Sie sind auf Seite 1von 665

VARLIK VE ZAMAN

MARTIN HEIDEGGER

VARLIK VE ZAMAN

Çeviren:
Aziz Yardýmlý

ÝDEA zÝSTANBUL
ÝDEA YAYINEVÝ
Bilim ve Felsefe Metinleri

Ýdea Yayýnevi
Þarap Ýskelesi Sk. 4/101 Karaköy — Ýstanbul
www.ideayayinevi.com / www.diyalektik.org
Bu çeviri için © AZÝZ YARDIMLI 2004
Birinci baský 2004
Tüm haklarý saklýdýr. Bu yayýmýn hiçbir bölümü
Ýdea Yayýnevinin ön izni olmaksýzýn
yeniden üretilemez.
Martin Heidegger
Sein und Zeit
© MAX NIEMEYER VERLAG
Baský: Bayrak Matbaasý
Printed in Türkiye
ISBN 975 397 090 0
Dostluk ve hayranlýk ile
EDMUND HUSSERL’e adanmýþtýr

Todtnauberg, Baden, Schwarzwald


8 Nisan 1926
Inhalt Ýçindekiler
Önsöz: Aziz Yardýmlý
Yazarýn Yedinci Yayýma Önsözü

Einleitung
Giriþ
Die Exposition der Frage nach dem Sinn von Varlýðýn Anlamýna Ýliþkin Sorunun Açýmlamasý
Sein
Erstes Kapitel
Birinci Bölüm
Notwendigkeit, Struktur und Vorrang der Varlýk-Sorusunun Zorunluk, Yapý ve Önceliði
Seinsfrage
§ 1. Die Notwendigkeit einer ausdrückli- § 1. Varlýða Ýliþkin Sorunun Belirtik Bir Yineleni-
chen Wiederholung der Frage nach
nach dem Sein 2
þinin Zorunluðu 20
§ 2. Die formale Struktur der Frage nach § 2. Varlýða Ýliþkin Sorunun Biçimsel Yapýsý 23
dem Sein 5 § 3. Varlýk-Sorusunun Varlýkbilimsel Önceliði 28
§ 3. Der ontologische Vorrang der Seins-
frage 8 § 4. Varlýk Sorusunun Varlýksal Önceliði 32
§ 4. Der ontische Vorrang der Seinsfrage
11
Zweites Kapitel Ýkinci Bölüm
Die Doppelaufabe in der Ausarbeitung Varlýk-Sorusunun Geliþtirilmesinde Çifte Görev
der Seinsfrage. Die Methode der Araþtýrma Yöntemi ve Anahatlarý
Untersuchung und ihr Aufriß
§ 5. Die ontologische Analytik des Da- § 5. Genelde Varlýðýn Anlamýnýn Bir Yorumu Ýçin
eins als Freilegung des Horizontes Çevrenin Ortaya Serilmesi Olarak Oradaki-
für eine Interpretatation des Sinnes
von Sein überhaupt 15 Varlýðýn Varlýkbilimsel Analitiði 38
§ 6. Die Aufgabe einer Destruktion der § 6. Varlýkbilimin Tarihini Yoketme Görevi 44
Geschichte der Ontologie 19
§ 7. Die phänomenologische Methode § 7. Fenomenolojik Araþtýrma Yöntemi 54
der Untersuchung 27 A. Fenomen Kavramý 55
A. Der Begriff des Phänomens
28 B. Logos Kavramý 60
B. Der Begriff des Logos 32 C. Fenomenolojinin Ön-Kavramý 63
C. Der Vorbegriff der Phänome-
nologie 34 § 8. Ýncelemenin Anahatlarý 70
§ 8. Der Aufriß der Abhandlung 39

Erster Teil Birinci Anabölüm


Die Interpretation des Daseins auf die
Zeitlichkeit und die Explikation der Zeit als Oradaki-Varlýðýn Zamansallýk Açýsýndan
des transzendentalen Horizontes der Frage Yorumu ve Varlýða Ýliþkin Sorunun Aþkýnsal
nach dem Sein
Çevreni Olarak Zamanýn Açýmlamasý
Erster Abschnitt Birinci Kesim
Die vorbereitende Fundamentalanalyse des Oradaki-Varlýðýn Hazýrlayýcý Temel Çözümlemesi 72
Daseins
Erstes Kapitel Birinci Bölüm
Die Exposition der Aufgabe einer Oradaki-Varlýðýn Bir Hazýrlýk Çözümlemesi
vorbereitenden Analyse des Daseins
Görevinin Açýmlamasý
§ 9. Das Thema der Analytik des Da-
seins 41
§ 9. Oradaki-Varlýðýn Analitiðinin Temasý 73
§ 10. Die Abgrenzung der Daseinsanalytik § 10. Oradaki-Varlýðýn Analitiðinin Ýnsanbilim, Ruh-
gegen Anthropologie, Psychologie
und Biologie 45 bilim ve Yaþambilime Karþý Sýnýrlanmasý 78
§ 11. Die existenziale Analytik und die § 11. Varoluþsal Analitik ve Ýlkel Oradaki-Varlýðýn Yo-
Interpretation des primitiven Da-
seins. Die Schwierigkeiten der Ge- rumu. Bir “Doðal Dünya-Kavramý”ný Kazanma-
winnung eines »natürlichen Welt- nýn Güçlüðü 85
begriffes« 50

7
8 ÝÇÝNDEKÝLER

Ýkinci Bölüm Zweites Kapitel


Das In-der-Welt-sein überhaupt als
Oradaki-Varlýðýn Temel Yapýsý Olarak Genelde Grundverfassung des Daseins
Dünyadaki-Varlýk
§ 12. Dünyadaki-Varlýðýn Genel Olarak Ýçinde-Varlýða § 12. Die Vorzeichnung des In-der-
Welt-seins aus der Orientierung
Yönelimden Ön Taslaðý 88 am In-Sein als solchem 52
§ 13. Ýçinde-Varlýðýn Temellendirilmiþ Bir Kipte Örnek- § 13. Die Exemplifizierung des In-Seins
an einem fundierten Modus. Das
lendirilmesi. Dünyayý-Bilme 97 Welterkennen 59

Drittes Kapitel
Üçüncü Bölüm Die Weltlichkeit der Welt
Dünyanýn Dünyasallýðý
§ 14. Genel Olarak Dünyanýn Dünyasallýðý Düþün- § 14. Die Idee der Weltlichkeit der
Welt überhaupt 63
cesi 102 A. Die Analyse der Umweltlichkeit
A. Genelde Çevreselliðin ve Dünyasallýðýn und Weltlichkeit überhaupt

Çözümlemesi
§ 15. Das Sein des in der Umwelt be-
§ 15. Çevrede Karþýlaþýlan Varolan-Þeyin Varlýðý 107 gegnenden Seienden 66
§ 16. Çevrenin Kendini Dünya-Ýçinde Varolan Þey- § 16. Die am Innerweltlich Seienden
sich meldende Weltmäßigkeit
lerde Duyuran Dünya-Karakteri 114 der Umwelt 72
§ 17. Gönderme ve Ýmler 120 § 17. Verweisung und Zeichen 76
§ 18. Bewandtnis und Bedeutsamkeit;
§ 18. Ýlgililik ve Ýmlemlilik; Dünyanýn Dünyasallýðý 129 die Weltlichkeit der Welt 83

B. Dünyasallýk Çözümlemesinin Dünyanýn B. Die Abhebung der Analyse der


Weltlichkeit gegen die Interpretation
Descartes’taki Yorumuna Karþý Öne Çýkarýlmasý 137 der Welt bei Descartes

§ 19. “Dünya”nýn Res Extensa Olarak Belirlenimi 138 § 19. Die Bestimmung der »Welt« als
res extensa 89
§ 20. “Dünya”nýn Varlýkbilimsel Belirleniminin Te- § 20. Die Fundamente der ontologi-
melleri 141 schen Bestimmung der »Welt« 92
§ 21. Die hermeneutische Diskussion
§ 21. Dünyanýn Kartezyen Varlýkbiliminin Herme- der cartesischen Ontologie der
neutik Tartýþmasý 145 Welt 95

C. Çevrenin Çevreliði ve Oradaki-Varlýðýn C. Das Umhafte der Umwelt und die


Räumlichkeit des Daseins
Uzaysallýðý 154
§ 22. Dünya-Ýçinde Elaltýnda-Bulunanýn Uzaysallýðý 154 § 22. Die Räumlichkeit des innerwelt-
lich Zuhandenen 102
§ 23. Dünyadaki-Varlýðýn Uzaysallýðý 158 § 23. Die Räumlichkeit des In-der-
§ 24. Uzay ve Oradaki-Varlýðýn Uzaysallýðý 166 Welt-seins 104
§ 24. Die Räumlichkeit des Daseins
und der Raum 110

Dördüncü Bölüm Viertes Kapitel


Das In-der-Welt-sein als Mit- und
Birlikte-Olma ve Kendi-Olma Olarak Dünyadaki- Selbstsein. Das »Man«
Varlýk. “Ýnsan” 171
§ 25. Oradaki-Varlýðýn ‘Kim’ine Ýliþkin Varoluþsal § 25. Der Ansatz der existenzialen
Frage nach dem Wer des Daseins
Soruya Yaklaþým 172 114
§ 26. Baþkalarýnýn Birlikte-Oradaki-Varlýðý ve Günde- § 26. Das Mitdasein der Anderen und
das alltägliche Mitsein 117
lik Birlikte-Varlýk 176 § 27. Das alltägliche Selbstsein und das
§ 27. Gündelik Kendi-Olma ve Ýnsan 188 Man 126

Beþinci Bölüm Fünftes Kapitel


Das In-Sein als solches
Genel Olarak Ýçinde-Varlýk
§ 28. Ýçinde-Varlýðý Tematik Olarak Çözümleme Göre- § 28. Die Aufgabe einer thematischen
Analyse des In-Seins 130
vi 195
A. ‘Orasý’nýn Varoluþsal Yapýlanýþý 199 A. Die existenziale Konstitution des Da
ÝÇÝNDEKÝLER 9

§ 29. Das Da-sein als Befindlichkeit 134 § 29. Ruhsal-Durum Olarak ‘Oradaki-Varlýk’ 199
§ 30. Die Furcht als ein Modus der Be-
findlichkeit 140 § 30. Ruhsal Durumun Bir Kipi Olarak Korku 208
§ 31 Das Da-sein als Verstehen 142 § 31. Anlama Olarak ‘Oradaki-Varlýk’ 212
§ 32. Verstehen und Auslegung 148
§ 33. Die Aussage als abkünftiger Modus § 32. Anlama ve Yorumlama 219
der Auslegung 154 § 33. Yorumlamanýn Türevsel Kipi Olarak Önesü-
§ 34. Da-sein und Rede. Die Sprache 160
rüm 227
§ 34. ‘Oradaki-Varlýk’ ve Söylem. Dil 236
B. Das alltägliche Sein des Da und das B. ‘Orasý’nýn Gündelik Varlýðý ve Oradaki-
Verfallen des Daseins
Varlýðýn Düþmesi 224
§ 35. Das Gerede 167 § 35. Boþ Konuþma 245
§ 36. Die Neugier 170
§ 37. Die Zweideutigkeit 173 § 36. Merak 249
§ 38. Das Verfallen und die Geworfen- § 37. Ýkircim 253
heit 175
§ 38. Düþme ve Fýrlatýlmýþlýk 256
Sechstes Kapitel Altýncý Bölüm
Die Sorge als Sein des Daseins
Oradaki-Varlýðýn Varlýðý Olarak Kaygý
§ 39. Die Frage nach der ursprünglichen § 39. Oradaki-Varlýðýn Yapý-Bütününün Kökensel
Gantzheit des Strukturganzen des
Daseins 180 Bütünlüðüne Ýliþkin Soru 264
§ 40. Die Grundbefindlichkeit der Angst § 40. Oradaki-Varlýðýn Ayýrdedici Bir AçýðaSerilmiþ-
als eine ausgezeichnete Erschlos-
senheit des Daseins 184 liði Olarak Temel Endiþe Ruhsal-Durumu 269
§ 41. Das Sein des Daseins als Sorge 191 § 41. Kaygý Olarak Oradaki-Varlýðýn Varlýðý 278
§ 42. Die Bewährung der existenzialen
Interpretation des Daseins als § 42. Oradaki-Varlýðýn Kaygý Olarak Varoluþsal Yo-
Sorge aus der vorontologischen rumunun Oradaki-Varlýðýn Ön-varlýkbilimsel
Selbstauslegung des Daseins 196
§ 43. Dasein, Weltlichkeit und Realität 200 Öz-Yorumlamasýndan Doðrulanýþý 286
a) Realität als Problem des Seins § 43. Oradaki-Varlýk, Dünyasallýk ve Realite 291
und der Beweisbarkeit der
»Außenwelt« 202 a) Varlýk Sorunu Olarak Realite ve “Dýþ Dün-
b) Realität als ontologisches ya”nýn Tanýtlanabilirliði 293
Problem 209
c) Realität und Sorge 211 b) Varlýkbilimsel Sorun Olarak Realite 302
§ 44. Dasein, Erschlossenheit und Wahr- c) Realite ve Kaygý 305
heit 212
a) Der traditionelle Wahrheits- § 44. Oradaki-Varlýk, Açýða-Serilmiþlik ve Gerçeklik 307
begriff und seine ontolologi- a) Geleneksel Gerçeklik Kavramý ve Varlýk-
schen Fundamente 214
b) Das ursprüngliche Phänono-
bilimsel Temelleri 309
men der Wahrheit und die b) Kökensel Gerçeklik Fenomeni ve Gelenek-
Abkünftigkeit des traditionel-
len Wahrheitsbegriffes 219
sel Gerçeklik-Kavramýnýn Türevselliði 316
c) Die Seinsart der Wahrheit und c) Gerçekliðin Varlýk-Türü Ve Gerçeklik-
die Wahrheitsvoraussetzung
226
Varsayýmý 326

Zweiter Abschnitt Ýkinci Kesim


Dasein und Zeitlichkeit
Oradaki-Varlýk ve Zamansallýk
§ 45. Das Ergebnis der vorbereitenden § 45. Oradaki-Varlýðýn Hazýrlayýcý Temel-Çözümle-
Fundamentalanalyse des Daseins
und die Aufgabe einer ursprüngli- mesinin Sonucu ve Bir Görev Olarak Bu Varo-
chen existenzialen Interpretation lan-Þeyin Kökensel Varoluþsal Bir Yorumu 332
dieses Seienden 231

Erstes Kapitel Birinci Bölüm


Das mögliche Ganzsein des Daseins und Oradaki-Varlýðýn Olanaklý Bütün-Varlýðý ve Ölüme
das Sein zum Tode
Doðru Varlýk
§ 46. Die scheinbare Unmöglickkeit einer § 46. Oradaki-Varlýk Karakterindeki Bütün-Varlýðýn
ontologischen Erfassung und Be-
stimmung des daseinsmäßigen Ganz- Varlýkbilimsel Bir Ayrýmsanýþýnýn ve Belirleni-
seins 235 minin Görünürdeki Olanaksýzlýðý 339
10 ÝÇÝNDEKÝLER

§ 47. Baþkalarýnýn Ölümünün Deneyimlenebilirliði ve Bir § 47. Die Erfahrbarkeit des Todes der
Anderen und die Erfassungs-
Bütün Oradaki-Varlýðý Ayrýmsama-Olanaðý 341 möglichkeit eines ganzen Da-
§ 48. Dýþarda-Duran, Son ve Bütünlük 346 seins 237
§ 48. Ausstand, Ende und Ganzheit
§ 49. Ölümün Varoluþsal Çözümlemelerinin Fenomenin 241
Olanaklý Baþka Yorumlarýna Karþý Sýnýrlanma- § 49. Die Abgrenzung der existenzi-
alen Analyse des Todes gegen-
sý 353 über möglichen anderen Inter-
§ 50. Ölümün Varoluþsal-Varlýkbilimsel Yapýsýnýn Ön- pretationen des Phänomens
246
Taslaðý 358 § 50. Die Vorzeichnung der existen-
§ 51. Ölüme-Doðru-Varlýk ve Oradaki-Varlýðýn Günde- zial-ontologischen Struktur des
Todes 249
likliði 362 § 51. Das Sein zum Tode und die All-
§ 52. Gündelik Sona-Doðru-Varlýk ve Ölümün Tam Va- täglichkeit des Daseins 252
§ 52. Das alltägliche Sein zum Ende
roluþsal Kavramý 366 und der volle existenziale Be-
§ 53. Asýllýðý Ýçindeki Bir Ölüme-Doðru-Varlýðýn Varo- griff des Todes 255
§ 53. Existenzialer Entwurf eines
luþsal Tasarý 372 eigentlichen Seins zum Tode
260

Ýkinci Bölüm Zweites Kapitel


Die daseinsmäßige Bezeugung eines
Oradaki-Varlýðýn Bir Asýl ‘Olabilme’ye Tanýklýðý ve eigentlichen Seinkönnens und die
Kararlýlýk Entschlossenheit

§ 54. Asýl Varolma-ilgili Bir Olanaða Tanýklýk Sorunu 382 § 54. Das Problem der Bezeugung
einer eigentlichen existenzi-
§ 55. Duyuncun Varoluþsal-Varlýkbilimsel Temelleri 386 ellen Möglichkeit 267
§ 56. Duyuncun Çaðrý-Karakteri 389 § 55. Die existenzial-ontologischen
Fundamente des Gewissens 270
§ 57. Kaygýnýn Çaðrýsý Olarak Duyunç 391 § 56. Der Rufcharakter des Gewis-
§ 58. Baþvurmayý Anlama ve Kabahat 399 sens 272
§ 57. Das Gewissen als Ruf der Sorge
§ 59. Duyuncun Varoluþsal Yorumu ve Kaba Duyunç- 274
Yorumlamasý 411 § 58. Anrufverstehen und Schuld 280
§ 59. Die existenziale Interpretation
§ 60. Duyuncun Tanýklýk Ettiði Asýl ‘Olabilme’nin Va- des Gewissens und die vulgäre
roluþsal Yapýsý 419 Gewissensauslegung 289
§ 60. Die existenziale Struktur des
im Gewissen bezeugten ei-
gentlichen Seinkönnens 295

Üçüncü Bölüm Drittes Kapitel


Das eigentliche Ganzseinkönnen des
Oradaki-Varlýðýn Asýl Bütün-‘Olabilme’si ve Kaygýnýn Daseins und die Zeitlichkeit als der
Varlýkbilimsel Anlamý Olarak Zamansallýk ontologische Sinn der Sorge

§ 61. Oradaki-Varlýðýn Asýl Bütün-Varlýðýndan Za- § 61. Vorzeichnung des methodischen


Schrittes von der Umgrenzung
mansallýðýn Fenomenal Ortaya Seriliþine Yöntem- des eigentlichen daseinsmäßigen
sel Adýmýn Bir Ön-Taslaðý 429 Ganzseins zur phänomenalen
Freilegung der Zeitlichkeit 301
§ 62. Önceleyici Kararlýlýk Olarak Oradaki-Varlýðýn Va- § 62. Das existenziell eigentliche Ganz-
rolma-Ýlgili Asýl Bütün- Olabilmesi’ 493 seinkönnen des Daseins als vor-
laufende Entschlossenheit 305
§ 63. Kaygýnýn Varlýk-Anlamýnýn Bir Yorumu Ýçin Ka- § 63. Die für eine Interpretation des
zanýlmýþ Hermeneutik Konum ve Genel Olarak Seinssinnes der Sorge gewonnene
hermeneutische Situation und
Varoluþsal Analitiðin Yöntemsel Karakteri 441 der methodische Charakter der
§ 64. Kaygý ve Kendilik 449 existenzialen Analytik über-
haupt 310
§ 65. Kaygýnýn Varlýkbilimsel Anlamý Olarak Zaman- § 64. Sorge und Selbstheit 316
§ 65. Die Zeitlichkeit als der ontolo-
sallýk 458 gische Sinn der Sorge 323
§ 66. Oradaki-Varlýðýn Zamansallýðý ve Varoluþsal Çö- § 66. Die Zeitlichkeit des Daseins und
die aus ihr entspringenden Auf-
zümlemenin Kökensel Bir Yinelemesi Ýçin Ondan gaben einer ursprünglicheren
Kaynaklanan Görevler 468 Wiederholung der existenzialen
Analyse 331
ÝÇÝNDEKÝLER 11

Viertes Kapitel Dördüncü Bölüm


Zeitlichkeit und Alltäglichkeit
Zamansallýk ve Gündeliklik
§ 67. Der Grundbestand der existen- § 67. Oradaki-Varlýðýn Varoluþsal Yapýlanýþýnýn Temel
zialen Verfassung des Daseins und
die Vorzeichnung ihrer zeitlichen Ýçeriði ve Bunun Zamansal Yorumunun Ön-
Interpretation 334 Taslaðý 473
§ 68. Die Zeitlichkeit der Erschlossen-
heit überhaupt 335 § 68. Genel Olarak Açýða Serilmiþliðin Zamansallýðý 475
a) Die Zeitlichkeit des Verste- a) Anlamanýn Zamansallýðý 475
hens 336
b) Die Zeltlichkeit der Befind- b) Ruhsal-Durumun Zamansallýðý 481
lichkeit 339 c) Düþmenin Zamansallýðý 489
c) Die Zeitlichkeit des Verfal-
lens 346 d) Söylemin Zamansallýðý 493
d) Die Zeitlichkeit der Rede 349 § 69. Dünyadaki-Varlýðýn Zamansallýðý ve Dünyanýn
§ 69. Die Zeitlichkeit des In-der-Welt-
seins und das Problem der Trans- Aþkýnlýðý Sorunu 495
zendenz der Welt 350 a) Saðgörülü Tasanýn Zamansallýðý 497
a) Die Zeitlichkeit des umsich-
tigen Besorgens 352 b) Saðgörülü Tasanýn Dünya-Ýçinde Elde
b) Der zeitliche Sinn der Modi- Bulunan Þeylerin Kuramsal Açýða
fikation des umsichtigen Be-
sorgens zum theoretischen
Çýkarýlýþýna Doðru Deðiþkisinin Zaman-
Entdecken des innerwelt- sal Anlamý 504
lich Vorhandenen 356
c) Zamansal Bir Sorun Olarak Dünyanýn
c) Das zeitliche Problem der
Transzendenz der Welt 364 Aþkýnlýðý 514
§ 70. Die Zeitlichkeit der daseinsmä- § 70. Oradaki-Varlýða Özgü Uzaysallýðýn Zamansal-
ßigen Räumlichkeit 367
§ 71. Der zeitliche Sinn der Alltäglich-
lýðý 517
keit des Daseins 370 § 71. Oradaki-Varlýðýn Gündelikliðinin Zamansal
Anlamý 521

Fünftes Kapitel Beþinci Bölüm


Zeitlichkeit und Geschichtlichkeit
Zamansallýk ve Tarihsellik
§ 72. Die existenzial-ontologische Expo- § 72. Tarih Sorununun Varoluþsal-Varlýkbilimsel Açým-
sition des Problems der Ge-
schichte 372 lamasý 525
§ 73. Das vulgäre Verständnis der Ge- § 73. Kaba Tarih Anlayýþý ve Oradaki-Varlýðýn ‘Tarihsel
schichte und das Geschehen des
Daseins 378 Olaylarý’ 532
§ 74. Die Grundverfassung der Geschicht- § 74. Tarihselliðin Temel Yapýlanýþý 538
lichkeit 382
§ 75. Die Geschichtlichkeit des Da-
§ 75. Oradaki-Varlýðýn Tarihselliði ve Dünya-Tarihi 545
seins und die Welt-Geschichte § 76. Tarih Biliminin Oradaki-Varlýðýn Tarihselliðin-
§ 76. Der existenziale Ursprung der
Historie aus der Geschichtlich-
deki Varoluþsal Kökeni 551
keit des Daseins 392 § 77. Tarihsellik Sorununun Önceki Açýmlamasýnýn
§ 77. Der Zusammenhang der vorste-
henden Exposition des Problems
Wilhelm Dilthey’in Araþtýrmasý ve Kont Yorck’-
der Geschichtlichkeit mit den For- un Düþünceleri Ýle Baðýntýsý 558
schungen W. Diltheys und den
Ideen des Grafen Yorck 397

Sechstes Kapitel Altýncý Bölüm


Zeitlichkeit und Innerzeitigkeit als
Ursprung des vulgären Zeitbegriffes Kaba Zaman-Kavramýnýn Kökeni Olarak
Zamansallýk ve Zaman-Ýçindelik
§ 78. Die Unvollständigkeit der vorste- § 78. Oradaki-Varlýðýn Önceki Zamansal Çözümleme-
henden zeitlichen Analyse des
Daseins 404
sinin Eksikliði 568
§ 79. Die Zeitlichkeit des Daseins und § 79. Oradaki-Varlýðýn Zamansallýðý ve Zaman Ýle
das Besorgen von Zeit 406
§ 80. Die besorgte Zeit und die Inner-
Tasa 571
zeitigkeit 411 § 80. Tasa Edilen Zaman ve Zaman-Ýçindelik 578
§ 81. Die Innerzeitigkeit und die Ge-
nesis des vulgären Zeitbegriffes
§ 81. Zaman-Ýçindelik ve Kaba Zaman-Kavramýnýn
420 Doðuþu 590
12 ÝÇÝNDEKÝLER

§ 82. Zamansallýk, Oradaki-Varlýk ve Dünya-Zamaný- § 82. Die Abhebung des existenzial-


ontologischen Zusammenhangs
nýn Varoluþsal-Varlýkbilimsel Baðlantýsýnýn Hegel’- von Zeitlichkeit, Dasein und
in Zaman ve Tin Arasýndaki Baðýntýyý Alýþý Ýle Kar- Weltzeit gegen Hegels Auffas-
sung der Beziehung zwischen
þýlaþtýrmasý 600 Zeit und Geist 428
a) Hegel’in Zaman Kavramý 601 a) Hegels Begriff der Zeit 428
b) Hegels Interpretation des
b) Hegel’in Zaman ve Tin Arasýndaki Ba- Zusammenhangs zwischen
ðýntý Üzerine Yorumu 606 Zeit und Geist 433
§ 83. Die existenzial-zeitliche Ana-
§ 83. Oradaki-Varlýðýn Varoluþsal-Zamansal Analitiði ve lytik des Daseins und die fun-
Genel Olarak Varlýðýn Anlamýna Ýliþkin Temel- damentalontologische Frage
nach dem Sinn von Sein über-
Varlýkbilimsel Soru 610 haupt 439

Türkçe-Almanca Sözlük ve Açýklamalar 615


Almanca-Türkçe Sözlük 641
Dizin 649
ÖNSÖZ
AZÝZ YARDIMLI

1922-1926 yýllarý arasýnda Weimar Almanyasýnýn çok zor günlerinde


yazýlan Sein und Zeit hiç kuþkusuz herkesin kendini ölçü alarak okuyacaðý
ve kendine göre anlamlandýracaðý göreci-sofist bir düþünce yapýtý olma
savýnda deðildir. Kiþinin kavramlara yüklediði öznel tasarýmlara baðlý
olarak her okumanýn belli bir ölçüde göreci olmasýnýn kaçýnýlmaz
olmasýna karþýn, Heidegger’in istediðinin bu olduðu söylenemez: Hei-
degger “gerçeklik”ten, “bilim”den, “yöntem”den söz eder ve bu kav-
ramlar kendilerinde her tür kiþiselliði ve öznelliði aþarlar ve nesneldirler,
aslýnda saltýktýrlar. Ama bu görüngüdür, aldatýcýdýr. ‘Tüm gerçeklik
insan ile, Dasein ile görelidir’ [227]. Bu fenomenal bildirim sofizmin
‘(bireysel) insan herþeyin ölçüsüdür’ görüþünün modern bir türü
olarak görünür. Herþeyi kesintisiz bir akýþ durumunda tutan, sürekli bir
deðiþim, sürekli bir yenileþme süreci yaþayan, saðlam, dingin, tözsel
hiçbirþeye izin vermeyen anamalcý modern toplumun bireyden zorla
istediði etik ve estetik göreciliði temellendirmede, düþünmek isteyen
kafanýn gerilimini yatýþtýrmada Batýda çok az yapýt böylesine etkili
olmuþtur. Bir zamanlar varoluþçu tin Heidegger’i büyük esin kaynaðý
olarak kabul ettiði zaman, bu hiç kuþkusuz bir abartma deðildi. Hiçliðini
kabullenmeye çok istekli bir bilinç biçimi insanýn kendisinin saçma
olduðunu ileri sürdüðü zaman, onun saçmalýktan özgürleþme isteminin
kendisi de saçmalaþmaya baþladý. Þimdi sonunda insanýn anlamlý,
deðerli, ussal bir varlýk olmadýðýný anlayan postmodernist ruh Hei-
degger’de kendinin bir parçasýný bulduðu zaman, bunun nedeni onun
fenomenolojik yönteminin usu tarihsel-toplumsal bir kurguya çözün-
dürme çabalarýna etkili katkýlarda bulunmuþ olmasýdýr. Heidegger için
insan ‘ussal’ deðil ama ‘konuþan bir dirimli varlýktýr.’
Heidegger’in fenomenolojik yönteminin evrensel bir anlaþýlýrlýða götür-
mesini beklememeliyiz, çünkü evrensel kavram yerine bireysel sözcüðü,
nesnel ussal çýkarsama yerine öznel etimolojik baðýntýyý izlemesi bu ikin-
cilerin doðalarýndaki olumsallýklardan ötürü büyük ölçüde kiþisel, öznel,
göreci yorumlama giriþimlerinde sonlanýr. Metnin “çevrilemez” oldu-
ðunun düþünülmesinin, ya da örneðin Enc. Britannica (1984) tarafýndan

31
14 ÖNSÖZ — AZÝZ YARDIMLI

“almost unreadable” olarak görülmesinin nedeni de yine büyük ölçüde


sözcüklerin deðiþik dillerdeki türeyiþlerinde eþitsiz süreçler ve yapý-
laþmalar içinden geçmeleridir. Gene de etimoloji Sein und Zeit’ýn baþlýca
özgünlüðü deðildir ve çoðu kez felsefi önemleri olmayan sözcük oyun-
larýndan öteye gitmez. Örneðin öznel-duyusal ‘algý’nýn ‘gerçeklik’
ölçütü olarak seçilmesi bile antik Yunanca’da yapýlan dil çözümleme-
lerinden ve kök-anlam saptamalarýndan çok daha önceden belirlenmiþ
olmasý gereken kuramsal bir ön-vargýdýr.
Etimoloji bir yana býrakýldýðýnda, yapýta özgü iyi bilinen anlama güç-
lüðünün giderilmesi onu Heidegger’in yoketmeyi istediði Klasik Felse-
fenin ölçünleri ile çözümleme çabasýnýn baþarýsýna baðlýdýr. Aslýnda
yapýtýn özsel amacýnýn Klasik Felsefenin Varlýk üzerine örttüðü kav-
ramsal perdeyi kaldýrmak olduðunu, ve bunun için “Felsefe Tarihinin
kendisini yoketmek” [392], “varlýkbilimin tarihini yoketmek” [19] gibi
görevlerin üstlenildiðini dikkate alýrsak, yokedilecek olan Klasik Felsefe
üzerine yeterli bir bilgi olmaksýzýn herhangi bir anlaþýlýrlýðýn olanaksýz
olduðunu kabul etmek zorundayýz. Gerçekte hem yapýtýn sözde güç-
lüðü, hem de buna karþýn böylesine popüler olmasý hemen hemen
bütün bir okur kitlesinin Klasik Felsefenin kurgul/kuramsal doðasý ile
tanýþýk olmamasýna baðlýdýr. Ama eðer Klasik Felsefe bugüne dek varo-
luþun anlamý üzerine birþeyler saptayabilmiþse, eðer us bilme yetene-
ðinde ise, eðer Parmenides’in ileri sürdüðü gibi Düþünce ve Varlýk bir ise,
fenomenolojik nihilizmin, aslýnda baþka her nihilizmin varoluþu bu
klasik birikimin kendisinin üstünün açýlmamasýna, doðal bilincin kendisi
üzerine bilgisizliðinin ve kendini umursamazlýðýnýn sürmesine baðlýdýr.

Felsefi bir çeviri (Heidegger metinleri dýþýnda) özsel olarak özgün


dildeki sözcüðün ilettiði kavramý yakalamayý ve onu yeni dilde uygun bir
sözcükle yeniden sunmayý amaçlar, çünkü yazar (giderek görgücü,
çözümlemeci yazar bile) dili deðil ama düþünceyi, sözcüðü deðil ama
kavramý birincil sayar. Heidegger ise kavramý bir yana býrakmakla
kalmaz, ama giderek sözcüðün doðal dildeki yapý ve anlamýný bile gözden
çýkarýr, onu sözel olarak, etimolojik olarak okur ve bu yolla sözcükler
arasýnda kavramsal deðil ama fenomenolojik baðýntýlar kurar. Heidegger
çevirisinden bunlarý düzeltmesi deðil, ama yansýtmasý beklenir. Yine,
okur özgün metne fenomenolojik olarak bakabilir, ve etimolojik baðýntýlarý
ve ilgileri kendi gözleriyle algýlayabilir, üstelik bu dil ile yeterince tanýþýk
olmasa bile. Fenomenoloji böyle bir koþut-metin yardýmýný özsel olarak
gerektirir, çünkü metnin çevrildiði dil doðallýkla her durumda ayný
etimolojik yapýlanýþlarý göstermeyecek ve özgün metindeki fenome-
nolojik incelikleri ancak sýnýrlý olarak ve yer yer yansýtabilecektir.
Tüm bunlara karþýn, Heidegger’in metni sýk sýk bütünüyle hafif,
aslýnda akýcýdýr. Giderek takýlarla, ilgeçlerle, ikircimlerle ve çoklu
anlamlarla oynamalar sýk sýk herhangi bir felsefi ton bile taþýmazlar.
ÖNSÖZ — AZÝZ YARDIMLI 15

Ama çalýþmada dizgesellikten olmasa da genel olarak bir bütünlükten


söz edilebileceði düzeye dek, bunu tanýmlayan kavramlarý iliþkilendirmek
bütünüyle baþka bir sorundur. Anlamak sözcüðün kavrama baðlanmasý
üzerine dayandýðý ölçüde, sözcüðün düþünceyi ilgisiz kavrama götür-
mesi anlamayý zorlaþtýrmada deðil ama olanaksýzlaþtýrmada sonlanýr. Ve
çözüm sýk sýk sözcüðe kavramýna ilgisiz anlamlar yüklemekten, düþün-
cede yeni ama yapay baðýntýlarýn üretilmesinden geçer. Heidegger’in
metni bu tür geçersiz baðýntýlarla dolup taþar ve bunlarýn baþýnda
‘fenomen’, ‘gerçeklik,’ ‘Dasein,’ ‘logos’ gibi yeniden tanýmlanan söz-
cüklerin kendileri gelir. Bu konuda çevirinin yapabileceði hiçbirþey
yoktur: ‘Þunu demek istiyor’ gibi bir düzeltmecilik hiç olmazsa çevirinin
hakký deðildir. Böyle bir metinde sözcük kavrama okurun öznel yeðle-
meleri aracýlýðýyla ulaþýr, ve ortaya çýkan anlamlar türlülüðü hermeneutik
düþüncenin doðasýna hiç de aykýrý deðildir.

Heidegger’e dek hiç kimse etimolojinin gerçekliðe götüren yolu


döþeyeceðini düþünememiþtir. Anlaðý kitleyen, zaman zaman hayrete ve
hayranlýða düþüren, giderek belki de gizemci yollara ayartan bu yöntem
Sein und Zeit’ý genç Jürgen Habermas’ýn sözleriyle “das bedeutendste
philosophische Ereignis seit Hegels Phänomenologie,” ve Heidegger’i bir
düþünce Titaný yapan þey olmalýdýr.

Aziz Yardýmlý
2004
Ýstanbul
Yedinci Yayýma Önsöz Vorbemerkung zur
1953 siebenten Auflage
1953
“Varlýk ve Zaman” üzerine bu inceleme ilk kez Die Abhandlung »Sein und Zeit« er-
schien zuerst Frühjahr 1927 in dem
1927 ilkbaharýnda Edmund Husserl tarafýn- von E. Husserl herausgegebenen
dan yayýmlanan Jahrbuch für Philosophie und Jahrbuch für Philosophie und phä-
nomenologische Forschung Bd.
phänomenologische Forschung’un yedinci cil- VIII und gleichzeitig als Sonder-
dinde ve ayný zamanda ayrý bir baský olarak druck.
çýktý. Der vorliegende, als siebente
Auflage erscheinende Neudruck ist
Yedinci yayým olarak çýkan bu yeni baský im Text unverändert, jedoch hin-
metinde deðiþikliðe uðramamýþ, ama alýntýlar sichtlich der Zitate und der
ve noktalamalar açýsýndan yeniden gözden Interpunktion neu durchgesehen.
Die Seitenzahlen des Neudruckes
geçirilmiþtir. Bu baskýnýn sayfa numaralarý stimmen bis auf geringe Abweic-
küçük sapmalar dýþýnda önceki yayýmlardaki hungen mit denen der früheren
Auflagen überein.
numaralandýrmaya uygundur. Die in den bisherigen Auf-
Önceki yayýmlarda görünen “Ýlk Yarý” ad- lagen angebrachte Kennzeichnung
landýrmasý kaldýrýlmýþtýr. Ýkinci yarý bir yirmi »Erste Hälfte« ist gestrichen. Die
zweite Hälfte läßt sich nach einem
beþ yýl sonra artýk ilk yarýnýn bir yeniden su- Vierteljahrhundert nicht mehr an-
numu olmaksýzýn eklenemezdi. Buna karþýn, schließen, ohne daß die erste neu
eðer Varlýk sorusu bizim oradaki-Varlýklarýmýzý dargestellt würde. Deren Weg bleibt
indessen auch heute noch ein not-
etkiliyorsa, aldýðý yol bugün bile zorunlu bir wendiger, wenn die Frage nach dem
yol olarak kalmayý sürdürür. Sein unser Dasein bewegen soll.
Zur Erläuterung dieser Frage
Bu sorunun açýklanmasý için okur bu yeni sei auf die gleichzeitig mit diesem
baský ile ayný zamanda ayný yayýnevinden Neudruck im gleichen Verlag er-
çýkan “Einführung in die Metaphysik”e scheinende »Einführung in die
Metaphysik« verwiesen. Sie bringt
baþvurabilir. Bu çalýþma 1935 yaz yarýyýlýnda den Text einer im Sommersemester
verilen bir kursun metnini sunar. 1935 gehaltenen Vorlesung.

17
VARLIK VE ZAMAN SEIN UND ZEIT

... d∞lon går …w Íme›w taËta (t¤ pote ... d∞lon går …w Íme›w taËta
(t¤ pote boÊlesye shma¤nein ımÒtan ¯n
boÊlesye shma¤nein ımÒtan ¯n fy°gghsye) fy°gghsye) pãlai gign≈skete, ≤meiw d¢
pãlai gign≈skete, ≤meiw d¢ prÚ toË m¢n prÚ toË m¢n ”Òmeya, nËn dÉ
”Òmeya, nËn dÉ ±porÆkamen ... ±porÆkamen ...

“Çünkü açýkça çoktandýr ‘olan’ S anlatýmýný »Denn offenbar seid ihr doch
schon lange mit dem vertraut, was ihr
kullandýðýn zaman aslýnda ne demek istedi- eigentlich meint, wenn ihr den Aus-
ðini biliyorsun. Ama önceleri onu anladý- druck ,seiend‘ gebraucht, wir jedoch
glaubten es einst zwar zu verstehen,
ðýmýzý sanan bizler þimdi þaþýrýp kaldýk.”1
jetzt aber sind wir in Verlegenheit
Bugün “olan” sözcüðü ile aslýnda ne demek gekommen.«1 Haben wir heute eine
istediðimiz sorusuna bir yanýtýmýz var mýdýr? Antwort auf die Frage nach dem, was
wir mit dem Wort »seiend« eigentlich
Hiçbir biçimde. Öyleyse Varlýðýn anlamýna meinen? Keineswegs. Und so gilt es
iliþkin soru yeniden sorulmalýdýr. Ama bu- denn, die Frage nach dem Sinn von Sein
günlerde giderek bir de “Varlýk” anlatýmýný erneut zu stellen. Sind wir denn heute
auch nur in der Verlegenheit, den
anlamama gibi bir sýkýntý içinde miyiz? Hiç- Ausdruck »Sein« nicht zu verstehen?
bir biçimde. Öyleyse herþeyden önce yine Keineswegs. Und so gilt es denn vor-
dem, allererst wieder ein Verständnis
bu sorunun anlamý için bir anlayýþý uyandýr-
für den Sinn dieser Frage zu wecken.
malýyýz. “Varlýðýn” anlamý sorusunun somut Die konkrete Ausarbeitung der Frage
olarak geliþtirilmesi bu incelemenin ama- nach dem Sinn von »Sein« ist die Ab-
sicht der folgenden Abhandlung. Die
cýdýr. Zamanýn genel olarak her Varlýk-anla- Interpretation der Zeit als des mög-
yýþý için olanaklý çevren olarak yorumu bu lichen Horizontes eines jeden Seins-
incelemenin geçici hedefidir. verständnisses überhaupt ist ihr vor-
läufiges Ziel.
Böyle bir hedefin öngörülmesi, böyle Das Absehen auf ein solches Ziel,
bir amaçta kapsanan ve onun tarafýndan die in solchem Vorhaben beschlos-
senen und von ihm geforderten Unter-
gerekli kýlýnan araþtýrmalar ve bu hedefe
suchungen und der Weg zu diesem
götüren yol bir sunuþ açýklamasýna gerek- Ziel bedürfen einer einleitenden
sinirler. Erläuterung. [2]

1
Platon, Sofist, 244 a. 1
Plato, Sophistes 244 a.

19
Giriþ Einleitung

Varlýðýn Anlamýna Ýliþkin Die Exposition der Frage


nach dem Sinn von Sein
Sorunun Açýmlamasý

Birinci Bölüm Erstes Kapitel


Notwendigkeit, Struktur und
Varlýk-Sorusunun Zorunluk, Yapý ve Vorrang der Seinsfrage
Önceliði
§ 1.Varlýða Ýliþkin Sorunun Belirtik Bir § 1. Die Notwendigkeit einer
ausdrücklichen Wiederholung der Frage
Yineleniþinin Zorunluðu nach dem Sein

Sözü edilen soru bugün unutulmuþtur, üste- Die genannte Frage ist heute in Ver-
gessenheit gekommen, obzwar
lik zamanýmýzýn “Metafiziði” yeniden doðru- unsere Zeit sich als Fortschritt an-
lamayý ilerleme saymasýna karþýn. Ama gene rechnet, die »Metaphysik« wieder zu
de kendimizi yeniden alevlendirilmiþ bir bejahen. Gleichwohl hält man sich
der Anstrengungen einer neu zu ent-
gigantomax¤a per‹ t∞w oÈs¤aw üzerine çaba- fachenden gigantomax¤a per‹ t∞w
lardan baðýþýk sayarýz. Oysa deðindiðimiz oÈs¤aw für enthoben. Dabei ist die
angerührte Frage doch keine belie-
soru keyfi bir soru deðildir. Platon ve Aris-
bige. Sie hat das Forschen von Plato
toteles’in araþtýrmalarýna soluk vermiþ, ama und Aristoteles in Atem gehalten, um
daha sonra edimsel araþtýrmanýn tematik S freilich auch von da an zu verstum-
men — als thematische Frage wirklicher
sorusu olarak suskunlaþmýþtýr. Ýkisinin baþar-
Unterschung. Was die beiden gewon-
dýðý þey çeþitli deðiþiklikler ve “yeniden renk- nen, hat sich in mannigfachen Vers-
lendirmeler” yoluyla Hegel’in “Mantýðýna” chiebungen und »Übermalungen«
bis in die »Logik« Hegels durchge-
dek ulaþmýþtýr. Ve bir zamanlar düþüncenin halten. Und was ehemals in der
en yüksek çabasý ile fenomenlerden çekip höchsten Anstrengung des Denkens
çýkardýklarý þey, parçalý ve ilk aþamalarýnda den Phänomenen abgerungen wurde,
wenngleich bruchstückhaft und in
olsa da, çoktandýr önemsizleþmiþtir. ersten Anläufen, ist längst trivialisiert.
Yalnýzca bu deðil. Varlýðýn yorumu için Nicht nur das. Auf dem Boden
baþlýca Yunan yaklaþýmlarýnýn temelinde bir der griechischen Ansätze zur Inter-
pretation des Seins hat sich ein Dog-
inak geliþmiþtir ki, Varlýðýn anlamýna iliþkin ma ausgebildet, das die Frage nach
soruyu yalnýzca gereksiz olarak bildirmekle dem Sinn von Sein nicht nur für
überflüssig erklärt, sondern das Ver-
kalmaz, ama bir de sorunun gözardý edilme-
säumnis der Frage überdies sanktio-
sini aklar. Denir ki, “Varlýk” en evrensel ve en niert. Man sagt: »Sein« ist der allge-
boþ kavramdýr. Böyle olarak her taným giriþi- meinste und leerste Begriff. Als
solcher widersteht er jedem Defini-
mine direnir. Bu en evrensel ve buna göre tionsversuch. Dieser allgemeinste
tanýmlanamaz kavram hiçbir tanýma gerek- und daher undefinierbare Begriff
sinmez. Herkes onu sürekli olarak kullanýr bedarf auch keiner Definition. Jeder
gebraucht ihn ständig und versteht
ve onunla ne demek istediðini her durumda auch schon, was er je damit meint.
daha þimdiden anlar. Böylelikle antikçað fel- Damit ist das, was als Verborgenes

20
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 21

das antike Philosophieren in die sefecilerinin gizli birþey olarak rahatsýz edici
Unruhe trieb und in ihr erhielt, zu
einer sonnenklaren Selbstverständ- bulduklarý þey öylesine gün gibi açýk bir ken-
lichkeit geworden, so zwar, daß, wer diliðinden anlaþýlýrlýk kazanmýþtýr ki, kim bu
darnach auch noch fragt, einer
konuda daha öte soru soracak olsa yöntemsel
methodischen Verfehlung bezich-
tigt wird. bir yanlýþlýkla suçlanýr olmuþtur.
Zu Beginn dieser Untersuchung Bu araþtýrmanýn baþýnda Varlýða iliþkin bir
können die Vorurteile nicht aus-
führlich erörtert werden, die
sorunun gereksizliði üzerine sürekli olarak
ständig neu die Bedürfnislosigkeit yeniden diriltilen ve beslenen önyargýlarý
eines Fragens nach dem Sein ayrýntýlý olarak açýklamak olanaksýzdýr. Bun-
pflanzen und hegen. Sie haben ihre
Wurze [3] in der antiken Ontologie lar köklerini antikçað varlýkbiliminin kendi-
selbst. Diese ist wiederum nur — sinde taþýrlar. Yine bu varlýkbilim — üzerinde
hinsichtlich des Bodens, dem die
varlýkbilimsel temel kavramlarýn serpildikleri
ontologischen Grundbegriffe ent-
wachsen sind, bezüglich der Ange- toprak açýsýndan, ve kategorilerin kanýtla-
messenheit der Ausweisung der Ka- nýþýnýn uygunluðu ve tamlýðý ile ilgili olarak
tegorien und ihrer Vollständigkeit
— zureichend zu interpretieren am
— ancak ilkin Varlýða iliþkin soru durulaþ-
Leitfaden der zuvor geklärten und týrýlýp yanýtlandýðý ve bir ipucu olarak alýndýðý
beantworteten Frage nach dem zaman yeterli olarak yorumlanabilir. Buna
Sein. Wir wollen daher die Dis-
kussion der Vorurteile nur so weit göre, önyargýlarýn tartýþmasýný yalnýzca Var-
führen, daß dadurch die Notwen- lýðýn anlamýna iliþkin sorunun bir yineleniþi-
digkeit einer Wiederholung der
nin zorunluðunun açýklýk kazanmasý nokta-
Frage nach dem Sinn von Sein ein-
sichtig wird. Es sind deren drei: sýna dek götüreceðiz. Böyle üç önyargý vardýr:
1. Das »Sein« ist der »allgemein- 1. “Varlýk” “en evrensel” kavramdýr: tÚ ˆn
ste« Begriff: tÚ ˆn §sti kayÒlou
mãlista pãntvn.2 Illud quod pri-
§sti kayÒlou mãlista pãntvn.2 Illud quod
mo cadit sub apprehensione est primo cadit sub apprehensione, est ens, cuius
ens, cuius intellectus includitur in intellectus includitur in omnibus, quaecumque
omnibus, quaecumque quis appre-
hendit. »Ein Verständnis des Seins
quis apprehendit. “Varlýðýn anlaþýlmasý varolan-
ist je schon mit inbegriffen in þeyS olarak ayrýmsanan herþeyin ayrýmsan-
allem, was einer am Seienden masýnda daha þimdiden kapsanýr.”3 Ama “Var-
erfaßt.«3 Aber die »Allgemeinheit«
von »Sein« ist nicht die der Gattung. lýðýn” “evrenselliði” Cinsin evrenselliði deðil-
»Sein« umgrenzt nicht die oberste dir. “Varlýk” varolan-þeylerin en yüksek bölge-
Region des Seienden, sofern dieses sini bunlarýn kavramsal olarak Cins ve Türe
nach Gattung und Art begrifflich
artikuliert ist: oÎte tÚ ˆn g°now. 4 göre eklemlenmiþ olmalarý ölçüsünde sýnýrý
Die »Allgemeinheit« des Seins içine almaz: OÎte tÚ ˆn g°now.4 Varlýðýn
»übersteigt« alle gattungsmäßige
“evrenselliði” Cinse özgü tüm evrenselliði
Allgemeinheit. »Sein« ist nach der
Bezeichnung der mittelalterlichen “aþar.” “Varlýk” ortaçaðýn varlýkbilimine göre
Ontologie ein »transcendens«. Die bir “transcendens” olarak belirtilir. Bu aþkýnsal
Einheit dieses transzendental »All-
gemeinen« gegenüber der Mannig-
“evrenselin” birliðini Aristoteles daha önce
faltigkeit der sachhaltigen obersten þeyleri ilgilendiren en yüksek cins-kavram-
Gattungsbegriffe hat schon Aristo- larýnýn çokluðuna karþý andýrým birliði olarak
teles als die Einheit der Analogie
erkannt. Mit dieser Entdeckung hat
tanýmýþtýr. Bu açýða çýkarýþla, Platon’un varlýk-
Aristoteles bei aller Abhängigkeit bilimsel soruyu formüle ediþine tüm baðým-
2Aristoteles,
2
Aristoteles, Metafizik B 4, 1001 a 21.
Met. B 4, 1001 a 21.
3Thomas v. A., S. th. II1 qu. 94 a 2.
3
Thomas v. A., Summa Theologica II1 qu. 94 a 2.
4Aristoteles, Met. B 3, 998 b 22. 4
Aristoteles, Metafizik B 3, 998 b 22.
22 MARTIN HEIDEGGER

lýlýðýna karþýn, Aristoteles Varlýk sorununu von der ontologischen Fragestel-


lung Platons das Problem des Seins
ilkede yeni bir temel üzerine oturtmuþtur. Bu auf eine grundsätzlich neue Basis
kategoriselS baðlantýlar üzerindeki karanlýðý gestellt. Gelichtet hat das Dunkel
dieser kategorialen Zusammen-
aydýnlatmayý hiç kuþkusuz o bile baþarama-
hänge freilich auch er nicht. Die
mýþtýr. Ortaçað varlýkbilimi bu sorunu özel- mittelalterliche Ontologie hat die-
likle Tomizm ve Ýskoç okullarýnda temel ses Problem vor allem in den tho-
mistischen und skotistischen Schul-
noktalarda bir duruluða ulaþamadan ayrýntýlý richtungen vielfältig diskutiert,
olarak tartýþmýþtýr. Ve en sonunda Hegel “Var- ohne zu einer grundsätzlichen Klar-
lýðý” “belirlenimsiz dolaysýz” olarak belirler- heit zu kommen. Und wenn schließ-
lich Hegel das »Sein« bestimmt als
ken ve bu belirlenimi “mantýðýnýn” tüm daha das »unbestimmte Unmittelbare«
öte kategorisel açýmlamalarý için temel yapar- und diese Bestimmung allen wei-
teren kategorialen Explikationen
ken, antikçað varlýkbilimi ile ayný yöne bak-
seiner »Logik« zugrunde legt, so
mayý sürdürür, ama Aristoteles tarafýndan hält er sich in derselben Blickrich-
daha önce formüle edilen ve þeyler için ge- tung wie die antike Ontologie, nur
daß er das von Aristoteles schon
çerli “kategorilerin” çokluðuna karþý Varlýðýn gestellte Problem der Einheit des
birliðini ele alan sorunu gözardý eder. Buna Seins gegenüber der Mannigfaltig-
göre, eðer “Varlýðýn” en evrensel kavram ol- keit der sachhaltigen »Kategorien«
aus der Hand gibt. Wenn man dem-
duðu söylenirse, o zaman bu onun en duru ve nach sagt: »Sein« ist der allgemein-
daha öte hiçbir tartýþmaya gereksinmeyen ste Begriff, so kann das nicht
heißen, er ist der klarste und aller
kavram olduðu anlamýna gelemez. Tersine,
weiteren Erörterung unbedürftig.
“Varlýk” kavramý en karanlýk kavramdýr. Der Begriff des »Seins« ist vielmehr
2. “Varlýk” kavramý tanýmlanamazdýr. Bu der dunkelste. [4]
2. Der Begriff »Sein« ist unde-
onun en yüksek evrenselliðinden çýkarsanýr.5 finierbar. Dies schloß man aus seiner
Ve haklý olarak — eðer definitio fit per genus höchsten Allgemeinheit.5 Und das
proximum et differentiam specificam. “Varlýk” mit Recht — wenn definitio fit per
genus proximum et differentiam
gerçekte varolan-þey olarak kavranamaz; enti specificam. »Sein« kann in der Tat
non additur aliqua natura. “Varlýk” ona varo- nicht als Seiendes begriffen werden;
enti non additur aliqua natura:
lan-þey denebileceði bir yolda belirlilik ala-
»Sein« kann nicht so zur Bestimmt-
maz. Varlýk daha yüksek kavramlardan taným heit kommen, daß ihm Seiendes zu-
yoluyla türetilemez ve daha alt olanlar yoluyla gesprochen wird. Das Sein ist defini-
torisch aus höheren Begriffen nicht
sunulamaz. Ama bundan “Varlýðýn” bundan abzuleiten und durch niedere nicht
böyle bir sorun yaratmadýðý sonucu çýkar mý? darzustellen. Aber folgt hieraus, daß
Hiçbir biçimde; yalnýzca “Varlýðýn” öyle varo- »Sein« kein Problem mehr bieten
kann? Mitnichten; gefolgert kann
lan-þey gibi olmadýðý sonucu çýkabilir. Buna nur werden: »Sein« ist nicht so etwas
göre, varolan-þeyler için belli sýnýrlar içinde wie Seiendes. Daher ist die in gewis-
sen Grenzen berechtigte Bestim-
aklanan bir belirlenim türü — geleneksel
mungsart von Seiendem — die »De-
mantýðýn kendisi temellerini antikçað varlýk- finition« der traditionellen Logik,

5
Bkz. Pascal, Pensées et Opuscules (ed. Brunschvicg)6, 5Vgl. Pascal, Pensées et Opuscules (ed.

Brunschvicg)6, Paris 1912, S. 169: ‘On ne


Paris 1912, S. 169: ‘On ne peut entreprendre de définir
peut entreprendre de définir l’etre sans
l’etre sans tomber dans cette absurdité: car on ne peut tomber dans cette absurdité: car on ne peut
definir un mot sans commencer par celui-ci, c’est, soit definir un mot sans commencer par celui-
qu’on l’exprime ou qu’on le sous-entende. Donc pour ci, c’est, soit qu’on l’exprime ou qu’on le
sous-entende. Donc pour definir l’etre, il
definir l’etre, il Faudrait dire c’est, et ainsi employer le mot Faudrait dire c’est, et ainsi employer le mot
défini dans sa définition.’ défini dans sa définition.’
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 23

die selbst ihre Fundamente in der biliminde taþýyan “tanýmý” — Varlýða uygu-
antiken Ontologie hat — auf das Sein
nicht anwendbar. Die Undefinier- lanabilir deðildir. Varlýðýn tanýmlanamazlýðý
barkeit des Seins dispensiert nicht Varlýðýn anlamýna iliþkin soruyu bir yana at-
von der Frage nach seinem Sinn,
maz, tersine tam olarak onu gerektirir.
sondern fordert dazu gerade auf.
3. Das »Sein« ist der selbstver- 3. “Varlýk” kendiliðinden-açýk kavramdýr.
ständliche Begriff. In allem Erken- Tüm bilmede, önesürümde, varolan-þeylere
nen, Aussagen, in jedem Verhalten
zu Seiendem, in jedem Sich-zu-sich-
doðru her davranýþta, her kendi-ile-iliþkide
selbst-verhalten wird von »Sein« Ge- “Varlýk” kullanýlýr, ve anlatým bunlarda “dos-
brauch gemacht, und der Ausdruck doðru” anlaþýlabilirdir. Herkes “Gökyüzü
ist dabei »ohne weiteres« verständ-
lich. Jeder versteht: »Der Himmel mavidir”; “Sevinçliyim” vb. gibi anlatýmlarý
ist blau«; »ich bin froh« und dgl. anlar. Ama bu sýradan anlaþýlýrlýk yalnýzca
Allein diese durchschnittliche Ver-
anlaþýlmazlýðý belgitler. Varolan-þey olarak
ständlichkeit demonstriert nur die
Unverständlichkeit. Sie macht varolan-þeye doðru her davranýþ ve Varlýkta
offenbar, daß in jedem Verhalten a priori bir bilmece yattýðýný açýkça gösterir.
und Sein zu Seiendem als Seiendem
a priori ein Rätsel liegt. Daß wir je
Daha þimdiden bir Varlýk anlayýþýnda yaþa-
schon in einem Seinsverständnis mamýz ve Varlýðýn anlamýnýn ayný zamanda
leben und der Sinn von Sein zu- karanlýða bürülü olmasý “Varlýðýn” anlamýna
gleich in Dunkel gehüllt ist, beweist
die grundsätzliche Notwendigkeit, iliþkin soruyu yinelemenin ilkesel zorunlu-
die Frage nach dem Sinn von ðunu tanýtlar.
»Sein« zu wiederholen.
Felsefi temel kavramlar alaný içersinde ve
Die Berufung auf Selbstver-
ständlichkeit im Umkreis der philo- özellikle “Varlýk” kavramý açýsýndan kendili-
sophischen Grundbegriffe und gar ðinden-açýklýða baþvurma ikircimli bir tutum-
im Hinblick auf den Begriff »Sein«
ist ein zweifelhaftes Verfahren,
dur, üstelik “kendiliðinden-açýk” olan (ya da,
wenn anders das »Selbstverständ- “sýradan usun örtük yargýlarý”: Kant) Analiti-
liche« und nur es, »die geheimen ðin biricik ve belirtik temasý (“felsefecilerin
Urteile der gemeinen Vernunft«
(Kant), ausdrückliches Thema der iþi”) olacak ve kalacaksa.
Analytik (»der Philosophen Ge- Gene de önyargýlarýn irdeleniþi ayný za-
schäft«) werden und bleiben soll.
manda yalnýzca Varlýða iliþkin soruya bir yaný-
Die Erwägung der Vorurteile
machte aber zugleich deutlich, daß týn eksik olduðunu deðil, ama giderek soru-
nicht nur die Antwort fehlt auf die nun kendisinin bulanýk ve yönsüz olduðunu
Frage nach dem Sein, sondern daß
sogar die Frage selbst dunkel und
açýða çýkarmýþtýr. Buna göre Varlýk-sorusunu
richtungslos ist. Die Seinsfrage wie- yinelemek demek ilk olarak sorunun formü-
derholen besagt daher: erst einmal lasyonunu yeterli olarak geliþtirmek demektir.
die Fragestellung zureichend aus-
arbeiten. [5]

§ 2. Die formale Struktur der Frage § 2.Varlýða Ýliþkin Sorunun Biçimsel Yapýsý
nach dem Sein
Varlýðýn anlamýna iliþkin sorunun formüle edil-
Die Frage nach dem Sinn von Sein
soll gestellt werden. Wenn sie eine
mesi gerekir. Eðer temel bir soru ise, ya da
oder gar die Fundamentalfrage ist, giderek temel sorunun kendisi ise, o zaman
dann bedarf solches Fragen der an- böyle bir soru uygun bir saydamlýða gereksi-
gemessenen Durchsichtigkeit. Da-
her muß kurz erörtert werden, was nir. Buna göre genel olarak bir soruya neyin
überhaupt zu einer Frage gehört, ait olduðu kýsaca açýklanmalýdýr, öyle ki bun-
um von da aus die Seinsfrage als
eine ausgezeichnete sichtbar machen
dan Varlýk-sorusu ayýrdedici bir soru olarak
zu können. görülebilir kýlýnabilsin.
24 MARTIN HEIDEGGER

Her soruþturma bir ‘arayýþ’týr. Her arayýþa Jedes Fragen ist ein Suchen.
Jedes Suchen hat sein vorgängiges
önceden arananýn kendisi yol gösterir. Soru Geleit aus dem Gesuchten her.
sorma varolan-þeyin genel olarak ‘var olmasý’ ve Fragen ist erkennendes Suchen
des Seienden in seinem Daß- und
‘öyle-olmasý’ açýsýndan biliþsel arayýþtýr. Biliþsel
Sosein. Das erkennende Suchen
arayýþ sorunun ona göre sorulduðu þeyin orta- kann zum »Untersuchen« werden
ya serici belirleniþi olarak “araþtýrma”ya dönü- als dem freilegenden Bestimmen
dessen, wonach die Frage steht.
þebilir. Soru sormanýn, ... hakkýnda soru sorma Das Fragen hat als Fragen nach ...
olarak, sorulaný vardýr. Tüm ... hakkýnda sorma sein Gefragtes. Alles Fragen nach ...
herhangi bir yolda ... üzerine soruþturmadýr. ist in irgendeiner Weise Anfragen
bei ... Zum Fragen gehört außer
Soru sormaya sorulanýn dýþýnda bir de sorgu- dem Gefragten ein Befragtes. In der
lanan aittir. Araþtýrýcý sorularda, e.d. özgün untersuchenden, d. h. spezifisch
theoretischen Frage soll das Ge-
olarak kuramsal sorularda sorulan þey belir-
fragte bestimmt und zu Begriff ge-
lenir ve kavramsallaþtýrýlýr. Dahasý, sorulanda bracht werden. Im Gefragten liegt
asýlS niyet edilen olarak sorularak saptanan, e.d. dann als das eigentlich Intendierte
das Erfragte, das, wobei das Fragen
sormanýn hedefe ulaþmasýný saðlayan þey ya- ins Ziel kommt. Das Fragen selbst
tar. Soru sormanýn kendisi bir varolan-þeyin, hat als Verhalten eines Seienden,
soranýn davranýþý olarak, kendi Varlýk karak- des Fragers, einen eigenen Cha-
rakter des Seins. Ein Fragen kann
terini taþýr. Bir soru sorma “yalnýzca sorup vollzogen werden als »Nur-so-hin-
geçme” olarak yerine getirilebilir ya da belirtik fragen« oder als explizite Frage-
stellung. Das Eigentümliche dieser
bir soru formüle etme olabilir. Belirtik olarak
liegt darin, daß das Fragen sich
soru formüle etmenin kendine özgü yaný soru zuvor nach all den genannten
sormanýn kendi için sorunun kendisinin sözü konstitutiven Charakteren der Fra-
ge selbst durchsichtig wird.
edilen tüm bileþen karakterlerinden sonra Nach dem Sinn von Sein soll
saydamlaþmasýnda yatar. die Frage gestellt werden. Damit ste-
Varlýðýn anlamýna iliþkin sorunun formüle hen wir vor der Notwendigkeit, die
Seinsfrage im Hinblick auf die
edilmesi gerekir. Böylelikle Varlýk-sorusunu angeführten Strukturmomente zu
sözü edilen yapýsal kýpýlar açýsýndan tartýþma erörtern.
Als Suchen bedarf das Fragen
zorunluðu ile karþý karþýyayýz.
einer vorgängigen Leitung vom
Arayýþ olarak soru sorma arananýn önce- Gesuchten her. Der Sinn von Sein
den yol göstermesine gereksinir. Öyleyse Var- muß uns daher schon in gewisser
Weise verfügbar sein. Angedeutet
lýðýn anlamý bizim için daha þimdiden belli bir wurde: wir bewegen uns immer
yolda el altýnda olmalýdýr. Deðinildiði gibi, her schon in einem Seinsverständnis.
zaman bir Varlýk-anlayýþý içinde deviniriz. Bun- Aus ihm heraus erwächst die aus-
drückliche Frage nach dem Sinn
dan Varlýðýn anlamýna iliþkin belirtik soru ve von Sein und die Tendenz zu des-
onun kavramýna doðru eðilim doðar. “Varlýk” sen Begriff. Wir wissen nicht, was
ne demektir, bilmeyiz. Ama “‘Varlýk’ nedir?” »Sein« besagt. Aber schon wenn
wir fragen: »was ist ,Sein‘?« halten
diye sorduðumuzda bile, “dir”i anlamayý sür- wir uns in einem Verständnis des
dürürüz, üstelik “dir”in neyi imlediðini kav- »ist«, ohne daß wir begrifflich fixi-
ramsal olarak saptayamasak da. Anlamý ondan eren könnten, was das »ist« bede-
utet. Wir kennen nicht einmal den
ayrýmsamamýz ve saptamamýz gereken çevren Horizont, aus dem her wir den
hakkýnda hiçbirþey bilmeyiz. Bu sýradan ve Sinn fassen und fixieren sollten.
Dieses durchschnittliche und vage
bulanýk Varlýk-anlayýþý bir olgudur.
Seinsverständnis ist ein Faktum.
Bu Varlýk anlayýþý ne denli sallantýlý ve Dieses Seinsverständnis mag
bulanýk olursa olsun, ve isterse salt sözcükle noch so sehr schwanken und ver-
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 25

schwimmen und sich hart an der bir tanýþýklýðýn sýnýrýnda deviniyor olsun —
Grenze einer bloßen Wortkenntnis
bewegen — diese Unbestimmtheit daha þimdiden elde edilebilir Varlýk-anla-
des je schon verfügbaren Seinsver- yýþýnýn bu belirsizliðinin kendisi açýklama
ständnisses ist selbst ein positives
gereksiniminde olan olumlu bir fenomendir.
Phänomen, das der Aufklärung be-
[6]darf. Eine Untersuchung über Gene de, Varlýðýn anlamý üzerine bir araþtýr-
den Sinn von Sein wird diese jedoch manýn bu açýklamayý baþlangýçta vermesi
nicht zu Anfang geben wollen. Die
Interpretation des durchschnitt-
beklenemez. Sýradan Varlýk-anlayýþýnýn yoru-
lichen Seinsverständnisses gewinnt mu zorunlu ipucunu ilkin Varlýðýn geliþmiþ
ihren notwendigen Leitfaden erst kavramý ile kazanýr. Kavramýn ýþýðýndan ve
mit dem ausgebildeten Begriff des
Seins. Aus der Helle des Begriffes ona ait belirtik anlama yollarýndan bu bula-
und der ihm zugehörigen Weisen nýklaþmýþ ya da henüz aydýnlatýlmamýþ Varlýk-
des expliziten Verstehens seiner
anlayýþýnýn ne demek olduðunu, ve Varlýðýn
wird auszumachen sein, was das ver-
dunkelte, bzw. noch nicht erhellte anlamýnýn bulanýklaþmasýnýn hangi türleri-
Seinsverständnis meint, welche nin ya da onun belirtik bir aydýnlatýlmasý için
Arten der Verdunkelung, bzw. der
Behinderung einer expliziten Erhel-
hangi engellerin olanaklý ve zorunlu olduk-
lung des Seinssinnes möglich und larýný çýkarabiliriz.
notwendig sind. Dahasý, sýradan, bulanýk Varlýk-anlayýþýna
Das durchschnittliche, vage
Seinsverständnis kann ferner durch- Varlýk üzerine geleneksel kuramlar ve sanýlar
setzt sein von überlieferten Theo- öyle bir yolda yayýlmýþ olabilir ki, bu kuramlar
rien und Meinungen über das Sein,
egemen anlayýþýn kaynaklarý olarak gizli kalýr-
so zwar, daß dabei diese Theorien
als Quellen des herrschenden Vers- lar. — Varlýða iliþkin sorularda aranan þey
tändnisses verborgen bleiben. — bütünüyle tanýdýk olmayan birþey deðildir,
Das Gesuchte im Fragen nach dem
Sein ist kein völlig Unbekanntes,
üstelik ‘en yakýndan’S baþtan sona ayrýmsana-
wenngleich zunächst ganz und gar maz birþey olsa bile.
Unfaßliches. Açýndýrýlacak sorunun sorulaný Varlýktýr,
Das Gefragte der auszuarbeiten-
den Frage ist das Sein, das, was varolan-þeyi varolan-þey olarak belirleyendir,
Seiendes als Seiendes bestimmt, varolan-þeyin — onu ne denli tartýþýrsak tartý-
das, woraufhin Seiendes, mag es wie
þalým — anlaþýlmasýna daha þimdiden temel
immer erörtert werden, je schon
verstanden ist. Das Sein des Seien- olan þeydir. Varolan-þeyin Varlýðýnýn kendisi
den »ist« nicht selbst ein Seiendes. varolan-þey deðil“dir.” Varlýk sorununun an-
Der erste philosophische Schritt im
Verständnis des Seinsproblems
laþýlmasý üzerine ilk felsefi adýmý oluþturan þey
besteht darin, nicht mËyÒn tina mËyÒn tina dihge›syai6 deðil, “bir öykü anlat-
dihge›syai6, »keine Geschichte er- ma” deðil, e.d. varolan-þey olarak varolan-þeyi
zählen«, d. h. Seiendes als Seiendes
nicht durch Rückführung auf ein kökeninde bir baþka varolan-þeye gönderme
anderes Seiendes in seiner Her- yoluyla belirlemek deðildir — sanki Varlýk ola-
kunft zu bestimmen, gleich als hätte naklý bir varolan-þeyin karakterini taþýyormuþ
Sein den Charakter eines möglichen
Seienden. Sein als das Gefragte for- gibi. Buna göre, hakkýnda soru sorulan olarak
dert daher eine eigene Aufweisungs- Varlýk varolan-þeyin açýða çýkarýlmasýndan
art, die sich von der Entdeckung des
Seienden wesenhaft unterscheidet.
özsel olarak ayrý olan kendi sergileniþ türünü
Sonach wird auch das Erfragte, der ister. Böylece sorularak saptanan þey, Varlýðýn
Sinn von Sein, eine eigene Begrif- anlamý da kendi kavranabilirlik isteminde
flichkeit verlangen, die sich wieder
wesenhaft abhebt gegen die Begriffe, bulunur ki, varolan-þeyin anlamlý belirliliðine

6Plato, Sophistes 242 c. 6


Platon, Sofist 242c.
26 MARTIN HEIDEGGER

onlarda eriþtiði kavramlar karþýsýnda kendini in denen Seiendes seine bedeu-


tungsmäßige Bestimmtheit erreicht.
yine özsel olarak öne çýkarýr. Sofern das Sein das Gefragte
Varlýðýn hakkýnda soru sorulaný oluþtur- ausmacht, und Sein besagt Sein
von Seiendem, ergibt sich als das
masý ölçüsünde, ve Varlýðýn varolan-þeyin Var-
Befragte der Seinsfrage das
lýðý demek olmasý ölçüsünde, varolan-þeyin Seiende selbst. Dieses wird gleich-
kendisi kendini Varlýk-sorusunda sorgulanan sam auf sein Sein hin abgefragt.
Soll es aber die Charaktere seines
olarak gösterir. Bu bir bakýma Varlýðý açýsýndan Seins unverfälscht hergeben kön-
sorgulanýr. Ama Varlýðýnýn karakterleri yanlýþ- nen, dann muß es seinerseits
lama olmaksýzýn elde edilebilirse, o zaman zuvor so zugänglich geworden
sein, wie es an ihm selbst ist. Die
kendi payýna kendinde olduðu gibi eriþilebilir Seinsfrage verlangt im Hinblick
olmalýdýr. Varlýk-sorusu, onda sorgulanan açý- auf ihr Befragtes die Gewinnung
und vorherige Sicherung der
sýndan, varolan-þeye giriþ yolunun doðru ola-
rechten Zugangsart zum Seien-
rak kazanýlmasýný ve önceden güvence altýna den. Aber »seiend« nennen wir
alýnmasýný ister. Ama birçok þeyin “olduðunu” vieles und in verschiedenem
Sinne. Seiend ist alles, wovon wir
ve bunlarýn deðiþik anlamlarda “olduklarýný” reden, was wir meinen, wozu wir
söyleriz. Üzerlerine konuþtuðumuz, demek iste- uns so und [7] so verhalten,
diðimiz, onlara doðru þöyle ya da böyle davran- seiend ist auch, was und wie wir
selbst sind. Sein liegt im Daß- und
dýðýmýz herþey vardýr; ne isek ve nasýl isek bizim Sosein, in Realität, Vorhanden-
kendimiz de varýzdýr. ‘Genel olarak var olma’- heit, Bestand, Geltung, Dasein,
da ve ‘öyle olma’da,S realitede, el-önünde-bulu- im »es gibt«. An welchem Seienden
soll der Sinn von Sein abgelesen
nuþta,S kalýcýlýkta, geçerlikte, oradaki-Varlýkta, werden, von welchem Seienden
“vardýr”da [“es gibt”]S Varlýk yatar. Varlýðýn anla- soll die Erschließung des Seins
ihren Ausgang nehmen? Ist der
mý hangi varolan-þeylerden saptanacaktýr, ve
Ausgang beliebig, oder hat ein
Varlýðýn açýða seriliþi baþlangýcýný hangi varo- bestimmtes Seiendes in der Ausar-
lan-þeylerden alacaktýr? Baþlangýç keyfi midir, beitung der Seinsfrage einen
Vorrang? Welches ist dieses
ya da belirli bir varolan-þey Varlýk-sorusunun exemplarische Seiende und in
geliþiminde herhangi bir öncelik taþýr mý? Bu welchem Sinne hat es einen
örnek varolan-þey nedir ve hangi anlamda bir Vorrang?
Wenn die Frage nach dem Sein
öncelik taþýr? ausdrücklich gestellt und in voller
Eðer Varlýða iliþkin soru belirtik olarak for- Durchsichtigkeit ihrer selbst
müle edilecek ve kendine karþý tam bir say- vollzogen werden soll, dann
verlangt eine Ausarbeitung dieser
damlýk içinde sorulacaksa, o zaman bu soru- Frage nach den bisherigen
nun bu noktaya dek süren açýmlamalara göre Erläuterungen die Explikation
ele alýnmasý Varlýða bakýþ yolu üzerine, an- der Weise des Hinsehens auf Sein,
des Verstehens und begrifflichen
lamýn anlaþýlmasý ve kavramsal olarak ayrým- Fassens des Sinnes, die Bereitung
sanmasý üzerine, örnek varolan-þeyi doðru ola- der Möglichkeit der rechten Wahl
des exemplarischen Seienden, die
rak seçme olanaðýnýn hazýrlanmasý üzerine, bu
Herausarbeitung der genuinen
varolan-þeye asýl giriþ türünün geliþtirilmesi Zugangsart zu diesem Seienden.
üzerine bir açýklamayý gerektirir. Birþeye bakýþ, Hinsehen auf, Verstehen und
Begreifen von, Wählen, Zugang
onu anlayýþ ve kavrayýþ, seçiþ, ona giriþ, tümü zu sind konstitutive Verhaltungen
de soruyu oluþturucu davranýþlardýr ve böylece des Fragens und so selbst
belirli bir varolan-þeyin, soruyu soran bizlerin Seinsmodi eines bestimmten
Seienden, des Seienden, das wir,
kendisi olan varolan-þeyin Varlýk-kipleridirler. die Fragenden, je selbst sind. Aus-
Varlýk-sorusunun geliþtirilmesi buna göre bir arbeitung der Seinsfrage besagt
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 27

demnach: Durchsichtigmachen varolan-þeyin — soranýn — kendi Varlýðýnda


eines Seienden — des fragenden —
in seinem Sein. Das Fragen dieser saydam kýlýnmasý demektir. Bu sorunun sorul-
Frage ist als Seinsmodus eines masý, kendisi bir varolan-þeyin Varlýk-kipi
Seienden selbst von dem her wesen-
olarak, hakkýnda sorulan tarafýndan, Varlýk
haft bestimmt, wonach in ihm
gefragt ist — vom Sein. Dieses tarafýndan özsel olarak belirlenir. Her biri-
Seiende, das wir selbst je sind und mizin kendisi olan ve baþkalarý arasýnda soru-
das unter anderem die Seinsmög-
lichkeit des Fragens hat, fassen wir
nun Varlýk-olanaðýný taþýyan bu varolan-þeye
terminologisch als Dasein. Die aus- terminolojik olarak oradaki-VarlýkS diyeceðiz.
drückliche und durchsichtige Varlýðýn anlamýna iliþkin sorunun belirtik ve
Fragestellung nach dem Sinn von
Sein verlangt eine vorgängige ange-
saydam formüle ediliþi bir varolan-þeyin (ora-
messene Explikation eines Seien- daki-Varlýk) Varlýðý açýsýndan önceden uygun
den (Dasein) hinsichtlich seines
bir açýmlamasýný gerektirir.
Seins.
Fällt aber solches Unterfangen Ama böyle bir giriþim açýk bir döngüye
nicht in einen offenbaren Zirkel? düþmez mi? Eðer ilkin bir varolan-þeyi Var-
Zuvor Seiendes in seinem Sein
bestimmen müssen und auf diesem
lýðýnda belirlemek zorundaysak, ve bundan
Grunde dann die Frage nach dem sonra Varlýða iliþkin soruyu yalnýzca bu temel-
Sein erst stellen wollen, was ist das de formüle etmek istersek, bu bir dairede yol
anderes als das Gehen im Kreise?
Ist für die Ausarbeitung der Frage almaktan baþka nedir? Sorunun geliþtirilmesi
nicht schon »vorausgesetzt«, was için, ilkin bu soruya yanýtýn vermesi gereken
die Antwort auf diese Frage aller-
þeyi daha þimdiden “varsaymýþ” olmadýk mý?
erst bringen soll? Formale Ein-
wände, wie die im Bezirk der Prin- Ýlkelerin araþtýrýlmasý alanýnda her zaman
zipienforschung jederzeit leicht kolayca sözü edilebilen “döngüsel tanýtlama”
anzuführende Argumentation auf
den »Zirkel im Beweis«, sind bei
uslamlamasý gibi biçimsel karþýçýkýþlar somut
Erwägungen über konkrete Wege araþtýrma yollarý üzerine irdelemeler duru-
des Untersuchens immer steril. Für munda her zaman kýsýrdýrlar. Sorunun anla-
das Sachverständnis tragen sie
nichts aus und hemmen das Vor- þýlmasý açýsýndan hiçbir aðýrlýklarý yoktur ve
dringen in das Feld der Unter- araþtýrma alanýnda ilerleyiþi engellerler.
suchung.
Ama sorunun formüle ediliþini betimleyiþ
Faktisch liegt aber in der geken-
nzeichneten Fragestellung über- yolumuzda olgusal olarak bütününde hiçbir
haupt kein Zirkel. Seiendes kann in döngü yoktur. Varolan-þey kendi anlamýnda
seinem Sein bestimmt werden,
ohne daß dabei schon der explizite
belirlenebilir, ve bunun için Varlýðýn anla-
Begriff vom Sinn des Seins ver- mýnýn belirtik kavramýnýn eriþilebilir olmasý
fügbar sein müßte. Wäre dem nicht zorunlu deðildir. Eðer böyle olmasaydý, o
so, dann könnte es bislang noch
keine [8] ontologische Erkenntnis
zaman þimdiye dek hiçbir varlýkbilimsel bilgi
geben, deren faktischen Bestand olamazdý, ki bunun olgusalS bulunuþu hiç kuþ-
man wohl nicht leugnen wird. Das kusuz yadsýnmayacaktýr. “Varlýk” hiç kuþkusuz
»Sein« wird zwar in aller bisherigen
Ontologie »vorausgesetzt«, aber nicht
bugüne dek tüm varlýkbilimde “varsayýlmýþ-
als verfügbarer Begriff, — nicht als týr,” ama el altýndaki bir kavram olarak deðil,
das, als welches es Gesuchtes ist. aramakta olduðumuz türde birþey olarak de-
Das »Voraussetzen« des Seins hat
den Charakter der vorgängigen ðil. Varlýðýn “varsayýlmasý” Varlýða önceden
Hinblicknahme auf Sein, so zwar, bir göz atma karakterini taþýr, öyle ki sunulan
daß aus dem Hinblick darauf das
varolan-þeyler buna bakarak Varlýklarýnda ge-
vorgegebene Seiende in seinem
Sein vorläufig artikuliert wird. Diese çici olarak eklemlenirler. Varlýða bu yol gös-
leitende Hinblicknahme auf das terici göz atýþ her zaman içinde devindiðimiz
28 MARTIN HEIDEGGER

ve sonunda oradaki-Varlýðýn kendisinin özsel du- Sein entwächst dem durchschnit-


tlichen Seinsverständnis, in dem
rum ya da yapýlanýþýnaS ait olan sýradan bir wir uns immer schon bewegen,
Varlýk-anlayýþýndan doðar. Böyle “varsayma”- und das am Ende zur Wesensverfas-
sung des Daseins selbst gehört.
nýn bir önermeler dizisinin tümdengelimli
Solches »Voraussetzen« hat nichts
olarak ondan çýkarsandýðý tanýtlanmamýþ bir zu tun mit der Ansetzung eines
temel önermenin ya da belitin ortaya koyul- unbewiesenen Grundsatzes, dar-
aus eine Satzfolge deduktiv abge-
masý ile hiçbir ilgisi yoktur. Varlýðýn anlamýna leitet wird. Ein »Zirkel im Beweis«
iliþkin soruyu formüle etmede hiçbir biçimde kann in der Fragestellung nach
bir “döngüsel tanýtlama” yer alamaz, çünkü dem Sinn des Seins überhaupt
nicht liegen, weil es in der Beant-
sorunun yanýtlanýþýnda herþey çýkarsamacýS bir wortung der Frage nicht um eine
temellendirme çevresinde deðil, ama bir teme- ableitende Begründung, sondern
um aufweisende Grund-Freile-
lin ortaya serilmesi ve sergilenmesi çevresinde
gung geht.
döner. Nicht ein »Zirkel im Beweis«
Varlýðýn anlamýna iliþkin soruda bir “dön- liegt in der Frage nach dem Sinn
von Sein, wohl aber eine merk-
güsel tanýtlama” deðil, ama dahaçok hakkýnda würdige »Rück- oder Vorbe-
soru sorulan þeyin (Varlýk) bir varolan-þeyin zogenheit« des Gefragten (Sein)
Varlýk-kipi olarak ‘sorma’ ile dikkate deðer bir auf das Fragen als Seinsmodus
eines Seienden. Die wesenhafte
“geriye ya da ileriye baðýntýlanmýþlýðý” yatar. Betroffenheit des Fragens von
Sormanýn hakkýnda soru sorduðu þeye özsel seinem Gefragten gehört zum
eigensten Sinn der Seinsfrage.
ilgisi Varlýk-sorusunun en öz anlamýna aittir.
Das besagt aber nur: das Seiende
Ama bu yalnýzca þunu anlatýr: Oradaki-Varlýk vom Charakter des Daseins hat
karakterindeki varolan-þey Varlýk-sorusunun zur Seinsfrage selbst einen —
vielleicht sogar ausgezeichneten
kendisi ile bir iliþki — ve belki de giderek ayýr- — Bezug. Ist damit aber nicht
dedici bir iliþki — içindedir. Ama böylelikle schon ein bestimmtes Seiendes in
belirli bir varolan-þey kendi Varlýk-önceliði seinem Seinsvorrang erwiesen
und das exemplarische Seiende,
açýsýndan belgitlenmiþS ve Varlýk-sorusunda das als das primär Befragte der
sorgulanacak birincil þey olarak iþlev görecek Seinsfrage fungieren soll, vor-
örnek varolan-þey sunulmuþ olmaz mý? Buraya gegeben? Mit dem bisher Erörter-
ten ist weder der Vorrang des
dek tartýþmamýz ne oradaki-Varlýðýn önceliðini Daseins erwiesen, noch über
belgitlemiþ, ne de onun birincil olarak sorgu- seine mögliche oder gar not-
wendige Funktion als primär zu
lanacak varolan-þey olarak olanaklý ya da gide- befragendes Seiendes entschie-
rek zorunlu iþlevi üzerine bir karara varmýþtýr. den. Wohl aber hat sich so etwas
Ama hiç kuþkusuz oradaki-Varlýðýn önceliði wie ein Vorrang des Daseins ge-
meldet.
gibi birþey kendini göstermiþtir.

§ 3. Varlýk-Sorusunun Varlýkbilimsel Önceliði § 3. Der ontologische Vorrang der


Seinsfrage
Varlýk-sorusunun betimlemesi,S genel olarak Die Charakteristik der Seinsfrage
am Leitfaden der formalen Struk-
sorunun biçimsel yapýsýnýn ipucu üzerine, bu tur der Frage als solcher hat diese
soruya kendine özgü bir soru olarak açýklýk Frage als eigentümliche verdeut-
kazandýrmýþtýr, ve buna göre sorunun çözümü licht, so zwar, daß deren Ausarbei-
tung und gar Lösung eine Reihe
bir yana, geliþtirilmesi bile temel bir irdelemeler von Fundamentalbetrachtungen
dizisini gerektirecektir. Ama Varlýk-sorusunun fordert. Die Auszeichnung der
Seinsfrage wird aber erst dann
ayýrdedici yaný ilkin ancak iþlev, amaç ve güdü-
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 29

völlig ins Licht kommen, wenn sie leri açýsýndan yeterli olarak sýnýrlandýðýnda
hinsichtlich ihrer Funktion, ihrer
Absicht und ihrer Motive zurei- bütünüyle ýþýða çýkacaktýr.
chend umgrenzt ist. Bu noktaya dek sorunun bir yineleme-
Bisher wurde die Notwendigkeit
sinin zorunluðu bir yandan kökeninin saygýn-
einer Wiederholung der Frage ein-
mal aus der Ehrwürdigkeit ihrer lýðý tarafýndan, ama herþeyden önce belirli
Herkunft motiviert, vor allem aber bir yanýtýn yokluðu, giderek sorunun bütü-
[9] aus dem Fehlen einer bestimm-
ten Antwort, sogar aus dem Mangel
nünde doyurucu bir formülasyonunun eksik-
einer genügenden Fragestellung liði tarafýndan güdülenmiþtir. Gene de bu
überhaupt. Man kann aber zu wis- sorunun neye hizmet etmesi gerektiðini bil-
sen verlangen, wozu diese Frage die-
nen soll. Bleibt sie lediglich oder ist
meyi isteyebiliriz. Yalnýzca en evrensel evren-
sie überhaupt nur das Geschäft sellikler üzerinde özgürce yüzen bir kurgu-
einer freischwebenden Spekulation lama sorunu olarak mý kalýr — ya da genel
über allgemeinste Allgemeinheiten
— oder ist sie die prinzipiellste und olarak böyle birþey midir —, yoksa ayný zaman-
konkreteste Frage zugleich? da en ilkesel ve en somut soru mudur?
Sein ist jeweils das Sein eines
Varlýk her zaman bir varolan-þeyin Varlýðý-
Seienden. Das All des Seienden
kann nach seinen verschiedenen dýr. Varolan-þeyler evreni, deðiþik kesimlerine
Bezirken zum Feld einer Freilegung göre, belirli konu alanlarýnýn ortaya serilme-
und Umgrenzung bestimmter Sach-
gebiete werden. Diese ihrerseits, z.
si ve sýnýrlanmasý için bir bölge olabilir. Kendi
B. Geschichte, Natur, Raum, Leben, paylarýna o alanlar, e.d. Tarih, Doða, Uzay,
Dasein, Sprache und dgl. lassen sich Yaþam, oradaki-Varlýk, Dil vb., karþýlýk düþen
in entsprechenden wissenschaft-
lichen Untersuchungen zu Gegen-
bilimsel araþtýrmalarda nesneler olarak tema-
ständen thematisieren. Wissen- laþtýrýlmaya izin verebilirler. Bilimsel araþtýr-
schaftliche Forschung vollzieht die ma, saf ve ham bir biçimde, konu alanlarýnýn
Hebung und erste Fixierung der
Sachgebiete naiv und roh. Die
yükseliþ ve ilk saptanýþlarýný yerine getirir.
Ausarbeitung des Gebietes in seinen Alanlarýn kendi temel yapýlarýnda geliþtiril-
Grundstrukturen ist in gewisser meleri konu alanýnýn kendisinin sýnýrlarýný
Weise schon geleistet durch die vor-
wissenschaftliche Erfahrung und çizen Varlýk-bölgesinin ön-bilimsel deneyimi
Auslegung des Seinsbezirkes, in ve yorumlanmasý yoluyla belli bir biçimde
dem das Sachgebiet selbst begrenzt
daha þimdiden saðlanmýþtýr. Böyle büyüyen
wird. Die so erwachsenen »Grund-
begriffe« bleiben zunächst die Leit- “temel kavramlar” en yakýndan alanýn ilk so-
fäden für die erste konkrete mut açýða seriliþi için ipuçlarý olarak kalýrlar.
Erschließung des Gebietes. Ob das
Gewicht der Forschung gleich
Araþtýrmanýn aðýrlýðýnýn her zaman bu olum-
immer in dieser Positivität liegt, ihr lulukta yatýyor olmasýna karþýn, asýl ilerleyi-
eigentlicher Fortschritt vollzieht þinin geldiði yer sonuçlarýn toparlanmasý ve
sich nicht so sehr in der Aufsamm-
lung der Resultate und Bergung bunlarýn “el-kitaplarýnda” korunma altýna
derselben in »Handbüchern«, als in alýnmasý olmaktan çok, çoðunlukla þeylerin
dem aus solcher anwachsenden
böyle büyüyen bilgisine yönelik bir tepkiden
Kenntnis der Sachen meist reaktiv
hervorgetriebenen Fragen nach doðarak her bir alanýn temel yapýlarýna yöne-
den Grundverfassungen des je- len sorulardýr.
weiligen Gebietes.
Die eigentliche »Bewegung« der
Bilimlerin asýl “devimi” kendini temel
Wissenschaften spielt sich ab in der kavramlarýn az çok köktenci ve kendine say-
mehr oder minder radikalen und dam olmayan bir düzeltilmesinde gösterir.
ihr selbst nicht durchsichtigen Revi-
sion der Grundbegriffe. Das Niveau
Bir bilimin ulaþtýðý düzey temel kavramlarýn-
einer Wissenschaft bestimmt sich da ne ölçüde bir bunalýma yetenekli oldu-
30 MARTIN HEIDEGGER

ðuna göre belirlenir. Bilimlerin böyle içkin daraus, wie weit sie einer Krisis ihrer
Grundbegriffe fähig ist. In solchen
bunalýmlarýnda, olumlu araþtýrma sorularý immanenten Krisen der Wissen-
ve sorgulanan þeyler arasýndaki iliþkinin ken- schaften kommt das Verhältnis des
positiv untersuchenden Fragens zu
disi sallantýya düþer. Bugün her yerde deðiþik
den befragten Sachen selbst ins Wan-
disiplinlerde araþtýrmayý yeni temeller üze- ken. Allenthalben sind heute in den
rine oturtan eðilimler uyanmýþtýr. verschiedenen Disziplinen Tenden-
zen wachgeworden, die Forschung
Görünüþte en sýký ve en saðlam yapýlý auf neue Fundamente umzulegen.
bilim, Matematik, bir “temeller bunalýmýna” Die scheinbar strengste und am
düþmüþtür. Biçimselcilik ve sezgicilik arasýn- festesten gefügte Wissenschaft, die
Mathematik, ist in eine »Grundlagen-
daki kavga bu bilimin nesnesi olmasý gere- krisis« geraten. Der Kampf zwischen
ken þeye birincil giriþ yolunun kazanýlmasý ve Formalismus und Intuitionismus
geht um die Gewinnung und Sicher-
güvenilir kýlýnmasý çevresinde döner. Fiziðin
ung der primären Zugangsart zu
görelilik kuramý Doðanýn kendisinin kendi dem, was Gegenstand dieser Wissen-
baðlantýsýný “kendinde” olduðu gibi sergi- schaft sein soll. Die Relativitäts-
theorie der Physik erwächst der
leme eðiliminden geliþir. Doðanýn kendisine Tendenz, den eigenen Zusammen-
giriþ koþullarýnýn kuramý olarak, tüm göre- hang der Natur selbst, so wie er »an
liliklerin belirlenmesi yoluyla devim yasa- sich« besteht, herauszustellen. Als
Theorie der Zugangsbedingungen
larýnýn deðiþmezliðini doðrulamaya çalýþýr ve zur Natur selbst sucht sie durch
bu yolla kendini verili bilgi alanýnýn yapýsýna Bestimmung aller Relativi[10]täten
iliþkin soru ile, özdek sorunu ile yüz yüze die Unveränderlichkeit der Bewe-
gungsgesetze zu wahren und bringt
getirir. Yaþambilimde düzenekçilik ve dirim- sich damit vor die Frage nach der
selcilik tarafýndan verilen örgenlik ve yaþam Struktur des ihr vorgegebenen Sach-
gebietes, vor das Problem der
belirlenimlerinin arkasýný soruþturma ve
Materie. In der Biologie erwacht die
genel olarak dirimli olanýn Varlýk-türünü Tendenz, hinter die von Mechanis-
yeniden belirleme eðilimi uyanmaktadýr. mus und Vitalismus gegebenen Be-
stimmungen von Organismus und
Tarih-bilimselS tin-bilimlerinde ise tarihselS Leben zurückzufragen und die
edimselliðin kendisine yönelim kendini kalýt Seinsart von Lebendem als solchem
býrakýlan þeyler, bunlarýn sunuluþu ve gele- neu zu bestimmen. In den histo-
rischen Geisteswissenschaften hat sich
nek tarafýndan güçlendirmiþtir: Yazýn tari- der Drang zur geschichtlich Wirk-
hinin sorunlar tarihi olmasý gerekir. Tanrý- lichkeit selbst durch Überlieferung
bilim insanýn Tanrýya doðru Varlýðýnýn inan- und deren Darstellung und Tradi-
tion hindurch verstärkt: Literatur-
cýn kendisinin anlamýndan çýkarýlan ve geschichte soll Problemgeschichte
onun içersinde kalan daha kökensel bir werden. Die Theologie sucht nach
yorumlanýþýna doðru çaba göstermektedir. einer ursprünglicheren, aus dem
Sinn des Glaubens selbst vorgezeich-
Ve aðýr aðýr da olsa Luther’in tanrýbilimin neten und innerhalb seiner ver-
inaksal dizgesinin birincil olarak inancý ilgi- bleibenden Auslegung des Seins des
Menschen zu Gott. Sie beginnt
lendiren bir sorudan doðmayan bir “temel”
langsam die Einsicht Luthers wieder
üzerine dayandýðý ve bu temelin kavramsal zu verstehen, daß ihre dogmatische
yapýsýnýn tanrýbilimsel sorunsal için yalnýzca Systematik auf einem »Fundament«
ruht, das nicht einem primär
yetersiz olmakla kalmadýðý, ama onun üstü- glaubenden Fragen entwachsen ist
nü örttüðü ve çarpýttýðý biçimindeki içgö- und dessen Begrifflichkeit für die
rüsünü bir kez daha anlamaya baþlamak- theologische Problematik nicht nur
nicht zureicht, sondern sie verdeckt
tadýr. und verzerrt.
Temel kavramlar öyle belirlenimlerdir ki, Grundbegriffe sind die Bestim-
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 31

mungen, in denen das allen thema- bir bilimin tüm tematik nesnelerinin teme-
tischen Gegenständen einer Wissen-
schaft zugrundeliegende Sachgebiet
linde yatan bilgi alaný üzerine tüm pozitif
zum vorgängigen und alle positive araþtýrmayý yönlendirici ön bir anlayýþ saðlar-
Untersuchung führenden Verständ- lar. Bu kavramlar gerçek kanýtlamalarýný ve
nis kommt. Ihre echte Ausweisung
und »Begründung« erhalten diese “temellendirme”lerini buna göre ancak bilgi
Begriffe demnach nur in einer ent- alanýnýn karþýlýk düþen ön bir araþtýrmasýnda
sprechend vorgängigen Durchfor-
schung des Sachgebietes selbst.
elde ederler. Ama bu alanlarýn her birinin
Sofern aber jedes dieser Gebiete aus varolan-þeylerin kendilerinin bölgesinden
dem Bezirk des Seienden selbst ge- kazanýlmasý ölçüsünde, temel kavramlarý
wonnen wird, bedeutet solche vor-
gängige und Grundbegriffe schöp-
yaratan böyle bir ön araþtýrma bu varolan-þey-
fende Forschung nichts anderes als lerin Varlýklarýnýn temel durumu açýsýndan
Auslegung dieses Seienden auf die
bir açýmlanýþýndan baþka birþeyi imlemez.
Grundverfassung seines Seins.
Solche Forschung muß den positi- Böyle araþtýrma pozitif bilimlerin önünden
ven Wissenschaften vorauslaufen; gitmelidir; ve bunu yapabilir. Platon ve Aristo-
und sie kann es. Die Arbeit von Plato
und Aristoteles ist Beweis dafür.
teles’in çalýþmalarý bunun tanýtýdýr. Bilim-
Solche Grundlegung der Wissen- lerin böyle temellendirilmesi kendini ilkede
schaften unterscheidet sich grund- arkadan topallayarak gelen ve bir bilimin
sätzlich von der nachhinkenden
»Logik«, die einen zufälligen Stand
olumsal duruþunu onun “yönteminde” araþ-
einer Wissenschaft auf ihre »Met- týran “mantýk”tan ayýrdeder. Bu temellen-
hode« untersucht. Sie ist produktive dirme bir bakýma ileriye belirli bir Varlýk
Logik in dem Sinne, daß sie in ein
bestimmtes Seinsgebiet gleichsam alanýna sýçramasý, onu Varlýk-yapýsý içinde ilk
vorspringt, es in seiner Seinsverfas- kez ortaya sermesi ve kazanýlan yapýlarý pozi-
sung allererst erschließt und die
tif bilimlere sorularýnýn saydam yönergeleri
gewonnenen Strukturen den posi-
tiven Wissenschaften als durch- olarak eriþilebilir kýlmasý anlamýnda üretken
sichtige Anweisungen des Fragens mantýktýr. Böylece örneðin felsefi olarak
verfügbar macht. So ist z. B. das
birincil olan þey tarih biliminde kavram-olu-
philosophisch Primäre nicht eine
Theorie der Begriffsbildung der þumu için bir kuram deðil, tarih-bilimsel bilgi
Historie, auch nicht die Theorie his- için bir kuram deðil, tarih biliminin nesnesi
torischer Erkenntnis, aber auch
nicht die Theorie der Geschichte als
olarak tarih kuramý da deðil, ama asýl tarihsel
Objekt der Historie, sondern die In- varolan-þeylerin tarihsellikleri açýsýndan
terpretation des eigentlich ge- yorumlanýþýdýr. Böylece Kant’ýn Arý Usun
schichtlich Seienden auf seine
Geschichtlichkeit. So beruht denn
Eleþtirisi’nin olumlu sonucu da genel olarak
auch der positive Ertrag von Kants bir Doðaya ait olanýn geliþtirilmesine katký-
Kritik der reinen Vernunft im Ansatz larýna dayanýr, bir bilgi “kuramý”na deðil.
zu einer Herausarbeitung dessen,
was zu einer Natur [11] überhaupt Onun aþkýnsal mantýðý bir Varlýk-alaný olarak
gehört, und nicht in einer »Theorie« Doða için a priori konu-mantýðýdýr.
der Erkenntnis. Seine transzenden-
Ama böyle soruþturma — en geniþ anlamda
tale Logik ist apriorische Sachlogik
des Seinsgebietes Natur. alýnan ve varlýkbilimsel yönler ya da eðilim-
Aber solches Fragen — Ontolo- ler üzerinde bir yeðleme yapmayan varlýk-
gie im weitesten Sinne genommen
und ohne Anlehnung an ontologi-
bilim — kendisi daha öte bir ipucuna gerek-
sche Richtungen und Tendenzen — sinir. Varlýkbilimsel soruþturma hiç kuþkusuz
bedarf selbst noch eines Leitfadens. pozitif bilimlerin varlýksal soruþturmasý kar-
Ontologisches Fragen ist zwar
gegenüber dem ontischen Fragen
þýsýnda kökenseldir. Ama bu soruþturmanýn
der positiven Wissenschaften varolan-þeylerin Varlýðýna iliþkin araþtýrmala-
32 MARTIN HEIDEGGER

rý genel olarak Varlýðýn anlamýný tartýþmadan ursprünglicher. Es bleibt aber selbst


naiv und undurchsichtig, wenn
býrakýrsa, o zaman kendisi saf ve saydamsýz seine Nachforschungen nach dem
kalýr. Ve tam olarak Varlýðýn olanaklý deðiþik Sein des Seienden den Sinn von
Sein überhaupt unerörtert lassen.
kiplerinin tümdengelimli olmayan bir soy-
Und gerade die ontologische
aðacýný kurgulama gibi varlýkbilimsel bir Aufgabe einer nicht deduktiv
görev “bu ‘Varlýk’ anlatýmý ile aslýnda demek konstruierenden Genealogie der
verschiedenen möglichen Weisen
istediðimiz” þeyin önceden anlaþýlmýþ olma- von Sein bedarf einer Vor-
sýný gerektirir. verständigung über das, »was wir
Varlýk-sorusu buna göre yalnýzca þöyle ya denn eigentlich mit diesem Aus-
druck ,Sein‘ meinen«.
da böyle varolan-þeyler olarak varolan-þeyleri Die Seinsfrage zielt daher auf eine
yoklayan ve bunu yaparken daha þimdiden apriorische Bedingung der Mög-
lichkeit nicht nur der Wissen-
bir Varlýk-anlayýþý içinde devinen bilimlerin
schaften, die Seiendes als so und so
olanaðýnýn bir a priori koþulunu deðil, ama Seiendes durchforschen und sich
varlýksal bilimleri önceleyen ve onlarý temel- dabei je schon in einem Seinsver-
ständnis bewegen, sondern auf die
lendiren varlýkbilimlerin kendilerinin olana- Bedingung der Möglichkeit der vor
ðýnýn koþulunu hedefler. Tüm varlýkbilim, eli- den ontischen Wissenschaften lie-
nin altýnda ne denli varsýl ve sýký sýkýya baðlanmýþ genden und sie fundierenden On-
tologien selbst. Alle Ontologie, mag
bir kategoriler dizgesi olursa olsun, eðer herþeyden sie über ein noch so reiches und festver-
önce Varlýðýn anlamýný yeterince durulaþtýrma- klammertes Kategoriensystem verfügen,
bleibt im Grunde blind und eine Ver-
mýþsa ve bu durulaþtýrmaya temel görevi olarak
kehrung ihrer eigensten Absicht, wenn
sarýlmamýþsa, temelde kör kalýr ve en öz ama- sie nicht zuvor den Sinn von Sein zu-
cýndan sapar. reichend geklärt und diese Klärung als
ihre Fundamentalaufgabe begriffen hat.
Doðru anlaþýlan varlýkbilimsel araþtýrma- Die rechtverstandene ontolo-
nýn kendisi Varlýk-sorusuna saygýn bir gele- gische Forschung selbst gibt der
neðin salt bir yeniden doðrulanmasýnýn ve Seinsfrage ihren ontologischen
Vorrang über die bloße Wieder-
þimdiye dek saydam olmayan bir sorunun or- aufnahme einer ehrwürdigen Tra-
taya sürülmesinin ötesine giden varlýkbilimsel dition und die Förderung eines
bislang undurchsichtigen Problems
önceliðini verir. Ama þeylerle ilgili bu bilimsel
hinaus. Aber dieser sachlich-wissen-
öncelik biricik öncelik deðildir. schaftliche Vorrang ist nicht der
einzige.

§ 4. Varlýk-Sorusunun Varlýksal Önceliði § 4. Der ontische Vorrang der Seinsfrage

Genel olarak bilim doðru önermelerin temel- Wissenschaft überhaupt kann als
lendirilmiþ bir baðlantýsýnýn bütünü olarak das Ganze eines Begründungs-
zusammenhanges wahrer Sätze
belirlenebilir. Bu taným ne tamdýr, ne de bili- bestimmt werden. Diese Definition
me anlamý içinde ulaþmayý baþarýr. Ýnsanýn ist weder vollständig, noch trifft sie
davranýþlarý olarak bilimler bu varolan-þeyin die Wissenschaft in ihrem Sinn.
Wissenschaften haben als Verhal-
(insan) Varlýk-türünü taþýrlar. Bu varolan-þeye tungen des Menschen die Seinsart
terminolojik olarak oradaki-Varlýk diyoruz. dieses Seienden (Mensch). Dieses
Seiende fassen wir terminologisch
Bilimsel araþtýrma bu varolan-þeyin biricik ve
als Dasein. Wissenschaftliche Fors-
en yakýn olanaklý Varlýk-türü deðildir. Dahasý, chung ist nicht die einzige und
oradaki-Varlýðýn kendisi baþka varolan-þey- nicht die nächste mögliche Seinsart
dieses Seienden. Das Dasein selbst
lerin önünde ayýrdedici bir doðadadýr. Bu ist überdies vor anderem Seienden
ayýrdedicilik geçici bir yolda görülebilir kýlýn- ausgezeichnet. Diese Auszeichnung
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 33

[12] gilt es vorläufig sichtbar zu malýdýr. Burada tartýþmamýz daha sonra gele-
machen. Hierbei muß die Er-
örterung den nachkommenden cek ve sonuçlarý ilk kez asýllýklarý içinde kanýt-
und erst eigentlich aufweisenden layacak olan çözümlemeleri öncelemelidir.
Analysen vorgreifen.
Oradaki-Varlýk bir varolan-þeydir ki, yal-
Das Dasein ist ein Seiendes,
das nicht nur unter anderem nýzca baþka varolan-þeyler arasýnda yer almak-
Seienden vorkommt. Es ist viel- la kalmaz. Dahaçok, onun için Varlýðýnda bu
mehr dadurch ontisch ausge-
zeichnet, daß es diesem Seienden
Varlýðýn kendisinin ‘önemli olmasý’S yoluyla
in seinem Sein um dieses Sein varlýksal olarak ayýrdedilir. Ama o zaman ora-
selbst geht. Zu dieser Seinsver- daki-Varlýðýn bu Varlýk-durumu onun kendi
fassung des Daseins gehört aber
dann, daß es in seinem Sein zu
Varlýðýnda bu Varlýða doðru bir Varlýk-iliþkisi
diesem Sein ein Seinsverhältnis taþýdýðýný imler. Ve bu yine demektir ki,
hat. Und dies wiederum besagt: oradaki-Varlýk kendini herhangi bir yolda ve
Dasein versteht sich in irgend-
einer Weise und Ausdrücklichkeit herhangi bir belirtiklik düzeyinde kendi Var-
in seinem Sein. Diesem Seienden lýðýnda anlar. Varlýðý ile ve Varlýðý yoluyla bu
eignet, daß mit und durch sein
Varlýðýn onun kendisi için açýða serilmesi bu
Sein dieses ihm selbst erschlossen
ist. Seinsverständnis ist selbst eine varolan-þeye özgüdür. Varlýðý anlamanýn kendisi
Seinsbestimmtheit des Daseins. Die oradaki-Varlýðýn bir Varlýk-belirliliðidir. Oradaki-
ontische Auszeichnung des Da-
seins liegt darin, daß es ontolo-
Varlýðýn varlýksal ayýrdediciliði varlýkbilimsel
gisch ist. olmasýnda yatar.
Ontologisch-sein besagt hier Burada varlýkbilimsel-Varlýk henüz varlýk-
noch nicht: Ontologie ausbilden.
Wenn wir daher den Titel Onto-
bilim oluþturmak demek deðildir. Buna göre
logie für das explizite theoretische eðer varlýkbilim terimini varolan-þeyin Varlý-
Fragen nach dem Sein des ðýna iliþkin belirtik kuramsal sorular için ayý-
Seienden vorbehalten, dann ist
das gemeinte Ontologisch-sein rýrsak, o zaman oradaki-Varlýðýn varlýkbilimsel-
des Daseins als vorontologisches Varlýðý ile denmek istenen þey ön-varlýkbilim-
zu bezeichnen. Das bedeutet aber sel demek olacaktýr. Bu ise yalýn olarak var-
nicht etwa soviel wie einfachhin
ontisch-seiend, sondern seiend in lýksal-olmayý deðil, ama Varlýðý anlamanýn
der Weise eines Verstehens von yolunda olmayý imler.
Sein.
Oradaki-Varlýðýn ona doðru þöyle ya da
Das Sein selbst, zu dem das
Dasein sich so oder so verhalten böyle davranabildiði ve her zaman her nasýlsa
kann und immer irgendwie ver- davrandýðý Varlýðýn kendisine varoluþ adýný
hält, nennen wir Existenz. Und
weil die Wesensbestimmung die-
veririz. Ve bu varolan-þeyin özünün belirle-
ses Seienden nicht durch Angabe nimi bir konu-ilgili ‘Ne’nin bildirimi yoluyla
eines sachhaltigen Was vollzogen yerine getirilemeyeceði için, ve özü dahaçok
werden kann, sein Wesen viel-
mehr darin liegt, daß es je sein
her durumda ‘olmak’ için Varlýðýný kendi Var-
Sein als seiniges zu sein hat, ist der lýðý olarak taþýmasýnda yattýðý için, oradaki-
Titel Dasein als reiner Seinsaus- Varlýk terimi bu varolan-þeyi belirtmek için arý
druck zur Bezeichnung dieses
Seienden gewählt. Varlýk-anlatýmý olarak seçilmiþtir.
Das Dasein versteht sich selbst Oradaki-Varlýk kendi kendisini her zaman
immer aus seiner Existenz, einer varoluþundan, kendi kendisinin bir kendisi
Möglichkeit seiner selbst, es selbst
oder nicht es selbst zu sein. Diese olma ya da kendisi olmama olanaðýndan anlar.
Möglichkeiten hat das Dasein Bu olanaklarý oradaki-Varlýk ya kendisi seçmiþ,
entweder selbst gewählt, oder es
ya onlara girmiþ ya da daha þimdiden onlarda
ist in sie hineingeraten oder je
schon darin aufgewachsen. Die büyümüþtür. Varoluþ kavrama ya da gözardý
34 MARTIN HEIDEGGER

etme yolunda yalnýzca o sýradaki oradaki-Var- Existenz wird in der Weise des Er-
greifens oder Versäumens nur vom
lýk tarafýndan kararlaþtýrýlýr. Varoluþ sorusu jeweiligen Dasein selbst ent-
her zaman yalnýzca varolmanýn kendisi schieden. Die Frage der Existenz ist
immer nur durch das Existieren
yoluyla arýlýk içine getirilir. Kendi kendisinin
selbst ins Reine zu bringen. Das hier-
bu yolla önden giden anlayýþýna varolma-ilgiliS bei führende Verständnis seiner
[existenziell] deriz. Varoluþ sorusu oradaki- selbst nennen wir das existenzielle.
Die Frage der Existenz ist eine on-
Varlýk için varlýksal bir “sorun”dur. Bu soru tische »Angelegenheit« des Da-
varoluþun varlýkbilimsel yapýsýnýn kuramsal seins. Es bedarf hierzu nicht der
saydamlýðýna gereksinmez. Bu varoluþ yapý- theoretischen Durchsichtigkeit der
ontologischen Struktur der Exis-
sýna iliþkin soru varoluþu oluþturan þeyin ayrýþ- tenz. Die Frage nach dieser zielt auf
týrýlmasýný hedefler. Bu yapýlarýn baðlamýna die Auseinanderlegung dessen, was
Existenz konstituiert. Den Zusam-
varoluþsallýk deriz. Bunun Analitiði varolma-
menhang dieser Strukturen nennen
ilgili deðil ama varoluþsal bir anlama karak- wir die Existenzialität. Deren Ana-
terini taþýr. Oradaki-Varlýðýn varoluþsal bir lytik hat den Charakter nicht eines
existenziellen, sondern existenzialen
Analitiðinin görevi, olanak ve zorunluðu açý- Verstehens. Die Aufgabe einer exis-
sýndan, ön-taslaðýný oradaki-Varlýðýn varlýksal tenzialen Analytik des [13] Daseins
yapýlanýþýnda taþýr. ist hinsichtlich ihrer Möglichkeit
und Notwendigkeit in der on-
Ama varoluþun oradaki-Varlýðý belirle- tischen Verfassung des Daseins vor-
mesi ölçüsünde, bu varolan-þeyin varlýkbilim- gezeichnet.
Sofern nun aber Existenz das
sel Analitiði her zaman varoluþsallýðýn ön bir
Dasein bestimmt, bedarf die onto-
irdelemesini gerektirir. Varoluþsallýðý ise varo- logische Analytik dieses Seienden je
luþta olan varolan-þeyin Varlýk-durumu olarak schon immer einer vorgängigen
Hinblicknahme auf Existenzialität.
anlýyoruz. Ama böyle bir Varlýk-durumunun Diese verstehen wir aber als Seins-
düþüncesinde daha þimdiden genelde Varlýk verfassung des Seienden, das existi-
düþüncesi yatar. Ve böylece oradaki-Varlýðýn ert. In der Idee einer solchen Seins-
verfassung liegt aber schon die Idee
Analitiðini yerine getirmenin olanaðý bile von Sein überhaupt. Und so hängt
genel olarak Varlýðýn anlamýna iliþkin soru- auch die Möglichkeit einer Durch-
führung der Analytik des Daseins
nun önceden geliþtirilmesi üzerine baðým-
an der vorgängigen Ausarbeitung
lýdýr. der Frage nach dem Sinn von Sein
Bilimler oradaki-Varlýðýn Varlýk-kipleridir- überhaupt.
Wissenschaften sind Seinsweisen
ler ki onlarda oradaki-Varlýk onun kendisi des Daseins, in denen es sich auch
olmalarý gerekmeyen varolan-þeylere doðru zu Seiendem verhält, das es nicht
davranýr. Ama oradaki-Varlýða özsel olarak bir selbst zu sein braucht. Zum Dasein
gehört aber wesenhaft: Sein in einer
dünyadaki Varlýk aittir. Oradaki-Varlýða ait Welt. Das dem Dasein zugehörige
Varlýk-anlayýþý buna göre eþit kökensellik ile Seinsverständnis betrifft daher gleich-
“dünya” gibi birþeyin anlayýþýný ve dünyanýn ursprünglich das Verstehen von so
etwas wie »Welt« und Verstehen des
içersinde eriþilebilir olan varolan-þeylerin Seins des Seienden, das innerhalb
Varlýðýnýn anlayýþýný ilgilendirir. Oradaki-Var- der Welt zugänglich wird. Die Ontolo-
gien, die Seiendes von nicht daseins-
lýða özgü olmayan bir Varlýk karakteri taþýyan
mäßigem Seinscharakter zum Thema
varolan-þeyleri tema alan varlýkbilimler buna haben, sind demnach in der onti-
göre oradaki-Varlýðýn kendisinin varlýksal schen Struktur des Daseins selbst
fundiert und motiviert, die die
yapýsýnda temellenir ve güdülenirler ki, bu Bestimmtheit eines vorontolo-
yapý ön-varlýkbilimsel bir Varlýk-anlayýþýnýn gischen Seinsverständnisses in sich
belirliliðini kendi içinde kapsar. begreift.
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 35

Daher muß die Fundamental- Buna göre tüm baþkalarýnýn yalnýzca on-
ontologie, aus der alle andern erst
entspringen können, in der exis- dan doðabileceði temel varlýkbilim oradaki-Varlý-
tenzialen Analytik des Daseins ge- ðýn varoluþsal Analitiðinde araþtýrýlmalýdýr.
sucht werden.
Böylece oradaki-Varlýk tüm baþka varolan-
Das Dasein hat sonach einen
mehrfachen Vorrang vor allem þeylerin önünde çok yanlý bir öncelik taþýr.
anderen Seienden. Der erste Vor- Birinci öncelik varlýksal bir önceliktir: Bu varo-
rang ist ein ontischer: dieses
Seiende ist in seinem Sein durch
lan-þey Varlýðýnda varoluþ yoluyla belirlenir.
Existenz bestimmt. Der zweite Ýkinci öncelik varlýkbilimsel önceliktir: Ora-
Vorrang ist ein ontologischer: daki-Varlýk varoluþ-belirliliðinin temelinde
Dasein ist auf dem Grunde seiner
Existenzbestimmtheit an ihm kendinde “varlýkbilimsel”dir. Ama oradaki-
selbst »ontologisch«. Dem Dasein Varlýða eþit kökensellik ile — varoluþ-anlayý-
gehört nun aber gleichursprün-
þýnýn bileþeni olarak — oradaki-Varlýk karak-
glich — als Konstituens des Exis-
tenzverständnisses — zu: ein terinde olmayan tüm varolan-þeylerin Varlý-
Verstehen des Seins alles nicht ðýnýn bir anlayýþý aittir. Buna göre, oradaki-
daseinsmäßigen Seienden. Das
Dasein hat daher den dritten Vor-
Varlýk üçüncü önceliði tüm varlýkbilimin ola-
rang als ontisch-ontologische Be- naðýnýn varlýksal-varlýkbilimsel koþulu olarak
dingung der Möglichkeit aller taþýr. Böylece oradaki-Varlýk tüm baþka varo-
Ontologien. Das Dasein hat sich
so als das vor allem anderen
lan-þeyler arasýnda varlýkbilimsel olarak sorgu-
Seienden ontologisch primär zu lanacak ilk þey olduðunu belgitlemiþtir.
Befragende erwiesen. Ama varoluþsal Analitik kendi yanýndan
Die existenziale Analytik ihrer-
seits aber ist letztlich existentiell, d. son olarak varolan-ilgili olarak, e.d. varlýksal
h. ontisch verwurzelt. Nur wenn olarak kökleþmiþtir. Ancak felsefi araþtýrmanýn
das philosophisch-forschende sorusunun kendisi varolan her oradaki-Var-
Fragen selbst als Seinsmöglichkeit
des je existierenden Daseins exis- lýðýn Varlýk-olanaðý olarak varolma-ilgili bir
tenziell ergriffen ist, besteht die yolda kavrandýðýnda, Varoluþun varoluþsallý-
Möglichkeit einer Erschließung
ðýnýn bir açýða seriliþinin olanaðý ve böylelikle
der Existenzialität der Existenz
und damit die Möglichkeit der yeterli olarak temellendirilmiþ varlýkbilimsel
Inangriffnahme einer zureichend bir sorunsalýn genel olarak ele alýnmasý ola-
fundierten ontologischen Proble-
naðý ortaya çýkar. Ama böylelikle ayrýca Varlýk-
matik über[14]haupt. Damit ist
aber auch der ontische Vorrang sorusunun varlýksal önceliði de açýklýk kazan-
der Seinsfrage deutlich geworden. mýþ olur.
Der ontisch-ontologische Vor-
Oradaki-Varlýðýn varlýksal-varlýkbilimsel
rang des Daseins wurde schon
früh gesehen, ohne daß dabei das önceliði erkenden görülmüþ olsa da, bunda
Dasein selbst in seiner genuinen oradaki-Varlýðýn kendisi asýl varlýkbilimsel
ontologischen Struktur zur Erfas-
yapýsý içinde ayrýmsanmýþ ya da giderek yal-
sung kam oder auch nur dahin-
zielendes Problem wurde. Aristo- nýzca bu yapýyý hedefleyen bir sorun biçimini
teles sagt: ≤ cuxØ tå ˆnta p≈w almýþ bile deðildir. Aristoteles þöyle der: ≤ cuxØ
§stin7 Die Seele (des Menschen)
ist in gewisser Weise das Seiende;
tå ˆnta p≈w §stin.7 Ruh (insanýn ruhu) belli
die »Seele«, die das Sein des Men- bir yolda varolan-þeydir; insanýn Varlýðýný
schen ausmacht, entdeckt in oluþturan “ruh” a‡syhsiw ve nohs›w olarak var
ihren Weisen zu sein, a‡syhsiw
und nohs›w, alles Seiende hinsicht-
olma yollarýnda tüm varolan-þeyleri ‘genel
lich seines Daß- und Soseins, d. h. olarak olmalarý’ ve ‘öyle olmalarý’ açýsýndan,
7de anima, G 8, 431 b 21, vgl. ib. 5, 430

a 14 sqq.
7
Ruh Üzerine, G 8, 431 b 21, bkz. G 5, 430 a 14 ss.
36 MARTIN HEIDEGGER

e.d. her zaman Varlýklarýnda açýða çýkarýr. immer auch in seinem Sein.
Diesen Satz, der auf die onto-
Geriye Parmenides’in varlýkbilimsel savýna logische These des Parmenides
doðru bakan bu önermeyi Thomas Aquinas zurückweist, hat Thomas v. A. in
karakteristik bir tartýþmada ele almýþtýr. “Trans- eine charakteristische Erörterung
aufgenommen. Innerhalb der Auf-
zendentia”yý — e.d. varolan-þeyin olanaklý her gabe einer Ableitung der »Trans-
þey-ilgili ve cinse-özgü belirliliðinin, her modus zendentien«, d. h. der Seins-
charaktere, die noch über jede
specialis entisin ötesinde yatan ve ne olursa mögliche sachhaltig-gattungsmä-
olsun herþeye zorunlu olarak ait olan Varlýk- ßige Bestimmtheit eines Seienden,
karakterlerini — türetme görevinin içersinde, jeden modus specialis entis hinaus-
liegen und die jedem Etwas, mag
verumun böyle bir transcendens olarak tanýt- es sein, was immer, notwendig zu-
lanmasý gerekiyordu. Bu kendi Varlýk-türünün kommen, soll auch das verum als
kendisine göre ne olursa olsun her varolan-þey ein solches transcendens nachge-
wiesen werden. Das geschieht
ile “biraraya gelebilme”ye, e.d. baðdaþmaya durch die Berufung auf ein Seien-
uygun varolan birþeye baþvuru yoluyla yerine des, das gemäß seiner Seinsart
selbst die Eignung hat, mit jeg-
getirilir. Bu ayýrdedici doðadaki varolan-þey, lichem irgendwie Seienden »zu-
ens, quod natum est convenire cum omni ente, sammenzukommen«, d. h. über-
ruhtur (anima).8 “Oradaki-Varlýðýn” varolan einzukommen. Dieses ausgezeich-
nete Seiende, das ens, quod natum
baþka herþey karþýsýnda burada ortaya çýkan est convenire cum omni ente, ist
ama varlýkbilimsel olarak durulaþtýrýlmamýþ die Seele (anima).8 Der hier her-
önceliðinin, açýktýr ki, varolan-þeylerin bütün- vortretende, obzwar ontologisch
nicht geklärte Vorrang des »Da-
lüðünün kötü bir öznelleþtirilmesi ile ortak seins« vor allem anderen Seienden
hiçbir yaný yoktur. hat offensichtlich nichts gemein
mit einer schlechten Subjek-
Varlýk-sorusunun varlýksal-varlýkbilimsel tivierung des Alls des Seienden. —
ayýrdediciliðinin belgitleniþi oradaki-Varlýðýn Der Nachweis der ontisch-onto-
varlýksal-varlýkbilimsel önceliðinin geçici bir logischen Auszeichnung der Seins-
frage gründet in der vorläufigen
belirtiliþi üzerine temellenir. Ama genel ola- Anzeige des ontisch-ontologischen
rak Varlýk-sorusunun yapýsýnýn çözümlemesi Vorrangs des Daseins. Aber die
(§ 2) bu varolan-þeyin sorunun kendisinin Analyse der Struktur der Seinsfra-
ge als solcher (§ 2) stieß auf eine
formüle ediliþi içersindeki ayýrdedici bir iþlevi ausgezeichnete Funktion dieses
ile karþý karþýya kalýr. Oradaki-Varlýk kendini Seienden innerhalb der Frage-
stellung selbst. Das Dasein ent-
böylece varolan-birþey olarak ortaya serer ki, hüllte sich hierbei als das Seiende,
eðer soruþturma saydam olacaksa, ilkin varlýk- das zuvor ontologisch zureichend
bilimsel olarak yeterince geliþtirilmelidir. Ama ausgearbeitet sein muß, soll das
Fragen ein durchsichtiges werden.
þimdi gösterildiði gibi, genel olarak oradaki- Jetzt hat sich aber gezeigt, daß die
Varlýðýn varlýkbilimsel Analitiði temel varlýk- ontologische Analytik des Daseins
bilimi oluþturur, öyle ki oradaki-Varlýk ilkesel überhaupt die Fundamentalonto-
logie ausmacht, daß mithin das Da-
olarak önceden Varlýðý açýsýndan sorgulanacak sein als das grundsätzlich vorgän-
varolan-þey olarak iþlev görür. gig auf sein Sein zu befragende
Seiende fungiert.
Eðer görev Varlýðýn anlamýnýn yorumu Wenn die Interpretation des
olursa, oradaki-Varlýk yalnýzca birincil olarak Sinnes von Sein Aufgabe wird, ist

8
Thomas Aquinas, Quaestiones de veritate, q. I, a 1 c; De 8Quaestiones de veritate, q. I, a 1 c; vgl.

Natura Generis baþlýklý küçük çalýþmada ‘transzendentia’nýn Die z. T. strengere und von der genannten
abweichende Durchführung einer
bir “çýkarsama”sý deðindiðimizden biraz ayrýlan ve yer yer »Deduktion« der Transzendentien in dem
daha saðlam bir yolda yerine getirilir. Opusculum »de natura generis«.
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 37

das Dasein nicht nur das primär zu sorgulanacak varolan-þey olmakla kalmaz, ama
befragende Seiende, es ist über-
[15]dies das Seiende, das sich je
ayrýca daha þimdiden Varlýðýnda kendini hak-
schon in seinem Sein zu dem ver- kýnda bu sorunun sorulduðu þey ile iliþkilen-
hält, wonach in dieser Frage ge- diren varolan-þey de olur. Ama Varlýk-sorusu o
fragt wird. Die Seinsfrage ist dann
aber nichts anderes als die Radi- zaman oradaki-Varlýðýn kendisine ait özsel bir
kalisierung einer zum Dasein selbst Varlýk-eðiliminin, ön-varlýkbilimsel Varlýk-an-
gehörigen wesenhaften Seinsten-
denz, des vorontologischen Seins-
layýþýnýn köktencileþtirilmesinden baþka bir-
verständnisses. þey deðildir.
Giriþ Einleitung

Varlýðýn Anlamýna Ýliþkin Die Exposition der


Frage nach dem Sinn
Sorunun Açýmlamasý von Sein

Ýkinci Bölüm Zweites Kapitel


Die Doppelaufabe in der
Varlýk-Sorusunun Geliþtirilmesinde Çifte Ausarbeitung der Seinsfrage
Görev. Araþtýrma Yöntemi ve Anahatlarý Die Methode der Untersuchung
und ihr Aufriß

§ 5.Genelde Varlýðýn Anlamýnýn Bir Yorumu Ýçin § 5. Die ontologische Analytik des
Daseins als Freilegung des
‘Çevren’in Ortaya Serilmesi Olarak Horizontes für eine Interpretation
Oradaki-Varlýðýn Varlýkbilimsel Analitiði des Sinnes von Sein überhaupt

Varlýk-sorusunun “formüle edilmesi” ile ilgili Bei der Kennzeichnung der Auf-
gaben, die in der »Stellung« der
görevlerin belirtilmesinde yalnýzca birincil
Seinsfrage liegen, wurde gezeigt,
soruþturma konusu olarak iþlev görecek olan daß es nicht nur einer Fixierung
varolan-þeyin saptanmasýnýn gerekli olmakla des Seienden bedarf, das als pri-
mär Befragtes fungieren soll, son-
kalmadýðý, ama ayrýca bu varolan-þeye doðru dern daß auch eine ausdrückliche
giriþ yolunun belirtik olarak edinilmesi ve Aneignung und Sicherung der
güvenli kýlýnmasý gerektiði de gösterildi. Varlýk- rechten Zugangsart zu diesem
Seienden gefordert ist. Welches
sorusunun içersinde hangi varolan-þeyin önce- Seiende innerhalb der Seinsfrage
likli rolü üstlendiði tartýþýldý. Ama bu varolan- die vorzügliche Rolle übernimmt,
wurde erörtert. Aber wie soll
þey, oradaki-Varlýk, nasýl eriþilebilir kýlýnacak, ve
dieses Seiende, das Dasein, zu-
anlama ve yorumlama sürecinde bir bakýma gänglich und im verstehenden
gözümüzü üzerine nasýl dikeceðiz? Auslegen gleichsam anvisiert
werden?
Oradaki-Varlýk için belgitlenen varlýksal- Der für das Dasein nachgewie-
varlýkbilimsel öncelik yanlýþlýkla bu varolan- sene ontisch-ontologische Vor-
þeyin bir baþka bakýmdan daha — yalnýzca rang könnte zu der Meinung
verleiten, dieses Seiende müsse
varolan-þeyin kendisinin “dolaysýz” bir kav- auch das ontisch-ontologisch
ranabilirliði anlamýnda deðil, ama ayrýca Var- primär gegebene sein, nicht nur
im Sinne einer »unmittelbaren«
lýk-türünün eþit ölçüde “dolaysýz” bir veril- Greifbarkeit des Seienden selbst,
miþliði açýsýndan da — varlýksal-varlýkbilimsel sondern auch hinsichtlich einer
olarak birincil olarak verili olmasý gerektiði ebenso »unmittelbaren« Vorgege-
benheit seiner Seinsart. Das
sanýsýna götürebilir. Oradaki-Varlýk hiç kuþ- Dasein ist zwar ontisch nicht nur
kusuz varlýksal olarak yalnýzca yakýn ya da nahe oder gar das nächste — wir
sind es sogar je selbst. Trotzdem
giderek en yakýn olan olmakla kalmaz: Bizler
oder gerade deshalb ist es onto-
her birimiz oyuzdur. Buna karþýn, ya da tam logisch das Fernste. Zwar gehört
olarak bu nedenle, varlýkbilimsel olarak en zu seinem eigensten Sein, ein
Verständnis davon zu haben und
uzak olandýr. Hiç kuþkusuz Varlýðýnýn bir sich je schon in einer gewissen
anlayýþýný taþýmak en öz Varlýðýna aittir ve her Ausgelegtheit seines Seins zu

38
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 39

halten. Aber damit ist ganz und durumda kendini daha þimdiden Varlýðýnýn
gar nicht gesagt, es könne diese
nächste vorontologische Seinsaus- belli bir yorumlanmýþlýðý içinde tutar. Ama
legung seiner selbst als angemes- bununla hiçbir biçimde kendi kendisinin bu en
sener Leitfaden übernommen
yakýn ön-varlýkbilimsel Varlýk-yorumunun
werden, gleich als ob dieses Seins-
verständnis einer thematisch uygun bir ipucu olarak alýnabileceði söylenmiþ
ontologischen Besinnung auf die olmaz, sanki birinin en öz Varlýk-durumu üze-
eigenste Seinsverfassung entsprin-
gen müßte. Das Dasein hat viel-
rine varlýkbilimsel bir tema olarak düþünül-
mehr gemäß einer zu ihm gehö- düðünde bu Varlýk-anlayýþý ortaya çýkmalýymýþ
rigen Seinsart die Tendenz, das gibi. Oradaki-Varlýk, ona ait olan bir Varlýk-türü
eigene Sein aus dem Seienden her
zu verstehen, zu dem es sich ile uyum içinde, dahaçok kendi Varlýðýný ona
wesenhaft ständig und zunächst doðru özsel olarak sürekli bir yolda ve en yakýn-
verhält, aus der »Welt«. Im Dasein
dan davrandýðý varolan-þeyden, “dünya”dan
selbst und damit in seinem
eigenen Seinsverständnis liegt anlama eðilimini taþýr. Oradaki-Varlýðýn ken-
das, was wir als die [16] ontolo- disinde ve böylelikle onun kendi Varlýk-anla-
gische Rückstrahlung des Welt-
verständnisses auf die Daseins-
yýþýnda dünya-anlayýþýnýn oradaki-Varlýðýn
auslegung aufweisen werden. yorumlanmasý üzerine varlýkbilimsel yansýmasý
Der ontisch-ontologische Vor- olarak göstereceðimiz þey yatar.
rang des Daseins ist daher der
Grund dafür, daß dem Dasein Oradaki-Varlýðýn varlýksal-varlýkbilimsel
seine spezifische Seinsverfassung önceliði buna göre oradaki-Varlýk için kendi
— verstanden im Sinne der ihm
özgün Varlýk-durumunun — ona ait olan “kate-
zugehörigen »kategorialen«
Struktur — verdeckt bleibt. Da- gorisel” yapý anlamýnda anlaþýlmak üzere —
sein ist ihm selbst ontisch »am örtülü kalmasý için zemindir. Oradaki-Varlýk
nächsten«, ontologisch am ferns-
ten, aber vorontologisch doch
varlýksal olarak kendine “en yakýn,” varlýk-
nicht fremd. bilimsel olarak en uzaktýr; ama ön-varlýkbilim-
Vorläufig ist damit nur ange- sel olarak gene de yabancý deðildir.
zeigt, daß eine Interpretation
dieses Seienden vor eigentüm- Böylelikle geçici olarak yalnýzca bu varolan-
lichen Schwierigkeiten steht, die þeyin bir yorumunun kendine özgü güçlüklerle
in der Seinsart des thematischen
karþý karþýya kaldýðý belirtilmiþ olur ki, bunlar
Gegenstandes und des thematisi-
erenden Verhaltens selbst grün- tematik nesnenin ve tematikleþtiren davranýþýn
den und nicht etwa in einer man- kendisinin Varlýk-türünde temellenmiþlerdir,
gelhaften Ausstattung unseres Er-
kenntnisvermögens oder in dem
bilgi yeteneðimizin herhangi bir eksik donatý-
scheinbar leicht zu behebenden mýnda ya da uygun bir kavramsallýðýn görü-
Mangel einer angemessenen Be- nürde giderilmesi kolay bir eksikliðinde deðil.
grifflichkeit.
Weil nun aber zum Dasein
Ama oradaki-Varlýða yalnýzca Varlýk-anlayýþý
nicht nur Seinsverständnis ge- ait olmadýðý, tersine bu anlayýþ kendini oradaki-
hört, sondern dieses sich mit der Varlýðýn kendisinin o sýradaki Varlýk-türü ile birlikte
jeweiligen Seinsart des Daseins
selbst ausbildet oder zerfällt, kann oluþturduðu ya da bozduðu için, oradaki-Varlýk
es über eine reiche Ausgelegtheit varsýl bir yorumlanmýþlýklar türlülüðünü elinin
verfügen. Philosophische Psycho-
altýnda bulabilir. Felsefi ruhbilim, insanbilim,
logie, Anthropologie, Ethik,
»Politik«, Dichtung, Biographie törebilim, “politika bilimi,” þiir, yaþamöyküsü ve
und Geschichtsschreibung sind tarih yazmanýn her biri deðiþik yollarda ve deði-
auf je verschiedenen Wegen und
in wechselndem Ausmaß den Ver-
þen düzeylerde oradaki-Varlýðýn davranýþ, yete-
haltungen, Vermögen, Kräften, nek, güç, olanak ve becerilerini incelemiþlerdir.
Möglichkeiten und Geschicken Ama bu yorumlamalarýn varoluþsal olarak
40 MARTIN HEIDEGGER

yerine getirilmelerinin bunlarýn varolma-ilgili des Daseins nachgegangen. Die


Frage bleibt aber, ob diese Aus-
olarak taþýyabilecekleri kökenselliðe eþit bir legungen ebenso ursprünglich
kökensellik içinde olup olmadýðý sorusu ortada existenzial durchgeführt wurden,
wie sie vielleicht existenziell ur-
kalýr. Ýkisinin zorunlu olarak birlikte gitmeleri
sprünglich waren. Beides braucht
gerekmez, ama birbirlerini dýþlamalarý da söz nicht notwendig zusammenzuge-
konusu deðildir. Varolma-ilgili yorumlama bir hen, schließt sich aber auch nicht
aus. Existenzielle Auslegung kann
varoluþsal Analitik isteyebilir — eðer gerçekten existenziale Analytik fordern, wenn
de felsefi bilgiyi olanaðý ve zorunluðu içinde anders philosophische Erkenntnis
kavrayacaksak. Ancak oradaki-Varlýðýn temel in ihrer Möglichkeit und Notwen-
digkeit begriffen ist. Erst wenn die
yapýlarý Varlýk sorununun kendisine doðru Grundstrukturen des Daseins in
belirtik bir yönelim içinde yeterli olarak geliþ- expliziter Orientierung am Seins-
problem selbst zureichend heraus-
tirildiði zamandýr ki, þimdiye dek oradaki-
gearbeitet sind, wird der bisherige
Varlýk yorumlamasýnda kazandýklarýmýz varo- Gewinn der Daseinsauslegung
luþsal aklanýþlarýný elde edeceklerdir. seine existenziale Rechtfertigung
erhalten.
Öyleyse oradaki-Varlýðýn bir Analitiði Var- Eine Analytik des Daseins muß
lýða iliþkin soruda birincil gereksinim olarak also das erste Anliegen in der Frage
kalýr. Ama o zaman oradaki-Varlýða götüren bir nach dern Sein bleiben. Dann wird
aber das Problem einer Gewin-
giriþ yolunun kazanýlmasý ve güvenli kýlýnmasý nung und Sicherung der leitenden
sorunu daha da iveðen bir sorun olur. Olum- Zugangsart zum Dasein erst recht
brennend. Negativ gesprochen: es
suz bir yolda anlatýrsak, ne denli “kendiliðin-
darf keine beliebige Idee von Sein
den-açýk” olursa olsun, Varlýða ve edimselliðe und Wirklichkeit, und sei sie noch
iliþkin hiçbir keyfi düþünceyi bu varolan-þeye so »selbstverständlich«, an dieses
Seiende konstruktiv-dogmatisch
kurgulamacý-inakçý bir yolda uygulayamayýz ve herangebracht, keine aus einer
taslaklarý böyle bir düþünce tarafýndan verilen solchen Idee vorgezeichneten
“kategorileri” varlýkbilimsel olarak yoklama- »Kategorien« dürfen dem Dasein
ontologisch unbesehen aufgezwun-
dan oradaki-Varlýða dayatamayýz. Giriþ ve gen werden. Die Zugangs- und Aus-
yorumlama yollarý dahaçok öyle bir türde legungsart muß vielmehr der-
gestalt gewählt sein, daß dieses
seçilmelidir ki, bu varolan-þey kendini kendi
Seiende sich an ihm selbst von ihm
kendisinde kendi kendisinden gösterebilme- selbst her zeigen kann. Und zwar
lidir. Ve dahasý, varolan-þeyi en yakýndan ve soll sie das Seiende in dem zeigen,
wie es zunächst und zumeist ist, in
çoðunluklaS sýradan gündelikliðiS içinde olduðu seiner durchschnittlichen Alltäg-
gibi göstermelidir. Bu gündeliklik içinde ras- lichkeit. An dieser sollen nicht belie-
lantýsal ve olumsal deðil ama özsel olan yapý- bige und [17] zufällige, sondern
wesenhafte Strukturen herausge-
larýn ortaya serilmesi gerekecektir ki, bunlar stellt werden, die in jeder Seinsart
olgusal oradaki-Varlýðýn her Varlýk-türünde des faktischen Daseins sich als
kendilerini varlýk-belirleyici yapýlar olarak seinsbestimmende durchhalten.
Im Hinblick auf die Grundver-
sürdürürler. Oradaki-Varlýðýn gündelikliðinin fassung der Alltäglichkeit des
temel-durumunu göz önünde tutarak, bir ön- Daseins erwächst dann die vor-
hazýrlýk olmak üzere bu varolan-þeyin Varlýðýný bereitende Hebung des Seins
dieses Seienden.
öne çýkaracaðýz. Die so gefaßte Analytik des
Oradaki-Varlýðýn böyle anlaþýlan Analitiði Daseins bleibt ganz auf die leitende
Aufgabe der Ausarbeitung der
bütünüyle Varlýk-sorusunun geliþtirilmesi gibi
Seinsfrage orientiert. Dadurch
yol gösterici bir göreve yönlendirilmiþ kalýr. bestimmen sich ihre Grenzen. Sie
Sýnýrlarý bu yolla belirlenir. Bu Analitik ora- kann nicht eine vollständige Onto-
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 41

logie des Daseins geben wollen, daki-Varlýðýn tam bir varlýkbilimini vermeyi iste-
die freilich ausgebaut sein muß,
soll so etwas wie eine »philosop- yemez, ki eðer “felsefi” bir insanbilim gibi
hische« Anthropologie auf einer birþey felsefi olarak yeterli bir temel üzerinde
philosophisch zureichenden Basis
duracaksa, hiç kuþkusuz böyle bir varlýkbilim
stehen. In der Absicht auf eine
mögliche Anthropologie, bzw. oluþturulmalýdýr. Olanaklý bir insanbilim ya da
deren ontologische Fundamentie- bunun varlýkbilimsel temellendirilmesi amaç-
rung, gibt die folgende Interpre-
tation nur einige, wenngleich
landýðýnda, aþaðýdaki yorum yalnýzca kimi
nicht unwesentliche »Stücke«. Die “parçalarý,” ama hiç kuþkusuz özsel olmadýklarý
Analyse des Daseins ist aber nicht söylenemeyecek olanlarý verecektir. Gene de
nur unvollständig, sondern zu-
nächst auch vorläufig. Sie hebt nur oradaki-Varlýðýn Analitiði yalnýzca tamamlan-
erst das Sein dieses Seienden mamýþ olmakla kalmaz, ama ilk olarak geçicidir
heraus ohne Interpretation seines
de. Yalnýzca bu varolan-þeyin Varlýðýný onun
Sinnes. Die Freilegung des Hori-
zontes für die ursprünglichste anlamýnýn yorumu olmaksýzýn ortaya koyar.
Seinsauslegung soll sie vielmehr Dahaçok, en kökensel Varlýk-yorumlamasý için
vorbereiten. Ist dieser erst ge-
wonnen, dann verlangt die vor-
‘çevren’in ortaya seriliþini hazýrlamasý gerekir.
bereitende Analytik des Daseins Bu çevren bir kez kazanýlýr kazanýlmaz, oradaki-
ihre Wiederholung auf der höhe- Varlýðýn bir hazýrlýk niteliðindeki Analitiðinin
ren und eigentlichen ontolo-
gischen Basis. daha yüksek ve asýl varlýkbilimsel temel üze-
Als der Sinn des Seins des- rinde yinelenmesi gerekecektir.
jenigen Seienden, das wir Dasein
ZamansallýkS oradaki-Varlýk adýný verdiðimiz
nennen, wird die Zeitlichkeit auf-
gewiesen. Dieser Nachweis muß varolan-þeyin Varlýðýnýn anlamý olarak gös-
sich bewähren in der wiederholten terilecektir. Bu belgitleme kendini geçici olarak
Interpretation der vorläufig auf-
gezeigten Daseinsstrukturen als
sergilenen oradaki-Varlýk yapýlarýnýn zaman-
Modi der Zeitlichkeit. Aber mit sallýk kipleri olarak yinelenen yorumunda
dieser Auslegung des Daseins als doðrulamalýdýr. Ama oradaki-Varlýðýn zaman-
Zeitlichkeit ist nicht auch schon
die Antwort auf die leitende Frage sallýk olarak bu yorumlanýþý ile genel olarak
gegeben, die nach dem Sinn von Varlýðýn anlamýna iliþkin yol gösterici soruya
Sein überhaupt steht. Wohl aber
henüz yanýt verilmiþ deðildir. Gene de hiç
ist der Boden für die Gewinnung
dieser Antwort bereitgestellt. kuþkusuz bu yanýtý elde etmenin zemini hazýr-
Andeutungsweise wurde ge- lanmýþtýr.
zeigt: zum Dasein gehört als on-
tische Verfassung ein voronto-
Bir anýþtýrma olarak gösterildiði gibi, oradaki-
logisches Sein. Dasein ist in der Varlýða varlýksal yapý olarak ön-varlýkbilimsel
Weise, seiend so etwas wie Sein zu bir Varlýk aittir. Oradaki-Varlýk öyle bir yolda
verstehen. Unter Festhaltung
dieses Zusammenhangs soll ge-
vardýr ki, varolmakla Varlýk gibi birþeyi anlar. Bu
zeigt werden, daß das, von wo aus baðlantýya sýký sýkýya sarýlarak gösterilecektir ki,
Dasein überhaupt so etwas wie genel olarak oradaki-Varlýðýn Varlýk gibi birþeyi
Sein unausdrücklich versteht und
auslegt, die Zeit ist. Diese muß als
örtük olarak anladýðý ve yorumladýðý yerde
der Horizont alles Seinsverständ- zaman söz konusudur. Zaman tüm Varlýk-anla-
nisses und jeder Seinsauslegung yýþýnýn ve her Varlýk-yorumlanýþýnýn çevreni olarak
ans Licht gebracht und genuin
begriffen werden. Um das ein- ýþýða getirilmeli ve asýllýðý içinde kavranmalýdýr.
sichtig werden zu lassen, bedarf es Bunun açýkça görülebilmesi için, Zamanýn Varlýk-
einer ursprünglichen Explikation der
anlayýþýnýn çevreni olarak kökensel bir açýmlamasý
Zeit als Horizont des Seinsverständ-
nisses aus der Zeitlichkeit als Sein des gereklidir ve bu açýmlama Varlýðý anlayan
seinverstehenden Daseins. Im oradaki-Varlýðýn Varlýðý olarak Zamansallýktan
42 MARTIN HEIDEGGER

türetilmelidir. Bu görevin bütününde ayný Ganzen dieser Aufgabe liegt


zugleich die Forderung, den so
zamanda böyle kazanýlan Zaman kavramýnýn gewonnenen Begriff der Zeit gegen
kaba zaman-anlayýþýna karþý sýnýrlanmasý iste- das vulgäre Zeitverständnis abzu-
grenzen, das explizit ge[18]worden
mi yatar — bir anlayýþ ki, kendini Aristote-
ist in einer Zeitauslegung, wie sie
les’ten Bergson’a, giderek daha da sonra sür- sich im traditionellen Zeitbegriff
düren geleneksel zaman-kavramýnda yoðun- niedergeschlagen hat, der sich seit
Aristoteles bis über Bergson hinaus
laþtýran bir zaman-yorumlamasýnda belirtik durchhält. Dabei ist deutlich zu
olmuþtur. Burada bu zaman kavramýnýn ve machen, daß und wie dieser Zeit-
genel olarak kaba zaman-anlayýþýnýn zaman- begriff und das vulgäre Zeitver-
ständnis überhaupt aus der Zeit-
sallýktan doðduklarý ve nasýl doðduklarý açýða lichkeit entspringen. Damit wird
çýkarýlmalýdýr. Böylelikle kaba zaman-kavra- dem vulgären Zeitbegriff sein
eigenständiges Recht zurückgege-
mýna kendi baðýmsýz hakký geri verilecektir —
ben — entgegen der These Berg-
Bergson’un bu kavram ile sanýlan zamanýn sons, die mit ihm gemeinte Zeit sei
uzay olduðu savýna karþýt olarak. der Raum.
Die »Zeit« fungiert seit langem
“Zaman” çoktandýr varolan-þeylerin deðiþik als ontologisches oder vielmehr
bölgelerinin safça ayýrdedilmesinin varlýk- ontisches Kriterium der naiven
bilimsel ya da daha doðrusu varlýksal ölçütü Unterscheidung der verschiede-
nen Regionen des Seienden. Man
olarak iþlev görmektedir. “Zamansal” varolan- grenzt ein »zeitlich« Seiendes (die
þeyler (doðanýn süreçleri ve tarihin olaylarý) ve Vorgänge der Natur und die Ge-
schehnisse der Geschichte) ab ge-
“zamansal-olmayan” varolan-þeyler (uzaysal ve
gen »unzeitlich« Seiendes (die
sayýsal iliþkiler) arasýna bir sýnýr çekilir. Genel- räumlichen und zahlhaften Ver-
likle önermelerin “zamansýz” anlamlarý öner- hältnisse). Man pflegt »zeitlosen«
Sinn von Sätzen abzuheben gegen
melerin öne sürülmelerinin “zamansal” gidiþi- »zeitlichen« Ablauf der Satzaus-
nin karþýsýna çýkarýlýr. Dahasý, “zamansal” sagen. Ferner findet man eine »Kluft«
varolan-þeyler ve “zaman-üstü” ilksiz-sonsuz zwischen dem »zeitlich« Seienden
und dem »überzeitlichen« Ewigen
þeyler arasýnda bir “uçurum” bulunur ve bunun und versucht sich an deren Über-
üzerine köprüler kurmaya çalýþýlýr. “Zamansal” brückung. »Zeitlich« besagt hier
jeweils soviel wie »in der Zeit«
burada her durumda yalnýzca “zamanda” olan
seiend, eine Bestimmung, die frei-
demektir — bir belirlenim ki, hiç kuþkusuz lich auch noch dunkel genug ist.
henüz yeterince karanlýktýr. “Zamanda olma” Das Faktum besteht: Zeit, im Sinne
von »in der Zeit sein«, fungiert als
anlamýnda zamanýn Varlýk bölgelerini ayýrdet- Kriterium der Scheidung von
menin ölçütü olarak iþlev gördüðü olgusu Seinsregionen. Wie die Zeit zu
ortadadýr. Zamanýn bu ayýrdedici varlýkbilim- dieser ausgezeichneten ontolo-
gischen Funktion kommt und gar
sel iþlevi nasýl kazandýðý ve giderek hangi hakla mit welchem Recht gerade so etwas
tam olarak zaman gibi birþeyin böyle bir ölçüt wie Zeit als solches Kriterium fun-
olarak iþlev gördüðü, zamanýn bu saf varlýk- giert und vollends, ob in dieser
naiv ontologischen Verwendung
bilimsel kullanýmýnda onun asýl olanaklý var- der Zeit ihre eigentliche mögliche
lýkbilimsel ilgisinin anlatým bulup bulamadýðý ontologische Relevanz zum Aus-
— tüm bunlar þimdiye dek ne sorgulanmýþ ne druck kommt, ist bislang weder
gefragt, noch untersucht worden.
de araþtýrýlmýþtýr. “Zaman” bu “kendiliðinden- Die »Zeit« ist, und zwar im Hori-
açýk” varlýkbilimsel iþleve hiç kuþkusuz kaba zont des vulgären Zeitverständ-
nisses, gleichsam »von selbst« in
zaman-anlayýþýnýn çevreni içersinde bir baký-
diese »selbstverständliche« onto-
ma “kendiliðinden” düþmüþ ve bugüne dek logische Funktion geraten und hat
kendini orada tutmuþtur. sich bis heute darin gehalten.
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 43

Demgegenüber ist auf dem Tüm bunlara karþý, Varlýðýn anlamýna


Boden der ausgearbeiteten Frage
nach dem Sinn von Sein zu zeigen, iliþkin geliþtirilmiþ sorunun zemininde, tüm
daß und wie im rechtgesehenen und varlýkbilimin özeksel sorunsalýnýn köklerini doðru
rechtexplizierten Phänomen der Zeit die
görülen ve doðru açýmlanan zaman fenomeninde
zentrale Problematik aller Ontologie
verwurzelt ist. bulduðu ve nasýl bulduðu gösterilmelidir.
Wenn Sein aus der Zeit begriffen Eðer Varlýk zamandan kavranacaksa, ve
werden soll und die verschiedenen
Modi und Derivate von Sein in ihren
eðer Varlýðýn deðiþik kipleri ve türevleri
Modifikationen und Derivationen in deðiþkilerinde ve türeyiþlerinde gerçekte
der Tat aus dem Hinblick auf Zeit zaman açýsýndan anlaþýlýr olacaklarsa, o
verständlich werden, dann ist damit
das Sein selbst — nicht etwa nur zaman böylelikle Varlýðýn kendisi — yalnýzca
Seiendes als »in der Zeit« Seiendes, diyelim ki “zamanda” varolan-þeyler olarak
in seinem »zeitlichen« Charakter
varolan-þeyler deðil — “zamansal” karakte-
sichtbar gemacht. »Zeitlich« kann
aber dann nicht mehr nur besagen rinde görülebilir kýlýnýr. Ama bu durumda
»in der Zeit seiend«. Auch das bundan böyle “zamansal” yalnýzca “zamanda
»Unzeitliche« und »Überzeitliche«
ist hinsichlich seines Seins »zeitlich«.
olan” demek olamaz. Giderek “zamansal-
Und das wiederum nicht nur in der olmayan” ve “zaman-üstü olan” bile Varlýðý
Weise einer Privation gegen ein açýsýndan “zamansal”dýr — ve yine “zaman-
»Zeitliches« als »in der Zeit« Seien-
des, sondern in einem [19] positiven, da” varolan birþey olarak “zamansal birþey”e
allerdings erst zu klärenden Sinne. karþý bir yoksunluk kipinde deðil, ama hiç
Weil der Ausdruck »zeitlich« durch
kuþkusuz ilkin açýklanmasý gereken olumlu
den vorphilosophischen und philo-
sophischen Sprachgebrauch in der bir anlamda böyledir. “Zamansal” anlatýmý
angeführten Bedeutung belegt ist ön-felsefi ve felsefi dil-kullanýmýnda sözü edi-
und weil der Ausdruck in den
folgenden Untersuchungen noch für
len imleme ayrýldýðý için, ve anlatým aþaðý-
eine andere Bedeutung in Anspruch daki araþtýrmalarda daha baþka bir imlem
genommen wird, nennen wir die isteminde bulunduðu için, Varlýðýn ve karak-
ursprüngliche Sinnbestimmtheit des
Seins und seiner Charaktere und ter ve kiplerinin kökensel anlam belirliliðine
Modi aus der Zeit seine temporale onun zaman-ilgili belirliliði diyeceðiz. Genel-
Bestimtntheit. Die fundamentale
de Varlýðýn yorumu üzerine temel varlýk-
ontologische Aufgabe der Interpre-
tation von Sein als solchem begreift bilimsel görev buna göre Varlýðýn zaman-ilgi-
daher in sich die Herausarbeitung liliðinin geliþtirilmesini kendi içinde kapsar.
der Temporalität des Seins. In der Ex-
position der Problematik der Tem-
Zaman-ilgililik sorunsalýnýn açýmlamasýnda
poralität ist allererst die konkrete herþeyden önce Varlýðýn anlamýna iliþkin
Antwort auf die Frage nach dem Sinn soruya somut bir yanýt verilecektir.
des Seins gegeben.
Weil das Sein je nur aus dem Hin-
Varlýk ancak zaman dikkate alýndýðýnda
blick auf Zeit faßbar wird, kann die anlaþýlabilir olduðu için, Varlýk-sorusuna
Antwort auf die Seinsfrage nicht in yanýt yalýtýlmýþ ve kör bir önermede yatýyor
einem isolierten und blinden Satz
liegen. Die Antwort ist nicht begrif-
olamaz. Yanýt bir önerme biçiminde bildirdi-
fen im Nachsagen dessen, was sie ði þeyin yalnýzca bir kez daha söylenmesinde
satzmäßig aussagt, zumal wenn sie als kavranmaz, özellikle boþlukta yüzen bir sonuç
freischwebendes Resultat für eine
bloße Kenntnisnahme eines von der olarak yalnýzca þimdiye kadarki ele alýnýþ
bisherigen Behandlungsart vielleicht yolundan belki de ayrýlan bir “duruþ noktasý”
abweichenden »Standpunktes«
hakkýnda birþeyler bildirmek için dolaþtý-
weitergereicht wird. Ob die Antwort
»neu« ist, hat keinen Belang und rýlýyorsa. Yanýtýn “yeni” olup olmadýðýnýn
bleibt eine Äußerlichkeit. Das Posi- hiçbir önemi yoktur ve dýþsal birþey olarak
44 MARTIN HEIDEGGER

kalýr. Ondaki olumlu öðe bize “Eskiler” tara- tive an ihr muß darin liegen, daß
sie alt genug ist, um die von den
fýndan hazýrlanmýþ olanaklarý kavramayý öðre- »Alten« bereitgestellten Möglich-
tebilecek denli eski olmasýnda yatýyor olmalý- keiten begreifen zu lernen.Die Ant-
wort gibt ihrem eigensten Sinne
dýr. Yanýt en öz anlamýný somut varlýkbilimsel
nach eine Anweisung für die konk-
araþtýrma için bir yönergeden, onun ortaya rete ontologische Forschung,
serilen ‘çevren’in içersinde kalan bir araþtýrma innerhalb des freigelegten Hori-
zontes mit dem untersuchenden
sorusu ile baþlamasý yönergesinden sonra verir Fragen zu beginnen — und sie gibt
— ve yalnýzca bunu verir. nur das.
Eðer böylece Varlýk-sorusuna yanýt araþ- Wenn so die Antwort auf die
Seinsfrage zur Leitfadenanweisung
týrma için bir ipucu saðlayacaksa, o zaman für die Forschung wird, dann liegt
þimdiye kadarki varlýkbilimin özgün Varlýk- darin, daß sie erst dann zureichend
gegeben ist, wenn aus ihr selbst die
türünün, sorularýnýn, bulgularýnýn ve baþarýsýz-
spezifische Seinsart der bisherigen
lýklarýnýn yazgýsýnýn oradaki-Varlýðýn karakteri Ontologie, die Geschicke ihres
tarafýndan zorunlu kýlýndýðý içgörüsünü kendi Fragens, Findens und Versagens als
daseinsmäßig Notwendiges zur
kaynaklarýndan gösterinceye dek yeterli ola- Einsicht kommt.
maz.

§ 6. Die Aufgabe einer Destruktion


§ 6. Varlýkbilimin Tarihini Yoketme Görevi
der Geschichte der Ontologie

Tüm araþtýrma — ve hepsinden önce özeksel Alle Forschung — und nicht


zuletzt die im Umkreis der zentra-
Varlýk-sorusu çerçevesinde devinen tartýþma —
len Seinsfrage sich bewegende —
oradaki-Varlýðýn varlýksal bir olanaðýdýr. Oradaki- ist eine ontische Möglichkeit des
Varlýðýn Varlýðý anlamýný zamansallýkta bulur. Daseins. Dessen Sein findet seinen
Sinn in der Zeitlichkeit. Diese
Ama zamansallýk ayný zamanda oradaki-Var- jedoch ist zugleich die Bedingung
lýðýn kendisinin zamansal bir Varlýk-türü ola- der Möglichkeit von Geschichtlich-
rak tarihselliðin olanaðýnýn koþuludur — keit als einer zeitlichen Seinsart des
Daseins selbst, abgesehen davon,
oradaki-Varlýðýn “zamanda” varolan-birþey ob und wie es ein »in der Zeit«
olup olmadýðýna ve nasýl böyle olduðuna bakýl- Seiendes ist. Die Bestimmung Ge-
schichtlichkeit liegt vor dem, was
maksýzýn. Tarihsellik belirlenimi tarih (dünya- man Geschichte (weltgeschicht-
tarihsel olaylar) denilen þeyin önünde yatar. liches Geschehen) [20] nennt.
Geschichtlichkeit meint die Seins-
Tarihsellik genel olarak oradaki-Varlýðýn “olay- verfassung des »Geschehens« des
larýnýn”S Varlýk-yapýsý demektir ki, ilkin onun Daseins als solchen, auf dessen
temelinde “Dünya Tarihi” gibi birþey olanak- Grunde allererst so etwas möglich
ist wie »Weltgeschichte« und
lýdýr ve herhangi birþey tarihsel olarak Dünya geschichtlich zur Weltgeschichte
Tarihine aittir. Oradaki-Varlýk her durumda gehören. Das Dasein ist je in
seinem faktischen Sein, wie und
olgusal Varlýðýnda daha önce olmuþ olduðu
»was« es schon war. Ob ausdrück-
gibidir ve daha önce “ne” olmuþsa odur. Belir- lich oder nicht, ist es seine Ver-
tik olsun ya da olmasýn, kendi geçmiþidir. Ve gangenheit. Und das nicht nur so,
daß sich ihm seine Vergangenheit
bu yalnýzca onun için geçmiþinin bir bakýma gleichsam »hinter« ihm herschiebt
onu “arkadan” itmesi ve onun geçmiþ olana und es Vergangenes als noch vor-
henüz elönünde-bulunan ve arada bir onu handene Eigenschaft besitzt, die
zuweilen in ihm nachwirkt. Das
arkadan etkileyen bir özellik olarak iye olmasý Dasein »ist« seine Vergangenheit in
anlamýnda böyle deðildir. Oradaki-Varlýk kendi der Weise seines Seins, das, roh
Varlýðýnýn yolunda kendi Geçmiþi“dir” ki, bu gesagt, jeweils aus seiner Zukunft
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 45

her »geschieht«. Das Dasein ist in Varlýk, kabaca anlatýlýrsa, her durumda kendi
seiner jeweiligen Weise zu sein
und sonach auch mit dem ihm Geleceðinden “olur.” Oradaki-Varlýk o sýradaki
zugehörigen Seinsverständnis in olma yolunda vardýr ve böylece, ona ait Varlýk-
eine überkommene Daseinsaus-
anlayýþý ile, geleneksel bir oradaki-Varlýk yorum-
legung hinein- und in ihr auf-
gewachsen. Aus dieser her ver- lamasýnýn içine doðru ve onun içinde büyü-
steht es sich zunächst und in müþtür. Kendini en yakýndan ve belli bir erim
gewissem Umkreis ständig. Dieses
Verständnis erschließt die Mög-
içinde sürekli olarak bundan anlar. Bu anlayýþ
lichkeiten seines Seins und regelt Varlýðýnýn olanaklarýný açýða serer ve düzenler.
sie. Seine eigene Vergangenheit Kendi geçmiþi — ve bu her zaman onun “ku-
— und das besagt immer die
seiner »Generation« — folgt dem þaðýnýn” geçmiþi demektir — oradaki-Varlýðý
Dasein nicht nach, sondern geht arkadan izlemez, ama tersine her durumda daha
ihm je schon vorweg.
þimdiden onun önünde gider.
Diese elementare Geschicht-
lichkeit des Daseins kann diesem Oradaki-Varlýðýn bu öðesel tarihselliði onun
selbst verborgen bleiben. Sie kendisinden gizli kalabilir. Ama ayrýca belli bir
kann aber auch in gewisser Weise
entdeckt werden und eigene
yolda açýða çýkarýlabilir ve gereken ilgiyi göre-
Pflege erfahren. Dasein kann bilir. Oradaki-Varlýk geleneði açýða çýkarabilir,
Tradition entdecken, bewahren onu saklayabilir ve onu belirtik olarak ince-
und ihr ausdrücklich nachgehen.
Die Entdeckung von Tradition
leyebilir. Geleneðin açýða çýkarýlmasý ve neyi
und die Erschließung dessen, was “aktardýðýnýn” ve nasýl aktardýðýnýn açýða seril-
sie »übergibt« und wie sie über- mesi kendi baþýna duran bir görev olarak alýna-
gibt, kann als eigenständige Auf-
gabe ergriffen werden. Dasein
bilir. Oradaki-Varlýk böylece Varlýk-türünde
bringt sich so in die Seinsart kendini tarih-bilimsel soruþturma ve araþtýr-
historischen Fragens und For- maya getirir. Ama tarih bilimiS — ya da daha
schens. Historie aber — genauer
Historizität — ist als Seinsart des saðýn olarak, tarih-bilimsellik S — sorgulayan
fragenden Daseins nur möglich, oradaki-Varlýðýn Varlýk-türü olarak ancak
weil es im Grunde seines Seins
oradaki-Varlýk Varlýðýnýn temelinde tarihsellikS
durch die Geschichlichkeit be-
stimmt ist. Wenn diese dem yoluyla belirli olduðu için olanaklýdýr. Bu tarih-
Dasein verborgen bleibt und so- sellik oradaki-Varlýktan gizli kalýrsa ve gizli
lange sie es bleibt, ist ihm auch
die Möglichkeit historischen Fra-
kaldýðý sürece, oradaki-Varlýða tarih-bilimsel
gens und Entdeckens von Ge- soruþturma ve tarihin açýða çýkarýlmasý da yad-
schichte versagt. Das Fehlen von sýnmýþ olur. Tarih biliminin eksikliði oradaki-
Historie ist kein Beweis gegen die
Geschichtlichkeit des Daseins,
Varlýðýn tarihselliðine karþý bir tanýt deðildir;
sondern als defizienter Modus tersine, bu Varlýk-durumunun eksik kipi olarak
dieser Seinsverfassung Beweis ondan yana bir tanýttýr. Bir zaman dönemi
dafür. Unhistorisch kann ein
Zeitalter nur sein, weil es
ancak “tarihsel” olduðu içindir ki tarih-bilimsel
»geschichtlich« ist. olmayabilir.
Hat andererseits das Dasein Öte yandan, oradaki-Varlýk onda yatan ola-
die in ihm liegende Möglichkeit
ergriffen, nicht nur seine Exis- naðý, yalnýzca varoluþunu kendine saydam kýlma
tenz sich durchsichtig zu machen, deðil, ama varoluþsallýðýn kendisinin anlamýný,
sondern dem Sinn der Existen-
e.d. genel olarak Varlýðýn anlamýný önceden
zialität selbst, d. h. vorgängig
dem Sinn des Seins überhaupt sorgulama olanaðýný kavramýþsa, ve böyle bir
nachzufragen, und hat sich in soruþturmada kendi özsel tarihselliði için ora-
solchem Fragen der Blick für die
wesentliche Geschichtlichkeit
daki-Varlýðýn gözleri açýlmýþsa, o zaman Varlýða
des Daseins geöffnet, dann ist die iliþkin olarak varlýksal-varlýkbilimsel zorunluðu
46 MARTIN HEIDEGGER

açýsýndan sergilenmiþ olan soruþturmanýn Einsicht unumgänglich: das Fra-


gen nach dem Sein, das hinsich-
kendisinin tarihsellik tarafýndan belirlendiði tlich seiner ontisch-ontologischen
içgörüsü kaçýnýlmazdýr. Varlýk-sorusunun geliþ- Notwendigkeit angezeigt wurde, ist
selbst durch die Geschichtlichkeit
tirilmesi böylece tarihsel bir soruþturma olarak
charakterisiert. Die Ausarbeitung
soruþturmanýn kendisinin en öz Varlýk-anla- der Seinsfrage muß so aus dem
mýndan o soruþturmanýn kendi tarihini soruþ- eigensten Seinssinn des Fragens
[21] selbst als eines geschichtlichen
turma, e.d. tarih-bilimsel olma yönergesi ola- die Anweisung vernehmen, seiner
rak anlaþýlmalýdýr, öyle ki geçmiþin olumlu eigenen Geschichte nachzufragen,
olarak kendinin edinilmesinde en öz soruþ- d. h. historisch zu werden, um sich
in der positiven Aneignung der Ver-
turma olanaklarýnýn tam iyeliði kazanýlabilsin. gangenheit in den vollen Besitz der
Varlýðýn anlamý sorusu ona ait olan yolda ele eigensten Fragemöglichkeiten zu
bringen. Die Frage nach dem Sinn
alýnarak oradaki-Varlýðýn zamansallýðý ve tarih-
des Seins ist gemäß der ihr zugehö-
selliði içinde önceden açýmlanýþý olarak yerine rigen Vollzugsart, d. h. als vorgängige
getirilmeli ve böylece kendiliðinden kendini Explikation des Daseins in seiner
Zeitlichkeit und Geschichtlichkeit,
tarih-bilimsel olarak anlama noktasýna getir- von ihr selbst dazu gebracht, sich
melidir. als historische zu verstehen.
Ama oradaki-Varlýðýn temel yapýlarý üze- Die vorbereitende Interpreta-
tion der Fundamentalstrukturen
rine onun kendi en yakýn ve sýradan ve böy- des Daseins hinsichtlich seiner
lelikle o denli de en yakýndan onda tarihsel nächsten und durchschnittlichen
Seinsart, in der es mithin auch
olduðu Varlýk-türü açýsýndan bu hazýrlýk yoru-
zunächst geschichtlich ist, wird
mu þunlara açýklýk kazandýracaktýr: Oradaki- aber folgendes offenbar machen:
Varlýk yalnýzca içinde olduðu dünyasýna geri das Dasein hat nicht nur die Ge-
neigtheit, an seine Welt, in der es
düþme ve kendini ondan yansýyarak yorum- ist, zu verfallen und reluzent aus
lama eðilimini taþýmakla kalmaz, ama bir de ihr her sich auszulegen, Dasein
böylelikle kendi az çok belirtik olarak kav- verfällt in eins damit auch seiner
mehr oder minder ausdrücklich
radýðý geleneðine de yenik düþer. Bu gelenek ergriffenen Tradition. Diese
soruþturma ve seçmede onu kendi önder- nimmt ihm die eigene Führung,
liðinden yoksun býrakýr. Bu herþeyden önce das Fragen und Wählen ab. Das gilt
nicht zuletzt von dem Verständnis
oradaki-Varlýðýn en öz Varlýðýndan kökleþmiþ und seiner Ausbildbarkeit, das im
olan anlayýþ ve bunun geliþtirilebilirliði için, eigensten Sein des Daseins ver-
wurzelt ist, dem ontologischen.
varlýkbilimsel anlayýþ için geçerlidir.
Die hierbei zur Herrschaft kom-
Burada egemen olan gelenek “aktardýðý” mende Tradition macht zunächst
þeyi en yakýndan ve çoðunlukla öylesine az und zumeist das, was sie »über-
gibt«, so wenig zugänglich, daß sie
eriþilebilir kýlar ki, dahaçok onu örtmüþ olur. es vielmehr verdeckt. Sie überant-
Gelenek bize geleni kendiliðinden-açýklýða wortet das Überkommene der
teslim eder ve bize aktarýlan kategori ve kav- Selbstverständlichkeit und verlegt
den Zugang zu den ursprünglichen
ramlarýn bir ölçüde gerçek bir yolda onlardan »Quellen«, daraus die überlie-
yaratýldýklarý kökensel “kaynaklara” giriþi ferten Kategorien und Begriffe z. T.
engeller. Gelenek giderek böyle bir türeyiþi in echter Weise geschöpft wurden.
Die Tradition macht sogar eine
bütününde unutturur. Böyle bir geriye dönüþü solche Herkunft überhaupt verges-
zorunluðu içinde anlamayý bile gereksizleþtirir. sen. Sie bildet die Unbedürftigkeit
aus, einen solchen Rückgang in
Gelenek oradaki-Varlýðýn tarihselliðini seiner Notwendigkeit auch nur zu
kökünden öyle bir düzeye dek koparýr ki, verstehen. Die Tradition entwur-
oradaki-Varlýk ilgisini ancak en uzak ve en zelt die Geschichtlichkeit des
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 47

Daseins so weit, daß es sich nur noch yabancý ekinlerdeki felsefeciliðin olanaklý
im Interesse an der Vielgestaltigkeit
möglicher Typen, Richtungen, Stand- tiplerinin, yönlerinin, duruþ noktalarýnýn çok
punkte des Philosophierens in den þekilliliði üzerine yöneltir ve bu ilgi ile kendi
entlegensten und fremdesten Kul-
temelsizliðini örtmeye çabalar. Sonuçta,
turen bewegt und mit diesem Inter-
esse die eigene Bodenlosigkeit zu oradaki-Varlýk filolojik olarak “nesnel” bir
verhüllen sucht. Die Folge wird, daß yorum için tüm tarih-bilimsel ilgisine ve
das Dasein bei allem historischen
Interesse und allem Eifer für eine
coþkusuna karþýn, bundan böyle geçmiþe
philologisch »sachliche« Interpreta- onun üretken bir yolda kendinin edinilmesi
tion die elementarsten Bedingungen anlamýnda olumlu bir geri dönüþü olanaklý
nicht mehr versteht, die einen
positiven Rückgang zur Vergangen- kýlabilecek biricik ve en öðesel koþullarý
heit im Sinne einer produktiven anlamaz olur.
Aneignung ihrer allein ermöglichen.
Baþlangýçta (§ 1) gösterildiði gibi, Varlýðýn
Eingangs (§ 1) wurde gezeigt, daß
die Frage nach dem Sinn des Seins anlamýna iliþkin soru yalnýzca bir çözüme
nicht nur unerledigt, nicht nur nicht baðlanmamakla kalmamýþ, yalnýzca yeterince
zureichend gestellt, sondern bei
allem Interesse für »Metaphysik« in
formüle edilmemekle kalmamýþ, ama “meta-
Vergessenheit gekommen ist. Die fizik” için tüm ilgiye karþýn bütünüyle unu-
griechische Ontologie und ihre tulmuþtur. Çeþitli türevleri ve çarpýtmalarý
Geschichte, die durch mannigfache
Filiationen und Verbiegungen hin- içinde bugün de felsefenin kavramsallýðýný
durch noch heute die Begrifflichkeit belirlemeyi sürdüren Yunan varlýkbilimi ve
der Philosophie bestimmt, ist der
bunun tarihi, oradaki-Varlýðýn kendisini ve
Beweis dafür, daß das [22] Dasein
sich selbst und das Sein überhaupt genel olarak Varlýðý “dünya”dan anladýðýnýn
aus der »Welt« her versteht und daß ve böyle geliþen varlýkbilimin onu kendi-
die so erwachsene Ontologie der Tra-
liðinden-açýklýða ve yalnýzca yeniden-iþlenen
dition verfällt, die sie zur Selbst-
verständlichkeit und zum bloß neu gereç düzeyine indirgeyen (Hegel için böy-
zu bearbeitenden Material (so für ledir) geleneðe bozulduðunun tanýtýdýr. Bu
Hegel) herabsinken läßt. Diese ent-
wurzelte griechische Ontologie wird
köklerinden koparýlmýþ Yunan varlýkbilimi
im Mittelalter zum festen Lehr- Orta Çaðlarda katý bir öðretiler derlemi oldu.
bestand. Ihre Systematik ist alles Dizgeselliði geleneksel parçalarýn bir yapýda
andere denn eine Zusammenfügung
überkommener Stücke zu einem
biraraya getirilmesinden baþka herþeydir.
Bau. Innerhalb der Grenzen einer Varlýk üzerine Yunan temel anlayýþýnýn inakçý
dogmatischen Übernahme der griec- bir üstleniþinin sýnýrlarý içersinde, bu
hischen Grundauffassungen des
Seins liegt in dieser Systematik noch dizgesellikte önemli ölçüde emek gösteriþsiz
viel ungehobene weiterführende bir yolda daha öte yerine getirilmiþtir.
Arbeit. In der scholastischen Prägung
Skolastik kalýpta Yunan varlýkbilimi özsel
geht die griechische Ontologie im
wesentlichen auf dem Wege über die yanlarýnda Suarez’in Disputationes metaphysi-
Disputationes metaphysicae des cae’si yoluyla modern zamanlarýn “meta-
Suarez in die »Metaphysik« und
Transzendentalphilosophie der Neu-
fiziðine” ve aþkýnsal felsefesine götüren yola
zeit über und bestimmt noch die girdi ve giderek Hegel’in “mantýðýnýn” temel-
Fundamente und Ziele der »Logik« lerini ve hedeflerini belirledi. Bu tarihin süre-
Hegels. Soweit im Verlauf dieser Ge-
schichte bestimmte ausgezeichnete
cinde belirli olarak ayýrdedici Varlýk alan-
Seinsbezirke in den Blick kommen larýnýn göz önüne serilmeleri ve daha sonra
und fortan primär die Problematik birincil olarak sorunsallara (Descartes’ýn ego
leiten (das ego cogito Descartes’, Sub-
jekt, Ich, Vernunft, Geist, Person),
cogitansý, özne, ben, us, tin, kiþi) götürmeleri
bleiben diese, entsprechend dem ölçüsünde, bunlar Varlýk-sorusunun tam
48 MARTIN HEIDEGGER

gözardý ediliþine uygun düþmek üzere Varlýk durchgängigen Versäumnis der Seins-
frage, unbefragt auf Sein und Struk-
ve Varlýðýnýn yapýsý açýsýndan sorgulanmamýþ tur ihres Seins. Vielmehr wird der
kalýrlar. Dahaçok, geleneksel varlýkbilimin kategoriale Bestand der traditionellen
Ontologie mit entsprechenden For-
kategorisel içeriði karþýlýk düþen biçimsel-
malisierungen und lediglich negati-
leþtirmeler ve salt olumsuz sýnýrlamalar ile bu ven Einschränkungen auf dieses
varolan-þeylere aktarýlmýþ, ya da öznenin töz- Seiende übertragen, oder aber es wird
in der Absicht auf eine ontologische
selliðinin varlýkbilimsel bir yorumu amacýyla Interpretation der Substanzialität des
eytiþim yardýma çaðrýlmýþtýr. Subjekts die Dialektik zu Hilfe gerufen.
Eðer Varlýk-sorusunun kendisi için onun Soll für die Seinsfrage selbst die
Durchsichtigkeit ihrer eigenen
kendi tarihinin saydamlýðý kazanýlacaksa, o Geschichte gewonnen werden, dann
zaman bu katýlaþmýþ geleneðin yumuþatýl- bedarf es der Auflockerung der ver-
härteten Tradition und der Ablösung
masý ve yol açtýðý örtmelerin çözülmesi gere-
der durch sie gezeitigten Verdeckun-
kir. Bu görevi Varlýk-sorusunu ipucu alarak gen. Diese Aufgabe verstehen wir als
antikçað varlýkbiliminin geleneksel içeri- die am Leitfaden der Seinsfrage sich
vollziehende Destruktion des über-
ðinin yokediliþi olarak anlýyoruz — ta ki, lieferten Bestandes der antiken Onto-
Varlýðýn ilk ve daha sonrasý için yol gösteren logie auf die ursprünglichen Erfah-
belirlenimlerini kazandýran kökensel dene- rungen, in denen die ersten und for-
tan leitenden Bestimmungen des
yimlere ulaþýncaya dek. Seins gewonnen wurden.
Varlýkbilimsel temel kavramlarýn türeyi- Dieser Nachweis der Herkunft der
ontologischen Grundbegriffe, als
þinin onlar için “doðum belgelerinin” araþ-
untersuchende Ausstellung ihres
týrýcý sergileniþi olarak bu belgitleniþinin »Geburtsbriefes« für sie, hat nichts zu
varlýkbilimsel duruþ noktalarýnýn kötü bir tun mit einer schlechten Relati-
vierung ontologischer Standpunkte.
görelileþtirilmesi ile hiçbir ilgisi yoktur. Die Destruktion hat ebensowenig den
Yoketmenin yine varlýkbilimsel geleneðin negativen Sinn einer Abschüttelung
sarsýlmasý gibi olumsuz bir anlamý da yoktur. der ontologischen Tradition. Sie soll
umgekehrt diese in ihren positiven
Tersine, bu geleneði olumlu olanaklarý için- Möglichkeiten, und das besagt
de ve — bunun her zaman demek olduðu immer, in ihren Grenzen abstecken,
die mit der jeweiligen Fragestellung
gibi — kendi sýnýrlarý içinde tanýmlamalýdýr;
und der aus dieser vorgezeichneten
bu sýnýrlar sorunun o sýradaki formüle edi- Umgrenzung des möglichen Feldes
liþinden ve araþtýrmanýn olanaklý alanlarýnýn der Untersuchung faktisch gegeben
sind. Negierend verhält sich die
bu ön-taslak sýnýrlanýþýndan olgusal olarak Destruktion nicht zur Vergangenheit,
verilirler. Olumsuz yanýnda, yoketme ken- ihre Kritik trifft das »Heute« und die
dini geçmiþ ile iliþkilendirmez; eleþtirisi herrschende [23] Behandlungsart der
Geschichte der Ontologie, mag sie
“bugün”ü ve varlýkbilim tarihini ele almanýn doxographisch, geistesgeschichtlich
egemen yolunu hedefler — bu ister dokso- oder problemgeschichtlich angelegt
grafik olarak, ister bir düþünce tarihi olarak, sein. Die Destruktion will aber nicht
die Vergangenheit in Nichtigkeit
isterse bir sorunlar tarihi olarak uygulanýyor begraben, sie hat posltive Absicht; ihre
olsun. Ama yokediþ geçmiþi hiçliðe gömme- negative Funktion bleibt unaus-
yecektir; olumlu bir hedefi vardýr; olumsuz drücklich und indirekt.
Im Rahmen der vorliegenden
iþlevi anlatýmsýz kalýr ve doðrudan deðildir. Abhandlung, die eine grundsätzliche
Önümüzde yatan ve Varlýk-sorusunun Ausarbeitung der Seinsfrage zum Ziel
hat, kann die zur Fragestellung
ilkesel olarak geliþtirilmesini hedef alan
wesenhaft gehörende und lediglich
incelemenin çerçevesinde, varlýkbilim tari- innerhalb ihrer mögliche Destruktion
hinin bu sorunun formülasyonuna özsel der Geschichte der Ontologie nur an
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 49

grundsätzlich entscheidenden Sta- olarak ait olan ve yalnýzca bu formülasyonun


tionen dieser Geschichte durchge-
führt werden. içersinde olanaklý olan yokediliþi ancak bu
Gemäß der positiven Tendenz der tarihin ilkesel olarak belirleyici olan duraklarý
Destruktion ist zunächst die Frage zu
üzerinde yerine getirilebilir.
stellen, ob und inwieweit im Verlauf
der Geschichte der Ontologie über- Yoketmenin olumlu eðilimi ile uyum için-
haupt die Interpretation des Seins de, ilkin genel olarak varlýkbilim tarihinin
mit dem Phänomen der Zeit the-
matisch zusammengebracht und ob
sürecinde Varlýðýn yorumu ve zaman feno-
die hierzu notwendige Problematik meninin tematik olarak biraraya getirilip
der Temporalität grundsätzlich getirilmediði ve ne ölçüde getirildiði ve bu-
herausgearbeitet wurde und werden
konnte. Der Erste und Einzige, der nun için zorunlu zaman-ilgililik sorunsalýnýn
sich eine Strecke untersuchenden ilkede geliþtirilip geliþtirilmediði ve geliþtirilip
Weges in der Richtung auf die Di-
geliþtirilemeyeceði sorusu getirilmelidir.
mension der Temporalität bewegte,
bzw. sich durch den Zwang der Zaman-ilgililik boyutuna yönelik araþtýrma-
Phänomene selbst dahin drängen nýn yolunda bir parça ilerlemiþ olan ya da
ließ, ist Kant. Wenn erst die Prob-
lematik der Temporalität fixiert ist,
fenomenlerin kendilerinin zoru yoluyla ora-
dann kann es gelingen, dem Dunkel ya çekilmesine izin vermiþ olan ilk ve tek kiþi
der Schematismuslehre Licht zu ver- Kant’týr. Ýlkin ancak zaman-ilgililik sorunsalý
schaffen. Auf diesem Wege läßt sich
aber dann auch zeigen, warum für saptandýðýnda þematizm öðretisinin karanlýðý
Kant dieses Gebiet in seinen eigent- üzerine ýþýk düþürülebilecektir. Ama bu yolda
lichen Dimensionen und seiner
ayrýca niçin Kant için bu alanýn kendi asýl
zentralen ontologischen Funktion
verschlossen bleiben mußte. Kant boyutlarýnda ve özeksel varlýkbilimsel iþle-
selbst wußte darum, daß er sich in ein vinde kapalý kalmak zorunda olduðu da görü-
dunkles Gebiet vorwagte: »Dieser
Schematismus unseres Verstandes, in
lecektir. Kant’ýn kendisi karanlýk bir alana
Ansehung der Erscheinungen und girmekte olduðunu biliyordu: “Anlaðýmýzýn
ihrer bloßen Form, ist eine verbor- görüngüler ve bunlarýn yalnýzca biçimleri
gene Kunst in den Tiefen der
menschlichen Seele, deren wahre açýsýndan bu þematizmi insan ruhunun derin-
Handgriffe wir der Natur schwerlich liklerine gizli bir sanattýr ki, gerçek aygýtlarýný
jemals abraten, und sie unverdeckt
Doðadan hiçbir zaman kolay kolay tahmin
vor Augen legen werden.«1 Wovor
Kant hier gleichsam zurückweicht, edemeyiz ve gözler önüne seremeyiz.”1 Kant
das muß thematisch und grundsätz- burada bir bakýma eðer “Varlýk” anlatýmýnýn
lich ans Licht gebracht werden, wenn
anders der Ausdruck »Sein« einen
kanýtlanabilir bir anlamý olacaksa tematik
ausweisbaren Sinn haben soll. Am olarak ve ilkesel olarak ýþýk altýna düþürülmesi
Ende sind gerade die Phänomene, gereken birþey karþýsýndaymýþ gibi geriler.
die in der folgenden Analyse unter
dem Titel »Temporalität« heraus- Sonunda tam olarak aþaðýdaki çözümlemede
gestellt werden, die geheimsten Urteile “Zaman-ilgililik” baþlýðý altýnda sergilenecek
der »gemeinen Vernunft«, als deren
olan fenomenler “sýradan Us”un en gizli yar-
Analytik Kant das »Geschäft der
Philosophen« bestimmt. gýlarýdýrlar ki, bunlarýn Analitiðini Kant “fel-
Im Verfolg der Aufgabe der sefecinin iþi” olarak belirler.
Destruktion am Leitfaden der Prob-
lematik der Temporalität versucht
Yoketme görevini zaman-ilgililik sorun-
die folgende Abhandlung das salýnýn ipucu üzerinde izleyerek, aþaðýdaki
Schematismuskapitel und von da aus inceleme þematizm üzerine bölümü araþtýr-
die Kantische Lehre von der [24] Zeit
zu interpretieren. Zugleich wird maya ve ondan çýkarak Kant’ýn zaman üzerine

Krtik der reinen Vernunft2, S. 180 f.


