Sie sind auf Seite 1von 226

\

y
^
DIE CANONES-SAMMLUNGEN
ZWISCHEN

GRATIAN UND BERNHARD VON PA VIA.


DIE

CANONES-SAMMLUNGEN
ZWISCHEN

GRATIAN UND BERNHARD VON PAVIA

VON

EMIL FRIEDBERG

VERLAG VON BERNHARD TAUCHNITZ


LEIPZIG 1897.
FEB 1 9 1957

9ZCi
DER

UNIVERSITÄT LEIPZIG
ZUR

FEIER DER EINWEIHUxVG

IHRER

NEUEN AUDITORIENGEBÄUDE

PFINGSTEN 1897.
VORREDE.
Von diesem Buche könnte Worte des Sachsen-
der Verfasser die
spieglers anwenden „des ime was vil ungedacht." Denn nur ein Zufall
hat zu seiner Entstehung Veranlassung gegeben. Als vorjähriger Dekan
der Leipziger Juristenfakultät hatte ich zwei Programme zu schreiben.
Ich fasste den Plan, eine genaue Darstellung der CoUectio Bambergensis
zu geben, die mir von früher her wohl bekannt war, und deren in die
Dekretalensammlung Gregors IX. übergegangenen Stücke ich bei der
Herausgabe dieser sämmtlich coUationirt hatte.
Auf meine Bitte übersendete mir die Direktion der Königlichen
Bibliothek zu Bamberg in freundlicher Bereitwilligkeit den Codex. Aber
die Arbeit vertiefte sich mir unter den Händen. So erbat und erhielt ich
von der Hessischen Landesbibliothek die Casselana, während die Leipziger
Universitätsbibliothek die Lipsiensis und einen Codex der Appendix Concilii
Lateranensis bot. Bei weiteren literarischen Studien stiess ich auf die
Erwähnung einer Sammlung in Cambridge, zweier in Paris, einer in Brügge.
Alle bis auf die letztere, die ich an Ort und Stelle unter liebenswürdiger
Unterstützung meines Genter Kollegen, des Brügger Bibliotheksvorstandes
Claeys, durchgearbeitet habe, wurden mir hierher zur Benutzung über-
sendet, und so kann denn die canonistische Literatur um die Kenntniss
von vier neuen Sammlungen bereichert werden.
Wenn aber auch auf die Entstehung der Compilatio I. und
diese
damit der Dekretalensammlung Gregor IX. vielfach ein neues Licht ver-
und einen Blick in die Arbeitsstätte der mittelalterlichen Canonisten
breiten,
ermöghchen, so erschien mir doch deren vollständiger Abdruck nicht zu
lohnen. Darum habe ich ein Verfahren eingeschlagen, welches ich als
Analyse bezeichnet habe, und welches vielleicht Nachahmung verdient für
Sammlungen, deren Gefüge Interesse erweckt, deren Bestandtheile aber
schon gedruckt sind, und deren Textesvarianten nicht ins Gewicht fallen.
Was ich als gedruckt nicht aufzufinden vermochte, habe ich indessen
im Wortlaute mitgetheilt, und damit die Dekretalenliteratur um über
8QV
FZ
VIII Vorrede.

hundert neue Stücke bereichert. Dass diese sämmtlich ungedruckt seiend


wage ich nicht zu behaupten. Wer ähnHche Arbeiten gemacht hiit, weiss
wie schwierig, zeitraubend und doch im Erfolge unsicher derartige Unter-
suchungen sind. Wie oft erschwert nicht schon ein veränderter Anfang
einer Dekretale eine solche Arbeit unsäglich, und noch schlimmer ist es,
wenn, wie so häufig, nur ein aus der Mitte einer Dekretale herausgerissenes
vStück vorliegt, oder diese einen unzählig-e Male wiederkehrenden Anfang
hat. Namentlich für die Brugensis hätte sich vielleicht bei fortgesetzten
Untersuchungen noch manches Stück als gedruckt nachweisen lassen, aber
ich wäre wenigstens für das nächste Jahr diese Arbeit nicht zu leisten
im Stande gewesen, da meine Zeit durch das inzwischen übernommene
Rektorat der Universität ganz in Anspruch genommen ist. Auch halte
ich es für weniger schädlich, wenn ein schon gedrucktes Stück noch
einmal gedruckt wird, als wenn der Herausgeber es als vermeintlich
ungedruckt bei Seite lässt.
Meine Arbeit ist keine leichte gewesen. Möchte sie im Kreise der
Gelehrten als eine Nachfrucht meiner Ausgaben des Corpus iuris canonici
und der Compilationes antiquae freundliche Aufnahme finden! Mir erübrigt
nur noch, den Vorständen der Bibliotheken zu Bamberg, Cassel, Leipzig,
Cambridge, Paris und Brügge an dieser Stelle meinen Dank auszusprechen.
Ohne ihre liebenswürdige Bereitwilligkeit wäre die Arbeit wohl gar nicht
zu Stande gekommen, jedenfalls sehr erschwert und verzögert worden.

^ Ich spreche allerdings nur von ungedruckten Canones, nicht Decrctales. Seckel hat in der
Deutschen Literaturzeitung 1896 S. 95 f. für einzelne von mir in der Cantabrigiensis — diese war als

Dekanatsprogramm erschienen — als imgedruckt bezeichneten Canones behauptet, sie Ver-


seien
arbeitungen schon bekannter Stücke, Abgesehen davon dass ich dies nicht glaube — denn es setzt

das eine Verarbeitung des Stoffes voraus, die sonst niemals bei Canones-Sammlern angetroffen wird
und Redaktion des Liber Sextus eintritt,
eigentlich erst bei der —
dass ich mithin in den betreffenden
Redaktionen der Päpste, nicht der Sammler erblicke, so würde doch damit der betreffende
Stellen
Canon immer noch als ein bisher ungedruckter zu charakterisiren sein.

Leipzig, den 18. Januar 1897.

Emil Friedberg.
EINLEITUNG.

Eine Avie grosse Bedeutung auch das Decretum Gratians für die Entwickelung
des canonischen Rechtes besitzen mochte, so war es doch klar, dass es für die
Kenntnissnahme des neuen, nach seiner Beendigung zur Entstehung kommenden
Rechtes nichts zu leisten im Stande war. Und doch hat ein solches von ein-
schneidender Bedeutung sich sehr bald darauf entwickelt, und bekanntlich ist dies
zunächst auf einen Schüler Gratians, den Canonisten Rolandus Bandinellus, von
II 59— 8i Papst Alexander III. zurückzuführen. Wir können uns den damals
erfolgenden Aufschwung des canonischen Rechtes nicht gross genug denken. Nie-
mals, weder vorher noch nachher ist ein gleichartiger eingetreten. Nicht umsonst
hatte Gratian das Papstthum als rechtsbildenden Faktor hingestellt. Die Über-
zeugung davon begann in den Kreisen des Episkopates eine gemeinsame zu werden.
Von allen Seiten strömten die Anfragen nach Rom. Die Schwierigkeit der damaligen
Verbindungswege mit der Kurie macht es erklärlich, dass man bischöflicher Seits
die Zweifel gewissermassen aufspeicherte, um dann in einer Anfrage zahlreiche
Bedenken zur Lösung zu bringen. Die in dieser Zeit gerade sich kräftig ent-
faltende geistliche Gerichtsbarkeit musste die Lücken des bestehenden Rechtes
besonders fühlbar machen, und das immer stärkere Hervortreten der Kurie als
Appellationsinstanz musste es als erspriesslich erscheinen lassen, sich über die dort
herrschende Rechtsanschauung authentische Kunde zu verschaften. Und die Päpste?
Aus den Eingangssätzen ihrer Antworten erhellt, wie geneigt sie diesem Ent-
wickelungsgange gegenüber standen, der ja die längst gehegten Centralisations-
gedanken zur endlichen Verwirklichung brachte, und wie sie doch andererseits
empfanden, dass hier erst der Beginn einer noch zu stärkenden, mit aller Behutsam-
keit zu hegenden Entwickelung vorlag. Darum sehen sie in den Anfragen der
Bischöfe nicht die Erfüllung einer Pflicht, sondern den Ausfluss einer Gesinnung,
die durch Lob bekräftigt werden muss. So erklärt es sich, dass der Papst jedesmal
die Sorgfalt des Anfragenden rühmt, ihn preist, dass er aus dem unerschöpflichen
Borne der päpstlichen Weisheit zu schöpfen beschlossen habe.
Aber auch die seltene Energie muss betont werden, welche die Päpste bei der
Erledigung der von ihnen in ihrer ganzen Wichtigkeit erkannten Aufgabe aufgewendet
haben. Es ist keine blosse Redensart, wenn sie ihre Überlastung mit Geschäften
so ständig betonen, und dann doch immer Zeit und Gelegenheit finden der Anfrage
die Antwort zu Theil werden zu lassen. Selbst in den Zeiten, wo die grossen
Interessen der Kirche alle ihre Kräfte in Anspruch nahmen, haben sie sich niemals
der Erledigung der Anfragen entzogen. Und diese war doch oft mühsam genug
und erforderte Nachdenken und Besonnenheit. Die konkreten Verhältnisse des zur
Entscheidung gestellten Falles, die verschiedenen nationalen Rechtsauffassungen
mussten berücksichtigt werden, und die gewiss recht mangelhafte Darstellung des
Thatbestandes in den bischöflichen Schreiben bot häufig nicht leicht zu über-
windende Schwierigkeiten. Dabei musste noch auf frühere Entscheidungen in
Friedberg, Die Canones- Sammlungen. j
Einleituna-.
&•

ähnlichen Fällen um so mehr Rücksicht genommen werden, als es ja galt einen


festen Rechtsstandpunkt einzunehmen.
Von Alexander 111. verzeichnen die Jaffeschen Regesten 3840 Nummern. So
kommen auf das Jahr circa 125 Dekretalen, d.h. wenn wir erwägen, wie viel Stücke
verloren gegangen sind, durchschnittlich einen Tag um den anderen eine Dekretale.
Von diesem Papste sind in die Rechtssammlungen, die wir erörtern werden, allein
über 400 Dekretalen übergegangen, darunter zahlreiche, in denen vier, fünf und
mehr Rechtsfragen entschieden worden sind. Es setzt das eine Energie der Arbeit
voraus, die nicht hoch genug angeschlagen werden kann.
Es liegt auf der Hand, dass die unmittelbar nach Gratian erfolgende Ein-
schiebung von Paleae in das Dekret dem Bedürfnisse, das neuere Rechtsmaterial
zugänglich zu erhalten, nicht genügen konnte. Von den 166 Paleae, welche .ich im
Decretum Ciratiani nachgewiesen habe^, könnten nach dieser Richtung hin höchstens
zwei in Betracht kommen. Davon gehört die eine CIL qu. 5. c. 17 Innocenz II. an

und fällt in die Jahre 1 132 43 (Ja. 8289). Sie ist in die Appendix C. Lateran. L, 57,
in die Coli. Parisiensis (30, 4), die Coli. Lipsiensis XXXVII, 8, in die Brugensis
11.

XLII, I, und weiter in die Comp. I. c. 4. (5, 2g) und in die Sammlung Gregors IX.
c. 5. X. (5, 35) übergegangen. Da aber wahrschemlich das Decretum Gratiani erst
circa 1145 worden ist^, so ist
vollendet es zweifelhaft, ob nicht die Dekretale
Innocenz noch vor das Decretum Gratiani fällt. Die zweite Palea ist C. XXXV.
qu. 6. c. 2, Coelestin zuzuschreiben. Sie steht in der Parisiensis IL 88, i, in der
Brugensis, wo
Eugenius Floren tino inskribirt ist, LIII, 15. Jaffe stellt sie Nr. 384
sie

unter Coelestin L; sie scheint aber doch Coelestin IL zuzugehören. Da dieser aber von
IT 43 — 44 regiert hat, so gilt von dieser Palea dasselbe, was wir von der anderen
bemerkt haben.
Auch die Anhänge, die zum Dekrete Gratians gemacht wurden, fallen für das
Nach-Gratianische Recht wenig in Betracht. Dennoch ist hervorzuheben, dass sie
ihr Material theilweise an die Appendix Concilii, die späteren Sammlungen und so
an die Compilatio I. abgegeben haben.
Wir besitzen in dieser Beziehung freilich kein ausreichendes Material, und das
von andern Schriftstellern mitgetheilte entbehrt oft zu sehr der Genauigkeit, als dass
sichere Ergebnisse hier erzielt werden könnten. Maassen3 beschreibt eine Inns-
brucker Handschrift (Nr. go) welche zwei Anhänge zum Gratian giebt. Von diesen
enthält der erste ein ganz ungeordnetes, auch nicht unter Rubriken gestelltes Material
in 8g Kapiteln, das (i —
48) dem Burchard, afrikanischen Concilsschlüssen, Kirchen-
vätern und Paleis entnommen ist. AI ^r der Anhang enthält auch c. 2 des C. Turon.
1163, der in die Cantabrigiensis 48 K, die Parisiensis I. 2g, die Appendix 26, 8,
die Bamberg. 11, 7, die Parisiensis IL 16, i b, die Lips. 11, 8, die Cassel. 21, 13,
die Brugensis 5, 6, in die Comp. IL (3, 17) und in c. 17. X. (3, 30) übergegangen ist.
Daneben aber noch 1 2 Dekretalen von Vor-Gratianischen Päpsten, welche sich nicht
nur grösstentheils auch in den gedachten Sammlungen vorfinden, sondern in diesen
auch in derselben Reihenfolge stehen, wie sie nach den Mittheilungen Maassens im
Innsbrucker Codex aufeinander zu folgen scheinen.
Es sind dies:
1. Honorius Ja. = Fa.
7401. 2. 53, 2. O. 23, i. P. 37, i. O. 35, i. H. 44, i. Br. 30, i.

Comp. I. c. 2. (i, 35) -^ c. I. X. (2, 7).


2. Eugen III. Ja. 9654. = Pa. i. 106. Pa 2. 53,3. O. 23, 2. P. 37, 2. Q. 35, 2. R. 44, 2.
Br. 30, 2. Comp. 35) =
I. c. 3. (i, c. 2. X. {2, 7).
3. Eugen III. Ja. 9506. = Pa. 2. 53, 4. O. 23, 3. P. 37, 3- 0.35,3- H- 44' 3 Br. 30, 3.
Comp. I. c. 35) =
4. (I, X. c. 3. (2, 7).
4. Gregor VII. Ja. 5153. 5154. -- Pa. i, 37. O. 17, 7- !'• H, «• U- i^^. «J- !<• ^^ «i.
Comp. I. c. 9. (2, 17) ^ c. 2. X. (2, 24).

i) Von
diesen finden sich bei Burchard 65. 3) Bcitr. zur Gesch. der Jurist. Literatur dos MA.
2)Vgl. meine Erörtcrunj;jc'n über die Entstchungs- (WiiMi 57) S. 64 fF.
zeit des Üccr. Grat, in Ztschr. t. KR. 17, 397 ff.
Einleitung. 3

5. Gi-egor(?) = Pa. i, 12. Pa. 2. 56, 6. O. 13, 9. P. 23, 14. Q. 25, 10. R. 35, 10.
Comp. I. c. 14 (3. 26).
6. Hadrian Ja, 10444= Pa. 2. 56,2. O. 13, 10. P. 23, 15. 0. 25, 11. R. 34, 11. Br. 19, 4 =
Comp. I. c. 15 (3, 26).
7. Derselbe Ja. 10459 = Pa. 2. 56, 3. P. 23, 5. C. I. c. 16 (3, 26).
8. Gregor Pa. 2. 56, i. O. 13, 14. P. 23, 19. Q. 25, 15. R. 35, 15. Comp. I. c. 20 (3, 26).
9.Johann O. 13, 15. P 23, 20. Q. 25, 16. R. 35, 16. Comp. I. c. 21 (3, 26).

Dazu kommen dann noch 2 Stücke, die ich in keiner Sammkmg aufgefunden
habe: Leo I. ep. 12. c. 11. ed. Ballerini Ja. 410 und der Anfang von Xicolaus I.
Ja. 2758. Ausserdem führt Maassen noch die Stelle Comp. I. c. 18 (3, 26) an,
die in die Dekretalensammlung Gregors übergegangen ist, c. 4. X (3, 30) in Pa.
2. 56, 4. O. 13, Q. 25, 13. R. 35, 13.
12. P. 22,, 17, 17. Ja. 11660 Br. 2.

also Alexander III. zugehörig. Vermuthlich aber liegt hier ein Versehen Maassens
vor, der, wo ein Canon sich auch bei Gregor IX. findet, diesen citirt, und muss es
heissen: Comp. I. c. ig (3, 26), der nur in der Comp. L, nicht bei Gregor steht.
Aber auch dieser Canon gehört Alexander III. an (Ja. 13978), und steht in Pa. 2.
56, 5. O. 13, 13. P. 2^, 18. Q. 25, 14. R. 35, 14. Daneben enthält der Innsbrucker
Codex noch 5^ Dekretalen Alexanders III., nämlich Jaffe 12433. 13972- 12293.
12785. 13604. Von diesen ist die erste und Sammlung nach-
letzte in keiner
weisbar, die zweite Stelle enthält die ganze Dekretale des Papstes. Davon ist der
^

Anfang in O. 27, 5. P. 15, i. Q. 15, i. R. 25, i. Br. 19, 2. Comp. I. c. i (3, 27) zu
finden. Dann kommt ein kleines sonst nicht überliefertes Stück, während die Fort-
setzung wieder in den Sammlungen in 2 capita zerrissen ist, von denen das erste
O. 5, 9.58, 9. Q. 49, 9. R. 57, 10. Comp. I. c. 8 (3, 28) c. 8.
P. (3, ^2) steht, X
das zweite in O. 28. hinter 53, die dritte, wiederum ganz ebenso in Cc. 52. 80. —
Pa. loi
I, —
105. Pa. 2. ;^2, i. ^2>^ ^- — ist in Q. in 5 Theile4 zerrissen, während
endlich die vierte sich findet in Cc. 37. Pa. i, 129. O. 49, 20. P. 26. un. Q. 30, i.

R. 39, I. Br. I, 2. Comp. I. c. 5 (5, 6) c. 7. X. (5, 7).


Der VI., von anderer Hand hinzugefügte Anhang, enthält die Schlüsse des
C. Later.III. in einer eigenthümlichen, von der des Originals abweichenden Ordnung 5.

Weiter beschreibt Schulte^ einen Codex des böhmischen Museums in


Prag J. B. J. saec. XIII, in welchem als Anhang sich 8 Stücke finden, von denen
das erste ex co?ic. ap. Vermeriam in Comp. I. c. i (4, 20) c. i. X (4, 19) steht, =
das zweite den Schluss von C. XIII. qu. 2. c. ult. enthält und als besonderer canon
in Pa. 2. 15, 2. P. 8, 10. Comp. I. c. 5 (5, 10) c. 3. X (5, 12) übergegangen =
ist.Das dritte ist Ja. 9656 und steht O. 34, i. P. 8, i. Q. 8, i. R. 20, i. Br. 6, i.
Comp. I. c. 5 (5, 14) c. 5. X (56, 14). =
Dasf vierte Ja. 4269 findet sich \\\ Pa. 2.
52, 3. P. 2^, 28.5. R. 36, 5. Comp.:;!, c. 4 (3, 24)
Q. 27, c. 2. X (3, 28), aber =
ausserdem noch bei Ivo Decr. 7, 150. Pan. 2, 29 und bei Deusdedit 3, 59;
das fünfte endlich Ja. 9654 ist in Pa. i, 106. Pa. 2. 53, 3. O. 2:^^, 2. P. 37, 2.
Q. 35, 2. R. 44, 2. Br. 30, 2. Comp. I. c. 3 (i, 35) c. 2. X (2, 7) zu finden. =
Weiter verweist Schulte" auf eine früher Hänel (Xr. 3464), jetzt der
Leipziger Universitätsbibliothek gehörige Handschrift Gratians, über welche Hänel
in den Berichten d. phil.-hist. Klasse d. Sachs. Gesch. d. Wissensch. 1877 v. 14. 1 1.77
nähere Mittheilungen gemacht hat. Hier sind fol. 24 hinter C. I. qu. i. c. 30
Zusätze aus dem römnschen Recht hmzugefügt worden^. Dann folgen von der
Hand die den Text der Handschrift schrieb:
Fraires nostros et preshitcros ammonenuis = c. 8. D. 5 de penit.
I. Ex C. Maticensi c. 6 = D. 64. c. 18 Palea. Burch. 4, 88. Ivo Decr. i, 282. Pa. i.
19, I. P. 55. 8. Comp. I. c. i (5, 5) = c. i. X (5, 5).

i) Sollte unsere Vermuthung richtig sein, so wären 5) Es fehlt Mansi c. 13 und 17, eigenthümlicher Weise
CS sechs. fehlt 13 auch in QPR.
2) Freilich enthält P. XIV, 6 noch ein Stück, welches Die Glosse zum Dekret Gratians. (Wien 72) S. 23.
6)
auch nicht im Innsbrucker Codex zu stehen scheint. Beitr. zur Gesch. des canon. Rechtes von Gratian
7)
3) Bei :Mansi ist keine Zahl angegeben. bis auf Bernhard v. Pavia (Wien 73) S. 4.
4) XVIII, 3. XXXIII, 6. XLII, IG. II. L, 18. 8) Näher angegeben bei Hänel a. a. O.
4 Einleitung.

2. Aug. Omnes causae. Burch. XVI, 23. Ans. III, Po.


3. Eugcnius p, j). III, magistro Omnibono. Litcras dil. v. (auch in der Innsbr. und
Prager Handschr.) Pa. i, 106. Pa. 2. 53, 3. O. 23, 2. P. 37, 2. Q. 35, 2. R. 44, 2. Br. 30, 2.
Comp. I. c. 3 (I, 35) = c. 2. X (2, 7). Ja. 9654.
4. Ex Conc. Tribur. c. 10. N^obilis homo =^ Palea c. 15. C. II. qu. 5. Burch. 16, 19.
Pa. 2. 31, 2. P. 38, 4. Comp. I. I (5, 30) c. I. (5, 34). = X
Von späterer Hand sind dann noch hinzugefügt:
Urban II. Cuni mnim corpus in Christo (bei Jaflc nicht angegeben).
Monachi non pretio recipiantiir. c. 10. C. Later. III.
Quo)iia7n ccclcsia Deiy gleichfalls c. 18. C. Latcr. III.
Cum apostolus se et sitos. c. 4. C. Later. III.
Alex. II r. Quoniam ab oihicrsa parte.
EndHch hebt Schulte^ hervor, dass Simon v. Bisignano je eine Dekre-
tale von Innocenz IL und Coelestin II. anführe, drei von Eugen, zwei' von
Hadrian IV. und 62 von Alexander III., welche in keiner bisher bekannten, vor
dem Concilium Lateranense III. verfassten Sammlung stehen, und ihm doch in einer
Sammlung vorgelegen haben sollen 2.
Jedenfalls erhellt aus dem bisher Gesagten, dass eine Anzahl Dekretalen theils
einzeln circulirten3 — und zwar dieselben in mannigfLichen Abschriften, da sie identisch
in ganz verschiedenen Anhängen zu Gratian vorkommen —
theils wohl auch schon
in Sammlungen.
Bis jetzt war keine Canones-Sammlung bekannt, die zwischen Gratian und dem
Concil. Lateranense III. entstanden war.
Wir sind in der Lage, zwei bisher unbekannte nachw^eisen zu können, wobei
wir noch ganz von einer nur für lokale Zwecke bestimmten Sammlung von Dekretalen
Alexanders III. absehen, die sich blos auf die Rheimser Provinz beziehen und mit
dem Tode des EB. Heinrich {1162 75) abschliessen. Diese auch andere Dekre- —
talen —
Ur bans IL, Pasch alis IL, Eugens IIL, HadriansIV. und Schreiben von —
Bischöfen enthaltend, haben Martine und Durand Thesaurus Bd. 2, S. 622 loii —
Zur Gesch. der Literatur über das Dekret Gratians
i) nach Alexander III. regiert haben und deshalb nach ,

1. (Wien 70) S. 28 fF. Ich kann hier nachweisen


Bcitr. diesem entstanden, von Simon nicht benutzt sein können.
=
Innocenz II. Quotiens Ja.. 8289. Pa. 2. 30, 4. 0. Ob Simon die gleich zu besprechende Coli. Cantabrig.
50, 57. P. 37, 8. Palea C. II. qu. 5. c. 7. Comp. L c. 4 oder die Paris. II. gekannt habe ist mit Sicherheit nicht
(5, 29) =
c. 5. (5, 34).XCoelestin. II. Palea c. 2. zu behaupten. Aber hervorzuheben ist, eine wie grosse
C. XXXV, qu. 6. Pa. 2. 38, i. Comp. I. c. i (4, 17) = Anzahl der von Schulte aus Simon citirten Extravaganten
c. 3. X (4, 18). Eugen III. Ja. 9654. Pa. i, 106. Pa. in beiden und namentlich der ersteren vorkommt. Die
,

2. 53. 3- O- 23, 2. P. T,y, 2. Q. 35, 2. R. 44, 2 folgende Tabelle mag als Probe dienen.
(siehe oben S. 2). Ja. 7401. Pa. 2. 53, 2. O. 23, i. P.
37, I- Q- 35» I- R- 44» I- Ja. 9655- J^^. 2. 80, 3. O. 12, bulte. Comp. I. Cc. Pa. 2.
18. P. 60, 8. Q. 51,7. R. 59, 7. Hadrian IV. Ja. I 2 (1,6) 71a 20, 16
10445. Pa. I, 97. Pa. 2. 79, I. O. 45, 7. R. 65, I. Von 2 13- 70
3 U.6)
den zahlreichen Dekretalen Alex. III. führe ich nur die 6 (4, 2) 86
3
ersten an, um darzuthun, dass sie alle im Appendix und 48 Ba
4 I (5. 12) 15. 4 ff
in der Coli. Bamb. stehen. 2 (2, lo) 61
5 47. 1
Ja. O. Q. 6 3 (I, 2) 30 d 29, le

13948 26, 24 19, 2 7 2 (4, 22) 93 Bb 10. 59

13948 — 25 — 3
8 7 (^ 23) 20 A
13887 6, 7 9 5 (2, 20) na. 30 33.2 a
50, 4
14091 26, 5 II, 5 10 10 (2, 20) loD I, 2tg

II I (r, 2) 52 a 32, la
14069 41,6 37,2
12 35 (2. 20) 25
14156 7.9 33.9
14 44 42, 2
13947 12, 2 51, 2
15 6 (2, 9) 49 Bb 10, sc
13919 31. I 32, 8
12020 10, 6
16 14 (i, 21) 4QA lo, 3 a
42, 4
13162 — — 8 17 14 (2. 13) 48 Au 15. 4^
9
12293 — II — 10 18 2 (i, 23) 4.8.
19 7 (5. 10) 46, 3 a-f
2) Schulte
behauptet, dass dies eine Sammlung 22 • 13 ^2, 13) 30 b 20, 1 C
gewesen sei, welche vor dem C. Later. III. zusammen- 30 a I
7 (I. 21) 29,
gestellt war weil Simon keinen Canon dieses Concils
,
23 I (5. »5) 38 54. I
citirt habe und seine Schrift demnach vor 1179 falle. 16 22, I
25 2 (I, 9)
Dabei ist aber zu erwägen, dass in Pa. i, O., P., Q. 26 22, 2b
3 (I. 9)
die Verbindung der Lateranensischen Canones mit der 5t). 8
27 « (3. 26)
Sammlung nur eine ganz äusserliche ist, die erstercn 6 (2, 18) 48c 15. 4«
32
später hinzugefügt sein können, und die Sammlung schon 86
6(4. 2)
vorher ohne \\'rbindung mit den Conciiscmones existirt
haben kann. Melir freilicli fällt ins Gewicht das anilere 3) Vgl. nur die zahlreichen Codices, aus denen I. öwon
Schultesche Argument, dass eiuTheil jener Sammlungen feld epist. pontific. Rom. (Lipsiae 8i)) Abdrucke ver-
Material von Dekretalen solcher Päpste enthält die , anstaltet hat.
Die Collectio Cantabrigiensis. 5

aus einem Codex edirt, welcher dem Kloster des Medastus in Ar ras gehörte. Sie
enthält kein Material, welches in die Rechtssammlungen übergegangen ist.
Dagegen ist dies in hervorragendem Masse der Fall bei der Collectio
Cantabrigiensis.

DIE COLLECTIO CANTABRIGIENSIS.


Als Pertz für die Zwecke der Monumenta Germaniae die Bibliotheken Europas
durchforschte, schrieb er aus einem Codex des Trinity College in Cambridge
einige Briefe Papst Alexanders III. ab, ohne im Übrigen den Codex vollständig aus-
zunutzen.
Ebenso verschaffte sich Zarncke eine Abschrift der Dekretale Alexanders III.

an den König der Inder aus demselben Codex, wobei ihm sein Gewährsmann Henry
Bradshaw mittheilte ^, dass die Handschrift „nicht eine Abschrift, sondern eine
Originalzusammenstellung von Entscheidungen aus dem Gebiete des römischen
Rechtes (I) enthalte, wie eine solche mit Erscheinen der Sammlung Gregors IX. un-
nöthig ward."
Trotz dieser Notizen erfolgte keine nähere Untersuchung der Handschrift, bis
Löwen fei d bei der zweiten Ausgabe der Jaffeschen Regesten durch Einsicht-
nahme in die Papiere der Monumenta Germaniae aufs Neue auf sie aufmerksam
gemacht wurde. Er erhielt sie nach Berlin geliehen und entdeckte am Schlüsse
des Bandes einen Auszug aus dem Registrum Alexanders III., die Jahre
II 78 —
80 umfassend, in ziemlicher chronologischer Unordnung. Auch ein Brief

Hadrians III. (1154 59) und einer Lucius IIl. (1181 85) war in die Samm- —
lung gerathen.
Löwenfeld veröffentlichte diese in seinen Epistolae Pontificum Romanorum
ineditae (Lipsiae 1885) und konnte so 70 Dekretalen publiziren, von denen bisher
nur eine bekannt gewesen war.
Eine Beschreibung der Handschrift gab er nicht. Vielmehr verwies er in
dieser Beziehung auf die von ihm im Neuen Archive der (Gesellschaft für ältere
deutsche Geschichtskunde (Hannover 1885) Bd. 10, S. 586 gemachten Mit-
theilungen. Diese waren zwar dürftig genug und gaben gar keine diplomatische
Charakteristik des Codex, enthielten aber die wichtige Notiz, dass in demselben
Codex dem Registerauszuge eine Canones-Sammlung vorangehe, welche als die
älteste der bisher bekannten ähnlichen Sammlungen anzusehen sei, etwa 9 un-
bekannte und eine grosse Zahl bekannter Dekretalen enthalte, die jedoch nicht wie
in den späteren Sammlungen zerrissen seien.
Er bezeichnete seine Entdeckung als von „höchster Wichtigkeit", bemerkte, er
habe die Sammlung abgeschrieben und werde sie nach Fertigstellung komparativer
Tabellen publiziren.
Indessen erfolgte keine derartige Veröffentlichung; Löwenfeld starb, und in
seinem Nachlasse wurde —
ich Hess deswegen anfragen nichts vorgefunden.—
Auch die Literatur nahm von der Entdeckung keine Notiz. Nur ich habe in der
neuesten Auflage meines Lehrbuches (S. 117) daraufhingewiesen.
Auf meine Bitte wurde mir Seitens des Herrn H. R. Sinker der Codex mit
liebenswürdigster Bereitwilligkeit nach Leipzig gesendet, und ich will nicht verfehlen,
dem geehrten Herrn auch an dieser Stelle meinen \'erbindlichsten Dank aus-
zusprechen.

1) Zarncke der Priester Johannes (Leipzig- 79) i, 935.


6 Uie Collectio Cantabrigiensis.

1.

Die Handschrift gehört dem Trinity College in Cambridge und ist signirt

Aelfrics Anglo-Sächsische Cirammatik, dann eine


Sie enthält an erster Stelle
Schrift des Ricardus de Bury, welcher 1333 45 Bischof von Durham war, an —
dritter Stelle unsere Sammlung und am Schlüsse den von Löwenfeld heraus-
gegebenen Registerauszug. Die ersten beiden Werke sind mit den letzten beiden
zufällig zusammengebunden Avorden und von verschiedenen Händen geschrieben.
Dagegen scheinen die beiden letzten Stücke von demselben Schreiber her-
zurühren.
Freilichdas Registrum mit etwas kleineren Buchstaben geschrieben,, aber
ist

die charakteristischen Buchstaben haben die gleiche Form, die Zahl der Zeilen ist
in beiden Theilen dieselbe und der Codex weist Spuren einer alten Paginirung auf,
welche durch beide Sammlungen durchgeht.
Die Handschrift ist in kleinem Quartformat auf Pergament geschrieben; jede
Seite enthält 27 Zeilen, die ohne Columneneintheilung durchgehen.
Die Initialen sind abwechselnd roth und blau, nur die erste roth und gleich-
zeitig blau.
Auf Fol. 96 — der modernen Durchpaginirung des
diese Zahlen sind die
ganzen Codex —
ist eine halbe Seite und die Rückseite freigeblieben. Darauf hat
eine Hand des XIV. Jahrhunderts verschiedene Stücke, deren eines von Innocenz III.
herrührt, geschrieben.
Dann beginnt der Schreiber wieder aufs Neue, Fol. 98, wo wieder eine Initiale
wie am Anfang der Sammlung steht.
Das Registrum schliesst sich unmittelbar an. Auch hier ist die erste Initiale
roth und blau, die übrigen abwechselnd zuerst roth, dann blau.
Die Handschrift ist im XIII. Jahrhundert geschrieben, mit starken Abbreviaturen.

IL
Das von Löwenfeld als Canones-Sammlung bezeichnete Stück ist in der That
eine solche, und folgendermassen zu charakterisiren.
Die Sammlung enthält 99 durch Inskriptionen ausgezeichnete Nummern. In-
dessen stehen unter 1 3 Inskriptionen ^ mehrere durch Initialen als besondere aus-
.

gezeichnete Stücke, so dass sich die Zahl der durch Initialen versehenen auf 120
erhebt.
Das in ihnen enthaltene Material gehört wesentlich Alexander IIT. an.
Nr. 38 — 40 sind Canones 1163, das t\brige
des Concil. Turonense v. ].

Dekretalen. Doch
ist Nr. 43 eine (Ja. 8272) und Nr. 63 Dekretale Innocenz IL
wird von Jaffe 15 172 allerdings Lucius III. zugeschrieben, rührt aber nach dem
übereinstimmenden Zeugnisse der übrigen Collectionen auch von Alexander III.
her. Zwei Nummern sind Stücke aus dem Pastor des Hermas (Nr. 69) und aus
Pseudo- August in (Nr. 99)^.

1) Nr. 6, 8, 10, 20, 48, 4g, 51, 62, 65, 85, 92, 93, 94. Alexander III. (1159 — 81)
Ich habe die einzelnen Stücke so numerirt dass mit , Ja. 10598 i : Ja. 13740 : 3
jeder Inskription eine neue ZiflFcr bejjinnt die innerhalb ; - 11661 23 :
- 13746 : f*4

derselben Inskription durch besondere Initialen aus- - ii66<*:2i - 13763:90


gezeichneten Stücke sind mit A, B, C etc. bezeichnet. - 12020 11. t,}
: - 13766 85 B.
:

2) Folgendes giebt eine genaue Übersicht - 12180 isd. :


- 13768 rise.
Väter: - 12293:52.80 - 13769:15h.
Hermas, Pastor Mand. IV, i, 4 :
79. - 12378 : 22 -
13770 ' *5*-
Pseudo-Augustinus de fidc pactionis :
99.
- 12441 : 14 -
»3773 • 7*'« ^5 A.
Concilien: - 12632:72 -
^37^7 '•
^^
C. Turon. 1163. c. i :
^9. - 12636 : 6 -
137Q4 : ^2
2 38. - 12666 - i3>*o2 27
: :
47 :

5 40. - 12785 - 13803 : 83b.


: :
37
P.ipstdek rctalen. . i ^62 : 8 B. 10. 45. gaB. - 13804: 2
Innoc. II. (1130-43) Ja. 8272 :
43 .
13583 : 4. 8A. '
- 13«" = 62 B.
Die Collectio Cantabrigiensis. 7

Bestandtheile des Concilium Lateranense III. sind nicht aufgenommen,


ebenso keine Dekretale, die in demjenigen Theile des Codex steht, der den Register-
ausziig enthält.
Jede Titeleintheilung fehlt,Rubro geschriebenen Sätze (bei
und die wenigen in
Nr. I und Nr. 37) enthalten nur Erklärungen zu den darauf folgenden Dekretalen.
Dagegen steht vor Nr. 4 eine vom Sammler selbst herrührende Bemerkung, die vor
Nr. 45 wiederholt wird. Somit ist auch von einer systematischen Zusammen-
stellung der einzelnen Stücke durchaus keine Rede. Vielmehr folgen diese in voll-
kommen Weise aufeinander.
willkürlicher
Die Dekretalen sind keineswegs vollständig wiedergegeben. In Nr. 34 und 35
sind die Auslassungen durch die Worte et infra angedeutet. Aber in Nr. 53 beginnt
der Canon mit den Worten parrochianos tiios, während er nach dem Zeugnisse der
übrigen Collectionen mit De diacono uero anfängt, so dass der Sammler also ein
Stück aus der Mitte herausgerissen hat.
Die Behauptung Löwenfeld's, dass die Dekretalen nicht wie in den übrigen
Sammlungen zerrissen sind, trifft nicht zu. Höchstens kann man sagen, dass sie
nicht so zerrissen sind, wie in den übrigen Sammlungen ^.
So steht in 83 ein Theil der Dekretale Memifiimiis, von welcher weitere Stücke
in 10, 45 und 92 B. folgen. Die Fortsetzung der Dekretale 9 steht unter 71.
Unter Nr. 18 steht ein Stück der Nr. 72; die Fortsetzung der unter Nr. 94 mit-
getheilten Dekretale steht unter Nr. 48. Die Fortsetzung von 52 folgt 80. Von
der Dekretale Nr. 49 steht die Fortsetzung unter 93 B,, der Schluss 10 E.; der
Anfang der Dekretale 53 steht 73, ein Stück von 51 unter 97.
Das Schlimmste aber ist, dass die unter einer Inskription, aber freilich mit
besonderen Initialen ausgezeichneten Stücke keineswegs immer zu der in der
Inskription bezeichneten Dekretale gehören.
So steht in derselben Inskription unter 8: Ja. 13583 und 13 162; unter 10:
(Ja. i3i62)E. der Schluss von 142 19; unter 51 auch die von mir mit 52 bezeichnete
Dekretale; der Schluss von Nr. 64 ist an den Anfang von 65 gerathen und hat die
Inskription, die zu 64 gehört, während dann in 65 unter der falschen Inskription
eine an den ep. Wintonensis gerichtete Dekretale folgt. In Nr. 85 gehören die
beiden Stücke verschiedenen Dekretalen an. Unter 92, 93 ist dasselbe der Fall.
Ja es kommt sogar vor, dass mitten im Texte, ohne jede Andeutung ein Stück einer
neuen Dekretale folgt, die ebensowenig wie die vorhin angeführten Inskriptionen
haben, aber auch nicht einmal durch Initialen als neu anfangend gekennzeichnet sind.
So gehören in Nr. 15, Ja. 13835 die Worte unter d. sicher der Dekretale
12 180 an, so in Nr. 18 die Worte Qnod nee canojies etc. der Nr. 72, so in Nr. 93 Bc.
die Worte Sane qnod nicht zur Dekretale 93 B., die wieder von 93 A. verschieden ist.
Legen schon die hervorgehobenen Momente kein günstiges Zeugniss für die
Genauigkeit und Zuverlässigkeit des Sammlers ab, so sind auch noch andere Nach-

Ja. 3814 25: Ja 13921 loE. Ja 14069 : 61 Ja. 14150 12


3820 24:
-
13929 98 -
14071
:
17 - 14152 30 c. 65 Ba.
3822 26:
13937 76 14075
: 3b. - 14154 30 f.
3823 :83 a. 13939 92 A. 14076 53. 73
: - 14156 30
3826 28:
-
13946 9. 71b. d. -
14088 58
: - 14165: 87
3832 14c.
:
13947 29 14089 62
:
- 14168 34
3835 15: 13948 70. 71 14091
: 48. 91 - 14174 19
3838 75:
13949 71 c. 14112 55
: - 14175 42
3854 46:
-
13970 64. 65A. 14116 74
: - 14194 78
14197 62 C.

16 -
3855 41: 13982 14119 56
: -

3856: 5 13983 67 14120 96


:
- 14219 loE. 49. 93 B.
:

^865 : 68 -
13995 66 - 14121
: 13 - 14313 20B.
:

3869 : 36 -
14025 7
- 14126 51. 97
: - 14346 65 Bb.
:

3870 : 54 -
14027 32 -
14127 59
: Lucius III (ii8i— 5)
- -
3883 : 50 14032 89 14133 95
••
1S172 .63.
3887 : 86 14033 57 14136 31
: Bei Jaffe n icht gefunden
:

3899 : 93A. -
14058 77.88 14139 44
: 60.
3908 : 32 d. 14061 91 1 ) Ich habe be
3917 : 100 -
14066 : 18 gezeigt, in wie \viel Theile sie in den anderen Samm-
3919 : 20 A. -
14068 35 lungen zerlegt ist.
8 Die Collectio Cantabrigiensis.

lässigkeileii hervorzulieben. Nr. 85 A. Qiiia sicut ex mullis anctoritatibus ist identisch


mit der 79 Quonia?n ex inidtis mictoritatibus, nur dass in dem letzteren am Schliisse
ein Stück fehlt, welches im ersteren vorhanden ist. Ebenso ist 4 in 8 A. wiederholt
und 77 in 88. Die hiskription \on 57 Tuletano archiep. ist sicher falsch, denn der
Inhalt der Dekretale bezieht sich auf England, wie denn auch die übrigen Samm-
lungen Noruiccnsi ep. lesen.
Unter Nr. 84 wird von einer Dekretale die pars decisa ausführlich mitgetheilt,
aber die decisio fehlt.
Das Dictum des Sammlers vor Nr. 4 wird vor Xr. 45 wiederholt und daran
ohne jedes Unterscheidungsmerkmal der Schluss der unter 30 gegebenen Dekretale ^
angehängt.
Auch die Korrektheit des Textes ist nicht zu rühmen. In Nr. 48, .wo es
heissen muss: quin praedo etiam wird fälschlich
est seciindiun rigore7n iuris rcstituejidiis

gelesen: /// qua pritnum etiam est etc., in Nr. 37 animal statt aliquid, und der Text
von Nr. i i bietet manche Eigenthümlichkeiten, die auf Irrthümern beruhen.
Was aber der Sammlung wissenschaftliches Interesse verleiht, ist der Umstand,
dass ihr Inhalt bis auf wenige Stücke in die übrigen canonischen Sammlungen, die
vor der Compilatio I. liegen und grössten Theils auch in diese übergegangen ist,
namentlich findet sich eine starke Übereinstimmung mit der Appendix Conc.
Lateranensis und ein Stück (62 C.) wird nur dort wieder angetroffen, 27 aller-
dings nur in tit. L., der bekanntlich eine spätere Zuthat ist. Dagegen habe ich 19
nur inder Lipsiensis gefunden und 14 a, 25, 43, 63 d, 64 a, 68, 90 fehlen iii

der Appendix, während sie z. B. in der Bambergensis angetroffen werden^.


Wenigstens gehört sie in Pa. i. fol. 20 zu dieser.
i) Cc. 0. Q.
Die bessere Orientirung wird durch die folgende
2)
22 X, 24 XLII. 21
Tabelle ermöglicht, welche die Cantabrig. mit der Ap-
pendix und der Bamberg, in Vergleichung stellt
23 — .
30 — , 28
24 XXV, 2 XX, 2
Cc. 0. Q. 25 XXVIII, 14 VI, 7
I XLII, 30
2 XVI, 7 XVIII, 2 26 XV, 21 XXXII, 5
33- XV, 15 XLIV, 13 27 L, 60
b VI, 24 L, 21 28 111,5:- XXXVII, 3
4 XXXI, 4 XXXII, 2 29 XII, 2 LI, 2

5 XXVI, 12 XI, 12 30 a VII, 8 XXXIII, 8


6A VII, 17 XXXIII, 17 XLV, 3
B XV, 20 XLIV, 18 b VIII, 6 XXXIX, ' s
7a. XIV, 2 VII, 3 c X,3i XLII, 31
b XIV, 3 VII, 3 d VII, 9, XXXIII, 9
8A W iederholung von 4 e — , IG — , 10
B X, IG XLII, 9 f XV, 6 XLIV, 4
9 XXI, 2 XVI, 2 g XXXIX, 2 XXII, I

10 A XXI, 3 XVI, 3 31 XVI, 2 L, 2

32 a VII, II XXXIII, II
cl
XXXIX, I XXV, 17
b . 12 — > 12
D X, 9 XLII, 8 c XXXIX, 3 XXII, I

E XLIV, IG XLIII, 2 d XIV, 4 VII, 4


II a X, 6 XLII, 4 e VI, 22 L, 19
b X, 15 — . 7 f XV, 19 XLIV, 17
c — . 7 — » 5 2)0
X,6. 7
XLII. 4. 5
12 34 XXX, 3 XXI. 3
13 XXVI, 19 XIX, 3 35 XIII, 6 XXVI, 7
14a 3Ö XIX, 2 XXIII, 2
XLII, ii XXX,
b XXXV, 4 / 37 XLIX, 2G un.
c XXVIII, 10 VI, 3 38 XVI. 9 IX. s
15 '"1
VII, 20 XLII, 21 39 XXX, 4 XXI, 4
b — 20 , XL, 3 40 II, 2 II. 2
c — 20 , XLII, 27 41 XXXIV, 2 VIII, 2
d XIV, 7 VII, 7 42 XL VI. 4 XXXIII, 23
e — 12 . — . 12 43 XXXV, un.
f VlI, 2 XXXIII, 2 44« XLI, 5 XLIII. I

ff b XXII, I XXXVI. I

h XXVI, 23 XIX, I
45
16 XIX, 3 XXIII, 3 40 XXI. I XVI. I

17 X, 16 XLII, 14 47 XI. 2 XXXIV, t


z8 VIII, 12 XXXIX, 9 48 A
XL, 2 XXXI, I a VIII, H XXXIX.
19 b XXVl, 4 XI, 4
20 A XXXI, I XXXII, 8 B
B X. .3 XLII. 12 a — 5 — . 5
21 XLIV, 3 XXXII, I b VIII,
.

— . 7
L, 66 48 C XXVIII, I XLI. I
Die Collectio Cantabrigiensis.

Liegt die Sammlung der Appendix zu Grunde und ist sie älter als diese?
Das erstere möchte ich nicht bestimmt behaupten, denn es waltet nicht nur in
der Anordnung der Stücke eine grosse Verschiedenheit ob das könnte freilich —
mit der wenn auch unvollkommenen Systematisirung der Appendix zusammen-
hängen —
sondern auch eine grosse Verschiedenheit der Lesarten, worauf ich unten
mehrfach hingewiesen habe ^
Die zweite Frage möchte ich bejahen. Da keine Dekretale vorkommt, die
jünger ist als Alexander III., so ist die Sammlung in die Regierungszeit dieses
Papstes, der 1 1 8 1 gestorben ist, oder unmittelbar danach, zu setzen, und da keine
Dekretale aus dem Registrum der Jahre 1179 81 aufgenommen ist, wahrscheinlich —
vor 1179, ja wohl vor 1178, da das Concil. Lateranense IIL von diesem Jahre
trotz seiner einschneidenden Bedeutung gar nicht berücksichtigt ist, wenn nicht
ursprünglich, wie bei der Appendix, der Parisiensis L, der Lipsiensis und
der Casselana das Concil vorangegangen oder wie in der Bambergensis nach-
gefolgt und hier weggelassen sein sollte, wofür indessen ein Anzeichen nicht vor-
handen ist.
Dass einzelne der mitgetheilten Dekretalen von Jaffe der Zeit 11 70 81 —
(65 Bb.), II 63 79 (82) —
zugetheilt werden, kann nicht Ausschlag gebend sein, da
die Datirungen von Jaffe- Löwenfeld hier doch nur auf Vermuthungen beruhen.
Grössere Schwierigkeiten bereitet der Umstand, dass das von derselben Hand
geschriebene Registrum eine Dekretale Lucius III. enthält, und ganz und gar den
Jahren 11 79 —
81 angehört.
Aber einmal ist die Dekretale Lucius III. sicher später hinzugesetzt worden^,
und andererseits beweist der Umstand, dass die Sammlung mit dem Registrum von

Cc. 0. Q. Cc. 0. Q.
48 D XXVI, 6 XI, 6 75 VI, 32 L, 29
E — , 7 — . 7 76 — 13 — , 12
A
.

49 VII, 16 XXXIII, 16 77 XII, 4 LI, 4


Ba XXII, 5 XXXVI, T 78 XXXIII, =; LIII, 4
b — .
6 — , 6 79 a XXXVII,^3 LH, 2
c VII, 19 XXXIII, 19 b VI, 16 L, 15
d XXV, 5 XX, 5 c
50 II, 14 1.3 80 a Vli, 7 XXXIII, 6
51 — . 4 — , I b XVII, I XVIII, 3
52 a X, II XLII, 10 c VI, 17 L, 18
b — . 12 — II , 81 V, 8 XLIX, 8
53 XXVI, 21 XI, 17 82 XXXVII, 2 LH, I
54 X, 19 XLII, 17 83 a X, 20 XLII, 18
55 — >
14 — .
13 b XXVI, 10 XI, 10
56 XXVI, 2 XI, 2 84
57 XL VII, 5 85 A Wiederholung von 79
58 B XXXIII, 2 LIII, 9
59 XVI, 4 XVIII, I 86 VI, 7 L, 4
60 87 V, IG XLIX, 10
61 XLI, 6 XXXVIT, 2 88 Wiederholung von 77
62 A 89 VI, 10 L, 9
B 90 L, 36
C XXVI, 26 91 V, 2 XLIX, 2
63 a XV, II XLIV, 9 92 A
b VII, 4 XXXIII, 3 B XII, I LI, I
c XLI, 3 XLIII, 3 93 A V, 3 XLIX, 3
d XXXIII, 3 Ba XXIX, 2 XX, 8
64 a XXXII, 4 b IX, 2 LV, 2
b VIII, 7 XL, 2 c
65 A — — ,
XXXVI, 7 94 Aa VI, 8 L. 5
Ba L, 53 XLI,29 b V, I XLIX, I
b XV, 3 XLIV, 6 c XXXII, I LIII, I
66 XIX, T XXXIII, 5 B , 2 - ,
2
67 XVIlf, 14 LIV, 13 95
68 XLII, 2 96 XII, 3 LL3
69 97a IX, I LV, I
70 XXVI, 25 XIX, 3 b VI, 3 L,3
71a — »
24 — . 2 98
b V, 4 XLIX, 4 99
c III, 1 XXXVII, I 100 XXXIII, I LIII, 8
d XVIII, 5 LIV, 4 1) Dabeiist allerdings hervorzuheben, dass die schlechte
72 XL, 2 XXXI, I ]Mansische Ausgabe der Appendix nicht für die Zuver-
73 XVIII, 12 LIV, 10 (11) lässigkeit des Textes irgend welche Bürgschaft gewährt.
74 XVI, 6 XVII, 7 2) Vgl. darüber L ö w c n f e 1 d S. 208.
lo Die Cüllectio Cantabrigiensis. i — 6.

demselben Schreiber geschrieben worden ist, noch nicht, dass sie von demselben
Autor herrühre, der den Registerauszug gefertigt hat.
Zieht man aber die primitive Art des Sammlers in Erwägung, die Ungeordnetheit
des Materiales, den Mangel jeder Rubrikeneintheilung, und ist man berechtigt an-
zunehmen, dass eine Sammlung um so älter ist, je weniger sie die EigenthUmlich-
keiten aufweist, durch die sich die späteren charakterisiren, so wird man unsere vor
die Appendix zu setzen haben.
Wie sehr die Rubrikeneintheilung, die diese vornahm, in der Luft lag, dafür
zeugt, dass keine spätere Sammlung ohne solche mehr gemacht wurde. Hat unsere
aber keine Titel, so ist man befugt, sie zeitlich vor die andere Kategorie zu setzen
und in Verbindung mit denjenigen Arbeiten, welche Dekretalenmaterial an das
Decretum (iratiani angereiht habend
Als Heimath der Sammlung England anzunehmen, woher die einzige uns
erhaltene Handschrift stammt, und wo wohl auch die Appendix entstanden ist,
steht nichts im Wege^. Das in ihr enthaltene Dekretalenmaterial gehört wesentlich
England an 3, wo freilich auch Alexanders III. Thätigkeit eine besonders hen'or-
ragende gewesen ist.

III.

Ich lasse jetzt eine Analyse der Sammlung, die ichCollectio Cantabrigiensis
nenne, folgen, wobei ich die Stücke, die ich nicht auffinden konnte, im Wortlaute
gebe 4.

Iste über continet litteras romanas.


1. Alexander ep. ven. fratri P. Parisiensi ep. et dilectis filiis maioris
. . .

ecclesiae et universo clero Parisiensi 5. fol. 72.


Eterna et incoirunutahilis Providentia conditoris stihiacere. —
(II59-) Ja- 10589. Die vollständige Dekretale. Sie ist in keine andere Sammlung auf-
genommen, gleichlautend an verschiedene Adressaten vom Papste gerichtet worden (vgl. Ja. 10584 89) —
und gedruckt bei Pflugk-Harttung Acta pontitic. rom. ined. (Tübing.-Stuttg. 1880) II, 364.
2. Rothomag. archiep. et Eboracensi^ ep. Ad )iostrani iioiieritis aiidientiam
pertienisse — condempnattim. fol. 74 v.

(1159 — 81.) Ja. 13804. O. XVI, 7. (Cantuar. archiep. et eins suffraganeis.) P. XVII, 2
(Roth. aep. et eins suffrag.). Q. XVIII, 2. R. XXVIII, 2. Br. XXVIII, i. Comp. I. c. 3 (2, 17)
= c. 7. X (2, 24).
Die partes decisae sind imvollständiger als in den Coli. citt.

3. Andronensi ep. Constdiiit nos titae fraternitas — so rare in. fol. 75.
(1 159—81.) Ja. 13740. In den Coli.: 2 capp.
a) Pa. I, 146a. O. XV, 15. P. LH, 20. Q. XLIV, 13. R. LIII, 13. Comp. I. c. 18(3, 33)
= c. 15 X
38); überall bis: concedant.
(3,
b) Super eo {illo) tiero sororcm. — Ja. 14075 (ist aber ein Theil von 137 40). Pa. i, 146b.
O. VI, 24. P. LIX, 34. Q. L, 21. R. LVIII, 23. Comp. I. c. 2 (4, 16).
Jetzt kommt exceptionibits non est inscribenduni siciit
eine Bemerkung des Sammlers: ///

Alexander Papa Diese wird wiederholt vor Nr. 45 (vgl. dort).


III. in getieralibus litte ris praecipit.
4. Rothomagensi archiep. Qiioniam qnesitnni est a ?iobis ex parte tita remitti. fol. 7 5 —
(1171— 80.) Ja. 13583. Pa. I, 179. O. XXXI, 4. P. XXXII, 2. Q. XXXII, 2. R. XLI, 2.
Br. XLVI, 5. Comp. I. c. 2 (i, 23). Der Canon beginnt überall: Qnaesitum est. Die Lesarten —
stimmen mehr überein mit dem Original (abgedruckt bei Gilber ti Foliot ex abbate Glocestr ....
epistolac ed. Giles Oxonii 1845 (2, 78) als mit den Coli. citt. — Wiederholt 8A.
5. Cusentino archiep. Continehatiir in litte ris qnas tna permittas. fol. 75 V. —
(1159— 81.) Ja. 13856. O. X3:VI, 12. P. XI, 13. O. XI, 12. R. XXI, 17. Comp.I.c.o
(5, IG) -. c. 8. X(5, 12).
6. Simoni abbati S. Albani. fol. 76.

1) Die Pari siensisl. würde das Mittelglied zwischen reiihes Dekretalenmaterial aufgetrieben werden konnte,
dem Appendix bilden. 3) Eine Anzahl von Dekretalen sind an
unserer Samnilunpf und lran«i»siehc
2) Wenn Schulte freilich meint, dass ein so um- Adressaten, einijje an italienische eine einzige nur ^8i) ,

fassendes Extravagantenmaterial wohl nur in Bologna an einen deutschen gerichtet.


zugänglich gewesen sei, und deshalb als Entstehungsort 4) Siehe 15 g. 5S. 00. 02 A.B. 84. 02 A. 03 Bc. 08.
der Summe des .Simon von Bisign a n o jene Stadt 5) -Vm Rande steht in Kubro LitUre Alex, pa^* iH :

annimmt , so zeigt doch das Vorkommen des Registrum tempore scismatis f/tissf clfro Parisiensi.
Alex. III. in England, dass wühl auch anderwiirts o) Et eins sufl'raganeis : Dl'tJK Comp. I. c. 7. X.
.

Die Collectio Cantabrigiensis. 7 — 13. 11

(1173 — 76). Ja. 12636. Die Dekretale ist in 2 capita getlieilt:


A. Consultationibiis sins;Jiloruni ex niinisterio prorogare. — Pa. i, 99. O. VII, 17.
P. XXXV, 17. Q. XXXIli, 17. R. XLII, 18. Br. XXXIV, 4. Comp. I. c. 15 (i, 21) =
c. 10. X (i, 29).
B. De cetera st aliqnis clericus — spoliari. O. XV, 20. P. LH, 25. Q. XLIV, 18.
R. LIII, 18. XIV, 19. Comp. I. c. 23 (3, 33)
Br. = c. 19. X (3, 38: bis remoueri) c. 4. X (3, 24:
Donationes bis zum Schliisse).
7. Abbati noui monasterii Pictauens. Consiihiit mos tuae discretionis priidcntia —
possint. fol. 76.
(1159 — 81.) Ja. 14025. Q. VII, 3; zerfällt in den übrigen Coli, in 2 capita:
a) Consiihiit — punire. Pa. i, 135. O. XIV, 2. P. VII, 3. R. XIX, 3. Comp. I. c. 8
(5, 34): Eborac. aep. OQR. : Comp. I.; Abbati de Neus: P.
b) Porro possint. — Pa. i, 136. O. XLV, 3. P. VII, 4. R. XIX, 4. Comp. I. c. 9
(5. 34) = c. 7. X (5, 39).
8. L(A?)emen ep. Qiiesitum est a nohis ex parte t7ia. fol. 76 V.
Zerfällt in 2 capita:
A. Qtiesituin est — remitti. Rotrodo aep. Rotomag. (1171 — 80). Ja. 13583. Wieder-
holung von 4.
B. De appeUationibiis quae pro minimis caiisis compellas. —
Wird überall inskribirt:
ep. Wigorn. oder Rogerio ep. Wigorn. und auch bei Ja. 13 162 (1163 79) als Theil des Cap. —
Meminimus angeführt. Dies ist auch richtig. Pa. i, 60. Pa. 2. I, 2h. O. X, 10. P. XLVII, ii.
Q. XLII, 9. R. LI, 10. Br. XLVII, 10. Comp. I. c. 11 (2, 20) c. 11. = X (2, 28).
9. Here forden si ep. Stiper eo quod qitesitii))i est tienerunt. fol. — ']'].

(1 159—81.) Ja. 13946. Pa. I, 42a. Pa. 2, XX, i a. O. XXI, 2. P. XVI, 2. Q. XVI, 2.
R. XXVI, 3. Br. XIX, 18. Comp. I. c. 9 (3, 27) ^ c. 3. X (3, 31). Die Fortsetzung der
Dekretale steht unter Nr. 7 1

10. AVigorn. ep. Memmiintis ex parte tiia. fol. ']'].

(1163 —
79.) Ja. 13 162. Vollständig: Pa. 2, I, 2. zerfällt in 5 capita:
A. Me>nini/mis rescindere. —
Pa. i, 56. O. XXI, 3. P. XVI, 3. Q. XVI, 3. L, 8.
R. XXVI, 4. LVIII, 9. Comp. L c. 6 (4, 6) c. 3. (4, 6). = X
B. De vionachis atitein qui tiicarios habere. —
C. Ulis autein sacerdotibus —
respondere. In den Coli. citt. sind die beiden capita vereinigt:
Pa. I, 57a. 71. O. XXXIX, I. P. XXIII, 21. Q. XXV, 17. R. 17. Br. XVIIT, i. XXXV,
Comp. I. c. 14 (3, 5) = c. 12. X (3, 5).
D. Super hoc qtiod sollicitiido — inhibeattir. Pa. i, 59 O. X, 9. P. XLVII, lO. O. XLII, 8.
R. LI, 9. Br. XLVII, 10. Comp. I. c. 10 (2, 20) = c. 10. X (2, 28).
E. .SV qtiis rei litigiosae —
diffinire bei Ja. fälschlich (13921), es ist aber weder eine besondere
Dekretale, noch ein Stück der unsrigen (13 162), vielmehr der Schluss von 142 19, vgl. 49. 93 B. —
Pa. 1, 123. Pa. 2, X, 5h. O.XLIV, 10. (Lexou.) P. LI, 2. O. XLIII, 2. R. LH, 2. Br. 7. XXXVI,
Comp. I. c. I (2, 21) =: c. I. X (2, 30).
Übrigens ist auch unsere Dekretale hier nicht vollständig wiedergegeben. Ein Stück steht 8B,
ein anderes 92 B.
11. Remensi archiepiscopo. Ciiiii sacrosancta Rom. ecclesia tenentiir. fol. 'i']\. —
(1171 — 72.) Ja. 12020. Br. XLV, 2. In den Coli. citt. 3 capita:
a) Ctun sacrosancta excommiinicauit. Pa. i, II 7. —
Pa. 2, XXXII, 2a. O. X, 6.
P. XLVII, 5. Q. XLII, 4. R. LI, 5. Comp. I. c. 5 (2, 20) c. 5. (2, 28). = X
b) Cuin in una causa —
existat. (Cc: extiterii). Pa. 2, XXXII, 2 b. O. X, 15. P. XLVII, 7.
O. XLII, 7. R. LI, 8. Comp. L c. 6 (2, 20) c. (2, 28). = X
Von den Worten alio quoque negotio appellauit an weicht der Text ab von den Coli. citt. und
:

auch vom Originale bei Mansi XXI, 1079. Er lautet: nee ire compelletur nee ab eo excommunicari
debet quia ex facta secunda appellatione sibi suspectus reddidisse uidetur, et potest eum tanquam
suspectum vitare; dann Schluss wie im Original und in den Collectiones.
c) Item si dtwbus litigantibus. Pa. 2, XXXII, 2c. O. X, 7. P. XLVII, 7. Q. XLII, 5.
R. LI, 6. Comp. I. c. 7 (2, 20) c. 7. (2, 28). = X
Auch hier weicht der Text von den Worten (in c. 7. X. cit. § i) fuerit appellatum an, ab. Er
lautet: et litterae (commissionis herübergeschrieben) fuerint impetratae et adversarii eorum iit mandatum
nostrum eludant antequam litterae ad iudices perueniant, uel litteris a iudicibus receptis postquam ab
eis citantur in uocem appellationis prorumpunt, aut commutationes facientes alios in possessionem
eorum de quibus controversiae habentur malitiose inducunt ipsi appellantes vel etiam possidentes non
minus ecclesiastica districtione appellatione remota complementinn iustitiae exhibere tenentur.
12. Magistro Ambert rectori ecclesia e de Wal de fort. Litteraturani et prudentiam
tuain —
accepit. fol. 78 v.
(1159—91.) Ja. 141 50. Comp. II. c. I (3, 21) c. 3. (3, 34). = X
13- Turonensi archiep. Coitsultiit nos tna fraternitas prest/inas. fol. 79. —
(1159—81.) Ja. 14121. Pa. 1,13. Pa. 2, XVII, 4. O. XXVI, 19. O. XIX, 3. R. XXXIII, 7.
Br. XI, 13. Comp. I. c. 5 (i, 10) = c. 5. X (i, 18).
12 Die Collectio Cantabrigiensis. 14 — 20.

14. Carnotensi In eminent i ccclcsiae specula


ep. excedit. fol. 79. —
(1171 — 81.) Zerfällt in den Coli, in 3 (2) capita:
Ja. 12411.
a) In eminent i referetur. —
Br. XLVIT, 6. Comp. I. c. 36 (2, 20). aep. Cantuar.
b) Qtiod antem consuluisti iniplorare. O. —
4. Comp. I, c. 3 (5,33) c. 4. (5,38). XXXV, = X
Von {Xos) In eminenti bis implorare (also a und b vereinigt: Pa. i, 149. Pa. 2 XXXIII, 5.
P. XLVII, 36. Q. XLII, 33. R. LI, 33. aep. Cantuar.)
c) De cetera ttoueris —
excedit. Ja. 1383 2 ep. Carnotensi. ist aber Theil der obigen Dekretale,
so dass also durchweg aep. Cantuar. oder Carnot. gelesen werden muss. Wenn O hinzufügt: P. C.
quod incipit: Nos meminimus, so ist eine \'er\vechselung zwischen diesem Anlange und Nos in
eminenti, wie OPR Comp. I. richtig lesen, leicht erklärlich. Pa, i, 150. O. XXVIII, 10. P. VI, 3.
(J. VI, 3. R. XVIII, 3. Br. XXV, 5. Comp. I. c. 5 (i, 27), wiederholt c. 9 (3, 34) c. 5. (i, 36). = X
15. Item eidem. Cnni S(7crosancta romana ecclesia celebrentnr. fol, 79V. —
(II 59 —
81,) Ja. 13835, wo der richtige Anfang nicht angegeben ist. Dieser, der in keiner
sonstigen Coli, steht, lautet:
Cum sacrosancta Romana ecclesia caput sit et magistra omnium domino disponente
ecclesiarum
constituta et ad eam de diuersis partibus mundi referantur merito consultationes, quod eam super uariis
questionibus consulis gratulamur et prudentiam tuam in domino super hoc commendamus.
Der folgende Text ist in den Coli, in 8 Canones zertheilt worden; ein Stück habe ich indessen
nirgends sonst gefunden.
a) Sane quin nos — snpponat. O. VII, 20. P. XXXV, 20. O. XXXIII, 20. R. XLII,
21 (Cantuar.). Br. XXXIV, 4. Comp. I. c. 16 (i, 21) = c. 11. X (i7 25). '

b) De testibtis — delicto tn. O. VII, 20 (Sane et infra). Q. XL, 3. P. XLV, 6. (Terracon.


ep. P. C. Significauit). R, XLIX, 3. Comp. I. c. 5 (2, 14).
c) Qiiestioni qjiafn facis — obsernari. O. VII, 20. P. XLVII, 30. O. XLII, 27. R. LI. 28.
Comp. L 31 (2, 20)
c. c. 21. = X (2, 28).
d) Sitper eo anteni quod — Pa. 77. Pa.
iienire. XLVI, 3h. I, 2 O. XIV, 7. P. VII, 9.
Q. VIII, 7. R. XIX, 9. Comp. I c. 2 (5, 34) = c. I. X (5, 39).
Überall richtig Exonensi ep, P. c. Sicut dignum Ja. 121 80.
als
Da durchweg den Coli, weitere Stellen aus derselben Dekretale folgen, die sämtlich in unserer
in
nicht stehen, so lässt sich vielleicht annehmen, dass dieselbe Stelle in zwei verschiedenen Dekretalen
enthalten gewesen sein muss.
e) Mulieres etiam —
probatnr. O. XIV, 12. P. VII, 2. Q. VII, 2. R. XIX, 2. Comp. I.
c. 7 (5» 34) = 6. X (5, 39).
Angegeben als in eodem (= Bartolom. Exon. ep, P, C: Sicut dignum) P. Q. Comp. L; Ja.
aber xinter 13768 ep. Bathon. mit OR.
f ) {Item) quin qnesitiun est — exercere [coercere:
Coli. citt.]. O. VII, 2 (Bathorn.). P. 2 XXXV,
(B. Exon.). Q. XXXIII, ep ). R. XLII, 2 (ohne Inscr.), Comp. I. c. 2 (i, 21) (Bartolom.
2 (Barton.
Exon.) = c. I. X (i, 29) London, aus Versehen des Raymundus. Bei Ja. wieder mit eigener
Nummer: 13770.
g) Terminum ergo causae quam ex commissione nostra infra certum tempus suscipis terminandam
si necessarium uideris ex assensu partium poteris prolongare uel arrare.
h) Subdiaconos aiitem —
celebrenttir. O. XXVI, 23. P. XVIII, l. Q. XIX, i. R. XXIX, l.
Br. XI, I. Comp. i. c. i (i, 6) = c. i X (i, 11),
B. Exon. ep.; in den übrigen: Bathon. ep. bei Ja. wieder eigene Nr. 13769.
In P. : ;

16. Ohne Inscr. Ad presentiam tuam accessit R. presbiter amoneas. fol. 80 v. —


(1159—81.) Ja. 13982. Pa. 2 XXII, I. O, XIX, 3. (P. c. ex insinuatione ) Q. XXIII, 3.
R. XXXIII, 3. Br. XXXV^I, i. Comp. I. c. 2 ([, 9: Lincon. electo.) c. 2 (i, 17). = X
17. Januensi archiep. Constihcit nos tna fraternitas terminandas. fol. 80 v. —
(1159 — 81.) Ja. 14071. Pa. I, X, 16 (ohne Inscr.); Rauennati archiep. P. XLVII, 16.
131. O. :

Q. XLII, 14. R. LI, 15. Br. XLVII, 24. Comp, I, c. 18 (2, 20); überall bis auf Br. ein Satz
mehr, so dass das Schlusswort representauit lautet.
18. Placentino ep. Fraternitatis tuae litter is nos co?7S2(/uisti iuramentis. fol. 81. —
(1159— 81.) Ja. 14066. Pa. 1,128. Pa. 2, XXIX, 3. O. VIII, 12. P. XLIII, 12. Q. XXXIX, 9.
R, XLVIII, 9, Br. XL, 5. Comp. I. c. 17 (2, 13: P. C. Ut autem nee nostrae diftinitionis).

Darauf folgt:
[Quod nee canones nee consuetudo Romanae ecclesiae habet ut aliquis delegatos a Ro. ecd.
iudices recusare ualeat nisi ei fuerit appellationis remedium r«seniatum.]
Ubi appellationis obstaculum tollitur, recusationis remedium denegetur.
Die eingeklammerte fmdet sich als unmittelbar mit dem unter Nr. 72 aufgenommenen
.Stelle
Caput verbunden in Pa. 51.
i, Pa. 2, XLII, 2. O. XL, 2. P. XXXI, i. Q. XXXI, 1. R. XLI, i.
Comp. I. c. 14 (i, 4), wobei Pa. 2. R. richtig keinen Abschnitt andeuten, O idem, P Q Comp. I. item
voransetzen. Ubi — denegetur habe ich nirgendswo sonst gefunilen.
19. Pauperibus elemosinariae domus. Ratione inducti — presumat. fol. 81.
(1 159 -81,) Ja, 141 74. Nur in P. XXII I, 4.
20. Cantuar. Ex parte tiia nobis est constanti assertione — presentent. fol. Sl.
Die Dekretale ist in 2 Canones gethcilt:
r — 1 .

Die Collectio Cantabrigiensis. 21 ;^2. 13

A. Ex parte hca — prestare (1159— 81). Ja. 13919- O. XXXI, i (Exon.). P. XXXII, 10.
Q. XXXII, 8. R. XLI, 8. Br. VIII, 4. Comp. I. c. 7 (i, 23) = c. 5. X (i, 31).
B. Pcrucnit ad nos, qiiod cum prcshiteri presentent. — Bei Ja. 143 13 (1174 81) als —
besondere Dekretale. —
Pa. i, 44. O. X, 13 (R. Cantuar aep.). P. XLVII, 14. Q. XLII, 12.
R. LI, 13. Br. XLV, 3. Comp. I. c. 15 (2, 20) = c. 13. X {2, 28).
21. Uniuersis siiffraganeis Cantuar. eccl. Cum non ignoratis ucnerah. fratrcm —
transferre. fol. 8 1 v.
(1160—70.) Ja. 11665. O. XLIV, 3 wiederholt L, 66. P. XXXII, i. Q. XXXII, i.

R. XLI, I. Br. XXXIII,


Comp. I. c. im. (i, 22) mi.
c. i. (i, 30). = X
22. Uniuersis su f f aganeis Cantuar. Significauit nohis uenerabilis reuocare. fol. 8 2 —
(i 174.) Ja. 12378. O. X, 24. P. XLVII, 23. Q. XLII, 21. R. LI, 22. Comp. I. c. 24 (2, 20).

23. Cantuar. archiep. Relatiim est auribus nostris statueudtim. fol. 82 v. —


(1162—70.) Ja. 11661. O. X, 30. P. XLVII, 31. Q. XLII, 28. R.LI, 29. Br. XLVII, 12.
Comp. I. c. 25 (2, 20).
24. Eidem et siiffraganeis eins. Indecorum est et admodum absurdum — puniemtis.
fol. 82 V.
(II 59—81.) Ja. 13820. Pa. I, 20. O. XXV, 2. P. XIX, 2. Q. XX, 2. R. XXX, 2.
Br. XIV, 6. Comp. L c. 4 (i, 8) = c. 3, X (i, 14).
25. Eidem et siiffraganeis eins. Ex querimonia clericorum compellatis. — fol. 82v.
(1159— 81). Ja. 13814. O. XXVIII, 14. P. XLVII, 33, wiederholt VI, 7. Q. VI, 7, wieder-
holt XLII, 30. R. XVIII, 7. Comp. I. c. 33 (2, 20).
26. Cantuar. et siiffraganeis eins. Cum uos pleru^nque oporteat — reseruare. fol. 83.
(1 159— 81.) Ja. 1382?. Pa. I, 6. O. XV, 21. P. XXXII, 5. Q. XXXII, 5. R. XLI, 5.
Br. XVII, 16. Comp. L c. 5 (i, 23) = c. 4. X (i, 31).
2"]. Eidem. Ad
exstirpandas successiones nosc7intur. fol. 83. —
(1159 — 81.) O. L, 60. Comp. IL c. i (t, 9)
Ja. 13802. c. ii. (i, 17). = X
28. Eidem et Wigorn. ep. Dilecti filii nostri abhas restituatis. fol. 83 V. —
(II 59— 81.) Ja. 13826. Pa. 2. LXXX, 4. O. III, 5 (?). P. XL, 4. Q. XXXVII, 3.
R. XLVI, 3. Br. XXVII, i. Comp. I. c. 3 (2, 10) = c. i. X (2, 8).
29. Hereford. ep. Litteras tuae fraternitatis recepimtis — permittas. fol. 84.
59—81.) Ja. 13947. Pa.
(II I, 130. Pa. 2, LXXX, O. XII, 2. P.
5. LX, 2. Q. LI, 2.
Br. XLIX, I. Comp. I. c. 5 (4, 2) = 4. X (4, 2) — in allen Coli, bis auf Pa. i. 2 Br. und Comp. I
ohne Inscr.
30. Winton. ep. Qtiamuis simus multiplicitate — indicenda. fol. 84.
(1 159— 81.) Ja. 14156. Pa. 2, XXIX, la— h. Br. XXXIV, 12.
Zertheilt in den Coli, in 7 capita:
a) Quamuts simus — committere. Pa. i, 45. O. VII, 8. P. XXXV, 8; zum Theil auch
XLV, 3. Q. XXXIII, 8 (Cantonensi ep.). R. XLII, 8. Comp. I. c. 7 (i, 21) = c. 6. X (i, 29).
b) Porro si aliquis crimen — dehet. O, VIII, 6. P. XLIII, 8 (P. c. : Quae iussimus).
Q. XXXIX, R. XLVIII, 5 (P. c: Quamuis simus). Comp. L c. 13 (2, 13).
5.
Aber Sammlung der auch im Originale fehlende Satz mehr: Ceterum si commoniti
in unserer
a presbiteris tacent et postmodum accusare uel testificari iioluerint tamquam suspecti merito repellentur.
c) Super eo uero q7<od a 7iobis tua discretio disponat. Pa. i, 48. O. X, 31. P. XLVII, 34 —
(P. C: Ouamuis simus). Q. XLII, 31. R. LI, 31. Comp. I. c. 34 (2, 20).
Bei Ja. 141 5 2 fälschlich als besondere Dekretale.
Ceterum si quis
d) debet. —
Pa. i, 49. O. VII, 9. P. XXXV, 9. O. XXXIII, 9.
R. XLII, 9. Comp. I. c. 3 (I, 2) c. 3. (I, 3). = X
Darauf folgt: Quemlibet autem ad testimonium perhibendum ueritati Romana ecclesia minime
consueuit.
Dieser Satz steht aber in C. L c. 13 (2, 13) am Schlüsse (vgl. oben b).
e) Se7itentiam tiero a delegato — facultate?n. Pa. i, 50. O. VII, lO. P. XXXV, lO.
Q. XXXIII, R. XLII, 10. Comp. L c. 8 (I, 21).
10.
f) Illud autem p?'eterejindu?n irritanda. P. Cap. Quamuis: PR. — :
— Pa. i, 47. O. XV, 6.
P. LH, 5. Q. XLIV, 4. R. LIII, 4. Comp. I. c. 10 (3, 33) c. 8. (3, = X 38).
Bei Ja. 14 154 falsch als besondere Dekretale.
g) Ad hoc si persona co?idemp?ia?ufus. —
O. XXXIX, 2. Q. XXII, I. R. XXXII, I.
Br. XIII, 13. Comp. I. c. 4 (i, 20) c. 3. (i, 28). = X
31. Idem (nicht mit der Initiale, die sonst den Anfang eines neuen caput anzeigt). Consulit
f
nos tua rater nitas indicenda. —
(1159— 81.) Ja. 14136. Pa. i, 53. O. VI, 2. P. LIX, 2. Q. L, 2. R. LVIII, 3. Comp. L
c. 3 (4, l). Überall: Wigorn. ep. Doch in Pa. i: Winton.
32. Noruicensiep. Sigjiißcasti nobis per litteras admittendae. — ( 1
5
9 —8 1
.) Ja. 1 402 7 ;

fol. 85 V.
Zerfällt in den Coli, in 6 capita:
a) Signißcasti nobis — cohercere. ö. VII, 1 1. P. XXXV, 1 1. Q. XXXIII, U.R. XLII, 1 2.
Br. XXXIV, II. Comp. L c. 9 (i, 21) = c. 7. X (i, 29).
14 l^ie Collectio Cantabrigiensis. ;^^ — 44.
b) S/ qua)ii1o uero derlei — innotescat. (^. VII, 12, P. XXXV, 12. O. XXXIII, 12.
R. XLII, 13. Br. XXXV, 2. Comp. I. c. 10 (i, 21) c. 8. =
(i, 29). X
c) Clen'cos uero in presbiteratii — contra riuni. O. XXXIX, 3. Q. XXII, i. R. XXXII, 2.
Comp. I. c. 5 (I, 20) = c. 4. X (i, 28).
d) Nulli aiUem monachi uitari. O. XIV, — 4. P. VII, 5. O. VII, 4. R. XIX, 5. Comp. I.
c. 10 (5, 34) c. 8. =
(5, 39V X
Bei Jaffe Nr. 13908 als eij^ene Dekretale.
e) Virum qnendam et viulierem — deferendiini. O. VI, 22 (Eberardo Paduano ep,\
P. LIX, 32. Q. L, 19. R. LVIII, 21. Br. XLIX, ;. Comp. I. c. 6 (4, 4).

Überall anfangend: Super eo uero.


Ceterum si episcopi
f) admittendae. — O. XV, 19. P. LH, 24. O. XLIV, i;. R. LIII, 17.
Comp. I. c. 22 (3, 33) c. 18. (3, 38). = X
33. Cum sacrosancta
Noruicensi. pertnittant. fol. 86. —
(1171 — 72.)
12020. Pa. I, 115. 116 (ebenso). Pa. 2, XXXIII, 2a. O. X, 6 (H. Remensi).
Ja.
P. XLVII, 5 (ebenso). Q. XLII, 4. R. LI, 5 (Henrico Rem. ep.). Comp. I. c. 5 (2, 20) c. 5. =
X \2, 28). Vgl. oben 1 1 a.
Hier ist an den Rand geschrieben:
Denique quod in fine credimus. —
(11 7 1—72.) Ja. 12020. Pa. 2. XXXIII, 2. c. O. X, 7. P. XLVII, 6. R. LI, 6. Br. XLV, 2.
Comp. I. c. 7 (2, 20) == c. 7. X (2, 28). Vgl. aucli oben 1 1 c.

34. Catalaun. ep. Referente nohis I. — assigjies. fol. 86 v.


(II 59 —
81.) Ja. 14168.
Pa.
I, 162. O. XXX, 3. O. XXI, 3. Br. XVI, 4. Comp. i. c. 9 (3, 5) c. 7. (3, 5); = X
überall ohne Inscr.
Die Dekretale ist nicht vollständig; vielmehr sind die Worte: postea Jicro praefattis qiiocirca —
ausgelassen, und ist dies durch die AVorte et iitfra angezeigt.
35. Abbati et fratribus Resiacens. Licet de benignitate compellat. fol. 86 v, —
(1159— 81.) Ja. 14068. O. XIII, 6 (et fratrib. Ramensis eccl.). P. XXIII, 11. O. XXV, 7.
R. XXXA^, 7. Comp. I. c. 11 (3, 26) = c. 11. X (3, 30).
Nur Dann: et infra und wieder \ov\. fraternitati tiestrae bis zum Schlüsse.
bis exsohci.
36. Ouiliensi archiep. Quod super his de quihus duhitas ascendere^. fol. 86v. —
(1 159— 81.) Ja. 13869. O. XIX, 2 (Dunelmensi). Q. XXIII, 2 (Dulon. ep.). R. XXXIII, 2
(Demel.). Br. XI, 12 (London). Comp. I. c. 5 (i, 9).
37. In Rubro steht: Hie excomunicantur Uli qui Christum negajit esse aliquid (im Texte
steht regelmässig: animat) secundum quod ho?no. Remensi archiep. Cum Christus iiertis deus —
subsistens. fol. 87.
(1177.) Ja. 12785. Pa. i, 129. O. XLIX, 20. P. XXVI, un. Q. XXX, un. R. XXXIX, i.

Br. I, 2. Comp. L c. 5 (5, 6) c. 7. = X (5, 7).


38. In Concilio Turonensi. Phires clericoj-um — uideatur. fol. 87.
c. 2. C. Turon. (1163.) Pa. i, 2. Pa. 2, LXIV, i. O. XVI, 9. P. IX, 5. Q. IX, 5.
R. XX, 8. Br. V, 6. Comp. I. c. i (5, 15) = c. i. X (5, 19).

39. In eodem concilio. Maiorihus ecclesiae beneßciis — prohibemus. fol. 87V.


c. i. Conc. Turon. (1163.) Pa. 2, L, 2. O. XXX, 4. Q. XXI, 4. R. XXXI, 4. Br. IV, 15.
Comp. L c. 10 (3, 5) c. 8. = X (3, 5).
40. In eodem. Quoniam enormis quedam consuetudo — habetur, fol. 87 V.

c. 5. Conc. Turon. (1163.) O. II, 2. P. II, 2. Q. II, 2. R. XII, 2. Br. IV, 20. Comp. I.

c- 3 (5. 3) = c. 3. X (5, 4).


41. Claromontensi ep. Litte ris tuis quas L. lator — liberari. fol. 87 V,

(1 159— 81.) Ja. 13855. Pa. I, 144. O. XXXIV, 2. P. VIII, 2. O. VIII, 2. R. XX, 2.

Br. XLIII, 3. Comp. I. c. 6 (5, 14) = c. 5. X (5, 17).


42. Abbati et Quoniam abbas
conuentui maioris monasterii.
habemus. fol. 87 v. —
(i 159— 81.)
Ja. 14175. Pa. I, 164. O. XLVI, 4. P. 23. Q. XXXIII, 23. XXXV,
R. XLII, 24. Comp. I. c. 19 (i, 21) c. 14. (i, 29). = X
43. Cremonensi ep. Apostolicam sedem uenerabilis rater iubeas. fol. 88. f —
Ep. Innocentii IL (1130—43). Ja. 8272. Pa. i, 83. P. XXIV, i. g. XXVIII, un.
R. XXXVII, I. Comp. I. c. 2 (5, 35) c. 2. = X (3, 43).
In den Coli. citt. steht nach dem ersten Satze
et in/rdf was hier fehlt. :

44. Wigorniensi
Sicut ex litter is tuis frater acceptis. fol. 88.
ep. —

(1159 81.) Ja. 14139. In den Coli, in 2 capita zertheilt.
a) Sicut ex litt. cernebat. —
O. XLI, 5. P. LI, 1. O. XLIII, 1. K. LH, i. Br.
XXXVIII, 2. Comp. L c. 3 (2, 15).
b) {Preferea) sollicite eures — diferas. O. XXII. i. P. XXXIX, 1. i}. XXX\'I. i.

R. XLV, I. Comp. I. c. i (2, 9) = c. 2. X (2, 13I.

1) admitti : Coli. ritt.


:

Die Collectio Cantabrfgiensis. 45 — 51. 15

Dazu ist der in den Coli, fehlende Schlusssatz hinzugekommen: ab ipsis secundum formam
suscipiendoi'um testium iuramentis acceptis.
In exceptionibus sicut dicit dominus papa Alex. III. in generalibus litteris suis non est
inscribendum. Item nee canones nee consuetudo Ro. ecclesiae habent ut aliquis a rom. ecclesia
remedium reseruatum.
iudices recusare ualeat, nisi ei fuerit appellationis
Der Satz von Item an bildet in Pa. 2, XLII, 2 den Schluss der unter 72 mitgetheilten Dekretale,
während das Ganze sich in Pa. i, 140 findet.
45. Avignonensi ep. fol. 88v.
(1163—79.) Ja. 13 162. Wigom. ep.
a) Cum tibi — ohsertiandum. Pa. I, 58 a. Pa. 2, I, 2d. P. XLVII, 9, wiederholt 24 Q.
XLII, R. LI, 7. Comp. I. c. 9 (2, 10)
6. = c. 9. X (2, 28).
b) Si mäem lis expirare. Pa. — i, 58 a. Pa. 2, I, 2e. O. YII, 14. P. XXXY, 14.
R. XLII, 15. Comp. L c. 12 (i, 21).
c) Si adnersa — cxhiheatttr. Wiederholung von loD.
46. Magistro F. Ad nostrarn aiidientiam notier is peruenisse — denunties. fol. 88 v.
(1159— 81.) Ja. 13854. Pa. I, 133. O. XXI, I. P. XVI, i. Pa. LXVIII, 2. Q. XVI, i.
2,
R. XXVI, I (mag. Fidaritio Ciuitatensi). Br. XLIX, 3 (Ciuitatensi Fiduciae). Comp. I. c.8 (3, 27)
(mag. Fidantiae can. Civitat.) c. 8. (3, 31). = X
47. Plebano et clericis Mart. Mira7nur plurimum et 7noiiemur compellant. fol. 89, —
(1173—76.) Ja. 12666. O. XI, 2. P. XXXVI, 2. Q. XXXIV, 2. R. XLIII, 2. Br. XXIX, 2.
Comp. I. c. 3 (2, 4).
48. Salernitano.
Laicos in acctisatione. fol. 89V.
(11 59 —
14091. Fortsetzung der unter Nr. 94 mitgetheilten Dekretale Licet preter
81.) Ja.
solittim. Pa. 2. XV, 4. In 5 capita getheilt:
A. {De cetero) Laicos conterere. —
In den Coli, in 2 capita zertheilt.
a) Laicos —
admitti. Pa. i, 23. O. VIII, 8. P. XLIII, 9. Q. XXXIX, 6. R. XLVIII, 6.
Comp. I. c. 14 (2, 3) c. 14. (2, 20.) = X
Überall anfangend: De cetero laicos.
b) Etsi {At si) clerici —
conterere. Pa. i, 25. O. XXVI, 4. P. XI, 4. Q. XI, 4. R. XXI, 8.
Br. XLIV, 9. Comp. I. c. 6 (2, i) c. 4. (2, i). In = X
Comp. I. ist hinzugefügt P, c. PQR
Licet praeter solitum. Daraus erhellt allein schon, dass iinsere Sammlung nicht die Dekretale von
Anfang an giebt.
B. Porro si clericus alicid sponte disputari. —
In den Coli, in 2 capita zertheilt:
a) Porro subsecuta. —
O. XXVI, 5. P. XI, 5. Q. XI, 5. R. XXI, 9. Br. XII, 5.
Comp. L c. I (5, 12) = c. I. X (5, 14).
b) In catisis — disputari. Pa.
ttero O.
ecclesiasticis P. XLIII, i , 26. A'III, 9. lO.
Q. XXXIX, 7. R. XLVIII,
15 = X 7. Comp. L c. (2, 13) c. 15. (2, 20).
C. De qnarto deci?nariim — admittit.
7iero89 Pa. 1,27. O. XXVIII, P. XLVI, fol. V. I. i.

Q. XLI, R. L, I. Br. XVII, Comp. L


I. 6 = X 3. c. (2, 18) c. 4. (2, 26).
D. De presbitero atUem Campaniae — 89V. Pa. O. XXVI, extitisset. fol. i, 26. 6.
P. XI, Q. XI,
6. R. XXI, Br. XII,
6. Comp. L 12) = X
10. 6. c. 2 (r, c. i. (i, 20).
E. Presbiteriim autem qni — incurrit. 90. Pa. 29. O. XXVI, P. XI,
intuitti fol. i, 7. 7.
Q. XL R- XXL
7. II. Comp. L c. 8 (5, 10) = c. 7. X (5, 12).
Damit schliesst die Dekretale auch Pa. 2.
49. Lexouiensi ep. In
litteris qnas nobis tiia destinauit fraternitas. fol. 90.
(1161 — 81.) Ja. 14219. (B[artolom.] Exon.) Pa. 2. X, 5 in 2 capita zertheilt.

;

A. In litteris functus. Pa. i, ii8a. O. VII, 16. (Lexou. ep.) P. XXXV, 16 (ohne
Inscr.) Q. XXXIII, 16 (Brix. ep.) R. XLII, 17 (Lixon. ep.) Br. XXXIV, i (Exon. ep.)
Comp. I. c. 14 (i, 21). Brix. ep. = c. 9. X (i, 2 Brix. ep.)
B. Super cum quis dicit
illa tiero questione, scilicet
recipere. fol. 90. —
a) Stiper illa —
Pa. i, ii8b. O. XXII, 5. Q.
restiticendus. 10 (Meldensi). XXXIX,
Q. XXXVI, 5 (Brix.) R. XLIV, 6 (Exon.) Br. XXXI, 3. Comp. I. c. 5 (2, 9) c. 5. (2, 13). = X
b) Item C7un qjiis dicit —
constet. Pa. i, ii8c. O. XXII, 6, P. 1 1. Q. XXXVI, 6. XXXIX,
R. XV, 7. Br. XXXI, 3. Comp. I. c. 6 (2, 9) c. 6. (2, 13). = X
c) Ad hoc cum aliquis —
stare. Pa. i, 119. O. VII, 19. P. XXXIV, 19. O. XXXIII, 19.
R. XLII, 20. Br. XLVII, 8.
d) Preterea licet —
recipere. Pa. i, 120. Pa. 2. X, 5 e. O. 5. P. XIX, 5. O. XX, 5. XXV,
R. XXX, 5. Br. XIV, 5. Comp. 6 (i, 8j.
I. c.
Im Originale folgt dann De his sane unten 93 B.
Super illam. ttero questionem ebendaselbst.
Item si quis rei litigiosae loE.
50. Eboracensi ep. ^ Dum essent iiostra presentia — permittas. fol. 90 v.
(i 159— 81.) Ja. 13883. O. II, 14 (add.: scilicet legato). P. I, 3. Q. I, 3. R. XIII, 3.
Br. IV, 10. Comp. I. c. 11 (5, 2) = c. 12. X (5, 3).
51. Vigiliensi ep. Cum sit romana eccl. fol. 90 v.

i) Archi'ep. : OPR. Br.


l6 Die Collectio Cantabrigiensis. 52 — 62.
(II59--81.) Ja. 14126.
In zwei Dekretalcn gethcilt; doch weisen schon die Anfangsworte der zweiten (siehe Nr. 52
darauf hin, dass liier eine besondere Dekretale vorliegt wie sie denn auch in keiner Coli, als an den ,

ep. Vigiliensis gerichtet, niitgethcilt wird. Die Dekretale Cum sit Roniana ist aber in unserer
Sammlung nur unvollständig wiedergegeben. Weitere Stücke derselben finden sich noch:
Si uero piiella —
commonendi : O. VI, 3. P. LIX, 3 (P. C: Cum sit matrimonium). Q. L. 3.
R. LVIII, 4. Comp. I. c. II (4, 2).
Vir autevi uel mulier —
dcbct. O. IX, i. P. LXV, i (P. C. Cum sit Romana). Q. LV, i.

:

R. XLIV, I. Comp. I. c. i (4, 22) = c. 3. X (4, 21 Urban. III.)


:

Cum Sit — poti's. Pa. i, i. O. II, 4. P. I, 9. Q. I, i. R. XIII, 1. Br. X, 3. Comp. I.

c. 9 (5, 2) = c. 10. X (5, 3).


Ein weiteres Stück derselben Dekretale Nr. 97.
52. Siiut J\omana ca/csia oniniiim. susccpissc. fol. 90 v. —
(1173 —
74-) \^' 12293. ^^- 2. XXXII, i; ist in den Coli, in 2 capita zertheilt:
a) Sicut Rofnana generali. —
Pa. i, lOl. O. X, ii. P. XLVII, 12. Q. XLII, 10.
R. LI, XLVII, 5, Comp.
II. ßr. I. c. 12 (2, 20) wiederholt, c. i (i, 2) = c. i. X (i, 3) aepd Seno-
nensi: OOPa.2; Eboracensi: PR.
b) Super eo uero — sus {re- ac)eepisse. Pa. i, 102. O. X, 12. P, XLVII, 13. Q. XLII, ii.
R. LI, 12. Br. XXXIV, 8. XLVII, 25. Comp. I. c. 13 (2, 20) = c. 12. X (2, 28)7 Die Fort-
setzung steht Nr. 80.
53. Androensi ep. Parrochianos tuos possunt. fol. 91. —

(1159 81.) Ja. 14076. Pa. I, 147. O. XXVI, 21 (bei Mansi fehlt die Inscr.; im Codex:
Andrensi ep.). P. XI, 17 (Remensi aep.). Q. XI, 17 (Rauen. ep.). R. XXI, 25. (Remensi ep.)
Br. XI, 4 (Andrensi ep.) Comp. I. c. 26 (3, 26) c. 14. (3, 30). = X
In Pa. I OPQR Br. beginnt der Canon de diacono uero qui in sahhato (Comp. I. c. i (4, 6)
:

=: c. I. X
(4, 6), so dass also unsere Sammlung an dieser Stelle nur einen aus der Mitte heraus-
gerissenen Theil der Dekretale giebt, während der Anfang Nr. 73 steht.
54. Dulmensi ep. Sus^c^estuni est mtribus eognoseas. fol. 91. —
(1159— 81.) Ja. 13870. ^Pa. I, 183. O. X, 19. P. XLVII, 19. Q. XLII, 17. R. LI, 18.
Br. XLVII, 15. Comp. I. c. 20 (2, 20) c. 15. (2, 28). = X
55. Toletano ep. Consiilit [Cofisuluit : Coli, citt.) nos tua fraternitas peirere. fol. 91 v. —
(1159—82.) Ja. 141 12. Pa. I, 152. O. X, 14. P. XLVII, 15. Q. XLII, 13. R. LI, 14.
Br. XLVII, I. Comp. I. c. 16 (2, 20) =^ c. 14. (2, 28). X
56. Abbati trium fontium et fratribus. Consiilit nos tiestra deuotio deseruire. —
fol. 91 V.
(i 159— 81). Ja. 14119.
T, 142. O. XXVI, 2. P. XI, 2. Q. XI, 2. R. XXI,
Pa. 4.
57. Toletano archiep. Contincbatur in litteris a te nobis priori, fol. 91 v. —
(i 159—81.) Ja. 14033. Pa. 1, 72. O. XLVII, 5. Br. XXV, 3 (Wigorn.l Comp. L c. 2

(3, 9) = c. 2. X
(3, 9) überall: Noruicensi ep., wms auch allein zum Inhalt des caput passt.
58. Rotomagensi archiep.

(1159 81.) Ja. 14088, vielleicht indessen ein Auszug aus Ja. 13804.
Qui iurauerunt debitoribus quod ante solutum debitum pignora eis non auocarent, si sub-
traxerint, restituere appellatione cessante ecclesiastica censura compellantur. Cum autem pecimia
soluta fuerit creditores compellantur restituere quicquid ultra sortem tractis expensis receperunt, et si

hoc non fecerunt eos excommunicctis appellatione remota quia usuras utriusque testamenti pagina
detestatur.
59. Vigilensi ep. Debitores ad sohiendas usuras — eo^endi. fol. 92.
(II 59 -81.) Ja. 141 27. O. XVI, 4. P. XVII, I. Q. XVIII, i. R. XXVIII, i. Br. V, 9.
Comp. I. c. 2 (2, 17) = c. 6. X (2, 24).
60. Paduanensi ep. fol. 92.
Super eo quod a nobis tua scilicet an illi usurarum crimen incurrant qui
fraternitas requisiuit,
ex possessionibus pignori obligatis fnictus percipiunt et postmodum recipiunt capitale, breuiter tibi
dicimus, eos omnes usurarum criminibus obligari qui plus recipiunt quam fuerit capitale. Quidquid
enim sorti accedit usura est.
61. Remasiensi abb. et archidiac. Heliensi. Ex litteris uestris ad nos direetis —
compellatis. fol. 92 v.

159— 81.) Ja. 14069. Pa. I, 134. Pa. 2, XLVII, i. O. XLI, 6. P. XL. 2 (abb. de Ramis).
(i

Q. XXXVII, 2 (de Tin.). R. XLVI, 2 (Ramensi). Br. XXXVI, 4. Comp. I. c. 2 (2, 10) c. 1.
X (2, 14). •
62. Rotomagensi archiep.
(II 59 — 81.) Ja. 14089. Zerfällt in 3 capita:
A. Suspensio uel excommunicatio post appcllationem facta nullius est momenti sed omnia
maneant in eodem statu in quo prius Et iuramentum servetur nisi fuerit inique extortum
fuerant.
nee queratur cuius actio intcndatur sed simpliccm (?) factum ipsum et pure rei ueritas setnmdum
formam canonum et sanctorum patriun instituta inucstigctur. Zum Thcil wiatlich übcicinslinnncnd,
aber doch wohl nicht identisch mit c. 6. (12, i). Ja. 13934. X
:

Die Collectio Cantabrigiensis. 63 — 70. 17-

B. Clerici in sacris ordinibus constituti edendi uel bibendi causa tabernam non ingrediantur
nee publicis portionibus (potationibus) intersint, nisi peregrinationis causa ^. Si quis vero tale quid
fecerit aut cesset aut deponatur.
Auch in Pa. i, 7 a. dort aber Alex. III. Cantu. ar. concilio inskribirt und ein Stück von
Ja. 13811.
C. Qiila qiiidam clerici desperantcs stispenswn. fol. 93. —
Ja. 141 97 fälschlich als besondere Dekretale. Pa. 1,7 c. O. XXVI, 26.
63. Eboracensi archiep. Ea qiiae hoiiestatis decorem. fol. 93.
Bei Ja. 15 172, Lucius III (1181 85) zugeschrieben; in —
nur mit idem bezeichnet, OPQR
während ein Canon Alex. III. vorangeht, von dem die Dekretale auch herstammt.
Sie zerfällt in den Coli, in 4 capita:
a) Ea quae honestatis dccoreni decernas. — Pa. I, 16. O. XV, 1 1. P. LH, 16. O. XLIV, 9.
R. LIII, 9. Br. XV, I. Comp. I. c.
3 (3, 8).
b) C2inL (mitem) aliqiia causa —
iniqtntateni. Pa. i, 17. O. A^II, 4. P. XXXV, 3.
R. XLII, 3. Comp. I. c. 17 (2, 20) = c. 9. X (2, 27); in QPR Comp. I. c. 3 (i, 21) folgt dies
Stück auf d.
c) Inter ceteras consultacioncs siviilihus. (1159 —
81.) Ja. 13878. Pa. i, 15. O. XLI, 3. —
P. LI, 3. Q. XLIII, 3. R. LH, 3. Br. XXXVII, 5. Comp. L c. 4 (i, 2) c. 4. (i, 3). = X
d) Sane si a ?iohis impediri. O. VII, 3. —
(Bonon. ep. der Canon wird fortgesetzt: Et ;

hoc iubemus obseruari —


iubemus) XLI, 7 (wie in Cc). P. XXXV, 3. Q. XXXIII, 3. Comp. I,
c. 3. (i, 21) =-- c. 2. X (i, 29).
64. Diutiensi ep. Cuui inter alios preniineannis — compelli. fol. 93 V.

(1159 — 81.) Ja. 13970. Pa. 2, XXIX, 7. Zerfällt in den Coli, in 2 capita:
a) Cum [Nos: Coli, citt.) inter alios — transire {trajtsferri: Coli. citt.). Pa. i, 159. P.
XXXII, 4. Q. XXXII, 4. (Gentimensi). R. XLI, i. Br. XLII, 2. Comp. I. c. 4 (i, 23)
wiederholt c. 7 (5, 29) = c. 6. X (5, 34).
b) Svper eo tiero — cotnpelli. Pa. i, i6oa. O. VIII, 7. P. XLV, 5. Q. XL, 2. R.
XLIX, 2. Br. XL, 8. Comp. I. c. 4 (2, 14) = 3. X (2, 21).
Als Stück derselben an den B. v. Genua gerichteten Dekretale folgt in O. VIII, 7 Si preS' :

hyter tiel laicus was in , QPR


eine eigene Dekretale und in unserer Sammlung den Anfang von
Nr. 65 bildet.
Das Ende der Dekretale Qua uero inimicitia iiidicari in Pa. 2, XXIX, 7. —
65. Januensi archiep. Si clericus aliquein laicum. fol. 93 v.
(1159 — 81.) Ja. 13970. Zerfällt in 2 capita.
A. Pa. I, i6ob. Pa. 2, XXIX, 7 a. O. VIII, 7 (siehe zu c. 64). P. XLV, 2. R. XLV, 8,
überall als P. C. : Nos inter alios bezeichnet.
B. De clericis qui ad sedeni ap. euacuata. — In 2 capita getheilt
a) De clericis ^= parere. Ja. 141 5 2 und ist auch eine besondere Dekretale. In den Coli.:
Preterea qui ap. sedem stare. — Winton ep.
Pa. I, 46. O. L, 53. P. XLVII, 32. Q. XLI, 29. R. LI, 30. Br. XLVII, 19. Comp. L
c. 32 (2, 20) = c. 22. X (2, 28).
b) Ad hec cum laici euacuata. —
In allen Coli, als Theil einer decr. Eboracensi archiep.
(11 79 — 81.) Ja. 14346, und überall um einen Satz länger.
Pa. I, 31. O. XV, 3. P. LH, 13 (P. C: Inter ceteras). Q. XLIV, 6. R. LIII, 6. Comp. L
c. 12 (3, 33) = c. 10. X (3, 38).
66. Lundonensi ep. Veniens ad presentiam nostram R. — grauamen. fol. 94,
(1159— 81.) Ja. 13995. Pa. I, 158. O. XIX, 5. Q. XXIII, 5. R. XXXIII, 5. Br. XIV, 6.
Comp. I. 6 (i, 9) =^
c. c. 5. X (i, 17).
67. Decano et canonicis Lemouicensis ecclesiae. Ctim institisset aptid nos H. —
grauamen. fol. 94 v,
(1159— 81.) Ja. 13983. Pa. I, 153. O. XVIII, 14. P. LXIV, 13. Q. LIA^ 13 (ohne Inscr.).

R. LXIII, 13. Br. XIII, Comp. I. c. 4 (4, 6).


7.
68. Abbati S. Petri supra Duram. Ad nostram noueris audientiam perucfiisse —
castiges. fol. 94 v,
(i 159— 81.) Ja. 13865. Pa. 2, XXXIII, 3. O. X, 4. P. XLVII, 3 (abb. S. Petri super
Diuam.) Q. XLII, 2 (aep. Rem.) R. LI, 3 (abb. S. Petri super Fuld.) Br. XLVII, 2. Comp. I.
c. 3 (2, 20) = c. 3. X (2, 28).
69. Hermes papa in libro pastorum. Ex quo tiir seit — recipit. fol. 94 v.
Hermae Pastor Mand. IV, f, 4 seqq. Pa. 2, LXXXIV, i. P. LIX, 14. Comp. I. c. 3
(5» 13) =- c. 3. X (5, 16). C. XXXIV, qu. I. 2. c. 7. Palea.
Herefordensiep. Licitimi est episcopis
70. ordinäre, fol. 94 v, —
159—81.) Ja. 13948. Pa. I, 42 c. Pa. 2, XXI, i c.
(i O. XXVL 25. P. XVIII, 3.
Q. XIX, 3. R. XXIX, 3. Br. VIII, 5. Comp. L c. 3 (i, 6) c. 3. (r, ii). = X
Der Anfang lautet in den Coli. citt. De eo autem quod quesiuisti. :

i) necessitate compulsi Pa. i.

Friedberg; Die Canones- Sammlungen. 9


l8 Die Collectio Cantabrigiensis. 71 — 80.
71. Herefordensi. Super co qiiod mon's esse — ]iabuen')it. fol. 95. Pa. 2, XX, 1.

Die Dekretalc zerfällt in den Coli, in 4 capita.


a) Super eo — ordinandi. (1159 — 81.) Ja. 13948, ist aber die Fortsetzung von Nr. 9, also
13946. Pa. I, 42 b. O. XXXVI, 24. P, XVIII, 2. Q. XIX, 2. R. XXIX, 2. Br- XI, 2.
Comp. I. c. 2 (i, 6) = c. 2. X (i, 11).
b) De an laictis
eo auteni qtiod qiieshästi —
promittat. Bei Ja. als andere Dekretale 13949.
Pa. 30.
I, O. V,
P. LVIII, 4. 4. Q. XLIX, 4. R. LXVII, 5. Br. LH, 4. Comp. I. c. 1.
(3, 28 Yleren.) c. i. X
(3, 32: Ubergensi.).
Überall anfangend: Preterea iitrum laictis^.
c) Ad hoc cum contingat aiictoreni standi. —
Wieder bei Ja. fälschlich als andere Dekre-
tale 13949. O. III, I. P. XL, I. Q. XXXVII, I. R. XL VI, i. Br. XLIV, 8. Comp. I. c. i

(2, 10) = c. I. X (2, 14).


d) Sane de clericis inferiortun habuerint. —
Ja. 13946. O. XVIII, 5. P. LXIV, 4. (J.
LIV, 4. R. LXIII, 4 (P. C. Super eo quod quaesitum est.) Br. XIII, 4. Comp. I. c. 3 (3, 3)
= c. 2. X (3, 3).
72. XII apostolor. presbitero Cardinali ap. sedis Icgato. Quod diligentia tua
I.

per dil.filium fuerit. —


fol. 95 V.

(1170 76.) Ja. 12632. Pa. 2, XLII, 2. O. XL, 2. P. XXXI, i. Q. XXXI, i. R. XL,
I. Br. IV, 2. Comp. I. c. 14 (i, 4) c. 5. (i, 6). = X
In l*a. 2 OPQR Comp. I. ist hier noch angehängt das oben unter Nr. 1 8 erwähnte Stück.
73. Andrensiep. De
diacono qui in sacro die demonstrat. fol. 95 v. —
(i 159—81.) Ja. 14076. O. XVIII, 12. XXVI, 21. P. LXIV, 11 (Ren. ep.). XI, 7.
Q. LIV, 10 (11). R. LXIII, II. XXI, 25. Comp. L c. i (4, 6) = c. i. X (4, 6).
Das Caput schliesst in OPQR mit ordinäre, so dass unsere Sammlung einen Satz mehr hat,
der sich aber auch in der Comp. I. und in c. i. X (4, 6) vorfindet. Der Anfang steht Nr. 53.
74. S. episcopo. Admonet nos cura — ultione?n. fol. 96.
Camotensi ep. (1159— 81.) Ja. 14116. P. XVI, 6. XX, 7. Q. XVII, 7. R. XXVII, 7.
Comp. I. c. 8 (3, 22) ^= c. 4. X (i, 9: Tornacensi ep.).
Hier ist die Rückseite von 96 freigelassen uncl von späterer Hand beschrieben. Dann mit
Initiale wie am Anfange:
75. Alexander papa III. Cassinensi abb. Ex literis tuis ad 7ios directis — ignorent.
fol. 98.
(i 159— 81.)
Ja. 13838. Pa. i, 168. O. VI, 32. P. LIX, 46. Q. L, 29. R. LVIII, 30.
Br. LIII, 3. Comp. I. c. 2 (4, 14) c. i. (4, 14). = X
76. Abbati de fontibus et magistro O. Significauit fiobis O. tixorem. fol. 98V. —
(1159— 81.) Ja. 13937. O. VI, 13. P. LIX, 23. Q. L, 12. R. LVIII, 13. Br. XLIX, 9.
Comp. I. c. 2 (4, 7) := c. 2. (4, 7). X
'j"]. Pictauensi ep. ap. sed. leg. Veniens ad nos P. ducere. fol. 99. —
(i 159— 91.). Ja.. 14058. O. XII, 4. P. LX, 5. Q. LI, 4. (Pigan. ep.). R. LIX, 4. Br.
XLIX, 18. Comp. I. c. 3 (4, 13) c. 2. (4, 13). = X
Noch einmal wiederholt Nr. 88.
78. Episcopo et dil. filiis canonicis et uniuerso capitulo Termulanensi. Cum
inter I. coficiuem — inferri. fol. 99.
(1 159— 81.) Ja. 14194. Pa. I, 137. Pa. 2, LXXXIX, 2. O. XXXIII, 5. P. LXIII, 2.

Q. LIII, 4. R. LXII, 2. Br. LI, 6. = X


Comp. L c. 2 (4, 18) c. 2. (4, 19).

79. Baiocensi. Quoniam ex multis auctoritatibus — imiencrint. fol. 99V.


(i 159— 81.) Pa. 2, LXXXVII, i.
Ja. 13773. Zerfällt in den Coli, in 3 capita:
a) Quoniavi dimittenda. —
O. XXXVII, 3. (Baronicensi.) P. LXI, 2. Q. LH, 2.
(Bauarensi.) R. LX, 2. Br. L, 2. Comp. I. c. 2 (4, 8 Baioran.) c. 2. (4, 8). = X
b) Stiper hoc uero obseruanda. O. VI, 16. —
P. LIX, 28. Q. L, 15. (P. C. quod sie
incipit: Quoniam ex multis* auctoritatibus). R. LVIII, 17. Comp. I. c. 3. (4, 7) c. 3. (4, 7). = X
c) Leprosi autein iinienerint. In den unter b angegebenen Coli., wo indessen das caput fort-
gesetzt wird bis exceptio inuenitur.
Siehe auch unten Nr. 85.
80. Senonensi archiep. Super hoc qtcod nos consulere iioluisti uxorem. fol. 99V. —
(1173 —
74)- Ja. 12293. Pa. 2, XXXII, I d. XXXIII, i ab. Fortsetzung von Cc. 52. Zer-
fällt in den Coli, in 3 capita:
a) Super hoc quod potestatem. —
Pa. i, 103. D. VII, 7. P. XXXV, 6. O. XXXIII, 6.
R. XLII, 6. Br. XXXIV, 7. Comp. I. c. 6 (i, 21) c. 5. (i, 29). Übenül anfangend: = X
Preterea super hoc. Add.: P. c: Sicut (Sancta: R) Romana: PQR.
h) Si uero aliquis —
ministrare. Pa. i, 104. O. XVII, l. Q. XVIII, 3. R. XXVIH. 3.

1) Die Abwcichunt; erklärt sich folgcndermassen. Im c. 3 (i, 6) = c. 3 X (i, 11) untl dann Preteren HtmiH
Orijjinale folgt auf Super eo ordinandi De eo </uod — /onus. hat nun nut der
Der Sanunler oder Schreiber
guesiiiisti —
ordinäre. Ja, fälschlich 1 ^048. Ü. XXV'I,
:

unmittelbaren Fortsetzuufj begonnen, ist duui aber in


25. P. XVIII, 3. Q. XIX. 3. R. XXIX, 3. Comp. L den folgenden Abschnitt hineingerathen.
:

Die Collectio Cantabrigiensis. 8i — 92. 19

Comp. I. c. 4 (2, 17) c. 8. = X


(2, 24). Add.: P. c. Sicut Romana: PQ. Comp. I.; Exon. P.; :

Exon. aep. et eius suffraganeis R.; Senon. et eius suffragan.: Q.


:

c) Porro si aliqjiis nir nxorcm. Pa. i, 105. O. VI, 17. P. LIX, 31. O. L, 18. (P. c.
Sicut Romana.) R. LVIII, 20. Comp. I. c. 5 (4, 4).
81. Brixiensiep. Ex pnblico instrtimento quod nohis — transire. fol. lOO.
(1 159— 81.) Ja. 13787. Pa. I, 138. O. V, 8. P. LVIII, 8. Q. XLIX, 8. R. LVII, 9.
Br. LH, 7.^ Comp. I. c. 7 (3, 28) = c. 7. X (3, 32).
82. Cantuar. archiep. a. s. 1. et suffraganeis eius. Perucnit ad nos, qnod cum hu
qtit Icprae — astringatis. fol. lOOv.
(1159—80. Ja. 13794. Pa. i, 3. O. XXXVII, 2. P. LXI, i. O. LH, i. R. LX, i.

Br. L, 3. Comp. I. c. i (4, 8) c. i. (4, 8). = X


83. Idem eidem et suffraganeis eius. RelaÜLm est aiiribiis nostris quod sint quida?n
in prouijicia —
inctirrant. fol. lOi.

(11 59 — 81.) Ja. 13823. Zerföllt in den Coli, in 2 capita:


Relatum
a) compellatis. —
O. X, 20. P. XLVII, 20. O. XLII, 18. R. LI, 19. Br.
XLVII, 9. Comp. I. c. 21 (2, 20).
b) Clcrici mitem si qiii incurriint. — Bei Ja. fälschlich als andere Dekretale 13803.
O. XXVI, P. XI, IG (P. C: Relatum). Q.
IG. XI, 10. Idem eidem R. LI, 15 (wie
(Lincon.).
in P.). Br. XII, 12 priori et fratrib. S. Trinitat. Comp. I. c. 3 (5, 23): Turon. ep. P. C. Rela- :

tiim) = c. 3. X (5, 2-).


84. Anglonensi ep. fol. loi.
(II 59—81.) Ja. 13746.
Significauit nobis uen. frater noster Catanensis episcopus, quod cum inter quendam parochia-
num suum mulierem quandam legitimum matrimonium fuisset contractum, idem uir uxorem sibi
et
petebat reslitui ut ipsam in propria domo haberet. Mulier autem asseuerabat se ei restitui non
debere, quae cum semper fuisset in domo matris suae et potius ipsa uirum traduxit quam a uiro
traducta fuisset et in eam quedam horrenda commiserat, quae pro pudore exprimere supersedit.
Asseuerabat etiam eadem mulier se cum eo per quinquennium (?) peniiansisse et intercedentibus
ieiuniis et orationibus numquam pertulisse carnalis commixtionis amplexum licet sui corporis sibi
fecisset liberrimam potestatem. Asseuerabat etiam se liquidis posse documentis probare, eundem
uirum confessum fuisse, quod nunquam eam cognouisset et ad subleuandam impotentiam coeundi
consuluisse incantatrices mulierculas et a medicis remedium postulasse. Die Entscheidung fehlt.
85. Baiorensi ep. Qiiia sicttt ex mtiltis aiictoritatihus exceptiofie7?i. fol. loiv. —
Pa. 2, LXXXVII, I. Br. L, 2. Die Dekretale ist in 2 capita eingetheilt:
A. Qjiia sicut —
exceptionem. Wiederholung von Nr. 79, nur dass diesmal der Canon bis zu
dem Schlüsse gegeben wird, der in den oben citt. Coli, (oben Nr. 79 sub c) angegeben ist.
B. Ex conquestione G. mulieris nohis innotuit exhibent. (1159 81.) Ja. 13766 ge- — — —
hört auch nicht zur obigen Dekretale —
O. XXXIII, 2 (uen. fratri N. ep. Bathon.) P. LA^III, 7.
O. LIII, 9. R. LXII, 6. Br. LIV, un. Comp. I. c. 2 (4, 21). Der Canon beginnt in den Coli.:
cum ex conquest.
86. Eboracensi ep. Accessit ad praesentiani nostrani nobilis uir W. — possunt,
fol. 102.
(i 159— 81.) Ja. 13887. O. VI, 7. P. LIX, 4. Q. L, 4. R. LA^II, 5. Br. XLIX, 6.
Comp. I. c. 6 (4, 2) = c. 5. X (4, 2).
87. Panormitano archiep. Venieiis ad prescntia??! nostram Marcus heremita — post-
ponas. fol. I02V.
(1159— 81.) Ja. 14165. O. V, 10. P. LVIII, 13. O. XLIX, 10. R. LA^I, 11. Comp. L
c. 8 (4, 6) = c. 5. X (4, 6).
88. Pictauensi ep. a. s. 1. Veniens ad nos P. — accipere. fol. 103.
(1159—81.) Ja. 14058.
"Wiederholung von Nr. ']'].
89. Tranensi ep. Continebatur ifi litteris quas — separetur. fol. 103,
(i 159— 82.1 Ja. 14032. Pa. I, 180. O. VI, IG. P. LIX, 20. O. L, 9. R. LA^III, ig.
Br. LIII, 5. Comp. I. c. 8 (4, 2) = c. 6. X (4, 2).
Überall bis auf Pa. i Norvic. ep. und nur bis copulare, so dass unsere Coli, und Pa. i den
:

Satz mehr haben: Porro si in cunabulis aut infra VII. annum fuit alicui desponsata si postea aliquem
de ipsius uiri consanguinitate in uirum acceperit, ab eo non separetur.
90. Barensi archiep.Veniens ad nos P. debet. fol. IG3V. —
(i 159— 81.) Ja. 13763. Pa. I, 154. P. LIX, 55. (Bathon.) O. L, 36 (Bat.) R. LA'III,
38. (Barensi.) Comp. I. c. 15 (4, i). Baran.
91. Pisano archiep. Qtiidafn inuita uxore iiir. fol. 104. —
(1159— 81.) Ja. 1406 1. O. V, 2. P. LVIII, 2. Q. XLIX, 2. R. LVII, 2. Br. LH, 6.
Comp. I. c. 3 (3, 28) = c. 3. X (3, 32).
92. Fundano ep. fol. 104.
(11 59 — 81.) Die Dekretale zerfällt in 2 capita:
Ja. 13939.
A. Ad audientiam apostolatus nostri tc significante peruenit, quod cum quidam parrochianus
7*
20 Die Collectio Cantabrigiensis. 93 — 98.
tuus cuidam mulieri consensus fidem dedisset dicens recipio te in meam, ipsa respondente te in meum
uirum recipio, eo quod promiserat implere nolente, mulier coram te querelam deposuit postulans ut
prefatum nimm ecclesiastica districtione compelleres matrimonium consummare. Ad fundationem
autem intentionis suae duas personas produxit quas uir uolens a testimonio ferendo repellere, unam
esse infamem proposuit, alteram sororem et familiärem nimis illius oii testimonium perhibebat; sed
in infamiae probatione defecit. Quia igitur consulere uoluisli, qualiter sit in prescripto negotio pro-
cedendum, frat. t. per presentium significatione mandamus, quod licet infamia uni testium sit obiecta,
si tamen probari non potest, non est eius testimonium refutandum. Soror uero alicuius licet in aliis
casibus pro fratre uel sorore testificari non possit, in causa matrimonii specialiter potest adraitti, cum
probationes aliae ipsorum consanguineonim attestationibus suffragantur. Viri ergo exceptione post-
posita quam prescripsimus eum ad mulierem recipiendam in suam et maritali ciu-a tractandam, dila-
tione et appellatione remota, ecclesiastica districtione compellas. Preterea cum scriptum sit, ut quam-
diu episcopus solus conscius est alicuius criminis, nihil proferatur pro confessione illius qui se matrem
spiritualem uxoris suae asserit camaliter cognouisse, ab uxore separari non potest, quamuis id ipsum
quae prius cognita proponitur fateatur, nisi forte notorium fuerit uel per legitimus testes canonice
demonstretur.
B. Si quis autem parrochianofum tuortttn penitentia. fol. 104V. —
Ist bei Ja. 13162 (11 63 79) richtig als Theil— der Dekretale Meminimus verzeichnet (vgl.
oben 10) und wird auch in Pa. i PRBr, als aus dem Cap. Super eo quod a uobis entnommen, hin- :

gestellt, wie es denn auch in allen Coli, AVing. ep. inskribirt ist.
Pa. I, 61. Pa. 2. I, 2. O. XII, I. P. LX, i. O. LI, i. R. LIX, i. Br. LIII, 13.
Comp. I. c. 6 (4, 20).
Überall, bis auf Br., anfangend: Si aliquis par.
93. Lexouiensi ep. Cum sis preditiis. fol. 104V.

(1159 81.) Ja. 13899. 2^rfällt in 3 capita.
A. Cum sü — trameat. Pa. i, 127. Pa. 2. LXXV, i. O. V, 3. P. LVUI, 3. O. XLIX,
3. R. LVII, 2. Br. LH, 8. Comp. I. c. 4 (3, 28) = c 4. X (3, 22). Exon. ep.
B. De parrochiales ecchsias habent
his qjii 81 richtig — abol^ttir. Bei Ja. (1161 — 1

Nr. 142 19 (s. oben 10 B. 49). fol. 105. Pa. 2. X, 5 fg. Zerfällt in den Coli, in 2 capita:
a) De his {sane: Coli, citt.) inuitentur. —
Pa. i, 92. 121. Pa. 2. X, 5 f. O. XXIX, 2.
P. XIX, 8. Q. XX, 8. R. 8. Br. XIV, 5. XXX,
Comp. I. c. 3 (3, 35) c. 4. (3, 48). = X
In PQR: Exon. P. C. Ad aures supra de sponsis: O. P. C: In htteris: P. O. Comp. I.
:

b) Super alia {illa: Coli, citt.) uero questione aholetur. Pa. \, \zz. O. IX, 2. —
P. LXV, 2. P. C: In hteris. O. LV, 2. R. LXIV, 2. Br. LU, 2. Comp. I. c. 2 (4, 22j =
C4. X(4, 21).
c) in euangelio dicit, non licere uiro uxorem suam nisi ob fomicationis
Sane quod dominus
causam dimittere intelligendum est secundum interpretatores sacri eloquii de his quorum matri-
monimn confirmari (?j non potest, et ideo si mulier non fuerit a uiro cognita licitum est sibi ad
religionem transire.
Gehört nicht zu 142 19.
94. Salernitano archiep. Licet preter so litum. fol. 105.

(II 59 —
81.) Ja. 14091. Pa. 2. XV, 4. Zerfällt in 2 capita.
A. Licet preter — habet. In den wäeder Coli, in 3 capita zertheilt.
ai Licet preter — iudicatum. Pa. 8. P. LIX, 5. Q. L, 5.
O. VI, I, 21. R. LVIII, 0.
Br. Ln,
5. Comp. I. c. 14, 4) c. 3.
3 =
(4, 4). X
b) Verum, po st consensum — retnarure. Pa.
I, 21. O. V, i. P. LVIII, l. Q. XLIX. i.
R. LVI, I. Comp. I. c. 2 (3, 28) c 2. (3, 32). = X
c) Utrutn autem ßlü uel filiae habet. —
Pa. I, 2 2. O. XXXII, i. P. LXII, l. (P. C:
Licet praeter sohtum.) Q. LIII," i. R. LXI, i. Comp. I. c. i (4, 1 1 c. i. X (4, il). ) =
B. Si uir uel ?nulier scienter patrocinari. —
fol. 106. O. XXXII, 2. P. LXII, 2.
Q. Lni, 2. R. LXI, 2. Br. XLIX, 10. Comp. I. c. 2 (4, i) c. 2. (4, 11). = X
Die Fortsetzung steht unter Nr. 48.
95. Vigiliensi ep. Super eo quod a nobis tua fraternitas assumi. fol. Iü6. —
(1159— 81.) Ja. 14 133. Comp. I. c. 3 (4, II) c. 3. (4, II). = X
96. Tuletano ep. Lator presentium ctim Htteris separetur. fol. 106 v. —
(II 59—81.) Ja. 141 20. O. XII, 3. P. LX, 3. Q. LI, 3. R. LIX, 3. Br. XLIX, 24.
97. Vigiliensi ep, l'ir tiel mulier ad bigamiam copularc. fol. 107. —
(II 59 — 81.) Ja. 141 26 (siehe auch oben 51). Zer^llt in den Coli, in 2 capita:
a) Vir— debet. O. IX, i. P. LXV, i. Q. LV, i. R. LXIV, i. Br. LH, 3. Comp. I.

C. I (4, 22) = X C. 3. (4, 2Ij.


Si uero puella
b) commonendi. —
O. VI, 3. P. LIX, 3. (P. C: Cum sit matnmonmm).
,

Q. L, 3. R. LVIII, 4. Br. XLIX, 17.


In Comp. I.e. II (4, 2) geht das caput noch um einen Satz weiter als in unserer Sammlung,
bis copvdare.
98.Exon. et Wigorn. fol. 107.
(I159— 8i.j Ja. 13929.
Die Collectio Parisiensis IL 2i

De nata ante desponsationem matris suae si iiobis constiterit, quod p(m)ater prefatae mulieris
matrera ipsius legitime acceperit in uxorem eam contradictione et appellatione cessante legitimam
iudicetis, ex nostra et iiestra parte prohibentes ne hac occasione ipsi super hereditate sua molestiam
inferant uel grauamen.
[Ähnlich, aber doch -\vohl nicht identisch, c. i. X (4, 17). Ja. 141 67.]
99. Augustinus. De fide pactionis et consensus. Si alicui fideni — suscipiunt,
fol. 107 V.
Caput incert. Pa. 2. LXXIII, i. Comp. i. c. i (4, 4) = c. i. X (4, 4).
100.Exon. ep. F. t. d.R. quod tanta est tiis matrimonn poteruiit. fol. 107V. —
(1159— 81.) Ja. 13917. Pa. 1,91. O. XXXIII, I. P. LXIII, 6. Q. LIII, 8. R. LXII, 5.
Comp. I. c. 2 (4, 18) = c. 6. X (4, 17).

DIE COLLECTIO PARISIENSIS IL

Während Collectio Cantabrigiensis als ein Werk charakterisirt,


sich die
welches zu seiner Herstellung keiner besonderen Quellenkenntniss bedurfte und
eigentlich nur den Besitz einer Anzahl (90) Dekretalen Alexanders III. voraus-
setzte —
denn die eine Dekretale Innocenz IL, die 3 Canones des C. Turonense
und die beiden Stellen aus dem Pastor des Hermas und dem Pseudo-Augustin
fallen nicht ins Gewicht — verhält es sich ganz anders mit der jetzt zu besprechenden
Sammlung. Sie ist das Werk eines Mannes, der in den Vor-Gratianischen Quellen
nicht unbewandert ist, der die Anselmo dedicata und den Burchard, vielleicht
auch den Ivo zur Hand hat, der zahlreiche Dekretalen, die vor Alexander HL
ergangen sind, kennt, die letzteren vielfach in ihrem ganzen Umfange vor sich hat,
und der vor allen Dingen wie wir meinen —
zum ersten Male eine Systematisirung —
des von ihm gesammelten Rechtsstoffes versucht.
Als The in er seine Disquisitiones criticae herausgab, wies er auf eine in der
Pariser Bibliothek aufbewahrte Canones-Sammlung hin, welche 92 Titel enthalte
und ein nicht lange nach dem Breviarium extravagantium aus diesem veranstalteter
Auszug sei. Alles, was er von der Sammlung sagt, ist theils falsch, theils ungenau.
Der Codex latinus der Pariser Nationalbibliothek 1566 ist ein Band in kleinem
Quartformat. Er enthält unsere Sammlung fol. i 54V., dann die Summae Bern- —
hards V. Pavia de matrimonio (fol. 55 69V.) und de electione. Den Schluss —
bildet ein tabellenartiges Schema^ zum Decretum Gratians, von dem es zweifelhaft
erscheinen kann, ob es für Vorlesungen benutzt werden sollte oder das Skelett eines
beabsichtigten Schriftwerkes darstellt.
Unsere Sammlung von einer Hand des XII. oder XIII. Jahrh. geschrieben;
ist

jede Seite enthält 29 durchlaufende Zeilen ohne Kolumneneintheilung. Die Initialen


sind abwechselnd roth und blau. Am Rande stehen glossenartige Notizen, die
jedesmal angeben, wo der Verfasser auf eine frühere Stelle verweist, auch weiter

i) Ich gebe hier ein Beispiel. Ca. 35. qu. 3.


Extraordinaria

Pollutio Ordinaria . .

Extraordinaria

Ordinaria ....... Secundum legem


Secundum naturam ........
Impedit matrimonium in affinitate ut
supra XXXII. qu. 4 Adulteri.

Contra naturura
Extraordinaria
t j-^ j i. ^
supra -vi-vtt
XXXII.
Contra legem
Preter ordinem naturae ^ u^II
'
'
si
1
ui?""^"^

Precepti quae est multiplex ut non mecaberis supra XXXII. qu. Villi. Si quis Ju.
Contra legem Consilü quae est unusquisque habet suam. impedit matrimonium cum aliquibus ut hie
nee causa.
22 Die Collectio Parisiensis II.

angeben, ob eine Stelle bei Burchard (^ dies ist das Zeichen für ihn; die Buchzahl
wird angemerkt) oder im Corpus canonum stehe. Diese Glosse ist von der-
selben Hand wie der Text geschrieben. Eine modernere Hand hat am Rande
Verweise auf die Appendix
Concilii Lateranensis geschrieben, die nicht
durchweg richtig und Die beiden Summen sind von ähn-
nicht vollständig sind.
licher Hand aber mit viel schwärzerer Tinte geschrieben, auch in 29 Zeilen auf
jeder Seite, aber mit Doppelkolumnen. Unsere Sammlung zerfällt in 95 Titel* —
nicht wie Theiner sagt in 92 —
und ist die erste, uns bekannte, welche so den
Stoff unter bestimmte Rubriken zu stellen unternimmt.

Die Titel-Rubriken lauten^:


I. De consuetudine (2).
IL De prioribus et posterioribus synodis (i).
III. De nouis statutis (i).
IV. De his qui ex concubinis filios habent (i).
V. De offitio archidiaconi (2).
VI. De offitio archibresbyteri (4).
VII. De offitio primicerii (i).
VIII. De offitio sacristae (i).
IX. De offitio custodis (2).
X. De electione (5).
XI. De uenatoribus (2).
XII. De sagittariis (i).
XIII. De clerico percussore (i).
XIV. De falsariisS (i).
XV. De his qui casu occidunt (4).
XVI. De corpore uitiatis (i).
XVII. De seruis non ordinandis (4).
XVIII. De obligatis ad ratiocinia (i).
XIX. De seruis paganorum uel iudeorum {2).
XX. De tempore ordinationis (i).
XXI. De clericis non continentibus (i).
XXII. De filiis presbiterorum (2).
XXIII. De non ordinato ministrante (i).
XXIV. De cohabitatione mulierum et clericoiimi (2).
XXV. De negotiis secularibus (i).
XXVI. De symoniacis (7).
XXVII. De accusatoribus (7).
XXVIII. De colludio (2).
XXIX. De testibus (12).
XXX. De purgatione canonica (5).
XXXI. De purgatione uulgari (2).
XXXII. De appellationibus (i).
XXXIII. De coactiuis iuramentis (8).
XXXIV. De offitio iudicis delegati (5).
XXXV. De suspectis iudicibus (2).
XXXVI. De causa quae aliis praeiudicat4 ^2).
XXXVII. De furibus (2).
XXXVIII. De egrotantibus clericis (i).
XXXIX. De transeuntibus ex una ecclesia in aliam (2).

i) Allerdings ist tit. LV. nur eine Wietlerholune: von die Zahl der Canonos an.
XXXIII. 3) Falsch bei Theiner.
2) Die in Klammern dahinter gesetzten Ziffern geben 4) Theiner falsch : praevideat.
Die Collectio Parisiensis IL 23

XL. De predonibus (i).

XLL De intrusis (i).


XLII. De scismaticis et ordinatis ab eis (3).
XLIII. De precariis (2).
XLIV. De foro rei sequendo^ (5).
XLV. De clericis depositis (4).
XLVI. De parlicipantibiis excommunicatis (3).
XLVII. De possessionibus ecclesiasticis (10).
XLVIII. De seruis ecclesiamm (5).
XLIX. De peculio clericorum (14).
L. De prebendis (2).
LI. De uicariis clericorum (i).
LH. De sepulturis et ultimis uoluntatibus (4).
LIII. De iuramento calumpniae (6).
LIV. De usuris (2).
LV. De coactiuis iuramentis (i). Wiederholung von XXXIII.
LVI. De decimis (14).
LVII. De prescriptionibus (4).
LVIII. De confirmatione rei litigiosae (i).

LIX. De diuisionibus parrochiarum (i).


LX. Ut religiosae domus suos episcopus (sie!) sint subiectae (2).
LXI. De cappellis monachorum (2).
LXII. De cappellis laicorum (5).
LXIIL De reparatione ecclesiarum (i).
LXIV. De his quae sub conditione fiunt (2).
LXV. De iniectione manuum in clericum (2).
LXVI. De religiosis legentibus leges uel phisicam (i).
LXVII. De contumacibus (2).
LXVIII. De pueris qui tonsorantur (3).
LXIX. De obedientia in scripturis facienda^ (i).
LXX. De pena homicidarum eisque consentientium 3 (i.)
LXXI. De contrariis rescriptis4 (2).
LXXII. De sortilegis (2).
LXXni. De uouentibus (4).
LXXIV. De sponsa duorum (4).
LXXV. De conuersione coniugatorum (2).
LXXVI. De stupratoribus (i).
LXXVII. De ea quae machinata sunt (sie!) mariti mortem (i).
LXXVIII. De ea quae nubit infra tempus luctus (5).
LXXIX. De coniugio seruorum (2).
LXXX. De coniugio impuberum (4).
LXXXI. De cognatione spirituali (i).
LXXXII. De cognatione legali (i).
LXXXIII. De clandestina desponsatione (2).
LXXXIV. De adulteris (5).
LXXXV. De incestuosis (3).
LXXXVI. De his qui aborsum procurantS (4).
LXXXVII. De leprosis (i).
LXXXVIII. De interdicto ecclesiae (2).
LXXXIX. De natis ex libero uentre (2).

i) Th ei n er falsch
: consequends. 3) eisque consent, fehlt bei Theiner.
2) Theiner falsch: de obedientia inquisituris non 4) Bei Th ein er ausgelassen.
facienda. 5) Fehlt bei Theiner.
24 Die Collectio Parisiensis II.

XC. De frigidis et maleficiatis ( i ).

XCI. De negotiatoribus (.3).

XCII. Constantinus Imperator (


i
).

XCIII. De principe ciistodiendo (i).


XCIV. De iudicum puritate (5).
XCV. De scripturis apocriphis (i.)
Von diesen Rubriken kommen einige in keiner anderen Sammlung wieder vor',
einige werden wörtlich übereinstimmend^, theils abgeändert 3 nur in der
theils
Comp. I. wieder angetroffen, während endlich noch andere'^ in die anderen Samm-
lungen übergegangen sind. Die Reihenfolge der Rubriken lässt systematische

I ) 2. 4. 15. 16. 35. 36. 39. 41. 48. 62. 65- 66. 68. 69. 2) I = Comp. I. I, 3 50 — 3.
70. 71. 77. 78. 85. 86. 91. 92. 93. 94. 23 — 3, 24 82 — . 4,
43 — 3. 12 83 — 4,

3) 3 de nouis statutis = Comp. I, 1 de constitutionibus


14 de falsariis 5» 16 de crimine falsi
17 de seruis non ordinandis I, 10 de seru. n. ord. et eorum manumissione
18 de obligatis ad ratiocinia I, 11 add. ordinandis uel non
:

22 de filiis presbiterorum 1, 9 add. ordinandis uel non nee in paternis


:

ecclesiis tollerandis
28 de colludio 18 de coUusione
37 de furibus 26 de furtis
38 de egrotantibus clericis 6 de clerico egjotante et debilitato
42 de scisraaticis et ordinatis ab eis 6 add. et alienationibus factis
:

51 de uicariis clericorum 20 de offitio uicarii eiusque benefitio


61 de capellis monachorum 32 add. et aliorum religiosorum
:

63 de reparatione ecclesiarum 35 de eccl. reedificandis et reparandis


64 de bis quae sub conditione fiunt 5 de conditionib. appositis in desponsationc
uel aliis contractibus
74 de sponsa duorum 4 add. et econuerso
:

76 de stupratoribus 13 de adulteriis et stupro


79 de coningio seruorum 9 add. uel disparis conditionis
:

de matrimonio seruorum R 45 :

80 de coniugio impuberum 2 de desponsatione impuberum


81 de cognatione spirituali II add. et filiis ante uel post compatemitatem
:

genitis (vgl. O. 32. P. 62. Q. 42. R. 61).


84 de adulteris 5, 13 de adulteriis et stupro
88 de interdicto 4, 17 de matrimonio contra interdictum ecclesiae
contracto
90 de firigidis et maleficiatis 4, 16 add. et impotentia coeundi
:

4) Pa. 5 1 P. Comp. 1.1,15


16

18
19

J I de electione et electi potestate et epi- C. I, 4 de electione et elect: po-


10 de electione p •^
Z,
' renuntiatione et sacramento ab
scopi renuniiaiiun
/ >cupi testatc et'iuramento
rj'
-^
electo praestando I, 5 de renuntiatione
I

11 de uenatoribus 5, 22 de clerico uenatore


p , de venatoribus et sagittariis et clerico
12 de sagittariis 1^
5, 19 de sagittariis
percussore
13 de clerico percussore 5, 21 wie in Pa.

O. 20 "J de iudeiset ne christiani eorum man-


19 de seruis paganorum uel "^ Q. 46 [ cipia fiant 5, 5 de iudeis et sarracenis et
[et ne quisquam administret
iudeorum / eorum seruis
ligneamina sarracenis P.] :
R. 54 J
Q. 19^
20 de tempore ordinationis P. 18 quibus temporibns clerici ordinari de- I, 6 de temporibus ordinationis
R. 29 J beant et qualitate ordinand(»rum
O. 18 ~k

de clericis non continenti- R. de clericis matrimonialiter copulaüs et


de clericis coniugatis
bus P. aliis fomicarias habentibus
R.
24 de cohabitatione mulie- 3, 2 de cohabit. clericor. et mul.
siehe zu 21
rum et clericorum et clericis concubinariis

O. 27
ne clericus uel monachus secularibus
25 de negotiis secularibus Q- 15 3, 37 ne clerici uel monachi se-
negotiis sc immisceaf, neue monachus
P. 14 cularibus negotiis se immiaceant
sine licentia abbatis promoucatur
R. 24
de symonia
et ne merces pro ecclesiae
O. consecratione recipiatur uel pro mona- 5, 2 de simonia rt ne aliquid
Q.
'\
chatione uel pro sacramentis ecclesiae pro spirttualibus exigatur ud
26 de symoniacis
P. I i [et quod ap. sedes absque s\-monia pos- promittatur
Q- T3 } sit inucstire de prima uacante in ei-
clesia: P.]
/ P. 42 de accusationibus
27 de accusatoribus
l Comp. I. (5, i)
Die Collectio Parisiensis IL 25

Gesichtspunkte nicht erkennen; auch sind die Bezeichnungen selbst vielfach ungenau
und haben daher später eine grössere Präcisirung empfangen.
In 37 Titeln ist nur je ein caput enthalten, in 26 je zwei; die höchste

^' ^^ de tcstibus et attestationibus et publicis 2, 13 de testibus et attcstation


29 de tcstibus p ,-> (^

j^' '*^ I instrumentis bus

O.
). 8^
8
Q.
1.40 I de Comp. I. (2, 14) de testibus co-
testibus cogendis uel non
p. gendis uel non
L49
R. j
30 de purgatione canonica P. 38 de purgatione canonica et uulgari (5, 29) de purgatione canonica
31 de purgatione uulgari (5, 30) de purgatione uulgari
O. io~|
-^' '^~
(2, 20) de appcllationibus et re-
32 de appcllationibus > de appcllationibus
cusationibus
R- % j
O.
17I
^^ \ de coactiuis iuramentis de iuramentis scruandis (2, 17) de iureiurando
35) P. 17
R. 28 )
O. 7-|
Q. T,^ I de offitio et potestate iudicis delega- (i, 21) de offitio et potestate iu-
34 de offitio iudicis delegati
P- 35 torum dicis delegati
1
R. 42 j
O. "54 de raptoribus, uiolatoribus ecclesiarum,
~|
-u j
^ "'Sö
O. i
quanclo
I
etiam post penam ncgandam j i.- i.
,
{%, 14)
>

'
,
de raptoribus
.
-i
predonibu
40 de predonibus g
I
1-5 ^'^
, j- • ^ ^
incendiarns et uiolatonbu
bus
1 -i

Rl > '
P. öQ I sepulturam
j
'^
,,

j
20 f dent de damno
.
ecclcsiasticam
j
sarciendo
,
nisi satis-
1 •
,
'
• •
i.-
et
,
ecclesiarum

44 de foro rei sequendo P. 48 ebenso (2, 2) de forO competenti

de depositione clcricorum et dispensa- (5, 23) de clerico excommunicato


45 de clericis depositis tione circa eosdcm uel deposito ministrante

46 de participantibus excom- (5, 34) de sententia excommuni-


municatis
O. u de excommunicatis
cationis et absolutionis

47 de possessionibus eccle- /-.' I j 1 , . ,. ,. ,

cJacfiri"« V- ^7 } de rebus ecclesiae ahenandis uel non (3, 11) wie in O. etc.
siasticis
R. 27 }

49 de peculio clcricorum P. 16 (3. 2i)

^' ^^ \ de parochianis alienis sepeliendis (3, 24) de =cp""-""^


sepulturis
52 de sepulturis et ultimis fet ]-^' ""^i
j"^
U. 27 > f ^ 4.-U rC T (^. 22) de testamentis et ultimis
uoluntatibus t|' J^ i mortuorum uoluntatibus
1
O.] :

uoluntatibus
O. 23I
53 de iuramcnto calumpniae P* ^\ I
^^ iureiurando propter calumpniam I. 35
r'.44 J
O. 16 1
54 de usuris 5- 15
P. 9J
O. 4^
3, 26 de decimis et primitiis et
56 de decimis -k ^ > de decimis
P. 22 i oblationibus
R-34J
57 de prescriptionibus O. 38 2, iJ

Q..41^
41
. 46 > de p rescriptione
• 50 )
de confirmatione utili et inutili et rc-
58 de confirmatione rei liti- 2, 21 de confirmatione utili uel
P. 51 scriptis suspectis et rescripti interpreta-
giosae [•
J-
inutili
R. 52 } tione et executionis dilatione

de interpretationibus uerborum et re-


O. 41
scriptorum
59 de diuisionibus parochia-" 3, 25 de parochiis et alienis pa-
rum I
p ^ ut domus religiosae episcopo sint sub- rochianis
60 ut religiosae domus suis iectae et de diuisionibus parochiarum 3,31 de religiosis domibus ut ,

episcopis sint subiectae | episcopo sint subiectae


O. 3 1
de dolo et contumacia alterius partis
67 de contumacibus 2, 10 wie in O. etc.
P. 4of punienda
R. 46J
68 de sortilegis P. 28 5. 17
73 de uouentibus Q. 26 de uoto redimendo 3, 29 de uoto et uoti redemptione
°- 5 1
75 de conuersione coniuga- Q. 49 I de sponsis coniugatis monasterium in-
torum 3, 28 wie in Pa.
P. 58 \ gressis uel ingredi uolentibus
R-57i
2b 1 >ie Cüllectiü Parisiensis 11.

Zahl der capita in einem Titel betragt 14. Im Cianzen giebt die Sammlung
275 davon bestehen aber allerdings 39 nur in Verweisungen' auf frühere
capita;
Stellen, doch nur 236 beträgt. Freilich sind
so dass die (iesammtzahl der capita
dafür einige von sehr bedeutendem Umfange, so dass sie in den späteren Samm-
lungen in eine grössere Anzahl von Canones auseinander gerissen worden sind.
Denn darin besteht ein besonderes charakteristisches Moment der Sammlung,
wodurch sie sich von den anderen unterscheidet und welches u. E. für ihre Alters-
bestimmung diesen gegenüber ins (Gewicht fällt.
Ich habe schon oben auf die bekannte Thatsache hingewiesen, dass die Päpste
in einer Dekretale oft eine Mehrzahl von Rechtsfragen beantwortet haben. Wo nun
in einer solchen Dekretale die in der Titelüberschrift berührte Materie zur Behandlung
kommt, da theilt unser Verfasser die ganze Dekretale mit. Er deutet dabei, durch
Initialen die Verschiedenheit der in der Dekretale erörterten Fragen an, und verweist
bei den folgenden Titeln lediglich auf die Dekretale, indem er deren Anfangsworte
citirt und dann die Anfangsworte derjenigen Stelle, die er unter die jetzige Rubrik

zu stellen wünscht. Ein Beispiel mag das erläutern, c. 2. im Titel de consuetudine


ist die bekannte Dekretale Alexanders III. Meminimus. Sie steht hier ganz,
obgleich nur die Worte Cetenim si abbatem bis iudica7idiim sich auf die Materie
dieses Titels beziehen. Durch Initialen ist sie in 1 2 Theile getheilt ich habe —
sie unten durch a, b, c etc. kenntlich gemacht wie sie denn auch in den —
späteren Sammlungen in g capita zerrissen ist. Im Tit. XXIX de testibus ist
c. 12 dann nur eine Verweisung auf den Schluss der Dekretale Scripta nero (bei

mir I, 2 m.). Ja es kommt vor, dass ein ganzer Titel nur aus solchen Verweisungen
besteht 2.
Solche vollständige Dekretalen finden sich:
I, 2. Meminimus. Ja. 13 162.
X, 5. In litieris. Ja. 1421g.
XV, 4. XVI, I. Licet praeter solitiun"^. Ja. i4ogi.
XX, I. XXI, i4. Sliper eo. Ja. I3g46.
XXII, I. Ad praesentiam nostram. Ja. I3g82.
XXIX, I. Qtiamuis simus. Ja. 14 156.
XXIX, 5. Significasti. Ja. 14 107.
XXIX, 7. Nos inter alios. Ja. 13g 70.
XXXII, I. XXXIII, i3. Sicut Romana. Ja. I2 2g3.
XXXIII, 2. Cum sacrosancta. Ja. 12020.
XXXIU, 5. Consuluisti. Ja. 14350.
XL VI, 3. Sicut dignum. Ja. 12 180.
XLVII, g. Ad aures. Ja. 13 163 und falsch: 14 132.
LVI, g. Filii nostri. Ja. 1402 und falsch: 14 173.
LXXXVII, I. Quoniam sicut ex multis. Ja. 13773.
Von den 236 Kapiteln sind 56 sicher Nach-Gratianischen Ursprungs, wozu
vielleicht noch 2 Dekretalen Innocenz II. kommen, das ^\^r-Gratianische Material

O. 37l
87 de leprosis ^'
^ J
de Icprosis coniuyatis 4,8 de coniugio leprosi
Q^ 52 J
qui filii sint lojjitimi et de dote post 4, 18 qui filii sint letfitinii
89 de natis ex libero uentre P. 63 diuortiiim restitiienda et a^ quem hec 4,21 de dote post diuortium re-
pertincat cognitio stituenda
95 de scripturis apocrifis P. 29
Von einer VerfjlcichunK der Titel der Brugensis habe ich abgesehen , da bei dieser von einer Beziehung zu unserer
Sammlung keine Rede sein kann.
i) 27, 7. 29, II. 12. 30, 5. 33, 6. 7. 8. 34, 2. 3. 4. 5. LXX. LXXI. LXXXI.
35, I. 2.36, I. 2. 44, 5, 45, 4. 51, I. 55, I, 57, 4. 5«, 3) Hier haben die bei»len letzten Stüeke der Dekre-
I. 61, I. 62, 4, 5. 63, I. 65, 2. 68, 3. 70, I. 71, I. 2. tale eine eigene Titelruhrik erhalten.
73i 4' 74.3- 4- 75. 2. 78, 5. 81, i. 84, 5. 85, 2. 3. 4) Hier ist dasselbe bezüglich des Schlusses der IV-
2) XVI. XXI. XXXIII. XXXV. XXXVI. LXIII. kretale der Fall.
:

Die Collectio Parisiensis II. 27

ist also über dreimal so stark. Das gesammte Material gruppirt sich folgender-
massen
Canones Apostolorum. C. Meldense 845. Felix 269 — 74.
45' 2 c. 14 47, I
t 27, I

Concilia orientalia. 22 43, I t 27, 3

C. Gangrense (Mitte d. IV. Jahrh ).


C. Suesson. 853. Julius 337-52.
/
c. 12 48, 3 t 26, 4
47. 4
C. Chalcedon. 451.
? 48,4 Gelasius 492 96. —
c, C. Nannet. 895. ? 41, I
9 44, I
c. 4 24, I ? 56' I
Concilia Africana.
C. Turon. 1163. ? 94' 5
C. Carthag. I. 348. ? 46, 2
c. I 50, 2
c. 8 18, un.
2 54' I Hormisda 514 — 23.
C. African. d. Dionysiana. — 56' II ? 23, I

c. 82 49, 5 6 26, 5 ? 80, 2


87
118
27, 2
I
7
8
26, 6
66,
Adeodatus 672 — 76
59, I
? 26, I

119 57' 3 Concilia Germanica. Coelestin.


121 44, 4
C. German. I. 742. Ja. t 384 falsch 88, I
49' 6
c. 2 11,2 Leo I.
64, I
Concilia Hispanica. C. Mogunt. 813. J a. 411 69, I

c. 14 25, I 411 10, 4


C. Eliberitan. 305. 412 95, I
C. Mogunt. 847.
c.
74 29, 9
c. 24 31, I Benedict. I.
? 73' 3
C. Mogunt. Ja. 1046 j 80, I
C. Toletan. IL 525. 851.
c. 8 30, 3 Gregor. I.
4 c. 49, 10
C. Mogunt. ?
Ja 1133 I' I
C. Toletan. IV. 633. 1161 38, I
66 68, I
c. 48, 2 1210 94, 4
69 48, I C. Tribur. 895.
1243 28, 2
74 48, 5 c. 25 73, I 1246 76, I

C. Toletan. 32 62, 2
? 1249 13, im.
? 3I' 2
5' 2 1262 57, 2
I
? 37'
8, I 1307 49, II
9, 2 ? 49' 13 1382 26, 2
? 84, 3
17' I 1629 3, I
C. Guarmat. ?
49' 8 1667 49, 14
93' I 78, I
1845 27, 5
86, I
1846 60, 2
Statuta eccl. antiqu.
C. ap. Confluent, ? 1912 29, 4
c. 50 47, 6 -
62, 3 -
1986 6, 2
Concilia Gall. 56,6
C. ap. Altheim 916. ?
C. Agathense 506. 17' 3 ? 84, 2
c« 54 49' 3 c. 27 49, 12 ? 89, I

55 II' I
Concilia Italica. Leo III.
? 83, I
Ja. 2536 52, 2
C. Aurelian. 538.
C. Roman. III.
Paschalis I.
c. 2 4, I
47' 2
Ja 2557 27, 4
C. Matisc. 581.
C. Roman, sub Greg. I. hab.
26, 7 Xicolaus I.
c. 8 44, 2
C. Roman. 826. Ja 2812 82, I
16 19, I

? 57' I 60, I Leo IX.


24, 2 Ja. 4269 52, 3
C. Paris. 615.
C. Lateran. 1139. Urban. IL
c. 4 44, 3
c. 29 12, un.
C. Cabilon. 813. Ja. 5759 53' 5
c. 26 62, I Paparum Decretales. Paschalis IL
? 94, 2 Pius 140 — 55. Ja. 6604 29, 2
C. Melden se 840. ? 10, I 6605 56, 7
c. 60 30, 2 Annit. 155 — 66. 6611 52, I
70 30, I Ja. t 57 10, 3 Innoc. IL
C. Beluacense 845. Fabianus 236 — 50. Ja. 7401 53' 2
c- 7 47' 5 46, I 8289 30, 4
28 Die CoUectio Parisiensis II.

