Tavi 14 - sabanko kreditis saxeobebi

14.3. dakrediteba sakredito xazebis meSveobiT

sakredito xazi _ esaa komerciuli bankis iuridiulad gaforme-

buli valdebuleba msesxeblisadmi, miawodos mas krediti winaswar Se-
Tanxmebuli limitis farglebSi (gauxsnas sakredito xazi) pirvelive
moTxovnisTanave, SeTanxmebuli vadiT.
sakredito xazis gaxsnis praqtikas udidesi mniSvneloba aqvs komer-
ciul banksa da msesxebels Soris urTierTobaSi, vinaidan igi xelsayre-
lia orive mxarisaTvis: komerciuli banki axdens Tavisi resursebis
xelsayreli pirobebiT (karg msesxebelze, saTanado uzrunvelyofiT)
ganTavsebas, xolo msesxebeli grZelvadian perspeqtivaSi garantirebu-
lia saTanado resursebiT sakmaod mimzidveli pirobebiT (dabali sap-
rocento ganakveTi, xelmisawvdomoba, sxva SeRavaTiani pirobebi). aseTi
urTierTobisas gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs imas, rom izogeba ro-
gorc msesxeblis, ise komerciuli bankis dro da SromiTi danaxarjebi.
bunebrivia, komerciuli bankis mxridan aseTi pirobebiT da-
kreditebis SeTavazeba xdeba mxolod misTvis kargad cnobil, dadebiTi
reputaciis mqone da finansurad warmatebul msesxeblebze. am SemTx-
vevebSi komerciul banksa da msesxebels Soris formdeba ramdenimewliani
generaluri xelSekruleba, romliTac ganisazRvreba orive mxaris yvela
ufleba-movaleoba da dakreditebis piroba, aseve kreditis uzrunvelyo-
fa (giravnoba), romlisaTvisac ideba sagiravno xelSekruleba.
Tavisi bunebiT dakrediteba sakredito xaziT gansxvavebulia da-
kreditebis sxva saxeobebisagan da es, pirvel rigSi, ganpirobebulia
msesxebelTa im kategoriis gansakuTrebulobiT, romelTaTvisac isinia
gankuTvnili. pirvel rigSi, unda aRiniSnos, rom esaa mxolod iuridiuli
pirebi da, rogorc wesi, korporaciuli da saSualo biznesis warmomad-
genlebi. am msesxeblebisaTvis damaxasiaTebelia sakredito resursebis
ara erTjeradi, aramed mudmivi saWiroeba. aq igulisxmeba rogorc sa-
brunavi saSualebebis mudmivi ganaxleba, aseve biznesis sezonuroba.
dabolos, rogorc zemoT aRvniSneT, komerciuli bankebi sakredito xa-
zebs uxsnian mxolod finansurad warmatebul, saimedo da kargi reputa-
ciis mqone kompaniebs.
komerciuli bankisaTvis, romelic apirebs konkretuli kompaniisaT-
vis sakredito xazis gaxsnas, yvelaze mniSvnelovan moments warmoadgens
sakredito xazis sazRvrebis dadgena, anu am kompaniisaTvis maqsimaluri
SesaZlo dakreditebis moculobis dadgena. ra Tqma unda, komerciuli
banki dainteresebulia, rac SeiZleba didi moculobiT daakreditos
warmatebuli klienti, Tumca, dasadgenia im tvirTis simZime, romelsac
es msesxebeli aswevs rogorc Cveulebriv, ise krizisul situaciebSi. am
amocanis gadawyvetisas mxedvelobaSi miiReba kompaniis sabrunavi saSu-
alebebis brunvadoba, sakuTari da nasesxebi saxsrebis moculoba, nase­
sxebi saxsrebis srulad dafarvis SesaZlebloba da a.S.
rogorc ucxour, ise qarTul praqtikaSi gavrcelebulia sakredi-
to xazebis sxvadasxva saxeoba. sakredito xazebis klasifikaciis yvelaze
gavrcelebul saxeobebs warmoadgenen ganuaxlebeli da ganaxlebadi
sakredito xazebi.

