Kbryb F`nibc
‐Mbnpbk
Udkdk Ebii
Klslcbtba
Ulnbjb„
SF NFB 2
Aul` @ldabrm
D`ivib Britdabai
_ristial Kuraibai
2|
Mbnpbk Udkdk Ebii Klslcbtba Ulnbjb
@lnebr _lailsbcba
.... ....
5|
KB]B _LAIBA]BU
_uji mba syukur plau`is pbajbtkba klpbmb ]ucba Vbai Nbcb Lsb btbs
elrkbt mba rbcnbt-Ayb`bc slciaiib plau`is mbpbt nlayl`lsbikba kbryb i`nibc
ybai elrjumu` „Mbnpbk Udkdk ebii Klslcbtba Ulnbjb„ tlpbt pbmb wbktuayb.
Mb`bn kbryb tu`is iai, plau`is nlaybmbri bkba klnbnpuba miri
plau`is ybai kirbayb nbsic jbuc mbri klslnpurabba slciaiib plau`is
mieineiai d`lc
ebaybk picbk mba mbpbt nlayl`lsbikba kbryb tu`is iai mlaiba ebik. D`lc kbrlab
itu, pbmb klslnpbtba iai plau`is clambk nlaiugbpkba tlrinb kbsic klpbmb
slnub picbk btbs eineiniba, ndtivbsi, mba ebatubaayb ybai sbaibt elrai`bi
tlrsleut.
\gbpba tlrinb kbsic iai plau`is tujukba klpbmb:
_lau`is
7
BEW]UBK
Udkdk timbk cbayb nlnebcbybkba pbrb plrdkdk, bsbp rdkdk juib sbaibt
elrebcbyb bpbei`b mi cirup d`lc drbai-drbai ybai elrbmb mi slkitbrayb (plrdkdk
pbsih). Ebckba slebiiba plal`itiba nlauajukkba ebcwb pbrb plrdkdk pbsih
nlni`iki rlsikd klslcbtba `leic tiaiii mbri pbmb pbrb prdkdk itu slamiri.
_laybkit-playbkit nu`bi mbri nlamlritb ebtuk ciaiib kbaklr pbru-pbru
nlaibagbn pbrb plrdkdk bktih nbupua pbsih.
]ujuba mbri plal`itiba iai bmb`bc uatuk nlaybmbrkba pbrb rlnbjb
bkba ebcbyb nlrdkdk mba ebcba kinib ybai tlrkbamuai mi mb`bnayb slrtb
uatuk nlneibsbkba pbrb rlnbjb jbuc mbri rdkdk. Bmbpua plal`itiba iai
nlaiiuabkba nltdml kub`itbtih, mlaiba tlkaik plaiunpu`ba mbtb
elrupb wbwbagbrb tlrstruktur.
=
=
MBH]BU FWF
Cb`bnba Jumu`............................................................................................................................. 2
Bestrbk......................................................................................................................................... =
EBE F
_LAMBC\@\BA
Uunusba Nbsb`bc........................................................................................................................... 9
EBE FF
KBJFBA __\W]BKB
_lailrtiba Udkdk .................................................................................................................................. 3
Jlais Udkdk................................................................................................................................. 3
EBE FFF
NL]DML
____________
LAL@F]FBA
Ubagbaiba _lal`itiba .......................................................................................................................... 22
<
Fastrunla _lal`itiba ............................................................................................................................ 25
<
EBE FX
_LNEBCBWBA
Cbsi` plal`itiba..................................................................................................................... 27
EBE X
_LA\]\_BA
Klsinpu`ba.................................................................................................................................. 2<
8
EBE F
_LAMBC\@\BA
9
10
EBE FF
KBJFBA _\W]BKB
B. _lailrtiba Udkdk
Udkdk btbu siibrlt bmb`bc si`iamlr mbri klrtbs elrukurba pbajbai batbrb 90 ciaiib 250
nn (elrvbribsi tlribatuai alibrb) mlaiba mibnltlr slkitbr 20 nn ybai elrisi mbua-
mbua tlnebkbu klriai ybai tl`bc migbgbc. Udkdk miebkbr pbmb sb`bc sbtu ujuaiayb mba
mieibrkba nlnebrb bibr bsbpayb mbpbt micirup `lwbt nu`ut pbmb ujuai ybai `biaayb.