Euj^en. III. Ja. 56 29. I Decret. — 27 27, 6


Ja. 9653 53. 4 57 56, 12 — 58 72. 2
9654 53. 3 91 56. 9 — 104 90, I

9655 80, 3 94 89, 2


Ordo Roman.
Hadriar . IV. 219 10, 5
? 5. I

Ja. 10444 56,2 228 29, 6


I
7.
10445 79» I 332 29, 8
9. I
10459 56, 3 33 83, 2
50 33. 5 Poenitent. Theodori.
Alex. III.
11248 Decretal. incertae. 37. 2
Ja. 34. I

II 660
72, I
56, 4 Hadrian. 94. 3 Gratian.
12020 33. 2 Urban. IG, 2
180 C. XIII. qu. 2. c. ult. I 5, 3
46, 3
253 14. I
Patres et SS. eccles. D. 96, c. 13 92 Anfang
22, 2 Hermas Pastor. 96, 14 92, I
54
93 32, I 84, I
Fontes iuris Romani.
632 42, 2 Pseudo-Chrj'sostom.
Interpret, ad. c. 2. Cod.Theod. 84, 4
13162 I, 2 91, I
Cod. lust. I § 5 (i, 17) 94, I
63 47. 9 Augustinus Auth. de epp. 49» 7
64 61, I in Psalm. 91, 2 lulian. epit. v . c. 23 50, I
773 87. I Sermo 356, 14. 49, l
7. I 47. 3
854 68, 2 Quaest. 84 sup. Exod. 15, 2. lust. Novell. 78. 3
65 33. 3 ? I
74. 78.
73 56, 8
Cassiodor. 39» 2
878 33. 4
91» 3 45. 3
93 65. I
Fulgentius 78, 2
99 75. I

13946 20, I
de fide 42, i
Capitular. Reg. Francor.
47 80, 4 Isidorus Vermer. 753, 2 85» I

64 53. 6 ad Ludifred. 6, i
I
3 77»
70 29. 7 ? 29, 10
9 45» I

78 56. 4 Anastasius hist. Ingelh.809 49. 4


79 54. 2 vita Zach. 19, 2 Hludovici 817 47. 8
82 22, I Aquisgran. 817, 6 17. 2
42, 3
14015 56. 13 ? Olonn. 825, 10 43.
-t
39. I
21 79. 2 In. Vern. hab. 884, 6 40, I
23 56, 10 Joh. Diaconus
Ansegis. I, 72 73. 2
vita Greg. IV, 32. 28, i
47 56, 12 II, 30 47. 7
88, 2 Hincmar. Rhemens.
55 Bened. Leuita Add. 3, 87 52, 4
66 Capitiüa c. 18 49, 2
29. 3 Lamberti constit. 6, 4
69 67, I 19 49, 9 Constit. Henrici I
53.
91 15. 4 Burchard.
Cap. incert.
107 29. 5 Decret. 19, 5 74> 2
21 17. 4 — 26 15, I
6» 3

Werfen wir die Frage auf, woher der Sammler sein Material entnommen habe,
so die Benutzung von Burchards Dekret und der Collectio Anselmo
ist

dedicata ausser Zweifel. Vielleicht ist ihm auch Ivo zur Hand gewesen ^ jeden-
falls auch römische Rechtsquellen. Paleae hat er in grösserem Umfange auf-
genommen, wobei es ja nicht entschieden werden kann, ob er sie schon im Dekrete
vorgefunden hat, oder ob sie erst nachher in dieses eingeschoben worden sind.
Bezüglich der Papstdekretalen ist zu behaupten, dass solche dem Sammler im Originale
vorgelegen haben. Dies erhellt zunächst aus dem Umstände, dass er die 15 oben
angeführten Dekretalen vollständig und in ihrem ursprünglichen Zusammenhange
giebt. Weiter aber auch daraus, dass bei einer Anzahl Ort, Tag und Monat an-
gegeben werden; leider nicht das Jahr.
Als Entstehungsort möchte ich Bologna annehmen. Denn es erscheint un-
wahrscheinlich, dass ausserhalb dieses Ortes ein so reiches und verschiedenartiges
Material zu benutzen gewesen wäre. Auch verräth die ganze Arbeit die bisher —
noch ungebräuchlich gewesene Titeleintheilung, die Verweisungen auf die in ihrer

1) Vgl. z. B. LXII, 3.
Die Collectio Parisien sis IL 29

Integrität mitgetheilten Dekretalen — eine solche literarische Gewandtheit, dass man


einen Bologneser Rechtslehrer als ihren Verfasser anzunehmen berechtigt ist.
Freilich kann diese Behauptung nur aufgestellt werden, wenn wir die Thein ersehe
Meinung, dass unsere Sammlung ein Excerpt der Compilatio I. sei, zurückweisen.
Aber dass dies zu geschehen habe, unterliegt nicht dem geringsten Bedenken, ja
die Theinersche Meinung kann geradezu als eine abentheuerliche bezeichnet werden.
Zunächst wäre nicht zu begreifen, wie jemand ein in fünf Büchern nach einem
immerhin noch rohen System geordnetes Material vollkommen ungeordnet unter
95 Titel unterbringen sollte. Weiter stimmen von diesen Titeln nur 27 mit denen
der Compilatio I. überein, während 24 in dieser gar nicht vorkommen und 44
anders lauten.
Das nach welchem der Auszug gemacht sein sollte, wäre ganz un-
Prinzip,
erfindlich. Denn warum nur gerade
die kleine Anzahl von capita der Parisiensis
der grossen Compilatio I. entnommen
ist, wäre nicht zu verstehen.

Und wie hätte unser Sammler die einzelnen Stücke der 15 in ihrem ursprüng-
lichen Zusammenhange gegebenen Dekretalen aus der Compilatio I. sich zusammen-
suchen sollen, da er die Aufeinanderfolge der dort zerstückelt vorkommenden capita
doch unmöglich erkennen konnte, und er, wie die Vergleichung mit der Canta-
brigiensis und der Parisiensis I. ergiebt, doch die richtige Aufeinanderfolge hat!
Auch kommen in unserer Sammlung Stücke vor, die theils in gar keiner
anderen Sammlung anzutreffen sind ^, theilweise sich jedenfalls nicht in der
Compilatio I. vorfinden^.
So steht es denn fest, dass unsere Sammlung eine selbständige Arbeit ist.

Findet zwischen ihr und der Collectio Cantabrigiensis irgend eine Beziehung
statt? dass eine Anzahl von Kapiteln sich gleichmässig in beiden vorfindet, ist ja
unzweifelhaft 3. Aber es sind das regelmässig Dekretalen, die als besonders wichtige
überall vorkommen, so dass irgend eine Benutzung der, wie wir meinen, einzigen
früheren Sammlung durch unseren Verfasser damit nicht zu erweisen steht.
Dagegen waltet unzweifelhaft ein Verwandtschaftsverhältniss zwischen der
Parisiensis IL und der Lipsiensis ob. Da wir aber die letztere für jünger halten,
so werden wir erst bei Erörterung dieser näher auf die Frage eingehen.
Wann ist unsere Sammlung entstanden?
Zunächst ist zu betonen, dass keine Dekretale eines nach Alexander EL
regierenden Papstes aufgenommen ist. Die entgegengesetzte Behauptung Theiners
ist einfach unrichtig.
So würde sich als Endtermin 1 1 8 1 oder kurz nachher ergeben. Aber die
Sammlung enthält auch keinen Canon des C. Lateranense III. Somit möchte ich
ihre Entstehung vor das Jahr 1 1 7 9 verlegen. Mit dieser Meinung stimmt auch,

i) XLV, 3. XL VI, I. 2. XLVII, 3. XLIX,


II, I. 2) X, sd. XXIX, jd. XXXIX, 2. LVI, 11 (steht in
LXXIII, 3. LXXVIII, I. 2. 3. 4. LXXXIV, 2.
7. 8. Comp. II). LXIV, i. LXXXIV, 3 (steht in Comp. II).
LXXXIX, I. XCI, I. 2. 3. XCII. XCIII, I. XCIV, I. XCIV, 2. 3. 5. XCV, I — bei LXXXIX, 2 steht in Pa.
2 die Inscr., die im OPQR Comp. I fehlt.
3) Vgl. die folgende Tabelle.
Pa. 2. Cc. Pa. 2. Cc. Pa. 2. Cc. Pa. 2, Cc.
I,2f =^ 59 XV,4i== 48 C XXIX if == 3oe XLII, 2 = 72
S XVI, I a —D g — f 18
h 92 B b —E h —s XLVI, 3 h i5d
X, 5a 49A XVII, 3 13 3 18 L, 2 39
b 49 Ba XX, la 9 7^ 64 a LIV, I 38
c — Bb b 71a b —b LXVII, I 6i
d — Bc c 13 XXXII, I a 52 a LXVIII, 2 46
e — Bd 70 b —b LXXIII, I 99
f 93 Ba d 7ib c —b LXXV, I 93 A
S — Bb e 71C d 80 a LXXX, 4 29
h 10 E XXI, I — d XXXIII, I a —b LXXXVII, I a 79 a
XV, 4d 94 B XXIX, I a 30 a b —c 85 A
e 48Aa b — a 2a 33 b 79bc
f 48Ab c 30 b b IIb c 85
S — Ba d —c c —c LXXXIX, 2 78
h — Bb e -d 3 68
30 Die Collectio Parisiensis II.

nach Laspeyres Mittheilung ^, Maassen überein, der die Sammlung untersucht,


aber die darüber versi)rocheue Veröffentlichung unterlassen hat.
Dabei machen freilich einige Dekretalen Schwierigkeiten.
XXXIII, 5 enthält die Dekretale Consuhiisli, welche Alexander III. an den
Bischof V. York gerichtet hat. Jaffe Nr. ihre Entstehungszeit
14350 versetzt
II 79 — 81 und giebt als Adressaten den Roger aber dieser von 11 54
an. 81 Da —
fungirt hat, so liegt kein Grund vor, die Dekretale in das Ende seiner Amtsthätig-
keit zu verlegen.
XXIX, 8 und LXXXIII,
beziehen sich beide auf denselben Thatbestand,
2
einen I^heprozess, der unter zwei Familien in Pavia, die Siderier und die Canes,
grosse Feindseligkeit hervorgerufen hatte.
In der einen Stelle [c. 14. X. (4, i) Ja. 14333] ordnet xVlexander III. an, dass
ein Mädchen, welche ihre Ehe wegen Zwanges angefochten hatte, während des
Prozesses in Sicherheit gebracht werde, damit sie allen Einwirkungen auf ihre
Freiheit entzogen sei. (2, 21) Ja. 14332] ist die Sache im
In der zweiten [c. i. X.
Appellationswege an den Papst gebracht worden. Jaffe setzt beide Stellen zwischen
II 79 — 81 und giebt als Adressaten der zweiten den Lanfrancus electus
Papiensis an. Dieser ist aber erst 1180 Bischof von Pavia geworden^. Dabei
ist zu bemerken, dass die zweite Stelle in unserer Anagniae IL Sammlung datirt ist
Id. Novemhr. Nun ist Alexander III. nach dem Lateranconcil 1179 vom Oktober
bis Anfang Dezember in Anagni gewesen, wo aber Lanfrancus noch nicht electus
war 3. Alexander hat sich aber auch im November 1175"^ und 11765 in Anagni
aufgehalten, so dass die Dekretale auch in diesen Jahren erlassen sein kann. Die
Stelle wird in unserer Sammlung auch nicht an den electus, sondern an den
episcopus Papiensis adressirt; ebenso in der Lipsiensis. Dagegen lesen einige
Handschriften der Compilatio I. und Gregor. IX. Papiensi electo. Aber weder 1180
noch 1 181 ist Alexander III. in Anagni gewesen und der Vorgänger des Lanfrancus,
Petrus Toscani, konnte nicht von Alexander III. als electus bezeichnet werden,
da er schon 1148 Bischof von Pavia geworden war und nach seiner Vertreibung
1 7 I nur wieder neu eingesetzt wurde. So wird denn wohl der electus zu streichen
sein, und damit wäre die Datirung Jaffes für diese und erst recht für die erste
Dekretale hinfällig, bei welcher übrigens allgemein der episcopus Papiensis als

Adressat angegeben wird.


Aber noch ein anderes sehr interessantes von uns an- Moment kommt für die
gegebene Entstehungszeit, gleichzeitig auch für die von uns behauptete Heimath der
Sammlung in Betracht. Dies ist ihre Beziehung zu Bernhard von Pavia ^\
Der genannte Autor hat verfasst eine Summa de matrimonio".
In dieser Schrift, die sich auch aus anderen Gründen als eine Jugendarbeit
charakterisirt^, citirt Bernhard mehrfach Stellen aus Burchard und Extravaganten.
Diese finden sich sämmtlich bis auf eine 9 in unserer Sammlung vor. Es sind
folgende
8^°. Alex. III. Vigoriensi ep. Inter cetera 22, 2. =
11. Alex. III. Bartholomaeo Exon. ep. Stent dignnm -^ 46, 3.
12. B. VIII. ex Concilio Toletano =
Burcli. VIII, 7 - 83, 2. B. VIII. c. Viduas =
Burch. Vni, 36 = 83, I.

27. B. VI. Si qua mutier = Burch. VI, 41 ^ 71, i.

1) Bernardi Papiensis, Favcntini ep. summa clecreta- (S. 296) =* 52, 2 Leo Relaium est auribus (S. 296K
;

lium (Ratisbonae i86o) p. 60. 52, 3. Nobis in eminenii (S. 295) :== 56, 2. Si quis epi-
2) L an pon, Gesch. (1. Rom. Kirche von Gregor VII. jf^/wj (S. 294). 49,5- In eos gut catholici (ib.). .\ci, 6.
bis Innoc. 111. Bonn
1^93. S. 543. Vgl. Siliulto, Dio Summa nwig. Rufini (Giessen it<92)
3) So Gambs Serics, während ihn Ugholli Italia S. XXXI.
Sacra i, 1092 schon 11 78 Bischof werden lasst. Ausg.ibe bei I.aspoyres a. a. O. 289 ff.
7)
4) Langen , a. a. O. 527. Vgl. Seh ul t e Gesch. i, 178.
8) ,

5) Ebendas. 532. 9) Burch. IX, 54, Laspeyres S. 292, Note 26, steht in
Auch solche ICxtravaganten des Rufius, die
6) keiner bisher bekannten Samndung.
Schulte in keiner .Sammlung nachweisiMi konnte, fin- 10) Diese Zahlen sind die der Anmerkungen von l.as-
den sich in der unserigen. l^oo A'os iHstitnia maiorum peyres.
1

Die Collectio Parisiensis II. 3

47. Hadrian. Eichrardo^ Salceburg. aep. Digmim est = 79, i. P. Salc. aep.
59. B. L.XVI. Nicolaus ad consulta Bulgaror. Si qua per adoptionciu = 82, t.

Bei Burchard steht die Stelle nicht.


61. Augustinus de fide pactionis et consensus. Ditohtis modis = 74, i. Aber die
Anfangsworte stimmen nicht.
63. B. XIX. = Burch. XIX, 5 =^ 74, 2.
Accepisti
64. Alex. III. Senonensi aep. Statt Romana = 74, 3.
69. Alex. III. Vigor. ep. Meininitntis nos = i, 2i.
72. Hadrian. P. Aquiliensi patriarchae et Mantuano ep. Qiioties frater noster
= 30, 4, wo die Stelle aber, -wie sonst überall, Innocenz II. zugeschrieben wird.
77. Benedict US Gradensi patriar. Lex diuinae constittttionis = 80, l.

78. Coelestinus Ecclesiae Florentinae. Vzdetur nohis 88, = i.

79. Hadrianus Paduano ep. Litteras qttas ^== 88, 2, hier aber Alex. III. zugeschrieben.
81. Eugen. III. Arditioni Rom. eccl. subdiacono et magistro Omnibono. Litteras
dilectionis = In allen ü])rigen Sammlungen lautet der Anfang Litteras henignitatis.
53, 3.
92. Alex. III. Curiensi ep. Ideo inter alias 39, 7. =
Euriensi ep. in den anderen
Sammlungen Gentitnensi oditr Jamiensi; auch fängt in den anderen Sammlungen die Dekretale an:
jVos inter alios.

Aus dieser Zusammenstellung Bernhard hatte bei Abfassung


ergiebt sich i)

seiner Schrift noch keine Sammlung vor sich. Er citirt stets das decretum oder
das capiä (62) oder das decretum extravagans (11) oder die extravagans (8).
2) Dagegen hatte er die einzelnen Dekretalen in der Gestalt vor sich, wie sie
nachher in unserer Sammlung sich darbietet. Denn nur diese liest (oben 81)
nur diese (92) Curiensi episcopo Ideo inter alios'^.
litteras dilectionis,
Nur 72 und 79 weichen m
Bezug auf Angabe des Verfassers ab.
Bernhard hat aber weiter, wohl in seiner Bologneser Zeit, eine Summa de electione
verfasst, und zwar vor 1179. Denn er kennt weder den canon licet, noch den in
cunctis3. Auch hier citirt er folgende Dekretalen, aber stets mit Angabe eines
Titels:
Infra extr. de electione. Si archiepiscopus
7. =
Pa. 2 X, 3 imd P. 31, 12.
Infra extr. tit. de electione. Niilhis in ecclcsia
8. X, i und P. 31, 10. =
14. Infra extr. tit. de capellis jnonachorwn. Ctim nos tibi iavi prideni 61, I. P. 16, 20. =
Hier lautet aber der Titel de monachis etc.
15. Infra extra tit. de constietzidine. Consuetudines =^ I, i und in keiner anderen Sammlung.
16. Infra extra tit. de offic. archidiac. Ut archidiacomis 5, I. P. 33, I. ^
24. Infra extra tit. de pneris qtti tonstirantur. Ad nostrani 68, 2. Auch in allen =
anderen Collect., aber nirgends sonst unter diesem Titel.
27. Infra extra tit. de offic. indicis delegati. In litte ris qnas 34, 5; IG, 5. =
29. Infra extr. tit. de electione. Sicut iiisttis IG, 4. P. 31, 3. =
30. Cap. extr. Alex, de ptieris qtii tonsurantttr. Ad nostram notieris 68, 2. In allen =
übrigen Collectiones unter anderem Titel.
42. Decret. extra tit. de officio indicis delegati. Me.ninimns = 34, 4; i, 2d.
49. In synodo Ranenae hahita. Ut singulae plehes 6, 4. = {Tit. de off. archipresbyteri)
P- 33. 9-
53. Infra extr. tit. de decimis. Ut mdltts abbas, ttbi ait Gelasius ^=^ 56, I. In allen übrigen
Collectiones und auch in der Com.p. I. Gregor zugeschrieben.
54. Decr. Alex. P. III. tit. de capellis laicomm. Qna?miis simtis = 62, 4; 29, ig; auch in
den übrigen Sammlungen.
Aus dem Mitgetheilten ergiebt sich:
Bernhard hatte bei Abfassung dieses Buches eine Dekretalensammlung vor
1.

sich, die, wie die Worte et infra andeuten, dem Decretum Gratiani angehängt war.
2. Alle von ihm citirten Stellen finden sich nur in unserer Sammlung vor.

3. Dass Bernhard aber diese in Händen hatte 4, erhellt aus dem Umstände
a) dass die Titel de capellis laicomm und de piieris qui tonsurantttr in keiner
sonstigen Sammlung vorkommen; b) dass allein in unserer Sammlung die Stelle
ut abbas dem Gelasius zugeschrieben wird.
Da dieSumma de electione aber vor 1179 geschrieben, in dieser aber unsere
Sammlung benutzt worden ist, so muss sie noch älter sein.

i) Richtiger: Eberhardo. 3) Vgl. Schulte, Gesch. i, 17g.


2) Bei Laspeyres 307 ff. 4) Vgl. auch Laspeyres a. a. O.
32 Die Collectio Parisiensis II. Tit. I.

Sollte aber vielleicht Bernhard der Verfasser unserer Sammlung sein? Schulte,
der diese indessen nicht kennt, hat solche Vermuthung ausgesprochen ^ Aber
freilich der von ihm angeführte Grund scheint mir nicht stichhaltig zu sein. Er
betont, dass Bernhard in der Vorrede zu seiner Summa sage, dass er decreiales et
extravagantia kompilirt habe, während er in der Vorrede zur Compilatio I. nur
sagt: e.viratiagantia de nctcri iiouoque iure sub li/iilis compilmii. Aber damit können
unmöglich zwei verschiedene Werke gemeint sein. Die Bezeichnung decrctales
extravagantes passt auf die Parisiensis durchaus nicht, da die Dekretalen nicht den
Hauptbestandtheil der Sammlung ausmachen. Und die Vorrede zur Compilatio f.
bezieht sich doch nur auf diese, die damit ganz richtig charakterisirt wird. Vielleicht
dürfte man sogar aus deren Worten den Gegenbeweis gegen Schultes Vermuthung
führen. Denn man könnte
sich wundern, dass Bernhard, wenn er eine ähn-
liche Arbeit schon gemacht, diese gänzlich mit Stillschweigen übergangen
früher
hätte. Aber möglich wäre die Autorschaft Bernhards trotz alledem, und man
könnte dafür anführen, dass die Sammlung in demjenigen Pariser Codex steht,
der ausserdem nur noch die beiden Summen Bernhards enthält, dass, so weit wir
sehen, ausser ihm Niemand die Sammlung kennt oder benutzt hat, dass sie in
Bologna entstanden zu sein scheint, dass sie auch die Stellen enthält, die in der
Siunma de matri7nonio noch als Extravaganten bezeichnet werden, dass Bernhard
den Burchard und die Anselmo dedicata kannte und auch im römischen Recht —
freilich noch nicht zu der Zeit, in welcher er die Summa de matrimonio verfasste —
wohl beschlagen war, dass er sich endlich in Rom aufgehalten hat und die päpst-
lichen registra zu benutzen im Stande war. Wie nahe konnte ihm da der Gedanke
liegen, für die Zwecke späterer Schriftstellerei eine Sammlung solcher Stücke zu
veranstalten, bei denen er die Schwierigkeiten, zu vergleichen, selbst empfunden
sie
hatte. Und wenn man erwägt, dass die Summa de electione wohl aus der Zeit
stammt, wo Bernhard in Bologna lehrte, dass es für die Hörer nothwendig war, die
Quellenstellen zur Hand zu haben, dass ja Bernhard auch für seine Compilatio L
die titilitas studentiiim als Zweck der Arbeit hingestellt hat, so wäre -die Abfassung
unserer Sammlung auch nur ein pädagogisches Hülfsmittel des für die Bedürfnisse
der Studenten besorgten Lehrers gewesen. welche der Glossator
Die W^orte,
Vincentius^ von einer späteren Zeit gesagt hat, auch für die früheren:
gelten
Qtioniam 7ion om?iia gesta RR.PP. in corpore canonum poterant impaginari et . . .

ideo magistri et professores iuris canonici diversorum RR.PP. decretales ad iitihtatem


scolarium sub titulis ordinarunt.
Indessen für mehr als eine ansprechende Vermuthung möchte ich die Meinung
nicht ausgeben.
Ich gebe nun im Folgenden eine genaue Analyse der Sammlung, der ich den
Namen beilege:

Collectio Parisiensis IL
I. De consuetudine.
1. Gregorius in registro libro. Consuetudincs qtcae —
remitiere, fol. I. Comp. I.

c. I (i, 3) = c. I. X (i, 4). (ep. Gregorii I. ad Felicem ep. Hassan.) Ja. 1144.
Item Alex. R. epo.3 fol. i.
2.
Meminimtis
a) —
rescrndere. fol. I. Cc. loA. Pa. i, 56. O. XXI, 3. P. XVI, 3. Q.
XVI, 3. L, 8. R. XXVI, 4. LVIII, 9. Comp. I. c. 6 (4, 6) c. 3. (4, 6). Noch einmal = X
O. VI, 9. Q. L, 8. P. LIX, 19. R. LVIII, 9.
b) De monachis autetn —
assignata. Cc. 10 B.C. Pa. i, 57a. O. XXXIX, i. P. XXIII,
21. Q. XXV, 17. R. XXXV, 17. Br. XVIII, i. Comp. L c. 14 (3, 5) c. 12. (3, 5). = X
Preterea
c) illi qtii ep.— censuales
is^norante efficerc. Pa. I, 57b. 71. O. XXX VIII, Q.

P. VI, I. Q. VI, R. XVlil,


I. Br. XVIII, I. Comp. i. I. c. 8 (3. 34) -^ c. 8. (3, X 30).
d) C{V)eterti/n cum aliquam causam — observanduni (^muss heissen: procedendum), fol. iv.

i) Geschichte i, 179. Lipsionsi. Lipsiae 1836 p. 5.


2) Bei Richter, de incdita dccretalium collectione 3) Wigorn. ep. (11O3— 79) Ja. 13162.

Die Collectio Parisiensis II. Tit. 11. X. ;^^

Cc. 45a. Pa. I, 58a. O. X, 8. P. XLVII, 9, wiederholt 24. Q. XLII, 6. R. L, 7. Comp. I.

c. 9. (2, 20) =
(2, 28).
c. 9. X
Sz aute/n h's infra certitm tempics
e) —
cxpirare. Cc. 45b. Pa. i, 58 a. O. VII, 14. P.
XXXV, 14. Q. XXXIII, 14. R. XLII, 15. Comp. I. c. 12 (i, 21).
f ) Super eo ticro quod a nobis Uta solicitiido siipersedeatur. —
g) Si atitem dhiersa pars inhibentitr. Cc. loD., —
45 c. Pa. i, 59 1^- C). X, 9. P. XLVII,
10. O. XXXIII, 14. XLII, 8. R. LI, 9. Br. XLVII, 10. Comp. I. c. 10 (2, 20) c. 10. = X
(2, 28).
h) De appellatiombiis tiero — innmgenda, bis: compellas. Cc. 8B. Pa. i, 60. O. X, 10.
P. XLVII, II. Q. XLII, 9. R. LI, 10. Br. XLVII, 10. Comp. L c. 11 (2, 20) = c. 11. X
(2, 28).
i) Dann neuer Canon: Si aliqiiis parrochianoruvi. Cc. 92 B. Pa. i, 61. O. XII, i. P. LX, i.

Q. LI, I. R. LIX, I. Br. LIII, 13. Comp. I. c. 6 (4, 20).


k) Cetertun si abbatcm —
iiidicandtim. Pa. i, 62, 93. O. XXIX, 3. P. XXIX, 3. Q.
XVII, 2. R. XXVII, 2. Comp. I. c. 2 (i, 3), wiederholt c. 3 (3, 20) c. 3. (3, 24). = X
1) Vertim cttm aliciii ecclesiae —
deheat. In den Coli. citt. verbimden mit dem vorhergehenden,
c. 4. X (4, 5).
m) Scripta uero aiitentica — habere. Pa. I, 64. O. VIII, 5. P. XLIII, 7. {P. Cr. Super
eo quod.) Q. XXXIX, 4. [P. C. : Quae iussi?fius.) R. XLVIII, 4. [P. C. : Meminimus^ Comp. I.

c. 2 (2, 15) \P. C: Super eo quod) = c. 2. X (2, 22).

IL De prioribus et posterioribus synodis. fol. 2.


I. Pro conimunione catholica bona synodus ttereque christiana semel acta
fide et ueritate et
milla nee potest nee debet jtouae synodi iteratione conuelli.
III.De nouis statutis. fol. 2.
Gregorius Fortunato ep. Neapolit. et infra. Cognosce?ites Qic. Res qtiae
I. sustinere. —
Ja. 1629. P. XLIX, I. Comp. I. c. 2 (i, i) c. 2. X (i, 2). =
IV. De his qui ex concubinis filios habent. fol. 2v.
I. Item ex C. Aurel. De his qui ex concubinis ordinentur. c. 2. C. Aurel. III. 538. —
(^Bruns II, 191.) Burch. II, 19. Ivo Decr. VI, 20. P. XLIX, 2. Comp. I. c. i (i, 13).
V. De offitio archidiaconi. 2v.
fol.

1. Exlibroromaniordinis. Ut archidiaconus — corrigat. Caput incert. P. XXXIII, i.


Comp. I. c. 2= X 23).
(i, 15) c. I. (i,
2. Item exConc. Toll. Offitium uero archidiaconi — debeat. Caput incert. P. XXXIII, 2.
Comp. L 3 c. 15) = (i,X 23). c. 2. (i,

VI. De offitio archipresbiteri. fol. 2v.


1. Ex C. Tollet. Ut archipresbiteri sciant — iniunxerit. f. 3. Ep. Isidori ad Ludifredum
(cf. Dist. 25. c. i). P. XXXIII, 6. Comp. L c. i (i, 16) = c. i. X (i, 24).
2. Item Leo III. Ministerium archipresbiteri eo peragat. Ja. } 1986 ex additam. ad —
Burch. decr. in cod. Luc. Mansi X, 444. Gregorii M. Opp. ed. Gallicciolli IX, 74. P. XXXIII, 7.
(Leo III.) Comp. I. c. 2 (i, 16) c. 2. (i, 24). = X
3. Item. Offitium archipresbiteri fiant. —
Caput incert. P. XXXIII, 8. Comp. I. c. 3.
(l, 16) = c. 3. X (i, 24).
4. Item ex synodo Rauennae habita tempore lohannis PP. XXII (sic!)^ et Lam-
berti imperatoris. Ut singulae plebes prestmient. Entnommen aus dem vom Kaiser Lam- —
bert nach der Synode von Ravenna 868 (lohann. IX.) erlassenen Dekrete. P. XXXIII, 9. Comp. I.
c. 5 (4) (i, 16) = c. 4. X. (i, 24).

VII. De offitio primicerii. fol. 3V.


I. Ex libro romani ordinis. Ut primicerius — instruendi, Caput incert. P. XXXIII,
10. Comp. I. c, un. (i, 17) == c. un. X. (i, 25).

VIII. De offitio Sacristae. fol. 3V.


l. Ex C. Tollet. Ut sciat — pertinejit sitce. (Die Schlussworte fehlen). Caput incert.
P. XXXIII, II. Comp. I. c. un. (i, 18) = c. im. X (i, 26); überall vollständig.
IX. De offitio custodis. fol. 4.
1. Ex libro Romani ordinis. Custos ecclesiae — sibi. Caput incert. P. XXXIII, 12.
Comp. I. c. I (i, 19) =
c. I. X (i, 27).
2. Item ex C. Tollet. Custos uero — illos. Caput incert. P. XXXIII, 13. Comp. I.
c. 3 (2) (i, 19) = c. 2. X (i, 27).
X. De electione. fol. 4V.
i. Pius pp. Nulhcs in ecclesia —
expellatur. Caput incert. P. XXXI, 10. Comp. I. c. i
(i, 4) =
c. I. X(i, 6).

2. Item Urbanus. Si quis presbiter uae soli. P. XXXI, 11. Comp. I. c. 3 (i, 4). —
3. ItemAnnitius. Si archicpiscopus ohierit ordinandorum. Ep. Pseudoisid. bei Hin- —
schius Nr. I. p. 120. Ja. j 57. P. XXXI, 12. Comp. I. c. 9 (5) (i, 4) c. 6. X (i, 11). =
1) in P. : XII.
Friedber^, Die Canones- Sammlungeu. -,
34 l^ie Collectio Parisiensis IL Tit. XL XV.

4. Item Leo Medio Thcssalonic. Sicjit nisttts prcsnmi. Ep. I. — ed. Baller. c. 6.

Ja. 411. P. XXXI, 13. Comp. L c. 13 (9") (i, 4).


5. Alex. III. Lexouiensi ep. Inlittcrisqtiasnohistiiadcstinaiiit. (1161 — 81.) Ja. 142 19.
(Bartolomaeo Exon. ep.)
a) Co. 49 A. Pa. I, Ii8a. O. VII, 16. P. XXXV, 16 (ohne Inscr.). Q. XXXIII, 16
(Brix. ep.) R. XLII, 17. Br. XXXIV, i. Exon. Comp. I. c. 14 (i, 21) = c. 9. X (i, 29)
(^Brix. ep.)
b) Super alia qriestionc — rcstitucndiis. Cc. 49 Ba. Pa. i, Ii8b, O. XXII, 5. P. XXXIX,
10 (Meldeusi). Q. XXXVI, 5 (Brix. ep.). R. XLIV, 6 (Exon.). Br. XXXI, 3. Comp. I. c.
5
(2, 9) = c. 5. X (2, 13).
c) Itetn cttm qiiis dielt — existerc. Cc. 49 Bb. Pa. I, Ii8c. O. XXII, 6. P. XXXIX,
II. Q. XXXVI, 6. R. XLV, 7. Br. XXXI, 3. Comp. L c. 6 (2, 9) c. 6. = X (2, 13).
d) Ad hec cnni nliqiiis — stare. Cc. 49 Bc. Pa. i, 119. O. VII, 19. P. XXXV, 19.
Q. XXXIII, 1 9. R. XLII, 20. Br. XLVII, 8.
q) Preterea licet — rectpere. Cc. 49Bd. Pa. i, 120. O. XXV, 5. P. XIX, 5. Q. XX, 5.
R. XXX, 5. Br. XIV, 5. Comp. L c. 6 (i, 8).
f) De his sane qtci parochiales — imitentnr. Cc. 93 Ba. Pa. i, 92. I2i. O. XXIX, 2.
P. XIX, 8. Q. XX, 8. R. XXX, 8. Br. XIV, 5. Comp. I. c. 3 (3, 35) = c. 4. X (3, 48).

g) Super illam uero questionem — aboletur. Cc. 93, Bb. Pa. i, 122. O. IX, 2. P.
LXV, 2 {P. C.\ In Litteris). Q. LV, 2. R. LXIV, 2. Br. LH, 2. Comp. I. c. 2 (4, 22) = c. 4.
X (4, 21).
h) Item si qiiis rci litigiosae — diffinire. fol. 5 V. Dat. Veste III. Nonas Marcii. Bei Ja.
falsch 13921. Cc. loE. Pa. 1, 123. O.XLIII, 10. P. LI, 2. Q. XLIII, 2. R. LH, 2. Br. XXXVI, 7.
Comp. I. c. I (2, 21) = c. I. X (2, 30).
XL De iienatoribus. fol. 5V.
1. Ex. C. Aurelian. Cap. III. Preshitertun aut diaco7ium — suspendatur. c. 55.
C. Agath. (516). P. XXVII, I. Comp. I. c. i (5, 22) = c. i. X (5, 24). Vgl. Dist. 34. c. 2
und dort citt.
2. Item otnnibtis seritis dei tienationes — intcrdicimiis. Conc. German. I. c. 2 (742). P.
XXVII, 2. Comp. I. c. 2 (5, 22) = c. 2. X (5, 24). Vgl. Dist. 34. c. 3 und dort citt.
XII. De sagittariis. fol. 5.
i. Innocent. IL Artem illam — haheimis. C. Lateran. IL (1139 c. 29). P. XXVII, 4.
Comp. I. c. un. (5, 19) = c. un. X (5, 15).
XIII. De clerico percussore. fol. 5v.
I. Gregorius Andreae Tarentino. Preterea qtioniam — ahstinere. Gregor. I. Ja. 1249.
P. XXVII, 5. Comp. L c. 2 (5, 21) = c. 2. X (5, 25).
XIV\ De falsariis. foL 6.
I. Alex. III. Willo. Norwic.
a) Personas ecclesiarimi recipiantiir. (11 60 —
74.) Ja. 12253. -P^* ^' 93* ^* ^' — 5- ^'
XLVII, 4. Q. XLII, 3 (Benicensi). R. LI, 4 (Winorwicensi). Br. XLV, 6. Comp. I. c. 4 (2, 20)
= c. 4. X (2, 28).
b) Ad hec de sacerdote illo — ma^idat^ijn. Ja. 14146. 12253. Pa. I, 184. O. XXVI, 3.
P. XI, 3. Q. XI, 3. R. XXI, 5. Br. XXXVI, 10. Comp. I. c. 3 (5, 16).
XV. De his qui casu occidunt. fol. 6v.
1. Ex penitent. romano. Interfecisti furcm — agat. Burch. XIX, 26 ed. "VVassersch-
leben. Comp. I. c. 4 (5, 10)
P. VIII, 9. c. 2. (5, 12). = X
2. Item Aug. super exod. Si perfodiens fur. Ouaest. 84. Ivo Decr. X, 53. —
P. VIII, 10 (Eugenius super Exod.) Comp. I. c. 5 (5, 10) c, 3. X (5, 12). =
3. Item ex C. Aurelian. Qui sine odii agat. Die letzten "Worte von C. XIII. cju. 2. —
c. ult. Bei Burch. XI, 60. Comp. I. c. 3 (5, 10).
4. Alex. III. Salernitano archiep. Licet p?-eter solitum seculo. fol. 7. (li59 *^i-^ — —
Ja. 14091.
a) Bis iudicatiim. Pa. i, 21. O. VI, 8. P. LIX, 5. Q. L, 5. R. LVIII, 6. Br. LH, 5.
Comp. L c. 3 (4, 4) =- c. 3. X (4, 4).
b) Verum post consenswn — sectilo. Pa. i, 21. O. V, i. P. LVIII, 1. Q. XLIX, i.

R. LVII, I. Comp. L c. 2 (3, 28) = X c. 2. (3, 32).


c) Utrtun antem filii — haheat. Pa. I, 22. O. XXXII, i. 1*. LXII, I. Q. LUX, 1.

R. LXI, I. Comp. I. c. i (4, 11) = X c. i. (4, 11).


Das Ganze als ein caput Cc. 94 A.
Si uero uir
d) — patrocinari. Cc. 94 B. Pa. i, 22. O. XXXII, 2. P. LXII, 2.

Q. LIII, 2. R. LXI, 2. Br. XLIX, 10. Comp. I. c. 2 (4, 1) = c. 2. X (4, 1 1).


e) De cetera laicos — remouendi. Bis admitti: Cc. 48 Aa. Pa. l, 23. O. VllI, 8.
P. XLIII, 9. Q. XXXIX, 6. R. XLVIII, 6. Comp. I. c. 14 (2, 3) = c. 14. X (2. 20).
f) Et si clerici — contercre. Pa. 24. O. XXVI, 1, 4. P. XI, 4. Q. XI, 4. R. XXI, 8.
Br. XLIV, 9. Comp. L c. 6 = X
(2, i) c. 4. (2, i).
Von De cetera laicos — contercre auch Cc. 48 Ab.
Die Collectio Parisiensis II. Tit. XVL— XXIII. 35

g) Porro si clcrictis — siihsecuta. Cc. 48 Ba. Pa. I, 25. O. XXVI, 5. P. XI, 5. Q. XI, 5.
R. XXI, 9. Er. XII, 5. XLIV, 9. Comp. I. c. i (5, i 2) = c. i. X (5, 14).
h) In catisis iiero ecclesiasticis — düptitari. Cc. 48 Bb. Pa. I, 26. O. VIII, 9. P. XLIII,
10. O. XXXIX, 7. R. XLVIII, 7. Comp. I. c. 15 (2, 13) = c. 15. X (2, 20).
i) De quarta uero — admittü. Cc. 48 C. Pa. I, 27. O. XXVIII, I. P. XLVI, l.

Q. XLI, R. L, I. Br. XVII, 3.


I. Comp. I. c. 6 (2, 18) = c. 4. X (2, 26).
XVI. De corpore iiitiatis. fol. 8v.
I . De presbitero Campaiiiae
atctefn exüitissct. —
(Ohne Inscr., weil noch zu vorhergehendem Canon gehörig.)
a) Cc. 48 D. Pa. i, 28. O. XXVI, 6. P. XI, 6. O. XI, 6. R. XXI, 10. Br. XII, 6.
Comp. I. c. 2 (i, 12) = c. I. X (i, 20).
alium
b) Preshiterufn aiitein incttrrit. Cc. 48 E. Pa. i, — 29. O. XXVI, 7. P. XI, 7.
Q. XI, R. XXI, II. Comp. I. c. 8 (5, 10)
7. c. 7. (5, 12). = X
XVII. De seruis non ordinandis. fol. 8v.
1. Ex C. Tollet. Instütiendi sunt Francornm. Caput — incert. P. XXI, 8. Comp. I.
c. I (i, 10) = c. I. X (i, 18). — Reg. I, 415. Biirch. II, 28. Ivo Decr. VI, 129.
2. Item ex eodem. De seruoriini — potest. fol. 9. c. 6. Capit. Aquisgran. 817. O. L,
56. P. XXI, 9. Comp. I. c. 2 (i, 10) = c. 2. X (i, 18). — Reg. I, 408. Burch, II, 31. Ivo
Decr. VI, 132. Dist. LIV, 6.
3. Item ex C. ap. Altheum. Ntillus clerinis — diicet. fol. 9. (916.) P. XXI, 10.
Comp. I. c.
3 (i, 10) = c. 4. X (i, 18). — Burch. II, Ivo Decr. VI, 202.
234.
4. Item Alex. III. Turonensi arch. Constcliiit nos presumas. f. 9V. — (1159 — 81.)
Ja. 141 21. Cc. 13. Pa. I, 132. O. XXVI, 19. Q. XIX, 4. R. XXXIII, 7. Br. XI, 13.
Comp. I. c. 5 (i, 10) = c. 5. X (i, 18).
XVIII. De obligatis ad ratiocinia.
I. Ex concil. Carthag. Magnus — sententia. 9 fol. V. c. 8. C. Carthag. I. (348) bei Bruns
I, 114. Comp. I. c. un. (i, 11) = c. un. X (i, — Burch.
19). II, 36. Ivo Decr. VI, 127. Dist.
LIV, c. 3.
XIX. De seruis paganorum uel iudeorum.
1. Ex Conc. Vaticensi. Presenti concüio — tenere. fol. 9V. c. 16. C. Matiscon. (581.)
P. LV, 8. Comp. I. c. I (5, 5) = c. I. X (5, 6). — Burch. IV, 88. Ivo Decr. I, 282. Grat. D.
54. c. 18. Palea.
2. Item ex gestis Rom. pontif. Tempore Zachariae —
absohnt. fol. 10. Anastasii
Hist. de uita rom. pontif. Vita S. Zachariae (ed. Migne). Nr. 222. P. LV, 9. Comp. I. c. 2
(5' 5).
_
XX. De tempore ordinationis. fol. lo.
I. Alex. III. Hetene ep. (1159 81.) — Ja. 13946. (Hereford. ep.)
a) Sliper eo quod quesituni ueiiiunt. — Cc. 9. Pa. i, 42 a. O. XXI, 2. P. XVI, 2.
Q. XVI,R. XXVI, 3. Br. XIX, 18. Comp. I. c. 9 (3, 27)
2. c. 9. (3. 31). = X
b) Sane steper hoc quod moris ordinandi. Ja. 13948 (falsch). Cc. 71a. Pa. i, 42b. —
O. XXVI, 24. P. XVIII, 2. Q. XIX, 2. R. XXIX, 2. Br. XI, 2. Comp. I. c. 2 (i, 6) =
c. 2. X (i, 11).
c) De eo quod quesiuisti an liceat extra ieninia — ordinäre, fol. 10. Ja. 13945. ^^- ^3- 70«
Pa. I, 42c. O. XXVI, 25. P. XVIII, 3. Q. XIX, 3. R. XXIX, 3. Comp. L c. 3. (i, 6) =
c. 3. X (i, 11).
d) Preterea titrum laicus — per mittat. Ja. 13946. Cc. 71b. Pa. I, 30. O. V, 4. P. LVIII, 4.
Q. XLIX, 4. R. LVII, 5. LH, Comp.
Br. 4. I. c. i (3, = c.i. X 32).
28) (3,
Ad hoc ctivi
e) fol. ii. Ja. contingat — standi. 13949. C^- 1^^' ^- HI' ^- I** -^L» l'
O. XXXVII, I. R. XLVI, i. Br. XLIV, 8. Comp. I. c. i10) =
(2, X c. i. (2, 14).
XXI. De clericis non continentibus.
I. Sane de clericis inferiorum ordinum tcxorem. Ohne Inscr., da zur vorhergehenden —
Dekretale gehörig. Ja. 13946. Cc. 71 d. O. XVIII, 5. P. LIXIV, 4. Q. LIV, 4. R. LXIII, 4.
{P. C. Super eo qiiod quesitum est.) Br. XIII, 4. Comp. I. c. 3 (3, 3)
: c. 2. (3, 3). = X
XXII. De filiis presbiterorum. fol. 11.
1. Alex. III. G. Line, archiep. Ad prescjttiam nostrain — amoiieas. Ja. 13982. Cc. 16.
O. XIX, 3. {P. C.\ Ex insimiatiojie.) Q. XXIII, 3. R. XXXIIT, 3. Br. XXXVI, i. Comp. I.
c. 2 (i, 9) = c. 2. X (i, 17).
2. Idem Wigorn. ep. Inter cetera sollicitjidinis spoliare. (1163 74.) Ja. 12254. — —
a) Bis nuncupandum. Pa. i, 65. O. XVIII, 6. P. LXIV, 5. O. LIV, 5. R. LXIII, 5
(Vigihi.). Comp. I. c. 4 (3, 3).
b) Praesentium tibi aitctoritate — amouere. Pa. I, 66. O. XIX, 4. O. XXIII, 4.
R. XXXIII, 4.
3 (i, 9) c. 3Comp.
(i, 17). I. c. = X
c") De saccrdotibus publice spoliare. Pa. i, 67. — O. XVIII, 7. P. XLIV, 6. O. LIV, 6.
R. LXIII, 6. Comp. L c. 6 (3, 2).
XXIII. De non ordinato ministrante. fol. 12.
36 Die Collectio Parisiensis II. Tit. XXIV.— XXIX.

I. Ormisda papa. Si qiiis baptizaitcrit — onJinctiir. Caput incertum. P. XXXII, 6.


Comp. I. c. I (5, 24) = c. I. X (5, 28).
XXIV. De cohabitatione mulierum et clcricorum. fol. 12.
1. Ex C. Nannet. Inhihemüim — sedere. c. 4 (895). P. LXIV, 16. Comp. I. c. i (3, 2)
= i.X(3. 2).
c.

2. Item ex decret. Eugenii P. Si quispiani sacerdotiun etc. tit infra in tractatu


ordinandoKJcm. f. I2v. C. Roman. (826). Comp. I. c. 3 (3, 2) = c. 2. X (3, 2). D. 81. c. 22.
XXV. Denegotiis secularibus. fol. i2v.
I. Ex Co. Magotiensi. Multa sunt negotia sendaria secularibus. c. 14 (813). —
P. XXVII, 3. Comp. I. c. I (3, 37) c. I. (3, 50). =
Burch. VIII, 90. Ivo Decr. VIII, 108. X
XXVI. De symoniacis. fol. I2v.
1. Adeodatus Papa. Si dominus et maxister exorandus. Cap. incert. Q. I, 10. —
P. I, II. (Pascalis P. IL) R. XIII, 11. Comp. I. c. 3 (5, 2) c. 3. (5, 3). = X
2. Idem. Accusattun synoniacuni —
addiscere. fol. 13. Gregor.I. Ja. 1382. P. 1, 13. Comp. I.
c. 4 (5, 2) = c. 4. X (5, 3). C. II. qu. 5. c. II.
3. Idem. Quotiens contra ccclesiasticam disciplinam — addisccremus. fol. 13! Ebendas.
P. I, 14. Comp. I. c. 5 (5, 2) =
c. 5. X (5, 3).

4. Item decretis lulii PP. Sictit symoniaca pcstis — ??n(lctauit. Cap. incert. P. I, 15.
Comp. I. c. 6 (5, 2): Lucius = c. 6. X (5, 3).
5. Item Alexander. Non — satis ittiliter auo^ct. fol. 13. c. 6. c. Turon. (11 63.) Pa. i,

86. 87. O. II, 10. P. I, 9. Q. I, Br. iv,


8. Comp. L
R. XIII, 7 9. 4. c. (5, 2) =
c. 8. (5, 3). X
6. Idem. Quia in qtiibusdain episcopatibtis — plectatur. 13V. fol. c. 15. ib. Pa. I, 88. 139.

0. II, I. P. R. XIV, I. Br. IV, 21. Comp. L c. 2 (5, 3)


II, I. O. II, I. c. 2. (5, 4). = X
7. Gregorius generali synodo presidens. In ordinando episcopo prohibemus. fol. 1 3 V. —
C. Rom. sub Gregorio habit. P. I, 16. Comp. I. c. i (5, 2) c. i. (5, 3). = X
XXVII. De accusatoribus.
1. Felix papa episcopis per Galliam. Si quis episcoptis deferattir. fol. 13V. —
Pseudo-Felix I. ep. IL Nr. IX. (Hinschius p. 201.) P. XLII, i. Comp. I. c. 8 (5, i) c. 2. = X
(5, i). Burch. I, 174. Ivo Decr. V, 292.
2. Item ex. C. Affricano cap. LIV. De Quodtcult deo — potuisset. fol. 14. C. 87.
C. Afric. ap. Dionys. P. XLII, 2. Comp. Lei (2, i) c. i. = X (2, i). Burch. I, 181. Ivo
Decr. V, 297.
3. Item Felix. Si legitimi non f7icri7it — accusatus. fol. 14. Pseudo-Felix IL ep. I.

c. 18. (Hinschius p. 488.) Ja. 2307. P. XLII, 3. Comp. I. c. i (5, i) = c. i. X (5, i). Burch.
1, 169. Ivo Decr. V, 279.
4. Item Pascalis. Nulli episcoporuin separare. — Caput incertum. Ja. 2557. P. XLII, 4.
Comp. L c. 3 (5, i) = c. 5. X (5, i). Vgl. C. IIL qu. 5. c. 14.
5. Item Gregorius Antemio subdiacono. Cum fort ius — castigaret. et infra. Quia
ergo — deportari. fol, 14. Ja. 1845. P. XLII, 5. Comp. I. c. 2 (5, i) = c. I X (5, 2).
Burch. II, 201.
6. Ex 1. XVIIII Broc. Acctisasti aliquem debes. Burch. XIX, 27 — (ed. Wasserschieben).
P. XLII, 6 (Maculasti ahquem). Comp. I. c. 9 (5, i) c. 8. (5, i). = X
7. Item Alex. III. Licet preter etc. et infra. De cetero usque de adulteriis. fol. 14 v.

Siehe oben XV, 4e. Comp. I. c. 10 (5, i).


XXVIII. De colludio. fol. 14 v.
Gregorius, Crimina semel attdita
1. gratiam. Joh. Diacon. vita Gregorii I. IV, 32. —
P. XLIII, 4. Comp. L c. 2 (5, 18) c. 2. (5, 22). = X
2. Idem uniuersis episcopis de Corinthis. Scripta fraternitatis constiterit. —
Ep, Gregorii L Ja, 1243. P. XLIII, 5. Comp. L c. i (5, 18) c. i. X (5, 22). =
XXIX. De testibus. fol. 14V.
I. Alex. Winton. ep.
(1159 81.) Ja. 14156, Cc. 30. —
a) Qtiamuis simus —
commissa. Cc. 30a. Pa. i, 45. O. VII, 8. P. XXXV, 8 zum Theil
auch XLV, 3. Q. XXXIII, 8. [Canton. ep.) R. XLII, 8. Comp. L c. 7 (l, 21) c. 6. (i, 29). = X
b) Si uero duobus potest. fol. 15. —
In den Coli. citt. 1. c.
c) Porro si aliquis crimen —
puniri. Cc. 30b. O. VIII, 6. P. XLIII, 8. {P. C: Quae
iussimtcs.) Q. XXXIX, 5. R. XLVIII, 5. {P. C: Quamuis simus.) Comp. I. c 13 (2, 13) mit
dem Zusätze: quemlibct autcm ad tcstimoniuni perhibendum ueritati Romana ecclesia minimc
[cogere) consueuit. In Cc. ist hier ein anderer Zusatz, vgl. 30 b.
d) Super eo uero —
disponat. Cc. 30c. Pa, l, 48. O. X, 31. P. XLVII, 34. Q. XLII, 31.
R. LI, 31. Comp. I. c. 34 (2, 20). Bei Ja. falsch Nr. 141 52.
e) Ceterum si aliquis —
debet. Cc. 30 d. Pa. I, 49. O. VII, 9. P. XXXA', 9. Q. XXXIII, 9.
R. XLII, 9. Comp. L c. 3 (i, 2) = c 3. X (i, 3).
Darauf oben aus Comp. I. c, 13 (2, 13) angeführte Satz
folgt erst der (fol. 15^.).
f) Sententia uero a dchgato —
facultatcm. Cc. 306. Pa. I, 50. (X AH, 10. J*. XXXV, 10.
O. XXXIII, R. XLII, 10. Comp. L
10. c. 8 (i, 21).
g) Illud autcm preter mit tendum — irritanda. Ja. 14 154 falsch. Cc. 30 f. l*a. I, 47.
Die Collectio Parisiensis IL Tit. XXX. — XXXII. 37

O. XV, 6. P. LH, 5. {P. C: Quannds.) O. XLIV, 4. R. LIII, 4 (wie in P.). Comp. I. c. 10


(3, 33) = c. 8. X (3, 38).
h) Ad hec si persona — condempnandus. Cc. 30 O. XXXIX, Q. XXII,
fol. t6. g. 2. i.

R. XXXII, I. Br. XIII, 15. Comp. 4 20) = I. X c. (l, c. 3. (i, 28).


In der Comp. I. c. i (2, 14): — consueuit =
Qiic7nlihct X c. 6. (i, 29).
2. Item Pascalis papa. In omni ncgotio — nernni
fol. 16. Paschal. AVidoni est. II.
archiep. Viennens. (1099 — 1 1 18.) Ja. 6604. P. XLIII, 16. Comp. I. c. 5 (2, 13) = c. 4. X (2, 20).
3. Item Alex. III. seruus seruorum Dei iienerabili fratri Panormitano Placen-
tino ep. s. et a. b. Fraternität is tuac litteris nos considuisti utru?n noiii testes iuramentis. —
Nicht vollständig, (i 159— 81.) Ja. 14066. Cc. 18. Pa. i, 128. O. VIII, 12. P. XLIII, 12.
Q. XXXIX, 9. R. XL VIII, 9. Br. XL, 5. Comp. I. c. 17 (2, 13, P. C: tct auteni 7iec nostrae dif-
ßnitio7iis) = c. 17. X (2, 20).
4. Item Gregorius Sabino defensori Sardiniae. fol. i6v. Qtioniam nobis aliqiia —
7icra sunt. Gregor. I. Ja. 1241. P. XLIV, 2. Comp. I, c. 4 (2, 13) = c. 3. X (2, 20).
5. Item Alex, III. Terraconensi ep.
a) Sig7i/ficasti nohis qtiod qziidam — eoniniisisse. (1159 — 81.) Ja. 14107. O. V, 14
(Cretensi). P. LIX, 26 (Terragun.). Q. L, 13 (Terniens.). R. LVIII, 14 (Tarrato). Comp. I. c.
4
(4, 20) = c. 3. X. (4, 19).
Super eo iiero qtiod quesiuisti
b) admitti. O. VIII, 4. P. XLIII, — 6. Q. XXXIX, 3.
R. XLVIII, 3. Comp. L c. 12 (2, 13I c. 13. (2, 20). = X
6. Idem Exon. et Sim. abbati S. Albini. fol. 17. Ja. 14228 ist aber identisch mit 13930.
Robert Jis debet nobis iittimatiit —
postponatis. Gilb. Foliot ed. Giles 2, 84. O. VIII, 13. P.
XLIII, 13. O. XXXIX, 10. R. XLVIII, 10. Br. XL, 12. Comp. L c. 18 (2, 13) c. 18. (2, 20). = X
7. Idem G. Euriens. ep. (Januensi). (1159 81.) Ja. 13970. —
a) Ideo {Nos~) inter alios preminemns transferre. fol. 17. Cc. 64 a. Pa. I, 159. —
P. XX'XII, 4. O. XXXII, 4. R. XLI, 4. Br. XLII, 2. Comp. I. c. 4 (i, 23) wiederholt c. 7
(5, 29) = c. 6. X (5, 34).
b) Super eo uero —
conipelli. Cc. 64b. Pa. i, i6oa. O. VIII, 7. P. XLV, 5. Q. XL, 2.
R. XLIX, 2. Comp. I.
Br. XL, 8. c. 4 (2, 14) = c. 3. X (2, 21).
Beide Stücke zusammen Cc. 64.
c) Si tiero presbiter — Pa. i6ob. O. VIII,
fiat. I, 7. P. XLV, 2. Q. XXXVI, 7.
R. XLV, 8. Comp. L c.
7 =(2, 2) X c. 5. (2, 2).
d) Qtia iiero inimicitia — iudicari. Dat. Fer.
fol. i, i6l. O. X, 27. Q. XLII, 24.
18. Pa.
P. XLVII, R. LI, 26. Comp. L 3 (2, i).
27.
8. Idem uenerabili fratri Papiensi ep. Causam matrimonii compellas. Datum —
Anagn. IL Id. nouembr. fol. 18. Ja. 14332. P. XLV, 4. Comp. I. c. 2 (2, 14) c. I. X. (2, 21). =
9. Item ex C. Eliberitano c. 10. Falsus tcstis penitere. c. 74 (305 oder 306) bei —
Bnms 2, II. P. XLIV, 3. Comp. I. c. i (5, 16). Regino II, 348. Burcli. XVI, 18.
10. Item August. Falsidictis testis desiderat. fol. 18. Isidorus cf. C. XI. qu. 3. c. 80.—
P. XLIV, 4. Comp. I. c. 2 (5, 16) c. I. (5, 20). = X
11. Item Alex. III. Licet preter solitum etc. et infra. ht causis ztero v. de quarta. Siehe
oben XV, 4 h. i.

12. Item idem. Meminimus etc. et infra. Scripta uero. fol. i8v. Siehe oben I, 2 m.
XXX. De purgatione canonica. fol. i8v.
1. Ex Conc. Meldensi. Moniales si libidinibus cogantur. c. 70 (840). P. XXXVIII, — i.
Comp. I. c. 2 (5, 29) = c. 3. X Burch. VIII, 50. Ivo Decr. VII, 68.
(5, 34).
2. Item ex eodem. Si quis de gradtc —
purget. c. 68 ib. P. XXXVIII, 2. Comp. I.

c. 3 (5. 29) = c. 4. X (5, 34).


3. Item ex Co. Agath. fol. i8v. Si quis presbiter — patiatur. c. 8. C. Mogunt. (851).
P. XXXVIII, Comp. I. c. I (5, 29)
3. c. 2. (5, 34). = X
4. Item Innocentius Aquiliano patriarchae et Mantuano ep. Quotiens fratres —
iurauit. (1130—43.) Ja. 8289. O. L, 57. P. XXXVII, 8. Br. XLII, 3. Comp. L c. 4 (5, 29)
= c. 5. X (5, 34).
5. Item Alex. III. Ideo inter alios etc. v. Stiper eo, f. 19. Siehe oben XXIX, 7b.
XXXI. De purgatione uulgari. fol. 19.
1. Ex Conc. Guarmantiensi. Qiii presbiterum occidit — 7naneat. c. 24. C. Mogunt. (847).
P. XXXVIII, Comp. I. c. 2 (5, 30)
3. c. I. = X (5, 38).
2. Ex Con. Tribuensi. Nobilis komo — purget. cf. C. II. qu. 5. c. 15. P. XXXVIII, 4.
Comp. L c. I (5, 30) = c. I. X (5, 34).
XXXII. De appellationibus. fol. 19.
I. Alex. III. episcop. seruus seruorum dei Senonensi arch. Salut, et ap. ben.
(1173—74-) Ja. 12293.
a) Sicut Ro7nana ecclesia — generali. Cc. 52a, Pa. I, lOI. O. X, 11. P. XLVII, 12.
Q. XLII, 10. R. LI, II. Br. XLVII, 5. Comp. I. c. 12 (2, 20) wiederholt c. i (i, 2) c. i. = X
(i, 3). —
Eboracensi: PR.
I
38 Die Collectio Parisiensis II. Tit. XXXm.— XXXIX.
h) Super eo iiero qiiod interdum —
facultas. Cc. 52b, Pa. 1, I02. O. X, 12. V. XLYII, 13.
O. XLII, II. R. LI, 12. Br. XLVII, 25. Comp. I. c. 13 (2, 20) c. 12. (2, 28). = X
Beide Stücke auch in Cc. 52. •
c) Si autem infra certum terminii/n recepisse, fol. 20. —
Siehe die zu Super eo citt. Coli. Br. XXXIV, 8.
d) Pretctea super hoc qnod nos consulere —
potestatem. Cc. 80 a. Pa. i, 103. <>. VII, 7.
P. XXXV, 6. g. XXXIII, 6. R. XLII, 6. Br. XXXIV, 7. Comp. L c. 6 (i, 21) c. 5. (1, 29). = X
XXXIII. De coacliuis iuramentis.
l) Si uero aliquis quamquain minist rare. fol. 20. —
Gehört zur vorhergehenden Dekretale.
a) Cc. 80b. Pa. I, 104. O. XVII, i. P. XVII, 3. O. XVIII, 3. R. XXVIII, 3. Br. XLI, 5,
Comp. I. c. 4 (2, 17) = c. 8. X (2, 24).
b) Porro si aliquis uir —
uxorem. fol. 20 v. Cc. 80 c. Pa. i, 105. O. VI, 17. P. LIX, 31.
O. L, 18. R. LVIII, 20. Comp. I. c. 5 (4, 4).

— excommimicajiit. Cc. 33. Pa. —115, Il6. O. X, P. XLVII,


2. IdemHenricoRemensiarchiep. fol. 20 v. (i 171 12020. Cc. Br. XLV, 72.) Ja. i i. 2.
a) Cum sacrosancta i, 6. 5.
Q. XLII, R. LI, 4. Comp. L 20) =
5. X c.
5 (2, c. 5. (2, 28).
[Ad hoc)
b) [cum) uiia causa —
si in
Cc. II Pa. 1,117. O. X, P. XLVII,
existat. b. i 5. 7.
Q. XLII, R. LI, 7. Comp. L 6 20) =
8. X c. (2, c. 6. (2, 28).
Si duobus coram — credimus. Cc.
c) O. X, P. XLVII, Q. XLII, R. LI,
1 1 c. 7. 6. 5. 6.
Comp. 7 I. 20)
c. = (2, Dat. Tuscul.c. 7 (2, 28).
Idem abbati
3. Petri supra Diuam. Ad nostram noucris audientiam —
S. castiges,
fol. 2 IV.59—81.) Ja. 13865. Cc. 68 (sup. Duram).
(II O. X, 4. P. XLVII, 3. O. XLII, 2
arch. Remensi. R. LI, 3 ahb. S. Petri super Fuld. Br. XLVII, 3. Comp. I. c. 3 (2, 20)
= c. 3. X (2, 28).
4. Idem Eboracensi archiep. Inter ceteras consitltationes etc. et infra. Item cum
aliqua causa, (1159— 81.)
fol. 21 v. Ja. 13878. Pa. i, 17. 32. O. VII, 4. P. XXXV, 3.
O. XXIII, 3. R. XLII, 3. Comp. I. c. 3 (i, 2ij =
c. 9. (2, 27.) X
5. Idem eidem. fol. 22.
a) CoTisuluisti si catisa appellatione — ucniendi.
b) Qnod autem — deferri.
qtiesisti si aliquis
q) Ab icno uero indicicm — exprimatur.
d) De cetero noiieris qnod 79 —
si oportebit. (II 81). Ja. 143 50. Qa.^.: In eminenti specula.
Pa. I, 149 f. O. XLIX. 13. 12. P. XLVII. 40. O. XLII, 34. R. LI, 37. Comp. L c. 40 (2, 20).

6. Idem. Aleminimus etc. et infra de appellationibus. fol. 22 v. Vgl. I, 2 h.


7. Idem. Personas ecclesiar. V. ad hoc. Vgl. XIV, ib.
8. Idem. In litteris quas etc. et infra. Ad hoc cum r. preterea. fol. 22 v. Vgl. X, 5 d. e.
XXXIV. De offitio iudicis delegati.
1. Alex. III. Will. Car(not.) electo. De causis quae tibi infra punias. fol. 22v. —
(1165.) Ja. 11248. Pa. i, 185. O. VII, 6. P. XXXV,
5. O.XXXIII, 5. R. XLIL 5. Comp. L
c. 5 (i, 21) = c. 4. X (i, 29).
2. Idem. Sicut Romana etc. et infra. Si autem V. Si uero. fol. 22 v. Vgl. XXXII, i c,

3. Idem. Quamuis simus etc. V. Porro et infra. fol. 22 v. Vgl. XXIX, i c.

Super eo nero V. Ceterum et infra ebendas. d.


Sententiam uero V. Illud autem ebendas. f.
4. Idem. Meminimiis etc. et infra. Ceterum V. de appellatiottibus. Vgl. I, 2 d. k.
5. Idem. In litteris quas etc. et infra. Item si qiiis. Vgl. X, 5 h.
XXXV. De suspectis iudicibus. fol. 22v.
1. Alexander Ideo inter alios etc. et infra. Qua uero inimicitia. Vgl. XXX, 7
III. a. d.

2, Idem. Romana etc. et infra. Vgl. XXXII, l b. c.


Sicut
XXXVI. De causa quae aliis praeiudicat. fol. 22v.
1. Alexander III. In litteris etc. et infra. Super alia V. Ad hoc. Vgl. X, 5 b. d.
2. Idem. Quamuis sinuis etc. et infra. Porro V. Super eo. Vgl. XXIX, i c. d.
XXX\'II. De furibus. Ex Conc. Tribunensi. fol. 23.
1. Pures et latrones — negamus. Vgl. C. XIII. qu. 2. c. 31. O. XXXI V hinter 2.
P. VIII, 5. Comp. I. c. 4 (5, 26) c. 2. X (5, 18). =
2. Item ex penitent. Theod. Si quis per necessitatem iciunare. Cap, incert. —
P. VIII, 6. Comp. L c. 5 (5, 26) c. 3. X (5, 18). =
Burch. XI, 56.
XXXVIII. De egrotantibus clericis. fol. 23. »
I. Ex reg. Gregorii ad Candidum ep. de urbe ueteri. Quum percussio corporalis etc.

uerum quod absit —


desinat. Gregor. I. Ja. I l6l. P. XXI. 5. Comp. I. c. (3, 6) ^ c. I. X (^3, 6). i

XXXIX. De transeuntibus ex una ecclesia in aliam. fol. 23.


1. Ex gestis romanor. pontificum. Leo IV. demoratur. Anastas. Bibl. vita Leonis. —
P. XXIII, 29. Comp. I. c. 2 (3, 4) c. 2. X (3. 4). =
2. Item ex nouell. lustin. Si quis monasterium — competent. Glosse: In corpore
canon. p. IV. Ans. ded. VI, 127. P. 23, 30.
.

Die Collectio Parisiensis IL Tit. XL.— XLVII. 39

XL. De predonibus. fol, 23 V.


I. Ex Conc. Meldensi. De his mitem qui infra emendent. — cf. c. ult. C. VI. qu. 3
= cap. in Vern. hab. 884, 6. P. VIII, 7. Comp. I. c. i (5, 14) c. i. = X (5, 17).
XLI. De intrusis. fol. 23V.
1. Gelasius ad Roman. Qui in ziiuorum — adhiheri. P. XIX, 3. Q, XX, 3. R.
XXX, 3. Comp. I. c. I (3, 8) wiederholt c. 2 (i, 8) = c. i. X (3, 8).
XLII. De scismaticis et ordinatis ab eis. fol. 23V.
1. Augustinus de fide. Firviissime tene et millatemis — salutem, Fulgentius de fide.
Comp. I. c. 3 (5, 6) = c. 3. X (5, 7).
2. Item Alex. III. J. presb. cardinali et ap. sed. legato. Qiiod diligentia ttia pcj'
dil. ßlinm — —
ohseruatum. (1170 76.) Ja. \z^'i^2. Co. 72. 18. Pa. I, 51. 140. O. XL, 2
(I. basilicae XII. ap. card.). P. XXXI, i (Ild. basil. XII. ap. card.). O. XXXI, i. R. XL, i.
Comp. I. c. 14 (i, 4) = c. 5. X (i, 6).

3. Item ex gestis rom. pontif. Tempore Stephani IIL — crisma. fol. 24. Anast. bist,
de uita Rom. Pontif. in Vita Stephani IIL Comp. I. c. i (5, 7).
XLIII. De precariis. fol. 24V.
1. Ex Conc. apud Belluacum. Precariae de quinquennio renouentur. c. 22. —
C. Meldense (845). P. XVI, 8. Comp. I. c. i (3, 12) =
c. i. X
(3, 14). Burch. III, 163. Ivo Decr.
III, 233. Grat. C. X. qu. 2. c. 5.
Item ex Conc. Carthag. De precariis qiioqne
2. reuocentiir. c. 10. Const. Olonn. —
Loth. (825). P. XVI, 7. Comp. I. c. 2 (3, 12) c. 2. X (3, 14). cf. C. X. qu. 2. c. 6. =
XLIV. De foro rei sequendo. fol. 24V.
1. Ex Conc. Calcedon. Si qnis clericus subiacehit. c. 9 (451). P. XLVIII, i. —
Comp. I. c. I (2, 2) = c. I. X
183. Ivo Decr. VI, 228.(2, 2). Burch. II,

2. Item ex Conc. Maticensi. Nnlhis clericus viulctettcr. c. 8 (583). P. — XLVIII, 2.


Comp. I. c. 2 (2, 2). c. 6. C. qu. i. Palea. XL
3. Item ex Conc. Parisiensi. Ntilhis iudicuvi emendet. fol. 24V. — c. 6 (615).
P. XLVIII, Comp. L c. 3 (2, 2)
3. c. 2. X = (2, 2).

4. Item ex C. Affric. Sane si episcopi — duortini. fol. 25. c. 121 ap.Dionys. P.XLVIII,4.
Comp. L c. 4 (2, 2) = c. 3. X (2, 2), c. I. X (i, 43).

5. Item Alex. III. Ideo inter alios etc. et infra. Si tcero presbiter V. Qua uero. Vgl.
XXIX, 7 c. d.
XLV. De clericis depositis. fol. 25.
1. Ex Conc. Antioceno. Si qitis presbiter ab episcopo — dampnetjtr. c. 9. Capit. Verm.
zusammengezogen, P. XI, 30. Comp. I. c. 2 (5, 23) = c. 2. X (5, 27).
2. Item ex canon. Apostol. Si qicis episcoptis — abscidatur. c. 29. P. XI, 31. Comp. I.

c. I (5, 23) = c. I. X (5, 27).


3. Item ex nouellis. Si servus sciente — tradatnr. fol. 25. Nov. 123, 17. Ivo Pan.
in, 166. Dist. 54. c. 20. P. XI, 32.
4. Item Alex. etc. et infra de adulteriis V. Porro. fol. 25 V. Vgl. XV, 4g.
III. Licet preter
XLVI. De participantibus excommunicatis. fol. 25V.
1. Fabianus P. epp. Galliae. Si qiiis forte comniiinicauerit exco?7i7nunicetur —
P. VII, 15. Burch. XI, 40. Ivo Decr. XIV, 15.
2. Item Gelasius P. Qui excornniunicato scienter cognoscat. P. VII, 16. C. XI. —
qu. 3. c. 38. Palea.
3. Item Alex. ep. seruus seruorum dei Bartolomaeo Exon. ep. Salut et ap.
bened. 25.
fol.

a) Sicut digniLvi est —


ptiniendtis. Ja. 121 80. Pa. i, 73.
b) Uli
ante in qui occidendi aniino obuiare. fol. 26. Pa. I, 74. —
c) Uli
uero qui se asseri{un)t animiun regis prouocasset. fol. 26v. Pa. i, 75. —
d) quoqite non fuertcnt a culpa liberi
Uli erogare. Pa. i, 75. —
e) Uli
uero qui sola excomTnunicatorurn participatioiie indicenda. Pa. I, 75. —
f) Clericos autem quos constat —
coherceri. Pa. I, 76. Bis hierher i Canon: O. XXXV, i.

P. X, I. Q. X, I. R. LXIV, 5. Comp. L c. 7 (5, 10) = c. 6. X (5, 12).

g) Super eo — immunis.
zcero quod a nobis consiliu?n Bis hierher: Br. VII, i.
\^) — uenire. Cc. I5d. Pa. 77. O. XIV,
Super eo I, 7. P. VII, 9. Q. VII, 7. R. XIX, 9.
Comp. L 2 34) =
c. X (5, c. I. (5, 39).
Monachi uero — adhibenda. Pa.
i) 78. O. XIV, i, 8. P. VII, 10. Q. VII, 8. R. XIX, 10.
Comp. L 34) =
c. X
3 (5, c. 2. (5, 39).
k) Si uero aliquis — immunis. Pa. 79. O. XIV, I, 9. 10. P. VII, II. Q. VII, 9. R. XIX, 1 1.

Comp. L c.
4 (5, 34) = c. 3. X (5, 39).
XLVII. De possessionibus ecclesiasticis. fol. 28.
1. Ex Conc. Lugdun. Qui res ecclesiae petunt — excludantur.
Conc. Meldense 845, 40.
P. XVI, 9. Comp. I. c. 2 (3, II) = c. 2. X
Burch. XVI, 36. Ivo Decr. XVI, 37.
(3, 13).
2. Item ex decretis Simachi P. Si quis presbiteroriun diaconorum seruato. , —
C. Rom. VI. sub. Symm.
III. et im Auszuge. P. XVI, 10. Comp. I. c. 6 (3, 11) c. 6. (3, 13). = X
40 Die CoUectio Parisiensis IL Tit. XTAITI. — LI.

3. Item ex C. ap. Sihianectum. NuUi liccat alienarc — »linatiir. fol. 28v. Nov. VII.
c. I bei Julian. P. XVI, 11.Comp. I, c. 4 (3, 1 1) c. 5. X (3, = 13).
4. Item ex Conc. Gaiigrensi. Nie qm' dederit anathcmo sit. Burch. IV, 20. Ivo —
Decr. XIV, 90.
5. Item ex C. Beliiacensi. Ut coninnitationcs emendcjitiir. foL 28 v. Conc. Beluac. —
845, 7. Regino I, 379. Burch. III, 171. P. XVI, 12. Comp. I, 379. C. 2. X (3, 19).

6. Item ex Conc. ap. Valentiam habito cap. L. Irrita erit episcoporum clericoruvi. —
c. 50. Statt. eccL ant. P. XVI, 13. Comp. L c. (3, 9) = c. i. X (3, 10). i

7. Item ex Conc. apud Siluanectum. Si princeps iiohierit promnlgata. foL 28 v. —


Ansegis. Cap. II, 30. P. XVI, 14. Comp. I. c, i (3, 16) = c. i. X (3, 19).
8. Item ex Conc. G u a r m a t c n. Sancitum est iit nniniiqite ecclesiae i impcndant. foL 29. —
Cap. Hludovici 817, 10. P. XVI, 15. Comp. I. c. (3, 34) = c. i. X (3, 39). i

9. Item Alex. IIL AVigorn, ep. fol. 29. (1163 79.) Ja. 13 163. —
a) Ad aiircs nostras pcr/atiim fnissc — constringas. Pa. 1, 69. O. VI, 15. P. LIX, 27.
Q. L, 14. R. LVIII, 16. Br. XLIX, 2. Comp. L c. 2 (4, 13).
b) Illas iiero terms —
confern. fol. 29 V. Bei Ja. falsch 141 32. Pa. i, 70. O. XXIX, 4.
Q. XVII, 3. R. XXVII, 3. Br. XVIII, 3. Comp. I. c. 7 (3, 1 1) c. 7. (3, 13). = X
10. Idem. Meminimits etc. et rnfra. Preterea. V. Ceteriim cum et infra. Ceterum si ab.
V, scripta. Vgl. oben I, 2 d. k. m.
XLVIII. De seruis ecclesiarum. fol. 29V.
1. Ex Conc. Tollet. V. Consensiis totijis concilii proseqiiejites. c. 69. C. Tolet. IV. —
(633). P. XVI, 16. Comp. I. c. 3 (3, 11) c. 3. X (3, 13). Burch. III, 177. Ivo Decr. III, 238. =
2. Item ex C. Tolletano. Episcopi qui nichil ex proprio rctiocabit. c. 66 ib. Comp. I. —
c. 5 (3' II) = c. 4. X (3,13).
3. Item ex C.
_

apud Sinacum. Mancipia ecclesiastica — potest. fol. 30. c. 12. Syn. ap.
Suess. in mon. S. Medardi (853). P. XVI, 17, Comp. I. c. 3 (3, 16) = c. 3. X (3, 19).
4. Item ex eodem. Iniustuni iiidetur — Cap.
seruitiitis. incert. P. XVI, 18. Comp. I.

c. 4 (3, 16) = c. 4. X (3, 19).


5. Item ex eodem. De faniiliis ecclesiae — promeriieriint. fol. 30. c. 74, C. Tolet. IV.
(633). P. XVI, 19 (de eodem). Comp. I. c. 4 (i, 10) = c. 3. X (i, 18).
XLIX. De peculio clericorum. fol. 30 v.
1. Augustinus. Ego — clericorum. Sermo 356 Xr. 14 Maur. P. XX,
qiii in primis ed. i

Comp. 4 I. c. (3, 21).


Item ex C. Arelatensi. Imiestigandtuii
2. — aitctoritatem. Capit. Hincmari est c. 18.
Rem. P. XX, Comp. 2. 21) = X 2^. I. c. i (3, c. i. (3,
Item ex C. Aiirasico. Preshiter cum diocesim —
3. fol.3ov. C. Agath.(5o6) discedat. c. 54.
P. XX, Comp. L3. 2 21) = X c. (3, c. 2. (3, 25).
Item ex ep. Pii papae. Ut nmcsqtiisqite —
4. Capit. Ingelheim. (809) relinqiiat. c, II.
P. XX, Comp. 4. 3 21) = XI. c. (3, c. 3. (3, 25).
Item ex C. Africano
5. Si quis episcopus heredes — c. 30 2. 82 recitetur. fol. v. c.

ap. Dionys. P. XX, Comp. 8 = 5. X I. c. (5, 6) c. 5. (5, 7).


Item ex eodem cap. XXII. In eos qui catholici — exaiidiettdum
6. 31. est. fol. ib. c. 2 2

P. XX, 8. Comp. 9 =
I. c. X (5, 6) c. 6. (5, 7).
7. Item ex autenticis de episcop. uel clericis t. absque testamento morien
tibus. Si episcopus uel clericus — modo. 31. P. XX,
Ans. ded. II, 296. fol. 9.
8. Item ex Conc. Tollet. presbiter si post ordinationem Verum
constitututn est —
P. XX, 10. Reg. I, 409. Burch. III, 122. Ivo Decr. III, 96, § 2.
9. Item ex Conc. Remensi. Inquirendu?n si aliquis presbiterorum furabatur. fol. 31 —
c. 29. Capit. Hincm. Rem. P. XX, 11. Comp. I. c. 6 (3, 21) c. 4. (3, 25). = X
10. Item ex corp, can. Par. V. Ex Conc. Tolletano. Si quis sane clcricortim —
largiri tioluerit. c. 4. C. Tolet. IL (525). XX, 12. Comp. I. c. 7
P. (3, 2i) c. 5. =
(3, 25). X
11. Item ex registro Gregor. Maximiane ep. Nupoltts presentitim inimineat. —
fol. 31 V. Ja. 1307. P. XX, 13. Comp. I. c. 3 (3, 23).
Item ex Conc. ap. Altheum habito. Sed et hoc ibidem inuentum est
12. — tradantur.
c. C. Alth. (916). P. XX, 14. Comp. I. c. i (3, 23)
37. c. i. (3, 27). = X
13. Item ex C. Triburensi. Sancto Concilio allatum anathematizetur. foL 3IV. —
Steht nicht unter den gednicktcn. P. XX, 15. Comp. I. c. 2 (3, 23) c. 2. (3, 27). = X
14. Item Gregorius Antemio subdiacono Campaniae. Quorundam ad nos rela-
tione — conseruetur. fol. 32. Ja. 1667. P. XX, 16. Conjp. I. c. 2 (3, 22) = c. i. X (3, 26).
Iv. De prebendis. fol. 32.
1. Ex nouellis. Non liceat lulian. Epitome Nou. Const. V. c. 23.
nlli clericos — possint.
P. XXI, 6. Comp. I. c. Ans. ded. V, 194.
2 (3, 5) = c. 2. X (3, 5).
2. Item Alex.
III. Maioribus prohibemus. c. I. C. Turon. (1163). Cc. 39. O. — —
XXX, 4. Q. XXI, 4. R. XXXI, 4. Br. IV, 15. Comp. I. c. 10 (3. 5) c. 8. (3, 5). = X
LI. De uicariis clericorum. fol. 32V.
I. Alex. III. Qitamnis simus etc. et infra. Ad hec si persona. \'gl. XXIX, h. 1
— 1

Die Collectio Parisiensis IL Tit. LH. — LVI. 4

LH. De sepulturis et ultimis iioluntatibiis. fol. 32V.


1. ExdecretisPascalisP. Voliumis ac mxta canonuin scita — locis. (1099 — 11 18.) Ja.
661 1. XLIIL I. P. XXIII, 26. Q. XXVII, 3. R. XXXVI, 3. Br. LVI, i. Comp. I. c. 2 (3, 24).
O.
2. Item Leo III. P, ad Theodorum Lelii forensem episcopum. Nos instituta —
viaioriun —
praeiuclitiutn. (795 —
816.) Ja. 2536. O. XLIII, 2. P. XXIII, 27. Q. XXVII, 4.
R. XXXVI, 4. Comp. I. c. 3 (3, 24) = c. i. X (3, 28).
3. Item Leo IX. Fidelibiis per totam Italiam. Relatmyi est anribtis nostris — siih-
iacehit. fol. 33. (1052.) Ja. 4269. P. XXIII, 28. Q. XXVII, 5. R. XXXVI, 5. Comp. 4 I. c.

(3, 24) -= c. 2. X
auch Ivo Decr. VII, 150. Pan. II, 29. Deusded. III, 59).
(3, 28),
4. Item ex C. Magoiit. Si heredes iussa testatoris impleantur. Bened. Leuita. Add. —
III, 87. O. XLIII, 5. P. XXXII, 9. Q. XXXII, 7. R. XLI, 7. Comp. L c. 1 1 (3, 22) =
c. 6. X
(3, 26). —
Burch, XV, 34. Ivo Decr. XVI, 35.
LIIL De iuramento calumpniae. fol. 33V.
1. Constitutio noua diui Henrici imperatoris dat. III. die mense aprelis ciui-
tate Arimino. Quoniam legibtts —
delcgare. Mon. Germ. LL. 2, 41. Comp. I. c. i (i, 35).
2. Item Honorius urbis Romae ep. omnibus orientalis ecclesiae episcopis.
Inherenfcs iiestigns — anntiiimis. fol. 34. (1125 — 30.) Ja. 7401. O. XXIII, i. P. XXXVII, i.

0. XXXV, I. R. XLIV, I. Br. XXX, i. Comp. L c. 2 (i, 35) = c. i. X (2, 7).


3. Item Eugenius ep. III. seruus seruorum dei dil. filiis Ar. sanct. romanae
eccl. subdiacono et magistro Omnibono salutem et ap. benedictionem. Lüteras
dilectionis nestrae — imponat. fol. 35V. (1145 — 53.) Ja. 9654. Pa. i, 106. O. XXIII, 2.
P. XXXVII, 2. O. XXXV, 2. R. XLIV, 2. Br. XXX, 2. Comp. L c. 3 (i, 35) -= c. 2.

4. Item Eugenius dil. filio G. presb. cardinali et I. Aretino ep. Sal. et ap. ben.
Lt pe7'tracta7idis cmisis —
priuetiir. Dat. Signiae VI. Kai. August, fol. 35 V. (1145 53.) Ja. —
9653. O. XXIII, 3. P. XXXVII, 3 (Alex.). Q. XXXV, 3. R. XLIV, 3. Br. XXX, 3.
Comp. L c. 4 (i, 35) c. 3. (2, 7). = X
5. Item Urbanus papa. Nullus eptscopus clericos co^npellat. fol. 35 V. Urban II. —
(1088—99.) Ja. 5759. Comp. L_c. i (2, 17) == c. 5. (2, 24). X
6. Item Alex. Hierosolim. episcopis (?) Principiuni uniuscuiusque iurare. Ja. —
13964. P. XXXVII, 7.
LIV. De usuris. fol. 36.
1. Alexander III. Phires clericorum —
tiideatur. c. 2. C. Turon. (1163.) Cc. 38. Pa. 1,2.
O. XVI, 9. P. IX, 5. Q. IX, 5. R. XX, 8. Br. V, 6. Comp. L c. i (5, 15) c. i. ß, 19). = X
2. Idem abbati et fratribus S. Laurentii. Co7iquestus est nohis G. clericus uestri, —
(II 59— 81.) Ja. 13979. Comp. L c. \o (5, 15) c. = 8. X (5, 19).
LV. De coactitiis iuramentis. fol. 36V.
I. Alexander III. Sicut Romana etc. et infra. Si uero aliquis usque porro si. Siehe oben
XXXIII, la.
LVI. De decimis.
1. Gelasius P. Ut nullus abbas deci?nas ßr}?iam7cs. fol. 36V. —
Caput incert. O. XIII,
14. P. XXIII, 19. O. XXV, 15. R. XXXV, 15. Comp. I. c. 20 (3, 26). Überall: Gregorius.
2. Item Adrianus Pontidesib. Nobis m e77iinenti specula ultio7te77i. Dat. Capue III. —
no7t. noue/nb7'. (1154 59.) Ja. 1 0444. O. XIII, 10. P. XXIII, 15. Q. XXV, ii. R. XXXV,

II. Br. XIX, 14. Comp. I. c. 15 (3, 26).
3. Idem monachis de Astin o. Presbite7'i de Lauate deti7ie7'e. Dat. Be7ieu. V. Kai. —
Dece77ibr. (1154 59.) Ja. 10459. — P. XXIII, 5. Comp. I. c. 16 (3, 26).

4. Item Adrianus Cantuar. archiep. Co77i77iissae nobis a deo persolui. fol. 57V.
(1162—70.) Ja. 11660. Alex. III. O. XIII, 12. P. XXIII, 17. Q. XXV, 13. R. XXXV, 13.
Br. XVII, 12. Comp. I. c. 18 (3, 26) c. 4. (3, 30). = X
5. Item Alex. III. monachis de S. Laurentio. Sicut uobis uita tiestra proferre- —
ttir. fol. 37 V. (1159— 81.) Ja. 13978. O. XIII, 13. P. XXIII, 18. Q. XXV, 14. R. XXXV,
14. Comp. I. c. 19 (3, 36).
6. Econtra Gregorius Mariano Rauennati. Sa7tc(t)i77ius secundu77t priore77i diffi7ii-
tioncTn tit 7no7taste7'ia — patia7itu7-. fol. 38. Caput incert. Pa. i, 12. O. XIII, 9. P. XXIII, 14.
Q. XXV, 10. R. XXXV, 10. Comp. I. c. 14 (3, 26). Bei allen anfangend: Statuimus, und um
einige Worte kürzer.
7. Item Pascalis II. Ko7iu77i ge7i7is exactio7iis — inferatis. foL 38. (1099 II 18.)
Ja. 6605. Pa. 1,13. O. XIII, 16. P. XXIII, 7. Q. XXV, 3. R. XXXV, 3. Comp. I. c. 7
(3, 26) = c. 2. X (3, 30).
8. Item Alex. III. Eboracensi aep. Frate7'7iitate77i tua77i scire — postula7'es. fol. 38V.
(1159— 81.) Ja. 13873. Pa. I, 8. O. XIII, 3. P. XXIII, 8. Q. XXV, 4. R. XXXV, 4. Br.
XIX, 6. Comp. I. c. 8 (3, 26).
9. Item ex priuilegio eiusdem. Stattmnus ut si super deci77tas —
persisfat. fol. 39.
(1159 — 81.) Ja. 14191. Pa. I, 14. O. XXVIII, 3. P.V, 2. Q. V, 2. R. XVII, 2. Br. XXV, 6.
Comp. I. c. 2 (i, 27) = c. 2. X (i, 36).
42 Die Collectio Parisiensis II. Tit. LVIL— LXVI.
10. Idem.
a) Filii nostri abbas et frat res s. criicis — pontifutim. (i 159 — 81.) Ja. 14023. O. XIII, 2.
V. XXIII, 2. g. XXV, 2 \monachis de Neblosia). R. XXXV, 2 {Neiibla). Br. XVIII, 10.
Comp. I. c. 6 (i, 26) = c. 8. X (3, 30).
Der Schluss Sane labor
b) —
pontific. bei Ja. fälschlich als Nr. 141 72. Pa. 1,9. O. XIII, 7,
P. XXIII, 12. O. XXV, 8. R. XXXV, 8. Br. XIX, 8. Comp. I. c. 12 (3, 26).
11. Idem. Qnamuis graue nimis —
prostratiis. fol. 39V. c. 2. C. Turon. I163. Pa. I,
90. (). XXVI, 8. P. XI, 8. Q. XI, 8. R. XXI, 13. Br. XVIII, 12. Comp. II. c. 2 (3, 17)
= c. 17. X (3, 30).
12. Idem consiilibus Papicnsibus. Relatiim est atiribus — relinguaiis. Ja. 14047.
P. XXII, 4. Comp. I. c. 4 (2, i).
13. Idem Wintonensi ep. Ntmtios et litteras — constringas. Datum Venetiis in riuo
alto. (1159— 81.) Ja. 14157. O. IV, 3.
fol. 40. P. XXII, 3. O. XXIV, 2. R. XXXIV, 2.
Br. XVIII, 6. Comp. I. c. 3 (3, 26) c. 6. X (3, = 30).
14. Idem Mediolan. archiep. Qiierela iienerabiiis fratris — exhibcre. Ja. 14015.
P. XXII, 5. Comp. I. c. I (3, 26).
LVII. De prescriptionibus, fol. 40V.
1. Ex Conc. Maticensi. Ut de rebus ecclesiarum — solent. Caput inccrt. Comp. I.
c. 2 (2, 18).
2. Romae praesul Italicae patriciae. Nichil prodest
Item Gregorius urbis —
facturam. Gregor. Comp, I. c. 3. (2, 18)
I. Ja. 1262. c. 2. X (2, 26). =
3. Item ex Conc. Affricano. Placuit etia?n tit si quisquam cathedrani. fol. 41. —
Glosse: in corpore canon. p. II. ^^ Ans. ded. II, 130. ap. Dionys. c. 119. Comp. I. c. i (2, 18)
= c. I. X (2, 26).
Item Alex. III. Licet preter
4. etc. et infra de quarta uero V. de presbitero. Siehe oben
XV, 4i. XVI, la.
LVIII. De confirmatione rei litigiosae. fol. 41.
I. Alex. III. In litter is qiias etc. et infra. Item si qiiis rei litigiosae etc. Vgl. oben X, 5 h.
LIX. De diuisionibus parrochiarum.
1. Ex Concil. Affricano. Si episcopus ex donatistis — loco. fol. 41. Glosse: in corpore
ca7ion. p. II. = Ans. ded. II, 179. c. 118. ap. Dionys. P. XXXIV, 5. Comp. I. c. i (3, 25) =
c. I. X (3, 29).
LX. Ut religiosae domus suos episcopos (sie) sint subiectae. fol. 41 v.
2. Ex decretis Evigenii Papae. De xeftodochiis ordinentur. Summarium d. — c. 24.
C. Rom. (826). P. XXXIV, I, Comp. I. c. 2 (3, 31) = c. 3. X (3, 36).
I. Item Gregorius Agapito abbati. Qiiia monasterium seruemus. Gregor. — I. Ja.
1846. XXXIV, 2. Comp. I. c. 3 (3, 31)
P. = c. 2. X (3, 36).
LXI. De cappellis monachorum.
1. Alex. III. Wigor. ep. O/;« nos tibi ia?n pridem — habuisset. fol. 41 v. Ja. 13164.
P. XVI, 20 (Alfano ep. i). Comp. I. c. 3 (3, 9) = c. 3. X (3, 10).
2. Idem. Meminimus etc. et infra. De monachis v. preterera. fol. 42. Vgl. oben I, 2bc.
LXII. De cappellis laicorum.
I. Ex Conc. Mediomatricis. Relatum. est ad sanct. synodiim — possit. fol. 42. c. 26.
C. Cabilon. (813). P. LH, 7. Comp. I. c. i (3, 33) = c i. X (3, 38). — Burch. III, 42. Ivo
Decr. III, 46.
2. Item ex Conc. Tribur.
Quecumque ecclesia a pluribus c. 32 (895). — preesse.
P. XLII, Comp. I. c. 2 (3, 33)
8. c. 2. X (3, 38). =
Burch. III, 224. Ivo Decr. II, 283. —
3. Item ex Conc. apud Confluentiam. Si laici capellas i?nplorent. fol. 42 V. Caput —
incert. P. LH, 9. Comp. I. c. 3 (3, 33). Burch. III, 239 icx C. Remcnsi presente Ltidottico rege).
Ivo Decr. III, 281. {ex codem =^ C. ap. Conßjient.)
4. Item Alex. etc. et infra. Ilhid autem v. ad hoc. Vgl. XXIX, lg.
III. Quamuis simus
5. Alex. III. In litteris quas etc. et infra. De his sane v. Super illa. fol. 42 V. Vgl. X, 5 f.
LXIII. De reparatione ecclesiarum fol. 42 V.
I. Alex. III. Jfemi/iitnus etc. et infra. Preterea V. Ceterum. Vgl. I, 2c.
LXIV. De his quae sub conditione fiunt. fol. 42V.
Am Rande in Rubro De anjtuis pensionibus. :

1. Ex Conc. Affricano. Quicunque sub conditionis nomine teneatiir. Vgl. c. 7. —


C. XXVII. qu. 2. O. VI, 5. P. LIX, 44. Comp. I. c. i (4, 5) c. i. (4, 5). = X
2. Item Alex. III. Meminimus etc. et infra. Vertiffi cum. V. Scripta. Vgl. I, 2d.
LXV. De iniectione manuum in clericum. fol. 42V.
i. Alex. III. Prioribus et aliis ecclesiasticis uiris per Eborac. episcopatum
constitutis. Non dubium est uobis impetrare. (1159 —
81.) Ja. 13893. Comp. I. c. (5, 34) —
= c. 5. X (5, 39).
_

2. Idem. digmim etc. et infra. Super eo uero in fine. fol. 43. cf.
Sicut XLVI, 3g.
LXVI. De religiosis legentibus leges uel phisicam. fol. 43.
I. Alex, episcop. seru. scru. dei. Xon magnopcre antiqui hostis — a mit tat. c. 8,
Die Collectio Parisiensis ü. Tit. LXVIL— LXXIX. 43

C. Turon. (11 63). Pa. i, 89. O. XXVII, 2. P. XIV, 2. Q. XIV, 2. R. XXIV, 2. Br. XIX,
17. Comp. I. c. 2 (3, 37) = c._3. X (3, 50).
LXVII. De contumacibus. fol. 43V.
1. Alex. III. abbati de Rames et archidiac. Eliensi. Ex litteris tiestris ad ncs
directis — coinpcllatis. (1159 — 81.) Ja, 1 4069. Cc. 61. Pa. I, 134. O. XLI, 6. P. XL, 2. O.
XXXVII, R. XLVI,
2. 2. Br. XXXVI, 4. Comp. I. c. 2 (2, 10). = c. 2. X (2, 14).
2. Idem. Super co qiiod quesüum etc. et infra. Ad hoc cum V. Sane. fol. 44. Vgl.
XX, le.
LXVIII. De pueris qiii tonsorantiir. fol. 44.
1. Ex C. Magont. Si quis ante annos legitimos — dictum est. Caput incert. Pa. XVI, 5.
Comp. I. c. 4 (3, 27) = c. 2. X (3, 31).
2. Item Alex. III. Magistro Fidantiae canonico Ciiiitatensi. Ad nostram noueris
aiidientiam — demaities. (1159 — 81.) Ja. 13854. Cc. 46. Pa. i, 133. O. XXI, i. P. XVI, i.

0. XVI, I. R. XXVI, I. Br. XLIX, 3. Comp. I. c. 8. (3, 27) c. 8. (3, 31). X — X


3. Item. Super eo quod quesitum. V. Sane. fol. 44V. cf. XX, ib.
LXIX. De obedientia. in scripturis facienda, fol. 44V.
I. Leo P. Anastasio Thesalonic. Legebatur in litteris tuis ofßtio. Ep. Leon. — I.

Ballerini Nr. XIV. Ja. 411. Pa. XXXII, 7. Comp. L c. 2 (i, 25) c. 3. (i, 33). = X
LXX. De pena homicidarum eisque consentientium. fol. 44V.
I. Alex. III. Sicut dignum est. V. Super eo etc. cf. XLVI, 3h.
LXXI. De contrariis rescriptis. fol. 44V.
1. Alex. III. SictU Romana. V. Super eo. cf. XXXII, ib.
2. Item. Quamiiis si?nus etc. et infra. Ceterum V. qitelibet. cf. XXIX, I e.
LXXIL De sortilegis. fol. 44V.
1, Ex penitentiali Theodori. I?t tabulis uel in codicibus — pe^iiteat. P. XXVIII, I.

Burch. Ivo Decr. Comp. I. c. i (5, 17) =


c. I. X (5, 21).
2. Idem. Requisisti sortes — peniteas. Burch. XIX, 58 ed. Wasserschleben. P. XXVIII. 2.
Comp. I. c. 2 (5, 17).
LXXIII. De Vouentibus. fol. 44V.
1. Ex Conc. Aurelian. Vidua si sponte — deponere. c. 25. C. Tribur. (895). P. LVIII,
10. ex C. Car. c. 4. Burch. Ivo. Comp. I. c. 6 (3, 27) =^ c. 4. X (3, 31). Vgl. c. 8. C. XXVII. qu. i.
2. Item Ex Conc. Tollet. Ut clerici qui se fingunt — canonici, fol. 45. Ansegis. Cap.
1, 72. P. XVI, 4. Q. XVI, 4. R. XXVI, 5. Burch. VIII, 7. Ivo Decr. VII, 31 überall ex
Tollet. Comp. I. c.
5 (3,27) = c. 3. X (3, 31).
3. Item ex C. Eliberit. cap. V. Virgines quae — redeant. P. LVIII, 12. Reg. II, 150.
Burch. IX, 14. Ivo Decr. VIII, 152.
4. Item Alex. III. Memijiimtis V. de monachis. cf. I, 2b.
LXXIV. De sponsa duorum. fol. 45.
1. Augustinus de fide pactionis et consensus. Si aliquis alicui mtilieri — suscipiunt.
Caput incert.Cc. 99. Comp. I. c. i (4, 4) c. i. = X (4, 4).
2. Item. Accepisti tibi illam peniteas. — Burch. XIX, 5. P. LIX, 9. Comp. I. c. 2
(4, 4)
= c. 2. X (4, 4).
3. Item Alex. III. Sicut Romana etc. et infra, Porro. fol. 45 V. cf. XXXIII, ib.
4. Idem. Licet praeter V. Utrtim. cf. XV, 4c.
LXXV. De conversione coniugatorum. fol. 45V.
i. Alex. III. Lexouiensi ep. C^tm sis preditus scientia litterarum — transeat. (i 159 — 81.)
Ja. 13899. Cc. 93 A. Pa. i, 127: Lexou. P. LVIII, 3.
O. V,Q. XLIX, 3.
3. R. LVII, 3.
Br. LH, 8. Comp. I. c. 4 (3, 28) c. 4. =
(3, 32). X
Überall: Exon. ep.
2. Idem. Super eo quod qziesittim etc. et infra. Preterea. V. Ad hoc. cf. XX, id.
LXXVI. De stupratoribus. fol. 45V.
Gregorius PP. Felici Sipontino ep. Peruenit ad nos qtiod Felix
i. licentia. —
Ja. 1246. P. LIX, 13. Comp. I. c. 2 (5, 13) c. 2. X (5, 16). =
LXXVII. De ea que machinata sunt (sie!) mariti mortem, fol. 45V.
I. Ex Conc. ap. Vermerias. Si qtia mulier maneat. c. 5. Cap. Vermer. (753). —
Comp. I. c. I (4, 20) == c. I. X (4, 19). Vgl. C. XXXI. qu. i. c. 6. Burch. VI, 41.
LXXVIII. De ea quae niibit infra tempus luctus. fol. 46.
1. Ex C. habito apud Guarmatiam cap. III. Midieres uero cum separatae uxorem. —
Cap. incert. O. L, 46. P. LXV, 3. 0. LV, 3. R. LXIV, 3. Comp. I. c. i (4, 21) c. i. X (4, 20). =
2. Item ex Nouellis. Si sponsalia legitime — remittatur. P. LVIII, ii. Ex C. ap.
Garm,atia c. 3.
3. Item ex Nouell. lustin. Si mulier po st mortem mariti erit. fol. 46. P. LXV, 8. —
Ivo Decr. XVI, 125.
4. Item ex eisdem. Mulier quae ad secundas iitatur. P. LXV, 9. Ivo Decr. VIII, 273. —
5. Item Alex. III. In litteris quas etc. et infra. Super illa uero V. Item si quis. fol. 46.
cf. X, 5 g. ^
LXXIX. De coniugio seruorum. fol. 46.
44 l^ie Collectio Parisiensis II. Tit. LXXX. — LXXXIX.
1. Hadrianus Salceburgensi archiep. Digntim est et a ratio nis
P. exhibenda. —
Ja. 10445. ^' 97-^^- 7. R. LXV iin. Comp. I. c. i (4, 9)
^' XLV, c. i. X (4, 9). =
2. Item Alex. III. Preposito et priori Mortar. Proposnit nobt's mnlier fatiatis. —
Dat. Laterani V. Jifus Madii (sie!), fol. 46V. Ja. 14021. P. LIX, 45. Comp. I. c. 2 (4, 9) =
c. i.X(4, 9).
LXXX. De coniugio impiiberum. fol. 47.
1. Benedictus ep. s. s. Dei V. Gradensi patriarche atque Dominico eius suffrag.

Salut, cum ap. bened. Lex diuinac consttticti'onis — docemus apocrypha. Ja. 1046. —
O. VI, 27. P. LIX, 37. g. L, 24. Comp. I. c. i (4, 2). C. XXVII. qu. 2. e. 18. Palea. —
2. Item Hormisda Eusebio ep. Tiia sanctitas regit isim't ninndat?ius. fol. 47V. —
Caput incertum. Comp. I. c. 2 (4, 2) c. i. X (4, 2). =
3. Eugenius III. Esculapio presbitero. haiejüs ille qiii pitcllam dimittas. fol. 47V. —
(Eugen. IIL 1145—53.) Ja. 9655. O. XII, 8. P. LX, 8. Q. LI, 7. R. LIX, 7. Br. XLVIII, 3.
Comp. I. c. 18 (4, i) c. 3. X (4, i). =
4. Item Alex. IIL Ilerefordensi ep. Litteras tiiae fraternitatis rccepimus pennittas. —
(i 159— 81.) Ja. 13947. Cc. 29. Pa. I, 130. O. XII, 2. P. LX, 2. Q. LI, 2. R. LIX, 2.
Br. XLIX, I. Comp. I. c. 5 (4, 2) c. 4. X (4, 2). =
LXXXI. De cognatione spirituali. fol. 48.
I. Alex. III.
infra. Utruvi J\ de cetera. Vgl. XV, 4 c. d.
Licet preter etc. et
LXXXII. De cognatione legali. fol. 48.
I. Nicholaus ad consulta Bulgarorum. Si qtiis per adoptioneyn possunt. — (866.)
Ja. 2812. P. LIX, 7. Comp. I. c. un. (4, 12) c. un. (4, 12). = X
LXXXIII. De clandestina desponsatione. fol. 48.
1. Ex Conc. Agath. Si qnis dam desponsaiierit — probat io. Cap. incert. P. LIX, 8.
Comp. I. c. 2 (4, 3) = c. I. X (4, 3).^
2. Item Alex. III. Pap. episcop. Ctun locutn iion habeat — mandari. (1179 — 81.)
Ja. 14333. P. LIX, 56. Comp. I. c. 19 (4, i) = c. 14. X (4, i).
LXXXIV. De adulteris. fol. 48.
1. Hermas. Si2nr scierit —
sepe. Cc. 69. P. LIX, 14. Comp. I. c. 3 (5, 13) (C. Aurel.)
= c. 3. X
(5, 16) (C. Arelat.). Ivo Decr. VIII, 243. cf. XXXIV. qu. 1.2. c. 7. Palea.
2. Item Gregorius. Debet tiero recipere peccatriceni qiiae penitentiam egerit sed ?ion
sepe. fol. 40 V. (Stimmt fast wörtlich mit dem Schlüsse der Hermas-Stelle überein.)
3. Item ex. Con. Tiburiensi cui interfuit rex Arnulfus. De Francia cogattir. —
fol. 48 V. O. XLV, 8. P. LIX, 25. Comp. II. c. i (4, i).
4. Item ex Conc. Paris. Maritis sane etiavi defendere. Interpret, ad c. 2. Cod. —
Theod. IX, 7. P. XLII, 7. Burch. XVI, 57. Comp. I. c. 5 (5, 13) c. 4. (5, 16). = X
5. Item Alex. IIL Significasti nobis V. Super eo. cf. XXIX, 5 b.
LXXXV. De Incestuosis. fol. 48V.
1. Ex Conc. ap. Meteriam. Si qiiis cum ßliastra niibere. c. 2. Capit. Vermer. (753)- —
Comp. I. c. I (4, 13) = c. I. X (4, 13). Burch. XIX, 10.
2. Item Alex. III. Meminimtis etc. et iitfra. Si aliquis paro. V. Ceteriim. cf. I, 2 i.

3. Idem. Ad atires nostras. V. Illas. fol. 48 V. cf. XLVII, 9 b.


LXXXVI. De his qui aborsum procurant. fol. 48V.

I. Ex Conc. Guarmatiensi. Si aliqtiis causa explendae —


tetieatur. Caput incertum.
P. LIX, 15. Comp. I. c. 13 (5, 10) = c. 5. X (5, 12). Burch. XVII, 57.
LXXXVII De Leprosis. fol. 49.
I. Alex. ep. reu. fratri Henrico Baiolaccnsi ep. Sal. et ap. bened. Qiioniam
. s. d.
sictit ex rmiltis auctoritatibiis exceptionem. —
Datum Romae apud S. Petriim Kai. decemb.
(1159— b..; Ja. 13773. Br. L, 2.
a) Qiioniam dimittenda. —
Cc. 79 a. 85 A. [Baiocensi). O. XXXVII, 3 {Baronicensi)^
P. LXI, 2. Q. LH, 2 {Bafiarensi). R. LX, 2. Comp. I. c. 2 (4, 3) c. 2. (4, 8). = X
b) Super hoc iiero obseruanda. —
Cc. 79 b. c. 85 A. O. VI, 16. P. LIX, 28. O. L. 15.
R. LVII, 17. Comp. I. c. 7) = c. 3. X (4, 7).
— 3exceptionem.
(4,
c) Leprosi autcm Cc. 79 unvollständig. Cc. 85 vollständig und sonst Coli. citt.

LXXXVIII. De Interdicto ecclesiae. fol. 49.


1. CelestinusP. ecclesiae Florentina e. Videtur nobis quod secunda — recipiantur.
(11 43 — 44 oder IIL 11 91 — 98). Ja. -j-
384 (aber möglicherweise von Coelest. II.) Comp. I. c. I

(4, 17) = c. 3. X (4, 18) Clemens III. C. XXXV. qu. 6. c. 2. Palea.


2. Item Alex. IH. Paduano ep. Litterae quas nobis — coniungi. fol. 49V. (1150 S^O —
Ja. 14055. P. LIX, 49. Q. L, 32. R. XLVIII, 33. (In POR fohlen die Schlussworte: ei Ugitimo
sibi coniungi.) Br. XLIX, 20. Comp. I. c. 2 (4, 17) = c. i. X (4, 16).
LXXXIX. De natis ex libero uentre. fol. 50.
1. Ex registro Gregor, Antimio subdiacono. Jndecens esse credimus ut progeniti a
libera juuliere ad filii serjtitutem refrahantur.
2. Item Alex. III. ep. et dil. filiis canonicis et uniuerso jiopulo Crimini. Cum
inter I. veterem — inferri. (1159 — 81.) Ja. 14194. Cc. 78. Pa. I, 137. O. XXXIII, 5.

Die Collectio Parisiensis IL Tit. XC— XCV. 45

P. LXIII, 2. O. LIII, 4. R. LXII, 2. Br. LI, 6. Comp. I. c. 2 (4, 18) c. 2. = X (4, 17).
In Cc. et univ. capitulo Termulanensi in OPOR fehlt Inscr. ebenso Comp. I. u. X.
; ;

XC. De frigidis et maleficiatis. fol. 50.


I. Accepisti imdierem donüno. —
Burch. XIX, 104 (ed. AVasserschleben). Comp. I.
c. I (4, i6)=c. I. X (4, 15).
XCr. De negotiatoribus. fol, 50.
1. Item lohannes Crisostomus. Eiciens dominus illortim. Dist. 88. c. — 11. Palea.
2. Item Augustinus in Psalmo LXX. Quoniam non cognoui litteraturafu — deiis est.
fol. 51. Dist. 88. c. 12. Palea.
3. Item Cassiodorus in eodem psalmo. Quid est aliud — negofiatio?iis. fol. 5IV.
Dist. 88. c. 13. Palea.
XCII. Constantinus imperator concessit domino papae coronam et omnera
regiam dignitatem in urbe romana et in Italia et in partibus occidentalibus.
Priuilegium. fol. 51V. Dist. 96. c. 13. Palea. Item Constantinus —
legitur. Dist. 96. c. 13. Palea.
Constantinus
I. —
disponatur et infra. Dist. 96. c. 14. Palea, Ecclesiis heator. apostolorum
(fol. 52) —
disponatur et infra. Beato Siluestro —
nostrae. (fol. 52v.) Viris etia?n diuersi —
agere. Decreuimus itaque —
Corona (fol. 53). Frigium uero —
permanenda. Unde congruum —
potestatem. Nee uero ofnnia —
postiimus. Dat. Rornae etc. Dist. 96. c 14. Palea.
XCIII. De principe custodiendo. fol. 53V.
I. Ex Conc. Tollet. VII. Proinde decreuit s. concilium largiendtim. —
P. L, i.
Burch. XV, 27. Ivo Decr. XVI, 28. C. Tolet. VI, 638, 14.
XCIV. De iudicum puritate, fol, 54,
1. Cod. 1, I. tit. de ueteri iure enucleando. Omnes auctores iuris super are. 1. i. —
§ 5. Cod. lust. (i, 17J. P. L, 2.
2. Item ex Conc. Gabilonensi. Cotnitibus uero et iudicibus accipiajit. P. L, 3. —
Burch. XVI, 2.
3. Item Adrian US Papa. Nullus episcopus alterius parochiaman — illicite. fol. 54.
P. L, 4. Burch. II, 39, Ivo Decr, VI, 140. Ans. VI, 124.
4. Item Gregorius lohanni primae lustinianae Illiricae. Sententia contra leges —
porrecta etc. et infra. Cassatis priynum — redactis etc. Ja. 1210. P. L, 5. Comp. I. c. 2 (2, 19)
= c. I. X (2, 27).
5. Item Gelasius P. ad Romanos. Sicut hii simili conditione — immiines. fol. 54.
Ja. 664. P. L, 6.
XCV. De scripturis apocriphis. fol. 54V.
I. Leo P. Thorobio ep. Austiricensi. Quamuis
sint in apocriphis demonstrat. —
Ja. 412. Leon, I. ed. Ball. XV. c. 15. i, 707. P, XXXIX, un.
ep.
2 ^. Uli uero qui iurant non loqui patri uel matri uel fratri uel sorori aut humanum subsidium
eis exhibere, absoluendi sunt ab illius obseruantia iuramenti, cum illicitum sit omni contrarium rationi,
iniuncta tamen eis de eo quod male iurauerunt penitentia competenti ex concilio afFricano. ;

DIE COLLECTIO PARISIENSIS L

Eine neue Phase der Entwickelung beginnt mit der grossen gesetzgeberischen
That Alexanders IIL, dem III. Lateran- Concil von 1179. Nicht nur, dass den
Anhängen Gratians, wie im Innsbrucker Codex die Concilsschlüsse angefügt wurden:
man begann auch neue Sammlungen anzufertigen, welche sich unmittelbar an die
Concilsschlüsse anschlössen oder ihnen vorausgingen, und die alle gleiche Merkmale
tragen. Zunächst zerreist man die Dekretalen, wde das die Parisiensis schon an-
gedeutet hatte, um sie wie man dies später ausdrückte siib compete7itih2is titulis zu
stellen, d. h. man versuchte den Rechtsstoff systematisch unter gewisse Rubriken zu
ordnen, gab jeder einzelnen Stelle eine Inskription, unterliess es aber in der Weise
von Gratian auch jeder einzelnen eine Rubrik vorzusetzen. Weiter liess man nicht
in den Zusammenhang der Rubrik gehörige Stücke der Dekretalen aus, indem man
die Thatsache der Auslassung durch die Worte: etc. oder et infra andeutete, wofür
die Cantabrigiensis das erste Beispiel bietet. Gestaltete man dagegen aus der Mitte

1) Andere Tinte ; später hinzugefügt.


46 Die Collectio Parisiensis I.

einer Dekretale einen Canon, so deutete man


dessen Provenienz an, indem man mit
den Worten Pars capituli oder Pars capituli qtiod sie incipit auf die Anfangsworte
der Dekretale hinwies, und so deren Vergleichung mit dem Canon ermöglichte. —
Alle diese Eigenthümlichkeiten sind bekanntlich dann auch von den Sammlern der
Compilationes antiquae befolgt, und durch Raymundus auch bei der Kodifikation
Gregors DC. beobachtet worden. Endlich weisen alle diese Sammlungen noch die
Übereinstimmung auf, dass sie keinen Titel tragen, der Name ihrer Verfertiger
unbekannt ist, und über die Zeit und Ort der Entstehung nur aus dem Inhalte
Schlüsse gezogen werden können. Bis jetzt sind von diesen Sammlungen vier
bekannt geworden, welche den Gegenstand der folgenden Untersuchung bilden
sollen. Zwar sind sie bisher schon beschrieben^, zum Theil edirt, zum Theil ana-
lysirtworden. Aber das ist doch nicht dem heutigen Stande der Wissenschaft
entsprechend, und vermag kein zutreffendes Bild jener Sammlungen zu gewähren.
Und ausserdem bin ich im Stande, noch zwei weitere Sammlungen bekannt machen
zu können. Freilich gleich die erste jetzt zu behandelnde entspricht wenig der so
eben gegebenen allgemeinen Charakteristik. Sie steht in wissenschaftlicher Beziehung
mit der Cantabrigiensis auf einer Stufe, und bedeutet der Parisiensis II. gegenüber
sogar einen Rückschritt.
Richter im Jahre 1836 über seinen Fund der Collectio Eipsiensis berichtete,
Als
theilte er eineAussage Biene rs mit^, wonach eine Handschrift der Pariser National-
bibliothek eine Sammlung von ungeordneten Dekretalen Alexander III. enthalte, die
sich an das Concilium Lateranense III. anschlössen.
Der vor 60 Jahren gegebenen Notiz ist Niemand nachgegangen, und keine
Quellendarstellung erwähnt auch nur die Existenz der Sammlung. Und doch ver-
dient sie die Aufmerksamkeit der Forscher, schon weil sie eine nicht geringe Zahl
bisher ganz unbekannter Dekretalen enthält.
Die Sammlung steht Cod. Par. lat, 1596, früher Bigotianus 389. R. 4388.
Der Codex beginnt mit einem Stück Tolle Leuitas de medio Israel; fol. 4 sind
Canones des Lateranense III. abgeschrieben; fol. 11 46 stehen die Dekretalen. —
Es folgen dann noch mehrere kleine für das Kirchenrecht nicht bedeutsame Stücke
und Kommentar zum Hohen Liede Salomonis.
ein
Die Handschrift ist von einer Hand des XII XIII. Jahrhunderts geschrieben, —
in einem kleinen Oktav-Format, mit 28 durchgehenden Zeilen auf jeder Seite, mit
sehr verblasster Tinte. Dadurch ist manches unleserlich geworden, und auch durch das
Einbinden sind vielfach die Anfangsbuchstaben der Zeilen nur mühsam zu lesen. Die
einzelnen Abschnitte sind mit abwechselnd rothen und grünen Initialen geschmückt.
Doch ist der Rubrikator nur bis c i 1 3 gekommen, so dass bei den folgenden Num-
mern die frei gelassenen Stellen für die Initialien keine Ausfüllung mehr erhalten haben.
Den Anfang machen 26 Canones des Concilium Lateranense III. in einer eigen-
thümlichen Reihenfolge, welche von der aller übrigen Sammlungen abweicht.
Dann folgen 185 capita, deren Zahl sich allerdmgs um fünf vermindert, da
der Sammler diese zweimal aufgenommen hat 3. Jede neue Dekretale hat eine
Inskription und beginnt mit einer Initiale. Doch ist das letztere auch da der Fall,
wo der Sammler aus einer Dekretale mehrere Stücke gemacht hat. Fünf Dekretalen
haben am Schlüsse die Datirung nach Ausstellungsort, Tag und Monat, ohne Hinzu-
fügung der Jahreszahl oder der Indiktion4. Das Material der Sammlung besteht —
abgesehen vom C. Lateranense —
aus einer Stelle des C. Cabilon. IL vom
Jahre 8135, neun Stellen des C. Turonense vom Jahre 1163 in sechs capita, und
sonst überwiegend Papstdekretalen. Von diesen wird eine dem Anacletus zu-

i) Besonders von Schulte, Beiträge zur (loscliichte 57b wiederholt 71


des canonischen Rechtes von Gratian bis auf Bern- 88 — 139
hard v. Pavia. Wien 1873. q2 — 121
2) De inedita decretal. ('oUeit. Ups. p. 17. 4) Es sind dies 30. 124. Md. 156. 170.
3) 17 wiederholt 32 5) Nr. 11, dem Decr. Gratiuni entnommen.
50 — 140
:

Die Collectio Parisiensis I.


47


geschrieben ich kann sie nirgends nachweisen, auch steht sie in keiner anderen
Sammkuig — eine rührt her von Gregor VIL, zwei von Paschalis IL ^ eine von
Innocenz IL, eine von Eugen HI., eine von Hadrian IV.; vier Stellen geben
Stücke einer Dekretale, die Jaffe Lucius III. zuschreibt, die aber von Alexander III.
herrührt; vier sind nicht zu bestimmen, alle übrigen geben Dekretalen Alexander LH.
Von diesen kommen 27 in keiner sonstigen Sammlung vor, und sind 22 bisher un-
gedruckt, auch bei Jaffe nicht angegeben. Vgl. die folgende genaue Tabelle.

Inhalt von Pa. i.

C. Cabilon, IL 8 13- 13163 69.70 14121 132


19 II I3196 83 14126 41
[falsch I3261] 62 [falsch 141 32] 70
C. Turon II 63 •
I4136
13583 179 53
2 2 13740 146 I4152 46
90 13763 154 I4156 47-50
4 84 13787 138 45
5 85 13790 157 I4167 156
6 86 13794 3 I4168 162
87 13809 5 I4172 94-95
7 88 wieder- 13810 i6ö I4173 9
holt 139 13811 I4I75
7 164
8 89 18 I419I
13813 14
170 I3816 III. 112 I4194 137
Anacletus ? 13817 4 [falsch 141 97] 7c
13819 173 I4219 118-23
155
13820 20 92 wieder-
Gregor. VII. 13822 6 holt 121

[falsch 13832] 150 14267 34


5153 37
13838 168 I4313 44
5154
13854 133 14340 31
Pascha . IL
13855 144 Lucius III.
6443 IG 13870 183
I5I72 16
6605 13 13873 8

Innoc. II.
13878 15.98
32/
13899 127
8274 54 13904 81 Bei Ja. nicht gefunden
Eugen III. 13907 82 Dekret. Alex. III.

106 13909 125 I


9654
I3917 91 19
Hadrian IV. 13946 30.42 33
10445 97 13947 130 35-36
13950 43 38
Alex. III.
126
13954 52
10826 178 13970 159-61
55
11248 185 175 68
II 908 171 13974 163 80
11925 174 109. HO 96
12020 115- 17 13976 167 113. 114
121 80 73- 79 13983 153 124
12203 99 13995 158 141
12252 184 14006 143 151
12253 93 14008 182 165
12254 65- 67 14025 135- 136 169
12293 lOI- 5 14032 180 172
12411 149. 150 14033 72 176. 177
12412 108 14066 128 181
12632 51 cf. 140 14069 134
140 I407I Capita incerta:
131
12636 107 14076 147 12
99. 100 [4087 148 36
12785 129 1409I 21-29 55
12942 40 [41 12 152 172
13162 56-64 I4II9 142
le (Nr. 10) ist gleich falls aus dem Decr. Gl"atiani.
48 Die Collectio Parisiensis I.

Jede 'riteleintheilung fehlt, und ein systematischer Gesichtspunkt, nach welchem


das Material geordnet wäre, ist ebensowenig vorhanden wie bei der Cantabrigiensis.
So möchte man denn zunächst geneigt sein die Sammlung vor die Parisiensis II.
zu setzen ' —
jedenfalls ist sie wie schon gesagt, dieser gegenüber ein wissenschaft-
licher Rückschritt —
wenn nicht die Aufnahme des Concilium Lateranense III.
nothigte, sie nach dieser zu setzen.
Eine Zerreissung einer Dekretale erfolgt nur ganz ausnahmsweise. So gehört
107 zu 99 und 100, 30 zu 42, 45 zu 47 50^. —
Sonst giebt der Verfasser die
verschiedenen Stücke einer Dekretale in hintereinander folgenden Nummern 3, und
mehrfach lässt er unter einer Rubrik, was nachher in den späteren Sammlungen
in mehrere Canones zertheilt worden ist 4. Auslassungen innerhalb einer Dekretale
kommen vor und werden mit et infra angedeutet.
Über den Verfasser und die Heimath der Sammlung lässt sich nichts sagen.
Der erstere ist kein sehr umsichtiger Arbeiter gewesen, wie die mehrfachen Gemina-
tionen zeigen, die alle dadurch verursacht worden sind, dass dem Sammler dieselbe
Stelle in nicht ganz gleichlautenden Anfangs worten vorlag, und er so die Identität
der Stellen übersah. Auch spricht die Systemlosigkeit der Aneinanderreihung
nicht für seinen wissenschaftlichen Sinn. Ob er also Dozent war, ob er für Unter-
richtszwecke die Sammlung veranstaltet hat? Man kommt
über vage Vermuthungen
nicht hinaus. Die Zeit der Abfassung muss nicht lange nach Alexander III. Tode,
also 1 8 1 liegen, denn keine Dekretale eines späteren Papstes ist aufgenommen.
Hat der Sammler seinen Stoff aus schon vorhandenen Sammlungen geschöpft?
Wir kennen von diesen ja nur zwei, die Parisiensis IL und die Cantabrigiensis. Was
die erstere anlangt, so können wir 83 capita der Parisiensis I. in der II. nachweisen.
Doch kommt diese grosse Übereinstimmung theilweise auf Rechnung des Umstandes,
dass beide vielfach die ganzen Dekretalen geben, von denen dann jede in eine
grössere Zahl von capita zerlegt ist, so dass also z. B. Pa. i. 73 79 nur der einen —
Dekretale Pa. 2. 46, 3 entspricht, und doch bei unserer Zählung sieben Nummern
ausmacht. Vor allen Dingen erscheint es aber ganz unwahrscheinlich, dass jemand,
der eine immerhin geordnete, nach Titeln eingetheilte Sammlung vor sich hat, daraus
die wüste titellose Sammlung hättemachen können, als welche sich die unserige
charakterisirt. Dabei will ich noch ganz von dem Umstände absehen, dass wo
Pa. I eine ganze Dekretale giebt, die Reihenfolge der einzelnen Stücke, wenigstens
einmal, nicht mit der in Pa. 2 übereinstimmt. (Nr. 45 — 50). Merkwürdiger Weise
stimmt sie aber mit der Ordnung in der Cantabrigiensis überein, und dass unser
Autor diese Sammlung benutzt habe, erscheint immerhin möglich, wenn auch keines-
weges sicher. Dafür spricht, dass 90 capita in beiden Sammlungen gleichmässig
stehen 5, wobei freilich für diese Zählung dieselben Momente in Betracht kommen,
welche ich oben betreffs der Parisiensis IL hervorgehoben habe.
Weiter aber ist eigenthümlich, dass die Cantabrigiensis ein vom Verfasser her-
rührendes dictum enthält (nach Nr. 44). In exceptionibus sicut dicit dominus papa
Alexander III. in generalibiis litteris suis non est inscribendmn. Darauf folgt eni
Satz, der in unserer Sammlung das cap. 51 bildet, und der auch in den anderen

i) Ich will offen gestehen, dass ich, als ich die Canta- 5) Vgl. die folgende Tabelle:
brigiensis zuerst in zwei Dekanatsprogrammen publizirte, Co. Pa.
Cc. Pa. i. I
dieser Ansicht war, und dass i<~h deshalb die für älter ge- 146a iia 117
haltene als Paris. I., die andere als Paris. II. getauft l^
b 146b »3 ^
13
habe. Jetzt mögen die Namen bleiben , obgleich die 14 a\
4 179 149
zeitliche Reihenfolge umgekehrt ist.
6Af 99
2) Es scheint mir dagegen mehr als zweifelhaft, ob 15 7a 135 c 150
und 98 einer Dekretale angehören, wie Jaffe Nr. 13878 b 136 i5d 77
angiebt. SB 60 17 U»
3) So 115— 17. 73—79. 65—67. 101-5. 149- 150- 99- 9 42 a 18 128
100. 56—64. 69. 70. III. 112. 159— 61. 109— 110.135 36.
21—29. 47—50- 94—95- "8—23.
— 10 A 56
20 B
51
/57 a 44
4) Ich habe da wie bei der Cantabrigiensis, die ein-
,
?) \7i 24 20

zelnen Stücke mit a, b, c bezeichnet. So 7 a c. 42 a — c. D 59 a6
57ab. 58ab. iiSabc. i45ab. i46ab. i57ab. i6oab. E 123 «9 IJO
7 A

Die Collectio Parisiensis I.


49

Sammlungen steht. Dann hat aber unsere Sammlung das dictum der Canta-
brigiensis gleichfalls (Nr. 140), und hängt ebenso wie dort das betreffende caput
an. Hat unsere Sammlung den Verfassern der folgenden vorgelegen? Darauf
werden wir bei Erörterung dieser Antwort geben, und verweisen inzwischen auf die
folgende komparative Tabelle.

Vergleichende Tabelle von Pa. i. Pa. 2. O. Q.


* bedeutet, dass auch in Cc.

Pa. 2. 0. Q- Comp. I. Greg. IX.


2* 54. I 16, 9 9' 5 I (i'5) I (5' 19)
3* 37' 2 52, I I (4' 8) I (4' 8)
4 28, II 6, 4 4 (3. 7) 3 (3' 7)
5 IG, 23 42, 20 23 (2, 20) 17 (2, 28)
6* 15,21 32, 5 5(1' 23) 4 (i'3i)
7a*
b 27' 4 14' 4 6 (3' 37) 5 (3' 50)
c* 26, 26
8 56,8 13' 3 25. 4 8 (3, 26)
9 56, lob 13. 7 25' 8 12 (3' 26)
IG Decr. Grat. C. XVI. qu. I c.
47
II — — 46
12 56,6 13' 9 25, IG 14 (3' 26)
13 5^' 13' 16 25' 3 7 (3' 26) 2 (3' 30)
14 56,9 28,3 5' 2 2 (l'27) 2 (i'36)
15* 41, I 43' 3 4(1' 2) 4 (i'3)
16* 15, II 44' 9 3 (3. 8)
17* 7' 4 33' 3 17 (2,20) 9 (2, 27)
18 18, 2 54' 2 5 (3' 2) 4 (3' 2)
20* 25, 2 2G, 2 4(1' 8) 3 (i. 14)
*
2 1 15, 4 ab 6, 8 50' 5 3 (4. 4) 3 (4.4)
22* 15, 4c 32, I 53' I I (4' 11) I (4' II)

23 15, 46 8, 8 39' 6 14 (2,3) 14 2G)


(2,
* 4f
24 15. 26, 4 II, 4 6 (2, I) 4 (2'I)
25* I5> 4g 26, 5 II. 5 I (5' 12) I (5' 14)

26* 15, 4h 8, 9 39' 7 15 (2,13) 15 (2, 20)


*
27 15. 41 28, I 41, I 6 (2, 18) 4 (2, 26)
28* 16, I a 26, 6 II, 6 2 (i, 12) I (1,20)
* ib
29 16, 26, 7 II, 7 8 (5' 10) 7 (5' 12)
30* 20, I d 5' 4 49' 4 I (3' 28) I (3' 32)
31* 15' 3 44' 6 12 (3,33) 3 (3' 38)
32 Wiederholung von 17
34 18, 3 54' 3 2 (3' 3)
37 17' 7 18, 9 9 (2, 17) 2 (2, 24)
40* 2, 4 I, I 9 (5' 2) IG (5' 3)
42 a* 20, I a 21, I 16, 2 9 (3' 27) 9 (3' 3)
b* 20, ib 26, 24 19, 2 2(1,6) 2 (i'ii)
c* 20, I c 26, 25 19' 3 3(1' 6) 3 (i'ii)
43 7' 13 33' 13 II (1,21)
44* 10, 13 42, 12 15 (2,2G) 13 (2, 28)

Cc. Pa, I. Cc. Pa. I Cc. Pa. I. Cc. Pa. I.


30 a 45 48 Bb 26 62 B 70 80 a 103
c 48 C 27 63 a 16 b 104
d 49 D 28 b 17 c 105
e 50 E 29 c 15 81 138
f 47 49 A ii8a 64 a 159 82 3
31 53 Ba iiSb b 160 a 89 180
34 162 b ii8c 65 A 160 b 90 154
37 129 c 119 Ba 46 92 B 61
38 2 d 120 b 31 93A 127
41 144 51 41 66 158 Ba 92
42 164 52 b 102 67 153 t> 121
43 83 53 147 70 42c c 122
44—45 140 54 183 71a 42 a 94 Aa 21
46 133 55 152 b 30 b 21
48 Aa 24 56 142 75 168 c 22
b 25 61 134 78 137 100 91
Frtedbe7-g, Die Canones - Sammlungen.
4
50 Die CoUectio Parisiensis I.

Pa. 2. 0. Q. Comp. I. Greg. IX.


45* 29, 1 ab 7' 8 33' 8 7 (l'2l) 6(1,29)
46* 50' 53 52, 29 32 (2, 20) 22 (2,28)
47* 29. lg 15, 6 29, I 10 (3' 33) 8 (3' 38)
48* 29, id 10, 31 42, 31 34 (2, 20)
49* 29, I e 7' 9 33' 9 3(1' 2) 3 (i'3)
50* 29, if 7, 10 33' 10 8 (1,21)
51* 42, 2 40, 2 3^ I 14 (i'4)
53* 6, 2 50, 2 3(4'i)
54 6, 31 50, 28 10 (4, i)
56 I, 2a 21, 3 16, 3 14 (3' 5) 12 (3' 5)
57a* 39. I 25' 17 14 (3' 5) 12 (3,5)
b 38,9 6, I 8 (3' 34) 8 (3' 39)
58a I, 2d 10, 8 42, 6 9 (2, 20) 9 (3' 28)
b I, 26 7' H 38, 14 12 (i, 21)
59* I, 2fg 10, 9 42, 8 10 (2, 20) 10 (2, 2S)
60* I, 2h 10, 10 42, 9 II (2,20) II (2, 28)
61* I, 2i 12, I 51. I 6 (4, 20)
62 I, 2k 29. 3 17' 2 2(1,3^
\ 3 (3' 24)
3 (3' 20)/
63 1, 21 29' 3 17' 2 2 11,3) 4 (4' 5)
64 I, 2m 8,5 39' 4 2 (2,15) 2 (2, 22)
65 22, 2 a 18, 6 54' 5 4 (3' 3)
66 22, 2b 19, 4 23' 4 3 (i'9) 3 (i'i7)
67 22, 2C 18, 7 54' 6 6 (3' 2)
69 47' 9 a 6, 15 50, 14 2 (4' 13)
70 47' 9b 29, 4 17' 3 7 (3' 11) 7 (3' 13)
71 Wiederholung von 57
72 * 47' 5 2 (3' 9) 2 (3' 10)
73 46,3 a
74 46, 3t>
35' I 10, I
7 (5' 10) 6 (5' 12)
75 46, 3 cde
76 46, 3^
77* 46, 3gh 14' 7 7' 7 2 (5' 34) I (5' 39)
78 46, 31 14' 8 7' 8 3 (5' 34) 2 (5' 39)
79 46, 3 k 14, 9. 10 7. 9 4 (5' 34) 4 (5' 39)
81 16, 13 54'ii(i 2) 3 (4' 6)
82 12, 7 51, 6 Comp. II. I (4, 7)
83 35' 3 \
26, I I
(3' 29) I (3' 34)
49' 19/
84 10 (5,6) Nur noch P. 54, l

85* 2, 2 2 2 3 (5' 3) 3 (5' 4)


86\
26, 5 2, 10 I, 8 7 (5' 2) 8 (5' 3)
87/
88 26, 6 2, I 2, I I (5' 3) 2 (5' 4)
89 66, I 27, 2 14' 2 2 (3' 37) 3 (3' 50)
90 56, II 26, 8 II, 8 2 (3' 17) 17 (3' 30)
*
91 33' I 53' 8 6 (4,18) 6 (4' 17)
92* 10, 5f 29, 2 20, 8 3 (3' 35) 4 (3' 48)
93 14' I 10, 5 42, 3 4 (2, 20) 4 (2, 28)
94 2, 5 J'
7 15 (5' 2) 16 (5' 3)
95 2, 5 I' 7 15 (5' 2) 12 (3,39)
97 45. 7 I
(4. 9) I (4. 9) Auch in R. 45, i

98 7' 3-4 33' 3 3 (1.21) 9 (2, 27) Vgl. oben Nr. 17. 32
99* 7. 17 33' 17 15 (l'2l) 10 (i, 29)
100* 15' 20 44' 18 19 (3' 38) 4 (3'24)
*
lOI 32, I a 10, II 42. 10 12 (2, 20) I (i'3)
102* 32, ibc 10, 12 42, II 13 (2, 20) 12 (2,28)
103* 32, id 7' 7 33' 6 6(1,21)
104* 33. la 17. I 18, 3 4 (2, 17) 8 (2, 24)
105* 33> ib 6, 17 50, 18 5 (4. 4)
106 53' 4 23' 2 35' 2 3 (i'35) 2 (2, 7)
107 6, I 50, I I (4' 7) I (4' 7)
108 15' 10 44' 8 H (3' 33)
i09\ 20, 2 46, 2 8 (5' 6) Comp. II. 2 (5. 4)

110/ 9 (5. 15) 7 (5. >9)


Die CoUectio Parisiensis I. 51

Pa. 2. 0. Q- Comp. I. Greg. IX.


( 6(1,35)
28, 8 6, 2 6 (1,26)
112/ lii (3' 39)

33. 2 a 10, 6 42, 4 5 (2, 20) 5 (2. 28)


ii6*/
117* 33' 2 b 10, 15 42' 7 6 20)
(2, 6 (2, 28)
Ii8a* 10, 5 a 7, 16 33' 16 14 (l'2l) 9 (1.29)
b* 10, 5b 22, 5 36, 5 5 (2' 9) 5 (2, 13)
c* 10, 5c 22, 6 36, 6 6 (2, 9) 6 (2, 13)
119* 10, 5d 7. 19 33' 19
120* 10, 5 6 25' 5 20, 5 6 (1,8)
121 Wiederholung von 92
122* 10, 5 g 9' 2 55' 2 2 (4' 22) 4 (4.21)
123* 10, 5h 44' 10 43' 2 I (2,21) I (2. 30)
125 24' 3 12, 3 3 (5' 27) 3 (5.31)
126 15. 4 44» 2 8 (3' 33) 6 (3. 38)
127* 75. I 5. 3 49' 3 4 (3' 28) 4 (3' 32)
128* 29. 3 8, 12 39' 9 17 (2' 13) 17 (2,20)
129* 49' 20 30, I 5 (5' 6) 7 (5' 7)
130* 80, 4 12, 2 5I' 2 5 (4' 2) 4 (4. 2)
131* 47, 16 10, 16 42, 14 18 (2,20)
132* I7> 4 26, 19 19' 4 5 (I' 10) 5 (i'i8)
133* 68, 2 21, I 16, I 8(3.27) 8 (3' 31)
134* 67, I 4I' 6 37' 2 2 (2, 10) 2 (2, 14)
135* 14' 2 7' 3 8 (5. 34) 7 (5' 39)
136* 14' 3 7' 3 9 (5' 34) 7 (5' 39)
^Sl"" 89, 2 33' 5 53. 4 2 (4. 18) 2 (4' 17)
138* 5' 8 49' 8 7 (3' 28) 7 (3. 32)
139 Wiederholung von 88
140* 42, 2 40, 2 31. I 14 (1.4)
142 * 26, 2 II, 2
143 26, II II, II 3 (5.21) 3 (5' 25)
144* 34' 2 8, 2 6 (5. 14) 5 (5' 17)
145a 5>6 49' 6 5 (3' 28) 5 (3' 32)
b 5' 7 49' 7 6 (3, 28) 6 (3' 32)
146a* 15' 15 44' 13 18 (3' 33) 15 (3' 38)
b* 6, 24 50, 21 2 (4, 6)
147* 26, 21 II, 17 I (4' 6) I (4. 6)
148 49. 5 42, 15 I (l'32) I (1.42)
1 • ^ *
3O'
(36 (2, 20)
149 4 42' 33
\ 3 (5' 33) 4 (5. 38)
5(1' 36)
150* 18, 10 6,3 l 5(1.27)
l 9 (3. 34)
152* 10, 14 42' 13 16 (2, 20) 14 (2,28)
153* 18, 14 54' 13 I (4. 6)
154* 5O' 36 15 (4' i)
Auch R. 49, 55
156 33' 3 53' 3 I (4, 18) I (4' 17)
157a 6, 30 50, 27 2 (4' 9)
b 12, 6 5I' 5 2 (4' 14) Comp. II. I (4, 8)
158* 19' 5 23' 5 6(1.9) 5 ih 17)

159" 29, 7 a 32, 4


(4 (1.23)
6 (5. 34) Auch in P. 32, 4. R. 41, 4
17 (5.29)
i6oa 29, 7b 8' 7 40, 2 4 (2, 14) 3 (2' 21)
b* 29, 7c 8' 7 36, 7 7 (2. 2) 5 (2' 2)
161 29' 7 42, 24 3 (2, i)
162* 3O' 3 21, 3 9 (3' 5) 7 (3' 5)
163 55' 2 20, 2 46, 2
164* 46, 4 30, 23 19 (l'2l) 14 (1.29)
166 18, 10 54' 8 (9: 9 (3' 2)
167 20, 4 46, 4
168* 6, 32 50, 29 2 (4' 14) I (4' 14)
173 16, 3 9, 2 4 (5.15) 2 (5. 19)
174 2, 18 3' 2 3 (5. 4) 3 (5. 5)
175 20, I 46, I 9 (5' 6) Comp. II. 3 (5, 4)
179* 3i> 4 32' 2 2 (1.23)
180 6, 10 50. 9 8 (4. 2) 6 (4' 2)

4^
52 Die Collectio Parisiensis I. Conc. Later. i — 26. i. 2.

Pa. 2. O. Q. Comp. I. Greg. IX.


182 31,3 2(1,5) 1(1.9) AuchP. 31, 5. R. 40, 3
183* 10,19 42,17 20(2,20) 15(2,28)
184 14, ib 26, 3 II, 3 3 (5, 16)
185 34' I
7' 6 33-5 5 (i. 21) 4 (1,29)

Ich lasse jetzt die Analyse der von mir


Collectio Parisiensis I.

genannten Sammlung folgen ^


C. Lat. Iir. fol. 4.
1 . — habere. Mansi
Licet pro denitanda discordia O. P. Q. LVI, R. c. I . i . I . l . I, i

Br. IX, I.

Ordinationes ab Ociatäajio — suspensos.


2. O. P. 27. O. LVI, 20. R. XII, c. 2. 2. 5.
Br. IV, I.

Cum 3. sacris ordinibiis — ordinentur.


7)1 cu7ictis O. P. O. LVI, R. c. 3. 3. 2. 2.' I, 2.
III, 2. 3. Br. IX, 2.
Sicut
4. Leo — sepulhirain.
ait b. 4V. 27. O. 27. P. R. X, 3; XII,
fol. c. 3. 3.
Br. IV, 2.
De brabantionibits — optineant.
5. 27. fol. 5. c. ib.
Non viimts pro peccato — competentem.
6. O. P. O. LVI, R. fol. 5 V. 19. 7. 6. III, l.
Br. XA^II, 1.
Ita qtiorjindam animos — snbiacere.
7. O. 24. P. O. LVI, R. XII, 14.
fol. 6. 14. 13.
Br. III, 3.
Innoiiaimis aiitem
8. presbiteri — chnstiatia. O. 22. P. 26.
11t O. R. XII, 19. 4.
Br. XXI, un.
Trengas aiitem —
9. O. 21. P. 21. Q. LVI, R. V,
inciirrat. Br. XXIII, 8. i. 3.
10. Felicis memoriae pp. Lnnoc. — sepiiltura. 6v. O. 20. P. 28. Q. LVI, R. IV, fol. 15. l.

Br. XXIII, 2.
Ctim dicat apostohis — cogantiir. O. 23. P. 24. Q. LVI, 21. R. XII,
11. Br. XXII, 15. i.

Qiiia nonnulli —
12. O. P. R. XII,
siibleiiati. Br. XVI,
fol. 7. 13. 19. ii. 2.
Qiäa in omnibzcs — suspenstis. O. 25. P.
13. Q. LVI, R. IX, Br. V, 16. 12. l. l.
14. siue sarraceni — exhiberi. O. 26. P. 23. Q. LVI, 22. R.
Ltidei Br. II, l. II, 4.
Clerici in sacris ordinibiis — immunis.
15. 7V. O. P. 20. O. LVI, R. XI, fol. ii. 7. 1.2.
Br. XII, 8.
16. Monachi non precio — transferendi. O. P. O. LVI, R. XII, 10. 13. ii. i, 2.
Br. IV, 13.
Ctim in
17. corpore — habcatiir.
ecclesiae O. P. O. LVI, R. XII, fol. 8. 7. 10. 4. 9, 10.
Br. IV, 9.
18. Quoniam dci — impedire. O. P.
eccl. Q. LVI, R. X, Br. XX,
18. il. 18. i. 2. i.

19. apostohis Cii7n— indultutn. 8v. O. se P. O. LVI, 25. R. fol. 5; XII, 4. 5. I, 7.


Br. X, 4.
20. Niilla minister — habere,
ecclesiastica O. P. ia Q. LVI, R. 4; fol. 9. 8. 4. 3. I,

XII, Br. XV,


8. I.
21. Clerici in siibdiaconatti — acceptare. O. P. O. LVI, 24. R. VII, 1.2.
fol. 9. 12. 12.
Br. XII, 4.
22. plantare — habeatur.
Ctnri et 9 O. P. 22. O. LVI, R. XII,
fol. V. 9. 10. 13.
23. Reprehensibilis zialde consiietudo — iniiincttim. fol. 10. O. 6. P. 15- Q- LVI, 5.
R. VIII, I. Br. i. XLV,
24. —
Ctirn in ctinctis ecclesiis lov. alicni. fol. O. 16. P. 25. O. LVI, 17. R. XII, 20.
Br. IX, 2.
25. Cum in caritatis — amittat. O.
officiis 15. P. 17. Q. LVI, 9. R. VI, l. Br. X-VI, 15.
26. Cum quibiisdam
i?i — priiietur. locis fol. II. O. 14. P. 8. Q. LVI, 16. R. XII, 17.
Br. XIV, 7.
1. Alex. III. R. Cantiiar, archiep. et suffraganeis eins. fol. 1 1 v.
Viris ecclesiasticis plurimuni expedire dinoscitur iit in cunctis actibus suis modum et honestatem
conseruent et quae de radice auaritiae uel cupiditatis procedunt ita satagant abdicare quod laicos ad
pcrfectionem morum atque uirtutum bonis informare possint cxemplis. Inde est quod quia thesaunis
scientiae gratis debet et libcraliter exhiberi iuxta illud ,, gratis accepistis, gratis date" frat. u. p. a. scr.
pr. mandamus quatinus pro scolis regendis nee (n)usquani exigatis ncc quemquani cxigere permittatis,
quoniam cuiquc est abominabile apud deum et homines pro re tam honesta precium exlorcjuere.
2. Idem in alia causa. Pltires clerici et quod merentes nideatiir. C. Turon. I163. —
c. 2. Co. 38. Pa. 2, LIV, I. O. XVI, 9. P. IX, 5. O. IX, 5. R. XX, 8. Br. V, 0. Comp. I.
c. I (5, 15) = c. I. X (5, 19).

i) Die anderweitig nicht aufgefundenen Stücke gebe ich im Wortlaute.


Die Collectio Parisiensis I. 3 — 22. 53

3. Alex. III. Pertienit ad nos qiiod cidil


R. Cantuar. arcliiep. et suffraganeis eius.
hl qtii leprae inorhiim
pcrstringas. (1159 —
81.) Ja. 13794. Cc. 82. —
O. XXXVII, 2. P.
LXI, I. Q. LH, I. R. LX, I. Br. L, 3. Comp. I. c. i (4, 8) c. i. (4, 8). = X
4. Alex. III. Cantuar. archiep. Ex freqiientihtis qnerelis phiriuvi personaruni —
praesumatfs. fol. 12. (1159— 81.) Ja. 138 1 7. O. XXVIII, ii. P. VI, 4. Q. VI, 4. R. XA^II, 4.
Br. XIV, 13. Comp. I. c. 4 (3, 7) c. 3. = X
5. Alex. III. Cantuar. arcliiep. Cum
(3, 7).
teneamur cojistiltationibtis — licehit.{\\^(^ — 81.)
Ja. 13809. O. X, 23. P. XLVII, 22. Q. XLII, 20. R. LI, 21. Comp. I. c. 23 (2, 20)=
c. 17. X (2, 28.)
Alex. III. Cantuar. archiep. Cum nos plertunqne in ordinatione oporteat
6. reser- —
uarc. (ii59_8i.) Ja. 13822. Cc. 26. O. XV, 21. P. XXXII, 5. Q. XXXII, 5. R. XLI, 5.
Br. XVII, 16. Comp. I. c. 5 (i, 23) c. 4. (i, 31). = X
7. Alex. III. Cantuar. concilio. Clerici in sacris ordinihns C07istitiiti stispenstim, —
fol. I2V. (11 59 —
81.) Ja. 13811.
a) Bis depojiattir. Cc. 62 B.
b) Clerici qni — suhiaceat. O. XXVII, 4. P. XIV, 4. Q. XIV, 4. R. XXIV, 4. Comp. I.

C. 6 (3, 37) = c. 5. X (3, 50).


Qiua qiiidam clerici desperantes
c) —
siispensiun. Ja. 14197 falsch. Cc. 62 C. O. XXVI,
26. XI, 15.
Br.
8. Alex. III. R. archiep. Eboracensi. Fraternitatem tiiam scire uoliimiis et firmiter
teuere —
postulares. (i 159— 81.) Ja. 13873. Pa. 2, LVI, 8. O. XIII, 3. P. XXIII, 8. Q.
XXV, 4. R. XXXV, 4. Br. XIX, 6. Comp. I. c. 8 (3, 26).
9. Ex priuilegio Alex. P. Sane lahor presiunat. fol. 13. (1159 —
81.) Ja. 14173. —
Pa. 2, LVI, lob. O. XIII, 7. P. XXIII, 12. Q. XXV, 8. R. XXXV, 8. Br. XIX, «.
Comp. I. c. 12 (3, 26).
Decreta Pontificis Pascalis P. II. Decimas a populo
10. tiohis. fol. 14. (1099 —
II 18.) Ja. 6443. C. XVI. qu. i. c. 47.
11. Item Moguntiense Concil. Decreuit sacer iste coniientiis audiunt. fol. 13V. —
Conc. Cabilon. II. 813, 19. c. 46. C. XVI. qu. i und dort citt.
12. Item Gregor ius P. Statuimiis iit inonasteriiim subdunt. Caput incert. Pa. 2, —
LVI, 6. O. XIII, 9. P. XXIII, 14. Q. XXV, 10. R. XXXV, 10. Comp. L c. 14 (3, 26).
13. Item Pascalis P. II. Noiciim exactionis genus accipiunt. (1099 1118.) Ja. 6605. — —
Pa. 2, LVI, 7. O. XIII, 16. P. XXIII, 7. Q. XXV, 3. R. XXXV, 3. Comp. I. c. 7 (3, 26).
= c. 2. X (3, 30).
14.Item ex priuilegio Alex. P. Statuimiis iit si super deciniis persistat. (1159 81.) — —
Ja. 14191. Pa. 2, LVI, 9. O. XXVIII, 3. P. V, 2. Q. V, 2. R. XVII, 2. Br. XXV, 6.
Comp. I. c. 2 (i, 27) = c. 2. X (i, 36).
15. Alex. III. R. Eborac. arch. Inter ceteras consultationes — similibiis. (1159 — 81.)
Ja. 13878. Cc. 63 c. O. XLI, I. P. LI, 3. Q. XLIII, 3. R. LH, 3. Br. XXXVII, 5. Comp. L
c. 4 (i, 2) = c. 4. X (i, 3).
16. Alex. III. R. Eborac. archiep. Ea quae
honestatis iniquitatem. (1181 85.) — —
Ja. 15172. Cc. 63a. O. XV,
P. LH, 16. Q. XLIV, 9. R. LIII, 9. Br. XV, 2. Comp. L
II.
^' 3 (3' ^) "^^^ ^^s iianas esse decernas ; bis auf Cc. u. Comp. I. ohne Inscr.

