیا بهامش رقصر حکمنده اولان مرقدينه ‪ ،‬سليمان‬
‫‪G‬‬

‫قانونی فلکدن اقالنه حرمة اياغنه دوشمش برقبه کی ‪.‬کوربنان‬

‫مشهدینه چكلمشدی ‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫خيارلدین مرحومك قبر ندهی آغاجاردن ‪ ،‬جمنلردن كيلريئه‬

‫يكن وبا کمیجیلرینه قانلی کفن اولمغه اوز نهرك رادش کی‬
‫بیاضلی قرمزیلی چیچکلر آچیلمغه باشلامشدی ‪.‬‬
‫دولت کرای ثانينك أو طويراغی بنار طاغلردن آلنمش‬
‫قلي ‪ ،‬او بار لاتلغي فر شمالی به غطه رسان اولان فکری خاك‬
‫فناده ‪ ،‬ظلمات عدمده مستور اولمشیدی ‪.‬‬
‫(‬
‫عثمانلي ملكنده بواعاظمه قليجله ‪ ،‬قلميله خدمت ایدن‬
‫اصحاب قدرتدن پیرمحمد پاشایی اوغلى تسميم ایتدی ؛ مقبل ابراهيم‬
‫باشا‪ ،‬احمد باشا جلاد النده تسليم روح ایلدیار ‪ .‬زنبیلی ‪ ،‬ابن كمال‬
‫ابو السعود ‪ ،‬رستم پاشا ؛ بر تو باشا مسندا قالى سدير غفرانه تحويل‬
 ‫‪۱۱۳ -‬‬

‫اتمشلردی ‪ .‬طورغودجه باشا ‪ ،‬پیاله باشا‪ ،‬صالح باشا ‪ ،‬رمضان‬

‫‪6‬‬

‫پاشا دریای رحمته غرق اولشلردی ‪.‬‬

‫عادل کرای جز میدن بر قاچ آی اول بر بهار صباحندکوهنشله‬

‫برابر طو غمش ؛ ودها طوغی طوغمز عالمك فناسنه ‪ ،‬بنی آدمك‬
‫ابتلاسنه واقف ایش کی ‪ ،‬آغلامني اعتیاد اتمش ایدی ‪ .‬کویا که‬
‫شیخ غالب حسن و عشقنه زنت ورننيستنك‬
‫ای ماه ایو بو از زماندر !‬
‫چرخك سكا مقصدی ياندرو‬
‫زرافتی تندوبي اماندر ؛‬
‫لطف اتمسیده اکرکماندر !‬
‫ظنم بوکه بك خراب اولورسك ! »‬
‫بندیني عادل كرایك دایهمی لسانندن سويلمشدر‪.‬‬
‫کوبا که در تاطو غديغم کوتد تبرگرییانم ‪ ، .‬مصراع برجسته سی‬
‫صاحبنك خالته عادل کرای پیش نظر ندن جديکي زمان صادر‬
‫اولمشدر ‪.‬‬
‫جوجق امكلمكه باشلادی ‪ ،‬برحالده امكلردی ‪ ،‬که اوزماندر‬
‫محکوملره طاقلان كله لرکی ‪ ،‬عالمك محنتندن بر کره یا پلمش ده‬
‫ده‬ ‫‪6‬‬

‫آیا قنه ربط اولمش ظن اولنوردی ! ایی آدیم آتدیني زمان‬

‫‪ -‬دنیا دو نركن تصل برقوه غالبه نك بنجه قهر نده زبون اولدیغنی‬
‫‪۸‬‬
 ‫‪۱۱‬‬ ‫‪-‬‬

‫کوسترر ایسه ‪ -‬اوده حرکتنه کندی اختيارينك فوقنده‬

‫برقدرت مانع او له کلدیکنی کوسترر ایدی ‪.‬‬
‫چو جق بيومكه باشلادی ؛ بانحهلرده اویناشی بیله بنه‬
‫بشقه جوجقلره بكنزهمن دی ‪ .‬الله بریا یراق آلير هوایه آتاردی ‪،‬‬
‫بایراق نسیمك تحريکیله اهتزاز ایتديه اوزرینه تصادف ایدن‬
‫نورك كوسترديكي خفيف خفيف تموجلره باقارکوك يوزنده ده‬
‫جوجقلر یا براق آتيشيورلر ‪ ،‬کورینان بیلدیز لر او یاپراقلرك‬
‫پارلاقلغدر کی ‪ ،‬برطاق خيالاته ذاهب اولوردی ‪.‬‬
‫هواده بر آتش بوجی کورردی ‪ ،‬قمرك بر پارچه سیره‬
‫‪6‬‬

‫دوشمشده قمر کی ‪ ،‬او چور ظننده بولتیوردی ‪ .‬دها باشی‬

‫‪6‬‬

‫تحقيقات ومعلومات ایله اوغاشمغه مساعد اولمدینی زماندربیله‬

‫خیالی کندیشه مخصوص برعالم ترتيب اتمكه مقتدر اولمش ؛‬
‫و بلکه د بر تصورله سكا بيك عالم ایجاد ایلرم ! ‪ ،‬تخيلني حقيقت‬
‫صورتنده کوسترو جك درجهیه کلشدی ؛ چونكه طبعا شاعر‬
‫ایدی ‪.‬‬
‫شاعر نه در ؟ وطبيعتك الك سودالی زمانلرندهكي حزين‬
‫حزین تبسملرندن برادلش برمخلوق ! ‪ ، ...‬خنده لرندن کلده‬
‫شبنم کی ‪ -‬کریه اثرلری ؛ کریه لندن ‪ -‬بلوطده قوس قزح کی‬
‫ابتسام علامتلری کورینور‪ .‬طبيعته هر مخلوقدن زیاده اسيرايكن‬
‫طبيعتك فوقته چيقمق ایستر ! کندی وجوديني لا يقيله ادارهبه‬
‫مقتدر دکل این کره زمینی ضعیف قوللریله سورکلیه سورليه‬
 ‫‪۱۱۰۰‬‬