1 1
Kant, Arý Usun Eleþtirisi B, s. 180 vs.
50 MARTIN HEIDEGGER

öðretisini yorumlamaya çalýþacaktýr. Ayný za- gezeigt, warum Kant die Einsicht in
die Problematik der Temporalität
manda niçin Kant’ýn zorunlu olarak zaman- versagt bleiben mußte. Ein zwei-
ilgililik sorunsalý üzerine bir içgörü kazana- faches hat diese Einsicht verhin-
dert: einmal das Versäumnis der
mayacaðýný gösterecektir. Bu içgörüyü ikili bir
Seinsfrage überhaupt und im
durum engellemiþtir. Ýlk olarak, Varlýk-soru- Zusammenhang damit das Fehlen
sunun bütününde gözardý edilmesi ve buna einer thematischen Ontologie des
Daseins, Kantisch gesprochen,
baðlý olarak oradaki-Varlýðýn tematik bir varlýk- einer vorgängigen ontologischen
biliminin eksikliði, ya da Kant’ýn diliyle konu- Analytik der Subjektivität des Sub-
þursak, öznenin öznelliðinin ön bir varlýk- jekts. Statt dessen übernimmt Kant
bei allen wesentlichen Fortbildun-
bilimsel Analitiðinin eksikliði. Bunun yerine, gen dogmatisch die Position
Kant tüm daha öte özsel geliþimlerde inakçý bir Descartes’. Sodann aber bleibt seine
Analyse der Zeit trotz der Rück-
yolda Descartes’ýn konumunu üstlendi. Ama
nahme dieses Phänomens in das
dahasý, onun zaman çözümlemesi, bu fenome- Subjekt am überlieferten vulgären
nin özneye geri alýnmasýna karþýn, geleneksel Zeitverständnis orientiert, was Kant
letztlich verhindert, das Phänomen
kaba zaman-anlayýþýna yönlendirilmiþ olarak einer »transzendentalen Zeit-
kaldý, ve bu Kant’ýn en sonunda kendi yapýsý bestimmung« in seiner eigenen
ve iþlevi içinde bir “aþkýnsal zaman-belirlenimi” Struktur und Funktion herauszu-
arbeiten. Zufolge dieser doppelten
fenomenini geliþtirmesini engelledi. Gelene- Nachwirkung der Tradition bleibt
ðin bu çifte etkisinin sonucunda, zaman ve der entscheidende Zusammenhang
zwischen der Zeit und dem »Ich
“Düþünüyorum” arasýndaki belirleyici baðlantý
denke« in völliges Dunkel gehüllt,
bütünüyle karanlýða bürülü kaldý ve hiçbir er wird nicht einmal zum Problem.
zaman bir sorun bile olmadý. Durch die Übernahme der
ontologischen Position Descartes’
Descartes’ýn varlýkbilimsel konumunu üst- macht Kant ein wesentliches Ver-
lenerek, Kant oradaki-Varlýðýn bir varlýkbili- säumnis mit: das einer Ontologie
mini özsel olarak gözardý etti. Bu gözardý etme des Daseins. Dieses Versäumnis ist
im Sinne der eigensten Tendenz
Descartes’ýn en öz eðilimi anlamýnda belir- Descartes’ ein entscheidendes. Mit
leyici bir atlamadýr. “Cogito sum” ile Descartes dem »cogito sum« beansprucht
felsefeye yeni ve daha güvenilir bir zemin Descartes, der Philosophie einen
neuen und sicheren Boden bei-
saðladýðýný ileri sürmüþtü. Ama bu “köktenci” zustellen. Was er aber bei diesem
baþlangýçta belirsiz býrakýlan þey ‘res cogitans’ýn »radikalen« Anfang unbestimmt
läßt, ist die Seinsart der res
Varlýk-türü, daha tam olarak, “sum”un Varlýk-
cogitans, genauer der Seinssinn des
anlamý idi. “Cogito sum”un anlatýlmamýþ varlýk- »sum«. Die Herausarbeitung der
bilimsel temellerinin geliþtirilmesi ile, varlýk- unausdrücklichen ontologischen
Fundamente des »cogito sum« er-
bilim tarihindeki yokedici geriye dönüþ yolu- füllt den Aufenthalt bei der zweiten
nun ikinci duraðýndaki kalýþýmýzý tamamlamýþ Station auf dem Wege des destruie-
olacaðýz. Yorum Descartes’ýn yalnýzca genel renden Rückganges in die
Geschichte der Ontologie. Die In-
olarak Varlýk-sorusunu gözardý etmek zorunda terpretation erbringt den Beweis,
olduðunu tanýtlamakla kalmayacak, ama onun daß Descartes nicht nur überhaupt
niçin cogitonun saltýk “pekin-Varlýðý” ile bu die Seinsfrage versäumen mußte,
sondern zeigt auch, warum er zur
varolan-þeyin Varlýðýnýn anlamý sorusundan Meinung kam, mit dem absoluten
baðýþýk kalabileceði sanýsýna kapýldýðýný da »Gewißsein« des cogito der Frage
nach dem Seinssinn dieses Seien-
gösterecektir. den enthoben zu sein.
Gene de Descartes yalnýzca bunu gözardý Für Descartes bleibt es jedoch
etmekle ve böylelikle res cogitans sive mens sive nicht allein bei diesem Versäumnis
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 51

und damit bei einer völligen onto- animus için tam bir varlýkbilimsel belirsizliði
logischen Unbestimmtheit der res
cogitans sive mens sive animus. Des- kabul etmekle kalmadý. Descartes “Meditas-
cartes führt die Fundamentalbetrach- yonlar”ýnýn temel irdelemelerini ortaçað
tungen seiner »Meditationes« durch
varlýkbiliminin onun tarafýndan fundamen-
auf dem Wege einer Übertragung
der mittelalterlichen Ontologie auf tum inconcussum olarak belirtilen bu varolan-
dieses von ihm als fundamentum þey [res cogitans] üzerine bir aktarýlmasý yoluyla
inconcussum angesetzte Seiende.
Die res cogitans wird ontologisch
sürdürdü. Res cogitans varlýkbilimsel olarak ens
bestimmt als ens und der Seinssinn olarak belirlenir ve ensin Varlýk-anlamý orta-
des ens ist für die mittelalterliche çað varlýkbilimi için ensin ens creatum olarak
Ontologie fixiert im Verständnis des
ens als ens creatum. Gott als ens anlaþýlmasýnda saptanýr. Ens infinitum olarak
infinitum ist das ens increatum. Ge- Tanrý ens increatumdur. Ama yaratýlmýþlýk bir-
schaffenheit aber im weitesten Sinne
þeyin üretilmiþliðinin en geniþ anlamýnda
der Hergestelltheit von etwas ist ein
wesentliches Strukturmoment des antikçað Varlýk kavramýnýn özsel bir yapý-
antiken Seinsbegriffes. Der schein- kýpýsýdýr. Felsefeciliðin görünürde yeni baþ-
bare Neu[25]anfang des Philosophi-
erens enthüllt sich als die Pflanzung
langýcý kendini ölümcül bir önyargýnýn yerleþ-
eines verhängnisvollen Vorurteils, mesi olarak ortaya serdi ve onun zemininde
auf dessen Grunde die Folgezeit eine sonraki dönem “anlýðýn” tematik bir varlýk-
thematische ontologische Analytik
des »Gemütes« am Leitfaden der bilimsel Analitiðini gözardý etti — bir Analitik
Seinsfrage und zugleich als kritische ki, Varlýk-sorusunun sunduðu ipucuna sarýlacak
Auseinandersetzung mit der über-
ve ayný zamanda geleneksel antikçað varlýkbili-
kommenen antiken Ontologie ver-
absäumte. mi ile eleþtirel bir hesaplaþmaya giriþecekti.
Daß Descartes von der mittelalter- Descartes’ýn ortaçað skolastizmine “baðýmlý”
lichen Scholastik »abhängig« ist und
olduðunu ve onun terminolojisini kullandý-
deren Terminologie gebraucht, sieht
jeder Kenner des Mittelalters. Aber ðýný Orta Çaðlarý tanýyan herkes görür. Ama
mit dieser »Entdeckung« ist philo- bu “açýða çýkarýþ” ile felsefi olarak hiçbirþey
sophisch so lange nichts gewonnen,
als dunkel bleibt, welche grundsätz-
kazanýlmýþ olmaz — eðer ortaçað varlýkbilimi-
liche Tragweite dieses Hereinwirken nin bu etkisinin res cogitansýn varlýkbilimsel
der mittelalterlichen Ontologie in belirleniminde ya da bu belirlenimin eksik-
die ontologische Bestimmung, bzw.
Nichtbestimmung der res cogitans
liðinde sonraki dönem için hangi ilkesel öne-
für die Folgezeit hat. Diese Tragweite mi taþýdýðý karanlýkta kalýrsa. Bu önem ancak
ist erst abzuschätzen, wenn zuvor ilkin antikçað varlýkbiliminin anlamý ve sýnýr-
Sinn und Grenzen der antiken Onto-
logie aus der Orientierung an der larý Varlýk-sorusu üzerine bir yönelimden gös-
Seinsfrage aufgezeigt sind. M. a. W. terilirse deðerlendirilebilir. Ya da, yoketme iþi-
die Destruktion sieht sich vor die
miz antikçað varlýkbiliminin temelinin zaman-
Aufgabe der Interpretation des
Bodens der antiken Ontologie im ilgililik sorunsalýnýn ýþýðýnda yorumlanmasý
Lichte der Problematik der Tem- görevi ile yüz yüzedir. Böylece açýkça görüle-
poralität gestellt. Hierbei wird offen-
bar, daß die antike Auslegung des
cektir ki, antikçaðýn varolan-þeyin Varlýðýný
Seins des Seienden an der »Welt« yorumlamasý en geniþ anlamda “Dünya” ya da
bzw. »Natur« im weitesten Sinne “Doða” üzerine yönelmiþtir ve gerçekte Varlý-
orientiert ist und daß sie in der Tat
das Verständnis des Seins aus der
ðýn anlayýþýný “Zaman”dan elde eder. Bunun
»Zeit« gewinnt. Das äußere Doku- için dýþ kanýt — ama hiç kuþkusuz yalnýzca dýþ
ment dafür — aber freilich nur das kanýt — Varlýðýn anlamýnýn parous¤a ya da
— ist die Bestimmung des Sinnes von
Sein als parous¤a, bzw. oÈs¤a, was
oÈs¤aS [töz] olarak belirlenimidir ki, varlýk-
ontologisch-temporal »Anwesenheit« bilimsel-zaman-ilgisel “bulunuþ”S demektir.
52 MARTIN HEIDEGGER

Varolan-þey Varlýðýnda “bulunuþ” olarak bedeutet. Seiendes ist in seinem Sein


als »Anwesenheit« gefaßt, d. h. es ist
ayrýmsanýr, e.d. belirli bir zaman kipi olarak mit Rücksicht auf einen bestimmten
“Þimdi” açýsýndan anlaþýlýr. Zeitmodus, die »Gegenwart«, verstan-
den.
Yunan varlýkbiliminin sorunsalý da her
Die Problematik der griechischen
varlýkbilimin sorunsalý gibi ipuçlarýný orada- Ontologie muß wie die einer jeden
ki-Varlýðýn kendisinden almalýdýr. Oradaki- Ontologie ihren Leitfaden aus dem
Dasein selbst nehmen. Das Dasein, d.
Varlýk, e.d. insanýn Varlýðý, kaba olduðu gibi h. das Sein des Menschen ist in der
felsefi “taným”da da z“on lÒgon ¶xon olarak vulgären ebenso wie in der philo-
sýnýrlanýr: Varlýðý özsel olarak ‘konuþabilme’ sophischen »Definition« umgrenzt als
z“on lÒgon ¶xon, das Lebende,
tarafýndan belirlenen dirimli þey. L°gein (bkz. dessen Sein wesenhaft durch das
§ 7, B) biri ile konuþmada ve birþey hak- Redenkönnen bestimmt ist. Das
l°gein (vgl. § 7, B) ist der Leitfaden
kýnda konuþmada karþýlaþýlan varolan-þeylerin
der Gewinnung der Seinsstrukturen
Varlýk-yapýlarýnýn kazanýlmasý için ipucudur. des im Ansprechen und Besprechen
Bu nedenle Platon’da geliþen antikçað varlýk- begegnenden Seienden. Deshalb wird
die sich bei Plato ausbildende antike
bilimi “eytiþim” olur. Varlýkbilimsel ipucunun Ontologie zur »Dialektik«. Mit der
kendisinin ilerleyen geliþimi, e.d. lÒgowun fortschreitenden Ausarbeitung des
“hermeneutiði” ile, Varlýk sorununun daha ontologischen Leitfadens selbst, d. h.
der »Hermeneutik« des lÒgow, wächst
köktenci bir anlayýþýnýn olanaðý büyür. Ger- die Möglichkeit einer radikaleren
çek bir felsefi sýkýntý olmuþ olan “eytiþim” Fassung des Seinsproblems. Die
gereksizleþir. Bu nedenle Aristoteles onun için »Dialektik«, die eine echte philo-
sophische Verlegenheit war, wird
“bundan böyle anlayýþ” göstermedi, çünkü überflüssig. Deshalb hatte Aristoteles
onu daha köktenci bir zemine koyarak orta- »kein Verständnis mehr« für sie, weil
er sie auf einen radikaleren Boden
dan kaldýrdý. L°geinin kendisi, ya da noe›n —
stellte und aufhob. Das l°gein selbst,
elönünde-bulunanýnS arý elönünde-bulu- bzw. das noe›n — das schlichte Ver-
nuþu içinde yalýn algýlanýþý, ki daha önce nehmen von etwas Vorhandenem in
seiner puren Vorhandenheit, das
Parmenides onu Varlýðý yorumlamada yol schon Parmenides zum [26] Leitband
gösterici olarak almýþtý — birþeyin arý “þimdi- der Auslegung des Seins genommen
kileþtirilme”sininS zaman-ilgili yapýsýný taþýr. — hat die temporale Struktur des
reinen »Gegenwärtigens« von etwas.
Kendini onda ve onun için gösteren ve asýl Das Seiende, das sich in ihm für es
varolan-þey olarak anlaþýlan varolan-þey böy- zeigt und das als das eigentliche
lece yorumlanýþýný ‘Þimdi’ açýsýndan kazanýr Seiende verstanden wird, erhält dem-
nach seine Auslegung in Rücksicht
— e.d. ‘bulunuþ’ (oÈs¤a) olarak kavranýr. auf — Gegen-wart, d. h. es ist als
Gene de bu Yunan Varlýk-yorumlamasý Anwesenheit (oÈs¤a) begriffen.
Diese griechische Seinsauslegung
burada iþlev gören ipuçlarýnýn belirtik bilgisi
vollzieht sich jedoch ohne jedes aus-
olmaksýzýn, zamanýn temel varlýkbilimsel iþ- drückliche Wissen um den dabei fun-
levi ile bir tanýþýklýk ya da giderek onun bir gierenden Leitfaden, ohne Kenntnis
oder gar Verständnis der funda-
anlayýþý bile olmaksýzýn, ve bu iþlevin olana- mentalen ontologischen Funktion der
ðýnýn zemini üzerine içgörü olmaksýzýn yeri- Zeit, ohne Einblick in den Grund der
ne getirilir. Tersine, zamanýn kendisi baþka Möglichkeit dieser Funktion. Im
Gegenteil: die Zeit selbst wird als ein
varolan-þeyler arasýnda bir varolan-þey olarak Seiendes unter anderem Seienden
alýnýr ve onun kendisini Varlýk-yapýsý içinde genommen, und es wird versucht, sie
selbst aus dem Horizont des an ihr
ayrýmsama çabasýna giriþilir, ama bu ona be-
unausdrücklich-naiv orientierten
lirtik olmayan ve saf bir yolda yönelmiþ bir Var- Seinsverständnisses in ihrer Seins-
lýk-anlayýþýnýn çevreninden çýkýlarak yapýlýr. struktur zu fassen.
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 53

Im Rahmen der folgenden Varlýk-sorusunun aþaðýdaki ilkesel geliþ-


grundsätzlichen Ausarbeitung der
Seinsfrage kann die ausführliche tirilmesi çerçevesinde, antikçað varlýkbilimi-
temporale Interpretation der nin temellerinin — herþeyden önce onun
Fundamente der antiken Ontologie
Aristoteles’teki bilimsel olarak en yüksek ve en
— vor allem ihrer wissenschaftlich
höchsten und reinsten Stufe bei arý basamaðýnýn — ayrýntýlý zaman-ilgili yoru-
Aristoteles — nicht mitgeteilt wer- mu sunulamaz. Bunun yerine, Aristoteles’in
den. Statt dessen gibt sie eine Aus-
legung der Zeitabhandlung des Aris-
zaman üzerine incelemesinin 2 bir yorum-
toteles,2 die zum Diskrimen der Basis lamasýný vereceðiz ki, Varlýk üzerine antikçað
und der Grenzen der antiken Wis- biliminin temelini ve sýnýrlarýný ayýrdetmek için
senschaft vom Sein gewählt werden
kann. seçilebilir.
Die Aristotelische Abhandlung Aristoteles’in zaman üzerine incelemesi
über die Zeit ist die erste uns über-
bu fenomenin bize dek ulaþmýþ ilk ayrýntýlý
lieferte, ausführende Interpretation
dieses Phänomens. Sie hat alle yorumudur. Tüm sonraki zaman anlayýþýný —
nachkommende Zeitauffassung — Bergson’unkini de kapsayarak — özsel olarak
die Bergsons inbegriffen — wesent-
lich bestimmt. Aus der Analyse des
belirlemiþtir. Aristoteles’in zaman kavramýnýn
Aristotelischen Zeitbegriffes wird çözümlemesinden ayný zamanda geriye doðru
zugleich rückläufig deutlich, daß açýða çýkacaktýr ki, Kant’ýn zaman anlayýþý
die Kantische Zeitauffassung sich in
den von Aristoteles herausgestellten Aristoteles tarafýndan ortaya koyulan yapýlar-
Strukturen bewegt, was besagt, daß da devinir; ama bu ise Kant’ýn varlýkbilimsel
Kants ontologische Grundorientie-
temel yöneliminin — yeni bir soruþturmanýn
rung — bei allen Unterschieden
eines neuen Fragens — die griech- tüm ayrýmlarýna karþýn — Yunan yönelimi
ische bleibt. olarak kaldýðý anlamýna gelir.
Erst in der Durchführung der
Destruktion der ontologischen
Varlýk-sorusu gerçek somutluðunu ilk ola-
Überlieferung gewinnt die Seins- rak varlýkbilimsel geleneðin yokediliþinin
frage ihre wahrhafte Konkretion. In yerine getirilmesiyle kazanýr. Böylece Varlýðýn
ihr verschafft sie sich den vollen
Beweis der Unumgänglichkeit der anlamý sorusunun vazgeçilmezliði tam olarak
Frage nach dem Sinn von Sein und tanýtlanabilir ve bu sorunun bir “yineleniþi”
demonstriert so den Sinn der Rede
üzerine konuþmanýn anlamý belgitlenebilir
von einer »Wiederholung« dieser
Frage. olur.
Jede Untersuchung in diesem “Þeyin kendisinin derinlerde gizlendiði”3
Felde, wo »die Sache selbst tief ein-
gehüllt ist« 3, wird sich von einer
bu alanda her araþtýrma ortaya koyduðu
Überschätzung ihrer Ergebnisse sonuçlara aþýrý deðer verilmesinden özgür
freihalten. Denn solches Fragen tutulmalýdýr. Çünkü böyle bir soruþturmada
zwingt sich ständig selbst vor die
Möglichkeit der Erschließung eines sürekli olarak ‘“Varlýk” nedir?’ sorusuna bir
noch ursprünglicheren universale- yanýt saðlayabilecek daha da kökensel evren-
ren Horizontes, daraus die Antwort
sel bir ‘çevren’in açýða serilmesi olanaðýný kar-
auf die Frage: was heißt »Sein«? [27]
geschöpft werden könnte. Über þýmýza almak zorunda kalýrýz. Böyle olanaklar
solche Möglichkeiten ist ernsthaft üzerine ciddiyetle ve olumlu sonuçlarla tartý-
und mit positivem Gewinn nur
dann zu verhandeln, wenn über-
þabilmek ancak genel olarak Varlýða iliþkin
haupt erst wieder die Frage nach soru yeniden uyandýrýlacak ve denetlenebilir
dem Sein geweckt und ein Feld bir hesaplaþma alaný bulunabilecek olursa
kontrollierbarer Auseinanderset-
zungen gewonnen ist. olanaklýdýr.
Physik D 10, 217, b 29 - 14, 224, a 17.
2
2
Fizik D 10, 217, b 29 - 14, 224, a 17.
Kant, Kr. d. r. V.2 S. 121.
3
3
Kant, Arý Usun Eleþtirisi B, s. 121.
54 MARTIN HEIDEGGER

§ 7. Die phänomenologische Methode der


§ 7. Fenomenolojik Araþtýrma Yöntemi Untersuchung

Araþtýrmanýn tematik nesnesinin (varolan- Mit der vorläufigen Charakteristik des


thematischen Gegenstandes der Un-
þeyin Varlýðý, ya da genel olarak Varlýðýn
tersuchung (Sein des Seienden, bzw.
anlamý) geçici betimlemesi ile birlikte yön- Sinn des Seins überhaupt) scheint
teminin taslaðý da daha þimdiden çizilmiþ auch schon ihre Methode vorgezeich-
net zu sein. Die Abhebung des Seins
görünür. Varolan-þeyin Varlýðýnýn öne çýka- vom Seienden und die Explikation des
rýlmasý ve Varlýðýn kendisinin açýmlanmasý Seins selbst ist Aufgabe der Ontologie.
varlýkbilimin görevidir. Ve eðer tarihsel Und die Methode der Ontologie bleibt
im höchsten Grade fragwürdig, so-
olarak kalýt alýnan varlýkbilimlerden ya da lange man etwa bei geschichtlich über-
bu tür giriþimlerden öðüt alýnacaksa, varlýk- lieferten Ontologien oder dergleichen
Versuchen Rat erbitten wollte. Da der
bilimin yöntemi en yüksek derecede sor-
Terminus Ontologie für diese Un-
gulanabilir kalýr. Varlýkbilim terimi bu araþ- tersuchung in einem formal weiten
týrma için biçimsel olarak geniþ bir anlamda Sinne gebraucht wird, verbietet sich
der Weg, ihre Methode im Verfolg
kullanýldýðý için, varlýkbilimin yöntemini ihrer Geschichte zu klären, von selbst.
onun tarihini izleyerek durulaþtýrma yolu Mit dem Gebrauch des Terminus
kendiliðinden yasaklanýr. Ontologie ist auch keiner bestimmten
philosophischen Disziplin das Wort
Varlýkbilim teriminin kullanýmý ile geri geredet, die im Zusammenhang mit
kalanlarla baðýntý içinde duran hiçbir belirli den übrigen stände. Es soll überhaupt
nicht der Aufgabe einer vorgegebenen
felsefi disiplinden söz edilmiþ de olmaz.
Disziplin genügt werden, sondern
Bütününde, önceden verili bir disiplinin görev- umgekehrt: aus den sachlichen Not-
leri yeterli olmayacaktýr; tersine, böyle bir wendigkeiten bestimmt2er Fragen
und der aus den »Sachen selbst« gefor-
disiplini ancak belirli sorularýn þeylerle ilgili derten Behandlungsart kann sich
zorunluklarý ve “þeylerin kendileri” tarafýn- allenfalls eine Disziplin ausbilden.
dan istenen irdeleme türleri oluþturabilir. Mit der leitenden Frage nach dem
Sinn des Seins steht die Untersuchung
Varlýðýn anlamý üzerine yol gösterici soru bei der Fundamentalfrage der
ile, araþtýrmamýz genel olarak felsefenin Philosophie überhaupt. Die Behand-
lungsart dieser Frage ist die phäno-
temel sorusu ile karþý karþýya kalýr. Bu soruyu
menologische. Damit verschreibt sich
ele alma yolu fenomenolojiktir. Böylece bu diese Abhandlung weder einem
inceleme ne bir “duruþ noktasý”na, ne de bir »Standpunkt«, noch einer »Richtung«,
weil Phänomenologie keines von
“yöne” baðlýdýr, çünkü Fenomenoloji iki- beiden ist und nie werden kann,
sinden hiç biri deðildir ve kendini anladýðý solange sie sich selbst versteht. Der
sürece hiçbir zaman böyle olamaz. “Feno- Ausdruck »Phänomenologie« bedeu-
tet primär einen Methodenbegriff. Er
menoloji” anlatýmý birincil olarak bir yöntem charakterisiert nicht das sachhaltige
kavramýný imler. Anlatým felsefi araþtýrmanýn Was der Gegenstände der philoso-
nesnelerinin konu-ilgili ‘Ne’sini deðil, ama phischen Forschung, sondern das Wie
dieser. Je echter ein Methodenbegriff
bu araþtýrmanýn ‘Nasýl’ýný karakterize eder. sich auswirkt und je umfassender er
Bir yöntem kavramý ne ölçüde gerçekten den grundsätzlichen Duktus einer
geliþtirilmiþse ve bir bilimin ilkesel akýþýný ne Wissenschaft bestimmt, um so ur-
sprünglicher ist er in der Auseinan-
denli kapsamlý belirliyorsa, þeylerin kendi- dersetzung mit den Sachen selbst
leri ile hesaplaþmada o denli derine kök verwurzelt, um so weiter entfernt er
sich von dem, was wir einen tech-
salar, ve kuramsal disiplinlerde bile çok
nischen Handgriff nennen, deren es
sayýda bulunan uygulayýmsal aygýtlar dedi- auch in den theoretischen Disziplinen
ðimiz þeylerden o denli uzaklaþýr. viele gibt.
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 55

Der Titel »Phänomenologie« “Fenomenoloji” terimi bir düzgüyü anla-


drückt eine Maxime aus, die also
formuliert werden kann: »zu den týr ki, þöyle de formüle edilebilir: “Þeylerin
Sachen selbst!« — entgegen allen kendilerine!”S — tüm boþlukta yüzen kurgu-
[28] freischwebenden Konstruktio- lamalara ve olumsal bulgulara karþý, salt gö-
nen, zufälligen Funden, entgegen
der Übernahme von nur scheinbar rünürde kanýtlanmýþ kavramlarýn üstlenil-
ausgewiesenen Begriffen, entgegen mesine karþý, kendilerini sýk sýk kuþaklar bo-
den Scheinfragen, die sich oft Gene-
rationen hindurch als »Probleme«
yunca gösteriþle “sorunlar” olarak sunan
breitmachen. Diese Maxime ist aber yalancý-sorulara karþý. Ama gene de bu düzgü
doch — möchte man erwidern — —, diye yanýt verilebilir —, yeterinden öte
reichlich selbstverständlich und
überdies ein Ausdruck des Prinzips kendiliðinden-açýktýr ve dahasý her bilimsel
jeder wissenschaftlichen Erkenntnis. bilginin ilkesinin bir anlatýmýdýr. Bir araþ-
Man sieht nicht ein, warum diese
týrmanýn baþlýðýný belirtmede niçin belirtik
Selbstverständlichkeit ausdrücklich
in die Titelbezeichnung einer For- olarak bu kendiliðinden-açýklýðýn kabul edil-
schung aufgenommen werden soll. mesi gerektiði açýk deðildir. Gerçekte önemli
Es geht in der Tat um eine »Selbst-
verständlichkeit«, die wir uns näher
olan þey öyle bir “kendiliðinden-açýklýk”týr ki,
bringen wollen, soweit das für die bu incelemenin ilerlemesinin aydýnlatýlmasý
Aufhellung des Vorgehens dieser için önemli olduðu ölçüde, onu daha yakýna
Abhandlung von Belang ist. Wir
exponieren nur den Vorbegriff der getirmeyi istiyoruz. Fenomenolojinin yalnýz-
Phänomenologie. ca ön-kavramýný açýmlayacaðýz.
Der Ausdruck hat zwei Bestand-
Anlatýmýn iki bileþeni vardýr: Fenomen ve
stücke: Phänomen und Logos; beide
gehen auf griechische Termini zu- Logos; her ikisi de geriye Yunanca terimlere
rück: fainÒmenon und lÒgow. Äußer- giderler: fainÒmenon ve lÒgow. Dýþsal olarak
lich genommen ist der Titel Phäno-
menologie entsprechend gebildet
alýndýðýnda, Fenomenoloji baþlýðý Teoloji,
wie Theologie, Biologie, Soziologie, Biyoloji, Sosyoloji ile benzer bir yolda oluþ-
welche Namen übersetzt werden: turulmuþtur; bu adlar Tanrýnýn, Yaþamýn,
Wissenschaft von Gott, vom Leben,
von der Gemeinschaft. Phänome- Toplumun bilimi olarak çevrilebilirler. Buna
nologie wäre demnach die Wissen- göre Fenomenoloji fenomenlerin bilimi ola-
schaft von den Phänomenen. Der Vor-
caktýr. Fenomenolojinin ön-kavramýnýn baþ-
begriff der Phänomenologie soll
herausgestellt werden durch die lýðýn iki bileþeni olan “fenomen” ve “logos” ile
Charakteristik dessen, was mit den denmek istenen þeyin niteleniþi yoluyla, ve
beiden Bestandstücken des Titels,
»Phänomen« und »Logos«, gemeint
bunlardan bileþtirilen adýn anlamýnýn sap-
ist und durch die Fixierung des tanmasý yoluyla ortaya koyulmasý gerekir.
Sinnes des aus ihnen zusammenge- Sözcüðün Wolff okulunda ortaya çýkmýþ
setzten Namens. Die Geschichte des
Wortes selbst, das vermutlich in der olmasý olasý tarihinin kendisi burada önem-
Schule Wolffs entstand, ist hier nicht sizdir.
von Bedeutung.

A. Der Begriff des Phänomens A. Fenomen Kavramý


Der griechische Ausdruck fainÒ- Geride Yunanca fainÒmenon anlatýmýna
menon, auf den der Terminus »Phä-
nomen« zurückgeht, leitet sich von giden “fenomen” terimi ‘kendini göstermek’
dem Verbum fainesyai her, das demek olan fainesyai eylem sözcüðünden
bedeutet: sich zeigen; fa¤nÒmenon
türer; buna göre fa¤nÒmenon ‘kendini gös-
besagt daher: das, was sich zeigt, das
Sichzeigende, das Offenbare; fai- teren,’ ‘kendini-gösteren,’ ‘açýkta-olan’ de-
nesyai selbst ist eine mediale Bildung mektir; fa¤nesyainin kendisi fa¤nvdan bir
56 MARTIN HEIDEGGER

orta türetmedir ve ‘gün ýþýðýna çýkarmak,’ ‘ýþýða von fainv, an den Tag bringen, in
die Helle stellen; fa¤nv gehört
getirmek’ demektir; fa¤nv sözcüðü fa- kökü- zum Stamm fa- wie f«w, das Licht,
ne aittir, — f«w, ‘ýþýk,’ ‘parlak olan’ gibi, e.d. die Helle, d. h. das, worin etwas
offenbar, an ihm selbst sichtbar
birþeyin onda açýkta olabileceði, kendinde
werden kann. Als Bedeutung des
görülebilir olabileceði þey gibi. Öyleyse “feno- Ausdrucks »Phänomen« ist daher
men” anlatýmýnýn imlemi olarak ‘kendini- festzuhalten: das Sich-an-ihm-selbst-
zeigende, das Offenbare. Die fainÒ-
kendinde-gösteren’e, ‘açýkta-olan’a sarýlmak mena, »Phänomene«, sind dann
gerekir. O zaman fainÒmena — “fenomenler” die Gesamtheit dessen, was am
— gün ýþýðýnda yatanlarýn ya da ýþýða geti- Tage liegt oder ans Licht gebracht
werden kann, was die Griechen
rilebilenlerin toplamýdýr — Yunanlýlarýn zuweilen einfach mit tå ˆnta (das
zaman zaman yalýn olarak tå ˆnta (varolan- Seiende) identifizierten. Seiendes
kann sich nun in verschiedener
þeyler) ile özdeþleþtirdikleri þey. Varolan-þey
Weise, je nach der Zugangsart zu
kendini birçok yolda ve her durumda ona giriþ ihm, von ihm selbst her zeigen. Die
türüne göre kendiliðinden gösterebilir. Gide- Möglichkeit besteht sogar, daß
Seiendes sich als das zeigt, was es
rek varolan-þeyin kendini kendinde olmadýðý an ihm selbst nicht ist. In diesem
gibi göstermesi bile olanaklýdýr. Kendini bu Sichzeigen »sieht« das Seiende »so
yolda gösterdiði zaman varolan-þey “... gibi aus [29] wie ...«. Solches Sichzeigen
nennen wir Scheinen. Und so hat
görünür.” Kendini göstermenin bu yoluna auch im Griechischen der Ausdruck
görünüþ deriz. Ve böylece Yunanca fainÒmenon φαινοµενον, Phänomen, die Bedeu-
tung: das so Aussehende wie, das
— fenomen — anlatýmý ‘birþey gibi görünen,’
»Scheinbare«, der »Schein«; fainÒ-
“görünürde olan,” “görünüþ” imlemini taþýr; menon égayÒn meint ein Gutes, das
fainÒmenon égayÒn iyi birþey demektir ki, ken- so aussieht wie — aber »in Wirk-
lichkeit« das nicht ist, als was es sich
dini sunduðu gibi görünürken, gene de gibt. Für das weitere Verständnis
“edimsellikte” öyle deðildir. Fenomen kavra- des Phänomenbegriffes liegt alles
mýnýn daha öte anlaþýlmasýnda herþey her iki daran zu sehen, wie das in den
beiden Bedeutungen von fainÒ-
imlemde de fainÒmenon denilen þeylerin menon Genannte (»Phänomen« das
(kendini-gösterme “fenomeni” ve görünüþ Sichzeigende und »Phänomen«
“fenomeni”) yapýlarýna göre birbirleri ile nasýl der Schein) seiner Struktur nach
unter sich zusammenhängt. Nur
baðýntýlý olduklarýný görmeye dayanýr. Genel sofern etwas überhaupt seinem
olarak birþey ancak anlamýna göre kendini Sinne nach prätendiert, sich zu
zeigen, d. h. Phänomen zu sein,
gösterme, e.d. fenomen olma savýnda olduðu
kann es sich zeigen als etwas, was es
sürece kendini o olmayan birþey olarak gös- nicht ist, kann es »nur so aussehen
terebilir, “yalnýzca ... gibi görünebilir.” wie ...«. In der Bedeutung fainÒ-
menon (»Schein«) liegt schon die
FainÒmenon (“görünüþ”) imleminde daha ursprüngliche Bedeutung (Phäno-
þimdiden kökensel imlem (fenomen: açýkta- men: das Offenbare) mitbeschlos-
olan) ikinciyi temellendiren imlem olarak sen als die zweite fundierend. Wir
weisen den Titel »Phänomen«
kapsanýr. “Fenomen” terimini terminolojik terminologisch der positiven und
olarak fainÒmenonun olumlu ve kökensel imle- ursprünglichen Bedeutung von
mi için ayýracaðýz ve fenomeni onun yoksun- fainÒmenon zu und unterscheiden
Phänomen von Schein als der
luklu deðiþkisi olarak görünüþten ayýrdede- privativen Modifikation von Phä-
ceðiz. Ama her iki terimin anlattýklarý þeyin nomen. Was aber beide Termini
“görüngü”S ya da “salt görüngü” denilen þey ile ausdrücken, hat zunächst ganz und
gar nichts zu tun mit dem, was man
en yakýndan ne olursa olsun hiçbir ilgisi »Erscheinung« oder gar »bloße
yoktur. Erscheinung« nennt.
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 57

So ist die Rede von »Krankheit- “Hastalýk belirtileri” üzerine konuþma böy-
serscheinungen«. Gemeint sind
Vorkommnisse am Leib, die sich ledir. Burada bedende ‘yer alan’ kimi þeyler
zeigen und im Sichzeigen als diese denmek istenir ki, kendilerini gösterirler ve
Sichzeigenden etwas »indizieren«,
kendini-göstermede bu kendini-gösterenler
was sich selbst nicht zeigt. Das
Auftreten solcher Vorkommnisse, olarak kendini göstermeyeni “belirtirler.” Böyle
ihr Sichzeigen, geht zusammen olaylarýn ortaya çýkmalarý, kendilerini gös-
mit dem Vorhandensein von Stö-
rungen, die selbst sich nicht zei-
termeleri, kendilerini göstermeyen rahatsýz-
gen. Erscheinung als Erscheinung lýklarýn elönünde-Varlýklarý ile birlikte gider.
»von etwas« besagt demnach gera- “Birþey”in görüngüsü olarak görüngü buna
de nicht: sich selbst zeigen, son-
dern das Sichmelden von etwas, göre tam olarak kendi kendini gösterme demek
das sich nicht zeigt, durch etwas, deðildir; tersine, kendini göstermeyen birþeyin
was sich zeigt. Erscheinen ist ein
kendini gösteren birþey yoluyla kendini-duyur-
Sich-nicht-zeigen. Dieses »Nicht«
darf aber keineswegs mit dem masýdýr. Görünme bir kendini-göster‘me’medir.
privativen Nicht zusammengewor- Ama bu “-me” hiçbir biçimde görünüþün yapý-
fen werden, als welches es die
Struktur des Scheins bestimmt.
sýný belirleyen olarak ‘yoksunluk deðili’ ile
Was sich in der Weise nicht zeigt, karýþtýrýlmayacaktýr. Kendini ‘görünen birþey’
wie das Erscheinende, kann auch yolunda göstermeyen hiçbir zaman ‘görünüþ’
nie scheinen. Alle Indikationen,
Darstellungen, Symptome und kazanamaz. Tüm belirtiler, sunuþlar, sempt-
Symbole haben die angeführte omlar ve simgeler görünmenin sözü edilen
formale Grundstruktur des Er-
biçimsel temel yapýsýný taþýrlar, üstelik kendi
scheinens, wenngleich sie unter
sich noch verschieden sind. aralarýnda ayrým gösterseler de.
Obzwar »Erscheinen« nicht “Görünme” fenomen anlamýnda bir ‘ken-
und nie ist ein Sichzeigen im
Sinne von Phänomen, so ist doch
dini-gösterme’ olmasa ve hiçbir zaman öyle
Erscheinen nur möglich auf dem olmayacak olsa da, görünme ancak birþeyin bir
Grunde eines Sichzeigens von etwas. ‘kendini-gösterme’si zemininde olanaklýdýr. Ama
Aber dieses das Erscheinen mit
ermöglichende Sichzeigen ist görünmeyi olanaklý kýlmaya yardým eden bu
nicht das Erscheinen selbst. Er- ‘kendini-gösterme’ görünmenin kendisi deðil-
scheinen ist das Sich-melden durch
dir. Görünme kendini gösteren birþey yoluyla
etwas, was sich zeigt. Wenn man
dann sagt, mit dem Wort »Erschei- kendini-duyurmadýr. Eðer o zaman dense ki,
nung« weisen wir auf etwas hin, “görüngü” sözcüðü ile onda kendisi görüngü
darin etwas erscheint, ohne selbst
Erscheinung zu sein, so ist damit
olmaksýzýn görünen birþeye göndermede bulu-
nicht der Begriff von Phänomen nuruz, bununla fenomen kavramý tanýmlanmýþ
umgrenzt, sondern vorausgesetzt, deðil, ama varsayýlmýþ olur; ama bu varsayým
welche Vor[30]aussetzung aber
verdeckt bleibt, weil in dieser Be-
örtülü kalýr, çünkü “görüngü”nün bu belir-
stimmung von »Erscheinung« der leniminde “görünme” anlatýmý ikircimli bir
Ausdruck »erscheinen« doppel- anlamda kullanýlmýþtýr. Onda birþeyin “görün-
deutig gebraucht wird. Das, worin
etwas »erscheint«, besagt, worin düðü” þey onda birþeyin kendini duyurduðu,
sich etwas meldet, d. h. sich nicht e.d. kendini göstermediði þey demektir; ve
zeigt; und in der Rede: »ohne selbst “kendisi ‘görüngü’ olmaksýzýn” sözlerinde
,Erscheinung‘ zu sein« bedeutet
Erscheinung das Sichzeigen. Dieses görüngü kendini-göstermeyi imler. Bu kendini-
Sichzeigen gehört aber wesenhaft gösterme ise özsel olarak “onda” birþeyin kendini
zu dem »Worin«, darin sich etwas
duyurduðu þeye aittir. Buna göre, fenomenler
meldet. Phänomene sind dem-
nach nie Erscheinungen, wohl aber hiçbir zaman görüngüler deðildirler, gerçi her
ist jede Erscheinung angewiesen görüngü fenomenlere baðýmlý olsa da. Eðer
58 MARTIN HEIDEGGER

fenomenler henüz duru olmayan “görüngü” auf Phänomene. Definiert man Phä-
nomen mit Hilfe eines zudem noch
kavramýnýn yardýmýyla tanýmlanýrsa, o zaman unklaren Begriffes von »Erschei-
herþey kafasý üzerinde durur ve Fenomeno- nung«, dann ist alles auf den Kopf
gestellt, und eine »Kritik« der Phä-
lojinin bu temelde bir “eleþtirisi” hiç kuþkusuz
nomenologie auf dieser Basis ist
dikkate deðer bir giriþimdir. freilich ein merkwürdiges Unter-
“Görüngü” anlatýmýnýn kendisi yine ikili fangen.
Der Ausdruck »Erscheinung«
bir imlem taþýyabilir: Bir kez kendini-göster- kann selber wieder ein Doppeltes
meme olarak kendini-duyurma anlamýnda bedeuten: einmal das Erscheinen im
görünme; ve sonra duyuranýn kendisi — ken- Sinne des Sichmeldens als Sich-nicht-
zeigen und dann das Meldende selbst
dini-göstermesinde kendini-göstermeyen bir- — das in seinem Sichzeigen etwas
þeyi belirten þey. Ve son olarak ‘görünme’ Sich-nicht-zeigendes anzeigt. Und
schließlich kann man Erscheinen
kendini-gösterme olarak fenomenin asýl
gebrauchen als Titel für den echten
anlamý için terim olarak kullanýlabilir. Eðer Sinn von Phänomen als Sichzeigen.
bu üç ayrý þey “görüngü” olarak belirtilirse, Bezeichnet man diese drei verschie-
denen Sachverhalte als »Erschei-
o zaman karýþýklýk kaçýnýlmazdýr. nung«, dann ist die Verwirrung unver-
Ama bu karýþýklýk “görüngü”nün bir baþ- meidlich.
ka imlem daha kazanabilmesi tarafýndan Sie wird aber noch wesentlich
dadurch gesteigert, daß »Erschei-
özsel olarak daha da arttýrýlýr. Eðer ‘duyuran,’ nung« noch eine andere Bedeutung
ki kendini-göstermesinde açýkta-olmayaný annehmen kann. Faßt man das Mel-
dende, das in seinem Sichzeigen das
gösterir, kendisi açýkta-olmayanda ortaya
Nichtoffenbare anzeigt, als das, was
çýkan, ve dahasý ondan açýkta-olmayanýn an dem selbst Nichtoffenbaren auf-
özsel olarak hiçbir zaman açýkta-olmayan tritt, von diesem ausstrahlt, so zwar,
daß das Nichtoffenbare gedacht wird
birþey olarak düþünüldüðü bir yolda ýþýyan als das wesenhaft nie Offenbare —
olarak alýnýrsa, o zaman görüngü bir ‘ortaya- dann besagt Erscheinung soviel wie
çýkarma’ ya da ‘ortaya-çýkarýlan’ demek olur Hervorbringung, bzw. Hervorge-
brachtes, das aber nicht das eigent-
ki, ‘ortaya-çýkaran’ýn asýl Varlýðýný oluþturmaz: liche Sein des Hervorbringenden
“Salt görüngü” anlamýnda görüngü. Ortaya ausmacht: Erscheinung im Sinne von
»bloßer Erscheinung«. Das hervor-
çýkarýlmýþ ve ‘duyuran’ þey kendini hiç kuþ-
gebrachte Meldende zeigt sich zwar
kusuz gösterir, ama öyle bir yolda ki, duyur- selbst, so zwar, daß es, als Ausstrah-
duðu þeyin ýþýmasý olarak bunun kendisini lung dessen, was es meldet, dieses
gerade ständig an ihm selbst verhüllt.
sürekli olarak kendisinde örtülü tutar. Ama Aber dieses verhüllende Nichtzeigen
bu örtücü göstermeme yine görünüþ deðildir. ist wiederum nicht Schein. Kant
Kant görüngü terimini bu çifte yolda kul- gebraucht den Terminus Erschei-
nung in dieser Verkoppelung. Er-
lanýr. Görüngüler ona göre ilk olarak “görgül scheinungen sind nach ihm einmal
sezginin nesneleri”dirler, kendilerini bu die »Gegenstände der empirischen
sezgide gösterenlerdirler. Bu kendini-göste- Anchuung«, das, was sich in dieser
zeigt. Dieses Sichzeigende (Phäno-
ren (gerçek kökensel anlamda fenomen) ayný men im echten ursprünglichen
zamanda kendini görüngüde gizleyen birþeyin Sinne) ist zugleich »Erscheinung« als
meldende Ausstrahlung von etwas,
duyurucu ýþýmasý olarak “görüngü”dür.
was sich in der Erscheinung verbirgt.
Kendini-gösteren birþey yoluyla kendini- Sofern für »Erscheinung« in der
duyuran birþey imlemindeki bir fenomenin Bedeutung von Sichmelden durch
ein Sichzeigendes ein Phänomen
“görüngü” için oluþturucu olduðu düzeye
konstitutiv ist, dieses aber privativ sich
dek — ve bu fenomenin yoksunluk baðla- abwandeln kann zu Schein, so kann
mýnda kendini görünüþe deðiþtirebilmesine auch Erscheinung zu bloßem Schein
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 59

werden. In bestimmter Beleuchtung karþýn —, görüngü de bir salt görünüþ ola-


kann jemand so aussehen, als hätte
er gerötete Wangen, welche sich bilir. Belirli bir ýþýkta biri yanaklarý kýzarmýþ
zeigende Röte als Meldung [31] vom olarak görünebilir, ve kendini gösteren kýr-
Vorhandensein von Fieber genom-
mýzýlýk ateþin elönünde-Varlýðýnýn duyurusu
men werden kann, was seinerseits
noch wieder eine Störung im Orga- olarak alýnabilir, ki kendi payýna yine örgen-
nismus indiziert. likteki bir rahatsýzlýðý belirtir.
Phänomen — das Sich-an-ihm-
selbst-zeigen — bedeutet eine aus-
Fenomen — ‘kendini-kendisinde-gösteren’
gezeichnete Begegnisart von etwas. — birþey ile ayýrdedici bir karþýlaþma yolunu
Erscheinung dagegen meint einen imler. Buna karþý görüngü ise varolan-þeyin
seienden Verweisungsbezug im
Seienden selbst, so zwar, daß das Ver- kendisinde bir varolan gönderme-iliþkisi
weisende (Meldende) seiner mög- demektir, öyle ki göndermede bulunan (duyu-
lichen Funktion nur genügen kann,
ran) olanaklý iþlevini ancak kendini ken-
wenn es sich an ihm selbst zeigt,
»Phänomen« ist. Erscheinung und disinde gösterirse, bir “fenomen” ise, yeterli
Schein sind selbst in verschiedener olarak yerine getirebilir. Görüngü ve görü-
Weise im Phänomen fundiert. Die
verwirrende Mannigfaltigkeit der
nüþün kendileri deðiþik yollarda fenomende
»Phänomene«, die mit den Titeln temellenirler. “Fenomen”in kafa karýþtýrýcý
Phänomen, Schein, Erscheinung, türlülüðü — ki fenomen, görünüþ, görüngü,
bloße Erscheinung genannt werden,
läßt sich nur entwirren, wenn von salt görüngü terimleriyle anlatýlýr — ancak
Anfang an der Begriff von Phäno- eðer fenomen kavramý daha baþýndan ‘ken-
men verstanden ist: das Sich-an-ihm-
dini-kendinde-gösteren’ olarak anlaþýlýrsa
selbst-zeigende.
Bleibt in dieser Fassung des Phä- çözülebilir.
nomenbegriffes unbestimmt, welches Fenomen kavramýnýn bu anlayýþýnda han-
Seiende als Phänomen angesproc-
hen wird, und bleibt überhaupt
gi varolan-þeylerden fenomen olarak söz
offen, ob das Sichzeigende je ein edileceði belirsiz kalýrsa, ve ‘kendini-gös-
Seiendes ist oder ob ein Seinscha- teren’in bir varolan-þey mi yoksa varolan-
rakter des Seienden, dann ist
lediglich der formale Phänomenbeg- þeyin bir Varlýk-karakteri mi olduðu bütü-
riff gewonnen. Wird aber unter dem nünde açýk býrakýlýrsa, o zaman yalnýzca
Sichzeigenden das Seiende verstan-
biçimsel fenomen-kavramý kazanýlmýþ olur.
den, das etwa im Sinne Kants durch
die empirische Anschauung zugäng- Ama ‘kendini-gösterme’ ile diyelim ki Kant’-
lich ist, dann kommt dabei der ýn anlamýnda görgül sezgi ile eriþilebilir olan
formale Phänomenbegriff zu einer
rechtmäßigen Anwendung. Phäno-
varolan-þey anlaþýlýrsa, o zaman biçimsel
men in diesem Gebrauch erfüllt die fenomen-kavramý doðru kullanýlmýþ ola-
Bedeutung des vulgären Phänomen- caktýr. Bu kullanýmda fenomen kaba feno-
begriffs. Dieser vulgäre ist aber nicht
der phänomenologische Begriff von men-kavramýnýn imlemini taþýr. Ama bu kaba
Phänomen. Im Horizont der Kant- kavram fenomenin fenomenolojik kavramý
ischen Problematik kann das, was deðildir. Kant’ýn sorunsalýnýn çevreninde,
phänomenologisch unter Phäno-
men begriffen wird, vorbehaltlich fenomenolojik olarak fenomen ile kavranan
anderer Unterschiede, so illustriert þey, baþka ayrýmlarýn saklý tutulmasý ile, þöyle
werden, daß wir sagen: was in den
örneklenebilir: Görüngüde kendini daha
Erscheinungen, dem vulgär verstän-
denen Phänomen, je vorgängig und þimdiden her durumda kabaca anlaþýlan
mitgängig, obzwar unthematisch, fenomenden önce ve onun eþliðinde ve gene
sich schon zeigt, kann thematisch
zum Sichzeigen gebracht werden,
de tematik olmayan bir yolda gösteren þey
und dieses Sich-so-an-ihm-selbst- tematik olarak ‘kendini-gösterme’ye getirile-
zeigende (»Formen der Anschau- bilir, ve bu ‘kendilerini-böyle-kendilerinde-
60 MARTIN HEIDEGGER

gösterenler’ (“sezginin biçimleri”) Fenomeno- ung«) sind Phänomene der Phäno-


menologie. Denn offenbar müssen
lojinin fenomenleridirler. Çünkü açýktýr ki sich Raum und Zeit so zeigen kön-
uzay ve zaman kendilerini böyle gösterebil- nen, sie müssen zum Phänomen
werden können, wenn Kant eine
meli, fenomenler olabilmelidirler, eðer Kant
sachgegründete transzendentale
uzayýn bir düzenin a priori ‘ne içinde’si oldu- Aussage damit beansprucht, wenn
ðunu söylerken þeylerde temellenen bir aþkýn- er sagt, der Raum sei das aprio-
rische Worinnen einer Ordnung.
sal önesürümde bulunuyorsa. Soll aber nun der phänomeno-
Ama eðer þimdi genel olarak fenomeno- logische Phänomenbegriff über-
lojik fenomen-kavramý ‘kendini-gösteren’ ne haupt verstanden werden, abgese-
hen davon, wie das Sichzeigende
denli yakýndan belirlenmiþ olursa olsun buna näher bestimmt sein mag, dann ist
bakýlmaksýzýn anlaþýlacaksa, o zaman bunun dafür die Einsicht in den Sinn des
formalen Phänomenbegriffs und
için biçimsel fenomen-kavramýnýn anlamý ve
seiner rechtmäßigen Anwendung
bunun kaba bir imlemde geçerli uygulamasý in einer vulgären Bedeutung un-
üzerine içgörü vazgeçilmez bir öngerek olur. umgängliche Voraussetzung. —
Vor der Fixierung des Vorbegriffes
— Fenomenolojinin ön-kavramýný saptama- der Phänomenologie ist die Bedeu-
dan önce lÒgowun imlemini tanýmlamak gere- tutng von lÒgow zu umgrenzen,
kir, çünkü bununla hangi anlamda Fenomeno- damit deutlich wird, in welchem
Sinne Phänomenologie überhaupt
lojinin genel olarak fenomenlerin “bilimi” »Wissenschaft von« den Phäno-
olabileceði açýða çýkacaktýr. menen sein kann. [32]

B. Logos Kavramý B. Der Begriff des Logos

LÒgow kavramýnýn Platon ve Aristoteles’te çok Der Begriff des lÒgow ist bei Plato
und Aristoteles vieldeutig, und zwar
sayýda imlemi vardýr, ve dahasý öyle bir yolda in einer Weise, daß die Bedeutun-
ki, imlemler olumlu olarak temel bir imleme gen auseinanderstreben, ohne
götürmeksizin birbirleri ile çekiþirler. Bu ger- positiv durch eine Grundbedeu-
tung geführt zu sein. Das ist in der
çekte salt bir görünüþtür ki, yorumumuz temel Tat nur Schein, der sich so lange
imlemi birincil içeriðinde uygun bir yolda erhält, als die Interpretation die
Grundbedeutung in ihrem primä-
anlayamadýkça sürecektir. Eðer lÒgowun temel
ren Gehalt nicht angemessen zu
imlemi söylemdir dersek, o zaman bu sözel fassen vermag. Wenn wir sagen, die
çeviri tam geçerliðini ancak söylemin kendisi Grundbedeutung von lÒgow ist
Rede, dann wird diese wörtliche
ile denmek istenen þeyin belirleniminden Übersetzung erst vollgültig aus der
kazanacaktýr. LÒgow sözcüðünün imleminin Bestimmung dessen, was Rede
sonraki tarihi ve herþeyden önce arkadan selbst besagt. Die spätere Bedeu-
tungsgeschichte des Wortes lÒgow
gelen felsefenin çok çeþitli ve keyfi yorumlarý und vor allem die vielfältigen und
söylemin yeterince açýkta yatan asýl imlemini willkürlichen Interpretationen der
nachkommenden Philosophie ver-
sürekli olarak örtmüþtür. LÒgow us, yargý, decken ständig die eigentliche
kavram, taným, zemin, iliþki olarak “çevrilir,” Bedeutung von Rede, die offen
e.d. her zaman yorumlanýr. Ama “söylem” genug zutage liegt. lÒgow wird
»übersetzt«, d. h. immer ausgelegt
niçin kendini lÒgowun tüm bu sýralananlarý als Vernunft, Urteil, Begriff, Defi-
imleyeceði ve dahasý bunu bilimsel dil-kulla- nition, Grund, Verhältnis. Wie soll
aber »Rede« sich so modifizieren
nýmýnýn içerisinde yapacaðý bir yolda deðiþkiye
können, daß lÒgow all das Aufge-
uðrayabilsin? Giderek lÒgow önesürüm anla- zählte bedeutet und zwar inner-
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 61

halb des wissenschaftlichen Sprach- mýnda, ama “yargý” olarak önesürüm anlamýn-
gebrauchs? Auch wenn lÒgow im
Sinne von Aussage verstanden wird, da anlaþýlsa bile, o zaman bu görünüþte geçerli
Aussage aber als »Urteil«, dann çeviride temel imlem gene de eksik olabilir,
kann mit dieser scheinbar recht-
özellikle yargý günümüzdeki herhangi bir
mäßigen Übersetzung die funda-
mentale Bedeutung doch verfehlt “yargý-kuramý” anlamýnda kavranacak olursa.
sein, zumal wenn Urteil im Sinne LÒgow yargý demek deðildir ve hiçbir durum-
irgendeiner heutigen »Urteilstheo-
rie« begriffen wird. lÒgow besagt
da birincil olarak yargý anlamýna gelmez, eðer
nicht und jedenfalls nicht primär bununla bir “baðlama” ya da bir “duruþ alma”
Urteil, wenn man darunter ein (kabul etme -- yadsýma) anlaþýlýrsa.
»Verbinden« oder eine »Stellung-
nahme« (Anerkennen - Verwerfen) LÒgow “söylem” olarak dahaçok dhloËn ile
versteht. ayný þey demektir — söylemde “söylem”in
lÒgow als Rede besagt vielmehr
hakkýnda olduðu þeyi açýk kýlmak. Aristoteles
soviel wie dhloËn, offenbar machen
das, wovon in der Rede »die Rede« söylemin bu iþlevini daha keskin bir biçimde
ist. Artstoteles hat diese Funktion der épÒfa¤nesyai olarak açýmlamýþtýr. 4 LÒgow
Rede schärfer expliziert als épÒ-
fa¤nesyai. 4 Der λογος läßt etwas
birþeyi, yani söylemin hakkýnda olduðu þeyi
sehen (fa¤nesyai), nämlich das, görülmeye (fa¤nesyai) býrakýr, ve dahasý
worüber die Rede ist und zwar für konuþmakta olan (aracý) için ya da birbirleri
den Redenden (Medium), bzw. für
die miteinander Redenden. Die ile konuþanlar için. Söylem hakkýnda olduðu
Rede »läßt sehen« épÒ ... von dem þeyi kendisinden “görülmeye (épÒ...) býrakýr.”
selbst her, wovon die Rede ist. In der
Gerçekten bir söylem olduðu sürece, söy-
Rede (épÒfantiw) soll, wofern sie
echt ist, das, was geredet ist, aus lemde (épÒfantiw) söylenenin hakkýnda
dem, worüber geredet wird, konuþulandan yaratýlmasý gerekir, öyle ki
geschöpft sein, so daß die redende
Mitteilung in ihrem Gesagten das,
konuþma yoluyla iletiþim söylediðinde hak-
worüber sie redet, offenbar und so kýnda konuþtuðunu açýkça gösterir ve böylece
dem anderen zugänglich macht. baþkasýna eriþilebilir kýlar. ApÒfantiw olarak
Das ist die Struktur des lÒgow als
épÒfantiw. Nicht jeder »Rede« lÒgowun yapýsý budur. Her “söylem” belirten
eignet dieser Modus des Offenbar- görülmeye-býrakma anlamýnda açýk kýlmanýn
machens im Sinne des aufweisen-
bu kipine uygun düþmez. Örneðin, rica etme
den Sehenlassens. Das Bitten
(eÈxÆ) z. B. macht auch offenbar, (eÈxÆ) de açýk kýlar, ama baþka bir yolda.
aber in anderer Weise. Somut olarak yerine getirildiðinde söylem
Im konkreten Vollzug hat das
Reden (Sehenlassen) den Charak-
(görülmeye býrakma) konuþmanýn ya da söz-
ter des Sprechens, der stimmlichen cüklerde sesli bildirimin karakterini taþýr.
Verlautbarung in Worten. Der LÒgow bir fvnÆdir, ve dahasý fvnÆ metå
lÒgow [33] ist fvnÆ und zwar fvnÆ
metå fantas¤aw — stimmliche Ver- fantas¤aw — sesli bildirim ki, onda her
lautbarung, in der je etwas gesichtet durumda birþey görülür.
ist.
Ve yalnýzca épÒfantiw olarak lÒgowun
Und nur weil die Funktion des
lÒgow als épÒfantiw im aufwei- iþlevi birþeyin belirtilerek görülmeye-býrakýl-
senden Sehenlassen von etwas liegt, masýnda yattýðý içindir ki, lÒgow [bir] sÈnyesiw
kann der lÒgow die Strukturform
der sÈnyesiw haben. Synthesis sagt
yapý-biçimini taþýyabilir. Bireþim burada tasa-
hier nicht Verbinden und Verknüp- rýmlarýn birleþmesi ve baðlanmasý, ruhsal
fen von Vorstellungen, Hantieren
olaylarýn ele alýnmasý demek deðildir, ki o
mit psychischen Vorkommnissen,
bezüglich welcher Verbindungen zaman bu birleþmeler açýsýndan içsel þeyler
4
Vgl. de interpretatione, cap. 1-6. Ferner
4
Bkz. De Interpretatione, Bölümler 1-6. Ayrýca Metafizik
Met. Z 4 und Eth. Nic. Z. Z 4 ve Eth. Nic. Z.
62 MARTIN HEIDEGGER

olarak bunlarýn dýþarýdaki fiziksel birþeyle nasýl dann das »Problem« entstehen soll,
wie sie als Inneres mit dem Phy-
baðdaþtýklarý “sorunu” doðacaktýr. Sun burada sischen draußen übereinstimmen.
arý apofantik bir imlem taþýr ve birþeyi birþey Das sun hat hier rein apophan-
tische Bedeutung und besagt: etwas
ile biraradalýðý içinde, birþeyi birþey olarak
in seinem Beisammen mit etwas,
görülmeye býrakma demektir. etwas als etwas sehen lassen.
Ve yine, lÒgow bir görülmeye-býrakma ol- Und wiederum, weil der lÒgow
ein Sehenlassen ist, deshalb kann er
duðu için, bu nedenle gerçek ya da yanlýþ ola- wahr oder falsch sein. Auch liegt
bilir. Ama burada herþey bir “baðdaþma” alles daran, sich von einem kons-
anlamýnda kurgulanmýþ bir gerçeklik-kavra- truierten Wahrheitsbegriff im
Sinne einer »Übereinstimmung«
mýndan uzak durmaya dayanýr. Bu düþünce freizuhalten. Diese Idee ist keines-
hiçbir durumda élÆye¤a kavramýndaki birincil falls die primäre im Begriff der
élÆye¤a. Das »Wahrsein« des lÒgow
bir düþünce deðildir. LÒgowun élhyeÊein ola-
als élhyeÊein besagt: das Seiende,
rak “gerçek-Varlýðý” söylemin hakkýnda olduðu wovon die Rede ist, im l°gein als
varolan-þeyin épofa¤nesyai olarak l°geinde épofa¤nesyai aus seiner Verbor-
genheit herausnehmen und es als
gizlenmiþliðinden çýkarýlmasý ve gizlenmemiþ Unverborgenes (élhy°w) sehen
birþey (élhy°w) olarak görülmeye býrakýlmasý, lassen, entdecken. Imgleichen be-
açýða çýkarýlmasý demektir. Benzer olarak, sagt das »Falschsein« ceÊdesyai
soviel wie Täuschen im Sinne von
“yanlýþ-Varlýk” (ceÊdesyai) üstünü örtme anla- verdecken: etwas vor etwas stellen (in
mýnda aldatma demeye varýr: Birþeyi birþeyin der Weise des Sehenlassens) und es
damit ausgeben als etwas, was es
önüne koymak (görülebileceði bir yolda) ve
nicht ist.
böylelikle onu olmadýðý birþey olarak sunmak. Weil aber »Wahrheit« diesen
Ama “gerçeklik” bu anlamý taþýdýðý ve Sinn hat und der lÒgow ein be-
stimmter Modus des Sehenlassens
lÒgow belirli bir görülmeye-býrakma kipi oldu- ist, darf der lÒgow gerade nicht als
ðu için, lÒgowtan tam olarak gerçekliðin birin- der primäre »Ort« der Wahrheit
cil “yeri” olarak söz edilemez. Eðer, bugünlerde angesprochen werden. Wenn man,
wie es heute durchgängig üblich
yaygýn bir alýþkanlýða döndüðü gibi, gerçekliði geworden ist, Wahrheit als das be-
“aslýnda” yargýya ait olan olarak belirlersek, ve stimmt, was »eigentlich« dem
Urteil zukommt, und sich mit
dahasý bu sav konusunda Aristoteles’e daya-
dieser These überdies auf Aristoteles
nýrsak, o zaman yalnýzca bu destek haksýz beruft, dann ist sowohl diese Beru-
olmakla kalmaz, ama herþeyden önce Yunan fung ohne Recht, als vor allem der
griechische Währheitsbegriff miß-
gerçeklik kavramý yanlýþ anlaþýlmýþ olur. A‡s- verstanden. »Wahr« ist im griech-
yhsiw, birþeyin yalýn, duyusal algýsý, Yunanca ischen Sinne und zwar ursprüng-
anlamda “gerçek”tir, ve dahasý sözü edilen licher als der genannte lÒgow die
a‡syhsiw, das schlichte, sinnliche
lÒgowtan daha kökensel olarak böyledir. Bir Vernehmen von etwas. Sofern eine
a‡syhsiw her durumda kendi ‡diasýný, gerçek- a‡syhsiw je auf ihre ‡dia zielt, das je
ten tam olarak onun yoluyla ve onun için eriþi- genuin nur gerade durch sie und für
sie zugängliche Seiende, z. B. das
lebilir varolan-þeyi hedeflediði sürece (örneðin Sehen auf die Farben, dann ist das
görmenin renkleri hedeflemesi gibi), algý her Vernehmen immer wahr. Das
zaman gerçektir. Bu demektir ki görme her besagt: Sehen entdeckt immer Far-
ben, Hören entdeckt immer Tone.
zaman renkleri açýða çýkarýr, iþitme her zaman Im reinsten und ursprünglichsten
sesleri açýða çýkarýr. Arý noe›n, ya da genel Sinne »wahr« — d. h. nur entdeck-
end, so daß es nie verdecken kann,
olarak varolan-þeylerin en yalýn Varlýk-belir-
ist das reine noe›n, das schlicht
lenimlerinin salt ‘gören’ algýsý, en arý ve en hinsehende Vernehmen der
kökensel anlamda “gerçek”tir, e.d. yalnýzca einfachsten Seinsbestimmungen
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 63

des Seienden als solchen. Dieses açýða çýkarýr, öyle ki hiçbir zaman örtemez. Bu
noe›n kann nie verdecken, nie
falsch sein, es kann allenfalls ein noe›n hiçbir zaman örtemez, hiçbir zaman
Unvernehmen bleiben, égnoe›n, für yanlýþ olamaz, olsa olsa bir algýlamama —
den schlichten, angemessenen Zu-
égnoe›n — olarak kalabilir, yalýn ve uygun bir
gang nicht zureichen. [34]
Was nicht mehr die Vollzugs- giriþ için yeterli olmayabilir.
form des reinen Sehenlassens hat, Bundan böyle arý ‘görülmeye-býrakma’
sondern je im Aufweisen auf ein
anderes rekurriert und so je etwas
biçimini taþýmayan, ama her göstermede geriye
als etwas sehen läßt, das über- baþka birþeye dönen ve böylece her durumda
nimmt mit dieser Synthesisstruk- birþeyi birþey olarak görülmeye býrakan þey bu
tur die Möglichkeit des Verdec-
kens. Die »Urteilswahrheit« aber bireþim-yapýsý ile üstünü örtme olanaðýný üst-
ist nur der Gegenfall zu diesem lenir. “Yargý-gerçekliði” ise yalnýzca bu üstünü
Verdecken — d. h. ein mehrfach
örtmenin karþý durumudur — e.d. birçok ba-
fundiertes Phänomen von Wahr-
heit. Realismus und Idealismus kýmdan temellendirilmiþ gerçeklik fenomeni.
ver fehlen den Sinn des griech- Realizm ve Ýdealizm eþit derinlikle Yunan
ischen Wahrheitsbegriffes, aus
dem heraus man überhaupt nur
gerçeklik kavramýnýn anlamýný kaçýrýrlar, ki
die Möglichkeit von so etwas wie felsefi bilgi olarak bir “idealar öðretisi” gibi
einer »Ideenlehre« als philoso- birþeyin olanaðý ancak bu kavramdan anla-
phischer Erkenntnis verstehen
kann, mit gleicher Gründlichkeit. þýlabilir.
Und weil die Funktion des Ve lÒgowun iþlevi birþeyi yalnýzca görül-
lÒgow im schlichten Sehenlassen
meye-býrakmada, varolan-þeyi algýlanmaya
von etwas liegt, im Vernehmenlassen
des Seienden, kann lÒgow Vernunft býrakmada yattýðý için, lÒgow us demek olabilir.
bedeuten. Und weil wiederum Ve yine lÒgow yalnýzca bir l°gein imleminde
lÒgow gebraucht wird nicht nur in
der Bedeutung von l°gein, son-
deðil, ama ayný zamanda legomenÒn, genel
dern zugleich in der von lego- olarak sergilenen birþey imleminde de kulla-
menÒn, das Aufgezeigte als solches, nýldýðý için, ve bu ise Ípoke¤menondan, her
and weil dieses nichts anderes ist
als das Ípoke¤menon, was für jedes seslenme ya da tartýþma için daha þimdiden her
zugehende Ansprechen und Be- durumda elönünde-bulunan olarak ‘zeminde
sprechen je schon als vorhanden
yatan’dan baþka birþey olmadýðý için, lego-
zum Grunde liegt, besagt lÒgow qua
legomenÒn Grund, ratio. Und weil menÒn olarak lÒgow zemin ya da ratio demektir.
schließlich lÒgow qua legomenÒn Ve son olarak, legomenÒn olarak lÒgow sesle-
auch bedeuten kann: das als etwas
Angesprochene, was in seiner Bezi-
nilen olarak birþey ile baðýntýsýnda görülebilir
ehung zu etwas sichtbar geworden olmuþ olan demek de olabileceði için, “baðýn-
ist, in seiner »Bezogenheit«, erhält týlanmýþlýðý” içinde lÒgow baðýntý ya da iliþki
lÒgow die Bedeutung von Bezie-
hung und Verhältnis. imlemini kazanýr.
Diese Interpretation der »apo- “Apofantik söylem”in bu yorumu lÒgow-
phantischen Rede« mag für die
un birincil iþlevinin durulaþtýrýlmasý için yeterli
Verdeutlichung der primären
Funktion des lÒgow zureichen. olabilir.

C. Der Vorbegriff der


Phänomenologie
C. Fenomenolojinin Ön-Kavramý
Bei einer konkreten Vergegenwär- “Fenomen” ve “Logos”un yorumunda ortaya
tigung des in der Interpretation
von »Phänomen« und »Logos«
koyduklarýmýzý somut olarak göz önünde can-
Herausgestellten springt ein inne- landýrdýðýmýzda, bu terimlerle denmek istenen
rer Bezug zwischen dem mit diesen þeyler arasýnda çarpýcý bir iç baðýntý kendini
64 MARTIN HEIDEGGER

gösterir. Fenomenoloji anlatýmý Yunanca’da Titeln Gemeinten in die Augen. Der


Ausdruck Phänomenologie läßt sich
þöyle formüle edilebilir: l°gein tå fainÒmena; griechisch formulieren: l°gein tå
ama l°gein burada épÒfa¤nesyai demektir. fainÒmena; l°gein besagt aber épÒ-
fa¤nesyai. Phänomenologie sagt
Fenomenoloji o zaman épÒfa¤nesyai tå
dann: épÒfa¤nesyai tå fainÒmena:
fainÒmena demektir: Kendini göstereni, ken- Das was sich zeigt, so wie es sich von
dini kendinden gösterdiði gibi, kendinden ihm selbst her zeigt, von ihm selbst
her sehen lassen. Das ist der formale
görülmeye býrakmak. Kendine Fenomenoloji Sinn der Forschung, die sich den
adýný veren araþtýrmanýn biçimsel anlamý Namen Phänomenologie gibt. So
budur. Ama böylece yukarýda formüle edilen kommt aber nichts anderes zum
Ausdruck als die oben formulierte
düzgüden baþka hiçbirþey anlatýlmýþ olmaz: Maxime: »Zu den Sachen selbst!«
“Þeylerin kendilerine!” Der Titel Phänomenologie ist
demnach hinsichtlich seines Sinnes
Fenomenoloji terimi buna göre anlamý
ein änderer als die Bezeichnungen
açýsýndan Teoloji vb. gibi anlatýmlardan ay- Theologie u. dgl. Diese nennen die
rýlýr. Bunlar ilgili bilimin nesnelerini bu bili- Gegenstände der betreffenden
Wissenschaft in ihrer jeweiligen
min o sýradaki konu-kapsamýna göre adlan- Sachhaltigkeit. »Phänomenologie«
dýrýrlar. “Fenomenoloji” ne kendi araþtýrma- nennt weder den Gegenstand ihrer
larýnýn nesnesini adlandýrýr, ne de konu- Forschungen, noch charakterisiert
der Titel deren Sachhaltigkeit. Das
kapsamýnýn baþlýðýný nitelendirir. Sözcük Wort gibt nur Aufschluß über das
yalnýzca bu bilimde ele almamýz gereken þeyin Wie der Aufweisung und Behand-
[35]lungsart dessen, was in dieser
sergilenmesinin ve irdeleniþ türünün ‘Nasýl’ý
Wissenschaft abgehandelt werden
üzerine bilgi verir. Fenomenler “üzerine” soll. Wissenschaft »von« den Phäno-
bilim nesnelerinin öyle bir ayrýmsanýþý demek- menen besagt: eine solche Erfassung
ihrer Gegenstände, daß alles, was
tir ki, onlar üzerine tartýþýlacak olan herþey über sie zur Erörterung steht, in
doðrudan sergilemede ve doðrudan kanýt- direkter Aufweisung und direkter
lamada ele alýnmalýdýr. Temelde genelemeli Ausweisung abgehandelt werden
muß. Denselben Sinn hat der im
olan “betimlemeci Fenomenoloji” anlatýmý Grunde tautologische Ausdruck
ayný anlamý taþýr. Burada betimleme söz geli- »deskriptive Phänomenologie«.
Deskription bedeutet hier nicht ein
mi bitkibilimsel biçimbilimde (botanik mor-
Verfahren nach Art etwa der bota-
foloji) bulunduðu gibi bir iþlem yolunu imle- nischen Morphologie — der Titel
mez; terim yine yasaklayýcý bir anlam taþýr: hat wieder einen prohibitiven Sinn:
Fernhaltung alles nichtausweisen-
Kanýtlanamayan tüm belirlemelerin uzakta den Bestimmens. Der Charakter der
tutulmasý. Betimlemenin karakterinin ken- Deskription selbst, der spezifische
disi, lÒgowun özgün anlamý, herþeyden önce Sinn des lÒgow, kann allererst aus
der »Sachheit« dessen fixiert wer-
“betimlenecek olan”ýn, e.d. fenomenal olarak den, was »beschrieben«, d. h. in der
karþýlaþýldýðýnda bilimsel belirlilik.verilmesi Begegnisart von Phänomenen zu
gerekenin “þeyliðinden” saptanabilir. Biçimsel wissenschaftlicher Bestimmtheit
gebracht werden soll. Formal be-
ve kaba fenomen-kavramlarýnýn imlemi ken- rechtigt die Bedeutung des forma-
dini kendinde olduðu gibi gösteren varolan- len und vulgären Phänomenbegrif-
fes dazu, jede Aufweisung von
þeyin her sergilenmesine Fenomenoloji adý-
Seiendem, so wie es sich an ihm
nýn verilmesini biçimsel olarak aklar. selbst zeigt, Phänomenologie zu
Þimdi eðer biçimsel fenomen-kavramý nennen.
Mit Rücksicht worauf muß nun
biçimselliðinden sýyrýlarak fenomenolojik bir der formale Phänomenbegriff zum
kavrama dönecekse neyin dikkate alýnmasý phänomenologischen entformalisi-
gerekir, ve bu fenomenolojik kavram kendini ert werden, und wie unterscheidet
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 65

sich dieser vom vulgären? Was ist kaba kavramdan nasýl ayýrdeder? Nedir o Feno-
das, was die Phänomenologie
»sehen lassen« soll? Was ist es, was menolojinin “görülmeye býrakmasý” gereken?
in einem ausgezeichneten Sinne Nedir o ayýrdedici bir anlamda “fenomen”
»Phänomen« genannt werden
denmesi gereken? Özüne göre, belirtik bir
muß? Was ist seinem Wesen nach
notwendig Thema einer ausdrück- sergilemenin zorunlu temasý olan nedir? Açýk-
lichen Aufweisung? Offenbar týr ki, en yakýndan ve çoðunlukla tam olarak
solches, was sich zunächst und
zumeist gerade nicht zeigt, was
kendini göstermeyendir; kendini en yakýndan ve
gegenüber dem, was sich zunächst çoðunlukla gösteren ile karþýtlýk içinde gizli
und zumeist zeigt, verborgen ist, olandýr; ama ayný zamanda özsel olarak ken-
aber zugleich etwas ist, was wesen-
haft zu dem, was sich zunächst und dini en yakýndan ve çoðunlukla gösterene ait
zumeist zeigt, gehört, so zwar, daß olandýr, ve dahasý ona onun anlam ve zeminini
es seinen Sinn und Grund aus-
oluþturacaðý bir yolda ait olandýr.
macht.
Was aber in einem ausnehmen- Ama olaðandýþý bir anlamda gizli kalan ya
den Sinne verborgen bleibt oder da yine örtülme durumuna geri düþen ya da
wieder in die Verdeckung zurückfällt
oder nur »verstellt« sich zeigt, ist
kendini yalnýzca “kýlýk deðiþtirerek” gösteren þu
nicht dieses oder jenes Seiende, ya da bu varolan-þey deðil, ama, yukarýdaki
sondern, wie die voranstehenden irdelemenin gösterdiði gibi, varolan-þeyin
Betrachtungen gezeigt haben, das
Sein des Seienden. Es kann so weit- Varlýðýdýr. Bu Varlýk öyle bir düzeye dek örtü-
gehend verdeckt sein, daß es ver- lebilir ki, unutulur ve ona ve anlamýna iliþkin
gessen wird und die Frage nach
soru dýþarýda kalýr. Buna göre, ayýrdedici bir
ihm und seinem Sinn ausbleibt.
Was demnach in einem ausgezeich- anlamda ve bir ‘þey’ olarak kendi en öz içe-
neten Sinne, aus seinem eigensten riðinden fenomen olmayý isteyen kendiliði
Sachgehalt her fordert, Phänomen
zu werden, hat die Phänomeno-
Fenomenoloji tematik nesnesi olarak sýký
logie als Gegenstand thematisch in sýkýya yakalamýþtýr.
den »Griff« genommen. Fenomenoloji varlýkbilimin temasý olmasý
Phänomenologie ist Zugangsart
zu dem und die ausweisende Be- gereken þeye giriþ yolu ve bunun kanýtlayýcý
stimmungsart dessen, was Thema belirlenim-yoludur. Ontoloji ancak Fenomenoloji
der Ontologie werden soll. Onto-
olarak olanaklýdýr. Fenomenin fenomenolojik
logie ist nur als Phänomenologie
möglich. Der phänomenologische kavramýnda, kendini-gösteren ile denmek
Begriff von Phänomen meint als istenen þey varolan-þeyin Varlýðý, bunun an-
das Sichzeigende das Sein des
Seienden, seinen Sinn, seine Modi-
lamý, deðiþkileri ve türevleridir. Ve bu kendini-
fikationen und Derivate. Und das gösterme keyfi bir kendini-gösterme deðildir,
Sichzeigen ist kein beliebiges noch ne de ‘görünme’ gibi birþeydir. Varolan-þeyin
gar so etwas wie Erscheinen. Das
Sein [36] des Seienden kann am Varlýðýnýn her durumda “arkasýnda” “gö-
wenigsten je so etwas sein, »dahin- rünmeyen” baþka birþeyin daha durduðu
ter« noch etwas steht, »was nicht
birþey olmasý ise hiçbir biçimde söz konusu
erscheint«.
»Hinter« den Phänomenen der olamaz.
Phänomenologie steht wesenhaft Fenomenolojinin fenomenlerinin “arka-
nichts anderes, wohl aber kann das,
was Phänomen werden soll, ver-
sýnda” özsel olarak baþka hiçbirþey olmasa da,
borgen sein. Und gerade deshalb, fenomen olmasý gereken hiç kuþkusuz gizli
weil die Phänomene zunächst und olabilir. Ve tam olarak fenomenler en yakýn-
zumeist nicht gegeben sind, bedarf
es der Phänomenologie. Verdeckt- dan ve çoðunlukla verili olmadýklarý içindir ki
heit ist der Gegenbegriff zu Fenomenoloji gereklidir. Örtülmüþlük “feno-
»Phänomen«.
men”e karþý-kavramdýr.
66 MARTIN HEIDEGGER

Fenomenlerin olanaklý örtülmüþlükleri- Die Art der möglichen Verdeckt-


heit der Phänomene ist verschieden.
nin deðiþik yollarý vardýr. Ýlk olarak bir feno- Einmal kann ein Phänomen ver-
men henüz genel olarak açýða çýkarýlmamýþ deckt sein in dem Sinne, daß es
überhaupt noch unentdeckt ist. Über
olmasý anlamýnda örtülmüþ olabilir. Ýçeriði
seinen Bestand gibt es weder
üzerine ne bilgi ne de bilgisizlik vardýr. Bun- Kenntnis noch Unkenntnis. Ein
dan baþka, bir fenomen gömülmüþ olabilir. Phänomen kann ferner verschüttet
sein. Darin liegt: es war zuvor einmal
Bunda daha önce bir zamanlar açýða çýka- entdeckt, verfiel aber wieder der
rýlmýþ, ama yine örtülmüþlüðe düþmüþ olduðu Verdeckung. Diese kann zur totalen
imlenir. Bu örtülme bütünsel olabilir, ya da, werden, oder aber, was die Regel ist,
das zuvor Entdeckte ist noch sicht-
bir kural olarak, daha önce açýða çýkarýlmýþ bar, wenngleich nur als Schein. Wie-
olan henüz görülebilirdir, gerçi salt görünüþ viel Schein jedoch, so viel »Sein«.
Diese Verdeckung als »Verstellung«
olarak olsa da. Gene de ne denli görünüþ, o
ist die häufigste und gefährlichste,
denli “Varlýk.” Bu örtülme “kýlýk deðiþtirme” weil hier die Möglichkeiten der
olarak en sýk ve en tehlikeli olanýdýr, çünkü Tauschung und Mißleitung beson-
ders hartnäckig sind. Die verfüg-
burada aldatma ve yanýltma olanaklarý özel- baren, aber in ihrer Bodenständig-
likle diretkendir. Eriþilebilir olan, ama köklü keit verhüllten Seinsstrukturen und
oluþlarýnda örtülü olan Varlýk-yapýlarý ve deren Begriffe beanspruchen viel-
leicht innerhalb eines »Systems« ihr
bunlarýn kavramlarý belki de bir “dizge”nin Recht. Sie geben sich auf Grund der
içersinde haklarýný ileri sürebilirler. Bir diz- konstruktiven Verklammerung in
einem System als etwas, was weiterer
gedeki kurgusal birleþmeleri zemininde, bun-
Rechtfertigung unbedürftig und
lar kendilerini daha öte aklama gereksinimin- »klar« ist und daher einer fort-
de olmayan “duru” þeyler olarak gösterirler ve schreitenden Deduktion als Aus-
gang dienen kann.
buna göre bir tümdengelim sürecine baþ- Die Verdeckung selbst, mag sie
langýç noktalarý olarak hizmet edebilirler. im Sinne der Verborgenheit oder
Örtmenin kendisi, ister gizlenmiþlik, ister der Verschüttung oder der Verstel-
lung gefaßt werden, hat wiederum
gömülme ya da isterse kýlýk-deðiþtirme anla- eine zweifache Möglichkeit. Es gibt
mýnda alýnsýn, yine çifte bir olanak taþýr. zufällige Verdeckungen und not-
wendige, d. h. solche, die in der
Olumsal örtmeler ve zorunlu örtmeler vardýr
Bestandart des Entdeckten grün-
ki, bu sonuncular açýða çýkarýlanýn içerik- den. Jeder ursprünglich geschöpfte
türünde temellenirler. Kökensel olarak yara- phänomenologische Begriff und
Satz steht als mitgeteilte Aussage in
týlmýþ her fenomenolojik kavram ve önerme der Möglichkeit der Entartung. Er
iletilmiþ bir önesürüm olarak bozulma ola- wird in einem leeren Verständnis
naðý içinde durur. Boþ bir anlayýþta yeniden weitergegeben, verliert seine Boden-
ständigkeit und wird zur freischwe-
iletilir, kökleþmiþliðini yitirir ve boþlukta yüzen benden These. Die Möglichkeit der
bir sav olur. Kökensel olarak “kavranmýþ ola- Verhärtung und Ungriffigkeit des
nýn” katýlaþma ve kavranamaz olma olanaðý ursprünglich »Griffigen« liegt in der
konkreten Arbeit der Phänomeno-
giderek Fenomenolojinin somut iþinde bile logie selbst. Und die Schwierigkeit
yatar. Ve bu araþtýrmanýn güçlüðü tam olarak dieser Forschung besteht gerade
darin, sie gegen sich selbst in einem
onu kendine karþý olumlu bir anlamda eleþ-
positiven Sinne kritisch zu machen.
tirel kýlmaktan oluþur. Die Begegnisart des Seins und
Varlýk ve Varlýk-yapýlarý ile fenomen kipin- der Seinsstrukturen im Modus des
Phänomens muß den Gegenstän-
de karþýlaþma yolu herþeyden önce Feno-
den der Phänomenologie allererst
menolojinin nesnelerinden kazanýlmalýdýr. abgewonnen werden. Daher fordern
Buna göre çözümlemenin baþlangýcý da, týpký der Ausgang der Analyse ebenso wie
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 67

der Zugang zum Phänomen und der fenomene giriþ ve baþat örtülmüþlük içinden
Durchgang durch die herrschenden
Verdeckungen eine eigene metho- geçiþ gibi, kendine özgü yöntemsel bir güven-
dische Sicherung. In der [37] Idee ce isteminde bulunur. Fenomenlerin “köken-
der »originären« und »intuitiven«
sel” ve “sezgisel” ayrýmsanýþý ve açýmlanýþý
Erfassung und Explikation der Phä-
nomene liegt das Gegenteil der düþüncesinde olumsal, “dolaysýz” ve düþün-
Naivität eines zufälligen, »un- cesiz bir “seyretme”de yatan saflýðýnýn karþýtý
mittelbaren« und unbedachten
»Schauens«.
imlenir.
Auf dem Boden des umgrenzten Fenomenolojinin sýnýrlanmýþ ön-kavramý-
Vorbegriffes der Phänomenologie nýn zemininde þimdi “fenomenal” ve “fenomeno-
können nun auch die Termini
»phänomenal« und »phänomenolo- lojik” terimleri de imlemleri içinde sapta-
gisch« in ihrer Bedeutung fixiert nabilir. “Fenomenal” fenomen ile karþýlaþma
werden. »Phänomenal« wird ge-
yolunda verili ve açýmlanabilir olan demektir;
nannt, was in der Begegnisart des
Phänomens gegeben und explizier- buna göre fenomenal yapýlardan söz edilir.
bar ist; daher die Rede von phänome- “Fenomenolojik” ise sergileme ve açýmlama
nalen Strukturen. »Phänomenolo-
gisch« heißt all das, was zur Art der
türüne ait olan ve bu araþtýrmada istenen
Aufweisung und Explikation gehört kavramsallýðý oluþturan herþey demektir.
und was die in dieser Forschung Fenomenolojik anlakta fenomenler her
geforderte Begrifflichkeit aus-
macht. zaman yalnýzca Varlýðý oluþturan þey olduklarý
Weil Phänomen im phänomeno- için, ama Varlýk her durumda varolan-þeyin
logischen Verstande immer nur das
Varlýðý olduðu için, Varlýðýn ortaya serilmesi
ist, was Sein ausmacht, Sein aber je
Sein von Seiendem ist, bedarf es für amacý için ilkin varolan-þeylerin kendilerinin
das Absehen auf eine Freilegung des doðru olarak ortaya koyulmalarý gerekir. Bu
Seins zuvor einer rechten Beibrin-
gung des Seienden selbst. Dieses
varolan-þeyler kendilerini benzer olarak onla-
muß sich gleichfalls in der ihm ge- ra gerçekten ait olan giriþ türünde göster-
nuin zugehörigen Zugangsart zei- melidirler. Ve böylece kaba fenomen-kavramý
gen. Und so wird der vulgäre Phä-
nomenbegriff phänomenologisch fenomenolojik olarak ilgili olur. Örnek varo-
relevant. Die Voraufgabe einer »phä- lan-þeye “fenomenolojik” bir güvence sað-
nomenologischen« Sicherung des
lama biçimindeki ilk görev, asýl Analitik için
exemplarischen Seienden als Aus-
gang für die eigentliche Analytik ist baþlangýç noktasý olarak, her zaman Ana-
immer schon aus dem Ziel dieser litiðin hedefi tarafýndan önceden gösterilir.
vorgezeichnet.
Sachhaltig genommen ist die
Konusu açýsýndan alýndýðýnda, Fenome-
Phänomenologie die Wissenschaft noloji varolan-þeylerin Varlýðýnýn bilimidir —
vom Sein des Seienden — Ontologie. varlýkbilim. Varlýkbilimin görevlerinin verilen
In der gegebenen Erläuterung der
Aufgaben der Ontologie entsprang açýklamasýnda bir temel-varlýkbilimin zorun-
die Notwendigkeit einer Fundamen- luðu ortaya çýktý ki, bu varlýkbilimsel-varlýksal
talontologie, die das ontologisch- olarak ayýrdedici varolan-þeyi, oradaki-Varlýðý
ontisch ausgezeichnete Seiende zum
Thema hat, das Dasein, so zwar, daß tema alýr ve böylece baþlýca sorunla, genel
sie sich vor das Kardinalproblem, die olarak Varlýðýn anlamýna iliþkin soruyla yüz
Frage nach dem Sinn von Sein über-
yüze gelir. Araþtýrmanýn kendisinden açýða
haupt, bringt. Aus der Untersuchung
selbst wird sich ergeben: der metho- çýkacaðý gibi, fenomenolojik betimlemenin
dische Sinn der phänomenolo- yöntemsel anlamý yorumlamadýr. Oradaki-
gischen Deskription ist Auslegung.
Der lÒgow der Phänomenologie des
Varlýðýn Fenomenolojisinin lÒgowu bir
Daseins hat den Charakter des •rmhneÊein/hermenuein karakterini taþýr ki,
•rmhneÊein, durch das dem zum bunun yoluyla Varlýðýn asýl anlamý, oradaki-
68 MARTIN HEIDEGGER

Varlýðýn kendi Varlýðýnýn temel-yapýlarý, ora- Dasein selbst gehörigen Seinsver-


ständnis der eigentliche Sinn von
daki-Varlýðýn Varlýk-anlayýþýna bildirilirler. Sein und die Grundstrukturen
Oradaki-Varlýðýn Fenomenolojisi sözcüðün seines eigenen Seins kundgegeben
werden. Phänomenologie des Da-
kökensel imleminde bir hermeneutiktir ki,
seins ist Hermeneutik in der ur-
buna göre sözcük yorumlama iþini belirtir. sprünglichen Bedeutung des
Ama þimdi Varlýðýn anlamýnýn ve genelde Wortes, wonach es das Geschäft der
Auslegung bezeichnet. Sofern nun
oradaki-Varlýðýn temel yapýlarýnýn açýða çýka- aber durch die Aufdeckung des
rýlmasý yoluyla oradaki-Varlýk karakterinde Sinnes des Seins und der Grund-
olmayan varolan-þeylerin her daha öte varlýk- strukturen des Daseins überhaupt
der Horizont herausgestellt wird für
bilimsel araþtýrmasý için ‘çevren’in sergi- jede weitere ontologische Er for-
lenmesi ölçüsünde, bu Hermeneutik ayný schung des nicht daseinsmäßigen
Seienden, wird diese Hermeneutik
zamanda her varlýkbilimsel araþtýrmanýn ola-
zugleich »Hermeneutik« im Sinne
naðý için koþullarýn geliþtirilmesi anlamýnda der Ausarbeitung der Bedingungen
“Hermeneutik” olur. Ve son olarak, Varoluþ der Möglichkeit jeder ontolo-
gischen Untersuchung. Und sofern
olanaðý içindeki varolan-þey olarak oradaki- schließlich das Dasein den ontolo-
Varlýðýn tüm varolan-þeyler karþýsýnda varlýk- gischen Vorrang hat vor allem
bilimsel öncelik taþýmasý ölçüsünde, oradaki- Seienden — als Seiendes in der
Möglichkeit der Existenz, erhält die
Varlýðýn Varlýðýnýn yorumlanýþý olarak herme- Hermeneu[38]tik als Auslegung des
neutik üçüncü bir özgün anlam, ama felsefi Seins des Daseins einen spezi-
fischen dritten — den, philoso-
olarak anlaþýldýðýnda birincil bir anlam daha
phisch verstanden, primären Sinn
kazanýr ki, buna göre hermeneutik varoluþun einer Analytik der Existenzialität
varoluþsallýðýnýn Analitiðidir O zaman bu der Existenz. In dieser Hermeneu-
tik ist dann, sofern sie die Ge-
hermeneutik oradaki-Varlýðýn tarihselliðini schichtlichkeit des Daseins onto-
tarih biliminin olanaðýnýn varlýksal koþulu logisch ausarbeitet als die ontische
olarak geliþtirdiði ve bunu varlýkbilimsel ola- Bedingung der Möglichkeit der
Historie, das verwurzelt, was nur
rak yaptýðý ölçüde, “hermeneutik” denebile- abgeleiteterweise »Hermeneutik«
cek olan þeyin köklerini ancak türevsel olarak genannt werden kann: die Metho-
dologie der historischen Geistes-
kapsar: Tarih-bilimsel tin-bilimlerinin yöntem-
wissenschaften.
bilimi. Das Sein als Grundthema der
Felsefenin temel temasý olarak Varlýk bir Philosophie ist keine Gattung eines
Seienden, und doch betrifft es jedes
varolan-þey için bir Cins deðildir ve gene de Seiende. Seine »Universalität« ist
her varolan-þeyi ilgilendirir. “Evrenselliði” höher zu suchen. Sein und Seins-
daha yukarýlarda araþtýrýlacaktýr. Varlýk ve struktur liegen über jedes Seiende
und jede mögliche seiende Be-
Varlýðýn yapýsý her varolan-þeyin üstünde ve bir stimmtheit eines Seienden hinaus.
varolan-þeyin varolan olanaklý her belirli- Sein ist das transcendens schlechthin.
Die Transzendenz des Seins des
liðinin üstünde yatar. Varlýk saltýk olarak trans-
Daseins ist eine ausgezeichnete,
cendenstir. Oradaki-Varlýðýn Varlýðýnýn aþkýn- sofern in ihr die Möglichkeit und
lýðý, onda en köktenci bireyselleþmenin olana ve Notwendigkeit der radikalsten
Individuation liegt. Jede Erschlie-
zorunluðunun yatmasý ölçüsünde, ayýrdedici ßung von Sein als des transcendens
bir aþkýnlýktýr. Varlýðýn transcendens olarak her ist transzendentale Erkenntnis. Phä-
açýða seriliþi aþkýnsal bilgidir. Fenomenolojik nomenologische Wahrheit (Erschlossen-
heit von Sein) ist veritas transcen-
gerçeklik (Varlýðýn açýða serilmiþliði) veritas dentalis.
transcendentalistir. Ontologie und Phänomenologie
sind nicht zwei verschiedene
Varlýkbilim ve Fenomenoloji felsefeye ait
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 69

Disziplinen neben anderen zur baþkalarý arasýnda iki ayrý disiplin deðildir.
Philosophie gehörigen. Die beiden
Titel charakterisieren die Philo- Her iki terim de nesneye ve irdeleme yoluna
sophie selbst nach Gegenstand und göre felsefenin kendisini nitelendirirler. Fel-
Behandlungsart. Philosophie ist
sefe evrensel fenomenolojik varlýkbilimdir,
universale phänomenologische
Ontologie, ausgehend von der Her- oradaki-Varlýðýn Hermeneutiðinden yola
meneutik des Daseins, die als Ana- çýkar ki bu, varoluþun Analitiði olarak, tüm
lytik der Existenz das Ende des Leit-
fadens alles philosophischen Fra-
felsefi soruþturmanýn kýlavuz-çizgisinin ucunu
gens dort festgemacht hat, woraus ondan doðduðu ve ona geri döndüðü noktaya
es entspringt und wohin es zurück- baðlamýþtýr.
schlägt.
Die folgenden Untersuchungen Aþaðýdaki araþtýrmalar ancak Logischen
sind nur möglich geworden auf Untersuchungen baþlýklý çalýþmasý ile Feno-
dem Boden, den E. Husserl gelegt,
menolojinin kendini göstermesini saðlayan
mit dessen »Logischen Untersuc-
hungen« die Phänomenologie zum Edmund Husserl’in hazýrladýðý zeminde ola-
Durchbruch kam. Die Erläuterun- naklý olmuþlardýr. Fenomenolojinin ön-kav-
gen des Vorbegriffes der Phänome-
nologie zeigen an, daß ihr Wesent-
ramý üzerine açýklamalar onun için özsel olan
liches nicht darin liegt, als philo- þeyin felsefi bir “yön” olarak edimsel olmada
sophische »Richtung« wirklich zu yatmadýðýný göstermiþtir. Olanak edimsel-
sein. Höher als die Wirklichkeit
steht die Möglichkeit. Das Verständ- likten daha yukarýda durur. Fenomenolojinin
nis der Phänomenologie liegt einzig anlaþýlmasý yalnýzca ona olanak olarak sarýl-
im Ergreifen ihrer als Möglichkeit.5
mada yatar.5
Mit Rücksicht auf das Ungefüge
und »Unschöne« des Ausdrucks Ýzleyen çözümlemelerdeki anlatýmýn han-
innerhalb der folgenden Analysen tallýðý ve sevimsizliði açýsýndan belirtilebilir ki,
darf die Bemerkung angefügt wer-
den: ein anderes ist es, über Seiendes
varolan-þeyler üzerine bir anlatý sunmak bir
erzählend zu berichten, ein ande- þeydir, onlarý Varlýklarý içinde ayrýmsamak
res, Seiendes in seinem Sein zu fas- baþka bir þey. Bu son sözü edilen görev için
sen. Für die letztgenannte Aufgabe
fehlen nicht nur meist die Worte, yalnýzca sözcüklerin çoðu deðil, ama her-
sondern vor allem die »Gramma- þeyden önce “dilbilgisi” eksiktir. Eðer Varlýðýn
tik«. Wenn ein Hinweis auf frühere
çözümlemesi üzerine kendi düzlemlerinde
und in ihrem Niveau unvergleich-
liche seinsanalytische Forschungen benzersiz olan daha önceki araþtýrmalara bir
erlaubt ist, dann vergleiche man anýþtýrma yapmamýza izin verilirse, o zaman
ontologische Abschnitte in Platons
»Parmenides« oder das vierte Kapi-
Platon’un “Parmenides”indeki varlýkbilimsel
tel des siebenten Buches der »Meta- kesimleri ya da Aristoteles’in “Metafizik”inin
physik« des Aristoteles mit einem yedinci kitabýnýn dördüncü bölümünü Thuki-
erzählenden Abschnitt aus Thuky-
dides, und man wird das Unerhörte dides’ten bir anlatý kesimi ile karþýlaþtýrabiliriz
der Formulierungen sehen, die den ve o zaman Yunanlýlara felsefecileri tarafýndan
Griechen von ihren Philosophen
dayatýlan formülasyonlarýn benzersiz doða-
zugemutet wurden. Und wo die
larýný görebiliriz. Ve gücümüzün özsel olarak
5
Wenn die folgende Untersuchung
einige Schritte vorwärts geht in der Erschlie- 5
Eðer aþaðýdaki araþtýrma “Þeylerin Kendileri”nin açýða
ßung der »Sachen selbst«, so dankt das der
serilmesinde ileriye doðru birkaç adým atmýþsa, o zaman
Verf. in erster Linie E. Husserl, der den Verf.
während seiner Freiburger Lehrjahre durch yazar herkesten önce Edmund Husserl’e teþekkür eder.
eindringliche persönliche Leitung und Husserl Feiburg’daki öðrencilik yýllarý sýrasýnda derin kiþisel
durch freieste Überlassung unveröffent- yol göstericiliði ile ve yayýmlanmamýþ araþtýrmalarýndan
lichter Untersuchungen mit den verschie-
densten Gebieten der phänomenolo-
yararlanýlmasý için verdiði izinle yazarý fenomenolojik
gischen Forschung vertraur machte. araþtýrmanýn çok çeþitli alanlarý ile tanýþtýrmýþtýr.
70 MARTIN HEIDEGGER

daha az olduðu ve ortaya serilecek Varlýk Kräfte wesentlich geringer und


überdies das zu erschließende
alanýnýn varlýkbilimsel olarak Yunanlýlara Seinsgebiet ontologisch weit schwie-
sunulandan çok daha güç olduðu yerde, kav- riger ist als das den Griechen vor-
gegebene, wird sich die Umständ-
ram oluþumunun ayrýntýlarý ve anlatýmýn
lichkeit der Begriffsbildung und
sertliði artacaktýr. die Härte des Ausdrucks steigern.

§ 8. Ýncelemenin Anahatlarý § 8. Der Aufriß der Abhandlung

Varlýðýn anlamýna iliþkin soru en evrensel ve Die Frage nach dem Sinn des Seins
ist die universalste und leerste; in
en boþ olanýdýr; ama onda ayný zamanda ona ihr liegt aber zugleich die Möglich-
o sýradaki oradaki-Varlýk için en saðýn birey- keit ihrer eigenen schärfsten Ver-
selleþtirmeyi verme olanaðý yatar. “Varlýk” einzelung auf das jeweilige Dasein.
Die Gewinnung des Grundbeg-
temel kavramýnýn kazanýlmasý ve onun tara- riffes »Sein« und die Vorzeichnung
fýndan gerektirilen varlýkbilimsel kavramsal- der von ihm geforderten ontolo-
gischen Begrifflichkeit und ihrer
lýðýn ve bunun zorunlu deðiþkilerin bir ön-
notwendigen Abwandlungen be-
taslaðýnýn verilmesi somut bir ipucunu gerek- dürfen eines konkreten Leitfadens.
tirir. Varlýk kavramýnýn evrenselliði araþtýr- Der Universalität des Begriffes von
Sein widerstreitet nicht die
manýn “özel olmasý” ile çeliþmez — e.d. Varlýk »Spezialität« der Untersuchung —
kavramýnýn evrenselliðine belirli bir varolan- d. h. das Vordringen zu ihm auf
þeyin, oradaki-Varlýðýn özel bir yorumu yoluy- dem Wege einer speziellen Inter-
pretation eines bestimmten Seien-
la ilerleyecek olmamýz ve Varlýðýn anlaþýlmasý den, des Daseins, darin der Hori-
ve olanaklý yorumlanýþý için çevreni bu ora- zont für Verständnis und mögliche
Auslegung von Sein gewonnen
daki-Varlýkta kazacak olmamýz böyle herhangi
werden soll. Dieses Seiende selbst
bir çeliþkiye yol açmaz. Ama bu varolan-þeyin aber ist in sich »geschichtlich«, so
kendisi kendi içinde “tarihsel”dir, öyle ki en öz daß die eigenste ontologische
Durchleuchtung dieses Seienden
varlýkbilimsel durulaþtýrýlmasý zorunlu olarak notwendig zu einer »historischen«
“tarih-bilimsel” bir yorum olur. Interpretation wird.
Varlýk-sorusunun geliþtirilmesi böylece iki Die Ausarbeitung der Seins-
frage gabelt sich so in zwei Auf-
göreve dallanýr; buna karþýlýk düþmek üzere gaben; ihnen entspricht die Glie-
inceleme iki anabölüme ayrýlýr: derung der Abhandlung in zwei
Teile:
Birinci Anabölüm: Oradaki-Varlýðýn zamansal-
Erster Teil: Die Interpretation
lýk açýsýndan yorumu ve zamanýn Varlýða iliþkin des Daseins auf die Zeitlichkeit und
sorunun aþkýnsal çevreni olarak açýmlamasý. die Explikation der Zeit als des
transzendentalen Horizontes der
Ýkinci Anabölüm: Zaman-ilgililik sorunsalý- Frage nach dem Sein.
nýn ipucu üzerinde varlýkbilim tarihinin feno- Zweiter Tetl: Grundzüge einer
menolojik bir yokediliþinin temel çizgileri. phänomenologischen Destruktion
der Geschichte der Ontologie am
Birinci Anabölüm üç Kesime ayrýlýr: Leitfaden der Problematik der
1. Oradaki-Varlýðýn hazýrlayýcý bir temel Temporalität. [40]
Der erste Teil zerfällt in drei Ab-
çözümlemesi.
schnitte:
2. Oradaki-Varlýk ve zamansallýk. 1. Die vorbereitende Funda-
3. Zaman ve Varlýk.* mentalanalyse des Daseins.
2. Dasein und Zeitlichkeit.
Ýkinci Anabölüm* de üç Kesime ayrýlýr: 3. Zeit und Sein.
*[Birinci Anabölümün Üçüncü Kesimi ve Ýkinci Der zweite Teil gliedert sich
Anabölüm yayýmlanmadýlar.] ebenso dreifach:
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 71

1. Kants Lehre vom Schematis- 1. Zaman-ilgililik sorunsalýnýn ön-


mus und der Zeit als Vorstufe
einer Problematik der Tem- adýmý olarak, Kant’ýn þematizm ve
poralität. zaman öðretisi.
2. Das ontologische Fundament
2. Descartes’ýn “cogito sum”unun varlýk-
des »cogito sum« Descartes’
und die Übernahme der bilimsel temeli ve ortaçað varlýk-
mittelalterlichen Ontologie biliminin “res cogitans” sorunsalýný
in die Problematik der »res
cogitans«.
üstleniþi.
3. Die Abhandlung des Aristo- 3. Antikçað varlýkbiliminin fenomenal
teles über die Zeit als Diskri- temelini ve sýnýrlarýný ayýrdedici ola-
men der phänomenalen
Basis und der Grenzen der rak, Aristoteles’in zaman üzerine
antiken Ontologie. [41] denemesi.
Birinci Anabölüm Erster Teil

Oradaki-Varlýðýn Zamansallýk Die Interpretation des


Daseins auf die
Açýsýndan Yorumu ve Varlýða Zeitlichkeit und die
Ýliþkin Sorunun Aþkýnsal Çevreni Explikation der Zeit als
des transzendentalen
Olarak Zamanýn Açýmlamasý Horizontes der Frage
nach dem Sein

Birinci Kesim
Erstes Abschnitt
Oradaki-Varlýðýn Hazýrlayýcý Temel Die vorbereitende
Çözümlemesi Fundamentalanalyse des Daseins

Varlýðýn anlamýna iliþkin soruda birincil ola- Das primär Befragte in der Frage
nach dem Sinn des Seins ist das
rak sorgulanan þey oradaki-Varlýk karakterin- Seiende vom Charakter des Da-
deki varolan-þeylerdir. Oradaki-Varlýðýn hazýr- seins. Die vorbereitende existen-
layýcý varoluþsal Analitiðinin kendisi, kendine ziale Analytik des Daseins bedarf
selbst ihrer Eigenart gemäß einer
özgü türüne uygun olarak, ön-taslak niteliðin- vorzeichnenden Exposition und
deki bir açýmlamaya gereksinir ve görünürde Abgrenzung gegen scheinbar mit
onunla koþut giden araþtýrmalara karþý sýnýr- ihr gleichlaufende Untersuchun-
gen (1. Kapitel). Unter Festhaltung
lanmalýdýr (Bölüm 1). Araþtýrmanýn sapta- des fixierten Ansatzes der Unter-
nmýþ baþlangýç noktasýna sarýlarak, oradaki- suchung ist am Dasein eine Funda-
mentalstruktur freizulegen: das In-
Varlýkta temel bir yapý ortaya serilmelidir: der-Welt-sein (2. Kapitel). Dieses
Dünyadaki-Varlýk (Bölüm 2). Oradaki-Varlýðý »Apriori« der Daseinsauslegung ist
yorumlamanýn bu “a priori”si biraraya tuttu- keine zusammengestückte Bestimmt-
heit, sondern eine ursprünglich
rulmuþ bir belirlilik deðil, ama kökensel ve und ständig ganze Struktur. Sie
sürekli olarak bütün olan bir yapýdýr. Ama onu gewährt aber verschiedene Hin-
oluþturan kýpýlara deðiþik bakýþ yollarý saðlar. blicke auf die sie konstituierenden
Momente. Bei einem ständigen Im-
Bu yapýnýn her durumda önce gelen bütünü Blick-behalten des je vorgängigen
sürekli göz önünde tutulduðunda, bu kýpýlar Ganzen dieser Struktur sind diese
Momente phänomenal abzuhe-
fenomenal olarak öne çýkarlar. Ve böylece
ben. Und so werden Gegenstand
çözümlemenin nesneleri þunlardýr: Dünya- der Analyse: die Welt in ihrer Welt-
sallýðý içinde dünya (Bölüm 3); birlikte-Varlýk lichkeit (3. Kapitel), das In-der-
Welt-sein als Mit- und Selbstsein (4.
ve Kendi-Olma olarak dünyadaki-Varlýk (Bö- Kapitel), das In-Sein als solches (5.
lüm 4), genel olarak içinde-Varlýk (Bölüm 5). Kapitel). Auf dem Boden der Ana-
Bu temel yapýnýn çözümlemesinin zemininde, lyse dieser Fundamentalstruktur
wird eine vorläufige Anzeige des
oradaki-Varlýðýn Varlýðýnýn geçici bir sergile- Seins des Daseins möglich. Sein
niþi olanaklýdýr. Bu Varlýðýn varoluþsal anlamý existenzialer Sinn ist die Sorge (6.
kaygýdýr (Bölüm 6.) Kapitel).

72
Erstes Kapitel Birinci Bölüm
Die Exposition der
Aufgabe einer Oradaki-Varlýðýn Bir Hazýrlayýcý
vorbereitenden Analyse Çözümlemesi Görevinin
des Daseins
Açýmlamasý

§ 9. Das Thema der Analytik des § 9. Oradaki-Varlýðýn Analitiðinin Temasý


Daseins

Das Seiende, dessen Analyse zur


Çözümlemesi görevimiz olan varolan-þey her
Aufgabe steht, sind wir je selbst.
Das Sein dieses Seienden ist je durumda bizim kendimizdir. Bu varolan-þeyin
meines. Im Sein dieses Seienden Varlýðý her durumda benimdir. Bu varolan-þeyin
verhält sich dieses selbst zu seinem
Sein. Als Seiendes dieses Seins ist
Varlýðýnda bunun kendisi kendi Varlýðýna
es [42] seinem eigenen Sein über- doðru davranýr. Bu Varlýðýn varolan-þeyi olarak,
antwortet. Das Sein ist es, darum es kendi Varlýðýna teslim edilir. Varlýk böyle her
diesem Seienden je selbst geht.
Aus dieser Charakteristik des varolan-þeyin kendisi için önemli olandýr. Ora-
Daseins ergibt sich ein Doppeltes: daki-Varlýðýn bu betimlemesinden iki sonuç
1. Das »Wesen« dieses Seien-
çýkar:
den liegt in seinem Zu-sein. Das
Was-sein (essentia) dieses Seien- 1. Bu varolan-þeyin “özü,” ‘ol-ma’sýnda
den muß, sofern überhaupt davon yatar. Bu varolan-þeyin ‘Ne-liði’ (essentia), genel
gesprochen werden kann, aus
seinem Sein (existentia) begriffen
olarak ondan söz edilebildiði düzeye dek,
werden. Dabei ist es gerade die Varlýðýndan (existentia) kavranmalýdýr. Burada
ontologische Aufgabe zu zeigen, varlýkbilimsel görevin tam olarak göstermesi
daß, wenn wir für das Sein dieses
Seienden die Bezeichnung Exis- gereken þey bu varolan-þeyin Varlýðýný varoluþ
tenz wählen, dieser Titel nicht die olarak belirtmeyi seçtiðimiz zaman, bu terimin
ontologische Bedeutung des über-
geleneksel existentia teriminin varlýkbilimsel
lieferten Terminus existentia hat
und haben kann; existentia besagt imlemini taþýmadýðý ve taþýyamayacaðýdýr; exis-
nach der Überlieferung ontolo- tentia geleneðe göre varlýkbilimsel olarak el-
gisch soviel wie Vorhandensein, eine
Seinsart, die dem Seienden vom
önünde-Varlýða denk düþer ki, oradaki-Varlýk
Charakter des Daseins wesens- karakterindeki varolan-þeyler için özsel olarak
mäßig nicht zukommt. Eine Ver- uygunsuzdur. Bir karýþýklýktan kaçýnmak için,
wirrung wird dadurch vermieden,
daß wir für den Titel existentia existentia terimi için her zaman yorumlayýcý bir
immer den interpretierenden Aus- anlatým olan elönünde-bulunuþu kullanacaðýz ve
druck Vorhandenheit gebrauchen
und Existenz als Seinsbestimmung
Varlýk-belirlenimi olarak varoluþu yalnýzca
allein dem Dasein zuweisen. oradaki-Varlýða ayýracaðýz.
Das »Wesen« des Daseins liegt in Oradaki-Varlýðýn “özü” varoluþunda yatar. Bu
seiner Existenz. Die an diesem
Seienden herausstellbaren Cha-
varolan-þeyde sergilenebilir olan karakterler
raktere sind daher nicht vorhan- buna göre þöyle ya da böyle “görünen” ve el-
dene »Eigenschaften« eines so
önünde-bulunan bir varolan-þeyin elönünde-
und so »aussehenden« vorhan-
denen Seienden, sondern je ihm bulunan “özellikleri” deðil, ama her durumda
73
74 MARTIN HEIDEGGER

onun için olanaklý var olma yollarýdýr ve yalnýzca mögliche Weisen zu sein und
nur das. Alles Sosein dieses
bunlardýr. Bu varolan-þeyin tüm öyle-Varlýðý Seienden ist primär Sein. Daher
birincil olarak Varlýktýr. Buna göre bu varolan- drückt der Titel »Dasein«, mit
dem wir dieses Seiende bezeich-
þeyi onunla gösterdiðimiz “oradaki-Varlýk” terimi
nen, nicht sein Was aus, wie
onun ‘Ne’sini (masa, ev, aðaç) deðil, ama Var- Tisch, Haus, Baum, sondern
lýðýný anlatýr. das Sein.
2. Das Sein, darum es diesem
2. Bu varolan-þey için kendi Varlýðýnda önemli Seienden in seinem Sein geht,
olan Varlýk her durumda benimkidir. Buna göre ist je meines. Dasein ist daher
oradaki-Varlýk varlýkbilimsel olarak hiçbir zaman nie ontologisch zu fassen als Fall
und Exemplar einer Gattung
elönünde-bulunan birþey olarak varolan-þeyin von Seiendem als Vorhande-
bir Cins durumu ve örneði olarak alýnmayacaktýr. nem. Diesem Seienden ist sein
Sein »gleichgültig«, genau be-
Bu varolan-þey için Varlýðý “ilgisiz”dir, ya da daha
sehen, es »ist« so, daß ihm sein
tam olarak, öyle bir yolda “vardýr” ki, Varlýðý ne Sein weder gleichgültig noch
ilgili ne de ilgisiz olabilir. Oradaki-Varlýða ses- ungleichgültig sein kann. Das
Ansprechen von Dasein muß
leniþ, bu varolan-þeyin her durumda benimkilik gemäß dem Charakter der Jemei-
karakterine uygun olarak, her zaman kiþi adýlý ile nigkeit dieses Seienden stets das
birlikte olmalýdýr: “Ben ...im,” “Sen ...sin.” Personalpronomen mitsagen: »ich
bin«, »du bist«.
Ve oradaki-Varlýk yine her durumda þu ya da Und Dasein ist meines wie-
bu yolda olmak için benimdir. Her durumda derum je in dieser oder jener
Weise zu sein. Es hat sich schon
hangi yolda benim olduðuna her nasýlsa daha
immer irgendwie entschieden,
þimdiden bir tür karar vermiþtir. Onun için in welcher Weise Dasein je mei-
Varlýðýnda bu Varlýðýn kendisinin önemli olduðu nes ist. Das Seiende, dem es in
seinem Sein um dieses selbst
varolan-þey kendi Varlýðýna kendi en öz olanaðý geht, verhält sich zu seinem
olarak davranýr. Oradaki-Varlýk her durumda ken- Sein als seiner eigensten Mög-
di olanaðýdýr ve onu elönünde-bulunan birþey lichkeit. Dasein ist je seine Mög-
lichkeit und es »hat« sie nicht
gibi, salt bir özellik gibi “taþýmaz.” Ve oradaki- nur noch eigenschaftlich als ein
Varlýk özsel olarak her durumda kendi olanaðý Vorhandenes. Und weil Dasein
wesenhaft je seine Möglichkeit
olduðu için, bu varolan-þey kendi Varlýðýnda
ist, kann dieses Seiende in seinem
kendi kendisini “seçebilir,” kazanabilir; kendini Sein sich selbst »wählen«, ge-
yitirebilir ya da hiç kazanamayabilir ve salt “görü- winnen, es kann sich verlieren,
bzw. nie und nur »scheinbar«
nürde” kazanabilir. Ama ancak özüne göre ‘asýl’ gewinnen. Verloren haben kann
olmasý olanaklý olduðu sürece, e.d. ‘kendinin’ es sich nur und noch nicht sich
olduðu sürece, kendini yitirmiþ olabilir ve henüz gewonnen haben kann es nur,
sofern es seinem Wesen nach
kazanmamýþ olabilir.* Asýllýk ve asýlsýzlýkS olarak mögliches eigentliches, das heißt
iki Varlýk-kipi — ki bu anlatýmlar sözcüðün saðýn sich zueigen ist. Die beiden
anlamýnda terminolojik olarak seçilmiþlerdir — Seinsmodi der Ei[43]gentlichkeit
und Uneigentlichkeit — diese
genel olarak oradaki-Varlýðýn ‘benimkilik’ yo- Ausdrücke sind im strengen
luyla belirlenmiþ olmasýnda temellenirler. Ama Wortsinne terminologisch ge-
wählt — gründen darin, daß
oradaki-Varlýðýn asýlsýzlýðý bir “daha az “ Varlýk ya Dasein überhaupt durch Jemei-
da bir “daha düþük” Varlýk-derecesi gibi birþeyi nigkeit bestimmt ist. Die Unei-
imlemez. Tersine, asýlsýzlýk oradaki-Varlýðý en gentlichkeit des Daseins bede-
utet aber nicht etwa ein »weni-
ger« Sein oder einen »niedrige-
*[‘asýl’ (:: ‘eigentlich’ :: ‘kendisi’) ve ‘kendi(nin)’ (:: eigen) ren« Seinsgrad. Die Uneigent-
arasýndaki etimolojik ilgi gösteriliyor.] lichkeit kann vielmehr das
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 75

Dasein nach seiner vollsten Konk- tam somutlaþmasýnda bile — uðraþýnda, uya-
retion bestimmen in seiner Ge-
schäftigkeit, Angeregtheit, Interes- rýlmýþlýðýnda, ilgilenmiþliðinde, haz alma yete-
siertheit, Genußfähigkeit. neðinde — belirleyebilir.
Die beiden skizzierten Charak-
Oradaki-Varlýðýn taslaðýný verdiðimiz her
tere des Daseins: einmal der Vor-
rang der »existentia« vor der essen- iki karakteri — ilk olarak “existentia”nýn essen-
tia und dann die Jemeinigkeit — tia üzerindeki önceliði, ve sonra ‘benimkilik’
zeigen schon an, daß eine Analytik
dieses Seienden vor einen eigen-
— daha þimdiden bu varolan-þeyin bir Anali-
artigen phänomenalen Bezirk ge- tiðinin kendine özgü bir fenomenal alan karþý-
stellt wird. Dieses Seiende hat sýnda olduðunu gösterir. Bu varolan-þey dünya
nicht und nie die Seinsart des
innerhalb der Welt nur Vorhan- içersinde yalnýzca elönünde-bulunan birþeyin
denen. Daher ist es auch nicht in Varlýk-türünü taþýmaz ve hiçbir zaman taþýmaz.
der Weise des Vor findens von
Buna göre ne de elönünde-bulunan birþeyle
Vorhandenem thematisch vorzu-
geben. Die rechte Vorgabe seiner karþýlaþtýðýmýz ayný yolda tematik olarak sunu-
ist so wenig selbstverständlich, daß lur. Sunuluþunun doðru yolu kendiliðinden-
deren Bestimmung selbst ein
wesentliches Stück der ontolo-
açýk olmaktan öylesine uzaktýr ki, belirleniþi-
gischen Analytik dieses Seienden nin kendisi bu varolan-þeyin varlýkbilimsel
ausmacht. Mit dem sicheren Voll- Analitiðinin özsel bir parçasýný oluþturur. Bütü-
zug der rechten Vorgabe dieses
Seienden steht und fällt die Mög- nünde, bu varolan-þeyin Varlýðýnýn anlaþýlmasý
lichkeit, das Sein dieses Seienden onun güvenilir bir yolda doðru olarak sunu-
überhaupt zum Verständnis zu
luþu ile birlikte durur ve düþer. Çözümleme ne
bringen. Mag die Analyse noch so
vorläufig sein, sie fordert immer denli geçici olursa olsun, her zaman doðru
schon die Sicherung des rechten baþlangýçlarýn daha þimdiden güvenilir kýlýn-
Ansatzes.
Das Dasein bestimmt sich als
mýþ olmasýný gerektirir.
Seiendes je aus einer Möglichkeit, Oradaki-Varlýk kendini varolan-þey olarak
die es ist und d. h. zugleich in belirlerken bunu her durumda o olan ve ayný
seinem Sein irgendwie versteht.
Das ist der formale Sinn der Exis- zamanda kendi Varlýðýnda her nasýlsa anlayan
tenzverfassung des Daseins. Darin bir olanaktan yapar. Oradaki-Varlýðýn varoluþ-
liegt aber für die ontologische Inter-
yapýsýnýn biçimsel anlamý budur. Ama bunda
pretation dieses Seienden die An-
weisung, die Problematik seines bu varolan-þeyin varlýkbilimsel yorumu için bir
Seins aus der Existenzialität seiner yönerge yatar ki, buna göre Varlýðýnýn sorun-
Existenz zu entwickeln. Das kann
jedoch nicht heißen, das Dasein
salý varoluþunun varoluþsallýðýndan geliþtiril-
aus einer konkreten möglichen melidir. Bu gene de oradaki-Varlýðýn somut,
Idee von Existenz konstruieren. olanaklý bir varoluþ düþüncesinden kurgu-
Das Dasein soll im Ausgang der
Analyse gerade nicht in der
lanmasý gerektiði demek olamaz. Analitiðin
Differenz eines bestimmten Exis- baþýnda oradaki-Varlýðýn tam olarak belirli bir
tierens interpretiert, sondern in varolma kipinin ayrýmý içinde yorumlanma-
seinem indifferenten Zunächst
und Zumeist aufgedeckt werden. masý, ama ayrýmsýz ‘en yakýndan’ý ve ‘çoðun-
Diese Indifferenz der Alltäglich- lukla’sý içinde açýða çýkarýlmasý gerekir. Ora-
keit des Daseins ist nicht nichts,
daki-Varlýðýn gündelikliðinin bu ayrýmsýzlýðý
sondern ein positiver phänome-
naler Charakter dieses Seienden. bir hiçlik deðil, ama bu varolan-þeyin olumlu bir
Aus dieser Seinsart heraus und in fenomenal karakteridir. Bu Varlýk-türünden
sie zurück ist alles Existieren, wie
es ist. Wir nennen diese alltägliche
dýþarýya, ve ona geriye, herþey varolmadýr —
Indifferenz des Daseins Durch- olduðu gibi. Oradaki-Varlýðýn bu gündelik
schnittlichkeit. ayrýmsýzlýðýna sýradanlýk diyoruz.
76 MARTIN HEIDEGGER

Ve þimdi sýradan gündeliklik bu varolan-þey Und weil nun die durchschnitt-


liche Alltäglichkeit das ontische
için varlýksal olarak ‘en yakýndan’ olaný oluþ- Zunächst dieses Seienden aus-
turduðu için, oradaki-Varlýðýn açýmlamasýnda macht, wurde sie und wird sie
immer wieder in der Explikation
her zaman üzerinden atlanmýþtýr ve atlanmak-
des Daseins übersprungen. Das
tadýr. Varlýksal olarak en yakýn ve tanýdýk olan ontisch Nächste und Bekannte ist
varlýkbilimsel olarak en uzak olandýr, tanýdýk das ontologisch Fernste, Uner-
kannte und in seiner ontolo-
olmayandýr ve varlýkbilimsel imleminde sürek- gischen Bedeutung ständig Über-
li olarak gözardý edilendir. Augustine Quid sehene. Wenn Augustinus fragt:
autem propinquius meipso mihi? diye sorduðu Quid autem propinquius meipso
mihi? und antworten muß: ego
zaman, ve ego certe laboro hic et laboro in meipso: certe [44] laboro hic et laboro in
factus sum mihi terra difficultatis et sudoris nimii1 meipso: factus sum mihi terra
yanýtýný verdiði zaman, bu yalnýzca oradaki- difficultatis et sudoris nimii1, dann
gilt das nicht nur von der ontischen
Varlýðýn varlýksal ve ön-varlýkbilimsel saydam- und vorontologischen Undurch-
sýzlýðý için geçerli olmakla kalmaz, ama çok sichtigkeit des Daseins, sondern in
einem noch erhöhten Maße von
daha yüksek bir ölçüde varlýkbilimsel görev der ontologischen Aufgabe, dieses
için de geçerlidir: Bu varolan-þey yalnýzca onun Seiende in seiner phänomenal
fenomenal olarak en yakýn Varlýk-türünde nächsten Seinsart nicht nur nicht
zu verfehlen, sondern in positiver
eksik olmamakla kalmamalý, ama olumlu bir Charakteristik zugänglich zu
betimlemede eriþilebilir kýlýnmalýdýr. machen.
Die durchschnittliche Alltäg-
Ama oradaki-Varlýðýn sýradan gündelikliði
lichkeit des Daseins darf aber nicht
salt bir “yan” olarak alýnamaz. Onda da, ve als ein bloßer »Aspekt« genommen
giderek asýlsýzlýk kipinde, varoluþsallýk yapýsý werden. Auch in ihr und selbst im
Modus der Uneigentlichkeit liegt a
a priori yatar. Onda da oradaki-Varlýk için priori die Struktur der Existen-
Varlýðý belirli bir yolda önemlidir, ona doðru zialität. Auch in ihr geht es dem
sýradan gündeliklik kipinde davranýr, üstelik Dasein in bestimmter Weise um
sein Sein, zu dem es sich im Modus
bu yalnýzca onun önünden kaçýþ ve onu unutuþ der durchschnittlichen Alltäglich-
kipinde olsa bile. keit verhält und sei es auch nur im
Modus der Flucht davor und des
Ama sýradan gündelikliði içindeki oradaki-
Vergessens seiner.
Varlýðýn açýmlamasý yalnýzca puslu bir belir- Die Explikation des Daseins in
sizlik anlamýnda sýradan yapýlar gibi birþey seiner durchschnittlichen Alltäg-
lichkeit gibt aber nicht etwa nur
vermez. Varlýksal olarak sýradanlýk kipinde var durchschnittliche Strukturen im
olan birþey varlýkbilimsel olarak pekala gebe Sinne einer verschwimmenden Un-
yapýlar içinde kavranabilir ki, bunlar yapýsal bestimmtheit. Was ontisch in der
Weise der Durchschnittlichkeit ist,
olarak oradaki-Varlýðýn bir asýl Varlýðý gibi kann ontologisch sehr wohl in
birþeyin varlýkbilimsel belirlenimlerinden prägnanten Strukturen gefaßt wer-
den, die sich strukturell von onto-
ayýrdedilemeyebilirler.
logischen Bestimmungen etwa
Oradaki-Varlýðýn Analitiðinden doðan her eines eigentlichen Seins des Daseins
açýmlanmýþ þey oradaki-Varlýðýn varoluþ-yapýsý nicht unterscheiden.
Alle Explikate, die der Analytik
açýsýndan kazanýlýr. Kendilerini varoluþsal- des Daseins entspringen, sind ge-
lýktan belirledikleri için, oradaki-Varlýðýn wonnen im Hinblick auf seine Exis-
tenzstruktur. Weil sie sich aus der
1
Confessiones, lib. 10, Bölüm 16. [“Ama bana ne ken- Existenzialität bestimmen, nennen
dimden daha yakýndýr? Hiç kuþkusuz burada emek harcarým wir die Seinscharaktere des Daseins
ve kendi içimde emek harcarým; kendime bir sýkýntýlar ve
zahmetler ülkesi oldum.”] Confessiones, lib. 10, cap. 16.
1
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 77

Existenzialien. Sie sind scharf zu Varlýk-karakterlerine varoluþsallar diyoruz.


trennen von den Seinsbestimmun-
gen des nicht daseinsmäßigen Bunlar oradaki-Varlýk karakterinde olmayan
Seienden, die wir Kategorien nen- varolan-þeylerin kategoriler dediðimiz Varlýk-
nen. Dabei wird dieser Ausdruck
belirlenimlerinden saðýn olarak ayýrdedilecek-
in seiner primären ontologischen
Bedeutung aufgenommen und lerdir. Burada bu kategori anlatýmýný birincil
festgehalten. Die antike Ontolo- varlýkbilimsel imleminde alýyor ve ona böyle
gie hat zum exemplarischen
Boden ihrer Seinsauslegung das
sarýlýyoruz. Antikçað varlýkbilimi kendi Varlýk-
innerhalb der Welt begegnende yorumlamasýnýn örnek zemini olarak dünya
Seiende. Als Zugangsart zu ihm içersinde karþýlaþýlan varolan-þeyleri alýr. Noe›n
gilt das noe›n bzw. der lÒgow. Darin
begegnet das Seiende. Das Sein ya da lÒgow onlara giriþ yolu olarak geçerlidir.
dieses Seienden muß aber in Varolan-þeylerle orada karþýlaþýlýr. Ama bu
einem ausgezeichneten l°gein
varolan-þeylerin Varlýðý ayýrdedici bir l°geinde
(sehen lassen) faßbar werden, so
daß dieses Sein im vorhinein als (görülmeye býrakma) ayrýmsanabilir olmalýdýr,
das, was es ist und in jedem Seien- öyle ki bu Varlýk o olan ve her varolan-þeyde
den schon ist, verständlich wird.
Das je schon vorgängige Anspre-
daha þimdiden olan þey olarak önceden anla-
chen des Seins im Besprechen þýlabilir olur. Varolan-þeylerin tartýþmasýnda
(lÒgow) des Seienden ist das (lÒgow) her durumda Varlýða daha þimdiden
kathgore›syai. Das bedeutet
zunächst: öffentlich anklagen, yer almýþ olan seslenme kathgore›syaidir. Bu
einem vor allen etwas auf den ilk olarak þunu imler: Açýkça yakýnarak, her-
Kopf zusagen. Ontologisch ver-
kesin önünde birinin yüzüne vurmak. Varlýk-
wendet besagt der Terminus: dem
Seienden gleichsam auf den Kopf bilimsel olarak kullanýldýðýnda terim þu anlama
zusagen, was es je schon als Seien- gelir: Varolan-þeyin varolan-þey olarak her
des ist, d. h. es in seinem Sein für
alle sehen lassen. [45] Das in solc-
durumda ne olduðunu bir bakýma yüzüne
hem Sehen Gesichtete und vurmak, e.d. onu Varlýðýnda herkes tarafýndan
Sichtbare sind die kathgore›syai. görülmeye býrakmak. Böyle bir görmede görü-
Sie umfassen die apriorischen
Bestimmungen des im lÒgow in lenler ve görülebilir olanlar kathgore›syaidir.
verschiedener Weise an- und be- Bunlar lÒgowta deðiþik yollarda seslenilebilir ve
sprechbaren Seienden. Existenzia-
tartýþýlabilir varolan-þeylerin a priori belirle-
lien und Kategorien sind die bei-
den Grundmöglichkeiten von nimlerini kapsarlar. Varoluþsallar ve kategoriler
Seinscharakteren. Das ihnen ent- Varlýk-karakterlerinin iki temel olanaðýdýr.
sprechende Seiende fordert eine
je verschiedene Weise des pri-
Onlara karþýlýk düþen varolan-þeyler sýrasýyla
mären Befragens: Seiendes ist ein birincil soruþturmanýn deðiþik türlerini isterler:
Wer (Existenz) oder ein Was (Vor- Varolan-þey bir ‘Kim’ (varoluþ) ya da bir ‘Ne’dir
handenheit im weitesten Sinne).
Über den Zusammenhang der
(en geniþ anlamda elönünde-bulunuþ). Varlýk
beiden Modi von Seinscharak- karakterlerinin her iki kipinin baðlantýsý ilkin
teren kann erst aus dem geklärten Varlýk-sorusunun durulaþtýrýlmýþ çevreninden
Horizont der Seinsfrage gehan-
delt werden. ele alýnabilir.
In der Einleitung wurde schon Giriþte oradaki-Varlýðýn varoluþsal Analiti-
angedeutet, daß in der existen-
ðinde iveðenliði Varlýk-sorusunun kendisinin
zialen Analytik des Daseins eine
Aufgabe mitgefördert wird, deren iveðenliðinden hiç de daha az olmayan bir
Dringlichkeit kaum geringer ist als görev açýsýndan da ilerleme yaptýðýmýza anýþtýr-
die der Seinsfrage selbst: Die Frei-
legung des Apriori, das sichtbar
mada bulunmuþtuk. Bu “insanýn ne olduðu”
sein muß, soll die Frage, »was der sorusunun felsefi olarak tartýþýlabilmesi için
Mensch sei«, philosophisch erörtert görülür kýlýnmasý gereken ‘a priori’nin ortaya
78 MARTIN HEIDEGGER

serilmesi göreviydi. Oradaki-Varlýðýn varoluþ- werden können. Die existenziale


Analytik des Daseins liegt vor jeder
sal Analitiði her ruhbilimin, insanbilimin ve Psychologie, Anthropologie und erst
herþeyden önce yaþambilimin önünde gelir. recht Biologie. In der Abgrenzung
Oradaki-Varlýðý araþtýrmanýn bu olanaklý yolla- gegen diese möglichen Untersu-
chungen des Daseins kann das
rýndan ayýrdedilerek, Analitiðin temasý daha Thema der Analytik noch eine schär-
da keskin bir sýnýrlama kazanabilir. Böylelikle fere Umgrenzung erhalten. Ihre Not-
wendigkeit läßt sich damit zugleich
bu Analitiðin zorunluðu ayný zamanda daha noch eindringlicher beweisen.
da güçlü bir yolda tanýtlanabilir.

§ 10. Die Abgrenzung der


§ 10. Oradaki-Varlýðýn Analitiðinin Ýnsanbilim,
Daseinsanalytik gegen Anthropologie,
Ruhbilim ve Yaþambilime Karþý Sýnýrlanmasý Psychologie und Biologie

Bir araþtýrmanýn temasýnýn ilk olumlu ön- Nach einer ersten positiven Vor-
zeichnung des Themas einer Unter-
taslaðýndan sonra, onun yasaklayýcý niteleniþi
suchung bleibt ihre prohibitive
her zaman önemli kalýr, üstelik olmamasý Charakteristik immer von Belang,
gereken üzerine tartýþmalar kolayca verimsiz obzwar Erörterungen darüber, was
nicht geschehen soll, leicht un-
olabilseler de. Bu noktaya dek oradaki-Varlýðý fruchtbar werden. Gezeigt werden
hedefleyen soru formülasyonlarýnýn ve araþ- soll, daß die bisherigen auf das
týrmalarýn, bunlarýn þeyler açýsýndan verim- Dasein zielenden Fragestellungen
und Untersuchungen, unbeschadet
liliklerine bakýlmaksýzýn, asýl felsefi sorunu ihrer sachlichen Ergiebigkeit, das
kaçýrdýklarý, ve onu kaçýrmada direttikleri eigentliche, philosophische Problem
verfehlen, daß sie mithin, solange
sürece temelde uðruna çabaladýklarý þeyi
sie bei dieser Verfehlung beharren,
yerine getirme savýnda olamayacaklarý göste- nicht beanspruchen dürfen, das
rilmelidir. Ýnsanbilim, ruhbilim ve yaþam- überhaupt leisten zu können, was sie
im Grunde anstreben. Die Abgren-
bilime karþý varoluþsal Analitiðin sýnýrlan- zungen der existenzialen Analytik
dýrýlmasý yalnýzca ilkesel varlýkbilimsel soru ile gegen Anthropologie, Psychologie
baðýntýlýdýr. “Bilim-kuramsal” açýdan bu sýnýr- und Biologie beziehen sich nur auf
die grundsätzlich ontologische Frage.
lama zorunlu olarak yetersizdir ve bunun »Wissenschaftstheoretisch« sind sie
biricik nedeni sözü edilen bilim dallarýnýn notwendig unzureichend schon
bilimsel yapýlarýnýn — ama onlarý geliþtirmek allein deshalb, weil die Wissenschafts-
struktur der genannten Disziplinen
için çalýþanlarýn “bilimsellikleri” gibi birþey — nicht etwa die »Wissenschaftlich-
deðil — bugün baþtan sona sorgulanabilir keit« der an ihrer Förderung Arbei-
tenden — heute durch und durch
olmasý ve varlýkbilimsel sorunsaldan doðmak fragwürdig ist und neuer Anstöße
zorunda olan yeni dürtülere gereksinim duy- bedarf, die aus der ontologischen
malarýdýr. Problematik entspringen müssen.
In historischer Orientierung
Tarih-bilimsel yönelimde varoluþsal Ana- kann die Absicht der existenzialen
litiðin amacý þöyle durulaþtýrýlabilir: ‘Cogito Analytik also verdeutlicht werden:
sum’un açýða çýkarýlýþý ile modern felsefi soruþ- Descartes, dem man die Entdek-
[46]kung des cogito sum als Aus-
turmanýn baþlangýcý için temeli saðlamýþ gangsbasis des neuzeitlichen philo-
olmakla onurlandýrýlan Descartes ‘ego’nun sophischen Fragens zuschreibt,
‘cogitare’sini araþtýrýr — belli sýnýrlar içinde. untersuchte das cogitare des ego —
in gewissen Grenzen. Dagegen läßt
Buna karþý ‘sum’u hiç tartýþmadan býrakýr, er das sum völlig unerörtert, wenn-
üstelik ‘cogito’ ile eþit ölçüde kökensel görülse gleich es ebenso ursprünglich an-
gesetzt wird wie das cogito. Die
bile. Bizim Analitiðimiz ‘sum’un Varlýðýna
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 79

Analytik stellt die ontologische iliþkin varlýkbilimsel soruyu getirir. Eðer bu


Frage nach dem Sein des sum. Ist
dieses bestimmt, dann wird die belirlenmiþse, ancak o zaman ‘cogitationes’in
Seinsart der cogitationes erst Varlýk-türü kavranabilir olur.
faßbar.
Hiç kuþkusuz Analitiðin amacýnýn bu tarih-
Allerdings ist diese historische
Exemplifizierung der Absicht der bilimsel örnekleniþi ayný zamanda yanýltýcýdýr.
Analytik zugleich irreführend. Eine Analitiðimizin ilk görevlerinden biri en yakýn-
ihrer ersten Aufgaben wird es sein
zu erweisen, daß der Ansatz eines
dan verili bir Ben ve Özne getirilmesinin
zunächst gegebenen Ich und Sub- oradaki-Varlýðýn fenomenal içeriðinin temel-
jekts den phänomenalen Bestand den kaçýrýlmasýna götüreceðini belgitlemek
des Daseins von Grund aus verfehlt.
Jede Idee von »Subjekt« macht olacaktýr. Her “özne” düþüncesi — eðer ön bir
noch — falls sie nicht durch eine varlýkbilimsel temel belirlenim tarafýndan
vorgängige ontologische Grund-
durulaþtýrýlmamýþsa — varlýkbilimsel olarak
bestimmung geläutert ist — den
Ansatz des subjectum (Ípoke¤0- henüz kendisi ile birlikte bir subjectum (Ípo-
menon) ontologisch mit, so lebhaft ke¤0menon) konutlar, üstelik “ruh-töz”e ya da
man sich auch ontisch gegen die
»Seelensubstanz« oder die »Ver-
“bilincin þeyleþmesi”ne karþý varlýksal olarak ne
dinglichung des Bewußtseins« zur denli güçlü bir direnç gösterilse bile. Þeyliðin
Wehr setzen mag. Dinglichkeit kendisi ilkin varlýkbilimsel türeyiþinin bir
selbst bedarf erst einer Ausweisung
ihrer ontologischen Herkunft, kanýtlanýþýna gereksinir, eðer öznenin, ruhun,
damit gefragt werden kann, was bilincin, tinin, kiþinin þeyleþmemiþ Varlýðý ile
positiv denn nun unter dem nicht-
olumlu olarak ne anlaþýldýðýný sorabileceksek.
verdinglichten Sein des Subjekts,
der Seele, des Bewußtseins, des Bu terimler tüm belirli, “biçimlendirilebilir”
Geistes, der Person zu verstehen fenomen bölgelerini adlandýrýrlar, ama uygu-
sei. Diese Titel nennen alle be-
stimmte, »ausformbare« Phäno-
lamalarý her zaman böyle belirtilen varolan-
menbezirke, ihre Verwendung geht þeylerin Varlýðýna yönelik soruþturmanýn gere-
aber immer zusammen mit einer ðinin dikkate deðer bir yolda gözardý edilme-
merkwürdigen Bedürfnislosigkeit,
nach dem Sein des so bezeichneten siyle birlikte gider. Bu yüzden bizim kendimiz
Seienden zu fragen. Es ist daher olan varolan-þeyleri belirtmede bu terim-
keine Eigenwilligkeit in der Ter-
lerden olduðu gibi “yaþam” ve “insan” gibi
minologie, wenn wir diese Titel
ebenso wie die Ausdrücke »Leben« anlatýmlardan da kaçýnýyorsak, bu termino-
und »Mensch« zur Bezeichnung lojide bir keyfilik deðildir.
des Seienden, das wir selbst sind,
vermeiden.
Ama öte yandan bilimsel olarak ciddi tüm
Andrerseits liegt aber in der “yaþam-felsefesi”nin — sözcük ancak bitkilerin
rechtverstandenen Tendenz aller bitkibilimi kadar çok þey söyler — doðru anla-
wissenschaftlichen ernsthaften »Le-
bensphilosophie« — das Wort sagt
þýlan eðiliminde oradaki-Varlýðýn Varlýðýnýn
so viel wie die Botanik der Pflanzen anlaþýlmasýna doðru söze dökülmeyen bir
— unausdrücklich die Tendenz auf eðilim yatar. Bir Varlýk-türü olarak “yaþam”ýn
ein Verständnis des Seins des
Daseins. Auffallend bleibt, und das kendisinin varlýkbilimsel olarak bir sorun
ist ihr grundsätzlicher Mangel, daß yapýlmamasý çarpýcý bir nokta olarak kalýr ve
»Leben« selbst nicht als eine
yaþam-felsefesinin temel eksikliðidir.
Seinsart ontologisch zum Problem
wird. Wilhelm Dilthey’in araþtýrmalarý “yaþam”
W. Diltheys Forschungen werden üzerine sürekli soruþturma tarafýndan uyarýl-
durch die ständige Frage nach dem
»Leben« in Atem gehalten. Die
dýlar. Dilthey bu “yaþam”ýn “yaþantýlarý”ný bu
»Erlebnisse« dieses »Lebens« sucht yaþamýn kendisinin bütününden çýkarak yapý-
er nach ihren Struktur- und sal ve geliþimsel baðlantýlarýnda aradý. Onun
80 MARTIN HEIDEGGER

“tin-bilimsel ruhbilim”inin felsefi önemi Entwicklungszusammenhang aus dem


Ganzen dieses Lebens selbst her zu
bundan böyle ruhsal öðelere ve atomlara verstehen. Das philosophisch Relevante
yönelmeyip ve ruhsal yaþamý bundan böyle seiner »geisteswissenschaftlichen
Psychologie« ist nicht darin zu suchen,
biraraya toplamayý istemeyip dahaçok
daß sie sich nicht mehr an psychischen
“yaþamýn bütününü” ve “þekilleri” hedefle- Elementen und Atomen orientieren
mesinde deðil, ama tüm bunlarda her- und das Seelenleben nicht mehr zusam-
menstükken will, vielmehr auf das
þeyden önce “yaþam” sorusunun yoluna »Ganze des Lebens« und die »Gestal-
girmiþ olmasýnda aranmalýdýr. Hiç kuþ- ten« zielt — sondern daß er bei all dem
kusuz burada sorunsalýnýn ve bunu söz- vor allem unterwegs war zur Frage nach
dem »Leben«. Freilich zeigen sich hier
cüklere çevirmede kullanmak zorunda auch am stärksten [47] die Grenzen
olduðu kavramsal aygýtýnýn sýnýrlarý kendi- seiner Problematik und der Begriff-
lichkeit, in der sie sich zum Wort brin-
lerini çok çarpýcý bir yolda gösterirler. Gene
gen mußte. Diese Grenzen teilen aber
de bu sýnýrlar yalnýzca Dilthey ve Berg- mit Dilthey und Bergson alle von ihnen
son’da deðil, ama “kiþiselciliðin” onlar bestimmten Richtungen des »Persona-
lismus« und alle Tendenzen auf eine
tarafýndan belirlenen yönlerinde ve felsefi philosophische Anthropologic. Auch
bir insanbilime doðru tüm eðilimlerde de die grundsätzlich radikalere und durch-
bulunur. Kiþiliðin temelden daha köktenci sichtigere phänomenologische Inter-
pretation der Personalität kommt nicht
ve daha saydam fenomenolojik yorumu da in die Dimension der Frage nach dem
oradaki-Varlýðýn Varlýðýna iliþkin sorunun Sein des Daseins. Bei allen Unterschie-
den des Fragens, der Durchführung
boyutuna ulaþmaz. Soruþturmalarýnda,
und der weltanschaulichen Orientie-
bunlarý yerine getirmelerinde ve dünya rung stimmen die Interpretationen der
görüþü yönelimlerinde aralarýndaki tüm Personalität bei Husserl2 und Scheler im
Negativen überein. Sie stellen die Frage
ayrýlýklara karþýn, Husserl2 ve Scheler’in nach dem »Personsein« selbst nicht
kiþilik üzerine yorumlarý olumsuz yan- mehr. Schelers Interpretation wählen wir
larýnda anlaþýr. “Kiþi-Varlýða” iliþkin sorunun 2
E. Husserls Untersuchungen über die
kendisini bundan böyle ortaya getirmezler. »Personalität« sind bisher nicht veröftentlicht.
Die grundsätzliche Orientierung der Prob-
lematik zeigt sich schon in der Abhandlung
2
Edmund Husserl’in “kiþilik” üzerine araþtýrmalarý »Philosophie als strenge Wissenschaft«, Logos
þimdiye dek yayýmlanmamýþtýr. Sorunsalýnýn temel I (1910) S. 319. Die Untersuchung ist weit-
yönelimi “Philosophie als strenge Wissenschaft” (Logos gehend gefördert in dem zweiten Teil der
I , 1910, s. 319) baþlýklý denemesinde daha þimdiden »Ideen zu einer reinen Phänomenologie und
phänomenologischen Philosophie« (Hus-
açýktýr. Araþtýrmasý Ideen zu einer reinen Phänomenologie
serliana IV), deren erster Teil (vgl. dieses
und phänomenologischen Philosophie’nin (Husserliana IV) Jahrbuch Bd. I [1913] die Problematik des
ikinci bölümünde daha ileri götürüldü. Sözü edilen »reinen Bewußtseins« darstellt als des Bodens
çalýþmanýn Birinci Bölümü (bkz. bu Jahrbuch für Philo- der Erforschung der Konstitution jeglicher
sophie und phänomenologische Forschung, Bd. I [1913]) “arý Realität. Der zweite Teil bringt die ausfüh-
renden Konstitutionsanalysen und behandelt in
bilinç” sorunsalýný her realitenin yapýlanýþýný araþ-
drei Abschnitten: 1. Die Konstitution der mate-
týrmanýn zemini olarak sunar. Ýkinci Bölüm ayrýntýlý riellen Natur. 2. Die Konstitution der anima-
yapýlanýþ çözümlemelerini getirir ve bunlarý üç Kesimde lischen Natur. 3. Die Konstitution der geistigen
ele alýr: 1. Özdeksel Doðanýn Yapýlanýþý. 2. Hayvansal Welt (die personalistische Einstellung im
Doðanýn Yapýlanýþý. 3. Tinsel Dünyanýn Yapýlanýþý (doðal Gegensatz zur naturalistischen). Husserl
beginnt seine Darlegungen mit den Worten:
bakýþ açýsý ile karþýtlýk içinde kiþisel bakýþ açýsý). Husserl
»Dilthey .... erschaute zwar die zielgebenden
açýmlamalarýna þu sözlerle baþlar: “Dilthey ... hedefi Probleme, die Richtungen der zu leistenden
gösteren sorunlarý ve yerine getirilecek iþin yönlerini Arbeit, aber zu den entscheidenden Problem-
görmüþ olsa da, belirleyici sorun-formülasyonlarýna ve formulierungen und methodisch sicheren
yöntemsel olarak güvenilir çözümlere ulaþmayý baþa- Lösungen drang er noch nicht durch«. Seit
dieser ersten Ausarbeitung ist Husserl den
ramadý.” Bu ilk irdelemelerden sonra Husserl sorunlarý
Problemen noch eindringlicher nachgegangen
daha derinlemesine ele aldý ve Freiburg derslerinde und hat in seinen Freiburger Vorlesungen
bunlarýn özsel parçalarýný sundu. davon wesentliche Stücke mitgeteilt.
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 81

als Beispiel, nicht nur weil sie lite- Scheler’in yorumunu örnek olarak seçme-
rarisch zugänglich ist 3, sondern
weil Scheler das Personsein aus- mizin nedeni yalnýzca basýlý olarak ulaþýlabilir
drücklich als solches betont und zu olmasý deðil,3 ama Scheler’in genel olarak kiþi-
bestimmen sucht auf dem Wege Varlýðý belirtik olarak vurgulamasý ve onu
einer Abgrenzung des spezifischen
Seins der Akte gegenüber allem “ruhsal” herþeyle karþýtlýk içinde edimlerin
»Psychischen«. Person darf nach özgün Varlýðýný sýnýrlayarak belirlemeye çaba-
Scheler niemals als ein Ding oder
eine Substanz gedacht werden, sie
lamasýdýr. Scheler’e göre kiþi hiçbir zaman bir
»ist vielmehr die unmittelbar mit- Þey ya da bir Töz olarak düþünülmemelidir; o
erlebte Einheit des Erlebens, — “dahaçok yaþantýlarýn dolaysýzca birlikte-yaþa-
nicht ein nur gedachtes Ding hin-
ter und außer dem unmittelbar nan birliðidir, — dolaysýz yaþantýnýn arkasýnda
Erlebten.«4 Person ist kein ding- ve dýþýndaki salt düþünsel bir Þey deðil.”4 Kiþi
liches substanzielles Sein. Ferner
þey-gibi tözsel bir Varlýk deðildir. Dahasý, kiþi-
kann das Sein der Person nicht
darin aufgehen, ein Subjekt von nin Varlýðý belli bir yasallýða baðlý ussal edim-
Vernunftakten einer gewissen lerin bir öznesi olmaya soðrulamaz.
Gesetzlichkeit zu sein.
Die Person ist kein Ding, keine
Kiþi bir Þey, bir Töz, bir Nesne deðildir.
Substanz, kein Gegenstand. Damit Bununla kiþinin birliði için Doðanýn Þeyle-
ist dasselbe betont, was Husserl5 an- rinin birliði için olduðundan özsel olarak ayrý
deutet, wenn er für die Ein[48]heit
der Person eine wesentlich andere bir yapýlanýþ isteminde bulunurken Husserl’-
Konstitution fordert als für die der in5 anýþtýrdýðý ayný þey vurgulanýr. Scheler kiþi
Naturdinge. Was Scheler von der
üzerine söylediklerini edimler için de formüle
Person sagt, formuliert er auch für
die Akte: »Niemals aber ist ein Akt eder: “Ama bir edim de hiçbir zaman bir nesne
auch ein Gegenstand; denn es ge- deðildir, çünkü yalnýzca yerine getirilmenin
hört zum Wesen des Seins von
Akten, nur im Vollzug selbst erlebt
kendisinde yaþanmak ve düþüncede verilmek
und in Reflexion gegeben zu sein«.6 edimlerin Varlýðýnýn özüne aittir.”6 Edimler
Akte sind etwas Unpsychisches. ruhsal-olmayan þeylerdir. Yalnýzca niyetli edim-
Zum Wesen der Person gehört, daß
sie nur existiert im Vollzug der lerin yerine getirilmesinde varolmak kiþinin
intentionalen Akte, sie ist also özüne aittir ve kiþi öyleyse özsel olarak bir
wesenhaft kein Gegenstand. Jede
nesne deðildir. Edimlerin her ruhsal nesnel-
psychische Objektivierung, also
jede Fassung der Akte als etwas leþtirilmesi, öyleyse ruhsal þeyler olarak her
Psychisches, ist mit Entpersonali- ayrýmsanmasý kiþiselsizleþtirme ile özdeþtir. Kiþi
sierung identisch. Person ist jeden-
falls als Vollzieher intentionaler
her durumda bir anlam birliði yoluyla baðlý
Akte gegeben, die durch die Ein- olan niyetli edimlerin yerine getiricisi olarak
heit eines Sinnes verbunden sind. verilir. Öyleyse ruhsal Varlýðýn kiþi-Varlýk ile
Psychisches Sein hat also mit Per-
sonsein nichts zu tun. Akte werden hiçbir ilgisi yoktur. Edimler yerine getirilir, kiþi
vollzogen, Person ist Aktvollzieher. edim yerine getiricidir. Ama “yerine getir-
Aber welches ist der ontologische
me”nin varlýkbilimsel anlamý nedir? Kiþinin
Sinn von »vollziehen«, wie ist
positiv ontologisch die Seinsart der Varlýk-türü varlýkbilimsel olarak olumlu bir
Person zu bestimmen? Aber die yolda nasýl belirlenecektir? Ama eleþtirel soru
kritische Frage kann hier nicht
stehen bleiben. Die Frage steht
burada durup kalamaz. Soru karþýsýna
nach dem Sein des ganzen
3
Bkz. bu Jahrbuch, Cilt 1, 2 (1913) ve 11 (1916), bkz.
3
Vgl. dieses Jahrbuch Bd. 1, 2 (1913)
özellikle. s. 242 vs.
und 11 (1916), vgl. bes. S. 242 ff.
4
a. a. O. II, S. 243.
4
Ayný yer, II, s. 243.
5
Vgl. Logos I, a. a. O.
5
Bkz. Logos I, ayný yer.
6
a. a. O. S. 246.
6
Ayný yer, s. 246.
82 MARTIN HEIDEGGER

genellikle bedensel-ruhsal-tinsel birlik olarak Menschen, den man als leiblich-


seelisch-geistige Einheit zu fassen
anlaþýlan bütün insanýn Varlýðýný almalýdýr. gewohnt ist. Leib, Seele, Geist
Beden, Ruh, Tin yine belirli araþtýrmalar için mögen wiederum Phänomenbezirke
nennen, die in Absicht auf be-
tematik olarak ayýrýlabilen fenomenal alan-
stimmte Untersuchungen für sich
larý adlandýrabilirler; belli sýnýrlar içersinde thematisch ablösbar sind; in gewis-
bunlarýn varlýkbilimsel belirsizlikleri önemli sen Grenzen mag ihre ontologische
Unbestimmtheit nicht ins Gewicht
olmayabilir. Ama insanýn Varlýðýna iliþkin fallen. In der Frage nach dem Sein
soruda Varlýk ilkin Bedenin, Ruhun ve Tinin des Menschen aber kann dieses
henüz belirlenecek olan Varlýk-türlerinin nicht aus den überdies erst wieder
noch zu bestimmenden Seinsarten
biraraya toplanmasýyla hesaplanamaz. Ve von Leib, Seele, Geist summativ
giderek bu yolda iþleyen varlýkbilimsel bir errechnet werden. Und selbst für
einen in dieser Weise vorgehenden
giriþimde bile bütünün Varlýðýnýn bir düþün-
ontologischen Versuch müßte eine
cesinin varsayýlmasý gerekecektir. Ama ora- Idee vom Sein des Ganzen voraus-
daki-Varlýðýn Varlýðýna iliþkin temel soruyu gesetzt werden. Was aber die grund-
sätzliche Frage nach dem Sein des
durduran ya da yoldan çýkaran þey antikçaða Daseins verbaut oder mißleitet, ist
ve Hýristiyanlýða ait insanbilime tam yöne- die durchgängige Orientierung an
limdir; bunun yetersiz varlýkbilimsel temelleri der antik-christlichen Anthropo-
logie, über deren unzureichende
kiþiselcilik ve yaþam-felsefesi tarafýndan gözar- ontologischen Fundamente auch
dý edilmiþtir. Geleneksel insanbilim kendi Personalismus und Lebensphiloso-
phie hinwegsehen. Die traditionelle
içinde þunlarý taþýr:
Anthropologie trägt in sich:
1. Ýnsan j“on lÒgon exon olarak taným- 1. Die Definition des Menschen:
lanýr, ve bu ise yorumda animal rationale, ussal j“on lÒgon exon in der Interpre-
tation: animal rationale, vernün-
dirimli varlýktýr. Ama j“onun Varlýk-türü ftiges Lebewesen. Die Seinsart des
burada elönünde-Varlýk ve yer-alma anla- j“on wird aber hier verstanden im
mýnda anlaþýlýr. LÒgow daha yüksek bir dona- Sinne des Vorhandenseins und Vor-
kommens. Der lÒgow ist eine höhere
týmdýr ki, onun Varlýk-türü böyle bileþmiþ Ausstattung, deren Seinsart ebenso
varolan-þeyinki ile eþit ölçüde bulanýk kalýr. dunkel bleibt wie die des so zusam-
mengesetzten Seienden.
2. Ýnsanýn Varlýðýnýn ve özünün belir-
2.Der andere Leitfaden für die
lenimleri için ikinci ipucu tanrýbilimsel bir Bestimmung des Seins und Wesem
ipucudur: ka‹ e‰pen ı yeÒw. poiÆsvmen ênyrv- des Menschen ist ein theologischer: ka‹
e‰pen ı yeÒw. poiÆsvmen ênyrvpon
pon katÉ efikÒna ≤met°ran ka‹ kayÉ ımofivsin katÉ efikÒna ≤met°ran ka‹ kayÉ ımofiv-
— “faciamus hominem ad imaginem nostram sin — faciamus hominem ad imagi-
etsimilitudinem nostram.” 7 Hýristiyan-tanrý- nem nostram etsimilitudinem nost-
ram.7 Die christlich-theolo[49]gische
bilimsel insanbilim bu noktadan yola çýkarak Anthropologie gewinnt von hier aus
antikçað tanýmýnýn sayýltýsý altýnda bizim unter Mitaufnahme der antiken
insan dediðimiz varolan-þeyin bir yorumla- Definition eine Auslegung des Seien-
den, das wir Mensch nennen. Aber
masýný elde eder. Ama nasýl Tanrýnýn Varlýðý gleichwie das Sein Gottes onto-
varlýkbilimsel olarak antikçað varlýkbilimi logisch mit den Mitteln der antiken
Ontologie interpretiert wird, so erst
aracýlýðýyla yorumlanýrsa, bu ens finitumun
recht das Sein des ens finitum. Die
Varlýðý açýsýndan özellikle böyledir. Hýristiyan christliche Definition wurde im
taným modern zamanlarýn akýþý içinde tanrý- Verläuf der Neuzeit enttheologisiert.
Aber die Idee der »Transzendenz«,
bilimsel niteliðini yitirmiþtir. Ama insanýn daß der Mensch etwas sei, das über
7
Genesis, I. 26 [“Ve Tanrý ‘Ýnsaný kendi imgemizde,
kendi benzerliðimize göre yapalým’ dedi.”] 7
Genesis, I. 26.
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 83

sich hinauslangt, hat ihre kendi ötesine uzanan birþey olduðu biçimindeki
Wurzeln in der chiristlichen
Dogmatik, von der man nicht “aþkýnlýk” düþüncesi kökünü insanýn Varlýðýný
wird sagen wollen, daß sie das varlýkbilimsel bir sorun yapmýþ olduðu pek
Sein des Menschen je ontolo-
söylenemeyecek olan Hýristiyan inakta bulur.
gisch zum Problem gemacht
hätte. Diese Transzendenzidee, Ýnsaný anlayan bir varlýktan daha çoðu olarak
wonach der Mensch mehr ist als alan bu aþkýnlýk-düþüncesi kendini deðiþik
ein Verstandeswesen, hat sich in
verschiedenen Abwandlungen
biçimlerde açýndýrmýþtýr. Bunlarýn kökenleri þu
ausgewirkt. Ihre Herkunft mag izleyeceðimiz alýntýda örneklenebilir: “His prae-
an den folgenden Zitaten illus- claris dotibus execlluit prima hominis conditio, ut
triert sein: »His praeclaris
dotibus execlluit prima hominis ratio, intelligentia, prudentia, iudicium, non modo
conditio, ut ratio, intelligentia, ad terrenae vitae gubernationem suppeterent, sed
prudentia, iudicium, non modo
quibus transscenderet usque ad Deum et aeternam
ad terrenae vitae gubernatio-
nem suppeterent, sed quibus felicitatem.”8 »Also auch der mensch ... sin ufsehen
transscenderet usque ad Deum et hat uf Gott und sin wort, zeigt er klarlich an, daß
aeternam felicitatem« 8. »Also
auch der mensch... sin ufsehen
er nach siner natur etwas Gott näher anerborn,
hat uf Gott und sin wort, zeigt er etwas mee nachschlägt, etwas zuzugs zu jm hat, das
klarlich an, daß er nach siner alles on zwyfel allein darus flüßt, daß er nach der
natur etwas Gott näher aner-
born, etwas mee nachschlägt, bildnuß Gottes geschaffen ist.«9
etwas zuzugs zu jm hat, das alles Geleneksel insanbilim için ilgili kökenler —
on zwyfel allein darus flüßt, daß
Yunan tanýmý ve tanrýbilimsel ipucu — varolan-
er nach der bildnuß Gottes ge-
schaffen ist.«9 þey olarak “insan”ýn özünün bir belirleniminin
Die für die traditionelle An- ötesinde, onun Varlýðýna iliþkin sorunun unu-
thropologie relevanten Ur-
sprünge, die griechische Defini-
tulmuþ kaldýðýný ve bu Varlýðýn dahaçok geri
tion und der theologische Leit- kalan yaratýlmýþ þeylerin elönünde-Varlýðý anla-
faden, zeigen an, daß über einer mýnda “kendiliðinden-açýk” olarak kavrandýðýný
Wesensbestimmung des Seien-
den »Mensch« die Frage nach gösterirler. Bu iki ipucu modern zamanlarýn res
dessen Sein vergessen bleibt, cogitansý, bilinci, yaþantýlar-baðlamýný yöntemsel
dieses Sein vielmehr als »selbst-
çýkýþ noktasý olarak alan insanbiliminde içiçe
verständlich« im Sinne des Vor-
handenseins der übrigen geschaf- geçerler. Ama cogitationes bile varlýkbilimsel
fenen Dinge begriffen wird. olarak belirsiz kaldýklarý sürece, ya da yine üstü
Diese beiden Leitfäden versch-
lingen sich in der neuzeitlichen
kapalý bir biçimde “Varlýk”larý sorgulanmayan
Anthropologie mit dem metho- “verili” þeyler olarak “kendiliðinden-açýk” sayýl-
dischen Ausgang von der res dýklarý sürece, insanbilimsel sorunsal en önemli
cogitans, dem Bewußtsein, Er-
lebniszusammenhang. Sofern varlýkbilimsel temellerinde belirsiz kalýr.
aber auch die cogitationes onto-
logisch unbestimmt bleiben,
bzw. wiederum unausdrücklich
8
Calvin, Institutio, I, 15, § 8. [“Bahþedilen bu deðerli
»selbstverständlich« als etwas þeylerden ötürü insanýn ilk durumu eþsizdi: Us, anlak, saðgörü,
»Gegebenes« genommen wer- yargý bu dünyasal yaþamýn yönetimi için yeterli olmakla
den, dessen »Sein« keiner Frage kalmayacak, ama o bunlarla öteye Tanrýya ve bengi kutluluða
untersteht, bleibt die anthropo- ulaþabilecekti (transscenderet).”]
logische Problematik in ihren 9
Zwingli, Von der Klarheit des Wortes Gottes (Deutsche Schriften
entscheidenden ontologischen I, 56). [“Öyleyse insan ... yukarýya Tanrýya ve onun Sözüne
Fundamenten unbestimmt. bakmakla açýkça gösterir ki, kendi doðasýna göre Tanrýya biraz
8
Calvin, Institutio, I, 15, § 8.
yakýn doðmuþtur, aslýnda onu andýran birþeydir, onu Tanrýya
9
Zwingli, Von der Klarheit des Wor- çeken birþey taþýr, ki tümü de kuþkunun ötesinde onun Tanrý-
tes Gottes (Deutsche Schriften I, 56). nýn imgesinde yaratýlmýþ olmasýndan gelirler.]
84 MARTIN HEIDEGGER

Ayný þey insanbilimsel eðilimleri bugün Dasselbe gilt nicht minder von
der »Psychologie«, deren anthropo-
apaçýk olan “ruhbilim” için de daha az geçerli logische Tendenzen heute unver-
deðildir. Eksik kalan varlýkbilimsel temeller kennbar sind. Das fehlende ontolo-
gische Fundament kann auch nicht
insanbilimi ve ruhbilimi bir evrensel yaþam-
dadurch ersetzt werden, daß man
bilimin yapýsýna ekleyerek giderilemez. Ola- Anthropologie und Psychologie in
naklý ayrýmsama ve yorumlama düzeninde, eine allgemeine Biologie einbaut. In
der Ordnung des möglichen Erfas-
“yaþamýn bilimi” olarak biyoloji oradaki-Varlý- sens und Auslegens ist die Biologie
ðýn varlýkbiliminde temellenir, üstelik bütü- als »Wissenschaft vom Leben« in
nüyle onda olmasa bile. Yaþam kendine özgü der Ontologie des Daseins fun-
[50]diert, wenn auch nicht aus-
bir Varlýk-türüdür, ama özsel olarak yalnýzca schließlich in ihr. Leben ist eine
oradaki-Varlýkta eriþilebilirdir. Yaþamýn varlýk- eigene Seinsart, aber wesenhaft
nur zugänglich im Dasein. Die
bilimi yoksunluk kipindeki* bir yorumun
Ontologie des Lebens vollzieht
yolunda yerine getirilir; bu yorum ‘ancak- sich auf dem Wege einer privativen
dirimlilik’ gibi birþeyin olabilmesi için neyin Interpretation; sie bestimmt das,
was sein muß, daß so etwas wie Nur-
olmasý gerektiðini belirler. Yaþam ne arý el- noch-leben sein kann. Leben ist
önünde-Varlýktýr, ama ne de oradaki-Varlýk. weder pures Vorhandensein, noch
Yine, oradaki-Varlýk da varlýkbilimsel olarak aber auch Dasein. Das Dasein wie-
derum ist ontologisch nie so zu
hiçbir zaman yaþam olarak (varlýkbilimsel bestimmen, daß man es ansetzt als
olarak belirsiz) ve bunun dýþýnda bir de baþka Leben — (ontologisch unbestimmt)
und als überdies noch etwas anderes.
birþey olarak görülerek belirlenmeyecektir.
Mit dem Hinweis auf das Fehlen
Bizim kendimiz olan bu varolan-þeylerin einer eindeutigen, ontologisch
Varlýk-türüne iliþkin soruya insanbilimde, ruh- zureichend begründeten Antwort
auf die Frage nach der Seinsart
bilimde ve yaþambilimde ikircimsiz, varlýk- dieses Seienden, das wir selbst sind,
bilimsel olarak yeterince temellendirilmiþ bir in der Anthropologie, Psychologie
yanýtýn eksikliðini göstermekle, bu disiplin- und Biologie, ist über die positive
Arbeit dieser Disziplinen kein Urteil
lerin pozitif çalýþmalarý üzerine hiçbir yargýda gefällt. Andrerseits muß aber im-
bulunmuþ olmuyoruz. Ama öte yandan bu mer wieder zum Bewußtsein ge-
bracht werden, daß diese ontolo-
varlýkbilimsel temellerin hiçbir zaman sonra-
gischen Fundamente nie nachträg-
dan görgül gereçten varsayýmsal olarak açýða lich aus dem empirischen Material
serilemeyecekleri, ama her zaman, üstelik hypothetisch erschlossen werden
können, daß sie vielmehr auch
daha görgül gereç toplanýrken bile “orada” dann immer schon »da« sind, wenn
olduklarý olgusu her zaman bilincimizde bu- empirisches Material auch nur
lunmalýdýr. Pozitif araþtýrmanýn bu temelleri gesammelt wird. Daß die positive
Forschung diese Fundamente nicht
görmemesi ve kendiliðinden-açýk saymasý sieht und für selbstverständlich
onlarýn temelde yatmadýklarýnýn ve pozitif hält, ist kein Beweis dafür, daß sie
nicht zum Grunde liegen und in
bilime ait herhangi bir savýn olabileceðinden
einem radikaleren Sinne proble-
daha kökensel bir anlamda belkili olmadýk- matisch sind, als es je eine These
larýnýn bir tanýtý deðildir.10 der positiven Wissenschaft sein
kann.10
*[Yoksunluk kipinde “yaþam” özel olarak oradaki-Varlýðýn 10
Aber Erschließung des Apriori ist
yaþamýndan soyutlanmýþ genelde yaþamý, yaþamýn bir a priori nicht »aprioristische« Konstruktion.
Durch E. Husserl haben wir wieder den
tanýmýný imler. Bkz. ayrýca s. [58].]
Sinn aller echten philosophischen
10
Ama ‘a priori’nin çýkarsanmasý bir “a priori” kurgulama »Empirie« nicht nur verstehen, sondern
deðildir. Edmund Husserl yoluyla yalnýzca bir kez daha tüm auch das hierfür notwendige Werkzeug
gerçek felsefi “görgücülüðün” anlamýný anlamakla kalmadýk, handhaben gelernt. Der »Apriorismus« ist
ama ayrýca onun için zorunlu olan aletleri kullanmayý da die Methode jeder wissenschaftlichen
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 85

§ 11. Die existenziale Analytik und die


Interpretation des primitiven Daseins.
§ 11. Varoluþsal Analitik ve Ýlkel Oradaki-
Die Schwierigkeiten der Gewinnung Varlýðýn Yorumu. Bir “Doðal Dünya-
eines »natürlichen Weltbegriffes« Kavramý”ný Kazanmanýn Güçlüðü
Die Interpretation des Daseins in Ama oradaki-Varlýðýn gündelikliði içindeki
seiner Alltäglichkeit ist aber nicht
identisch mit der Beschreibung yorumu bilgisine görgül olarak insanbilim
einer primitiven Daseinsstufe, deren aracýlýðýyla ulaþabileceðimiz ilkel bir oradaki-
Kenntnis empirisch durch die An-
Varlýk-basamaðýnýn betimlemesi ile ayný þey
thropologie vermittelt sein kann.
Alltäglichkeit deckt sich nicht mit Primi- deðildir. Gündeliklik ilkellik ile örtüþmez. Gün-
tivität. Alltäglichkeit ist vielmehr ein deliklik dahaçok oradaki-Varlýðýn bir Varlýk-
Seinsmodus des Daseins auch dann
und gerade dann, wenn sich das
kipidir, üstelik oradaki-Varlýk daha yüksek bir
Dasein in einer hochentwickelten aþamaya geliþmiþ ve ayrýmlaþmýþ bir ekinde
und differenzierten [51] Kultur be- açýnýrken bile, ve tam olarak o zaman. Öte
wegt. Andrerseits hat auch das
primitive Dasein seine Möglichkei- yandan ilkel oradaki-Varlýk bile gündelik-
ten des unalltäglichen Seins, es hat olmayan Varlýðýn olanaklarýný taþýr ve kendi
seine spezifische Alltäglichkeit. Die
özgün gündelikliði vardýr. Oradaki-Varlýk
Orientierung der Daseinsanalyse am
»Leben der primitiven Volker« kann çözümlemesinin “ilkel halklarýn yaþamý”
positive methodische Bedeutung üzerine yönelmesi olumlu yöntemsel imlem
haben, sofern »primitive Phänome-
ne« oft weniger verdeckt und komp-
taþýyabilir, çünkü “ilkel fenomenler” sýk sýk
liziert sind durch eine schon weit- ilgili oradaki-Varlýðýn kapsamlý öz-yorum-
gehende Selbstauslegung des betr. lamasý yoluyla daha az gizlenir ve daha az
Daseins. Primitives Dasein spricht oft
direkter aus einem ursprünglichen karýþtýrýlýr. Ýlkel oradaki-Varlýk sýk sýk doðru-
Aufgehen in den »Phänomenen« dan doðruya “fenomenler”e (ön-fenomenal
(im vorphänomenologischen Sinne
anlamda alýnan) kökensel bir soðrulma yo-
genommen). Die, von uns aus gese-
hen, vielleicht unbeholfene und luyla konuþur. Bizim bakýþ açýmýzdan bakýl-
grobe Begrifflichkeit kann positiv dýðýnda belki de hantal ve kaba saba görünen
förderlich sein für eine genuine Her-
aushebung der ontologischen Struk-
bir kavramsallýk fenomenlerin varlýkbilimsel
turen der Phänomene. yapýlarýnýn gerçek bir öne çýkarýlýþý için olum-
Aber bislang wird uns die Kennt- lu bir yardýmda bulunabilir.
nis der Pritnitiven durch die Eth-
nologie bereitgestellt. Und diese Ama þimdiye dek bizim için ilkelin bilgisi
bewegt sich schon bei der ersten etnoloji tarafýndan saðlanmýþtýr. Ve etnoloji
»Aufnahme« des Materials, seiner
gerecin ilk “kabulleniliþ” ve elenip iþlenme-
Sichtung und Verarbeitung in be-
stimmten Vorbegriffen und Ausle- sinde bile genel olarak insansal oradaki-Var-
gungen vom menschlichen Dasein lýðýn belirli ön-kavramlarýnda ve yorumla-
überhaupt. Es ist nicht ausgemacht,
ob die Alltagspsychologie oder gar
nýþlarýnda açýnýr. Etnoloðun kendisi ile
die wissenschaftliche Psychologie birlikte getirdiði gündelik ruhbilimin ya da
und Soziologie, die der Ethnologe giderek bilimsel ruhbilimin ve toplumbilimin
mitbringt, für eine angemessene
Zugangsmöglichkeit, Auslegung und bile araþtýrýlan fenomenlere uygun bir giriþ

Philosophie, die sich selbst versteht. Weil er öðrendik. “A prioricilik” kendi kendisini anlayan her
nichts mit Konstruktion zu tun hat, verlangt bilimsel felsefe için yöntemdir. Kurgulama ile hiçbir ilgisi
die Aprioriforschung die rechte Bereitung
olmadýðý için, a priori araþtýrma fenomenal alanlarýn doðru
des phänomenalen Bodens. Der nächste
Horizont, der für die Analytik des Daseins
olarak hazýrlanmýþ olmasýný ister. Oradaki-Varlýðýn analitiði
bereitgestellt werden muß, liegt in seiner için hazýrlanmasý gereken en yakýn çevren onun sýradan
durchschnittlichen Alltäglichkeit. gündelikliðinde yatar.
86 MARTIN HEIDEGGER

olanaðý sunup sunamayacaðý, onlarýn yo- Übermittelung der zu durchfor-


schenden Phänomene die wissen-
rumlanmalarý ve iletilmeleri için bilimsel bir schaftliche Gewähr bieten. Auch hier
güvence saðlayýp saðlayamayacaðý henüz zeigt sich dieselbe Sachlage wie bei
den vorgenannten Disziplinen.
saptanmýþ deðildir. Burada da iþlerin sözü
Ethnologie setzt selbst schon eine
edilen disiplinlerde olan ayný durumu ken- zureichende Analytik des Daseins als
dini gösterir. Etnolojinin kendisi daha þim- Leitfaden voraus. Da aber die
positiven Wissenschaften auf die
diden ipucu olarak oradaki-Varlýðýn yetersiz ontologische Arbeit der Philosophie
bir Analitiðini varsayar. Ama pozitif bilim- weder warten »können« noch sollen,
lerin felsefenin varlýkbilimsel çalýþmasý için wird sich der Fortgang der For-
schung nicht vollziehen als »Fort-
beklemeleri ne “olanaklý” ne de gerekli schritt«, sondern als Wiederholung
olduðu için, araþtýrmanýn gidiþi bir “iler- und ontologisch durchsichtigere
Reinigung des ontisch Entdeckten.11
leme” olarak yer almayacak, ama varlýksal
[52]
olarak açýða çýkarýlanýn bir yineleniþi ve So leicht die formale Abgrenzung
varlýkbilimsel olarak daha saydam bir yolda der ontologischen Problematik gege-
nüber der ontischen Forschung sein
arýlaþtýrýlmasý biçimini alacaktýr.11 mag, die Durchführung und vor allem
Varlýkbilimsel sorunsal varlýksal araþ- der Ansatz einer existenzialen Analytik
týrma karþýsýnda ne denli kolayca sýnýrlana- des Daseins bleibt nicht ohne
Schwierigkeiten. In ihrer Aufgabe liegt
bilir olsa da, oradaki-Varlýðýn varoluþsal bir ein Desiderat beschlossen, das seit
Analitiðinin yerine getirilmesinde ve herþey- langem die Philosophie beunruhigt,
bei dessen Erfüllung sie aber immer
den önce bir baþlangýç yapmasýnda yatan
wieder versagt: die Ausarbeitung der Idee
güçlükler ortadan kalkmaz. Bu görevde eines »natürlichen Weltbegriffes«. Einer
felsefenin çoktandýr rahatsýz edici bulduðu, fruchtbringenden Inangriffnahme
dieser Aufgabe scheint der heute ver-
ama yerine getirilmesini her zaman yadsýdýðý fügbare Reichtum an Kenntnissen der
bir gerek yatar: Bir “doðal Dünya-Kavramý mannigfaltigsten und entlegensten
düþüncesinin geliþtirilmesi.” Bugün çok çeþitli Kulturen und Daseinsformen günstig

ve en uzaklarda yatan ekinler ve oradaki- 11


Neuerdings hat E. Cassirer das mythische
Varlýk biçimleri üzerine eriþilebilir bilginin Dasein zum Thema einer philosophischen
Interpretation gemacht, vgl. »Philosophie der
varsýllýðý bu görev üzerine verimli bir yolda symbolischen Formen«. Zweiter Teil: Das
mythische Denken. 1925. Der ethnologischen
Forschung werden durch diese Untersuchung
11
Yakýnlarda Ernst Cassirer mitsel oradaki-Varlýðý felse- umfassendere Leitfäden zur Verfügung
gestellt. Von der philosophischen Problematik
fi bir yorumun temasý yapmýþtýr, bkz. Philosophie der symbol-
her gesehen bleibt die Frage, ob die
ischen Formen, Ýkinci Bölüm, Das mythische Denken, 1925. Fundamente der Interpretation hinreichend
Etnolojik araþtýrmaya bu inceleme tarafýndan daha kap- durchsichtig sind, ob insbesondere die
samlý ipuçlarý saðlanmýþtýr. Felsefe sorunsalýnýn bakýþ Architektonik von Kants Kritik d. r. V. und
açýsýndan yorumun temellerinin yeterince saydam olup deren systematischer Gehalt überhaupt den
möglichen Aufriß für eine solche Aufgabe
olmadýðý, özellikle Kant’ýn Arý Usun Eleþtirisi’nin arkitek-
bieten können, oder ob es hier nicht eines
toniðinin ve dizgesel içeriðinin bütününde böyle bir neuen und ursprünglicheren Ansatzes bedarf.
görev için olanaklý bir tasar saðlayýp saðlayamayacaðý, ya Cassirer sieht selbst die Möglichkeit einer
da burada yeni ve daha kökensel bir yaklaþýmýn gerekli solchen Aufgabe, wie die Anmerkung S. 16 f.
olup olmadýðý sorularý ortada kalýr. Husserl’in açýða ser- zeigt, wo C. auf die von Husserl erschlossenen
phänomenologischen Horizonte hinweist. In
diði fenomenolojik çevrenlere deðinen s. 16 vs.’da
einer Aussprache, die der Verf. gelegentlich
gösterildiði gibi, Cassirer’in kendisi böyle bir görevin eines Vortrags in der Hamburgischen
olanaðýný görür. 1923 Aralýðýnda Kantgesellschaft’ýn Ortsgruppe der Kantgesellschaft im Dezem-
Hamburg topluluðunda “Fenomenolojik Araþtýrmanýn ber 1923 über »Aufgaben und Wege der
Görevleri ve Yollarý” üzerine bir konferans sýrasýnda yazar phänomenologischen Forschung« mit C.
pflegen konnte, zeigte sich schon eine Über-
ve Cassirer arasýnda yer alan bir tartýþmada, sözü edilen
einstimmung in der Forderung einer existen-
konferansta taslaðý verilen bir varoluþsal analitik için zialen Analytik, die in dem genannten Vortrag
istem üzerinde anlaþýldýðý daha o zamanlar açýktý. skizziert wurde.
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 87

zu sein. Aber das ist nur Schein. Im gidilmesini destekliyor görünür. Ama bu yal-
Grunde ist solche überreiche
Kenntnis die Verführung zum Ver- nýzca görünüþtür. Temelde böyle aþýrý varsýl
kennen des eigentlichen Problems. bilgi asýl sorunun yanlýþ tanýnmasý için bir
Das synkretistische Allesvergleichen
ayartmadýr. Zamansal olarak tutarsýz bir genel
und Typisieren gibt nicht schon von
selbst echte Wesenserkenntnis. Die karþýlaþtýrma ve tipleme etkinliði özlerin ger-
Beherrschbarkeit des Mannigfal- çek bir bilgisini kendiliðinden vermeyecektir.
tigen in einer Tafel gewährleistet
nicht ein wirkliches Verständnis
Karmaþanýn bir tablo içinde denetim altýna
dessen, was da geordnet vorliegt. alýnmasý orada düzenlenmiþ olarak önümüzde
Das echte Prinzip der Ordnung hat yatan þeyin edimsel bir anlayýþýný saðlamaz.
seinen eigenen Sachgehalt, der
durch das Ordnen nie gefunden, Gerçek düzen ilkesinin kendi þey-içeriði vardýr
sondern in ihm schon vorausge- ki, düzenleme yoluyla bulunmaz, ama onda
setzt wird. So bedarf es für die Ord-
daha þimdiden varsayýlmýþtýr. Böylece dünya-
nung von Weltbildern der expli-
ziten Idee von Welt überhaupt. imgelerinin düzenleniþi genel olarak dünya
Und wenn »Welt« selbst ein Kon- üzerine belirtik bir düþünceyi gerektirir. Ve
stitutivum des Daseins ist, verlangt
die begriffliche Ausarbeitung des
“dünya”nýn kendisi oradaki-Varlýðýn bir bile-
Weltphänomens eine Einsicht in þeni ise, dünya-fenomenlerinin kavramsal
die Grundstrukturen des Daseins. olarak iþlenmesi oradaki-Varlýðýn temel yapý-
Die positiven Charakteristiken
und negativen Erwägungen dieses larý üzerine bir içgörüyü gerektirir.
Kapitels hatten den Zweck, das Ver- Bu bölümdeki olumlu nitelemeler ve
ständnis der Tendenz und Frage-
olumsuz irdelemeler aþaðýdaki yorumun eðili-
haltung der folgenden Interpreta-
tion in die rechte Bahn zu lenken. mine ve sorgulama tutumuna iliþkin anlayýþý
Zur Förderung der bestehenden doðru yola çevirme amacýný taþýyordu. Varolan
positiven Disziplinen kann Onto-
logie nur indirekt beitragen. Sie hat
pozitif disiplinlerin geliþtirilmesi için varlýk-
für sich selbst eine eigenständige bilim ancak dolaylý olarak katkýda bulunabilir.
Abzweckung, wenn anders über Kendi için baðýmsýz bir hedefi vardýr, üstelik
eine Kenntnisnahme von Seien-
dem hinaus die Frage nach dem varolan-þeylerin bir bilgisini kazanmanýn öte-
Sein der Stachel alles wissenschaft- sinde, Varlýk-sorusu tüm bilimsel arayýþýn
lichen Suchens ist.
dürtüsü olsa bile.
Zweites Kapitel
Ýkinci Bölüm
Das In-der-Welt-sein
Oradaki-Varlýðýn Temel Yapýsý überhaupt als
Olarak Genelde Grundverfassung des
Daseins
Dünyadaki-Varlýk

§ 12. Dünyadaki-Varlýðýn Genel Olarak Ýçinde- § 12. Die Vorzeichnung des In-der-
Welt-seins aus der Orientierung am
Varlýða Yönelimden Ön-Taslaðý In-Sein als solchem

In den vorbereitenden Erörterun-


Ön-hazýrlýk tartýþmalarýnda (§ 9) daha öte gen (§ 9) brachten wir schon Seins-
araþtýrma için güvenilir bir ýþýk saðlayacak, charaktere zur Abhebung, die für
ama ayný zamanda kendileri yapýsal somutlaþ- die weitere Untersuchung ein siche-
res Licht bieten sollen, die aber
malarýný bu araþtýrmada kazanacak kimi Var- selbst zugleich in dieser Untersuc-
lýk-karakterlerini öne çýkardýk. Oradaki-Varlýk hung ihre strukturale Konkretion
varolan-þeydir ki, kendini Varlýðýnda anla- erhalten. Dasein ist Seiendes, das
sich in [53] seinem Sein verstehend
yarak bu Varlýða doðru davranýr. Böylelikle zu diesem Sein verhält. Damit ist der
varoluþun biçimsel kavramý gösterilmiþtir. formale Begrift von Existenz ange-
zeigt. Dasein existiert. Dasein ist
Oradaki-Varlýk varolur. Dahasý, oradaki-Varlýk ferner Seiendes, das je ich selbst bin.
her durumda benim kendim olan varolan- Zum existierenden Dasein gehört
þeydir. Varolan oradaki-Varlýða asýllýk ve asýl- die Jemeinigkeit als Bedingung der
Möglichkeit von Eigentlichkeit und
sýzlýk olanaðýnýn koþulu olarak benimkilik Uneigentlichkeit. Dasein existiert je
aittir. Oradaki-Varlýk her durumda bu kip- in einem dieser Modi, bzw. in der
modalen Indifferenz ihrer.
lerden birinde, ya da kipsel ayrýmsýzlýk içinde
Diese Seinsbestimmungen des
varolur. Daseins müssen nun aber a priori
Ama oradaki-Varlýðýn bu Varlýk-belirle- auf dem Grunde der Seinsverfas-
sung gesehen und verstanden wer-
nimleri þimdi dünyadaki-Varlýk adýný verdi- den, die wir das In-der-Welt-sein nen-
ðimiz Varlýk-durumunun temeli üzerinde nen. Der rechte Ansatz der Analytik
a priori görülmeli ve anlaþýlmalýdýr. Oradaki- des Daseins besteht in der Ausle-
gung dieser Verfassung.
Varlýðýn Analitiðinin doðru baþlangýcý bu Der zusammengesetzte Aus-
yapýsal durumun yorumlanýþýndan oluþur. druck »In-der-Welt-sein« zeigt schon
“Dünyadaki-Varlýk” bileþik anlatýmý daha in seiner Prägung an, daß mit ihm
ein einheitliches Phänomen gemeint
türetiliþinde bile onunla denmek istenenin ist. Dieser primäre Befund muß im
birimsel bir fenomen olduðunu gösterir. Bu Ganzen gesehen werden. Die Un-
auflösbarkeit in zusammenstück-
birincil bulgu bütünde görülmelidir. Parça- bare Bestände schließt nicht eine
lardan bileþmiþ içerikteki çözülemezlik bu Mehrfältigkeit konstitutiver Struk-
yapýlanýþtaki oluþturucu yapý-kýpýlarýnýn bir turmomente dieser Verfassung aus.
Der mit diesem Ausdruck angezeig-
çokluðunu dýþlamaz. Bu anlatýmla belirtilen te phänomenale Befund gewährt in
fenomenal bulgu gerçekte bir üçlü bakýþ açýsý der Tat eine dreifache Hinblick-
altýna getirilebilir. Onu bütün fenomeni önce- nahme. Wenn wir ihm unter

88
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 89

vorgängiger Festhaltung des gan- den sýký sýkýya göz önünde tutarak incelersek,
zen Phänomens nachgehen, lassen
sich herausheben: þu noktalar öne çýkar:
1. Das »in der Welt«; in bezug auf 1. “Dünya-daki”; bu kýpý ile baðýntý içinde,
dieses Moment erwächst die Auf-
“dünya”nýn varlýkbilimsel yapýsýný sorgulama
gabe, der ontologischen Struktur
von »Welt« nachzufragen und die ve genel olarak dünyasallýk düþüncesini belirle-
Idee der Weltlichkeit als solcher zu me görevi geliþir (bkz. bu Kesimde Bölüm 3).
bestimmen (vgl. Kap. 3 d. Abschn.).
2. Das Seiende, das je in der Weise
2. Varolan-þey, ki her durumda dünyadaki-
des In-der-Welt-seins ist. Gesucht Varlýðýn yolunda vardýr. Onda “Kim?” soru-
wird mit ihm das, dem wir im sunda sorguladýðýmýz þey aranýr. Fenomeno-
»Wer?« nachfragen. In phänome-
nologischer Aufweisung soll zur lojik kanýtlamada* kimin oradaki-Varlýðýn
Bestimmung kommen, wer im sýradan gündelikliði kipinde olduðunun belir-
Modus der durchschnittlichen All-
lenmesi gerekir (bkz. bu Kesimde Bölüm 4).
täglichkeit des Daseins ist (vgl. Kap.
4 d. Abschn.). 3. Genel olarak içinde-Varlýk; ‘içinde-liðin’
3. Das In-Sein als solches; die kendisinin varlýkbilimsel yapýlanýþý saptana-
ontologische Konstitution der
Inheit selbst ist herauszustellen
caktýr (bkz. bu Kesimde Bölüm 5). Bu oluþ-
(vgl. Kap. 5 d. Abschn.). Jede He- turucu kýpýlardan birinin her öne çýkarýlýþý
bung des einen dieser Verfassungs- baþkalarýnýn da onunla birlikte öne çýkarýlýþýný
momente bedeutet die Mithebung
der anderen, das sagt: jeweilig ein
imler ki, o sýrada bütün fenomenin görülmesi
Sehen des ganzen Phänomens. Das demektir. Dünyadaki-Varlýk hiç kuþkusuz ora-
In-der-Welt-sein ist zwar eine a daki-Varlýðýn a priori zorunlu bir durumudur,
priori notwendige Verfassung des
Daseins, aber längst nicht ausreich-
ama onun Varlýðýný bütünüyle belirlemek için
end, um dessen Sein voll zu be- yeterli olmaktan çok uzaktýr. Öne çýkan bu üç
stimmen. Vor der thematischen fenomenin tematik tekil-çözümlemelerinden
Einzelanalyse der drei herausgeho-
benen Phänomene soll eine orien- önce, son deðinilen durum-kýpýsýnýn yönlen-
tierende Charakteristik des zuletzt dirici bir betimlemesinin araþtýrýlmasý gerekir.
genannten Verfassungsmomentes
Ýçinde-Varlýk ne demektir? Anlatýmý ilk ola-
versucht werden.
Was besagt In-Sein? Den Aus- rak “dünyadaki” içinde-Varlýða bütünleriz ve
druck ergänzen wir zunächst zu In- bu içinde-Varlýðý “...de Olma” olarak anlama
Sein »in der Welt« und sind
geneigt, dieses In-Sein zu verstehen
eðilimindeyizdir. Bu terim ile, týpký suyun
als [54] »Sein in ...«. Mit diesem bardak“ta,” giysinin dolap“ta” olmasý gibi, bir
Terminus wird die Seinsart eines baþkasýn“da” olan varolan-þeyin Varlýk-türü
Seienden genannt, das »in« einem
anderen ist wie das Wasser »im«
denmek istenir. “Ýçinde” ile uzay“da” uzamlý
Glas, das Kleid »im« Schrank. Wir iki varolan-þeyin bu uzaydaki yerleri açýsýndan
meinen mit dem »in« das Seins- birbirleri ile Varlýk-iliþkilerini demek isteriz. Su
verhältnis zweier »im« Raum aus-
gedehnter Seienden zueinander in
ve bardak, giysi ve dolap her ikisi de ayný yolda
bezug auf ihren Ort in diesem uzay“da” bir yer“de”dirler. Bu Varlýk-iliþkisi
Raum. Wasser und Glas, Kleid und geniþletilebilir, örneðin derslikteki sýra, üni-
Schrank sind beide in gleicher Weise
»im« Raum »an« einem Ort. Dieses versitedeki derslik, kentteki üniversite vb., ta
Seinsverhältnis läßt sich erweitern, ki “dünya-uzaydaki” sýraya dek. Birbirleri-
z. B.: Die Bank im Hörsaal, der
“içinde”-Varlýklarý böyle belirlenebilen bu
Hörsaal in der Universität, die Uni-
versität in der Stadt usw. bis zu: Die varolan-þeyler, dünyanýn “içersinde” yer alan
Bank »im Weltraum«. Diese Seien- Þeyler olarak, tümü de elönünde-Varlýðýn ayný
den, deren »In«-einandersein so be-
stimmt werden kann, haben alle *[Yeni yayýmlarda ‘kanýtlama’ :: ‘Aufweisung’ yerine ‘sergileme’
dieselbe Seinsart des Vorhanden- :: ‘Ausweisung.’]
90 MARTIN HEIDEGGER

Varlýk-türünü taþýrlar. Elönünde-bulunan bir- seins als »innerhalb« der Welt


vorkommende Dinge. Das Vor-
þey“de” elönünde-Varlýk, ve ayný Varlýk-türün- handensein »in« einem Vorhan-
den birþey ile belirli bir yer-iliþkisi anlamýnda denen, das Mitvorhandensein
mit etwas von derselben Seinsart
birlikte-elönünde-Varlýk kategoriseller dediðimiz
im Sinne eines bestimmten Orts-
varlýkbilimsel karakterlerdir ki, oradaki-Varlýk verhältnisses sind ontologische
karakterinde olmayan Varlýk-türündeki varolan- Charaktere, die wir kaiegoriale
nennen, solche, die zu Seiendem
þeylere aittirler. von nicht daseinsmäßiger Seins-
Öte yandan, içinde-Varlýk oradaki-Varlýðýn art gehören.
bir Varlýk-durumu demektir ve bir varoluþsaldýr. In-Sein dagegen meint eine
Seinsverfassung des Daseins und
Ama o zaman onunla elönünde-bulunan bir ist ein Existenzial. Dann kann
varolan-þey“de” cisimsel bir Þeyin (insan be- damit aber nicht gedacht werden
an das Vorhandensein eines Kör-
deni) elönünde-Varlýðý düþünülemez. Ýçinde-
perdinges (Menschenleib) »in«
Varlýk elönünde-bulunan þeylerin uzaysal bir einem vorhandenen Seienden.
“birbiri-içindeliði” demek de deðildir, týpký Das In-Sein meint so wenig ein
räumliches »Ineinander« Vor-
“içinde”ninS aslýnda kökensel olarak sözü edilen handener, als »in« ursprünglich
türde uzaysal bir baðýntýyý imlememesi gibi;1 “in” gar nicht eine räumliche Bezie-
‘innan’dan türer: — ‘[bir yerde] yaþamak,’ ‘habi- hung der genannten Art bede-
utet2; »in« stammt von innan —,
tare,’ ‘[bir yerde] kalmak’; “an” ‘alýþtým,’ ‘tanýþý- wohnen, habitare, sich aufhalten;
ðým,’ ‘birþeyin bakýmýný yaparým’ imlemlerini »an« bedeutet: ich bin gewohnt,
vertraut mit, ich pflege etwas; es
taþýr; habito ve diligo anlamýnda ‘colo’nun imle-
hat die Bedeutung von colo im
mini taþýr.* Ýçinde-Varlýðýn bu imlemde ait Sinne von habito und diligo.
olduðu bu varolan-þeyi her durumda benim Dieses Seiende, dem das In-Sein
in dieser Bedeutung zugehört,
kendim ‘olan’ [‘bin’] varolan-þey olarak nite- kennzeichneten wir als das Seien-
ledik. “Bin” anlatýmý “bei” ile birlikte durur; “ich de, das ich je selbst bin. Der Aus-
bin” böylece yine þöyle ya da böyle tanýdýk birþey druck »bin« hängt zusammen
mit »bei«; »ich bin« besagt wie-
olarak dünyanýn ortasýndaS yaþarým ya da kalýrým derum: ich wohne, halte mich
demektir. “Ben ...im”in [“ich bin”] mastarý olarak auf bei ... der Welt, als dem so
Olmak, bir varoluþsal olarak anlaþýldýðýnda, ‘... und so Vertrauten. Sein als Infini-
tiv des »ich bin«, d. h. als Exis-
ortasýnda yaþamak,’ ‘... ile tanýþýk olmak’ imle- tenzial verstanden, bedeutet woh-
mini taþýr.** Ýçinde-Varlýk buna göre dünyadaki- nen bei ..., vertraut sein mit ... In-
Sein ist demnach der formale existen-
Varlýðýn özsel durumunu taþýyan oradaki-Varlýðýn ziale Ausdruck des Seins des Daseins,
Varlýðýnýn biçimsel varoluþsal anlatýmýdýr. das die wesenhafte Verfassung des In-
Dünyanýn “ortasýnda Varlýk,” dünyaya soðrul- der-Welt-seins hat.
Das »Sein bei« der Welt, in
manýn daha da yakýndan yorumlanacak bir dem noch näher auszulegenden
anlamýnda, içinde-Varlýkta temellenmiþ bir Sinne des Aufgehens in der Welt,
ist ein im In-Sein fundiertes
varoluþsaldýr. Bu çözümlemelerde önemli olan
Existenzial. Weil es in diesen
þey oradaki-Varlýðýn kökensel bir Varlýk-yapý- Analysen um das Sehen einer
sýnýn görülmesidir ki, Varlýk-kavramlarý bunun ursprünglichen Seinsstruktur des
Daseins geht, deren phänomena-
fenomenal içeriði ile uyum içinde eklemlen- lem Gehalt gemäß die Seinsbe-
melidir; bu nedenle, ve bu yapý geleneksel griffe artikuliert werden müssen,
und weil diese Struktur durch die
1
Bkz. Jakob Grimm, Kleinere Schriften, cilt VII, s. 247. überkommenen ontologischen
*[‘habito’: ‘otururum’; ‘diligo’: ‘deðer veririm,’ ‘sayarým’; ‘colo’: ‘bir
yerde yaþarým.’ — ‘In’ ve ‘innan’ için bkz. Sözlük: ‘içinde.’] 1
Vgl. Jakob Grimm, Kleinere
**[‘bei’/‘ortasýnda’ için bkz. Sözlük: ‘ortasýnda.’] Schriften, Bd. VII, S. 247.
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 91