17- Idem eidem. Cum aliqua causa iniquitatem. Cc. 63b. —


O. VII, 4, XLI, 7.
P. XXXV, 3. Q. XXXIII, 3. R. XLII, 3. Comp. I. c. 17 (2, 20) c. 9. (2, 27). Theil = X
derselben Dekretale; wiederholt 32, 98.
18. Item eidem. Sicut ad exstirpanda uitia conipellatis. fol. 14. (1159 —
81. Ja, —
138 13. O. XVIII, 2. P. LXIV, 2. O. '^
LIV, 2. R. LXIII, 2. Comp. L c. 5 (3, 2) c. 4. =
X (3, 2).
...
Alex. III. R. Eborac. archiep. Relatum peruenit ad nos, quod cum parochiani uestri
19.
decimas bonorum suorum consueuerunt ecclesiis quibus debentur cum integritate persoluere, nunc
tarn laudabili consuetudine pretermissa quidam ex ipsis de lana et feno et prouentibus molendinorum
et piscariarum decimas ipsis ecclesiis subtrahere non uerentur. Quoniam igitur institutioni diuinae
manifestius obuiat qui decimas ecclesiae non persoluit frat. u. p. a. s. pr. mandamus, quatenus paro-
chianos uestros monere curetis et si opus fuerit excommunicationis districtione compellere ut de pro-
uentibus molendinorum et piscariarum et de feno et de lana decimas ecclesiis quibus debentur omni
appellatione et contradictione cessante cum integritate persoluant,
20. Idem eidem. Indecorum est admodum —
puniemus. fol. 14V, (1159 81.) Ja. 13820. —
Cc. 24. O. XXV,
2. P. XIX, 2. Q. 2. R. 2. XX,
Br. XIV, 6. XXX,
Comp. I. c. 4 (i, 8)
= c. 3. X (i, 14).
21. Alex.
III. Salernitano archiep. Licet preter solitum remanere. (1159 81). — —
Ja. 1409 1.94Aab. Pa. 2, XV, 4. O. VI, 8. P. LIX, 5. Q. L, 5. R. LVIIL 6. Br. LH, 5.
Cc.
Comp. I. c. 3 (4, 4)^= c. 3. X (4, 4).
22. Item. Utrum aiitem filii —
patrocinari. fol. 15. Ebendas. Cc. 94AC. Pa. 2, XA^, 4 c.
O. XXXII, I. P. LXII, I. Q. LIII, I. R. LXI, i. Br. XLIX, 10. Comp. I. c. i (4, 11) =
c. I. X (4, 11).
54 l^ie CoUectio Parisiensis I. 2;^ — 38.
23. De cetera lai'cos in accusatione — renioiiendi. Ebendas. Cc. 48 Aa. Pa. 2, XV, 4e.
O. Vm, 8. P. XLIII, 9. O. XXXIX, 6. R. XLVIII, 6. Comp. I. c. 14 (2, 3) = c. 14.
X (2, 20).
24. De aditlterüs et alt /'s criminibus
conterere. fol. 15V. Ebendas. —
Cc. 48 Ab. Pa. 2,
XV, 4 f. O. XXVI,
P. XI, 4. Q. XI, 4. R. XXI, 8. Comp. I. c. 6 (2, i)
4. c. 4. (2, i). = X
25. Porro si clericus subsecuta. Ebendas.— Cc. 48 Ba. Pa. 2, XV, 4g. O. XXVI, 5.
P. XL 5. Q. XI, 5. R. XXT, 9. Br. XII, 5. XLIV, 9. Comp. I. c. i (5, 12) = c. i. X (5, 14).
26. In caiisis iiero ecclesiasticis — d/spiitari. Ebendas. Cc. 48 Bb. Pa. 2, XV, 4h.
O. VIII, 9. P. XLIII, 20. O. XXXIX, 7. R. XLVIII, 7. Comp. I. c. 15 (2, 13) = c. 15
X (2, 20).
27.Decima uero et ohlationes —
admittit. Ebendas. Cc. 48 C. Pa. 2, XV, 4!. O. XXVIII, i.
P. XLVI, I. Q. XLI, I. R. L, I. Br. XVII, 3. Comp. L c. 6 (2, 18) c. 4 X (2, 26). =
28. De preshitero mitem Campaniae extitisset. —
Ebendas. Cc. 48 D. Pa. 2, XVI, i a.
O. XXVI, 6. P. XI, 6. O. XI, 6. R. XXI, 10. Br. XII, 6. Comp. L c. 2 (i, 12) c. = i.
X. (I, 20).
29. Presbitenim aiitem —
expirasse. Ebendas. Cc. 48 E. Pa. 2, XVI, ib. O. XXVI, 7.
P. XI, Q. XI, 7. R. XXI, II. Comp. L c. 8 (5, 10)
7. c. 7. (5, 12). = X
30. Querenti etiam iitricm laicus tixoratus promittat, fol. 16. (1159 —
81.) Ja. 13946. —
Cc. 71b. Pa. 2, XX. Id. O. V, 4. P. LVIII, 4. Q. XLIX, 3. R. LVII, 5. Br. LH, 4.
Comp. I. c. I (3, 28) c. I. =
(3, 32). X
In den Coli.: Herefordensi, in Comp. I: Yleren. in X:
Ubergensi.
31. Alex. III. Eborac. archiep. Liter ceteras consiiltaciones ordinäre. (1179 81.) — —
Ja. 14346. Cc. 65 Bb. O. XV, 3. P. LH, 13. O. XLIV, 6. R. LIII, 6. Comp. I. c. 12 (3, 33)
= c. 3. X (3, 38).
32. Ad hec cum aliqtia cajisa — ittiquitatem. (1179 — 81.) Ja. 14346 (falsch 13878).
Wiederholung von 17.
33. Alex. III. G. Cum discretionem hterarum et religionem quae extrinsecus
Lundon, ep.
apparet ad mentem reducimus nos ipsos non modicum conturbamur et spe nostra quam iam
intra
pridem de te concepinus nos frustratos dolemus quoniam de translatione tua in Lundonensis ab
Herefordia aliter quam credebamus euenisse uidetur, presertim cum quod pro ecclesiae commodo
fecimus in eius detrimentum appareat grauissime retorqueri. Non enim tu et alii episcopi uidemini
ea quae dei sunt curare quoniam cum latratu et baculo lupos deberetis a dominici gregis inuasione
arcere, increpare quoque et corrigere. Dum ea silentio preteritis facti estis canes muti non ualentes
latrare et pastoralis offitii negligentes et prorsus obliti oues uobis commissas circumquaque lacerare
permittitis, de quibus non nisi lac et lanam queritis. Appellantes si quidem et apostolicae sedis
omnium oppressorum refugium auxilium inuocantes coram uobis tamquam rei maiestatis turpiter
rapiuntur. Quibus omnibus fauorem prestari uidemini cum nee uel in minimum propter hoc eccle-
siasticae seueritatis gladium exseratis. A
quibus etsi timor dei uos non reuocat sed hominibus
magis quam deo parendum esse censetis, infamia tamen et populi voce communi debetis penitus retar-
dari et commune hoc crimen in perpetuum euitare. Quia qui ecclesiam dei prosequitur et infestat
beneficia ecclesiae non debet sustentari nee ab ea solacium auxilii accipere cui amaritudinis absinthium
noscitur propinare.
34. Alex. HL Lundon, ep. Universalis ecclesiae sollicitiido habere, fol. l6v. —
(1171— 81.) Ja. 14267. O. XVIII, 3. P. LXIV, 3. Q. LIV, 3. R. LXIII, 3. Br. XIII, 2.
Comp. L c. 2 (3, 3). Bonon. ep.: Q.
35. Alex. III. Lundon. et Wigorn. ep. Mandauimus fraternitati v., quatinus non obstan-
tibus literis impetratis, nisi ibi conlineatur expressum quod causam ipsam ex uestro iudicio sub-
traximus partes ante uestram presentiam conuocetis et eidem causae iuxta tenorem priorum Hterarum
app. remota finem imponatis.
36. fol. 17. Causam super crimine non consueuimus alicui committere nisi personae in nostra
presentia appareant quae personam super eodem crimine uelint impetere.
37. Ex Registro Gregorii. P. Penienit ad tios Laodiccnsem absohiimus. Gregor V IL —
Virdun. ep. (1080.) Reg. VII, 13. 14. Ja. 5153. 5154. O. XVII, 7. P. XVII, 8. O. XVIII, 9.
R. XXVIII, II. Comp. L c. 9 (2, 17) c. 2. X (2, = 24).
38. Fratribus ierosolimitani hospitalis. fol. 18. Cum sitis benignitate sedis ap.
multis hbertatibus ditati uos decet eisdem libertatibus uti, ut non uideamini manus ad illicita ex-
sie
tendere, quia priuilegium meretur amittere qui permissa sibi abutitur potestate. Audiuimus autem
nunc et alia uice querelam episcoporum et aliorum ecclesiasticorum uirorum de Anglia quod uos
parrochianos eorum excommimicatos et interdictos ecclesiasticae traditis sepulturae nee in hac parte
honestati uestrae parcitis aut s. patrum institutionibus obniare timetis. Inde est quod f. u. p. a. s.
uobis mandamus et in uirtute obedientiae precipimus, quatinus excommunicatos et nominatim inter-
dictos ad sepultxiram et ad diuina officia recipere nuUatcnus presumatis; nee etiam generaliter inter-
dictos penuittatis diuinis ofticiis interesse nisi semel in anno sicut uobis est de dementia sedis ap. in-
dultum. Si uero contra preceptum nostrum renueritis erit non immerito formidandum ne conces>is
uobis libertatibus spoliemini et ne nos insuper episcopis in quorum episcopatibus talia praesumitis,
excommunicando uos cogamur liberam facultatem concedere, ut sie saltem inuili ab huiusmcxli desi-
Die Collectio Parisiensis I. 39 — 55. 55
statisa quibus ad mandatum nostnim hactenus desistere noluistis. Ideo in ecclesia dei secundum anti-
quonim patnim consuetudineni concilia congregantur iit hi qui constitiiti sunt in eminentia pastorali
iiitam subiectonim de communi consilio regnlaribus institutis informent et enormitates quae pullulant
incessanter consultiore censura compescant. His itaque potius inherentes orthodoxonim patrum
regidis, quam de nouo statuentes quedam certa capitula duximus in medium promulganda
aliqiiid
quae uniuersis comprouincialibus uestris firmiter et inuiolabiliter obseruanda iniungimus.
39. Alex. III. Uniuersis in Christo credentibus sal. et ap. bened. Redolet Anglia
— interccdat. Dat. Signiae III. Id. Marcii. fol. i8v. (1173.) Ja. 12203. Epist. S. Thomae ed.
Giles II, 75.
40. Alex. III. Carissimo in Christo filio lohanni illustri et magnifico. Indorum
regi sal. et ap. bened. Apostolica sedes faccre. —
(1177.) Ja. 12942. Br. i, i. Von späterer
Hand an den Rand geschrieben: edita t. 10. p. 1227. Zarncke, Der Priester Johannes in Ab- — ,

handlungen der Sachs. Gesch. d. Wissenschaften 17, 941.


41. Alex.- III. Vigiliensi ep. Ctim romana ecclesia sit militare. fol. 19. (1159 81.) — —
Ja. 141 26. Cc. 51. 0.11,4. P. I, I. Q. I, I. R. XIII, I. Br. X, 3. Comp. I. c. 9 (5, 2) =
c. 10. X (5, 3).
42. Alex. III. R. Hereford. ep. Super eo qnod qiiesihim est a nob/'s — ordinäre.
(11 59 — 81.) Ja. 13940. Vollständig in Pa. 2. XX, i.
a) Super eo quod quesitiini ueniunt. — Cc. 9. O. XXI, 2. P. XVI, 2. Q. XVI, 2.
K. XXVI, 3. Br. XIX,
Comp. I. c. 9 (3, 27) 18.
c. 9. (3, 31). = X
b) Sane super hoc quod nior/s ordi^iandi. Ja. 13948 falsch. —
Cc. 71a. O. XXVI, 24.
P. XVIII, 2. Q. XIX, 2. R. XXIX, 2. Br. XI, 2. Comp. I. c. 2 (i, 6) c. 2. (i, 11). = X
c) De eo quod quesittisti an liceat extra ieiunia ordinäre. Ja. 13948 falsch. Cc. 70. —
O. XXVI, 25. P. XVIII, 3. Q. XIX, 2. R. XXIX, 3. Br. VIII, 5. Comp. I. c. 3 (i, 6) =
c. 3. X (i, 11).

43. Alex. III. R. Hereford. ep. Intellexiinus de parte tuae — procedas. fol. 19 v.
(1159— 81.) Ja. 13950. O. VII, 13. P. XXXV, 13. Q. XXXIII, 13. R. XLII, 14. Br. XXXIV, 2.
Comp. I. c. II (i, 21).
44. Alex. III. Cantuar. archiep. Pertienit ad nos quod cum preshiteri et alii clerici
conquerantur —
representent. (1174 81). Ja. 14313. —
Cc. 20 B. O. X, 13. P. XLVII, 14.
Q. XLII, 12. R. LI, 13. Br. XLV, 3. Comp. L c. 15 (2, 20) c. 13. (2, 28). = X
45. Alex. III. R. Winton. ep. Quamuis sitmis — potest. fol. 20. (1159 — 81.) Ja. 14156.
Cc. 30a. Pa. 2, XXIX, I ab. O. VII, 8. P. XXXV, 8. Q. XXXIII, 8. (Canton. ep.) R. XLII, 8.
Br. XXXIV, 12. Comp. L
21) c. 6. (i, 29).
c. (i, = X
46. Preterea de clericis parere. (1159 — 7

81.) Ja.14152. Cc. 65 Ba. O.L, 53. P.XLVII,32.
Q. XLII, 29. R. LI, 30. Br. XLVII, 19. Comp. L c. 32 (2, 20) c. 22. (2, 28). = X
47. Illud autem pretermittendutn irritanda. fol. 20 v. (1159 — 81) Ja. 14156 (falsch —
141 54). Cc. 30f. Pa. 2, XXIX, Ig. O. XV, 6. P. LH, 5. {P. C: Quamuis) O. XLIV, 4.
R. LIII, 4 (wie in P.). Comp. I. c. 10 (3, 33) c. 8. (3, 38). = X
48. St/per eo uero quod a nobis disponat. Ebendas. —
Cc. 30c. Pa. 2, XXIX, id.
O. X, 31. P. XLVII, 34. Q. XLII, 31. R. LI, 31. Comp. L c. 34 (2, 20). Bei Ja. falsch 14 152.
49. Ceterum Si aliquis ad iudiceni impetrare. fol. 21. —
Ebendas. Cc. 30 d. Pa. 2,
XXIX, le. O. VII, 9. P. XXXV, 9. Q. XXXIII, 9. R. XLII, 9. Comp. I. c. 3 (i, 2) =
c. 3. X (I, 3).

50. Verum si presentibtis partibus facultatem. —


Ceterum si aliqtiis: ib. Darauf folgt
auch hier der Satz: que7?ilibet etc. Cc. 306. Pa. 2, XXIX, i f O. VII, 10. P. XXXV, 10. .

Q. XXXIII, 10. R. XLII, 10. Comp. I. c. 8 (i, 21).


51. Nee canones nee constLetudo reseruattim. (1170 —
76.) Ja. 12632. Cc. 18. Pa, 2, XLII, 2. —
O. XL, 2. P. XXXI, I. Q. XXXI, I. R. XL, i. Br. IV, 2. Comp. I. c. 14 (i, 4). Vgl. imten 140.
52. Alex. III. Winton. ep. Suggestum est nobis, quod quidam clericorum tui episcopatus
personatus ecclesianim tenentes pubhce matrimonia contraxerint, alii uero in sacerdotis officio et in
minoribus ordinibus constituti manifeste focarias teuere presumant. Super quo consultationi tuae
taliter respondemus. Quod illi qui in minoribus ordinibus constituti matrimonium contraxerunt,
cogendi sunt ecclesias quas tenent relinquere et uxoribus adherere, quoniam placere uxoribus et ecclesiis
opportune deseniire non possunt. Si uero in subdiaconatu et supra aliqui(s) se matrimonio coniunxeri(n)t,
licet pocius sit contubernium, ipsas debent relinquere et in ordine suo et offitio dignum deo impendere
famulatum. Sane si super his monitis et mandatis aliqui eorum obtemperare contempserint eos ab
ecclesiis suis remouere poteris et in loco ipsomm personas idoneas subrogare, in quibus omnibus cum
ea caiitela et prouidentiae maturitate procedere te conuenit quod circumspectio tuae sollicitudinis ualeat
commendabilis apparere.
53. Alex. ep.III. Winton.
ConsiUuit nos paternitas tua indicenda. fol. 2iv. —
(i 159— 81.) O. VI, 2. P. LIX, 2. Q. L, 2. R. LVIII, 3. Comp. L c. 3 (4, i).
Ja. 14136. Cc. 31.
54. Innocent. P. H. Winton. ep. Siiper eo quod interrogasti couij^iittitur. (1130 43). — —
Ja. 8274. O. VI, 31. P. LIX, 41. Q. L, 28. R. LVIII, 29. Br. XLIX, 5. Comp. L c. 10 (4, i).
In den Coli. Innocent. III.
:

55. Itemeidem. Cum ins patronatus connexum sit spirituali, nemini licitum est vendere illud etc.
56 Die Collectio Parisiensis I. 56 — 79.
56. Alex. IIT. "Wigorn. ep. Memini'mits — rescindere. fol. 22. (1159 — 81.) Ja. 13162.
Cc. io'a. Pa. 2, I. 2a. O. XXI, 3. P. XVI, 3. O. XVI, 3; L, 8. R. XXVI, 4; LVIII, 9.
Comp. I. c. 14 (3, 5) = c. 12. X (3, 5).

57. Idem. De fno7iachis — respojtdere. Ebendas. Pa. 2, I, 2bc. In den Coli, j^etheilt:
a) Bis assignata. Cc. loBC. O. XXXIX, i. P. XXIII, 21. Q. XXV, 17. R. XXXV, 17.
Br.XVIII, I. Comp. I. c. 14 (3, 5) = c. 12. X (3, 5).
b) Porro Uli — efficere. O. XXVIII, 9. P. VI, l. Q. VI, i. R. XVIII, l. Br. XVm, i.

Comp. I. c. 8 (3, 34) = c. 8. X (3, 39). AViederholt 71.


58. Cctertnn ctim aliqjia causa — expirasse. Ebendas. In den Coli, in 2 canones.
a) Ceierum —
proccdendum. Pa. 2, I, 2d. O. X, 8. P. XLVII, 9. Q. XLII, 6. R. LI, 7.
Comp. I. c. 9 (2, 20) = c. 9. X (2, 28).
b) Si autem lis — expirare. Pa. 2, I, 2e. O. VII, 14. P. XXXV, 14. O, XXXIII, 14.
R. XLII, 15. Comp. I. c. 12 (i, 21).
59. Super eo qtiod a tiob/s — inhiheattir, fol. 2 2 v. Ebendas. Cc. loD. Pa. 2, I, 2 fg.

0. X, 9. Q. XLII, 8. P. XLVII, 10. R. LI, 9. Br. XLVII, 10. Comp. I. c. 10 (2, 20) =
c. 10. X (2, 28).
60. De appellationihus iiero — siihlata. Ebendas. Cc. 8B. Pa. 2, I, 2 h. O. X, 10.
P. XLVII, II. O. XLII, 9. R. LI, 10. Br. XLVII, 10. Comp. I. c. 1 1 (2, 20) = c. 11. X
(2, 28).
61. Si aliquis parochianorjim —
rninngenda. Ebendas. Cc. 92B. Pa. 2, I, 2i. O. XII, i.
P. LX, I. O. LI, I. R. LIX, I. Br. LIII, 13. Comp. I. c. 6 (4, 20).
62. Ceteriim si ahhatcm tiiae diocesis iudicandujn. Ebendas. Ja. 13261 falsch. Pa. 2, —
1, 2k. O. XXIX, 3. O. XVII, 2. R. XXVII, 2. Comp. I. c. 2 (i, 3), wiederholt c. 3 (3, 20)
= c. 3. X (3, 24).^
63. Idem Wigorn.
ep. VerTini si aliciii ccclcsiae possessio deheret. fol. 23. Ebendas. —
Pa. 2, In den Coli. citt. verbunden mit dem vorhergehenden == c. 4.
I, 2I. (4, 5). X
64. Scripta uero antentica habere. —
Ebendas. Pa. 2, I, 2m. O. VIII, 5. P. XLIII, 7.
{P. C: Steper eo q7iod.) Q. XXXIX, 4. (P. C: Quae iressimtes.) R. XLVIII, 4. (P. C: Memininins.)
Comp. I. c. 2 (2, 15) {P. C: Stiper eo qtiod) c. 2. (2, 22). = X
65. Alex. III. R. Wigorn. ep. Liter cetera sollicitndinis mincnpandiitn. (1163 74.) — —
Ja. 12254. Pa. 2, XXII, 2a. O. XVIII, 6. P. LXIV, 5. O. LIV, 5. R. LXIII, 5 (Vigün.).
Br. Xlil, 3. Comp. I. c. 4 (3, 3).
66. Idem eidem. Presentiiim tibi aiictoritate initingitntts amotiere, Ebendas, Pa. 2, —
XXn, 2b. O. XIX, 4. O. XXIII, 4. R. XXXIII, 4. Comp. L c. 3 (i, 9) c. 3. (i, 17). = X
67. De sacerdotibus publice —
spoliare. fol. 23 V. Ebendas. Pa. 2, XXII, 2 c. O. XVIII, 7.
P. XLIV, 6. O. LIV, 6. R. LXIII, 6. Comp. I. c. 6 (3, 2).
68. Idem eidem. Cetenim de rigore iuris concessionem non teuere si reclamante capitulo
per capitulum ipsum constat factum fuisse, nisi idem capitulum concessionem ipsam postmodum ratam
habuisset.
69. Alex. III. R. AVigorn. ep. Ad aures iiostras ftiisse perlattun cognoscas constringas. —
(1163— 71.) Ja. 13163. Pa. 2, XLVII, 9a. O. VI, 15. P. LIX, 27. O. L, 14. R. LVIII, 16.
Br, XLIX, 2. Comp. I. c. 2 (4, 13).
70. Illas iiero terras —conferri. (1159 — 81.) Ja. 14132, aber Theil von 13163. Pa. 2,
XLVII, 9b. O. XXIX, 4. O. XVII, 3. R. XXVII, 3. Br. XVIII, 3. Comp. I. c.
7 (3, 11)
= c. 7. X (3, 13).
71. Alex. III. R, Wigorn, ep, Pretereailli qidepiscopo ignorante — efficere. (1163 — 79.)
Ja. 13 162. Wiederholung von 57b.
72. Idem eidem. Continebatiir in literis a te nobis priori, — fol. 24. (1159 — 81.)
Ja. 14033. Cc, 57 (Toletano), O, XLVIL 5, Br, XXV, 3, (Wigorn,^; Comp, I, c, 2 (3, 9) = X
c. 2.

(3> 10).
x\lex, III. Venerabili fratri B, Exonensi ep, salut, et ap, bened, Sicut dignttm
est — 73.
piiniejidns. Ja. 12180. — 79 incl,, siehe zu c, 76, Pa. 2, XLVI, 3 a, ebenso Br. VII, i.
74. //// ajttem qiti causa vel aniyno occidcudi — obuiare. fol, 24 V. Ebendas. Siehe zu c. 76.
Pa. 2, XLVI, 3 b.
75. //// Iiero qiii asscrunt animiim regis — indicenda. Ebendas, Siehe zu c. 76. Pa. 2,
XLVI, 3cde.
76. Clericos aiitem quos constat armatos — debeant. fol. 25. Ebendas. l*a. 2, XLVI, 3 f.

Bis hierher von 73 an: i Canon. O. XXXV, 1. P, X, i. Q. X, i, R. LXIV, 5. Comp. I. c. 7


(5, io) = c. 6, X(5, 12),
77. Snper eo iiero qnod a nobis postnlasti ntrnm sfse aliquis — nenire. Ebendas. Cc. 15^.
Pa. 2, XLVI, 3gh. O. XIV, 7. P. VII, 9. Q. All, 7. R. XIX, 9. Comp. I. c. 2 (5, 34) =
c- I. X (5, 39),
78. Monachi
iicro et canonici —
adhibenda. fol, 25 V. Ebendas. Pa, 2, XLVI, 3!. O. XIV, 8.
P. VII, 10. Q. VII, 8. R. XIX, 10. Comp. I. c. 3 (5, 34) c. 2. (5, 39). = X
79. Si uero aliquis alicuius —
immunis. Ebendas. Pa. 2, XLVI, 3k. O. Xl\'. o. 10,
•P. VII, II. O. VII, 9. R. XIX, II. Comp. I. c. 4 (5, 34) c. 4. (5. 39 = X .
Die Collectio Parisiensis I. 80 — 100. 57

80. III. B. Exon. ep. Ad aures nostras perlatum esse cognoscas, quod quidam clerici
Alex.
in tua diocesi commorantes huiusmodi inter se collusionem facere consueuenint, quod de ecclesiis quas
tenent aliis annuam pensionem sine pontificali auctoritate concedunt, ut illi(s) quibus concessio facta fuit
ecclesias eis decedentibus occasione huiusmodi ualeant optinere. Unde quoniam ea quae taliter contra
episcopalem auctoritatem fuerunt prescripta nullam habere debent firmitatem, fr. t. p. a. s. mandamus,
quatenus ne colhisiones huiusmodi in tua de cetero parochia fiant uniuersis ecclesiis per tuam diocesim
constitutis sub interminatione anathematis et in pena officii et beneficii studeas publice prohibere.
Quod si quis aliquo tempore attemptare presumpserit personam eius omni occasione et appellatione
cessante excommunicationi subiacias, et quod minus canonice fuerit factum auctoritate nostra in irritum
reuocetur.
81. Item eidem ep. Significahim est nohis giiod qii/da/?i sithdiaconi cogendi. fol. 26. —
(i 159— 81.) Ja. 13904. O. XVIII, 13. P. LXIV, 12. Q. LIV, 11 (12). R. LXIII, 12. Br. XII, 10.
Comp. I, c. 3 (4, 6).
82. Item eidem episcopo. Sitper hoc quod a 7tobis tiia sollidttido — seruetur.
(II 59— 81). Ja. 13907. O. XII, 7 (Exon. ep.). P. LX, 7. Q. LI, 6. R. LIX, 6. Br. XLIX, 22
(Grandensi patr.). Comp. II. c. i (4, 7).
83. De pereg7-inationis quoqtie tiot/s — pronmertint. fol. 26 v. (1159 — 81). Ja. 139 16.
O. XXXV, 3 imd XLIX, 19. P. XXIII, 23. Q. XXVI, un. R. XXXIX, 2. Br. XXIV, 3.
Comp. I. c. I 29) c. I.(3, = X (3, 34).
84. In partibiis Tolosae. Conc. Turon. I163, 4. P. LIV, i. Br. III, i. Comp. I, c. 10 (5, 6).
85. Idem. Quoniam enormis qiicdam consiietudo —
habetur, fol. 27. C. Turon. II63, 5.
Cc. 40. O. II, 2. P. II, 2. Q. II, 2. Br. IV, 20. Comp. I. c. 3 (5, 3) R. XII,
c. 3. (5, 4). 2. = X
86. Non satis tUiliter auaritia habitattirum. C. Turon. I163, 6. —
Pa. 2, XXVI, 5.
O. II, 10. P. I, 9. Q. I, 8. R. XIII, 9. Br. IV, 11. Comp. L c. 7 (5, 2) c. 8. (5, 3). = X
87. Item pro sepiilttira äuget. Ebendas. Siehe zu c. 86 —c. 8. (5, 3). = X
88. Idem eidem. Qiiia in quibusdam episcopatibus plectattir. C. Turon. I163, c. 7. —
Bei Mansi 21, 11 78. Wiederholt 139. Pa. 2, XXVI, 6. O. II, i. P. II, i. Q. II, i. R. XIV, i.
Br, IV, 21. Comp. I. c. 2 (5, 3) = c. 2. X (5, 4).
89. Idem eidem. Non magnopere antiqtii — arceantur. C. Turon. 1163, 8. Pa. 2,
LXVI, I. O. XXVII, 2. P. XIV, 2. Q. XIV, 2. R. XXIV, 2. Br. XIX, 17. Comp. I. c. 2
(3, 37) =
c. 3. (3, 50). X
Überall nur bis: amittant. Hier folgt noch der Satz: Episcopi abbates
priores tantae enormitatis consentientes et non corrigentes propriis honoribus priuentur uel ab ecclesiae
liminibiTS arceantur.
90. Idem. Quaimiis graste nimis prostratus. fol. 27V. —
C. Turon. I163, 2.' Pa. 2,
LVI, II. O. XXVI, 8. P. XI, 8. O. XI, 8. R. XXI, 13. Br. XVIII, 12. Comp. II. c. 2
(3, 17) = c. 17 X (3, 30).
91. Idem Exon. ep. Tanta est uis matrimonii — potuerunt. fol. 28. (1159 — 81).
Ja. 13917. Cc. 100. O. XXXIII, I. P. LXIII, 6. O. LIII, 8. R. LXII, 5. Comp. I. c. 6 (4, 18)
= c. 6. X (4, 17).
92. De his qui parochiales tenent ecclesias — inuitentur. (1161 — 81.) Ja. 14219. Cc. 93Ba.
Pa. 2, X, 5 f. O. XXIX, 2. P. XIX, 8. Q. XX, 8. R. XXX, 8. Br. XIV, 5. Comp. I. c. 3
(3, 35) = c. 4. X (3, 48). Wiederholt 121.
93. Alex. III.Noruicensi ep. Personas ecclesiarum — recipiantur. (1160 — 74.)
Ja. 12253. Pa. 2, XIV, I. O. X, 5. P. XLVII, 4. Q. XLII, 3 {Benicensi ep.). R, LI, 4
{Winorwicensi). Br. XLV, 6. Comp. I. c. (2, 20) = c. 4. X (2, 28).

94. Ea quae de auaritiae — formidare.4 (1159 — 81.) Ja. 141 72. O. II, 5 (ex. C. Turon.).
P. I, 9. Q. I, 7. R. XIII, 8. Comp. 15 I, c. (5, 2) = c. 16. X (5, 3).

95. Nihilominus etiam 7iobis — uobis. fol. 28 v. Vgl. zu c. 94 = c. 12. X (3, 39).

96. Alex. III. ep. Noruic. et decano Cicestrensi. Si uobis constiterit quod denarii qui
occasione crismatis uel olei a clericis solebant exigi nunc mutato nomine pro chathedratico exigantur,
archidiaconum illum qui hoc fecerit a tam nefaria exactione compescatis et ei ne id attemptet ulterius
ex parte nostra sub pena ordinis et beneficii prohibeatis et ne amplius nisi cum V. aut VI. equitaturis
ecclesias uisitet ipsi districte iniungatis. Sufficere enim debet episcopo nedum archidiacono cum
XX. (?) equitaturis ecclesias uisitare. Quod si deinceps attemptauerit nostro non parere mandato, ab
officio et beneficio nostra auctoritateeum suspendatis.
97. Alex. III. Salceburg. ep. Tua fraternitas
de seruortmi coniugi/s — exhibenda.
(11 54 — 59). Ja. 10445. O.^'LX,'] {Hadriaizus Ebei^ai'do Magdeburg.). R. LXV, un. Br.XLIX, 8.
Comp. I. c. I (4, 9) = c. I. X (4, 9).
98. Alex. III. lohanni Noruic. ep. Sane si anobis super — impediri. fol. 29. (1159 — 81).
Ja. 13878. O. VII, 3. 4. XLI, 7. P. XXXV, 3. Q. XXXIII, 3. R. XLII, 3. Comp. I. c. 3
(i, 21) = c. 2. X (i, 29: Bonon. ep.), c. 9. X (2, 27). Vgl. oben 17. 32.
99. Alex. III. Abbati S. Albani. Consultationibzis singidorum prorogare. (1173 76).
— —
Ja. 12636. Cc. 6A. O. VII, 17. P. XXXV, 17. Q. XXXIII, 17. R. XLII, 18. Br. XXXIV, 4.
Comp. I. c. 15 (i, 2t) = c. 10. X (i, 29).

100. De cetero si aliqiiis clericus ab ordinario indice — spoliari. (1173 — 76). Ja. 12636.
58 Die Collectio Parisiensis I. 10 1
— 118.
Cc. 6B. O. XV, 20. {P.C.-. Incom7iltum) P. LH, 25. O. XLIV, 18. R.LTII, 18. Br. XIV, 19.
Comp. I. c. 23 (3, 33) =
c. 19. X (3, 38), c. 4. X (3, 24).

lOi. Alex. III. Abbati S. Albani. Quesitiini est a nohis ex parte ttia — generali.
fol. (11 73
29V. —
74). Ja. 12293. Sicut Romana aep. Senon. Ebor. Archiep. Senon.: OQ Pa. 2;
Eborac: W^. Anfangend: S/cut Po/ziana. Cc. 52a. Pa. 2, XXXII, i a. O. X, 11. P. XLVII, 12.
Q. XLII, 10. R. LI, II. Br. XLVII, 5. Comp. I. c. 12 (2, 20), c. i (i, 2) c. i. = X (i, 3).
102. Alex. III. Abbati S. Albani. Sitper eo iiero qnod dcle^ati — recepisse. Ebendas.
Cc. 52b. Pa. 2, XXXII, i bc. O. X, 12. P. XLVII, 13. Q. XLII, 1.'
R. LI,
1 12. Br. XXXIV, 8.
XLVII, 25. Comp. 20) I. c. 13 (2, = c. 12. X (2, 28).
103. Preterca super hoc qiiod iios — potestatetti. fol. 30. Ebendas. Cc. 80 a. Pa. 2,
XXXII, I d. O. VII, 7. P. XXXV, 6. Q. XXXIII, 6. R. XLII, 6. Br. XXXIV, 7. Comp. L
c. 6 (i, 21) = c. 5. X (i, 29).
104. Idem. Si tiero aliqiiis quenquani gratn'ssimo tnetu —
?nmistrare. Ebendas. Cc. 8ob.
Pa. 2, XXX, I a. O. XVII, i. P. XVII, 3. Q. XVITI, 3. R. XXVIII, 3. Br. XLI, 5. Comp. I.
c. 4 (2, 17) = c. 8._X (2, 24.)
105. Idem eidem in eadem consultatione. Si iiir et midier pari consensu uxorem. —
Ebendas. Cc. 80c. Pa. 2, XXXIII, ib. O. VI, 17. P. LIX, 31. O. L, 18. R. LVlII, 20.
Comp. I. c.
5 (4, 4).
106. Eugenius P. III. Litteras dilectionis nestrae benigne — procedat. (1145 — 53.)
Ja. 9654. Pa. 2, LIII, 4. O. XXIII, 2. P. XXXVIII, 2. Q. 2. XXXV, R. XLIV, 2. Br. XXX, 2.
Comp. L c. 3 (i, 35) = c. 2. X (2, 7).

_

107. Alex. Abbati S. Albani. Consiiltatiojiibns singiiloriim


III. reportare. fol. 30 v.
(11 73 — 76.) Ja. 12636. Auf den Anfang folgt die hier ausgelassene oben Nr. 99 mitgetheilte Stelle.
Dann: O. VI, i. P. LIX, i. Q.
'^
L, i. R. LVIII, i. Br. XLIX, 14. Comp. L c. i (4, 7) =
c. I. X (4, 7).
108. Alex. III. abbatibus et fratribus monasteriorum Cisterc. ordinis qui sunt
in Anglia constituti(s). Relatum est aicribns, quod iios ins prcsentandi sinistri. (1161 75).
— —
Ja. 124 12. O. XV, 10. P. LH, 15. Q. XLIV, 8. R. LIII, 8. Comp. I. c. 14 (3, 33).
109. Alex. III. dil. filiis fidelibus christianis. Presentinm ttobis aiictoritate —
inclinare. 31. (i 159— 81.)
fol. Ja. 13974. O. 2. P. LV, 2. Q. XLVI, 2. R. LIV, 2. XX,
Überall und so auch unten 163 beginnt der Canon: Licet imitiersis. Comp. II. c. 2 (5, 4) =
c. 8. X (5, 6).
110. Preterea parochianis ttestris tcsnras — astringatis. Ebendas. Siehe zu c. 109.
Comp. L c. 9 (5, 15) = c. 7. X (5, 19).
111. CiiJti clerici nestrae inrisdictionis — pnniatis. (l I 59 —
81.) Canttiar. aep. et snffraganeis
eins: Coli. citt. Ja. 13816. O. XXVIII, 8. P. VI, 2. Q. VI, 2. R. XVIII, 2. Br. XVIII, 4.
Comp. L c. 6 (i, 26) c. 6. =
(i, 35). c. 11. X X (3, 39).
112. Ad hec qnia sunt clerici qnidani — reportare. Fortsetzung von in. Vgl. die dort
citt. Coli.
113. Alex. III. ^ fol. 3 IV. Si quis sacerdos uel clericus. Si quis ordinibus constitutus
ecclesiam uel ecclesiasticum beneficium habens publice focariam habeat et semel et secundo tertioque
commonitus focariam suam non dimiserit et a se prorsus non expulerit sed in inmunditia sua con-
stitutus matrimonia contraxerit ab uxoribus suis, nisi de conimuni consensu ad religionem transire
uoluerint et ibi in dei seruitio iugiter permanere, nullatenus separentur sed cum uxoribus suis uiuentibus
ecclesias uel prebendam non habeant. Qui autem in subdiaconatu et supra ad matrimonia conuolauerint,
mulieres etiam inuitas et renitentes relinquant.
114. Idem in eadem epistola. Xec minus etiam eiusdem epistolae auctoritate ne lilii
sacerdotum in paternis ecclesiis amodo personae instituantur nisi ea occasione media intercedente
,

persona obtineant.
115. Alex. III. archiep, Remensi. Si frnstatoriae dilationis — nocationes. (1171 — 72.)
Ja. 12020. Cc. na. 33. Pa. 2, XXXIII, 2a. O. X, 6. P. XLVII, 5. O. XLII, 4. R. LI, 5.
Br. XLV, 2. Comp. I. c.
5 (2, 20) = c. 5. X (2, 28).
Bis dinoscitnr übereinstimmend mit den Coli., dann folgt aber hier: Si uero in agro(?) uel alias
ante litis ingressum fuerit appellatuni non solent huiusmodi dici appellationes sed uocationes.
116. Preterea si raptor sit excommnnicatiit. —
Fortsetzung von II 5. Siehe die dort
citt. Coli.
117. Ad
hec cnni in cansa aliqnis appdlancrit existat. fol. 32. Geh(')rt zu derselben —
Dekretale. b. Pa. 2, XXXIII, 2 b.
Cc. 1 1 O. X, 15. P. XLVII, 7. Q. XLII, 7. R. LI, 8.
Br. XLV, 2. Comp. I. c. 6 (2, 20) c. 6. (2, 28). = X
118. Alex. P. III. Lexou. ep. In litteris exisiere. (1161— 81.) Ja. 14219. Bis 123 —
eine Dekretale. Pa. 2, X, 5. Zerfällt in der Coli, in 3 Stücke:
aj Bis fnnctns: Cc. 49 A. Pa. 2, X, 5a. O. VII, 16. P. 16. O. XXXIII. lO XXXV,
{Brix. ep.). R. XLII, 17. Br. XXXIV, i. Comp. I. c. 14 (i, 21) c. (). (l, 29) {Brix. ep.). = X
b) Item snpcr illa qnestione rigori/n. Cc. 49 Ba. Pa. 2, X, 5b. — O. XXII, «;.

i) Von hier an keine Initialen mehr.


Die Collectio Parisiensis I. 119 — 138. 59

P. XXXIX, 10 {Meldens/). Q. XXXVI, 5 {Br/x.). R. XLIV, 6 {Exoii.). Br. XXXI, 3. Comp. I.


c. 5 (2, 9) = c. 5. X (2,13).'^
c) ItetJi cum qtiis dicit — existere. Cc. 49 Bb. Pa. 2, X, 5 c. O. XXII, 6. P. XXXIX, 1 1.
Q. XXXVI, 6. R. XLV, 7. Br. XXXI, 3. Comp. I. c. 6 (2, 9) = c. 6. X (2, 13).
119. Ad hec cti?n aligufs nimium prolixiim — stare. Ebendas. Cc. 49 Bc. Pa. 2, X, 5 d.
O. VII, 19. P. XXXV,
19. O. XXXIII, 19. R. XLIl, 20. Br. XLVII, 8.
120. Preierca licet ad presb/teratiim —
recipere. fol. 32 V. Ebendas. Cc. 49Bd. Pa.2, X, 56.
O. XXV, 5. P. XIX, 5. Q. XX, 5. R. 5, XXX,
Br. XIV, 5. Comp. I. c. 6 (i, 8).
121. De h/s sane qiii parochiales imntenttir. —
Ebendas. AViederholung von 92.
122. Super alia tiero qjiest/o7te —
abolcUir. Ebendas. Cc. 93 Bb. Pa. 2, X, 5 g. O. IX, 2.
P. LXV, 2. Q. LV, 2. R. LXIV, 2. Br. LH, 2. Comp. I. c. 2 (4, 22) =-- c. 4. (4, 21). X
123. Item si qiiis rei litigiosae —
diffinire. Ebendas. Cc. loE. Pa. 2, X, 5 h. O. XLIV, 10.
P. LI, 2. Q. XLIII, 2. R. LH, 2. Br. XXXVI, 7. Comp. I. c. i (2, 21) c. i. (2, 30). = X
124. Alex. III. Lexouiensi ep. Cum iam pridem ad atidientiam nostram peruenit quod
monachi qui in episcopatibiis uestris morantur ecclesias et iiillas tenerent ad firmam nos id proiit
debuimiis curauimus sollicite prohibere. Sed quia prefati monachi adhuc sicut audiuimus in suo
proposito perseuerant ad eorum cupiditatem et auaritiam resecandam uolumus sicut debemus existere
diligentes. Inde est quod f. t. p. a. s. pr. m. et. m. precipimus, quatinus uniuersis monachis diocesis
uestrae arctius inhibere curetis, ne uillas uel ecclesias ad firmam recipiant i;el receptas retinere
presumant. Si qui iam contra prohibitionem nostram easdem ecclesias uel uillas recipere uel detinere
presumpserint eos auctoritate ap. fulti sublato appellationis remedio faciatis a sua presumptione
ecclesiastica districtione cessare. Dat. Ven.
125. Alex. III. Lexou. ep. Ad aiires nostras noiieritis pjcnire. fol. 33. (1159 81.) — —
Ja. 13909. O. XXIV, 3. P. XII, 3. O. XII, 3. R. XXII, 3. Comp. I. c. 3 (5, 27) c. 3. = X
(5, 31).
126. Cetentui Qm'a clerici qiiidavi spolietis. —
Dat. Ven. III. N012. Jjin/i. (1159 — 81.)
Ja. 13954. O. XV, 4, P. LH, 3. O. XLIV, 2. R. LIII, 2. Comp. I. c. 8 (3, 33) c. = X
6.

(3, 3«)-
127. Alex. III. Lexou. ep. C^un prcditiis scicntia — transeat. (1159 — 81.) Ja. 13899.
Cc.93A. Pa. 2, LXXV, I. O. V, 3. P. LVIII, 3. Q. XLIX, 3. R. LVII, 3. Br. LH, 8.
Comp. L c. 4 (3, 28) = c. 4. X_(3, 32).
128. Alex. III. Placentino ep. Fraternitatis tuae literis nos constiliusti iuraineiitis. —
(1159— 81.) Ja. 14066. Cc. 18. Pa. 2, XXIX, 3. O. VIII, 12. P. XLIII, 12. Q. 9. XXXIX,
R. XLVIII, 9. Br. XL, 5. Comp. I. c. 17 (2, 13, P. C.\ Ut aiitem 7iec nostrae difßmtionis)
= c. 17. X (2, 20).
129. Alex. III. Remensi archiep. Ciuji Christus perfectiis -— subsistens. fol. 33V.
(1177.) Ja. 12785. Cc. 37. O. XLIX, 20. P. XXVI, un. Q. XXX, un. R. XXXIX, i.

Br. I, 2. Comp. I. c. 5 (5, 6) = c. 7. X (5, 7).


130. Alex. III. Hereford. ep. Literas tiiaefraternitatis recepimiis pennittas. —
(1159 — 81.) Ja. 13947. Cc. 29. Pa. 2, LXXX, 4. O. XII, 2. P. LX, 2. Q. LI, 2. R. LIX, 2.
Br. XLIX, I. Comp. I. c.
5 (4, 2) = c. 4. X (4, 2). Hereford. ep. sonst nur bei Bernard.,
Cc. und Br.
131. Alex. III. lanuensi aep. Consiiluit nos ttia rater nitas ^itriun reciisationes f —
terminandas. Venimtainen causa quae 7iertitnr etc. fol. 34. (1159 81.) Ja. 14071. Cc. 17. —
O. X, 16 (ohne Inscr.). P. XLVII, 16. Q. XLII, 14 {Rauennati). R. LI, 15. Br. XLVII, 24.
Comp. I. c. 18 (2, 20).
132. Alex. III. Turon. archiep. Consnhut tita fraternitas utruni ctii liceat presumas. —
(i 159— 81.) Ja. 14121. Cc. 13. Pa. 2, XVII, 4. O. XXVI, 19. Q. XIX, 4. R. XXXIII, 7.
Br. XI, 13. Comp. I. c.
5 (i, 10)
= c. 5. X (i, 18).

133. Alex. III. lohanni magistro Fidantiae Ciuitatensi canonico. Ad nostram


notieris aitdientiam deminties. — —
(1159 81.) Ja. 13854. Cc. 46. Pa. 2, LXVIII, 2. O. XXI, i.
P. XVI, T. Q. XVI, I. R. XXVI, I. Br. XLIX, 3. Comp. L c. 8 (3, 27) c. 8. X (3, 31). =
134. Alex. III. Abbati de Rames. et archidiac. Elienensi. Ex litteris uestris ad
nos directis —
compellatis. fol. 34 V. (1159 81.) Ja. 14069. Cc. 61. Pa. 2, LXVII, I. O. XLI, 6. —
P. XL, 2. Q. XXXVII, 2 {ahbati de Tin.). R. XLVI, 2. Br. XXXVI, 4. Comp. I. c. 2 (2, 10)
= c. 2. X (2, 14).
Alex. III. Abbati de Nehus. Consnhnt nos tnae discretionis prtLdentia
135. — pJinire.
(II 59—81.) Ja. 14025. O. XIV, 2. P. VII, 3. Q. VII, 3. R. XIX, 3. Comp. L c. 8 (5, 34)
= c. 7. X
(5, 39). Abb. Noiii Monasterü Pictau. ist zu lesen mit Cc. 7.
136. Si aliqui uiolentas mamis — possjint. fol. 35. Ebendas. O. XIV, 3. P. VII, 4.
Q. VII, 3 (mit dem vorigen vereinigt). R. XIX, 4. Comp. I. c. 9 (5, 34) = c. 7. X (5, 39J.
137. Alex. III. Ep. et dil. filiis et populo Tribulan.
canonicis et uniuerso clero
O.im inter I. conciuem —
inferri. (1159 81). Ja. 14 194. Cc. 78. Pa. 2, — 2. LXXXIX,
O. XXXIII, 5. P. LXIII, 2. Q. LIII, 4. R. LXII, 2. Br. LI, 6. Comp. I. c. 2 (4, 18) =
c. 2. X (4, 17),
138. Alex. III. Brixiensi ep. Ex pjiblico i7tstru?nento — transire. (1159 — 81.) Ja. 13787.
6o Die Collectio Parisiensis I. 139 — 00'

Cc. 81. O. V, 8. P. LVIII, 8. Q. XLIX, 8. R. LVII, 9. Comp. I. c.


7 (3, 28) = c. 7. X
(3. 32).
139. Item ex C. Turon. Qitia i?i episcopatibiis — plectantur. fol. 35V. C. 7. C. Turon.
1 163. AViederholung von 88.
140. /// cxceptionibiis siatt dominus papa Alex. III. — reseriiatiim. (l 170— 76.) Ja. 12632.
Cc. 45. Pa. 2, XLII, 2. O. XL, 2. P. XXXI, i. O. XXXI, i. R. XL, i. Br. IV, 2. Comp. L
c. 14 (i, 4) = Vgl. oben 51.
c. 5. X (i, 6).
141. Alex. III. Hereford. ep. Cum contingat actorem multociens mittendum esse in
possessionem causa rei seniandae propter absentiam alterius partis et per dolum siue per potentiam
actonmi non posset custodiendi causa illam nancisci et imminente fine anni reus offerat cautionem ut
possessionem recipiat, cuiusmodi pena sit reus mulctandus qui iussioni non paret iudicis a nobis
fraternitas tua postulauit. Ad hoc dicimus quod in ecclesiasticis personis et negotiis rigor et districtio
non requiritur nee exercetur. Sed sicut iustitia propter hoc non periclitarttur admitti debent et
patienter tolerari cum reus se cautione astringit standi iudicio.
142. Alex. III. Abbati et fratribus trium fontium. Consiihiit nos iiia deuotio super
quodam confratre deseruire. —
(1159 82.) Ja. 141 19. Cc. 56. O. XXVI, 2. P. ^I, 2. —
O. XI, R. XXI, 4.
2.

143. Alex. III. Ep. Lucensi et eius capitulo. Presentium lator preshiter admittatis, —
fol. 36. (1159— 81.) Ja. 14006. O. XXVI, II. P. XI, II. 0. XI, II. R. XXI, 16. Br. XII, il.
Comp. L c. 3 (5, 21) = c. 3. X (5, 25).
144. Alex. III. Claremontano ep. Litterae tiiae quas I. — liherari. (1159 — 81.)
Ja. 13855. Cc. 41. O. XXXIV, 2. P. VIII, 2. O. VIII, 2. R. XX, 2. Br. XLIII, 3. Comp. L
c. 6 (5, 14) = c. 5. X (5, 17;.
145. Alex. et Colon, archiepiscopis. Connigatus in moTiasterium
III. Strigoniensi —
occasio. —
(1159 81.) Ja. 14104. In 2 Canones getheilt:
a) Coniugatus —
coniugium. O. V, 6. P. L\'IIi, 6 [Memi'nimus). O. XLIX, 6. R. LVII, 7.
Comp. L 5 (3, 28)
c. c. 5. = X
b) Saite si conhfgati — occasio.32).O. V, (^,
7. P. VIII, 7. O. XLIX, 7. R. LVII, 8. Comp. I.

c. 6 (3, 28) c. 6. = X 32).(3,


146. Alex. III. Androensi ep. Consuluit nos tua fraternitas sororem. — fol. 36 V.
(1159 — 81.) Ja. 13740. In 2 capita getheilt:
a) bis concedant. Cc. 3 a. O. XV, 15. P. LH, 20. O. XLIV, 13. R. LIII, 13. Comp. I.

c. 18 (3, 33) = c. 15. X (3, 38).


b) Super ülo nero — sororem. Cc. 3b. O. VI, 24. P. LIX, 34. O. L, 21. R. LVIII, 23.
Comp. I. c. 2 (4, 6).
147. Item. De diacono uero qui in — dejnonstrat. (1159 — 81.) Ja. 14076. Cc. 57
{A7tdroensi ep.). O. XXVI, 21. P. XL 17. O. XI, 17. R. XXI, 25. Br.l>Ll, ^ {Andrenst ep.).
Comp. I. c. I (4, 6) =^ c. I. X (4, 6;. Raicen. ep.: OQ. Retn. ep.: PR.
148. Alex. III.Rotomag. archiep. Ex quorundum certa relatione accepimus — punire.
(1159— 81.) Ja. 14087. O. XLIX, 5. P. VI, 6. Q. XLII, 15. R. XVIIL 6. Comp. L c. 14
(2, 20), c. un. (i, 32) = c. I. X (i, 42). Dulmensi ep.: O Comp. I. Rothom. aep. et abbati
Geomar.: O; Cantuar. archiep. et sufraganeis eius: P.
149. Alex. III. Carnotensi ep. In emitienti ecciesiae specula implorare. fol. 37. —
(i 171— 81). Ja. 12411. P. XLVIL 36.
Cc. I4ab. Q. XLII, 33.
O. XXX,
R. LI, 33 4.
{aep. Cantuar^. Br. XLVII, 6. Comp. I. c. 36 (2, 20: Cantuar ^^ c. 3 (5, 33) c. 4. (5, 38). = X
150. De cetero noueris —
excedit. Ebendas. Cc. 14 c. (Bei Ja. falsch 13832.) O. XXVIII, IG.
P. VI, 3. Q. VI, 3 {P. C: A'os vieminimus). R. XVIIL 3. Br. XXV, 5. Comp. L c. 5 (i, 27),
wiederholt: c. 9 (3, 34) c. 5. (i, 36). = X
151. Alex. III. Nobilibus uiris I. Fraipanis C. et L. Ouanto circa deum et sacras eius
(3 Zeilen ausgefallen;. Numquid oracio contrarium est sacrorum. canonum institutis aut clerici
trahantur ad iudicium seculare monemus nobilitatem uestram quatinus bailiuis uestris qui Terraceniae
morantur districtione prohibere airetis ne quemlibet clericuni coram se trahere presumant in causa, sed
ab episcopo suo conueniri et
clericos iudicari permittant. Cum autem a nuUo rege uel principe
possimus, ut clericos in sua
sustinere faciant praesentia iudicari id tanto minus a uobis sustinere
debemus quanto per uos praesertim in terra b. Petri propensiori studio libertatem ecclesiasticam
uolumus conseniari.
152. Alex. III. Toletano aep. Consuluit nos t. f. utrum defcrendum sit — apparere.
fol. 37V. R. LI, 14.
(1159—81.) Ja. 14112. Cc. 55. O. X, 14. P. XLVII, 15." y. XLII, 13.
Br. XL^^I, Comp. I c. 16 ('2, 20)
I. c. 14. (2, 28). = X
153. Alex. III. Dilectis filiis et decanis et can<tnicis Lemouic. Cum instituisset
apud nos —
grauamen. (1159— 81.) Ja. 1 3983. Cc. 67. O. XVIII, 14. P. LXIV, 13. O. LIV, 13
(sine inscr.). R. LXIII, 13. Br. XIII, 7. Comp. I. c. 4 (4, 6).
154. Alex. III. Barensi aep. Veniens ad nos P. ciuis deberet. (1159 81.) Ja. 13763. — —
Cc. 90. P. LIX, 55 {Bathon). Q. L, 36 {Bat>j. R. LVIII, 38. Comp. I. c. 5 (4, 1) {Buran.\ 1

155. Anaclctus p. fol. 38. Perdit labor memoriam mens terrenis obligata carceribus.
. Siait artium in suo opere inuenitur mater instancia ita nouerca traditionis est negligentia.
Die Collectio Parisiensis I. 156 — 169. 61

156. Alex. III. Exon. et Wigorn. episcopis. Conqtiestiis est nohis H. — percellatis.
Dat. Venet. in rmo alto III. non. lulii. (1159—81.) Ja. 14167. O. XXXIII, 3. P. LXIII, i.

Q. LIII, 3. R. LXII, I. Br. LI, Comp. I. c. i (4, 18)


3. = c. i. X (4, 17).
157. Alex. III. Archiep. de Burd. Consuhiit nos t.
f.
— absoltii. (1159 — 81.) Ja.
13790. Zerfällt in 2 capita:
a) Bis inansisse7it: O. VI, 30. P. LIX, 40. Q. L, 27. R. LVIII, 28. Br. XLIX, 30.
Comp. 2 (4, 9).
I. c.

b) Super eo — ahsolui: O. XII, 6. P. LX, 6. Q. LI, 5. R. LIX, 5. Br. L, 5. Comp. IL


c. I (4, 8). Urban. III. P. C. Consu. i = c. 2. X (4, 14).
158. Alex. III. Laiideuensi ep. fol. 38V. Ve^tiens ad presentiam — gratiamen, in
der Mitte kleine Auslassungen mit et infra. (1159 — 81.) Ja. 13995. Cc. 66. O. XIX, 5.
Q. XXIII, R. XXXIII, 5. Br. XV, 6. Comp. I. c. 6
5. (i, 9) = c. 5. X (i, 17).
159. Alex. III. Genuensi archiep. Nos inter alios — transferre. (1159 — 81.) Ja.
13970. Cc. 64a. Pa. I, XXIX, 7a. P. XXXII, 4. Q. XXXII, 4. R. XLI, 4. Br. XLII, 2.
Comp. I. c.
4 (i, 23). Wiederholt 7 (5, 29)
c. c. 6. =
(5, 34). X
160. Idem eidem. Super eo qiiod certificari fit. fol. 39.
— Ebendas. Pa. 2, XXIX, 7bc.
O. VIII, 7.
a) Getheilt Super eo . . . compelU. Cc. 64b. P. XLV, 5. Q. XL, 2. R. XLIX, 2. Br.
XL, 8. Comp. L c.
4 (2, 14) = c. 3. X (2, 21).
h) Si uero presbäer — fit. Cc. 65A. P. XLV, 2. Q. XXXVI, 7. R. XLV, 8. Comp. I.
c.
7 (2, 2) = c. 5. X (2, 2).
161. Item eidem. Qua ttero iniviicitia — iudicari. Ebendas. Pa. 2, XXIX, 7. P.
XLVII, 27. Q. XLII, 24. R. LI, 26. Comp. I. c. 3 (2, i).
162. Alex. III. Cathulatinensi ep. N. Referente nohis J. — assignes. (1159 — 81).
Ja. 141 68. Cc. 34. O. XXX, 3. O.
'^
XXI, 3. R. XXXI, 3. Br. XVI, 4- Comp. L c. 9 (3, 5)
= c. 7. X (3, 5).
163. Alex. III. ep. Ferrarie. Licet unitcersis dei fidelibus — terniinetur. (1159 81.) —
Ja. 13974. ^' XX, 2. P. LV, 2. Q. XLVI, 2. R. LIV, 2. Br. II, i, von ita hoc nobis an.
Der Canon geht überall weiter, so auch oben 109. HO.
164. Alex. III. Abbati et conuentui maioris monasterii. lampridem sicut in-
nenimus —
contraire. Einige Auslassungen mit et infra. fol. 39V. (1159 81.) Ja. 14175. —
Cc. 42. O. XLVI, 4. P. XXXV, 23. Q. XXXIII, 23. R. XLII, 24. Comp. I. c. 19 (i, 21)
= c. 14. X (i, 29).
Firmam habentesnostra auctoritate roboramus et infra statuentes ut nuUi omnino hominum
liceat hanc paginam nostrae confirmationis infringere uel ei aliquatenus contraire.
165. Alex. III. Abbati et monachis de Barden, fol. 40. Ad audientiam nostram
noueris peruenisse, quod quandoque uxores aduocatorum ecclesiarum uestrarum cum suis pedisecis
et aliis mulieribus claustrum uestrum uobis inuitis intrare presumant et infra clausuram monasterii
uestri modo IV modo(?) prelibet diebus cum suis maritis perendinant et deuastant uictualia monacho-
rum. Quoniam igitur huius occasione consuetudinis non solum rerum temporalium dispendia sed
etiam magnum religionis quod grauius est incurritis, nos eiusdem religionis indempnitati et ordinis
observantiae prouidere uolentes praesentium auctoritate uobis arctius inhibemus, ne de cetero aliquas
mulieres claustrum iiestrum intrare nisi processiones ibi fiant solempnes seu infra clausuram monasterii
uestri perendinare aliquatenus permittatis, omnibus sub interminatione anathematis prohibentes ut ab
hac praua consuetudine omnino desistant. Si avitem post prohibitionem hanc aut se ipsas ingesserint
aut uos admittere temptaueritis et eas excommunicationi fAibdendas et uos ipsos grauiter noueritis
puniendos.
166. Alex. III. Cantuar. archiep. Cum iit Cantuaria spoliare. (1159 81.) Ja. — —
138 10. P. LXIV, 9. Q. LIV, 8 (9). R. LXIII, 9
O. XVIII, 10. Comp. L c. 9 (3, 2). =
167. Alex. III. Cantuar. archiep. Ad hec cum sacris canonibus percellatis. fol. 40 v. —
(II 59—81.) Ja. 13976. O. XX, 4. P. LV, 4. Q. XLVI, 4. R. LIV, 4.
168. Alex. III. Cassinensi abb. Ex litteris tiestris ad nos directis ignorent. —
(1159— 81.) Ja. 13838. Cc. 75. O. VI, 32. P. LIX, 46. Q. L, 29. R. LVIII, 30. Br. LIII, 3.
Comp. I. c. 2 (4, 14) c. I. (4, 14). = X
169. Alex. III. Burdegal. archiep. et eius suffraganeis. fol. 41. Si uera simt quae
subscriptus epistolae exitus eloquitur et mirari cogimur et dolere quod cum eliminanda sit de templo
dei modis omnibus auaritia ita se quidam ei subiecisse uidentur ut nedum in populo sed in ipsis
hominibus ecclesiastici ordinis nihil pene aliud inquirere uideantur nisi ut dampnationem grauem
super eos exerceant et spolia ipsorum pro suae familiae diripiant uoluptate, non attendentes, quod
apostolus Petrus prohibet dicens Seniores pascere quasi (?) est in uobis gregem dei prouidentes non
ait.

coacti sed spontanee secundum deum neque impii lucri gratia sed uoluntarie neque ut dominantes in
clero sed forma sancti gregis ex animo. Dicitur enim quod per dioceses uestras euntes tarn im-
moderatas procurationes quidam extorquent, ut uno die sub eorum presentia consumatür quod multis
diebus monachis siue canonicis siue aliis clericis in locis ipsis degentibus sufficeret ad uiuendum.
Preter multa quidem et lauta(?) fercula quae requirunt circa V. aut VII. solidos pro ferratura equo-
rum totidem libras cerae piperis non modicam quantitatem diebus singuhs sibi post\ilant ministrari
62 Die Collectio Parisiensis I. 170 — 176.
et nee procurationibus nee exactionibus annuis ita subiectas grauant ecclesias ut non tam difliciles
domini seculares inueniantur in nisticos ciiiani duri pontifices super monachos et canonicos inueniuntur
et clenim. Inde siquidem eucnit quod dantur preciosa qiiaeque pro cibo et non solum ornatus sed
ipsae possessiones ecclesiasticae distrahuntur et nialis quideni actibus frequenter exquiritur quo epi-
scoponun possit satisfieri uoluntati. Presbiteri cnimetiam peccata sua
tot exactionibus fatigati, dum
pecunia redimere compelluntur, cjuod a superioribus patiuntur exercent in subditos et ipsa etiam
uendunt ecclesiastica sacramenta, dum non satis est eis quo uel se ipsos exhibeant aut cupiditatem
ualeant extinguere prelatorum. Non stat tarnen in episcopis malum istud. Sed archidiaconi etiam
et decani et archipresbiteri exactiones suas impudenter exercent. Cum apostolus dicit: Non requirito
datum sed fructum inter uos, contrarium datur et fit et pro cuimitio (?) accenditur aut error populi

aut dissolutio cleri dummodo gloriari possint quidam in potestate quam habent et exurgentibus eccle-
siarum ministris lasciuientem familiam suam aut ornare uestibus aut lautis ualeant cibariis inpinguare.
Multa possemus dicere circa hoc et deflcre miseriam infelicium tcmporum hominum sed parcimus
nobis et de multis pauca proponimus ut ex his quc dicuntur recogitentur et corrigantur etiam quae
tacentur. Eapropter caritatem uestram literis presentibus ammonemus ut sub districtius (?) examinis
interminatione precipimus, quatinus et regulis ecclesiasticis et exemplorum s. patrum instructi quae
auaritiam de templo dei tanquam idolonim seniitium asserunt eliminari debere, intendatis his enormi-
tatibus corrigendis, et primo in iiobis deinde quoque in archidiaconibus aliisque ad uestrum ministerium
constitutis taliter emendetis ut quae sit quod ordini uestro de nimia cupiditate maculam possit afferre
nee nos districtius ista requirere ac uobis scribere compellamur. Nos enim non poterimus omnino
neghgere quin acredinem (?) uini curandis imlneribus apponamas si dulcedinem olei uideremus haben
contemptui et taliter supradictis reprimendis insolentiis insistemus ut de simulatione ac silentio non
debeamus die domini iudicari. (Ziemlich verderbter Text).
170. Idem in C. Turon. Ut nemo prcsbitcroruni xenhun hominihiis cognittim est. —
fol. 41 V. c. 8. Mansi 21, 1183. Nach Martene, Thes.
171. Alex. III. uenerabilibus fratribus Rothomag. archiep. et Ambianensi ep.
Et ipsa uicinitas —
restituatis. Ja. 11908. Ep. Rom. ed. Giles. 2, 67. Migne 200, p. 737.
172. Item, fol. 42. Sicut sacris sancitum est legibus et religio sacramenti etiam per uim
extorta a uiris ecclesiasticis non est facile contempnenda.
173. Item. Quoniam non sohini tiiris ecclesiasticis — cotnpellere. fol. 42V. (1159 — 81.)
Ja. 13819. O. XVI, 3. P. IX, 2. O. IX, 2. R. XX, 5. Br. V, 5. Comp. I. c. 4 (5, 15) =
c. 2. X (5, 19).
174. Item. Qtianto Gallicana ecclesia — italebttnt. (1170 —= 72.) Ja. I1925. O, II, 18.
P. III, 2. Q. III, 2. R. XV, 2. Br. XX, 2. Comp. I. c. 3 (5, 4) c. 3. X (5, 5).
175. Item. Sicut ludeis non debet esse — co?ttraxerit. (1154 — 81.) Ja. 13973. O. XX, l.

P. LV, I. Q. XLVI, I. R. LIV, i. Br. II, 2. Übereinstimmend mit Clemens III. Comp. II.

c- 3 (5. 4) = c. 9. X (5, 6).


Alex. III. Wigorn. ep. et abbati de Euesham. fol. 43. Recepta conquestione
176.
A. mulieris, quod \V. filius R, causa H.(?) filio suo dum ipsam sub custodia sua teneret fecisset im-
puberem copulari et eam facto illi postmodum renuntiantem cum ad annos discretionis peruenit B.
duxisset in uxorem et carnaliter cognouisset, cognito etiam quod causa ipsa sub examine fratris uestri
Cant. archiepiscopi discussa fuisset et ad nos appellatione delata d. u. p. s. nostra mandamus ut
utraque parte ante te uocata et rei ueritate plenius inquisita si taliter inueneritis tum uinim quam
mulierem ab impetitione memorati W. et filii eius absolueritis appellatione cessante et perpetuum ilhs
imponentes silentium matrimonium inter B. et A. contractum, nisi causa rationabilis et manifesta im-
pediret, faceretis inuiolabiliter obseruari. Post recessum autem nuntii predictae mulieris nuntius pre-
dicti filii predicti W. ad presentiam nostram accessit asserens, quod predictus B. uxorem suam ei
furatus est causa post appellationem ad nos factam sicut potuit desponsauit. Cumque propter hoc in
predicti archiepiscopi presentia utraque pars consisteret testes B. iurati dixerunt predictam mulierem
V. esse annorum quando filio W. fuit desponsata quam citius potuit de custodia illius fugisse et ad
eum spontanee accessisse. Testes aiitem H. filii W. iurati dixerunt quod XIV. annos haberct quando
eam desponsauit et ei post annum et amplius carnaliter sine contradictione adhesit. Allegauit etiam
predictus H. prefatum B. sibi predictam mulierem fortiter sublatam iunxisse ipsamque cum requi-
reretur omnino celasse. Adiecit quoque testes suos testibus B. omnimodis preualere et nullam illis
fidem adhiberi debere, quod minus idonei essent utpote furti conscii et omnino incogniti. Cum
itaque prefatus B. intelligeret sententiam contra se promulgandam ad nostram audientiam appellauit
et octabas S. Johannis baptistae proximo praeteritas terminum suae appellationi prefixit. Quia
igitur rei ueritas nequaquam nobis innotuit et cum uaria et diuersa hinc inde proponuntur nescimus
cui partium fides sit potius adhibenda d. u. p. a. s. p. m. quod utracjue parte ante uos conuocata rei
ueritatem subtiliter inquiratis et si inueneritis quod predicta mulier XIV. aut XII. esset annorum
quando ipsam jircfatus H. accepit in uxorem et illa in eum uoluntarie nulla precedente choactione
consensit carnaliterque ei adhesit, predictum B. moneatis et sub anathemalis districtione cogatis ut eam
ei appellatione cessante restituat et in pace dimittat. Si uero nondum XII. annum attigerat aut inuita
ei fuerit copulata et quam prius potuit ab codem recessit illi super repeticione ipsius appellatione cess.
silentium imponatis et illam cum eodem B. nisi rationabilis causa obstiterit facialis sine contradictione
manere.
: —

Die Collectio Parisiensis L 177 — 185. 63

177. Alex. III. Decano S. Martini London, fol. 43V. (Der Canon ist sehr unleser-
lich, weil später genäht.) Lacrimabilem querelam Hunfridi clerici presentiiim portitoris accepimus
quod R. patronus ecclesiae S. Nicholai de Kilgiied cum in eadem ecclesia per quosdam laicos turpiter
satis et inhoneste culcatum et cum parua criice ecclesiae eiusdem ante altare tribus uulneribus
uulneratum inde uiolenter expellens R. clericum qui tres alias ecclesias habet et quandam mulierem
pviblice habet (?) desponsatam in ecclesia ipsa impudenter intrusit. Quoniam igitur huiusmodi temeritas
et presumptio non est a nobis sub silentio dimittenda qui tenemur ex iniuncto nobis offitio excessus
corrigere singulorum d. t. p. n. s. m. atque precipimus, quatinus partibus conuocatis rei ueritatem
diligentius inuestiges et si ita esse inueneris prefatum R. et alios quos in iam dictum H. ex mandato
ipsius manus uiolentas tibi constiterit iniecisse publice accensis candelis excommunicatos denunties et
facias sicut excommunicatos uitari, donec passo iuiuriam congrue satisfaciant et cum literis tuis rei
ueritatem continentibus apostolico se conspectui representent. Prefatum uero R. si tres habet eccle-
sias presertim si feminam desponsaixit et eam publice tenet a iam dicta ecclesia sublato appellationis
remedio nostra fretus auctoritate amoueas ipsamque prefato H. cum fructibus inde perceptis restituas
et in pace possidere facias. Ceterum si quis tibi restiterit hac parte quominus preceptum nostrum
libere ualeas adimplere ipsum contradictione et appellatione cessante uiuculo excommunicationis
astringas, quo eum teneri facias usque (ad) satisfactionem congruam innodatum.
178. Alex. III. Illustri Francor. regi. Ex antiqua Roman, pontifictim largiatur. —
fol. 44. (1163.) Ja. 10826. Am
Rande ^^z^'a /. ^o. p, 1360. Migne 200, 198, Vgl. Br. VIII, 6.
179. Alex. III. Rothomag. archiep. Qiiesitum est a nobis ex parte tua utrtim liceat
tibi eos —
remitti. Dat. Ti(schel. [Ttcsczclani?) Idib. octobr. fol. 44 V. (1171 80.) Ja. 13583. —
Cc. 4. 8A. O. XXXI, 4. P. XXXII, 2. Q. XXXII, 2. R. XLI, 2. Br. XLVI, 5. Comp. I.
c. 2 (i, 23).
180. Alex. III. Trauen, ep. Contijiebatiir in literis qtias tiia nobis destinatiit de^iotio —
separetnr. (1159 82.) — Am
Rande 1575. Ja. 14032. Cc. 89. O. VI, 10. P. LIX, 20. Q. L, 9.
R. LVIII, 10. Br. LIII, 5. Comp. I. c. 8 (4, 2) c. 6. (4, 2). = X
In Pa. I der Schlusssatz mehr: Porro si in cun(abul)is aut infra VII. annum fuerit ahcui
desponsata si postea aliquem de ipsius uiri consanguinitate in uirum acciperet ab eo non separetur.
Überall: Noriiic. ep.
181. Item ei dem. fol. 45. Am
Rande 1629. Supra (eo) uero quod nos consulere uoluisti utrum
clericus sit cogendus usuras soluere creditori pru. t. t. duximus resp. quod cum periculosum sit omnibus
dei fidelibus usuras recipere ad earum solutionem nullus christianus est compellendus nisi iuramento
uel fide eas soluere tenetur. Sed potius creditores ab usurarum exactione ecclesiastica sententia
debent coherceri.
182. Alex. III. Lundensi archiep. Litteras ttias mtper accepinnis — penitere. (1159
1181.) Ja. 14008. P. XXXI, 5. Q. XXXI, 3. R. XL, 3. Comp. I. c. 2 (i, 5) = c. i.
X (I, 9).
183. Alex. III. Dunelmennsi ep. Sitggesttim est anribtis quod ctitn oppressi —
cognoscas. fol, 45 V. (1159 — 81). Ja. 13870. Cc. 54. O. X, 19. P. XLVII, 19. Q. XLII, 17.
R. LI, 18. Br, XLVII, 15. Comp. I. c. 20 (2, 20) = c. 15. X (2, 28.)
184. Alex. ep.
III. Ad hoc de sacerdote illo
Noruicensi 7nandatnni. fol. 46. —
(1159 —
81.) Ja. 14146, als andere Dekretale 12252 (1160 74). Pa. 2, XIV, ib. O. XXVI, 3. —
P. XL
3. Q. XI, 3. R. XXI, 5. Br. 10. XXXVI,
Comp. L c. 3 (5, 16).
185. Alex. III. Willelmo Carnotensi electo. De caiisis quas tibi in certtnn termi-
num —punias. (l 165.) Ja. 1 1248. Pa. 2, XXXIV, i. O. VII, 6. P. XXXV, 5. Q. XXXIII, 5.
R. XLII, Comp. I. c. 5 (i, 21) =^ c. 4.
5. (i, 29). X
Darunter in Rubro von anderer Hand
Augustinus in libro de bono coniugali. Nemo terrenis rebus — corriimpit.
Idem. Qii07tiam ex miiltis animis una citiitas futtira uiriun. —

APPENDIX CONCILII LATERANENSIS.


Die Sammlungschon früh^ in den Conciliensammlungen und zuletzt von
ist

Mansi XXIL
p. 248 ff. gedruckt worden.
tit. Dieser hat auch die Vorrede zum
Abdruck gebracht, mit welcher Bartholom. Laurens mit dem Beinamen Po in
seinen Abdruck eingeführt hatte. Po in erklärt darin, dass er einen alten, schwer
Sie steht indessen nicht in der Sammlung, welche
i) lungen, die sie enthalten, giebt an Schulte a. a. O. S. 8
Crabbe, Colon. 1538, in zwei Bänden herausgegeben und Theiner, Disquisit. criticae (Rom. 1836) p. 6,
hat, 2umal diese überhaupt nicht das C. Later. III. ent- welcher letztere überhaupt zuerst die Appendix ausführ-
hält, Die II. Aufl. dieses Werkes, Colon. 1551, in 3 Bd. lieh behandelt hat. In der von Surius (Cöln 1567) tom.3
ist mir nicht zur Hand. —
Die übrigen Concihensamm- p. 601 fF. findet sich das untenerwähnte Buch von Po in.
^4 Appendix Concilii Lateraiiensis.

lesbaren Codex benutzt habe, welcher den Titel führe: Concil. Lateranense,
und welcher ihm von Crabbe, dem Concilienherausgeber, angegeben worden sei.
Jede nähere Beschreibung des Codex unterlässt er. Aber auch sonst finde ich
keine Handschriften der Sammlung notirt. Doch besitzt die Leipziger Universitcits-
bibliothek Cod. lat. 1242 eine alte Handschrift, die mannigfiiche EigenthUmlichkeiteu
aufweist, und die ich vergleichend herangezogen habe.
In der Mansi'schen Ausgabe zerfällt die Sammlung in 50 Titel. Doch giebt
Mansi an, dass 49 wie 50 in architypo desideraiur. Woher der Herausgeber
Tit.
diese beiden entnommen habe, erhellt indessen nicht. Der Leipziger Codex schliesst
mit Tit. 47 und fügt dann an:
1. decret. eccl. Florentinae missum. Ja. 384. j Comp. I. c. i (4, 17)
Cod. p. =
c. 3. X (4, 48. I. 2.
18;. Dann O.
Dann ohne Inscr. ad andient iam tiostram 71021er is. :

Dann zum Schluss: Clem. ep. seruus seruor. dei venerab. fratri Saguntino ep. Sal.
et ap. ben. Peruenit ad ?ios quod in episcopahi. Ja. 16596. Comp. I. c. I (2, 13) c. 5 = X
(2, 21). Comp. II. c. 6 (5, 18) c. 17 (5, 39). =
Die Rubriken der Titel, welche ein besonderes Verwandtschaftsverhältniss zur
Parisiensis II. nicht erkennen lassen, lauten folgendermassen ^
O. I. Concilii canones. (27)
De
simonia et ne merces pro ecclesiae consecrarione recipiatur, uel pro moniacatione uel pro
2.
sacramentis ecclesiae, uel pro licentia docendi: neue praelati uices suas ad causas terminandas, uel
regimen ecclesiarum sub amiuo pretio committant: neue subditos talliis uexent, uel poena pecuniaria
mulctent^. (18)
3. De dolo et contumatia et calumnia^ alterius partium"^ punienda. (5)
4. De decimis praestandis. (4)
5. De coniugatis et sponsis monasterium ingressis uel ingredi uolentibus. (10)
6. De sponsalibus et matrimonio contractis siue contrahendo 5. (33)
Hier im Cod. Rubriken für Canones.
Zu I. Dolus non debet alicui patrocinari in matrimonio.
Zu
3. Uli qui iurant de matrimonio impuberum complendo cum
illi ad pubertatem ueniunt, eos

ad id complendum debet pro posse suo iaducere nee ante pubertatem debent separari.
Zu 6. Pubertas non in etate sed in potestate contrahentium attenditur etc. 7. 10. 11. 12. 25. 27.32.
7. De potestate iudicum delegatorum^ et de variis literis diversis7 temporibus impetratis. (22)
8. De testibus cogendis uel non. (23) Rubrik ausgelassen: Cod.
9. De secundis nuptiis. (2)
IG. De appellationibus
^. (32) (Den Schluss bildet eine Glosse, die im Cod. fehlt).
1 . Ut actor respondeat ei quem conuenit. (2)
12. De eo qui consanguineam uxoris suae uel sponsam patris sui uel consanguineam sponsae
propriae cognovit. (8)
(De eo qui cognouit consanguineam uxoris suae uel propriam uel sponsam patris sui: Cod.).
13. De religiosis uiris decimas ex priuilegio non praestantibus et de privilegio abutentibus. (16)
(Fehlt: Cod.)
14. De illis qui incidunt in canonem datae^ sententiae, uel incidere uidentur: et*° qui sint ad
sedem apostolicam propter absolutionem mittendi^^. (13)
15. De iure patronatus et clericorum institutionibus. (26) (Fehlt: Cod.)
. 16. De usuris. (10)
17. De iuramentis seruandis. (7)
18. De clericis matrimonio'^ copulatis et aliis fornicarias '•J habentibus. (15)
19. De ordinatione filiorum sacerdotum et eisdem '4 in ecclesiis paternis non tolerandis. (10)
20. De ludaeis et ne Christiani eorum mancipia fiant. (4)
21. De monachis et moniahbus'5 sine probatione receptis et in probatione positis recedere
uolentibus. (3)
22. De spohatis restituendis uel non. (9) (Fehlt: Cod.)
23. De iuramento calumniae. (6)
24. De excessibus episcoporum contra suos archidiaconos et'^ archidiaconorum contra suos'7
«piscopos. (5) Dann im Cod. eine neue Rubrik:
De excessibus episcoporum contra archidiaconos.

i) Die in Klammern dahinter gesetzten Zahlen geben tracto . . . contrahendo Cod. : 6) del.: d«—«=* • i -"l.

die Anzahl der Canones an. 7) variis: ib. 8) Rubrik fehlt : Cod. Q^ 1

2) Im Cod. fehlt diese Rubrik, aber darauf ist wenig 10) ut Cod.
: 11) transniittcndi : Cod. 12) nu., i-

Gewicht zu legen weil der Schreiber seine Arbeit nicht


, liter:Cod. 13) concubinas ib. : 14) eis: Cod.
ganz vollendet, und auch silmmtliche Initialen der ein- 15) et mon.: deest Cod. :

zelnen Kapitel unausgefiillt gelassen hat. 16) episcop. ... et deest: Cod. :

3) et calum.: deest Cod. 4) partis:: ib. 5) con- 17) suos: deest: ib.
: :

Appendix Concilii Lateranensis. 25 — 50. 65

25. Quibus et quando et infra quam aetatem


ecclesiasticum beneficium conferatur^. (5)
26. De dispositione clericorum et de^ dispensatione circa eosdem facta. (26)
27. Ne clericus et 3 monachus saecularibus se immisceat negotiis et de regula religiosonim.
(7)
28. De pactionibus licitis et illicitis in rebus ecclesiasticis '^. (15)
Vor c. 9 im Cod. neue Rubrik (verwischt)
Clericum sine auctoritate episcopi non posse constituere ecclesiam suam censuarie uel
ecclesiam occupare uel in alium transferre ad euitandam controuersiam.
29. De alienatione rerum ecclesiae et eorumdem 5 reparatione. (9)
30. Uni plura ecclesiastica ^ beneficia non committenda, nee unum inter plures diuidendum et
de 7 in beneficio sibi assignato non residentibus. (9)

3 1 . De
excommunicatis. (7) (j i den Mansi nicht mitgezählt hat, und der auch im Cod. fehlt).
,

folgt im Cod. Rubrik


Darauf
De raptoribus et uiolatoribus ecclesiarum et usurariis quando etiam post penitentiam negan-
dam sepulturam esse nisi satisdent de damno sarciendo. (Bei Mansi tit. 34).
32. De coniungendis filiis ante uel post compaternitatem genitis. (2) Hier folgt im Cod.:
De penitentia.
33. Qui filii sint legitimi et de exactione dotium post diuortium et ad quem pertineat huius
causae cognitio. (5) Im Cod. folgt hier:
De praescriptionibus. (Mansi tit. 38). Dann :

De electionibus et electi potestate. (Mansi tit. 40).


34. De raptoribus ecclesiarum et uiolatoribus: quando etiam post peractam poenitentiam
neganda sepultura ecclesiastica nisi satisdent de anno restituendo. (3) (| i, den Mansi nicht mit-
gezählt hat, der aber auch im Cod. steht).

35. De poenitentia. (4)


36. De sententiis et° interlocutionibus. (5)
37. De
leprosis. (4) (Rubrik fehlt Cod., wo auch c. 4 fehlt. Mansi druckt zu c. 2 mit
kleinen Typen einen Zusatz ab, der unstreitig Glosse ist, auch im Cod. fehlt).
38. De praescriptionibus. (8)
39. De uicariis monachorum et ahorum. (6)
40. De electionibus et electorum potestate. (5)
41. De interpretatione uerborum et rescriptorum 9.
(9)
42. De exceptionibus. (4) (Das bei Mansi zu c. i mit kleinen Typen abgedruckte Stück ist
Glosse, die im Cod. fehlt).

43. De sepulturis et^° mortuorum uoluntatibus. (5)


44. De praeeminentia Londinensis et Eboracensis et de priuilegiis generaliter et specialiter
indultis et de eorum abusu et confirmationibus. (10)
45. De sponsalibus secundo. (8) (c. 8 fehlt im Cod.)
46. De potestate iudicum secundo. (5)
47. De iure patronatus. (10)
48. De pactionibus secundo. (3)
49. (20)
50. (67) t ^ =^ ^^' (Mansi hat den Schlusscanon nicht mitgezählt).

Schon auf den ersten Blick ersieht man, dass die Sammlung drei Rezensionen
erfahren hat^^ Von diesen hat die erste Tit. i

44 umfasst; dann ist Tit. 45 48 —
hinzugefügt worden. Dies erhellt daraus, dass deren Rubriken schon einmal
in Tit. I — 44 vorkommen und der Sammler
auf Tit. 47, dieser ist dies bis
aber schon 15 vorhanden, durch den Zusatz secundo gekennzeichnet hat. Von
Tit. 49 und 50 giebt Mansi selbst an, dass sie in dem sonst benutzten Codex
fehlen. Auch haben sie keine Titel-Rubrik und enthalten ohne Rücksicht auf den
Inhalt zusammengewürfeltes Material ^^.
Auch für die erste Rezension (Tit. i
— 44) werden Interpolationen behauptetes.
Der Beweis dafür soll darin liegen, dass die hier sich befindenden Dekretalen von
Urban III. und Clemens III. in die Sammlungen, welche die Appendix benutzt
haben, nicht übergegangen sind, diese also eine Rezension von sich hatten, in welcher
jene fehlten. Aber einmal trifft dies wohl zu für Urban III. 38, 8, Clemens III.

i) et in qua etate ecclesiae committendae et ad quem ii) Darauf hat zuerst hingewiesen Richter , De in-
spectet earum repraesentatio Cod. : edita decretal. Collect. Lipsiensi (Lips. 1836) 14 ff.

2) de: deest Cod. :


3) nee: Cod. 12) Das ist auch am Schlüsse anderer Sammlungen
4) ecclesiae: Cod. 5) eiusdem Cod. : häufig geschehen (vgl. B aller ini, De ant. collector.
6) eccl.: deest: Cod. 7) de hiis qui non resident in et coli. can. P. IV. c. 13 no. 4. in Opp. Leon. M. 4,
loco sibi assignato: ib. 8) et interl.; deest: Cod. CCXCVII.) ja selbst in der Bamberg, und Casselana
,

9) scriptorum Cod. : einigermassen der Fall.


10) et sqq.: deest: Cod. 13) Von Richter und Schulte.
Friedberg, Die Canones- Sammlungen. e
66 Appendix Concilü Lateranensis.

15, 2b, nicht aber für die Dekretale Urbans 48, 3, die sich in der Brugensis
6, 29 und auch in der Casselana 42, 11 findet. Andererseits existirt doch noch
eine Menge anderes Material der Appendix, welches in keine der späteren Samm-
lungen übergegangen ist, ohne dass doch jenes als interpolirt angesehen werden
könnte. Weiter behauptet Schulte^, die Interpolationen der Tit. 2 44 könnten —
nicht von den Verfertigern der Tit. 45 48, Tit. 4g und 50 —
herrühren, weil es
unbegreiflich sein würde, weshalb sie einen Theil des von ihnen hinzuzufügenden
Materials eingeschoben, einen Theil unter besondere Zusatztitel oder gar in die
Sammeltitel 49 und 50 gestellt haben sollten. Dies ist richtig, setzt aber voraus,
dass überhaupt Interpolationen stattgefunden haben, und beweist diese nicht.
Wenn Richter 8, 3 und 22, ^ für interpolirt erklärt, so ist das um so weniger
erklärlich, als beide Stellen auch in der Bambergensis (die erstere 39, 2, die andere
36, 3) und den übrigen Sammlungen stehen. Überhaupt kann man nicht mit so
apodiktischer Sicherheit behaupten, dass die Verfasser sit uenia uerbo ^- der —
späteren Sammlungen nur die erste Rezension der Appendix vor Augen gehabt
hätten. Allerdings enthalten weder die Bambergensis noch die Lipsiensis Dekretalen
von Urban III. und Coelestin
aus Appendix 46 und 48 keine Stelle
III., und ist

in die Bambergensis übergegangen; wohl aber aus Tit. 45 4 Q. 50, ;^^. : =


6 =
Q. 50, 31. 7 Q. 42, 372; aus =
49 5. 6. 12 14. I9- 20; aus 50 : — :

S2 —
37. 41 43. 46. 48. 49.—52 55. 66. Dass der —
Ergänzer der Appendix
diese Stellen aus der Bambergensis etc. übernommen haben sollte, ist unwahr-
scheinlich, da er anderes Material derselben, was diese vor ihm voraus hat, nicht
besitzt, und es nicht zu verstehen wäre, warum er dieses nicht auch aufgenommen
haben sollte.

kann die Bambergensis die Stellen, welche sich in der zweiten oder
Freilich
gar der dritten Redaktion der Appendix vorfinden, noch aus einer anderen Quelle
entnommen haben. Aber eine solche, bei welcher dies betreffs aller dieser Stellen
der Fall wäre, kennen wir jedenfalls nicht 3. Wenn allerdings der Umstand, dass
weder Q. noch R Dekretalen Urbans lU. und Clemens III. enthält, dafür spricht,
dass diese Sammlungen vor diesen Päpsten angefertigt worden sind, zumal Clemens III.
eine Anzahl sehr bedeutsamer Dekretalen erlassen hat, deren Nichtaufnahme sonst
unbegreiflich wäre, so ist doch andererseits auch hier ein Moment wenigstens nicht
zu übergehen. Q. L, 28 rührt von Innocenz IL her. Aber sowohl hier wie in
P. LIX, 41 ist es Innocenz III. zugeschrieben; ebenso in R. LVIII, 29 und in
Brugensis XLIX, 5. Diese Übereinstimmung scheint einen blossen Schreibfehler
auszuschliessen. Sollten nun aber die Verfertiger der Sammlungen so unbesonnen
gewesen sein, eine Dekretale mit dem Namen eines Papstes zu inskribiren, der zu
ihrer Zeit noch gar nicht existirte4? Liegt nicht auch die Möglichkeit vor, dass die
Verfasser von Q. und P. sich eine bestimmte Zeitgrenze mit Lucius III. gesetzt
hätten, die sie dann nur eben in diesem Falle überschritten haben würden? Doch
wir wollen eigentlich nur davor warnen, Behauptungen apodiktisch aufzustellen, die
bei der Mangelhaftigkeit unseres Materiales nicht strikt bewiesen werden können.
Dagegen scheinen uns in O. Tit. 49 Interpolationen stattgefunden zu haben. Bei
c. wird verwiesen auf P. c. /;/ eminenti de appellat., das übrigens dort nicht
1 2
steht, wohl aber in Q. P. 5 Unmittelbar darauf in c. 13 folgt aber der angezogene
Canon, den also ein Späterer, der das Citat nicht auffinden konnte, eingeschoben hat.
\\\ Tit. 50 giebt der Sammler an, dass er seine Stellen aus einem Über oder

1) S. n. 2) 47, I nur eine Wicderh. von 15, 17.


ist 4) Indexen kann die Sathc auch so liegen, dass dtT
3) Betreffs einzelner können wir ihr Vorkommen in Irrthum SrhuUl des Schreibers einer unter oder nach
früherenSammlungen nachweisen. Dies ist der Fall bei Innocenz III. angetVrtigttn Handschritt wäre, und von
Appendix 47, 5 =
Cc. 57. Pa. i. 72. Append. 40, 5
-- dort in die übrigen Sammlungen übergegangen wäre.
Pa. 148. 49, 19 -= Cc. 43. Pa. I,
I, 83. 49, 20 :- Cc. 37. 5) Ich vermag nicht mit Richter einen Beweis dafür
Pa. 12g. 50, 46
I, —
Pa. 2. 78, I. 50, 83 := Cc. 65. Pa. zu finden, dass der Verfasser die Ups. -jetzt niüsste
1, 46. Dafür fehlt aber O. 45, 7 in (^., obgleich es in man sagen die Riihter noch unbekannte Bamb. — vor
Pa. I, 97 steht; (ebenso 47, 5, welches Cc. 57 und Pa. sich gehabt hätte. Warum hätte er dann deren sonstiges
T, 72 steht und |8, 2, das sich Pa. 2. 28, 2 \orfindet. Material unbenut/t gelassen.^
— ;

Appendix Concilii Lateranensis. 67

aus dem des registrum entnommen habe.


liber Ob er nun in Rom das Registrum
selbst benutzt habe^, ob ein Excerpt aus demselben, erscheint zweifelhaft. Jeden-
falls hebt Jaffe hervor, dass diese Angaben meist unzutreffend sind. Übrigens ist
auch hier das letzte von Innocenz III. herrührende, von Mansi nicht numerirte
Stück sicheV eine spätere Interpolation.
Die Reihenfolge der Titel entbehrt jeder Systematik. Die Zahl der in der
Sammlung wiedergegebenen Canones beträgt:
Tit. I 27
2 —-44 436
2 kommen indessen dazu, welche von Mansi nicht mit-
45--48 26 gezählt sind.
49 20
50 67
I und ein von Mansi nicht mitgezählter Canon.
In Summa 579 ^
Die erste Rezension (Tit. i
— 44) enthält folgendes Material. Vor-Gratianisch:
Canon der ex Conc. Africano inskribirt ist, eine Burchard stelle,
ein zweifelhafter
eine aus Benedict Leuita; von Papstdekretalen ein caput des Gelasius, zwei :

des Pseudo-Benedict, zwei Gregors L, eins Leos III., zwei Gregors VlI., zwei
Paschalis IL, je eins von Honorius II. und Innocenz 11., in Summa also nur
15 capita, wobei allerdings hervorzuheben ist, dass noch weitere fünf capita nicht
bestimmt werden können. Alles übrige Material stammt von Eugen IE. (9 capita),
Hadrian IV. (ein caput), Alexander HL (373 capita), Lucius III. (12 capita),
Urban III. (2 capita), Clemens III. (2 capita). Dazu kommen noch neun dem
Concil.Turonense von 1 163. entnommene Kapitel, die 27 Canones des Concil.
Lateranense III., und zwei, welche zwar Nach-Gratianischen Ursprungs sind,
indessen von mir nicht näher bestimmt werden können 3.

i) Sie waren in Rom noch in der ersten Hälfte des konnten. Vgl. die interessanten Ausführungen über die
XIII. Jahrh. vorhanden und sind erst dann spurlos ver- älteren Registra bei L a p 6 1 r e l'Europe et le St. Siege,

sch^A-unden. Vgl. Bresslau, Handb. der Urkunden- (Paris 1895) I, I flf.

lehre I, 95. 125 (Leipzig 1889). Aber schon früh sind 2) Theiner giebt 571 an, hat also richtig gezählt,
einzelne Theile des Registers zum Theil ausserhalb Roms und nur die doppelt vorhandenen capita einfach ge-
in Sicherheit gebracht worden als die politischen Zu-
, rechnet. Schulte zählt 537, was mir ebenso unerfind-
stände der Stadt bedrohlich wurden so war das Re-— lich ist wie ihm die richtige Zahl Theiners. Doppelt
,

gister Alex. II. eine Zeit lang auf dem Soracte. Kehr aufgenommen habe ich folgende Stellen gefunden :

in Mitth. d. Instit. f. Österr. Gesch. -Forschung 8, 145. — 35.3 = 49.19- 15.17 47.1- 6,4 6,23. 6,33= = =
"Wie leicht können sie sich von da aus zersplittert haben, 50, 43- 3 7.
--

41. 7- 24. 5 30, 2, 8 = 26, 20,


so dass sie dann auch ausserhalb Roms benutzt werden 31. = 43.
2 3-

3) Der nähere Nachweis ergiebt

C. Africanum ? Gregor I. (5 90 —
604). Ja. 9506 23, 3
6,5 Ja. 1482 38, 6 9653 23, 4
1829 44, I 9654 23, 2
C. Turonense (1163)
9655 12, 8
C. I 30, 4 Leo IIL (795—816).
9656 84, I
2 26, 8 Ja. 2536 43, 2
9657 8, 17
16, 9
Gregor VIL (1073—85). Hadrian. IV. (1154-9)-
5 2, 2
6 2, IG Ja. IG444 13. 10
2, I
5154/ ' '
7 6 Alexander IIL (1159-81).
5291 6,
8 27, 2
Ja. 11248 7,6
9 3, 2 Paschalis II. (1G99 II 18).
11660 13» 12
IG 31, 6 Ja. 6605 13.
11661 IG, 3G
661 1 43,
C. Lateranense III. (11 79). 11665 44, 3
1—27 1—27 Honorius II. 1 124- -30) 11925 2, 8

Ja. 7401 I2G20 10, 15


Gelasius (492 96). — 23, I

IG, 6. 7
Ja. 643 31 zwischen 6 u. 7 Innocenz IL (113G — 42).
I218G 14, I
Ja. 8274 31
Benedictus (574
IG45 t
— 78).
6,

— 53).
14, 7—10
Ja. 15, 25 Eugen IIL (1145 35, I

1046 I 6, 27 Ja. 8959 26, 15 — 17 12252 39, 4


5*
68 Appendix Concilii Lateranensis.

Ja. 12252 26, 3 Ja. 13804 16, 7 13899 5, 3


12253 10, 5 13805 17, 2 5, 5
12254 19. 4 13806 24, 4 13903 6, 33
18, 6. 7 13807 27, I 4 18, 13
12293 17. 1 13808 25, I
7 12, 7
10, II. 12 13809 10, 23 8 14, 4
7. 7 13810 18, 10 9 24, 3
6, 17 13811 27. 4 10 28, I

12367 40, 3 13813 18, 2 1 29, 1

12378 10, 24 13814 28, 14 12 26, 3


12411 35. 4 16 28, 8 14 35, 2
12412 15, 10 17 28, II 16 35, 3
12448 31. 5 18 14, 5 17 33, I

12632 40, 2 19 16, 3 19 31, I

12636 7. 17 20 25, 2 24 28,2


6, I 21 4, 2 25 8, 16
15, 20 22 15, 21 27 8, i'9

12666 11, 12 23 10, 20 28 4, 4


12749 44, 2 24 8, 20 30 8, 13
12753 40, I 25 22, 8 31 10, 26
12754 30, 7 26 3,5? 34 10, I

13160 7' 15 29 15, 24 36 31, 7


13162 39» 1 31 8, 2 37 6, 13
29» 3 34 10, 22 40 26, I

28, 9 35 7, 20 41 3, 4
10, 8—10 38 6, 32 42 3, 3
6, 9 42 14, 13 46 3, I

8,5 2, 8 5, 4
7' 14 26, 20 21, 2
12, I 29, 8 18, 5
21, 3 43 2, 15 26, 24. :

13163 29, 4 44 8, 14 47 12, 2


6, 15 45 38, 2 50 7' 13
13165 2, 12 46 41» 4 53 15' 5
36, 3- 4 49 27, 6 54 15' 4
13248 19. 8 54 21, I 55 8, 22
13249 8,3 55 34, 2 60 15, 13
13583 31, 4 56 26, 12 61 44, 6
13587 29, 6 57 2, II 62 44, 9
13729 42, 2 59 13, 8 63 44, 8
13737 29» 7 62 4, I 65 16, 2
13739 38,4 65 10, 4 70 22, 7
13740 6, 24 68 28, 5 10, 27
15, 15 69 19, 2 8,7
13742 14, II 70 10, 19 72 5, 9
13745 44' 7 72 6, 25 27, 5
13749 7, 8—10 73 13, 3 73 20, I
14, 6 75 10, 25 74 20, 2
13766 33, 2 77 42, I 76 20, 3. 4
13767 6, 29 78 7' 3- ^ 78 13, 13
13768 14, 12 41, I 82 19, 3
13769 26, 23 41, 7 83 18, 14
13770 7. 2 79 30, 6 84 22, 2
13773 6, 16 80 28, 4 42, 3
37. 3 81 19, 10 41, 3
13787 5,8 82 15, 23 85 15' H
13790 24, 5 28, 10 86 39, 5- 6
6, 30 83 2, 14 88 26, 9
30, 8 85 30, 1 90 7. 5
12, 6 86 18,9. *)i 7' I

13793 6, 20 87 6,7 92 24, 1

41, 3 90 7, 21 18, 8
10, 3 92 13, I 03 17, 6
13794 37, 2 93 15, 9 »)4 .^0, 2
13799 10, 32 94 8, 10 M5 iw, 5
13803 26, 10 98 24, 2 9b 15. 12
Appendix Concilü Lateranensis. 69

In der zweiten Rezension (B.



45 — 47) sind nur zwei Vor-Gratianische — Stellen
hinzugekommen eine aus dem Concil von Tribur und eine Gregors I. im
Übrigen 22 capita, die Alexander III. und eines, welches Urban III. zugehören ^.
a. 13997 27, 7 Ja. 14095 17 3 Ja. 142(9 25' 5
98 16, 10 97 19 7 22, 5
15» 17 98 25 3 9, 2
99 27' 3 14101 18 4 7'
14001 17. 5 3 28 6 7'
2 33. 4 4 5 6.7 4I'
3 8, 18 7 8 4 44'
4 13» 4 6 14 24 4I'
5 34' 3 II 2 13 35 6, 8. 19
10 8, 15 12 10 14 67 18,
13 29, 9 14 26 18 14307 10, 21
23 13' 2 17 13 5 II 6, 28
25 14' 2. 3 20 12 3 12 31. 2. 3
27 10, 17 21 26 19 43' 3
15' 19 26 9 I 13 10, 13
6, 22 6 3- 4 14 10, 29
7, II. 12 27 16 4 15 2, 13
39' 3 29 II I 17 7' 18
28 28, 12 34 37 I 34 44' 4
29 17'
4'
35 18 15 46 15' 1—3
15. 8 36 6 2 48 25. 4
32 6, 10 38 19 I 29, 2
34 30, 5 39 22 I 50 36, 5
35
36
36, I. 2
6, II
40
41
22 9
15
Lucius III. (11 81 — 5).
7 Ja. 14532 23' 5
42 16, I 43 22 4 40, 4
47
43 6, 12 44 13 II
14963 23' 6
46 29' 5 45 19 9 64 28, 13
50 22, 3 51 16 6 65 37» 4
58 12, 4 52 10 31
4m 8
59 6, 26 54 15 6 66 10, 18
61 5' 2 55 16 8 15172 15' II
66 8, 12 56 8 6
85 41» 9
26, II 39 2 26, 22
98
67 8, I 57 2 17 15206 8, 21
68 13' 6 4 3 22
15443 7,
69 41, 6 58 15 16
70 4O' 5 60 10 28 Urban III. (l 185—7).
71 10, 16 65 10 Ja. 15729 6, 21
5
73 10, 2 67 41 38, 8
33 3
76 18, 12 68 30 3 Clemens III. (1187 91). —
26, 21 72 2 5.6 Ja. 16181 15, 26
78 28, 7 73 13 7 16629 28, 15
79 38, 3 84 18 II Benedict. Leu.
85 15, 22 86 38 5 Add. 3, 87 43, 5
86 8, II 88 2 16
Burchard.
91 26, 4—7 91 28 3
8, 8. 9 92 2
1 1' 59 34 zwischen 2 u. 3
7
5' I 94 33 5 Capita incerta.
6, 8 97 26 26 Alex. III. 2, 9
31, I. 2 14203 15 18 13' 9
38, I 14 8 23 13' 14
92 3O' 9 15 12 5 13' 15
93 3O' 9 16 26 14 38,7
16, 5 2 4 43' 4
18, I 17 19 6 44' 5
1) Das Nähere ergiebt folgende Tabelle

C. Tribur. Alexander III. (1159-81). Ja- 13796 46, I. 2


c. 45, 8 Ja. 10445 45' 7 13842 47' 3
Gregor I. (590 — 604). 13727 47' 4 13900 45' 2
Ja. 1243 48, 2 13764 47' 2 I 45' 3
70 Ai)pendix Concilii Lateranensis.

Die Rezension endlich enthält wieder ein relativ stärkeres Vor-Gratia-


dritte
nisches Material, nämlich eine Stelle inskribirt ex C. Mogunt., die aber Burchard
.entnommen ist, eine ex C. ap. Guarmatiam derselben Herkunft, eine Stelle des
Capitulare Aquisgranense von 817, eine Burchardstelle, eine von Hormisda
und zwei aus Dekretalen Innocenz IL Der übrige Stoff wird gebildet durch
53 capita Alexanders III., fünf Lucius III., fünf Urbans III., eine Gregors VIII.,
zwei Clemens III., eine Innocenz III. und sechs nicht näher zu bestimmende ^
Somit wird der Hauptbestandtheil der Sammlung durch capita gebildet, die
Alexander III. ihren Ursprung verdanken, nämlich von 571 Stellen 448, wozu
noch die neun des C. Turonense und die 27 des C. Lateranense III. kommen,
also zusammen 484.
Als Heimath der Sammlung hat man England, oder als ihren Verfasser einen
in Rom lebenden Engländer angesehen.
Der Grund dafür, dass Dekretalen Alexander III.
sie hauptsächlich solche
enthalte, die nach England gerichtet waren, erscheint indessen nicht ganz durch-
schlagend, wenn man erwägt, dass unter den bekannten Dekretalen Alexander III.,
die nach England gerichteten überhaupt einen grossen Bestandtheil ausmachen, und
dass hier namentlich viel eigenartiges rechtliches Leben der Regulirung bedurfte.
Dagegen ist es in der That charakteristisch, dass die Sammlung einen eigenen
Titel (44) dem Rangverhältnisse der Londoner und Yorker Kirche gewidmet

Ja. 13902 45' I Ja. 14084 47' 8 Ja- 14350 47' 7


13 46, 3 96 47' ^ 15165 45' 6
23 47' 9 99 46, 5
Urban III. (1185—87).
52 47' 10 14137 48, I

14005 45' 4 53 45' 5 Ja. 15751 48,3


33 47' 5 75 46, 4

1) Das Nähere ergiebt die folgende Tabelle

C. Mogunt. Ja. 12 129 50, 20 Ja. 1 5178 50,38


(Burch. 4, 25) 50, 43 83 50, 21 85 49, 8
84 50, 22 88 50, 25
C. ap. Guarmat.
12530 50, 37 96 5O' 39
5O' 46 12785 49' 20 Urban III. (1185—87).
Hormisda (514 — 23). 13726 50, 32
Ja. 155 II 50,65
Ja. 867 49, IG 44 50, 33- 34
15734 50, 63
74 5O' 17
5O' 62
Innocenz II. (11 30 — 42). 83 50, 54
35
39 5O' 64
Ja. 7941 50, 16 88 50, 40
49 5O' 61
8289 50, 57 13801 50, 47
60
Alexander III. (11 59 — 81). 2 50,
5O'
Gregor VIII. (1187).
Ja. 10604 50, IG
41 59 Ja. 16056 49, I

47 49. 15
5
6
50, II
50' 9 13943 50, 6
Clemens III. (1187 91). —
69 50, 41. 42 Ja. 16596 50, 67
7 50' 12 16629
14005 50, 52 49, 7
8 50, 7
50, 35 49' 9
41 50, 5 7
30 50, 66 Innocenz III.
II 307 50. 2
8 5O' I 50, 55 Po. 2006 50, Schluss
5O' 14 41 50. 13
38 Burchard.
44 50, 48. 49
39 50, 15
74
4' 50, 45
141G1 49' 6
84 50, 18
II 408 50, 8 7 49' 14
cap. Aquisgran. 817, 6 — 56
II 50. 51 Capita incerta.
11527 5O' 3
1 1 865 50, 30
42 49. 3 49. 4
66 52 5O' 53
5G, 28. 29 49' II
14345 50, 36
67 50, 26 49' 16
68 50, 19
50 49, 12. 13 49' 17
69 5O' 3' Lucius III. (1181-85). 49' 18
70 50' 27 Ja. 15 169 50, 50 50, 28
1

Appendix Concilii Lateranensis. 7 i

hat. Der Umstand, dass der Verfasser, und namentlich derjenige der III. Rezension,
das Register benutzt hat, spricht nicht mit Nothwendigkeit für die Abfassung der
Sammkuig inRom. Denn wie von dem Register Gregors VII. sind auch von
demjenigen Alexanders III. Auszüge veranstaltet worden. Einen solchen, siebzig
nicht auf England bezügliche Briefe^ umfassenden, enthält z. B. der dem
blos
angehörigen Codex R. g. 17 des Trinity- College in Cambridge, den
XII. Jahrh.
Löwenfeld ^ edirt hat, und den er Neues Archiv 10, 586 freilich ungenügend
beschreibt.
. Über die Entstehungszeit lässt sich wegen der etwaigen Interpolationen schwer
urtheilen. Schulte versetzt sie in die Regierungszeit Lucius III. (1181 85), die —
Ergänzung in den Anfang Clemens III. (1187 — Der Grund für die letztere
91).
Behauptung, dass es sonst unverständlich wäre, dass nicht mehr von den so wichtigen
Dekretalen dieses Papstes aufgenommen worden seien, fällt nicht absolut ins Gewicht.
Denn während die Appendix vier Dekretalen dieses Papstes enthält, giebt die Comp. I.
sogar nur drei^^ und diese ist doch sicher unter der Regierung Clemens III. zu
Stande gekommen. Erst die Comp. II. berücksichtigt die Gesetzgebung dieses
Papstes, dem sie 84 Stellen zuschreibt, energisch. Jedenfalls fällt aber die Appendix
vor die Comp. L, also auch wohl in die ersten Jahre der allerdings nur kurzen
Regierungszeit Clemens III.

Werfen wir schliesslich die Frage auf, ob sich eine Benutzung der voran-
gehenden, oben behandelten Sammlungen durch die unserige nach weisen lasse, so
ist es unmöglich darauf eine bestimmte Antwort zu geben.

Was zunächst die Cantabrigiensis anlangt, so ist in der That zahlreiches Material,
das in ihr enthalten ist, auch in der Appendix vorzufinden. Doch fehlen in letzterer
die Nummern der ersteren i. 12. 14a. 15g. 19. 43. 58. 60. 62 AB. 63 d. 64a. 68.
69. 84. 90. 92 A. 93 Bc. 95. 98. 99. Nicht anders aber verhält es sich mit den
Beziehungen der Appendix zur Parisiensis L und IL Auch hier ist starke Überein-
stimmung des Materiales einerseits vorhanden, und andererseits grosse Verschieden-
heit. Jedenfalls liegt kein Moment vor, welches in der Weise zwingend für ein
Filiationsverhältniss spräche, wie wir das für die späteren Sammlungen in ihrem
Verhältniss zur Appendix darzuthun vermögen.
Die folgende Tabelle giebt die genauere Übersicht.

Vergleichende Zusammenstellung von O. Cc. Pa. 2. Pa. i. Q.


0. Cc. Pa. 2 Pa. I Q-
, I I 56, I

2 2 20
3 3 2
4 19 25
5 20 3
6 23 5
7 7 4
8 20 3
9 22 10
10 16 1

II 15 7
12 21 24
13 P. 19. R. 12, II C. I. 3 (8,4) 3.x (3, 4). Quia
nonnulli —
priuetur.
-

14 14
15 25 9

i) Einige gehören vielleicht dem Jahre 1177 an, alle Die Behauptung von Laspeyres Bern. Pap. Summa de-
anderen den Jahren 1178 80. — cretal. (Ratisbonae 1860) p. XIV, dass diese Dekretalen
2) Epist. pontific. rom. ineditae (Lips. 85). spätere Interpolationen seien findet in den Hand-
,

3) Es sind dies: i. un. (2, 5) c. i. =


(2, 10) 16550 X Schriften die sie sämmtHch gleichmässig enthalten,
,

2. 7 (3, 3) 16584 keine Stütze.


3. 4 (4, 16) 16650
72 Appendix Concilii Lateranensis.

O. Cc. Pa. 2 Pa. I Q.


I, 16 24 17
17 23
18 18 18
19 6 6
20
21
22
98
10

8 19
15

23 ir 21
24 7 13
25 13 12
26 14 22
27 C. I. 6 (5, 6) 8 X (5, 7) Sicut ait b. Leo — obtineant.
P. 3- Q. 12, 3-
II, I 26,6 139 2, I C. Turon. 1163, 7
2 40 85 2 5

3 4. I 1^14315
4 51 41 I. I 14126
5 94-95 7.1 14172 In O. Ex C. Turon.
:

6 14172 Nihilo minus —


uisitare.

7 H'92 Peruenit ad audientiam — abstinebunt


P. 4, 2. R. 16, 2. C. I. I (5, 27) c. I. X
(5. 30-
8 II, 19 13842
9 86.87 4'
10 26, 5 1,8 C. Turon. 1163,6
11 4^3 ^13857
12 I, 6 13165
13 2 14111
H 50 3 13883
15 4 13843

V 16
17
18 174
h
3, 2
I
141 88
14157
11925
Dilectus filius noster — patiatur.

III, I 71 c 20, le 37, I 13946 (Ja. falsch: 13949)


2 C. Turon. 1 163, 9 Calumniam et audaciam — fera-
tur: P. 40, 3. Br. XLIV, 10.
€.1.5(5,32)0. 4.x (5, 37).
3 38, 2 13942
4 38, I 13941
5? 28 37,3 13826
IV, I
24, 4 13862
2 I 13821
3 55. 12 2 14157
4 3 13928
V, I 94Ab 15, 4b 21 49, I 14091
2 91 2 14061
3 93A 75, I 127 3 13899
4 71b 20, id 71b 4 13946
5 5 13899
6 145^ 6 14104
7 145b 7 14104
8 81 8 13787
9 9 13972
10 87 10 14165
VI, I
107 50, I 12636
2 31 53 2 14136
3 97b 3 14126
4 20 14126
5 64, I Ex C. Afric. Quicunque sub condicionis —
teneatur. P. 59, 44 C. 1. 1 (4, 5) c. i . X (4, 5).
^ 6 5291
7 86 13887
4
8 94Aa 21 5 14091
9 8 1^162
Appendix Concüil Lateranensis. 73

O. Cc. Pa. 2 Pa. I Q-


VI, 10 89 180 5O' 9 Ja. 14032
II 10 14036
12 II 14043
13 76 12 13937
14 13 14107
15 47, 9a 69 14 13163

.6} 79^^ 87., bc 15 13773


17 80c 33, ib 105 18 12293
i8|
16 14235
20' 17 13793
21 15729 Cum in ap. sede — uxorem. Br.
XLIX, 29. C. i. 20 (4, i) c. 18.
X(4,i).c.4(4,5) = c.5.X(4,5).
22 32e 19 14027
23 Wiederholung von VI, 4
24 3 b 146b 21 13740^
25 22 13872
26 23 14059
27 80, i 24 1046
28 25 14311
29 26 13767
30 157a 27 13790
31 154 28 8274
*
32 75 . 168 29 13838
33^ 30 13903
VII, I 33, I 13991
2 i5f 2 13770
63bd ^7-32 3 J38_8
f}
5 4 13990
6 34, I 185 5 11248
7 80a 32, id 103 6 12293
8 30a 29, lab 45 8 13749
9 30 d 29, I e 49 9 —
10 306 29, I f 50 10 —
11 32a II 14027
12 32b 12 —
13 43 13 13950
14 1,2 6 58b 14 I3162
15 15 I316O
16 49A 10, 5a ii8a 16 14219
17 6A 99 17 12636
18 18 14317
19 49BC 10, 5d 119 19 14219
"
20 15a 20 13835
15b 40, 3

15 c 42, 27
21 33, 21 13890
22 15443 Relatum est ex parte — inter-
iectum. Br. XXXIV, 6. C. I. 22
(i, 21) c. 19. X(i, 21).
VIII, i 40, i 14067
2 39. I 13831
3 2 13249
4 29, 5 3 14107
5 I, 2m 4 13162
6 30b 29, IC 5 14156
/65a 29, 7c i6ob 36, 7 13970
' (64b 29, 7b i6oa 40, 2 —
8 48Aa 15, 46 23 39, 6 14091

i) Ein Theil 41, 3. Pa. i : Andronensi. 3) Wiederholt 50, 43.


2) In O. wie in der folgenden Coli. : Remensi ; in Cc. 4) Wiederholt 41, 7.
74 Appendix Concilii Lateranensis.

o. Cc. Pa. 2 Pa. I Q-


VIII, 9 48Bb 15, 4h 26 39. 7 Ja- 14091
10 8 13894
II 53. 5 14086
12 18 29, 3 128 39. 9 14066
13 29. 5 10 13930
H 1 i3«44
15 12 14010
i6 40, 4 13925
17 39. 13 9657
18 14 14003
19 15 13927
20 13824 Retulit nobis A. presbyter — pos-
sitis. Br. XL, 3.
21 15206 Constitutus in praesentia — admit-
tendi. C. I. 6 (5,29) 9. X (5, 34).
22 39, 16 13955 .

23 50, 37 14214
IX, I 97 a 55. I 14126
2 93Bb 10. 5g 122 o
14219
X, I 42, I 13934
2 23 14073
3 50, 17 13793
4 68 33. 3 42, 2 13865
5 14. I
93 3 12253
II a IIS
6 33. 2a 4 12020
33 116
7 HC 33. 2c 5

8 I, 2d 58a 6 13162
9 loD I, 2fg 59 8 —
10 8B I, 2h 60 9 —
II 52a 32, la lOI 10 12293
12 52b 32, ibc 102 II —
13 20B 44 12 14313
14 55 152 13 14112
15 IIb 32, 2b 117 7 12020
16 17 131 14 14071
17 16 14027
18 14966 Postremo praesentibus litteris —
delegatum. Br.XLVII,23. C.I
45 (2, 20) 36. X (2, 28).
19 54 183 17 13870
20 83 a 18 13823
21 19 14307
22 13834 Ex litteris uenerabilis fratris —
eneruari.
23 5 20 13809
24 22 21 12378
25 13875 De priore qui —
perpetrare. C. II
3(2, 19) 31.x (2, 28).
26 13931 Ad audientiam nostram restitui —
Br. XLVII, 7.
27 29, 7d 161 24 13970
28 25 141 60
29 26 14314
18, 4
30 23 42, 28 11661
31 30c 29, id 48 31 14152
32 32 13799
XI I 34. I 14129
2 47 2 12666
XII I 92B I, 2i 61 51. I 13162
2 29 80, 4 130 2 13947
3 90 3 14120
4 11 4 14058
5 14215 Veniens ad praesentiam — imponas.
Appendix Concilii Lateranensis.
75

0. Cc. Pa. 2 Pa. I Q-


XII, 6 157b 5I' 5 Ja. 13790
7 82 6 13907
8 80, 3 7 9655
XIII, 1
25, I 13892
2 56, 10 2 14023
3 56, 8 8 4 13873
4 5 14004
5 6 14117
6 35 14068
7
7 56, lob 9 8 14173
8 13859
9
9 56, 6 12 10 ?
10 56, 2 II 10444
II 12 14144
12 56, 4 13 11600
13 56, 5 14 13978
14 56, I
15 ?
15 16 ?
16 56, 7 13 3 6605
XIV, I
7' I 12180
2) 135
7 7. 3 14025
3/ 136
4 32d 4 13908
5 5 13818
6 6 13749
7 i5d 46, 3gli 11 7 12 180
8 31 78 8 —
10/ 3k 9

79
II 10 13742
12 I5e 2 13768
13 II 13842
XV.
:j 44» I 14346
3 65Bb 31 6 —
4 26 2 13954
5 3 13953
6 3of 29, lg 47 4 14154
7 5 14141
8 14029 Cum aduocatus — uidetur. C. I.

30 (3' 33) 24. X (3, 38.)


9 7 13893
10 108 8 12412
II 63 a 16 15172
9
12 10 13996
13 II 13960
14 12 13985
15 3a 146 13 13740
i6 14 14158
17 15 13798
18 16 14203
19 32f 17 14027
20 6B 100 18 12636
21 26 6 32, 5 13822
22 44' 19 14085
23 20 13882
24 21 13829
25 14045 Insinuatum est auribus — noscun-
tur.
26 16181 Referentibus nobis — terminetis.
XVI, I
% I 14042
2
7 13965
3 173 2 13819
4 59 18, I 14127
5 9> 3 14093
76 Appendix Cöncilii Lateranensis.

O. Cc. Pa. 2 Pa. I Q-


XVI, 6 Ja. 1
4 1
5 1 Super eo uero quod nos — sen-
tentia.

7 18, 2 3804
8 9. 4 4155
9 38 54. I
5 C. Turon. 1 163, 2.
10 6 3998
XVII, I 80b 33, la 104 18, 3 2293
2 5 3805
3 6 4095
4 4029 Tua nos fraternitas — excludan-
tur. Er. XLI, 2. C. II. 2 (2, 16;
II. X (2, 24). Luc. III.
5 7 4001
6 8 3993
7 37 9 153-5154
XVIII, I 54' I 4093
2 18 2 3813
3 34 3 4267
4 15 4101
5 jid 20, I 4 3946
6 22, 2 a 65 5 2254
7 2C 67 6
8 12(7) 3992
9 7(8) 3886
10 166 8(9) 3810
II 9(10) 4184
12 73 10(11) 4076
13 81 11(12) 3904
67 153 13 3983
15 14 4135
XIX, I 23' 4138
2 36 3869
3 16 22, I 3982
4 2b 66 2254
5 66 158 3995
6 4217
7 4097 Alex. III. Sarensi et Exon. epp.
Suggestum est nobis — sit.

8 7 3248
9 8 4145
10 9 3881
XX, I 175 46, I 3973
2 2, 163 2 3974
3 3 3976
4 167 4
XXI, I 46 68, 2 133 16, I 3854
2 9 20, la 2 3946
3 lOA 1, 2a 3 3162
XXII, I 44 b 36, I 4139
2 2 3984
3 3 4050
4 4 4M3
5 49Ba IG, 5b ii8b 5 4219
6 Bb 5c ii8c 6
7 65A 29, 7c i6ob 7 3970
8 3825 Cantuar. aep. et Wigorn. ep. Prae-
cipimus ut N. —
acceperit.

14 140 ep. Wigorn. et abb. S. Albani.


Quia W. qui —
iudicare. C. II.
4(2,1). Coelest.IIl. ii.X(2, 1).
XXIII, I
53. 2 35. I 7401
2 3 106 2 9654
3 4 3 9506
4 4 9653

Appendix Concilii Lateranensis, 77

o. Cc. Pa. 2 Pa. I Q-


XXIII, 5 35' 5 Ja. 14532
6 6 14963
XXIV, I 12, I 13992
2 2 13898
3 125 3 13909
4 4 13806
5' 5 13790
XXV, I 20, I 13808
2 24 20 2 13820
3 14098 AI. III. decano et capitulo Sarisber
Cum Hugo Bunet —
silentium.
4 7 14348
5 49Bd 10, 5e 120 5 14219
XXVI, I II, I 13940
2 56 142 2 14119
3 14, ib 184 3 12252
4 48Ab 15' 4f 24 4 14091
5 Ba 4g 25 5

6 D 16, I a 28 6 —
7 E Ib 29 7

8 56, II 90 8 C. Turon. 1163, 2
9 9 13988
10 83 b 10 13803
II 143 II 14006
12 5 12 13856
13 13912 AI. III. Exon. ep. Presbiteruir
etiam — abstineat.
14 13 14216
15 14 8959
i6 15 —
17 16 —
i8 17 14114
19 13 17' 4 132 19' 4 14121
20^ II, 19 13842
21 53 147 17 14076
22 14' 5 15198
23 15h 19' I 13769
24 71a 20, ib 42b 2 — ist aber 13946
25 c 3 13948 — —
26 14197 Idem Quia quidam clerici — sus-
pensum.
XXVII, I 14' I 13807
2 66, I 89 2 C. Turon. 1163, 8
3 3 13999
4 7b 4 13811
5 15' I 13972
6 2 13849
7 13997 AI. III. Londin. ep. Rektum es
auribus — conuertantur. Br. XIV
9. C.I.7(3,37)7-X(3,5o).
XXVIII, I 2' 3 13910
2 5' I 13924
3 16, 9 14 2 14191
4 3 13880

5 13868
16,6
6 5' 5 14103
7 14078 AI. III. Remensi aep. Querelam I.

— componant.
8 III. 112 i 6, 2 13816
57b
9 I, 2C I 13162
71

i) Wiederholt 30 ,8. 2) Auch II, 8.


78 Appendix Concilii Lateranensis.

0. Cc. Pa. 2 Pa. I Q.


XXVIII, 10 14c 150 6, 3 Ja.,13882
II 4 4 13817
12 5 14028
13 14964 Luc. III. B. Wigorn. ep. Significauit
nobis T. —
uexentur. C. II. i (3, 25)
13 X (3, 39).
14 25 7 13814
42,30
15 16629 Luc. III. Quoniam ex plenitudine —
obuiare. C. II. i (i, 16) 7 X (i, 36).

XXIX, I 17' I 13911


2 20, 8 14348
3 I, 2k 62,63 17,2 13261 ist aber 1 3 1 62
4 47' 9b 70 3 14132 ist aber 1 3 1
63
5 4 14046
6 5 13587
7 6 13737
8 13842 Ad hoc praesentibus — constitui. Br.
LVI, 5. C. L 5 (3, 22) 8 X
(3, 26).
9 14013 AI. III. decano et capitulo Morianensi.
Ad hoc in apostolicae sedis — per-
sohiere. Br. LV, un. C. I. I (3, 19) l
X (3, 23).
XXX, I 21, I 13885
2 13994
3 34 162 3 14168
4 39 50, 2 4 C. Turon. 1 163, i

5 5 14034
6 13879 Fraternitati tuae duximus — recipere.
C. IL I (3, 3) 5 (3, 4). X
7 12754 AI. III. Nincoluensi electo De mult.
Hberalitate — reuocare. C. IL i (i , 5).
8^ 12, 5 13790
14092^ AI. III. Salernitano aep« Mandamus ut
9
14093/ si qui amittant.—
XXXI .
I 20A 32,8 13919
2^ 42, 38 14312
3 /
4 4' 8A 179 32, 2 13583
5 13' 3 12448
6 C. Turon. 1163, 10. Quoniam superuenienti-
bus — feriantur. C. IL l (3, 27).
eingeschoben zw. 6 u.
643 Quicunque intra anni communica- —
mus. C. XL qu. 3 c. 37.
7 159 32, 3 13936
XXXII, I 94 Ac 15, 4c 22 53. I 14091
B d 22 2
XXXIII, I
13917 AI. III. Exon, ep. Meminimus nos —
potuerunt. 3

2 85B 53' 9 13766


3 156 3 14167
4 14002 AI. Lond. et Wigorn. epp. Causam
quae inter R. Br. XXXII, i. C. L
7(4, 18)7. X (4, 17).
5 78 89, 2 137 4 14194
XXXIV, I 8, I 9656
2 41 144 2 13855
zwischen 2 u. 3: Fures et latrones denegamus. C. —
XIII. qu. 2 c. 31 aus Burch. XI, 59,
auch in P. 8, 5. Br. XLllI, 2.
3 3 14005
1) Wiederholung von 24, 5. 2) Auch XLIII, 3. 3) Von tanta est uis matr. an, auch ^}, 8.
Appendix Concilii Lateranensis. 79

Cc. Pa. 2 Pa. I Q.


XXXV, I 46, 3a-f 73-76 10, I Ja. 121 80
2 13914 AI, III. Exon. ep. Ex tuae fraternita-
tis —
postponas. Br. 35, 2. C. II.
2 (5, 2) 20. X (5, 3).
3 43 83 26, I 13916
4 12411 AI. III. Cantuar. aep. Quod autem
consuluisti — implorare. C. I. 3
(5> 33) 4- X (5, 38).
XXXVI, I
14035 AI. III. Noruic. et abb. de Evesham
Scripsimus uobis — silentium.
2 Cum aliquibus adiudicata — pos-
sessione. C. 1. 8 (2, 1 9) c. 6. X (2, 27).

3 13166 AI. III. R. Wigorn. ep. Causam quae


uertitur — suscitare. C. II. 2 (2, i)
9- X (2, I).

Fortsetzung: Archidiaconis — pro-


mulgare. C. I. 5 (i, 15) 5. X (i, 23).

5 42 34 14350 Br. XXXIV, 3.


XXXVII, I
14134 Ex transmissa conquestione — ueri-
tati. C. II. I (3, 7).
52, 2 13794
79a 87, la 52, 2 13773
14965 Lucius III. Lincoln, ep. Super eo uero
quod — portionem. Br. XXII, 2.
C. L 3 (3, 6) 3. X (3, 6).
XXXVIII, I 48 c 15. 41 27 4i> I 14091
2 13845 AI. III. Cistrensi decano. Ex literis
tuae dubitationis — possidet. Br.
XLI, I. C.L 2 (2, 12) 3.x (2, 19).

5 14079
13739 AI. III. abbati et monachis S. Andreae.
Si de terra —
suscipiendus. C. I. 9
(5, 28) 6. X (5, 33).
2 14186
4 1482
3 ?

15741 Urban. III. de Nouo loco et de Tur-


gano prioribus. Super eo uero quod —
constitutos. C. L 5 (3, 25) 4. X (3, 29).
XXXIX, I loBc I, 2b 57a 24, 17 13162
2 l'32c 29, I h 22, I 14156
3 bog 2 14027
4 12252 Illud etiam — admittantur. C. IL i

(2, 16) 6. X
(5, 31).
^

5 13896 AI. III. Eliensi ep. Veniens ad nos P.


— deseruire. IL 2 (3, 4).C.
6 Fortsetzung: Prouideas autem — unam.
C. L 3 (I, 20) 2. X (I, 28).
XL, 1 51-140 31. 5 12753
2 I 12632
3 7 12367
4 55' 4 14547
5 31» 4 14070
XLI, I 63 c 15 43» 3 13878
2 14224 Exon. et Winton. epp. Significauit
nobis D. — ministrantis. Br. XIV, 7.
3 36, 2 13984
4 13846 AI. III. abbati et fratrib. de Riual.
Cum ordinem Cisterciensem. Br.
^
XIX, 5. CIL 1(1,2) 6.x (1,3).
loE 10, 5h 123 43, I 13921 ist aber 142 19.
61 67» I 134 37. 2 14069
17-32.
63bd 33. 3 13878
98
8o Appendix Concilii Lateranensis.

o. Cc Pa. 2 Pa. I O.
XLI, 8 Ja. 14965 Luc. III. Lincoln, ep. Ad aures nostras — ob-
tinere. Br. XXXVI, 5. C. I. 6 (i, 2) 8.
X(i,3).
15 185 Luc. III. Si
.

autem aliquis — conueniri. Br.


XXXV, I. C.L 7 (1,2) 9.x (1,3).
XLII, 1
33, 22 13877
2 13729 AI. III. abbati S. Albani et abbati Leicestriae.
Dilecti filii — terminatis. C. II. i (2, 18).
36. 2 13984
XLIII, I 52, I 27' 3 661 1

2 4 2536
3^ 42, 38 14312
>
4 27> 2
5 32 7 Bened Leu.
Bened. 3, 87 Add.
XLIV, I
47. I 1829
2 12749
3 21 32, I 11665
4 14334 AI. III. nobilissimo duci Venetiae. Cum
essemus Venetiae durare. —
? AI. III. Milites templi Jerusalem — obser-
uari. Br. XIX, i.
6 13' I 13961
7 5 13745
8 13963
9 13962
10 loE 105h 123 43, 1392 1 gehört aber zu 142 19.
XLV, I 13902 AI. III. Exon. ep. Veniens ad nos V. —
adherere. C. IL 2 (4, 1) 15. (4, i). X
13900 Idem eidem Exon. Ex presentium latoris —
procedas. Br. XLIX, 31.
13901 Idem eidem. Peruenit ad nos — compellat.
50, 33 14005
141 53 AI. in. Winton. ep. Non sunt — uxorem.
C. L 2 (4, i).

31 15165
97 1 0445 Hadrianus P. Eberardo. Magdeb. aep. Digniun

exhibenda. R. 65, un. Br. XLIX, 8.
est
C. L I (4, 9) i._X. (4, 9).
C. Tribur. De Francia quidam cogatur. P. 59, 25. —
Br. XLIX, 25. C. IL i (4, i) i. X. (4, i).
XLVI, I
13796 AI. III. Lucensi. Cum te consulente — con-
firmare. Br. XXXV, 3. C. IL l (1, 12)
18. X (i, 29).
— Fortsetzimg: Si super causa — Br.
teneris.
XLVII, 17. C. IL I (i, 14).
13913 AI. Exon. ep. Suggestum est — amouere.
14175 AI. III. abbati et conuentui maioris eccl. mo-
nasterii et H. eorum clerico. lampridem
sicut. die ganze Dekretale. Ein Stück Q. 33,
23, ein anderes: Br. XLIV, 6.

14099 AI. III. Senon. aep. Ex transmissa nobis —


imponas. C. IL 2 (2, 2) 6. X (2, 2).
XLVII, I Wiederholung von 15, 17.
13764 AI. III. Bathon. ep. Dilectus filius — per-
mittas. IL i (3, 24).
C.
13842 AI. III. Cenomanen. ep. Super eo quod sub-
iungere — sublatum. Br. XXXIV, 4. C. I.

20 (i, 21) 15. X (i, 29).

13727 AI. ?II. illustri regi Anglor. (Juanto te —


terminari. Br. XXXII, 2. C. I. 5 (2, l)

3. X (2,
57 72 14033
1).
AI. III. Noruic. ep. Continebatur in literis —
priori. C. I. 2 (3, 9) 2. X (3, 10), auch
Br. XXV, 3.
i) Siehe auch 31, 2. 3,
Appendix Concilii Lateranensis, 8i

O. Cc. Pa. 2 Pa. I Q.


XLVII, 6 Ja. 14096 AI. III. canonicis fratribus et monachis in
episcopatu Sarensi ecclesias habentibus. Ex
transmissa nobis insinuatione contenti. —
42, 37 14350
14084 AI. III. abbati Rimestrensi et archidiacona
Exon. Veniens ad apostolicae impetratae. —
Br. XXXVI, 9. C. IL 5 (3, 6).
9 13923 AI. III. Exon. et Wigorn. epp. Si uobis con-
stiterit — terminetis.
10 13952 AI. III. ep. Hereford. et abb. de Euesham.

Ad aures nostras impedire. C.II. 2 (3,7).
XLVIII, I 14137 AI. III. Wigorn. ep. Veniens ad apostolicae
-cogas.C. II. 3 (I, 16) 8. X (I, 36).
2 28, 2 1243 Gregor, uniuersis epp. Scripta fraternitatis —
constiterit. P. 43, 5. C.I. i (5, 18) i.X (5,22).

3 15751 Urban. III. abb. de Wellebec et de Suluestun.


Gratum gerimus — procecisse. R. 42, 1 1 . Br,
XXVII, 3. C. I. 23 (i, 21) 20. X (i, 29).

XLIX, I 16056 Gregor. VIII. uniuers. fratrib. epp. et archi-


diaconisad quos literae istae peruenerint.
Vel ex dolo —
mutamus. Br. XLVII, 20.
C. I. 47 (2, 20).
16056 Idem eisdem. Quoniam ad episcoporum —
laborare. C. IL 7 (i, 2).
14142 Ex literis quas —
imponi. C. IL i (2, 14) 3.
X (2, 22).
? Ex tenore literarum — perseueret.
148 42, 15 14087
27, I 14101
16629 Luc. III, Quoniam ex plenitudine — obuiare.
C. IL i (i, 16) 7. X (i, 36).

15185 AI. III. Noruic. ep. Quesitum est a nobis — .

competentem. Br. i. C. XXXV, 2 (1,2).


II.

9 16629 Ouoniam ex plenitudine — relatione. C. IL 3


"(i, 5) 5. X (I, 9).
IG 867 Ex decr. Hormisdae. NuUus fidelis — suspen-
datur. C. IL 2 (2, 3).
II ? Dunelm. ep. et fratrib. Recesbi. Proposuit
nobis dil. filius noster W. — difFeratis.
12 42, 34 14350
13 42, 34 14350
14 50, 19 14107
15 13847 AI. III. abbatib. Cisterciensib. capitulo Cister-
ciensi congregatis. Recolentes qualiter — in-
dulgere. C. IL
22) 3. 2
(3, 35).
(3, X
16 ? Remensi aep. Cum H. diu compellas. —
17 ? Eins qui modo uult recedere contradiceretur. —
18 ? Vir potestatem possit. —
19 43 83 26, un. 13916
20 37 129 30, I 12785
L, I 11308 AI. III. Stringon. aep. Etsi quaestiones tuas
— noscamus. C. I. 20 (5, 2) 18. (5, 3). X
2 II 307 Item Bituric. ep. ex eodem libro. Relatiim
est — de cetero Heruberto.
3 II527 Idem in eodem libro IL 4. Albanensi ep.
uicario nostro. Ex tuarum tenore literarum
— prohibere. R. 24, 6. Bituric. aep. Br. XI,
10. C. L 5 (i, 6) 4. X (I, II).

4 I1527 Idem eidem in eodem. De adolescente — per-


manere. C. I. 4 (4, 13).
5 10641 Idem Verulano ep. in eodem libro. Ex rela-
tione I. —
uidearis. C. I. 5 (4, 13).
6 13943 Idem Gradensi patr. in eodem libro. Ex tua-
rum literarum — exercere. R. 21, 6. Gan-
Friedberg, Die Canones- Sammlungen.
6
B2 Appendix Concilii Lateranensis.

O. Cc. Pa. 2 Pa. I Q.


grcnsi patr. in reg. Br. XII, i. C. I.
3 (5, 17)
2. X (5, 21).
L, 7 Ja. 10608 Idem Verulano ep. in eodem libro I. Quod
te cum inimicis — redire. C. I. 5 (3, 3) c. 3.
X (3, 3).
8 11480 Idem iudicibus Velletrensibus in eodem libro.
Relatum est auribus uerbum. Br. LVI, 4. —
C. I. 10
22) II. (3,(3, 26). X
9 J0606 Item praeposito et canon. Sulcan. in eodem
libro. Significatum est nobis subtrahere. —
C. I. 13(3, 5) II X(3, 5). _

10 10604 Idem Beluacensi ep. in eodem libro. Signifi-


catum nobis
est —
compellat. R. 26, 2 (Bene-
uetano). C. I. 1 1 (3, 27) 1 1 (3, 31). . X
11 10605 Iclem Salabricensi ep. in eodem libro. Per-
uenit ad nos —
assignes. C. I. 44 ('2, 20)
28. X (2, 28).
12 10607 Idem Tornac. ep. in eodem libro. Veniens ad
nos mulier — adhereat. R. 39, 4 (Turon.
aep. in reg.) C. X
I. i (5, 9) i. (5, 10).
13 14041 Relatum est auribus — compellatis. C. I. i

(1,31) I. X (i, 40).


14 11338 Gaiacensi electo in eodem libro VIII. Cum
Petrus —
permittas. C. I. 12 (5, i) 10. X
(5, I) 17. X (5, 34).
15 11339 Idem Noruic. in eodem libro. Venientis ad
nos — prouidere. R. 39, 3 (Nomen, ep.).
C. I. 2 (3, 29) 2. X (3, 34).
16 7941 Idem Wigorn. ep. in XII. lib. registri. Ex
parte tua — iudicandum. R. 45, 3. C. I. 13
(5, I) II. X (5, i)C.I.2 (2, 27).
17 13774 Beluacensi ep. Quod nobis ex una heredes. —
C. I. 3 (4, 3) 2. (4, 3) 9. X
(4, 17). X
18 II 384 Id. Hierosolymit. patr. Nouit plenius carere. —
C. I. 4 (3, 9) 4. X(3, 10).
19 11868 Id. eidem in eodem libro. Quanto maiori —
censemus. C. I.
5 (3, 9) 5. X
(3, 10).
20 1 2 1 29 Hubaldo Ostiensi ep. et archipresbitero et cano-
nicis Wellectur in XIII. lib. registri. Cum
esses — principes. etc. C. I. 9 (3, 22) 10.
X (3, 26).
21 121 83 Carnot. ep. in XIV. lib. reg. P. illius cap.
Cum sacrosancta Romana. Significasti nobis
— postponas. R. 21, 7. C. I. 6 (5, 13) 5.
X (5, 16).
22 1 2 1 84 Idem in eodem. Quesiuit a nobis senietiir. —
R. 58, 36. C. I. 9 (5> 36) 14. X(5, 40).
C. I. 2 (4, 20) 2. X (4, 19).
23 II 871 ep. et archidiac. Vicentino in XII. lib. reg.
Perlatum est ad audientiam. C. I. 8 (4, 1
8)
8.x (4, 17).
24 15184 Luc. III. Nebeberen. ep. in reg. Cum causam
quae — assensisse. C. I.
4 (5, 14) 6. X
(5, 17).
25 15 188 Id. Paris, ep. Intelleximus ex litteris — gii-

bernare. R. 28, 5. (Pragensi.) C. 1.2(5,9)


2. X (5, 10).
26 I1867 AI. III. Arelat. aep. et S. Mariae in uia lata
diac^Cardin. in XI 1. lib. reg. Causa matri-
monii — ambo etc. R. 58, 15. C. 1. 2 i

(i, 21) 16. X (I, 29).


27 II 870 Idem in eodem. abbati S. Bened. de Vebia.
Susccpinuis litteras — intorcmptos. R. 2 1 , 1 9.
C. T. (5, 10) 10.
1 1
(5, 12). X
28 11866 Idem in eodem. Ambian. cp. Ouod scdom ap.

Appendix Concilii Lateranensis. 83

O. Cc. Pa. 2 Pa. I Q.


— reputantur. Br. LIII, 8. C. I. 3 (4, 16)
2.x (4, 15).
L, 29 Ja. 11866 Idem eidera in ead. ep. Sane de canonico
— adstringas. C. I. 10 (3, 27) 10. X (3, 31).
C. I.
3 (4, 20) 3. X (4, 19). C. I. 9 (i, 23).
C. I. 27 (3, 26} 15. X (3, 30).
30 11865 Idem ep. S. Agathae in eod. Hb. XII. De
midiere — contingat. 57, 4. R. C. II. 2
(5, 17). Der letzte Absatz: C. I. 16 (4, i)
12. X (4, i), der vorletzte: C. I. 9 (3, 28).
31 II 869 Idem Procuratori et can. Soranis in eod. libro.
Veniens ad ap. sedis — obseruari. R. 58, 2,
C. I. 17 (4, I) 13. X (4, I).

32 44, 22 13726
23 13744
^^1
35 45. I 14007
36 46, 5 14345
37 47' 5 12530
38 15 178 Luc. III. mag. et fratrib. militiae S. Jacobi.
Vestra deuotio duxit sacramenta. C. II, —
im. (3, _i) 7. X (3, 2).

39 15 196 Item Strigon. aep. Ad ap. sedis regimen —


audiuit. C.29 (3, 26) 20.
I. (3, 30). X
40 13788 AI. III. Brixiensi ep. Quoniam a nobis —
exhibere. P. 22, 2. C. I. 25 (3, 26) 13. X
(3' 30).

4
50, 35 13969
4[2}
(auch 6,33) 43 30
44 Ex C. Magont. B. lib. 5. In baptismo confirma- —
tur. Burch. 4, 25. D. 4 de consecr. 102.
45 Item ex C. ap. Compendium. Si qiiis presbyter or-
dinatus — baptizauit. Burch. 4, 74. P. 24, 3.
C. I. I (5, 35) I. X (3, 43).
46 78, I 55, 3 Ex C. hab. ap. Garmat. c. 3.

47 13801 AI. III. Cantuar. aep. Veniens ad nos ab- —


soluas. P. 1,12. C. I. 9 (2, 13) 10. X(2,20).

5I' 9 14044
^^1
50 15 169 Luc. III. Curcensi ep. in reg. Ex tuarum
literarum continentia —
debebunt. C. I. 5
(5, 29) 8.
(5, 34). X
51 14 II I AI. III. Toletano aep. Latores presentium —
iniungas. C. I. 4 (5, 23) 4. (5, 27). X
52 8, 3 14005
53 65 46 42, 29 14152
54 22 13783
55 32, 6 14030
56 Capit. Aquisgran. 817, 6. Item ex C. Maticensi. De
seruorum ordinatione potest. Burch. 2, —
31. Grat. D. 54. c. 6. (Palea.) P. 21, 9.
C. I. 2 (10) I. (i, 18). X
57 8289 Innoc. Aquüeg. patr. Quoties fraternoster —
iurauerat. Grat. C. II. qu. 5. c. 17. Palea.
Pa. 2 30, 4. P. 37, 8. Br. XLII, 3. C. L
4 (5'29) 5. (5, 34). X
58 ? Exon. Conuetrensi epp.
et Ex parte Matthaei
clerici —
possideri. Br. XV, 3. (Exon. et
Cystrensi).

59 13841 AI. III. Cenoman. ep. Ex hterarum tuarum


tenore — ministrare. C. X
I. 2 (4, 6) 2.
(4, 6).
60 27 13802 Id. Cant. aep. Ad exstirpandas successiones —
uideatur. C. II. i (i, 9) 11. X (i, 17).

6*
84 Appendix Concilii Lateranensis.

O. Cc. Pa. 2 Pa. I Q.


L, 61 Ja. 15749 Urban III, (al.: IV). Senonensi (al. Ceno-

:

man.) aep. Ad haec cum nonnunquam


obedire. C.8 (i, 2) 12.
I. (5, 39). X
62 15735 Idem Legionensi ep. Ex literis tuae frater-
nitatis — transferendum. R. 2 1 , 2 . Br. XI, 9.
C. I. 2 (5, 24) 2. X (5, 28).
63 15734 ^dem Florentino ep. Literas fraternitatis tuae
— relinquendum. Br. L, i. C. I.
5 (4, 20)
6. X (4, 19). Der Anfang: C. I. 3 (4, 8)
3. X (4, 8). Der Schluss: R. 58, 40. C. I.

7 (3,24)7. (3, 28). X


64 15739 Idem Marinemondensi ep. luter cetera quae
a nobis — exerceri. R. 21, 3. (Maiori ab-
bat!.) Br. XI,
(Moremondensi abb.)
8.

65 15511 Idem aep. Turon. Andegau, ep. et abb. Sal-


murcensi. Ad audientiam nostram haberi. —
R. 21, 12 (sine inscr.) Br. XLII, i. C. I.
8 (5, 29): nur der Schluss.
66 32, 6 14030
67 16596 Clem. III. Saguntino ep. Cum non ignoretis
— transferre. C. II. i (2, 13) 5. X (2, 21).
ohne Zahl Po. 2006 Innoc. III. Peruenit ad nos — impetratis.
cm. 4(1, 2) 15. X (1,3).

DIE COLLECTIO BAM BERGEN SIS.


Das Verdienst, Sammlung entdeckt zu haben gebührt Schultet Er
diese
hat sie auch beschrieben und durch eine komparative Tabelle ihre Beziehungen zu
den übrigen nachzuweisen unternommen. Aber ein zutreffendes Bild der Sammlung
kann man sich doch nicht daraus verschaffen, da die Beschreibung nur oberflächlich
ist und die Tabellen keineswegs fehlerfrei sind.
Die Sammlung befindet sich im Cod. P. I, 11 der königlichen Bibliothek zu
Bamberg, welche früher dem Domkapitel gehörte. Sie ist von schöner Hand des
Xni. Jahrh. geschrieben, doch ist ihre Korrektheit nicht besonders zu rühmen^. Sie
enthält eine Marginalglosse.
Sie 56 Titel.
zerfällt in Es scheint aber hinter LIII, 2 vom Schreiber die
Rubrik von O. ^;^, nur aus Versehen ausgelassen zu sein. Ebenso ist in LV vor
c. 6 eine und eine halbe Zeile freigelassen, vielleicht um noch eine Rubrik einzufügen.

Jedenfalls kann man 57 Titel annehmen. Das Verhältniss derselben zu denen von
O. —
es kann hier nur i 44 in Frage —kommen, da 45 48 nur Rubriken früherer —
Titel wiederholen und 49 und 50 keine haben ••- ist folgendes. Einmal hat sich
deren Zahl vermehrt von 44 auf 57. Dies ist geschehen, indem der Titel 2 von
O. in 4 zerlegt worden ist und 1 2 neue hinzugekommen sind. Dagegen ist
von O. nicht aufgenommen worden die Rubrik von Tit. 3 1 De e.xcommutticatis,
36 De seiitentiis et iiiterlocutionibus und 42 De exceptionibus die auch in allen ,

übrigen Sammlungen fehlen, während umgekehrt die neuen Titel von (J. in den

\) Beitr. zur Gesch. des canon. Rechts vor Grat. etc. in der Lips. besser ist. Weiter scheinen mir die fran-
(Wien 1873). zösi.sthcn Ortsnamen korrekter zu sein als die enif-
2) Die Inskriptionen sind korrekter als der Text, der lischen.
Die Collectio Bambergensis. 85

weiteren Sammlungen wiederkehrend Aber auch Dekretalen der Appendix


die
sind einige Male zertheilt worden, während so — weit wir sehen, die Gestaltung
der Canones, wie sie Q. gegeben hat, in den späteren Sammlungen keine oder doch

1) Vgl. die folgende Tabelle. (Die arabischen Ziffern bezeichnen die Zahl der Canones).

0. Q- P. R.
1.27 LVI, I. 25 t 28 I, 5
II, I

III, 3
IV, I

V, I

VI, I

VII, 2
VIII, I

IX, I

X, 2
XI, 2
XII, 12
II, 18 I, 10 I. 19 XIII, II
— II, 3 n, 3 XIV, 3
— III, 2 III, 2 XV, 2
- — IV, 3 IV, 4 XVI, 4
III, 5 XXVII, 3 XL, 4 XLVI, 3
IV, 4 XXIV, 4 XXII, 7 XXXIV, 4
V, 10 XLIX, 10 LVIII, 13 LVII, II
VI, 23 L, 37 LIX, 57 LVIII, 40
VII, 22 XXXIII, 23 XXXV, 23 XLII, 24
VIII, 23 XL, 4 XLV, 7 XIL, 4
— XXXIX, 17 XLIII, 23 XLVIII, 17
IX, 2 LV, 7 LXV, 9 LXIV, 5
X, 32 XLII, 38 XLVIT, 42 LI, 38
XI, 2 XXXIV, 2 XXXVI, 2 XLIII, 2
XII, 8 LI, 9 LX, 10 LIX, 9
XIII, 16 XXV, 18 XXIII, 33 XXXV, 18
XIV, 13 VII, II VII, 16 XIX, 13
XV, 26 XLIV, 23 LH, 30 LIII, 24
XVI, 10 IX, 7 IX, 7 fehlt; die Canones, stehen XX, 4 fF.

XVII, 7 XVIII, 9 XVII, 8 XXVIII, 10


XVIII, 15 LIV, 15 LXIV, 17 LXIII, 15
XIX, 10 XXIII, 10 XXXIII, II
XX, 4 XLVI, 5 LV, 9 LIV, 5
XXI, 3 XVI, 4 XVI, 20 XXVI, 5
XXII, 9 XXXVI, 7 XXXIX, II XLV, 8
xxin, 6 XXXV, 6 XXXVII, 8 XLIV, 6
XXIV, 5 XII, 5 XII, 5 XXII, 5
XXV, 5 XX, 8 XIX, 9 XXX, 8
XXVI, 26 XI, 19 XI, 32 XXI, 30
XXVII, 7 XIV, 6 XIV, 6 XXIV, 6
'
XXVIII, 15 V, 5 V, 6 XVII, 6
XXIX, 9 XVII, 7 XXVII, 7
XXX, 9 XXI, 5 XXI, 10 XXXI, 5
XXXI, 7
XXXII, 2 LIII, 9 LXII, 2 LXI, 2
XXXIII, 5 LXIII, 7 LXII, 6 hier ist eod. in Q. Rubrik aus-
gefallen; dieCan. stehen LIII
XXXIV, 4fi VIII, 3 VIII, 10 XX, 12
XXXV, 4 X, I X, 8 der Canon Q. X, i steht R
LXV, 5 falsch unter de se-

cundis nupt.
XXXVI, 5
XXXVII, 4 LH, 2 LXI, 2 LX, 2
XXXVIII, 8 XLI, 6 XLVI, 6 L, 6
XXXIX, 6 XXII, 2 XXXII, 2
XL, 5 XXXI, 9 XXXI, 19 XL, 9
XLI, 9 XLIII, 4 LI, 4 LH, 4
86 Die Collectio Bambergensis.

nur eine ausnahmsweise Veränderung mehr gefunden hat; und ebenso hat der Ver-
fiisser von Q. sich nicht damit begnügt, die Titel von O. anders zu gruppiren, son-

dern auch die einzehien Canones sind von ihm umgestellt worden, so dass er also
auch die geistige Arbeit nicht unterliess, zu prüfen, in wie weit die Subsumtion der
Canones unter die Rubrik in O. zutreffe und in wie weit sie abzuändern sei. Doch
waltet immerhin gerade auch in der Reihenfolge der Canones in vielen Titeln eine
so starke Übereinstimmung zwischen O. und Q. ob, dass ihr inniges Verwandtschafts-
verhältniss ganz deutlich erhellt. So sicher es nun ist, dass der Verfasser der
Bambergensis die Appendix lediglich bearbeitet hat, ebenso sicher lässt sich
behaupten, dass er weder von der Cantabrigiensis noch von der Parisiensis I. und II.
Kenntniss gehabt habe. Dies erhellt bezüglich der Parisiensis IL schon allein aus
dem Umstände, dass deren Hauptmasse, das Vor-Gratianische Material, in der
Bambergensis ziemlich bedeutungslos ist.
Weit wichtiger aber ist, dass die Titel der Appendix in der Bambergensis nach
systematischen Gesichtspunkten geordnet worden sind; freilich auch nur in ziemlich
roher Weise, so dass Bernhard von Pavia noch w^eiter zu ändern hatte, aber doch
so, dass der Stoff der crimina, des clerus, der kirchlichen Sachen, des Prozesses und
der Ehe sich zusammengefasst fand. Dass dabei im Einzelnen es doch nicht ohne

o. Q. P. R.
XLII, 4
XLIII, 5 XXVII, 5 XXXVI, 5 in P. XXIII. unter Aus-
lassung der Rubrik.
XLIV, IG XLVII, 4 LVI, 4 LV, 4
XLV, 8 Zusatzzu VI.
XLVI, 4 Zusatzzu VII.
XLVII, 10 Zusatzzu XV.
XLVIII, 3 Zusatzzu XXVIII.
XLIX. ohne Rubrik.
L. ohne Rubrik.
Es fehl en
i demnach fol gende Rubriken:
R. P. Q.
VI, 7 VI, 7 XVIII, 7
XIII, 5 XIII, 5 XXIII, 5
XV, 2 XV, 2 XXV, 2
XIX, 5 XVIII, 3 XXIX, 4 die capita stehen in O.XXVI.
XXVI, I in P. ausVersehen ausgelassen
hinter XXIII, 22, ebenso
in R. hinter XXXIX, i.

XXVIII, I XXIV, 3 XXXVII, I

XXIX, I XXV, 4 XXXVIII, I

XXX, I XXVI, I XXXIX, I

XXXII, 8 XXXII, IG XLI, 8


XXXVIII, 2 XLI, 2 XLVII, 2
XLV, I LIII, I R. ausgefallen hinter LIII, 2 3.
XLVIII, I LVII, I LVI, I

XX, i6
XXVII, 5
XXVIII, 2
XXIX, I

XXX, 3 t
XXXIII, 13
XXXIV, 5
XXXVIII, 4
XLII, 7
XLIV, 4
XLVIII, 4
IXL, 2
L, 6
LIV, 2
LXV, I
:

Die Collectio Bambergensis. 87

Verwirrung abging, versteht sich von selbst ^ Von dem gar nicht an richtiger Stelle
stehenden LV, 7 hat der Sammler nur die Inskription gegeben, den Canon aber
vausgelassen. Ebenso ist unerklärlich, wie der aus Burchard entnommene LVI, 26
an den Schluss des C. Lateranense III. gerathen ist. Charakteristisch für die ganze
Sammlung ist aber, dass das C. Lateranense III. an den Schluss gestellt worden ist,
und zwar in einer Ordnung, die sonst in keiner anderen Sammlung wiederkehrt.
Die Zahl der Canones beträgt 437^, wozu noch der eine kommt, von dem
nur die Inskription gegeben ist. Das Material derselben erhellt aus folgender
Tabelle
Concilia Gall. Innoc. II. (11 30 — 42.) Ja. 12636 50, I
C. Turon. 1163. Ja. 8272 28, I 12666 34» 2
c. I 21, 4 8274 50, 28 12668 42, 35
2 9. 5 Eugen. III. (1145—53.) 12749 47» 2
2 9, 8 Ja. 8959 II, 14 53 31» 5
5 2, 2 — II, 15 85 30» I
6 I, 8 — 1 1, 16 13159 20, 6
8 14, 2 9500 35, 3
60 33» 15
13162 6, I
15 2, I 9653 35' 4
35. 2
— 17» 3
Concilia Italica. 54 — 25» 17
C. Rom. 1079.
55 51.7 — 34» 14
56 8, I
— 39» 4
C. Later. III.
57 39> 13
— 42, 6
1—25
Hadrian, IV. (1154 59.) — — 8
56,
Ja. 10063 48, un. — 9
Concilia Germanica. 10444 25, II — 50, 8
C. ap. Guarmat. ? Alex. in. (i 159—81.) — 51» I
55» 3 Ja. 11248 33, 5 13163 50» 14
C. Seligenstad. 1023. 353 47. 4 65 1,6
29, I 69 31, 2 13248 23» 7
660 25, 13 49 39» 2
Paparum Decretales. 61 42, 28 61 17, 2
Hyginus ? (136—39). 65 32, I 13583 32, 2
55. 7 925 3» 2 87 17» 5
Gelasius (492 96). — 12020
— 42, 4 13737
40
17, 6
44» 13
? 20, 3
— 5
7 40 50, 21
Benedictus. (574 — 78.) 12180 7, I 42 7, 10
Ja. 1046 t
Gregor. I.
50> 24
(590 — 604.)