‫شقه بر نقطه فیضه ‪ ،‬بشقه بر مركز كماله كوتور مكه حاليشير !‬

‫بوقدر طاقت كلز اقدام ایله تاب وتوانی کیلنجه باقفسده سیاه‬
‫پردهلر ایجنده محبوس اولان بلبلدرك نغمه می قدر حزين ‪ ،‬باکرهدن‬
‫تنفسه كافي هوا بولنه میه جق در جه ده آبريلوب ‪ ،‬حدتله آشاغی‬
‫سوزيلان شاهینلرك صداسی قدر آجی فریادلره باشلار ‪ .‬ایشته‬
‫شعر او درلو فریادلر ‪ ،‬شاعر ایسهاو مزاجده‪ ،‬اوفطرتدهیارادیلان‬
‫‪6‬‬

‫بیچارهلردر ‪ .‬بالكز اون بش هاي افاعيل وتفاعيله توفيق اتمكه ‪،‬‬

‫يكرمی سکز کله بی برره قافیه یابغه مقتدر اولاندر دکل ‪.‬‬
‫صدددن آیرلميه !! عادل كرای طبعة بربيوك شاعر يرادلدینی‬
‫کی ‪ ،‬قابليات ذهنيه سنك سائر جهتلریده او نسبنده یعنی فوق العاده‬
‫برمرتبهده ایدی ‪.‬‬
‫وقتا که تحصیل زمانی ارشدی ؛کمدینه تعليم اولنان کتا بلری‬
‫کو یا دنیابه کله دن اول اوقومش کی ‪ ،‬کوردیکی بر باقشده‬
‫اكلاردی ‪ .‬برحالدهکه دها يكرمی باشنده ایکن زمانك عاما سندن‬
‫معدود اولمشدی ‪.‬‬
‫عادل کرايك برمزيتی ده اند امندهکی لطافت ایدی ؛ چهره سی‬
‫نه ایله منين صاری به مائل بررنكده اولهرق ‪ ،‬مائکیوزلری‬
‫(‬

‫اسه اورنك ايجنده ‪ -‬كوك يوزنك غروب بلوطلری آرهسندن‬

‫کوچ حال ایله ظاهر اوله بیلمش ایک پارچهسی‬
‫کورنوردی ‪.‬‬
‫او بلوطارك تأثير ضیا ایله يكرنك اولدینی حالده‬
 ‫تايحت‬

‫‪- ۱۱۹ -‬‬

‫آجقلانهرق ‪ ،‬قوبولانهرق ‪ ،‬رجوق رنکلر ده کورندی کی ‪-‬‬

‫عادل كر ايك چهره سی ‪ ،‬صاجلری ‪ ،‬قاشلری ‪ ،‬خط نوظهوری ده‬
‫صار يلق اجنده درلودر لو صار يلقاره پیدا ایدردی ‪.‬‬
‫قریم خانلرينك ‪ ،‬خان زادهلرينك وحتى خلقنك البسهسیده‬
‫استانبولك او زمانكى انو ابنه بكزهمن دی ‪ .‬آرقه لرینه کیدکاری‬
‫شیلر اولدته صيقي وبناء عليه وجودلریله متناسب ایدی ‪ .‬باشلر نده‬
‫قاوق يرينه برکوزل سیاه قالپاق وار ایدی عادل كرایك بويولده‬
‫اولان لباسی ایسه چهره سنه کيجه نك هاله مهتابه باقیشدیغی قدر‬
‫باقیشیردی ‪.‬‬

‫كمال بك افنديدن دو کره حامد بكدن اول اکرم بك افندی‬

‫ظهورايتشلردر ‪ .‬مشارالیه حضرتلرى بالجمله مزیات ادبیایی جامع‬
‫رادیب و برشاعر او لوب ‪ ،‬خدمتاديه لری محصولات ادبيه لرندن‬
‫زیاده تدریسات ادبيه لرنده رونمادر ‪.‬‬
‫شناسی افندیو بر تووعاكف پاشالر طرفدن ایجاد وكمال و حامد‬
‫بكلر طرفدن تنسيق اديان ادبیات عمانيهاكرم بك طرفدن ‪-‬‬
‫حال حاضرينه موافق اوله رق – قاعده تختنه ارجاع ايدلش در ‪.‬‬
‫اکرم بك افندی حضرتلرينك اثار مطبوعه لری شونلردن‬
‫عبارتدر ‪:‬‬
‫تعليم ادبیات ‪ ،‬اطالا ترجمهسي ‪ ،‬زمزمهر‪ ،‬نغمه سحر ‪ ،‬وصلت‬
‫عفيفه انژهلیق ‪ ،‬ناجيز ‪ ،‬تقديرالحان ‪ ،‬تفكر ‪ .‬یادکار شباب‬
 ‫‪- ۱۱۷‬‬
‫اکرم بك ابي برادبیات معلمیدر‪ .‬شبان وطن مشار اليهك‬
‫شاکرد عرفانی در ‪ .‬اكرم بدن مثال منظوم ‪:‬‬
‫یاد ایت !‬