Kategorien grundsätzlich nicht varlýkbilimsel kategoriler yoluyla ilkede ayrým-


[55] faßbar ist, soll auch dieses
»Sein bei« noch näher gebracht sanabilir olmadýðý için, bu “ortasýnda Varlýðýn”
werden. Wir wählen wieder den daha da yakýndan irdelenmesi gerekir. Yine onu
Weg der Abhebung gegen ein
varlýkbilimsel olarak özde baþka türlü olan —
ontologisch wesenhaft anderes —
d. h. kategoriales Seinsverhältnis, kategorisel olan —, ama konuþurken ayný araçlar-
das wir sprachlich mit denselben la anlattýðýmýz bir Varlýk-iliþkisine karþý vurgu-
Mitteln ausdrücken. Solche phä-
nomenalen Vergegenwärtigungen
lama yolunu seçiyoruz. Kolayca silinebilir olan
leicht verwischbarer fundamenta- temel varlýkbilimsel ayrýmlarýn böyle fenome-
ler ontologischer Unterschiede nal olarak göz önünde canlandýrýlmalarý belirtik
müssen ausdrücklich vollzogen wer-
den, selbst auf die Gefahr hin, olarak yerine getirilmelidir, üstelik bunda “ken-
»Selbstverständliches« zu erör- diliðinden-açýk” olaný tartýþma gibi bir tehlike
tern. Der Stand der ontologischen
bulunsa bile. Gene de varlýkbilimsel Analitiðin
Analytik zeigt jedoch, daß wir
diese Selbstverständlichkeiten duruþ noktasý bu kendiliðinden-açýklýklarýn
längst nicht zureichend »im Griff« çoktandýr yeterli bir “kavrama” noktasýnda ve
und noch seltener in ihrem Seins-
sinn ausgelegt haben und noch
— daha da sýk olmak üzere — Varlýk-anlam-
weniger die angemessenen Struk- larýnda yorumlanmadýklarýný gösterir; güvenilir
turbegriffe in sicherer Prägung türetilmiþlikleri içindeki uygun yapý-kavramla-
besitzen.
Das »Sein bei« der Welt als rýnýn iye olmamýz ise daha da az söz konusudur.
Existenzial meint nie so etwas wie Bir varoluþsal olarak dünyanýn “ortasýnda
das Beisammen-vorhanden-sein
Varlýk” hiçbir zaman yer alan þeylerin birarada-
von vorkommenden Dingen. Es
gibt nicht so etwas wie das elönünde-Varlýklarý gibi birþey demek deðildir.
»Nebeneinander« eines Seienden, “Oradaki-Varlýk” denilen bir varolan-þeyin
genannt »Dasein«, mit anderem
Seienden, genannt »Welt«. Das
“dünya” denilen bir baþka varolan-þey ile “yan-
Beisammen zweier Vorhandener yanalýðý” gibi birþey yoktur. Elönünde-bulunan
pflegen wir allerdings sprachlich iki þeyin biraradalýklarýný hiç kuþkusuz dilde
zuweilen z. B. so auszudrücken:
»Der Tlsch steht ,bei‘ der Tür«, zaman zaman örneðin þöyle anlatma alýþkan-
»der Stuhl ,berührt‘ die Wand«. lýðýndayýzdýr: “Masa kapýnýn ‘yanýnda/bei’
Von einem »Berühren« kann
durur,” “Ýskemle duvara ‘deðer.’” Sözcüðün
streng genommen nie die Rede
sein und zwar nicht deshalb, weil saðýn anlamýnda hiçbir zaman bir “deðme”den
am Ende immer bei genauer söz edilemez, ve bunun nedeni hiç kuþkusuz
Nachprüfung sich ein Zwischen-
raum zwischen Stuhl und Wand
tam bir yoklamanýn en sonunda iskemle ve
feststellen läßt, sondern weil der duvar arasýnda bir ara boþluk olduðunu sap-
Stuhl grundsätzlich nicht, und tamasý deðil, ama ara boþluk sýfýra eþit olsa bile
wäre der Zwischenraum gleich
Null, die Wand berühren kann.
ilkede iskemlenin duvara deðemeyecek olma-
Voraussetzung dafür wäre, daß die sýdýr. Bunun öngereði duvarýn iskemle “için”
Wand »für« den Stuhl begegnen karþýlaþýlabilir olabilmesi olacaktýr. Varolan-þey
könnte. Seiendes kann ein inner-
halb der Welt vorhandenes Seien- dünyanýn içersinde elönünde-bulunan bir
des nur berühren, wenn es von varolan-þeye deðebilir, ama ancak doðasý gereði
Hause aus die Seinsart des In-Seins içinde-Varlýðýn Varlýk-türünü taþýyorsa, ve an-
hat — wenn mit seinem Da-sein
schon so etwas wie Welt ihm ent- cak oradaki-Varlýðý ile daha þimdiden dünya
deckt ist, aus der her Seiendes in gibi birþey açýða çýkarýlmýþsa; o zaman o dünya-
der Berührung sich offenbaren
dan bir baþka varolan-þey deðmede kendini
kann, um so in seinem Vorhan-
densein zugänglich zu werden. açýkça gösterebilir ve böylece elönünde-Varlý-
Zwei Seiende, die innerhalb der ðýnda eriþilebilir olabilir. Dünyanýn içersinde
92 MARTIN HEIDEGGER

elönünde-bulunan ve dahasý kendilerinde dün- Welt vorhanden und überdies an


ihnen selbst weltlos sind, können
yasýz olan iki varolan-þey birbirlerine hiçbir sich nie »berühren«, keines kann
zaman “deðemezler,” hiç biri ötekinin “orta- »bei« dem andern »sein«. Der Zu-
satz: »die überdies weltlos sind«,
sýnda” “olamaz.” Burada “dahasý dünyasýz olan”
darf nicht fehlen, weil auch Seien-
eklemesinin eksik olmamasý gerekir, çünkü des, das nicht weltlos ist, z. B. das
dünyasýz olmayan varolan-þeyler bile, örneðin Dasein selbst, »in« der Welt vor-
handen ist, genauer gesprochen :
oradaki-Varlýðýn kendisi, dünya“da” elönünde- mit einem gewissen Recht in ge-
bulunurlar; daha saðýn bir anlatýmla, belli bir wissen Grenzen als nur Vorhande-
hakla belli sýnýrlar içinde yalnýzca elönünde- nes aufgefaßt werden kann. Hierzu
ist ein völliges Absehen von, bzw.
bulunan-þeyler olarak ayrýmsanabilirler. Bunun Nichtsehen der existenzialen Ver-
için varoluþsal içinde-Varlýk durumunun bütü- fassung des In-Seins notwendig.
Mit dieser möglichen Auffassung
nüyle gözardý edilmesi ya da görülmemesi
des »Daseins« als eines Vorhan-
zorunludur. “Oradaki-Varlýðýn” elönünde-bulu- denen und nur noch Vorhande-
nan birþey ve henüz ancak elönünde-bulunan nen darf aber nicht eine dem
Dasein eigene Weise von »Vorhan-
birþey olarak bu olanaklý ayrýmsanýþý oradaki- denheit« zusammengeworfen
Varlýðýn kendisinin bir “elönünde-bulunuþ” yolu werden. Diese Vorhandenheit
ile karýþtýrýlmamalýdýr. Bu elönünde-bulunuþ wird nicht zugänglich im Absehen
von den spezifischen Daseins-
oradaki-Varlýðýn özgün yapýlarýnýn gözardý strukturen, sondern nur im vor-
edilmesiyle deðil, ama ancak onlarý önceden herigen Verstehen ihrer. Dasein
versteht sein eigenstes Sein im
anlama yoluyla eriþilebilir olur. Oradaki-Varlýk
[56] Sinne eines gewissen »tat-
kendi en öz Varlýðýný belli bir “görgül-olgusal sächlichen Vorhandenseins«. 2
elönünde-Varlýk” anlamýnda anlar.2 Ve gene de Und doch ist die »Tatsächlich-
keit« der Tatsache des eigenen
birinin kendi oradaki-Varlýðý ‘görgül-olgusu’nun Daseins ontologisch grundver-
“görgül-olgusallýðý” varlýkbilimsel olarak bir schieden vom tatsächlichen Vork-
mineral türünün görgül-olgusal yer alýþýndan ommen einer Gesteinsart. Die
Tatsächlichkeit des Faktums
temelde ayrýdýr. Oradaki-Varlýk her durumda Dasein, als welches jeweilig jedes
bir olgu olarak vardýr; ve oradaki-Varlýk olgusu- Dasein ist, nennen wir seine
Faktizität. Die verwickelte Struktur
nun görgül-olgusallýðýna onun olgusallýðýS diyo-
dieser Seinsbestimmtheit ist selbst
ruz. Bu Varlýk-belirliliðinin karýþýk yapýsýnýn als Problem nur erst faßbar im
kendisi sorun olarak ilkin ancak oradaki-Varlýðýn Lichte der schon herausgearbei-
teten existenzialen Grundverfas-
önceden geliþtirilmiþ varoluþsal temel-durum- sungen des Daseins. Der Begriff
larýnýn ýþýðýnda ayrýmsanabilir. Olgusallýk kavramý, der Faktizität beschließt in sich:
kendinde alýndýðýnda, bir “dünya-içinde” varo- das In-der-Welt-sein eines »in-
nerweltlichen« Seienden, so zwar,
lan-þeyin dünyadaki-Varlýðýný imler, dahasý öyle daß sich dieses Seiende verstehen
bir yolda ki, bu varolan-þey kendini “yazgýsýnda” kann als in seinem »Geschick«
verhaftet mit dem Sein des Seien-
kendi dünyasýnýn içersinde karþýlaþtýðý varolan-
den, das ihm innerhalb seiner
þeylerin Varlýðý ile baðlý olarak anlayabilir. eigenen Welt begegnet.
Ýlk olarak yalnýzca bir varoluþsal olarak Zunächst gilt es nur, den onto-
logischen Unterschied zwischen
içinde-Varlýk ile elönünde-bulunan þeylerin bir- dem In-Sein als Existenzial und
birleri açýsýndan kategori olarak “içerdelik”leri der »Inwendigkeit« von Vorhan-
arasýndaki ayrýmý görmek gerekir. Ýçinde-Varlý- denem untereinander als Kate-
gorie zu sehen. Wenn wir so das
ðý böyle sýnýrlarsak, o zaman bununla oradaki- In-Sein abgrenzen, dann wird
Varlýða her tür “uzaysallýðý” yadsýmýþ olmayýz. damit nicht jede Art von
2
Bkz. § 29. Vgl. § 29.
2
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 93

»Räumlichkeit« dem Dasein ab- Tersine, oradaki-Varlýðýn kendisinin kendi


gesprochen. Im Gegenteil: Das
Dasein hat selbst ein eigenes »Im- “uzaydaki-Varlýðý” vardýr ki, kendi yanýndan
Raum-sein«, das aber seinerseits nur ancak genel olarak dünyadaki-Varlýk temelinde
möglich ist auf dem Grunde des In-der-
olanaklýdýr. Ýçinde-Varlýk buna göre varlýksal
Welt-seins überhaupt. Das In-Sein
kann daher ontologisch auch nicht bir betimleme yoluyla varlýkbilimsel olarak
durch eine ontische Charakteristik açýklanamaz, ve buna göre örneðin þöyle
verdeutlicht werden, daß man etwa
sagt: Das In-Sein in einer Welt ist
konuþulamaz: Bir dünyadaki içinde-Varlýk
eine geistige Eigenschaft, und die tinsel bir özelliktir, ve insanýn “uzaysallýðý”
»Räumlichkeit« des Menschen ist onun ayný zamanda her zaman cisimsellik
eine Beschaffenheit seiner Leib-
lichkeit, die immer zugleich durch yoluyla “temellendirilen” bedenselliðinin bir
Körperlichkeit »fundiert« wird. belirliliðidir. Burada yine öyle belirlenmiþ bir
Damit steht man wieder bei einem
tinsel-Þey ile bir cisimsel-Þeyin bir birlikte-el-
Zusammen-vorhanden-sein eines so
beschaffenen Geistdinges mit önünde-Varlýklarý karþýsýnda kalýrýz, ve böyle
einem Körperding, und das Sein des bileþmiþ varolan-þeyin Varlýðý bütününde her
so zusammengesetzten Seienden als
solches bleibt erst recht dunkel. Das
zaman olduðundan da bulanýk kalýr. Ýlkin
Verständnis des In-der-Welt-seins als ancak oradaki-Varlýðýn özsel yapýsý olarak
Wesensstruktur des Daseins ermög- dünyadaki-Varlýðýn anlaþýlmasý oradaki-Var-
licht erst die Einsicht in die exis-
tenziale Räumlichkeit des Daseins. Sie lýðýn varoluþsal uzaysallýðý üzerine içgörüyü
bewahrt vor einem Nichtsehen bzw. olanaklý kýlar. Bu içgörü bu yapýnýn görül-
vorgängigen Wegstreichen dieser
memesinin ya da önceden silinip atýlmasýnýn
Struktur, welches Wegstreichen
nicht ontologisch, wohl aber »meta- önüne geçecektir — ki bu silip atma varlýk-
physisch« motiviert ist in der naiven bilimsel olarak deðil ama insanýn ilkin tinsel
Meinung, der Mensch sei zunächst
ein geistiges Ding, das dann nach-
bir Þey olduðu ve sonradan bir uzay “içine”
träglich »in« einen Raum versetzt yerleþtirildiði biçimindeki saf görüþ tarafýndan
wird. “metafiziksel” olarak güdülendirilir.
Das In-der-Welt-sein des Daseins
hat sich mit dessen Faktizität je Oradaki-Varlýðýn dünyadaki-Varlýðý ken-
schon in bestimmte Weisen des In- dini onun olgusallýðý ile her durumda daha
Seins zerstreut oder gar zersplittert.
þimdiden içinde-Varlýðýn belirli yollarýna da-
Die Mannigfaltigkeit solcher
Weisen des In-Seins läßt sich exemp- ðýtmýþ ya da aslýnda parçalamýþtýr. Ýçinde-Var-
larisch durch folgende Aufzählung lýðýn bu yollarýnýn çokluðu kendini örneðin
anzeigen: zutunhaben mit etwas,
herstellen von etwas, bestellen und
þunlarda gösterir: Birþey ile iþi olma, birþeyi
pflegen von etwas, verwenden von üretme, birþeyi isteme ve kollama, birþeyi
etwas, aufgeben und in Verlust gera- uygulama, birþeyden vazgeçme ve onu yitirme,
ten lassen von etwas, unternehmen,
durchsetzen, erkunden, befragen,
üstlenme, baþarma, yerine getirme, sorgu-
betrachten, bespre[57]chen, be- lama, irdeleme, tartýþma, belirleme ... Ýçinde-
stimmen ... Diese Weisen des In- Varlýðýn bu yollarý tasanýn henüz ayrýntýlý ola-
Seins haben die noch eingehend zu
charakterisierende Seinsart des rak nitelendirilmesi gereken Varlýk-türünü
Besorgens. Weisen des Besorgens taþýrlar. Yapmama, gözardý etme, vazgeçme,
sind auch die defizienten Modi des
dinlenme de tasanýn eksikli kipleridir, ve tümü
Unterlassens, Versäumens, Verzich-
tens, Ausruhens, alle Modi des »Nur de tasanýn olanaklarý açýsýndan “henüz ancak”-
noch« in bezug auf Möglichkeiten ýn kipleridir. “Tasa” teriminin ilk olarak ön-
des Besorgens. Der Titel »Besor-
bilimsel imlemi vardýr ve birþeyi yerine getir-
gen« hat zunächst seine vorwissen-
schaftliche Bedeutung und kann mek, yapýp bitirmek, “yoluna koymak” demek
besagen: etwas ausführen, erledi- olabilir. Anlatým “kendine birþey saðlama”
94 MARTIN HEIDEGGER

anlamýnda kendine bakma demek de olabilir. gen, »ins Reine bringen«. Der Aus-
druck kann auch meinen: sich etwas
Dahasý, anlatýmý bir baþka tipik uygulamada besorgen im Sinne von »sich etwas
da kullanýrýz: ‘Giriþimin baþarýsýz olmasýndan verschaffen«. Ferner gebrauchen wir
den Ausdruck auch noch in einer
tasalanýyorum.’ Burada “tasa” ‘korkma’ gibi
charakteristischen Wendung: ich
birþey demektir. Bu ön-bilimsel, varlýksal besorge, daß das Unternehmen miß-
imlemler ile karþýtlýk içinde, “tasa” anlatýmý lingt. »Besorgen« meint hier so etwas
wie befürchten. Gegenüber diesen
aþaðýdaki araþtýrmada varlýkbilimsel terim vorwissenschaftlichen, ontischen
(bir varoluþsal) olarak kullanýlacak ve olanaklý Bedeutungen wird der Ausdruck
bir dünyadaki-Varlýðýn Varlýðýný belirtecektir. »Besorgen« in der vorliegenden Un-
tersuchung als ontologischer Termi-
Terim oradaki-Varlýk en yakýndan ve büyük nus (Existenzial) gebraucht als
ölçüde ekonomik ve “pratik” olduðu için Bezeichnung des Seins eines mög-
lichen In-der-Welt-seins. Der Titel ist
deðil, ama oradaki-Varlýðýn kendisinin Varlýðý
nicht deshalb gewählt, weil etwa das
kaygý olarak görülebilir kýlýnacaðý için seçilmiþ- Dasein zunächst und in großem Aus-
tir. Bu anlatým yine varlýkbilimsel yapý-kavramý maß ökonomisch und »praktisch«
ist, sondern weil das Sein des Daseins
olarak alýnacaktýr (bkz. bu Kesimde Bölüm selbst als Sorge sichtbar gemacht
6). Anlatýmýn varlýksal olarak her oradaki- werden soll. Dieser Ausdruck ist
Varlýkta bulunan “üzüntü,” “melankoli” ve wiederum als ontologischer Struk-
turbegriff zu fassen (vgl. Kap. 6 d.
“yaþam kaygýsý” ile hiçbir ilgisi yoktur. Bu tür Abschn.). Der Ausdruck hat nichts
þeylerin de varlýksal olarak týpký “kaygýsýzlýk” ve zu tun mit »Mühsal«, »Trübsinn«
und »Lebenssorge«, die ontisch in
“neþelilik” gibi olanaklý olmalarýnýn biricik
jedem Dasein vorfindlich sind. Der-
nedeni oradaki-Varlýðýn varlýkbilimsel olarak gleichen ist ontisch nur möglich
anlaþýldýðýnda kaygý olmasýdýr. Oradaki-Varlýða ebenso wie »Sorglosigkeit« und
»Heiterkeit«, weil Dasein ontologisch
özsel olarak dünyadaki-Varlýk ait olduðu için, verstanden Sorge ist. Weil zu Dasein
dünyaya doðru Varlýðý özsel olarak tasadýr. wesenhaft das In-der-Welt-sein
Ýçinde-Varlýk, söylenenlere göre, oradaki- gehört, ist sein Sein zur Welt wesen-
haft Besorgen.
Varlýðýn kimi zaman taþýyýp kimi zaman taþý- Das In-Sein ist nach dem Ge-
madýðý, onunla olabileceði gibi onsuz da ola- sagten keine »Eigenschaft«, die das
Dasein zuweilen hat, zuweilen auch
bileceði bir “özellik” deðildir. Ýnsanýn “olmasý”
nicht, ohne die es sein könnte so gut
ve sonra ek olarak arada bir edinebileceði wie mit ihr. Der Mensch »ist« nicht
“dünya”ya doðru bir Varlýk-iliþkisi taþýmasý söz und hat überdies noch ein Seins-
verhältnis zur »Welt«, die er sich
konusu deðildir. Oradaki-Varlýk hiçbir zaman gelegentlich zulegt. Dasein ist nie
“en yakýndan” bir bakýma içinde-Varlýktan »zunächst« ein gleichsam in-sein-
özgür olan ve zaman zaman dünyaya doðru freies Seiendes, das zuweilen die
Laune hat, eine »Beziehung« zur
bir “baðýntý” üstlenme eðilimi taþýyan bir varo- Welt aufzunehmen. Solches Auf-
lan-þey deðildir. Dünyaya doðru baðýntýlar nehmen von Beziehungen zur Welt
üstlenme ancak oradaki-Varlýk, dünyadaki- ist nur möglich, weil Dasein als In-
der-Welt-sein ist, wie es ist. Diese
Varlýk olarak, nasýlsa öyle olduðu için olanak- Seinsverfassung entsteht nicht erst
lýdýr. Bu Varlýk-durumu ilkin oradaki-Varlýk dadurch, daß außer dem Seienden
vom Charakter des Daseins noch
karakterindeki varolan-þeyin dýþýnda bir baþ-
anderes Seiendes vorhanden ist und
ka varolan-þeyin daha elönünde-bulunmasý ve mit diesem zusammentrifft. »Zusam-
onunla karþýlaþmasý yoluyla doðmaz. Bu baþka mentreffen« kann dieses andere
Seiende »mit« dem Dasein nur,
varolan-þey oradaki-Varlýk “ile” ancak genel
sofern es überhaupt innerhalb einer
olarak bir dünya içersinde kendini kendiliðin- Welt sich von ihm selbst her zu zeigen
den gösterebildiði düzeye dek “karþýlaþabilir.” vermag.
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 95

Die heute vielgebrauchte Bugünlerde “insanýn kendi çevresine ‘iye


Rede »der Mensch hat seine Um-
welt« besagt ontologisch solange olduðu’” yolunda sýk iþitilen sözler, bu “iye
nichts, als dieses »Haben« olma”nýn belirsiz kalmasý ölçüsünde, varlýk-
unbestimmt bleibt. Das »Haben«
bilimsel olarak hiçbirþey söylemezler. ‘Ýye olma’
ist seiner Möglichkeit nach
fundiert in der existenzia[58]len kendi olanaðýna göre varoluþsal içinde-Varlýk
Verfassung des In-Seins. Als in durumunda temellenir. Özsel olarak içinde-
dieser Weise wesenhaft Seiendes
kann das Dasein das umweltlich
Varlýk yolunda varolan-þey olarak oradaki-Varlýk
begegnende Seiende ausdrück- çevresel olarak karþýlaþýlabilir varolan-þeyleri
lich entdecken, darum wissen, belirtik olarak açýða çýkarabilir, onlarý bilebilir,
darüber verfügen, die »Welt«
haben. Die ontisch triviale Rede onlarý el altýnda tutabilir, “dünya”ya iye olabilir.
vom »Haben einer Umwelt« ist “Bir çevreye iye olma” üzerine varlýksal olarak
ontologisch ein Problem. Es
sýradan olan konuþma varlýkbilimsel olarak bir
lösen, verlangt nichts anderes, als
zuvor das Sein des Daseins onto- sorundur. Onu çözmek için yapýlmasý gereken
logisch zureichend bestimmen. tek þey herþeyden önce oradaki-Varlýðýn Varlý-
Wenn in der Biologie — vor
allem wieder seit K. E. v. Baer —
ðýný varlýkbilimsel olarak yeterli bir yolda belir-
von dieser Seinsverfassung lemektir. Yaþambilimde — herkesten önce K. E.
Gebrauch gemacht wird, dann von Baer’den bu yana — bu Varlýk-durumun-
darf man nicht für den philo-
sophischen Gebrauch derselben dan yararlanýldýðý zaman, bundan onun felsefi
auf »Biologismus« schließen. kullanýmýnýn “yaþambilimcilik” imlediði vargý-
Denn auch Biologie kann als
sýnýn çýkarýlmasý gerekmez. Çünkü yaþambilim
positive Wissenschaft diese Struk-
tur nie finden und bestimmen — pozitif bir bilim olarak bu yapýyý [çevre] hiçbir
sie muß sie voraussetzen und zaman bulamayacak ve belirleyemeyecek olsa
ständig von ihr Gebrauch
machen. Die Struktur selbst kann
da, onu varsaymak ve sürekli olarak kullanmak
aber auch als Apriori des the- zorundadýr. Ama yaþambilimin tematik nesne-
matischen Gegenstandes der Bio- lerinin a priorisi olsa bile, yapýnýn kendisi ancak
logie philosophisch nur expli-
ziert werden, wenn sie zuvor als önceden oradaki-Varlýk-yapýsý olarak kavranýrsa
Daseinsstruktur begriffen ist. Aus felsefi olarak belirtik kýlýnabilir. Ancak böyle
der Orientierung an der so be-
kavranan varlýkbilimsel yapýya yönelimden çýka-
griffenen ontologischen Struktur
kann erst auf dem Wege der Pri- rak, ve yoksunluk kipi içinde kalarak, “yaþam”ýn
vation die Seinsverfassung von Varlýk-durumu a priori tanýmlanabilir. Varlýk-
»Leben« apriorisch umgrenzt
werden. Ontisch sowohl wie onto-
bilimsel olarak olduðu gibi varlýksal olarak da,
logisch hat das In-der-Welt-sein öncelik tasa olarak dünyadaki-Varlýða düþer.
als Besorgen den Vorrang. In der Oradaki-Varlýðýn Analitiðinde bu yapý temelde
Analytik des Daseins erfährt diese
Struktur ihre grundlegende In-
yatan bir yorumdan geçer.
terpretation. Ama bu Varlýk-durumunun buraya dek veri-
Aber bewegt sich die bisher len belirlenimi yalnýzca olumsuz önesürüm-
gegebene Bestimmung dieser
Seinsverfassung nicht ausschließ-
lerde mi açýnmýþtýr? Her zaman sözde böylesine
lich in negativen Aussagen? Wir temel olan bu içinde-Varlýðýn yalnýzca ne olma-
hören immer nur, was dieses an- dýðýný iþitip dururuz. Gerçekten de. Ama
geblich so fundamentale In-Sein
nicht ist. In der Tat. Aber dieses olumsuz betimlemenin bu baþatlýðý bir raslantý
Vorwalten der negativen Charak- deðildir. Bu dahaçok fenomenin kendine özgü
teristik ist kein Zufall. Sie bekun-
yanýný bilinir kýlar ve böylelikle fenomenin
det vielmehr selbst die Eigentüm-
lichkeit des Phänomens und ist kendisine uygun düþen gerçek bir anlamda
dadurch in einem echten, dem olumludur. Dünyadaki-Varlýðýn fenomenolojik
96 MARTIN HEIDEGGER

sergileniþi kýlýk deðiþtirmeleri ve üstünü ört- Phänomen selbst angemessenen


Sinne positiv. Der phänomeno-
meleri geri alan bir doðadadýr, çünkü bu feno- logische Aufweis des In-der-Welt-
menin kendisi her zaman belli bir yolda her seins hat den Charakter der
Zurückweisung von Verstellun-
oradaki-Varlýkta “görülür.” Ve görülür, çünkü
gen und Verdeckungen, weil
oradaki-Varlýðýn temel bir durumunu oluþturur, dieses Phänomen immer schon in
ve bu düzeye dek kendi Varlýðý ile birlikte jedem Dasein in gewisser Weise
selbst »gesehen« wird. Und das ist
oradaki-Varlýðýn Varlýk-anlayýþý için her so, weil es eine Grundverfassung
durumda daha þimdiden açýða serilmiþtir. Ama des Daseins ausmacht, insofern es
fenomen çoðunlukla temelden yanlýþ açýklan- mit seinem Sein für sein Seinsver-
ständnis je schon erschlossen ist.
mýþ ya da varlýkbilimsel olarak yetersiz bir yolda Das Phänomen ist aber auch zu-
yorumlanmýþtýr. Ama bu ‘belli bir yolda görme meist immer schon ebenso
gründlich mißdeutet oder onto-
ve gene de çoðunlukla yanlýþ açýklama’nýn
logisch ungenügend ausgelegt.
kendisi oradaki-Varlýðýn bu Varlýk-durumunun Allein dieses ,in gewisser Weise
kendisinden baþka birþeyde temellenmez ki, Sehen und doch zumeist Miß-
deuten‘ gründet selbst in nichts
buna uygun olarak oradaki-Varlýðýn kendisi — anderem als in dieser Seins-
ve bu onun dünyadaki-Varlýðý da demektir — verfassung des Daseins selbst,
varlýkbilimsel olarak ilkin varolan-þeylerden ve gemäß derer es sich selbst — und
d. h. auch sein In-der-Welt-sein —
bunlarýn Varlýðýndan anlaþýlýr; oradaki-Varlýðýn ontologisch zunächst von dem
kendisi bunlar deðildir, ama onlarla dünyasýnýn Seienden und dessen Sein her
versteht, das es selbst nicht ist, das
“içersinde” karþýlaþýr.
ihm aber »innerhalb« seiner Welt
Oradaki-Varlýðýn kendisinde ve onun için begegnet.
bu Varlýk-durumu her zaman daha þimdiden Im Dasein selbst und für es ist
diese Seinsverfassung immer
herhangi bir yolda tanýdýktýr. Ama eðer biline- schon irgendwie bekannt. Soll sie
cekse, o zaman böyle bir görevde belirtik olarak nun erkannt werden, dann
imlenen bilme tam olarak kendi kendisini — nimmt das in [59] solcher Aufga-
be ausdrückliche Erkennen gerade
dünyayý bilme olarak — “ruh”un dünya ile sich selbst — als Welterkennen zur
örnek baðýntýsý olarak alýr. Dünyayý bilme exemplarischen Beziehung der
»Seele« zur Welt. Das Erkennen
(noe›n) ya da “dünya”ya seslenme ve onun
von Welt (noe›n), bzw. das Anspre-
üzerine tartýþma (lÒgow) bu nedenle dün- chen und Besprechen von »Welt«
yadaki-Varlýðýn birincil kipi olarak iþlev görür, (lÒgow) fungiert deshalb als der
primäre Modus des In-der-Welt-
üstelik dünyadaki-Varlýk böyle olarak kavran- seins, ohne daß dieses als solches
masa bile. Ama þimdi bu Varlýk-yapýsý varlýk- begriffen wird. Weil nun aber
bilimsel olarak eriþilemez kaldýðý ve gene de diese Seinsstruktur ontologisch
unzugänglich bleibt, aber doch
varlýksal olarak varolan-þey (dünya) ve varolan- ontisch erfahren ist als »Bezie-
þey (ruh) arasýndaki “baðýntý” olarak dene- hung« zwischen Seiendem (Welt)
yimlendiði için, ve Varlýk en yakýndan dünya und Seiendem (Seele) und weil
Sein zunächst verstanden wird im
içersinde varolan-þeyler olarak varolan-þeyler- ontologischen Anhalt am Seien-
deki varlýkbilimsel destek üzerinde anlaþýldýðý den als innerweltlichem Seien-
için, sözü edilen varolan-þeyler [ruh ve dünya] den, wird versucht, diese Bezie-
hung zwischen den genannten
arasýndaki bu baðýntýyý bu varolan-þeyler zemi- Seienden auf dem Grunde dieser
ninde ve onlarýn Varlýklarýnýn anlamýnda, e.d. Seienden und im Sinne ihres
Seins, d. h. als Vorhandensein zu
elönünde-Varlýk olarak kavrama çabasýna giriþi-
begreifen. Das In-der-Welt-sein
lir. Dünyadaki-Varlýk — gerçi ön-fenomenolojik wird — obzwar vorphänomeno-
olarak deneyimlense ve tanýnsa da — varlýk- logisch erfahren und gekannt —
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 97

auf dem Wege einer ontologisch bilimsel olarak uygunsuz bir yorumlamanýn
unangemessenen Auslegung un-
sichtbar. Man kennt die Daseinsver- yolunda görülmez olur. Oradaki-Varlýðýn duru-
fassung jetzt nur noch — und zwar mu þimdi uygunsuz bir yorumlama tarafýndan
als etwas Selbstverständliches — in
damgalanmýþ olarak — ve dahasý kendili-
der Prägung durch die unange-
messene Auslegung. Dergestalt ðinden-açýk birþey olarak — ancak tanýnýr.
wird sie dann zum »evidenten« Böylece bu yolda bilgikuramý ya da “bilginin
Ausgangspunkt für die Probleme
der Erkenntnistheorie oder »Meta-
metafiziði” sorunlarý için “apaçýk” baþlangýç
physik der Erkenntnis«. Denn was noktasý olur. Çünkü bir “özne”nin bir “nesne”
ist selbstverständlicher, als daß sich ile (ve evrik olarak) baðýntýlý olmasýndan daha
ein »Subjekt« auf ein »Objekt«
bezieht und umgekehrt? Diese kendiliðinden-açýk ne vardýr? Bu “özne-nesne”
»Subjekt-Objekt-Beziehung« muß baðýntýsý varsayýlmalýdýr. Ama eðer varlýk-
vorausgesetzt werden. Das bleibt
bilimsel zorunluðu ve herþeyden önce varlýk-
aber eine — obzwar in ihrer Fakti-
zität unantastbare — doch gerade bilimsel anlamý karanlýkta býrakýlacak olursa,
deshalb recht verhängnisvolle olgusallýðýnda çiðnenemez olmasýna karþýn,
Voraussetzung, wenn ihre ontolo-
gische Notwendigkeit und vor
gene de bu nedenle tam olarak can sýkýcý bir
allem ihr ontologischer Sinn im varsayým olarak kalýr.
Dunkel gelassen werden. Dünyayý-bilme çoðunlukla ve dýþlayýcý ola-
Weil das Welterkennen zumeist
und ausschließlich das Phänomen rak içinde-Varlýk fenomenini bir örnek yolun-
des In-Seins exemplarisch vertritt da temsil etmiþ ve bunu yalnýzca bilgikuramý
und nicht nur für die Erkennt-
için yapmamýþ olduðu için — çünkü kýlgýsal
nistheorie — denn das praktische
Verhalten ist verstanden als das davranýþ kuramsal-“olmayan” ve “kuram-dýþý”
»nicht«- und »atheoretische« Ver- davranýþ olarak anlaþýlýr —, ve bilmenin bu
halten —, weil durch diesen Vor-
rang des Erkennens das Verständ-
önceliði yoluyla onun en öz Varlýk-türünü
nis seiner eigensten Seinsart anlayýþýmýz yanlýþ yola saptýrýldýðý için, dün-
mißleitet wird, soll das In-der-Welt- yadaki-Varlýðýn dünyayý-bilme açýsýndan daha
sein im Hinblick auf das Welter-
kennen noch schärfer herausge- da saðýn olarak sergilenmesi gerekir ve kendisi
stellt und es selbst als existenziale içinde-Varlýðýn varoluþsal “kipliði” olarak görü-
»Modalität« des In-Seins sichtbar
lebilir kýlýnmalýdýr.
gemacht werden.

§ 13. Die Exemplifizierung des In- § 13. Ýçinde-Varlýðýn Temellendirilmiþ Bir Kipte
Seins an einem fundierten Modus.
Das Welterkennen Örneklendirilmesi. Dünyayý-Bilme
Wenn das In-der-Welt-sein eine Eðer dünyadaki-Varlýk oradaki-Varlýðýn temel
Grundverfassung des Daseins ist,
darin es sich nicht nur überhaupt,
bir durumu ise, ve onda oradaki-Varlýk yalnýzca
sondern im Modus der Alltäglich- genel olarak deðil ama gündeliklik kipinde
keit vorzüglich bewegt, dann muß önde gelen bir yolda deviniyorsa, o zaman her
es auch immer schon ontisch er-
fahren sein. Ein totales Verhüllt-
zaman varlýksal olarak deneyimleniyor da
bleiben wäre unverständlich, olmalýdýr. Dünyadaki-Varlýðýn bütünüyle örtü-
zumal [60] das Dasein über ein lü kalmasý anlaþýlmaz olacaktýr, özellikle ora-
Seinsverständnis seiner selbst ver-
fügt, mag es noch so unbestimmt
daki-Varlýk kendi Varlýk-anlayýþýný elinin altýn-
fungieren. Sobald aber das »Phä- da bulduðu için, üstelik bu anlayýþ ne denli
nomen des Welterkennens« selbst belirsiz olarak iþlev görürse görsün. Ama “dün-
erfaßt wurde, geriet es auch schon
in eine »äußerliche«, formale yayý bilme fenomeni”nin kendisi ayrýmsanýr
Auslegung. Der Index dafür ist die ayrýmsanmaz, “dýþsal,” biçimsel bir yorumla-
98 MARTIN HEIDEGGER

madan geçer. Bunun göstergesi, henüz bugün heute noch übliche Ansetzung von
Erkennen als einer »Beziehung
de geleneksel olduðu gibi, bilmeyi “özne ve zwischen Subjekt und Objekt«, die
nesne arasýndaki bir baðýntý” olarak saptamak- so viel »Wahrheit« als Leerheit in
sich birgt. Subjekt und Objekt dec-
týr ki, kendi içinde ancak boþluk kadar “ger-
ken sich aber nicht etwa mit Dasein
çeklik” gizler. Ama özne ve nesne oradaki- und Welt.
Varlýk ve dünya ile çakýþmazlar. Selbst wenn es anginge, das In-
Sein ontologisch primär aus dem
Ýçinde-Varlýðý varlýkbilimsel olarak ve birin- erkennenden In-der-Welt-sein zu be-
cil olarak bilen bir dünyadaki-Varlýktan belir- stimmen, dann läge auch darin als
lemek söz konusu olsaydý bile, gene de yerine erste geforderte Aufgabe die phä-
nomenale Charakteristik des Er-
getirilecek ilk görev bilmenin dünyada ve kennens als eines Seins in und zur
dünyaya doðru bir Varlýk olarak fenomenal Welt. Wenn über dieses Seinsver-
hältnis reflektiert wird, ist zunächst
karakterini göstermek olurdu. Eðer bu Varlýk-
gegeben ein Seiendes, genannt
iliþkisi üzerine düþünülecek olursa, Doða denilen Natur, als das, was erkannt wird. An
bir varolan-þey bilinecek þey olarak en yakýn- diesem Seienden ist das Erkennen
selbst nicht anzutreffen. Wenn es
dan verilidir. Bu varolan-þeyde bilginin kendisi überhaupt »ist«, dann gehört es
ile karþýlaþýlmayacaktýr. Eðer bilme ne olursa einzig dem Seienden zu, das
olsun “varsa,” o zaman yalnýzca ve yalnýzca erkennt. Aber auch an diesem
Seienden, dem Menschending, ist
bilen varolan-þeye aittir. Ama bu varolan-þeyde, das Erkennen nicht vorhanden. In
insan-Þeyde bile bilmenin ‘elönünde-bulun- jedem Falle ist es nicht so äußerlich
feststellbar wie etwa leibliche
masý’ söz konusu deðildir. Her ne olursa olsun,
Eigenschaften. Sofern nun das
bilme söz gelimi bedensel özellikler gibi dýþsal Erkennen diesem Seienden zuge-
olarak ayrýmsanabilir birþey deðildir. Þimdi, hört, aber nicht äußerliche
Beschaffenheit ist, muß es »innen«
bilme bu varolan-þeye ait olduðu ve dýþsal bir sein. Je eindeutiger man nun
nitelik olmadýðý düzeye dek “içerde” olmalýdýr. festhält, daß das Erkennen zu-
Þimdi bilmenin en yakýndan ve aslýnda “içer- nächst und eigentlich »drinnen«
ist, ja überhaupt nichts von der
de” olduðu ve gerçekten de bütününde fiziksel Seinsart eines physischen und
ve ruhsal bir varolan-þeyin Varlýk-türü ile hiçbir psychischen Seienden hat, um so
voraussetzungsloser glaubt man in
ilgisinin olmadýðý ne denli ikircimsiz olarak
der Frage nach dem Wesen der
saptanýrsa, bilmenin özüne iliþkin soruda ve Erkenntnis und der Aufklärung des
özne ve nesne arasýndaki iliþkinin aydýnlatýlma- Verhältnisses zwischen Subjekt und
Objekt vorzugehen. Denn nun-
sýnda ilerleme yapýldýðýna o denli önyargýsýzca mehr erst kann ein Problem
inanýlýr. Çünkü ancak ondan sonra bir sorun, entstehen, die Frage nämlich: wie
yani þu soru doðabilir: Bu bilen özne kendi iç kommt dieses erkennende Subjekt
aus seiner inneren »Sphäre« hin-
“alan”ýndan çýkýp bir “baþka ve dýþ” alana nasýl aus in eine »andere und äußere«,
girebilir, nasýl olur da bilmenin bir nesnesi wie kann das Erkennen überhaupt
olabilir, ve sonunda öznenin nesneyi bir baþka einen Gegenstand haben, wie muß
der Gegenstand selbst gedacht wer-
alana sýçramayý göze almasý gerekmeksizin den, damit am Ende das Subjekt
bilmesi için nesnenin kendisi nasýl düþünül- ihn erkennt, ohne daß es den
Sprung in eine andere Sphäre zu
melidir? Ama bu baþlangýç ne denli deðiþik
wagen braucht? Bei diesem vielfach
biçimler alýrsa alsýn, bu bilen öznenin Varlýk- variierenden Ansatz unterbleibt
türüne iliþkin soru bütününde sorulmamýþ aber durchgängig die Frage nach
der Seinsart dieses erkennenden
kalýr, üstelik bu öznenin bilmesi ne zaman ele Subjekts, dessen Seinsweise man
alýnacak olsa onun Varlýk-yolunun daha þim- doch ständig unausgesprochen
diden sözü edilmeden tema edilmiþ olmasýna immer schon im Thema hat, wenn
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 99

über sein Erkennen gehandelt wird. karþýn. Hiç kuþkusuz zaman zaman öznenin
Zwar hört man jeweils die Versiche-
rung, das Innen und die »innere Ýçinin ve “iç alan”ýnýn kesinlikle bir “kutu”
Sphäre« des Subjekts sei gewiß nicht ya da “odacýk” gibi düþünülmediði inancasý
gedacht wie ein »Kasten« oder ein
iþitilir. Ama içkinliðin bilmeyi en yakýndan
»Gehäuse«. Was das »Innen« der Im-
manenz aber positiv bedeutet, darin içinde kapsayan “Ýç”inin olumlu olarak neyi
das Erkennen zunächst eingeschlos- imlediði ve bilmenin bu “içerdeki-Varlý-
sen ist, und wie der Seinscharakter
dieses »Innenseins« des Erkennens in
ðý”nýn Varlýk-karakterinin öznenin Varlýk-
der Seinsart des Subjekts gründet, türünde nasýl temellendiði sorulduðunda
darüber herrscht Schweigen. Wie im- egemen olan þey sessizliktir. Ama bu iç-alan
mer aber auch diese Innensphäre
ausgelegt werden mag, sofern nur die nasýl yorumlanýrsa yorumlansýn, yalnýzca
Frage gestellt wird, wie das Erkennen bilmenin ondan “dýþarýya” nasýl çýkýp “aþkýn-
aus ihr »hinaus« ge[61]lange und eine
lýk” kazandýðý sorulacak olursa, bu böyle
»Transzendenz« gewinne, kommt an
den Tag, daß man das Erkennen prob- bilmeceler soran bilmenin genel olarak nasýl
lematisch findet, ohne zuvor geklärt ve ne olduðu daha önceden açýklanmadýkça
zu haben, wie und was dieses Erken-
nen denn überhaupt sei, das solche
bilmenin belkili olarak bulunacaðý gün
Rätsel aufgibt. ýþýðýna çýkar.
In diesem Ansatz bleibt man blind Bu yaklaþýma baðlý kalýrsak, bilme feno-
gegenüber dem, was mit der vorläu-
figsten Thematisierung des Erkennt- meninin en geçici temalaþtýrýlmasýnda bile
nisphänomens schon unausdrücklich örtük olarak söylenenlere karþý kör kalýrýz:
mitgesagt wird: Erkennen ist ein
Bilme dünyadaki-Varlýk olarak oradaki-Var-
Seinsmodus des Daseins als In-der-
Welt-sein, es hat seine ontische Fun- lýðýn bir Varlýk-kipidir ve varlýksal temellen-
dierung in dieser Seinsverfassung. diriliþini bu Varlýk-durumunda bulur. Bilme-
Diesem Hinweis auf den phänome-
nalen Befund — Erkennen ist eine Seins-
nin dünyadaki-Varlýðýn bir Varlýk-türü olduðu
art des In-der-Welt-seins — möchte man biçimindeki fenomenal bulgunun öne sürül-
entgegenhalten: mit einer solchen mesine þöyle karþý çýkýlabilir: Bilmenin böyle
Interpretation des Erkennens wird
aber doch das Erkenntnisproblem bir yorumu ile bilgi sorunu yokedilir, çünkü
vernichtet; was soll denn noch gefragt eðer dünyaya ancak öznenin aþma ediminde
werden, wenn man voraussetzt, das
ulaþacak olan bilmenin daha þimdiden kendi
Erkennen sei schon bei seiner Welt,
die es doch erst im Transzendieren dünyasýnýn ortasýnda olduðu varsayýlýrsa ge-
des Subjekts erreichen soll? Davon riye sorulacak ne kalýr? Son formüle edilen
abgesehen, daß in der letztformulier-
ten Frage wieder der phänomenal
soruda fenomenal olarak kanýtlanmamýþ
unausgewiesene, konstruktive »Stand- kurgulayýcý “duruþ noktasý”nýn yine öne
punkt« zum Vorschein kommt, çýkmasýna bakýlmaksýzýn, bilme fenome-
welche Instanz entscheidet denn dar-
über, ob und in welchem Sinne ein Er-
ninin kendisinden ve bilenin Varlýk-türün-
kenntnisproblem bestehen soll, was den daha baþka herhangi bir bilgi sorunu-
anderes als das Phänomen des Erken- nun olup olmadýðý ve eðer varsa hangi anlamda
nens selbst und die Seinsart des Er-
kennenden? varolduðu üzerine hangi yetke karar vere-
Wenn wir jetzt darnach fragen, was cektir?
sich an dem phänomenalen Befund Þimdi bilmenin kendisine iliþkin feno-
des Erkennens selbst zeigt, dann ist
festzuhalten, daß das Erkennen selbst menal bulguda kendini neyin gösterdiðini
vorgängig gründet in einem Schon- sorarsak, bilmenin kendisinin önceden ora-
sein-bei-der-Welt, als welches das Sein
daki-Varlýðýn Varlýðýnýn özsel bileþeni olarak
von Dasein wesenhaft konstituiert.
Dieses Schon-sein-bei ist zunächst bir ‘daha-þimdiden-dünya-ortasýnda-Varlýk’ta
nicht lediglich ein starres Begaffen temellendiði saptanýr. Bu ‘daha-þimdiden-
100 MARTIN HEIDEGGER

ortasýnda-Varlýk’ en yakýndan salt elönünde- eines puren Vorhandenen. Das In-


der-Welt-sein ist als Besorgen von
bulunan birþeye yalnýzca gözünü dikme deðil- der besorgten Welt benommen.
dir. Tasa olarak dünyadaki-Varlýk tasa edilen Damit Erkennen als betrachtendes
Bestimmen des Vorhandenen mög-
dünya tarafýndan sersemletilir. Bilmenin elönü-
lich sei, bedarf es vorgängig einer
nde-bulunan-þeyin irdelenerek belirlenmesi Defizienz des besorgenden Zu-tun-
olarak olanaklý olmasý için, ilkin birinin dünya habens mit der Welt. Im Sichent-
halten von allem Herstellen, Han-
ile tasalý bir ‘iþinin-olmasý’nda bir eksiklik tieren u. dgl. legt sich das Besorgen
gerekir. Kendini tüm üretimden, el iþinden vb. in den jetzt noch einzig verblei-
geri tutmada tasa kendini þimdi içinde-Varlýðýn benden Modus des In-Seins, in das
Nur-noch-verweilen bei ... Auf dem
geriye kalan biricik kipine, ‘... ortasýnda ancak- Grunde dieser Seinsart zur Welt, die
oyalanma’ya býrakýr. Dünyaya doðru bu Varlýk- das innerweltlich begegnende
Seiende nur noch in seinem puren
türünün zemininde — ki dünya-içinde karþýla-
Aussehen (e‰dow) begegnen läßt,
þýlan varolan-þeyleri ancak arý görünmeleri und als Modus dieser Seinsart ist
(e‰dow) içinde karþýlaþýlmaya býrakýr —, ve bu ein ausdrückliches Hinsehen auf
das so Begegnende möglich. Dieses
Varlýk-türünün kipi olarak, böyle karþýlaþýlan Hinsehen ist jeweils eine bestimmte
þeye belirtik bir bakýþ olanaklýdýr. Bu bakma Richtungnahme auf ..., ein Anvisi-
kimi zaman ... üzerine belirli bir yön tutma, eren des Vorhandenen. Es ent-
nimmt dem begegnenden Seien-
gözünü elönünde-bulunana dikmedir. Karþý- den im Vorhinein einen »Gesichts-
laþýlan varolan-þeyden daha baþýnda bir “bakýþ punkt«. Solches Hinsehen kommt
selbst in den Modus eines eigen-
açýsý” üstlenir. Böyle bakýþýn kendisi dünya-
ständigen Sichaufhaltens bei dem
içersinde varolan-þeylerin ortasýnda baðýmsýz innerweltlichen Seienden. In so-
bir kalýþ kipine girer. Bu tür “kalýþ”ta — kendi- geartetem »Aufenthalt« — als dem
Sichenthalten von jeglicher Han-
ni herhangi bir el iþinden ve kullanýmdan geri- tierung und Nutzung — vollzieht
tutma olarak — elönünde-bulunanýn algýlanýþý sich das Vernehmen des Vorhande-
tamamlanýr. Algýlama birþey olarak birþeye [62]nen. Das Vernehmen hat die
Vollzugsart des Ansprechens und Bes-
seslenmenin ve onun üzerine tartýþmanýn yerine prechens von etwas als etwas. Auf
getirilmesi türünü taþýr. Bu en geniþ anlamda dem Boden dieses Auslegens im
weitesten Sinne wird das Verneh-
yorumlamanýn zemininde algýlama belirleme
men zum Bestimmen. Das Vernom-
olur. Algýlanan ve belirlenen þey önermelerde mene und Bestimmte kann in
anlatýlabilir, ve böyle anlatýlmýþ olarak saklý Sätzen ausgesprochen, als solches
Ausgesagtes behalten und verwahrt
tutulabilir ve korunabilir. Birþey üzerine bir werden. Dieses vernehmende Be-
önesürümün bu algýsal saklý tutuluþunun halten einer Aussage über ... ist
kendisi dünyadaki-Varlýðýn bir kipidir ve bir selbst eine Weise des In-der-Welt-
seins und darf nicht als ein
“yordam” olarak yorumlanmasý gerekmez; »Vorgang« interpretiert werden,
yordam yoluyla bir özne kendine birþeye iliþ- durch den sich ein Subjekt
kin tasarýmlar saðlar ki, bunlar böyle edinilmiþ Vorstellungen von etwas beschafft,
die als so angeeignete »drinnen«
olarak “içerde” saklý kalýrlar ve daha sonra aufbewahrt bleiben, bezüglich
zaman zaman onlarla ilgili olarak edimsellik derer dann gelegentlich die Frage
ile nasýl “baðdaþtýklarý” sorusu ortaya çýkabilir. entstehen kann, wie sie mit der
Wirklichkeit »übereinstimmen«.
Oradaki-Varlýk kendini birþeye yönelttiði Im Sichrichten auf ... und Erfas-
ve onu ayrýmsadýðý zaman bir bakýma ilkin sen geht das Dasein nicht etwa erst
aus seiner Innensphäre hinaus, in
içinde en yakýndan kapatýlý olduðu iç-ala-
die es zunächst verkapselt ist, son-
nýndan dýþarý çýkmaz, ama, birincil Varlýk- dern es ist seiner primären Seinsart
türüne göre, her zaman karþýlaþýlan ve her nach immer schon »draußen« bei
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 101

einem begegnenden Seienden der durumda daha þimdiden açýða çýkarýlmýþ bir
je schon entdeckten Welt. Und das
bestimmende Sichaufhalten bei dünyaya ait olan varolan-þeylerin ortasýnda
dem zu erkennenden Seienden ist daha þimdiden “dýþarýda”dýr. Ve bilinecek olan
nicht etwa ein Verlassen der inne-
varolan-þeyin ortasýnda onu belirleyerek kalýþ
ren Sphäre, sondern auch in die-
sem »Draußen-sein« beim Gegen- iç alanýn býrakýlýþý gibi birþey deðildir; tersine,
stand ist das Dasein im rechtver- nesnenin ortasýnda bu “dýþarýdaki-Varlýk”ta
standenen Sinne »drinnen«, d. h.
es selbst ist es als In-der-Welt-sein,
bile oradaki-Varlýk doðru anlaþýlan anlamda
das erkennt. Und wiederum, das “içerde”dir, e.d. bilen dünyadaki-Varlýk olarak
Vernehmen des Erkannten ist kendisi ‘içersi’dir. Ve yine, bilinenin algýlan-
nicht ein Zurückkehren des erfas-
senden Hinausgehens mit der ge- masý ayrýmsamak için dýþarý çýkanýn ele geçir-
wonnenen Beute in das »Gehäuse« diði yaðma ile birlikte bilincin “odacýðýna” bir
des Bewußtseins, sondern auch im
geri dönüþü deðildir; tersine, algýlama, koruma
Vernehmen, Bewahren und Be-
halten bleibt das erkennende ve saklý tutmada bile bilen oradaki-Varlýk
Dasein als Dasein draußen. Im »blo- oradaki-Varlýk olarak dýþarda kalýr. Varolan-
ßen« Wissen um einen Seinszu-
sammenhang des Seienden, im
þeylerin bir Varlýk baðlantýsýnýn “yalnýzca”
»nur« Vorstellen seiner, im »ledig- bilinmesinde, onlarýn “salt” tasarýmlanma-
lich« daran »denken« bin ich nicht larýnda, “yalnýzca” üzerlerine “düþünmede”
weniger beim Seienden draußen in
der Welt als bei einem originären onlarýn kökensel bir ayrýmsanmasýnda olduðun-
Erfassen. Selbst das Vergessen von dan daha az olmamak üzere onlarýn ortasýnda
etwas, in dem scheinbar jede Seins-
dýþarýda dünyadayýmdýr. Giderek onda görü-
beziehung zu dem vormals Er-
kannten ausgelöscht ist, muß als nürde daha önce bilinene doðru her Varlýk-
eine Modifikation des ursprünglichen baðýntýsýnýn çözülmüþ olduðu birþeyin unutul-
ln-Sein begriffen werden, in glei-
cher Weise alle Tauschung und
masý bile kökensel içinde-Varlýðýn bir deðiþkisi
jeder Irrtum. olarak kavranmalýdýr, ve bu her aldanmaca ve
Der aufgezeigte Fundierungs- her yanýlgý için böyledir.
zusammenhang der für das Welt-
erkennen konstitutiven Modi des Dünyadaki-Varlýðýn dünyayý bilmenin oluþ-
In-der-Welt-seins macht deutlich: turucu kipleri için gösterilmiþ olan temel-
im Erkennen gewinnt das Dasein
lendirme-baðlantýsý þunu açýða çýkarýr: Bilme-
einen neuen Seinsstand zu der im
Dasein je schon entdeckten Welt. de oradaki-Varlýk onun kendisinde daha þim-
Diese neue Seinsmöglichkeit kann diden açýða çýkarýlmýþ olan dünyaya doðru yeni
sich eigenständig ausbilden, zur
Aufgabe werden und als Wissen-
bir Varlýk-duruþu kazanýr. Bu yeni Varlýk-olanaðý
schaft die Führung übernehmen kendini baðýmsýz olarak geliþtirebilir, bir görev
für das In-der-Welt-sein. Das olabilir ve bilim olarak dünyadaki-Varlýk için
Erkennen schafft aber weder aller-
erst ein »commercium« des Sub- önderlik üstlenebilir. Ama bilme ne ilk kez
jekts mit einer Welt, noch entsteht özne ve bir dünya arasýnda bir “commercium”
dieses aus einer Einwirkung der
yaratýr, ne de bu dünyanýn bir özne üzerindeki
Welt auf ein Subjekt. Erkennen ist
ein im In-der-Welt-sein fundierter etkisinden doðar. Bilme dünyadaki-Varlýkta
Modus des Daseins. Daher verlangt temellendirilmiþ bir oradaki-Varlýk kipidir.
das In-der-Welt-sein als Grundver-
fassung eine vorgängige Interpreta-
Buna göre dünyadaki-Varlýk temel durum
tion. [63] olarak bir ön yorumlanma istemindedir.
Üçüncü Bölüm Drittes Kapitel
Die Weltlichkeit der Welt
Dünyanın Dünyasallığı

§14. Genel Olarak Dünyanın Dünyasallığı § M. Die Idee der Wdllichbeil der Well
überhaupt
Düşüncesi

Dünyadaki-Varlığın ilkin yapısal kıpı olarak Das In-der-Welt-sein soll zuerst hin­
sich tlic h des S tru k tu rm o m en ts
“dünya” açısından görülebilir kılınması gere­ »Weh« sichtbar gem acht w erden.
kir. Bu görevin yerine getirilmesi kolay ve Die B ew erkstelligung d ieser Auf­
öylesine sıradan görünür ki, her zaman bir gabe scheint leicht und so trivial zu
sein, da 15 m au im m er noch glaubt,
yana bırakılabileceğine inanılır. “Dünya”yı sich ih re r entschlagen zu d ü rfen .
fenomen olarak betimlemek n e demek olabi­ Was kaim es besagen, »die Welt« als
P h än o m e n b esch reib en ? Sehen
lir? Dünya içersinde “varolan-şeyler”de ken­ lassen, was sich au »Seiendem «
dini göstereni görülmeye bırakmak dernektir. innerhalb der Well zeigt. D er erste
Burada ilk adını dünya“da” var olan şeylerin Schrill ist dabei ein e A ufzählung
von solchem, was es »in« d er Welt
bir sıralanmasıdır: Evler, ağaçlar, insanlar, gibt: H äuser, b äu m e, M enschen,
dağlar, yıldızlar. Bu varolan-şeylerin “görül­ Berge, G estirne. Wir k ö n n en tlas
melerini” betimleyebiliriz ve onlarda ve onlarla »Aussehen« dieses Seienden abschib
drrn und die Vorkommnisse an und
birlikte yer alan şeylerin bir hesabını vere­ mit ihm erzählen. Das b leib t ab er
biliriz. Ama bu açıkça ön-fenomenal bir “iş” offensichtlich ein vorphänom ono-
logischos »Geschäft«, das phänom e­
olarak kalır ki, fenomen olojik olarak bütü­ nologisch überhaupt nicht relevant
nünde ilgili olmayabilir. Betimleme varolan- sein kann. Die Beschreibung bleibt
şeylere sarılıp kalır. Varlıksaldır. Ama aranan am Seienden haften. Sie ist outiseh.
Gesucht, wird aber doch das Sein.
ise Varlıktır. Fenomen olojik anlamda “feno­ »P h än o m en « im p h än o m e n o lo ­
men” biçimsel olarak kendini Varlık ve Varlık- g isch e n S in n e w urde form al
yapısı olarak gösteren şey olarak belirlen­ bestimmt als das, was sich als Sein
und Seinsslruktur zeigt,
miştir. Die »Welt« phänom enologisch
“Dünya”yı fenomen olojik olarak betimle­ Ixschreilx'ti wird demnach Ix •sagen:
das Sein des innerhalb der Welt vor­
mek buna göre şu demektir: Dünya içersinde
h andenen Seienden auf'weiscu und
bulunan varolan-şeylerin Varlığını sergilemek begrifllirh-kategoria) fixieren. Das
ve kavramsal-kategorisel olarak saptamak. Seiende innerhalb d er Welt sind die
D inge, N alu rd in g c u n d »vvertbe-
Dünya içersinde varolan-şeyler Şeyler, Doğa- haftete« Dinge. Deren Dinglichkeit
Şeyleri ve “değer-yü klü” Şeylerdir. Şeylikleri wird Problem: und sofern sich die
sorun olur; ve değer-yüklü Şeylerin Şeylikle­ Dinglichkeit d er letzteren au f d er
N aiurdiugliehkcii aulbam . ist tlas
rinin Doğa-Şeyliği üzerine yapılaşmış olduğu Sein der N alurdingc, die N atur als
düzeye dek, Doğa-Şeylerinin Varlığı, genel s o h lte , das p rim äre T hem a. D er
olarak Doğa birincil temadır. Doğa-Şeylerinin , alles fu n d ie ren d e Seiuscharakter
d er Naturdinge, d er Substanzen, ist
tözlerin herşeyi temellendiren Varlık-karak- dieSuljsiauzialitäl. Was macht ihren
teri tözselliktir. Bunun varlıkbilimsel anlamını o n to lo g isch en S in n aus? Damit
h a b e n wir d ie U n tersu ch u n g in ııe oluşturur? Bununla araştırmamızı ikircim-
eine eindeutige Eragerichtimg ge­
bracht.
siz bir sorgulama yönüne getirmiş oluruz.
Aber tragen wir hierbei onto­ Ama burada varlıkbilimsel olarak “Düıı-
logisch nach d er »Welt«? Die ge­ ya”ya ilişkin bir soru mu soruyoruz? Belirtilmiş
k e n n z e ic h n e te P ro b lem atik ist.
ohne Zweitel ontologisch. Allein olan sorunsal İliç kuşkusuz varlıkbilimseldir.
wenn ihr sellwt die reinste Expli­ Ama kendisi Doğanın Varlığının eıı arı açım­
kation des Seins der Natur gelingt,
in Anmessung au die U rundaus-
lamasını başaracak olsa bile, ve bunu bu varo-
sagcn, tlie in der m athem atischen laıı-şey üzerine matematiksel doğa-bilimiııde
N aturw issenschaft ü b e r dieses verilen temel önermelerle uyum içinde yapsa
S eiende gegeben w erden, diese
O ntologie H ilft nie au f das Phä­
da, bu varlıkbiliııı hiçbir zaman fenom en
nom en »Welt«. Natur ist sollst ein “dünya”ya ulaşamayacaktır. Doğanın kendisi
Seiendes, das innerhalb d er Welt bir varolaıı-şeydir ki, onunla dünya içersinde
begegnet m ul au f verschiedenen
W egen u n d S tufen e n td e c k b a r karşılaşılır ve değişik yollarda ve basamaklarda
wird. açığa çıkarılabilir.
Sollen wir uns dem nach zuvor
Buna göre ilk olarak oradaki-Varlığııı en
an das S eiende halten, bei dem
sich das Dasein zunächst und zu­ yakından ve çoğunlukla onlarda kaldığı varo-
meist authäh, au die »weribehaf- lan-şeylere, “değer-yüklü” Şeylere mi sarıl­
leten« D inge? Z eigen n ic h t sie
»eigentich« die Welt, in d er wir
malıyız? Bunlar “aslında” içinde yaşadığımız
leben? Viell64Jleichl zeigen sie in dünyayı göstermezler mi? Belki de gerçekte
d er Tat so etwas wie »Weh« ein­ “dünya” gibi birşeyi dalıa derinden gösterirler.
dringlicher. Diese Dinge sind aln-r
doch auch Seiendes »innerhalb« Ama gene de bu Şeyler de dünya “içersinde”
tler Weh. varolaıı-şeylerdir.
Weder die oh tische Abschildernng
des innerweltlichen Seienden, noch die
Ne dünya-içinde varolaıı-şeylerin vaıiıksal
ontologische Interpretation des Seins betimlemesi, ne de bu varolan-şeylerin Varlıklarının
dieses Seienden ließen als solche a u f varlıkbiliııısel yorumu böyle olarak fenomen “dün-
das Phänomen »Well». In b eid en
Z ugangsarton zum »objektiven
ya”ya ulaşabilir. “Nesnel Varlığa” her iki giriş
Sein« ist schon und zwar in ver­ türünde de daha şimdiden ve hiç kuşkusuz
schiedener Weise »Well« »voraus­ değişik yollarda “dünya” “varsayılmıştır.”
gesetzt«.
Kann am E nde »Welt« ü b e r­ Sonunda genel olarak “düııya”ya sözü edi­
haupt nicht als Bestim m ung des len varolaıı-şeyiıı belirlenimi olarak sesleııile-
g e n a n n te n S eie n d en angespro-
eheu w erden? Wir n eu n e n aber
nıez 111i? Gene de bu varolan-şeye ‘diiııya-
doch dieses Seieude innerweltlich. içiııde’ deriz. Sakın “dünya” oradaki-Varlığııı
Ist »Well« gar ein Seiuscharakter bir Varlık-karakteıi olmasın? Ve o zaman her
des Daseins? U nd hat d au n »zu­
nächst« jedes Dasein seine Well?
oradaki-Varlığııı “en yakından” kendi dünyası
Wird so »Welt« nicht etwas »Sul>- ıııı vardır? Böylece “dünya” “öznel birşey”
jektives«? Wie soll denn noch eine olmaz ıııı? Aıııa o zaman gene de “içinde”
»gemeinsame« Welt möglich sein,
»in« d er wir doch sind? Und wenn olduğumuz “ortak” bir dünya nasıl olanaklı
die frage nach d er »Welt« gestellt olacaktır? Ve “düııya”ya ilişkin soru sorul­
wird, welche Welt ist gem eint? duğunda, denmek istenen hangi dünyadır? Ne
Weder diese noch jene, sondern die
Weltlichkeit von Welt überhaupt. Auf ortak dünya ne de öznel dünya, ama genelde
welchem Wege «reifen wir dieses dünyanın dünyasallığı. Bu fenomen ile hangi
Phänom en au?
»Weltlichkeit« ist ein o ntolo­
yolda karşılaşırız?
gischer B egriff u n d m e in t die “Düııyasallık” varlıkbiliııısel bir kavramdır
S truktur eines konstitutiven Mo- ve Dünyadaki-Varlığııı oluşturucu bir kıpısının
104 mAKTIN incinmem

yapısı demektir. Ama ılünyadaki-Varlığı ora- menleş des In-der-Weh-seins. Die­


ses ab e rk e n n en wir als existcn/iale
daki-Varlığın varoluşsal belirlenim i olarak Bestimmung des Daseins. Weltlich-
tanırız. Bııııa göre düııyasallığııı kendisi bir keil isl dem n ach selbst ein l'.xis-
ten/.ial. Wenn wir ontologisch nach
varolıışsaldır. Varlıkbilimsel olarak “düııya”ya
d er »Weh« tragen, d an n verlassen
ilişkin soru sorduğu muzda, hiçbir biçimde wir keineswegs das th em atisch e
oradaki-Varlığııı Analitiğinin tematik alanın­ f ehl der Analytik des Daseins. »Well«
isl ontologisch keine Bestimmung
dan ayrılmış olmayız. Varlıkbilimsel olarak, des S eien d en , das w esenhalt das
“diiııya” oradaki-Varlığııı özsel olarak olmadığı Dasein niriif ist. sondern ein Cha­
varolaıı-şeyleriıı bir belirlenimi değil, ama ra k te r tles D aseins selbst. Das
schliel.it nicht ans. dal! der Weg der
oradaki-Varlığııı kendisinin bir karakteridir. Ih tle rs n c h n n g des P hänom ens
Bıı “dünya” fenomenini araştırına yolunun »Welt« ü b er das inn erw eltlich
düııya-içiııde varolaıı-şeyleriıı ve bunların Seiende und sein Sein genom m en
w erden ntnli. Die Aufgabe ein er
Varlığının yolundan geçmek zorunda olmasını phän o m en o lo g isch en »Beschrei­
dışlamaz. Dünyanın feııoıııeııolojik bir “betim­ bung« der Welt liegt so wenig ollen
zutage, dal.» schon ihre zureichende
lemesi” görevi gün gibi açık olmaktan öylesine Bestim m ung w esentliche o ntolo­
uzaktır ki, yeterli bir belirlenişi bile özsel olarak gische Klärungen verlangt.
varlıkbilimsel durulaştırmaları gerektirir. Ans d er dur« hgeführten Erwä­
gung u n d h äufigen Verwendung
“Dünya” sözcüğünün yukarıdaki tartışması des Wortes »Well« springt seine
ve sık kullanımı çok-aıılamlılığmı gözler önü­ V ieldeutigkeit in die A ugen. Die
Entwirrung d ieser Vieldeutigkeit
ne sermiştir. Bu çok-anlamlılığııı açılması deği­
kann zu ein er Anzeige der in den
şik iııılemler içinde göz önünde tutulan feno­ v ersch ied en en B ed eutungen ge­
menleri ve bunların bağlantılarını belirtmenin m e in te n P h än o m e n e u n d ihres
Zusam menhangs werden.
bir yolunu sağlayabilir. 1. Welt wird als outischer BcgrilV
1 . Dünya varlıksa! kavram olarak kullanılır verwendet und ljedculet dann das
ve o zaman dünyanın içersinde elöııiinde- /Ml (U's Seienden, «las innerhalb der
Well vorhanden sein kann.
buluııabileıı varolaıı-şeyleriıı Tümünü iniler. f2. Welt fungiert als ontologis­
2 . Dünya varlıkbilimsel bir terim olarak cher Term inus u n d b ed eu tet das
S ein «les u n te r u. 1 g e n a n n te n
işlev görür ve no 1 alUnda sözü edilen varolaıı-
Seienden. U nd zwar kann »Welt«
şeyleriıı Varlığını imler. Ve İliç kuşkusuz “dün­ zum Titel d er Kegion werden, die
ya” bir varolan-şeyler çokluğunu çevreleyen je eine M annigfaltigkeit von Seien­
dem umspannt; z. B. Ix'deutel Well
bölgenin terimi olabilir; örneğin matematik­ soviel wie in d e r Rede von d er
çilerin “dünyası” üzerine konuşmada dünya »Welt« [65] des M athematikers die
olanaklı matematik nesnelerinin bölgesini Region d e r m ö g lich en C egen-
stände d er M athematik.
imler. ‘h Welt kann wiederum in einem
3 . Dünya yine varlıksal bir anlamda anla­ o n tischen Sinne verstanden wer­
şılabilir, ama şimdi oradaki-Varlığııı özsel d en . jetzt a b e r nich t als «las
Seiende, das «las Dasein wesenhaft
olarak olmadığı ve dünya içersinde karşıla­ n ic h t ist u n d das in n erw eltlich
şılabilecek varolaıı-şey olarak değil, olgusal bir begegnen kann, so n d ern als das,
»worin« ein faktisches Dasein als
oradaki-Varlığııı böyle olarak “onda” “yaşadığı”
dieses »lebt«. Well hat h ie r eine
birşey olarak. Dünya burada ön-varlıkbilinısel vorontologisch existenzielle Bedeu­
varolıııa-ilgili bir inileni taşır. Burada yine tung. H ierbei bestehen wieder ver­
sc h ie d e n e M ö g lich k eiten : Well
değişik olanaklar vardır: Dünya “kamusal” Biz- m eint die »öffentliche« Wir-Welt
Dünya ya da birinin “kendisinin” en yakın (ev) o d e r d ie »eigene« u n d nächste
çevresi demek olabilir. (häusliche) Umwelt.
4. Well bezeichnet sclıüeLllich 4. Dünya son olarak varlıkbilimsel-varolıışsal
d en inilologisch-exislenziBleu
Begriff der WeHlidiheil. D ir Welt­ dünyasallık kavramım belirtir. Diiııyasallığm ken­
lichkeit sellwl ist niodilikubel zu disi tikel “dünyaların” o sıradaki yapısal bütünle­
dein jeweiligen Simkiurg;mz.en rine doğru değişkilere uğrayabilir, ama kendi
besonderer »Welten«, beschUci.lt
;tlx‘riii sid nlas Apriori von Welt­ içinde genel olarak diiııyasallığm a prioimiııi
lichkeit überhaupt. Wir nehm en kapsar. Dünya atılatıınını terminolojik olarak no
den Ausdruck Well term inolo­
3 altında saptanan inileni için ayıracağız. Eğer
gisch für die unter n. .8 fixierte
Bedeutung in Auspriu h. Wird er zaman zaman ilk sözü edilen anlamda kullanı­
zuweilen im erstgenannten Sinne lırsa, bu inileni tırnak imleri ile belirtilecektir.
gebraucht, dann wird diese bede­
ut mig durch Anführungszeichen
Sözcükten türetilen “dünyasal” biçimi o
markiert. zaman terminolojik olarak oradaki-Varlığııı bir
Die A bwandlung »weltlich* Varlık-türüııü iniler, hiçbir zaman düııya“da” el-
meint daun terminologisch eine
Seinsart des Daseins und nie eine öııüııde-btılunan varolan-şcyleriıı Varlık-türüııü
solche des »in« der Weh vorhan­ değil, bıı sonunculara ‘diinyaya-ait’ ya da ‘ditıı-
denen Seienden. Dieses neunen
wir w eltzugehörig o d e r inner-
ya-içiııde’ deriz.
weltlich. Bııgüne kadaı ki varlıkbiliuıe bir bakış düıı-
Kiu blick a u f die bisherige yadaki-Varlığı oradaki-Varlığııı bir dıırumıı
O n to lo g ie zeigt, dal.! mit dem
Verfehlen der Dasoiusverfassung
olarak gözden kaçırmanın dünyasallık fenome­
des In-der-W cll-seins ein Ubn- ninin üstünden atlanması ile birlikte gittiğini
sfftiiiff'n des Phänomens der Welt­ gösterir. Buıımı yerine, dünyayı dünya-içiııde el-
lichkeit zusammengeht. Statt des­
sen versucht m an die Well, aus önünde-bıılunan ama yaklaşık olarak hiçbir
dem Sein des Seienden zu inter­ biçimde açığa çıkarılmamış varolaıı-şeylerin
pretieren, das iunerweltlich vor­
handen, überdies aber zunächst
Varlıklarından, Doğadan yorumlama çabasına
gar nicht entdeckt ist, aus der girişilir. Doğa — varlıkbili»ise 1-kategori.se 1 ola­
Natur. N atur ist — ontologisch- rak anlaşıldığında — düııya-içiııdeki olanaklı
k aicg o rial v ersta n d en — ein
G rcnzfall des Seins von m ög­
varolaıı-şeylerin Varlığının bir sınır durumudur.
lichem innerw elllichen Seien­ Bu anlamda Doğa olarak varolaıı-şeyi oradaki-
den. Das S eiende als N atur in Varlık ancak dünyadaki-Varlığııım belirli bir
diesem Sinne kann das Dasein
nur in einem bestim m ten Modus kipinde açığa çıkarabilir. Bu bilme dünyayı
seines Ju-dcr-Well-seins entdec­ belirli bir yolda düııyasallıktan yoksun bırakma
ken. Dieses K rkeuueu hat den
karakterini taşır. Düııya-içiııde karşılaşılan belir­
Charakter einer bestimmten Knt-
wclilielmngdor Welt. »Natur« als li bir varolaıı-şeyiıı Varlık-yapılarmııı kategorisel
d e r kategorinle In b e g riff von toplağı olarak Doğa dünyasallığı hiçbir zaman
S einsstrukturen ein es bestim ­
m ten inuerw elllich begegnen­
anlaşılır kılaıııayabilir. Benzer olarak, örneğin
den S eienden vermag nie Well- romantiklerin Doğa kavramlarının anlamında
Ikhheil verständlich zu machen. alman fenomen “Doğa” bile varlıkbilimsel ola­
Kbenso ist auch das Phänom en
»Natur« etwa im Sinne das Naiur-
rak ancak dünya kavramından, e.d. oradaki-
Ix-grilfes d er Romantik erst aus Varlığııı Analitiğinden ayrmısaııabilirdir.
dem Weltix grill, d.h. der Analviik Dünyanın dünyasallığmm varlıkbilimsel bir
des Daseins her ontologisch fal.!l tır.
Im Hinblick auf das Problem
çözümlemesi sorunu söz konusu olduğunda,
einer ontologischen Analvsc der geleneksel varlıkbilim — eğer herhangi bir
Weltlichkeit der Welt Ixuvegl sich yolda sormuı görecek olursa — çıkımız bir so­
d ie ü b e rlie fe rte O n to lo g ie —
wenn sie das Problem üIxThaupl kakta devinir. Ote yandan, oradaki-Varlığııı
sieht — in einer Sackgasse. Ande- diiııyasallığınııı ve oradaki-Varlığı dünyasal-
İaşUrma olanak ve türlerinin bir yorumu niçin re-rseits wird ciıu- Interpretation der
W eltlichkeit des Daseins u n d der
oradaki-Varlığın dünyayı-bilıne Varlık-U'ırüıı- Möglichkeiten und Arten seiner Ver­
de varlıksal olarak ve varlıkbilimsel olarak weltlichung zeigen müssen, warum
dünyasallık fenom eninin üzerinden atla­ das Dasein in der Seinsart des Welt-
erkeunens ontisch und ontologisch
dığını göstermelidir. Ama ayın zamanda bıı das [üGJ Phänom en der Weltlichkeit
üstünden atlama olgusunda dünyasallık feno­ ü b ersp rin g t. Im Pakt um dieses
lIberspringens liegt ab er zugleich
m enine giriş amacıyla böyle bir üstünden d er Hinweis darauf, daß es beson­
atlamayı engelleyecek doğrıı fcııomeııal baş­ derer Vorkehrungen bedarf, um für
langıç noktasını kazanmak için özel önlem­ d en Zugang zum P h än o m e n d e r
W eltlichkeit, d en re c h te n p h ä n o ­
lerin gerektiği imlenir. m enalen Ausgang zu gewinnen, d er
Bunun için yöntemsel yönerge daha şim­ ein Ü berspringen verhindert.
diden verilmiştir. Dünyadaki-Varlığııı ve bııııa D ie m e th o d isc h e A nweisung
hierfür wurde schon gege ben. Das
göre ayrıca dünyanın oradaki-Varlığın enyakın In-der-Welt-sein u n d sonach auch
Varlık-türü olarak sıradan gündeliklik ‘çev- d ie Welt so llen im H orizont, d er
durchschnittlichen Alltäglichkeit als
reıı’iııde Analitiğin teması olması gerekir. d er nächsten Seinsart des Daseins
Gündelik düııyadaki-Varlık iııceleııınelidir, ve zum Thema d e r Analytik we rden.
bundaki feııomenal destekte dünya gibi bir- Dem alltäglichen lu-elcr-Weli-seiu
ist nae h zu g e h en , und im phäue>-
şey görüş önüne gelmelidir. m enalen Anhalt au dieses m uß sei
Gündelik oradaki-Varlığın en yakın dün­ etwas wie Well in d e n blick kom­
men.
yası çevredir. Araştırmamız sıradan düııyadaki- Die nächste Weil des alltäglichen
Varlığııı bu varolıışsal karakterinden genel Daseins ist die Umwelt. Die Unter­
olarak dünyasallık düşüncesine götüren gidiş suchung nim mt dem Hang von die­
sem ex isteu zialen Charakte r eles
yolııını izleyecektir. Çevrenin dünyasallığını durchse i mit tlieiien Iu-eier-Weh-scins
(çevreselliği) en yakından karşılaşılan çevre- zur h iervon Weitlichkeit ülxrhaupl.
içiııde varolaıı-şeyleriıı varlıkbilimsel bir yoru­ Die W eltlichkeit de r Umweh (die
U m w clilichkeii) su ch en wir im
mu içinden geçiş yoluyla araştıracağız. Umwelt Durchgang durch eine' oulole>gischc
[ ‘çevre-diinya’] anlatımı “ C/ı»”da uzaysallığabir Interpretation des nächstbegegnen­
anıştırma kapsar. Ama gene de Umwelt, için den in n e r-umweltlichen S eienden.
D er A usdruck Umweil e n th ält in
oluşturucu olan Umherumun [‘çevrede’] elem »Um« einen Hinweis auf Räum­
birincil olarak “ıızaysal” anlamı yoktur. Dalıa- lichkeit. Das »U m herum «, elas für
elie Umwelt k o n stitu tiv ist, hat
çok, bir ‘çevre’ye karşı çıkılamayacak bir yolda jedoch keinen prim är »räumlie hen«
ait olan uzay-karakteri ancak dünyasallığııı Sinn. De r ein er Umwelt uuljcsireit-
yapısından açıklık kazanabilir. Bu bakış açısın­ bar zugehörige Raum charakter ist
vielm ehr e*rst aus de r S truktur d er
dan, oradaki-Varlığın § 1 2 ’de değinilen ıızay- Weltlichkeit aufzuklären. Von hier
sallığı feııomenal olarak görülebilir olur. Ama aus wirel die- in § 12 auge/.eigte
varlıkbiliııı tanı olarak ıızaysallıktaıı yola R äum liehkeit eles Daseins p h än o ­
m enal sichtbar. Die O ntologie hat
çıkarak “düııya”ıım Varlığını res exteusa olarak n u n abe r ge raele versueiit, vem eler
yorumlama girişiminde bulunmuştur. “Düıı- R äu m lieh k eit aus das S ein eler
ya”ııııı böyle bir varlıkbiliıııi için eıı aşırı »Weil« als res e xte usa zu inteTpre--
tieren. Die- extremste' Tenelenz zu
eğilim, ve dahası oradaki-Vaı lık ile ne varlıksal einer soleiicu Outeilogie der »Weh«
olarak ne de varlıkbilimsel olarak çakışan res und zwar in deTGe'gcnorieulieTuug
an eleT res cogitans, elie- sich weeler
cogitansıı doğru bir karşı-yöııelimle birlikte,
o u lisch m ich emledogisch mit
Descarles’ta görülür. Burada üstlendiğimiz Dasein derki, zeigt sich Ix i Descartes.
dünyasallık çözümlemesi bu varlıkbilimsel Durch elie Abgrenzung gegen diese
ontologisc'lu* Tendenz kann sich die eğilime karşı sınırlanma yoluyla seçiklik kaza­
hier versuchte Aniliyse der Weltlich-
keii verdeutlichen. Sie vollzieht sich
nabilir. Çözümleme üç aşamada tamamlanır:
in drei Klappen: A. Analyse der Um­ A. Genel olarak çevrcselliğiu ve düııyasallığm
weh lichkeit und Welilichkcil über­ çözümlemesi. B. Dünyasallık çözümleme­
haupt. B. illustrierende A bhebung
de r Analyse der Weltlichke it gegen mizin Descartes’taki “dünya” varlıkbilimiııe
elie Ontologie der »Weh« bei Descar- kaı^ı bir örnek olarak öııc çıkarılışı. C. Çevrenin
les. C. Das U m hafleder Umwelt und
elie »Räumlichkeit« lies Dase ins.
‘çevreliği’ ve oradaki-Varlığm ıızaysallığı.

A. Die A tiniyse, der Umweltliehheit und A. Genelde Çevreselliğin ve Düııyasallığm


Weltlichkeit überhaupt
Çözümlemesi
S l.r). Das Sein des in der Umwelt § 1 5 . Çevrede Karşılanılan Varolan-Şeyin
begegnenden Seienden Varlığı
Der phänomenologische Aufweis des En yakından karşılaşılan varolaıı-şcyleriıı
Seins eles nächstbegegneuden Seien­
Varlığının feııomeııolojik sergilenişi ayrıca
den lx-werkslclligl sich am Leitfaden
des alltägliche n In-elor-Weh-seins, dünya içiııdeve düııya-içiııde vaıolaıı-şeyler ile
elas wir auch eie n U m gang in d er işgörmei de dediğimiz gündelik düııyadaki-
Welt ttnel mit elem iuner[67Jw ell-
licheu S eienden nennen. D er Um­
Varlığııı ipucu üzerine yerine getirilebilir.
gang hat sich schon zerstreut in eine İşgörme daha şimdiden bir tasa yolları çok­
M annigfaltigkeit von W eisen eles luğuna dağılmıştır. Amaişgörmeııin en yakın
Bese>rgeus. Die nächste Art des Um­
ganges ist, wie gezeigt wurde-, aber türü, gösterildiği gibi, salt algısal bilme değil,
nicht elas nur ne»ch vernehm ende el işi yapan, kullanan tasadır ki, bunun kendi
Erkennen, sondern elas hantierende,
gebrauchende Besorgen, elas seine
“bilgisi” vardır. Feııomeııolojik sora ilk olarak
eigene- »Erkenntnis« hat. Die- phä­ böyle tasada karşılaşılan varolaıı-şeylcrin Var­
nomenologische frage* gilt zunächst lığı için geçerlidir. Burada gerekli olan
dem Sein des in se»lche-m Besorgen
Ixgeguenden Seienden. Zur Siche­
‘görnıe’yi güvence altına almak için yöntem­
ru n g ele-s h ie r verlangtem S ehens sel bir ön açıklama gereklidir.
Ix-elarf e-s einer m ethodischen Vor- Varlığın açığa seriliş ve açımlamasında,
Ix-merkung.
ln eler Erschließung uuel Expli- varolaıı-şey her durum da öıı-tematik ve eş-
kation des Se-ins ist elas Seieuele je ­ tematik olandır; ama asıl tema olarak Varlık
weils elas Vor- uuel M athem atische,
im e ig en tlich en T hem a stellt elas
gelir. Şimdiki çözümlemenin alanında, ken­
Seiu. Im Bezirk <le*r jetzigen Analyse dilerini çevre ile tasada gösteren şeyler öıı-
ist als das vorlhem alisrhe Seieuele tematik vaıolaıı-şeyler olarak alınacaktır. Bu
das augese-tzt, eins im umwe-ltlicheu
Be-sorge-n sich ze-igt. l)iese*s Seiende
varolaıı-şeyler bu nedenle kuramsal “dünya-
ist elabe-i nicht G egenstand eines yı”-bilıııenin nesneleri değil, ama kullanılan,
theoretischen »Weh«-Erkeiineus, es üretilen ve bıı tür şeylerdir. Böyle karşılaşılan
ist elas Ciebrauchle-, llergestellie uuel
dgl. Als so be-gegnende-s Se-ie-nele-s varolaıı-şeyler olarak, bir “bilıııe”nin bakı­
kommt e s vorthe-matisch in eleu Blick şında öıı-tematik olurlar; bıı “bilme,” fcııo-
eines »Erkennens«, das als phäno­
menologisches prim är au f elas Seiu
meııolojik olmakla, birincil olarak Varlığa
sieht uuel aus dieser Them alisierung bakar, ve Varlığı böyle teıııalaştırmakla, o
de-s Seins h e r elas jeweilig Seiende sıradaki vaıolan-şeyleri birliktc-tematikleş-
mitthe-malisiert. Dies phänom enolo-
gische Ausle-gen ist dem nach kein
tirir. Bu feııomeııolojik yorumlama buna
Erkennen seie-nelc-r Beschaffenheiten göre varolaıı-şeylerin varolan doğalarının bir
bilgisi değil, ama Varlıklarının yapısının bir des Seienden, sondern ein Bısiinı-
nien der Strukiur seines Seins. Als
belirlenmesidir. Ama Varlığın araştırması ola­ U ntersuchung von Sein uIxt wird es
rak, her durum da daha şimdiden oradaki- /.um eigenständigen und ausdrück­
Vaıiığa ait olan ve varolaıı-şeylerle her işgör- lichen Vollzug des Seinsverstäud-
nisses. das je schon zu Dasein ge­
ıııede “dirimli” olan Varlık-aıılayışmm özerk ve h o lt u n d in je d e m U m gang mit
belirtik yerine getirilişi olur. Feııomeııolojik Seiendem »lebendig- ist. Das phä­
n o m en o lo g isch v o n h em atisi he
olarak öıı-tematik olan varolan-şeyler, ve bura­ Seiende, hier also das (Gebrauchte,
da öyleyse kullanılan, üretimde bulunabilir in H erstellu n g B efindliche, wird
olan şeyler birinin kendini böyle bir tasaya zugänglich in einem Sichverset/.eu
in soh lies besorgen. Streng genom ­
bırakması durum unda erişilebilir olurlar. m en ist diese Rede von einem Sich-
Sağın olarak alındığında, böyle bir ‘kendini v e rse i/e n irre fü h re n d ; d e n n in
bırakm a’daıı söz etmek yanıltıcıdır; çünkü d iese S ein sari des b eso rg en d en
Umgangs b rauchen wir uns nicht
kendimizi ilkin bu tasalı işgörmeııin Varlık- erst zu versetzen. Das alltägliche
türıiııe bırakmamız gerekmez. Gündelik oıa- Dasein ist schon im m er in dieser
Weise, z. 11.: die Tür öffnend, mache
daki-Varlık her zaman bu yoldadır — örneğin ich (Gebrauch von d er Klinke. Die
kapıyı açarken kapı kolunu kullanırını. Böyle (Gewinnung des p h äu o m en o lo -
karşılaşılan varolaıı-şeylere leııoıneııolojik gisclicu Zugangs /u dein so Ix-gug-
n enden Seienden beste ht vielmehr
girişin elde edilmesi dalıaçok kendilerini in d er A b d rän g u n g d e r sich an*
dayatan ve birlikte giden yorumlama eğilim­ d r ä n g e n d e n u n d m illa u le n d e u
lerinin bir yana itilmesinden oluşur — eğilim­ A u slcg u u g slcn d e u /.cn , d ie das
P hänom en eines solchen »Besor­
ler ki, bütününde böyle bir “tasa” fenomeni­ gen*« überhaupt verdecken und in
nin, ve özellikle onlarla tasada kendi başlarına eins dam it erst recht das Seiende,
wie es von ihm selbst h e r im
karşılaşılan varolaıı-şeyleriıı üstünü örterler. B esorgen fü r es b eg eg n et. Diese
Bu sakıncalı yanılgılar eğer araştırmamızın v erfän g lich e n M ißgriffe w erden
gidişinde şimdi hangi varolaıı-şeyleriıı öıı- d e u tlic h , wenn wir jetzt u n te r­
suchend frage n: welches Seiende
teıııa olarak alınması ve öıı-fenomenal temel soll Vorlhcma werden und als vor-
olarak saplanması gerekliğini sorarsak açıklık p h äu o m eu aler Boden festgestellt
kazanırlar. sein?
Man antwortet: die Dinge. Aller
Söyle yanıt verilebilir: Şeyler. Ama araş­ mit diesersellistverstäudlicheu Ant­
tırılan öıı-feııoınenal temel belki de bu keııdi- wort ist iler gesuchte vorphänom e-
uale B oden vielleicht schon ver­
liğiııdeıı-açık yanıtla daha şimdiden kaçırıl­ fehlt. D enn in diesem Ansprüchen
mıştır. Çünkü varolaıı-şeylere “Şeyler” (res) des Se ienden als »Ding- (re s) lie gt
olarak seslenmede bunların varlıkbilinısel [68] e ine' uuausdrücklich vorgrei-
l.cude ontologische' Charakteristik.
karakterlerinin örtük olarak öııcelenmiş oldu­ Die- von solchem S eie n d en zum
ğu imlenir. Böyle varolaıı-şeylerdeıı başlayarak Sein w eiterfragende Analyse trifft
Varlığa doğru daha öte soruşturm a yapan au f Dinglichkeit und Realität. Die
ontologische Explikation findet so
çözümleme Şeylik ve realite ile karşılaşır. fortschreitend Seinscharakte-re wie
Varlıkbilinısel açımlama böyle ilerlerken töz- Sulisian/.ialiiäi, M aterialität, Ausge-
sellik, özdeksellik, uzanıldık, yanyaııalık... gibi di'hntheii. N ebeneinander ... Al kt
das im Besorgern Imgegueude Seien­
Varlık-karakterleriııi bulur. Ama tasada karşıla­ de ist in diesem Se in auch voron­
şılan varolaıı-şeyler bu Varlıkla, öıı-varlık- tologisch zunächst verborgen. Mit
der N ennung von Dingen als dem
bilimsel olarak bile olsa, en yakından gizlidir­
»zunächst gegebenen« Se ien d en
ler. Şeylerin “en yakından verili” varolan-şeyler gehl m an ontologisch fehl, ob/.war
olarak adlandırılmasıyla varlıkbilinısel olarak man onlisch e twas anderes meint.
Was man eigentlich meint, bleibt yoldan çıkılır, üstelik varlıksal olarak deıııııek
unbestimmt. Ode r abe r m an eha-
rak lerisicrt d iese »D inge« als
istenen başka birşey olsa bile. Aslında ııeyiıı
»weillx*lmfleie« Dinge. Was besagt denmek istendiği belirsiz kalır. Ya da bu “Şey­
e>nU)logisdi We rl? Wie- ist dieses ler” “değer-yüklü” Şeyler olarak nitelendirilir­
»1 Iahen« nuel Ik'hahctsein katego-
rial /.u lassem? Vem ele r Dunkelheit ler. Değer varlıkbiliııısel olarak ne demektir?
dieser S truktur einer-W ertbchal- Bu “yükleme” ve yüklti-Varlık kategorisel olarak
tetheit al)gesehe’ii, ist d er phäno­
m enale SeiuseharakUT eles int lx'-
nasıl alınacaktır? Bir değer-yüklenıııişliğin bu
sorgenden Umgang Begegnenden yapısının bulanıklığını gözardı edersek, böyle­
damit gelrollen? likle tasalı işgörıııede karşılaşılan şeyin feııo-
Die U n ed le n halten einen an»
gem essen en T erm inus Ih r die-
meııal Varlık-karakteriııi bulmuş olmaz mıyız?
»Dinge«: trp a y u a T a . d. i. elas, Yunanlıların “Şeyler” için uygun bir terim­
womit m an es im b eso rg en d en leri vardı: TrpdypaTa e.d. tasalı işgörmelerde
l imgang (ırpaÇıç) /.n um hat. Sie'
ließen ab e r ontologisch ge*raele (ırpâÇıç) kendisiyle işimizin olduğu şey. Ama
den spezifisch »pragm atischen« varlıkbiliııısel olarak ırpâynaTa?ııın özgün
Charakter der irpayuaT a im Dun­
keln u n d b estim m ten sie »zu­
“pragmatik” karakterini tam olarak bulanıklık
nächst« als »bloße D inge«. Wir içinde bıraktılar ve bunları “en yakından” “salt
nennen elas im B esorgen Şeyler” olarak belirlediler. Tasada karşılaşılan
lx*gegueude Seiende das Zeug. Im
Umgang sind voründiieh Sehroib-
varolaıı-şeye gereç diyoruz, işgörmelerde yazı
zeug, Nähze ug, Werk-, fahr-, Meß- gereci, dikiş gereci, iş, taşıma, ölçü gereçleri ile
zeug. Die Seiusart von / e n g ist karşılaşılır. Gerecin Varlık-türii sergilenmelidir.
herauszuslellen. Das ge schieht am
lx itfadeu der vorherigen Umgren- Bıınıın için ipııcunıuz bir gereci gereç yapan
zung de ssen, was ein /.eng zu /e ng şeyin, gereçselliğiniıı önceden tanımlanma­
m acht, eler XeughaLiigkeil.
Ein Zeug »ist« strenggenoni-
sında yatar.
m eu nie'. Zum Sein von Zeug ge­ Sağın olarak alındığında, bir gereç hiçbir
h ö rt je- im m er ein Zeugganzes, zaman “yoktur.” Bir gerecin Varlığına her
darin es dieses Zeug sein kann, elas
es ist. Zeug ist wese*nlial't »etwas,
zaman bir gereç-bütüııü aittir ki, onda gereç o
um zu .. «. Die- v ersch ied en en olan bu gereç olabilir. Gereç özsel olarak "... -
Weisen des »Um-zu« wie Dieulirh- nıek için birşey”dir. “-nıek içiıı”ııiıı hizmet
keit, Brilräglichkeii. Verwendlxu'-
keit, H andlichkeit koustitniereu edebilirlik, işe yararlık, kullanılabilirlik, kulla­
eine1Zcnggauzlieit. In der Struktur nışlılık gibi değişik kipleri bir gereç-bütüıılüğü
»Um-zu« liegt.eine Vmtvisungvim
etwas au f e twas. Das mit diesem
oluştururlar. Bir yapı olarak “-mek içiıı”de
Titel augeze'igte Phänom en kann birşeyin birşeye bir göndermesi imlenir. Bu terim
erst in eleu folgenden Analysen in ile gösterilen fenomen aııcak aşağıdaki çözüm­
s e in e r o n to lo g isch en C enesis
sichtbar gem acht werden. Vorläu­
lemelerde varlıkbiliııısel türeyişi içinde görülür
fig gilt es, eine Verweismigsmau- kılınabilir. Geçici olarak, Gir göııderıııeler-
niglälligkeit phänom enal in den çoklusunafeııomenal olarak bakmak yeterlidir.
Blick zu liekomm cu. Zeug ist sei­
n er Zeughaltigkeil entsprechend
Gereç gereçselliği ile uyum içinde her zaman
imme r ans der Zugehörigkeit zu başka gerece aitliğimfen vardır: Yazı takımı,
anelerem Zeug: S chreibzeug, kalem, mürekkep, kağıt, altlık, masa, lamba,
fed er, T inte, Papier, U nterlage,
fis c h , Lam pe, M öbel, fe tişler, mobilya, pencereler, kapılar, oda. Bu “Şeyler”
T üren, Zim m er. Diese* »Dinge*« kendilerini hiçbir zaman eıı yakından kendi­
zeigen sich nie zunächst Ihr sich,
leri için göstermezler, öyle ki bir ‘reeller’
um elanu als Summe von Realem
ein Zim m er au szu lu lle u . Das toplamı olarak bir odayı doldurabilsinler. En
N ächstlxgeguende, obzwar nicht yakın olarak karşılaşılan, ama gene de lematik
olarak ayrımsanmayan şey odadır, ve bununla them atisch Krfaßle, isi das Zim­
mer. und dieses wiederum uiehl
yine “dört duvar arasındaki” birşey olarak geo­ als das »Zwischen d en vier
metrik uzaysal bir anlamda değil, ama içinde W änden« in ein em g eom el-
yaşama ya da oturma gereci olarak karşılaşırız. risch e n räu m lic h en S in n e —
sonde rn als Wohnzeug. Aus ihm
“Düzenleme” kendini bundan gösterir, ve her­ h erau s zeigt sich die »Kinrich-
hangi bir “tekil” gerecin kendini gösterme yolu itmg«. in [69] dieser das jeweilige
»e inzelne« Ze ug. Vor diesem ist je
bııdıır. Bundan önce her dununda daha şimdi­ sch o n ein e Zeugganzheit, e n t­
den bir gereç-bütıinlüğü açığa çıkarılmıştır. deckt.
Gereç kendini ancak onun ölçüsüne göre D er je a u f das Zeug zugo-
sclm illeue l hngaug, darin es sieh
biçilmiş işgörınede asıl olarak Varlığı içinde einzig genuin in seinem Se in zei­
gösterebilir, örneğin çekiç ile çakına; ama ne gen kann. z. B. das I hämmern mil
dem Hammer, erfaßt w<i\vr diesem
bu işgörme bu varolan-şeyi yer alan Şey olarak
Seie'tide them atisch als vorkom-
tematik olarak ayrımsar, ne de giderek kullanım ms’iieies Ding, noch weih etwa gar
gercç-yapısım böyle olarak bilir. Çakmanın yal­ elas U eb rau ch e n um d ie Zeug-
struktur als solche-. Das llänmie-ru
nızca çekicin gereç-kaıakteri hakkında bir bil­ hat n ic h t led ig lich no ch ein
gisi olmakla kalmaz, ama bu gereci daha uygunu Wissen um eien Zeugeharakler des
olanaklı olmayan bir yolda kendinin edin­ H am m ers, soueieru es h a t sich
diese s Zeug so zugeeigne-t. wie e-s
miştir. Birşeyiıı kullanıldığı böyle işgörmelerde angemesse-ner nicht möglich ist.
tasa o sıradaki gereç için oluşturucu olan “-mek ln solchem gebrauchenden Um­
içiıı”e allgüdümlü olur; çekiç-Şey ona ne denli gang unterstellt sie h das besorgen
dem für das jeweilige Zeug kons­
az bakılırsa o denli kavranır ve kullanılır, onunla titutiven Um-zu; je weniger das
ilişki o denli kökensel olur, onunla olduğu şey llam m erd iu g n u r begafft wird, jo
zu g reifeu d er es gebrauch wirel.
olarak, gereç olarak o denli üstü örtüsüzce um so u rsp rü n g lic h er wird das
karşılaşılır. Çakmanın kendisi çekicin özgün Verhältnis zu ihm, um so unver-
“kullanışlılığını” ortaya çıkarır. Gerecin Varlık- h ü lller İK-gegnet es als elas. was es
ist, als Zeug. Das H äm m ern seliist
tiirüııe — ki onda kendini kendiliğinden açıkça entdeckt die spezifische »H and­
gösterir — elaltında-buimıuş diyoruz. Ancak lich k eit« des H am m ers. Die
gereç bu “kendiııde-Varlığı” taşıdığı ve yalnızca Seiusart von Zeug, in d er es sich
von ihm sellist h er offenbu t, n en­
yer almadığı içindir ki, en geniş anlamda kulla- nen wir die ZnhaiKlenheit. Nur weil
mşlıve erişilebilirdir. Şeylerin şöyle ya da böyle Zeug (//>mv»An-sioh-soiu* hat und
nicht lediglich noch verkommt, ist
oluşmuş “görünm elerine en keskin bir ‘ancak- es han d lich im w eitesten S inne
bakma' elaltmda-bulunan şeyi açığa çıkaramaz. und verfügbar. Das schärfste Nur-
Şeylere salt “kuramsal” bakış elaltmda-bulunu- noch-hiusehen au f das so und so
beschaffene »Aussehen« von Din­
şun anlaşılmasından yoksun kalır. Ama kullanan gen vermag Zuhautleues nicht zu
ve el işi yapan işgörme kör değildir; keııdi bakış entdecken. Der n u r »theoretisch«
türü vardır ki, el işine yol gösterir ve 011a kendine h iu s e h e n d e Blick a u f D inge
cutlx'hrt des Verstehens von Zu-
özgü güvenliğini sağlar. Gereç ile işgörme ken­ h atid en h eil. D er g eb rau ch en d -
dini “-mek için”iıı göndermeler-çoklusuna alt- h a n tie r e n d e U m gang ist ab e r
güdümlü kılar. Böyle bir kendini uydurmanın nicht blind, e r hat seine eigene
Siehtari, die das H antieren führt
görüşü sağgörüdür.* und ihm seine spezifische Sicher­
heit v erleih t. D er U m gang m it
U m s i c h t ’ :: ‘sağgörü.’ Umarla ‘S i c h t ’ (görm e) lüri'mü Zeug unterstellt sich d er Verwei-
anlam ken, ‘ U m öneki ise ‘çcvıede’dir (ya da ‘-mek için’). sungstnannigfaltigkeit des »Um-
Böylecc * U m s i c h t ' \ c . \ reye-bakm a’ gibi dikkale değer bir zu«. Die Sicht eines solchen Sich-
etimol<)jiMenomenolojik saydamlık kazanır. Bkz. Sözlük.) fügens ist die Vmirfit.
D;ıs »praktische« Verhallen isi “Kılgısal” davranış görüşsüzliik* aıılaınıııda
ııielıt »»theoretisch« ini Sinne der
Siclıtlosigketl, m ul sein Uııler-
“kuraııı-dışı” değildir, ve kuramsal davranışa
sehied gegen das theorelisehe Ver­ karşı ayrımı yalnızca kuramsal davranışta irde­
hallen liegt ııielıt m ır darin, dal.! leme yapılırken onda ise eylemde bulunıdma-
hier Ix'lrachtet n n d d o rl gehandelt
wird, und dali das H andeln, um sindaxe eylemin eğer kör kalmayacaksa kuram­
ııielıt blind zu bleib en, th e o re ­ sal bilgiyi uygulamasında yalımız; ama irdeleme
tisches Erkennen amvendel. son­
kökeıısel olarak bir tasadır, tıpkı eylemin de
dern das Betrachten ist so ursprüu-
Klid , ein Besorgen, wie das Han­ kendi görüşünün olması gibi. Kuramsal davra­
deln .w m **Sicht hat. Das theore­ nış sağgörü olmaksızın salt bakmadır. Bak­
tische Verhalten ist nmmisichliges
Nnr-ltiusehen. Das H insehen ist,
manın, salt sağgörülü olmadığı için, kuralsız ol­
weil inuunsichtig, nicht regellos, ması gerekmez; kendi için kanonunu yöntemde
seinen Kanon bildet es sich in der oluşturur.
Methode.
Das Ziihandeue ist weder üIxt- Elaltıııda-bulunan ne genelde kuramsal
haupt theoretisch ertaljl, noch ist olarak ayrımsanır, ııe de kendisi sağgörü için
es seilst für die Umsichl zunächst
en yakından sağgörülü olarak tematiklir. En
umsichtig thematisch. Das Eigen­
tüm liche des zunächst /.uhande- yakından elaltıııda-bıılunanın kendine özgü
neu ist es. in seiner /aihandcnheit yanı onun tam olarak asilliği içinde elaltıııda-
sich gleichsam zurückzuziehen,
um gerade eigentlich zuhanden zu
bulunan olabilmek için bir bakıma elaltıııda-
sein. l)a», wobei der alltägliche bıılumışuııda geri çekilmesidir. Gündelik işgör-
U m gang sich zu n ä ch st aufhält, meııin en yakından kendilerinde kaldığı şey iş-
sind auch nicht d ie W erkzeuge
selbst, s o n d e rn das Werk, das gereçleriniıı kendileri de değildir; tersine,
jeweilig Her/.u[70]siellende, ist das birincil olarak tasa edilen ve buna göre ayrıca
prim är Besorgte und daher auch
Z tihandeue. Das Werk trägt die
elaltıııda-bulunan şey iştir, o sırada üretilecek
Verweisuugsganzheit, innerhalb olandır. İş bir gönderme-bütüıılüğü taşır ki,
d erer das Zeug liegeguet. gereç ile oıııuı içersinde karşılaşılır.
Das h erzu stelle n d e Werk als
das W ozuvon H am m er. H obel,
Çekiç, reııde, iğnenin ‘onun-için’leri olarak
Nadel hat seinerseits die Seinsart üretilecek olan iş kendi yanında gerecin Varlık-
des Zeugs. D er h e rz u ste lle n d e tiirünü taşır. Üretilecek ayakkabı giymek için­
Schuh ist zum T ragen (Sclnih-
zeug), die verfertigte U hr zur Zeit- dir (ayak-gereci), yapılan saat zamanı okumak
ab lesung. Das im b eso rg en d en içindir. Tasalı işgörmelerde karşılaşılan başlıca
Umgang vornehm lich begegnen­
de Werk — das in Arlx-it IkThu I-
iş — emekte bulunan iş — 011a özsel olarak ait
liche — killt iu seiner ihm wesen- olan kullanılabilirlikte daha şimdiden kullanı­
liaft zugehörigen Verwendbarkeit labilirliği niıı ‘onuH-için’i ile karşılaşılmasıııa
je schon niitlx-gegneu das Wozu
seiner V erw endbarkeit.. Das be­
izin verir. Sipariş edilen iş kendi yanından
stellte Werk ist seinerseit s n u r auf yalnızca kullanımının zemininde ve varolaıı-
dem G ru n d e seines G ebrauchs şeylerin bu kullanımda açığa çıkarılan göıı-
und des iu diesem entdeckten Ver-
w eisungszusam m enlianges von
derme-bağlamlarııım zemininde vardır.
Seiendem. Ama üretilecek iş yalnızca ... için kullanışlı
Das h erzu stelle n d e Werk ist değildir; üretm enin kendisi her durum da
aber nicht allein verw endbar für
..., das H erstellen seilst ist je ein birşeym birşey için kullanılmasıdır, işte aynı
Verwenden x>onet was für etwas. Im zamanda “ham gereçlere” gönderme bulunur.
Werk liegt zugleich die Verweisung
İş deri, ip, iğneler vb. üzerine bağımlıdır. Deri
au f »Materialien*. Es ist. angewie­
sen auflx-der, Faden, Nägel u. dgl. * | Gscopeıv/gömıck özdiğü 0ecop(a/lcoıi sözcüğünün de
Teder wie derum ist hergestellt aus kökü d üı. |
yine postlardan üretilir. Bunlar başkasının i läutern. Diese sind Tieren abge­
tan ıımeıı, die vı >ıı anderen gezüch­
yetiştirdiği hayvanlardan alınır. Hayvanlar tet werden. T iere kommen inner-
yctiştirilıncksiziıı de dünya içersinde yer alırlar, halbeler Well and» ol m e Züchtung
ve bıı varolan-şeyler yetiştirmede bile belli bir vor, und aneli bei dieser stellt sieb
dieses Seiende in gewisser Weise
yokla kendilerini üretirler. Bııııa göre kendi­ sellist her. In d e r Umwelt wird dem ­
lerinde üretilme gereksiniminde olmayan ve nach im di Seiendes zugänglich,
das an ihm selbst liersielh m g s-
her zaman dalıa şimdiden elaltıııda-bıılıınan uube dürftig. im m er schon zuhan­
varolan-şeyler de çevrede erişilebilir olurlar. d en ist. H am m er, Zange, Nagel
Çekiç, kıskaç, iğne kendilerinde çelik, demir, verweisen an ihnen selbst a u f— sic
bestehen aus — Stahl, Fisen, Krz.
metal, mineral, tahtaya gönderm ede bulu­ (»eslein, H olz. Im g e b rau c h ten
nurlar — onlardan oluşurlar. Kullanılan gereç­ Zeug ist durch d en ( h i mit ich die
te “Doğa” o kullanımla birlikte açığa çıkarılır »Natur« mitentdeckl, die »Natur«
im Lichte der N aturprodukte.
— doğa-ürünleriııin ışığı altındaki “Doğa.” N atu r dar! aller h ier nicht als
Ama Doğa burada ancak elönüııde-bııluııaıı das nur noch Vorhandene verstan­
d en w erd en — au ch n ic h t als
birşey olarak anlaşılamaz — ve ııe de Doğagiicii Natur macht. Der Wald ist Forst, der
olarak. Orman bir kereste ormanıdır, dağ bir Berg Steinbruch, der Fluß Wasser­
taş madeni, ırmak su gücü, rüzgar “yelkenler­ kraft, d er Wind ist Wind »in den
Segeln«. Mit der entdeckten »Um­
deki” rüzgardır. Açığa çıkarılan “çevre” ile birlik­ weh« begegnet die so en td eck te
te, böyle açığa çıkarılan “Doğa” ile karşılaşılır. »N atur«. Von d e re n S einsari als
Eğer Doğanın Varlık-lürü claltında-bıılıınan zu handeuer kann abgesehen, sic
stilist lediglich in ihrer puren Vor-
olarak gözardı edilebilirse, Doğanın kendisi yal­ h a n d e n h e it en td eck t u n d b e­
nızca arı elönüııdc-buluııuşu içinde açığa çıka­ stimmt werden. Diesem Naturent-
deckeu bleibt aller auch die Natur
rılabilir ve belirlenebilir. Ama Doğa böyle açığa als das, was »webt und strebt«, uns
çıkarıldığında, “didinip duran” olarak, üzeri­ überfällt, als la n d sc h ali gelängen
mize atılan ve bizi tutsak alan görünüm olarak nim m t, verborgen. Die Pflanze»
des Botanikers sind nicht Blumen
gizli kalır. Bitkibiliınciııiıı bitkileri yamaçtaki am Rain, das geographisch fixierte
çiçekler değildir, bir ırmağın coğrafî olarak »Failspringen« ein es Flusses ist
saptanmış “kaynakları” “vadideki pınar” değildir. nicht die »Quelle im Hrund«.
Das hergestellie Werk verweist
Üretilen iş yalnızca kullanışlılığının ‘oıııuı nicht n u r au f das Wozu seiner Ver-
içiıı’iııe ve onu oluşturalım ‘oııdan’ına gön­ weudlxirkeit und das Woraus seines
Bestehens, in einfachen handwerk­
derm ede bulunm akla kalmaz; yalın işçilik lichen Zuständen liegt in ihm zu­
koşullarında onda aynı zamanda onu giyecek g leich die V erw eisung a u f d en
ve kullanacak olana gönderm e imlenir. Iş T räger u n d B enutzer. Das Werk
wird ihm auf d en Leib /.»geschnit­
onun için bedene göre biçilir, işin ortaya ten, [71] e r »ist« im Fulsleheu des
çıkışında oııuıı ortasında birlikte orada“dır.” Werkes mit d alx i. In d er Herstel­
Malların düzinelerle üretilm esinde bile bu lung von Dutzendware fehlt diese
k o n stitu tiv e Verweisung k eines­
oluşturucu gönderm e hiçbir biçimde eksik wegs; sie ist n u r unbestimmt, zeigt
olmaz, yalnızca belirsizdir, rasgele olanı, sıra­ au f Beliebige, d en D urchschnitt.
dan olanı gösterir. Buna göre iş ile birlikte Mit dem Werk begegnet dem nach
nicht alle in Seiendes, das zuhan­
yalnızca elallıııda-bulunan varolaıı-şeylerle den ist, sondern auch Seiendes von
değil, aıııa insanın Varlık-türüııde olan ve d er Seinsart ele-s M enschen, dem
tasalarında ürünün onlar için elaltmda-bulmı- das IleTge’StelUc in seinem Besor­
gern zuhanden wird; in eins damit
duğu varolaıı-şeylerle de karşılaşılır; ve bun­ b eg eg n et d ie Welt, in d e r die
larla birlikte, giyenlerin ve kullananların onda Träger und Verbraucher leiient die
1 IS

zugleich die unsere isi. Das je be- yaşadıkları ve aynı zamanda bizim dünyamız
sorgle Werk isi n ic h t n u r in der
häuslichen Welt der Werkstatt etwa olan dünya ile karşılaşılır. Tasa edilen her iş
zuhanden, sondern in d er öffent­ yalnızca işyerinin ev dünyasında değil, aıııa
lichen Welt. Mit dieser ist die Uimoeit- kamu dünyasında da elaltıııda-bulııımr. Bu
Mrt/wr entdeckt u n djedem zugäng­
lich . In den W egen, S traßen, kamusal dıiııyaile birlikte çeme-doğa açığa çıka­
lhückcu, G ctauidcn ist durch das rılır ve herkes için erişilebilirdir. Caddelerde,
besorgen die Natur in İKStiıumter
Richtung entdeckt. Ein gedeckter
sokaklarda, köprülerde, yapılarda tasa yoluyla
b ah u sle ig trägt dem U nw etter Doğa belirli bir yönde açığa çıkarılır. Ortiilü
R echnung, d ie ö ffen tlich e n b e ­ bir peron kötü havayı dikkate alır; kanıtı ışık­
leu ch tu n g sau lag en d e r D unkel­
heit. d. h. dem spezifischen Wech­
landırmaları karanlığı, e.d. gün ışığının bulu­
sel d er Au- und Abwesenheit der nuşundaki ya da bulunmayışındaki, “güneşin
•shelie, dem »Stand tler Son­
koııumu”ııdaki kendine özgü değişimleri dik­
ne«. In den U hren ist je einer lx*-
slim m len Konstellation im W'elt- kate alır. Saatte evreıı-dizgesiııdeki belirli bir
stslem Rechmmg getragen. Wenn yıldız kümesi dikkate alınır. Saate baktığı­
wir au f die U h rsehen, m achen wir
u n au sd rü ck lich G ebrauch vom
mızda, örtük olarak “güneşin konum unu”
»Stand d er Sonne«, darnach die kullanırız ki, zaman ölçümünün resmi gök-
am tliche astronom ische Regelung biliınsel düzenlem esi 011a göre yapılır. E11
tler Zeitmessung ausgeführt wird.
Im G ebrauch des zunächst und
yakından ve göze çarpmadan elaltıııda-bulu-
unauffällig zuhaudeuen Uhrzeugs nan saat-gereciıı kullanım ında çevre-doğa
ist die Umweltnatur milzuhandcu. onunla birlikte elaltında-buluııur. E11 yakın­
Es g e h ö rt zum Wesen d e r Ent-
deckuugsfunktum des jeweiligen daki iş-dünyasıııa o sıradaki tasalı soğrulmaımı
b eso rg e n d e n A ufgehens in d er bir açığa çıkarma işlevi aittir; her durumda, o
nächsten W'erkwelt, daß je nach der
Art des A ufgehens d arin das im
dünyaya soğrulmamıı türüne göre, işte — e.d.
Werk, tl. h. schien konstitutiven 011un oluşturucu göndermelerinde — onunla
Verweisungen, m it beigebrachte birlikte getirilen düııya-içiııde varolaıı-şeyleriıı
inuerwchliche Seiende in verschie­
d enen G raden d er Ausdrücklich­
değişik belirtiklik derecelerinde ve içlerine sağ­
keil, iti verschiedener Weite des görülü işlemenin değişik düzeylerinde açığa
umsichtigen Vordringens entdeck­ çıkarılabilir kalmaları bu işlevin özüne aittir.
bar bleibt.
Die Seinsart dieses Seienden ist Bu varolaıı-şeyleriıı Varlık-türü elaltıııda-
die Zuhandeuhei«. Sie d a rf jedoch bulunuştur. Ama bu gene de salt ayrıınsama-
nicht als bloßer A uffassungscha­
rakter verstanden werden, als w il­
karakleri olarak anlaşılamaz, sanki en yakından
den dem zunächst b egegnenden karşılaşılan “varolaıı-şeyler”e böyle “yanlar”
»Seienden« so lch e »Aspekte« konuşmada yükleniyorum® gibi, ya da sanki en
aufgeredet, als würde ein zunächst
an sich vorhandener W rltstoff in
yakından kendinde elöııünde-bulunaıı bir
dieser W'eise »subjektiv gefärbt«. düııya-gereci bu yolda “öznel olarak reııklen-
Eine so gerichtete Interpretation
diriliyormuş” gibi. Böyle yönlendirilmiş bir
übersieht, daß hierfür das Seiende
zuvor als pures V orhandenes ver­ yorum bu durumda varolaıı-şeyleriıı önceden
standen und entdeckt sein und in salt elöııünde-bulunaıı şeyler olarak anlaşılma­
tler folgt* des entdeckenden und
a n e ig n e n d e u U m gangs m it d e r
ları ve açığa çıkarılmaları gerektiğini ve “dünya”
»WVlt« V orrang und R ührung ile açığa çıkarıcı ve ediııdiıici işgörmeler dizi­
h ab e n m üßte. Das w iderstreitet sinde öncelik ve öncülük taşımaları gerektiğini
a b e r schon dem o n to lo g isch en
Sinn des E rkennern , das wir als gözden kaçırır. Ama bu daha şimdiden bilme­
fundierten Modus des In-dcr-Wclt- nin düııyadaki-Varlığm temellendirilmiş bir kipi
seins aufgezeigt h ab en . Dieses
olarak sergilediğimiz varlıkbilimscl anlamı ile
çelişir. ‘Ancak’ elöııüııde-buluııaııııı ortaya dringi. erst über das iııı besorgen
Z u lıan d eııe /.ur F reileg u n g des
serilmesi için, bilme tasada elaltında-bnlu- n u r noch V orhandenen vor. /» -
naıun ötesine geçer. Elaltında-bulunuy '‘kendinde” handenheil ist die onlologisch-kate-
gonale Bestimmung von Seiendem,
olduğu gibi alınan varolan-şeyin varlıkbilimsel- wie es »an sieh« ist. Aber Zuhan-
kalegorisel belirlenimidir. Ama elaltmda-bulunan dencs »gibt, es« doch n u r auf dem
gene de yalnızca elönünde-bnlnııamn teme­ ('»runde von V orhandenem . Folgt
alxT — diese Fliese einmal znge-
linde “vardır.” Ama — bu sav bir kez kabul edi­ stan d e n — hieraus, daO Zuhan-
lir edilmez — bundan elaltında-bulunuşun d e u h e il ontologisch in Vorhan-
varlıkbilimsel olarak elönünde-bulunuşta te­ deuheii fundiert, ist? [72]
Aber m ag auch in d er weiter-
mellendiği sonucu çıkar ıııı? drin g en d en ontologischen Inter­
Ama daha ileri varlıkbilimsel yorum da pretatio n die Zuhnudenheil sich
als Seiusart des iunerwelllich zu­
elaltında-bıılunuş dünya içersinde en yakından
nächst entd eck ten Seienden be­
açığa çıkarılan varolan-şeylerin Varlık-türü währen, mag sogar ihre l Irsprüug-
olarak doğallansa bile, ve giderek arı elöııüıı- lichkeit geg en ü lx r d er puren Vor-
haudenheit sich erweisen lassen —
de-bulımuş karşısında kökeııselliği belgitleııe- ist d en n mit dem bislang Fxplizier-
bilse bile, şimdiye kadar açımlanan şeylerle ten das G eringste Tür das ontolo­
dünya-feııomeninin varlıkbilimsel anlayışı için gische Verständnis des Weltphä-
uom ens gewonnen? Welt haben
en küçük birşey kazanılmış olur mu? Ama bu wir bei der Interp retatio n dieses
düııya-içiııde varolan-şeylerin yorumunda dün­ iunerwelllich S eienden doch im­
m e r schon »vorausgesetzt«. Die
yayı her zaman “varsaydık.” Bu varolan-şeylerin
Zusam men! iigung dieses Seien­
biraraya getirilmesi gene de toplamları olarak d en ergibt doch nicht als die Sum­
“dünya” gibi birşeyi vermez. Genel olarak bu m e so etwas wie »Well«. F ührt
d en n überhaupt vom Sein dieses
varolan-şeylerin Varlığı dünya fenom enini Seienden ein Weg zur Aufweisuug
sergilemenin bir yoluna götürür ıııü ? 1 des W eltphanom eus?1

§ IO. Die am Innerweltlull Seienden


§ 16. Çevrenin Kendini Dünya-Içinde Varolan
sich meidende Welt,Mäßigkeit der
Şeylerde Duyuran Dünya-Karakteri Umwelt

Dünyanın kendisi bir diiııya-içinde varolaıı-şey Welt ist selbst nich t cin im ıer-
welllich Seiendes, und doch be­
değildir, ve gene de bu varolan-şeyleri öylesine
stim mt sie dieses Seiende so sehr,
belirler ki, bunlar ancak bir dünya “olduğu” dal.» es n u r b eg e g n en u n d e n t­
düzeye dek kendilerini karşılaşılan ve açığa decktes Seiendes in seinem Sein
sich zeigen kann, sofern es Welt
çıkarılmış vaı olaıı-şeyler olarak Varlıkları için­ »gibt«. Aber wie »gibt es« Weh?
de gösterebilirler. Ama dünya nasıl “vardır”? Weun das Dasein ontisch durch
Eğer oradaki-Varlık varlıksal olarak düııyadaki- das In-der-Welt-seiu konstituiert ist
und zu seinem Sein eİK-nso wesen-
Varlık yoluyla oluşturulmuşsa ve Varlığına eşit lia.lt ein Seinsvcrstäudnis seiues
ölçüde özsel olarak kendi ‘Keııdi’siniıı bir SelİKt gehört, m ag es noch so un­
Varlık-aıılayışı aitse, bu anlayış ne denli belir­ bestimmt sein, hat es d an n nicht
ein Verständnis von Welt, ein vor-
lenmişiz olursaolsım, oradaki-Varlığııı dünyaya o n to lo g isch es V erständnis, das
ilişkin bir anlayışı, İliç kuşkusuz belirtik varlık- zwar expliziter ontologischer F.in-
bilimsel içgöriilerden yoksun olan ve olabilen 'I ) ( T V erl'. tla ı l İK i ı ı r ı k c ii. d a ß e r d i e
U m w e lla n a h s r und ü lie i h a u p i d ie
■Yazar belirtebilir ki çevre çözümlemesi ve genel olarak oradaki- » t l n m e n e ı ı i i k d e ı •F aktizität-« d e s D a s e in s
Varlığııı “O lgusalhğm ın U erm eneutiği” HHÜ-20 ktş yarıyılından bu s e i t d e m VV. S. lS IJ tl /20 w i e d e r h o l t in
yana derslerinde yineleyerek sunulmuştur. s e i n e n Y n i l e s u n g e n m i l g e te ill h a t.
sichlcn en tb e h rt m ul e n tb e h re n bir ön-varlikbilimsel anlayışı yok mudur?
kimn? Zeigt sielt für das Ijcsorgen-
de In-der-Weh-scin mit dein inner-
Düuya-içiııde karşılaşılan varolan-şeyler ile,
weltlieh begegnenden Seienden, d. e.d. bunların düuya-içindelikleri ile, tasalı
li. dessen Innerweltlichkcil, nicht so dünyadaki-Varlık için dünya gibi birşey ken­
etwas wie Weh? Koninit dieses Phä­
nom en n ic h t in eiuen vorphäno- dini göstermez ıııi? Bu fenomen bir öıı-feııo-
menologischen Blick, stein es nicht menolojik bakışın altına girmez mi, ve tematik
sch o n im m er in einen» solchen,
ohne eine thematisch ontologische
olarak varlıkbilimsel bir yorum istemeksizin
Interpretation zu fordern? Hat das her zaman daha şimdiden böyle bir bakışın
D asein selbst im U m kreis seines altında durmaz mı? Oradaki-Varlığın kendisi,
besorgenden A ulgehens lx*i dem
. znhandenen Zeug eine Seinsmög­
elalüııda-bulınıaıı gerece tasalı soğrulmasııım
lichkeit, in der ihm w//dem liesoig- alanında iken, bir Varlık-olaııağı taşır mı, ve
teu innerweltlichcn Seienden in ge­ bunda tasalandığı düuya-içiııde varolaıı-şeyler
wisser Weise dessen W eltlichkeit
aufleuchlet? ile onun için belli bir yolda bunların diiıı-
Wenn sich solche Seinsinögiich- yasallıkları aydınlatılır mı?
keilcn des Daseins in nerhalb des
besorgenden Umgangs aufzeigen
Eğer oradaki-Varlığın böyle Varlık-ola-
lassen, daun öffnet sich eiu Weg, nakları tasalı işgörıııeleriıı içersinde göste­
dem so aufleuehtenden Phänom en rilebilirse, o zaıııaıı böyle aydınlatılmış feno­
nachzugehen und zu versuchen, es
gleichsam zu »stellen* u n d au f
meni incelemek ve onu bir bakıma “yatırmak”
seine an ihm sich zeigenden Struk­ ve kendilerini onda gösteren yapılar üzerine
turen zu liel'rageu. [731 sorgulama yapmaya çalışmak için bir yol açılır.
Zur A lltäglichkeit des In-der-
Wcll-scius gehören Modi des Besor- Düııyadaki-Varlığuı gündelikliğine belli
geus, die das besorgte Seiende so tasa kipleri aittir; bunlar tasa edilen varolaıı-
b eg e g n en lassen, dal» d ab e i die
Weltmäliigkeit des Innerw ehlicheu
şeyleri öyle bir yolda karşılaşıluıaya bırakırlar
zum Vorschein kommt. Das nächs- ki, düuya-içiııde olanın dünyasal karakteri
tzuhandenc Seiende kann İm Besor­ öne çıkar. Tasada en yakından elallıııda-bulu-
gen als unverw endbar, als nicht
zugerichtet für seine bestim m te
nan varolaıı-şcy ile kullanışsız olarak, belirli
Verwendung angetroffen werden. kullanımına hazırlanmamış olarak karşılaşıla­
Werkzeug stellt sich als beschädigt bilir. Alet zarar görmüş olabilir, ya da ‘hanı
h e ra u s , das M aterial als u n g e ­
eignet. Zeug ist hie rb ei in jed em gereç’ uygunsuz çıkabilir. Gereç burada her
P alle z u h a n d e n . Was a b e r die durum da elaltmda-bıılıınur. Ama kullanış-
U nverw endbarkeit en td eck t, ist
sızlığı açığa çıkaran şey oııa bakarak özellik­
nicht das h iu seh e n d e Poststellen
von F Jgenschaflen, s o n d e rn die lerinin saptanması değil, onu kullanan işgör-
Umsicht des gebrauchenden Um­ ıııedeki sağgörüdür. Kullaııışsızlığın böyle bir
gangs. ln solchem Kutdecken der
U nverw endbarkeit fällt das Zeug
açığa çıkarılışında gereç göze-çarpar olur.
auf. Das Auffallen gib t das zu- Göze-çmpma elaltmda-bulunan gereci belli bir
h au d e n e Zeug in ein e r gewissen elaltmda-bulımmayış içinde sunar. Ama bunda
U nzuhaudeuheil. Darin liegt al»er:
das U nbrauchbare liegt n u r da, —
kullanışsız olanın yalnızca orada yattığı, ken­
es zeigt sich als Zeugding, das so dini bir gereç-Şey olarak gösterdiği imlenir ki,
u n d so a u ssieh t u n d in se in e r şöyle ya da böyle görünür ve elahında-bulıı-
Z uhandenheil als so aussehendes
ständig auch vorhanden war. Die ııuşunda öyle görünürken sürekli olarak o
p u re V orhaudenheil m ehlet sich denli de elöııüııde-buhuıan olmuştur. Arı el-
am Zeug, um sich jed och wieder in önüııde-buluımş kendini gereçte duyurur,
die Zuhaudcnheil des Besorgten, d.
h. tles in der W iederinstandsetzung ama yine kendini tasa edilen şeyin, e.d. ona­
B efindlichen, zurückzuziehen. nm a alınan şeyin elaltında-buluımşıına geri
116 M ARTIN HEIDEGGER

çekebilmek için. Kullanışsız olanın bu el- D iese V o rh an d eu h eil des U n­


brauchbaren en ib elm noch nicht
öııünclc-bııluııuşu lıcııiiz ne olursa olsun tiim schlechthin je tle r Zuhandeuhc'it.
elahıiKİa-buluınıştaıı yoksun değildir; böyle e 1- das jo v orhandene Zeug ist mich
öııüııde-bııluııaıı gereç lıeıııiz herhangi bir nicht ein n u r irgendwo verkom ­
m endes Ding. Die Beschädigung
yerde yer alan bir Şey değildir. Gerecin zarar des Zeugs ist noch nicht eine bloße
görmesi henüz Şeyin yalnızca bir başkalaşımı D iu g v erän d eru u g , ein lediglich
v erk o m m en d er Wechsel von l£i-
değildir, özelliklerin elönüııde-buluııaıı bir- g eu sch afleu an ein em V orhan­
şeyde yalnızca yer alaıı bir değişimi değildir. denen.
Ama tasalı işgörnıc yalnızca her durumda D er besorgende l htigang stößt
a b e r nich t n u r a u f U nverw eud-
daha şimdiden elaltmda-bıılunaıı şeyin içersin­ liares innerhaUnWs je schon Zuhan-
deki kullanışsız şeylerle karşılaşmaz; eksik olanı deuen, e r findet a n d ı solches, das
da bulur ki, yalnızca “ele uygun” olmamakla fehlt, was nicht n u r nicht »hand­
lich«, s o n d ern ü b erh au p t nicht
kalmaz, ama bütününde “ele gelir” değildir. Bu »zur H and ist«. f in Vermissen von
tiirdeıı bir kaçırma yine elaltmda-bıılnııınayaıı dieser Art entdec kt wieder als Vor-
fuuleu eines U n/.uhaudenen das
biışeyle karşılaşma olarak elalüııda-bulunam Zuhandcne in einem gewissen Nur-
belli bir salt-elöııüııde-Varlıkta açığa çıkarır. v o rh au d eu seiu . Das Z u h an d cn e
Elaltında-bulıııımayaııa dikkat etm ede elal- kom m t im Bem erken von Uuzu-
handeuem in den Modus der Auf­
tıııda-bulıman usandırıcdık kipine girer. Eksik dringlichkeit. Je dringlicher das fe h ­
olana ne denli ivedi bir gereksinim varsa, le n d e g ebraucht wird, je eig en t­
elaltıııda-bulımınayışnıda onunla o denli asıl licheres in seiner Uu/.uhaudenheil
b eg eg n et, um so au fd rin g lich e r
olarak karşılaşılır, elaltıııda-bulunan o denli wird das Zuhandc ne, so /.war, daß
usandırıcı olur, öyle ki elaltıııda-bıılunuş karak­ es den C harakter d er Zuhanden-
lieit zu verlieren scheint. Ks onl-
terini yitiriyor görünür. Kendini ancak elöııüıı- lüilll sich als n u r noch V orhan­
de-bııluııan biışey olarak ortaya serer ki, eksik d en es, das ohne- das fehlende*
olan olmaksızın yerinden kıpırdalılamaz. Çare­ nich t vou d e r Stelle' geb rach t
w erden kann. Das ratlose Davor-
sizce önüııde-durıııa, eksikli bir tasa kipi ola­ s lc h c n en td eck t als d efi/.ieu ier
rak, claltmda-bııhınaıı birşeyiıı ancak-clöııüıı- M odus eines Besorgen? das Nur-
de-Varhğmı açığa çıkarır. noch-voi handensem eines Zulian-
cleneu.
Tasa edilen dünya ile işgörıııede elaltıııda- Im Umgang mit de r besorgten
bulıııımayaıı ile salt kullanışsız olanın ya da Weit kann U nzuhaudeucs begeg­
n en nicht n u r im Sinne des Unver­
bütününde eksik olanın anlamında değil, ama wendbarem o d er des schlechthin
clallıııda-buluıımayaıı birşey olarak karşılaşılır feh len d en , sondern als l luzuhan-
ki, hiç de eksik değil ve kullanışsız değildir, ama denes, das gerade nicht fehlt und
nicht unverw endbar ist, das aber
tasanın “yolunda durur.” Tasanın ona dölle­ dem B esorgen »im Wege liegt«.
mediği, oııuıı için “hiç zaman” bulamadığı şey Das, woran das Besorgen sich nicht
buraya-ait-olmayannı, dikkate alınmayanın kehren kann, dafür es »keine Zeit«
hat., ist //«zuhandenes in der Werse
yolunda claltnıda-bıılunmayan biışeydir. Bu des N ichlhcrgchörigen, des Uner­
elaltmda-buhunnayan rahatsız edicidir ve ilk le d ig te n . [74] Dieses Uu/.uhan-
olarak ve lıerşeyden önce tasa edilecek olanın dc'uestört und macht die Aufsässig­
keit des zunäc hst u n d zuvor zu
(Iikbaşlılığı ın göitilebilir kılar. Bu dikbaşlılık ile, Besorgenden sichtbar. Mit tlieser
elaltıııda-bııluııanm elönüııde-buluııuşu ken­ Aufsässigkeit kündigt sich in neuer
Weise die1 V orhandeuheil des Zu-
dini yeni bir yolda her zaman önümüzde yata­
hau d eu eu an. als das Sc-iu dessen,
nın ve dikkate alınma isteyenin Varlığı olarak das imme r noch vorlie gl und nach
bildirir. Erledigung ruft.
Die Modi d er Auffälligkeit, Auf­ Göze-çarparlık, usan dincilik vc dikbaşlılık
drin g lich k e it u n d Aufsässig keil
habe» die Punktion, am Zuhande-
kipleri elaltmda-bulııııanda elönüııde-bulu-
neu den Charakter d er Vorlmuden- ıııış karakterini öııe çıkarma işlevini taşırlar.
h eit zum V orschein zu b rin g e n . Ama bununla elallıııda-buluııaıı lıeııüzyalmz-
D abei wird a b e r das Z u h a u d en e
n o ch nicht lediglich als V orhan­ ca elöııüııde-bulıman olarak görülmez ve oııa
denes betrathlrt und begall). die sich böyle bakılmaz; kendini bilinir kılan elöııüııde-
k u n d g eb e n d e V o rh an d cn h eit ist
noch gebunden in der Zuhanden-
buluııuş lıeııüz gerecin elaltmda-bııhmması-
heit des Zeugs. Dieses verhüllt sich ııa bağlıdır. Gereç lıeııiiz kendini salt Şeylerin
noch nicht zu bloheu Dingen. Das kılığında gizlemez. Gereç bir yaııa itilebilecek
Zeug wird zu »Zeug« int Sinne des­
sen, was m au abslnficn m öchte; in
biışey anlamında “gereç” olur; ama böyle bir
solcher A bstoütendenz aber zeigt yana itme eğiliminde, elaltuıda-buhuıaıı ken­
sich «las Zuhaudene als im m er noch dini her zaman diıetkeıı elöıniııde-bııluııu-
Zuhaudenes in seiner uncnlwegien
Vorhandeuheit.
şmıda elaltmda-bulmıan olarak gösterir.
Was soll aber dieser Hinweis auf Ama elaltında-buluııan ile değişkiyc uğramış
das modifizierte begegnen des Zu- karşılaşmaya — ki elöııüııde-buluııuşu ken­
handeneu, darin sich seine Vorhan­
denheil enihülll, für die Aulklärung dini buııda ortaya serer — bu değinme diinya-
des M'eltfiliäiunueiis! A udi mit der fenomeııini ııe ölçüde aydınlatacaktır? Giderek
A uahse dieser M odifikation stehen
bu değişkinin çözümlemesinde bile lıeııüz
wir noch İK*iın Sein des Inuerweh-
licheu, dem W eliphäuom ensiud wir düııya-içiııde olanın Varlığında kalırız vc
n o ch nicht n ä h e r gekom m en. lıeııüz düııya-fcııomcııiııiıı daha yakınma gel­
(tcfui.il isl es noch nicht, aber wir
haben uns jetzi in die Möglichkeit
miş olmayız. Ama oıııı ayrımsamış olmasak da,
g eb rac h t, das P h än o m e n in den şimdi fenomeni bakış altına getirme olana­
blick zu bringen. ğına ulaşmış oluruz.
In d e r A uffälligkeit, A ufdring­
lichkeit und Aufsässigkeit geht das
Göze-çarparlık, usaııdırıcılık ve dikbaşlı-
Zuhaudene in gewisser Weise seine r lıkta elallıııda-buluııaıı belli bir yolda clal-
Z uhandenheil verlustig. Diese ist tmda-buluıuışuııu yitirir. Ama elaltıııda-bulu-
alter selbst im Umgang mit dem Zu-
ham len eu , obzwar uulhem alisch.
ııanla işgörmede elaltmda-buluııuşuıı kendisi
verstanden. Sie verschwindet nicht gerçi lematik olarak olmasa da anlaşılır. Bütü­
ein fach , so n d e rn in d e r A uffäl­ nünde yitmez, ama kullanışsız olanın göze
ligkeil des U uvorucudliaron veralj-
sch ie d et sie sich gleichsam . çarpmasında bir bakıma lıoşçakal der. Elal-
Z u h a u d e n h c ii zeigt sieh noch tuıda-bulmıuş kendini göstermeyi sürdürür,
einm al, und gerade hierbei zeigt
ve elallmda-bulımaıım dünyasal karakteri de
sich auch d ie W cltm äüigkeil des
Zuhaudeuen. kendini tam olarak burada gösterir.
D ie S tru k tu r des Seins von Gereç olarak elaltıııda-bulmıaıun Varlığı­
Zuhandenein als Zeug isl durch die
Verweisungen bestimmt. Das eigen­
nın yapısı göndermeler yoluyla belirlenir. Eıı
tüm liche und selbstverständliche yakındaki “Şeylerin” kendilerine özgü ve
»Ansich« d e r n äc h sten »Dinge« keııdiliğiııdcıı-açık “keııdiııdc”leri ile onları
lx-gegnet in dem sie gebrauchenden
und dabei nicht ausdrücklich be­
onlara belirtik olarak dikkat ctıııedeıı kul­
ac h ten d en besorgen, das au f U n­ lanan vc kullanışsız, olaııa raslayabileıı tasada
brauchbares stoben kann, Ein Zeug karşılaşılır. Bir gerecin kullanışsız obuasında
isl unverw endbar — darin liegt; rlic*
konstitutive Verweisung des Um-zu ‘-ıııek içiıı’iıı bir ‘oııuıı içiıı’e oluşturucu
a u f ein Dazu ist gestört. Die Ver­ göndermesinin rahatsız edildiği imlenir. Gön­
weisungen sellwt sind nicht, betrach­ derm elerin kendileri irdelenm ezler; ama
tet, sondern »da« in dem besorgen­
den Sichstellen u nter sie. In einer kendimizi tasalı olarak onların altına koydu-
ğuıııuzda “orad;ı”dırlar. Ama göndermenin rahat­ Störung der Verweisung — in eler
U nv erw en d b ark eit [u r ... wird
sız edilişinde — ... için kullanışsızlıkta — gönder­ aber die Verweisung ausdrücklich.
me belirtik olnr. Gene de şimdi bile hiç kuşku­ Zwar auch je tz t n o ch nich t als
o n tologische S truktur, so n d ern
suz varlıkbilimsel yapı olarak belirtik olmamış, ontisch für die l Imsichl, die sich
ama aletin zarar görmesine raslaımş olan sağ­ au der Beschädigung des Werk­
görü içiıı varlıksal olarak belirtik olmuştur. O zeugs stößt. Mil diesem um sich­
tigen Wecken der Verweisung auf
sıradaki ‘onun içiıı’e gönderm enin bu sağ­ das jeweilige Dazu kom m t [75]
görülü uyaııdırılışı ile, ‘onun için’in kendisi ve dieses selbst u n d m it ihm d e r
onunla birlikte iş ile bağıntılı lıeışey, bütün bir W erk/.usainm enhang. die ganze
»W erkstatt«, u n d zwar als das,
“iş yeri” — ve İliç kuşkusuz tasanın her zaman worin sich das Besorget! im m er
kaldığı yer olarak — bakış altına gelir. Geıeç- schon au lh ält, in die Sicht. Der
Zeugzusammenhang leuchtet auf
bağlamı daha önce hiç görülmemiş birşey ola­ nicht als ein noch nie gesehenes,
rak değil, ama sağgörüde sürekli olarak önce­ sondern in d er Umsicht ständig
den görülen bir bütün olarak aydınlatılır. Ama im vo rh in ein sch o n gesichtetes
Ganzes. Mit diesem Ganzen alter
bu bütün ile dünya kendini duyurur. m eldet sich die Welt.
Benzer olarak, gündelik bulunuşu ona hiç­ Imgleichen ist das [•eitlen eines
bir zaman dikkat etmeyeceğimiz denli kendili- Zuhaiulcucn, dessen alltägliches
Zugegensein so selltstversländUeh
ğiııden-açık olan elaltında-bulunaıı birşeyiıı war, daß wir von ihm gar nicht erst
eksikliği sağgörüde açığa çıkarılan gönder­ N otia-nahm en, ein llruch d er in
meler bağlamında bir kopmaya yol açar. Sağ­ d er U msicht entdeckten Verwei-
sungszusam m euhänge. Die Um­
görü boşluğa raslar ve ilk kez şimdi eksik olanın sicht stößt ins Leere und sieht erst
ne için ve ne ile elaltmda-bulıınduğuııu görür. jetzt, wofür und wowildas Fehlen­
Çevre kendini yeniden duyurur. Böyle aydınla­ d e z u h a n d e n war. W iederum
m eldet sich d ie Umwelt. Was so
tılanın kendisi başkaları arasında elaltmda- aullouchtet, ist selltst kein Zuhan-
bulunan birşey değildir; her nasılsa elaltmda- d en es u n te r a n d e re n u n d erst
rech t nicht ein Vorhandenes, das
bulunan gereci temellendiren elönünde-bulu- das zu h a n d e n e Zeug etwa fu n ­
nan birşey ise hiç değildir. Tüm saptama ve irde­ d ie rt. Ls ist im »Da« vor alle r
lemeye önsel olarak “Orası”ndadır. Sağgörü her Feststellung u n d Betrachtung. Es
ist seilst, d er Umsicht unzugäng­
zaman varolaıı-şeylere yönelik olduğu sürece, lich, sofern diese immer auf Seien­
kendisi sağgörüye erişilebilir değildir; ama her des geht, alx-r es ist für die Um­
durum da daha şimdiden sağgörü için açığa sich t je schon erschlossen. »Er­
schließen* und »Erschlosseuheit«
serilmiştir. “Açığa serme” ve “açığa serilmişlik” werden im folgenden term inolo­
aşağıda terminolojik olarak “ortaya serme” ve gisch g e b ra u c h t u n d b ed e u te n
“ortaya serilmişlik” imleınleriııde kullamlacak- »aüfschiießen« — »Aufgeschlos­
sen h eit« . »E rschließen« m e in t
ür. “Açığa serme” buna göre hiçbir zaman “bir dem nach nie so etwas wie »mittel­
çıkarsama aracılığıyla kazanma” gibi birşey b ar d u rch e in e n Schluß gewin­
demek değildir. nen«.
Daß d ie Welt u iclit aus dem
Dünyanın elaltında-bulunaıı şeylerden Zuhaudeuen »Iteslehl«, zeigt sich
“oluşmaması” kendini daha başkaları arasında u. a. daran, daß mit dem Aulleuch­
ten d e r Welt in d en in te rp re ti­
şunda da gösterir: Dünyanın yorumlanmakta erte n M odi des Bcsorgens eine
olan tasa kiplerinde aydınlatılması elaltında- Entwehliclmug des Zuhaudeuen
buluııaııın dünyasallıktaıı yoksun bırakılması zusammengeht, so daß an ihm das
N u rv o rh an d en sein zum Vor­
ile birlikte gider, öyle ki onda salt-elönüııde- schein kom m t. D am it im alltäg­
Varlık öne çıkar. Eğer “çevre” ile gündelik lich en B esorgen d e r »Umwelt«
1 19

das zuhaiulcnc Zeug in seinem tasada elaltmda-bulunan gereç ile “kendinde-


»Ati-sich-scin« soll İK'gegııeıı kön­
n en, m üssen die Verweisungen
Varlığıııda” kaışılaşdabilecekse, sağgörünün
und Verweisnngsgan/lieilen, dar­ onlara “soğrnldıığn” göndermeler ve göııder-
innen die Umsicht »aulgcht«, für m e-bütüıılükleri sağgörü için — ve daha az
diese sowohl wie erst recht für ein
uinuusichligcs, »them atisches« olmama üzere sağgörüsüz “tematik” ayrımsama
Erfassen nnthem alisdt bleilx'ii. için — tematik olmadan kalmalıdırlar. Dünya­
Das Skh-nidil-iiielden der Well ist
die Bedingung d er Möglichkeit
nın kendini-duyurmaması elaltnıda-bıılııııaıım
des N ichtheranstrelens des Zn- göze-çarpınazlığmdaıı dışarı çıkmaması olana­
h an d e n en ans seiner U nauffäl­ ğının koşuludur. Ve bıı varolaıı-şeyiıı keııdiııde-
ligkeil. U nd d arin konstituiert
sich d ie phänom enale Struktur
Varlığııım feııomenal yapısı bundan oluşur.
des An-su h-seins dieses Seienden. ‘Göze çarpm am a,’ ‘usandırıcı olm am a,’
Die privativen Ausdrücke wie ‘dikbaşlı olmama’ gibi yoksunluklu anlatımlarla
Uuaullälligkeil, U naufdringlich­
keit, U nauisässigkeil m e in en demek istediğimiz şey en yakından elallıııda-
einen positiven phänom enalen buluııanın Varlığının olumlu feııomenal bir
Charakter des Seins des zunächst
Z uhandenen. Diese »Un« m ei­
karakteridir. Bu “olmama” ile elaltıııda-bıılu-
nen den C harakter des Ansich- ııaııııı kendini ‘keııdiııde-tutma’ karakterini
haltens des Zuhandenen, das, was anlatmak isteriz ki, ‘keııdiııde-Varlık’ ile göz
wir mit dem An-sich-sein im Auge
halx'ii, das wir charakteristischer-
önünde tuttuğum uz budur, ama onu karak­
weise aber »7.uuächst« dem \ö r- teristik bir yolda “en yakından” temadk olarak
h an d e n en , als dem them atisch saptanabilir birşey olarak elöııüııde-bıılnnana
Feststellbaren, zuschreiben. In
d e r p rim ären m ul ausschließ­ yükleriz. Birincil olarak ve dışlayıcı olarak el-
lichen O rientierung am Vorhan­ öııüııde-bulunandaıı yönelimde “kendinde”
denen ist das »Au-sich« ontolo­
gisch gar nich l aulzuklären. Kine
hiçbir biçimde varlıkbiliınsel olarak açıklana­
Auslegung jedoch m uß verlangt maz. Ama eğer “kendinde” üzerine konuş­
w erden, soll die Rede von »An­ manın varlıkbiliınsel bir önemi olacaksa, belli
sich« eine ontologisch [76] be­
langvolle sein. Man beruft sich
bir yorumlama istenmelidir. Varlığın bu ‘ken-
m eist outisch em p h atisc h au f dinde’siııe çoğunlukla varlıksal açıdan vurgulu
dieses An-sich des Seins und mit olarak başvurulur ve bu feııomenal bir hakla
phänomenalem Recht. AIxt diese
outische B erufung erfü llt nicht yapılır. Ama bu varlıksal başvuru sözde onunla
schon den Anspruch der mit sol­ verilen varlıkbiliınsel öııesürümüıı istemlerini
cher Berufung vermeintlich gege-
Ix-nen oiUohigi.srhen Aussage. Die
yerine getirmez. Bu noktaya dek çözümlememiz
bisherige Analyse m acht schon diiııya-içinde varolaıı-şeyiıı keııdiııde-Varhğımn
deutlich, daß das An-sich-sein des ancak dünya-fenomeııiniıı tem elinde varlık-
iunenvcltlicheu Seienden nur auf
dem Cininde des Weltphäuomeus
bilimsel olarak ayrımsaııabilir olduğunu daha
ontologisch faßbar wird. şimdiden açığa çıkarmıştır.
Wenn die Welt aber in gewis­ Aıııa dünya belli bir yolda aydınlatılabilirse,
ser Weise aulleuch teil kann, muß
sie überhaupt erschlossen sein. bütününde açığa serilıııelidir. Diiııya-içinde
Mil der Zugänglichkeit vou inner- elaltmda-buluııanın sağgörülü tasa için erişile­
weltlichem Zuhandenen für das bilirliği ile, dünya her durumda daha şimdiden
umsichtige Besorgen ist je schon
Welt vorerschlossen. Sie ist dem ­ açığa serilmiştir. Buna göre dünya öyle birşeydir
nach etwas, »worin« das Dasein ki, oradaki-Varlık varolan-şey olarak her durum­
als Seiendes je schon war, worauf da daha şimdiden “onda” olmuştur, ve herhangi
es in jedem irgendwie ausdrück­
lichen Ilinkom m en im m er nur bir yolda her belirtik ‘ulaşma’da her zaman
zurückkom meu kann. ancak ona geri dönebilir.
120 M A R T İ N H E ID E G G E R

Düuyadaki-Varhk buraya kadar gelen yo­ In-der-W elt-seiu besagt nach


<Ut bisherigen Interpretation: das
ruma göre gereçler bütününün elaltında-bulıı- uulhem alisehe, um sichtige Aııf-
mışıı için oluşturucu göndermelere tematik-ol- gelıeıı in d en fü r die Zuhan-
mayaıı, sağgörülü soğı ulma demektir. Tasa her deniıcii des Zeuggau/.eu kousti-
imiveu Verweisungen. Das Besor­
durumda daha şimdiden nasılsa odıır, çünkü g en isi je sch o n , wie es isi, a u f
dünya ile bir tanışıklık zemiııindedir. Bu tanı­ dein C ininde ein e r V ertrautheit
mit Welt. In dieser V ertrautheit
şıklıkta oradaki-Varlık diiııya-içinde karşılaştığı kauu sich das Dasein au das inner­
şeyde kendini yitirebilir ve oııuıı tarafından w eltlich B eg e g n en d e v erlieren
serseıııletilebilir. Oradaki-Varlığın kendisi ile u n d von ihm b en o m m en sein.
Was ist es, womit das Dasein ver­
tanışık olduğu şey nedir, ve düııya-içiııde olan tra u t isi, warum kan n d ie Welt-
şeyin dünyasal karakteri niçin aydınlatılabilir? m äßigkeit des In u en v eltlich en
Göndermeler-bütünlüğü daha yakından nasıl aulleuchlen? W’ie isln ä h erh in d ie
V erw eisungsgan/heit zu v erste­
anlaşılacaktır — bir bütünlük ki, sağgörü onda hen, d arin die Umsicht sich »lx--
“devinir” ve oııdaki olanaklı kırılmalar varolaıı- wegl«, u n d d e re n m ö g lich e
B rüche d ie V orhandenheiL des
şeyleriıı elöııünde-bııluııuşuııu* öne çıkarır? Seienden verdrängen?
Diinyasallık fenomeninin ve sorunlarının Kür die B eantw ortung dieser
geliştirilmesini hedefleyen bu sorulara yanıt Kragen, d ie aut' eine- llerau sar-
Ix itung dos Phänom ens u ndhvh-
için iç bağlantılarında bu soruların kendilerini lems d e r W eltlichkeit zielen, ist
belirleyen yapıların daha somut bir çözüm­ eine konkretere Analyse der Struk-
lemesi gerekecektir. luren gefordert, in d eren Aullxiu-
zu sam m eu h an g d ie g este llleu
Kragen hineinfragen.

§ 1 7 . Gönderine ve imler
§17. Venoeisung und Zeichen

Elaltıııda-bulunanm (“gerecin”) Varlık-yapısı- Bei der vorläufigen Interpretation


derSoinsstruklur des Zuhaudeneu
ııııı geçici yorum unda gönderm e fenomeni
(d er »Zeuge«) wurde das Phäno­
görülebilir oldu; ama biç kuşkusuz öyle bir m en d e r V erw eisung sichtbar,
taslak düzeyinde ki, aynı zamanda ilkin yalnızca allerdings so um ribhafi, daN wir
zugleich die Notwendigkeit Ix-lon-
sözü edilen fenomeni varlıkbilimsel kökeni leu. das n u r erst angezeigte Phä­
açısından açığa çıkarma zorunluğuııu vurgu­ nom en hinsichtlich seiner o n to ­
ladık. Bımıııı dışında, göndermenin ve göııder- logischen llerk u n fi auf/udccken.
Ü b erd ies w urde d e u tlic h , daß
m elcr-bütünlüğünün herhangi bir anlamda Vcrweisi mg und Venveisungsganz-
düııyasallığnı kendisi için oluşturucu oldukları heit in irgendeinem Sinne kons­
açıklık kazandı. Şimdiye dek dünyayı yalnızca titutiv sein w erden für die Welt­
lichkeit sellwl. Die Welt sahen wir
elaltında-bulııııan ile çevresel tasanın belirli bislang n u r aulleuchlen in und für
yollarında ve bu yollar için, ve dahası o tasanın b estim m te W eisen des um w elt­
lichen Besorgen* des Zuhaudeneu
elaltıııda-btılunuşu ile aydınlatılmış olarak gör­ u n d zwar mit dessen Zuhanden-
dük. Buna göre, düııya-içiııde varolaıı-şeylerin heit. J e weiter wir d ah er im Ver­
Varlıklarının anlaşılmasında ne denli ilerlersek, ständnis des Seins des inuerwelt-
licheu Seienden vordriu[77jgen
dünya-fenomeniııin ortaya serilmesi için feııo- werden, um so b reiter und siche­
ıııeııal zemin o denli genişler ve güvenilir olur. rer wird tler phänom enale Boden
Başlangıç noktamız olarak yine elaltıııda- fü r die Krcilcgung des Weltphä-
uom nis.
bulııııaıım Varlığını alacağız ve dahası şimdi Wir n ehm en wieder d en Aus­
gang İn im Sein des Zuhaudeneu
*| Kski yayımlarda: ‘olalıluda-hukm uşunu.’ \ u n d /.war jetzt in dev Absicht, das
P h än o m e n d e r Verweisung seihst bunu gönderme fenomeninin kendisini daha
schärfer zu lasse n. Zu diesem Zwecke
versuchen wir eine* ontologische Ana­
belirgin bir yolda kavrama amacıyla yapa­
lyse eines solchen Zeugs, daran sich cağız. Bu amaçla öyle bir gerecin varlıkbilim-
in einem m ehrfachen Sinuc »Verwei­ sel çözümlemesi için girişimde bulunacağız
sungen« vorliuden lassen. D erglei­
chen »Zeug« linden wir vor in den ki, bııııda birden çok anlamı olan “gönder-
/.eichen. Mit diesem Wort wird vieler­ nıeler”le karşılaşılabilecektir. Bu tür “gereci”
lei Ixtuhuu: nicht n u r verschiedene
Arten von Z eichen, s o n d e rn das
imlerde buluruz. Bu sözcük pekçok şey demek
Z eichensein für ... kann selbst zu olabilir: Yalnızca değişik im t ürlerin i temsil et­
einer universalen Bezieh ttngsari for­ mekle kalmaz, ama ... içiıı im-Olıııanm ken­
malisiert werden, so daß die Zeichen-
Struktur selbsl einen ontologischen
disi evrensel bir bağıntı-lürüne biçimselleştiri­
ix'itlädeu abgibi für eine »Charak­ lebilir, öyle ki im yapısının kendisi ne olursa
teristik« alles Seienden überbau]». olsun tüm vaıolan-şeyleriıı bir “betimlemesi”
Zeichen siudalxT zunächst selljst
Zeuge, deren spezifischer Zeuge!ta- için varlıkbilimsel bir ipucu sağlayabilir.
rakicr im Zeigen lxstehl. Dergleichen Ama imlerin ilk olarak kendileri gereç­
Z eichen sind W egm arkeu, Flur­
lerdir ki, özgün gereç-karakterleriııi oluş­
steine, der Sturmball für die Schif­
fahrt, Signale, l-'ahuen, Trauer/.ei- turan şey belirtmedir. Bit tür imler yol işaretleri,
cheu und dergleichen. Das Zeigen sınır taşları, denizciler içiıı fırtına balonları,
kann als eine »Art« von Verwx'isen
b estim m t w erden. Verweisen ist,
sinyaller, bayraklar, yas işaretleri ve benzer­
ex trem form al g en o m m en , ein leridir. Belirtme bir göndermede bulunma
Beziehen. Beziehung ab e r fungiert “tü rü ” olarak belirlenebilir. Gönderm ede
nicht als die Caituug für »Arien« von
V erw eisungen, d ie sich etwa zu bulunma, aşırı ölçüde biçimsel olarak alın­
Zeichen, Synilx)!, Ausdruck, Bedeu­ dığında, bir bağınldamadvc. Ama bağıntı her
tung differenzieren. Beziehung ist
eine form ale Bestimmung, die auf
nasılsa im, simge, anlatım , indem olarak
dem Wege der »Formalisierung« an ayrışmış olan gönderme “Türleri” içiıı Cins
je d e r Art von Z usam m en h än g en olarak işlev görmez. Bağıntı biçimsel bir
jeglicher Nachhaltigkeit und Seins­
weise direkt ablesbar wird*.
belirlenim dir ki, konusu ve Varlık kipi ne
jede Verweisung ist eine Bezie­ olursa olsun her bağlam türünden “biçim­
hung, alx'r tticht jede Beziehung ist selleştirme” yoluyla doğrudan okunabilir.2
eine Verweisung. Jede »Zeiguug* ist
eine Verweisung, aber nicht jedes H er gönderm e bir bağıntıdır, ama her
Verweisen ist ein Zeigen. Darin liegt bağıntı bir gönderme değil. Her “belirtme”
zugleich: jede »Zeiguug« ist eine
Beziehung, aber nicht jedes Bezie­
bir göndermedir, ama her göndermede bu­
h en ist ein Zeigen. Damit tritt der lunma bir belirtme değil. Bu ayın zamanda
form al-allgem eine C h ara k ter von demektir ki, her “belirtme” bir bağıntıdır, ama
Beziehung ans lic h t. Für die Unter­
su ch u n g d e r P h än o m e n e Verwei­
her bağıntılama bir belirtme değil. Böylece
sung, Zeichen oder gar Bedeutung bağıntının biçimsel-evreıısel karakteri ışığa
ist d u rc h ein e C h ara k teristik als çıkar. Göndermeler, imler ya da giderek ün­
B eziehung nichts gew onnen. Am
F.nde muß sogar gezeigt werden, daß lemler gibi fenomenlerin araştırılmasında
»Beziehung« selbsl wegen ihres for­ onları bağıntı olarak betimleme yoluyla lıiç-
m al-allgem einen C harakters d en
birşey kazanılmaz. Sonunda giderek “ba-
5Vj{l. E. I h i s s n l Ideen /.h einer ı einen ğııUı”nm kendisinin biçimsel-evreıısel kaıak-
l'hıiııom eııologic und phätioiiim ologisr-
licn Philosophie, I. lei! dieses };ihrh(K lies
sBkz. F. 1Iıısscı l, Ideen zu einer reinen Phänomenologie und phäno­
ßd. 1,8 KJ ir.; ferner'schon Ixigisehe Unter-
surhiingrii, ßd. I, Kap. 11. — t'iir die Analyse menologischen Philosophie, Im Yıllık \ Jahrbuch |, Cilt I. Bölüm I. § 10
von Zeiehen und ßedeuimiK elxl. ßd. II, I. vss.. ve ayrıca Logische Untersuchungen. Bd. I, Kap. II. — linier ve
l'n in s n d iim g . İnileni üzerine yö/.üinlenie it,'iu hkz. aym \cr. Bd. II. I. Untersuchung.
122 MAIİTIN IHİltol'.GGV'.R

teri ««fcMçyfevarhkbiHııısel kökenini bir gön­ o n to lo g isch en U rsp ru n g in ('h ier


Verweisung hat.
dermede taşıdığını göstermek gerekecektir. W enn d ie v o rlieg en d e Analyse
Eğer önümüzdeki çözümleme iıniıı göıı- sich a u f d ie In te rp re ta tio n des
derıne-feııomeııiııdeıı ayrımının yorumuna Zeichens im U nterschied vom Vor­
w eisu n g sp h än o m en b esch rän k t,
sınırlanırsa, o zaman giderek bu sınırlama d an n kan n auch in n e rh a lb d ieser
içersinde bile olanaklı imlerin tam çokluğu Bcsclnünkung nicht die geschlossene
M an [7 8 Jn ig tältig k cii m ö g lich er
uygıuı bir biçimde araştırılamaz. İmler ara­ Z eich en an g em essen u n te rsu c h t
sında belirtiler, ön ve arka sinyaller, işaret­ werden. U n ter d en Zeichen gibt es
lemeler, ayırdetıııe imleri vardır ki, ııeyiıı A nzeichen, Vor- und K ückzetrhen.
M erkzeichen, K ennzeichen, deren
böyle bir im olarak hizmet ettiğine bakıl­ Zeigungjeweils verschieden ist, ganz
maksızın belirtme yolları değişiktir. Şunları abgesehen davon, was je als solches
bu “iınler”deıı ayıracağız: İz, artık, anıt, belge, Zeichen dient. Von diesen »Zeichen«
sind zu sch eid en : Spur, Ü b errest,
tanıklık, simge, anlatım, görüngü, imlem. Bu Denkmal, D okum ent, Zeugnis, Sym-
fenom enler biçimsel bağıntı-karakterleri ImjI, Ausdruck, Erscheinung, Bedeu­
tung. Diese Phänom ene lassen sich
zemininde kolayca biçimselleştirilebilirler; a u f Cirund ih res fo rm a len Bezie­
bugünlerde kolayca böyle bir “bağıııtı”yı hungscharakters leicht formalisieren;
varolan lıerşeyi bir “yorum” altına getirmek wir sin d h e u te b eso n d ers leich t
geneigt, am Leitfaden einer solchen
için bir ipucu olarak alma eğilimini taşırız — »Beziehung« alles Seiende einer »In­
ama öyle bir yorum ki her zaman “uyar,” te rp retatio n « zu u n terw erfen , die
çünkü temelde lıiçbirşey söylemez, ancak im m er »stimmt«, weil sie im G runde
nichts sagt, so wenig wie das leicht-
içerik ve biçimin önemsiz şeması kadarını h a n d lic h e S chem a von Eonn und
söyler. Inhalt.
Als Exemplar für Zeichen wählen
İmin bir örneği olarak daha sonraki bir wir ein solches, das in einer späteren
çözümlemede bir başka bakımdan örnek ola­ Analyse in an d erer I Imsicht exenij)-
rak işlev görecek birini seçtik. Motorlu araç­ lariseh fungieren soll. An den Kraft­
w agen ist n eu e rd in g s ein ro ter,
lara son zamanlarda döndürebilir bir kırınızı d reh b arer Pfeil angebracht, dessen
ok takılır ki, koııumıı örneğin bir yol kav­ S tellu n g jew eils, zum Beispiel au
şağında arabanın döneceği yönü belirtir. ein er Wegkreuzung, zeigt, welchen
Weg der Wagen nehm en wird. Die
Okun konumu arabanın sürücüsü tarafından Pfeilstelluug wird durch d en Wagen­
denetlenir. Bu im bir gereçtir ki, yalnızca fü h rer geregelt. Dieses Z eichen ist
ein Zeug, das nicht n u r im Besorgen
sürücünün tasasında (şiirine) elaltıııda-bu- (Lenken) des Wagenführers zuhan­
lunması söz konusu değildir. Onunla birlikte den ist. Auch die nicht M itfahrenden
yolculuk yapmayanlar da — ve tam olarak — u n d g erad e sie — m ach en von
diesem Zeug G ebrauch und zwar in
onlar — bu gereci kullanırlar ve bııııa göre d er Weise des Ausweichens nach der
karşılık düşen yanda yol verir ya da durup e n tsp re c h e n d e n S eile o d e r des
beklerler. Bu im taşıma araçlarının ve trafik Slehenblcibeus. Dieses Zeichen ist
hmevweUUch zuhanden im Ganzen
kurallarının gereçler-bağlamının bütününde des Zeugzusam m euhangs von Ver­
düııya-içiııde elaltıııda-bıılunur. Bir gereç kehrsm itteln und V erkehrsregelun­
olarak bu belirtme-aracı gönderme yoluyla gen. Als ein Zeug ist dieses Zeigzeug
durch Verweisung konstituiert. Ls hat
oluşturulmuştur. Belirli hizmet edebilirliği d en C h a ra k te r des Utn-zu, sein e
olarak, ‘-mekiçiıı’ karakterini taşır, belirtmek bestim m te D ienlichkeit, es ist zum
Zeigen. Dieses Zeigen des Zeichens
‘içiıı’dir. İmin bu belirtmesi “göndermede
kann als »verweisen« gelabt werden.
bulunm a” olarak alınabilir. Ama burada Dabei ist ab er zu beachten: dieses
belirtmek gerek ki, belirtine olarak bu “gön- »Verweisen« als Zeigen ist nicht die
(miologische Struktur des Zeichens derme edimi” gereç olarak imin varlıkbilimsel
als Zeug.
Das »Verweisen« als Zeigen
yapısı değildir.
g rü n d e t vielm ehr in d e r Seins« Belirtme olarak “göndermede bulunma”
Struktur von Zeug, in d e r D ien­ dahaçok gerecin Varlık-yapısıııda, ‘-e hizmet
lichkeit zu. Diese macht ein Seien«
des n ic h t sch o n zum Z eichen. edebilirlik’te temellenir. Hizmet edebilirlik bir
Auch das Zeug »H am m er« ist varolaıı-şeyi şimdiden bir im yapmaz. Gereç
d u rc h ein e D ien lich k eit kous*
lin d e rt, d ad u rch ab e r wird d e r
olarak “çekiç” de bir hizmet edebilirlik yoluyla
H am m er nicht zum Zeichen. Die oluşturulmuş, ama bu nedenle bir iııı olmuş
»Verweisung« Zeigen ist die uu« değildir. Bir “gönderme” olarak belirtme bir
tische Konkretion des Wozu eiuer
D ienlichkeit u n d bestim m t ein
hizmet-edebilirliğiıı ‘ona’sının varlıksal somut­
Zeug zu diesem. Die Verweisung laşmasıdır ve bir gereci bu ‘oııa’ya belirler.
»Dienlichkeit zu« ist dagegen eilte Buna karşı, “-e hizmet edebilirlik” olarak gön­
ontologisch-kalegoriale bestimmt«
heit des Zeugs als Zeug. Dal.’ das derme gereç olarak gerecin varlıkbilinısel-kate-
Wozu der D ienlichkeit im Zeigen gorisel bir belirliliğidir. Bir lıizmet-edebilirliğin
sein e K onkretion erh alt, ist d er
Zeugverüissung als solcher zufäl­
‘ona’sıııın somutlaşmasını belirtmede kazan­
lig. Im rohen wird schon an diesem ması genelde gereç-yapısına olumsaldır. Bu im
Beispiel des Zeichens d er Unter­ örneğinde hizmet edebilirlik olarak gönderme
schied zwischen Vorweisung als
D ienlichkeit und Verweisung als
ile belirtme olarak gönderme arasındaki ayrını
Zeigen sichtbar, beide lallen so kabaca görülebilir olur. İki durum çakışmaktan
wenig zusammen, daß sie in ihrer öylesine uzaktır ki, ancak birliklerinde belirli
K iuheitdie [79] K onkretion einer
bestim m ten Zengart erst erm ög­ bir gerecin somutlaşması olanaklı olur. Ama
lichen. So gewiß nuu aber das Zei­ böylece belirtmenin gereç-yapısı olarak gön­
gen vom Verweisen als ZeugverOis-
stmg grundsätzlich verschieden ist,
dermede bulunmadan ilkede ayrı olduğu ne
so unbestreitbar bat doch wieder denli pekinse, imin de kendi payına çevrede
das Zeichen einem eigentüm lichen elaltmda-bulıınan her gereç-bütüııüııün ve
und sogar ausgezeichneten bezug
zur Seinsari des je umweltlich zu-
bunun dünyasal karakterinin Varlık-türü ile
handeneu Zeugganzeu und seiner kendine özgü ve giderek ayırdedici bir ilişki
W ehm äßigkeit. Zeigzeug hat im taşıdığı o denli tartışma götürmez bir olgudur.
besorgenden Umgang eine vorzüg­
lich# Verwendung. Ks kann on lo­ Belirtme-gereciniıı tasalı işgörnıede çok özelhır
logiseh je d o c h n ic h t g en ü g e n , kullanımı vardır. Gene de bu olguyu yalnızca
dieses Faktum einfach feslzusiel-
Icu. G nuid und Sinn dieses Vorzugs
saptamak varlıkbilimsel olarak yeterli değil­
müssen aufgeklärt werden. dir. Bu özel konum un zemini ve anlamı ay­
Was besagt das Zeigen eines dınlatılmalıdır.
Z eichens? D ie A ntw ort İst n u r
d an n zu gewinnen, wenn wir die
Bir imin belirtmesi ne demektir? Yanıt
an g e m essen e U m gaugsart mit ancak belirtıııe-gereci ile uygun düşen işgörme
Zeigzeug bestimmen. Darin m uß türünü belirlersek kazanılır. Bunda gerecin
genuin auch seine Zulum deuheit
faß b ar w erden. W elches ist das elaltmda-buluııuşu da gerçekten ayrımsana-
angem essene Zu-tun-habeu mit bilir olmalıdır. İmler ile işimiziıı-olmasmın
Zeichen? In d er O rientierung an uygun yolu nedir? Sözü edilen örneğe (ok)
dem g e n a n n te n beispiel (Weil)
m uß gesagt w erden: Das entspre­ dönersek, söylenmesi gereken şudur: Karşı­
chende Verhalten (Sein) zu dem laşılan ime karşılık düşen davranış (Varlık) oku
begegnenden Zeichen isidas »Aus­
weichen« o d e r »Stehcnbleibcn«
kendisi ile birlikte götüren karşılık düşen araba
g eg e n ü b er dem an k o m m en d en karşısında “yol verme” ya da “dıırup bekleme”-
Wagen, der den Pfeil mit sich führt. dir. Yol verme bir yön alma olarak özünde
onulaki-Varlığııı düııyatlaki-Varhğıııa aittir. Ausweichen gehört als Kinse hlagcu
einer Ru hum # wesen lıafı /um lu-
Oıadaki-Varlık lıcr zaman herhangi bir biçim­ der-Welt-sein (İrs Daseins. Dieses isi
de yönlendirilmiş ve yoldadır; durma ve bek­ im m er irgendwie ausgcrichlei mul
leme yalnızca bu yönlendirilmiş “yolda”mn unterwegs; Stehen und Bleiben sind
m ir (o c u z fä llc dieses ausgerich-
sınır durumlarıdır. İm bir özgün “ıızaysal” le lcn »U nterw egs«. Das Zeichen
düııyadaki-Varlığa seslenir. Iııı eğer yalnızca a d ressiert sieh an ein spezifisch
»räumliches« lu-der-Welt-sein. Ki-
ona bakarsak ve onu yer alan bir bclirlıııe-Şeyi gcndich »erlällt« wird d as/.e id ie n
olarak saptarsak asilliği içinde “ayrımsanmış” g e ra d e d a n n nicht, w enn wir es
olmaz. Giderek bakışımızı okun bclirtıııe- ansiaiTcn, als vorkomm endes Zeig­
ding leststelleu. Nelltst wenn wir der
yönüııe çevirir ve okun belirttiği bölgenin Z cig rich lu n g des Pfeils m it dem
içersinde elöıüinde-bulunan birşeyc bakarsak, Blick folgen und auf etwas hinse-
o zaman bile aslında ini ile karşılaşılmış olmaz. h e n , was in n e rh a lb d e r (irg e n d
vorhanden ist, in die der Pfeil zeigt,
İııı tasalı işgörmeııiıı sağgörüsüne seslenir, auch d au n Ix g eg n et das Zeichen
dahası öyle bir yolda ki, onun yönlendirmesini nicht eigentlich. Ks wendet sich au
die Umsicht des lx ’surgendcn Um­
izleyen sağgörü böyle bir birlikte gidişte çev­ gangs, so /.war, dall die seiner Wei­
renin o sıradaki çevreliğini belirtik bir “genel sung folgeude Umsicht in solchem
gözlem” altına getirir. Sağgörülü gözletil elal- M ilgehcu das jew eilige U m halic
d er Umwelt in eine ausdrückliche
tıııda-buhmanı ayrımsamaz-, dahaçok çevrenin »UIxTsicht« bringt. Das umsichtige
içersinde bir yönelim kazanır. Gereç deneyi­ U bersehen erfaßt nicht das Zuhan-
minin bir başka olanağı da ok ile arabaya ait d en e ; es gew innt v ielm eh r ein e
O rien tieru n g in n e rh alb d er Um­
bir gereç olarak karşılaşmada yatar; bunda weh. Kine andere Möglichkeit der
okun özgün gereç-karakteriııin açığa çıkarıl­ Zeugerfahruug liegt darin, dal» der
Pfeil als ein zum Wagen gehöriges
mış olması gerekmez; neyi ve nasıl belirtmesi Zeug Ix-grgnet; d alx i braucht der
gerektiği bütünüyle belirsiz kalabilir, ve gene spezifische Zcugcharaklcr des Pfeils
de karşılaşılan salt bir Şey değildir. Şcy-deııe- n ic h t en td eck t zu sein; es kan n
völlig unbestimmt bleilxm. was und
yimi çok-yaıılı belirlenmişiz bir gereç-çokluğıı wie e r zeigen soll, und doch ist das
ile en yakın karşılaşmaya karşıt olarak kendi Begegnende kein pures Ding. Diug-
belirliliğini gerekti rir. erfahrung verlangt gcgeniilxT dem
nächsten Vorfinden ein er vielfach
Betimlenen türde imler elaltında-buluııan unbestim m ten Zeugmannigfaltig-
ile karşılaşmaya izin verirler; daha sağın ola­ keit ihre eigene Bestimmtheit.
Zeichen d er Ix-schiielxnen Art
rak, onun bir bağlamının öyle bir yolda erişi­ lassen Zuhandeues begegnen, ge­
lebilir olmasını sağlarlar ki, tasalı işgörme nauer, einen Zusam m enhang des­
kendine bir yönelim verir ve onu güvenlik selben so zugänglich werden, (lall
d er Ix'sorgende Umgang sich eine
altına alır. Iııı başka bir Şey ile bir belirtme O rie n tie ru n g g ib t u n d sich e rt.
bağıntısı içinde duran bir Şey değildir; tersine, Zeichen [80] ist nicht ein Ding, das
bir gereçtir ki, bir geıeç-bütününü belirtik olarak zu einem an d eren Ding in zeigen­
d er B eziehung steht, so n d ern ein
sağgörüye yükseltir ve böylece elallında-bulunanın Zeug, das ein Zeıtğfianzes ausdrücklich
dünyasal karakteri onunla birlikte kendini duyu­ in die Umsicht helft, so daß sich in eins
rur. Belirtide ve öıı-uyarıda “gelmekte olan” damit die Weltnuißifikeit des Zu han­
delten meldet. Im A nzeichen u n d
“kendini belirtir,” ama daha şim diden el- Vorzeichen »zeigt sich«, »was kommt«,
önüııde-bulunaııa eklenen ve salt yer alan alxT nicht im Sinne eines n u r Vor-
k o m m e u d e u , das zu dem sch o n
biışey anlamında değil; “gelmekte olan” 011a Vorhandenen hiu/ukommi; das »w.is
kendimizi hazırladığımız ya da eğer başka kommt« ist solches, darauf wir uns
biışey ile uğraşıyorsak “hazırlamadığımız” gefal.ll machen, b/w. »nicht gelallt
w aren«, sofern wir uns m it an ­ şeydir. Arka-uyanlarda yer almış ve olup bilmiş
derem U'lal'iten. Am Rück/.cichcn
wird nnisiehiig zugänglich, was
olan şey sağgörülü olarak erişilebilir olur.
sich z.ugetragen m ul abgespielt. İşaretlemeler birinin o sırada “nede” olduğunu
Das M erkzeichen zeigt, »woran« belirtirler. İm ler birincil olarak lıer zaman
m an jeweils ist. Dir-Zeichen zeigen
prim är im m er das, »worin« m an birinin “nerede” yaşadığım, tasanın neye yöne­
lehi, woix'i das Besorgen sich auf- lik olduğunu, ‘birşey ile nasıl bir ilgililiğinin
hält, welche Bewandtnis es damit
hat.
olduğunu’ gösterirler.
Der eigenartige Zengcbaraktcr İmlerin kendilerine özgü gereç-karakteri
der /«eichen wird an der »Zcicheu- “im olıışturma”da özellikle açıklık kazanır. İm
stüinng« noch besonders d e u t­
lich. Sie vollzieht sic h in und aus
oluşturm a kendini tasalı bir öıı-göriide ve
ein er um sichtigen Vorsicht, die oııdaıı yerine getirir ki, bu öıı-görü lıer zaman
der zuhandenen Möglichkeit lx‘- o sıradaki çevrenin elaltıııda-bulunaıı birşey
darf, jederzeit durch ein Zuhan-
clenes sich die jeweilige Umweh yoluyla kendini sağgörü içiıı duyurabilmesi gibi
für die I Imsicht m elden zu lassen. claltında-bulmıaıı bir olanağı gerektirir. Ama
N un g ehört ab e r zum Sein des
inucrwelllieh nächst Zuhandenen
düııya-içiııde eıı yakından elaltmda-buluııamıı
d er beschrieİHUıe C harakter dos Varlığına kendini kendinde tutarak ortaya çık­
attsichhallcuden Nicht heraustre- mayanın betim lenen karakteri aittir.* Buna
tens. Daher Ixclarfrler umsichtige
U m gang tu d e r Umwelt eines
göre çevrede sağgörülü işgörıııe elaltmda-bulıı-
zuhandenen Zeugs, das in seinem ııaıt bir gerece gereksinir ki, kemli gereç karak­
Z e u g ch arak ter das »Werk« dos teri içinde elallıııda-buluııaııı göze çarpmaya
AufJaUnifmsftisvon Zuhaudeuem
ü b e rn im m t. D eshalb m uh die bırakma “iş”iııi üstlenir. 15u nedenle böyle ge­
H erstellu n g von solchem Zeug recin (iııı) üretim inde onun göze-çarparlığı
(d er Zeit heu ) a u f d eren Auffäl­
ligkeit İK-daehl sein. Mau läßt sie
göz önünde tutulmalıdır. Ama imler böyle
aller auch als so auffällige nicht gözeçarpar olsalar bile, rasgele elöııüııde-
ix’Iiebig Vorhandensein, sondern buluıııııalarma izin verilmez; (ersine, belirli bir
sie werden in İM-stimmter Weise in
Al »sicht auf leichte Zugänglichkeit
yolda kolay erişilebilirlik göz öııüııdc Ilınılarak
»angebracht«. “takılırlar.”
D ir Z eichenstiliuug braucht Ama im oluşturmanın zorunlu olarak henüz
sich aber nicht notw endig so zu
vollziehen, dal.» ein ü b erh au p t elaltında-buluıımayaıı bir gerecin üretilmesi
noch nicht ziihandencs Zeugher- yoluyla yer alması gerekmez, imler ayrıca daha
gestelh wird. Zeichen entstehen
auch in dem /.um-'/stcken-Hehumi
şimdiden claltnıda-bulmıan birşcyiıı im olarak
eines sch o n Z u h a n d e n e n . In alınması ile de orlaya çıkarlar, Bu kiple, iııı
diesem M odus offen b art die oluşturma daha da kökeıısel bir anlamı açıkça
Zeichens! i In n ig ein en noch
u rs p rü n g lic h e re n S inn. Das
gösterir. Belirtme yalnızca clallmda-bulunaıı
Zeigen beschafft nicht m ir die bir gereç-bütüııüııüıı ve geııel olarak çevrenin
u m sichtig o rie n tie rte Ver­ sağgörülü olarak yönlendirilmiş bir erişile­
fü gbarkeit eines z u h a n d e n e n
Z eiiggauzen und d e r Umwelt bilirliğini sağlamakla kalmaz; dahası, im oluş­
ü b e rh a u p t, «las Z eİchenstiflen turma, Iıcrşcydcıı önce, ‘açığa çıkarabilir.’ iııı
kamı sogar allererst entdecken.
Was zum Zeichen genom m en ist,
olarak alınan şey ancak claltıııda-buluııuşu
wird durch seine Zuhaudenheii yoluyla erişilebilir olur. Eğer örneğin toprağı
erst zugänglich. W enn zum hazırlamada güney rüzgarı yağmur için im
Beispiel in der 1;uid)x stelluug der
Südwind als Z eichen für Regen
olarak “geçerli” ise, o zaman bu “geçerlik” ya
»gilt«, «laun ist «liese »Cieltuug«
«nler d e r an diesem S eien d en *|15k/.. s. I7 M İİ.I
121i___________________________________ MARTIN HEIDEGGER

da bu varolaıı-şeye “yüklenen değer” kendilide » h a fte n d e Wert« n ic h t ein e