— 7' 7 44 44» 23
7.8 45 13» 5
Ja. 1482 41, 4 — 9 49 7» 6
1829 47, I — 7'
10, I 49 33» 7
? 25, 15 12248 50, 34 62 44» 22
? 27, 2 12253 42, 3 63 50» 36
? 41. 3 66
12254 23, 4 53» 9
Deusdedit (615—18.) — 54. 5 67 50, 26
? 1,9 — 54. 6 68 7» 2
Leo IIL (795—816.) 12293 18, 3 69 19» I

Ja. 2536
— 33» 6 70 33» 2
27, 4
— 42, 10 73 50» 15
4269 27, 5
Gregor. VII. (1073—85.)
— II 73 52, 2

Ja- S 153) o
— 50. 18 83 42, 22
12367 31, 7 87 49» 8
78 42, I 90 12, 5
5291 50, 6
12411 42, 33
— 50, 27
Paschalis II. (1099 — 11 18.) 12 44, 8
— 51» 5
Ja. 6570 31, 9 48 13. 3 93 50» 17
6605 25, 3 12530 94 52, I
47» 3
II 27,3 12632 31, I 98 44» 15
Honorius II. (1124 — 30.) 12636 33, 17 99 42, 32
Ja. 7401 35, I — 44, 18 13803 II, 10

1) Vgl. z. B. LV, 5. 6. 2) Schulte 421. Geminationen: 6,7=142,30. 18, 4 = 42, 26. 16,3 = 50,8.
88 Die Collectio Bambergensis.

a. 13804 18, 2 Ja. 13807 51. 6 Ja. 14000 25. 18


5 18, 5 8 7. 4 I 18, 7
6 12, 4 9 12, 3 3 39. 14
7 14. I 13910 2, 3 4 25. 5
8 20, I II 17. I 5 50. 33
42, 20 16 26, un. 5 8,3
13810 54» 8(9) 17 53.8 6 II, II
1 14. 4 19 32, 8 7 45' I
13 54. 2 21 43. 2 8 31. 3
14 6, 7 24 5. I 10 39, 12
14 42, 30 25 40, 4 14 41. 6
15 23. 10 26 39. 17 17 50. 13'
16 6, 2 27 39. 15 17 55. 5
17 6, 4 28 24. 3 23 25. 2
18 7. 5 30 39. 10 25 7. 3
19 2 32 53. 6 14027 22, 2
13820
9.
20, 2 34 42, I — 33. II
21 24, I 36 32, 3
— 33' 12
22 32, 5 37 50, 12 — 42, 16
23 42, 18 40 II, I — 44. 17
26 37. 3 41 38, I
— 50, 19
29 44. 21 42 38, 2 14028 6.5
31 39. I 46 16, 2 30 32, 6
32 6, 3 46 49. 4 32 50. 9
35 33. 20 46 54. 4 34 21, 5
35 40, 3 47 51. 2 36 50, IG
35 42, 27 48 19. 2 42 9' I

38 50, 29 48 19. 3 43 50. II


42 7. II 49 37' I 44 51. 9
42 II, 19 50 33. 13 46 17. 4
43 I, 4 51 31. 6 50 36, 3
44 39. II 53 44. 3 55 50, 32
49 15. 2 54 44, 2 58 51. 4
54 16, I
55 39. 16 59 50, 29
55 8 2 60 44. II 61 49' 2
56 II, 12 61 13. I 66 39. 9
57 4 3 62 13. 4 67 40, I
59 25 9 63 13. 2 68 25. 7
62 24, 4 65 9. 7 69 37. 2
65 42 2 69 50, 35 70 31. 4
68 5 4 70 32, 4 71 42, 14
68 6 6 70 36, 7 73 43. 4
69 23 2 70 40, 2 73 42, 23
70 42 17 70 42, 24 76 II' 17
, ,
72 50 22 72 15. I 76 54' 10 (11)
73 25 4 72 49, 9 79 4I' 5
77 33 22 73 46, I 85 44' 19
78 33 3 74 46, 2 86 53. 5
78 43 3 76 46, 3 87 42. 15
80 3 76 46, 4 14091 II, 4
81
5
23 9 78 25, 14 — II. 5
82 44 20
,

82 23. 3
— II, 6
83 I
,

3 83 54. 13
— II, 7
84 14 6
.

84 36, 2 — 39' 6
85 21
.

I 85 44. 12
— 39, 7
86
,

54 .7(8) 88 II, 9 — 41. I


87 50 4 90 33. 4
— 49. I

90 33 21
.

90 44. 10
— 50, 5
92 25 I
,

91 33. I
— 53' I

93 44 7
,

. 92 12, I
— 53' 2
94 39 8 , 92 54. 12 (7) 14193 9. 3
98 12 > 2 93 18. 8 93 54. I
99 49 . 3 94 21, 2 95 18. 6
99 49 « 5 95 23. 5 14101 27. I
13003 50 30 ' 98 9, 6 1 51, 8
4 54 II (12)
.
99 14. 3 I 54. '5
Die Collectio Bambergensis. 89

Ja. 14TO3 5 5 Ja. 14156 33 9 Ja. 14314 42, 26


4 49 6 56 33 10 15 4. I

4 49 7 56 39 5 17 33. 18
7 39 3 57 3 I 45 46, 5
II I 2 57 24 I 46 44» I
12 42 13 58 44 14 46 44, 6
14 II 18 60 42 25 48 20, 7
16 17 7 65 49 10 49 20, 4
17 25 6 67 53 3 50 42, 34
II 7 68 21
19 3 50 42, 36
20 51 3 72 I
7 50 42, 37
21 19 4 73 25 , 8 ? 4, 2
25 55 6 75 33 23
Lucius III. (1181-85.)
26 I I 84 54 9 (10)
Ja. 14532 35' 5
26 50 3 86 41 2
47 55» 4
26 50 20 91 5 2
14963 35» 6
26 55 I 94 53 4
15165 50. 31
27 18 I 14203 44 16
72 44» 9
29 34 I 14 50 37
98 14» 5
32 17 3 16 II 13
35 54 14 17 23 6 Patres et Script, eccl.
36 50 2 18 53 7 Isidor.Etymol. 50, 17
38 23 I 142 19 20 5 Hincmar. cap. 13
39 36 I — 20 8 Burch. 19, 85
i, 5
26
39 43 I
— 33 16
56,

41 44 5
— 33 19
Capitul. Francor.
43 36 4 — 36 6 Ansegis, i, 72 16, 4
44 25 12 — 36 5 Bened. Lev. Add. 3, 87 32, 7
45 23 8 — 55 2
Capita incerta
46 II 3 14235 50 16
I, 10
52 42 31 67 54 3
19» 5
52 42 29 14307 42 19
25, 10
54 44 4 II 50 25
25. 16
55 9 4 12 42 38
56 22 I 13 42 12
56 33 8 14 18 4

Stellen wir diese Kapitel zu denen der Appendix in Vergleichung, so ergiebt


sich zunächst, dass 148 der letzteren keine Aufnahme in die Bambergensis gefunden
haben, obwohl sie theilweise in die späteren Sammlungen und die Compilatio I.,
theils nur in diese, theils in die Compilatio IL übergegangen sind^ Und zwar sind
i) Das Nähere ergiebt die folgende Tabelle :

0. P R. Comp. I. Comp. II.


LI3 19 12, II 3 (3» 4)
27 3 3 6 (5» 6)
II, 6
7 4» 2 16, 2 I (5» 27)
16
III, 2 40, 3 5 (5» 32)
VI, 5 59» 4 I (4» 5)
21 20 (4, 1)
VII, 22 22 (1,21)
VIII, 20 6 (5, 29)
21 45 (2, 20)
X, 18
22
25 3 (2» 19)
26
xn, 5
XV, 8 30 (3, 33)
25
26
XVI, 6
XIVII, 4 2 (2, 16)
QO Die Collectio Bambergensis.

die capita von der I. Rezension der Appendix Tit. 4 (4 cap.), 5(10 cap.), 9(12 cap.),
II (2 cap.), 13 (16 cap.), 14 (13 cap.), 18 (15 cap.), 20 (4 cap.), 21 (3 cap.),
23 (6 cap.), 24 (5 cap.), T,2 (2 cap.), 40 (5 cap.), 43 (5 cap.) vollständig von der

0. P. R. Comp. I. Comp. II.


XIX, 7
XXII, 7 2 (1,30
8
9 4 (2, I)
XXV. 3
XXVI, 13
26
XXVII, 7 7 (3> 37)
XXVIII, 7
13 I (3, 25)
15 I (I, 16)
XXIX, 8 5 (3. 22)
9 I (3> 19)
XXX, 6 I (3, 3)
I (1,5)
7
9
XXXI, 6 I (3, 27)
6--7 Grat. c. 37. C. XI. qu. 3.
XXXIII, I

4 7(4,18)
XXXIV, 2 -3 8,5 Grat.C.XIII. qu.2. 0,31 ausBurch.
XXXV, 2 2 15 ,2)
4 3 (5, 33)
XXXVI, I 8(2.19)
2
3 2 (2, i)

4 5 (1,15)
XXXVII, I I (3, 7)
4 3 (3, 6)
XXXVIII, 2 2 (2, 12)
4 9 (5, 28)
8 5 (3. 25)
XXXIX, 4 1 (2, 16)
5 2 (3> 4)
6 3 (1,20)
XLI, -}

4 I (1,2)
8 6(1,2)
9 7(1.2)
XLII, 2 1 (2, 18)
XLIV, 4
5
XLV, I 2 (4,
2
3
5 2 (4»
7 65, 1 I (4» 9)
8 59.25 I (4,
XLVI, I I (l, I«)
2 I (I> 14)
3
4
5 2 (2, 2)
XLVII, 2 I (3. 24)
3
4 5 (2, I)
5 2 (3, 9)
6
8 5 (3. 6)
9
2

Die Collectio Bambergensis. 91

Bambergensis aufgenommen worden, während von Tit. i: 2, 2: 3, 3: i, 6: 2, 7


8: 2,, 10: 4, 12: I, 15: 3, 16: I, 17: I, 19: I, 22\ 3, 25: I, 26: 2, 27
28: 3, 29: 2, 30: 3, 31: 2, 33: 2, 34: I, 35: 2, 36: 4, 37: 2, 38: 3, 39

0. p. R. Comp. I. Comp. II
XLVII, 10 2 (3' 7)
XLVIII, I 3 (I, 16)
2 43^5 (5,18)
I

3 42, II 23 (1,21)
XLIX, I
47 (2, 20)
2 7(1,2)
3 I (2, 14)
4
7 I (1,16)
8 2 (i, 12)
9 3 (I, 5)
10 2 (2, 3)
II
15 2 (3, 22)
16
17
18
L, I 20 (5, 2)

3 24, 6 5(1,6)
4 5 (4, 13)
5
6 21, 6 3 (5,17)
7 5 (3' 31)
8 10 (3,22)
9 13 (3,5)
10 26, 2 1 1 (3, 27)
II 44 (2, 20)
12 39.4 I (5. 9)
13 I (1.31)
14 12 (5, i)
15 39>3 2 (3, 29)
16 45.3 13(5,1)
17 3 (4, 3)
18 4 (3, 9)
19 5 (3, 9)
20 9 (3, 22)
21 21,7 6(5,13)
22 58,36 9 (5, 36)
23 8 (4,18)
24 4(5>i8)
25 28,5 2 (5, 9)
26 58,15 21 (1,21)
27 21, 19 II (5,10)
28 3 (4,16)
29 10 (3,27)
30 57» 4 2 (5, 17)
31 58,2 17 (4,
38 un. (3, i)
39 29 (3, 26)
40 22, 25 (3,26)
44
45
47 i'i2 9 (2, 13)
50 5 (5' 29)
51 4 (5» 23)
56 2 (i, 10)
57 37.8 4 (5, 29)
58
59 2 (4, 6)
92 Die Collectio Bambergensis.

41: 4, 42: I, 44: 2, zusammen


also 63 capita in der Bambergensis fehlen. Dies
letztere ist noch
der Fall bezüglich der IL Rezension.
auffälliger Denn von den
8 capita des Tit. 45 werden in der Bambergensis 6, von den 5 des Tit. 46 sämmt-
liche, von den 10 des Tit. 47: 8, von den 3 des Tit. 48 wieder sämmtliche, also
von 26 capita 22 in der Bambergensis vermisst. Und noch geringer ist die
Reception des Materiales der III. Rezension gewesen, wo von den 20 capita des
Tit. 49: 13 in der Bambergensis fehlen, von den 68 des Tit. 50: 51, zusammen
also 63. Dagegen enthält umgekehrt die Bambergensis 41 neue capita, von denen
sich 2 in der Cantabrigiensis, nachweisen lassen {^2^ 4 und
Parisiensis II. und I.

42, ^:^^ eines in der Cantabrigiensis und Parisiensis I. {50, 36), eines blos iii der
Cantabrigiensis (17, 7), 5 blos in der Parisiensis 11. (i, 10. 16, 4. 20, 3. 27, 5.
50, :i^2^, eines blos in der Parisiensis I. (31, 3), so dass für 31 nicht zu ergründen
ist, woher die Bambergensis sie entnommen habe. Doch lässt sich erkennen, dass
der Verfasser den Burchard benutzt hat^
Von Alexander HI. giebt er 20 Stücke, die in keiner früheren uns bekannten
Sammlung vorkommen, ebenso eines von Paschalis, eines von Innocenz 11. und
eines von Hadrian. Jedenfalls erhellt aus dem obigen, dass von einer direkten
Benutzung der früheren Sammlungen mit Rücksicht auf dies Canonesmaterial nicht
gesprochen werden kann. Umgekehrt sind aber alle diese Stücke bis auf drei in
die Lipsiensis und Casselana übergegangen, während diese drei auch nicht in die
Compilatio I. Eingang gefunden haben ^.

0. P. ] R. Comp. I. Comp. II.


L. 60 I (1.9)
61 8 (i, 2)
-
62 21 2 2(5. 24)
63 58 40 7(3. 24)
3 (4. 8)
5 (4. 20)
64 21 3
65 21 12 , 8(5. 29)
66 I (2. 13)
67 Comp. III. 4 (i, 2)

I) Vgl. I, 5; 29 un. 56, 26. 2) Vgl. darüber die folgende Tabelle :

Cc. Pa. 2. Pa. I. P. R. C. I.

I, 5 I, 6 13. 6 13 (5. 2) Capit. 13. Hincm. Rhem


9 I, IG 13. 10 16 (5. 2) Deusdedit P.
IG 26, I I, II 13, II Idem.
XIV, 6 19. 9 2 (3. 35) AI. III. 13884.
XVI, 4 73. 2 16, 4 26, 5 5 (3. 27) Burch. 8, 7.
XVII, 7 74 16, 6 27. 7 8 (3. 22) AI. III. 141 16.
XIX, 5
Gregor I. ?
XX, 3 41» I 19. 3 30, 3 I
(3. 8) Gelasius .''

4 19. 4 30. 4 5 (I. 8)


47. 2 43 (2, 20) AI. III. 14349.
6 19. 6 30. 6 6 (I. 27) — 13159.
XXV, 18 23. 22 35. 18 22 (3, 26) — 14000.
XXVII, 5 52, 3 23. 28 36,5 4 (3. 24) Leo I. 4269.
XXVIII, un. 24, I
37. I 2 (5. 35) Innoc. II. 8272.
XXIX, un. 25, I 38, I C. Seligenst. Burch.
XXXI, 2 31. 2 40, 2 I (I. 5) AI. III. I136Q.
3 182 5 3 2(1.5) — 14OG8.
6 8 19 (i. 4) — 13951-
8 18 8 2G — C. Roman. IG79.
9 19 9 21 — Paschal. 65 70.
XXXII, 4 64 a 29, 7 159 32, 4 41. 4 4 (i. 23) AI. 111. 13970.
XXXIII, 7 35' 7 42, 7 4 (3. iS) — 13749.
XXXVII, 3 28 40. 4 46, 3 3 (2, 10)
- 13826.
XXXIX, 17 43. 21 48, 17 24 (i. 13) — 1392b.
XLT, 6 46, 6 50, 6 9 (2. 18) — 14014.
Die Collectio Bambergensis. Tit. I.
93

Was das Vaterland der Sammlung anbetrifft, so gelten die von Richter für
Frankreich zu Gunsten der Lipsiensis beigebrachten Argumente ebensogut für die
Bambergensis, ja eigentlich noch mehr, da die Lipsiensis sich nur als eine Bearbeitung
der Bambergensis herausstellen wird.
Zunächst ist auch Q. VII, 10, die Dekretale Alexander III. Ja. 13742, richtig
an die Bischöfe Galliens adressirt, während sie in O. XIV, 1 1 an die Bischöfe
Englands gerichtet sein soll. Aber dies Argument Richters wird hinfällig, durch
den Umstand, dass die Lesart per Angliam nur dem von Mansi benutzten Codex
angehört, oder auf einem Versehen des Herausgebers beruht, während der Leipziger
Codex von O. richtig per Galliam liest.
Zutreffend dagegen ist, dass Q. zwar auch den Titel über das Rangverhältniss
des Yorker und Londoner Bischofs aufgenommen hat — dessen capita sind dann
auch in die Compilatio I. und die Dekretalen Gregors übergegangen — dass
er daran
aber ein Analogen knüpft (Tit. XLVIII), den Rangstreit zwischen Dole und Tours,
von welchem ein französischer Kleriker die beste Kenntniss besitzen mochte^, und
der in den vorhergehenden Sammlungen nicht erwähnt wird. Auch der Glossator
von Q. scheint diese Streitfrage genauer gekannt zu haben, da er die in meiner
Analyse mitgetheilte Bemerkung macht ^. Als Entstehungszeit wird man die Regie-
rungszeit Lucius ni. (i 181 85) anzunehmen —
haben, da Dekretalen späterer Päpste
nicht aufgenommen sind.
Ich lasse jetzt eine genaue Analyse der Sammlung folgen.

Tit. 1.3 De symonia et ne merces pro ecclesiae consecratione recipiatur^ uel


pro monachatione uel sacramentis 5 ecclesiae^. (10 Can.)
1. Alex. III. Cum sä Romana potes. —
(1159 81.) Ja. 14126. Cc. 51. Pa. i, 41 (in —
beiden: Vigil. ep.) O. II, 4. P. I, i. R. XIII, i. Br. X, 3. Comp. I. c. 9 (5, 2) c. 10. =
X (5, 3).
2. Idem Tolletano archiepiscopo7. De hoc aiitem — possint. (1159 — 81.) Ja. 14111.
O. II, 13. P. I, 2. R. XIII,
Comp. I. c. IG (5, 2)
2. c. II. (5, 3). = X
3. Alex. III, Eboracensi episcopo^. Cum essent permittas. (1159 —
81.) Ja. 13883. —
Cc. 50. O. II, 14. P. I, 3. R. XIIi, 3. Comp. I. c. 11 (5, 2) c. 12. (5, 3). = X
4. Idem Cistrensi ep. Insinuaitim, est deierare. —
(1159 81.) Ja. 13843. O. II, 15. —
P. I, 4. R. XIII, 4. Br. XLII, 4. Comp. L c. 12 (5, 2) c. 13. (5, 3). = X
5. Idem. Nemo preshiterortim est. —
Capit. Hincm. Rem. c. 13. Regino I, 215 {jinde

Cc. Pa. 2. Pa. I. P. R. C. I.

XLII, 33 i4ab 33, 5 149 47' 36 5I' 33 36(2, 20) AI. IIL 12411.
35 37 34 37
-- — 12668.
36 38 35 38 -- — 14350-
XLIII, 4 5I' 4 52' 4 5(1' 2) — 14073.
XLVII, 4 56, 4 55' 4 — II353-
XLVIII, un. 57,un. 56, un. Hadrian. 10063.
L, 7 59, 18 58, 8 7 (4' 2) Isidor. Etym. 11,2
32 88, 2 49 33 2 (4' 17) AI. III. 14055.
34 51 35 13 (4' I) — 12248.
36 90 154 55 38 15 - — 13763-
LI, 8 60, 9 59' 8 — 14101.
LIII, 6 63' 4 4 (4' 18) — 13932.
7 5 62, 4 5 (4' 18)
— 14218.
LV, 5 II, 21 2(1' 12) — 14017.
69 59' II 64, 4 — 14125.
7 65' 4 Igitius P.^°
LVI, 26 Burch. 19, 85.

1) Übergegangen auch in P. und R., nicht dagegen in 3) O. II. P. I. R. XIII.


die Br., die Comp. I. und Gregor IX. 4) requiratur P. promittatur:
:
;
R.
2) Sollten die nicht ganz lesbaren Worte des Glossa- 5) pro sacram. OPR. :

tors bedeuten, dass der Streit noch unentschieden sei, so 6) P. fährt fort: et quod apostolica sedes absque
würde er vor dem 16. 99 geschrieben oder wenigstens symonia possit inuestire de prima uacante in ecclesia.
von der damals durch Innocenz III. erfolgten definitiven 7) episcopo R. :

Erledigung des Streites noch keine Kenntniss gehabt 8) add. scilicet legato : O. archiepiscopo OV^. Br.
:

haben. Vgl. Langen, Gesch. der Rom. Kirche von et abbati S. Luciae Br. :

Gregor VII. bis Innocenz II. (Bonn 1893) S. 606. Die 9) Comp. II. 2 (4, 9).
Dekretale Hadrians erwähnt Langen nicht. 10) C. XXXV. qu. 10. c. 4 Palea.
94 Die Collectio Bambergensis. Tit. IL — VI.
supra). Burch. XIX, loo {Ex decr. Alexandri papae). Ivo Decr. XV, II2 (ebenso). Die falsche
Inskription stammt von Burchard, da bei Regino in c. 213 ein caput vorangeht: ex epistola Alexandri
Papae —
fehlt in O; P. I, 6, R. XIII, 6, Br. IV, 5, in diesen wird das caput schon Alex. III. zu-
geschrieben. Ebenso in Comp. I. c. 13 (5, 2) = c. 14. X (5, 3).
6. Idem Wig. ep. et uenerabili fratri R. dilecto filio de Parentela^ priori.
Qtierelam vionachorum — exeqnaUir. Alex. III. (1163 — 79.) Ja. 131 65. O. II, 12. P. I, 7.
R. XIII, 7. Br. IV, 8. 14 (5, 2) Comp.
c. 15. I. c.
(5, 3). = X
7. Idem. Alex. III. Ea qiie de aiiaritiae itobis. (1159 81.) Ja. 14172. Pa. — — i, 94
95. O. II, 5 (Ex C. Turon.) Br. IV, 12 (Ex C. Türen.) Comp. I. c. 15 (5, 2) c. 16. = X (5, 3),
c. 12. X (3, 39).
8. Idem in Concilio Turonensi. Non satis finjutiliter — äuget, c. 6. C. Turon. I163
(Mansi 21, 11 78.) Pa. 2, XXVI, 5. Pa. i, 86. O. II, 10. P. I, 9. R. XIII, 9. Br. iV, 11.
Comp. I. c. 7 (5, 2) = c. 8. X (5, 3).
9. Item Deusdedit. est Idbes Tanta
mcretrix. —
Caput incertum. P. I, 10. R. XIII,
10 (ohne Comp. I. c. 16 (5, 2)
Inscr.). c. 7. (5, 3) {Deodattii). = X
10. Idem. Si dominus et viagister —
exornandus. Caput incertum. Pa. 2, XXVI, I.
P. I, II {Pascalis P. IL). R. XIII, 11. Comp. I. c. (5, 2) c. 9. (5, 3). = X
Tit. 11.^ Ne prelati uices suas sub annuo precio aliis committant ad 3 causas
terminandas, uel sub annuo precio presbiteri ad ecclesiarum regimen statuantur,
licet ecclesia ad annuum censum ^ dari possit. (3 Can.)
1. Item Alex. III. 5 Qiioniani in giubtisdatn pcrcellatiir c. 17. C. Turon. I163. Pa. — .

I, 139. O. II, I. P. II, I. R. XIV, I. Br. IV, 21. Comp. I. c. 2 (5, 3) c. 2. (5, 4). = X
2. Idem in Turonensi^ concilio residens7 ait. Qiwniam enormis non habetur. —
c. 5, ebendas. Cc. 40. Pa. i, 85. O. II, 2. P. II, 2. R. XIV, 2. Comp. I. c. 3 (5, 3) c. 3. =
X (5, 4)-
3. Idem Exonensi ep. Querelam viagistri Wim — possidere. (1159 — 81. Ja. 13910.
O. XXVIII, R. XIV, 3. Br. XXV, i. Comp. I. c. 4 (5, 3)
I. P. II, 3. c. 4. X (5, 4). =
Tit. III.^ Ne aliquid exigatur pro licencia docendi. (2 Can.)
1. Alex. III. Wi(n)ton(i)ensi ep. p. c. n(untios). Prohibeas attentius preficere. —
(1159— 81.) Ja. 14157. O. II, 17. P. III, I. R. XV, I. Comp. I. c. 2 (5, 4) c. 2. X (5, 5). =
2. Idem Archiepiscopis per Galiiam constitutis. Quanto Gallicana ualebunt. —
(1170—72 bei Martene Vett. Script. 2, 853.) Ja. 11925. Pa. i, 174. O. II, 18. P. III, 2. R. XV, 2.
Br. XX, 2. Comp. I. c. 3 (5, 4) c. 3. x (5> 5)- =
Tit. IV.9 Ne clerici illicitis exactionibus uel taleis ^° uexentur, neue^^ clerici
uel laici pena^^ pecuniaria mulctentur. (3 Can.)
1. Idem R. Cantuariensi archiep. Licet iuxta apostolum obscruari. (1174 81.) — —
Ja. 14315. O. II, 3. P. IV, I. R. XVI, I. Br. IV, 19. Comp. I. c. 3 (5, 32) c. 3 =
X(5, 37).
2. Idem dilectis filiis archidiacono et decano. Ad nostram atcdientiam — abstine-
bunt. O. IL 3. R. XVI, 3. Br. X, i. Comp. I. c. i (5, 27)
P. V, c. I. (5, 31). = X
3. Idem ep. Conuentr. et abbati C(ic)estrensi. Mandamtis ut ex nostra — uindi-
care. (1159— 81.) Ja. 13857. O. II, 11. P. IV, 4. R. XVI, 4. Comp. I. c. 4 (5, 32) = 6 c.

X (I, 23).

Tit. V.^3 De pactionibus Ileitis et illicitis in rebus ecclesiae ^^. (5 can.)


1. Alex. III. Exonensi et Wino^5 episcopis. Cum pridem Simon noscuntur. —
(i 159— 81.) Ja. 13924. O. XXVIII, 2. P. V, I. R. XVII, i. Br. XXXVI, 8. Comp. L c. 4
(i, 26) = c. 4. X (i, 35).
2. Idem.
Statiiimus ut si super — persistat. (1159 — 81.) Ja. 14191. Pa. i, 14 ijtem
ex prijiilegio Alex. P.). Pa. 2, LVI, 9 (desgl.). O. XXVIII, 3. P. V, 2. R. XVII, 2. Br.
XXV, 6. Paduano ep. ex c. Sollicitudini. Comp. I. c. 2 (l, 27) = c. 2. X (i, 36).

3. Idem Eboracensi archiep. Accepimus quod quidam decernas. (il59 — — 81.)


Ja. 13880. O. XXVIII, 4. P. V, 3. R. XVII, v B«"- XV, 4. Comp. I. c. 5 (i, 26) = 5 c.

X (I, 35).

4. Idem Dulmensi episcopo. Contmgit ititerdum* — reuocare. (1159 — 81.) Ja. 13868.
O. XXVIII, 5. P. V, 4. R. XVII, 4. Br. XXV, 8. Comp. I. c. 3 (i, 27) = c.X 3. (i, 36).

5. Idem abbati deStraforide et abbati deHeseb. Constitutus in prescntia nostra


— terminetis. (1159— 81.) Ja. 14103. O. XXVIII, 6. P. V, 6. R. XVll, 0. Br. IV, 14,
wiederholt XXV, 9. 4Comp.
27) I. c. (l, = c. 4. X (i, 36).

Tit. VI.^^ Clericum''7 sine auctoritatc episcopi non posse constituere ecclesia m

i) Pntttcia: OR. I3r. Pantern : P. 2) O. II. P. II. hier an falsch sind. O. II. P. III. R. XV. q) O. II.
R. XIV. i)etad:^. ^) annuo ceusu : R.; snb P. IV. K. XVI. 10) /<<-/ /<i//..- ileost R. 11) i»*.'
:

annuo ccttsu:V. O. fehlt Inscr. V.\ IJeni in


5) in V.\ et ne: \<, i.')/«•//<!.• deest P. i ;,) Ü. XXVIII.
:

Turonensi tone. R.: Item Alex, in C. Turon. P. V. K. XVII. 14) eti/esiiistiiisÖ.


6) eodem.-V. 7) fehlt :P. 8) Diese Titelrubrik 15) WiK'orniensi. lü) fehlt in O. P. VI. R. XVIIl.
: :

hat Schulte ausgelassen, so dass .-^Ib seine Zahlen von 17) Cler,: deest: R.
Die Collectio Bambergensis. Tit. VII. VIIL 95

suam censuariam, uel ecclesiam ^ occupare, uel in aliuni transferre ad euitandam


controuersiam. (7 Can.)
1. Alex. III. Wigoron. ep. Pars Capit. Meminimus. Preterea Uli efficere. —
(1163—79.) Ja. 13162. Pa. I, 57b, wiederholt 71. Pa. 2, I, 2c. O. XXVIII, 9. P. VI, i. R.
XVIII, I. Br. XVIII, I. Comp. I. c. 8 (3, 34) c. 8. (3, 39). = X
2. Idem Cantuariensi archiep. et suffraganeis eius. Cum clerici uesirae repor- —
tare. (ii 59—81.) Ja. 138 16. Pa. i, iii. 112. O. XXVIII, 8. P. VI, 2. R. XVIII, 2. Br.
XVIII, 4. 5. Comp. I. c. 6 (I, 26) c. 6. X (i, 35), c. 11. (3, 39). = X
3. Idem Carnotensi ep. Pars Capitis quod incipit Nos meminimus^. De cetera
noueris — excedat. (1163 — Comp.
79.) Ja. 13832. Cc. 14c. P. i, 150. O. XXVIII, 10. P. VI, 3.
R. XVIII, 3. Br. XXV, 5. I. c. 5 (i, 27), wiederholt c. 9 (3, 34) c. 5. (i, 36). = X
4. Idem Cantuariensi episcopo et eius suffraganeis. Ex frequentihus querelis —
presumatü. (11 59— 81.) Ja. 138 17. Pa. i, 4. O. XXVIII, 11. P. VI, 4. R. XVIII, 4. Br.
XIV, 13. Comp. I. c. I (3, 7) = c. 3. X (3, 7).
5. Idem Noruicensi
ep. Audiuimus in episcopatu iacHiram. (1159 81.) Ja. 14028. — —
O. XXVIII, R. XVIII, 5. Comp. I. c. 3 (5, 18)
12. P. VI, 5.c. 3. (5, 22). = X
6. Idem.3 Super eo tiero quod clerici obtinere. (1159 81.) Ja. 13868. O. XXVIII, 5. — —
(verbunden mit Q. V, 4). P. V, 5. R. XVII, 5. Br. XIV, 15. Comp. I. c. 28 (3, 33).
7. Idem Cantuariensi ep. et suffraganeis eius. Ex querimoniis clericorum com- —
pellatis. (1159— 81.) Ja. 13814. Cc. 25. O. XXVIII, 14. P. XLVII, 33. R. XVIII, 7.
Comp. I. c. 33 (2, 20). —
Die Stelle wird noch einmal gebracht: XLII, 30.
Tit. VII.'l- De illis qui inciderintS in canonem datae^ sententiae, uel incidere
uiderentur7, cum non incidant^, et qui sint^ ad sedem apostolicam transmittendi ^°
propter absolutionem ^^. (11 Can.)
1. Alex. III. Bartholomeo ep. Exon. Pars Sicut dignum. Si uero aliquis in cleri-
cum —
sacramenttan. (1171 —
73.) Ja. 12180. O. XIV, i. P. VII, i. R. XIX, i. Br. VII, 2.
Comp. I. c. 5 (5, 34) c. 4. (5, 39). = X
in eodem.
2. IdemMtilieres uel etiani probahir, (1159 81.) Ja. 13768. Cc. I5e. — —
O. XIV, 12. P. VII, 2. R. XIX, 2. Comp. I. c. 7 (5, 34) c. 6. (5, 39). = X
3. Idem Eboracensi archiep. ^^ Consuluit nos tue dilectionis possint. (1159 81.) — —
Ja. 14025. Cc. 7. Pa. I, 135. 136 {abb. de Nehus), 0.^3 XIV, 2. 3. P. VII, 3. 4. R. XIX, 3. 4.
Comp. I. c. 8 (5, 34) c. 9. = c. 7. X (5, 39).
Idem. Nulli autem monachi
4. zcitari, (1159 81.) Ja. 13908. Cc. 32d. O. XIV, 4. — —
P. VII, 5. R. XIX, 5. Comp. I. c. 10 (5, 34) c. 8. (5, 39). = X
5. Idem Cantuariensi ep. et eius suffraganeis. Non sine dolore accedant. —
(1159— 81.) Ja. 13818. O. XIV, 5. P. VII, 7. R. XIX, 6, Br. VII, 3. Comp. I. c. 12 (5, 34).
6. Idem. Grauiter oculos representent. (1159 —
81.) Ja. 13749. O. XIV, 6. P. VII, 8. —
R. XIX, 7. Br. VII, 6. Comp. I. c. 13 (5, 34).
7. Idem Exonensi ep. P. C: Sicut dignum. Super eo uero quod a nohis uenire. —
(1171—73.) Ja. 12180. Cc. I5d. Pa. I, 77. Pa. 2, XLVI, 3gh. O. XIV, 7. P. VII, 9. R.
XIX, 9. Comp. I. c. 2 (5, 34) c. I. X (5, 39). =
8. Idem eidem in eadem epistola. Monachi uero adhibenda. (Siehe c. 7.) Pa. i, —
78. Pa. 2, XLVI, 3i. O. XIV, 8. P. VII, 10. R. XIX, 10. Comp. I. c. 3 (5, 34) c. 2. =
^^5,39).
9. Idem eidem in eadem epistola. Si uero aliquis aliquis — i?nmunis. (Siehe c. 7.)
Pa. I, 79. Pa. 2, XLVI, 3k. O. XIV, 9. 10. P. VII, 11. R. XIX, 11. Comp. L c. 4 (5, 34) =
c. 4. X (5, 39).
Idem episcopis archidiaconis et aliis prelatis per Galliam^-^ constitutis.
10.
Parrochianos autem uestros representent. (1159 —
81.) Ja. 13742, musssein: 13849. O. XIV, —
II. P. VII, 12. R. XIX, 12. Br. XIX, 15. Comp. L c. 14 (5, 34) c. 9. (5, 39). = X
11. Idem Cenomanensi ep. P. Capitis quod sie incipit: Tua. De cetero notieris —
suscepturus. —
(1159 81.) Ja. 13842. O. XIV, 13. P. VII, 13. R. XIX, 13. Comp. I. c. 16
(5> 34) = c. II. X (5, 39).
Tit. Vin.^5 De raptoribus uiolatoribus ^^ ecclesiarum quando ^7 etiam post pe-
nam^° negandam sepulturam ecclesiasticam^9 nisi satisdent de dampno sarciendo^°.
(3 Can.)
I. Item Eugenius lll. in uniuerso concilio. Super eo quod de raptoribut —
careant. (1145—53.) Ja. 9656. O. XXXIV, i. P. VIII, i. R. XX, i. Br. VI, I (uniuerso
clero). Comp. L c. 5 (5, 14) = c. 5. X (5, 14).

1) aliavi: R. 2) Nos in enwtenii:


richtiger: Schulte'sche Tabelle ist hier inkorrekt. 14) Angliam O. :

OPR. Comp. I. De
Castra Forde ei Priori de
3) 15) O. XXXIV. P. VIII. R. XX. 16) rapt. eccles. ei
Esedi.-R. 4) O. XIV. P. VII. R. XIX.
; ; ziiolai. : OFK. ly) gzeandogzte: FR. iS) senieniiam:
5) inciduni: O*
iaiae:0.* 7) uideiiiur : OR.
6) T.; peniienciam: R.; peraciam peuiienc: O.*
8) cum incid. : deest O.
. . . 9) sunt: P. :
19) eccles. : deest R. neganda septiliura eccle-
: ;

zo) miiiendi: O. 11) pro absohiiione: R. 12) legend.: siasiica O .*


Abbati Novi —
Monasierii Piciatiiensis : Cc. 13) Die 20)
:
de an7w restHuendo : O .''•'
9 Die Collectio Bambergensis. Tit. IX. — XI.
2. Alex. III. Claremontino ep. Litteris tuis qiias I. — liberari. (1159 — 8l.) Ja. 13855.
Cc. 41. Pa. I, 44. O. XXXIV, 2. P. VIII, 2. R. XX, 2. Br. XLIII, 3. Comp. I. c. 6 (5, 14)
= c. 5.x (5, 17).
3. Idem Lucensi. De secunda nero qiiest/mte — sepultura. (1159 — 81.) Ja. 14005.
O. XXXIV, 3; L, 52. P. VIII, 3. R. XX, 3. Br. LVII, un. Comp. I. c.
7 (5, 14).
Tit. IX.* De usiiris. (7 Can.)
1. Idem Panormitano archiep. Super eo qiiod a nohis dilectio tua — imioluatur.
(i 159—81.) Ja. 14042. O. XVI, I. P. IX, I. R.,XX, 4. Br. V, 7 (sine inscr.) Comp. I. c. 3
(5. 15) = c. 4. X (5, 19).
2. Idem Cantuar. archiep. et eins suffraganei s. Qiioniam non solum — compellere.
(1159-81.) Ja. 138 19. Pa.I, 173. O. XVI, 3. P. IX, 2. R. XX, 5. Br. V, 5 (Exon. ep.)
Comp. I. c. 4 (5, 15) = c. 2. X (5, 19).
3. Idem Salernitano archiep. P. Cap. Cum tu sicitt asseris — liberari, (1159 — 81.)
Ja. 14093. O. XVI, 5. P. IX, 3. R. XX, 6. Br. V, 8 (sine inscr.). Comp. I. c. 5 (5, 15)
=
c. 5. X (5, 19).
4. Idem W. Wintonensi ep. Nichilominus tibi precipimus — restituant. (1159 — 81.)
Ja. 141 55. O. XVI, R. XX, 7. Comp. I. c. 6 (5, 15).
8. P. IX, 4.
5. Idem in Conc. Turonensi. Plures clericorum uideatur. c. 2. — C. Turon. 1163.
Cc. 38. Pa. I, 2. Pa. 2, LIV, i. O. XVI, 9. P. IX, 5. R. XX, 8. Br. V, 6. Comp. I. c. i

(5, 15) = c. I. X (5, 19).


Liicensi ep. Ex trans?nissa conqtiestione
6. Idem pacifice. (1159 81.) Ja. 13998. — —
O. XVI, 10. P. IX, 6. R. XX, 9. Comp. I. c. 7 (i, 15). Lundofu: OPR. Comp. I.
7. Idem Januensi ep. Pars Capitis quod sie incipit: Fraternitas tua. In ciuitate
tua —
occultari. (1159 —
81.) Ja. 13965. O. XVI, 2. P. IX, 7. R. XX, 10. Br. V, 2 (Lucius).
Comp. I. c. 8. (5, 15) = c. 6. X (5, 19).
Tit. X.3 De penitencia'^ pro 5 enormi crimine iniungenda. (i Can.)
I. Alex. III. Exon. ep, Sicut digmi/n est — coherceri. (1171 — 73.) Ja. 12180. Pa. i,

73—76. Pa. 2, XLVI, 3a-f. O. XXXV, i. P. X, i. R. LXIV, 5. Br. VU, i. Comp. I. c.


7
(5, 10) = c. 6. X (5, 12).

Tit. XI.^ De depositione7 clericorum et dispensatione ^ circa eosdem9.


(19 Can.)
1. Item abbati scte genofefae. Ex litterarwn tuartim tenore — expiare. (1159 — 81.)
Ja. 13940. O. XXVI, I. P. XI, I *°. R. XXI, i. Br. XI, 7. Comp. I. c. 3 (5, 8) = c. 2.

X (5, 9)-
2. Idem. Consuluit nos — deseruire. (1159 — 81.) Ja. 14119. Cc. 56. Pa. i, 142.
Q. XXVI, 2. P. XI, 2. R. XXI, 4.
3. Idem ^oruicensi ep. De sacerdote illo qui —
7nandatum. (1159 81.) Ja. 14146. —
12252. (1160 —XXVI,
74.) ist aber dieselbe Dekretale. Nur die letztere Zahl ist richtig. Pa. I, 184. Pa. 2,
XIV, Ib. O. 3. P. XI, 3. R. XXI, 5. Br. XXXVI, 10. Comp. I. c. 3 (5, 16).
Idem Salernitano archiep. P. Capit. Licet preter solitum. At si clerici
4. —
tenere. (1159— 81.) Ja. 14091. Cc. 48Ab. Pa. i, 24. Pa. 2, XV, 4f. O. XXV, 4. P. XI, 4.
R. XXI, 8. Br. XLIV, 9. Comp. L c. 6 (2, i) c. 4. X (2, i). =
5. Idem eidem in eadem epistola. Porro si clericus stibsecuta. Siehe zu c. 4. —
Cc. 48Ba. Pa. 1,25. Pa. 2, XV, 4g. O. XXVI, 5. P. XI, 5. R. XXI, 9. Br. XII, 5. Comp. L
c. I (5, 12) = c. I. X (5. 14).
6. Idem eadem epistola. De presbitero autem Campaniae extitisset. —
Siehe zu c. 4.
Cc. 48 D. Pa. I, 28. Pa. 2, XVI, i a. O. XXVI, 6. P. XI, 6. R. XXI, 10. Br. XII, b.
Comp. I. c. 2 (i, 12) = c. I. X (i, 20).

7. Idem eidem in eadem epistola. Presbiterum qui quendam puertim exspirasse. —


Siehe zu c. 4. Cc. 48E. Pa. i, 29. Pa. 2, XVI, ib. O. XXVI, 7. P. XI, 7. R. XXI, u.
Comp. L c. 8 (5, 10) = c. 7 X (5, 12).
8. Idem in Concilio Turon. Quamuis graue sit prostratus. c. 2. C. Turon. 1163. —
Pa. I, 90. Pa. 2, LVI, II. O. XXVI, 8. P. XI, 8. R. XXI, 13. Br. XVIII, 12. Comp. IL
c. 2 (3, 17) = c. 17. X (3, 30).
Idem F. Lincon. ep.
9. Ven/cus P. — pponionendum. (1159 —^81.) Ja. 13988.
O. XXVI, 9. P. XI, 9. R. XXI, 14. Br. XI, 5. Comp. L c. un. (5, 25) = c. i. X (5, 30).
10. Idem eidem. Clerici autem si qui — inairrant. (1159 — 81.) Ja. 13803. Cc. 83b.
O. XXVI, 10. P. XI, 10 {Cantuar. archiep. P. C: Relatum). R. XXI, 15 {Cantuar. archiep.
et eius snffragan. P. C: Relatum). Br. XII, 12 {Priori et frat r ib. S. Tr initat.). Comp. I. C. 3
(5, 23: Turon. ep. P. C: Relatum) = c. 3. X (5, 27).

11. Idem Lucensi episcopo et eius ca})itulo. Presentiu m lator in quodam conßtctu

i) O. XVI. P. IX., in R. ist wohl die Rubrik .ins umsetzt ist. 4) PfNO.V. 5) /n> . . .im/ !: O.
Versehen ausjjclassen, da die Canones unter Tit. XX. b) O. XXVI.P. XI. R. XXI. 7)
«/'.
\ O, '

stehen. 2) I.nndon : OVR. Com^.l. 3) Ü. XXXV. de


1/ isp .: 0) add. /<»<7.i O. u-,t Füi dit>«oa .•
^) . :

P. X. fehlt in R., wo Q. X, i aus Versehen LXIV, 5


; Titel sind sUmmtlicho Citato Schulte* lulsch.
Die Collectio Bambergensis. Tit. XIL XIII. 97

— admittatis. (i 159— 81.) Ja. 14006. Pa. i, 143. O. XXVI, il. P, XI, 11. R. XXI, 16.
Br. XII, II. Comp. I. c. 3 (5, 21) = c. 3. X (5, 25).
12. Idem Cusetino archiep. Continebatiir in litteris paciaris. (1159 — — 81.) Ja.
13856. Cc. 5. O. XXVI, 12. P. XI, 13. R. XXI, 17. Br. XII, 2. Comp. I. c. 9 (5, 10) =
c. 8. X (5, 12).
Idem B. Exonensi episcopo et abbati. Lator presenthim nohis uiua tioce pro-
13.
postät —
promoueri. (1161 68.) Ja. 142 16. O. XXVI, 14. —
P. XI, 12 {Eugen. III. capitulo
Burdegalensf). R. XXI, 18 {capitulo Burdegalensi). Comp. I. c. 10 (5, 10: wie in O.) =^ c. 9
X (5, 12).
15. Item Eugenius III. Papa Jocello s. archiepiscopo. Preshiterum cunis duos
digitos — prohihemus. —
(1146 76.) Ja. 8959 bei Löwenfeld epist. pontitic. rom. (Lipsiae 1885)
p. 103. O. XXVI, 15 (/. Sarensi ep.). P. XI, 14. R. XXI, 22 {Qtcellensi archiep.). Br. XII, 3.
Comp. I. c. 2 (3, 6) = c. 2. X (3, 6).
Idem eidem in eadem epistola. Preterea
15. clerici — declarant. Siehe zu c. 14.
O. XXVI, 16. P. XI, 15. R. XXI, 23. Comp. I. c. 2 {Alex. III P. C: Preshiterum) (5, 8)
= c. I. X (5, 9).
16. Idem eidem in eadem
_ _

epistola. Sacerdotibus aute?n et clericis — generari. Siehe


zu c. 14. O. XXVI, 17. P. XI, 16. R. XXI, 24. Comp. I. c. 8 (3, 37: lucell. archiep) =^
c. 2. X (3, 50).
17. Idem Rauen. ep. De diacono nero qui in sabbato — possunt. (1159 — 81). Ja. 14076.
Cc. 53 {Androensi ep.). Pa. i, 147. O. XXVI, 21. P. XI, 17 {Rem. ep). R. XXI, 25 {Rem.
ep) Br. XI, 4 {Andrensi ep). Comp. I. c. i (4, 6) =^ c. i. X (4, 6). Comp. I. c. 26 (3, 26) =
c. 14. X (3, 30).
18. Idem Toletano archiep. Rcqiiisiuit a nobis — dispensare. (1159 — 81.) Ja. 14114.
O. XXVI, 18. P. XI, 18. R. XXI, 26 (in allen dreien: Tolosano). Br. XI, 6 (ohne Inscr.).
Comp. I. c. un. (i, 7) = c. i. X (i, 13).
19. Alex. III. Cenomanensi ep. Qicia {Tua?) nos duxit — constituti {dispensari).
(i 159— 81.) Ja. 13842. O. XXVI, 20; II, 8. P. XI, 19. 20. 21. R. XXI, 28. 29. 30. Br.
XXXIV, 10 {Super eo qicod — sublatum). Comp. I. c. 20 (i, 2l) = c. 15. X (i, 29). Comp. I.

c. 10 (3, 34) = c. 9. X (3, 39).

Tit. XII. ^ De excessibus episcoporum^ contra suos archiepiscopos 3 et^ archi-


diaconorum contra suos5 episcopos. (5 Can.)
1. Alex. III. Ludinensi ep. Ad aures nostras notieris peruenisse remotiere. —
(115c)— 81.) Ja. 13992. O. XXIV, I. P. XII, I {Lugd. ep). R. XXII, i. Br. XIV, 10.
Comp. I. c. 2 (3, 7).
Idem Eliensi archidiacono. Citm. satis sit absurdum — prestimas.
2. (1159 — 81.)
Ja. 13898. O. XXIV, 2. P. XII, 2. R. XXII, 2. Br. XIV, 2. Comp. I. c. 4 (i, 15) = c. 4.
X (I, 23).

3. Alex. III. B. Exonensi ep. Ad aures nostras peruenit quod quidam archidiaconus —
pimire. (1159— 81.) Ja. 1 3909. Pa. i, 125. O. XXIV, 3. P. XII, 3. R. XXII, 3. Comp. I.

c. 3 (5' 27) = c. 3. X (5, 31).


4. Idem archiep. Cantuariensi. Ad hoc quoniam predictus episcopus —
-
ho?torem.
(i159— 81.) Ja. 13806. O. XXIV, 4. P. XII, 4. R. XXII, 4. Br. X, 5. Comp. I. c. 2 (5, 27) =
C.2. X(5, 31).
5. Idem Burdegalensi" archiepiscopo. Preterea de archidiacono G. — peruenerint.
(1 159— 81.) Ja. 13790. O. XXIV, 5 wiederholt XXX, 8. P. XII, 5. R. XXII, 5. Br. XVI, 3.
Comp. I. c. 4 (5, 27) c. 14. (3, 5). = X
Tit. XIII. 7 De excessibus et priuilegiis hospitaliariorum °. (5 Can.)
1. Idem uenerabilibus fratribus archiepiscopis ad quos literae istae per-
uenerint. Dilecti filii nostri fratres hospitalis — timeatis. — Ja. 13 961. O. XLIV,
(1159 81.) 6.
P. XIII, I. R. XXIII, I. Br. XIX, 10. Comp. I. c.
4 (5,28) = X 33). c. 4. (5,
2. Idem. Sim,ili m.odo sancimus — innodatus. (1159 — 81.) Ja. 13963. O. XLIV, 8.
P. XIII, R. XXIII, 2. Br. XIX, 3. Comp. L c 5 (5, 28).
2.

3. Idem R. Cantuariensi archiep. Ad hoc ijibeatorum exequcris. (1175.) Ja. 12448. —


O. XXXI, 5. P. XIII, 3. R. XXIII, 3. Comp. L c. 6 (5, 28) c. 5. (5, 38). = X
4. Idem fratribus Iherosolimitani hospitalis. Peruenit ad nos ex transmissa —
compescemtis. (1159— 81.) Ja. 13962. O. XLIV, 9. P. XIII, 4. R. XXIII, 4. Br. XIX, 1 1.
Comp. I. c. 7 (5, 28).
5. Idem episcopis, archidiaconibus et aliis ecclesiarum prelatis per Galliam
constitutis. Sane quoniam. a predecessoribus presumatis. (1159 81.) Ja. 13745. O. XLIV, 7. — —
P. XIII, 5. R. XXIII, 5. Br. XIX, 4 und XIX, 15. Comp. L c. 8 (5, 28).

i) O. XXVI. P. XII. R. XXII. 2) archiep. et: 5) s«öj.-deest: O.* 6) Biii^al.: P.


deest: O.* 3) archidiacotios : O. 7) fehlt in O. ; P. XIII. ; R. XXIII.
4) et episcop.: deest R.
. . . : 8) hospitaliuvi : R.
Friedberg, Die Canones- Sammlungen. _
gS nie Cüllectio Bambergensis. Tit. XIV.— XVIII.

Tit. XIV.^ Ne clericus ueP monachus secularibus uegotiis se immisceat neue-J


monachus sine licentia abbatis"* promoueatur. (6 Can.)
1. Idera Cant. archidiacono et eius suffraganeis. Fr aternitati tiiae per ap. scripta —
cessare. (1159— 8i). Ja. 13807. O. XXVII, i. P. XIV, i. R. XXIV, i. Comp. 1.0.4(3,37).
2. Alex. III. in Conc. Turonensi. Non magnoperc —
amittant. c. 8. C. Tiiron. 163. 1

Pa. I, 89. Pa. 2, LXVI, i. O. XXVII, 2. P.XIV, 2. R. XXIV, 2. Br. XIX, 17. Comp. I.
c. 2 (3, 37) = c. 3. X (3, 50).
Idem Ludinensi ep.
3. Seciindum institiita predecessoriun — tcnemit. (1159 — 81.)
Ja. 13999. O. XXVII, 3. P. XIV, 3, wiederholt LH, 10. R. XXIV, 3. Br. XVIII, 11. Comp. I.

c. 5 (3. 37) = c. 6. X (3, 50).


4. Alex. III. c. 5 e. Clericis qiii in — suhiaceat. (1159 — 81.) Ja. 13811. Pa. I, 7 b.
O. XXVII, XIV, 4. R. XXIV, 4. Comp. I. c. 6 (3, 37)
4. P. c. 5. X (3, 50). =
5. Lucius III. Turonensi archiep. Ad anres nostras regnum dei. (1181-^85.) —
Ja. 15198. O. XXVI, 22. P. XIV, 5. R. XXIV, 5. Br. XI, 3. Comp. L c. 4 (i, 6) = c. 5.
X(i, II).
6. Idem Eborac. archiep. Ad aiidientiam nostrani noiieris — ohmittas. Ja. 13884.
(II 59— 81.) P. XIX, 9. {Lucius P) Comp. I. c. 2 (3, 35). Idem (= Alex. III.) = c. 3. X (3, 48).

Tit. XV. ^ De ordine et specialitate 7 quorundam regularium. (2 Can.)


I Alex. III. dilectis filiis Girardo priori et fratribus iuxta disciplinam bonae
memoriae Cleti uiuentibus. Ad peticionem uestram suscipiat. (1159 — 81.) Ja. 13972. —
O. XXVII, 5. P. XV, I. R. XXV, I. Br. XIX, 2. Comp. I. c. i (3, 27).
2. Idem episcopis et archidiacono et aliis ecclesiarum prelatis per Galliam
constitutis. Non est nohis diibiiim — coifipellatis. (1159 — 81.) Ja. 13849. O. XXVII, 6.
P. XV, 2. R. XXV, 2. Br. XIX, 15. Comp. L c. 2 (3, 27) = c. 7. X (3, 31).
Tit. XVI.^ De monachis9 sine probatione susceptis^° et in probatione positis"
recedere uolentibus. (4 Can.)
1. Idem. Ad nostram notieris atidientiam promintiare. (1159 81.) Ja. 13854. Cc. 46. — —
Pa. I, 133. Pa. 2, LXVIII, 2 mag. Fidantiae cano?iico Ciiiitatensi. O. XXI, i. P. XVI, i.
R. XXVI, I {Idem ??iag. Fidaritio Ciiiitatensi). Br. XLIX, 3 {Citiitatensi Fiduciae). Comp. I.
c. 8 (3, 27: mag. Fidantiae can. Ciziitai.) =^ c. 8. X (3, 31 mag. F. Citiitat. can.). :

2. Idem Herefordensi ep. Siiper eo qtiod quesitum ttenernnt. (1159 —


81). Ja. 13946. —
Cc. 9. Pa. I, 42a. Pa. 2, XX, i a. O. XXI, 2. P. XVI, 2. R. XXVI, 3. Br. XIX, 18. Comp. I.
c. 9 (2, 27) = c. 9 X (3, 31).
3. Idem Wigorniensi^^
Äleminimus nos ex parte rescindere. (i 163
ep. 79). Ja. 13162. — —
Cc. loA. Pa. O. XXI, 3. P. XVI, 3. R. XXVI, 4, ^viederholt LVIII, 9,
I, 56. Pa. 2, I, 2 a.
ebenso auch in O. L, 8. Comp. I. c. 6 (4, 6) c. 3. (4, 6). ^ X
4. Item ex Conc. Tolletano VIII. libro Bure. Hii uero clerici canonici. Ansegis. —
Capit. L c. 72. Pa. 2, LXXIII, 2. P. XIV, 4. R. XXVI, 5. {Ex C. Tollet. VIII L.) Burch.
VIII, 7. Ivo Decr. VII, 31. Comp. I. c. 5 (3, 27) c. 3. (3, 31). = X
Tit. XVII. ^>5 De^"* rebus ecclesiae alienandis uel non^5. (7 Can.)
1. Exonensi ep. Ex presentiiim latoris insiniiatione
Alex. III. coercere. (1159 — — 81.)
Ja. 13911. O. XXIX, I. R. XXVII, i. Br. XVII, 8. Comp. L c. 3 (3, 17) = c. 3. X (3, 21).
2. Idem Wigorn. ep. P. C. Miramur^^. Ceterum si ahhatem renocari. (1159 — — 81.)
Ja. 13261. Pa. I, 62. 63. Pa. 2, I, 2 Kl. O. XXIX, 3. R. XXVII, 2. Comp. L c. 3 (3, 20),
c. 2 (i, 3) = c. 3. X (3, 24), c. 4 X (4, 5).
3. idem Wigorn. ep. Illas nero terras — conferri. (1159 — 80.) Ja.14132 muss sein
Ja. 13163. Pa. I, 70. Pa. 2, XLVII, 9b. O. XXIX, 4. R. XXVII, 3. Br. XVIII, 3. Comp. I.
c. 7 (3, II)
= c. 7. X (3, 13).
4. Idem Vigiliensi^7 ep.^° Qitia tiia nos diixtt — testamentnm. (1159 — 81.) Ja. 14046.
O. XXIX, 5. R. XXVII, 4. Br. LVI, 6. Comp. L c. 6 (3, 22) = c. 9. X (3, 26),
5. Idem Salernitano archiep.^9 Ad hoc licet consnetudo — personarum. (1175 — 80.)
Ja. 13587. O. XXIX, 6. R. XXVII, 5. Br. XIV, 3. Comp. I. c. 7 (3, 22) = c. 13. X (3, 5).
6. Idem. De possessionibns atitem — dcfraudari. (1159 — 81.) Ja. 13737. ^' XXIX, 7.
R. XXVII, 6. Comp. I. c. 8 (3, 11), c. un. (i, 32: Alphano ep.) = c. I. X (i, 41).

7. Alex. ,111. Carnotensi ep. Admonet nos curh — ultionem. (1159 — 81.) Ja. 141 16.
Cc. 74. P. XVI, 6 und XX, 7. R. XXVII, 7. Comp. I. c. 8 (3, 22) = c. 4. X (1,9: Tornacensi),
Tit. XVIII.^° De iuramentis seruandis. (9 Can.)

O. XXVII. P. XIV. R. XXIV.


1) 2) etO.\ Lips. XVI, 7 ff. passen nicht unter die Rubrik von
necO.* 3) et de regula religiosorum: O, ausKtlalleno Jt
sui in seculo permanent : "P.
4) abb.
5) Caniuar. Cantuar.
Tit. XVI., sonderngehören
rebus etcl. alienandia uel noM.
in die
14) />'-
'': -nt
concilio: Vsl. i. 6) fehlt in O. P. XV. R. XXV. rerum ecclesiae et earumiem [eiusdem: * .1-

^)spiritualitate.•VK. 8) O. XXI. P. XVI. R. tione.O.O* 15) add. <///W*<j/«/i*.- R. : 1. / ni-


XXVI. 9) Sli\^. et nioninlibus: O. lO) rece-ptis : O. w///i.- (). C"omp. 1. richtig, also Ja. 13102. 17) i\n»vr'
11) ^«s..- deest: R. 12) P. Wietero. 13)0. XXIX.;: mitono: ()R. lir. iS) arcAiep.: O. i()) R. Comp. I.
R. XXVII.; fehlt in P., ist aber sicher aus Versehen (lijft falsch hinzu: /*. (\: J'ua m.'s. Hr. «irrAlir/tWoM«.
ausgefallen. Denn P. XVI, 6 liaiub. XVII, 7 und = 20) Ü. XVII. P. XVll. R. XXVIII.
Die CoUectio Bambergensis. Tit. XIX. XX. 99

1. Idem Vigilensi ep. Dehitores aiitem — cogendi. (1159 — 81.) Ja. 14127. Cc. 59.
O. XVI, 4. P. XAai, I. R. XXVIII, I. Br. V, 9 (sine inscr.) Comp. I. c. 2 (2, 17) = c. 6.
X (2, 24).
2. Idem Rotomagensi^ ep. et eins suffraganeis. Ad nostram notieritis atidientiam —'
condempnaUir. (1159— 8l.) Ja. 13804. Cc. 2. O. XVI, 7. P. XVII, 2. R. XXVIII, 2. Br.
XXVIII, I. Comp. I. c.
3 (2, 17) = c. 7. X (2, 24).
3. Idem Senonensi quod sie incipit: Sicut Romana. Si uero
archiep. P. C.
aliqtiis —
vünistrare. (1173 74.) Ja. 12293. Cc. 8ob. Pa. i, 104. —
Pa. 2, XXXIII, i a.
O. XVII, I. P. XVII, 3. R. XXVIII, 3. Br. XLI, 5. Comp. I. c. 4 (2, 17) c. 8. (2, 24). = X
4. Idem Cantuar. arcliiep. Preterea de his qui iuramentum com.pellere'^. (1159 81.) — —
Ja. 143 14. O. X, 29. P. XA^I, 4, XLVII, 29. R. XXVIII, 6. Br. XXVIII, 4. Comp. I.
c. 30 (2, 20) = c. 20. X (2, 2S).
Idem decano Cestrensi3
5. et archidiacono de Bedef. Insimiatu^n est nohis —
restüuant. (i 159— 81.) Ja. 13805. O. XVII, 2. P. XVII, 5. R. XXVIII, 7. Comp. I.

c. 5 (2, 17).
Idem Santogon. et Gwabilon. episcopis. Ex rescrtpto quoda^n
6. — celebrart,
(i 159— 81.) Ja. 14095. O. XVII, 3. P. XVII, 6. R. XXVIII, 8. Comp. I. c. 6 (2, 17) =
c. 9. X (2, 24).
7. Idem Lundensi et Wigorn. episcopis. Qiierelayn R. canonici — possidere.
(i 159— 81.) Ja. 14001. O. XVII, 5. P. XVII, 7. R. XXVIII, 9. Comp. I. c. 7 (2, 17) =
c. 10. X (2, 24).
8. Idem Lundensi ep. Si Stephamis — assignes. (1159 — 81.) Ja. 13993. O. XVII, 6.
R. XXVIII, 10. Comp. I. c. 8 (2, 17).
9. Item ex Registro Gregorii. Peruenit ad nos ahsoliiiniiis. Gregor. VII. Virdun. ep. —
(1080.) Reg. VII, 13. 14. Ja. 5153. 5154. Pa. i, 37. O. XVII, 7. P. XVII, 8. R. XXVIII, 11.
Comp. I. c. 9 (i, 17) = c. 2. X (2, 24).

Tit. XIX.'^ Quibus temporibus clerici ordinari debeant. (5 Can.)


1. Idem Batoniensi ep.5 Stibdiacomis autein — celehretiir. (1159 —
81.) Ja. 13769.
Cc. 15 h. O. XXVI, 23. P. XVIII, I. R. XXIX, I. Br. XI, i. {Bartolomaeo ep, Exon). Comp. I.
c. I (i, 6) = c. I. X (i, 11).
2. Alex. III. Herefordensi ep. Saite steper eo — ordinandi. (1159 — 81.) Ja. 13948,
ist aber 13946. Cc. 71a. Pa. i, 42b. Pa. 2, XX, i b. O. XXVI, 24. P. XVIII, 2. R. XXIX, 2.
Br. XI, 2.Comp. I. c. 2 (i, 6) c. 2. (i, 11). = X
3. Idem Hereford. ep. De eo auteni quod quesiuisti — ordinäre. (1159 — 81.) Ja. 13948.
fälschlich statt 13946. Cc. 70. Pa. i, 42c. O. XXVI, 25. P. XVIII, 3. R. XXIX, 3. Br. VIII, 5.
Comp. I. c. 3 (i, 6) = c. 3. X (i, 11).
4. Alex. III. Turon. archiep. Consuluit nos tua fraternitas — presumas. (1159 — 81.)
Ja. 1412T. Cc. 13. Pa. I, 132. Pa. 2, XVII, 4. O. XXVI, 19. R. XXXIII, 7. Br. XI, 13.
Comp. I. c.
5 (i, 10) = c. 5. X (i, 18).
5. in registro regi Francorum^.
Item Peruenit ad nos quod iam pridem ad partes
Aluerniae Non enim propositum aut promissum infringit qui in melius illud commutat, nee
etc.

tu ei etiamsi prescriptum promissum tuum iuramento uel fidei obligatione interposita condicione
firmasses, aliquatenus teneris si constet eum condicioni minime paruisse.

Tit. XX. 7 Quibus et quando et intra^ quam etatem ecclesiae^ sint^° com-
mittendae et ad quem
spectat^^ reparacio. (8 Can.)
1. Idem Cant. archiep. ^^ Ex ratione commissae — decernas. (1159 — 81.) Ja. 13808.
O. XXV, I. P. XIX, I. R. XXX, I. Br. XIV, 4. Comp. I. c. 3 (i, 8) = c. 2. X (i, 14).
2. Idem Cant. archiep. et eius suffraganeis. Indecoruni est admoduni punienius. —
(11 59—81.) Ja. 13820. Cc. 24. Pa. I, 20 {Eborac). O. XXV, 2. P. XIX, 2. R. XXX, 2.
Br. XIV, 6. Comp. I. c. 4 (i, 8) c. = 3. X (i, 14).
3. Item Gelasius papa. Qui in uiuorum — adhiberi. Caput incertum. Pa. 2, XLI, i.

P. XIX, 3. R. XXX, 3. Comp. L c. i (3, 8), c. 2 (i, 8: Pelagius P.) = c. i. X (3, 8).
4. Item. Eavi te decet in ordinandis —
concessionis etc. (1179 81.) Ja. 14349. P. XIX, — 4,
nur ein Stück, ein weiteres als besonderer Canon XLVII, 2 und ebenso Comp. I. c. 43 (2, 20) =
c. 27. X (2, 28). R. XXX, 4. Comp. I. c. 5 (i, 8), c. 7 (2, i) = c. 4. X (i, 14), c. 2. X (3, 38},
c. 5. X (2, i).

.

5. Idem Exon. ep. P. C. In literis. Preterea licet ad presbiteratum recipere,


(i 159— 81.) Ja. 14219. Cc. 49 Bd. Pa. i, 120. Pa. 2, X, 5e. O. XXV, 5. P. XIX, 5.
R. XXX, 5. Br. XIV,
Comp. L c. 6 (i, 8). 5.
6. Idem uenerabilibus fratribus R. Eboracensi archiepiscopo ap. sedis legato

Canitcar.: O.
1) 2) wiederholt XLII, 26. 7)O. XXV. P. XIX. R. XXX. 8) ijtfra: O. in: P.
3) Castrensi: P. Forensi: R. 4) fehlt O. P. XVIII.
;
9) ecclestasticum beneficium conferatur Schluss. O.
R. XXTX. 5) B. Exofi. ep.: P. 6) caput incer- O.* fährt fort: et in qua etate ecclesiae conimittendae
tum. Schulte führt an, dass der Canon in Comp. I. c. 10 et ad quej7t spectet earuvi representatio, 10) sutit : P.
(i, 17) stehe. Eine solche Stelle existirt nicht. \x) spectet 'K. 12) Lticensi ep.:Y.

7*
loo Die Collectio Bambergensis. Tit. XXI. — XXIV.
et R. Wigorn. ep. Ex literis iiestrae fraternitatis absoliiendiim. (1163 79.) Ja. 13159. — —
P. XIX, 6. R. XXX, 6. Br. XXV, 7. Comp. I. c. 6 (i, 27) c. 6. (i, 36). = X
7. Idem Di.episcopo. A nobis Uta discretio remoitcri. {wjc) 81.) Ja. 14348. O.XXV,4 — —
(ohne Inscr.) P. XIX, 7 {Dinomtn). R. XXX, 7 {Dnielle^ni). Br. XIV, 8. Comp. I. c. 7 (i, 8:
Zhilmenst ^p.).
8. IdemExonensi ep. P.C. In literis. De his sane — imiitenttir.{\\(i\ — 81.) Ja. 142 19.
Cc. 93 Ba. Pa. 92 wiederholt 121. Pa. 2, X, 5 f.
i, O. XXIX, 2. P. XIX, 8. R. XXX, 8.
Br. XIV, 5. Comp. I. c. 3 (3, 35 fehlt bei Schulte) = c. 4. X (3, 48).

XXI.
Tit. Uni plura beneficia ecclesiastica^ non committenda necJ unum
^

inter plures diuidendum 4. (5 Can.)


1. Idem Eborac. archiep. Perlatiim est auribiis nostris deserinre. (1159 — 81.) —
Ja. 13885. O. XXX, I. P. XXI, I. R. XXXI, i. Br. XIII, 14. Comp. I. c.
7 (3, 5).

2. Idem. 5 —
Cum teneamiir exeqtiendjini. (1159 — 81.) Ja. 13994. O. XXX, 2. P.XXI, 2.
R. XXXI, Br. XVI, {Limdon. ep). Comp.
2. 8 5 I. c. (3, 5) = c. 6. X (3, 5).
Idem. Referente nobis — assignes. (1159 —
3. 81.) Ja. 14168. Cc. 34 {Catalaitn. ep.).
Pa. I, 162 {Cathaulan. ep.). O. XXX, 3. R. XXXI, 3. Br. XVI, 4. Comp. I. c.
9 (3, 5)
=
c. 7. X (3, 5).
4. Idem
in C. Turonensi residens ait,
_

Minortbtis m ecclesiis — prohtbemus. c. i.


Conc. Turon. 1163. Cc. 39. Pa. 2, L, 2. O. XXX, 4. R. XXXI, 4. Br. IV, 15. Comp. I.
c. 10 (3, 5) c. 8. (3, 5). = X
5. Idem Noruicensi ep. et "Wache, archid. Ad aiidientiam — sanctioni. (1159 — 81.)
Ja. 14034. O. XXX, 5. R. XXXI, 5. Comp. I. c. 2 (i, 20) = c. i. X (i, 28).

Tit. XXII. ^ Portionem7 ecclesiae auctoritate episcopi uicario assignatam


non esse ab eo auferendam. (2 Can.)
1. Idem Winctor. ep. P. C. Qtiamiiis simus — Ad hoc si post — condenipnandiis
(l159—81.) Ja. 141 56. Cc. 30g. Pa. 2, XXIX, i h. O. XXXIX, 2. R. XXXII, i. Br. XIII, 15.

(Ad hec si) XXXIV, 12. Comp. I. c. 4 (i, 20) = c. 3. X (i, 28).
2. Idem Noruicensi ep. P. C. Significauit. Clericos in presbiterattt — cotitrarnim.
(11 59— 81.) Ja. 14027. O. XXXIX, 3. R. XXXII, 2. Comp. I. c.
5 (i, 20)
= c. 4. X (1, 28).

XXIII.^ De ordinatione filiorum sacerdotum et de9 eisdem^° in ecclesiis


Tit.
paternis non tolerandis^^ (10 Can.)
1. Idem "Wigorn. ep. Conq^ierente ?tobis possidere. (1159 81.) Ja. 14138. O. XIX, i. — —
R. XXXIII, I. Comp. I. c. 4 (i, 9) c. 4." X (i, 17). =
2. Idem Dulon, ep. Qjiod super his admitti. [iiz^^ 81.) Ja. 13869. Cc. 36. O. XIX, 2 — —
(Dunelniensi). R. XXXIII, 2 {Demel.). Br. XI, 12 [London.). Comp. I. c. 5 (l, 9: Didmensi),
3. Idem.
^3 Ad preseyitiam nostram accedens R. aviozieas. (1159 81.) Ja. 13982. Cc. 16. — —
Pa. 2, XXII, I. O. XIX, 3. R. XXXIII, 3. Br. XXXVI, i. Comp. I. c. 2 (i, 9^4) c. 2. =
X(i, 17).
4. Idem \V. episcopo. Presentiiim etia?n auctoritate amouere. (1163 74.) Ja. 12254. — —
Pa. I, 66. Pa. 2, XXII, 2b. O. XIX, 4. R. XXXIII, 4. Br. XIII, 3. Comp. I. c. 3 (i, 9) =
c. 3. X (i, 17).
5. Idem Alex. Lunden. ep. Veniens ad presentiam — molestiam. (1159 — 81.) Ja.13995*
Cc. 66 {Lundon.). Pa. i, 158 {Latcdeuensi ep.). O. XIX, 5. R. XXXIII, 5. Br. XV, 6 {Londin. ep).
Comp. I. c. 6 (i, 9) = c. 5. X (i, 17).
Idem Exon. ep. Proposuit nobis R. — celebrare. (1161 — 81.) Ja. 142 17. O. XIX, 6.
6.
R. XXXIII, 6. Br. XIII, 9. Comp. I. c. 7 (i, 9) = c. 6. X (i, 17).
7. Idem uenerabilibus fratribus R. Cantuar. archiep. tocius Angliae primati
ap. sed. legato et R. "Wigorn. ep. Ex transmissa nobis — exequatur. (1174 — 9-) Ja. 13248.
O. XIX, 8. R. XXXIII, 8. Comp. I. c. 8 (i, 9) = c. 7. X (i, 17).
Idem Wigorn. ep. et priori W.
8. de. ^5 Constitutus in — exequatur. (1159 81.) —
Ja. 14145. O. XIX, 9. R. XXXIII, 9. Br. XXXI, 4 (sine inscr.). Comp. I. c. lO (l, 9) =
c. 8. X (I, 17).
Alex. III. Eborac. archidiac. episcopo a. s. 1.
9. Ex tua nobis prohtbemus. —
(II 59—81.) Ja. 13881. O. XIX, 10. R. XXXIII, 10. Comp. I. c. il (l, 9) c. 9. (i, 17). = X
10. Item Cantuar. archiep. et eius suffra^aneis. Quoniam sacris existat. —
(i 159—81.) Ja. 138 15. R. XXXIII, II. Br. XV, 5. Comp. I. c. i 2 (i, 9) c. 10. X (i, 17). =
Tit. XXIV. ^^ De decimis dandis'7 et non commutandis ^^. (4 Can.)
I. Idem eisdem. Peruenit ad nos quod soluant. (1159 81.) Ja. 13821. O. IV, 2. — —
P. XXII, I. R. XXXIV, I. Br. XVIII, 7. Comp. I. c. 2 (3, 26) c. 5. X (3, 30). =
i) O. XXX. P. XXr. R. XXXI. 2) cccl..- decst: R. XXXIII. fehlt: V. o) de: deest: O. lo) eis: O.»
O.* P. sunt comviiti.: P,
3) ut . . .
4) ei de in heue- 1 1) non toi.: dcost R. 12^ bei jafte falsch, c. \.
:

Jicio sif>i assif^nnto non 7cs/i/fnt/t>ns : O. et lif his qui 13) add. /'. C. ex insinuatione : O.
: \\\ l.tncomumu
non resident in loco sibi assi^nato: O.* 5) London. electo. 15) Luci^vreden : (^. Hermes U'id: K.
ep.:0. 6) (). XXXIX. R. XXXII. fehlt: P. 7) /V lO) (). IV. 1\ XXII. R. X.WIV. 17) /V «/«i-i.
uicariis monnchorum et aliorum: O. 8) O. XIX. praestundis : U. iK) dand. höh tiderandis: K.
Die Collectio Bambergensis. Tit. XXV. XXVI. loi

2. Idem Winton.^ ep. Niintios et h'teras — constringas. (1159— 8l.) Ja. 14157. Pa. 2,
LVI, 13 Dat. Venetiae in rhio alto. O. IV, 3. P. XXII, 3. R. XXXIV, 2. Br. XVIII, 6.
Comp. I. c. 3 (3, 26) = c. 6. X (3, 30).
3. Idem Exon. Wigorn. episcopis. Ciun homines — exhibea?it. (1159 — 81.) Ja. 13928.
O. IV, 4 {Rymonensi et Wing. ep.). P. XXII, 6. R. XXXIV, 3. Br. XVIII, 6. Comp. I.
c. 4 (3, 26) c. 7. = X (3, 30)^
4. Idem Consono ep. Intelleximiis ex literis — compella;. (1159 81.) Ja. 13862. —
O. IV, I {Ctisano). P. XXII, 7 {Cosano). R. XXXIV, 4 {Constantino). Br. IV, 7 {Susann, aep.).
Comp. I. c.
5 (3, 26).
Tit. XXV.^
De3 decimis a monachis prestandis et"^ non prestandis et de pen-
sionibus ecclesiarum sibi(?) debitis non5 augendis. (18 Can.)
1. Idem canonicis regularibus et monachis et Horat. archidiac." Aiiaricie que —
presumatis. (i 159—81.) Ja. 13892. O. XIII, i. P. XXIII, i. R. XXXV, l. Comp. I. c. 12
(3, 5) = c. 10. X (3, 5).
2. Idem monachis de Neblosia, Dilecti filii nostri — extendere. (1159 — 81.) Ja. 14023.
Pa. LVI, 10. O. XIII, 2 {de Nebl.: deest). P. XXIII, 2. R. XXXV, 2 {Neuhla). Br. XVIII, 10.
2,
Comp. I. c. 6 (3, 26) c. 8. (3, 30).
— X
3. Item Pascalis P. II. Nointni exactionis gemis debent. (1099 1118.) Ja. 6605. — —
Pa. 1,13. Pa. 2, LVI, 7. O. XIII, 16. P. XXIII, 7. Comp. L c. 7 (3, 26) c. 2. (3, 30). = X
4. Alex. III. Eborac. archiep. Fraternitatem tiiam scire postulares. (1159 81.) — —
Ja. 13873. Pa. I, 8. Pa. 2, LVI, 8. O. XIII, 3. P. XXIII, 8. R. XXXV, 4. Br. XIX, 6.
Comp. I. c. 8 (3, 26).
5. Idem abbati et fratribus de Lor. Suggestuni est nobis proponunt. (1159 81.) — —
Ja. 14004. O. XIII, 4 (sine inscr.). P. XXIII, 9. 'r. XXXV, 5. Br. XVIII, 8. Comp. I. c. 9
(3, 26) = c. 9. X (3, 30).
6. Item Trecensi ep. Ex parte tuae fraternitatis — uendicare. (1159 — 14117. 81.) Ja.
O. XIII, 5. P. XXIII, 10. R. XXXV, 6. Br. XVII, II. Comp. L 10 26) =
c. X (3, c.10. (3, 30).
7. Idem. Licet de benignitate co7npellatis. — (1159 — 14068. Cc. 35. O. XIII, 6
81.) Ja.
{et fratrib. Ramensis eccl.). P. XXIII, ii. R. XXXV, 7. Comp. Leu (3, 26) = c. 11.
X(3, 30).
8. Item ex priuilegio Alex. Papae. Sane labor — habetis. (1159 — 81.) Ja. 14173 ist

14023. Pa. I, 9. Pa. 2, LVI, lob. O. XIII, 7. P. XXIII, 12. R. XXXV, 8. Br. XIX, 8.
Comp. I. c. 12 (3, 26).
9. Idem. Ad atcdientiatn nostrani notceris — poninuis. (1159 — 81.) Ja. 13859. O. XIII, 8
{Comientr. ep. et officialib. eitis.). P. XXIII, 13. R. XXXV, 9. Br. XIX, 7 {Comientr. ep.).
Comp. I. c. 13 (3, 26) = c. 12. X (3, 30).
10. Item Gregorius Papa. Statiiimtis ut nionasteria — S7ibdzint. Caput incertum. Pa. 1,12.
Pa. 2, LVI, 6 {Mariano Ranennati). O. XIII, 9. P. XXIII, 14. R. XXXV, 10. Comp. I.

c. 14 (3, 26).
11. Adrianiis. Nobis in eminenti speciila — tiltiofiem. (1154 — 59.) Ja. 10444. Pa. 2,
LVI, 2. O. XIII, 10. XXIII, 15. R. XXXV, II.
P. Br. XIX, 14. Comp. L c. 15 (3, 26).
12. Idem Wigorn. et Hereford. episcopis. Ex multiplici questione — Si atitem
titerqiie ttestrtim etc. (1159 — 81.) Ja. 14144. O. XIII, II. P. XXIII, 16. R. XXXV, 12.
Comp. L c. 17 26) = c. 3. X (3, 30).
13.
(3,
Item beato Thomae Cantuar. archiep. Co77imissi nobis — persolui. (1162 — 70.)
Ja. 11660. Pa. 2, LVI, 4. O. XIII, 12. P. XXIII, 17. R. XXXV, 13. Br. XVII, 12. Comp. L
c. 18 (3, 26) = c. 4. X (3, 30).
14. Idem monachis de sancto Laurentio. Sicnt uobis riesira — set'uari. (1159 — 81.)
Ja. 13978. 2, LVI, 5. O. XIII, 13. P. XXIII, 18. R. XXXV, 14. Comp. L c. 19 (3, 26).
Pa.
15. Item Gregorius. Ut ?inllus abbas firynamiis. Caput incert. Pa. 2, LVI, i Gelasitis. —
O. XIII, 14. P. XXIII, 19. R. XXXV, 15. Comp. I. c. 20 (3, 26).
16. Item lohannes Papa. Certaiyi habe?nus uestitiir. Caput incert. O. XIII, 15. —
P. XXIII, 20. R. XXXV, 16. Comp. L c. 21 (3, 26).
17. Alex. III. AVigorn. ep. Pars Cap. Meminimus supra de monachis sine
presbitero suscepit. De juonachis aute?n respojtdere. (1163 79.) Ja. 13162. Cc. loBc. — —
Pa. I, 57a. Pa. 2, 1, 2b. O. XXXIX, i {P. C. etc.: deest). P. XXIII, 21 {Winton.). R. XXXV, 17.
Br. XVIII, I. Comp. I. c. 14 (3, 5) c. 12. (3, 5).
= X
18. Alex. III. "Wigorn. et Luden, episcopis. Referente En. niagistro cornpellatis. —
(11 59— 81.) Ja. 14000. P. XXIII, 22. R. XXXV, 18. Comp. L c. 22 (3, 26).
Tit. XXVL7 De uoto redimendo. (i Can.)

i) Wigorniensi : R. 2) O. XIII. P. XXIII. R. Q. findet sich aber den Zusätzen im Samraeltitel IXL.
in
XXXV. De
religiosis tiiris deciinas ex priuilegio
3) und dann noch einmal XXXV, 3 unter dem Titel de
tion praestantibus et de priuilegio abutentibus: O. poenitenh'a. In P. ist der Titel wohl nur aus Versehen
4) ?/^/.- PR. 5) etfion: R. 6) et Horat. archid. des Schreibers ausgelassen da er mit kleiner Schrift am
,

fehlt: OP. dafür Eboracens. eccl.: OP. ; archiepisco-


; Rande angemerkt ist. Auch in R. fehlt die Titelrubrik.
pat. Ebor.: R. 7) In O. fehlt der Titel XXVI. c. un. ; Q. XXVI. c. un. steht aber XXXIX, 3 unter der Rubrik
I02 Die Collectio Bambergensis. Tit. XXVII.— XXXII.

Unic. Alex. III. Exon. ep. De peregrinationh — düpensare. (1159 — 81.) Ja. 13916. Pa. i,

83. O. XXXV, 3 und XLIX, 19. P. XXIII, 23. R. XXXIX, 2. Br. XXIV, 3. Comp. I.

c. I (3, 29) = c. I. X (3, 34).

Tit. XXVII. De^ parrochianis alienis3 sepeliendis uel recipiendis'*. (5 Can.)


^

1. Alex. III. Spalensi ep. P. C. Continebatur. De hiis qtii in sanitate conferre. —


(l 159— 81.) Ja. 14101. O. XLIX, 6 {Lucius IIL) P. XXIII, 24. R. XXXVI, i. Br. XVII,
14. Comp. I. c. 6. (3, 24) = c. 4. X (3, 28).
2. Item Gre^oriiis AugustinoAnglorumep. Monachi corpora suhigi. Caput in- —
cert. O. XLIII, XXIII, 25. R. XXXVI, 2. Br. XVII, 13. Comp. I. c. i (3, 24).
4. P.
3. Idem Pascalis Papa II. Vohunus ac iuxta canonum religiosis. (1099 II 18.) —
Ja. 6611. Pa. 2, LH, I. O. XLIII, i. P. XXIII, 26. R. XXXVI, 3. Br. LVI, i. Comp. I.
c. 2 (3, 24).
4. Leo III. Nos instituta patrum — iudicum.. (795 — 816.) Ja. 2536. Pa. 2, LH, 2.
O. XLIII, 2. P. XXIII, 27. R. XXXVI, 4. Comp. I. c. 3 (3, 24) = c. i. X (3, 28).
5. Leo Papa omnibus fidelibus in Dardania constitutis. Relatum est aurihus —
snhiaceat. (1052.) Ja. 4269. Pa. 2, LH, 3. P. XXIII, 28. R. XXXVI, 5. Comp. L c. 4 (3, 24)
= c. 2. X (3, 28), auch bei Ivo Decr. VII, 150. Pan. II, 29. Deusdedit III, 59.
Tit. XXVni.5 De presbitero qui sine unda baptismi^ decessit. (i Can.)
L^nic: Innocentius IL Cremonensi ep. Apostolicam sedem iuheas. (1130 — — 43.)
Ja. 8272. P. XXIV, I. R. XXXVII, i. Comp. I. c. 2 (5, 35) = c. 2. X (3, 43). ^
Tit. XXIX. 7 De uana quadam supersticione^ tollenda. (i Can.)
Unic: Item ex C. Triburiensi. Quidavi etiam deftincti. C. Seligenstad. 1023, lO. —
P. XXV, I. R. XXXVIII, un. Br. XIII, 10. Im Anhange der Mss. von Burchard. Ivo Decr.
XV, 176.
XXX.9 Contra quorumdam heresim. (1 Can.)
Tit.
Unic. Alex. III. Remensi archiep. Cum Christus — szibsistcns. (1177,) Ja. 12785.
Co. 37. Pa. I, 129. O. XLIX, 20. P. XXVI, un. R. XXXIX. i. Br. I, 2. Comp. I. c.
5
(5, 6) = c. 7. X (5, 7)-
_

XXXI.^° De electione et
Tit. electi ^^ potestate et ^- episcopi renuntiacione et
sacramento ab electo prestando. (9 Can.)
I. presbitero cardinali ap. sed. legato.^3 Qiiod diligentia
Alex. III. reseriiatuni. —
(1170 — 12632. Cc. 72. 18. Pa. I, 51. 140. Pa. 2, XLII, 2. O. XL, 2. P. XXXI, i.
76.) Ja.
R. XL, i. Br. IV, 2. Comp. I. c. 14 (i, 4) c. 5. (i, 6). = X
2. Idem AVigorn. et Exon. archiep. Quanta importunitate consecrare. (1167.) —
Ja. II 369. P. XXXI, 2 [Ugoni Xon. ep). R. XL, 2 {Exon. ep). Br. VIII, I {Senon. aep.).
Comp. I. c. I (l, 5), richtig: Hugoni Senonensi archiep).
3. Idem Ludin. archiep. Literas tuas miper petiitere. (1159 81). Ja. 14008.^** — —
Pa. I, 182. P. XXXI, 5. R. XL, 3. Br. VIII, 2. Comp. L c. 2 (l, 5)^5 c. i. (i, 9). = X
4. Idem Rauennati archiep. Causam quae inter moniales deciderat. (1159 81.) — —
Ja. 14070. O. XL, 5. P. XXXI, 6. R. XL, 4. Br. IX, 5. Comp. I. c. 17 (i, 4) c. 8. =
X (I, 6).

5. Idem "Wigorn.
ep. Nosti sicut uir prudens reuocare. (c. II76.) Ja. 12753. —
O. XL, I. P. XXXI,
R. XL, 5. Br. XIV, 14. Comp. I. c. 18 (i, 4)
7. c. 9. (i, 6). = X
6. Idem Hereford. ep. Dignum et rationi existerc. (1159 81.) Ja. 13951. — —
P. XXXI, 8'^. R. XL, 6. Comp. I. c. 19 (i, 4).
7. Idem Cistrensi electiio). Cii^n de tua et aliorum honorem. (1174.) Ja. 12367. —
O. XL, 3. P. XXXI, 9. R. XL,' 7. Br. IX, 7. Comp. I. c. 3 (i, 12) c. 2. (i, 20). = X
8. Gregorius Petro subdiacono. Ego episcopus N. euangelia. cf. C. Roman, ao. —
1079. P. XXXI, 18. R. XL, 8. Comp. L c. 20 (1,4) c. 4. (2, 24). = X
9. Pascalis Polon. archiep. Significasti frater karissime tiisitant. (1099 II18.) — —
Ja. 6570. P. XXXI, 19. R. XL, 9 (Palmono). Comp. I. c. 21 (i, 4) c. 4. (i, 6). = X
Tit. XXXII. ^7 De officio et potestate prelati et iudicis ordinarii. (8 Can.)
I. Alex. III. uniuersis suffraganeis Cantuariensis ecclesiae. Ciifn 7ion ignoretis
— transferre. (1160 — 70.) Ja. 11665. Cc. 21. C). XLIY, 3, ^viederholt L, 66. P. XXXII, 1.

R. XLI, I. Br. XXXIII, un. Comp. I, c. un. (i, 22) = c. 1. X (i, 30).

Contra qtiorundatn hnt-resim wohin es nicht passt. , XXXVIII. ; ft-hlt in O. V) festinaiione:'^.


Dass auch hier dio Rubrik nur ausgelassen ist, ergiebt 9) P. XXVI.: De errore quodam tollt-nJo ; R. XXXIX.
sich daraus, dass folgte. 3. yi/^.i. A'<>w^«. <•/. Comp. I. = fehlt in O. lo) O. XL. P. XXXI. R. XL.
c. 2 (3, 29) c. 2. (3, 39) X
c. 4. Ale.w III. Turoti. aep., ; 11) eltctorum: O. 12) et. . . . prcatando: dee«t O. :

welche beide vom Votum hancieln. \\\ I. basilicae XII. ap. card. ap. s. If^.: Cc. O. Br.
i) O. XLIII. K. XXXVI.
fehlt P., doch gilt bezüg- Ild. das. XII. ap. card. presb.:V. 14^ Das bei Jaflfe
lieh dieser Rubrik dasselbe, was zu Tit. XXVI. bemerkt angeführte C). XXXII, 5 existirt gar nicht,
worden ist. 2) De
sepulturis et morluoruvi uolun. js» Falsch: Schulte. 16^ Bei Jaffi* aus Versehen
iatibus: O. [et not.: dcest ().*).
3) al.: deest
. . R. : : App. C. Lat. XXXI, 8. Lips. XL, <• ' V XXXII.
4) non sepeliendis: R. 5) P. XXIV. R. XXXVII. ;
R. XLI. fehlt in O.
fehlt in O. 6) baptismatis: R. -j) V. XXV. R,
Die Collectio Bambergensis. Tit. XXXIII. 103

2. Idem Rotomagensi episcopo. Quesituni est a 7tohis — remitti. (1171 — 3o.) Ja.
13583. Cc. 4. 8A. Pa. I, 179. O. XXXI, 4. P. XXXII, 2. R. XLI, 2. Br. XLVI, 5.
Comp. I, c, 2 (i, 23).

3. Idem. Cum ah ecclesia7-iun prelatis — relaxetis. (1159 — 81.) Ja. 3936. O. XXXI, 7 1

P. XXXII, 3. R. XLI, 3. Br. X, 6. Comp. I. c. 3 (i, 23: Florentino ep.) = c. 3. X (i, 31)
4. Idem Gentimensi^ ep. Nos inter alias — transferre. (1159 — 81.) Ja. 13970
Cc. 64a. Pa. I, 159. Pa. 2, XXIX, 7 {G. Etiriensi Dat. Fer.) P. XXXII, 4. R. XLI, 4
Br. XLII, 2. Comp. I. c. 4 (i, 23), wiederholt c. 7 (5, 29) c. 6. = X (5, 34).
5. Alex. III. Cantuar. archiep. et eius suffraganeis. Cum uos plerumqtie — reser
Kare, (i 159— 81.) Ja. 13822. Cc. 26. Pa. i, 6. O. XV, 21. P. XXXII, 5. R. XLI, 5
Br. XVII, 16. Comp. I. c. 5 23)
(i, c. 4.= X (i, 31).
6. Augustinus. Si commtinione. (Alex. III, 1159
sacerdos sciat
81?) Ja. 14030 — —
O. L, 55 (Idem [Alex. III. alii: Eugenius^ Noruicensi ep.). P. XXXII, 86 (Eugen. III. Conc
Re?nensi). R. XLI, 6 {Ei/genitis'). Comp. I. c. 6 (l, 23: Eiigenius P.) == c. 2. (i, 31). X
7. Ex Conc. Magontino c. I. Si heredes adimpleantur. (Benedict. Leuita Add. III, —
87). Burch. XV, 34. Ivo Decr. XVI, 35. Pa. 2, LH, 4. O. XLIII, 5. P. XXXII, 9. R. XLI, 7.
Comp. I. c. II (3, 22) = c. 6. X (3, 26).
8. Alex. III. Cantuar. archiep. Ex parte ttia — prestare. (1159 81.) Ja. 13919.—
Cc. 20 A. O. XXXI, I {Exojtiensi). P. XXXII, 10. R. XLI, 8. Br. VIII, 4. Comp. I. c. 7
(i, 23) = c. 5. X (I, 30.
Tit. XXXIII. ^ DQ officio et3 potestate iudicis^ delegatorumS. (23 Can.)
1. Alex. III. Lundensi ep. Cum de henignitate commissa. (1159 — — 81.) Ja. 13991.
O. VII, I. P. XXXV, I. R. XLII, {Regd. ep.). Br. XLVII, 14.
I Comp. L c. i (i, 21).
2. Idem Barton. ep. Quin quesitiim est —
cohercere. (1159 — 81.) Ja. 13770. Cc. I5f.
O. VII, 2 (Bathon.). P. XXXV, 2 [B. Exo7ziensi). R. XLII, 2 (sine inscr.) Comp. I. c. 2
(i, 21: Bartholom. Exon.) = c. I. X 29: Londonensi aus Versehen des Raymundus).
(i,

3. Idem Ebor. ep. Sane si a nobis —


iniquitatem. (1159 81.) Ja. 13878. Cc. 63bd. —
Pa. I, 17. 32. 98. O. VII, 3. 4. XLI, 7. P. 3. R. XLII, 3. XXXV,
Comp. L c. 3 (i, 21), ein
Stück auch 17 (2, 20) c. 2. =
(i, 29: Bonon. ep.), c. 9 (2, 27). X X
4. Idem Lundinensi ep. Si pro debilitate terminari. (1159 81.) Ja. 13990. — —
O. VII, 5. P. 4. XXXV,
R. XLII, 4. Comp. L c. 4 (i, 21) c. 3. (i, 29). = X
5. Idem Wo. Carnot. electo. De caiisis que infra punias. (1165.) Ja. 11248. —
Pa. I, 185. Pa. 2, XXXIV, i. O. VII, 6. P. 5. R. XLII, 5 {Cant. electo). Comp. I. XXXV,
c. 5 (i, 21)
= c. 4. X (i, 29).
6. Idem archiep. Senonensi P. C. Sicut Romana. Preterea super hoc — potestate ni.

(1173—74.) Ja. 12293. Cc. 80a. Pa. I, 103. Pa. 2, XXXII, id. O. VII, 7. P. XXXV, 6.
R. XLII, 6. Br. XXXIV, 7. Comp. L c. 6 (i, 21) = c. 5. X (i, 29).

7. Idem Atrebatensi ep. Cu^n dilecti filii nostri — proponendam. (1159 — 81.) Ja.
13749. P. XXXV, 7. R. XLII,
4 (3, 15) c, 3. 7 (Arelatensi).
(3, 17). Comp. I. c. = X
8. Idem Cantonensi^ ep. Qiiamuis simus multiplicitate potest. (1159 81.) Ja. 14156. — —
Cc. 30a. Pa. I, 45. Pa. 2, XXIX, i ab, O. VII, 8. P. 8, zum Theil auch XLV, 3. XXXV,
R. XLII, 8. Br. XXXIV, 12. Comp. I. c. 7 (i, 21) c. 6. (i, 29). = X
9. Idem eidem in eadem epistola. Ceterum si quis ad iudices dehet. Siehe zu c. 8. —
Cc. 30 d. Pa. I, 49. Pa. 2, XXIX, i e. O. VII, 9. P. 9. R. XLII, 9. Br. XXXIV, XXXA^
12. Comp. L c. 3 (i, 2) = c. 3. X (i, 3).
10. Idem eidem.
Sententiam. a delegato facilitatem. Siehe zu c. 8. Cc. 30e. Pa. i, —
50. Pa. 2, XXIX, if.
O. VII, 10. P. 10 (add.: in eadem ep). R. XLII, 10. Br. XXXV,
XXXIV, 12. Comp. I. c. 8 (i, 21).
11. Idem Noruicensi ep. SigJiificasti nobis qu od inter dum cohercere. (lI59 81.) — —
Ja. 14027. Cc. 32a. O. VII, II. P. II. R. XLII, 12. Br. XXXIV, 11. Comp. I. XXXV,
c. 9 (r, 21) = c. 7. X (i, 29).
12. Idem.
Idem.si quando tiero clerici — innotescat. (Siehe zu c. II.) Cc. 32b. O. VII,
12 (add.: eidem in eadem ep). P. XXXV, 12. R. XLII, 13. Br. XXXV, 2. Comp. I. c. 10

(i, 21) = c. 8. X (i, 29).

13. Idem Hereford ep. Intelleximus ex tuae — procedas. (ii59 — 81.) Ja. I39507.
Pa. I, 43. O. VII, 13. P. XXXV, 13. R. XLII, 14. Br. XXXIV, 3. Comp. L c. 1 1 (i, 21).

14. Idem. Si azitefn lis — exspirare. (1163 — 79.) Ja. 13162. Pa. I, 58b. Pa. 2, I, 2e.
O. VII, 14. P. XXXV,
R. XLII, 15. Comp. L c. 12 (i, 21). 14.
15. Idem G. Lundin et R. Wigorn. episcopis. Peruenit ad nos ex parte R, itu- —
ponere. (1163—79.) Ja. 13160. O. VII, 15. P. XXXV, 15 [G. et R. epp). R. XLII, 16 (wie
in P.). Br. XLI, 7. Comp. I. c. 13 (i, 21).
16. Idem Brixiensi ep. In literis quas functus. (1161 81.) Ja. 14219. Cc. 49A. — —
Pa. I, Il8a. Pa. 2, X, 5a O. VII, 16 [lexon. ep). P. XXXV, 16 (ohne Inscr.). R. XLII, 17

i) leg. : Ianue7isi. 2) O. VII. P. XXXV. R. temporibtis itnfehatis: O. 6) sonst überall :

XLII. offic. ei.: ^e&st\ O.


3) t'udi'cum : OVK.
4) Winton. 7) ist wohl dieselbe Dekretale wie
5) del.: de est : O.*; add.: et de uarüs literis dt'uersts Ja. 13948.
104 l^ie Collectio Bambergensis. Tit. XXXIV.— XXXVI.

{Li.xon.), muss heissen B{artolom.) Exon. Br. XXXIV, i {Exon. cp.). Comp. I. c. 14 (i, 21) =
<. 9. X (l, 29).

17. Idem abbati S. Albani. Consiiltatiojtibus singulorum — dclegantc. (1173 — 76.)


Ja. 12636. Cc. 6A. Pa. i, 99. O. VIT, 17. P. XXXV, 17. R. XLII, 18. Comp. T. c. 15 (i, 21)
= c. 10. X (i, 29).

18. Idem Cantiiar. archiep. Ex parte ucncrabil/s — compcllas. (1174 — 81.) Ja. 14317.
O. VII, 18. P. XXXV, 18. R. XLII, 19. Br. XXXVII, 3. Comp. I. c. 2 (i, 2) = c. 2.
X (I, 3).

19. Idem Exonensi ep. I*. C. In literis. Ad hcc cum aliqm's — stare. (1161 — 81.)
Ja. 142 19. Cc. 49 Bc. Pa. i, 119. Pa. 2, X, 5 d. O. VII, 19. P. XXXV, 19. R. XLII, 20.
Br. XLVIT, 8. Comp. I. c. 8 (i, 23).
20. Idem Carnotensi ep. Sane qit/a nos inprimis — siipponat. (1159 — 8r.) Ja. 13835.
Cc. 15a. O. VII, 20. P. XXXV, 20. R. XLII, 21 {Caniiiar.). Br. XXXIV, 5. Comp. I.

c. 16 (i, 21) c. II. = X (i, 29).


21. Idem Eboracensi archiep. et Conuentr. ep. Ex parte N. capellani — im-
petratae. (1159— 81.) Ja. 1 3890. O. VII, 21. P. XXXV, 21. R. XLII, 22. Comp. L c. 17
(i, 21) = c. 12 X (i, 29).
22. Idem Eboracensi archiep. Ex parte tiia qiiesäwn est — adrnitti. (1159 81.) —
Ja. 13877. O. XLII, I. P. XXXV, 22. R. XLII, 23. Br. XXXIV, 2. Comp. L c. 18(1,21)

= c. 13. X (i, 29).


23. Alex. III, abbati et conuentui maioris monasterii. Qitoniam ahhas — habemits.
(1159— 81.) Ja. 141 75. Cc. 42. Pa. I, 164. O. XLVI, 4. P. XXXV, 23. R. XLII, 24.
Comp. I. c. 19 (i, 21) = c. 14. X (i, 29).

Tit. XXXIV.^ De^ cognitione mutuarum^ peticionum coram^ eodem iudice.


{2 Can.)
1. Alex. III. Volterrano archiep. Ex litteris uestris accepimtis — terminetis.
{1159 — 81.) Ja. 141 29. O. XI, I (falsch bei Schulte). P. XXXVI, i {Volt, archipresb. et abbati
de 6".). R. XLIII, 1 [Volintino archiep.). Br. XXIX, i (sine inscr.). Comp. I. c. 2. (2, 4) =
c. I. X (2, 4).
2. Idem plebano et clericis maturensibus. Mira/mir phcritmim compcllant. —
(i 173—76.) Ja. 12666. Cc. 47. O. XI, 2 (falsch Schulte). P. XXXVI, 2. R. XLIII, 2. Br.
XXIX, 2. Comp. I. c. 3 (2, 4).
Tit. XXXV. 5 De iure iurando^ propter calumpniam.7 (6 Can.)
1. Honorius urbis romae ep. omnibus episcopis occidentalibus. Inherentes
tiestigiis — anmii7mis. (1125 — 30.) Ja. 7401. Pa. 2, LIII, 2. O. XXIII, i. P. XXXVII, 1.

R. XLIV, I. XXX,
Comp. L c. 2
Br. i. (i, 35) = c. i. X (2, 7).
2. Idem Eugenius P. III. Ard. Romanae ecclesiae subdiacono et magistro
Omnibono. Literas ucstrae benignitatis discretio. (1145 — — 53.) Ja. 9654. Pa. I, 106. Pa. 2,
LIII, 3. O. XXIII, 2. P. XXXVII, 2. R. XLIV, 2. Br. XXX, 2. Comp. I. c. 3 (i, 35)
=
c. 2. X (2, 7).
3. Eugenius Papa. In pertractandis caiisis — priiietjtr. (1145 — 53.) Ja. 9506. Pa. 2,
LIII, 4. O. XXIII, 3. P. XXXVII. 3 (Alex.). R. XLIV, 3. Br. XXX, 3. Comp. I. c. 4
(i> 35) = c. 3. X (2, 7).
4. Idem R. Magal. et A. Nemanensi episcopis. Imperatorutn senilariiim — statuas.
(1145— 53-) Ja- 9653. O. XXIII, 4. P. XXXVII, 4. R. XLIV, 4. Comp. L c. 5 (i, 35) =
c. 4. X (2, 7).
5. Lucius III. uencrabili fratri G. Eliensi episcopo et dilecto filio suo archi-
diacono Noruicensi. Pcnienit ad nos ex sacramcntum. Datum Rome ap. sanct. P. V. Idib. —
decembribtis^. (1181.) Ja. 14532. O. XXIII, 5. P. XXXVII, 5. R. XLIV, 5. Comp. I. c. ö
(i» 35)' c. 4 (3' 18) = c. 5. X (2, 7), c. 2 X (3, 22).
6. Lucius III. Cantuar. archiep. Constitiitiis apiid nos — satisfacttim. (1181 — 4.)
Ja. 14963. O. XXIII, 6. P. XXXVII, 6. R. XLIV, 6. Comp. I. c 7 (i, 35), c. 5 (3, 18) =-
c. 3. X (3, 22).

Tit. XXXVI. '^


De''" restitutione spoliatorum -«t nouatione". (7 Can.)
1. Alex. III. Wigorn. ep. Sollicite eures — differas. (1159 — 81.) Ja. 14139. Cc. 44b.
O. XXII, I. P. XXXIX, I (add.: P.C.: Sicut ex literis). R. XLV, 1. Comp. I. c. i (2, 9) -=
c. 2. X (2, 13).
Idem. Accepta conquestione
2. imponatis. (1159 81.) Ja. 13984. O. XXII, 2 {decano — —
Lincoln, et ahb. de Riuans) zum Theil auch XLII, 3. P. XXXIX, 2. R. XLV, l. Br. XLI, ö.
Comp. I. c. 2 (2, 9) .= c. 3. X (2, 13).
3. Alex. III. Parisensi ej). et abbati S. Rcmigii et decano Meldensi. Erat res

1) O. XI. P, XXXVI. XMU.


R. 2) rt actor VC- purgatiopit^ : V\<.Datum Uhlt 8) tlit-s : P.
sPoHtteaf ri quem coHiti-nit: i). miiltnrum V. X) : 9) 6. XXII. 1'. XXXIX.
K. XLV.
4) siib: R. 5) O. XXm. P. XXXVII. R. XLIV. lo) Df spotiutis tf^titufmiis tut »on: O.
6) iitnnmiito cii/iuuuinr: {.). 7) mXA. :,/ iura t/t <n/i> 11) drttou.: V.
Die Collectio Bambergensis. Tit. XXXVU—XXXIX. 105

Aramatenses — puniaris. (1159 — 81.) Ja. 14050. O. XXII, 3. P. XXXIX, 3. R. XLV, 4.


Br. XXXI, 5. Comp. I. c. 3 (2, 9).
4. Idem Wigorn. ep. et R. Eliensi archidiacono. A^idita q2ierela — üiramentiC7n.
(ii5g_8i.) Ja. 14143. O. XXII, 4. P. XXXIX, 4. R. XLV, 5. Br. XL, 4. Comp. L c. 4
(2, 9) = c. 4. X (2, 13).
5. Idem Brisiensi
^

ep. P.C.: In literis. Sitper illa qiiestione restitnendus. (1159 81.) — —


Ja. 142 19. Cc. 49 Ba.
Pa, i, Ii8b. Pa. 2, X, 5b. O. XXII, 5 {Lexott.). P. XXXIX, 10
{Meldensi). R. XLV, 6 (richtig: Exon.). Br. i. 3, Comp. I. c. 5 (2, 9) c. 5. (2, 13). XXX, = X
6. Idem eidem in eadem epistola. IteTn nun gta's dicit existere. Siehe zu c. 5. —
Cc. 49 Bb. Pa. I, ii8c. Pa. 2, X, 5c. O. XXII, 6. P. XXXIX, 11. R. XLV, 7. Br. XXXI, 3.
Comp. I. c. 6 (2, 9) c. 6. (2, 13). = X
7. lanuensi ep. P. C. Nos inter alios. Si preshyter fiat. Alex. III. (1159 81.) — —
Ja. 13970. Cc. 65 A. Pa. i, i6ob. Pa. 2, XXIX, 7c. O. A^III, 7 (als Schluss eines Canon Stiper
eo 7iero). XLV, 2. R. XLV, 8. Comp. I. c. 7 (2, 2) = c. 5. X (2, 2).
P.
Tit. XXXVII. De dolo et contumaciam alterius partium 3 punienda. (3 Can.)
^

1. Idem Ereford. ep. Ad hoc ctivi contingat — üidicis. (1159 — 81.) Ja. 13949 ist aber
13946. Cc. 71c. Pa. 2, XX, le. O. III, i. P. XL, i. R. XLA% i. Br. XLIV, 8. Comp. L
c. 10) = c. I. X (2, 14).
I (2,
2. Idem abbati de Tin.4 et archidiacono Heliensi. Ex literis tcestris ad nos —
compellatis. (1159 — 81.) Ja. 14069. Cc. 61. Pa, i, 134. Pa. 2, LXVII, l. O. XLI, 6. P. XL, 2.
R. XLVI, 2. Br. XXXA^I, 4. Comp. I. c. 2 (2, 10) = c. 2. X. (2, 14).
3. Idem Cantuar. archiep. Dilecti filii ahhas — restitiiatis. (1159 — 81.) Ja. 13826.
Cc. 28. O. III, 5 ? (zu abweichend, um identisch zu sein). P. XL, 4. R. XLVI, 3. Br. XXVII, l.

Comp. I. c. 3 (2, 10) = c. I. X (2, 8).

Tit. XXXVIII. 5 Missum in possessionem^ causa rei seruandae post annum


possidere. (2 Can.)
1. Idem priori et fratribus ecclesiae de Ciseb.7 Constitutus in presentia in- —

cursnrum. (1159 81.) Ja. 1394 1, 0.111,4. P. XLI, i. R. XLVII, i. Br. XLIV, i. Comp. I.
c. I (2, 11) = c. I. X (2, 15).
2. Idem. Causam qtiae inter dilectos — pt'esenta?'e. (1159 — 81.) Ja. 13942. O. III, 3.
P. XLI, 2. R. XLVII, 2. Comp. I. c. 2 (2, 11).
Tit. XXXIX. ^ De9 testibus et attestationibus et publicis instrumentis. (17 Can.)
1. Idem Capiculano ^° ep. et abbati St. Luciae et Priori St. Crucis. Catisavi quae
inter N. — terminandam. (i 159— 81.) Ja. 13831. O. VIII, 2. P. XLIII, 2. R. XLA^II, I.
Br. XL, 7. Comp. I. c. 10 (2, 13) = c. 11. X (2, 20).
2. Idem R. Cantuar. archiep. et R. Wigorn. ep. Ctdfi niuitios — impediat. (1174 — 79.)
Ja. 13249. O. VIII, 3. P. XLIII, 3. R. XLIII, 2. Br. XL, 6. Comp. L c. 1 1 (2, 13) = c. 12.
X (2, 20).
3. Idem Terracensi archiep. P.C. significasti. Super eo 7iero — admitti. (1159 — 81.)
Ja. 141 07. Pa. 2, XXIX, 5. O. VIII, 4. P. XLIII, 6. R. XLVIII, 3. Comp. I. c. 12 (2, 13) =
c. 13. X (2, 10).
4. ^^ Idem Wigorn. ep. Scripta iiero habere. (1163 — — 79.) Ja. 13162. Cc. 30b. Pa. 1,64.
Pa. 2, I, 2 m. O. VIII, 5. P. XLIII, 7 P. C: Super eo quod. R. XLVIII, 4 P. C: Meminimus
(richtig). Comp. I. c. 2 (2, 15) = c. 2. X (2, 22).
5. -^^Idem Wito. ep. Porro si aliqnis consnetiit. (1159 — — 81). Ja. 14156. Pa. 2,
XXIX, IC. O. VIII, 6. P. XLIII, 8 P.C.: Quae iitssimtis. Br. XXXIV, 12. Comp. I.

c. 13 13)-
(2,
6. Idem Salernitano archiep. P. C: Licet preter solitum. De cetero laicos —
admitti. (1159 —
14091. Cc. 48Aa. Pa. 1,23. Pa. 2, XV, 46.
81.) Ja. 8. O. VIII, P. XLIII, 9.
R. XLVIII, 6.
14 (2, 13) Comp.
c. 14. (2, 20).I. c. = X
7. Idem eidem in eadem epistola. In catisis ecclesiasticis dispiitari. Siehe zu c. — 6.
Cc. 48 Bb. Pa. I, 26. Pa. 2, XV, 4h. O. VIII, 9. P. XLIII, 10. R. XLVIII, 7. Comp. I.

c. 15 (2, 13) = c. 15. X (2, 20).


8. Idem preposito et canonicis Ebrundensis ecclesiae. Ctim tti fili
'
— diffi7ii-
tionü etc. (1159—81.) Ja. 13894. O. VIII, 10. P. XLIII, ii. R. XLVIII, 8. Br. XLVI, i.

Corrap. I. c. 16 (2, 13) = c. 16. X (2, 20).


9. Idem Placentino ep.Fraternitatis ttcae literis iitramentis. (1159 —
81.) Ja. 14066. —
Cc. 18. Pa. I, 128. Pa. 2, XXIX, 3. O. VIII, 12. P. XLIII, 12. R. XLVIII, 9. Br. XL, 5.
Comp. I. c. 17 (2, C: 13: P. Ut autem nee nostrae difßnitionis) c. 17. (2, 20). = X
10. Idem Exonensi ep. et abbati St. Albani. Intimauit nohis R. postponatis. —
O. III. P. XL. R. XLVI.
i) O. VIII. P. XLIII. R. XLVIII.
8)
2) add. et caltininia: O.
:
3) pariis: O.* P. 9) De
testibiis cogendis uel noJi: O. 10) Capuatio: O.
4) Ram'i,:'P. Ramenst: IL. Ravies: ¥a.. t. 5) P. XLI. Capisiano :V. Capiiiilano: 'K. Caprjila?io: 'Er.
R. XLVII.; fehlt in O- 6) possessione : R. 11) Schulte hat übersehen, dass diese Stelle auch in
7) Giseb.: PR. der Comp. I. vorkommt.
io6 Die Collectio Bambergensis. Tit. XL. —XLII.
(1159— 8i.) Ja. 13930 auch 14228. Pa. 2. XXIX, 6. O. VIII, 13. P. XLIII, 13. R. XLVIII, 10.
Br. XL, 12. 'Comp. I. c. 18 (2, 13) = c. 18. X (2, 20).
11. IdemCestrensi^. Quia nerisimiliUidinem profcrendum. (1150 — — 81.) Ja. 13844.
O. VIII, 14. P. XLIII, 14; der Anfang XXXIX, 5. R. XLVIII, 11. Comp. Leu (2, lö)^ =
c. 10. X (2, 23).
12. Idem abbati et fratribus monasterii St. Michahelis de Mar. Catisam quae
uertiUir — remittatis. (1159— 81.) Ja. 14010. O. VIII, 15. P. XLIII, 15. R. XLVIII, 12.
Br. XXXVII, 4. Comp. I. c. 19 (2, 13) c. 19. =
(2, 20). X
13. Eugenius III. 3 Quoctens aliqiiis scparaUtr esse. (1145 — — 53.) Ja. 9657. O. VIII, 17.
P. XLIII, 17. R. XLVIII, 13. Comp. L c. 20 (2, 13) c. 5. (2, 20). = X
14. Alex. III. Priori et fratribus St. Trinitatis Ludinens. Lisiiper etiam admitti. —
(1159—81.) Ja. 14003. O. VIII, 18. P. XLIII, 18. R. XLVIII, 14. Comp. L c. 21 (2, 13:
Idem [i. e. Eugen. HL]) c. 6. (2, 20). = X
15. Idem Exon. etWigorn. episcopis. Ad hoc quia prefati — presi(7nant. (1159 — 81.)
Ja. 13927. R. XLVIII, 15. Comp. L
O. VIII, 19. P. XLIII, 19. c. 22 (i, 13).
16. Idem R. Erefordensi episcopo et abbati de Ford. Ex parte Ade preshiteri —
presumant. (1159— 81.) Ja. 13955. O. VIII, 22. P. XLIII, 20. R. XLVIII, 16. Comp. I.

c. 23 (i, 13) = c. 7. X (2, 20).


17. Idem Exon.
Wigorn, episcopis. Si qius tesihim
et niittatis. (1159 81.) — —
Ja. 13926. R. XLVIII, 17. Comp. L c. 24 (i, 13)
P. XLIII, 21. c. 8. (2, 20). = X
Tit. XL. 4 De testibus cogendis uel non 5. (4 Can.)
1. Idem presbiteris Pontii etAsilii^. Cum super catisa formidare. (1159 — 81.) —
Ja. 14067. O. VIII, I. P. XLV, I. R. XLIX, i. Comp. L c. 3 (2,14) c. 2. (2, 21). = X
2. Idem Genuensi ep. P.C. Nos inter alios. Super eo uero quod certificari im- —
petierü etc. (1159 — 81.) Ja. 13970. Cc. 64b {Diuitiensi ep.). Pa. i, i6oa. Pa. 2, XXIX, 7b.
O. VIII, 7. P. XLV, 5. R. XLIX, 2. Br. XL, 8. Comp. I. c. 4 (2, 14) c. 3. (2, 21). = X
3. Idem Carnotensi ep. De testibus —
delictum. (1159— 81.) Ja. 13835. Cc. 15b.
O. VII, 20 {Sane et infrd). P. XLV, 6 {Terracon. ep. P. C. significaiiit). R. XLIX, 3. Comp. I.
c. 14: Sajie et infrd).
5 (2,
4. Idem Exon. et Wigorn. episcopis. Testes quos tieritati. (1159 — — 81.) Ja. 13925.
O. VIII, 16. P. XLV, 7. R. XLIX, 4. Comp. I. c. 6 (2, 14).
XLI.7 De praescriptione^. (6 Can.)
Tit.
Idem Salernitano archiep. P. C. Licet preter solitum. De quarta uero — admittit.
1.
(ii59_8i.) Ja. 14091. Cc. 48 C. Pa. i, 27. Pa. 2, XV, 4i. O. XXXVIII, i. P. XLVI, i.
R. L, Br. XVII, 3. Comp. L c. 6 (2, 18)
I. c. 4. (2, 26). = X
Alex, ep. Clemens^ gloriosus martir in libro stemmatum.
2. Vigilanti studio —
placuit. (1159— 81.) Ja. 14186. O. XXXVIII, 5. P. XLVI, 2. R. L, 2. Br. XVIL 2. Comp. L
c. 7 (2, 18) = c._5. X(2, 6).
3. Gregorius. Sanctoruin patrum. sanctiones — alienus. (Cap. incert.) O. XXX VIII, 7
(ohne Inscr.). 3. XLVI,
R. L, 3. Comp. I. c. 4 (2, 18)
P. c. 2. = X (2, 26).
4. August.
''°
Ep. Siracusano. Ne religiosorum uirorum — seruata. Gregorii I. ep.
Reg. VII, 26 ao. 597. Ja. 1482. O. XXXVIII, 6. P. XLVI, 4. R. L, 4. Comp. I. c. 5 (2, 18).
5. Alex. III. Controuersia quae inter possideat. (1159 81.) — — Ja. 14079. O. XXVIII, 3
{Re7ne7tsi archiep.) P. XLVI, 5. R. L, 5. Br. XL, 16. Comp, I. c. 8 18). (2,
6. Idem Maritino ep. Ad aures nostras — secludat. (1159 — 81.) Ja. 14014. P. XLVI, 6.
R. L, 6. Comp. I. c. 9 (2, 18) = c. 6. X (2, 26).

XLII." De appellationibus. (38 Can.)


Tit.
1. Idem Exon. ep. et decano Line. Dilecti filii nostri — inuestigetis. (1159 — 81.)
Ja. 13934. O. X, I. P. XLVII, I. R. LI, I. Br. XLVI, 2. Comp. I. c. i (2, 20) = c. 6. X
(2, I), c. I. X (2, 28).
2. Idem archiep. Remensi. Ad nostram andient iam noueris — corrigas. —
(1159 81.)
Ja. 13865. Cc. 68 iabb. S. Pctri siipra Duram). Pa. 2, XXXIII, 3 {supra Diuam). O. X, 4.
P. XLVII,
3 {abb. S. Petri steper Diuam). R. LI, XLVII, 2 3 {abbati Sancti P. super Fuld.). Br.
(wie in P.).Comp. I. c. 3 (2, 20) c. 3. (2, 28). , = X
3. Idem Benicensi ep. Persotias ecclesiarum recipiantur. (ii6o 74.) Ja. 12 253. — —
Pa. I, 93 {Norttic). Pa. 2, XIV, i {IVillo Noruic). O. X, 5 {Noruicensi). P. XLVII, 4
{Norwinc). R. LI, 4 (IVinorwicensi). Br. XLV, 6 (iVoruic). Comp. I. c. 4 (2, 20) c. 4 =
X (2, 28).
4. Idem. Cum sit sancta Romana —
excomnninicauit. (1171 — 72.^) Ja. 12020. Cc. IIa. 33.
Pa. 115. 116. Pa. 2,
i, XXXIII, 2a. O. X, 6 (//. Remensi). P. XLVII, 5 (^ebenso) R. LI, 5
{Henrico Rem. ep). Br. XLV, 2. Comp. I. c.
5 (2, 20) = c. 5. X (2, 28).
5 Idem ei d e m in ca dem epi s t o 1 a. Si duobus coram — credimus. Vgl. zu c. 4 Cc.
. 1 1 c. 33

i) adtl,: dfcano: OPR. 2) von Srhulti- übi-r- Poniiae ei Atilae. ]) (). XXXVlll. P. XLVI. K. I..
sohrn, \) Urbamis ///.: \\ 4M), VIII. P. XLV. %\ /»afscriptionibiis: O. i)\ (//-w/. r-A. tehlt K. :

R. XXXIX. s) adil.: c^fm/ts: V\<. b) U>n. : 10) üIhtuII (hf):vrt„s.


: i\\ O. \. V. XI.VII. K.M.
— —

Die Collectio Bambergensis. Tit. XLII. 107

Pa. 2, XXXIII, 2c. O. X, 7. P. XL VII, 6. R. LI, 6. Br. XLV, 2. Comp. I. c.


7 (2, 20)
=
c. 7. X (2, 28).
6. Idem "Wigorn. ep. Ceterum cum aliquis — procedendiim, (1163 — 79-) J^« 13162.
Pa. I, 58 a. Pa. 2, I, 2d. O. X, 8. P. XLYII, 9 wiederholt XLA'II, 24. R. LI, i. Comp. I.

c. 9 (2, 20) = c. 9. X (2, 28}.


Idem He(n)rico Remensi archiep. P. C. Cum sit Romana. Ctiin in una causa —
7.
existat. 159— 81.) Ja. 12020. Cc. 1 b. Pa. i, 17. Pa. 2, XXXIII, 2b. O. X, 15. P. XLVII, 7.
(i 1 1

R. LI, 8. Br. XLV, 2. XLVII, 23. Comp. I. c. 6 (2, 20) = c. 6. X (2, 28).
8. Idem AVigorn, ep. Stipe7- eo quod a nohis — iniheaUir. (1163 — 79.) Ja. 13162.
Cc.loD. Pa. I, 59. Pa. 2, I, 2 fg. O. X, 9. P. XLYII, 10. R. LI, 9. Br. XLVII, 10.
Comp. I. c. 10 (2, 20) = c. 10. X (2, 28).
9. Idem eidem in eadem ep. De appellationihiis tiero — compellas. (1163 79.) —
Ja. 13162. Cc. 8B. Pa. i, 60. Pa. 2, I, 2h. O. X, 10. P. XLVH, 11. R. LI, 10. Br. XLVII, 10.
Comp. I. c. II (2, 20) = c. II. X (2, 28).
IG. Idem archiep. Senonensi^. Siciit Roma7ia ecclesia — ge7ierali. (1173 — 74.)
Ja. 12293. Cc. 52a. Pa. I, loi. Pa. 2, XXXII, i a. O. X, 11. P. XLVH, 12. R. LI, 11.
Br. XLVII,
Secion aep. Comp. I. c. 12 (2, 20), c. i (l, 2)
5 c. i. (i, 3). ^ X
11. Idem eidem in eadem epistola. Super eo ttero quod interduTn recepisse. Siehe —
zu c. 10. Cc. 52b. Pa. I, ioi.<Abh. S. Alhaiii). Pa. 2, ibc. O. X, 12. P. XLVII, 13. XXXIL
R. LI, 12. Br. XXXIA^ 8. XLVII, 25. Comp. L c. 13 (2, 20) c. 12. (2, 28). = X
12. Idem. Peruenit ad nos represeniejit. (1174 —
81.^ Ja. 14313. Cc. 20B. Pa. i, 44 —
{Cantuar.). O. X, 13 {R. Cantuar. archtepX P. XLA^II, 14. R. LI, 13. Br. XLV, 3. Comp. I.
c. 15 (2, 20) = c. 13. X (2, 28).
13. Idem arch. Toletano. Consuhiit nos iua fraternitas — pai'ere. (1159 — 81.) Ja.
14112. Cc. 55. Pa. I, 152. O. X, 14. P. XLVII, 15. R. LI, 14. Br. XLVU, i. Comp. L
c. 16 (2, 20) = c. 14. X (2, 28).
14. Idem Rauennati Consuhiit nos tua fraternitas archiep.
representauit. (1159 —
1181.) Ja. 14071. Cc. 17 O. X, 16 fsine inscr.).
(lanuensi
Pa. i, 131 (Iajiue?isi ep.\ ep.).
P. XLVII, 16. R. LI, 15. Br. XLVII, 24. Comp. L c. 18 (2, 20).
15. Idem Dulmensi ep. Ex quorumdatn relatione parere. ''1159 81."^
Ja. 14087. — —
Pa. I, 148. O. XLIX, 5. P. VI, 6. R. XVIII, 6. Br. XLAT:I, 16. Comp. I. c. 14 (2, 20),

c. un. (i, 33) c. I. (i, 42}.= X


Rothomag. aep. et abbati Geoniar.: O. Cantuariensi aep. et
suffraganeis eius : P. Rothomag. ep.: Fa. i.
16. Idem. Appellationi autem deferendui7i. (1159 —
81.) Ja. 14027. O. X, 17 {Exo7i. —
ep). P. XLVn, 18 [Xor-d'int. ep.). R. LI, 17 [Veron. ep.), bei allen: P. C: Sig7iißcatcit. Comp. I.
c. 19 (2, 20: Dxil77i. ep).

17. Idem Dulmensi ep. Siiggestiuii est auribus cognoscas. ^1159 81.} Ja. 13870. — —
Cc. 54. Pa. I, 183. O. X, 19. P. XLVII, 19. R. LI, 18. Br. XLVII, 15. Comp. L c. 20
(2, 20) = c. 15. X (2, 28).
18. Idem Cantuar. arch. et eius suffraganeis. Relatum est auribus — co77ipellatis.
(i 159— 81.) Ja. 13823. Cc. 83 a. O. X, 20. P. XLVn, 20. R. LI, 19. Br. XVn, 9. Comp. I.
c. 21 (2, 20).
19. Idem Eboracensi^ ep. et R. presbitero. Ad prese7itia77i 7iostrai7i — facere.
(1173 — 81.) Ja. 14307. O. X, 21. P. XLVII. 21. R. LI, 20. Comp. I. c. 22 (2,20) = c. 16.
X (2, 28).
20. Cant.IdemCu77i te7ieamur licebit. (1159 8i.~ —
Ja. 13809. Pa. i, 5. O. X, 23.
P. XLYII, R. LI, 21. Comp. I. c. 23 (2, 20)
22. c. 17. (2, 28;. = X
21. Idem uniuersis suffraganeis. Sig7iificauit iiobis reuocare. ('1174.) Ja. 12378. —
Cc. 22. O. X, 24 (Schulte fügt noch falsch 25 hinzu P. XLVII, 23. R. LI, 22. Comp. I. .

c. 24 (2, 20).
22. Idem Bononiensi ep.3 Co7isuhiit tios — pa7-eant. (1159 — 81.) Ja. 13783. O. L,
54. P. XLATLI, 25, R. LI. 23. 24. Br. XLVII, 4 bis deferendu7n. Comp. I. c. 27 (2, 20) =
c. 18. X (2, 28).
23. Idem Rauennati archiep. Liter cetera quod 7ios ual€77ius. (1159 — — 81.) Ja.
14073. O. X, 2. P. XLYII, 26. R. LI, 25. R. LI, 2 von der Mitte an {Super eo) als neuer
Canon. Br. XLV, 5. Comp. I. c. 2. 28 (2, 20) c. 2. (2, 28: Re/7ie7tsi). = X
24. Idem Genuensi ep. Utru77t uero i7ti77iicitia — iudicari. (1159 — 81.) Ja. 13970.
Pa. 2. XXIX, 7d
{Dat. Ferent.). O. X, 27 (der Schluss eines Canon Cu7n i7iter alios). P. XLVII,
27. R. LI, 26 [P. C: Nos inter al.). Comp. I. c. 3 (2, i).
25. Idem Anensi'^ ep. Cu7n parati essemus oste7tsurus. (1159 81.) Ja. 14160. — —
O. X, 28. P. XLVII, 28. R. LI, 27. Comp. L c. 29 (2, 20) c. 19. (2, 28). = X
26. Idem R. Cant. archiep. Preterea de hiis^ co77ipellas. (1174 81.) Ja. 14314. — —
O. X, 29. P. XLVn, 29. R. XXVIII, 6. Comp. L c. 30 (2, 20; c. 20. (2, 28). = X
II Eboi-acensi : V^. Abhaii S.Albani: Cc.^2Z..Vz..\. 4 Zaniorensi : O.; Ariensi: P.; Amtettsi : "K.; lanii-
2) Ebroicensi.V. y a.d.A.: et archipresbyt.: OV'S.. et e ns i. Com^).!.; Äuriensi ? 5) in Comp. I. ist der
canonicis: Br. Anfang Ad haec et infra.
:
io8 Die Collectio Bambergensis. Tit. XLIII. XLIV.

27. Idem Carnotensi ep. Questioni qiiam facis ohseriiari. (1159 81.) Ja. 13835. — —
Cc. 15 c. O. VII, 20. P. XLVII, 30. R. LT, 28. Comp. I. c. 31 (2, 20)= c. 21. (2, 28). X
28. Idem R. Cant. archiep. RelaüDn est miribiis stattiendutn. (1162 70.) Ja. — —
I1661.) Cc. 23. O. X, 30. P. XLVII, 31. R. LI, 29. Br. XLVII, 12. Comp. L c. 25 (2, 20).
29. Idem Winton. ep. Preterea qni ap. sedetn — starc. (1159 — 81.) Ja. 14152. Cc.
65 Ba. Pa. I, 46. O. L, 53. P. XLVII, 32. R. LI, 30. Br. XLVII, 19. Comp. L c. 32 (2, 20)
= c. 22. X (2, 28).
30. Idem Cant. archiep. et eins suffraganeis. Ex querimoniis clericorum — com,'
pellatis. (i 159— 81.) Ja. 13814. O. XXVIII, 14. P. XLVII, 33 mid VI, 7. R. XVIII, 7.
Br. XLVII, 3. Comp. I. c. 33 (2, 20).
31. Idem Winton. eo quod a nohis qiierendiun
ep. Super
disponat. (1159 81.) Ja. — —
141 52, ist aber 141 56. Pa. i, 48, Pa. 2, XXIX, id.
Cc. 30c. O. X, 31. P. XLVII, 34
(add.: P. C: Quajmiis). R. LI, 31. Br. XXXIV, 12. Comp. I. c. 34 (2, 20).
32. Idem Cant. archiep. ap. sed. legato. Sls^nificajteriint nohis dilecti filii ter- —
miiiare. (i 159— 81.) Ja. 13799. O. X, 32. P. XLVII, 35. R. LI, 32. Br. XXXI, 6.
Comp. I. c. 35 (2, 20).
33. Alex. III. Cant. archiep. N'os in emincnti speciila — implorare. (1161 — 75.)
Ja. 12411. Cc. I4ab. Pa. i, 149. P. XLVII, 36. R. LI, 33. Br. XLVII, 6. Comp. L c. 36
(2, 20).
34. Alex.Eboracensi archiep. In eminenti specula
III. opportehit. (1177 — ^^0 —
Ja. 14350. XXXIII, 5. O. XLIX, 13, ein Theil auch als besonderer Canon XXXVI, 5,
Pa. 2,
der Schluss XLIX, 12. P. XLVII, 40. R. LI, 37. Comp. I. c. 40 (2, 20).
35. Alex. III. ^ ConstitiitKS in prescntia terminetis. (1173 — 76.) Ja. 1 2668. P. XLVII, —
37. R. LI, 34. Br. IX, 3. Comp. L c. 37 (2, 20) = c. 23. X (2, 28).
36. Idem Ebor. archiep. Propos uit nobis N". — dajjipnandiis. (1179 — 81.) Ja. 14350.
P. XLVII, R. LI, 35. Br. XLVII, 11. Comp. L c. 38 (2, 20)
38. c. 24. (2, 28). = X
37. Idem eidem. Relattim est miribiis ordincntur. Siehe zu c. 36. O. XLVII, 7. —
P. XLVII, 39. R. LI, 36. Br. XLVII, 13. Comp. L c. 39 (2, 20) c. 3. (3, 8). = X
38. Idem R. Cant. archiep. ap. sed. legato. Qua fronte tradendiim. (1174 81.) — —
Ja. 143 12. O. XXXI, 2. 3, XLIII, 3. P. XLVII, 42. R. LI, 38. Br. XXVIII, 3, XLVII, 18.
Comp. I. c. 41 (2, 20) c. 25. (2, 28). = X
Tit. XLIII.^ De3 confirmacione utili et inutili et rescriptis suspectis* et re-
scriptiS interpretatione et executionis^ dilatione. (4 Can.)
1. Idem Wigorn. ep. Siciit ex literis — connexerat. (1159 — 81.) Ja. 14139. Cc. 44a.
O. XLI, 5. R. LH, I [Wlmo. ep). Br. XXXVIII, 2. Comp. I. c. 3 (2, 15).
P. LI, I.

2. Idem Exon. ep. Si quis rei litigiosae diffinire. (1159 81.) Ja. 13921, ist Theil — —
von 142 19. Cc. loE. Pa. i, 123. Pa. 2, X, 5 h {Datnm Feste III. Nonas Marcii). O. XLIV,
10 {Lexotc). P. LI, 2. R. LH, 2. Br. XXXVI, 7. Comp. L c. i (2, 21) c. i. (2, 30). = X
3. Idem Eboracensi ep.7 Inte r cete ras constcltaciones — adiiidicari. (1159 — 81.) Ja.
13878. Cc. 63c. Pa. I, 15. O. XLI, I. P. LI, 3. R. LH, 3. Br. XXXVII, 5. Comp. L c. 4
(I, 2) = c. 4. X (i, 3).

4. Idem ep. Rauennati. St qtiando scripta — suggesttim. (1159 — 81.) Ja. 14073.
P. LI, 4. R. LH, 4. Br. X, 7. Comp. L c. 5 (i, 2)
= c. 5. X (i, 3).

Tit. XLIV.** De iure patronatus9.


(23 Can.)
1. Ohne Inscr. Relatum est nobisconferri. (1179 81.) Ja. 14346. O. XV, I. 2. — —
P. LH, I {P. C: In eminenti)^ LH, 12 der letzte Theil als besonderer Canon, so auch Br. XIV, 12.
R. LIII, I {P. C: Meminimus). Br. XIV, 17. Comp. I. c. 4 (3, 4) c. 4. (3, 4), überall = X
Eborac. archiep. Comp. I. c. 7 (3, 33) = c. 5. X (3, 38).
2. Idem Wig. ep. Quia clerici qiiidam spolietis. (1159 — — 81.) Ja. 13954. Pa. I, 12O
{Dat. Venet. III Non. lunii). O. XV, 4, P. LH, 3. R. LIII, 2. Comp. I. c. 8 (3, 33) = c. 6.
X (3, 38).
Idem Erefordensi ep. et abbati de Ford. Ex literis I.
3. — respondere. (ii59 — 81.)
Ja. 13953. O. XV. 5. P. LH, 4. R. LIII, 3. Comp. I. c. 9 (3, 33) -= Xc. 7. (3, 38),
4. Idem Winton. ep.^° Illud preterenndnm — irritanda. (1159 — 81.) Ja. 14 154, ist

aber ein Theil von 14156. Cc. 3of. Pa. i, 47. Pa.* 2, XXIX, ig. O. XV, 6. P. LH, 5.

R. LIII, 4. Br. XXXIV, 12. Comp.


10 (3, 33)I. =
c. 8.
c. (3, 38). X
5. Idem Wig. ep. Qiierinioniam prioris —
percellas. (1159 81.) — Ja. 14141. (^. XV, 7.
P. LH, 6 {Wing.). R. LIII, 5. Comp. Leu 33) = (3, c. 9. X 38).(3,
6. Idem Eborac. archiep. Cnm laici episcopis —
ordinäre. (1179 — 81.) Ja. 14346.
Cc. 65 Bb. Pa. I, 31. O. XV, 3. P. LH, 13 {P. C: Inter ceteras). R. LIII, 6. Comp. I. c. 12
(3. 33) = c. 10. X (3, 38).

1) Gradensi patriarchae cf E. iif. S. J'^italis presb. 6) e.xceptionts: R. 7) Danobon in Rubro : v*/' lA*
Card, ei priori S. Critc: PR.; Grondcnsi p,ifr.: Br. her. III. circa finetn cc. 8) O. XV. XLVII. P. LH.
2) O. XLI. P.LI. R. LH. 3) De inferpretaiionibns R. LIII. q) mU.: et clericorum iMstitMitoMt^Hs: 0.\
nerborum et rescriptomm [scriptorum : ().*).• ().*(). in ecclesiis clericis concessis a Inicis: P.; ftrcclfsiis «
4) rescriptiim siisprctnm : \K. 5) rescriptorunt : R. Inicis concessis: )^. 10) ailil.: /*. ( Vi/..- (>«<j*i#<IJ!.- PK.
Die Collectio Bambergensis. Tit. XLV. XLVI. 109

7. Idem abbatibus prioribus et clericis per archiepiscopatum Eboracensem


constitutis. Cum pastorali necessitate — censemtis. (1159 — 81.) Ja. 13893. O. XV, 9.
P. LH, 14. X^V^ 9 (Pascalis II.). Comp. I. c. 13 (3, 33)
R. LIII, 7. Br. c. II. (3, 38). = X
8. Idem abbatibus
et fratribus Cisterc. ordinis. RelaUim est auribus sinistri. —
(1161— 75.) Ja. 12412. Pa. I, 108. O. XV, 10. P. LH, 15. R. LIII, 8. Comp. I. c. 14 (3, 33).
9. Idem. Ea qtiae hotiestatis decer?ias. (1181 —
85.) Ja, 15 172. Cc. 63a. Pa. i, 16, —
in beiden Eboracensi aep. O. XV, ii. P. LH, 16. R. LIII, 9. Br. XV, 2. Comp. I. c. 3 (3, 8:
Ehoracensi ep.).
10. Idem Lundin. Si uero aliqiiando ordinatio — etiicerit. (1159 — 81.) Ja. 13996.
O. XV, 12. P. LH, 17. R. LIII, 10 {P. C: Ad aures). Comp. L c. 15 (3, 33) = c. 12. X
(3, 38 : Lingon).
11. Idem dil. filiis Hospitalariis et Templariis. Ctim seciihmi relinquetis —
audeatis. (11 59—81.) Ja. 1 3960. O. XV, 13. P. LH, 18. R. LIII, 11. Br. XIX, 1 2 (Adrianus).
Comp. I. c. 16 (3, 33) = c. 13. X (3, 38).
12. Idem. Ex iitsinuatione dil. filii — percellas. (1159 — 81.) Ja. 13985. O. XV, 14.
P. LH, 19. R. LIII, 12. Comp. L c. 17 (3, 33) = c. 14. X (3, 38).
13. Idem Andon ep.^ Consuluit nos tiia fraternitas concedant. (1159 81.) Ja. — —
13740. Cc. 3a: Andronensi. Pa. i, 146a: Androensi. O. XV, 15. P. LH, 20. R. LIII, 13.
Comp. L c. 18 (3, 33) = c. 15. X (3, 38).
Idem. Ad aures nostras peruenit
14. ünpetratae. (1159 — — 81.) Ja. 14158. O. XV, 16
{Winton. ep.). P. LH, 21. R. LIII, 14. Br. XIV, 17 {Cant. aep.). Comp. I. c.
19 (3, 33).
15. Idem Cant. archiep. De iure uero patronatus retwcare. — (1159 —
81.) Ja. 13798.
O. XV, 17, wiederholt XLVII, i. P. LH, 22. R. LIII, 15. Comp. L c. 20. (3, 33) = c. 16.
X (3, 38).
16. Idem. Nullus laicus decimas — offeratur. (1159 — 81.) Ja. 14203. O. XV, 18.
P. LH, 23. R. LIII, 16. Comp. I. c. 21 (3, 33) = c. 17. X (3, 38).
17. Idem Nor wie. ep. P. C. Significauit.
: Ceterum si episcopi — admittendae.
(1159 — 81.) Ja. 14027. Cc. 32f. O. XV, 19. P. LH, 24. R. LIII, 17. Comp. I. c. 22 (3, 33)
= c. 18. X (3, 38).
18. Idem Abbati St. Albani. Pars iHius capituH Consulu. De cetera si quis —
spoliari. (1170 — 76.) Ja. 12636. Cc. 6B. Pa. i, 100. O. XV, 20 (add. : P. C: Inconsultum),
P. LH, 25. R. LIII, 18. Br. XIV, 19. Comp. I. c. 23 (3, 33) = c. 19. X (3, 38), c. 4.
X (3, 24).
19. Idem. Dilecti filii 7iostri decanus — noscuntur. (1159 — 81.) Ja. 14085. O. XV, 22.
P. LH, R. LIII, 19. Br. XIV, 16 {^Riualensi et aep. Eborac). Comp, I. c. 24 (3, 33).
26.
20. Idem Eborac. archid. et capitulo. Suggesttmi est auribtis fulcitur. (1159 81.) — —
Ja. 13882. O. XV, 23. P. LH, 27. R. LIII, 20. Comp. I. c. 25 (3, 33) c. 20. (3, 38). = X
21. Idem dil. filiis nostris monachis et regularibus canonicis per Cantuariae
proiiintiam constitutis. Cti?}i deceat 7ios respoiidere. (1159 81.) Ja. 13829. O. XV, 24. — —
P. LH, 28. R. LIII, 21. Comp. L c. 3 (3, 32).
22. Idem illustri Regi Anglorum. Magnificentiae ttiae literas — generaretur.
(1159 — 81.) Ja. Comp. I. c. 26 (3, 33).
13726. O. L, 32. P. LH, 29. R. LIII, 7,2.

23. Alex. III. archiep. per Angliam constitutis. Relatum est auribus — euitari.
(1159—81.) Ja. 13744. O, L, 33. 34, P. LH, 30. R, LIII, 23. Comp. L c. 27 (3, 33) = c, 21.
X. (3, 38).

Tit, XLV.2 Depositi. (i Can,)


Unic. Alex, Lun,3 archiep. Grauis illa et odibilis acceptttm. (1159 81.) Ja. 14007. — —
O. L, 35. P. LIII, un. R. LIII, 24 (bei Böhmer und Schulte Druckfehler 25). Br. VI, 2. Comp. I.
c. 2 (3, 14) = c. I. X (3, 16).

Tit. XLVI.^ De iudeis et ne christiani eorum mancipia fiant^. (5 Can.)


1. Idem. Sicut ludeis non debet correxerit. (1159 81). Ja. 13973. Pa, I, — — 175.
O. XX, I. P, LV, I. R. LIV, I. Br. II, 2 übereinstimmend mit Clemens III. Comp. II. c, 3
(5, 4) = c. 9. X (5, 6).
2. Idem. Licet uniuersis — cojtstringatis. (1159 — 81). Ja. 13974. Pa. I, 163 (Ferrariae
ep.). O. XX, 2. P. LV, 2. R. LIV, 2. Br. XL, 2. Von Ad hoc — inclinaret. Br. II, i.

Comp. II. c. 2 (5,4) = c, 8. X (5, 6). Der Schluss: Propterea — constringatis : Br. V, 3.
Comp. L c. 9 (5, 5) = c. 7. X (5, 19).
3. Idem. Non — proferatis.
sine viulta admiratione (1159 — 81). Ja. 13976. O. XX, 3
{Thomae Cantuar. R. LIV,
aep.). P. LV, 3. 3.
4. Idem. Ad hec cum sacris — compellatis. (1159 — 81). Ja. 13976. Pa. I, 167. O. XX, 4
(fehlt O.*). P. LV, R. LIV, 4. 4.
5. Idem Bituricensi archiep. Consuhiit nos — toleranttir. (1179 — 81). Ja. 14345.

i) inscr. deest : OP. And?'enst: R. 2) P. LIII. 4) O. XX. P. LV. R. LIV. 5) et ne quis sub-
fchlt : OR., doch in R. LIII. wohl nur aus Versehen mintstret ligneamina sarracenis: P.
fortgelassen. 3) Liigdun .: O .\ Ltidiimensi: Br, 6) et . . . ßant : diee^t : R,
iio Die Collectio Bambergensis.
ö' Tit. XLVII. —
O. L, 36. P. LV, 5. R. LIV, 5. Br. XLVII, 21. Der Schluss: ludeos etiam — tolerantitr:
Br. II, 3. Comp. II. c. 1
(5, 4) = c. 7. X (5, 6).
Tit. XLVII. De penitentia^ (4 Can.)
Gregorius Aiigustino Anglorum ep.
1. Ctcni ccrtum sit pcrtingant. (601). —
Ja. 1829. O. XLIV, I. P. LVI, I. R. LV, i. Br. IX, 6. Comp. L c. i (i, 25) c. i. X (i, 33). =
2. In hunc modum plures Romani pontifices a tempore b. Gregorii scripserunt^. Antiquam
Eboracensis — consecrari. (i 176). Ja. 12749. O. XLIV, 2 {Alex. Ehorac. ep.). P. LVI, 2 (Idem).
3. Eborac. archiep. ap. sed. legato. A 7nemoria nostra
Alex. III. habere, (c. 1175). —
Ja. 12530. O. L, 37. P. LVI, 3. R. LV, 3. Comp. II. c. i (2, 9) c. i. X (2, 16). =
4. Alex. III. Eborac. archiep. ap. sed. legato. Qiianto per karissimimi exhibere. —
Datum Romae ap. S. Mariam XV. kal. hdii: QR. (1167). Ja. 1 1353. P. LVI, 4. R. LV, 4.
Tit. XLVIII.3 De discordia^ Turonensis ecclesiae^ cum Dolensi. (i Can.)
Unic. Adriannus P. Turonensi archiep. Venzens ad apostolatus representes. (1155). —
Ja. 10063. ^^- LVII, un. R. LVI, im. In O. findet sich folgende Glosse: Iste Turonensis dicebat
Dolensefn esse suffraganeiun snnm; econtra ille se asserebat esse archiepiscopuni. Papa distulit
negotmtn zct nsque hodie (hier ist ein Wort durch den Einband verdeckt) terminatiim.
Tit. XLIX.^ De sponsis coniugatis7 monasterium ingressis uel ingredi uolen-
tibus. (10 Can.) Dazu am Rande: De matrimonio.
1. Idem Salernitano archiep. Verum post consensum Icgitimum remanere. —
(i159— 81.) Ja. 14091. Cc. 94 Ab. Pa. i, i\. Pa. 2, XV, 4b. O. V, i. P. LVIII, i. R. LVII, i.
Comp. L c. 2 (3, 28) = c. 2. X (3, 32).
2. Idem Pisano archiep. Quidam intramt — corporis. (1159 — 81.) Ja. 14061.
Cc. 91. O. V, 2. P. LVIII, 2. R. LVII, 2. Br. LH, 6. Comp. I. c. 3 (3, 28) = c. 3.
X (3, 32).
3. Alex. III. Exon. ep. Cum sis preditus scientia —
transeat. (1159 81.) Ja. 13899. —
Cc. 93 A. Pa. I, 127. Pa. 2, LXXV, i: Lexou. O. V, 3. P. LVIII, 3. R. LVII, 3. Br. Ln, 8
{Lexou.). Comp. L c. 4 (3, 28) = c. 4. X (3, 32).
4. Idem Herefordensi ep. Preterea tctrum laicus promittat. (1159 81.) Ja. 13946. — —
Cc. 71b. Pa. I, 30 (ohne Inscr.). Pa. 2, XX, id. O. V, 4. P. LVIII, 4. R. LVII, 5. Br. LH, 4
{Hereford. ep.). Comp. I. c. i (3, 28: Yleren.) c. i. (3, 32: Ubergensi). = X
5. Idem Exon. ep. Si quisquam qui — rescindere. (1159 — 81.) Ja. 13899. O. V, 5.
P. LVIII, 5. R. LVII, 6.
6. Idem Strigon, et Coton. archiepiscopis. Coniugatus ad 7?tonasterium coiZ' —
iugium. (11 59 — 81.) Ja. 14104. Pa. i, 145a. O. V, 6. P. LVIII, 6 {Meminimtis). R. LVII, 7.
Comp. L c.
5 (3, 28) c. 5. =
(3, 32). X
7. Idem ei dem. Sane si coniugati — occasio. Vgl. zu c. 6. Pa. 1, 145 b. O. V, 7.
P. LVIII, R. LVII, 8. Comp. I. c. 6 (3, 28)
7. c. 6. (3, 32). = X
8. Idem Brixiensi episcopo. Ex publico itistrumento traiuire. (1159 81.) Ja. 13787. — —
Cc. 81. O. V, 8. P. LVIII, 8. R. LVII, 9. Br. LH, 7. Comp. I. c. 7 (3, 28) c. 7. (3, 32). = X
9. Idem G. Priori et fratribus iuxta disciplinam iDonae memoriae Cleti
uiuentibus. Uxoratus sine licentia assumat. (1159 —
81.) Ja. 13972. O. V, 9. P. LVIII, 9. —
R. LVII, 10. Comp. L c. 8 (3, 28) c. 8. (3, 32). = X
10. Idem eidem. Venicns ad presentiam postponas. (1159 81.) Ja. 14165. Cc. 87. — —
O. V, 10. P. LVIII, 13. R. LVII, II. Comp. I. c. 8 (4, 6) c. 5. (4, 6). = X
Tit.L.^ De9 matrimonio contrahendo uel iam contractu et sponsalibus. (37Can.)
1. Idem G. abbati S. Albani. Proposittuji est nobis reportare. (1173 76.) Ja. 12636. — —
Pa. I, 107. O. VI, I. P. LIX, I. R. LVIII, i. 2. Br. XLIX, 14. Comp. L c. I (4, 7) =
c. i.X(4. 7).
2. Idem Wigorn. ep. Consuluit nos — indiccnda. (1159 — 81.) Ja. 14136. Cc. 31.
Pa. I, 53 {Wint07i. ep). R. LVIII, 3. Comp. I. c. 3 (4, i).
O. VI, 2. P. LIX, 2.

3. Idem Vigil. ep. Si 7iero puella commonendi. (1159 81.) Ja. 14126. Cc. 97b. — —
O. VI, 3. P. LIX, 3 {P. C: Onn sit matrimonium). R. LVIII, 4. XLIX, 17. Comp. I. c. 11
(4, 2 hat einen ganzen Satz mehr).
4. Item Eboracensi archiep.
Accessit ad presentiam possunt. (1159 81.) Ja. 13887. — —
Cc. 86. LIX, 4. O. LVIII, 5. Br. XLIX« 6. Comp. I. c. 6 (4, 2)
O. VI, 7. P. c. 5. X (4, z\ =
5. Idem Salernitano archiep. Licet pretcr solitum iudicatum. (1159 81.) Ja. 14091. — —
Cc. 94Aa. Pa. I, 21. Pa. 2, XV, 4a. O. VI, 8. P. LIX, 5. R. LVIII, 6. Br. LH, 5. Comp. I.
c. 3 (4. 4) = c. 3. X (4, 4).
6. Gregorius VII. Manifesttim est^ cum puberem peruenerit. (1073 —
85.) Ja. 5-9' —
ob aber von Gregor VII.? O. VI, 6. P. LIX, 17. R. LVUI, 7. Br. XLIX. 17. Comp. \. c. 3
(4, 2: Gregorius Papa).

1) ist wohl Versehen statt: De prartmituntia I.iin- P. LVII. R. LVI. 4) controtttrsia : V^. 5) «••<<..•

donenis et Eboracensis, wie in PR. (). XLIV. P. LVL tlcest : P. ü. V. P. LVlll. R. LVII.
6) 7> cim-
R. LV. add.: et de Priuilegiis generaliter et spei in- tiigntis et sPohs.: O. 8) Ü. VI. P. LIX. R. LVIII.
liter indultis et de eorum ahusii et eonfirtnatiombus: c)) de spoHsalit>us et mairimonio coHtractis siut comtrm-

O. 2) diese Worte auch in O, ü.* R. 3) fehlt: ü. heudis: (.).; coMtraeto contrahendo : O.*
. . .
1

Die Collectio Bambergensis. Tit. L. 1 1

7. Ysidorus lib. XI. tabularum. Pitbercs a piche possit. Etymol. XI, 2. P. LIX, 18. —
R. LVIII, 8. Comp. I. c. 7 (4, 2) c. 2. (4, 2). = X

= —
8. Alex. III. Wigorn. ep. Meinininnis nos ex parte rescindere. (1163 79.) Ja. 13162.
O. VI, 9. P. LIX, 19. R. LVIII, 9. Br. XLIX, 11, Comp. L c. 6 (4, 6) c. 3. X (4, 6).

9. Idem Noruic. ep. Continebatiir in lite7-is copulare. (1159 ^l-) JS" 14032. Cc. 89. — —
Pa. I, 180. O. VI, 10. P. LIX, 20. R. LVIII, 10. Br. LIII, 5. Comp. L c. 8 (4, 2) c. 6. =
X(4. 2).
10. Idem Noruicensi ep. etT. et W. archidiaconis. Lator presentitim W. per- —
rnanere. (1159— 81.) Ja. 14036. O. VI, il. P. LIX, 21. R. LATII, ii. Br. LIII, 12. Comp. L
c. 9 (2, 19) = c. 7. X (2, 27).
11. IdemParis,^ arch. De Ulis autem qui prestito suhsecuta. (1159 81.) Ja. 14043. — —
O. VI, 12. P. LIX, 22. R. LVIII, 12. Br. XLIX, 9. Comp. I. c. 4 (4, i) c. 3. (4, 5). = X
12. Idem Abbati de Fort, et magistro Vitrario. Significauit nohis Andegauensis —
uxoreni. (1159 — 81.) Ja. 13937. ^c. 76. O. VI, 13. P. LIX, 23. R. LVIII, 13. Comp. I. c. 2
(4, 7) = c. 2. X (4, 7).
Idem Ternicons. arch.
13.
_

Sig?itßcasti nobis quod quidam miles — cotn??nsisse.