‫وقتا که کلوب بهار ‪ ...‬یکسر‬

‫اشياده عیان اولور تغير ‪،‬‬
‫وقتا که هزاو عشق پرور‬
‫یاپراقلر ایله ایدوب تستر‬
‫بیلمم كيمه قارشی حسرتندن‬
‫باشلر نوحاته بي تأخر‬
‫قيل كوك بوزينك لطافتندن‬
‫صافيت عشقمی تخطر‬
‫یاد أيت بنی بردقیقه یاد ایت !‬
‫*‬

‫*‬ ‫*‬

‫برليل سكون ماده تنها‬

‫اولدقده نشمينك سر آب‬
‫قيل چشمک عطف سمت بالا‬
‫سودالر انجنده نور مهتاب‬
‫اولد چه در ونکه غم افزا‬
‫)‬ ‫ابله او کين دمی تذکره‬
 ‫‪۱۱۸ -‬‬

‫پیش نظر کده سطح دریا‬

‫ایندکه تموج وتنور‬
‫یاد ایت بني ساكتانه یاد ایت ؟‬
‫*‬

‫وقتا که صباحه قارشي ناكاه‬

‫برزورق انجنده تك برانسان‬
‫حسرتله چکوب بر آتشين آه‬
‫تترك نسس ایله اولور غزلخوان ‪،‬‬
‫اول آه حزین عاشقانه‬
‫اول غملی ترانه تحسر‬
‫بی شبهه اید نجه قلب و جانه‬
‫المجاب تأثر و تكدر‬
‫باد این بی کمزلي كزلي باد ایت !‬

‫بر قلب رقيق ناتوانله‬

‫فرقنده نه چکدیکم بیلنمز‬
‫هجرانله ‪ ،‬ستمله ‪ ،‬امتحانیله‬
‫(‬

‫اما که وفای دل سیلنمز‬

‫سودمسه سنی بو پولده سودم‬
‫سنسين بكا مایه تفکر !‬
‫اند که اسائم اوزره دائم‬
 ‫‪۱۱۹ -‬‬
‫اذکار محبتك نكرر‬
‫یاد ایت بنی سن ده كاه یاد ایت !‬
‫*‬

‫وقتا که حلول ایدو بده ایلول‬

‫مستغرق حزن اولور طبیعت ‪،‬‬
‫وقتا که براغبرار مجهول‬
‫ایلر دلكى اسير قسوت‬
‫سیر ایت اوسحابهایی ساده‬
‫ایندکه حزين حزين تقطر‬
‫بررقت ایله خلاف عاده‬
‫شاید اوله ياشلکهوزلرك پر‬
‫یاد ایت بنی اول زمانده یاد ایت !‬
‫*‬ ‫*‬

‫وقتا که طوررب شو قلب غمناك‬

‫طويراقده نهان اولور وجودم ‪،‬‬
‫وقتا که طولوب دهانه خاك‬
‫شوقكله تمام اولور سرودم‬
‫تنها کجه لرده برخیالت‬
‫منظورك اولنجه بالتحير‬
‫یوم چشمکی با کمال رقت‬
 ‫‪۱۲۰ -‬‬

‫بدبختی عشقم ایت تصور‬

‫یاد ایت بنی غملی غملی یاد ایت !‬

‫اکرم بكدنصو کره فضای شعرده عبدالحق حامد بك رونمای‬

‫رقت اولیور‬
‫قواعد واقسام شعرك جمله سنه حقيله واقف رشاعر درکه‬
‫كمال بكك ادبیاتك نثر قسمنه حاصل ایتدیکی تأثیری حامد بك نظم‬
‫قسمنه‬
‫مع زيادة ‪ -‬ايفا اتمش در ‪.‬‬
‫شعر جديده حامد بك أثاری بویوك برمقلد بهدر ‪.‬‬
‫حامد بك فرانسزلر سولی پر ودو منه بكزر ‪ :‬صورت‬
‫افادهلری شطارت انگیز اولمقدن زیاده حكيمانه ورقيقانهدر ‪.‬‬
‫شعر سويلمك ايجون نه کی قواعد وجدانیهبه رعایت اتمك‬
‫لازم سه اثار حامداوکی قواعده تابع او له رق سويلنلمش بدائع در‬
‫ادبیات غربه بی ادبیات عثمانیهابله محاکمه ایدر سه اثار حامددن‬
‫بشقه رمقیس بوله ميز ‪.‬‬
‫‪6‬‬
‫باشايجه آثاری ‪ :‬طارق ‪ ،‬أشبر ‪ ،‬تزر‪ ،‬انجلی قز ‪ ،‬دختر هندو‬
‫‪6‬‬

‫حجله‪ ،‬مقبر ‪ ،‬اولو ‪ ،‬بونلر اودر ‪ ،‬دیوانه لكارم‪ ،‬نسترن ‪ ،‬نظيفه‬

‫رسفيلهنك حسبحالیدر حامد بك حقنده بوراده دها زیاده بسط‬
‫افکارایدهمیه جکمزه تأسف اولنور ‪] ۱ [ .‬‬
‫[ ‪ ] 1‬حامد بكك مثال منظومی طی اولندي !‬
 ‫‪۱۲۱‬‬
‫حامد بكدن مثال منشور ‪:‬‬
‫بوندن التمتي التي سنه مقدم ‪ ،‬یعنی هجرتك يكرمى التيسنده‬
‫مصر ایله اسکندربه حاکمی عبداه بن سعد بن ابی سرخی ‪،‬‬
‫افريقه فتح ايجون ‪ ،‬عسكر سوق التمش ایدی ‪ - .‬خصمان‬
‫‪6‬‬