Dreingalx* zu einem an sich schon
daha şimdiden elöııüııde-buluııaııa, belirli bir V orhandenen, d e r Luftström ung
coğrafi yöndeki hava akımına bir eklenti değil­ u n d e iu e r b estim m ten g eo g ra­
dir. Salt yer alaıı ve böyle olarak meteorolojik phischen Richtung. Als dieses nur
noch Vorkommende, als welches er
erişimi olanaklı olan birşey olarak güııey rüz­ m eteo ro lo g isch zugänglich sein
garı hiçbirzaman en yakından elöııünde-buluııan mag, ist d er Südwind nie zunächst
vorhanden, um dann gelegentlich
ve böylece dalıa sonra zaman zaman bir öıı- die Funktion eines Vorzeichens zu
sinyal işlevini üstlenen birşey değildir. Tersine, [81] üb ern eh m en . V ielm ehr en t­
güney rüzgarı tam olarak ancak toprakların d ec k t d ie U m sicht d e r L an d b e­
stellu n g in d e r Weise des Roch«
işlenm esinde sağgörünün belli durum ları nungtrageus gerade erst den Süd­
hesaba katması sırasında Varlığı içinde açığa wind in seinem Sein.
çıkarılır. /VIk t , wird mau entgegnen, u m
zum /.e ic h e n g en o m m en wirtl,
Ama karşı çıkılabilir ve bir iııı olarak alma­ itiiifj d o ch zuvor an ihm selbst
nın gene de kendinde erişilebilir olması ve im zugänglich geworden und vor'd e r
Zeichensliltuug erläßt sein. Gewiß,
oluşturma işinden öwceayrimsaiimasi gerektiği es m uß üİKTİıaupt schon in irgen­
söylenebilir. Elbette, genel olarak daha şim­ dein er Weise vorbildlich sein. Die
diden herhangi bir yolda bulunabilir olmalıdır. Frage b le ib t nur, wie in diesem
vorgängigen begegnen das Seien­
Yalnızca bu ön karşılaşmada varolaıı-şeyiıı nasıl de entdeckt ist. o b als pures vor-
açığa çıkarılacağı sorusu ortada kalır: Salt yer kom m eudes Ding und nicht viel­
alan Şey olarak mı, yoksa anlaşılmayan gereç m ehr als unverstandenes Zeug, als
Zuhandenes, mit dem m an bislang
olarak, şimdiye dek onunla “nasıl başlaııacağı”- »nichts anzufangen« wußte, was
nı bilmediğimiz ve buna göre sağgörüden gizli sich dem nach d er Umsicht noch
kalmış elaltmda-buluııaıı birşey olarak mı? Yine verhüllte. Man darf auch hier wieder
nicht die umsichtig noch nnenfdeckten
burada da elallında-bulunanın sağgörülü olarak Aengcharaktere von Auhandenem
henüz açığa çıkarılmış olmayan gereç-karakterleri­ interpretieren als bloße Dinglichkeit,
vorgegeben fü r ein Erfassen des nur
nin ancak elöniinde-bulunan şeyin bir ayrımsan- noch Vorhandenen.
ması için sunulan salı. Şeylik olarak yorumlanması Das Zuhandcnseiu von Zeichen
gerekmez. im alltäglichen U m gang u n d die
zu Z eicheu gehörige, in verschie­
İmlerin gündelik işgörıııedeki elaltıııda- d e n e r A bsicht u n d W eise h e r ­
bulunaıı-Varlıkları ve imlere ait olan ve değişik stellb are Auffälligkeit d o k u m en ­
amaç ve yollarla üretilebilir gözc-çarparlıkları tieren nicht n u r die für das nächst
Z u h a u d eu e k o n stitu tiv e U n au f­
yalnızca en yakın elaltıııda-buhınaıı şey için fälligkeil. das Zeichen selbst en t­
oluşturucu gözc-çarpmazlığı belgelemekle n im m ! s e in e A u ffälligkeit d e r
kalmaz; iıııiıı kendisi göze-çarparlığını güııde- U u au ffällig k eit d es in d e r A ll­
täglichkeit »sellxstversländlichcn«
likliği içinde “kendiliğiııdeıı-açık” ve elaltıııda- z u h a n d e n e u Z e u g g au zen , zum
buhuıaıı gereç-bütünüııüıı göze-çarpıııaz- beispiol di r bekannte »Knopf im
lığmdaıı alır, ve bunun bir örneği işaret olarak T asch en tu ch « als M erkzeichen.
Was e r zeigen soll, ist je etwas in
o tanıdık “düğümlü meııdil”dir. Böyle bir imin d er Umsicht d er Alltäglichkeit zu
belirtmesi gereken şey her durumda giiııde- besorgendes. Dieses Zeicheu kaim
Vieles und das Verschiedenartigste
likliğiıı sağgörüsünde tasa edilen birşeydir. Bu
zeigen. Der Weile dos in solchem
iııı birçok şeyi ve çeşitli türlerdeki şeyleri Zeichen Zeiglxireu entspricht die
belirtebilir. Böyle bir imde belirtilebilir olanın F.nge der Verständlichkeit u n d des
G ebrauchs. Nicht nur, daß es als
genişliğine aıılaşılırlığııı ve kullanımın darlığı Zeichen meist n u r für den »Stifter«
karşılık düşer. Yalnızca iııı olarak çoğunlukla zuhanden ist, es kann diesem sellist
unzugänglich w erden, so d aß es onu “oluşturan” biri içiıı elaltmda-buluna»
eines zweiten Zeicheus tiir die mög­
liche unisichtigeVerwendliarkeil des
olmakla kalmaz, giderek oııuıı için erişilemez
ersten lx'darf. nantit verliert der als bile olabilir, öyle ki birinci imin olanaklı
/e id ie n unverweudliare Knopf nicht sağgörülü kullanılabilirliği için ikinci bir im
seinen Zcichcucharaklcr, sondern
gew innt die b e u n ru h ig e n d e Auf­ gerekir. Böylelikle im olarak kullanışsız dü­
d rin g lich k e it eines nächst Zu- ğüm iııı-karakteriııi yitirmez, ama elaltında-
haudeucn.
Mau kön n te versucht sein, die
buluııaıı eıı yakıtı birşeyiıı rahatsız edici ıısaıı-
vorzügliche Rolle d e r /.eiche» im dırıcılığım kazanır.
alltäglichen Besorgen für das Welt- Dünyayı anlamak söz konusu olduğunda,
vcrstäuduis seihst an dem ausgie­
bigen »Zeicheu«-gebr.uich im primi­
gündelik tasada imlerin dikkate değer rolle­
tiven Dasein zu illustriere», etwa au rini örneklemek için, letiş ve büyü durumun­
Fetisch und Zaulxr. Gewiß vollzieht da olduğu gibi, ilkel oradaki-Varlıkta “imle­
sich die solchem Zeicheugehrauch
zugrundeliegem le Zeichens« iltuug rin” geniş kullanımından söz etme çabasına
nicht in theoretischer Absicht und girişilebilir. Hiç kuşkusuz böyle iın-kullaııı-
nicht auf dem Wege theoretischer
Spekulation. Der Zeichengebrauch
mııım temelinde yatan im-oluştıırma kuram­
bleibt völliginuerhalbeines »unmit­ sal bir amaçla ve kuramsal bir kurgunun
te lb aren « In-der-W elt-seins. Bei yolunda yerine getirilmez. Böyle iııı-kullaıu-
näherem Zusehen wird aber d eu t­
lich , d aß d ie In te rp re ta tio n von
ıııı bütünüyle “dolaysız” bir düııyadaki-Varlı-
Fetisch uudZauixTam l.eillädeu der ğnı içersinde kalır. Ama daha yakından bakıl­
Idee von Zeichen [82] überhaupt dığında açığa çıkar ki, fetiş ve büyü üzerine
nicht zu reich t. um die Art des
»Zuhaudcnseius« des in d er prim i­ ipucunu genelde iniler düşüncesinden alan
tiven Well İK'gegneııdeıı Seienden zu yorum ilkel dünyada karşılaşılan vaıolaıı-
fassen. Im I liublickauf das Zeicheu-
phänom en liehe sich folgende Inter­
şeyleriıı “claltnıda-buluııan-Varlık” türünü
pretation geben: für den primitiven ayrımsamak içiıı yeterli değildir. Im-feııomeni
Menschen fällt das Zeichen mit dem açısından şu yorum verilebilir: İlkel insan için
Gezeigten zusam men. Das Zeichen
sellisl kann das G ezeigte vertreten
im belirtilen ile çakışır. İıııiıı kendisi yalnızca
nicht n u r im Sinne des F.rselzens, belirtileni oıınıı yerine geçen birşey anla­
sondern so, dal.» im m er das Zeichen m ında temsil etm ekle kalmaz; aıııa bıııın
sellist das Gezeigie ist. Dieses merk­
w ürdige Z usam m enfalle» des iıııiıı kendisinin her zaman belirtilen olduğu
Zeichens mit dem G ezeigten liegt bir yolda yapabilir. Aıııa iıııiıı belirtilen ile bu
alter nicht daran, daß das Zeichen-
diug schon eine gewisse »Objekti­
dikkate değer çakışması im-Şcyin daha şim­
vierung« erfahren hat. als pures Ding diden belli bir “ııesııcllcşme”ye uğramasında,
erfahren und mit dem Gezeigten in c.d. salt bir Şey olarak deııeyiınleııınesiııde ve
dieselbe Seiusregiou des V orhan­
d en e n versetzt wird. Das »Zusam­
belirtilen ile birlikte yanlışlıkla elöııüııde-
menfalle»« ist keine IdculiO /icrung buhınanııı aynı Varlık-bölgesiııe koyulmasın­
zuvor Isolierter, sondern ein Noch- da yatmaz. “Çakışma” şimdiye dek yalıtılmış
»icht-lroiwerde» des Zeichens vom
B ezeichuctcu. Solcher Zcichcngc-
olan şeylerin bir özdeşleştirilmesi değildir;
brauch geht noch völlig im Sein zum dahaçok, imin ünlenenden henüz ilmemiş
G ezeigten auf, so dal.» sich ein olduğunu anlatır. Böyle im-kullaııımı henüz
Zeichen als solches überhaupt noch
nicht ahlüscn kann. Das Zusam men­ bütünüyle belirtilenin Varlığına soğrulur,
falle» gründet nicht in einer ersten öyle ki im olarak bir im hiçbir biçimde ken­
O bjektivierung, so n d ern im gänz­ dini ayırmayı başaramaz. Çakışma bir ilk
lichen F ehlen ein e r solchen. Das
Ix'sagt alxT, daß Zeichen überhaupt nesnelleşmede değil, ama böyle birşeyiıı tam
nicht als Zeug entdeckt sind, daß am eksikliğinde temellenir. Aıııa bu demektir ki,
genel olarak imler gereç olarak açığa çıkarıl­ Ende (las iu u eru titlich »Xuhande-
ne« überhaupt niçin d ir Seinsart
mazlar, soıuıııda diiııya içinde “elaltında-bıı- von Zeug hat. Vielleicht verm ag
lııııan” genel olarak gerecin Varlık-lüriinü auch dieser oulologisehe 1.citiadeii
taşımaz, Belki de giderek bu varlıkbilimsel (Zuhandenheit m ul Zeug) nichts
auszurichten für eine luterpreta-
ipuçları bile (elaltmda-bıılıımış ve gereç) ilkel tion der primitiven Welt, erst recht
dünyanın bir yorumu için hiçbir katkıda bu­ allerdings nicht die ( h tiologietler
Dinglichkeit. Wenn ab er fü r p ri­
lunmayabilirler; ve Şeyliğin varlıkbiliıııi için mitives Dasein u n d prim itive Well
böyle biı şey İliç kuşkusuz daha da az söz konu­ ü b erh au p t ein S einsvcrständnis
sudur. Ama eğer bir Varlık-aıılayışı genel olarak konstitutiv ist, d au n liedarf es um
so d rin g lich e r d e r 1Icrausatiiei-
ilkel oradaki-Varlık ve ilkel dünya için oluştu­ tu u g d e r »fo rm alen « Id ee von
rucu ise, o zaman özellikle iveğcıı olarak geliş­ W eltlichkeit, bzw. ein es P h än o ­
tirilmesi gereken şey dünyasallığıu ya da bir m ens. das in der Weise modilizicr-
b a r ist. d a ß alle o n to lo g isc h e n
fenomenin “biçimsel” bir düşüncesidir — bir Aussagen, es sei in einem vorge­
fenomen ki, önceden verili bir feııomcnal bağ­ g eb e n en p h än o m en ale n Zusam ­
m enhang etwas ikh/i mVA/das oder
lamda birşcyiıı heniiz ya da buııdun böyle şu yada n iilit mehr das. e in e n fiositiven
bu olmaması yolundaki tüm varlıkbilimsel öııe- phänom enalen Sinn erhallen aus
sürümlcriıı o olmayandan olumlu bir feııomcnal dem , was es nicht ist.
Die vorsteilende Interpretation
anlam kazanmaları ölçüsünde değişkiye açıktır. des Zeichens sollte lediglich d en
Iıııiıı bu önceki yorumunun yalnızca gön­ phänom enalen Anhalt für die (1ha-
dermenin nitelenişi için feııomcnal desteği raktrrislik der Verweisung bieten.
Die Beziehung zwischen Zeichen
sağlaması gerekir. Iııı ve gönderme arasındaki und Verweisung ist eine dreifache:
bağıntı üçlüdür: 1 . Belirtme, bir hizmet edebi­ I. Das Zeigen ist als m ö g lich e
K onkretion des Wozu ein er Dien­
lirliğin ‘oııa’smm olanaklı somutlaşması ola­ lichkeit in d er Zeugstruklur ülxr-
rak, genelde gcreç-yapısıııda, ‘-ıııek içiıı’de h a u p t, im Um-z.u (Verw eisung)
(gönderme) temellenir. 2 . İmin belirtmesi, fu n d ie rt. 2. Das Zeigen des Zei­
chens g eh ö rt als Z eugcharakter
elaltıııda-bulunaıı birşcyiıı gereç-karakteri eines Zuhandeuen zu einer Zeug­
olarak, bir gereç-biitünlüğüne, bir göııderme- ganzheit. zu einem Verweisungs-
bağlamma aittir. 3 . İm yalnızca bir başka gereç Zusammenhang. .i. Das Zeit hen ist
nicht n u r zuhanden mit anderem
ile birlikte elallıııda-bıduıımaz, ama onun Zeug, so n d ern in sein er Z uhan­
elallıııda-buhıııuşunda çevre her durum da denheil wird die Umwelt je für die
Umsicht ausdrücklich zugänglich.
sağgörü için belirtik olarak erişilebilir olur. İm Zeichen ist ein onlisch Zuhaudenes,
varlıksal olarak elallında-bulunan bieşeydir ki, bu das ah dieses bestimmte Zeug zugleich
belirli gereç olarak aynı zamanda elaUında-bıılunu- als etuvisfungiert, was die ontologische
Struktur dei Zuhandenheit, Verwei-
şuıı, gönderme-biUünliiğüuün ve dünyasallığıu sungsganzheit und Weltlichkeit an­
varlıkbilimsel yapısını belirlen şey olarak işlev görür. zeigt. D arin ist d e r Vorzug dieses
Burada bu claltmda-bııluııaıım özel koıımnu Z u h a u d cn cu in n erh all) d er um ­
sich tig b el8 3 Jso rg te n Umwelt
sağgörülü olarak tasa edilen çevrenin içersin­ verwurzelt. Die Verweisung stilist
de kökleşmiştir. Buna göre, eğer gönderme kann daher, soll sie ontologisch das
varlıkbilimsel olarak im için temel olacaksa, 1‘ü u d am en t für Zeichen sein, nicht
stib st als Zeichen begriffen wer­
kendisi im olarak kavraııamaz. Ama gönder­ den. Verweisung ist nicht die ou-
menin elaltında-bıılunuşun kendisini oluş­ liselie Bestimmtheit eines Xuhau-
denen, wo sie doch Zuhandenheit
turduğu yerde, gönderme clallmda-bıılunan
selbst k o n s titu ie rt. In w elchem
birşcyiıı varlıksal belirliliği değildir. Gönderme Sinne ist Verweisung die o n tolo­
hangi anlam da elaltında-bulım anın “varsa- gische »Voraussetzung« des Zuhau-
d en en , um i imviclcrn ist sic als yiim”chr, vc ııe düzeye dek bu varlıkbilimsel
dieses ontolojise lıe h m d a m ciil
zugleich K onslilucns der Wclt-
temel olarak ayıtı zamanda genelde diiııya-
lidikeil überhaupt? sallığııı bileşenidir?
S IS. linoaııdtııh nııd § 18 . İlgililik ve İmiemUiik; Dünyanın
Hfih'ittsunıkrıl; die Weltlkhkeit der
HWt
Diinyasallığı
Zuhıuıdcucs lx-gcgne» hmenveh- Elaltmda-bıılmian ile düııya-içiııde karşılaşılır.
lieh. Das Sein dieses Seienden, Bu varolan-şcyiıı Varlığı, elaltında-bııluııuş,
die Z u h a n d e n h c it. stein dein-
nach in irgendeinem ontolojise- buna göre dünyaya vc düııyasallığa doğru her­
h en llc/n g /.nr Well n n d Welt­ hangi bir varlıkbilimsel ilişki içinde durur.
lichkeit. We ll isi İn allem Ztihan- Dünya lıer elaltında-bıılıınanda her zaman
dciicn iiinner schon »da«. We ll ist
vorgängig mit allem licgegncu- daha şimdiden “oıada”dır. Dünya karşılaşılan
den schon, ob/unr nnlhematiseh, lıerşcy ile birlikle daha şim diden, ama İliç
eutdedkt. Sie kann alxT auch in
ge wissen We isen eles um w elt­
kuşkusuz leıııatik olmayan bir yolda, açığa
lich en U m gangs attlle u c h ie u . çıkarılmıştır. Aıııa çevre ile işgörmeııin belli
We'h ist es, ans eleT her Znhande- yollarında da aydınlatılabilir. Dünya elaltıııda-
ne-s zuhanden ist. Wie kann Well
Z uhandenes begegnen lassen?
bıılunaum ondan çıkarak elallnıda-buhınan
Die- bisherige Analvse zeigte: elas olduğu şeydir. Dünya claltmda-bulunam karşı-
innerwi-ltlie li begegne nde ist ihr laşılmaya ııastl bırakabilir? Buraya kadaıki
elie b eso rg en d e U m sicht, das
lle-e Inum giragcu, in seinem Se-in
çözümlemenin gösterdiği gibi, düııya-içiııde
Ire-ige-ge-be-n. Was besagt diese karşılaşılan birşey tasalı sağgörü için, hesap
vorgäugige IrcigaİK-, nnd nie isi görme için kendi Varlığında ö/.gürleştirilnıiştir.
sie- als o n to lo g isch e A uszeich-
n u n g d c r Well zu verstehen? Vor Bu öııecdeıı özgürleştirme ne demektir, vc
welche IVol»leine ste-lli elie länge dünyanın varlıkbilimsel ayırdedidliği olarak
nach der Weltlichkeit de r We-lt?
nasıl anlaşılacaktır? Dünyanın dünyasalhğına
Die Zeugvcrlassuug ele-s Zn-
handcucn wurde als Verweisung ilişkin sorıı önümüze lıangi sorunları çıkarır?
augczeigl. Wie- kann Well elas Elaltuıda-bıılımanm geıeç-yapısı gönderme
Seiende- die ser Sciusarl hinsicht­
lich se-ine-s Se-ins Ireige ben. wa­
olarak belirtildi. Dünya bu Varlık-türündeki
rum begegnet elie-se-s Sc-ie-nde zu­ varolaıı-şcylcri Varlıkları açısından nasıl özgür­
nächst? Als beslimmte- Verwei- leştirir, ve ilk olarak niçin bu varolaıı-şeylerlc
snngeu uanuleu wir Die-nlichkeil
zu, Abträglichkeit, Verwe-nelbar-
karşılaşılır? Belirli gönderm eler olarak ‘...e
ke-ii uuel dergleichen. Das Wozu lıizıucl edebilirlik,’ zararlılık, kullanışlılık ve
eine-]- Dienlichkeit mid das Wofür benzerlerinden söz ellik. Bir hizmet edebilir­
e-iue-r Vcrwcndljurketl zeichnen je
elie- mögliche Konkre tion eler Ver­ liğin ‘oııa’sı vc bir kullanışlılığın ‘oıum içiıı’i
weisung vor. Das »Zeigen« eles her dununda göndermenin olanaklı somutlaş­
Zeichens. elas »H äm m ern« de s masını betimliyordu. Ama imin “belirtmesi,”
Ilainmc-rs sind a b e r n ic h t die
Kigenst hal len eles Seienelen. Sie çekicin “çakması” varolan-şcyiıı özellikleri değil­
sind überhaupt keine Kigcitschaf- dir. Buıılaı genel olarak özellikler değildirler,
(e-n, wenn dieser I itel elie- ontolo­
eğer bu leriııı Şeylerin olanaklı bir belirliliğinin
gische Struktur einer möglichen
B estim m theit vem Dinge n be- varlıkbilimsel yapısını belirtecekse. Elaltıııda-
zcichne-n soll. Zuhandenes hat bııhmanm lıer ııe olursa olsım uygunlukları ve
allenfalls G eeignethe iten und
U ngeeignethe-iteu. und sein e
uygunsuzlukları vardır, ve “özellikleri” lıcııüz
»l'.ige-nse halie-u« sind İn diese-n bir bakıma bunlara bağlıdır, tıpkı elönüııdc-
gleichsam noch gebunden wie die bııhmuşıııı elaltında-bulıınaıım olanaklı Varlık-
tülü olarak elaltıııda-bulunuşa bağlı olması Vorlıandcuheit. als mögliche Sc ius-
ari ein es Z u h a n d e n e n in eler
gibi. Ama gereç-dımımu olarak hizmet edebi­ Z u h au d cn h eil. Die D ienlichkeit
lirlik (gönderm e) de bir varolaıı-şeyiıı bir (Vorweisung) ab e r als Zeugver*
uygunluğu değil, varolaıı-şeyiıı uygunluk yoluy­ fassung ist auch keine Geeignetheit
eines Seienden, sondern die seins-
la belirlenebilmesi olanağının Varlık karakte­ m äßige B edingung d er M öglich­
rindeki koşuludur. Ama o zaman gönderme ne keit d afür, d aß es d u rch G eeig­
netheiten l>eslhmnt sein kann. Was
demektir? Elaltıııda-bulunamıı Varlığı gönder­ soll ab er d a n n Verweisung besa­
me yapısı taşır demek onun kendisinde gön- gen? Das Sein des Zuhandenen hat
derilmişlik karakterini taşıması demektir. Vaı o- d ie S tru k tu r d e r Verweisung —
heißt: es hat an ilnn 184] seliist den
laıı-şey o olan bu varolan-şey olarak birşeye C harakter der Vemiese.nheit. Seien­
‘gönderildiği’ zaman açığa çıkarılır. ‘Oııtııı ken­ des ist daraulhin entdeckt, daß es
di açısından başka birşey r/eilgisi vardır.’ Elaltııı- als dieses Seiende, «las es ist, auf
etwas verwiesen ist. Ks hat mit ihm
da-bulunanıtı Varlık-karakteri ilgililiktir.s İlgi­ bei etwas sein Bewenden. Der Seins-
lilikte birşey ‘açısından’ birşey‘de’ ilgili olmaya eharakter des Zuhandenen ist die
liewamltuis. In Bewandtnis liegt:
bırakma imlenir. “... açısından ...de” ilişkisinin b cw em len lassen m it etwas bei
gönderme terimi yoluyla belirtilmesi gerekir. etwas. Der Bezug des »mit... Ixi...«
ilgililik düııya-içiııde varolaıı-şeyiıı Varlığı­ soll durch d en Term inus Verwei­
sung augezeigt werden.
dır ki, varolan-şey her durumda daha şimdiden B ew andtnis ist das Sein des
en yakından onun üzerine özgürleşlirilmiştir. inuenvclllichen Seienden, darauf
Varolan-şey olarak 01nın ‘açısından’ her du­ es je schon zunächst freigegeben
ist. Mit ihm als Seiendem hat es je
rumda bir ilgililik vardır. ‘... açısından ...de’ ein e Bew andtnis. Dieses, daß es
ilgililik bu varolaıı-şeyiıı Varlığının varlMUimsel ein«' Bewandtnis mit ... bei ... hat.
ist die ontologische Bestimmung tles
belirlenimidir, varolan-şey üzerine varlıksal bir Seins «lieses Seienden, nicht eine
öııesürüm değil. Bu ilgililiğin ‘oııda’sı [ Wobei] onlischo Aussage üIkt das Seiende.
hizmet edebilirliğin ‘ona’sı [ Wozu] ve kullanış­ Das Wobei es die Bewandtnis hat,
ist. «las Wozu der Dämlichkeit, das
lılığın ‘oııtııı için’idir [ WofürJ. Hizmet ede­ W ofür d er V erw endbarkeit. Mit
bilirliğin ‘oııa’sı ‘açısından’ yine bir ilgililik dem Wozu d er Dienlichkeit kann
olabilir; örneğin bu elaltında-buluııaıı şey <-s w iederum sein e B ew andtnis
hab en : zum Beispiel mit diesem
‘açısından’— ki bu nedenle 011a çekiç deriz — Zuhamlenen, das wir «leshalb Ham­
çakmada bir ilgililik vardır; çakma ‘açısından’ m er neunen, hat es die Bewandtnis
beim H äm m ern, mit diesem hat es
sağlamlaştırmada bir ilgililik vardır; sağlam­
seine Bewandtnis Ix’i Befestigung,
laştırma ‘açısından’ fırtınalı havaya karşı ko­ m it dieser U i Schutz gegen U n­
runmada; bu korunma oradaki-Varlığm bir wetter; dieser »ist« um-willcn des
U nterkom m ens des Daseins, das
yere sığınması uğrıına“dır” ki, Varlığının bir heißt, um einer Möglichkeit seines
olanağı uğruna demektir. Elahıııda-bulunan Scius willen. Welfhe Bewandtnis es
birşey ‘açısından’ nasılbir ilgililik olursa olsun, mit einem Zuhandenen hat, das ist
je aus der Bewandtnisganzheil vor-
her durumda bunun öıı-taslağı ilgililik-bıitün- gezeichuet. Die Bcwaudmisganz-
lüğündeıı verilir. Ilgililik-bütünlüğıi, ki örne­ heit, die zum Beispiel das in einer
W erkstatt Z u h a m le n c in se in e r
ğin bir iş yerinde elaltında-bulunaııı elaltıııda-
Zuhaudenheit konstituiert, ist »frü­
buluııuşu içinde oluşturur, tekil gereçten h er« als das e in z e ln e Zeug,
“daha erkeıı”dir, tıpkı tüm donatımı ve top­ ungleichen die eines I Iofes. mit all
seinem G erät im d seinen Liegen­
rakları ile bir çiftlik için olduğu gibi. Ama schaften. Die Bewamlinisganzheit
ilgililik-bııtünlüğüııün kendisi sonunda bir selbst ab er gehl letztlich au f ein
‘oııa’ya geri döner ki, 011da bundan böyle hiçbir Wozu zurück, bei «lern es keine
Bcwtuuhuis m ehr hat, was selbst ilgililik yoktur; bıı ‘oııa’ııııı kendisi diiııya içer­
nicht Seiendes ist in der Seiusarl
des Znhandcucu innerhalb einer
sinde eialtıuda-bulunaıı birşeyiıı Variık-lürihıü
Well, sondern Seiendes, dessen taşıyan bir varolaıı-şey değildir; tersine, öyle bir
Sein als Jn-der-W elt-sein bc- varolan-şeydir ki, Varlığı düııyadaki-Varlık ola­
slinnni ist, z.n dessen Seinsver-
lassnng W eltlichkeit selbst rak belirlenmiştir ve Varhk-duruımuıa düııyasal-
gehör». Dieses prim äre Wozu is» lığııı kendisi aittir. 11u birincil ‘ona’ bir ilgililiğin
kein Dazu als mögliches Wobei
olanaklı ‘o u d a’sı olarak bir ‘buna’ değildir.
einer Bewandtnis. Das prim äre
»Wozu« is» ein W ornm -willen. Birincil “ona” bir ‘oııuıı uğruna’dır. Ama “uğru­
Das »Unt-willcn« betrifft aber na” lıcr zaıııaıı oradaki-Varlığııı Varlığıııı ilgilen­
im mer das Sein des Daseins, dem
es in seinem Sein wescnhali um
dirir, ki oııuıı içiıı Varlığında özsel olarak bu
dieses Sein scllist geh». Der an­ Varlığın kendisi önemlidir. İlgililiğin yapısından
gezeigte Z usam m enhang, d e r oradaki-Varlığııı kendisinin Varlığına göıiireu
vom ier Slrnkiur der Bewandtnis
zum Sein des Daseins selim liihrt bağlantıyı asıl ve biricik ‘uğruna’ olarak belirt­
als dem eigeiulich eu und ein­ tikten soııra, şimdilik bunu daha öte izlememiz
zigen W ornm -willen. soll fürs
eiste noch uiehi e in g e h e n d e r
gerekmez. Bundan öııce “ilgili olmaya bırakma”
verfolg» w erden. V ordem ver­ öyle bir düzeyde duruluk kazanmalıdır ki, dün-
langt das »Bewvudenlasscn« eine yasallık fenom enine oııuıı hakkında geııel
soweit geführte Klärung, dal.'» wir
das Phänom en der Wehlichkcil
olarak sorunlar formüle etmemize olanak sağla­
tu rf/V’llestitumtİK-it bringen, um yacak bir belirlilik verebilıııeliyiz.
bezüglich se in e r ü b erh au p t ‘İlgili olmaya bırakmadım varlıksal imlemi
Problem e stellen zu können.
Bcwendenlassen Ix-deute» on- olgusal bir tasanın içersinde claltmda-buluııaıı
lisch: inncrhalbcincs faktischen biışeyi bııııdaıı böyle olduğu gibi ve öyle ola­
Besorgen* ein Z uhaiuh'ues so
und so sein lassen, wie es n u n ­
bilsin diye şöyle ya ıhı böyle olmaya bırakmadır.
m e h r is» und dfiniil es so ist. “Olmaya bırakma’dıııı bu varlıksal anlamını
Diesen oniischeu Sinn des »sein ilkede varlıkbiliııısel olarak ayrımsarız. Bununla
lassen*« fassen wir [85J grund­
sätzlich ontologisch. Wir inter­
dünya-içiııdc en yakından elallmda-buluııaıı
p re tie re n dam it d en .Sinn d er şeyi öııccdcıı özgürleştirmenin anlamım yorum­
vorgängigen freigalw des inner- larız. Önceden “olmaya” bırakma biışeyi ilkiıı
weit lieh zunächst Z uhandeuen.
Yorgäugig »sein« lassen besagt Varlığına getirme ve üretme demek değildir; ter­
n icht, etwas zuvor erst in sein sine, İter durumda daha şimdiden “vaı olaıı-şey”i
Sein bringen und I'erstellen, son­
elallında-bulıınuşu içinde açığa çıkarma ve
d e rn j e schon '»Seiendes« in
seiner Zuhandeuheil entdecken böylecc bu Varlığın varolau-şeyi olarak karşı-
u n d so als das S eiende dieses laşılıııaya bırakma demektir. Bu a priori ‘ilgili
Seins begegnen lassen. Dieses
»apriorische« Bewenden lassen
olmaya bırakm a’ elaltıııda-bulııııaıı birşcyiıı
ist die Bedingung d er Möglich­ karşılaşılma olanağının koşuludur, öyle ki ora-
keit dafür, dal.’» Z uh an d en cs daki-Varlık, böyle karşılaşılan vaıolaıı-şey ile
begegnet, so dal.» das Dasein, im
oniischeu Umgang mit so Ingcg-
varlıksal işgörıııede, oıııı orada varlıksal anlam­
n eiulem S eie n d en , es im on- da ilgili olmaya bırakabilsin. Buna karşı, varlık-
tischen Sinne daltei bew enden biliııısel olarak anlaşılan ‘ilgili olmaya bırak-
lassen kann. Das o nto lo g isch
v e rsta n d en e B ew endeulassen
ıııa’da her elaltıııda-bulııııaıı şeyin elaluııda-
dagegen b etrifft d ie F reigabe buluııaıı şey olarak özgür bırakılması söz konu­
jedes Z u h a u d e n e n als Zuhau- sudur — ister varlıksal olarak alındığında orada
deues, mag es daln i, ontisch ge­
nomm en, sein Bewenden haben, ilgisi olsıııı, ya da isterse dalıaçok öyle bir varo-
o d er mag es vielm ehr Seiendes laıı-şey olsıııı ki, orada varlıksal olarak hiçbir
ilgisi olmasın; böyle varolaıı-şcy en yakından ve sein. ılabei es onlisclı gerade
im ///sein bew enden lıal, das
çoğunlukla lasa edilen şeydir ki, onu açığa zunächst und zmneisi das be­
çıkarılmış varolaıı-şcy olarak olduğu gibi “olmaya” so rg te isi. das wir als ent-
bırakmaz, aıııa işler, dalıa iyi yapar, parçalarız. tlerkles Seiendes nirln »sein«
lassen, wie es ist. sondern Im'ar­
Daha şimdiden ilgili olmaya bırakılmış olma b ed en . verbessern, zers«hla-
durumunda igililik için özgürleştirilme bir a priori gen.
Das a u f Ih u a n d tm s h in
lam geçmiş zamanı iniler ki, oradaki-Varlığııı ken­ freigcljcnde |e-schou-hal>en-
disinin Varlık-lüriinü nitelendirir. Varlıkbiliııısel İHAvemlen-lassen ist ein ajııio-
olarak anlaşılan ‘ilgili olmaya bırakma’ varolaıı- lisrhes IWfekt, «las «lie Seinsari
des Daseins selbst «haraklcr-
şeyiıı çevre içersinde claltıııda-bııhmuşu üzerine isiert. Das «miologisch verstan­
önceden özgürleştirilmesidir. ‘İlgili olmaya bırak­ dene bewcndenlassen ist vor­
gängige l’Veigabe des Seien­
madım ‘oııda’sıııdaıı ilgililiğin ‘oııuıı açısuıdau’ı*
d en a u f seine inueruinw elt-
özgürleştirilmişim Tasa için bu elaltmda-bulımaıı liche Zuham lcuheit. Ans dem
şey olarak karşılaşılır. Genel olarak bir varolaıı-şeyin Wobei des bew endenlassens
her ist rlas Womit d er Jkwaiid-
kendini tasaya göstermesi ölçüsünde, eş deyişle luis licigegeİK-n. Dem besor­
Varlığında açığa çıkarılması ölçüsünde, o şey her gen liegegnel es als dieses Zu-
durumda daha şimdiden çevresel olarak claltuıda- Ita n d en e. S o lern sieh ihm
überhaupt ein Seiendes zeigt,
bulımau birşeydir ve yalnızca “en yakından” salt das lieiUt, s«ifern es in seinem
elönüııdc-bıılıuıan bir “düııya-gcrcci” değildir. Sein entdeckt ist, ist es je schon
İlgililiğin kendisi claltnıda-bulıuıaınn Varlığı umweltlich Zuhandeues und
gerade nicht »zunächst« n u r
olarak her durumda yalnızca bir ilgililik-bütüıılü- erst vorhandener »Weltsiolf«.
ğiinün önceden açığa çıkarılımşlığı zemininde b e u a n d lu is sellisl als das
açığa çıkardır. Açığa çıkarılmış ilgililikte, e.d. Sein des Z iiltaudeiieu ist je
n u r ent«leckt atıl «lern (irim de
karşılaşılan elallıııda-bulunan şeyde buna göre d er Vorcutdecklhcil einer be-
elaltmda-bulımaıı şeyin dünyasal karakteri dedi­ waiHltnisgauzheit. In cuuleck-
ğimiz şey önceden açığa çıkarılmış olarak yatar. t«T bewandtuis. das heil.lt İm
b eg e g n en d en Z u h an d eu eu ,
Bu önceden açığa çıkarılmış ilgililik-bütüıılüğü liegt d em n ach v o reutdeckt.
kendi içinde dünya ile varlıkbiliııısel bir ilişki was wir die Welnnäl.»igkeit des
Z u h audenen nan n ten . Diese
gizler. ‘İlgili olmaya bırakma’ varolaıı-şeyiıı ilgi- vorennleckte bewandtuisgan-
lilik-bütüıılüğü üzerine özgürleştirilmesini imler zheit b irgt ein en onto lo g is­
ve oıııuı üzerine özgiirlcştirildiği şeyin kendisini chen bezug zur Weh in sieh.
Das b ew cu d eu lasscu , das
şimdiden her nasılsa açığa sermiş olmalıdır. Bu, Seiendes auf bewamliuisganz-
ki çevresel olarak elaltıııda-bulıınaıı şey oıııuı üze­ heit h in Lreigibt, tniill «las,
rine özgiirleştirilmiştir, dahası öyle bir yolda ki, bu w oraufhin es freigibt, selbst
schon irgendwie erschlossen
lıerşeydeıı önce düııya-içiııdeki varolaıı-şey olarak haben. Dies«**, w oraulhin um­
erişilebilir olmuştur, kendisi bu açığa çıkarılmış weltlich Zuhandeues freigege­
Varlık-lüründeki varolaıı-şey olarak kavraııaıııaz. b en ist, so zwar, dal.» dieses
allererst als innerw eltliches
Ozsel olarak açığa çıkarılabilir değildir — eğer S eien d es zugänglich w ird,
bundan böyle açığa çıkarılımşlığı oradaki-Varlığııı kann selfisi nicht als Seiendes
karakterinde olmayan tüm varolaıı-şeyleriıı bir «lieser e n td e c k te n Seinsart
İK’griIîeı» w« t <len. F.s ist wesen-
Varlık-olaııağı için terim olarak saptarsak. hali nicht entdeckbar, wenn
wir fortan l '.n/derklheif als Ter­
|* ‘ Womit' dili »ilgisi açısından ‘ilgililiğin’ nesnesini değil am a öznesini, minus für eine Seiusmogiirh-
ilginin ‘u ed e’siııi {'Wobei") değil, amil ilgili olaınıı kendisini im ler ve keil alles »/W^daseinsmälUgeu
T ürkçe'de bm ıu ‘ mit/ile' I»ağları ile anlalamayız. | Seienden feslhalten.
Was h«‘s;tgi a b e r n u n : das. Ama şimdi düııya-içindc varolaıı-şcyiıı omni
w oraufhin** im u n v c lilic h
Seiendes zunäihst Ircigtgcbeu üzcıiııc* eıı yakından özgürleştirildiği şey önce­
isi, muH vorrangig erschlossen den açığa serilmiş olmalıdır demek ne demek­
sein? /tu n Sein des D aseins tir? Oradaki-Varlığııı Varlığımı Varlık-aıılayışı
gehör« N< iusv<Tslättdnis. Ver­
ständnis hat st iti Sein in einem aittir. Anlayış Varlığını bir anlamada taşır. Eğer
Verstehen. I8öl Wenn dem Da­ oıadaki-Varlığa özsel olarak dünyadaki-Varlığm
sein wesenlial’l die Seinsari des
In-der-W c h-seius znkonm il.
Varlık-liirü uygunsa, o zaman düııyadaki-Varlığı
d au n gehör« zum u esenhalten anlama oradaki-Varlığııı Varlık-aıılayışınm özsel
besiand seines Seiusverständ- içeriğine aittir. Diinya-içiııde karşılaşılan şeyin
nisses das Verstehen von lu-der-
Weli-seiu. Das vorgängige Kr-
özgürleştirilmesinin onun üzerine yer aldığı
sehlieUeu dessen, woraufhin die şeyin önceden açığa serilmesi varolaıı-şcy olarak
Ire ig a in ' des iu u e rw eliliilien oradaki-Varlığııı her zaman 011a doğru davran­
Begegnenden erlolgi. is« uichfs
an d e re s als das V ersieben von dığı dünyayı anlamaktan başka biışey değildir.
Well, zu d er sic h «las Dasein als Önceden ... açısından ...de ilgiye bırakma
Seiendes sehon im m er verhall.
Das v<»rgängige Bewcudcnlas-
anlatımı ‘ilgiye bırakm a,’ ilgililiğin ‘oııda’sı.
seu hei ... mit ... griim let in ilgililiğin ‘oıımı açısından’ı gibi şeylerin anlaşıl­
einem Versieben von so etwas ması üzerine temellenir. Böyle biışey, ve dahası
wie Biwendcnlasseu, Wobei der
B ew audinis. Womil d e r Bc- oıııııı için temelde yatan biışey — örneğin 011da
waudluis. Solches, und was ihm bir ilgililiğin olduğıı ‘bıına,’ sonunda her ‘011a’-
fern er zugrunde liegt, wie das nııı 011a geri döndüğü ‘onıın uğruna’ — tüm
Dazu, als woliei es die Bewandt­
nis h at. das W orum -w ilhii, bunlar belli bir anlaşılırlık içinde önceden açığa
d a ra u f letztlich alles Wozu serilmiş olmalıdırlar. Ve düııyadaki-Varlık olarak
w mV kgcht. all «las mnB in «iner
gewissen V erständlichkeit vor-
oradaki-Varlığııı kendini öıı-varlıkbilimsel ola­
güugig erschlossen sein. U nd rak 011da anladığı şey nedir? Sözü edilen bağııı-
was ist das, worin Dasein als lu- tıiar-bağlamuıı anlamada oıadaki-Vaıiık belirtik
der-W elt-seiu sieh vorontolo-
giseli versteht? hu Vorslsehen ya da bclirlik-olmayaıı bir yolda kavranan, asıl ya
des g eu a n n u m Bezugszusam- da asıl olmayan ve oıımı uğruna kendisi olduğu
iiK'iiltangs hat sich das Dasein
bir ‘O labihne’deıı kendini bir ‘-mek içiıı’e
aus einem ausdrück lich o d e r
uuausdrüekU eli e rg riffe n e n , göndermiştir. Bu ‘-mek için’ önceden bir ‘btuıa’-
e ig en tlich en o d e r n n eig en t- yı bclirlir ki, buııu bir ‘ilgiye bırakma’nııı ola­
liehen S e in k ö n u e n . w orum -
willen <*s scllwi ist, au «'in Um*
naklı ‘onda’sı olarak yapar; bu ‘ilgiye bırakma,’
zu verwi«'s«'n. Di«'S«'S zeichnet yapısı gereği, birşey ile ilgiye bırakır. Oradaki-
ein Dazu vor. als m ögliches Varlık kendini her durumda daha şimdiden bir
Wobei eines Ih'weudenlassens,
das stin k tu n m ilU g mit etwas ‘onıın uğruna’dan bir ilgililiğin ‘onuııla’sma
Ix'wcnden läbl. Dasein verweist gönderir; eş deyişle, var olduğu sürece, her
sieb j«- s« hon inuner aus einem
zaman dalıa şimdiden varolan-şeyi elallıııda-
Worum-willen lier an das Womit
einer Bcwamlluis. das heiüt es bıdunan birşey olarak karşılaşılmaya bırakır.
läßt je im m er schon, sofern es Oradaki-Varlığııı kendini önceden bir keııdiııi-
ist, Sei«'ndes als /u b a n d e n e s
b e g e g n e n . Worin «las D asein
gönderıne kipinde ‘onda’ [Worin] anladığı şey
sich vo rg au g ig versiebt im varolaıı-şeyleri önceden karşılaşılmaya bırak­
M«kIus d«’s Sicbv«*rweisens, «las manın ‘onıın üzerine’sidir [Woraußiin]. Kendini-
ist «las Woraufhin des vorgängi­
gen Begegncnlasscns von Seien­
gönderen anlamanın ‘nede’si [ Worin], ilgililiğin
dem. Dm Worin des sirhverweisen-
den Verstehens als Woraufhin des *|Sonraki yayımlarda: 1 W o r a u f ’ ’.: ''o n u n i ç i n . ’ \
Varlık-türünde olan varolan-şeyleri karşılaşılmasa ttrf>rjruenla.\\ens von Seiendem in det
Seinsort der Bewandtnis ist das l*hii-
bırakmanın ‘onun iizerine’si olarak, dünya feno­ nomen der Well. Utul ehe Struktur
menidir. Ve oratlaki-Varlığııı oıuııı üzerine ken­ dessen, woraufhin das Dasein siel»
tlini gönderdiği şeyin yapısı dünyanın diinya- verweist, ist das, was die We/tlirhkeil
der Welt ansinaclil.
sallığını oluşturan şeydir. Worin Dasein in dieser Weist*
Oradaki-Varlığııı hu yolda kendini her sieli je srlion vcrsiclil, damit isl es
ursprünglich vertraut. Diese Y«*r~
dununda onda anladığı şey kökcıısel olarak Irauilicii mit Well verlangt nicht
tanışık olduğu birşeydir. Dünya ile bu tanışıklık n o tw en d ig ein e th e o retisch e
zorunlu olarak dünyayı dünya olarak oluşturan D urchsichtigkeit d er dir- Well als
Well k o n s titu ie re n d e n Bezüge-.
ilişkilerin kuramsal bir .saydamlığını gerektir­ Wohl a lx r gründet die Möglichkeit
mez. Ama İliç kuşkusuz bu ilişkilerin belirtik einer ausdrückliche»» ontologisch-
olarak varlıkbilimsel-varoluşsal yorumunun bir existen/.ialen Interpretation dieser
Bezüge in der für das Dasein kons­
olanağı oradaki-Varlık içiıı oluşturucu birdı'm- titu tiv en W e h v ertran lh eil. die
ya-ile-laııışıklıkta temellenir ki, bu kendi yanın­ ihrerseiis das Seinsvcrsläudnis des
Daseins mit ausmacht. Dies»' Mög­
dan oradaki-Varlığııı Varlık-anlayışını oluştur­ lichkeit kann ausdrücklich ergrif­
maya katılır. Bu olanak belirtik olarak kavra­ fen werden, sofern sich «las Dasein
nabilir — ama ancak oradaki-Varlığııı kendisi sellist «'ine ursprüngliche Interpre­
ta tio n sein es Seins u n d d essen
Varlığının ve bunun olanaklarının ya da gide­ M öglichkeiten o d er gar des Sinnes
rek genelde Varlığın anlamının kökeıısel bir von Sein überhaupt /u r Aufgabe-
yorumunu görev olarak öııüııc koyduğu sürece. gcsiellt hat.
Mil den bisherig«'»» Analysen ist
Ama buraya dek süren çözümlemelerle ab e r n u r erst d e r H orizont frei­
yalnızca içersinde dünya ve diinyasallık gibi gelegt, innerhalb dessen so etwas
zu suchen isl wie Well m ul We-Il-
şeylerin araştırılacağı çevren ortaya serilmiştir. 187JIİ« hkeil. l-'ür die wettere Be­
Daha ileri irdeleme için ilkin oradaki-Varlığııı tra ch tu n g mul.’ zunächst d e u tli­
kcııdini-göııdermesiııin bağlanımın varlık- cher gemacht werden, als was der
Z usam m enhang des Sichvcrwci-
bilinıscJ olarak nasıl ayrıuısaııacağı daha da scusdes Daseins ontologisch gcläßl
dıırıılaşlırılmalıdır. sein will.
Aşağıda dalıa da yakından çözümlenecek Das im folgenden noch einge­
h ender zu analysierende Verstehen
olan anlama (§ 3 1 ) belirtilen ilişkileri ön bir (vgl. $ Ml) hält die au gezeigten
açığa serilmiştik içinde tutar. Tanıdık bir yolda Bezüge in ein e r vorgäugigeu l*’.r-
schlossetiheil. Im vertrauten Sich-
kendini onlarda tutarken, onları yaptığı gön­ dat in-halteu hält es sich diese vor
derm enin onlarda devindiği biışey olarak als «las. worin sich sein Verweisen
kendi öııündeUHı\r. Anlama kendini bu ilişkiler bewegt. Das Verstehen läUt sic!» in
u n d von d iesen B ezügen selbst
içinde ve onlar yoluyla göndermelerde bulun­ verweise*»». De»» B e/.ugscharaktcr
maya bırakır. Göndermenin btı ilişkilerinin dieser Bezüge des Verweisen* fas­
ilişki-karakteriııi imleme olarak ayrımsarız. Btı sen wir als bedeuten, ln d e r Ver­
tra u th e it m it d iesen Bezügen
ilişkilerle tanışıklıkta, oıadaki-Varlık kendi »Ix-deutei« «las Dasein ihm sellwt,
kendisi için “imler”; kökeıısel olarak kendine es gibi sich ursprünglich sein Sein
kendi Varlığını ve ‘Olabilme’siııi düııyadaki- u n d S ein k ü u n e n zu v ersteh en
h in sic h tlich seines In-der-W ell-
Vaıiığı açısından anlamak üzere verir. ‘Oıımı- seins. Das Worumwilleu bedeutet
ıığrıına’ bir ‘-ıııek içiıı’i imler; bu bir ‘bıına’yı, ein l hn-zu, dieses ein Dazu, dieses
ein Wolx*i des Bewcndenlasscns.
bıı ‘ilgiye bırakma’mıı bir ‘onda’sım, bu ise
dieses «'in Wemiil de*r Bewandtnis.
ilgililiğin bir ‘oıımı açısmdaıTıııı. Bu ilişkiler Diese Bcv.üge sind unter sich scIIjsi
birbirleri ile kökeıısel bir bütünlük olarak als ursprfmgliehe* («an/.heit ver-
klam m en, sie sind, was sie sind, bağlıdırlar; ne iseler bu ‘inileme’ olarak öyle­
als dieses iie-deuten, darin das
Dasein ihm selljst vorrangig sein dirler ki, bınıda oradaki-Varlık önceden ken­
ln-der-W eit-seiu zu verstehen dine düııyadaki-Varlığını anlamak üzere verir.
gibl. Das Bczugsganz»’ dieses 11c-
Bu imlemenin ilişki-bütüııüııe imlemlilik deriz.
deuiens neunen wir die Bedeut­
samkeit. Sie isi das. was die Sınık­ Bu onda genel olarak oradaki-Varlığııı her
la r d e r Well, dessen, worin durumda daha şimdiden var olduğu dünyanın
Dasein als solches je schon ist,
ansm aclu. Das Dasein isl in seiner
yapısını olıışluran şeydir. Oradaki-Varlık, imlem­
Veitrautkeit i/til der Bedeutsamkeit lilik ile tanışıklığında, bir dünyada ilgililiğin
die ontisehe Bedingung der Mög­ (elallıııda-bıılun uşıııı) Varhk-liirüııde karşılaşılan
lichkeit der Entdeckbarkeit von
Seiendem, das in der Seimart der ve boylere kendini ‘kendinde’sinde bilinir kılabilen
Bewandtnis (Zuhandenheil) in einet varolan-şeyin açığa çıkarılabiliı/iğinin olanağının
Welt begegnet und sirk so in seinem
varlıksal koşuludur. Oradaki-Varlık böyle olarak
An-sirh bekunden kann. Dasein İsı
als solches je dieses, mit seinem her durum da bııdıır; Varlığı ile, özsel olarak
S ein isl w esenhafi schon ein daha şim diden elallıııda-bıılunan şeyin bir
Z usam m enhang von Zuhaude-
nein enltlei kl — Dasein ha« sich,
bağlamı açığa çıkarılır: — oradaki-Varlık, var
sofern es ist, je schon au f eine olduğu sürece, lıcr durum da daha şimdiden
Ix-geguende »Welt« angewiesen, karşılaşılan bir “düııya”ya boyun eğmiştir ve bu
zu seinem Sein gehört weseuhali
diese Angewiesenheil. boyııneğme özsel olarak Varlığına aittir.
Die lled eu tsam k cit seihst Ama oradaki-Varlığııı her dıırıımda daha
alter, mit d er das Dasein je schon
şimdiden tanışık olduğu imlemliliğiıı kendisi
vertrant ist, birgt in sich die onto­
logische lledingungder Möglich­ kendi içinde bir olanağın — anlayan ve yorum­
keit dafür, »lall das verstehende layan oradaki-Varlığııı “ünlemler” gibi şeyleri (ki
Dasein als anslegcndes so etwas
wie »liedeuiungcu« erschlichen
bunlar kendi paylarına yine sözcüklerin ve diliıı
kann, die ihrerseits w ieder das olanaklı Varlığını temellendirirler) açığa seıc-
m ö g lich e Sein von Wort a n d bilıııe olanağının — varlıkbilimsel koşulunu
Sprache fundieren.
Die erschlossene llcdoutsam-
gizler
kcil isl als existenzialc Verfassung Açığa serilen imlemlilik oradaki-Varlığııı,
lies Daseins, seines In-der-Weh-
onun dünyadaki-Varlığmın varoluşsal durumu
sriu s, die o n tiseh c U ediugung
der Möglichkeil »1er Kuidccklxu- olarak bir ilgililik-bütüıılüğünün açığa çıkarı-
keit einer IWwaiuliuisganzhrit. labilirlik olanağının varlıksal koşuludur.
W enn wir so das Sein des
Z u haudeiun (Bewandtnis) und
Eğer böylcce elaltmda-buluuaıı şeyin Varlı­
g ar die W clilichkcil selbst als ğını (ilgililik) ve giderek dünyasalliğnı kendisini
e in e n Verweis tm gszusaim ncit- bir göııderme-bağlamı olarak belirlemişsek, o
h an g b estim m e n , w ird d an n
nicht das »sulislau/icilr Sein« des zaman düııya-içiııde varolan-şeyin “tözsel Var­
iuucrw rldirhcu Seienden in ein lığı” bir ilişkiler dizgesine buharlaşmış olmaz ıııı,
Kelalioiiss)stem verflüchtigt und. ve ilişkilerin her zaman “düşünsel şeyler” olma­
sofern Relationen im m er »Gc-
[HSjdachtes« sind, »las Sein »les ları ölçüsünde düııya-içiııde varolaıı-şeyiıı Var­
iiiucrw cltlich S eien d en in das lığı “arı düşiiııce’ye çözülmüş olmaz ıııı?
»reine Denken« aufgelöst?
Şimdiki araştırına alanının içersinde varlık-
Innerhalb des jetzigen U ntir-
siwlmugsfcldcs sind die wie»ler- bilimsel sorunsalın yapılarının ve boyutlarının
ho lt m a rkierten U nterschiede yineleyerek vurgulanan ayrımları ilkede birbir­
d er S trukturen m ul D im ensio­
nen d er ontologischen Proble­
lerinden ayrı tutulmalıdır: 1. düııya-içiııde eıı
matik grundsätzlich auseinander- yakından karşılaşılan varolan-şeyin Varlığı
zuhalten: I. »bis Sein »les zunädist (elallında-buluıııış); 2. varolaıı-şeyiıı Varlığı
(clonündc-bıılunuş), ki cıı yakından karşılaşılan begegne ııde tı iuue-rwvlt liı he-ıı
S eienden (Zuhauelenheil); 2. das
varolaıı-şeylerin içinden bağımsız olarak açığa Sein rf«Seienden (Yorhande-nheil).
çıkarıcı bir geçiş içinde bulunabilir ve belir­ das in einem riticuslÄmlig eutdec-
lenebilir olur; 3. dıiııya-içinde varolaıı-şeyiıı k en d e n D u rch g an g d u rch das
zunächst bege gne ude Seiende vor­
genel olarak açığa çıkarılabilirlik olanağının bildlich u n d bestim m bar wird; 3.
varlıksal koşulunun Varlığı, dünyanın diııı- das Sein d er oıııischen Bedingung
d er Möglichkeit der Kutde-ckbarkcii
yasallığı. Son sözü edilen Varlık düııyadaki- von innervvellliehein Seienden über-
Varlığm, eş deyişle oradaki-Varlığıtı varoluşsa!, linupi.elicWeUIiehkeii von Well. Das
bir belirlenimidir. Önceki iki Varlık kavramı letztge nannte Sein ist eine existeirJale
Bestimmung des lu-der-Weh-scius,
kateguriknlir vc Varlıkları oıadaki-Varlık karak­ das lieil/d des Dase ins. Die beiden
terinde olmayan varolaıı-şeyleri ilgilendirir, vorge nannten Begrill e von Se in sind
Kategorim und betreffen Se ie-ude-s
imlenildik olarak düııyasallığı olıışluraıı göıı-
von uiehl dasoinsartigem Sein. Den
derıııelcr-bağlamı biçimsel olarak bir ilişkileı- Verweisuugs/.usaimneuhaug, der als
dizgesi anlamında ayrımsanabiliı. Ama dikkat Be-deulsamkcil die W eltlichkeit
kousiituieri. ka im m au formal im
edilmelidir ki, böyle biçimselleşlirıııeler feno­ Siuue-c ines Relaiiouss\sicms lassen.
menleri öyle bir düzeye dek düzleştirir ki, asıl Nur isl zu Ix achten. dalä dergleichen
fenoıııenal içerik yitip gider, özellikle iıııleııı- l,'ormalisieTimge,n die- l’häuomeiie'so
we il nivelliere n, dal.» d er eigemliehe
liliğiıı kendi içinde gizlediği türde “yalın” phänome nale ( iehali ve rlore n gehl,
ilişkiler durumunda, bu bir ilgililiğin ‘-ıııck zumal Ixi so »einfae heu« Bezügen,
wie sie die B edeutsam keit in sich
içiıı’i, ‘ıığruııa’sı, ‘oııuu açısmdaıı’ı gibi “iliş­
birgl. Diese- »Relatie men«* und »Re-
kiler” vc “ilişkililer” fenoıııenal içeriklerine late« de s l Im-zu. des l )m-willen, des
göre her matematiksel işlevselleştirmeye dire­ Womil e-ine-r Bewandtnis widerstre­
ben ihrem p hänom enalen (»ehalt
nirler; ilkin bir “düşüıımc”de koııııllanmış nai h jede nnalhemalise'heu l'unktio-
düşünsel şeyler de değildirler; tersine, ilişki­ nalisieruug: sie sind auch nie Ins (»er­
lerdirler ki, genel olarak tasalı sağgörü lıer dachtes. in eine-m »Denken« erst
(.esetztes, so n d ern Bezüge, darin
durumda daha şimdiden onlarda kalır. Diiıı- besorge-uele Umsicht als solche je
yasallığı oluşturucu olarak bu “ilişkiler dizgesi” schon sie h aulhäll. Die ses »Relalions-
dünya-içiııdc elallıııda-bulııııaıı şeyin Varlı­ sjsle-m« als Kouslimiivum de r Weltl-
ichke-ii v erflüchtigt das Se-in ele-s
ğını buharlaştırmaktan öylesine uzaktır ki, bu iuue rvvelilich /.uhandeucu so wenig,
varolaıı-şeyler “tözsel” “keııdiııde”leri içinde daü auf de-m (in in d e von Welllich-
keil d er Welt dieses .Seiende İn
ilk kez dünyanın düııyasallığı zemininde açığa se inem »sulistanziclle n« »An-sie h«
çıkarılabilirdirler. Ve ilkin genel olarak düııya- allererst en td eck b ar isl. U nd e-rsl
içiııde varolaıı-şeyler ile karşılaşıldığıııdadır ki we nn inncrwellliehes Seiendes üIkt-
haupt begegnen kann, besteht die
bu varolaıı-şeylerin alanında ancak elöııüııde- Möglie hkcil. im l-elde dieses Seien­
bıılmıanı erişilebilir kılına olanağı doğar. 15u d en das m ir noch Vorhandene* zu­
varolaıı-şeyler, «ııra/t-elöııüııde-Varhkları gänglich zu mae hen. Diesem Seiende
k an n auf (iruuel seines Nur-noch-
zemininde, “özellikleri” açısından matema­ Yorhaudeuseins hiusichtlie h seiner
tiksel olarak “işlcv-kavraııılarmda” belirle­ »Kigcuschaliem« m athem atisch in
nebilirler. 15u türden işlev-kavramları varlık- »lüm ktions beg riffen « be-slimmi
w erden, lu u k lio n sb cg n ffe dieser
biliııısel olarak genelde yalnızca Varlıkları arı Art sind ontologisch überhaupt, nur
tözsellik karakterini taşıyan varolaıı-şeyler ile m öglich mit Be zug au f Seiende*s.
dessen Sein d en ( harak ler reiner
ilişki içinde olanaklıdır. İşlev-kavramları her
Substauzialiiäi h at. lu u k lio u sb e-
zaman yalnızca biçimselleştirilmiş töz-kav- griffe- sind im m er n u r als formali­
ramları olarak olanaklıdır. sierte Suljstauzbegrifle möglich.
Damit <li<‘ spezifisch ontologi­ Düııyasallığııı kendine özgü varlıkbilimscl
sche Problem e ik der Weltlich keil
sich noch scharler abheben kann,
sorunsalını dalia da belirgin bir yolda öııe
soll vor d e r W eilerfüllt uug d er çıkarabilmek için çözümlemeyi ilerletmeden
Analyse d ie In te rp re ta tio n d er önce, düııyasallıkyonımııııa aşırı bir karşı-durnııı
Weltlichkeit an einem extrem en
(iegenlall v erdeutlicht w erden. yoluyla duruluk kazandırmak gerekecektir.
[89]

It. Die Ablıebnng dey, \ imiyse der 11. Diinyasaflik Çözümlemesinin Desrarlesin
VIelliiehheil gegen die Interpretation Dünya Yorumuna Karşı One Çıkarılması
der Weil bei Dest al les

Des Begriffes der Weltlichkeit und Dütıyasallık kavramı ve bu l'eııomcııde kap­


d erin diesem Phänomen Ijeschlos- sanan yapılar araştırmamızda ancak adını adını
sen en S tru k tu re n wird sich die
Untersuchung nur schritt weise ver­ güvenilirlik kazanabilirler. Dünyanın yormım
sichern können. Weil die Interpre­ ilk olarak bir dünya-içiııde varolaıı-şeydeıı yola
tation der Welt zunächst bei einem
iunerw elilich S eienden a n s e t/l,
çıktığı için, ve böylecc genel olarak dünya
um d a n n tlas P h än o m e n Welt fenomeni bundan böyle bakış altına girmediği
überhaupt nicht m ehr in den Klick için, bu yaklaşımı belki de en aşırı uygula­
zu bek o m m en , v ersuchen wir
diesen Ansatz an seiner vielleicht
masında varlıkbiliıııscl olarak durıılaştırmaya
extremsten Dur« hfühnm g ontolo­ çalışacağız. Yalnızca Descartes’ta “düııya”ıım
gisch zu verdeutlichen. Wir gehen varlıkbilimiııin temel çizgilerinin kısa bir be­
nicht um eine kurze Darstellung
der U ruudzügc der O ntologie der
timlemesini vermekle kalmayacağız, ama bu­
»Well« bei Desiailes, sondern fra­ nun varsayımlarını sorgulayacak ve onları
gen nach deren Voraussetzungen şimdiye dek elde ettiklerimizin ışığımla betim­
und versuchen diese im lächle des
bisher Ucwouneneu zu «harakle- lemeye çalışacağız. Bu tartışm anın Dcscar-
risieren. Diese K rörtcnm g soll er­ tcs’taıı sonra gelen, aıııa özellikle onu öııce-
kennen lassen, auf welchen grund­ leyeıı dünya yorumlarının ilkede tanışılmamış
sätzlich u n d isk u tierte n o n to lo ­
gischen »1-imdaineuten« die nach varlıkbilimscl “teıııellcr”deıı hangileri üze­
Desearles kom m enden lu lerp re- rinde devindikleri koıııısnııda bilgilendirici
lationeu der Weh, die ihm voraus­
geh enden erst recht, sich l>ewogcu.
olması gerekir.
/V.vo7j/6vsielu die ontologische Descartes dünyanın varlıkbilimscl tcıııel-
Oruudl>esltmiimngder Welt in der belirleııiıııini exlensiodu görür, ilzamın ıızay-
exiensio. Sofern Ausdehnung die
Kaum! ich keil mit k o n stitu iert,
sallığı oluşturan bileşenlerden biri olması
nach Desearles sogar mit ih r ölçüsünde — ki Dcscartes’a göre giderek
identisch ist, Räumlichkeit aber in onunla özdeştir —, ama tızaysallık belli bir
irg e n d ein em Sinn fü r die Well
konstitutiv bleibt, bietet die l’rör- anlamda dünya için oluşturucu kalırken, dün­
lerung dercaru-sischeu O ntologie yanın Kartezyen varlıkbilimiııin bir tartışması
iler »Well« zugleich einen nega­ aynı zamanda çevrenin ve oradaki-Varlığııı
tiven Anhalt für die positive P.x-
plikation d e r R äum lichkeit d er kendisinin uzaysallıklanımı olumlu açımlaması
Umweh und des Daseins selbst. için olumsuz bir destek sağlayacaktır. Des-
Wir beh a n d eln hinsichtlich d er
cartcs’ın varlıkbiliıııi açısından irdeleyeceğimiz
O n to lo g ie Deseailes’ ein D rei­
faches: 1. Die B estim m ung d er üç yaıı vardır: 1. “Düııya”ıım res exiensa olarak
»Welt« als res exiensa H»)- Die belirlenimi (§ 19). 2. Bu varlıkbilimscl be­
lüiudam cute dieser ontologischen
Bestimmung ($ 20). ‘I. Die herme-
lirlenim in temelleri (§ 20). 3. “Dütıya”nııı
neutische Diskussion d er (-arte­ Kartezyen varlıkbilimiııin lıerm eııeutik
sischen O ntologie der »Well« (§ tartışması (§ 21). Aşağıdaki tartışına ayrıntılı
temellendirmesini aııcak “cogilo sum”un fcııo- 21). Ihre ausführliche Begründung
erhall die folgende B eirat'hiuug
menolojik yokedilişi ile kazanacaktır (bkz. ersi dureil die phänomenologische
Anabölüm II, Kesim 2).* Destruktion des »cogitosum« (ver-
gleiehe II. Teil, 2. Alischnitl).

19. “Dünya”nm Res Kxtensa Olarak § 19. Die liest itinim Hg der »Weh« ah
Belirlenimi res extensa

Descartes res cogilans olarak “ego cogilo”yu “res Descartes ım ierseheidel das »ego
corporea”dan ayırdeder. Bu ayrım gelecekte cogilo« als res cogilans von der »res
corporea«. Diese U nterscheidung
varlıkbilimsel olarak “Doğa ve Tiıı” ayrımı beslimmi künftig ontologisch die
olarak belirlenecektir. Bu karşıtlık varlıksal von » N atu r u n d G eist«. D ieser
Gegensatz mag oulisch in noch so
olarak ne denli büyük bir içerik tıirlülüğü ile vielen inhaltlichen Abwandlungen
saptanmış olursa olsun, varlıkbilimsel temel­ fixiert w erden, die U ngeklärtheit
lerindeki, giderek karşıtlığın yanlarının kendi­ seiner ontologischen Fundam ente
u n d d ie d e r G eg eu saizg lied er
lerindeki duruluk yoksunluğu en yakın kök­ selbst hat ihre nächste Wurzel in
lerini Descartes tarafından yapılan ayrımda d e r von Descartes v o llzogenen
bulur. Bu yaklaşım bu vaı olan-şeyin Varlığını U n tersch eid u n g . In n erh alb wel­
chen Seinsversläuduisses hat dieser
hangi Varlık-aıılayışı içersinde belirlemiştir? das S ein d ie se r S eie n d en be­
Kendinde varolan biışeyiıı Varlığı için terim stimmt? Der Titel für das Sein eines
au ihm selljst Seienden lautet sulr-
subslanliadnr. Anlatım kimi zaman Töz olarak slantia. Der Ausdruck meint bald
vaıolaıı-şeyin Varlığı, Tözsellik, kimi zaman ise das Sein eines [90] als Substanz
varolan şeyin kendisi, bir Töz demektir. Subslaıı- Seienden. Substauzia/ität, Irak! das
Seiende sellisl, eine Substanz. Diese
liaıım bu çifte imlenıliliği — ki daha önce D oppeldeutigkeit von sulistauiia,
aııtikçağ ouoia kavramı durum unda da böy- die schon d eram ik c B egriff d er
leydi — raslaııtısal değildir. o üoia bei sich fü h rt, ist nich t
zufällig.
Res corporeaıun varlıkbilimsel belirlenimi Dii' ontologische Bestimmung
tözün, eş deyişle bir töz olarak bu varolaıı-şeyiıı d e r res c o rp o re a verlangt die
Explikation der Sulis tanz, das heil.ll
tözselliğiııiıı bir açımlamasını gerektirir. Res der Siilxuanzialität dieses Seienden
corporeannı asıl ‘keııdiııde-Varlığı’ııı ne oluş­ als ein er Sulistanz. Was macht das
turur? Genelinde, töz olarak bir töz, e.d. tözün eigentliche Au-ihin-sell)sl-sein der
res c o rp o re a aus? Wie ist ü b er­
tözselliği nasıl ayrıııısanabilirdir? Et quidem ex haupt eine Sul>slaiiz als solche, das
quolibet atlributo substantia cognoscitur; sed una heil.il ihn* Substanzialilät fal.lbar?
tarnen est. cuiusque substanliae praecipua prop- Kl quidem ex quolibet atlrib u to
siib slan iia co g n o scitu r; sed u n a
rielas, quae ipsius naturam essentiamque conslituil, tarnen est cu iu sq u e su b stan liae
et ad quam aliae omnes referuntur? Tözler “yük­ praecipua proprietas, quae İpsim
naturam essentiam que constituit,
lemlerinde” erişilebilir olurlar, ve her bir tözün e t ad quam aliae om nes referun-
ayırdedici bir özelliği vardır ki, bunda belirli lur.1 Substanzen werden in ihren
bir tözün tözselliğiııiıı özü okunabilir olur. Res »Attributen« zugänglich, und jede
Substanz hat eine ausgezeichnete
corporea açısından bu özellik hangisidir? Nem- Eigenschaft, au d er das Wesen d er
Subslanzialilät einer bestim m ten
*|B u Kesim yayımlanmadı.| Sul»taiizablesbarw ird. Welches ist
JDescartes, Prin cipia Plıilosophiae 1, § 53 ( Oeuvres, yay. Adam ve die Eigenschaft bezüglich der res
Tauııery. (all VIII, s. 25) . | “Yc töz belli bir yüklem yoluyla bilinin
am a her bir töz için seçkin lek bir özellik varılır ki, lö/ihı doğasım ve PriiK İpia I. n. 53, S. 1İ5 (Oeuvres cd.
özünü oluşturur, ve itim geri kalanlar oııa gönderm ede bulunurlar, j Adtmi-Ttmuery, Vol. VIII).
corporca? Nempe extensiv in Ion- pe exiensio in lungum, lalum el profundum, sub-
gum , lalımı et pro fu u d u m , sul>-
stauiiac corporcae naturam cons-
slanliae corporeae naturam constilu.il.1Yaııi, uzun­
liiuil.1 Die A usdehnung nämlich luk, genişlik ve derinliğe göre uzam “dünya”
na< li Länge, B reite mi<l T iefe dediğimiz cisinısel tözün asd varlığını oluştu­
m a rin das c ig e n tlu h c Sein d er
körperlichen Sul ıslan/, ans, die wir rur. Extensios’ii bu ayııdediciliği ııe verir? Nam
»Well« nennen. Was f^il>l der exien­ omne aliud quod corpori Iribui polest, exiensiouem
sio diese A uszeichnung? Nam
praesupponil!' Uzam sözünü ettiğimiz varolan-
onm e aliud <|U<mI corpori irihui
poicsi, exiensiouem praesnppo- şeyiıı Varlık-dıınımudıır ve tüııı başka Varlık-
u il.' A usdehnung isl die Seins- belirlcniııılerinden önce daha şimdiden “olmalı­
verlässuug des in Rede sichenden
Seienden, die vor allen anderen
dır” ki, bu belirlenimler ııe iseler o “olabilsin­
SoimİN'SîimiMimgoM schon »sein-» ler.” Uzam cisinısel şeye birincil olarak “yüklen­
muh, damit diese »sein« können, melidir.” buııa karşılık düşmek üzere, “düııya”-
was sie sind. A usd eh n u n g m uß
dem K örperdiug p rim är »zuge­ nııı uzanımın ve bu uzam taralından niteleneli
w iesen« w erden. D em eni sp re ­ tözselliğiııin tanıtlaması için bu tözün tüııı
chend vollzieh! sieh der Beweis für başka belirliliklerinin, özellikle divisio, figura,
die Ausdehnung und die durch sie
charakierisiertcSulKlanzialiläl der molasım yalnızca extensionnn kipleri olarak
»Well« in der Weise, daß gezeigt kavranabildikleri, ve evrik olarak exiensio sine
wird, wie alle anderen Bestimmt-
heiteu dieser SuİKiauz, voruehm-
figura vel. molunun anlaşılır kaldığı gösterilir.
lich divisio, ligura, moius. nur als böylece cisinısel bir Şey toplanı uzamının
m odi der exiensio begriffen wer­ sakinimi durumunda gene de o uzamın deği­
den können, daß um gekehrt die
exiensio sine ügura vcl motu ver­ şik boyutlara göre dağılışında çok yanlı deği­
ständlich hlciht. şimlere uğrayabilir ve kendini çeşitli şekiller
So kann ein K örperding hei Er-
haliungseiner Gi-samiausdehunng
içinde bir ve ayın Şey olarak sunabilir. Atque
doch vielfach die Verteilung der­ unum et idem corpus, ret inen do suam, eandem.
selben nach d en v erschiedenen qua ıılilalem, pluribus diversis modis polest exlen,-
Dimensionen wechseln und sich in
m annigfachen G estalten als ein
di: nunc scilicel magis seeuudum Iongiludinem.,
und dasselbe D ing d arsle llen . minusque seeuudum laiitudinem vel profundita-
Alrjue unum el idem rorpus, reti- lem, ac paulo post e contra magis seeuudum lat.itu-
neudo suam eandem <|uauliia(em,
]>lurilms diversis m odis poiesi dinem, el minus seeuudum Iongiludinem
cxiendi: nunc scilicel magis seeuu- Şekil devimden daha az olmamak üzere
dum iongiludinem , minustjue se-
exlensiomm bir iiwduswinr, çünkü motusancak
cundunt latiludinem vel profuu-
dilatem , ac paulo post e cotiira si. de nullo nişi locali cogiiemus, ac de. vi a qua
magis seeuudum laiitudinem , ei exeitalur non inquirainus’ ayrımsaııabilir. Eğer
minus seeuudum Iongiludinem .“
191]
devim res corporeaııııı varolan bir özelliği ise, o
G estalt ist ein m odns d er zaınaıı Varlığında deııeyimlenebilir olmak için
exiensio, uicln m inder die Bewe­ bu varolaıı-şeyin kendisinin Varlığından, exlen-
gung; denn moius wird nur erfaßt,
sid e nullo nisi locali cogiiemus, ai­ 4Aynı yer. | “G erçeklen ile uzunluk, genişlik ve derinlikle uzam
de vİ a <|tia exeitalur non iuijui- cisinısel töziıu doğusun oluşlunu." |
ramus.7 Ist Bewegung eine seiende 3Aynı yer. | “Ç ünkü cism e y ü k len eb ilen başka h erse)’ uzamı
Eigenschaft der res eorporea, daun varsayar."]
m uß sie. um in ihrem Sein erfahr- “Aynı yer. S M, s. 31. }“Ve bir ve aynı cisim, önceki niceliğini koru­
Ixtr zu werden, aus dem Sein dieses yarak, (.'eşitli yollarda uzaınlı olabilir: hiç kuskusuz, kimi zaman uzun­
lukla daha büyük, genişlik ve derinlikle daha küçük olabilir, am a daha
‘;i. a. O.
sonra tersine genişlikte daha büyük ve uzunlukla daha küçük olabilir.”)
a. a. O.
":ı. a. O. u.fvI.S. 31. 7Aynı yer, § t>5, s. 32. | “... eğer bir yeri olan dışında lıİçbirşeyi
‘a. a. O. n. OB. S. 32. düşünmezsek, ve onu devindiren kuvveti sorıışlurmazsak ...|
süxlau, eş deyişle arı ycr-dcğişinıi olarak kav- Seienden seli »sİ, aus d er exlensio,
das heil.il als rein er Ortswechsel
ramnalidir. ßöylcce “kuvvet” gibi birşeyiıı bu b e g ritlc n w erden. So elwas wie
varokm-şeyiıı Varlığının belirlenimi için hiçbir »Krall« tragt zur Bestimmung des
önemi yoktur. Üıırilies (serilik), jıondns (ağırlık), Seins dieses Seienden nichts aus.
B estim m u n g en wie d u rilies
color (renk) gibi belirlenimler özdekteıı ıızak- (H ärte), poudus (Gewicht), color
laştırılabilirler; ama özdek ne ise öyle kalır. Bu (Karbe) können aus der Materie
w eggenonnneu werden, sie bleibt
belirlenimler onun asıl Varlığını oluşturmazlar, doch, was sie ist. Diese Bestim­
ve uaroldııkları sürece, kendilerini extensiomm m ungen machen nicht ihr eigent­
kipleri olarak gösterirler. Dcscartes bunu özel­ liches Sein aus. und so fern sie
sind, erweisen sie sieh als Modi der
likle “sertlik” açısından ayrıntılı olarak göster­ exlensio. Desuntes versucht das
meye çalışır: Nam, quanlum ad duritiem, nihil Ixv.üglich d er »I lürie« ausführlich
aliud de illa sensus nobis indimi, quam partes duru­ zu /eigen: Nam. ijuaututu ad dttri-
liein, nihil aliu d de illa sensus
rum corporum tesislere m-olui manınım noslrarum, nobis indicai, t|uam partes duru­
cam, in illas incurranl. Si enim, quoliescunquc rum co rp o ru m te sislere m uini
m antının noslrarum , cum in illas
manus noslrae versus aliquant parlem numenini; iucnrrum. Si enim, (|uoiiescuıu|ue
corpnra. oııınia ibi exislenlia recederent eadern çelen­ m antis n o strac versus ali<|iıam
inle qua Mae accedunl, n itilam unquam duritiem parlem movenlur, corpora otımia
ihi existeutia rccedcrcnı cad ın ı
seuliremus. Nec ullo modo polest inlelligi, corpora cel. ritaic q ua illac acced ı tıl,
quae sie recederent, idcirco naturam corporis esse mıilanı unijuam durİıicm sculire-
amissura; nec proinde ipsa in durilie consistitJ' n 11 ıs. Ncc ullo modo polest il iri­
liği, corpora <|uac sic reccdercul,
Sertlik dokunmada deneyimlcnir. Dokunma id circo n atu ram co rp o ris esse
duyusu serilik üzerine bize ne “söyler”? Sert am issura; nec p ro in d e ijisa in
dunlu* cousistiı.* H ärte wird im
şeyin parçaları örneğin onu uzağa itmeyi isle­ lasten erfah ren . Was »sagt« uns
diğimizde olduğu gibi eiiıı devimine “direnirler.” der läsisiim über I lärtc? Die li ilc
Buna karşı, eğer geri çekilmeyen sert cisimler yer­ des tarien Dinges »widerstehl n«
der l landbewegung, etwa einem
lerini onlara çarpan el i|e aynı hızla değiştirecek Wegii hii lx*nwolleu. W ürden tlie
olsalardı, o zaman hiçbir dokunma yer almaz, harı n. das heiBl nichtw cichi il­
sertlik deneyimlenıııez ve buna göre giderek d en Körper dagegen mit dersel­
b en Geschwindigkeit ihren Ctrl
hiçbir zaman olmazdı. Ama böyle bir hızla geri wei l sein, in d e r sich d er O ris-
wecl.scl d er die K örper »aulau-
fe u d ru « H an d v o llzieh t. dai.u
lıklarım teslim etmeleri gerektiği anlaşılamaz. kann es nie zu einem Berühren.
Eğer cisimler Varlıklarını “sertlik” gibi birşeyiıı H ärte würde nicht erfahren ui d
olmasını olanaksızlaştıran bir hız değişimi altın­ sonach auch nie sein, ln keiner
Weise ist aller eiuzuseheu, invi-
da bile koruyorlarsa, o zaıııaıı sertlik bu varo- e fe n etwa d ie in so lch e r Ci •-
laıı-şeyleriıı Varlığımı ait değildir. Eademque ra- sehwi idigkeil weil benden Körjit r
tione oslendi polest, el poudus, el co/orem, et alias d ad u rc h etwas von ih re m Kör-
]KTsein ciubüücn sollten. Behal­
omnes eiıısmodi qualilales, quae in materia corporea ten sie dieses auch l>ei veränderter
Geschwindigkeit, die so etwas wie
*Ayıu u t . H, $ i . s. d2. (“Çünkü, serilik söz konusu olduğu sürece, »H ärle« un m ö g lich sein läl.‘»t,
anlam o n u n hak k ın d a seri cisim lerin ellerhui/.le karşılaşan daun gehört diese auch nicht zum
bölüm lerinin ellerimizin devimine direni nelerinden başka hiybirşeyi Sein dieser Seienden. Kadcmque
belirim ez. Çünkü i llerim iz belli bir bölüm e doğru devindiğinde rallim e oslendi polesl.cl poudus,
oradaki lüııı cisimler ellerimizle aynı hızla geri yckilselerdi, hiçbir el colorem , ei alias om ues eius-
serd ik duyum sam am am ız gerekirdi. Ne de böyle geriye çekilen modi qiialiuites, quae in maleria
cisimlerin hu yüzden cisimscl doğalarım yitirmeleri herhangi bir yolda
anlaşılabilirdir; öyleyse bu doğa serdiklerinden oluşmaz.") sa.a . 0. 11, 11. I.S. 12.
c o rp o rca scu tiu n lu r, ex ca lolli senliunhu, exea loIli pos.se, ipsa Integra remanente:
posse, ipsa iu lc g ra rem an en te :
mide se<|uitur, a nulla ex illis eins
wilde sequilur; a nulla ex illis eins (sc. exlensioiiis)
(sc. exlensioiiis) nalurani depen- naturam dependere.'3 Buna göre res eorporeannx
dere“. Was deninaeh das Sein der Varlığını oluşturan şey extensiodnr, ki omnimodo
res corporca ausm achl. isi die ex-
lensio, das onm iiiiodo divisibile, divisibile, figurabile et. mobiledir, kendini her
figurabileel mobile, das was sich in böliincbilirlik, şekil ve devini kipinde değiştire­
jeder Weise der Tcillurkcit, ( «cstal-
»ung u n d Bew egung v erän d e rn
bilendir, eapax mıılalion um. olan, tüm bu başka­
kann, das eapax [92] nm tationntn, laşımlarda kendini sürdürendir (remanel).
das in all diesen V eränderungen Cisiınscl Şeyde böyle bir sürekli kalınlığa uygun
sich dnrclihäll. reinauct. Das, was
am Kdrperdiug ( ineni solchen stän­
olan şey oııdaki asıl varolaıı-şeydir, vc İliç kuş­
digen VcrWc/7»genügi, isl das cigent- kusuz öyle bir yolda ki bu tözüıı tözselliği
lich Seiende au ihm . so zwar, da 1.5 onunla nitelenir.
dadurch die Subsiau/ialitäl dieser
Sulistauz charakierisieri wird.

§ 20. Die l'nndawente der § 20. “Dünya”um Varhkbilimsel Belirleniminin


ontologischen liestiiinnuiig der
»Welt..
Temelleri
Die Idee von Sein, darauf die onto­ Res extcusanın varlıkbiliııısel nitelemesinin 0 1 1 a
logische (Charakteristik d e r res
extensa /.tirückgeht, ist die Subslan-
geri döndüğü Varlık düşüncesi tözselliklir. “Per
zialitäl. Per snhstautiam nihil aliud substaıılianı nihil aliud iıılelligere possumus,
m iclligcrc possum us, <|iiain rem quam rem quae ila existit, ut nulla alia re indigeal
<pıac ita existit. ui nulla alia re
indigcai ad cxisicudmn. Unter Sul>
ad. existendum :: Töz ile olabilmek için başka
stauz. können wir nichts anderes hiçbir varlığa gereksinuıeyecc ği bir yolda olan
verstehen als ein Seiendes, das so bir varolan-şeyden başka lıiçbirşeyi anlaya­
ist, dali es. um zu sein, keines
a n d e re n S eienden b ed a rf."’ Das nlayız.”11’ Bir tözün varlığı birgereksiniııısizlik
Sein ein e r »Substanz.« isl durch yoluyla nitelenir. Varlığında kesinlikle bir
ein e U n b ed ü rftig k eit c h a ra k te ­
risiert. Was in seinem Sein schlecht­
başka varolaıı-şeye gereksinimi olmayan şey
h in eines a n d e re n S eien d en töz düşüncesini asıl anlamında doyurur, ve bu
u n b e d ü rftig ist, das genüg! im varolan-şey eııs perfectissimumdnr. Substautia
e ig en tlich en Sinn d e r Id ee d er
Sulistan/ — dieses Seiende ist das
quae nulla plane re in.digeat, imica tanlum polest
cns pet fcctissim um . S ubstautia intelligi, nem.pe Deus." Eğer “Tanrı” eıısperfectis-
(jiiae nulla plane re indigcai, imica simu.m olarak anlaşılırsa, o zaman burada salt
ta n ın ın polest in tctlig i. u en ip e
D eus". '»Gott« ist h ie r ein rein varlıkbiliııısel bir terimdir. Aynı zamanda Tanrı
ontologischer Titel, wenn er als cns kavramına eşlik eden “keııdiliğinden-açık” bir
pcrfeclissiinum verstanden wird.
Zugleich erm öglicht das mit dem
inileni tözselliğiıı oluşturucu kıpısının — ge-
Begriff Gott »selbstverständlich« reksiııimsizlik —.varlıkbiliııısel bir yorumunu
M itgem einte e in e o n to lo g isch e olanaklı kılar. Alias vero omnes (res), 1 1 0 1 1 nişi ope,
Auslegung des konstitutiven Mo­
m entes d e r S ubsianzialiläi. d er
concursus Dei. existere posse percipimusd- Tanrı
U nbedürftigkeit. Alias vorn omues 11Ayın yer. | “Ye aynı uslamlama ile gösterilebilir ki ağırlık ve renk
(res), mm uisi ope concursus Dei ve cisinısel özdeklc duyumsanan tüm bu tü r başka nitelikler ondan
existere posse percipim us.12 Alles u/aklaştınlabilirler ve özdek bütün kalır; bundan su çıkar ki, bunun
Seiende, das nicht Gott ist, bedarf (uzam) doğası bunlardan hiç birine bağımlı değildir."!
‘"Avın yer, I, § ö l, s. 24.
ra. a. O.
"Ayın yer. I, S â l , s. 24. rV alıuzca hiçbirseye hiçbir gereksinimi
"’a .a .O . n. fi 1. S. 21. olmayan ıö/. anlaşılabilir, ve İm ise Tanrıdır."I
" a .a .O . n. 51. S. 21. ‘-Ayın yer, I, § 51, s. 24. (“G erçekten de başka şevlerin lan ın ım
I!a. a. O. u .fil.S .2 1 . cş-buhmıışımuu yardımı olmaksızın varolamayacaklarmı algılarız.” |
olmayan tüm varolaıı-şcyler cıı geniş anlamda der l lerslellung im weitesten Sinne
m u itler Krhallımg. 1Icrsiellmtg zıı
üretilmeye ve sakınılıııaya gereksinirler. El- Vorhandenem , b/.w. 1lerslelhmgs-
önüııde-bnlımacak olanın üretiminden üıdil- uulx-durfligkeit machen den Hori­
ıııe-gereksinimi olmayana dek ıızanan alan zont aus, innerhalb dessen »Sein«
verstanden wird, jedes Seiende, das
“Varlığın” oıınıı içersinde anlaşılacağı çevreni nich t O m i ist, ist ens neninin.
oluşturur. Tanrı olmayan her vaıolaıı-şey ens Zwischen Ileiden Seienden Ixstehl
ein » u n en d lich er« U n tersch ied
creatuımlm. Bıı iki varolaıı-şey arasında Varlık- ihres Seins, und doch sprechen wir
lanınıı “sonsuz” bir ayrımı bulunur, ve gene de das (iesch atlen c elx u so wie d en
yaratılandan olduğu gibi yaratıcıdan da varo- S ch ö p fer als Seiende an . Wir ge­
brauchen dem nach Sein in einer
lan-şeyler olarak söz ederiz. Bıuıa göre Varlığı Weile, daUseinSiun einen »unend­
öylesine geniş bir biçimde kullanırız ki, anlamı lichen« U nterschied umgreift. So
“sonsuz" bir ayrını kapsar. Böylece belli bir k ö n n en wir mit gewissem Kccht
auch geschallenes Seiendes Sul>*
hakla yaratılmış varolaıı-şeye de töz diyebiliriz. stau/, n eu n en . Dieses Seiende ist
Bu varolaıı-şey Tanrı ile göreli olarak İliç kuş­ zwar relativ zu (»tut hersiclhmgs-
tiutl e rh a ltu n g s h c d ü rftig , ab e r
kusuz üretim ve sakınım gereksiııiıııiııdedir; innerhalb tler Region des geschaf­
ama yaratılmış varolan-şcyler bölgesinin, ens fen en S eie n d en , d e r »Well.« int
creatum anlamında “düııya”ııııı içersinde öyle Sinne ries ens crealum . gibt es sol­
ches, das relalivauf geschöplliches
şeyler vardır ki, bunların — örneğin insanın H erstellen und Krhallen, das des
üretim ve sakinimi durumunda olduğu gibi — M enschen zum Beispiel, »unbe­
yaratıcı üretim ve sakınım ile göreli olarak d ü rftig ist eines a n d e re n Seien­
den«. Dergleichen Sulısiau/cnsind
“başka bir varolaıı-şeye gereksinimleri yoktur.” zwei: die res cogitans und die res
Böyle iki töz vardır: res cogitansxe res extenso. exlensa. 193|
Das Sein der Sulislanz, d eren
Ayırdcdici proprietası extensio tarafından au sz c ie h n e n d e p ro p ric ta s die
sunulan tözün Varlığı buna göre eğer biri e x ten sio d arslo lli. wird d an a ch
sonsuz ve ikisi sonlu üç töze “ortalı” olan Varlık ontologisch gnmtlsäizlich liestim-
m bar, wenn d e r d e n d re i Subs­
anlamı açıklaııabilirse varlıkbilinısel olarak ta n zen , d e r eine n u n e n d lic h e n
ilkede belirlenebilir olur. Ama nomen subslan- u n d eleu Iwielcn eiid lich eu ,
tiae non convenit Deo el illis unmoce, ut dici solel »gemeinsame« Sinn von Sein au f­
geklärt ist. Allein uom en sulislau-
in Scholis, Uoc esi... (juae Deo et cıealuris sil com­ liae n o n co n v en il Deo et illis
munis. n Descaı tes burada ortaçağ varlıkbili- nnmoce, nt tlici solet in Scholis, hoc
c‘st... t|uae Deoe-t creaturls sil com ­
ıııiııi çok uğraştıran bir soruna, Varlığın ünl­ m unis’*. Desrmles rührt hteTmit.au
eminin o sırada irdelenen varolaıı-şeyi nasıl ein Problem , das ehe m ittelalter­
imlediği sorusuna dokunur. “Tanrı [var] dır” ve liche O ntologie vielfach Ijeschäf-
tigte, tlic Präge, in welcher Weise
“diiııya [var]dır” [»Gott ist« und »die Welt ist«] tlie bedeutung von Se-in eins jeweils
önesürümlerindc Varlıktan söz ederiz. Ama bu angesprochene Selemle Ixelcutcl.
“[var]dır” sözcüğü bu durum da varolaıı-şey- In tleu Aussagen »Uott ist« m ul
»tlie Welt ist« sagen wir Sein aus.
lere aynı anlamda (ouvcovûnoç, univoce) uygu­ Dieses Wort »ist« kann a İ H T tlas
lanamaz, çünkü varolan iki şey arasında tanı jeweilige Selem le nicht in clem-
sellx n Sinne (ouvcjvömos. univtx e)
olarak Varlığın sonsuz bir ayrımı vardır; eğer m einen, wo dealt /wischen )>e>den
“dir”iıı imlcıni lek-aıılaınlı olsaydı, o zaıııaıı Seientlen e in nnendlit/ier U n ter­
schied geraele des Seins 1x*sle*lit:
‘"Ayaı yer. I. S ö l, s. 21. | “Töz atlı ’İaurıya ve bunlara, OkıtHartla wäre tlas b ed e u ten von »ist« ein
ilçelikleri gibi, fek-aulamlı olar ak tuğun değildir, o$ deyişle | bu adın | cin siu u ig cs, d a n n wiirele das
lıenı Tanrıya lirin de yaralısına ortak |olacak hiçbir inılenıi seçik
olarak anlaşılanla/.]." | n.:»I.S. 21.
C esch a flrn c als U ugcschaffencs yaratılan yalatılmamış olarak alınır ya da
gem eint o d er das U ngeschaflcnc
zu ein em (»eschafCcnen herab-
yaratılmamış olan yaratılan birşeye indirge­
gezogeu. »Sein* füngier! alx raueh nirdi. Ama “Varlık” [her iki dununda da] salt
uielti als b lo ß e r gleicher Name, aynı ad olarak işlev görmez; ama her iki
so n d e rn in b e u le n fa lle n wird
»Sein« verstanden. Die Scholastik durum da da “Varlık” anlaşılır. Skolastikler
faßt d en positiven Sinn des ße- “Varlığın” inilenimin olumlu anlamını, “aııdı-
d ein em von »Sein« als »analoges«
b e d e u te n im U n te rsc h ie d zum
rıııılı” inileni olarak, tck-aııianılı ya da ayııı-adlı
ciu siu m g e u o d e r n u r gleich* olaudan ayrımı içinde aldılar. Bu sorunu tıpkı
nam igeu. Mau hat im Anschluß au genel olarak Yunaıı varhkbilimiuiıı başlangı­
Aristoteles, lx*i dem wie im Ansatz
d er griechischen O ntologie ttlx r-
cında olduğu gibi bir tür öıı biçimi içinde alan
ltaupt das Problem vorgebildet ist, Aristoteles’ten yola çıkarak değişik andının
verschiedene Weisen der Analogie lıirleri saptadılar ki, bu yüzden giderek “Okul­
(ix te n , w onach sich au c h d ie
»Schulen« in d er Auffassung d er lar” bile Varlığın inılcm-işlcviniu ayrımsaınııa-
b e d e n lu n g sltu tk tio n von Sein sıııda kendi aralarında ayrılığa düştüler. Dcs-
um crsrhcidcu. besautes bleibt hin­
sichtlich der ontologischen Durcb-
cartes sorunun varlıkbiliııısel olarak geliştiril­
arlx’ilungdes Problems weit hinter mesi açısından Skolastiklerin çok gerisinde
d er Scholastik zurück11,ja er weicht kalır;" aslında soruyu geçiştirir. Nullaeius fsulh
d er frage aus. Nulla eins |sul>stan-
tia e | uom iuis signU ieatio polest slantiae] nominis significatio polest dişlinde
d iş lim le in tellig i, (piae D eo e i intelligi, quaeDeo et crealuris sil communis.™ 11u
ercaturis sit co m m u n is.14 Dieses geçiştirme Descartes’ııı Varlığın lözsellik dü­
Ausweiche» l>csagt, besautes läßt
den in der Idee der Sul>siauzialitäl şüncesinde kapsamın anlamını ve bu imlcmin
Ix'sehlosseneu Sinn von Sein und “evrensellik” karakterini tartışmadan bırakmış
den Charakter der »Allgemeinheit«
dieser llccİcımmgııncrörtcrt. Detn.
olması demektir. İ liç kuşkusuz Varlığın kendi­
was Sein seihst besagt, h a t zwar sinin ııe demek olduğunu araştırmada giderek
auc h die mittelalterliche Ontologic ortaçağ varlıkbilimi bile aıılikçağ varlıkbili-
so w enig n ach g cfrag t wie die
antike. D aher ist es nicht verwun­
m indeıı dalıa öteye geçmiş değildir, llmıa
derlich, wenn eine fra g e wie die göre, eğer Varlığın imleme yolımıı ilgilendiren
nach der Weise des bcdcuteus von soru gibi bir soru üzerinde hiçbir ilerleme
Sein nicht von der Stelle kommt,
solange* sie au f dem G runde eines yapılmamışsa, bu şaşırtıcı değildir, çünkü bu
ungeklärten Sinnes von Sein, den sorunun Varlığın bu indem (ararından “anla­
die bedeutung »ausdrückt«, erör­
te rt w erden will. D er Sinn blieb
tılan” açıklanmamış bir anlamının zemininde
ungeklärt, weil mau ihn für »sellts* tartışılması gerekir. Anlam açıklanmamış kalır,
tverstäudlic h« hie lt. [IM] çünkü “kendiliğiııden-açık” sayılır.
Desantes w eicht d e r o n to lo ­
gischen fra g e nach d e r Snljsian- Descartes tözsellik üzerine varlıkbiliııısel
zialiiät nicht nur ülx-rhaupt ans, er soruyu yalnızca bütününde geçiştirm ekle
İN'lonı ausdrücklic h, die Sulisiau/.
kalmaz, ama ayrıca belirtik olarak genelinde
als solche, das heißt ihre Siiljstan-
/ialitäl, sei vorgäugig au ihr scIIjsi tözün, e.d. tözselliğiııin dalıa baştan kendinde
für sieh u n zu g ä n g lich . Vcrum- kendi için erişilmez olduğunu vurgular. Verıım-
tan ieu non po lest su listautia
pritnujii anim adverti ex hoc solo,
tamen non polest substantia primum animadverti
«piod sit res rxäslcus, cpiia hoc
Hbıuuıuİ;ı ilgili olarak bkz. O/nısrula onuna Thomaede VioCaietaui
’A’r I liicr/M ()|him ulaom nia Ttmmne
Catdinalis. l.ııgtlııui 1580, Toııms III, Traclatııs V: d e nom im nn
de Vnt (stkiim i Cardâıalis. I.tigtliini 1580,
T urnus III, IViH ialııs V’: tlr iioiiiim nn aııalogia, s. 211-210.
annloKia.p .2 li-2 h > . ısl)escartes, hinrijua 1, $ 51, s. 2 İ. | ”ßu atlın (Töz) Tanrıya ve
^Desrmies, Priacipia 1, n. 51, S. 21. yaratısına ortak hiçbir ünlem i seçik olarak anlatılamaz.”]
ex hoc solo, cjııod sil res exislens, quia hoc solum per solum p er se ııos mm affieit'0.
Das »Sein« selbst »affi/.iert« uns
se nos non ajjicil."' “Varlığın” kendisi bizi “etki­ uichl. deshalb kann es uichi ver­
lemez,” bu nedenle algılanamaz. Yalnızca Des- nom m en werden. »Sein ist kein
cartes’uı önermesini yineleyen Kaııt’m* öııesii- reales Prädikat* m u h dem Aus­
spruch Kaniş, iler n u r d en Salz
riimüııc göre “Varlık reel bir yüklem değildir.” D escaries' w ied erg ib t. Damit
Böylelikle Varlığın arı bir sorunsalının olanağı wird grundsätzlich auf die Mög­
lichkeit einer reinen Problematik
ilkede yadsınır ve sonra tözün sözü edilen belir­ dos Seins v erzich tet u n d ein
lenimlerinin kazanılmasını sağlayacak bir çıkış Ausweg gesucht, aul’ dem dann
yolu aranır. Varlık gerçekte varolan-şey olarak d ie g ek en n zeich n eten bestim -
m uugen d er Sulislanzen gewon­
erişilebilir olmadığı için, Varlık ilgili varolaıı- nen werden. Weil »Sein« in der
şeyleriıı varolan belirlilikleri, yüklemler yoluyla Tat nicht als Seiendes zugänglich
anlatılır. Aıııa keyfi belirlilikler yoluyla değil, ist, wird Sein d u rch seie n d e
H esiim m ihciteu des b e tre u e n ­
tersine Varlığın ve tözselliğin belirtik olmaksızın den Seienden. Attribute, ausge-
da olsa varsayılmış olan anlamı için en arı yolda driiekt. Aber nicht durch belie­
big!.', sondern durch diejenigen,
doyurucu belirlilikler yoluyla anlatılır, llescorpo- d ie dem unausdrü« klich doch
rea olarak sabslanlia finilayıı birincil zorunlu vorausgesetzten Sinn von Sein
“gönderme” exlensiodm. Quin etfacilius intelligi- und Sulzstauzialität am reinsten
genügen. In dersulistautia finita
mus subslaniiam extensam, ve! substantiam cogitan­ als res corjiorea ist die jirim är
teni, quam subslaniiam solanı, omisso eo quod cogilel notw endig«' »Zuweisung« die
vel sil exlensal7; çünkü töz ralione lanlum çözüle­ extensio. y£uiu et tacilius nitelli­
ğini us sulistanliam extem am . vel
bilirdir, realiter değil,** ve tözsel olarak varolaıı- substantiam cogitaulem . (|uam
şeyiıı kendisi gibi karşılaşılabilir değildir. su b slan iiam solanı, om isso co
(puMİ cogitet vel sil e x te n s a '7;
Böylcce “düııya”mn res exlensa olarak belir­ d en n die Subsiauzialiiät ist ra-
lenim inin varlıkbiliııısel temelleri durulaşır: tioue tatttum . nicht realiter al>-
Bunlar öyle bir tözsellik düşüncesinde yalarlar lösbar und vorlim ilich wie das
sulistanz.iell SeiemU' sellist.
ki, kendi Varlık-aıılamında yalnızca açıklan­ So sind dir- o n to lo g isch en
mamış olmakla kalmaz aıııa açıklanamaz olarak (iru n d la g e u d e r H eslim m ung
der »Welt« als res extensa d eut­
ileri sürülür ve o sıradaki tözün en üstün tözsel
lich g ew orden: d ir in ihrem
özelliği yoluyla dolaylı olarak .sunulur. Dahası, Scinssiun nicht n u r ungeklärte,
tözün tözsel bir varolan-şey yoluyla belirleni­ sondern liir unaulklärbar ausge­
gebene idce von SuJistauzialität,
minde terimin iki imlemliliği için zemin de dargestcllt auf «lern l Imweg über
yatar. Niyetlenen şey tözselliktiı ve tözün varolan die vorzüglichste substanzielle
bir belirliliğinden anlaşılır. Varlıkbiliııısel olanın Eigenschaft der jeweiligen Sulis-
(anz. In d e r H estim m uug d er
temelinde varlıksal olan yattığı için, sabslanlia Stil Alan/, durch «in sııl ıslat iziclhs
anlatımı kimi zaman varlıkbiliııısel, kimi zaman S eien d es liegt n u n auch d er
varlıksal, aıııa çoğunlukla bulanık bir varlıksak (iru u d für die Doppeldeutigkeit
des Terminus. Intendiert ist d ir
Sulisiauzialiiäi und verstanden
"'Aynı ver, I, S r>2. s. 2.r». | ‘'( k iic d r ıöz yalnız« a varolan bir şey olması wird sie aus ein er seienden Hc-
olgusundan «alaya çıkarılamaz, çünkü yalnızca İm kendi başına bizi seliahetiheii d e r Suljstattz. Weil
etkilemez."! dem O ntologischen O nlischcs
17Aynı yer. 1, S 0‘î, s. 3 1. J“Uzandı lö/.ü. \a da düşünen t özü yalnızca unterlegt wird, fungiert d er Aus­
lözden daha kolay anlarız — düşüneni yada uzandı olanı gözardı etmek druck substautia bald in ontolo­
üzere.” gischer, bald in ou tisch er. zu­
*İKatıı, A n Usun IM lim t, Askınsa! Eytişim, Kitap II. Holüm III, Kesim meist aber in verschwimmendcr
4.1 “•a.a.O . I. ıı.r>2, S .'2").
**|Töz. yalnızca ‘uslamlama y duyla' asırda bilir, ‘reel olarak' değil. | I7a. a. O. I, n. G3, S. 3 1
oııtisch-oıtlologischcr liodeulımg. varlikbilimsel imlemde işlev görür. Ama bu
H in le r (lirsem g erin g fü g ig en
U nterschied d e r D edcntım g ver­
önemsiz imleııı ayrımının arkasında temel
birgt sich aİKT die l hilxwälligiuig Varlık sorununun üstesinden gelmedeki başa­
des g nm dsäl/.Iielien S eiusprob- rısızlık gizlenir. Buıııı ele almak için bu iki
letns. Seine lU arlxitung verlangt,
in d e r rechten Weise d e n Aquivo- anlamlılıkların izi doğru yolda “sürülmelidir”;
kaiionen »uachzuspüreu«; wer so kim böyle bir girişimde bulunursa, “yalnızca
etwas versucht, »beschäftigt sieh«
nieln mit »bloßen W orllx'dcutmi-
sözcük ünlemleri” ile “uğraşmakla” kalamaz,
gen«, s o n d e rn m uß sieh in die ama böyle “nüansları” düzeltebilm ek için
ursprünglichste Problem atik d er “Şeylerin kendilerinin” kökeıısel sorunsalına
»Sach (Mi selbst« vorw agen, um
so lch e »N uancen« ins K eine zu
girmeyi göze almalıdır.
bringen. [95]

§ 2 1 . Die henneneutische Diskussion § 21. Dünyanın Kartezyen Varlıkbiliminin


der/artesischen Ontologie der Well
Hermeneutik Tartışması
Die kritische fra g e e rh e b t sich:
sucht diese O ntologie der »Welt*
Eleştirel soru kendini gösterir: “Düııya”ıım bu
üb erh au p t nach (U ni P hänom en varlıkbiliıııi genel olarak dünya fenomenini
der Weh. wenn nicht, bestimmt sie mi araştırır, eğer değilse, İliç olmazsa diiııya-
/um m indesten ein innervveltliches
Seiendes so weil, daß an ihm seine içiııde varolaıı-şeyi onda oınııı dünyasal karak­
W ellm äßigkeit sichtbar gem acht terinin görülebilir olabileceği bir düzeyde
werden kann? Heide Fragen sind zu
belirler mi? İki soruya da yanıt ‘Hayır’dır. Des-
verneinen. Das Seiende, das Descaites
mit (U rextensio ontologisch grund­ cartcs’ııı exlensio ile varlikbilimsel olarak ilke­
sätzlich zu lassen versucht, ist viel­ de kavramaya çalıştığı varolaıı-şcy dalıaçok
m ehr ein solches, das allererst im
D u rchgang d u rch ein zunächst
lıerşeydeıı önce en yakından clallında-bulu-
zuhandeues inuerwehlichcs Seien­ ııaıı düııya-içiııde varolau-şeyin içinden geçe­
des entdeckbar wird. AI k t mag das rek açığa çıkarılabilir olan birşeydir. Aıııa du­
zulrch.cn, und mag selbst die onto­
logische C h ara k teristik dieses
rum bu olsa da, ve belirli olarak düııya-içiııde
bestimmten inm-rwehlicheu Seien­ olan bu varolaıı-şcyiıı (Doğa) varlikbilimsel
den (Natur) — sowohl die Idee der betimlemesi — lıenı tözsellik düşüncesi, lıeııı
Sulistanzialität wie der Sinn des in
ih re D efinition aulgenom m eneu
de btı düşüncenin tanımına alınan ‘existit’ ve
existit und ad existendum — ins ‘ad existendum’un anlamları — bizi karanlığa
Dunkel führen, es besteht doch die götürse de, gene de Tanrı, Ben ve “Dünya”nm
Möglichkeit, daß durch eine O nto­
lo g ie, die a u f d e r rad ik alen köktenci bir ayrılması üzerine dayanan bir
S cheidung von (Soll, Ich. »Weh« varlıkbilim yoluyla dünya üzerine varlıkbi-
gründet, das ontologische Problem
liııısel sorunun herhangi bir anlamda formüle
d e r Well in irg e n d ein em Sinne
gestellt und gefördert wird. Wenn edilmesi ve daha ileri götürülmesi olanağı
aberselİKt diese Möglichkeit nicht ortadadır. Ama eğer bu olanak bile yoksa, o
b e ste llt, d a u n m uß d e r au s­
d rü c k lic h e N achw eis erb ra c h t
zaman Descartes’m yalnızca dünyanın eksik
werden, »laß Des/urtes n'uh[ etwa mir bir varlikbilimsel belirlenimi gibi birşey ver­
eine ontologische PehlİKSiiınmımg mekle kalmadığı, ama yorumunun ve butıuıı
d er Weh gibt, sondern daß seine
In te rp re ta tio n u n d d e re n Pun-
temellerinin dünya fenomeninin oldtığıı gibi
dam en le dazu fü h rte n , das Phä­ en yakından elallmda-buhıııan düııya-içiııde
n o m e n d er Welt sowohl wie das varolaıı-şcylerin Varlığının da üzerinden atla­
Sein des zunächst z u h a n d en en
in n e r weit lieh en S eie n d en zu maya götürdüğü belirtik olarak belgitlen-
nbersfn/ngen. ıtıelidir.
Dünyasallık sorununun açımlamasında Bei der Bxposition des Problems
der Weltlichkeit (S M) w u rd eau ld ie
(§ 14) bu fenomene uygun bir girişin kazanıl­ Tragw eite d e r G ew innung eines
masının önemi belirtikli. Kartezyen başlan­ angem essenen Zugangs zu diesem
gıcın eleştirel tartışmasında buna göre şunu P h än o m e n h iugew icsen. in d er
k ritisch en R rö rte ru n g des carle-
sormamız gerekir: Oradaki-Varlığııı hangi sischen Ansatzes w erden wir dem ­
Varlık-türii Descartes’ııı extensio olarak Varlık­ nach zu li ageu haben: welche Seins-
art des Daseins wird als die an g e­
larını “düııya”nm Varlığı ile eşitlediği varolaıı- messene Zugaugsart zu <7cmj Seienden
şeyleıe uygun giriş yolu olarak saptanmalıdır? fixiert, mit dessen Sein als extensio
Bu varolaıı-şeylere biricik ve asıl giriş bilme, Üesrartes das Sein der »Well« gleich-
sei/.l? Der einzige und e d ile Zugang
intellecliodur, ve dahası matematiksel-fıziksel zu diesem Seienden ist das Brken-
bilgi anlamında. Matematiksel bilgi varolaıı- n en , d ie h ile lin e tio. und zwar im
şeyleri ayrıınsamaııın öyle bir türü olarak S in n e d e r m athem atisch-physika­
lischen Bekenntnis. Die m athem a­
geçcrlidir ki, her zaman onda bunların Var­ lische Bekenntnis gilt als diejenige
lıklarının güvenilir bir yolda kazanıldığının Brlassungsarl von Seiemlem. die der
sicheren H abe des Seins des in ihr
pekiııliğiııi sunabilir. Eğer birşey kendi Var- eiTal’ilen Seienden jederzeit gewil.»
lık-türüııe göre matematiksel bilgide erişi­ sein kann. Was seiner Seinsari n ad i
lebilir olan Varlık için yeterli ise, o zaman o so ist. dal.) es «lern Sein genügt, das in
d e r m a th em atisch e n B ekenntnis
şey asıl anlamda vardır. Bu varolan-şey her zugänglich wird, ist im eigeullidien
zaman ne ise odıır; bıtııa göre dünyanın clcııe- S inne. Dieses S eiende ist tlas. riviv
immer ist, was es ist; daher macht am
yinıleııeıı varolaıı-şeyleriııdc onların asıl
erläh ren eu Scien|9GJdeu d er Welt
Varlığını oluşturan şey sürekli kalıcılık karak­ tlas sein eigentliches Sein aus. von
teri (remanes capax mutalionum olarak) taşı­ dem gezeigt werden kann, da lies den
Charakter des ständigen Veibleibs hai,
dığı gösterilebilen şeydir. Aslında her zaman als rem an en s capax m u laiio n u m .
sürekli olarak kalıcı olan vardır. Matematik B.igeullich ist das im m erw äh ren d
İkiyle şeyleri bilir. Varolaıı-şeyde matematik B leibende. Solches erk e n n t die
M athem atik. Was durrh sie am
yoluyla erişilebilir olan oııuıı Varlığım oluş­ Seienden zugänglich is, macht des­
turur. Böylcce tözsellik kavramında örtülü sen Sein aus. So wird aus ein e r
olarak yatan belirli bir Varlık düşüncesinden, bestim m ten Idee von Sein, die im
Bcgrill derSultslanzialilät eingehüllt
ve böyle varolaıı-şeyi bilen bir bilgi düşün­ lieg t, u n d aus d e r Idee ein e r
cesinden, “dünya”ya Varlığı bir bakıma daya­ Krkenutuis. die .w Seiendes eikenut.
d er »Welt- ihr Sein gleichsam zudik­
tılır. Descartcs düııya-içiııdc varolaıı-şeyleriıı tiert. Deseartes läl't sich nich t die
Varlık-türüııüıı onlar tarafından sunulmasına Seinsari des inm rwelilit hen Seien­
izin vermez: tersine, kaynağı içinde örtülü den von diesem vorgebcu, sondern
aul' dem (m u n d e e in e r in ihrem
kalan ve kendi hakkı içinde kanıtlanm ış U rsp ru n g u n e n th ü llte n . in ihrem
olmayan bir Varlık-düşüııcesi zem ininde Recht uuausgew ieseneu Seinsidee
(Varlık = kalıcı elönüııde-bııhmuş), dünyaya (S ein = stän d ig e Y o rh au d eu h eil)
schreibt er der Well gleichsam ihr
bir bakıma “asıl” Varlığını buyurur. Öyleyse »eigentliches« Sein vor. P.s ist also
dünyanın varhkbiliıniııi belirleyen şey birin­ nicht prim är die Anlehnung an eine
cil olarak bir raslaııtı sonucu özellikle değer zufällig Ix sontlers geschätzte Wissen­
sch aft, d ie M athem atik, was die
verilen bir bilime, matematiğe doğru bir O ntologie d er Welt bestim m t, son­
eğilim değil, aıııa kalıcı elöııüııde-bulunuş d ern tlie grundsätzlich ontologische
O rientierung am Sein als ständiger
olarak Varlığa doğru ilkede varlıkbilimsel bir
Y o rh au d eu h eil. dessen B rfässuug
yönelimdir ki, matematiksel bilgi çok yüksek mathem atische Bekenntnis in eitlem
bir anlamda bmııııı ayrımsannıasma uygun- au sn eh m en d en Sinne genügt. Des-
rarles vollzieht so philosophisch dur. Dcscarlcs böylccc geleneksel varlikbilimin
ausdrücklich die \Imsehall iiiig der
A usw irkung d e r tra d itio n e lle n
gelişiminden modern matematiksel fiziğe vc
O n to lo g ie a u f die neu/eilHch<' bunun aşkııısal temellerine doğru felsefi olarak
m alhem aiische Physik und deren belirtik bir dönüş yapar.
liaus/.eudenlale ! im<lameule.
Desrmles brauchl das Prohlem Descartes düııya-içiııde varolan-şcylcre
des angem essenen Zugangs /um nygnıı giriş sonum un ortaya koyma gereğini
inucrwclilichcn Seienden niclii zu
sielten. I luter der ungebrochenen
duymaz. Geleneksel varlikbilimin kesintisiz
V orherrschali d er iradiiionelleu üstünlüğü alım da, asıl varolan-şeyi gerçek
Omologie isi ul kt die cehle Krlii.s- ayrımsama yolu önceden bir karara bağlan­
sungsari des eigeiulicheu Seien-
<len im vorhinein entschieden. Sie
mıştır. Bu voEÎvde, en geniş anlamda “sezgi”de
lieg! im v o e i v , <Ut »Ansıhamiliğ­ yalar ki, SıavEÎv, “düşünme,” bunun yalnızca
im w eileslen S inne, davon das
onda tem ellendirilm iş ve dalıa tam olarak
S ı a V E Î v . das »Denken«, nur eine
fundierte V'oll/ugsi'orm ist. U nd yerine getirilmiş biçimidir. Vc ilkede varlı k-
aus dieser grundsätzlichen onlo- bilimscl olan bu yönelimden çıkarak, Dcscarlcs
l.iRİsrlıcn O rie n tie ru n g heraus
gihl Desrarles seine »Kritik« d er
varolan-şeyc lıeııiiz olanaklı sczgiscl-algısal
noch möglichen ans« hauend ver­ giriş-yolıı üzerine, inlelleclio ile karşıtlık içinde
nehm enden Zugaugsart zu Seien­ sensatio (aio0r|aı$) üzerine eleştirisini sunar.
dem . d erseu salio (caoöriois) ge­
genüber der inlollcctio. Dcscarlcs İliç kuşkusuz çok iyi bilir ki,
Desrarles weil,’, sehr wohl darum, varolaıı-şey kendini en yakından asıl Varlığında
dal.i das S eiende sich zunächst göstermez. “Eıı yakından” verili olan şey bu
nicht in seinem eigentlichen Sein
zeigt. »Zunächst« gegeben ist die­ Gelirli renkte, lalla, katı, soğuk ve ses veren
ses bestim m t geiärb te, schm ec­ balmumu Şeydir. Ama bit ve genel olarak duyu­
k en d e , Ivane, kalte, tö n e n d e
Wächsding. Aber dieses und über­
ların verdiği lıcrşey varlıkbiliınsel olarak önem­
haupt das. was die Sinne geben, siz kalır. Safis erit, si adveriamus sensuum jtercep-
bieibl ontologisch ohne belang. liones non referri, nisi ad İslam corporis humani
Saiis erit, si adveriamus sensuum
perceptiones non relerri, nisi ad cam menle coniunclionem, el nobis qnidein ordinarie
İslam corporis humani cum m ente exhibere, quid ad ill.am externa corpora prodesse
itm im u tioiH Ui, et nobis (juidem possint aut nocere.'* Duyular genel olarak varo-
ordinarie exhibere, «jiııd ad illam
externa corpora prodesse possiut laıı-şeyiıı Varlığında bilinmesine izin vermez,
aut n o c e re .1* Die S inne lassen ama yalnızca düııya-içersiııdeki “dışsal” Şey­
ü b erh au p t nicht S eiendes in
seinem Sein erkenn en, sondern
lerin bedenli insanlara yararlı ya da zararlı
sie m elden lediglich Nützlichkeit oluşlarını duyururlar. Nos non doçent, qualm
und Schädlichkeit der »äuljereu« (corpora) in seipsis existant1'': Genel olarak,
innervveltlichen D inge für das
]eib[97Jbehullelc M enschenwe-
duyular yoluyla Varlıkları içinde varolaıı-şeyler
sen. Nos non d o çe n t, «pialia üzerine hiçbir bilgi edinmeyiz. Çhıod ageııles,
(corpora) in seipsis existant1'*: wir
percipiemus nailimin nıateriae, sive corporis in
erh a lle n durch die Sinne ü b er­
hau p t nicht A ulschlud ü b er Universum, speetati, non consislere in eo quod sil res
S eiendes in seinem Sein. Q uod dura, vel ponderosa, vel colorata, vel aiio aliquo
ageutes, percipiemus naturam ma-
let iae. sive corporis in Universum
s| Kt tiii i. non c<«mislere in eo qi lod 1,1Ayıtı yer, I), S 3, s. <11. | “Suttu belirtm ek yeterli olacakın ki.
sil res dura, vel poiutem sa, vel co- duyuların algılan insan bedeninin anlık ile birliğinden başka lıiçbiı-
lor.ua, velalioaliquo modo sensus şeyc gönderm ede bulunmaz, ve aslımla genellikle bize dışsal «isimlerin
oııa hangi yollarda yararlı ya da zararlı olabileceklerini gösterir."
ısii.a. O. II. ii. S. S. i I. '"Ayın yer. II, $ S, s. A I. am a hize ııe tür şeylerin (cisimlerin)
a.O.U, a.3..S. II. kendilerinde varolduklarını üğrelmezler."|
modo sensııs afficiens: sed lanlum in eo quod sil res al lit iens: sed taut um in eo«|Uodsil
res «‘Meıısa iıı longııın, lafımı et.
exlensa in longum, Utlum el profundnm?" proluuılıım c0
Dcscarles’ın duyarlıkta kendini gösteren Wie wenig D esmrtnwrmag, «las
şeyin kendini kendi Varlık-türüııde suıııııasuıa in d er Sinnlichkeit sich Zeigende
in s«‘in«T eig en en S eiusarl sich
izin vermede ve giderek bunu belirlemede bile vorgelx-n /u lassen u n d diese gar
nasıl başarısız olduğu sertliğin ve direncin /u bestimmen, das wir«! deutlich
aus ein er kritischen Analyse der
deneyiminin oıınıı tarafından yapılan yoru­ von ihm v o llzogenen In te rp re -
munun eleştirel bir çözümlemesinde seçiklik iati«m «Ut K rlahnm g von H ärte
kazanacaktır (bkz. § 19). im<! Widerstand (vgl. § lü).
H ä rle w ird als W id erstan d
Sertlik direnç olarak ayrımsanır. Aıııa direnç geiaht. Dieser ab er wird s«j wenig
de tıpkı sertlik gibi kendinde deneyimleııeıı ve wie H ä rle in ein em p h ä n o m e ­
nalen Sinne v«Tsian«lcn als etwas
böyle bir deneyimde belirlenebilen birşey
au ihm selbst K rlährencs und in
olarak feııoıııenal bir anlamda anlaşılmaz. soh her Krlahnm g Bestimmbares.
Direnç Dcscarles için yerini bırakmayan, eş W uU rsiam l besagt liir Desantes
soviel wie: n ic h t vom Platz
deyişle hiçbir yer değişimine uğramayan de­ weichen, das heil.lt keinen O rts­
mekten daha ötesi değildir. Bir Şeyin direnmesi wechsel e rb iileu. W iderstehen
o zaman yerini değiştiren bir başka Şey ile ein es D inges heil.lt d an n : an
einem b i‘siim n ileu O rt v erb lei­
göreli olarak belirli bir yerde kalmayı sürdür­ b e n , r«‘lativ aul' «-in a n d e re s
mesi, ya da yerini bu öteki Şey taralından s e in e n O rt w ech seln d es D ing,
“yakalanabileceği” bir lıızla değiştirmesi de­ b/.w. in solcher Hcschwiiuligkeit
«len O rt w cchsidn, dal.» es von
mektir. Sertlik deneyiminin bu yorumu yoluyla diesem Ding »ciugelmll« wertlen
duyusal algının Varlık-tüıü ve onunla birlikte kann. Durch diese Interpretation
von Hart« « rlä h n m g ist «licSeins-
böyle bir algılamada karşılaşılan varolaıı-şeyiıı ari «les sin n lich en V ernehm ens
kendi Varlığında ayrımsaııması olanağı silinir. u n d dam it die M öglichkeit d er
Descart.es birşeyiıı algılanmasının Varlık-tiirü- K rlassm ig des in solchem Vcr-
n ehm eu begegneiulen S eienden
ııü bildiği biricik Varlık-türüııe çevirir; birşeyiıı in sein e m S ein a u s g e lö sih i.
algılanması elöııüııdc-bulunan iki res exlcnsea- Desairtes ü b ersetzt die Seinsart
eines V ernehm ens von etwas in
ııııı belirli bir birbiri-yamnda-clönüııde-Varlık-
«lie einzig«*, «lie e r k« unl; «las Ver­
ları olur; ikisinin devim ilişkilerinin kendisi neh m en von etwas wir«! zu einem
birincil olarak cisiııısel Şeyin elönüııde-bulu- beşlim m tcıı N ebeım iıiandı rvor-
hamUmscin zweier vorhanden«'!'
nuşuııu niteleyen exlensio kipiııdedir. İliç res extensa«', das Bewegungsver-
kuşkusuz dokunma davranışının olanaklı “ye­ liällnis beider ist selbst im Modus
line getirilişi” dokıınulabilir olanın çok özel d e r ex len sio , d ie p rim ä r «lic
Vorliandeuheil des Körperdinges
bir “yakmlığı”ııı gerektirir. Aıııa bu dokun­ charakterisierl. Zwar verlangt die
manın ve kendini onda bilinir kılaıı sertliğin, m ö g lich e »K rfülhing« ein es
tasUTuleu V erhaltens ein e aus-
varlıkbiliııısel olarak alındığında, iki cisiııısel g e z e ie lu u ie »Nähe« «l<\s Belast­
Şeyin değişik hızlarından oluşması demek b a re n . Das besagt a b e r n ich t,
değildir. Eğer varolaıı-şey oradaki-Varlığııı ya B erü h ru n g u n d «lie etwa in ih r
sich Ix-kmidende 1lärlc Ixsiehcn,
da hiç olmazsa dirimli birşeyiıı Varlık-türüııde o n to lo g isch gefällt, in d e r ver-
s«'hie«lenen C leschw im ligktit
s"Avıu u t , II, $4, s .42. {“Kğcr Imuui vajvarsak, ö/.tUğiu v«tda evrensel zweier Körpi rdiuge. H ärte und
olmak gönıhlüğümU* cismin doğasının seri y.ı da ağır y<\ «la r«‘ilkli ya W id erstam l zeig en si«h ü b e r­
«la başka bir yolda «lııvıılan etkileyen bir şev olnıasımlaıı değil, ama haupt nicht, wenn ui< lit Seien«U-s
\alm/.ca uzunluk, genişlik v«- dcriııliku- uzandı bir ş«‘y olm asından
oluştuğm ın algilaya«ağız."| •"’a. a. O. ii. 1, S. 12.
ist von d e r Sriiisuri di s Daseins değilse, sertlik ve direnç kendilerini hiçbir
o d e r /.iiiii niiu d esleii eines
l-eİK'iıdeıı.
biçimde göstermezler.
Sokonnnl für /V.vrr/r/mlicKrör- Böylecc Descartcs için düııya-içinde varo-
lernng d er m dglirhen Zugängpzutn laıı-şeylere olanaklı giriş tartışması öyle bir
innei welllirli Seienden im ler die
1Ierrscliali einer Seinsidee, die an Varlık-düşüııcesinin egemenliği altımı girer ki,
ein e r besiiinm ien Region ilieses kendisi bu varolaıı-şeylerin kendilerinin belirli
Seienden sellwi aiıgeleseıı isi. [98J
Die Idee von Sein als Inständige
bir bölgesinden alınmıştır.
V orhatidenlieil n io liv ie n nielil Kalıcı clöııünde-bnlıınnş olarak Varlık
allein eine exirem e Iksliintm uig düşüncesi yalnızca dünya-içiııdc varolan-şcy-
des Seins des im ıenveldû li Seien­
den und dessen IdenlÜi/ienmg mil
leriıı Varlığının aşırı bir belirlenimini ve on­
der Well überhaupt, sie verhindert ların bütününde dünya ile özdeşleştirilmesini
zugleich, Verhaltungen des Daseins güdüleıııekle kalmaz, ama aynı zamanda ora-
onlologiseh angem essen in den
Mick /.n dringen. Damil ist aber daki-Varhğııı davranışlarının varlıkbiliınsel
vollends der Weg d a/u verlegi. gar olarak uygun bir yolda bakış altına getiril­
auch noch d en fu n d ie ric n C ha­
ra k ter alh's sin n lieh en um l ver-
mesini de önler. Ama böylelikle giderek tüm
siaudcsinäßigen V ernehm ens zu duyusal ve aıılağa-özgü algılamanın temellen­
sehen und sie als eine Mögliehkeil dirilmiş karakterini görmenin ve bunları diiıı-
des lu-i let-Weli-seins zu versieben.
Das Sein des »Daseins« aber, zu
yadaki-Varlığııı bir olanağı olarak anlamanın
dessen (irundverlassim g das In- yolundan bütünüyle uzaklaşılır. Tersine, Des-
dcr-Weli-sein gehöri. laßt D m a itn cartcs tcmcl-durummıa dünyadaki-Varlığııı ait
in derselİK iı Weise wiedas Sein der
res externa, als Sulwtauz. olduğu “oradaki-Varlığm” Varlığını res exiensa
Aber wird mit diesen kritischen ııııı Varlığı ile aynı yolda, töz olarak, alır.
Kmrierimgen Dmnrtes nielil eine
A ufgabe iim erg e seh o b e n und
Ama bu eleştirel tartışmalarla Dcscartes’a
d a n n als von ihm nielil gelöst bütünüyle onun çevreni dışında yatan bir görev
»uachgewieseu«, die ganz und gar yüklenmiş ve sonra da onu çözemediği “bclgit-
außerhalb seines H orizontes lag?
Wie soll Desrmtes ein besliimules
lcnıniş” olmaz mı? Eğer Descartcs dünya feno­
iu n erw elilieh es S eiendes und menini ve onunla birlikle dünya-içiııdclik gibi
dessen Sein mil d er Well ideulill- biışeyi hiçbir biçimde bilmiyorsa, düııya-içiıı-
zieren, wenn er ilas Phänomen der
Well und damil so etwas wie luuer- deki belirli bir varolaıı-şeyi ve bunun Varlığını
w eltlichkeit ü b erh au p t nielil dünya ile nasıl özdeşleştirebilir?
keum?
İlkesel tartışmalar alanında kişi kendini
im Felde grundsäiziieher Aus­
ein an d ersetzu n g d a rf sieh diese yalnızca doksogralik olarak anlaşılabilir savlara
nielil nur au doxugraphisch faß- bağlamamalıdır; tersine, yönelim sorunsalın
Ixtrc* Thesen hallen, sondern sie
m uß die sachliche Tendenz, d er
şeyleri ilgilendiren eğiliminden alınmalıdır,
Problematik zur O rientierung neh­ üstelik bu kaba bir ayrımsamanın ötesine
m en, m ag diese auch über eine geçmese bile. Dcscartes’ııı res cogilans ve res
vulgäre Fassung nielil hinauskom-
m en. Daß Drstartes mit d er res
exiensa ile yalnızca “Ben ve Dünya” sorununu
eogiians und d e r res exiensa das formüle etmeyi, islemekle kalmadığı, anut bunun
Problem von »Ich und Weh« nicht, köktenci bir çözüm ünü de ileri sürdüğü
nur stellen wallte, sondern eine radi­
kale Lösung dafür beanspruchte,
“MeditasyonlaT’mdaıı (bkz. özellikle I ve VI)
w ird aus seinen »M editationen« açıktır. Tüm olumlu eleştiriden yoksun olan ve
(vgl. lıesouders I und VI) deutlich. geleneksel kaynaklardan alman varlıkbiliınsel
Daß d ie alle r positiven Kritik
entbehrende ontologische Cruud- lemel-yönelimin onun için oradaki-Varlığın
Orientierung au der Tradition ihm kökeııscl bir varlıkbiliınsel sorunsalını ortaya
koymayı olanaksızlaştırması, öııccki tartışma­ d ir P re ih g u n g e in e r u rs p rü n g ­
lichen ontologischen Problematik
ların bclgitlcmiş olmaları gerekliği gibi, zorun­ dos Daseins unm öglich m achte,
lu olarak dünya fenomenini görmesinin önü­ ilim den bück Ihr das Phänom en
ne geçli ve "dünya”mıı varlıkbilimiııiıı diiııya- d er Weh verstellen m uhle und die
O ntologie d er »Well« in die O nto­
içiııdeki belirli bir varolaıı-şeyiıı varlıkbilimi logie eines İH'Slimmlen iim erucll-
içine sıkışlınlmasmı olanaklı kıldı. liehen Seienden drängen koimie,
sollleu d ie vorstehenden l'Törle-
Ama karşı çıkılabilir ve gerçekle dünya rinigeu erweisen.
sorununun ve ayrıca çevresel olarak en yakın­ Aber, wird man entgegnen, mag
dan karşılaşılan varolaıı-şeylcrin Varlığının in der Tat das Problem d er Web
und auch das Sein des umweltlich
örtülü kalmasına karşın, Descartes’ııı gene de näcltstbegegnendeti Seienden ver­
düııya-içiııde olan ve Varlığında başka her deckt bleiben. /MirmYrv hat doch
den (.ru n d g rlrg l für die outolo-
varolaıı-şcyi temellendiren varolaıı-şeyiıı —
gisi he C h arak teristik <1rs inner-
özdeksel Doğanın — varlıkbilimsel betim­ weh li( Iren Seienden. das in seinem
lemesi için temeli alınış olduğu söylenebilir. Sein jedes a n d e re S eien d e fu n ­
diert. d er m ateriellen Natur. Aul
Düııya-içiııdeki cdimselliğiıı geri kalan kat­ ihr, d e r Put id am en falsch h in .
manları temel katman olarak oınııı üzerinde IKnien sicli die übrigen Schichten
yapılaştırılacaklır. Genel olarak uzandı Şey ilk d er hm crw chlichen Wirklichkeit
auf. Im a u s g ed eh n ten D ing als
olarak kendilerini İliç kuşkusuz nitelikler solchem g rü n d e n /.uuächst d ie
olarak gösteren, ama “temelde” cxlensioxnm Bestim m theiten, die sich /.war als
kendisinin kiplerinin nicel değişkileri olan Q u alitäten zeigen, »im (.ru n d e«
ab er <|uauli(alivc M odifikationen
belirlilikler için temel olıır. Kendileri daha da d er Modi d er oxtensio schisi sind.
indirgenebilir olan bit nitelikler üzerine güzel, Aul diesen sell«t noch rednziblen
Q ualitäten ful.ien dann die spezi­
güzel-değil, uygun, uygunsuz, kullanışlı, kulla­ fischen Q ualitäten wie schon, uns­
nışsız gibi özgün nitelikler dayanır; Şeylik chön, passend, unpassend, brauch-
üzerine birincil yönelimde bu nitelikler ilkin Uir. imbniiichliar; diese Q ualitäten
müssen in prim ärer O rientierung
salt özdeksel olan Şeye iyi birşey damgasını an der Dingiichkeit als nicht <|uau-
Miran nicelleştirilemez dcğer-yüklemleri ola­ tili/ierb are W’ertp räd ik ale geiaht
rak anlaşılmalıdırlar. Ama bu katmanlaşma ile, w erden, du rch d ie das zunächst
nur m aterielle Ding zu einem Cut
irdeleme varlıkbilimsel olarak elaltmda-bulıı- gestem pelt wird. Mit dieser Auf­
ııaıı gereç olarak belirlediğimiz varolaıı-şeylere sch ich tu n g kom m t die B etrach­
tung alter doch zu dem .Seienden,
gelir. “Dünya”ııın Kartezyen çözümlemesi das wir als das zu h an d etie /.eng
böylece ilkin en yakından elaltmda-buluııaıı ontologisch charakterisierten. Die
şeyin yapısının güvenli bir kuruluşunu olanaklı (•artesische A nalyse d e r »Welt«
erm öglicht so erst d en sich eren
kılar; bu yalnızca Doğa Şeyinin tam bir kulla­ Aulbau der Struktur des zunächst
nım Şeyi oluncaya dek yerine getirilmesi kolay Z u handenen; sie b e d a rf n u r d er
bir toparlanışını gerektirir. leicht d u rch zu fü h reu d eu Ergän­
zung des Nalurdingcs zum vollen
Ama dünya gibi özgün bir sorundan bütü­ Oebrauchsding.
nüyle ayrı olarak, bu yolla düııya-içersinde en AIkt ist au f diesem Wege, vom
yakından karşılaşılan şeyin Varlığı varlıkbilim- s|K‘/iflschen Problem d er Weh ein­
mal aligeseheu, das Sein des inner-
sel olarak erişilebilir midir? Özdeksel Şeylik ile w eltlich zunächst B egegnenden
birlikte, sözü edilmeden bir Varlık — Şeylerin ontologisch erreichljar? Wird nicht
sürekli elönüııde-bıdunuşıı — konutlanmış mit der m ateriellen Dinglichkeit
unausgesprochen ein Sein ango-
olmaz mı, bir Varlık ki, varolaıı-şeyleriıı son­ setzt — ständige D iugvorhaudeu-
radan değcr-yüklemleri ile donatılması yoluyla heit — , das du rch die nach trag-
liehe AmsUtllung des Seienden mit varlıkbilimsel bir bütünlemeye uğramaktan
W ertprädikiilcu so wenig eine
tminlogis« he Krgäti/tmg crlähri.
öylesine uzaktır ki, dalıaçok bu dcğer-kaıak-
dnl.î vielmehr diese Wcrtchitraktere İcrleriııiıı kendileri yalnızca Şeylerin Varlık-
seihst nur (»mische Bestimmthei­ türünü taşıyan bir varolaıı-şeyiıı varlıksal belir­
ten eines Seienden bleilx-n, das die
Sciusarl des Dinges hat? Der Zusatz lilikleri olarak kalırlar? Değcr-yüklcmleriniıı
von W criprädikatcu vermag uh In eklenmesi malların Varlığı iızcriııc cıı küçük
im m iiulesien einen nenen Auf­
schluß zu geİM'iı iilx-r das Sein der
bir yeni bilgi veremez, ama mallar için an el-
( iiiler, sondern setzt für diese die Seins- ön ünde-bulun uşıın Varlık-liiriin il yalnızca yeniden
oit f/iner Vorhondenheit nur wieder varsayar. Değerler bir Şeyin elönünde-bulunan
vorn ns. W erie sind vorhandene
B estim m theiten eines Dinges. belirlilikleridirler. Değerler soıımıda varlık-
W erie h aben am Knde ihren bilimsel kaynaklarını yalnızca Şeylerin ediııı-
oulologiselien U rsprung einzig im sclliğiniıı temel katman olarak önceden ortaya
vorgängigen Ansatz der Dingwirk-
liehkeit als d e r lu u d a m rn la l- koyulmasında bulurlar. Ama giderek öıı-fcııo-
schic hl. Schon die vorphäuom e- meııolojik deneyim bile sözde Şey olarak varo-
uologisdie Krfahruug zeigt alx i an
(h in din g lich v erm ein ten
laıı-şcydc Şeylik yoluyla lam olarak anlaşılır
Seienden etwas, was durch Ding­ olmayacak biışcyi gösterir. Öyleyse Şeylerin
lichkeit u'u ht voll verständlich Varlığı bir bütüıılenmeye gereksinir. O zaman
w ird. Also b e d a rf das d ingliche
Sein einer Krgäu/.uug. Was İK*sag(
değerlerin Varlığı ya da Lolze tarafından bir
d e n n onto lo g isch das Sein d er “doğrulam a” kipi olarak anlaşılan “geçer­
W erte o d er ih re »(lehm ig«, die likleri” varlıkbilimsel olarak ne demektir?
Lotte als e in e n M odus d e r »Be­
jahung« Iahte? Was Ijcdeulel onto­ Değerlerin Şeylere bu “yüklenmesi” varlı k-
logisch dieses »I Iahen« der Werte bilimsel olarak neyi imler? Bu belirlenimler
an d en D ingen? Solange diese
B estim m ungen im D unkel hlei-
karanlıkla kaldıkça, kulamın Şeyinin Doğa
hen, ist d ie R ekonstruktion des Şeyinden yeııidcn-kuruluşu varlıkbilimsel
(ichrauchsdiugcs aus drin Natiir- olarak sorgulanmaya değer bir üstcııimdir,
diug ein ontologisch fragwürdiges
l hiternchm cu, von der grundsätz­
üstelik sorunsalın ilkede saptırılmış olması
lichen V erkehrung der Problem a­ bütünüyle gözardı edilse bile. Ve ilkin “derisi
tik ganz abgesehen. U nd b ed a rf yüzülmüş” olan kullanım Şeyinin bu yeıüdeıı-
diese Rekonstruktion des zunächst
»allgehäuteten« Gebrauchsdinges kuruluşu her zaman bülünlüğüyenülen-kuruluş-
nicht immer schon des wifrringigen, la bir l<ez daha üretilmesi gerekecek olan fenomene
positiven Wieks a u f das Phänomen,
dessen Ganzheit in der/{Konstruktion
ön bir olumlu bakışa gereksinmez 111i? Ama eğer
wieder heigeste/ll werden soll? Wenn onun en öz Varlık-duruınıı önceden ııygıuı bir
dessen eigenste Seinsverlässung yolda açımlanmamışsa, o zaman ycııidcn-kuru-
zuvor alx r nicht angemessen expli­
ziert ist, Ixmf dann die Rekonstruk­
lıış bir yapı tasarından yoksun değil midir? O
tion nicht ohne Bauplan? Sofern zaman “düııya”nm geleneksel varlıkbilimiııin
diese Rekonstruktion und »Krgän- bu yeniden kuruluşunun ve “büüiıılenıııesi”-
zung« der traditionellen Ontologie
d er »Well« im Resultat bei dem -
ııiıı sonuçta gerecin elallmda-bıılumışuını ve
seilten Seienden aulangl, von dem ilgililik-bütüıılüğünü yukarıdaki çözümleme­
die obige Anal\se der Zengzuhan- mizde onlarla yola çıktığımız aynı varolan-şeylere
d e n h e il [100] u n d Bewandtnis*
ganzheil ausging, erweckt sie den ulaşması ölçüsünde, öyle görünür ki sanki
.Vmchein, als sei in der Jat das Sein gerçekle bu varolaıı-şeyleriıı Varlığı açıklık
dieses Seienden aufgeklärt oder
kazanmış ya da İliç olmazsa bir sorun olmuştur.
auch n u r Problem gew orden. So
wenig wie />.vr«r/Ävinit derexlcnsio Tıpkı Descartes’ııı exlensioyu proprietas olarak
als p ro p rie ta s das Sein d er almakla tözün Varlığına ulaşamaması gibi,
“dcğcrscl”-belirliliklere sığınmak da claltıııda- Substanz trifft, so wenig kaim die
Zuflucht zu »w,crllichen«-Beschaf-
bııluııuş olarak Varlığa salt bir göz atmayı bile fctıheilen das Sein als Zuhaudeu-
başaramaz — oıııın varlıkbilimscl olarak tema lıeil an d ı n u r in den blick bringen,
olmasına iziıı vermek bir yana. gesehweige den n ontologisch /.um
Thema werden lassen.
Descartes dünyaya ilişkin soruyu en yakın­ DescarteshtW die Verengung der
dan erişilebilir ve dünya-içeısiııde vaıolaıı-şey Trage nach d er Weh au f die nac h
d er N aüirdiuglidikeit als dem zu­
olarak Doğa-Şeyliğine ilişkin soruya dek daralt­ nächst zugänglichen, innerwelili­
mış tır. Bir varolaıı-şeyiıı sözde en sıkı varlıksal ehen Seienden verschärft. Kr hat
bilgisinin böyle bir bilgide açığa çıkarılan die M einung verlest igl. das ver­
meintlich strcngsieontischc Etken-
varolaıı-şeyiıı birincil Varlığına olanaklı giriş de tien eines Seienden sei auch der
olduğunu doğrulamıştır. Aıııa aynı zamanda m ögliche Zugang zum p rim ären
Şey-varlıkbiliıııiııin “bütımlcıımesi”ııiıı ilkesel Sein des in solcher Krkenniuis ent­
deckten Seienden. Ks gilt aller zu­
olarak Descartes’ta olanla aynı inakçı temel gleich ciuzuschcu, daß auch die
üzerinde devindiğini görmeliyiz. »Krgänzungcn« der Diugontologie
sich grundsätzlich auT derselben
Önceden değindiğimiz gibi (§ 14), dünya­
dogm atischen hasis bewegen wie
lım ve en yakından karşılaşılan varolaıı-şeyle- Desrarles.
riıı üzerinden atlamak olumsal ya da düzelt­ Wir deuteten schon au (§ 1-1),
d aß das Ü b ersp rin g en d e r Welt
mesi kolay bir dikkatsizlik değildir, ama ora­ m ul «los zu n äciistb eg eg u eiu leu
daki-Varlığın kendisinin özsel bir Varlık-tli­ S eienden nicht zufällig ist, kein
rimde temellenir. Eğer oradaki-Varlığııı Ana­ Versehen, das einfach nach/.uho-
len wäre, sondern daß cs in einer
litiği bu sorunsalın çerçevesinde oradaki- w eseuhalien Seiusart des Daseins
Varlığııı ana yapılarından en önemli olanlara sellttl gründet. Wenn die Analytik
belli bir saydamlık kazandırmışsa, eğer genel des Daseins die im Kähmen dieser
P roblem atik w ichtigsten H aupl-
olarak Varlık kavramına olanaklı aıılaşılır- stru k tttre n des D aseins d u rc h ­
lığımıı çevreni verilmişse ve böylece ayrıca ilk sich tig gem acht h at, wenn dem
kez elallmda-buluııuş ve elöııüııde-bııluııuş begriff des Seins ü b erh au p t der
H orizont sein e r m öglichen Ver­
varlıkbilimscl olarak ve kökense] olarak anla­ ständlichkeit zugewiesen ist und so
şılabilirlik kazanmışlarsa, ancak o zaman ilke­ auch erst Zuhandcnheit und Vor-
haudcuhcii ontologisch ursprüng­
de bugün de ııylaşımsal olan Kartezyen diinya-
lich verständlich werden, daun läßt
varlıkbiliminiıı burada yer alan eleştirisi felsefi sich erst die jetzt vollzogene Kritik
hakkını kazanmıştır. dercartesischcu und grundsätzlich
heule noch üblichen Weltoutologie
Bunun için şunların gösterilmesi gerekir in ihr philosophisches Recht setzen.
(bkz. Aııabölüm I, Kesim 3): llie r lu r m u ß gezeigt w erden
1. Niçin bizim için belirleyici olan varlık- (vgl. I. leil. Abschnitt 3):
1 Warum wurde im Auläug d er
biliııısel geleneğin başında — Parıne- für uns entscheidenden onto-
nides’te belirtik olarak— dünya feno­ logiscl ien I radı tiou — 1>ei Var-
m eninin üzerinden atlanmıştır; bu maides explizit — das Phäno­
m en der Well übersprungen;
atlamanın sürekli yinelemesi nereden w oher stam m t die stän d ig e
kaynaklanır? W iederkehr dieses Uliersprin-
2. Niçin üzerinden atlanan fenomen ye­ R C llS ?

2. Warum springt für «las ül>er-


rine düııya-içinde varolaıı-şeyler vaılık- s p ru n g e n c P h än o m e n das
bilimsel tema olarak içeri atlamışlardır? iu n e rw eltlich S eiem le als
ontologisches Them a ein?
3. Niçin bu varolaıı-şeyler ilk olarak
3. Warum wird dieses Seiende zu­
“Doğa”da bulunurlar? nächst in der »Natur« gefunden?
/1. Warum vollzieht siel) d ir als 4. Niçin böyle bir dünya-varlıkbiliminin
notwendig erfahrene Krgäu-
zung s o lrlirr W cltonlologie
zorunlu olarak deneyimlenen bülüıı-
u n te r Zuhilfenahm e des lenişi değer-fenomcniııin yardımı alını­
Werl phâııomeııs? yor alınıştır?
lu den Antworten auf diese Kra­
gen ist erst «las |x>silive Verständnis liu sorulara yanıtlarda dünya sorunsalının
der l’n&U'iualtk d er Well ei reit hl, olumlu bir anlayışına ilk kez ulaşılacak, bu
d er U rsprung ih re r V erfehlung
aufgezeigt und d er Rcchtsgruud
konudaki başarısızlığın kaynağı gösterilecek ve
einer Zurückweisung der traditio­ geleneksel dünya-varlıkbilimiııin reddcdilişi-
nellen W ellontologie naehgewie- ııin gerekçesi belgitleıımiş olacaktır.
srn. [101]
D ie H elrachlungen ü b er Des-
Descartes üzerine irdelemelerin bize kaza­
antes sollten zur Hinsicht bringen, ndırmış olması gereken içgörıi dünyanın Şey­
dal.’ der scheinlw r selljsiverstäud- leri ile görünürde keııdiliğiııden-açık bir baş­
1i( he Ausgang von den Dingen der
Welt, ebensowenig wie die O rien­ langıç yapnıanm da, tıpkı varolaıı-şeyler üze­
tierung au der vermeintlich streng­ rine sözde en sıkı bilgiye yönelim gibi, dün­
sten Krkemimis von Seiendem, die
G ew innung des Hodens gewähr­
yanın, oradaki-Varlığm ve diiııya-içersinde
leisten, auf dem die nächsten onto­ varolaıı-şeyleriıı en yakın varlıkbilinısel yapı-
logischen Verfassungen der Well, lauışlan ile fenoıneııal olarak karşılaşmanın ze-
des Daseins u n d des im ierw eli-
liehcn Seienden phänom enal ati-
miııiniıı kazanılmasını güvence altına ala­
/.ulrcffcu sind. mayacaklarıdır.
Wenn wir aller daran erinnern, Ama eğer ıızaysalhğın açıkça düııya-içiııde
dal.» die Räumlichkeit offenbar das
iunerwelilieh Seiende mitkonsti- varolaıı-şeyleriıı bileşenlerinden biri olduğunu
tuiert. daun wird am K.ude doch anımsarsak, o zaman sonunda gene de “düıı-
ein e »Kennug« d e r cartcsi.srhci»
ya”nııı Kartezyen çözümlemesinin “kurtarıl­
Analyse der »Well« m öglich. Mit
der radikalen H erausstellung der ması” olanaklı olur. Exlensionun res corporeanın
extensio als des praesupposiim n her belirliliği için praesuppositum olarak kök­
lüt je d e Hesiimmtheit der res cor-
porea hat Desanles dem Verständ­
tenci iiretilişi ile, Descartes içeriği dalıa sonra
nis eines A priori vorgearbeilet. Kant tarafından daha derinlemesine sapta­
dessen Gehalt daun Kon!eindring­ nacak olan a/ıriori birşeyiıı anlayışı için hazırlık
lich er fix ierte. Die Analyse der
extensio bleibt in gewissen Gren­ çalışmasını yerine gelirmiş oldu. Exlensionun
zen unabhängigvou dem Versäum­ çözümlemesi, belli sınırlar içersinde, uzandı
nis einer ausdrücklichen Interpre­
tation d is Seins des ausgedehnten
varolaıı-şeyleriıı Varlığının belirtik bir yoru­
Seienden. Die Ausctzuug d er ex­ munun gözardı edilmesinden bağımsız kalır.
tensio als G nm dhestim m ihcit der Extensioyu “dünya”mıı temel belirliliği olarak
»Well« hat ih r p h än o m en ale s
Recht, wenn auch im Rückgang
görm enin belli bir fenoıneııal lıakkı vardır,
auf.sie weder die Räumlichkeit der üstelik buna geri dönme yoluyla ne dünyanın
Welt, noch die zunächst entdeckte ıızaysallığı, ne çevrede karşılaşılan varolaıı-
Räumlichkeit des in der Umwelt
begegnenden Seienden, noch gar şeyleriıı en yakından açığa çıkarılmış uzaysal-
d ie Räum lichkeit, des D aseins lıkları, ne de giderek oradaki-Varlığııı kendi­
selbst ontologisch begriffen wor­
den kann.
sinin ıızaysallığı varlıkbilinısel olarak kav­
ranabilir olsa da.
C. Çevrenin Çevreliği ve Oradaki-Varlığın C. Dos ( hıılıojie dey IhmoeU utul die
lifin ııı/tclıkeıl des Daseins
Uzaysallığı
Içiııde-Varlığm ilk ön-taslağınuı bağlanımda lın Zusam m enhang der ersim Vor-
zcichmm g des hı-Seins (vergleiche
(bkz. § 12) oradaki-Varlığııı uzaydaki Varlığın
S 12) ımılâle das Dasein gegen eine
‘içerdclik’ dediğimiz bir kipiııc karşı sınır­ Weise des Seins im Ranın abge-
lanması gerekmişti. Bu demektir ki, kendisi gren/.t w erden. <lie wir die luweu-
dİgkeİt n en n en . Diese besagt: ein
uzandı olan bir varolaıı-şey uzanılı birşcyiıı selltsl ausgedeluiles Sei<iides ist von
uzandı sınırları tarafından çevrcleıımelidir. d en au sgedehnten U renzeu eines
içerde varolaıı-şey ve çevreleyen şey lıer ikisi A nsg ed elu iteu nm srhiossen. Das
inw endig S eie n d e u n d das Um-
de uzayda elöııünde-bııluııurlar. Oradaki-Var- seld icb etid e situl beide im Raum
lığııı ıızaysal bir kaptaki böyle bir içerdeliğiniıı vorh an d en . Die A blehnung ein er
solchen Inwendigkeil des Daseins in
yadsınması gene de ilkede oradaki-Varlığııı
ein em Ranmgefäl.» so llte je d o c h
her uzaysallığım dışlamayacak, aıııa yalnızca niehl grundsätzlich jede Ranmlieh-
oradaki-Varlığa özsel olan ıızaysallığm görü­ keil dc-s Daseins umschlichen, son­
dern m ird en Weg l'reilıalten Ihr das
lmesi için yolu açık tutacaktır. Şimdi bunun S eh en d er dem Dasein weseni liehen
açıkça gösterilmesi gerekir. Ama diinya-içinde Räumlichkeit. Diese mul.» jetzt her-
varolan-şcyiıı benzer olarak uzayda olması ansgeslelll werden. Sötern a İ K T das
inneneelllith Seiende gleichfalls im
ölçüsünde, uzaysallığı dünya ile varlıkbilimsel Raum ist, wird dessen Räumlichkeit
bir bağlam içinde duracaktır. Buna göre belir­ in einem ouiologisehen Zusammen­
lenmesi gereken şey uzayın hangi anlamda hang mit der Weh sieben. Dahe r ist
/.n besiim m eu. in welchem Sinne
kendi payına dünyadaki-Varhğııı yapısal kıpısı d er Raum ein Kousiiiueus d er Weh
olarak nitelenmiş olan dünyanın bir bileşeni isi. die- ihrerseits als Strukturm o-
meni des hwler-Wc'li-seinsehai'akie-
olduğudur. O/.cl olarak gösterilmesi gereken risiert wurde. Im Ix-sondcren muh
şey çevrenin çevreliğinin, çevrede karşılaşılan ge/eigl werden, wie das Umhafte der
varolaıı-şcyleriıı özgün uzaysalhğının ken­ Umweh, die spezifische Räumlich­
keit «les in d er Umweh Ijegcgncn-
disinin dünyanın düııyasallığı yoluyla nasıl deu Seienden scllisl durch die- Welt­
tcmellcııdirildiği, aıııa buna karşı dünyanın lichkeit dcrW ell [102] fundiert und
niehl umgekehrt dieW eli ihrerseits
kendi payımı uzayda elöııünde-bııluımıadı-
im Raum vorhande n isi. Die Unter­
ğıdır. Oradaki-Varlığııı uzaysalhğının ve dün­ s u c h u n g d e r R äum lichkeit des
yanın ıızay-bcliıiiliğiııin araştırması başlan­ Daseins und d er Raumlx stimmt heit
d er Well nimmt ihren Ausgang !>ei
gıcını düııya-içiııde uzayda elaltıuda-bıılıı- einer Analvsc des iuuerweltlich im
naııııı bir çözümlemesinden alır, irdeleme üç Raum Z u h au d eu cu . Die Heirach-
adımdan geçer: 1. düııya-içiııde elaltıııda- tung durchläuft drei Stufen: l.d ie
Räumlichkeit des iuncrwcldieh Zu-
bıılıınaıım uzaysallığı (§ 22); 2. dünyadaki- handeuen ($ 22). 2. die Räumlich­
Varhğııı uzaysallığı (§ 23); 3. oradaki-Varlığııı keit des In-dcr-Weh-seius (§ 23). 3.
uzaysallığı ve uzay (§ 24). die Ränmlii hkeil des Daseins und
d er Raum (§ 24).

§ 22. Diinya-içinde Elaltinda-Bnlunanin $ 22. Die lifin min hkeil des


inneivvlllidi Znhandenen
Uzaysallığı
Eğer uzay lıeııüz belirlenecek bir anlamda U cun d er Raum in einem noch zu
b estim m e n d en S in n e d ie Well
dünya için oluşturucu ise, o zaman düııya- k o n stitu iert, d au n kann es nicht
içiııde olanın Varlığının önceki varlıkbilimsel verwundern, wenn wir schon Ixä der
vorausgı-gaıtgcıu-n ontologischen betimlemesi durumunda ona da ıızay içinde
Charakteristik des Seins <U*s Inner-
weUlichou dieses auch als lım er-
olaıı birşey olarak bakmak zorunda kalmamız­
râunıliches im Blick haİMiı ıımliirıı. da hayret edilecek birşey yoktur. Şimdiye dek
Bisher w urde diese Räum lichkeit elaltmda-bulunanın bu ıızaysallığı lenomeııal
des Xuhaiuieneu phänom enal nicht
ausdriieklirh gefaßt und in ihrer olarak belirtik bir yolda alınmamış ve elaltııı-
Verklammerung mit (IcrSeinssiruk- da-bulunaııın Varlık-yapısı ile bağlanışı içinde
lu r des Z uhandcnen nicht aufge-
wiesen. Das isi jci/.t die Anfgalx-.
gösterilmemiştir. Görevimiz şimdi bııdıır.
Inwiefern sind wir schon lx-i der Elaltıııda-bnlunaııın betimlemesinde
Charakteristik des Z.nhandenen auf onun ıızaysallığı ile şimdiden ne ölçüde karşı­
dessen Räumlichkeit gestoßen? Ks
w.tr die Rede vom zuittirhst Xuhan-
laştık? En yakından elaltıııda-bulmıan üzerine
d en e n . Das besagt nicht n u r das konuşuyorduk. Bu yalnızca her durumda baş­
Seiende, das je znnst vor anderem kalarından önce ilk olarak karşılaşılan varolaıı-
begegnet, sondern meint zugleich
das Seiende, das »in der Nähe« ist. şey demek değil, ama aynı zamanda “yakında”
Das Z u h aiu lcn e des alltäglichen olan varolaıı-şey de demektir. Gündelik işgöı-
U m gangs hat d e n C harakter d er
Nfihe. C enan Ix-schen ist diese Nähe
meııiıı claltmda-buhmaıı şeyi yakınlık karak­
des Zeugs in dem Term inus, d er terini taşır. Daha sağın bir bakışla, gerecin bu
sein Seinausdrücki, in der »Znhan- yakınlığı oııtııı Varlığını anlatan “claltıııda-
deuheil«, schon nu gedcuiet. Das
»zur H and« Seiende- hat je ein e
bulunuş” teriminde daha şimdiden aııışlırıl-
verschiedene Nähe, die nicht durch ııııştır. “İslahında” varolaıı-şeyiıı ayrı bir yakın­
Ausmessen von Abständen Ix-stge- lığı vardır ki, uzaklıkların ölçülmesi yoluyla
legt ist. Diese Nähe regelt sich aus
dem um sichtig »berech n en d en « saptanmaz. Bu yakınlık kendini sağgörülü
H an tieren m ul C eh rau ch cu . Die “hesaplanma” el işinden ve kullanımdan dü­
( Ansicht des Besorgen* fixiert das in
d ieser Weise N ahe zugleich h in ­
zenler. Tasanın sağgörüsü bu yolda yakın olanı
sichtlich der Richtung, in d er das ayın zamanda gerecin her zaman erişilebilir
Zeug jederzeit zugänglich ist. Die olmasını sağlayan yön açısından saptar. Gere­
au s g e rie h ie te N ähe des Zeugs
iH-deutel. daß dieses nicht lediglich,
cin yönlendirilmiş yakınlığı gerecin yalnızca
irgendwo vorhanden, seine Stelle herhangi bir yerde elönünde-buhulduğunıı,
im Raum h at, s o n d e rn als Zeug uzayda konumu olduğunu değil, aııta gereç
wcseuhali au- und nuiergcbrachl.
anfgesiellt, zurechtgelegt ist. Das olmakla özsel olarak uydurulup yerleştiril­
Zeug hat seinen Walz, oderaln-r es diğini, kurulduğunu, düzenlendiğini iniler.
»liegt herum«, was von einem puren
V orkommen au ein er beliebigen
Gerecin kendi ye/vvardır, ya da yoksa “çevrede
Raumstelle grundsätzlich zu unter­ yatar,” ki rasgele bir uzay-koııumımdasall ‘yer
scheiden ist. Der jeweilige Platz Ik-- alma’daıı ilkede ayırdedilecektir. O sıradaki
stiinml sich als Platz dieses Zeugs zu
... aus einem C au /en d e r aufein­
yer, bu gerecin yeri olarak, kendini çevresel
ander ausgerichleien Plätze<U-s um­ olarak claltmda-bııhman gereç-bağlamma ait
weltlich /u h a u d e n e n Xeug/usam- ve anlarda yönlendirilmiş yerlerin bütünün­
m euhangs. Der Platz und die Platz-
m anuigfaltigkeit d ü rfen nicht als
den belirler. Yer ve yerler-çokluğu Şeylerin
das Wo eines lx-liebigen Vorhanden­ keyfi bir elöııünde-Varlıklarııım ‘Nerede’si
seins der Dittge ausgelegt werden. olarak yorumlanamaz. Yer her durumda bir
D er Platz ist je das bestim m te
»Dort« und »Da« des UiHgrhiirrns gerecin bir-yere-aitliğinin belirli “şurası” ve
eines Zeugs. Die jeweilige H inge­ “orası”dır. O sıradaki bir-yere-aillik elaltıııda-
hörigkeit entspricht dem Zeugcha­
buhmaııııı gereç karakterine karşılık düşer, ki
rakter des X uhaudfuen. das |1()3J
heif.it sein e r bew andtnism äbigen onun bir gercç-bütüııüııc doğru ilgililiğe-
Zugehörigkeit zu einem Xeuggan- uyguıı ‘-e »itliğine’ karşılık düşer demektir.
Aıııa bir gercç-bülüııüııüıı yerleştirilebilir biı- 7,t u. D erplatzierUtren Hingehörig­

keit ciiK's Zeugganzen liegt alx’rals


ycre-ailliğiııitı tcmcliıule, oııutı olanağının B edingung ih rer Möglichkeit zu­
koşulu olarak, genelde ‘nereye’ yatar ki, bir gru n d e das Wohin ülxTİıau|ti, iu
gereç-bağlaını için yerlcr-bütüıılüğü ona tlas lıitu'iu t'iucııı Zeııgzusaımm n-
h au g d ie Plaizgaıızhcit angewiesen
ayrılmıştır. Tasalı işgörıııede sağgörülü olarak wird. Dieses int besoigendcu Um­
önceden bakış altında tutulan ve gerecin biı- gang umsich lig vorweg im Blick ge­
h a lte n e W ohin tles m ö g lich en
yerc-aitligini olanaklı kılan ‘ııcrcye’yc bölge zeughalicu llingchörcns nennen
deriz. wir die Gegend.
“-in bölgesinde” yalnızca “-in yönünde” de­ »In d e r G eg en d von« besagt
nicht n u r »in der Richtung’ nach«,
ğil, ama ayın zamanda o yönde yatan birşeyiıı sondern zugleich im l hn kreis von
erimi içinde demektir. Yön ve uzaklık — ki etwas, was in d er Richtung liegt.
Der durch Richtung' und Kntfcrut-
yakınlık bu İkincinin bir kipidir -— taralından
hcil — N ähe ist n u r ein Modus
oluşturulan yer daha şimdiden bir bölgeye d ieser — k o n stitu ierte IMatz ist
doğru ve oııtııı içersinde yönlendirilmiştir. schon au f eine Gegend und inner­
halb ihrer orientiert. So etwas wie
Böylecc, eğer sağgörülü olarak erişilebilir bir Gegend muß zuvor entdeckt sein,
gcreç-biitünlüğü için yerler atamak ya da böyle soll das Anweisen und Yorfindeu
yerlerle karşılaşmak olanaklı olacaksa, lıcrşey- von Plätzen, einer umsichtig verfüg­
baren /.cugganzheil möglich wer­
deıı önce bölge gibi birşey açığa çıkarılmalıdır. den. Diese gegeudhafte O rientie­
Elaltıııda-bulıınaıım ycrlcr-çoklıığııııun bu rung der l’latzmauuiglaltigkeit des
bölgesel yöıılcndirilişi çevresel olarak en yakın­ /.uhaudeueu macht das Umhafic.
das I Im-uns-herum des umwehiieh
dan karşılaşılan varolaıı-şcylcriıı çevreliğini, näcbst begegnenden Se ienden aus.
‘çevreıııizdeliğiııi’ oluşturur. Elöııiiııde-bulıı- Ls ist nie zunächst eine dreidim en­
sionale Mannigfaltigkeit möglicher
ııaıı Şeylerle doldurulan olanaklı konumların Stellen gegeben, die mit vorhan­
üç-boyııtlıı bir çoklusu hiçbir zaman en yakın­ d e n e n D ingen ausgefüllt wird.
dan verili değildir. Uzayın bu boyutluluğu el- Diese Dimeusioualiläl tles Raumes
ist in der Räumlichkeit des Xuhan-
altında-bııhmanm ıızaysallığnıda henüz örtü­ d enen noch verhüllt. Das »Oben«
lüdür. “Yukarı”sı “tavaııda”ki, “aşağı”sı “zcıııin- ist das »an d er Decke«, das »Un­
de”ki, “arka”sı “kapıda”kidir; tüm ‘Nerede’ler ten« das »am Roden«, das »H in­
ten« das »Ix i der Tut «; alle Wo sind
gündelik işgörıııelerdcki gidip gelmelerde açı­ d u rch die G änge u n d Wege des
ğa çıkarılır ve sağgörülü olarak yorumlanırlar, alltä g lich e n U m gangs en td eck t
und umsichtig ausgelegt, nicht in
ama gözlemci uzay-ölçümlcrindc saptanmaz ve b etrach te n d er Raum ausmessung
listelenmezler. festgcslelli und verzeichnet.
Bölgeler ilkin birlikte elöııünde-bulunan G eg en d en w erden nicht erst
d u rch zusam m en v o rh a n d e n e
Şeyler yoluyla oluşmazlar, ama her durumda D inge g eb ild et, so n d ern sin d je
daha şimdiden tekil yerlerde elaltında-bıılu- sch o n in d e n ein zeln en Plätzen
ııurlar. Yerlerin kendileri ya tasanın sağgörü­ zuhanden. Die Plätze selljst werden
dem /.u h au d en en angewiesen in
sünde elaltmda-bulunan şeye ayrılır ya da on­ der Umsicht des besorgen* oder sie
larla genel olarak karşılaşılır. Buna göre, sağgö­ w erden als solche vorgefu n d en .
rülü düııyadaki-Varlık tarafından önceden S tän d ig X nhaudencs. dem das
u m sich tig e ln-der-W ch-sein im
hesaba katılan sürekli elalunda-buhmaıı şeyin v o rh in e in R e c h ltu u g iläg t, hat
yeri vardır. Elaltmda-bulunnşuıınn ‘Nerede’si deshalb seinen Platz. Das Wo seiner
Xuhandcnhcii ist für das besorgen
tasa içiıı hesaba katılır ve elaltında-bulunamn iu Rechnung gestellt und au f das
arta kalanına doğru yönlendirilir. Böylece ışığı übrige /.u h an d eiie orien tiert. So
ve sıcaklığı gündelik kullanımda duran Güne- hat die S onne, d e re n Licht und
W ärm e im nlliäj^Ih h rn (h-hnm ch şiıı sağgörü yoluyla açığa çıkarılan vc oıııııı
sicht, aus der wcchst-lmlen Verwend­
barkeit dessen her. was sic spendet,
sağladığı şcyiıı kullanılabilirliğindeki deği­
ih re um sichtig en td eck te n ausge­ şimlere göre ayrı ayrı belirlenen yerleri vardır:
zeichneten Plätze: Aufgang, Mittag, Güııdoğıışıı, öğle, akşam, geceyarısı. Değişik
Niedergang. M itternacht. Die Plätze
dieses in w echselnder Weise und yollarda da olsa biçiıııdeş bir süreklilik içinde
doch gleichm äßig ständig Zuhau- kalaıı bıı clallıııda-buluııaıı şeyiıı yerleri on­
detven werden zu betonten »Anzei­
gen« der in ihnen liegenden (legen­
larda yatan bölgelerin vurgulu “belirticileri”
den. Diese H im m elsgegenden, die olurlar. IIcııüz hiçbir coğrafi anlam taşımala­
noch gar keinen g eographischen rı gerekmeyen bu gök bölgeleri yerler tarafın­
Sinn zu haİK'tt brauchen, gcln-ti das
vorgängige W ohin vor lü r je d e
dan doldurulabilir olaıı bölgelerin lıer bir
besondere Aushtrmung u m (legen­ tikel biçimlenişi için önceden gideıı ‘ııereyc’yi
den, die mit Plätzen beset/bar sitid. sağlarlar. Evin güneşli ve gölgeli yanları var­
Das Haus hat seine S onnen- und
Wetterseite; auf sie ist die Verteilung dır; “odalara” bölünüşü onlara yönelimlidir
d e r »Räume« o rie u | I0 4 |liet t und ve bunların içersindeki “düzenleme” yiııc lıer
iuunerhalb dieser wieder die »Kiu-
richiung« je nach ihrem Zeugcha-
durum da gereç-karakterlcriııe göre olur.
rakler. K irchen und d rü b e r zum Örneğin Kiliseler vc mezarlar Güneşin doğuş
Beispiel sind nach A ufgang und ve batışına — ölüm vc yaşam bölgelerine —
Niedergang der Sonne angelegt, die
(legenden von Leiten und Tod, aus
göre yapılırlar ki, oradaki-Varlığııı kendisi
d e n e n he r das Dase in selbst h in ­ dünyadaki cıı öz Varlık-olaııakları açısından
sichtlich seine r eigensten Seiusmüg- onlara göre belirlenir. Oıııııı için Varlığında
lichkeiten in der Weh bestimmt ist.
Das Be sorgen des Dase ins, eletti e s in bu Varlığın kendisinin önemli olduğu ora-
seinem Sein um dieses Sein selbst daki-Varlığııı tasası onlarda 0 1 1 1 ın lıer durum­
geht, entdeckt vorgäugig die- <legen-
elen. bei denen es je ein eutschei-
da belirleyici bir ilgisinin olduğu bölgeleri ön­
deuele-s Bewenden hat. Die- vorgän- ceden açığa çıkarır. Bölgelerin önceden açığa
gige Knietet kmig de r (icgcndcu ist çıkarılışı ilgililik-bülüıılüğü ile birlikic-be-
durch die Bewaudtuisganzheii mil-
İK-stimmt, ani elie- das /,ul taue lene als
lirleııir ki, claltıııda-bulımaıı, karşılaşılan biı-
Begegnendes IrcigcgcİK-n wird. şey olarak, bu büt üıılük üzerine özgürleştirilir.
Die- vorgängige- /atltauele-nheit O sıradaki bölgenin önceden elallıııda-
derje-weiligen (legend Itat in einem
noch urspriiugiic•he-re-u Sinne als das bulııınışu elaltıııda-bulııııaıı şeyin Varlığın­
Sein des Zuhandcm-n den Charakter dan daha da kökeıısel bir anlamda göze çarp­
dn Hiiaiijjiilliff’n Vertrautheit. Sie-wird
seihst, nur sichtbar in de r Weise- des
mayan bir tanışıklık karakteri taşır. Bölgenin
Aullälh-ns bei einem um sichtigen kendisi ancak claltmda-buluııaıım sağgörülü
K utdecken cle-s Z u h a n d e u c u und açığa çıkarılışı durum unda vc İliç kuşkusuz
/.war in den d e li/ie u le u Modi eles
Be-sorgens. Im N ichianlrellen von
eksiklik gösteren tasa kiplerinde gözeçarpar
etwas au .seinemPlatz wirel die (irgend bir yolda görülebilir olu r. Yerin bölgesi böyle
eles Platzes olt zum erstenm al aus­ olarak çoğu kez ilkin biışey ile kentli yerinde
drücklich als solche- zugänglich. Der
Raum, der im um sichtigen Itt-der-
karşılaşılmaması durumunda belirtik olarak
Wrlt-sciu als Räumlichkeit ele-s Ze-ug- erişilebilir olur. Sağgörülü diinyadaki-Varlıkta
gauze-n entdeckt ist. ge hört je- als gercç-bütüııüııüıı uzaysallığı olarak açığa
dessen Platz zum Se ie nde n selbst.
Der bloße- Raum ist mich ve rhüll. çıkarılan uzay lıer durumda o bütünlüğün
De r Raum ist in die Plätze aulge- yeri olarak varolaıı-şeyleriıı kendilerine aittir.
splilte-rl. Die-se- Räumlichke-it hat
Salt uzay lıeııüz örtülüdür. Uzay ‘yer’lere
aberdurch die- welimäßigc Bewandt-
liisgauzheil ele-s räum lich Zuhau- saçılmıştır. Ama bu ıızaysallık uzaysaI olarak
ele-ue-n ih re eig en e Kinhe-it. Die- elaltmda-buhıııaıım düııyaya-uyguıı ilgililik-
bütünlüğü yoluyla kcııdi birliğini Uışır. “Çevre” »l'm w cll« ric h te t sich nich t in
eİHcm zııvorgegcbcm u Raum ein.
kendini önceden verili bir uzayda düzenlemez; sondern ihre spezifische Welilich-
tersine, özgün dünyasallığı, iınlemliliği içinde, keit artik u liert in ih re r Bcdeul-
sağgörülü olarak atanmış yerlerin o sıradaki sam keil d en bew andt uishaLleu
Zusam m enhang ein er jeweiligen
bütünlüğünün ilgililik bağlamını eklemler. O Ganzheit v<m um sichtig angewie­
sıradaki diiııya her dununda ona ait uzayın senen l’lätzen. Die jeweilige Well
entdeckt je die Käumlichkeil des
ıızaysallığım açığa çıkarır. Elalttnda-bıılıınaıı dir zugehörigen Raumes. Das lVe-
ile kendi çevresel uzayında karşılaşma ancak gegneulasseu von Zuhaudenem in
oradaki-Varlığııı kendisi dünyadaki-Varlığı seinem umweltlichen Raum bleibt
outisch n u r deshalb möglich, weil
açısından “ıızaysal” olduğu için varlıksal olarak das Dasein selltsl hii isichtlich seines
olanaklı kalır. In-der-Welt-srius »räumlich* ist.

§ 23. Dihıyadahi-Varlığın Uzaysallığı X 23. Dir Ilnııililirhkft! dut hhdrr-


VII'It-sems
Oıadnki-Vaıiığn ıızaysallık yüklediğimizde, o Wenn wir dem Dnxein Räumlichkeit
zaman bu “uzaydaki Varlık” açıktır ki bu varo- zu sp reeh e u . tlaım mu 1.1 dieses
»Sein im Raume« oUeuhar aus der
laıı-şcyiıı Varlık-lüründcıı kavraıımalıdır. Ozscl Seinsari dieses Seienden begrüben
olarak bir elöııünde-Varlık olmayan oradaki- weiden. Räumlichkeit des Daseins,
das wesenhah kein Vorhandensein
Varlığııı uzaysallığı ııe “düııya-ıızay”daki bir ist. kann weder so etwas wie Vor­
konumda yer alan türde biışeyi, ne de belli bir komm en au einer Stelle int »Welt­
verdc ckıllıııda-bııluuaıı-Varlığı imleyebilir. räum e« b ed e u ten , noch Zuhan-
d eu sein an ein em H atz, beides
İkisi de düııya-içiııde karşılaşılan varolaıı-şey- sind Seinsarlcu des inucrweltUrh
leriıı Varlık-türüdür. Ama oradaki-Varlık diiıı- b eg egnenden S eienden. Das Da­
ya-içiııde karşılaşılan vaıolaıı-şeylerle lasalı- sein al>er ist »in« d er Well im Sinne
des İK sorgeudvertrauten l hngangs
taııışıklık içinde işgörıııe anlamında diiııya- mit dem inncrwelilirh begegnen­
“da,” dünya “içiııde”dir. Böylccc eğer ona her­ den Seienden. Wenn ihm sonach
iu irgendeiner Weise Räumlichkeit
hangi bir yolda ıızaysallık aitse, o zaman bu zukommt, daun ist das nur möglich
ancak bu içiııde-Varlığm zemininde olanak­ ani {1U5J dem G runde dieses lu-
lıdır. Ama oradaki-Varlığııı uzaysallığı uzak[sız\ - Seius. Dessen Räumlichkeit aber
zi-iKl 'lie Cli arak tere d e r F.nt-fer-
hışlama*s ve yönlendirme karakterlerini gösterir. tniiijrund Ausrichtung.
Oradaki-Varlığııı dünyadaki-Varlığı açı­ U n ter K n tle rn u n g als ein e r
sından bir Varlık-lürü olarak ıızak[sız]laşlınııa Seiusan des Daseins hinsichtlich
seines In-dei-Welt-seius verstehen
ile uzaklık (yakınlık) ya da giderek bir ‘aralık’ wir nicht so etwas wie Kntiernlhei»
gibi biışeyi anlamayız. Uzak[sız]laştırma anla­ (Nähe) o d er gar Alwtaud. Wir ge­
b rau ch e n d en A usdruck l’.nller-
tımını etkin ve geçişli bir imlenıde kullanırız. n u n g iu ein e r aktiven u n d tran ­
Oradaki-Varlığııı bir Varlık-dımmm demektir sitiven Bedeutung. Sie meint eine
ki, bııııuıı açısından birşcyiıı uzaklaştırılması, Seinsveriässtuig des Daseins, h in ­
sichtlich d erer das Kntferucu von
ıızağa-koyma olarak, belirli, olgusal bir kiptir. etwas. als Wegstellen, n u r ein be­
Uzak[sız] laşlınııa ıraklığın yilik kılınışı deıııek- stim m ter. Taktischer M odus ist.

\*ll'jı/ferını,ng ‘uzaklaştırma’ dem ektir {fern- uzak). ‘Entfernungtla '-ent' ön-ekiuin bir
pekiştiıiei ve b ild e karşıt olarak yak\uut(t$lina {jmvalive) anlam ıvardır. I leide gger sözcüğe
İm ikinci anlamı da ekler: uEnt-fern ung\\/:<\k\ı\rn\ yitik-kıhnışı d<‘inektir, ki birşcyiıı uzaklığının
yitişi, onu yakınlaştırma anlam ına gelir* (bir sonraki paragıal). I5kz. Sözlük. |
I59
Küllemen besagt ein Yorschwin- tir, ki birşeyiıı uzaklığının yitişi, onu yakınlaş­
tlcuntiu hcn (Irr Perne. das heißt
d e r P .ulfcnitheil von etwas,
tırma anlamına gelir. Oı adaki-Varlık özsel olarak
N äherung. Dasein isi wescnhafl uzak (sız | kişi nalıdır, varolan-şeyi, o olan varolan-
entfernend, es läßt als das Seien­ şey olarak, lıcr dununda yakından karşılaşılıuaya
de, das es ist, je Seiendes in die
N ähe begegnen. P u t-fen u u ig bırakır. Uzak| sız] laşlınııa uzaklığı açığa çıkarır.
entdeckt Knlferntheii. Diese isl Uzaklık, tıpkı aralık gibi, oıadaki-Varlık karak­
ebenso wie A bsiand eine kate­
gorinle Bestim m ung des niehl
terinde olmayan varolaıı-şcylerin kalegorisel bir
dasciusmüßigen Seienden. P.ut- belirlenimidir. Buna karşı ıızak[sız] laşlınııa bir
leruung dagegen m uß als Kxis- varolıışsal olarak saptanmalıdır. Ancak genel
len/ial ieslgehalien werden. Nur
sofern überhaupt Seiendes in
olarak varolaıı-şcylerin oıadaki-Varlık için ıızak-
se in e r K utferntheii fü r das [sız] lıkları içinde açığa çıkarıldıkları düzeye dek,
Dasein euldeeki isl. werden am başka varolaıı-şeyler açısından “uzaklıklar” ve
iuncrwelllichen Seienden selbst
in bezug a u l anderes »p.nlfer- aralıklar diiııya-içiııde varolaıı-şeyleriıı kendi­
nuugeu« und Abstände zugäng­ lerinde erişilebilir olurlar. İki nokta birbiri
lich. Zwei Punkte sind so wenig arasında tıpkı genel olarak iki Şey gibi ıızak-
voneinander eullerul wie über­
h aupt zwei Dinge, weil keines [sız] laştırılamaz, çünkü bu varolaıı-şeylerdeıı 1ıiç
dieser Seit •uden seiner Seinsari biri kendi Varlık-türüııe göre uzak[sız]kıştırıla-
nach entfernen kann. Sie haljen
lediglich ein en im K üllem en
ıııaz. Bunların yalnızca ıızak[sız]laştırm ada
vorlhidJicheit und ausmeßfiäreu karşılaşılabilir ve ölçülebilir olan bir aralıkları
Alistaud. vardır.
Das Kut-ferueu ist zunächst
und zumeist um sichtige N ähe­
Uzakjsızjlaşlırma cıı yakından ve çoğun­
rung. in die N ähe bringen als lukla sağgörülü yakınlaştırmadır, sağlama, hazır­
besch allen , b ereilstellen . zur lama ve el altına alma olarak yakımı getirmedir.
H an d h ab en . A ller auch be­
stim m te Arten des rein erken­
Ama varolaıı-şeyleriıı arı bilişsel açığa çıka­
nenden Kuldeckcus von Seien­ rılm alarının belirli türleri de yakınlaştırma
dem haben den Charakter der karakteri taşırlar. OrruUıki-Varhktayakınlığa doğru
N äherung. Im Dasein liegI eine
wesenhalle Tendenz a u f Nähe. Alle özsel bir eğilim yalar. Bugün az çok yapmak zorun­
A rten d e r S teigerung d er Ge­ da olduğumuz gibi, hızı arttırmanın tiiııı türleri
schw indigkeit, d ie wir h eu le
bizi uzaklığın üstesinden gelmeye iter. Örneğin
m ehr oder m inder gezwungen
im tm achcn, drängen auf Über­ “radyo” ile bugün oıadaki-Varlık, gündelik
windung d er K utferntheii. Mit çevrenin bir genişletilmesi ve yokedilıııcsi yolun­
dem »Rundfunk« zum Beispiel
vollzieht das Dasein heule eine
da, “dünya”ııuı bir uzak [sız] taştırmasını yerine
in ihrem Daseiussiun noch nicht getirir ki, oradaki-Varlık için taşıdığı anlamda
ü b erseh b are K ut-lcruung d er henüz göz önünde canlaııdırılamaz.
»Well« auf dem Wege einer Kr-
w eiterung und Zerstörung der
Uzak[sız]kıstırmada zorunlu olarak elal-
alltäglichen Umwelt. tmda-bulunaıı birşeyin oı adaki-Varlık açısından
Im P.nt-ferneu liegt nicht not­ ıraklığının belirtik bir değerlendirmesi yatımız.
wendig ein ausdrüdkliches Al>-
schätzendcr Perne eines Zuhan-
Uzaklık herşeydcıı önce hiçbir zaman aralık
dencu in bezug a u l das Dasein. olarak alınmayacaktır. Eğer ıraklık değerlen­
Die Kutferntheii wird vor allem dirilecekse, o zaman bu oradaki-Varlığuı kendini
nie als Abstand gefaßt. Soll die
P erne geschätzt, werden, dann onda sürdürdüğü uzak [sız] İaştunıalar ile göreli
geschieht das relativ auf P.utfer- olarak olur. Sayısal olarak alındıklarında bu
nungcu, in denen das alltägliche
değerlendirm eler sağıldıktan uzak ve oynak
Dasein sich hält. Rechnerisch
genom m en mögen diese Schät- dahilseler de, oradaki-Varlığuı gündelikliğinde
kendilerinin başlan sona anlaşılır belirlilikleri zungen ungenau und schwankend
sein, sie Italien in (U t Alltäglichkeit
vardır. ‘Yürüyerek gidilebilir,’ ‘bir taş atımı,’ des Daseins ihre «gw /fund durch­
“bir pipo içim i” deriz. Bu ölçüler onların gängig verständliche lies!i mini heit.
yalnızca “ölçm e” içiıı am açlanm adıklarını B7r sagen: bis dort ist cs ein Spa­
ziergang, ein Katzensprung, »eine
değil, ama hesaplanan uzaklığın ona doğru H eile lang*. Diese Mähe drücken
tasalı sağgörü ile gidilen bir vaıolaıı-şeye ait aus, dal.» sie nieh l n u r nichl
»messen« wollen, sondern dal.! die
olduğunu anlatırlar. Ama saptanmış bir ölçü­ ab g e sch ä lzie Knl lern) [106]heil
den yararlaıısak ve “eve kadar yarını saat sürer” einem Seienden zugehörl, zu dem
desek bile, bu ölçü bir değerlendirme olarak man Ixsorgeud umsichiig hiugchl.
Abei’ au ch w enn wir uns fester
alınmalıdır. ‘Yarını saat” 30 dakika değil, aıııa Maße Ix'dieueu und sagen: »bis zu
nicel bir ‘uzama’ anlamında hiçbir “uzunluğu” dem H aus isi es ein e halbe
olmayan bir süredir. Bu süre her dununda S lu u d e« . mul.» dieses Mab als
geschätztes g en o m m en w erden.
alışıldık gündelik “tasalar”ın terim lerinde Kine »halbe Stunde« sind nicht ,‘i0
yorumlanır. Giderek “resmi olarak” hesap­ Minuten, sondern eine Dauer, die
überhaupt keine »hänge« hat im
lanmış ölçülerin tanıdık olduğu yerde bile,
Sinne ein er <|uautitaiiveu Krstrec-
uzaklıklar sağgörülü olarak ve en yakından kung. Diese D auer ist je aus ge­
değerlendirilirler. Böyle değerlendirmelerde w ohnten alltäglichen »Besorgun­
gen« herau sg eleg t. Die Ktttlernt-
uzak [sız j taştırılan şey elaltında-buhuıdıığu h eiu u sind zunächst u n d auch da,
için, özgün olarak düııya-içiııdc olma karak­ wo »amtlich« ausgerechnete Maße
terini korur. Giderek bu demektir ki, uzak- bekannt sind, umsichiig geschätzt.
Weil das K nt-ferule in so lch en
[sız] taştırılmış varolaıı-şcylere doğru işgörıııe Schätzungen zuhanden ist, behält
bağlanımdaki yollar bile her gün değişik uzun­ es sein e n spezifisch iunerw elt-
luklarda olacaklardır. Çevrede elaltında-bıılu- lichcn Charakter. Dazu gehört es
sogar, dab die umgänglichen Wege
ııaıı şey hiç kuşkusuz oradaki-Varlıktaıı yoksun zu entferntem Seienden jeden lag
ilksiz-soıısuz bir gözlemci için elöııüııde-bulu- verschieden laug sind. Das Zaihan-
ııaıı birşey değildir; tersine, onunla oradaki- d eue d er Umweh ist ja nicht vor­
h a n d e n fü r e in en dem Dase in
Varlığın sağgörülü olarak tasalı güııdclikliği en th o b e n e n ew igen B etrachter,
içinde karşılaşılır. Oıadaki-Varlık kendi yolıı sondern begegnet in die umsichtig
b eso rg en d e A lltäglichkeit des
üzerindeki bir uzay parçasını elönüııde-bulıı-
Daseins. A ufseinen Wegen durch-
ııaıı cisinısel bir Şey olarak ölçmez, “kilo­ mil’t das Dasein nicht als vorhan­
m etreleri yutmaz”; yakınlaştırma ve uzak- d en es k ü rp e rd in g ein e R äum ­
st recke, es »Irißt nicht Kilometer«,
[sızjlaştırına her durum da yaklaştırılana ve die N äherung und Kul-feruung ist
uzak [sız] laşlırılaııa doğru tasalı Varlıktır. “Nes­ je b esorgendes Sein zum G cnä-
nel olarak” uzun bir yol “nesnel olarak” çok h c rle n u n d K n t-fern ien . Kitt
»objektiv« langer Weg kann kürzer
daha kısa olan ama belki de “ağır bir gidiş” sein als ein »objektiv« sehr kurzer,
olan ve sonsuz uzun olarak bulunacak bir der vielleic ht ein »schwerer Gang*
yoldan daha kısa olabilir. Ama gene de ancak böy­ ist u n d ein em u n en d lich lang
vorkominl. ln solchem »Vmkommen -
le bir “öne-gelme"de [ Vorkommen] o sıradaki dün­ aber i.sl diejeweilige Well erst eigentlich
ya asilliği içinde elallında-bulunur. Elöııünde- zuhanden. Die objektiven Al>slände
bulıınan Şeylerin nesnel aralıkları diiııya- v o rh an d en er Dinge d ecken sich
nicht mit Kutferntlicil und N ähe
içiııde elallmda-buhınanın uzaklığı ve yakınlığı des inn erw elllich /.u h a u d eiien .
ile öılüşmez. Bu aralıklar sağın olarak biliııe- je n e m ögen exakt gewußt sein,
dieses Wissen bleibt jedoch blind,
bilsclcr de, bu bilgi kör kalır; çevreyi sağgörülü
es hat nicht die lu n k tio n d er um­
olarak açığa çıkarına ve yakınlaştırma işlevini sichtig en td eck en d en N äherung
İtil
(Irr Umwelt; m an verwendet sol­ taşımaz; böyle bilgi yalnızca uzunluk parça­
ches W issen m ir in und für ein
nicht Strecken messendes besor­
larını ölçmeyen tasalı bir Varlıkta vc onun için
gendes Sein zu der einen »ange­ kullanılır — bir Varlık ki “ilgilendiren” bir
henden« Well. dünyaya doğrudur.
Man ist geneigt, ans einer vor­
g än g ig en O rie n tie ru n g a n d er Doğaya ve Şeylerin “nesnel olarak” ölçül­
»N atur« u n d d en »objektiv« ge­ müş aralıklarına doğru ön bir yönelimden yola
m essenen A bständen d e r Dinge
solche luitlernungsauslegung und
çıkıldığında, böyle uzak [sız] taştırma yorum­
Schätzung für »subjektiv« auszu- lamalarını ve değerlendirmeleri “öznel” olarak
gcİK'tı. Das ist jedoch eine »Subjek­ geçiştirme eğilimindeyizdir. Gene de belki de
tivität«, die vielleicht das Realste
der »Realität« d er Welt entdeckt,
dünyanın “realitesinin” en reelini açığa çıka­
die mit »subjektiver« Willkür und ran şey bir “öznellik”tir, ki bunun “öznel” özeııç
Subjektivistisehen »Auffassungen« ile ve “kendinde” başka türlü olan varolan-
eines »an sich« anders Seienden
nichts zu tun hat. Das umsichtige şeyiıı özııelci “ayrnnsanışları” ile hiçbir ilgisi
Ent-Jernen der Alltäglichkeit des yoktur. Oradaki-Varlığın gün delikliğin in sağ­
Daseins entdeckt das An-sich-sein der
»wahren HW/«, des Seienden, bei dem
görülü uzak[stz]laşlırılması “gerçek dünya”nm —
Dasein als existieiendes je schon ist. ya da oradaki-Varlığnı varolan birşey olarak her
Die p rim äre und gar aussch­ durumda daha şimdiden ortasında olduğu varolan-
ließliche O rientierung an Kntfer-
ntheileu als gem essenen Aljslän-
şeyin — kendinde-varlığını açığa çıkarır.
d en verdeckt die u rsprüngliche Ölçülmüş aralıklar olarak uzaklıklara doğ­
R äum lichkeit des lu-Seins. Das ru birincil ve giderek dışlayıcı yönlendirme
verm eintlich »Nächste« ist ganz
und gar nicht das, was den klein­
içinde-Varlığm kökensel uzaysallığınm üstünü
sten Abstand »von uns« hat. Das örter. Sözde “en yakın olan” hiçbir biçimde
»Nächste« liegt in dem , uns 1107] “bizden” en küçük aralıkta olan değildir. “En
in einer durchschnittlichen Reich-
, G reif-und Blickweite entfernt ist.
yakın olan” ortalama bir uzanma, kavrama ve
Weil das Dasein wesenhaft räum ­ bakma düzeyinde uzak[sızjlaştırılmış olanda
lich ist in d er Weise d er Kul-fcr- yalar. Oradaki-Varlık uzak [sız] laştırma yolunda
nung, hält sich d er Umgang im­
m er in einer von ihm je in einem özsel olarak uzaysal olduğu için, işgömıcleri
gewissen S pielraum e n tfe rn te n her zaman ondan belli bir kıpırdama alanı
»Umwelt«, d aher hören und sehen
kadar ıızak[sız]kıstırılmış “çevre” içinde kalır,
wir zunächst ü b e r das abstand-
mäßig »Nächste« im mer weg. Se­ ve buna göre uzaklık açısından “en yakında
h en und H ören sind Tem siline olaıı”ııı ötesini en yakından görür ve işitiriz,
nicht auf G rund ihrer Tragweite,
sondern weil das Dasein als entfer­
işitme ve görme uzaklık-duyularıdır ve bu ise
nendes in ihnen sich vorwiegend erim lerinden ötürü değil, ama uzak [sız] laş-
aulhält. T ürden, d er zum Beispiel tırıcı olarak oradaki-Vaı lık başlıca onlarda kal­
(vine Brille trägt, die alislandmälAig
so n ahe ist, daß sie ihm au f der
dığı için böyledir. Örneğin bir gözlüğü aralık
»Nase sitzt«, ist dieses gebrauchte açısından gözlüğün onun için “burnuna otu­
7,eug umweltlich w eiter entfernt racağı” denli yakından takan biri için bu kulla­
als das Bild an der gegenülx-r be­
findlichen Wand. Dieses /.eng hat
nılan gereç çevresel olarak karşıda bulunan
so wenig Nähe, daß es oft zunächst duvardaki resimden çok daha uzaktadır. Bu
g ar nicht au ffin d b a r w ird. Das gereç öylesine az yakındır ki, sık sık en yakın­
Zeug zum S ehen, d esg le ich en
solches zum H ören, zum Beispiel dan giderek bulunamaz bile olur. Görme gere­
d er H örer am Telephon, hat die cinin, ve benzer olarak örneğin telefon alıcısı
gekennzeichnete UnaufläJJigkeit gibi işitme gereçlerinin, en yakından elaltmda-
des zunächst Zuhaudcnon. Das gilt
zum Beispiel auch von d er Straße, bulunamn sözü edilmiş olan göze-çarpmazlık-
ları vardır. Bu örneğin yürüme için gereç ola­ dein Zeug /.um G eh en . Beim
G eh en ist sie mit je d em S chritt
rak sokak için de geçcrlidir. Yürürken her b e ta s te t u n d s ch ein b ar das
adımda 0 1 1 a dokunuruz ve görünürde genel N äch ste u n d R ealste des ü b er­
olarak elallında-bıılunaıı lıerşeyin en yakın ve h au p t Z u h au tleu en , sie schiebt,
sich gleichsam an b estim m ten
en reel olanıdır, ve bir bakıma belirli beden L eib teilen , d en Fuflsohleu, e n t­
bölgeleri, ayak tabanları boyunca kayar. Ve gene lang. U nd d o ch ist sie w eiter
e n tfe rn t als d e r B ek an n te, d e r
de böyle bir yürüyüşte “sokakta” yirmi adını einem hei solchem (»eiten in der
“uzak”taıı karşılaşılan tanıdık birşeydeıı çok »K ntlcruuug* von zwanzig
daha uzaktır. Çevresel olarak en yakından elal- Schritten »auf d er Stralk « begeg­
n et. U ber N äh e m ul F ern e des
tnıda-buluııanm yakınlığı ve ıraklığı konusun­ umweltlich zunächst Ztthandeneu
da sağgörülü tasa karar verir. Bu tasanın önce­ entscheidet das umsichtige Besor­
den onım ortasında kaldığı şey en yakın olan­ g en . Das, wobei dieses int vor­
hinein sich aulliält, ist das Nächste
dır ve uzak [sız] laştırmaları bu denetler. und regelt die F'nt-fernungen.
Eğer oradaki-Varlık tasa içinde birşeyi kendi Wenn das Dasein im Besorgen
sich etwas in seine N ähe bringt,
için yakınma getirirse, bu bedenin herhangi bir
d an n Ix-deutet das nicht ein Fixi­
noktasından en küçük aralıkta olan bir ıızay- e re n von etwas au e in e r Katim-
konum undaki birşeyiıı saptanm ası dem ek slelle, die «len geringsten Abstand
von irgendeinem Punkt des Kör­
değildir. ‘Yakında olm ak’ sağgörü için en pers hat. In d er N ähe besagt: in
yakından elaltında-bulunanııı erimi içinde dem Umkreis «les um sichtig zu­
olmak demektir. Yaklaştırma bedeıı-donatılı nächst Z ultautleuen. D ie N ähe­
ru n g ist nicht o rie n tie rt auf «las
Ben-Şeye değil, ama tasalı düııyadaki-Varlığa körp«TİX'halıcte Ichtling, s<mdent
yönelmiştir, ki bunda her durumda en yakın­ au f «las besorgetule In-der-Well-
dan karşılaşılana yönelmiş olmak demektir. sein, das hcihl «las. was in diesem
je zunächst begegnet. Die Räum­
Buna göre oradaki-Varlığııı ıızaysallığı bir lichkeit «les Daseins wird d ah e r
cisim-Şeyin elöııüııde-bulunuş konum unun auch nich t bestim m t d u rch An­
bildirilmesi yoluyla belirlenmez. Hiç kuşkusuz g abe d er Stelle, an d er ein Kör-
perding vorhauden ist. Wir sagen
oradaki-Varlığııı bile her durumda bir yer dol­ zwar auch vom Dasein, daß es je
durduğunu söyleriz. Ama bu “doldurma” ilke­ einen Platz cinuimm t. Dieses »F.iu-
nehm en« ist aber grundsätzlich zu
de bir bölgenin bir yerindeki elaltıııda-bulu-
scheiden von d«’iu /.uhandcnscin
ııan-Varlıktaıı ayırdedilmelidir. Yer-doldıırma an einem Platz aus einer (»egend
çevresel olarak elaltıııda-buluııaııııı önceden her. Das Platzeinuehinen muBals
F.ntferin-n des umweltlich Zulian-
sağgörülü olarak açığa çıkarılmış bir bölgeye d en e n in eine um sichtig vorenl-
doğru uzak [sız] laştırılıııası olarak kavraııma- deekle G egend hinein begriffen
lıdır. Oradaki-Varlık kendi ‘bıırası’sıııı çevresel w erden. Sein I l u r versteht «las
D asein aus dem u m w eltlichen
‘şurası’daıı aıılar. ‘Burası’ elöıüiııde-bulunaıı Dort. Das liie r iiwint nicht das W«>
birşeyiıı ‘ııerede’si değil, ama u z a k s ız la ş ­ eines Vorhandenen, sondern «las
tırılmış bir ‘... ortasında Varlığın,’ bu ıızak[sız]- W olxi eiiu s eut-fernendeu Seins
bei ... in eins m it «lieser Knt-ler-
laştırıııa ile birlikle, ‘ııede’si demektir. Oradaki- nung. Das Dasein isi gemäl.1 seiner
Varlık ıızaysallığı ile uyum içinde cıı yakından R äum lichkeit zunächst nie hier,
hiçbir zaman burada değil aıııa şuradadır ki, bu sondern dort, aus w«-]clicm Dort es
au f sein H ier zurückkoimnt und
‘şuradası’ndan kendi ‘burası’sıııa geri gelir ve das w iederum [ 1(18J n u r in d er
bu yine yalnızca tasalı ‘...-e doğru Varlığını’ Weise, dal.1 «-s sein b«\sorgeu«lcs
S ein zu ... aus «lein D ori/.uhau-
‘şurada-elaltmda-buhman’dan çıkarak yorum­ d«'ueu h er atislegl. Das wird vol­
layacağı yolda olur. Bu tam açıklığını içinde- lends deutlich aus ein er phätto-
ım-mılcn Eigentüm lichkeit der Varlığın uzak[sız]laştırma-yapısnmı fcııomenal
E u t-ferm m g sstru k tu r des ln-
Seiııs. bir özgünlüğünden kazanır.
Das Dasein hâli sielıals hı-der- Dünyadaki-Varlık olarak oradaki-Varlık
W elt-sein w esenhaft in einem kendini özsel olarak bir ıızakfsız] laştırınada
Ent-ferucu. Diese Ent-fernımg,
die l'Vrne des Zuhaudcneu von tutar. Bu ıızak[sız]taştırma, elaltında-bıılunan
ihm sel1>st, kann das Dasein nie şeyin oradaki-Varlığııı kendisinden ıraklığı
kreuzen. Die E iufem thoii eines
Z uhandenen vom Dasein kann
oradaki-Varlık tarafından hiçbir zaman geçilemez.
zwar selbst von diesem als A1>- Hiç kuşkusuz elaltında-bıılunan şeyin oradaki-
stancl vorfindlich werden, wenn Varlıktaıı uzaklığının kendisi kendini oııdaıı bir
sie İK’Siimuıl wird in Beziehung
auf ein Ding, das als an dem Platz
‘aralık’ olarak gösterebilir, eğer bu aralık oıa-
vorhanden gedac ht wird, den das daki-Varlığın dalıa önce doldurduğu yerde el-
Dasein zuvor eingenom m en hat. önünde-bulıuıuyor olarak düşünülen bir Şey ile
Dieses Zwischen dc-s Abstandes
kam ı das D asein n ac h träg lich bağıntı içinde belirlenirse. Oradaki-Varlık dalıa
durchqueren, jedoch nur so. da 15 sonra bu aralığın ‘ara’sı içinden geçebilir, ama
der Alwlaud sellwt ein ent-lernter
gene de öyle bir yolda ki, aralığın kendisi uzak­
wird. Seine Eni-fcrnuug hat das
D asein so wenig d u rch k reu z t, sızlaştırılm ış bir aralık olur. Oradaki-Varlık
dal.! es sie vielm ehr m itgenom ­ uzak[sız]laşUrınası üzerinden öylesine az geç­
m en hat und ständig m ituim m i,
weil es wesenhaft Ent-fernnng, das
miştir ki, dalıaçok onu kendisi ile birlikte alınış­
heiß r/iundirh ist. Das Dasein kamt tır ve sürekli olarak almakladır, çünkü özsel olarak
im jew eilig en U m kreis se in e r ■ıızakIsa]kıstırmadır, es deyişle uzamsaldır. Oradaki-
r.nt-fernuugen nicht um heruan-
deru, es kann sie im m er nur ver­
Varlık uzak[sız] taştırmalarının o sıradaki erimi
ändern, Das Dasein ist räumlich içersinde dolaşaıııaz; onları her zaman ancak
in d e r Weise d e r u m sichtigen değiştirebilir. Oradaki-Varlık sağgörülü olarak
Kaumeuldec kung, so zwar, dal! es
sic h zu dem so räumlic h bege g­
uzay-açığa-çıkarıııa yolunda ıızaysaldır, dahası
nenden Seienden ständig entfer­ öyle bir yolda ki, böyle uzaysal olarak karşılaşılan
nend verhält. varolaıı-şeylerc sürekli olarak ıızak[sız]laşlırıcı
Das Dase in hat als ent-feruen-
des In-Sein zugleich den Charak­ olarak davranır.
ter der Ausrichtung. Jede Nähe­ Oradaki-Varlık, ıızak[sız]laştıraıı içiııde-
rung hat vorweg schon eine Rich­ Varlık olarak, ayın zamanda yönlendirme karak­
tung in eine G egend ausgenom­
m en, aus der h er das Eni-Iernle terini taşır. Her yakınlaştırma daha şimdiden
sich nähert, um so hinsichtlich önceden bir bölgeye doğru yön alınıştır ki,
seines Platzes vorlindlieh zu wer­
den. Das umsichtige besorgen ist
bundan çıkarak uzak[sızjlaştırıııa kendini ya­
a u sric h len d es Enl-Ceruen. In kınlaştırır, öyle ki onunla yeri açısından karşıla­
diesem Besorgen, das heillt im şılabilir. Sağgörülü tasa yönlendiren uzak [sız] -
In-dcr-W ell-soiu des D aseins
selbst ist d e r B ed a rf von
laşlırmadır. Bu tasada, eş deyişle oradaki-Var-
»Zeichen« vorgegebe n; dieses lığııı düııyadaki-Varlığmm kendisinde “imler”iıı
Zeug übernim m t die* ausdrück­ bir sunumu yapılır; bu gereç yönlerin belirtik ve
liche- und le icht handliche Au-
K»'x- von Richtungen. Es hält die
elle kolayca denetlenebildi bir yolda bildiri­
um sichtig g ebrauch ten G egen­ lişini üstlenir. Sağgörülü olarak kullanılmış
d e n a u sd rü ck lich o ffen, das bölgeleri belirtik olarak açık tutar — ait olma­
jeweilige- W ohin des lliu g eh o -
reus, Ilingehe-ns. Ilinbriugens, nın, gitmenin, götürmenin, getirmenin o sıra­
U erholeus. Wenn Dasein ist, hat daki ‘ııcreye’si. Eğer oradaki-Varlık varsa, yöıı-
e-s als ansı ic hle-iul-e-nlfernendes
lcııdirici-uzak[sızjlaştırıcı olarak her durumda
je- schon seine- entdeckte Gege nd.
Die- Ausrichtung eix-nso wie- die daha şimdiden açığa çıkarılmış bölgesi vardır.
Yönlendirme de tıpkı uzak [sız] laştırnıa gibi Knl-fernung werden als Seinsmodi
des lu-der-W ell-seins vorgängig
düııyadaki-Varlığın Varlık-kipleri olarak önce­ durch die Umsicht des Besorgen»
den tasanın sağgörüsü yoluyla güdülür. geführt.
Bıı yönlendirm eden sağa ve sola doğru Aus d ie se r A u srieh iu n g e n t­
sp rin g en d ie festen R ichtungen
değişmez yönler doğar. Oradaki-Varlık, tıpkı m u h rechts und links. So wieseine
ıızak[sız] laştırınaları gibi, bıı yönleri de sürekli Knl-feruuugen nim mt das Dasein
auch diese Kielilungeu ständig mit.
olarak kendisi ile birlikte alır. Oradaki-Varlığın Die Verräumlielmug des Daseins in
“bedenselliği” içinde ıızaysallaştırılması bıı s e in e r »L eiblichkeit«, d ie ein e
yönlere göre ayııdedilmiştir (bıı bedensellik eigene hier nicht zu Ix-handelnde
Problem atik in sich birgt, ist m it
burada irdelenmeyecek olan kendi sorunsalını n ach d iesen R ich tu n g en ausge­
kendi içinde gizler). Buna göre elaltıııda- zeichnet. Daher tııufî Zuhandeues
bıılunan ve beden için kullanılan şeyler — mul für «len Leib Gebrauchtes, wie
H andschuhe zum Beispiel, das die
örneğin ellerle birlikte devinmeleri gereken B ew egungen d e r H än d e m it­
eldiven gibi şeyler — sağa ve sola yöııleıı- machen soll, au f rechts und links
ausgericlilctscin. Bin Handwerks­
dirilebilıııelidirler. Bıuıa karşı elde tutulan ve zeug d ag eg en , das [109} in d er
onunla birlikte devindirilen bir el aleti elin Hand gehalten und mit ihr Irewegt
kendine özgü “ele uygun” devimini oıııııda wird, m acht nich t die spezifische
»handliche« Bewegung der H and
birlikte yapmaz. Bıuıa göre, gerçi el ile birlikte mit. Daher gibt es, ob sie gleich mit
kullanılsalar da, bir sağ ve bir sol çekiç yoktur. d e r H an d g c h a n d h a h l w erden,
nicht rechte m ul linke Hämmer.
Aıııa uzak[sız]laştırnıaya ait olan yönlen­
Zu Ix-achten bleibt h I x t , daß die
dirmenin düııyadaki-Varlık yoluyla temellen­ Ausrichtung, die zur Kul-Cernuug
dirilmiş olduğunu gözden kaçırmamak gerekir. gehört, durch das In-der-Welt-srin
fundiert ist. Links und rechts sind
Sol ve sağ öznenin onlar için bir dııygıı taşıdığı nicht etwas »Subjektives«, dafür das
“öznel” şeyler değildirler; tersine, her durum­ Subjekt ein G efühl hat, sondern
da daha şimdiden elaltıııda-bulunaıı bir dün­ sind R ichtungen der Ausgerichtel-
heil in eine je schon zuh an d en e
yaya yönlendirilıııişliğiıı yönleridirler, “iki yanı­ Welt h in e in . »D urch das bloße
nım bir ayrınınım salt duygusu yoluyla”-1 bir Gefühl eines Unterschieds m einer
zwei Seiten«*’ könnte ich mich nie
dünyada hiçbir zaman yolumu doğru olarak
in ein er Welt zurechtfiuden. Das
bulamazdım. Bu ayrımın “saltduygusıAıu taşı­ Subjekt mit dem »bloßen Gefühl«
yan özne salt bir kurgulamadır ki, öznenin ger­ dieses U nterschieds ist ein kons­
truktiver Ansatz, d er die wähl hafte
çek yapısını dikkate almaz; başka bir deyişle, Y<'Hasst mg des Subjekts außer a d 11
oradaki-Varlık bu “salt duygu” ile her durum­ läßt, daß das Dasein mit diesem
da daha şimdiden bir dünyadadır ve kendini »bloßen Gefühl« je schon in einer
Well ist u n d sein muß, um sich
yönlendirebilmek için onda olmalıdır. Bu Kant­ o rien tieren zu können. Das wird
in yönlendirme fenomenini açıklamaya çalışır­ aus dem Beispiel deutlich, an dem
K ant das P h än o m en d e r O rie n ­
ken kullandığı örnekte seçiklik kazanır.
tierung zu klären versucht.
Varsayalım ki tanıdık ama karanlık bir Angenom m en, ich trete in ein
odaya giriyorum ve oda yokluğum sırasında bekanntes, alw r dunkles Zimmer,
das während m einer Abwesenheit
öyle bir yolda yeniden düzenlenmiş olsun ki, so u m g eräu m t w urde, daß alles,
sağda duran lıerşey bundan böyle solda dur­ was rechts stand, n u n m e h r links
maktadır. Eğer kendimi yönlendireceksem, steh t. Soll ich m ich o rien tieren ,

°'I. Kant, Was ItcilJl: Siel» im Denken


21I. Kant, “Was heißt: Sich im D enken orientieren?" orientieren? (1780) WW. (Akatl. Ausgabe)
(1786) W e r k e (Aktul. Ausgabe) Cilt VIII, s. 181-147. İM. VIII. S. 131-147.
11>5

d a n n hilft «las »bloße G efühl des Kaut’in geçerken belirttiği gibi, “konumunu
UnUTsrliieds« m ein er zwei Seilen
gar n irh ls, solange nielil ein be­ bellekte taşıdığını” belirli bir nesneyi ayrım­
stim m ter Gegenstand erfaßt ist, von sanmadıkça, iki yanını arasındaki “ayrımın
dem Kaitl beiläufig sagt, »dessen salt dtıygııstı”ııtm hiçbir yararı olmaz. Ama bu
Stelle ich im Gedächtnis habe«. Was
bedeutet das aber anderes als: ich kendimi zorunlu olarak her durumda daha
orientiere m id i notw endig in und şimdiden “tanıdık” bir dünyada olmam olgu­
aus einem je schon sein bei einer
»bekannten« We h. Der /.eugmsam-
sunda ve bu olgudan yönlendiriyor olmam­
m e u h a n g e in e r Welt m uß dem dan başka neyi imler? Bir dünyanın gereç-
Dasein schon vorgegelx u sein. Daß bağlamı oradaki-Varlığa daha şimdiden su­
ieh je seliem in einer Weh hin. ist für
die'M öglichkeit der O rien tieru n g
nulmuş olmalıdır. Daha şimdiden bir dün­
nicht w eniger k on stitutiv als das yada olmam olgusu yönelim olanağı için sağ
Geduld für rechts u nd links. Daß ve sol için duygulardan daha az oluşturucu
diese- Se-insverfassung des Daseins
selbstverständlich ist, b erech tig t değildir. Oradaki-Varlığm bu Varlık-durımıu-
nicht, sie- in ihrer ontologisch kons­ ııun keııdiliğinden-açık olması bu durumun
titutiven Rolle zu u n te rsc h lag en .
Kaut u nterschlägt sie auch nicht,
varlıkbiliııısel olarak oluşturucu rolünde
sowenig wie jede- andere Interpreta­ bastırılmasını aklamaz. Kant bile, oradaki-
tion des Daseins. Das ständige Ge- Varlığııı başka her yorumu gibi, onu bastır­
b rau ch m ach e n von d ieser Verfas­
sung entbindet aber nicht von e ine r maz. Ama bu durumun sürekli kullandığımız
augeme-ssene-n ontologischen Kxpli- bir durum olması bizi uygun bir varlıkbiliııısel
kation, sondern ibreleri sie. Die- psy­
açımlama getirm eden bağışlamak yerine,
chologische I nterpreiatioti. daß das
Ich e twas »im G edächtnis« habe, tersine onu gerekli kılar. Rulıbilinıscl yorum,
m eint im (in in d e die existenziale birşeyiıı Benin “belleğinde” olması, temelde
V erfassung lies In-de-r-W« It-seius.
Weil AVndiliese Struktur nicht sic-ht,
düııyadaki-Varhğın varolıışsal oluşturucu
verkennt er auch den vollen Zusam­ durumunu imler. Kant bu yapıyı görmediği
m e n h an g de-r K on stitu tio n e in e r için, olanaklı bir yönelimin yapılanışının
möglichen O rientierung. Ausgerich-
tetheit nach rechts und links gründe-» bütün bir bağlantısını tanımayı da başaramaz.
[110] in ele r we-senhafte-n A usrich­ Sağa ve sola yöııleııdirilmişlik genel olarak
tu n g <le-s D aseins übe rh a u p t, die oradaki-Varlığııı özsel yönlendirilmesinde
ihrerseits we-senhafl durch das lu-
der-We-lt-seiu mitbesliinmt ist. AI ler- temellenir ki, bu da kendi payına özsel olarak
dings liegt Aeudauch nicht au einer düuyadaki-Varlık yoluyla birlikte-belirlenir.
th e m atisch en Interpre ta tio n d er
Hiç kuşkusuz Kant bile yönelimin tematik
O rientierung. Kr will lediglich ze i­
gen, eiaß je-ile O rie n tie ru n g eine-s yorumu ile ilgilenmemiştir. Yalnızca her
»subjektiven Prinzips« beelarf. »Sul> yönelimin “öznel bir ilke”ye gereksindiğini
jektiv« wird ab e r h ie r beeleuten
w ollen: a p rio ri. Das A p rio ri ele-r
göstermeyi ister. Ama “öznel” burada a priori
Ansgcrichielhoil auf rechts unel links demektir. Sağa ve sola yöıılendirihnişliğin a
g rü n d et je-doch im »subjektiven« priorisi düııyadaki-Varlığm “öznel” a priori-
Apriori des lu-eler-Weh-seins, elas mit
ein e r vorgängig a u f ein weltloses
sinde temellenir ki, bunun önceden dünyasız
Subjekt beschränkten Bestimmtheit bir özneye kısıtlanmış bir belirlilik ile hiçbir
nichts zu tun hat. ilgisi yoktur.
Entfernung und Ausrichtung be­
stim m en als konstitutive Charaktere Içiııde-Varlığın oluşturucu karakterleri
eles Jn-Seius die Räum lichkeit des olarak uzak [sız] laşlırına ve yönlendirm e
D aseins, be-sorgeuel-tnnsichlig im oradaki-Varlığııı uzaysallığnn — tasalı-sağ-
entdeckten, iuuerw eliiichcn Raum
zu sein. Die bisherige Explikation görıılü olarak açığa çıkarılmış ve düııya-
der Räumlichkeit des innerweltlich içiııde olan uzayda olmasını — belirlerler.
Aııcak düııya-içiııdc elallmda-bulunan şeyin Z u h a u d e u e n m ul d e r Kaum-
lİdıkeit des In-der-Well-srius gibt
uzaysallığnmı vc dünyadaki-Varlığm ıızay- ersi die Voraussetzungen, um das
sallığnıın buraya kadaıki açnıılanıası dünyanın Phänom en d er Räumlichkeit d er
ıızaysallığı fenomenini geliştirebilmenin ve Well h erau sz.u arb riieu u n d das
ontologische Problem des Raumes
varlıkbilinısel tızay sormmmı formüle edebil­ zu stellen.
menin engereklerini verecektir.