(1159—81.) Ja. 14107. O. XLIX, 14 {Cretensi). P. LIX, 26 {Terragiin.) R. LVIII, 14
[Terrato.). Br. L, 4 [Terracon.) Comp. I. c. 4 (4, 20: blos Idem) c. 3. (4, 19). = X
14. Idem Wigorn. ep. Ad aures nostras perlatum constrmgas. (1163 79.) Ja. 13163. — —
Pa. I, 69. Pa. 2, XLVII, 9a. O. VI, 15. P. LIX, 27. R. LVIII, 16. Br. XLIX, 2. Comp. I.
c. 2 (4, 13).
15. Idem Breuiariensi^ ep. P.C. quod sie incipit: Quoniam ex multis auctori-
tatibus. Super hoc uero quod de latore — exceptio?iem. (1159 —
81.) Ja. 13773. Cc. 79bc.
85 A. Pa. 2, LXXXVII, ibc. O. VI, 16. P. LIX, 28. R. LVIII, 17. Br. L, 2. Comp. L c. 3
(4, 7) = c. 3. X. (4, 7).
16. Idem Eb. Paduano ep. Sollicitudini sedis ap. — stare. (1169 — 81.) Ja. 14235.
O. VI, 18. 19. P. LIX, 29. R. LVIII, 18. Br. XLIX, 4. Comp. I. c. 4 (6) (4, 4), c. 5 (4, i)
=
c. 3. X (4, 5).
17. Idem Cantuar. archiep. £x literis quas super causa — fninistrare. (1159 — 81.)
Ja. 13793- O. VI, 20, ein Theil XLI, 3, die letzte Hälfte X, 3. P. LIX, 30. R. LVIII, 19.
Br. XLVIII, Comp. I. c. 6 (4, i)
4. c. 7. (4, i). = X
18. Idem Archiep. Senonensi P. C: Sicut Romana. Porro si qui uir — ttxorem.
(1173—74.) Ja. 12293. Cc. 80c. Pa. I, 105. Pa. 2, XXXIII, ib. O. VI, 17. P. LIX, 31.
R. LVIII, 20. Comp. I. c. 5 (4, 4).
Idem Noruicensi ep. P. C: Significauit. Super eo uero quod ex tuis literis —
19.
deUta. (i 159— 81.) Ja. 14027. Cc. 326. O. VI, 22. P. LIX, 32 (A^örz/..- deest). R. LVIII, 21.
Br. XLIX, 7. Comp. I. c. 6 (4, 4).
20. Idem eidem P.C. Sicut Romana^. Si sponsarji — copulare. {ii'^^^ — 81.) Ja. 14126.
:

O. VI, 4 wiederholt 23. P. LIX, 33. R. LVIII, 22. Comp. I. c. 7 (4, i) = c. 8. X (4, i).
21. Idem Remensi ep. P. C: Consuluit nos sub de iure patronat. 3 Super
t. illo
uero —
sororem. (1159 — 81.) Ja. 13740. Cc. 3 b. Pa. i, 146 b Andron. ep. O. VI, 24. P. LIX, 34.
R. LVIII, 23. Comp. I. c. 2 (4, 16).
22. Idem abbati sancti C.^ et D. Ex parte Emona — euitari. (1159 — 81.) Ja. 13872.
O. VI, 25. P. LIX, 35. R. LVIII, 24. Comp. I. c. 8 (4, i) = c. 9. X (4, i).
23. IdemPictauensi ep. Ex literis uenerahilis fratris — celebrari. (ll59 — 81.)
Ja. 14059. LIX, 36. R. LVIII, 25. Comp. I. c. 9 (4, i).
O. VI, 26. P.
24. Benedict usP. Lex diuinae constitutionis 7?ionstratis. apocrypha. Ja. 1046. Palea —
Grat. C. XXVIL qu. 2. c. 18. Pa. 2, LXXX, i. O. VI, 27. P. LIX, 37. Comp. L c. i (4, 2).
25. Benedictus Papa 5. Ex literis uenerab. fratris nostri Cantuar. archidiaconi —
fecerunt. (i 179— 81.) Ja. 14311. O. VI, 28. P. LIX, 38. R. LVIil, 26. Br. XLIX, 12.
Comp. L c. 3 (4, 17) c. 2. (4, 16). = X
26. Idem Bartoniensi ep. De Ulis qui infra annos consensum. (1159 81.) Ja. 13767. — —
O. VI, 29. P. LIX, 39. R. LVIII, 27. Br. XLIX, 15. Comp. L c. 9 (4, 2) c. 7. X (4, 2). =
27. Alex. III. Burdegal. archiep. Consuhiit nos tua fraiernitas mansissent.ii 159 81.) — —
Ja. 13790. Pa. 1,157a. O.VI,30. P.LIX,40. R. LVIII, 28. Br. XLIX, 30. Comp. L c. 2 (4, 19).
28. Innocentius III. Win t. ep. Super eo quod interrogasti de sacrajne7ito terniinare. —
(1130—43.) Ja. 8274. Pa. I, 54 {Innocentius). O. VI, 31. P. LIX, 41. R. LVIII, 29. Br.
XLIX, 5. Comp. I. c. 10 (4, i: Innoc. IL).
29. Alex. III. Ex literis tuis ad nos ignorent. (1159 81.) Ja. 13838. Cc. 75. — —
Pa. 1, 168. O. VI, 32. P. LIX, 46. R. LAail, 30. Br. LIII, 2. Comp. L c. 2 (4, 14) c. i. =
X (4, 14).
30. Idem Cassiniensi abbati. Preterea hii qui matrimo7iio — coniunga^it. (1159 — 81.)

1) überall : Pöwörw/i'/. 2) Bauar.:V.\ Beluac: 0.\ 4) Edmundi: OR.; Eadmundi de Rafnesia:V.\ et de


Pauarenst: 'R.; Bellouacensi ? 2) Consulzii't: 'R. Äfeseia: Cora^.l.; et Demer : ^i. 5) irrthümlich die
Cum Sit Romana : P. 3) = c. 13 tit. 44, wo frühere Inskription wiederholt ist <?/. Ate.v. III. Winton.
;

das Caput Andofr. inskribirt ist. Bathon. et Heref. epp.


112 Die Collectio Bambergensis. Tit. LI. — LIII.

Ja. 13903. O. VI, 33. L, 43. P. LIX, 47. R. LVIII, 31. Comp. I. c. 1 1 (4, i) = c. 2. X (4, i)
aber in der Comp, und bei Gregor. IX. ist das Caput länger.
31. Lucius III. Tabulensi^ episcopo. Requisiuit a nobis debehit. — (1181 — 85.)
Ja. 15165. O. XLV, 6. P.LIX, 48. R. LVIII, 32. Br. XLIX, 27. Comp. L c. 12 (4, 1)=
c. 17. X (4, i).

32. Alex. III. Paduano ep. Litcrae qiias Uia deuotio — pcrmittas. (1159 — 81.) Ja. 14055.
Pa. 2, LXXXVIII, 2. LIX, 49. R. LVIII, 32.
P. Br. XLIX, 20. Comp. L c. 2 (4, 17) =
c. I. X (4, 16). Die Comp. I. fügt noch einige Worte hinzu, die in PQR. fehlen und weicht auch
Anfangs im Text ab.
33. Alex. III. Luc. episcopo. Cojisiiliiit nos tiia düectio — protiioiicndus. (1159 — 81.)
Ja. 14005. O. XLV, 4. P. LIX, 50. R. LVIII, 34. Br. XLIX, 21 nur bis dissohiit. Comp. I.

c. 12 1^5, 10) = c. II. X (5, 12).


34. Idem archiepiscopis abbatibus et aliis ecclesiarum prelatis et uniuerso
clero per Angliam et cismarinam terram illustr. regis Anglorum constitutis. Non
est uohis incognihim —
reportabtint, (1173.) Ja. 12248. P. LIX, 51. R. LVIII, 35. Br. LI, l.
Comp. I. c. 13 (4, i) = c. II. X. (4, i).

35. Idem lanuensi rate rnitas nos consuhdt ep. adhnpleuerit. (1159
Tita f 81.) — —
Ja. 13969. O. L, 41. 42. P. LIX, 52. 53. 54. R. LVIII, 37. Br. LIII, 6 bis iniungenda. Comp. I.
c. 7 (9) (4' 4) c. 4. (4, 4).= X
Comp. I. c. 14 (4, i) c. 11. (2, 23). = X
36. Alex. III. Bat.^ archiep. Veniens ad nos P. separari. (1159 81.) Ja. 13763. — —
Cc. 40. Pa. I, 154. P. LIX, 55. R. LVIII, 38. Comp. L c. 15 (4, i).
37. Idem B. Exonensi ep. Periienit ad aicdientiam terminare. (1161 81.) Ja. 14214. — —
O. VIII, 23. P. LIX, 57. R. LVIII, 39. Br. LIII, 4. Comp. I. c. 3 (4, 19).
Tit. LI. 3 De eo qui cognouit consanguineam uxoris suae ueH sponsam patris^
uel consanguineam sponsae propriae. (9 Can.)
1. Idem Wing. ep.^ Si aliqtiis parrochianortwi inumgcnda, (1163 — 79.) Ja. 13162. —
Cc. 92B. Pa. I, 61. Pa. 2, I, 2i. O. XII, i. P. LX, i. R. LIX, i. Br. LIII, 13. Comp. L
c. 6 (4, 20).
2. Idem. Literas tiiae fraternitatis — accipere. (1159 81.) — Ja. 13947. Cc. 29 [Here-
ford. ep) Pa. i, loo {Heref. ep.). Pa. 2, LXXX, 4. ebenso O. XII, 2. P. LX, 2. R. LIX, 2.
Br. XLIX, 1. Comp. I. c. 5 (4, 2: Herford, ep.) = c. 4. X (4, 2).
3. Idem. Presentium lator P. separetiir. (1159 —
81.) Ja. 14 120. Cc. C)(d {Tuletano). —
O. XII, 3 {Tullensi; Toll.: O.*). P. XL, 3. R. LIX, 3.
4. Idem Pigan. 7 ep. Veniens ad nos accipere. (1159 81.) Ja. 14058. Cc. 77. — —
O. XII, 4. P. LX, 5. R. LIX, 4. Br. XLIX, 18. Comp. I. c. 4 (4, 13) c. 2. (4, 13). = X
5. Idem Burdegalensi archiep. Super eo qiiod qnendatn iiinenetn absolui. (1159 81.) — —
Ja. 13790. Pa. I, 157b. O. XII, 6. P. LX, 6. R. LIX, 5. Br. L, 5. Comp. IL c. I (4, 8:
Urban. III. P. C: Constc.) c. 2. (4, 14). = X
6. Idem. Snper hoc qnod a nobis obsentetnr. (1159 81.) Ja. 13907. —
Pa. I, 82 —
{Exon. ep.). O. XII, 7 {Exon. ep.). P. LX, 7. R. LIX, 6. Br. XLIX, 22 [Grandensi patri-
archae). Comp. II. c. i (4, 7).
7. Eugenius P. Esculapio presbitero. hiiienis ille — diiiidas. (Eugen. III. 1145 — 53')
Ja. 9655. Pa. 2, LXXX, 3. O. XII, 8. P. LX, 8. R. LIX, 7. Br. XLVIIl, 3. Comp. I. c. 18
(4, i) = c. 3. X (4, i).

8. Idem Spalensi. Coittincbatnr — postponas. (1159 — 81.) Ja. 14101. P. LX, 9.


R. LIX, 8. Br. XLIII, i. Das von Schulte citirte, Comp. I. c. 5 (4, 6), ist ein anderes Stück aus
derselben Dekretale.
9. Alex. III. Panormitano archiep. In archiepiscopatn tiio — plectendi. (ll59 —
81.)
Ja. 14044. O. L, 48. 49. P. LX, 10. R. LIX, 9. Comp. I. c. 3 (5, 14) = c. 4. X (5, 17), in
beiden nur die erste Hälfte der Dekretale, die andere Comp. IL c. 2 (4, 7) = c. 3. X (4, 13).

Tit. LII.^ De
leprosis coniugatis^. (2 Can.)
1. Idem Cantuar. arch. Peruenit ad nosy qtiod — consiringas. (1159 — 81.) Ja. 13794«
Cc. 82. Pa. 1,3. O. XXXVII, 2. P. LXI, i. R. LX, i. Br. L, 3. Comp. I. c. i (4, 8) = c. i.

X (4, 8).
2. Idem Banarensi^° ep. Quoniam ex multl^ — soluendus. (1159 — 81.) Ja. 13773«
Cc. ']C)Si{Baiocensi). Pa. 2, LXXXVII, i a {Baiolacensi). O. XXXVII, 3. P. LXI, 2. R. LX, 2.
Br. L, 2. Comp. I. c. 2 (4, 8) = c. 2. X (4, 8).

Tit. LIII.^^ De filiis coniungendis ante compaternitatem uel post genitis.


(9 Can.)
I. Idem Salernitano archiep. Utnim antem filii — haheat. (1179 — 81.) Ja. 14091.

i) Capriano: O.; Raplen.: V.\ Kapiiicu.: R. (Lucius III.); 6) P. C: Super eo quod a nobis: PR. 7^ /V./.ik..'
Rnpiiliicnsi: Br.; Rapulen.: Comp. I. 2) Bathon.: P.; OPR. Br. 8) O. XXXVll. P. LXI. R. LX.
JUirensi: Cc. Pa. i. R.; liaran.: Comp. I. \) ü. XII. 9) <v»wiVc-' liebst O.; coniung:t'Hiiis: P.
: lo) Harih-
P. LX. R. LIX. 4) .i(ia.: .v///.- OPR. niensi: O. Br.; Ihitoran.: Comp. L; i'V.ut»*«..- c, ». X;
5) uel proprium uel spousatn pa/ris sui : O.* Bcllouac. t \\\ O. XXXll. P. LXII. R. LXI.
Die Collectio Bambergensis. Tit. LIV. 113

Cc. 94 Ac. Pa. I, 22. Pa. 2, XV, 4c. O. XXXII, i. P. LXII, i {P. C: Licet praeter). R.
LXI, I. Comp. I. c. I (4, 11) = c. I. X (4, 11).
2. Idem eidem in eadera epistola. Si tiir uel mulier — dohis. Siehe zu c. i.

Cc.94B. Pa. I, 22. Pa. 2, XV, 4 d. O. XXXII, 2. P. LXII, 2. R. LXI, 2. Br. XLIX, 10.
Comp. I. c. 2 (4, 11) = c. 2. X (4, 11).
3. Idem. Conquestus est iiobis — pcrcellaiis. (1159 — 81,) Ja. 14167. Pa. i, 156: Dat,
Venet. in riuo alto III. non. Julii. O. XXXIII, 3. P. LXIII, i. R. LXII, i. Br. LI, 3.
Comp. I. c. (4, 18)
I c. I. =
(4, 17). X
4. Idem. Ctiin intcr B. tieterem
infcrri. (1159 —
81.) Ja. 14194. Cc. 78. Pa. i, 137. —
Pa. 2, LXXXIX,O. XXXIII, 5. P. LXIII, 2. R. LXII, 2. Br. LI, 6. Comp. I. c. 2 (4, 18)
2.
= c. 2. (4, 17). X
Episcopo et dil. filiis ca?ionicis et uniuerso capit^tlo (clero et populo Pa. l).
Tenmilanensi {Trihulan: Pa. i). Cc. 78. Pa. i. CriminiYdi. 2.
5. Idem Rotomagensi archiep. Transmissae nohis literae filium. (1159 81.) — —
Ja. 14086. O. VIII, II. P. LXIII, 3. R. LXII, 3. Br. LIII, 9. Comp. I. c. 3 (4, 18) c. 3I =
X(4, 17).
6. Idem Exonensi ep. et W. Uiton. abbati Fordensis. Causam, qiiae inter nohiles
— expirare. (1159— 81.) Ja. 13932. P. LXIII, 4. Br. XXVII, 5. Comp. I. c.
4 (4, 18) =
c. 4. X (4, 17), c. 17. X (i, 29), c. 3. X (2, 14).
Idem
G. Exon. ep. et abbati Ford. Lator presentiiun R.
7. decidat. (1161 81.) — —
Ja. P. LXIII, 5. R. LXII, 4. Br. XXXII, 4.
142 18. Comp. I. c. 5 (4, 18) c. 5. (4, 17). = X
8. Alex. III. Exon. ep. Tanta est uis matrimonii potuerunt. (1159 81.) Ja. 13917. — —
Cc. 100. Pa. 1, 91. O. XXXIII, I. P. LXIII, 6. R. LXII, 5. Comp. I. c. 6 (4, 18) c. 6. =
X (4, 17).
9. Idem. Cum ex conquestione C. mulieris — exhiheat. (1159 — 81.) Ja. 13766. Cc. 85 B.
0. XXXIII, 2 {tiencrahili fratri N. ep. Bathon). P. LXIII, 7. R. LXII, 6. Br. LIV, un.
Comp. I. c. 2 (4, 21).
Tit. LIV.-' De clericis matrimonialiter^ copulatis et3 aliis fornicarias^ haben-
tibus. (15 Can.)
1. Idem Salernitano archiep. P. C. quod incipit: Cum tu. Clericos autem in sacris
— arceantur. (1159— 81.) Ja. 14093. O. XVIII, i. P. LXIV, i. R. LXIII, i. Br. XIII, 8.
Comp. L c. 4 (3, 2) = c. 3. X (3, 2).
Alex. III. Cantuar. archiep. et eius suffraganeis. Sicut ad extirpanda
2. covi' —
pellatis. (11 59—81.) Ja. 138 13. Pa. i, 18 {eidem: Eborac). O. XVIII, 2. P. LXIV, 2.
R. LXIII, 2. Comp. I. c. 5 (3, 2) c. 4. =
(3, 2), auch Comp. I. c. i (3, i) c. i. X
(3, 3). = X
3. Idem Bon. 5 Ep. Utiiuersalis ecclesiae sollicitudo poteris. (1171 81.) Ja. 14267. — —
Pa. I, 34. O. XVIII, 3. P. LXIV, 3. R. LXIII, 3. Br. XIII, 2. Comp. I. c. 2 (3, 3).
4. Idem Herefordensi ep. Sane de clericis inferio ru in rdin u m tixo rem. ( 1 1 5 9 81.) — —
Ja. 13946. Cc. 71 d. Pa. 2, XXI, i. O. XVIII, 5. P. LXIV, 4. R. LXIII, 4 {P. C: Super
CO quod qtiesitum- est). Comp. I. c. 3 (3, 3) c. 2. (3, 3). = X
5. Idem Wing. ep. Inter cetera sollicitudini nunciipandum. (1163 74.) Ja. \Z2^/\. — —
Pa. I, 65. Pa. 2, XXII, 2a. O. XVIII, 6. P. LXIV, 5. R. LXIII, 5 {Vigiln. ep). Br. XIII, 3.
Comp. I. c. 4 (3, 3)-
6. Idem eidem in eadem epistola. De sacerdotihus publice — spoliare. Siehe zu c. 5.
Pa. I, 67. Pa. 2, XXII, 2c. O. XVIII, 7. P. LXIV, 6. R. LXIII, 6. Br. XIII, 3. Comp. L
c. 6 (3, 2).
7 (8). Item Lund. ep. P. C: Ad aures°. Super eo tiero qtiod asscris — prodesse.
(1159—81.^ Ja. 13886. O. XVIII, 9. P. LXIV, 8. R. LXIII, 8. Comp. L c. 8 (3, 2) = c. S-
X(3, 2).
8. (9). Item. Cum in Cantuariensi prouintia — spoliare. (1159 — 81.) Ja. 13810. Pa.
1, 166. O. XVIII, 10. P. LXIV, 9. R. LXIII, 9. Comp. I. c. 9 (3, 2).

9 (10). Idem. De cetero quia Stephanus corrigas. (1159 81.) Ja. 14184. O. XVIII, — —
II. P. XLIV, 10. R. LXIII, 10. Comp. L c. 10 (3, 2).
10 (11). Idem Andensi ep. De diacono qui in Sahhato ordinäre. (1159- 81.) Ja. — —
14076. Cc. 73. O. XVIII, 12. XXVI, 21. P. LXIV, II \Ren. ep), XI, 17. R. LXIII, 11.
XXI, 25. Comp. I. c. I (4, 6) c. I. (4, 6). = X
11 (12). Idem Exonensi ep. Significatum est nohis cogendi. (1159 81.) Ja. 13904. — —
Pa. I, 81. O. XVIII, 13. P. LXIV, 12. R. LXIII, 12. Br. XII, 10. Comp. L c. 3 (4, 6).
12 (7). Si autem clerici —
interdicere unten an den Rand geschrieben in P. die Inskription,
welche in Q. c. 7 hat, während dies P. 8 Eborac. archiep. inskribirt ist; ist ausgefallen als c. 7,
dessen Inskription für dies Caput passt. (1159 — 81.) Ja. 13992. O. XVIII, 8. P. LXIV, 7.
R. LXIII, 7. Comp. L c.
7 (3, 2) = c. 6. X (3, 2).
13. Idem. Cutn institisset apud nos — grauamen. (1159 — 81.) Ja. 13983. Cc. 67 [De-
cano et canonicis Lc?notcic). Pa. i, 153 idil. filiis et decanis et canonicis Lcmoziiccns.). O. XVIII,

1) O. XVIII. P. LXIV. R. LXIII. 2) mnh-i- forn. hnbeiit.: P. 5) Linidon.: OP. Pa. i. Br.
vionio:0. 3) uel: R. 4) concnbinas: O.; qui Comp. I. 6) siehe zu c. 12, ist gerichtet Eboraceiisi.
Friedberg, Die Canones - Sammlungen. o
114 ^^^ Collectiü Bambergensis. Tit. LV. LVl.

14 {Lemouic). P. LXIV, 13 {Lcmoiticcnsibtis). R. LXIII, 13 (desgl.). Br. XIII, 7 (wie in Cc).


Comp. I. c. 4 (4, 6).
14. Idem Decano
canonicis Lenoccn.^ Ex parte prioris et amoiieas. (1159 81.) — —
Ja. 14135. LXIV, 14. R. LXIII, 14. Comp.
O. XVIII, 15. V. (3, 2). Leu
15. Idem Spalensi ep. P. C. quod incipit: Continebatur. Super eo quod asserü
— uitentur. (1159—81.) Ja. 14101. O. XVIII, 4 {P. C. cont.: deest). P. LXIV, 15. R. LXIII,
15. Br. XIII, 6.
Tit. LV.^ De secundis nuptiis. (7 Can.)
1. Idem Wiliensi (Vigiliensi) ep. Vir mUem icel midier — debet. (1159 — 81.) Ja.
14126. Cc. 97 a. O. IX, I. P. LXV, {add. P. C: Ctan sä Romano). R. LXIV, i. Br. LH, 3 I

{Priori et fr atr ib. S. Trinitatis London^. Comp. I. c. i (4, 22) c. 3. (4, 21 Urban. III.). = X :

2. Idem Exon. ep. Super illa uero questionc aboletur. (1161 81.) Ja. I42'I9. Cc. — —
93 Bb. Pa. I, 122. Pa. 2, X, 5g. O. IX, 2. P. LXV, 2 {P. C: In literis). R. LXIV, 2. Br.
LH, 2. Comp. I. c. 2 (4, 22) = c. 4. X (4, 21).
3. Item ex C'onc. habito apud Garmariam appellatum. Mulieres uero cum. —
uxorem. Caput incert. Pa. 2, LXXVIII, i. O. L, 46 (add.: c. 3). P. LXV, 3 (add.: c. 4).
R. LXIV, 3 (add.: c. 3). Comp. I. c. i (4, 21) c. = i. X (4, 20).
4. Lucius III. ^ Matheus cardinalis secreta — patiattir. (1181.) Ja. 14547. O. XL, 4
{luroncnsi archiep). Br. IV, 3. Comp. I. c. 21 (5, 2)
P. I, 5. R. XIII,
c. 23. (5, 3). 5. = X
5. Idem"^ Lendensi ep. Dilecta in Christo filia fuerit. (1159 81.) Ja. 14017. — —
P. XI, 21 {Meldensi). Comp. I. c. 2 (i, 12: Cesten. ep. ist aber nur in einem von Anton. August,
benutzten Codex vorhanden, gehört nicht hierher, wie es denn auch in P. unter der Rubrik de de-
positione clericorum, in Comp. I. de corpore uitiatis ordinandis steht).
6. Alex. III. in Registro Vigilensi ep. Consultationi tuae recipere. Vorher ist —
1Y2 Zeile leer gelassen, ob um eine Titel-Rubrik hinzuzufügen? (1159 81.) Ja. 14125. P. LIX, —
II. R. LXIV, 4. Comp. II. c. 2 (4, 9: Lucius III.) c. 4. (4, 15). =
Gehört nicht hierher, da X
es von Impotenz handelt; ebensowenig in R. am richtigen Platze, ebenso wie hier das folgende Caput
(Ja. 121 80.) falsch steht. Darum findet sich dieses auch O, XXXV, i. P. X, i. Q. X, un.
7. Igitius Papa. Nur die Inskription, der Canon fehlt. Er steht P. LXV, 4. Decr. Grat.
C. XXXV. qu. 10. c. 4. Palea.
Tit. LVI. Concilium LateranenseS. (26 Can.)
1. Idem. Licet de euitanda — haberi. Pa. I, 1. O. i. P. i. R. I, i. Br. IX, i.
Comp. I. c. 15 (i, 4) = c. 6. X (i, 6).
2. Idemexeodem. Ctun in cunctis — ordinctur. Pa. 1,3. O. 3. P. 2. R. I, 2. III,
2. 3. Br. IX, 2. Comp. I. c. 16 (i, 4) = c. 7. X (i, 6).

3. Idem ex eodem. Nulla ecclesiastica — habere.


officia Pa. i, 20. O. 8. 5. P. 4.
R. I, 4. XII, 8. Br. XV, i. Comp. I. c. 2 (3, 8) = c. 2. X (3, 8).
4. Item. Cu7n in ecclesiae corpore — habeatur. Pa. 1,17. O. 7. P. 10. R. XII, 9. 10.
Br. IV, 9. Comp. L = X c. 8 (5, 2) c. 9. (5, 3).
Item. Rcprehcnsibilis tialde — iniunctiim. Pa.
5. 23. O. P. 15. R. VIII, Br. l, 6. l.

XLV, Comp.i. 42 20) = 26. X


I. c. 28). (2, c. (2,
Item ex eodem. Non minus pro peccato — competentem. Pa. 1,6. O. 19. P.
6. 7.
R. III, Br. XVII,
I. Comp. 4 36) = I. X 39). I. c. (3, c. 4. (3,
Idem ex eodem, Clerici in sacris — inmunis. Pa. 1,15. O. 11. P. 20. R. XI,
7. i. 2.
Br. XII, Comp. 8. 12 = X 31).
I. c. (3, 2) c. 4. (5,
Idem ex eodem. Treugas autem — incurrat. Pa.
8. O. 21. V. 1\. R. V, i, 9. i.

Br. XXIII, Comp. 3. 24) = X 34),I. c. i (i, c. i. (i,


Item. Cum in
9. — amittant. Pa. 25. O. 15. P. 17. R. VI, Br. XVII,
offitiis I, i.

15. Comp. 4 22) =-


I. c. X (3, = Comp. L X c. 7. (3, 26), c. i (5, 3) c. i. (5, 4).
10. Item. Cum plantare — uacuum. Pa. 22. O. et P. 22. R. XII, Comp. i, 9. 13. I.

c. 2. 32),
(3, 3 28) = c. X 33).
(5, c. 3. (5,
11. Idem ex eodem. Monachi non pretio — transferendi. Pa. 16. O. 10. 13. 1, 1*.

R. XII, Br. IV, 13. Comp.


i. 2. 2 30) = X 35). I. c. (3, c. 2. (3,
12. Item. Quia in omnibus fere — suspensus. Pa. 13. O. 25. P. 16. R. IX, 1, I.

Br. V, Comp.I. 2 15) = X


I. c. «(5, c. 3. (5, 19).
13. Item ex eodem. Ita quoru/ndam animos — excommunicationi. Pa. 1,7. O. 24.
P. 14. R. XII, 14. Br. III, 3. Comp. I. c. 6 (5, 5)
-= c. 6. X (5, 6). Comp. I. c. 2 (5, 14) =-=
c. 3. X (5, 17).
14. Item. Q^iia intcrca — subleuari. O. 14. P. 6. R. XII, 16. ( omp. 1. c. 6 (3, 5)
=^
c. 5- X (3, 5).
Idem. Felicis
15. mcmonac — sipnltura. l'a. 1 , 1 o. O. 20. W 28. R. 1\, l. Br.
XXIII, 2. Comp. L c. I (5, 11).

i) diese Inskr. geh(>rt zu lesen ist: ]\'i\orn.rf>.


c. 13, zu von Siini>ni»> li.iiuU'lt, in l>. steht es Je elecHoHibus.
mit OPR. Comp. I. 2) (). IX.P. LXV. R. LXIV. 4) bei Löwen fehl cpp. Roman, pontif. 220 Lucius IH. :

j) kann nur aus Verschen hierher gerathen sein, du es (1181—5). 5) ü. 1. 1*. vur 1. K. 1— XiL
Die Collectio Lipsiensis. 115

16. Item.
Qiiia ht tantum qiiorundam —
prhietur. Pa. i, 26. O. 14. P. 8. R. XII, 17.
ßr. XIV, Comp. I. c. 5 (3, 5)
7. c. 4. = (3, 5). X
Comp. I. c. 5 (3, 33) =
c. 4 (3, 38).

17. Item. Ctim in ctinctis ecclesiis alienus. — Pa. I, 24. O. 16. P. 25. R. XII, 20.
Br. IX, 3. Comp. I. c. im. (3, 10) c. i. = (3, 11). X
18. Idem. Qtwniam ecclesia det —
impedire. Pa. i, 18. O. 18. P. II. R. X, i. 2.
Comp. I. c. I (5, 4) c. i. =(5, 5). X
19. Item. Innotiamus aiitem —
christiana. Pa. i, 8. O. 22. P. 26. R. XII, 4. Br.
XXI, un. Comp. I. c. 2 (i, 24) c. 10. = X(3, 39).
20. Item. Quod a predecessore —
stispensos. Pa. l, 2. 0.2. P. 27. R. XII, 5. Br. IV, i.
Comp. I. c. 2 (5, 7) c. i. ^ (5, 8). X
21. Item. Ctun dicat apostohis —cogatur. Pa. i, ii. O. 23. P. 24. R. XII, 15.
Br. XXII, I. Comp. I. c. i (3, 35) =
c. 2. X (3, 48).
22. Item. Itidei süie Sarraceni —
exhiheri. Pa. I, 14. O. 26. P. 23. R. II, i. Br. II, 4.
Comp. I. c. 5 (5, 5) c. 21. = (2, 20). X
23. Qiioniani in qnibtcsdam —
diffinitimi. O. 17. P. 18. R. XII, 12. Br. XIV, II.
Comp. I. c. 4 (3, 33).
24. Item. Clerici in suhdiaco7tatu —
adtemptare. Pa. 1,21. O. 12. P. 12. R. VII, i. 2.
Br. XII, 4. Comp. I. c. un. (i, 28) =
c. i. X (i. 37). Comp. I. c. 3 (3, 37) c. 4. =
(3, 50). X
25. Item. Cum apostohis se et siios — indtiltam. Pa. i, 19. O. 4. P. 5. R. I, 5. XII, 7.
Br. X, 4. Comp. I. c. 6 (3, 34) c. 6. = X
(3, 39).
26. Item. Animalia qiiae a lupis — ydolotito. Theodor! Poenit. XI. §. i. 2. Burch.
XIX, 85. Ivo Decr. XV, 97. Die roth zu schreibenden Initialen vor Item iind Animaha fehlen.

DIE COLLECTIO LIPSIENSIS.

Die Collectio Lipsiensis ist von Richter^ zuerst gefunden, benannt und ober-
flächlich bekannt gemacht worden. Ich habe ihr Gefüge genau gekennzeichnet und
diejenigen Stellen pubUzirt, die ich in keiner anderen Sammhmg gefunden hatte ^.
Eine genaue Analyse der Sammlung fehlt zur Zeit und soll im Folgenden gegeben
werden.
Die Sammlung liegt uns bisher nur in der Handschrift der Bibl. Albertina
Lipsiensis 975, fol. 116 —
153 vor, doch vermögen wir nachzuweisen, dass der
Codex sie nicht ganz vollständig enthält.
Die Handschrift gehört dem XIII. Jahrh. an, ist recht korrekt, enthält keine
Glosse, wohl aber am Rande bei einer ganzen Anzahl von Canones Verweisungen
nach vorwärts und rückwärts, die eine genaue Durcharbeitung der ganzen Samm-
lung durch den Citirenden erweisen. Die Citate scheinen von derselben Hand
herzurühren, die den Text geschrieben hat.
Die nahe Beziehung der Lipsiensis zur Bambergensis erhellt aus der Aufnahme
derselben Rubriken, welche diese hat, und dem Umstände, dass meist auch die
Canones in derselben Ordnung auf einander folgen wie in Q.3 Wo diese die
i) Vgl. oben S. 46. 2) In meiner Ausgabe der Compilationes antiquae. 3) Dies erhellt aus folgender Tabelle ;

Vergleichende Zusammenstellung der Lipsiensis mit der Bambergensis.


p. Q- P. Q- P. Q- P. Q.
I 56, I 12 56, 24 23 56, 22 I, I I, I

2 2 13 II 24 21 2 2
4 3 14 13 25 17 3 3
5 25 15 5 26 19 4 4
6 14 16 12 27 20 5 LY, 4
7 6 17 9 28 15 6 I, 5
8 16 18 23 6
9 16 20
TT Later. III.
7
8
7 7
10 4 21 8 9 8
II 18 22 10 10 q

8*
1 6 Die Collectio Lipsiensis

Dekretalen zerreisst, sind sie auch in der Lipsiensis zerrissen, wo diese Auslassungen
vornimmt, finden sie sich auch in jener; wo die Bambergensis Titehubriken der
Appendix fortlässt, fehlen sie auch in der Lipsiensis. Aber die Lateranensischen
Concilienschlüsse gehen hier der Sammlung voran in eigenthUmlicher Ordnung, jeder
Canon mit einer Rubrik versehen.

p. Q. P. 0. P. 0.
I, II I, IG XI, 14 XI, H XXIII, 7 XXV, 3
n, I II, I 15 15 8 4
t 2 16 16 9 5
'

3 17 17 IG 6
III, I III, I 18 18 II 7
2 2 '9\ 12 8
19
IV, I IV, T 20j 13 9
3 2 21 LV, 5 14 IG
4 3 XII, I XII, I 15 II
V, I V, I 2 2 16 12
->
2 3 3 17 13
3 3 4 4 18 14
4 4 5 5 19 15
5 6 XIII, I XIII, I 2G XXIII, 20
6 5 2 2 21 21
VI, I VI, I
3 3 22 XXV, 18
3 2 4 4 23 XXVI, IUI.

3 3 5 5 24 XXVII, I

4 4 XIV, I XIV, I 25 2
5 5 2 2 26 3
6 XLII, 15 3 3 27 4
7 30 4 4 28 5
vu, I VII, I 5 5 XXIV, I XXVIII, I

2 2 XV, I XV, I XXV, I XXIX, I

3\ 2 2 XXVI, un. XXX, im,

4/
3 XVI, I XVI, I XXXI, I XXXI, I
-> ->
5 4 2 2
7 5 3 3 5 3
8 6 4 4 6 4
9 7 6 XVII, 7 7 5
IG 8 XVII, I XVIII, I 8 6
II 9 2 2 9 7
12 IG 3 3 18 8
13 II 4 4 19
m, I VIII, I
5 5 XXXII, I XXXII, 1

2 2 6 6 2 XXIL 4
3 3 7 7 3 XXXII,
IX, I IX, I 8 9 5 5
2 2 XVIII, I XIX, I 8 6
3 3 2 2 9 7
4 10 8
4 3 3
5 5 XIX, I XX, I XXXV, I XXXIII, I

'» >
6 6 'j •->

7 7 3 3 3 3
X, I X, I
4 4 4 4
XI, I XI, I
5 5 5 5
2 2 6 . 6 6 6
3 3 7 7 7 7
4 4 8 8 8 8
5 5 9 XIV, 6 9 9
6 6 XXI, I XXI, I IG 10
7 2
-*
II 11
7
8 8 XXII, I XXIV, I 12 13
9 9 3 2 13 13
lO 10 6 3 14 14
II II 4 15 15
7
12 13 XXIII, I XXV, I 16 l(»

13 12 •-» •»
17 »7
Die Collectio Lipsiensis. 117

Die Sammlung, wie sie bis jetzt vorliegt, zerfällt in 65 Titel, oder wenn man
die Lateranensischen Canones auch noch unter einen Titel rubriciren will, in 66.

p. Q. P. Q- P. Q-
XXXV, 18 XXXIII, 18 XLVII, II XLII, 9 LIII, iin. XLV, I

19 19 12 10 LV, I XLVI, I

20 20 13 II 2 2
21 21 14 12 3 3
22 22 15 13 4 4
23 23 16 14 5 5
XXXYI, I XXXIV, I 18 16 LVI, I XLVII, I

2 2 19 17 2 2
XXXVII, I XXXV, I 20 18 3 3
2 2 21 19 4 4
3 3 22 20 LVII, un. XLVIII, un
4 4 23 21 LVIII, I XLIX, I

5 5 24 6 2 2
6 6 25 22 3 3
XXXIX, I XXXVI, I 26 23 4 4
2 2 27 24 5 5
3 3 28 25 6 6
4 4 26 7 7
10 5
29| XVIII, 4 8 8
II 6 30 XLII, 27 9 9
XL, I XXXVII, I 31 28 13 10
2 2 32 29 LIX, I L I

4 3 30 2 2
XLI, I XXXVIII, I
33i VI, 7 3 3
2 2 34 XLII, 31 4 4
XLIII, 2 XXXIX, I 35 32 5 5
3 2 36 33 II LV, 6
6 3 37 35 17 L, 6
7 4 38 36 18 7
8 5 39 37 19 8
9 6 40 34 20 9
10 7 42 38 21 10
II 8 LI, I XLIII, I 22 II
12 9 2 2 23 12
13 10 3 3 26 13
14 II 4 4 27 14
15 12 LH, I XLIV, I 28 15
17 13 3 2 29 16
18 14 4 9 30 17
19 15 5 4 31 18
20 16 6 5 32 19
21 17 10 XIV, 3 33 20
XLV, I XL, I 12 XLIV, I
34 21
2 XXXVI, 7 13 6 35 22
5 XL, 2 14 7 36 23
6 3 15 8 37 24
7 4 16 9 38 25
XLVI, I XLI, I 17 10 39 26
2 2 18 II 40 27
3 3 19 12 41 28
4 4 20 13 46 29
5 5 21 14 47 30
6 6 22 15 48 31
XLVII, I XLII, I 23 16 49 32
3 2 24 17 50 33
4 3 25 18 51 34
5 4 26 19 52)
6 5 27 20 53} 35
7 7 28 21 54J
9 6 29 22 55 36
10 8 30 23 57 37
ii8 Die Collectio Lipsiensis.

Doch kann behauptet werden, dass alle Titel die in Q. vorkommen, auch in
P. enthaltengewesen sind, wenn sie auch in unserem Codex fehlen sollten.
Es fehlen aber in P. zunächst Q. XVII. De rebiis ecclesiae alienandis uel non
mit 7 Canones. Dieser Titel muss auch in P. der XVII. gewesen sein. Denn
Q. XVn, 7 steht in P. XVI, 7, also unter der unpassenden Rubrik: De monachis.
Es muss also durch Versehen des Schreibers die Titelrubrik und c. i 6 aus- —
gefallen sein.
2. Q. 22 = O. 39. R. ;^2. Portionem ecclesiae auctoritate episcopi uicariö
assignatam non esse ab eo auferendam.

3. Q. 23. De ordinatione filioriini sacerdottim. = 0. 19. R. 33.


Nun aber der Codex Lipsiensis fol.
enthält die Marginalbemerkung:
I28v.
Reqiiire infra referente ?iobis I. presbitero et omnia capitula ciun titidis h. ponas iisque
ad Caput quoniam sacris ca7ionibus.
Das cap. Referente nobis ist Q. 21, 3 (O. 30, 3. R. 31, 3), welches in P. fehlt;
das Caput Quoiiiam ist Q. 2^, 10 (R. ^"^^ 10). Damit ist das Ausfallen von
Q. XXI, 3—4. XXII, I. 2. XXIII, I 10 erklärt. —
Q. 26. De noto redimendo. c. un. Dieses caput steht in P. XXIII, 2"^, die
fehlende Titelrubrik ist mit kleinerer Schrift fol. 130V. an den Rand geschrieben.
Genau XXVII. De parrochianis alienis sepeliendis.
so verhält es sich mit Q.
Demnach sind wir zu behaupten befugt, dass alle Titelrubriken von Q. sich
in P. vorgefunden haben, und dass demnach die Titelzahl der letzteren von 65 auf

71, oder mit dem Conc. Lateranense auf 72 zu erhöhen ist.


Die Eigenthümlichkeit von P. besteht zunächst aber darin, dass 15 neue Titel
hinzugegeben sind mit zusammen 81 capitula. Dies sind:
P. 20. De peculio clericonim. (16)
27. De uenatoribus et sagittariis et clerico percussore. (5)
28. De sortilegis. (2)
29. De scripturis apocrifis. (i)
30. De diebus feriatis. (3)

33. De oftitio archidiaconi, archipresbiteri, primicerii, sacristae et custodis. (13)


36. Ut domus religiosae episcopo sint subiectae et de diuisionibus parochiarum. (5)
38. De purgatione canonica et uulgari. (4)
42. De accusationibus. (7)
44. Laicus accusare non potest clericum. (4)
48. De foro rei sequendo. (4)
49. De noiiis statiitis. (2)
50. De principe aistodiendo et iudicum puritate. (6)
54. De uitandis hereticis et eorum receptione. (2)
63. Qui filii sint legitimi et de dote post diuortium restituenda et ad quem hec pertineat
cognitio. (7)
Lässt man bei Vergleichung von mit Q. diese Titel weg, und fügt man
P.
gleichzeitig die Titel von Q. hinzu, die nur aus Versehen fortgeblieben sind, so
ergiebt sich die vollkommene, ausnahmslose Übereinstimmung der An-
ordnung in den beiden Sammlungen.
p. Q. P. 0. P. Q.
LX, I LI, I LXIII, I LUX, 3 LXIV, 7 LIV, 12(17)
2 2 2 4 8 r(8)
3 3 3 5 9 8(9)
5 4 4 6 10 9(10)
6 5 5 7 II 10^1
7 6 6 8 12 11^12)
8 7 / 9 13 13
9 8 LXIV, I LIV, I 14 14
10 9 2 2 '5 »5
XLI, I LH, I
3 3 LXV, I LV, I

2 2 4 4 2 2
LXII, I LIII, I
5 5 4 7
2 2 6 6
1

Die Collectio Lipsiensis. nq


Aber auch dadurch ist P. charakteristisch, dass es eine Menge von Material
beibringt, welches in Q. fehlt.
Die Zahl der Canones beträgt in P. 6i8^ -f 28 des Conc. Later. III. = 646,
die sich freilich wegen der Geminationen um 7 vermindern:
1. 6, 20 = 47, 3S Q- 42, 30.
2. 14, 3 = 52, 10 Q- 14, 3-
3. 16, 6 = 20, 7 Q. 17, 7.
4. 35, 8 = 45, 3 Q. 33, 8.
5- 39. 5 = 43, 14 Q. 39.' II-
6. 47, 9 = 47, 24 Q. 42, 6.
7. 47, 2 ist nur ein Stück von 20, 4. Die Gemination 17, 4 und 47, 29
findet sich auch in Q. 18, 4 und 42, 26.
Das Material derselben entspricht vollständig demjenigen der Bambergensis,
nur dass 23 Canones dieser in der Lipsiensis fehlen. Dies sind:
Q. ^. Pa. 2. Pa. I. R. Br. Comp. I.

I . 17, I AI. III. 13911 29 I 27, I 17, 8 3 (3, 17).


2 2 13261 3 I, 2kl 62. 63 2 3 (3, 24).
3 3 14132 4 47. 9^ 70 3 17, 3 7 (3, II).
4 4 14046 5 4 56,6 6 (3, 22).
5 5 13587 6 5 i4> 3 7 ^3, 22).
6 6 13737 7 6 8 (3, II).
7 19, 4 14121 26, 19 17, 4 132 33> 7 8,5 5 (i, 10), auch Cc. 13
8 5 P II, 13
9 21, 3 AI. III. 14168 SO, 3 162 3i> 3 16, 4 9 ^3, 5), auch Cc. 34.
10 4 Conc. Turon. I. 4 50, 2 4 4, 15 10 (3, 5), auch Cc. 39.
II 5 AI. III. 14034 5 5 2 (i, 20).

ih /13, 15
12. 22, I 14156 39, 2 29, 32, I 4(1,20), auch Cc.j^^J
134, 12
13 23, I 14138 i9> I 33> I
4 (i, 9).

14 2 13869 2 2 II, 12 5 — auch Cc. 36.


15- 3 13982 3 22, I
3 36, I 2 — auch Cc. 16.
16 4 12254 4 2b 66 4 3

17 5 13995 5 158 5 15,6 6 — auch Cc. 66.
18 6 14217 6 6 13, 9 7

19 7 13248 8 8 8 —
20 8 14145 9 9 31, 4 10 —
21 9 13881 10 10 1 1 —
22 10 13815 1 15, 5 12 —
23 56, 26 Burch.

Von diesen erledigen sich 21 durch das oben Bemerkte; sie sind eben aus Ver-
sehen im Cod. Lipsiensis fortgeblieben, wie sie denn sämmtlich auch in der Appendix,
der Casselana und in der Comp. L, zum Theil auch in der Cantabrigiensis und den
beiden Parisienses vorkommen. Dagegen sind wohl 19, 5 und 56, 26 absichtlich
fortgelassen, wie sie denn auch sonst in keiner anderen Sammlung gefunden werden^,
und 56, 26 sich deutlich als ein späterer irrationeller Zusatz ergiebt.
Dagegen hat die Lipsiensis nicht weniger als 222 Stellen, die in der Bam-
bergensis fehlen. Es sind die folgenden:
O. Pa. 2. Comp. I.

I, 12. Alex. III.Cantuar. aepo. Veniens ad nos — absoluas. 50,47 9(2, 13).
13. Adeodatus P. de eod. Gregor. I. Ja. 1382. Accusatum
symoniacum — addiscere. 26, 2 4 (5, 2).
14. Idem de eodem. Ouotiens contra addiscere. — 3 5 (5, 2).
15. Ex decret. lulii P. de eodem. Sicut enim symoniaca —
mulctauit. 4 6 (5, 2).
16. Gregorius generali synodo praesidens de eodem. In
ordinando — prohibemus. 7 I (5, 2).

i) In meiner Ausgabe ist in Tit. XVII. aus Versehen gäbe c. 8 = c. 9 numerirt werden.
hinter c. 7 ausgefallen: Si Stephanuni resignes. — = 2) Doch steht 19, 5 in der Br. XI, 13. VIT, 7 und
Comp. I. c. 8 (2, 17). Demnach muss in meiner Aus- XI, 14.
I20 Die Collectio Lipsiensis.

O. l*a. 2. Cohip. I.

17. Alex. P. III. V. Castellano ep. 13840. Meminimus


nos iam pridem — imperliri. C. II. 2 (5, i).
18. Idem Fri. et Sar. ep. 13800. Relatum est auribus —
reccptus. 11(3,5)
Cant. aep.
19. Idem Remensi aep. et Bello epo. 14081. Constitutus
in praesentia — depiitatae.
IV, 2. AI. III. Peruenit ad audientiam — abstinebunt; auch
R. 16, 2. 2, 7 I
(5, 27.).
VII, 6. Idem abbati de Neus 14024. Si forte post — ab-
soluere. 1
1 (5, 34)-
14. Idem ep. Mutinensi et abbati Frasiniores Coelest. III.
1 — representent. Br.VII,
7642. Conquesti sunt nobis 7.
C. II. II (5, 18).
15. Fabianus P. epp. Si quis sponte — excom-
Galliae.
municetur. 46, I

1 6. Gelasius P. Qui excommunicato — cognoscat. scientcr 2


VIII, 4. Eugenius P. C. Remensi. Temerariam militum —
in
sepultura; auch R. XX, 11 und Br. XXIII, 34>2-3 l, 2(5. 11)
5. Item ex C. Tribur. de eod. Fures latrones — nc- et
gamus. 34»2-3 37, I
4 (5» 26)
6. Item ex Theodoii.
penit. quis per necessitatem —
Si
ieiunare. 2 5 (5, 26)
7. Ex Conc.Meldensi. De autem qui his — emendent. intra 40, I I (5, 14)
8. Item ex C. Tribur. de eod. Si quis de uno — de-
siderat. Burch. 50. 17,
9. Ex penitent. Romano. furcm —
Interfecisti agat.
Burch. 26
19, Wasserschi.
ed. 15, I
4 (5. 10)
10. Eugenius super Exodum. Si perfodiens — queratur.
Ivo Decr. 10, 53. 2 5 (5, 10)
X, 2. Item ex penitent. Theodori de eod. Si quis inhonora-
uerit —peniteat. Burch. 19, 94. Ivo Decr. 15, 106.
3. Idem. Qui per rixae —
aqua. Burch. 19, 10 1. Ivo
Decr. 15, 113.
4. Item ex penit. Theodori de eod. Oui peccatum —
peniteat. Burch. 19, 117. Ivo Decr. 15, 129.
6. penit. Theodori de eod.
Item ex Qui reticuerit —
tempore. Burch. 19, 121. Ivo Decr. 15, 133.
7. Item ex pen. Bedae de eod. Qui ictum peniteat. —
Burch. 19, 102. Ivo Decr. 15, 114.
8. Item ex C. Magimt. Infirmis licet desiderat. Burch. —
18, 20. Ivo Decr. 15, 42. Coli. tr. P. 9 (3, 28).
XI, 22. Ex C. Neocaesar. Ut laicalibus uestimentis. Burch.
2, 208. Ivo Decr. 6, 283. 5(3.0exC.
Tribur.
23. Item ex C. Africano. Si quis clcricus scpulcra —
puniatur.
24. Ex C. Matic. Si quis clericus alium — mulctetur.
Burch. 16, 21, 2 (2, 2).
25. Item ex C. Magont. Cum igitur omnia concilia —
predicetur. Burch. 19, 147. Ivo Decr. 15, 157.
26. Ex C. Toletano. De uiris ordinatis confidant. —
Burch. 19, 151. Ivo Decr. 15, 160.
27. Augustinus de eod. Uli soli habent poicstatem —
episcopalem.
28. AI. III. Cantuar. aep. 143 16. Ad aures nostras —
reducas.
29. Item ex C. Toletano II. .Si quis in sacris — statuimus.
30. Ex C. Antioceno. Si quis prcsbyter — dampnctur.
Burch. 2, 179. (Ex C. Toletano). 45, i(exC. 2(5.23).
Antioceno.)
31. Ex canon. Apost. Si quis episcopus abscidatiir. — 45. 2 I (5. 23).
32. Item ex NoucUis. Si scruus sciente tradatur. —
Dist. 54. c. 20.
XIV, (k AI, III. dil. filiis Cl. prioribus et Iratrih. iuxla discipli-
1

Die Collectio Lipsiensis. 121

O. Pa. 2. Comp. I.
nam Clcti uiuentibus 13972. Ideo prohibemus —
audeat.
XIV, 7. Ex C. Urbiec. Si abbas in monasterium — contentus.
Burcli. 8, 10 1. Ivo Decr. 7, 119.

XVI, 5. Ex C. Magont. Si quis ante annos — est. Burcli. 8, 3.


Ivo Decr. 7, 26, 68, I 4(3, 27).
7. Ex C. Carthag. de eod. De precariis — reuo-quoque
centur. C. X. qu. 2. c. 6. 43, 2 2 (3, 12).
8. Item ex C. ap. Beluacum. Precariae de quinquennio —
reuocentur. Burch. 3, 163. Ivo Decr. 3, 233. C. X.
qu. 2. c. 5. 43, I 1(3,12)
9. Ex C. Lugdun. Qui res ecclesiae — excludantur.
Burcli. 16, 36. Ivo Decr. 16, 37. 47, I
2(3, ii>
10. Ex decreto Symmaclii P. Si quis presbiterorum —
seruato. 2 6(3,11).
11. Ex
C. Siluan. =
Nov. 7. c. i. ep. luliani. NuUi liceat —
minatur. Burcli. 2, 164. Ivo Decr. 3, 183. 3 4(3, !!)
12. Ex C. Beluac. Ut comniutationes emendentur. —
Burch. 3, 171. Ivo Decr. 3, 233. 2 (3, 16).
13. Ex
C. ap. Valent. liab. c. L. de eod. Irrita erit — 5

clericorum. Burch. 3, 170. 6 I (3, 9).


14. Ex C. ap. Siluanet. Si princeps uoluerit promulgata. —
Burch. 3, 165. Ivo Decr. 3, 184. Ansegis. II, 30. = 7 I (3, 16).
15- Ex C. Guarmac. B. 1. II. Sancitum — impendant.
est
Burch. 3, 52. Ivo Decr. 3, 55. C. XXIII. qu. 8.
c. 25. = Capit. 817. 8 T
(3, 34)-
16. Item ex C. Tolet. V. Consensus totius concilii pro- —
sequentes, Burch. 3, 177. Ivo Decr. 3, 238. =
C. Tolet. IV, 69. 48, I
3(3, ii).
17. Ex C. ap. Sinacum. Mancipia ecclesiastica potest, —
-

Burch. 3, 172 (ap. Carisiac). Ivo Decr. 3, 234. 3 3 (3, 16).


18. Ex eodem. Iniustum uidetur —
seruituti. Burch. 3,174.
Ivo Decr. 3, 235. 4 4 (3, 16).
19. Ex eodem. De familiis ecclesiae promerueruut. — 5 4(1, 10).
20. Al.P. III. Alfano ep. 13 164. Cum nos tibi habuisset. — 6i,iWi- 3(3,9)Wi-
gorn. ep. gorn. ep.
XX, I. Eugenius. Ego — clericorum.
inprimis 49, i Au- 4(3,21).
gustin.
2. ExC.Arelat. Inuestigandum — auctoritatem. est Burch.
3, 118. Ivo Decr. 3, 94. = c. 18. Capit. Hincmari. 49, 2 1(3, 21) La-
teran.
3. Ex C. Arausico.Presbiter cum discedat. Burch. —
3, 119.Ivo Decr. 3, 95. 3 2(3,21).
4. Ex ep. Pii P. Ut unusquisque presbiter — relinquat.
Burch. 3, 121. Ivo Decr. 3, 196.= Ansegis. i, 150. 4 3(3,21).
5. Ex C. Africano pp. Si quis episcopus —
II. recitetur. 49. 5 8 (5, 6).
6. Item. De rebus uero illorum — uoluerunt. Burch. 2,
23. Ivo Decr. 6, 38. D. 54. c. 8. Palea.
8. Ex C. Africano. In eos qui catholici — audiendum est. 9 (5, 6).
9. Item ex auth. de epp. uel clericis absque testamento
morientibus. Si episcopus uel clericus — simili modo.
Ans. ded. 2, 296.
10. H. ex C. Tolet. Cetenim presbiter constitutum est. —
Burch. 3, Ivo Decr. 3, 96. § 2.
122. (3,21).
1 . Ex C. Remensi. Inquirendum si furabatur. {19. Cap. —
Hincm.) Burch. 3, 123. Ivo Decr. 3, 96. 9
12. Item corpore canonum. P. V. ex C. Tolet. Si quis
sane —uoluerit. Ans. ded. 5, 145. 10
1 3 . Ex reg. Gregorii Maximiano ep. Eupolus immineat. —
1307- II
14. Ex, C. ap. Altheum hab. Sed et hoc — tradantur.
Burch. I, 227. 12
15. C. Tribur. In concilio delatum — anathematizantur.
Burch. 2, 206. Ivo Decr. 6, 281. 13
122 Die Collectio Lipsiensis.

O. Pa. 2. Comp. I.
XX, 16. Gregor, Antemio subdiac. Campanico. Quorundam ad
nos relatione —
conseruetur. 1667. — H
XXI, 3. AI. III. ep. Atrebano. Plene nobis innotuit sor- —
tita. 13748. 30(3,16).
4. Idem Pistor. ep. preposito archipresb. et cap. Pistoriensi.
Discordiae et scissurae faciemus. 14064. —
5. Gregorius P. ad Candidum ep. Cum percussio cor-
poralis —
sinat. 1161. 28, I I (3, 6).
6. Item ex nouellis. Canomim P. V. ex nouell. Non
liceat iilli — possint. Ans. ded. 5, 194. 50. I 2(3,5).
7. AI. III. De cetero qui dignum — exhiberi. 1418 1. 4('3,5)Br.
XIII, 13.
8. Instniendi sunt preterea — Francorurn. Burch. 2, 28.
Ivo Decr. 6, 129: ex C. Tolet. i7,iexC. I (i, 10) ex
Tolet. C. Tolet.
9. Ex eodem. De seruonim ordinatione — potest. Burch.
2, 31. Dist. 54. c. 6. Palea. 50)56 17, 2
10. Ex C. ap. Alth. NuUus seruus — ducet. Burch. 2,
234. Ivo Decr. 6, 302. 3 I (3, 10).
XXII, 2. Quoniam a nobis tua compellas. — 40
4. Idem cousulib. Papiensib. Relatum est auribus — re-
linquatis,14047. 56, 12 4(2,1).
5. Idem Mediolan. aep. Querela uenerabilis — exhibere.
14015. 13 I (3, 26).
XXIII, 3. Idem de eod. Ad audientiam nostram peruenit — de-
cernimus. 141 71,
4. Idem pauperibus helimosinariae domus. Ratione in-
ducti — presumant.
141 74. Cc. 19.
5. Adrianus monachis de Astino. Presbiteri de Lauat. —
detinere. 10459. 3 16(3,26).
6. Pascalis. Nouum genus inferatis. 6605. —
29. Ex gestis Roman, pontificum. Leo natus Romanus —
demoratur. 2 (3, 4).
30. Item ex nouellis. Si quis monasterium competant. —
Ans. ded. 6, 127. 39, 2
31. Ex C. Meldensi. —
Antiquus Burch.
in his offerri.

3, 151. Ivo Decr. 213. 3,


32. Ex C. Agath. Xon mortuis — ponere. Burch.
liceat
3, 236. Ivo Decr. 277. 3,
33. Ideo Papa. Quotiescunque aliquod — erit.

XXIV, 2. Ex C. Agath. Ut secus —


laici Burch. altare pateat.
3, 102. Ivo Decr. 137. 2, i (3, i).
3. Si quis presbiter ordinatus — Burch. baptizauerit.
4, 74. C. qu. I. 60. Palea.
I. c. 50,45 l (5» 35)«
XXV, 2. Ex C. Remensi. Ut secus — sacrorum,
laici altare
Burch. 3, 102; Ivo Decr. 2, 137 identisch mit 24, 2,
aber fortgesetzt. I (3» ')•
3. Ex C. Salegunstae hab. Deere tum est in eodem con-
cilio —
tantum. Ivo Decr. 15, 174.
4. Ex C. Bracar. Si quis ballationes peniteat. Burch. —
IG, 39. Ivo Decr. 11, 64.
XXVII, I. Ex C. Aurel. c. III. Episcopum presbitemm sus- —
pendatur. Burch. 2, 213 (ex C. Arclatensi). Ivo
Pan. 3, 167 (ex C. Aurel.). Grat. DefT. 34. c. 2.
Palea. 11, i i (5» 22).
2. Item. Omnibus senüs —
interdicimus. Burch. 2,214.
Ivo Decr. 6, 289. Dist. 34. c. 3. Palea. 2 2 (5, 22).
3. Ex C. Magont. Multa sunt negotia negotiis. Burch. —
8, 90. Ivo Decr. 7, 108. 25, i i (3. 37)-
4. Innoc. II. Artem illam prohibemus. —
C. Later.
II, 29. 12, I un.1^5, 19).

5. Gregor. Andreae Tarentino. Preterea quoniam —


abstinerc. 1249. 13, i 2 (^5, ai).
XXVIII, I. Ex penitenc. Thcodori. In tabulis — peniteat. Burch.
11,26. Ivo Decr. II, 52. 72,1 11^5,17).
Die Collectio Lipsiensis. 123

O. Pa. 2. Comp. I.

XXVIII, 2. Item. Reqiiisisti sortes — peniteas. Burch. 19, 58


ed. Wassersclil. 2 2 (5, 17).
XXIX, im. Leo P. Thorobio ep. Asturic. Quamuis sint — de-
monstrat. 412. 95, i

XXX, I. Tria carraria —


sepulcrum. Burch. 2, 83. Ivo Decr.
4, 20.
2. Statuimus quoque — exerceantur. Burch. 2, 82. Ivo
Decr. 4, 17.
3. Ex C. Matic. In synodo Maticensi feriatur. Burch. —
5, 32. Ivo Decr. 2, 41.
XXXI, 3. Idem Torcellano ep. Ad aures nostras impedire. —
143 10. C. II. c. un. (i, 19). c. 3 (i, 3).^
4. Eugenius P. III. clericis Orbinatis. Justitiae ratio —
reprobetur. 9658.
10. Pius P. NuUus in ecclesia — expellatur. 10, i 1(1,4).
11. Urban P. Si quis presbiter nolentibus — soh. 2 3 —
12. Anitius P. Si archiepiscopus obierit — ordinandorum.
Burch. I, 28. 3 9 —
13. Leo P. Medio Tesalonic. Sicut iustus — praesumi.
411. 4 13 —
14. Ex C. Aurico Burch. hb. i. De
ambitione eius —
seruentur. Burch. i, 30. Ivo Decr. 5, 141. Grat. D.
64. c. 3. Palea.
15. Item ex eodem, B. 1. i. Nulhis episcopus consen- —
tiat. Burch. i, 27. Ivo Decr. 5, 138.
16. Ah III. in reg. capitulo ecch montis Aragonis. Con-
siderauimus —
magistrum. 140 19. 22 (i, 4).

17. Idem Paduano ep. Cum clerici plebis — confirmes.


14056.
XXXII, 6. Ormisda P. Si quis baptizauerit — ordinetur. 23, i i (5, 24),
7. Leo P. Anastasio Tesalonic. Legebatur in htteris —
officio. 411. 69, I 2(1,25).
XXXIII, I. Item in Hb. Rom. ordinis. Ut archidiaconus post —
corrigat. 5, i 2 (i, 15).
2. C. Toletan. Officium uero archidiaconi debeat. — 2 3 —
3. Priuileg. archidiaconi a b. Gregorio digestum et consti-
tutum. Ministerium archidiaconi pertuhsse. 19857. —
4. Martinus P. et martyr. In omni loco sententia. —
2077 a in der ColL Taurin. bei Pflugk-Hartung.
5. Ex Tolet. Communi dehberatione seruandum. —
6. Ex eodem. Ut archipresbyteri sciant iniunxit, — 6, I i (i, 16).

7. Leo P. Ministerium archipresbyteri peragat. 1986 j, — —


additam. ex Burch. Decr. in Cod. Luc. Mansi 10, 444. 2 2
8. Idem. Offitium archipresbiteri fiant. — 3 3 —
9. Ex C. hab. Rauennae tempore loh. P. XII. et Lam-
berti imperatoris. Et singulae plebes— presumant. 4 5 —
10. Item ex hb. Rom. ordinis. Ut primicerius— instruendi. 7, i im. (1,17).
11. Ex C. ut
Tolet. —
sacrista sciat crismatis. 8, i un. (i, 18).
12. In hb. rom. Custos
ordinis. — ecclesiae sibi. 9, i i (i, 19)»

13. Ex C. Custos uero —


Tolet. illos. 2 3 —
XXXIV, I. Ex Eugenii P.
decr. De xenodochiis — ordinentur.
C. Roman. 826, 24. 60, i 2 (3, 31).
2. Gregorius Agapito abb. Quia monasterium — ser-
uemus. 1846. 2 3 —
3. Alex. P. III. A. de Summa archidiac. nostro 14037.
Recepimus — custodire. C. IL i (5, 14).
4. Item abb. et fratrib. S. Siluani de Romagnano. Veniens
ad praesentiam —
noscuntur. 14237.
5. Ex C. Vaticensi. Si episcopus — loco. C. African.
118. ap. Dionys. 59, i (ex i (3, 25).
C. Afric.)
XXXVII, 7. AI. III. lerosolym. epp. Principium unius — iurare.
13964- 53» 6
8. Quotiens frater noster — conseruetur. C. IL qu. 5.
c. 17. Palea. 50,57 30,4 4(5*29).
124 I^ie CoUectio Lipsiensis.

O. Pa. 2. Comp. I.

XXXVIII, I. Ex C. ^leldensi. ^Moniales— cogantur.


si libidiiiibus
Burch, Ivo Decr.
8, 50. 68. 7, 30, i 2 (5, 29).
3. Ex C. Agath. quis presbyter negligens —
Si patiatur.
C. Mogunt. 851, Burch. 281. Ivo Decr.
8. 226.2, 6, 30, 3 i —
4. C. Guarmac. Qui presbiterum — maneat. occiderit 3i> i 2 (5, 30).
5. Ex C. Tribur. Nobilis homo — expurget. C. qu. II. 5.
c. Palea.
15. 2 l —
XXXIX, 5. Idem Literas Exoniensis — uerisimile
can.Cistrensi. etc.
ist zu Anfang der Stelle, welche 0. 39, ii steht und
in P. 43, 14. 13844.
6. AI. Wigom. ep. Conquerente nobis I. terminanda. —
13795- Comp. II. I (2, 7).
7. Cod. 1. 8. tit. de eod. Si quis in tantam — compella-
tur. 1. 7. C. lust. (8, 4). C. I. qu. 4. c. 13. Palea.
8. In eodem. Recte possidente — licet. 1. 8. C. lust.
(8> 4).
9. In eodem. Inuasores loconmi — debet. 1. 5. C. lust.

XL, 3. Calumniam et audaciam — relinquimus. 3, 2 5(5.32).


XLII, I. Felix P. epp. per Galliam. Si quis episcopus — de-
feratur. 143 t- Burch. i, 174. Ivo Decr. 5, 292. 27, I 8 (5. I)-
2. C. African. De Ouoduultdeo —
potuisset. Burch. i,
181. Ivo Decr. 5, 297. 2 I (2, I).

3. Felix. Si legitimi non fuerint — accusatus. 230 f.


Burch. 169. Ivo Decr.
I, 279. 5, 3 I (5. I).

4. Pascalis P. Nulli episcoporum — separare. 2557.


C. III. qu. Palea.
5. c. 14. 4 3 —
5. Gregor. Antemio subdiac. Cum — deportari. fortius
1845. Burch. 201. 2, 5 2 —
6. Ex eodem Burch. XIV. Accusasti — debes. Burch.
lib.

19, 27. "Wasserschl.


ed. 6 9(5.1)-
7- Ex C. Maritus sane — defendere. Burch.
Parisiensi.
16, 37; Interpretat. ad Cod. Theod.c. 2. 84, 4 5 (5. 13)-
XLIII, I. AI. Paduano ep. Innotuit nobis — postponas.
III.
14057-
4. Item Terrae, aep. P. C. significauit. Crimina semel
audita — gratiam. loh. Diacon. uitaGregori I. IV, 32. 28,
(Gregor.)
i 2(5,18).

5. Idem imiu. epp. de Corintho. Scripta fratemitatis —


constituitur. 1243. 48, 2 28, 2 l —
1 P. II. Widoni aepo. Viennensi ap. sed. legato.
6. Pascalis
In omni negotio prohibeo etc. 6604. — 29, 2 5 (2, 13).
22. Lucius P. III. Castellano ep. Significauit nobis —
mandamus. 152 19.
23. Ex C. Magont. In sancto concilio iudicatum. Burch. —
16, 7. C. II. qu. 7.c-f. Palea.
XLIV, I . Siluester P. In consensu porrigat. Burch. i — 151. ,

2. Gregor. Sabino defensori Sardiniae. Quoniam aliqua


nobis —
sunt. 1241. 29, 4 4(2, 13).
3. Ex C. Eliberitano. Falsus testis — penitere. Burch.
16, 18. 9 I (5. 16).
4. Augustinus. Falsidicus testis —
reus etc. Burch. 16, 12. 10 2 —
XLV, 3. AI. Winton. ep. P. C. Quamuis. Oucmlibet autcm —
consueuit. 141 56, ist ein Theil von 35, 8.
4. AI. III. Papiensi epo. Causam matrimonii com- —
pellas. 14332. 8 2 (2, 14^
XLVII, 2. Ad hoc presentibus — questionem. Stück von Q. 20, 4.
8. AI. III. abb. S. Appollinaris in Classe. Significauit
nobis uenerabilis —
conuenirc. 14072.
17. Idem Dominico Crapulano ep. Quaesiuisti ab aposto-
latu — reiteretur. 13830. 26(2, 20).
41. Honorius II. G. aep. Raucnn. Querimoniam Petri —
corrigemus. 7390a.
XLVIII, I. Ex C. Calcedon. Si quis clericus subiacebis. Burch. —
2, 183. Ivo Decr. 6, 228. 44. » » (2» >)•
Die Collectio Lipsiensis. 12

o. Pa. 2. Comp. I.

XLVIII, 2. Ex C. Maticensi. — mulctetur.


Nullus clericus Buicli.
i6, 21. C. XI. qu. Palea. I. c. 6. 44, 2 2 (2, 2).
3. Ex C. Nullus iudicum — emendet,
Paiisiensi. Burch.
^
16, 22. C. XI. qu. Palea. I. c. 2. 3
4. Ex C. Africano. Sane episcopi — duorum. si Burch.
I, 68. Ivo Decr. 5, 176. 4 4 —
XLIX, I. Gregor. Fortunato aep. Neapel. Cognoscens sus- —
tinere. 1629. 3> I 2 (i, I).
2. Item ex C. uetere Aurelian. De liis qui ex concubinis
— ordinetur. Burch. 2, 19. Ivo Decr. 6, 39. 4. I I (i, 13)-

L, I. Ex C. Tollet. Proinde decreuit — largiendum. Burch.


15, 27. Ivo Decr. 16, 28.
2. Cod. 1. I. tit. de ueteri iuris enucleando. 1. i. § 5.
C. lust. (i, 17). Omnes auctores — superare. 94» I

3. Ex C. Gabiion. Comitibus uero — accipiant. Burch.


16, 2. 2
4. Adrianus P. Nullus episcopus alterius potest. —
Burch. 2, 39. Ivo Decr. 6, 190. Ans, 6, 124. 3
5. Gregor. lohanni primae lustinianae Illyricae. Sententia
contra leges — redactis etc. 12 10. 4 2 (2, 19).
6. Gelasius ad Roman. Sicut hü filii — immunes. 664. 5
'I (3,5).
1(1,8).
LH, 2. Capit. Pictau. Conc.
I (1,9)-
I2 (3, i).

7. Ex C. Mediomatricis. Perlatum est ad s. synodum —


possit. Burch. 3, 42. Ivo Decr. 3, 46. 62, I

8. Ex C. Tribur. Quaecunque ecclesia — praeesse. Burch.


3, 224. Ivo Decr. 3, 383. 62, 8 2(3»33)-
9. Ex C. ap. Confluent. Si laici capellas — implorent.
Burch. 3, 239 (ex C. Remensi presente Ludouico
rege). Ivo Decr. 3, 281 (ex eod. ^ C. ap. Con-
fluent.) 3 ih 33).
1 1. Idem Cant. aep. Significauit H. de ]SIorton — termine-
tis. 13812.
LIV, I. C. Turon. (c. 4.) In partibus Tolosae — mulctentur.
Pa. I, 84. 10 (5, 6).
2. Lucius III. Castellano ep. Gratum nobis —est per-
sequantur. 15 167.
LV. 6. Idem Gradensi aep. et eius suffraganeis. Graue geri-
mus —
impetratis. 1435 1.
7. Idem Aurio duci Yenetae. Et pro te sumus — si;b-
dimus. 14352.
8. Ex C. Matic. Praesenti concüio — teuere. Burch. 4, 88.
Ivo Decr. i, 282. D. 54. c. 18. Palea. 19, I 1 (5. 5)-
9. Ex gestis Roman, pontific. Tempore Zachariae —
absoluit. 2 2 (5. 5).

LVIII, 10. Item ex C. Gar. c. 4. Viduas autem uelare — de-


ponere. Burch. 8, 36 (Mogtmt.). Ivo Decr. 7,55 (dgl.).
C. XXVII. qu. I. c. 8. Palea (ex C. Martini P.). 83, I (ex C.
Aurel.)
11. Ex C. hab. ap. Garmatia c. 3. Si sponsalia legitime —
remittatur. 58, II
12. C. EUbertino. Virgines quae — accedant. Burch. 9, 14.
Ivo Decr, 8, 152. 7h 3
LIX, 6. Alex. P. et martir in ep. decretali ad Sisunnum An-
tiocen. patriarch. Si de uniuersis — mandamus.
7. Nicholaus ad consulta Bulgarorum. Si quis per adoptio-
nem —
possunt. 2812. 82, I

8. Ex C. Agath. Si quis clam probatur. — 83, I 2 (4. 3).


9. Augustinus. Accepisti tibi peniteas. Burch. 19, 5. — 74. 2 2 (4, 4).
10. Ex C. Meldensi. De his qui sponsas ahenas — ex-
purget. Burch. 9, 32. Ivo Decr. 8, 170.
1

126 Die Collectio Lipsiensis.

O. Pa. 2. Comp. I.

LIX, 12. Idem. Religiös! uiri — separari. 14 169.


13. Gregor. I*. Felici Sipontino ep. l*eruenit ad nos —
licentia. 1246. 76, i 2(5,13).
14. Hemies, Si iiir sciat — sepc. Ivo Decr. 8, 243. Cc. 69. 84, i 3(5»I3)C.
Aurel.
15. Ex C. Guarmac. Si aliquis causa — teneatur. Burch.
17, 57. 86, I 13(5, 10).
16. Lucius III. Gradensi patr. et ep. Castellano. Quesitum
est a nobis — accepit. 15 176.
24. Ex C. Magont. Ubi non est consensus — coniugium
est. Burch. 9, 61. Ivo Decr. 8, 179. C. XXX.
qu. 2. c. I.

25. C. Tribur. De Francia — cogatur. Comp. II. i (4, i). 45, 8 84, 3
42. AI. III. Ex literis dil. — superare. 141 87.
filii

43. Lucius P. III. O. Veron. ep. et H. abb. S. Georgii.


Cum olim questio debeamus. — 15 201.
44. Ex C. African. Quicunque sub condicionis — tenea-
tur. C. XXVII. qu. 2. c. 8. Palea. 6, 5 64, i i (4, 5).
45. Augustinus de fide pactionis et .consensus. Proposuit
nobis mulier faciatis. —
Die Inskription beruht auf
Versehen. Es ist AI. III. 14021. 79» 2 2(4,9).
56. Idem Papiensi epo. Cum locum non habeat — man-
dari. 14333. 83, 2 19(4, i).

LX, 4. Ex C. Africano. — Si quis acceperit delectatione.

LXIV, 1 6. Ex C. Nanet. Inhibendum — ministrare. Burch. est


2, 116. Ivo Decr. 192. 6, 24, i i (3, 2).
17. Ex C. Magont. Clericus tonsuram — audeat. Burch. si

8, 97. Ivo Decr. 115. 7, 6(3, i).

LXV, 5. Innoc. P. qua mulier — .Si C. XXXV. diffiniuit.


qu. Palea. Ans.
10. c. 67
5. 10, (68).
6. Ex C. Arelat. Xe quisquam amplius — concubinam.
Burch. 23. Ivo Decr. 9, 161. Ans. 8, 10, 4.
7. Ex Augustini.
dictis Ouale — est et illud licebit.
Burch. Ivo Decr.
9, 16. 154. 8,
8. Item ex Nouell. mulier post mortem —
lustin. Si erit.

Ivo Decr. 16, 125. 8, 273. Pan. 6, 65. Coli. tr. P.


104 (3, 5V 78, 3
9. Item ex eisdem. Mulier quae ad secundas utatur. —
Ivo Decr. 8, 273. 16, 127. Coli. tr. P. 105 (3, 16).
72 (3, 29). 78, 4

Concilium Lateran.
3. = O. I, 27. R. 12, 3. C. I. 6 (5, 6).
19. = O. 13. R. 12, II. C. I. 3 (3, 4).

Das Material dieses Zuwachses vertheilt sich so, dass allein 175 capita Vor-
Gratianischen Ursprungs^, und von diesen 95 auf Burchard —
71 davon stehen
auch in Ivos Dekret — zurückzuführen sind, während zwei in Ivos Dekret, eine

i) Von Päpsten rühren her:

Leo I. (440 — 60.) a.


Ja. 1246
I246 59. 13
59, Paschal. I. (817 — 21.)
Ja. 411 32,7 49 27,'55
27; Ja. 2557 42,4
- 31.13 1307 20,13
20, 13 Nicol.(858-67.)
412 29, un. 1629 49,1
49. I 2812 59,7
Ja.
Gelasius (492
T r^
— 96.) ^7
67
i8ac
20, 16
a2
-r. 1, 1
Paschal.
tt /.^^^ ,,.q\
II. (10Q9— 1 i8.)
Ja. 604 .
50,6
/;
*°45
1845 42,55c
42. T i:^^- .* ,/;
? - ,A 46 -lA, 2
34, Ja- 6604 43, 16
7, 16
6605 23, 6
Gregor. L 1985
'^"^ t 33.
^^' ^3
(590— 604.) ,t rr •

(1124— 30.^n
\

Ja 1161 21 " 86
^^Tt 33.77
33. HononusU. .

1210 50',
C.Roman.
C. Roman. 1,16
I, 16 Ja. 739oa 47,4»
5
41 44,2 Martin. I. (649— 53.) Innoc. II. (i 130— 43.)
43 43. 5 Ja. 2077a 33, 4 C. Lat. II. c. 29 27. 4
1 : 1

Die Collectio Lipsiensis. 127

in der Pannormie und 10 im Dekret Gratians vorkommen, Dagegen vertheilt sich


das Nach-Gratianische Material folgendermassen
Eugen. III. (1145—53.) Ja. 4021 59, 45 Ja. 14333 59, 56
Ja. 9658 31, 4 24 7, ö ausserdem noch i, 12
C. Remense 8, 4 37 34, 3 4, 2
47 22, 4 50, 40
Hadrian. IV. (1154 — 59.)
56 31, 17 Conc. Turon.
Ja. 10459 23, 5
57 43, I c. 4 54, I

Alex. III. (i 159—81.) 64 21, 4


C. Later. III.
Ja. 13 164 16, 20 72 47, 8
c. 13 19
748 21, 3 81 I, 19
^1 3
95 39, 6 156 45, 3
800 I, 18
Lucius III. (1151--55-)
69 59, 12
12 52, II 71 23, 3 Ja. 1435 1 55, 6
30 47, 17
52 55, 7
74 23, 4
40 I, 17 81 21, 7 15167 54, 2

44 39, 5 87 59, 42
76 59, 16
201 59, 43
964 37, 7 237 34. 4
72 14, 6 310 31, 3 19 43, 22
14015 22, 5 16 II, 28 Coelest. III. (1191--98.)
19 31, 16 32 45, 4 Ja. 17642 7, 14
Fragen wir, wo dieses gesammte Material herrühre, so ist zunächst eine Benutzung
der Appendix zu leugnen. Denn unter allen diesen Stellen sind nur sehr wenige, die
sich allein noch in der Appendix vorfinden^. Dagegen ist mit der gleichen Bestimmt-
heit eine genaue Benutzung der Parisiensis IL zu behaupten.
Dafür spricht zunächst, dass von den in der Lipsiensis vorkommenden, überall
sonst fehlenden Titelrubriken mehrere auch in der Parisiensis II. angetroffen werden^.
Die capita der Parisiensis IL, die in keiner anderen Sammlung stehen, finden sich
in der Lipsiensis und theilweise in derselben Reihenfolge 3. Von den in der Bam-
bergensis fehlenden 221 Canones sind 132 auch in der Parisiensis und 125 nur in
dieser vorhanden. In P. 50, 5 sind dieselben Auslassungen, wie in Pa. 2 94, 4
vorgenommen worden. Aber der Verfasser der Lipsiensis hat auch selbständig
gearbeitet in derselben Weise, wie der der Parisiensis IL Er hat deren Material nicht
nur besser geordnet, sondern auch neues, namentlich aus Burchard und wohl auch
aus Ivo, vielleicht aus der Anselmo dedicata und sicher aus Gratian beigebracht. Den

i) 1, 12; 4, 2; 22, 2; 40, 3. P. 27 Pa. 27


;
=
P. 42 (mit leichter Veränderung, Pa. 30.
2) —
So sind Pa. II, 5 9 in P. und nur hier zu einem 31 = P, 38 Pa. 44 ist genau P. 48 Pa. 49 P. 16 ; =

; ;

Titel (23) zusammengezogen worden. Pa. ii 13 zu Pa. 59. 60 ist genau P. 34 Pa. 88 P. 28 Pa. 95
; 29. = ;
=
3) Vgl. die folgende Tabelle :

Vergleichende Zusammenstellung von Parisiensis II. mit Lipsiensis.


Pa. P. Pa. 2. P. Pa. 2. P.
I, I LIX, 19 VI, 2 xxxiir, 7 XI, I XXVIII, I

2a XVI, 3 3 8 2 2
b XXIII, 21 4 9 XII, I
4
c VI, I VII, I 10 XIII, I
5
d XLVII, 9 VIII, I II XIV, I a XLVII, 4
e XXXV, 14 IX, I 12 b XI , 3
2 13 XV, I VIII, 9
XLVII, 10
X, I XXXI, 10 2 10
h 1 2 II 3
i LX, I
3 12 4a LIX, 5
k 4 13 b LVIII, I

1 5a XXXV, 16 c LXII, 2
m XLIII, 7 b XXXIX, 10 d 2
II, I nirgends sonst c 1 e LXIII, 9
III, I XLIX, I d XXXV, 19 f XI, 4
IV, I 2 e XIX, 5 g 5
V, I XXXIII, I f 8 h XLIII, 10
2 2 g LXV, 2 i XLVI, I

VI, I 6 h LI, 2 XVI, la XI, 6


128 Die Collectio Ijpsiensis.

letzteren citirt er 31, und zwar nach Distinktionen, wälu-end die Comp. I. bei
12
derselben Stelle den Canon Gratians als im Tractatus ordinandorum stehend anfülirt.
Auch ein Auszug aus dem Register Alexanders III. scheint ihm zugänglich gewesen zu

Pa. 2. P. Pa. 2. P. Pa. 2 P.


XVI, Ib XI, 1
XXIX, 12 XLIII, 7 XLVII , 2 XVI, 10
XVII, 1 XXI, 8 XXX, I XXXVIII, I
3 II
2 9 2 2 4
3 10 3 3 5 12
4 4 8 6 13
XVIII, I
5 XLV, 5 7 14
XIX, I LV ,8 XXXI, I XXXVIII, 4 8 15
2 9 2 5 9a LIX, 27
XX, la XVI, 2 XXXII, I a XLVII, 12 b
b XVIII, 2 bl 10 XLVII, 9
'3
c c/ XLVIII ,
I XVI, 16
d LVIII, 4 d XXXV, 6 2
e XL, I XXXIII, la XVII, 3 3 17
XXI, I LXIV, 4 b LIX, 31 4 18
XXII, I 2a XLVII, 5 5 19
2 a XXIV, 5 b 7 XLIX ,
I XX, I

b c 6 2 2
c 6 3 3 3 3
XXIII, I XXXII, 6 4 XXXV, 3 4 4
XXIV, I LXIV, 16 5 XLVII, 40 5 5
2 6 10 6 8
XXV, I XXVII, 3 7 XI, 3 7 9
XXVI, I I, II 8 XXXV, 19 8 10
2 13 XXXIV, I
5 9 II
3 14 2 XLVII, 13 10 12
4 15 3 XLIII, 8 II 13
5 9 XLVII, 34 12 14
6 II, I
4 9 13 15
7 I, 16 XXXV, I 27 14 16
XXVII, I XLII, I 2 12 L, I XXI, 6
2 2 XXXVI, I XXXIX, 10. II 2

3 3 2 XLVII, 34 LI, I

4 4 XXXVII, I VIII, 5 LH, I XXIII, 26


5 5 2 6 2 27
6 6 XXXVIII, I XXI, 5
->
28
7 = XV,4eXLIII,IO XXXIX, I XXIII, 29 4 XXXII, 9
XXVIII, I XLIII, 4 2 30 LIII, I

2 5 XL, I VIII, 7 2 XXXVII, I

XXIX I a XXXV, 8 XLI, I XIX, 3 3 2


XLII, I 4 3
XLIII, 8
2 XXXI, I 5
d XLVII, 34 3 6 7
e XXXV, 9 XLIII, I XVI, 8 LIV, I IX, 5
f 10 2 7 2
g LH, 5 XLIV, I XLVIII, I LV, I XVII, 3
h 2 2 LVI, I XVIII, 19
2 XLIII, 16 3 3 2 15
3 12 4 4 3 5
4 XLIV, 2 5 XLV, 2 4 17
5a LIX, 26 XLV, I XI, 30 5
18
b XLIII, 6 2 31 6 14
6 13 3 32 7
-a XXXII, 4 4 5 8 8
t
1) XLV, 5 XLVI, I VII, 15 9 V.
»
c 2 2 16 10 XXIII,
d XLVII, 27 3a-f X, I II XI, 8
8 XLV, 4 tih VII, 9 12 XXII, 4
9 XLIV, 3 i 10 13 >

10 4 k i I 14 3
II XLIII, 10 XLVII, 1 XVI, 9 LVll, 1
:

Die Collectio Lipsiensis. 129

sein. Wenigstens citirt er 31, 16 eine Stelle aus dem Register, die ich in keiner
anderen Sammlung angetroffen habe, wie er denn ja auch eine Anzahl Dekretalen
Alexanders III. giebt, die uns bis jest blos in dieser Sammlung überliefert worden
sind^ Ebenso führt er auch Dekretalen-Anfänge an, wo sie bei Q. fehlen^.
Über die Heimath der Sammlung lässt sich nichts sagen. Doch spricht vieles
für Italien, namentlich der Umstand, dass sie die Parisiensis II. benutzt hat, und
dass Bernhard von Pavia sie benutzt zu haben scheint. Das letztere ergiebt sich
nicht so aus dem Umstände, dass ihr Dekretalenmaterial freilich in der gleichen —
Formation und mit den gleichen Auslassungen —
sich bei Bernhard findet, denn
dies hat dieser auch Sammlungen, wie der Parisiensis 11., entnommen, sondern weit
mehr aus dem, dass das Nicht-Dekretalenmaterial, und zwar auch solches, welches
in der Parisiensis fehlt, theilweise sogar in derselben Reihenfolge wie in P. sich in
der Comp. I. wiederfindet.
Die Stellen, die auch in der Comp. 11. stehen, finden sich stets auch in den
Sammlungen, auf welchen diese direkt beruht, und sind aus diesen entnommen 3.
P. I, 17 = Coli. Luc. 3, 380 Gilbert auct. un. (5, i). P. VII, 14 Alan, =
extrav. 50. P. 31, 3 = Gilb. auct. i (i, 19) und Alan. 5 (i, 6). P. 34, 3 =
Alan. auct. appdx. g. P. 39, 6 = Alan, i (2, 7) und P. 59, 25 =
Alan. 3 (4, i).
In wie weit aber Alanus oder Gilbert die Lipsiensis gekannt haben, entzieht sich
der Feststellung.
Die Entstehungszeit ist hinter die der Bambergensis zu setzen. Dass die eine
Sammlung die andere benutzt haben muss, erhellt aus der oben betonten LTber-
einstimmung. Dass aber die Bambergensis älter ist, ergiebt sich aus folgenden
Momenten
I. Sämmtliche Canones der Q. stehen auch in P., mit zwei Ausnahmen, die sich

Pa. 2. P. Pa. 2. P. Pa. 2. P.


LVII, 2 LXXII, I XXVIII, I LXXXIV, I LIX, 14
3 2 2 2
4 XLVI, I LXXIII, I LVIII, 10 3 25
LVIII, I LI, 2 2 XVI, 4 4 XLII, /

LIX, I XXXIV, 5 3 LVIII, 12 5 XLIII, 6


LX, I I
4 XXIII, 21 LXXXA^ I

2 2 LXXIAs I 2 LX, I

LXI, I XVI, 20 2 LIX, 9 3


2 XXXIII, 21 3 31 LXXXVI, I LIX, 15
LXII, I LH, 7 4 LXII, I LXXXVII , la LXI, 2
LXXV, LVIII, LIX, 28
2

3
8
9
I

2
3
4
H
c/
4 5 LXXVI, I L, 13 LXXXVIII, I

5 XIX, 8 LXXVII, I 2 49
LXIII, I VI, I LXXVIII, I LXV, 3 LXXXIX, I

LXIV, I LIX, 44 2 LVIII, II 2 LXIII, 2


2 XLVII, 9 3 LXV, 8 XC, I

LXV, I 4 9 XCI, I

2 VII, 9 5 2 2
LXVI, I XIV, 2 LXXIX, I

LXYII, I XL, 2 2 LIX, 45 XCII, I

2 I LXXX, I 37 XCIII, I L, I

LXVIII, I XV, 5 2 XCIV, I 2


2 XVI, I
3 7 2 3
3 XVIII, 2 4 LX, 2 3 4
LIX, I XXXII, 7 LXXXI, I LXII, 2 4 5
LXX, I VII, 9 LXXXII, I LIX, 7 5 6
LXXI, I XLVII, 13 LXXIII, I 8 xcv, I XXIX, I

2 XXXV, 9 s6
1) Sie sind aus der obigen Tabelle zu ersehen und 2) Vgl. P. 39, I.
in meiner Ausgabe der Compilatio abgedruckt. Doch 5) So ist einTheil vonP. 31,3 von Alanus, ein anderer
vermindert sich ihre Zahl wenn auch nur unbedeutend,
, von Gilbert zu je einem besonderen Canon formirt
da ich einige dieser Stellen jetzt auch in der Paris. II. worden, und in derselben Spaltung finden sie sich in
und in der Br. nachweisen kann. Comp. II.
Friedberg, Die Canones - Sammlungen.
:

130 L)ie Collectio Casselana. '

aber leicht erklären lassen. Die eine betrifft die Burchard-Stelle, die den Schluss
der Bambergensis bildet und dort so unangebracht steht, dass ein vernünftiger
Benutzer der Q. sie nicht aufnehmen konnte. Die andere bezieht sich auf einen
Canon von ganz unbestimmter Herkunft, der seinem Inhalte nach gar nicht unter
die Rubrik von Tit. 19 gehört, wo er c. 5 steht.
Umgekehrt hat die Lipsiensis eine grosse Menge Stellen, die in der Bam-
2.

bergensis fehlen. Es wäre nicht einzusehen, warum der Verfasser dieser diese
Stellen ausgelassen haben sollte, zumal doch 10 derselben auch in O. standen
(4 freilich in Tit. 50). Unter diesen nur in P., nicht in Q. vorhandenen, befinden
sich wichtige Dekretalen von Päpsten, die zur Zeit der Abfassung von Q. schon
erlassen waren; weiter freilich Material, wie es in den Vor-Gratianischen Canones-
Sammlungen und bei Gratian steht. Aber eine Antipathie des Verfassers der Q.
gegen dieses Material kann um so weniger vorausgesetzt werden, als auch bei ihm
sich eine Stelle aus Isidors Etymologien findet, 2 aus Hinkmar, 5 aus Burchard u. s. w.
3. Die Lipsiensis hat jüngere Dekretalen von Päpsten, die nichts zur Q. bei-
getragen haben.
4. Es sind ganz neue Titel in P. hinzugekommen, die sich mitten in die Titel
von Q. einschieben. Deren Nichtaufnahme in Q. wäre unerklärlich.

DIE COLLECTIO CASSELANA.


Die sogenannte Collectio Casselana findet sich nur in dem Codex der Casseler
Landesbibliothek Ms. iur. in fol. Nr. 15. Die Handschrift ist eine Pergamenthand-
schrift des Xin. Jahrhunderts und hat nur auf fol. i8v., ig, 19V., 20, 20 v., 2iv.,
22^ 22\.^ 2^, 2^v. ganz kurze Glossen. Sie ist edirt von Böhmer in der Appendix
zum II. Theil seiner Ausgabe des Corpus iuris canonici. Dieser Abdruck kann in-
dessen Missverständnisse erzeugen. So erblickte ich nach Massgabe des Druckes
einen wesentlichen Unterschied zwischen R. einerseits, und Pa. 2. O. P. Q. Br. anderer-
seits darin, dass in jenem jeder Canon eine Rubrik besitzt, in diesen keiner. Aber
die Durchsicht des Codex lässt erkennen, dass alle Kapitelrubriken von Böhmer
herrühren. Weiter muss man eine direkte Benutzung von O. durch R. aus dem
Umstände schliessen, dass bei Böhmer unter der Rubrik von R. XIII. dieselben Worte
stehen, welche in O. die Rubrik von O. II. bilden. Aber auch hier liegt eine Zu-
that Böhmers vor.
Die Sammlung, wie sie vorliegt, zerfällt in 65 Titel. Davon sind aber die
12 ersten^ lediglich dem Conc. Later. III. gewidmet, in der Weise, dass der
i) Sie sind bezeichnet
R. I. De electione summi pontificis. (5) Im Codex steht ohne Rubrik can. i. Dann Rubrik:
nuUus in episcopum eligatur nisi XXV. annorum sit.

2. Ne ludaei Christianos habeant seniientes. (i)


3. Ne laicialiquid a clericis inuitis extorqueant. ^3)
4. Ne militis torneamenta exerceant. (i)
5. Ne treugae infringantur. (i)
6. Ne clerici liona per ecclesiam acquisita in alios transferant, sed pcnes eandcni
remaneant. (i)
7. Ut clerici in caussis secularibus aduocali non fiant. (2)
8. Ne (juis excommunicelur uel suspcndatur, nisi ammonitione praemissa, ncc a praclato suo
religiosi appellent. (i)
9. De usurariis, ne quis eorum oblata accipiat, nee christianam sepulturam habeant. (l)
IG. Pro rcgiminc scolariuni nihil a magibtris exigatur, sed ab cj)isci)pis aliisiiue pruclatiü bcnc-
ficium sibi compelens prouideatur. (2)
11. Nc clerici in domibus suis mulicrculas tencant. (2)
12. Ut nionathi [)eculium non habeant. (12). Aber Sammeltitcl.
7 5 .

Die Collectio Casselana. 131

12. dem Inhalte nach seiner Rubrik nur in c. i entspricht, während die übrigen
1 1 Canones solche Bestimmungen des Concils wiedergeben, die unter keine der vom
Verfasser gemachten Rubriken hineinpassen. Die Rubriken in R. stimmen mit denen
von Q. durchaus überein, nur das R. XLV De inatrimonio seruoriun sich in freilich
etwas veränderter Gestalt blos in Pa. 2 wiederfindet^, während allerdings freilich
der einzige hier wiedergegebene Canon in Pa. i, 97, und O. 45, 7 steht. Dabei ist
jedoch hervorzuheben, dass die Rubriken von Q. 9, 10^, 26 und 45 im Codex R.
fehlen, aber nur aus Versehen ausgelassen sind, da die dazu gehörigen Canones in
der Sammlung stehen. Ebenso, dass die Rubrik R. 68 wieder in Q. aus Versehen
ausgeblieben ist. Aber auch die Reihenfolge der Titel ist immer die so eben —
betonten Auslassungen ins Auge gefasst absolut dieselbe wie in Q. Die Zahl —
der Canones beträgt 4603.
Dabei fehlen von den Canones von Q. folgende:
Q. Pa. 2. O. P. Br.
14» 6 19» 9 AI. III. 13884.
19.5 In registro regi Francor.

50,24 80, I 6, 27 59,37 Benedict. 1046.


53^6 53,4 27' AI. III. 13932.
55' 5 II, 21 AI. III. 140 17.
55' 65,4 Grat. c. 4. qu. 10. C. XXXV.
56,26 Biircli.

Dagegen hat R. mehr als Q. : zunächst 6 Stücke des Conc. Later. III.:

R. O. P.
i'3 1,27 3 C. I. Hb. X.
12,3 I,27 Mitte 3
12, 6 ein Stück, welches aus O. 50, 4 ausgelassen ist.

12, II I' 13 19 C. I. lib. X.


12, 18 1 4 Stück im.

12, 19 dgl.

Weiter noch 29 Canones:


O. Pa. 2. Pa. I, P. Comp. I.

16, 2. Peruenit ad audientiam abstinebunt. 2,7 4, 2 I (5' 27).


19, 8. AI. III. archiepp. et aliis eccles. praelatis per
Angliam constitutis. Licet uniuersa loca —
habeatur. 13 741. 4 (3' 25).
20,11. Eugen. III. in C. Remensi. Temerariam
— sepultura.
similiter 8,4
12. AI. III. in reg. Mediolan. ep. Significauit
nobis nobilis — formidare. 12628. 2 (5' 33)-
21, 2. Urban. III. Legionensi ep. Ex literis tuae
— transferendum.
fraternitatis 15 735« 50, 62 2 (5' 24).
3. Inter cetera quae a nobis — exercere. 15739' 50,64
6. Gangrensi patr. in reg. Ex tuarum tenore —
exercere. 13943. 50'6 3 (5' 17).
7. Significasti nobis quendam — postponas.
12183. 50, 21 6(5,13).
12. Ad audientiam — impedire. 15511. 50,65 8 (5, 29) nur
der Schluss.
19. Suseepimus literas — interemptos. 11870. 50,27
r3(i,i 3).
20. Idem in reg. Spalatino archiep. Super eo ]i8(5,22).
quod a nobis praeterire. —
14 100.
l I (4, 1 4).
21. AI. III. in reg. Ex literis tuis — promo-
uere. 13860. 7 (5, 26).
27. Urban. III. abb. et cap. S. Albini. Licet in
ecclesia Dei — caueatur. 1 5 7 2 1 Br. XI, 1 1


.

24, 6. Bituric. aep. Ex tuarum literarum tenore


prohibere. 11527. 50?3 5(^6).

i) Tit. 89. De coniiigio sej-iioruvi. 2) Der Canon Kapitel zerlegt ist, und dass 21, 15 wiederholt wird in
Q. 10, un. steht R. LXIV, 5, wohin er nicht gehört. 63, II {-= Q. 54, io[ii]); 26, 4 in 58, 9, welcher letztere
3) Doch ist zu bemerken dass Q. 11, 19 in R. in drei
, auch in Q. zweimal steht, i6, 3 und 50, 8.

9*
: 1

132 Die Collectio Casselana.

O. Pa. 2
2. Pa. I. P. Comp. I.
2(>, 2. Significatum est — compellas. 10604. 50, 10 11(3,27).
28, 4. Idem Cantuar. aep. Peruenit ad nos —
paniisse. ? 10(2, 17).
5- Intelleximus ex literis —
giibernare. 15 188. 50,25 2 (5, 9).
29, 4- Urban. III. Cantuar. aep. a. s. 1. in registro.

Veniens ad ap. sedem 15727. plectendi.
39,
1
j- Bene audiuimus — prouidere. 11339. 50, 15 2 (3» 29).
4- Veniens ad nos — adhereat. 10607. 50, 12
42, 1 1. Gratum gerimus — 15751. processisse. 48,3 23(1,21).

45' 3- Ex parte tua — iudicandum. 11872. 50, 16


|I3(5, I).
\ 2 (2, 21).
51, 16. Idem in reg. Theobaldo eccl. s. Liiciae. Cum
causa quae uertitur — adiudicauimus. 1 2 1 75. 10 (2, 19).

57, 4. De muliere quae — contingat. 11865. 50,30


19(3,28).
\i6(4, I).

58, 2. Veniens ad ap. sedis — 11869. obseruari. 50,31 17(4, i>


15- Causam matrimonii — exhibere. 11867. 50, 26 21 (I, 21).
36. Ouaesiuit a nobis — 12 184. seruetur. 50, 22 9 (5, 36).
40. De uero — compellendus. 15734.
illa 50,63 7 (3, 24).
6;, un. Dignum — exhibenda. 10445.
est 45, 7 97 I (4, 9).

Dies sind lauter Papstdekretalen, und zwar von


Innocenz II. (1130 — 43). Ja. II 869 58,2 Lucius III. (1181— 85).
7491
Ja. 45, 3 70 21, 19 Ja. 15188 28, 5
I1872
Hadrian IV. (1154 59). — 12175
45, 3
51, 16
Urban IIL (1185-87).
Ja. 10445 65, un. Ja. 15511 21, 12
(1159 — 81).
Alexander III.
83 21, 7
721 21, 27
84 58, 36
Ja. 10604 26, 2 27 29, 4
628 20, 12
7 39, 4 15734 58, 40
13741 19, 8
11339 39. 3 35 21, 2
860 21, 21
527 24, 6 30 21, 3
943 21, 6
865 57' 4 51 42, II
14100 21, 20
867 58, 15

und zwei näher zu bestimmende: 16, 2 und 28, 4, sowie ein Canon des
nicht
Conc. Remense
von 1148: 20, 11.
Aber auch die Reihenfolge der Kapitel ist, von geringfügigen Umstellungen ab-
gesehen, vollkommen dieselbe wie in der Bambergensis ^, und auch sonst ist eine
bezeichnende Übereinstimmung vorhanden. So wird z. B. in Q. 35, 5 die genaue
Subskription gegeben, ebenso bei der gleichen Stelle in R. 44, 5, während sie in
O. und R fehlt.
i) Siehe folgende Tabelle
Vergleichende Zusammenstellung der Casselana imd der Bambergensis.
R. R. R. Q.
I, I LVI, I XII, XIII, 5 LV, 4
'.}
LVI, 1
2 2 6 I,

4 3 4 19 7 6
5 25 5 20 8 7
II, I 22 7 25 9 8
III, I 6 8 3 IG 9
2 2 9 • 4 I I IG
3 2 10 4 XIV, I 11, I

IV, I 15 12 23 2 2
V, I 8 13 10
VI, I 9 14 13 XV, I III. 1

VII, 15 21 2
24 XVI. IV.
2/ 16 >4 I I

I
5 17 16 3
IX, I 12 20 17 4 3
X, I 18 XIII, I I I XVII, I V. I
»
2 18 2 2 2
XI, 3 3 3 3
7
2/ 4 4 4 4
1 1 1

Die Collectio Casselana. ^33

R. R. R.
XVII, A'I, 6 XXIV XIV, 2 XXXV, 6 XXV, 6
V, 5 3 7 7
XVIII, VI, I
4 8 8
2
5 9 9
3 XXV, XV, I 10 10
4 2 1 1

5 XXVI, XVI, I 12 12
XLII, 15 2 13 13

VI,
30 3 14 H
7 4 15 15
XIX, I VII, I XXVII, XVII, I 16 16
2 2 2 17 17
3l 3 18 18
4J 4 XXXVI, I XXVII, I

5 5 2 2
6 6 3 3
7 7 4 4
9 XXA^III, I XVIII, I 5 5
lO 2 2 XXXVII, I XXVIII, I
II 9 3 3 XXXVIII, I XXIX, I
12 10 6 4 XXXIX, I XXX, I

13 II XLII, 26 2 XXVI, iin.


XX, I VIII, I XVIII, 5 XL, I XXXI, I
2 2 6 2 2
3 3 9 7 3 3
4 IX, I 10 4 4
5 2 1 1
5 S
6 3 XXIX, I XIX, 6 6
7 4 2
8 5 3
9 6 XXX, I XX, 9 9
10 2 XLI, I XXXII, I
XXI, I XI, I
3 2 2
4 2
4 3 3
5 3 4 .4
8 4 5
5
9 5 6 6
10 6 7 7
1 7 XXXI, I XXI, 8 8
13 8 2 XLII, I XXXIII, I
14 9 3 2 2
15 10 4 3 3
16 II 5 4 4
17 12 XXXII, I XXII, 5 5
18 13 2 6 6
22 14 XXXIII, I XXIII, 7 7
23 15 2 8 8
24 16 3 9 9
LIV, 10(11) 4 IG 10
XI, 17 5 12 II
26 18 6 13 12
28] 7 XIX, 14 13
29 19 8 XXXIII, 7 15 14
30J 9 8 16 15
XXII, I XII, I 10 9 17 16
2 2 II 10 18 17
3 3 XXXIV I XXIV, I 19 18
4 4 2 2 20 19
5 5 3 3 21 20
XXIII, I XIII, I
4 4 22 21
2 XXXV, I XXV, I 23 22
3 2 2 24 23
4 3 3 XLIII, I XXXIV, I

5 4 4 2 2
XXIV, XIV, I
5 5 XLIV, I XXXV, I
1 1

134 Die Collectio Casselana.

R. Q- R. Q. R. Q.
XLIV, 2 XXXV, 2 LI,
23| XLII, 22 LVIII, 3 L, 2
3 3 24/ 4 3
4 4 25 23 5 4
5 5 26 24 6 5
6 6 27 25 7 6
XLV, I XXXVI, I 28 27 8 7
2 2 29 28 9 8
4 3 30 29 10 9
5 4 31 31 II 10
6 5 32 32 12 1

7 6 33 33 13 12
8 7 34 35 14 13
XLVI, I XXXVII, I 35 36 16 14
2 2 36 37 17 15
*>

Ö 3 37 34 18 16
XLV II, I XXXVIII >
I 38 38 19 17
2 2 LH, I XLIII, I 20 18
XLVIII, I XXXIX, I 2 2 21 19
2 2 3 3 22 20
3 3 4 4 23 21
4 4 LIII, I XLIV, I 24 22
5 5 2 2 25 23
6 6 3 3 26 25
7 7 4 4 27 26
8 8 5 5 28 27
9 9 6 6 29 28
lO 10 7 7 30 29
II II 8 8 31 30
12 12 9 9 32 31
13 13 10 10 33 32
H 14 II II 34 33
15 15 12 12 35 34
i6 i6 13 13 37 35
17 17 H H 38 36
XLIX, i XL, I 15 15 39 37
2 2 16 16 LIX, I LI I

3 3 17 17 2 2

4 4 18 18 3 j
L, I XLI, I 19 19 4 4
2 2 20 20 5 5
3 3 21 21 6 6
4 4 22 22 7 7
5 5 23 23 8 8
6 6 24 XLV, I 9 9
LI, I XLII, I LIV ,
I XLVI I LX, I LH I

2 23 2 2 2 2

3 2 3 3 LXI I LIII 1

4 3 4 2 2
4
5 4 5 5 LXII, I 3
6 5 LV .
I XLVII I 2 4
7 6 2 2
••>

5
8 7 3 4 7
9 8 8
4 4 5
lO 9 LVI ,
I XLVm I 6 9
II lO LVII I XLIX I LXIII ,
I LIV »
I

•y ->
12 II 2
13 12 3 3 3 3
H 13 5 4 4 4
15 14 6 5 5 5
17 i6 7 () 6 6
i8 17 8 7 7 (12)7
19 i8 9 8 8 7)8
[

20 19 10 9 9 8)9
{

21 20 1 1 10 10 (»» )io
22 21 Lvni ,
I L i 1 10(.»0
Die Collectio Casselana. 135

R. Q- R. Q- R. Q.
LXIII, 12 LIV, 11(12) LXIII, 15 LIV, 15 LXIV, 3 LV, 3
13 13 LXIV, I LV, I
4 4
14 14 2 2 5 X, I

Als was charakterisirt sich also die Sammlung? Als eine fast vollständige
Reproduktion von Q. mit nur folgenden Modifikationen:
1. und hauptsächlich das Conc. Later. hat eine andere Behandlung erfahren,
2. es ist ein höchst geringes Canones-Material weniger als in Q.,
3. es sind, vom Conc. Later. abgesehen, 29 Papstdekretalen hinzugekommen.
Woher hat der Verfasser diese? Aus P.? Dies könnte nur bei zweien der
Fall sein, wovon noch dazu die eine auch in O. steht ^
Aus O.? in der I. Redaktion von O. treffen wir 8 an; aus der 11.: 2; aus
Titel 50 dagegen 17.
Hat diese nun R. aus O. genommen oder O. aus R.? Wer das letztere
behaupten wollte, müsste die Frage beantworten, warum der Redaktor von O. nicht
auch übernommen hätte R. 19, 8; 20, 12; 21, 20; 21, 27; 28, 4; 29, 4; 51, 16,
zumal sie in dem ganz ungeordneten Sammeltitel 50 von O. leicht unterzubringen
waren.
Zum Überfluss theilt R. direkt mit, dass er 20, 12; 21, 20. 21 aus dem
Register habe, also entweder aus diesem selbst, oder einer Quelle, die das Register
benutzt hatte.
So ist es denn viel wahrscheinlicher, dass R. die IIL Rezension von O. benutzt
hat^. Dass er aus Titel 50 nur 17 genommen und 51 unbenutzt gelassen hat,
würde sich leicht erklären lassen. Denn R. konnte nur die Dekretalen gebrauchen,
die er unter die von Q. fest übernommenen Rubriken einzureihen vermochte. Freilich
ist es ja auch nicht unmöglich, dass R. sein Material aus einer anderen Quelle
entnommen haben kann, wie wir denn ja für sieben Canones eine solche nicht
nachzuweisen vermögen 3.
Die Entstehung fällt wohl unter Urban III. (1185 87), dem letzten Papste, —
von welchem Dekretalen beigebracht werden. Übrigens wäre es verkehrt, anzunehmen,
dass die Thätigkeit des Verfassers bei Bearbeitung der früheren Sammlungen, wäe
wir meinen der Bambergensis, sich auf eine blos mechanische Wiedergabe der
Canones mit einigen Umstellungen und Hinzufügungen beschränkt habe. Es finden
sich — und dasselbe gilt für die Bambergensis gegenüber O., und für P. gegenüber
Q. — Originalitäten, die bezeugen, dass der Verfasser die einzelnen Canones einer
Prüfung unterworfen habe, vielleicht an der Hand des Registrums, eines Register-
auszuges, oder einer uns noch unbekannten Sammlung. Als Belege führe ich
folgende Beispiele an.
R. 45, 6 ist richtig Exonensi ep. inskribirt; bei Q. 36, 5 Brisiensi; bei O. 22, 5
Lexou.; bei P. 39, 10 Meldeiisi.
R. 46, 2 liest Ramesensi, wo in Q. 37, 2: abbati de Tin gelassen wird.
R. 48, 2 giebt richtig an P. C: Meminimus. Diese Bemerkung fehlt in Q. 39, 4,
während in P. 43, 7 falsch steht: Super eo quod.
R. 48, 5 hat P. C: Qiiamiiis. P. 43, 8 zu demselben Canon P. C: Qiiae hissi-
mus, während in Q, 39, 4 die Bemerkung ganz fehlt.
R. 51, 3 inskribirt: abbati S. Petri supra Fuld. P. 47, 3: abbaii S. Petri supra
Diuam, Q. 42, 2: archiep. Remensi.
R. 51, 26 fügt hinzu P. C: N'os intcr al. Davon steht nichts in allen anderen
Sammlungen.
i) Eine Benutzung von P. erscheint ebenso wie von skriptionen mannigfach abweichen. Vgl. O. 50, 3 mit
Pa. 2. ausgeschlossen, da deren eigenthümliche Titel- R. 24, 6. 50, 10 mit 26, 2. 50, 12 mit 39, 4. 50, 15 mit
rubriken in R. fehlen, und ebenso das diesen eigenthüm- 39, 3. 50, 25 mit 28, 5.
liehe Vor-Gratianische Canones-Material. 3) Einer 21, 27 findet sich nur noch in der Br. 11, 11.
2) Dabei ist allerdings hervorzuheben dass die In-
,
I

I :i6 Die Collectio Briigensis


ö"

R. 51, 34 giebt eine inscriptio, während eine solche für diesen Canon in allen
tibrigen Sammlungen bis auf P. fehlt.
R. 53, I fügt hinzu P, C: Me77iinimtis , während in P. 52, i steht P. C: In
eminenti, und in (). diese nähere Bezeichnung des Canon nicht vorhanden ist.
P. 51, 10 fügt allein von allen übrigen Sammlungen hinzu P. C: Ad aures, ebenso
63, 4 P. C: Super eo qiiod.
Dabei sehe ich ganz von etwaiger Originalität der Lesarten ab. Denn da wir
von allen Sammlungen immer nur je einen Codex besitzen, und demnach die
richtigen Lesarten jeder Sammlung nicht genügend konstatiren können, so fehlt hier
das sichere Material zur Vergleichung. Auffällig ist, dass am Schluss der Samm-
lung einige Verwirrung herrscht, indem Canones unter unzutreffende Rubriken
gestellt werden. Aber diese Eigenthümlichkeit mancher canonischen Sammlungen
ist auch in Q. und bezüglich derselben Canones vorhanden.

DIE COLLECTIO BRUGENSIS.


In seinen Disquisitiones criticae p. 113 ff. theilte Theiner mit, dass er eine
Canones-Sammlung in Brügge gefunden habe, deren Titel-Rubriken er freilich nicht
ohne Lesefehler mittheilt, welche er für jünger erachtet als die Appendix, und
als deren Heimath er Belgien oder Frankreich annehmen möchte.
Die Notizen Theiners waren zu unbestimmt, als dass sie über die Sammlung
genügenden Aufschluss hätten gewähren können, und nach ihm hat Niemand weiter
das Werk berücksichtigt. Und doch verdient es eine eingehende Betrachtung.
Die Bibliothek in Brügge enthält zwei Handschriften, die im Kataloge Laude'
378 und 379 bezeichnet sind. Beide haben den gleichen Inhalt, was für uns um
so erfreulicher ist, als 379 mit einem scharfen Instrumente sehr zerschnitten worden
ist, so dass selbst eine Anzahl Blätter fehlen, deren Inhalt aus 378, der ganz
unversehrt ist, bequem ergänzt werden kann.
379 ist in Doppelkolumnen mit ziemlich verblasster Tinte von einer Hand des
XII. oder XIII. Jahrhunderts^ geschrieben. Er hat theihveise Korrekturen erfahren,
die mit schwärzerer Tinte geschrieben sind, ebenso sind im Titel XIII. drei Seiten
von anderer Hand mit schwärzerer Tinte geschrieben. Jede Seite hat 38 Zeilen.
Die Initialen sind blau, roth und grün. Die Inskriptionen sind vereinzelt roth
geschrieben. Der Codex hat früher dem Kloster St. Marie zu Dunes, Diözese
Brügge gehört, und ist mit einem Kommentar zum Jeremias zusammengebunden
worden 3. Der Einband trägt das Wappen des Klosters. Den Anfang bildet die
Dekretale Alexanders III. an den Bischof von Amiens und den Abt St. Remigii in
Rheims Cum olini —
diviitti (1171 72) Jaffe Nr. 121 16. —
Dann folgt von gleicher Hand ein Verzeichi^ss der Titel-Rubriken, wobei jeder
die Zahl der capita des Titels hinzugefügt ist, was übrigens auch nachher stets der
i
Fall ist. Dann folgt die Sammlung selbst. Den Schluss bildet von späterer Hand
die Dekretale Innocenz Qtwtiiam ap. sedes laicali.
III.: R. archii)resbitero R. —
magistro scolarum et de Vico canonico S. Austrigilii Bitur. Dat. Romae ap.
P.
S. Petrum Non. lulii pontificatus nostri anno P, die auch Comj). III. c. i (3, 11)
steht, und in die (iregorianische Sammlung c. 7. X (3, 10) übergegangen ist.

1) Calal. des manusrr. »1(> la hibl. jmlil. dt- llrujjos. odor XVI. Jahrh. l.iber ecilosiac b. Mariae do Duni«
:

(Bnij,'es iH5()). ij) Lau de niinnit X V. Jalirli. an. in Klandriä. Si <iuis i'uin alistulcrit anathoma sit.
j) Hier steht am Sdiliisso von linii Hand tles XV. Darunter: üb. luaj;. Walteri de Malte.
:

Die Collectio Brugensis. 137

378 ist um dieselbe Zeit^, aber mit schwärzerer Tinte, ebenfalls mit 38 Zeilen
auf jeder Seite in Doppelkolumnen geschrieben, und hat gleichfalls rothe, blaue und
auch grüne Initialen. Die Inskriptionen sind häufiger als in 37g roth geschrieben.
Er hat demselben Kloster gehört und ist wie 37g eingebunden.
Am Anfange folgt auf die oben erwähnte Dekretale Alexanders III.: An?zo
M.C.LXXXIX residente in sede ap. domino paß. Cle?nente III. mense nouemhri kal.
decemhris Ego M. s. Mariae Mutinensis ecclesiae canonicns profiteor me deferre
T Bononiensem archipresbyteriun renm sivioniae apiid uenerahilem B. rauennatem
archipreshyterum , quam dico euin cominisisse ctim Rndidfo (juodam in ciuitate Bono-
niensi in claiistro h. Petri mense maio domino papa demente III. residente in cathedra
b. Petri apostolatiis eins anno II. Ego M. snbscribo me professiun esse deferre pre-
dictum T archibresbyterum renm prefati criminis idque legitimis documentis adimplebo.
Dann kommt ein Verzeichniss der Rubriken und die Sammlung. Am Schlüsse
aber ist von späterer Hand nicht die Dekretale Innocenz III. abgeschrieben, sondern:
Dictamen qnod missnm fuit a dom. papa Innocentio IX. capitulo generali anno
incarnationis domini 1244.
Innocentius ep. seruus seruor. dei dilectis filiis generali capitulo Cist. sal. et
ap. bened.
/;/ precelsae dignitatis honore — sentietis. Dat. Anagniae VIII. kal. Angiisti pon-
tificatus nostri anno primo.
Die Sammlungen der beiden Handschriften stimmen wörtlich mit einander
überein, nur dass 378 die Dekretale LIX, 3 mehr hat. Ob die eine von der
anderen abgeschrieben ist, —
ich möchte 37g für älter halten ob es gleichzeitige —
Abschriften eines und desselben Originales sind, lässt sich nicht entscheiden. Jeden-
falls ist bemerkenswerth, dass es die einzige derartige Sammlung — abgesehen
von der Appendix — ist, die uns in zwei Handschriften erhalten ist.

Die Sammlung zerfällt in 5g Titel, die Titel in Kapitel. Die Rubriken stimmen
mit denjenigen der übrigen Sammlungen nicht überein. Sie charakterisiren sich
durch eine gewisse Umständlichkeit, ich möchte fast sagen Geschwätzigkeit. Sie
den Stoff auch nicht in der Weise, wie dies bei der Bambergensis,
spezialisiren
Parisiensis 11. u. s. w. der Fall ist.

Die Zahl der Kapitel beträgt 450^.


Die Sammlung enthält fast allein Papstdekretalen und Vor-Gratianisches Material
nur in ganz untergeordneter Weise 3. Den Hauptstock bilden die Dekretalen

i) Nach Laude XII. oder XIII. Jahrb. Der Band 2) Doch wird IV, 14 wiederholt XXV, 9 XIII, 15 ist ;

enthält noch Colloquium diuiniae sapientiae cum uero


: ein Theil einer XXXIV, 15 ganz gegebenen Dekretale.
suo amante et discipulo. —
Cursus horarum de div. XXXVIII, I wiederholt XXXVI, 4, geht aber weiter,
sapientia. und XLIV, 9 enthält noch einmal XII, 5.

3)
"^
'gl- die folg ende Tabelle

Burch. XI, 59 43. 2 Later. III. II 79' I 9' I Later. III. 1179, 2 2 22, un.

Capit. Hincm. c 13 2 4' I 23 22, I


4. 5
3 9. 2 14, II
Concilia. 4 10, 4 24 3' 3

C. Tribur. 895 6 45. I 25 5' I


49' 25
7 4' 9 26 2, 4
Seligenst. 1023, 10 13' 10
8 1 5' I 27 3' 2
Rhemense 11 48, 5 17' 5 10 13
4'
12 23' I
II 12, 8
Decretales •

Turon. 1163, i 4' 15 12 12, 4 Bonifat. Ja. 349 43, 3


2 6 13 16, 2 Pseudo-Coelest. Ja. 384 53, 15
— 5'
18, 13 14 14' 7
Gregor. I. (590—-604).
4 3' I 15 17' 15
Ja. 1482 17, 4
5 4' 20 23' 2
1829 9, 6
6 4> II 16 9' 3 incert. 1 7,
/ '
i^^
7 4' 21 18 20, I

8 17
9' 19 17' I Paschalis II. (1099--1118).
9 44' 10 21 23' 3 Ja. 661 1 56, i
1

1.^.8 Die Collectio Brugensis.

Alexanders III. Doch sind auch Dekretalen späterer Päpste vorhanden; die jüngste
ist von Coelestin 111. (1191 98). —
Den übrigen Sammlungen gegenüber zeigt sie
den Fortschritt, dass sie die Canones des 111. Lateran-Conciles mit unter die Rubriken
gestellt hat. Das hat sie mit der Compilatio I. gemein.

Honorius II. {1124 —30)- Ja. 13587 14 Ja. 13873 19, 6


Ja. 7390a 46, 3 727 32, 2 77 34. 2
7401 30» I 33 23 4 78 37' 5
Innoc. II. 1130--42). 45 19 4 80 15. 4
(

48 18. 10 83 4, 10
Ja. 8274 49» 5
8289 42, 3 49 7 6 85 13. H
66 54 I 87 49. 6
Eugenius III. (1145 —53)-
67 49 15 92 36, I
Ja. 8959 12, 3
69 II I 93 14' 9
9506 30» 3
73 50 94 46, I
9654 30, 2
75 53 II 98 14. 2
9655 48, 3
83 47 4 99 52' 8
9656 6, I
87 52 7 .
900 49' 31
9667 5' 4 10
90 16 3 > 4 12,
Hadrian. IV. (1154 -59)-
49 30 7 49' 22
10444
Ja. i9> 4 — 50 5 10 25. I

10445 49' 8 93 48 4 II 17' 8


Alexander III .(115 9-81). 94 50 3 .
14 4, 16
Ja. 10826 8, 6 96 47 17 16 24' 3
I1369 8, i — 55 3 19 8,4
480 56, 4 99 31 6 21 36' 7
527 II, 10 800 II 12 24 36,8
660 17. 12 3 12 12 28 18, 6
61 47. 12 4 28 I 30 40, 12
65 33. I 6 10 5 31 47. 7
739 7' 4 8 14 4 32 27' 5
866 53. 8 12 28 2 34 46, 2
925 20, 2 14 36 10, 6
47 3
12020 45' 2 15 15 5 37 49' 9
180 7' I. 2 16 18 4- 5 40 II' 7
248 51. I 17 14 ' 13 41 44' I

"2 36, 10 18 12, I


7 . 3 43
DO 45> 6 19 5 46 13. 4
S4 13. 3 20 14
5 »

6 — 19' 18
93 34. 7.8 21 18
,

8 — 52, 4
— 41, 5 22 17
'

16 47 49. I

— 47. 5 23 47 9
,

48 8,5
— 25 24 40 3
'

'
— II, 2

367 9» 7 26 27 I , 49 44' 8
411 47. 6 31 40 7 '
50 34' 3
632 4.
-1
32 25 ' 5
60 19, 12
36 14' 19 61 19, 10
35 34
— 34' 4 38
» 5
62 — II
— 49' 14 42
53
II
- 3
16 63 — 3
66 29, 2 — 34
,

10 65 5' 2
68 9' 4 — 56 5
,

'
69 53' 6
733 14' 14 43 42 4 70 40, 8
85 i> I
45 40
'

, I
— 42, 2
942 I' I 46 19 '
5' 72 19. 2
n 2
13159 25' 7 49 19 ' »5 73
60 4I' 7 49 3 74 2, I

62 18, I
54 .

— 5' 3
— 47' 10
55
56
43 3
12
.

2
— 40, 2
— 49. II 59 i<) ' 83 «3. 7
— 53. 13 62 4 .
7
7 84 4I' t)

63 49. 65 47 2 8b 16.7
65 4.8 68 14 15 8S II. 5

249 40, 6 — 25
.

, 8 *»i 47. 14
504 20, 4 69 1 » 12 02 14. 10
f
583 46, 3 94 10, 5
70 47 ' >5
1 1 1

Die CoUectio Brugensis. 139

Die Entstehungszeit fällt nach 1198, jedenfalls nach 1191. Die Heimath ist
nicht zu bestimmen; doch mag hervorgehoben werden, dass der Sammler eine
eigenthümliche Orthographie hat, indem er fast stets y für i setzt, z. B. archy-
episcopus, archydiaconus, und dass eine unverhältnissmässig grosse Zahl von Dekre-

Ja. 13995 15 , 6 Ja. 14121 1 . 13 Lucius III. (1181--85).


97 19 9 26 IG 3 Ja. 14547 4' 3
99 18 12 — 49 17 964 17' 6
14002 32 I — 52 65 22, 2
4 18 9 27 5
3
9
— 36, 5
49 I 29 29 66 47' 23
— 5
57 I
.

30 16
I

I 15164 49' 7
6 12 II 31 31 7 72 15. 2
7 6 2 32 18 3 85 35' I

8 8 2 39 38 2 92 4' 4
IG 37 4 43 40 4 98 II, 3
13 55 I — 44 2 443 34' 6
23 18 1
45 31 4 Urban. III. (1185--87).
27 34 II 46 36, IG
— 35 2 50 24, 2
Ja. 15511 42, I

— 49 7 52 47 19
721 II, II
23 49' 26
29 41 2 56 13 15
29 49' 29
30 13 11 34 12
32 18
34 50, I
53 5 57 7 II, 9
35
33 25= 3 58 4 17
II, 8
9
36 53> 12 61 53 IG
45 18, 2
42 5> 7 67 51 3 6 4I' 3
46 50> 6 68 16 4
T^
51 27, 3
49 36, 3 72 4> 12 4I' 4
3
50 31. 5 73 I9> 8

55 49> 20 75 44 6 Gregor. VIII. (11 87).


58 49 18 79 53 7 Ja. 16G56 47' 2G
61 52, 6 81 13 3 Clemens III. (1187 -91).
66 40 5 86 17 2
Ja. 16252 59' 2
69 36 4 89 41 I
— 38, I 91 25 6
16596 4G, IG

70 9 5 2 IG 2 Coelestin. III (119][-98).


71 47 24 4 51 6 Ja. 17642 7' 7
73 10, 7 II 15
— 45 5 214
7
53> 4 Bei Jaffe nicht gefunden :

76 II 4 17 13 9
mit Insk ription:
79 40 16 18 32 4
82 56 2 19 14 5
Eugenius 48, I

83 37 2 31 3 Alex. III.
84 36 9 — 34 I Ambian. 24' 5
85 14 6 — 47 8 26, I
86 53 9 — 52 2 3I' 2
87 47 16 24 15 7 32, 3
91 12 5 35 49 4 49, 16
5 67 13 2 53' 14
— 17 311 49 12 Ambian. ep. et abbat]
— 44 9
3
312 28, 3 S. Quintini de insula 19, 19
— 49 IG 47« 18 Amb. et Siluan. 5I' 2
— 52 5 13 45 3 Baton. et Exon. 4O' 13

93 8 14 28 4 Beluac. et F. dec. Rem. 8,3


— 5
13 8 15 4 19 Comiti Bolens 5I' 5
14101 6 17 Cantuar. 19, 16
— 17 4 45
37. 3
2 3 Carnot. 59' I
— 43 I
47 21 Catal. 45' 9
3 4 14 46 14 12 Eborac. 47' 22
7 50 4 14 17 48, 2
12 47' I 48 14 8 Exon. 4, 18
14 II, 6 50 34 9 4I' 4
17 17 II — 47 1 Exon. et Cystrens. epp .

20 49 24 — — 13 Ex parte 15' 3
:

I40 Die CoUectio Brugensis.

talen, die anderen Sammlung vorkommen, nach Rlieims und Amiens


in keiner
gerichtet sind. Das kann dafür sprechen, das Vaterland der Sammlung in Frank-
reich zu suchen. Dass der Verfasser die Appendix gekannt hat, scheint sich daraus
zu ergeben, dass er eine Anzahl von Dekretalen hat,
nur in jener die bisher
nachweisbar waren ^ Ebenso treffen manche Eigenthümlichkeiten mit der Can-
tuariensis überein. Aber auch Dekretalen, die bisher nur in der Parisiensis I.-, der
Lipsiensis3 und der Casselana4 überliefert waren, werden hier angetroffen, während
doch eine Benutzung dieser ausgeschlossen erscheint, da das Canones- Material
der Brugensis zu stark von dem jener abweicht. Auch eine Benutzung der Bam-
bergensis möchte ich nicht annehmen, da hier vielfach Dekretalen zerrissen sind,
welche in unserer Sammlung im Zusammenhange stehen. Dagegen hat der Verfasser
wohl einzelne Dekretalen im Original oder im Register- Auszuge vor sich gehabt;
denn er giebt mehrfach die Datirung. Die Zahl der ungedruckten Dekretalen, oder
richtiger derjenigen, die ich nicht habe finden können, ist eine unverhältnissmässig
grosse 5.

Ich gebe diese im Wortlaute und lasse jetzt eine Analyse der Sammlung folgen.
De fide catholica. (2)
I.

Alex, karissimo in Christo filio lohanni Illustri et magnifico Indorum regi


I.
salut. et ap. bened. Apostolica sedes cui licet liicri facere. (11 77.) Ja. 12942. Pa. i, 40.—
Priori et fratrib. de Gise- abb. S. Remigii 36, 2 Ohne Insk ript ion
bur 27' 2 abb. S. Remigii etF. dec. Ad audientiam 17. 10
Iherosol. patr. 39» I Rem. 44, 3 Ad aures 12, 9
Priorib. et fratrib. S, 46, 6 49, 28
Trinitat. Lundon. 16, 6 Santon. ep. et capellano Causam quae 45. 8
Luc. ep. II, 14 S. loannis Anglici 27, 4 Conquestus est 31. I

Magont. ep. 49, 13 Toletano 42, 5 Constitutus 45. 4-7


archidiac. Noruic. 16, 8 6 Cum appellatione 44. 4
abb. etcapit. S. Bartolom Wigorn. 25, 4 Cum nonnunquam 28, 5
Nouiom. 13, 5 37' I De cetero 35. 4
Panormitano 49, 19 Xeruio ep. 1 2, 7 Ex literis 46, 4
Remensi aep. 4' 6 epp. abbatib. et prelatis Ex presentium 49. 31
14, I s. ecclesiae 7, 5 Ex relatione 25. 2
20, 3 Uniuersis ecclesiae pre- Ex transmissa 40, II
24' I latis 1 9, I Multi 15. 8
decano et cap. Rem. 56, 3 Penienit 17. 9
Lucius III.
I Porro testes 40, 9
dec. et archid. London. 44,
preposito dec. et cap. /
Post latam 31. 8
Rem. 14, 18 Urban. III. Praecipimus 13. I
dec. Rem. et archid. Arimin. 19, 3 Praesentium auctoritate 22, 3
Cathal. 49' 23 Atrebat. 24, 4 Ouanto 10, r
dec. et cantori Rem. 17' 7 Cenoman. 53, I Rescripsimus 44. 5
dec. et mag. Fulconi can. R. decano et F. mag. Solet 52. I
Rem. 36, 6 scholarum Rem. 39, 2 Tuae fraternitatis 54. 3
dec. et mag. P. can. Rem. 40, 15 abb. Spernacensi et dec. Urban
prepos. et dec. Rem. 40, Rem. 47, 26 Penienit 53' 2

1) 0. V,20 = Br.40,3. X,26 = 4;Ul. XXXVI, 5= 3) P. 7, 14 = Br. 7, 7. 52, 11 = Br 28, 2- 57 . 41 =


34,9. XLIV,5 = i9,i. XLV, = 2 t.}9,3i. XLVI,4= Br. 46, 3.
44, 6. 2)178 = Br. VIII ,6. 4) R. 21 27 =- Br. II, II.

5) Eine grosse Anzahl von Stc llcn ist in die Comp. II. übergegangen Es sind dies folgende

Comp. II. c. 2 (5, 4) 2, 1 2 (3, 17) 18. I I (2, 13^


3
— 2, 2 I (1,2) 19, 5
3
6 (5, i8^f
40, 10

1 — 2, 3 un. (5, 3) 20, 4 1 (2, 10) 41. I

4 (5. 2) 4. 4 Uli. (5. 7) 23, 4 2 (2, 16) 41. 2


2 (5. 2) 4' 16 1 20)
(3, 24, 2 3 (2. 16) 41. 4
II (5,18) 7. 7 2 (l, 2) 35, I I (I. 14) 47. »7
"»2
2 (3. 3) 16. 7 I (I. 12) 35, 3 1 (4' 7) 4^),

2 (2, 17) 17» 4 I (2. 8) 36, 3 I (4. 49. 25


I (3.25) 17. 6 5 (3. 6) 36, 9 a (2,12) 53. 10
3 (3> 25) 18, 2 3 (2, 15) 37. 2 2(3.1.0 5t>. 2

Die Collectio Brugensis. Tit. II. — IV. 141

2. Idem Rem. aep. Cum Christus — sjibsistens. (1177.) Ja. 12785. Cc. 37. Pa. i,
129. O. XLIX, 20. P. XXVI, im. O. XXX, iin. R. XXXIX, i. Comp. I. c. 5 (5, 6)
=
c. 7. X (5, 7).
II. De ludeis. (5)
1. Idem Rem. Ad hec tiobis presentizim aiictoritate 77iandaimis — incUnarent. (1159
1181.) Ja. 13974. Pa. 1,163. O. XX, 2. P. LV, 2. O. XLVI, 2. R. LIV, 2. Comp. II. c. 2

(5, 4) = c. 8. X (5, 6).


2. Alex. III. Dolens! ep. Siciit hideis — satisfactione. (1159 — 81.) Ja. 13973. Pa. i,

175. O. XX, I. P. LV, I. Q. XLVI, I. R. LIV, i. Comp. II. c. 3 (5, 4) = c. 9 X (5, 6)


(übereinstimmend mit Clemens III.).
Triburiensi archiep.
3. Lideos de noito tolerantur. (1179 81.) Ja. 14345. — —
O. L, 36. P. LV, 5. Q. XLVI, 5. R. LIV, 5. Comp. IL c. i (5, 4) c. 7. X (5, 6). =
4. Ex Lateran, concilio. hidci sine sarraceni cxhiberi. Conc. Lat. 1179. c. 26. —
Pa. I, 14. O. 26. P. 23. Q. LVI, 22. R. II, I. Comp. I. c. 5 (5, 5) c. 21. X (2, 20). =
De haereticis coterellis et piratis. (3)
III.
In Turonensi Conc. In partibus Tolosae
1. — plectantiir. C. Turon. 1163, 4. Pa. i,
84. P. LIA^ I. Comp. L c. 10 (5, 6).
2. Sinit ait b, Leo papa optineant. C. Lat. — III. c. 27. Pa. 1,4. O. I, 27. P. 3.
R. X, 3. XII, 3.
3. Item ex eodem. Ita quorandnni animos — subiacere. C. Lat. III. (1179.) c. 24.
Pa. I, 7. O. 24. P. 14. Q. LVI, 13. R. XII, 14. Comp. L c. 6 (5, 5) = c. 6. X (5, 6).
Comp. L c. 2 (5, 14) = c. 3. X (5, 17).
De
schismaticis et symoniacis et de liis qui prohibitas tam in excessi-
IV.
bus corrigendis quam in spiritualibus administrandis uenalitates exercent. (21)
1. Item ex eodem. Qtiod a predecessore nostro siispensos. —
C. Lat, III. (1179.) c. 2.
Pa. I, 2. O. 2. P. 27. Q. LVI, 20. R. XII, 5. Comp. L c. 2 (5, 7) c. i. (5, 8). = X
2. Alex. I. Basilicae XII. apostol. presbitero card. a. s. legato. Qiiod diligentia
— fuerit. (1170 — 76.) Ja. 12632, Cc. 72. 18. Pa. i, 140. 51. O. XL, 2. P. XXXI, i.
Q. XXX, I. R. XL, L Comp. L c. 14 (i, 4) = c. 5. X (i, 6).
3. Lucius III. Turonensi Mattheiis presbiter
ep. patiatzir. —
(1181.) Ja. 14547.
O. XL, 4. P. I, 5. Q. IN, 4. R. XIII, 5. Comp. L c. 21 (5, 2) c. 23. (5, 3). = X
4. Idem decano Rem. —
Ad aures nostras exhibere. (1181 85.) Ja. 151 92. Comp. II. —
c- 4 (5' 2) — c. 24. X. (5, 3).
5. Idem Lucensi ep. Nemo presbiterortivi — symonia est. Capit. Hincmari Rem. c. 13.
P. I, 6. Q. I, 5. R. XIII, 6. Comp. L 13 — 14. X
c. (?, 2) c. (5, 3).
6. Idem Rem. aep. Ea quae perpetua parant incendia impedivmt incrementa ex- et salutis
stirpanda sunt et falce apostolici moderaminis resecanda. Accepimus autem, quod dilecti iilii nostri
Viziliacenses et Corbinacenses abbates et de Kantate et de Siluiniaco priores et monachi uiduas
nubere mortuoram corpora sepeliri absque precio non permittunt. Unde quod ex radice cupi-
et
ditatis non sit dubium prouenire nullatenus est tolerandum, uolentes in hoc zelum dei et
et auariciae
considerationem piam habere et sperantes, quod per te tc.nto commodius corrigi debeant, quanto
nutu diuini muneris maiori nosceris scientia preditus f. t. p. a. s. m. quatenus predictis personis
arctius ex parte nostra prohibeas, ne de cetero pro sepultura mortuorum aut pro uiduis maritandis
exigere quicquam praesumant. Quod si temerario auso praesumserint eos a suis presumptionibus
nostra fretus auctoritate occasione et ap. remoto non difFeras districtius cohercere; quia nos si quam
sententiam in eos propter hoc canonice tuleris auctore domino curabimus ratam habere. Preterea
quoniam inter laicos et uiros religiosos de presentatione alicuius ecclesiae questione suborta transigetur
inter eos, ita quod laicus presentationem libere optineat, religiosi uero de ecclesia nouam uel maiorem
percipiant portionem in qua prius nullam uel minorem habere solebant, si huiusmodi transactio
teneat quesiuisti. Cum ipsa autem pactio symoniaca merito uideatur de iure non tenet nee ex ea
rehgiosi ullum debent commodum inuenire. Cum autem aduocatus clericum unum idoneum episcopo
presentauerit et postulauerit postmodum eo non refutato alium aeque idoneum in eandem ecclesiam
admitti quis eorum alteri preferatur iudicio episcopi credimus relinquendum, si laicus fuerit cui ius
competit presentendi. Verum si collegium uel religiosa persona praesentationem haberet prior tempore
potior uire merito uideretur. cf. Ja. 14029 {No7'iiic. ep.). O. XV, 8. Comp. I. c. 30 (3, 33) c. 24. =
X (3, 38).
Item Alex. Susan, archiep. Intelleximus ex literis
7. co?npellas. (1158 81.) Ja. — —
13862. I. P. XXII, 7. Q. XXIV, 4. R. XXXIV, 4.
O. IV, Comp. I. c. 5 (3, 26).
8. Item Wig. ep. et priori de Panteia. Qtierelam monachortan niolestari. (1163 —
1179.) Ja. 1 3165. 0.11,12. P. I, 7. 0.1,6. R. XIII, 7. Comp. L c. 14 (5, 2) c. 15. =
X (5, 3).
9. Lateran. Cum tn ecclesiae corpore
Item ex C. habeatur. C. Lat. III. (1179.) c. 7. —
Pa. I, 17. Q. LVI, 4. R. XII, 9. 10. Comp. L c. 8 (5, 2)
O. 7. P. 10. c. 9. X. (5, 3). =
10. Item Alex. Eborac. aep. et abbati S. Luciae. Cum. essent in presentia per- —
viittas. (i 159— 81.) Ja. 13883. Cc. 50. O. II, 14. P. I, 3. Q. I, 3. R. XIII, 3. Comp. I.
c. II (5, 2) == c. 12. X (5, 3).
142 Die Collectio Brugensis. Tit. V. — VII.

IT. Item ex C. Turon. Non satis idilitcr — ottgct. C. Turon. (1163.) c. 6. Pa. i, 86
Pa. 2, XXVI, 5. O. II, 10. P. I, 10. Q. I, 8. R. XIII, 9. Comp. I. c.
7 (5, 2) = c. 8
X (5, 3)-
12. Item ex eodem. Ea quae
de aiiaricia mifercUir a nob/'s. (1159 81.) Ja. 14172 — —
O. II, 5. P. L
R. XIII' 8- Comp. I. c. 15 (5, 2)
9. Q. I. 7- c. 16. (5, 3), c. 12. (3, 39) = X X
13. Item ex C. Lateran. Monachi non precio transferendi. C. Lat. III. (1179.) c. 10 —
Pa. I, 16. O. 10. P. 13. Q. LVI, II. R. XII, 1.2. Comp. I. c. 2 (3, 30) c. 2 (3, 35). = X
14. Item Alex. abb. de straphot. Co7tstitutUs in presejitta terminetis. (1159 81) — —
Ja. 14103. O. XXVIII, 6. P. V, 6. Q. V, 5. R. XVII, 6. Comp. I. c. 4 (i, 27) c, 4 =
X (i, 36). — Wiederholt XXV, 9.
15. Alex, in Conc. Turon. u\faioribus ecclesiae — prohihcnnis. C. Turon. (1163.) c. l

Cc. 39. Pa. 2, L, 2. O. XXX, 4. O. XXI, 4. R. XXXI, 4. Comp. I. c. 10 (3, 5)


-= c. 8
X (3, 5).
16. Idem Wigorn. ep. Ex tiiae fraterjiitatis litcris — postpo7tas. (1159 — 81.) Ja. 13914
O. XXXV, Comp. II. c. 2 (5, 2)
2. = c. 20. X {5, 3).
17. Idem Cantuar. archiep. Ad mires nostras — (1159 —
restiUii. 81.) Ja. 14158
O. XV, 16 [Winton. cp.). P. LH, 21. Q. XLIV, 14. R. LIII, 14. Comp. I. c. 19 (3, 33)
sine inscr. : PQR. Comp. I.

18. Idem Exon ep. Ceterum quod clerici uestrae iurisdictionis aduocationes ecclesianim
sicut accepimus comparant uel quocunque modo possunt acquinmt, ut ipsorum postmodum filii uel
nepotes ad easdem presententur nos tam prauam consuetudinem eradicare uolentes nichilominus
presentium auctoritate uobis mandamus atque precipimus, ut non id de cetero attemptare presumant
iiniuersis uestrae iurisdictionis arctius inhibere curetis et si qui post proliibitionem uestram ecclesiarum
aduocationes sicut diximus acquisierint eos ab aduocationibus taliter acquisitis appellatione cessante
auctoritate ap. spolietis.
19. Idem Cantuar. archiep. Licet iiixta apostohi7n — obseruari. (1174 — 81.) Ja. 14315.
O. II, 3. Q. IV, 4. R. XVI, I. Comp. I. c. 3 (5, 32)
P- IV, I. = X c. 3. (5, i-]).
20. Item ex Conc. Tiiron. Qtioniam enorynis coyisiieUido — habetur. C. Turon. (1163.)
c. 5. Cc. 40. Pa. I, 85. O. II, 2. P. II, 2. O. II, 2. R. XIV, 2. Comp. I, c. 3 (5, 3) -= c. 3.
X (5, 4).
21. Ex Conc. Turon. Qtna in qiubusdam — plcctetiir. C. Turon. (1163.) c. 7. Pa. I,

88.139. Pa.2, XXVI, 6. 0.11,1. P. II, I. Q. II, I. R. XIV, I. Comp. I. c. 2 (5, 3) =


c. 2. X (5, 4).

13.
V.
1.

O. 25.
De usuris. (9)
Ex Conc. Lateran.
P. 16.
— siispensus. C. Lat. (1179.) 25.
15) =
Q. LVI, 12.
2 X
Qtiia in omnibtis
R. IX, I. Comp. L c. (5, c.
III.
3. (5, 19).
c. Pa. I, 1
Item Lucius lanuensi aep. In
2. tua — occnltari. (1159 — Ja. ciiiitate 81.) 13965.
O. XVI, P. IX, Q. IX,
2. R. XX, 10. Comp. L7. 8 15) = X 7. c. (5, c. 6. (5, 19).
Item Alex. Remen. Preterea parrochianis — astringatis. (1159 —
3. 81.) Ja. 13974.
O. XX, P. LV, Q. XLVI,
2. Comp. L 9 15) =
2. X 2. c. (5, c. 7. (5, 19).
Eugenius Paduano episcopo. Super
4. qiiod — iisnra (1148 — co est. 53.) Ja. 9667.
Noch Luc. bei Baluz. Mise.
in Coli. 373. 3,
Alex. Exon. ep. Qtioniam non sohun — compellere. (1159 —
5. 13819. 81.) Ja. Pa. I,

173. O. XVI, 3. P. IX, 2. O. IX, 2. R. XX, 5. Comp. I. c. 4 (5, 15) = c. 2. X (5, 19},
sonst: Cantuar. aep.
6. Ex Conc. Turon. Flures clcricortun — tiideatiir. C. Turon, (1163.) c. 2. Cc. 38.
Pa. I, 2. Pa. 2, LIV, I. O. XVI, 9. P. IX, 5. Q. IX, 5. R. XX, 8. Comp. L c. I (5, 15)
= c. I. X (5, 19).
7. Super eo quod — inuoluatur. (1159 — 81.) Ja. 14042. O. XVI, l. P. IX, I. Q. IX, l.

R. XX, 4. Comp. I. c. 3 15) =


(5, c. 4. X (5, 19). {Pa7iormitano aep.).
8. Cn77i tn sicut asseris — liberari. (1159 — 81.) Ja. 14093. O. XVI, 5. P. IX, 3.
Q. IX, 3. R. XX, 6. Comp. I. c. 5 (5, 15) = c. 5. X. (i, 19). {Salernitano aep.).
9. Debitores — co?npelle7tdi. (1159 — 81.) Ja. 141 27. Cc. 59. O. XVI, 4. P. XVII, l.

Q. XVIII, I. R. XXVIII,
Comp. I. c. 2 (2, 17) c. 6. X (2, 24). {Vigiliensi ep.).
I. =
VI. De raptoribus
et furibus puniendis. ^2)
1. Eugenius uniuerso clero. Super eo qiiod pHuetur. (1145 53.) Ja. 0656. — —
O. XXXIV, I. P. VIII, I. Q. VIII, I. R. XX, I. Comp. I. c. 5 (5, 14) c.\t;. X (5, 14). =
2. Alex. Ludumeni ep. Grauis illa acceptutn. (1159 81.) Ja. 14007. O. L, 35. — —
P. LIII, un. Q. XLV, un. R. LIII, 24. Comp. I. c. 2 (3, 14) c. i. X (3, 16). =
VII. De sacrilegis ex iniectione manus in clericos, tcmplarios, religiosos et
uiolatione ecclesiarum. (6)
1. Item Barth olome Exon. ep. Sicut dionuin est imtnunis. (1171 73.) Ja. 12180. — —
Pa. I, 73— 79. Pa. 2, XLVI, 3a-g. O. XXXV,'i. P. X, i. O. X, 1. R. LXIV, 5. Comp. L
c.
7 (5, 10) = c. 6. X (5, 12).
2. Si quis in clericu7n — uoluerit. (ibid.) (^. XIV, l. V. \T1, 1. <J.
Vll, i. R. XIX. i.

Comp. I. c. 5 (5, 34) ^ c. 4. X (5, 39).


Die Collectio Brugensis. Tit. VIII. IX. 143

3. et eins suffraganeis. Non sine dolore


Cantuar. accedant. (1159 81.) Ja. 13818. — —
O. XIV, P. VIT, 7. Q. VII, 5. R. XIX, 6. Comp. I. c. 12 (5, 34).
5.

4. Item preposito, decano et capitulo Rem. Ex conqtiestione A. representet. —


(1170.) Ja. II739. Martene Coli. 2, 820.
5. Idem epp. abbatibus prelatis sanctae ecclesiae. Laicis et religiosonim uironmi
fratram militiae templi apostolica nos conuenit sollicitudine prouidere et tarn ipsos quam eorum bona
sollicitius a malignonim incursibus et rapinis tenemur protegere quanto pro fide Christiani nominis
se maioribus exponiint periculis et aduersus prauas et externas nationes labores siibeant grauiores.
Inde est quod tam fortes athletas Christi in suo proposito uolentes attentius confouere ad defensionem
sui soUicitudinem nostram duximus commouendam ut magis ac magis possint ad promouendum pro-
positum quod sumpserunt intendere, cum fuerint sollicitudine prelatorum ecclesiae a malignantium
inquietatione securi. Monemus itaque uniuersitatem uestram atque precipimus, quod si quando
parrochiani uestri in aliquem predictorum fratrum ipsum capiendo uel de suis equitaturis eiiciendo
aut alias inhoneste tractando uiolentas manus iniecerint, liuiusmodi presumptores sublato appellationis
remedio, publice accensis candelis dilatione et occasione postposita excommunicatos attentius faciatis
euitari donec passo iniuriam congrue satisfaciant et pro absolutionis beneficio impetrando apostolico
,

se conspectui representent. Eos uero qui in predictos fratres non manus iniciunt uiolentas sed eos
contumeliosis uerbis afficiunt aut equitaturas aut alia eorum bona uiolenter eripiunt, si a uobis com-
moniti ablata nolunt restituere uel de illatis iniuriis satisfactionem congruam exhibere uinculo anathe-
matis astringatis quo ipsos usque ad condignam satisfactionem teneatis astrictos.
6. Grmiiter oculos representent. —
(1159 81.) Ja. 13749. —
O. XIV, 6. P. VII, 8.
Q. VII, 6.R. XIX, 7. Comp. I. c. 13 (5, 34).
7. Item Alex. ep. mutinensi et abb. Morinensi. Co7tquesti sunt — representent.
Coelestin. III. (1191^ — 98.) Ja. 17642. P. VII, 14. Comp. II. c. 1 1 (5, 18) = c. 22. X (5, 39).

De romani pontificis auctoritate et dignitate. (6)


VIII.
1. Idem Senon. archiep. Qna7ito importimitate — consecrare. (11 67.) Ja. 11369.
P. XXXI, 2. Q. XXXI, 2. R. XLII, 2. Comp. I. c. (i, i). (Die Inskription der Comp. I. i

stimmt nur mit der Br. überein.)


2. IdemLundun. aep. Litteras tiias nuper possunnts. (1159 —
81.) Ja. 14008. Pa. 1,182. —
P. XXXI, 5. Q. XXXI, 3. R. XL, 3. Comp. I. c. 2 (i, 15) c. i. (i, 9). = X
3. Idem ep. Bei uac. et F. decano Rem. Ad notitiam uestram uolumus peruenire quod
nos olim uen. fratri nostro Laudun. ep. et preces porreximus et dedimus in mandatis, quod si
G. Cathalaunensis archidiaconus prebendae quam in ecclesia eins habebat libere in ipsius manibus
renuntiaret, prebendam ipsam dilecto filio nostro R. canonico de Rosero concederet et liberaliter
assignaret. Ipse uero quoniam sibi suggestum fuerat eundem archydiaconum non pure prout debuit
sed oblata et recepta pecunia eidem prebendae renuntiasse et prefatum R. cum factus est canonicus
de Rosero iuramento prestito promisisse quod donec ibidem prebendam haberet aliam non deberet
relinquere, preces et mandatum nostrum in hac parte noluit adimplere sed prebendam predicti archy-
diaconi alii concedere minime formidauit. Super quo utique miramur plurimum et aduersus cum
grauiter commouemur, quoniam si ea etiam qiie iamdicto R. obiecta sunt ei contestaretur, prebendam
ipsam donec nos inde consuleret detinere potuit sed eam alii nunquam debiiit conferre. Unde nos
ei per iterata scripta nostra precipimus quod cuicunque prebendam ipsam concesserit eam ipsi infra
octo dies post nostrarum susceptionem literarum omni occasione excusatione et appellatione cessante
auferat et si infra alios XL. dies coram nobis idem R. super altero uel utroque illoinim quae sibi
obiecta sunt uidelicet quod prescriptum iuramentum fecisset aut dedisset pecuniam ad hoc ut prefatus
archydiaconus ei prebendae renuntiaret legitime conuinci non poterit, prebendam eam ipsi sine dilatione
qualibet studeat assignare. Si uero super altero predictorum conuinci poterit ei prebendam ipsam
nequaquam concedat sed liberum sit ei cui uoliierit honestae tamen personae sine qualibet contra-
dictione concedere.
4. Idem Cantuar. archiep. Ex parte tua — prestare. (1159 — 81.) Ja. 13919. Cc. 20A.
O. XXXI, I {Exon) P. XXXII, 10. Q. XXXII, 8. R. XLI, 8. Comp. I. c. 7 (i, 23) =
c. 5. X (i, 31).