‫نه درسه دلسون ‪ ،‬هپی تر هاتدر ‪ .‬بز تار محمزه بر منظومة‬

‫فتوحات نامی ورهبیلیرز ‪ -‬آفريقا او زمان روم قیصرنك‬
‫ادارهسنده ایدی ‪ -‬طرابلسدن شو بولنديغمز سبته بوغازی‬
‫جوارنده واقع طنجهبه قدر پایلوب کیدن اقليمك حاكمی‬
‫چرچیز بوز يك نفری متجاوز بر اردو ایله مجاهدین اسلامه‬
‫سدراه اولمق ایستر ‪ .‬شبي طله جوارنده قرق اللى كون محاربه‬
‫ایدر لر ‪ .‬چرچیز به قدر سہولتله عسكر تدارك ایدرسه‪ ،‬طوتدقلری‬
‫محل اسلام ممالكنه بعد ‪ ،‬مرکز خلافتله مخابره ده بالطبع منقطع‬
‫بولندیغندن طول امل نسبتنده مسافه لر قطع ایدرك ورود ایدن‬
‫مجاهدین اردو سنده استمداد اتمسي اوقدر مستحيل اولور‬
‫بونك نتاج طبيعيه سندن اولهرق کیده کیده بزم طرفده ضعف‬
‫وفتور علامتلری ظهور ایدر ‪ .‬دشمنك بو فرصتی نهیولده اغتنام‬
‫ایندیکنی سزه نصل شرح ایدهیم ؟ اردو منك مقری بر شهدا‬
‫محشری اولمشیدی !! بيوك برصحراده هجرت بر آخرت اولش‬
‫قرق اللي بيك قدر جنازه نصل کیدر ؟ اشته مجاهدین اردوسی‬
‫او حالی کسب اتمشيدى ! خانه لری کهف انزوا و پنجرهلرینه سیاه‬
‫ردهلر چكلمش ‪ ،‬قبولری دیوار کسلمش ‪ ،‬مسجد لری زیارت‬
‫‪6‬‬
 ‫کاهری مسیر ولری ‪ ،‬مجلسري سرايلری ‪ ،‬سوقا ولری‬
‫بازار لری خالى اندر خالی ‪ ،‬صمت وسكوننده قبرستان حاله كلش‬
‫سنك‬
‫بر بيوك معمورۂ مدنیت تصورایدیکز ‪ .‬اشته مجاهدین اردو‪.‬‬
‫ماتمتي طوتان مرکز خلافتك حالي او مرکزده ایدی ! اهالينك‬
‫جزيرة العربدهدو کدیکی کو زیاشلری مجاهدين بربر به ده دو کد یکی‬
‫قانه التحاق ایده جك راده لرده ایدی دیه بیلیرم ‪ - .‬بو منحوس‬
‫اقليم يديكي يقيم حق ‪ ،‬الجديکي مظلوم قانیله حشره قدر لكهدار‬
‫عد اولنسه سزادر ‪ -‬اصحابدن عبدالله بن عباس ‪ ،‬عبدالله بن عمر‬
‫عقبة بن نافع برفرقه موحدین ایله فرار ابتدکلری صرهدهاش که‬
‫عبد الله بن زبير‪ ،‬اجل قضاکی خبر سز ‪ ،‬خوارق فلکه کی‬
‫تا که ظهور ‪ ،‬صرصر بلا کی قوم دریالرینی خروشان ایدرك‬
‫معتده رحم غفير ‪ ،‬سردار بدبخت عبدالله بن سعدك محاربه ده‬
‫طوتدینی مو قعده شایان اولور ‪.‬‬
‫اشته کتب وقايعده حرب العباد الله نامی الان جهاد مشهور‬
‫او موقعده و قو عبولمشدر ‪ .‬خدمت کو جو دانه ده جاریار‬
‫حضرتلرینك ور ته سندن بولنان بو درت سردار فداکار ‪ ،‬کف‬
‫غيرتلرندهکی خامه سيف نصرت ‪ ،‬منظومه فتوحات اولان عرب‬
‫تاريخنه بر ظفر نامه دهایادکارایدر ‪ .‬او بله برظفرنامه که حجرالمعلقده‬
‫محكوك اولسه روادر ‪ .‬چرچیز دیدیکمز سردار برری ‪،‬ابن زبیر‬
‫النده حیاتدن بری اولور ‪ .‬اركانيله معینیایسه اکثریت اوزره اسير‬
‫ایلدیکندن امال مسالمت موقتا حصول بولور ‪ .‬بوندن بر مدت‬
 ‫‪۱۲۳ .‬‬

‫صكره‪ ،‬زید معاویه بن سيفان زماندرندهده‪ ،‬مصر حاکی اولان عقبه‬

‫ابن نافع آفریقایه کلدی ‪ .‬سيرني قرطه حهيي ‪ ،‬تونسی ضبط ابتدی‬
‫‪.‬‬

‫قيروان نامیله معلومز اولان شهری با ایتدیردی ‪ .‬نه بيوك أثر !‬

‫تخریب دکل انشاا تمش ‪ .‬نهبيوك ظفر ! ‪ -‬اطلس طاغلرنك جنونه‬
‫طوغی شتابان اولور‪ ،.‬سوص مملکتی سواحلنه نزول ایدر ‪، .‬‬
‫بن نافعك قناریا آطهلری مقا بلنده ‪ ،‬ضبط ایتدیکی عظمتلى أقليمك‬
‫ساحانده ‪ ،‬دوه سنی بحر محيطه سورمك ایستديك ‪ ،‬وصکره بر‬
‫دکزه برده کوك بوزینه توجیه نظر ایدرك ‪ ،‬عسکریك نامی‬
‫‪6‬‬