$ 24. Die Häntnlichkeil des Daseins


§ 24. Uzay ve Omdaki-Varlığın UzaysaUığı u nd der Han tu

Düııyadaki-Varlık olarak oradaki-Varlık dalıa D asein hat als In-drr-W ell-sein


jeweilig sch o n ein e »W ell- e n t­
şimdiden o sıradaki bir “dünya”yı açığa çıkar­ deck). Dieses in d er Weillichkeil
mıştır. Dünyanın düııyasallığıııda temellen­ d e r Welt, lu n d ie rte K ilitlerken
dirilmiş bn ‘açığa çıkarma’ varolaıı-şcyleri bir wurde charakterisiert als l'Veigalx1
des Seienden aa l’ ein e Bewaudl-
ilgililik-bülüıılüğü üzerine özgürleştirme ola­ uisgan/heit. Das freigebcude Be-
rak betimlendi. Özgülleştirerek ilgiye-bırakma wendenlassen vollzieht sich in der
birinin kendini sağgörülü olarak ‘göndermesi’ Weise des uinsicliiig eu Sich-
verweisens, das in einem vorgän­
yolunda yerine getirilir ki, imlemliliğiıı ön bir gigen V erstehen d er Uedenisam-
anlaşılmasında temellenir. Şimdi sağgörülü keit gründet. N uum ehrist gezeigt:
das umsichtige ln-der-Weli-scin ist
dünyadaki-Varlığııı ıızaysal olduğu gösteril­ räumliches. Und n u r weil Dasein in
miştir. Ve yalnızca oradaki-Varlık uzak[sız]- d e r Weise von K nt-feruuug und
laşlırına ve yönlendirme yolunda ıızaysal oldu­ Ausrichtung räumlich isi, kamı das
umweltlich Zuhandeue in seiner
ğu içindir ki, çevresel olarak elaltında-bıılınıan Räumlichkeit begegnen. Die Krei-
ile ıızaysallığı içinde karşılaşılabilir. Bir ilgililik- gabe einer Brw.uidtuisganz.heit isi
bütünlüğünüıı özgürleştirilmesi eş-kökeıısel g le ich u rsp riin g lich e in eut-fer-
ueud-ausrichlendes Ncweudeulas-
olarak bir bölgede ıızak[sız]laştırıcı-yöııleıı- sen bei ein e r (irg e n d , das heiüt
dirici ilgili-olıııaya-bırakmadır, ki claltıııda- Kreigabe d e r räum lichen H inge­
hörigkeit des Xuhnndenen. In tler
bıılımaıım ıızaysal bir-ycre-aitliğiııiıı özgürleş­ Bedeutsamkeit. mit der das Dasein
tirilmesi demektir. Tasalı içiııde-Varlık olarak als liesorgcndcs In-Sein vertraut ist,
oradaki-Varlığııı tanışık olduğu imlemlilikle liegt die w rsenhafle Miterschlos-
senheit des Raumes.
uzayın özsel birlikte-açığa-seıilişi yatar. Der so mil d er Weltlichkeit tler
Böylece dünyanın düııyasallığı ile açığa Welt erschlossene Raum hal noch
serilen ıızay lıeııüz üç boyutun arı çokluğun­ nichts von tler reinen M annigfal­
tigkeit der drei D imensionen. Der
dan yoksundur. Bu en yakın açığa scrilınişlikte, Raum bleibt bei dieser nächsten
uzay henüz metrik bir konmn-düzeıılcmeııiıı Krschlossenheit noch verlangen als
das reine Worin einer m etrischen
ve yer-belirleıııenin arı ‘ııede’si olarak gizli S lrlleu o rd n u n g u n d Higebestini-
kalır. Uzayın önceden oradaki-Varlıkta oııtm m ung. W oraufhin d er Raum vor-
üzerinde açığa çıkarıldığı şeyi daha şimdiden gäugig im Dasein entdeckt ist, das
hat K-n wir schon mit dem Phäno­
bölge fenomeni ile birlikle belirttik. Bölgeyi m en d er (irg e n d angezeigl. Wir
elaltmda-bulunaıı gereç-bağlammm olanaklı ‘- verstellen sie als das W ohin d er
e aitliği’ııin ‘ııeıeye’si olarak anlıyoruz — bir m öglichen Zugehörigkeit des zu-
haudenen Xeug/usatmneuhauges,
bağlam ki, onunla yönlendirilmiş ve uzak­ derals ausgerichtet entfernter, tlas
sızlaştırılm ış olarak, eş deyişle yerleştirilmiş heil.tl U l i ] |)la(/,ierler soll begeg­
n en k ö n n e n . D ie (ic h ö rig k eit
olarak karşılaşılabilir. ‘Aitlik’ kendini dünya bestimmt sich aus d er für die Welt
için oluşturucu iııılcmlilikten belirler ve ola- konstitutiven Bedeutsamkeit und
a rtik u lie rt in n e rh a lb ilcs m ög­ nakli ‘nereye’iiin içersinde ‘buraya’yı ve ‘şura-
lichen Wohin «las liier- nn«l Dorl-
h in . Das W ohin üb erhaupt wird
ya’yı eklemler. Genel olarak, ‘nereye’ tasanın
vorgezeirhnet «Um h das in einem ‘onnn-nğrnna’smda saplanmış bir göndcrıııe-
W orum -willen des besorgen* bütüııü yoluyla belirlenir ki, bııımıı içersinde
fest gem ach ic Verweisungsgan/.e,
innerhalb dessen «las freigclfemle özgürleştirici ilgili-olıııaya-bıraknıa kendini
Bewemleula.ssen sich verweist. Md ‘gönderir.’ Elaltında-bnlmıaıı olarak karşıla­
dem , was als Zuham lencs begeg­
net, hat es je eine Bewandtnis bei
şılan açısından, her durumda bir bölgede bir
e in e r h e g e n d . Z ur Dewamlmi.s- ilgililik vardır. Çevresel olarak elaltında-bıılu-
gan/.heit, die «las Sein «les um ­ ııaııııı Varlığını oluşturan ilgililik-bütüıılüğüııe
weltlich Znhan«l«-nen ausm acht,
g e h ö rt g eg e iu lh afte Kaumbe-
bölgeli bir tızay-ilgililiği aittir. Bııımıı zemi­
wanrimis. Auf deren G rm ule wird ninde, elaltnıda-bıılııııan şey biçime ve yöne
das Z nhandene nach fo rm und göre karşılaşılabilir ve belirlenebilir olur. İ ler
K ühlung vorbildlich mul Ix'slim-
m bar. Je nach d e r m öglichen durumda tasalı sağgörünün olanaklı saydam­
Durchsichtigkeit der Ixsorgenden lığına göre, oradaki-Varlığııı olgusal Varlığı ile,
Ihnsicht ist mit «Uni taktischen
Sein «les Daseins das iimerweltlich
düııya-içiııde elaltıııda-bıılunan şey uzakfsız]-
Znhandene ent-ferut uu<l ausge- laştırılır ve yönlendirilir.
richtet. Düııya-içiııde varolaıı-şeyiıı düııyadaki-
Das fü r «las ln-«l«'r-Well-scin
kousliiuiive begeguenlassen des
Vaı lık için oluşturucu karşılaşmalara bırakıl­
iu u e rw elllich S eien d en ist ein ması bir “uzay-vcrme”dir. Yer-açnıa da dediğimiz
»R aum -geben«. Dies<*s »Kaum­ bıı “ıızay-verme” elaltında-bulıınanın kendi
geben«, das wir auch I'.iuninmen
ueuneii. ist «las l;r«*igelxn «les Zu- uzaysallığı için özgürleşlirilıııesidir. Bu yer-
ham lenen atıl seine Ränmli« hk«-it. açnıa, ilgililik tarafından belirlenen olanaklı
Dieses Kiurümiien erm öglicht als
entdeckende Yorgala* einer mög­
bir yer-bütünlüğüııüıı açığa çıkarılmış sunu­
lic h e n bew andt n isb estim m teu luşu olarak, o sıradaki olgusal yönelimi olanak­
l’latzgan/.heit d ie jew eilige fak­ lı kılar. Dünya ile sağgörülü tasa olarak oıadaki-
tische O rientierun g. Das Dasein
kann als umsichtiges Besorgen der
Varlık şeyleri çevreye ve uzağa taşıyabilir ve
Welt n u r deshalb um-, weg- und onlara “yer açabilir” ve bunu ancak bir varolıış-
»cinräum en«, weil zu seinem Iu- sal olarak anlaşılan ‘yer açına’ oıııııı diiııya-
der-Well-sein cbis Kinräumen — als
Kxistcn/.ial verstanden — g«*hört. daki-Varlığıııa ait olduğu için yapabilir. Ama ne
Aber weder steht die je vorgängig her durumda önceden açığa çıkarılmış bölge,
e n td e c k te (le g e n d , m u h über­
haupt «lie jeweilige Räumlichkeit
ne de genel olarak o sıradaki uzaysallık belirtik
ausdrücklich im Blick. Sie ist an olarak bakış altındadır. Kendinde bu uzaysallık
sich in d e r lluauffälligk« it des elaltmda-buluııan şeylerin göze-çarpırıazlığm-
Zuham lcneu. in dessen Besorgen
d ie U m sicht au fg eh l, fü r diese
da onlar için tasada soğrulmıış olan sağgörü
zugegen. Mil dem In-tUr-Welt-seiu için sunulmuştur. Düııyadaki-Varlık ile, tızay en
ist d e r Kaum z.unächsi in «lieser yakından bu uzaysallıkta açığa çıkarılır. Böyle
Räumlichkeit entdeckt. Auf «lern
Boden der so entdeckten Räum­ açığa çıkarılmış uzaysallığııı zemininde, uzayın
lichkeit wird d er Raum sellwt für kendisi bilgi için erişilebilir olıır.
das Krkenneu zugänglich. Ne uzay öznede, ne de dünya uzaydadır. Dalıa-
Der Raum ist weder im Subjekt,
muh ist die Weit im Raum, Der Kaum çok, oıadaki-Varlık içiıı oluşturucu diiııyadaki-
ist vielmehr »in« «ler Welt, sofern Varlığııı uzayı açığa serdiği düzeye dek, uzay
das für «las Dasein konstitutive lu-
dcr-Welt-soin Kaum erschlossen
dünya “içiııde”dir. Uzay öznede bulunmaz, 11e
hat. Der Kaum beliudel sich nicht de özne dünyayı “sanki” o bir uzaydaymış gibi
im Subjekt, uoi:h 1x*lrachlet «lieses görür; tersine, varlıkbiliııısel olarak iyi an-
laşılaıı “özııe,” oradaki-Varlık, kökeııscl bir a r Well, »als o b - sic in cincin Ranın
sei, so n d ern das ontologisch wohl­
anlamda uzaysaklır. Ve oradaki-Varlık betim­ verstandene »Subjekt«, das Dasein, ist
lenen yolda ıızaysal olduğu için, uzay kendini in einein ursprünglichen Sinn räum ­
‘apriori' olarak gösterir, bu 'apriori' terimi lich. U nd weil das Dasein in der be­
schriebenen Weise räum lich ist. zeigt
en yakından lıcııüz dünyasız olan ve bir uzayı sich der Raum als Apriori. Dieser Titel
kendi içinden dışarı atan bir özneye önce­ besagt nicht so etwas wie vorgängige
Z u g eh ö rig k eit zu ein em zunächst
den aitlik gibi birşey demek değildir. A priori- n o ch weit losen S ubjekt, das ein en
lik burada elallmda-bulunaıı şey ile o sıra­ Raum aus sich hiuauswirfl. Apriorität
daki çevresel karşılaşmada uzay ile (bölge besagt hier: Vorgäugigkeit des begeg-
tteus von Kaum (als (legend) im je­
olarak) karşılaşmanın önceliği demektir. weiligen umweltlichen begegnen des
Sağgörüde en yakından karşılaşılan şeyin Zuhandeneu.
uzaysallığı sağgörünün kendisi için teıııatik Die Räum lichkeit des um sichtig
zunächst begegnenden kann für die
olduğu gibi, hesaplama ve ölçme için bir 1112] Umsicht seilwl thematisch und
görev de olabilir, örneğin ev yapımında ve Aufgabe d er b erec h n u u g und Aus­
messung werden, zum beispiel Ixhu
toprak ölçümünde. Çevrenin ıızaysallığmın H au sb au u n d in d e r Eandverm es-
bu henüz başat olarak sağgörülü teıııatikleş- suug. M ildicser noch vorwiegend um­
tirilnıesi ile, uzay kendisinde daha şimdiden sichtigen T hcm atisicru u g d er Um-
w elträum lichkeit kom m t d er Raum
belli bir yolda bakış altına gelir. Kendini au ihm seil »st schon in gewisser Weise
böyle gösteren uzay daha önce onun için in den blick. Dem so sich zeigenden
biricik giriş olanağı olan şeyden — sağgörülü Kaum kann das reine H insehen nac h ­
g ehen u n te r Preisgabe d e r vordem
hesaplamadan — vazgeçme yoluyla salt bakı­ einzigen Zugaugsm öglichkeii zum
larak incelenebilir. Uzayın “biçimsel sezgisi” Raum, der umsichtigen berechuung.
Die »formale Anschauung« des Rau­
ıızaysal bağıntıların arı olanaklarını açığa mes entdeckt, d ie re in e n M ög­
çıkarır, burada arı, türdeş uzayın ortaya lichkeiten räum licher beziehuugeu.
serilmesinde bir basamaklar dizisi vardır ki, H ierbei besteht eine Stufenfolge in
d er F reilegung des re in e n , h o m o ­
ıızaysal şekillerin arı biçimbiliminden analy- genem Raumes von d er reinen Mor­
sis silusa geçerek sonunda uzayın arı metrik phologie d e r räum lichen (»estalten
bilimine dek gider, bu bağlantıların irde- zur Analysis Situs bis zur rein m et­
rischen Wissenschaft vom Raum. Hie­
leııişi bu araştırmaya ait değildir.2'- bizim bet rach tut ig dieser Zusammenhänge*
sorunsalımızın içersinde, yalnızca arı uzayın gehört nicht in diese Untersuchung.82
Inne rh alb ihre r Problem atik sollte
tematik olarak ortaya serilmesi ve geliştiril­ lediglich d e r p h än o m en ale b o d en
mesi için fenomenal zeminin varlıkbilimsel ontologisch fixiert werden, au f clean
olarak saptanması gerekir. die thematische Entdeckung mul Aus­
arbeitung des reinen Raumes ansetzt.
Uzayın sağgörüden ayrı olarak ve salt Das u m sic h tsfreie, n u r noch
bakma yoluyla açığa çıkarılışı çevresel bölge­ hiu seh eu d e E ntdecken de s Raumes
leri aıı boyutlara yüksüzleştirir. Yerler, ve neutralisiert die* umweltlichen Üçgen­
den zu d en reinen Dimensionen. Die
elaltmda-bulıman gerecin sağgörülü olarak Plätze und die umsichtig orientierte
yönlendirilmiş yer-bütüıılüğü rasgele Şeyler Platzgauzheit des zuhandeneu Zeugs
sinken zu eine r Slelleumannigfallig-
için bir konum lar çokluğuna indirgenir. keit für beliebige Dinge zusammen.
Dünya-içinde elaltında-bulunanııı uzaysal­ Die* Räumlichkeit des iunerweltlich

22ßkz. (). ßce:kc:r, H e il r ä g e z u r p h ä n o m e n o l o g i s c h e n «V gl. hierz u 0 . Ilechrr, b e itrü g e zur


l i e g r ü n d u n g d e r G e o m e tr ie u n d i h r e r p h y s i k a l i s c h e n ,1 n w e n - p h ä n o m e n o lo g is c h e n begiT uiduiig d e r
(îe o ıııe irie u n d ih re r physikalischen
dnngen, l>u Y ıl l ı k 'in [ J a h r b u c h f ü r P h ilo s o p h ie u n d phä­
Anwendungen. |;ilul>mh 1kl. VI (1023), S.
n o m e n o lo g is c h e V o r s e h u n g ] , (lilt VI (1923), s. 385 vss. 385 IT.
Zuhandcuen verliert mit diesem lığı, bu elaltıııda-buhınan ile birlikte, ilgililik-
ih re n licw atuhm scharakter. Die
Weh Seiil dess|H7,i(.iseh H inhalten
karakteriııi yitirir. Diiııya özgün çevreliğini
verlustig, die Umwelt w ird 7.ur yitirir ve çevre Doğa-diinyası olur. “Dünya,”
Naturwelt.. Die »Welt« als zuhau- elaltıııda-bulıınaıı gereç-bütüııü olarak, ancak
denes Zettgganzcs wird verräum -
lieht zu einem Z usam m enhang elöııünde-buhuıan uzandı Şeylerin bir bağla­
von nur noch vorhandenen ausge­ nıma uzaysallaştırılır. Türdeş Doğa-uzayı kendi­
dehnten Dingen. D er hom ogene
ni karşılaşılan varolaıı-şeylerin açığa çıkarılı­
Naturraum zeigt sich nur aul‘dem
Wege einer Knideckungsart des şının yalnızca öyle bir türünde gösterir ki,
İK-gegnetıden .Seienden, die den elaltında-bıılunaıı şeyin dünyasal karakterinin
Charakter einer spezifischen Ent-
weftlirhungdvr Wellmäßigkeit des
kendine özgü bir yolda dünyasal!ikian sıyrılması
Zuhandeneu hat. karakterini taşır.
Dem Dasein wird gem äß sei­ Oradaki-Varlığa, kendi diinyadaki-Varlığı
nem Iu-der-Welt-seinje schon ent­
deckter Raum, obzwar m uhem a­ ile uyumlu olarak, her durumda daha şimdi­
lisch, vorgegeben. Der Raum an den açığa çıkarılmış uzay sunulur, ama tematik
ihm selbst d ag eg en b leibt h in ­ olmayan bir yolda. Buna karşı uzay, biışeyin arı
sichtlich der in ihm Ixschlosseuen
reinen M öglichkeiten des puren uzaysal-Varlığmın onda kapsanan arı olanak­
Räumlichseius von etwas zunächst ları açısından, kendi içinde en yakından henüz
noch verdeckt. Daß der Kaum sich
wesenhafl in einer Welf zeigt, ent­
örtülü kalır. Uzayın kendini özsel olarak bir
scheidet noch nicht über die Art dünyada göstermesi henüz Varlığının türü üze­
seines Seins. Kr braucht nicht die rinde belirleyici değildir. Onun uzaysal olarak
Seinsarl eines selbst räumlich Zu-
handonen oder V orhandenen zu
elaltıııda-buhınan ya da elönüııde-bulımaıı
haben. Das Sein des Raumes hat birşeyiıı kendisinin Varlık türünü taşıması
auch nicht d ie S einsarl des gerekmez. Uzayın Varlığı oradaki-Varlığın
Daseins. Daraus, daß das Sein des
Raumes selbst nicht in der Seinsarl
Varlık-lürüııü de taşımaz. Uzayın kendisinin
d er res extensa lıogriffen werden Varlığının res exlensanııı Varlık-tiiriindc kavra-
k ann, folgt weder, «laß e r o n to ­ naıııaması olgusundan ne uzayın varlıkbiliınscl
logisch Ixslimmt werden muß 1113]
als »l’hfmomeu« dieser res — er olarak bu «sin “fenomen”i olarak belirlenmesi
wäre im Sein nic ht von ihr unter­ gerektiği sonucu çıkar -— ki bu fenomen Varlık
schieden — noch gar, daß das Sein
açısından bu «sİen ayırdedilemeyecektir—, ne
des Raumes dem der res cogitans
gleichgcselzt und als bloß »sub­ de giderek uzayın Varlığının res cogitansm
jektives« Ix'grilteu wurden könnte, Varlığı ile özdeş olarak alınabileceği ve salt
von der Kragwürdigkeil des Seins
dieses Subjektes ganz abgesehen.
“öznel” olarak kavranabileceği sonucu çıkar —
Die bis heute fortbestehende bu öznenin Varlığının sorgulaııabilirliği bütü­
Verlegenheit bezüglich der hticr- nüyle bir yana.
prelalion des Seins des Raumes
g rü n d e t nicht so s e h r in ein e r
Uzayın Varlığının yorumu açısından bu­
u n z u re ic h e n d e n K enntnis des güne dek süren karışıklık uzayın kendisinin bir
Saehgehalles «les Raumes selbst, şey olarak içeriği ile yetersiz bir tanışıklığa bağlı
als in dem Mangel au einer grund­
sätzlichen D urchsichtigkeit d er
olmaktan çok, genel olarak Varlığın olanak­
M öglichkeiten von Sein über­ larının ilkede saydamlığı ve bunların varlık-
haupt und deren ontologisch be- biliııısel olarak kavranabilir yorumu açısından
grifllicher Interpretation. Das Knt-
s« heidende für das Yerslämluis des bir eksikliğe bağlıdır. Varlıkbiliınscl uzay-soru-
o n to lo g isch en R aum problcm s ııtuıuıı anlaşılması için belirleyici olan şey
liegt darin, <lic Krage nach dem
uzayın Varlığına ilişkin sorunun rasgele eri­
Sein des Raumes aus der Knge der
zufällig verfügbaren und tilxTdies şilebilir ve ayrıca çoğunlukla kaba olan Varlık
kavramlarının darlığından kurtarılması, ve meist ro h en Soiusbegrilfe zu be­
freien m id die P roblem atik des
uzayın Varlığı sorunsalının bu fenom enin Seins des Raumes im I liublirk auf
kendisi ve çeşitli feııomenal uzaysallıklar açı­ das Phänom en sellist und die ver­
sından geııel olarak Varlığın olanaklarının se'hiedenen phänom enalen Räum­
lichkeiten in die Kit lutaig d er Auf­
aydınlatılması yönüne çevrilmesidir. k lä ru n g d e r M öglichkeiten von
Uzay fenomeninde düııya-içinde varolan- Sein überhaupt zu bringen.
im P h än o m e n des Raum es
şeyleriıı Varlıklarının birincil varlıkbilinısel kann weder die einzige, noch auch
belirliliği ne biricik belirlilik olarak, ue de die u n ter anderen prim äre ontolo­
başkaları arasındaki bir belirlilik olarak bulu­ gische Bestimmtheit des Neins des
iuuet welilit h eu S eienden gefun­
nabilir. Ne de uzayın dünya fenomenini oluş­ d en werden. Noeh weniger kons­
turması söz konusudur. Uzay ilkin ancak dün­ tituiert er das Phänom en d er Weh.
Raum kann erst im Rückgang auf
yaya geri-döııüş yoluyla kavranabilir. Uzay
d ie Well b egriffen w erden. D er
ancak çevrenin düııyasallığından sıyrılması Raum wird nicht allein erst durch
yoluyla erişilebilir olur; ıızaysallık genel olarak die Faitwelilic Innig d e r Umwelt
zugänglich, Räumlichkeit ist über­
ancak dünya temelinde açığa çıkarılabilirdir; hau p t n u r au f dem (irim d e von
İliç kuşkusuz uzay gene de dünyayı birüidc- Weh entdeckbar, so zwar, dal.» d er
oluştıırur, tıpkı oradaki-Varlığııı kendisinin Raum d ie Welt do ch wo/kous-
liluiert, entsprechend der weseu-
özsel uzaysallığının oıııın düııyadaki-Varlık haflen Räumlichkeit des Daseins
temcl-dıırunm açısından yaptığı gibi. sellist hinsichtlich seiner (iru u d -
verfassuug des lu-der-WcIt-seins.
Viertes Kapitel Dördüncü Bölüm
Das Iii-dcr-Wclt-scin als Birlikte-Varlık ve Kendi-Olma
Mit- lind Sclbslsciu.
Das »Man« Olarak Dünyadaki-Varlık.
“İnsan”

Die Analvse d e r W eltlichkeit der Dünyanın düııyasallığı üzerine çözümleme­


Welt brachte ständig das ganze Phä­
nom en des In-dcr-Weh-seius in den
lerimiz sürekli olarak düııyadaki-Varlık feno­
Blick. oline dal.» dabei alle seine menini bakış allıııa getirmiş olsalar da, burada
konstitutiven M om ente in d er bınınıı tüııı oluşturucu kıpılan dünya feno­
gleichen phänom enalen Dentlich-
keil zur Abhebung kam en wie das meninin kendisi ile ayın feııomenal duruluk
P hänom en d e r W ill selbst. Die içinde öne çıkmış değildir. Dünyanın diiııya-
o n to lo g isch e In te rp re ta tio n d er içiııde elallıııda-buluııan şey içersinden geçen
Well im Durchgang durch das inner-
w eltlich /a ih u n d cn c ist vorange- varlıkbilimsel yorumunu öne aldık, çünkü
slellt. weil das Dasein in seiner All­ oradaki-Varlık onun açısından sürekli tema
täglichkeit. hinsich tlich ih re r es
ständiges Them a bleibt, nicht mir
kaldığı güııdelikliği içinde yalnızca genel
üİKTİıanpı in c in ir Welt ist, sondern olarak bir dünyada olmakla kalmaz, ama başat
sich in e in e r v o rh errsch en d e n bir Vaıiık-lürü içinde o dünyaya doğru dav­
Seinsari zur Well verhält. Das Dasein
ist zunächst nnd zumeist von seiner ranır. Oradaki-Varlık cıı yakından ve çoğun­
Welt Ix-nommen. Diese Seinsari des lukla dünyası tarafından sersemletilir. Dün­
Aufgehens in der Welt und damit
das z u g ru n d elieg e n d e In-Sein
yaya soğrulmanın bu Vaıiık-tiirü ve böylelikle
überhaupt bestim m en wesentlich genel olarak temelde yatan içiııdc-Varlık şimdi
[1111 das Phäm «neu, dem wir jetzt şu soru ile ele alacağımız fenom eni özsel
nachgchcti mit der Frage: uw ist es.
der in der Alltäglichkeit das Dasein
olarak belirlerler: Gündeliklik içinde oradaki-
ist? Alle S eiussiruklurcn des Da­ Varlık olan kimdir? Oradaki-Varlığııı tiiııı
seins, m ithin auch das Phänomen, Varlık-yapıları, öyleyse ayrıca bu ‘kim-sorıı-
das auf diese Wcr-iragc antwortet,
sind Weisen seines Seins. II tre onto­ su’ıııı yanıtlayan fenomen, oradaki-Varlığuı
logische O harakierislik ist eine Varlığının yollarıdır. Bunların varlıkbilimsel
exislenziale. D aher B ed a rfe s der
rechten Ansetzung der Frage und
betim lem esi vaıoluşsal bir betim lem edir.
d er V erzeichnung des Weges, auf Buna göre gerekli olan şey soruyu doğru
dem ein w eiterer p h än o m en ale r sormak ve oradaki-Varlığın güııdelikliğiıün
Bezirk der /Ml täglich keil, des Daseins
in den Blick gebracht werden soll.
daha geniş bir feııomenal alanını bakış altına
Die Nachforschung in der Richtung getirme yolunun bir ön-laslağını vermektir.
iutf das Phänomen, durch das sich ‘Kim’ sorusunun yanıtlanmasını sağlayacak
d ie Frage nach dem Wer b e a n t­
w orten lälti, führt auf S trukturen fenomen yönündeki araştırmamız oradaki-
des Daseins, die mit dein lu-der- Varlığın öyle yapılarına götürür ki, bunlar
Welt-sein gl eich ursprü uglich sind:
das Mil.sein und Mildmein, ln dieser
düııyadaki-Varlık ile eşit ölçüde kökeııseldir:
Seinsari g rü n d et d e r M odus des Birlikte-Varlık ve birlikle-oradaki-Vadık. Bu Varlık-
alltä g lich e n Selbstscius, dessen türüııdc gündelik Kendi-Olıııa kipi teıııel-
lcumişlir ki, bunun açımlaması güıulclikliğiu Kxplikation das sichtbar macht,
was wir «las »Subjekt« der Alltäg­
“özuc”si diyebileceğimiz şeyi — insanı — görü­ lichkeit nennen dürfen, das Man.
lür kılar. Sıradan oıadaki-Varlığııı “kiııı”i Das Kapitel üb er das »wer« des
du rch sch n ittlich en Daseins hat
üzerine bölüm bııııa göre şöyle ayrılır: 1. oıa-
demnach folgende (Gliederung: I.
daki-Varlığııı ‘Kiııı’ine ilişkin vaıoluşsal soruya d e r A nsatz d e r ex islen zialen
yaklaşım (§ 25); 2. Başkalarının birlikle-oradaki- f rage nach dem Wer des Daseins
(§25); 2. das Mildasein der Ande­
Varlığı ve gündelik birlikte-Varlık (§ 2G); 3. ren und das alltägliche Mitseiu (§
gündelik Kcııdi-Olma ve İnsan (§ 27). 20): 5, das alltägliche Sellwtscin
und das Mau (§ 27).

§25. Oradalii-Varhğın ‘Kim'ineilişkin Varoluşsa! § 25. Der A nsatz der existenzia/en


Frage narlı dem Wer des Daseins
Soruya Yaklaşım
Bu varolan-şeyiıı (oradaki-Varlik) her dununda Die Antwort a u f die frag e, wer
dieses Seiende (das Dasein) je ist,
kim olduğu sorusuna yanıt görünürde oı adaki- wurde scheinbar Ix id e r formalen
Varlığııı temel belirliliklerini biçimsel olarak A nzeige d e r G ru n d b estim m t-
h e ite n des D aseins (vgl. § ü)
belirttiğimizde (bkz. § 9) daha şimdiden veril­ schon gegelx'u. Dasein ist Seien­
miştir. Oradaki-Varlık varolaıı-şeydir ki, her des, das je ich sellwt bin. das Sein
durum da benim keııdiındir ve Varlığı her İst je meines. Diese Bestimmung
zeigt eine outologisrhe Verfassung
durumda benimdir. Bu belirlenim vaıiıkbilimsel an, aİK-r auch n u r das. Sie enthält
bir durum u, ama yalnızca 0 1 1 u gösterir. Ayın zugleich die onliselte — obzwar
zamanda her durumda varlıksalolarak bir Benin ro h e — Angal>e, dal.) je ein Ich
dieses S eie n d e ist u n d nicht
bu varolaıı-şey olduğu ama Başkalarının olma­ Andere. Das Werlx aulwortet sich
dığı bildirimini kapsar — gerçi kabaca olsa da. aus dem Ich selbst, dem »Su Ih
jckt«, dem »Sellyst«. Das Wer ist
‘Kim’ kendini Benin kendisinden, “özııe"dcn, das, was sich im Wechsel d er Ver­
“Keııdi”den yanıtlar. ‘Kim’ davranış ve yaşantı­ h a ltu n g e n u n d L rlebnisse als
larındaki değişimlerde kendini baştan sona Identisches d ttrchhäll u n d sich
dalxä au f diest' Mannigfaltigkeit
özdeş biışey olarak saklayan ve buıııt yaparken bezieht. O ntologisch verstehen
kendini bu çokluk ile bağıııtılayaııdır. Varlıksal wir es als das in ein er geschlos­
olarak 01111 kapalı bir alanda ve bu alan için her sen en Region u n d fü r diese je
schon und ständig V orhandene,
durum da daha şimdiden sürekli elöııüııdc- das in einem vorzüglichen Sinne
buluııan biışey olarak, çok özel bir anlamda zum (Grunde lieg en d e, als das
Subjertnm. Dieses hat als Selbiges
temelde yatan biışey olarak, subjectunı olarak in der vielfältigen Andersheil den
anlarız. Bu çoklu başkalıkta kendi-gibi olarak, C harak ter des Selbst. Mau mag
‘Kendi’ııiıı karakterini taşır. Rulı-tözü de tıpkı Seeleusulrslanz elx-nso wie Ding­
lich k eit des BewuUtseins und
bilincin Şeyliği ve kişinin nesnelliği gibi yadsıya- G egenständlichkeit d er Person
bilmemize karşın, gene de vaı iıkbilimsel olarak nhlehucn, ontologisch bleibt es
öyle birşey koııııtlamış oluruz ki, Varlığı ister Ix'i d er Ansetzung von etwas, des­
sen Sein ausdrücklich od er nicht
belirtik olarak olsun isterse olmasın elöııüııde- d e n S in n von V o rh an d eu h eil
buluııuş anlamını korur. Tözsellik varolan-şeyiıı b eh ä lt. S u b stau zialitäi ist d er
o n to logische Leitfaden fü r die
belirlenim i için vaıiıkbilimsel ipucudur ki, Bestim m ung des .Seienden, aus
‘Kim’-sorusıı bundan yanıtlanacaktır. Oradaki- dem her die Wer frage Ixantwor-
Varlık örtük olarak önceden elönüııde-bulunan tet w ird. D asein ist u n au sg e­
s p ro c h e n im v o rh in e in als
birşey olarak kavranır. Varlığının belirlenim- Vorhandenes Ix-gnUen. ln jt'dem
lallt* (115] im pliziert d ie Utt- sizliği her durumda ve her zaman hu Varlık-
Ix-stimmtheit seines Seins im m er
diesen Seinssiun. V orhandenlieil
anlamım imler. Gene de elöııfmdc-buhmuş
jetloeh ist tlie Seinsari eines nicht* oradaki-Varlık karakterinde olmayan bir varo-
dasciusmäßigeu Seiemlen.
lan-şeyin Varhk-türüdür.
D ieonlische Sellwlvcrsiämllich-
keil der Anssage, <lal.> u li es bin, der Iler durumda oradaki-Varhk olanın ben
je das Dasein isi, darl nicht zu der olduğum önesürümünün varlıksal keııdiliğiıı-
Meiinmg verteilen, es sei dam it der
Weg einer ontologischen Inierpre-
den-açıkhğı böyle “verili” olanın varlıkbilimsel
talion des so »Gcgclx-nen« unmiß­ bir yorumunun yolımıııı yanlış anlaşılmayacak
verständlich vorgczeichnet. Kr.tg- bir öıı-taslağıııın verildiği sanısına düşürme­
lieh bleibt sogar, ob auch n u r der
ontisrhe Gehalt der obigen Aussage
melidir. İ liç kuşkusuz yukarıdaki öııesürümüıı
den phänom enalen bestand des all­ salt varlıksal içeriğinin bile gündelik oradaki-
täglichen Daseins angemessen wic- Varlığııı feııoıııeııal içeriğine hakkım uygun
d ergibt. I\s k onnte sein, daß das
Wertles alltäglichen Daseins gerade olarak verip vermediği sorusu ortada kalır.
nicht je ich sellist bin. Pekala gündelik oradaki-Varhğın ‘Kim’i tam
Sol! die phänom enale Aufwci-
sung ans der Seinsart des Seienden
olarak beııiııı kendim olmayabilir.
selbst bei d e r G ew innung d er Eğer varlıksal-varlıkbiliuısel öııesürümle-
o u tiseh-ontologischen Aussagen riıı elde edilmesinde fenomenler varolaıı-şey-
den Vorrang Ix-hallcn auch vor den
selb stv e rstän d lich sten u n d von
leıiıı kendilerinin Varlık-türüııdeıı sergilene­
jeher üblichen Antworten und den cekse ve eğer bu sergileme her tür en keııdili-
aus diesen geschöpften Problem ­ ğiııdeıı-açık ve alışıldık yanıta ve bu yanıtlar­
stellungen, daun m uß die phäno­
m enologische In terp retatio n des dan üretilen problem formüle etme yollarına
Daseins Ixv.üglich der jetzt zu stel­ karşı önceliğini koruyacaksa, o zamaıı oradaki-
lenden Frage vor einer Verkehrung
d er Problematik bewahrt bleiben.
Varlığııı feııomeııolojik yormıııı şimdi formüle
W iderstrebt es aber nicht den edilecek olan soru ile ilgili olarak sorunsalımı­
Kegeln aller gesunden M ethodik, zın bir saptırılmasına karşı savımulnıahdır.
wenn sich der ;\nsatz. einer Proble­
matik nicht an tlie evidenten Gege­
Aıııa tematik alanda verili olanların açık­
b e n h e ite n des tbeinatisehen Ge­ lığına sarılmadan bir sorunsala yaklaşmak tüm
b ie tes hält? U nd was ist unbe- sağlam yöntem in kurallarına aykırı değil
/.weilelljarer als die G egebenheit
des Ich? U nd Hegt in d ie se r midir? Ve Benin verilınişliğiııdeıı dalıa ikir-
Gegclxmheit nicht die zVnweisung, ciııısiz ne vardır? Ve eğer amacımız onuıı
zu Zwecken seiner ursprünglichen
Ilerausarbeitung von allein sonst
kökensel gelişimi ise, bu verilıııişlikte “verili”
n o ch »G egebenen« abzuselieu, başka lıerşeyi, yalnızca varolan bir “düııya”yı
nicht n u r von e in e r s eie n d en değil ama giderek başka “Beııler”iıı Varlığını
»Weh«, so n d ern auch vom Sein
anderer »leite«? Vielleicht ist iu der
bile gözaı dı etmemiz gerektiği imlenmez mi?
'litt das, was diese Art d er Geltung, Belki de gerçekte bu verme türünün — Benin
das schlichte, form ale, rcllektive yalın, biçimsel, düşünsel algısının — ne verdiği
Ichvernehtnen gibt, evident. Diese
Hinsicht öffnet sogar den Zugang zu
açıktır. Bu içgörü giderek “bilincin biçimsel
e in e r eig en stän d ig en p h än o m e­ feııomeııolojisi” olarak keııdi ilkesel, çerçeve-
nologischen Problem atik, d ie als veı ici imleıni olaıı bağmışız bir feııomeııolojik
»form ale P h än o m e n o lo g ie des
Bewußtseins« ihre grundsätzliche, sorunsala giriş yolunu bile açar.
rahm engelx-udc Bedeutung hat. Olgusal oradaki-Varlığııı varolıışsal bir
Im v o rlieg en d en Z usam m en­ Analitiğinin önümüzdeki bağlanımda, Benin
hang ein er existcn/.ialen Analytik
des faktischen Daseins erhebt sich verilm esinin sözü edilen yolunun, eğer
die Frage, ob die genannte Weise oradaki-Varlığı herhangi bir biçimde açığa
seriyorsa, oıııı güııdelikliği içinde açığa serip d er Gelmng des Ich das Dasein in
seiner All lägt ich keil erseiiHeI.il,
sermediği sorusu ortaya çıkar. O zaman ora- wenn sie es überhaupt erscliliel.il.
daki-Varlığa girişin ancak eylemlerin Beni Ist es d e n n a p rio ri selbstver­
üzerine salt algılayıcı bir düşünce yoluyla olması ständlich. daß d er Zugang /um
D asein ein e s rld ic h i v e rn e h ­
gerektiği a priori kendiliğiııdcıı-açık mıdır? Ya m ende Reflexion auf das Ich von
oradaki-Varlığııı bu tür “keııdiıü-vcrmesi” varo- Aklen sein mnl.i? Wenn diese Arl
d er »Selbslgebung« des Daseins
lıışsal Analitiğimiz için yoldan çıkarıcı olursa ve für die exisienziale Analytik eine
dalıası bu durum oradaki-Varlığııı Varlığının V erführung wäre und zwar eine
kendisinde temellcnmişse? Belki de oradaki- solche, die im Sein des Daseins
selljst gründet? Vielleicht sagt das
Varlık kendi kendisine en yakından sesleni­ Dasein im nächsten A nsprechen
şinde her zaman ‘Ben o varolaıı-şeyim’ de­ se in e r selbst im m er: ich bin es
mekte, ve sonunda bu varolaıı-şey “olmadığı” m ul am Kndc daun am lautesten,
wenn es dieses Seiende »nicht« ist.
zaman bıınu en yüksek sesle söylemektedir. Wenn die Verfassung des Daseins,
Eğer oradaki-Varlığııı durumu, her durumda daü es je meines ist. d er (»rund
dafür tllC J wäre, daß das Dasein
benim olması, ya oradaki-Varlığııı en yakından
zunächst und zumeist nicht es selbst
ve çoğunlukla kendisi olmamasnçuı temelse? Ya «7? Wenn die exisienziale Analytik
yukarıda sözü edilen ve Benin oradaki-Varlığııı mit dem oben g enannten Ansatz
lx'i der G egebenheit des Ich dem
kendisine verilmişliğinden ve oradaki-Varlığııı Dasein selbst und ein er nahelie­
açık bir öz-yorumlaınasmdan yola çıkan yak­ g en d e n Selbstauslegung seiner
laşım varolıışsal Analitiği bir bakıma tuzağa gleichsam in die Palle liefe? Wenn
sich ergeben sollte, da 1.1d er onto­
düşürecek olursa? Ya olur da yalnızca veriş logische Horizont für die Bestim­
yoluyla erişilebilir olanın belirlenimi için varlık- m ung des in schlichter G cbung
bilinısel çevren ilkede belirlenmişiz kalırsa? Zugänglichen grundsätzlich un-
Ixstim m l bleibt? Man kann wohl
Pekala bu varolaıı-şeye ilişkin olarak “Ben” im m er ont isch rechtm äßig von
oyııııı demek her zaman varlıksal olarak doğru diesem .Seienden sagen, dal.» »Ich«
olabilir. Gene de böyle öııesürümleri kullanan es bin. Die ontologische Analytik
jedoch, die von solchen Aussagen
varlıkbiliııısel Analitik onları ilkede belli sınır­ G ebrauch macht, muß sie unter
lamalar altında tutmalıdır. “Ben” yalnızca o grundsätzliche Vorlx-halte stellen.
Das »Ich* d a r f n u r verstan d en
sıradaki feııomenal Varlık-bağlamında belki de
werden im Sinne «iner unverbind­
kendini onıııı “karşıtı” olarak ortaya seren lichen formalen Anzeigex011 etwas,
birşcyiıı bağlayıcı olmayan biçimsel bir belirtilisi das im jeweiligen phänom enalen
S einszusam m enhang vielleicht
anlamında anlaşılabilir. Ama o zaman “Beıı- sich als sein »Gegenteil« enthüllt.
Olmayaıı” hiçbir biçimde özsel olarak “Beıılik”- Dabei besagt d a n n »Nicht-Ich«
teıı yoksun varolaıı-şey demek değildir; tersine, keineswegs so viel wie Seiendes,
das wcsenhafl d er »Ichheit« ent­
“Beıı”in kendisinin belirli bir Varlık-türüııü b e h rt, s o n d e rn m ein t ein e be­
iniler, örneğin keudiııi-yitirmişlik gibi. stim m te Seiusari des »Ich« sellwt,
Ama, ‘Rim’-sorusıuımı feııomenal olarak zum Beispiel die Selbstverloren-
heit.
yeterli bir yanıtı am açlandığında, oradaki- Aber auch <lie bisher gegebene
Varlığııı bu noktaya dek verilen olumlu yorumu positive I n u r p re la tio n des
bile daha şimdiden Benin biçimsel verilıııişliği Daseins verbietet schon den Aus­
gang von d er form alen Gegelx-n-
ile başlamayı yasaklar. Düııyadaki-Varlığm duru- heil des Ich in Absicht au f eine
laştırılmasıııda dünya olmaksızın bir öznenin phänom enal zureichende Beant­
w ortung d er W erfrage. Die Klä­
en yakından “var” olmadığı ve giderek hiçbir
rung des In-der-Welt-seins zeigte,
zaman verili bile olmadığı gösterildi. Ve böylece daß nicht, zunächst »ist« und auch
nie gegeben ist ein bloßes Subjekt sonunda yalıtılmış bir Ben de Başkaları olmak­
o h n e Well. U nd so isi ;un Kmle
elH'nsowenig zunächst ein isolier­
sızın en yakından verili olmaktan eşit ölçüde
les leb gegeben o h n e die Ande­ uzaktır.1 Ama “Başkaları” her durumda daha
re n .1W ennalxT »die Anderen* je şimdiden düııyadaki-Varlıkla birlikle orada iseler,
schon im In-der-Welt-sein mit da
sind, d au n d a rf auch diese phä­ o zaman hu fenomeııal saptamanın bile bizi
nom enale Feststellung nicht dazu böyle “verili olanın” varhkbilimsel yapısının
verleileu. die ontologische Struktur
des so »Ciegebenen« für selbst­
keııdiliğindeıı-açık olduğu ve bir araştırmayı
verständlich und ein er U ntersu­ gerektirmediği gibi bir yanılgıya düşürmesi
chung uuİM’diirliig zu halten. Die gerekmez. Görev bu birlikte-oradaki-Varlığm
A ufgabe ist. d ie Art dieses Mit-
dascius in d e r n äch sten A lltäg­
türünü en yakın gündeliklik içinde fenomeııal
lichkeit phänom enal sichtbar zu olarak görülebilir kılmak ve varhkbilimsel
m ach en und ontologisch an g e­ olarak uygun bir yolda yorumlamaktır.
messen zu interpretieren.
Wie d ie o iu isc h c Selbstver­ Tıpkı düııya-içiııde varolaıı-şeyiıı keııdinde-
ständlichkeit des An-sich-seins des Varlığmııı varlıksal kendiliğindeıı-açıklığımn
innervvelilich Scieuden zur Über­
zeugung von d er ontologischen
bizde yanlışlıkla bu Varlığın anlamının varlık-
Sc'llwiversländlichkeit des Sinnes bilimsel olarak keııdiliğindeıı-açık olduğu
dieses Seins verleitet und das Phä­ kanısını yaratması ve dünya fenomenini gözar-
nom en der Well ülxrschcu läßt, so
b irg t auch d ie o n tisc h e S elbst­
dı etmeye götürmesi gibi, oradaki-Varlığııı her
verständlichkeit, daß das Daseiuje durumda benim olmasının varlıksal keııdiliğiıı-
meines ist, eine mögliche Verfüh­ deıı-açıklığı da ona ait varhkbilimsel sorunsalın
ru n g d e r z u g e h ö rig en o n to lo ­
gischen P roblem atik in sich. olanaklı bir saptırılmasını kendi içinde gizler.
Zunächst ist das Wer des Daseins En yakından, oradaki-Varlığııı ‘Kiııı’i yalnızca
nicht nur ontologisch.ein Problem,
sondern es bleibt auch ontisch ver­
varhkbilimsel olarak bir sorun olmakla kalmaz,
deckt. L117J ama giderek varlıksal olarak bile gizli kalır.
Ist denn nun n lx r die exislen- Ama o zaman ‘Kiııı’-sorusunmı varolıışsal-
zial-analytische Ueautwortung der
Wer-frage überhaupt ohne* Leitfa­
çözümsel yanıtı için genel olarak hiçbir ipııcıı
den? Keineswegs. Allerdings fun­ yok mudur? Hiçbir biçimde. İliç kuşkusuz,
giert als solcher von den olx'ii oradaki-Varlığııı Varlık-durııımı üzerine yuka­
D und 12) g egebenen form alen
Anzeigen der Seinsverfassung des rıda (§§ 9 ve 12) biçimsel olarak belirtilen nok­
Daseins nicht so sehr die bisher talar arasında şimdiye dek tartışmakla olduğu­
b esp ro ch en e , als vielm ehr die,
wonach die »Ksseuz« des Daseins
muz biri, böyle bir ipucu olarak, oradaki-Var-
in seiner Kxistenz gründet. Wenn lığın “özü”ııü varoluşu içinde ona göre temel­
das »Ich- eine essentielle Bestimmtheit lendirdiğimiz ipucu kadar iyi işlev görmez. Eğer
des Daseins ist, dann muß sie
existenzial interpretiert werden. Das
“Ben” oradaki-Varlığııı özsel bir belirliliği ise, o
Wer ist daun nur zu beantworten zaman bu belirlilik varoluşsal olarak yorumlan-
in der phänom enalen Aulweisuug malıdır. Bu durum da ‘Kim’ ancak oradaki-
e in e r b estim m ten S einsart des
Daseins. Wenn das Dasein je mir Varlığııı belirli bir Varlık-türüııün fenomeııal
existierend sein Selbst ist. dann olarak sergilenişinde yanıtlanacaktır. Eğer
verlangt dieSländigkcit des Selbst
eb e n so seh r wie seine m ögliche
oradaki-Varlık her durumda yalnızca varolarak
‘Keııdi’si ise, o zaman ‘Keııdi’ııin sürekliliği de,
1 Vgl. d ir |ih;iii<>mni(>logis<l)<n Auf-
w<‘isiuiK<'ii von M, Scheler, Z ur l’liano- 'Bkz. Max Sclıclct’iıı fenom enolojik gözlem leri, 'Z u r
m rnologic und TIh-oi ic d a Sympnthir- 1\) I ‘>, Anhang
P h ä n o m e n o lo g i e u t u l T h e o r ie d e r S y n ıjM tlh ie g e fiih /e ,
K«ThIi Ic, 1913. Anhang S. 118II.; ebenso
die 2. Aull, m u rr dem Titel: Wesen und
s. I IHvss.; ayrıca W e sen u n d f o r m e n d e r S y n ıf ı a t h i e I»aşlığı alt ıı ı<la
Form en der Syni|M(hir, 1923. S. 2 1 1 fl. ikinci yayım, H)2.‘k s. 244 vss.
tıpkı olanaklı “ke»diııde-sürekliliks-yoklıığu” »Unselljsläudigkeil« eine existen-
zial-ontologi.sdıe Fragestellung als
gibi, vaıoluşsal-varlıkbiliııısel bir soru-formü- den allein angem essenen Zugang
lasyoınınu om uı sorunsalına biricik uygun zu stiller Problematik.
giri§ yolu olarak gerektirir. Soll das Scllwi ab er »nur« als
eine Weise des Seins dieses Seien­
Ama eğer ‘Kentli’ bu varolan-şeyin Varlı­ d e n b eg riffe n w erden, d an n
ğının bir kipi olarak kavranacaksa, o zaıııaıı scheint, tlas doch d er Verflüchti­
g u n g tles e ig en tlich en »Kernes«
öyle görünür ki bu oradaki-Varlığıu asıl “çekir- tles D aseins g leich zu k o u m ien .
deği”nin buharlaşmasına denk düşer. Ama Solche Befürchtungen nähren sich
böyle korkular besinlerini sorgulanan varolan- ab e r von d e r verkehrten Vormei­
nung. tlas fragliche Seiende lialx*
şeyin tem elde gene de elöııünde-bulııııaıı im (»runde doch die Seinsart eines
birşeyin Varlık-türüııü taşıdığı biçimindeki Vorhandenen, mag m au von ihm
sapık ön-saıııdaıı alırlar, üstelik rasgele bir auch das Massive eines vorkom -
jnenden Körperdiuges fernhallen.
cisiııı-Şeyiıı katılığı ondan uzak tutulsa bile. Allein d ir »Substanz« des Menschen
Gene de insanın “/öz”ü ruh ve bedeıı bireşimi ist nicht d er (leist als die Synthese
von Seele u n d I.eib, so n d ern die
olarak tin değil, ama varoluştur. Existenz.

§ 26. Başkalarının Biıiikte-Oradaki-Varhğı ve § 2(>. Das Mitdasein der Amleren


und tlas alJtdglithe Mitsein
Git ndelik Birlikle- Varlık
Gündelik oradaki-Varlığın ‘Kim’ine ilişkin D ie Antwort a u f die Frage nach
dem Wer tles alltäglichen Daseins
soruya yanıtın oradaki-Varlığıu kendini en soll in d e r Aualyse der S eiusart
yakından ve çoğunlukla onda tuttuğu Varlık- gew onnen w erden, darin tlas Da­
türüııüıı çözümlemesinde elde edilmesi ge­ sein zu n äch st u n d zum eist sich
hält. Die U ntersuchung nim mt die
rekir. Araştırmamız yönelimini diiııyadaki- O rientierung am In-der-Well-seiu.
Varlıktaıı alır ki, oradaki-Varlığıu bu teıııel- durch welche (»rundverfassuug tles
durıııııu yoluyla Varlığının her kipi birliktc- Daseins je tle r Modus seint's Seins
mitİKStimmi wird. Wenn wir mit
belirlenir. Eğer dünyanın önceki açımlaması R echt sag ten , d u rch d ie vorste­
yoluyla dünyadaki-Varlığm geri kalan yapısal h en d e Explikation d er Well seien
auch schon tlie übrigen Struklur-
kıpılarının da daha şim diden bakış altına m om etite des In-dtT-Weh-scins in
getirildiğini söylemek doğruysa, o zaman bu­ den Blick gekom m en, dann muh
nunla ‘Kiın’-sorusıınun yanıtı da belli bir yolda durch sie a n d ı die Beantwortung
d e r W'er-frage in gewisser Weise
hazırlanmış olmalıdır. vorlxTeitet sein.
En yakın çevrenin, örneğin zanaatçının iş- Die »Beschreibung« d er nächs­
düııyasınııı “betimlemesi”ııiıı sonucu emek ten U m w elt, zum Beispiel d er
Werkwelt tles I lanthvcrkcrs, ergab,
sürecinde bulunan gereç ile birlikte “iş”iıı daLtmit dem in Arlx'it lx*fiudlithen
onlar için belirlenmiş olduğu Başkalarının da Zeug die anderen »millx geguen«.
für tlie tlas »Werk« bestimmt ist. ln
“birlikle-karşılaşılacak” olduklarıydı. ‘İş’ olarak tler Seinsari dit*ses Zohantleuen,
bu elaltnıda-buluııan şeyin Varlık-türıinde, eş tlas heißt in seiner Bewandtnis liegt
deyişle ilgililiğinde olanaklı ‘giyiciler’e (ki ein e w esenhafte Verweisung au f
mögliche Präger, denen es au f den
oııuıı bunlar için “bedene uygun biçilıııesi” »Leih zu g esch n itteıı# sein soll.
gerekir) özsel bir gönderm e yatar. Benzer Im gleichen begegnet im verwen­
deten Material tler I Iersteller oder
olarak, kullanılan kumaşta onun üreticisi ya da
»Lieferant« dessellx-n als tler, der
“sağlayıcısı” ile iyi ya da kötü “hizmet eden” biri gut od er schlecht »bedient«. Das
olarak karşılaşılır. Örneğin bir tarla boyunca Feld zum B eispiel, au dem wir
[118] »draußen« enihuig gehen, ama onun “dışında” yürürken tarla kendini şınıa
zeigt sieh als dem und dem gehö­
rig, von ihm ordentlich instand
ya da bnııa ait ve oıııııı tarafından düzgün bir
gehalten, das İKiıutztc huch ist bakım altında tutuluyor olarak gösterir; kul­
gekauft hei ..., geschenkt von ... lanılan kitap ...-de salın alınmıştır,... tarafından
und dergleichen. Das verankerte
Boot am Strand verweist in st i­ verilmiştir, vb. Kıyıda dem ir atmış gemi keıı-
llem An-sich-sein auf einen Be­ diııde-varlığuıda oııuııla'yolculıık yapmış tanı­
kannten, der dam it seine Fahr­
ten u nternim m t, al>cr auch als
dık birine göndermede bulunur; ama giderek
»fremdes Boot« zeigt es Andere. “yabancı gemi” olarak bile Başkalarını belirtir.
Die so im zuhandeuen, umwelt­ Böyle elallmda-buluııan çevresel gereç-bağla-
lichen /eug/usam m enhaug <*l>e-
gegu eu d en « /Votieren w erden
nııııda “karşılaşılan” Başkaları her nasılsa eıı
nicht etwa zu einem zunächst yakından salt elönüııde-bulıınan bir Şeye düşün­
n u r vorhandenen Ding liitizu- cede eklenmiş değildirler; tersine, bu “Şeyler”
gedachl, sondern diese »Dinge«
begegnen aus d er Weh her, in ile Başkaları için elallıııda-bulundııkları dün­
d er sie für die A nderen zuhan­ yadan karşılaşılır ve bu diiııya önceden her
d e n sind, w elche Welt int vor­
h in e in auch schon im m er die
zaman benim de düııyamdır. Buraya dek süren
m eine ist. In der bisherigen Ana­ çözümlemede dütıya-içiııde karşılaşılan şeyin
lyse w urde d e r U m kreis des erimi ilk olarak elallıııda-bulıman gerece ya da
innerwehlit h Begegnenden zu­
nächst eingeengt au f das zuhan-
elöııünde-bulıman Doğaya, böylelikle oradaki-
iletie Zeug b/.w. die vorhandene Varlık karakterinde olmayan varolaıı-şeylerc
Natur, m ithin auf Seiendes von daraltıldı. Bu kısıtlama yalnızca açımlamamızın
u h htdaseim m ähigem C harak­
ter. Diese B esch rän k u n g war yalınlaştırılması amacıyla değil, ama öncelikle
nicht nur notwendig zu /.wecken Başkalarının diinya-içiııde karşılaşılan oradaki-
d er Vereinfachung der Kxplika-
tioii, sondern vor allem deshalb,
Varlığmın Varlık-tiirü claltında-bulımuştan ve el-
weil die Seinsart des inuerweh- önüııde-buluınıştan ayrı olduğu için zorun­
lieh Ix gegneuden Daseins d er luydu. Oradaki-Varlığııı dünyası buna göre
A nderen sich von Xuhandcuhcil
und Y orhaudcuhcil untcrschci-
yalnızca gereçten ve Şeylerden bütününde ayrı
d et. Die Welt des Daseins gibt olmakla kalmayan, ama kendileri oradaki-Varlık
dem nach Seiendes frei, das nicht olarak kendi Varlık-türleri ile uyum içinde diiıı-
n u r von Zeug und Dingen üIkt-
haupt verschieden ist, sondern yadaki-Vaıiık yolunda dünya “içinde” olan ve
gem äß seiner Seinsart als Da,sein onda aynı zamanda diinya-içiııde karşılaşılan
selbst in d er Weise des In-der-
varolaıı-şeyleri özgür bırakır. Bıı varolaıı-şcylcr
Weh-seins »in« d er Weh ist, in
der es zugleich tnnerwelllieh be­ ne clöııünde-buluııan ne de elallında-buluııaıı
gegnet. Dieses Seiende ist weder şeylerdir; tersine, özgürleştiren oradaki-Varlığııı
vorhanden noch zuhanden, son­
dern ist so, wie das freigelıeııde
kendisi gibidirler — onlar da orada ve birlikte
Dasein sellist — es ist m uh und oradadırlar. O zaman eğer genel olarak dünyayı
mit da. Wollte m au denn schon düııya-içiııde varolaıı-şeyler ile özdeşleştirmeyi
Weh ülx'rhaupl mit dem itmer-
wehlieh Seienden identifizieren,
isteyecek olursak, o zaman oradaki-Varlık da
daun m ühte matı sagen, »Welt« “düııya”dır demeliyiz.
ist auch Dasein. Aıııa böylece Başkaları ile karşılaşmanın
Die Charakteristik des Begeg­
netes der Anderen orientiert sich betimlemesi kendini yine birinin her durtımda
soaixT doch wieder am je eigenen kendinin olaıı oradaki-Varlığıııdan yönlendirir.
Dasein. G eht nicht auch sie von
Aıııa bu ırasal bile “Beıı”iıı bir ayırdedilnıe-
einer A uszeichnung und Isolie­
rung tles »Ich« aus, so daß dann siııdeıı ve yalıtılmasından yola çıkmaz mı, öyle
von diesem Isolierten Subjekt ein ki o zaman bu yalıtılmış özneden Başkalarına bir
geçiş yolumııı araştırılması gerekecektir? Bu Ü b erg an g zu d eu A n d eren
gesucht werden muß? Zur Ver­
yanlış anlamadan kaçınmak için dikkat edilecek m eidung dieses M ißverständ­
şey burada “Başkaları”ıım lıaııgi anlam da söz nisses ist zu b ea ch ten , in
konusu edildiğidir. “Başkaları” ile demek iste­ welchem Sinne h ie rv o n »den
A nderen« die Rede ist. »Die
diğimiz benim dışımda geriye kalanın bütün bir A nderen« besagt nicht soviel
artığı, Benin kendini onların dışına çıkardığı wie: der ganze Rest der Übri­
g en a u ß e r mir, aus dem sich
herkes değildir; Başkaları dalıaçok insanın ken­ das Ich heraushebt, die Ande­
dini çoğunlukla onlardan ayır madiği, kendisinin re n sin d v ie lm e h r d ie , von
‘de’ aralarında olduğudur. Bu onlarla birlikte ‘de- denen mau scllist sich zumeist
nickt u n te rsc h e id e t, u n te r
oradaki-Varlık [Auch-da-sein] bir dünyanın içer­ d e n e n m au auch ist. Dieses
sinde bir “ile birlikte”-elöııüııde-Varlığııı var- A uch-da-sein mit ih n e n hat
lıkbilimsel karakterini taşımaz. “İle” oradaki- nicht den ontologischen üha-
rakl e r ein es »Mit.«-Vorhan-
Varlık karakterindeki birşeydir; “de (ayrıca)” denseins innerhalb einer Well.
sağgörü lii-tasalı düuyadaki-Varlık olarak Varlığın Das »Mil« ist ein D aseins-
mäßiges, dm »Auch« ineinl die
aynılığı demektir. “İle” ve “de (ayrıca)” kalegorisel (Weichheit des Seins als um ­
olarak değil aıııa varoluşsal olarak anlaşılacaktır. steht ig-besorgendes ln-der-
Bu ‘ile’-li düııyadaki-Varlığm zemininde, dünya W’clt-sein. »Mit« und »Auch«
sind existenzint und nicht kate­
her durumda daha şimdiden her zaman Başkaları gorini zu verstehen. A ul dem
ile paylaştığım dünyadır. Oradaki-Varhğııı dün­ (»runde dieses mitknfien lu-dcr-
yası bir ile-dünymhr. Içiııde-Varlık Başkaları ile ile­ Welt-seins ist die Well je schon
im m er d ie, die ich mit (Um
liirlikle-Varlıhıır. Başkalarının düııya-içiııde kcıı- A n d eren teile. Die Welt des
diııde-varlıkları birUkie-oradaki-Varliki.lv.* Daseins ist Mitwelt. Das Iu-Seiu
ist Mitsein mit A nderen. Das
Başkaları ile karşılaşma birinin en yakından iunervvelt lieh e A nsichsein
elaltmda-bulmıan kendi öznesinin ayrıca yer alan dieser ist Mitdasein. [119J
geri kalan öznelerden ön bir ayırdedici ayrıııı- D ie A n d eren beg eg n en
nicht im vorgä unterschei­
saııışı ile olmaz, ne de ilkin bir ayrımın karşı- d enden Erlassen des zunächst
ucumııı saptandığı yolda birincil bir kendine v o rh a n d e n e n eig en en Sub­
bakına edim inde olur. Başkaları ile dünyadan jektes von den übrigen auch
v o rk o m tu en d en S u b jek ten ,
karşılaşılır ki, tasalı-sağgörülii oradaki-Varlık özsel nicht in einem prim ären H in­
olarak onda kalmaktadır. Başkalarının elönüııdc- sehen atıl sich selltst, darin erst
das W ogegen ein es U n ter­
Varlığınııı kuramsal olarak uydurulmuş “açık- schieds U slgelegt wird. Sie l>o-
laınaları”ııııı kendilerini kolayca dayatmaları gegnen aus d er MW/her, in der
karşısında, onlarla çevresel olarak karşılaşmanın das b eso rg en d -u m sich lig e
Dasein sich wescnhalt auihäh.
gösterilmiş olaıı feııomeııal olgıı-içeriğiııe sarıl­ (iegenüU r deu sich leicht eiu-
malıyız. Oradaki-Varhğııı bu en yakın ve öğesel (h ä u g e u d e u th e o retisch e r­
dünyasal karşılaşılma türü öylesine ileri gider ki, dach t c a »K rklärm igeu« des
Vorhandenseins A nderer muß
birinin kendi oradaki-Varlığı bile onun kendisi au dem aulgezeigtcu p h än o ­
tarafından ancak “yaşaııtılar”daıı ve “eyleııı- m enalen Tatbestand ihres um­
weltlichen Begegneus lestgehal-
özekleıi”ııdeıı uzağa bakmada ya da onlara hiç len werden. Diese nächste und
“bnkına”mada en yakından “karşılaşılabilir” olur. elementare weltliche Begeguis-
art von D asein g eht so weil,
d aß selbst das eigene Dasein
*| M its e in
:: İ le - V a r lık (ya da b ir li k te - V a r h k ) . M i t d a s e i n :: ile - zunächst »voiTmdlich« wird von
(y ada b i r li k le - o r a d a k i - V a r l/ k ) . M i t w e l t :: ile - d i i n y a .
o r a d a k i-V a r lık ihm selbst im Wegseiten von,
Bu ‘eklem lenıe’lcKle 'i l e ' ve ‘b ir lik le eşdeğerde kullanıldı.’| bzw. ü b erh a u p t n o ch nich t
»Scheu« von »Krlebuissen« und En yakından, oradaki-Varlık “kendi kendisini”
»Aklzeutnim«. Dasein üiulci »sieh
selbst« zunächst in dem . was es
yaptığında, kullandığında, beklediğinde, ka­
betreib t, brau ch t, erw artet, ver­ çındığında, — en yakından tasa edilen ve çev­
hütet — in drin zunächst besorgten
resel olarak elaltında-bııhıııan şeylerde bulur.
umweltlich Zuhaudcnen.
U nd so g ar w enn das D asein Ve giderek oradaki-Varlık kendi kendisine
sich sellisl ausdrücklich ansprichl belirtik bir yolda ‘buradaki-Ben’ olarak ses­
als: Ich-hier, dann muß die örtliche
P ersonbestinm um g aus d er exis-
lenirken bile, bu yersel kişi-belirleııimi oı adaki-
lenzialen R äum lichkeit des Da­ Varlığııı varoluşsal uzaysallığındaıı anlaşıl­
seins verstanden werden. Bei der malıdır. Bıııııın yorumunda (§ 23) daha şim­
Interpretation dieser (§ 2ß) deu­
teten wir schon an, dal.» dieses Ich-
diden değindiğimiz gibi, bu buradaki-Beıı Beıı-
hier nicht einen ausgezeichneten Şeyiıı ayırdedici bir noktası demek değildir,
Punkt des lchdingc's meint, sondern
sich versteht als In-Scin aus dem
aıııa elallmda-bıılımaıı dünyanın ‘şıırası’ndan
D ort d er z u h a u d cn en Welt, bei — ki tasa olarak oradaki-Varlık oııda kalır —
dem Dase in als /.fwoigwsichaulhält. içiııde-Varlık olarak anlaşılacaktır.
W. u Humboldt2 hat au f Spra­
chen hingewiesen, die das »Ich«
W. von Humboldt2“Ben”i “burası” yoluyla,
durch »hier«, das »Du« durch »da«, “Seıı”i “orası” yoluyla, “0 ”yu “şurası” yoluyla
das »Kr« durch »dort« ausdrücken, anlatan ve bııııa göre — graıııatik olarak for­
die dem nach — grammatisch for­
muliert — die Personalpronom ina
müle edildiğinde — kişi-adıllarıııı yer-belirteç-
d u rc h O rtsad v erb ie n wieder- leri yoluyla yeniden veren dillerden söz etmiş­
gelx'ii. Ks ist strittig, welches wohl
tir. Yer anlatımlarının kökeıısel ünlemlerinin
die ursprüngliche Bedeutung der
Ortsauselrücke se i, elie aelverbiale belirteçlere mi yoksa adıllara mı bağlı olduğu
oder die pronom inale. Der Streit hiç kuşkusuz tartışmalıdır. Ama yer-beliı teç-
verliert den Btxlen. wenn Ixachtet
wird, eiaß elie O rtsadvcrbien Bezug
leriııiıı oradaki-Varlık olarak Ben ile ilişkili
halx-nauf das Ich ejua Dasein. Das olduklarına dikkat edilecek olursa, tartışma
»hier«, »ilort« und »ela« sinel pri­ temelini yitirir. “Burası,” “şurası,” “orası” birin­
m ä r kerne re in e n O rtsb estim ­
m ungen des iuuerw eiilichen an cil olarak düııya-içiııde uzay konumlarında el-
Raumsteilem vorhauelemen Senem­ önüııde-bulıuıaıı varolaıı-şeyleriıı arı yer-belir-
den. sondern C haraktere eler ur­
leniıııleri değildirler; dalıaçok, oradaki-Var-
sprünglichem R äum lichkeit eles
Daseins. Die vermut liehen Orts- lığııı kökeıısel uzaysallığııım karakterleridirler,
adverbieti sind D ascinsbestim - ileri sürülen yer-belirteçleri oradaki-Varlık-
m ungeu, sie haben prim är exis-
lenziale uuel nicht kategorinle Be-
belirleniıııleridirler, birincil olarak kategorisel
eleutuug. Sie siuel a lx r auch keine değil aıııa varoluşsal inileni taşırlar. Ama adıllar
Premoinina, ihre Bedeutung liegt da değildirler; ünlemleri yer-belirteçleri ve kişi-
vor der Differenz, von Ortsadver-
bien und Personalpronom ina; elie adıllaı ı ayrımına önseldir; ama bu anlatımların
eigentlich räum liche Daseinsbe- asıl ıızaysal oradaki-Varlık-imlcmleri oradaki-
tleulung diese r Ausdrücke cloku- Varlığııı kuramsal olarak çarpıtılmamış yorum-
m em tierialxr, daß die theoretisch
nnverbogene [120] Dascinsausle- lanışmm bunu tasa edilen dünyanın ıızaysal,
guug dieses tuimiltcilxir in seinem e.d. uzak[sız]laştırılmış-yönlendirilmiş “orta­
räum lichen, eias ist entterneuel-
a u s ric h tc n d e u »Sern bei« eler
sında Varlığı” içinde dolaysızca gördüğüne
beseligtem Weit sieht. Im »hier« tanıklık eder. Kendi dünyasında soğrulmıış
"Über die Verwandtschaft d e r Orts-
ndverbien mit dem h o ııo ın e n in einigen
2 Ü b e r d ie V e r w a n d ts c h a ß d e r O r ts a d v e r b ie n m it d e m P w -
S prachen (1829). Gcs. Schriften (her-
aıısg. u m der PreııU. Akad. d e r Wiss.) Bd. (1829). G e s. S c h r i f t e n (yayımlayan;
n o u i e n i n e in i g e n S p r a c h e n
VI. I .A h i..& 3 0 1-330. Prusya Bilimler Akademisi), Bd. VI, 1. Abt., s. 304-830.
oradaki-Varlık “burasi”nda kendine doğrıı değil, spricht das in sch irr Well aıılge-
lıcıulc Dasein mehl a u t sıd ı /u ,
ama kendisinden uzağa sağgörülü olarak elallın- s o n d ern von sirlı weg a u t das
da-bulıman birşeyiıı “şıırası”ua doğru konuşur, »dort« eines um sichtig /athan-
ve gene de /«wü'm varoluşsal ıızaysallığı içinde sanır. tleueu u n d ineiiil tlot h sieh in
d er existenzialen Räumlichkeit.
Oradaki-Varlık kendini en yakından ve ço­ Dasein versteht sich zunächst
ğunlukla dünyasından anlar, ve başkalarının u n d zum eist aus se in e r Welt,
und das Mildaseiu d er Am Irren
birlikle-oıadaki-Varlığı ile sık sık dünya-içiııde Ix geguel vielfach aus dem inuer-
clakmda-bulunandaıı karşılaşılır. Aıııa giderek w ehlirh /.uhandeneu her. AIkt
Başkaları kendi oradaki-Varlıklaıı içinde bir auch wenn die A nderen in ih­
rem Dasein gleichsam th em a­
bakıma tematik olsalar bile, onlarla elöııüııde- tisch werden, İH-gegncu sie nicht
bııluııaıı kişi-Şeyler olarak karşılaşılmaz; dalıa- als v o rh an d en e P erso n d iu g e,
çok, onlarla “çalışm ada,” eş deyişle birincil sondern wir treUeit sie »lx i d er
A rbeit«, das h eiß t p rim ä r in
olarak dünyadaki-Varlıklarıııda karşılaşırız. ihrem In-der-W cit-srin. Sellisi
Giderek Başkasını “yalnızca ortalarda dururken” wem» wir d en A n d eren »bloß
henim siehen« sehen, ist e r nie
görsek bile, hiçbir zaıııaıı elönüııde-bulunan als vorhandenes M euschcudiug
iıısaıı-Şey olarak ayrımsanmaz, aıııa “ortalarda erfa ß t, s o n d e rn das »H erum -
durma” varoluşsal bir Varlık-kipidir. I leışeyiıı ve steh e n « ist e in ex isten/.iaU r
SeitiMiiodus: das u n b eso rg te ,
lıiçbirşeyiıı ortasında tasasız, sağgörüsüz oya­ um sich tslo se V erweilen bei
lanma. Başkası ile onun dünyadaki birlikle- Allem und Keinem. Der A ndere
oradaki-Varlığıııda karşılaşılır. İK’gegnet in seinem Mildaseiu in
d er Welt.
Ama “oradaki-Varlık” anlatımı gene de açık­ AIkt d er Ausdruck »Dasein«
ça gösterir ki, bu varolaıı-şey “ilk olarak” Baş­ zeigt doch deutlich, daß dieses
kaları ile bağıntısızlık içindedir, ve daha sonra S eiende »zunächst« ist in d er
l hilx '/o g en h eitau f Andere, daß
İliç kuşkusuz Başkaları “ile” de olabilir. Gene de, es nacInniglich zwar auch ihk Ii
gözden kaçırmamamız gerektiği gibi, birlikle- »mit« anderen sein kann. Ks d arf
jedtK'h nicht üIxtscIjcii werden,
oradaki-Varlık terimini öyle bir Varlığın belir­ daß wir den Terminus Mitdascin
tilisi için kullanıyoruz ki, var olan Başkaları zur B ezeichnung des Seins ge­
düııya-içiııdc onun için özgürlcştirilmişlcrdir. brauchen, d araulhiu die seien­
den A nderen innerwehlich trei-
Başkalarının bu birlikte-oıadaki-Varlığı yalnızca gegeİK-n sind. Dieses Mitdasein
düııya-içiııde bir oradaki-Varlık için ve böylece d e r A n d eren ist n u r in tier-
ayrıca birlikte-oradaki-Varlıklar için açığa serilir, weltlich für ein Dasein und so
auch für die M itdaseieudeu er­
çünkü oradaki-Varlık kendinde özsel olarak sch lo ssen . weil das D asein
birlikte-Varlıktır. Oradaki-Varlık özsel olarak wesenhaft an ihm selljst Mitseiu
birlikte-Varlıklır biçimindeki fcııomcnolojik ist. D ie p h än o m en o lo g isc h e
Aussage: D asein ist weseuhaft
bildirimin varoluşsal-varlıkbilinısel bir anlamı M ilsein hat ein en exislenzial-
vardır. Benim olgusal olarak salt kendi başıma o n to lo g isch eu S inn. Sie will
nicht onlisch fesistelleu. daß ich
elöııüııde-bıılıımııadığımı, aıııa benim türümden
faktisch nicht allein vorhanden
başkalarının da yer aldığını varlıksal olarak bin, v ie lm e h r no ch a n d e re
saptamaya çalışmaz. Eğer oradaki-Varlığııı diiıı- m ein er Art Vorkommen. Wäre
mit dem Satz, d aß das lu-dcr-
yadaki-Varlığı özsel olarak birliktc-Varlık yoluyla Welt-sein des Daseins weseuhalt
oluşturulmuştur önermesi ile denmek istenen durch (bis Milsein konstituiert
böyle biışey olsaydı, o zaıııaıı birlikte-Varlık oıa- ist, so etwas gem eint, dann wäre
das Milsein nicht eine existen-
daki-Varlığııı 0 1 1 a 0111111 Varlık-türüııdeıı çıkarak ziale B estim m th eit. d ie dem
kendiliğinden gelen varoluşsal bir belirliliği Dasein von ihm sellwt h e r aus
seiner Seinsart /.ukäine, sondern olmazdı; tersine, Başkalarının yer almaları zeıııi-
eine auf ( inim i «los Vorkommens
A nderer sieh jeweils entstellende
ııiııcle, kendini her durumda ortaya çıkaran bir
U eseliaflenheit. Das M ilsein belirlenim olurdu. Birlikte-Varlık Başkaları olgu­
İM'Stimml existenzial das Dasein sal olarak elöııünde-buluıımadıkları ve algılan­
aueh dann, weint ein A nderer
fakliseh niehl vo rh an d en und madıkları zaman bile oradaki-Varlığı varoluşsa!
w ahrgeiiom m en ist. Auch «las olarak belirler. Giderek oradaki-Varlığııı yalııız-
Alleinsein des Daseins ist Mitsein
in der W<‘h. lehim kamt d er An­
Varlığı bile dünyadaki birlikte-Varlıktır. Baş­
d ere m ır m einem nm l für ein kasının eksikliği ancak bir birlikte-Varlık/.« ve bir
M ilsciu. Das Alleinsein ist ein birlikte-Varlık için olabilir. Yalnız-Varlık birlikle-
deü/.icnier Modus des Mitseins,
seine M«")gliehkeit ist der Beweis
Varlığııı eksikli bir kipidir; olanağı bıuııın tanıtı­
für dieses. Das faktische Allein­ dır. Öte yandan, olgusal yalnız-Vaı lık ikinci bir
sein wird andererseits niehl da- örnek insanın ya da belki de böyle oıı insanın
«Inreh Ix-holx'it, daB ein /.weit«-*
Fxcm plar Menseh »neben« mir “yanım da” bulunması taralından giderilmiş
vorkommt o d er vielleiehl zehn olmaz. Giderek bunlar ve daha da çoğu elöııüıı-
solcher. Aueh wenn diese und
noch m e h r v o rh an d en sind,
de-buluıısa bile, oradaki-Varlık yalnız başına
kann das Dasein allein sein. Das olabilir. Birlikte-Varlık ve birbiri-ile-birlikle-
M itsem m ul die Faktizität des Varlığııı olgıısallığı bııııa göre daha çok “özııe”-
M ileinanderscins gründet {121}
d a h e r niehl in ein em Zttsam-
ııiıı birarada bulunması üzerine dayanmaz. Bir­
m envorkom m en von m ehreren çokları “arasında” yalnız-Vaılık gene de birçok­
»Subjekten«. Das Alleinsein »tin­ larının Varlığı açısından onların orada yalnızca
ler« V ielen besagt jedoeh be­
züglich des Seins der Violen auch clönünde-bıılımıııaları demek değildir. “Arala­
wiede rum nicht, elaB sie dabei rında” olmada bile, onlar birlikte oradadırlar,
lediglich vorhanden sind. Aueh
im Sein »unter ihnen« sind sie'
birlikte-oradaki-Varlıkları ile ilgisizlik ve yaban­
mit da; ih r Miulase'iu lx'ge'gue't cılık kipinde karşılaşılır. Eksiklik ve “ıızakta-
im Modus de r Gleichgültigkeit Varlık” birlikle-oradaki-Varhğııı kipleridir ve
und Fremdheit. Das Feiilcu und
»Forlscin« sind Meali eles Mil­
ancak birlikte-Varlık olarak oradaki-Varlık Baş­
daseins miel n u r m öglich, weil kalarının oradaki-Varlığnu onunla dünyasında
Dasein als M itsein etas Dasein karşılaşılmaya bıraktığı içiıı olanaklıdırlar. Birlik-
A nderer in seiner Weil Ix-gegncn
läül. Milsein ist eine Bestimmt­ te-Varlık lıer durumda birinin kendi oradaki-
heit eles je eigenen Daseins; Mil- Varlığııını belirliliğidir; birlikte-oradaki-Varlık
dasein charakterisiert das Dasein Başkalarının oradaki-Varlığnu nitelendirir, ama
Amlerer, sofern es für eilt Mii-
scin durch «lesse'tt Weh freige- ancak bir birlikle-Vaıiık için onun dünyası yo­
geix'tt ist. Das eigene Dasein ist luyla özgiirleştirildiği ölçüde. Birinin kendi
mir, sofern ('s die Wcscussiruktur
de-s Mil.seins hal, als für Anei«re
oradaki-Varlığı ancak birlikte-Varlığı» özsel
Ix'gegneud Mitelaseiu. yapısını taşıdığı ölçüde Başkaları için karşı­
Wenn das Milsein für elas lu- laşılabilir olarak birlikte-oradaki-Vaıiıktır.
der-Wolt-scin e'xisien/.ial kons­
titutiv bleibt, elamı tmiB es cIxti-
Eğer birlikte-Varlık düııyadaki-Varlık için
so wie- eler ttmsiehiige Umgang varoluşsal olarak oluşturucu kalırsa, o zaman ti[>
mit dem iuucrweiilic'h Z.uhan- kı dünya-içiııde elaltnıda-bııhmaıı ile sağgörülü
eleue'ti, elas wir vorgreilend als
Besorgen ke-nnzei« hne-H-n, ans
işgörme (ki bııııa bir öııceleme ile ‘tasa’ demiş­
dem Phänom en eter .Voıgr inter­ tik) gibi, o da kaygı fenomeninden yorıınılaıı-
pretiert werden, als welche das malıdır, çünkü genelde oradaki-Varlığııı Varlığı
Se in «los D aseins ü b erh au p t
IxMimmi wird (vgl. kap.ti die ses kaygı olarak belirlenir (bkz. bu Aııabölümde
A lm h u .). De r Seins« h a rak ter Bölüm G). Tasanın Varlık-karakteriııi birlikte-
Varlık kendinin edinemez, gerçi bıı Varlık­ des Besorgens kam ı dem Milsem
nicht eignen, obzwar diese Seinsarı.
lı! rü, tıpkı tasa gibi, düııya-içinde karşılaşılan ein Sein zu iuncrw eltlich begeg­
varolan-şeylere doğru Varlık olsa da. Ama biı- nendem Seienden ist wie das besor­
likte-Varlık olarak oradaki-Varlığııı 0 1 1 a doğru gen. Das Seiende, zu dein stell das
Dasein als Milseiu verhalt, hat a lx r
davrandığı varolaıı-şey elaltında-bıılımatı gere­ nicht die S eim art des zu)uuu\cıwıı
cin Varlık-türüııü taşımaz; kendisi bir oradaki- Zeugs, es ist selbst Dasein. Dieses
Seiende wird nicht besorgt, son­
Varlıktır. Bıı varolaıı-şeyler ile tasa edilmez; d ern stellt in der l-'iirsvrfrr.
bunlar dalıaçok esirgeme konusu edilirler. Auch das »Besorgen« von Nah­
Giderek beslenme ve giyinme ile “tasa,” rung und Kleidung, die Pflege des
kranken ia ibes ist Fürsorge. Die­
hasta bedenin bakımı bile esirgemedir. Ama sen Ausdruck verstehen wir aber
esirgeme anlatımını tasanın bir varoluşsal için entsprechend der Verwendung von
Besorgen als I erinin ns für ein Hxis-
terim olarak kullanılmasına karşılık düşecek
le n /ia l. D ie »Fürsorge« als fak­
bir yolda anlıyoruz. Örneğin olgusal toplumsal tisch e soziale H in rich tu n g zum
düzenleme biçimindeki “esirgeme” birlikte- Beispiel g rü n d et in d er Seiusver-
fnssung des Daseins als Mitseiti.
Varlık olarak oradaki-Varlığııı Varlık-duru- Ih re fak tisch e D rin g lich k eit ist
ırıunda temellenir. Olgusal iveğeııliği oradaki- d arin m otiviert, d a 1.1 das D asein
Varlığııı kendini en yakından ve çoğunlukla sich zunächst u n d zum eist in den
d e fizien teu M odi d e r F ü rso rg e
esirgemenin eksikli kiplerinde tutmasında hält. Das Für-, Wider-, Ohne-einau-
güdülendirilir. ‘Birbiriııdeıı-yana-,’ ‘birbiriııe- d ersein , das A u eiu au d erv o rb ei-
geheu. das Kinander-nichl.s-ange-
karşı-,’ ‘birbiri-olmaksızm-Varlık,’ ‘birbirini
h e u sin d mögliche Weisen der Für­
geçm e,’ ‘birbirini önem sem em e’ olanaklı so rg e. U nd g e ra d e d ie zuletzt
esirgeme yollarıdır. Ve tam olarak son sözü genannten Modi der DeÜzienz und
Indifferenz ch arak terisieren das
edilen eksiklilik ve ayrımsızlık kipleri gündelik alltägliche und durchschnittliche
ve sıradan birbiri-ile-birlikte-Varlığı nitelen­ M iteinandersein. Diese Seinsinodi
dirir. Bu Varlık-kipleıi yine göze-çarpmama ve zeigen wieder d en C harakter der
l hiauffälligkeil und Sellxstverständ-
keııdiliğiııden-açıklık karakteri gösterirler ki, lich k eit, d e r d em alltä g lich e n
Başkalarının gündelik dünya-içiııdeki birlikte- iuuerweltlichen Mildasein A nderer
ebenso eignet wie der Zuhauden-
Varlıklarıııa da tıpkı gündelik olarak tasa
heit des täglich besorgten Zeugs.
edilen gerecin elaltında-buluııuşmıa olduğu Diese indifferenten Modi des Mit-
gibi aittirler. Birbiri-ile-birlikte-Varlığııı bu cinauderseins verleiten die o n to ­
logische Interpretation leicht dazu,
ayrımsız kipleri varlıkbilinısel yorumu kolayca dieses Sein zunächst als pures Vor­
saptırarak 0 1 1 u bu Varlığı ilk olarak dalıa çok h a n d e n se in m e h re re r Subjekte
öznenin salt elöııünde-Varlığı olarak yorum­ auszulegeu. Hs scheinen n u r ge­
ringfügige S p ielarten derselb en
lamaya götürebilirler. Öyle görünür ki sanki Seiusart v o rzu lieg eu u n d d o ch
yalnızca aynı Varlık-türünüıı önemsiz çeşitleri liesieht ontologisch z.wischeu dem
önüm üzde yatmaktadır; ve gene de rasgele »gleichgültigen« Zusannnonvor-
k o m m eu b elieb ig er D inge und
Şeylerin “ilgisizce” biraradayer almaları ve bir­ dem [122] Kinauder-nichls-ange-
likte varolaıı-şeyleriıı birbirleriııi-öneınsenıe- h e n m ite in a n d e r S eie n d er ein
ıııeleri arasında özsel bir ayrını vardır. wesenhafler llnierschied.
Die Fürsorge hat hinsichtlich
Esirgemenin olumlu kipleri açısından iki ihrer positiven Modi zwei extrem e
aşırı olanağı vardır. Başkasından “kaygı”yı bir Möglichkeiten. Sie kann dem An­
d eren die »Sorge« gleichsam al>-
bakıma uzaklaştırabilir ve tasada kendini oııuıı
nchm en und im Besorgen sich an
yerine koyabilir, oııuıı için içeri-sıçrayabiUr. Bu seine Stelle setzen, für ihn einsprin-
esirgeme, tasa edilecek olanı, Başkası için gen. Diese F ürsorge ü b ern im m t
das, was /.u besorgen isi, fü r den kendi üstüne alır. Başkası bununla kendi
A u d c m i. D ieser w ird d ab e i aus
s e in e r Stelle gew orfen, e r tritt
konum undan atılır; daha sonra tasa edilen
zurück, tun nacltiräglieh das Be­ şeyi erişime hazırlanmış biışey olarak üst­
so rg te als fe rtig V erfügbares zu lenebilmek ya da onu bütünüyle üstünden
ülx'rueltm cu, bzw. sieh ganz davon
zu entlasten. In solcher Fürsorge atabilmek için geri çekilir. Böyle esirgemede
kann der Andere zum Abhängigen Başkası bağımlı ve boyun eğdirilmiş biri ola­
u n d B e h e rrsch ten w erden, m ag bilir, üstelik bu egemenlik sessiz olabilse ve
diese H e rrsch aft auch ein e still­
schweigende sein und dem Beherr­ boytuıeğen için gizli kalabilse de. Bu içeri-
schten v erborgen bleiben. Diese sıçıayaıı, “kaygı”daıı kurtaran esirgeme biıbiri-
entspringende, die »Sorgt“« abneh­
m ende Fürsorge bestimmt das Mit-
ile-birlikte-Varlığı büyük ölçüde belirler ve
cinaudersciu in weitem U m fang, çoğunlukla elaltıııda-bulımana yönelik tasa ile
und sie betrifft zumeist das Besor­ ilgilidir.
gen des Zuhandeuen.
Ihr gegenüber Ixsteht die Mög­ Buna karşıt olarak bir tür esirgeme olanağı
lichkeit einer Fürsorge, die für den vardır ki, Başkası için içeri-sıçramaktan çok
A nderen nicht so sehr entspringt,
als daß sie ihm in seinem existen­
varolma-ilgili ‘Olabilme’siııde omuı için öne-
ziellen Seiuköim cn voraussfmugt, sıçrar, ve bııntı oııtı “kaygı”dan kurtarabilmek
n ic h t um ihm d ie »Sorge« abzu- için olmaktan çok oını ilk kez genel olarak
uehm en, sondern erst eigentlich als
solche zurückzugeben. Diese Für­
asilliği içinde 0 1 1 a geri verebilmek için yapar.
sorge*. die wesentlich die eigentliche Bu esirgeme — ki özsel olarak asıl kaygıyı, eş
Sorge — das heißt die Existenz des deyişle Başkasının varoluşunu ilgilendirir,
A nderen betrifft und nicht ein Was,
das e r besorgt, verhilft dem An­ oınııı tasalandığı bir ‘Ne’yi değil — Başkasına
d e re n dazu, in seiner Sorge sich kaygısında kendine saydam olmaya ve 0111111
durchsichtig und fü r sw frei m wer­
için özgür olmaya yardım eder.
den.
Die Fürsorge erweist sich als eine Esirgeme kendini oradaki-Varlığm bir
Seinsverfassung des Daseins, die Varlık-durumu olarak belgitler ki, 0 1 1 un —
nach ihren verschiedenen Möglich­
keiten mit dessen Sein zur Ix-sorg-
değişik olanaklarına göre — tasa edilen dün­
ten Well etxnso wie mit dem eigent­ yaya doğru Varlığı ile olduğu gibi kendine
lichen Sein zu ihm selbst verklam­ doğru asıl Varlığı ile de bağlıdır. Biıbiri-ile-
m ert ist. Das M iteinaudersein grün­
det zunächst u n d vielfach aus­
birlikte-Varlık, en yakından ve sık sık dışlayıcı
schließlich in dem , was in solchem olarak, böyle bir Varlıkta ortak tasa koıııısu
Sein gemeinsam besorgt wird. Kitt olan şey üzerinde temellenir. Ayın şeyi yap­
M iteinaudersein, «las daraus e n t­
springt, «laß man dasselbe betreibt, maktan doğan birbiri-ilc-birlikte-Varlık ço­
hält sich meist nicht n u r in äußeren ğunlukla dış sınırlar içinde kalmaz, ama uzak­
O rettzen, sondern kom m t in den
lık ve ıızak durma kiplerine girer. Ayıtı konuda
M odus von Abstand und Reserve.
Das M iteinaudersein derer, die bei işe alınanların birbiri-ile-birlikte-Varlıkları
derselben S ache angeslellt sind, kendini sık sık yalnızca güvensizlik üzerine
nährt sich oft n u r von M ißtrauen.
U m gekehrt ist das gem einsam e
besler. Evrik olarak, kendini ortaklaşa ayın
S icheinsel/en für dieselbe Sache davaya adama her durumda özel olarak etki­
aus dem je eigens e rg riffe n en lenen oradaki-Varlıktaıı belirlenir. Ancak bu
Dasein bestimmt. Diese eigentliche
V erbundenheit erm öglicht erst die
ani bağlanmıştık Başkasını kendi için özgürlü­
rechte Sachlichkeit, die den Ande­ ğünde özgürleştiren doğru nesnelliği olanaklı
ren in seiner Freiheit für ihn selljst kılar.
freigibl.
Zwischen deti lx*ideu Extremen Gündelik birbiri-ile-birlikte-Varlık kendini
d e r positiven F ürsorge — d er olumlu esirgemenin iki ucu — içeri-sıçrayıp
egemen olaıı ve öııc-sıçıayıp özgürleştiren uçlar e in sp rin g e n d -b e h e rrs c h c m le n
u n d der vorsp rin g en d -b efm en -
— arasında sürdürür ve sayısız karışık biçim deıı — hält sich das alltägliche
gösterir* ki, bunların betimlemesi ve sınıflan­ M iteiuanderseiu m ul zeigt m an­
dırması bu araştırmalım sınırları dışımı düşer. n ig fa ch e M isehform cn, d e re n
B eschreibung und Klassifikation
Tıpkı tasanın elaltında-bulımaıı şeyi açığa a u ß e rh a lb d e r G reu zcn d ie se r
çıkarına yolu olarak sağgörüye [ Umsicht] ait U ntersuchung liegen. [123]
Wie dem besorgen als Weise
olması gibi, esirgeme de gözetme [Rücksicht] ve des Entdeckeus des Zuliaiidcncu
hoşgörme [Nachsicht] tarafından güdülür.** İkisi die Umsicht zu g e h ö tl, so ist die
de, esirgeme ile birlikte, karşılık düşen eksikli Fürsorge geleitet, durch die Rück­
sicht \w\i\ Nachsicht. beide können
ve ayrımsız kiplerden geçerek hoşgörüsüzlüğe ve mit der Fürsorge die entsprechen­
kayıtsızlığa dek gidebilirler ki, bu sonuncuya den defizieuteu und indifferenten
götüren şey ilgisizliktir. Modi d u rch lau fen bis zur Itiirk-
skltf.s/osifrkeit und dein Nachsehen,
Dünya yalnızca elaltında-bıılunaıı şeyleri das die Gleichgültigkeit leitet.
diinya-içinde karşılaşılan varolaıı-şeyler olarak D ie Welt gibt n ic h t n u r das
Z uhandeue als innervvelilich be­
özgürleştirmekle kalmaz, ama oradaki-Varlığı gegnendes Seiendes frei, sondern
ve birlikte-oradaki-Varlıkları içindeki Başkala­ au ch D asein, d ie A n d eren in
rını da özgürleştirir. Ama bu çevresel olarak ihrem Mitdasein. Dieses umwelt­
lich freigegelx-ue Seiende ist alx r
özgürleştirilen varolaıı-şey, en öz Varlık-aııla- seinem eigensten Seinssinu e n t­
ııııııa karşılık düşen bir yolda, aynı dünyada sp rech en d ln-Sein in derselben
içitıde-Varlıktır ki, o dünyada Başkaları için Well, in d er es, fü r an dere begeg­
nend, mit da ist. Die Weltlichkeit
karşılaşılabilir olarak birlikte oradadır. Dıiıı- wurde interpretiert ($ IS) als das
yasallık imlemliliğin göııderme-bütüııü olarak Verweistm gsgau/.e d e r B edeut­
samkeit. Im vorgängig verstehen­
yorumlanmıştı (§ 18). İmlenildik ile anlama den V erlrautseiu mit dieser läßt
düzleminde önceden taııışık-Varlıkta, oradaki- das Dasein Zuhandcues als in seiner
Varlık elaltıııda-bulunaııı ilgililiği içinde açığa Bewandtnis Entdecktes Ix-gegueu.
D er V crweisuugszusauuueuhaug
çıkarılmış birşey olarak karşılaşılıııaya bırakır, d er Bedeutsamkeit ist feslgemachl
imlemliliğin göııderme-bütüııü oradaki-Varlı- im Sein des Daseins zu seinem
ğııı Varlığında onun en öz Varlığına bağlan­ eigensten Sein, dam it es weseu-
haft keine Bewandtnis halten kann,
mıştır ki, bıınuıı özsel olarak lıiçbir ilgililiği «las vielm ehr das Sein ist, xoonoii-
olamaz, ama öyle bir Varlıktır ki, oradaki- xoillen«las Dasein sellisiist, wie es Ist.
Varlığın kendisi ne ise onun uğruna odur. Nach derjcl/.l «lurchgcführlen
Analyse gehört aIxt y.utn Sein des
Ama şimdi tamamlanan çözümlemeye göre, Daseins, um das es ihm in seinem
Başkaları ile birlikte-Varlık oradaki-Varlığın Var­ Sein scllwt gellt, das Mitsoin mit
A nderen. Als Mitsein »ist« daher
lığına aittir — bir Varlık ki, oradaki-Varlık için
das Dasein w esenhait umwallen
Varlığının kendisinde önemlidir. Buna göre, Amlerer. Das muß als existenziale
birlikte-Varlık olarak oradaki-Varlık özsel ola­ W esensaussage versuuuh n wer-
«len. Auch wenn das jeweilige fak­
rak Başkaları uğrunadır. Bu öz üzerine varolıış- tische Dasein sich an Andere nicht
sal öııesürüm olarak anlaşılmalıdır. O sıradaki kehrt, ih re r uulx*dürftig zu sein
olgusal oradaki-Varlık Başkalarına dönmüş verm eint, od er aber sie entbehrt.

*|Esk’t yayımlarda: gösterir’ yerine ‘z e i t i g t / <>Igu u Iaşt ıri r.' J


**| U m s ic h t, R ü c k s i c h t ve N a c h s i c h t . Eenonıenol<)jik bir doyum, yada güzel \ A v g ö r s e l k a m t .
Almanca köklere göre: ‘çevre-göriiş,’ ‘geri-görüş’ ve ‘arka-görüş’; anlamsal olarak: s a ğ g ö r ü ,
g ö z e tm e ve h o ş g ö r m e . Aİtnaiıoa sözcüklerdeki kökeusel ortaklığın belirtilmesi feııomeuoletjik
bir önem taşır ve bu ilgi Türkçe bileşik-adtarın yapılarına ‘g ö r ve ‘g ö z aidatından ile girer. |
ist cs iu der Weist' des Mitseins. olmasa, onlara gereksinimi olmadığını ya da gide­
Im Mitsein als dein cxisicn-
zialen Um-willeu A nderer sind
rek onlarsız yapabileceğini sansa bile, birlikte-
diese in ihrem Dasein schon Varlık yolunda varolur. Başkalarının varoluşsal
erschlossen. Diese mit dem ‘onuıı-uğrıma’Ian olarak birlikte-Vaılıkta bu Baş­
M itscin vorgängig ko n sti­
tu ie rte E rschJossenheit d er kaları daha şimdiden oradaki-Varlıkları içinde
A n d eren m acht dem n ach açığa serilmişlerdir. Biılikte-Varlık ile, Başka­
auch die Bedeutsamkeit, d. h.
die W eltlichkeit mit aus, als
larının önceden oluşturulm uş bu açığa seril-
w elche sie im exisien/.ialeu ıııişliği de buna göre iııılemliliği, e.d. düııyasallığı
Worum-willen lestgeinacht ist. oluşturmaya katılır ki, bu düııyasallık olarak
D aher läßt die so konstituierte
W eltlichkeil d er Welt, in der
imlenildik varoluşsal ‘oııun-ıığruna’ya bağlan­
das Dasein wesenhafi je schon mıştır. Buna göre oradaki-Varlığın özsel olarak her
ist, das umweltlich Zuhandcne durumda daha şimdiden içinde olduğu dünyanın
so lx-geguen, dal.» in eins mit
ihm als umsichtig Besorgtem böyle oluşturulmuş düııyasallığı çevresel olarak
das Mildasein A nderer begeg­ elaltında-bulunan ile öyle bir yolda karşılaşıl-
net. ln der Struktur der Welt­
lichkeit d er Well liegt es. «laß
ıııasma izin verir ki, sağgörülü olarak tasa edilen
die Anderen nicht zunächst als biı şey olarak onunla birlikte Başkalarının birlikte-
froischwclx’nde Subjekte vor­ oradaki-Varlıkları ile karşılaşılır. Dünyanın diin-
handen sind neben anderen
Dingen, sondern iu ihrem um­ yasallığıııın yapısında Başkalarının en yakından
weltlichen Ix'sorgenden Sein özgürce yüzen özneler olarak başka Şeylerin
in der Weh aus dem in dieser yanında elönünde-bulunmadıkları, ama çevresel
Zuhandeuen her sich zeigen.
Die zum Mitsein gehörige olarak tasa edilen Varlıkları içinde dünyada kendi­
E rsch lo ssen h eil des Mit- lerini o dünyada elaltnıda-bulıuıan şeylerden gös­
daseins A n d erer besagt: im
Seinsversläuduis des Daseins
terdikleri imlenir.
Hegt sch o n , weil sein Sein Başkalarının birlikte-oradaki-Varlıklarınııı
M ilsein ist, das V erständnis birlikte-Varlığa ait açığa serilmişliği şu demektir:
Anderer. Dieses Verstehen ist,
wie V erstehen ü b e rh a u p t,
Oradaki-Varlığın Varlığı birliktc-Varlık olduğu
nicht eine aus E rkennen er­ için, oııuıı Varlık-anlayışıııda daha şim diden
w achsene Kenntnis, sondern Başkalarım anlama yatar. Bu anlama, tıpkı genel
eine ursprünglich exisien/.iale
Seinsari, die E rkennen und olarak anlama gibi, bilgiden gelişen bir tanışıklık
Kenut[124]nis allererst mög­ değil, ama kökeıısel olarak varoluşsal bir Varlık-
lich m acht. Das Sichkenuen
gründet in dem ursprünglich
türüdiir ki, başka lıerşcyden önce, bilgiyi ve tanı­
verstehenden Mitsein. Es be­ şıklığı olanaklı kılar. Kcndini-tanıına kökeıısel
wegt sich zunächst gem äß der olarak anlayan birlikte-Vaılıkta temellenir. Kcıı-
n ä c h ste n Seiusart des m it-
setenden lu-der-Welt-seius im
diııi-tanıma, en yakından ve birlikte-varolan
verstehenden Kennen dessen, diinyadaki-Varhğm en yakın Varlık-türii ile ııyuııı
was das D asein m it d en içinde, oradaki-Varlığın Başkaları ile birlikte
A nderen um w eltlich um sic­
htig vorfindet und besorgt.
çevresel olarak ve sağgörülü olarak karşılaştığı ve
Aus dem Besorgten h er und tasalandığı şey ile anlama düzlemindeki tanışıklık
mit dem Verstehen seiner ist içinde devinir. Esirgeyen tasa tasa edilen şeyden
das lürsorgeude Besorgen ver­
s ta n d e n . D er A ndere ist so ve onun anlayışı ile birlikle anlaşılır. Tasalı esir­
zunächst in der besorgenden gemede böylece Başkası en yakından açığa serilir.
Eürsorgc erschlossen.
Ama şimdi esirgeme en yakından ve çoğun­
Weil m m aller zunächst
und zumeist die Eürsorgesich lukla eksikli ya da en azından ayrımsız kiplerde —
iu den deü/.icuten oder zum birbirini geçmenin ilgisizliğinde — kaldığı için,
eıı yakın ve özscl kcndini-bilıne bir kcııdini- m in d esten in d ifle re n te n M odi
aulhält — in d er Uleİclıgültigkeil
tanıyabilmeye gereksinir. Ve gerçekten de des A ueiuandervorbeigcheus —,
kendini-bilıııe çekingenlik, kendini gizleme ve b e d a rf das n ächste u n d wesen-
kılık değiştirme gibi yollarda kendini yitirdiği lial'le Sichkennen eines Sichken-
n en lcrn en s. U nd wenn gar das
zaman, birbiıi-ile-birlikte-Varlık Başkalarına S ichkennen sieh verliert in die
yakın olabilmek ya da “içyüzlerini” görebilmek Weisen d er Z urückhaltung, des
Sichversieckens und Verstehens,
için özel yollara gereksinir. b e d a rf das M iteinandersein be­
Aıııa tıpkı keııdini-açınanııı ya da kapa­ sonderer Wege, um den Anderen
manın o sıradaki birbiri-ile-birlikte-Varlığııı nahe, b/.vv. »hinter sie« zu kommen.
Aber so wie das Sichoffenba-
Varlık-tiiründe temellenmesi, aslında bunun reu . bzw. V ersch liefen in d e r
kendisinden başka birşey olmaması gibi, Baş­ jeweiligen Seinsart des Miteinan-
kasının belirtik olarak esirgeyici açığa serilişi de derseins gründet, ja nichts ande­
res als diese selbst ist, erwächst
her durumda yalnızca onunla birincil biılikte- au ch das au sd rü ck lich e fürsor­
Varlıktan gelişir. Başkasının böyle İliç kuşkusuz gende Erschlichen des Anderen je
n u r aus dem prim ären Miiseiumit
tematik olan, ama kııraınsal-rulıbilimsel olma­ ihm . Solches obzwar thfiiifitisrlm,
yan açığa serilişi şimdi kolayca “yabancı ruhsal a b e r nich t th eo retisch -p sy ch o ­
yaşamları” anlamanın kuramsal sorunsalı için logisches Erschlichen des Ande­
ren wird nun leicht für die theo­
en yakından bakış altına gelen fenomen olur. retische Problem atik des Verste­
Ama anlama düzleminde birbiri-ile-birlikte- hens »frem den Seelenlebens« zu
Varlığııı bir yolunu böyle feııomenal olarak “en dem Phänom en, das zunächst in
d en blick komm t. Was so ph än o ­
yakından” sıuıan şey aynı zamanda “başlan­ m enal »zunächst« eine Weise des
gıçta” ve kökeıısel olarak genelde Başkalarına versteh en d en M ileinanderseins
darstelli, wird alxT zugleich als das
doğru Varlığı olanaklı kılan ve oluşturan şey genom men, was »anlänglich« und
olarak alınır. Bu çok da talihli olmayan bir ursprünglich überhaupt das Sein
yolda “dııygıı-birliği” [yada empali) olarak belir­ zu.'Yndereu ermöglicht und kons­
tituiert. Dieses nicht clx’ii glück­
tilen fenom enin, varlıkbilimsel olarak, ilk lich als »Einfühlung« bezeichnen*
yapması gereken şey bir bakıma birinin en Phänom en soll dau n ontologisch
yakından yalnız başına verilen kendi özne­ gleichsam erst die brücke schla­
gen von dem zunächst allein gege­
sinden en yakından genel olarak kapalı olan b en e n eig en en Subjekt zu dem
öteki özneye köprü kurmaktır. zunächst überhaupt verschlosse­
n en anderen Subjekt.
Başkalarına doğru Varlık İliç kuşkusuz el- Das Sein zu A nderen ist zwar
öııünde-bulunaıı Şeylere doğru Varlıktan var- ontologisch verschieden vom Sein
lıkbilimsel olarak ayrıdır. “Başka” varolaıı-şeyiıı zu v o rh a n d e n e n D ingen. Das
»andere« Seiende h at selbst die
kendisi oradaki-Varlığııı Varlık-türünii taşır. Seiusart des Daseins. Im Sein mit
Başkaları ile birlikte ve onlara doğru Varlıkta u n d zu A nderen liegt dem nach
buna göre oradaki-Varlığın oradaki-Varlık ile ein Seinsverhältnis von Dasein zu
Dasein. Dieses Verhältnis, möchte
bir Varlık-ilişkisi yatar. Ama denebilir ki, bu iliş­ m an sagen, ist a l x T doch schon
ki gene de her dununda dalıa şimdiden birinin k o n stitu tiv fü r das j e eig en e
kendi oradaki-Varlığı için oluşturucudur — D asein, das von ihm selbst ein
Seiusverständnis hat und so sich
oradaki-Varlık ki, kendiliğinden bir Varlık-aııla- zu Dasein verhält. Das Seinsver-
yışı taşır ve böylece oradaki-Varlık ile ilişkidedir. hältuis zu A nderen wird dann zur
Projektion des eigenen Seins zu
Başkaları ile Varlık-ilişkisi o zaman birinin
sich selljst »in ein Anderes«. Der
kendine doğru Varlığının “bir Başkasına” yan­ A n d ere ist e in e D u b lette des
sıması olur. Başkası ‘Keııdi’ııiıı bir eşlemidir. Selbst.
Aber es isi leicht zu scheu, «laß Ama kolayca görülebilir ki, bu görünürde
diese scheinbar sellwiversläncl-
liche UIxTlcguug auf schwachem
keııdiliğiııden-açık irdeleme zayıf bir zemine
H oden ru h i. Die in A nspruch dayanır. Bu uslamlamanın istemi olaıı varsayım,
gern» ıım eııe V oraussetzung oradaki-Varlığın kendisine doğru Varlığının bir
dieser A rgum entation. daß das
Sein des [125] Daseins zu ihm Başkasına doğrıı Varlık olması, geçerli değildir.
sellisi das Sein zu einem Anderen Bu varsayımın haklılığı kendini açıkça göster­
sei. trifft uieht zu. Solange diese
V oraussetzungsidi nicht evident
mediği sürece, oradaki-Varlığın kendi kendisi
in ihrer Rechtmäßigkeit erwiesen ile ilişkisini Başkası olarak Başkası için nasıl
hai, so lange bleibt es rätselhaft, açığa sereceği bilmecemsi kalır.
wie sie das Verhältnis des Daseins
zu ihm selbst dem A nderen als
Başkalarına doğru Varlık yalnızca bağımsız,
Anderem erschließen soll. indirgenemez bir Varlık-ilişkişi olmakla kalmaz,
Das Sein zu A nderen ist nicht, ama bıı ilişki, birlikte-Varlık olarak, oradaki-
nur ein eigenständiger, irreduk-
libler Seiusbezug, er ist als Mit­ Varlığın Varlığı ile birlikte dalıa şimdiden varo­
sein mit dem Sein des Daseins lan bir ilişkidir. Hiç kuşkusuz birlikte-Varlığm
schon seiend, /w a r ist nicht zu
b e s irc ile n . daß das a u f dem
zemininde dirimli birbirini-karşılıklı-tanımaııın
('»runde des Milseius lebendige sık sık birinin kendi oradaki-Varlığmm o sırada
Sich-gegenseitig-kenuen oft alf- kendini ne düzeye dek anladığına bağlı olduğu
h än g ig ist davon, wie weil das
eigene Dasein jeweilig sich selljst
tartışma götürmez; ama bu yalnızca Başkaları ile
verstanden hat; das besagt aber özsel birlikte-Varlığm kendini ııc düzeyde say­
nur, wie weit es das w eseuhafte damlaştırdığına ve kılık değiştirmediğine bağlı
Mil.sein mit A nderen sich durch­
sichtig gem acht un d nicht ver­ olması demektir ki, bu ise ancak oradaki-Varlık
stellt hat. was n u r m öglich ist, düııyadaki-Varlık olarak her durum da dalıa
wenn Dasein als In-der-Welt-sein
je schon m it A nderen ist. »Ein­
şimdiden Başkaları ile birlikte ise olanaklıdır.
fühlung« konstituiert nicht erst “Dııygıı-birliği” ilkin birlikte-Varlığı oluşturmaz,
das Milsein, sondern ist auf des­ ama kendisi ancak birlikte-Varlık temelinde
sen (»runde erst m öglich und
durch die vorherrschenden deli-
olanaklıdır ve geçimsizliği içindeki birlikte-
zienten Modi des Milseius in ih- Varlığm başat eksikli kipleri yoluyla güdülenir.
rer Unumgäuglichkeil motiviert. Ama “duygu-birliği”niıı kökcuscl bir varo-
Daß die »Einfühlung« kein
ursprüngliches cxistenziaU-s Phä­ luşsal fenomen olmaması — tıpkı geııel olarak
nom en ist, so wenig wie Erken­ bilmenin de olmaması gibi — onun açısından
n en ü b e rh a u p t, besagt aber
hiçbir sorunun olmaması demek değildir. Dııy-
nicht, es besiehe bezüglich ihrer
kein Problem. Ihre spezielle Her­ gu-birbğiniıı özel lıerm encutiğiııin oradaki-
m eneutik wird zu zeigen halten, Varlığın kendisinin değişik Vaıiık-olanaklarmm
wie die verschiedenen Seinsmög-
lichkeileu des Daseins selbst das
nasıl birbiri-ile-birlikle-Vaıiığı ve oradaki-Varlı-
M itc in au d c rseiu und dessen ğııı kendiııi-bilmesini yoldan çıkarıp engel­
Sichkeunen m ißleiten und ver­ leyeceğini, böylece gerçek bir “aıılam a”nııı
bauen. so daß ein eeiites »Ver­
stehen« niedergehalten wird und
bastırılacağını ve oradaki-Varlığın onun yerini
das D asein zu S u rro g ate n die tııtaıı başkalarına sığınacağım göstermesi gere­
Zuflucht nim mt; welche positive kecektir; yabancıyı doğru anlamanın olanağı bu
existenziale Bedingung rechtes
Eremdversteiten für seine Mög­
lıermeııeutiği olumlu varolıtşsal koşulu olarak
lichkeit voraussetzt.. Die“ A nahse varsayar. Çözümleme birlikte-Varlığm dıiıı-
hal gezeigt: Das Mitseiu isi ein yadaki-Varlığın varolıtşsal bir bileşeni olduğunu
exislenziales Koustilueus des lu-
der-Weii-seitts. Das Mitelaseiu er- göstermiştir. Birlikte-oradaki-Varlık kendini
weist sich als eigene Seiusart von düııya-içiııde karşılaşılan varolan-şeylerin
kendilerinin Varlık-türü olarak bclgitlemiştir. in n erw el d ic h b eg e g n en d em
Seienden. Sofern Dasein über­
Oradaki-Varlıkgenel olarak varoldukça, birbiri- haupt. ist, bal es die Seinsari des
ile-birlikte-Varlığııı Varlık-türüııü taşır. Bu birçok M iteinanderseins. Dieses kann
nicht als snnnnatives Resultat
“özne”nin olmasının toplu sonucu olarak kav-
des V orkom m ens m e h re re r
raııamaz. Belli bir sayıda “özııe” ile karşılaşma »Subjekte« begriffen w erden.
bile ancak eıı yakından kendi birlikte-oradaki- Das Vorlinden einer Anzahl von
»Subjekten« wird sellist n u r da­
Varlıkları içinde karşılaşılan Başkalarının yal­ d u rch m ö g lich . daB d ie zu­
nızca “sayılar” olarak ele alınm aları yoluyla nächst in ihrem M itdasein l>e-
olanaklıdır. Böyle bir sayı ancak belirli bir birbiri- g eg nenden A nderen lediglich
no ch als »N um m ern« b e h a n ­
ile-birlikte-Varlık ve birbiriııe-doğru-Varlık yoluy­ delt werden. Solche Anzahl wird
la ortaya çıkarılır. Bu “lıoşgörmeyeıı” birlikte- n u r en td eck t d u rch e in b e ­
stimmtes Mit- und Zueinauder-
Varlık ciddiyetle Başkalarını “saymaksızın” ya da
sein . Dieses »rücksichtslose«
yalnızca onlarla “herhangi bir işinin olmasını” Mitsem »rechnet« mit d en An­
istemeksizin, onları “hesaba katar.” d eren , o h n e daB es ernsthaft
»auf sie zählt «oder auch nur mil
Birinin kendi oradaki-Varlığı ile, tıpkı Başka­ ihnen »zu tun haben« möchte.
larının birlikte-oradaki-Varlıkları ile olduğu gibi, Das e igene Dasein ebeuso
eıı yakından ve çoğunlukla çevresel olarak tasa wie das Mildaseiu A nderer be­
gegnet zunächst u n d zumeist
edilen birlikte-düııyadaıı karşılaşılır. Oradaki- aus d e r umweltlich besorgten
Vaılığın tasa edilen dünyaya soğrıılmuş olması, Mitwelt. Das Dasein ist im Auf­
g eh en in d er besorgten Welt,
eş deyişle aynı zamanda Başkalarına doğru bir-
das heiBt zugleich im Mitsein zu
likte-Varlık içinde olması, 0111111 kendisi olma­ d en A nderen, nicht es seihst.
ması demektir. O zaman Varlığı gündelik biıbiri- Mb ist es denn, der das Sein als
alltäg lich es M itcin an d erscin
ile-birlikte-Varlık olarak üstlenmiş olan kimdir? übernom m en hat? [120]

S 27. Dos n/ltafr/iıhf Selbst,sein


§ 27. Gündelik Kendi-Olma ve insan
und dm Man
Birlikte-Varlığııı bu çözümlemesinin varlıkbilimsel Das ontologisch relevante l'.rgel»-
nis d e r vorstehenden Analyse1
olarak ilgili sonucu birinin kendi oradaki-Varlı-
des M ilseius liegt in eler Kiıı-
ğııuıı ve Başkalarının oradaki-Varlığııım “özııe- sicht, daB d er »Subjektcharak-
karakteri”ııiıı varolıışsal olarak belirlenmiş, eş tcr« des eigenen Daseins und
d e r A m leren sich existeuzial
deyişle ‘olmadım belli kiplerinden belirlenmiş bestim m t, das heiBt aus gewis­
olduğu içgörüsiiııde yalar. Çevresel olarak tasa sen Weisen zu sein. Im um welt­
edilen şeyde Başkaları ile oldukları gibi kar­ lich b eso rg ten beg eg n en die
A nderen als das. was sie sind: sie
şılaşılır; oıılar yaptıklarıdırlar. .«»(/das. was sie lietreihen.
Başkaları ile birlikte, onlar için ve onlara karşı im b eso rg en d essen, was
ele geçirilmiş şey ile tasada sürekli olarak Baş­ m au mit, für und gegen die An­
deren ergriffen hat, ru h t stän­
kalarına karşı bir ayrımdan ölürü kaygı vardır — dig die Sorge um einen l hiter-
bu ayrını ister yalnızca giderilmiş bir ayrını olsun, schied gegen die A nderen, sei
ister birinin Başkaları karşısında geride kalan es auch nur. um den Unterschied
gegen sie auszugleii hen, sei es.
kendi oıadaki-Varlığı onlarla ilişkide onları daB das eigene Dasein — gegeu
yakalamayı istiyor olsun, ya da isterse oradaki- die Anderen zurückbleilxuid —
im Verhältnis 7,11 ihnen aulholeu
Varlık Başkaları üzerindeki önceliğinde onları
will, sei es, daB das Dasein im
bastırılmış tutmaya girişmiş olsun. Biıbiri-ilc- Vorrang über die A nderen dar­
birlikte-vaılık bu uzaklığın yol açtığı kaygıdan — au f aus ist, sie niederzuhahen.
S K İN U N D Z E I T / V A R U K V E 7a m a n 189

Das M iU 'inaıukT scin ist — ihm bu ona gizli de olsa — rahatsızlık duyar. Varo-
selbst vcrlx>rgt*u — von der Sorge
um d iesen A bstand b eu n ru h ig t.
lıışsal olarak anlatıldığında, Birbiri-ile-birliktc-
Kxisteuzial ausgodrüekt, es hat den Varlık ‘uzaktalık' karakterini taşır. Bu Varlık-
C.harakler der Abstnndigkeit. Je un­ tıirü gündelik oradaki-Varlığııı kendisi içiıı ııe
auffälliger diese Seiusart dem all­
täglichen Dasein selbst ist, tun so denli gözeçarpıııaz ise, etkisinde o denli diret-
hartnäckiger m ul ursprünglicher keıı ve kökeııseldir.
wirkt sie sich aus.
Aıııa birliklc-Varlığa ait olaıı bu ‘ıızak-
In dieser zum Mitseiu gehörigen
Aljständigkeit liegt, aber: das Dasein talık’la oradaki-Varlığııı, gündelik birbiri-ile-
stellt als alltägliches M iteinaudcr- birlikte-Varlık olarak, Başkalarına boyuneğme
sein in der Hatmäßigkeit der Aiulc-
ren. Nicht es sellisi ist, die Anderen
içinde olduğu imlenir. Kendisi değildir, Baş­
halx-u ihm «las Sein abgenom m en. kaları oııdan Varlığını almıştır. Başkalarının
Das Bolieixu der A nderen verfügt, keyfi oradaki-Varlığııı gündelik Varlık-olaııak-
ü b er d ie alltä g lich e n Seinstnög-
lidikeiten des Daseins. Diese Ancle- ları üzerinde buyurgandır. Dahası, bu Baş­
ren sind dalx i nicht bestimmte An­ kaları belirli Başkaları değildir. Tersine, her
dere. Im G egenteil, je d e r Andere
kann sie vertreten. Entscheidend ist
Başkası onları temsil edebilir. Belirleyici olan
nur die unauffällige, vom Dasein als şey yalnızca göze çarpm adan Başkalarının
Mitsein unversehens schon über­ birlikte-Varlık olarak oradaki-Varlıktaıı haber­
nom m ene 1lerrschaft der Anderen.
Man sellwt gehört zu den Anderen
sizce üstlendikleri efendiliktir. İnsanın kendisi
u n d verfestigt ih re M acht. »Die Başkalarına aittir ve onların gücünü arttırır.
Anderen«', die m an so n en n t, tun Birinin onlara keııdi özsel aitliğiııi örtebilmek
die eigene w esenhafte Zugehörig­
keit zu ihnen zu verdecken, sind için öyle adlandırılan “Başkaları” gündelik
die, die im ten M iteinan­ birbiri-ile-birlikle-Varlıkta en yakından ve
dersein zunächst u nd zumeist »da
sind •. Das Wer ist nicht dieser mul
çoğunlukla “orada olanlardır. ‘Kim’ bu ya da
nicht jener, nicht m an selbst m ul şu değil, insanın kendisi ve kimileri değil ve
nicht einige und nicht die Summe herkesin toplamı değildir. “Kim” yüksüz olan­
Aller. Das »Wer« ist das N eutrum ,
das Man.
dır, insandır.
f r ü h e r w urde gezeigt, wie je Daha öııce nasıl her durumda daha şim­
schon in der nächsten Umwelt die diden en yakın çevrede kamusal “çevre”ııiıı
öffentliche »Umwelt« zu h an d en
und milbesorgt ist. ln d er Benut­ claltıııda-bulunduğu ve birlikte tasa konıısıı
zung üffemlicher Verkehrsmittel, in edildiği gösterildi. Kamu taşıtlarını kullanmada
der Verwendung des uachriclilcu-
ve basından (gazete) yararlanmada her Baş­
wesens (Zeitung) ist je d e r Andere
wie <ler A ndere. Dieses M iteiuan- kası Başkası gibidir. Bu biıbiri-ile-birliklc-Var-
derseiu Wist das eigene l);ist-in völlig lık birinin kendi oradaki-Varlığıııı bütünüyle
in die Seiusart »der Anderen« auf,
so zwar, da(.l die A nderen in ihrer
“BaşkalaıTıuıı Varlık-türüne çözer, ve dahası
Unterschiedlichkeit und Ausdrück­ öyle bir yolda ki, Başkaları ayırdedilmişiikleri
lichkeit noch m ehr verschwinden. ve beliı tiklikleri içinde daha da yiterler. Bu
In dieser Uuauffälligkeil und Nicht-
feststellbarkeit entfaltet das Man
gözcçarpıııazlık ve saptananı,ızlık içinde Iıısaıı
sein e eig en tlich e D iktatur. Wir asıl diktatörlüğünü açındırır, insanın haz
genießen mul vergnügen uns. wie duyması gibi haz duyar ve zevk alırız; okuruz,
man genießt; wir lesen, sehen [127]
u n d urteilen ü b er U te ra ttir und
görürüz, ve insanın görmesi ve yargıda bulun­
Kunst, wie wm/sieht mul urteilt; wir ması gibi yazın ve sanat üzerine yargıda bulu­
ziehen uns aber auch vom »großen nuruz; ama ayrıca kendimizi “büyük yığııı”daıı
H aufen« zurück, wie man sich
zu rückzieht; wir fin d e n »em pö­ geri çekeriz, tıpkı insaıuıı kendini geri çekmesi
rend«, was man em pörend findet. gibi; insanın kızdırıcı bulduğunu “kızdırıcı”
buluruz. Iıısaıı — ki belirli değildir ve İliç kuş­ Das Man, das kein Ix-stimmtes isi
und das Alle, obzwar nicht als Simi­
kusuz toplamları olmasa da herkestir — giiıı- m e, sind, schreibt die Seinsari d er
delikliğin Varlık-türüııü» ön-taslağmı verir. Alltäglichkeit vor.
İnsanın olmak için kendi yolları vardır. Das Mau hat selltst eigene Wei­
sen zu sein. Die genannte Tendenz,
Birlikle-Varlığın “ıızaktalık” dediğimiz sözü des M ilseius, die wir die Altsläu-
edilen eğilimi genel olarak birbiri-ilc-bir 1ikte- digkeil n an n ten , grü n d et darin,
da 1.1 das M ite in au d e rsciu als
Varlığııı sıradanlık ile tasalanmasında temelle­ solches die Dimlnrhuitthihkeit Ix-
nir. Sıradanlık İnsanın varolıışsal bir karak­ sorgl. Sie ist ein existen/.ialer Oha-
teridir. Sıradanlık İnsan için Varlığında özsel rakler des Man. Dein Mau geht es
in seinem Scan wesentlich tun sie.
olarak önemlidir, Böylece İnsan olgusal olarak Deshalb hält es sich faktisch İn d er
kendini ona ait olanın, geçerli saydığının ve D urchschnitdichkeii dessen, was
saymadığının, 0 1 1 a başarı tanıdığının ve 0 1 1 a sich gehört, was m au gelten läbl
u n d was n ich t, dem m an KrTolg
bııını yadsıdığının sıradaıılığıııda sürdürür. zubilligt, dem m an ihn versagt.
Göze alınabilecek olanın ve alınabilenin belir­ Diese D nrchschnitthchkeii in der
Voıv.eic1mutig dessen, was gewagt
lenmesindeki bu sıradanlık kendini ortaya werden kann und darf, wacht tilx r
süren her kııraldtşmı gözler. H er öncelik jede sich verdrängende Ausnahme.
gürültüsüzce bastırılır. Kökctısel lıerşey bir Jeder V orrang wird geräuschlos
n ied erg eh alleu . Alles U rsprüng­
gecede çoktandır tanıdık lıirşey olarak püıüz- liche ist iilxT Nacht als längst Ix--
süzleştirilir. Kavgayla kazanılan lıerşey ele kannl geglättet. Alles Krkämplte
uygıııı biışey olur, ile r giz gücünü yitirir. Sıra­ wird h an d lich . Jed es G eheim nis
verliert seine Kraft. Die Sorge der
danlık kaygısı yine oradaki-Varhğııı lüııı Varlık- Durchsc'Imittlichkeit enthüllt wie­
olaııaklaı ııım düzleştirilmesi dediğimiz özsel bir d er eine weseulialie Tendenz des
Daseins, die wir die I'.hıd>ııuııg;\\\vv
eğilimini ortaya serer. Seinsmöglit hkeiteu neunen.
insanın Varlık-yolları olarak ıızaktalık, sıra­ A bstäudigkeit. D u rch sch all l-
danlık, düzleştirme “kamusallık” olarak tanı­ liehkeit. Kinebuung konstituieren
als Seiusweisen des Man das, was
dığımız şeyi oluştururlar. Kamusallık en yakın­ wir als »die Ö ffentlichkeit« k en­
dan tüm dünya ve oradaki-Varlık yorumlarını nen. Sie regelt zunächst alle Wclt-
düzenler ve tümünde haklıdır. Ve bu ise “Şeyler” mid D ascinsauskguug und Ix'häll
in allem «echt. U nd das nicht auf
ile ayırdedici ve birincil bir Varlık-ilişkisi zemi­ («rund eines ausgezeichneten und
ninde değil, ya da oradaki-Varlık tarafından prim ären Seiusverhältnisses zu den
»Dingen», nicht weil sie üIkt eine
belirtik olarak kendinin etlinden bir saydam­
ausdrücklich zngeeiguele D urch­
lığı kullandığı için değil, ama tüm düzey ve sichtigkeit des D aseins verfügt,
gerçeklik ayrımlarına karşı duyarsız olması ve so n d e rn a u f G ru n d des N icht-
eiugehens »atıf die Sachen«, weil
bu yüzden “Şeylerin üzerine” gitmemesi zemi­ sie unem pfindlich ist gegen alle
ninde böyledir. Kamusallık herşeyi bulanıklaş­ l huerschtede des Niveaus utul der
tırır ve böyle örtülmüş olanı tanıdık ve herkes Kchtheil. Die Ö ffentlichkeit ver­
dunkelt alles und gibt das so Ver­
için erişilebilir birşey olarak ortaya sürer. deckte als das bekannte und jedem
Iıısaıı her yerde ve her şeyin ortasıııdadır, Zugängliche aus.
ama gene de öyle bir yolda ki, nerede oradaki- Das Matt ist ülx'tall dalx-i. doch
so, datt cs sich auch schon immer
Varlık karar için sıkıştıracak olsa oradan daha d av o n g esch lich cn hat. wo das
şimdiden sıvışmışım Gene de tüııı yargıları ve Dasein au f Kütse'heidm tg drängt.
kararları Iıısaıı ileri sürdüğü için, o sıradaki Weil das Mau jedoch alles Urteilen
und Knischeiden vorgibt, nimmt ('s
oradaki-Varlığı sorum luluğundan yoksun dem jeweiligen Dasein die Verant­
bırakır. Iıısaıı bir bakıma “insaıı”ın sürekli wortlichkeit ab. Das Man kann es
sich gleichsam leisten, elafl »mau« olarak ona başvurmasını sağlayabilir. Çok ko­
sich stäneligaufes Ix-ruft. Ks kann
am Iciclucsicn alles vcniulwortcn,
layca herşey için sorumlu olabilir, çiinkü o
weil keiner es ist, d er für etwas birşey için yanıt vermesi gereken biri değildir,
em zu steh en b raucht. Das Mau insan her zaman o “idi” ve geııc de denebilir ki
»war« es im m er und doch kann
gesagt w erden, »keiner« ist es o “İliç kimse” değildi. Oradaki-Varlığın gün­
gewesen. In der Alltäglichkeit des delikliğinde pekçok şey hakkında ‘o hiç kimse
Daseins wird das m eiste durch
das. von dem wir sagen müssen,
değildi’ dememiz gereken şey yoluyla olur.
keiner war es. Böylece İnsan o sıradaki oradaki-Varlığı
Das Mau ntllasM so das jewei­ güııdelikliği içinde iisliinden atar. Yalnızca hu
lige Dasein in seiner Alltäglich»
keil. Nicht n u r das: mit dieser
değil; Varlığın bu üstünden atılması ile Iıısan
Seiuscnllaslung kommt das Man oradaki-Varlığa kolaylık gösterir, ama ancak ora-
dem Da(128Jscin entgegen, şu­ daki-Vaı lığın halife alına ve İlahileştirme eğilimini
len i in diesem die renden/, zum
i.c ic h tu c h m rn und L eichtm a- taşıması ölçüsünde. Ve İnsan Varlığın bu üstün­
ehen liegt. Und weil das Mau mit den atılması ile o sıradaki oradaki-Varlığa sürek­
d e r S em senllastung dem jew ei­
ligen Dasein ständig entgegeu-
li olarak kolaylık gösterdiği için, İnsanın dik-
komnit. behält es und verfestigt başlılığı efendiliğini sürdürür ve sağlamlaştırır.
es seine hartnäckige Herrschaft. I leı kes başkasıdır ve hiç kimse kendisi değil­
Jeder ist der Andere und Kei­
ner e r selljst. Das Mail, mit dem
dir. Gündelik oradaki-Varlığm ‘Kiın'ine ilişkin
sich die Krage nach «lern Herdes soruyu yanıtlayan İnsan hiç kimsedir ki, her
alltäglichen Dase ins beantwortet, oradaki-Varlık birbiri-arasında-Varlıkta daha
ist das Niemand, dem alles Dasein
im IIn ie re iu a u d e rse iu sich je şimdiden kendini ona teslim etmiştir.
sclmn ausgelielert hat. Gündelik birbiri-arasıııda-Varhk, uzaktalık,
In eien herausgesle'llleu Seius-
charaktere u eles alltäglichen l ln-
sıradanlık, düzleştirme, kamusallık, Varlığı
lercmanelcrseins, Alistäudigkeit, üstünden atımı ve kolaylık gösterme gibi açım­
Durchsclmililichkcil, Kiuebuuug. lanan Varlık-karakterleriıule oradaki-Varlığm
Ö ffentlichkeit, Seiuse-utiasiuug
mul Futgegenkonuncn liegt die
cıı yakın “sürekliliği” \ Ständigkeil] yalar. Bu
näe hste »Stäneligkeit« des l)a- süreklilik biışeyiıı sürmekle olan elöııüııde-
scins. Diese' Stäneligkeit be'trillt Varlığını değil, ama oradaki-Varlığm birliktc-
nicht elas [brtwähreuele Vorltan-
elensein von e twas, som leru elie Varlık olarak Varlık-türünü ilgilendirir. Birinin
Se'iusarl eles Daseins als Mitsein. kendi oradaki-Varlığmın ‘Kcııdi’si ve Başka­
In den gen an n ten M odi seiend
sının ‘Keııdi’si, sözü edilen kiplerde ‘olduğu’
hat (las Selbst des eigenen Da­
seins und das Sellıst eles Anelem sürece, henüz bulmımıış ya da yitirilmiş değil­
sieh noch nicht g efunden bzw. dir. Bunlarda insan ‘süreksizlik’ [ Unselbstän­
verloren. Mau ist in der Weise der
l Insclljsiäitdigkcii und l lucigcnl-
digkeit :: ‘kendinde-dıırm ayış’] ve asılsızlık
lich k eit. Diese Weise zu sein yolundadır. Bu yolda olmak oradaki-Varlığm
bedeutet keine ilerabinindenutg olgusallığının bir indirgenm esini imlemez,
d e r Faktizität eles D aseins, so
wenig wie das Mau als das Nie­
tıpkı insanın da ‘lıiç-kiınse’ olarak ‘lıiç-birşcy’
m and ein Nichts ist. Im G egen­ olduğunun söylenmeyeceği gibi. Tersine, bu
teil, in d ie se r Seinsari ist das Varlık-türünde oradaki-Varlık bir eus realis-
Dasein ein eus realissinuiin, falls
»Realität« als daseinsm älU gcs
simumdur, eğer “realite” ile oradaki-Varlık
Sein verstanden wird. karakterindeki Varlık anlaşılacak olursa.
A llerdings ist das Man so Hiç kuşkusuz Iıısan da tıpkı geııcl olarak
wenig vorhanden wie das Dasein
ü b erh au p t. Je o ffen sich tlich er oradaki-Varlık gibi elöııündc-bııhınmaz. Iıısan
sieh das Man g e b ä rd e t, um so nc denli açıkta davranırsa, o denli ayrınısaııa-
maz vc gizlidir, ama bir hiçlik olmaklaıı da o unfaf.llicher und versteckter is« es,
uni so w eniger isi es alter auch
dcıdi uzaktır. Önyargısız varlıksal-vaılıkbiliııı- uiclus. Dem unvoreingenom m e­
scl “görm e” için, kendini gündelikliğiıı “en n e n on tisch -o u io lo g isclıen »Se­
reci” öznesi olarak ortaya serer. Vc elöııünde- h en « e u ılıü llt es sich als das
»realste Subjekt «d er Alltäglichkeit.
bıılnııaıı bir taş gibi erişilebilir olmasa da, bu Und wenn es nicht zugänglich ist
dıırımı onun Varlık-türii üzerine en ktiçıik bir wie ein vorh an d en er Stein, dann
entscheidet das nicht im m indes­
biçimde belirleyici değildir. Ne apar topar bu ten iilxT seine Seinsart. Man d arf
İnsanın “aslında” bir biç olduğunu buyura­ w ed er vorsch n ell d e k re tie re n ,
biliriz, ne de bu fenomenin onun her nasılsa dieses Man ist »eigentlich« nichts,
noc h der M einung huldigen, das
sonradan birçok öznenin birarada clöııüııde- P hänom en sei ontologisch inter­
Varlığmın bira raya tutturulmuş sonucu olarak p re tie rt, wenn m au es etwa als
nachträglich zusam mengeschlos­
“açıklanması” yoluyla varlıkbilimscl olarak
senes Resultat des Xusatmnenvor-
yorumlanabileceği sanısına yandaş olabiliriz. hau d en sein s m e h re re r Subjekte
Tersine, Varlık-kavramlarmın geliştirilmesi bu »erklärt«. Vielmehr m uh sich um­
g e k e h rt d ie A u sarb eitu n g d e r
bir yana itilemez fenomenlere göre yönlen­ Seinsbegriife nach diesen ttnab-
dirilmelidir. weisliaren Phänom enen richten.
İnsan birçok öznenin üzerinde yüzen “ev­ Das Mau ist auch nicht so etwas
wie ein »allgemeines Subjekt«, das
rensel özne” gibi biışey de değildir, böyle bir über m ehreren schwebt. Zu dieser
görüşe ancak “özııeler”in Varlığı oradaki- Auffassung kann es nur kommen,
Varlık karakterinde olmayan bir Varlık olarak wenn das Sein der »Subjekte« nicht
daseinsmäUig verstanden wird und
anlaşıldığı ve bunlar ortadaki bir Cinsin gör- diese als tatsächlich vorhandene
giil-olgıısal olarak elönüııde-bıılunan durumları Fälle ein er v o rkom m endeu Gai-
tuugangesetzt wen len. bei diesem
olarak saptandıkları zaman ulaşabilir. Bu yak­ Ansal/. Iiesteht ontologisch n u r die
laşımda varlıkbilimscl olarak yalnızca böyle bir Möglichkeit, alles was nicht Fall ist,
durum olmayan lıerşcyi Tür ve Cins anlamın­ int Siutie d er Art u n d Gattung zu
verstehen. Das Man ist nicht die
da anlama olanağı vardır. İnsan o sıradaki ora- G attung des jeweiligen l)a-[129J
daki-Varlığııı Cinsi değildir ve böyle varolan- seins und es läl.li sich auch nicht als
şeyleıde kalıcı bir belirlenim olarak karşılaşıl- bleibende Ihschalfenhetl an die­
sem Seienden vorlinden. D allandı
masıııa izin vermez. Geleneksel mantığın bile die traditionelle laigik angesichts
bu fenomen karşısında başarısız kalınası bizi d ieser P hänom ene versagt, kann
nicht verw undern, wenn Ixalachl
hayrete düşüremez, eğer bıı man tığın temelini w ird, daÜ sie ih r F u ndam ent in
elöııüııde-buhmamn varlıkbiliıııinde, ama bir einer ülx-rdies noch roheu O nto­
de henüz kaba olan bir varlıkbiliıııinde taşıdığı­ logie des Vorhandenen hat. Daher
ist sie d u rch n o ch so viele Ver­
na dikkat edilecek olursa. Bu yüzden bu mantık besserungen und Frw eiterungeu
ne denli iyileştirmelerden ve genişletmelerden grundsätzlich nicht geschmeidiger
geçerse geçsin, ilkede daha esnek kılınamaz. zu m achen. Diese »geisteswissen­
schaftlich« orientierten Reformen
Mantığın bu “tiıı-bilimsel” yönelimli reform­ d er Logik steigern m ir die on to ­
ları yalnızca varlıkbilimscl karışıklığı arttırırlar. logische Verwirrung.
insan bir varoluşsaldır ve kökensel fenomen Das Man ist ein Jixistemial und
gehört als uisfirüng/nhes i'hänonten zur
olarak oradaki-Varlığın olumlu yapılan ışına aittir. fmsitiven Verfassung des Daseins. Fs
Kendisi yine oradaki-Varlık karakterindeki hat sellisl wieder verschiedene Mög­
lichkeiten seiner dasciiismäl.ligeu
somutlaşmasının değişik olanaklarını taşır.
Konkretion. Fiudriuglichkeii und
Efendiliğinin zorlayıcılığı ve bclirtikliği tarih­ Ausdrücklichkeit seiner I Ierrschaft
sel olarak değişebilir. können geschichtlich wechseln.
Das Seihst des alltä g lich e n Gündelik oradaki-Varlığııı ‘Kendi’si Insa-
Daseins ist das Mnn-selhst, das wir
von «Icnt eigentlichen, das heißt
mn-kendisidir ki, onu asıl ‘Kendi’den, e.d. biri­
eigens e rg ririe n e n Selbst u n te r­ nin özel olarak kavranan ‘Kendi’sinden ayırde-
scheiden. Als Man-selbst ist das deceğiz. İıısaınn-keudisi olarak o sıradaki
jeweilige Dasein in das Mau zer-
stieut und m uß sich erst Linden. oradaki-Varlık insana dağılmıştır ve ilkin ken­
Dies«1Zerstreuung iharakterisierl dini bulmalıdır. Bu dağılma karşılaşılan en
«las »Subjekt« «ler Seinsart, di<‘ wir
als das besorgende A ulgeheu in
yakın dünyaya soğrıılma olarak tanıdığımız
der nächst Ix-gi'guenden Welt ken­ Vaıiık-lürüııün “özııe”siııi nitelendirir. Eğer
nen. Wenn «las Dasein ihm sellist oradaki-Varlık kendisi ile Iıısanın-kendisi ola­
als Man-selbst vertraut isi, daun
Ix'sagt «las /.ugleich, «laß «las Man
rak tanışık ise, o zaman bu aynı zamanda de­
«lie nächste A uslegung d er Welt mektir ki İnsan dünyanın ve düııyadaki-Var-
und des In-der-Welt-seins vorzcich- lığııı en yakın yorımılaıuşmm öıı-taslağım verir.
nct. Das M;m-scll>si, worum-willen
das Dasein alltäglich ist, artikuliert İıısaımı-kendisi, ki oradaki-Varlık onun uğruna
«len V erw eisungs/usanuneuhaug gündeliktir, iııılemliliğiıı göndcrme-bağlamını
«ler Bedeutsamkeit. l)i<* Welt des
D aseins gibt das begegnend«*
eklemler. Oradaki-Varlığııı dünyası karşılaşılan
Seiende atıf eine BewandinLsganz- varolaıı-şeyleri İnsanın tanışık olduğu bir ilgi-
heit frei, die «lern Mau vertraut ist, lilik-bütüıılüğüııde ve İnsanın sıradaıılığı ile
um l in «len (irenzen, «lie mit «ler
D urchsaiittlidtkeil «les Mau fcsl-
saplanmış olan sınırlar içersinde özgür bırakır.
g«iegt sind. Zunächst ist das fak­ En yakından, olgusal oradaki-Varlık sıradan bir
tische Dasein in der «hirchscnitt- yolda açığa çıkarılan birlikte-düııyadadır. En
lich ent«li« ki«‘u Mitwelt. Zunächst
»bin« nicht »ich« im Sinne des yakından, “ben” kendi ‘Kendim’ anlamında ben
eigenen SelİKt, sondern «lie Alitie­ “değil,” ama İnsan yolundaki Başkalarıdır.
ren in «ler Weise des M an. Aus
diesem h er und als «lieses wer«le
İnsandan ve Iıısaıı olarak, “kendime” en yakın­
ich m ir »scllist« zunächst »gege- ılan “veriliyiıııdir.” En yakından, oradaki-Varlık
Ik u «. Zunächst ist «las Dasein Mau İnsandır ve çoğunlukla öyle kalır. Eğer oradaki-
und zumeist bleibt es so. Wenn «las
Dasein die Welt eigens entdeckt
Varlık dünyayı özel olarak açığa çıkarır ve
uml sich nahebriugt, wenn es ihm kendine yaklaştırırsa, eğer kendi asıl Varlığını
selbst sein eigentliches Sein er­ kendi için açığa sererse, o zaman “dünya”nm
schließt, dann vollzkiitsich dieses
K im lerken von »Well« um l Er­
bu açığa çıkarılışı ve oradaki-Varlığııı açığa
schließen von Dasein im m er als serilişi her zaman gizlemelerin ve karartma­
W egräum en «ler V erdeckungen ların giderilmesi olarak, oradaki-Varlığııı kendi
um l Verdunkelungen, als Zerbre­
c h e n d e r V erstellu ngen, mit kendisini engellemede kullandığı kılık değiş­
denen sich «las Dasein gegen t's tirmelerin bozuluşu olarak yerine getirilir.
sellist abriegcll.
Birlikte-Varlığın ve Kendi-Olmannı İnsan­
Mil der Interpretation des Mit-
scins und des Sellistseius im Mau daki yorumu ile, birbiri-ile-birlikte-Varlığııı
ist die frag e nach «lern Wer d er gündelikliğiııin ‘Kim’iııe ilişkin soru yanıt­
A lltäglichkeit «les M iteinauder-
seins lieantwortet. Diese Betrat h-
lanmış olur. Bu irdelem eler ayın zamanda
tungcii halx-u zugleich ein konk­ oradaki-Varlığııı temel-yapısınıu somut bir
retes Verständnis «ler Grumlver- anlayıştın getirm işlerdir. Düııyadaki-Varlık
Lkssungtles Daseins erbracht. Das
In-der-Weh-seiu w urde in seiner
giiııdelikliği ve sıradaıılığı içinde görülebilir
Alltäglichkeit und Durchschnitt- olmuştur.
Uchlkeit siclitlxtr. [130] Gündelik oradaki-Varlık Varlığının öıı-
Das alltägliche Dasein schöpft
«lie voroutologische A uslegung varlıkbiliııısel yorumlanışını İnsanın en yakın
seines Seins aus «ler n äc h sten Varlık-türüııdeıı çıkarır. Varlıkbiliııısel yorum
ilk olarak bu yorumlama eğilimini izler, ora- Si'iusarl des Mau. Die ontologische
Interpretation folgt zunächst dieser
daki-Varlığı dünyadan anlar ve onu düııya- Auslegiiugslemleu/., sieverslelu das
içiııde varolan-şey olarak önünde bulur. Yal­ Dasein aus d er Well h er und findet
nızca bu değil; Varlığın anlamı bile — ki bu es als innerw eltlieh Seiendes vor.
Nicht n u r das; auch d en Sinn des
varolan “özneler” onun üzerinde anlaşılırlar Seins, d a ra u fh in diese seien d en
— oradaki-Varlığm “en yakın” varlıkbilimiııiıı »Subjekte» verstanden werden, labt
sich die »nächste« O ntologie des
kendini “düııya”dan sunmaya bıraktığı anlam­ Daseins aus d er »Well« vorgeben.
dır. Ama dünyaya bu soğrulmada düııya-feııo- Weil alxT in diesem A ufgehen in
meııinin kendisinin üzerinden atlandığı için, d er Welt das Well phänom en selbst
übersprungen wird, tritt au seine
yeri diinya-içiııde elöııünde-buluııan tarafın­ Stelle das innerw eltlich V orhan­
dan, Şeyler tarafından alınır. Varolaıı-şeyin d en e , d ie D inge. Das S ein des
Varlığı, birlikte-orada-olan şey elöııüııde-bulunuş S eienden, das mit-da-ist, wird als
V orh an d en h eil begriffen. So er­
olarak kavranır. Böylece en yakın gündelik möglich! d er Anfweis des positiven
düııyadaki-Varlığm olumlu fenomeninin ser­ Phänomens des nächsiallläglichcn
gilenişi bu Varlık-durumuınuı varlıkbilimsel In-der-Well-seius die Einsicht in die
Wurzel d er Verfehlung der o n to ­
yorumunun eksik olmasının nedeni üzerine lo g isch en In le rp re la iio n d ie se r
içgöriiyü olanaklı kılar. Bu Varlık-durumunun Seiusverfassung. Sie selbst in ihrer
alltäglichen Seinsart ist es, die sich
kendisi, kendi gündelik Varlık-türü içinde, kendini zunächst verfehlt und verdeckt.
ilk olarak elden kaçıran ve üstünü kapayandır. W enn schon das Sein des all­
Eğer gündelik birbiri-ile-birlikte-Varlığm täg lich en M itein an d ersein s, das
sich scheinbar ontologisch d er pu­
Varlığı — ki görünürde varlıkbilimsel olarak re n V o rh an d en h eit n ä h e rt, von
arı elöııünde-buluııuşa yakındır — bu el- d ieser grundsätzlich verschieden
önüııde-buluııuştaıı ilkede ayrı ise, o zaman isi. dau n wird das Sein des eigent­
lichen Selljst. noch weniger als Vor-
asıl Keııdi-Olına da aynı yolda elöııüııde- handenheil Itegriffen werden kön­
bıılunuş olarak kavraııamaz. Asıl Kendi-Olma nen. Das eigentliche Selbstsein beruht
öznenin İnsandan koparılmış bir kuraldışı- n ic h t au f einem vom Man abge-
lösten Ausnahmezustand des Sul>-
durum u üzerine dayanmaz; tersine, özsel bir jekls, so n d ern ist eine existenzielle
‘varoluşsal’ olarak insanın varolma-ilgili bir Modifikation des Man als eines wesen-
değişk'ısidir. ’haften Existenzials.
D ie Selbigkeil des eig en tlich
Ama asilliği içinde varolan ‘Keııdi’niıı existierenden Selltst ist aber dann
keııdi-gibiliği o zaman kendini yaşantılar-çok- ontologisch durch ein e Kluft ge­
trennt von der Identität des in d er
lusıı içinde sürdüren Benin özdeşliğinden var-
E rleb u ism a n n ig faltig k eit sich
lıkbilimsel olarak bir uçurum yoluyla ayrılır. durchhallendeu Ich.
Fünftes Kapitel Beşinci Bölüm
Das In-Sein als solches Genel Olarak İçinde-Varlık

§ 28. Die A njgahe einer § 2 8 . İçinde-Varlığı


thematischen A nalyse des In-Seins
Tenıatik Olarak Çözümleme Görevi

Die cxistenziale Analytik des Daseins Oradaki-Varlığm varoluşsal Analitiği hazırlık


h a t in ihrem v o rb ereiten d e n Sta­
dium die G rundverfassung dieses
evresinde bu varolaıı-şeyin temel durumunu,
«Seienden, das In-der-WeU-sein, zum düııyadaki-Varlığı yol gösterici tema olarak
leitenden Them a, ih r nächstes Ziel alır. Eıı yakın hedefi oradaki-Varlığın Var­
ist d ie p h än o m en ale H ebung d er
einheitlichen ursprünglichen Struk­
lığının birimsel kökeıısel yapısının feııome-
tur des Seins des Daseius, daraus sich ııal olarak öne çıkarılmasıdır; oradaki-Varlı-
seine Möglichkeiten und Weisen »zu ğııı olanakları ve “olma” yolları kendilerini
sein« ontologisch l>esiimmen. bisher
w ir die phänom enale Charakteristik varlıkbiliııısel olarak bu yapıdan belirlerler.
des In-der-Welt-seins auf das Struk- Şimdiye dek dünyadaki-Varlığııı feııomenal
lurm om ent der Welt und die Beant­
w ortung d er Frage nach dein Wer
betimlemesi yapısal bir kıpı olarak dünyaya ve
dieses Seienden in seiner Alltäglich­ güııdelikliği içindeki bu varolaıı-şeyin ‘Kim’i-
keit gerichtet. Aber schon l>oi der ııe ilişkin sorunun yanıtlanmasına yönelikti.
ersten Kennzeichnung der Aufgalk u
ein er vor[131]bereitenden Fumia-
Ama oradaki-Varlığın hazırlayıcı bir temel
m eulalanalyse des Daseins w urde çözümlemesi gibi bir görevi belirlemede bile
eitle O rientierung über das In-Sein daha şimdiden genel olarak içinde-Varlık üze­
als solches vorausgeschickt1 und an
dem konkreten Modus des Welter- rine bir yönelimden söz ettik,1ve onu dünyayı
kenuens dem onstriert2. bilmenin somut kipinde belgi dedik.2
Die Vorwegnahme dieses tragen­
Bu büyük ağırlık taşıyan yapısal kıpının
d en S trukturm om entes entsprang
der Absicht, von Anfang an die Ana­ önceleııişi tekil kıpıların çözümlemesini daha
lyse d e r e in z e ln e n M om ente in başından yapısal bütün üzerine kesiııüsiz bir
einem sich durchhaltenden Vorblick
au f das Strukturgauze einzukreisen
ön-bakış çerçevesi içersine alına ve birleşik
und je tle Sprengung und Aufsplit­ fenomenin herhangi bir dağılmasının ya da
terung des einheitlichen Phänomens parçalanmasının önüne geçme niyetinden
zu verhüten. Jetzt gilt es, die Inter­
pretation u n te r Bewahrung des in doğdu. Şimdi dünyanın ve ‘Kim’iıı somut
der konkreten Analyse von Well und çözümlemesinin kazanımlarmı saklayarak,
Wer G ew onnenen zum P hänom en
des In-Seins zurückzulenkeu. Die
yorumlunuzun geriye içinde-Varlık fenome­
e in d rin g lic h e re B etrachtung des­ nine dönmesi gerekecektir. Gene de bıııımı
selben soll aller nicht unr erneut und daha etkili bir irdelemesi yalnızca yeniden ve
sicherer die Siruklurganzhcit des In-
der-W elt-seins vor d e n p h än o m e­
daha güvenilir bir yolda dünyadaki-Varlığııı
nologischen Blick zwingen, sonde rn yapısal bütünlüğünü feııomenolojik bakış

'Vgl. ä 12, S. 52 ff.


’Bkz. S 12, s. | f>21 vss.
*Vnl.§ 13, S. 59-03. 2Bkz. § 13, s. |59-<i3|.

195
altına getirm ekle kalmayacak, ama ayrıca ant lı den Weg b ahnen zur Erfas-
sung des ursprünglichen Seius des
oradaki-Varlığııı kökeıısel Varlığım — kaygı — Daseins sellisl, d er Sorge.
ayrımsamanın yolunu da açacaktır. Was kann alxT noch weiter auf-
Ama düııyadaki-Varlıkta dünyanın ortasın­ ge/.eigl werden am hwler-Welt-sein
über die wescnhaflen Bezüge des
daki Varlığın (tasa),birlikte-Varlığııı (esirgeme) Seins bei d er Welt (Besorgen), des
ve Kendi-Olmaıım (‘Kim’) özsel ilişkilerinin Mitseins (Fürsorge) mul des Sellwl-
seius (Wer) hinaus? Es bleibt allen­
ötesinde gösterilecek daha başka ne vardır? falls no ch d ie M öglichkeit, die
Eğer gerekli olursa lıeııüz çözümlemeyi tasa­ Analyse durch vergleichemle Cha­
nın ve onun sağgörüsünün, esirgemenin ve rakteristik der Abwandlungen des
Besorgens und seiner Umsicht, der
onun gözetmesinin değişkileriııiıı karşılaş­ Fürsorge m ul ih re r Rücksicht in
tırmalı betimlemesi yoluyla genişletme ola­ die Breite auszubauen und durch
nağı, ve tüm olanaklı diiııya-içinde varolan- d ie v ersch ärfte E xplikation des
Seins alles m öglichen inuerwell-
şeyleriıı Varlığının daha sağın bir açımlaması lichen Seienden das Dasein gegen
yoluyla oıadaki-Varlığı oradaki-Varlık karak­ nicht daseinsmäl-liges Seiendes alx
zuliclten. O h n e Frage liegen nach
terinde olmayan varolan-şeyleıe karşı öne dieser Richtung unerledigte Auf­
çıkarma olanağı kalır. Sorgulanamayacak bir gaben. Das bislang Uerausgestellle
yolda, bu yönde henüz tamamlanmamış görev­ ist vielfältig ergäuzuugsbedürftig
im Hinblick a u f eine geschlossene
ler yatar. Buraya dek açımlanan noktalar felsefi A u sarb eitu n g des existen/.ialen
insanbilimin vaı oluşsal apriori&mm tam olarak A priori d er philosophischen An­
thropologie. D arauf zielt aber die
geliştirilmesi dikkate alınarak çok yanlı bir
vorliegende U ntersuchung nicht.
toparlanma gereksinimi içinde dururlar. Ama Ihre Absieht ist eine Jundainental-
önümüzdeki araştırmanın hedefi bu değildir. ontologisehe. Wenn wir sonach dem
In-Sein th em atisch nach frag en ,
Hedefi temel-varlıkbilimsel bir hedeftir. Buna göre, d au n kö n n en wir zwar nicht die
eğer içiııde-Varlığı teıııatik olarak sorııştnrur- U rsprünglichkeit des Phänomens
sak, hiç kuşkusuz bu fenomenin kökeııselliğiııi durch Ableitung aus anderen, d. I».
durch eine unangem essene Ana­
onu başkalarından türetme yoluyla, e.d. bir lyse im Sinne ein er Auflösung ver­
çözündürme anlamında uygunsuz bir çözüm­ nichten wollet}. Die I hiableillwr-
leme yoluyla yoketmeyi isteyemeyiz. Ama bir keit eines U rsprünglichen schlicht
a b e r ein e M annigfaltigkeit d er
kökeııselin türetileıııezliği onun için oluştu­ d afü r k o n stitu tiv en Seinscha-
rucu Varlık-karakterlerinin bir çokluğunu dış­ ra k te re nich t aus. Zeigen sich
solche, d au n sind sie exislen/ial
lamaz. Eğer bunlar kendilerini gösterirlerse, o
g le ich u rsp rü n g lich . Das P h än o ­
zaıııaıı varoluşsal olarak eş-kökenseldirler. m en der Cileiehnrsjnüngiiehheit der
Oluşturucu kıpıların eş-kökeııselliği fenomeni konstitutiven M omente ist in der
O ntologie oft m ißachtet worden
herşeyi tek bir yalın “kök ııeden”deıı türetme zufolge ein e r m ethodisch un g e­
yönündeki yöntemsel olarak dizginsiz bir eği­ zügelten Tendenz zur llerkunfls-
limden ötürü varlıkbiliıııde sık sık gözardı nachweisungvon allem utul jedem
aus einem einfachen »Urgrund«.
edilmiştir. 1132]
Genel olarak içinde-Varlığııı fenomeııal ln welche R ichtung gilt es zu
betimlemesi için hangi yöne bakmak gerekir? seh en für die phänom enale Cha­
rakteristik des In-Scins als solcheu?
Yanıtı bu fenomenin gösterilmesinde feııo- Wir erh alten Antwort d u rch die
meııolojik olarak neleri bakış aluııda tutmakla E rinnerung daran, was l»ei d er An­
yükümlü olduğumuzu anımsayarak kazanırız: zeige des Phänom ens dem p h än ­
om enologisch b eh alten d en Blick
Elönüııde-buluııanm -bir başka elöııüııde- anvertraut wurde: das In-Sein im
buluııanda elöııünde-bulunan içselliğinden l Inierschicd von d er vorhandenen
S E I N U N D Z E I T / V A R L I K V E '/ A M A N 197

İmveu<Ugkcit eines V orhandenen ayrı olarak içiude-Varlık; elönünde-bulunan


»iu« einem anderen; das Jn-Sein
nicht als eine durch das Vorhan­ bir öznenin “dünya”nııı elöııüııde-Varlığı
densein von »Welt« Innvirkte oder yoluyla ortaya çıkarılan ya da yalnızca çözülen
auch nur ausgelöste lieschatTen-
bir belirliliği olmayan içinde-Varlık; dalıaçok
heit eines vorhandenen Subjekts;
das In-Sein vielm ehr als wesen­ bu varolan-şeyiıı kendisinin özsel Varlık-tiirü
h a lle Seinsart dieses S eien d en olarak içinde-Varlık. Ama o zaman bu feno­
sell)sl. Was anderes stellt sich aber
d au n m it diesem Phänom en dar
men ile elöııünde-bıılunan bir özne ve el-
als das vorhandene com mercium önüııde-bıılıınaıı bir nesne arasındaki clöııüıı-
zwischen einem vorhandenen Sub­ de-bulunaıı commerciunıdaıı başka ne sunulur?
jekt mul einem vorhandenen ()1>-
jekt? Diese Auslegung käme dem Eğer ‘ Oradaki-Varhkbu “aradaki”ııiıı Varlığıdır'
p h ä n o m e n a le n b e sta n d schon deııseydi, bu yorumlama fcııomenal içeriğin
näher, wenn sie sagte: das Oosein ist
daha da yakınına gelmiş olu'rdıı. Gene de,
das Sein dieses »Zwischen«. Irre­
führend bliebe die O rientierung yönelimimizi bu “aradaki”ııdcıı almak yanıltıcı
an dem »Zwischen« trotzdem . Sie kalmayı sürdürecektir. Bu yönelim göze çarp­
macht unbesehen den ontologisch
unbestim m ten Ansatz des Seien­
madan aralarında bu ‘aradaki’ııin genel olarak
d en m it, wozwischen dieses “var” olduğu varolaıı-şeyleri varlıkbiliııısel ola­
Zwischen ils solches »ist«. Das rak belirsiz bir yolda varsayar. ‘Aradaki’ daha
Zwischen ist schon als Resultat der
convcuientiu zweier Vorhandenen şimdiden iki elönüııde-bulunan-şeyin conve-
begrilleu. j)e r vorgängige Ansatz ııientiasnnn sonucu olarak kavranır. Ama bun­
dieser aber sprengt im m er schon
ların önceden varsayılıııası her zaman feno­
das P h än o m e n , u n d es ist aus­
sichtslos. dieses je wieder aus den meni parçalar, ve onu parçalarından yeniden
Sprengst ü rk en zusam m enzuset­ birleştirmek umutsuzdur. Yalnızca macun eksik
zen. Nicht ,m rdcr»K ill«fehlt,son­
dern das »Schema« ist gesprengt,
değil, ama biıaraya getirmenin nasıl yapıla­
bzw. n ie zuvor e n th ü llt, gem äß cağını gösteren “şema” da parçalanmış ya da
dem die Z usam m eulügung sich hiçbir zaman ortaya serilmcmişür. Varhkbiliııı-
vollziehet^ soll. Das ontologisch
Knts( h eitje n d e liegt d arin , die sel olarak belirleyici olan şey fenomenin parça­
S prengung des Phänom ens vor­ lanmasının önceden önlenmesi, eş deyişle
gängig za» v e rh ü te n , das heißt onun olumlu feııomeııal içeriğini güvenceye
seinen positiven phänom enalen
Bestand zu sichern. Daß es hierzu almaktır. Bunun için kapsamlı ve ayrıntılı bir
w eitg eh en d er U m ständlichkeit incelemenin gerekli olduğunu söylemek “bilgi
b e d a rf, ist n u r d e r A usdruck
davon, daß etwas outiseh Selbst­
sormıu”ııu geleneksel irdeleme yolunda varlık-
verständliches in der ül>erlielerien sal olarak kendiliğiııden-açık olan biışeyin
Behandlungsart des »Krkennlnis- varlıkbiliııısel olarak sık sık bütünüyle görül­
problem s« ontologisch vielfältig
bis zur U nsichtbarkeit verstellt
mez olma noktasına dek gizlenmiş olduğunu
wurde. anlatmak demektir.
Das S eie n d e, «las w eseuhalt Özsel olarak dünyadaki-Varlık yoluyla oluş­
durch «las In-dcr-Welt-sein kons­
tituiert winl, w/selljst jeseiu »Da«.
turulan varolan-şeyiıı kendisi her durum da
D er v e rtra u te n W ortbedeutung kendi “Orası”dır. Alışıldık sözcük ünlemine
nach deutet das »Da« au f »hier« göre, “Orası” bir “burası”ııı ve bir “şurası”ııı
und »dort«. Das »liier« eines »Ich-
H ier« versteht sich im m er aus
gösterir. Bir “Beıı-Burası”nııı “Burası” kendini
einem zuhandelten »Dort« im Sin­ her zaman elaltında-buhnıan bir “şurası”ndaıı
ne des eut-l.cnu'iid-ausrichtend- anlar, ve bunu bu “şurası”ııa doğru ve ıızak-
İK'Sorgeuden Seins zu diesem. Die
existenziale R äum lichkeit des [sız] laştiHİmış-yönleııdirilmiş-tasah Varlık anla­
Daseins, die ihm dergestalt seinen mında yapar. Oradaki-Varlığm varolıışsal uzay-
saltığı, ki böylece onıııı için “yer”iııi belirler, ken­ »On« Ix-stimmt. gründet scllıst
auf'elem In-dcr-Wcli-scin. Das
disi düuyaclaki-Varlık üzerinde temellenir. ‘Şurası’ Don ist «lir llesıimmthciı eines
dünya-içinde karşılaşılan birşcyiıı belirliliğidir. innenne/tfich H cgegucndcu.
“Burası” ve “Şurası” ancak bir “Orası”ııda olanak­ » liier« u n d »Dort« sind n u r
m öglich in einem »Da«, das
lıdırlar — ki eğer ıızaysallığı “Orası”ııııı Varlığı heil*! wenn ein Seiendes ist,
olarak açığa seren bir varolan-şey varsa olanak­ das als Sein des »Da« Räum­
lichkeit erschlossen hat. Dieses
lıdırlar demektir. Bu varolan-şey en öz Varlığında Seiende trägt in seinem eigens­
kapatılmamıştık karakterini taşır. “Orası” anlatımı te n Sein d en C h ara k ter dev
bu özsel açığa serilmişlik demektir. Bu açığa seıil- Uuverschlossenheil. Der Aus­
druck »Da« meint diese wesei i-
ınişlik yoluyla, varolaıı-şey (oıadaki-Varlık), dün­ hafte Krschlosscnhcit. Durch
yanın oradaki-tarlığı [Dasein] ile birlikte, kendi sie ist dieses S eie n d e (das
için “orada”dır. D asein) in eins mit dem Da­
sein von Welt für essellwt »ila«.
insandaki inmen nailimle'' üzerine varlıksal [133]
imgesel bir yolda konuşma bu varolaıı-şeyin varo- D ieonlisch bildliche Rede
vom lu m en n a tu ra le im
lıışsal-varlıkbilimsel yapısından, onun kendi M enschen meint nichts ande­
‘Orası’ olma kipinde varolmasından başka biışcyi res als die existeuzial-onlolo-
göz önünde tutmaz. “Aydınlanmıştır [erleuchtet] gische S truktur dieses Seien­
d en , d ah es ist in d e r Weise,
demek diinyadaki-Varlık olarak kendinde ‘açıl­ sein Da zu sein. Vs ist »erleuch­
mış’ [gelichtet] demektir — bir başka varolaıı-şey tet«, Ixsagt: an ihm sellist als
yoluyla değil, ama öyle bir yolda ki, kendisi ‘açılış’- lu-der-W elt-seiu g elich tet,
nicht durch ein anderes Seien­
tırs [Lichtung].* Yalnızca varoluşsal olarak böyle des. sondern so, dal) es sellist
açık kılınmış bir varolan-şey için elöııiinde- d ie L ichtung ist. N ur einem
exislen/.ial so g elich teten
buhnıan-şey ışıkta erişilebilir, karanlıkta gizlenmiş S eien d en wird V orhandenes
olur. Oıadaki-Varlık kendi ‘Orası’ııı doğal olarak im Licht zugänglich, im Dun­
birlikte getirir, ve bu ‘Orası’ııı yokluğunda bu kel v erb o rg en . Das D asein
bringt sein Da von Hause aus
varlığın var olması salt olgusal olarak değil, aıııa mit, seiner eutlx d iren d ist es
genel olarak söz konusu değildir. Oradahi-Varlık nicht n u r faktisch nicht, son­
kendi açığa serilmişliğidir. d e rn ü b e rh a u p t nicht das
S eie n d e dieses WVsens. Das
Bıı Varlığın yapılanışınm ortaya koyulması Dasein ist seine ErschUmenheit.
gerekir. Ama bu varolaıı-şeyin özü varoluş oldukça, Die K o n stitu tio n dieses
Seins soll hcrausgestellt wer­
“Oradaki-Varlık kendi açığa serilmişliğidir” biçi­ d en . Sofern al>er das Wesen
mindeki varoluşsal önerme aynı zamanda şu de­ dieses Seienden die Kxistcnz
mektir: Bu varolan-şey için Varlığında önemli ist, liesagt d er exi.stcnz.tale Salz,
»das Dasein w/semc Krschlos-
olan Varlık onun “Orası” olmasıdır. Açığa seril- sen h eit« zugleich: «las Sein,
mişliğiıı Varlığının birincil yapılaıuşuım betimle­ darum es diesem Seienden in
mesi dışında, çözümlemenin gidişine ııygıın ola­ seinem Scing<‘ht. ist, sein »Da«
zu sein. Autler d er C harakte­
rak, içinde bu varolaıı-şeyin gündelik olarak kendi ristik d er p rim ären Konstitu­
‘Orası’ olduğu Varlık-tiirüııün bir yorumu gerekir. tion des Seins d e r Lrschlos-
seuheit Ixxtarf es gemäl.1 dem
Genel olarak içinde-Varlığııı, eş deyişle ‘Ora- Zug d er Analyse ein er In ter­
sı’ıım Varlığının açımlamasını ele alan bu Bölüm pretation der Seiusarl, in der
dieses Seiende alltäglich sein
| *]jclıl/ış\V. sözcüğünün etimolojik bnğmtüiumn gönderme; Da ist.
‘H eh len ‘akılm ak’ ve ayrıca 1»ir o rm anlık alanı vb. ‘açm ak’ Das Kapitel, das die Lxpli-
anlamım da laşır (bkz. ayrıca s. 11471 vc 1350-1 j ve Sözlük: in­ kaliondes In-Seiusals solchen,
men ttalumk). J das heilit des Seins des Da
liİK-rnimıııt, zerfällt in zwei Teile: iki allbölünie ayrılır: A. ‘Orasi’nin varoluşsal
A. D ir existenziale K onsum tion
des Da. IV Das alltägliche Sein des
yapılaıuşı. 11. ‘Orası’ıım gündelik Varlığı ve
Da mul das Verfallen des Daseins. oradaki-Varlığııı düşmesi.
Die heulen gleichursprüngli- ‘Orası’ olmalını iki eş-kökeıısel oluşturucu
( lien konstitutiven Weisen, das Da
7.ti sein, sehen wir in d er Befind­ kipini ruhsal durumda ve anlamada görürüz;
lichkeit und im Verstehen; d eren bunların çözümlemesi her bir durumda son­
Anahse erhält jeweils durch die In­
raki sorunsal için önemli olan somut bir kipin
terpretation eines konkreten und
für die nach k o n n n en d e P roble­ yorumu yoluyla zorunlu feııomcııal doğru­
m atik wichtigen M odus die n o t­ lamayı kapsar. Ruhsal dunun ve anlama söylem
w endige p h ä n o m e n a le Bewäh­
rung. Befindlichkeit m ul Verste­
yoluyla eş-kökeıısel olarak belirlenirler.
hen sind gleichursprünglich be­ A altında (‘Orası’ıım varoluşsal yapılaıuşı)
stimmt durch die Hede. buna göre şunları ele alacağız: Ruhsal durum
[ Inter A (die existenziale Kons­
titu tio n des Da) wird d em nach olarak oradaki-varlık (§ 29); ruhsal durumun
İK'handclt: das Da-sein als Befind­ bir kipi olarak korku (§ 30); anlama olarak
lichkeit {§ 2h), d ir furcht als ein
Modus der Befindlichkeit (8 30),
oıadaki-varlık (§ 31); anlama ve yorumlama (§
das Da-sein als Verstehen (8 3)), 32); yorumlamanın türevse 1 kipi olarak öııe-
Verstehen und Auslegung (8 32), sürüııı (§ 33); oradaki-varlık, söylem ve dil (§
die Aassage als abkünfliger Modus
d e r A uslegung (8 33). Da-sein,
34).
Rede und Sprache (8 34). Oradaki-varlığm Varhk-karakteriııiıı çözüm­
Die Analyse d er Seiuscharak- lemesi varoluşsal bir çözümlemedir. İhı demek­
lere des Daseins ist eine existen­
ziale. Das liesagt: Die (Charaktere tir ki, karakterler elöııünde-bulımanın özellik­
sin d nicht fig e n sc h n fle n eines leri değil, ama özsel olarak ‘olma’ımı varoluşsal
Vorhandelten, sondern wesrnhuft
existen/.iale Weisen zu sein. Ihre
yollarıdır. İhına göre bunların gündeliklik
Seinsart in der Alltäglichkeit m uß içindeki Varlık-türleri ortaya koyulmalıdır.
daher hcrausgcsielh werden. B altında (‘Orası’nııı gündelik Varlığı ve
U nter B (das alltägliche Sein
des Da u n d das V erfallen des
oradaki-Varlığııı düşüşü) sırasıyla oluşturucu
Daseins) w erden e n tsp re ch en d söylem fenomenine ve anlamada yatan görüşe
dem konstitutiven Phänom en der karşılık düşmek üzere ve anlağa ait yorumlama
Rede, der im Verstehen liegenden
Sieht und gem äß d e r ihm zuge­ (açıklama) ile uyum içinde, ‘Orası’nııı gün­
h ö rig e n A uslegung 1134J (D eu­ delik Varlığının varoluşsal kipleri olarak şunlar
tung) als existenziale M odi des
alltäglichen Seins des Da analy­
çözümlenecektir: Boş konuşma (§ 35); merak
siert: Das G erede (8 35), die Neu­ (§ 36); iki-aıılamlılık (§ 37). Bu fenomenlerde
gier (8 3(>), die Zweideutigkeit (8 ‘Orası’nıtı Varlığının bir teıııel-türü görülebilir
37). An diesen Phänom enen wird
eine («ruudart des Seins des Da
olacaktır ki, bunu düşme olarak yorumluyoruz
sichtkir, die wir als Verfallen inter­ ve bu “düşm e” varoluşsal olarak oııuıı ken­
pretieren. welches »fallen« eine disinin olan bir devimdik türünü gösterir (§
existenzial eigene Weise d e r Be­
wegtheit zeigt (8 38). 38).

/I. Die. existenziale A. 'Orasi’nin Varoluşsal Yapılaıuşı


Konstitution des Da
8 2h. Das Da-sein als Befindlichkeit § 29. Ruhsal Durum* Olarak ‘Oradaki-Varlık’
Was wir ontologisch mit dem Titel Vadihbilimsd olarak ruhsal durum başlığı altında
Befindlichkeit auzeigen, ist ontisch
das Bekannteste mul Alltäglichste:
belirttiğimiz şey varlıksal olarak en tanıdık ve en
die Stimmung, das Gestimmt-sein. gündelik olan şeydir: Ruh durum u, bir ruh
durum unda olma.* IIcııüz bütünüyle nadasa Vor aller Psychologie d er Stim­
m ungen, die zudem noch völlig
bırakılmış olan tüm rıılı durum u ruhbilimine brach liegt, gill ('s, dieses Phä­
önsel olarak, bu fenomen temel varolıışsal birşey n om en als fundam entales Exis-
olarak görülmeli ve yapısı aııahallarda veril­ teuzial zu sehen und in seiner
Siriiklur zu um reißen.
melidir. D er un g estö rte (•leiehm ut
Gündelik tasanın rahatsız edilmeyen soğuk­ elx-nso nie d er gehem m te Miß­
m ut d<“s all täglichen llesorgcus,
kanlılığı gibi engellenmiş can sıkıntısı da, birin­ das UIxTglcilcn von jenem in
den ötekine ve evrik olarak geçiş, keyifsizliklere diesen und umgekehrt, das Aus-
kayış varhkbilimsel olarak bir hiç değildirler, gleiten in Verstimmungen sind
ontologisch nicht nichts, mögen
üstelik bu fenomenler oradaki-Varlıktaki sözde diese P h än o m en e als das ver­
en ilgisiz ve en geçici şeyler olarak dikkate alın­ m eintlich (»leie'hgültigsle und
Fluchtigste im Dasein unlx-ach-
madan kalsalar bile. Ruh durumlarının bozııla-
let bleiben. Daß S tim m ungen
bilmeleri ve birden döııüvermcleri yalnızca oıa- v e rd o rb en w erden u n d Um­
daki-Varlığın her durumda her zaman belli bir schlagen können, sagt mir. daß
das Dasein je schon im m er ge­
ruh durumunda olması demektir. Sık sık düet­ stim mt ist. Die ob anhaltende,
ken, düz ve donuk olan ve keyifsizlik ile karış­ eb en m äß ig e n u d läldc Unge-
tırılmaması gereken ‘keyif yokluğu’ bir hiç stim m theii. die nicht mit Ver­
stim m ung verwechselt werden
olmaktan öylesine uzaktır ki, oı adaki-Varlık tanı d arf, ist so wenig nichts, «laß
olarak onda kendi kendisinden usanır. ‘Orası’- g erad e in ih r das Dasein ihm
nın Varlığı böyle keyifsizlikte yük olarak açıkça selbst ü b erd rü ssig wird. Das
Sein des Da ist in solcher Ver­
görülür. Niçiııdir bilinmez. Ve oıadaki-Varlık bu stim m ung als Dist uUcnbar ge­
tür şeyleri bilemez, çünkü bilmenin açığa serme w o rd en . W arum , weiß m an
nicht. Und das Dasein kann der­
olanakları ruh durumlarının — ki onlarda ora- gleichen nicht wissen, weil die
daki-Varlık ‘Orası’ olarak Varlığının önüne geti­ K rsch lic ß u n g sm ü g lie h k eiie u
rilir — kökeıısel açığa-scrınesi karşısında fazla des Frkeunens viel zu kurz tra­
gen g eg en ü lx r dem ursprüng­
kısa erimlidirler. Ve yine neşeli bir ruh durumu lich en F rscltließen d e r Stim ­
Varlığın apaçık yükünü hafifletebilir; bu ruh m ungen, in d enen das Dasein
durumu olanağı, yükü lıafiflctsc bile, oradaki- vor sein Sein als Da geltracht ist.
U nd wiederum kann die geho-
Varlığm yük-karakteriııi açığa serer. Ruh durumu lx-ne Stim m ung der olleultaren
“birinin nasıl olduğunu ve olacağını” açıkça l;ist des Seins en th eb en ; auch
d iese S tim inuugsm ügliehkcit
gösterir. Bu “biri ııasıldır”da, ‘bir ruh durumun­ erschließt, w enngleich e n th e ­
da olma’ Varlığı kendi “Orası”ııa getirir. b e n d , d en b a s tc h a ta k te r des
Bir ruh durum unda oluşla her zaman ruh Daseins. Die Stim m ung macht
offenbar, »wie ein em ist u n d
durumu açısından oı adaki-Varlık Varlığında 0 1 1 a wird«. In diesem »wie einem ist«
bırakıldığı varolaıı-şey olarak açığa serilir; ve öyle b rin g t das (iestim m isein das
bir Varlığa teslim edilmiştir ki, oradaki-Varlığm Sein in sein »Da«.
In d e r (ie stim m ih e it ist
varolmada o olması gerekir. Açığa serilme öyle im m er schon siiunmmgsmüßig
olarak bilinmek demek değildir. Ve tanı olarak das D asein als das S eiende
en ilgisiz ve en zararsız güııdeliklikte bile ora- erschlossen, dem das Dasein in
seinem Sein ülxTanlworlet wur­
de als dem Sein, das es existie­
* \ S l i m m e n b ir mn/.ik a id in in ‘ak o rt’ edilm esi dem ektir.
re n d zu sein hat. Erschlossen
Başka kullanımları arasında örneğin: * e r i s t s c h le c h t s t i m m t :: b esagt n ic h t, als solches e r­
'‘ k e y i f s i z , lıÖ tii b i r r u h d u r u m u n d a “ i h m f r ö h l i c h s t i m m e n ” :: k a n n t. U nd g e ra d e in d er
“k e y i f l e n d i r m e k , n e ş e le n d i r m e k ." Daha öte aynın ı içiıı bkz. S ö z l ü k : g le ich g ü ltig ste n u n d h a rm ­
‘r u h s a l d u r u m ’:: 'l le fİ n d lic .h k e iL ’] losesten Alltäglichkeit kann das
Sein des Daseins als nackles »Da 1.1 daki-Varlığııı Varlığı çıplak bir “Ki vardır ve
es isl und zu sein hat« aul'brc-
clien. Das pure »daß es ist« zeigt
olması gerekir” olarak çatlayıp açılabilir. Arı “ki
sich, das Wulier und Wohin blei- vardır” kendini gösterir, ama ‘N ereden’ ve
Ix n im Dunkel. Dal.! das Dasein ‘Nereye’ karanlıkta kalır. Oradaki-Varlığın o
eb e n so alltäglich d e rg leich e n
.Stimmungen nicht »uaehgibt«, denli de lıergüıı bu tiir rıılı durumlarına “ken­
[135] das heißt ihrem Erschlie­ dini bırakmaması,” [ nachgibt] eş deyişle onların
ßen n ic h t n a c h g e h l u n d sich
nie in vor das Erschlossene brin-
açığa serilişinin ardından gitmemesi [naelıgelıl]
geu lallt, ist kein Beweis gegen den ve kendini açığa serilenin öııüııc getirilmeye
p h änom enalen Tatbestand der bırakmaması — tüm bunlar ‘Orası’nııı [Daj
siinmmngsinäßigeii Ersthlossen-
heil des Seim des Da in seinem
Varlığının rıılı durum u açısından oııuıı ‘Ki’-
Dal!, so n d ern ein Beleg dafür. siııde [DaßJ açığa serilmişliğiııiıı reııomcnal
Das D asein weicht zum eist olgıı-içeriğiııe karşı bir tanıt değildirler; tersine
«»bwA-existcnzicll dem in der
Stim m ung erschlossenen Sein oııdaıı yana bir kanıttırlar. Oradaki-Varlık ço­
aus; das lx*sagt imIalogisch-existen- ğunlukla varlıksa! olarak ve varolıııa-ilgili olarak
zial: in dem . woran solche Stim­
m u n g sich nicht k eh rt, ist das
rıılı durumunda açığa serilen Varlıktan kaçınır;
Dasein in seinem IMx ranlwor- bu varlıkbilimsel-varoluşsal olarak demektir ki,
tetsein an das Da en th ü llt. 1in böyle bir ruh durum unun dikkate almadığı
Ausweichen sellist ist das Da er­
schlossenes.
şeyde bile oradaki-Varlık ‘Onısı’ııa tesliııı-edil-
Diesen in seinem Woher und miş-olmasmda örtüsünü kaldırır. Kaçınmalım
Wohin verhüllten, aber an ihm kendisinde ‘Orası’ açığa serilmiş birşeydir.
selbst um so u n v e rh ü llle r e r­
schlossenen Seinscharakter des Oradaki-Varlığın ‘N ereden’ ve ‘Nercye’-
D aseins, dieses »Daß es isl« siııde örtülen, aıııa kendinde o denli de ör­
neunen wir die (ieworfenheit die­
ses Seienden in sein Da, so zwar,
tüsüzce açığa serilen bu Varlık-karakteriııe, bu
daß es als In-der-Welt-sein das Da “Ki vardır”a bu varolaıı-şeyin kendi ‘Orası’ııa
ist. Der Ausdruck (iew orlenheit fırlatılnıışlığı diyoruz; dahası, öyle bir yolda
soll die Faktizität der Oberantwor-
//o ig a n d e u le tt. Das in d e r Be­ fırlatılmıştır ki, diinyadaki-Varlık olarak ‘Orası’-
findlichkeit des Daseins erschlos­ dır. Fırlatılmıştık anlatımlımı teslim edilmişliğin
sene »Daß es ist m ul zu sein hat« olgusallığını imlemesi gerekir. Oradaki-Varlığın
isl nicht jenes »Daß«, das oulo-
logisi h-kategorial d ie der ruhsal durumunda açığa serilen “Ki vardır ve
V orhandeuheh zugehörige Tat­ olması gerekir” varlıkbilimsel-katcgorisel olarak
sächlichkeit au sd rü ck l. Diese
elöııüııde-buhınuşa ait görgül-olgusallığı anla­
wird nur in einem hinseheudeu
Fesisicllen zugänglich. Vielmehr tan “Ki” değildir. Bu görgül-olgıısallık ancak
m uß das in der Befindlichkeit er­ bakan bir saptam ada erişilebilir olur. Ama
schlossene Daß als cxisicuzinlc
Bestim m theit des S eienden be­
ruhsal durumda açığa serilen ‘Ki’ diinyadaki-
griffen werden, das in der Weise Varlık kipinde olan varolaıı-şeyin varolıışsal
des lu-der-Weli-«cms ist. Faktizität belirliliği olarak kavraıımahdır. Olgusallık el-
ist nicht die Tatsächlichkeit des (ac­
tum bininin eines Vorhandenen,
öııünde-bulıınan birşeyin factum brutıım unun
sondern ein in die Existenz anj- görgül-olgusallığı değil, ama oradaki-Varlığm
genommenei, wenngleich zunächst varoluşa alınan ve gene de eıı yakından bir yana
abgedriingiet Seinscharakter des
Daseins. Das Daß d e r Faktizität itilen Varhk-karakteridir. Olgusallığm ‘Ki’si ile bir
wird in einem Anschauen nie vor­ sezgide hiçbir zaman karşılaşılamaz.
bildlich. Oradaki-Varlık karakterindeki bir varolaıı-
Seiendes vom Charakter des
Daseins ist sein Da in der Weise, şey öyle bir yolda kendi ‘O ıası’dır ki, ister
daß es sich, ob ausdrücklich inler belirtik olarak olsun ister olmasın, kendini
fırlalılınışlığı içinde ‘bulur.’* Ruhsal dununda n için , in sein e r G ew orfenhcit
befindet. In der Befindlichkeit
oradaki-Varlık her zaman kendi önüne getirilir, ist das Dasein im m er schon vor
kendini her zaman daha şimdiden bulmuştur, es seil ist geb rach t, es hat sich
algılayan kcııdi-ile-karşılaşma olarak değil, ama immer.schon gefunden, nicht als
wahr-nehmendes Nich-vorCindcn.
taşıdığı ruh durumunda keııdini-bulma olarak. s o n d e rn als gestim m tes Sich-
Varlığına teslim edilmiş vaıolan-şey olarak, befuulen. Als Seiendes, «las sei­
nem Hein ü b eran tw o rtet ist,
ayrıca ‘kendini her zaman daha şimdiden bul­ bleibt es auch dem überantwor­
muş olmak zorunda olması’ııa da teslim edilmiş te t. dal.» es sich im m er schon
kalır — aıııa bu öyle bir bulmada bulmuş ol­ gefunden hallen mnl.5 — gefun­
den in einem Hmlen, das nicht
maktır ki, doğrudan bir arayıştan çok bir ka­ so se h r einem direkten Suchen,
çıştan kaynaklanır. Ruh durumu fırlatıhmşlığa so n d e rn ein em f lie h e n e n t­
bakma yolunda değil, ama ‘birşeye doğru dön­ sp rin g t. Die S tim m u n g e r­
schließt nicht in der Weise des
me’ ya da ‘ondan yüz çevirme’ olarak açığa serer. Hinblickens au f «lie Geworfeu-
Çoğunlukla ruh durumu oradaki-Varlığm onda h eit. so n d ern als An- u n d Ab­
kehr. Zum eist k e h rt sie sich
belirtik olan yük-karakteriııe doğru dönmez, ya nicht an den in ihr offenbaren
da hiç olmazsa neşeli ruh durum undaki lıa- L astcharaklor des Daseins, am
fifletilmişlik olarak bunu yapmaz. Bu yüz çe­ wenigsten als K nthobensein in
d e r g e h o b e n e n Stim m ung.
virme, ne ise, her zaman ruhsal durum yolunda Diese Abkehr ist. was sie ist, im­
odur. m er in d e r Weise d e r B efind­
Eğer ruh durumunun açığa serdiğini bir ruh lichkeit.
Man w ürde das, xoas Stim ­
durumundaki oradaki-Varlığın “aynı zamanda” m ung erschließt und ruie sie er­
tanıdığı, bildiği ve inandığı şeyle yaııyaııa ge­ schließt, phänom enal völlig ver­
k e n n e n , wollte m an mit dem
tirecek olsaydık, o zaman ruh durumunun neyi Erschlossenen das zusam m eu-
açığa serdiğini ve «««/açığa serdiğini feııomeııal s ie lle n , was «las gestim m te
olarak tanımada bütünüyle başarısız kalırdır. Dasein »ungleich«' kennt, weiß
[13GJ u n d g laubt. Auch wenn
Giderek oıadaki-Varlık “Neıeye”sine inancın­ Dasein im G lauben seines »Wo­
dan “em in” olduğunda ya da ussal aydınlan­ hin« »sicher* ist o«ler um das
mada ‘N ereden’i hakkında bilgili olduğunu Woher zu wissen meint in ratio­
naler Aufklärung, so verschlägt
sandığında bile, tüm bunlar şu feııomeııal olgu- das alles nichts gegen den phä­
içeriği karşısında birer hiçtir: Ruh durum u nom enalen Tatbestand, daß die
Stim m ung das Dasein vor das
oradaki-Varlığı kendi ‘Orası’nın ‘Ki’si önüne Daß seines Da bringt, als weh lies
getirir ki, böyle olarak ona bir bilmecenin »inan­ es ihm in u n e rb ittlic h e r Rät­
sızlığı ile gözünü diker. Varoluşsal-varlıkbilimsel selh a ftig k eit e n tg e g e n s ta rrt.
Existenzial-ontologisch besteht
olarak, ruhsal durum un “apaçıklığını” salt el- nicht «las m indeste Recht, die
öııünde-bulunan birşeyiıı kuramsal bir bilgi­ »Kvidenz« d e r B efin d lich k eit
sinin apodiktik pekiııliğine karşı ölçme yoluyla herab/.ndrücken durch Messung
an d er apodiktischen Gewißheit
indirgemede en küçük bir haklılık yoktur. Ama eines theoretischen Erkenuens
fenom enler usdışınm sığmağına sürüldükle­ von purem V orhandenen. Um
nichts gcriugiT aber ist die Ver­
rinde daha az yanlışlanmış olmazlar. Irrasyo- fälschung d er Phänom ene, die
ııalizm — rasyonalizmin karşı oyunu olarak — sie in das Refugium des Irratio­
rasyonalizmin onlara karşı kör olduğu şeyler n alen absc.hiebt. D er Irra tio ­
nalismus — als «las Gegenspiel
üzerine ancak şaşı bakarak konuşur. des Rationalismus — redet n u r
s c h ie le n d von dem , w ogegen
* [‘Ruhsal d u n m i’a (ß ^ ß m lü c h k e il) bir anıştırm a.| dieser blind ist.
203
Daß rin Dasein faktisch mil Bir oradaki-Varlığın olgusal olarak bilgi ve
W issen utul W illen d e r Siim-
itiuug H e rr w erden kann, soll
istenç ile rulı dııruımı üzerinde efendi olabil­
und muß, mag in gewissen Mög- mesi, olmasının gerekmesi ve olmak zorunda
liehkeilen des r.xisiierens einen olması varolmanın belli olanakları içinde iste­
V orrang von W ollen u n d Er-
kennlnis bedeuten. Nur darf das menin ve bilmenin bir önceliğini imleyebilir.
nicht. dazu v erleiten , o n to lo ­ Yalnızca, bu bizi varlıkbiliııısel olarak rıılı duru­
gisch d ie S tim m ung als ur­
sprüngliche Seiusart des Daseins
m unun oradaki-Varlığın kökeıısel Varlık-lürü
zu verleugnen, in d e r es ihm olduğunu yadsıma yanılgısına düşürmemelidir
sellfsl iw allem Erkennen und — bir Varlık-türü ki onda oradaki-Varlık tüm
Wollen und m/w deren Erschlie-
ßiiugsiragweiie erschlos­
bilme ve istem eden önce ve bunların açığa-
sen ist. Und üİKTdies, H err wer­ serıııe erimlerinin ötesinde kendi için açığa serilir.
den w iriter Stim mung nie stim­ Ve buıııııı dışında, bir ruh durum u üzerinde
mungslos, sondern je aus einer
(iegenstimmuug. Als mfrwcmlo hiçbir zaman ruh durum undan yoksun olarak
logischeu W esenscharakler der değil, ama her durumda bir karşı ruh-durumu
Befindlichkeit gewinnen wir: Die
Befindlichkeit erschließt das Dasein
yoluyla efendi oluruz. Ruhsal dununun (//narlık-
in seiner Geworfenheit u n d zu­ bilimscl özsel karakteri olarak şunu kazanırız:
nächst undzume.ist in der Weise der Ruhsal durum oradaki-Varlığıfırlatılınişliği, içindeye
ausweichenden Abkehr.
Schon hieran wird sichtbar,
en yalımdan ve çoğunlukla kaçıma yüz-çevirme
daß die Befindlichkeit weil ent­ yolunda açığa serer.
fernt ist von so etwas wie dem Bunlardan daha şimdiden ruhsal durumun
Vorfmdeit eines seelischen Zu­
standes. Sie hat so wenig «len ‘ruhun bir durumu’ ile karşılaşma gibi birşeydcıı
C harakter eines sich ersi um ­ çok uzak olduğu görülebilir olur. Ruhsal durum
um i nirkw rm h'm lrn Erfassens,
daß alle im m anente Reflexion
ilkin çevreye ve sonra geriye dönen bir ayrım­
n u r deshalb »Erlebnisse« vor- sama karakterini öylesine az taşır ki, tüm içkin
iindeu kann, weil das Da in der deriıı-düşüııce ancak ‘Orası’ ruhsal durum da
Befindlichkeit schon erschlos­
sen ist. Die »bloße Stimmung«
daha şimdiden açığa serildiği için “yaşantılar” ile
ersch ließ t das Da u rs p rü n g ­ karşılaşabilir. “Salt ruh dununu” ‘Orası’ıu daha
licher, sie verschließt es aber auch kökeıısel olarak açığa serer, ama buna karşılık
entsprechend hartnäckiger als
jedes A7<7//-\\ahruehnieu. düşmek üzere oııtı o denli de her algılama »ta­
Das zeigt die Verstimmung. In dan daha dikbaşlı bir yolda kapatır.
ihr wird das Dasein ihm selbst
gegenüİKT blind, die besorgte
Bu keyifsizlik tarafından gösterilir. Onda
Umwelt verschleiert sich, die oradaki-Varlık kendine karşı körleşir, tasa edilen
U m sicht des B esorgern wird çevre kendini örter, tasanın sağgörüsü yanlış yola
mißleitet. Die Befindlichkeit ist
so wenig reflektiert, daß sie das
sapar. Ruhsal durum üzerine öylesine az düşü­
D asein gerade im rcflexions- nülür ki, oradaki-Varlığı tanı olarak tasalandığı
losen I Iiu- und Ausgegelxiiseiu “dünya” uğruna düşüncesiz bir adaııımşhk ve
an die besorgte »Welt* überlälll.
D ie S tim m ung ü b e rfä llt. Sie harcanmıştık içinde iken baskına uğratır. Ruh
kommt weder von »Außen« noch durum u baskın yapar. Ne “dışardan” ne de
von »Innen«, sondern steigt als “içerden” gelir, ama dünyadaki-Varlığııı bir yolu
Weise des ln-der-W<it*sctns aus
diesem selbst auf. Damit aber olarak onun kendisinden doğar. Gene de böy­
komm en wir über eine negative lelikle ruhsal durumun “içerde olan ” 111 düşünsel
Abgrenzung der Befindlichkeit
bir ayrıııısaıuşma karşı olumsuz bir sınırlanışının
gegen das reflektierende Erfassen
des »Innern« zu einer positiven ötesine, bu ikisinin açığa serme karakterleri
Einsicht [137J in ihren Erschlie- üzerine olumlu bir içgörüye ulaşırız. Rıılı durumu
her durumda daha şimdiden dünyadaki-Varlığı ßungscharakter. DieStımmunghai
je schon das In-der-Welt-sein als
bütün, olarak açığa sermiştir ve herşeyden önce birinin Ganzes erschlossen und macht ein
kendini... üzerine yöneltmesini olanaklı kılar. Bir Sichrichten a u f... allererst möglich.
ruh durumunda olma ilk olarak ruhsal birşey ile Das (ieslim m tsein l»eziehl sich
nicht zunächst auf Seelisches, Ist
bağıntıya girmez, ve kendisi bilmecemsi bir seil«! kein Zustand drinneu. der
yolda dışarı uzanan ve Şeyler ve Kişiler üzerinde dan n au f rätselhafte Weise hin-
ausgelangt u n d a u f d ie D inge
izini bırakan bir durum değildir. Ruhsal duru­ u n d P erso n en a b färb l. D arin
mun ikinci özscl karakteri kendini bunda gös­ zeigt stell d er zweite Weseuscha-
terir. Ruhsal durum dünyanın, birlikte-oradaki- rakler d er Befindlichkeit. Sie ist
ein e existcnziale ( h u n d a r t der
Varlığın ve Varoluşun eş-hökensel açığa serilmiş- gleichursjnünglichenErschUnsenheit
liklerinin varolıışsal bir temel türüdür, çünkü bu von Welt, M itdasein u n d Kxis-
lenz, weil diese sellwl wesenhaft
açığa serilmişliğiıı kendisi özsel olarak diiıı-
In-der-Welt-sein ist.
yadaki-Varlıktır. N elx n diesen Ixäden explizi­
Ruhsal durumun açımlanan bu iki öz-belir- erten Wcscuslx-stimmungeu der
Befindlichkeit. dem Krschließen
lenimiııiıı — fırlatılmışhğııı açığa serilişi ve d erfkw orfenheit um hlein jewei­
bütün diiııyadaki-Varliğm o sıradaki açığa serilişi ligen F.rschlicßcn des ganzen In-
— yanışını bir üçüncüsünün daha dikkate alın­ der-Welt-seius ist ein e drille zu
Ix ;u lueu, die vor allem zum ein­
ması gerekir ki, herşeyden önce dünyanın düııya- d rin g lich e re n V erständnis d er
sallığmm daha derinden bir anlayışına katkıda W eltlichkeit d e r Well b eiträgt.
f r ü h e r 5 w urde gesagt: Die vor­
bulunur. Yukarıda söylendiği gibi,' daha şim­
dem sch o n ersch lo ssen e Welt
diden açığa serilmiş olan dünya dünya-içiııde läßt lunerw eldichcs l>egegneu.
olanla karşılaşılmasına izin verir. Dünyanın bu Diese vorgäugige. zum In-Sein
g eh ö rig e F.rschlosseuhcil d er
içiııde-Varlığa ait ön açığa serilnıişliği ruhsal Well ist durch die Befindlichkeit
durum un da katılımıyla oluşturulur. Karşıla- lniikousliluiert. Das Bcgegncn-
şılmaya bırakma birincil olarak sağgörülüdür, lassen ist prim är umsichtiges, nicht
lediglich noch ein F m pfinden
birşeyiıı yalnızca dııyumsaııması ya da ona gözü­ o d er A nstarren. Das um sichtig
nü dikme değildir. Sağgörülü ve tasalı ‘kaışıla- İK'sorgeııde Begegneulassen hat
şılmaya bırakma’ — şimdi ruhsal durumun ba­ — so k ö n n en wir jetzt von d er
Befindlichkeit her schärlcr sehen
kış açısından daha tam olarak görebileceğimiz — den C harakter des BetroUeu-
gibi — etkileııiyor-olma karakterini taşır. Ama werdens. Die Betroffenheit alx r
durch die l ludienlichkeil, Wider­
clallmda-bıılunaıım hizmet edcıııezliği, direnç ständigkeil, Bedrohlichkeit des
göstermesi, gözdağı vermesi yoluyla ctkileu- Z u h a u d en en wird ontologisch
uıişlik varlıkbiliııısel olarak ancak genelde n u r so möglich, daß das lu-Nciu
als solches exisieuzial vorgängig
içiııde-Varlık varolıışsal olarak önceden diinya- so bestimmt ist. daß es in dieser
içiııde karşılaşılan şeyin onu bıı yolda ilgilen­ Weise von iunenvclllich Begeg­
direbileceği gibi belirlenmişse olanaklıdır. Bu n en d e m angegangen w erden
kann. Diese Angäuglichkeil grün-
ilgileııdirilcbilirlik ruhsal durumda temellenir dei in d e r B efin d lich k eit, als
ve böyle ruhsal dunun olarak dünyayı örneğin welche sie die Well zum Beispiel
au f Bedrohlmrkeit hin erschlos­
gözdağı-verebiliı lik olarak açığa sermiştir. Ancak sen hat. Nur was in d er Befind­
korku ya da korkusuzluk ruhsal durumunda olan lichkeit des für« htens, bzw. der
birşey çevresel olarak elaltmda-bııluııaıu gözdağı Furchtlosigkeit ist, kann umwelt­
lich Z u h a n d en es als B ed ro h ­
verici birşey olarak açığa çıkarabilir. Ruhsal liches enldeekcn. Die Cestiiumt-

’lik/.. 8 18, s. |88|vss. 'V k». StA . S. MIT.