5. Idem Hereford. ep. De eo quod a nobis — ordinäre. (1159 —


81.) Ja. 13948 falsch
statt 13946. Pa. I, 42c. Cc. 13, 70. O. XXVI, 25. P. XVIII, 3. Q. XIX, 3. R. XXIX, 3.
Comp. I. c. 3 (i, 6) = c. 3. X (i, 11).
6. Idem regi Siciliae, Ex a?itiqua romanoriini — sanctitatem. Mit (1163) Ja. 10826
Ludouico regi Francorum wörtlich übereinstimmend. Diese Pa. i, 178.
IX. De promotione summi pontificis et aliorum prelatorum qualiter fieri
debeat. (7)
1. Ex Lateran. Licet de uitanda
C. hdberi. C. Lat. III. — (1179.) c, i. Pa. i, i. O. i.

P. I. Q. LVI, R. I, I. Comp. L c. 15 (i, 4)


I. c. 6. (i, 6). = X
2. Item ex eodem. Ciun in cunctis ordinetur. ib. c. 3. Pa. — i, 3. O. 3. P. 2. Q. LA^I, 2.
R. I, 2. III, 2. 3. Comp. I. c. 16 (i, 4) c. 7. (i, 6). = X
3. Item ex eodem. Ciim —
in'ciLnctis ecclesiis existat. ib. c. 16. Pa. i, 24. O. 16. P. 25.
Q. LVI, 17. R. XII, 20. Comp. I. c. un. (3, 10) = c. i. X (3, 11).
144 I^^^ Collectio Brugensis. Tit. X. XI.

Item Alex. Grandensi patr. Constitictis in prcsejitia


4. terminctis. (1173 76.) — —
Ja. 12668. P. XLVII, 37. g. XLIl, 35. R. LI, 34. Comp. I. c. 37 (2, 20) c. 23. X (2, 28). =
5. Rauennati aep. Causam qicae inter decidatit. (1159 81.) Ja. 14070. O. XL, 5.— —
P. XXXI, 6. Q. XXXI, 4. R. XL, 4. Comp. I. c. 17 (i, 4) c. 8. X (i, 6). =
6. Gregorius Augustino Anglor. ep. Cum certum sit pertingant. (601.) Ja. 1829. —
O. XLIV, I. P. XLVI, I. O. XLVII, i. R. LV, i. Comp. L c. i (i, 25) c. i. X (i, 33). =
7. Alex. Ettrenensi^ electo. Cum de Uta honorem. (1174.) Ja. 12367. O. XL, 3. —
P. XXXI, 9. g. XXXI, 7. R. XL, 7. Comp. L c. 3 (i, 12) c. 2. X (i, 20). =
X. De conuersatione prelatorum et modestia erga subditos. (7)
1. guanto maiorem inter alios dignitatem liabetis tanto uobis fortius est admittendum ut nichil
inueniatur in uobis quod oculos intuentium offendat aut pontificali detrahat honestati. Ouoniam
cetera quae ad honestatem uestram spectare noscuntur eam prudentiam et circumsf)ectionem
igitiir inter

habere debetis ut circa uos non nisi honestos uiros cubicularios habeatis, prudentiam uestram monc-
mus attentius atque precipimus, quatenus honestos uiros circa uos cubicularios teneatis de quorum
uita et moribus nulla uobis nata reprehensionis suspicio inhereat aut uestra ledatur honestas.
2. Periienit ad aiid. nostram presnitiatis. (1159 —
81.) Ja. 14192. O. II, 9. P. IV, 3. —
g. IV, 2. R. XVI, 3. Comp. I. c. I (5, 27) c. I. (5, 31). = X
3. Vigil. ep. Cum sit romana ecclesia exigere. (1159 —
81.) Ja. 14126. Cc. 51. Pa. I, 41. —
O. II, 4. P. I, I. g. I, I. R. XIII, 1. Comp. L c. 9 (5, 2) c. 10. (5, 3). = X
4. Item ex C. Lateran. C^im apostoUis —
indtiUam. C. Lat. III. (1179.) c. 4. Pa. i, 19.
O. 4. P. 5. Q. LVI, 25. R. I, 5. XI, 7. Comp. L c. 6 (3, 34) c. 6. (3, 39). = X
5. Alex. III. Cantuar. archiep. Ad hec quoniam honorem. (1159 81.) Ja. 13806. — —
O. XXIV, 4. P. XII, 4. R. XXII, 4. Comp. I. c. 2 (5, 27) c. 2. (5, 31). = X
6. Ctim ab ecclesiarum relaxetis. (1159 —
81.) Ja. 13936. —
Pa. i, 159 [Gemiensi aepc).
O. XXXI, 7. P. XXXII, 3. O. XXXII, 3. R. XLI, 3. Comp. I. c. 3 (i, 23 Florentino ep:) : =
c. 3. X (I, 31).

7. Item Alex. Rauennati archiep. Si qtiando aliqtia — stcgges tum. {11 ^() — 81.) Ja. 14073.
P. LI, 4. g. XLIII, 4. R. LH, 4. Comp. L c. 5 (i, 2) = c. 5. X (i, 3).

XL De ordinatione clericorum licita uel illicita et qui prohibeantur promo-


ueri et qui permittan tur. (16)
I. Item Bartholomeo ep.Exon. Subdiaconos autem — celebrattir. (iiz^c^ — 81.) Ja. 13769.
Cc. 15h. O. XXVI, 23. P. XVm, 1. O. XIX, i. R. XXIX, i. Comp. L c. I (i,6) = c. I.

X(i, II).
I. Idem Herefordensi. Sane stiper hoc — ordinandi. (1159 — 81.) Ja. 13948, ist aber
13946. Cc. 71a. Pa. I, 42b. Pa. 2, XX, ib. O. XXVI, 24. P. XVIII, 2. g. XIX, 2
R. XXIX, 2. Comp. I. c. 2 (i, 6) = c. 2. X (i, 11).
3. Idem Turon. aep. Ad aures nostras — dei. Lucius IIL (ii8i — 85.) Ja. 15198
O. XXVI, 22. P. XIV, 5. g. XIV, 5. R. XXIV, 5. Comp. I. c. 4 (i, 6) = c. 5. X (i, 11).
4. Idem Andrensi ep. De diacono ziero — possunt. (1159 — 81.) Ja. 14076. Cc. 53
Pa. i, 147. O. XXVI, 21. P. XI, 17 {RejH. ep.). Q. XI, 17 {Rauen. ep.). R. XXI, 25 {Rem. ep.)
Comp. I. c. I (4, 6) = c. I. X (4, 6). Comp. I. c. 26 (3, 26) = c. 14. X (3, 30).
Idem Lincoln,
5. ep. Veniens ad jios P. — promouendum. (1159 — 81.) Ja. 13988
O. XXVI, 9. P. XI, 9. g. XI, 9. R. XXI, 14. Comp. I. c. un. (5,25) c. i. (5, 30). = X
6. Requisiuit a nobis düpensare. (1159— — 81.) Ja. 14114. O. XXVI, 18. P. XI, 18
g. XI, 18. R. XXI, 26. Comp. I. c. un. (i, 7) = c. i. X
(i, 13). In O.: Tolotano aep.; in
den übrigen: Tolosano.
7. Abb. S. Genouefae. Ex tiiaritm tenorc Utcrar2im — expiare. (1159 — 81.) Ja. 13940.
O. XXVI, I. P. XI, I. g. XI, I. R. XXI, I. Comp. L c. 3 (5, 8) = c. 2. X (5, 9).
8. Item Urban. III. Moromondensi abb. Inter cetera qtiae a — exercere. (1185 — 7.)

Ja. 15739. O. L, 64. R. XXI, 3.


9. Urban. III. Ex litteris iuae frater nitatis — transferendtim. (1185 — 7.) Ja. 15735-
O. L, 62. R. XXI, 2. Comp. I. c. 2 (5, 24) c. 2. (5, 28). = X
10. Item Alex. Alban. ep. Ex tuarum tenore literartim prohibere. (1168 9.) — —
Ja. I1527. O. L, 3. R. XXIV, 6 {Bituric. aep.). Comp. I. c. 5 (i, 6) c. 4. (i, 11). = X
II. Urban. III. abbati et capitulo S. Albini. Licet in ecclesia caueatur. (1185 87.) — —
Ja. 15721. R. XXI, 27.
12. Item Alex. Lond. ep. Quod super his accedere. (1159 81.) Ja. 13869. Cc. 36. — —
O. XIX, 2 {Dunclmensi). Q. XXIII, 2 {Dulon.). R. XXXIII, 2 {Demel.). Comp. I. c. 5 (l, t):
Dulmensi).
13. Idem Turon. aepo. Consuluit nos — presumas. (1151) — 81.) Ja. 14121. Cc. 13.
Pa. I, 132. Pa. 2, XVII, 4. O. XXVI, 19. g. XIX, 4. R. XXXHI, 7. Comp. I.e. 5 (l, lo) =
c. 5.x (1,18).
14. Idem Lucensi ep. Noueris quod diaconus (juem literatura predilum asscueras qui

i) Cistrcnsi.
Die Collectio Brugensis. Tit. XII. XIII. 145

Jiomicidio causam dedisse uidctur siciit ex tenore litterarum tuarum perpendimus non uidetur ad
sacerdotium promouendus.
15. Ex Turon. Conc. Qnia qiiidam clerici desperantes — suspcnsiim. Ja. 14197 (falsch,
ist ein Theil von 13811). Cc. 62c. Pa. I, 7c. O. XXVI, 26.
16. Alex. III. Totoraan. Qiiia nos dttxit — dispensari. (1159 — 81.) Ja. 13842.
O. XXVI, 20. P. XI, 19. Q. XI, 19. R. XXI, 28. Comp. I. c. im. (i, 14) = c. i. X (i, 22).

Quibus ex causis promoti deiciantur uel a quibus debeant abstinere. (12)


XII.
1. Urban.
III. Grandensi patr. Ex Uiar. tenore — exercere. (1159 — 81.) Ja. 13943.
O. L, 6. R. XXI, 6. Comp. I. c. 3 (5, 17) = c. 2. X (5, 21).
2. Item Alex. Cusano aep. ContinehaUir in literis patiaris. (1159 — 81.) Ja, 13856. —
Cc. 5. O. XXVI, 12. P. XI, 13. O. XI, 12. R. XXI, 17. Comp. I. c. 9 (5, 10) = c. 8.
X (5, 12).
3. Ellgenius III. P. Loc. Sar. ep. Preshlterwn ciiius —
gener an. (1146.) Ja. 8959,
O. XXVI, 15 (/. Sarejisi). P. XI, 14. O. XI, 14. R. XXI, 22 {Qiiellensz aep.). Comp. I. c. 2
(3, 6) = c. 2. X (3, 6).
4. Item ex C. Lateran. Clerki in suhdiaconaUf — attemptare. C. Lat. III. (11 79.) c. 12.
Pa. I, 21. O. 12. P. 12. R. VII, I. 2. Comp. I. c. un, (i, 28) = c. i. X (i, 37). Comp. I. c. 3
(3' 37) = c. 4. X (3, 50).
5. Alex. III. Salernit. epo. ex c. licet preter solitum infra de clandestinis. Porro
si clericus — subseacta. —
(1159 81.) Ja. 14091. Cc. 48Ba. Pa. 1,25. Pa. 2, XV, 4g. O. XXVI, 5.
P. XI, R. XXI, 9. Comp. I. c. i (5, 12)
5. O. XI, 5. c. i. (5, 14). = X
6. Idem eidem. De presbiiero Ca^npaniae incurrit. ibid. Cc. 48D. Pa. i, 28. — Pa. 2,
XVI, la. O. XXVI, 6. P. XI, 6. O. XI, 6. R. XXI, 10. Comp. I. c. 2 (i, 12) = c. i.
X (i, 20).

7. Idem Xeruio (?) ep. Consuluit nos tua fraternitas, quid sit faciecdum de G. presbitero et
de aliis clericis qui interdicti et excommunicati in ecclesia S. lacobi quae intra muros tuae ciuitatis
sita est, licet interdicti sententia teneatur, diuina presumpserunt celebrare. Super hoc utiqiie taliter
respondemus, quod prefatus presbiter et clerici tuae iurisdictionis sunt et a te excommunicati et
si

interdicti diuina officia celebrauerunt et maxime in ecclesia interdicta, nisi ad ammonitionem tuam a
tanta presumptione destiterint et tibi satisfecerint de commisso poteris in eos sententiam depositionis
proferre.
8. Item ex Lateran. Clerici
C. i?t sacris — ininiuriis. C. Lat. III. (1179.) c. ii. Pa. 1,15.
O. II. P. 20. Q. LVI, 7. R. XI, 1.2. Comp. L c. 12 (3, 2) c. 4. =
(5, 31). X
9. Ad aures nostras noueris peruenisse, quod cum terra nobilis uiri H. comitis pro iniuria quam
idem comes canonicis de Pantoneia intulerat de mandato nostro fuisset interdicto subposita tandem
quia de terra ipsa ibi diuina officia nichilominus celebrare presumpserint a beato Thoma martyre
clerici
iiinculo fuissent excommunicationis astricti. postmodum uero cum idem martyr reuerteretur ab exilio
eisdem clericis absolutionem petentibus mandauit per annum a diuinis officiis abstinere ut super
eonim presumptione interim nos consuleret et nostrum haberet inde mandatum. Sed paulo post
eodem martyre per martyrium ad celos migrante prefati clerici sicut prius fecerunt ausi sunt diuina
celebrare. Quoniam igitur temeritas et presumptio ipsorum clericorum non debet incorrecta relinqui
f. t. p. n. s. m. q. si res ita se habet prefatos clericos pro tantae presumptionis excessu ab officiis et

beneficiis contradictione et appellatione cessante ap. fretus auctoritate suspendas ita quod sine man-
dato Rom. pontificis non debeant ipsis restitui. quosdam etiam quos noueris ad tantum malum
promptiores fuisse ab officio deponas et si contra suspensionis uel depositionis sententiam uenerint
eos in eandem excommunicationis sententiam appellatione cessante reducas.
10. Idem Exon. ep. Significatum est nohis cogendi. (1159 —
81.) Ja. 13904. Pa. I, 81. —
O. XVIII, 13. P. LXIV, 12. Q. LIV, II (12). R. LXIII, 12. Comp. L c. 3 (4, 6).
11. Idem Lucensi et eins capitulo. Presentium lator H. admittatis. (1159 81.) — —
Ja. 14006. Pa. I, 143. O. XXVI, 11. P. XI, 11. Q. XI, 11. R. XXI, 16. Comp. I. c. 3
(5, 21) =
3. (5, 25). X
12. Idem priori et fratribiis S. Trinitatis. Clerici si qiii inciirrent. (1159 81.) — —
Ja. 13803. Cc. 83b. O. XXVI, 10. P. XI, 10 {Canttcar. aep. P. C: Relatum). Q. XI, lo {eidem
e. Lincon. ep.). R. XXI, 15 {Cantuar. aep. et eizis siiffragan. P. C.: Relatuni). Comp. I. c. 3
5, 23: Turon. ep. P. C: Relatuni) c. 3. (5, 27). = X
XIII. De conuersatione clericorum et officio et beneficio percipiendo et
rcuerentia erga prelatos. (i — 15)
I. Precipimiis quod tam episcopi quam clerici neque in superfluitate neque inhonesta uarietate
colonim aut scissura uestium neque in tonsura se intuentium, quorum forma exemplum debet esse,
offendant aspectura, sed pocius in suis actibus errata condempnent et amorem innocentiae demonstrent
sicut dignitas ordinis exigit. Quod si moniti ab episcopis suis infra dies non obtemperauerint XL
ecclesiasticis beneficiis ab eorundem pontifice priuentur. Episcopi uero si penitenciam irrogare
neglexerint quia inferiorum culpae ad nuUos magis referendae sunt quam ad desides negligentesque
rectores taradiu a pontificali officio abstineant donec constitutam a nobis penam clericis sibi subditis
imponant, nee cam nisi precedente congrua satisfactione relaxent.
Fi-iedbc7-g, Die Canoncs- Sammlungen. tq
146 Die Collectiü Brugensis. Tit. XIV.

2. London, ep. Uniuersalis ecclesiac sollicitiido potcris. (1171 81.) — — Ja. 14267.
Pa. I, 34. O. XVIII, 3. P. LXIV, 3. Q. LIV, 3 {Bon. ep.). R. LXIII, 3. Comp. I. c. 2 (3, 3).
3. Idem Wigorn. ep. Inter cetera sollicitudini — spoliare. (1163 —
74-) J^- 12254.
Pa. i,65f. Pa. 2, XXII, 2 a-c. O. XVIII, 6. 7; XIX, 4. P. LXIV, 5.6. O. LIV, 5. 6; XXIII, 4.
R. LXIII, 4. 5. 6 {Vig^iln.). Comp. I. c.
4 (3, 3).
4. Idem Hereford. Sane de clericis — iixorem. (1159 — 81.) Ja. 13946. Cc. 71 d. Pa. 2,
XXI, I. O. XVIII, 5. P. LXIV, 4. Q. LIV, 4. R. LXIII, 4 {P. C: Super eo qtwd qiiesütim
est). Comp. I. c. 3 (3, 3) = c. 2. X (3, 3).
5. Idem abb. et capitulo S. Bartholom. Nouiomensi.
Constitutus in presentia nostra
I. canonicus uester supplici nobis insinuatione monstrauit, quod a consortio uestro fuit absque mäni-
festa et rationabili causa eiectus et quod fere transactus est annus, ex quo iniuste coactus est exulare,
supplicans nobis humiliter et deuote, ut pro eodem recipiendo uobis litteras nostras mitteremus.
Sane uiri bonae opinionis et famae eidem I. coram nobis perhibent testimonium quod ipse est ,

honestae conuersationis et uitae et quod pro conseruanda in ecclesia uestra religione et honestate
diligens et uigil extiterit. Unde quia ad nostnim spectat officium, preces quae ad honestatem
respiciunt benigne admittere et uniuersorum saluti consulere, uos quoque teneamini quemlibet et de
fratribus uestris si errauerit reuocare dis. u. p. a. s. pr. m. qu. si absque iusticia atque iudicio fuit a
consortio uestro eiectus ipsum dilatione cessante recipiatis et benigne fraterna caritate teneatis. Verum
si pro culpa sua exiuit salua secundum b. Augustini regulam et institutionem ordinis uestri canonica

disciplina eundem recipere nullatenus postponatis. Volumus tamen quod ad interuentum precium
nostrarum cum predicto I. si sua culpa fuit causa suae deiectionis misericorditer temperetis ita quod
ipse ualeat preces nostras apud uos impetrasse ac de seueritate nimia reprehendi non debeatis sed de
misericordia plurimum commendari nos quoque deuotioni et benignitati uestrae gratias inde copiosas
agamus. Quod si eundem I. non receperitis coram dil. filiis nostris abbate et R. priore ecclesiae
S. Victoris Parisiensis et magistro CC. canonico eiusdem ecclesiae quondam abbate S. Genouefae
manifestam et rationabilem causam ostendatis quare ipsum recipere non debeatis, et quod ipsi exinde
statuerint unus uel duo illorum si omnes tres bis exequendis interesse non poterunt appellatione
cessante suscipiatis firmiter et seruetis ita, quod propter hoc iterum scribere non cogamur, et quia sicut
prophetica testatur auctoritas filius non portabit iniquitatem patris et e conuerso presentium auctori-
tate uobis mandamus atque precipimus quatenus matri eiusdem I. occasione filii sui nullam molestiam
irrogetis sed ipsam sicut ceteras sorores uestras benigne ac firma karitate tractetis.
Idem Spaniensi ep. Super
6. eo quod asseris — uitenttir. (1159 — 81.) Ja. 14101.
O. XVIII, 4. P. LXIV, 15. Q. LIV, 15 {Spalensi P. C. quod incipit: Continehatur). R.
LXIII, 15.
7. Idem Alex, decano et canonicis Lemou. Cicm institisset apud nos — grauamen.
(1159— 81.) Ja. 13983. Cc. 67. Pa. I, 153. O. XVIII, 14. P. LXIV, 13. Q. LIV, 13.
R. LXIII, 13. Comp. I. c. 4 (4, 6).
8. Idem Salernitano aepo. Clericos in sacris arceantur. (1159 —
81.) Ja. 14093. —
O. XVIII, LXIV, I.
I. P. Q. LIV, I. R. LXIII, i. Comp. I. c. 4 (3, 2) c. 3. (3, 2). = X
9. Idem Exon. epo. Proposuit nobis R. celehrare. (1161— 81.) Ja. 14217. O. XIX, 6. —
Q. XXIII, 6. R. XXXIII, 6. Comp. L c. 7 (i, 9) = c. 6. X (i, 17).
10. Quidatn laicorum — defunctos. C. Seligenstad. (1023.) c. 10. P. XXV, i. Q. XXIX, un.
R. XXXVIII, un.
11. Si sacerdos sciat — comnninione. (1159 — 80?) 14030. Ja. O. L, 55. P. XXXII, 8.
Q. XXXII, 6. R. XLI, 6. Comp. L c. 6 (i, 23) = c. 2. X (i, 31); in OPR. Comp. L: Eugcriius;
in R. Augustinus.
:

12. Item Alex. III. Sardicensi ep. Relatuin est aiiribus rccepttis. (1159 81.) — —
Ja. 13800. Comp. L c. 11 (3, 5) c. 9. (3, 5). = X
13. Idem Lincoln, ep. De cetero qui indigniun seruarent. (1159 81.) Ja. 14181. — —
P. XXI, 7. Comp. I. c. 4 (3, 5) c. 7. (3, 4), hier =
Fortsetzung: X
precipimus quatinus canonici
qui circa te sunt de beneficio communitatis suas habeant portiones ac si in prescripta ecclesia assidui*
tatem seruarent.
14. Idem Eborac. aepo. Relatum {Perlaticm) est atiribtis nostris deseruire, —
(1159—81.) Ja. 13855. O. XXX, I. P. XXI, I. Q. XXI, I. R. XXXI, i. Comp. L
c-
7 (3. 5)-
15. Adhuc si persona —
condemnandus. (1159 81.) Ja. 14156. Cc. 32c. 30g. Pa. 2, —
XXIX, ih. O. XXXIX, 2. Q. XXII, I. R. XXXII, i. Comp. I. c. 4 (i, 20) c. 3. = X
(l, 28). Die ganze Dekretale, deren Schluss hier einen besonderen Canon bildet, Br. XXXIV, 12.
XIV. Quibus et a quibus ecclesiastica beneficia sunt conferenda. (i 19) —
I. Ex parte H. clerici nostris est auribus intimatum, <iuüd cum ei \ien. frater p. Cathalaun.
episcopus in presentia tua in uerbo cpiscopali prebendam promisisset promissionem suam distulit
hactenus quod eam non duxit adimplerc. Unde quoniam ex officio commissae sibi dignitatis clericis
quibus manum imposuisse dinoscitur congrue teneatur ctiamsi nulla precessisset promissio prouiUere
f. t. p. a. s. p. m. qu. si res ita se habeat predictum episcopum ex parte nostra et tua moueas et
horteris propensius et inducas ut jirefato H. prebendam si qua nunc uacal ucl ciun primo uacauerit

Die Collectio Brugensis. Tit. XV. 147

secundum quod promisit benigne concedat ita quod ex hoc sollicitudo ipsius ualeat non immerito
commendari et ille teneatur ei toto uitae suae tempore obnoxius et deuotus.
2. Idem Heliensi archid. Ctim satis sit absurdum presiunatis. (1159 81.) Ja. 13898. — —
O. XXIV, 2. P. XII, 2. Q. XII, 2. R. XXII, 2. Comp. L c. 4 (i, 15) c. 4. (i, 23). = X
3. Idem Salernitano archidiacono. Ad hec licet consuetudo dehitoruni. (1175 80.) — —
Ja. 13587. O. XXIX, 6. Q. XVII, 5. R. XXVII, 5. Comp. I. c. 7 (3, 22) c. 13. (3, 5). = X
Idem Cantuar. aep. Ex ratione commi'ssae tibi — decernas. (1159 — 81.) Ja. 13808.
4.
O. XXV, I. P. XIX, I. Q. XX, I. R. XXX, i. Comp. I. c. 3 (i, 8) = c. 2. X (i, 14).
5. Idem Exon. ep. Preterea licet ad preshiteratum imitentur. (1159 — 81.) Ja. 14219. —
Cc. 49 Bd. 93 Ba. Pa. i, 120. 92. Pa. 2, X, 5e-f. O. XXV, 5; XXIX, 2. P. XIX, 5. 8.
Q. XX, 5. 8.R. XXX, 5. Comp. I. c. 6 (i, 8). Comp. I. c. 3 (3,35) c. 4.= (3, 48). X
6. Paschalis II. Cantuar. aep. et eins suffraganeis. htdecoru-tn admodufn punie- —
mus. Alex. III. (i 159— 81.) Ja. 13820. Cc. 24. Pa. i, 20. O. XXV, 2. P. XIX, 2. Q. XX, 2.
R. XXX, 2. Comp. I. c. 4 (i, 8) = c. 3. X (i, 14).
7. Item ex C. Lateran. Preterea quoniani in tantum priuetur. C. Lat. — III. (1179.)
c. 14. Pa. I, 26. O. 14. P. 8. Q. LVI, 16. R. XII, 17. Comp. I. c. 5 (3, 5) c. = 4. X (3, 5).
Comp. I. c.
33) 5 (3,
= c. 4. X (3, 38).
8. Alex. m. ep. Dunelmensi. A nobis tua discretio reqtiisiuit — constituttis. (1179
1181.) Ja. 14348. O. XXV, 4 (sine inscr.). P. XIX, 7. Q. XX, 7. R. XXX, 7. Comp. I.

*^-
7 (I' 8).
9. Pascalis II. abbatibus prioribus et aliis ecclesias ticis personis per Ebora-
censem archiepiscopatum constitutis. Qtcia pastorali necessitate constringimur cense- —
mus. Alex. III. (i 159— 81.) Ja. 13893. O. XV, 9. P. LH, 14. Q. XLIV, 7. R. LIII, 7.
Comp. I. c. 13 (3, 33) = c. II. X (3, 38).
10. Alex. London, ep. Ad aures nostras — remouere. (1159 — 81.) Ja.13992. O.XXIV, i.
P. XII, I [Ltigd. ep). Q. XII, I. R. XXII, i. Comp. L c. 2 (3, 7).
11. Item ex C. Lateran. Quoniam in qtdbusdani — difßni?mis. C. Lat. III. (1179.) c. 17.
O. 17. P. 18. Q. LVI, 23. R. XII, 12. Comp. L c. 4 (3, 33).
12. Item Alex. Eborac, aep. De cetero prudentiae — conferri. (1179 — 81.) Ja. 14346.
P. LH, 12. —
Mit einem Stück vorher: O. XV, i. 2. P. LH, i. Q. XLIV, i. R. LIII, i.
Comp. L c. 7 (3, 33) c. 5. X (3, 38). =
13. Item Cantuar. aep. et eins suffraganeis. Ex freqnentibus querelis pre- —
siunatis. (1159— 81.) Ja. 13817. Pa. I, 4. O. XXVIII, 11. P. VI, 4. Q. VI, 4. R. XVIII, 4.
Comp. L c. I (3, 7) c. 3. X (3, 7). =
14. Wigorn. ep. Nosti siciit uir — reuocare. (c. II76.) Ja. 12753. O- ^L, i. P.
XXXI, 7. Q. XXXI, 5. R. XL, 5. Comp. L c. 18 (i, 4) = c. 9. X (i, 6).

15. Stiper COquod obtinere. (1159 — —


81.) Ja. 13868. O. XXVIII, 5. P. V, 5. Q. VI, 6.
R. XVII, Comp. I. c. 28 (3, 33).
5.
16. Idem Riualensi et archiep. Eboracensi. Dilecti filii nostri deca^ius noscun- —
tur. (1159— 81.) Ja. 14085. O. XV, 22. P. LH, 26. Q. XLIV, 19. R. LIII, 19. Comp. L
c. 24 (3, 33).
17. R. Eborac. aepo. Relatuni est nobis ex parte tua — inchoatum. (1179 — 81.)
Ja. 14346. O. XV, I. 2. P. LH, I. O. XLIV, i. R. LIII, i. Comp. I. c. 4 (3, 4) = 4. c.

X. (3, 4).
18. Idem preposito decano et capitulo Rem. et cantori. Significauit nobis dil.
filius noster abbas S. Petri de montibus, quod cum iam pridem iter ad nos ueniendi arripuisset
ecclesiade Ansi cuius altaris donatio et sacerdotis representatio ad eum spectare noscuntur, sacerdote
qui ibidem ministrauerat de presenti luce subtracto, uacauit. Cum autem idem abbas a curia nostra
ad domum suam reuersus fuisset audita quod predicta ecclesia uacabat eam clerico Heinrico per-
petuam possidendam in elemosinam concessit. Quam utique, cum idem Heinricus ingredi uellet ut
ibi ministraret,quidam R. nomine, preter conscientiam predicti abbatis et capituli sui uiolenter intrusus
ei aditum prelibatae constanter ecclesiae inhibuit et ipsum ad nostram audientiam appellauit, sed
nuntio abbatis pro eodem H. ad nos ueniente prenominatus R. nee uenit nee aliquem pro se respon-
salem transmisit. Inde est quod d. u. p. a. s. m. qu. partes ante uestram presentiam conuocetis et
rei ueritate inquisita quod donatio prefatae ecclesiae et representatio
plenius et cognita si inueneritis
sacerdotis ad memoratum abbatem de quod prescriptus R. preter conscientiam et
iure pertineat et
uoluntatem ipsius abbatis et capituli in eandem ecclesiam sit intrusus, ipsum exinde omni occasione et
appeUatione remota auctoritate nostra amoueatis et eam supradicto H. si episcopus in hoc assensum
prebuit uel prebere uoluerit assignari facialis et in pace dimitti. Verum si res ahter se habuit causam
audiatis et eam sine appellationis remedio secundum iuris ordinem terminetis.
19. Abbati S. Albani ex con. consultationibus. De cetero si aliquis clericus irri- —
tanda. (1170—76.) Ja. 12636. Cc. 6B. Pa. i, 100, O. XV, 20. P. LH, 25. Q. XLIV, 18.
R. LIII, Comp. L c. 23 (3, 33) == c. 19. (3, 38), c. 4. (3, 24). X X
XV. Quod non teneat promissio super non uacante beneficio facta et de in-
hibitis successionibus. (i 8) —
10*
.

148 Die Collecüo Brugensis. Tit. XVI.

1. Ex C. Lateran. Ntilla ecclesiastica — habere. C. Lat. III. (1179.) c. 8. Pa. i, 20.


O. 8. P. 4. R. I,4. Comp. I. c. 2 (3, 8) c. = 2. X (3, 8).
2. Ea qiiae honestatis — decernas. (1181 —
5.) Ja. 151 72. Cc. 63a. Pa. i, 16 (in beiden:
Eborac. aep). O. XV, 11. P. LH, 16.Q. XLIV, 9. R. LIII, 9. Comp. I. c. 3 (3, 8).
3. Exon. et Cystrens. epp. Ex parte Maiiii paiiperis —
possidere. ? O. L, 58 [Exon.
et Comienir.).
4. Eborac. aepo. Accepimiis qiiod qtiacdani decernas. (1159 81.) —
Ja. 13880. —
O. XXVIII, P. V, 3. O. V, 3. R. XVII, 3. Comp. L c. 5 (i, 26)
4. c. 5. (i, 35). = X
5 Ide m
C a n t u a r. a r c h i e p. et eins s u f f r a g a n e s. Quoniam sacris ca^ionibus
i existat. —
(i 159— 81.) Ja. 13815. O. XXIII, 10. R. XXXIII, II. Comp. L c. 12 (i, 9) c. 10. =
X (I, 17)-
6. Laudiin. ep. Venicns ad prescntiam nostrain R. —grauamen. (1159 81.) Ja. 1 3995. —
Cc. (i(i{Liindon). Pa. i, 158 [Latideuensi). O. XIX, 5. O. XXIII, 5. R. XXXIII, 5. Comp. L
c. 6 (l, 9) =
X. (i, 17).
c. 5.

7. Exon, et Winton. epp. Significauit jiobis O.


Alex. III. imperatis. (1164 — 81.) —
Ja. 14224. O. XLI, 2.
8. Multi quidem ad habendum ecclesianim cnras ambiunt impiidenter et querunt ecclesias ut
praesint potius quam prosint qiii potius essent a praelationis officio remouendi si eas essent adepti
quam ad ecclesianim regimen assumendi, et ideo non esset conueniens uel honestum ut concessioni
tuae sicut postulas nostrum prestaremus fauorem ut talis tibi succederet quem uita et conuersatio
successione faceret indignum. Rogamus itaque et dis. t. consulimus et monemus, quatinus studiose
considerans et attendens, quomodo melius est cum multis quam solum ad nuptias patris familias
introire a proposita contentione nostro desistas consilio et, sicut bene ac laudabiliter hactenus fecisse

dinosceris, onus ad honorem dei et salutem subditorum tuorum studeas subportare. Nos
sollicitudinis
fratribus tuis districte precipimus ut tibi debitam obedientiam et subiectionem exhibeant et Remensi
iienerabili fratri tuo archiepiscopo ap. sed. legato dedimus in mandatis, ut eos ad hoc et nostra auctori-
tate et sua cum omni districtione coherceat. Verum si idem archyepiscopus te omnino sufficientem
ad onus supportandum cognouerit et tuae uoluntatis fuerit amministrationi et regimini cedere, tuam
recipiat cessionem (et) cum consilio tuo et abbatis S. Victoris et alterius abbatis eiusdem ordinis talem
studeant tibi abbatem substituere qui preesse ualeat et prodesse et tibi de bonis ecclesiae con-
uenienter et oportune prouideat.
XVI. An aliquis plures possit habere dignitates uel prebendas in eadem
ecclesia uel in diuersis, et an aliquis pluribus ecclesiis prefici possit. (i —
1. Canonicis et precentori et capitulo Velnensi.
8)
Ex diligenti relatione magistri —

mandare. (1159 81.) Ja. I4130. Comp. I. c. 6 (3, 33) nur bis donare. Hier folgt noch: Pro-
uideas autem attentius ne alicuius timore gratia uel odio aut occasione obitus alicuius uestrum manda-
tum nostrum differatis executioni mandare.
2. Ex C. Lateran. Qnia nonmilli modum —
snbleuari. C.Lat. III. (i 179.) c. 13. Pa. I,I2.
O. 13. P. 19. R. XII, II.
3. Alex. Burdegal. aep. Preterea de archidiacono contentiim. (1159 81.) Ja. 13790. — —
O. XXIV, 5, Aviederholt XXX, 8. P. XII, 5. Q. XII, 5. R. XXII, 5. Comp. L c. 4 (5, 27) =
c. 14. X (3, 5).
4. Catalaun. epo. Referente I. prcshitero —
assignes. (1159 — 81.) Ja. 14168. Cc. 34.
Pa. I, 162. O. XXX, 3. Q. XXI, 3. R. XXXI, 13. Comp. I. c. 9 (3, 5) = c. 7. X (3, 5).
5. Lundon. ep. Cum teneamiir —
exeqtiendiim. (1159 81.) — Ja. 13994. O. XXX, 2.

P. XXI, 2. Q. XXI, 2. R. XXXI, 2. Comp. I. c. 8 (3, 5) = c. 6. X (3, 5).


6. Priori et fratribus S. trinitatis Lundon. Cimi ex debito suscepti regiminis pro
ecclesiarum teneamur statu satagerc et earum iura debeamus sollicite conseniare, si quando postiilatis
a nobis, quod rationi conueniat et ad ecclesiae uestrae spectet commodum et profectum postulationibus
uestris benignum cogimur prestare fauorem. Eaproptcr dilecti filii in domino uestris iustis postula-

tionibus gratum impertientes assensum auctoritatc uobis ap. duximus indulgcndum, xit in parochialibus
uobis III. uel IV. de canonicis uestris sine contradictione qualibet iustituere ita
ecclesiis uestris liceat
quod unus ex diocesiano episcopo representetur ut ab eo recipiat curam animanmi et sibi debeat
eis
de spiritualibus respondcre. Illud omnino contrarium est rationi, ut unus clcricus in xma uel in
diuersis ecclesiis archidiaconatum et cantuariam aut archidiaconatum et decanatum optincat cum
singula officia in singulis ecclesiis assiduitatem exigant personanim. (Ja. 13249?).
7. Conqnercnte nobis R. presbitero rcmota. (i 159 —
81.) Ja. 13986. — Comp. II. c. 2 (3, 3)
= c. 6. X (3, 4).
8. Idem archidiacono Noruiccnsi. Ad audientiam nostram penienit, quod Hugo
presbiter monachos de RamcsiaT. clericum suum ]>etoiulo uicariam ecclesiae de Baruelle a qua
et
XX. annis retrocessit in diuersis postea ecclesiis personatum adeptus multipliciter uoxaro presumit.
Quia igitur non est canonicum ut qui curam animanuu in diuersis habet ecclesiis uicarius hat in
alienis dis. u. p., quat. rei ueritate inquisita plenius si ita esse constiterit predictum presbitemm a
peticione supradictac uicariae desistere ap. et. occ. re. districtius compoUas non ol>stantibus litteris si

quas per nuntium ali(iucin a nobis impetrauit.


tacita ucritutc Ivxtyrpari ctenim ilohont quac de auu-
riciae radice procedunt et canoiuirn sunt contraria rationi uel sanctioni.
Die Collectio Bmgensis. Tit. XVII. XVIII. 149

XVII. De priuilegiis ecclesiarum et earum indemnitate seruanda. (i — 16)


1. Ex C. Lateran. Non minies pro peccato — competenteni.' C. Lat. III. (1179.) c. 19.
Pa. I, 6. Q. LVI, 6. R. III, i. Comp. I. c. 4 (3, 36)
O. 19. P. 7. c. 4. (3, 39). = X
2. Item Clemens in libro stemmatum. Vigüanti studio placuit. (1159 — — 81.)
Ja. 141 86. O. XXXVIII, 5. P. XLVI, 2. O. XLI, 2. R. L, 2. Comp. I. c. 7 (2, 18) = c. 5.
X (2, 6).
3. Innocentius Papa. De qiiarta decimae — admittit. (1159— 81.) Ja. 14091. Cc. 48C.
Pa. I, 27. Pa. 2, XV, 141. O. XXXVIII, i. P. XLVI, i. Q. XLI, i. R. L, i. Comp. L
c. 6 (2, 18) = c. 4. X (2, 26).
4. Alex. Syracusano ep. Qiiia indicaiite Ccsario — reseruata. Greg. I. (597.) Ja. 1482.
Comp. II. c. 2 (2, 17) = c. 9. X (2, 26).
5. Decerninms 7it laici —
anathcma sit. C. Rhem. (1148.) c. 5. Comp. I. c. 2. (2, i) =
c. 2. X (2, aber hier weiter hoc et sanctorimi
i); anathema sit. —
6. Lucius III. Wigorn. ep. Significauit nobis Th. tiexentur. — (1181 — 84.) Ja. 14964.
Comp. IL c. I (3, 25) = c. 13. X (3, 39).
7. Idem decano et cantori Remensi. Peruenit ad nos ex conquestione dilecti filii nostri
M. canonici ecclesiae uestrae, quod monaclii monasterii Igmacensis occasione sibi priuilegii ab ap.
sede indulti super non impertiendis decimis de noualibus decultis etiam terris ecclesiae de faueroles
decimas, quas multis annis quiete perceperat, detinere contendunt. Quia igitur iniquum est, ut idem
monachi obtentu priuilegii ecclesiam illam spolient iure suo dis. u. m., qu. si ita esse inueneritis me-
moratos monachos ad solutionem decimarum de cultis terris de iure parochiali ad ecclesiam memoratam
pertinentibus per ecclesiasticam censuram apell. remota compellatis.
8. Exon. Ex presentiiim latoris insimiatione
Alex. III. cohercere. (1159 81.) Ja. — —
1391 1. O. XXIX,
Q. XVII, I. R. XXVII, I. Comp. L c. 3 (3, 17)
I. c. 3. X (3, 21). =
9. Peruenit ad nos (quod) cum W. clericus de Calest. in minori esset constitutus etate et G. sororem
eiusdem AV. duceret in uxorem fidei interpositione firmauit, quod ei V. sol. annuatim donaret. Unde
cum postea super eisdem V. solidis inter ipsum et iam dictum G. controuersia mota fuisset in quatuor
personas conpromiserunt quae utique taliter inter eos sunt arbitratae, quod prefatus G. decimas
,

proprias et rusticorum suorum quos in parrochia de Calest. habere dinoscitur pro V. sol. pretaxatis
singulis annis perciperet. Unde quoniam huius arbitrium ecclesiae iam dicti loci posset in postenim
perniciosum existere nee memorato AV. aut personis illis in quas compromissum fuerat id licuit nul-
latenus in ecclesiae damnum fecisse f. t. m. q. rei ueritatem diligenter inquiras, et si ita esse inueneris,
pronominatum G. diligenter commoneas et ecclesiastica districtione compellas, ut ecclesiae cuius
parochianus est prelibatas decimas omni occasione et appellatione cessante liberas prorsus dimittat
nee aliquid sibi ulterius in his uendicare presumat. Clericum autem supradictam moneas et inducas
ut cum eodem G. amicabiliter et pacifice studeat conuenire.
10. Ad audientiam nostram noueris peruenisse, quod quidam de canonicis Exoniensis ecclesiae
terras quasdam eiusdem ecclesiae inconsultis fratribus in damnum et detrimentum eoinim accepta
inde pecunia locauerunt in perpetuum. Unde quoniam indignum penitus noscitur et iniquum f. t.
m. qu. si uerum est quod asseritur, locationes illas legitime reuocare curetis, ita quidem quod si locata
predia aliter reuocari non poterunt, eos quos harum noueritis locationum auctores acceptam pecuniam
refundere conductoribus compellatis, ne si forte locationes in sua contigerit stabilitate persistere grauis
possit inde eidem ecclesiae incommoditas prouenire.
11. Tracensi ep. Ad nostram notieris nendicare. (1159 81.) Ja. 14117. O. XIII, 5. — —
P. XXIII, 10. R. XXXV, 6. Comp. L c. 10 (3, 26)
Q. XXV, c. 10.
6. = X (3, 30).
12. Hadrianni Cantuar. aepo. Commissae nobis persolui. (1162 — — 70.) Ja. 11660.
Pa. 2, LVI, 4. O. XIII, 12. P. XXIII, 17. Q. XXV, 13. R. XXXV, 13. Comp. L c. 18
(3, 26) = c. 4. X (3, 30).
13. Gregorius Augustino Anglor. ep. Monachi subigi. Caput incert. O. XLIII, 4. —
P. XXIII, 25. Q. XXVII, 2. R. XXXVI, 2. Comp. I. c. i (3, 24).
14. Alex. III. De his qiii in sanitateni conferre. (1159 81.) Ja. 14101. O. XLIX, 6 — —
(Luc. III.). P. XXXII, 24. O. XXVII, I. R. XXXVI, i. Comp. L c. 6 (3, 24) c. 4. =
X (3, 28).
15. Cum in officiis karitatis — piibertatem. C. Lat. III. (1179.) c. 15. Pa. I, 25. O. 15.
P. 17. O. LVI, 9. R. VI, I. Comp. I. c. 4 (3, 22) = c, 7. X (3, 26). Comp. I. c. i (5, 3)
=
c. I. X 4).
16.
('s,
Alex. III, Cantuar. et eins suffraganeis. Cnm iios plerumque — reseruare.
(1159— 81.) Ja. 13822. Cc. 26. Pa.i,6. O.XV,2i. P. XXXII, 5. Q. XXXII, 5. R. XLI, 5.
Comp. L c. 5 (i, 23) = c. 4. X (i, 31).

XVIII. De censibus ecclesiarum et pensionibus et decimis et oblationi-


bus. (i — 13)
I. Wigorn. ep. De inonachis — efficere. (1163 — 70.) Ja. 13162. Bis respondere: Cc.
10 Bc. Pa. T, 57a. Pa. 2, I, 2b. O. XXXIX, i. P. XXIII, 21. Q. XXV, 17. R. XXXV,
17. Comp. I. c. 14 (3, 5) = c. 12. X (3, 5). Preterea Uli: Pa. i, 57b. Pa. 2, I, 2C. O. XXVIII, 9.
P. VI, I. Q. VI, i. R. XA^II, I. Comp. L c. 8 (3, 34) = c. 8. X (3, 39).
150 Die Collectio Brugensis. Tit XIX.

2. Urbanus III. Cantori et mag. scolarum. Qiierelani S. prcshiteri — contcntos.


(1185—87.) Comp. II. c. 3 (3, 25).
3. Utas uero terras qiiae de sihns — confcrri. (1159 — 81.) Ja. 14 132, ist aber 13163.
Pa. I, 70. Pa. 2, XLVII, 9b. O. XXIX, 4. O. XVII, 3. R. XXVII, 3. Comp. I. c.
7 (3, 1
1)
= c. 7. X (3, 13).
4. Alex. III. Cantuar. et eins suffraganeis. Cwn clerici iicstrae nirisdictionis —
pimiatis. (1159— 81.) Ja. 138 16. Ta. i, iii. 112. O. XXVIII, 8. P. VI, 2. Q. VI, 2.
R. XVIII, 2. Comp. I. c. 6 (i, 26) = c. 6. X (i, 35), c. 11. X (3, 39).
5. Ad hec qtiia sttnt clerici rcportarc. —
Fortsetzung von XVIII, 4.
6. Exon. et Wigorn. epp. C^un homines de horcchini exhibeant. (1159 81.) — — Ja.
13928. O. IV, 4. P. XXII, 6. O. XXIV, 3. R. XXXIV, 3. Comp. I. c. 1 1 (3, 26) = c.
7
X (3, 30).
7. Win ton. ep. Nuntios et literas — constringas. (1159 — 81.) Ja. 14 157. Pa. 2, LVI,
13. O. IV, 3. P. XXII, 3. Q. XXIV, 2. R. XXXIV, 2. Comp. I. c. 3 (3, 26) = c. 6.
X (3, 30).
8. Cantuar. aep. Periienit ad nos — pcrsoluant. (1159 — 81.) Ja. 13821. O. IV, 2.
P.XXII, I. Q. XXIV, I. R. XXXIV, I. Comp. I. c. 2 (3, 26) = c. 5. X (3, 30).
9. Abbati et fratribus de Lorgio. Suggestum est ex parte tiestra depomint. —
(1159— 81.) Ja. 14004. O. XIII, 4. P. XXIII, 9. Q. XXV, 5. R. XXXV, 5. Comp. I. c. 9
(3, 26) = c. 9. X (3, 30).
10. Item Atrebatensi. Plene 7tohis innotuit — sortittira. (1159 — 81.) Ja. 13748.
P. XXI, 3. Comp. I. c. 30 (3, 26).
11. Monachis de Nesblosia. Dil. filii nostri ahhas — extendere. (1159 — 81.) Ja.
14023. Pa. 2, LVI, 10. O. XIII, 2. P. XXIIT, 2. O. XXV, 2. R. XXXV, 2. Comp. I. c. 6
(3, 26) = c. 8. X (3, 30).
12. Sectuidtun institiita predecessorinn — teneant. (1159 — 81.) Ja. 1 3999. O. XXVII, 3.
P. XIV, 3, wiederholt LH, 10. O. XIV, 3. R. XXIV, 3. Comp. I. c. 5 (3, 37) = c 6.
X (3, 50).
13. Ex Conc. Turon. Qtia?7iuis gratic — dcfratidari. C. Turon. (1163.) c. 2. Pa. i, 90.
Pa. 2, LVI, II. O. XXVI, 8. P. XI, 8. Q. XI, 8. R. XXI, 13. Comp. IL c. 2 (3, 17) =
c. 17. X (3, 30).
XIX. De priuilegiis religiosorum et pena abutentium eis et a quibus debeat
abstinere. (i — 19)
1. Uniuersis ecclesiarum prelatis. Milites templi — obseriiari. Caput incertum.
O. XLIV, 5.
2. Girardo priori et fratribus iuxta disciplinam bonae memoriae electi uiuen-
tibus. Ad petitionem uestrajn —
deportetur. (1159 —
81.) Ja. 1 3972. O. XXVII, 5. P. XV, l.
Q. XV, I. R. XXV, I. Comp. L c. i (3, 27).
3. Idem eisdem. Simili modo sanxiymis — innodamtis. (1159 — 81.) Ja. 13963. O.
XLIV, 8. P. XIII, 2. Q. XIII, 2. R. XXIII, 2. Comp. I. c. 5 (5, 28).
4. Eppis archidiaconis et aliis ecclesiarum prelatis per galliam constitutis.
Sane qzioniam a predccessoribus presumatis. (1159 —
81.) Ja. 13745. O. XLIV, 7. P. XIII, 5. —
Q. XIII, 5. R. XXIII, 5. Comp. L c. 8 (5, 28),
5. Abbati de Wallis et fratribus. Cum ordinem Cysterciensitim respondere, —
(1159— 81.) Ja. 13846. O. XLI, 4. Comp. IL c. i (i, 2) c. 6. (i, 3). = X
6. Eborac. ep. Fraternitatem ticatn scire postulares. (1159 81.) Ja. 13873. Pa. I, 8. — —
Pa. 2, LVI, 8. O. XIII, 3. P. XXIII, 8. Q. XXV, 4. R. XXXV, 4. Comp. I. c. 8 (3, 26).
7. Alex. III. Conuentr. epo. Ad audientam nostram nojieris apponimus. (1159 81.) — —
Ja. 13859. O. XIII, 8. P. XXIII, 13. O. XXV, 9. R. XXV, 9. Comp. L c. 13 (3, 26) =
c. 12. X (3, 30).
8. Ex priuilegio Alex. III. Sane laborxun — pontificuw. —
(1159 81.) Ja. 14173, ist
aber 14023. Pa. i, 9, Pa. 2, LVI, lob. O. XIII, 7. P. XXIII, 12. P. XXV, 8. R. 8. XXXV,
Comp. I. c. 12 (3, 26).
London, epo. Relattun est aiiribtts nostri
9. coftiiertantur. (1159 — 81.) Ja. 13997. —
O. XXVII, 7. Comp. I. c. 7 (3, 37) = c. 7. X (3, 50).
10. Venerabilibus fratribus archiepiscopis ad quos literae perucnerint. Di-
lecti filii nostri fratres Hospitales timeatis. (1159 — 81.) Ja. 13961. O. —
XLIV, 6. P. XIII, 1.

Q. XIII, I. R. XXIII, I. Comp. L c. 4 (5, 28) = c. 4. X (5, 33).


11.
tione — compcscemns.
Fratribus Ilierosolymitani hospitalis. Peruenit ad nos ex transmissa insinna-
i
(i 159— 81.) Ja. 13962. O. XLIV, 9. P. XIII, 4. O. X11I,4. K. XXIII, 4.
Comp. L c.
7 (5, 28).
12. Adrianus idem eisdem. Cum secuhim relinquitis — audeas. Alex. III. (1150 — 81.)
Ja. 13960. O. XV, 13. V. LH, 18. O. XLIV, 11. R. LTII, 11. (\Hup. T. c. 16 l^ y:,^ =«
c. 13. X (3, 38).
13. Urban. III. Ariminensi. Super eo quod quesitum est, an hospitalis ilomus possil in
sccularc habitaculum commut:iri tuae fratcrnitati duximus rcsjM)ndondum, (piod >i locus ille ad lu>spi-
1

Die Collectio Bnigensis. Tit. XX. 1 5

talitatis et paupenim prouisionem fuit sicut moris est auctoritate pontificis destinatus, cum sit
usiim
non debuit mundanis usibus deputari sicut de uestibus, uasis et lignis et aliis utensilibiis ad
religiosus
cultum religionis deputatis antiqua consuetudo indubitanter obseruat et uenerabilium patnim docent
sanctiones.
14. Item Adrianus P. Nohis in eminejiti specula ultwnem. — (1154 — 59-) Ja. 10444.
Pa. 2, L\T:, 2. O. XIII, 10. P. XXIII, 15. O. XXV, II. R. XXXV, II. Comp. I. c. 15.
(3, 26).
15. Alex, prelatis per Galliam constitutis. iSfon est ttohis diihhim — pcrmittatis.
(1159— 81.) Ja. 13849.
a) Bis compellatis: O. XXVH, 6. P. XV, 2. O. XV, 2. R. XXV, 2. Comp. I. c. 2
(3, 27) = c. 7. X (3, 31).
b) Parrochianos — reprcsentent (bei Jaffe falsch 13742). O. XIV, ii. P. VII, 12. O. VII,
10. R. XIX, 12. Comp. I. c. 14 (5, 34) =c. 9. X (5, 39).
c) Ja. 13745 falsch. O. XLII, 7. P. XIII, 5. O. XIII, 5. R. XXIII, 5. Comp. I. c. 8
(5, 28), vgl. oben XIX, 4.
16. Cantuar. aepo. Quanto magis deo gratiis est ordo Cisterciensis tanto minus uolumus
sustinere ut ab antiquis patrum suorum institutionibus recedere debeant, quia ad hoc suramopere
debeant anhelare ut in omnibus et per omnia priscas et laudabiles uideantur patrum suorum institu-
tiones amplecti. Unde quia quidam fratrum ipsorum in partibus uestris ecclesias et ius patronatus in
ecclesiis non dubitant sicut audiuimus recipere, nos attendentes, quoniam sicut credimtis suae sit in-
stitutioni contrarium et sustinere nolentes ut in hoc uel in aliis laudabilia statuta seniorum suorum
transgrediantur f. u. p. m. q. predictos clericos uel fratres parochiales ecclesias uel ius patronatus in
ecclesiis ipsis de nouo non pennittatis acquirere et si quas antea acquisierint ut eas dimittant omni
occasione et appellatione cessante auctoritate nostra cogatis.
17. In Conc. Turon. Non magnopere — ainittat. C. Turon. (1163.) c. 8. Pa. I, 89.
Pa. 2, LXVI, I. O. XXVII, 2. P. XIV, 2. O. XR^ 2. R. XXIV, 2. Comp. I. c. 2 (3, 37)
=- c. 3. (3, 50).X
18. Hereford. ep. Super eo qiiod qiiesitiim est a nohis. (1159 — 81.) Ja. 13946. Cc. 9.
Pa. I, 42a. Pa. 2, XX, la. O. XXI, 2. P. XVI, 2. O. XVI, 2. R. XXVI, 3. Comp. I. c. 9
(3, 27) = c. 9. X (3, 31).
19. Ambian.
ep. et abb. S. Ouintini de insula. Significauit nobis uen. frater noster
Tomacensis quod cum adolescens quidam Ulricus nomine per dil, filium nostrum Cameracensem
ep.,
electum possessiones et bona quae ipsum iure hereditario contingebant sibi restitui postulasset miles
quidam sororius eins Atelmus nomine, uolens cum a successione repellere, ipsum in monasterio
S. Andreae de castello monachum fuisse constantcr asseruit et super hoc ad uen. fratrem nostrum
Heinricum Remensem archyepiscopum appellauit, a quo fuit postmodum ad audientiam nostram
appellatum. Abbas uero, prior et quidam monachorum prescripti monasterii coram supradicto
episcopo sicut asseruit et electo et coram quibusdam aliis uerbotenus testati sunt, eundem U. uoto
proposito professione uel benedictione monachum non fuisse, sed ipsum ab auunculo fratre et sororio
suo eidem monasterio infra annos discretionis traditum fuisse et fratre ipsius mortuo tonsuram
mutasse et habitum continuo proiecisse dicebant, quem non ex uoto uel ex uoluntate suscepit.
Quoniam igitur cum ea diligentia et circumspectione prouidere super hoc nos conuenit quod non
uideamur in ipso statuta canonum excedere dis. u. p. m. q. per memoratum abbatem, priorem et
fratres et per alios qui exinde ueritatem nouerunt studio soUicitudinis districtius inquirere satagatis
cuius etatis erat predictus U. cum predictum monasterium intrauit et cum inde exiuit, et si uobis con-
stiterit, eum a patre suo infra annos pubertatis iam dicto monasterio oblatum fuisse et suscepisse

monasticum habitum et tonsuram ipsum ap. re. ad monasterium redire cogatis, Si uero infra eosdem
annos a patre suo non fuit monasterio oblatus etiam si de uoluntate sua habitum monasticum suscepit
et tonsuram ipsam, a nota si quam inde incurrit et ab impetitione predicti militis ap. cess. super hoc
prorsus absoluatis, auctoritate ap. decementes id obesse sibi non posse quominus paternam et mater-
nam possit hereditatem repetere, nisi forte postquam annos pubertatis attigerat quod de ipso factum
fuerat habuerat ratum et firmum. Sane si etiam monachus esset propter hoc a peticione hereditatis
non possit merito prohiberi.
XX. De reditibus scholarum reformandis. (1 — 4)
1. Ex C. Lateran. Quoniam ecclesia Dei — inipedire. C.Lat. III. (1179.) c. 18. Pa. I,i8.
O. 18. P. II. O. LVI, 18. R. X, I. 2. Comp, I. c. i (5, 4) = c. i. X (5, 5).
2. Alex. III. Rem. et Paris. Qitanto gallicana ecclesia — ualehunt. (1170 — 72.)
Ja, 11925, Pa. I, 174. O, II, 18. P, III, 2. O. III, 2. R. XV, 2. Comp. I. c. 3 (5, 4) = c. 3.

X (5, 5).
3. Idem Rem. Gratum Deo et hominibus impendit prelatis quihbet famulatum qui et
prauas consuetudines abolere et bonas in suo statu nititur obseruare. Peruenit autem ad nos, quod
cum raagistris scolarum in doctrina discipiilorum et informatione desudantibus soleat beneficium
ecclesiasticum antiquitus exhiberi mmc eis per plures ecclesias in archyepiscopatu tuo subtrahitur, cum
tarnen non per se sed per scolares suos uideantur ecclesicae magis quam alii canonici deseruire.
Quia igitur ex hoc quod prouentus ecclesiarum doctores amittunt necessaria uictui a scolaribus suis
durius forte et grauius exigere compeUuntur f. t. m. qu. magistris scolarum qui studio uacant et
152 Die CoUectiü Brugeiisis. Tit. XXI.— XXIV.

doctrinac aliorum prouentus ccclesiasticos integro sicut anticjuitus ficri solet nullius contradictione uel
appellatione obstante tarn a rcgularibus ecclesiis quam a sccularibus de cetero facias assignari, nee
sustineas (piod sub prouisione et magisterio tuo tani rationabilis consuetudo ueniat ad
utilisque
defectum. l'rühibeas tarnen — von hier an wörtlich gleich mit Q. IIT, i, Ad hcc nichilo-
dann Schluss:
minus tibi presentium auctoritate precipimus ut si qui sunt in parrochia tua qui sortem suam
de fructibus pignorum uel aliunde deductis expensis perceperint eos moneas et per excommuni-
cationis sententiam compellas ap. re. ut debitoribus suis pignora ipsa sine dilatione et difficultate
restituant.
4. Willclmo Rem. aep. Pcriicnit ad ttos qiiod — coganiur. (1179.) Ja. 13504. Comp. II.
c. un. (5, 3).
XXI. De communi indulgentia facta clericis et laicis. (i)
Un. Ex C. Lateran. Innouamiis tit prcsbüeri — christiana. C. Lat. III. (1179.) c. 22.
Pa. I, 8. O. 22. r. 26. Comp. I. c. 2 (l, 24)
Q. LVI, 19. c. 10. X (3, 39).
R. XII, 4. =
XXII. De spirituali indulgentia facta leprosis uel alicui certae personae. (l
Cum dicat apostohis cogamiir. C. Later. III. (ii79.)c. 23. Pa. i, — — 3)
1. Ex C. Lateran. ir.
O. 23. P. 24. Q. LVI, 21. R. XII, 15. Comp. L c. i (3, 35) c. 2. (3, 48). = X
2. Lucius III. Lincoln, ep. De rectoribiis ccclesiariini portionem. (1183 — — 4.)
Ja. 14965. O. XXXVII, 4. Comp. I. c. 3 (3, 6) c. 3. (3, 6). = X
Presentium auctoritate prohibemus, ne quis archyepiscopus episcopus archydiaconus uel ulla
3.
inferior superiorue persona uel possessiones tibi commissas uel eanim custodes siue amministratores
suspendere uel sub interdicto ponere uel a te uel a possessionibus quicquam exigere quod indebitum
sit uel extraordinarium uel priscis et canonicis consuetudinibus contrarium nisi ex rationabili causa

ordine iudiciario specialiter obseruata examinata et cognita nullo ausu presumat, et si presumptum
fuerit uiribus careat et ipso iure penitus euanescat, quod ideo firmum illibatumque uolumus obseruari
ne hü qui ecclesiarum presunt regimini occasionem licitae possibilitatis ad illicitum et iniquum trahant
compendium. Preterea cum tu infra sacros ordines positus continere nullatenus posses, matri-
monium prout asseris contraxisti, dispensatiue et misericorditer duximus indulgendum ut hoc nulla
ratione tibi preiudicet quonimvis ecclesiastica beneficia ualeas optinere.
XXIII. De torneamentis prohibitis et treugis obseruandis. (i 4)
— —
1. Eugen. III. in C. Rem. Temerarium müiimn scpulttira. C. Rheni. (11 48.) c. 12.
P. VIII, 4. R. XX, II. Comp. L c. 2 (5, 11) c. 2. X (5, 11). =
2. Idem ex C. Lateran. Felicis memoriae papae Engenii — septilttira. C. Lat. III.
(1179.) c. 15. Pa. I, 10. O. 20. P. 28. Q. LVI, 15. R. IV, i. Comp. L c. i (5, 11).
3. Ex C. Lateran. Treugas a quarta —
inciirrat. C. Lat. III. (1179.) c. 21. Pa. i, 9.

O. 21. P. 21. Q. LVI, 8. R. V, I. Comp. L c. i (i, 24) = c. i. X (i, 34).


4. Alex. III. Ambian. ep. Ad ajidientiani nostram noueris periienisse — pernnctiis.
(i 159—81.) Ja. 13733. Comp. IL c. un. (5, 7) = c. 2. X (5, 13).
XXIV. De uotis. (1—5)
1. Will. Rem. aep. Ad nostram noueris audientiam penienisse, quod cum nobilis uir comes
Clarimontis crucem suscepisset Iherosolymam profectunis eam pro sua uoluntate deposuit non atten-
dens quantum in uiolatione ipsius uoti propriae saluti detrahat et honori. Unde quoniam tanto
magis quisque fraudati uoti äuget iniquitatem quanto minorem habuit necessitatem uouendi f. t. m.
qu. si uerum est quod asseritur, prefatum comitem ad uotum suum implendum uel mutandum in
melius si rationabilis causa non impedit per excommunicationis sententiam et ap. re. compellas.
Quanto enim maioris est nominis idem comes tanto plures exemplo suo cornnnperet si a uotu
recedere sineretur.
Lüeraturani
2. et prudentiam ttiam iam prideni — acccpit. (1159 — 81). Ja. 14150. Cc. 12.
Comp. IL c. i (3, 21) = c. 3. X (3, 34).
3. Exon. ep. De peregrinatio7iis (juoqiie — dispensare. (1159 — 81.) \a. 13916. Pa. 1,83.
O. XXXV, 3 und XLIX, 19. P. XXIII, 23. Q. XXVI, un. R. XXXIX, 2. Comp. I. c. i

(3, 29) -= c. I. X (3, 34).


4. Urbanus Atrebatensi ep. (1185 7.) —
Ex insinuatione A. subdiaconi presentium latoris
accepimus, quod cum olim grauem sui corporis egritudinem incurrisset, tandem inlirmitate nimiu
pressus in manus abbatis de septcm fontibus, qui casu tunC ad locum in (juo inlirmabatur accesserat,
manus suas posuit promittens eins se ordini redditurum, sed non suscepit habitum uel tonsuram nee
uinculo se professionis astrinxit nee, postquam est redditus sanitati, ut ad religionem transiret uoluit
consentire. Cctcrum I. canonicus Remensis ex hoc quod memoralus A. fecerat occasione suscepta
prebendulam eins, cuius redditus uix XXV solidos excedere dicitur amuuitim, a canonicis Braunqu.
ecclesiae oplinuit sibi conferri, et licet idem A. super hoc ad sedem appellauerit ap. fructus tarnen eius
nichilominus pro sua pcrcipit uoluntate. Volentes igitur grauamini eins pastorali soUicitmlino pro-
uidcre f. t. p. a. s. ni. (|. intjuisita super his per iam dictum abbaten) et per alios plenius ueritate, si
rem ita sc habere constilcrit, prcdictum A. pro facto illo ut ad religionem transeat non esse cogonduni
nee id promotionem eius debere impcdire auctoritate nostra publice donunlies eiiiue prescriplani pro-
bendam cum perceptis fructibus restitui facias et in pace dimitti. Si qui ucro tibi restiterint quo-
minus mandatum noslrum cflbctui mancipetur cos auctoritate nostra ecclesiastica districtiono pca'ellas
Die Collectio Brugensis. Tit. XXV. XXVL 153

et sententiam quam in ipsos propter hoc promulgaueris facias inuiolabiliter obseruari. Hec autem
omnia sine dilationis contradictionis et appellationis diffugio exequi non postponas. Dat. Ver. V.
Kai. Septembr.
5 Alex. III. epo. Ambian. De canonico qui in ecclesia Aroensi professionem fecerat et ab
ea fugerat a quodam abbate recepto in monachum id t. f. signiticamus, quod si locus ubi nunc manet
maioris est religionis quam ecclesia Aroensis ipsuni in eodem loco cum pura conscientia permanere
permittas. Alioquin eum ad priorem ecclesiam redire compellas.
XXV. De pactis et transactionibus seruandis et non obseruandis. (i — 9)
1. Alex. III. Winton. ep. Qtierclam magistri V. — possidere. (1159 — 81.) Ja. 13910.
O. XVVIII, I. P. II, 3. R. XIV, 3. Comp. I. c. 4 (5, 3) c. 4. X (5, 4). =
2. Ex relatione dil. filii nOstri R. presentium latoris accepimus, quod cum inter ipsum et Alanum
clericum tilium Walteri talis quod pro C. libris esterlingorum quas idem R. pre-
conuentio facta fuisset,
fato A. mutuauerat quasdam ecclesias et quoddam laicale feodum in Britolin ab eodem A. tenere debuerat
donec totum debitum reciperet, nunc pecunia non soluta prescriptis pignoribus spoliatur licet con-
uentio illa sicut ex auctentico exinde facto comparet ab eodem A. et fratre suo firmiter fuerit fide firmata.
Quoniam igitur predicto R. cum nobis fidelis sit et deuotus in iure suo uolumus libenter sicut debe-
mus adesse f. t. m. qu. si res ita se habet, prefatum A. moneas et sub excommunicationis districtione
compellas, ut eidem R. predictum laicale feodum tenendum restituat et redditus eanmdem ecclesiarum
qui exinde Interim prouenenint in posterum occ. et app. cess. usque ad debiti Solutionen! assignet et
eos sibi in pace dimittat.
3. Wigorn. ep. Continehatur m literis nobis — priori. (1159 — 81.) Ja, 14033. Cc. 57.
Pa. I, 72. O. XLVII, 5. Comp. I. c.2 (3, 9) = c. 2. X (3, 10).
4. Wigorn. ep.Si abbatem donationem cum priore et quibusdam de conuentu
tuae diocesis
suo uel solum abbatem facere contingit et pars conuentus postea reclamauerit, datae rei quantitas et
illius terrae consuetudo quae tamen sacris canonibus manifeste non obuiet est diligentius attendenda
et secundvim hoc est donum ratum uel irritum iudicandum. Verum cum alicui ecclesiae possessio
quaelibet interposita conditione donatur non potest a donatore donatio postea reuocari, nisi forte tali
conditione illata quod ea possessio post certum tempus reuocari deberet. Scripta autem autentica si
testes inscripti decesserint nisi forte per manum publicam facta aut sigillum autenticum habuerint per
quod possint probari non uidentur nobis alicuius firmitatis robur habere.
5. Karnot. epo. De cetera noiiei'is excedit. (1163 —
79.) Ja. 13832. Cc. 14c. Pa. I, 150. —
O. XXVIII, 10. P. VI, 3. O. VI, 3. R. XVIII, 3. Comp. I. c. 5 (i, 27) wiederholt c. 9 (3, 34) =
c. 5.x (1,36).

6. Paduano ep. ex C. Sollicitudini infra de coniugiis. Statiiimtis tit si per- —


sistat. (11 59 —
81.) Ja. 14191. Pa. i, 14. Pa. 2, LVI, 9 (in beiden: ite?n ex priuilegw Alex. P^.
O. XXVIII, 3. P. V, 2. Q. V, 2. R. XVII, 2. Comp. I. c. 2 (i, 27) c. 2. (i, 36). = X
7. Eborac. aep. et Wigorn. ep. Ex literis tiestrae fraternitatis ahsohiendtim. —
(1163—79.) Ja. 13159. P. XIX, 6. Q. XX, 6. R. 6. Comp. I. c. 6 (i, 27) XXX,
c. 6. =
X (I, 36).
8. Durelelmensi interdum
ep. Cojttinq-it — reiiocare. (1159 — 81.) Ja. 13868. O.
XXVIII, 5. P. V, 4. R. XVII, 4. Comp.
Q. V, 4. I. c. 3 (i, 27) = c. 3. X (i, 36).
9. Alex. Abbati de Straphort. Co7tstitutiis in presentia — terminetis. Wiederholung
von IV, 14.
XXVI. De modo satisfactionum. (i — 2)
1. Ambian. ep. Ad aures nostras peruenit, quod parrochiani tui in te stimulante humani
generis inimico communiter insurrexerunt et te in ecclesia quadam iuxta ipsum altare interficere
uoluerunt. Postea uero suum recognoscentes excessum in unum pariter conuenerunt et quoniam ad
te omnes pro satisfactione uenire non poterant maiorem suum pro se miserunt per eum misericor-
diam de tanto excessu instantius postulantes et satisfactionem etiam offerentes. Unde quoniam si
ille solus pro omnibus satisfacere posset a nobis consilium quesiuisti, tuae soUicitudini significatione

presentium respondemus, ut t\i sicut uir literatus et discretus consideres diligentius et attendas, qui in
facto ipso principales auctores fuerunt et consilium ut hoc fieret dederunt et omnibus iuxta quod
deliquerunt penam quam decet infligas ita, quod alii ob eiusdem penae metum debeant a consimilibus
merito deterreri et ipsi de cetero talia committere pertimescant. Cum enim ille qui rapuit exsoluere
debeat et penam portare, manifestum est quod prefatus maior satisfacere pro uniuersis non potest, cum
etiam scriptum sit quod unusquisque onus suum portabit. De mediocribus uero qui consilium ut
idem fieret non dederunt nee principales huius facti auctores fuerunt absolutione prestita sub dissimula-
tione factum poterit pertransiri.
2. Abbati S. Remigii et Y. decano Rem. Conquerente nobis lohanne clerico latore
presentium intelleximus quod cum S. pro eo quod illi quendam equum ualentem XL. sol. abstulerit
excommunicatus fuisset postea per lohannem procuratorem Remensis archyepiscopi absque satis-
factione fuit absolutus. Unde quoniam non remittitur peccatum nisi satisfactio intercedat dis. u. m.
qu. re ip)sa diligenter et subtiliter indagata si ita esse inueneritis prefatum S. ex parte nostra moneatis
et districte compellatis ut memorato I. equum suum uel estimationem sine mora et occasione restituat
et de iniuria illata congrue satisfaciat. Alioquin eum in eandem sententiam reducere non postponas.
— ;

154 l^ie Collectio Brugensis. Tit. XXVIL— XXIX.


Nichilominiis ctiam uobis auctoritate presentium iniungimus, ut abbatissam de Aueniaco que prefato
1. hereditatem suam et lectum abstulisse dicitur ad restitutionem hereditatis et lecti uel ad iusticiae

exhibitionem studeas districtius cohercere. Si aiitem neutruni horum adimplere uoluerit eam canonica
censura compellatis.
XXVII. De peremptorio edicto et pcna contumaciiim. (i — 5)
1. Alex. III. Cantuar. et Winton. epp. Dilccti filii ahhas — restiUiatis, (1159 —
81.)
Ja. 13826. Cc. 28. O. III, 5? P. XL, 4. O. XXXVII, 3. R. XLVI, 3. Comp. I. c.
3 (2, 10)
-=
c. I. X (2, 8). _
^

2. Priori et fratribus eccl. de gisebur. Constituto in presentia nostra dil. filio nostro
R. concanonico iiestro et responsabilibus dil. filii nostri G. prepositi eccl. Baulanensis super questione
possessionis ecclesiae de Leuintre, in quam de mandato et auctoritate per iudices delegatos uidelicet
Exoniensem ep. et priorem de Haltredewa causa seruandae rei fuera[ti]s inducti hinc, inde füit coram
nobis aliquamdiu disceptatum. Tandem uero post rationes hinc inde productas ex utriusque partis
assertione tcnuimus, quod licet causa seruandae rei tantum in eiusdem ecclesiae fuissetis possessionem
inducti, infra annum tarnen altera pars non prestitit cautionem super eadem causa uobis iudicio standi,
licet uoluntatem habuerit ipsam cautionem prestandi et uos fuissetis parati eam recipere. Inde est
I
iitique quod nos de communi fratrum nostrorum consilio ap. auctoritate decernimus ut uos amodo
possessionem prescriptae ecclesiae saluo iure quod idem prepositus in repetenda ecclesia habere
dinoscitur et libere et absque contradictione qualibet habeatis nee prefatus prepositus super eadem
possessione audeat de cetero (uos) uexationibus fatigare.
3. Urbanus abbati de Westellen et osiomoston. abbati. Gratiim gerimiis pro- —
cessisse. (1185 —
87.) Ja. 15751. O. XLVIII, 3. R. XLII, 11. Comp. I. c. 23 (i, 21) ^= c. 20.
X (I, 29).

4. et capellano S. lohannis Anglici. Ex quibusdam litteris uenera-


Alex. Santon. ep.
bilis fratris nostriBurdegalensis archyepiscopi tibi fili S. et Bozoni cappellano transmissis nobis inno-
tuit, quod cum pro causa quae uertebatur super terram de monte G. inter M. clericum et E. uiduam

ex iina parte et Ca. et Pd. ex alia parte predicti uiri secundo ac tertio a memorato episcopo per-
emptorie citati fuissent, ipsi se contumaciter absentantes ad presentiam eiusdem accedere contempsenint.
Quare prefatus archyepiscopus de consilio tuo frater episcope per sententiam statuit ut possessio pre-
scriptae terrae cum fructibus inde perceptis predictis M. et F. restituere[n]tur. Ouocirca dis. u. m. q.
si ita est nisi infra annum et diem illata sententia cum aduersa parte coram prefato archyepiscopo

predicti uiri iudicio steterint faciatis (eam) inuiolabiliter obseruari.


5. Idem AVinton. Exon. epp. et abbati Fordensi. Causam quae inter nohiles uiros

procedatis. (1159 81.) Ja. 13932. — P. LXIII, 4. Q. LIII, 6. Comp. I. c. 4 (4, 18) c. 4. = X
(4, 17) c. 17. X (i, 29) c. 3 X (2, 14).

V XXJII. Quod excommunicati merito contumaciae prestita cautione iudicio


fV standi suVit aljsoluendi. (i — 5)
1. Item Rothomag. archiep. et Eborac. ep. Ad nostram notieris — ciiretis. (1159
1181.) Ja. 13804. Cc. 2. O. XVI, 7. P. XVII, 2. Q. XVIII, 2. R. XXVIII, 2. Comp. I.

c. 3 (2, 17) = c.j. X (2, 24).


2. Idem Cantuar. archiep. Signißcajiit nobis de JMortim — relaxes. (1159 — 81.) Ja.
13812. P. LH, II.
3. Idem Cantuar. archiep. Qua fronte — equitati. (1174 — 81.) Ja. 1 43 12. O. XXXI,
2. 3, XLIII, 3. P. XLVII, 42. Q. XLII, 38. R. LI, 38. Comp. I. c. 41 (2, 20) = c. 25.
X (2, 28).
4. Item eidem. Preterea de his —
compellas. (1159 — 81.) Ja. 14313. O. X, 29. P.
XVII, 4. XLVII, 29. Q. XVIII, 4,wiederholt XLIII, 26. R. XXVIII, 6. Comp. I. c. 30 (2, 20)
= c. 20. X (2, 28).
5. Cum nonnunquam inter parrochianos tuos uel inter eos et alios controuersia coram delegatis
iudicibus agitetur sepius a iudicibus ipsis \\i asseris ap. auctoritate tibi iniungitur ut alterum partium
forte parere iudiciocontempnente(m) uel ob aliam causam rationabilem anathemate percellas. Uli uero
qui subiacere excommunicationi mandantur ad alios iudices litleras ab ap. sede impetrant a quibus
nichilominus ap. tibi auctoritate mandatur ut eos qui mandato priorum iudicum excommunicati
fucrant habeas absolutos. Super quo tua discretio dubitat, (juid in diuersitate huiusmodi sit agcndum
ad quod respondemus, quod si littcrae ad secundos iudices impetratae tacita ueritute obtentae non
fuerint eos ad mandatum eonim absolutos habere debes, precipue cum romana ecclesia absolutionem
scntentiae delegatonmi iudicum nequaquam consueuerit aliis delegare nisi in litteris conmiissariis ex-
pressa sufficienti cautione prcstanda ab his qui absolui dcbcnt quod iudicio ecclesiae debeant obedirc.

XXIX. De officio actoris et rei. —(l 2)


1. Ex literis iiestris — audiatis. (1159 — 81.) Ja. 141 29. O. XI, i. P. XXXVI, l

{Volt, archipr. et abbat i de S). Q. XXXI V, I {Vott. aep.). R. XLIII, l {l'olitino aeß.).
Comp. I. c. 2 (2, 4) = c. I. X (2, 4).
2. Idem decano plebano et clericis Maturien. Miraniur phtritnum — responJeatis.
(1173—76.) Ja. 12666. Cc. 47. O. XI, 2. P. XXXVl, 2. O. XXXIV, 2. K. XLIII» 2.
Comp. I. c. 3 (2, 4).
Die Collectio Brugensis. Tit. XXX.— XXXHI. 155

XXX. An sacramentiim calumniae sit in spiritualibus prestandum et an a


clericis. (i — 3)

Item Honorius omnibus episcopis orientalibus. Inhereiitcs Jiestigiis
1. aii-

(1125—30.) Ja. 7401. Pa. 2, LIII, 2. O. XXIII, i. P. XXXVII, i. Q. XXXV, i.


7iuiimts.
R. XLIV, I. Comp. I. c. 2 (i, 35) = c. i. X (2, 7).
2. Item Eugen. III. magistro Omnibono. Litteras dilectionis iiestrae procedat. —
(1145—53.) Ja. 9654. Pa. I, 106. Pa. 2, LIII, 3. O. XXIII, 2. P. XXXVII, 2. Q. XXXV, 2,
R. XLIV, '2. Comp. I. c. 3 (i, 35) c. 2. (2, 7). = X
3. Item Eugenius III. In perU-actajidis prntetiir. (1145 53.) Ja. 9506. —Pa. 2, —
LIII, 4. O. XXIII, 3. P. XXXVII, 3. Q. XXXV, 3. R. XLIV, 3. Comp. I. c. 4 (i, 35)
= c. 3. X (2, 7).
XXXI. De ordine cognitioniim et de restituendis iniuste spoliatis. (i 8) —
1 . Conquestus est nobis R. clericus lator presentium, quod cum ecclesiam S. ypoliti de diumlia
canonice adeptus fuisset et aliquamdiu pacifice possedisset ipsam tempore exilii B. Thomae martyris
per oppressionem Ric. de Luiton. iniuste amisit nee ausus est contra reclamare. Unde quoniam
officio nostro conuenit iniuste oppressis diligenter adesse dis. u. m. qu. rei ueritate plenius inquisita
si iiobis constiterit prefatum R. in prelibata ecclesia instituturn fuisse et ipsum sine iudicio et iusta

causa per laicam interpositionem spoliatum, eam sibi, nisi altera pars legitime probauerit ipsum eam
postea spontanee abiurasse, omni occasione postposita cum fructibus inde perceptis faciatis restitui nee
citraformam iuris eum permitta(ti)s turbari.
2. Alex. III. Ep. Ambi. Conquerente P. presbitero intelleximus, quod postquam iter arripuit
ad nos ueniendi quidam parrochiani tui res suas diripere presumpserint licet autem idem presbiter ;

res suas in protectione nostra et ecclesiae non posuerit cum ad nos accessit, quia tamen propter hoc
non debuit rebus suis aliquatenus spoliari, cum hü qui accedunt ad presentiam nostram et res eorum
sub ap. debeant protectione esse securae, f. t. m. qu. quicquid eidem presbitero postquam iter arripuit
ad nos ueniendi subtractum est uel ablatum id sibi omni contradictione et app. cess. restitui facias.
3. Super alia questio7ie uidelicet existere. (1159 —
81.) Ja. 142 19. Cc. 49Bab. Pa. I, —
iiSbc. Pa. 2, X, 5bc. O. XXII, 5. 6. P. XXXIX, 10. 11. Q. XXXVI, 5. 6. R. XLV, 6. 7.
Comp. L c. 5. 6 (2, 9) = c. 5. 6 X
(2, 13).

4. Cojistittdus in nostra presentia — possidere. (1159 — 81.) Ja. 14145. O. XIX, 9.


Q. XXIII, 8. R. XXXIII, 9. Comp. L c. 10 (i, 9) = c. 8. X (i, 17).
5. Idem Paris, ep. et abbati S. Remigii. Fratres Athematejtses — consjilentes.
(II 59— 81.) Ja. 14050. O. XXII, 3. P. XXXIX, 3. Q. XXXVI, 3. R. XLV, 4. Comp. L
c. 3 (2, 9).
6. Significaiierunt nohis dilecti filii —
terjninare. (1159 — 81.) Ja. 13799. O. X, 32.
P. XLVII, 35. Q. XLII, 32. R. LI, 32. Comp. L c. 35 (2, 20).
7. Idem Wigorn. ep. Ahhas S. EadnuLndi — restititas. (1159 — 81.) Ja. 14131.
O. XXII, 7?. Comp. I. c. 2 (i, 30) = c. 2. X (i, 40).

8. Post latam sententiam eodem


clerico nobis instantius supplicante ex ipsius constante asser-
tione accepimus quendamqui dicebatur pater eins fuisse et ipsum prefatam ecclesiam
inter illum
tenuisse, quod licet ex simplicitate sua cum de causa in presertia sua tractaretur minime proposuisset,
nos tamen equitatis intuitu et solita scdis ap. dementia misericorditer agentes dis. u. m. q. rei ueri-
tatem diligentius inquiratis et si uobis constiterit aliquam personam medio tempore memoratam
ecclesiam ut prelibatum est tenuisse et eundem clericum suam possessionem et uiolentam per manum
laicam eiectionem et partis aduersae intrusionem probasse sibi omni occasione cessante ecclesiam
ipsam cum fructibus inde perceptis restituatis.
XXXII. De uaria iudicum notione et quae causa cui preiudicet. (i 4)
— —
Wigorn. ep. Caitsam quae inter F. et R.
1. cognoscatis. (1159 — 81.) Ja. 14002.
O. XXXIII, 4. Comp. I. c. 7 (4, 18) = c. 7. X (4, 17).
2. Idem Henrico regi Angliae. Qiianto te fraterna terininare. (1159 81.) Ja. — —
13727. O. XLVII, 4. Comp. L c. 5 (2, i) c. 3. X (2, i). =
3. Alex. III. Epo. Ambi. Dum adhuc essemus in partibus ultramontanis controuersia
quaedam dicitur mota inter AI. Lavidun. et homines de Bi*ueriis super quadam uinea quam uir nobilis
E. de feodo suo constanter esse asseuerabat. Cum autem idem E. causam ipsam prout iuris est ad
se postiüaret remitti nos quia dubium erat utrum dicta uinea esset de feodo suo ueritatem exinde B.
quondam Nouiomensi epo. commisimus inquirendam coram quo se asserit legitime probasse uineam
ipsam ad feodum suum spectare; frat. igitur tuae m. qu. inquisita ueritate si tibi constiterit, quod idem
uir probauerit uel si adhuc probare potent ad feodum suum uineam iam dictam pertinere, et con-
suetudo terrae habet quod causae de his quae ad feodum spectant coram eis ad quos feodum per-
tinet debeant terminari, ei causam ipsam terminandam relinquas.
4. Alex. B. Exon. et abbati. Lator presentiiun R. decidat. (1161 81.) Ja. 142 18. — —
P. LXni, 5. Q. LIII, 7. R. LXII, 4. Comp. I. c. 5 (4, 18) c. 5. (4, 17). = X
XXXIII. De officio legati romanae sedis. (i)
C. unic. Idem uniuersis suffraganeis Cantuar. aep. Ctini non ignoretis transferre. —
(1160—70.) Ja. II 665. Cc. 21. O. LXIV, 3, wiederholt L, 66. P. XXXII, i. O. XXXII, i.
R. XLI, i. Comp. I. c. un. (i, 22) = c. i. X (i, 30).

156 Die Collectio Brugensis. Tit. XXXIV.— XXXVI.


XXXIV. De officio dclegatorum iudiciim. (i — 12)
1. Idem Exon. ep. In litteris qiias — fiinctiis est. fiiGr —
81.) Ja. 14219. Cc. 49 A.
Pa. I, Ii8a. Pa. 2, X, 5a. O. VII, 16 [Lexon. ep). P. XXXV, 16 (ohne Inskr.). Q. XXXIII,
16. R. XLII, 17 {Lixon.). Comp. I. c. 14 (i, 21) c. 9. (i, 29). = X
2. Alex. Eborac. aepo. Ex parte tua expressisse. (1159 81.) Ja. 13877. O. XLII, i. — —
P. XXXV, 22. g. XXXIII, 22. R. XLII, 23. Comp. L c. 18 (i, 21) c. 13. (i, 29). = X
3. Alex. Hereford. ep. Intelleximns qtiidem procedas. (1159 81.) Ja. 13950. Pa.
— —
I, 43. O. VII, 13. P. XXXV, 13. g. XXXIII, 13. R. XLII, 14. Comp. L c. ii (i, 21).
4. Idem Abb. S. Albini. ConsultationibKS sinif7tlor7im proros^ari. (1173 76.) Ja. — —
12636. Cc. 6A. Pa. I, 99. O. VII, 17. P. XXXV, 17. g. XXXIII, 17. R. XLII, i8.
Comp. I. c. 15 (i, 21) = c. 10. X (i, 29).

5. Item Carnotensi. Sane qiiia nos — sjippo?iat. (1159 — 81.) Ja. 13835. Cc. 15a.
O. VII, 20. P. XXXV, 20. g. XXXIII, 20. R. XLII, 21 {Cantuar.). Comp. L c. i6 (l, 21)
= c. II. X (i, 29).
6. Item. Relatiim est miribtis iitteriectiim. Luc. III. (1181 —
85.) Ja. 15443. O. VII, —
22. Comp. I. c. 22 (i, 21) c. 19 (i, 21). = X
7. Alex. III. Senon. ex C. Sicut Romana. Preterea super hoc potestatetn. (1173 —
1174.) Ja. 12293. Cc. 80a. Pa.
103. I, Pa. 2, XXXII, id. O. VII, 7. P. XXXV, 6. O.
XXXIII, 6. R. XLII, 6. Comp. L c. 6 (i, 21) = c. 5. X (i, 29).
8. Ex eodem. St ajitern intra — contigerit. ib. Pa. 2, XXXII, i c. In den übrigen
Coli, der Schluss von Cc. 52b. Pa. i, 102. O. X, 12. P. XLVII, 13. g. XLII, 11. R.LI, 12.
Comp. I. c. 13 (2, 20) = c. 12. X (2, 28).
9. Alex. Wigorn. ep. Cetertun cum aliquam catisam — expirare. (1179 — 14350. 81.) Ja.
O. XXXVI, 5.
10. Idem Cenom. Stiper eo quod — (1151 —
sjihlatiim. 13842. O. XLVI, 80.) Ja. 3.
P. XI, 20. g. XI, 19. R. XXI, 29. Comp. 20 21) =
I. c. X (i, c. 15. (i, 29).
11. Idem eidem. Sig7iificasti nohis — cohercere. (1159 — 14027. Cc. 32a. 81.) Ja.
O. VII, II. P. XXXV, II. g. XXXIII, n. R. XLII, 12. Comp. L c. 9 (i, 21) = c.
7
X. (i, 29).
12. Idem Wintonien.Quamiiis siinus condempnandus. (1159 81.) Ja. 14156.
ep. — —
Cc. 30a. Pa. I, 45. 2, a-h. O. VII, 8. P. XXXV, 8. g. XXXIII, 8. R. XLII, 8.
Pa. XXIX, i

Comp. I. c. 7 (I, 21) c. 6. (I, 29). = X —


O. VIII, 6. P. XLIII, 8. g. XXXIX, 5. R. XLVIII, 5.
— Pa. I, 48. O. X, 31. P. XLVII, 34. O. XLII, 31. R. LI, 31. Comp. I. c. 34 (2, 20). —
O. VII, 9. P. XXXV, 9. g. XXXIII, 9. R. XLII, 9. Comp. L c. 3 (i, 2) c. 3. (1,3). = X
Pa. I, 50. O. VII, 10. P. XXXV, 10. g. XXXIII, 10. R. XLII, lo. Comp. L c. 8 (i, 21). —
Pa. I, 47. O. XV, 6. P. LH, 5. O. XLIV, 4. R. LIII, 4. Comp. I. c. 10 (3, 33) c. 8. (3, 38). = X —
O. XXXIX, 2. g. XXII, I. R. XXXII, i. Comp. I. c. 4 (i, 20) c. 3. (i, 28). cf. Br. XIII, i 5. = X
XXXV. De officio ordinarii iudicis. (i — 4)
1. Lucius III. Noruic. ep. Quesitn?n est ex parte tua — coinieniri. (1181 — 85.) Ja.
15185. O. XLIX, 8 (bis co7npetente7ii). Comp. II. c. 2 (i, 2). — O. XLI, 9. Comp. I. c.
7 (i, 2)
= c. 8. X (I, 3).
2. Alex. III. Si quando clerici — innotescat. (1159 — 81.) Ja. 14027. Cc. 32b. O. VII,
12. P. XXXV, 12. g. XXXIII, 12. R. XLII, 13. Comp. L c. 10 (i, 21) = c. 8. X (i, 29).

3. Idem Carnotensi. Cum te consulente — confirmare. (1159 — 81.) Ja. 13796. O.


XLVI, I. Comp. IL c. i (i, 12) = c. 18. X (i, 29).

4. De cetero noueris, quod cum aliquis ad extraordinarum iudicem litteris nostris impetratis
cum aduersario suo componit postmodum in ecclesia de qua agitur inhabiturus, si compositio non est
iuri contraria, non est a loci episcopo aliquatenus reprobanda, sed census absque episcopali auctoritate
ecclesiae sub hoc pretextu solutus uitam eins qui soluerit non excedit.
XXXVI. De rescriptis subrepticiis et super re litigiosa impetratis. (i 10) —
1. Alex, archiep. Ad presentiam nostram accedens amoueas. (1159 81.) Ja. 1 3982. — —
Cc. 16. Pa. 2, XXII, I. O. XIX, 3. g. XXIII, 3. R. XXXIII, 3. Comp. I. c. 2 (i, 9) -=
c. 2. X (i, 17).
2. Alex. abb. S. Remigii. Ex litteris quas fcobis decanus et capitulum Cathalaunensis
ecclesiae transmisenint accepimus, quod cum inter P. presbiterum et parrochianos suos de cortoismont
super quibusdam redditibus de antiqua con.suetudine ecclesiae suae sicut asserit debitis controuersia
uerteretur ad audientiam nostram parrochiani appellauerunt. guia ucro ipsi non sunt appellationem
prosecuti causam ipsam experientiae uestrae duximus committendam. Ideoque dis. u. m. qu.
cum exinde ueritatem requisiti fueritis in unum pariter conuenientes utramque partem ante presentiam
uestram conuocctis et eandem causam mediante iustitia decidatis. Preterea Stephanus clcricus quasdam
terras arabilcs prcdicti capituli a l'ctro (jui dare non jiotcrat sicut accepimus sub quadam pensione
accepit et propter hoc quosdam rcdditus ipsius cajiitidi sub eadcm pensione ucntlicare presumit, et
cum capitulum ad nostram audientiam appellasset ille ad puriticationem b. Marine terminum appolla-
tionis prefigens terminum ipsum preuenit et ante fcstum b. Martini ad presentiam nostram aa'^lens
tum j^ro se tum ctiam pro tlictis pauoihianis jioslras per subreptionem litteras inipetrauit. guia uoro

Die Collectio Brugensis. Tit. XXXVII. XXXVIII. 157

dolus iiel fraus nemini debet prodesse nichilominus sollicitudini uestrae presentium significatione in-

iungimus iit si ita est, litteris nostris per surreptionem impetratis niillas iiires habentibus, causam ipsam
fine congnio terminetis.

3. Idem Amb. epo. Prior et monachi — prehidicare. (1159 — 81.) Ja. 1 4049. Comp. II.
I (2, 8).
4. Alex, abbati de Ramesen et archid. hieliensi. Ex litteris nestris compellatis. —
59—81.) Ja. 14069. Cc. 61. Pa. I, 134. Pa. 2, XLVII, i. O. XLI, 6. P. XL, 2. O.
(II
XXXVII, 2. R. XLVI, 2. Comp. I. c. 2 (2, 10) c. 2. (2, 14). = X
5. Lucius III. Waltero Lincoln, ep. Ad aiircs nostras obtine^-e. (1183 84. Ja. — —
14965. O. XLI, 8. Comp. L c. 6 (i, 2) c 8. (i, 3). = X
6. Alex, Decano et magistro Fulc. canonico Rem. Dilectus filius noster O. S. Nicholai
in carcere Tulliano diaconus cardinalis et latores presentium nobis insinuarunt, quod cum idem car-
dinalis ap. sedis legatione in illis partibus fungeretur causam quae inter Drog. et canonicos suos super
prebendae suae diminutione uertebatur uobis commiserit audiendam et fine rationabili terminandam,
et uos rationibus hinc inde auditis et cognitis subtractos exinde fructus sibi restitui iudicastis et sie
ei sunt iuxta uestrae dictionis arbitrium restituti uel ad habeudum integrum assignati. Ceterum pre-
dictus D. nostro postea conspectui presentatus liuius rei ueritatem si bene meminimus nobis subticuit
et litteras nostras super restitutione fructuum secundum iuramentum illorum qui fructus illos per-
ceperant uel iuxta sacramentum suum et aliorum iuramentum secum impetrauit. Xos autem nolumus
sicut nee uelle debemus ut rescriptum nostrvim ab eo per taciturnitatem ueritatis elicitum difhnitioni
uestrae aliquid preiudicium faeiat quominus id quod a uobis est exinde legitime diffinitum in suo
robore ae stabilitate persistat. Sed si eidem O. post diffinitionem uestram aliquid est subtraetum id
ei mandamus iuxta formam aliarum litterarum ex integro resignari. Unde p. a. s. uobis m. qu. pre-
dieta diffinitione in statu suo firmiterpermanente prefatos canonicos si quid postea eis subtraetum
per ipsos est ad sibi integre resignandum compellatis.
Alex. III. Exon. ep. Si qtiis rei litigiosae
7. diffinire. (1159 —
81.) Ja. 13921, ist —
aber Theil von 14219. Cc. loE. Pa. i, 123. Pa. 2, X, 5h. O. XLIV, 10. P. LI, 2. O. XLIII, 2.
R. LIT, 2. Comp. I. c. i (2, 21) c. i. (2, 30). = X
8. Alex. Lond. ep. Cum pridem Symoni nosciintttr. (1159 —
81.) Ja. 13924. O. —
XXVIII, 2. P. V, I. Q. V, I. R. XA^II, i. Comp. L c. 4 (i, 26) c. 4. (i, 35). = X
9. Abbati Remesten. et archidiac. Exon. Veniens ad ap. sedis impetratae. (1159 —
II 81.) Ja. 14084. O. XLVII, 8. Comp. IL c. 5 (3, 6).
10. Idem. Noruic. ep. De sacerdote illo —
mandatum. (1159 81.) Ja. 12252. 14146. —
Pa. I, 184. Pa. 2, XIV, Ib. O. XXVI, 3. P. XI, 3. Q. XI, 3. R. XXI, 5. Comp. L
c. 16).
3 (5'

XXXVII. Desuspeetis literis et aliquam diibitationem habentibus. (i 5) —


Alex. "Wigorn. ep. et abb. de Euesliam. Referente nobis dil, filio nostro M. latore
1.

presentium didicimus, quod clericus quidam G. nomine in repetitione ecelesiae de Fossoria a multis
retro temporibus eum fatigauit, licet taetis sacrosanctis euangeliis abiurauerit et filius ereditur esse
tanquam persona in eadem eeclesia ministrauit.
presbj'teri qui Ipse namque quod sine ammiratione
non dicimus ad uen. fratrem nostrum Batonensem episcopum et nostros abbatem de Staulegn
dil. filios
et priorem de Flega litteras dicitur apostolieas impetrasse in quibus continebatur, quod ei non obesset
si filius presbiteri extitisset et quod haberent eum a iuramento quod feeerat absolutum. Cumque
auetoritate litterarum illarum niehil penitus sicut non dignum erat consequi potuisset iterato quidem
litterassub nomine nostro conscriptas tibi frater episeope et dil. filiis nostris abbati de Strangula et
priori de Bradenestolie dicitur porrexisse in quibus continebatur eum a iuramento quod feeerat ab-
solutum et quod nicliil obesset ei sicut dictum est quod filius extiterat saeerdotis. Quia uero non est
uerisimile tales litteras et huiusmodi dispensationes a nobis emanasse dis. u. rn. qu. si iiera eonstiterit
esse que dicuntur, predicto G. super eo de quo ineptas litteras presentauit silentium imponatis per
excommunicationis eum sententiam eompellentes, ut cum litteris illis quarum mentionem feeimus sub
sigillis uestris debita eautela signatis nostro se conspectui representet.
2. Item Fuleoni decano et magistro R. canon. Rcmensi. C7C7n causam — coji-
de?npnetis. (1159 — 81.) Ja. 14083. Comp. I. c. 3 (2, 15).
3. Item Cantuar. aep. Ex parte tienerah. — compellas. (1174 — 81.) Ja. 14317. O. VII, 18.
P. XXXV, O. XXXIII, 18.
18. R. XLII, 19. Comp. I. c. 2 (i, 2) = c. 2. X (i, 3). In 379
hier zerschnitten, daher aus 378.

4. Idem abbati et fratrib. de Maturn(?). Causam quae tiertitur remittatis. (1159 — —


1181.) Ja. 140 10. O. VIII, 15. P. XLIII, 15. O. XXXIX, 12. R. XLVIII, 12. Comp. L
c. 19 (2, 13) = c. 19. X (2, 20).
5. Idem Eborae. aep. Liter ceteras consultationes —
consentientibus etc. (1159 — 81.)
Ja. 13878. Cc. 63c. Pa. I, 15. O. XLI, i. P. LI, 3. O. XLIII, 3. R. LH, 3. Comp. I. c. 4
(i, 2) = c. 4 X (I, 3).

XXXA''III. De literis commissoriis quae quibus preiudicant et si lesae ap-


paruerint. (i 2) —
— ;

158 Die Collectio Brugensis. Tit. XXXIX.— XL.


1. Idem abb. et archidiac. Hellen si. Ex littcris ad nos — nostris. Siehe oben
XXXVI, 4.
2. Alex. Wigorn. ep. Sicut ex litteris cernchai. — (1159 — 81.) Ja. 14139. Cc. 44a.
O. XLI, 5. P. LI, I. Q. XLIII, I. R. LH, i. Comp. L c. 3 (2, 15).
XXXIX. De instrumentis in quibus nomina absentium subscribuntur et
quibus spiritiialia laicis confirmata reperiuntur. (i 2) —
1. Iherosolimitano patriarcha (!). In concessionibus confirmationibus et aliis ecclesiae
tuae negotiis fratres tuos requiras nee absentium fratnim nomina subscribi facias, quia talia nomina
irrita sunt et falsa et tu exinde questionem falsi non immerito fonnidare. Nos uniuersa
potcris
priuilegia in quibus absentium nomina ipsis ignorantibus uel non consentientibus scripta sunt uel
amodo irrita esse decernimus et nullius firmitatis robur habere censemus.
subscribentur
2. Urbanus R. decano et F. mag. scholarum Rem. Ex conquestione dil. filionmi
nostrorum canoniconim Cameracensis ecclesiae ad audientiam apostolatus nostri peruenit, quod H. et
E. milites de Meniwant ecclesiam quandam ad eos de iure spectantem cum decimis oblationibus et
aliis obuentionibus suis sub quodam paruo censu a paucis canonicis constituto quoddam instrumen-
tum supra hoc prout dicitur pretendentes hereditario iure detinere contendunt. Quia igitur sanctua-
rium Dei a laicis detineri non debet dis. u. p. a. s. p. m. qu. conuocatis ad presentiam nostram qui
fuerint euocandi et inquisita diligentius ueritate si rem noueritis taliter se habere memoratos milites
ad dimittendam ecclesiam illam cum pertinentiis suis clericis memoratis et instrumentum illud nostris
manibus resignandum per excommunicationis et interdicti sententiam cessante app. cogatis et in-
strumentum illud penitus irritetis. Dat.
XL. De testibus et probationibus. (i — 16)
1. Cicestr. decano. Ex litteris tuae duhitationis — (1159 —
differatis. 81.) Ja. 13845.
O. XXXVIII, 2. Comp. 2 (2, 12)
I. c. c. 3. =
(2, 19). X
2. Alex. III. Rem. aap. Licet ttniuersis dei fidelihus — tenninetur. (1159 — 81.) Ja. 1 3974.
Pa. I, 163. O. XX, 2. P. LV, 2. Q. XLVI, 2. R. LIV, 2. Die Fortsetzung der Dekretale II, i

der Schluss V, 3.
3. Idem Cantuar. et Cistrensi. Retulit nobis A. — possitis. (1159 — 81.) Ja. 13824.
O. VIII, 20.
4. Wigorn. ep. et heliensi archidiacono. Audita olim querela — absoluistis. (1159
1181.) Ja. 14143. O. XXII, 4. P. XXXIX, 4. Q. XXXVI, 4. R. XLV, 5. Comp. L c. 4
(2, 9) = c. 4. X (2, I3)._

5. Idem Florentino epo. Fraternitatis tuae literis iuramentis. (1159 — — 81.) Ja.14066.
Cc. 18. Pa.I, 128. Pa. 2, XXIX, 3. O. VIII, 12. P. XLHI, 12. Q. 9. XXXIX, R. XLVIII, 9.
Comp. I. c. 17 (2, 13) = c. 17. X (2, 20).
6. Idem Cantuar. aep. et Wigorn. epo. nuntius admitti. (1174 79.) Cum — — =
Ja. 13249. O. VIII, 3. P. XLIII, 3. O. 2. XXXIX,
R. XLIII, 2. Comp. I. c. 11 (2, 13)
c. 12. X(2, 20), bis impediat; dann hier weiter: Insuper etiam auctoritate nostra statuimus ut liceat
uobis in causis ecclesiae uestrae testimonium ferre, dummodo unus uel duo ex uobis ad agendum et
respondendum instituantur. Quorum testimonium in causis in quibus actores uel responsales sunt
instituti non debet admitti. Dazu am Rande Ex c. cum ex debi supra an aliquis plures. (oben XVI, 6).
Idem Caprulano
7. ep. et abb. S.
:

Luciae et priori S. Crucis. Causam quae inier —


terminetis. (i 159— 81.) Ja. 1383 1. O. VIII, 2. P. XLIII, 2. Q. XXXIX, i. R. XLVIII, l.

Comp. I. c. 10 (2, 13) = c. 1 1. X (2, 20).


8. Idem Lemiensi ep. Super eo quod — compelli. (1159 — 81.) Ja. 13970. Cc. 64b.
Pa. i6oa. Pa. 2, XXIX, 7b. O. VIII, 7. P. XLV, 5. Q. XL, 2. R. XLIX, 2. Comp. L c. 4
(2, 14) = c. 3. X (2, 21).
9. Porro testes quos idem O. uobis nominauerat ad ueritatem proferendam monere et inducere
studeatis, et si uideritis qui nouerint huius rei ueritatem amore uel timore sepefati archy-
quod illi

episcopi se retrahant a testimonio iam idicti archydiaconi perhibendo, uobis in uirtute obedientiae
precipimus ut ipsos ap. re. censura ecclesiastica compellatis ueritati testimonium exhiberc, et si eidem
O. recepta probatione ipsius archydiaconatum iudicaueritis restituendum clericis eiusdem archydiacona-
tus firmiter et districte precipiatis, ut re. et timore et amore post-
illi tanquam archydiacono suo app.
posito respondeant et debitam reuerentiam
obedientiam exhibeant. Quod si non fecerint eos
et
auctoritate nostra nulla appellatione obstante ab officio suo suspcndatis et nobis sub ea districtione
qua deo tenemini et ecclesiae quicquid super his inueneritis litteris uestris intimetis. Si ijuae autem
litterae impetratae sunt nolumus quod istis debeant (juomodolibet obuiare. Verum si sej>edictus O.
in probatione defecerit archydiaconatum ab eins impeticione absoluentes penitus illi appellatione post-
posita Silentium imponatis. Cetemm si archydiaconus legitime citatus per se uel per responsalem
suum ad uestram presentiam accedere uel iudicio uestro parere contempserit eundem (>. in possessio-
nem eiusdem archydiaconatus app. postposita inducatis.
10. Clemens Sagontiensi ep. Peruenit ad nos —
relinquendum. Clemens 111. (l 187 —
1191.) Ja. 16596. Comp. II. c. I (2, 13) -= c. 5. (2, 21). XComp. II. c. (5, 18) -= c. 17.
X(5. 39).
1 1 . Ex transmissa contiuestione prioris et canonicorum de Giseburne auribus nostris est intimÄ-
Die Collectio Brugensis. Tit. XLI. 159

tum, quod cum lecta esset sententia nostra super ecclesia de Leuinter quam eis adiudicandum Eboracensis
archyepiscopus (statuit?) post app. ad nos factam clericum quendam \V. nomine in capella eorum ipsis
nescientibus posuit et duos de canonicis non in ius uocatos nee conuictos uel confessos excommuni-
cauit et tandem priorem deponens excommunicatum denuntiauit. Quoniam igitur hoc non debemus
nee possumus sub silentio pertransire dis. u. p. a. s. m. qu. ueritatem rei gratia et fauore postposito
diligenter et celeriter inquiratis, et si testimonio canonicorum de Giseburne uel alias uobis legitime
constiterit, archyepiscopum quae dicta sunt post appellationem egisse ea prouida maturitate corrigentes
sententiam tam depositionis quam excommunicationis atque interdictionis remota appellatione denun-
tie(ti)s non teuere. lUos autem quos canonici uobis nominauerint districte iubeatis ne timore uel amore

omittant coram nobis proponere ueritatem quam inde nouerint.


12. Idem Exon. et Abbati S. Albani. R.deBi. — postponatis. (1159 — 81.) Ja. 13930.
Pa. 2, XXIX, 6. O. VIII, 13. P. XLIII, 13. Q. XXXIX, 10. R. XLVIII, 10. Comp. I.
c. 18 (2, 13) =
c. 18. (2, 20). X
13. Idem Baton.
et Exon. ep. Lator presentium Herbertus nomine coram nobis con-
quod cum olim de morte patris sui lordanem Fantasma clericum bonae memoriae
stanter asseruit,
Henrici coram eodem H. quoudam Wintonensi episcopo conuenisset, idem lordanes ad nostram
audientiam appellauit. Predicto uero Herberto ueniente sicut asserit cum litteris eiusdem episcopi
totius rei seriem continentibus etapud nos XL. dienim spatium expectante, cum predictus clericus
per se uel per alium non uenisset, causam ipsam tibi frater Exonensis et dil. filio I. tunc Cistrensi
decano commisimus mandantes uobis, ut si prefatus clericus legitime citatus suam nobis presentiam
exhibere aut iudicio uestro parere contempserit in eum suspensionis sententiam proferretis. Verum
prefatus clericus potentia laicali confisus iudicio parere neglexit et quod grauius est sicut dicitur quas-
dam litteras impetrauit quibus testibus predicti H. fuit arctius interdictum ne pro ipso testimonium
ferrent, et sie testes metu periculi |se a ferendo testimonio retraxerunt et uos in causa procedere
nequistis. Ne igitur memoratusde presumptione sua debitam euadat ultionem f. u. m. qu.
clericus
inquisita diligentius ueritate si quod huiusmodi litteras impetrauit, predictum clericum
iiobis constiterit
pro tantae presumptionis excessu auctoritate nostra usque ad condignam satisfactionem a beneficio
ecclesiastico suspendatis. Causam autem principalem quae inter ipsum clericum et memoratum Hen.
de morte patris sui noscitur agitari audiatis attentius et iustitia mediante terminetis. Testes autem
quos idem H. in suae assertionis testimonium nominauerit studiosius moneatis, et si uideritis quod
timore testimonium ferre pretermittant ecclesiastica districtione cogatis ut coram uobis testimonium
perhibeant ueritati, et si memoratum clericum nocentem noueritis ipsum ab officio et beneficio
deponatis. Verum si super hoc conuinci non poterit ei purgationem canonicam indicatis.
14. Preposito et decano Rem. Ex insinuatione Roberti de Tolis ad aures nostras per-
uenit, quod cum ipse terram quandam quam antecessores sui XL. annis et ultra tenuerant ab ecclesia
S. Laurentii de Roseto longo tempore pacifice et quiete possederit saluo eiusdem ecclesiae debito
iure, decima uidehcet et terragio, canonici predictae ecclesiae ei super eadem terra molestias et graua-
mina multiphciter irrogare presumunt, qui etiam ipsam in causam trahentes iudicant eum non debere
testes aliquos nisi de ipsis ad probandas assertiones producere. Cumque uideret se iniuste grauari ad
nostram audientiam appellauit. Quia igitur iamdicto Roberto nuntium suum mittente canonici nee
uenerunt nee aliquem pro se responsalem miserunt dis. u. m. qu. cum exinde fueritis requisiti pre-
dictos canonicos moneatis et districte cogatis vit a molestiis et grauaminibus prelibati R. desistant et ei
ablata restituant aut si de iure confidunt cum ipso coram uobis ordine iudiciario experiantur ut uos
causam audiatis et iustitia mediante terminetis.
15. Idem decano et magistro P. canonico Rem. Constitutus in presentia G. clericus
sua nobis assertione monstrauit, quod cum arabiles terras haberet, de quibus M. officiali dil. filii
nostri thesaurarii Remensis annuam pensionem reddebat, idem M. preter debitum censum tallias quas-
dam exigit, quas quia ille dare noluit, terris bannum imposuit et longo tempore turbauit fructus exinde
prouenturos. Nos itaque prouidere uolentes, ne iste iure suo per aduersarii potentiam opprimatur dis.
u. m. qu. partibus ante uestram presentiam conuocatis causam tam possessionis quam fructuum dis-
cutiatis attentius,sollicite prouisuri ne a prefato thesaurario uel ab aliquo baliuo ipsius contra iuris
ordinem uel bonam terrae consuetudinem fatigetur. Testes autem quos in suae assertionis testi-

monium inuocauerit diligentius moneatis ut amore iusticiae testimonium perhibeant ueritati. De


cetero —admitti. Q. XXXIX, 6. In causis Q. XXXIX, 7.
16. Idem. Controtiersiam quae —
possideat. (1159 81.) Ja. — 14079. O. XXVIII, 3.
P. XLVI, 5. Q. XLI, 5. R. L, 5. Comp. I. c. 8 (2, 18;.
XLI. Quando loco probationis ad iusiurandum decurrendum est; quae sacra-
menta tenenda sunt quae non. (i — 7)
2. Sicut consuetudo — sanciinus. (1159 — 81.) Ja. 14189. Comp. IL c. i (2, 10) = c. 2.

X (2, 19).
2. Lucius III. Tua nos duxü —
excludantur. Alex. III. (1159 81.) Ja. 14029. O. —
XVII, 4. Comp. IL c. 2 (2, 16) =
c. II. X (2, 24).

3. Urbanus decano Rem. et F. magistro scolarum et magistro S. de Corb.


(1185 —
7.) Ja. 15746; bisher ungedruckt. Cum olim ad representationera canonicorum S. Pauli
Virdunensis uen. frater noster W. Remorum archyepiscopus S. Sabinae cardinalis ap. sed. legatus

i6o Die Collectio Brugensis. Tit. XLIL XLIII.

Inf^ierr. presbitero de Briola regimen contiilisset, ipse prestito iuramento promisit, quod iura presbiterii
eiusdem ecclesiae nou minueret sed potius integra conseruarct. Verum cum tertiam partem obuentio-
num eiusdem ecclesiae percipere presbiterii ratione debcret post aliquod tempus canonici ecclesiae
memoratae ab eo post multas uexationes iuramentum de nouo receperunt ut non nisi terciam illius
terciae perciperet portionem. Quod quidem sacramentum hac condicione interposila prestitit, quod ad
obseruationem ipsius minime tencretur, nisi a priorc esset per archyepiscopum absolutus. Cumque
super his coram nobis fuisset proposita questio intellecta negotii ueritate quia contra primum presti-
tum fucrat ultimum sacramentum et in diminutione presbiterii iuris exhibitum, ipsum de consilio
fratrum nostrouim decreuimus non seruandum, statuentes ut tercia pars prouentuum eiusdem ecclesiae
ratione presbiterii presbitero sicut ante tempus suum consueuerat impendatur. Ideoque dis. ii. m. qu.
canonicos illos auctoritate nostra suffulti duabus partibus prouentuum illius ecclesiae nulla contradic-
tione uel app. obstante fiiciatis deinceps manere contentos, tercia parte presbitero remanente,'Cogentes
ipsos censura canonica ultimum sacramentum presbitero relaxare. Si quid uero postquam predictus
presbiter ueniendi ad nos iter incepit in preiudicium i\aris eins temere noueritis immutatum in statum
debitum reducatis nuUis litteris ueritati et iusticiae preiudicium facientibus a sede ap. impetratis.
Ouod si omnes his exequendis nequiueritis Interesse duo uestnim ea nichilominus exequantur. Dat.
Yeron. II. Id. Maii.
4. Urbanus III. Abb. S. Stephan! Turon. Sicut ex litteris pertimescat. (1185 7.) — —
Ja. 15753- Comp. II. c. 3 (2, 16) c. 13. (2, 24). = X
5. Alex. Secissensi aepo. Si tiero aliqtiis viinistrare. (1173 74.) Ja. 12293.— —
Cc. 80b. Pa. I, 104. Pa. 2, XXXIII, i. O. XVII, i. P. XVII, i. Q. XVin, 3. R. XXVIII, 3.
Comp. I. c.
4 (2, 17) c. 8. (2, 24). = X
Accepta conqiiestione P.
6. imponatis. (1159 —
81.) Ja. 13984. O. XXII, 2 {dec. Licoln. —
et ahh. de Riiiaiis). P. XXXIX, 2. O. XXXVI, 2. R. XLV, 2. Comp. I. c. 2 (2, 9) c. 3. =
X (2, 13).
7. Alex. Wigorn.
London, epis. Pertiejiit ad nos
et iinponere. (1163 79.) Ja. 13160. — —
O. VII, 15. P. XXXV,
15. Q. XXXIII, 15. R. XLII, 16. Comp. I. c. 13 (i, 21).
XLII. De purgatione quae ad purgandam innocentiam indicitur. (i 6) —
1. Urban. III. Turon. aep. Andegau. ep. abbati Salmuriensi. Ad aiidientiam
nostram —
prepediri, (1185 6.) Ja. 15511. —
O. L, 65. R. XXI, 12. Comp. I. c. 8 (5, 29).
2. Nos inter alios — transferre. (1159 — 81.) Ja. 13970. Cc. 64a. Pa. I, 159. Pa. 2,
XXIX, 7. P. XXXII, 4. O. XXXII, 4. R. XLI, 4. Comp. I. c. 4(1, 23) wiederholt c. 7
(5, 29) = c. 6. X (5, 34) lanuensi ep.
3. Innocentius uenerabilibus fratribus P. Aquilegiensi patriarchae iM. Man-
tuano G. Felicen. L. Vincentini et P. Cumensi eppis. Quotiens frater noster — iiirauit.

(1130—43.) Ja. 8289. Gratian. C. II. qu. 5. c. 17 Palea. Pa. 2, XXX, 4. O. L, 57. P. XXXVII, 8.
Comp. I. c. 4 (5, 29) = c. 5. X (5, 34).
4. Lucius III. Sistrensi epo. Insimiattim est atiribiis — deierare. Alex. III. (1159
I181.) Ja. 13843. 0.11,15. P. I, 4. 0.1,4. R. XIII, 4. Comp. I. c. 12 (5, 2) = c. 13.
X (5, 3)-
5. Idem Toletano archiep. Signiticatum est nobis, quod cum inter W. Sarracenum et G.
clericum iurgia mota fuissent prefatus G. comminando sub testimonio plurium presumpsit asserere
quod operam daret ut uitae ipsius ponerentur insidiae. Cimi autem idem AV, eodem anno atrociter
uulneratus diem clausisset extrcmum nonnulli arbitrati sunt eundem G. ipsius mortis et uulneris
causam fuisse. Unde quoniam idem G. super hoc laborat infamia nos prouidere uolentes ne innocens
condempnetur uel nocens maneat impunitus f. u. p. a. s. m. qu. si predictus G. per idoneas coram
uobis exinde legitime personas conuinci non poterit et super hoc publica laboret infamia ei contra-
dictione et app. cessante purgationem canonicam imponatis in qua si defecerit, aut si exinde coram
uobis ordine iudiciario conuinci poterit, ipsum sublato app. remedio a ministerio altaris perpetuo
suspendatis et beneficio ecclesiae auctoritate nostra spolietis.
6. Toletano archiep. Ex C. consuluit. De hoc autem quod rex et principes tui a
Bemardo Exon. episcopo pecuniam recepisse dicuntur ut eius electioni prestarent assensum et quod
idem episcopus archydiacono Exoniensi beneficium certi redditus et ciudam clerico ante electionem
suam prioratum dicitur promisisse ut uterque eorum, scilic^t archydiaconus et clericus, eiusdem electioni
consentirent, hoc tuae prudentiae duximus respondendum, quod si manifestum est eundem archidiaco-
num et clericum ob causam illam tarn iniquam et detestabilem promissam rem accepisse, aut si exinde
confessi fuerint in iure uel legitime conuinci poterint, ab altaris ministerio perpetuo smit remouendi.
Si uero id manifestum non est, nee conuicti nee confessi fuerint et tarnen publica laborant iuf;imia eis
canonica purgatio debet indici, in qua si dcfecerint tanquam auctores tanti sceleris sunt puniendi.
Regem autem tuos soUicite monere debes et diligenter inducere, \it si qua recej">erint a
et principes
prefato episcopo ut eius electioni prestarent assensum ecclesiae Exoniensi sine diminutione rcstituant,
cum ea sine graui salutis suae periculo dctincre non possunt.
XLIII. De confessis. (i — 4)
Alex. A p h e n o. Continchatur
I . 1 in litteris — postponas. ( 1
1
59—8 1
.) Ja. 1 41o1 . P. LX, 9.

Q. LI, 8. R. LIX, 8.
Die Collectio Bmgensis. Tit. XLIV. i6i

2. Furcs et latrones — dcneganuis. Grat. C. XIII. qu. 2. c. 3 1 aus Burcli. XI, 59. O. XXXIV.
zwischen 2 iind 3. P. VIII, 5.
3. Alex. Claremont. epo. In litteris hiis — liherari. (1169 — 81.) Ja. 13855. Cc. 41.
Pa. I, 144. O. XXXIV, 2. P. VIII, 2. O. VIII, 2. R. XX, 2. Comp. I. c. 6 (5, 14) = c. 5.
X(5, 17).
4. Item ex ep. Bonifacii ad Gallos. Nulhis duhttat — putat. (419.) Ja. 349. Burch.
I, 161. Ivo Decr. V, 271. Comp. I. c. 5 (2, 16) c. 4. (2,= X 23).
XLIV. De sententiis et pena condemnatorum. (i 10) —
1. Idem Cantuar. aepo. Causam qiiae inter presentare. (1159 — 81.) Ja. 13941. —
O. III, 3. P. XLI, 2. O. XXXVIII, 2. R. XLVII, 2. Comp. I. c. i (2, 11) = c. i.
X(2, 15).
2. Idem Alex. III. Wigorn. epo. et Eliensi archidiacono. In 378 am Rande:
Supra de testibus —
Audita = XL, 4. Demnach ein Stück von Ja. 14 143. (1159 — 81.) Licet
autem nuntius eiusdem H. alias litteras impetrauerit formam aliam continentes et qiiod reuocari deberet
si quid innouatum esset in causa postquam idem nxmtius iter arripuit ad nos ueniendi. Quia tarnen
non intelleximus nee intelligi debuit ut reuocaretur in irritum si quid per iudices delegatos factum
esset auctoritate litterarum nostrarum si quid presumptione uel uiolentia innouatum esset di's. a. p. a.
s. m. qu. si ante receptionem htterarum illarum quas nuntius prefati H. super ipsa causa ad nos im-

petrauit, memoratus episcopus et tu fili archydiacone super iam dicta ecclesia sententiam protulistis,
eam contradictione et appellatione postposita ratam habeatis et firmam nee eam obtentu priorum
litterarum reuocare temptetis. Ita quidem quod si etiam contra sententiam aliquid statuistis id sub.
app. obstaculo reuocetis et prefatum H. contra eandem sententiam uenire nullatenus permittatis sed
potius sine contradictione et appellatione postposita faciatis inuiolabiliter obseruari.
3. Alex, abbati S. Remigii et decano Rem. Intelleximus ex literis uestris quod cum
causam interCathalanum ciuem et infirmos S. Jacobi de mandato nostro super quadam terra sus-
ceperitis terminandam post causae Cognitionen! eidem ciui possessionem prescriptae terrae adiudicastis.
Licet autem idem infirmi, sicut asseritis et ille qui pro ipsis ad nos uenerat fatebatur, ad nostram
audientiam appellassent, quia tamen ipsa uobis causa fuit ap. re. commissa sententiam ipsam nichilo-
minus uolumus firmitatis robur habere. Sed u. d. m. q. si super possessione salua questione
proprietatis sententiam protulistis utraque parte ante uestram presentiam conuocata super proprietate
causam studiosius audiatis et app. re. mediante iusticia terminetis.

4. Cum appellatione remota causa committitur et sententia fertur iniqiia eam euacuari oportet,
nee illa debet stare si manifestam continet iniquitatem.
5. Rescripsimus uobis ad suggestionem H. clerici ut causam inter ipsum et R. clericum de
Messeid. super capella de Redehus diligentius audire deberetis et sub certa forma terminare, omnino
immemores existentes quod eam prius aliis iudicibus commisissemus. Dilecti autem filii nostri R.
Eboracensis decanus et abbas Riualensis suis nobis litteris intimarunt, quod ipsi predictam causam a
nobis commissam ordine iudiciario terminarunt. Quoniam igitur rem iudicio finitam in recidiuae con-
contentionis scrupulum non est congruum reuocari dis. u. m. qu. a prenominatis iudicibus ueritatem
studiosius inquiratis et si noueritis ipsos super memorata causa diffinitiuam sententiam protulisse
nullatenus in causa ipsa procedatis et si forte processistis nee mandatum nostrum nee factum uestrum
uolumus sententiae illorum derogare, sed memorato H. perpetuum super eadem causa silentium
imponatis.
6. Alex. Abb. maioris monasterii et H. clerico. Iarnpride7n confirmamus, —
(1159— 81.) Ja. 14175. O. XLVI, 4.
7. Lucius III. decano et archidacono London. Significauerunt nobis dil. filii nostri
fratres S. Trinitatis Noruicens. quod cum causam quae uertebatur inter eos et H. clericum super
ecclesia de Calchia du. fihis nostris T. quondam Noruic. archydiacono et priori de Panteneia b. me-
moriae A. predecessor noster commisisset fine debito terminandam memoratus H. ad presentiam eorum
per se uel per responsalem non uenit licet legitima citatio processisset neque excusationem rationabilem
pretendit quare ad eorum presentiam non accessit. Ipsi uero habito consilio sapientum uirorum
memoratis priori et fratribus possessionem prescriptae ecclesiae causa rei conseruandae adiudicare
curarunt. Ceterum cum priorem et fratres predictos in possessionem prefatae ecclesiae precepissent
induci prefatus H. non est passus" preceptum eorum executioni mandari et ita predictam ecclesiam
supposuerunt interdicto. Sed idem H. nichilominus ecclesiam tenet et in ea facit diuina officia cele-
brari quamquara annus ex cjuo monachis predictis per sententiam fuit adiudicata possessio sit elapsus.
Quia uero ad nostrum spectat officium unicuique iura sua integra conseruare et huiusmodi pre-
sumptores a sua presumptione reprimere d. u. m. qu. si causa ipsa fuit Ulis app. re. commissa et ipsi
contra eundem H. contumacem et absentem tulere sententiam et annus a tempore latae sententiae est
elapsus sepe fatum priorem et fratres in prescriptae possessionem ecclesiae nullius appellatione ob-
stante mittatis H. pro pietatis questione seruata. Preterea si uobis constiterit, quod sepedictus H. in
prescripta ecclesia post interdictum eorundem iudicum ex parte ipsius predecessoris nostri factum
diuina fecerit officia celebrari eum et presbiterum qui in ea cantauit sciens ipsam interdictam tanto
tempore a diuinorum celebratione cessare faciatis quanto tempore in prefata ecclesia diuina fuenint per
eos officia celebrata.

Friedberg, Die Canones- Sammlungen. ,


y
102 Die Collectio Brugensis. Tit. XLV,

8. Hereford. ep. Alex. III. ex C. sup. de priu. reli. Adhcc cum coniingat — standi.
(1159 — 81.) Ja. 13949, ist aber 13946. Cc. 71c. Pa. 2, XX, le. O. III, i. P. XL, i. Q.
XXXVII, R. XLVI, I. Comp. I. c. 1 (2, 10)
1. c. 1. = X (2, 14).
9. Idem. Et si clerici —
sjibsecuta am Rande. Ex C. : Licet preier soUtjim de clandestinis.
(i 159— 81.) Ja. 14091. Cc. 48Ab. Pa. i, 24. Pa. 2, XV, 4 fg. O. XXVI, 4. P. XI, 4. Q.
XI, 4. R. XXI, 8. Comp. I. c. 6 (2, i) = c. 4. X (2, i). Der Schluss schon einmal oben
XII, 5. cf. ib.
10. Cahimpniayn et audaciam — sententia. C. Turon. (1163.) c. 9. O. III, 2. P. XL, 3.
Comp. I. c. 5 (5, 32) = c. 4. X (5, 37).

XLV. De appellationibus prosequendis et temporibus earum et pena non


sequentium. (i — 9)
1. Ex C. Lateran. Reprehensihilis iialdc — iniunct^im. C. Lat. III. (1179.) c. 6. Pa. i,

23. O. 6. P. 15. Q. LVI, 5. R. Vni, I. Comp. L c. 42 (2, 20) =c. 20. (2, 28). X
2. Alex. Heinrico Rem. aepo. Cum sacrosancta romana credinnis. (1171 72.) — —
Ja. 12020. Cc. 11. Pa. I, 115— 117. Pa. 2, XXXIII, 2. O. X, 6. 15. 7. P. XLVII, 5. 7. 6.
O. XLII, 4. 7. 5. R. LI, 5. 8. 6. Comp. L c. 5. 6. 7 (2, 20) c. 5. 6. 7. (2, 28). = X
3. Idem Cantuar. aepo. Peruenit ad Jios representent. (1174 —
81.) Ja. 14313. Cc. —
20B. Pa. I, 44. O. X, 13. P. XLVII, 17. O. XLII, 12. R. LL 13. Comp. L c. 15 (2, 20)
= c. 13. X (2, 28).
4. Idem,
Constitutus in presentia nostra magister T. diaconus lator presentium sua nobis
relatione proposuit, quod cum ipse ad ecclesiam de Ripal a nobili uiro "\V. Tossei domino fundi tibi
presentatus fuisset et inde ad preces karissimae in Christo filiae nostrae Anglorum reginae in imagi-
nariam possessionem inductiis postmodiim de concessione tua fmctiis aliquo tempore percepisset,
appaniit quidam S. nepos R. qui etiam proximo eandem ecclesiam possederat constanter asseuerans
quod ipse prius ad memoratam ecclesiam ab eodem patrono suo qui eam possederat fuerat presentatus
et super hoc audientiam nostram appellaviit nuUum suae appellationi terminum prefigens. Tu i^ero
nacta exinde occasione fructus ipsius ecclesiae ab eodem sequestrari iussisti. Ipse autem sentiens se
pregrauari quia post appellationem ab aduersa parte factam spoliatus fuerat et quia nimis uaga uide-
batur sibi appellatio sine termino facta in presentia tua ad sedem ap. appellauit terminum suae appella-
tioni prefigens Letare Iherusalem. Quia igitiir predictus B. sicut dicitur plures ecclesias possidet et
predictam ecclesiam sibi nititur quasi iure suae cessionis uendicare p. a. s. m. qu. si nulla alia rationa-
biUs causa et manifesta obstiterit nisi quod sepedictus B. prefatam requirit ecclesiam de presentatione
patrui sui uel si unam uel plures habet ecclesias XX. marcanun tu ei non obstante appellatione
silentium imponas et ecclesiam predicto T. cum fnictibus a tempore sequestrationis inde perceptis
integre facias et sine diminutione restitui et in pace dimitti.
5. Inter cetera 7iale??ins. —
(1159— 81.) Ja. 14073. O. X, 2. P. XLVII, 26. O. XLII,
23. R. LI, 25. Comp. I. c. 2. 28 (2, 20) == c. 2. (2, 28). X
6. Idem Noruic. epo. Personas ecclesiariun constriyigas. (1160 —
74.) Ja. 12253. Pa. —
I, 93. Pa. 2, XIV, I. O. X, 5. P. XLVII, 4. O. XLII, 3. R. LI, 4. Comp. I. c. 4 (2, 20)
= c. 4. X (2, 28).
7. Constitutus in presentia nostra Ric. diaconus lator presentium constanti nobis assertione
proposuit, quod cum ecclesiam b. Petri de Piston pacifice possideret quidam presbiter O. nomine eum
coram uen. fratre nostro Wigorn. ep. et dil. filio abbate de Eueham super medietate iam dictae ecclesiae
per litteras nostras traxit in causam qui aim coram archydiacono de Xorbanton prius litigasset et
;

eidem archydiacono ueritate inquisitii compertum fuisset quod a laico quodam O. intenientu j^ecuniae
de prescripta medietate uiuente auunculo suo qui eam tenebat quondam concessionem obtinuit per
iudicialem sententiam perpetuum exinde fuerat silentium mipositum et sacerdotale propter hoc offi-
cium interdictum. Licet autem idem O. de nouo litem sopitam instaurare incepit et per litteras
nostras quas dudum impetrauerat eundeni R. cum esset in procinctu ad nos ueniendi itervun traxit in
causam, quem coram delegatis iudicibus de falsa suggestione ad dominicam qua cantatur Letare
Iherusalem nuper preteritam ad nostram audientiam appellauit et se et sua omnia sub b. Petri pro-
tectione posuit. Quod quia nobis non constat legitime terminatum dis. u. p. a. s. m. qu. utraque
parte ante uos conuocata et ueritate plenms inquisita si uobis constiterit quod prcfato O. per iudicialem
sententiam silentium impositum fuerit nee ab eo sententia ij)« fuit per appellationem suspensa, uel si
forte per appellationem ab eo suspensa est et infra biennium non est appellationem interpositam pri>-
secutus (e)idem O. super eadem causa occ. et app. re. perpetuum silentium imponatis et sententiam pre-
diciam faciatis inuiolabiliter obseruari non obstantibus litteris nostris iusticiae et ueritati si quae sunt
contra impetratae. Si quid uero est inuouatum uel circa statum ecclesiae uel possessionum predicti
R. post appellationem ad nos factam uel postquam iter arripuerit ad nos ueniendi illud ad eum
statum in quo erat tempore appellationis app. et occ. cess. faciatis reduci. Testes autem quos idem
R. uobis nominauerit monere et inducere laboretis ut amore iusticiae coram uobis testimonium per-
hibeant ueritati. Sane si uterque uestrum hiis exequendum . . .

8. Causam quae inter dil, filios nostros canonicos et I. ciuem Beluacensem super tjuadam domo
in curia uen. fratris noslri W. Rcmensis archyepiscopi diutius est agitata et ad nos sicut dicitur per
ap. translata cxperientiac ucstrac committimus audicndam. Prctcrcu quouiam imnlius eoruiulem
Die Collectio Bmgensis. Tit. XLVL XLVIL 163

canoniconini ad ap. sedem transmissus ut dicitur nee rediit nee petitionis seriptum remisit nolumus si
res ita se habet et fuit ad certuni terminnm appellatum eorum iusticiae fieri aliquod preiixdicium pro
60 quod infra anniim post appellationem ad sedem ap. interpositam seriptiim nequiuerit apostolieum
exhibere. Sed si quid post appellationem fuerit immiitatum id in eum statum reducatur in quo
tempore appellationis noseitur extitisse.
9. Alex. Cathalan. Super appellationibus illarum causanim quae inter laieas personas
uertuntur fraternitatem tuam in hune modum duximus instruendam, seilieet ut non liceat eiuilibus
personis in causa ciuili ante pronuntiationem sententiae in uocem appellationis prorumpere, a qua
seilieet sententia si infra X. dies fuerit appellatum et infra unius anni eurriculum nisi euidens necessitas
impedierit appellans suam appellationem non fuerit prosecutus de eetero sententia illa iuste prolata
firmitatis robur obtineat.
XLVI. Quod non est ratum (fehlt 379) habendum quod fit in alieuius pre-
iudieium pendente appellatione. (i 6) —
1. Alex. Brund. ecel. Cum tu fili preposite tenere. (1159 81.) Ja. 13894. — —
O. VIII, 10. P. XLIII, II. O. XXXIX, 8. R. XLYIII, 8. Comp. I. c. 16 (2, 13) c. 16. =
X (2, 20).
2. Dilecti filii nostri — fecisseimis. (1159 — 81.) Ja. 13934. O. X, I. P. XLVII, l.

Q. XLII, I. R. LI,
Comp. I.
I. c. i (2, 20) = c. 6 X (2, i). e. i. X (2, 28).
3. Item aep. Rauennati. Qiieritnoniam P. dticis — corj-igemiis. (1124 — 30.) Ja. 7390a.
P. XLVII, 41. Honorius II.
4. Ex litteris uen. fratris nostri Wigorniensis ep. ad nos transmissis aceepimus, quod causam (quae)
inter monaehos Aleieest et Henrieum filium Ade sacerdotis super eapella de Sindel agitari dinoseitur
Lieest. abbati et et illi qui tune fuit abbas de Lech, commisissemus fine debito terminandam. Epi-
scopus intelligens, quod H. filius esset sacerdotis qui persona extiterat matrieis eeclesiae euius nomine
preseriptam eeelesiam petebat, et quod eadem eeelesia Conuentr. episeopo, eapella uero sibi iure
parochyäli subesset Lieest. abbati et suecessori alterius ex parte nostra prohibuit ne in causa pro-
cederent et ne capellam sui episcopatus eeclesiae alterius dioeesis subicere attemptarent. Monachi
quoqvie de Aleist ad quos prefatae capellae possessio dicitur pertinere memoratos iudices reeusauerunt,
abbaten! de Lillesd. et abbatem de Leieest. ob manifestas inimicitias et alium quia ultronee se ingere-
bat, cum non sibi sed predeeessori eius causa fuisset commissa et ab eo prima citatio facta. Unde
ne in causa procederent ex parte nostra prohibuit. Quia uero in committendis eausis eam eireum-
spectionem et cautelam adhibere debemus, ne causas ipsas personis talibus committamus quae partibus
merito possint esse suspectae uobis de quorum prudentia et honestate confidimus causam ipsam com-
mittimus audiendam et fine debito terminandam.
5. Alex. Rothomag. arehiep. Q^ioniam quesitian est remitti. (1171 80.) Ja. 13583. — —
Cc. 4. 8A. Pa. I, 179. O. XXXI, 4. P. XXXII, 2. Q. XXXII, 2. R. XLI, 2. Comp. L
c. 2 (i, 23).
6. Alex. abb. S. Remigii et F. decano Rem.
Nostris est auribus insinuatum quod cum
inter eos et homines de Dompetra quibusdam
querelis fuisset exorta iam dicti homines
controviersia super
de libera uilla pro grauaminibus sibi ut dieunt illatis ad audientiam nostram appeUarunt; sed post faetam
appellationem interdicti sententiae subieetos se fuisse queruntur. Unde quoniam id si uemm est in
nostram et eeclesiae Romanae grauiter redundat iniuriam dis. u. m. q. rei ueritatem diligentius inqui-
ratis et si prefatos homines post faetam ad nos appellationem interdictos fuisse eonstiterit uos eos
nuUius eontradictione et app. obstante nuntietis penitus absolutos.
XLVII. Quibus appellationibus est uel non est deferendum etiam si in com-
missione sit appellatio inhibita, et si iudices sint suspecti et de reeusationi-
bus. (l — 26)
1. Conszduit nos —
coniparere. (1159 81.) Ja. 14112. —
Cc. 55. Pa. i, 152. O. X, 14.
P. XLVII, 15. Q. XLII, 13. R. LI, 14. Comp. L e. 16 (2, 20) c. 14. X. (2, 28). =
2. Alex. Abb. s. Petri super Diuam. Ad atires nostras castiges. (1159 81.) Ja. — —
13865. Cc. 68. Pa. 2, XXXIII, 3. O. X, 4. P. XLVII, 3. Q. XLII, 2 {aep. Rem). R.LI, 3.
Comp. I. c. 3 (2, 20) = e. 3. X (2, 28).
3. Idem Cantuar. arehiep. et eius suffraganeis. Ex queriinonia clericorum — com-
pellatis. (i 159— 81.) Ja. 13814. O. XXVIII, 14. P. XLVII, 33 u. VI, 7. Q. XLII, 30. R.
VIII, 7. Comp, I. e.
33 (2, 20).
4. Idem Bonon. epo. et canonici s. Consuhiit nos — deferendum. (1159 — 81.) Ja.
^3783. O. L, 54. P. XLVII, 25. O. XLII, 22. R. LI, 23. 24. Comp. I. c. 27 (2, 20)= c. 18.
X (2, 28).
5. Idem Seciosen. aep. Sicut Romana —
generali. (1173 74.) — Ja. 12293. Cc. 52a.
Pa. I, loi. Pa. 2, XXXII, i a. O. X, 11. P. XLVII, 12. Q. XLII, 10. R. LI, 11. Comp. L
c. 12 (2, 20) c. = I. X (i, 3).
6. Idem Carnot. ep. In eminenti — referetur. (1161 — 75.) Ja. 12411. Cc. I4ab.
Pa. I, 149.XLVII, 36. Q. XLII,
P. 33. R. LI, 33. Comp. 36 I. c. (2, 20).
7. Idem Exon. epo. et electo Cist. Ad audientiam nostram — persolui. (1159 — 81.)
Ja. 13931. O. X, 26.
II*

104 E)ie Collectio Brugensis. Tit. XLVII.

8. Ad hec ciun aliquis — stare. (li6l — 8l.) Ja. 14219. CC.49BC. Pa.1,119. Pa.2,X, 5d.
P. XXXV, 19. Q. XXXIII, 19. R. XLII, 20. Comp. I. c. 8 (l, 23).

9. Idem Cantuar. ep. et eius suffra^aneis. Relatum est aiiHbus — compcllatis,


(1159— 81.) Ja. 13823. Cc. 83 a. O. X, 20. P. XLVII, 20. Q. XLII, 18. R.LI, 19. Comp. L
c. 21 (2, 20).
10. Idem Wigorn. epo. Stiper eo qtiod — dcferendiim. (1163 — 79.) Ja. 13162.
Cc. loD. 8B. Pa. I, 59. 60. Pa. 2, I, 2fgh. O. X, 9. 10. P. XLVII, 10. 11. Q. XLII, 8. 9.
R. LI, 9. 10. Comp. I. c. 10. II (2, 20) =
c. 10. II. (2, 28). X
11. Idem Eborac.
aep. Proposuit nohis M. clcrictis condempnandus. (lI79 81.) — —
Ja. 14350. P. XLVII, 38. Q. XLII, 36. R. LI, 35. Comp. L c. 38 (2, 20) c. 24. (2, 28): = X
12. Idem Cantuar. aep. Relatiim est auribus nostris stattiendtctn. (1162 70.) — —
Ja. 11661. Cc. 23. O. X, 30. P. XLVII, 31. Q. XLII, 28. R. LI, 29. Comp. L c. 25 (2f, 20).
13. Idem Eborac archiep. Relatum est nohis ordincntiir. (1179 81.) Ja. 14350. — —
O. XLVII, 7. P. XLVII, 39. O. XLII, 37. R. LI, 36. Comp. I. c. 39 (2, 20) c. 3. =
X (3, 8).
14. London. Ctun tibi sit
Idem ep. coinmissa. (1159 —
81.) Ja. 13991. O. VII, i. —
P. XXXV, Q. XXXIII, I. R. XLII, i. Comp. L c. i (i, 21).
I.

15. Idem Dunelm. epo. Suggestttm est miribiis postponas. (1159 — 81.) Ja. 13870. —
Cc. 54. Pa. I, 183. O. X, 19. P. XLVII, 19. Q. XLII, 17. R. LI, 18. Comp. I. c. 20
(2, 20) = c. 15. X (2, 28).
Idem Rothomag. aepo. Ex quortindani certa — parere.
16. (1159 — 81.) Ja. 14087.
O. XLIX, 5. P. VI, 6. Q. XLII, 15. R. XVIII, 6. Comp. L c. 14 (2, 20) c. un. (i, 33) =
c. I. X (i, 42).

17. IdemCarnotensi. Si super causa — relinquere. Inmarg. : ie consulente. (1159


II 81.) Ja. 13796. O. XLVI, 2. Comp. IL c. i (i, 14).
18. Idem Cantuar. aepo.De his etiam —
tradendum. (1174 81.) Ja. 143 12. Fort- —
setzung von XXVIII, 3 siehe dort die Coli.
;

19. Idem Winton. ep. Preterea super eo —


puniatur. (1159 — 81.) Ja. 14152. Cc. 65Ba.
Pa. I, 46. O. L, 53. P. XLVII, 32. Q. XLII, 29. R. LI, 30. Comp. L c. 32 (2, 20) = c. 22.
X (2, 28).
20. Gregorius VIII. aeppis. et eppis. Vel ex malitia — mutamus. (1187.) Ja. 16056,
O. XLIX, I. Comp. I. c. 47 (2, 20).
21. Alex. III. Cantuar. Consuluit nos — ahstinere. (1179 — 89.) Ja. 14345. O. L, 36.
P. LV, 5. Q. XLVI, 5. R. IV, 5.
22. Idem Eborac. aepo. Consuluisti si
causa appellatione remota commissa altera partium
ante citationem uel post, ante sententiam uel post sententiam ad sed. ap. appellauerit, an appellationi
sit in huiusmodi articulo deferendum. Preterea si causa fuerit ap. re commissa et alter aduersariorum
appellet quia non uult delegatus iudex probationes super suggestione falsi admittere qua causatur
litteras impetratas, an in hoc casu appellatio teneat quesiuisti. Dubitas etiam si causa fuerit duobus
commissa ap. re. et alter coniudici uices suos commiserit an ille solus possit ap. re. procedere uel ab

eo liceat appellare, cum tamen in fine litterarum non appositum ut si uterque nequiuerit interesse
sit

imus procedat. Primae igitur questioni taliter respondemus, quod appellationi differre non debes siue
ante citationem siue postea, siue ante sententiam postea fuerit appellatum nisi appellans prius-
siiie

quam citaretur iter arripuisset ad Quod autem


quesiuisti si quis appellauerit quia
sed. ap. ueniendi.
delegatus iudex audire super falsi suggestione probationes recusat an appellatio teneat, hoc tuam uolu-
mus discretionem teuere quod in eo casu debet appellationi deferri. Ab uno uero iudicum ap. re. in
causa procedi non potest nisi hoc specialiter in commissionis litteris exprimatur. De cetero cognoueris
quod si sententiam a nobis latam precipimus per aliqucm executioni mandandam et fraus interuenerit
non est facultas executori de toto negocio cognoscendi sed referri questiones quae incidant ad sedcm
ap. oportebit.
23. Lucius
G. Lincoln, epo. Preterea si causa
III. existat. Rande: Ex c. ad — Am
aures te significante stipra de rescriptis; (1183 —
84.) Ja. 14966. bis delegatum: O. X, 18.
Comp. I. c. 45 (2, 20) -= c. 36. (2, 28). Ad hec X
existat: Cc. 1 1 b. Pa. i, 117. Pa. 2» —
XXXIII, 2b. O. X, 15. P. XLVII, 7. Q. XLII, 7. R. LI,8. Comp.L c. 6 (2, 20) c.6. (2,23). = X
24. Alex. III. Consuluit nos terminandas. (1159 —
81.) Ja. 14071. Cc. 17. Pa. i, 131. —
O. X, 16. P. XLVII, 16. Q. XLII, 14. R. LI, 15. Comp. I. c. 18 (2, 20).
25. Idem Seciosensi aepo. Super eo uero quod dcferemhim. Ex aip. supra eod. tit. —
Sicut Romana. (cf. XXXIV, 7.) (1173—74.) Ja. 12293. Cc. 52b. Pa. i, 102. Pa. 2. XXXII, ib.
O. X, 12. P. XLVII, 13. Q. XLII, II. R. LI, 12. Comp. L c. 13 (2, 20) c, yi. (2, 28). = X
26. Urbanus abbati Spernacensi et Decano Rem. Sicut M. miles transmissa nobis
conquestione monstrauit B. de Monte felici eum occasione quarundam litteranun ijuas ad uon. fratrem
nostrum Mcldensem cpiscopuin qui consanguineus eiusdcm B. esse prupDiiitur inipctrauit nequitor
molestarc contcndit licet idem M. i)ropter suspectum iudicem ad sedem ap. appellauerit. Ouia xiero
nemo sub suspccto iudice tenctur litigare dis. u. p. a. s. m. qu. si ita est, non obstantibus predictis
litteris partes ad uestram prescntiam conuocctis et rationibus hinc inde plenius auditis et cognitis
causam ipsam aji. re. finc dcbito decidatis. Si (luam uero sententiam post appcllationcm a<l nos
Die Collectio Brugensis.
'ö Tit. XLVIII. XLIX. i6^

factani in eundem militem inueneritis temere promulgatani eam ap. cessante denuntietis auctoritate
ap. non tenere.

XLVIII. De mandatis sumnii pontificis non impune omittendis et rebus uel


uerbis dubiis. (i — 4)
1. Eugenius Papa,Sicut pro certo accepimus causam diacono(i) cardinali(s) St. Eustachi!
P>rrariensis tractandam commisimus uenerabilis frater noster He Grandensis patriarcha
quam sibi
tractare omnino neglexit et nuUum in eos prout ei a nobis iniunctum est exercuit anathema. Quia
ergo tarn grauem excessum pretermittere impunitum nee possumus nee debemus, mandamus tibi quod
ad ciuitatem Bononiam accedas et accitis tecum uen. fratribus nostris L. Parisiensi, A. Regino, C. IMan-
tuano, R. Imolensi et R. Fauentino episcopis in personis omnium eorum qui tanto flagitio inter-
fuerint, aggregata omni multitudine in ecclesia et candelis accensis, excommimicationis sententiam pro-
feratis et tarn in ciuitate Ferrariae quam eins suburbiis atque toti episcopatui sepulturam et alia preter
baptisma paruulonim et morientium penitentias diuina prohibeatis officia celebrari donec de tanto
excessu satisfacturi ap. conspectui se representent. Studii ergo tui sit eorum nomina qui tantum
excessum perpetrauerunt et qui eidem nequitiae interfuerint inuenire et eos in facienda excommunica-
tione quos scire poteris nominare.
2. Alex. III. Episcopo Eboracensi. Cum dubia semper in meliorem partem sunt con-
uertenda et credamus B. archydiaconum de necessitate non de malicia tantam moram post recessum
episcopi de S. Asaph apud nos habuisse uolumus et mandamus (qu.) si quid aduersus eundem archy-
diaconum in preiudicium sui iuris obtentu hterainim nostrarum interim factum est in irritum reuocetur.
3. Eugenius P. presbitero Asclepio. luuenis ille — diiiidas. Eugen. III. (1145 — = 53.)
Ja. 9655. Pa. 2, LXXX, 3. O. XII, 8. P. LX, 8. Q. LI, 7. R. LIX, 7. Comp. L c. 18 (4, i)
c. 3. X (4, i).

4. Alex. m. Cantuar. aepo. Ex litteris generare. (1159 —


81.) Ja. 1 3793. O. VI, 20. —
P. LIX, 30. Q. L, 17. R. LVIII, 19. Comp. L c. 6 (4, i) c. 7. (4, i). = X
XLIX. De coniugiis licitis uel illicitis et quod in eis consensus non coactio
operatur et de eorum impedimentis. (i — 31)
1. Idem Hereford, ep. Litteras tiiae fraternitatis — permittas. (1159 — 81.) Ja. 13947,
Cc. 29. Pa. I, 130. Pa. 2, LXXX, 4. O. XII, 2. P. LX, 2. Q. LI, 2. R. LIX, 2. Comp. I.

c- 5 (4' 2) = c. 4. X (4, 2).


2. Idem Wigorn. epo. Ad mires nostras constringas. (1163 —
79.) Ja. 131 63. —
Pa. I, 69. Pa. 2, XLVII, 9a. O. VI, 15. P. LIX, 27. Q. L, 14. R. LVIII, 16. Comp. I.
C. 2. (4, 13).
3. Idem Ciuitatensi Fiduciae. Ad nostrajn noiieris difßnias. (1159 — — 81.) Ja.13854.
Cc. 46. Pa. I, 133. Pa. 2, LXAail, 2. O. XXI, i. P. XVI, i. Q. XVI, i. R. XXVI, i.

Comp. L c. 8 (3, 27) = c. 8. X (3, 31).