‫در یادهده یورو به بیلمسی ايجون ‪ ،‬شریعت اسلامی قطبين ارضه‬

‫قدر ایصال اتمك وعديله جناب حقدن تمني اقتدار ایتدیکی‬
‫مشهور اولشدر ‪.‬‬

‫‪ .‬انٹر بو يولده ابتدای فتح نصرت اتمشلر ‪ .‬بزه بر شهراه‬

‫عبرت کشاد ایلمشلر ‪ .‬اشته بوکون ده بن که خلیفه عبد الملك بن‬
‫مروان طرفدن حسن بن نعمانی استخلافا مصره حاكم تعين‬
‫اولنان عبد العزيزك امريله آفریقایه استیلا ایدن موسی بن‬
‫نصیرم ؛ مغرب اقصاده اسلام اولان اعاظمك حقيله غلبه‬
‫ایدهمداری جنگاور بربریری تار و مار ایتدم ‪ .‬شوكت‬
‫اسلامیه اعلای علم ایدرك جديكم مملكتلردن اقصای غریبه قدر‬
 ‫‪۱۲‬‬ ‫‪-‬‬
‫پیروم اولدی ‪ .‬ير موحد لرمز ‪ ،‬کوك توحید مزله طولدی‬
‫عقبهنك مالك اولدیغی مسلكه بن سالك اولدم ‪ .‬فقط نم مالك‬
‫اولديغم يرلره او بالكز واصل اولمشیدی ‪ .‬او ضبط ایتدیکی‬
‫برلری اسكى اصحابندن آلوب اسلامه هدیه اید یورم ‪ .‬شكل‬
‫و ساده عر بلره بكنزهیوب فقط احتيال ایله خیانتده هیچ بر‬
‫قومه بكزهمیان برریلر ‪ ،‬وقت حضرده بله چیقارهمدقلری‬
‫زرخ قوی بی برطرفه آتوب ‪ ،‬بیونلرینه کفن طاقدیلرده زدن‬
‫استان ایتدیلر‬
‫او بله سیاه چهرهلي يوز بيكلر جه مخلوقاتك بياض كفنلره‬
‫بور ونمش اولدقاری حالده قاز شومه كلیشی اوستنه فورته بلوطی‬
‫جوكمش بر متحرك قبرستان کی موتا البسهسی کینمش بو‬
‫دنیويلرك كوكله القا ایتدیکی حسیات‪ ،‬دیه بیلیرم که جناب‬
‫مسيحك بر اشارت الحجاز كار انه سيله يكیدن اكتسای حیات‬
‫ایندیانی کوردیکی او لولره قارشو حاصل اولان تصورلری قدر‬
‫عالي ایدی ! ‪ .‬بز او قوم و حشیدن انتقام المق ایستهمدك ‪:‬‬
‫استان ایتدلر يجون جملهسی عفو اولنديلر ‪ .‬انسانيتك عاشقي‬
‫اولديغم کی معشوقی او لمنی آرزو ایتدم ؛ بیلیرسنکز که اللهك‬
‫‪ :‬بن نافعك سدراهي اولان‬ ‫کیمسهيه بكزه من بر مخلوقييم‬
‫‪.‬‬

‫در یالر تنم عن محتمی تحویل ایدهمز ‪ .‬شمدی به قدر کادك ؛‬

‫شمدن صكرهده کیده جكز ‪ .‬بالكز قره لرك سلطانی دل ‪،‬‬
‫اسلامیتی دکزلرك ده مالكه سي كورمك ایسترم ‪ .‬جديکمز‬
 ‫‪۱۲۰ -‬‬

‫اومارك دكردن نه فرفي وار ایدی ؟ انلرك ده بحر محیط کی‬

‫کناری کورو نیور ایدی ‪ -‬دزده طاغ بیوککنده طالغه کی‬
‫متحرك طاغر و ارايدى ‪ .‬باته جيقه الدك؛ ينه باته جقه کیدهرز ‪.‬‬
‫بر ریه اهلني كوردك ‪ .‬شمدیده اندلس خلقني او کرملى يز ‪.‬‬
‫فتحني عزم ایتدیکم بو انداس قطعهسی اراضينك لطافتی‬
‫جهتيله بر الشامه ‪ ،‬هو استك اعتدالی مناسبتیله ؛ منه ‪ ،‬ازهار ایله‬
‫عطریاتنك مبذوليتي حسبیله هندستانه ‪ ،‬محصولاتنك برکتی‬
‫‪6‬‬

‫سبيله مصره ‪ ،‬معادنك ذی قیمت او لمسندن طولانی ده چینه‬

‫يكرر ‪ .‬مقصدم بر قدر ممالكك محاسن طبیعیهسنی جمع ایدن‬
‫بو قدر نعمته مستغرق اولان بر مملكتك خلقنه حقك عنایتی‬
‫قدرتك سما حتنى دیا تمزك فيض و حقيقتني اكابر اسلامك مأثر‬
‫همتني ‪ ،‬انسانيتك فرائض عبودیتی تعیین ایتمکدر‬
‫‪.‬‬ ‫‪6‬‬