Udkdk eibsbayb mijub` mb`bn euaikusba elrelatuk kdtbk btbu klnbsba klrtbs ybai
mbpbt minbsukkba mlaiba numbc kl mb`bn sbku. Wljbk elelrbpb tbcua tlrbkcir, euaikusba-
euaikusba tlrsleut juib ununayb mislrtbi plsba klslcbtba ybai nlnlriaibtkba plrdkdk bkba
ebcbyb klslcbtba ybai mbpbt mitineu`kba mbri nlrdkdk, nisb`ayb kbaklr pbru-pbru
btbu slrbaiba jbatuai (wb`bupua pbmb klaybtbbaayb plsba tlrsleut slriai mibebikba).
Udkdk juib tlrnbsuk zbt bmiktih kbrlab mbpbt nlaylebekba bmiksi (kltbiicba)
mba mlplamlasi (kltlribatuaiba) ebii drbai ybai nlaicisbpayb. Mlaiba kbtb `bia,
rdkdk tlrnbsuk id`daiba AB_ZB (Abrkdtikb, _sikdtrdpikb, B`kdcd`, mba Zbt Bmiktih).
E. Jlais Udkdk
2. Elrmbsbrkba ebcba plneuaikus
b) K`dedt: rdkdk ybai ebcba plneuaikusayb elrupb ku`it jbiuai.
e) Kbwuai: rdkdk ybai ebcba plneuaikusayb elrupb mbua brla.
g) Wiibrlt: rdkdk ybai ebcba plneuaikusayb elrupb klrtbs.
m) Glrutu: rdkdk ybai ebcba plneuaikusayb elrupb mbua tlnebkbu.
l) Udkdk mbua aipbc
b) Wiibrlt Krltlk ]baiba (WK]): rdkdk ybai prdsls plneubtbaayb mlaiba
gbrb miii`iai btbu mi`iatiai mlaiba nlaiiuabkba tbaiba mba btbu b`bt ebatu
slmlrcbab.
e) Wiibrlt Krltlk Nlsia (WKN): rdkdk ybai prdsls plneubtbaayb
nlaiiuabkba nlsia. Wlmlrcbabayb, nbtlrib` rdkdk minbsukkba kl mb`bn nlsia
plneubt rdkdk. Kl`ubrba ybai micbsi`kba nlsia plneubt rdkdk elrupb rdkdk
ebtbaiba
b) Udkdk Hi`tlr (UH): rdkdk ybai pbmb ebiiba pbaikb`ayb tlrmbpbt ibeus.
e) Udkdk Ada Hi`tlr (UAH): rdkdk ybai pbmb ebiiba pbaikb`ayb timbk tlrmbpbt ibeus
3
3
b) Eimis : ]lnebkbu ybai miiu`uai mlaiba mbua tlneurai klriai mba miikbt mlaiba
elabai. ]br mba kbreda ndadksimbayb `leic tiaiii mbripbmb rdkdk eubtba pberik.
Eibsbayb mitlnukba mi Bsib ]laiibrb mba Famib.
e) Giibr : Mbri hlrnlatbsi tlnebkbu ybai mibsbpi, miiu`uai mlaiba mbua tlnebkbu.
Bmbelrebibi jlais ybai elrelmb mi tibp alibrb. Vbai tlrklab` mbri Cbvbab, Kueb.
g) Krltlk : Gbnpurba tlnebkbu mlaiba glaikic btbu brdnb glaikic elrlhlk nbti
rbsb mba sbkit sb`urba plrabpbsba. Jlais iai pb`iai elrklnebai mba ebaybk
mi Famdalsib.
m) ]lnebkbu `baisuai kl nu`ut btbu tlnebkbu kuaybc juib eibsb miiuabkba
mi Bsib]laiibrb mba Famib. Ebckba <8 plrsla plrlnpuba Famib nlaiiuabkba
jlais kuaybc. Bmb`bii jlais ybai mi`ltbkkba batbrb pipi mba iusi, mba tlnebkbu
klriai ybai miisbp mlaiba cimuai btbu nu`ut.
l) Wciscb btbu cuee`y euee`y: Jlais tlnebkbu mbri eubc-eubcba btbu rbsb eubc-
eubcba ybai mislmdt mlaiba pipb mbri tbeuai. Eibsbayb miiuabkba mi Bhrikb \tbrb,
]inur ]laibc, mba elelrbpb tlnpbt mi Bsib. Mi Famdalsib, sciscb
slmbai nlajbnur slplrti mikbhl-kbhl.
j) nbybt.
Cimrdila sibaimb, rbgua ybai miiuabkba slebibi huniiba uatuk nlneuauc slnut.
Zbt iai juib miiuabkba slebibi zbt plneubt p`bstik mba plstisimb.
k) Brslaik, ebcba ybai tlrmbpbt mb`bn rbgua tikus.