İK İ* <1<T B rfiiullichkoii konsti­ durum un ‘uyarlatııııışhğı’ varoluşsal olarak
tuiert cxistcnzial die W ekofUu-
heit des Daseins.
pradaki-Varlığm dünyaya açıklığını oluşturur.
U nd nur weil die »Sinne« on- Ve “duyular” ancak bir ruhsal durum için­
lologisch einem S eienden zuge­ de dünyadaki-Varlığnı Varlık-lürüıni taşıyan bir
h ö ren . das die Seinsari des lx>
Ittidlieheu liwIer-W'ch-sems hal. varolaıı-şeye varlıkbiliınsel olarak ait oldukları
können sic »geröhrt« wer«len und içindir ki “dokuııulabilirdirler” ve [birşey] “için
»Sinn halten rür«.sodal.»das Köh-
rendc sich in der Affektum zeigt.
duyu taşıyabilirler,” öyle ki dokunan kentlini
D ergleichen wie Aflcklion käm e uyarılmada gösterir. Böyle uyarılma gibi birşey
İK'iııı stärksten Druck mul Wider­ en giiçlii basınç ve direnç altında ortaya çık­
stand nicht zustande, W iderstand
b lieb e w esenhaft u n e u td c c k t.
mazdı ve direnç özsel olarak açığa çıkarılmamış
wenn nicht befindliches In-dcr- kalırdı — eğer bir ruhsal dıırıım eşliğindeki
Welt-sein sich schon angewiesen düııyadaki-Varlık öıı-taslağı ruh durum ları
hat leaul eine durch Stimmungen
vorgez.eichnete A ngäuglichkeit tarafından verili ve düııya-içiııdc varolaıı-şeylcr-
durch das inuerweltlich Seiende. deıı geleıı ‘ilgilcııdirilcbilirliğe’ boyun eğme­
In d n Befindlichkeit liegt exislenziid
eine erschließende. I ngrwiesenheit auf
miş olsaydı. Ruhsal durumda varoluşsal olarak
Welt, ans der her d it{ 138jgehendes dünyaya açığa-serici bir boyuneğnıişlik yatar — bir
begegnen kann. Wir müssen in der dünya ki ondan ilgikndirici birşıy ile karşılaşılabilir.
’lät ontologisch grundsätzlich die
prim äre landet kung d er Welt der
Gerçekte varlıkbiliınsel olarak ve ilkesel olarak
»bloßen Stimmung« üİKTİassen. dünyanın birincil ortaya serilişini “salt ruh
la n rein es A nschanen. und dıırumu”ııa bırakmalıyız. Arı bir sezgi elönüıı-
dränge es tu die innersten Adern
des Seins eines V o rh an d en en , de-bııluııau birşeyiıı Varlığının cıı iç damar­
verm öchte nie so etwas zu e n t­ larına dek girse bile, hiçbir zaman ortaya öyle
decken wie bedrohliches.
D aß a u t dem G ru n d e d er
gözdağı verici olacak herhangi birşey çıka­
p rim är ersch ließ en d en Befind­ ramaz.
lichkeit die alltägliche Umsicht sich Birincil olarak açığa serici bir ruhsal durum
versieht, w eitg eh en d tler Täu­
schung unterliegt, ist, an tler Idee
zem ininde gündelik sağgörünün yanılgıya
einer alwolulcn »Weh«-erkennt- düşmesi ve aldanmaya yaygın olarak yenilmesi
uis gemessen, ein nfi öv. AIxt die saltık bir “düııya”-bilgisiııe karşı ölçüldüğünde
exisieu/aale Positivilät tler Tau-
sc h b a rk e it wir«! d u rc h solche bir tıfı övdür [‘yokluk’]. Aıııa aldaııabilirliğiıı
outologisch mtİKTeclıtigten Wer­ varoluşsal olum luluğu böyle varlıkbiliınsel
tungen völlig verkannt. G erade
im u u sle le u , stim m ungsm äßig
olarak aklanmamış değerlendirm eler tara­
flack ern d en S cheu tler »Web« fından bütünüyle yanlış tanınır. “Düııya”yı tanı
zeigt sich das Zuhandeue in seiner olarak ruh durumlarına göre titreşen kararsız
sjKV.Uischen Weltlichkeit, die an
keinem lag dieselbe ist. T h e o ­
bir bakışla gördüğümüz zamandır ki, elaltında-
retisches H in seh en h a t im m er buluııaıı şey kendini hiçbir güıı ayın olmayan
sch o n die Welt a u f die la u lö r- özgüıı düııyasallığı içinde gösterir. Kuramsal
migkeit des puren Vorhandenen
aiigebleudet. innerhalb welcher
bakış her zaman dünyayı arı elöııüııde-bulu-
lanfönnigkeit freilich ein neuer ııaıuıı tek-biçiıııliliğiııe doğru karartmıştır, ve
Reichtum des im reinen Bestim­ bu tek-biçimliliğiıı içersinde hiç kuşkusuz arı
m en latıdeckİKiren lx*schlossen
lieg t. Aller au c h d ie rein ste belirlemede açığa çıkarılabilir şeylerin yeni bir
0Ecopia h al nicht alle Stim mung varsıllığı kapalı yatar. Ama en arı Secopia bile
h in ter sich gelassen; auch ihrem tüm ruh durumlarım arkasında bırakmamıştır;
H insehen zeigt sich das nur noch
Vorhandene in seinem pureu Aus­ ve giderek oıııııı bakışı için bile henüz salt el-
sehen lediglich daun, wenn sie es öııüııde-buluııaıı şey kendini arı görünüşü
içinde ancak Becopıa onu paaTcbvrı ve 5ıa- ini ruhigen Verweilen l>ei... in der
(îıaoTcbvn und Sıaycoyn a u t'sich
ycoyn* içinde ... [birşeyiıı] ortasında dingin zukom men lassen k an n ’. — Mau
oyalanmasında bize yaklaşmaya bıraktığı zaman wird die Ausweisung der existen-
gösterir.1— Bilişsel belirlemenin düııyadaki- zial-ontologischen K onsulutiou
des erkennenden lk'sliinm ens in
Varlığııı ruhsal durumunda yer alan vaı olnşsal- d e r B efin d lich k eit des ln-der-
varlıkbilimsel yapılaııışmm gösterilmesi bilimi Weh-seins nichi verwechseln wol­
len m il einem Versuch. Wissen­
varlıksal olarak “duygu”ya teslim etme gibi bir schaft onlisch dem »Gefühl« aus-
girişim ile karıştırılmayacaktır. zuliefern.
Ruhsal durumun değişik kipleri ve bunların I n n e rh a lb d e r P ro b lem atik
dieser U ntersuchung können die
tem ellendirici bağlantıları bu araştırm anın verschiedenen Modi der lkTmd-
sorunsalının içersinde yorumlanamaz. Feno­ lichkeit u n d ih re Kunriieruugs-
menler ıızuıı bir süredir varlıksal olarak heye­ /.usaim neuhänge nicht interpre-
tie n werden. I Inter dem Titel der
can ve duygu başlıkları altında tanınmış ve Affekte und Gefühle siml die Phä­
felsefede her zaman irdelenmişlerdir. Heye­ no m en e onlisch hingst Ix k an u t
u n d in d e r P h ilo so p h ie im m er
canların bize ulaşan ilk dizgesel ayrınulı yoru­ schon b etrachtet w orden. Ks ist
munun “rulıbilim” çerçevesi içinde ele alınmış kein Zufall, daß die erste über­
olmaması bir raslaııtı değildir. Aristoteles TtâSt] lieferte, systematisch ausgeführte
In terpretation d er Affekte nicht
konusunu “Rlıetoıik”te ikinci kitapta araştırır. im R ahm en d e r »Psychologie«
Bu çalışma — Rhetorik kavramını okulda öğre­ abgehaudell ist. Aristoteles unter­
tilen bir “ders” gibi alan geleneksel yönelim ile sucht die rcetön weilen Buch seiner
»R hetorik«. Diese m u ß — e n t­
karşıtlık içinde — birbiri-ile-birlikte-Varlığm gegen der traditionellen O rientie­
güııdelikliğiniıı ilk dizgesel lıermeneutiği ola­ rt mg des Begrilfes der Rhetorik au
so etwas wie einem »Iehrfach« —
rak anlaşılmalıdır. Kamusallık, İnsanın Varlık- als die erste systematische H erm e­
türıi olarak (bkz. § 27), yalnızca genel olarak neutik d er Alltäglichkeit des Mil-
kendi yolunda bir ruh durumu taşımakla kal­ cinaurierseius Rufgefal.it werden.
Die O irentlichkeit als die Seinsari,
maz, ama ruh durumuna gereksinir ve kendi des Mau (vgl. § 27) hat nicht n u r
için onu “yapar.” Söylevci böyle bir ruh duru­ überhaupt ihrcG esiim m iheit, sie
muna konuşur ve böyle bir ruh durumundan braucht Stim mung u n d »macht«
sie für sich. In sie hinein und aus
konuşur. Ruh durum unun olanaklarım doğru ih r heraus spricht d er Redner. Kr
yolda ııyandırabilmek ve yönetebilmek için be{139]darf des Verständnisses
der Möglichkeiten der Stimmung,
onların bir anlayışına gereksinir. um sie in d er rech ten Weise zu
Heyecanların yorumunun Stoacılıkta daha wecken und zu lenken.
ileri götürülmesi gibi, bunun patıistik ve sko­ Die W eiterführung d er Inter­
pretation d er Affekte in d er Stoa,
lastik Taıırıbilimler yoluyla modern zamanlara u n g le ic h e n die Ü b erlieferu n g
iletiliş yolu da iyi bilinir. Gözden kaçan şey derselben durch die pairistische
genel olarak heyecanın ilkesel varlıkbilimsel u n d scholastische T heologie an
d ie N euzeit sin d b ek a n n t. U n ­
yorumunun Aristoteles’in zamanından bıı yana beachtet bleibt, daß die g ru n d ­
ileriye doğru sözü edilmeye değer tek bir adını sätzliche ontologische Interpreta­
tion des Affektiven überhaupt seil
bile atamamış olduğudur. Tanı tersine, heye­ Aristoteles kaum einen nennens­
canlar ve duygular teıııatik olarak ruhsal feııo- w erten Schritt vorwärts hat tu n
können, hu Gegenteil: die Affekte
*| ‘rahatlık' vc ‘dinlenm e'; Ross çevirisinde ‘c o t n j o r f ve ‘ rec- und Gefühle geraten thematisch
mdion'l u nter die psychischen Phäuome-
4Bk/,. Aristoteles, M e t a f i z i k , A 2 , D82 b 2 2 vs. (Gerçekle, «Vgl. Aristoteles, Met.. A 2, 982 l> 22
Aristoteles ‘rııiı durum n'iidan değil ama ‘olanak’laıı söz eder. 1 M|.|.
ne, als deren drille* Klasse sie menler arasına girerler ve bunların üçüncü sınıfı
nieisl neben Vorslellen und
Wullen fungieren. Sie sinken
olarak çoğunlukla tasarımın ve istencin yanısıra
7.n Begleilphäuoinenen herab. işlev' görürler. Eşlikçi fenomenler düzeyine indir­
Fs ist ein Verdiensl der phä- genirler.
nom enologischen Forschung,
w ieder eine Freiere Siehl auf Bıı fenomenleri yeniden daha özgür bir bakış
diese P hänom ene geschaffen altına getirmiş olması feııom eııolojik araştır­
/.u halien. Niehl nur das; Sehet?)
hat vur allem inner Aufnahme
malını değerli yanlarından biridir. Yalnızca bıı da
von A nstößen Augustins utul değil; herkesten önce Sclıelcr, Angııstiııe’ııin ve
Pascal?' die Problem atik au f Pascal’ın5 uyarılarını kabul ederek, sorunsalı
d ie F m ulierungszusain m en­
hänge zwischen den »verstel­
“tasarımlayan” edimler ve “ilgi gösteren” edimler
lenden« und »iuteresseneh- arasındaki temel bağlantılar üzerine yöneltmiştir.
m em len« Aklen gelenkt. Frei­ Ama gene de burada bile ediın-fcnomeniııiıı
lich bleiben auch h ie r noch
die existcuzial-oulologischen varoluşsal-varlıkbilimsel temelleri genel olarak
F 'undaniente des A ktphäno- karanlıkta kalır.
mens überhaupt im Dunkel.
Rıılısal durum yalnızca oradaki-Varlığı kendi
D ie B efindlichkeit er­
schlicht nicht nur das Dasein Varlığı ile her durum da daha şimdiden açığa
in sein e r G ew orfenheil und serilmiş olan dünyaya fırlatılmışlığı ve boyun
A ngew iesenheil au f d ie mit
seinem Sein je schon erschlos­
eğmişliği içinde açığa sermekle kalmaz, aıııa
sene Well, sie ist selbst die exis- kendisi vaıolıışsal Varlık-lüriidür ki, onda oradaki-
len/.iale Seinsari, in der cs sich Varlık kendini sürekli olarak “diinya”ya teslim
stän d ig au d ie »Well« ausli-
eferi, sich von ihraugeheu läßt eder, ve “dünya”nııı oıııııı için öyle bir yolda
d e ra rt, daß es ihm selbst in önemli olmasına izin verir ki, oradaki-Varlık belli
gewisser Weise ausweicht. Die
cxistenziale Verfassung dieses
bir yolda kendi kendisinden kaçınır. Bu kaçın­
Ausweichens wird am Pluino- manın vaıolıışsal durumu düşme fenomeninde
iiirii des Verhallens deutlich açıklık kazanır.
werden.
Die Befindlichkeit ist eine
Ruhsal durum oradaki-Varlığııı onda kendi
cxistenziale (Jruudart, in der ‘Orası’ olduğu vaı olıışsal bir temel-türdür. Yalnız­
das Dasein sein Da ist. Sie cha­ ca varlıkbilimsel olarak oradaki-Varlığı nitelendir­
rak terisiert nicht n u r o n to ­
logisch das Dasein, sondern ist mekle kalmaz, ama ayın zamanda açığa serme­
zugleich auf G rund ihres Fr- sinin zemininde vaıolıışsal Analitik için ilkesel ve
schließens für die cxistenziale
Analytik von grundsätzlicher
yöntemsel bir imleın taşır. Genel olarak başka her
methodischer Bedeutung. Diese
vermag, wie jede ontologische
'l 'f i i s w s , iiymycr, s. 185: “Kl <lc lavirııt (|iı’au Ucın|u’cıı paılaııl
Interpretation ülierhaupt, nur
des ehoses hımıaines on dit q u ’il laut les coıınaître avaııt ipte
A ’gl. Peiuees, a. a. O. S. 185: Fl de de les atmet, ce (|iıi a passe eti proveıbc, les saiııts au conlraire
lä d r i l l <|iı';uı lim < |ii'ru parkını des diseııl eıı patlan! des ehoses diviuesqu*il laut lesaiıııer pour les
<lio s rs h im iiiiu c s o n d ii lauf los counaître, el qu’ou nVntrc dans la verile cpıe par lachaıile, doul
e o u u a iiie asımı cpic <lc les aim ei, ce
<H»a passe eu p io v e ib e , les saims au
ils onl fail ime de leıırs plus ııliles senleııees;” f“Ve bu yüzdendir
e o iu r a iiT d is e u l c u p a ria a l des ki insaıısal şeylerden söz ederken onları sevmeden önce bil­
elioses divines i p i 'i l la n ı les aitn e r memizin, zorunlu olduğu söylenir; am a azizler ise, tersine,
|K in r le sco ım a îlıe , el q it'm i a ’e iilie
tanrısal şeylerden söz ederken onları bilm eden önce sevmemiz
dans la ve rile que parla c h a rile ,d o u l
ils o n l fa il m ir de lenes plus inilos gerekliğini, ve gerçekliğe ancak hayır yoluyla girebileceğimizi
s c a le n re s ; vgl. dazu Augustinus, söylerler; bunu en yararlı ilkelerinden biri yapmışlardır.” j ßunun
O p e ra (M ig n e P. L. lo n ı V I I I ) , içitı bkz. August ine, O f m a { M i g n e P a t r o l o g in e L n l i n u e , la m VIII),
C ontra Falısının lib. 32 , cap. 18: nou
C o n l m l a u s l ı m , lib. 32, cap. İH: “ m m i n t m t ı ı r i n m n k ı l e m , n i ş i f a r
iiil r a t u i in v e riia ie m , n isi | k t
elia riia le in . c l ı a r i ta l e m . ” | “gerçekliğe hayır yoluyla olmaksızın girilmez” |.
varlıkbilimscl yorum gibi, bu Analitik de ancak vordem selıou erschlossenes Seien­
des aut' sein Sein gleit lısaın abzu-
dalıa şimdiden açığa serilmiş varolaıı-şcyi bir h öreıı. U nd sie wird sieb an die
bakıma Varlığı açısından işitebilir. Ve kendini ausgezeichneten w eittragendsten
oradaki-Varlığın ayırdedici ve en uzak erimli Krschiiel.iungsmöghchkeiicu des
Daseins halten, um von ihnen den
açığa-serme-olaııaklarmda tutacaktır, öyle ki A ufschluß dieses [140] Seienden
onlardan bu vaıolan-şey üzerine birşeylcr cu tg eg en /u n e h m en . Die p h än o ­
menologische Interpretation muß
öğrenebilsin. Feııomeııolojik yorum oradaki- dem Dasein sclljst die Möglichkeit
Varlığın kendisine kökeıısel açığa-serıııe olana­ des ursprünglichen Krscltließens
ğım vermeli ve onu bir bakıma kendi kendisini gclien und es gleichsam sich scllwi
auslegen lassen. Sie gehl in diesem
yorumlamaya bırakmalıdır. Bıı yortun bu açığa Frsc hließen n u r mit, um den phä­
serme edimine yalnızca açığa serilenin feııo- n o m en alen G ehalt des Frscldos-
ıııeııal içeriğini varolıışsal olarak kavrama seneu exislenzial in d en Begriff zu
helfen.
yükseltebilmek için katılır. Mit Rücksicht a u f d ie sp äte r
Oradaki-Varlığın böyle varoluşsal-varlık- folgende Interpretation einer sol­
ch en existenzial-ontologisch be­
biliıusel olarak imlendi bir temel ruhsal duru­ deu tsam en G rund Befindlichkeit,
mu olarak endişenin (§ 40) dalıa sonra ele ries Daseins, d er Augst (vgl. § -10),
alınacak yorumu açısından, şimdi ruhsal du­ soll das Phänom en d er Befindlich­
keit an dem bestim m ten Modus
rum fenomenini belirli korka, kipinde dalıa da der Furcht noch konkreter demons­
somut olarak göstereceğiz. triert werden.

§ 30. Ruhsal Durumun Bir Kipi Olarak Korku6 § 30. Die Furcht als ein Modus der
HejindFuhheif'
Korku fenomeni üç açıdan irdelenebilir; kor­ Das Phänom en der Furcht läßt sich
kunun ‘ııe önünde’siııi, korkmayı ve korku­ nach drei H insichten Ix ira d u e n ;
wir an aly sieren das Wovor d er
nun ‘ne lıakkında’sını çözümleyeceğiz. Bu Furcht, das F ürchten und das Wo­
olanaklı ve biraraya ait bakış açıları raslaııtısal rum d er Furcht. Diese möglichen
n n d z u sam m en g eh ö rig en H in ­
değildir. Onlarla birlikte, genel olarak ruhsal blicke sind nicht znlällig. Mit ihnen
durum un yapısı öne çıkar. Çözümleme kor­ kom m t die S tru k tu r der Befind­
kunun olanaklı değişkileriııe yapılan gönder­ lichkeit ülx’rhaupt zum Vorschein.
D ie Analyse wird vervollständigt
melerle tamamlanacaktır ki, bunların her biri du rch d en Hinweis auf die mög­
korkudaki değişik yapısal kıpıları ilgilendirir. lichen M odifikationen iler Furcht,
Korkunun 'ne önünde’si, “korkunç olan,” die je verschiedene Strukturm o-
m eute an ihr betreffen.
her durum da diinya-içinde karşılaşılan bir- Das Uhrorder Furcht, das »Furcht-
şeydir ki, elaltıııda-bulunaıım, elöııüııde-bıılu- Ixire«, ist jeweils ein innerweltlich
Begegnendes von der Seinsari des
nanııı ya da birlikte-oradaki-Varlığın Varlık- Z u h a u d cn eu , des V o rh an d en en
türündedir. Sık sık ve çoğunlukla “korkunç” od er des Mitdaseins. Fs soll nicht
olabilen varolaıı-şeyler üzerine varlıksal olarak onlisrh berichtet, werden nlxirdas
Seiende, das vielfach und zumeist
bir rapor verilmeyecek, ama ‘korkunç olan’ »furchilxir« sein kann, sondern das
korkunçluğu içinde feııomenal olarak belirle­ F u rch tb a re ist in se in e r Furcht-
necektir. Korkuda karşılaşılan ve genel olarak Ixukeit phänomenal zu Ix’stimmen.
Was g eh ö rt zum F urchtbaren als
korkunç olana ait olan şey nedir? Korkunun solchem , das im Fürchten l>egeg-
‘ııe öııünde’si gözdağı verme karakterini taşır. liet? Das W ovorder Furcht hat den
C h a ra k te r d e r B ed ro h lich k eit.
A'gl. Am M fks, Rlicioiik ß 3 , 1382a20
'Bk/.. Aristoteles, W w to r ik B 5, 1382 a 20 -1383 b 11. - 1383 I) II.
I lierzu gehört fiıı Mehrfaches: 1. Bununla ilgili pekçok nokta vardır. 1. Karşı­
das Begegnende hal die Bewandl-
nisari der Abträglichkeil. Es zeigt laşılan zararlılığa ait ilgililik-türüııü taşır. Bu
sich innerhalb eines Bewandtnis* kendini bir ilgililik-bağlamı içersinde gösterir.
zusanuueniiaugs. 2. Diese Abt räg- 2. Bu zararlılık onun tarafından etkilenebilir
lichkeil zieh auf einen bestimm­
ten Umkreis des von ihr Bel Tei­ olan şeylerin belirli bir alanını hedefler. Böy-
lb a re n . Sie kom m t als so be­ lece zararlılığın kendisi belirli olarak belirli bir
stim m te selbst aus e in e r be­
stim m ten Gegend. 3. Die Gegend
bölgeden gelir. 3. Bölgenin kendisi ve ondan
sellist und das aus ih r Ilerkom - ortaya çıkan şey böyle olarak tanınırlar, ama bu
m eude ist als solches Ix’kannt, mit İkincisi “tekin” olmayan birşeydir. 4. Zararlı
(.lern es nicht »geheuer« ist. 4. Das
A bträgliche ist als D ro h en d es
olan, gözdağı veren birşey olarak, henüz ege­
n o ch nicht in b e h e rrs c h b a re r men olabilecek bir yakınlıkta değildir, ama
N ähe, aber es nah t, ln solchem yaklaşmaktadır. Böyle bir yaklaşmada zararlılık
lle ra n u a h e n strahlt die A bträg­
lichkeit aus u n d hat d arin den yayılıma geçer ve gözdağı verme karakterini
Charakter des D roheus. 5. Dieses bııııda taşır. 5. Bu yaklaşma yakın olanın içer­
I leranuahen ist ein solches inner­
halb der Nähe. Was zwar im höch­
sindeki bir yaklaşmadır. İ liç kuşkusuz en yüksek
sten G rade abträglich sein kann derecede zarar verici olabilmesine ve giderek
und sogar ständig n äher kommt, sürekli olarak yakına gelmesine karşın, uzakta
alxT in der le rn e , bleibt in seiner
Furchilxirkeit verhüllt. Als Ileran- olan şey korkntucnluğıı içinde örtülü kalır. Ama
nahendes in der Nähe aber ist das yakında iken yaklaşmakta olan zararlı şey göz­
A bträgliche d ro h e n d , es kann dağı vericidir, ve bize ulaşabilir ya da ıılaşa-
treffen und doch nicht. Im lleran-
[141]naheu steigert sich dieses »es mayabilir. Yaklaşmada bu “ulaşabilir ya da
kann und am Ende doch nicht«. sonunda ulaşaırıayabilir” kendini güçlendirir.
Es ist furchtlur, sagen wir. (i. Darin
liegt: das Abträgliche als N ahen­
‘Korkunç,’ deriz. 6. Bunda imlenen şey zararlı
des iu der Nähe trägt die enthüllte olanın, yakına yaklaşan birşey olarak, uzakta
Möglichkeit des Ausbleibens und kalına ve geçip gitme gibi ortaya serilmiş bir
V orbeigehens bei sich, was das
Fürchten nicht mim leri und aus- olanağı kendisinde taşımasıdır ki, gene de
löschl, sondern ausbildet.. korkumuzu azaltmak ya da gidermek yerine,
Das Fürchten selbst ist das sich- tersine onu arttırır.
augehen-lassende Freigebeu des
so c h a ra k te risie rte n B ed ro h li­ Korkmanın kendisi böyle nitelendirilen göz­
chen. Nicht wird etwa zunächst dağı verici şeyin salıverilmesi ve bizimle ilgili
ein zukünftiges Ü bel (m altım
olmaya bırakılmasıdır. İlkin gelecekteki bir
futurum ) lest gestellt und dann
gefürchtet. Aber auch das Fürch­ kötülüğün {malum futurum) saptanması ve
ten k o n statiert n ic h t erst, das sonra bundan korkulması söz konusu değildir.
I leranuahende, sondern entdeckt
es zuvor in seiner Furchtbarkeit.
Ama korkmanın ilkin yaklaşmakta olanı sap­
U nd fü rch ten d kann d an n die taması da söz konusu değildir; tersine, onu
Furcht sich, au sd rü ck lich h in ­ önce korkııtucııluğn içinde açığa çıkarır. Ve
s e h e n d , das F u rc h tb a re »klar
machen«. Die Umsicht sieht das
korkmada korku o zaman korkunç olana belir­
Furchlljare, weil sie in der Befind­ tik olarak bakabilir ve onu kendi için “açık
lichkeit der Furcht ist. Das Fürch­ kılabilir.” Sağgörü korkunç olanı görür, çünkü
ten als schlum m ernde Möglich-
keiides befindlichen In-der-Weh- korku ruhsal-durummıdadır. Bir ruhsal durum
seins, die »Furchtsam keit«, hat içinde dünyadaki-Varlığın uyuklayan olanağı
d ie Welt sch o n d a ra u f h in er­
olarak korkma, “korkaklık,” dünyayı daha şim­
schlossen, dab aus ihr so etwas wie
Furchtbares nahen kann. Das Na­ diden öyle bir yolda açığa sermiştir ki, oııdatı
henkönnen selljst ist freigegeİK-u korkunç gibi birşey yaklaşabilir. Yaklaşabilmeıüıı
kendisi düııyatkıki-Varlığııı özsel olarak vaıoltış- durch die wesenhaiieexisicnziale
R äum lichkeit des ln-der-W clt-
sal ıızaysallığı yoluyla özgür bırakılmıştır. scius.
Korkunun hakkında korktuğu şey korkan Das Worum die fu rc h t
varolaıı-şeyiıı kendisidir — oradaki-Varlık. fürchtet, ist das sich fürchtende
Seiende selbst, das Dasein. Nur
Ancak Varlığında onun için btı Varlığın önemli Seiendes, dem es in seinem Sein
olduğu varolaıı-şcy korkabilir. Korktı bu va- um dieses sellwt gehl, kann sich
fürchten. Das fürchten erschlicht
rolaıı-şeyi tehlikede olmasında, kendine ter­ dieses .Seiende in seiner Gefähr­
kedilmişliği içinde açığa serer. Korku her dung. in d er Überlassenheil an es
zaman oradaki-Varlığı, değişik belirtiklik dere­ sellwt. Die furcht enthüll) immer,
wenn auch in w echselnder Aus­
celerinde de olsa, kendi ‘Orast’ıun Varlığında drücklichkeit. das Dasein im Sein
ortaya serer. Eğer evimiz ve bahçem iz için seines Da. Wenn wir um 1laus und
l lo f fürchten, d an n liegt hierin
korkmuşsak, bunda hakkında korktuğumuz
keine G egeum stauzfür die obige
şeyin yukarıda sözü edilen belirlenimine karşıt B estim m ung des Worum d er
olan bir örnek yatmaz. Çünkü oradaki-Varlık, fu rch t. Denn das Dasein ist als lu-
der-W'elt-sein je besorgen« les Sein
düııyadaki-Varlık olarak, her durum da tasalı bei. Xumeist und zunächst w/das
ortasuıda-Varlıktır. Çoğunlukla ve en yakından, Dasein aus dem her. was es be­
oradaki-Varlık tasalandığında» vardır. Bıııııın so rg t. D essen G efäh rd u n g ist
B ed ro h u n g des Seins bei. Die
tehlikede olması ortasıııda-Varhğın gözdağı fu rch t erschlicht das Dasein vor­
altında olmasıdır. Koıktt oradaki-Varlığı başat wiegend in privativer Weise. Sie
verwirrt und macht »kopflos«. Die
olarak yoksunluklu bir kipte açığa serer. Şaş­
fu reh l verschliel.il zugleich das
kınlığa düşürür ve “kafasız”laştırır. Korku teh­ gefährdete In-Sein, indem sie es
likedeki içiııde-Varhğı kapatır ve aynı zamanda se h e n läl.h, so d aü das D asein,
wenn die fu rch t gewichen, sich
ona bakılmasına izin verir, öyle ki korku yatış­ erst wieder zurechtfim len muh.
tığında oradaki-Varlık ilkin yeniden yolunu Das f ü r c h te n um als Sich-
bulmalıdır. fürchleu vor erschlicht im mer —
o b privativ o d er positiv — gleich-
Biışcy hakkında korkma birşeyiıı önünde ursprünglich das inuerw cllliche
korkma olarak —- ister yoksunluklu isterse Seiende in seiner Bedrohlichkeit
u n d das In-Sein h in sich tlich
olumlu olsun — eş-kökeıısel olarak diiııya-
seiner ß cd rohtheil. fu rch t ist ein
içiııde varolaıı-şeyi gözdağı vericiliği içinde ve Modus der Befindlichkeit.
içiııde-Varhğı gözdağı altıııdalığı açısından Das fü rc h te n um kann ab er
auch an d e re betreffen, und wir
açığa serer. Korku ruhsal durumun bir kipidir. sprechen dann von einem fü rch ­
Ama korkma başkaları ile de ilgili olabilir, ten für sie. Dieses fü rch ten für ...
ve o zaman onlar için bir korkmadan söz ederiz. nim m t dem A nderen n ic h t die
fu reh l ab. Das ist schon deshalb
Bu ... için korkma Başkasının korkusunu gider­ ausgeschlossen, weil der Andere,
mez. Bu onun için korktuğumuz Başkasının für den wir fürchten, seinerseits
kendi payına korkmasının hiç gerekmemesin­ sich g ar n ic h t zu fü rc h te n
b rau ch t. Wir fü rc h te n fü r d en
den ötürü daha şimdiden dışlanmıştır. Başkası A nderen g erade dan n am meis­
tam olarak korkmadığı ve gözdağı verenin üze­ ten, wenn er sich nicht fürchtet
rine gözüpek bir biçimde atıldığı zaman oııtııı und to llk ü h n dem D ro h en d en
[142] sich eutgegenstürzt. f lü c h ­
için en büyük korkuya kapılırız. Biri için kork­ ten für ... ist eine Weise der Mit-
ma Başkaları ile rulısal-durıım-birlikteliğiııin belnidlichkeit mit den Anderen,
ab e r nicht notw endig ein Sich-
bir yoludur, ama zorunlu olarak ‘birlikte-kork- m itfürchten od er gar ein Miteiu-
ıtıa’ ya da giderek ‘birbiri-ilc-birlikte-korkma’ andcrfürc.hlon. Man kann fürch­
bile değildir. İnsan ... için korkabilir — kendi ten für .... oh n e sich zu fürchten.
(im a n İK'sehen ist alxTtias Fürch­ için korknuiksizin. Ama dalla sağııı olarak
ten für ... doch cin .S7r//fürchten.
»Befürchtet« ist dabei das Milsem
bakıldığında,... için korkma gene de bir kendi-
mit dem A nderen, d(T einem ent­ ifbı-korknıadır. Burada birinden koparılabi-
rissen werden könnte. Das Furchl- lecek olan Başkası ile birlikte-Varlıktaıı “korku­
Itare zielt nicht direkt auf den Mit-
fürchteuden. Das Fürchten für ... lur.” Korkunç olan doğrudan doğruya birlikte-
weil.! sich in gewisser Weise unlte- korkaııı hedef almaz. Biri için korkma kendini
troffen und ist doch inilbelrollcn
in d er B etroffenheit des M ilda­
belli bir yolda etkilenmemiş bilir ve gene de
seins. wofür es fürchtet. Das läirt İt­ onun için korktuğu birlikte-oıadaki-Varlığm
te n fü r ist d esh alb kein abge- elkileıımişliğindc birlikte-etkilcııir. Korkma bu
schvvächles Sichfürchlen. Fs gehl
hier nicht um (b a d e von »Gefühls-
nedenle zayıflamış bir keııdi-için-korkma de­
lönen«, sondern um exislen/.iale ğildir. Burada önemli olan şey “dııygu-toıı-
Modi. Das Fürchten lü r ... verliert
ları”ııın derecesi değil, ama varoluşsal kip­
d ad u rch auch nicht seine
spezifische Fa hlheit, wenn es sich lerdir. Biri için korkma, kendi için “aslında”
»eigentlich« doch nicht fürchtet. korkmuş olmasa bile, bu yüzden özgün gerçek­
Die konstitutiven M omente des
vollen Furchlphänontens könueu
liğini yitirmez.
variieren. Damit ergeben sich ver­ Tanı korku-fenoıneııinin oluşturucu kıpı­
schiedene Seinsinöglichkeiten des ları değişiklik gösterebilir. Buna göre, kork­
Fürchtens. Zur B egeguisstruklur
des B edrohlichen gehört die Nä­
manın değişik Varlık-olaııakları ortaya çıkar.
h e ru n g in d e r N ähe. Sofern ein Yakma yaklaşma gözdağı verenin karşılaşılma-
Bedrohliches in seinem »zwar noch yapısma aittir. “Daha değil, aıııa herhangi bir
n ic h t, ab e r jeden A ugenblick«
sell>st plötzlich in das besorgende aııda”sı içindeki gözdağı verici birşeyiıı ken­
In-der-Welt-sein hereinschlägt, wird disinin birdenbire tasalı düııyadaki-Varlığm
d ie Furcht zum Erschrecken. Atu
B ed ro h lich en ist so n ach zu
üzerine atılacak olması ölçüsünde, korku
scheiden: die nächste N äherung ürkme olur. Böylece gözdağı verende gözdağı-
des D ro h en d en u n d d ie Art des ııııı yaklaşmasının en yakın yolu ile yaklaş­
Begegnens d e r N äherung selbst,
die Plötzlichkeit. Das Wovor des manın kendisinin karşılaşılma türü, biıdeıı-
F rschreckeus ist zunächst etwas birelik, ayrılacaktır. Önünde ürkiileıı şey en
B ekanntes u n d V ertrautes. H at yakından bilinen ve tanınan birşeydir. Buna
dagegen das Bedrohliche den Cha­
ra k te r des ganz und gar Unver- karşı gözdağı verici olan bütünüyle ve hiçbir
irauten, dann wird die Furcht, zum biçimde tanıdık olmayan birşeyiıı karakterini
(tränen. Und wo mm gar ein Bedro­
taşıyorsa, o zaman korku dehşet, olıır. Ve şimdi
hendes im Charakter des G rauen­
haften begegnet und zugleich den dehşet verici karakterde olan ve aynı zamanda
B cgcgnischarakter des Frschrec- ürkütücü olanın karşılaşılma karakterini,
kendeu hat, die Plötzlichkeit, da
w ird d ie F urcht zum Entsetzen.
birdeııbireliği taşıyan bir gözdağı etmeni ile
Weitere Abwandlungen der Furcht karşılaşıldığı yerde korku yılgı olur. Korkunun
k en n e n wir als S c h ü c h te rn h e it, daha öte değişkileriııi ödleklik, çekingenlik,
Selten, Bangigkeit, Stutzigwerdeu.
Alle M odifikationen d er F urcht
yüreksizlik, şaşkınlık olarak biliriz. Korkunun
deuten als M öglichkeiteudes Siclt- tüm değişkileri, bir ruhsal durumu taşımanın
b efin d en s d a ra u f h in , daß das olanakları olarak, diiuyadaki-Varlık olarak
Dasein als In-der-Welt-sein »furcht­
sam« ist. Diese »Furchtsam keit« oıadaki-Varlığın “korkak” olmasını gösterirler.
darf nicht im ontischcn Sinne einer Bu “korkaklığın” olgusal ve “bireyselleşmiş” bir
faktischen, »vereinzelten« Veranla­
yatkınlığın varlıksal anlam ında anlaşılması
gung verstanden werden, sondern
als exislenziale M öglichkeit der gerekmez; tersine, onu genel olarak oı adaki-
w eseuhaflon B efindlichkeit des Varlığın özsel ruhsal durum unun varoluşsal
olaıı, ama İliç kuşkusuz biricik olmayan olanağı Daseins ü b erh au p t, die freilieh
nicht die einzige ist.
olarak anlamak gerekir.

§ 31. Anlama Olarak ‘Oraduki-Varlık’ § 31. Das Dasein als Versiehen

Ruhsal durum “Orası”ınn Varlığının kendini Die Befindlichkeit ist «MfdcrexLs-


tenzialcn S tru k tu re n , in d e n e n
onda sürdürdüğü varolıışsal yapılardan biridir. sieh das S ein des »Da« hält.
Bıı Varlığı ruhsal durum ile eş-kökeıısel olarak O lddm rsım ıuK İulı mit ihr kons­
tituiert dieses Sein das Versiehen.
oluşturan şey anlamadır. Ruhsal durumun her B efin d lich k eit h a t j e d ir Ver­
durum da kendi anlayışı vardır, üstelik onu ständnis. we nn auch n u r so, da 1.1
yalnızca bastıısa bile. Anlama her zaman bir sie es n ie d e rh ä lt. V erstehen ist
im m er gestim m tes. [143] Wenn
ruh dııruınu içindedir. Eğer anlamayı temel bir wir dieses als fu n d am en tales
varolıışsal olarak yorumlarsak, o zaıııaıı bu Kxistenzial interp retieren , dann
fenomenin oradaki-Varlığm Varlığının temel zeigt sich dam it au, daB dieses
l’Hüuomeu als (»vundmodus des
kipi olarak kavrandığını görürüz. Buna karşı, Seins des Daseins Ix-griffen wird.
başkaları arasında olanaklı bir lıilıııe türü anla­ »Verstehen« dag eg en im Sinne
einer m ö g lich e n K rkenutuisart.
mında “anlama” — söz geliıııi “açıklama”daıı u n te r a n d e re n , etw a u n te r­
ayrı olarak —, tıpkı bu açıklamanın kendisi s ch ie d en von »E rklären«, m uh
gibi, genel olarak ‘Orası’ıım Varlığını biılikle- mit diesem als cx isteii/.iales
Derivat des prim ären, das Sein des
oluşluran birincil anlamanın varolıışsal türevi Da ü lx rh a u p t m ilkonstituieren-
olarak yonmılanınahdır. d e n V erstehens in te rp re tie rt
Araştırmamız bmıdaıı önce de bu kökeıısel werden.
Die bisherige l lutersurlm ng ist
anlama ile karşılaştı, gerçi belirtik olarak tema­ d e n n auch schon au f dieses ur­
mızın içine alınmasına izin vermemiş olsak da. sprüngliche Verstehen gestoheu,
o h n e dall sie es ausdrücklich in
Oradaki-Varlık varolmada kendi ‘O ıası’dır das Them a ciu rü ck eu lieh. Das
demek, doğrudan doğruya, dünya “oıada”dır D asein ist e x istieren d sein Da,
demekle birdir; oııuıı o radahi-varlığı içiııde- Ijesagt einmal: Well ist »da«; deren
Dasein İst das lu-Neiii. Und dieses
Varlıktır. Ve bu da benzer olarak “orada”dır ve ist imgleichen »da« und zwar als
dahası öyle biışey olarak ki, oradaki-Varlık das, wommwilleu das Dasein ist.
onun uğruna vardır. ‘Oııuıı ıığrıma’da genel Im W om mwilleu ist das existie­
ren d e hwler-Well-sein als solches
olarak varolan düııyadaki-Varlık açığa serilir, ve erschlossen, welche Krschlosscu-
bu açığa scrilmişliğe anlama denmişti.7 ‘Uğ­ heit Verstehen g enannt w urde7.
Im Verstehen des Woruinwillcn ist
runa olma’nm anlamasında onda temellenen d ie d a rin g rü n d e n d e B ed e u t­
imlenildik birlikte açığa serilir. Anlamanın sam keit m ilersch lo ssen . Die
açığa serilınişliği, eş-kökeıısel olarak ‘oııuıı Erschlosseuheil des Verstehens
Ix'trHll als die von Woruinwillcn
ıığrıuıa’nm ve inılcmliliğiıı ortaya serilınişliği u n d B ed eu tsam k eit gleich-
olarak, tanı düııyadaki-Varhğı ilgilendirir. Iııı- ursprünglich das volle hwler-Welt-
leııılilik genel olarak dünyanın 0111111 üzerine sein . B edeutsam keit ist das,
w o rau fh in Welt als so lch e e r­
açığa serildiği şeydir. ‘Oııuıı uğruna’ wrimlein- schlossen ist. Worumwilien und
lilik oıadaki-Vaılıkta açığa serilirler demek B edeutsam keit sin d im Dasein
ersch lo ssen , besagt: D asein ist
oradaki-Varlık düııyadaki-Varlık olarak kendi Seiendes, dem es als lu-dcr-Welt-
için önemli olan vaıolaıı-şeydir demektir. sein um es sellist geht.

7I5k2/. 8 18, s. 18 5 1 vss. Wgl.S 18, v ft". IT.


Wir gebrauchen zuweilen in Varhksal konuşmada zaman zaman “birşeyi
o itltsclicr R ede d en A usdruck
»etwas versiehe»* in d er Bedeu­
anlam a” [verstehen] anlatım ını “bir işi yıirii-
tung von »einer Sache vnrstehe» tebilıııe” [vorstelıen], “onunla başa çıkabilme,”
können*, »ihr gewachsen sein«, “birşeyi yapabilme” halellilerinde kullanırız. Bir
»etwas k ö n n en * . Das im Ver­
stehen als Exislettzial G ekonnte varolıışsal olarak anlamada ‘yapılabilmiş olan’
ist kein Was. sondern das Sein als bir ‘Ne’ değil, ama varolma olarak Varlıktır.
E xistieren. Iin V erstehen liegt
cxisicitzial d ie S einsari des
Varolıışsal olarak, oradaki-Varlığııı ‘Olabilme’
Daseins als Scin-künucn. Dasein olarak Varlık-türii anlam ada yatar. Oradaki-
ist nicht ein Vorhandenes, das als Varlık bir eklenti olarak birşeyi yapabilme
Zugabe noch besitzt, etwas zu
k ö n n en , so n d ern es ist prim är
yetkinliğine iyeelönfmde-bulmıaıı birşey değil­
Möglichsein. Dasein ist je das, w«is dir; tersine, birincil olarak olanaklı-Varlıktır.
es sein kann u n d wie es sein e Oradaki-Varlık her durumda olabileceğidir ve
Möglichkeit ist. Das w eseuhafte
Möglichsein des Daseins Ijclrillt kendi olanağı olduğu yolda vardır. Oradaki-
die charakterisierten Weiset! des Varlığııı özsel olaııaklı-Varhğı “dünya” ile tasa­
Besorgern der »Well*, d er fin -
sorge für die anderen und in all
nın, başkalarını esirgemenin nitelendirdiğimiz
<{<‘m und im m er schon das Seiti- yollarını ilgilendirir, ve tüm bunlarda ve her
köitueii zu ihm selltst, umwillcu zaman oınııı kendi uğruna ve kendine doğru
seiner. Das M öglichsein, das je
«las Dasein existcn/ial ist. imtcr-
‘Olabilıııe’siııi ilgilendirir. Oradaki-Varlığııı
schchlet sich cl)cusoschrvon der varolıışsal olarak her durumda olduğu olaııaklı-
leeren, 1<»gischen Möglichkeit wie Varlık boş mantıksal olanaktan olduğu gibi el-
von d e r K ontingenz eines Vor­
handenen, sofern mit diesem das öııüııde-bııhman birşeyiıı olumsallığından da
und jenes »passieren« kann. Als ayrılır, ama ancak bu clönünde-bulımaıı şey ile
m odale K ategorie d e r Vorhatt-
deiihcit Ixxlcnlct Möglichkeit das
birlikte şıı ya da bu “yer alabildiği” sürece. EI-
Hoth nicht Wirkliche und das nicht öııünde-buluuuşun kipsel kategorisi olarak,
jemals N otw endige. Sie charak­ olanak henüz edimsel olmayanı ve hiçbir zaman
terisiert das nur Mögliche. Sie ist
ontologisch niedriger als Wirk­
zorunlu olmayanı imler. Salt olanaklı olanı
lichkeit und Notwendigkeit. Die nitelendirir. Varlıkbilimsel olarak cdiııısellikteıı
Möglichkeit als Exisietizial dage­ ve zoruııluktan daha aşağıdadır. Buna karşı, bir
gen ist die ur[144]sprüngli( hste
und letzte positive ontologische varolıışsal olarak olanak oradaki-Varlığııı en
B estim m theit des Daseins: zu­ kökeıısel ve en son olumlu varlıkbilimsel belir­
nächst kann sie wie Existetizialiläl liliğidir; ilk olarak o da, genelde varoluşsallık
überhaupt lediglich als Problem
vorİK-reitet werden. Den phäno­ gibi, yalnızca sorun olarak hazırlanabilir. Genel
m enalen Boden, sie ülx-rhaitpl zu olarak, onu görmenin fenomeııal zemini açığa
.sehen, bietet tlas V erstehen als
erschließendes Seittköuneii.
serici ‘O labilm e’ olarak anlam a t a ral'ı ıı dan
Die Möglichkeit als Exisicn- sunulur.
zial Ixdcntel nicht <las freischwc- Bir varolıışsal olarak olanak “özencin ilgisiz­
bendeSeinkötnteu im Sinne der
»G leichgültigkeit d e r Willkür«
liği” (liberlas indiffereııliae) anlamında özgürce
(lib erlas in d ilie re n lia e ). Das yüzen ‘Olabilme’yi imlemez. Oradaki-Varlık
Dasein ist als wesenhaft befind­ özünde bir ruhsal durum içinde olmakla her
liches j e sch o n İn b estim m te
Möglichkeiten hiiicutgcrate», als
durumda daha şimdiden belirli olanaklar içer­
S ein k ö n n eii, tlas es ist, hat es sine dalmıştır; o olan ‘Olabilme’ olarak, böyle
so lch e V orbeigehen lassen, es olanakları geçip gitmeye bırakmıştır; sürekli
Ix’gibt sich ständig der Möglich­
keiten seines Seins, ergreift sie olarak Varlığının olanaklarını erteler, onları
u n d vergreift sich. Das besagt kavrar [ergreift], ve yanlışlar yapar [vergreift].
Ama bu demektir ki, oıadaki-Varlık kendisine aller: das Dasein isi ilim selbst
ü b eran tw o rtete s M öglirhsein,
teslim edilmiş olaııaklı-Varlıktır, başlan sona (lıırı l) und durch gewmjene A/og-
fırlatılmış olanaktır. Oradaki-Varlık kendi cıı öz fichkeit. Das Dasein isl die Mög­
‘Olabilıne’si için özgür-olma olanağıdır. Ola- lich k eit des F reiseins fü r das
eigensle Seinkönneti. Das Mög­
ııaklı-Varlık onun için olanaklı değişik kiplerde lich sein isl ihm selbsi in ver­
ve derecelerde saydamdır. sch ie d en en m öglichen Weisen
und (ira d en durchsichtig.
Anlama böyle ‘Olabilmc’ııin Varlığıdır ki, Verstehen isl das Sein solchen
hiçbir zaman lıeııüz-elönüııde-buluıımayau Seiukönneus. das nie als Noch-
birşey olarak ‘dışaıda durmaz,’ ama özsel olarak nichl-vorhandeiiesaiLssielu, son­
d ern als wesenhaft nie Vorhan­
hiçbir zamaıı elöıuiııde-bıılunmayan birşey denes mit dem Sein des Daseins
olarak, varoluş anlam ında, oradaki-Varlığın im Sinne d er F'.xisienz **ist«. Das
Varlığı ile birlikte “vardır.” Oradaki-Varlık her Dasein ist in der Weise, dal.i es je
verstanden, bzw. niclil verstan­
dununda şöyle ya da böyle olmayı anlamış ya da den hat. so od er so zu sein. Als
anlamamış olduğu yolda vardır, böyle anlama so lch es V ersteh en »weih« es,
utman es mit ihm sellisl, das heißt
olarak neyi yapabileceğini, eş deyişle ‘Olabil- seinem Seiiiköuueu isl. Dieses
m e’siniıı neyi yapabileceğini “bilir.” Bu “bilme” »W'isseu« ist nicht, erst einer im-
ilkin içkin bir öz-algıdan gelişmez, ama ‘Orası’- in an en len Seil ist W ahrnehmung
erwachsen, sondern gehört zum
ııııı Varlığına aittir ki, özsel olarak anlamadır. Ve Sein des Da, (bis weseuhali Ver­
oradaki-Varlık ancak anlamakla kendi ‘Orası’ stehen ist. U nd n u r weil Dasein
olduğu içindir ki yoldan çıkabilir ve kendini verstehend sein Da isl, kann es
sich verlauten u n d verkennen.
tanımayabilir. Ve anlam anın ruhsal durum U nd sofern V erstehen b efin d ­
eşliğinde olması ve böyle olmakla varoluşsal liches isl und als dieses cxisicn-
zial d er Gcworfcnheii. ausgelie-
olarak fırlatılmışlığa teslim edilmesi ölçüsünde, Lertes, hat das D asein sich je
oradaki-Varlık her durum da daha şimdiden schon verlaufen und verkannt. In
yoldan çıkmış ve kendini tanıyamamıştır. Buna seinem Seinköiuien ist es daher
der Möglichkeit ülxeranlworlet,
göre ‘Olabihne’siııde kendini olanakları içinde sich İn seinen M öglichkeiten erst
ilkin yeniden bulma olanağına teslim edilir. wieder zu linden.
Anlama oradaki-Varlığın kendisinin kendi Verstehen ist dm existenziede Sein
des eigenen Seinkönnens des Daseins
‘Olabilme’sinin varoluşsal Varlığıdır; ve dahası öyle selbst, so zwar, daß dieses Sein an ihm
biryolda ki, bu Varlık kendisinde Varlığının nasıl bir selbst das Wotan des mit ihm selbst
Seins erschließt. Die S tru k tu r
iş üzeriııdT olduğunu açığa serer. Bu varoluşsalm
dieses Existenzials gilt es noch
yapısını daha sağın olarak kavramalıyız. schärfer zu lassen.
Anlama, açığa serme olarak, her zaman diiıı- * Das Verstehen lieirifli als Er­
sch ließ en im m er d ie ganze
yadaki-Varlığın bütün temel-durıımnnu ilgilendi­ (» ru n d v erlässu n g des ln -d er-
rir. ‘Olabilme’ olarak içiııde-Varlık her durum­ Welt-seins. Als Seinkönnen isl das
da ‘dünyada-Olabilme’dir. Dünya, dünya olarak Iu-Sein je Seİn-könneıı-in-der-
Welt. Diese Ist nicht n u r qua Welt
alındığında, yalnızca olanaklı imlenildik olarak als m ögliche Bedeutsamkeit er­
açığa serilmekle kalmaz, ama diiııya-içinde schlossen, sondern die Freigalie
olanın kendisinin özgür bırakılması bu varolau- des Innerw eltlicheu selbst gibt
dieses Seiende frei auf seine Mög­
şeyi kendi olanakları için özgür bırakır. Elaltıııda- lichkeiten. Das Zuhandcne ist als
bulunan genel olarak lıizmet-edebilir/iği, kul­ solches entdeckt in seiner Dien-
lanılabilirliği, zararlı lığı içinde açığa çıkarılır. lichkeit, \'vvwviu\barkeit, Ablräg-
lichkeil. Die Bewandinisganzheit
Ilgililik-bütünlüğü kendini elaltında-buluııanm enthüllt sich als das kategorinle
bağlantısının bir olanağının kategori.sel bütünü G anze e in e r Möglichkeit des
Z usam m enhangs von Znhan- olarak ortaya serer. Ama elöııüııde-bulunaıılar
(U'iu'in. A ber auch die »Einheit«
des m annigfäliigeu Vorhandenen, çoklusunun “birliği” olarak Doğa bile aııcak
die Natur, [145] wird nurenideck- bir olanağının açığa serilmişliği zemininde
Ixir m ildem (iruu de der Erschlos- açığa çıkarılabilirdir. Doğanın Dır/tğv»a ilişkin
senheit einer Möglichkeit ihrer. Ist es
Zufall, daß die Frage nach dem Sein sorunun onun "olanağının koşullarım” hedef­
von N atur au f d ie »Bedingungen lemesi bir raslantı inidir? Böyle bir soruşturma
ih re r Möglichkeit« zielt? W orin
gründe! solches Fragen? Ihm seil»!
ııe üzerine temellenir? Bu soruşturma kar­
g eg e n ü b er kann die* Frage nicht şısında, şu soru bir yana anlamaz: Niçin ora-
ausbleiİK-u: warum ist uichldaseius- daki-Varlık karaklerini taşımayan varolan-şey
inäüiges Seiendes in seinem Sein
verstanden, wenn es au f die Bedin­
Varlığı içinde anlaşılır, eğer olanağının koşul­
g u n g en se in e r M öglichkeit hin larına göre açığa seriliyorsa? Kant böyle biışeyi
erschlossen evini? Kant setzt der­ belki de haklı olarak varsayar. Ama bu var­
g le ich en vielleicht mit Recht
voraus. Aber diese Voraussetzung sayımın kendisi hiç olmazsa haklılığı içinde
selbst kann am allerw enigsten in kauıtlanmaksızm bırakılamaz.
ihrem Recht unausgewiesen blei-
1x‘U.
Niçin anlama onda açığa serilebilir olanın
W arum d rin g t das V erstehen tüm özsel boyutlarına göre her zaman olanak­
nach allen wesenhaften Dimensio- lara doğru diretir? Çünkü anlama kendisinde
neu des in ihm Erschließlxtren im­
m er in die Möglichkeiten? Weil das
tasar dediğimiz varolıışsal yapıyı taşır. Anlama
Verstehen» an ihm sell>si die exisien- eşit ölçüde kökense 1 olarak oradaki-Varlığm
ziale S tru k tu r h at, d ie wir den Varlığını hem ‘oııuıı uğrıına’sı üzerine, hem
Entw urf n e n n e n . Fs entw irft elas
Sein des Daseins auf sein Worum- de o sıradaki dünyasının diinyasallığı olarak
willen elx n so ursprünglich wie auf imlenildik üzerine tasarlar. Anlamalım tasar-
d ie B edeutsam keit als d ie Welt­
lichkeit seiner jeweiligen Weit. Der
karakteri dünyadaki-Varlığı oııuıı ‘Orası’nm
K ulw uricharakler des Verstehens bir ‘Olabilıne’niıı ‘Orası’ olarak açığa seril­
konstituiert, das In-eler-Weit-seiu mişliği açısından oluşturur. Tasar olgusal
hinsichtlich d e r E rschlossenheil
seines Da als Da eines Seinköm uns.
‘Olabilme’ııin özgürce açınma alanının varo-
D er F.utwurf ist d ie existeuziale luşsal Varlık-durumııdur. Ve fırlatılmış olarak
Seinsverfassung elcs Spielraums eles oradaki-Varlık tasarlam anın Varlık-türüııe
faktischen Seinkemneus. Unei als
gew orfenes ist elas D asein in die* fırlatılmıştır. Tasarlamanın düşünülmüş olan
Seiusarl eles Entwerfern ge’worfen. ve oradaki-Varlığm Varlığını oıuı göre düzen­
Das Entwe rfen hat nichts zu tun mit
lediği bir plana doğru davranma ile hiçbir
einem Sichverhallen zu einem ans­
g ed a ch ten Plan, gem äß de in elas ilgisi yoktur; tersine, oradaki-Varlık, oradaki-
Dasein sein Sein en trich tet, sem- Varlık olarak, kendini her durum da daha
elern als Dasein hat es sich je schon
entwenden und ist, solange es ist,
şimdiden tasarlamıştır ve var olduğu sürece
enlwerfenel. Dasein versteht sich tasarlamaktadır. Oradaki-Varlık var olduğu
im m er sch o n unel im m er noch, sürece kendini her zaman olanaklardan anla­
solange es ist. aus M öglichkeiten.
D er Eutw urfcharakter eles Verste-
mıştır ve her zaman olanaklardan anlayacaktır.
heus Iksagt ferner, eiaß dieses elas, Dahası, anlamanın lasar-karakteri anlamanın
w oraufhin es entw irft, die Mög­ onlar üzerine tasarladığı şeylerin — olanak­
lichkeiten, seiljsl nicht thematisch
erläßt. Solches Erfassern benim m t
ların — kendilerini temalik olarak ayrımsa­
elemi Enlwoidenen geraele* seinen madığını imler. Böyle ayrımsama tasarlanan­
M öglichkeilscharakter, zie ht es dan tam olarak olaııak-karakterim alacak ve
h e ra b zu ein em ge gebenem . ge-
meiniem Bestand, während der Ent­ onu verili, sanısal bir içeriğe iııdirgeyeceklir;
wurf im Weiden elie Möglichkeit als buııa karşı tasar fırlatm ada olanak olarak
olanağı kendi önüne fırlatır ve onu böyle olmaya Möglichkeit siclı voruirfl und als
solche sein läßt. Das Verstehen
bırakır. Anlama, tasarlama olarak, oıadaki- ist. als Entwerfen, die* Sciusart
Varlığııı Varlık-türünü taşır ki, bııııda o olanaklar des Daseins, iu d e r esseine Mög­
olarak kendi olanaklarıdır. lichkeiten als M öglichkeiten ist.
A uf dem G ründe der Seins-
Tasarın varoluşsak yoluyla oluşturulan Varlık- arl, die durch das Exlstenzial des
türüııiin zemininde, oradaki-Varlık sürekli ola­ Entwurfs konstituiert wird, ist
das Dasein ständig »mehr«, als es
rak görgiil-olgusal olarak olduğundan “dalıa tatsächlich ist, wollte m au es und
çoğu”dur — eğer biri onu elönünde-buluııan könnte m an es als Vorhandenes
biışey olarak kendi Varlık-eııvantcrine kaydet­ in seinem S eiusbesiand regis­
trieren. Es ist a l x T nie mehr, als
meyi isteyecek ve bunu yapabilecek olursa. Ama es faktisch ist, weil zu seiuer Fak­
oradaki-Varlık hiçbir zaman olgusal olarak oldu­ tizität dasSeiukönuen wesenhalt
ğundan dalıa çoğu değildir, çünkü olgusallığıııa gehört. Das Dasein ist aber als
Möglichsein auch nie weniger,
özsel olarak ‘Olabilme’ aittir. Gene de oradaki- das heißt das. was es in seinem
Varlık olaııaklı-Vaıiık olarak hiçbir zaman dalıa Seinköunen noch nicht ist, ist es
existeuzial. I hui n u r weil das Sein
azı değildir, ki ‘Olabilmelinde heııüz olmadığı ne des Da durch das Verstehen und
ise, varoluşsal olarak o olması demektir. Ve ancak dessen K ntwurfcharakter seine
‘Orası’ııııı Varlığı yapılaııışını anlama yoluyla ve Konstitution erhält, weil es ist, m s
es wird bz.w. nicht wird, kann es
anlamanın tasar-karakteri yoluyla kazandığı ve v e rste h e n d ihm selbst sagen:
ne oluyorsa ya da olmuyorsa o olduğu içindir ki, »werde, was d u bist!«. |14G]
anlama düzleminde kendine “Ne isen o ol!” D er Entw urf betrifft im m er
die volle Erschlosseuhcitdes In-
diyebilir. der-Weh-seins: das Versieheu hat
Tasar her zaman düııyadaki-Varlığııı tanı als Seinköunen selbst Möglich­
keiten, die durch d en Umkreis
açığaserilmişliğiııi ilgilendirir; anlamanın ‘Ola­ des in ihm wesenhaft Erschließ­
bilm e’ olarak kendisinin olanakları vardır ki, baren vorgezeichuet sind. Das
bunlar onda özsel olarak açığa serilcbilir olanın Verstehen kann sich prim är tu
d ie E rsch lo ssen h eil d e r Well
erimi yoluyla önceden taslaklaıımışlardır. Anla­ legen, das heißt das Dasein kamt
ma kendini birincil olarak dünyanın açığa seril- sich zunächst u n d zumeist aus
mişliğiııe verebilir; eş deyişle, oradaki-Varlık seiner Well herverslehen. O der
ab e r das V erstehen wirft, sich
kendini en yakından ve çoğunlukla dünyasından prim är in «las Worum willen, das
anlayabilir. Ya da yoksa anlama kendini birincil heißt das Dasein existiert als es
selbst. Das Verstehen ist entwe­
olarak ‘onun uğruııa’ya fırlatır, eş deyişle ora- d er eigentliches, aus dem eige­
daki-Varlık kendisi olarak varolur. Anlama ya n en Selltsl als solchem entsprin­
asildir, ki genel olarak birinin ‘Keııdi’sindeıı g en d e s, o d e r im eig en tlich es.
Das »Un-« Ix'sagt nicht, daß sich
doğar, ya da asılsızdır. Bu “-sız” takısı oradaki- das Dasein von seinem Selbst
Varlığııı kendini kendi ‘Keııdi’siııden koparması ab sch u ü rt und »nur« die Welt
ve “yalnızca” dünyayı anlaması demek değildir. versteht. Welt geh ö rt zu seinem
Selbstsciu als In-der-Well-sein.
Dünya düııyadaki-Varlık olarak Keııdi-Olmaya Das eigentliche ebensowohl wie
aittir. Asıl anlama tıpkı asılsız anlama gibi yine das uueigentliche Verstehen kön­
gerçek [ echt] ya da düzmece [ unecht] olabilir. nen wiederum echt oder unecht
sein. Das Verstellen ist als Scin-
Anlama, ‘Olabilme’ olarak, baştan sona olanak köuneirgauz und gar von Mög­
yüklüdür. Ama birinin kendini anlamanın bu lichkeit d u rch setzt. Das S irh-
verlegcn in eine dieser G rund­
temel olanaklarından birine saptırması baş­
m ö g lichkeilen des V erstehens
kasını bir yana atmaz. Anlama her durumda leg t ab er die a n d e re nich t ab.
dahaçok dünyadaki-Varlık olarak oradaki-Varlığm Weil vielmehr das Verstehen jeweils
die volle Erschfossenheit des Daseins tam açığa serilmişliği ile ilgili olduğu için,
als fit-der- Well-sein betrifft, ist das
Sichverkgen des Venfelieiis eine exis-
anlamanın kendini saptırması b'ır bütün olarak
lenziale Modifikation des Entwurfes tasarın varoluşsal bir değişkinidir. Dihıyayı anla­
als ganzen. Im Verstehen von V\Vlt mada içiııde-Varhk her zamaıı birlikte anlaşılır,
ist das In-Sein im m er imtvcrsuui-
dc'ii, V erstehen d e r Existenz als ve genel olarak varoluşu anlama her zamaıı
solcher ist im m er ein Versieben dünyanın bir anlaşılmasıdır.
von Weh.
Als faktisches Dasein hal es sein
Olgusal oıadaki-Varlık olarak, oradaki-
Seinkönneu je sclum in eine Mög- Varlık ‘Olabilme’sini her durumda daha şim­
lichkcit des Verstehens verlegl. diden bir anlama olanağına saptırmıştır.
Das Verstehen macht in seinem
Kutwurlcharakier exisienzial das
Anlama kendi tasar-karakteriııde varoluşsal
aus, was wir die Sieht lies Daseins olarak oradaki-Varhğm görüşü dediğimiz şeyi
n e u n e n . D ie m it d e r Frschlos- oluşturur. ‘O rası’ııııı ortaya serilmişliği ile
senheit de s Da exisienzial seiende
Sicht ist das D asein glciclutr- birlikte, varoluşsal olarak var olan görüş eş-
sprünglich nach den gekeunzeieh- kökeıısel olarak oradaki-Varhğm Varlığının
u eten Gruudw'eison seines Seins
als Umsicht des Besorgern, Rück­
daha önce belirttiğimiz temel kiplerine göre
sicht d er Fürsorge, als Sicht auf oradaki-Varlıktır: Tasanın sağgörüsü olarak,
das Sein als solches, itm-willen esirgemenin gözetmesi olarak, genelde Varlık
dessen das Dasein je ist, wie es ist.
Die Sicht, die sich prim är und im
üzerine görüş olarak; ve bunlar uğrunadır ki
ganzen auf die Existenz bezieht, oıadaki-Varlık her durum da nasılsa öyledir.
n e n n e n wir die Durchsichtigkeit. Birincil olarak ve bütününde varoluş ile bağın­
Wir wählen diesen Terminus zur
Bezeichnung d er wohlverstande­ tılı olan görüşe saydamlık deriz. Bu terimi iyice
n e n »Selbsterkenntnis«, um au- anlaşılan “Kendiııin-bilgisi”ui belirtmek içiıı
zuzoigen, daß cs sich bei ihr nicht
um das w ahrnehm ende Aufspü-
seçiyoruz, öyle ki burada önemli olan şeyin algı
rcu und Beschauen eines Selbst- yoluyla bir ‘Kendi’-ıioktasınnı izini saptama ve
punktes handelt, sondern um ein onu yoklama olmadığını, aıııa düııyadaki-Var-
verstehendes F.rgreifen der vollen
Krschlasseiiheit des /n-der-Welt-
lığııı tam açığa serilmişliğiııi tüm özsel oluş­
seius durch seine wesenhaflen Ver- turucu kıpıları yoluyla an layarak ele geçirme ol­
fassuugsmomenle hindurch. Kxis- duğunu gösterebilelim. Varolaıı-şey varolmada
tierendes Seiendes sichlet »sich«
nur, sofern es sich gleit hursprüug- “kendini” ancak eş-kökeıısel olarak varoluşu­
lich in seinem Sein bei d er Weh, nun oluşturucu kıpıları olan dünyadaki Varlı­
im Milsein m it A nderen als d er
k o n stitu tiv e n M om ente sein e r
ğında ve Başkaları ile birlikte-Varlığında ken­
F.xistenz durchsichtig gew orden dine saydam olduğu ölçüde görür.
ist. Evrik olarak, oradaki-Varlığm saydamsızlığı
U m g ek e h rt w urzelt d ie U n­
durchsichtigkeit des Daseins nicht
yalnızca ve birincil olarak “beıı-özeksel” keıı-
einzig und prim är in »egozentri­ diııi-aldatmalarda değil, aıııa o denli de dünya
schen« Selbsttäuschungen, son­ ile tanışık olmamada kökleşmiştir.
d ern elx-nsosehr in der U nkennt­
nis der Welt. [147] “Görüş” anlatımı hiç kuşkusuz bir yanlış
D er A usdruck »Sicht« m uß anlamaya karşı kollanınalıdır. ‘Görüş’ ‘açıl-
freilich vor einem Mißverständnis
bew ahrtbleilxui. F.r entspricht der
ınışlığa’ karşılık düşer ki, ‘O rası’nın açığa
G elichleiheit, als welche wir die serilmişliğiııi o olarak nitelendirmiştik.* “Gör­
Verschlossenheit des Da charak­ me” yalnızca bedensel gözlerle algılamak de­
te risierten . Das »Sehen« m e in t
nicht nur nicht das W ahrnehm eu
mek değildir; ama elöııünde-buhman birşeyiıı
m it den leiblichen A ugen, son­
d e rn auch n ic h t das p u re *[15kz. s. | 133J.|
elöııüııde-bıılııııuşıı içinde arı duyıısal-olıııa- uıısiuuliehe V ernehmen eines Vor­
h a n d e n e n in sein er V orhanden-
yaıı algılanması demek de değildir. “Görüş”üıı heil. Für die existeuziale Bedeu­
varolıışsal iınlemi için yalnızca görmenin oıııın tung von Sicht ist n u r die Kigon-
için erişilebilir varolaıı-şeyleri kendilerinde lü m lie h k eil des S ehens in An­
spruch genom m en, dal.î es das ihm
örtülm em iş olarak karşılaşılınaya bırakma zugänglich Seiende an ihm selljst
özgünlüğünü istememiz gerekir. Hiç kuşkusuz un v erd eck l b eg e g n en läßt. Das
leistet freilich jeder »Sinn« inner­
lıer “anlam" kendi asıl açığa çıkarına alanının halb seines genuinen Enldeekungs-
içersinde bunu sağlar. Ama felsefenin geleneği bezirkes. Die Tradition der Philo­
başından bu yana “görıne”ye birincil olarak sophie ist alx-r von Anfang au pri­
m är am »Sehen« als Zugangsart z.u
varolaıı-şeylere ve Varlığa bir giriş yolu olarak Seiendem und zu Sein orien tiert.
yönelmiştir. Bu gelenekle bağlantıyı sürdü­ Um den Zusammenhang mit ih r zu
rebilmek için görüş ve görme öyle bir düzeye w ah ren , k an n m au Sicht u n d
Sehen so weit form alisieren, daß
dek biçimselleştirilebilir ki, böylelikle varolaıı- dam it ein univ ersaler Term inus
şeylere ve Varlığa lıer giriş yolunu genelde giriş gewonnen wird, d er je d en Zugang
zu Seiendem u n d zu Sein als Zu­
yolu olarak nitelendiren dalıa evrensel bir gang üİK iiıaupt charakterisiert.
terim kazanabiliriz. D adurch, daß gezeigt wird, wie
Tüm görüşün ııasd birincil olarak anla­ alle Sich t p rim ä r im V erstehen
gründet — die l Imsicht des Besor-
mada temellendiğinin gösterilmesiyle — tasa­ geus ist das Verstehen als Verstän­
nın sağgörüsü sağ-duyu olarak anlamadır —, digkeit —, ist dem puren Anschau-
arı sezgi elönünde-bulınıanm ııoetik olarak eu sein Vorrang genom m en, der
noclisch dem traditionellen onto­
geleneksel varlıkbilinısel önceliğine karşılık logischen Vorrang des Vorhande­
düşen önceliğinden yoksun bırakılır. “Sezgi”ve n en entspricht. »Anschauung« und
»Denken« sin d beid e schon e n t­
“düşünme” lıer ikisi de dalıa şimdiden anla­ fe rn te D erivate des V erstehens.
manın uzak türevleridirler. Giderek feııonıe- Auch d ie p h än o m en o lo g isc h e
ııolojik “özün sezgisi” bile varolıışsal anlamada »Weseusschau« g rü n d et im exis-
leuzialen Verstehen. U ber diese
temellenir. Görmenin bu türü üzerine ancak Art des Sehens d a rf erst entschie­
Varlığın ve Varlık-yapısmm belirtik kavramları d en w erden, wenn die expliziten
kazanıldığı zaman karar verilebilir ki, yalnızca Begriffe von Sein und Soinsstruk-
lur gewonnen sind, als welche ein­
feııomenolojik anlamda fenomenler bunlar zig P h änom ene im p h än o m en o ­
olabilirler. logischen .Sinne werden können.
Die Krschlossenheit des Da im
‘Orası’ııın anlamada açığa serilmişliğiııin Verstehen ist sellwl eine Weise des
kendisi oradaki-Varlığııı ‘Olabilıııe’sinin bir Seiukönueus des Daseins. In der
yoludur. Varlığının ‘omııı uğruna’ üzerine ve Entworfenheil seines .Seins auf das
Worumvvillen in eins mit d er auf
onunla birlikte imlenildik (dünya) üzerine d ie B ed eu tsam k eit (W ell) liegt
tasarlanmışlığmda genel olarak Varlığın açığa E rsch lo ssen h eit von Sein ü b er­
serilmişliği yatar. O lanaklar üzerine tasar­ haupt. Im Entworfen auf M<iglidi-
keilen ist schon Seiusvcrstäuduis
lamada dalıa şimdiden Varlık-anlayışı öııce- vorweggenommeu. Sein ist im Ent­
leıııniştir. Tasarda Varlık anlaşılır, ama varlık- wurf verstanden, nicht ontologisch
begriffen. Seiendes von der Seins-
biliınscl olarak kavranmaz. Dünyadaki-Varlığın arl des weseuhaflen Entwurfs des
özsel tasarının Varlık-türüııde olan varolaıı-şey lu-der-Weh-seins hat als Konstitu-
Varlık-aıılayışım Varlığının oluşturucusu ola­ liviun seines Seins das Si insver-
ständnis. Was früher* dogmatisch
rak taşır. Dalıa öııce8 inakçı bir yolda konut- augesetzl wurde, erhält jetzt seine

*ßk/. § 4, s. | 111 vss. 'VkI. g i. s. 11rr.


Aufweisuugmisder Konstitution lamın şey sergilenişini şimdi onda oradaki-
des Seins, in dem d;is Ditseiu als
\'erstehen sein Da ist. Kine den
Varlığın anlama olarak kendi ‘Orası’ oldıığıı
Grenze« dieser ganzen l huersu- Varlığın yapılamşıııdan kazanır. Bu Varlık-anla-
chungenlsprechcndl>efricdigcu- yışıııııı varolıışsal anlam ının btı bütün araş­
de Aufidäruug des exisieuzialeu
Sinnes dieses Seinsverständnis­ tırmanın sınırlarına karşılık düşen doyurucu bir
ses wird erst auf G rund der tem­ aydııılatılışına ancak zanıaıı-ilgili Varlık-yoruıııu
poralen S einsinterprelation er-
reiclil werden können. [148]
zemininde erişilebilir.
Befindlichkeit mul Verstehen Ruhsal durum ve anlama varoluşsallar olarak
eharaklerisieren als Existeu/ia- düııyadaki-Varlığm kökeııscl açığa scrilıııişliğiııi
lien die ursprüngliche Erschlos-
seuheit des In-dcr-Welt-seins. In
nitelendirirler. Bir ruh durum unda olmakla,
d e r Weise d e r (»estintintheil oradaki-Varlık onlardan var olduğu olanakları
»sieht« das Dasein M öglichkei­ “görür.” Böyle olanakların tasarlanan açığa-
ten, ans d e n e n h e r es ist. Im
entw ertenden Erschließen sol­ serilişiııde, oradaki-Vaıhk her durum da daha
c h e r M öglichkeiten ist es je şim diden bir ruh durum u taşır. En öz ‘Ola-
schon gestim m t. D er Entw urf
des eigensten S einkönnens ist
bilme’sinin tasarı ‘Orası’na firlatılmışlık olgu­
dem Faktum der Geworfenheil suna teslim edilmiştir. ‘O rası’ııın Varlığının
in das Da überantw ortet. Wird varolıışsal durum unun fırlatılmış tasar anla­
mit d e r E xplikation d e r exis-
ten/ialeu Verfassung des Seins
mında açımlaması ile oradaki-Varlığııı Varlığı
des Daim Sinuc des geworfenen daha bilmcccınsi olmaz ını? Gerçekten de olur.
Entwurfs das Sein des Daseins İlk olarak bu Varlığın bütün bilmecemsiliğini
nicht rätselhafter? in d e r Tal.
Wir müssen erst die volle Rätsel­ ortaya çıkmaya bırakmalıyız, üstelik bu yalnızca
haftigkeit dieses Seins heraus- “çözüm ünde” gerçek bir başarısızlığa uğra­
tre len lasst'«, wenn auch nur.
um an seiner »lösuug« in echter
yabilmek ve lirlatılımş-tasarlanımş düııyadaki-
Weise scheitern zu können und Varlığm Varlığına ilişkin soruyu yeniden for­
die Frage nach dem Sein des ge- müle edebilmek için olsa bile.
w orfen-eut wer fe n d e n lu-tler-
Weli-scius erneut zu stellen.
Ama ilk olarak yalnızca bir ruhsal durum
Um zunächst auch n u r die içindeki anlam anın gündelik Varlık-türüuıi
alltägliche Seiusa rt des befind­ ‘Orası’um tam açığa serilmişliği için fenomeııal
lich en V erstehens, d e r vollen
Erschlossenheit des Da phäno­ olarak yeterli bir yolda bakış altına getirebilmek
m enal hinreichend in den Blick için bile olsa, bu varoluşsalların somut olarak
zu b rin g e n , b e d a rf es ein e r
konkreten Ausarbeitung dieser
geliştirilmeleri gerekir.
Kxisienzialien.

§ 32. Verstehen und A uslegung § 32. Anlama ve Yorumlama


Das Dasein entw irft als Verste­ Oradaki-Varlık, anlama olarak, Varlığını ola­
hen sein Sein auf Möglichkeiten. naklar üzerine tasarlar. Olanaklara doğru Varlık,
Dieses verstehende Sein zu Mög­
lichkeiten ist selbst, d u rc h d en
bu anlayan Varlığın kendisi, olanakların açığa
Rückschlag dieser als erschlos­ serilmiş olanaklar olarak oradaki-Varlık üze­
s e n e r in das D asein ein Sein-
rindeki geri-vuruşları yoluyla bir ‘Olabilme’dir.
küuncn. Das Entwerten des Ver­
stehens hat die eigene Möglich­ Anlamanın tasarlamasının kendini geliştirme
keit, sich auszubilden. Die Aus­ gibi kendine ait bir olanağı vardır. Anlamanın
bildung des Verstehens neunen
wir Auslegung. In ih re ig n e l sich
gelişimine yorumlama diyoruz. Yorumlamada
das Verstehen sein Verstandenes anlama anladığını anlayarak kendinin edinir.
verstehend zu. ln der Auslegung Yorumlamada anlama başka birşey değil ama
kendisi olıır. Yorumlama varolıışsal olarak w ird das V ersteh en niçin etwas
an d eres, so n d ern es seil««. Aus­
anlamada temellenir, ve anlama yorumlama legung gründet exisienzial iin Ver­
yoluyla ortaya çıkmaz. Yorumlama anlaşılan stehen. und nicht entsteht dieses
üzerine bilgi edinm e değil, auıa anlamada durch jene. Die Auslegung ist nicht
die K enntnisnahm e des Verstan­
tasarlanan olanakların geliştirilmesidir. Gün­ denen, sondern die Ausarl>eilung
delik oradaki-Vaıiığm bu hazırlık niteliğindeki d e r im V erstehen en tw o rfen e n
Möglichkeiten. Gemäß dein /n g e
çözümlemelerinin eğilimi ile uyum içinde, d ie se r v o rb ereiten d e n Analysen
yorum lam a fenom enini dünyanın anlaşıl­ des alltäglichen Daseins verfolgen
masında, eş deyişle asılsız anlamada ve İliç wir das Phänom en der Auslegung
am Verstehen d er Well, «las heißt
kuşkusuz gerçekliğinin kipinde izleyeceğiz. dein uneigeutlichen Verstehen und
Dünyayı anlamada açığa serilen iııılem- /.war im Modus seiner Echtheit.
lilikteıı çıkarak, elaltmda-bııluııanm ortasında Aus d e r im W ehverstehen er­
sch lo ssen en B edeutsam keit h e r
tasalı Varlık kendini her durumda karşılaşılan gibt sich das Ix'sorgendeSein İnim
ile olabilecek her tür ilgililiği anlamaya verir. Zuhaudeuen zu verstehen, welche
Bewandtnis es je mit dem Begeg­
Sağgörü açığa çıkarır demek daha şimdiden n enden haben kann. Die Umsicht
anlaşılmış dünya yorumlanır demektir. Elaltııı- entdeckt, das liedcutel, die schon
da-bulunaıı belirtik olarak anlayan görüşe gelir. verstandene Weh wird ausgelegt.
Das Zuhandeue konimi ausdrück­
Tüm hazırlam a, düzeltm e, onarm a, iyileş­ lich in die verstehende Sicht. Alles
tirme, bütünleme öyle bir yolda yerine getirilir Zulx-reiicn, Zurechtlegen, Iuslaud-
ki, sağgörülü olarak claltında-bıılıınan keııdi selzeu, VerİK'sseru. Ergänzen voll­
zieht sich İn {I49J d er Welse, daß
‘-ıııek içiıı’iııde ayrıştırılır ve görülebilir olmuş umsichtig Zuhandeues in seinem
ayrıştırıhmşlık ile uyum içinde onunla tasa­ llni-7.it auseinandergelegt und ge­
m äß der sichtig gew ordenen Ans-
lanılır. Genel olarak keııdi ‘-ıııek için’i açısın­ eiuaudcrgelcgihcit Ix'sorgl wird.
dan sağgörülü olarak ayrıştırılmış olan şey, Das umsichtig aui sein Um-zu Ans-
belirtik olarak anlaşılan şey birşey olarak birşeyin ein an d erg eleg te als solches, das
ausdrücklich V erstandene, hat die
yapısını taşır. Bu belirli elallmda-bulunanm ne S truktur des Etwas als Etwas. Auf
olabileceğine ilişkin sağgörülü soru sağgörülü die um sichtige Präge, was dieses
yorumlayıcı bir yanıt alır: ... içindir. Ne için bestim m te Z uhandeue sei, lautet
die umsichtig auslegende Antwort;
olduğunun bildirilmesi yalın olarak birşeyin es ist zum ... Die Angabe des Wozu
adının verilmesi değildir; ama adı verilen şey ist nicht einfach die N ennung von
etwas, so n d ern das (»(‘n an n te ist
soruda duran şeyin o olarak alınacağı şey olarak verstanden als A a s , als welches das
anlaşılır. Anlamada açığa serilen, anlaşılan, in Pntge stehende zu nehm en ist.
daha şimdiden öyle bir yolda erişilebilirdir ki, Das im Verstehen Erschlossene, das
V erstandene ist im m er schon so
onda onıııı “ne olarak”ı belirtik olarak öne çıka­ zugänglich, daß au ihm sein »als
rılabilir. “Olarak” anlaşılan birşeyin belirtikli- was« ausdrücklich altgeholx n wer­
ğiııiıı yapısını oluşturur; yorumlamayı oluşlunu. d en kann. Das »Als« m acht die
Struktur der Ausdrücklichkeit eines
Çevresel olarak claltmda-bulunan ile sağgöri'ılü- Verstandenen aus; es konstituiert
yorınnlayıcı işgörıne bunu masa, kapı, araba, die Auslegung. D er umsichtig-aus-
legendc Umgang mit dem umwelt­
köprü olarak görür; ama sağgörülü olarak lich Z u h an d en en , d e r dieses als
yorumlananın ayrıca zorunlu olarak belirleyen Tisch, Tur, Wagen, Brücke »sieht«,
bir önesüriimde ayrıştırılması gerekmez.* Elal- braucht das umsichtig Ausgelegtc

*| am a sağgörülü olarak yorum lananın { A n s g e l e g i e :: 'd t ş u y a l ı n l a n .*) ayrıca zorunlu olarak


belirleyen bir ö n e s ü n i m d e { A u s s a g e :: ‘d ı ş a d em e* ) ayrıştırılması { a u s e i n a n d e r z u le g e n :: ‘b ir b ir i
d ı ş ı n a y a U r ı l ı u a s ı ') gerekmez. |
nicht notw endig auch sch o n in tinda-bulunanm tiiin yükleinlcmenin önce­
einer Ix’sdiinnenden Aussage aus­
einander zu legen. Alles vorprädi-
sinde yalın olarak görülmesi kendilide daha
kaiive schlichte Sehen des Znhan- şim diden anlayıcı-yorıımlayıcıdır. Ama bu
denen ist an ihm selljst schon ver- “olarak”ııı eksikliği birşeyiıı arı algılanışının
sleh e n d -an sh ’g en d . A ber m acht
nicht «las Fehlen dieses »Als« die yalınlığını oluşturmaz mı? Bu görüşün görmesi
S ch lich th e it eines p u ren Wahr- her durumda daha şimdiden aıılayıcı-yorunı-
nehm ens von elw,is;ius? Das Sehen
dieser Sicht ist je schon verstehend-
layıcıdır. Bu görme yalın olarak karşılaşılanın
auslcgend. Es birgt in sich die Aus­ ondan anlaşıldığı ilgililik-bülüıılüğünc ail gön­
drücklichkeit d er Verwcistmgsbc- derme ilişkilerinin (‘-mekiçiıı’in) belirtikliğini
züge (des l hn-zu), die zur Hewmidt-
nisg-ati/heil gehüren, aus d er her
kendi içinde saklar. Anlaşılanın “birşey olarak
tlas schlicht begegnende verstan­ biışey”iıı ipucu alınmasıyla varolaıı-şeyiıı yo­
den ist. Die A rtikulation des Ver­ rum lanarak yakınlaştırılmasında eklem len­
s ta n d e n e n in d e r au sle g en d eu
N äherung des Seienden am Leit­ mesi onun üzerine tematikönesürünüiıı önilli­
faden des »Kiwis als etwas« liegt iw de yatar. Bu öııcsürümde “olarak” ilk kez ortaya
«ler thematischen Aussage darülxT.
In dieser taucht das »Als« nicht
çıkmaz, ama yalnızca ilk kez anlatını bulur ki,
zuerst auf. sondern wird n u r erst ancak anlatılabilir birşey olarak önümüzde
ausgesprochen, was allein so mög­ yattığı için olanaklıdır. Yalın görm ede bir
lich ist, da 1.1es als Aussprech1)ares
vorliegt. Dah im schlichten H in­
önesürünıüıı belirtikliğiııiıı eksik olabilmesi
sehen die Ausdrücklichkeit eines bu yalın görmeye lıcr eklemleyici yorumla­
Aussageus fehlen kann, 1x*rcchiigl m anın, ve öyleyse ‘olarak’-yapısınm yadsın­
nicht dazu, diesem sch lich te n
Sehen jetle artikulierende Ausle­ masını aklamaz. Birşey ile bir işimiz olduğunda
gung. mithin die Ais-Struktur abzu­ en yakındaki Şeylerin yalın görülmesi kendi
sprechen. Das schlichte .Sehen der
nächsten D inge im Z utunhaben
içinde yorumlama yapısını öylesine kökensel
m it... trägt tlie Auslegungsstruktur bir yolda taşır ki, tam olarak birşeyiıı bir bakı­
so ursprünglich in sich, dab gerade ma ‘olarak ‘sız ayrnnsanınası belli bir ayarlamayı
ein gleichsam als-ßeies Erfassen von
etwas einer gewissen U m stellung
gerektirir. Birşeye ‘ancak-kendi-önüııdc-iye-
b e d a rf. Das Nur-noch-vor-sich- olıııa,’ ona yalnızca bakarken, önüm üzde
Ila b e n von etwas liegt vor im ‘bımdau-böyle-aıdamama’ olarak yatar. Bu ‘ola-
rein en A nstarren als Nicht-mehr-
vmlrbrH. Dieses ais-freie Erfassen rak’sız ayrımsama salt anlayan görmenin bir
ist eine l’rivalion des schlicht ver­ yoksunluğudur ki, bu görmeden daha köken­
stehenden Sehens, nicht ursprüng­
sel değildir, lersiııe ondan türer. ‘Olarak’nı
licher als dieses, sondern aljgelcilel
aus ihm . Die outisehc Utiausge- varlıksal olarak anlatılamazlığı bizi onu anla­
sprochenhcil tles »als« d a rf nicht manın «/ırü»ı varoluşsa! dununu olarakgözar-
dazu verf ühren, es als apriorische
existeuziale V erfassung des Ver­
dı etmeye ayartmamalıdır.
stehens zu iilxTsehen. Ama elaltmda-bulmıan gerecin her algıla­
Wenn aber schon jedes Wahr- nışı sağgörüde birşeyi onunla birşey olarak
n cln u eu von zu h an d en em Zeug
verstehend-ausiegend ist, umsich­
karışılaşılmaya bırakan anlayan-yorıımlayan
tig etwas als etwas Ix'gegnen läOt, bir algılama ise, bu o zaman ilkin arı elönüıı-
sagt 1150] das dam ı eben nicht.: de-bulıman birşeyiıı deııeyimleıımesi ve dalıa
zunächst ist ein pures Vorhandenes
erfahren,«lasdann rtATür. «M iaus sonra bıınuıı kapı olarak, ev olarak ayrım­
aufgeläßl wird? Das wäre ein MİI.V sa uması demek değil midir? Bu yorumlamanın
verständnis d e r spezifischen Er-
özgün açığa serme işlevinin bir yanlış anla­
s c ld ieü u n g sfu n k lio n d e r A usle­
gung. Sie wirft nicht gleichsam şılması olacakın. Yorumlama bir bakıma çıplak
üİH't'das nackte V orhandene eine elönünde-bulıınan şey üzerine bir “inileni”
fırlatmaz vc oıııı bir değer ile etiketlemez; »Bedeutung« und Iteklebi cs nicht
mit einem Wen. sondern mit dem
tersine, genel olarak düııya-içiııde karşılaşılan innerwelt liehen Begegnenden als
biışeyiıı her dununda daha şimdiden dünyayı solchem hat cs je schon eine im
W cllverslchcn erschlossene Be­
anlamada açığa serilen bir ilgililiği vardır ki,
w andtnis. d ie d u rch die Ausle­
yorumlama [Auslegung] yoluyla ortaya serilir gung hcransgcicgi wird.
[ herausgelegt. wird]. Zuhai idcncs wird immer schon
aus d er Beuandinisganzheii her
Elaltnıda-buhınan her zaman ilgililik-bü- verstanden. Diese braucht nicht
tüıılüğüııdcıı anlaşılır. Bu ilgililik-bütüıılü- d u rch ein e th e m atisch e A usle­
ğüııüıı tematik bir yorumlama yoluyla belirtik gung explizit erfaßt zu sein. Seilst
wenn sie durch eine solche Ausle­
olarak aymnsaııması gerekmez. Giderek böyle gung him lurchgegangen ist. triu
bir yorumlamadan geçmiş olsa bile, yine öne sie wieder in das uual>gchol>cuc
çıkmayan bir anlayışa geri çekilir. Ve tanı olarak Verständnis zurück. U nd geratle
tu diesem M odus ist sie wesen-
bu kipte gündelik sağgörülü yorumlamanın haftes F u n d am e n t d e r alltäg li­
özsel temelidir. Bu yorumlama her durumda c h e n u m sich tig en A uslegung.
Diese gründet jeweils in einer Vor-
bir nıı-iy/’liku: temellenir. Anlayış-edhıme ola­ habe. Sie Ixwegt sich als Verständ-
rak, yorumlama daha şimdiden anlaşılan bir uiszu eig u u n g im v ersteh en d en
ilgililik-bütüıılüğüne doğru Varlıkta — bu Sein zu einer schon verstandenen
B ew andlnisgauzheil. Die Zueig­
anlayan Varlıkta — devinir. Anlaşılan aıııa n u n g des V erstan d en en , alter
henüz örtülü olan birşeyiıı edinilmesi örtünün noch Eingehüllten vollzieht die
kaldırılmasını yerine getirir ve bu her zaman bir Knthülhmg im m er unter der Füh­
ru n g e in e r H in sich t, d ie das
‘bakındın kılavuzluğu altında olıır ki, anla­ fixiert, im H inblick w orauf das
şılanın onun ‘bakımından’ yorumlanması ge­ V erstan d en e ausgelegt w erden
soll. D ie A uslegung g rü n d e t
rektiği şeyi saptar. Yorumlama her durumda bir jeweils in ein er Vorsicht, die das in
ön-göriide temellenir ki, bu öıı-iyeliğe alınmış V orhalte (le n o m m e u e a u f ein e
olanı belirli bir yorııınlanabilirlik üzerinde Ixstim m ie Auslegltarkeit hin »an­
schneidet«. Das in d er Vorhalte
“kesmeye başlar.” Oıı-iyelikte tutulan ve “öıı- g eh a lten e u n d »vorsichtig« au-
görülii” olarak üzerine göz dikilen anlaşılan şey visierle V erstandene wird durch
yorumlama yoluyla kavranabilir olur. Yorum­ d ie A uslegung begreiflich. Die
Auslegung kann die dem auszu-
lama yorumlanan varolaıı-şeye ait kavramsallığı Icgcudett S eienden zugehörige
bunun kendisinden yaratabilir, ya da varolan- Begrifflichkcit aus diesem selbst
sch ö p fen o d e r alter in Begriffe
şeyi kendi Varlık-türünc göre onlara karşı
zwängen, denen sich das Seiende
çıktığı kavramlara zorlayabilir. H er zaman gem äß seiner Seinsari widerselzi.
olduğu gibi, yorumlama her durumda ya kesin Wie im m er — die Auslegung hat
sich je schon endgültig od er vor-
olarak ya da belli kısıtlamalarla belirli bir Itehalilich für eine bestimmte Bc-
kavranısallıktan yana karar vermiştir; bir ön- grilllichkeit entschieden: sie grün­
kavraıııada temellenir. det in einem Vorgriff
Die Auslegung von Etwas als
Birşeyiıı biışey olarak yorumlaııışı özsel Etwas wird wcsenhaft durch Vor­
olarak öıı-iyelik, öıı-görü ve öıı-kavrama yoluyla habe, Vorsicht und Vorgriff fun­
temellenir. Yorumlama hiçbir zaman önceden- diert. Auslegung ist nie ein vor-
aussetzungsloses Erfassen eines
verili birşeyiıı öıı-sayıltısız bir ayrımsaıuşı değil­ Vorgegelteneu. Wenn sich die lx'-
dir. Eğer yorumlamanın sağın metiıı-yorumu so u d e re K onkretion d e r Ausle­
anlamında tikel somutlaşması “orada-dııraıı” gung im Sinne der exakten 'Iext-
inierpretalion gern auf das IxTttft,
üzerine dayanmayı isterse, o zaman “orada- was »dastehl«, so ist das, was zu­
dııraıı” ilk olarak yorumlayanın kendiliğinden- nächst »dasieht«, nichts anderes
a!s die* sclİKiverstâmllichc. mulis- açık, tartışılmamış öıı-sanısıııdaıı başka birşey
k u licrle V orm ennm g des Ausle­
gers, «He notwendig in jedem Aus-
değildir ki, zorunlu olarak her yorumlayıcı
Icgıuıgsausat/liegt als das, was mit yaklaşımda yalar ve onda genel olarak yorum­
Auslegung überhaupt schon »ge­ lama ile daha şimdiden “koyulmuş” olarak, eş
setzt«, das heiUt in VorhaİK*. Vor-
sieht, Vorgriff vorgegeben ist. deyişle öu-iyelikte, öıı-görıide, ön-kavraıııada
Wie ist d er C h ara k ter dieses ön-verili olarak alınır.
»Vor-« zu begreifen? Ist es dam it
getan, wenn inan formal »apriori«
Bu “öu-”üıı karakteri ııasıl kavranacaktır?
sagt? Warum eignet diese Struktur Eğer biçimsel olarak bu “apriori’dir dersek, bu
«lern V erstehen, das wir als fun­ yapılmış olur 11111? Oradaki-Varlığııı temel
dam entales l'.xisten/ial des Daseins
[151] kenntlich gem acht halten?
varoluşsak olarak tanınabilir kıldığımız an­
Wie verhall sich zu ih r die dem lama bu yapıyı ııiçiıı keııdiııiıı edinir? Genel
Ausgelegten als solchen eignende olarak yorumlanmış olanın kendisinin olan
Struktur des »Als«? Dieses Phäno­
m en Ist offeulxtr nicht »in Stücke« “olarak”-yapısı o yapı ile ııasıl ilişkilidir? Bu
aufzulöseu. Schlicl.lt das alter eitle fenom en açıktır ki “parçalara” çözülıııeye-
ursprüngliche Analytik aus? Sollen
wir derg leich en P hänom ene als
cektir. Ama kökeıısel bir Analitiği dışlar 1111? Bu
»Letzlheilen« hinnehttieu? Dann tür fenomenleri “eıı somıııcıduklar” olarak 1111
b lieb e noch die Präge, warum? kabul etmemiz gerekir? O zaıııaıı gene de
O der zeigen die Vor-Struktur des
V erstehens u n d d ie A is-Struktur
‘ııiçiıı’ sorusu ortada kalacaktır. Yoksa aııla-
d e r A uslegung einen e.xistenzial- ıııaııııı öıı-yapısı ve yorumlamanın ‘olarak’-
outologischcu Zusammenhang mit yapısı tasar fenom eni ile varoluşsal-varlık-
dem Phänomen des F.tmvurfs? Und
weist dieses in eine ursprüngliche biliınsel bir bağlantı mı gösterir? Ve bu feno­
Seinsverlässuug des Daseins zu­ men geride oradaki-Varlığııı kökeıısel bir
rück?
Vor d e r lieaulw oriuug dieser
Varlık-duruımmu 111u gösterir?
F ragen, d a fü r d ie bisherige Zu­ Bu noktaya dek siireıı hazırlığın lıeııiiz
rüst unglängst nicht ausreichl, mul.1 oıılar için yeterli olmadığı bu sorulan yanıt­
untersucht werden, ob das als Vor-
Slruktur des V erstehens und qua
lamadan öııcc, anlamalım öıı-yapısı olarak ve
Ais-Struktur der Auslegung Sicht­ yorumlamanın ‘olarak’-yapısı olarak görü­
b are nicht schon selbst ein ein­ lebilir olaıı şeyiıı kendisinin dalıa şimdiden
h e itlic h e s P h än o m e n d n rstclli.
davon zwar iti d e r p h ilo s o p h i­ birleşik bir fenomen sııııup sunmadığı araş­
schen P roblem atik ausgiebig (Ge­ tırılmalıdır — bir fenomen ki, İliç kuşkusuz
brauch gem acht wird, o h n e dal! felsefi sorunsallarda yaygın olarak kullanılmış,
d em so universal G e b ra u c h te n
d ie U rsprünglichkeit d er o n to lo ­ ama bu böylcsiııc evrensel kullanımlı olaıı şey
gischen Fxplikabon entsprechen varlıkbilimsel açımlamanın kökeııselliğiııe
will.
Im Futwerfen des Verstehens ist
karşılık düşmeksizin yapılmıştır.
S eiendes in s e in e r M öglichkeit Anlam anın tasarlam asında vaıolaıı-şey
erschlossen. Der Möglichkeilscha- kendi olanağı içinde açığa serilir. Olanağın
rakter entspricht jeweils der Seins­
art des verstandenen Seienden. Das
karakteri lıcr durumda anlaşılan varolaıı-şeyiıı
inuerw ehlicb Seiende überhaupt Varlık-türiiııe karşılık düşer. Geııel olarak
ist a u f Well h in en tw o rfen , das düııya-içiııde vaıolaıı-şey dünya üzerine, eş
heil.lt au f ein Ganzes von bedeul-
sam keit, iti d e re n Verwcisungs-
deyişle bir imlenildik bütünü üzerine tasar­
İMv.ügcn das besorgen als lu-der- lanır ki, buııuıı göııdcrıııe-ilişkileriııe tasa
Weh-sein sich im vorhinein fcstgc- düııyadaki-Varlık olarak önceden bağlanmış­
macht hat. Wenn inncnvellliches
S e ie n d e mit dem Sein <U-s Daseins tır. Düııya-içiııde varolaıı-şcy oradaki-Varlığııı
entdeckt, das hcil.’t zu Verständnis Varlığı ile birlikte açığa çıkarıldığım la, eş
deyişle anlaşılmaya geldiğinde, o bir anlam taşır gekom m en isi, sagen wir, es hal
Sinn. Verstanden alxT ist, streng
deriz. Ama anlaşılan, sağın olarak alındığında, genom m en, nicht der Sinn, son­
anlam değil, tersine varolan-şeydir, ya da Var­ dern das Seiende, bzw. das Sein.
lıktır. Anlam birşeyiıı aıılaşılırlığııım kendini Sinn isl «las, worin sieh Verständ­
lichkeit von etwas hält. Was im
onda sürdürdüğü şeydir. Anlayan açığa ser­ verstellenden Erschlichen arliku-
mede eklemlenebilir olana anlam deriz. Anla­ lierİKir ist, n ennen wir Sinn. Der
Begriff des Sinnes umfaßt das for-
mın kavramı anlayan yorumlamanın eklemle­ m ale Gerüst dessen, was notwen­
diği şeye zorunlu olarak ait olanın biçimsel dig zn dem g eh ö rt, was verste­
çatısını kapsar. Anlam tasarın miriydik, ön-görii ve llende Auslegung artikuliert. Sinn
isl das duich Vorhabe, Vorsicht und
ön-kavrama yoluyla yapılan mış ‘onun üzerine ’sidir Vorgiiffstrnktuitierte W’oranjhin des
ki, birşey birşey olarak ondan anlaşılır olur. Anla­ En tonn js, aus dem her etwas ah etwas
manın ve yorumlamanın ‘Orası’nııı Varlığının verständlich wird. S ötern Verste­
h en und Auslegung die exisieu-
varolıışsal durumunu oluşturmaları ölçüsünde, ziale Verfassung des Seins de s Da
anlam anlamaya ait açığa serilmişliğiıı biçimsel- ausm achen, m uß Sinn als das for-
mal-existcuziale Gerüst der dem
varolıışsal çatısı olarak kavranıııalıdır. Aıılam Verstehen zugehörigen Erschlos-
oradaki-Vaıiığın bir varolıışsalıdır, varolaıı-şeye senheit begriffen werden. Sinn ist
yapıştırılan, oııuıı “arkasında” yatan ya da “ara ein Existenzia! des Daseins, nicht
eine Eigenschalt, die am Seien­
alan” olarak herhangi bir yerde yüzen bir özel­ d en h aftet, « hinter« ihm liegt
lik değil. Oradaki-Varlık ancak düııyadaki- o d er als »/w ischenreich« irgend­
Varlığın açığa serilıııişliği o açığa serilmişlikte wo schwebt. Sinn »hat« n u r das
Dasein, sofern die Erschlossen-
ortaya serilebilir varolaıı-şeyler taralından lieit des lu-der-Welt-seins durch
“doldıırulabildiği” düzeye dek anlam “taştı.” das in ih r en td eck b are Seiende
»erfüllbar« ist. Nur Dasein kann
Buna göre ancak oradaki-Varlık anlamlı ya da daher sinnvoll oder sinnlos sein. Das
anlamsız olabilir, bıı demektir ki, 0 1 nın kendi besagt: sein eigenes Sein und das
Varlığı ve bununla açığa serilen varolaıı-şcy mit diesem erschlossene Seiende
kann im Verständnis zugeeiguet
anlamada edinilebilir ya da anlamamaya sürül­ sein oder dein Unverständnis ver­
müş kalabilir. sagt bleiben. 1152]
Eğer “anlam ” kavramının ilkede varlı k- Hält m au diese grundsätzlich
ou io lo g iseh -cx islen ziale In te r­
biliınsel-varoluşsal bıı yorumuna sıkı sıkıya sarı­ p re ta tio n des Begriffes von
lırsak, o zaman oradaki-Varlık karakterinde »Sinn« fest, dann muß alles Seien­
olmayan Varlık-lüründcki tüm varolaıı-şeyler de von n ich t-d asein sm äß ig er
Seinsari als unsinniges, des Sinnes
anlamsız olarak, özsel olarak her anlamdan überhaupt wesenhafl lıares Ingrif-
yoksun olarak kavranıııalıdır. “Anlamsız” bu­ feu werden. »Unsinnig« bedeutet
hier keine Wertung, sondern gibt
rada bir değerlendirme imlemez, ama varlık-
einer ontologischen Bestimmung
biliııısel bir belirlenime anlatını verir. Ve ancak Ausdruck. Und nur das Unsinnige
anlamsız olan saçma olabilir. Elönünde-bıılunan kann widersinnig sein. Vorhande­
nes kan n als im D asein Begeg­
şey oradaki-Varlığııı karşılaştığı birşey olarak bir nendes gegen dessen Sein gleich­
bakıma onun Varlığına karşı gidebilir — örne­ sam Anlaufen, zum Beispiel hcr-
ğin başımıza gelen yokedici doğa olayları gibi. e iu b rech en d c u n d zerstörende
Naturereignisse.
Ve Varlığın anlamını soruştııruyorsak, o U nd wenn wir nach dem Sinn
zaıııaıı araştırma daha deriıı-düşüııceli olmaz ve von Sein fragen, d au n wird die
Varlığın arkasında neyin durduğunu bulup U n tersu ch u n g nicht tiefsinnig
und ergrübelt nichts, was hinter
çıkarmaz, aıııa 0 1 1 un oradaki-Varlığııı au- dem Sein steh l, s o n d e rn fragt
laşılırlığıııa girdiği düzeye dek kendisinin nach ihm sellist, sofern es in die
V ersläiiilhchkiit des D aseins hcr- anlamım soruşturur. Varlığın anlamı hiçbir
eim tclit. Der Siun von Sein kann nie
in Gegensatz gebracht werden zum
zaman varolaıı-şey ile ya da varolaıı-şeyhı
Seienden oder zum Sein als tragen­ taşıyıcı “zemini” [Grund] olarak Varlık ile
d e n »Cirund« des S eie n d en , weil karşıtlık içine getirilemez, çünkü “zemin”
»eirund« n u r als Stnu zugänglich
wird, und sei er seliist d er Al)gruud aııcak anlam olarak erişilebilir olur, üstelik
der Sinnlosigkeit. kendisi anlamsızlığın uçurumu [Abgrund]
Das Verstehen betrillt als die Er-
sch lo ssen h eit des Da im m e r das
olsa bile.
G anze des lu-der-W ell-seins. In Anlama ‘Orası ’ııııı açığa serilmişliği ola­
jedem V erstehen von Weh. ist Exis- rak her zaman dünyadaki-Varlığm bütününü
leuz milversiandeu und umgekehrt..
Alle Auslegung lrewegl sich ferner in
ilgilendirir. Dünyanın her anlaşılmasında
d er gekennzeichneten Vor-Siruklur. varoluş birlikte-aıılaşılır, ve evrik olarak.
Alle Auslegung, die Verständnis bei- Dahası, tüm yorum lam a dalıa önce nite­
stellen soll, mul.’»schon das Auszu­
legende verstanden halxui. Mau hat lenmiş olan ön-yapıda devinir. Anlamaya
d iese Tatsache im m er schon b e­ katkıda bulunması gereken tüm yorumlama
m erkt, wenn auch n u r im Gebiet, der
abgeleiteten Weisen von Verstehen
dalıa şimdiden yorumlanacak olanı anlamış
u n d A uslegung, in d e r p h ilo lo ­ olmalıdır. Bu olgu, filolojik yorum gibi yal­
gischen Interpretation. Diese geheilt nızca tiirevsel anlam a ve yorumlama yol­
in den Umkreis wissenschaftlichen
F.rkcnneus. D ergleichen Erkenntnis
larının alanında bile olsa, her zaman be­
verlangt d ie S trenge d e r b eg rü n ­ lirtilmiştir. Filolojik yorum bilimsel bilgi
denden Ausweisung. Wissenschaft­ alanına aittir. Bu tür bilgi tem ellendirici
licher Beweis darf nicht schon vor­
aussetzen, was zu beg ründen seine kanıtlamanın sıkılığını ister. Bilimsel tanıt­
Aufgalx* ist. Wenn alxT Auslegung lamanın temellendirme görevini üstlendiği
sich je schou im V erstandenen be­
wegen und aus ilim h er sich nähren
şeyi dalıa şim diden varsayması gerekm e­
m uß, wie soll sie d a u n w issen­ yebilir. Aıııa eğer yorumlama her durumda
schaftliche Resultate zeitigen, ohne daha şim diden anlaşılanda devinmeli ve
sich iti einem Zirkel zu bew egen,
zumal wenn das vorausgesetzte Ver­
kendini ondan besleıııeliyse, o zaman bir
ständnis (ilxTclies noch in der gemei­ daire içinde deviıımeksiziıı bilimsel sonuçları
n en M enschen- und W eltkenntnis nasıl olgunlaştıracaktır — özellikle bir de
sieh Ixwvegt? Der Zirkel aber ist nach
den elem entarsten Regeln der Logik
varsayılan anlayış lıeııüz iıısan ve dünya üze­
circulus vitiosns. Damit aber bleibt rine sıradan bilgimizin alanında deviniyorsa?
das Geschäft d er historischen Aus­ Aıııa döngü mantığın en öğesel kurallarına
legung a priori aus dem Bezirk stren­
ger Erkenntnis verleim». Sofern mau göre circulus vitiosustur. Ama böylelikle ta­
dieses Eaktum des Zirkels im Ver­ rihsel yorumlamanın işi sıkı bilgi alanından
stehen nicht wegbringt, m uß sich die
a primi dışlanmış kalır. Anlamadaki bu döngü
H istorie m it w eniger stren g e n Er-
k cn u tn ism ö g lich k citeu abfinden. olgusunun uzaklaştınlamaması ölçüsünde,
M an e rla u b t ihr, d ie se n M angel tarih bilimi daha az sıkı bilgi olanakları ile
d u rch die »geistige B edeutung«
ihrer »Gegenstände« einigerm aßen
uzlaşmalıdır. Tarilı bilimine bu eksikliği bir
zu ersetzen. Idealer wäre es freilich ölçüde “nesnelerinin” “tinsel imleıni” yoluyla
auch nach d er M einung der Histo­ giderme izni verilir. Eğer döngüden kaçıııı-
rik e r selbst, w enn d e r Zirkel ver­
m ied en w erden k önn te und H off­
labilirse ve eğer irdeleyiciııiıı duruş nokta­
nung lx'stündc, einmal eine 1ILstorie sından Doğa-bilgisi kadar bağımsız olması
zu schaffen, die vom S tandort des gereken bir tarilı bilimi yaratma um udu
Betrachters so unabhängig wäre wie
verm eintlich die N aiurerkeuntnis.
sürerse, tarihçinin kendisinin görüşünde bile
U53] bu dalıa ideal olacaktır.
Ama bu döngüde bir kısır döngü görüp ondan Aber in diesem Zirkel ein viliosum
sehen und narh Wegen Ausschau hals-
kaçınma yollanın ararsak, onu yalnızca kaçın ılmaz len, ihn zu vermeiden, ja ihn auch nur
bir eksiklik olarak “duyumsasak ” bile, bu demektir als unvermeidliche Unvollkommenheit
ki anlama baştan sona yanlış anlaşılmış olacaktır. »empfinden«, heißI das Verstehen von
Grund aus mißverstehen. N iehl da­
Burada söz konusu olau şey anlam anın ve rum geht es. Verstehen und Aus­
yorumlamanın belirli bir bilgi-idealine beıı- le g u n g ein em b estim m ten Er-
k ciuiinisidcal an zugleicheu, das
zeştirilınesi değildir; böyle bir idealin kendisi seilst n u r eine Alxirt von Verstehen
yalnızca anlamanın bir alt-tiirü olacaktır ki, el- ist, d ie sich in d ie rech tm äß ig e
öııünde-buluııaınn özsel anlaşılmazlığı içinde Aufgalx- ein er Erfassung des Vor­
h an d e n en in seiner wesenhaften
ayrımsaııması gibi lıaklı bir göreve sürük­ U nverständlichkeit verlaufen hat.
lenmiştir. Olanaklı yorumlamanın temel ko­ D ie E rfü llu n g d e r G ru n d b ed in ­
şullarının yerine getirilmesi dahaçok yorum­ gungen m öglichen Auslegeus liegt
vielmehr darin, diese* nicht zuvor
lamayı önceden onu yerine getirmenin özsel h in sich tlich se in e r w esenhaften
koşulları açısından tanımada başarısız olma­ V ollzugsbedinguugen zu verken­
nen. Das Entscheidende isi nicht,
maya bağlıdır. Belirleyici olan şey döngünün aus dem Zirkel heraus-, sondern in
dışına çıkmak değil ama doğru yoldan ona ihn nach der rechten Weise hinein-
girmektir. Bu anlama döngüsü keyfi bir bilgi zukoimnen. Dieser Zirkel des Ver­
stehens ist nicht eiu Kreis, in dem
türünün onda devindiği bir çember değil, ama sich eine beliebige Erkenntnisart
oradaki-Varlığın kendisinin varoluşsal öıı- bew egt, s o n d e rn e r ist d e r Aus­
druck der existenzialen Vor-Struk-
yapısııım anlatımıdır. Döngü bir kısır döngüye lu r des Daseins selbst. Der Zirkel
ya da giderek yalnızca dayanılır bir döngüye d arf nicht zu einem vitiosum und
bile indirgenem ez. Döngüde en kökeıısel sei es auch n u r zu einem g edul­
d eten h erab g ezo g en w erden. In
bilginin olumlu bir olanağı gizlenir ki, bu İliç ihm verbirgt sich eine positive Mög­
kuşkusuz ancak yorumlama ilk, sürekli ve son lichkeit u rsprünglichsten Erken-
görevinin 0 1 1 a her durumda öıı-iyeliğiıı, ön­ nens. die freilich in echter Weise
n u r d au n ergriffen ist, wenn die
görünün ve öıı-kavramanııı düşlemler ve lıalk- Auslegung verstauden hat, daß ihre
sal kavramlar yoluyla sunulmasına izin ver­ erste, ständige und letzte Aulgal x*
bleibt, sich jeweils Vorhabe, Vor­
meme, tersine onları şeylerin kendilerinden sicht und Vorgriff nicht durch Ein­
geliştirerek bilimsel temayı güvenlik altına fälle und Volkslx-grifVevorgelx'n zu
alma olduğunu anladığı zaman gerçek bir lassen, s o n d ern tu d e re n Ausar-
İK İıuııg aus den Sachen sellxst her
yolda kavranır. Anlama varoluşsal anlamına das w issenschaftliche Thema zu
göre oradaki-Varlığın kendisinin ‘Olabilme’si sich e rn . Weil V erstehen seinem
existenzialen Sinn nach das Seiu-
olduğu için, tarilı-bilimsel bilginin varlık- könucu des Daseins selltst ist, üix r-
bilinısel varsayımları ilkede en sağın bilimlerin steigen die ontologischen Voraus­
sıkılık düşüncesini aşar. Matematik tarih bili­ setzungen historischer Erkenntnis
grundsätzlich die Idee d er 8trenge
minden daha sağın değil, aıııa oıııııı için ilgili d e r ex ak testen W issenschaften.
olaıı varoluşsal tem ellerin erimi açısından M athem atik ist nicht strenger als
Historie, sondern n u r enger hin­
yalnızca daha dardır. sichtlich des l Imkreises d er für sie
Anlamadaki “döngü” anlam ın yapısına ixkvanten existenzialen Eunclamente.
aittir ki, bu fenomen oradaki-Varlığın varoluş- Der »Zirkel« im Verstehen ge­
h ö rt zur Struktur des Sinnes, wel­
sal durum unda, yorumlayan anlamada kök­ ches IMtäuomeu in d e r cxisleu-
leşmiştir. Varolan-şey, ki düııyadaki-Varlık zialen Verfassung des Daseins, İm
auslegenden Verstehen verwurzelt
olarak onıuı için Varlığının kendisi önemlidir, ist. S eiendes, dem es als In-der-
varlıkbilimsel bir döııgü-yapısı taşır. Gene de Wch-sein um sein Sein selljsl geht.
lial eine «nlologisdie Zirkelstriik- “döiigü”nün varlıkbilimsel olarak elönünde-
lur. Man wird jedoch uuler Beach­
tung, daß »Zirkel« oiuologiseh
buliman bir Varlık-türüne (kalıcılığa) ait oldu­
einer Seins;u i von Vdrhandeuheil ğuna dikkat edilecek olursa, o zaıııaıı bu feno­
(B estund) zugehört, üb erh au p t men ile varlıkbiliııısel olarak oradaki-Varlık
v erm eiden m üssen, m it diesem
P hänom en ontologisch so etwas gibi birşeyi nitelem eden biitüııüııde kaçın­
wie Dasein zu c harakterisieren. mamız gerekecektir.

§ SS. Die A ussage ah ahkün/ligei § 33. Yorumlamanın Türevsel Kipi Olarak


Modus der d usleffing
Onesiirüm
Alle Auslegung gründet im Verste­ Tüm yorumlama anlamada temellenir. Yorum­
hen. Das in der Auslegt mg Geglie­
derte als solches und im Verstehen
lam ada geııel olarak eklem lenm iş olaıı ve
überhaupt als Gliederbares Vorge- genelde anlamada eklemlenebilir birşey olarak
zeichnele ist d er Sinn. Sofern die öıı-taslağı verili olan şey anlamdır. Öııcsürii-
Aussage (das »U rteil«) im Ver-
(154Jslehen gründet und eine a1>- ıııüıı (“yargı”) anlamada temellendiği ve yo­
g d e ite te Voll/ugsform der Ausle­ rumlamanın yerine getirilişinin türevsel bir
gung darstelli, »hat« a u /b sic cu u u
biçimini sunduğu düzeye dek, o da bir aıılaııı
Sinn. Nic ht jedoch kann dieser als
das deputiert w erden, was »an« “taşır.” Ama geııe de bu aıılaııı bir yargı“da” yar-
einem U rteil neben d e r Urteils- gıda-bulıııııııaıım yanışını yer alaıı şey olarak
fällnng vorkomm t. Die ausdrück­
liche Analyse d er Aussage im vor-
tanımlanamaz. Önüm üzde yalaıı bağlamda
li.-s e n d e n Z u sam m en h an g hat öııesürüıııüıı belirtik çözümlemesinin hedef­
eine m ehrfache Ab/weckuug. lediği çeşitli amaçlar vardır.
Kinmal kamı au der Aussage- de-
m o u s irie ri w erden, in welc he r
İlk olarak, anlama ve yorumlama içiıı oluş­
Weise die* für Verstehen und Aus­ turucu olaıı “olarak”ııı yapısının lıaııgi yollarda
legung konstitutive S truktur des değişkiye uğrayabilir olduğu öııcsürüıııde
»Als« m odifikabel ist. V erstehen
und Auslegung kom m en damit in bclgitlcııebilir. Anlama ve yorumlama böy­
ein noch schärferes Licht. Sodamı lelikle dalıa da keskin bir ışık altına düşerler.
hat die Analyse d er Aussage' inner­ Buııdaıı başka, öııesürüıııüıı çözümlemesinin
h a lb de r lu u d a m en talo n lo lo g i-
sch eu P roblem atik ein e ausge­ temel varlıkbiliııısel sorunsalın içersinde ayır-
zeichnete' Stelle', we il in eleu en t­ dedici bir koııuıııu vardır, çünkü aııtikçağ
sc h e id e n d e n A nfängen d e r an ­
varlıkbiliıııiııiıı belirleyici önemde olaıı başlan­
tiken O ntologie der Aöyoç als ein­
ziger Lei da den für eleu Zugang gıcında Koyos asıl vaı olan-şeye giriş içiıı ve bu
zum eigentlich Seieneleu und für varolaıı-şeyiıı Varlığının belirlenimi içiıı biricik
die Bestimmung de*s Seins diese*
S eienden fungierte. Schließlich
ipucu olarak işlev görüyordu. Sonunda öııcsii-
gilt elie Aussage' von alters her als rtiııı eski zamanlardan bıı yana gerçekliğin birin­
der prim äre und eigentliche' »Ort« cil ve asıl “yeri” olarak geçerli oldu. Bıı gerçek­
d er Wahrheit. Dieses Phänom en ist
mit ele’in Scinsproble'in so eng ver­
lik feııoıncııi Varlık sorunu ile öylesine yakın­
koppelt, daß die vorliegende Un­ dan birleşmiştir ki, önümüzde yataıı araştırma
te rsu c h u n g in ih re m w eiteren dalıa ileri aşamasında zorunlu olarak gerçeklik
G ang notw endig a u f das Wahr-
heitsproblem stößt, sie stellt sogar
sorunu ile yüz yüze kalacaktır; giderek dalıa şim­
schon, obzwar uuausdrücklich, in diden, ama belirtik olmaksızın, bu sorunun bo­
seiner Dimension. Die Analyse der yutu içinde durur. Önermenin çözümlemesi­
Aussage soll diese Problematik mil
vorlxroite'n. nin bu sorunsal içiıı de hazırlayıcı olması gerekir.
Im folgenden weisen wir dem Aşağıda önerme terimi için üç indem sapta­
yacağız ki, bunlar böylelikle belirtilen feno­ T ik i A «Mf/ge drei Bedeutungen zu,
die aus d rin dam it Ix-zeichneten
m enden türerler, kendi aralarında bağın­ P hänom en geschöpft sind, u nter
tılıdırlar ve birlikleri içinde önermenin bütün sich Zusam menhängen und in ih­
yapısının sınırlarını çizerler. rer Einheit die volle Struktur der
Aussage umgrenzen.
1. Önerme birincil olarak göstermeyi imler. 1. Aussage bedeutet prim är Auf-
Böylece Âoyoçım ccrtotpavTiç olarak kökensel zfigung. Wir hallen damit d en ur­
anlamına sarılırız: Varolaıı-şeyi kendiliğinden sprünglichen Sinn von Aoyoç als
cnrcxpavTis fest: Seiendes von ihm
görünm eye bırakma. “Çekiç fazla ağırdır” sell>st h er sehen lassen, ln d er Aus­
önermesinde görüş için açığa çıkarılan şey bir sage: »Der Ilam m er ist zu schwer«
ist. das für die Sicht Entdeckte kein
“anlam” değil, ama elaltmda-bulıınuş yolunda »Sinn«, sondern ein Seiendes in der
varolan birşeydir. Giderek bu varolaıı-şey elle Weise seiner Zuhandcnheit. Auch
kavranabilir ve “görülebilir” bir yakınlıkta wenn dieses S eien d e nicht in
greifİKuer m ul »sichtbarer« N ähe
olmasa bile, gösterme vaıolaıı-şeyin kendisini ist, m eint die Aufzeigung das Seien­
göz önünde tutar, oıııııı söz geliıııi yalnızca bir de sellîst und nicht etwa eine bloße
tasarımını değil; ne “salt tasarımlanmış bir- Vorstellung seiner, weder ein »bloß
Vorgestelltes« noch gar einen j»y-
şeyi,” ne de önermeyi yapanın ruhundaki bir chischen Zustand des Aussagen­
durumu, onun bu varolan-şeyi tasarımlama­ den, sein Vorstellen dieses Seienden.
2. Aussage liesagt soviel wie Prä­
sını. dikat ion. Von einem »Subjekt« wird
2. Önesürüm yühlemlemeden daha azı de­ ein »Prädikat« »ausgesagt«, jenes
mek değildir. Bir “özne” için bir “yüklem” w ird d u rch dieses bestimmt. Das
Ausgesagte in dieser B edeutung
“önesürülür,” ve özne yüklem tarafından be­ von Aussage ist. nicht etwa das Prä­
lirlenir. Oııesürüınüıı bu ünlem inde öııesü- d ik at, so n d e rn »der Ila m m e r
rüleıı yüklem değil, ama “çekicin kendisi”dir. selbst«. Das Aussageude, das heißt
B estim m e n d e d ag eg en lie g t in
Buna karşı, ‘öııesüreıı,’ eş deyişle ‘belirleyen’ dem »zu schwer«. Das Ai «gesagte
ise “fazla ağır”da yatar. Oııesürüınüıı ikinci in d er zweiten B edeutung von Aus­
ünlem inde önesiirüleıı, genel olarak belir­ sage. das Bestimmte als solches, hat
[ 155] gegenülx'r dem Ausgesagten
lenen, bu terimin ilk ünleminde öııesürülen in d er e rste n B ed e u tu n g dieses
karşısında içerik açısından bir daralmaya uğ­ Titels gehaltlich eine Vereuguug
erfahren. Jed e Prädikatiou ist, was
ramıştır. Her yüklenilenle, ne ise, ancak gös­ sie ist, n u r als A ufzeigung. Die
terme olarak odur. Oııesürüınüıı ikinci ünlemi zweite Bedeutung Von Aussage hat
tem elini birincide bulur. Yüklemleyici ek­ ih r Fundament in der ersten. Die
G lie d er d e r p räd iziere n d en Ar­
lemlemenin üyeleri, ‘Özne - Yüklem,’ gös­ tikulation, Subjekt - Prädikat, er­
term enin içersinde doğarlar. Kendini gös­ wachsen innerhalb d er Aufzeigung.
tereni — çekiç — böyle olarak ilk açığa çıkaran Das Bestimmen entdeckt nicht erst,
so n d ern schrankt als M odus d er
şey belirleme değildir; ama belirleme, gös­ A ufzeigung das S eh en zunächst
termenin kipi olarak, görmeyi ilkin tam olarak gerade ein au f das Sichzeigeiule -
H am m er - als solches, um durch
kendini gösterene kısıtlar, öyle ki bakışın be­ die au sdrückliche Einschränkung
lirtik kısıtlanışı yoluyla açıkta olan kendi be­ des Blickes das Offenlxire in seiner
lirliliği içinde belirtik olarak açık kılınır. Be­ Bestimmtheit ausdrücklich offenljar
zu m achen. Das Bestimmen geht
lirleme daha şimdiden açıkta olanın — fazla angesichts des schon O ffenbaren -
ağır olan çekicin — karşısında ilk olarak bir des zu schw eren H am m ers - zu­
adım geri gider; “özııe-koyma” varolan-şeyi n äch st ein en Schritt zurück; die
»Subjektsctzuug« b le n d e t das
“oradaki çekiç”e dek karartır, öyle ki karar­ Seiende ab au f »der 1lam m er da«,
tmanın yerine gelmesiyle açıkta olan kendi um durch den Vollzug der Entblei»-
dim g das O üeubaro in seiner Ix*- belirlenebilir belirliliği içinde görülmeye bıra­
stİnunbareıı Bestimmtheit sehen
zu lassen. Subjcklset/.tm g, Prä-
kılır. Ozne-koyma, yükleııı-koyma ve ikisini bir
dikatsetznng sind in eins m it der arada koyma sözcüğün sağın anlamında baştan
Hinzusetzung durch und durch
sona “apofautik”tirler.
» apophauiisch« im stre n g e n
Worlsinne. 3. Önesürüm iletişim, ‘dışa söyleme’ imler.
3. Aussage b e d e u te t Mittei­ İletişim olarak, önesürüm ilk ve ikinci imlem-
lung, I Ieramsage. Als diese hat sie
d ire k ten Bezug zur Aussage in
lerdeki önesürüm ile doğrudan ilişkilidir. Be­
d er ersten und zweiten Bedeu­ lirlemenin yolunda gösterilmiş olanı birlikte-
tung. Sic* ist Mitsehenlasseu des in görmeye-bırakmadır. Birlikte-görmeye-bırakma
der Weise des Besiimmens Auf-
gezeigten. Das M itselieulasscii
kendi belirliliği içinde gösterilmiş varolan-şeyi
teilt das in seiner Bestimmtheit Başkası ile paylaşır.* Gösterilmiş olana doğru
aufgezeigte S eie n d e m it dem Varlık — ki ortaklaşa gören Varlıktır — “pay­
A n d eren . »G eteilt« w ird das
gem einsam e seh en d e Sein zum laşılır”; bu ‘ona doğru Varlığa’ düııyadaki-Varlık
A ufgezeigteu, welches Sein zu olarak sıkı sıkıya sarılmak gerekir; ve bu öyle bir
ihm festgehalten werden m uh als
In-der-Weh-sein, in der Well näm ­
dünyadır ki, gösterilen ile ondan karşılaşılır.
lich, aus der her das Aufgezeigte Böyle varoluşsal bir yolda iletişim olarak anla­
begegnet. Zur Aussage als der so şılan önesürüm e aldatılmışlık aittir. Öııesü-
existenzial verstandenen Mittei­
lu n g g e h ö rt d ie A usgespro-
riileıı, iletilen olarak, Başkaları tarafından
cheuhcil. Das Ausgesagte als Mit- öuesürümde bulunan kişi ile “paylaşılabilir,” ve
geleiltes kann von den A nderen onların kendileri gösterilen ve belirli olan
mit dem A ussagenden »geteilt«
werden, o h n e daß sie sellist das varolan-şeyi kavranabilir ve görülebilir bir
aufgezeigte u u d b estim m te yakınlıkta bulumsalar da bu böyle olabilir.
Seiende in greif- und sichtbarer
N ähe h ab e n . Das A usgesagle
Öııesürülen “başkalarına söylenebilir.” Göıeıı
kann »weitergesagt« werden. Der ‘birbiri ile paylaşma’ııın erimi genişler. Ama
U m kreis des seh en d en M ilciu- aynı zamanda gösterilen ‘başkalarına söyle-
andericilens erw eitert sich. Zu­
gleich aber kann sich dabei im ıııe’de yeniden örtülebilir, gerçi böyle söy­
W eitersagen das A ufge/.eigte lentilerden doğan bilme ve tanıma bile her
gerade wieder verhüllen, obzwar zaman varolaıı-şeyiıı kendisini demek istiyor ve
auc h das in solchem Höre nsagen
erwachsende Wissen uud Kennen ortada dolaşan birşey için “geçerli aıılam ”ı
im m er noch das Seiende selltst. “doğrulamıyor” olsa da. Giderek söylenti bile
m eint und nicht etwa einen her-
um gereichlcu »geltenden Sinn«
bir düııyadaki-Varlık ve ‘işitileııe doğru Varlık’-
»bejaht«. Auch das H örensagen lır.
ist ein lu-der-Welt-sein uud Sein Bugün yürürlükte olan ve “geçerlik” feno­
zum G ehörten.
Die heute vorherrschend an»
menine yönelik olan “yargı” kuranımın burada
Phänom en der »Geltung« orien­ ayrıntılı bir tartışmasını vermek gereksizdir. Bu
tierte Theorie des »Urteils« soll “geçerlik” fenomeninin pekçok yandan sorgu­
hier nicht weitläufig besprochen
werden. Es genüge d er Hinweis lamaya değer niteliğine değinmek yeterli ola­
auf die vielfache Pragwürdigkeit caktır— bir fenomen ki, Lolze’nıı zamanından
dieses P h än o m e n s d e r »G el­
tung«, das seil Lotzegern als nicht
bu yana büyük bir istekle geriye doğru daha öte
weiter zurückführbares »Urphä- izlenemeyeıı “kök-feııomen” olarak sunulmuş­
uonicn« ausgegeben wird. Diese tur. Bu rolü yalnızca varlıkbiliııısel açıklık yok­
Rolle verdankt es nur seiner onto­
lo g isch en U n g ek lä rth eit. Die
sunluğuna borçludur. Bu putlaştırılmış sözcük
»Problematik«, die sich [15G] um
diesen W orlgölzen augesiedel l * j “ t e i l t ... m i t ." M i t t e i l u n g ile etimolojik ilgi. |
çevresine yerleşen sonııısal dalıa az saydamsız h at, ist nich t m in d e r u n d u rc h ­
sichtig. G eltung meint einmal die
değildir. Geçerlik ilk olarak edimseüiğin “biçi­ »l'orm•• der Wirklichkeit, d ie dem
mi”ııi imler ki, yargının içeriği ile birlikte U rteilsgehali zukommt, sofern er
unveränderlich besieht gegctiüljcr
dnrıır, ama ancak bu içerik değişebilir “ruhsal”
dem veränderlichen »psychischen«
yargı-sürcciııe karşı değişmez olarak kaldığı U rlcilsvorgang. Hei dem in d e r
sürece. Genel olarak Varlık-sorusuıııın bu Einleitung zu dieser A bhandlung
charakterisierten Stand der Neins-
incelemeye Giriş bölümünde nitelenen ko­ fruge überhaupt wird kaum erwar­
minin dikkate alındığında, “ideal Varlık” ola­ tet werden dürfen, dal.l »Geltung«
rak “geçerliğin” kendini özel varlıkbiliııısel als das »ideale Sein« sich du rch
b eso n d ere ontologische Klarheit
açıklık yoluyla ayırdetıııesiııi pek bekleye­ aus/eichuet. Geltung besagt daun
meyiz. Ihından başka, geçerlik aynı zamanda zugleich G eltu n g des g elten d en
geçerli yargı-aıılamıııııı onda göz önünde U rteilssiunes von dein d arin ge­
m einten »Objekt« und rückt so in
tutulan “nesne” açısından geçerliği demektir die B edeutung von »objektiver Gül­
ve böylece “ nesnel geçerlik” ve genel olarak tigkeit« mul Objektivität überhaupt«
Der so vom Seienden »gellende«
nesnellik inilenime geçer. Ve bundan başka, u n d au ihm selbst »zeitlos« gel­
varolaıı-şey için “geçerli olan” ve “zamansız tende Sinn »gilt« d au n noch ein­
olarak” kendinde geçerli olan anlam ayrıca mal im Sinne des Gehens ///» jeden
vernünftig U rteilenden. G eltung
ussal olarak yargıda bulunan herkes için besagt jetzt Veibind/nhkeit, »Allge-
geçerli olma anlamında da “geçerli sayılır.” Ge­ jnem gühigkeit«. Veririn inan gar
çerlik bu durum da bağlayıcılık, “evrensel ge­ noch eine »kritische« Erkenntnis­
th e o rie , w onach das Subjekt
çerlik” demektir. Giderek öznenin “gerçekten” »eigentlich« zum O bjekt nich t
nesneye “ulaşmasını” kabul etmeyen “eleştirel” » h inauskoinm l«, d a u n w ird die
bir bilgikuraını savunulacak olsa bile, o zaman Gültigkeit als Geltung vom Objekt,
O b jek tiv ität, au f d en g e lte n d e n
geçerlik nesne için, nesnellik için geçerlik Bestund des wahren (!) Sinnes ge­
olarak gerçek (!) anlamın geçerli stoğıı üze­ gründet. Die drei herausgestelltcu
rine temellendirilmiş olacaktır. “Geçerliğin” B ed e u tu n g en von »G elten«, als
Weise des Seins von Idealem , als
ortaya koyulan üç imlemi (ideal olanın Varlık O bjektivität u n d als V erbindlich­
kipi olarak, nesnellik olarak ve bağlayıcılık keit, sind nich t n u r an sich u n ­
durchsichtig, sondern sie verwirren
olarak) yalnızca kendilerinde saydamsız ol­ sich stän d ig u n te r ih n e n sell>sl.
makla kalmazlar, ama sürekli olarak birim ­ M eth o d isch e V orsicht v erlangt,
leriyle karışırlar. Yöntemsel öngörü bu tür d ergleichen sch illern d e Begriffe
nicht zum ix ’ilfadcn d er Interpre­
yanardöner kavramların yorum için ipucu tation zu wählen. Den Begriff des
olarak seçilmemeleriııi ister. Anlam kavramını Sinnes restringieren wir nicht zuvor
önceden “yargı içeriği”ııin ünlem ine sınır­ a u f die B ed eutung von »Urteils-
gchall«, sondern verstehen ihn als
lamıyoruz; ama onu daha şimdiden nitelenmiş das gekennzeichnete, exislenziale
olan varoluşsal fenomen olarak anlıyoruz ki, P h än o m e n , d a rin das fo rm ale
onda genel olarak anlamada açığa serilebilir Gerüst des im Verstehet» Erschlieü-
lwrett u n d itid e r Auslegung Artiku­
ve yorumlamada eklemlenebilir olanın biçim­ lier! taten überhaupt sichlltar wird.
sel çatısı görülebilir olur. Wenn wir die drei analysierten
B ed eu tu n g en von »Aussage« im
“Öııesürüm”ün çözümlenen üç ünlemini
ein h eitlich e n Blick a u f das volle
biitüıı fenomen üzerine birleşik bir bakışın P h än o m en zu sam m en n eh m en ,
altına getirirsek, tanım şu olur: Önesürünı ileli- lautet die D efinition: Aussage ist
mitleilend bestimmende Anfzeigung.
şiıııli belirleyen göstermedir. Geriye şu soru kalır: Zu frag en b leib t: Mil w elchem
Genel olarak hangi hakla öııesürümü yorum- Recht fassen wir ü b erh au p t d ie
S I '.I N U N I ) y j - J T / VA H U K VE Y A M A N 231

Aussage als Modus von Auslegung? lama kipi olarak alırız? Eğer böyle birşeyse, o
Ist sie so etwas, daun müssen in ihr
die w eseiihaflen S tru k tu re n d er zaman onda yorumlamanın özsel yapıları ye­
Auslegung wiederkehren. Das Auf- niden ortaya çıkmalıdır. Önesürüm üıı gös­
zeigen d er Aussage vollzieht sieh termesi anlam ada daha şimdiden açığa se­
au f dem (irim de des hu Verstehen
schon E rschlossenen bzw. um ­ rilenin ya da sağgörülü olarak açığa çıkarılanın
sichtig E n td eck ten . A ussage ist temelinde yerine getirilir. Öııesürüm genel
kein freischw ebendes Verhallet»,
das von sieh aus prim är Seiendes
olarak varolaıı-şeyleri kendiliğinden birincil
ü b erh a u p t ersch ließ en kö n n te, bir yolda açığa serebilecek özgürce yüzen bir
sondern hält sich schon im m er auf davranış değildir; tersine, kendini her zaman
der Basis des In-dor-Well-seius. Was
früher'’ bezüglich des W elterken-
dünyadaki-Varlığııı temeli üzerinde sürdürür.
nens gezeigt [157] wurde, gilt nicht Daha önce1-' düııya-bilgisi ile ilişki içinde gös­
weniger von d er Aussage. Sie be­ terdiğimiz şey öııesürüm için daha az geçerli
d arf einer Vorhalx-von ülterhaupt
E rschlossenem , das sie in d e r değildir. Onesürüm genel olarak açığa serilen
Weise des Best immens aufzeigt. Im ve belirleme yolunda gösterdiği şeyin bir öıı-
b e s tim m e n d e n Atisetzen liegt
fern er schon ein e ausgerichtete
iyeliğiııi ister. Dahası, belirleyen yaklaşımda
llinbtickuahm e a u f das Auszusa- daha şimdiden öııesürüleıı üzerine yönlen­
g en d e . W oraufhin das vorgege­ dirilmiş bir gözaüş vardır. Sunulan varolaıı-şeye
b ene Seiende auvisiert wird, das
übernim m t im bcsiimmmigsvoll-
oııdaıı ötürü gözümüzü diktiğimiz şey belir­
zug die Funktion des Bestimmen­ lemenin yerine getirilmesinde belirleyenin
den. Die Aussage bedarf einer Vor­ işlevini üstlenir. Öııesürüm bir öıı-görü isler ki,
sicht, in d er gleichsam das ab/.u-
heb en d e und zuzuweisende Prä­ onda bir bakıma öne çıkarılacak ve gönde­
dikat in seiner unausdrücklichen rilecek olan yüklem varolaıı-şey içine anla­
B e sth lo sse n h e it im S eie n d en
selbst aufgelockert wird. Zur Aus­
tmışız kapatılmışlığından çözülür. Belirleyen
sage als bestim m ender M itteilung iletişim olarak önesüriime her durumda gös­
geh ö rt jeweils ein e bedeutungs­ terilenin ünlemlere uygun düşen bir eklem­
m äßige A rtikulation des Aufge­
zeigten, sie bewegt sich in einer lenmesi aittir ve bu öııesürüm belirli bir kav­
bestim m ten B egrilfhdikeii: D er ramsallık içinde devinir: Çekiç ağırdır; Ağırlık
H am m er ist schwer, die Schwere
kom m t dem H am m er zu, d e r
çekice aittir; Çekiç ağırlık özelliğini taşır.
H am m er h at die Eigeusehaft der Oııesürüm de her zaman birlikte yatan öıı-
Schwere. Dev im Aussagen im itier kavraıııa çoğunlukla göze çarpmadan kalır,
auch m iiliegem le Vorgriff bleibt
meist unauffällig, weil die Sprache
çünkü dil her dıırıımda daha şimdiden geliş­
je schon eiueausgebildete Begriff- miş bir kavramsallığı kendi içinde gizler. Öııe-
lichkeit in sich birgt. Die Aussage sürüııı, tıpkı genelde yorumlama gibi, zorunlu
hat notwendig wie Auslegung ü I x t -
h au p t die cxislenzialeu F unda­ olarak ön-iyelikte, öıı-göriide ve öıı-kavramada
m e n te in Vorhabe, Vorsicht und varolıışsal temellerini taşır.
Vorgriff.
Ama öııesürüm ııe düzeye dek yorumla­
Inw iefern w ird sie a b e r zu
einem abkünfiigrnModus der Aus­ manın türevsel bir kipi olur? Oııda değişkiye
legung? Was hat sich au ihr modifi­ uğrayan ııedir? Eğer öııesürümleriıı mantıkta
ziert? Wir können die M odifika­
tion aufzeigeu. wenn wir uns au
norm al-durum lar olarak ve “en yalın” öııe-
G renzfälle von Aussagen halten, sürüm-fenomeııleriııiıı örnekleri olarak işlev
die in d er Logik als N orm alfälle göreıı belli sıııır-duruııılarıııa sarılabilirsek,
m ul als Exem|>el d er »einfachsten«
A u ssagephäuom ene fu n g ie ren .
değişkiyi gösterebiliriz. Mantık kategorik
bildirim altında tema yaptığı şeyi — örneğin Was d ir Logik mit dein kategori­
sch en A ussagesatz zum T h em a
“Çekiç ağırdır” — tiiııı çözümlemeden önce m acht, 7.um Beispiel «der H am m er
“mantıksal olarak” dalıa şimdiden anlamıştır. ist schwer«, das hat sie vor aller
Açıklamııaksızm da olsa, önermenin “anlamı” A nalyse au ch im m er schon »lo­
gisch« verstanden. Unlx-sehen ist
olarak daha şimdiden varsayılan şey şııdıır: als »Sinn« des Satzes schon voraus­
Çekiç-Şey ağırlık özelliğini taşır. Tasalı sağ­ gesetzt: das llam m erd in g hat die
K.igeuschaft d e r Schw ere, lu d er
görüde “ilk olarak” bıı tür önesürümler yoktur. Ix-sorgenden Umsicht gibt ('s der­
Ama böyle sağgörünün İliç kuşkusuz kendi g le ic h e n A ussagen »zunächst«
özgün yorumlama yolları vardır ki, bunlar sözü nicht. Wohl alxvr hat sie ihresjx'züi-
sehen Weisen d e r Auslegung, die
edilen “kuramsal yargı” ile ilişki içinde şöyle mit Bezug au f das genannte »theo­
olabilirler: “Çekiç fazla ağırdır,” ya da şöyle: re tisc h e U rteil« la u ten k ö n n en :
“Fazla ağır,” “Öteki çekiç!” Yorumlamanın »Der H am m er ist zu schwer« <xlcr
eh er noch: »zu schwer«, »den an­
kökensel yerine getirilişi kuramsal bir bil­ d eren H am m er!«. D er ursp rü n g ­
dirimde değil, ama sağgörülü-tasalı bir ‘bir liche Vollzug d er Auslegung liegt
nicht in einem theoretischen Aus­
yana bırakıııa’da ya da uygunsuz gereci “o sagesatz. s o n d e rn im um sichtig-
konuda tek bir sözcük bile harcamaksızın” Ix-sorgeuden Weglegen bzw. Wech­
değiştirmede yatar. Sözcüklerin eksikliğinden seln des ungeeigneten Werkzeuges,
»ohne dabei ein Wort zu verlieren«.
yorumlamanın eksikliği sonucunu çıkarsamak Aus dem Kehlen d e r W orte d a rf
gerekmez. Öte yandan sağgörülü olarak anla­ nicht au f das Kehlen der Auslegung
tım bulan yorumlama zorunlu olarak daha şim­ geschlossen werden. A ndererseits
ist d ie u m sich tig ausgesprochene
diden tanımlanmış anlamda bir öııcsürüm Auslegung nicht notwendig schon
değildir. Onesürünı hangi vamluşsal-varlıkbilimsel eine Aussage im definierten Sinne.
Duirh welche exislrnziaf-ontologischru
değişiciler yoluyla sağgörülü yorumlamadan doğar?
Modifikationen enlspingt die Aussage
Öıı-iyelik içinde tııttılaıı varolaıı-şey, örne­ a m dev umsichtigen Auslegung?
ğin çekiç, gereç olarak en yakından elaltıııda- Das in d er Vorhalx' g eh alten e
S eien d e, d e r H am m er zum Bei­
bıılıunır. Bu varolaıı-şey bir önesürünüin “nes­ sp iel, ist zu nächst zu h a n d en als
nesi” olursa, o zaıııaıı bildirim ile daha başın­ Zeug. Wird dieses Seiende »Gegen­
dan öıı-iyeliğiıı bir dönüşümü yer alır. Bir-işi- stand« [158] ein er Aussage, daun
vollzieht sich m it dem Aussage-
olmauın, bir işi yapmanın elaltmda-bulunan ausatz im vorhinein ein Umschlag
‘onunla ’sı gösteren öııesürüıuün “lıakkıııda”- in d e r V orhabe. Das zuhandene
sıııa döner. Ön-görii elaltıııda-buluııanda cl- Womit des Z utunhabeus, d e r Ver­
nein u n g , wird zum »Worüber« der
öııündc-buhıııan biışeyi hedefler. Oııa-bakış aufzeiget »den Aussage. Die Vorsicht
yoluyla ve bu bakış için, elaltında-bıılunan zielt a u f ein V o rh an d en es am
elaltuıda-buhınan olarak örtülür. Elöııüııde- Zuhaudcucu. Dnich die Hiu-sichl
und für sie wird das Zuhandcnc als
bulıunışmı elaltnıda-bulımuştı örten bu açığa Z u h an d en es v erhüllt. In n e rh a lb
çıkarılışı içersinde karşılaşılan elöııüııde- dieses die Z u h an d eu h eit verdec­
k en d en K uideckeus d e r Vorhau-
buhuıaıı şey şöylc-ya-da-böyle-clöııüııde-bıı-
dcnheil wird das Ix-gegiuude Vor­
hınuşu içinde belirlenir. İlk kez şimdi özellikler h andene in seinem So-und-so-vor-
gibi şeylere bir giriş yolıı açılmıştır. Öncsiirü- h au d e n seiu b estim m t. Jetz t erst
öffnet sich d er Zugang zu so etwas
ıııüu elöııüııde-bıılmıanı o olarak belirlediği wie Eigenschaften. Das Was, als wel­
‘Ne’ genel olarak elönünde-bulımanr/rtHçıka­ ches die Aussage das V orhandene
rılır. Yorumlamanın ‘olarak’-yapısı bir değişki- bestim m t, wird a m (kau V orhan­
denen als solchem geschöpft. Die
ye uğramıştır. “Olarak” anlaşılanın edinilmesi Als-Struklurdcr Auslegung hat eine
işlevinde bundan böyle bir ilgililik-biitün- M txlillkation erfah ren . Das »Als«
Kreiß m seiner Funktion d e r Zueig­ lüğüne uzanmaz. Göııderm e-ilişkilerini
nung ((es V erstandenen nicht m ehr
ans in eine iiewHiulinisgan/licii. F.s ist
eklemleme olanakları açısından, imlenildik
bezüglich seiner M öglichkeiten der olarak çevrcsclliği oluşturan imlenildikten
Artikulation von Vcrweisnugslxv.ügen koparılmıştır. “Olarak” salt elöııüııde-bıılıı-
von der Bedeutsamkeit, als welche die
Ihtiw elilichkeii k o n stitu iert, abge- ııaııııı biçiıııdeş düzlemine geri itilir. EI-
sc h n itte n . Das »Als« w ird in die öııüııde-buluııaıu salt-görmeye-bırakıııaıım
gleichmäßige Kl jene des nur Vorhan­
denen zuriickgcdnuigl. Ms sinkt herab
belirleyen yapısına düşer. Sağgörülü yorum­
zur Struktur des Ix-stimmcudcu Nur- lamanın kökcıısel “olarak”mııı elöııüııdc-
schcn-lasscns von V orhandenem . buluııuş-belirlcııimiııiıı “olarak”ıııa bu düz­
Diese Nivellierung des ursprünglichen
»Als« der umsichtigen Auslegung zum
leştirilmesi öııesürüıııüıı özel yanıdır. Aııeak
Als d er \brhandenheitsl>csiim im m g böylelikle yalnızca bakışa açık olan sergi­
ist d e r Vorzug d e r Aussage. N ur so lemenin olanağını kazanır.
gew innt sie d ie M öglichkeit |>ureu
htuschenden Awfwcisens. Böylece öııesürüııı anlayan yorumlama­
So kann d ie A ussage (Irre oulo- dan varlıkbilimsel türeyişini yadsıyamaz.
logische Herkunft aus d er verstehen­
den Auslegung nicht verleugnen. Das
Sağgörülü olarak anlayan yorumlamanın
u rsp rü n g lic h e »Als« d e r um sichtig (epprıVEİa) kökeıısel “olaıak”ıııa öııcsii-
verstehenden Auslegung (dpnnveia) ıüıııün apofaıılik “olarak”ıııdaıı ayrı olarak
netm en wir das cxistcn/.ial-ArtWHZM-
lischt »Als« im U n tersch ied von»
\aro\uşsa\-her»ıeneulik “olarak” deriz.
a/Hif)/i(iııOsfhfiı »Als« d er Aussage. Tasalı anlamada lıeııüz bütünüyle örtülü
Zwischen der im Ix-sorgendcn Ver­ olaıı yorumlama ile elöııüııde-bıılunaıı bir-
stehen noch gau/. eiugehüllten Aus­
legung und (U'in extrem en (icgcnlall şey üzerine kuramsal bir öııesürüıııüıı aşırı
einer th<x»retischcn Aussage üIxt Vor­ karşıt dıırııınıı arasında birçok ara basamak
handenes gibt cs m uimigl'achc Zwi­
vardır: Çevredeki olaylar üzerine öııesıi-
schenstufen. Aussagen ülx-r (iescheh-
nissc in d er Umwelt. Schilderungen riimler, claltıııda-bulııııaııııı açıklamaları,
des Z u h a u d c n e u . »Siiuatiousbe- “durum raporları,” bir “olgu içeriği”ııiıı
richtc«, A ufnahm e u n d F ixierung
eines »’latfx-standes«. Beschreibung
kayıtları ve saptanmaları, işlerin durum u­
ein e r Sachlage. F r/äh lu u g des Vor- nun bctiııılcııişi, olan biten anlatılması. Bu
gcfalleneu. Diese »Sätze« lassen sich “önermeler” aıılamlanııda özsel bir evrilme
nicht, o h n e wesentliche Verkehrung
ihres Sinnes, a u f th e o retisch e Aus-
olmaksızın geriye kuramsal bildirim lere
siigesät/.ezurückliihreu. Sie haU u , wie götürülmeye iziıı vermezler. Kuramsal bil­
diese selljst. ihren »Ursprung« in der dirim lerin kendileri gibi, “kaynaklarını”
umsichtigen Auslegung.
Bei d er fortschreitenden F.rkcmu-
sağgörülü yorumlamada bulurlar.
nis d er Struktur des k6yoç konnte es Aöyoçuıı yapısının ilerleyen bilgisi ile,
nicht aıısbieiİK'u, dal’ dieses Phäno­ bu apofaııtik “olarak” fenom eninin her­
m en des a p o p h a n lis c b c n »Als« in
irgendeiner Gestalt in den Blick kam. hangi bir şekil içinde bakış altına gelmesi
Die Art, wie es zunächst gesehen Wir­ kaçınılmazdı. E11 yakından görülme yolu
de. ist nicht zufällig und hat auch ihre
raslaııtısal değildi ve mantığın sonraki tarihi
Auswirkung au f die nachkom m ende
Cicschichlc der Logik nicht verfehlt. üzerinde etkide bulunmaması olanaksızdı.
[159] Felsefi irdeleme içiıı Âöy051111 kendisi bir
Für die philosophische B etrach­
tung Ist der Âoyoç sellisi ein Seiendes
varolaıı-şeydir ve aııtikçağ varlıkbilimiııiıı yö­
und gem äß der O rientierung d er an­ nelimine göre elöııüııde-bıılıuıan birşeydir.
tik en O n to lo g ie ein V orhandenes. Sözcükler eıı yakından elöııüııde-bulııııurlar,
Zunächst vorhanden, das heißt vor-
(mdlich wie Dinge sind die Wörter und
eş deyişle onlarla Şeyler gibi karşılaşılır ve
ist die W örterfolge, als in welcher er örneğin Âöyosun kendini 011da anlattığı
sözcükler dizisi için de bu beyledir. Böyle el- sıd ı aııssprichl. Dies ersi e Suchen
na< lı der Sınıktur des so vorhande­
önünde-bıılunan Âöyosuıı yapısı için ilk arayış n e n X o yo s fin d e t ein Zusammen-
birçok sözcüğün bir birarada-elönüıule-Varlığım Vorhandensein m ehrerer Wörter. Was
bulur. Bu ‘birarada’uın birliğini kuran nedir? stillet die KUihevi dieses Zusammen?
Sie liegt, was Vlato erkannte, darin,
Platon’ıuı bildiği gibi, bu birlik Âöyoçıuı her daß d er Xoyos im m er Xoyos t iv ö ç
zaman Aoyoç TIV05 olmasında yatar. Aöyosla ist. Im H inblick au f das im Xoyos
offenbare Seiende werden die Wör­
açıkla olan varolaıı-şey açısından sözcükler tek ter zu einem Wortganzen zusammen­
bir sözcükler-bütüııünde biraraya getirilir. g esetzt. Aristoteles sah rad ik aler;
Aristoteles bunu daha köktenci bir biçimde jeder Xoyos ist oûv 0 eoiç und Stcu-
peoi$ zugleich, nicht entweder das
gördü: Her Aöyoç aynı zamanda oüvSeois ve eine — enva als »positives Urteil« —
SıaipEoıstir, ama ya biri — diyelim ki “olumlu o d e r das a n d e re — als »negatives
yargı” olarak— ya da öteki — “olumsuz yargı” Urteil«. Je d e Aussage ist vielmehr,
oh bejahend o d er verneinend, ob
olarak — değil. Dalıaçok, her önesürıim, ister wahr (»der falsch, gleichuvsprüug-
doğrulayıcı ister yadsıyıcı, ister doğru ister lid t OÛV0EOIS und Sicupeois. Die Auf-
weistmg ist Zusam m en- u n d Aus-
yanlış olsıın, eş-kökensel olarak ouv05015 ve ein a n d e rn e ln n e n . A llerdings bat
Bıaipeoıstir. Sergileme biraraya-getirme ve Aristoteles die analytische f rage nicht
birbirindeu-ayırmadır. Hiç kuşkusuz Aristo­ weiter vorgetrielx n zum Problem:
welches Phänom en in n erh alb d er
teles çözümsel soruyu bir sorun olma düze­ Struktur des Xoyos ist cs denn, was
yine dek ilerletmedi: Hangi fenomen Âöyoç- erlaubt und verlangt, je d e Aussage
1111yapısı içersinde her önesüriimü synthesisxe als Synthesis u n d Diairesis zu cha­
rakterisieren?
diairesis olarak nitelendirmeye izin verir ve Was m ild e n form alen Struktu- -
bunu ister? reu von »Verbinden« u n d »Tren­
“Bağlama” ve “ayırma”ııııı biçimsel ya­ nen«, g enauer mit d er Kiuheit der­
selben phänom enal getroffen wer­
pıları ile, ya da daha sağın olarak bunların d e n sollte, ist das P h än o m en des
birlikleri ile fenomeııal olarak karşılaşılacak »etwas als etwas«. G em äß d ie se r
S tru k tu r wird etwas au f etwas hin
olan şey “birşey olarak biışey” fenomenidir. v erstanden — in d er Zusam m en-
Bu yapı ile uyum içinde, birşey birşey açısın­ nahtne mit ihm, so zwar, daß dieses
dan anlaşılır — onunla birarada alınır, ama verstehende K onfrontieren auslege.nd
artikulierend das Zusammengcnom-
öyle bir yolda ki, bu anlayan karşı karşıya m ene zugleich auseinandernintntt.
kalma birarada alınanı yorumlayarak eklemler B leibt das P h än o m en des »Als«
ve aynı zamanda ayrıştırır. Eğer “olarak” feno­ verdeckt und vor allem in seinem
ex isteu zialen U rsp ru n g au s dem
meni örtülü kalırsa ve lıerşeyden önce lıer- h e rin eiieu tisclieu »Als« verhüllt,
meııeııtik “olarak”taki varolıışsal kaynağı d a n n zerfällt d e r p h än o m en o lo ­
perdelenirse, o zaman Aristoteles’in Aöyoç gische Ansatz des Aristoteles zur Ana­
lyse des Xoyos in ein t“ äußerliehe
çözüm lem esine feııom eııolojik yaklaşımı »U rteüstheorie«, wonach U rteilen
dışsal bir “yargı-kuramı”na bozulur ki, ona ein V erbinden bzw. T rennen von
göre yargı tasarımların ve kavramların bir Vorstellungen und Begriffen ist.
Verbinden und Trennen lassen
bağlanması ya da ayrılması olur. sich dan n w eiter form alisieren zu
Bağlama ve ayırma bir “bağmtılama”ya einem »Beziehen«. Logis lisch wird
das Urteil ln ein System von »Zuord­
doğru daha öte biçimselleştirilebilirler. Yargı
nungen« aufgelöst, es wird zum Ge­
mantıksal olarak bir “eşgüdüm lem e” diz­ gen stan d eines »Rechnens«, aber
gesine çözülür, bir “lıesaplama”nm nesnesi nicht zum Them a ontologischer In­
terpretation. Möglichkeit u n d U n­
olur, ama varlıkbilimsel yorum için bir tema möglichkeit. des analytischen Ver­
olmaz. ZÜV0EO15 ve BıaîpEotç üzerine, genel ständnisses von OÛV0EOIS und Bıaî-
peotç. von »Beziehung« im Urteil olarak yargıdaki “bağıntı” üzerine çözümsel
überhaupt ist eng m it dem je wei­
ligen Stande der grundsätzlichen
bir anlayışın olanağı ve olanaksızlığı ilkede
o n to lo g isch en P roblem atik ver­ varlıkbilinısel sorunsalın o sıradaki dununu ile
knüpft. sıkı sıkıya bağlıdır.
Wie weit diese in die Interpre­
tation des Xoyos und umgekehrt Bu sorunsalın Aöyosuıı yorumunun içine
der begriff des »Urteils« mit einem ne denli girdiğini ve evrik olarak “yargı” kav­
merkwürdigen Rückschlag in die
ontologische Problem atik hitieiu-
ramının dikkate değer bir karşı vuruş ile vaı-
w irkt, zeigt das P h än o m e n d er lıkbilimsel sorunsalın içine ne denli girdiğini
CojmUi.An diesem »band« kommt koşaç fenom eni gösterir. Bu “bağ” üzerine
zutage, dab zunächst die S\nthesis-
slruktur [160] als sellKlversiäudlich
düşünüldüğünde, en yakından bireşim-ya-
angesetzl wird und dalj sie die maß­ pısınnı keııdiliğindeıı-açık olarak saptandığı ve
gebende interprelatorische Punk­ ölçüıılendirici yorumlama işlevini de saklı
tion auch beltallen hat. Wenn aber
die fo rm a len C h a ra k te re von tuttuğu açığa çıkar. Ama biçimsel “bağıntı” ve
»Beziehung« und »V erbindung« “bağlam a” karakterleri Aöyosuıı bir konu
phänom enal nichts zur nachhal­
olarak yapı-çözüıııleınesine fe ııoıııeııal olarak
tigen S tru k iu ra n ab se des Äoyo$
İK’isteucm können, dann hat am hiçbir katkıda bııluııamıyorlarsa, o zaman
F.nde das mit dem Titel C opula sonunda koşaç terimi ile deıuek istediğimiz
g em ein te P h än o m e n nichts mit
Baud m ul Verbindung zu tun. Das
fenom enin bağ ve bağlama ile hiçbir ilgisi
»ist« und seine Interpretation, mag yoktur. “Dir” ve yorumu, ister ‘dir’ dilde kendi
es sprachlich eigens ausgedriu kt başına anlatılsın isterse sözcük sonlaııma-
o d er in d er V erhaleudung auge-
zeigl sein, rückt aber daun, wenn
larıııda gösterilsin, eğer öııesürüın ve Vaılık-
Avissagen u n d S eiusversländuts aıılayışı oradaki-Varlığııı kendisinin varolıışsal
exislenziale Seiusm öglichkeiteu Varlık-olaııakları iseler, varolıışsal Analitiğin
des D aseins seihst sind, in den
Problem zusam m cnliang d er exis- sorunlar bağlanıma götürür. Varlık-sorusuımn
len/ialen Analytik. Die Ausarbei­ geliştirilmesinde (bkz. Aııaböliün I, Kesim 3 )*
tung der Seiusfrage (vergleiche I.
Aöyoçını içersindeki bu kendine özgü Varlık-
Teil. 3, Altschuiü) wird denn an d ı
diesem eigentüm lichen Seiusphä- feııomeııi ile yeniden karşılaşacağız.
nom en iuuerhalJxIes Aoyoç nieder Ancak geçici olarak geçerli sayabiliriz ki,
Ix-gcgn™. öııesürüıııün yorumlamadan ve anlamadan
Vorläufig galt es nur. mit dem
nachw eis d er A hküuitigkeit d er (üreyişinin gösterilmesi ile, Aöyoçuıı m an­
Aussage von Auslegung und Ver­ tığının oradaki-Varlığııı varolıışsal Analitiğinde
stehen deutlich zu machen, dal.« die
»Togik« des Âoyoç in der existeu-
köklendiği açıklık kazanmıştır. Aöyoçuıı var-
zialen Analytik des D aseins ver­ lıkbiliııısel olarak yetersiz yorumunun bilgisi
w urzelt ist. Die E rk e n n tn is d er ayın zamanda üzerinde aııtikçağ variıkbili-
ontologisch unzureichenden luter-
prelationdes Xoyoç verschärft zug­
ıııiııiıı büyüdüğü yöntemsel temelin kökeıısel
leich d ie E insicht in die Nichl- olmadığı olgusu üzerine içgörüyii kcskiıı-
u rsp n m g iieh k cii d e r m e th o - leştimıiştir. Aöyoç elöııünde-buluııaıı biışey
disciten Basis, a u f d er die antike
O n to lo g ie erw achsen ist. Der olarak deııeyimleııir, böyle olarak yorumlanır,
\6 y o s wird als Vorhandenes erfah­ ve benzer olarak gösterdiği varolaıı-şeyler el-
ren. als solches interpretier!, im- öııüııde-bıılıuıuş anlamını taşır. Varlığın bıı
gleichen hat das Seiende, das er
auf/.eigl, den Sinn von Vorhanden- anlam ının kendisi başka Varlık-olaııakları
heil. Dieser Sinn von Sein bleibt karşısında ayrımsız ve ayırdedilıneıııiş kalır,
seihst indifferent u u a b g e h o b en
gegen andere Seiusmöglichkeiteu,
so dab sieh mit ihm zugleich das *| Bu Bölüm yayımlanmadı, i
öyle ki biçimsel ‘Birşey-Varlık’ anlamındaki Sein im Sinuc des form alen Etwas-
Seins verschmilzt, ohne daß auch
Varlık ayııı zamanda onmıla kaynaşır ve ikisi n u r ein e re in e reg io n ale S chei­
arasında salt bir bölge ayrımı elde etmek bile d u n g b e id e r g ew o n n en w erden
söz konusu olamaz. konnte.

§ 3 4 . ‘Oradaki-Varhk’ ve Söylem. Dil § 34. Da-sein und Rede. DieSfnarhe

‘Orası’nııı Varlığım, diinyadaki-Varlığın açığa Die fundam entalen Existcnzialien,


die das Sein des Da, die Erschlos-
serilıııişliğiııi oluşturan temel varolıışsallar seuheil des In-dcr-Wcll-scins kons­
ruhsal durum ve anlamadır. Anlama kendi tituieren, sind Befindlichkeit mul
içinde yorumlama olanağını, e.d. anlaşılanın Verstehen. Verstehen birgt in sieh
die Möglichkeit der Auslegung, das
edinilmesi olanağını gizler. Ruhsal durum ist d e r Z u e ig n u n g tles V erstan­
anlam a ile eş-kökensel olduğu düzeye dek den en . Sofern die Befindlichkeit
kendini belli bir anlayış içinde tııtar. Ona o mit Verstehen glcicluirsprünglich
ist, hält sie sich in einem gewissen
denli de belli bir yorumlaııabilirlik karşılık Verständnis. Ihr entspricht ebenso
düşer. Önesürüm ile birlikte, yorumlamanın eine gewusst- Ausicgbarkeil. Mit der
Aussage w urde ein extrem es De­
aşırı bir türevi görülür kılınmıştı. Oııesürümüıı
rivat d e r A uslegung sichtbar ge­
iletişim (‘dışa söyleme’) olarak üçüncü ini­ m ach t. Die K lärung d e r d ritte n
lenimin durıılaştırılması ‘deme’ ve ‘söyleme’ B edeutung von Aussage als Mit­
teilung (1 leraussage) führte in den
kavramlarına götürdü ki, şimdiye dek bunlar Begriff des Sagens und Sprechens,
dikkate alınmadılar ve bu İliç kuşkusuz amaçlı d er bislang unİK-achıet blieb und
olarak yapıldı. Dilin ilk kez şimdi tema olması zwarmil AUiehi. Daß jetzt erst Sprache
T h em a wird, soll au zeigeu, daß
olgusunun bu fenomenin köklerini oradaki- dieses Phänom en in d e r existen-
Varlığııı açığa serilmişliğiııin varolıışsal du­ zialeu Verfassung d er Ersi hlosscu-
rumunda taşıdığını göstermesi gerekir. Dilin heit des Daseins seine Wurzeln hat.
Das exislenzial-ontologisrhe Fun det­
varoluşsal-varlıkbilimsel temeli konuşmadır. Bu ment der Sjnarhe ist die Rede. Von
fenomeni ruhsal durum, anlama, yorumlama di<-[lGl]sem Phänom en haben wir
in d er bisherigen In terp retatio n
ve önesürüm üzerine bu noktaya dek gelen
d er Befindlichkeit, des Verstehens,
yorumda daha şimdiden sürekli olarak kullan­ d e r A uslegung u n d d er Aussage
mış olsak da, tematik çözümlemede onu bir ständig schon G ebrauch gemacht,
es in d e r th e m atisch en Analyse
bakıma bastırdık. alxT gleichsam unterschlagen.
Söylem ruhsal durum ve anlama ile varoluşsal Die Rede ist mit liejindlit hkeil und
olarak eş-kökenseldir. Anlaşılırlık, ediııici yo­ Verstehen exislemiat gleirlmrs/niing-
tirh. Verständlichkeit ist auch schon
rumlamadan da önce, daha şimdiden eklem- vor d e r zu cig u cn d en A uslegung
leıımiştir. Söylem anlaşılırlığm eklenılenişidir. im m er schon gegliedert. Kerle ist
Buna göre şimdiden yorumlamanın ve öııe- die Artikulation d er Verständlich­
keit. Sie liegt d aher der Auslegung
sürünrün temelinde yatar. Yorumlamada, ve m ul Aussage schon zugrunde. Das
öyleyse daha da kökense] olarak söylemde in d er Auslegung, ursprünglicher
eklem lenebilir olana anlam dedik. Genel m ithin schon in d er Rede Artiku­
lier! xire nannten wir d en Sinn. Das
olarak söylemsel eklemlemede eklemlenmiş in d er redenden A rtikulation Ge­
olana im lem -bütüııü deriz. Bu ünlem lere g lied erte als solches n en n e n wir
das Bedculungsganze. Dieses kann
çözülebilir, ünlem ler eklemlenebilir olanın
in B edeutungen aufgelöst werden.
eklemlenınişi olarak her zaman anlam yük­ B edeutungen sind als das Artiku­
lüdürler. Söylem, ‘Orası’mıı anlaşılırhğınm lierte des A rtikulierbareu im m er
shm haft. Wenu <Uc Rede, d ir Arti­ ekleııılcnişi, açığa serilınişliğiıı kökensel
kulation d er Verständlichkeit des
Da, ursprüngliches Kxistenzial der
varoluşsak ise, ve eğer gene de açığa serilmiştik
Rrschhxssenheil ist, diese al>cr pri­ düııyadaki-Varlık yoluyla birincil olarak oluş­
m är konstituiert, wird durch das In- turulmuşsa, o zaıııaıı söylem de özsel olarak
der-Wcli-sein, m uß auch die Rede
wcsenhafl eine sjKzifisch iot.il/ic.lir özgün bir dünyasal Varlık-tiirü taşıyor olma­
Seinsari h ab en . Dir- befin d lich e lıdır. Diiııyadaki-Varlığın ruhsal durum eş­
V erständlichkeit des In-der-Welt-
seins sfnichl sich ah Heilt aus. Das
liğindeki aıılaşılırlığı kendini söylem olarak
Bedeutuugsgan/.e der Verständlich­ anlatır. Anlaşılırhğm imlenı-bütünü sözcüklere
keit kommt zu Wort. D en lledeu- geçer. Sözcükler ünlemlere büyürler. Ama söz-
tuugen wachsen Worte zu. N iehl
alxT werden W orterdiuge mit Be­
cük-Şeyler ünlemler ile donatılmazlar.
deutungen versehen. Söylemin aldatılmışlığı dildir. Bu sözcükler
Die Hinausgc'spnx henheit der
bütünlüğü, ki onda söylem kendi “dünyasal”
Rede ist die Sprache. Diese Worl-
gauzheit, als in welcher die Rede Varlığını taşır, böylece elallıııda-bulıman birşey
ein eigenes »weltliches« Sein hat, gibi dünya-içiude varolan-şey olarak karşı­
wird so als iuncrweltlich Seiendes
wie ein Zuhandeiies vorlindlich.
laşılabilir olur. Dil elönüııde-bulunan sözciik-
Die Sprache kann zerschlagen wer­ Şeylere ayrışabilir. Söylem varolıışsal olarak
den in vorhandene W örterdinge. dildir, çünkü açığa-serilıııişliği onun tarafın­
Die Rede ist existenzial Sprache,
weil das Seiende, dessen Krschlos-
dan ünlemlere göre eklemlenen varolan-şey
senheii sie bedetitungsm äßig arii- fırlatılmış, “diiııya”ya boyun eğmiş diiııyadaki-
k u lieri, d ie S einsart des gewor­ Varlığııı Varlık-türüııü taşır.
fenen, auf die »Well« angewiesenen
In-der-Welt-seins (tat.
Oradaki-Varlığııı açığa scrilmişliğiııiu va-
Als existenziale Verfassung der roltışsal durumu olarak söylem onun varoluşu
Erschlossenheit des Daseins isidie için oluşturucudur, işitme ve sessiz kalma ola­
Rede konstitutiv für dessen Exis­
tenz. Zimt redenden Sprechen ge­ naklar olarak söylemsel konuşmaya aittirler.
hören als Möglichkeiten flöten und Bu fenomenlerde söylemin varoluşun vaıoluş-
Schweigen. An diesen Phänom enen
sallığı için oluşturucu işlevi ilk kez tam açıklık
wird die konstitutive Funktion der
R ede für d ie E xistenzialität d er kazanır. Sorıııı ilkin genel olarak söylemin
Existenz erst völlig d eutlich. Zu­ yapısının geliştirilmesi ile ilgilidir.
nächst geht es um die llerausar-
beitm ig der Struktur d er Rede als
Söylem dünyadaki-Varlığııı anlaşılırlığınııı
solcher. “imlendi” eklenılenişidir; düııyadaki-Varlığa
R eden ist das »bedeutende« birlikte-Varlık aittir ve düııyadaki-Varlık her
G liedern der Verständlichkeit des
In-der-Welt-seins. dem das Mitsein
durum da kendini tasalı birbiri-ile-birlikte-
zugehörl, und das sich je in einer Varlığm belirli bir yolunda sürdürür. Bu bir-
İK’stim m ien Weise des besorgen­ biri-ile-birlikte-Varlık onaylayan ya da yadsıyan
den M iteinandersem s hält. Dieses
ist re d e n d als zu- m ul altsagen,
olarak, isteyen ve uyaran olarak, bildirim ,
a u ffo rd e rn , w arnen, als Aus­ görüşme, araya girme olarak, dahası “öııesti-
sprache, Rücksprache, Fürsprache, rüınlerde bulunma” olarak ve “bir konuşma
ferner als »Aussagen m achen« und
als reden in der Weise des »Reden- yapma” yolunda konuşma olarak söylemseldir.
haltens«. Reden ist Rede über ... Söylem ... üzerine konuşmadır. Söylemin ‘...
Das Worüber d e r R ede hat n ic h t
notwendig, zumeist sogar nicht «len
üzerine’si, ne zorunlu olarak ne de giderek
Cha[162]rakter des iliem as einer çoğunlukla belirleyen bir öııesürümüıı tema­
İK'sıimmenden Aussage. Auch ein sının karakterini taşımaz. Bir buyruk bile ...
Befehl ist ergangen über — ; d er
Wunsch hat sein WorülxT. Der Für­
üzerine verilir; dileğin kendi ‘... iizeriııe’si
sprache fehlt nicht ih r W orüber. vardır. Biri için araya girmenin ‘... üzeriııe’si
eksik değildir. Söylem zorunlu olarak bu yapı- Die Rede hat notwendig dieses
S tru k tu rm o m en t, weil sie die
kıpısmı taşır, çünkü dünyadaki-Varlığın açığa- K rschlosseuheil lies In-der-
serilmişliğini birlikte-oluşturur ve kendi yapı­ Welt-seius m itkonsiituierl, in
ih re r eigenen S truktur durch
sında oradaki-Varlığııı bu temel durumu yoluyla
d iese G ru n d v erlassu n g des
biçim lendirilir. Konuşmada hakkında konu­ D aseins v o rg eb ild el ist. Das
şulana her zaman belirli bir bakımdan ve belli Beredete der Rede ist im m er in
b estim m ter H in sich t u n d in
sınırlar içersinde “seslenilir.” H er konuşmada gewissen Grenzen »angeredet«.
genel olarak bir ‘konuşulmuş olan,’ o sıradaki In jeder Rede liegt, ein Geredetes
dileklerde, sorularda, ... üzerine kendini anlat­ als solches, das im jew eiligen
W ünschen. F ragen, Sichaus-
malarda genel olarak ‘denmiş olan’ vardır. Bu sp re c h e u über... G esagte als
‘denmiş olan’da söylem iletişim kurar. solches. In diesem teilt sich die
Rede mit.
iletişim fenom eni, daha önce [öııesürüm
Das P hänom en d er Mittei­
üzerine] * çözümlemede gösterildiği gibi, varlık- lung \nnV>, wie schon bei d er
bilinısel olarak geniş bir anlamda anlaşılmalıdır. Analyse angezeigt w urde, in
ein em o n to lo g isch w eilen
Onesüriimlü “iletişim,” örneğin haber verme, Sinne verstanden werden. Aus­
ilkede varoluşsal olarak kavranan iletişimin özel sagende »M itteilung«, die Be­
bir durumudur. Anlayan birbiri-ile-birlikte-Varlı- n achrichtigung 7.um Beispiel,
ist ein S o u d e rla ll d e r exis-
ğın eklemlenmesi kendini bu iletişimde oluştu­ teuzial grundsätzlich geiahten
rur. Yine bu iletişim birlikte-rulısal-durumun M itteilu n g . In d ie se r kons­
tituiert sich die Artikulation des
olduğu gibi birlikte-Varlığın anlayışının da “pay-
v e rste llen d e n M itein an d er-
laşılması”nı yerine getirir. İletişim hiçbir zaman seiu s. Sie vollzieht d ie »Tei­
yaşantıların bir aktarımı değildir — örneğin lung« d e r M iib elin d lich k eil
und des Verständnisses des Mil-
sanıların ve dileklerin bir öznenin içinden bir scius. M itteilung ist nie so etwas
başkasının içine aktarılması gibi. Birlikte-oradaki- wie ein T ransport von E rleb­
Varlık özsel olarak daha şimdiden birlikte-rııhsal- nissen, zum Beispiel M einun­
g en u n d W ünschen aus dem
dıırıımdave birlikte-aıılamada açıktadır. Birlikte- Inneren des einen Subjekts in
Varlık söylemde “belirtik olarak” paylaşılır, eş das I n n e re des a n d e re n .
Mitdasein ist. wesenhalt schon
deyişle daha şimdiden vardır, ama kavranmamış
ollcnbar in der M iibelmdlich-
ve edinilmemiş olarak paylaşılmamışım keil und im Milverstehen, Das
Birşey üzerine tüm söylem — ki onda ‘ko­ Mitsem wird in d er Rede »aus­
drücklich« geteilt, das heißt es ist
nuşulmuş olaıı’ı iletir — aynı zamanda kendini- schon, n u r ungeteilt als nicht
aıılatma karakterini taşır. Oıadaki-Varlık konu­ ergrilTcues und zugeeigueles.
şarak kendini ‘anlatır’ [:: ‘dışa konuşur’], ama ilk Alle Rede über .... die in ih­
rem G eredeten milteilt, hat zu­
olarak dışarıdaki biışeye karşı “içsel” birşey olarak gleich d en C harakter des Sirlh
kapsülleııdiği için değil, ama düııyadaki-Varlık aussprecheus. R edend sp rich t
olarak anlarken daha şimdiden “dışarıda” olduğu sich Dasein aus, nicht weil es zu­
nächst als »Inneres« gegen ein
için. ‘Anlatılan’ [:: ‘dışa söylenmiş olan’] tanı D raußen abgekapselt ist, son­
olarak dışarıdaki-Varlıktır, eş deyişle o sıradaki dernw eil es als In-der-Welt-scin
ruhsal durum (ruh durumu) kipidir, ki oradaki- versteh en d schon »draußen«
ist. Das A u sg esp ro ch en e ist
Varlığııı tam açığa serilmişliği ile ilgili olduğu g erad e das D raußensein, das
gösterilmişti. Ruhsal durum eşliğindeki içinde- h eiß t die jeweilige Weise der
B elindi ich k eit (d e r Stim ­
m ung), von d er gezeigt wurde,
*[Eski yayımlarda bulm ıan “b e i der A n a l y s e der A ussage ...” daß sie die volle Erschlossen-
ycıiııc yeni yayımlarda: “ b e i der A n a ly s e , ...”] heit des In-Seins b etrillt. Der
sp rach lich e Iudex d er zur Rede Varlığın söyleme ait olaıı sergilenişi için dil­
g e h ö re n d e n B ek undung des
b e fin d lic h e n lu-Seins lie g t im
deki belirticiler sesi tonlaııdırmada ve ayar­
Tonfall, der Modulation, im Tempo lamada, konuşmanın temposunda, “konuşma
d e r Rede, »in d er Art des S pre­
yolu”nda yatar. Ruhsal durum un varoluşsal
chens«. D ie M itteilung d e r exis-
tenzialen M öglichkeiten d er Be­ olanaklarının iletilmesi, eş deyişle varoluşun
findlichkeit, das heißt das Erschlie­ açığa serilmesi “şiirsel” söylemin kendi hedefi
ßen von Existenz, kann eigenes Ziel
der »dichtenden« Rede werden.
olabilir.
D ie Retle ist die bedeutungs- Söylem dünyadaki-Varlığın ruhsal durum
m äßige G lie d eru n g d e r b e fin d ­ eşliğindeki aıılaşıhrlığmm ünlemlere göre ek-
lichen Verständlichkeit des lu-der-
W elt-seins. Als konstitutive Mo­ lemleııişidir. Oluşturucu kıpılar olarak şunlar
m ente gehören ihr zu: das W’orülier 011a aittir: Söylemin ‘üzeriııe’si (hakkında
der Retle (das Beredete), das Gere­
konuşulan), genel olarak söylenen, iletişim ve
dete als solches, die Mitteilung und
d ie B ekundung. Das siuil keine bildirme. Bunlar kendilerini yalnızca görgül
Eigenst haften. die sich nur em pi­ olarak dilden ayıklanmaya bırakacak özellikler
risch an d er Sprache aufraffen las­
sen, sondern in d e r Seinsverfas­
değildirler; tersine, oradaki-Varlığnı Varlık-
sung des Daseins verwurzelte exis- durıım unda kökleşmiş varoluşsal karakter­
tenziale [163] Charaktere, die so lerdirler ki, dil gibi birşeyi varlıkbiliııısel olarak
etwas wie Sprache ontologisch erst
erm ö g lic h en . In d e r faktischen
ilkin onlar olanaklı kılarlar. Belirli bir söylemin
Sprachgestalt e in e r bestim m ten olgusal dil-şekliııde bu kıpılar tek tek eksik
Rede können einzelne dieser Mo­ olabilir ya da gözden kaçınış kalabilirler. Sık sık
m ente fehlen, bzw. unİK'inerkt blei­
ben. Daß sie oft »wörtlich« nirhl “sözel” olarak anlatıma çıkmamaları yalnızca
zum Ausdruck kommen, ist nur der belirli bir söylem türünün belirticisidir ki,
Index einer bestim m ten Art der kendisi söylem olduğu sürece, her durumda
Retle, tlie, sofern sie ist, je in der
G anzheit d e r g e n a n n te n S truk­ sözü edilen yapıların bütünlüğü içinde yatıyor
turen sein muß. olmalıdır.
Die Versuche, das »Wesen der
Sprache« zu fassen, h ab e n d en n
“Dilin özü”nü ayrımsama girişimleri yö­
im m er auch die O rientierung an nelimlerini her zaman bu kıpıların birinden
einem einzelnen dieser M omente ya da ötekinden almışlar ve dili “anlatını,”
genom m en und die Sprache be­
griffen am Leitfaden der Idee des
“simgesel biçim,” “öııesürüm” olarak iletişim,
»Ausdrucks«, d e r »symbolischen yaşantıların “bildirilmesi” ya da yaşamın “şe­
Form«, tler M itteilung als »Aus­ killenmesi” gibi düşüncelerdeki ipuçlarından
sage«, d er »Kundgalx1« von Erlc1>-
nissen o d er der »Gestaltung« des
kavramışlardır. Ama eğer bu değişik belirlenim
Lebens. Für eine voll zureichende parçaları siııkretistik olarak biraraya topar­
D efinition der Sprache wäre a!x*r lanacak olsaydı bile, diliıı tam yeterli bir tamını
auch nichts gewonnen, wollte man
tliese verschiedenen Bestimnnmgs- içiıı lıiçbirşey kazanılmış olmazdı. Belirleyici
stücke synkretistisch zusam m en- olan şey, söylemin yapısının varlıkbiliınsel-
sch ie b en . Das Entscheidende* varolıışsal bütününü oradaki-Varlığnı Ana­
bleibt, zuvor das ontologist h-exis-
tenziale G anze d e r S tru k tu r tler litiğinin temelinde önceden geliştirme sorunu
Rede auf dem G runde der Analytik ortada kalırdı.
des Daseins herauszuarbeiten.
D er Zusam m enhang d er Retle
Söylemin anlama ve aıılaşılırlık ile bağ­
mit Verstehen und Verständlichkeit lantısı söylemin kendisine ait bir varoluşsal
wird deutlich aus eiuer zum Reden olanaktan, işitmeden açıklık kazanır. “Doğru”
selbst g eh ö ren d e n existenzialen
Möglichkeit, aus dem H ören. Wir
işitmediğimizde, “anlamadığımızı” söyleme­
sagen nicht zufällig, wenn wir nicht miz raslaııtısal değildir. İşitme söylem için
oluşturucudur. Ve dil yoluyla bildirine nasıl »ret lıt. gel km halten, wir halten
nicht »verstanden*. Das H ören
söylemde teıııellennıişse, ses yoluyla algılama da ist fü r das R eden konstitutiv.
işitmede temelleınniştir. Birşeyi işitme birlikte- U nd wie tlie sp rach lich e Ver-
Varlık olarak oradaki-Varlığııı Başkaları için lautlxiruug in der Retle gründet,
sodas akustische Vernehmen im
varolıışsal açık-Varlığıdır. Giderek işitme ora- Ilö ren . Das H ören a u f ... ist das
daki-Varlığm kendi en öz ‘Olabilme’si için birin­ exist en z iale O ffen sein des
Daseins als Mitsein für den An­
cil ve asıl açık-lığmı oluşturur — örneğin bir deren. Das H ören konstituiert
arkadaşın her oradaki-Varlığııı kendisinde ‘taşı­ sogar die p rim äre u n d eigent­
dığı’ sesinin işitilmesinde olduğu gibi. Oradaki- liche Offenheit des Daseins für
sein eigenstes S einkönueu, als
Varlık işitir, çünkü anlar. Başkaları ile birlikte ve H ö ren d e r Stim me des F reun­
anlayan düııyadaki-Varlık olarak oradaki-Varlık des, d en jedes Dasein hei sich
trägt. Das Dasein h ö rt, weil es
birlikte-oradaki-Varlığııı ve kendisinin “kölesi”-
versteht. Als verstehendes hwler-
dir [hörig]* ve bu kölelikte onlara aittir, içinde Wclt-seiu mit d en Anderen ist es
birlikte-Varlığın geliştiği birbiriııi-işitme izleme­ dem M ildasein m ul ihm sellwi
»hörig« und in dieser Hörigkeit
nin, birlikte gitmenin olanaklı yollarını, işit­ zu g eh ö rig . Das A u fein an d e r­
meme, direnme, kafa tutma ve yüz çevirmenin hören, in dem sich das Milseiu
yoksunluklu kiplerini taşır. a u sb ild et, hat d ie m ö g lich en
Weisen des Folgern, Milgeheus,
Böylece bıı varolıışsal birincil ‘işitebilme’niıı die privativen Mtxli tles Nicht-
temelinde ‘kulak verme’gibi birşey olanaklıdır; H örens, des W idersetzens, des
Trotzens, der Abkehr.
‘kulak verme’ııiıı kendisi fenonıeııal olarak rulı-
Auf dem G runde dieses exis-
bilimde “ilkin” işitme olarak, tonların duyulması tenzial prim ären 1löreukönneus
ve seslerin algılanması olarak belirlenen şeyden ist so etwas möglich wie Horchen,
das sellwt phänom enal noch ur­
daha da kökeııseldir. ‘Kulak verme’ de anlayan sprünglicher ist als das, was m au
işitmenin Varlık-türünü taşır. “Ilkiıı” işittiğimiz in d er Psychologie »zunächst«
hiçbir biçimde gürültüler ve ses karmaşaları als H ö ren bestim m t, das Em p­
finden von Tonen und das Ver­
değil, ama gıcırdayan arabalar ve ıııotorsiklettir. neh m en vou Lauten. Auch das
Yürüyüşteki sırayı, kuzey rüzgarını, takırdayan H o rch en h a t d ie S eiu sart des
ağaçkakanı, çıtırdayan ateşi işitiriz. v erste h e n d e n H ö ren s. »Zu­
nächst« hören wir nie und nim ­
Bir “arı ses”i “işitebilmek” için oldukça yapay m er G eräusche und Lamkomp-
ve karışık bir aıısal durum gerekir. Ama en lexe, so n d ern d en kn arren d en
Wagen, das M otorrad. Man hört
yakından motorsikletleri ve arabaları işitmemiz die K olonne au f dem M arsch,
düııyadaki-Varlık olarak oradaki-Varlığııı her den Nordwind, d en klopfenden
durumda daha şimdiden düııya-içiııde elaltıııda- S pecht, das k n iste rn d e Feuer.
[164]
bulunaııın ortasında kaldığının kanıtıdır; ora- Es b e d a rf schon ein er sehr
daki-Varlık hiç kuşkusuz en yakından “duyınn- künstlichen und kom plizierten
Einstellung, um ein »reines Ge­
lar”ııı ortasında kalmaz ve ilkin bu duyumlar
räusch« zu » h ören«. D aß wir
kargaşasını biçimlendirmesi ve böylece öznenin aber zunächst M otorräder und
en sonunda sıçrayarak bir “düııya”ya ulaşa­ Wagen hören, İst d er phänom e­
nale Ik ieg dafür, daß das Dasein
bilmesi için ona bir sıçrama tahtası sağlanması als lu-dcr-Wcii-seiuje schon beim
iunerwehlich Z uhandeneu sich
*P/ıa'nın’aıılat.ıım ‘isitnıck,’ h ö r i g a c ‘kölesi’ dem ektir vc aufhält u n d zunächst gar nicht
atasındaki bu ilgiııç l'eııonteııolojik-etiıııolojik
R i l n ır - v c k ö k t i k 1x-i »Empfindungen«, deren Ge­
bağıntıya H eid eg ger bu rad a ayrıca ' z u g r l ı ö r m / n U olm ak’ wühl zu e rst g e fo rm t w erd en
an latım ını d a katar, bağlam üzerine d ah a öle birşey söy­ m üßte, um das Sprungbrett ab­
lenmiyor. j zugeben, von dem tlas Subjekt
a b sp rin g l, um schließlich zu söz konusu değildir. Oradaki-Varhk, özsel olarak
einer »Well« zu gelangen. Das
Dasein ist als wesenhaft verste­ anlayan oradaki-Varlık olarak, en yakından
hendes zunächst beim Verstan­ anlaşılanın ortasıııdadır.
denen.
Yine, bir başkasının söyleminin belirtik ola­
Auch im ausdrücklichen I Iö-
ren der Rede des A nderen ver­ rak işitilmesinde de deııileni en yakından an­
s te h e n wir zu n ä ch st das Ge­ larız, ya da daha sağın olarak, önceden söylemin
sagte. genauer, wir sind im Vor­
hinein schon m it dem A nderen
üzerine olduğu vaıolan-şeyin ortasında daha
bei dem Seienden, w orülxr die şimdiden başkası ile birlikteyizdir. Buna karşı, en
Retle ist. Nicht dagegen hören yakından işittiğimiz şey bildirm ede anlatılan
wir zunächst das A usgespro­
chene der Verlautbarung. Sogar değildir. Konuşmanın seçik olmadığı ya da gide­
dort, wo das Sprechen undeut­ rek dilin yabancı olduğu yerde bile, en yakından
lich oder gar die Sprache fremd
işittiğimiz şey anlaşılmaz sözcüklerdir, bir ton-
ist, h ö ren wir zunächst unver­
ständliche Worte m ul nicht eine verileri çoklusu değil.
Mannigfaltigkeit von Toudalen. Söylemin üzerine olduğu şeyin “doğal” işiti-
Im »natürlichen« 1Iören tles
Worülx r der Rede können wir
lişinde İliç kuşkusuz ayın zamanda onun ‘deıı-
allerd in g s zugleich a u f die ıııiş-olma’ yolunu, “diksiyon”u işitebiliriz, ama
Weise des G esagtseius. die ancak konuşulanın ön bir birlikte-anlaşılması
»Diktion« hören, alxjr auch das
n u r in einem vorgängigen Mit­ içinde; çünkü ancak o zaman ‘deıımiş-olına’
verstehen des G eredeten; denn yolunun söylemin tematik olarak üzerine olduğu
n u r so besteht die Möglichkeit,
şeye uygunluğunu değerlendirm enin olanağı
das Wie des Gesagtseius abzu-
sch älzen in se in e r A ngem es­ vardır.
senheit an tlas thematische Wor- Aynı yolda, yanıt olarak karşı-söylem en
ü lx r d er Rede.
Im g ieic h eu erfo lg t die
yakından ve doğrudan doğnıya söylemin üzerine
Gegenrede als Antwort zunächst olduğu ve daha şimdiden birlikte-Varlıkta “pay­
direki aus dem Verstehen tles im laşılmış” olan şeyin anlaşılmasından doğar.
Miisein schon »geteilten« Wor-
ülx r der Rede. Ancak konuşma ve işitmenin varoluşsal ola­
N ur wo die existeuziale Mög­ nağının verili olduğu yerde biri kulak verebilir,
lichkeit von Reden und H ören
“işitemeyen” ve “duyumsamak zorunda olan”*
gegeben ist, kann jem an d hor­
chen. Wer »nicht hö ren kann« belki de çok iyi kulak verebilir ve bıınu tam bu
und »fühlen muß«, tler vermag nedenle yapıyor olabilir. Çevredeki herşeyi işit­
viellcich sehr wohl und geratle
deshalb zu horchen. Das Nur-
mek işiten anlamanın bir yoksunluğudur. Konuş­
herum -hören ist eine Privalion ma ve işitme anlamada temellenir. Anlama ne
des hörenden Verstehens. Reden çok konuşma yoluyla ne de uğraşarak ortalığı
u n d H ö re n g rü n d e n im Ver­
stehen. Dieses en tsteh t weder dinlemeden doğar. Ancak daha şimdiden anla­
durch vieles Reden noch durch yan dinleyebilir.
geschäftiges lleru m h ö ren . Nur
wer schon versteht, kamı zuhören.
Söylemin bir başka özsel olanağı — sessiz
Dassellx- existeuziale Funda­ kalma — ayın varoluşsal temeli taşır. Birbiri-ile-
m e n t hat eine a n d e re w esen­ konuşınada kim sessiz kalırsa, sözlerinin sonu
hafte M öglichkeit des Redens,
das Schweigm. Wer im Miteinau-
gelmeyen birinden daha asıl bir yolda “alttan
derretlen schweigt, kann eigent­ anlatabilir,” eş deyişle bir anlayış oluşturabilir.
licher »zu verstehen gelxai«, tlas Birşey üzerine çok-koımşma bu yolla anlayışın
heißt das Verständnis ansbilden,
als der, dem tlas Wort nicht aus­
g e h t. Mit dem V iel-sprechen * [ “ W e r n i c h t h ö r e n k a n n , m u s s f ü h l e n n :: “İşitmeyen katlan­
ü I x t etwas ist nicht im mindes-
m alıdır” Alman atasözüne Dir anıştırma. |
ilerletilmesini en küçük bir güvence altımı almış ten gewährleiste«, daß dad u rch
das Verständnis weiter gebracht
olmaz. Tam tersine, biışey hakkında uzun uza­ wird. Im Gegenteil: das weitläu­
dıya konuşma örter ve anlaşılana görünüşte bir fige bereden verdeckt und bringt
açıklık verir, ki ıvır zıvırııı anlaşılmazlığı demek­ das V erstandene İn die Schein­
klarheit, das heißt U nverständ­
tir. Ama sessiz kalma dilsiz olmak değildir. Dilsiz lichkeit der Trivialität. Schweigen
olan, tersine, “konuşma” eğilimini taşır. Dilsiz h e iß talx T n ich tstn n n n sein. Der
Stum m e hat umgekehrt die Ten­
biri yalnızca sessiz kalabileceğini tanıtlamamış denz zum »Sprechen». Kitt Stum ­
olmakla kalmaz, aıııa giderek böyle biışeyi tanıt­ m er h at nicht n u r nicht Irewiesen,
lamanın tüm olanağından da yoksundur. Ve daß er schwei[165]gen kann, es
fehlt ihm sogar jede Möglichkeit,
doğal olarak az konuşmaya alışmış biri sessiz dergleichen zu beweisen. U nd so
kaldığını ve sessiz kalabileceğini ancak dilsiz biri wenig wie der Stumme zeigt einer,
kadar gösterebilir. Hiçbir zaman birşey söyle­ d er von N atur gewohnt ist, wenig
zu sprechen, daß er schweigt und
meyen biri verili bir zaman kıpısında sessiz schw eigen kann. Wer nie etwas
kakımayabilir. Ancak gerçek söylemde asıl sessiz sagt, vermag İm g egebenen Au­
genblick auch n ic h t zu schwei­
kalma olanaklıdır. Sessiz kalabilmek için, ora- g en . N ur im ec h te n R eden ist
daki-Varlığuı söyleyecek biışeyi olmalıdır, eş eigentliches Schweigen möglich.
deyişle kendisinin asıl ve varsıl bir açığa serilıııiş- Um schweigen zu können, muß
das Dasein etwas zu sagen halten,
liği elinin altında olmalıdır. O zaman ağzısıkılık das heißt über eine eigentliche
açık kılar ve “boş koıııışma”yı sona erdirir. und reiche Erst hlosseuheit seiner
Ağzısıkılık bir söylem kipi olarak oradaki-Varlı- selljst verfügen. Dann macht Ver­
sch w ieg en h eit o ffen b ar u n d
ğıtı aıılaşılırlığıııı öylesine kökeıısel olarak schlägt das »Gerede« nieder. Ver­
eklemler ki, ortaya gerçek bir ‘işitebilıııe’ ve schw iegenheit artikuliert als Mo­
saydam bir birbiri-ile-birlikte-Varlık çıkarır. dus iles Redens die Verständlich­
keit des Daseins so ursprünglich,
Söylem ‘Orası’nııı Varlığı için, eş deyişle daß ih r das ech te 1löreuköuneu
ruhsal durum ve anlama için oluşturucu olduğu u n d durchsichtige M iteiuander-
sciu entstamm t.
için, ama oradaki-Varlık ise dünyadaki-Varlık
Weil für das Sein des Da, das
demek olduğu için, oradaki-Varlık konuşan heißt befind!iehkeii m ul Verste­
içiııde-Varlık olarak daha şimdiden kendini hen, dir- Rede konstitutiv ist, Da­
sein alx-r Ix-sagt: lu-der-Weh-sein,
anlatmıştır. Oradaki-'Varlığın dili vardır. Günde­ hat das Dasein als redendes In-
lik varolmaları başlıca birbiri-ile-koııuşmaya Sein sich schon ausgesprw hcn.
döndürülmüş ve aynı zamanda görecek “gözleri Das D asein hat S prache. Ist es
Zufall, daß die G riechen, deren
olan” Yunanlıların oıadaki-Varlığı öıı-felsefi alltägliches Kxisiieren sieh vor­
olduğu gibi felsefi yorumlayışlarnıda da insanın wiegend in (.las M iteinauderredeu
özünü Çcöov Xöyov eyov olarak belirlemiş verlegt h atte, u n d die zugleich
»Augen hatten«, zu sehen, in der
olmaları bir ıaslaııtı mıdır? İnsanın bu tanı­ vorphilosophisehen sowohl wie in
mının animal rationale, “ussal dirimli varlık” d er philosophisc hen Daseinsaus­
olarak daha sonraki yorumlaııışı hiç kuşkusuz legung das Wesen des Menschen
Ixstim mtcn als Çıöov Xöyov exov?
“yanlış” değildir, aıııa oradaki-Varlığııı bu tanı­ Die spätere Auslegung dieser De­
mının ondan tüıetildiği feııoınenal temelin finition des Menst h en im Sinne
von anim al rationale, »vernünf­
üstünü örter. Iıısaıı kendini konuşan vaıolaıı-
tiges helxwescn«, isl zwar nicht
şey olarak gösterir.* 15u demek değildir ki sesle »falsch«, aller sie verdeckt den
phänom enalen IVxk u, dem diese
*| Heidegger ‘/oguv'ıı ‘ î/.v’ değil, 'k o n u ş m a olarak okuma­
D efinition des Daseins en tn o m ­
lıdır; vargısı im arlıdır, çünkü fenom eııolojik yöntemi eti­ men ist.. Der Mensch zeigt sieh als
molojik yoruma ııssal çözümleme karşısında öncelik verir. [ Seiendes, das redet. Das bedeutet
nichl, daß ilun die Möglichkeil der bildirme olanağı ona özgüdür; tersine, de­
stim m lichen V erlautHirmig eignet,
sondern daß dieses Seiende ist in der
mektir ki, bıı varolaıı-şey dünyayı ve oradaki-
Weise des Knideekens der Well und Varlığııı kendisini açığa çıkarma yolunda
des D aseins selbst. D ie (»riechen vardır. Yunanlıların dil için bir sözcükleri
Italien kein Wort für S prache, sie
verstanden dieses P hänom en »zu­ yoktu; bu fenomeni “ilkin” söylem olarak
nächst« als Rede. Weil jedoch für die anladılar. Aıııa gene de Âöyoç felsefi bilinç
philosophische Besinnung der Aoyoç
vorwiegend als Anssage in den blick
için başlıca öııesürüm olarak görüş alanlarına
kam, vollzog sich die Ausarbeitung girdiği için, söylemin biçim ve bileşenlerinin
d er (iru n d stru k lu ren d e r F orm en temel yapılarının geliştirilmesi bu Logosmı
und Beslandstückcdcr Rede am I.eh-
läden dieses Logos. Die (»rammatik ipucu üzerine yer aldı. Dilbilgisi temelini bu
suclile ihr Fimdameni in der »Ijogik* Logosun “maııtığı”ııda aradı. Aıııa bu maıılık
diest's l.ogos. Diese aller gründet in elöııüııde-bıılımanm varlıkbilimiııde temelle­
d e r O nto lo g ie des V orhandenen.
Der in die uachkom m ende Sprach­ nir. Sonraki dilbilime geçen ve ilkede bugün
w issenschaft ü lierg eg an g en e und de ölçün olarak kabııl edilen “iıııleııı-katego-
grundsätzlich heule noch maügclx'u-
de (inm dlx-stand der »Bcdculungs-
rileri”ııiıı temel stoğıı öııesürüm olarak söy­
kategorieu- isi an der Rede als Ans­ lem üzerine yönelimlidir. Bıuıa karşı, eğer bu
sage orientiert. Nimm) man dagegen fenomeni bir varolıışsalııı ilkesel kökeııselliği
dieses Phänom en in dev grundsätz­
lichen U rsprünglichkeit m ul Weite
ve genişliği içinde alırsak, o zaman dilbilimin
eines Fxistenzials, dann ergibt sich varlıkbiliınsel olarak dalıa kökeııscl temeller
die Notwendigkeit einer Umlegung üzerinde bir yeniden kurulması zorıuıluğıı
d er Sprachwissenschaft au f ontolo­
gisch ursprünglichere Fundamente. doğar. Dilbilgisinin mantıktan bir özgürleş­
D ie A ufgabe e in e r Hejreiung d er tirilmesi görevi önceden bir varolıışsal olarak
O ram m niik von d e r l.ogik b e d a rf
vorgängig eines positiven Verständ­
genelde söylemin a priori temel yapısının
nisses der apriorischen Gruudstruk- olumlu bir anlayışını gerektirir ve kalıt alınan
lu r von Rede ü b erh au p t als F.xis- gerecin sonradan iyileştirilmesi ve tamam­
letiziai und kamt nicht nachträglich
[166] durch V erbesserungen und
lanması yoluyla yerine getirilemez. Bu bakım­
E rg ä n zu n g en des ( Ib erlieferteu dan, anlaşılabilir olanın iuıleııılere ııyguıı
durchgeführl werden. Mit Rücksicht olanaklı bir eklemlenişiııin temel biçimleri
darauf ist zu fragen nach den Gniud-
fonnen einer möglichen licdeuiimg- sorgulanmalı, ve bu eklemleme yalnızca ku­
sm äüigen G liederung des Verstell­ ramsal irdelem ede bilinen ve tüm celerde
baren ülıerlıaıtpl, nicht n u r des in
theoretischer Beerachiung erkann­
anlatılan düııya-içiııde varolan-şeylere sıııır-
ten und iu S ätzen au sg cd rü ck teu laıımamalıdır. inileni öğretisi olanaklı en çok
inuerw ehltcheu Seienden. Die Be­ sayıda uzak dilin kapsamlı bir karşılaştırması
deutungslehre ergibt sich nicht von
selbst durch um fassendes Verglei­ yoluyla kendiliğinden ortaya çıkmayacaktır.
chen möglichst vieler und entlege­ Söz geliıni, içinde W. von Hıımboldt’ıuı dili
ner Sprachen. Flx tisoweuig genügt bir sorun yaptığı felsefi çevreni kabııl etmek
d ie Ü bernahm e etwa des philoso­
phischen Horizonts, innerhalb des­ de eşit ölçüde yetersiz olacaktır. Indem öğ­
sen W v. Humboldt die Sprache zum retisi oradaki-Varlığııı varlıkbilimiııde kök­
Problem m achte. Die Bedeutungs­
le h re ist iu d e r O ntologie des Da­
leşmiştir. Büyümesi ya da bozulması bunun
seins verwurzelt. Ihr G edeihen und yazgısına bağlıdır.10
Vcrderlx n hängt am Schicksal dieser10.
'"İnileni öğretisi içitı bkz. iv Iltısserl, l o g i s c h e l i n i e r -
"‘Vgl. zur lledeimmgsMuc E. Husseri, (alı II, 1. ve 4-6. U n t e r s u c h u n g . Sorunsalın daha
s ttr .k u n g e .it.
lx>g. Unters, İki. II, I. und l. - (>, Untcrsu- kökleneli alımsı i( in bkz., I d e e n d, aynı yer, $$ 123 vss., s. 255
finnig. Perilerdir radikalere Fassung der
PmWnuatik. Ideen l.jua. Ü. SS 123«., S. 255 ff.
vss.
Sonunda felsefi araştırına genel olarak dile Anı Kııde ıııııB sich d ie p h i­
lo so p h isch e F o rsch u n g einm al
hangi Varlık-türüııün uygıın düştüğünü sor­ entschlieU en zu tra g en , welche
maya karar vermelidir. Dil diiııya-içinde elal- S einsan d e r Sprache überhaupt
tında-buluuaıı bir gereç midir, yoksa oradaki- zukom mt. Ist sie ein iuuerweltlieh
zuhandeues /e u g . <xlcr hat sie die
Varlığııı Varlık-türiiııü mü taşır, yoksa ikisinden Seiusart des Daseins o d er keines
İliç biri değil midir? Eğer dil “(ilebilirse,” Varlığı von beiden? W elcher Art Ist das
Sein der Sprache, ilaüsie »tot« sein
ne türdendir? Bir dilin gelişmesi ve bozulması kan n ? Was besagt o n to lo g isch ,
varlıkbiliııısel olarak ne demektir? Bir dilbili­ eine Sprache wichst und zerfällt?
mimiz vardır, ve tema aldığı varolaıı-şeyleriıı Wir Ixsitzen ein e Sprachwissen­
schaft, und das Sein des Seienden,
Varlığı karanlıktır; giderek 011a ilişkin araştırına das sic zum Them a hat, ist dunkel;
sorusu için çevren bile örtülmüştür. Imleııı- sogar d er Horizont ist verhüllt für
leriıı yaklaşık olarak ve çoğunlukla “dünyasal” die untersuchende Krage darnach.
Ist es Zufall, d aü d ie Bedeutungen
olmaları, öıı-taslaklamnn dünyanın imlemliliği zunächst und zumeist »weltliche«
yoluyla verilmesi, giderek sık sık başat olarak sind, durch die Bedeutsamkeit der
Welt vorgezetchm ie, ja sogar oft
“uzaysal” olmaları olumsal mıdır, yoksa bıı vorwiegend »räumliche«, o d er ist
“görgül-olgu” varoluşsal-varlıkbiliııısel olarak diese »Tatsache« exisienzial-onlo-
zorunlu mudur ve zorunluysa niçin böyledir? logisch notw endig u n d warum?
D ie p h ilo so p h isc h e F orschung
Felsefi araştırına eğer “Şeylerin kendilerini” w ird a u f » S p rach p h ilo so p h ie«
soruşturmalıysa ve kendini kavramsal olarak v erzich te n m üssen, um d en
durulaştırılmış bir sorunsalın konumuna getir- »S achen selbst« n ac h zu frag cu ,
u n d sich in d en Stand ein e r Ix--
meliyse, o zaman “dil felsefesinden vazgeçmek grifflich g ek lärten P roblem atik
zorunda kalacaktır. bringen müssen.
Die vorliegende luter] irrtalion
Dil üzerine bu yorumumuzun yalnızca bu d e r Sprache sollte lediglich den
fenomenin varlıkbiliııısel “yer”iııi oradaki-Var- o u to lo g isch eu »Ort« fü r dieses
lığııı Varlık-durımıunun içersinde göstermesi P hänom en in n e rh alb d er Seius-
verfassung des Daseins aufzeigeu
ve lıerşeydeıı önce aşağıdaki çözümlemenin u n d vor allem die folgende Ana­
yolunu hazırlaması gerekir; bunda söylemin lyse vorlxTciten, die am la-itläden
temel bir Varhk-türiinüıı ipucu üzerine ve ein er fundam entalen Seinsari der
Rede im Zusam m enhang mit an­
başka fenomenler ile bağlantı içinde, oradaki- d e re n P h ä n o m e n e n d ie All­
Varlığııı gündelikliğini varlıkbiliııısel olarak täglichkeit des D aseins o n to lo ­
gisch ursprünglicher in den Blick
daha kökeıısel bir yolda bakış altına getirmeye zu bringen versucht.
çalışacağız.