‫بوائناده ادبیات عتیقه نك قسم مقبولني ديار بكرلى سعيد‬

‫باشا حضر نلری و جوده نبرمکده ایدی ‪.‬‬
‫كمال وحامد بكلرك اولاد معنویسی اولان شبان زمانك‬
‫پیشواسی سامی باشا زاده سزایی بكدر ‪ ،‬مشاراليهك و شير ‪،‬‬
‫نامنده کوزل برتياترولرندن بشقه هنوز براثرینه دسترس‬
‫اوله مدق شوقدر وار که بعض مقالات منتشره لری استقبال‬
‫ادبیارندیکی علویتی تبشير ابدیور ‪.‬‬
 ‫‪۱۲۹۰‬‬

‫سزایی بكدن مثال ‪:‬‬

‫عثمانليرك حقیقت پرور شاعری اون طقوزنجی عصرك‬
‫سوکیلی اولادی اکرم بيك ‪ ,‬زمزمه ‪ ،‬نك ايكنجى قسمي نشر‬
‫ایندی ‪ ،‬بو اثردهکی شعرلرك تشريع لطافته کیرشميه جكز زیرا‬
‫بر تبسمده برباقشده ی حال کی بوشعرلردهده تعریف اولنه من‬
‫بر لطافت وار ‪.‬‬

‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬

‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬

‫شعرك زمان ایله بر بيوك مناسبتی وار ؛ لطافت طبیعیه جه‬

‫جهان ايجنده يكتا اولان استانبول بر شاعره الهام معنا اتمکده‬
‫هر مملكتك مافوقندهدر ‪ .‬مثلا استانبولده برکيجه دوشنه لم‬
‫هر طرفده کورلتيارك كسلدیکی ‪ ،‬هر كسك او يقوبه طالدینی کیجه‬
‫‪6‬‬

‫یاریلرنده فضای بی انتهای سموانده بتون بیلدیزلر ضیاسی توجه‬

‫باشلار ؛ سمانك رنکی ‪ ،‬مرمرهنك بوغاز ايجنك مولری مائی‬
‫‪6‬‬

‫اولدیغی جهتله او کيجهده بار لايان بيلديزلر ضیاسی مائی‬

‫کورینور؛ افقك اوزرنده مشهود اولان هلالك خفيف ضیاسی ‪،‬‬
‫د کره عکس ایدن شكل مائي ‪ ،‬اوته ده بریده آقان مولر ‪ ،‬مائی‬
‫شوراده بوراده او جوشان قوشلر بیله مانی ‪.‬‬
 ‫‪۱۲۷‬‬

‫او مائی کیجهك اجنده افقك اوزونده طوپلانان برجوق‬

‫اخترلر تترهين ضيا لريله رشاعرك كوزلرندن ‪ ،‬یعنی سرای‬
‫سرائر روحك ایک نورانی پنجره لرندن کذار ایتدیکی زمان‬
‫قلبك برکوشه سنده خوابیده نجه سودالر اویاندرر ؛ اشته‬
‫اوسودالر هپ شعردر ‪ .‬مثلا بركنج والده دوشونلسون ‪:‬‬
‫بردقیقه قوجاغندن آییرمق استمدیکی اولادینی اجل دیلان‬
‫قوه ظالمه قوللرينك ارهسندن قوبار وبده طوبراغه کومدیکی‬
‫زمان ‪ ،‬اووالدهبه دنیاده هیج برشی تسلیت ویرهمز ؛ کرهلرك‬
‫آتشلی طبقهلرینی صعودان زمان بیله او لادینی غائب اتمش ر‬
‫والده نك كوكلندهي نار هجرانی سوندرهمز ؛ او زمان او والده‬
‫آجی آجی اغلامغه باشلار ؛ اشته او کوزیاشاری هب شعر در ‪.‬‬
‫محروم حس ! اعتماد التمور میسك ؟ يابوبیتلری کوردی زمان‬
‫نه دیه جكسك ؟‬
‫فاخرهم درت بحق باشکده سنك‬
‫یار آشرمیدی طوبراغه بدنك‬
‫کو ملكك جاك ایدوب بمان اللر‬
‫يدير جسمكه كوره كفنك‬
‫شمدی ایلاق طوررسرشکمدن‬
‫قوقلايوب اوبديكم او پیر هنك‬
‫سويله بالكرميسك جكر بارهم‬
‫ايصيدن يوقی حالك ايجنده تنك‬
 ‫‪۱۲۸ -‬‬