345
 ირაკლი კოვზანაძე, გოგი კონტრიძე - თანამედროვე საბანკო საქმე: თეორია და პრაქტიკა

ganuaxlebeli sakredito xazi umeteswilad gamoiyeneba konkre-

tuli biznesproeqtis an kontraqtis dasafinanseblad, roca msesxe­
bels fuladi saxsrebi sWirdeba nawil-nawil am proeqtis an kontraqtis
reali­zaciis sxvadasxva etapze. sakredito xazis farglebSi TiToeul
„axal“ kredits zogjer tranSs uwodeben da, rogorc wesi, xelSekrule-
biT ganisazRvreba TiToeuli am tranSis rogorc moculoba, ise aTvi­
sebisa da dafarvis vadebic.
faqtobrivad, TiToeuli aseTi tranSi axali kreditia, romelic
regulirdeba erTi sakredito da sagiravno xelSekrulebiT. TiToeuli
tranSis an misi nawilis dafarvis Semdeg sakredito xazis saerTo limi­
ti mcirdeba da msesxebels misi kvlav aTviseba aRar SeuZlia. xSirad
sakredito limitis droul an saerTod auTvisebel naSTze SeiZleba
msesxebels mouwios garkveuli jarimis gadaxda.
ganaxlebadi sakredito xazi, anu revolveruli krediti, aris
SeTanxmeba dakreditebis Sesaxeb komerciul banksa da im msesxebels So-
ris, romelic mudmivad ganicdis moziduli saxsrebis deficits. aseT
dros msesxebels ufleba aqvs dafaros aTvisebuli krediti srulad an
nawilobriv, magram, amavdroulad, inarCunebs uflebas, isev isargeblos
kreditiT xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli sakredito xazis limi-
tis farglebSi. kreditis am formis momxmareblebi arian is msesxeble-
bi, romelTac aqvT sezonuri biznesi an yovelTviurad Tvis garkveul
dekadebSi ganicdian fuladi saxsrebis deficits, xolo Semdeg uCnde-
baT Semosavlebi am davalianebis dasafaravad.
mudmivad ganaxlebadi meqanizmi revolveruli kreditis damaxasi-
aTebeli Taviseburebaa, romlis drosac msesxeblis mxridan xdeba valis
mudmivad aReba da dafarva. revolveruli krediti Tavisi bunebiT hgavs
fizikur pirebze gacemul sakredito baraTebs.
moqmedebis vadebis mixedviT, sakredito xazebi SeiZleba iyos ro-
gorc vadiani, ise uvado. uvado sakredito xazis praqtika damaxasiaTe-
belia ucxouri sabanko saqmianobisaTvis da misi Taviseburebaa is, rom
msesxebels SesaZlebloba aqvs isargeblos am produqtiT, praqtiku-
lad, uvadod. ra Tqma unda, „uvadod“ sargebloba pirobiTia, vinaidan
garkveuli mdgomareobisa da viTarebis dadgomisas banks ufleba aqvs
mosTxovos msesxebels kreditis dafarva.
kreditiT sargeblobisaTvis gadasaxdeli procentebis mixedviT
gvaqvs sakredito xazis ori saxeoba: fiqsirebuli da mcuravi saprocen-
to ganakveTebiT. fiqsirebuli saprocento ganakveTi damaxasiaTebelia,
rogorc wesi, moklevadiani sakredito xazebisaTavis. grZelvadiani da
uvado sakredito xazis SemTxvevaSi xdeba SeTanxmeba mcurav saprocen-
to ganakveTze.
dReisaTvis dakrediteba sakredito xazis gaxsniT metad popularu-
lia da am mxriv arc qarTuli bankebia gamonaklisi. sakredito xazebis
gaxsniT bankebi, erTi mxriv, axdenen maTi sakredito resursebis grZel-
vadian saimedo ganTavsebas, meore mxriv ki _ uzrunvelyofen klientu-
ris bazis gafarToebas.

346