4. Idem Eborardo Paduano — (1169 — epo.
14235. SolliciUidini restittn. 81.) Ja.
O. VI, 18. P. LIX, 29. Q. L, 16. R. LVIII, 18. Comp. I. c. 4. (6) (4, 4).
Innocent.
5. Winton. ep. S7tper III. — augetur. Innoc. IL (1130 — eo quod 43.)
Ja. 8274. Pa. 54. O. VI, 31. P. LIX, 41. Q. L, 28. R. LVIII, 29. Comp.
I, 10 I. c. (4, i).
Idem Eboracensi aepo. Accessit ad presentiam — posstint. (1159 —
6. 13887. 81.) Ja.
Cc. 86. O. VI, P. LIX, Q. L, Comp.
7. 6 = X 4. 4. I. c. (4, 2) c. 5. (4, 2).
Alex. 7. Stiper eo quod — prestiterü. (1159 —
III. 14027. Cc. 326. O. VI, 22. 81.) Ja.
P. LIX, 32. Q. L, R. LVIII, 21. Comp. L 6
19. c. (4, 4).
Hadrianus Eberto Sabucensi epo. Dignum
8. — exhibenda. (1151 — 59)Ja.i0445. est
Pa. 97. O. XLV,
I, R. LXV, un. Comp. 7. = X I. c. i (4, 9) c. i. (4, 9).
Alex. Abbati de Fontibus et mag. A^acario. Significauit nohis O. — uxorem.
9.
(i 159— 81.) Ja. 13937. Cc. 76. O. VI, 13. P. LIX, 23. Q. L, {2. R. LVIII, 13. Comp. I.

c. 2 (4, 7) = c. 2. X
10. Idem. Si uir
(4, 7).
tiel viulier — patrocinari. (1179 — 81.) Ja. 14091. Cc. 94B. Pa. i, 22.
Pa. 2, XV, 4c. O. XXXII, 2. P. LXII, 2. Q. LIII, 2. R. LXI, 2. Comp. I. c. 2 (4, 11) =
c. 2. X (4, 11).
11. Idem "Wigorn. ep. Meminimus — rescindere. (1163 — 79.) Ja. 13162. O. VI, 9.
P. LIX, 19. R. LVIII, 9. Comp. L c. 6 (4, 6)
Q. L, 18. c. 3. (4, 6). = X
12. Idem Winton. Baton. et Hereforden. epp. Ex litteris fecerunt. (1174 — — 81.)
Ja. 14311. O. VI, 28. P. LIX, 38. Q. L, 25. R. LVIII, 26. Comp. L c. 3 (4, 17) = c. 2.
X (4, 16).
13. Idem Magonciensi aepo.
Consuluit nos tua discretio de duabus personis uiro scilicet
et muliere quorum uterque cum esset aptae
etatis ad contrahendum matrimonium alterum recepit in
suum et ante camalem copulam mulier nupsit
alii a quo in uxorem recepta et cognita traducta, utrum a

secundo uiro relinqui debeat et primo restitui. Super quo titique consultationi tuae taliter responde-
mus, quod si inter primum uirum et eandem mulierem intercessit de presenti consensus ita quod unus
alterum recepit dicendo ego te recipio in meam, ego te recipio in meum, etiam si ab alio antequam
cognoscatur a primo, sit traducta et cognita, primo uiro debet restitui, cum post talem consensum alii
nubere non potuit. Porro siqui uir et mulier pari consensu contraxerint matrimonium et uir ea
i66 Die Collectio Brugensis. Tit. XLIX.

incognita aliam duxerit in iixorem et cam cognouerit coj^cndus est secundam relinquere et ad priorein
redire. Ouamuis diucrsa cxinde scntcntia cjuorundam et noii eadem consuetudo ecclesiarum tutius
sit

tarnen uidetur iit primani debeat accipere quam secundam, cum a prima sine iudicio ecclesiae separari
non debuit et cum ipsa matrimonium pari uoto et conscnsu contraxerit.
14. Idem abbati S. Albani. Proposünm nobis est reportarc. (I173 76.) Ja. 12636. — —=
Pa. I, 107. O. VI, I. P. LIX, I. Q. L, I. R. LVIII, i. Comp. I. c. i (4, 7) c. i. (4, 7). X
15. Idem Baton. epo. De Ulis qiii consenstn)i. (1159 —
81.) Ja. i^l^l' O. VI, 29. —
P. LIX, 39. Q. L, 26. R. LVIII, 27. Comp. I. c. 9 (4, 2) c. 7. (4, 2). = X
16. Idem epo. Ambian. Super eo unde nos consulere uoluisti, quod scilicet quaedam puella
nubilis cuidam qui erat infra annos nupsit et cum eo in una domo habitauit diutius, et cum propter
etatem pueri non posscnt carnaliter copulari nee sibi ad inuicem legitime assensum prebere uirum
accepit f. t. duximus respondendum ut rci uerjtate cum omni studio inquisita si puer minoris erat
etatis ita quod non poterat debitum reddere, mulierem cum uiro secundo presertim si ab eo cognita
est remanere permittas, cjuia puer et si benedicta fuerit eam recipere in suam non potuit nee illa debuit
benedici. Verum de illo qui recipit aliquam per manum in suam et non celebrata solempnitate
nuptiarum alii postea coniungitur et carnaliter copulatur tibi taliter respondemus, quod si legitimis
testibuscomprobatum fuerit eum legitime ipsam in suam recepisse licet in presentia sacerdotis hoc
factum non fuerit et illa sollempnitas quae in nuptiis attenditur non fuerit secuta ad eam tamen secunda
dimissa compellendus est proculdubio redire.
17. Idem Vigilen. epo. Si tiero puella coinnwnendi. (1159 —
81.) Ja. 14126. Cc. 97b. —
O. VI, 3. P. LIX, 3. Q. L, 3. R. LVIII, 4. Comp. I. c.' 11 (4, 2); darauf folgt ohne Initiale
Gregor. VIL (1073— 85O Ja. 5291. O. VI, 6. P. LIX, 17. O. L, 6. R. LVIII, 7. Comp. L
c. 3 (4» 2).
18. Alex. III. Pictau. epo. Veniens ad nos P. — accipere. (1159 — 81). Ja. 14058.
Cc. 77. O. XII, 4. LX, 5. Q. LI, 4. R. LIX, 4. Comp. L c. 3 (4, 13) = c. 2. X (4,
P. 13).
19. Idem Panormitano aepo. Veniens ad nos M. Heremita sua nobis assertione pro-
posuit, quod R. mulier cuidam uiro absenti fide data se nupturam promisit. Postmodum audiens
plura de seueritate et inhumanitate ipsius uiri ei nulla ratione uoluit copulari. Cum itaque timeret ne
ei cogeretur nubere in manibus suis simpliciter uotum continentiae promisit nee tamen locum aut
uestem mutauit. Quo audito predictus uir aliam sibi copulauit et ex ea prolem suscepit. Nos itaque
attendentes, tutius esse ut prefata mulier etiam post fidem et uotum simplex oblatum contrahat matri-
monium quam fornicationis reatum incurrat f. t. m. qu. si nil ultra processerit nee uestem aut locum
mutauit nee professionem fecit predictae mulieri de fide mentita et uoto uiolato congruam satisfactio-
nem indicas et ei ciii uult nubendi in domino licentiam tribuere non postponas.
20. Idem Paduano epo. Litterae q^ias — coniungi. (1159 — 81.) Ja. 14055« ^^' -»
LXXXVIII, 2. P. LIX, 49. Q. L, 32. R. LVIII, 33. Comp. I. c. 2 (4, 17) = c. i. X (4, 16).
21. Alex. Lucensi epo. Consuhiit nos dissohiit. (1159 —
81.) Ja. 14005. O. XLV, 4. —
P. LIX, 50. Q. L, 33. R. LVIII, 34. In OPQR. geht der Canon Aveiter Comp. I. c. 12 (5, lo). =
Comp. I. c. 7 (4, 6) c. 4. =
(4, 6). X
22. Grandensi patriarchae. Super hoc qitod serneiur. (1159 81.) Ja. 13907. — —
Pa. I, 82 {Exon. ep.). O. XII, 7 (dgl.). P. LX, 7. Q. LI, 6. R. LIX, 6. In POR. ohne Inskription.
Comp. II. c. I (4, 7).
23. Idem decano Rem. et archidiacono Cathalaun. Ad nostram noueris audientiam
penienisse, quod cum Rufus de Busi miles quandam mulierem in uxorem duxisset postea quandam
aliam contra prohibitionem ecclesiae sibi copulare presumpsit. Quia uero matrimonium ciuod est
factum contra legem Dei et instituta s. patrum stare nullatenus debet dis. u. m. qu. rei ueritatem
diligenter et sollicite inquiratis et si uobis ita esse constiterit eos dilatione et app. cess. precipiatis ab
inuicem separari. Quodsi precepto uestro in hac parte parere contempserint ipsos et principales
eonun fautores excommunicationis sententia innodetis.
Idem Tulon. epo. Lator presentium
24. tnae. (1159 —
81.) Ja. 14120. Cc. 96 {Tule- —
tano).O. XII, 3 {Ttdlensi). P. LX, 3. Q. LI, 3. R. LIX, 3.
25. Ex C. Tribun De Francia —
cogatur. C. Tribur. 895. Ü. XLV, 8. P. LIX, 25.
Comp. II. c. I (4, i) == c. I. (4, i). X
26. Urbanus III. Ariminensi epo. Stcpcr eo quod itidicanduni. (1185 —
87.) —
Ja. 15723. Comp. I. c. 3 (4, 9) = c. 3. X aber in tomp. I. mit Anfang: Licet ad ea.
(4, 9);
27. Lucius III. Rapulnensi epo. Requisiuit fraternitas habere. (llSl 85.) Ja. — —
15165. O. XLV, 6. P.LIX, 48. O. L, 31. R. LVIII, 32. Comp. L c. 12 (4, i) c. 17. =
X (4, I).

Ad aures nostras noueris penienisse, quod cum (juiilam parochyanus tuus mulierem iiuan-
28.
dam publice duxisset in uxorem coram dil. filiis nostris ecclesiae tuae cimonicis comprobauit, quod
predictam mulierem consobrinus eiusdem uiri ante et post contractum matrimonium cognouisset.
Unde c|uia prcAUus uir ad alia postulat uota transire t. m. qu. si res ita se habet memorato uiro,
f.

cum illud nulluni sit matrimonium, accipiendi in uxorem aliam liberam tribuas facultatem. nisi cum
predicta muliere postcjuam eam cum suo consobrino jjeccasse cognouit commisisse pri>batur inct'slum.
29. Urbanus III. Cenoman. epo. Super eo quod — consistit. (l 185—87.) Ja. 15739«
O. VI, 21. Cum in ap. sede. Comp. I. c. 4 (4, 5)
--^ c. 5. X (4, 5).

Die Collectio Brugensis. Tit. L. LI. 167

30. Burdegalensi aepo. Consitluü nos 7nansissent. (1159 — — 81.) Ja. 13790. Pa. i^
157a. O. VI, 30. P. LIX, 40. Q. L, 27. R. LVIII, 28. Comp. I. c. 2 (4, 19).
31. Alex. III. Ex presenthim latoris — separarc. (1159 — 81.) Ja. 13900. O. XLV, 2.
L. Quid
iuris est si lepra alterum contrahentium ante carnale commercium
uel post infecerit, et si alter fornicatus fuerit. (i 5) —
1. UrbanusFlorentino epo. Litteras titae fraternitatis
III. relinq^iendavi. (1185 — —
II 87.) Ja. 15734. O. L, 63. Comp. I. c. 3 (4, 8) c. 3. X (4, 8). =
Comp. I. c. 3 (4, 20) =
c. 6. X (4, 19). Comp. I. c. 7 (3, 24) c. 7. X (3, 28). =
2. Alex. Baron, archiepo. Qiioniam sicut exceptionein. —
(1159 — 81.) Ja. 13773.
Cc. 79a. 85. Pa. 2, LXXXVII, I. a) O. XXXVII, 3. P. LXI, 2. Q. LH, 2. R. LX, 2.
Comp. I. c. 2 (4, 8) =
c. 2. X (4, 8). b) Cc. 79 bc. O. VI, 16. P. LIX, 28. Q. L, 15. R.
LVII, 17. Comp. I. c. 3 (4, 7) c' 3. X (4, 7). =
3. Idem Cantuar. aepo. et eins suffraganeis. Pericenit ad nos constringatis, —
(1159— 81.) Ja. 13794. Cc. 82. Pa. I, 3. O. XXXVII, 2. P. LXI, i. Q. LH, i. R. LX, i.
Comp. L c. I (4, 8) =
c. I. X (4, 8).

4. Idem Terracon. aepo. Significasti nohis comviisisse. (1159 81.) —


Ja. 14107. —
0. XLIX, 14 iCretensi). P. LIX, 26. Q. L, 13 {Trnicons). R. LVIII, 14 {Tarratd). Comp. I.
c. 4 (4, 20 ohne Inscr.) = c. 3. X (4, 19).
5. Super eo uero — piiellae. (1159 — 81.) Ja. 13790. Pa. I, 157b. O. XII, 6. P. LX, 6.
Q. LI, 5. R. LIX,
Comp. II. c. i (4, 8)
5. c. 2. (4, 14). = X
LI. An uiri possint ut sibi uxores reddantur postulare et an filii ante con-
iugium uel post suscepti tolerante ecclesia sint habendi legitimi. (i 6) —
1. Idem Venerabilibiis aeppis eppis et dilectis filiis abbatibus et aliis eccle-
siarum prelatis et nniuerso clero per Angliam et Normanniam terram illustris
Anglor. regis constitutis. Non est uohis incogjiituin reportabunt. (1173.) Ja. 122/\S. —
P. LIX, 51. Q. L, 34. R. LVIII, 35. Comp. L c. 13 (4, i) c. 11. X (4, r). =
2. Idem Ambian. et Siluan. Ex transmissa conquestione G. mulieris ad nos peruenit,
quod cum de priore uiro fiham unicam M. nomine habuisset eam secundus uir eius cuidam militi
1. nomine quem in quadam linea consanguinitatis contingere dicitur matre ignorante uendidit et
tradidit ut ipsam in uxorem duceret. Cumque diem desponsationis mater preficeret et per con-
sanguinitatis obstaculum contradicerei;ellet, miles de eius aduentu munitus filiam eius ipsa inconsulta

clam desponsauit. Tandem idem miles a Iherosolimis reuersus ad nos per appellationem fecit per-
ferri quod predictam mulierem legitime desponsasset. Nos uero causam ipsam fratri nostro Nouio-
mensi episcopo commisimus decidendam sub ea conditione ut si legitimam fuisse inter eos desponsa-
sationem Hqueret, facta prius restitutione mulieris, de causa postea consanguinitatis cognosceretur.
Episcopus uero cum die constituta utraque parte presente modum desponsationis inquireret milite
irascente quod non precitabat sententiam mulier ad nos appellauit. Sed quia von hier an c. 8. —
X (2, 13). Ja. 13735.
3. Idem AVigorn. et Exonien. Conqiiestus est nohis Herhertits — percellatis. (1159
I181.) Ja. 14167. Pa. I, 156. O. XXXIII, 3. P. LXHI, i. Q. LIII, 3. R. LXII, i. Comp. L
c. I (4, 5) = c. I. X (4, 17).
4. Idem Exon. Mulier ante legitimum matrimonium matris suo nata contracto matri-
epo.
monio eam exheredare presumat. Si autem uiuente uxore
legitima efficitur nee aliquis eo pretextu
aliam cognouerit et ex ea prolem habuerit licet post mortem uxoris suae eam duxerit nichilominus
filius spurius erit et ab hereditate repellendus presertim si ante mortem prioris uxoris adulteri id
machinati fuerint quod legitimum matrimonium inter se contrahere non potuerunt. (Wohl identisch
mit c. 4. X
(4, 17).
5. Item Comiti Bolen s. Propositum est in audientia nostra quod nobilis uir R. de legi-
tima uxore prole suscepta coniugem sine causa dimisit et aliam duxit in uxorem. Sacerdos tamen
qui temere benedictionem in secunda copula dare presumpsit iudicio episcopali quasi fauctor adulterii
depositus fuit. Mortua uero prima coniuge supradictus uir sobolem de supradicta suscepit. Ünde
quia quesitum est a nobis an soboles de supradicta cum sobole de prima uxore legitime suscepta
possit ex testamento uel ab intestato de(suc)cedere taliter respondemus, quod secunda neque ante neque
post mortem primae potuerit uxor esse, et ideo soboles quae ex ea fuit suscepta secundum sacrorum
canonum instituta nequaquam ab intestato succedere potest. Verum an possit testamento succedere
ab his queratur qui legum uolumina reuoluunt. Sacerdos autem predictus merito sententiam deposi-
tionis tulit si scienter coniungere presumpsit quos a copula coniugali prohibere debuit. Nichilominus
autem ad nostram est audientiam perlatum, quod nobilis uir S. uxorem habuit, unicam scilicet filiam
nobilis uiri R., qua mortua aliam legitime duxit. Mortuo autem supradicto S. idem R. secundam
eiusdem consensu ecclesiae in uxorem accepit et ex ea suscepta prole decessit. Cum autem canones
S.
tale matrimonium prohibentes usque ad moderna tempora non sunt publicati nee huiusmodi matri-
monia habenda sunt irrita, postquam ipsum matrimonium in conspectu ecclesiae fuit eadem consentiente
contractum credimus digno et speramus quod propter peccatum illud si alias fuerint digne confessi ab
externa hereditate non excluduntur; filii quoque non uidentur a paterna hereditate repellendi.
6. Idem epo. et dil. filiis canonicis et uniuerso capitulo Tribulanensi. Cum
i68 Die Collectio Brugensis. Tit. LH. LÜI.

inter I. einem — snstincatis. (1159 — 81.) Ja. 14194. Cc. 78. Pa. i, 137. Pa. 2, LXXXIX, 2.
O. XXXIII, 5. P. LXIII, 2. Q. LIII, 4. R. LXII, 2. Comp. I. c. 2 (4, 18) = c. 2. X (4, 17).

LH. Declandestinis nuptiis prohibitis et de secundis et ne in eis benedictio


iteretur et si alter ad religionem transierit. (i — 8)
1. Idem. Solet frequenter — pulsari. Comp. I. c.
4 (4, 4) nur im Cod. Barcin.
2. Alex. III. Exon. ep. ex C. In litteris infra de off. del. iiid. c. i. Super alia
qiiestione — abolettir. (1161 — 81.) Ja. 14219. Cc. 93Bb. Pa. i, 122. Pa. 2, X, 5g. O. IX, 2.
P. LXV, R. LXIV, 2.
2. Q. LV, 2.c. 4. (4, 21). Comp. I. c. 2 (4, 22) = X
3. Idem priori et fratribus s. trinitatis London. Vir iiel rmilier iterari. (1159-^ —
1181.) Ja. 141 26. Cc. 97 a. O. IX, I. P. LXV, I. Q. LV, i. R. LXIV, i. Comp. L c. i
(4, 22) = c. 3. X (4, 21).
4. Idem Hereford. epo. Querenti tibi — peniteat. Supra ex C: Super eo de priui-
legiisXX, 59—81.) Ja. 13946. Cc. 71b. Pa. i, 30. Pa. 2, XX, i d. O. V, 4. P. LVIII, 4.
18. (11
Q. XLIX, 4. R. LVII, 5. Comp. L c. i (3, 28) c. i. (3, 32).
= X
5. Idem Salernitano aepo. Licet preter solitiuji dolus. (1159 81.) Ja. 14091. — —
Cc. 94Aa. Pa. i, 21. Pa. 2, XV, 4a. O. VI, 8. P. LIX, 5. Q. L, 5. R. LVIII, 6. Comp. L
c. 3 (4» 4) = c. 3. X (4, 4).
6. Idem Pisanensi aepo. Quidam intraiiit — fnulier. (1159 — 81.) Ja. 14061. Cc. 91.
O. V, 2. P. LVIII, 2. Q. XLIX, 2. R. LVII, 2. Comp. L c. 3 (3, 28) = c. 3. X (3, 32).
7. Idem Brixiensi epo. Ex public instriimenio — transire. (1159 — 81.) Ja. 13787.
Cc. 81. O. V, 8. P. LVIII, 8. O. XLIX, 8. R. LVII, 9. Comp. I. c. 7 (3, 28) = c. 7.
X (3, 32).
8. Idem Lexon. epo. Cum sis preditus — transeat. (1159 — 81.) Ja. 13899. Cc. 93 A.
Pa. I, 127. Pa, 2, LXXV, i. O. V, 3. P. LVIII, 3. Q. XLIX, 3. R. LVII, 3. Comp. L c. 4
(3, 28) = c. 4. X (3, 32).

LIII. De diuortiis cum quanta debeant discuti discretione et si dolo fuerint


direpta an sint restauranda. (i — 15)
1. Urbanus Cenom.
Intelleximus quod cum inter uillicum de Herneca et eius uxorem
coram matrimonii tractaretur productis testibus et eorum attestationibus diligenti examina-
te questio
tione discussis ante publicationem idem uillicus reuersus ad propria publice inter se et uxorem suam
proposuit sententiam diuortii iudicio ecclesiae esse promulgatam et sie suggesta omnibus falsitate
quandam aliam facti nesciam sibi copulare presumpsit. Postmodum uero super matrimonii prioris
questione litteris a sede ap. impetratis delegati iudices sententiam diuortii protulerunt. Unde quia
uillicum et mulierem quam superduxerat pendente lite prioris uxoris in se inuicem asseris conseutire
tua nos fraternitas duxit consulendos utrum tales sint ad matrimoniimi admittendi. Nos auctoritate
presentium tuae sollicitvidini respondemus, quod imposita ei penitentia competenti et infra ipsius
penitentiae tempus carnali commercio interdicto postmodum in matrimoniali copula poterunt
remanere.
2. IdemAmbian. ep. Peruenit ad nos quod cum H. filiam AI. que sibi in quarto gradu
consanguinitatis attinebat in uxorem duxisset tu contubernium illud quum factum erat publicum et
iiotorium condempnasti. Verum H. uen. frater noster Remensis archyepiscopus non approbans quod
inde fecisti, quoniam dicebat te accusatoris et testis et iudicis officium in eadem causa minime gerere
potuisse tibi mandauit ut partibus coram
conuocatis causam ipsam ordine iudiciario prosequaris.
te
Cumque ingressum causae ad archicpiscopum appellanmt.
partes ante te constitissent ante Quia
igitur super hoc discretio tua duxit (nos) consulendos f. t. respondemus, quod si publicum esset uel
notorium eos in quarto consanguinitatis gradu esse coniunctos, nee esset appellatum ipsos quoniam
in publicis et manifestis secundum sacros canones non ordo iudiciarius requirendus est, de iure posses
ac deberes ab inuicem separare, sed uix potest esse notorium factum illud in eo consanguinitatis gradu
nisi consanguinitas ipsa legitimis esset testibus comprobata. Si uero notorium non esset non lieberes
ad eorum separationem nisi ordine iudiciario procedere licet forte scires in prescripto gradu con-
sanguinitatis eos sibi inuicem attinere.
3. Alex. III. Cassinensi abbati. Ex litteris tuis ignorent. (1159 81.) Ja. 13838. — —
Cc. 75. Pa. I, 168. O. VI, 32. P. LIX, 46. Q. L, 29. R. LVIII, 30. Comp. I.e. 2 (4, 14) --
c. I. X (4, 14).

4. Alex. Exon. epo. Peruenit ad andient iam.


III. terminare. (1161 — — 81.) Ja. 14214.
O. VIII, 23. LIX, 57. Q. L, 37. R. LVIII, 39. Comp. I. 3 (4, 19).
P.
5. Idem Noruic. epo. Continebatiir in litteris tuis adimpleuit. (1159 — — 81.) Ja. 14032.
=
Cc. 89.
c. 6.

O. L, 41.
X
6.

7.
Pa. I, 180. O. VI, 10. P. LIX, 20. Q. L, 9. R. LVIII, 10. Comp.
(4, 2).
Alex. HI. lanuen. epo. Tua nos fraternitas iniumi^enda. (1159
P. LIX, 52. Q. L, 35. R. LVIII, 37. Comp. I. c. 7. (9) (4, 4)
Alex. III. Ambian. ei)o. Ex litteris
81.) Ja. 13969.
c. 4. X (4, 4).

peccare. (i 159—81.) Ja. 14179- Comp. II. —



=

I. c. 8 (4, 2)

\
c. I (4, 9) ^- c. 3. X (4, 15).
8. Idem eidem. Ex tua parte — rcputantur. (1170—71.) Ja. ii8bb. (^. L. 28. Comp. I.

c. 3 (4, I ()) • c. 2. X (4, 1 5).


Die Collectio Brugensis. Tit. LIV.— LVHL 169

9. T7-ansmissae nohis — esse, (i 159 — 81.) Ja. 14086. O. VIII, 1 1. P. XLIII, 3. Q. LIII, 5.
R. XLII, 3. Comp. I. c. =
3 (4, 18) X c. 3. (4, 17).
10. Idem L. S. Mariae in porticu cardinali. Super eo quod a — dissohii. (1159 — 81.)
Ja. 14161. Comp. II. c. (2, 2 12) = 22. X 20). c. (2,
11. Idem Beluac. epo. Siciit nohis — ad?7iitteitdicm. (1159 — 81.) Ja. 13775. Comp. I.

c. 7 (2, 13) = c. 9. X (2, 20).


12. Idem Noruicensi epo. et T. W. archidiacono. Lafor presentüim W. per- —
/nanere. (1159 — 81.) Ja. 14036. O. VI, ii. P. LIX, 21. Q. L, 10. R. LVIII, 11. Comp. I.
c. 9 (2, 19) = c. 7. X (2, 27).
13. Alex. III. Wigorn. epo. Si qtiis parrochianoruni initingenda. Cap. — : Super eo,
(1163—79.) Ja. 13162. Cc. 92B. Pa. I, 61. Pa. 2, I, 2i. O. XII, i. P. LX, i. Q. LI, i.
R. LIX, i. Comp. I. c. 6 (4, 20).
14. De
comite de Pontiiia qui filiam B. de S. Walerico absque iiidicio ecclesiae dimisit, propterea
quod eam cognatam fuisse defunctae uxoris proposuit, hoc tuae consultationi respondemus, quod etiam
si esset parentela publica et notoria absque iudicio ecclesiae non potuit ab ea separari, quare ipsum ad

eam recipiendam districte compellas et si eam recipeie noluit eum et superinductam uinculo excom-
municationis astringas. Si qui autem apparuerint qui matrimonium ipsum legitime uelint et possint
impetere causam audias et canonico fine decidas. De hoc uero de Calceio qui filiam et cognatam
suam duxit uxorem et hoc publicum est et manifestum, nee apparet aliquis qui matrimonium ipsum
ueht impetere, id tibi respondemus, quod non apparentibus accusationibus parentela publica et mani-
festa existente, quod credibüe non est nisi essent consobrini in primo uel secundo gradu, ecclesiasticae
auctoritatis interest matrimonia illa adhibita grauitate dissoluere quae illicite contracta noscuntur.
15. Eugenius Florentino. Videtur nobis quod uxor. Ja. 384. Pa. 2, LXXXVIII, l. —
Gratian. c. 2. C. XXXV.
qu. 6. Comp. I. c. i (4, 17: Coelest.) c. 3. (4, 18: Clemens III.). = X
LIV. Diuortio celebrato quod dos reddi debet. (i)

I. Idem Nom. aepo. Ex conqtiestio7ie L. niiilieris — exhibeat. (1159 — 81.) Ja. 13766-
Cc. 85B. O. XXXIII, 2. P. LXIII, 7. Q. LIII, 9. R. LXII, 6. Comp. L c. 2 (4, 21).
LV. De debitis defunctorum episcoporum. (i)
I. Idem decano et capitulo Morinensi. Ad hoc in apost. sedis specula — persoluere.
(11 59 — 81.) Ja. 14013. O. XXIX, 9. Comp. I. c. i (3, 19) = c. i. X (3, 23).

LVI. De libertate testandi et de legatis. (i 6) —


1. Pascalis Papa. Volunuis religionis. (1099 II 18.) —
Ja. 66 II. Pa. 2, LH, i.
O. XLIII, I. P. XXIII, 26. O. XXVII, 3. R. XXXVI, 3. Comp. I. c. 2 (3, 24).
2. Alex. F. decano et magistro R. canonico Rem. Cum liberum sit prestimant. —
(i 159— 81.) Ja. 14082. Comp. II. c. 2 (3, 15) c. 6. X. (3, 28). =
3. Idem decano et capitulo Rem. Constitutus in presentia nostra I. subdiaconus cano-
nicus Laudunensis lator presentium, sua nobis insinuatione monstrauit, quod cum inter ipsum et He.
nouercam suam super pluribus querelis controuersia diutius agitata fuisset inter se huiusmodi com-
positionem fecerunt, quam fide intercedente datis inter se fideiussoribus firmiter teuere promiserunt,
scilicet quod omuia debita quae pater suus fecit et ea quae moriens pro animae suae remedio in
elemosinam dari precepit nouerca sua sine diminutione debebat persoluere et super his quae ab eo
exigebat nullam sibi questionem mouere debebat. Nunc autem prefata mulier spreta fide a composi-
tione resiliit et non solum predicta debita et ea quae uir suus pro animae suae remedio dari iussit non
soluit uerum etiam predicto F. et A. sorori suae tarn in annona quam in aliis rebus damnum XX.
librarum intulit. Quia uero periculosum est cuilibet atque dampnosum fidem uiolare sine qua eterni-
tatis gloriam nemo ualet adipisci uel cuiuslibet legatum illicite detinere dis. u. p. m. qu. si uobis ita
constiterit infra XL. dies post harum litterarum susceptionem prefatam mulierem moneatis et dis-
tricte compellatis ut compositionem quam fide data tenere firmauit inuiolabiliter obseruet et tam debita
quae uir suus, pater uidelicet predicti canonici contraxit quam ea quae pro anima sua legauit omni dila-
tione et app. cess. persoluat. Quod si monitis uestris parere contempserit eam usque ad dignam
satisfactionem excommunicationis uinculo astringatis
4. Idem Velletr. iudicibus. Relatum est auribtts — sitis. (1167 — 69.) Ja. 11480.
O. L, 8. Comp. I. c. 10 (3, 22) = c. II.
(3, 26). X.
5. IdemCenoman. Ad hoc presentihus —
constituti. (1159 — 81.) Ja. 13842. O. XXIX,8.
Comp. I. c. 5 (3, 22) = c. 8. X (3, 26).
6. Idem Panormitano aepo. Quia nos duxit — testamentum.. (1159 — 81.) Ja. 14046.
O. XXIX, 5. Q. XVn, 4. R. XXVII, 4. Comp. L c. 6 (3, 22) = c. 9. X (3, 26).
LVII. De reconciliatis sepeliendis. (i)
C. unic. Idem Lucensi. Ex C. Consuluit nos tua discretio supra de coniugiis.
De secunda uero questio7ie — sepultura. (1159 — 81.) Ja. 14005. O. XXXIV, X. L, 52.
P. VIII, 3. Q. VIII, 3. R. XX, 3. Comp. I. c. 7 (5, 14).
LVIII. De sigillo confessionis non detegendo. (i)
C. unic. Idem F. decano et capitulo Remensi. Retuht nobis S. presbiter presentium
lator, quod cum milites quidam uillam de Vergi more predonum rebus propriis spohassent quidam ex
170 Die Collectio Brugensis. Tit. LIX. — Die Compilatio I.

militibus ipsis ibidem oUam eream repperit et eam secum ad domum propriam asportauit. Cum
autem Gilinus presbiter eiusdem uillae pro iam dicta olla diceretur excommunicationem facere uxor
ipsius militis formidine excommunicationis perterrita per supradictum S. presbiterum eidem G. in
priuata confessione mandauit quod si prescripta olla ad ipsam pertineret ei precium exinde restitueret.
Idcm iiero G. confessionem illam cuidam militi cuius fuerat olla reuelare presumpsit. Unde prefatus
S. super exactione ipsius ollae grauiter molestatur. Inde est quod dis. u. m. qu. rei ueritate stu-
diosius inquisita si ita esse imieneris eundem G. presbiterum et militem a molestatione predicti S.
arctius compescatis et in predictum G. presbitenim pro eo quod confessionem reuelare presumpsit ita
dure et aspere uindicetis quod sciat in posterum non esse reuelandum quod sibi per secretam con-
fessionem contigerit reuelari.
LIX. De remissionibus. (i — 3)
1. Alex. III. Carnot. ep. Quod autem consuluisti, utmm remissiones quae fiunt in dedica-
tionibus ecclesiarum et conferentibus ad edificationem pontium aliis prosint quam eis qui remittenti-
bus subsunt fraternitatem tuam uolumus, quod cum non a suo iudice nullus ligari ualeat uel
scire
absolui remissiones prescriptas prodesse illis tantummodo arbitramur quibus ut prodessent pactores

proprii specialiter indulserunt, et in hoc questionem eam solutam esse intelligas qua queritur utrum is
qui excommunicato communicat a suo episcopo uel episcopo excommunicati absolutionem debeat
implorare.
2. Clemens aeppis. et episcopis. Quam grauis et horrihilis — gaiidere. (1188.)
Ja. 16252.
3. Nur in Cod. 378. Tuae fraternitatis discretio postulauit per sedem ap. edoceri, utrum clericus
tuae dyocesis excommunicato communicans irregularitatem incurrit si postmodum celebrauit. Nos
autem duximus respondendum, quod si celebrauit minore excommimicatione
fraternitati tuae taliter
ligatus licet grauiter deliquerit nullius tarnen notam irregularitatis incurrit nee eligere prohibetur uel
ea quae ratione iurisdictionis sibi competunt exercere. Si tamen talis electus fuerit eins est electio
irritanda pro eo quod ad susceptionem eonim eligitur a quorum perceptione a sanctis patribus est
priuatus. Peccat tamen conferendo ecclesiastica sacramenta sed ab eo coUata uirtutis non carent
effectu, cum non uideatur a collatione sed a participatione sacramentorum quae sola consistit per-
ceptione remotus. Dummodo in contemptum ecclesiae disciplinae uidelicet contra prohibitionem
superioris communioni excommunicatorum pertinaciter se ingesserit in quo casu est anathemate feriendus.

DIE COMPILATIO I.

Die Compilatio I. des Bernhard von Pavia soll hier nur in ihrer Beziehung zu
den obigen Sammlungen betrachtet werden.
Ihr Fortschritt diesen gegenüber besteht zunächst darin, dass sie den gesammten
Stoff in fünf Bücher gegliedert, und somit die seitdem für die canonischen Ciesetz-
bücher typisch gewordene Eintheilung zuerst aufgestellt hat.
Die Bücher zerfallen, wie schon in den früheren Sammlungen in Titel, bei
deren Rubrizirung Bernhard jenen gegenüber eine gewisse Selbstständigkeit bewahrt
hat, diese in Kapitel; die Canones des Conc. Lateranense III. bilden nicht mehr
einen einheitlichen Titel oder Anhang, sondern sind durchweg wie auch schon in
der Brugensis eingereiht worden.
Die Gesammtzahl der Kapitel beträgt 920. Dazu kommen indessen noch
neun, welche Anton Agostin einem Codex Barcinonensis entnommen hat, die in
keiner sonstigen Handschrift vorkommen und sicher erst spätere Zuthaten sind.
Auch in allen früheren Sammlungen ist keines dieser capita enthalten '.

Von diesen können 710 in den früheren Sammlungen nachgewiesen


920 capita
werden. Welche von diesen hat Bernhard benutzt? Um diese Frage zu erörtern
wird es sich empfehlen, zu untersuciien, welche capita der Compilatio I. nur in

1) Doch steht eim-s aiuh in «U-r Hr. ("omp. I. 4 (4, 4) : - Hr. LH, i.
Die Compilatio I. 171

einer Sammlung nachweisbar sind^ Dies der Fall bezüglich der Cantabrigiensis ist

nur mit i caput, der Parisiensis IL, von der wir ja sonst wissen, dass Bernhard
sie gekannt habe, mit 11, der Appendix mit 29, von denen 18 allerdings der
ni. Rezension angehören, der Lipsiensis mit 16, der Casselana mit 9, der Brugensis
mit 7. Daraus ergiebt sich zunächst, dass Bernhard die Cantabrigiensis, Parisiensis I.
und die Bambergensis nicht gekannt zu haben braucht, und das Umgekehrte für
die übrigen Sammlungen. Ob er diese sämmtlich in Händen gehabt hat, lässt sich
freilich positiv nicht mit Sicherheit behaupten, da er das jeder dieser eigenthüm-
liche Material auch einer anderen uns noch unbekannten Sammlung entnommen
haben kann.
Aber auch bei denjenigen Canones, die Bernhard übereinstimmend mit unseren
Sammlungen hat, finden sich unerklärliche Abweichungen. So ist Compilatio I.
c. II (4, i) =
O. 6, 3. P. 59, 47. Q. 50, 43. R. 58, 31. Aber überall ist ein
Satz weniger als in der Compilatio, und der Anfang des Textes weicht hier stark
ab. Es muss also entweder noch eine andere Quelle für Bernhard existirt haben,
oder er hat aus dem Registrum oder sonst Korrekturen vorzunehmen vermocht.
Das neue Material Bernhards besteht aus 203 Canones^. Von diesen sind
zunächst 163 Vor-Gratianischen Ursprungs. Dass der Verfasser hier aus Burchard
und Ivo geschöpft hat, Daneben hat er stark die Vulgata und deren
ist zweifellos.

Glosse ausgebeutet. Wenn


aber von diesen 203 Stellen allein Gregor I. 55 an-
gehören, so lässt sich wohl vermuthen, dass er das Registrum dieses Papstes
gekannt und benutzt habe.
Das Nach-Gratianische, Bernhard eigenthümliche Material gliedert sich so, dass

i) Bios In einer Sammlung kommen vor:

0. 0. Pa. 2. P. R. Br.
I, IV, 5> 4* I, 3' I I, 4' 22 I, 13' 3 II' I, 2
2, 7* 6, 2*** II, I I II, 16, IG 13' 7
9.
2, g*** 13, 4*** 35' I 11, 17' I 17, IG 16, 5
15, 5* 13» 5*** III, 2, 3 18, I 19, IG III, 5' 4
20, 3* 18, 7* IV, 2, 2 18, 2 III, 25' 4 33' 6
3I' j*** 18, 8*** 13' I 18, 3 IV, 14' I IV, 4' 4
11, 19. 8* V, 12*** 20, 26 V, 2, 18
I, 16, I
_9 ' 3
III, 5>
13*** 14, 4*** V, 6, 3 20, 43 26, 7
4*** i~
6, 3* 23,
9***
7' I III, I. I
^' 2

9, 28, 10, 3 I, 2
9-
29, 5*** I' 5

26, 27*** 29, 6* I' 6
1 1.
26, 29*** '-^ r\ 4' 2
TQ*** I
27» 5'
davon Rez. III.: 18 II
33' 30* 5'
IV, ^^ Cc. [V, II. 3.
: V, II
J4j.
20*
16
1. 9***

*, **, *** = I. II. III. Rezension von O.

2) Vgl. die folgende tabellarische Übersicht:

Compilatio I. : nirgends sonst.


(* = Vor-Gratianisch.)
Buch I. Burch. IvoDe. Ivo Pa.
Burch. IvoDe. IvoPa. III ' 5
T'64 6^
I, I 5,171 nur im Cod.
1"
=
Barcin.
4* 8
5* IG' Gregor. 1240
6* II — 1774
12^ Cypr. ep. 67
III, 2* I, 19 5' 73 V, 3 AI. III.
I, 27 13863
172 Die Compilatio I.

Burch. IvoDe. IvoPa. Burch. Ivo De.


V, 4 Luc. III. XVI, 10* Glossaord.inRom.
15198 8. 12
IX, 9 nur im Cod. XVII, I * Grat. C. XXII.
Barcin. qu. 5.
c. 23.

XII, 2* 2,33 6,134 3.59 II Urban, 15742


XV, I* Gregor. 1077 XVIII, 10 AI. IIL 135 10
XVI, 4* Cod. Barcin. XIX, I * Prouerb. 26, lO
XIX, 2* 3* Gregor. 11 94
XX, I* Gregor. 11 59 4- 1212 —
XXIII, I* Syn. Rom. 5* 1745 —
898, I 6* Leo L 323
XXV, 3* 15» 14 16, 15 XX, 8 AI. III. 13730
4* 23 24 4b Luc. III. 15185
5* I, 124 5' 224
XXVI, I
'''•

C. Carth. I.
Buch m.
c. 12
2* Gregor. 1547 I, 3* Gregor. C. Rom.
— 1786 721, 17
XXVII, I* — 1607 2, 174 6,265
XXIX, I* — 1874 7* 2,56 6, 152
XXX, I* — I136 9* Gregor. VIII.
XXXIV, I* — 1116 16079
— 1131 10 Gregor. VIII.
XXXV, I Constit. Hen- 16074
rici imp. II, 2* C. Pictau. 1078,9
III, 6 Gregor. VIII.
16090
Buch IL Clem. IIL 16584
7
Burch. IvoDe. IV, I* 1.79 5' 185
I, 8 Luc. IIL 15 196 V, 3* Gregor. 1647
9 AI. IIL 14054 XI, I* 3.24 3.29
n, 5* Gregor. I. 1850 XIII, I* 16, 291
III, v^ 2, 197 6, 269 Exod. 20, 7
IV, I* Gregor. 1656 xn^ I
* Gregor. 1581
V, I Clem. 16550 III. XV, I* Leuit. 25, 25
VI, I* Leo Sermo 22, 4 2,168 6, 258
VII, I* II, 81.85 IV, 16 3* 19.148 15' 158
VIII, I* Gregor. 1565 XVII, I* 3. 104 2, 139
1566 — 2 * Gregor. 1315
IX, 7* 1779 — XVIII, I * Hieron. ad Prou.
8* Luc. III. 15290 C. 6. V. I

X, 4 Urban. IIL 15740 2* Prou. 20. c. 16;


XII, I* Gregor. 1757 22. c. 26
XIII, I* 2, 204 6, 27^ 3* 2,1-3 6,264
2* Hieronym, sup. XX, I* Gregor. 1833
Math. III, 11,72 2 Al.ep.Pap. 14330
3* Gregor. 191 2 XXII, 3* Gregor. 1724
6 AI. IIL Lap. ep. 12* 1280 —
14308 13* 1186 —
AI. IIL 13775 14* 1490 —
Pap. electo— XXIII, 4* 1638 —
14331 XXIV, 5* Innoc. IL 8275
25 Urban. III. 15747 Urb. III. 15820
XV, 1 Gregor 1207 xxV, 2* 2,92 2, 122
XVI, I Salom. Parabol. 3* 2, 39 6, 140
26, 18 XXVI, 24* AI. IIL 141 13
2* IIL Reg. 3, 24 28* 13075 —
3* I. 131 5' 231 XXVII, 3* C. Mog. 813, 23
4* Hier, in Parab. 6* 8. 36 7. 55
20, 21 7* Gregor, o i 1 1

5* I, 161 5.271 XXX, I* —»3t>3


6* Gregor. Hom. 18 XXXI. 1* Gregor. VI. ?
7* Gregor. 1 159 4* Urb. III. 15723
8* i(>37— xxxn. 1* C. Claroni. 1095'
- i«59 XXXIII, 6* AI. lll. 14130
Die Compilatio I. 173

Burch. Ivo De. Burch. Ivo De.


XXXIV, 2* Glossa ord. in XV, 12 Urban. 15726
Rom. 13, I XX, I
* ?

3* Gregor. 1196 2 Alex. IIL 13957


4* —
1182 XXI, I* 2, 190 6,235
5* Paschal. II. XXVI, Exod. 21, 16
XXXV, 4* 3 30 0' 35 16,351
XXXVI, I* Cap. Lambert! 3* Parab. 6, 30
imp. 6* Gloss. ord. in Prou.
2* Gregor. 1507 29, 24
3* —
1730 XXVIII, I 1,32 5'i07-
143
Gregor. 1209
Buch IV. 10 Alex. in. II 866
I, I Alex. III. ?
XXXL Exod, 21, 18
n, 4* NicoL ? 2* — 28
10 Alex. III. 13765 3* — 33
13 Urban III. 15729 4* — 35
14 —
15743
5* Exod.
6*
22,
— 6 5
in, I* Glossa interl. ad Pro-
uerb. 5, i6 7* 19,136 15,146
VI, XXXII, I*
nur im Cod. Barcin. 2* 10,136
5> 6,7
V, 2* Gregor. 1632 XXXIII, I
'^
Pseudo-Gregor.
VI, Alex. III. 14101 15 Alex. III. 13976
5
IX, 3 Urban. III. 15723 XXXVI, I* Gloss. interl. ad Dan.
X,un.* Gregor.
123 1

XII, I* Nicol. 2812 Gloss. interlin. ad


XV, I Alex. III. 14022 Prou. 4, 3
2 — 14124 3=^ Hier.inMatth.i, 18

XVI, Clem. III. 16650 4* 1,25
4
XIX, I Alex. III. ? 5* Hilari. de trinit.

XX, I* 6,41 10,169 lib. IV.


XXI, Urban. III. 6* August.
3 15736
XXII, Luc. III. 15211 Gregor. 1097
3
Isidor.
10==^

Buch V. II *
I, 4* 16,4 16,291 12*
5* Gregor. 1772 13* Pasch. IL 6598
6* —
1352 14* Gloss. interl. ad
6,327 Ose 10, 12
1 1 * Gloss. interl. ad c. 4 XXXVII, I C.27.qu.2.c.4Palea
Genes. Eleuter.
II, 2* 3, HO 3,86 3^' Gloss. ord. ad ep. ad
18 Luc. III. Rom. 14, 3. 4

19 Alex. III. 141 76 4* Gregor. I. 1259


V, 3* Gregor. 1293 5* — 1073
4* — 1722 6* — 1148
7 Alex. IIL 13975 7* Beda in Luc. VI, 36
VI, I* I, 144 5,257
8* Pseudo-Steph. I.
2* Leo I. 412 9- Beda in Marc.
4* Gregor. 1661 IX, 41
Luc. III. 15 109 10=^ ?
II
X, I * Exod. 21, 14 II* August.
2* ib. 21, 22 12* Gloss. ord. in ISIarc.
6* 12, 16 12,73 2, 27
XTII, I* Exod. 22, 16 13 Luc. IIL 15 185
4* Syn. Rom. 898, 12 14'^ Gregor. 1257
XV, II Alex. IIL 14065
1

174 r^ic Compilatio I. Lib. I.

angehören Alexander III.: 21^, Lucius III.: 8-, Urban III.: 93^ Clemens III.: 34^
Gregor VIII.: ^S.
Es sind das also zum Theil Stellen, die späteren Ursprungs sind, als die
oben behandelten Sammlungen, theils solche, die Bernhard in Pavia es finden —
oder in Rom —
sich zwei Dekretalen Alexanders III., die dorthin gerichtet waren
oder sonstwie kennen zu lernen Gelegenheit hatte. Jedenfalls erhellt, dass das
I
Hauptmaterial der Compilatio 1. den früheren Sammlungen entstammt, worüber die
folgende Tabelle genaueren Aufschluss giebt.

Liber I.

* bedeutet, dass die Stelle in die Dekretalen Gregors IX. aufgenommen worden ist.

Cc. Vix. I O. U. Pa. 2 P. R. Br.


I, I*
2* 3. I 49. I

4*
5
6*
7*
11, I* 52a lOI 10, II 4^' 10 32, la 47' 12 5I' 1

2* 7, 18 33, 18 35» 18 42, 19 37»


3* 30d 49 7. 9 33> 9 29, le 35. 9 42, 9 34» 12


4* 63 c 15 41, I 43» 3 51» 3 52, 3 37» 5
5* 43» 4 51» 4 5.2. 4 10, 7
6* 41, 8 36. 5
7* 41» 9
8* 50, 61
HI, I* I, 1

62. 63 29. 3 i/' 2 I, 2kl ^/, -


IV, I* 10, I 31, 10
2*
3 10, 2 31, II
4*
5
6

10, 3 31, 12
10
*
1 1

12
13 10, 14 31» 13
14* 72. 18 51. 140 40, 2 31» I 42» 2 31» I 40, I 4» 2
15* I I
S^' I I I, I 9. I

16* 3 3 56, 2 2 I, 2 9» 2
17* 40, 5 31» 4 31» 6 40, 4 9» 5
18* 40, I 31» 5 31. 7 40, 5 14. 14
19 31. 6 31» 8 40, 6
20* 31» 8 31» 18 40, 8
21* 31» 9 31» 19 40, 9
22* 3'» i6
V, 1 31. 2 31»
->
40, 2 8, I

2* 182 31. 5 31» 5 40, 3 8, 2


3*
4*
*
VI, I 15 h 26, 23 19» I 18, I 20, I 1 1, i

2+ 71 a 42b 26, 24 19» 2 20, 16 18,


--»

24,
»
II,

3* 13 70 42c 26, 25 19» 3 18, 3 29, 3 J<.


5

i) Ja. 11866. 13510. 13730. 13765. 13863. 13957. 13967. mul eine nicht näher zu bestimmende.
13975. 14022. 14054. 14065. 14101. 14113. 14124. 14176. 3) Ja. 15723. 15726. 15729. 15736. 15740. 15742- »5743«
1430«. 14330. 14331 und eine, die ich nicht näher bcstim- 15747. 15820.
men konnte. '^) Ja. 16550. 16584. 16650.
2) Ja. 15109. 15185. 15185. 15196. ^5198. 15211. 15290, 5) Ja. 160)4. 16079. 16090.
Die Compilatio I. Lib. I. 175

Cct Pa. I 0. Q. ^Pa 2 . P. R. Br.


VI, 4- 26, 22 14' 5 14' 5 24' 5 II. 3
5* 50, 3 24, 6 II, 10
VII, I* 26, 18 II, 18 II, 18 21, 26 II, 6
VIII, i^= 52, 2 14' 4
20, 3 4I' I 19' 3 30, 3
3* 25, I 20, 1 19' I 30, I
4* 24 20 25, 2 20, 2 19' 2 30, 2 14. 6
5* 20, 4 19' 4 30, 4
6* 49.i3d 120 25' 5 20, 5 10, 5e 19' 5 3O' 5 14. 5
25. 4 20, 7 19' 7 3O' 7 14, 8
IX, 52' 2
16 19' 3 23' 3 22, I 33' 3 36, I

66 19, 4 23' 4 22, 2b 33' 4


4* 19. I 23' I 33' I

5 19' 2 23' 2 33' 2 II, 12


6* 66 158 19' 5 23' 5 33, 5 15' 6
7* 19, 6 23' 6 33' 6 13' 9
8* 19' 8 23' 7 33. 8
9
10^ 19' 9 23' 8 33' 9 31. 4
II* 19' 10 23' 9 33' 10
1 2 * 23, 10 33. II 15. 5
X, I* 17' I 21, 8
2* 5O' 56 21, 9
3* 17' 3 21, 10
4* 48, 5 16, 19
5* 13 132 26, 19 19. 4 17. 4 33. 7 II' 13
XI, I* 18, I
XII, I* 48D 28 26, 6 II, 6 16, I a II, 6 21, 10
2 55' II II, 21 12, 6
3* 40, 3 3I' 7 31. 9 40, 7 9' 7
XIII, I 4, I 49, 2

21, 20
(26, 20
XIV, II, 19 11,19. 20 21, 28-30 II, I^
l 2, 8
XV, I
"*

2* 5' I 33. I
3* 5' 2 33' 2
4* 24, 2 12, 2 12, 2 22, 2 14, 2
f *
D 36, 4
XVI, 1=*-
6, I 33. 6
2* 6, 2 33' 7
3* 6, 3 33' 8
4
5* 6, 4 33. 9
XVII, I* 7. I 33. 10
XVIII, I* 8, I 33' II
XIX, I* 9. I 33' 12
2
3* 9' 2 33' 13
XX, I*
2* 30, 5 21, 5 3I' 5
3* 39' 6
4* 32c. 30g 39' 2 22, I 29, ih 32' I I3'i5-34.i2
5* 39. 3 22, 2 32, 2
XXI, I 7. I 33. I 35. I 42, I 36,7-47.14
2* 157 7. 2 33. 2 35' 2 42. 2

3* 63b.d 1^' 3- 4
17.32.98 33' 3 35. 3 42' 3
I41. 7
4* 7. 5 33' 4 35' 4 42, 4
5* 185 7. 6 33' 5 34. I 35' 5 42, 5
6* 80a 103 7. 7 33. 6 32, id 35. 6 42, 6 34' 7
7* 30a 45 7. 8 33. 8 29. I 35' 8 42, 8
8 3oe 50 7. 10 33. 10 29. if 35' 10 42, 10 34. 12
1

176 Die Compilatio I. Lib. I.

Cc. Pa. I O. Q. Pa. 2 p . R. Br.


XXI, 9* 32a /' 1
33. II 35. II 42, 12 34. II
10* 32b 7» 12 33. 12 35. 12 42. 13 35. 2
II 43 7. 13 33. 13 35. 13 42, 14 34. 3
12 58b 7' H 33. 14 I, 2e 35. 14 42, 15
13 7. 15 33. 15 35. 15 42, 16 41. 7
14* 49A ii8a 7' 16 33. 16 10, 5a 35. 16 42, 17 34. I
15* 6A 99 7' 17 33. 17 35. 17 42. 18 34. 4
16* 15a 7» 20 33. 20 35. 20 42, 21 34. 5
17* 7. 21 33. 21 35. 21 42. 22
18* 42 I 33. 22 35. 22 42. 23 .34. 2
19=^ 164 33. 23 42, 24
42 46, 4 35. 23
20* 26, 20 II, 19 19. 20 21,28-30 34. 10
21* 50, 26 58. 15
22 * 7. 22 34. 6
23* 48. 3 42, II 27. 3

XXII, * 21 (44. 3
I 12, I 32. I 41, I 33. I
I50, 66
XXIII, I
*

2 4.8 179 31. 4 32, 2 32. 2 41» 2 46, 5


3* 159 31. 7 32. 3 32. 3 41. 3 10, 6
4* 64 a 159 32, 4 29. 7 32. 4 41. 4 42, 2
5* 26 6 15. 21 32, 5 32, 5 41. 5 17. 16
6* 50, 55 32, 6 32. 6 41. 6 13. II
7* 20A 31. I 32, 8 32. 10 41. 8 8, 4
8 44 Bc 119 7. 19 33. 19 10, 5d 35. 19 42, 20 47. 8
9 50, 29
XXIV, I* 21 56, 8 21 5. I 23. 3
2* 22 56, 19 26 12, 4 21, I
XXV, I* 44. I 47' I 56, I 55. I 9. 6
2* 69, I 32, 7

5*
XXVI, I*
2*
3*
4* 28, 2 5. I 5» I 17. I 36.8
5* 28, 4 5. 3 5. 3 17. 3 15. 3
6* III. 112 28, 8 6, 2 6,2 18,2 18, 4

XXVII, I*
14 28, 3 5. 2 16, 9 5. 2 17, 2 25.6
3* 28, 5 5. 4 5. 4 17. 4 25.8
4* 28, 6 5. 5 5.6 17, 6 4. 14
5* 14c 150 28, 10 6,3 6.3 18, 3 25. 5
6* 20, 6 19. 6 30. 6 25. 7
XXVIII, T* 21 12 56, 24 12 7. I. 2.

XXIX, I*
XXX, I*
XXXI, I* 50. 13
2* 22, 7 31. 7
XXXII, I* 29. 7 17, 6 27, 6
XXXIII, I* 49. 5 42, 15 6, 6 18, 6 47. 16
XXXIV, I

XXXV, I 53' I

23. I 35. I
53' 2 37. I 44. I iOy l
106 23. 2 35. 2 53' 3 37. 2 44. 2 30, 2
4* 23. 3 35' 3 53' 4 37. 3 44. 3 30. 3
5* 23. 4 35. 4 37. 4 44. 4
6* 23. 5 35. 5 37. 5 44. 5
7* 23. 6 35. 6 37. 6 44, t.
Die Compilatio L Lib. 11. 177

Liber H.
Cc. Pa. I 0. Q. Pa. 2 P. R. Br.
I, I* 27, 2 42, 2
2* 17, 5
3 161 10, 27 42, 24 29, 7 47, 27 51, 26
4 55, 12 22, 4
5* 47. 4 32, 2
6* 48Ab 24 26, 4 II, 4 15, 4 II, 4 21, 8 44, 9
7* 20, 4 19, 4 30, 4
8*
9*
II, I* 44, I 48, I. 2
2* 44, 2 II, 24
3* 44, 3 48, 3
4* 44, 4 48, 4
5*
6 14 56, 14 6 12, 16

7 65A i6ob 8,7 36, 7 29, 7c 45, 2 45, 8


III, I
*

IV, I

2* II, I 34, I 36, I 43, I 29, I

3 47 II, 2 34, 2 36, 2 43, 2 29, 2


V, I*
VI, I
^
VII, I*
VIII, I*

IX, I* 44 b 22, I 36, I 39, I 45, I

2* |22, 2
36, 2 39, 2 45, 2 41, 6
142, 3
3 22, 3 36, 3 39, 3 45, 4 31, 5
4* 22, 4 36, 4 39, 4 45, 5 40, 4
5* 49Ba ii8b 22, 5 36, 5 10, 5b 39, 10 45, 6 31, 3
6* 49Bb Ii8c 22, 6 36, 6 10, 5 c 39, II 45, 7 31, 3
7*
8*
X, I* 71C 3, I 37, I 20, le 40, I 46, I 44, 8
2* 61 134 41, 6 37, 2 47, I 40, 2 46, 2 36, 4
3* 28 3, 5 37, 3 40, 4 46, 3 27, I
4*
XI, I* 3> 4 38, I 41, I 47, I 44, I

2 3' 3 38, 2 41, 2 47, 2


XII, I*
2* 38, 2 40, I

xni, 1*
2*
3*
4* 29, 4 44» 2
5* 29, 2 43, 16
6
7* 53, II
8
9* 50, 47 I, 12
10* 8, 2 39, I 43, 2 48, I 40, 7
II* 8,3 39, 2 43, 3 48, 2 40, 6
12* 8, 4 39, 3 29, 5 43, 6 48,3
13 30b 8, 6 39, 5 29, IC 43, 8 48, 5
14* 48Aa 23 8, 8 39, 6 15, 46 43, 9 48, 6
15* 48Bb 26 8, 9 39, 7 15, ^^ 43, 10 48,7
16* 8, 10 39,8 43, II 48, 8 46, I

17* 18 128 8, 12 39, 9 29, 3 43, 12 48, 9 40, 5


18* 8, 13 39, 10 29, 5 43, 13 48, 10 40, 12
19* 8, 15 39, 12 43, 15 48, 12 37, 4
20* 8, 17 39, 13 43, 17 48, 13
Friedberg, Die Canones -Sammlungen.
12
1

178 Die Compilatio I. Lib. IL

Cc. Pa. I 0. Q. Pa. 2 P. R. Br.


XIII, 21 8, 18 39, 14 43, 18 48, 14
8, 19 39, 15 43, 19 48, 15
23* 8, 22 39, 16 43, 20 48, 16
24* 39, 17 43, 21 48, 17
25*
XIV, I* Schluss von c.
7 (i, 2 I).

29, 8 45. 4
8, I 40, I
45, I 49, I
4* 64 b i6oa 8,7 40, 2 29,7b 45, 5 49, 2 40, 8
5 15b 7, 20 40, 3 45' 6 49, 3
6 8, 16 40, 4 45, 7 49, 4
*
.XV, I

8, 5 39, 4 I, 2m 43' 7 48, 4


44a ^ 5 43' I 51. I 52, I 38, 2
XVI, I*
2*
3
4*
5* 43. 4
6*
7*
8*

10* 28, 4
l43' 14
II* 8, 14 39, II 48, II
139' 5
XVII, I* 53' 5
2* 59 16, 4 18, I 17. I 28, I 5, 9
3* 2 16, 7 18, 2 17' 2 28, 2 28, I

4* 8ob 104 17' I 18, 3 33' I a 17' 3 28, 3 4I' 5


5 17' 2 18, 5 17' 5 28, 7
6* 17' 3 18, 6 17, 6 28, 8
7* 17' 5 18, / 17' 7 28, 9
17, 6 18, 8 28, 10
37 17' 7 18, 9 17' 8 28, II
10* 20, 5
II*
1
XVIII, I* 57'
2 57' I

3* 57' 2
4* 38,7 4I' 3 46, 50, 3
5 38, 6 41, 4 46, 4 5O' 4
6* 48C -/ 38, I 41, 1 15. 41 46, 1 50' I J7.

^
7* 38, 5 41,
->
46, 2 5O' 17. 2
8 38,3 41, 5 46, 5 50, 5 40, 16
9* 4I' 6 46, 6 5O' 6 53' 12
10*
XIX, I
2* 94' 4 50, 5
3*
4*
5
6*
7 Schluss von c. 3 (i, 21).
8* 3^, 2
9* 6, 1 50, 10 59, 21 58, u
10* 51, 10
XX, I* 10, I 42, 1 47. 1 51. I 46, 2
2* 10, 2 42, 23 47, 26 51. 25 45. 5
3* 68 10, 4 42, 2 33' 3 47. 3 5». 3 47. 2
4* 93 10, 5 42, 3 14, I 47' 4 5^ 4 45. 6
5* IIa. 33 115.116 10, 6 42. 4 33. 2 a 47' 5 5'. S 45. 2
6* IIb 117 10, 15 42. 7 33, 2^ 47' 7 5>. 8 45. 2
7* 1 c 1 1 ü, 7 42, 5 3d' 2c 47. ^ 51, () 45. 2
8*
Die Compilalio I. Lib. 11. III. 179

Cc. Pa. I O. Pa. 2 P. R. Br.

XX, 9* 58a 10, 8 2d /47. 9 5i> 7


42 I,
l47 24
10-^ loD 59 10, 9 42 8 I, 2fg 47 10 5I' 9 47, 10
II* 8B 60 10, 10 42 9 I, 2h 47 II 51, 10 47, 10
12* ;2a lOI 10, II 42 10 32, la 47 12 51» II 47, 5
^34, 8
13* 52b 102 10, 12 42 1 1 32, ibc 47 13 51, 12
147, 25
14- 148 49, 5 42 15 6 6 18, 6 47, 16
20B 44 10, 13 42 12 47 14 51, 13 45, 3
16* 55 152 10, 14 42 13 47 15 51» 14 47' I

63 98 7' 4 33 3 35 3 42, 3
18 17 131 10, 16 42 14 47 16 5I' 15 47' 24
19 10, 17 42 16 47 18 51, 17
20* 54 183 10, 19 42 17 47 19 51, 18 47' 15
21 8-.a 10, 20 42 18 47 20 51, 19 47' 9
22* 10, 21 42 19 47 21 51, 20
23* 10, 23 42 20 47 22 51, 21
24 22 10, 24 42 21 47 23 51, 22
25 10, 30 42 47 31 51, 29 47' 12
26 47 17
50, 54 42 47 25 51, 23.24 47 4
28* 10, 2 42 23 47 26 51, 2. 25 45 5
29* 10, 28 42 25 47 28 51, 27
/i8 4 47 29 /2 8 4
30* 10, 29 28, 6
142 26 17 4 l47 II
31* 15c 7, 20 42 27 47 30 51, 28
65Ba 46 50, 53 42 29 47 51, 30 47 19
/42 30 6 7
33 25 28, 14 18, 7 47 3
16 7 47
147 33
34 30c 48 10, 31 42 31 29, Id 47 34 51, 31 34 12
35 10, 32 42 :>- 47 35 Sh 32 31 6
36 I4ab 149 42 33 47 36 51, 33 47 6
"^
37 42 35 47 37 51» 34 9 4
38* 42 36 47 38 51, 35
39* 47' 7 42 37 47 39 51» 36 47' 13
^9' 13
40 42 34 47 40 51» 37
136, 5
f3i' 2. 3
41* 42 38 47 42 5i'38 28,3
l43, 3
42* 23 6 56 5 ] 8, I 45, I

vgl.zu5(i,8)43* 47
44- 50, II
45* 10, 18 47' 23
46*
47 49, I 47' 20
XXI, I* loE 12 44, 10 43. 2 10, 5 h 51, 2 52, 2
50, 16 45' 3

Liber III.

(24, 2
I, I*
h5' 2
52, 2
3"
4*
5 I I, 22
6* 64, 17
7*
8* II 18 II, 2

9
10*
II, I* 24, I 64, 16

24, 2
18, I 54, I 64, I 63, I 13' 8
12*
i8o Die Compilatio I. Lib. III.

Cc. Pa. I 0. Q. Pa. 2 P. R. Br.


n, 5* 18 18, 2 54' 2 64, 2 63, 2
6 67 18,7 54' 6
-> -,
2C 64, 6 63, 6
7* 18, 8 54' (12) 7 64' 7 63' 7
8* 18, 9 54' 7 (8) 64, 8 63, 8
9 166 18, 10 54' 8 (9) 64, 9 63, 9
10 18, II 54' 9 (10) 64, 10 63, 10
II 18, 15 54' 14 64, 14 63, 14
12 * 15 II 56, 7 20 II, I. 2 12, 8
m .
I*
-^
18 18, 2 54' 2 64,2 63, 2
34 18,3 54. 3 64. 3 63' 3 13' 2
1 "'•

7id 18,5 54' 4 20, I 64.4 63' 4 13, 4


-1 1 2a
4 65 18, 6 54' 5 ^4' 5 63' 5 13' 3
5* 5O' 7
6
7
IV
23, 29
3* 12 13 19 12, II
4* 15, 12 44' I 52, I. 12 53' I 14' 17
Y 52, 2
2* 5O' I 21, 6
3*
4* 21, 7 13' 13
5* 14' 7
6* 14 5t" 14 6 12, 16
7 30, I 21, I 21, I 3I' I 13' 14
8* 30, 2 21, 2 21, 2 3I' 2 16, 5
9* 34 162 30. 3 21, 3 3I' 3 16, 4
10=^ 3O' 4 21' 4 5O' 2 3I' 4
39 4' 15
II* I, iS
12* I3> I 25, I -0' I 35' I

13* 50. 9
H* loBc 57a 39. I 25' 17 I' 2b 23, 21 35. 17 18, I

VI, I* 28, I 21. 5


2* 26, 15 II, 14 II, 14 21, 22 12, 3
37' 4 22, 2
VII, I* 4 28, II 6, 4 6,4 18, 4 14. 13
2 =:4. I 12, I 12, I 22, I 14, 10
vm, I* 20, 3 4I' I 19' 3 30, 3
2* 20 8,5 56, 3 1,4. 12,8 15'
4 I
->
63 a 16 15' II 44' 9 52, 16 53, 9 15' 2
IX, I* 47' 6 16, 13
2* 57 72 47' 5 25' 3
61, I 16, 20
4* 50, 18
5* 50» 19
X, I* 24 16 56, 17 25 12, 20 9, 3
XI, I*
2* 47. I 16, 9

r
4*
48, I 16, 16
16, 11
47. 3
5* 48, 2
6* '^' 16, 10
7* 70 29» 4 17' 4 47' 96 27' 3 18. 3
8* 29. 7 17. 6 27,6
XII, I* 63. I 16, 8
2* 43. 16, 7
XIII, I

XIV, I

2* 50, 35 45. ^• 53' ""• 53' ^4 0, 2


XV, I

33. 7 35. 7 42. 7


— 6

Die Compilatio I. Lib. lU. 18

Cc. Pa. I 0. Q. Pa. 2 P. R. Br.


XVI, I* 47» 7 16, 14
2* 16, 12
47. 5
3* 48.3 16, 17
4* 48, 4 16, 18
XVII, I*
2
3* 29, I 17. I 27, I 17. 8
XVIII, I

2
3*
4* 23, 5 35. 5 37. 5 44. 5
5* 23, 6 35. 6 37' 6 44. 6
XIX, I* 29, 9 55» u°-
XX, I*
2*
3* 62. 63 29. 3 17, 2 I, 2 kl 27, 2
XXI, T* 49. 2 20, 2
2* 49. 3 20, 3
3* 49. 4 20, 4
4 49. I 20, I
5 49. 12, 20, IG
_ 7

6* 49. 9 20, II

XXII,
7*
I
* 07 a
-W-* Q
>^,
T
t t^
b.ä»
S
^
49, 10 20, 12
6c T -——^W—
wij.,
f->
j.
i^
2 * 49. 14 20, 16
3*
4* 25 15 56, 9 17 6, I
5* 29, 8 56, 4
6* 29. 5 17. 4 27. 4 56,6
7* 29, 6 17. 5 27. 5 14. 3
8* ri6,
74 17. 7 27. 7
\20, 7
9* 50, 20
10* 50, 8 56, 4
II* 43. 5 32, 7 52, 4 32, 9 41. 7
12*
13*
14*
XXIII, I* 49, 12 20, 14
2* 49. 13 20, 15
3 49, II 20, 13
4
XXIV, I 43. 4 27, 2 23. 25 36, 2 17. 13
2 43. I 27. 3 52, I 23. 26 36, 3 56, I

3* 43. 2 27. 4 52, 2 23. 27 36, 4


4* 27. 5 52, 3 23. 28 36, 5
5*
6* 49. 6 27, I 23. 24 36, I 17. 14
7* 50, 63 58, 40 50, I
8*
XXV, I* 59, I 24, 5
2*

4 19. 8
5* 38,8
XXVI, I 56, 13 22, 5
2* 4, 2 24, I 22, I 34» I 18, 8
3* 4, 3 24, 2 55. 12 22, 3 34. 2 18, 7
4* 4. 4 24. 3 22, 6 34. 3
5 4. I 24, 4 22, 7 34. 4 4. 7
6* 13. 2 25. 2 56, 10 23, 2 35. 2 18, II
7* 13 13. 16 25. 3 56, 7 23. 7 35. 3
8 13. 3 25. 4 56, 8 23, 8 35. 4 19. 6
9 13. 4 25. 5 23, 9 35. 5 18, 9
10^ 13. 5 25. 6 23. 10 35. 6 17. II
i8j Die Compilatio 1. Lib. 111.

Cc. Pa. I ( ). g. Pa 2 P. R. Br.


XXVI, II* 35 13. <J 25^7 23' II 35' 7 18, 6
12 13. 7 25,8 56. lob 23, 12 35' 8 19. 8
13* 13, 8 25. 9 23' 13 35' 9 19. 7
14 12 13. 9 25, 10 56, 6 23' 14 35' 10
15 13, 10 25, II 56' 2 23' 15 35' II 19' 1

i6 56, 3 23' 5
17* 13. 11 25, 12 23, 16 35' 12
18* 13. 12 25' 13 56, 4 23' 17 35' 13 17. I

19 U^ 13 25' 14 56, 5 23' 1« 35. 14


20 13. 14 25' 15 56, I 23. 19 35' 15 ,

21 13' 15 25, 16 23, 20 35. 16


22 25, 18 23, 22 35. 18
23"^ 26 14 56, 16 8 12, 17
24
25* 50, 40 22, 2
26* 53 147 26, 21 IT, 17 II, 17 21, 25 II, I
-) "7 *
50, 29
28*
29* 5O' 39
30 21, 3 18, 10
XXVII, I 27' 15 15' 1 15. 1 ^3, 1 19, 2
2* 27,6 15' 2 15' 2 25. 2 19' 15
3*
4* 68, I 16, 5
5* 16, 4 73' 2 16, 4 26, 5
6*
7*
8* 46 133 21, I 16, I 68, 2 16, I 26, I 49' 3
9* 9 42 a 21, 2 16, 2 20, I a 16, 2 26, 3 19' i^
10* 50, 29
II* 50, 10 26, 2
xxvm, I* 71b 30 5' 4 49' 4 20, I d 58,4 57' 5 52, 4
2* 94Ab 21 5' I 49' I 15, 4b 58, I 57. I

3^ 91 5' 2 49' 2 58,2 57> 2 52, 6


4 93A 127 5' 3 49. 3 75' I 58, 3 57. 3 52,8
5* 145 5' 6 49' 6 58.6 57. 7
6* 145b 5. 7 49' 7 58, 7 57.8
7* 81 5' 8 49' 8 58, 8 57' 9 5^. 7
8* 5' 9 49' 9 58,9 57' 10
9 50. 30 57. 4

XXIX, I* 43 83
^35. 3
26, I 23' 23 39. I 24' 3
149. 19
5O' 15 39' 3
XXX, I
*

16 10 56, II 13 12, 1.2 4' 13


XXXI,
2* 60, I 34' I

3 *
60, 2 34' 2

XXXII, I*
9 56, 10 22 12, 13
15' 24 44' 21 52, 28 53' 21
XXXIII, I* 63, I 52, 7
2* 62, 8 52,8
3 62, 3 52, 9
4* 17 23
5^>' 18 12, 12 14. II
5* 26 14 5^' 16 8 12, 17 14. 7
6 16, I
7* 15' 2 44. I 52' I 53' 1 14' 12
8* 126 53' 2
15. 4 44' 2 52, 3
9* 15. 5 44. 3 52' 4 53' 3
10* 30 f 15, 6 lg 52, 5 53' 4 34' 13
47 44' 4 29,
II * 15' 7 52. b 53. 5
44' 5
2 * 65Bb 44. 6
I
15. 3 52. 13 53' ()

13* 15. 9 52' 14 53' 14. 9


44. 7 /
Die Compilatio L Lib. III. IV. 183

Cc. Pa. I 0. Q. Pa. 2 P. R. Br.


XXXIII, 14 108 15, 10 44' 8 52, 15 53' 8
15* 15' 12 44' 10 52, 17 53' 10
16* 15' 13 44' II 52, 18 53' II 19' 12
17* 15' 14 44' 12 52, 19 53' 12
18* 146 15' 15 44. 13 52, 20 53' 13
19 15, 16 44' 14 52, 21 53' 14 4' 17
20* /47' I
44' 15 52, 22 53' 15
li5' 17
21* 15' 18 44' 16 52, 23 53' 16
22 * 32f 15' 19 44' 17 52, 24 53' 17
23* 6B 100 15, 20 44' 18 52, 25 53' 18 H' 19
24 15, 22 44' 19 52, 26 53' 19 H' 16
25* 15' 23 44' 20 52, 27 53' 20
26 50, 32 44, 22 52, 29 53' 22
27* 50,33-34 44' 23 52, 30 53' 23
28 28, 5 6, 6 5' 5 17' 5 14' 15
29*
30* 15, 8
XXXIV, I* 47' 8 16, 15
2*
3
4*
5*
6* |i'5
19 56, 25 10, 4
1.12, 7
7 7 56, 4 10 12, 9.10
57t». 71 28, 9 6, I I, 2C 6, I 18, I 18, I

9- siehe c. 5 (i, 29) 25' 5


10* II, 19 II, 21 21, 30
XXXV, I
*
II 23 56, 21 24 12, 15 22, I

2* 14, 6 19' 9
3* 93Ba 92. 121 29, 2 20, 8 10, 5f 19, 8 30, 8 14' 5
4*
XXXVI, I*

3*
4* 19 56,6 7 3' I 17' I

XXXVII, I
*
25' I 27' 3
2* 89 27, 2 14. 2 46, I 14, 2 24, 2 19, 17
3* 21 12 56, 24 12 7, I. 2 12, 4
4 27, I 14, I 14' I 24, I

^14' 3
5* 27' 3 14' 3 24' 3 18, 12
152, 10
6* 7b 27' 4 14' 4 14, 4 24, 4
27' 7 19' 9
26, 17 II, 16 II, 16 21, 24

Liber IV.
I,

45' 5
3 31 53 6, 2 50, 2 59' 2 58, 3
4* 6, 12 50, II 59, 22 58, 12
5* 6, 19 50, 16 59' 29 58, 18
6* 6, 20 50, 17 59' 30 58, 19 48, 4
7* 6,4.23 50, 20 59' 33 58, 22
8* 6, 25 50, 22 59, 35 58, 24
9* 6, 26 50, 23 59' 36 58, 25
10 54 6, 31 50, 28 59' 41 58, 29 49' 5

II* 33
50, 30 59' 47 58, 31
I50, 43
12* 45' 6 50, 31 59' 48 58, 32 49' 27
13* 50, 34 59' 51 58, 35
14* 50, 42 50, 35 59' 54 58, 37
15 90 154 50, 36 59' 55 58, 38
184 Die Compilatio 1. Lib. IV.

Cc. Pa. I 0. Q. Pa. 2 P. R. Br.


I, 16* 50. 30 57, 4
17* 50. 31 58, 2
18* 12, 8 51, 7 80, 3 60, 8 59, 7 48, 3
19* 83,2 59, 56
20* 6, 21
*
II, I 6, 27 50, 24 80, I
59, 37
2* 80, 2
3 6, 6 50, 6 59. 17 58,7 49, 17
4*
5* 29 130 12, 2 51, 2 80, 4 60, 2 59, 2 49. I
6* 86 6,7 50, 4 59, 4 58, 5 49» 6
7* 50, 7 59. 18 58, 8
8* 89 180 6, 10 50, 9 59. 20 58, 10 53, 5
9* 6, 29 50, 26 59, 39 58,27 49. 15
10*
II 97b 6,3 50, 3 59. 3 58,4 49. 17
12* 50, 41 50, 35 59, 53 58,37
13*
14*
III, I

83, I 59, 8
50, 17
IV, I* 99 74, I

2* 74, 2 59, 9
3* 94Aa 21 6, 8 50, 5 15. 4a 59, 5 58, 6 52, 5
4 52, I
1 blos im Cod Barcin.
5
6(4) 6,18.1 9 50, 16 59, 29 58,29 49, 4
7(5) 80c 105 6, 17 50, 18 33, 16 59, 31 58, 20
8(6) 326 6, 22 50, 19 59, 32 58, 21 49, 7
4:

9(7) 50,41.42 50, 35 59,52-54 58,37 53, 6


V, I* 6,5 64, I 59, 44 51. 3
2*
3 Wiederholung von 2 (i, 3)
4* 6,21 49, 29
/18, 12 f54, 10(11) (64, II f63, II
VI, I* |73 H7 II, 4
\53 \26, 21 l II' 17 \ii. 17 \2i, 25
2* 50, 59
3 81 18, 13 54,11(12) 64, 12 63, 12 12, 10
4 67 153 18, 14 54. 13 64, 13 63, 13 13, 7
5
/16, 3 (26, 4
6* loA 56 21, 3 I, 2a 16, 3 49. II
150,8 \58, 9
7* 44, 4 50, 33 59, 50 58,34 49. 21
8* 87 5, 10 49, 10 58, 13 57. II
*
VII, I 107 6, I 50, I 59, I 58, I 49. 14
2* 76 6, 13 50, 12 59, 23 58, 13 49. 9
/79bc
3* 6, 16 50, 15 87. ibc 59, 28 58, 17 50, 2
\85A
*
VIII, I 82 3 37. 2 52, I 61, I 60, I 50, 3- J

2* 79a 37. 3 52, 2 87. la 61, 2 60, 2 50, 2


3* 50, 63 50, I

U9, 8
IX, I* 97 45. 7 15. 1

\53. 7
2* 79. 2 59, 45
3* 49, 26
X, I*
XI, I* 94AC 22 32, i 53. I 15, 4c 62, I 61, I

2* 94 B 22 32, 2 53. 2 15- 4d 62. 2 61, 2 45. 10


3* 95
XII, I
*

XIII, I
*
85, i

2 69 6, 15 50, 14 47. 9a 59, 27 58, 16 40, 2


3* 77 12. 4 5I' 4 00, 5 50. 4 4«), 18
4 50, 4
Die Compilatio I. Lib. IV. V. i8

Cc. Pa. I O. Q. Pa. 2 P. R. Br.


XIII, 5 50, 5
XIV, I 21, 20
2* 75 168 6,32 50,29 59,46 58,30 53,3
XV, I

2
XVI, *
I 90, I

2 3 b 146b 6,24 50,21 59.34 58,23


3* 50.28 53,8
4
xvn, I* 88, I 53, 15
2* 50, 32 88, 2 59, 49 58, 33 49, 20
3* 6, 28 50, 25 59, 39 58, 27 49, 12
XVIII, I* 156 33, 3 53, 3 63, I 62, I
2* 78 137 33, 5 53, 4 89, 2 63, 2 62, 2 51, 6
3* 8, II 53, 5 63, 3 62, 3 53, 9
4* 53. 6 63, 4 27, 5
5* 53. 7 63, 5 62, 4 32, 4
6* 100 91 33, I 53, 8 63, 6 62, 5
7* 33. 4 32, I

8* 50, 23
XIX, I*
2 157a 6, 30 50, 27 59, 40 58, 28 49, 30
3 .
8, 23 50, 37 59, 57 58, 39 53, 4
4 Wiederholung von c. 8 (2, 13)
XX, 1=^

2* 50. 23 58, 36
3* 50. 29 50, I

4* 6, 14 50, 13 59, 26 58, 14 50, 4


5* 5O' 63
6 92B 61 12, I 51, I I, 2i 60, I 59, I 53, 13
XXI, I
*
50, 46 55, 3 78, I 65, 3 64, 3
2 85 33, 2 53, 9 63, 7 62, 6 54, I

3*
XXII, I* 97a 9, I 55, I 65, I 64, I 52, 3
2* 93Bb 122 9, 2 55, 2 10, 59 65, 2 64, 2 52, 2
*

Lib er V.
I, I* 27. 3 42, 3
2* 27, 5 42, 5
3* 27' 4 42, 4
4*
5*
6*
7*
8* 27. I 42, I

9* 27. 6 42, 6
10 Wiederholung von c. 14 (2, 13). c. 6 (2, 2)
II*
12* 50, 14
13* 50, 16 45' 3
n, I* 26, 7 I, 16
2*
3* I, 10 26, I II 13' II
4* 26, 2 13
5* 26, 3 14
6* 26, 4 15
7* 8,6 2, 9 I, 8 26, 5 9 13' 9 4. II
8* 7 7 56, 4 10 12, 9. 10 4' 9
9* 51 41 2, 4 I I 13. I
IG* 2, 13 2 2 13' 2 10, 3
II* 50 2, 14 3 3 13' 3 4, 10
12* 2, 15 4 4 13' 4 42, 4
13* 5 6 13' 6 4' 5
1
1

i86 Die Conipihilio 1. Lib. V.

Cc. Fa. I 0. Q. Pa. 2 P. R. Br.


11, 14* 2, 12 I, 6 I.
7 13. 7
15* i>94-95 2, 5 I,
7 I. 9 13. 8 4. 12
lO" 1, 9 I, 10 13. 10
17 Wiederholung von c. 6 (I, 2 (>)

18* 21, 20
19*
20* 50, I

21* 40, 4 55. 4 I. 5 13. 42, 4.


III, *
I 25 15 56, 9 17 6, I 17. 15
2* 139 2, I
T I 26, 6 2, I 14. I ,4. 21
3* 40 85 2, 2 2 2 2 2 14. 2 4, 20
4* 28, I
O
3 2. 3 14. 3 25. I

IV, I* 18 18 56', 18 II 10, 1.2 20, I

2 * 2, 17 3. I 3. I 15. I

3* 74 2, 18 3. 2 3. 2 15. 2 20, 2
V, 1* 19. I 55. 8
2 19. 2 55' 9
3*
4*
5* 14 26 56, 22 23 2, I 2, 4
6* 7 24 56, 13 14 12, 14 3. 3
7*
VI, I*

42, I

4*
5* 37 129 49, 20 30. I 26, I 39' I I, 2
6* 4 27 1
10,3. 12
7 5 27
<-8* 49, 5 20, 5
9* 46, 6 20, 8
10 84 54' I 3. I

II*
VII, I 42, 3
2 * 2 2 56, 20 27 12, 5 4. I

VIII, I Wieder holung von c. 6 (3, I)


2* 26, 16 II, 15 II, 15 21, ->

3* 26, I II, I II, I 21, 1 II, 7


IX, I* 50, 12 39. 4
2 * 50. 25 28, 5
X, 1*
2
3* 15. 3
4* 15. I 8, 9
5* 15. 2 8, 10
6*
7* 73-76 35. I 10, I 46, 3f 10, I 64, 5 /.
8* 48E 29 26, 7 II, 7 16, ib II, 7 21, 1
9* 5 26, 12 II, 12 1 1, 13 21, 17 12, 2
10* 26, 14 II, 13 1 1, 12 21, 18
II* 50. 27 21, 19
12* 45' 4 50. 59, 50 58, 34
13* 86. 1
59' 15
XI, I* 10 20 56, 15 28 4- I 23, 2
2 8, 4 20, 1 23' I

XII I* 48Ba 25 26,5 11, 5 15' 4 k'


I I, 5 21, <) 12. «;

2 Wiederholung von c. 1 (i, 12)


XIII
2 * 76, 1 59, 13
3* 69 «3' 1 59' 14
4*
5* J^4' 4 4^' 7
G* 50, 21 21, 7
XIV ,
1* 40, I 8, 7
2* 24 56, 13 i:. 14
7 I 4
3ie Compilatio I. Lib V..
187

Cc. Pa. I 0. Q. Pa ->


P R. Br.
XIV, 3* 50, 48 51' 9 60, 10 59' 9
*
4 50, 24
5* 34' I 8, I 8, I
-
20, I 6, I

6* 41 144 34' 2 8, 2 8, 2 20, 2 43' I

fsö, 53 1
/ «'3 8, 20, 3 57' I
l34' 3
XV, I 16, 9 9. 5 54' I 9' 5 20, 8 5' 6
13 25 56, 12 I 6 9, I 5' I
3^' 16, I I I 20, 4
9. 9' 5' 7
4* ^73 t6, 3 9. 2 9' 2 20, 5 5' 5
16, 5 9' 3 9' 3 20, 6 5' 8
6 16, 8 9' 4 9' 4 20, 7
7 16, 10 9. 6 9. 6 20, 9
8* 16, 2 20, 10 2
9, 7 9' 7 5'
HO 20, 2 46, 2 -, 163 55' 2 54. 2 5. 3
IG* 54' 2
II*
12=^
XVI, I 29, 9 44' 3
2* 29, 10 44' 4
3 184 26, 3 ii> 3 14' ib II, 3 21' 5 36, 10
XVII, *
I 72, I 28, I

2 72, 2 28,
3* 50, 6 21, 6 12, I

XVIII, I
=^=

48, 2 28, 2 43' 5


28, I 43. 4
3* 28, 12 6,5 6, 5 18, 5
XIX, *
I 12, I 27' 4
XX, I*

XXI, I
*
2* 13' I 27' 5
3* 143 26, II II, II II, II 21, 16 12, I
*
XXII, I II, I 27' I

2 II, 2 27' 2
XXIII, *
I 45' 2 II, 31
2* 45' I II, 30
3* 83b 26, 10 II, IG II, 10 21, 15 12, I

4* 50, 51
XXIV, I 23' I 32, 6
2* 50, 62 21, 2 II, 9
XXV, I
*
26, 9 II, 9 II, 9 21, 14 II, 5
XXVI, I
*

2
3
4* 34' 2a 37' I 8, 5
5* 37' 2 8, 6
6*
7* 21, 21
XXVII, I
*
2, 7 4' 2 16,
-7
IG, 2
24, 4 12, 4 12, 4 22, 4 10, 5
3* 125 24' 3 12, 3 12, 3 22, 3

4* 24, 5
<!tr Q 12, 5 12, 5 22, 5 16, 3
3O' 8
XXVIII, I*
2*
3* 22 9 56, 10 22 12, 13
* 10
4 44' 6 13' I 13' I 23' I 19'
5 44, 8 13' 2 13' 2 23' 2 19' 3
6* 3I' 5 13' 3 13' 3 23' 3
44' 9 13' 4 13' 4 23' 4 19' II
44' 7 13' 5 13' 5 23' 5 19' 4- 15
9* 38,4

XXIX, I* 30,3 38,3


i88 Die Compilatio I. Lib. V.

Cc. Pa. I O. Q. Pa. 2 P. R. Br.


XXIX, 2* 30, I 38, I

3* 30. 2 38, 2
4* 50. 57 30. 4 37. 8 42, :

5* 5O' 50
6* 8, 2[
j'"*'
"Wiederholung von c. 4 (i, 23)
8 50, 65 21, 12 42, I

XXX, I
*
31. 2 3«. 4
2* 31. I 38,3
XXXI, I
*

2
3*
4*
5*
6*
7*
XXXII, I
*

3* 2, 3 4. I 4. I 16, I 4' 19
4* 2, II 4» 3 4. 4 16, 4
5=^ 2 40, 3 44'to. 7,2
3'
XXXIII, I*
2* 20, 12
3* 19b 149 35. 4 42, 33 33. 5 47' 36 5I' 38
XXXIV, I* 23' I 32, 6
2* I5d 77 14. 7 7' 7 46, 3h 7' 9 19' 9
3* 78 14. 8 7. 8 46, 3i 7' 10 19' 10
4* 79 14,9.10 7' 9 46, 3k 7' II 19' II
5* 14. I 7' I 7' I 19. I

6* 65. I

7* iSe 14. 12 7. 2 7' 2 19' 2


8 7 i35f 14. 2 7. 3 7' J
->
19' 3
9* 7 136 14. 3 7' 3 7' 4 19' 4
10* 32d 14. 4 7. 4 7' 5 19' 5
II 7' 6
12 14. 5 7' 5 7' 7 19' 6 7' 3
13 14. 6 7. 6 7' 8 19' 7 7'<^
14* 14. II 7' 10 7' 12 19' 12 19' 15
15*
16* H. 13 7» II 7. 13 19' 13
XXXV, I
*
50, 45 24, 3
2* 28, I 24, I 37' I

XXXVI, I*

3*
4*
5*
6*
7*
8*
9* 50, 22 58' 36
10*
II* •
12*
13*
14*
XXXVII, I--14.
Da aber das Material Bernhards in die Dekretalen Gregors IX. geflossen ist,

so rechtfertigt sich demnach unsere Untersuchung.


;

REGISTER.
I. Verzeichniss der Titel-Rubriken
der CoUectio Parisiensis 11., Appendix Concilii Lateranensis , Bambergensis,
Lipsiensis, Casselana, Briigensis und Compilatio I.

An aliquis plures possit habere dignitates uel prebendas De colludio. Pa. XXVIII.
in eadem ecclesia uel in diuersis et an aliquis pluri- De collusione. C. I. V, 18.
bus ecclesiis praeferri possit. Br. XVI. De communi indulgentia facta clericis et laicis. Br. XXI.
An sacramentum calumpniae sit in spiritualibus prestan- De concessione praebendae ecclesiae non uacantis. C. I.
dum et an a clericis. Br. XXX. III, 8.
An uiri possint ut sibi uxores reddantur postulare et an De conditionibus appositis in desponsatione uel aliis con-
ante coniugium uel post accepti tolerante ecclesia
filii tractibus. C. I. IV, 5.
sinthabendi legitimi. Br. LI. De confessis. Br. XLIII.
Clericura sine auctoritate episcopi non posse constituere De confirmatione utili et (uel: C.I.) inutili, C. I. II, 21
ecclesiam suam censuariam uel ecclesiam occupare, add. etrescriptis suspectis et rescripti interpretatione
:

uel in alium transferre ad euitandam controuersiam. et executionis dilatione. P. LI. Q. XLIII. R. LH.
0. VI. P. VI. R. XVIII. De coniugiis licitis uel illicitis et quod in eis consensus
Commodati. C. I. III, 13. non coactio operetur et de eorum impedimentis. Br.
Constantinus Imperator. Pa. XCII. XLIX.
Contra quorumdam haeresim. Q. XXX. R. XXXIX. De coniugio impuberum. Pa. LXXX.
De accusationibus. P. XLII. C. I. V, i. De coniugio leprosi. C. I. IV, 8.
De accusatoribus. Pa. XXVII. De coniugio seruorum. Pa. LXXIX.
De adulteriis et stupro. C. I. V, 13. De coniugio seruorum uel disparis conditionis. C. I. IV, 9.
De adulteris. Pa. LXXXIV. De consanguinitate et affinitate. C. I. IV, 14.
De aegrotantibus clericis. Pa. XXXVIII. De conseruatione praelatorum et modestia erga subditos.
De aetate et qualitate et ordine praeficiendorum. C. 1. 1,8. Br. X.
De alienatione iudicii mutandi causa facta. C. I. I, 33 (32). De constitutionibus. C. I. T, i.
De apostatis et reiterantibus baptisma. C. I. V, 8. De consuetudine. Pa. 2. C. I. T, 3.
De appellationibus. Pa. XXXII. O. X. P. XLVII. De contrariis rescriptis. Pa. LXXI.
Q. XLII. R. LI. De contumacibus. Pa. LXVII.
De appellationibus et recusationibus. C. I. II, 20. De conuersatione clericorum et officio et beneficio per-
De appellationibus prosequendis et temporibus earum et cipiendo et reuerentia erga praelatos. Br. XIII.
hanc non sequentium. Br. XLV. De conuersione coniugatorum. Pa.LXXV. C.I. 111,28.
De arbitris. C. I. I, 34 (33). De corpore uitiatis. Pa. XVI.
De bigamis non ordinandis. C. I. I, 13. De corpore uitiatis ordinandis uel non. C. I. I, 12.
De cappeliis laicorum. Pa. LXII. De crimine falsi. C. I. V. 16.
De cappeliis monachorum. Pa. LXI. De damno dato. C. I. V. 31.
De cappeliis monachorum et aliorum religiosorum. C. I. De debitis episcoporum defunctorum. Br. LV.
"I' 32. De decimis. Pa. LVI.
De causa possessionis et proprietatis in eodeni iudicio De decimis a monachis praestandis et non praestandis et
mota. C. I. 11, 8. de pensionibus ecclesiarum sibi debitis non augendis.
De causa quae aliis praeiudicat. Pa. XXXVI. O. XIII. P. XXIII. Q. XXV. R. XXXV.
De censibus ecclesiarum et pensionibus et decimis et ob- De decimis dandis et non commutandis. O. IV. P. XXII.
lationibus. Br. XVIII. Q. XXIV. R. XXXIV.
De censibus et exactionibus et procurationibus. C. I. De decimis et primitiis et oblationibus. C. I. III, 26.
ni, 34- De delicto puerorum. C. I. V, 20.
De clandestina desponsatione. Pa. LXXXIII. C. I. IV, 3. De depositione clericorum et dispensatione circa eosdem.
De clandestinis nuptiis prohibitis et de secundis et ne in O. XXVI. P. XL
Q. XL
R. XXI.
eis benedicendis iteretur et si alter ad religionem De desponsatione impuberum. C. I. IV, 2.
transierit. Br. LH. De diebus feriatis. P. XXX.
De clericis coniugatis. C. I. III, 3. De discordia Turonensis ecclesiae cum Dolensi. P. LVIL
De clericis depositis. Pa. XLV. Q. XLVIII. R. LVI.
De clericis matrimonialiter copulatis et aliis fornicarias De diuisionibus parochiarum. Pa. LIX.
habentibus. O. XVIII. P.LXIV. Q.LIV. R.LXIII. De diuortiis. C. IV, 20.
I.
De clericis non continentibus. Pa. XXI. De diuortiis cum quanta debeant discuti discretione et si
De clericis non residentibus. Pa. XXI. dolo fuerint direpta an sint restauranda. Br. LIII.
De clericis non residentibus in ecclesia prebendata. C. I. De dolo et contumacia alterius partium punienda. O. IIL
III, 4. P. XL. Q. XXXVII. R. XL VI. C. I. II, 10.
De clericis peregrinis et sine literis non recipiendis. C. I. De donationibus. C. I. III, 20.
1, 14. De dote post diuortium restituenda. C. I. IV, 21.
De clericispugnantibus in duello. C. I. V, 12. De ea quae machinata est mariti mortem. Pa. LXXVIL
De clerico aegrotante et debilitato. C. I. III, 6. De ea quae nubit infra tempus luctus. Pa. LXXVIII.
De clerico excommunicato uel deposito ministrante. C.I. De ecclesiis reaedificandis et reparandis. C. I. III, 35.
V, 23. De electione. Pa. X.
De clerico percussore. Pa. XIII. C. I. V, 21. De electione et electi potestate et episcopi renuntiatione
De clerico uenatore. C. I. V, 22. et sacramento ab electo praestando. O. XL. P.
De coactiuis iuramentis. Pa. XXXIII. LV. XXXI. Q. XXXI. R. XL.
De cognatione legali. Pa. LXXXII. C. I. IV, 12. De electione et electi potestate et iuraraento. C. I. I, 4.
De cognatione spirituali. Pa. LXXXI. cf. I, 5.
De cognatione spirituali et filiis ante uel post compater- De emptione et uenditione. C. I. III, 15.
nitatem genitis. C. I. IV, 11. De eo qui cognouit consanguineam uxoris suae uel
De cognitione mutuarum petitionum coram eodem iudice. sponsam sui consanguinei, C. I. IV, 13, uel sponsam
P. XXXVI. Q. XXXIV. R. LXIII. patris uel consanguineam sponsae propriae. O.XII.
De cohabitatione clericorum et mulierum. Pa. XXIV. P. LX. Q. LI. R. LIX.
De cohabitatione clericorum et mulierum et clericis con- De eo qui duxit in matrimonium quam polluit adulterio.
cubinariis. C. I. III, 2. C.I. IV, 7.
igo Register.

Do (>o (lui tiirtiiK" Diillnein recepit. C. I. V, 25. De matrinionio i-.ontrahrndo uel iam contracto et spon-
De eo qui mittitur in posscssionom causa rc'i sciuamlac. salibus. O. VI. P. LIX. Q. L. R. LVIII.
C. 1. II, II. De matrinionio seruorum. Q. LXV.
De errore quodam tollendo. 1*. XXVI. De modo satisfactionum. Br. XXVI.
De exceptionibus. O. XLII. De nionacbis sine probatione susceptis et in probatione
De cxcossibus cpiscoporum contra suos archiepiscopos et positis recedere uolcntibus. O. XXI. P. XVI. Q.
archidiaconorum contra suos cpiscopos. O. XXIV. XVI. R. XXVI.
P. XII. Q. XII. R. XXII. De mutuis petitionibus coram eodem iudice. C. I. II, 4.
De excessibus et priiiilof^üs hospitalioriorum. P. XIII. De natis ex libero uentre. Pa. LXXXIX. C. I. IV, 10.
Q. XIII. R. XXIII. De negotiationibus. Pa. XCI.
De excessibus prelatorum in sul)ditos ucl econtra. C. T. De negotiis saecularibus. Pa. XXV.
V, 27. De non ordinato ministrante. P. XXIII. C. I. V, 24.
l^e excommunicatis. O. XXXI. De nouis statutis. Pa. HI. P. XLIX.
De ialsariis. Pa. XIV. De obedientia in scripturis facienda. Pa. LXIX.
De teriis. C. I. II, 7. De obligatis ad ratiocinia. Pa. XVIII. ,

De fide catholica. Br. I. De obligatis ad ratiocinia ordinandis uel non. C. I. I, 11.


De fide instrumentorum. C. I. II, 15. De officio actoris et rei. Br. XXIX.
De tidciussoribus. C. I. III, 18. De officio arcbidiaconi. Pa. V. C. I. I, 15. ,

De coniunji^endis ante
filiis compaternitatem uel post De officio arcbidiaconi, arcbipresbyteri, primicerii, sa-
genitis. O. XXXII. P. LXII. Q. LIII. R. LXI. cristae et custodis. P. XXXIII.
De iiliis prcsbiterum. Pa. XXII. De officio arcbipresbiteri. Pa. VI. C. I. I, 16.
De filiis presbiteroruni ordinandis uel non nee in paternis De officio custodis. Pa. IX. C. I. I, 19.
ccclesiis tollerandis. C. I. I, 9. De officio delegatorum iudicum. Br. XXXIV.
De foro competenti. C. I. II, 2. De officio et potestate iudicis delegati. C. 1. I, 21.
De foro rel sequendo. Pa. XLIV. P. XLVIII. De officio et potestate iudicis delegatorum. O. VII. P.
De frigidis et maleficis. Pa. XC. XXXV. Q. XXXIII. R. XLII.
De frigidis et maleficiatis et impotentia cocundi. C. I. De officio et potestate praelati et iudicis ordinarii. P.
IV, 16. XXXII. Q. XXXII. R. XLI. C. I. I, 23.
De furibus. Pa. XXXVII. De officio iudicis delegati. Pa. XXXIV.
De furtis. C. I. V, 26. De officio legati. C. I. I, 22.
De hereticis. C. I. V, 6. De officio legati ronianac sedis. Br. XXXIII.
De hereticis coratellis et piratis. Br. III. De officio ordinarii iudicis. Br. XXXV,
De bis quae conceduntur ab episcopo sine conscnsu De officio primicerii. Pa. VII. C. I. I, 17.
canonicorum. C. I. II, 9. De officio sacristae. VIII. C. I. I, 18.
De bis quae fiunt a maiori parte capituli. C. I. III, 10. De officio uicarii eiusque beneficio. C. I. I, 20.
De bis quae sub conditione fiunt. Pa. LXIV. De ordinatione clericorum licita uel illicita et qui pro-
De bis quae ui metusue causa gesta sunt. C. I. I, 31 (30). biboantur promoueri et qui permittantur. Br. XL
De bis qui aborsum procurant. Pa. LXXXVI. De ordinatione filioruni sacerdotum et de eisdem in
De bis qui casu occidunt. Pa. XV. ecclesiis paternis non tolerandis. O. XIX. Q. XIII.
I^e bis qui ex concubinis filios babent. Pa. IV. R. XXXIII.
De bis qui filios occiderunt. C. I. V, 9. De ordine cognitionum. C. I. II, 5.
De bomicidio uoluntario uel casuali. C. I. V, 10. De ordine cognitionum et de restitutione iniuste spoliatis.
De illis qui inciderint in canonem datae sententiae uel Br. XXXI.
incidere uiderentur cum non incidant, et qui sint ad De ordine et spiritualitate (specialitate) quorundum regu-
sedem apostolicam transniittendi propter absolutio- larium. P. XV. Q. XV. R. XXV.
nem. O. XIV. P. VII. Q. VII. R. XIX. De pactionibus licitis et illicitis in rebus ecclesiae. O.
De immunitate ecclesiae cimiterii et rerum ad eam per- XXXVIIL P. V. Q. V. R. XVII.
tinentium. C. I. III, 36. De paciis. C. I. I, 26.
De in integrum restitutione ecclesiae uel minorum. C. I. De pactis et transactionibus seruandis et non obseruandis.
}' 32 (31). Br. XXV.
De incestuosis. Pa. LXXXV. De parochianis alienis sepeliendis uel recipiendis [et mor-
De iniectione manuum in clericum. Pa. LXV. tuorum uoluntatibus: O.] O. XLIII. Q. XXVII.
De institutionibus. C. I. III, 7. R. XXXVI.
De instrumentis in quibus nomina absentium subscribun- De parocbiis et alienis parochianis. C. I. III, 25.
tur et quibus spiritualia laicis confirmata reperiuntur. De participantibus excommunicatis. Pa. XLVI.
Br. XXXIX. De pecubo clericorum. Pa.XLIX. P.XVI. C. LIII, 21.
De interdicto ecclesiae. Pa. LXXXVIII. De peremptorio edicto et pena contuniacium. Br. XXVII.
De interpretationibus uerborum et rescriptorura. O. XLI. De pignoribus. C. I. III, 17.
De intrusis. Pa. XLI. De plus petitionibus. C. I. II, 6.
De iudaeis, Br. II. et ne christiani corum mancipia fiant De poena homicidarum eisquc consentieubus. Pa. LXX.
[et nc quis subministret ligneamina sarracenis : P.] De poenis. C. I. V, ^2.
O. XX.
P. LV. Q. XLVI. R. LIV. De poenitencia pro cnornii crimine iniungenda. O.
De iudaeis et saracenis et eorura seruis. C. I. V, 5. XXXV. P. X. Q. X.
De iudiciis. C, I. II, i. De poenitenciis et remissionibus. C. I. V, 33.
De iudicum puritate. Pa. XCIV. De possessionibus ecclesiasticis. Pa. XL v IL
Dciuramcntisseruandis. O.XVII. P. XVII. Q. XVIII. De postulando. C. I. I, 2S.
R. XXVIII. De praebendis. Pa. L. C. I. III, 5.
De iuramento calumniac. O. XXIII. Pa. LIII. C. I. De pracdonibus. P. XL.
.1, 35. De praeeminentiaLundonensisetKboracenis[ct de priui-
De iureiurando. C. I, II, 17. legiis generaliter et specialiter indultis et de eoruin
De iureiurando propter calumniam. P. XXXVII. Q. abusu et confinuationibus O.] O. XLIV. P. LVI.
:

XXXV. R. XLIV. (). XLVII. R. LV.


De iure patronatus [et clericorum institutionibus: O.] (in De praÄcriptione.O. XXXVIIL P.XT-VT. Q.XLL R.L.
[etC. I.] ecclesiis clericis a laicis concessis PR. C. I.) : De piaescriptionibus. Pi.LVlI. C). XXXVIIL C.I.II.u^.
O. XV. P. LH. Q. XLIV. R. LIII. C. I. III, t,^. De praesumptionibus. C1. II, 10.
De leprosis. Pa. LXXXVII. De precariis. Pa. XLllL C. I. III, 12.
^
De leprosis coniugatis. O. XXXVII. P. LXI. Q. LH. De presbitero nonduni baptizatt). C. I. V, 35.
R. LX. De presbitero (jui sine und.i baptismi decessit. P. XXIV.
De libelli oblationc. C. I. II, 3. i). XXVIU. R. XXXVIl.
De libertate testandi et de legatis. Br. LVI. De principe custodiendo. Pa. XCllI.
De literis conmiissoriis (juae quibus preiudicant et si De principe custodiendo et iudicum puritate. P, L.
laesae apparuerint. Br. VIII. XXX De prioribus et ptisterioribus synodis. Pa. 11.
De magistris et ne aliquid exigatur pro licentia docendi. De priuilegiis ecclesiarum et earum indi'tnpnitatc con-
C. L V, 4. seruanda. Br. XXVI l. ^
De maioritate et obedientia. C. I. T, 25. De priuilegiis et excessibus priuilogiatorum. C. I. V , J!<.
De mandatis summi pontificis non impune oniittendis et De priuilegiis religiositrum et pena abutentium eis et a
rebus uel uerbis dubiis. Br. XLVllI. quibus debeant abstinere. Br. XIX.
De matrinionio contra interdictum ci clesiue contractu. De i)rubatii>nibus.C. 1. 11, 12.
C. I. IV, 17. De prtuuratoribus. C. 1. I, 39.
Register. 191

De promotione sumnii pontificis et aliorum praclatorum De tcstibus. Pa. XXIX.


qualiter fieri debeat. Br. IX. De testibus cogendis uel non. O. VIII. P. XLV. Q. XL.
De pueris qui tonsorantur. Pa. LXVIII. R. XLIX. C. I. II, 14.
De purgatione canonica. Pa. XXX. C. I. V, 29. De testibus et attestationibus. C I. II, 13.
De purgatione canonica et uulgari. P. XXXVIII, De testibus et attestationibus et publicis instrumentis.
De purgatione quae ad purgandam innocentiam indici- O. VIII. P. XLIII. Q. XXXIX. R. XLVIII.
tur. Br. XLII. De testibus et probationibus.Br. XL.
De purgatione uulgari. Pa. XXXI. C. I. V, 30. De torneamentis. C. I. V, 11.
De raptoribus et furibus puniendis. Br. VI. De torneamentis prohibitis et treugis obseruandis. Br.
De raptoribus predonibus et incendiariis et uiolatoribus XXIII.
ecclesiarum. C. I. V, 14. De transactionibus. C. I. I, 27 cf. de pactionibus.
:

De raptoribus uiolatoribus ecclesiarum quando etiam post De transeuntibus ex una ecclesia in aliam. Pa. XXXIX.
poenam negandam sepulturam ecclesiasticam nisi De treuga et pace. C. I. I, 24.
satisdent de darano sarciendo. O. XXXIV. P. VIII. De usuris. Pa. LIV. O. XVI. P. IX. Q. IX. Br.V.
Q. VIII. R. XX. C. I.V, 15.
De rebus ecclesiae alienandis uel non. O. XXIX. Q. De uana quadam superstitione toUenda. P. XXV. Q.
XVII. R. XXXVII. C. I. III, II. XXIX. R. XXXVIII.
De reconciliatis sepeliendis. Br. LVII. De uaria iudicum notionc et quae causa cui preiudicet.
De reditibus scholarum reformandis. Br. XX. Br. XXXII.
De regularibus transeuntibus ad religionem. C. I. III, 27. De uenatoribus. Pa. XL
De regulis iuris. C. I. V, 37. De uenatoribus et sagittariis et clerico percussore, P.
De religiosis domibus ut episcopo sint subiectae. C. I. XXVII.
De uerborum significatione. C. I. V, 36.
De religiosis legcntibus leges uel phisicam. Pa. LXVI, De uicariis clericorum. Pa. LI.
De remissionibus. Br. LIX. De uita et honestate clericorum. C. I. III, i.
De renuntiatione. C. I. I, 5. cf. de electione. De uitandis hereticis et eorum receptione. P. LIV.
De reparatione ecclesiarum. Pa. LXIII. De uotis. Br. XXIV.
De rerum permutatione. C. I. III, 16. De uoto et uoti redemptionc. C. I. III, 29.
De rescriptis et eorum interpretationibus. C. I. I, 2. De uoto redimendo. Q. XXVI.
De rescriptis subrepticiis et super re litigiosa impetratis. De uouentibus. Pa. LXIII.
Br. XXXVI. Depositi. P. LIII. Q. XLV. C. I. III, 14.
De restitutione spoliatorum. C. I. II, 9. Diuortio celebrato quod dos reddi debet. Br. LIV.
De restitutione spoliatorum et nouatione. O. XXII. Laicus accusare non potest clericum. P. XLIV.
P. XXXIX. Q. XXXVI. R. XLV. !Missum in possessionem causa rei seruandae post annum
De romani pontificis auctoritate et dignitate. Br. VIII. possiderc. P. XLI. Q. XXXVIII. R. XLVII.
De sacrilegis ex iniectione manus in clericos, templarios Xe aliquid exigatur pro licentia docehdi. O. IL P. III.
religiosos et uiolatione ecclesiarum. Br. VII. Q. III. R. XV.
De sagittariis. Pa. XII. C. I. V, 19. Xe clerici illicitis exactionibus uel talleis uexentur neue
De scismaticis et ordinatis ab eis. Pa. XLII. clerici uel laici poena pecuniaria mulctentur. O. IL
De scismaticis et ordinatis ab eis et alienationibus factis. P. IV. Q. IV. R. XVI.
C. I. V, 7. Xo clericus uel monachus (clerici . . . monachi : C. I.)
De schismaticis et symoniacis et de his qui prohibitas secularibus negotiis se immisceat (immisceant: C. I.
tarn in excessibus corrigendis quam in spiritualibus III, 37) add.: neue monachus sine licentia abbatis
administrandis uenalitates exercent. Br. IV. promoueatur. O.XXVII. P.XIV. Q.XV. R. XXIV.
De scripturis apocrifis. Pa. XCV. P. XXIX. Xe praelati uices suas sub annuo pretio aliis committant
De secundis nuptiis. O.IX. P.LXV. Q.LV. R.LXIV. ad causas terminandas uel sub annuo pretio presbiteri
C. I. IV, 22. ad ecclesiarum regimen statuantur, licet ecclesia ad
De sententia et poena condempnatorum. Br. XXIV. annuum censum dari possit. O.II. P.II. Q.II. R.XIV.
De sententia et re iudicata. C. I. II, 19. Xe praelati uices suas uel ecclesias aliis sub annuo pretio
De sententia excommunicationis et absolutione. C. I.V,34. concedant. C. I. V, 3.
De sententiis et interlocutionibus. O. XXXVI. Portionem ecclesiae auctoritate episcopi uicario assigna-
De sepulturis. C. I. III, 24. tam non esse ab eo auferendam. O. XXXIX. Q.
De sepulturis et ultimis uoluntatibus. Pa. LVI. XXII. R. XXXII.
De seruis ecclesiarum. Pa. XLVIII. Quando loco probationis ad iusiurandum decurrendum est,
De seruis non ordinandis. Pa. XVII. quae sacramenta tenenda sunt quae non. Br. XLI.
De seruis non ordinandis et eorum manumissione. C. I. Qui filii sint legitimi. C. I. IV, 18.
I, 10. Qui filii sint legitimi et de dote post diuortium restituenda
De seruis paganorum uel iudaeorum. Pa. XIX. et ad quem hec pertineat cognitio. P. LXIII.
De sigillo confessionis non detegendae. Br. LVIII. Qui matrimonium accusare possunt uel testificari. C. I.
De sindicö. C. I. I, 30. IV, 19.
De spirituali indulgentia facta leprosis uel alicui certae Quibus appellationibus est uel non est deferendum etiam
personae. Br. XXII. si in commissione sit appellatio inhibita et si iudices
De suspectis literis et aliquam dubitationem habentibus. sint suspecti et de recusationibus. Br. XLVII.
Br. XXXVII. Ouibus et a quibus ecclesiastica beneficia sunt conferenda.
De symonia ne aliquid pro spiritualibus exigatur uel
et Br. XIV.
promittatur. C. I. V, 2. Quibus et quando et infra quam aetatem ecclesiae sint
De symonia et ne merces pro ecclesiae consecratione committendae et ad quem spectet reparatio. O.
recipiatur uel pro monachatione uel pro sacramentis XXV. P. XIX. Q. XX. R. XXX.
ecclesiae [et quod ap. sedes absque symonia possit Quibus ex causis promoti deiiciantur uel a quibus debeant
inuestire de prima uacante in ecclesia P.] O. II. : abstinere. Br. XII.
P. I. Q. I. R. XIII. Ouibus temporibus clerici ordinari debeant. P. XVIII.
De S5moniacis. Pa. XXVI. Q. XIX. R. XXIX.
De sobole suscepta ex secundis nuptiis. C. I. IV, 15. Quid iuris est si lepra alterum contrahentium ante car-
De solutionibus. C. I. III, 19. nalem commixtionem uel post infecerit et si alter
De sortilegis. Pa. LXXII. P. XXVIII. C. I. V, 17. fornicatus fuerit. Br. L.
De sponsa duorum. Pa. LXXIV. Quod excommunicati merito contumaciae praestita cau-
De sponsa duorum et econuerso. C. I. IV, 4. tione iudicio standi sunt absoluendi. Br. XXVIII.
De sponsalibus et matrimonio. C. I. IV, i. Quod non est ratum habendum quod fit in alicuius pre-
De sponsis coniugatis monasterium ingressis uel ingredi iudicium pendente appellatione. Br. VI. XL
uolentibus. O. V. P. LVIII. Q. XLIX. R. LVII. Quod non teneat promissio super non uacante beneficio
De statu monachorum et cellis eorum. C. I. III, 30. facta et de inhibitis successionibus. Br. XV.
De stupratoribus. Pa. LXXVI. Uni plura beneficia ecclesiastica non committenda nee
De successionibus ab intestato. C. I. III, 23. unum inter plures diuidendum. O. XXX. P. XXI.
De suspectis iudicibus. Pa. XXXV. Q. XXI. R. XXXI.
De tempore ordinationis. Pa. XX. Ut actor respondeat ei quem conuenit. O. XL
De temporibus ordinationis et qualitate ordinandorum. Ut domus religiosae episcopo sint subiectae et de diui-
C. I. I, 6. sionibus parochiarum. P. XXXIV.
De testamentis et ultimis uoluntatibus. C. I. III, 22. L't religiosae domus suis episcopis sint subiectae. Pa. LX.
igi Register

IL Verzeichniss der Canones-Anfänge


der Cantabriglensis , Parisiensis I. und II., Appendix Concilii Lateranensis,

Bambergensis, Lipsiensis, Casselana und Brugensis^

A memoria nostra. O. 50, 37. P. 56, 3. Q. 47, 3. R. Ad nostram noueris. Cc. 46. Pa. i, 133. P. 2, 08, 2.
55. 3- C. II. * 0.21,1. P. 16, I. Q. 16, 1. R. 26, 1. Br. 49, 3. **
A nobis tua discretio. O. 25, 4. P. 19, 7. Q. 20, 7. R. Ad nostram noueris. Br. 49, 23.
7. Br. 14, 8.
* Ad nostram noueris. Br. 24, i.
30,
Ab uno uero iudicum. Pa. 2, 33, 5c. Vgl. Consuluisti si Ad nostram noueritis. Cc. 2. 0.16,7. ^'^7>-- Q. 18,2.
causa. R. 28, 2. Br. 28, I. **
-Vbbas S. Eadmundi. O. 22, 7. Br. 31, 7.
** Ad peticionem uestram. O. 27, 5. P. 15, j. Q. 15, i,
Accepimus quod quaedam. O. 28, 4. P. 5, 3. Q. 5, 3. R. 25, I. Br. 19, 2. *
R. 17, 3. Br. 15, 4. ** Ad presentiam nostram. O. 10,21. P. 47, 21. Q. 42,19.
Accepisti mulicrem. Pa. 2, 90, i. ** R. 51, 20. **
Accepisti tibi illam. Pa. 2, 74, 2. P. 59, 19. Burch. ** Ad presentiam nostram. Cc. 16. Pa. 2, 22, i. 0.19,3.
Accepta conqucstione. O. 22, 2. P. 39, 2. Q. 36, 2. R. Q. 23, 3. R. 3i, 3. Br. 36, I. **
** Admonet nos
45, 2. Br. 41, 6. cura. Cc. 74. P. 16, 6; 20, 7. Q. 17, 7.
Accepta conqucstione. O. 42, 3. R. 27, 7. **
Accessit ad presentiam. Cc. 86. O. 6, 7. P. 59, 4. Q. Aeterna et incommutabilis. Cc. i.
**
50, 4. R. 58, 5. Br. 49, 6. Animalia quae a lupis. Q. 56, 26.
Accusasti aliquem. Pa. 2, 27, 6. P. 42, 6 (maculasti). Antiquam Eboracensis. O. 44, 2. P. 56, 2. Q. 47, 2. R. 55, 2.
Burch. ** Antiquus in his regionibus. P. 23,31. Burch. Ivo Decr.
Accusatum symoniacum. P. 1,13. Pa. 2, 26,2. Grat. ** Apostolica sedes. P. i, 40. Br. I, i.
Ad apostolicae sedis regimen. 0. 50, 39. ** Apostolicam sedem. Cc. 43. P. 24, i. Q. 28, un. R. 37, i.**
Ad audientiam. O. 30, 5. Q. 21, 5. R. 31, 5. ** Appellationi autem. O. 10, 17. P. 47, 18. Q. 42, 16.
Ad audientiam apostolatus. Cc. 92 A. R. 51, 17.
*
Ad audientiam nostram. 0.50,65. R. 21,12. Br. 42,1. * Archidiaconis de ecclesiastica. O. 36, 4. *
Ad audientiam nostram. O. 10, 26. Br. 47, 7. Artem illam. Pa. 2, 27, 4. P. 27, 4. **
Ad audientiam nostram. Br. i6, 8. At laicalibus uestimentis. P. 11,22. Burch. Ivo Decr. *
Ad audientiam nostram. Br. 23, 4. At (Et) si clerici. Cc. 48 Ab. Pa. r, 24. Pa. 2, XV, 4 f.
Ad audientiam nostram. Br. 17, 10. O. 26, 4. P. II, 4. Q. II, 4. R. 21, 8. Br. 44, 9.
Ad audientiam nostram. O. 13, 8. P. 23, 13. Q. 25, 9. Audita querela. O. 22, 4. P. 39, 4. Q. ;^6, 4. R. 45, 5.
R. 35, 9. Br. 19, 7. ** Br. 4.
40,
**
Ad audientiam nostram. P. 19, 9. Q. 14, 6. ** Audiuimus in episcopatu. O. 28, 12. P. 6, 5. Q. 6, 5.
Ad audientiam nostram. Pa. i, 165. R. 18, 5.
*
Ad audientiam nostram, P. 23, 3. Auariciae quae. 0.13,1. P. 23,1. Q. 25,1. R. 35,1. **
Ad aures nostras. Br. 49, 28. Calumniam et audaciam. O. 3,2. P. 40,3. Br. 44, lo. **
Ad aures nostras. P. 46, 6. Q. 41, 6. R. 50, 6. ** Causa matrimonii. O. 50, 26. R. 58, 15. **
Ad aures nostras. 0.26,22. P. 14,5. Q. 14, 5. R. 24,5. Causam matrimonii. Pa. 2, 29, 8. P. 45, 4. ** •

Bruch. XI, 3. ** Causam quae O. **


inter. 33, 4. Br. 32, i.
Ad aures nostras. Br. 12, 9. Causam quae inter. Br. 45, 8.
Ad aures nostras. 0.24,1. P. 12,1. Q. 12,1. R. 22, i. Causam quae inter. 0.3,3. B- 41.2. Q. 38,2. R. 47,2.
Br. 14, 10. * Br. 44, I.
*
Ad aures nostras. Pa. i, 69. Pa. 2, 47, 9a. O. 6, 15. Causam quae inter. 0.40,5. P. 31,6. Q.31,4. R. 40, 4.
P. 59, 27. Q. 50, 14. R. 58, 16. Br. 49, 2. * Br. **
9, 5.
Ad aures nostras. Pa. i, 80. Causam quae inter. 0.8,2. P. 43,2. Q. 39, i. R. 48,1.
Ad aures nostras. O. 15, 16. P. 52, 21. Q. 44, 14. R. Br. 40, 7.
**
53. M- Bf. 4, 17.
* Causam quae inter. P. Q. 53, 6. Br. 27, 5. **
63, 4.
Ad aures nostras. Pa. i,i2^. 0.24,3. P. 12,3. Q. 12,3. Causam quae uertitur. O. 8, 15. P. 43, 15. Q. 39, 12.
R. 22, 3.
** R. 48, 12. Br. 37, 4. **
Ad aures nostras. P. 31, 3. C. II. * Causam quae uertitur. O. 36, 3. **
Ad aures nostras. O. 41, 8. Br. 36, 5. ** Causam super crimine. Pa. i, 36. **
Ad aures nostras. O. 47, 10. C. II. Ceterum cum aliquis. Pa. i, 58a. Pa. 2, I, 2d. 0. 10,8.
Ad aures nostras. P. 11, 28. P. 9. 24. Q. 42, 6. R. 51, 7.
**
47,
Ad aures nostras. Br. 26, i. Ceterum de rigore iuris. Pa. i, 68.
Ad extirpandas successiones. Cc. 27. 0.50,60. C. II. * Ceterum presbiter. Pa. 2, 49, 8. P. 20, 10. Burch. IvO Decr.
Ad haec cum aliqua causa. Pa.i, 33. Siehe Sane sia nobis. Ceterum si abbatem. Pa. 1,62.63. Pa. 2, 1,2 kl. 0.29,3.
Ad haec cum aliquis. Cc.49Bb. Pa. 1,119. Pa.2,X,5d. Q. 17, 2. R. 27, 2. **
0.7,19. P. 35, 19. Q. 33. 19- R. 42, 20. Br.47,8. Ceterum si cpiscopi. Cc. 32 f. O. 15, 19. P. 52, 24. Q.
Ad haec cum sacris. Pa. i, 167. O. 20, 4. P. 55, 4. Q. 44. 17- R- 53. 17- ** ,. ^ .
„ ,
46, 4. R. 54, 4. Ceterum si quis (aliquis) ad iudices. Cc. 30 d. Pa. i, 49.
**
Ad haec cum Siehe Cum in una causa.
in causa. P. i, 117. Pa. 2,29,16. 0.7,9. P-35.9- Q-33.9- R.42,9-
Ad haec cum nonnunquam. O. 50, 61. ** Certam habemus. 0. 13, 15. P. 23, 20. Q. 25, 16. R. 35, lö.*
Ad haec quia sunt clcrici. Pa. 1, 112. Siehe Cum clerici Clerici autem si qui. Cc. 83 b. O. 26, 10. P. 11, 10. Q.
**
uestrac. II, 10. R. 21, 15. Br. 12, 12.
Ad hoc cum contingat. Cc. 71c. Pa. 2, 20, i e. O. 3, i. Clerici in sacris. Pa. i, 15. O. 11. P. 20. Q. 56, 7.
P. 40, I. Q. 37, I. R. 46, I. Br. 44, 8. ** R. 11,1. 2. Br. 12, S/
Ad hoc in ap. sedis. O. 29, 9. Br. 55, i. ** Cleri^ in sacris. P. i, 7.
Ad hoc in beatorum. O. 31, 5. P. 13, 3. Q. 13, 3. R. 23, 3.** ("Icrici in sacris. Cc. 62 B. Pa. i, 7.
Ad hoc licet consuctudo. 0.29,6. Q.17,5. R. 27,5. ** Clerici in subdiaconatu. Pa. i,2i. O. 12. P. 12. Q. 56,
Ad hoc prescntibus. O. 29, 8. Br. 56, 5. ** 24. R. 7, I. 2. Br. 12, 4.
Ad hoc prescntibus. P. 47, 2. Q. 20, 4. ** Clericis qui in. Cc. 62 B. Pa. i, 7b. O. 27, 4. P. 14, 4-
Ad hoc quia praefati. O. 8, 19. P. 43, 19. Q. 39, 15. Q. 14,4. R. 24. 4. **
R. 48, 15. * Clericos autem in sacris. O. i8, 1. 1\ 64, i. Q. 54, 1.
Ad hoc quoniam pracdictus. 0.24,4. P. 12,4. Q. 12,4. R. 63, I. Br. 13, 8. **
R. 22, 4. Br. 10, 5. ** Clericos autem quos constat. Pa. i, 76. Pu. 2, 46, 3 f.

Ad hoc si post. Cc. 30g. Pa. 2, 29, ih. 0.39,2. Q.22, i. Siehe Sicut dignum.
R. 32, I. Br. i^, 15. ** Clericos in presbitcratu. Cc. 32 C. O. 39,3. Q. M, j.

Ad nostram audientiam. 0.2,9. P'4>3' Q- 4. 2. R. 16, 3. R. **


32. 2.
Ad nostram audientiam. Cc. 68. Pa. 2, 33, 3. O. 10, 4. Cleriiussi tonsuram. P. 64, 17. Burch. Ivo Decr. **
* Cognoscens. Pa. 2, 3, i. P. **
!*•
47. 3- ^J- 42. 2. R. 51, 3. Br. 47, 2 (ad aures). 49, i.

i) * bedeutet, dass der Canon auch in Comp. I. steht. in Comp. 1. und bei Gregor IX. C. 11. in Comp. 11.

C. II.* in Comp. II. und bei Gregor IX.


Register, 193

Comitibus ucro. Pa. 2, 94, 2. P. 50, 3. Burch. Cum appellatione. Br. 44, 4.
Coramissa nobis. Pa. 2, 56, 4. O. 13, 12. P. 23, 17. Cum causa quae uertitur. R. 51, 16. **
Q. 25, 13. R. 35, 13. Br. 17, 12. ** Cum causam quae. O. 50, 24. **
Comnmni delibcratione. P. t,t,, 5, Cum causam quae. Br. 37, 2. C. II. *
Coniiigatus ad monasterium. Pa. i, 145 a. O. 5, 6. P. 58, 6. Cum certum sit. O. 44, i. P. 56, i. Q. 47, i. R. 55, i.
Q. 49, 6. R._57, 7- ** Br. 6. **
9,
Conquerente nobis. O. 19, i. Q. 23, i. R. 33, i. ** Cum Christus. Cc. 37. Pa. i, 129. O. 49, 20. P. 26, un.
Conquerente nobis. Br. 16, 7. ** Q. 30, un. R. 39, I. Br. i, 2.
**
Conquerente nobis. P. 39, 6. II. * C Cum clerici plebis. P. 31, 17.
Conquerente nobis. Br. 26, 2. Cum clerici uestrae. Pa. i, iii. 112. O. 28, 8. P. 6, 2.
Conquerente P. Br. 31, 2. 6, 2. R. 18, 2. Br. 18, 4.
Q. **
Conquesti sunt nobis. P. 7, 14. Br. 7, 7. C. II. * Cum contingat actorem. Pa. i, 141.
Conquestus est nobis. Pa. i, 156. O. ^;^, 3. P. 63, i. Cum (tibi sit) de benignitate. O. 7, i. P. 35, i. Q. 33, i.
Q. 53, 3. R. 62, T. ** R. 42, i. Br. 47, 14. *
Conquestus est nobis. Pa. 2, 54, 2. ** Cum de tua et aliorum. O. 40, 3. P. 31, 9. Q. 31, 7. R.
Conquestus est nobis. Br. 31, i. 40, 7. Br. 9, 7.
**
Consensus totius concilii. Pa. 2, 48, i. P. 16, 16. Burch. Cum deceat nos. O. 15, 24. P. 52, 28. Q. 44, 21. R. 53, 21.*
Ivo Decr. ** Cum dicat apostolus. Pa. i, 11. O. 23. P. 24. Q. 56,21.
Considerauimus quod electio. P. 31, 16. ** R. 12, 15. Br. 22, I.
Constantinus. Pa. 2, 92, i. Cum dilecti filii nostri. P. 35, 7. Q. n, 7. R. 42, 7. **
Constituto in presentia. Br. 27, 2. Cum discretionem. P. i, 2)'h'
Constitutus apud nos. O. 23, 6. P. 37, 6. Q. 35, 6. R. Cum dubia. Br. 48, 2.
** Cum essemus Venetiae. O. 44, 4.
44, 6.
Constitutus in presentia. O. 19, 9. Q. 23, 8. R. ^^, g. Cum essent. Cc. 50 (Dum). O. 2, 14. P, i, 3. Q. i, 3.
Br. 31, 4.
** R. 13, 3. Br. 4, 10. **
Constitutus in presentia. P. i, 19. Cum esses frater. 0. 50, 20. **
Constitutus in presentia. O. 28, 6. P. 5, 6. Q. 5, 5. Cum et plantare. O. 9. Pa. i, 22. P. 22. Q. 56, 10. R.
R. 17, 6. Br. 4, 14.
** 12, 13.
*
Constitutus in presentia. O. 3, 4. P. 41, i. Q. 38, i. (Cum) ex conquestione C. Cc. 85 B. O. -^i, 2. P. 63, 7.
R. ** Q. 53, 9. R. 62, 6. Br. 54, i. *
47, I.
Constitutus in presentia. Br. 45,7. Cum ex debito. Br. 16, 6.
Constitutus in presentia. Br. 45, 4. Cum fortius punienda. Pa. 2, 27, 5. P. 42, 5. Burch. **
Constitutus in presentia. Br. 56, 3. Cum H. diu uinculo. O. 49, 16.
Constitutus in presentia. Br. 40, 15. Cum homines. O. 4, 4. P. 22, 6. Q. 24, 3. R. 34, 3.
Constitutus in presentia. P. 47,37. Q. 42,35. R. 51,34. Br. 18, 6. **
Br. 42, 35' ** Cum Hugo Bunet. O. 25, 3.
Constitutus in presentia. Br. 13, 5. Cum iampridem ad audientiam. Pa. i, 124.
Constitutus in presentia. O. 8, 21. ** Cum igitur omnia concilia. P. 11, 25. Burch. Ivo Decr.
Consuetudines quae. Pa. 2, I, i. Cum in apostolica sede. O. 6, 21. Br. 49, 29. **
Consultationibus singulorum. Cc. 6A. Pa. i, 99, 107. Cum in Cantuariensi prouincia. Pa. i, i66. O. 18, 10.
0.7,17. P.35,i7- Q-33.I7- R.42,18. Br.34,4. ** P. 64, 9. Q. 54, 8 (9). R. 63, 9. **
Consultationi tuae. P. 59,11. Q. 55,6. R.64,4. C. II. * Cum in cunctis. Pa. i, 3. O. 3. P. 2. Q. 56, 2. R. 1,2;
Consuluisti si. Br. 47, 22. 3, 2. 3. Br. 9, 2.
Consuluit nos. O. 50, 54. P. 47, 25. Q. 42, 22. R. 51, Cum in cunctis. Pa. i, 24. O. 16. P. 25. Q. 56, 17. R.
2^. 24. Br. 47, 4. ** 12, 20. Br. 9, 3.
Consuluit nos. Cc. 31. Pa. i, 52. O. 6, 2. P. 59. 2. Q. Cum in ecclesiae corpore. Pa. i, 17. O. 7. P. 10. Q.
50,2. R. 58,3- * 56, 4. R. 12, 9. 10. Br. 4, 9.
Consuluit nos. Cc. 56. Pa. i, 142. O. 26, 2. P. 11, 2. Cum in officiis. Pa. i, 25. O. 15. P. 17. Q. 56, 9. R.
Q. R. 21, 4.
II, 2. 6, I. Br. 17, 15.
Consuluit nos. O. 45, 4. P. 59, 50. Q. 50, 23- R- 58,34- Cum quibusdam locis. Pa. i, 26. Siehe Quia in tantum.
in
Br. 49, 21. ** Cum una causa. Cc. 11 b. Pa. i, 117. Pa. 2, 33, 2 b.
in
Consuluit nos. Cc. 13. Pa. 1, 132. Pa. 2, 17, 4. O. 26, 0.10,15. P. 47,7- Q-42,7- R-5i,8. Br.47,23. **
R. ** Cum institisset apud nos. Cc. 67. Pa. i, 153. 0. 18, 14.
19. Q. 19, 4. 33, 7. Br. II, 13.
Consuluit nos. Cc. 55. Pa. i, 152. O. 10, 14. P. 47, 15. P. 64, 13. Q. 54, 13. R. 63, 13. Br. 13, 7. *
Q. 42, 13. R. 51, 14. Br. 47, I. ** Cum in:er alios. O. 10, 27.
Consuluit nos. Cc. i 7. Pa. i, 131. O. 10, 16. P. 47, 16. Cum inter B. ueterem. Cc. 78. Pa. i, 137. Pa. 2, 89, 2.
Q. 42, 14. R. 51, 15. Br. 47, 24. * 0.33,5. P.63,2. Q.53,4. R.62,2. Br. 51,5.
**
Consuluit nos. Pa. 157a. O. 6, 30. P. 59, 40. Q. 50,
i, Cum ius patronatus. Pa, i, 55.
27. R. 58, 28. Br. 49, 30.
* Cum laici episcopis. Cc. 65 Bb. Pa. i, 31. O. P.
15, 3.
Consuluit nos. Cc. 3a. Pa. 1,146a. 0.15,15. P. 52,20. 52, 13. Q. 44,6. R. 53,6.
**
Q. 44, 13. R. 53, 13. Cum laici episcopis. O. 14, 3.
Consuluit nos. O. 50, 36. P. 55, 5. Q. 46, 5. R. 54, 5. Cum locum non habeat. Pa. 2, 83, 2. P. 59, 56. **
Br. 47, 21. Cum non ignoretis. Cc. 21. 0.44,3; 5^,66. P. 32, i.
Consuluit nos. Br. 12, 7. Q. 32, I. R. 41, I. Br. ^tZf '^n- **
Consuluit nos. Cc. 7. Pa. i, 135. 136. O. i\, 2. 3. P. 7, Cum non ignoretis. O. 50, 66. C. II. *
3. 4. Q. 7, 3. R. 19, 3. 4.
** Cum liberum sit. Br. 56, 2. C. II. *
Consuluit nos. Br. 49. 13. Cum nonuunquam. Br. 28, 5.
Continebatur in literis. Cc. 57. Pa. i, 72. O. 47, 5. Br. Cum nos tibi. Pa. 2, 61, i. P. 16, 20. **
25, 3.
** Cum nuntius. 0.8,3. P. 43, 3. Q. 39, 2. R. 43, 2. Br.
Continebatur in literis. Cc. 5. O. 26, 12. P. ii, 13. Q. 40, 6.
**
II, 12. R. 21, 17, Br. 12, 2. ** Cum olim ad. Br. 41,3.
Continebatur in literis. Cc. 89. Pa. i, 180. O. 6, 10. Cum olim quaestio. P. 59, 43.
P. 59, 20. Q. 50, 9. R. 58, 10. Br. 53, 5. ** Cum ordinem Cisterciensem. 0.41,4. Br. 19, 5. C. II. *
Continebatur in tuis literis. P. 60, 9. Q. 51, 8. R. 59, 8. Cum parati essemus. 0. 10, 28. P. 47, 28. Q. 42, 25. R.
Br. 43, I. 51, 27.
**
Contingit interdum. O. 28, ^. P. =;, 4. Q. 5,4. R. 17,4. Cum (Quia) pastorali necessitate. O. 15, 9. P. 52, 14.
Br. 25, 8. ** **
Q- 44, 7- R- 53, 7-. Br. 14, 9.
Controuersia quae inter. O. 28, 3. P. 46, 5. Q. 41, 5. Cum percussio corporalis. Pa. 2, 38, i. P. 21, 5. **
R. 50, 5. Br. 40, 16. Cum Petrus Manconeia. O. 50, 14. **
Crimina semel audita. Pa. 2, 28, i. P. 43, 4. ** Cum pridcra Simon. 0.28,2. P. 5, i. Q. 5,1. R. 17, i.
Cum ab ecclesiarum. O. 31, 7. P. 32, 3. Q. 32, 3. R. Br. 36, 8. **
** Cum sacrosancta. Cc. 15.
41, 3. Br. 10, 6.
Cum aduocatus clericum. O. 15, 8. ** Cum satis sit absurdum. O. 24, 2. P. 12, 2. Q. 12, 2.
Cum alicjua causa appellatione. O. 36, 5. Br. 34, 9. R. 22, 2. Br. 14, 2. **
Cum aliqua causa appellatione. Cc. 63b. Pa. i, 17. 32. Cum seculum relinquetis. 0.15,13. P. 52, 18. Q. 44,11.
Pa; 2, 33, 4- .0-.7, 4- P- 35, 3- Q- 33, 3- R- 42, 3- R. 53, II. Br. 19, 12. **
Cum aliquibus adiudicata. O. 36, 2. Cum sis praeditus scientia. Cc. 93A. Pa. i, 127. Pa. 2,
Cum apostolus se et suos. Pa. i, 19. O. 4. P. 5. Q. 56, 74,1. 0.5,3. P.58,3. Q.49,3. R-57,3- Br.52,9. **
25. R. I, 5; 12, 7. Br. 10, 4. Cum sit sancta Romana. Cc. 11 a. ^t^. Pa. i, 115. 116.
Fiiedberg, Die Canones- Sammlungen.
13
194 Register.

Pa. 2, 32,2 a. 0.10,6. P. 47, 5. Q. 42, |. R. 31, 5. De rectoribus. (). 37, 4. Br. 22, 2.
Br. 45, 2. ** (.\d hoc) De sacerdote illo qui. Pa. i, 184. Pa. 2, 14, 1 b.
Cum sit Romana. Cc. >i. Pa. i, 41. O. 2, 4. P. i, i. O. 26, 3. 1». II, 3. Q. II, 3. R. 21, 3. Br. 36, 10. *
Q. R. 13, I. Br. 10, 3. **
1, I. De sacerdotibus publice. Pa. 1, 67. Pa. 2, 22, 2c. O.
Cum sitisbenignitate. Pa. i, 38. 18, 7. P. 64, 6. Q. 34, 6. R. 63, 6. *
Cum super causa. O. 8,1. P. 45, i. Q.40,1. R.49, i. ** De secunda uero quostione. O. 34, 3. P. 8, 3. Q. 8, 3.
Cum tc consulente. O. 46, i. Br. 35, 3. C. II. * R. 20, 3. Br. 37, un. *
Cum teneamur. Pa. i, 5. O. lo, 23. P. 47, 22. Q. 42, De seruorum ordinatione. Pa. 2, 17, 2. O. 50, 36. P.
20. R. 51, 21.
** 21, 9. (irat. Burch.
**
Cum teneamur. O. 30, 2. P, 21, 2. Q. 21, 2. R. 31, 2. De testibus. Cc. 15 b. O. 7, 20. P. 43, 6. Q. 40, 3. R. 49, 3.*
Br. 16, 5.
** De uiris ordinatis. P. ii, 26. Burch. Ivo Decr.
Cum tibi aliquam causam. Cc. 4=^. De xenodochiis. Pa. 2, 60, i. P. 34, i, **
Cum tu O. 8, 10. P. 43, 1. Q. 39, 8. R. 48, 8. Br. 46, i.**
fili. 1 Debet uero. Pa. 2, 84, 2.
Cum tu sicut asseris. O. 16, ^. P. 9,3. Q. 9,3. R. 20,6. Debitores autem. Cc. 39. O. 16, 4. P. 17, i. Q. 18, i.
Br. 5, 8. ** R. 28, I. Br. 9.
**
3,
Cum uos plerunque. Cc. 26. Pa. 1,6. O. is,2i. P. 32, t. Decernimus ut laici. Br. 17, 3.
*

Q. 32, 5. R. 41, 5- Br. 17, 16. ** Decimac uero. Pa. i, 27. Siehe De quarta uero.
Custos ecclesiae. Pa. 2, 9, i. I*. 33, 12. ** Decimas a populo. Pa. i, 10.
Custos uero soUicitus. Pa. 2, 9, 2. P. 33, 13. ** Decretum est in eodem concilio. P. 25, 3. Burch. Ivo Decr.
De adolescentc qui mulierem. O. 50, 4. Decreuit sacer Pa. i, 11.
iste.
De ambitione eius. P. 31, 14. Burch. Ivo Decr. Grat. Dcnique quod questionum. Cc. 33 am Rande.
in fine
De appellationibus uero. Cc.8B. Pa.i,6o. Pa.2, 1,2h. Dignum est. Pa. i, 97. O. 45, 7. R. 63, un. Br. 49, 8.
O. 10, 10. P. 47, II. Q. 42, 9. R. 51, IG. ** Dignum et rationi. P. 31, 8. Q. 31, 6. R. 40, 6. *
De brabantionibus. Pa.i,6. O.27. P. 3. R. 10,3; 12,3. Dilecta in Christo filia. P. 11, 21. Q. 33, 5. *
De canonicis. Br. 24, 5. Dilecti filii abbas. Cc. 28. 0.3,3(?). P. 40,4. Q. 37, 3.
De causis quae infra. Pa. i, i8^. Pa. 2, 34, i. O. 7, 6. R. 3. Br. 27, I.
**
46,
P. 35. 5-.Q-33.,v K. 42, 5. ** Dilecti filii nostri. O. 13, 2. P. 23, 2. Q. 23, 2. R. 35, 2.
De cetero laicos. Cc. 48 Aa. Pa. i, 23. Pa. 2, i^, 4 c. Br. 18, II. **
O. 8, 8. P. 43. 9- Q- 39. 6. R. 48, 6. ** Dilecti filii nostri. O. 10, i. P. 47, i. Q. 42, i. 11. 51,1.
De cetero noueris. 0. 14, 13. P. 7, 13. Q. 7, 11. R. 19, 13.** Br. 46, 2. **
De cetero noueris. Cc. 14c. Pa. i, 150. O. 28, 10. P. Dilecti filii nostri. O. 42, 2. C. II.
6, 3. Q. 6, 3. R. 18, 3. Br. 25, 5.
** Dilecti filii nostri. O. 3, 3.
De cetero noueris. Pa. 2, 33, 5d. O. 49, 12. Theil von Dilecti filii nostri. O. 13, 22. P. 32,26. Q. 44,19. R.53,
Q. 42, 34- 19. Br. 14, 16. *
De cetero noueris. Br. 35, 4. Dilecti nostri. O. 44, 6. P. 13, i. Q. 13,
filii i. R. 23, i.
De cetero prudentiae tuae. Br. 14, 12. Br. 19, 10. **
De cetero quia dignum. P, 21, 7. Br. 13, 13. ** Dilectus filius noster. O. 2, 16.
De cetero quia Stephanus. O. 18, 11. P. 64, 10, (^ 54, Dilectus filius noster. Br. 46, 6.
*
9 (10). R. 63, 10. Dilectus filius noster. O. 47, 2. C. II.
De cetero si (ali)quis. Cc. 6B. Pa, i, 100. (). i^, 20. Discordiae et scissurae. P. 21, 4.
P. 52, 25. Q. 44, 18. R. 53, 18. Br. 14, 19. ** Dum adhuc esscmus. Br. 32, 3.
De comite. Br. 53, 14. Ea que de auaritiae. Pa. i, 94. 95. O. 2, 5. P. i, 9.
De diacono qui in sabbato. Cc. 73. Pa. i, 147. 0. 18, 12. Q. I, 7. R. 13, 8. Br. 4, 12.
P. 64, II. Q. 54, 10 (11). R. 63, II ; 21, 25. ** Ea quae honestatis. Cc. 63 a. Pa. i, 16. 0. 15, 11. P. 52, 16.
De diacono uero. R. 63, 11. Q. 44, 9. R. 33, 9. Br. 13, 2. *
De diacono uero. Cc. 53. 0.26,21. P. 11,17. Q. 11,17. Eam te decet in ordinandis. P. 19, 4; 47, 2. Q. 20, 4.
R. 21, 25. Br. II, 17. ** R. 30. 4- **
De eo autem quod quesiuisti. Cc. 70. Pa. i, 42c. Pa.2, Ecclesias autem quas de nouo. O. 2, 8.
20, i c. O. 26, 25. P. 18, 3. Q. 19, 3. R. 29, 3. Br. 8, 5.** Ecclesiis autem quas de nouo. R. 21, 30.
De familiis ecclesiae. Pa. 2, 48, 5. P. 16, 19. ** Ego episcopus N. P. 31, 18. Q. 31, 8. R. 40, 8. **
De Francia quidam. Pa. 2, 84, 3. O. 4s. 8. P. S9, 2S. Ego inprimis. Pa. 2, 49, i. P. 20, i. *
Br. 49, 25. C. II. * Eiiciens dominus. Pa. 2, 91, i.
De bis autem qui intra. Pa. 2, 40, i. P. 8, 7. Grat. Burch.* Eius qui modo uult. O. 49, 17.
De bis etiam qui se. O. 31, 3. Br. 47, 18. Episcopi qui nihil. Pa. 2, 48, 2. **
De bis qui in sanitate. O. 49, 6. P. 23, 24. Q. 27, i. R. Episcopum, presbiterum aut. Pa. 2,11,1. P. 27,1. Burch.
36, I. Br. 17, 14.
** Ivo Decr. Grat. **
De bis qui sponsas alienas. P. 59, 10. Burch. Ivo Decr. Et ipsa uicinitas. Pa. i, 171.
De bis qui ex concubinis. Pa. 2, 4, i. P. 49, 2. Burch. Et pro te sumus. P. 35, 7.
Ivo Decr. * Et singulae plebes. P. x;^, 9. **
De bis (sane). Cc. 93 Ba. Pa. i, 92. 121. Pa. 2, 10, 5 f. Etsi quaestiones tuas. O. 50, I.
O. 29, 2. P. 19, 8. Q. 20, 8. R. 30, 8. ** Eupolus praesentium. Pa. 2, 49, ii. P. 20, 13. *
De hoc autem. O. 2, i. P. i, 2. Q. i, 2. R. 13, 2. ** Ex antiqua. Pa. i, 178.
De hoc autem. Br. 42, 6. Ex conquestione A. Br. 7, 4.
De illis autem qui in niinori etate. P. 59, 53. ** Ex conquestione dilectorum. Br. 39, 2.
De illis autem qui prestito. Ü. 6, 2. P. 59, 22. Q. 50, 11. Ex diligenti relatione. Br. i6, i. **
R. 58, 12. ** Ex frequentibus querebs. Pa. i, 4. O. 28, 11. P. 6, 4.
De qui infra annos. O. 6, 29.
illis P. 59, 39. Q. 50, 26. Q. 6, 4. R. 18, 4- Br. 14, 13. **
R. 58, 27. Br. 49, 15. ** Ex insinuatione. Br. 24, 4.
De illo autem qui se uxorem. (). 50, 49. Ex insinuatione. Br. 40, 14.
De iure uero patronatus.
(). i. P. 52, 22. Q.
13, 17; 47, Ex insinuatione. O. 13, 14. P. 52, 19. Q. 44, 12. R. <;3, 12.**
R- 53. 15- **
44. 15- Ex literarum tuarum tenore. O. 50, 59. **
De monachis autem. Cc. loBc. Pa. 1,57 a. Pa.2,i,2l). Ex literis dilecti filii. P. 59, 42.
0.39,1. P.23,21. Q.23,i7. R.35,17. Br.i8,i. ** Ex literis I. O. 13, 15. P. 52, 4. Q. 44. 3- R- 55^ 3- **
De muliere quae. O. 50, 30. R. «17, 4. C. IL, zum Ex litteris quas. Br. 33, 7. C. II. *
Theil *, ** Ex literis quas. O. 40, 3. C. II. *
De muliere quae. O. 6, 19. Ex litteris quas. Br. 30, 2.
De multa liberalitate. C. II. Ex literis quas. O. 6, 20. P. 59, 30. Q. 30, 17. R. 58, iQ.
De nata ante desponsationem. Cc. 98. Br. 48, 4. **
De peregrinationis. Pa.1,83. O. 33, 3 49, 19. P.23,23. ; Ex literis tuae dubitationis, O. 38, 2. Br. 40, i. **
Q. 26, un. R. 39, 2. Br. 24, 3. ** Ex literistuae fraternitatis. O. 50, 62. R. 21, 3. Br.
De possessionibus autem. 0.29,7. Q'i7>6. R.27,6. ** 11,0. **
De precariis quo(iue. Pa. 2, 43, 2. P. 16, 7. Grat. ** Ex literarum tuarum tenore. 0.26,1. P. 11,1. Q. 11,1.
De presbitero autem. Cc. 48 t). Pa. i, 28. O. 26, 6. P. R. 21, I.
**
II, 6. Q. II, 6. R. 21, 10. Br. 12, 6. * Ex literis tuis. R. 21, 21.
**
De priore qui. O. 10, 23. C. II. * Ex literis tuis (uestris) ad nos. Cc. 75. Pa. i, x68. O.
De quarta uero. Cc. 48C. Pa. i, 27. Pa.2, 15, 41. O. 6, 32. P. 39, 4t>. Q. 50, 29. R. 58,30. Br. 53. 3.*»
38, I. P. 46, I. Q. 41, I. R. 50, I. Br. 17, 3. *• Ex literis uenerabilis. O. ö, 3b. V. 59. 36. Q. 50, aj.
De Quoduultdeo. Pa. 2,27,2. P. 42,2. Burch. Ivo Dorr.** R. 38. 23.
*
De rebus uero illorum. P. 20, 6. Grat. Burch. Ivo Decr. Ex literis uenerabiliü. O. 10, 33.
Register. 195

Ex literHj ucnerabilis. O. 6, 28. P, S9, 38. O. ^o, 2^. Hie qui dedcrit. Pa. 2, 47, 4. Burch. Ivo Decr.
R. 58, 26. Br. 49, 12. ** Hü uero clerici. P. 16, 4. Q. 16, 4. R. 26, 5.
Ex litteris uenerabilis. Br. 46, 4. lampridem sicut benc. Cc. 42. Pa. i, 164. O. 46, 4 ein
Ex litcris uestris accepimus. O. 11, i. P. 36, i. Q. 34. i. R. *-
Stück. P. 35, 23. Q. ^T„ 2T,. 42, 24. Br. 44,6.
R. 43, I. Br. 29, I. ** Ideo prohibemus. P. 14, 6.
Ex literis uestris ad nos. Cc. 61. Pa. i, 134. Pa. 2, 67, i. lUas uero terras. Pa. Pa. 2, 47, 9b. O. 29, 4. Q.
i, 70.
O. 41, 6. P. 42, 2. Q. 37, 2. R. 46, 2. Br. 36, 4. ** 17,3. R.27, 3. Br. 18, 3.
**
Ex literis uestrae fraternitatis. P. 19,6. Q. 20,6. R.30,6. Uli autem qui causa. Pa. i, 74. Pa. 2, 46, 3 b. Siehe
Br. 25, 7. ** Sicut dignum.
Ex multiplici quaestione. O. 13, 11. P. 23, 16. Q. 2=^, 12. Uli soli habent potestatcm. P. 11, 27.
R. 3^, 12.
** Uli uero qui asserunt. Pa. i, 75. Pa. 2, 46, 3cde. Siehe
Ex parte Adac. O. 8, 22. P. 43, 20. Q. 39, 16. R. 48, 16.** Sicut dignum,
Ex parte Emona. O. 6, 25. P. 59, 3^. Q. 50, 22. R. Uli uero qui iurant. Pa, 2, 95, 2.
*•*
58, 24. Ulis autem sacerdotibus. Cc. loC. Theil von Q, 25, 17.
Ex parte H. Br. 14, i. lUud etiam in uicariis. O, 39, 4. C, II, *
Ex parte Matthaei clerici. O. 50, 58. Br. 15, 3. Illud pretereundum. Cc. 30 f, Pa. i, 47 (Illud autem
Ex parte N. capellani. O. 7, 21. P. 35, 21. Q. 33, 21. pretermittendum). Pa, 2, 29, 19. O, 15, 6, P. 52, 3.
** **
R. 42, 22. Q. 44, 4. R;53,4.
Ex parte prioris. 0. 18, 15. P. 64, 14. Q. 54, 14. R. 63, 14.* Illud quoque nihilominus. O. 50, 42,
Ex parte tua. O. 50, 16. R. 45, 3. ** Illud quoque nihilominus. P. 59, 54, **
Ex parte tua, Cc. 20 A. O. 31, i. P. 32, 10. Q. 32, 8. Imperatorcni secularium. O. 23, 4. P, 37, 4. Q, 3^, 4.
R. 41, 8. Br. 8, 4. ** R. 44, 4. **
Ex parte tua. O. 42, i. P. 35, 22. Q. }t,, 22. R. 42, 23. In archiepiscopatu tuo. O. 50, 48. 49, P, 60, 10. Q, 51, 9.
Br. 34, 2. ** R. 59, 9. C, II, *
Ex parte tuae fraternitatis. O. 13, 5. P. 23, 10. Q. 25, 6. In baptismo. O. 50, 44. Burch. Grat,
R. 35, 6. Br. 17, II. ** In causis ecclesiasticis, Cc.48Bb, Pa. i, 26, Pa. 2,15,4 h.
Ex parte uenerabilis. O. 7, 18. P, 35, 18. Q. 33, 18. O, 8, 9. P. 43, 10. Q, 39, 7. R. 48, 7. **
R. 42, 19. Br. 37, 3. ** In ciuitate tua, O. 16, 2. P. 9, 7. Q, 9, 7. R, 20, 10.
Ex presentium latoris confessione. O. 45, 2. Br. 49, 31. Br. 5, 2. **
Ex presentium latoris insinuatione. O. 29, i. Q. 17, i. In concessionibus. Br. 39, i.
R. Br. 17, 8. **
27, I. In concilio delatum est (Sancto allatum). Pa. 2, 49, 13.
, ,

Ex publice instrumento. Cc. 81. Pa. i, 138. O. 5, 8. P. 20. 15. Burch. Ivo Decr. **
P. 58, S. Q. 49, 8. R. 57, 9. Br. 52, 7. ** In consensu et subscriptione. P, 44, i. Burch.
Ex querimoniis(ia) clericorum. O. 28, 14. P. 47, 33 6, ; 7. In eminenti specula. O, 49, 13. P, 47, 40, Q. 42, 34.
Q. 42, 30. R. 18, 7. Br. 47, 3. * R- 5V 37- *.
Ex querimoniis clericorum. Cc. 25. P. 47, t,;^. Q. 6, 7. In eos qui catholici. Pa, 2, 49, 6. P, 20, 8. **
.
^ .