B. ‘Orasi’nm Gündelik Varlığı ve Oradaki- it. Dfts aUiäghdtf Sein des Da und
das Vnjnllen des Daseins
Varlığın Düşmesi
Im Rückgang auf die existenzialen
Düııyadaki-Varlığm açığa serilıııişliğiııin varo­ S tru k tu re n d e r K rschlossenheit
luşsa! yapılarına geri gitmekle yorumumuz desln-der-WeU-seius hat die Inter­
belli bir yolda oradaki-Varlığm gündelikliğini p re ta tio n in gewisser Weise die
Alltäglichkeit des Daseinsaus dem
gözden yitirmiştir. Çözümlememiz teıııatik baş­ Auge verloren. Die Analyse m uh
langıç noktası olmuş olan bu fenomeııal çev­ [167] diesen thematisch angcsciz-
tcu phänom enalen Horizont wie­
reni yeniden kazanmalıdır. Şimdi ortaya çıkan
d e r zurückgew innen. Die Krage
soru şudur: Eğer düııyadaki-Vaılık gündelik erhebt sich jetzt: weiches sind die
birşey olarak kendini insanın Varlık-türüııde ex isten zialen C h a ra k te re d er
Erschlossenheit des lıı-<ler-VVelı- sürdürüyorsa, o zaman dünyadaki-Varlığııı
seius, sofern dieses sich als all­
tägliches in d er Seinsari des Mau
açığa serilıııişliğiııin varoluşsal karakterleri
hall? Eignet diesem eine spezi­ nelerdir? İnsanın kendine özgü bir ruhsal
fische Befindlichkeit, ein lx-suu- durumu, tikel bir anlama, konuşma ve yorum­
deres Verstehen, Reden und Aus-
legeu? Die Beantw ortung dieser lama yolu var mıdır? Eğer oradaki-Varlığııı en
Eragcu wird um so dringlicher, yakından ve çoğunlukla İnsanda soğrulduğııım
wenn wir daran erinnern, daß das
Dasein zunächst und zumeist İm
ve oııuıı egemenliği altına girdiğini anım ­
Man aufgehl und von ihm gelm iş­ sarsak, bu soruların yanıtlanması o denli iveğen
leri wird. Isi das Dasein als gewor­ olur. Fırlatılmış düııyadaki-Varlık olarak oıa-
fenes In-der-Weit-scin nicht gera­
de zunächst in die Öffentlichkeit
daki-Varlık en yakından dosdoğru İnsanın
des Man geworfen? l/n d was Ix-- kamıısallığına fırlatılmamış mıdır? Ve bu kamıı-
deuiet diese Ö ffentlichkeit ande­ sallığın İnsanın kendine özgü açığa serilmiş-
res als d ie spezifische Erschlos-
seuheit des Man? liğindeıı başka bir imlemi var mıdır?
Wenn <las Verstehen prim är als Eğer anlama birincil olarak oradaki-Varlı-
das Seinköuuen des Daseins 1k‘-
griffeu w erden muU, dann wird
ğııı ‘Olabilme’si olarak kavran malıysa, o zaman
einer Analyse des dem Man zuge­ İnsanın Varlığının hangi olanaklarının İıısaıı
h örigen Verstehens m ul A usle­ olarak oradaki-Varlık tarafından açığa serildiği
gern zu entnehm en sein, welche
M öglichkeiten seines Seins das
ve kendinin ediııildiği İnsana ait anlamanın ve
Dasein als Mau erschlossen und yorumlamanın bir çözümlemesinden çıkarıl­
sich zugeeignet hat. Diese Mög­ malıdır. Ama o zauıaıı bu olanakların kendileri
lichkeiten sellist offenljurcn dann
ab e r eine w eseuhafle Seinstcn- güııdelikliğiıı özsel bir Varlık-eğilimiııi açığa
d eu z d er Alltäglichkeit. U ud diese çıkarırlar. Ve son olarak, bu Varlık-eğilimi
m uß schließlich, ontologisch zu­
reic h e n d ex p liziert, e in e ur­
varlıkbiliınsel olarak yeterli bir açımlama bul­
sprüngliche Seinsart des Daseins duğunda, oradaki-Varlığııı kökeıısel bir Varlık-
enthüllen, so zwar, daß von ihr aus türiiııü ortaya sermeli, ve bunu öyle bir yolda
das nugczeigic P h än o m e n d er
(jew orfenheit in seiner existen-
yapmalıdır ki, sözü edilen fırlatılınışlık feno­
zialen K onkretion aufw eisbar meni varolıışsal somutluğu içinde bıı Varlık-
wird. türüııdeıı belgitlenebilir olmalıdır.
Z unächst ist g e fo rd e rt, d ie
K rschlosseuheil des M an, das Gerekli olan ilk şey İnsanın açığa seril-
heißt die alltägliche Seinsari von mişliğiııiıı, eş deyişle söylem, görüş ve yorum­
Rede, Sicht uud Auslegung, an
Ix'siim m ien Phänom enen sicht­
lamanın gündelik Varlık-türiüıiiıı belirli feno­
b a r zu m a ch en . Mit bezug auf m enlerde görülebilir kılınmasıdır. Bıı feno­
diese mag die Bem erkung nicht menlerle ilişki içinde şunu belirtmek gereksiz
überflüssig sein, daß die Interpre­
tation eine rein ontologische A)> olmayabilir ki, yorumumuzun salt varlıkbiliııı-
siclil h at u u d von e in e r m o ra­ sel bir amacı vardır ve gündelik oı adaki-Varlı-
lisierenden Kritik des alltäglichen ğın ahlakçı bir eleştirisinden ve “ekin felse-
Daseins und von »kulturphilosix
phischcu« A spirationen weit ent­ fesi”ııiıı özlemlerinden çok uzakta dıırıır.
fernt isi.

§ 3!>. Dos Gerede § 3 5 . Boş Konuşma


Der Ausdruck »Gerede« soll hier “Boş konuşma” anlatımının burada küçültücü
nicht in ein e r herab z ieh e n d eti bir ünlemde kullanılmaması gerekir. Termi­
Bedeutung gebraucht werden. Er
Ixxleuiel terminologisch ein jxwi- nolojik olarak olumlu bir fenomeni imler ki,
lives Phänom en, dies die Seiusarl gündelik oradaki-Varlığııı anlam asının ve
yorum lam asının Varlık-türüııü oluşturur. drs Verstehens und Auslegern des
alltäglichen Daseins konstituiert.
Söylem çoğunlukla konuşularak anlatılır ve Die Rede spricht sieh zumeist, aus
her zaman böyle anlatılmıştır. Söylem dildir. u n d hat sieh schon im m er au s­
Ama o zaman anlatılmış olanda her durumda g esp ro ch en . Sie ist S prache. Im
A u sg e sp ro c h en en lieg en ab e r
anlayış ve yorumlama yatar. Aldatılmışlık ola­ d a n n je sch o n V erständnis m ul
rak dil kendi içinde oradaki-Varlığııı anla­ A uslegung. Die S p rach e als die
Ausgesprocheuheit birgt eine Aus-
yışının bir yormnlanmışlığıııı gizler. Bu yoııım- gelegtheit. des D aseinsversiäud-
lanımşlığııı da, tıpkı dil için olduğu gibi, salt ltisses in sich. Diese Ausgelegtheil
elöuünde-bulunm ası söz konusu değildir; ist so wenig wie die S prache n u r
noch vorhanden, sondern ihr Sein
tersine, Varlığının kendisi oradaki-Varlık ka- ist seli>st daseinsmäßiges. Ilır ist das
rakteriııdedir. Oradaki-Varlık en yakından ve Dasein zunächst und in gewissen
belli sınırlar içinde sürekli olarak bu yorumlan- Grenzen ständig üIxTantworiet, sie
regelt u n d verteilt d ie M öglich­
mışlığa teslim edilir ki, sıradan anlamanın ve keiten des durch [168]schniitlichen
ona ait ruhsal durumun olanaklarını denetler Verstehens u n d d er zugehörigen
B efin d lich k eit. D ie A usgespro-
ve paylaştırır. Kendi eklemlenmiş iıulem-bağ- chcuheil verwahrt im Ganzen ihrer
lamıııııı bütünü içinde, aldatılmışlık açığa g eg lied erten B edeutuugszusam -
serilmiş dünyanın bir anlaşılmasını ve böy­ m eu h än g e ein V erstehen d e r er­
sch lo ssen en Welt u n d g le ich u r­
lelikle eş-kökcnsel olarak Başkalarının birlikle- sprünglich damit ein Verstehen des
oradaki-Varlığmın ve birinin kendi içiııde- M ildaseins A n d erer u n d des je
Varhğııım bir anlaşılmasını saklar. Böyle daha eig en en ln-Seins. Das so in d er
A usgesprocheuheit schon hinter­
şimdiden aldatılmışlıkta birikmiş anlayış varo- legte V erständnis betrifft sow'ohl
laıı-şeyiıı o sırada erişilen ve kalıt alınan açığa diejeweils erreichte und überkom­
çıkarıhmşlığım olduğu gibi, o sıradaki Varlık m en e K nidccklheil des Seienden
als auch das jeweilige Verständnis
anlayışını ve yeni başlayan yorumlama ve kav­ von Sein und die verfüglxtreu Mög­
ramsal eklemleme için erişilebilir olanak ve lichkeiten und H orizonte für lteu-
a u se tz e u d e A uslegung u n d be­
çevrenleri de ilgilendirir. Ama oradaki-Varlığııı
griffliche Artikulation. I Iber einen
bu yorumlaumışlığı olgusunu yalnızca anıştır­ b lo ß en Hinweis a u f das Faktum
manın ötesine geçmeli ve anlatılmış ve kendini dieser A usgeleglheil des Daseins
h in au s m uß n u n a b e r nach d er
anlatan söylemin varoluşsal Varlık-türüııü existen/.ialen Seinsari d er ausge­
sorgulanmalıyız. Eğer elönünde-bulunaıı bir- s p ro c h e n e n u n d sich au s­
şey olarak kavraııamıyorsa, Varlığı nedir, ve bu sprechenden Rede gefragt werden.
Wenn sie nicht als V orhandenes
bize oradaki-Varlığııı gündelik Varlık-türü Ix'griffeu werdeu kann, welches isl
üzerine ilkede ne söyler? ih r Sein, und was sagt dieses grund­
Kendine anlatım veren söylem iletişimdir. sätzlich über die alltägliche Seins­
art des Daseins?
Buııuıı Varlık-eğiliminiıı bedeli işiteni söy­ S ic h a u ssp rceh o n d e R ede ist
lemde hakkında konuşulana doğru Varlığa — M itteilung. D eren Seinstcndenz
bu açığa serilmiş Varlığa — katılmaya getir­ zielt darauf, d en H örenden in die
Teilnahm e am erschlossenen Sein
mektir. zuht B eredeten d er Rede zu brin-
Kendini anlatma durum unda konuşulan gen.
Gemäß der durchschnittlichen
dilde daha şimdiden yatan sıradan aıılaşılırlık
Verständlichkeit, die İn d er beim
ile uyum içinde, iletilen söylem önemli bir S ich au ssp rech eu g e sp ro ch en e n
düzeye dek anlaşılabilir, ve buııuıı için işitenin Sprache schon liegt, kann die mit-
geleillc Rede weitgehend verstan­
kendini söylemin üzerine olduğu şeye doğru d e n w erden, o h n e d aß sielt d er
Varlığa — kökeıısel olarak anlayan bu Varlığa H ö re n d e in ein u rsp rü n g lic h
verstehendes Sein zum W orüber — getirmesi gerekmez. Hakkında kouuşıılaıı
d e r Rede b rin g t. M au versteht
uichl so sehr das Ix redete Seiende,
varolan-şey çok fazla anlaşılmaz; tersine, daha
sondern m an hört, schon n u r auf şimdiden yalnızca genel olarak konuşulmuş
das G eredete als solches. Dieses olaıı işitilir. Konuşulmuş olan anlaşılır; ama
wird verstanden, das W orüber nur
ungefähr, obenhin; man meint das- üzerine konuşulan ancak yaklaşık olarak,
seilte, weil m an das Gesagte gem ein­ yüzeysel olarak anlaşılır; denmek islenen aynı
sam in derselben Durchscluiittlich-
keit verstellt.
şeydir, çünkü denilen ortaklaşa aynı sıradanlık
Das H ören und V erstehen hat içinde anlaşılır.
sich vorgättgig au das G eredete als işitme ve anlama kendilerini genel olarak
solches geklam m ert. Die M ittei­
lu n g »teilt« nicht d en prim ären
konuşulmuş olana önceden bağlamışlardır.
SeinsİK'zug zum beredeten Seien­ İletişim hakkında konuşulan varolaıı-şeye
den. soudern das M ileiuandersein doğru birincil Varlık-ilişkisiııi “iletmez”; ter­
liewegt sich im M ileiuauderrcdeu
und besorgen des G eredeten. Ihm sine, birbiri-ile-birlikte-Varlık birbiri-ile-ko-
liegt daran, daß geredet wirtl. Das nıışıııada ve konuşulan için tasada devinir.
Gesagtsein, das Diktum, der Aus­
spruch stehen jetzt ein für die Echt­
Birbiri-ile-birlikte-Varlığm öııeııı verdiği ko­
heit und Sachgemäßheit der Rede nuşuluyor olmasıdır. Denmiş-olaıı, dikte edi­
und ihres Verständnisses. Und weil len, bildirim şimdi söylemin ve onun anla­
das R eden d en p rim ären Seins­
bezug zum b e re d e te n S eienden
yışının gerçek olması ve şeye-uygunlıığu için
verloren bzw. n ie gew onnen hat, güvencedir. Ve söylem hakkında konuşulan
teilt es sich nicht m it in d er Weise varolaıı-şeye doğru birincil Varlık-ilişkisiııi
d e r u rs p rü n g lic h e n Z ueignung
dieses Seienden, sondern auf dem
yitirmiş ya da hiç kazanamamış olduğu için, bu
Wege des Weiter- und Nmhredens. varolan-şeyiıı kökeıısel edinimi yolunda değil,
Das G eredete als solches zieht wei­ ama dedi-kod-u ve arkadan-konuşma yolunda ile­
tere Kreise und übernim m t autori­
tativen Charakter. Die Sache ist so, tişimde bulunur. Genel olarak konuşulmuş
weil mau es sagt. In solchem Nach- olan daha geniş alanlara yayılır ve yetkeci bir
und W eilerreden, dadurch sich das
karakter üstlenir. Şeyler öyledir, çünkü öyle
schon anfängliche feh len d er Bo­
d enständigkeit zu r völligen bo- oldukları söylenir. Boş konuşma böyle arka-
denlosigkeil steigert, konstituiert daıı-koııuşmadan ve başkasına-söylemedeıı
sich das G erede. U nd zwar bleibt
dieses nicht, eingeschränkt auf das
oluşur ki, bunlarla başlangıçtaki zeminlilik
lautliche Nachreden, soudern brei­ eksikliği kendini tam zeıniıısizliğe dek bozar.
tet sich ans im G eschriebenen als Ve hiç kuşkusuz bu boş konuşma sesli arkadaıı-
das [1G9] »Geschreilie«. Das Nach­
reden gründet hier nicht sosehr in
koııuşmaya kısıtlı kalmaz, ama giderek “kara­
einem Hörensagen. Jîs speist sich lama” olarak yazılanlara da yayılır. Arkadan-ko-
aus dem Angclesencn. Das durch­ ııuşnıa burada söylenti üzerine pek dayanmaz.
schnittliche Verständnis des Lesers
wird nie entscheiden können, was Yüzeysel okumadan beslenir. Okurun sıradan
ursprünglich geschöpft und errun­ anlayışı hiçbir zaman neyin kökeıısel olarak ya-
gen und was nachgeredet ist. Noch raülımş ve kazanılmış ve neyin dedi-kodu oldu­
mehr, durchschnittliches Verständ­
nis wird ein solches U nterscheiden ğu konusunda karar veremez. Dahası, sıradan
gar nicht wollen, seiner nicht be­ anlayış böyle bir ayrımı hiçbir biçimde istemez,
dürfen, weil es ja alles versteht.
ona gereksinim duymaz, çünkü lıerşeyi anlar.
Die bodenlosigkeil des Geredes
versperrt ihm nicht den Eingang in Boş konuşmanın zemiusizliği onun için
d ie Ö ffen tlich k eit, s o n d e rn kamusallığa girişi engellemez, tersine onu
lx’günstigt ihn. Das G erede ist die
M öglichkeit, alles zu v erste h en
destekler. Boş konuşma şeyi önceden kendinin
o h n e vorgängige Zueignung der yapmaksızın lıerşeyi anlama olanağıdır. Boş
konuşma böyle bir edinim durum unda başa­ Sache. Das G erede lx h ü te i schon
vor d er Gefahr, l>ei einer solchen
rısızlığa uğrardı; kendini daha şimdiden böyle Zueignung zu scheitern. Das Ge­
bir tehlikeye karşı kollar. Herkesin şuradan red e, das je tle r au fralîen kanıt,
buradan ayıklayabileceği boş konuşma birini entbindet nicht nu r von der Auf­
gabe echten Verstehens, soudern
gerçek anlama ödevinden bağışlamakla kalmaz, bildet eiue indifferente Verständ­
ama ayrımsız bir anlaşılırlık oluşturur ki, onun lichkeit aus, d er nichts m ehr ver­
schlossen ist.
için bundan böyle hiçbirşey kapalı değildir. Die Rede, die zur uesenhallen
Oradaki-Varlığın özsel Varlık-durumuna ait Scinsverfassung des Daseins ge­
olan ve onun açığa serilmişliğiııi oluşturmada hört und dessen Erschlosseuheit
m it ausm achl, h a t die Möglich­
payı bulunan söylem boş konuşma olma ola­ keit, zum G erede zu werden utul
nağını taşır ve böyle olduğunda düııyadaki- als dieses das In-der-W elt-seiu
Varlığı eklemlenmiş bir anlayışta açık tutmak n ic h t so se h r in ein em g eg lie­
d erten V erständnis offeuzuhal-
yerine, onu kapama ve dünya-içiııde varolaıı- len, sondern zu verschließen und
şeyleri örtmeye yönelir. Bunun için bir aldatma tlas in n e rw eltlich S eie n d e zu
verdecken. Hierzu bed arf es nicht
niyeti gerekmez. Boş konuşma bilinçli olarak einer Absicht aufTäuscluiug. Das
birşeyi başka birşeyin yerine sunma gibi bir G erede hat nicht die Seinsart des
Varlık-türü taşımaz. Zeminsiz denıniş-olma ve bewußten Ausgebens von etwas als
etwas. Das bodenlose Gesagtsein
yeniden başkalarıııa-söylenme açığa sermeyi bir und W eitergesagtwerden reicht
üstünü örtmeye sapürmaya varır. Çünkü denmiş h in , d aß sich das E rsch ließ en
olan her zaman en yakından “söyleme” olarak, verkehrt zu einem Verschließen.
D en n G esagtes w ird zu nächst
eş deyişle ‘açığa çıkarma’ olarak anlaşılır. Buna im mer verstanden als »sagendes«,
göre boş konuşma, kendi doğasına göre, hak­ das ist entdeckendes. Das Gerede
kında konuşulanın zeminine geri dönüşün ist sonach vou 1lause aus, gem äß
der ihm eigenen Unterlassung^cs
üzerinden atladığı için bir üstüııü-örtmedir. Rückgangs au f d e n B odeu des
Ustünü-örtme boş konuşmada hakkında b eredeten, ein Verschließen.
Dieses wird e rn e u t dad u rch
konuşulanın anlaşılmasına sözde erişilmiş ol­ gesteigert, tlaß das G erede, darin
ması tarafından yeniden güçlendirilir, ve bu verm eintlich das Verständnis des
‘sözdelik’ nedeniyle boş konuşma her yeni Beredeten erreicht Ist, au f G rund
d ie se r V crm o in tlich k eit je d es
soruşturmayı ve tüm tartışmayı yavaşlatarak n eue Fragen und alle Auseinan­
kendine özgü bir yolda bastırıp geciktirir. d ersetzu n g h in ta u h ä lt u n d in
Boş konuşmadaki bu yorumlaııımşlık ora- eigentüm licherw eise niederhält
und retardiert.
daki-Varlıkta daha şim diden sıkı sıkıya yer­ Im D asein hat sich j e schon
leşmiştir. İlkin bu yolda tanıyabildiğimiz pekçok diese Ausgelegtheil des Geredes
şey vardır, ve hiçbir zaman böyle sıradan bir festgesetzt. Vieles lernen wir zu­
n ächst ifi dieser Weise kennen,
anlayışın ötesine geçmeyen şeyler hiç de az nicht weniges kom m t ü b er ein
değildir. Oradaki-Varlık ilk olarak onun içine solches durch sch n ittlich es Ver­
büyüdüğü bu gündelik yorumlanm ışlıktaıı ständnis nie hinaus. Dieser alltäg­
lichen Ausgelegtheil, iu die das
kendini hiçbir zaman geri çekemeyebilir. Tüm D asein zunächst hineinw ächst,
gerçek anlama, yorumlama ve iletişim, tüm vermag es sich nie zu entziehen,
h i ih r und aus ihr m ul gegeu sie
yeniden açığa çıkarına ve yeniden edinme onda
vollzieht sich alles echte Verste­
ve ondan ve ona karşı yerine getirilir. Hiçbir h e n , A uslegen u n d M itteilen ,
durumda bir oradaki-Vaı lık, bu yorumlanmışlık Wiederent decken m ul neu Zueig­
n en . Es ist nicht so, daß je ein
tarafından dokunulm am ış ve ayartılmamış Dasein unlx'rührt und unverfiihri
olarak, bir kendinde “düııya”nm özgür ülkesini durch diese Ausgelegtheil vor das
freie Land einer »Welt« au sieh yalnızca karşılaştığını seyredebilmek için önüne
gestellt Hürde, um m ir zu schau-
cu, was ihm begegnet. Die H err­
koymaz. Kamusal yorumlaıımışlığm egemenliği
schaft d er öffentlichen Ausge- daha şim diden giderek bir rıılı durununum
leglheit hat sogar schon über die olanakları üzerine — eş deyişle oradaki-Varlığııı
M öglichkeiten des G estim m t­
seins entschieden, das [170] heißt dünyayı onun için önemli olmaya bıraktığı temel
über die G rundart, in der sich yol üzerine — bile karar vermiştir, insan ruhsal
das Dasein von der Well angehen
läßt. Das Man zeichnet die Be­
durumun öıı-taslağııu verir, neyin ve nasıl “gö­
findlichkeit vor, es bestim m t, rüldüğünü” belirler.
was m au und wie m au »sieht«. Belirtilmiş olan yolda şeylerin üstünü örten
Das G erede, das in d e r ge­
k e n n z e ic h n e te n Weise ver­
boş konuşma kökünden koparılmış oradaki-
schließt, ist die Seiusart des ent­ Varlık-aıılayışmm Varlık-türüdür. Gene de boş
w urzelten D aseinsverständ- konuşma elöııüııde-buluııan birşeyde clönüııde-
nisses. Es komm t jed och nicht
als v o rh a n d e n e r Z ustand au
bııluııaıı bir durum olarak yer almaz; tersine,
einem V orhandenen vor, son­ kendisi sürekli köküııdeıı-koparış yolunda varo-
dern existenzial entwurzelt ist es luşsal olarak kökünden koparılır. Bu varlık-
selİKt in der Weise d er ständigen
Ent wurzelung. Das besagt onto­ bilimsel olarak şu demektir ki, kendini boş ko­
logisch: Das im G erede sich hal­ nuşmada tutan oradaki-Varlık, düııyadaki-Varlık
lende Dasein ist als In-dcr-Well-
sein von d e n p rim ä re n und
olarak, dünyaya, birlikte-oradaki-Varlığa, içiııde-
u rs p rü n g lic h e c h le u Seins be­ Varlığın kendisine doğru birincil olan ve kökeıı-
zögen zur Welt, zum Mildasein, sel olarak gerçek olan Varlık-ilişkilerindeıı kopa­
zum lu-S ein selbst abge-
sehnitteu. Es hält sich in einer
rılır. Kendini bir boşlukta yüzme durum unda
Schwelle und isl in dieser Weise tutar ve bu yolda gene de her zaman “dünya”da,
doch im m er liei der »Welt«, m it Başkaları ile birlikte ve kendine doğrudur.
den Anderen und zu ihm sellist.
N ur Seiendes, dessen Erschlos­
Ancak açığa-serilmişliği belli bir ruhsal durum
senheil d u rch die befindlich- içinde anlayan söylem yoluyla oluşturulan, eş
verstehende Rede konstituiert deyişle açığa-serilmişliği bu varlıkbilimsel du­
ist, das heißt in dieser ontolo­
gischen Verfassung seiu Da, das rumda kendi ‘Orada’sı, kendi “düııyada”sı olan
»In-dcr-W’elt« isl, hat die Seius- varolaıı-şey böyle bir kökünden koparılmanın
m öglichkeh solcher Entwurze­
Varlık-olaııağını taşır ki, oradaki-Varlığııı bir
lung, die so wenig ein Nichtsein
des D aseins ausm achl als yokluğunu olmaktan çok oıııın en gündelik ve
vielmehr seine alltäglichste und en dikbaşlı “realitesini” oluşturur.
hartnäckigste »Realität«.
ln der SellKtverständlichkeit
Gene de, sıradan yorumlaıımışlığm keıı-
und Sellislsicherheit der durch- diliğiııden-açıkhğmda ve kendine güvence ver­
scluntllichen A usgeleglheit je ­ mesinde imlenen şey, bunların koruması altında,
doch liegt es, daß unter ihrem
Schutz dem jew eiligen Dasein
o sıradaki oradaki-Varlığııı kendisini büyüyen bir
selbst die U nheim lichkeit der zenıinsizliğe doğru sürükleyebilecek bu boşlukta
Schwelle, in d er es einer wach­ yüzmenin tekiıısizliğiniıı ondan gizli kaldığıdır.
sen d en Bodenlosigkeit zutrei­
ben kann, verborgen bleibt.

§ .SG. Die N m gin § 3 6 . Merak


Bei d e r Analyse des Verstehens Anlamanın ve genel olarak ‘Orası’ııııı açığa
und der Erschlosseuheit des Da serilınişliğinin çözümlemesinde inmen naturale-
überhaupt wurde auf das lumeu
n atu rale hingewiesen u n d die
den söz edildi ve içiııde-Varhğın açığa serilmişliği
Erschlosseuheit des In-Seins die oradaki-Varlığııı ‘açıklığı’ [Lichtung] olarak
belirtildi ki, ilk kez orada ‘görüş’ gibi biışey l.ifhtnngkV's Daseins genannt, in der
erst so ol was wie Sicht möglich wird.
olanaklı olur.* ‘Görüş’ oradaki-Varlığa özgü Sicln w urde im H in b lick a u f die
tüm açığa sermenin temel türü, e.d. anlama (in m d arl alles daseiusm äßigeu Er­
açısından kavrandı; anlama oradaki-Varlığm schließen*, das Verslehen. im Sinne
der genuinen Zueignung von Seien»
kendi özsel Vaıiık-olaııaklarıııa göre ilişkili dem begrilleu. zu dem sich Dasein
olabildiği varolaıı-şcylcriıı gerçek edinimi gem äß sein e r w esculm lten Seins-
mögliclikeilen verhallen kann.
anlamını taşır. Die Ciruudvcrfassung d er Sicht
Görüşün temel-durıımıı kendini güııde- z<‘igi sich au ein er eigentüm lichen
likliğiu “görme”ye doğru kendine özgü bir Scinstcudeuz d er Alltäglichkeit zum
»Sehen«. Wir bezeich n en sie mit
Varlık-eğilimiııde gösterir. Bıı eğilimi merak dem Terminus Neugier, der charak-
terimi ile belirtiriz ki, kendine özgü bir yolda terislischerweise nicht auf das Sehen
eingeschränkt ist und die Tendenz
‘görıııe’ye sınırlı değildir ve dünyayı algıda
zu einem eigentüm lichen verneh­
onunla kendine özgü bir karşılaşma için m enden liegegnenlassen d er Welt
bırakma gibi bir eğilimi anlatır. Bu fenomeni ausdrückt. Wir interpretieren dieses
Phänom en in grundsätzlicher exis-
ilkede varoluşsal-varlıkbiliııısel bir amaçla lenzial-ontologischcr Aljsicht, nicht
yorumhıyoruz, ve onu çok erken bir zamanda in d er verengten O rien tieru n g am
Yunan felsefesinde İliç de raslaııtısal olmayan Erkennen, das schon früh und In d er
g rie ch isch en P h ilo so p h ie n ic h t
bir yolda “görm e isteği” olarak kavranan z.ufällig aus d e r »l.nst zu scheu«
bilme üzerine daraltılmış bir yönelim içinde Itcgriffcn wird. Die Abhandlung, die
in d er Sam m lung d e r A bhandlun­
almıyoruz. Aristoteles’in varlıkbilim için
gen des Aristoteles zur O ntologie an
incelemeler derleminde ilk konumda duran erster Stelle steht, [171} Ix-ginnt mit
incelem e şu önerm e ile başlar: travTEÇ dem Satze: frdvTss ävÖpcotroi toö
siS^vat öpeyovTai tpûaeı". Im Sein
âvSpcoTTOt toO EtSevaı ö p ey o v T a t cpüaeı." des M enschen liegt wesenhafl die
İnsanın Varlığında özsel olarak bir görme Sorge des Sehens. Damit wird eine
kaygısı yatar. Bununla bir araştırma sunulur U ntersuchung eingeleitel, die den
U rsp ru n g d e r w issenschaftlichen
ki, varolaıı-şey ve Varlığı üzerine bilimsel E rfo rsch u n g d es S eie n d en u n d
araştırmanın kökenini oradaki-Varlığııı sözü sein es Seins au s d e r g e n a n n te n
Seiusart des Daseins aufzudecken
edilen Varlık-türüııden açığa çıkarmaya çalı­
sucht. Diese griechische Interpreta­
şır. Bilimin varoluşsal doğuşunun bu Yunan tion d er existeuzialen (ienesis d er
yorumu raslaııtısal değildir. O nda Parıııe- Wissenschaft ist nicht zufällig. In ihr
kommt zum expliziten Verständnis,
ııides’iıı önermesinde öıı-taslağı verilmiş olan was im Satz des Parmenides vorge-
şey belirtik olur: tö y a p ai/TÖ voeTv eotîv te zeichnet ist: r ö y ä p aÖTO voeTvecmv
Kai Elvaı.** Varlık kendini arı sezgisel algıda T6 Kai EÎvaı. Sein ist, was im reinen
a u s c h a u c u d e n V ern eh m en sich
zeigt, und nur dieses Sehen entdeckt
*| Bk/., s. 1133|.I
" M e t a f i z i k A 1, 980 a 21. | “T ünı insanlar doğal olarak bilmek isler.” Heidegger si&evaı
sözcüğünü “görm e” olaıı kök anlamı içinde, ve “uzanmak,” “özlem duymak” anlam ına gelen
öpeyco sözcüğünü ise “S o r g e / kaygı” olarak okur. J
**[“Çfmkü düşünm e ve olm a birdir.” H eidegger yine ‘kök’ anlam a d ö n e r ve voeîv
sözcüğünü “gözlerle algılamak” olarak çevirir. Tarihsel Bilgi: Baımeııides için d u y u s a l a l g ı
dünyası ya da dünya sürecinde ya da yit ici bir b irs a m / d o x a nesnesidir, ve V a r lık
ancak d ü ş ü n c e yoluyla kavranabilir. Z rn o n ’uu f e n o m e n o l o f i k değil am a m a n t ı k s a l olan
paradoksları y a l n ı z c a bir ‘devimler’ süreci olan I Ieraklitos dünyasının sah çelişki içerdiği için
g e r ç e k v a r l ı k olmadığını, geçici bir algı dünyası, bir g ö r ü n g ü olduğunu tanıtlamaya yöneliktir.
Eytişimin n e s n e l l i ğ i n i doğrulayan llerakleitos’ım tersine, Elealikler açımladıkları eytişimin
m l / n e .s n e .l değil aıııa yalnızca ö z n e l olduğunu düşünüyorlar, onu yalnızca fenom ene yüklüyor-
das Sein. U rsprüngliche und echte gösterendir ve yalnızca bu görm e Varlığı
W ahrheil lieg! iu d e r re in e n An­
schauung. Diese These bleibi Torlan
ortaya serer. Kökeusel ve asıl gerçeklik arı
dis Fundament deralxuidländischen sezgide yatar. Bu sav daha sonra Batı felse­
Philosophie. In ihr hat die llcgelsche fesinin temeli olarak kalır. Hcgel’in eytişimi
D ialektik das Moliv, u n d n u r a u f
ihrem (»runde ist sie möglich. güdüsünü onda bulur, ve ancak onun teme­
Den m erkwürdigen Vorrang des linde olanaklıdır.
»Sehens« hat vor allem Augustinus
bem erkt im Zusam m enhang d er In­
“Görme”niıı dikkate değer önceliği her­
terpretation derconcupiscenlia'*. Ad kesten önce Aııgııstine tarafından concupi-
oculos enim viderc proprio |>eriinc 1, scentianm yorumu bağlanımda belirtildi.12Ad
das S ehen g e h ö rt eig en tlich den
Augen zu. U lim ur autem hoc verlx>
oculos etlim videre proprie pertinet, görme aslın­
ctiam tu ceteris sensibus cum eos ad da gözlere aittir. Utimur autem. hoc verbo etiam
cognoscendm n intendinm s. Wir ge­ in ceteris sensibus cuııı eos ad cognoscendum
brauchen aber dieses Wort »sehen«
auch für die anderen Sinne, wenn wir intendinms. Ama bu “görme” sözcüğünü baş­
uns iu sie legen — um zu erkennen. ka anlam larda da kullanırız, eğer onları
N cque enim dicim us: audi quid
rutilet; aut, oIcTac quam niteat; aut,
bilme ile ilişkileııdirmişsek. Neque enim dici-
gusta quam sp lcu d e at; au t. palpa ■mus: audi quid rutilet; aut, olefac quam niteat;
(jiiam fulgeat: vidcrİ enim dieuutur aut, gusta quam splendeat; aut, palpa quam
haecom nia. Wir sagen nämlich nicht:
höre, wie das schimmert, (Hier rieche,
fulgeat: videri enim dicunlurhaec omıtia. Çünkü
wie das glänzt, oder schmecke, wie das nasıl parladığını işit ya da nasıl ışıdığını kokla
leuchtet, oder fühle, wie das strahlt; ya da nasıl çaktığına dokını demeyiz; tersine
sondern wir sagen Ixi alldem: $/>/<>wir
sagen, daß all das g esehen wird. tüm bunlarda ‘Gör’deriz, ‘tıim bunlar görü­
Dicimus autem non solum, viele quid lürdür’ deriz. Dicimus autem non solum, vide
lueeat. quod soll oculi sem ire pos-
siuil, wir sagen aber auch nicht allein:
quid lueeat, quod soli oculi sentire possuut,
sieh, wie das leuchtet, was die Augen yalnızca gözlerin algılayabildiği şey için yal­
allein vernehm en können, sed eliam, nızca, ‘bak nasıl parlıyor’ demeyiz, sed etiam,
vide quid sottet; vide quid oleat, vide
quid sapiat, vide quam durum sil.
vide quid sonet; vide quid oleat, vide quid sapiat,
Wir sagen auch: sieh, wie das klingt, vide quam durum sil, ama ayanca, ‘bak, nasıl
sieh, wie es duftet, sieh, wie das sch­ ses çıkarır,’ ‘nasıl kokar,’ ‘nasıl tat verir,’ ‘bak
meckt, sieh. wie hart das ist. Idcoquc
generalis experientia sensumn con- ne sert’ de deriz. Ideoque generalis experientia
cu p isc en lia sicul dictu m est ocu- semimin concupiscenlia sicut dictum est oculorum
lorum vocatur, c|uiavidendi officium
iu q u o primat um oculi tcneni, etiam
vocatur, quia videndi officium in quo primattım
c e teri sensus sibi d e sim ililuriine oculi tenent, etiam çeleri sensus sibi de similitudine
usurpant, cum aliquid cognitiouis usurpant, cum aliquid cognitiouis exploranl.
exploranl. Daher wird die Krfahrung
der Sinne überhaupt als »Augenlust«
Buna göre genel olarak duyuların dene­
İK'zeİchııet. weil auch die an d eren yimine “gözlerin kösııüsü” denir, çünkü so­
Sinne aus eitler gewissen Ähnlichkeit run bilgi olduğu zaman başka duyular da belli
h e r sich d ie L eistung des Sehens
aneignen, wenn es um ein Frkenucu bir aııdırıındaiı ötürü görme sığası edinirler
geht, iu welcher Leistung die Augen ve bu sığada gözlerin önceliği vardır.
den Vorrang halten. {172]

laulı (fcnoıııoıı özneldir, bilinçle olandır, gerçek varlığı yoklıır). lleidegger’in ‘Parıııenides’i
“Varlık kendini a n s e z g i s e l a l g ı d a gösterendir” derken, Parm etıİdes’in kavramı ise h i ç b i r
b e l i r l e n i m i olmayan, h i ç b i r o l u m s u z l a n u ı iç e r m e y e n s e, boylere Ç o k l u ğ a s a l t ı k o l a r a k i z i n v e r m e y e n
‘Varlık = Varlık’ soyutlamasıdır — eytişimsel devime ha/.ırlanımş arı anlak kıpısı. |
lsCoııfessioııes lib. X, cap. Ä5. 12CO ll/e s s io n e s 1İI). X, Caj>. 30.
Bu salt-algılama eğilimi konusunda ne dene­ Was isi f“s um diese Toudenz
7.UI1I Nıır-Veruclııııeu? W elche
cektir? Oıadaki-Varltğın hangi varoluşsal du­ o x istcn ziale V erfassung des
rum u merak fenom eninde anlaşılabilir ola­ Daseins wird am Phänom en der
caktır? Neugier verständlich?
Das In-der-Wdl-sein gehl zu­
Düııyadaki-Varlık en yakından tasa edilen nächst in der Ix sorgten Well auf.
dünyaya soğrulur. Tasa elaltmda-bulmıanı açığa Das Besorgen ist geführt von der
U m sicht, d ie das Z u h a n d en e
çıkaran ve onu açığa çıkarılmışlığı içinde sak­ entdeckt und in seiner Kuldeckl-
layan sağgörü tarafından güdülür. Sağlanacak ya hcii verwahrt. Die Umsicht gibt
da yerine getirilecek birşey olduğunda, sağgörü allem Beibringen, Verrichten die
Bahn des Vorgehens, die Mittel
işe girişmenin yolunu, işi yapmanın aracını, der Ausführung, die rechte Gele­
doğru fırsatı, uygun kıpıyı verir. Tasa yeriııe- genheit, den geeigneten Augen­
blick. Das B esorgen kan n zur
getirmeııin dinlenm e için kesintiye uğraması
Ruhe kommen im Sinne d er aus-
anlam ında ya da işin bitirilmesi olarak din­ ru h en d en U n terb rech u n g des
ginliğe gelebilir. Dinlenmede tasa yitmez, aıııa Vorrichtens o d e r als F'crligwer-
deu. ln d er Ruhe verschwindet
İliç kuşkusuz sağgörü özgürleşir ve bundan das Besorgen nicht, wohl aber
böyle iş dünyasına bağlı değildir. Dinlenmede w ird d ie U m sicht frei, sie ist
kaygı özgürleşmiş sağgörüye çekilir. İş dün­ nich t m e h r an d ie Werkwelt
g e b u n d e n , h u A usru h en legi
yasının sağgörülü olarak açığa çıkarması uzak- sich die Sorge in die froigewot-
[sız]laştırmaııııı Varlık-karakteriııi taşır. Öz­ d en e Umsicht. Das um sichtige
gürleşmiş sağgörü için bundan böyle yaklaş- Kuldcckcn der W’erkwelt hat den
Seinscharakier des Knt-ferncns.
lırılıııası ile tasa edilecek elaltında-bulıınan Die freigewordene Umsicht hat
lıiçbirşey yoktur. Ama özünde uzak [sız] laştıı ıcı nichts m eh r /.uhandcu, dessen
N äherung zu besorgen ist. Als
olarak, sağgörü kendine yeni uzak [sız] taştırma
w esen h aft c n t-lc ru o n d c ver­
olanakları sağlar; bu dem ektir ki, elaltında- schafft sie sich n eu e M öglich­
bulıınan en yakın şeylerden öteye uzak ve ya­ k eiten des K nt-fernens: das
besagt, sie te n d ie rt aus dem
bancı dünyaya eğilimlidir. Kaygı, dinlenmede ve nächst Z uhandencn weg in die
oyalanmada, “düııya”yı yalnızca görünmesinde fe rn e u n d frem d e Welt. D ie
görme olanaklarıyla tasalanma olur. Oradaki- Sorge wird zum B esorgen d e r
M öglichkeiten, ausruhend ver­
Varlık uzakta olanı arar ve buıııı yalnızca onu weilend die »Well« nur in ihrem
göründüğü yolda kendine yaklaştırabilıııek için Aussehen zu sehen. Das Dasein
yapar. Oradaki-Varlık kendini yalnızca dünyanın sucht das Ferne, lediglich um es
sich in seinem Aussehen nahe zu
görünüşü tarafından birlikte götürülmeye bı­ b rin g e n . Das D asein läfh sich
rakır; bu bir Varlık-tıirüdür ki, onda oradaki- einzig vom Aussehen d er Welt
Varlık düııyadaki-Varlık olarak kendi kendisin­ m itnehm eu, eine* Sciusart, in der
es besorgt, seiner selbst als lu-
den kurtulmakla, en yakın güııdelikliği içinde der-Welt-seins ledig zu werden,
elaltmda-bulunaıım ortasında Varlığından kur­ le d ig des Seins beim n äch st
alltäglic hen /athaudcucn.
tulmakla tasalanır.
Die freigew ordeue N eugier
Ama özgürleşmiş merak görmekle tasalanır Ix sorgt alxT7.u sehen, nicht um
— görüleni anlayabilmek için değil, eş deyişle das (»eschene zu verstehen, das
heiüt in ein S ein zu ihm zu
ona doğru bir Varlığa gelebilmek için değil, ama kom m en, s o n d e rn nur um zu
yalnızca görebilmek için. Yeni olanı yalnızca sehen. Sie sucht das Neue nur,
ondan yeniden yeni birşeye sıçrayabilmek için um vou ihm e rn e u t zu Neuem
ah z u sp rin g eu . N icht um zu
arar. Bu görmenin kaygısı için önemli olan şey erfassen und um wissend in der
ayrımsayarak ve bilerek gerçeklikte olabilmek W ahrheit zu sein, g e h t es d er
Sorge dieses Sehens, sondern um değil, ama kendini dünyaya bırakma olanak­
M öglichkeiten des SiclnilxTlassens
an die Well. D aher ist die Neugier
larıdır. Buna göre merak cıı yakında olanın
durch ein s|>eziUsches Unveneeilen ortasında kendine özgü bir eykşmeme yoluyla
İH'inı Nächsten charakterisiert. Sic nitelenir. Böylece irdeleyici bir eyleşmeniıı
sucht d aher and» nicht die Muhe
des betrachtenden Verweileus, son­ boş zamanını değil, ama her zaman yeni olan
dern Unruhe und Aufregung durch yoluyla ve karşılaşılanın değişimi yoluyla diıı-
das im mer Neue und den Wechsel
des begegnenden, ln ihrem Unver-
giııliksizliği ve heyecanı arar. Eylcşmemesinde
weilen Ixsorgt die Neugier die stän­ merak sürekli oyalanma olanağı ile tasalanır.
dige Möglichkeit der Zerstreuung. Merakın varolaıı-şeylere hayranlık duyan
Die Neugier h at nichts zu tun mit
dem lx-wuudcruden betrachten des
irdeleme ile, 0aunâÇEiv ile hiçbir işi yoktur;
Seienden, dem öcsumciÇe iv , ihr liegt hayrete düşme yoluyla anlamama noktasına
nicht daran, durch Verwunderung gelmek onu ilgilendirmez.; tersine, bir bilme
in das Nichlvcrstchcn gebracht zu
w erden, so n d ern sie beso rg t ein ile ilgilenir, ama yalnızca bilmiş olabilmek için.
W’issen, alx-r lediglich umgewul.it zu Tasa edilen çevrede eyleşmeme ve yeni olanak­
h alx n . Die beiden für die Neugier
konstitutiven M om eute des llm m -
larla oyalanma olarak merak için oluşturucu
weiiens in d er besorgten U m welt bu iki kıpı bıı fenomenin kalacak-yer.sizlik dedi­
und d er Zerstreuung in neue Mög­ ğimiz üçüncü özsel karakterini temellendirir.
lichkeiten fu n d ie ren d en d ritten
W esenscharak[173]ter dieses Phä­
Merak her yerde ve hiçbir yerdedir. Dün-
nom ens, d en wir d ie AufenthnUs- yadaki-Varlığın bu kipi gündelik oradaki-
losigkeil n e u n e n . D ie N eugier ist Varlığııı yeni bir Varlık-türünü ortaya serer ki,
nlx-rall und nirgends. Dieser Modus
des In-der-Weh-seins enthüllt eine oradaki-Varlık onda kendini sürekli olarak
n e u e Sciusart des alltä g lich e n kökünden sökmektedir.
D aseins, in d e r cs sich ständig
entwurzelt.
Boş konuşma giderek merak yollarını bile
Das G e red e regiert, auch die denetler; okunmuş ve görülmüş olması gere­
Woge der Neugier, es sagt, was man keni söyler. Merakın her yerde olması ve hiçbir
gelesen und gesehen halxai muß.
Das UIxTall-und-nirgends-sein der
yerde olmaması boş konuşmaya teslim edilir.
N eugier ist dem G erede überant­ Konuşma ve görme gibi bu iki gündelik Varhk-
w ortet. Diese Ix id e n alltäglichen kipi yalnızca kökündeıı-sökme eğilimlerinde
Seinsmodi der Rede und d er Sicht
sind in ihrer Kntwnrzelnngstendenz birbirleri ile yaııyaııa elönüııde-bıılunınazlar,
nicht lediglich n elxiieinander vor­ ama bu olma yollarından biri ötekini kendi ile
handen, sondern eine Weise zu sein
reißt die andeirnni sich. Die Neugier,
birlikte çeker. Onıııı için lıiçbirşeyiıı üstü örtü­
d er nichts verschlossen, tlas Gerede, lü olmadığı merak, ve onun için lıiçbirşeyiıı
dem nichts unverstanden bleibt, anlaşılmamış kalmadığı boş konuşma kendi­
gclx'ii sich, das heißt dem so seien­
d en Dasein, die bürgschafl eines
lerine, eş deyişle böyle varolan oradaki-Varlı-
verm eintlich echten »lebendigen ğa, sözde gerçek bir “yaşayan yaşam”ııı güven­
Ix-bons«. Mit dieser Vermeintlich- liğini verirler. Ama bu ‘sözdelik’ ile üçüncü bir
keit alxT zeigt sich ein drittes Phä­
nom en, das die t'rschlosscnheil des fenomen daha kendini gösterir ki, gündelik
alltäglichen Daseins charakterisiert. oradaki-Varlığm açığa serilmişliğiııi nitelendirir.

§ 37. Die Zweideutigkeit § 3 7 . ikircim


W enn im alltä g lich e n M iteinan- Gündelik birbiri-ile-birlikte-Varhkta herkese
(lerseiıı dergleichen Ixgegnet, was
jedem zugänglich ist und worülx’r erişilebilir olan ve üzerine herkesin lıerşeyi
jeder jedes sagen kann, wird bald söyleyebileceği şeyle karşılaşıldığında, çok
geçmeden bundan böyle neyin gerçek bir an­ nicht in d ir enischcidbar, was iu
(•( hiçin Verstehen erschlossen ist
lamada açığa serildiğine ve neyin serilmcdiğiııe u n d was n ich i. Diese Zweideu­
karar verilemez olur. Bu ikircim yalnızca dün­ tigkeit erstreckt sich nicht allein
yaya değil, anıa genel olarak birbiri-ile-birlikte- au f die Welt, sondern ebensosehr
au f das M iteiuanderseiu als sol­
Varlığa, giderek oradaki-Varlığın kendisine ch es, so g ar a u f das S ein des
doğru Varlığına bile genişler. Daseins zu ihm selljst.
Alles sieht so aus wie echt ver­
Herşey sanki gerçekten anlaşılmış, kav­ stan d en , erg riffen u n d gespro­
ranmış ve söylenmiş gibi görünür, ve gene de chen und ist es im G runde doch
temelde öyle değildir, ya da öyle görünmez, nicht, od er es sieht nicht so aus
und ist es im G runde doch. Die
ama gene de temelde öyledir, ikircim yalnızca Zweideutigkeit betrifft nicht al­
kullanım ve yararlanını için erişilebilir olan lein das Verfügen über u n d das
S challen m it dem iu G ebrauch
şeyler üzerinde tasarrufu ve onları yönetmeyi u n d G enuß Zugänglichen, son­
ilgilendirm ekle kalmaz, ama kendini dalıa d e rn sie hat sich schon im Ver­
şimdiden ‘Olabilme’ olarak anlamada ve ora- stehen als Scinkötmen, in der Art
des Entwurfs u n d d e r Vorgabe
daki-Varlığın olanaklarının tasarlanma ve su­ von M öglichkeiten des Daseins
nulma yollarında yerleştirmiştir. Herkes ortaya festgesetzt. Nicht n u r kennt und
bespricht jeder, was vorliegt und
atılanı ve yer alanı tanım ak ve tartışmakla verkom m t, s o n d e rn je d e r weiß
kalmaz, ama daha şimdiden ilkin olması gere­ auch schon darüber z.u reden, was
ken üzerine, henüz ortaya aUİmamış ama “aslın­ erst g esch eh e n soll, was no ch
nicht vorliegt, aller »eigentlich«
da” yapılması gereken üzerine konuşmayı da gemacht werden müßte. Jed er hat
bilir. Herkes daha şimdiden başkalarının da schon im m er im voraus geahnt
sezinlediğini ve izine düştüğünü önceden sezin­ u n d g esp ü rt, was a n d e re auch
a h n e n und sp ü ren . Dieses Auf-
ler ve izine düşer. Bu ‘iziııde-olma,’ hiç kuş­ der-S pur-scin. u n d zwar vom
kusuz söylentiden geldiği için — çünkü kim 1löreusageu h er — wer in echter
Weise einer Sache »auf d er Spur
gerçekten bir şeyin “izine düşerse,” üzerine ist«, spricht nicht d a rü b e r— , ist
konuşmaz —, ikircimin oradaki-Varlığın ola­ die verfänglichste Weise, in der
naklarını sunmasının en karışık yoludur ki, die Zweideutigkeit Möglichkeiten
dt*s Daseins vorgibl, um sie auch
bunların daha şimdiden kendi güçleri içinde schon in ihrer Krall zu ersticken.
boğulabilmeleriııe götürür. Gesetzt nämlich, das, was man
ah n te und spürte, sei eines ’läges
İmanın sezinlediği ve izine düştüğü şeyin bir w irklich in d ie Tal um gesetzt,
gün gerçekten eyleme çevrileceğini varsayarsak, d au n hat gerade die Zweideutig­
o zaman ikircim olgusallaştırılmış Şey için k eit scliou d a fü r g eso rg t, d aß
allsogleich das Interesse für die
ilginin hemen ölmesini daha şimdiden sağla­ realisierte [174] Sache abslirbt.
mıştır. Aslında bu ilgi, yalnızca merak ve boş Dieses Interesse besteht ja n u r in
d e r Weise d er N eugier und des
konuşma kipinde, bağlayıcı olmayan salt-bir- G ered es, so lan g e als d ie Mög­
likte-seziıılemeııin olanağı verili oldukça süre­ lichkeit des unverbindlichen Nur-
cektir. Biri birşcyiıı izine düştüğünde ve düş­ mit-ahueus gegelxnt ist. Das Mit-
dalx-i-seiu, wenn mau und solange
tüğü sürece, ‘birlikte-oııda-Varlık,’ eğer sezin­ m an au f der Spur ist, versagt die
lenen şey yerine getirilmişse, bağlılığı önler. G efolgschaft, wenn die D u rch ­
fü h ru n g des G eahnten cinsetzi.
Çünkü bununla oradaki-Varlık her durumda Denn mit dieser wird das Dasein
geriye keııdi üzerine zorlanır. Boş konuşma ve je auf sich selbst zurückgezwun­
merak güçlerini yitirirler. Ve daha şimdiden gen. G erede und Neugier verlie­
ren ih re Macht. U nd sie rächen
öçlerini almaktadırlar. Iıısaıım birliktc-seziıı- sich auch schon. Angesichts der
lediği şeyin yerine getirilmesi karşısında, boş D urchluitrung dessen, was m an
nih-ahule, ist. das G erede leicht, konuşma kolayca insanın bunu da yapabilmesi
bei d e r lla tu l m it d e r Feststel­
lung: das hätte m an auch machen gerektiğini saptar, çünkü insan onu gerçekten
können, denn — m an hat es ja de birlikte-sezinlemiştir. Boş konuşma sonunda
doch m itgeahnt. Das G erede ist
onun tarafından sezinlenen ve sürekli olarak
am Ende sogar ungehalten, daß
das von ihm G eahnte und ständig istenen şeyin şimdi edimsel olarak yer almasından
Geforderte nun riwW/rÄgescluelit. giderek öfke bile duyar. Bununla onun için
İsı ihm ja doch dam it die Gele­
genheit entrissen, weiter zu ahnen.
daha öte sezinleme fırsatı elinden alınmıştır.
Sofern nun aber die Zeit des Ama şimdi yerine getirmenin ve gerçek bir
sieh cim ctzciidcti Daseins in der başarısızlığın suskunluğu içinde işe girişen
Verschwiegenheit der D urchfüh­
rung und des echten Scheiierns oradaki-Varlığın zamanının bir başka zaman
eine andere ist, öffentlich gese­ olması, ve bunun, kamusal olarak görüldüğü
hen eine wesentlich langsamere,
als d ie des G eredes, das »sch­
gibi, “daha hızlı yaşayan” boş konuşm anın
neller lebt«, ist dies G erede längst zamanından özsel olarak daha yavaş bir zaman
1>ei einem anderen, dem jeweilig olması ölçüsünde, bu boş konuşma çoktandır o
Neuesten augekom m en. Das frü­
h er G eahnte und einmal Dnrch-
sırada en yeni şey olan başka biışeye gitmiş
geführte kam im Hinblick auf das olacaktır. Daha önce sezinlenmiş ve şimdi ye­
N eueste zu spät. G e red e und rine getirilmiş olan en yeni olan açısından fazla
N eugier sorgen in ih re r Zwei­
deut iRkc-ii dafür, dal) das echt geç gelmiştir. Boş konuşma ve merak, kendi
und neu ( leschaü.ene bei seinem ikircimleri içinde, gerçek olarak ve yeni olarak
H ervortreten für die Ö ffentlich­ yaratılmış olanın kamu için oı laya çıkar çıkmaz
keit veraltet ist. Es verm ag erst
dann in seinen positiven Möglich­ eskimesini sağlarlar. Böyle yeni yaratılmış biışey
keiten frei zu werden, wenn «las ancak oıııı örten boş konuşma etkisiz olduğu ve
verdeckende Gererle unwirksam
geworden und das »gemeine« In­
“ortak” ilgi öldüğü zaman kendi olumlu ola­
teresse erstorben ist. naklarında özgür olabilir.
Die Zweideutigkeit der öffent­ Kamusal yoruııılaıımışlığın ikircimi öııdcıı
lichen Ausgeleglhoil gibt das Vor­
weg-! >eredeu und neugierige Ah­
konuşmayı ve meraklı sezinlemeyi gerçekten
nen für tlas eigentliche Gesche­ olmakta olanın yerine geçirir ve yerine getir­
hen aus und stem pelt Durchfüh­ meyi ve eylemde bulunmayı sonraki ve önemsiz
ren utul I landein zu einem Nach­
träglichen und Belanglosen. Das
şeyler olarak damgalar. Buna göre, oradaki-
V erstehen des Daseins im Man Varlığın insanda anlaması, gerçek Varlık-ola-
versieht skU d aher in seinen Ent­ nakları açısından, tasarlarında sürekli olarak
würfen ständig hinsichtlich der
echten Seiusmöglichkeileu. Zwei- yanlış gider. Oradaki-Varlık her zaman ikircimli
(U’ulig isl tlas Dasein im mer »da«, olarak “orada,” cş deyişle birbiri-ile-birlikte-
das heißt in der öffentlichen Er- Varlığııı kamusal açığa serilmişliğindedir ki,
schlosscnheil des M ileinander­
seins, wo das lauteste G erede und orada en gürültülü boş konuşma ve en becerikli
die findigste N eugier den »Be­ merak “işlerin sürmesini” sağlar, ve orada gün­
trieb« im G ang b ä h e n , da, wo
alltäglich alles u n d im G runde
delik olarak lıeışey olmakta ve temelde lıiç-
nichts geschieht. birşey olmamaktadır.
Diese Zweideutigkeit, spielt Bu ikircim her zaman meraka aramakta
der Neugier im mer das zu, was sie
sucht, und gibt dem G erede «len
olduğunu fırlatır, ve boş konuşmaya sanki onda
S chein, als w ürde in ihm alles herşey karara bağlanmış görünüşünü verir.
entschieden. Ama dünyadaki-Varlığın açığa serilmişli-
Diese Seinsart der Erschlossen­
heil des lu-der-Weh-seins dttreh-
ğiııin bu Varlık-türü genelde birbiri-ile-birlikte-
herrs« hl alx-r auch das Miteinan- Varlığa da egemendir. Başkası en yakından
2 5 (i M A K T IN m a im iC K K

iıısaıım onun hakkında işitmiş olduğundan, derseiu als solches. Der A ndere ist
zunächst »da« aus dem her, was
insanın oııun üzerine konuşmuş ve biliyor m au von ihm gehört hat, was m an
olduklarından “oıada”dır. Boş konuşma ken­ üIxt ihn redet und weih. Zwischen

dini ilkin kökeıısel birbiri-ile-birlikte-Varlığııı das ursp rü n g lich e M iteinander-


sein schiebt sich zu n äch st das
arasına kaydırır. Herkes ilkin ve sonra Baş­ G ered e. J e d e r p aß t zu erst u n d
kasına dikkat eder, onun nasıl davranacağını ve zunächst [175J a u f d en A ndern
auf, wie e r sich verhalten, was er
011a 11e söyleneceğini gözler, insanda birbiri-ile- dazu sagen wird. Das Miteinander-
birlikte-Varlık hiçbir biçimde lıerşeyi bir karara scin im Man ist ganz und gar nicht
bağlamış ilgisiz bir yanyaııalık değil, ama ger­ ein abgeschlossenes, gleichgülti­
ges N elxneinander, sondern ein
gin, ikircimli bir birbirini-gözleme, gizli bir g esäu m tes, zweideutiges Aufcin-
birbiriııi-karşılıkh-dinlemedir. ‘Birbiri-için’iıı au d eraufpassen, ein heim liches
maskesi altında, bir ‘birbiriııe-karşı’ oyunu Sich-gegenseitig-abhören. U nter
der Maske des Füreinander spielt,
sürer. ein G egeneinander.
Burada dikkat etmek gerek ki, ikircim ilkin Dabei ist zu beachten, daß die
Zweideutigkeit gar nicht erst einer
açıkça kılık değiştirmeyi ve çarpıtmayı amaç­ ausdrücklichen A bsicht au f Ver­
lamış olmaktan doğmaz ve ilkin bireysel ora- s te llu n g um! V erd reh u u g e n t­
daki-Varlığm neden olduğu biışey değildir. sp rin g t. d aß sie n ic h t vom e in ­
zelnen Dasein erst hervorgerufen
Daha şimdiden bir dünyaya fırlatılmış birbiri-ile- wird. Sie liegt schon im Miteiuau-
birlikte-Varlık olarak birbiri-ile-birlikle-Varlıkta dersein als dem gnimjeneit Mitcin-
yatar. Ama kamusal olarak bütünüyle gizlidir, a u d e rs e in in e in e r W elt. A ber
öffentlich ist sie gerade verl xjrgeu,
ve insan kendini her zaman insanın yoruııı- und imii wird sich im m er dagegeu
lanmışlığmııı Varlık-türüııe ait bu yorumun wehren, daß diese Interpretation
der Seinsart der Ausgelegtheil des
doğru çıkmasına karşı savunacaktır. Eğer bu Man zutrifft. Hs wäre ein Mißver­
fenomenlerin açımlamasının kendini İıısaıım ständnis, wollte die Explikation
onayı yoluyla doğrulaması istenecek olsaydı, bu dieser Phänom ene durch die Zu­
stim mung des Man sich Ix'währeu.
bir yanlış anlama olurdu. Die Phänom ene des Geredes,
Boş konuşma, merak ve ikircim fenomen­ d e r N eu g ie r u n d d e r Zw eideu­
leri aralarında daha şimdiden bir Varlık-bağ- tigkeit w urden in d er Weise her-
ausgestellt, daß sich u n ter ihnen
lantısımıı olduğunun gösterileceği bir yolda selbst schon ein Seinszusammen-
ortaya koyuldu. Bu bağlantının Varlık-tiirü şim­ hang anzeigt. Die Seinsart dieses
Zusammenhanges gilt es jetzt exis-
di varoluşsal-varlıkbilimsel olarak kavranma- tenzial-outologisch zu fassen. Die
lıdır. Gündelikliğiıı Varlığının temel türünün O ru n d a n des Seins d e r A lltäg­
oradaki-Varlığın şimdiye dek kazanılan Varlık- lichkeit soll im Horizont der bis­
h er gew onnenen Seinsstrukturen
yapılarnını çevreni içersinde anlaşılması gerekir. des Daseins verstanden werden.

§ 38. Das VnjidUn und die


§ 3 8 . Düşme ve Fırlatılmışlık GeworJenhfH

Boş konuşma, merak ve ikircim oradaki-Varlı- G ered e, N eu g ier u n d Zw eideu­


tigkeit charakterisieren die Weise,
ğııı gündelik olarak kendi “Orası” olma, diiıı- in d er das Dasein alltäglich sein
yadaki-Varlığııı açığa serilmişliği olma yolunu »Da«, die Krschlosscuheit des lu-
nitelendirirler. Bu karakterler varoluşsal belir­ der-Welt-seins ist. Diese C harak­
te re sin d als ex istcu ziale Be­
lilikler olarak oradaki-Varlıkta elöııüude-bu-
stim m theiten am Dasein nicht vor­
luıımazlar, ama onun Varlığını birlikte oluştu­ handen, sie m achen dessen Sein
rurlar. Onlarda ve Varlıklarına uygun bağlan- m it aus. In ih n en und in ihrem
seinsniäßigeu ZusatMiu-Mhattg alarmda giinddikliğin Varlığının (emel bir türü
enthüllt sich eine G m iulart des
Seins d er Alltäglichkeit, die wir
kendini ortaya serer ki, buna oradaki-Varlığın
das Verfallen des Daseins n en ­ düşmesi demiştik.
nen. Olumsuz hiçbir değerleme anlatmayan te­
Der Titel, der keine negative
Bew ertung ausdrüekt, soll be­ rim oradaki-Varlığın en yakından ve çoğunlukla
deuten: das Dasein ist zunächst tasa edilen “düııya”mn ortasında olduğunu imler.
und zumeist bei d er besorgten
»Welt«. Dieses Aufgellen I x 'i...
Bu ... ortasında soğrulma çoğunlukla İnsanili
b a t m eist d en C h a ra k te r dos kamıısallığmdaki yitik-Varlık karakterini taşır.
V erlorenseins in d ie Ö fleu t- Oradaki-Varlık asıl ‘Keııdi-Olabilme’ olarak ilkin
liehkeit des Mau. Das Dasein ist
von ihm seil«! als eigentlichem
daha şimdiden kendisinden ‘uzağa-düşıııüş,’
Sclljstscinküuneu zunächst im­ “dünya” ‘içiııe-düşıııüştür.’* “Dünya” içine düş­
m er schon abgelälleu und an müşlük birbiri-ile-hirlikte-Varlığa soğrulm a
d ie »Welt« verfallen. Die Ver-
fallenheit au die »Well« meint demektir, ama ancak bu sonuncusu boş ko­
das A ulgehen im M ileinander- nuşma, merak ve ikircim yoluyla güdüldüğü
seiu, sofern tlieses d u rch ü c ­
retle, Neugier und Zweideutig­
sürece. Oradaki-Varlığın asılsızlığı dediğimiz
keit geführt wird. Was wir die şey13şimdi düşmenin yorumu yoluyla daha kes­
UtieigentU< h k eit des Daseins kin bir belirlenim kazanır. Ama ‘asılsız’ ve ‘asıl
uauiitcu ", e rfä h rt je tz t durch
die Interpretation des Verhallens
değil’ hiçbir biçimde “aslında değil” demek
[176] eilte s c h ä rfe re B estim ­ değildirler, sanki oradaki-Varljk bıı Varlık-kipi ile
m ung. Ut|- und tiichleigenilich bütününde Varlığım yitirecekmiş gibi. Asılsızlık,
b e d e u te t ab e r keineswegs
»eigentlich nicht«, als ginge das ‘jjundan-böyle-düııyada-olnıaına’ gibi birşey
Dasein m |l diesem Seinsmodus cjeınek değildir, ama dalıaçok tam olarak ayır-
überhaupt seines Seins verlustig,
llneigentlichkeit meint sowenig
c|edici bir düııyadaki-Varlığı oluşturur ki, “dün­
tiergleichen wie Nicht-mchr-in- ya” tarafından ve insanda Başkaları ile birlikte-
der-Welt-sfiu, als sie geratle ein Oradaki-Varlık tarafından bütünüyle sersem-
ausgezeichnetes In-der-Well-sein
ausm acht, das von d er »Welt«
letilmiştir. ‘Keııdisi-Olmama’ özsel tasası içinde
und dem Mitdasein A nderer im bir dünyaya soğrulmıış varolan-şeyiıı olumlu
Man völlig Ixuom m en ist. Das olanağı olarak işlev görür. Bıı *Olmama’oradaki-
Nicht-es-sellist-scui fungiert als
fm ifive Möglichkeit des Seien­ Varlığın en yakın Varlık-türü olarak kavraıı-
den, das wrsenhafl lxsorgeud in malıdır ki, oradaki-Varlık kepelim çoğunlukla
einer Welt aufgeht. Dieses Nicht­
sein m ußa|s die nächste Seiusart
onda sürdürür.
tles Daseins Umgriffen werden, in Buna göre oradaki-Varlığın düşmüşlüğü
der es sich zumeist hält. daha arı ve daha yüksek bir “kök-durıım”dan
Die Verfallen! teil des Daseins
d a rf daher auch nicht als »Fall«
“düşme” olarak da anlaşılmamalıdır. Yalnızca
aus einem reineren und höhe­ varlıksal olarak buna ilişkin herhangi bir de­
ren »U rständ« au fgefaßt wer­ neyimden yoksun olmakla kalmayız, ama ayrıca
den. Davon h a lx n wir ontisch
nicht nur keine Frfahm ng, son­ varlıkbiliııısel olarak yorum için hiçbir ola­
d e rn auch ontologisch keine nağımız ve ipııcımıuz da yoktur.
M öglichkeiten u n d Leitfäden
tler Interpretation.
Olgusal dünyadaki-Varlık olanak oradaki-
Von ihm selbst als faktischem Varlık düşüşte daha şimdiden kendinden ıızağa-
In-dor-Well-sein ist tlas Dasein als düşmüştür; ve Varlığının ilerleyişinde ilk kez
verfallendes schon abgefallen;
u n d verfallen ist es n ic h t au * \ * a h f a lU m 'x v . ' v e r f a l l e n ) sözcükler sırasıyla ‘b ı r a k m a k ’ ve
‘y ı k ı l m a k , b o z u l m a k ' gibi yanaıılamlar taşırlar, j
“ Vgt § 12. S. 52 İT. 13B kz.§9, s. |42vsJ.
rasladığı ya da İliç Taslamadığı varolan biışeye etwas Seiendes, darau f es erst im
Fortgang seines Seins stößt oder
değil, ama kendisi onıııı Varlığına ait olan a n d ı nicht, sondern an die Welt,
dünyaya düşmüştür. Düşme oradaki-Varlığııı die selljst zu seinem Sein gehört.
kendisinin varolıışsal bir belirlenimidir ve el- Das Verfallen ist eine existenziale
B estim m ung des Daseins sellist
öııüııde-bulıınaıı birşey olarak oradaki-Varlık und sagt nichs aus ü I x t dieses als
üzerine, oradaki-Varlığııı onlardan “doğduğu” V orhandenes, ü b er vorhandene
B eziehungen zu Seiendem , von
varolan-şeyler ile ya da onlarla sonradan bir dem es »uhstam m i«, o d e r zu
commercium içinde bağlandığı varolan-şeyler ile Seiendem, m it dem es nachträg­
elöııünde-buluııan bağıntılar üzerine hiçbirşey lich in ein commercium geraten ist.
Die onlologisrh-existenzialc
söylemez. Struktur des Verfüllens wäre auch
Eğer düşmeye belki de insan ekininin daha m ißverstanden, wollte m an ih r
d en Sinn ein er sch lech ten und
ileri aşamalarında bir yana atılabilecek kötü ve
b ek lagensw erten o n tiseh en Ei­
kınanabilir bir varlıksal özelliğin anlam ını genschaft beilegen, die vielleicht
yükleseydik, yine düşm enin varlıkbilimsel- in forlgeschirilleneu Stadien der
M enschheitskultur beseitigt wer­
varoluşsal yapısı yanlış anlaşılmış olurdu. d en könnte.
Oradaki-Varlığııı temel-durumu olarak düıı- Bei dem ersten Hinweis au f
yadaki-Varlığııı ilk sergilenişinde olduğu gibi, das In-dcr-Welt-sein als («ruud-
verfassung des Daseins, ebenso
onun oluşturucu yapısal kıpılarının betim ­ lx’i d er Charakteristik seiner kons­
lemesinde de, Varlık-durumunun çözümleme­ titutiven Strukturm om ente blieb
sinde kalındı ve bunun Varlık-tiirü feııomenal ülx'r d er Analyse d er Seinsverfos-
ie Seinsari dieser p h än o ­
olarak dikkate alınmadı. Hiç kuşkusuz tasa ve menal unlx-achtct. Zwar wurden
umursama içiııde-Varlığın olanaklı teıııel-tür- die möglichen (iruudartcn des lu-
leri olarak betimlendi. Bu kiplerde olmanın Seins, das Besorgen und die Für­
so rg e, b e sch rieb en . D ie Frage
gündelik Varlık-türüııe ilişkin soru tartışıl­ nach d e r a lltä g lich e n S ein sart
madan kaldı. İçiııde-Varlığın salt irdeleyici ya da dieser Weisen zu sein, blieb uner-
örtert. Auch zeigte sich, daß das
eylemde buluııucu bir yolda başka herşeye karşı
In-Seiu alles andere ist als ein nur
durmaktan, eş deyişle bir öznenin ve bir nes­ b etrachtendes o d er handelndes
nenin birlikte-elöııünde-Varlığından başka (legeuülx-rstehen, das heißt Zu­
sammen Vorhandensein eines Sn? >•
birşey olduğu da gösterildi. Gene de düııyadaki- jekts und eines Objekts. Trotzdem
Varlığııı katı bir çatı olarak işlev görmesi görü­ m ußte der Schein bleiben, das In-
nüşü kalmalıydı, ki bu çatının içersinde ora- der-Welt-sein fungiere als starres
(le rn st, in n e rh a lb d essen die
daki-Varlığııı kendi dünyasına doğru olanaklı m ö g lich e n V erbal H ingen des
davranışları “çatı”nııı kendisine Varlığı açı­ Daseins zu seiner Welt ablaufen,
sından dokıııımaksızın sürerler. Ama bu sözde ohne das »(lernst« seil«! seiusmä-
ßig zu berühren. Dieses verm ut­
“çaU”ıım kendisi oradaki-Varlığııı Varlık-türüııü liche »('»erüst« alx-r macht seilst
birlikte oluşturur. Düııyadaki-Varlığm varoluşsal die Sciusart des Daseins mit aus.
bir kipi düşme fenomeninde belgelenir. Ei' ‘ exislettzwlei Modus des Jn-der-
VW'll-seius dokum entiert sich im
Boş konuşma oradaki-Varlığa onun dün­ l‘ .inoineu des Verfallens. 1177]
yasına doğru, Başkalarına doğru ve kendi ken­ Das (»et« d e ersch ließ t dem
Dasein das verstehende Sein zu
disine doğru bir Varlığı — anlayan bir Varlığı
seiner Well, zu A nderen mul zu
— açığa serer, ama gene de öyle bir yolda ki, bu ihm selbst, doch so, daß dieses
...-e doğru Varlık zemiıısiz bir yüzme kipini taşır. Sein zu ... d en Modus eines lx>-
d e n lo se n Schw ebens h at. Die
Merak lıeışeyi ve her bir şeyi açığa serer, ama N eu g ier ersc h lie ß t alles u n d
gene de öyle bir yolda ki, içiııde-Varlık her jet les, so jedoch, daß das In-Seiu
ü b erall m ul n irg e n d s ist. Die yerde ve hiçbir yerdedir. İkircim oradaki-Var-
Zw eideutigkeit verbirgt dein
D aseinsverstäudiiis nichts, aber
lığııı anlayışından lıiçbirşey gizlemez, ama
mir, tun das In-der-Welt-sein in yalnızca dünyadaki-Varlığııı kökünden ko­
dein entw urzelten Ulx-rall-und- parılmış bu ‘lıer-yerde-ve-lıiçbir-yerde’de bas-
uirgends niedcrzuhalieu.
Mit d e r o n to lo g isch en Ver- tırılabilıııesi için.
deutlicluiug d er in diesen Phä­ Gündelik dünyadaki-Varlığııı bu fenomen­
nom enen durchblickeiulen Seins-
arl des alltäglichen ln-dei-Welt-
lerde görünen Varlık-lürüııün varlıkbilinısel
seins gewinnen wir erst die exis- dunılaştırılıııası ile ilk olarak oradaki-Varlığııı
tenzial zureichende Bestimmung tem el-duruınııııun varoluşsal olarak yeterli
der Gnuulverfassungdes Daseins.
W elche S tru k tu r zeigt die »Be­
belirlenim ini kazanırız. Düşmenin “deviııir-
wegtheit« des Verlälleus? liğiııi” lıaııgi yapı gösterir?
Das (ie re d e und d ie in ihm Boş konuşma ve onda kapsanan kamusal
beschlossene ö ffen tlich e Aus-
g elegtheit k o n stitu iert sich im yorumlamnışlık kendilerini birbiri-ile-birlikte-
M iteinaudetsein. Es ist nicht als Varlıkta oluştururlar. Boş konuşma birbiri-ilc-
ein aligclösics Produkt aus diesem
birlikte-Varlıktaıı koparılmış bir ürün olarak
und für sic h innerhalb der Well
vorhanden. Ebensowenig Iaht es kendi için dünyanın içersinde elöııünde-buhı-
sich zu einem »Allgemeinen« ver­ uan birşey değildir. Yine, kendini bir “evreıı-
flüchtigen, das, weil es wesenhalt
dem Niem and zugehört, »eigent­
sel”e buharlaşmaya da bırakmaz — bir evrensel
lich« nichts ist und »real« n u r im ki, özsel olarak hiç kimseye ait olmadığı için “as­
sp rech en d e n ein zeln en Dasein lında” lıiçbirşeydir ve “reel olarak” ancak konu­
vorkom m t. Das (Ie re d e ist die
S einsari des M iteiuauderseius
şan bireysel oradaki-Varlıkta karşılaşılır. Boş
selb st und e n tste h t nicht erst konuşma birbiri-ile-birlikte-Varlığııı kendisinin
durch gewisse Umstände, die auf Varlık-türüdür ve ilkin oradaki-Varlık üzerinde
das Dasein »von außen» einwir­
ken. Wenn alx*r das Dasein sellxst
“dışarıdan” etkide bulunan belli durum lar
im G erede und der Öffentlichen yoluyla ortaya çıkmaz. Ama oradaki-Varlığııı
AusgelegiheU ihm sell»st di«- M«">g- kendisi boş konuşmada ve kamusal yorunı-
lichkeit vorgibl, sich int Mau zu
verlieren, der Bodeulosigkeil zu lanınışlıkla kendine kendini insanda yitirme ve
vcrlälh-u, d a n n sagt das: das zemiıısizliğe düşme olanağını sunarsa, bu de­
D asein b e re ite t ihm selbst die
mektir ki oradaki-Varlık kendi için düşmeye
stän d ig e V ersuchung zum Ver­
fällen. Das In-der-Welt-sein ist an doğru sürekli bir ayartma hazırlamaktadır.
ihm selbst vm udtemch. Dünyadaki-Varlık kendinde kışkırtıcıdır.
In d ie se r Weise sich selbst
schon zur Versuchung geworden,
Bu yolda daha şimdiden kendi kendisine
hält die öffentliche Ausgcleglheil bir kışkırtma olmuş olan kamusal yorumlan­
das Dasein in seiner Verlällenheil mıştık düşmüşlüğü içindeki oradaki-Varlığa sıkı
fest. G erede und Zweideutigkeit,
das Allcs-gesehen- und Alles-ver-
sıkıya sarılır. Boş konuşma ve ikircim, lıerşeyi-
stan d e n -h ab en b ild en d ie Ver- görmüş-olma ve lıerşeyi-aıılamış-olma oradaki-
meintlichkcit aus, die so verfüg- Varlığııı öylesine erişilebilir ve öylesine başat
Ixire und herrschende Erschlos-
senheit des D aseins verm öchte
olan açığa serilmişliğiııiıı 011a Varlığının tüııı
ihm die Sicherheit, Echtheit und olanaklarının güvenliği, gerçekliği ve doluluğu
Fülle aller M öglichkeiten seines için güvence verdiği yolundaki ‘sözdeliği’ oluş­
Seins zu verbürgen. Die Sellistge-
wißheit und Entschiedenheit des tururlar. İnsanın öz-pekiııliği ve kararlılığı
Man verbreitet ein e w ichsende ruhsal durum eşliğindeki asıl anlama açısından
UuİK-dürftİgkeil hinsichtlich des
artm akta olan bir gereksiııimsizliği yaygın­
e ig en tlich en b efin d lic h en Ver­
stehens. Die Vermeintlichkeil des laştırır. İnsanın sözde tam ve gerçek bir “yaşam”
2()0 M A R T I N H E ID E G G E R

büyütm ekte ve sürdürm ekte olduğu sanısı Mau. <las volle und echte »lelx*n«
zu nähren und zu führen, bringt
oradaki-Varlığa bir dinginleşme getirir ki, buna eine Heruhiguugxn das Dasein, für
göre herkes “en iyi düzen içiııde”dir ve tüııı die alles »in Itester Ordnung« ist,
kapılar açıktır. Düşüşteki düııyadaki-Varlık und der alle Türen otTenstehen.
Das verfallende In-der-Welt-sein
kendi için kışkırtıcı olarak aynı zamanda din- ist sieh selljsi versuehend zugleich
ginleştiricidir. beruhigend.
Diese B eru h ig u n g im u nei-
Gene de asılsız Varlıktaki bu dinginleşme geniliehen Sein verführt jedoch
durup kalmaya ve eylemsizliğe ayartmaz, ama uieht zu Stillstand u n d ’lätenlo-
“koşuşturup durma”mıı eııgclsizliğiue götürür. sigkeit, s o n d e rn treib t in die
H em m u n g slo sig k eit des »Be-
“Düııya”ya düşmüşlük şimdi her nasılsa din­ trieljs«. Das Vetfallenseiu au die
ginliğe gelmez. Kışkırtıcı dinginleşme düşmeyi »Well« kom m t jetzt [178] uieltl
ağırlaştırır. Özellikle oradaki-Varlığın yorum­ etw a zu r R uhe. D ie versuche-
risehe Beruhigung steigert i \as Ver­
laması açısından şimdi ortaya çıkabilen sam en fallen. In d er besonderen Rück­
yabancı ekinleri anlamanın ve onların birinin sicht a u f die D aseinsauslegung
kann jetzt die M einung aufkom-
kendi ekini ile “bireşimi”ııin oradaki-Varlığı meti, das Verstehen d er fremdes­
kendi kendisi üzerine tastamam ve ilk gerçek ten Kulturen und die »Synthese«
aydınlanmasına götürdüğüdür. Çok becerikli dieser mit der eigenen führe- zur
restlosen u n d erst ec h ten Auf­
merak ve dinginliksiz ‘lıerşeyi-bilme’ kendile­ k lä ru n g des D aseins ü b e r sich
rini evrensel bir oradaki-Varlık-aıılayışı olarak selljst. Vielgewaudte Neugier mul
yuttururlar. Ama gerçekte neyin anlaşılacağı ruheloses Alles-kennen täuschen
ein universales D aseinsvcrslän-
temelde belirsiz ve sorgulanmamış kalır; anla­ dnis vor. İm (İrim de bleibt aber
manın kendisinin yalnızca en öz oradaki-Varlıkta uuİK-stimınt und ungefragt, was
özgürleşmesi gereken bir ‘Olabilme’ olduğu den n eigentlich zu verstehen sei;
es bleibt unverstanden, datt Ver­
anlaşılmamış kalır. Bu dinginleşmiş, lıerşeyi stehen selljsi ein Seinkönuen ist,
“anlayan” ve kendini herşeyle karşılaştıran das einzig im eigensten Dasein frei
werden muh. In diesem beruhig­
oradaki-Varlık bir yabancılaşmaya doğru sürük­
ten, alles »verstehenden« Sich-
lenir ki, onda en öz ‘Olabihne’si kendini ondan vergleiclieu mit allem treibt das
gizler. Düşüşteki düııyadaki-Varlık kışkırtıcı- Dasein einer Kntfremdimg zu, in
d er sich ihm das eigenste Sein-
diııgiııleştirici olarak aynı zamanda yabancılaş- könueu verbirgt. Das verfallende
tırıcıdır. In-der-W ell-sein ist als versuc-
Ama bu yabancılaşma yine oradaki-Varlığın h e n d -b e tu h ig e n d e s zugleich
entfremdend.
olgusal olarak kendi kendisinden koparılması Diese Entfrem dung wiederum
demek olamaz; tam tersine, bu yabancılaşma k an n ab e r n ic h t b esag en , das
oradaki-Varlığı öyle bir Varlık-tiirüne iter ki, Dasein werde ihm sellisi faktisch
entrissen; im Gegenteil, sic treibt
tüm açıklama olanakları ile kendini kışkırtan en das Dasein in eine Seinsart, d er au
abartılmış “kendiııi-ayrıştırma”da yatar, öyle ki d e r übertrieb en sten »Sell>stzer-
onun tarafından gösterilen* “karakteroloji” ve gliedenm g« liegt, die sich in allen
Deut uugsmöglichkciten versucht,
“tipoloji”lerin kendileri daha şimdiden gözle- so daß die von ih r gezeigten »Cha­
nemez olurlar. Oradaki-Varlığı kendi asılhğıııa rakterologien« und »Tyjxjlogicn«
sellist schon uuülrersehljar wer­
ve olanağına — üstelik bu salt genel olarak ger­
den. Diese Entfremdung, die dem
çek bir başarısızlık olanağı da olsa — kapayan Dasein seine Eigentlichkeit und
bu yabancılaşma gene de oradaki-Varlığı onun Möglichkeit, wenn auch n u r als
solche eines ech ten Scheiterus,
*[Eski yayımlarda: ‘oıııın (ararından ortaya çıkarılan’ :: verschließ, liefert es jedoch nicht,
4d i e v o n i h r g e z e i t i g t e n . '\ a n S eien d es aus, das es n ic h t
2Iİ1

selbst İst, sondern drängt es in seine kendisi olmayan bir varolaıı-şeye teslim etmez,
U ncigeutlichkcit, in eine mögliche
S einsart seiner selbst. D ie verstt-
ama onu kendi asılsızlığına, kendi kendisinin
chem l-bcruhigcude Entfrem dung olanaklı bir Varlık-türüne zorlar. Düşmenin
des Verfüllens führt in ih re r eige­ kışkırtıcı-dingiııleştiıici yabancılaşması kendi
nen Bewegtheit da/.n, daß sich das
Dasein in ilmi selltst verfängt. deviııirliği yoluyla oradaki-Varlığı kendini
D ie aufgezcigten P hänom ene kendi içinde höstehlemeye götürür.
der Versuchung, Beruhigung, der
Entfrem dung und des Siehverfau-
Gösterilen kışkırtma, dinginleşme, yaban­
gens (das Veriangnis) charakterisi­ cılaşma ve keııdiııi-köstekleme (köstekleniş)
ere n die spezifische Seinsari des fenomenleri düşmenin özgün Varlık-türünii
Verfallcus. Wir nenn en diese »Be­
wegtheil« des D aseins in seinem
nitelerler. Oradaki-Varlığııı kendi asıl Varlı­
eig e n e n S ein d e n Absturz. Das ğındaki bu “deviııirliğiııe” dalış deriz. Oradaki-
D asein stürzt aus ihm selbst in es Varlık kendisinden dışarı kendi içine, asılsız
selbst, İn d ie B odenlosigkeit und
Nichtigkeit der uneigeniUcheu All­ güııdelikliğiıı zemiıısizliğine ve hiçliğine
täglichkeit. Dieser SturzalxT bleibt dalar. Ama bu dalış kamusal yorumlanıııışlık
ihm durch die öffentliche Attsge- yoluyla ondan gizli kalır, ve dahası öyle bir
legtheit verborgen, so zwar, daß er
ausgelegt wird als »Aufstieg« und yolda ki, “tırmanış” ve “somut yaşam” olarak
»konkretes Lelxn«. yorumlanır.
Die Beweguugsart des Absturzes
in die und in d er Bodenlosigkeit
insandaki asılsız Varlığın zemiıısizliğine
des uncigem liche» Seins int Man doğru ve bu zemiıısizlik içindeki dalışın devim
reißt das Verstehen ständig los vom türü anlamayı sürekli olarak asıl olanakları
Entwerfen eigentlicher Möglichkei­
te n u n d reißt es h in e in in d ie
tasarlamadan koparır ve 011u lıerşeye iye olma­
beruhigte Vermeimlichkeil. alles zu nın, lıerşeye erişm enin dinginleşmiş ‘söz-
Ix’sitzen bzw. zu erreichen. Dieses deliğiııe’ götürür. Anlamanın asıllıktaıı bu
ständige Eosrcißen von der Eigent­
lichkeit und doch im m er Vortäu­
sürekli koparılışı — her zaman yapmacık bir
schen dersellx'u, in eins mit dem asillik görünüşü altında olsa da — insana
Ilineiureißeu in das Man charak­ doğru çekiline ile birarada düşmenin devi-
terisiert die Bew egtheit des Ver-
fallens als Wittel. [179] nirliğiııi burgaç olarak nitelendirir.
Das V erfallen b estim m t n ic h t Düşme yalnızca varolıışsal olarak dıiıı-
n u r exislenzial das Iu-dor-Woll-sein.
yadaki-Varlığı belirlemez. Burgaç aynı za­
Der Wirlx'l offenbart zugleich den
Wurf- und B ew egtheitscharakter manda kendini oradaki-Varlığm ruhsal duru­
d e r G cw o rfen h eit. d ie in d er muna dayatabildi fırlalılınışhğııı atılına ve
B efindlichkeit des D aseins ihm
scll>st sich aufdrätigeu kann. Die
devinirlik karakterini açığa çıkarır. Fırlalıl-
G ew orfenheil ist nicht n u r nicht mışlık yalnızca “bitmiş bir görgül-olgu” değil,
ein e »fertige Tatsache«, sondern ama bir karara bağlanmış bir olgu da değildir.
auch uichl ein allgeschlossenes Fak­
tum . Zu dessen Faktizität gehört,
Oradaki-Varlığııı 11e ise o olduğu sürece fır­
daß das Dasein, solange vs ist, was es latılmada kalması ve insana özgü asılsızlık
ist, im W urf bleibt m ul in die Un- burgacına yakalanması 01nın olgusallığına
eigcnilichkeit des Mau hiueingc-
wirbcl! wird. Die G cw orfenheit,
aittir. Onda olgusallığm kendini feııomeııal
d a rin sich d ie F aktizität p h ä n o ­ olarak görülmeye bıraktığı fırlatılmışlık ora-
m enal seh en läß t, g e h ö rt zum daki-Varlığa aittir ki, 0111111 için Varlığında
Dasein, dem ('s in seinem Sein um
dieses selljst gehl. Dasein existiert Varlığın kendisi önemlidir. Oradaki-Varlık
faktisch. olgusal olarak varolur.
AI x t ist mit diesem Aufweis des
Ama düşmenin bu sergilenişi ile doğrudan
V erlallens n ic h t e in P h än o m en
herausgestellt, das direkt gegen die doğruya biçimsel varoluş düşüncesini
2<>2 M ARTIN HEIDEGGER

göstermede kullandığımız belirlenim e karşı Bestimmung spricht, mit d er die


fo rm ale Id ee von Existenz an-
konuşan bir fenomen ortaya koyulmuş olmaz gezeigl wurde? Kann das Dasein
mı? Oradaki-Varlık Varlığında ‘Olabilme’ııin als Seiendes begriffen werden, in
önemli olduğu varolaıı-şey olarak kavranabilir dessen Sein es um das Seinkön­
n en gebt, wenn dieses Seiende
mi, eğer bu varolaıı-şey tam olarak günde­ g erad e in se in e r A lltäglichkeit
likliğinde kendin i yitirmişse ve düşüşte kendinden sich verloren hat und im Verfallen
von sich nvjf »lebt«? Das Verfallen
uzakta “yaşıyorsa”? Ama eğer oradaki-Varlık yalı­ an die Welt ist alter n u r dann ein
tılmış Ben-Özne olarak, ondan uzağa devindiği phänom enaler »Beweis« gfgwdie
bir ‘K endi’-ııoktası olarak alınacak olursa, Existenzialilät des Daseins, wenn
dieses als isoliertes Irh-Subjekl
dünyaya düşme oradaki-Varlığııı varolıışsal- angesetzt wird, als ein Selbsl-
lığıııa karşı feııomenal bir “kanıt” olacaktır. O p u n k t, von dem es sich wegbe­
zaman dünya bir nesne olur. Ona düşmenin o wegt. Dann ist die Welt ein Objekt.
Das Verfallen an sie wird d an n
zaman bir düııya-içiııde varolaıı-şeyiıı yolunda ontologisch um iuterpretierl zum
elönünde-bıılunan-Varlığa doğru vaıiıkbilimscl Vorhandensein in der Weise eines
innerw ehlicheu Seienden. Wenn
olarak yeniden yorumlanması gerekecektir. wir jedoch das Sein des Daseins in
Eğer gene de oradaki-Varlığııı Varlığına dünya- d er aufgezeiglen Verfassung des
daki-Varlığın gösterilen durum u içinde sarı­ ln-tler-Welt-seins festhallen, dann
wird offenltar. dal.5 das Verfallen
lırsak, o zaman düşmenin, bu içiııde-Varlığın als Seinsart dieses In-Seins vielmehr
Varlık-türü olarak, dalıaçok oradaki-Varlığııı den elem entarsten Beweis /«»‘die
Existenzialilät des Daseins dar-
varolıışsallığı için en öğesel kanılı sunduğu açığa
sieth . Im V erfallen geht es um
çıkacaktır. Düşmede ‘dünyada-Olabilıııe’deu nichts anderes als um das In-der-
başka lıiçbirşey önemli değildir, üstelik asılsızlık Well-sein-könncu, wenngleich im
Modus der Uucigeullichkeit. Das
kipinde olsa bile. Oradaki-Varlık ancak anlayan Dasein kann n u r verfallen. nW/es
ve bir ruhsal durum içinde olan diiııyadaki- ihm um das verstehend-İK'fiud-
Varlık onun için önemli olduğu içindir ki düşe­ liche In-der-Weh-sein geht. Um­
gekehrt ist die eigentliche Existenz
bilir. Evrik olarak, asıl varoluş düşüşteki giiııdc- nichts, was ülx r d er verfallenden
likliğiu üzerinde yüzen birşey değildir; tersine, Alltäglichkeit schwebt, sondern
varolıışsal olarak yalnızca bu gündelikliğe değiş- cxislen/.ial n u r ein modifiziertes
Ergreifen dieser.
kiye uğramış bir sarılıştır. Das Phänom en des Verfallens
Düşme fenomeni oradaki-Varlığııı “gece gibt auch nicht so etwas wie eine
»Nachtausicht« des Daseins, eine
görüşü” gibi biışeyi, varlıksal olarak yer alan ve o n tiseh v o rk o m m en d e E igen­
bu varolaıı-şeyiıı zararsız yanlarını bülünleıııek sch aft. die zu r E rgänzung des
için hizmet edebilecek bir özelliği vermez. harm losen Asjtekts dieses Seien­
d en dienen mag. Das Verfallen
Düşme oradaki-Varlığııı kendisinin özsel var- enthüllt eine wesenhafte ontologi­
lıkbiliıııscl bir yapısını ortaya serer ki, oradaki- sche Struktur des Daseins selbst,
Varlığııı gece yanını belirlemekten çok, 0111111 die so wenig die Nachtseite Ix’s-
linimt. als sie alle seine Tage in
tüııı günlerini güııdeliklikleri içinde oluştu­ ihrer Alltäglichkeit konstituiert.
rur. Die existenzial-ontologische
Interpretation macht daheraueh
Varolıışsal-varhkbilimsel yorumumuz bıuıa keine ontische Aussage nlier die
göre “insan doğasının bozulması” üzerine hiç­ »V erderbnis d e r m enschlichen
bir varlıksal öncsürüıııde bulunmaz, ve bunun N atur«, nicht weil die n ötigen
Beweismittel fehlen, sondern weil
nedeni zorunlu kanıtların yokluğu değil, ama ihre Problem atik [180] vor'jeder
bu yorumun sorunsalının bozulma ve bozul­ A ussagt“ ü b er V erd erb n is u n d
mama üzerine her öııesürüıııe önsel olmasıdır. UnverdorİH nheit liegt. Dies Ver-
İkilen isi ein outologis< her Bewc- Düşme varlikbilimsel bir devim kavramıdır.
guugsbegriff. O utisch wird nicht
entschieden, ob d er Menseli »in
İıısaıım “günahta boğulmuş” ve slatus corrufy
der Sünde ersoffen«, im slatns cor- tioııisde olup olmadığına, slatus integritatisde
ruptionis isr, oh er im siaius iuteg- mi dolaştığına, yoksa bir ara evre olarak slatus
rilntis wandelt (Hier sich in einem
Zwischensutdumt. dem Status gra- graliaede mi bulunduğuna varlıksal olarak
liae, befindet. GI;ml>e und »Wel­ karar verilmiş değildir. Ama inanç ve “dünya
tanschauung« werden alnT, sofern
sie so oder so aussagen, und wenn
görüşü” şöyle ya da böyle bir önesüriim de
sie über Dasein als In-dcr-Weh-sein bulundukları sürece, ve eğer düııyadaki-Varlık
aiLSsagen. auf die hcrausgestellteu olarak oradaki-Varlık üzerine önesüriimde
existen/.ialen S tru kturen zurück-
konnnen m üssen, vorausgesetzt,
bulunurlarsa, ortaya koyulan varoluşsal yapı­
d aß ih re A ussagen zugleich au f lara geri dönmelidirler, yeter ki önesüriimleri
brff'ifflifhfs Verständnis einen An­ aynı zamanda kavramsal bir anlayış isteminde
spruch erhellen.
D ie le ite n d e Frage dieses Ka­ bulunsun.
pitels ging nach dem Sein des Da. Bu bölümün öncü sorusu ‘Orası’ıım Var­
T h e m a w urde d ie o n to lo g isch e
K onstitu tio n d e r zum D asein
lığı üzerineydi. Temamız oradaki-Vaıiığa özsel
wesentlich geh ö ren d en Erschlos- olarak ait olan açığa serilmişliğiıı varlikbilimsel
senhcii. Ihr Sein konstituiert sich in yapılaııışıydı. Açığa serilmişliğiıı Varlığını
B cfitullichkeil, V erstehen und
Rede. Die alltägliche Seinsart der
ruhsal durum, anlama ve söylem oluşturur.
E rsch lo ssen h eil w ird c h a ra k te ­ Açığa serilmişliğiıı gündelik Varlık-türü boş
risiert durch G erede, Neugier und konuşma, merak ve ikircim yoluyla nitelenir.
Zweideutigkeit. Diese soll*»! zeigen
die Bewegtheit des Verfailcns mit Bunların kendileri kışkırtına, dinginleşme,
deu wesenhafteu C harakteren der yabancılaşma ve köstekleme gibi özsel karak­
V ersuchung, B eruhigung, Ent­
frem dung und des Verfängnisses.
terleri ile düşmenin deviııirliğiııi gösterirler.
Mil dieser Analyse ist alx-r das Ama bu çözümleme ile oradaki-Varhğııı
Ganze der cxistcuzialen Verfassung varoluşsal yapılaııışının bütünü ana çizgi­
des Daseins in den U auptzügeu
freigelegt u n d d e r phänom enale
lerinde özgürce ortaya koyulmuş ve oradaki-
Boden gewonnen für die »zusam- Varhğııı Varlığının kaygı olarak “kapsamlı”
menfasseude« Interpretation des yorumu için fenom enal zemin kazanılmış
Seins des Daseins als Sorge.
oldu.
Altıncı Bölüm Sechstes Kapitel
Das Sorge als Sein des
Oradaki-Varlığın Varlığı Olarak Daseins
Kaygı
§ 39. Die Frage nach der
§ 3 9 . Oradaki-Varlığın Yapı-Bülününün ursprünglichen Ganlzheit des
Kökensel Bütünlüğüne ilişkin Soru Strukturganzen des Daseins

Düııyadaki-Varlık kökensel olarak ve sürekli Das In-der-W elt-scin ist ein e ur­
sprünglich und ständig gwe*Struk­
olarak bütün bir yapıdır. Önceki Bölümlerde tur. I 11 d en voranslelieuden Kapi­
(Kesim I, Bölümler 2 -5 ) bıı yapı bir bütün teln (I. AİKclmiıt Kap. 2-5) wurde
sie als Ganzes und, initiier aut d i e ­
olarak ve, her zaman bu temelde olmak üze­ sem G runde, in ihren konstitutiven
re, oluşturucu kıpıları içinde feııomenal ola­ M om enten ph än o m en al verdeut­
rak durulaştırıldı. Bu fenomenin bütünü üze­ lich t. D er zu A n fan g 1 g eg e b en e
Vorblick a u f das G anze des Phä­
rine başlangıçta1 verilen öıı-bakış şimdi ilk n o m en s h at je tz t d ie L eere d e r
genel taslağın boşluğunu yitirmiştir. Hiç kuş­ ersten allgem einen Verzeichnung
kusuz şimdi yapı-bütünüııün durum unun ve verloren. Allerdings kann nun die
phänom enale Vielfälligkeil d er Ver­
gündelik Varlık-türünüıı fenomeııal karmaşası fassung des S iru k 1u rg au 7.cn u n d
genel olarak bütün üzerine birimsel fenomendi sein e r alltä g lich e n S einsari den
einheitlichen phänom enologischen
bakışı kolayca engelleyebilir. Ama genel olarak Blick a u f das G anze als solches
oradaki-Varlık üzerine hazırlık niteliğindeki leicht verstellen. Dieser mitli alxT
bu temel çözümlemede uğruna çabaladığımız um so fre ie r b leib en m ul um so
sicherer lxTciigchali.cn werden, als
şu soruyu getireceğimiz için, bn bakış daha da wirjetzt die [181] f rage stellen, der
özgür olmalı ve daha da güvenilir bir yolda d ie v o rb ereiten d e 1-iiudamcutal-
analjse des Daseins ülx-rhaupt zu­
hazır tutulmalıdır: Gösterilmiş olan yapı-bütü-
strebt: wie islexislenzial-anlnhigiscli die
nünün bütünlüğü varoluşsal-varlıkbilimse olarak Ganzheit des aufgezeigten Slrnklurgan-
nasıl belirlenecektir ? zen zu bestimmen ?
Das D asein existiert faktisch.
Oradaki-Varlık olgusal olarak varolur. Varo- G efragt wird nach d er o n to lo g i­
luşsallığm ve olgusallığm varlıkbilimsel birli­ schen K iuheil von Kxisteuzialiiät
ğini, ya da İkincinin birinciye özsel aitliğiııi u n d Faktizität, bzw. d e r wesen-
h a fte n Z u g eh ö rig k eit d ie se r zu
soruşturacağız. Oradaki-Varlık 011a özsel ola­ jener. Das D asein hat au f G rund
rak ait olan ruhsal durum unun zemininde bir seiner ihm wcscnliaft zugehören-
Varlık-tiirü taşır ki, 011da kendi önüne getirilir dcu Befindlichkeit eine Seinsari, in
d er es vor es selbst gebracht und
ve fırlatılmışlığı içinde kendi için açığa serilir. ihm in se in e r G ew o rfen h cit er­
Ama fırlatılmışlık bir Varlık-türü olarak bir schlossen wird. Die Geworfetilieit
aber ist die Seinsart eines Seienden,
varolaıı-şeye aittir ki, her durumda olanakları­ das je seine Möglichkeiten sellist ist,
nın kendileridir, dahası, öyle bir yolda ki, so zwar, dali es sich in und aus ihnen
kendini onlarda ve onlardan anlar (kendini versteht (auf sie sich entwirft). Das

'bkz. § 12, s. i r»21vss. 'Vgl. § 12, S. 52 IT.


21)5

Iii-dcr-Well-scin, 7.11 dem ebenso onlar üzerine tasarlar). Dünyadaki-Varlık — ki


ursprü nglieli das St•in IM'i Zuhaii-
deliem gehört wie das Mitsein mit
elaltında-bulunannı ortasında Varlık ve Baş­
A nderen, ist je nm w illen seiner kaları ile birlikte-Varlık eşit kökensellik ile ona
sellist. Das SelUsi alx-r ist 7imäehst aittirler — her dnrıınıda kendi uğruna vardır.
u n d 7itm eisl n n e ig c n llie h , das
Man-sell)st. Das In-tler-Welt-sein ist ‘Kendi’ ise en yakından ve çoğunlukla asılsız­
im m er schon verfallen. Die durch­ dır, İnsamn-kendisidir. Dünyadaki-Varlık her
schnittliche Alltäglichkeit des Daseins
kann dem nach bestimmt w erden
zaman daha şimdiden düşmüştür. Bııııa göre,
als das verfallend-mschlussene, gewor- oradaki-Varlığın sıradan gündelikliği düşüşte
fen-entwerfende In-der-Weh-sein, dem açığa-serilen, fırlat ılmışlıkta tasarlayan dünyadaki-
es in seinem Sein hei der »Weh« und
im Mitsein mit Anderen um das
Varlık olarak belirlenebilir ki, onun için “diinya”-
eigenste Seinkönnen selbst geht. nın ortasında Varlığında ve Başkaları ile birlikte-
Kann es gelingen, dieses Struk- Varlığında eıı öz 'Olabilme'sinin kendisi önemlidir.
tnrgan/.e d e r A lltäglichkeit des
Daseins in seiner Ganzheit zu fas­ Oradaki-Varlığın güııdelikliğiııin bu yapı-
sen? IAI.it sich das St■in des Daseins bııtüııünü bütünlüğü içinde ayrımsamada
einheitlich so heransheben, daß
başarılı olunabilir ıııi? Oradaki-Varlığın Varlığı
ans ihm die wesenhalie Gleiclnirs-
p rü n g lich k eit d e r anfgezeiglen gösterilen yapıların özsel eş-kökeııselliğiniıı ve
S tru k tu re n verständlich wird in bunun yanısıra onlara ait varolıışsal değişki-
eins mit d en zu g e h ö rig en exis-
tenzialen M odifikationsmöglich-
olanaklarnını ondan anlaşılabilir olacağı bir
keilcn? Gibt es einen Weg, dieses yolda birimsel olarak öne çıkarılabilir mi? Bu
Sein phänom enal au f dem linden Varlığı feııoınenal olarak varolıışsal Analitiğin
des jetzigen Ansatzes der existen-
zialcn Analytik zn gewinnen?
şimdiki yaklaşımının zemininde kazanmanın
Negativ stellt außer finge: Die bir yolu var mıdır?
G anzheit des Strnklnrganzen ist Olumsuz olarak koyarsak, yapı-bütünüııüıı
phänom enal nicht zn erreich en
durch ein Z usam m enhalten d er
bütünlüğüne onun öğelerden yapılaştırılması
Klcmenlc. Dieses b edürfte eines yoluyla feııoınenal olarak erişileıııeyeceği olgu­
Bauplans. Zugänglich wird uns das su sorgulamanın ötesindedir. Bu bir yapı-tasarı
Sein des Daseins, das ontologisch
dasSlrnklnrganze als solches trägt, gerektirecektir. Bizim için oradaki-Varlığın
in einem vollen Durchblick durch varhkbiliııısel olarak genelinde yapı-bütüııünü
dieses Ganze a u f ein ursprünglich
taşıyan Varlığı bu bütünün içersinden kökeııscl
einheitliches P hänom en, das im
Ganzen schon liegt, so daß es jedes birimsel bir fenomen üzerine tam bir bakışta
S lrnklnrm om ent in seiner strnk- erişilebilir olur, çünkü bu fenomen bütünde
tnralen Möglichkeit ontologisch
fundiert. Die »znsam menfassen-
daha şimdiden öyle bir yolda bulunur ki, her
de« In te rp re ta tio n kann d a h e r bir yapısal kıpıyı yapısal olanağı içinde var-
kein anfsam m elndes Znsanniien- lıkbilimsel olarak temellendirir. Buna göre,
nehm en des bisher Gewonnenen
sein. Die fra g e nach dem exis-
“toparlayıcı” yorum şimdiye dek kazanılanların
te n zialen G rn n d c h a ra k ic r des toplanıp biraraya yığılması olamaz. Oradaki-
Daseins ist wesenhafl verschieden Varlığın varolıışsal temel-karakteri üzerine
von der frage nach dem .Sein eines
Vorhandenen. Das alltägliche um­
soru elönüııdc-bulunan birşeyiıı Varlığı üzerine
w eltliche K rfahrcn, das ontisch sorudan özsel olarak ayrıdır. Varlıksal olarak ve
u n d ont (»logisch au f das in n e r­ varhkbiliııısel olarak düııya-içiııde varolaıı-
weh liehe Seiende gerichtet bleibt,
verm ag Dasein nicht ontisch ur­ şeyleı e yönelik kalan gündelik çevresel deııe-
sp rü n g lic h vorzngeb en fü r die yimleıııe oradaki-Varlığı varlıksal olarak kökeıı-
ontologische Analyse, hnglcichen
sel bir yolda varlıkbilimsel çözümlemeye suna­
m angelt der im m anenten Wahr­
n e h m u n g von E rleb nissen ein maz. Benzer olarak, yaşantılar üzerine içkin
2 6 (i MARTIN IIMDEGGMi

algı varlıkbilimsel olarak yeterli bir ipucundan o n lo[182]logisch z u reich en d e r


Lehinden. A ndererseits soll das
yoksundur. Öte yandan oradaki-Varlığın Varlığı Sein des Daseins nicht aus einer
bir insan düşüncesinden çıkarsaııamaz. Oradaki- Id ee des M enschen d e d u z ie rt
Varlığın kendi konumuna göre kendisine hangi Wertteil. Kann aus der bisherigen
In te rp re tatio n des Daseins en t­
varlıksal-varlıkbilimsel giriş yolunu biricik n o m m en w erd en , w elchen on-
uygun giriş yolu olarak istediği onun bu nok­ lisc h -o n to lo g isfh e n Z ugang zu
ihm sellist es von sieh aus als allein
taya kadar gelen yorumundan çıkarılabilir mi? angem essenen fordert?
Oradaki-Varlığın varlıkbilimsel yapısına bir Zur o n to lo g isch en S tru k tu r
Varlık-aıılayışı aittir. Var olmakla, kendisi kendi tles Daseins gehört Seinsverständ-
nis. S eiend ist es ihm selbst in
için kendi Varlığında açığa serilmiştir. Ruhsal seinem Sein erschlossen, Bcfind-
durum ve anlama bu açığa serilmişliğin Varlık- lichkeit und Verstehen konstitui­
türünii oluştururlar. Oradaki-Varlıkta onu ken­ eren die Seiusart dieser Erschlos-
senheit. Gibt es eine verstehende
di için ayırdedici bir yolda açığa serecek anla­ Befindlichkeit im Dasein, in der es
yan bir ruhsal durum var mıdır? ihm seihst in au sg eze ich n e ter
Weise erschlossen ist?
Eğer oradaki-Varlığın varoluşsal Analitiği Wenn die existenziale Analytik
temel-varlıkbilimsel işlevi üzerine ilkesel duru­ lies Daseins über ihre fundam en­
luğunu sürdürecekse, o zaman bu Analitik tal-ontologische Punktion g rund­
sätzliche Klarheit beh alten soll,
oradaki-Varlığın Varlığının ortaya serilmesi dann muß sie Tür die Bewältigung
biçimindeki geçici görevinin üstesinden gele­ ih re r vorläufigen A ufgabe, d er
bilmek için, açığa serme olanaklarından en uzak H erausstellung des Seins des Da­
seins, eine d er weitgehendsten und
erimli ve en köken sel birini, oradaki-Varlığın msjn iing/irhsten E rschließungs­
kendisinde yatan bu olanağı aramalıdır. Ora- m ö g lich k e ilen su ch en , d ie im
daki-Varlığm kendini onda kendi önüne ge­ Dasein selbst liegt. Die Weise des
Erschließens, in d er das Dasein r '
tirdiği açığa serme yolu öyle olmalıdır ki, onda sich vor sich selbst bringt, muß so
oradaki-Varlığın kendisi belli bir yolda yalınlaş­ sein, daß in ihr das Dasein seihst
in gewisser Weise vereinfacht zu­
tırılmış olarak erişilebilir olmalıdır. Onda açığa
gänglich wird. Mit dein in ihr Er­
serilenle birlikte, o zaman aranan Varlığın yapı- schlossenen m uß dann die Struk-
bütüıılüğü öğesel olarak ışık altına gelmelidir. tnrganzheil des gesuchten Seins
elem entar ans Licht kommen.
Böyle yöntemsel gerekleri doyurabilecek Als eine solchen methodischen
bir ruhsal durum olarak endişe fenomeni E rfo rd ern issen g en ü g e n d e Be­
çözümlemenin temelinde yatacaktır. Bıı temel findlichkeit wird das Phänom en
der Angst d er Analyse zugrnnde-
ruhsal durumun geliştirilmesi ve genel olarak gelegl. Die llerausarlteitung die­
onda açığa serilen şeyin varlıkbilimsel betim­ ser G rundbefindlichkeit und die
lemesi başlangıç noktalarını düşme fenome­ ontologische Charakteristik des in
ih r E rsch lo ssen en als so lch en
ninden alırlar ve endişeyi daha önce çözüm­ nimmt den Ausgang von dem Phä­
lenmiş olan akraba korku fenomenine karşı nom en des Verhallens tınıl grenzt
sınırlarlar. Endişe, oradaki-Varlığın Varlık-ola- d ie Angst ab g egen das frü h e r
analysierte verwandte Phänom en
ııağı olarak, onda açığa serilen oradaki-Varlığın d e r Enrcltl. Die Angst gibt als
kendisi ile birlikte, oradaki-Varlığın kökeııscl Seinsmöglichkeil des Daseins in
eins m ildem in ih r erschlossenen
Varlık-bütünlüğünün belirtik ayrımsanışı için
Dasein selbst den phänom enalen
fenomeııal temeli sağlar. Oradaki-Varlığın Var­ B oden für die explizite Eassung
lığı kendini kaygı olarak ortaya serer. Bu varo­ der ursprünglichen Seinsganzheit
des Daseins. Dessen Sein enthüllt
luşsal temel fenomenin varlıkbilimsel gelişti­ sich als die Sorge. Die ontologische
rilmesi en yakından kaygı ile özdeşleş- Ausarbeitung dieses exislenzialeu
G n u u lp h ä n o in c n s verlangt die tirilebilecek fenomenlere karşı sınırlanmayı
A bgrenzung gegen Phänom ene,
die zunäelisl mit der Sorge iden­
gerektirir. Bu tür fenom enler istenç, dilek,
tifiziert w erden m ö c h ten . D er­ düşkünlük ve dürtüdür. Kaygı onlardan lüre-
gleichen Phänom ene sind Wille, tilemez, çünkü bunların kendileri onda temel­
Wunsch, llan g und Drang. Sorge
kann aus ihnen nicht abgeleitet lenirler.
werden, weil sie selbst in ihr fun­ Oradaki-Varlığm kaygı olarak varlıkbilimsel
diert sind.
Die ontologische In te rp re ta ­
yorumu da her varlıkbilimsel çözümleme gibi,
tion lies Daseins als Sorge liegt wie kazandığı şeyle birlikte, öıı-varlıkbilimsel Var-
jede o n to lo g isch e Analyse mit lık-aıılayışı için ya da giderek varolaıı-şeylerle
dem , was sie gewinnt, fernab von
dem . was dem voroutologischen
varlıksal tanışıklık için erişilebilir olandan
Seinsversländnis oder gar der onti- uzakta yatar. Sıradan anlama yalnızca varlıksal
schcn Kenntnis von Seiendem zu­ olarak tanışık olduğu şeyi dikkate aldığında,
gänglich bleibt. Dali den gem ei­
n en Verstand das ontologisch Er­ varlıkbilimsel olarak bilinenin ona yabancı
kannte mit Rücksicht auf das ihm görünmesine hayret etmemek gerekir. Buna
einzig onlisch Dekanate befrem ­ karşın, oradaki-Varlığın kaygı olarak burada
det, d arf nicht verwundern. Trotz­
dem möchte auch [183] schon der üstlenilen varlıkbilimsel yorumunun varlıksal
ontischc Ansatz d er h ie r versu­ yaklaşımı bile zoraki ve kuramsal olarak yapay
chten ontologischen In te rp re ta­
tion des D aseins ipia S orge als
görünebilir — insanın geleneksel ve onay­
gesucht und theoretisch ausge­ lanmış tanımının bir yana atılmasında göze
d ac h t erscheinen; von d er G e­ çarpabilecek zorbalık konusunda lıiçbirşey
waltsamkeit ganz zu schweigen, die
man darin erblicken könnte, (lall
söylenmese bile. Buna göre oıadaki-Varlığın
die üljcrlieferlc und bewährte Defi­ kaygı olarak varolıışsal yorumu öıı-varlıkbi-
nition des Menschen ausgeschaltet liınsel bir doğrulama ister. Bu doğrulama ora-
bleibt. D aher b e d a rf es ein er
voroutologischen Uewährung der
daki-Varlığa kendi üzerine birşey bildirir bildir­
cxistenzialen In terp retatio n des mez kendini kaygı {cura) olarak yorumlamış
Daseins als Sorge. Sie liegt in dem olduğunun gösterilmesinde yatar, üstelik bu
nachwcis, dalisich das Dasein früh
schon, so es sich über sich selltsl yorumlama yalnızca öıı-varlıkbilimsel olsa bile.
aussprach, als Sorge (cum), obzwar Oradaki-Varlığm bu noktaya dek kaygı
nur voroutologiseh, ansgelegt hat.
fenomenine doğru ilerleyen Analitiğinin temel
Die Analytik des Daseins, die
bis zum Phänom en der Sorge vor- varlıkbilimsel sorunsal için, genel olarak Varlığın
dringl, soll die fundam entalon- anlamına ilişkin soru için hazırlayıcı olması
tologische Problematik, die Frage
nach dem Sinn von Sein überhaupt,
gerekir. Kazanılmış olanlardan çıkarak bakı­
vorbereiten. Um von dem Gewon­ şımızı belirtik olarak bunun üzerine çevire­
nenen aus d en Blick ausdrücklich bilmek ve varoluşsal olarak a priori bir iıısaıı-
d arau f zu lenken, über die Son­
d erau fg a b e e in e r existenzial-
bilim gibi özel bir görevin ötesine gidebilmek
apriorischen A nthropologie hin­ için, yol gösterici Varlık-sorusu ile en yakın
aus, m üssen die P h än o m e n e bağıntı içinde duran fenomenler geriye doğru
rückblickend noch eindringlicher
gefallt werden, die im engsten Zu­
daha da güçlü bir biçimde kavraıımalıdır. Bu
sam m enhang m it d er leitenden fenomenler Varlığın şimdiye dek açımlamakta
Seinsfrage stehen. Das sind einmal olduğumuz kiplerinin kendileridirler: Elal-
die bisher explizierten Weisen des
Seins: die Z uhandenheit, die Vor- tında-buluııuş, elönüııde-bulunuş, ki karak­
h a n d e n h e it, d ie in n erw eltlich terleri oradaki-Varlığa özgü olmayan düııya-
S eiendes von n ic h t daseinsm ä­
içiııde varolan-şeyleri belirlerler. Şimdiye dek
ßigein Charakter lx'slinnnen. Weil
bislang die ontologische l’roble- varlıkbilimsel sorunsal Varlığı birincil olarak
elönüııde-buluııuş (“realite,” “düııya”-edim- m alik das Sein p rim är im Sinne
von V orlıandeniıeil (»Realität«,
selliği) anlamında anladığı için, ama oradaki- »Welt«-Wirklichkeit) verstand, das
Varlığııı Varlığı varlıkbilimsel olarak belirle­ Sein tles Daseins alx T ontologisch
nmişiz kaldığı için, kaygı, düııyasallık, elal- unlx-stimml blieb, Ixclarf es einer
K rö rlern n g des o n to lo g isrlie n
tmda-bıılınmş ve elönüııde-buluııuş (realite) Zusam menhangs von Sorge, Welt­
arasındaki varlıkbilimsel bağlantının tartışıl­ lichkeit, Zaihandenlieit u n d Vor-
han d en h eit (Realität). Das führt
ması gerekir. Bıı realite kavramının daha keskin zn einer schärferen Bestimmung
bir belirlenimine götürür ki, Realizmin ve İdea­ des Begriffes von Realität im Zu­
lizmin bu düşünce üzerine yönelmiş bilgi- sam m enhang einer Diskussion der
an d ie se r Idee o rie n tie rte n
kııramsal soru-formülasyonlarımıı bir tartış­ erkenntnisiheoretischcn Fragestel­
ması bağlamında yer alacaktır. lu ngen des Realismus m ul Idea­
lismus.
Varolaıı-şey onu açığa seren, ortaya seren
Seiendes ist u n ab h än g ig von
ve belirleyen deneyim, tanışıklık ve ayrım­ Erfahrung. Kenntnis und Erlässen,
samadan bağımsızdır. Ama Varlık yalnızca wodurch es erschlossen, entdeckt
und bestimmt wird. Sein alx-r »ist«
Varlığına Varlık-aıılayışı gibi birşeyiıı ait olduğu nu r im Verstehen des Seienden, zu
varolaıı-şeyin anlamasında “vardır.” Buna göre dessen Sein so etwas wie
Varlık kavranmamış olabilir, ama hiçbir zaman Seinsverständnis gehört. Sein kann
d aher unlx-griffen sein, a lx r es ist
bütünüyle anlaşılmamış değildir. Varlıkbilimsel nie völlig unv erstan d en . In d er
sorunsalda çok eskilerden bıı yana Varlık ve o n to lo g isc h e n P ro b lem atik
Gerçeklik, bütünüyle özdeşleştirilmeseler de, w urden von a lle rs h c r Sein und
Wahrheit zu sam m en g eb ra ch t,
biraraya getirilirler. Bunda, belki de kökensel wenn nicht gar identifiziert. Darin
zeminlerde gizli olmasına karşın, Varlık ve dokum entiert sich, wenngleich in
den ursprünglichen Ü ründen viel­
Anlayışın zorunlu bağlantıları belgelenir. Buna leicht verlangen, der notwendige
göre, Varlık-sorusuna yeterli bir hazırlık olarak Zusam menhang von Sein und Ver­
gerçeklik fenom eninin varlıkbilimsel olarak ständnis. f ü r die zureichende Vor­
bereitung der Seinsfrage Ix d arf es
durulaştırılması gereklidir. Bu ilk olarak önceki d ah er der ontologischen Klärung
yorumun açığa serilmişlik ve açığa çıkarıl- des Phänomens d er Wahrheit. Sie
mışlık, yorumlama ve öııesürme fenomenleri vollzieht sich zunächst au f dem
H oden d essen, was d ie vorau-
ile birlikte kazanmış olduklarının zemininde stehende Interp retatio n m it den
yerine getirilecektir. Phänom enen d er Krschlosseuhcii
und Enldccktheil, Auslegung und
Buna göre oradaki-Varlığın hazırlık niteli­ Aussage gewonnen hat. [184]
ğindeki temel çözümlemesinin vargısı tema D er A bschluß d e r v o rb e re i­
olarak şunları alacaktır: Oradaki-Varlığın ayır- ten d en fu n d am en (alan al)se des
Daseins hat dem nach zum Thema:
dedici bir açığa serilmişliği olarak temel endişe D ie C ru u d b e fin d lu likeit d e r
ruhsal-dunınnı (§ 4 0 ); kaygı olarak oradaki- Angst als eine ausgezeichnete Er-
Varlığın Varlığı (§ 4 1 ); oradaki-Varlığın kaygı schlossenheit des Daseins (§ 40),
das Sein des Daseins als Sorge (§
olarak varolıışsal yorumunun oradaki-Varlığın 41) , die Bewährung der existenzia-
ön-varlıkbilimsel öz-yorıımlamasından doğru­ lcn Interpretation des Daseins als
S orge aus d er voronlologischen
lanması (§ 4 2 ); oradaki-Varlık, düııyasallık ve Selbstauslegung des Daseins (§
realite (§ 4 3 ); oradaki-Varlık, açığa serilmişlik 42) , Dasein, Weltlichkeit und Rea­
ve gerçeklik (§ 4 4 ). lität (Jj 43 ). D asein, Erschlos­
senheil und Wahrheit (§ 4 4 ).
§ 40. Die Grundbejindlichheit der § 4 0 . Oradaki-Varlığın Aymiedici Bir Açığa
Angst <ds eine ausgezeichnete
Erschlossenheit des Daseins
Serilınişliği Olarak Temel Endişe Ruhsal-Durumu
Eine Scinsinöglichkcit lies Daseins Oradaki-Varlığın bir Varlık-olaııağııun varolaıı-
soll onlisclien »Aufschluß« geben
über es selim als Seiendes. Auf­
şey olarak onuıı kendisi üzerine varlıksal “bilgi­
schluß ist n u r möglich in der 7.nin lendirm e” sağlaması gerekir. Bilgilendirme
Dasein gehörenden Erschlosscu- ancak oradaki-Varlığa ait olan ve ruhsal durum
h eit, d ie in B efindlichkeit und
Verstehen gründet. Inwiefern ist
ve anlamada temellendirilen açığa serilıııişlikle
die Angst eine ausgezeichnete Be­ olanaklıdır. Endişe ne ölçüde ayırdedici bir
findlichkeit? Wie wird in ih r das ruhsal durum dur? Oradaki-Varlık endişede
Dasein durch sein eigenes Sein vor
es selbst g eb rac h t, so d aß p h ä­ kendi Varlığı yoluyla kendi önüne nasıl getirilir
nomenologisch das in der Angst — öyle ki, endişede açığa serilen varolaıı-şey
erschlossene Seiende als solches in
seinem Sein lx-slintint, bzw. diese
genel olarak kendi Varlığında feııomeııolojik
Bestim m ung zu reich en d vorbe­ olarak belirlenebilir, ya da bu belirlenim için
reitet werden kann? yeterli hazırlık yapılabilir?
ln tler Absicht, znm Sein der
Ganzheit des Strnktnrgan/.en vor-
Yapı-bütüııünün bütünlüğünün Varlığına
zndringen, nehm en wir den Ans­ doğru ilerleme amacımızda çıkış noktamızı
gang bei d en zuletzt du reb g e- düşmenin en son yerine getirilen somut çö­
führlen konkreten Analysen des
Yerfallens. Das Aufgehen im Man züm lem elerinden alacağız, insana ve tasa
u n d bei d e r b eso rg te n »Welt« edilen “düııya”ya soğrıılma oradaki-Varlığnı
offenbart so etwas wie eine Flucht
des D aseins vor ihm selbst als
asıl ‘Kendi’-Olabilme olarak kendi önünden
eigentlichem Sclltst-sein-können. kaçışı gibi birşeyi açıkça gösterir. Ama oradaki-
Dieses Phänom en der flucht des Varlığnı bu kendi önünden ve asilliğinin önünden
Daseins vor ihm seihst und seiner
Eigentlichkeit scheint alx'f doch
kaçışı fenomeni gene de en azından aşağıdaki
am w enigsten d ie E ignung zu araştırma için feııomenal temel olarak hizmet
haben, als phänom enaler Boden etme gibi bir uygunluk taşıyor görünür. Aıııa
für die folgende U ntersuchung zu
d ie n en . In dieser flu c h t bringt bu kaçışta oradaki-Varlık kendini kesinlikle
sich das Dasein doch gerade nicht kendi öııüııe getirmez. Yüzüııü-çevirme düşme­
vor es selbst. Die A bkehr führt
entsprechend dem eigensten Zug
nin en öz çekiş eğilimine karşılık düşmek üzere
des V erfallens weg vom Dasein. oradaki-Varlıktaıı uzağa götürür. Ama bu tıır
Allein bei dergleichen Phänom e­ fenomenler durumunda araştırmamız varlıksal
nen m uß die U ntersuchung sich
h ü ten , die outiscli-cxisten/.ielle
ve varolıııa-ilgili betimlemeyi varlıkbilimsel-
C h ara k teristik mit d er on lo lo - varolıışsal yorum ile karıştırmaktan kaçınmalı,
gisch-exislenzialen Interpretation ya da bu yorum için o betim lem ede yatan
zusam m enzuw erfen, bzw. die in
jener liegenden positiven phäno­ olıımlu feııomenal temelleri gözardı etm e­
menalen G rundlagen für diese zu melidir.
üIxTschen.
Existenziell ist zwar im Ver­
Varolıııa-ilgili olarak, hiç kuşkusuz düş­
fallen die Eigentlichkeit tles Selltst- mede Kendi-Olmaıım asilliği kapatılmış ve bir
seins verschlossen u n d abge­ yana itilmiştir; ama bu kapatılmışlık yalnızca
drängt, aber tliese Verschlossen­
h e it ist n u r d ie Privation e in e r
açığa serilıııişlik yoksunluğudur ki, kendini
Erschlossenheil, die sich phäno­ feııomenal olarak oradaki-Varlığnı kaçışının
m enal d arin offenbart, daß tlie kendi önünden bir kaçış olmasında açıkça gös­
flu ch t des Daseins flu ch i i/wihm
selbst ist. Im Wovor d e r flu c h t terir. Kendisinden kaçılan şey oradaki-Varlığnı
kom m t das Dasein g erade »hin- tam olarak “arkasından” buraya geldiği şeydir.
Oradaki-Varlık, varlıkbilinısel olarak ve özsel ter« ilim her. N ur sofern Dasein
ontologisch weseuliaft düreli die
olarak, ancak ona ait olan her tür açığa seril- ilim zugehörende Ersclılossen-
nıişlik yoluyla kendi önüne getirildiği ölçüde lıeit üİKTİıau|H vor es sellısı ge­
kendi önünden kaçabilir. Bu düşüşteki ‘yiizüııü- b racht isi, kann es rw ih iii flie­
hen. [185] in dieser verfallenden
çevirme’de hiç kuşkusuz önünden kaçılan şey Abkehr ist freilich das Wovor der
ayrımsanmaz; ve bir ‘oraya-döııme’de dene- Flucht nicht erfaß, ja sogar auch
nicht in einer I linkchr erfahren.
yimleıımesi de söz konusu değildir. Ama hiç Wohl aber ist es in d er Abkehr
kuşkusuz ondan yüzüııü-çevirmede “orada” açığa von ihm erschlossen »da«. Die
serilir. Varolma-ilgili-varlıksal ‘yüzünü-çevirme,’ exislenzicil-onlische Abkehr gibt
au f G rund ihres Erschlosscnheil-
açığa serilmiştik karakterinin zemininde, ve sch arak lers p h än o m en al die
feııomeııal olarak, genelde önünden kaçı lanı Mögl ich keil, exis lenzial-on to-
varoluşsal-varlıkbilimsel olarak ayrımsama ola­ logisch das Wovor d er Flucht als
solches zu fassen. Innerhalb des
nağını verir. Yüzüııü-çevirmede imlenen varlıksal ontischcu »weg von«, das in d er
“-den uzağa”ınıı içersinde, kendisinden kaçılan Abkehr liegt, kann in phänom e­
n ologisch in te rp re tie re n d e r
şey fenoıııeııolojik olarak yorumlanan “oraya- »1 linkehr« das Wovor der Flucht
döııme”de anlaşılabilir ve kavrama getirilebilir. verstanden u n d zu Begriff ge­
Böylece çözümlememizin düşme fenomeni bracht werden.
Sonach ist die O rientierung
üzerine yönelimi varlıkbilinısel olarak o feno­ d er Analyse am Phänom en des
mende açığa serilen oradaki-Varlık üzerine bir- Verfallens grundsätzlich nicht
zur Aussichtslosigkeit verurteilt,
şeyler deııeyimleme konusunda herhangi bir ontologisch etwas ü b er das in
umutsuzluğa mahkum edilmiş değildir. Tanı ihm erschlossene Dasein zu er­
tersine, yorumumuz burada hiçbir biçimde fahren. Im Gegenteil — die In­
terpretation wird gerade hier am
oradaki-Vaıiığııı kendini ayrımsamasının yapay wenigsten einer künstlichen Sellis-
bir yoluna teslim edilmemiştir. Yalnızca oradaki- terfassung des Daseins ausgelie­
fert. Sie vollzieht nu r die Expli­
Varlığm kendisinin varlıksal olarak açığa serdiği k ation dessen, was das Dasein
şeyin açımlamasını yerine getirmektedir. Ruhsal selbst on tisch ersch ließ t. Die
durum eşliğindeki bir anlamanın içersinde yo­ Möglichkeit, im interpretieren­
den Mit- und N achgeheu inner­
rumlayıcı birlikte-ve-ardıııda-gitmede oradaki- halb eines IxTuidlichen Verste­
Varlığın Varlığına doğru ilerleme olanağı, yön­ hens zum Sein des Daseins vor­
zu d rin g en , e rh ö h t sich, je ur­
temsel olarak bakıldığında açığa serici ruhsal
sprünglicher das Phänom en ist,
durum olarak işlev gören fenomen ne denli das m ethodisch als erschließen­
kökensel ise, o denli büyüktür. Endişe bu tür de Befindlichkeit fungiert. Daß
die Angst dergleichen leistet, ist
birşeyi sağlar demek ilkin bir önesürümdiir. zunächst eine Behauptung.
Endişenin çözümlemesi için bütünüyle ha­ F ür d ie Analyse d e r Angst
zırlıksız değiliz. Hiç kuşkusuz varlıkbilinısel sind wir nicht ganz unvorlierci-
tel. Zwar bleibt noch dunkel, wie
olarak korku ile nasıl bağıntılı olduğu henüz sie ontologisch mit d er Furcht
karanlıkta kalır. Açıktır ki feııomeııal bir akra­ zusammen!längt. Offensichtlich
bestellt eine phänom enale Ver­
balık vardır. Bunun için kanıt her iki fenomenin wandtschaft. Das Anzeichen da­
de çoğunlukla birbirinden ayırdedilmemiş kal­ für ist die Tatsache, daß beide
maları ve korku olanın endişe olarak belirtilmesi Phänom ene meist uugeschicden
bleilx'ii und als Angst bezeichnet
ve endişe karakterini taşıyanın korku olarak wird, was Furcht ist, und Furcht
adlandırılması gibi görgül bir olgudur. Adım genannt wird, was den Charakter
d er Angst hat. Wir versuchen,
adım endişe fenom enine doğru ilerlemeye schrittweise zum Phänom en der
çalışacağız. Angst vorzudringeu.
Das Verfallen des Daseins an Oradâki-Varlığııı İnsana ve tasa edilen “dün-
das Man und die Ixsorgtc »Well«
n an n ten wir eine »Flucht« vur
ya”ya düşmesine onun kendi önünden “kaçışı”
ilnn sellisl. AIht nieht jedes Zu- dedik. A m a... önünden her geri çekilme, ...den
rtK kweit heil vor .... nicht jede her yüzüııü-dönme zorımln olarak kaçış değil­
Alikehrvon... ist notwendig Hnelil.
Das in der Furcht fundierte Zu- dir. Korkunun açığa serdiği şeyin önünde, göz­
rückweirhen vor dein, was Furcht dağı verici olanın önünde yer alan ve korkuda
erschließt, vor dem Bcdrohli-
elien, hat d en C h a ra k te r d er
temellenen geri çekilme kaçış karakterini taşır.
Flucht. Die In terp retatio n der Korkunun ruhsal durum olarak yorum unun
Furcht als ßcfindlichkeit zeigte: gösterdiği gibi, önünde korkulan şey her du­
das Wovor der Furcht ist je- ein
innerwehliches, aus lieslim mler
rumda düııya-içiııde olan, belirli bir bölgeden
G egend, in d e r N ähe sich nä­ gelen, yakma yaklaşan ve zararlı olan bir varo-
herndes, abträgliches Seiendes, laıı-şeydir ki, ötede kalabilir. Düşmede oıadaki-
das aushleibeu kann. Im Ver­
fallen k ehrt sich das Dasein von Varlık yüzünü kendinden öteye çevirir. Önün­
ihm seil ist ah. Das Wovor dieses den bu geri çekilmenin yer aldığı şey genel
Zurückweichens muß ülierhaupt
d en C harakter des Iledrohens
olarak gözdağı verme karakterini taşıyor olma­
haben; es ist je d o c h Seiendes lıdır; ama gene de bu şey geri çekilen varolan-
von der Seinsari des zurückwei­ şeyiıı Varlık-türüııdeki bir varolaıı-şeydir, ora-
c h e n d e n S eien d en , es ist das
Dasein sellisl. Das Wovor dieses daki-Varlığın kendisidir. Önünden bu geri çekil­
Zurückweichens kann nicht als menin yer aldığı şey “korkunç” olarak alınamaz,
»Furchtbares« gefaßt w erden,
weil dergleichen im m er als in­
çünkü bu tür birşey ile her zaman düııya-içiııde
nerw eltliches S eiendes begeg­ varolan-şey olarak karşılaşılır. “Korkunç” ola­
net. Die Bedrohung, die einzig bilecek ve korkuda açığa çıkarılan biricik göz­
»furclit[186]bar« sein kann und
tlie in der Furcht entdeckt wird,
dağı her zaman düııya-içiııde varolaıı-şeydeıı
kom m t im m er von innerw elt- gelir.
lichcm Seienden her.
Düşmenin yiiz-çevirmesi bu nedenle düııya-
Die Abkehr tles Verfallens ist
deshalb auch kein Fliehen, das içiııde varolaıı-şeyler önündeki bir korku yoluyla
d u rc h ein e F u rch t vor inner- tem ellendirilen bir kaçış da değildir. Böyle
w eltlichem S eienden fundiert
wird. Ein so gegründeter Fliichl-
temellendirilmiş bir kaçış karakteri yüzünii-
ch a ra k ler kom m t d e r A bkehr çevirmeye ait olmaktan çok uzaktır, çünkü bu
um so w eniger zu, als sie sich yüz-çevirme düııya-içiııde varolaıı-şeylere soğ-
gerade hinkehrt zum innerwelt­
lichen Seienden als Aufgeheu in rulıııa olarak dosdoğru onlara doğru döner.
ihm. Die Abkehr des Verfallens giiin- Düşmenin yiiz-çevirmesi daiıaçok kendi yanından
del vielmehr in der Angst, die ihrer­
seits Furcht erst miiglich macht.
korkuyu ilk kez olanaklı kılan endişede temellenir.
F'iir das Verständnis der Rede Oradaki-Varlığın düşüşte kendi önünden
von d er verfallenden Flucht des kaçışı üzerine bu konuşmanın anlaşılması için
Daseins vor ihm sellisl muß das
In-der-Welt-sein als G ruudver- dünyadaki-Varlığııı bu varolaıı-şeyiıı tenıel-
fassuug dieses Seienden in Erin­ durunıu olduğu anımsanmalıdır. Önünde endişe
n eru n g gebracht w erden. Das
Wovor der Angst ist das In-der-Well-
duyulan şey genel olarak dünyadaki-Varlıktır.
sein als solches. Wie unterscheidet Önünde endişenin endişelendiği şey önünde
sich phänom enal das, wovor die korkunun korktuğu şeyden feııomeııal olarak
A ngst sich än g ste t, von dem ,
wovor tlie Furcht sich fürchtet? nasıl ayırdedilecektir? Önünde endişe duyulan
Das Wovor d e r A ngst ist kein şey bir düııya-içiııde varolan-şey değildir. Buna
iunerweltliches Seiendes. Daher
kann es dam it wescnhafl keine
göre özsel olarak hiçbir ilgililik taşıması olanaklı
Bewandtnis ha!x'ti. Die Bedrohung değildir. Gözdağı belirli bir zararlılık karakterini
taşımaz — ki gözdağı altında olaııa tikel bir h at niçin d en C h ara k ter e in e r
olgusal ‘O labilm e’ açısından belirli olarak b estim m ten A bträglichkeit, die
das Bedrohte in der Ix-slimmleu
ulaşır. Önünde endişe duyulan şey bütünüyle Hinsicht, a n fe in besonderes fak­
belirsizdir. Bu belirsizlik yalnızca dünya-içiııde tisches Seinkönnen trilli. Das Wovor
d er Angst ist völlig unbestim m t.
varolan hangi şeyin gözdağı verdiğini olgusal Diese U nbestim m theit läßt nicht
olarak kararlaştırılmamış bırakmakla kalmaz, n u r faktisch unentschieden, wel­
ama bütününde düııya-içiııde varolaıı-şeyleriıı ches in n e rw clllich e S eien d e
droht, sondern lxsagl, daß über­
“ilgili” olmamaları demektir. Dünya içersinde haupt das innerweltliche Seiende
elaltında-bulunaıı ve elönünde-buluııaıı lıiçbir- n ich t »relevant« ist. Niehls von
şey endişenin önünde endişelendiği şey olarak dem , was innerhalb der Welt zu­
h an d en tuul vorhanden ist, fun­
işlev görmez. Elaltında-buluııamn ve elöııünde- giert als das, wovor die Angst sich
buluııaıım düııya-içiııde açığa çıkarılmış ilgi- än g stet. Die inn erw eltlich e n t­
deckte B ew andtnisganzheit des
lilik-bütüıılüğü böyle olarak bütününde önem­ Z u handcnen u n d V orhandenen
sizdir. Kendi içine çöker. Dünya tam imlem- ist als solche iilrerhaupt o hne Be­
sizlik karakterini taşır. Endişede gözdağı verici lang. Sie sinkt in sielt zusammen.
Die Welt h at den C harakter völ­
olarak belli bir ilgililiği olabilecek şu ya da bu liger Unlx'deutsamkeit. Inder Angst
şeyle karşılaşılmaz. begegnet nicht dieses oder jenes,
mit d e m es als Bedrohlichem eine
Buna göre endişe gözdağı veren şeyin
Bewandtnis haben könnte.
onlardan yaklaştığı belirli bir “burası”ııı ve D aher »sieht« die Angst auch
“şurası”nı da “görmez.” Gözdağı verenin hiçbir nicht ein bestimmtes »liier« und
»Dort«, aus dem h er sich das Be­
yerde olmaması olgusu önünde endişe duyulanı drohliche nähert. Daß das Bedro­
nitelendirir. Endişe önünde endişelendiğinin hende nirgends ist, charakterisiert
ne olduğunu “bilmez.” Ama “hiçbir yer”iıı das W ovorder Angst. Diese »weiß
nicht«, was es ist, davor sie sich
‘hiçbir şeyi’ imlemesi söz konusu değildir; her ängstet. »Nirgends« ab e r b ed e­
bölge, özsel olarak uzaysal olan içinde-Varlık utet nicht nichts, sondern darin
için genelinde dünyanın açığa serilmişliği, liegt Gegend ülxrhaupt, Erschlos-
sen h eit von Welt ü lx 'rhaupt für
onda yatar. Gözdağı veren bu nedenle yakında das wesenhaft räum liche In-Seitt.
olanın içersine belirli bir yönden yaklaşamaz; Das D rohende kann sich deshalb
auch nicht aus einer bestim m ten
daha şimdiden “orada”dır — ve gene de hiçbir Richtung her innerhalb der Nähe
yerde değildir; öyle yakındır ki, ezicidir ve nähern, es ist schon »da« — und
kişinin soluğunu keser — ve gene de hiçbir doch nirgends, es ist so nah, daß
es Ix-engt mul einem den Atem
yerde değildir. verschlägt — und doch nirgends.
Önünde endişe duyulan şeyde “O hiçbir Im Wovor d er Angst wird das
şeydir ve hiçbir yerde değildir” açıklık kazanır. »Nichts ist es und nirgends« olfen-
bar. Die Aufsässigkeit tles inner-
Diiııya-içindeki ‘hiçbir şey’iıı ve ‘hiçbir yer’iıı w eltlichen Nichts und Nirgends
dikbaşlılığı fenornenal olarak ‘önünde endişe be[187]sagt p h ä n o m e n a l: das
Wovor der Angst ist die Well als
duyulan şey genel olarak dünyadır’ demektir. solche. Die völlige U nlxdeutsam -
Kendini ‘hiçbir şey’de ve ‘hiçbiryer’de bildiren keit, die sich im Nichts und Nir­
tam imlemsizlik dünyanın yokluğunu imlemez, gends bekundet, bedeutet nicht
Weltabwesenheit, sondern besagt,
ama düııya-içiııde varolaıı-şeyleriıı kendile­ daß das iuncrwclllich Seiende an
rinde öylesine önemsiz olmaları demektir ki, ihm selbst so völlig belanglos ist,
düııya-içiııde varolan şeylerin bu imlemsizliği daß au f dem G runde dieser Unbe­
deutsamkeit des Innerw eltlichen
temelinde düııyasallığı içindeki dünya kendini die Welt in ihrer Weltlichkeit sich
dayatmayı sürdüren biricik şeydir. einzig noch aufdrängt.
Was beengt, ist mellt dieses Ezici olan şey şu ya da bu değildir; ama el-
oder jenes, aber auch nicht alles
Vorhandene zusammen als Şilin­
önüııde-buluııan herşeyin toplamı da değildir;
ine, sondern die Möglichkeit von tersine, genel olarak elaltında-bulunanm olana­
Z u h a n d en em ü b e rh a u p t, das
ğı, eş deyişle dünyanın kendisidir. Endişe geçtik­
heißt die Well sellisl. Wenn die
A ngst sich gelegt h at, d a n n ten sonra gündelik konuşma “aslında lıiçbirşey
pllegt tlie alltäglich e Rede zu yoktu” deme alışkaıılığındadır. Bu konuşma
sagen: »cs r a r eigentlich nichts«.
Diese Rede trillt in tler Tat ou-
gerçekte onun varlıksal olarak ne olmuş oldu­
liscli das, rum es ra r. Die alltäg­ ğunu yakalar. Gündelik konuşma elaltıııda-
liche Retle geht auf ein Besorgen bııluııanla tasalanmaya ve 01nın hakkında ko­
und Bereden tles Zuhandcuen.
Wovor die Angst sich ängstet, ist nuşmaya yönelir. Endişenin önünde endişe­
nichts von dem iunenvclllichcn lendiği şey dünya-içinde elaltında-bulunanm
Z idiandeueii. A llein dieses hiçliği değildir. Ama elaltında-bulananın ancak
Nichts von Zuhantlenem, das die
alltägliche umsichtige Retle ein­ gündelik sağgörülü söylemin anladığı bu hiçliği
zig v ersieh t, ist kein totales tam bir hiçlik değildir. Elaltında-bulıınuşun
Nichts. Das Nichts von Ztihan-
tlcuheil g rü n d et im ursprüng­
hiçliği eu kökensel “birşey”de, dünyada temel­
lichsten »Etwas«, in tler Well. lenir. Ama dünya varlıkbilimsel olarak özünde
Diese jetloch gehört ontologisch dünyadaki-Vaıiık olarak oradaki-Varlığm Var­
wesenhaft zum Sein tles Daseins
als Iii-der-Well-sein. Wenn sich
lığına aittir. Buna göre ‘hiçlik,’ eş deyişle genel
d em n ach als das Wovor d er olarak dünya kendini önünde endişe duyulan
Angst tlas Nichts, das heißt tlie şey olarak sunarsa, o zaman bu dem ektir ki,
Welt als solche herausstellt, dann
besagt das: wovor die Angst sich
önünde endişenin endişelendiği şey dünyadaki-
iingstet, ist dos In-der-Welt-sein Varlığın kendisidir.
seihst. Endişeli olma kökensel olarak ve doğrudan
Das Siebängsten erschließt
ursprünglich und direkt tlie Well doğruya dünyayı dünya olarak açığa serer, ilk
als Well. N icht wird etwa zu­ olarak dünya-içinde varolaıı-şeylere bakılmak­
nächst durch lIlxT leguug von
sızın inceden inceye yalnızca dünyanın düşü­
inuerw cltlich Seiendem abge­
seh en und n u r noch tlie Welt nülmesi ve sonra 011un önünde endişenin doğ­
gedacht, vor tler dann tlie Augst ması değil, ama endişenin ruhsal durum kipi
entsteht, sondern tlie Angst er­
schließt als Modus tler Befind­
olarak heışeydeıı önce dünya olarak dünyayı
lichkeit, allererst tlie Welt ols Welt. açığa sermesi söz konusudur. Bu gene de en­
Das Ix-deutet jedoch nicht, daß dişede dünyanın dünyasallığımn kavrandığını
in der Augst die Weltlichkeit der
Welt Ix-griffen wird.
imlemez.
Die Angst ist nicht n u r Angst Endişe yalnızca... önünde endişe değil, ama
v o r.... sondern als Befindlichkeit ruhsal durum olarak aynı zamanda ... hakkında
zugleich Angst u m ... Worum tlie
Angst sich abäugstet, ist nicht
endişedir. Ö nünde endişenin derinden endi­
eine /xst/wiwYcSeinsart und Mög­ şelendiği şey oradaki-Varlığm belirli bir Varlık-
lichkeit tles D aseins. Die Be­ tiirü ve olanağı değildir. Aslında gözdağmın
drohung ist ja sellisl unlx-stimmt
und vermag daher nicht auf die­ kendisi belirsizdir ve buna göre gözdağı ver­
ses oder jenes faktisch konkrete mekle olgusal olarak şu ya da bu somut ‘Ola-
S einkönnen bedrohend einzu­
bilme’ııiıı içine işleyemez. Hakkında endişenin
dringen. Worum sich die Augst
ängstet, ist tlas Iu-der-Wclt-sein endişelendiği şey dünyadaki-Varlığın kendisidir.
sellisl.. In tler Angst versinkt tlas Endişede çevresel olarak elaltmda-bulunaıı şey,
um w eltlich Z uhandene, über­
haupt das innerweltlich Seiende.
genel olarak dünya-içinde varolaıı-şey batıp
Die »Welt« vermag nichts m ehr gider. “Dünya” daha çoğunu sunamaz, tıpkı
Başkalarının birlikte-Varlığı gibi. Endişe böylece 7.1ı bieten. ebensowenig das Mit­
dasein A nderer. Die Angst be­
oradaki-Varlığı düşüşte kendini “düııya”dan ve nim m t so dem Dasein die Mög­
kamusal yorumlanmışlıktan anlama olanağın­ lichkeit, verfallend sich ans der
»Welt« m ul d er öffentlichen Atts-
dan yoksun bırakır. Endişe oradaki-Varlığı hak­
geleglheit zn verstehen. Sie wirft
kında endişeli olduğu şeye, en asıl ‘Düııyada- das Dasein au f das zurück, wor­
Olabilme’sine geri fırlatır. Oradaki-Varlığı en öz um es sich ängstet, sein eigent­
liches In-der-Woll-scin-könncn.
düııyadaki-Varlığı için bireyselleştirir ve bu Die Angst vereinzelt das Dasein
anlayan birşey olarak kendini özsel olarak ola­ a u f sein eigenstes ln-dcr-W ell-
naklar üzerine tasarlar. Buna göre hakkında scin, das als verstehendes weset t-
hafl au f Möglichkeiten sich ent­
endişe duyduğu şey ile birlikte, endişe oradaki- wirft. Mit dem Worum des Sich-
Varlığı olanaklı-Varlık olarak ve dahası birey- [188]ängstens erschließt dah er
die Angst das Dasein als Möglich­
selleşmede bireyselleşmiş birşey olarak kendili­
sein und zwar als das, das es einzig
ğinden olabileceği biricik şey olarak açığa serer. von ihm seil ist h er als vereinzel­
Endişe oradaki-Varlıkta kendi en öz ‘Olabil­ tes in der Vereinzelt 111g sein kamt.
Die A ugst o ffen b art im Da­
m eline doğru Varlığı, eş deyişle keııdi-kendisiııi- sein das Sein zum eigensten Scin-
seçıııe ve keııdi-kendisini-kavrama özgürlüğü könuen, das heißt das Freiseinjiir
için özgür-Varhğı açığa çıkarır. Endişe oradaki- die f reilich des Sich-sclltsl-wäh-
lcns und -ergreifens. Die Angst
Varlığı Varlığının asilliği için, olanak olarak her bringt das Dasein vor sein Freisein
zaman o olduğu asilliği için (propensio in ...)* für... (p ro p e n sio in ...) d ie
E igentlichkeit seines Seins als
özgiir-Varhğımn önüne getirir. Aıııa bu Varlık
Möglichkeit, die es im mer schon
ayın zamanda düııyadaki-Varlık olarak oradaki- ist. Dieses S ein ab e r ist es
Varlığın 011a teslim edildiği şeydir. zugleich, dem das Dasein als Iu-
dcr-Wcll-sein überantwortet ist.
Hakkında endişenin endişelendiği şey ken­ Das, worum d ie Augst sich
dini önünde endişenin endişelendiği şey olarak än g ste t, e n th ü llt sich als das,
ortaya serer: Diinyadaki-Vaıiık. Endişenin ‘11e n'orwrsic sielt ängstet: das In-der-
Welt-seiu. Die Selbigkcil des W o
hakkında’sının ve ‘11e öııüııde’sinin aynılıkları vor d er Angst und ihres Worum
giderek endişeliliğiıı kendisine dek genişler. Çün­ erstrec k t sich sogar a u f das
Sichängsten selltst. Denn dieses
kü eııdişelilik ruhsal durum olarak diiııyadaki-
ist als B efin d lich k eit ein e
Varlığııı temel bir türüdür. Açığa sermenin açığa G rundart des In-der-Well-seius.
serilen ile varoluşsal aynılığı, dahası bunun açığa Die exislenziale Selhigkeit des
Frschließeu.s mit dem Feschlossenen,
serilende dünyanın dünya olarak, içinde-Varhğın ise so zwar, daß in diesem die Well als
bireyselleşmiş, arı, fırlatılmış 'Olabilme' olarak açığa Well, daß In-Sein cds vereinzeltes,
serildiği bir yolda olması, endişefenomen i ile ayırdedici reines, geworjenes Seinkönnen
erschlossen ist, macht deutlich, daß
bir ruhsal durum un yoruma tema olmuş olduğuna mit dem Phänomen der Angst eine
açıklık kazandırır. Endişe oradaki-Varlığı bireysel­ ausgezeichneteIle/indlichkeil Thema
der Interpretation geworden ist. Die
leştirir ve böylece 011u usoluş ipse" olarak açığa Angst vereinzelt und erschließt
serer. Aıııa bu varoluşsal “solipsizm” yalıtılmış bir so das D asein als »soltts ipse«.
özııe-Şeyi dünyasız bir olayın zararsız boşluğuna Dieser exislenziale »Soli|tsisimis«
versetzt ab e r so wenig ein
kaydırmaktan öylesine uzaktır ki, oradaki-Varlığı iso liertes S u b jek td in g in d ie
tanı olarak aşırı bir anlamda dünya olarak kendi harm lose Leere eines weltlosen
dünyasının önüne ve böylelikle düııyadaki- Vorkommens, daß er das Dasein
gerade in einem extrem en Sinne
Varlık olarak kendi kendisinin önüne getirir. vor seine Well als Well und dam it
es selltst vor sich selltst als In-der-
|söz dizimine uygunluğu düşünürsek: 1aşıllığa eğilimi.' \ Welt-sein bringt.
D aß die Angst als G ru n d b c- Endişenin temel ruhsal durum olarak böyle
finillichkeit in solcher Weise er­
schließt, dafür ist wieder die all­
bir yolda açığa sermesi konusunda yine ora-
tägliche D aseinsauslegnng und daki-Varlığm gündelik yorumlaması ve söylem
Rede der unvoreingenom m enste en öıı-yargısız kanıtı sağlarlar. Ruhsal durum,
Beleg. B efindlichkeit, so w urde
frü h e r gesagt, m a ch t offenbar, daha önce söylendiği gibi, “birinin nasıl ol­
»wie einem ist«. In d er Angst ist duğunu” ortaya serer. Endişe içindeki biri
einem »unheimlich«. D arin komm t
zunächst tlie eigentüm liche U n­
“tekinsiz”dir. Burada oradaki-Varlığm endişede
bestim m theit dessen, wolx-i sich kendini onun ortasında bulduğu şeyin kendine
das Dasein in der rängst befindet, özgü belirsizliği en yakından anlatım kazanır:
zum A usdruck: das N ichts und
Nirgends. U nheim lichkeit m eint
Hiçbir şey ve Hiçbir yer. Ama tekinsizlik burada
a b e r dabei zugleich das N icht- aynı zamanda “evinde olm am a” demektir.
zuhause-sein. Bei der ersten phä­
Oradaki-Varlığm temel durumunu fenomenal
nom enalen Anzeige d er G ru n d ­
verfassung des Daseins und d er olarak ilk belirtişim izde ve içiııde-Varlığın
Klärung des exisleuzialen Sinnes varoluşsal anlam ını “içteliğiıı” kategorisel
von ln-Sein im U nterschied von
d er kalegorialen Bedeutung der
ünlem inden ayrı olarak durulaştırmamızda,
»Inwendigkeit« w urde das ln-Sein içinde-Varlık ... ortasında yaşama olarak,... ile
bestimmt als Wohnen lx-i .... Ver- tanışıklık olarak belirlendi.2İçinde-Varlığın bu
trautsein mit ...! Dieser Charakter
des lu-Seins wurde dann konkreter
karakteri daha sonra insanın gündelik kaın-
sichtbar gem acht durch die all­ usallığı yoluyla daha somut olarak görülür
tägliche Ö ffentlichkeit des Mau, kılındı — İnsan ki, dinginleşmiş keııdiııe-
das die Ix-ruhigle Scllstsichcrheit,
das selltstvcrständliche »Zuhause- iııanca-vermeyi, kendiliğinden-açık “evdeki-
seiu« in die [189] duchschnitlliche Varlığı” oradaki-Varlığm sıradan güııdelikliği
Alltäglichkeit des Daseins bringt.3
Die Angst dagegen holt das Dasein
içine getirir.3 Buna karşı, endişe düşüşteki
aus seinem verfallenden Aufgehen oradaki-Varlığı “düııya”ya soğruluştaıı geriye
in d e r »Well« zurück. D ie all­ çeker. Gündelik tanışıklık kendi içine çöker.
tägliche Vertrautheit bricht in sich
zusam m en. Das D asein ist
Oradaki-Varlık bireyselleşmiş, ama diiııyadaki-
vereinzelt, das jedoch ah In-der- Varlık olarak bireyselleşmiştir. İçinde-Varlık
Well-sein. Das ln-Sein kom m t in ‘evde-değilin varoluşsal “kip”iııe girer. “Tekin­
d en exisleuzialen »Modus« des
Un-znhause.. Nichts anderes m eint sizlik” üzerine konuşma ile denmek istenen
die Rede von d e r »U nheim lich­ başka birşey değildir.
keil«.
N u n m eh r wird phän o m en al
Bundan böyle düşmenin kaçış olarak neyin
sichtbar, wovor das Verfallen als önünden kaçtığı fenomenal olarak görülebilir
Flucht nicht. N icht worinncrwclt- olur. Düııya-içiııde varolan-şeyleriıı önünden
lichem S eienden, sondern gerade
zu diesem als dem .Seienden, dalx i
değil, ama tanı olarak varolaıı-şeyler olarak
das Besorgen, verloren in das Man, onlara doğru kaçar — ki bunların ortasında tasa,
in b e ru h ig te r V ertrau th eit sich
İnsanda yiterek, dinginleşmiş tanışıklıkta kal­
aulhalten kann. Die verfallende
Flucht in das Zuhause der Ö ffent­ mayı sürdürebilir. Düşüşte kamusallığm ‘evde’-
lichkeit ist Flucht cot dem Uti- si içine kaçış ‘evde-değil’iıı önünden kaçıştır, eş
zuhause, das heißt d e r Uttheim-
lichkeil, die im Dasein als gewor­
deyişle fırlatılmış olarak, Varlığında kendisine
fenen, ihm selim in seinem Sein teslim edilmiş düııyadaki-Varlık olarak ora-
ülx-rantworteteu In-der-Well-sein daki-Varlıkta yatan tekinsizlikteıı kaçıştır. Bu
liegt. Diese U nheim lichkeit setzt

A’kI.S 12 s . 53 İT.
213kz. § 12 s. |5 3 | vss.
5Vgl. S27S. 120 ff. •’likz. § 27 s. 1126| vss.
tekinsizlik oradaki-Varlığı sürekli olarak izler {Inn Dasein ständig nach und be­
d ro h t, w enngleich unausdriiek-
ve, belirtik olarak olmasa da, oııuıı insandaki licli, seine alläglichc Verlorenheit
gündelik yitıııişliğine gözdağıdır. Bu gözdağı in das M an. D iese B ed ro h u n g
olgusal olarak gündelik tasa içinde tam bir k an n faktisch Zusam m engehen
mit einer völligen Sicherheit und
güvenlik ve gereksiııimsizlik ile birlikte gide­ U nlxdiiifligkcil des alltäglichen
bilir. Endişe en zararsız durumlarda artabilir. Besorgnis. Die Angst kann in den
h a rm lo sesten S itu a tio n e n auf-
Giderek birinin onda genellikle daha kolay sleigen. f s Ix d arf auch nicht d er
tekinsizlik duyduğu karanlığa bile gerek gös­ D unkelheit, in d er es einem ge­
termez. Karanlıkta vurgulu bir yolda görülecek meinhin leichter unheimlich wird.
Im D unkeln ist in einer Ix-lontcn
“lıiçbiışey” yoktur, üstelik tanı olarak dünyanın Weise »nichts« zu sehen, obzwar
henüz ve daha dayalıcı olarak “orada” olmasına gerade die Weil nach und aufdring­
karşın. licher »da« ist.
Wenn wir exislenzial-onlolo-
Eğer oradaki-Varlığın tekiıısizliğiııi varo- gisch die U nheim lichkeit des Da­
luşsal-varlıkbiliınsel olarak oradaki-Varlığın seins als die Bedrohung interpre­
tieren. die das Dasein sellist von
kendisine kendisinden ulaşan gözdağı olarak ihm sellisl h e r Irillt. d a u n wird
yorumlarsak, bununla tekiıısizliğiıı olgusal dam it nicht b eh a u p tet, die U n­
endişede de her zaman bu anlamda anlaşıldığı heimlichkeil sei in d er faktischen
Angst auch im m er schon in elif­
ileri sürülmüş olmaz. Oradaki-Varlığın tekiıı- sem S inne v ersta n d en . Die all­
sizliği anlayışlımı gündelik türü düşmekte olan, tägliche Art, in der das Dasein die
‘evde-değil’i “kararlan” yüzünü-döıımedir. Unheimlic hkeit versieht, ist die
verfallende, das Un-zuhause »ali-
Gene de bu kaçmanın güııdelikliğinin fcııome- blendende« Abkehr. Die Alltäg­
ııal olarak gösterdiği şey temel ruhsal durum lich k eit dieses Idichens zeigt
olarak endişenin oradaki-Varlığın özsel diiııya- jedoch ph än o m en al: zur wesen-
halien Daseinsverfassung des In-
daki-Varlık durumuna ait olduğudur ki, varo- der-Well-seins. die als exislenziale
lıışsal bir durum olarak hiçbir zaman elöııüııde- n ie v o rh an d en , s o n d e rn selbst
im m er in einem Modus des fak­
bulıınmaz, aıııa kendisi her zaman olgusal tischen l)a-scins, das heißt ein er
‘oradaki-varlık’ kipinde, eş deyişle bir ruhsal Befindlichkeit ist, gehört die Angst
durum kipiııdedir. Dingiııleşmiş-tamdık düıı- als (•niudbriiudliehkcil. Das I x t u -
higl-verlraule In-dcr-Wcll-sciu ist
yadaki-Varlık oradaki-Varlığın tekinsizliğiııiıı ein Mcxlus der Uuheimlichkeit des
bir kipidir, tersi değil. ‘Evde-değiU varoluşsal- Daseins, nicht umgekehrt. Das Un-
varlıkbilimsel açıdan daha kökeıısel bir fen omen zuhause muß exislenztal-onlologisrh
als das ursprünglichere Phänomen
olarak kavranmalıdır. liegt iffen werden.
Ve yalnızca endişe gizli olarak düııyadaki- Und nu r weil die Angst latent
Varlığı her zaman belirlediği içindir ki, diiıı- das lu-dcr-W'cIt-scin im m er schon
liest illimi, kann dieses als licsor-
yadaki-Varlık “diiııya”nm ortasında tasalı bir g en d -h efin d lich es Sein bei d e r
ruhsal durum içindeki Varlık olarak korkabilir. »Welt« sich fürchten, fu rch t ist an
Korku “dünya”ya düşen, asılsız ve böyle olarak die »Well* verfallene, u neigent­
liche und ihr seil ist als solche ver-
kendinden gizlenen endişedir. lxirgene Angst. [190]
Gene de olgusal olarak tekinsizlik ruh-duru- faktisch bleibt denn auch die
S tim m u n g d e r U u h eim lic h k eit
mıı çoğunlukla varolma-ilgili olarak anlaşıl­ meist existenziell unverstanden,
mamış kalır. Bundan başka, düşmenin ve ka- »f.igenlliche« Angst ist iilx-rdies
musallığııı egemenliği altında, “asıl” endişe sey­ Ix'i d er Vorherrschaft des Verfai-
lcns mul der Öffentlichkeit seilen.
rektir. Endişe sık sık “fizyolojik” olarak koşul­ Oft ist die Angst »physiologisch«
ludur. Bu olgu olgusallığı içinde varlıkbilinısel lx-dingt. Dieses fakının ist in seiner
Faktizität ein ontologisches Problem, bir sorundur, yalnızca varlıksa! nedenselliği ve
nu llt tun hinsichtlich seiner onli-
schett V erursachung tnul Vcrlaufs-
ilerleme biçimi açısından değil. Endişenin
fom i. Physiologische Auslösung von fizyolojik gideı ilişi ancak oradaki-Varlık Var­
Angst wird n u r m öglich, weil das
Dasein int Cininde seines Seins sich
lığının temellerinde endişelendiği içiıı ola­
ängstet. naklıdır.
N och se lte n e r als tlas ex isten ­ Asıl endişe gibi varolma-ilgili bir olgudan
zielle Faktum der eigentlichen Angst
sind die Versuche, dieses Phänomen daha da seyrek olan şey bu fenomeni ilkesel
in seiner grundsätzlichen existenzial- varoluşsal-varlıkbiliııısel yapılaııışı ve işlevi
onlologischen Konstitution und Funk­
tion zu interpretieren. Die G ründe
içinde yorumlama girişimleridir. Bumuı ne­
hierfür liegen zum Teil in der Ver­ denleri bir ölçüde genel olarak oradaki-Vaı-
nachlässigung derexLsleuzialen Ana­ lığııı varoluşsal Analitiğinin gözaıdı edilme­
lytik des Daseins iilterhaupt. im Ik*-
so n d ereu ab e r im Verkeim en tles sinde, ama daha özel olarak ruhsal durum
Phänomens der lielindlit likeit.' Die fenomenini anlamadaki başarısızlıkta yatar.1
faktische Sehenbeil des Angxlphä-
uomensvenuag ihm jedoch nicht die
Endişe fenomeninin olgusal seyrekliği gene
F.ignung zu entziehen, für die exis- de onu varoluşsal Analitik için ilkede yön­
lenziale Analytik eine grundsätzliche temsel bir işlev üstlenmedeki uygunluğundan
m ethodische Funktion zu ültem eli­
n im . Im (iegenteil — die Seltenheit yoksun bırakamaz. Tam tersine, fenomenin
tles Phänomens ist ein Index dafür, seyrekliği çoğunlukla İnsanın kamusal yo-
daß das Dasein, das ihm selltst zu­
m eist d u rch d ie ö ffen tlich e Atts-
nımlaıımışlığmdan ötürü asilliği içinde kendi
geleglheit tles Man in seiner F.igenl- kendisinden gizli kalan oradaki-Varlığııı bu
lichkeit vertlecki bleibt, in tlieser temel ruhsal durumda kökeıısel bir anlamda
(iruntlbefintllichkeil in einem ur­
sprünglichen Sinne erschließ! *ir wird. açığa serilebilir olması için bir göstergedir.

4Vs is( kein /.ııfnll. claB die Phänom ene Mliçbir zam an kapsamlı olacak ayırdcdilıncıniş olaıı
von Augst und F urcht. die d ıııc hgäugig
ungesc hieden bleiben, outisch und auch,
endişe ve korku fenomenlerinin varlıksal olarak ve giderek,
obzwar in sehr engen ( h rn /rn , ontologisc h aına oldukça dar sınırlar içersinde, vurhkhiliıııscl olarak
in den Cicsic hlskieis d er christlichen T heo­ Hıristiyan taıırılıiliıniıı bakış açısına bağlı çevrelere gelmiş
logie kam en. Das geschah im m er d an n ,
wenn das au(hto|> ologischr Problem des
olm ası bir ıaslaııtı değildir. Ne /.aıııaıı insanın Tanrıya
Seins des M enschen zu Clou einen Vorrang doğru Varlığına ilişkin insanbilim sel sorun bir öncelik
gewann und P hänom ene wie (l|aul)c, Sun­ kazanm ış ve sorular iııaııç, giiııah, sevgi ve pişm anlık
de, I.iebe, Reue die Fragestellung leilelen.
l'cııonıculcri altında formüle edilmişse, bu olmuştur. likz.
Vgl. Augustins Lehre vom tim or castus und
servil», die in seinen exegetischen Schriften Augusiin’iıı tefsir yazılarında ve m ektuplarında çok yatılı
und in d en Briefen vielfach besprochen olarak tanışılan limor castus ve servilis üzerine öğretisi.
wird. LMm'I'F urcht ülierhaupl vgl. Dedivcm s
Genel olarak korku üzerine, bkz. De diversis quaestionibus
quaeslionibus octoginla Iribtts (ju. 33: de
inem .qu, 34: um un uou aliud am andum sit, octoginla iribaş qu. 33: de mein, qu, 34: nim m non aliud
quam m ciu carcrc, qtt. 35: quid am audum amandum sil, quam mein ca me, qu. 35: quid amandum sit.
sit. (MigncP. L Augustinus VI, p. 22 sqq.)
(Migne, Ealmlogiael/ilinaetarn. XL, Augustinus VI, p. 22 vs.)
Lulfter hat das Furchlproblem außer tu
d em ubetiiefeiieu Zusam m enhang einer L uther korkıı sorununu fmeniten tiav c conlriliumm yoru­
Interpretation von )>oeui(eiuia und conl- m unun geleneksel bağlanım dan ayrı olarak b ird e Genesis
rilio iu seinem denesiskoım ııeulaı behan­
yorum unda ele almıştır ve burada çok az kavramsal olma­
delt, hier freilich am wenigsten hcgrilllich,
crbanlich aber nm so eindringlicher; vgl. sına karşın terbiye açısından old u k ça gfıçlüdür; bkz.
Fiiarrationes in gençsin cap. 3, WW. (F.rl. Enarraliones in genesin eap. 3, Werke. (Erlanger Ausgabe)
Attsg.) Fxe-g(Tİcao|xıalaliııa,loın, 1,177 mj<j. Exegetiea ojjera lalına, toııı. 1, 177 vs.
Am weitesten ist S. Kierkegaard vorge-
d ru n g e n in d e r Analyse des Angsiphäiio- Endişe fenom eninin çözüm lem esinde — ve yine ilk
ineiis und zwar wiederum İtıt theologisclieu günah sorununun “ruhbiliıııser bir açımlamasının tatırı-
Z usam m enhang e in e r »|>sychologischcu* biliııısel bağ lan ım d a — en ileri g id en S ören Kierke-
Exjxwition des Problems d e r Kilislimle. Vgl.
D er B egriff d e r Augst, 1814. (k*s. Werke
gaard’dır. bkz. Der liegıiff der Angst, 1844. Gesammelte Werke
(Dicdcrichs), Bd. 5. (Diederichs), lid. 5.
Hiç kuşkusuz her durumda tam dünyadaki- Zwar gehört zum Wesen jeder
Befindlichkeit, je «las volle In-der-
Varlığm tüm oluşturucu kıpılarına (diiııya, Well-sein nach allen seinen kons­
içiııde-Varlık, ‘Kendi’) göre açığa serilmesi her titu tiv en M o m en ten (W'ell, In-
ruhsal durum un özüne aittir. Ama endişede Sein, Selim) zu erschlichen. Allein
in d er Angst liegt die Möglichkeit
ayırdedici bir açığa serme olanağı yatar, çünkü eines [191] ausgezeichneten i.r-
endişe bireyselleştirir. Bu bireyselleşme ora- seh ließ en s, weil sie verein zelt.
Diese Vereinzelung holt das Da­
daki-Varlığı düşmesinden geriye çeker ve onun sein aus seinem Verfallen zurück
için asillik ve asılsızlığı Varlığının olanakları u n d m a ch t ihm E ig en tlich k eit
olarak ortaya serer. Her durumda benim olan und Uneigentlichkeit als Möglich­
keiten seines Seins offenbar. Diese
oradaki-Varlığın bu temel olanakları endişede G rundmöglichkeiten des Daseins,
kendilerini kendilerinde oldukları gibi göste­ das je meines ist. zeigen sich in der
rirler — oradaki-Varlığın en yakından ve ço­ Augst wie a u ih n e n seihst, u n ­
verstellt d u rc h in u erw cltlich es
ğunlukla onlara sarıldığı dünya-içinde varolan- Seiendes, daran sich das Dasein
şeyler yoluyla kılık değiştirmemiş olarak. zunächst u n d zum eist klammert.
Inwiefern ist mit dieser existen-
Endişenin bu varoluşsal yorumu ile oradaki- zialen Interpretation der Angst ein
Varlığın yapı-bütününüıı bütünlüğünün Var­ phänom enaler Boden gewonnen
lığına ilişkin yol gösterici sorunun yanıtı için für die Beantwortung d er leiten­
d en F rage nach dem S ein d er
fenomenal bir zemin ne ölçüde kazanılmış G anzheit des Strukturganzen des
olur? Daseins?