`) Kbreda ndadksimb, ebcba kinib elrbgua ybai mitlnukba mb`bn bsbp
eubaiba ndei` mba ndtdr.
6
6
Mb`bn Jdurab` dh Gdasunlr Bhhbir s (B`iybc, 5022) nlayleutkba ebcwb drbai tub
plrdkdk bkba elrplaibruc mb`bn nlamdrdai babk nlrlkb nlajbmi plrdkdk plnu`b mi usib
miai. Wlgbrb psikd`diis, td`lrbasi drbai tub tlrcbmbp bsbp rdkdk mi runbc bkba nlnelatuk
ai`bi
ebii babk ebcwb nlrdkdk bmb`bc cb` ybai ed`lc mi`bkukba mba nlrlkb nlrbsb elebs uatuk
nlrdkdk kbrlab timbk bmb sbaisi ndrb` ybai mielrikba d`lc drbai tub (Nu‖tbmia, 5005).
Gdatdc `bia bmb`bc bmbayb plrnbsb`bcba iatlrab` kl`ubrib. Nisb`ayb, sldrbai babk
elrbsb` mbri kl`ubrib ybai erdkla cdnl, mibatbrbayb mipigu mlaiba plrglrbiba drbai tub.
Babk tlrsleut nl`bkukba bktivitbs nlrdkdk slebibi elatuk prdtls mba plr`bwbaba tlrcbmbp
klmub drbai tubayb kbrlab timbk nlnplrcbtikbaayb (Wurybaiairbt, 5009).
g. Hbktdr Klpriebmiba
Drbai nlagdeb nlrdkdk kbrlab b`bsba iaiia tbcu, btbu iaiia nl`lpbskba miri mbri rbsb
sbkit mba kledsbaba. Wlgbrb klpriebmiba, kdamisi nlatb` ybai slmbai nlaurua slplrti strls,
il`isbc, tbkut, klglwb mba putus bsb slriai nlamdrdai drbai nlaicisbp rdkdk. Nlrlkb
nlrbsb
`leic tlabai mba `leic numbc nl`lwbti nbsb-nbsb su`it sltl`bc nlrdkdk. (Wurybaiairbt,
5009).
m. _laibruc Fk`ba
Mb`bn nlmib visub` slplrti tl`lvisi, eb`icd mba nbjb`bc tbnpbk tbnpi`ba-
tbnpi`ba rlk`bnl ybai sbaibt prdhdkbtih mlaiba nlnplr`icbtkba ebcwb mlaiba nlrdkdk
slsldrbai bkba `leic nbgcd. Fk`ba nlrupbkba nlmib iahdrnbsi ybai mieubt slmlnikiba
rupb slciaiib mbpbt nlabrik pbrb kdasunla btbu kcb`bybk slgbrb sukbrl`b tlrmdrdai uatuk
nl`bkukba subtu tiambkba slsubi ybai miiaiiakba plaiik`ba.
Ebaybk ik`ba rdkdk mi nlmib gltbk, mba l`lktrdaik tl`bc nlamdrdai rbsb iaiia tbcu
pue`ik tlatbai prdmuk rdkdk. _laiibnebrba tdkdc slrtb bmliba-bmliba nlabatbai
mb`bn ik`ba nlneubt nbsybrbkbt nlairuayb. Fkb`ba-ik`ba ybai bmb nlrbaisbai nlrlkb
uatuk
nlrdkdk mlaiba eujukba ybai elrelmb. Nlskipua mb`bn ik`ba timbk miibnebrkba
drbai nlrdkdk bkba tltbpi bmliba-bmliba ybai imlatik mlaiba klplrkbsbbba mba plauc
inbjiabsi
nlnplaibruci nlrlkb nlaidasunsi rdkdk.
]lnb ik`ba rdkdk sl`b`u nlabnpi`kba plsba pdsitih slplrti nbgcd, elribyb, plmu`i,
sltib kbwba, mba iaspirbtih. Elrmbsbrkba plal`itiba \aivlrsitbs _rdh. Mr. Cbnkb (\
cbnkb) mba kdnisi absidab` plr`iamuaiba babk (5009), ik`ba rdkdk nlrupbkba sb`bc
sbtu playlebe nlaiaikbtayb jun`bc plrdkdk mi Famdalsib ( Gbamrb, 5003).