‫بلبل ناطقه ك نه دن صوصدی‬

‫صولديی آه غنچه دهنك‬
‫خون ایدر قلی ذکر هر حالك‬
‫اغلادر چشمی یاد هر سخنك‬

‫بومنظومهني او قور کن سامعه وجدانی اوسان سا کن‬

‫اغلايان قلبك صداسنی ایشیدپور ‪ ،‬کله لرك منقح اولمسي سوزلر‬
‫‪6‬‬

‫طبيعلى روح ايجون نه کوزل براهنيك حاصل ایدیور ‪.‬‬

‫بلبل ناطقه نه دن صوصدی‬
‫مولایی آه غنچه دهنك‬
‫اکرم بك بهارستان شرقه غبطه بخش اولان خیالات‬
‫شاعرانه سی انجنده يتشمش بو بديعه ادب بزی تقدر علو تنده‬
‫عاجز براقيور ‪ .‬چوجقلرك هان هيسك دوداقل كل رنگنده‬
‫در ‪ ،‬هرشي صورارلر ‪ ،‬هر شي الامق استرلر ‪ ،‬تيرهن‬
‫سسلرنده کیزانان براهنك خفيف والدین انجون بلبلدرك صداسندن‬
‫دهالطيف دكلیدر ؟ او چوجقلردن برینك وفاتی بوندندهامور‬
‫وبوندن دها مكمل تصويره هانکي ترك شاعری موفق اولمش ‪.‬‬
‫انوار غرق انوار‬ ‫اطراف غرق انوار‬
‫ارواح پر تجلا‬ ‫اشباح بی کثافت‬
‫آثار روح ساری‬ ‫اجرام نور جو ال‬
 ‫‪۱۲۹‬‬
‫اکوانی حق تعالى‬ ‫چکمشدی صانكه عرشه‬
‫ممتد اولیبدی او بله آه اول شب منور‬
‫هیچ کلیدی فردا‬ ‫هیچ دومیدی عالم‬
‫استاد كمال بكاه حامد يك كيلری مستثنا اولهرق هاني‬
‫ترك شامي يدركه بو پله نورلر ‪ ،‬رنكلر ‪ ،‬جيجكلر صاچه رق‬
‫‪6‬‬

‫کندسنه مخصوص بريولده کيتمش ؟ اکر بوراده کندیلردن‬

‫بركرله حنه مساعده ابدیلیر ده استاد كمال بكك طبیعت شاعرانه‬
‫سنه قوت و قدرت ‪ ،‬حامد بكك كنه محض علویت تسميه الدراسه ك‬
‫اکرم بكك کنهده لطافت و روحانیت درز ‪ ،‬زيرا كمال بكك‬
‫آتشلی فکر يك محصولی او لان سوزلری بر وولقاندن فشقران‬
‫معدنیات کی متین و آنشنا كدر ‪ .‬كمال بكك النده لفظلر ‪ ،‬كله لر ‪،‬‬
‫‪6‬‬

‫حمله لر براستاتو يابانك بد استادانه سندهی مادیات کی درکه استديكي‬

‫کی ازر ‪ ،‬استديكي کی قوللانير ‪ ,‬استديكي شكله صوقار ؛ او زمان‬
‫نظر اشتیاق اوکنده باققله طویولمز وتمثال علویت وجوده كلير ؛‬
‫افكار شاعرانه سنده برقرانلق طرف ‪ ،‬بر نقصان پر رامز ‪ .‬بو‬
‫عالی شاعرك اثرلرنده دهشتله خطاب ایتدیکی روح استدالری‬
‫ايلرولر ايلك خطوه سنه قوتی صکرهده جسارتی غائب ایدرك‬
‫کیری چكلمك باشلار ‪ .‬او جهتله درکه استادك شعر لری انجون‬
‫مظفریت محققدر‬
‫و‬
‫بونلر‬
‫بشقه جه برر مقاله به براقهرق صدد بحثمزی غائب اتميهم‪ .‬اكرم‬
‫بكك طبیعت شاعرانه سی هر طرفده کورلتيلرك‪ ،‬سسلر کسلديكي‬
‫رزمانده سكون وسكونت اینده علوی بر حزن ایله طوغریدن‬
‫طوری که روحی تنور ایدن آيك ضياسنه يكرر ؛ شعرلرینه‬
‫او آيك ضیاسی کی کیردیکی قلیارده بر سودا ‪ ،‬طوقندينی برلرده‬
‫بر فریاد او باندرير ‪ .‬بوعلوی شاعرك تصوير و ترسیم طبيعتده‬
‫قوللاندینی رنکلر هیچ بر شاعر ده مئلى کورلمامش درجهده‬
‫نظر ربادر؛ قله اوقشابهرق سويلر ‪:‬‬
‫زمزمه ده مندرج و نغمه ‪ ،‬عنوانلی منظومه نك شو بيتلرینه باقه ‪:‬‬
‫عرشه او لنور سنكله اعلا‬
‫كلبانك تضرعی عبادك‬
‫شوقك غليان ایدردی پیدا‬
‫خو ننده كتائب جهاد ك‬
‫قدسیتی کوسترن بو شیلر‬
‫علوتكه دلالت ایلر‬