R. 18, 7.
* In exceptionibus. Cc, vor 45, Pa. i, 140, Pa. 2, 43, 2.
Ex querimoniis clericorum. P. 6, 7. cf. O. 40, 2. P. 31, i. Q. 31, I. R. 40, I. *
Ex quibusdani literis. Br. 27, 4. In literis quas. Cc, 49 A. Pa. i, 118 a, Pa. 2, 10, 5a.
Ex quo uir seit. Cc. 69. .Siehe Si uir sciat. 0,7,16. P. 35,16. Q.33,16, R.42,17. Br, 34,1.**
Ex quorundam relatione. Pa. i, 148. O. 49, 5. P. 6, 6. In literis tuae fraternitatis. O. 50, 62, R. 21, 2. **
Q. 42, 15. R. 18, 6. Br. 47, 10. ** In omni loco archipresbiter. P. 33, 4.
Ex ratione commissae. O. 25, i. P. 19, i. Q. 20, i. In omni negotio. Pa. 2, 29, 2. P. 43, 16. **
R. 30, i. Br. 14, 4. ** In ordinando episcopo. Pa. 2, 26, 7. P. i, t6. **
Ex relatione dil. Br. 25, 2. In partibus Tolosae. Pa. i, 84. P, 54, i, Br. 3, i. *
Ex relatione I. O. 30, 5. * In pertractandis causis. Pa. 2, 53, 4, O, 23, 3. P, 37, 3.
Ex rescripto quodam. O. 17, 3. P. 17, 6. Q. 18, 6. Q- 35, 3- R-44,3- Br. 30, 3. **
R. 28, 8. ** In sancto concilio decretum est. P. 43, 23, Burch, Grat.
Ex tenore litererum. O. 4g, 4. In synodo Maticensi. P, 30, 3, Burch. Ivo Decr.
Ex transmissa conquestione. O. 37, i. C. II. * In tabulis uel. Pa. 2, 72, i. P. 28, i. Burch. Ivo Decr, **
Ex transmissa conquestione. O. 14, 10. P. 9, 6. Q. 9, 6. Indecens esse credimus. Pa. 2, 89, i.
R. 20, 9.
* Indecorum est admodum. Cc. 24. Pa. i, 20. O. 25, 2.
Ex transmissa conquestione. Br. 40, 11. P. 19, 2. Q. 20, 2. R. 30, 2. Br. 14, 6, **
Ex transmissa conquestione. Br. 51, 2. Infirmis licet, P. 10, 8. Burch. Ivo.
Ex transmissa nobis. O. 46, 5. C. II. * Inhaerentes uestigiis. Pa. 2, 53, 2. O. 23, i. P. 37, l.
Ex transmissa nobis. O. 19, 8. Q. 23, 7. R. ^^, 8. ^* Q. 35, I. R. 44, I. Br. 30, i. **
Ex transmissa nobis. O. 47, 6. Inhibendum et omnibus, Pa. 2, 24, i, P, 64, 16, Burch.
Ex tua nobis. O. 19, 10. Q. 23, 9. R. ^;^, lo. ** Ivo Decr.
Ex tua parte. O. 50, 28. Br. 53, 8. ** Iniustumuidetur. Pa. 2,48,4. P. 16,18. Burch. Ivo Decr.**
Ex tuae fraternitatis literis. O. 35, 2. Br. 4, 16. C. II. * Innotuit nobis ex literis. P. 43, i.
Ex tuarum literarum continentia. O. 50, 50. ** Innouamus autem. Pa. 2, 8. O. 22. P, 26, Q. 56, 19,
Fx tuarum literarum tenore. O. 50,6. R. 21,6. Br. 12, i. ** R. 12, 4, Br. 21, un.
Ex tuarum tenore literarum. O. 50, 3. R. 24, 6. Br. 11, 10.** Inquirendumsi. Pa.2,49,9. P. 20,11. Burch. Ivo Decr.**
Ex tuarum tenore literarum. 0.26,1. P. 11, i. R. 21,1. Insinuatum est, O. 2, 15. P, i, 4. Q. i, 4. R. 13, 4.
Br. II, 8. ** Br. 4,
**
42,
Falsidicus testis. Pa. 2, 29, 10. P. 44, Burch. **
4. Insinuatum O.
15, 25.
est.
Burch. **
*
Falsus testis. Pa. 2, 29, 9. P. 44, 3. Insinuatum 17, 2. P. 17, 5, Q. 18, 5, R. 28, 7.
est. O.
Felicis memoriae. Pa. i, 10. O. 20. P. 28. Q. 56, 15. Instruendi sunt pretcrea. Pa. 2, 17, i, P, 21, 8, Burch,
R. Br. 23, 2.
4, I. Ivo Decr. **
Firmissime tene. Pa. 2, 42, i. ** Insuper etiam. O. 8, 18. P. 43, 18. Q. 39, 14. R. 48, 14. **
Fraternitatem tuam scire. Pa. 1,8. Pa. 2,56,8. 0.13,3. Intelleximus ex litteris. O. 50, 25. R. 28, 5. **
P. 23, 8. Q. 25, 4. R. 35, 4. Br. 19, 6. * Intelleximus ex litteris. O. 4, i, P. 22, 7. Q, 24, 4. R.
Fraternitati tuae duximus. O. 36, 6. C. II. * Br. *
34. 4- 7. 4,
Fratemitati tuae per ap. scripta. O. 27, i. P. 14, i. Q. Intelleximus ex litteris. Br. 44, 3,
14, I. R. 24, I.
* Intelleximus ex tuae (de parte tuae), Pa. i, 43, O. 7, 13.
Fraternitatis tuae. P. 20, 7 (= 16, 6). P- 35. 13- Q- 33, 13- R- 42, 14- Br. 34, 3. *
Fraternitatis tuae. Cc. 18. Pa. i, 128. Pa. 2, 29, 3. O. Intelleximus quod. Br. 53, i.
8, 12. Q. 39, 9. R. 48, 9. Br. 40, 5. **
P. 43, 12. Inter cetera quae a nobis. O. 50, 64, R. 21, 3. "Br. 11, 8.
Fratres Aramatenses. O. 22, 3. P. 39, 3. Q. 36, 3. R. Inter cetera quod nos O. 10, 2. P. 47, 26, Q, 42, 23.
45. 4- Br. 31, 5.
* R. 51,25. Br. 45, 5. **
Eures et latrones. Pa. 2, 37, i. O. 34 hinter 2. P. 8, 5. Inter cetera sollicitudini. Pa. 1,65. Pa. 2,22,2 a. O. 18,6.
Br. 43, 2. Grat. P. 64, 5. Q. 54, 5. R. 63, 5- Br, 13, 3- * ^
Gratum deo. Br. 20, 3. Inter ceteras consultationes, Cc. 63c. Pa. i, 15. O. 41, i.
Gratum gerimus. O. 48, 3. R. 42, 11. Br. 27, 3.
** R. 51, 3- Q- 43, 3- R- 52, 3- Br. 37, 5. **
Gratum nobis est admodum. P. 54, 2. Inter ceteras consultationes. Pa. i, 31. .Siehe Cum laici
Graue gerimus. P. 55, 6. episcopis.
Grauis illa et odibilis. O. 50, 35. P. 53, un. Q. 45, un. Interfecisti furem. Pa. 2, 15, i, P, 8, 9. Burch. Grat. *
R. 53, 24. Br. 6, 2. ** Intimauit nobis R. Pa. 2, 29, 6. O. 8, 13. P. 43, 13. Q.
Grauiter oculos. O. 14, 0. P.7, 8. Q. 7, 6. R. 19, 7. Br. 7,6.* 39, 10. R. 48, IG. Br. 40, 12. **
196 Register.

Inuasor locorura. P. 39, 9. Monachi non Pa. i, 16. O. 10. P. 13. Q. 56, 11.
pretio.
Inuestigandum est. Pa.2,49,2. F. 20, 2. Burch. IvoDecr.** R. 12, I. 2. Br. 4, 13.
Irrita erit. Pa. 2, 47, 6. P. 16, 13. Burch. ** Monachi uero. Pa. 1,78. Pa. 2, 46, 31. 0.14,8. P. 7,10.
Ita quorundam animos. Pa. i, 7. O. 24. P. 14. Q. 56, 13. Q. 7, 8. R. 19, lo. **
R. 12, 14. Br. 3, 3. Monasteria praeterca sanctimonialium, R. 11, 2.
Item cum quis dicit. Cc. 49Bb. Pa. i,ii8c. Pa. 2,10, 5c. Moniales si libidinibus. Pa, 2, 30, i. P. 38, i. Burch.
O. 22, 6. P. 39, II. Q. 36, 6. R. 45, 7. * Ivo Decr. **
Item pro sepultura. Pa. i, 87. Siehe Non satis utiliter. Mulier ante legitimum. Br. 51, 4,
ludaei siue Sarraceni. Pa. i, 14. O. 26. P. 23. Q. 56, 22. Mulier quae ad secundas. Pa. 2, 78, 4. P. 65, 9. ivo
R. 2, I. Br. 2, 4. Decr. Pan,
lustitiae ratio exigit. P. 31, 4. Mulieres uel etiam. Cc, i^e.
^ O. 14, 12. P. 7, 2. Q, 7, 2.
luuenis ille. Pa. O. 12, 8. P. 60, 8. Q. 51, 7.
2, 80, 3. R. 19, 2. **
R. 59. 7. Br. 48, 3. •* Mulieres uero cum. Pa. 2, 78, i. O. 50, 46. P. 65, 3,
Lacrimabilem querelam. Pa. i, 177. Q. 55, 3. R. 64, 3. **
Lator presentium Herbertus. Br. 40, 1^. Multa sunt negotia. Pa 2, 25, i. P. 27, 3. Burch. 8,90,
Lator presentium nobis uiua uoce. O. 26, 14. P. 11, 12. Ivo Decr. 7, 108, **
Q. II, 13. R. 21, 18. * Multi quidem. Br. 15, 8.
Lator presentium R. P. 63, 5. Q. 53, 7. R. 62, 4. Br. 32, 4.** Ne quisquam amplius. P. 65, 6. Burch. Ans. Ivo Decr.
Lator presentium W, O. 6, 11. P. 59, 21. Q. 50, 10. Ne religiosorum uirorum. Ö. 28, 6. P. 46, 4. Q, 41, 4,
R. 58, II. Br. 53, 12. ** R. 50, 4- *
Latores presentium cum literis. O. 50, 51. ** Nee canones. Pa. i, 50. Siehe Quod diligentia.
Legebatur in literis tuis. Pa. 2, 69, i. P. 32, 7. ** Nihil prodest. Pa. 2, 57, 2. **
Leo natus Romanus, Pa. 2, 39, i. P. 23, 29. ** Nihilominus etiam uobis. Pa. i, 95. Siehe Ea quae de
Leprosi autem. Cc. 79 c. 85. Pa. 2, 87, i c. Siehe Super auaritiae. **
hoc uero. Nihilo minus et presentium. O. 2, 6.
Lex diuinae constitutionis. Pa. 2, 80, i. O. 6, 27. P. Nihilominus tibi precipimus. O. 16, 8. P. 9, 4. Q. 9, 4.
* R. *
59» 37- Q- 50, 24. 20, 7.
Licet autem nuntius. Br. 44, 2. Nobilis homouel ingenuus. Pa. 2, 31,2. P. 38, 4. Grat. **
Licet de benignitate. Cc. 35. O. 13, 6. P. 23, 11. Q, Nobis eminenti specula. Pa. 2, 36, 2, O. 13, 10, 1*.
in
25, 7. R. ** 23, 15. Q, 25. II. R. T^^, II. Br. 19, 14.
*
35, 7-
Licet de euitanda. Pa.1,1. O. i. P. i. Q. 56, i. R. 1,1. Non dubium est uobis. Pa. 2, 65, i. **
Br. 9, I. Non est nobis dubium. O, 27, 6. P. 15, 2. Q. 15, 2. R.
Licet in ecclesia Dei. R. 21, 27. Br. 11, 11. 25, 2. Br. 19, 15.
**
Licet iuxta apostolum. 0.2,3. P-4;i- Q- 4' i- R.i6, i. Non est uobis incognitum. P. 59, 51. Q. 50, 34. R. 58, 35.
Br. 4, 19. Br. 51, I. **
Licet preter solitum. Cc. 94 Aa. Pa. i. 21. Pa. 2, 15, 4 ab. Non liceat mortuis. P. 23, 32. Burch. Ivo Decr.
O. 6, 8. P. 59, 5. Q. 50, 5. R. 58, 6. Br. 52, 5. * Non liceat ulli episcopo. Pa. 2, 50, i, P. 21, 6. Ans.ded.**
Licet uniuersa loca. R. 19, 8. * Non mag^opere. Pa. 2, 66, i. Pa. i, 89. O. 27, 2. P.
Licet uniuersis Dei. Pa. i, 109, iio. 163. O. 20, 2. P. 14, 2. Q. 14, 2. R. 24, 2. Br. 19, 17,
**
55,2. Q. 46, 2. R. 54,2. Br. 5,3; 40, 2. ZumTheil**, Non minus pro peccato. Pa. 1,6. O. 19. P. 7. Q. 56, 6.
zum Theil C. 11. * R. 3, 1. Br. 17, I.
Licitum est episcopis. Cc. 70. Siehe De eo autem quod Non satis utiliter (inutiliten.Pa. i, 86. 87. Pa. 2, 26, 5.
quaesiuisti. O. P. I, 9. Q. I, 8. R. 13, 9. Br. 4, 11.
2, 10.
Literae quas tua deuotio. Pa. 2, 88, 2. P. 59, 49. Q. 50, ^2. Non sine dolore. 0. 14, 5. P.7,7. Q-7, 5- R.19, 6. Br.7, 3.*
R. 58, 33. Br. 49, 20. * Non sine multa admiratione. 0, 20, 3. P, 55, 3, Q, 46, 3.
Literas Exoniensis. P. 39, 5. R- 54. 3-
Literas frateraitatis tuae. 0.50,69. R.58,40 derSchlussj.** Non sunt una caro. O. 45, 5. *
Literas tuae fratemitatis. Cc. 29. Pa. i, 130. Pa.2,80,4. (Nosi in eminenti specula. Cc. 14 ab. Pa. i, 149. P, 47, 36,
O. 12, 2. P. 60, 2. Q. 51, 2. R. 59, 2. Br. 49, I.« Q. 42, 33. R. 51, ^^. Br. 47, 6.
Literas tuae fratemitatis. Br. 50, i. Nos instituta patrum. Pa. 2, 52, 2. O. 43, 2. P. 23, 27.
Literas tuas nuper. Pa. i, 182. P. 31, 5, Q. 31, :. R. Q. 27, 4. R. 36, 4.
**
40, 3. Br. 8, 2.
* Nos Pa. i, 159. Pa. 2, 39, 7 a. Q.
inter alios. Cc. 64 a.
Literas uestrae benignitatis (dilectionis) Pa. i, 106. . 32,4. P. 32, 4. R. 41,4. Br. 42, 2. **
Pa. 2, 53, 4. O. 23, 2. P. 37, 2. Q. 35, 2. R. 44, 2. Nosti sicut uir prudens. O. 40. i. P. 31,7. Q-ji.S-
Br. 30, 2. ** R. 40, 5. Br. 14, 14. **
Literaturam et prudentiam tnam. Cc. 12. Br. 24, 2. C. II. * Nostris est auribus. Br. 46, 6.
Literis tuis quas I. Cc. 41. Pa, i, 144. 0.34,2. P. 8, 2. Noueris quod diaconus. Br. 11, 14.
Q. 8, 2. R. 20, 2. Br. 43, 3. * Nouit plenius. O. 50, i8.
**
Maculasti aliquem. Pa, 2, 27, 6 (accusasti), P. 42, 6 Nouum exactionis genus. Pa. 1,13. Pa. 2, 56, 0. 13, 16.
Initiale fehlt}. Burch. 19, 27. **
I
P. 23, 7.25. 3. R. 35, 3.
Q. * 7.

Magniöcentiae tuae literas. 0.50,32. P. 52,29. Q.44,22. Nulla ecclesiastica ofticia. Pa. i, 20. O. 8, 5. P. 4. Q. 56, 3.
R. 53, 22. * R. I, 4; 12, 8. Br. 15, I.
^la^us. Pa. 2, 18, I. Burch, Ivo, ** Nulli autem monachi. Cc. 32 d. O. 14,4. P. 7. 5. Q- 7, 4-
Mancipia ecclesiastica. Pa. 2, 48, 3. P. 16, 17. Burch. R. 19, 5. **
Ivo Decr. ** Nulli episcoporum. Pa. 2, 27, 4, P. 42, 4, Grat. **
Manifestum est eum puberem. 0.6,6. P. <;q, 17,
5y, V
O. so,. 6. Nulli liceat. Pa. 2, 47, 3. P. 16, 11. Burch. Ivo Decr.**
5
R. 58, 7. * /
Nullus clericus. Pa. 2, 44, 2. P. 48, 2. Burch, Grat. •
Mandamus ut ex nostra. O. P. Q, R. Nullus clericus. Pa. 2, 17, 3. P. 21, 10. Burch. Ivo Decr.**
16, 4.
* 2, 11. 4, 4. 4, 3.
Nullus dubitat. Br. 43, 4.
Mandamus ut si qui clerici. O. 30, 9. Nullus episcopus. Pa. 2, 94, 3. P. 50, 4. Burch. Ivo Decr.
^landauimus fratemitat. Pa. 1, 33. Nullus episcopus. P. 31, 15, Burch. Ivo Decr,
Maritis sane. Pa. 2, 84, 4. P. 42, 7. ** Nullus episcopus. Pa. 2, 53, 5. **
Mathaeus cardinalis. 0,40,4. P, 1,5. Q. R. Nullus fidelis. O. 49, 10. Burch. Ivo. Grat. C. II.
Br. 4. 3,
* 55, 4. 13,5.
Nullus in ecclesia, Pa. 2, 10, i. P. 31, 10,
••
^Icrainimus nos, O, ^^, 1. Nullus laicus decimas. O. 15, 18. P. 52, 23. Q. 44, x6.
Meminimus nos, O,
P. 59, 19. Q. 50, 8. R. 58, 9,
6, 9, R. 5',. 16. ••
** ••
Br. 49, II. Nullus iudicum. Pa. 2, 44, 3. P. 48, 3. Burch, Grat.
••
Meminimus nos. Cc. 10 A. Pa. i, 56. Pa. 2, i, 2a. O. Nullus seruus ad gradum. P, 21, 10. Burch, Ivu Decr.
21, 3. P. 16, 3. Q. 16, 3. R. 26, 4; 58, 9. * Nuntios et literas. Pa. 2, s6, 12. O. 4, 3. P. 2», 3. (^>.
Meminimus nos. P, i, 17, C. II. * ••
24, 2. R. 34, 2. Br. 18, 7,
Milites templi Hierusalera, O. 44, 5. Br. 19, i, ••
Offitium archipresbiteri, Pa, 2, 6, 3, P, 33, 8.
Ministerium archidiaconi. P. 33, 3. **
Offitium uero architliaconi. Pa. 2, 5, 2. P. 33, 1.
Ministerium archipresbiteri. Pa. 2, 6, 7. P. Omnes auctores. Pa. 2, 94, 1. P. 50, 2.
^i, 7.
Minoribus in ecclesiis. Cc 39 Maioribus. Pa. 2, 50, 2 ebenso. Omnibus scruis de. Pa. 2, 11, 2. P. 27, 2. Burch. Ivo
O. 30, 4. O. 21, 4. R. 31, 4. Decr. (irat. ••
Miramur plurimum. Cc. 47. O. 11, 2, P. 36, 2, Q. 34, 2. Parochianos autora uestros. 0.14,11. P. 7,12. Q. 7, 10.
R. Br. 29, 2,
43, 2. R. ••
19, 12.
Monachi corpora, O, 43, 4, p. 23, 25, Q. 27, 2, R. ParrtKhiano« tu»>s. Cc. 53. Siehe De diacono u«ro qui
36, 2. Br. 17, 13, in sabbatu.
Register. 197

Perdit labor. Pa. i, 155. Precariae de quinquennio. Pa. 2, 43, i. P. 16, 8. Burch.
Perlatum est ad audientiara. O. 50, 23. ** Ivo. Grat. **
Perlatum (Relatum) est ad s. synodum. Pa. 2, 62, i. P. Presbiter cum diocesim. Pa. 2, 49, 3. P. 20, 3. Burch.
52, 7. Burch. Ivo.
** Ivo Decr. **
Perlatum est auribus nostris. O. 30, i. P. 21, i. Q. 21, i. Presbiteri de Lauat. Pa. 2, 56, 3. P. 23, 5. *
R. 31. I. Br. 13, 14. * Presbiterum cuius. O. 26, 15. P. 11, 14. Q. 11, 14. R.
Personas ecclesiarum. Pa. i, 93. Pa. 2, 14. i, O. 10, 5. 21, 22. Br. 12, 3. **
P. 47, 4. Q. 42, 3. R. 51, 4. Br. 45, 6. ** Presbyterum etiam. O. 26, 13.
Peruenit ad audientiam. O. 8, 23. P. 59, 57. Q. 50, 37. Presbyterum qui quemdara puerum. Cc. 48 E. Pa. i, 29.
R. 58, 39. Br. 53, 4. * 0. 26, 7. P. II, 7. Q. II, 7. R. 21, II. **
Peruenit ad audientiam. O. 2, 7. P. 4, 2. R. 16, 2. ** Principium unius. Pa. 2, 53, 6. P. 37, 7.
Peruenit ad nos. Br. 17, 7. Prior et monachi. Br. 36, 3. C. II. *
Peruenit ad nos. O. 50, 11. ** Prioratus etiam. R. 12, 2.
Peruenit ad nos. O, 50, 67. C. III. * Pro fide de ueritate. Pa. 2, 2, i.
Peruenit ad nos. Pa. i, 37. 0.17,7. P. 17, 8. Q. 18, 9. Pro licentia uero docendi. R. 10, 2.
R. 28, II. ** Prohibeas attentius. 0.2,17. P. 3,1. Q. 3 R. 15,1.**
Peruenit ad nos. Cc. 20B. Pa. 1,44. 0.10,13. I*-47>i4- Prohibemus etiam ne subditos. R. 12, 3.
Q. 42, 12. R. 51, 13. Br. 45, 3. ** Prohibemus insuper ne noui census. R. 12, 10.
Peruenit ad nos. Br. 20, 4. Proinde decreuit. Pa.2,93,1. P. 50, i. Burch. Ivo Decr.
Peruenit ad nos. Cc. 82. Pa. i, 3. O. 37, 2. P. 61, i. Propositum est. Br. 51, 5.
Q. 52, I. R. 60, I. Br. 50, 3. ** Propositum est. Pa. i, 107. 0. 6, i. P. 59, i. Q. 50, i.
Peruenit ad nos. 0.23,5. P. 37, 5. Q. 35. 5- R.44. 5-** R. 58, I. Br. 49, 14. **
Peruenit ad nos. 0.7,15. P. 35,15. Q. 33,15. R.42,16. Proposuit nobis dil. filius. 0. 49, 11.
Br. 41, 7. * Proposuit nobis mulier. Pa. 2, 79, 2. P. 59, 45. **
Peruenit ad nos. O. 44, 9. P. 13, 4. Q. 13, 4. R. 23, 4. Proposuit nobis N. P. 47, 38. Q. 42, 36. R. 51, 35.
Br. 19, II. * Br. 47, II. **
Peruenit ad nos. R. 28, 4. Proposuit nobis R. 0. 19, 6. Q. 23, 6. R. 33, 6. Br. 13, 9.**
Peruenit ad nos. Pa. 2, 76, i. P. 59, 13. ** Prouideas autem attentius. O. 39, 6. **
Peruenit adnos. Q. 19, 5. Ruberes a pube. P. 59, 18. Q. 50, 7. R. 58, 8. **
Peruenit adnos. O. 4, 2. P. 22, i. Q. 24, i. R. 34, i. Qua fronte. 0.31,2.3; 43,3. P. 47, 42. Q. 42, 38.
Br. 18, 8. ** R. 51,38. Br.28, 3. **
Peruenit ad nos. Br. 53, 3. Qua uero inimicitia. Pa. i, 161. Pa. 2, 29, 7 Siehe
Peruenit ad nos. Br. 40, lo. C. II. * auch Utrum autem.
Peruenit ad nos. O. 45, 3. Quaecunque ecclesia. Pa. 2, 62, 2. P. 52, 8. Burch.
Placuit etiara. Pa. 2, 3. ** 57, Ivo Decr. **
Plene nobis innotuit. P. 21, 3. Br. 18, 10. * Quaerenti etiam utrum laicus. Siehe Praeterea utrum.
Plures clericorura. Cc. 38. Pa. 1,2. O. 16, 9. P. 9, 5. Pa. I, 30. Br. 52, 4.
R. 20, 8. Br. 5, 6. ** Quaesiuisti ab apostolatu. P. 47, 17. *
Porro si aliqui uiolentas. Cc. 7 b. O. 14, 3. P. 7, 4. Quaesitum est a nobis. O. 49, 8. Br. 35, i. C. II.
Theil von Q. 7, 3. R. 19, 4. ** Quaesitum est a nobis. P. 59, 16.
Porro si aliqui uiolentas.R. 19, 4. Quaesitum est a nobis. Cc. 4. 8 A. Pa. i, 179. O. 31, 4.
Porro si aliquis. Cc. 30b.Pa. 2, 29, i c. O. 8, 6. P. 43, 8. P. 32, 2. Q. 32, 2. R. 41, 2. Br. 46, 5. *
*
Q. 39, 5. R. 48, 5. Quaesiuit a nobis tua fraternitas. O. 50, 22. R. 58,36.**
Porro si clericus. Cc. 48 Ba. Pa. i, 25. Pa. 2, 15, 4g. Quaestioni quam facis. Cc. 15 c. O. 7, 20. P. 47,30. Q.
O. 26, 5. P. II, 5. Q. II, 5. R. 21, 9. Br. 12, 5. ** 42, 27. R. 51, 28.
**
Porro si qui uir. Cc. 80c. (Porro si aliquis). Pa. i, 105. Quäle est et illud. P. 65, 7. Burch. Ivo Decr.
Pa. 2, 33, ib. 0.6,17. P-59, 31- Q- 50, 18. R. Quam grauis. Br. 59, 2.
*
58, 20. Quamuis graue sit. Pa. i, 90. Pa. 2, s6, 11. 0. 26, 8.
Porro testes. Br. 40, 9. P. II, 8. Q. II, 8. R. 21, 13. Br. 18. 13. C. IL *
Post latam sententiam. Br. 31, 8. Quamuis simus multiplicitate. Cc. 30a. Pa. 1,45. Pa. 2,
Postremo presentibus literis. O. 10, *
18. 29, lab. 0.7,8. P. 35, 8. Q. 33, 8. R. 42, 8. Br.
Praecipimus ut N. O. 22, 8. 34.12. **
Praecipimus ut tarn. Br. 13, i. Quamuis sint in apocrifis. Pa. 2, 95, i. P. 29, un.
Praesenti Concilio Deo. Pa. 2, 19, i. P. 55, 8. Burch. Quanta importunitate. P. 31, 2. Q. 31, 2. R. 40, 2. Br. 8,1.*
Ivo Decr. Grat. ** Quanto circa deum. Pa. i, 151.
Praesentium auctoritate prohibemus. Br. 22, 3. Quanto Gallicana. Pa. i, 174. O 2, 18. P. 3, 2. Q. 3,
Praesentium etiam auctoritate. Pa. i, 66. Pa. 2, 22, 2b. R. 15, 2. Br. 20, 2. **
O. 19, 4. Q. 23, 4. R. 33, 4. ** Quanto magis deo. Br. 19, 16.
Praesentium lator in quodam conflictu. Pa. 1,143. ^- 26,11. Quanto maiori. O. 50, 19. **
P. II, II. Q. II, II. R. 21, 16. Br. 12, II. ** Quanto per karissimum. P. 56, 4 Q. 47, 4. R. 55, 4.
Praesentium lator P. Cc. 96. 0.12,3. P. 60, 3. Q.51,3. Quanto te diuina. O. 47, 4. Br. 32, 2. **
R- 59, 3- Br- 49. 24. Quemlibet autem.. P. 45, 3.
*
Praesentium uobis auctoritate. Siehe Licet uniuersis. Querela uenerabilis fratris. Pa. 2, 56, 13. P. 22, 5.
Praeterea clerici. 11.21,23. Querelam I. presbyteri. O. 28, 7.
Praeterea clerici. O. 26, 16. P. 11, 15. Q. 11, 15. R. Querelam magistri Wini. O. 28, i. P. 2, 3. Q. 2, 3. R.
21, 23. ** Br. 25, I. **
14, 3.
Praeterea de archidiacono. 0. 24, 5; 30, 8. P. 12, 5. Q. Querelam monachorum. O. 2, 12. P. 1,7. Q. i, 6. R.
12, 5. R. 22, 5. Br. 16, 3.
** Br. 4, 8. **
13, 7.
Praeterea de his. O. 10, 29. P. 17, 4; 47, 29. Q. 18, 4; Querelam R. canonici. 0.17,5. P-i7,7- Q.i8,7. R. 28,9. **
42, 26. R. 28, 6. Br. 28, 4.
** Querelam S. Br. 18, 2. C. IL
Praeterea hi. O. 50, 43. Querimoniam Petri. P. 47, 41. Br. 46, 3.
Praeterea hi qui matrimonio. O. 6, 33 50, 43. P. 59, 47. ;
Querimoniam prioris. O.15, 7. P. 52, 6. Q.44, 5. R. 53, 5.**
Q. 50, 30. R. 31.
**
58, Qui excommunicato scienter. Pa. 2, 46, 2. P. 7, 16,
Praeterea illi. Pa. i, 57 b. 71. Pa. 2, i, 2 c, O. 28, 9. Burch. Grat.
P. 6, i. Q. 6, i. R. 18, I. ** Qui ictum. P. 10, 7. Burch. Ivo Decr.
Praeterea licet ad presbiteratum. Cc. 49, Bd. Pa. i, 120. Qui in uiuorum. Pa.2,41,1. P. 19,3. Q. 20, 3. R. 30, 3.**
Pa. 2, 10, 5 6. O. 25, 5. P. 19, 5. Q. 20, 5. R. 30,5. Qui iurauerunt debitoribus. Cc. 58.
Br. 14, 5. * Qui peccatum. P. 10, 4. Burch. Ivo Decr.
Praeterea parochianis uestris. Siehe Licet uniuersis. Qui per rixae. P. 10, 3. Burch. Ivo Decr.
**
Praeterea qui ap. sedem. Cc. 65 Ba. de clericis, ebenso Qui presbiterum occiderit. Pa. i. P.
2, 31, 38, 3.
Pa, I, 46. O. 50, 53. P. 47, 32. Q. 42, 29. R. 51, 30. Qui res ecclesiae. Pa. 2, 47,1. P.16,9. Burch. Ivo Decr.**
Br. 47, 19 (Preterea super eo). ** Qui reticuerit. P. 10, 6. Burch. Ivo Decr.
Praeterea quoniam mulierem. Pa. 2, 13, i. P. 27, 5. ** Qui sine odii. Pa. 2, 15, 3. Burch. 11, 60. *
Praeterea si raptor. Pa. i, 116. Siehe Cum sit sancta Quia clerici quidam. Pa. i, 136. O. 15, 4. P. 52, 3. Q.
Romana. 44, 2. R. 53,2. **
Praeterea super hoc. Cc. 8oa. Pa. 1,103. Pa. 2, 32, id. Quia in omnibus fere. Pa. i, 13. O. 25. P. 16. Q. 56, 12.
O. 7, 7. P. 35, 6. Q. 33, 6. R. 42, 6. Br. 34, 5. ** R. 9, I. Br. 5, I.
Praeterea utrum laicus. Cc. 71b. Pa. i, 30. O. 5, 4. P. Quia in tantum quorundam. Pa. i. 26. O. 14. P. 8. Q.
58, 4. Q. 49, 4. R. 57, 5.
** 56, 16. R. 12, 17. Br. 14, 7.
198 Register.

Quia indiiantt». lir. 17,4. C. II. * Relatum O. 50, 13. **


est auribus.
(^)uia intiTCii. (). 14. P. 6. Q. 56, 14. R. 12, 16. Relatum O. 27, 7. Br. 19, 9. **
est auribus.
monasterium.
(^)uia Pa. 2, 60, 2. P. 34, 2. ** Relatum est auribus. Br. 13, 12.
Quia nonnulli. Pa. i, 12. (). i, 13. P. 19. U. 12, 11. Relatum est auribus. O. 14, 10.
*
lir. 10, 2. Relatum est auribus. O. 50, 8. Br. 56, 4. **
Quia quaesitum est. Cc. 15 f. (). 7, 2. P. 35, 2. 1^. ;^], 2. Relatum est et nobis. O. 50, 2.
R. 42, * 2. Relatum est ex parte. O. 7, 22. Br. 34, 6. **
Quia quidani clcrici. Cc. 62C. Pa.i,7c. O. 26, 26. Br.11,15. Relatum est nobis. O. 15, i. 2. P. 52, i. Q. 44, i. R.
Quia (tua) nosduxit. 0.29,5. Q. 17,4. R. 27,4. Rr. 56, 6. * 53, i. Br. 14, 17.
Quia uerisimilitudinem. O. 8, 14. P. 43, 14. (.}. 39, 11. Relatum peruenit ad nos. Pa. 1, 19.
R. 48, II. ** Religiosi uiri. 1*. 59, 12.
Quia W. qui uiolenter. O. 22, 9. C. II. * Reprehensibilis ualde. Pa. i, 23. O. 6. P. 15. il. 56, 5.
Quicunque intra. O. 31, zwischen 6 und 7. Grat. R. 8, I. Br. 45, I.
Quicunque sub condicionis. Pa. 2,64,1. 0.6,5. P. 59,44.** Requisisti sortes. Pa. 2, 72, 2. P. 28, 2. Burch. 10, 58
Quid est aliud. Pa. 2, 91, 3. (Wasserschi.)
Quidam etiam laicorum. P. 25, i. Q. 29, un. R. 38, un. Requisiuit a nobis. O. 26, 18. P. 11, 18. Q. 11, 18. R.
Rr. 13, 10. 21, 26. Br. II, 6. **
Quidam intrauit. Cc. 91. O. 5, 2. P. 58, 2. Q. 49, 2. Requisiuit a nobis. O. 45, 6. P. 59, 48. Q. 50, 31. R.
R. 57, 2. Br. 52, 6. ** 58, 32. Br. 49, 27.
**
Quod a praedecessorc. Pa. i, 2. O. 2. P. 27. Q. 56, 20. Rescripsimus nobis. Br. 44, 5.
R. 12, 5. Br. 4, I. Retulit nobis. Br. 58, i.
Quod autem consuluisti. Cc. 14 b. O. 35, 4. Theil von Retulit nobis. O. 8, 20. Br. 40, 3.
** Sacerdotibus autem. O. 26, 17. P. 11, 16. Q. 11. 16.
Q- 42, 33-
Quod autem consuluisti. Br. 59, i. R. 21, 24. **
Quod autem quaesiuisti. Pa. 2, ;^^, 5b. Vgl. Consuluisti Sacerdotibus autem. R. 21, 24.
si causa. Sancitum est ut unicuique. Pa. 2, 47, 8. P. 16, 15. Burch.
Quod diligentia. Cc. 18. 72. Pa. i, 51. Pa. 2,42, 2. 0. 40, 2. Ivo Decr. Grat. **
P. 31, I. Q. 31, I. R. 40, I. Br. 4, 2. ** Sauctorum patrum sanctiones. 0. 38, 7. P. 46, 3. <i. 41, 3.
Quod nobis ex una. O. 50, 17. ** R. 50, 3. **
Quodsuper bis. Cc.36.().i9, 2.Q. 23, 2. R. 33, 2.Br.ii,i2.* Sane de canonico. O. 50, 2g. **
Quod sedem apostolicam. O. 50, 28. ** Sane de clericis. Cc. 71 d. Pa. 2, 21, i. 0. 18, 5. P. 64, 4.
Quod te cum inimicis tuis. O. 50, 7. ** Q. 54. 4- K- 63, 4- Br. 13, 4. **
Quoniam a nobis tua sollicitudo. O. 50, 40. P. 22, 2. ** Sane labor. Pa. i, g. Pa. 2, 56, lob. 0.13,7. ^^- 23, 12.
Quoniam abbas. Cc. 42. O. 46, 4. P. 35, 23. Q. ^;^, 23. Q. 25, 8. R. 35, 8. Br. ig, 8. *
R. 42, 24. ** Sane quia nos inprimis. Cc. 15 a. O. 7, 20. P. 35, 20.
Quoniam ad episcoporum. O. 49, 2. C. II. Q. :ii, 20. R. 42, 21. Br. 34, 5. **
Quoniam aliqua nobis. Pa. 2, 29, 4. P. ** Sane quod de predicto numero. R. r2, j.
44, 2.
Quoniam ecclesia Dei. Pa.i,i8. O. 18. P. 11. Q.56, 18. Sane quod dominus. Cc. g3Bc.
R. 10, I. 2. Br. 20, I. Sane quoniam a predecessoribus. O. 44, 7. P. 13, 5. Q.
Quoniam enormis. Cc. 40. Pa. i, 85. O. 2, 2. P. 2, 2. 13, 5. R. 2;^, 5. Br. ig, 4. *
Q. 2, 2, R.
Br. 4, 20.
14, 2. Sane si a nobis. Cc. 63d. Pa. i, 32. 98. 0. 7, 3. 4 41, 7. ;

Quoniam ex multis. Cc. 79a. Pa. 2, 87, i a. O. 37, 3. P-.35, 3- Q-.33. 3- K- 42, 3- **
P. 61, 2. Q. 52, 2. R. 60, 2. Br. 50, 2. Sane si coniugati. Pa. i, 145 b. O. 5, 7. P. 58, 7. Q. 4g, 7.
Quoniam ex plenitudine. O. 28, 15. C. II. * R. 57, 8. **
Quoniam ex plenitudine. O. 49, 7. II. * C Sane si episcopi. Pa. 2, 44, 4. F. 48, 4. Burch. Ivo. **
Quoniam ex plenitudine. O. 49, 9. C. II. * Sane super eo. Cc. 71a. Pa. i, 42b. Pa. 2, 20, ib.
Quoniam in quibusdam. O.17. P. 18. Q. 56, 23. R. 12,12, 0.26,24. P. 18, 2, Q. ig, 2. R. 2g, 2. Br. 11,2.**
Quoniam (Quia) in quibusdam. Pa. i, 88, 139. Pa. 2, Scripsimus uobis ad. O. 36, i.
26, 6. O. 2, I. P. 2, I. Q. 2, I. R. 4, 21. ** Scripta fraternitatis uestrae. Pa. 2, 28, 2. P. 43, 5. **
Quoniam in quibusdam. O. 17. P. 18. Q. 56, 25. R. Scripta fraternitatis uestrae. O. 48, 2. **
12, 12. Br. 14, II. Scripta uero. Pa. i, 64. Pa. 2, i, 2 m. O. 8, 5. P. 43, 7.
Quoniam legibus. Pa. 2, 53, i. * Q. 3g, 4. R. 48, 4. C. II. *
Quoniam non cognoui. Pa. 2, 91, 2. Secundum instituta predecessorum. O. 27, 3. P. 14, 3;
Quoniam non solum. Pa. i, 173. O. 16, 3. P. 9, 2. Q. 52, 10. Q. 14, 3. R. 24, 3. Br. 18, 3. **
9, 2. R. 20, 5. Br. ** Sed et hoc ibidem inuentum. Pa. 2, 4g, 12. P. 2.0, 14.
5, 5.
Quoniam sacris. Q. 23, 10. R. 33, 11. Br. 15, 5. ** Burch. **
Quoniam superuenientibus. O. 31, 6. C. II. Sed nee procuratores uillarum. R. 7, 2. **
Quorundam ad nos relatione. Pa. 2, 49, 13. P, 20, 16.** Sententia contra leges. Pa. 2, 4. P. 50, 5.
**
94,
Quoties aliquis separatur. O. 8, 17. P. 43, 17. Q. 39, 13. Sententiam a delegato. Cc. 30 e. Pa. i, 50. Pa. 2, 29, i f.

R. 48, 13. ** 0. 7, 10. P. 35, 10. Q. ^^, 10. R. 42, 10.


Quoties contra ecclesiasticam. Pa. 2, 26,3. P. i, 14. ** Si abbas in monasterium. P. 14, 7. Burch. Ivo Decr.
Quoties frater noster. Pa. 2, 30, 4. O. 50, 57. P. 37, 8. Si abbaten! Br. 25, 4.
.

Br. 42, 3. Grat. Si alicui fidem. Cc. 99. Pa. 2, 74, i. **


Quotiescunque aliquod constituitur. P. 23, 33. Si aliquis causa explendae. Pa. 2, 86, i. P. 59, 15. Burch.**
Ratione inducti. Cc. 19. P. 2;^, 4. Si (ali)quis parochianorum. Cc. 92 B. Pa. i, 61. Pa. 2,
Recepimus literas. P. 34, 3, C. II. * 1, 2 i. O. 12, I. P. 60, I. Q. 51, 1. R. 59, 1. Br. 53, 13.*
Recepta conquestione A. Pa. i, 176. Si aliquis uiolentas manus. Pa. i, 136. O. 14, 3. P. 7, 4.
Recolentes qualiter. O. 49, 15. C. II. * R. 19, 4. Siehe auch Consuluit nos. **
Recte possidenti. P. 39, 8. Si archiepiscopus obierit. Pa. 2, 10, 3. P. 31, 12. Burch. **
Redolet Anglia. Pa. i, 3g. Si autem aliquis auctoritate. O. 41, 9- **
Referente En. magistro. P, 23,22. Q. 25,18. R. 35, 18. Si autem clerici. O. 18, 8. P. 64, 7. Q. 54, 12 (7). R. 63, 7.**
Referente nobis. Cc. 34. Pa. i, 162. O. 30, 3. Q. 21, 3. Si autem diuersa pars. Pa. 2, i, 2g. Siehe Super eo uero
R. 31, 3. Br. 16, 4. ** (luod a nobis.
Referente nobis. Br. 37, i. Si autem infra certuni. Pa. 2, 32, i c. Br. 34, 8. Siehe
Referentibus nobis canonicis. O. 15, 26. Super eo uero quod interdum.
Relatum est auribus. Pa. i, io8. O. 15, 10. P. 52, 15. Si autem lis. Pa. 1,58b. Pa. 2, 1,2c. 0.7,14. P. 35, 14.
Q. 44, «• I{. 53. 8- * Q. 33. M- K. 42. 15. *
Relatum est auribus. O. 50, 34. P. 52, 30. Q. 44, 23. Si de terra quam. O. 38, 4. **
R. 53, 23. * ^;^.
Si de uniuersis. P. 50, 6.
Relatum est auribus. Cc. 83a. O. 10, 20. P. 47, 20. Q. Si dominus et magister. Pa. 2, 26, i. P. i, 11. Q. 1, 10.
42, 18. R. 51, 19. Br. 47, 9. * R. 13, II.
Relatum est auribus (nobis). 0.47,7. I*-47.39- Q-42,37. Si duobus coram. Pa. 2, }}, 2C. O. 10, 7. l'.
Cc. iic.
R. 51, 36. Br. 47, 13. 47, 6. (.1 R. 51. 6.
42, ^. •
Relatum est auribus. Cc. 23. O. 10, 30. P. 47, 31. Q. Si episcopus ex Dunatistis. Pa. 2, 50, l. P. 34, 5.
42, 28. R. 51, 29. Br. 47, 12. * .Si episcopus uel clericus. Pa. 2, 49, 7. P. 20, 9. Aus. ded.
Relatum est auribus. Pa. 2, 52, 3. P. 23, 28. Q. 27, 5. Si forte post. P. 7,6.*
R. 36, 5. * Si frustatoriae. Pa. i, 115. Siehe Cum sit sancta.
R<>latum est auribus. P. i, 18. *• Si heredes. l*a.2,52,i. 0.43,5. P. 32,9. Q-32.7. R.41.7.**
Relatum est auribus. Pa. 2, 56, 12. P. 22, 4. Si laici capellus. Pa. 2, 03, 3. 1*. 5a, q. Burch. Ivo liccr.*
Register. 199

Si legitirai non luerint. Pa. 2, 2j, 3. T. 42, 3. Burch. Sicut ludaeis. Pa. i, 175. O. 20, i. P. 55, i. Q. 46, i.
Ivo Decr. ** R. 54, I. Br. 2, 2. C. II. *
Si mulier post mortem. Pa. 2, 78, 2. P. 05, 8. Ivo Sicut iustas electiones. Pa. 2, 10, 4. P. 31, 13. *
Decr. Pan. Sicut iuxta apostolum. 0. 2, 3. P. 4, i. Q. 4, 1. R. 16, i.**
Si perfodiens. Pa. 2, 15, 2. P. 8, 10. Ivo Decr. **" Sicut M. Br. 47, 26.
Si (uero) presbyter uel clericus. Si clericus. Cc. 63 A. Sicut nobis ex parte. Br. 53, 11. **
Pa. i,i6ob' Pa. 2,29, 7 c. 0.8,8. P. 45, 2. Q.36, 7. Sicut pro certo. Br. 48, i.
R. 45, 8. Sicut Romana ecclesia. Cc. 52 a. Pa. i, loi. Pa. 2,32,1a.
Si presbyter uel clericus. 0. 8, 7. P. 45, 2. Q. 36,7. R. 45, 8. 0.10,11. P. 47, 12. Q.42,10. R.51,11. Br.47,5. **
Si princeps uolucrit. Pa. 2, 47, 7. P. 16, 14. Burch. Sicut sacris sancitum est legibus. Pa. i, 172.
Ivo Decr. ** Sicut uobis uestra. Pa. 2, 56, 5. O. 13, 13. P. 23, 18.
pro debilitate. O. 7, 5. P. 35, 4. Q. ^i, 4. R. 42, 4.** *
Si Q. 25, 14. R. 35, 14.
Si qua mulier ad. Pa. 2, 77, i. P. 65, 5. Burch. andere Significasti frater. P. 31, 19. Q. 31, 9. R. 40, 9. **
Stelle. Grat. Ans. ded. Significasti nobis quemdam. O. 50, 21. R. 21, 7. **
Si quando scripta. P. 51, 4. Q. 43, 4. R. 52,4. Br. 10, 7.** Significasti nobis quod interdum. Cc. 32 a. O. 7, 11. P.
quando uero clerici. Cc. 32 b. O. 7, 12. P. 35, 12. **
Si 35. II- Q- ^löy II- R- 42, 12. Br, 34, II.
Q. ii, 12. R. 42, 13. Br. 35, 2. ** Significasti nobis quod quidam miles. Pa. 2, 29, 5 a.
.Si quis acceperit. P. 60, 4. 0.49,1. P. 59, 26. Q. 50, 13. R. 58, 14. Br. 50, 4.**
Si quis ante annos. P. 16, 5. Burch. Ivo. ** Significatum est nobis. O. 50, 10. R. 26, 6. **
Si quis ballationes. P. 25, 4. Burch. Ivo Decr. Significatum est nobis. O. 50, 9. **
Si quis baptizauerit. Pa. 2, 23, i. P. 32, 6. ** Significatum est nobis. Pa. i, 81. O. 18, 13. P. 64, 12.
Si quis Clara. Pa. 2, 83, i. P. 59, 8. ** Q. 54, II (12). R. 63, 12. Br. 12, 10.
*
Si quis clericus. Pa. 2,44, i. P. 48, i. Burch. Ivo Decr.** Significatum est nobis. Br. 42, 5.
Si quis clericus. P. 11, 24. Burch. Grat. * Significauerunt nobis. O. 10, 32. P. 47, 35. Q. 42, 32.
Si quis clericus. P. 11, 23. R. 51, 32. Br. 31, 6. *
Si quis cum filiastra. Pa. 2, 85, i. ** Significauerunt nobis. Br. 44, 7.
Si quis de gradu. Pa. 2, 30, 2. P. 38, 2. ** Significauit H. de Morton. P. 52, 11. Br. 28, 2. **
Si quis de uno. P. 8, 8. Burch. Significauit nobis. Cc.22. 0.10,24. P. 47, 23. Q. 42,21.
Si quis episcopus. Pa. 2,27,1. P. 42, i. Burch. Ivo Decr. * R. 51, 22. *
Si quis episcopus. Pa. 2, 49, 5. P. 20, 5. ** Sig^iificauit nobis. Br. 19, 19.
Si quis episcopus. Pa. 2, 45, 2. P. 11, 31. ** Significauit nobis. Br. 17, 6. C. II. *
Si quis in sacris. P. 11, 29. Significauit nobis. Br. 14, 18.
Si quis in tantum. P. 3g, 7. Grat. Significauit nobis. Cc. 76. 0.6,13. P. 59,23. Q. 50, 12.
Si quis inhonorauerit. P. lo, 2. Burch. Ivo. R. 58, 13. Br. 49, 9. **
Si quis monasterium. Pa. 2, 39, 2. P. 23, 30. Ans. ded. Significauit nobis. O. 41, 2. Br. 15, 7.
Si quis per adoptionem. Pa. 2, 82, i. P. 59, 7. Significauit nobis. P. 43, 22.
Si quis per necessitatem. Pa.2,37,2. P.8,6. Burch. 11, 56.* Significauit nobis. R. 20, 12. **
Si quis presbvter ab episcopo. Pa. 2, 45, i. P. 11, 30. Significauit nobis. O. 28, 13. Br. 17, 6. C. II. *
Burch. ** Significauit nobis. P. 47, 8.
Si quis presbyter negligens. Pa. 2, 30, 3. P. 38, 3. ** Significauit nobis. Cc. 84.
Si quis presbiter nolentibus. Pa. 2, 10, z. P. 31, 11. * Simili modo sancimus. O. 44, 8. P. 13, 2. Q. 13, 2. R.
Si quis presbiter ordinatus. 0. 50, 45. Burch. *
23, 2. Br. 19, 3.
Si quis presbiter ordinatus. P. 24, 3. Burch. Grat. Solet frequenter. Br. 52, i.
*

Si quis presbiterorum. Pa. 2, 47, 2. P. 16, 10. ** Sollicite eures. Cc. 44b. O. 22, i. P. 39, i. Q. 36, i.
Si quis rei litigiosae. Cc. 10 E. Pa. i, 123. Pa. 2, 10, 5 h. R-45. I-
**
O. 44, 10. P. 51, 2. Q. 43, 2. R. 52, 2. Br. 36, {. ** Sollicitudini sedis ap.O. 6, 18. 19. P. 59, 29. Q. 50, 16.
Si quis sacerdos uel clericus. Pa. i, 113. R. 58, 18. Br. 49, 3. *
Si quis sane clericorum. Pa. 2,49,10. P. 20,12. Ans. ded.** Statuimus quoque. P. 30, 2. Burch. Ivo Decr.
Si quis sponte (forte). Pa. 2, 46, i. P. 7, 15. Burch. Statuimus ut monasteria. Pa. i, 12. Pa. 2, 56, 6. O.
Si quis testium. P. 43, 21. Q. 39, 17. R. 48, 17. ** 13, 9. P. 23, 14. Q. 25, 10. R. 35, 10.
*

Si quispiara sacerdotum. Pa. 2, 24, 2. D. 81. c. 22. ** Statuimus ut si super. Pa. i, 14. Pa. 2, 56, 9. 0. 28, 3.
Si quisquam qui. O. 5, 5. P. 58, 5. Q. 49, 5. R. 57, 6. P. 5, 2. Q. 5, 2. R. 17, 2. Br. 25, 6.^**
Si sacerdos sciat. 0.50,55. P. 32, 8. Q. 32, 6. R. 41,6. Subdiaconus autem. Cc. 15h. 0. 26, 23. P. 18, i. Q.
Br. 13, II. * 19, i. R. 29, I. Br. II, I.
**
Si seruus sciente. Pa. P. 11,32. Ivo Pan. Grat.
2, 45, 3. Sugges.um est auribus. O. 46, 3.
Si sponsalia legitime. Pa. P. 58, 11.
2, 78, 2. Suggestum est auribus. O. 15, 23. P. 52, 27. Q. 44, 20.
Si sponsam. 0.6,4.23. P. 59, 33. Q. 50, 20. R. s8, 22.** R. 53, 20. **
Si Stephanus. O. 17, 6. P. 17, 8. Q. 18, 8. R. 28, 10. * Suggestum est auribus. Cc. 54. Pa. i, 183. 0. 10, 19.
Si super causa. O. 46, 2. Br. 47, 17. C. II. P. 47, 19. Q. 42, 17. R. 51, 18. Br. 47, 15. **
Si uera sunt. Pa. i, 169. Suggestum est nobis. O. 13, 4. P. 23, 9. Q. 25, 5. R.
uero aliquando ordinatio. 0. **
Si 15, 12. P. 52, 17. Q. 44, 10. 35, 5. Br. 18. 9.
R. ** Suggestum est nobis. O. 19, 7.
53, 10.
Si uero Cc. 8ob. Pa. i, 104. Pa. 2, ^^, i a. 0.
aliquis. Suggestum est nobis. Pa. i, 52.
17, i. P. 17,3. Q. 18,3. R. 28,3.
** Super appellationibus. Br. 45, 9.
Si uero aliquis. Pa. i, 79. Pa. 2, 46, 3k. 0. 14, 9. 10. Super eo autem quod subiungere. R. 21, 29.
P. 7, II. Q. 7, 9, R. 19, II. ** Super eo quod. Br. 19, 13.
Si uero aliquis. O. 14, i. P. 7, i. Q. 7, i. R. 19, i. Super eo quod. Br. 53, 10. C. II. *
Br. 7, 2. ** Super eo quod. 0. 6, 21. Br. 49, 29. **
Si uero aliquis. Pa. 2, t,;^, i. Br. 41, 5. Siehe Praeterea Super eo quod. Cc. 10 D. Super hoc etc. Pa. i, 59.
super hoc. Pa.2, i,2fg. 0.10,9. P. 47,10. Q. 42,8. R. 51,9.
Si uero duobus. Pa. 2, 29, i b. Siehe Quamuis simus. Br. 47, 10. **
Si uero puella. Cc. 97 b. O. 6, 3. P. 50, 3. Q. 50, 3. Super eo quod. Br. 5,4.
R. 58, 4. Br. 49, 17. * Super eo quod. O. 16, i. P. 9, i. Q. 9, i. R. 20, 4.
Si uir uel mulier. Cc. 94B. O. 32, 2. P. 62, 2. Q. 53, 2. Br. 5, 7. **
R. 61, 2. Br. 49, 10. ** Super eo quod. R. 21, 20. **
Si uir sciat. Cc. 69. Pa. 2, 83, i. P. 59, 14. Ivo Decr.** Super eo quod. Cc. 30c. Pa. i, 48. Pa. 2, 2g, id. 0.
Si uobis constiterit. O. 47, 9. 10,31. P. 47, 34. Q. 42, 31. R. 51, 31.*
Si uobis constiterit. Pa. i, 96. Super eo quod. Cc. 95.
Sicut ad extirpanda. Pa. i, 18. 0. 18, 2. P. 64, 2. Q. Super eo quod. Br. 34, 10.
2. R. 63, 2. **
54, Super eo quod. Cc. 60.
Sicut ait. Pa. 1,4. O. i, 27. P. 3. R. 10, 3 12,3. Br. 3, 2.; Super eo quod. Br. 49, 26.
Sicut consuetudo. Br. 41, i. C. II. * Super eo quod. R. 51, 2.
Sicut dignum est. Pa. i, 73-76. Pa. 2, 46, 3a-f. 0.35,1, Super eo quod. 0.18,4. P. 64,15. Q. 54, 15. R.63,15.
P. 10, I. Q. 10, I. R. 64, 5. Br. 7, I, ** Br. 13, 6.
Sicut enim symoniaca. Pa. 2, 26, 4. P. i, 15. ** Super eo quod. 0.34,1. P. 8,1. Q. 8,1. R. 20,1. Br. 6,1. **
Sicut ex iitteris. Br. 41, 4. C. II. * Super eo quod. R. 51, 24.
Sicut ex literis. Cc. 44a. O. 41, 5. P. 51, i. Q. 43, i. Super eo quod. Pa. i, 54. 0.6,31. P. 59,41. Q. 50, 28.
R. 52, i. Br. 38, 7. R. 58, 29. Br. 49, 5. *.
Sicut hü filii. Pa. 2, 94, 5. P. 50, 6. * Super eo quod. O. 16, 6.
1

200 Register.

Supt-r fo Cc. f). r:i.i,42. Pa. 2,20,1a. ().2i,_'.


(lurul. L commutatioues. l*a. 2, 47, 5. P. 16, 12. Burch. Ivo
t

I*. Q. 10, 2. R. 26, 3. Br. 19, 18.


i6, 2. Decr. *
Super CO quod. Pa. i, 157b. O. 12,6. P. 60,6. Q. 51,5. Ut de rebus ecclesiarum. Pa. 2, 57, i. *
R. 59, 5. Br. 50, 5. C. II. • Ut laici secus altare. P. 24, 2. Burch. Ivo Decr.
Super CO uero. Pa. 2, 29, sb. 0.8,4. P. 43,6. Q. 39, 3. Ut laici secus altare. P. 25, 2. Burch. Ivo Decr.
R. *• Ut nemo presbiterorum. Pa. i, 170.
48. 3-
Super eo uero. Cc. 52b. Pa. i, 102. Pa. 2, 32, ibc. Ut nuUus abbas. Pa. 2, 56, i. O. 13, 14. P. 23, 19. Q.
0.10,12. P.47, 13. (i.42,11, R. 51, 12. Br.47, 25. * 25, 15. R. 35, 15.
*
Super eo uero. Cc. isd. Pa. i, 77. Pa. 2, 46, 3gh. Ut primicerius sciat. Pa. 2, 7, i. P. 33, 10. **
O. 14, 7. P. 7,9. Q. 7, 7. R. 19,9. •• Ut sacrista sciat. Pa. 2, 8, i. P. 33, 11. *
Super eo uero. O. 38, 8. • Ut singulae plebes. Pa. 2, 6, 4. P, 33, 9. •
Super eo uero. 0.18,9. P.64,8. Q.54,7(8). R.63,8. • Ut unusquique presbiter. Pa. 2, 49, 4. P. 20, 4. Burch.
Super eo (uero). Cc. 64b. Pa. i, 160 a. Pa. 2, 29, 7bc. Ivo Decr. *
O. 8, 7. P. 45, 5. il 40, 2. R. 49, 2. Br. 40, 8. • Utrum autcra filii. Cc. 94 Ac. Pa. i, 22. Pa. 2, 15, 4c.
Super eo uero. 0.28,5. P. 5,5. Q. 6,6. R. 17,5. Br. 14,15.* O. 32, I. P. 62, I. Q. 53, I. R. 61, I. * .

Super eo uero. O. 43, 3. Utrum uero inimicitia. Pa. i, 161. Pa. 2, 29, 7d (qua
Super eo uero. Cc. 326. O. 6, 22. P. 59, 32. Q. 50, 19. uero). P. 47, 27. Q. 42, 24. R. 51, 26.
R. 58, 21. Br. 49, 7. * Uxoratus sine licentia. O. 5,9. P.58,9. Q. 49,9. R. 57,10.**
Super CO uero. O. 37, 4. ** Vel ex doln. (J. 49, i. Br. 47, 20. *
Super eo uero. O. 47, 3. Veniens ad apostolatus. P. 57, un. Q. 48, un. R. 56, un.
Super eo uero. P. 11, 20. Veniens ad apostolicae sedis. O. 50, 31. P. 58, 2. **
Super eo unde nos. Br. 49, 16. Veniens ad apostolicae sedis. O. 48, i. C. II. *
Super hoc quod a nobis. Pa. r, 82. O. 12, 7. P. 60, 7. Veniens ad apostolicae sedis. O. 47, 8. Br. 36, 9. C. II.
Q. 51, 6. R. 59, 6. Br. 49, 22. C. II. Veniens ad apostolicam sedem. R. 29, 4.
Super hoc uero quod de latore. Cc. 79 b, Pa. 2, 87, ibc. Veniens ad nos. O. 50, 12. R. 39, 4. **
(). 6, 16. P. 59, 28. Q. 50, 15. R. 58, 17.
** Veniens ad nos. Br. 49, 19.
Super illa falia; questione. Cc. 49 Ba. Pa. i, ii8b. Pa. Veniens ad nos. Cc. 77. O. 12, 4. P. 60, 5. Q. 51, 4.
2,10,5b. 0.22,5. P. 39, 10. Q. 36, 5. R. 45, 6. R. 59, 4. Br. 49, 18. *»
Br. 31, 3; 52, 2. ** Veniens ad nos. O. 50, 47. P. i, 12. **
Super illa (alia) uero questione. Cc. 93 Bb. Pa. 1, 122. Veniens ad nos. O. 39, 5. C. II.
Pa.2, io,5g. 0.9,2. P. 65, 2. Q.55,2. R.64,2. ** Veniens ad nos. Cc. 90. Pa. i, 154. P. 59, 55. Q. 50,36.
Super illo uero. Cc. 3b. I'a. i, 146b. O. 6, 24. P. 59, R. 58, 38. *
*
34. Q. 50, 21. R. 58, 23. Veniens ad nos. O. 45, i. C. II. *
Supra uero quod. Pa. i, 181. Veniens ad presentiam. Cc. 87. O. 5, 10. P. 58, 13.
Suseepimus literas. O. 50, 27. R. 21, 19. ** Q. 49, 10. R. 57, II. **
Suspensio uel excommunicatio. Cc. 62 A. Veniens ad presentiam. Cc. 66. Pa. i, 158. O. ig, 5.
Tanta est labes. P. 1, 10. Q. i, 9. R. 13, 10. ** Q. 23, 5. R. 3). 5- Br. 15, 6. **
Tanta est uis. Cc. 100. Pa. i, 91. O. 33, i. P. 63, 6. Veniens ad presentiam. P. 34, 4.
Q. 53, 8. R. 62, 5. ** Veniens ad presentiam. O. 12, 5.
Temerariam militum. P. 8, 4. R. 20, 11. Br. 23, 2. * Veniens P. O. 26,9. P.11,9. Q. 11,9. R. 21, 14. Br. 11, 5.**
Tempore Stephani. Pa. 2, 42, 3. * Venientis ad nos. O. 50, 15. R. 3g, 3. **
Tempore Zachariae. Pa. 2, 19, 2. P. 55, 9. * Verum cum alicui ecclesiae. Pa. 2, 1,2!. Siehe Ceterum
Terminum ergo causae. Cc. 15 g. si abbatem.
Testes quos. O. 8, 6. P. 45, 7. Q. 40, 4. R. 49, 4. * Verum post consensum. Cc. 94 Ab. O. 5, i. P. 58, i.
Transmissae nobis literae. O. 8, 11. P. 63, 3. Q. 53, 5. Q. 49, I. R. 57, I. *
R. 62, 3. Br. 53, 9. ** \ erum si alicui. Pa. i, 63. Pa. 2, i, 2I.
Treugas autem. Pa, 1,9. O. 21. P. 21. Q. 56,8. R. 5,1. Verum si presentibus. Pa. i, 50. Siehe Sententiam a
Br. 23, 3. delegato.
Tria rarraria opera. P. 30, i. Burch. Ivo Decr. Vestra deuotio duxit. O. 50, 38. C. II. *
Tua fratemitas de. Pa. i, 47. ** Siehe Dignum est. Videtur nobis quod. Pa. 2, 88, i. Br. 53, 15. **
Tua fraternitas nos consuluit. O. 50, 41. 42. P. 59, 52. Viduas autem uelare. Pa. 2, 73, i. P. 58, 10. Burch.
** Ivo Decr. Grat.
53- 54- Q- 50, 32- K- 58. 37- Br. 53, 6.
Tua nos duxit. O. 26, 20 2, 8. P. 11, 19. 20. Q. 11, 19.
; Vigilanti studio. O. 38, 5. P. 46, 2. Q. 41, 2. R. 50, 2.
K. 21, 28. 29. 30. Br. II, 16; 34, 10. ** Br. 17, 2. **
Tua nos fratemitas duxit. O. 17, 4. Br. 41, 2. C. II. * Vir autem uel mulier. Cc. 97 a. O. 9,1. P. 65,1. Q. 55, i.
Tua sanctitas requisiuit. Pa. 2, 80, ?. ** R. 64, I. Br. 52, 3. **
Tuae fratemitatis discretio. Br. 59, 3. Vir potestatem. O. 49, 18.
Ubi non est consensus. P. 59, 24. Burch. Ivo Decr. Grat. Virgines quae uirginitatem. Pa. 2, 73, 2. P. 58, 12.
Uniuersalis ecclesiae soUicitudo. Pa. i, 34. O. 18, 3. P. Burch. Ivo Decr.
* Virum quendam et mulierem. Cc. 32 e. Siehe Super eo
64. 3- Q- 54, 3- R- 63, 3. Br. 13, 2.
Ut archidiaconus post. Pa. 2, 5, i. P. 33, i. ** uero, quod ex tuis Utteris.
Ut archipresbiteri sciant. Pa. 2, 6, i. P. 6. ** 33, Viris ecclesiasticis. Pa. 1,1.
Ut clerici (Hü uero clerici). Pa. 2, 73, 2. P. 16, 4. Q. Volumus ac iuxta canonum. Pa.2, 52,1. 0.43,1. P. 23,
16, 4. R. 26, 5.
•* 26. Q. 27, 3. R. 36, 3. Br. 56, I. *

III. Quellen-Register ^

Concilia Orientali a. ? P. 1 23, P. 60, 4


; Pa. ; 2, 64 , I . C. Later. II. (1139.)
C. Gangrense. (350.) .' O. 6, 5. P. 59, 44. ** c. 29. Pa. 2, 12, I. P. 27, 4. **
Pa.2, 47,4. Burch. 4, 20. Ivo Decr. 14,90. C. Later. III. (11 79.)
C. Carthag. I. (348.)
C. Chalced. (451.) c. 8. Pa. 2, i8 un. c. I. Pa. i. O. I. P. I. Q. 50, i. R. 1, I.
**
c. 9. Pa. 2, 44, 1. P. 48, I. Burch. Ivo. ** Br. 9, I.
Concilia Italica. c. 2. Pa. 1,2. 0.2. P. 27. Q. 56, 30.
Concilia Africana. (Dionys.) R. 12, s. Br. 4. !.
c. 22. Pa. 2, 49, 6. P. 20, 8. ** C.Rom. III. et Vl.subSymachohabit. c. 3. Pa. 1,3. 0.3. P. 2. Q.56. 2. R.
c. 82. Pa. 2, 49, 5. P. 20, 5. ** in compendium redact. (498 514.) — I, 2. R. \, 2. 3. Br. 0, 2.
**
c. 87. Pa. 2, 27, 2. P. 42, 2. Burch. Ivo.** Pa. 2, 47, 2. P. 16, 10. ** c. 4. Pa. I, ig. O. 4. P. 5. g. 56, ty
C. 118. Pa. 2. 59, I. P. 34, 5. (595-) Pa. 2, 26, 7. P. I, 16.
** R. I, s 12, 7. Ik. 10, 4. ••
:

C. 119. Pa. 2, 57, 3. ** (826.) c. 15. I'a. 2, 24, 2. D.81.C. 22.** C.5. 0.5. P.4. Q.56,3- K.1.4: I2.8.*»
c. 121. Pa. 2, 44, 4. P. 48, 4. Burch. (826.) c. 24. Pa. 2, 60, I. P. 34, I.** c. 6. Pa. 1 23. O. 6. P. I s. Q. So, s-
.

I, 68. Ivo Decr. 5, 176. ** (1079.) P.31,18. U.31,8. R.40,8.** R. 8, I. Br. 45, 1.

i) • bcdeutit, dass die Stelle in der Comp. I. vorkommt, • dass sie in der Comp. 1. und in der Dekretalen-
Sammlung Gregors IX. steht.
;

Register. 20I

c. 7. Pa. I, 17. 0.7. P. 10. Q. 56, 4. c. 26. Pa. 2, 62, I. P. 52, 7. Burch. Pa. 2, 17, I. P. 21, 8. Burch. Ivo
II. 12, 9. 10. Br. ** Ivo Decr. 3, 46. ** Decr. **; P. 11, 26. Burch. 19, 151.
4, 9. 3, 42.
c. 8. Pa. I, 20. O. 8. P. 4. Q. 56, 3. Ivo Decr. 15, 160.
** C. Cabilon. ?
R. 4; 12, 8. Br. 15, I.
I,
C. Braccar.
Pa. 2, 94, 2. P. 50, 3. Burch. 16, 2.
c. 9. Pa. 1,22. 0.9. P. 22. Q. 56, 10.
P. 25,4. Burch. 10,39. Ivo Decr. 11,64.
R. 12, 13. ** C. Meld. (845.)
c. 10. Pa. 1, 16. 0. 10. P. 13. Q. 56, II. c. 22. Pa. 2, 43,1. P. 16, 8. Burch. Ivo. Concilia Germanica.
R. 12, I. 2. Br. 4, 13. ** Grat. ** P. 23, 31. Burch. 3, 151.
;
C. Germanic. I. (742.)
c. II. Pa. 1, 15. O. II. P. 20. Q. 56, 7. c. 9. Ivo Decr. 3, 213.
c. 2. Pa.2, II, 2. P. 27, 2. Dist. 34. c. 3.**
R. II, I. 2. Br. 12, 8. ** c. 40. Pa. 2, 47, I. P. 16, 9. Burch.
c. 12. Pa. 1,21. 0. 12. P. 12. Q. 56, 24. Ivo Decr. ** C. Mogunt. (813.)
R. 7, I, 2. Br. 12, 4. ** c. 68. P. 59, 10. Burch. 9, 32. (c. 5). c. 14. Pa. 2, 25, I. P. 27, 3. Burch.
c. 13. Pa. I, 12. O. 13. Br. 16, 2.
** Ivo Decr. 8,170 Pa.2,30,2. P.38,2.
;
Ivo Decr. **
c. 14. O. 14. P. 8. Q. 56, 16. R. Burch. 9, 32. Ivo Decr. 8, 170. ** (847.) c. 24. Pa. 2, 31, I. P. 38, 3.**
12,17.**; Pa. 1,26. P.6. Q. 56, 14. c. 70. Pa. 2, 30, I. P. 38, I. Burch. (851.) c. 8. Pa. 2, 30, 3. P. 38, 3.
R. 12, 16. Br. 14, 7. ** Ivo Decr. ** Burch. 2, 281. Ivo Decr. 6, 226.**
c, 15. O. 15. P. 17. Q. 56, 9. R. 6, I. C. Tribur. (895.)
** C. ap. Beluac. (845.)
Br. 23, 2; 17, 5, c. 25. Pa. 2, 73, I. P. 58, 10. Burch.
c. 7. Pa. 2, 47, 5. P. 16, 12. Burch.
c. 16. Pa. I, 24. 0. 16. P. 25. Q. 56, 17. Ivo Decr. Grat,
Ivo Decr. **
R. 12, 20. Br. 9, 2. ** c. 32. Pa. 2, 62, 2. P. 52, 8. Burch.
c. 17. Pa. I, 25. 0. 17. P. 18. Q. s6, 23. C. Nannet. (895.) Ivo Decr. **
R. 12, 12. ** c. 4. Pa. 2, 24, I. P. 64, 16. Burch.
C. ap. Altheum. (916.)
c. 18. Pa. 0. 18. P. II. Q. 56, 18,
1, 18. 2, 116. Ivo Decr. 6, 192. **
Pa. 2, 17, 3. P. 21, 10. Burch. Ivo
R. 10, I, 2. Br. 20, I. ** C. Mettense (888.) Decr. **
c. 19. Pa. 1,6. O. 19. P. 7. Q. 56, 6.
c. 3. P. II, 22. Ex C. Trib. Burch. c. 37. Pa. 2, 49, 12. P. 20, 14. Burch.**
R. 3, I. Br. 17, I. **
:

208. Ivo Decr. *


2, 6, 283. C. Seligenstad. (1023.)
c. 20. Pa. 1, 10. 0. 20. P. 28. Q. 56, 15.
R. 4. I. ** C. Rhem. (1148.) c. 8. P. 25, 3. Ivo Decr. 15, 174.
c. 21. Pa. 1,9. O. 21. P. 21. Q. 56,8. c. 5. Br. 17, 5. ** c. 10. P. 25, I. Q. 29, un. R. 38, un.
R. 5, I. Br. 23, 3. ** c. 12. P. 8, 4. R. 20, II. Br. 23, I. Br. 13, 10.
C.22. Pa.i,8. 0.22. P. 26. Q. 56, 19. C. Turon. (1163.) Canones incerti.
R. 12, 4. Br. 21, un. ** c. I. Cc. 39. Pa. 2, 50, 2. Pa. I, 2. C. Tribur.
c. 23. Pa. I, II. O. 23. P. 24. Q. 56,21.
O. 30,4. Q. 21,4. R. 31,4. Br. 4,15.** P. 8, 8. Burch. 17, 50. c. 42. Ivo
R. 12, 15. Br. 14, II 22, i. ** ;
c. 2. Pa. 2, 56, II. Pa. 1,90. 0.26,8. Decr. g, 101 Pa. 2, 37, 3. O. 34
;

c. 24. Pa. 1,7. 0.24. P. 14. Q. 56, 13. 11,8. Q.ii,8. R.2i,i3.Br. 18,13.
P. hinter 2. P. 8, 5. Grat.; Pa. 2,
R. 12, 14. Br. 3, 3. ** C. II. *; Cc.38. Pa. 1,2. 0.16,9. 84, 3. O. 45, 8- P. 59, 25- Br.
c. 25. Pa. 1, 13. O. 25. P. 16. Q. 56, 12. P. 9, 5. Q.9,5. R. 20,8. Br. 5,6.** 49,25. C. II.* Pa. 2, 49, 13. P.
R. 9, I. Br. 5, I. **
;

c. 4. Pa. I, 84. P. 54, I. Br. 3, 1. * 20, 15. Burch. Ivo Decr. **


c. 26. Pa. I, 14. O. 26. P. 23. Q. 56, 22. c. 5. Cc. 40. Pa.1,85. 0.2,2. P. 2,2.
R. 2, I. Br. 2, 4. ** **
C. ap. Wormat.
Q. 2, 2. R. 14, 2. Br. 2, 20.
Pa. 2, 88, 2 (ex Nouellis). P. 58, 11.
c. 27. Pa. 1,4.5. 0.27. R. 10,3. Br. c. 6. Pa.1,86.87. Pa.2,26,5. 0.2,10.
P. I, 9. Q. 1,8. R. 13,9. Br. 4, II.
C. Guarmac.
C. Urbiect.? (C. Urbic.) c. 7. Pa. I, 88. 139. Pa. 2, 86, 1. P. 59,15. Burch. 17, 57.** ;
Pa. 2, 88, I. O. 50, 46. P. 65, 3.
P. 14, 7. Burch. 8, loi. Ivo Decr. 7, c. 8. Pa. 1,89. Pa. 2, 66,1. 0.27,2.
119. P. 14, 2. Q. 14, 2. R. 24, 2. Br. Q. 55, 3. R. 64, T,".

Concilia Gallica. 19,17.** ; nachMartene et Durand. C. Magont.


Pa. I, 170. O. 53, 44. Burch. Grat.; P. 43, 23.
C. Auri. Aurasican. I. (441.) ? c.9. 0.3,2. P. 40,3. Br. ** Burch. 16, 7; P. 64, 17. Burch.
44, 10.
P. 31, 14. Burch. I, 30. Ivo Decr. 5, c. 10. O. 31, 6. C. II. 8,97. Ivo Decr. 7, 115. ** Pa.2, ;

141. Grat. D. 64. c. 3. c. 17. Pa. 1,139. Pa.2, 26,6. 0.2,1. 68, I. P. 16, 5. Burch. 8, 3. Ivo
C. Arelat. II. (443.) P. 2, I. Q. 2, 1. R. 14, 1. Br. 4, 21.** Decr. 7, 26. ** P. 10, 8. Burch. ;

c. 5. P. 31, 15. Burch. I, 27. Ivo 18, 20. (c. 23). Ivo Decr. 15, 42.
Decr. 5, 138.
Canones incerti. (c. 23) ; P. II, 25. Burch. 19, 147.
C. Arelat. ? C. Maticense. (c. 20). Ivo Decr. 15, 157. (c. 20).
P. 65, Burch, 9, 23 (ex decr. Hormis-
6.
Pa. 2, 57, I.
* = Cabil.II.c. 37 ; P. 52, 9. Burch.
Compend. 3, 239. Ivo Decr. 3, 281. *
dae P.c. 2). Ans. 10, 4. Ivo Decr. C. ap.
8, 161 (wie bei B.). O. 50, 45. Burch. Paparum Decretales.
C. Agath. (506.) C. Remense.
P. 25,2. Ex C. Mogunt. c. 13
Anitius. (157 — 66.)
c. 55. P. 27, I. Burch. 2, 213. IvoPan. : Burch.
Ja. 57. t Pa. 2, 10, 3. P. 31, 12. Burch.
**
3, 167. Grat. Dist. 34. c. 2. 3, 102. Ivo Decr. 2, 137. I, 28. **
c. 54. Pa.2,49,3. P.20,3. Burch. Ivo.** C. Carisiac. Alex. (109 119.) ? —
c. 55. Pa. 2,11,1. P. 27, 2. Burch. 2, Pa.2,48,4.P. 16,18. Burch. IvoDecr.** P. 59, 6.
214. Ivo Decr. 6, 289. D.34.C.3.**
C. Agath. ? Concilia Hispanica.
Pius. (142 156.) ? —
Pa. 2, 10, I. P. 31, 10. **
Pa. 2, 83, I. P. 59, 8. ** P. 23, ^2.
Burch. 3, 236. Ivo Decr. 3, 277;
;

C. Eliberit. (305.) Fabianus. (236 50.) —


c. 14. Pa.2, 73,3. P. 58,12. Burch. Ja.92. t Pa.2, 46, 1. P. 7,15. Burch.
P. 24, 2. Ex C. Mogunt. Burch. :

9, 14. Ivo Decr. 8, 152. II, 40.


3, 102. Ivo Decr. 2, 137.
c. 74. Pa. 2, 29, 9. I*. 44, 3. Burch. Felix I. (269 — 74.)
C. Aurel. III. (538.) *
16, 18. Ja. 143. Pa. 2,27,1. P. 42,1. Burch.
t-
c.9. Pa. 2, 18, 1. P. 49, 2. Burch. 2, 19. Ivo Decr. **
Ivo Decr. 6, 39. * C. Tolet. II. (825.)
Siluester.
c. 4. Pa. 2,49,10. P. 20,12. Ans. ded.** (314—35-)
C. Matiscon. (583.) P. 44, I. Burch. I, 151.
c. 8. Pa. 2, 44, 2, P. 48, 2. Burch. C. Tolet. IV. (633.) Julius P. (337—52.) ?
16, 21. Grat. c. 6. C. XI. qu. i. * c. 66. Pa. 2, 48, 2. ** Pa. 2, 26, 4. P. I, 15. **
P. II, 24. Burch. Grat. 1. c. * c. 69. Pa.2, 48, 1. P. 16, 16. Burch.
FehxII. (355-65.)
c. 16. Pa. 2,19,1. P. 55, 8. Burch. 4,88. Ivo Decr. **
** Ja. 230. Pa. 2, 27, 3. P. 42,
Ivo Decr. i, 282. Dist. 54. c. 18. ** c. 74. Pa. 2, 48, 5. P. 16, 19.
t 3.
Burch. Ivo Decr. **
C. Matiscon. (585.) C. Tolet. VI. (638.) Bonifatius I. (418 — 22).
c. 4. P. 30,3. Burch. 5, 32. Ivo Decr. c. 14. Pa. 2, 93, I. P. 50, I. Burch. Ja. 349. Br. 43, 4.
2, 41. 15, 27. Ivo Decr. 16, 28.
Coelestinus I. (422 32.) —
C. Paris. (615.) Canones incerti. Ja. 384. t Pa.2, 88,1. Br. 53,15. **
C.6. Pa.2,44,3. P. 48,3. Burch. 16, 22.
C. XI. qu. I. c. 2. ** C. Tolet. III. Leo I. (440 — 61.)
P.11,29; Pa. 2, 8, I. P. 33, II. **; Ja. 411. Pa. 2, 10, 4. Pa. 31, 13. *
;
**
C. Cabilon. (813.) Pa. 2, 5, 2 9, 2. P. ^:i, 13. ** Pa. 2,
; ; Pa. 2, 69, I. P. 32, 7.
c.9. Pa. I, II. c. 46. C. XVI. qu. I. 49,8. P. 20, 10. Burch. IvoDecr.; Ja. 412. Pa. 2, 94, I. P. 29, un-.

202 Register.

Gelasius I. (492 90.) — Ja. 6570. P. 31,19. Q.31,9. R.40,9-** P.32,1. Q.32,1. R.41,1.
Ja. 643. O. 31 zwischen 6 u. 7. Grat. 6604. Pa. 2, 29, 2. P. 43, 16. *• Hr. i3, 1. •*
Ja. 0Ö4. Pa. 2, 94, 5. P. 50, 6. 6605. P. 23, 6. Ja. 11730. Br. 7, 4.
Ja. 693. Pa.2, 46,2. P. 7, 16. Burch. 6605. Pa. I, 13. Pa. 2, 56, 7. O. 11865. 0.50,30. R. 57, 4. CIL
II, 48. Grat. Palea. C. XI. qu. 3. 13. 6. P. 23, 7. Q. 25, 3. zum Theil *, zumTheil ••
C.38. R- •* 11866. O. 50, 28. Br. 53, 8. ••;
35. 3-
? Pa. 2, 41, I. 66ii. Pa. 2, 52, I. (). 43, I. P. O. 50, 2g. **

Horniisda. (314 23.) — 23, 26. Q. 27, 3. R. 36, 3. 11867. O. 50, 26. R. 58, 15. •*
Br. 56, I. • 11869. 0.50,31. R. 58, 2. ••
Ja. 867. (). 49, lo. Burch. Ivo Decr.
Grat. C. II. Pascalis II. ? (1099 iii8.) 11870. O. 50, 27. R. 21, 19. **
Pa. 2, 23, I. P. 32, 6. * Pa. 2, 26, I. P. I, II. Q. I, 10. R. 11871. O. 50,23. **
?

} Pa. 2, 80, 2. * i3> n- 11908. Pa. I, 171.


11925. Pa. I, 174. O. 2, 18. P. 3,2.
lohannesil? 523 — 26.) Honorius II. (1124 — 30.) Q. 3,2.R. i5,2.Br. 20,2.*»
0. 13, 15. P. 23, 20. Q. 25, i6. R. Ja. 7390a. P. 47, 41. Br. 46, 2. 12020. Cc. iia. 33. Pa.i» 115, 116.
*
35, 16. 7401. Pa. 2, 53, 2. O. 23, I. P. Pa. 2,33, 2 a. (J. 10, 6. P.
Q-35.I- R-44,i- **
Benedictus I. (574 78.) — 37^ I-
47, 5. Q. 42, 4. R. 51, 5.
Ja. 1046. t Pa. 2, 80, I. 0. 6, 27. Innoccntius II. (1130 43.) — Br. 45, 2. »*; Cc. 11 b.
P- 59. 37- Q- 50. 24. * Ja. 7941. O. 50, 16. R. 45, 3. »* Pa. 1, 117. Pa. 2, ;i^, 2 b.
8272. Cc. 43. P. 24, 1. Q. 28,un. 0.10,15. P-47.7- *4-42,7-
Adeodatus. (672 76.) — R. 37. I- ** R. 51, 8. **; Cc. HC
? Pa. 2,26, 3. P. I, 14.**; ? P. 1, 10.
Q. I, 9. R. 13, 10.
** 8274. Pa. 1,54. 0.6,31. P. 59, Pa. 2,33, 2c. 0.10,7. P.
41. Q. 50, 28. R. 58, 29. 47,6. Q. 42, 5. R. 5i,6.»»
Ideo Papa. ?
Br. 49, 5. * 12129. O. 50, 20. **
P- 23, 33- 8289. Pa. 2, 30, 4. O. 50, 57. P. 12175. R. 51, 16. **
Gregor I. (590—604.) 37,8. Br. 42, 3. Grat. * 12180. Pa. I, 73-76. Pa. 2,46, 3a-f.
**
Ja. 1133. Pa. 2, I, I.
ii6i. Pa. 2, 38, I. p. 21, 5- **
I210. Pa. 2, 94, 4. p. 50, 5- **
Eugen. III. (1145—53.)
Ja. 8959. 0.26,15. P. 11,14. Q-ii.
0.35,1. P. 10,
R. 64, 5. Br.
Cc. i5d. Pa. 1, 77. Pa.2,
1. Q.
7, 1. 2. ;
10, 1.

14. R. 21,22. Br. 12,3. **


I24I. Pa. 2, 29, 4. p. 44. 2. ** 46, 3gh. O. 14,7. P. 7, 9.
*» 8959. 0.26,16. P. 11,15. Q« II.
1243- O. 48, 2. 15. R. 21, 23. **
Q. 7, 7. R. 19, 9. ••;
** Pa. I, 78. Pa. 2, 46, 31.
1243- Pa. 2, 28, 2. p. 43. 5. 8959. 0.26,17. P. 11,16. Q. II,
** 0.14,8. P. 7,10. Q.7,8.
1246. Pa. 2, 76. I. p. 59, 13 16. R. 21, 24. '*
** R. 19, 10. **
1249. Pa. 2, 13, I. p. 27. 5- Pa. I, 79.
;
9506. 0.23,3. P. 37,3. Q.35.3-
1262. Pa. 2, 57, 2. * R. 44, 3. Br. 30, 3. *» Pa. 2,46, 3k. 0.14,9.10.
* P.7,ii.Q.7,9.R.i9.".**;
1307- P. 20, 13. Pa.53,4. 0.23,4. P. 37,4.
9653.
1382. Pa.2, 26,2. P.i, 13. Grat.** Q. 35, 4. R. 44, 4. ** O. 14, I. P. 7, i. Q. 7, I.

1482. O. 28,6. P. 46,4- Q-4i>4- Pa. 1,106. Pa.2, 53,3. O. R. 19, I. Br. 7, 2. *
9654.
R. 50, 4. Br. 17, 4. * 12183. O. 50, 21. R. 21, 7. *•
23. 2. P. 37> 2. Q. 35, 2. ••
1667. P. 20, Ib. 12184. O. 50, 22. R. 36.
R. 2. Br. 30, 2. **
44,
58,
** Pa- I.
1629. Pa. 2, 3, I. P. 49, I. Pa. O. 12, 8. P.
12203. 39-
9655. 2, 80, 3.
1667. Pa. 2, 49, 14. P. 20, 16. ** 12248. P. 59, 51. Q. 50, R.
1829. 0.44,1. P. 56,1. Q. 47,1-
60, 8.
Br. 48,
Q. 51, 7. R. 59, 7.
** Br. 51, I.
58, 35.
•34.
3.
R. 55, I. Br. 9, 6. ** 96:^6.O. 34, I. P. 8, I. Q. 8, I. 12252. 0.39,4. Br. 36, 10. CIL*
1845. Pa. 2, 27, 5. P. 42, 5. R. 20, I. Br. 6, I. ** 12253. Pa. 1,93. Pa. 2, 14, 1. Die
Burch. * Fortsetzung steht bei Ja.
1846. Pa. 2, 60, 2. P. 34, 2.
* 9657. O. 8, 17. P. 43, 17. Q. 39,
13. R. 48, 13.
•* 14146. O. 10, 5. P. 47, 4.
1985. t P. 33, 3. Q.42,3.R.5i,4.Br.45,6.*»
9658. P. 31,4.
1986. t Pa. 2, 6, 2. P. 33, 7. ** 9667. Br. 12254. Pa. 1,65. Pa. 2, 22, 2a.
5, 4.
0.18,6. P.64,5. Q.54.5-
Capita incerta Gregorio adscripta. Hadrian. IV. (1154 59.) — R. 63, 5. Br. 13, 3. •;
0.38,7. P.46,3- Q. 41, 3- R- 50, 3-** Ja. 10063. P- 57. "i^- Q- 48. un- R- Pa. 1, 66. Pa. 2, 22, ab.
0.43.4- P-23,25- Q-27,2. R.36,2. 56, un. 0. 19. 4- y. 23, 4. R-
Burch. 17, 13. * 10444. Pa.2, 56,2. O. 13, 10. P. 33,4.**; Pa.1,67. Pa.2,
Pa. 2, 56, I (Gelasius). O. 13, 14. P. 23,15. Q. 25, II. R.35,11.
* 22, 2C. O. 18, 7. F. 64, 6.
23, 19. Q. 25, 15. R. 35, 15. Br. 19, 14. * Q. 54, 6. R. 63, 6. •
Pa. 2, 56, 6. Pa. I, 12. O. 13, 9. P. 10445. Pa. I, 97. Pa.2, 79, I. O. Cc. 52a. Pa. i.ioi. Pa.2,
* 12293.
23, 14. Q. 25, 10. R. 35, 10. 45, 7. R. 65, un. Br. 49, 32,1a. 0. 10, II. F. 47, 12.
Pa. 2, 82, 2. 8. * Q. 42, 10. R. 51, II. Br.
Pa. 2, 89, I. •
10459. Pa- 2, 56, 3. P. 23, 5.
47, 5; Cc.52b. Pa. 1,102.
Martinus I. (649 — 53.) Alexander III. (1159 — 81.) Pa. 2, 32, ibc. O. 10, 12.
Ja. 2077 a. P. 33, 4. Ja. 10589. Cc. I. P. 47. 13. Q. 42, II. R.
Leo III. (795—816.) 10605. O. 50, II. ** 51,12. Br.34.8; 47. 25-**;
10606. O. 50, 9. •• Cc. 80 a. Pa. 1,103. Fa. 2,
Ja. 2536. Pa. 2, 52, 2. O. 43, 2. P.
23,27. Q. 27, 4. R. 36, 4. * 10608. O. 50, 7. •• 32, id. O. 7. 7. F. 35, b.
10641. O. 50, 5. * Q. ii, 6. R. 42, 6. Br.
Paschalis I. (817—24). 10826. Pa. I, 178. Br. 8, 6. 34, 7.
••; Cc. 80b. Fa.
Ja. 2557. Pa. 2, 27, 4. P. 42, 4. 11248. Pa. I, 185. Pa. 2, 34, 1, 104. Pa. 2, 33. la. O.
Grat. * 0.7.6. P.35. 5- y-33.
I.
5- 17, I. P. 17.3. Q. 18, 3-
Nicol. I. (858—67.) R- 42. 5- R. 28, 3. Br. 41, 5. ••;
Ja. 2812. Pa. 2, 82, I. P. 59, 7. 11307. O. 50, 2. Cc.8oc. Pa. 1,105. Pa.2,
? P. 59, 24. Burch. 9, 61. Ivo Decr. 11308. O. 50, I. •• ii, ib. 0.0, 17. P. 59. 31.
8, 197. C. XXX. qu. 2. c. I. 11338. O. 50, 14. •• • Q. 50, 18. R. 58, 20. •
"339- O. 50, 15. R. 39, 3. •• 12294. Pa. I, 40.
Leo IX. (1048 — 54.) "353- P-56,4- Q-47.4- R-55.4- 12367. 0.40.3. P.3I.9- Q-3».7.
Ja. 4269. Pa. 2, 52, 3. P, 2}, 28. Q. 11369. P. 31,2. y.31,2. R. 40,2. R. 40, 7. Br. 9, 7. ••
27. 5- R- 36. 5. •* Br. 8, 1. • 12378. Cc. 22. 0. 10,24. P.47, »3.
Gregor VII. (1073—85.) 11384. O. 50, 18. •• Q. 42, 21. R. 51, 22. •
Ja. 5153. 5154. Pa. I, 37. 0.17,7. 11480. O. 50, 8. Br. 56, 4. * 12411. Cc. 14 ab. Pa. 1, 149. P.
P. 17, 8. Q. 18, 9. R. 28, 11527. O. 50, 3. R. 24, o. Br. 47.36. g.42.33- R-5».33-
II. * II, 10.
•• Br. 47. t..*; Cc. 14a. O.
••
5291. 0.6,6. P. 59, 17. Q. 50,6. 11527. <). 50, 4. 35. 4-
R. 58, 7.
* 11660. Pa. 2, 56, 4. O. 13, 12. P. 12412. Pa. I, 108. (>. 15, xo. F.
23,17. Q.25, 13. K.35. «3- 52.15. Q.44.«». R-5J.»-'
Urban II. (1088—99.)
Ja. 5759. Pa. 2, 53, 5.
• Br. 17, 12. •• 12448. 0.31,5. P. 13.J. Q.U.3-
R. 23. 3. ••
11661. Cc. 23. U. 10, 30. P. 47,31.
P.ischalis II. (1099 — 1118.) Q. 42, 28. R. 51, 29. Br. 12530. 0.50.37. F. 56, 3. Q. 47. >
Ja. 6443. Pa. 1, 10. C XVI. qu. i.
47. «2-
• U. 55. 3 t'- ^>- •
••
c. 47. 11665. Cc.ai. O. 44, 3; 50, 66. libj^, R. io, 11.
Register, 20

Ja. 12632. Cr. 18. 72. Ta. i, 51. 140. Ja. 13737. O. 29, 7. Q. 17, 6. R. Ja. 13809. Pa. 1,5.0. 10, 23. P.47, 22.
Pa. 2, 42, 2. O. 40, 2. 27, 6.
** Q. 42, 20. R. 51, 21. **
P.31,1. Q.31,1. R.40,1. 13739. 0. 38, 4. ** 13810. Pa. 1, 166. O. 18, 10. P.
Br. 4, 2. 13740, Cc. 3 a. Pa. 1, 146 a. O. 64,9. Q. 54,8(9). R. 63, 9.
12636. Cc. 6A. Pa. I, 99. O. 7, 17. 15,15. P.52,30. Q.44, 13. 13811. Cc. 62B. Pa. i,7ab. O.
r. 35. 17- Q- 33. 17- R- R. 53,13.**; Cc. 3b. Pa. 27, 4. P. 14, 4. Q. 14. 4.
42, 18. Br. 34, 4. **; 1, i46b.\).6,24. P.59,34. R. 24, 4. **
Cc. 6B. Pa. I, loo. O. <i. 50, 21. R. 58, 23. 13812. P. 52, II. Br. 28, 2.
15.20. P.52,25. Q. 44,18. 13741 R. 19, 8. * 13813. Pa. 1,18. 0.18,2. P. 64, 2.
R. 53, 18. Br. 14, 19. **; 13742. 0.14,11. P. 7,12. Q. 7, 10. Q. 54, 2. R. 63, 2. **
Pa. I, 107. O. 6, I. P. R. 19, 12. ** 13814. Cc. 25. 0.28,14. P.47, 33;
59, 1. Q. 50, I. R. 58, I. 13744- O. 50, ii' 34- P- 52, 30- 6, 7- Q- 42, 30- P- 18, 7.
Br. 49, 14. ** Q. 44, 23. R. 53, 23. ** Br. 47, 3- *
12666. Cc. 47. 0.11,2. P. 36, 2. I3745' 0.44,7. P- 13, 5- Q-I3. 5- I38i5-!.Q- 23, 10. R. T,^, 11. Br.
Q. 34, 2. R. 43, 2. Br. 29.2.* R. 23, 5. Br. 19, 4. * **
15, 5-
12668. P. 47, T^-j. Q. 42, 35. R. 13746 Cc. 84. 13816. Pa. I, 111. 112. 0. 28, 8.
** P. 21, 3. Br. 18, 10. *
51, 34. Br. 9, 4. 13748. P. 6, 2. Q. 6, 2. R. 18, 2.
12749.0.44,2. P. 36,2. Q. 47, 2. 13749, O. 14, 6. P. 7, 8. Q. 7, 6. Br. 18, 4. 5. **
R- 55. 2. R. 19, 7. Br. 7, 6. *; 13817. Pa. 1,4. 0.28,11. P.6, 4.
12753. 0.40,1. P.31,7. Q. 31,5- P- 35, 7. Q- 33, 7- R- Q.6,4.R.i8,4.Br.i4,i3.**
R. 40, 3. Br. 14, 14. ** 42, 7.
** 13818. O. 14, 5- P- 7, 7- Q- 7, 5.
12754. O. 30, 7. C. II.' 132.63.Cc.90.Pa. 1,154. P. 59,55. R. 19, 6. Br. 7, 3. *
12785. Cc. 37.Pa. 1, 129.0. 49, 20. Q. 50, 36. R. 58, 38. * 13819. Pa. i, 173. O. 16, 3. P. 9, 2.
P. 26, un. Q. 30, un. R. 13764. O. 47, 2. C. II. Q.9,2. R.20,5. Br. 5, 5.**
**
39, I. Br. I, 2. 13766. CC.85B. 0.33,2. P.63,7. 13820. Cc. 24. Pa. 1,20. 0.25,2.
12942. Pa. I, 40. Br. I, I. Q. 53,9. R. 62,6. Br. 54,1.* P. 19, 2. Q. 20, 2. R. 30, 2.
13159. P. 19,6. Q. 20,6. 11.30, 6. 13767. 0.6,29.P. 59, 39. Q. 50,26. Br. 14, 6. **
Br. 25, 7. ** R. 58, 27. Br. 49, 15. ** 13821. O. 4, 2. P. 22, 1. Q. 24, I.
13160. O. 7, i5.P. 35,15. 0.33,15. 13768. Cc. 15 c. 0.14,12. P. 7,2. R. 34, 1. Br. 18, 8. **
R. 42, 16. Br. 41, 7. * Q. 7, 2. R. 19, 2. ** 13822. Cc. 26. Pa. 1,6. 0.15,21.
13162. Cc. loBc. Pa. I, 57a. 13769. Cc. 15 h. O. 26, 23. P. P-32, ,5. Q-32,5- R-4i,5-
Pa. 2, 1, 2 b. O. 39, 1. P. 18, I. Q. 19, I. R. 29, I. Br. 17, 16.**
23.21. Q.25,17. R. 35,17. Br. 11, 1. ** 13823. Cc. 83a. 0. 10, 20. P.47, 20.
Br. 18, I.**; Cc. ioD. 13770. Cc. 15 f. O. 7, 2. P. 35,2. Q. 42,18. R. 5i,i9.Br.47,9.
Pa. 1, 59. Pa. 2, I, 2 fg. Q. R. 42, ** 13824. O. 8, 20. Br. 40, 3.
2)Zi 2. 2.
O. 10, 9. P. 47, 10. Q. 42, 8. 13773" Cc. 79b. 8!;A. Pa. 2, 13825. O. 22, 8.
R. 51, 9. Br. 47, 10. ** ; 87, ibc. Ö. 6, 16. P. 13826. Cc. 28. O. 3,5(?) P.40, 4.
Cc.'SB. Pa. 1, 60. Pa. 2, 59, 28. Q. 50, 15. R. Q. 37, 3. R. 46, 3. Br.
1,2h. 0.10,10. P.47, 11. 17. Br. 50, 2. **; 27, 1.
**
58,
Q. 42, 9. R. 51, 10. Br. Cc. 79a. 85 A. Pa. 2, 13829. O. 15, 24. P. 52, 28. Q.
47, 10.**; O. 6, 9. P. 87, la. O. 37, 3. P. 61,2. 44, 21. R. 53, 21.
**
59, 19. Q. 50, 8. R. 58, 9. Q. 52, 2. R. 60, 2. Br. 13830. P. 47, 17.
Wiederholung V. Cc. 10 A. so, 2.
** 13831. O. 8, 2. P. 43, 2. Q. 39, 1.
0.21, Br. 49, II.**;
3 etc. 13774. b. 50, 17.
** R. 48, I. Br. 40, 7. **
Cc. loA. Pa. 1,56. Pa. 2, 13775. Br. 53, II. 13832. Cc. 14c. Pa. 1,150. 0.28, 10.
1,2a. 0.21,3. P. 16, 3. 13783. O. 50, 54. P. 47, 25. Q, P. 6, 3. Q. 6, 3. R. 18, 3.
Q.16,3. R.26, j; 58,9.**; 42, 22. R. 51, 23. 24. Br Br. 25, 5. **
Pa. 1,57b. 71. Pa.2,i,2c. ** 13834. O. 10, 22.
47, 4-
O. 28, 9. P. 6, 1. Q. 6, i. 13787. Cc. 81. Pa. 1, 138. 0. 5, 8 13835. Cc. 15a. 0.7,20. P. 35, 20.
R. 18, 1. **; Pa. i, 58a. P. 58,8. Q.49,8. R. 57,9 Q. i,i, 20. R. 42, 21. Br.
Pa. 2, 1, 2d. O. 10, 8. P. Br. 52, 7. ** 34,5.**; Cc. 15 c. 0.7,20.
47, 9. 24. Q. 42, 6. R. 13788. O. 50, 40. P. 22, 2. ** P. 47, 30. Q. 42, 27. R.
51, 7. **; Pa. i, 58b. 13790- Pa. 1, 157 a. O. 6, 30. P 51, 28.**; Cc. 15 b. O.
Pa. 2, i, 2 6. O. 7, 14. 59, 40. R. 58, 28. Br 7, 20. P. 45, 6. Q. 40, 3.
P. 35, 14. Q. 2>h M- R- 49, 30. *; Pa. I, 157 b R. 49, 3.
42, 15. * Cc. 30b. Pa.
; O. 12,6. P. 60,6. Q. 51, 5 13838. Cc. 75. Pa. 1,168. 0.6,32.
1,64. Pa. 2,1,2 m. 0.8,5. R.59,5. Br. 50, 5. CiL* P. 59, 46. Q. 50, 29. R.
P.43,7- <i-39,4. R.48,4. **
O. 24, 5; 30, 8. P. 12, 5 58, 30. Br. 53, 3.
CIL*; CC.92B. Pa. 1,61. Q. 12, 5. R. 22, 5. Br 13840. P. 1, 17.
**
IL *C
Pa. 2, 1, 2 i. O. 12, 1. P. ** 13841. O. 50, 59.
16, 3.
60, 1. Q. 51, 1. R. 59, 1. 13793. O. 6, 20; 41, 3. P. 59, 30 13842. 0.26,20; 2, 8. P. II, 19. 20.
Br. 53, 13. * Siehe auch Q. 50, 17. R. 58, 19. Br Q. 11,19. R. 21, 28. 29. 30.
13261. 48,^4. * Br. II, 16; 34, 10. **; O.
13163. Pa. I, 69. Pa. 2, 47, 9. O. 13794- Cc. 82. Pa. 1,3. 0. 37, 2 47, 3; f>- 14, 13- P-7, 13-
0, 15. P. 59, 27. Q. 50, 14. P. 61, 1. R. 60, 1. Br Q. 7, II. R. 19, 13. **;
R. 58, 16. Br. 49, 2. * * 0.29,8. Br. **
50, 3. 56, 5.
13164. Pa. 2, 60, I. P. 16, 20. ** 13795- P. 39, 6. IL * C 13843. O. 2, 15. P. I, 4.
**
Q. 1, 4.
13165. O. 2, 12. P. 1, 7. Q. 1, 6. 13796. 0.46,1. Br.35,3. CIL* R. 13, 4. Br. 42, 4.
R. 13, 7. Br. 4, 8. ** O. 46, 2. Br. 47, 17. II C 13844. O. 8, 14. P. 43, 14- Q.
13166. O. 36, 3. 4. ** 13798. O. 15, 17 47, I. P. 52, 22
;
39, 11. R. 48, II. **;
13248. O. 19, 8. Q. 23, 7. R. Q. 44, 15. R. 53, 15.
** P. .39, 5.
** O. 38, 2. Br. 40, I.
**
33.8- 13799- O. 10, 32. P. 47, 35. Q. 13845.
13249. 0.8,3. P-43. 3- Q-39, 2. 42,32. R.5i,32.Br.3i,6.* 13846. O. 41, 4- Br. 19, 5. CIL*
R. 43, 2. Br. 40, 6. ** 13800. P. I, 18. Br. 11, 12. ** 13847. O. 49, 15. C. IL *
13261. Muss sein 13162. Pa. 13801. O. 50, 47. P. 1, 12. ** 13849. 0.27,6. P. 15, 2. Q. 15,2.
1, 62. 63. Pa. 2, 1, 2kl. 13802. Cc. 27. O. 50, 60. IL* C R. 25, 2. Br. 19, 15.**
O. 29, 3. Q. 17, 2. R. 13803. Cc. 83b. O. 26, 10. P. 11,10. 13854. Cc. 46. Pa. I, 133. Pa. 2,
** 68,2. 0.21, I. P. 16, 1. Q.
27, 2. Q. 11, 10. R. 21, 15. Br.
13504. Br. 20, 4. 12, 12 16,1. R. 26, 1. Br. 49,3.**
13583. Cc. 4. 8A. Pa. I, 179. 0. 13804. O. 16, P. 17,2. Q. 18,2.
7. 13855. Cc.41. Pa. 1,144. 0.34,2.
31,4- P- 32, 2. Q. 32, 2. R. 28, Br. 28, 1. **
2. P. 8, 2. Q. 8, 2. R. 20, 2.
R. 41, 2. Br. 46, 5. 13805. O. 17,2. P. 17,5 Q.18,5. Br. 43, 3. **
13587. 0.29,6. Q.17,5. R.27,5. R. 28, 7 13856. Cc. 5. 0.26,12. P. 11,13.
Br. ** Q. II, 12. R. 21, 17. Br.
14,
3. 13806. 0.24,4 P. 12,4. Q. 12, 4.
**
13726. O. 50, 32. P. 52, 29. Q. R. 22, 4. Br. 10, 5. ** 12, 2.
44, 22. R. 53, 22. 13807. 0.27,1. P. 14,1. Q. 14,1. 13857. O. 2, II. P. 4, 4. Q. 4, 3.
**
13727. O. 47, 4. Br. 32, 2. ** R. 24, 1. * R. 16, 4.
13729. O. 42, 2. C. II. 13808. O. 25, I. P. 19, I. Q. 20, I. 13859. O. 13, 8. P. 23, 13. Q.
13733. Br. 23, 4. R. ^,0, I. Br. 14, 4. ** 25,9. R. 35, 9- Br. 19,7.**
204 Register.

**
Ja. 13860. R. 21, 21. 49, 19.P. 23, 23, Q. 26, Ja. 13960. 0.15,13- P.52,18. Q.44,
13862. O. 4, I. P. 22,7. Q. 24,4. un.R. 39, 2. Br. 24,3. ** II. R. 53, II. Br. 19, 12.
R. 34, 4. Br. 4, 7. * Ja. 13917. Cc. 100. Pa. 1,91. 0.33, I. 139^1- 0.44,6. P. 13,1. Q. 13, 1.
13865. Cc. 68. Pa. 2, ii, 3. O. P- 63, 6. Q. 53, 8, R, 62, R. 23, I. Br. 19, 10, **
10, 4. P. 47, 3. Q. 42, 2. 5, **; O. 33, 1, 13962. 0,44,9, P. 13.4- Q. 13.4-
**
R. 3. Br.
51, 2. 47, 13919. Cc. 20A. 0.31,1. P.32, R. 23, 4, Br. 19, II,
13868. O. 28, 5. P. 5, 4. Q. 5, 4. 10. Q,32,8, R.41,8. Br. 13963. 0.44,8. P. 13,2. Q.13,2.
R. 17, 4. Br. 14, 15. **; 8, 4.
** R, 23, 1. Br. 19, 3.
O. 28, 5. P. 5, 5. Q. 6, 6. 13921 falsch =
14219. Cc. 10 E. 13964. Pa, 2, 53, 6, P. 37, 7.
R. 17, 5. Br. 25, 8. * Pa. 1, 123. Pa. 2, 10, 5 h. 13965- O. 16, 2. P. 9, 7, Q, 9, 7.
13869. Cc. 36. 0. 19, 2. Q. 23, 2. 0.44,10. P.51,2. Q.43,2. R, 20, 10. Br. 5, 2. **
R. 33, 2. Br. II, 12. * R. 52, 2. Br. 36, 7. ** 13969- 0.50,41,42, P.59.52. 53-54-
13870. Cc. 34. Pa. 1, 183.0. 10, IQ. 13923. O. 47, 9. Q, 50, 32, R, 58, 37. Br.
P. 47, 19. Q. 42, 17. R. **
13924. O. 28, 2. P. 5, 1. Q. 5, I. 6.
53.
51, 18. Br. IS.
** R. 17, 1. Br. 36, 8. ** 13970- Cc. 64b. Pa. i,i6oa. Pa.
47,
13872. O. 6, 25. P. 59, 35. Q. 13925. 0.8,6. P. 45,7. Q. 40,4, 2, 29,7 b. 0.8,7. P.45,5.
50, 22. R. 58, 24. ** R, 49, 4,
* Q. 40, 2. R. 49, 2. Br.
13873. Pa. I, 8. Pa. 2, 56, 8. O. 13926. P, 43,21. Q. 39, 17. R.48, 40, 8. *;
Pa. I, 161. Pa.
13. 3- P- 23, 8. ^Q. 25, 4. 17. ** 2, 29, 7 ; Cc. 65 A. Pa. 2,
*
R. 35, 4. Br. 19, 6. 13927. 0.8,19. P. 43, 19. Q. 39, 29, 7 c, O, 8, 7. P. 45, 2.
13875. O. 10, 25. C. II
*
15. R. 48, 15. * Q. 36, 7. R. 45, 8; Cc.
13877.0.42,1. P. 35, 22. Q. 33, 13928. 0.4,4. P. 22,6. Q, 24,3, 64 a. Pa. 1, 159. Pa. 2,
22. R. 42,23. Br. 34,2. ** R, 34, 3, Br, 18, 6. ** 29,7 a. P. 32, 4\ Q. 32,4.
13878. Pa. 1,98. Pa.2, 33,4. O. 13929. Cc. 98, R. 41, 4, Br. 42, 2. **;
7, 3. 4; 41, 7. P. 35, 3. 13930. Pa. 2, 29, 6. O. 8, 13, P, Pa. 2, 29, 7d. O. 10, 27.
Q. 33, 3. R. 42, 3; Pa. 1, 43» 13- Q- 39. lo- K- 48, P. 47, 27. Q, 42, 24. R.
15. 0.41, 1. P. 5i»3- Q- 10, Br, 40, 12, ** Bei Ja. **
51, 26; P. 32, 4.
43, 3. R. 52, 3. Br. 37, 5.**; noch einmal 14228. 13972, P, 14,6; 0,5,9- P-58,9-
Cc. 63b. Pa. 17. 32. O, 10, 26. Br, 47, 7, Q. R. 10, **
I, 13931. 9,
49, 57,
0.7,4. P. 35,3. Q. 33.3- 13932. P, 63, 4, Q, 53, 6. Br, 0.27,5, P,i8,i, Q.15,1.
R. 42, 3- ** ** R, 25, I. Br. 19, 2. *
27, 5,
*
13879. O. 30, 6. C. IL 13934- 0,10,1. P. 47, I, Q,42,i. 13973- Pa. I, 175, O, 20, 1. P.
13880. O. 28, 4. P. 5, 3. Q. 5, 3. R. 51, 1. Br. 46, 2. ** 55, I, Q, 46, 1, R, 54, 1.
R. 17, 3. Br. 15, 4. ** 13936. 0.31,7. P.32, 3. Q.32,3. Br. 2, 2. C, II,
*

13881. 0.19,10. Q. 23,9. R. 33, R, 41, 3, Br, 10, 6, * 13974- Pa, I, 109. 110, theilweise
10. ** 13937. Cc. 76. 0,6,13, P, 59,23. wiederholt 163, O, 20, 2.
13882. 0. 15, 23. P. 52, 27. Q. Q. 50, 12. R. 58, 13. Br. P, 55,2, Q. 46,2. R. 54,2.
44, 20. R. 53, 20. ** 49,9-
** Br, 2, i; 5, 3; 40, 2. Zum
13883. Cc. 50. O. 2, 14. P. 1, 3. 13939. Cc. 92 A. Theil**,zumTheilC. IL*
Q. 1, 3. R. 13, 3. Br. 4, 13940. 0.26,1. P. 11,1. Q. ii,i. 13976. Pa. 1,167. O. 20,4. P. 55,4.
10. ** R. 21, I, Br. II, 7. ** Q. 46,4. R. 54,4; 0.20,3.
13884. P. 19, 9. Q. 14, 6. ** 13941. 0,3,4, P, 41, 1. Q. 38,1. P-55,3- Q-46,3- R-54,3-
13885. 0.30,1. P.2I,I. Q.2I,I. R. 47, I. Br. 44, 1. •* 13978. Pa. 2, 56, 5. O. 13, 13.
R. 31, 1. Br. 13, 14. * 13942. 0.3,3. P-41,2- Q. 38.2. P. 23, 18. Q. 25, 14. R.
*
13886. O. 18, 9. P. 64, 8. Q. 54, R. 47, 2. 35. 14-
8. **
**
(8). R.
7 63, 13943. O. 50, 6. R. 21, 6. Br. 13979. Pa. 2, 54, 2.
13887. Cc. 86. O. 6, 7. P. 59, 4. 12, 1. ** 13982. Cc.i6. Pa.2, 22,1. 0.19,3.
bV.49, Pa. Q. R. **
Q. 50,4. R. 58, 5. 13946. Cc, 71 d. 2, 21, 1. O. 23, 3. 3. 33,
6. ** 18, 5, P. 64, 4, Q. 54, 4. 13983- Cc. 67. Pa. I, 153. O. 18,
13890. 0.7,21, P. 35,21. Q.33, R. 63, 4. Br. 13, 4. **; 14. P. 64, 13. Q, 54, 13.
21.R. 42, 22. ** Cc. 9. Pa. 42q. Pa. 2,20. R. 63, 13. Br. 13, 7. *
13892. 0.13,1. P. 23,1. Q.25,1. 1 a. 0.21,2. P. 16, 2. Q, 13984. O. 22, 2; 42, 3. P. 39, 2.
R. 35, I. Br. 36, I. ** 16,2, R.26,3. Br. 19,18. * Q, 36, 2, R. 45, 2. Br.
13893. 0. 15, 9. P. 52, 14. Q. 44, 7. 13946. Hierher gehören auch die 41,6. **
R. 53, 7. Br. 14, 9. **; beiden Dekretalen, welche 13985, O, 15, 14. P. 52, 19- Q-
Pa. 2, 56, I. ** Ja, 13948 hat. 44, 12. R. 53, 12. •
r3894. 0.8,10. P. 43, II, Q. 39, 8. 13946. Siehe die Dekretale Ja. 13986. Br, 16, 7.
R, 48, 8. Br. 46, 1. ** 13949. 13988. 0.26,9. P.11,9. Q,ii,9.
1389^. 0.39,6. **; 0.39,5. CIL 13946. Cc. 71b. Pa. 1,30. Pa.2, R. 21, 14. B. II, 5, •*
13898. O. 24,2. P. 12,2. Q. 12,2. 20, id. O. 5, 4. P. 58, 4. 13990- 0,7.5- P.35. 4- Q-33.4-
R. 22, 2, Br. 14, 2. ** Q. 49, 4. R. 57,5. Br. 52, R. 42, 4-
13899. Cc. 93A. Pa. I, 127. Pa. ** 13991- 0.7,1. P. 35. 1. Q-33.1-
4-
2, 75, I. O. 5, 3. P. 58,3- 13947. Cc. 29. Pa. i, 130, Pa. 2, R. 42, Br, 47, 14. *
1.

Q. 49,3, R. 57,3. Br. 52, 80, 4. O, 12, 2, P. 60, 2, 13992. O, 18, 8, P, 64, 7. Q, 54.
8, **; O. 5,5. P. 58,5- Q, 51, 2, R. 59, 2, Br, 12 (7). R, 63, 7. ••; O.
Q, 49, 5, R, 57, 6. I- ** 24, 1. P, 12, I. Q. 12, 1,
49.
13900. O. 45, 2, 13948. aber 13946, Cc, 70. Pa.
ist R. 22, 1, Br, 14, 10, •
13901. O. 45, 3. 1, 42c. Pa. 2, 20, IC. O. 13993- 0,17,0. P. 17,8. Q. 18,8.

13902. O. 45, I. C. IL 26, 25, P. 18, 3. Q. 19,3. R. 28, 10.
13903. 0.6,33150,43. P. 59.47- R. 29, 3. Br. 8, 5. ** 13994. O. 30,2. P. 21,1. Q. 21,2.
Q. 50, 30. R, 58, 31. * 13948, ist aber 13946. Cc. 71a. R. 31. 2. Br. 10, 5.
••

13904. l'a. 1,81. 0.18,13, P. 64 Pa. 1, 42 b. Pa. 2, 20, I b. 13995. Cc. 6ö. Pa. 1, is8. O. IQ, 5.
12. Q. 54, 11(12). R. 63 O. 26, 24. P. 18,2. O.iQ, Q. 23.5- «• 33.5. Br.i5,6.*'
12. Br. 12, lo. * 2, R. 29, 2. Br. 11,2. •* 13996. O. 15, 12. P. 52, 17. Q.
••
13907. Pa. 1,82. 0. 12, 7. P. 60, 7 13949, ist aber 13946. Cc. 71c. 44, 10. R. 53, 10.
••
Q. 51, 6. R. 59,6. Br. 49 Pa. 2, 20, I e. O, 3, 1, P, 13997- O. 27, 7. Br. 19, Q.
22. C. IL 40, I. Q. 37. 1- K- 46, 1. 13998. O. 10, 10, P. 9,6. Q. Q,6.
13908. Cc. 32d. 0.14,4. P- 7. S Br. 44, 8. • R, so, Q,
Q. 7, 4. R. 19, 5. ** 13950, Pa. I, 43. O. 7, 13, P, 35, 13999- 0,27,3, P-14.3; 52,10. Q.
••
13909. Pa. 1,125. <>-24.3- P- 12,3 13- Q- 3h 13- K- 42. 14- 14,3, R, 24.3, Br. i8,i2,
Q. 12, 3. R. 22, 3. ** Br, 34, 3, 14000, P, 23.22, Q. 25, 18, K.35.
O. 28, I. P. 2, 3. Q. 2, 3 •
13910. 13051, P. 31,8, Q, 31,0. R. 40,0.* 18.
R. 14, 3. Br. 25, I. ** 13952. O. 47, 10. C, IL 14001, o. 17. 5- P- 17. 7. Q- »«.
13911. 0.29,1". Q. 17,1. R.27,1 R. 28. Q,
••
13953- 0,15, 15. P, 52,4, Q. 44.3- 7.
Br. 17, 8. ** *• ••
It- 53. '3- M002. 0. ^\, 4, Br, 32. i.
13912. O. 26, 13. 13954, Pa, 1,126. 0,15,4. P, 52, 14003, 0,8.' 18. P. 43, 18. Q. 30,
13913. O. 46, 3. ••
3, Q, 44, 2, R, 53. 2, 14. u. 48. 14.
13914. 0.35,2. Br.4,16. CIL* »3955- <>• 8, 22,P, 43, 20, Q, 39. 14004, O. 13, 4. 1». 2J. i). Q. ts,
13916. Cc.43. Pa. 1,83. 0,35,3; lö. R. 48, 16, • 5. U. J5. 5- Bf- »*. <*•
••
;;

Register. 205

Ja. 14005. O. 34, P. 8, 3. Q. 8, 3.


3. 29,3. 0.8,12. P. 43, 12. Ja. 14101. 0. 18, 4. P. 64,15, Q. 54,
R. 20, Br. 57, I. *;
3. Q. 39,9. R. 48,9. Br,40,5. 15. R. 63,15. Br. 13, 6;
0.45,4. P- 59.50- Q-50. Ja. 14067. O. 8, 1, P. 45,1. Q. 40, 1. O. 49,6. P. 23,24. Q. 27,1.
33. R. 58, 34. Br. 49, 21. R. 49, I.
** R. 36, I. Br. 17, 14. **;
14006. Pa. I, 143. 0.26,11. P. 14068. Cc. 35. 0.13,6. P. 23,11. P. 60, 9. Q. 51,8. R. 59, 8.
11. II. Q. II, II. R. 21, Q- R. 35, 7. ** Br. 43, I.
25, 7.
16. Br. 12, II. ** 14069. Cc. 61. Pa. 1,134. Pa. 2, 14103. O, 28, 6. P. 5, 6. Q. 5, 5.
14007. O. 50, 35. P. 53, un. Q. 67, I. O. 41, 6. P. 42, 2. R. 17, 6. Br. 4, 14. **
45, un.. R. 53, 24. Br. 6, Q. 37, 2. R. 46, 2. Br. 36, 4. 14104. Pa. i, 145a. 0.5,6. P.
**
2. 14070. 0.40,5. P.31,6. Q.31,4. 58,6. Q. 49,6. R. 57, 7.**;
14008. Pa. I, 182. P. 31, 5. Q. R. 40, 4. Br. 9, 5. ** Pa. 1,145 b. O. 5,7. P. 58,7.
31,5. R.40, 3. Br. 8,2.
**
14071. Cc. 17. Pa. I, 131. 0. 10, Q. 7. R. 8.
**
49, 57,
14010.0.8,15. P. 43,15. Q. 39, 16. P. 47, 16. Q. 42, 14. 14107. Pa. 2, 29, 5. 0.8,4. P.
12. R.48, 12. Br.37,4. ** R. 51, 15. Br. 47, 24. * 43,6. Q. 39. 3- R- 48, 3-
14013. O. 29, 9. Br. 55, I.
** 14072. P. 47, 8. Br. 50, 4. **
14014. P. 46,6.0.41,6. R. 50,6.** 14073. P. 51,4. Q. 43,4. R. 52, 4. 14111.0.2,13. P. I, 2. Q. I, 2.
14015. Pa. 2, 56, 13. P. 22, 5. * Br. 10,7. **; Pa. I, 9. O. R. 13, 2. **; O. 50, 51. **
14017. P. II, 21. Q. 55, 5. *; 10,2. P. 47, 26. Q.42,23. 14112. Cc. 55. Pa. I, 152. 0. 10,
0.5,7. P. 59. 26. Q. 50, R. 51,25; 51,2. Br. 45,5. ** 14. P. 47, 15. Q. 42, 13.
13. R. 58, 14. ** P. 11, ; 14075. Cc. 3b. R. Br. 47, i.
51, 14.
* P. 11, 18. Q.
21. Q. 55, 5. 14076. Cc. 53. Pa. 1,147. 0.26, I4II4. O. 26, 18.
14019. P. 31, 16. ** 21. P. II, 17. Q. II, 17. II, iS. R. 21, 26. Br. II,
14021. Pa. 2, 79, 2. P. 50, 45. ** R. 21, 25. Br. 11, 4. **; 6.
**
14023. Pa. 2, 56, 9a, aber auch Cc. 73. O. 18, 12. P. 64, 14116. Cc. 74. P. 16, 6; 20, 7.
i4i73gehörtdazu. 0.13,2. n. 0.54,10(11). R. 63, Q. 17, 7. R. 27, 7. **
P. 23, 2. Q. 25, 2. R. 35, 2. II ; 21, 25. ** P. 20, 7.
Br. 18, II. ** "^

14078.0.28,7. 14117. 0.13,5. P. 23,10. Q. 25,6.


14024. .P. 7, 6. 14079.0.38,5. P.46,5. Q.41,5. R. 35. 6. Br. 17, II. **
14025. Cc. 7. Pa. I, 135. 136. O. R. 50, 5. Br. 40, 16. i4ii9' Cc. 56. Pa. i, 142. 0. 26,
14,2.3. P.7,3.4. Q. 7,3. 14081. P. 1, 19. 2, P. II, 2. Q. II, 2. R.
R. 19, 3. 4. ** 14082. Br. 56, 2. C. II. * 21, 4.
14027. Cc. 32 a. 0.7,11. P. 35, 14083. Br. 37, 2. CIL* 14120. Cc. 96. 0.12,3. P. 60, 3.
II- Q-33. II- R. 42, 12. 14084.0.47,8. Br. 36, 9. CIL Q. 51, 3. R. 59,3. Br. 49,24.
Br. 34, II. **; Cc. 32b. 14085. 0.15,22. P.52,26. Q. 44, 14121. Cc. 13. Pa. 1,132. Pa. 2.
0.7,12. P. 35, 12. Q.33, 19. R. 53, 19. Br. 14, 16.
* 17, 4. 0. 26, 19. Q. 19,4,
12. R. 42,13. Br. 35, 2.**; 14086. 0.8,11. P.63,3. Q.53,5. R- 33. 7- Br. 11, 13.
CC.32C. 0.39,3. Q-22,2. R. 62, 3. Br. 53, 9. ** 14125. P.59,11. Q.55,6. R.64,4.
R. 32, 2. **; O. 10, 17. 14087. Pa. 1,148. 0.49,5. P. 6, 6. C. IL *
P.47,18. Q.42,16. R.51, Q. 42, 15. R. 18, 6. Br. 14126. Cc. 97b. 0.6,3. P.59,3.
17.*; Cc. 32f. 0.15,19. 47,16.** 0.50,3- R-58,4- Br-49.
P. 52,24. Q.44,17. R.53, 14088. Cc. 58. 17.*; Cc. 51. Pa. 1, 41.
17. **; Cc. 32 6. 0.6,22. 14089. Cc. 62. O. 2, 4. P. I, I. Q. i, 1.
P. 59,32. Q.50,19. R.58, 14091. Cc.48Ba. Pa. 1,25. Pa. R. 13, i. Br. 10, 3. **
21. Br. 7.
* 2, 15,4g. 0.26,5. P.ii, 5. Cc. 97a. 0.9,1. P.65,1.
49,
14028.0.28,12. P. 6,5. Q. 6, 5. Q. 11,5. R. 21,9. Br. 12, Q- 55, i- R. 64, i. Br. 52,
R- 18, 5- ** 5. **rCc.48D. Pa.1,28. 3. **; O. 6, 4. 23. P. 59,
14029. 0.17,4. Br. 41, 2. *; CIL **
Pa. 2, 16, la. 0.26,6. P. 33. Q. 50, 20. R. 58, 22.
0.15,8. Br. 4, 6. ** 11,6. Q. II, 6. R. 21,10. 14127. Cc. 59. 0.16,4. P. 17, 1.
14030. 0.50,55. P. 32,8. Q. 32, Br. 12, 6. **; Cc. 48 C Q. 18,1. R. 28,1. Br. 5,9.**
6. R. 41,6. Br. 13, 11. Pa. I, 27. Pa. 2, 15, 41. 14129.0.11,1. P. 36, i. Q. 34, i.
14032. Cc. 89. Pa. I, 180. 0.6, 0.38,1. P.46, 1. Q.41,1. R. 43, I- Br. 29, I. **
10. P. 59, 20. Q. 50, 9. R. 50, I. Br. 17, 3. **; 14130. Br. 16, i.
**
R. 58, 10. Br. 53, 5. ** Cc.^48Ab. Pa. 1,24. Pa. 14131. O. 22, 7. Br. 31, 7.
**
14033. Cc.57. Pa.1,72. 0.47,5. 2, i5,4f. 0.26,4. P.II, 4. 14132, richtig 13163. Pa. 1,70.
Br. 25, 3. ** Q. 11,4. R. 21,8. Br. 44, Pa. 2, 47, 9 b. 0.29,4.
14034. 0.30,5. Q.21,5. R.31,5.** 9.**; Cc. 94B. Pa.i,22. Q. 17, 3. R. 27, 3. Br.
14035. O. 36, I O. 36, 2.
;
** Pa. 2, 15, 4d. O. 32, 2. 18, 3.
**
14036. 0.6,11. P. 59,21. Q. 50, P. 62,2. Q. 53,2. R.61,2. 14133- Cc. 95.
10. R. 58, II. Br. 53, 12. **
*
Br.49. 10. **; Cc.94Ab. 14134.0.37,1. CIL
14037- P- 34. 3- C. IL Pa.i,2i. Pa. 2, 15, 4b. 14135.0.18,15. P.64,14. Q. 54,
14041.0.50,13.** 14- R. 63, 14.
*
0.5,1. P. 58, 1. Q. 49, 1.
14042. O. 16, I. P. 9, I. Q. 9, I, R, 57, I. **; Cc. 94ÄC. 14136. Cc. 31. Pa. I, 53. 0.6,2.
R. 20, 4. Br. 5, 7. ** Pa. I, 22. Pa. 2. 15,4 c.
'

P. 59,2. Q.50, 2. R. 58,3.


14043.0.6,2. P. 59, 22. Q.50, 0.32,1. P. 62,1. Q.53,1. 14137.0.48,1. CIL*
11. R. 58, 12. R.6i,i. **; Cc.94Aa. 14138. 0. 19,1. Q. 23,1. R. 33,1.**
14044. 0.50, 48. 49. P. 60,10. Pa. I, 21. Pa. 2, 15,4a. 14159- Cc.44a. 0.41,5. P.51,1.
Q. 51,9. R. 59,9. CIL*** 0.6,8. P. 59,5. Q.50,5. Q.43,i.R.52,i.Br.38,2;
14045. 0.15,25. R. 58, 6. Br. 52, =;; Cc. Cc.44b. 0.22,1. P.39,1.
48Aa. Pa. I, 23. Pa. 2, **
14046. 0.29, 5. Q. 17,4. R. 27, 4. Q- 36, i. R. 45. i-
Br. 56, 6. ** 15, 4 6. O. 8, 8. P. 43, o. 14140. O. 22, 9. C
IL *
14047. Pa. 2, 56, 12. P. 22,4. * Q. 39, 6. R. 48, 6. **; 14141- 0.15,7. P.52,6. Q.44.5-
14049. Br. 36, 3. Cc. 48Bb. Pa. i, 26. Pa. R. **
53, 5.
14050. O. 22,3. P. 39,3. Q. 36,3. •
2, 15, 4h. O. 8, 9. P. 43, 14142. O. 49, 3. IL C *
R. 45, 4. Br. 31, 5. 10. Q. 39,7. R. 48,7. **; 14143. 0.22,4. P.39,4- Q- 36, 4-
14055. Pa. 2, 88,2, P. 59, 49. Q. CC.48E. Pa.1,29. Pa. 2. R.45,5. Br. 40,4; 44, 2, **
50,32. R. 58, 33. Br.49, 16, ib. 0.26.7. P. 11,7. 14144.0.13,11. P. 23,16. Q. 25,
** **
20. Q. II, 7. R. 21, 11. ** 12. R. 35, 12.
14056. P. 31, 17. 14092. 0.30,9. 14145- 0.19,9. Q.23,8. R.33,9.
14057. P. 43. I- 14093. 0.18,1. P.64,1. Q. 54.1- Br. 31, 4. **
14058. Cc.77. 88. 0. 12,4. P. 60,5. R. 63, 1. Br. 13,8. **; 14146, ist aber 12252. Pa. i, 184.
Q. 51,4. R. 59, 4. Br.49, 0.16,=;. P. 9, 3. 0-9,3- Pa- 2, 14. ib. O. 26, 3.
18.** R. 20, 6. Br. 5, 8. ** P. II, 3- Q- ". 3- R- 21,
14059. 0.6,26.
*
P. 59-36- Q-SO, 14095- 0.17,3. P.17,6. Q. 18,6. 5. Br. 36, 10.
23. R. 58, 25. * R. 28, 8. ** 14150. Cc. 12. Br. 24, 2. IL * C
14061. Cc. 91. O. 5, 2. P. 58, 2. 14096. O. 47, 6. 14151- O. 16, 6.
Q. 49, 2. R. 57, 2. Br. 14097. O. 19, 7.' 14152, ist aber 14156. Cc. 30c.
** Pa. I, 48. Pa. 2, 29, id.
52, 6. 14098. O. 25, 3.'
14064. P. 21, 4. 14099. 0.46,5, CIL
**
* 0.10,31. P. 47,34. Q.42,
14066. Cc. 18. Pa. I, 128. Pa. 2, 14100. R. 21, 20. 31. R. 51, 31. * Cc. 65Ba.
;
-

2o6 Register.

Pa. 1,46, 0.50,53. F. 47. Ja. 14217. 0.19,6. li. 23,6. R. 33,6. Ja. 14965. (). 37, 4. Br. 22, 2. **
32. Q. 42, 2q. u. 51, 30. Br. 13, 9. ** O. 41, 8. Br. 36, 5. **
Kr. 47, 19. ** 142 18. P.03,5. Q. 53, 7. R.62,4. 14966. O. 10, 18. Br. 47, 23. **
* Br. 32, 4. **
Ja. 14153. O. 45, 5. 15165. O. 45, 6. P. 59, 48. Q. 50. 3'
14154, ist ein Theil von 14150. 14219. Cc.49d. Pa, 1,120. Pa.2, R. 58, 32. Br. 49, 27. **
Cc. 30 f. Pa, I, 47. Pa. 2, 10, 5 e. 0.25,5. P.19, 5. Q. 15167. P. 54, 2.
29, Ig. O. 15,6. P. 52,5. 20,5. R.30,5. Br. 14,5.*"; 15 169. O. 50, 50. **
Q. 44, 4. R. 53, 4. Cc. 93 Ba. Pa. i, 92. 121. 15172. Cc. 63a. Pa. 1, 16. 0.15,11.
X4155. O. i6, 8. P. 9,
Q. 9, 4,4. Pa. 2, 10, 5 f. O. 29, 2. P. P. 52, 16. Q.44,9. R.5:,9-
R. 20, 7. * 19, 8. Q. 20, 8. R. 30, 8. Br, 15, 2. *
14156. Cc. 30g. Pa. 2, 29, ih. Br. 14, 5. **; Cc. 49 Ba. 151 76. P. 59, 16.
0.39,2. Q. 22,1. R. 32,1. Pa. i,ii8b. Pa.2, IG, 5 b. 151 78. O. 50,38. Cell.*
Br. 13, 15. **; Cc. 30 1-. 0.22,5. P.3q, IG. Q. 36,5. 15184. O. 50, 24. **
Pa. 1, 50. Pa. 2, 29, f. R. 45. 6. Br. 31, 3. **; 15185. O. 41, 9- Br. 35, I. **;
O. 7, IG. P. 35, IG. Q. 33, Cc. 49 Bb. Pa. 1, ii8c. O. 49, 8. Br. 35, 1. C. II,
IG. R. 42, IG. Br. 34, 12. *; Pa. 2, 10, 5c. O. 22, 6. 15188. O. 50, 25. R. 28, s. **
**'
Cc. 3Gd. Pa. 1,49. Pa. 2, P. 39, II. Q.36,6. R. 45, 7. 15192. Br. 4, 4. C. II.
29, le. O. 7, 9. P. 35, 9. Br- 31. 3- **; t:^- 49 A. 15196. O. 50, 39.
**
Q- 33. 9. R- 42,9- Br.34. Pa. 1,118 a. Pa. 2,10, 5a. 15198. O. 26,22. P. 14,5. Q. 14,5.
12; Cc. 30b. Pa. 2, 29, 0.7,i6.P.35,i6.Q.33,\6. R. 24, 5. Br, 11, 3. **
ibc. 0.8,6. P. 43,8. Q. R. 42, 17. Br. 34, I. **; 15201. P. 59, 43.
39,5. R.48,5. Br. 34,12.*; Cc. 49 Bc. Pa. I, 119. Pa. 15206. O. 8, 21. **
Cc. 3Ga. Pa.1,45. Pa. 2, 2,iG,5d. 0.7,19. P.35, 19. 15219. P. 43, 22.
29,1a. 0.7,8. >. 35, 8. Q- 33. 19- K- 42, 20. Br. **
15443- <">• 7. 22. Br. 34, 6.
Q. 33,8. R. 42,8. Br.34, 47, 8; Cc. 93 Bb. Pa. Urbanus III. (1185—87.')
12. **; P. 45, 3. 1, 122. Pa. 2, lo, 5g. O.
Ja. 15511. O. 50, 65. R. 21, 12. Br.
14156, bei Ja. lalsch 14152. Cc. 9, 2. P. 65, 2. Q. 55, 2. *
42, 1.
3GC. Pa. 1,48. Pa. 2,29, 1. R. 64, 2. Br. 52, 2. ** R. 21, 27. Br. II, II.
15721.
0.10,31. P. 47,34. Q. 42, 14224. O. 41, 2. Br. 15, 7. Br. 26. **
15723. 49,
31. R.5i,3i- Br.34, 12.* 14228 identisch mit 13930. R,
15727. 29, 4.
14156. siehe auchja. 14152.14154. 14235. O. 6, 18. P. 59, 29. Q. 50,16. 15729. O. Br. 49, 26. **
6, 21,
14157. O. 2, 17. P. 3, I. Q. 3, I. R. 58, 18. Br. 49, 4. * R. 58, 40 (der
15734- <^>- 50. Ö3.
R. 15, I. **; Pa.2,56, 12. 14237- P- 34, 4- Schluss). Br. 50, i. **
0. 4,3. P. 22,3, Q. 24,2. 14267. Pa. 1,34. 0.18, 3. P.64,3.
15735. O, 50, 62. R. 21, 2. Br.
R. 2. Br. 18, 7. **
34, Q. 54,3. R. 63,3. Br. 13,2.* 11,9.**
14158. 0.15,16. P. 52,21. Q. 44, 14307. O. lo, 21. P. 47, 21. Q. O. 50,64. R. 21,3. Br. 11, 8.
* ** 15739.
14. R. 53, 14.^ Br. 4, 17. 42, 19. R. 51, 2C. 0.38,8.**
15741.
14160. 0.10,28. P. 47,28. Q. 42, 1431G. P. 31, 3. C. II. * Br. 18, 2. C. II. *
** 15745.
25. R. 51, 27. 14311. O. 6, 28. P. 59, 38. Q. Br. 41, 3.
15746.
14161. Br. 53, IG. C. II. * 50, 25. R. 58, 26. Br. O. 50, 61. **
** 15749.
14165. Cc. 87. 0.5,10. P. 58,13. 49, 12. O. 48, 3. R. 42, II. Br.
15751.
Q. 49, IG. R. 57, II. ** 14312. 0.31,2.3; 43,3. P.47,42. 27, 3.
**
14167. Pa. 1, 156. O. 3^, 3. P. Q. 42, 38. R. 51,38- Br. C. II.*
15753. Br. 41, 4.
63. I. Q. 53. 3- ^- 62, I. 28,3; 47,18.**
Br. 51, 3. ** Pa. 1, 44. O. Gregorius VIII. (1187.)
14313. Cc. 20B.
14168. Cc.34. Pa. 1, 162. O. 30, 3, IG, 13. P. 47,14. Q.42,12. Ja. 16015. f^- 49. 2. C. II.
16056. O. 49, I. Br. 47, 20. *
Q.21,3. R.31,3. Br. 16,4.** R. 51, 13. Br. 45, 3.
14169. P. 59, 12. 14314. 0.10,29. P. 17,4; 47,29. Clemens
III. I1187 91.) —
14171. P. 23, 3. Q. 18, 4; 42, 26. R. 28, 6. Ja. 16181. O. 15, 26.
14172. Pa. 1, 94. 95. O. 2, 5. P. Br. 28, 4. ** 16252. Br. 59, 2.
1, 9. Q. R. 13, 8.
1, 7. 14315. O. 2, 3. P. 4, 1. Q. 4, I. 16596. O. 50, 66. Br. 40, IG. C. IL*
Br. **; O. 2, 6.
4, 12. R. 16, I. Br. 4, 19.** 16629. O. 49,9. C. IL* 0.49,7.
;

14173. gehört zu 14023. Pa. 1, 9. 14316. P. II, 28. CIL*; 0.28,15. CIL*
Pa. 2, 56, 9b. O. 13, 7. 14317. O. 7, 18. P. 35, 18. Q. Coelestinus III. (1191 — 98.)
P. 23, 12. Q. 2^, 8. R.
8. Br. 19, 8. *
^:i, 18. R. 42, 19. Br.
Ja. 17642. P. 7, 14. Br. 7. 7. C IL*
35,
14174. Cc. 19. P. 23, 4. 14332. Pa.
37. 3-
2, 29, 8. P. 45, 4.
** Innocentius III. (1198 1216.) —
** Po. 2062. O. 50, 67. C. III. *
14175. Cc. 42. Pa. 1, 164. O. 46, 4. M333- Pa- 2, 83, 2. P. 59, 56.
P-35.23. Q-33.23- K.42, 14334- O. 44, 4. Canones incerti.
24. Br. 6. ** 44, M345- (>. 50, 36. P. 55, 5. Q.
Hadrianus.
14175 (vollständig) O. 46, 4. 46, 5. R. 54, 5. Br. 2, 3
* **
;
Pa. 2, 94, 3. P. 50, 4. Burch. 2, 39.
14179. Br. 53, 7. C. II. 47, 21. Ivo Decr. 6, 140. Ans. 6, 124.
14181. P. 26, 7. Br. 1;^, 13. ** 14346. 0.i5,i.2.P.52,i.Q.44,i.
14184. 0.18,11. P.64,iG. Q. 54, R. 53, 1. Br. 14, 17. 12.** Urban.
* Cc. 65Bb. Pa. 1, 31. O. Pa. 2, IG, 2. P. 31, II. *
9 (ig). R. 63, IG. 14346.
14186. 0.38,5. P.46,2. (i.41,2. ^>. 3- P- 52, 13- Q- 44. t). Bei Jaffe nicht gefunden:
R. 50, 2. Br. 17, 2. H. 53. 6. **
Cc.6o. Pa. I, I. 19. 33. 35. 36. 38. 52.
14187. P. 59, 42. 14348. 0.25,4. P-i9,7- Q-20, 7.
14188. O. 2, 16. R. 30, 7. Br. 14, 8. * 55.68.80. 96. 113. 114. 124. 141. 151.
Br. 41, I. C. II. * 155. 165. 169. 172. 176. 177. 181.
14189. 14349. P. 19, 4; 47,2. Q. 20, 4.
Br.'4, 6. 18; 7, 5; 8, 3; 10, i; 11, 14;
14191. Pa. 1, 14. Pa. 2, 56, 9. O. R. 30, 4. **; P. 47, 2. **
12, 7. 9; 13. »• 5; M. I- 18; 15, 8;
28, 3. P. 5, 2. Q. 5, 2. R. 14350. P. 47, 38. Q. A2, 36. R.
** Br. 4% II. **; 16,6.8; 17,7.9,10; 19,1.13.16.
17, 2. Br. 25, 6. 51, 35.
14192. O. 2, 7. P. 4, 2. R. 16, 2. Pa. 2,33,5. O. 49, 12. 13; 19; 2G, 3; 22, 3; 24, 1.4.5; 25.2-
Br. 10, 2. * 36, 5. P. 47, 40. H. 42, 34.
4; 26, i; 27, 2, 4; 28, 5; 31, I. 2.
14194. Cc. 78. Pa. 1, 137. Pa. 2, R. 51, 37. Br. 34, 9. *; 8; 32. 3; 35. 4; 3t>. 2. 6; 37, i;
O. 33, 5. P. 63, 2. 39, 1,2; 40.9. II. 13. 14. 15: 42,5.
89. 2. 0.47, 7. P.47, 39.(^.42, 37.
R. 51, 36. Br. 47, 13. ** 0; 44. 3- 4- 5- 7; 45. 4. 7- 8. 0:
n. 53. 4- R. 62, 2. Br.
51,6.** 46, 4.0; 47, 22. 26 48, 1. 2 ; 49, 13.
14351. P. 55, 6. ;

I4i97,istabcr ein Theil von 13811. 16. 19. 23. 28. 31 51, ^.4.5; 5*» » :
M352. P.
;
55. 7-
53, I. 2. 14 50, 3 58, I ; 59, I. 3.
Cc. 62 C. Pa. I, 7c. O. : ;

Br. II, 15.


26, 26. I.uciusIII. (1 181— 85.) Scriptores ecrlosiaat ici.
14203. O. 15, 18. P. 52, 23. Q. Ja. 14532. 0.23,5. P. 37.5. Q-35.5-
R. 53, 16. **
Canon. Ap*>stol.
44, 16. R.44.5.**
c. 29. Pa. 2, 45, 2. P. M, 31. *•
14214. O. 8, 23. P. 59, 57. H. 14547. O. 40, 4. P. I, 5. Q. 55, 4.
50,37. R.58,39. Br.53,4.* R. 13, 5. Br. 4, 3. »* Herntas, Pastor,
14215. O. 12, 5. 14963. 0.23,6. P. 37,6. Q. 35,0. mand. i, 4 sqq.
1\'. Cc. 79. P«. a,
14216. O. 26, 14. P. II, 12. g. R. 44. 0. ** 84, 1. P. Sil). 14. Ivo Docr. 8, 143.
II, 13. R. 21, 18. ** 14964. 0.28,13. Br. 17,6. CIL* C. X\.\IV. qu, i. J. c. 7. •
Register, 20'

Statt, cccl. antiq. Pocnit. Bedac. Pa. 2, 48, 3. P. 16, 17. Burch. Ivo
c. 50. Pa. 2,47,6. P. 16,13. Biirch.** P. 10, 7. Burch. 19, 102. Ivo Decr. Decr.**
15. 114- Cap. in Vernis hab. 884 c. 6. Pa. 2,
Orda Rom. incert.
Poenit. Theod. lib. 2. II, § 13. ed. 40, I. P. 8, 7. Grat. C. A'I, qu. 3.
P. 33,12.**; Pa.2,7,i. P.33,io.**;
Wasserschi. p. 203. P. 24, 3. Burch. c. ult. Burch. II, 45.
Pa. 2, 5, I. P. ;^^, I. *"*
4, 74. Grat. C
I. qu. i. c. 60. Constit.Lamberti imper. post ('.
Pseudo-Chrjsost. Poenit. Theod. XI, § i. 2. Q. 56, 26. Kauen. 868. Pa. 2,6, 4. P.33,9."-*
Pa. 2, 91, I, Dist. 88, 11. Palea. Burch. 19, 85. Ivo Decr. 15,97; Ansegis. Capit. I, 72. Pa. 2, 73, 2.
P.io,2. Ex Poen. Romano Burch. : P. 16,4. Q. 16, 4. R. 26, 5. Burch.
Augustin. super cxod. **
19,94. Ivo Decr. 15, 106 P. 10, 4. 8, 7. Ivo Decr. 7, 31.
Pa. 2, 15, 2. P. 8, 10. Ivo
— —
;

c. 84.
Ex Poen. Romano: Burch. 19, 117. I. 82. P. 20, 6. Grat. D. 54.
Decr. 10, 53. ** *
Ivo Decr. 15, 129 P. 10, 6. Burch. c. 8. Burch. Ivo Decr.
Sermo 356 no. 14 ed. Maur, Pa. 2, ;

— —
* 19, 121. Ivo Decr. 15, 133; Pa. 2, 1,150. Pa.2,20,4. P.20,4.
49, I. P. 20, I.
72, I. P. 28, I. Burch. II, 26. Ivo Burch. Ivo Decr. *
in Psalm. 70.
12. Palea.
Pa. 2, 91, 2. Dist. SS,
Decr. II, 52. ** Pa. 2, 37, 2. P. ;
— — 11,30. Pa. 2,47,7. P. 16, 14.
8,6. Burch. II, 56.**; Pa. 2,31,2. Burch. Ivo Decr. **
Pseudo-Augustinus de fide pactionis. P. 38, 5. Grat. C. II. qu. 5. c. 15. ** Bened. Leuita Add. III, 87. Pa. 2,
Co. 99. Pa. 2, 74, I. Poenit. Roman. Pa. 2, 15, i. P. 8.9. 52, 4. O. 43, 5. P. 32, 9. Q. 32, 7.
Augustin. incert. Burch. 19, 26. Grat. * R. 41, 7.**_ _

P. II, 27. Can. Poenit. Burch. 11, 60. Pa. 2, Const. Henrici imperat. Mon. Germ.
3. C. XIII. qu. 2. c. ult.
15,
* LL. 2, 41. Pa. 2, -1^, I.
Ex dict. Augustini.
P. 65, 7. Burch. 9, 16. Ivo Decr. 8,154. Donatio Constantini. Fontes iuris romani.
Fulgentius de fide. Pa. 2, 92, I. Dist. 96, 14. Palea. Cod. lust. lib. I § 5 (i, 17). Pa. 2,
Pa. 2, 42, I.
** I. P. 50, 2.
94,
Cas^odor. in Psalm. 70. Burch.
Burchard.
O. 34 zvv-ischen 2 und 3.
II, 59
— - lib. 7 (8, 4). P. 39, 7. Grat.
Pa. Dist. 88, 13. Palea.
;
Palea.
2, 91, 3. P. Br, 43, 2; 19, 5
8, 5. Pa. 2, ;
— - lib. 8 (8, 4). P. 39, 8.
Isidor. Sentent. lib. 3. c. 55.
**
Pa. 2, 74, 2. P. 59, 9. **; 19, 27 ed. W.
Pa. 2, 27, 5. P. 42, 6; 19, 104;
— - lib. 5 (8, 4). P. 39, 9.
29, IG. P. 44, 4. Burch. Authent. de epp. uel cleric. absquc
ep. ad Ludifredum. Pa. 2, 6, i. P. Pa. 2, 72, 2. P. 28, 2; Pa. 2, testamento. Si episcopus uel cleri-
, -,
5_ ** 90, I.
**
cus, Pa. 2,49,7. P. 20,9. Ans. ded.
Etvmol. XI, 2. P. ^9, 18. Q. so, 7. 2, 296.
k. 58, 8. ** Leges. Nov. ep. lul. Pa. 2, 47, 3. P.
7. c. I
loh. Diaconus uita Greg. I. I\', 32. Capit. Vermer. 753 c. 2. Pa. 2, 85, i. 16, II. Burch, Jvo Decr. **
Pa. 2, 28, I. P. 43, 4. ** c. 9. Pa. 2, 45, I. P. II, 30. Burch. Nouell. luliani Epitome Nou. Const.
2, 179.
** V, 23. Pa. 2, 50, I. P. 21, 6. Ans.
Anast. Hist. de uit. Roman. pontifF. ded. **; Pa. 2, 39, 2. P. 23, 30.
c. 5. Pa.2,87,1. P. 65,5. Ans. ded.
Vita S. Zachariae ed.Migne no. 222.
X, C.67. XXXV,
qu. 10. c. 5. Ans, ded. 6, 127 Pa. 2, 78, 3. P.
;

Pa. 2, 19, 2. Pa. 9.


* Capit. Karoli eccles. 789. Ansegis. 65,8. Ivo Decr. 16, 125. (Const. 22.
55,
uita Leonis. Pa. 2,39,1. P. 23,29.** 1, 75. P. 30, I. Burch. 2, 83. Ivo Ac primae § 8, 273J. Coli. tr. P. 104
uita Stephani. Pa. 2, 42, 3. * Decr. 4, 20. (3, 5).
ib. c. 80.Ansegis. I, 75. P. 30,2. Burch. Nou. 123,17. Pa. 2, 45, 3, P. 11,32.
Capit. Angilr.
2, 82. Ivo Decr. 4, 17. Pan. Grat. Dist, 54. c. 20.
3, 166.
c. 15. P. 50, 4. Burch. 2, 39. Ivo Interpret, ad c. 2. Cod. Theod. Pa. 2,
Capit. Aquisgran. 817 c. 6. Pa. 2,
Decr. 6, 140. Ans. 6, 124. **
17, 2. O. 50, 56. P. 21, 9. Burch. 84, 4. P. 42, 7. Burch. 16, 37.
Capit. Hincmar. Grat.**; P. 20, 10. Burch. 3, 122.
c. 13. P. I, 6. Q. I, 5. 15. 13, 6. Ivo Decr. 3, 96. 2. ij
Capita ine erta.
Br. 4, 5. Burch. Ivo Decr. c. 10. Pa. 2, 47, 8. P. 16, 15. Burch. Q. 19, 5; P. 33. 2.** P.33.5; Pa. 2,
c. 18. Pa. 2, 49, 2. P. 20, 2. Burch. Ivo Decr. Grat. ** 6,3. P.33,8.**; P. 19,3- Q.20,3.
Ivo Decr. ** Const. Olonensis 825 c. 25. Pa. 2, R. 30, 3. **; P. 10, 3. Burch. 19,
c. 19. Pa.2,49,9. P. 20, II. Burch. 2. P. 16, 7. Grat. **
43, loi (Poenit. Rom.). Ivo Decr. 15,
Ivo Decr. ** Synod. Karoli II. ap. Suess. 853 c. 12. 113 (Poenit. Rom.).

Verbesserungen.
S. 7 Z. 18 Absatz 5 statt 83 ist zu lesen 8B.
S. 1 2 110. 15g ist zu lesen statt arrare = artare.

S. 20 no. 93 c ist confirmari in consummari zu emendiren.


INHALTS-ÜBERSICHT.
Seite
Einleitung I

Die Collectio Cantabrigiensis 5


Die Collectio Parisiensis II. 21
Die Collectio Parisiensis I.
45
Appendix Concilii Lateranensi; 6^
Die Collectio Bambergensis 84
Die Collectio Lipsiensis .
115
Die Collectio Casselana .
130
Die Collectio Brugensis .
136
Die Compilatio I. . .
170
Register. I. Verzeichniss der Titel-Rubriken sämmtlicher Sammlungen 189
II. Verzeichniss der Canones- Anfänge der Cantabrigiensis, Parisiensis I. und II., Appendix,

III. Quellen-Register .........


Bambergensis, Lipsiensis, Casselana und Brugensis . 192
200

VERZEICHNISS
DER GEBRAUCHTEN ABKÜRZUNGEN.
Cc. = Collectio Cantabrigiensis. Po. == Potthast, Regesta Romanorum pontificum.
Br. = Collectio Brugensis. * = Die Stelle steht in der Compilatio I.

O. = Appendix Concilii Lateranensis. Comp. II. * = Die Stelle steht in der Compilatio II.

P. = Collectio Lipsiensis. imd bei Gregor. IX.


Pa. = Collectio Parisiensis
I. I. ** = Die Stelle steht in der Compilatio I. und
Pa. = Collectio Parisiensis IL
2. bei Gregor. IX.
Q. = Collectio Bambergensis. Die Siglen sind zum Theil wie angegeben
R. = Collectio Casselana. gewählt worden, weil sie schon ebenso in
C. I. oder Comp. I. = Compilatio I. meinen Ausgaben der Quinque Compilationes
C. II. oder Comp. II. = Compilatio II. und des Corpus iuris canonici benutzt worden

Ja. = Jaffe, Regesta Romanorum pontificum ed.II. waren.

ÜFKICIN UliK vi;ki.ac.siianui.l'nu.


-^
THE INSTITUTE OF MED'.AEYÄL STÜDiES
59 QUEEN'S PARK CRESCENT
TORONTO - 5, CANADA

9 l Q>1

Das könnte Ihnen auch gefallen