b. Mbnpbk _dsitih
Nlrdkdk nlni`iki mbnpbk pdsitih ybai sbaibt slmikit ebii klslcbtba. Irbcbn mb`bn
20
dimla (5000) nlaybtbkba ebcwb plrdkdk mlaiba nlrdkdk mbpbt nlaicbsi`kba nddm pdsitih
mba mbpbt nlnebatu iamivimu nlaicbmbpi klbmbba-klbmbba ybai su`it. Wnlt
(266=)
20
nlayleutkba kluatuaiba nlrdkdk (tlrutbnb ebii plrdkdk) ybitu nlaiurbaii
kltlibaiba, nlnebatu kdaslatrbsi, mukuaiba sdsib` mba nlaylabaikba.
e. Mbnpbk Alibtih
Nlrdkdk mbpbt nlaylebekba mbnpbk alibtih ybai sbaibt elrplaibruc
tlrcbmbp klslcbtba (Wunbrtdad, 5006). _lrdkdk eukba playlebe playbkit tltbpi mbpbt
nlnigu subtu
jlais playbkit. Udkdk juib timbk nlaylebekba klnbtiba slgbrb `baisuai tltbpi
mbpbt nlamdrdai nuagu`ayb playbkit ybai mbpbt nlaylebekba klnbtiba. Elrebibi
playbkit ybai
pigu kbrlab nlrdkdk minu`bi mbri playbkit klpb`b sbnpbi mlaiba playbkit mi tl`bpbk kbki.
_laybkit tlrsleut batbrb `bia : playbkit jbatuai, kbaklr, playbkit sb`urba plrabpbsba,
plaiikbtba tlkbaba mbrbc, ibaiiuba plneu`uc mbrbc, plail`icbtba kbeur, mba `bia-`bia slplrti
plsba plriaibtba ybai tlrtlrb pbmb euaikusba rdkdk. (Wurybaiairbt, 5009)
: b) Kbaklr
@leic mbri 80 ebcba kinib ybai tlrkbamuai mb`bn rdkdk elrsihbt kbrsiadila btbu
nlaylebekba kbaklr. Bsbp rdkdk mbpbt nlaiaikbtkba rbmikb` elebs mb`bn tueuc ybai
nlnigu plrtuneucba sl` timbk adrnb`. Nu`bi mbri kbaklr pbru, kbaklr usus, kbaklr nu`ut,
ciaiib kbaklr pitb subrb mikbitkba mlaiba kleibsbba nlrdkdk.
g) Jbatuai
Wlebiiba elsbr pbsila playbkit jbatuai kdrdalr btbu ybai plrabc tlrklab slrbaiba
jbatuai bmb`bc plrdkdk. Udkdk nlaibamuai zbt elrbgua ybai nlaylebekba klrusbkba
struktur dtdt
jbatuai mba plneu`uc mbrbc jbatuai. Aikdtia pbmb rdkdk bmb`bc "bktdr" utbnb
tlrjbmiayb
plaunpukba p`bk pbmb plneu`uc mbrbc ybai eisb nlaylebekba playbkit jbatuai kdrdalr.
m) Wtrdkl
Kbamuaiba bsbp rdkdk, sb`bc sbtuayb aikdtia, eisb nlrusbk plneu`uc mbrbc, tlrnbsuk mi
dtbk. B`irba mbrbc kl dtbk tlribaiiu bkiebt sunebtba plneu`uc mbrbc mi dtbk. _bmb plrdkdk,
risikd tlrjbmiayb strdkl `leic tiaiii miebamiai ybai timbk nlrdkdk.
Kleibsbba nlrdkdk juib eisb nlaineu`kba nbsb`bc klslcbtba ku`it. Kbamuaiba rbmikb`
elebs mbpbt nlneubt ku`it klriput, kusbn, mba klriai. Mlaiba kbtb `bia, nlrdkdk eisb
nlnplrglpbt plaubba.
h) Ciplrtlasi
Kbamuaiba aikdtia mb`bn rdkdk eisb nlaylebekba plneu`uc mbrbc nlaylnpit mba
klrbs kbrlab plaunpukba p`bk. Kdamisi iai nlneubt jbatuai cbrus nlndnpb `leic
elrbt mba nlnigu ciplrtlasi btbu tlkbaba mbrbc tiaiii. Elrbwb` mbri ciplrtlasi, eisb
nlaineu`kba
22
elrebibi playbkit `bia jikb tlkbaba mbrbc slriai timbk tlrkdatrd`.
i) Mibeltls
22
Bsbp rdkdk ybai nlaibamuai rbmikb` elebs eisb nlaiibaiiu kialrjb iasu`ia ybai
micbsi`kba pbakrlbs. _bmbcb`, iasu`ia mieutuckba tueuc uatuk nlaiuebc i`ukdsb
nlajbmi lalrii. ]bapb iasu`ia, iu`b tltbp elrbmb mb`bn mbrbc ybai nlaylebekba iu`b
mbrbc tiaiii.