‫‪ ...‬اكرم بي ترقی ادبیات‬

‫نامنه تبريك ایدرز ‪.‬‬
‫*‬
‫تابی زاده ناظم‪ ،‬على فرح‪ ،‬على كمال ‪ ،‬خالد ضيا ‪ ،‬منمنلی زاده‬
‫طاهر بكلر دقایق ادبیهبه حق واقف او له رق ( ادبیات اتیه )‬
‫تشکیل ایده بیله جكلر در ‪.‬‬
‫مصطفي رشيد بك سلاست ووضوح افادة منشورهده برملكة‬
‫مقبولهایی خانز در ‪.‬‬
‫رشید بكك نثر) حائز اولدیغی ملکوبی محمد جلال يك نظما‬
‫حائز در ‪.‬‬
‫تابی زاده ناظم بكك‬
‫به باد خزان اسدی کیم بغتة ‪،‬‬
‫هان صولدك ای کل بدن بویلهسن‬
‫نه دن لمعه حسنك ای افتاب ‪،‬‬
‫سونوك لرزه ناك او له بی آب وتاب ؟‬
‫ده باشلايان منظومه سی بدایع سائرهستك بر نظیری اولدیغی‬
‫کی على فرح بكك [ * ] منظومهسی دخی رفت حس ایله ممزوج‬
‫اولان شهامت طبعنه دليلدر ‪.‬‬
‫على كمال بك اسه ‪:‬‬
‫ای کول ‪ ،‬نه وقتهدك بوخزانای موج موج‬
‫تا کی بو جوشش اسف آرای فوج فوج‬
‫تاکی فغان ایله دوشه جكسين سواحله ؟ ‪.‬‬
‫تاکی بو حسرت اجره دو نرسنده طالعه لر ؟ ‪...‬‬
‫[ ] اوزون بر مثال تکمیل چیقار لمشدر‬
 ‫‪۱۳۲ :‬‬
‫آرامه حاره وارمی بوعمانده حیف حیف‬
‫یابن دکلمی بم دهاسندنده سرسری ؟‬
‫طيراق صاجار تخطر دادر خیالمه‬
‫مستور ایدلای خنده مادر نكاهم‬
‫اه ايجون کو رون بکا سن ای مزار آب ‪،‬‬
‫برقاچ سرشك دوكمی ایستر کوکل سکا‬
‫‪ -‬اوچ درت بتمك اولدی دموعيله روشنا‬
‫اه سرسونمي اوكانو رحمتی ؟ ‪-‬‬
‫تابوت ‪ ،‬او ظلمت انجره دونان ابر نوحه بار‬
‫ايتمز عيان بكاکه ‪ ...‬پدر‪ ،‬طاتلی خنده کی‬
‫ایواه او خنده ‪ ،‬کاه دوشردی قوجاغمه‬
‫ای خوش اليردی زیر جناحه امیدگی‬
‫آغلات نی ای خاطره آغلاتکه روادر‬
‫کوکلده فرح کریه ایله غنجه نادر‬
‫بیلمم نه سوروكاربنی ماضیره هيهات ؟‬
‫اتسون طيران نوحه لر امواج نشلشل‬
‫کل کل ‪ ،‬باكل ‪ ،‬سن پنه ای غملی خیالات ؛‬
‫فرياد يتر ‪ ،‬ایسترم انوار تخیل‬
‫واقفمیسن بوحسکه کوکلده ناله خواه ‪،‬‬
‫هر شوقی تار و مار هر آهي خرابکهاه‬
‫او چشميسين بادی که زلف وطنده در ؛‬
 ‫صار مشمیسن او حسنی که چشممدهکل صاجار ؟‬
‫بیلسهم سكاده آندی دلدار عکسنی ؟ ‪...‬‬
‫صالاکی یاینه هله صد موجه تری ؟ ‪..‬‬
‫طوتدكمی هینچ الندن و آمان نه صفا ! ‪ ،‬دیه ؟ ‪.‬‬
‫حالا شوسوزلری دوشیور قلباهمه‬
‫\‬
‫د يارب نهدر بوشب شو سرورك تموجي ؟ ‪..‬‬
‫د يك خوش ! ‪ ...‬بوصبح عشق وبو نور زمان بكا‬
‫وطالاکی سیرینه محیا بولطافتك ؟ ‪...‬‬
‫دبندنده خوشمی در بوجهانك محبتي ؟‬
‫مسعود ومستفيد اولهم وقت سعدون ‪،‬‬ ‫>‬

‫د سودم سنی ‪ ،‬سنك هله عشق بلندی ‪،‬‬

‫‪6‬‬

‫بندم بوزهره اوزره او جان غبطه بخش آری ‪،‬‬

‫افسوس ظلمت آلدی نه نور یادی !‬
‫د هر بر بلوطه سایه دو شوردكمی ‪ ،‬که برر ؛‬
‫آغوش خيالمده سما وصلك يكزر‬
‫ح‪.‬‬

‫لكن نه دن آنمق بني ماضياره هيهات !‬

‫اینسون طيران نوحهلر امواج تشلشل‬
‫كل كل بكا كل سن ينه ای عملی خیالات‬
‫فریاد دکل ایسترم انوار تخیل ‪،‬‬
‫منظومهسی کی بدایع ایله قوت ادبيه سنی اثبات اينتش‬
‫کنجلردندر ‪.‬‬
 ‫‪۱۳‬‬ ‫‪-‬‬

‫منمنلی زاده طاهر بك نظم اشعارده اکرم بك افندی ایله‬

‫مشابهت کلیه لری واردر ‪ ،‬يعني طاهر بكلك اشعاری ‪ ،‬اکرم بكك‬
‫‪6‬‬

‫اشعار استادانهسنك طفوليتني اكدرر ‪ .‬بو ایسه اکرم بك‬

‫افندينك برشا کرد عرفانی اولدقلرينه دلیلدر ‪.‬‬
‫طاهر بكلك ‪:‬‬
‫بوشب نمله أي ملك زمان كذار اولورمیسك‬
‫دل خزان رسیده به دم بهار اولورمیسك‬
‫مطلعيله باشلايان نظماری کی بروق بدایعی واردر ‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫هله خالد ضيا بك افندی وهله منثور شعر باز مقده حقيقة‬
‫پارلاق برقوته مالك در ‪.‬‬
‫بواقتدار آدیسی ایسه اشتغالات عميقة ادبيهسنك براثردر ‪.‬‬
‫تتبعات ادبيه بخشنده کنجلر مياننده خالد ضيا بكه بر معادل‬
‫اندردر ‪.‬‬
‫بونلردن بشقه دها يك جوق كنجلر استقبال ادبی پی تشکیل‬
‫اتمك اقتدارینی اظهار ايتمكده لر درکه باشليجهلر ك جناب بك‬
‫از میرلی نوزاد بك ‪ ،‬على سعاد بك ‪ ،‬كامل بك ‪ ،‬وار نه لی ناجی‬
‫بك وسائرهدر ‪.‬‬
‫‪.‬‬