_lrdkdk nlni`iki risikd `leic tiaiii tlrklab mibeltls tipl
Nlrdkdk sbaibt elrebcbyb ebii klslcbtba ieu cbni` mba jbaia ybai mikbamuaiayb. Feu
cbni` ybai nlrdkdk btbu slriai tlrpbpbr bsbp rdkdk mbpbt nlaicbnebt plrtuneucba ebyi
kbrlab kbamuaiba aikdtia eisb nlaicb`baii bsupba autrisi mba dksiila kl ebyi nl`b`ui
p `b s l a t b . Fe u c b n i ` p l r d k d k j ui b e l r i si k d
m b a i b a i i u ba p la y b k i t ` b ia . W l` b i a it u , w
n l` bc i r k b a e b y i m l a i ba e lr bt e b m b a `l e i c
b ai t b p l r d k d k j u i b e l r i si k d n l a i b `b n i i a h
rla m c
l r t i` itb s btbu kltimbksueurba.
EBE FFF
NL]DML _LAL@F]FBA
B`bt ybai miplriuabkba mb`bn plaiunpu`ba mbtb plal`itiba iai bmb`bc kulsidalr.
Kulsidalr bmb`bc mbhtbr plrtbaybba btbu plraybtbba ybai sumbc tlrsusua mlaiba
ebiksu mbc nbtbai, minbab rlspdamla tiaiib` nlnelrikba jbwbeba btbu mlaiba
25
nlnelrikba tbamb-tbamb tlrtlatu.
25
L. _rdslmur _lal`itiba
_rdslmur mb`bn plal`itiba iai nlaiiuabkba vbribel` tuaiib` ybitu tiaikbt plailtbcuba
rlnbjb putrb tlatbai mbnpbk rdkdk ebii klslcbtba rlnbjb.
EBE FX
_LNEBCBWBA
Mlaiba nltdml wbwbagbrb klpbmb abrbsunelr slebaybk 20 drbai siswb tiaikbt WNB,
plal`iti elrcbsi` nlaiunpu`kba mbtb mi ebwbc iai.
Mbri cbsi` plal`itiba, kitb mbpbt nlailtbcui ebcwb tiaikbtba klgbamuba mba hbktdr
playlebe sltibp siswb nlrdkdk tlraybtb elrelmb-elmb, plr`u usbcb ybai `leic slrius mbri
picbk kl`ubrib mba slkd`bc mb`bn upbyb nlaiaikbtkba klsbmbrba siswb tlrcbmbp ebcbyb
rdkdk.
2=
2=
EBE X
_LA\]\_BA
Klsinpu`ba
Kleibsbba nlrdkdk mikb`baiba rlnbjb bnbt nlnebcbybkba ebik mitiajbu mbri slii
plamimikba nbupua klslcbtba slrtb sdsib` lkdadni. Mipbambai mbri slii plamimikba sumbc
jl`bs ebcwb cb` iai bkba nlaiibaiiu stumiayb, slmbaikba mbri slii klslcbtba bkiebt kleibsbba
nreib inbli rpulpabykbbkai t p(sllaribla`uibbrab ajb abtauiaiib, ribbaa iyibauib at pimlbrka bphblsrb`ua , bmtbbua
Wbrba
Wltl`bc nlnebgb kbryb tu`is i`nibc iai, slndib nbsybrbkbt mbpbt tlrsbmbrkba bkba
ebcbyb rdkdk ebii klslcbtba nlrlkb mba slilrb nlaiaiib`kba kleibsbba nlrdkdk, bibr klslcbtba nlrlkb timbk
MBH]BU _\W]BKB
cttp://eacayanlrdkdkeldi.eldispdt.gdn/
cttps://im.wikiplmib.dri/wiki/Udkdk
cttps://`ihlsty`l.kdnpbs.gdn/rlbm/5028/0</
72/0670=7057/3.nbsb`bc.klslcbtba.bkiebt.nlr dkdk4pbil>b``
cttps://www.agadlnia.ldu/75293830/NBKB@BCTEacayaTNlrdkdkTMikalaaiaaT_llajar
cttp://paaji2==9.eldispdt.gdn/5027/0</karya-ilniac-danpak-nlrdkdk-di-
2<
@BN_FUBA
28