§ 4 1 . Kaygı Olarak Oradaki-Varlığın Varlığı §41. Das Sein des Daseins als Sarge
c
Yapı-bütününüıı bütünlüğünü varlıkbilimsel, ln d er Absicht, die G anzheit des
S tru k tu rg an zen o n tologisch zu
olarak kavrama amacında sormamız gereken fassen, müssen wir zunächst fra­
ilk şey endişe fenomeninin ve onda açığa seri­ gen: Vermag das P hänom en d er
len şeyin oradaki-Varlığın bütününü feno­ Angst und das in ihr Erschlossene
das G anze des D aseins p h ä n o ­
menal olarak eş-kökeıısel bir yolda verip vere­ m enal gleichursprünglich so zu
meyecekleri ve bunu bu bütünlüğe araştırıcı g eb e n , d aß sich d e r s u ch en d e
Blick au f die G anzheit an dieser
bakışın kendini bu verilmişlikte yerine getire­ G egebenheit erfüllen kann? Der
bileceği bir yolda yapıp yapamayacaklarıdır. Gesamtlzestand dessen, was in ihr
O nda yatan şeyin toplu stoğu biçimsel bir liegt, läßt sich in fo rm aler Auf­
zäh lu n g reg istrieren : Das Sicli-
sayımda kaydedilebilir: Endişelilik ruhsal du­ ängsten ist als Befindlichkeit eine
rum olarak dünyadaki-Varlığm bir kipidir; Weise des In-der-Well-seins; das
önünde endişe duyulan şey fırlatılmış dün- Wovor d er Angst ist das geworfene
In-der-Weh-sein; das Worum d er
yadaki-Varlıktır; hakkında endişe duyulan şey Angst ist das In-der-Welt-sein-kön-
dünyada-*Olabilme’dir. Tam endişe fenomeni n en . Das volle P h än o m e n d e r
buna göre oradaki-Varlığı olgusal olarak varo­ Angst dem nach zeigt das Dasein
als faktisch existierendes In-der-
lan dünyadaki-Varlık olarak gösterir. Bu varo- W elt-sein. Die fu n d a m e n ta le n
lan-şeyin tem el varlıkbilimsel karakterleri ontologischen C haraktere dieses
S eie n d en sind E x islen zialität,
varoluşsallık, olgusallık ve düşınüş-Varlıktır. Bu
Faktizität und Verfallensein. Diese
varoluşsal belirlenimler kimi zaman içlerinden exist en z iale n B estim m u n g en
biri eksik olabilecek parçalar olarak bir bileşiğe gehören nicht als Stücke zu einem
K om positum , d aran zuw eilen
ait değildirler; tersine, onlarda kökeıısel bir eines fehlen könnte, sondern in
bağlantı örülüdür ki, yapı-bütününüıı aranan ih n e n webt ein u rsp rü n g lic h er
Z usam m enhang, tler d ie g e­ bütünlüğünü oluşturur. Oradaki-Varlığın sözü
su ch te G anzheit, des Struktur-
ganzen ausmacht. In der Einheit
edilen Varlık-belirlenimleriniıı birliğinde onun
der genannten Seinsbeslimm im­ genelde Varlığı varlıkbilinısel olarak ayrımsa-
gen des Daseins wird dessen Sein ııabilir olur. Bu birliğin kendisi nasıl ııitele-
als solches ontologisch faßbar.
Wie ist diese E inheit selbst zu ııecektir?
charakterisieren? Oradaki-Varlık varolaıı-şeydir ki, onun için
Das Dasein ist Seiendes, dem
es in seinen) Sein um dieses
Varlığında bu Varlığın kendisi önem lidir.
selltst geht. Das »cs geht um ...« “Önemlidir” anlatımı kendini anlamanın, ken­
hat sich verdeutlicht in tler Seins­ dini en öz ‘Olabilme’ye doğru tasarlayan Varlık
verfassung des Verstehens als d ts
sic h e n tw e rfe n d e n Seins zum
olarak anlam anın Varlık-durum uııda duru-
eigensten Seinkönneu. Dieses ist laştırmıştır. Bu ‘Olabilme’ oradaki-Varlığm, nasıl
es, worumwillen das Dasein je ist, ise, uğruna öyle olduğu şeydir. Oradaki-Varlık
wie es ist. Das Dasein hat sich in
seinem Sein je schon zusammen­ kendini Varlığında her dununda daha şimdiden
gestellt m it ein er M öglichkeit kendi kendisinin bir olanağı ile birleştirmiştir.
seiner selltst. Das Freisein für das
En öz ‘Olabilm e’ için ve böylelikle asillik ve
eigenste S einkönnen und dam it
für die M öglichkeit von Eigent­ asılsızlık olanağı için özgür-Varlık kendini kö-
lichkeit und U neigentlichkeit keıısel, öğesel bir somutlaşma içinde endişede
zeigt sich in ein er ursp rü n g li­
chen, elem entaren K onkretion
gösterir. Ama en öz ‘Olabilme’ye doğru Varlık,
in d e r A ngst. Das S ein zum varlıkbilinısel olarak, oradaki-Varlığm Varlı­
eig en sten S ein k ö n n e n besagt ğında her durum da daha şim diden kendi
alx-r ontologisch: das Dasein ist
ihm selbst in seinem Sein je
önünde olması demektir. Oradaki-Varlık her
schon vorweg. [192] D asein ist zaman daha şimdiden “kendi ötesiııde”dir — o
im m erschon »übersieh hinaus«, olmayan başka varolaıı-şeylere karşı davranma
nicht als Verhalten zu anderem
S eienden, das es nicht ist, son­
olarak değil, ama onun kendisi olan ‘Olabil­
dern als Sein zum Seinkönneu, m e’ye doğru Varlık olarak. Özsel “önemlidir”
das es selltst ist. Diese Seinsstruk­ anlatımının bu Varhk-yapısmı oradaki-Varlığm
tu r des wesenhaften »es geht um
...« fassen wir als das Sich-xmnoeg- kendi-önünde-Varlığı olarak anlıyoruz.
sein des Daseins. Ama bu yapı oradaki-Varlığm yapılanışmm
Diese S truktur betrifft aber
bütününü ilgilendirir. Keudi-önünde-Varlık
das G anze d e r D aseinsverfas­
sung. Das Sich-vorweg-sein be­ dünyasız bir “özııe”deki yalıtılmış bir eğilim gibi
d eu tet n ich t so etwas wie eine birşeyi imlemez, ama dünyadaki-Varlığı nite­
iso lie rte T en d en z in einem
w eltloscn »Subjekt«, so n d e rn
lendirir. Ama dünyadaki-Varlığa, kendi ken­
charakterisiert das In-dcr-Welt- disine teslim edilmiş olmakla, her durum da
sein. Zu diesem gehört aber, tlaß daha şimdiden bir dünyaya fırlatılmış olması
es, ihm selbst überantwortet, je
schon in eine Welt geworfen ist.
olgusu aittir. Oradaki-Varlığm kendine terke­
Die Uberlassenheit des Daseins dilmişliği kendini kökensel olarak ve somut
an es selbst zeigt sich ursprüng­ olarak endişede gösterir. Kendi-öııünde-Varlık
lich konkret in d er Angst. Das
Sich-vor-weg-sein besagt voller
daha tam olarak anlaşıldığında ‘daha-şimdiden-
gefaßt: Sich-vorweg-im-schon-sein- bir-dünyadaki-Varlıkta-kendi-önünde’&eraçkûıc:. Bu
in-einer-WeU. Sobald diese wesen­ özsel olarak birimsel yapı fenomenal olarak
h aft einheitliche S truktur phä­
nom enal gesehen ist, verdeut­ görülür görülmez, daha önce düııyasallığın
licht sich auch das, was früher bei çözümlemesinde ortaya koyulmuş olan şey de
d e r Analyse d e r W eltlichkeit duruluk kazanır. O çözümlemenin sonucu im-
herausgestellt wurde. D ort ergab
sich: das Verweisungsganze der lemliliğiıı — ki imlemlilik olarak düııyasallığı
oluşturur — göuderm eler-bütüuüuüu bir B ed eutsam keit, als w elche die
Weltlichkeit konstituiert, Ist »fest-
‘oııuıı-uğrıma’ ile “bağlanmış” olmasıydı. Göıı- g em ach t« itt ein em W ortun-
dermeler-bütününün, “-mek içiıı”in çoklu ba­ willen. Die Verklam merung des
ğıntılarının oradaki-Varlık için önemli olan şey V erw eisungsganzen, d e r m a n ­
nigfaltigen Bezüge des »Uin-zu«,
ile bağlanması elöııünde-bulunan bir nesneler m it dem , worum es dem Dasein
“dünyasAını bir özne ile biraraya kaynaştırılmış gehl, bedeutet kein Zusammen­
schw eißen e in e r v o rh an d en e n
olmasını imlemez. Bu dalıaçok bütünlüğü şimdi »Welt« von O bjekten mit einem
belirtik olarak ‘daha-şimdideıı ... içiııde-Var- Subjekt. Sie ist vielmehr der phä-
lıkta-kendi-önünde’ olarak öne çıkarılmış olan n o m e n a le A usdruck d e r u r­
sp rü n g lich g an zen V erfassung
oradaki-Varlığııı kökeıısel olarak bir bütün olan des D aseins, dessen G an zh eit
yapılaııışının feııomeııal anlatım ıdır. Başka jetzt explizit ab g eh o b en ist als
türlü anlatırsak, varolma her zaman olgusaldır. Sich-vorweg-im-schon-scin-in ...
/Inders gewendet: Existieren ist
Varoluşsallık özsel olarak olgusallık yoluyla im m er faktisches. Existeuzialität
belirlenir. ist w esen h aft d u rc h Eaklizität
bestimmt.
Ve yine, oradaki-Varlığııı olgusal olarak U n d w ied eru m : faktisches
varolması yalnızca genel olarak ve ayrımsız Existieren des Daseins ist nicht
olarak fırlatılmış bir dünyada-1Olabilme’ değil­ n u r ü ilx rh au p t utul indifferent
ein geworfenes In-der-Welt-scin-
dir, oradaki-Varlık ayrıca her zaman daha şim­ können. sondern ist im m er auch
diden tasa edilen dünyaya soğrulmuştur. Düşüş­ schon in d er besorgten Welt auf­
teki b u ... ortasmda-Varlıkta İnsanın kamusallığı gegangen. In diesem verfallen­
den Sein b e i ... m eldet sich, aus­
tanıdık olmayan herşeyi bastırdığı için, çoğun­ drücklich otler nicht, verstanden
lukla gizli endişe ile örtülü kalan tekinsizliğiıı o d er nicht, das Eliehen vor d er
önünden kaçış, ister belirtik olsun isterse değil, U nheim lichkeit, die zumeist mit
d e r la te n te n A ngst v erd eck t
ister anlaşılsın isterse değil, kendini duyurur. bleibt, weil die Öffentlichkeit des
‘Bir-düııyada-daha şimdideıı-keııdi-önünde- Man alle U nvertraulhcit nieder­
hält. Im Sich-vorweg-schon-sein-
Varlık’ta özsel olarak tasa edilen düııya-içinde iu-einer-Well liegt wesenhaft nut-
elaltmda-buluııan şeylerin ortasında Varlık, bu beschlossen das verfallende Sein
düşmekte olan Varlık birlikte-kapsaııır. beim besorgten innerw clllichen
Zuhandeneu.
Oradaki-Varlığııı varlıkbilimsel yapı-bütii- Die formal existenziale Ganz­
nüııüıı biçimsel varoluşsal bütünlüğü buna göre heit des ontologischen Struktur-
şu yapı içinde anlaşılmalıdır: Oradaki-Varlığııı ganzen des Daseins muß itaher in
fo lg en d er S tru k tu r gefaßt wer­
Varlığı —, ki ‘(düııya-içinde karşılaşılan varolaıı- den: Das Sein des Daseins besagt:
şeyleriıı) ortasında-Varlık olarak (dünya)da- Sich-vorweg-schon-seiu-iu-(der-
daha-şimdiden-kendi-önünde-Varlık’ demektir. Welt-) alsSein-bei (inuerwelllich
lx-gegneudem S eienden). Dieses
Bu Varlık salt varlıkbilimsel-varoluşsal olarak Sein erfüllt die B edeutung des
kullanılan kaygı teriminin imlemiııi doldurur. Titels Sorge, d er rein ontologisch-
Tasalılık ya da kaygısızlık gibi varlıksal olarak existenzial gebraucht wird. Aus­
geschlossen b leib t aus d e r Be­
denmek istenen her Varlık-eğilimi bu ünlem­ deu tu n g je d e onlisch gem einte
den dışlanmış kalır. Seinstendenz wie Besorgnis, bzw.
Sorglosigkeit. [193]
Dünyadaki-Varlık özsel olarak kaygı olduğu Weil das In-der-W ell-sein
için, bu nedenle önceki çözümlemelerde elal- w esen h aft S orge ist, d esh alb
tıııda-bulunanm ortasında Varlık tasa olarak, k o n n te in den v o ranslehenden
Analysen das Sein bei dem Ztt-
Başkalarının düııya-içinde karşılaşılan birlikte- h an d en en als Besorgen, das Sein
oradaki-Varlığı ile birlikte Varlık ise esirgeme m it dein inuerwelllich ltegeguen-
d en M itilascin A nderer als fur- olarak alınabildi. Birşeyin ortasında-Varlık
gefaßt werden. Das Scin-Ixi...
ist Besorgen, weil es als Weise des
tasadır, çünkü temel-yapısı — kaygı — yoluyla
In-Seins d n rrli dessen G ruutl- bir içinde-Varlık yolu olarak belirlenir. Kaygı
s trn k ln r, die S orge, bestim m t diyelim ki salt olgıısallıktaıı ve düşm eden
wird. Die Sorge ch arak terisiert
n ic h t etwa n u r Exisletizialilät, kopmuş varoluşsallığı nitelendirmez; tersine,
altgelöst von Faktizität und Ver­ bu Varlık-belirleııimlerinin birliğini kucaklar.
fallen, sondern umgreift die Ein­
h eit dieser Seinsbestim m ungen.
Buna göre, kaygı birincil olarak ve dışlayıcı
S orge m ein t d a h e r auch n ic h t olarak ‘Beıı’in kendisine doğru yalıtılmış bir
p rim ä r und ausschließlich ein davranışı demek de değildir. Tasa ve esirgeme
isoliertes Verhallen des ich zu ihm
selbst. D er A usdruck »Selbsl-
ile aııdırım içinde “keııdi-için-kaygı” gibi bir
sorge« nach d e r A nalogie von anlatım bir geneleme olurdu. Kaygı ‘Keııdi’ye
Besorgen mul Fürsorge wäre eine doğru tikel bir davranış demek olamaz, çünkü
Tautologie. Sorge kann nicht ein
ltesonderes Verhallen zum Selljst ‘Kendi’ varlıkbilimsel olarak daha şimdiden
m einen, weil dieses ontologisch kendi-öııünde-Varlık yoluyla nitelenmiştir; ama
schon durch tlas Sich-vorweg-sein
bu belirlenimde kaygının öteki iki yapısal kıpısı,
charakterisiert ist; in dieser Be­
stim m u n g sind a b e r au c h die ‘daha-şimdideıı ...içinde-Varlık’ ve ‘... ortasında-
beiden anderen sirukturalcn Mo­ Varlık,’ birlikle koyulurlar.
m ente der Sorge, tlas Schon-sein-
in ... und das Sein-Ix i ... milgeselzl.
Kendi en öz ‘Olabilme’siııe doğru Varlık
im Sich-vorweg-sein als Sein olarak kendi-öııünde-Varlıkta asıl varolma-ilgili
zum eigensten Seinkönnen liegt olanaklar için özgiir-VarUk olanağının varoluşsal-
die exisienzial-ontologische Be­
dingung tler Möglichkeit des Frei­
varlıkbilimsel koşulu yatar. ‘Olabilme’ oııuıı-
seins Jür eigentliche existenzielle uğrıına oradaki-Varlığııı her durumda olgusal
M öglichkeiten. Das Scinkönneu olarak nasılsa öyle olduğu şeydir. Ama şimdi bu
ist es, worum-willen das Dasein je
ist, wie es faktisch ist. Sofern nun
‘Olabilm e’ye doğru Varlığın kendisinin öz­
alx'r dieses Sein zum Seinkönneu gürlük yoluyla belirlenmesi ölçüsünde, oı adaki-
sellxsl durch die Freiheit Ixstim mt Varlık istemeden de olsa kendi olanaklarına
wird, knnn sich tlas Dasein zu seinen
Möglichkeiten auch umiiillenllich doğru davranabilir, asılsız olarak var olabilir ve
verhalten, es knnn uueigeutüch olgusal olarak en yakından ve çoğunlukla bu
sein und ist faktisch zunächst und
yoldadır. Asıl ‘oııun-uğruııa’ kavranmamış kalır,
zumeist in dieser Weise. Das eigent­
liche W'orumwillen bleibt u n er­ birinin kendi kendisinin ‘Olabilme’siııiıı tasarı
griffen , tler E ntw urf des S ein­ İnsanın elinin altına bırakılmıştır. Buna göre,
könnens seiner selbst ist tler Ver­
fügung tles Mau überlassen. Im
kendi-öııünde-Varlıkta “kendi” her durumda
Sich-vorweg-sein m eint daher tlas İnsanııı-kendisi anlamında ‘Kendi’ demektir.
»Sich« jeweils tlas Selltst im Sinne Asılsızlıkta bile oradaki-Varlık özsel olarak
tles Maii-stllist. Auch in tler llnei-
g en tlic h k eit b le ib t tlas D asein
keııdi-öııünde kalır, tıpkı düşüşte oradaki-Var-
w eseubaft Sich-vorweg, ebenso lığııı kendi önünden kaçmasının henüz bu
wie tlas verfallende Fliehen tles varolaıı-şey için Varlığının önemli olması biçi­
Daseins vor ihm stilist noch die
S einsverlässung zeigt, tlaß es mindeki Varlık-durumunıı göstermesi gibi.
diesem Seienden um sein Sein gehl. Kökeıısel yapı-bütüıılüğii olarak kaygı, varo-
Die Sorge liegt als ursprüng­ luşsal olarak ve apriori ‘olarak,’ oradaki-Varlığııı
liche St rt tkt urgai tzlieil existenzial-
apriorisch »vor« jetler, tlas heißt her olgusal “tutum ” ve “durum ”uııun “önün­
im m er schon in jeder faktischen de,” eş deyişle her zaman onlarda yatar. Buna
»V erhaltung« u n d »Lage« tles
Daseins. Das Phänom en drückt
göre bu fenomen hiçbir biçimde “kılgısal” tu­
daher keineswegs einen Vorrang tumun kuramsala karşı bir önceliğini anlatmaz.
Elöııünde-bulunan birşeyin sezgisel olarak des »praktischen« Verhallens vor
dem theoretischen aus. Das nu r
belirlenmesi bir “politik eylem”deıı ya da din­ a n sch au c n d e B estim m en eines
lenm ede kendi hazzını duymaktan dalıa az V orhandenen h at nicht weniger
olmamak üzere kaygı karakterini taşır. “Kuram” den Charakter der Sorge als eine
»politische Aktion« oder das aus-
ve “kılgı” bir varolan-şeyin Varlık-olanaklarıdır- ru h en d e Sichvergniigen. »ilico -
lar ki, bunun Varlığı kaygı olarak belirlenme­ rie« mul »Praxis« sind Seinsmöglicl 1-
keiten eines Seienden, dessen Sein
lidir. als Sorge bestim m t werden muß.
Buna göre özsel olarak parçalanamaz bü­ D aher m ißlingt auch d er Ver­
tünlüğü içindeki kaygı fenomenini isteme ve such, das Phänom en der Sorge in
seiner wesenhaft unzerreißbaren
dileme ya da dürtü ve düşkünlük gibi tikel G an zh eit au f b es o n d e re Akte
edimlere ya da itkilere doğru geriye götürme ya oder [194] Triebe wie Wollen und
da onlardan oluşturma girişimi de başarısızlığa W ünschen oder Drang und Hang
zurückzuleilen, bzw, aus ih n e n
uğrar. zusammeuzubauen.
İsteme ve dileme varlıkbilimsel olarak zo­ W ollen u n d W ünschen sind
ontologisch notwendig im Dasein
runlu bir yolda kaygı olarak oradaki-Varlıktan als S orge verw urzelt u n d n ic h t
kök alırlar ve yalnızca Varlık-anlamma göre einfach ontologisch indifferente,
bütünüyle belirsiz bir “akış”ta yer alan varlık- in einem seinem Seinssinne nach
völlig u n b estim m ten »Strom «
bilimsel olarak ayrımsız yaşantılar değildirler. v o rk o m m en d e E rlebnisse. Das
Bu düşkünlük ve dürtü açısından daha az ge­ gilt nicht m inder von H ang und
çerli değildir. Onlar da, genelde oradaki-Var- Drang. Auch sic gründen, sofern
sie im D asein ü b e rh a u p t rein
lıkta arı olarak sergilenebilir oldukları ölçüde, aufweisbar sintl, in der Sorge. Das
kaygıda temellenirler. Bu durum dürtü ve düş­ schließt nicht aus, daß Drang und
künlüğün varlıkbilimsel olarak giderek salt H ang ontologisch auch Seiendes
konstituieren, das n u r »lebt«. Die
“yaşayan”varolaıı-şeyi oluşturmalarını dışlamaz. o n to lo g isch e G rundverfassung
Ama varlıkbilimsel temel “yaşama” durum u von »leben« ist jedoch ein eigenes
Problem utul nu r au f dem Wege
gene de kendi başına bir sorundur ve ancak reduktiver Privation ans der O nto­
indirgemeci yoksunlaştırma yolunda oradaki- logie des Daseins aufzurollen.
Varlığın varlıkbiliminden açıııdırılabilir. Die Sorge ist ontologisch »frü­
her« als die genannten Phänome­
Tam varlıkbilimsel ‘çevren’iıı görülebilir ne, die freilich im m er in gewissen
olması ya da giderek genel olarak yalnızca tanı­ G renzen angem essen »beschrie­
dık olması bile gerekmeksiziıı her zaman belli ben« w erden können, o hne daß
d er volle ontologische H orizont
sınırlar içinde uygun olarak “betimlenebilecek” sichtbar oder iilxThaupt auch nur
bu sözü edilen fenomenler karşısında, kaygı hiç bekannt zu sein braucht. Für die
kuşkusuz varlıkbilimsel olarak “daha erken”dir. vorliegende fundam entalontolo­
gische U ntersuchung, die weder
Önümüzde yatan temel-varlıkbilimsel araştırına eine thematisch vollständige O n­
için — ki ne tematik olarak oradaki-Varlığın tologie des Daseins anslrebt, noch
tanı bir varlıkbilimiııe, ne de giderek somut bir gar eine konkrete Anthropologie,
m uß ein Hinweis darauf genügen,
iıısanbilime özlem duyar — bu fenomenlerin wie diese Phänom ene existenzial
varoluşsal olarak kaygıda nasıl temellendikleri in d er Sorge gegründet sind.
Das Seinkönnen, woruinwillen
konusuna kısaca değinmek yeterli olmalıdır. das D asein ist, h at selbst d ie
Oradaki-Varlığın uğruna varolduğu ‘Ola­ Seinsart des In-der-Welt-seins. In
bilme’ııiıı kendisi düııyadaki-Varhğm Varlık- ihm liegt d em nach ontologisch
d e r Bezug a u f iu n crw elllich es
tıırünü taşır. Buna göre onda varlıkbilimsel Seiendes. Sorge ist immer, wenn
olarak diinya-içiııde varolaıı-şeyler ile bir ilişki auch nu r privativ. Besorgen und
Fürsorge. Im Wollen wird ein ver­ imlenir. Kaygı, salt yoksunluk kipinde bile olsa,
stan d e n es, das heißt au f seine
M öglichkeit entw orfenes Seien­
her zaman tasa ve esirgemedir. İstemede an­
des als zu besorgendes bzw. als laşılan, eş deyişle olanağı üzerine tasarlanan
durch Fürsorge in seitt Sein zu varolan-şey tasa edilecek ya da esirgeme yoluyla
bringendes ergriffen. Deshalb ge­
h ö rt /.um Wollen je ein Gewolltes, Varlığına getirilecek birşey olarak kavranır. Bu
das sich schon bestim m t hat aus nedenle istemeye her durum da istenen birşey
einem W oruni-willen. Für die
o n to lo g isch e M öglichkeit von
aittir ki, kendini daha şimdiden bir ‘oıııın-
W ollen ist konstitutiv: die vor­ uğruııa’dan belirlemiştir. İstem enin varlı k-
g än g ig e F.rschlossenheit tles bilimsel olanağı için şunlar oluşturucudur:
Woruni-willen überhaupt (Sich-
vorweg-sein), die Erschlosscnhcil
Genelde ‘oııun-uğruııa’nın önceden açığa
von Besorgbarem (Welt als das serilmişliği (kendi-önüııde-Varlık); tasa edi­
Worin des Schon-seins) und das lebilir olanın açığa serilmişliği (dalıa-şimdiden-
verstehende Sich-entwerfen des
Daseins au f ein Seiukönneu zu Varlığm ‘ııede’si olarak dünya); ve oradaki-
e in er M öglichkeit des »gewoll­ Varlığııı “istenmiş” varolaıı-şeyiıı bir olanağına
ten« Seienden. Im Phänomen des
doğru bir ‘Olabilme’ üzerine anlayarak keıı-
Wollens blickt die zugrundelie­
gende Ganzheit der Sorge durch. diııi-tasarlaması. İsteme fenomeninde kaygının
Das verstehende Sichenlwer- temelde yatan bütünlüğü içerden görünür.
fen des Daseins ist als faktisches
je schon bei e in e r en td eck te n
Olgusal birşey olarak oradaki-Varlığın an­
Well. Aus dieser nim m t es — und layan keııdini-tasarlaması her durumda daha
zunächst gem äß d er Ausgelegt- şimdiden açığa çıkarılmış bir dünyanın oı ta-
heit des Man — seine M öglich­
keiten. Diese A uslegung h at im
sıııdadır. Oradaki-Varlık olanaklarını — ilk
vorhinein die w ahlfreien Mög­ olarak İıısaıım yorumlanmışlığma uygun olarak
lichkeiten au f den Umkreis des — bu dünyadan alır. Bu yorumlama önceden
Bekannten, Erreichbaren, Trag­
b aren , dessen, was sieb g eh ö rt
özgürce seçilen olanakları tanıdık, erişilebilir,
und schickt, eingeschränkt. Diese saygı duyulabilir birşeyiıı, uygun ve yerinde
N ivellierung d e r D aseinsm ög­ olanın alanına sınırlamıştır. Oradaki-Varlığın
lichkeiten auf das alltäglich zu­
nächst V erfügbare vollzieht zu­ olanaklarının gündelik olarak en yakından
gleich [195] eine Abblendung des kullanılabilir olana bu düzleştirilmesi aynı
M öglichen als solchen. Die
durchschnittliche Alltäglichkeit
zamanda genel olarak olanaklı olanın karar-
des Besorgnis wird möglichkcils- tılmasıııa yol açar. Tasanın sıradan güııdelikliği
bliud und beruhigt sich bei dem olanaklara karşı körleşir ve kendini salt “edim­
n u r »Wirklichen«. Diese Beruhi­
gung schließt eine ausgedehnte
sel” olanda dinginleştirir. Bu dinginleşme tasa­
B etriebsam keit des B eso rg n is nın kapsamlı bir çalışkanlığını dışlamaz, ama
n ic h t aus, so n d e rn weckt sie. onu uyandırır. O zaman istenen şey yeni olumlu
Gewollt sind daun nicht positive
neue Möglichkeiten, sondern das
olanaklar değildir; ama birinin elinin altında
Verfügbare wird »taktisch« in der olan şey “takük olarak” birşeyiıı olmakta olduğu
Weise geändert, daß der Schein görünüşünün ortaya çıkacağı bir yolda değiş­
entsteht, es geschehe etwas.
Das beruhigte »Wollen« unter tirilir.
Führung des Man bedeutet gleich­ Gene de, iıısaıım kılavuzluğu altında din­
wohl n ich t ein A uslöschen des ginleşmiş “isteme”Varlığın ‘Olabilme’ye doğru
Seins zum Seinkönnen, sondern
n u r eine M odifikation. Das Sein bir sönüşüııü değil, ama yalnızca oııdaki bir
zu den M öglichkeiten zeigt sich değişkiyi imler. Olanaklara doğru Varlık o
d an n zum eist als bloßes Wüns­
chen. im Wunsch entwirft das Da­
zaman kendini çoğunlukla salt dileme olarak
sein sein Sein auf Möglichkeiten, gösterir. Dilekte oradaki-Varlık kendi Varlığını
olanaklar üzerine tasarlar ki, bunlar tasada yal­ ılii' ini B esorgen n ich t m ır
unergriffen blcilx-n, sondern
nızca kavranmamış olmakla kalmazlar, ama yeri­ ıliTcıı Erfüllung nicht einmal
ne getirilmeleri bir kez bile olsa düşünülmüş ve İM-daclıl ıııııl erwartet ıvirıl. Iııı
beklenmiş değildir. Tersine, salt dilek kipindeki G egenteil: die V orherrschaft
des Sich-vorweg-seins im
kendi-önünde-Varlığııı önceliği kendisi ile bir­ Modus des blöften Wünschens
likte olgusal olanaklar üzerine bir anlama yoksun­ bringt ein U nverständnis d er
faktischen M öglichkeiten mit
luğu getirir. Dünyası birincil olarak bir dilek- sich . Das In-dcr-W ell-sein,
düııyası olarak tasarlanan düııyadaki-Varlık elinin dessen Welt prim är als Wuu-
altında olanda kendini desteksiz olarak yitirmiştir; sehwelt entworfen ist, hat sieh
h altlo s an das V erfü g b are
ama öyle bir yolda ki, elinin altında olan şey, v e rlo re n , so je d o c h , ilaft
elaltıııda-bulunan biricik şey olarak, dilemiş oldu­ dieses als das einzig Zuliau-
ğunun ışığı altında hiçbir zaman yeterli değildir. ilcn e im E ich te des G e­
w ünschten doch nie genügt.
Dileme anlayarak keııdiııi-tasarlaınanın varolıış- Das W ü n sch en ist e in e
sal bir değişkisidir ki, bu keııdiııi-tasarlama, existen/.iale M odifikation des
verstehenden Sii hcnlwcrfcns,
fırlatılımşlığa düşmüş olarak, olanaklar arkasın­ das, d e r G ew o rfen h eil ver­
dan yalnızca dalıp gider. Böyle dalıp gitme olanak­ fallen , d e n M ö g lich k eiten
ların üstünü örter, dileğin peşindeki dalıp gitmede lediglich noch narlı hängt. Sol­
ches N achhängen versrhließt
“orada” olan “edimsel düııya”ya döner. Dilekte d ie M ö g lich k eiten ; was im
bulunma varlıkbilimsel olarak kaygıyı varsayar. w ü n sc h en d en N ach h ä n g e n
Dalıp gitmede ‘dalıa-şinıdiden ... ortasında- »da« ist. wird zur »wirklichen
Welt«. W ünschen setzt o n to ­
Varlık’ öncelik taşır. ‘... içiııde-Varlıkta-dalıa- logisch Sorge voraus.
şiındideıı-kendi-öııüııde’ karşılık düşen bir değiş- Im N ach h än g en hat das
Schon-seiu-lx-i... den Vorrang.
kiye uğrar. Düşüşteki dilekte bulunma oradaki- Das Sich-vorw eg-im -schon-
Varlığııı her durumda onda olduğu dünya tara­ scin-in... ist entsprechend mo­
fından “yaşanmış” olmaya düşkünlüğünü açığa difiziert. Das verfallende Nach-
liän g eu o ffen b art den Hang
çıkarır. Düşkünlük... için dışarıdaki-Varlık karak­ des Daseins, von d er Welt, in
terini gösterir. Kendi-öııüııde-Varhk kendini bir d er es je ist, »gelebt« zu wer­
“yalnızca her zaman daha şimdiden ... ortasıııda”- den. Der I lang zeigt den Cha­
rakter des Ausseins a u f ... Das
da yitirmiştir.* Düşkünlüğün “011a d oğru”su Sich-vorweg-scin hat sich ver­
kendini düşkünlüğün 011a takılıp gittiği türde lo re n in ein »Nur-im m er-
schou- bei ...«. Das »Ilin-zu«
birşey tarafından çekilmeye bırakmadır. Eğer ılı ş 1langes ist ein Sichziehcu-
oradaki-Varlık bir bakıma herhangi bir düşkün­ lassen von solchem , dem d er
lüğe batarsa, o zaman yalnızca bir düşkünlüğün H ang n ach h än g t. W enn das
Dasein in einem ilan g gleich­
elönünde-buluııması değil, ama kaygının bütün sam versinkt, d a n n ist nicht
yapısının değişkiye uğraması söz konusudur. lediglich noch ein H ang vor­
Oradaki-Varlık kör olmuştur ve tüm olanakları h a n d e n , s o n d e rn d ie volle
S tru k tu r d er Sorge ist m odi­
düşkünlüğün hizmetine sunar. fiziert. Blind geworden, macht
Buna karşı “yaşama” dürt üsü bir “oııa-doğru”- es alle M öglich k eiten dem
H ang dienslliar.
dur ki, itkiyi kendi başına kendisi ile birlikte Dagegen ist d er Drang »zu
getirir. “H er 11e pahasına olursa olsun ‘011a- lelx-n« ein »Hin-zu«, das von
doğru”’dur. Dürtü başka olanakları dışarı sürmeye ihm selbst h e r d en A n trieb
m itbringt. Es ist »Hin-zu um
jeden Preis«. Der Drang sucht
*| Eski yayımlarda »Nur-immer-srhon-sein-hei...« :: “yalnızca her an d ere Möglichkeiten zu ver­
zaman daha şimdiden ... orhmnda Varlık."] d rä n g e n . A uch h ie r ist das
Sich-vorwcg-soiu ein u n eigent- çalışır. Burada da kendi-Önünde-Varhk asılsız
liclies, wenn auch das llb crla l-
lensein vom D iangaus dem Drän­
bir kendi-öııüııde-Varlıktır, üstelik dürtü tara­
genden selim komim. Der Drang fından saldırılmışlık dürtenin kendisinden
kann die jeweilige Befindlichkeit gelse bile. Dürtü o sıradaki ruhsal dununu ve
u n d das Verslelien ü b erreu n en .
Das D a[19G ]sein ist a b e r d a n n anlamayı itip gidebilir. Ama oradaki-Varlık ne
niclil und nie »bloßer Drang«, zu o zaman ne de başka bir zaman kendisine
dem bisweilen andere Verhaltun­
g en des B chcrrschens und des
zaman zaman başka denetlem e ve yönetme
Leilens liinzukom m eu. sondern davranışlarının eklendiği “salt bir dürtü” değil­
es ist als Modifikation des vollen dir; tersine, bütünüyle düııyadaki-Varlığın değiş­
In-clcr-WcIt-seins im m er schon
Sorge.
icisi olarak her zaman daha şimdiden kaygıdır.
Im puren D rang ist die Sorge Arı dürtüde kaygı henüz özgür olmamıştır,
noch nicht frei geworden, obzwar gerçi oradaki-Varlığın kendi içinden diirtül-
sie erst das Bcclränglsciu des
Daseins aus ihm selbst h e r o n ­ müşlüğüııü varlıkbilimsel olarak olanaklı kılan
tologisch m öglich m a ch t. Im ilkin kaygı olsa da. Buna karşı düşkünlükte
H ang d agegen ist die S orge
im m er schon g e h u u d e u . H ang
kaygı her zaman bağlıdır. Düşkünlük ve dürtü
und D rang sind M öglichkeiten, oradaki-Varlığın fırlatılımşhğında köklenmiş
d ie in d e r G cw orfcuhcit des olanaklardır. “Yaşama” dürtüsü yokedilme-
Daseins wurzeln. D er Drang »zu
lclxu« ist nic ht zu vernichten, der
yecektir; dünya taralından “yaşanıyor” olma
Hang, von d e r Welt »gelebt« zu düşkünlüğü kökünden sökülmeyecektir. Ama
w erden, ist nicht au szu ro llen , ikisi de varlıkbilimsel olarak kaygıda temel­
beide aber sind, weil sie und nur
weil sie ontologisch in der Sorge
lendikleri için, ve salt bııınm için, ikisi de asıl
gründen, durch diese als eigent­ kaygı olarak kaygı yoluyla varlıksal ve varolma-
liche onlisch existenziell zu modi­ ilgili olarak değişkiye uğrayacaklardır.
fizieren.
Der A usdruck »Sorge« m eint
“Kaygı” anlatımı ile denmek istenen varo-
ein cxisleuzial-oulologischcs hışsal-varlıkbilimsel tcmel-feııomendir, ki gene
Grunclphäunincn. das gleichwohl de yapısında yalın değildir. Kaygı-yapısımıı
in seiner Struktur nirhl einfarh ist.
Die ontologisch elem entare Ganz­ varlıkbilimsel öğesel bütünlüğü geriye varlıksal
heit der Sorgestruklur kann nicht bir “kök-öğe”ye götürülemez, tıpkı Varlığın da
auf ein ontisches »Urelement« zu­
rückgeführt werden, so gewiß das
kesinlikle varolaıı-şeydeıı “açıklaııamayacak”
Sein nic ht aus Seiendem »erklärt« olması gibi. Sonunda genel olarak Varlık dü­
werdcai kann. Am Ende wird sich şüncesinin tıpkı oradaki-Varlığın Varlığı gibi
zeigen, daß die Idee von Sein üIkt-
haupl ebensowenig »einfach« ist
“yalın” olmadığı açığa çıkacaktır. Kaygının ‘...
wie das Sein des Daseins. Die Be­ ortasında-Vaıiık olarak — dalıa-şimdideıı ...
stim m u n g d e r S orge als Sich- içiııde-Varlık-la — keııdi-öııünde-Varlık’ olarak
vorweg-sein — im-schon-sein-in...
— als Sein-bci ... mac ht deutlic h,
belirlenimi bu fenomenin bile kendinde henüz
daß auch die ses Phänomen in sich yapısal olarak eklemlenmiş olduğunu açıkça
noch streiktural ff’giieJn! ist. Ist das gösterir. Ama bu varlıkbilimsel sorunun kay­
a b e r nicht das p h än o m en ale
A nzeichen dafür, daß die o n to ­
gının yapısal çoklusunun birliğini ve bütün­
logische Krage noch w eiter vor- lüğünü varlıkbilimsel olarak destekleyen daha
g e trie lx n w erden m uß zur H er­ da kökenselbir fenomenin sergilenmesine doğ­
ausstellung eines muh uıs/nüııg-
lichfien Phänom ens, das die Ein­ ru daha da ileri götürülmesi için fcnomeııal bir
heit und G anzheit der Struktur- belirti değil midir? Bu soruyu araştırmaya giriş­
manuigfaltigkeit der Sorge onto­
logisch trägt? be vor d ie U n ter­
meden önce, bir kez daha geriye bakarak genel
suchung dieser Krage uachgeht. olarak Varlığın anlamına ilişkin temel-varlık-
bilimsel soruyu amaçlamada bu noktaya dek b e d a rf es e in e r rüek b lick cıu lcu
u n d verschärften Zueignung des
yorumladıklarımızı daha kesiıı bir yolda ken­ Inslang I n te rp re tie rte n in d e r
dimizin edinmemiz gerekir. Ama ilk olarak bu Altsieln au f tlie fu u d am en talo n to
yorumda varlıkbilimsel olarak “yeni” olanın logische Krage nach dein Sinn von
Sein ülx'ihaupt. Vordem alter ist m
varlıksal olarak bütünüyle eski olduğu gös­ zeigen, d aß das o n to lo g isch
terilecektir. Oradaki-Varlığııı Varlığının kaygı »N eue« d ieser In te rp re ta tio n
o utiseli rech t all ist. Die Expli­
olarak açımlanması onu uydurma bir düşün­ k ation des Seins des Daseins als
cenin altına zorlamaz, ama varlıksal olarak ve Sorge zwängt dieses nicht u n te r
varolma-ilgili olarak daha şim diden açığa eine erdachte Idee, sondern bringt
uns existenzial zu Begriff, was
serilmiş olanı bizim için varolvışsal olarak on lisch -ex islen ziell sch o n
kavrama getirir. erschlossen ist.

§ -12. Die Bewährung der


§ 4 2 . Oradaki-Varlığııı Kaygı Olarak Varoluşsal existenzialen Interpretation des
Yorumunun Oradaki-Varlığııı Ön-varlıkbilimsel Daseins als Sorge aus dei
xmmntologischen Selhslauslegung des
Öz- Yorumlamasından Doğrulamışı Daseins

Sonunda kaygının oradaki-Varlığın Varlığı ln den vorstehenden Interpretatio­


nen, die schließlich zur H eraus­
olarak sergilenmesine götüren önceki yorum­ stellu n g tler S orge als Sein des
da lıerşey her durumda bizim kendimiz olan Daseins fü h rten , lag alles d aran,
ve “insan” dediğimiz varolaıı-şey için uygun für das Seiende, das wir je selltst
sind und das wir »Mensch« n en ­
varlıkbilimsel temellerin kazanılmasına dayanı­ nen, die [197] angemessenen onto­
yordu. Bunun için çözümlemeyi daha başın­ logischen Kundan tenle zu gewinnen.
Dazu m ußte die Analyse von vorn­
dan insanın geleneksel tanımı yoluyla sunulan,
herein aus d er Richtung au f den
ama varlıkbilimsel olarak durulaştırılmamış ve ü b e rlie fe rte n , a b e r o n tologisch
ilkesel olarak sorgulanmaya açık olan yakla­ u n g e k lä rte n u n d gru n d sätzlich
frag w ü rd ig en A nsatz h erau sg e­
şımın yönünün dışına çekmek zorunluydu. Bu d r e h t w erden, wie e r d u rch die
insan tanımı ile ölçüldüğünde, varoluşsal- traditionelle Definition des M en­
varlıkbilimsel yorum tuhaf görünebilir, özel­ sch en vorgegeben ist. An d ieser
g em essen , m ag d ie exislenzial-
likle “kaygı” yalnızca varlıksal açıdan “tasalılık” o n lo lo g isch e In te rp re ta tio n b e­
ve “üzgünlük” olarak anlaşılacak olursa. Bu frem den, besonders dann, wenn
nedenle şimdi tanıtlama gücü hiç kuşkusuz »Sorge« led ig lich on lisch als
»Besorgnis« und »Bekümmernis«
“yalnızca tarihsel” olan ön-varlıkbilimsel bir verstanden wird. Deshalb soll jetzt
belgeden söz edeceğiz. ein vorontologisches Zeugnis ange­
Gene de gözden kaçırmamak gerek ki, führt werden, dessen Beweiskraft
zwar »nur geschichtlich« ist.
belgede oradaki-Varlık kendini “kökeıısel B edenken wir jedoch: in dem
olarak” anlatır, kuramsal yorum yoluyla belir­ Zeugnis sp rich t sich tlas Dasein
ü b er sich selbst aus, » u rsprüng­
lenmiş olarak değil ve bütününde amaçsız
lich«, n ic h t b estim m t d u rc h
olarak. Yine gözden kaçırmamak gerek ki, theoretische Interpretationen und
oradaki-Varlığın Varlığı tarihsellik tarafından o hne Absicht au f solche. Beachten
wir ferner: das Sein des Daseins ist
nitelenir, ki lıerşeydeıı önce varlıkbilimsel durch Geschichtlichkeit charakte­
olarak belgitleıımelidir. Eğer oradaki-Varlık risiert, was allerdings erst ontolo­
Varlığının temelinde “tarihsel” ise, o zaman gisch nachgewiesen werden muß.
Wenn das Dasein im G runde seines
onun tarihinden gelen ve geriye ona giden ve Seins »geschichtlich« ist, d an n
bunun dışında tüm bilimin öncesinde yatan bir erhält eine Aussage, die aus seiner
Geschichte kommt und in sic zttnick- bildirim özel olan ama hiç kuşkusuz hiçbir
gcht und überdies vor aller Wissen­
schaft liegt, ein lxsontlcres, freilich
zaman salt varlıkbilimsel olmayan bir ağırlık
nie rein ontologisches Gewicht. Das taşıyacaktır. Oradaki-Varlığııı kendisinde
im Dasein selim liegende Scinsver- yatan Varlık-aıılayışı kendini ön-varlıkbiliınsel
sländnis spricht sich vorontologisch
aus. Das im folgenden angeführte olarak anlatır. Aşağıda alıntılanan belgenin
Zeugnis soll deutlich m achen, daß varoluşsal yorumun bir uydurma olmadığını,
die cxislcnziale Interpretation keine
E rfindung ist, so n d ern als onto lo ­
tersine varlıkbilimsel bir “kurgulama” olarak
gische »Konstruktion« ihren Boden temellerinin ve bunlarla birlikte kendi öğese!
und mit diesem ihre elem entaren öıı-taslaklarının olduğunu açığa çıkarması
Verzeichnungen hat.
Die folgende Selljslanslcguug tles
gerekir.
Daseins als »Sorge« ist in einer alten Oradaki-Varlığııı “kaygı” olarak aşağıdaki
Ealx'l nicdergclegl:3 öz-yorıımlaması eski bir masalda saklanmıştır:5

Cura cnin jluvium transiret, videt cretosuın hitam


sustiditque cogitabunda alque coepit fingere,
dum deliberat quid iam fecissel, Jovis intervenit.
rogat eum Cura ut det illi spirilum, et facile impetral.
cui cum vellet Cura novıen ex sese ipsa imponere,
Jovis prohibuit suumque nomen ei daııdum esse dictitat.
dum Cura etJovis disceptant, Telhis surrexit simııl
suumque nomen esse volt cui corpus praebuerit sumu. [ 1 9 8 ]
sumpseruut Sat umum iudicem, is sie aecııs iudicat:
‘tu Jovis quia spiritum dedisli, iıı morte spiritum,
luque Telius, quia dedisti corpus, corpus recipito,
Cura enim quia prima finxit, teneat quamdiu vixerit.
sed quae nunc de nomine eins vobis controversia est,
homo vocetui; quia videlur essefaclus ex humo. ’

»Als einst die »Sorge« iilx r einen “Bir keresinde “Kaygı” bir ırmağı geçer­
Eluß ging, sah sie tonhaltiges Er­
dreich: sinnend nahm sie davon ein
ken killi toprak gördü; düşünüp taşınarak
Stück und beg a n n es zu form en. ondan bir parça aldı ve 011u biçimlendirmeye
W ährend sie bei sich durülx'r nacli- başladı. Yarattığı şey üzerine düşünürken,
deukt, was sie geschaffen, tritt Jupi­
ter hinzu. Ilm bittet die »Sorge«, daß Jüpiter oraya geldi. “Kaygı” ondan biçim­
er dem geform ten Stück Ion Geist lenmiş kile Tiıı vermesini istedi. Jüpiter bunu
5Der Vcrf. stieb auf den folgenden vor- -’Yazar K. B urdach’in “Eatist und die Sorge” başlıklı
on to lo g isc h en Beleg für die existenzial-
denem esinde oıadaki-Varhğın kaygı olarak vaıolıışsal-
ontologische Interpretation des Daseins als
.Sorge durch den Anfsatz u m A. ilurdach, varlıkbiliııısel yorum u için aşağıdaki ön-varlıkbiliııısel
Faust und die Sotgc. Deutsc he Viel teljahres- örneğe raslaıınşlır (Deutsche Vierieljahmsschriflfiirlâtemlur-
sc hilft für Uleratui Wissenschaft und Geistes- wissenschoß und GeistesgeschirAle I (1026). s. 1 vss. Bıırdadı
geschichte I (I-*23), S. 1 ff. B. zeigt, dalJ
G o e th e d ie Oura-Fahel, die als 220. d e r
bize G octlıe’uin Hyginus M asallarının 220’ııoisi olarak
Fabeln des 7/>^wM.uiberlieJeil ist, \n n I leider tıkışan Cum masalını l lerder’detı aldığını ve “l,’aıı.sl”ıııımı
übernahm und für den zweiten Feil seines ikinci bölümü için geliştirdiğini göstermiştir. Bkz. özellikle
»Faust'« bearbeitete. Vgl. besondersS. 40 ff.
s. 40 vs. — Yukarıdaki metin E. Buelıeler’den alınmıştır
— Der obige Text ist zitiert narlı E Büchelei;
Rheinisc hes Museum Bd.41 (1880) S .5,die (Rheinisches Museum, Cilt 41 (1886) s. f>; | Alttı. | çeviri
Übersetzung nach Burdach, a. a. O. S. 4 1 f. Bıudaoh’landıı, a.v.y., s. 41 s.)
seve seve yaptı. Ama “Kaygı” şimdi Şekle verleihe. Das gewährt ihr (tipiler gem .
Als sie ab er ihrem Gebilde nun ihren
kendi adının verilmesini isteyince, Jüpiter N am en b eileg en wollte, verbot das
bıııın yasakladı ve 011a kendi adının veril­ Jupiter und verlangte, daß ihm sein
mesini istedi. “Kaygı” ve Jüpiter ad üzerine N am e g eg e b en w erden m üsse.
W ährend über den Namen die »Sor­
tartışırken, Toprak ( Tellus) kalktı ve Şekle ge« und Jupiter stritten , erh o b sieh
kendi adının verilmesini istedi, çünkü 011a •auch die Erde (Tellus) u n d begehrte,
daß dem Gebilde ihr Name beigelegt
bedeninden bir parça sunmuştu. Tartışanlar werde, da sie ja doch ihm ein Stück
Satürn’ü hakem seçtiler. Ve Satürn haklı ihres Leibes d arg eb o ten h abe. Die
görünen şu kararı verdi: ‘Sen, Jüpiter, 011a Streitenden nahm en Saturn zum Rich­
ter. U nd ih n e n e rte ilte S atu rn
Tinini vermiş olduğun için, ölümünde Tini folgende anscheinend gerechte Ent­
alacaksın; ve sen, Toprak, 011a bedenini ver­ scheidung: <Dl)u, Jupiter, weil du den
diğin için, bedeni alacaksın. Ama “Kaygı” Geist gegelx'ii hast, sollst l*t-i seinem
'lo d e d en Geist, du, E.rde, weil d u den
bu varlığı ilk şekillendiren olduğu için, K örper g esch en k t h ast, so llst d en
yaşadığı sürece “Kaygı” 011a iye olacak. Ama K örper em p fan g en . Weil a b e r tlie
»Sorge« dieses Wesen zuerst gebildet,
şimdi ad üzerine bir tartışma olduğu için, 011a so möge, solange es lebt, tlie »Sorge«
11101110' densin, çünkü 'humus'tan (toprak) es besitzen . Weil a b e r ü b e r d en
yapıldı.” N am en S treit bestellt, so m öge es
»I1 0 1 1 1 0 « h eiß en , d a es aus h um us
Bu öıı-varlıkbilimsel belge yalnızca genel (Erde) gem acht ist«.«
olarak “kaygı”yı iıısansal oradaki-Varlığm Dieses v o ro n to lo g isch e Zeugnis
“yaşam boyu” 011a ait olduğu şey olarak gew innt d a d u rc h ein e b e so n d e re
lk d e u tu n g , daß es nich t n u r ü b er­
gördüğü için değil, ama “kaygı”ıım bu ön­ haupt die »Sorge« als das sieht, dem
celiğinin insanın beden (toprak) ve tin das m enschliche Dasein »zeitlebens«
g ehört, so n d ern daß dieser Vorrang
bileşimi olarak o tanıdık almışı ile bağıntı d er »Sorge« im Zusam m enhang mit
içinde ortaya çıktığı için özel bir önem d e r b e k a n n te n A uffassung des
kazanır. Cura prima finxit: Bu varolan-şey M enschen als des Kompositums aus
L eib (E.rde) u n d Geist h erau stritt.
Varlığının “kökenini” Kaygıda bulur. Cura Caıra prima finxit: Dieses Seiende hat
teııeat, quamdiu vixerih Varolan-şey “dünyada” den »Ursprung« seines Seins in d er
olduğu sürece bu kökenden salınmaz, ama Sorge. Gura teneat, quam diu vixerit:
Das S eie n d e w ird von diesem Ur­
011un tarafından sıkı sıkıya tutulur, baştan sp ru n g n ic h t en tlassen , so n d ern
sona 011un egemenliği altına alınır. “Düıı- festgehalteu, von ihm durchherrscht,
solange dieses Seiende »in d er Welt
yadaki-Varlık” “kaygı”nm varlık-karakteriıı- ist«. Das »In-der W'cll-seiu« hat die
deki damgasını taşır. Ad (korno) bu varolaıı- seinsm äßige P rägung d e r »Sorge«.
şeyi Varlığı açısından değil, ama ondan D en N am en (lio m o ) e rh ä lt dieses
Seiende nicht mit Rücksicht au f sein
oluştuğu şey (humus) ile ilişki içinde kazanır. Sein, sondern in bezug darauf, woraus
Bu Şeklin “kökeıısel” Varlığının görüldüğü es b este h t (h u m u s). W orin das
»ursprüngliche« Sein dieses Gebildes
yer konusunda karar Satürn’ün, “Zamaıı ”-
zu sehen sei, d arü b er steht die Ent­
indir.0 Buna göre insanın özünün masalda scheidung bei Salurnus, d er »Zeit«/'
anlatılan öıı-varlıkbilimsel belirlenimi 011un Die in der Ealx'l ausgedrückle [199]
vorontologische Wesenslx-slinmmng
dünyadaki zamansal yaşantısına baştan sona des M enschen hat sonach im vorhin­
egemen olan Varlık-türünü önceden bakış ein die. Seinsart in den 111ic k genom ­
altına getirmiştir. men, die seinen zeitlichen Wandel in der
Well durchherrscht.

Gßkz. I Ietdcr’iıı şiiri, Das Kind der Sorge (Supluin XXIX, eVgl. lierdeis Gedieht: Das Kind d e r Sorge
75). (Suplıan XXIX, 75).
Die Bcdcutim gsgeschichlc des Varlıksal “cura” kavramının imlem-tarihi
o p tisc h en Begriffes »eura« läßt
sogar noch w eitere G riiiulslnik-
oradaki-Varlığm teiııel-yapılarmın daha da öte
tu re n des D aseins clurchblicken. görülmesine izin verir. Bıırdaclı7 “cura” teri­
Umdach1 macht auf einen Doppel­ minin çifte anlamına dikkati çeker ki, buna
sinn des Terminus »eura« aufm erk­
sam, ıcoıtach e r nicht m ir »ängst­ göre iınlenı yalnızca “endişeli çaba” değil, ama
liche B em ühung« b ed e u tet, son­ ayrıca “kaygılılık” ve “adanmışlık”tır. Seııeca
dern auch »Sorgfalt«, »Hingabe«.
So schreibt. Smera in seinem letzten
son mektubunda (ep. 1 2 4 ) şöyle yazar: “Varo­
B rief (ep. 124): »U nter d en vier lan dört Doğa (Ağaç, Hayvan, Iıısan, Tanrı)
existierenden N aturen (Baum, Tier, arasında us ile yalnızca kendileri doııaülı olan
Mensch, Gott) unterscheiden sich
die beiden letzten, die allein mit
son ikisi birbirinden Tanrının ölümsüz, insa­
Vernunft begabt sind, dadurch, daß nın ölümlü olmasıyla ayrılır. Şimdi onlarda
Gott unsterblich, der Mensch sterlv Birin, yani Tanrının İyisi, onım Doğası yoluyla
lieh ist. Bei ihnen nun vollendet das
G ute des Einen, näm lich G ottes, yerine getirilir; ötekinin, insaııınki ise kaygı
seine Natur, bei dem andern, dem (cura) yoluyla yerine getirilir: unius boııuın
M enschen, die Sorge {m m ): unius
bonttm natura p erlicit, dei scilicet,
natura perficit, dei scilicet, alterius cura, hominis."
alterius cura, hominis.« İnsanın perfediosu, kendi en öz olanakları
Die perfect io des Menschen, das (tasar) için özgür-Varlığında olabileceği olma­
Werden zu dein, was er in seinem
Freisein für seine eigensten Mög­
sı “kaygı”mn bir “başanmı”dır. Ama eş-kökeıı-
lich k eiten (dem Entw urf) sein sel olarak “kaygı” bu varolaıı-şeyiıı teıııel-
kann, ist eine »Leistung« der »Sor­ türüııü belirler ki, bu varolan-şey tasa edilen
ge«. G leiclm rsprünglich bestimmt,
sie alter die G rundarl tlieses Seien­ dünyaya o türe göre teslim edilmiştir (fırlatıl-
den, gem äß der es an die lx-sorgte mışlık). “Cura”mı\ “çifte-anlamı” fırlatılmış
Welt ausgeliefert ist (G ew orfeu-
heit). Der »Doppelsinn« von »eura«
tasarın kendi özsel olarak ikili yapısı içindeki
m eint eine Grundverfassung in ihrer bir temel-durumu demektir.
wesenhaft zweifachen Struktur des Varoluşsal-varlıkbilimsel yorum bu var-
gew orfenen Entwurfs.
Die existenzial-outologische In­
lıksal yorumlama karşısında yalnızca kuraııı-
terpretation ist deroulischen Ausle­ sal-varlıksal bir genelleştirme gibi birşey değil­
gung gegenüber nicht etwa nur eine dir. Bu yalnızca varlıksal olarak insanın tüm
theoretisch-oll tische Verallgemei­
nerung. Das würde lediglich besa­ davranışlarının “kaygılı” oldukları ve biışeye
gen: otilist b sind alle Verhaltungen “adaıımışlık” yoluyla güdüldükleri demek
des M enschen »sorgenvoll« und
geführt durch eine »Hingabe« an
olurdu. Genelleştirme a priori-varhkbilimselbir
etwas. Die »Verallgemeinerung« ist genelleştirmedir. Sürekli olarak ortaya çıkan
eine apriorisrh-ontnbgischc. Sie meint varlıksal özellikleri değil, ama her durumda
nicht ständig auftrelende onlische
E igenschaften, so n d e rn ein e je
daha şimdiden temelde yatan bir Varlık-duru-
schon zugrunde liegende Seinsver- ınuııu göz önünde tutar. İlk olarak bu durum
bu varolan-şeye varlıksal açıdan cura olarak
a a. O. S. 49. Schon in d e r Stoa war
pipMiva ein fester Term inus ttml kehrt int
N. T. wieder, in d er Vnlgattt als sollieitndo. 'ßurdach, a.v.y. s. 49. Stoacılar kadar erken Lir tarihte
— Die in d e r vorstehenden existenzvalen gEpgıva iyice yerleşmiş Lir terimdi ve Yeni Ahit’te yeniden
Analytik des Daseins befolgte Bliekrieh-
görünerek Vulgala’da sollicilıulo olur. — Oradaki-Varlığm
tn n g an fd ie »Sorge« erwuchs dein Verf. im
Zusam m enhang d e r Versuche einer Inter­ önceki varolnşsal analitiğinde “kaygı”ya bakış yönü yazar
pretation d er augustiiiiseheii —■das heißt için August iıı’iıı — eş deyişle Yunan-l Itrisi iyaıı geleneğin —
griechisch-christlichen — Aul In n|Mtlogie insanbiliminin Aristoteles’in varlıkbilimitıde tıkışılan leıııel
mit Kiieksichl auf die grundsätzlichen l'tiu
d a m rn tr, die in d er Ontologie des Atisto-
ilkeler açısından bir yorum u için girişim bağlam ında
teles et reicht wurden. gelişmiştir.
seslenilebilmesiııi varlıkbilimsel olarak ola­ fassung. Diese m acht erst o n to lo ­
gisch m öglich, tlali dieses Seiende
naklı kılar. ‘Yaşam kaygıları” ve “adaıııııışlık” ontisrh als eura angesprochen wer­
olanağının varolıışsal koşulu kökeıısel, eş d en kann. Die existenziale B edin­
gung der M öglichkeit von »Lebens­
deyişle varlıkbilimsel bir anlamda kaygı ola­ sorge« u n d »H ingabe« m u ß in
rak kavraıımalıdır. einem u rsp rü n g lic h en , das heißt
Öte yandan, kaygı fenomeninin ve tüm ontologischen Sinne als Sorge be­
griffen werden.
temel varoluşsallarııı aşknısal “genelliği” ora- Die transzendentale »Allgemein­
daki-Varlığııı bir düııya-görüşüne ait her heit« des Phänomens der Sorge und
varlıksal yorııııılaııışınm üzerinde devindiği aller fundam entalen Exislenzialieu
hat andererseits jene Weite, durch
zemini verebilecek denli geniştir — oradaki- [200] d ie d e r B oden v o rgegeben
Varlığı ister “yaşam kaygıları” ve sıkıntıları w ird, au f dem sieh jede onlisch-
wellänschauliche Daseinsauslegung
olarak isterse karşıt bir yolda anlasın.
bew egt, m ag sie das D asein als
Varolıışsal yapılara kendilerini varlıksal »Leltenssorge« und Not oder gegen­
olarak dayatan “boşluğun” ve “genelliğin” teilig verstehen.
Die ontiseh sich au fd rän g en d e
kendilerinin varlıkbilimsel belirlilik ve dolu­ »Leere« u n d »A llgem einheit« d er
lukları vardır. Buna göre oradaki-Varlığııı cxistcnzialen S tru k tu re n hat ih re
yapılamşııım bütünü kendi birliği içinde yalın eigene o n to lo g isch e B estim m theit
und Fülle. Das Ganze d er Dascinsver-
değildir, ama yapısal bir eklemleşıııe gösterir fassuug selbst ist d a h e r in sein e r
ki, varolıışsal kaygı kavramında anlatım kaza­ Einheit nich einfach, sondern zeigt
eine strukturale G liederung, die im
nır.
exisleuzialeti Begriff der Sorge zum
Oradaki-Varlığııı varlıkbilimsel yorumu Ausdruck kommt.
bu varolan-şeyiıı kendini öıı-varlıkbilimsel Die ontologische Interpretation
lies Daseins hat die vorontologische
yolda “kaygı” olarak yorumlamasını varoluşsııl Selltslauslegung dieses Seienden als
kaygı kavramına getirmiştir. Gene de oradaki- »Sorge« auf den existenziellen Begii/f
Varlığııı Analitiği insanbilimin varlıkbilimsel der Sorge gebracht. Die Analytik des
Daseins zielt jedoch n icht au f eine
bir tem ellendirm esini hedeflemez; temel ontologische G rundlegung der An­
olarak varlıkbilimsel bir amacı vardır. Bu thropologie, sie hat fundam ental-
o n to lo g isch e A bzw eckung. D iese
amaç hiç kuşkusuz örtük olarak şimdiye ka-
bestim m te zwar unausgesprochen
darki irdelemelerin gidişini, fenomenlerin tleit Gang d er bisherigen Betrach­
seçimini ve çözüm lem enin ilerlem esinin tungen, die Auswahl d er Phänomene
u n d die G renzen des Vordringens
sınırlarını belirlemiştir. Ama Varlığın anla­ d e r Analyse. Im H inblick a u f die
mına ilişkin yol gösterici soru ve bunun ge­ leitende Frage nach dem Sinn von
liştirilmesi açısından, şimdi araştırmamız bu Sein u n d ih re A usarbeitung m uß
sich jetzt alter die U ntersuchung aus­
noktaya dek kazanılmış olanlar için belirtik bir drücklich des b isher G ew onnenen
inanca vermelidir. Ama böyle birşeye tar­ versichern. D erg leich en läßt sich
tışılan şeylerin dışsal bir toparlanışı yoluyla alter durch äußerliche Zusam men­
fassung des E rö rte rte n n ic h t e r­
ulaşılamaz. Dalıaçok, varolıışsal Analitiğin re ic h e n . V ielm eh r m uß, was zu
başlangıcında ancak kabaca belirtilebilmiş B eginn d er existenzialen Analytik
n u r roh angezeigl w erden konnte,
olan şeyler kazanılanların yardımı ile şimdi mit Hilfe des G ew onnenen auf ein
sorunun daha derin bir anlayışına doğru eindringlicheres Problcm versländ-
yoğunlaştırılabilir. nis zugespitzl werden.
§ 4,‘i. Dasein, Weltlichkeit und, § 4 3 . Omdaki-Varhk, Dünyasallık ve Realite
Realität
Die Frage nach dein Sinn von Varlığın anlam ına ilişkin soru genel olarak
Sein wird ülxrhaupt m ir möglich,
wenn so etwas wie Seinsversländ- ancak Varlık-aıılayışı gibi birşey varsa olanak­
nis ist. Zur Seinsart. des Seienden, lıdır. Varlık-anlayışı oradaki-Varlık adını ver­
das wir Dasein n en n e n , gehört
diğimiz varolaıı-şeyin Varlık-türüııe aittir. Bu
S einsverständnis. Je angem es­
sener und ursprünglicher die Ex- varolaıı-şeyin açımlaması ne denli uygun ve kö-
plikalion dieses Seienden gelin­ keıısel olarak başarılabilmişse, temel-varlık-
gen könnt»', um so sicherer wird
d er w eitere G ang d er Ausarbei­
bilimsel sorunu geliştirmenin daha öte gidişinin
tung des fundaini'ntal-ouiologi- hedefe ulaşması da o denli güvenli kılınmış olur.
sd n 'u Problems ans Ziel koniincn. Oradaki-Varlığın hazırlayıcı bir varoluşsal
Im Verfolg d e r A ufgaben
einer voiixreitenden cxislcnzia-
Analitiğinin görevlerini yerine getirmede an­
len Analytik »les Daseins erwuchs lama, anlam ve yorumlamanın yorumu ortaya
die Inter|)relatiou von Verstehen, çıktı. Dahası, oradaki-Varlığın açığa serilmiş-
Sinn und Auslegung. Die Analyse
der F.rsrhlosseııİKİt »les Daseins liğiııiıı çözümlemesi, bu açığa serilıııişlik ile
zeigte ferner, daß mit dieser das birlikte, oradaki-Varlığın ,kendi düııyadaki-
Dasein gem äß seiner Grundver-
lässu n g »les In-der-W elt-seins
Varlık temel-durumu ile uyum içinde, eş-kökeıı-
gleich ursprünglich hinsichtlich sel olarak dünya, içiııde-Varlıkve ‘Kendi’ açısın­
d e r Welt, des ln-Seius und des dan ortaya serildiğini gösterdi. Bundan başka,
Seihst e n th ü llt isl. In d e r fak­
tischen Krschlossenheit von Weh dünyanın olgusal açığa serilmişliğiııde diiııya-
ist fern er innerwehliches Seien- içiııde varolaıı-şeyler birlikte açığa çıkarılır.
»les iniiciiulcckl. Darin liegt: Das
Bunda bu varolan-şeylerin Varlığının her za­
Sein dieses S eie n d en w ird in
gewisser Weise im m er schon ver­ man belli bir yolda anlaşıldığı imlenir, üstelik
stan d e n , w enngleich nicht a n ­ uygun olarak varlıkbiliınsel bir yolda kavraıı-
gemessen ontologisch lxgriffeu.
Das vor[201]on(ologische Seins-
masa da. Hiç kuşkusuz ön-varlıkbilimsel Varlık-
vcrsländnis um greift zwar alles aıılayışı oradaki-Varlıkta özsel olarak açığa
Seienile, das im Dasein weseuhaft serilmiş tüm varolaıı-şeyleri kucaklar; ama
erschlossen ist, das Seinsverständ­
nis scilzst h at sich alx'rnfx'h nicht
Varlık-anlayışmııı kendisi henüz kendini karşı­
entsprechend den verschiedenen lık düşen bir yolda değişik Varlık-kiplerine
Scinsmotli artikuliert. eklemlemiş değildir.
D ie In te rp re ta tio n »les Ver­
stehens zeigte zugleich, »laß sich Anlamanın yorumu aynı zamanda bunun
»licses zunächst und zumeist schon kendini en yakından ve çoğunlukla “düııya”nm
in das V erstehen von »Welt«
verlegt hat gemäß »1er Seinsart des
anlaşılmasına saptırdığını ve bunu düşmenin
Verfallens. Auch wo es nicht nur Varlık-türü ile uyum içinde yaptığını göster­
um ontische Erfahrung, sondern miştir. Giderek önemli olanın varlıksal deneyim
um ontologisches V erständnis
geht, nim m t »lie Seinsauslegung değil ama varlıkbiliınsel anlama olduğu yerde
zunächst ihre O rien tieru n g am bile, Varlık-yorumlaması yönelimini ilk olarak
Seilt des innerw eltlichen Seien­
dünya-içiııde varolan-şeylerin Varlığından alır.
d e n . D abei w ird das Sein des
zu n ä ch st Z uhaiiflenen ü b er­ Bunda en yakından elaltmda-bulunanın Var­
sprungen mul zuerst »las Seiende lığının üstünden atlanır ve varolaıı-şeyler ilkin
als vorhandener Dingzusammen­
h an g (res) begriffen . Das Sein
elöııünde-bulunan Şeyler-bağlamı (res) olarak
erhält »len Sinn von Realität. Die kavranır. Varlık realite anlamını kazanır.8Tözsel-
lik Varlığın temel belirliliği olur. Varlık-anla- G rundbestim m theit des Seins wird
die SuİKtanzialitât. Dieser Verlegung
yışımıı bu saptırılışına karşılık düşmek üzere, des S einsverständnisses e n tsp re ­
oradaki-Varlığın varlıkbilimsel anlayışı bile bu chend, rückt auch das ontologische
Varlık-kavramının ‘çevren’ine geçer. Oradaki- Verstehen des Daseins in den H ori­
zont dieses Seiuslx-griffcs. Dasein ist
Varlık da tıpkı başka varolan-şeyler gibi reel auch wie anderes Seiendes real vor­
olarak elöııünde-bulunur. Böylece genel olarak handen. So e rh ä lt d e n n das Sein
überhaupt den Sinn von Realität. Der
Varlık realite anlam ını kazanır. Buna göre Begriff d er Realität h at dem nach in
realite kavramı varlıkbilimsel sorunsalda ken­ d e r o n to lo g isc h e n P ro b lem atik
dine özgü bir öncelik taşır. Bu öncelik ora- e in e n e ig e n tü m lic h e n V orrang.
D ieser verleg t d en Weg zu e in e r
daki-Varlığın gerçek bir varoluşsal Analitiğine genuinen existenzialen Analytik des
giden yolu, giderek dünya-içinde en yakından Daseins, ja sogar schon den Blick auf
das Sein des innerweltlich zunächst
elaltmda-bulunanm Varlığına bakışın ken­
Zuhandenen. Er d rängt schließlich
disini bile saptırır. Sonunda genel olarak die Seinsproblematik überhaupt in
Varlık-sorunsalmı sapık bir yöne zorlar. Geriye ein e abw egige R ichtung. Die üb­
rigen Seinsmodi werden negativ und
kalan Varlık-kipleri realite açısından olumsuz privativ m it Rücksicht au f R ealität
olarak ve yoksunluklu olarak belirlenirler. bestimmt.
Bu nedenle yalnızca oradaki-Varlığın Ana­ Deshalb m uß nicht nu r die Ana­
lytik des Daseins, sondern die Aus­
litiği değil, ama genel olarak Varlığın anla­ arbeitung d er Krage nach dein Sinn
mına ilişkin sorunun geliştirilmesi realite von Sein ü b e rh a u p t aus d e r e in ­
seitigen O rien tieru n g am Sein im
anlamında Varlık üzerine tek-yaıılı yönelimin
Sinne von R ealität h erau sg ed reh t
dışına çevrilmelidir. Belgitlenmesi gereken werden. Es b ed a rf des nachweises:
noktalar şunlardır: Realite yalnızca başkaları Realität ist nicht allein eine Seinsart
unter a n d e rn , so n d ern steh t o n to ­
arasında bir Varlık-tiirü değildir, ama varlık- logisch in einem bestim m ten Eun-
bilimsel olarak oradaki-Varlık, dünya ve elal- dierungszusammenhang m it Dasein,
tında-bulunuş ile belirli bir temellendirme- Welt u n d Z u h a n d en h eil. D ieser
Nachweis erfo rd ert eine grundsätz­
bağlamı içinde durur. Bu belgitleme realite- liche Erörterung des RealitätsfnMenis,
sorununun, koşullarının ve sınırlarının ilkesel seiner Bedingungen und Grenzen.
U nter dem lltel »Realitälsprolj-
bir tartışmasını gerektirir.
lem« verm engen sich verschiedene
“Realite-sorunu” başlığı altında değişik Kragen: 1. ob das vermeintlich »l>e-
sorular biraraya karışır: 1. sözde genel olarak w ußlseinstranszendente« Seiende
ülx 'ih au p t sei; 2. o b diese Realität
“bilince-aşkııı” varolaıı-şeylerin olup olmadığı; d er »Außenwelt« zureichend bewie­
2. “dış düııya”mn bu realitesinin yeterli olarak sen w erd en k ö n n e; 3. inw ieweit
tanıtlanıp tanıtlanamayacağı; 3 . eğer reel ise, dieses Seiende, wenn es real ist, in
seinem An-sich-sein zu erkennen sei;
bu varolaıı-şeyiıı keııdinde-Varlığında ne 4. was tler Sinn dieses S eien d en ,
ölçüde bilineceği; 4 . bu varolaıı-şeyiıı — R ealität, ü b erh au p t b ed e u te. Die
realite — anlamının genel olarak neyi imle­ folgende Erörterung des Realitäts-
problem s beh an d elt mit Rücksich
diği. Realite sorununun aşağıdaki tartışması a u f d ie fu n d am en talo n to -[2 0 2 ]
temel varlıkbilimsel soru açısından üç yanlı­ logische Krage ein D reifaches: a)
Realität als Problem des Seins und
dır: a) bir Varlık sorunu olarak realite ve “dış d er Beweisbarkeit d er »Außenwelt«,
düııya”um tamtlaııabilirliği; b) varlıkbilimsel b) Realität als ontologisches Prob­
sorun olarak realite; c) realite ve kaygı. lem, c) Realität und Sorge.
a) Realität als hohlem des Sems
und de> Beweisbarkeit der
a) Varlık Sorunu Olarak Realite ve “Dış
»Außenwelt« Dünya ”nın Tanıtlanabilirliği
ln de r O rdnung de r aufgczâhluıı
frag en nach d er Rcalitäl isl die
Realite üzerine sıralanan soruların düzeninde
ontologische, r a s Realität über­ birincisi genel olarak realitenin neyi imlediği
haupt bedeute, die erste. Solange biçimindeki varlıkbilinısel sorudur. Gene de arı
jedoch eine reine ontologische
Problematik und Metluxlik fehlte,
varlıkbilimsel bir sorunsalın ve yöntem öğreti­
m ußte sich diese Frage, wenn sie sinin eksik olması ölçüsünde, bu soru, eğer
ülterhaupt ausdrücklich gestellt herhangi bir yolda belirtik olarak form üle
w urde, mit d er K rörterung des
»A ußenw ellproblem s* versch­ edilecekse, “dış dünya soruııu”nuıı tartışması ile
lingen; ck'tui die Analyse von Realität karışmak zorundaydı; çünkü realitenin çözüm­
ist nur möglich auf dem G runde
des angemessenen Zugangs zum
lemesi ancak reel olana uygun bir giriş zemi­
Realen. Als Erfassungsart des Rea­ ninde olanaklıdır. Aıııa reel olanı ayrımsama
len ab e r galt von je h e r das a n ­ yolu olarak geçerli olan şey başından bu yana
schauende Erkennen. Dieses »ist«
als Verhaltung der Seele, tles Be­ ‘sezgisel bilme’ydi. Bu bilme ruhun, bilincin
wußtseins. Sofern zu Realität der davranışı olarak “vardır.” Realiteye ‘Kendinde’
C harakter des An-sich und d er
Unabhängigkeit gehört, verknüpft
ve bağımsızlık karakterlerinin ait olması ölçü­
sich mit der Frage nach dem Sinn sünde, realitenin anlamına ilişkin soruya reel
von Realität die nach der mögli­ olanın “bilinçten” olanaklı bağımsızlığına, ya da
chen Unabhängigkeit des Realen
»vom Bewußtsein«, hzw. nach d er bilincin reel olanın “alanına” olanaklı aşkııı-
m ö g lich e n T ran szen d en z des lığıııa ilişkin soru bağlanır. Realitenin yeterli bir
Bewußtseins in die »Sphäre« des
Realen. Die Möglichkeit d er zu­
varlıkbilinısel çözümlemesinin olanağı [reel
reichenden ontologischen Ana­ olanın] ondan bağımsız olması gereken, aşması
lyse der Realität hängt daran, wie gereken şeyin kendisinin Varlığı açısından ne
weit das, wovon U nabhängigkeit
bestehen soll, was transzendiert
düzeye dek durulaştırılmış olduğuna bağlıdır.
w erden soll, selbst h in sic h tlich Ancak böylece giderek aşmanın Varlık-üirü bile
seines Seins geklärt isl. Nur so wird
varlıkbilimsel olarak ayrımsaııabilir olur. Ve son
auch die S einsari des Transzen-
dierens ontologisch faßhar. Und olarak reel olana birincil giriş yolu sağlama
sch ließ lich m uß d ie p rim äre alınmalıdır ve bu genel olarak bilmenin bu
Zugangsart zum Realen gesichert
sein im Sitme einer Entsc) uidt u tg der
işlevi üstlenip üstlenemeyeceği sorusu açısın­
Frage, oh überhaupt das Erken­ dan bir karar verme anlamında yapılmalıdır.
net tdkse Funktion til xn Kİ nun ı kat ut.
Realiteye ilişkin olanaklı varlıkbilinısel bir
Diese einer möglichen ontolo­
gischen Frage nach d er Realität sorun karşısında önceliği olan araştırmalar ön­
vorausliegenden U ntersuchungen ceki varoluşsal Aııaliükte yerine getirilmişlerdir.
sind in d e r v o rsteh e n d en exis-
tenzialen Analytik durchgeführt.
Bu çözümlemeye göre, bilme reel olana girişin
Erkennen isl danach ein fundierter temellendirilmiş bir kipidir. Reel olan özsel olarak
Modus tles Zugangs zum Realen. ancak düııya-içinde varolan-şey olarak erişilebi­
Dieses ist wesenhaft nur als inner-
weltliches Seiendes zugänglich. lirdir. Böyle varolan-şeye tüm erişim varlık-
Aller Zugang zu solchem Seien­ bilimsel olarak oradaki-Varlığın temel-durıı-
den ist ontologisch fundiert in der
G ru ndverfassung des D aseins,
munda, dünyadaki-Varlıkta temellenir. Bu ise
dem In-der-Welt-sein. Dieses hat kaygının daha kökeıısel Varlık-durumunu taşır
tlie ursprünglichere Seinsverfas­ (düııya-içinde varolaıı-şeyleriıı ortasında Varlık
sung tler Sorge (Sich vorweg —
schon sein in e in e r Welt — als olarak — daha şimdiden bir dünyada — kendi
Sein bei innerweltlichem Seienden). önünde Varlık).
Genel olarak bir dünyanın olup olmadığı ve Die Krage, o b ü b erh au p t
eine Well sei und ob deren Sein
Varlığının tanıtlanıp tanıtlaııaınayacağı sorusu bewiesen w erden könne, ist als
diinyadaki-Varlık olarak oradaki-Varhğın formüle Krage, die das Dasein als In-tler-
ettiği soru olarak — ve onu ondan başka kim W elt-sein stellt — u n d wer
a n d e rs so llte sie stellen? —
formüle edecektir? — anlamsızdır. Bunun dı­ o hne Sinn. Überdies bleibt sie
şında, çifte bir imlenildik ile yüklü kalır. İçiııde- m it e in e r D o p p eld e u tig k eit
Itehaflet. Weh als das Worin des
Varlığııı ‘nede’si [Worin] olarak dünya, ve düııya- In-Seins und »Weh« als inner-
içiııde varolaıı-şeyler olarak “dünya” — tasalı welllirlies Seiendes, das Wobei
soğrulmanın ‘neyin ortasıııda’sı [ Wobei] — bira- des besorgenden [203] Aufge­
hens, sind zusai 1111lengeworfcn,
raya atılmış ya da hiçbir biçimde ayırdedilme- bz.w. g ar nich t erst u n te rs ­
mişlerdir. Ama dünya oradaki-Varlığın Varlığı ile chieden. Weh alxT ist mit dem
birlikte özsel olarak açığa serilmiştir; dünyanın Sein des D aseins w esenhaft
erschlossen; »Well« ist mit d er
açığa serilmişliği ile birlikte “dünya” da her E rsch lo ssen h eit von Well je
durum da daha şimdiden açığa çıkmıştır. Hiç auch sch o n e n td e c k t. A ller­
dings kann g erad e das inner-
kuşkusuz tam olarak reel olanın anlam ında wehliche Seiende im Sinne des
düııya-içinde varolaıı-şey, salt elöııüııde-bulunan R ealen, n u r V o rh an d en en
şey henüz örtülü kalabilir. Gene de reel olan no ch verdeckt b le ib en . E n t­
deckbar jed o ch ist auch Reales
ancak daha şimdiden açığa serilmiş bir dünya n u r a u f dein G ru n d e e in e r
tem elinde açığa çıkarılabilirdir. Ve ancak bu schon erschlossenen Welt. Und
zeminde henüz gizli kalabilir. “Dış dünyanın” n u r au f diesem G runde kann
Reales noch verborgen bleiben.C
“realitesine” ilişkin soru genel olarak dihıya-fenoıııe- Mau stellt die Krage nach der
ninın ön bir durallaştırılması olmaksızın formüle »R ealität« d e r »Außenwelt«
o hne vorgäugige Klärung des
edilir. Olgusal olarak, “dış dünya sorunu” kendini WehphSnomens als so lch en .
sürekli olarak düııya-içinde varolaıı-şeyler (Şeyler Kaklisch o rie n tie rt sich das
ve Nesneler) üzerine yöneltir. Böylece bu tartış­ »Außenr/W /probleni« ständig
am innerw eltlichen Seienden
malar varlıkbiliınsel olarak hemen hemen için­ (d en D ingen u n d O bjekten).
den çıkılamaz bir sorunsala sürüklenirler. So treiben diese Erörterungen
Soruların karışıklığı, tanıtlanmak istenenin in e in e o n lo lo g iseh fast un-
cntwirrltare Problematik.
tamtlanaııla ve tanıtlamanın onunla yerine geti­ Die V erwicklung d er Kra­
recek olduğu şeyle karıştırılması kendini Kant’ııı gen, die Vermengung dessen,
was bewiesen werden will, m it
“İdealizmin Ç ürütülm esi”nde<J gösterir. Kant dem , was bewiesen wird, und
“dışımızdaki Şeylerin ‘beliıii’-Varlığı/Dauern” için mit dem , womit der Beweis ge­
zorlayıcı ve her kuşkuculuğu deviren bir tanıt­ führt wird, zeigt sich in Kants
»W iderlegung des Id ealis­
lamanın henüz eksik olmasını “felsefe ve evrensel mus«9. Kant n e n n t es »einen
insan usu için bir skandal”10 olarak gördü. Ken­ Skandal d er Philosophie und
disi böyle bir tanıtı sunar ve bunu hiç kuşkusuz* a llg em ein en M enschen Ver­
n u n ft« 1'1, daß d er zw ingende
und jede Skepsis niederschla­
*Bkz. A n Usun Ekşimsi B, s. 274 vs. ve 2’uci yayıma Önsözdeki gende Beweis für das »Dasein
d er Dinge au ß er uns« im m er
düzeltilm iş ekler, s. XXXIX, Not; yiııe, ‘Aıı Usun Boz.uk-
vargılan,’ a.v.y. s. îV.tD vss., özellikle s. 412.
"Vgl. Kr. <1. i. V.! S. 271 Pf., ferner
"Vt.r/.y. Önsöz, Not. [‘Dasein’ belirli Varlığı anlatır. Bununla die verbessernde» /.»sülze in d er Vor­
karşıtlık içinde, ‘Sein ’geııel olarak Varlık, belirlenimsiz Varlı kur. rede zur 2. Anti. S. XXXIX, Anm er­
Aktarılan pasajda Kant üasein'ı belidi-Varlık değil, am a vamluş/ kung; ebenso: Von den Pandogismen
«ler reinen Vernunft, n. a. O. S. 30!) ff,
Existenz kavramını anlatmak için kullanır. Ve başka yerlerde Sein bes. S. 4 12.
kavramını Dasein olarak anlar (100 taler örneği). J ,fla. a. O. Vorrede, Anin.
n o ch fehle. Kr seihst legt ein en şu “öğreti”ııin temellendirilmesi için yapar:
solchen Beweis vor und 7,war als
B eg rü n d u n g des »Lehrsatzes«:
“Beııiın kendi ‘belirli’-Varlığımın yalın, ama
»Das bloße, a b e r em p irisch be­ görgııl olarak belirli bilinci uzayda benim
stim m te Bewußtsein meines eige­ dışımdaki nesnelerin ‘belirli’-Varlığını tanıdar.”11
nen Daseins beweist das Dasein der
Gegenstände im Raum außer mir«11. İlk olarak açıkça belirtmek gerek ki, Kant
Z unächst ist au sd rü ck lich zu “Dasein/belirli-Varlık” terimini bu araştırmada
bem erken, daß Kant den Terminus
»Dasein« zur B ezeichnung d er
“elönünde-bulunuş” denilen Varlık-türüııü
Seiusarl gebraucht, die in der vor­ belirtmek için kullanmıştır. “Benim ‘belirli’-
liegenden Untersuchung »Vorhan­ Varlığımııı bilinci” Kant için Descartes’ııı an­
denheil« genannt wird. »Bewußt­
sein m eines Daseins« besagt für
lamında benim elönünde-Varlığımın bilinci
Kant: Bewußtsein m eines Vorhan­ demektir. ‘“Belirli’-Varlık” terimi bilincin el-
denseins im Sinne von Descmles. önünde-Varlığıııı olduğu gibi, Şeylerin el-
D er T erm inus »D asein« m eint
sowohl das V o rh an d en sein des öııünde-Varlığını da imler.
Bewußtseins wie das Vorhandensein “Benim dışımdaki Şeylerin belirli-Varlığı”
der Dinge.
Der Beweis für das »Dasein der
için tanıt değişimin ve kalıcılığın eş-kökeıısel
Dinge außer mir« stützt sich darauf, olarak zamanın özüne ait olmaları tarafından
daß zum Wesen d e r Zeit gleich­ desteklenir. Benim elöııünde-Varlığım, eş
ursprünglich Wechsel und Beharr­
lichkeit g e h ö re n . Mein V orhan­
deyişle iç duyuda verilen bir tasarımlar çok­
densein, das heißt das im inneren lusunun elöııüııde-Varlığı elöııünde-bulunan
S inn g eg e b en e V orhandensein bir değişimdir. Ama zamaıısal belirleıımişlik
e in e r M annigfaltigkeit von Vor­
stellungen, ist vorhandener Wech­ kalıcı olarak elöııünde-bulunan birşeyi var­
sel. Z eitb estim m th eil a b e r setzt sayar. Ama bu “bizde” olamaz, “çünkü zaman­
etwas beharrlich Vorhandenes vor­
aus. Dieses a b e r kann n ic h t »in
daki ‘belirli’-Varlığım ancak bu kalıcı şey
uns« sein, »weil eben mein Dasein yoluyla belirlenebilir.”12 Buna göre, “bende”
in tler Zeit durch dieses B eharr­ görgiil olarak koyulmuş elönünde-buluııan
lich e aller erst bestim m t w erden
kann«1*. Mil dem empirisch gesetz­
değişim ile birlikte, zorunlu olarak “benim
ten vorhandenen [204] Wechsel »in dışımda” elönünde-buluııan kalıcı birşey de
mir« ist daher not wendig ei n | >irisch görgiil olarak koyulmuş olur. Bu kalıcı şey
mi Igesel zt ein vorhandenes Bel larr-
liclies »außer mir«. Dieses Beharr­ “belideki” değişimin elönüııde-Varlığının
liche ist die Bedingung der Mög­ olanağının koşuludur. Tasarımların zaman-
lichkeit des V orhandenseins von
Wechsel »in mir«. Die Erfahrung
daki-Varlıklarmııı deneyimi “bende” değiş­
des In-der-Zeit-seins von Vorstel­ mekle olanı ve “benim dışımda” kalıcı olanı eş-
lungen setzt g le ichursprünglich kökensel olarak koyar.
Wechselndes »in mir« und Beharr­
liches »außer mir«.
Tanıtlama İliç kuşkusuz nedensel bir çıkar­
D er Beweis ist allerdings kein sama değil ve buna göre onun uygunsuzlukları
K ausalschluß und denmeli n ic h t ile yüklü değildir. Kant bir bakıma zamaıısal
mit dessen lluzuträglu hkeiten lie-
lialiet. Knill gibt gleichsam einen bir varolaıı-şeyiıı düşüncesinden çıkarak “var-
»ontologischen Beweis« aus d er lıkbiliınsel bir tanıtlam a” sunar. İlkin öyle
Idee eines zeitlich Seienden. Zu­
nächst scheint es, als lialx’ Kanlik-n
görünür ki, sanki Kant yalıtılmış olarak karşı­
cartcsischen Ansatz eines isoliert laşılan bir özne konullayaıı Kartezyen yakla­
vorbildlichen Subjekts anfgegelxn. şımdan vazgeçmiştir. Ama bu salt görünüştür.
Aber das ist nu r Schein. Daß Kant

11,1. v.y. s. 275.


"a. a. O. S. 27ü.
15a. a. O. S. 275. 'U .rv y . s. 275.
Kant’ııı genel olarak “dışımdaki Şeylerin ‘be­ iibcrlıaııpı ciııcu Beweis für das
»D asein iler D inge aıılicr mir«
lirli '-Varlığı” için bir tanıtlama istemesi daha forclerl, zeigt schon, daß er ih n
şimdiden sorunsalın ilk adımım öznede, “beu- F iißpunkl d e r P ro b lem atik im
de”de bulduğunu gösterir. Dahası, tanıtla­ Subjekt, Ixi dem »in mir«, nimmt.
Der Beweis selljsl wird denn auch
manın kendisi “bende” görgiil olarak verilen im Ansgang vom em pirisch gege­
değişimden başlayarak yerine getirilir. Çünkü b en e n W echsel » in mir« tlureh-
gcführt. Denn m ir »in mir« ist die
tanıtlamaya destek olan “zaman” ancak “ben­ »/.eil«, die den Beweis trägt, erfah­
de” deneyimleııir. Tanıtlamada “benim dışım­ ren . Sie gibt d en Boden für den
da” olana sıçramanın zeminini zaman sağlar. bew eisen d en A bsprnng in das
»außer mir«. UlxTiliesIx-lout Kaut:
Bunun dışında, Kant şunu vurgular: ‘Yalnızca »Der problematische |Idealism us|.
bizimki dışındaki bir ‘belirli '-Varlığı dolaysız d er ... m ir das U nverm ögen, ein
deneyim yoluyla tanıtlama yeteneksizliğini Dasein außer dem unsrigen durch
nnm itlelliare Krfahrung zu Ix-wei-
ileri süren ... belkili [idealizm] ussaldır ve sen , vorgibl, ist v ern ü n ftig und
sağlam felsefi düşünm e türüne uygundur; e in e r g rü n d lic h e n p h ilo so p h i­
schen D enkungsart gemäß; näm ­
yani, yeterli bir tanıtlama bulunmadan önce lich, Ix-vor ein hin reich en d er Be­
belirleyici hiçbir yargıya izin vermez.”13 weis g efunden w orden, kein en t­
Ama yalıtılmış öznenin varlıksal önceli­ scheidendes Urteil zu erlanlien«1’.
Alx-r sellist wenn d er onlisehe
ğinden ve iç deneyimden vazgeçilse bile, gene Vorrang des isolierten Subjekts und
de varlıkbilimsel olarak Descartes’ııı konumu der inneren I'.rfahrmig anfgegelx-n
sürdürülecektir. Kant’uı tanıtladığı şey — eğer wäre, hlielx* ontologisch doch die
Position Desrarles’ erh alten . Was
tanıtlamanın geçerliği ve genel olarak temeli Äfl«Hx'weisl — die Rechtmäßigkeit
kabul edilecek olursa—, değişen varolaıı-şeyiıı d is Beweises tınıl seiner Basis iilxT-
hanpt einmal zngestanden — . ist
ve kalıcı varolaıı-şeyiıı zorunlu birliktc-cl- das notwendige /iisamm cnvorhan-
öııüııde-Varlıklarıdır. Aıııa elönünde-bulunan ilensein von wechselndem und lx-
iki şeyin bu eş-di'ızeııde olmaları henüz Özne h a rrlich em S eie n d en . Diese
(deii hordm ing zweier Vorhande­
ve Nesnenin birlikte-elöııünde-Varlıkları değil­ n er Ixsagt alxT noch nicht einmal
dir. Ve eğer bu tanıtlanmış olsaydı bile, varlık- das /.usam m cnvorhandcnsciu von
biliııısel olarak belirleyici olan şey — “Özııe”- Subjekt u n d O bjekt. Und selbst
w enn das bew iesen wäre, bliebe
ııiıı, düııyadaki-Varlık olarak oradaki-Varlığın noch im m er das o n to lo g isch
tem el-durum u — gene de örtülü kalmayı F .ntseheideitde v erdeckt: die
(inindverfassnng lies »Subjektes«,
sürdürürdü. Fiziksel olanın ve ruhsal olanın des Daseins, als In-dcr-Well-scin.
birlikte-elönünde-Varlıkları varlıksal olarak ve Das Zusammenvorhandeiiseiu von
varlıkbilimsel olarak dünyadaki-Varlık fenome­ Physischem undPsychischem ist ontisch
und ontologisch völlig verseil irden mim
ninden bütünüyle ayrıdır. Phänomen des In-der-Well-seins.
Kant “beııde”niıı ve “benim dışımda”nııı Den U nterschied und Zusam­
ayrımını ve bağıntısını varsayar — ve bunda menhang lies »in mir« mul »außer
m ir« selzt Kant — faktisch mit
olgusal olarak haklı, ama tanıtlamasının eğili­ Recht, im Sinne seiner Beweistcn-
mi anlamında haksızdır. Zaman ipucu olarak ilenz aber zu U nrecht — voraus.
D esgleichen ist nicht erw iesen,
alındığında, değişmekte olanın ve kalıcı olanın daß, wirs ü I x t das Zusammcnvor-
birlikte-elönünde-Varlıkları üzerine saptanan hautlenseiu von Wechselndem und
şeyin “bende”niıı ve “benim dışımda”nın bağ­ B charr[205]lichcm am la-iifadcu
d er Zeit ausgemacht wird, auch für
lantısı için de doğru olacağı tanıtlanmış değil- den Zusam menhang des »in mir«
2VI7

und »atißcrniir« ztitrilfi. Wäre alx r dir. Ama eğer “içinde” ve “dışında” arasındaki
das im Beweis vorausgesetzte Gan­
ze des U nterschieds und Zusam­
ayrımın ve bağlantının tanıtlamada varsayılan
m enhangs des »Innen« und bütünü görülmüş olsaydı, ve eğer bu varsayım
»Außen« gesehen, wäre o n to lo ­ ile birlikte varsayılan şey varlıkbilinısel olarak
gisch Ix-grillen, was mit dieser Vor­
aussetzung vorausgesetzt ist, daun kavranmış olsaydı, o zaman “dışımdaki Şey­
fiele die Möglichkeit in sich zusam­ lerin oradaki-Varlığı” için tanıtlamayı bekle­
m en, den Beweis für das »Dasein
d e r Dinge an d e r m ir« für noch
mede olan ve zorunlu bir tanıtlama olarak
anssteheud und notwendig zu Italien. alma olanağı kendi içinde çökerdi.
Der »Skandal d er Philosophie« “Felsefenin skandali” bu tanıtlamanın he­
b estellt nicht d arin , d aß dieser
Beweis bislang noch aussteht, son­
nüz beklemede olması değil, böyle tanıtlama­
dern darin, daß solche Iieutei.se immer ların her zaman beklenmekte ve denenmekte olma­
wieder etwarlel und tmsneht werden. sında yatar. Bu tür beklentiler, amaçlar ve
Dergleichen Erwartungen, Alisich-
leu und Porderungcu erwachsen istemler varlıkbilinısel olarak yetersiz olarak
einer ontologisch unzureichenden öyle birşey ile başlamaktan doğarlar ki, ondan
Ansetzung dessen, davon unabhän­
gig und »außerhalb« eine »Welt«
bağımsız ve onun “dışında” bir “dünya”ıım el-
als vorhandene l>cwicscu w erden önüııde-bulunaıı olarak tanıtlanması gerekir.
soll. Nicht die Beweise sind unzu­ Tanıtlamalar yetersiz değildir, ama tanıtlayan
reichend, sondern die Sciusart tles
beweisenden und beweisheischen­
ve tanıtlama isteminde bulunan varolaıı-şey
d en S eie n d en ist unlerbestimmt. yeterince belirlenmiş değildir. Buna göre, elöııüıı-
D aher kann tler Schein entstehen, de-bulıuıaıı iki şeyin zorunlu olarak birarada
es sei mit dem Nachweis des not­
w endigen Zusam m cnvorhaudcn- elönüııde-bulunm asının belgitleıımesi ile,
scins zweier Vorhandener überdas düııyadaki-Varlık olarak oradaki-Varlık üzerine
Dasein als In-dcr-Welt-scin etwas
erwiesen oder auch nur Ix weisbar.
birşeyiıı belgitlendiği ya da yalnızca tanıt­
Das rech t v ersta n d en e D asein lanabilir olduğu görünüşü ortaya çıkabilir.
widcrsclzl sich solchen Beweisen, Doğru anlaşılan oradaki-Varlık böyle tanıtlara
weil es in seinem Sein je schon ist,
was nachkonunende Beweise ihm
direnir, çünkü kendisi Varlığında her durumda
erst anzudem onstrieren für not­ daha şimdiden sonraki tanıtların onun açısın­
wendig hallen. dan tanıtlamak için zorunlu saydıkları şeydir.
Wollte mau aus tler I hiinöglirh-
keil von Beweisen für das Vorhan­ Eğer dışımızdaki Şeylerin elöııüııde-Var-
d e n se in d e r D inge a u ß e r uns lıklarım tanıtlamanın olanaksızlığından bu­
schließen, dieses sei dah e r »bloß
auf Glauben anzunehm en«11, dann
nun öyleyse “yalnızca inanç üzerine kabul
wäre die Verkehrung des Problems edilmesi”11 gerektiği sonucu çıkarılacak olsay­
nicht überw unden. Die Vormei- dı, o zaman sorunun saptırılmasının üstesin­
uung blielx1Ixsleheu, im G runde
und idealerweise müßte ein Beweis
den gelinmiş olmazdı. Temelde ve ideal bir
geführt w erden können. Mil tler yolda bir tanıtlam anın yerine getirilebilir
Beschränkung auf einen »Glauben olması gerektiği öıı-sanısı ortada kalmayı sür­
an die Realität der Außenwelt« ist
d er unangem essene Problcm an- dürürdü. “Dış dünyanın realitesine bir inanç”
salz auch d an n b ejah t, w enn üzerine sınırlanış ile, sornııa uygunsuz yak­
diesem Glaulx'u ausdrücklich sein
eigenes »Recht« zurückgegeben
laşım yine doğrulanm ış olurdu, üstelik bu
wird. Mau m acht grundsätzlich die inanca kendi “hakkı” belirtik olarak geri verilse
F o rd eru n g eines Beweises m it, bile. Onun için sıkı bir tanıtlamanın yolundan
wenngleich versucht wird, ihr auf
a n d e re m Wege als dem eines
başka bir yolda yeterli olmaya çalışılsa bile,
gene de ilkede bir tanıtlama isteminde bulu­ strin g e n ten Beweises zn g en ü ­
g en 15. [20G]
nulmuş olurdu.15 Sollst wenn m an sielt darauf
Giderek öznenin “dış düııya”ııın elönüııde- berufen wollte, das Subjekt müs­
bıılunduğum ı varsaymak zorunda olduğu ve se voraussetzeu und setze unbe­
wußt auch schon im m er voraus,
aslında bilinçsiz olarak her zaman daha şim­ daß die »Außenwelt« vorhanden
diden varsaydığı düşüncesine başvurulacak olsa sei, blielie die konstruktive An­
setzung eines isolierten Subjekts
bile, yalıtılmış bir özne ile kurgusal bir baş­ do ch noch im Spiel. Das P hä­
langıç oyunu sürüp giderdi. Bu durum da, n o m e n des In-der-W elt-seins
tıpkı fiziksel olanın ve ruhsal olanın birarada wäre damit ebensowenig getrof­
fen wie m it dem Nachweis eines
elöııüııde-bulunuşlarının gösterilmesi duru­ Zusam m envorhandcuseins von
munda olduğu gibi, bundan böyle düııyadaki- Physischem und Psychischem .
Varlık fenomeni ile karşılaşılmazdı. Oradaki- Das Dasein komm t m it derglei­
ch e n V oraussetzungen im m er
Varlık böyle varsayımlar ile her zaman “çok sch eu »zu spät«, weil es, sofern
geç” gelir, çünkü varolaıı-şey olarak bu var­ es als S eien d es d ie se V oraus­
setzung vollzieht — und anders
sayımda bulunduğu sürece — ve başka türlü bu ist sie n ic h t m ö g lich — , als
olanaklı olmayacaktır—, varoları-şey olarak daha Seiendes je schon in e in er Well
şimdiden bir dünyadadır. Varlık-türii kaygı olan ist. »f rü h er« als jede daseins­
m äßige Voraussetzung und Ver­
Varhk-durumuııuıı “a priori”si oradaki-Vaıiığa h a ltu n g ist das »A priori» d er
özgü her varsayımdan ve davranıştan “daha Seinsverfasstmg in d er Seinsart
erkeıı”dir. d er Sorge.
Glauben an tlic Realität d er
İster haklı isterse haksız olsun, “dış dünya­ »Außenwelt«, ob mit Recht oder
nın” realitesine inanma, ister yeterli olsun isterse U nrecht, beweisen dieser Realität,
ob genügend oder ungenügend,
yetersiz, bu realiteyi tanıtlama, isler belirtik sie voraussetzeu, ob ausdrücklich
olsun isterse olmasın, onu varsayma — tüm bu oder nicht, dergleichen Versuche
tür girişimler kendi temellerine tanı saydamlık setzen , ihres eig en en B odens
nicht in voller Durchsichtigkeit
içinde egemen değildirler ve en yakından dün­ m ächtig, ein zunächst wellloses
yasız ya da dünyasından emin olmayan bir öz­ bzw. seiner Well nich t sicheres
neyi varsayarlar ki, temelde ilk olarak bir dünya­ S u b jek t voraus, das sich im
tin in d e erst e in e r Well versic­
dan emin olmalıdır. Böylece düııyadaki-Varhk hern muß. Das In-einer-Well-sein
daha başından bir ayrımsama, sanma, pekin wird dalx'i von Anfang an auf ein
Auffassen, V erm einen, Gcwiß-
olma ve inanma üzerine, kısaca bir davranış üze­ sein und G lattlxn gestellt, eine
rine dayanır ki, kendisi her zaman daha şim­ V erhaltung, d ie selbst im m er
diden dünyadaki-Varlığm temellendirilmiş bir schon ein fundierter Modus des
lu-dcr-Well-seius ist.
kipidir. Das »R ealitätsproblem « im
Bir dış dünyanın elönünde-buluııup bıılıın- Sinne d er frage, ob eine Außen-

Vgl W.Dil/hry, Beiträge zuiT.bsung


d e r Frage vom l ispm n^ unseres Glau­
lr’Bkz. W. Dilllıcy, licilräge zur Lösung der Frage vom Ursprung bens ;m die KentiniI dei Außenwelt und
n im m Glaubens an die Realität, der Außenwelt und seinem Recht seinem Redil (1890).(Vs. Sehr V, I.S.90 II.
(1890). Gesammelte Schrijlen, Cilt V, 1, s. 90 vss. Diltheysagt gleich zu Beginn dieser
Abhandlung unmißverständlich: »Denn
Dilllıcy im incelem enin başında yanlış atılaşılaı ırayacak
soll es liir d en M enschen ein e allge-
sözlerle şunları söyler: “Çünkü eğer insan için evrensel olarak meingüllige Wahrheit geben, so muß,
geçerli bir gerçeklik olacaksa, o zaman ilk olarak Descarles tun h d er /ıtrisi von Descarles angege­
taralından verilen yöntemle uymıı içinde düşünce dtş cdiın- benen M ethode, das Denken sich eitlen
Weg wm den Tatsachen des Bewußtseins
sclliğc karşıt olarak bilincin görgül-olgtılaıından yola çık­ entgegen d er äußeren Wirklichkeit bah­
malıdır” (a.v.y., s. İM)). nen-, a .a .O .S . 90.
weit v o rh an d en u n d ol) sie ınadığı ve laıııtlaııabilir olup olmadığı sorusu
bewcisliar sei, erweist sielt als ein
unmögliches, nicht weil es in der
anlamında alman “realite sorunu” kendini ola­
K onsequenz zn n n an sira g h aren naksız bir sorun olarak gösterir; bunun nedeni
A])orien fü h rt, so n d ern weil das sonuçlarında içinden çıkılamaz bir a prioriyc
Seiende selbst, das in diesem l’rolt-
lem im T hem a stellt, eine solche götürmesi değil, ama bu sorunun teması olan
Fragestellung gleichsam ablchnl. varolan-şeyiıı kendisinin böyle bir soru for-
Zu beweisen ist nicht, dalJ und wie
eine »Außenwelt« vorhanden ist,
m ülasyonunu bir bakıma püskürtm esidir.
sondern aufzuweisen ist. warum das Tanıtlanacak şey bir “dış dünya”ıun elöııündc-
D asein als ln-der-W clt-scin die buluııduğu ve nasıl elönünde-buluııduğu
T e n d en z hat, d ie »Außenwelt«
zunächst »crkcuuiuistheorctiseh«
değil, ama dünyadaki-Varlık olarak oradaki-
in Nichtigkeit zu lxgrabeu, um sie Varlığın niçin “dış diiııya”yı ilkin “bilgikııram-
d a u n erst d u rch Beweise au fer­ sal olarak” hiçliğe gömme ve böylece daha
stehen zu lassen. Der G rund dafür
liegt im Verfallen des Daseins und
sonra tanıtlama yoluyla yeniden dirilmesine
d er darin m otivierten V erlegung izin verme eğilimini taşıdığını göstermektir.
des prim ären Scinsvcrsiänduisscs
Buııım nedeni oradaki-Varlığm düşmesinde ve
a u f das Sein als V orhaudcuhcil,
Wenn die Fragestellung in dieser birincil Varlık-anlayışmın elöuüııde-bulunuş
ontologischen O rientierung »kri­ olarak Varlık üzerine o düşmede güdülenen
tisch« ist, d au n findet sie als zu­
nächst und einzig gewiß Vorhan­
saptırılışmda yatar. Eğer sorunun bu varlık-
denes ein bloßes »Inneres«. Nach biliııısel yönelimdeki formülasyoııu “eleştirel”
der Zertrüm m erung des ursprüng­ ise, o zaman en yakından ve pekin olarak el-
lichen Phänomens des In-der-Wcll-
scius wird a u f dem G ru n d e des
önünde-bıılduğu biricik şey yalın bir “Iç”tir.
verbleibenden Bestes, des isolier­ Kökeıısel dünyadaki-Varlık fenomeninin par­
ten Subjekts, die Zusammeulftgung çalanmasından sonra, geriye artık olarak yal­
mit einer »Welt« durchgcftihrl.
Die Vielfältigkeit der l.ösungs-
nızca yalıtılmış bir özne kalır ki, bir “dünya” ile
vcrsuche des »Realitälsproblcms«, birleşme bunun üzerinde yerine getirilir.
die durch die Spielarten des Realis­ “Realite sorunu” üzerine Realizmin ve
m us u n d Idealism us und d eren
Vermittlungen ausgcbildct wurden,
İdealizmin türleri ve bunların aracılıkları
k ö n n e n in d e r v o rlieg en d en yoluyla oluşturulmuş çok sayıda çözüm gi­
U n tersu ch u n g n ich t w eitläufig rişimini bu araştırm ada genişlemesine tar­
besprochen w erden. So gewiß in
allen ein [207] Kern echten Fragens tışamayız. Hiç kuşkusuz tümünde de gerçek
zu finden sein wird, so verkehrt sorunun özünden birşeyler bulunacak olsa da,
wäre es, wollte man die haltbare
L ösung des Problem s d u rch die
her birinde bulunan doğruların hesaplanması
Verrechnung des jeweils Richtigen yoluyla sorun üzerine dayanıklı bir çözüme
gewinnen. F.s Ix'darf vielmehr der ulaşmayı beklemek yanlış yola girmek ola­
grundsätzlichen Hinsicht, daß die
v ersch ied en en e rk e n n tn is th e o ­
caktır. Bunun için gereken şey dalıaçok şu
retischen Richtungen nicht so sehr temel içgörüdiir: Değişik bilgi kuramsal yönler
als erkenntnistheoietische fchlge- yoldan bilgikuramsal olarak çok fazla sap­
heti, sondern auf G rund des Ver­
säumnisses der existenzialen Ana­
mamış olsalar da, genel olarak oradaki-Var-
lytik des D aseins ü b e rh a u p t gar lığııı varoluşsal Analitiğindeki başarısızlık­
nicht erst den Boden für eine phä­ larından ötürü hiçbir biçimde feııom enal
nom enal gesicherte Problem atik
gew innen. D ieser linde» ist auch olarak sağlama bağlanmış bir sorunsal için
n ic h t zu gew innen d u rc h n a c h ­ temel kazanmamışlardır. Bu temel özne kav­
trägliche phänom enologische Ver­
ramı ve bilinç kavramı üzerine sonradan ya­
b esseru n g en des Subjekts- u n d
Bewußlscinslx'griffes. D adurch ist pılan feııomenolojik iyileştirmeler yoluyla da
kazaııılamayacaktır. Bu yolla uygunsuz soru nicht gewährleistet, daß die un­
angem essene Fragestellung nicht
formiilasyonunun sürmeyeceği konusunda hiçbir doch Ix'sleheu bleibt.
güvence elde edilemez. Mil dem D asein als In-der-
Düııyadaki-Varlık olarak oradaki-Varlık ile, W elt-sein ist iu n erw elllich es
Seiendes je schon erschlossen.
düııya-içinde varolan-şey her durum da daha Diese exislen/.ial-ontologische
şimdiden açığa serilmiştir. Bu varoluşsal-varhk- Anssage scheint mit d er These
tles Realismus ü b erein zu k o m -
bilimsel önesürüm görünürde Realizmin dış m en, daß die Außenwelt real vor­
dünyanın reci olarak elönünde-bulunduğu biçi­ h an d e n sei. Sofern iit d er exis-
mindeki savı ile örtüşür. Bu varoluşsal önesü­ lenz.ialen Aussage das V orhan­
d e n s e in von in n erw eltlich em
rüm, düııya-içinde varolan-şeylerin elöııünde- Seienden nicht geleugnet wird,
Varlıklarını yadsımadığı düzeye dek, sonuçla­ stim m t sie im Resultat — gleich­
rında — bir bakıma doksografik olarak — Rea­ sam doxographisch — m it d er
llie s e d e s Realismus überein. Sie
lizmin savı ile bağdaşır. Ama ilkede kendini her u nterscheidet sich aber g ru n d ­
Realizmden ayırır, çünkü Realizm “düııya”nm sätzlich von je d e m Realism us
dadurch, daß dieser die Realität
realitesini tan ıtlan m a gereksinim i içinde
d er »Welt« für beweisbedürflig,
görmekle kalmayıp aynı zamanda onu tanıt­ alter zugleich auch für beweisbar
lanabilir de sayar. Bu konumların ikisi de va- hält. Beides ist in d er exislen-
zialen Aussage g erad e negiert.
rolıışsal öııesürümde doğrudan doğruya olum- Was diese aber völlig vom Rea­
suzlaııırlar. Ama bu öııesürümü Realizmden lismus tre n n t, ist dessen o n to ­
bütünüyle ayıran şey Realizmin varlıkbilimsel logisches U n v erstän d n is. Ver­
sucht er doch R ealität onlisch
açıdan gösterdiği anlayışsızlığıdır. Gerçekten de, durch reale W'irkungszusammen-
Realizm realiteyi varlıksal olarak reel şeyler liänge zwischen Realem zu e r­
arasındaki reel etki-bağlantısı yoluyla açık­ klären.
G eg en ü b er dem Realismus
lamaya çalışır. h a t d e r Idealismus, m ag e r im
Realizme karşı olarak, idealizm, sonuçlarında Resultat noch so entgegengesetzt
ne denli karşıt ve desteklenemez olursa olsun, und u n h altter sein, einen grund­
sätzlichen Vorrang, falls er nicht
ilkesel bir üstünlük taşır, yeter ki “rulıbilimsel” als »|tsychologisdier« Idealismus
İdealizm olarak kendi kendini yanlış anlamasın. sich selbst mißversteht. Wenn der
Id ealism u s b e to n t, Sein u n d
Eğer İdealizm Varlık ve Realitenin yalnızca
Realität sei n u r »im Bewußtsein«,
“bilinçte” olduklarını vurgularsa, bununla bu­ so konum h ie r das Verständnis
rada Varlığın varolan-şey yoluyla açıklaııama- davon zum Ausdruck, daß Sein
nicht durch Seiendes erklärt wer­
yacağı olgusunun anlaşılmasına anlatım verilmiş den kann. Sofern nun aber unge­
olur. Ama şimdi burada Varlık-anlayışının yer k lärt bleibt, daß h ie r Seinsver-
aldığının ve bu Varlık-anlayışının kendisinin stäuduis geschieht und was die­
ses Seinsverständnis selbst onto­
varlıkbilimsel olarak ne demek olduğunun, nasıl logisch besagt, wie es möglich ist,
olanaklı olduğunun, ve oradaki-Varlığın Varlık- und daß es zur Seinsverfassung
anlayışıııa ait olduğunun açıklanmamış kal­ des Daseins gehört, b aut e r die
In te rp re tatio n d er R ealität ins
maları ölçüsünde, İdealizm realite yorumunu L e ere. D aß Sein n ic h t d u rch
boşlukta kurar. Varlığın varolaıı-şeyler yoluyla Seiendes e rk lärter und Realität
n u r im Seinsverständnis möglich
açıklanabilir olmadığı ve Realitenin yalnızca ist, entbindet doch nicht davon,
Varlık-anlayışında olanaklı olması olgusu gene nach dem Sein des Bewußtseins,
de bizi bilincin, res cogitansm kendisinin Var­ d er res cogitans seltel zu fragen.
In d e r K onsequenz d e r id ea­
lığını sorgulamaktan bağışlamaz. İdealistik sav listischen These hegt die onto­
tutarlı olacaksa, o zaman bilincin kendisinin lo g isch e Analyse des Bewußt-
seins selljst als uninngäugliche varhkbilimsel çözümlemesi kaçınılmaz öıı-görev
V’oraufgabe vorgezeiclmel. Nur
weil Sein »im Bewußtsein« ist,
olarak ortaya koyıılıır. Yalnızca Varlık “bilinçte”
das h e iß t v e rs te llb a r im Da­ olduğu içindir ki, eş deyişle oradaki-Varlıkta
sein, deshalb kann das Dasein anlaşılabilir olduğu içindir ki, oradaki-Varlık
auch Seinscharaktere wie U n­
abhängigkeit, »Ansich«, über­ ayrıca bağımsızlık, “Kendinde,” genel olarak
haupt Realität verstehen und zu realite gibi Varlık-karakterleriııi de anlayabilir ve
[208] Begriff bringen. N ur des­
halb ist »unabhängiges« Seien­
kavrama getirebilir. Yalnızca bu nedenledir ki
des als innerweltlich Begegnen­ “bağımsız” varolaıı-şeyler, düııya-içiııde kar­
des umsichtig zugänglich. şılaşılabilir şeyler olarak, sağgörü için erişi­
Besagt d er Titel Idealismus
soviel wie V erständnis dessen,
lebilirdirler.
d aß Sein n ie d u rc h S eiendes Eğer İdealizm teriminin anlatmakta olduğu
erk lärb ar, s o n d e rn fü r je d e s
S eie n d e je schon das »Trans­
şey Varlığın hiçbir zaman varolaıı-şey yoluyla
zendentale« ist, d ann liegt im açıklanabilir olmadığı, ama her varolaıı-şey için
Idealism us d ie einzige und her durum da daha şimdiden “aşkııısal” olan
rechte Möglichkeit philosophi­
sc h e r P roblem atik. D ann war
olduğu ise, o zaman İdealizmde felsefi sorun­
Aristoteles nicht weniger Idealist salın biricik ve doğru olanağı yatar. O zaman
als Kant. B edeutet Idealism us
die Rückführung alles Seienden
Aristoteles Kaııt’tan daha az idealist değildi.
auf ein Subjekt oder Bewußtsein, Ama eğer İdealizm tüm varolaıı-şeyleriıı geriye
die sich n u r dadurch auszeich­ bir özneye ya da bilince götürülmesini imliyorsa
nen, daß sie in ihrem Sein unbes­
timmt b le ib en u n d höchstens
— ki bu özneyi ayırdedeıı şey Varlığında belir­
negativ als »undinglich« charak­ lenmişiz kalması ve “Şey-gibi-olmayaıı” olarak en
terisiert werden, dann ist dieser yüksek düzeyde olumsuz olarak nitelendiril­
Idealism us m ethodisch n ic h t
w eniger naiv als d e r g ro b ­ mesidir —, o zaman bu İdealizm yöntemsel
schlächtigste Realismus. olarak en kaba ve en kavgacı Realizmden daha
Es bleibt noch die Möglich­
keit, daß man die Realitätsprol>-
az saf değildir.
lem alik vor jede »standpunkt- Gene de realite-sorunsalıııa şu sav yoluyla bir
liche« O rientierung legt m it der “duruş noktası” olan her yönelim karşısında
These: jedes Subjekt ist, was es
ist, nur für ein Objekt und um ­ öncelik verme olanağı elimizde bulunur: Her
g e k e h rt. In diesem fo rm alen özne ne ise ancak bir nesne için odur, ve evrik
Ansatz bleilx'n aber die (»Heder
der Korrelation elx-nso wie diese
olarak. Ama bu biçimsel yaklaşımda bağlılaşımın
selbst ontologisch uulx'stim mt. üyeleri, tıpkı bağlılaşımın kendisi gibi, varlık-
Im G runde alx-r wird cloch das bilinısel olarak belirlenmişiz kalırlar. Aıııa te­
Ganze der K orrelation notwen­
dig als »irgendwie« seiend, also melde gene de bağlılaşımın bütünü “her nasılsa”
im Hinblick auf eine Ix'slimmte olan olarak düşünülür, ve öyleyse belirli bir
Idee von Sein g ed a ch t. Ist
freilich zuvor d e r existcnzial-
Varlık düşüncesi açısından düşünülür. Hiç kuş­
onlologische Boden gesichert kusuz, eğer varoluşsal-varlıkbilimsel temel diiıı-
mit dem Aufweis des Iu-der-Welt- yadaki-Varlığın sergilenmesi yoluyla önceden
seins, dann läßt sich nachträg­
lich die genannte Korrelation als sağlama bağlanmışsa, o zaman sözü edilen bağ­
formalisierte, ontologisch indif­ lılaşım daha sonradan biçimselleştirilmiş, var­
ferente Beziehung erkennen.
Die D iskussion d e r unaus-
hkbilimsel olarak ayrımsız bir bağıntı olarak
ges] »rochenen Voraussetzungen bilinebilir.
d e r n u r » e rk e n n tn is th e o re ti­ Realite sorununu salt “bilgikııranısal” olarak
schen« l.ö sungsversuche des
Realitätsproblems zeigt, daß es
çözme girişimlerinin belirtik olmayan varsa­
in die existcnziale Analytik des yımlarını tartışmamız bu sorunun varhkbilimsel
bir sorun olarak oradaki-Varlığm varoluşsal Daseins als ontologisches l’rohlcııı
zıırü ck g ctıo ın n ıru w erden m ııti16.
Analitiğine geri alınması gerektiğini gösterir.ır’ [209]

b) Varhkbilimsel. Sorun Olarak Realite l>) Realität als ontologisches I’roblem

Eğer realite terimi diinya-içiııde elönüııde- Wenn der Tik i Realität das Sein des
iimerw eldicli v orhandenen Seien­
buluııan varolaıı-şeyiıı (res) Varlığı demekse den (res) m eint — und nichts an ­
— ve bununla başka hiçbirşey anlaşılmıyorsa deres wird d aru n ter verstanden —,
d ann bedeutet das für die Anal)se
—, o zaman bu Varlık kipinin çözümlemesi dieses Scinsniodus: innerwellliches
için bıııum imlemi dünya-içinde varolaıı-şeyiıı Seiendes ist ontologisch nu r zu lx -
ancak dünya-içiııdelik fenomeni durulaştırıl- g reifen. w enn das P h än o m en d er
luncnvcltlirhkcii geklärt ist. Diese
mışsa varhkbilimsel olarak kavranacağıdır. aber gründet im Phänomen der Welt,
Ama dünya-içiııdelik dünya fenomeninde te­ die ihrerseits als wesenhaftes Slruk-
mellenir ki, kendi yanından düııyadaki-Var- turm om enldes Iu-der-Welt-seins zur
G n u id v erfassu n g des Daseins ge­
lığııı özsel yapı-kıpısı olarak oradaki-Varlığm hört. Das In-der-Weh-seiti wiederum
temel-durumuna aittir. Dünyadaki-Varlık yine ist ontologisch verklamm ert in der
Slruklurganzheit des Seins tles Da­
oradaki-Varlığm Varlığının yapı-bütüıılüğüııde seins. als welche die Sorge charak­
varhkbilimsel olarak bağlıdır, ve kaygı bu terisiert wurde. Damit alx-r sind die
bütünlük olarak nitelenmişti. Ama böylelikle Fundamente und 1lorizoute gekenn­
zeich n et. d e re n K lärung erst die
temeller ve çevrenler saptanmıştır ki, realitenin Analyse von Realität erm öglicht. In
çözümlemesini ilkin bunların dıırulaşlırıhnası diesem Zusam m enhang wird auch
olanaklı kılar. Ayrıca ‘Keııdinde’ııin karakteri erst d er Charakter des An-sich onto­
logisch verständlich. Aus d er O rien­
de varhkbilimsel olarak ancak bu bağlamda tierung an diesem Problem zusam ­
anlaşılır olur. Daha önceki çözümlemelerde m e n h an g w urde in d en frü h eren
A nalysen das Sein des inuerw ell-
dünya-içinde varolaıı-şeyiıı Varlığı bu sorunlar lichen Seienden interpretiert . l7
bağlamına yönelimden yorumlaıımışür.17
,(INeucrdings hat Nicolai 11m l mantı narlı
dem Vorgang von Schein die 'fliese vom
"'.Schclcr’iıı yordamını izlcyoıı Nicolai Ila ılmann yakın­
Frkcutienals ».Sciiisvcrhällnis« seiner onlo-
larda “Varlık-ilişkisi” olarak bilgi savını kendi varlıkl uüınscl logiseli orientierten Erkenntnistheorie zu-
yönelimli bilgikııramnıa temel atmışlır. Bkz. Grundziigeeiner grnndegelegi. Vgl. G rundzüge einer Meta­
physik d e r l''.rkennlnis. 2. ergänzte An 11.
Metaphysik der Erkenntnis, 2’nci genişletilmiş yayını 1925. —
192.r>. — Scheter wie llartw aun verkennen
Ama lıcııı S o lid er lıeııı de Hart m am ı, feııonıenolojik aller in gleicher Weise bei aller Vetschiedcu-
başlangıç tem ellerinin tiim ayrılığına karşın, aynı yolda lieit ih rer phänom enologischen Ansgan-
gshasis, daß die »Ontologie« in ihrer über­
“varlıkbiliın”in oradaki-Varlık açısından geleneksel temel
lieferten G rm id o rie n tie rim g g e g e n ü b er
yöneliminde başarısız olduğunu, ve tanı olarak bilm ede dem Dasein versagt, mul daß gem de das im
kapsanan “Varlık-ilişkisinin (bkz. yukarıda s. (59] vs) bıı E rkennen beschlossene »Scinsverhältnis'«
varlıkbilimi yalnızca eleştirel olarak iyileştirilmeye değil aıııa (vgl. o ben S. 59 IT.) zu ihrer giuiidsälztichen
Redsion und nicht n u r kritischen Anslies-
ilkesel bir düzeltmeye zorladığını kabııl edemezler. Varlık- sertnig zwingt. Die U n tersch ätz u n g d e r
ilişkisinin varlıkbiliııısel olarakdunılaştınlıııaımş bir koııııt- iiiiansgcspmchenen Allswirkungsweite eurer
lamasıımı anlatılmamış sonuçlarının genişliğini gerektiği o ntologisch u n g ek lä rten A nsetzung des
Sciuswdiältuissosdiängl llmtnimni in einen
gibi d eğ erlen d irem em esi Ila rtıııa ıu ı’ı “eleştirel bir »kritischen Realismus«, d er im Grunde dem
Realizme” zorlar ki, temelde oııuıı tarafından açımlanan Niveau d e r von ihm cx |io n ierlcu Proble­
sorunsalın düzlemine bütünüyle yabancıdır. H artınann’m m atik völlig frem d ist. Zu llaitm am is Auf­
fassung d er Ontologie vgl. »Wie ist ktitische
Varlıkbilimc yaklaşımı için bkz. ‘ Wie ist kritische Ontologie O ntologie überhaupt möglich?« in d er Fest­
überhaupt möglich?, FestschriftfiirPaulNntoip, 1924. s. 124 vss. schrift für Paul N atotp 1921. S. I2İIT.
''Bkz. Öncelikle § 16, s. [72] vss.: ÇeıneninKendiniüünya- l7Vgl. vor allem § İli, S. 72 IT.: Die am
iuucrw elllicheu S eienden sich m eldende
Içinde Vmol/ın.ŞeylenleDuyumn Diinya-Kcımilleti; s. |83J vss.: Weltmäßigkeit d e r Uimvclt; § 18. S. 88 IT.:
İlgililik ve imlendilik; Dünyanın Diinyasall/ğr, § 29, s. [ 1341vss.: Bewandtnis und Bedeutsamkeit. Die Welt-
Zwar kauıı in gewissen (■irn/.en Hiç kuşkusuz, reel olanın realitesinin fe-
sehem chic phänomenologische Cha­
rakteristik d er Realiläl des Realen
nomenolojik betimlemesi belli sınırlar içer­
gegelien w erden ohne die ansdrnek- sinde belirtik varoluşsal-varlıkbiliııısel temel
liehe existenzial-ontologische Basis. olmaksızın da verilebilir. Yukarıda sözü edilen
Das hat Dilthey in der oben genann-
len A bhandlung versnehl. Reales incelemede Diltlıey’iıı yapmaya çalıştığı bu-
wird in Impuls und Wille erfahren. dıır. Reel olan dürtü ve istenç olarak dene-
R ealiläl ist Widerstand, g en a u er
W idersländigkeii. Die analytische
yimleııir. Realite dirençtir, ya da, daha sağın
Ilerausarbeilung des Wiilerstands- olarak, direııçliliktir. Direnç fenomeninin
phäuoinens ist das l’osilive in der çözümsel olarak geliştirilmesi sözü edilen
g e n a n n te n A b h an d lu n g u n d die
besle konkrete Bewährung der Idee
incelemede olumlu olan şeydir ve “betirn-
einer »besehreilx'uden und zerglie­ lemeci ve ayrıştırnıacı bir rulıbilim” düşün­
d ern d en Psychologie«. Die rechte cesinin en iyi somut doğrulaııışıdır. Ama di­
Auswirkung der Analyse des Widcr-
slandsphänotnens wird a lx r hinian- renç fenomeninden çıkacak doğru sonuçlar
gehalteu durch die erkennlnistheo- bilgikuramsal realite-soruıısalı tarafından
retische Realilälsprobleniatik. Der
»Salz von der Phänomeualitäl« läßt
engellenir. “Feııomenallik önerm esi” Dil-
Dillhey nicht zu einer ontologischen tlıey’e bilincin Varlığının varlıkbilimsel bir
Interpretation des Seins des Bewußts­ yorumuna ulaşması için izin vermez, “istenç
eins komm en. »Der Wille und seine
H em m ung treten innerhalb tlessel- ve engellenmesi aynı bilincin içersinde ortaya
lx*n Bewußtseins auf«". Die Seinsart çıkarlar.”18 “Ortaya çıkma”nııı Varlık-lürü,
des »Auftretens«, d er Seinssinu des
»innerhalb«, derSeinsix'Zitg des Be­
“içersinde”niıı Varlık-anlamı, bilincin reel
wußtseins zum Realen sellist, all das olanın kendisi ile Varlık-bağıııtısı — tümü de
b e d a rf d e r ontologischen Bestim­ varlıkbilimsel belirlenime gereksinirler. Bu­
m ung. Daß sie aushleibt, liegt letzt­
lich daran, daß Dillhey das »I-elx-n«,
nun yapılmamış olması en sonunda Diltlıey’iıı
»hinter« das freilich n ic h t znriir- hiç kuşkusuz “arkasına” gidilemeyecek olan
kzugehen ist, in ontologischer Indif­ “yaşamı” varlıkbilimsel ayrımsızlık içinde
ferenz stehen ließ. O ntologische In­
te rp retatio n des Daseins b ed e u tet
kalmaya bırakmasına bağlıdır. Oradaki-Var-
jedoch nicht ontisches Zurückgehen lığın varlıkbilimsel yorumu gene de bir başka
auf [210] ein anderes Seiendes. Daß varolaıı-şeye varlıksal bir geri dönüşü imlemez.
Dillhey erkenntnislheorelisch wider­
legt wurde, kann nicht davon abhalten,
Diltlıey’iıı bilgikuramsal olarak çürütülmüş
tlas Positive seiner Analysen, was bei olması çözümlemelerinde olumlu olanı, tam
diesen Widerlegungen gerade unver­ olarak bu çürütmelerde anlaşılmamış kalanı
standen blieb, fruchtliar zu m achen.
So hat d en n neuerdings Srlielei yararlı bir yolda kullanmamızın önüne geçemez.
die R ealitätsinterpretation Dillheys Böylece Sclıeler yakınlarda Diltlıey’iıı
a u fg e u o m m e u 19. Er v e rtritt eine realite-yorumunu üstlenmiştir.19 “Istemselci
lidıkriı d er Well; § 29, S. İM ff.: Dasein als Ruhsal-Durum Olarak Oradaki-Varlik. — Düııya-içindc
Brfım lJidıkrit — l Iber das An-sir!i-sein des
iiuierweltlidieu Seienden vgl- S. 75 f.
varolaıı-şeyiıı Keııdinde-vaıiığı için, bkz. s. |7 5 | vs.
l8Vgl. Brilräge a. a. O. S. 131. 1RBkz. Katkı, a.v.y. s. 134.
^Vgl. Die Form en des Wissens und die l9Bkz. Die Formen des Winsens und die Bildung. Seliclcr’iu
B ildung. Vortrag 1925. yVmn. 21 m ul 25.
Anm erkung bei d e r Korrektnr: Schein hat
1925 dersi. N otlar 24 ve 25. D üzeltm e notu: Sclıeler
jetzt in der soeben erschienenen Sammlung incelem elerinin geçenlerde yayımlanan derlem inde (Die
u m Abhandlungen »Die WLssenslonnen und Wissensformen und- die Gesellschaß, 1925) Erkenntnis und
dictiesellsdiaft« 1920. seine längst angekün-
digic U ulcrsiidnm g iilx T »Frkenninis nnd
Arbeit üzerine çok önce sözünü etmiş olduğu araşlırmasınt
7\tbeit« (S. 233 IT.) veröffentlicht. 7Vbschnitl yayımladı (s. 233 vss.). Bu incelem enin VI. Kesimi (s. 455),
VI dieser A bhandlnng (S. 455) bringt eine Diltlıey üzerine bir değerlendirm e ve eleştiri ile bağıntı
nusfülulidierc Darlegung der »voluntatixen
D ascinsiheoi ie« im Z usam m enhang mit
içinde, “islemsclci oradaki-Varlık kuram rnııı dalıa ayrıntılı
einer Wtiuligung und Kiitik Dillkeys. bir sunuluşunu getirir.
bir oradaki-Varhk kuramı”nı temsil eder. Ora- »volim tat ive D asein slh eo rie« .
D asein w ird h ie rb e i im Nau­
daki-Varlık burada elönünde-Varlık olarak ona tischen Sinne als V orhandensein
Kaııt’ııı verdiği anlamda anlaşılır. “Nesnelerin verstan d en . Das »Sein d er Ge­
Varlığı yalnızca itki- ve isteııç-bağıııtılanmış- g en stän d e ist m ir in d er Triel)-
nnd W illensbezogenheit unm it­
lığıııda dolaysızca verilidir.” Sclıeler de Diltlıey telbar gegeben«. Schein betont
gibi yalnızca realitenin hiçbir zaman birincil nicht n u r wie Dillliey, dall Realität
nie p rim är im D enken u n d Er­
olarak düşüncede ve ayrımsamada verilme­ lässen gegel x'U wird, er weist vor
diğini vurgulamakla kalmaz; lıerşeydeıı önce allem auch d a ra u fh in , daß Er­
bilgilenmenin kendisinin yine yargılama olma­ k en n e n selbst w iederum n icht
U rteilen mul daß das Wissen ein
dığını ve bilmenin bir “Varlık-ilişkisi” olduğunu »Seinsverhältnis« ist.
da belirtir. G rundsätzlich gilt auch von
dieser T heorie, was schon über
Diltlıey’de temellerin varlıkbilimsel belir­ die onto lo g isch e U nbestim m t­
sizliği üzerine daha önce söylenmesi gerekmiş heit d er Eundam enle l>ei Dillliey
olanlar ilkede bu kuram için de geçerlidir. gesagt werden m ußte. Die onto­
logische iim dam eulalauahsc des
“Yaşam”ııı varlıkbilimsel temel-çözümlemesi de »Lebens« kann auch nicht nach­
sonradan altyapı olarak araya sokulamaz. Bu träglich als U nterhau eingescho­
temel çözümleme realitenin çözümlemesini, b en w erden. Sie trägt u n d b e­
dingt die Analyse der Realität, die
dirençliliğiıı ve bunun fenomeııal varsayımları­ volle Explikation der Widerstäit-
nın tam bir açımlamasını destekler ve koşullan­ digkeit und ihrer phänom enalen
V oraussetzungen. W id erstan d
dırır. Direnç ile bir ‘içiııden-geçmeyi-isteme’nin begegnet in einem Nichl-durch-
eııgelleııişi olarak bir ‘içiııden-geçmeme’de kom m en, als B ehinderung eines
karşılaşılır. Aıııa bu isteme ile daha şimdiden Durch-kommen-wollens. Mil die­
sem aller ist schon etwas erschlos­
itkinin ve istencin 0111111 için dışarda oldukları sen, worauf Trieb und Wille aus
birşey açığa serilmiştir. Aıııa bu onun için dışar- sind. Die outische U nbestim m t­
heit dieses Woraufhin d arf aber
da oldukları şeyin varlıksal belirleııimsizliği ontologisch nicht ülxTsehen oder
varlıkbilimsel olarak gözaı dı edilmemeli ya da gar als Nichts gefaßt werden. Das
bir hiç olarak görülmemelidir. Birşey için dışar- Aussein au f .... das au f W ider­
stand stoßt und einzig »stoßen«
daki-Varlık dirence çarptığı ve 011a ancak “çar­ kann, ist selbst schon hei eitler
pabildiği” zaman kendisi daha şimdiden bir Bewandtnisganzheit. Deren Ent­
deckt heil ab e r g rü n d e t in d er
ilgililik-bütüıılüğünün ortasın,daılir. Aıııa bu Erst hlosseuheil des Verweisungs­
ilgililik-bütüıılüğünün açığa çıkaıılmışlığı iııı- ganzen d er Bedeutsamkeit. Wi-
lemliliğiıı göııderme-bütününün açığa serilıniş- dersland.serfahrnng, das heißt slre-
hensm/ißigel Entdecken von Wider-
liğiııde temellenir. Direnç-deneyiıni, eş deyişle ständigem, ist ontologisch nur mög­
direnç gösterenin çaba sonunda açığa çıkarılışı lich a u f dem Grunde der Erschlos­
senheil von Well. Widcrsländigkcil
varlıkbilimsel olarak ancak dünyanın açığa serilnıiş- charakterisiert das Sein des inner-
liği zemininde olanaklıdır. Direııçlilik diiııya- weltlich Seienden. Widerstauds-
içiııde varolan-şcyin Varlığını nitelendirir. Direnç- erfahm ngen bestimmen faktisch
n u r die Weite und Richtung tles
deııeyimleri olgusal olarak yalnızca düııya- E n td eck en s tles in u erw cltlich
içiııde karşılaşılan varolaıı-şeyiıı açığa çıkarıl­ b e g e g n e n d e n S eie n d en . Ih re
masının düzey ve yönünü belirlerler. Bu dene­ Sum m ierung leitet nicht erst die
Erschließung von Welt ein, son­
yimlerin toplamı ilkin dünyanın açığa serilişini d e rn setzt sie voraus. Das
başlatmaz, aıııa 01111varsayar. “Aykırı” ve “Karşı,” »Wider« u n d »G egen« sind in
ihrer ontologischen Möglichkeit
varlıkbilimsel olanakları içinde, açığa serilmiş durch das erschlossene ln-der-
düııyadaki-Varlık tarafından desteklenirler. Well-sein getragen. 1211]
W iderstand wird a n d ı ııit lıt Direnç kendi için “ortaya çıkan” bir itkide ya
erfahren in einem für sieh »auf-
tretendeu« Trieb o d er Willen. da istençte de deııeyimlenınez. Bunlar ken­
Diese erweisen sieh als Modifi­ dilerini kaygının değişkileıi olarak gösterirler.
kationen der Sorge. Nur Seien­
Yalnızca bu Varlık-türündeki varolaıı-şeyler
des dieser Seinsart vermag auf
W iderständiges als I nuorw ell- düııya-içiııdeki şeyler olarak dirençli olanla
lielies zu Stollen. Wenn sonach karşılaşabilirler. Bııııa göre, eğer realite diıeııç-
die Realität durch Widcrständig-
keit Ix’stinmit wird, dann bleibt
lilik yoluyla belirlenirse, o zaman iki noktaya
ein Doppeltes zu beachten: ein­ dikkat etm ek gerekir: İlk olarak, böylelikle
mal ist damit m ir ein Realitäls- yalnızca başkaları arasındaki bir rea lite-ka rakt er i
charakler unter anderen getrof­
fen, sodann ist für W iderstän- ile karşılaşılmış olur; ikinci olarak, direııçlilik
digkeit notw endig sch o n er­ için zorunlu olarak daha şimdiden açığa serilmiş
schlossene Welt vorausgesetzt.
bir dünya varsayılır. Direnç dımya-içiııde varo-
W iderstand charakterisiert die
»Außenwelt.« im Sinne des inner- laıı-şeyler anlamında “dış düııya”yı nitelendirir,
weltlichen Seienden, a lx r nie im ama hiçbir zaman dünya anlamında değil. “Rea-
Sinne der Welt. »IlenliliHsheroußl-
sein •<isl selhsl eine Weise des ln-der-
üte-bilincı'nin kendisi düuyadaki-Varhğın bir yolu­
Well-seins. Auf dieses exislenzialc dur. Tüııı “dış dünya sorunsalı” bu varoluşsal
G rm idphänom cn kom m t n o t­ temel-lenomeıı üzerine geri döner.
w endig alle »Außenwehsprol)-
lemalik« zurück. Eğer “cogito sum” oradaki-Varlığın varoluşsal
Sollte das »cogito sunt« als Analitiğinin başlangıç noktası olarak hizmet
Ausgang der cxistenzialeu Ana­
edecekse, o zaman gerekli olan şey yalnızca
lytik des Daseins dienen, dann
ltcdarf es nicht nur der l hnkch- 0111ın bir evrilmesi değil, aıııa içeriğinin yeni bir
rung, s o n d e rn e in e r n eu e n varlıkbilimsel-feııomeııal doğrulaııışıdır. O
ontologisch-phänom enalen Be­
w ährung seines G ehalts. Die
zaman ilk öııesürüm “5«;«”dıır ve dahası ‘beıı-
erste Aussage ist daun: »sum« bir-düııya-da-yım’ anlam ında böyledir. Böyle
und zwar in dem Sinne: ich-bin- varolaıı-şey olarak “ben” diinya-içiııde varolaıı-
iu-einer-W elt. Als so Seiendes
»bin ich« in der Scinsmöglich- şeyleriıı ortasmda-Varlığm kipleri olarak değişik
keil zu verschiedenen Verhal­ davranışlara (cogitationes) doğru Varlık-olaııağı
lt tilgen (<■ogitalioucs) als Weisen
içindeyiıııdir. Buna karşı Descartes şunu der:
des Seins bei inncrw clllichem
Seienden. Desratles dagegen sagt: Cogitationes elönüııde-bııhınurlar, ve bunlarda
cogitationes sin d v o rh an d en , dünyasız res cogitans olarak bir ego birlikte el-
darin ist ein ego mit vorhanden
als welllose res cogilans.
önünde-bıılımur.

c) llealiliit und Sorge c) Realite ve Kaygı


R ealität ist als o n to lo g isch er Realite varhkbilimsel bir terim olarak diinya-
Titel auf im ierwehliches Seien­
des bezogen. D ient er zur Be­
içiııde vaıolan-şey ile bağıntılıdır. Eğer genel
zeichnung dieser Sciusart über­ olarak bu Varlık-türüııü belirtmeye hizmet edi­
haupt, dann fungieren Zuliaii-
dcnhcil und Vorhandcnhcit als
yorsa, o zaman elaltıııda-bulunuş ve elöııüııde-
Modi der Realität. Iiil.it inan alx r bulunuş realite kipleri olarak işlev görürler. Ama
diesem Wort seine überlieferte eğer bu sözcük geleneksel imlemi içinde alı­
Bedeutung, daun m eint es das
Seilt im Sinne der ittiren Ding- nırsa, o zaman Şeylerin an elönünde-buhmuşları
vorhaudenheit. Alter nicht jede anlamında Varlık demektir. Ama her elöııüııde-
V orhandenheil ist Ditigvorhau-
dettheil. Die »Natur«, die uns
bıılımuş Şeylerin elönüııdc-buluntışu değildir.
»umfängt«, ist zwar iunerweltl- Bizi “çevreleyen” “Doğa” hiç kuşkusuz dünya-
içinde varolan-şeydir, ama ııe elaltnıda-bulu- ichcs Seiendes, zeigt aber weder
d ie S ein sart des Z u liau d e n cn
nanııı Varlık-türüııü, ne de “Doğa Şeyliği” n o ch des V o rh an d en en in d e r
kipinde elönünde-bulannı Varlık-türüııü gös­ Weise d e r »N alurdinglichkcil«.
terir. “Doğa”imi bu Varlığı nasıl yorumlanırsa Wie im m er dieses Sein d e r
»N atur« in te rp re tie rt w erden
yorumlansın, düııya-içinde varolaıı-şeyleriıı tüm mag, alle Seinsm odi des inner-
Varlık-kipleri vaıiıkbilimsel olarak dünyanın w eltlichen Seienden sind o n to ­
logisch in d e r W eltlichkeit d e r
dünyasallığında ve böylelikle diinyadaki-Varlık Welt und damit im Phänomen des
fenomeninde temellenirler. Bundan şu içgörii In-der-Welt-seins fundiert. Daraus
doğar: Realitenin ne düııya-içinde varolaıı- entspringt, die l'.insicht: Realität
hat w eder innerhall) d er Seins­
şeyleriıı Varlık-kipleri içersinde bir önceliği m odi des innerweltlichen Seien­
vardır, ne de bu Varlık-türü giderek dünya ve d en ein en V orrang, noch kann
g ar diese S einsart so etwas wie
oradaki-Varlık gibi biışeyi bile vaıiıkbilimsel
Weh. und Dasein ontologisch an­
olarak uygun bir yolda nitelendirebilir. gem essen charakterisieren.
Vaıiıkbilimsel temellendirme bağlamının Realität ist in der O rdnung der
o n to lo g isch en iM indiennigszn-
düzeninde ve olanaklı kategoıisel ve varolıışsal sam m en h än g e u n d d e r m ögli­
kanıtlama düzeninde, realite geriye kaygı fenome­ ch en kategorialcn und existen-
nine gönderilir. Realitenin varlıkbilimsel olarak zialen Ausweisung a u f das Phä­
nomen der Sorge znrikkverunesen.
oradaki-Varlığııı Varlığında temellenmesi reel Daß Realität [212] ontologisch im
olanın ancak eğer oradaki-Varlık varsa ve varol­ Sein des Daseins gründet, kann
nicht bedeuten, daß Reales n u r
duğu sürece kendinde ne ise o olarak varo­
sein könnte als das, was es an ihm
labileceğim imlemez. selbst ist, w enn u n d so lan g e
Hiç kuşkusuz ancak oradaki-Varlık varoldu­ Dasein existiert.
Allerdings n u r solange Dasein
ğu sürece, eş deyişle Vaıiık-anlayışmm varlıksal ist, das lieil’L die onlische Mög­
olanağı var olduğu sürece Varlık “vardır.”* Eğer lich k eit von S ein sv erstän d n is,
oradaki-Varlık varolmazsa, o zaman “bağım­ »gibt es« Sein. Wenn Dasein nicht
existiert, d au n »ist« auch nicht
sızlık” da “var” değildir, ne de “K endinde” »Unabhängigkeit« und »ist« auch
“vardır.” Bu tür şeyler o zaman ne anlaşılabilir nicht »An-sich«. Dergleichen ist
ne de anlaşılamazdırlar. O zaman düııya-içinde dan n weder verstchltar noch un-
verstehlxir. D ann ist auch inner-
varolan-şey bile ne açığa çıkarılabilir, ne de w eltliches Seiendes w eder e n t­
gizlenıııişlik içinde yatabilir. O zaman ne varo- deckbar, n o ch k an n es in Ver­
b o rg e n h e it lieg en . Dann k ann
lan-şeyleriıı varolduğu söylenebilir, ne de olma­ weder gesagt werden, daß Seien­
dıkları. Ama şimdi, Varlık-anlayışı ve böylelikle des sei. noch daß es nicht sei. Ks
elönüııde-bulunuşun anlayışı varolduğu sürece, k ann fetzt wohl, so lange Seins-
v ersläudnis ist u n d d am it Ver­
hiç kuşkusuz denebilir ki, o zaman varolan-şey ständnis von V orhandenheit, ge­
daha sonra varolmayı sürdürecektir. sagt werden, daß dann Seiendes
Varolan-şeyiıı değil ama Varlığın Varlık- noch weiterhin sein wird.
Die gekennzeichnete Abhän­
aıılayışına belirtilen bağımlılığı, eş deyişle reel gigkeit des Seins, nicht des Seien-

|* ‘... "gibt es” Sein.’ İngilizce’ye çevirenlerin (MR) notu: Überden Humanismus üzerine
m ektubunda (Klostormaun, Frankfurt A. M., n.d., s. 22, Platons Lehte von der WahrheilWv.w
yeniden basılmıştır, Francke A.G., Bern, 1D47), I leidegget ‘esgibt 'anlatım ının burada İlilerek
kullanıldığında ve sözel olarak ‘il gives’/ ‘o veıir’ olarak alınması gerektiğinde diretir. Şöyle
yazar: ‘Çünkü burada “veıetı” “o” Varlığın kendisidir. “Verir” ise veren ve gerçekliğini sııııaıı
Varlığın özünü İndirtir.’ ‘Fs gibt ’iıı ‘Varlık vardır’ diye yazmaktan kaçınmak için kullanıldığını,
çüııkii ‘vardır’ eyleminin varolaıı-şeylere uygtıu olmasına karşın Varlığa ııygıuı olm adığın ekler. |
d en, von S etnsverstäudnis, das olanın değil ama realitenin kaygıya bağımlılığı
heißt die A bhängigkeit der Rea-
lilät, uiclit des Realen, von d er oradaki-Varlığııı ileri Analitiğini oradaki-Var-
Sorge, sichert die weitere Analytik lığın eleştirel olmayan ama kendini her zaman
des D aseins vor e in e r u n k riti­
dayatan ve realite düşüncesinin ipucu üzerine
sch en . a b e r im m er w ieder sich
e in d rä n g e n d e n In te rp re ta tio n dayanan bir yorumu önünde güvenlik altına
des D aseins am L e itfad e n d e r alır. Ancak varlıkbilimsel olarak olumlu bir
Idee von Realität. Erst die O rien­
tierung an der ontologisch positiv
yolda yorumlanan varoluşsallık üzerine yöne­
in te rp re tie rte n E x islen zialiläl lim “bilincin,” “yaşam”ın çözümlemesinin olgu­
gibt die Gewähr, daß nicht doch sal gidişinde realitenin herhangi bir anlamının,
im faktischen G ang tler Analyse
des »Bewußtseins«, des »Lebens« ama gene de daha öte ayrımlaşmamış bir anla­
irgendein wenngleich indifferen­ mının temel alınmayacağı güvencesini verir.
te r Silin von R ealität zugrunde-
gelegt wird.
Oradaki-Varlığııı Varlık-türündeki varolan-
Daß Seiendes von der Seinsart şeylerin realiteden ve tözsellikteıı kavraıı-
des Daseins nicht ans Realität und amayacaklarım insanın tözü varoluştur savı ile
Snlisianzialität Ix-griffen w erden
kann, haben wir durch die 'Diese
anlatmıştık. Varoluşsallığm kaygı olarak yoru­
au sg ed rü ck t: die Substanz des mu ve bunun realiteye karşı sınırlanması gene
Menschen ist die Existenz. Die Inter­ de varolıışsal Analitiğin sonunu imlemez; ter­
p retatio n d e r Existenzialität als
Sorge mul die Alıgrenzııııg dieser sine, yalnızca Varlığa ve onun olanaklı kip­
gegen Realität b ed e u ten jedoch lerine ilişkin ve böyle kipleşmeleriıı anlamına
nicht das Ende der existeuzialen
ilişkin sorulardaki soruıı-karışıklıklarınm daha
Analytik, sondern lassen nu r die
B roblem vcrschlingungen in der keskin olarak kendilerini göstermelerine izin
Frage nach dem Sein und seinen verir; ancak Varlık-aıılayışı var ise, varolan-şey
m öglichen Modi und nach dem
Sinn solcher Modifikationen schärfer
olarak varolan-şey erişilebilir olur; ancak varo-
heraustreten: nu r wenn Seiusvers- laıı-şey oradaki-Varlığııı Varlık-türüııde ise
läiuli lis ist, wird Seieni les als Seien­ Varlık-anlayışı varolan-şey olarak olanaklıdır.
des zugänglich; nur wenn Seiendes
ist von derSeiusart tles Daseins, ist
S einsversländnis als S eiendes
möglich.

§ i i . Dasein, Erschlassenhe.it und § 4 4 . Oradaki-Varlık, Açığa-Serilmişlik ve


Wahrheit
Gerçeklik
Die Philosophie hat von altersher
Wahrheit mit Sein zusammen ge­
Felsefe eskiden bu yana Gerçekliği Varlık ile
stellt. Die erste E ntdeckung des birlikte almıştır. Varolaıı-şeyiıı Varlığının Parnıe-
Seins des Seienden durch I’arme- ııides tarafından ilk açığa çıkarılışı Varlığı Var­
nides »identifiziert« das Sein m it
dem v ern e h m e n d e n V erstehen lığın ‘algısal anlaşılması’ ile “özdeşleştirir”: tö
von Sein: tö y ä p a irrö voeîv sotîv yap airrö voeîv eotîv te Ka'ı slvaı.20Aristoteles
te xai eTvai.50 Aristoteles lx io u t in
seinem Aufriß der Entdeckungs-
âpycünin21 açığa çıkarılış tarihini aııahallarda
gcschichte der a p x a i21, die Philo­ verirken ondan önceki felsefecilerin, “Şeylerin
sophen vor [213] ihm seien, durch keııdileri”ııin yol göstericiliği ile, daha ileri so­
»die Sachen sellist« geführt, zum
Weiterfragen gezwungen worden:
rulara zorlandıklarını vurgular: airrö tö Trpäy-
airrö tö trp ä y p a coSouoinaev au-
“’Diels, Fragman ft | Faili >anks çevirisi: “çünkü düşünceve
varlık ayıtı şeydir’; liurııct çevirisi: “düşftııülebilen ve olan
F m g tii. J .
ayıtı şeydir.” Heidegger l'enoıneııolojik çeviri ya da yorum
•'Mel. A. yapar. |. 21Metafizik, A.
pa cb5 oTroîr|oev aÛToIç Kaı auvnvâyKaoE töiç xaı ouvnvayxaoE Çr|TEÎV". 11it­
se 11><' T atsache k cn n zciclin et e r
ÇtiteTv.22 Aynı görgül-olguyu şu sözlerle de aııclı d ıırd ı die Worte: avayıcaÇ6-
betimler: âvayKaÇönEVoç B’cikoâouOeÎv toTç MEWos S'äKoXouÖEUi toTç <patvoM^-
uois” , e r (P arm eııid es) war ge­
9aıvo^lEVOlç,2:, o (Parmeııides) kendini ken­
zwungen. dem zu lolgen, was sidi
dinde göstereni izlemeye zorlandı. Başka bir an ihm selbst zeigte. An an d erer
yerde şunlar söylenir: ûtt’ aÖTfjs Tİjç âÂr|0 EÎaç Stelle wird gesagt: enr' avrri'ıs Tfjç
aXr|0Eİas avayxaÇ6pEVOı2\ von der
âvayKaÇöpEVoı,21 “gerçekliğin” kendisi tara­ »Wahrheit« scllisl gezwungen, for-
fından zorlanarak araştırdılar. Aristoteles bu s d ile n sie. Aristoteles bezeichnet
araştırmayı <pıXoooç£Îv ttep'i âArıOsias,25 dieses lo rsd ie n als q>ıXoooq>£Îv Trspi
Tfjs äXnÖEi’a s 15, »|)iiiloso|)hiereu*
“gerçeklik” üzerine “felsefe yapma” olarak, ü b er die »W ahrheit«, o d er a n d ı
giderek örrro<paıvEO0 cxı trEpı Tfjç âXr}0 EÎaç,2li ätro<paiVEo6at nEpı Tfjç aAnödaç,26
au fw eisen d es Sehenlassen m it
“gerçeklik” açısından ve gerçeklik alanında Rücksicht auf und im Umkreis der
sergileyici bir görülıııeye-bırakma olarak be­ »W ahrheit«. Philosophie selbst
lirtir. Felsefenin kendisi EtrıoTrııarı Tfjç âÂr|- w ird bestim m t als EtriOTfipn rfjç
äXnÜEi’a s 27, Wissenschaft von der
0 Eiaç,‘-7 “gerçekliğin” bilimi olarak belirlenir.
»Wahrheit«. Zugleich aber ist sie
Ama ayın zamanda bir ETrıoTr)nr|, f| 0 Ecop£Î tö charakterisiert als eine âTtıoTfiMh. f|
öv öv,28 varolaıı-şeyi varolaıı-şey olarak, eş 0EcopEl tö öv n ö v !\ als W issen­
schaft, die das Seiende betrachtet als
deyişle Varlığı açısından irdeleyen bilim olarak S eiendes, das heißt hinsichtlich
nitelenir. seines Seins.
Was b ed eu tet h ie r »forschen
Burada “‘gerçeklik’ üzerine araştırına,”
üIxt die .Wahrheit'«, Wissenschaft
“gerçekliğin” bilimi ne demektir? Bu araş­ von der »Wahrheit«? Wird in die­
tırmalarda “gerçeklik” bir bilgi- ya da yaıgı- sem forschen die »Wahrheit« zum
T h em a gem acht im S inne ein er
kııramıuda taşıdığı anlamda tema yapılır ıııı? l.rkcnntuis- o d er UiTcilslhcoric?
Açıktır ki yapılmaz, çünkü “gerçeklik” “Şey” ile, O ffeuliar nicht, denn »Wahrheit«
“keııdi-kendini-gösteren” ile aynı şeydir. Ama b ed e u tet dasselbe wie »Sache«,
»Sichsellislzeigendes«. Was Ixdcu-
eğer “gerçeklik” anlatımı terminolojik olarak lel d a n n a b e r d e r A usdruck
“varolaıı-şey” ve “Varlık” olarak kııllaııılabi- »W ahrheit«, wenn e r term in o lo ­
gisch als »Seiendes« m ul »Sein«
liyorsa, o zauıaıı neyi imler?
gebrauch werden kann?
Ama eğer gerçeklik lıaklı olarak Varlık ile Wenn Wahrheit alx r mit Recht
kökeıısel bir bağlantı içinde duruyorsa, o in einem ursprünglichen Zusam­
m enhang mit Sei» steht, daun rückt
zauıaıı gerçeklik-feııomeıü teıncl-varlıkbilim- das W ahrheitsphüuom cu in d en
sel sorunsalın alanı içersine girer. Aıııa o za­ U m kreis d e r fu n d am cn talo n lo -
man bu fenom en ile zorunlu olarak daha logisrhcn Problematik. Mull daun
alx-r dieses Phänom en nicht auch
şimdiden hazırlayıcı temel-çözümleıneııin, schon innerhalb der vorlx reilen-
oradaki-Varhğnı Analitiğinin içersinde karşıla- den lundam entalanahse, der Ana­
lytik des D aseins, begegnen? In
şılış olması gerekmez mi? “Gerçeklik” oradaki-
w elchem onlisch -o n lo lo g isch en
Varlık ile ve onun Varlık-aıılayışı dediğimiz Zusam menhang steht »Wahrheit*
vaıiıksal belirliliği ile hangi varlıksal-varlık- m it dem Dasein u n d dessen 0 1 1 -

^A.v.y., A 08bl> 31. [“... olgunun kendisi onlara yolu


“ a.a.O. a <18(11)31.
gösterili ve onları koıntyıı araştırm ada birleşmeye /.ot ladt.” | ^a.a.O. iIRtHjÂI.
-W.v.y., A. 11801)31. !4a.a.O.İI8ll> 10.
2ld .u j., A, 1184b 10. ■'a.a.O. <1831) 2; *«1. ORRa 20.
»a.a.O. u I.OtWI) 17.
*-•1.v.y.. A, D831) 2; kış. !>88a 20. *'A.v.y., a 1 01131 > 17. "a.a.O . y03l) 20.
*A.v.y., « I 01131) 20. 'Mm.}'., I' I 1003a 21. »•a.a.O.. I 1,1003a 21.
tischcr Bestimmtheit, die wir Scins- bilimsel bağlantı içinde durur? Varlığın zo­
vcrsläudnis nennen? Läßt sich aus
diesem der Grund aufzeigen, warum
runlu olarak, gerçeklik ile ve gerçekliğin
S rin notw endig mit W ahrheit und Varlık ile birlikte gitmesinin nedeni bu Varlık-
fliese mit jenem zusmmneugehl?
aıılayışmdaıı gösterilemez mi?
D iesen fra g e n isl nicht aus/.u-
w cichcn. Weil Sein in d e r Tal mit Bu sorulardan kaçımlamaz. Varlık aslında
Wahrheit »z.usammcngcht«, hat das gerçeklik ile “birlikte gittiği” içindir ki geı çek-
Wahl h c ilsp h ä n o m c n d e n n auch
schon im Them a der früheren Ana­
lik-feııoıneni daha şimdiden önceki çözüm­
lysen gestanden, w enngleich nicht lemelerin bir teması olmuştur, gerçi belirtik
ausdrücklich u n te r diesem T itel. olarak bu başlık altında olmasa da. Bundan
N unm ehr gilt es, mit Rücksicht auf
die Zuspitzung tles Scinsproblcm s
böyle Varlık-sorummım bilenmesi açısından
tlas WahrheitsphäiHimen ausdrück­ gerçeklik-fenomeııiııin belirtik olarak sınır­
lich zu um grenzen und tlie darin
lanması ve onda kapsanan sorunların saptan­
la st hlosscncn Probleme zu fixieren.
[214] H ierbei soll tlas frü h er Aus- ması özseldir. Buınııı için daha öııcc ayrıştırı­
cinaudcrgclcgtc nicht lediglich zu- lanların yalnızca bileştirilmeleri yeterli değil­
samm cngefaüt werden. Die U nter­
suchung nimmt einen nenen Ansatz.
dir. Araştırmanı yeni bir başlangıç yapmalıdır.
Die Analyse geht vom traditio­ Çözümleme geleneksel gerçeklik kavram ni­
nellen M’alirheilshegri/f a ics und ver­ dan yola çıkar ve bunun varlıkbilimsel temel­
sucht dessen ontologische Funda­
m ente freizulegen (a). Aus fliesen lerini ortaya sermeye çalışır (a). Köken sel
Fundam enten her wird das nnpriing- gerçeklik fenomeni bıı temellerden görüle­
lirlie Phänom en der Wahrheit sicht­
bar. Von ihm aus läßt sieh die
bilir olur. Geleneksel gerçeklik kavramının
Abkiin/Iigheit <\cs traditionellen Wahr­ t üretilnıisliği bıı fenomenden sergilenmeye
heit s begriff cs au fzeig eu (b ). Die izin verir (b). Araştırma gerçekliğin “özıV’ııe
U ntersuchung macht deutlich, daß
zur Frage nach dem »Wesen« d e r
ilişkin soruya gerçekliğin Varlık-türnneilişkin
Wahrhcil notwendig m ilgehört tlie sorunun zorunlu olarak birlikte-ait olduğunu
nach d er Seinsnil der W ahrheit. In açıkça gösterir. Bununla birarada, “gerçeklik
eins damit gehl tlie Aulklärung tles
ontologischen Sinnes der Retle, daß
vardır” diyen konuşm anın varlıkbilimsel
»es Wahrheit gibt«, und der Art der anlamının aydınlatılması, ve gerçekliğin “var”
Notwendigkeit, mit d er »wir voraus- olduğunu “varsaymamızı gerektiren” zoruıı-
sclzcn m üssen«, daß es W ahrheit
»gibt« (c). luk türünün aydınlatılması gelir (c).

n) Deı traditionelle Wahrheiisbegii/f Geleneksel. Gerçeklik Kavramı ve


und seine ontologischen Fundamente T7 , it » ,,
Varlıkbilimsel 1emelleri
D rei T hesen ch a ra k terisieren die
Gerçekliğin özünün geleneksel ayrımsamşım
traditionelle Auffassung des Wesens
tler Wahrheit mul tlie M einung iilx r ve ilk kez tanımlanması üzerine görüşü nite­
ihre erstm alige D efinition: I. Der lendiren üç sav vardır. 1 . Gerçekliğin “yeri”
»Ort« der Wahrheit isl tlie Anssage
(tlas l Incil). 2. Das Wesender Wahthcil
öııesürüm dür (yargı). 2 . Gerçekliğin özü
liegt in tler »lllx'reinslim ninng« tles yargının nesnesi ile “bağdaşması”uda yatar. 3 .
Urteils mit seinem G egenstand. 3. Aristoteles, mantığın babası, gerçekliği kö-
Aristoteles, tler Vater tler Logik, hat so­
wohl die W ahrheil dem Urteil als ih­
keıısel yeri olarak yargı ile ilişkileııdirdiği
rem ursprünglichen Ort zugewiesen, er gibi, gerçekliğin “bağdaşma” olarak tanımını
hat auch tlie Definition der Wahrheit da yerleştirmiştir.
ak »Ulxn-insliii uni ing« in Gsuiggcl »acht.
F.ine G eschichte tles Wahrhcils-
Gerçeklik kavramının yalnızca bir var-
Ircgriffcs, die n u r a u f dem Hollen lıkbilim tarihi temelinde sunulabilecek bir
tarihi burada amacımız değildir. Çözümsel ein er G eschichte d e r O n to lo g ie dar­
gestellt w erden könnle, ist liier nicht
tartışmalarımızı kimi tanıdık noktalara beabsichtigt. Kiniğe charakteristische
özgü anıştırmalar yaparak sunacağız. Hinweise au f Bekanntes sollen die ana­
Aristoteles şöyle der: Tra0 f|paTa Tifo lytischen E rörterungen einleilen.
zlmfotr/xssagt: TtaßriuaTct Tfjs qajyfiS
yuxns tcov TrpaynccTcov öuoıcbpaTa,29 tcöv npctynaTcov öpoıcoMaTa*®, d ie
ruhun “yaşantıları,” vorjuaTa (“tasarım­ »Erlebnisse« d e r Seele, d ie vorinaTa
(»Vorstellungen«), sind Angleirlmiigcu
lar”) , şeylere benzeşmelerdir. Hiçbir biçim­
an die Dinge. Diese Aussage, die keines­
de gerçekliğin belirtik özsel tanımı olarak wegs als ausdrückliche Wesensdefmition
önerilm eyen bu öııesürüııı gerçekliğin der W ahrheit vorgelegl ist, wurde mit
die Veranlassung für die Ausbildung der
özünün adaequatio intellectus et rei olarak späteren Form ulierung des Wesens der
daha sonraki formülasyoııunun gelişimi W ahrheit als adaequatio iiileileclus et
için vesile olmuştur. Tanım için Thomas rei. Thomas v. A i / i i i n d er für die Defi­
nitio n a u f Avicenna verweist, d e r sie
Aquinas30İbni Sina’yı gösterir ki, o da kendi seinerseits aus Isaak Israelis »Buch d er
payına 011u Isaak Israeli’ııiıı “Tanım lar D efinitionen« (10. Jah rh u n d ert) ü I x t -
Kitabı”ııdaıı ( 1 0 . yy) almıştır; Aquinas adae- noiiittieti hat. gebraucht für adaequatio
(A n g leich u n g ) au ch d ie T erm in i
qatio (benzeşme) için correspondentia (kar­ corres|iondenlia (E ntsprechung) und
şılık düşme) ve convenientia (anlaşma) convcnieulia (UIxTeinktmfl). [215]
Die n eu k antianische E rkenntnist­
terimlerini de kullanır.
heorie des 10. Jah rh u n d erts hat diese
1 9 . Yüzyılın yeııi-Kaııtçı bilgikuramı bu W ahrheitsdefinilion vielfach als Aus­
gerçeklik tamınım sık sık yöntemsel olarak d ru ck ein es m e th o d isch zu rü ck g e­
b lieb en en naiven Realismus g ek en n ­
geri kalmış saf bir Realizmin anlatımı olarak zeichnet und sie für unvereinliar erklärt
nitelemiş ve 01111 bu sorunun Kant’ııı “Ko- m it einer Fragestellung, die durch die
perııik devrimi”ııden geçmiş bir formülas- »ko|K-nıikaııisclıe Wendung« ÄVm/.shiu-
d u rc h g e g a n g e n sei. Man ü b ersieh t
yoıııı ile uzlaşmaz olduğunu bildirmiştir. daliei, worauf Itrenlaiui schon aufm erk­
Aıııa B rentano’ının daha önce belirtmiş sam gem acht h at, daß au ch Katıl an
olmasına karşın gözden kaçırıldığı gibi, diesem W ah rheitsbegriff feslhält, so
sehr, daß er ihn gar nicht erst zur Erör­
Kant da bu gerçeklik kavramına öylesine sıkı terung stellt: »Die alle und berühm te
sıkıya sarılmıştır ki, onu tartışmaya bile sok­ Frage, womit m an die Logiker in die
mamıştır: “Mantıkçıları köşeye sıkıştıracağı Enge zu ireilien verm einte .... ist diese:
WW.v ist Wahrheil? Die N amenerkläruug
sanılan eski ve ünlü soru şudur: Gerçeklik nedir?. der Wahrheit, daß sie nämlich die Uber-
Gerçeklik adının açıklaması, yani 0111111 eiiistiiiim tingder Erkenntnis mit ihrem
bilgi ve nesnesi arasındaki bağdaşma olduğu, G egenstände sei, wird h ier geschenkt,
un d vorausgesetzt ...M.«
burada kabul edilecek ve varsayılacaktır ...”31 »Wenn W ahrheit in d er Ü b erein ­
“Eğer gerçeklik bir bilginin nesnesi ile stim m ung einer Erkenntnis mit ihrem
G egenstände Ix-sleht, so muß dadurch
bağdaşmasından oluşuyorsa, o zaman bu dieser G egenstand von anderen unter­
yolla bu nesne başkalarından ayrılmalıdır; schieden werden: denn eine Erkenntnis
çünkü bir bilgi bağıntılı olduğu nesne ile ist falsch, w enn sie mit dem G eg en ­
stände, worauf sie lx’zogen wird, nicht
bağdaşmıyorsa yanlıştır, üstelik başka nes­ ülx'reiustim m t, ob sie gleich etwas en t­
neler açısından geçerli olabilecek birşey hält, was wohl von an d e re n G egens­
kapsıyor olsa bile.”32 Ve ‘Aşkııısal Eytişime tän d en g ellen k ö n n te’*.« U nd in d er

9 Üe Inle.rfmUUhne, 1, 16a (i. » d e iiiicrpr. 1, 10a 0.


s’ßkz. Qiuiestiones üis/mlalu de veritate qu. I, art. 1. »Vg |. Çhıaesiioncs clisp. d e verdate qu. I,
a n . 1.
51Atz Usun Eleştirisi, B s. 82. «Kritik d. r.V.» S. 82.
^A.v.y., s. 83. Ma. a. O. S. 83.
Einleitung zur lrauszou<lcnlaicu Dia­ Giriş’tc Kaııl şöyle yazar: “Gerçeklik ya da
lektik sagt Kaiil: »W ahrheit o d er
Silicin sind nicht im G egenstände,
görünüş sezildiği sürece nesnede değil, ama
sofern e r augeschaut wird, sondern düşünüldüğü sürece oıııııı üzerine yargı­
im U rteile filier densellx'n, sofern er
dadır.”33
gedacht wird“ .«
Die Charakteristik der W ahrheit Gerçekliğin “bağdaşma”, adaeqatio, öpoı-
als »U lxreinsiim m ung«, adac(|uatio, cooıç olarak nitelenişi İliç kuşkusuz çok genel
ögoicooıç ist zwar sehr allgem ein und
leer. Sie wird aller doch irgendein
ve boştur. Ama gene de belli bir hakkı ola­
Recht halten, wenn sie, unbeschadet caktır, eğer bu ayırdedici bilgi yükleminin
der verschiedenartigsten Interpreta­ destekleyeceği en değişik türlerdeki yorum­
tio n en d e r K rkennluis, die doch
dieses anszeichnende Prädikat trägt,
lara zarar vermeksizin kendi başına duru­
sich durchhält. Wir fragen jetzt nach yorsa. Şimdi bu “bağıııtı”ııın tem ellerini
d en F u n d am e n ten die se r »Bcz.ie- soruşturuyoruz. Bu bağıntı-bütününde —
lmng«. Vif« ist in demlirziehungsganzen
— adaei/natia intelledus et rei — unans- adaequatio intellectus et rei — örtük olarak
diiirklirh milgesetzt? Welr/ien ontologi­ birlikte-koyulan nedir? Bu birlikte-koy ulanın
schen Chamklei hat das Mitgesetzte seihst?
Was meint ülxThaupl der ie rm i-
kendisi hangi varlıkbiliınsel karakteri taşır?
nus »Ü bereinstim m ung«? lllx rein- Genel olarak, “bağdaşma” terimi ne de­
slim mungvon etwas mit etwas hat den mektir? Birşeyiıı birşey ile bağdaşması bir-
form alen C harakter d er Beziehung
von etwas zu etwas. J e d e Ü b erein ­
şeyiıı birşey ile bağıntısının biçimsel karak­
stim m ung und som it auch »Wahr­ terini taşır. Her bağdaşma ve böylelikle her
heit« ist eine Beziehung. AIxt nicht “gerçeklik” bir bağıntıdır. Ama her bağıntı
jede Beziehung ist f llx-rciustimmung.
Ein /e ic h e n zeigt a u f das Cezcigle. bir bağdaşma değildir. Bir im belirtileni
Das /e ig en ist eine Beziehung, alxT belirtir. Belirtme bir bağıntıdır, ama imin ve
keine Ulx’reinstimm ung von /e ich en
u n d C czeigicm . O ffen b ar m e in t
belirtilenin bir bağdaşması değil. Gene de
jedoch auch nicht je d e ÜIxTcinsliin- açıktır ki her bağdaşına gerçeklik tanımında
m ung so etwas wie die in d er Wältr- saptanan convenientia gibi birşey dem ek
heil.sdelinition fixierte convcnieutia.
Die Zahl (istimmt üIktc İu mit IC -10.
değildir. 6 sayısı ‘ 16 - 1 0 ’ ile bağdaşır. Bu
D ie Z ahlen stim m en ü b e re in , sie sayılar bağdaşırlar, ‘Ne kadar’ açısından
[216] sind gleich im Hinblick auf das eşittirler. Eşitlik bağdaşmanın Piryoludur.
Wieviel. Gleichheit ist eine Weise der
Ü bereinstim m ung. Zu dieser gehört Öyle bir yapısı vardır ki, “açısından” gibi
siruklurinättig so etwas wie ein »Hin­ birşey ona aittir. 'Adaequatio' da bağın tı­
blick auf«. Was ist das, im H inblick
w orauf das in d er adaeiptatio Bezo­
kmanın onun açısından bağdaştığı şey nedir?
gene ülxTeinslimmt? Bei der Klärung “Gerçeklik bağıntısının” durulaşürılmasında
der »Wahrheitsbezichung« mutt die bağıııtı-üyelerinin kendiııe-özgülüklerine
E igentüm lichkeit d e r B eziehungs­
glieder m itlxachlct werden. 1m l lin-
ayrıca dikkat edilmelidir, intellectus ve res ne
lilick worauf stim men intellectas und açısından bağdaşırlar? Varlık-türleriııe ve
res lilx-rein? Gelx-u sie ihrer Seiusart özsel içeriklerine göre genel olarak onun
und ihrem Wesensgehalt nach iilier-
haupl etwas her, im Hinblick darauf açısından bağdaşabilecekleri birşey verirler
sie übereiltst im m eu können? Wenn mi? Eğer türdeşliğin eksik olması zemininde
G leichheit auf G rund der fehlenden
Gleichartigkeit beider unm öglich ist,
eşitlik olanaksız ise, o zaman ikisi (intellectus
sind beide (intellectus und res) daun ve res) belki de benzer midirler? Ama gene
viclleich ähnlich? Aber E rkenntnis de bilginin Şeyi öyle, olduğu gibi “vermesi”
soll doch die Sache so »gelx'tt«, wie sic
ist. Die »Ü bereinstimm ung« hat den
gerekir. “Bağdaşma” “Öyle - Gibi” bir ilişki
karakteri taşır. Bu bağıntı lıaııgi yokla intellec- Relaliouscharakter: »So - Wie«. In
welcher Weise ist diese beziehung
tusxe marasıııdaki bağıntı olarak olanaklıdır? als beziehung zwischen inlelleelus
Bu sorulardan açığa çıkar ki, gerçeklik yapısı­ und res möglieli? Aus diesen Fragen
nın aydınlatılması için yalın olarak bu bağıııtı- wird d eutln h: Für die A ulklärung
d e r W alirlieilsslruktur genügt es
bütüııüııü varsaymak yeterli değildir; ama, »lieht, dieses b ezieh u n g sg an /.e
genel olarak bu bütünü destekleyen Varlık- einfach vorauszuselzcn, sondern es
m uß in den S eiuszusanuneuhaug
bağlamına geri dönerek onu sorgulamalıyız. ziu ückgefragt w erden, d er dieses
Ama burada “bilgikuramsal” sorunsalın Ganze als solches trägt.
özııe-nesııe bağıntısı açısından açılması mı b e d a rf es je d o c h h ie rzu d e r
A ufrolhmg der »erkenntnistheore­
gerekir, yoksa çözümleme “içkin gerçeklik tischen« l’rohlcinatik hinsichtlich
biliııci”ııin yorum una sınırlanabilir ıııi ve d er Subjekl-Objekt-bezichuug, oder
öyleyse öznenin “alanı içersinde” kalabilir mi? kann sich die A nahsc au f die Inter­
pretation des »im m anenten W’ahr-
Genel sanıya göre, gerçek olan bilgidir. Ama hcilsbcwnLltseins« b esch rän k e n ,
bilgi yargıdır. Yargıda reel ruhsal süreç olarak also » in n e rh alb d e r S phäre« des
Subjekts bleilxu? Wahr ist nach d er
yargılama ve ideal içerik olarak yargılanan
allgem einen M einung die F.rkennt-
ayırdedilmelidir. Bu ideal içeriğin “gerçek” nis. Erkenntnisalx-r ist l Irk ilen. Am
olduğu söylenir. Buna karşı, reel ruhsal süreç Urteil muß unterschieden werden:
das U rteilen als realer'psychischer
elönüııde-bulunur ya da bulunmaz. Buna V organg u n d das G eu rte ilte als
göre ideal yargı-içeriği bağdaşma-bağmtısı idealer'G ehalt. Von diesem wird ge­
içinde durur. Bu bağıntı böylece ideal yargı- sagt. es sei »wahr«. D er reale psy­
chische V(irgang dagegeıi ist vorhan­
içeriği ve üzerine yargıda bulunulan reel Şey den oder nicht. Der ideale Urteils-
arasındaki bir bağlantıyı ilgilendirir. Bağ­ geliail steht dem nach in d er Uber-
daşma kendi Varlık-türüııe göre reel mi ya da einstinnnungslicziehnng. Diese be­
trifft sonach einen Zusam menhang
ideal mi yoksa bu ikisinden hiç biri midir? zwischen idealem Urteilsgehalt und
ideal olarak varolan-şey ve reel olarak elönünde- dein realen Ding als dem , worüber
buluııan şey arasındaki bağıntı varlıkbilinısel geurteilt wird. Ist das Ühcrcinsiim-
m en seiner .Seinsart nach real otler
olarak nasıl alınacaktır? Ama bu bağıntı gene ideal o d er keines von Ixiden? Wie
de kalıcıdır ve olgusal yargılarda yalnızca soll die Beziehung zwischen ideal
Seiendem und real Vorhandenem
yargı-içeriği ve reel nesne arasında değil, ama ontologisch gefaßt werden ? Sie besteht
ayın zamanda ideal içerik ve reel yargı-edimi d och u n d b esteh t in fak tisch en
arasında kalıcıdır; ve burada açıkça “daha da Urteilen nicht n u r zwischen llrteils-
gclialt und realem Objekt, sondern
içsel” olarak mı? zugleich zwischen idealem G ehalt
Ya da reel ve ideal arasındaki bağıntının und realem Urteilsvollzug; und hier
(U60eÇiç) varlıkbilinısel anlamı sorgulanma­ offenbar noch »inniger«?
O d er d arf nach dem ontologi­
ması gereken birşey midir? Bağıntının gene schen Sinn der beziehung zwischen
de kalıcı olması gerekir. ‘Kalıcı olma’ varlık- Realem u n d Idealem (der heBeÇis)
biliııısel olarak ne demektir? n ic h t g efrag t werden? Die bezie­
h u n g so ll doch bestehen. Was besagt
Bu sorunun haklılığını ne yasaklayacaktır? ontologisch bestand?
Bu sorunun iki bin yıldan uzun bir süre bo­ Was soll die Rcchlmül.iigkeil dieser
yunca yerinden kıpırdatılmamış olması bir Frage verwehren? Ist es Zufall, daß
dieses Problem .seil m e h rd en n zwei
raslaııtı mıdır? Sorunun saptırılması yak­ Jahrtausenden nicht von d er 1217]
laşımda, reel olanın ve ideal olanın varlık- Steile konimi? Liegt die Verkehrung
d er Frage schon im Ansalz, in der
bilimsel olarak durulaştırılmamış ayrılmala­ ontologisch ungeklärten Trennung
rında yatmaz mı? des Realen und Idealen?
Utul İsı nicht mit Rücksicht auf Ve yargılananın “edimsel” yargılanışı açı­
das »wirkliche« U rteilen des Genr-
t eil teil die T rennung von realem
sından reci edimin ve ideal içeriğin ayırılışı
Vollzug und idealem Gellall ühcr- genel olarak aklanmamış değil midir? Bil­
liaupt nulxTcchtigt? Wird die Wirk­
lich k eit des Erkennen.? u n d Ur­
menin ve yargılamanın edimsellikleri iki Var-
teilern nicht in zwei Sciuswciscn lık-yolıı ya da “katman” olarak birbirlerinden
m ul »Schichten« auseinanderge- ayrılır mı ve bunların biraraya tııUmulmaları
b ru clten , d e re n Z usannnenslüc-
kung die Seinsarl des Erkennen?
bilmenin Varlık-türüııe hiçbir zaman ulaşa­
nie tritn? Hat der l’syeliologismus mayacak biışey midir? Rııhbilimselcilik bu
darin nicht recht. dal.l er sich gegen ayırmanın karşısına geçmede haklı değil midir,
diese 1 rcm nm gsperrt, wenngleich
er sclltsl die Seinsarl des Denkens üstelik kendisinin düşünüleni düşünmenin
des G edachten ontologisch weder Varlık-türüııü varlıkbilimsel olarak açıklamada
aulklärt, noch auch n ur als Problem
kennt?
ve giderek oıııı salt bir sorun olarak tanımada
ln der f rage nach d er Seinsarl bile başarısız olmasına karşın?
d er adaeijuatio bringt d e r Rück­ Aclaequaliomin Varlık-türüııe ilişkin soruda
gang auf die Scheidung von Urteils­
vollzug und U rteilsgehah die Erör- yargı ediminin ve yargı içeriğinin ayrılmasına
te ru n g nicht vorw ärts, s o n d e rn geri dönüş bizi tartışmada ileri götürmeyecek,
m acht n u r deutlich, daß die Auf­
klärung der Seinsart des Erkcnuens
aıııa yalnızca bilm enin kendisinin Varlık-
selbst u n um gänglich wird. Die türüııüıı aydınlatılmasının vazgeçilmez oldu­
hie rzu notw endige Analyse m uß ğunu açığa çıkaracaktır. Bunun için zorunlu
versuchen, z.uglcich das Phänomen
der W ahrheit, das die Erkct mlnis olan çözümleme ayııı zamanda bilgiyi nite­
charakterisiert, in den blick zu brin­ lendiren gerçeklik fenomenini bakış altına
gen. Wann wird im Erkennen scllist
die W ahrheit p h än o m en al aus­
getirmeye çalışmalıdır. Bilginin kendisinde
drücklich? D ann, w enn sich das gerçeklik ne zaman feııomenal olarak belirtik
Erkennen als wahres ausweist. Die olur? Bilgi kendini gerçek olarak kanıtladığı
Sellislauswcisung sichert ihm seine
W ahrheit. Im phäno m enalen Zu­ zaman. Kendini kanıtlama 011a gerçekliğinin
sam m enhang d er Ausweisung muß inancasını verir. Buna göre, kanıtlam anın
dem nach die Ulx reinstim m uugs-
lx'zichung sichtbar werden.
feııomenal bağlanımda bağdaşma-bağıııtısı
Es vollziehe Je m a n d mit dem görülebilir olmalıdır.
Rücken gegen die Wand gekehrt Varsayalım ki sırtı duvara dönük biri “Du­
die wahre Aussage: »Das llild au der
Wand hängt schief.« Diese Aussage
vardaki resim eğri duruyor” gibi bir ‘gerçek’*
weist sich dadurch aus, daß der Aus- önesürüıııde bulunsun. Bu öııesürüm kendini

*| ‘wahr’hu btığlaıı itki 'doğru’ kavıaııııııı anlatır, çftııkfı bit rat la ‘ö nerm e’niıı Varlığı değil,
doğruluğu (‘bağdaşma’) söz. konusudur. Dilin doğal mantığı öncsürüm leı i “gerçek” değil ama
“doğru” (richtig) olarak alır, llen/.er olarak, klasik felsefenin ussal bakış açısından, feııomc-
ııolojik biışey — bir ‘varolaıı-şey,’ genel olarak giirgiil birşey — gerçek olmayı kabul elınez,
çünkü Gerçeklik Varlıktan ayrılmaz ya da onunla /«'t iken, fenom enolojikolan yalnızca Varlığı
değil, am a Yokluğu da kapsat, yalnızca Kendisi değil, ama ayrıca başkasıdır: ( »ıışltır. Değişim­
dir. (Heidegger fenomeni ‘kendini olmadığı gibi gösteren' değil am a ‘kendini olduğu gibi
gösteren’ olarak tanımlar.) — Anlam uygunsuzluğunu (‘doğru’ yerine ‘gerçek’) ayrıınsayışı-
ıııtz burada usumuzun kendinde kavramsal işlevidir — doğal m antık —, tıpkı bir tasım ya da
çıkarsama işlevinin yerine gelil ilmesindeki kendiıuMik gibi. Yine, ussal ‘tanıtlam a’ ‘gerçeklik’
üretirken, feııomenolojik ‘Ix lgillemc’ ise ‘doğrulam a' dan öteye geçemez, birincisi uslamlama,
İkincisi gösleı ıımlıı. (Dcneyimci, dııyusal-algıcı pozitivizmin de gerçekl-iğiyadsıdığını ve doğru­
lamayı doğruladığını anımsayabiliriz.) Dikkat edersek, 1leidegger burada tanıtlama ( Heums)
değil ama kanıtlama (Ausweisung) anlatımım kullanır: “algılama yoluyla kanıtlama.”|
onu yapanın dönerek duvarda eğri asılı resmi sag en d e sich ııım veıulcııd das
schic [hängende Bild au d er Wand
algılaması yoluyla kanıtlar. Bu kanıtlamada ne w alinihniiil. Was wird in d ieser
kanıtlanır? Öııesürüm ün doğrulanm asının Ausweisung ansgewiesen? Welches
anlamı nedir? “B ilginin” ya da “bilinen”iıı isl d er Sinn d er Bewährung d er
Aussage? W ird etwa eine Ü ber­
duvardaki Şey ile bağdaşması gibi birşey sap­ ein stim m u n g d e r »Erkenntnis«
tanır uıı? “Bilinen” anlatımının demek istediği b/.w. des » E rkannten« mit dem
Ding an d er Wand festgestellt? Ja
şeyin yorum unun fenomeııal olarak uygun u n d nein, je nachdem phänom e­
olup olmamasına göre, evet ve hayır. Öııe- nal angemessen interpretiert wird,
siirümde bulunan kişi resmi algılamadan ama w-as d er Ausdruck »das Erkannte«
Ix-sagl. Woran!' ist der Aussageude,
“yalnıza tasarımlayarak” yargıda bulunuyorsa, wenn er — das Bild nicht wahrneh-
ne ile bağıntılıdır? “Tasarımlar” ile mi, diye­ m end, sondern »nur vorstellend«
ceğiz? Hiç kuşkusuz değil, eğer tasanın burada — urteilt, Ix’zogen? Etwa an! »Vor­
stellungen«? Gewiß nicht, wenn
ruhsal süreç olarak tasarımlama demek ola­ V orstellung h ie r b e d e u ten soll:
caksa. Tasarımlanmış olanın anlamında tasa­ V orstellen als psychischer Vor­
rımlar ile de bağıntılı değildir, eğer bununla gang. Er ist auch nicht au f Vor­
stellungen Ix’zogen im Sinn des
denmek istenen duvardaki reel Şeyin bir “im­ V orgestellten, so fern dam it ge­
gesi” ise. Dahaçok, “yalnızca tasarımlayan” öııe- m e in t wird ein »Bild« von dem
realen Ding an d er Wand. Viel­
sürüm, en öz anlamına göre, duvardaki reel m e h r isl das »nur vorstehende«
resim ile bağıntılıdır. Denmek istenen başka Aussagen seinem eigensten Sinne
birşey değil ama reel resimdir. Burada yalnızca nach Ix'zogen auf das reale Bild an
d er Wand. Dieses ist gem eint und
tasarımlayan öııesürümde denmek istenen ola­ nichts an d eres. J e d e In te rp re ta­
rak başka herhangi bir şeyi içeri süren her yo­ tion, die liier irgend etwas anderes
rum, hakkında öııesürümde bulunulan şeye einschiebl, das im n u r vorstellen­
den Aussagen soll gem eint [218]
ilişkin fenomeııal olgu-içeriğini çarpıtır. Öııe- sein, verfälscht d en phänom ena­
sürıııe varolan Şeyin kendisine doğru bir Var­ len Tatbestand dessen, w orüber
lıktır. Ve algı yoluyla kanıtlanan nedir? Öııesii- ausgesagt wird. Das Aussagen ist
ein Sein zum seienden Ding stilist.
riimde denmek istenmiş olan şeyin varolan- U n d was wird d u rch d ie W ahr­
şeyiıı kendisi olduğundan başka birşey değil. n e h m u n g ausgew iesen? N ichts
Doğrulama için gelen şudur: Ö ııesürülene an d e re s als daß es das S eien d e
seil ist isl, das in d er Aussage ge­
doğru Varlığın, bu önesüren Varlığın varolan- meint war. Zur Bewährung kommt,
şeyiıı bir gösterilmesi olması, önesüren Varlığın daß tlas aussagende Sein zum Aus-
gesagteu ein Aufzeigen des Seien­
011a doğru olduğu varolan-şeyi açığa çıkarması. den ist. daßvs tlas Seiende, zu dein
Öııesürümün açığa-çıkaraıı-Varlığı kanıtlanır. es ist, entdeckt. Ausgewiesen wirtl
Burada bilme kanıtlamanın yerine getirilme­ tlas Enltleckentl-sein tler Aussage.
D abei bleib t tlas E rk e n n e n im
sinde yalnızca varolaıı-şeyin kendisi ile bağın­ Ausweisungsvollzug einzig au f tlas
tılı kalır. Bu varolan-şeyde bir bakıma doğru­ Seiende selbst bezogen. Ali die­
lama kendi rolünü oynar. Denmek istenen sem sellist spielt sich gleichsam die
B ew ährung ab. Das g em ein te
varolaıı-şeyin kendisi kendini öyle kendinde Seiende stilist zeigt sich so, wie es
olduğu gibi gösterir, eş deyişle, kendi-gibiliğin- an ihm stilist ist, tlas heißt, daß es
in Scibigkcit so ist, als wie seiend
de öııesürümde öyle olduğunun gösterildiği es in tler Aussage aufgezeigt, ent­
gibi, açığa çıkarıldığı gibidir. Tasarımlar karşı­ d ec k t wird. Es w erd en nich t
laştırılmaz, 11e kendi aralarında, 11e de reel Şey V orstellungen verglichen, wetler
u n ter sich, noch in llniehnug auC
ile bağıntı içinde. Kanıtlanacak olan şey bilgi ve das reale Ding. Zur Ausweisung
nesne arasındaki ya da giderek ruhsal ve fiziksel stellt nicht tin e Übereinstimmung
von Erkennen und Gegenstand oder arasındaki bir bağdaşına değildir; ama “bilinç
gar von Psychischem u n d Physi­
schem, aber auch nicht eine solche
içeriklerinin” kendi aralarındaki gibi bir bağ­
zwischen »B ew ußtseinsinhalten« daşma da değildir. Kanıtlanacak olan yalnızca
u n te r sich. Zur Ausweisung stellt varolaıı-şeyiıı kendisinin açığa-çıkarılmış-Var-
einzig das Enldeckt-sein des Seien­
d en selbst, es im Wie seiner Ent- lığıdır, açığa çıkarılmışlığının ‘Nasılındaki
decktheit. Diese ljewährlsich darin, varolan-şeydir. Açığa çıkarılmışlık önesürii-
daß sich das Ausgesagle, das ist das
S eiende selbst, als dasselbe zeigt.
leııin, yani varolaıı-şeyiıı kendisinin kendini
Bewährung lx'dculel: sich zeigen des aynı şey olarak gösterm esinde doğrulanır.
Seienden in Selhigkeit'*. Die Bewah­ Doğrulama varolan-şeyin kendini kendi-ile-aynılık
rung vollzieht sich auf dem G runde
eines Sichzeigeus des Seienden. Das
içinde göstermesi demektir.31 Doğrulama ken­
ist n u r so möglich, daß das aussa­ dini varolan-şeyin keııdiııi-göstermesi zemi­
gende und sich bew ährende Erken­ ninde yerine getirir. Bu ancak önesiireıı ve
nen seinem ontologischen Sinne
nach ein entdeckendes Sein zum realen doğrulanan bilmenin, varlıkbilimsel anlamına
Seienden sellist ist. göre, reel varolan-şeyin kendisine doğru Varlık,
Die Aussage ist wahr, ljedeulet:
sie entdeckt das S eiende an ihm
açığa çıkaran bir Varlık olmasıyla olanaklıdır.
sellist. Sie sagt aus, sie zeigt auf, sie Öııesürüm ün gerçek olması varolan-şeyi
»läßt sehen« (önrcxpcnms) das Seien­ kendinde açığa çıkarması demektir. Öııesii-
de in seiner Entdecktheil. Wahrsein
(Wahrheit) der Aussage m uß verstan­
rüııı Varolan-şeyi açığa çıkarılmışlığı içinde öne
den werden als entdeckend-sein. Wahr­ sürer, gösterir, “görülmeye bırakır” (ârröcpav-
heit hat also gar nicht die Struktur tiç ). Öııesürümün gerçek-Varlığı (gerçek-liği)
ein er Ü bereinstim m ung zwischen
Erkennen und Gegen[219]sland im açığa-çıkaran-Varlık olarak anlaşılmalıdır. Ger­
Sinne einer Angleiclmng eines Seien­ çeklik öyleyse hiçbir biçimde bir varolan-şeyin
den (Subjekt) aueinandetes (Objekt).
Das W ahrsein als Entdeckeud-
(Özne) bir başka varolaıı-şeye (Nesne) bir
seiu ist wiederum ontologisch nur benzetilmesi anlamında bilme ve nesne ara­
m öglich au f dem tin in d e tles ln- sındaki bir bağdaşmanın yapısını taşımaz.
der-Welt-seins. Dieses Phänomen, in
dem wir eine G rundverfassuug des
Açığa-çıkaraıı-Varlık olarak gerçek-Varlık
Daseins erkannten, ist das Funda­ yine varlıkbiliııısel olarak ancak düııyadaki-
ment des u rsp rü n g lic h e n P h än o ­ Varlık temelinde olanaklıdır. Oradaki-Varlığııı
m ens der Wahrheit. Dieses soll jetzt
ntxlt eindringlicher verfolgt werden. bir temel-durıununu onda bildiğimiz bu feno­
men kökeıısel gerçeklik fenomeninin temelidir.
M/.n r Idee d e r Ausweisung als »Iden­
tifizierung« vgl. H u s s e r l , Iz>g. U tttc f S .« ßd.
Şimdi bunu daha derinlemesine izleyeceğiz.
II, 2. Teil, VI. U nlersncliung. (liier »Evi­
denz und Walutieil« elxl. ÜS 3tVB9, S. 11Ml.
Die üblichen Darstellungen d er p h ä n o m e ­ M“Ozck:şlcştinnc” olaıak kanıtlama düşüncesi içitı, bkz.
n o lo g is c h e n Walirlicilsllieorie bestTininken
I hisseti, logische Uıılersmhtmgpn? cilt II, 1killim 2, Ihdemuhung
sich a u t das, was in den k r i t i s c h e n Prole-
gotnena (Bd. I ) gesagt ist, mul vermerken VI. “Apaçıklık ve Gerçeklik” üzerine, cı.v.y., §§ 36-39, s. 1 l!î
d e n Z u sam m en h a n g m it d e r S atzlehre vss. Alışıklık /eııonıenolojilt gerçek! ik-kıı ram ının sunuluşları
B o l z a n o s . Die f / o s i l i v e n p h ä n o m e n o lo g i­
deştitel Fıolegonıeucn la (Cilt 1) söylenenlere sınırlıdır ve liolza-
schen Interpretationen dagegen, die sott
B o l z a n o s Theorie grundverschieden sind,
n o ’nıııı öııerme-öğrclisi ile bağıntıya değinirler. Bııııa karşı
killt inan auf sich beruhen. Der Einzige, der Bolzano’ının kuram ından temekle ayrılan olumlu fetıome-
autlerhalb d er phänom enologischen For­ ııolpjik yorum gözardı edilmiştir. Eenomeııolojik ataşı mı ta­
schung die geiiauuleu U ntersuchungen
nın dışında sözü edilen araştırmaları olumlu olarak üstlenen
ixisitivanfiialtm, war K I j t s k , dessen »logik
d er Philosophie« (1911) ebenso stark von biricik kişi E. La.sk olmuştur. O nun Logik der P hilosophbaş­
d er VI. Unters. (U lier sinnliche mul kate­ lıklı yapıtı (1911) VI. Unlersuc/mııg tarafından güçlü bir
gorinle Anschauungen S. 128 IT.) bestimmt biçimde belirlenir (duyusal ve kategoıisel sezgiler üzerine, s.
ist, w ieseine »Lehre vom Urteil« (1912)
durch die genannten Abschnitte über Evi­
128 vss.), tıpkı Yctıgı OğrelisFııiıı (1912) ‘Apaçıklıkve Gerçeklik’
denz und Wahrheit. üzerine sözü edilen kesimler taralını lan lx:lirlenıııiş olması gibi.
b) Kökensel Gerçeklik Fenomeni ve Geleneksel. b) Das urspriingliclıe l'lıânoıııeıı der
Gerçeklik-Kavramının Tiirevselliği Wahrheit und die Aldtnn/ligkeil des
traditionellen Mährheitsbegii/Jes
Gerçek-Varlık (gerçek-lik) açığa-çıkıırau- W ahrsein (W ah rh eit) besagt eut-
deckend-sein. Isı das al km nicht «-ine
Varlık demektir. Ama bu gerçekliğin oldukça
höchst willkürliche D efinition d er
keyfi bir tanımı değil midir? Böyle zorlayıcı W ahrheil? Mil so gewaltsamen lie-
kavram-belirleııiıııleri ile, bağdaşma düşün­ griU sbcstinniningeii mag es gelin-
g<Mi, die Idee d er 1 nx-reiiislimmiiiig
cesinin gerçeklik kavramından uzaklaştırıl­ aus dem W ah rh eiisb eg rifl’ auszu­
ması başarılabilir. Bu ikircimli kazanımın sch alten . Muß d ieser zw eifelhafte
bedeli eski “iyi” geleneğin hiçliğe itilmesiyle Gewinn nicht damit Ix-zahll werden,
daß die alle »gute« Tradition in die
ödeıımemeli midir? Ama görünürde keyfi Nichtigkeit gestoßen ist? Allein die
tanımımız yalnızca aııtikçağ felsefesinin en scheiultnr wil/knrhihe Detiuilion ciil-
eski geleneğinin kökensel olarak sezinlediği liäll n u r die notwendige In te r p re ­
tatio n dessen, was die älteste Tra­
ve giderek ön-fenomeııolojik olarak ayrımsa­ d itio n d er an tik en Philosophie ur­
dığı şeyin zorunlu yorumunu kapsar. Aoyoçuu sprünglich ahnte und vorphäuom e-
nologisch a n d ı verstand. Das Wahr­
cur6<pavTi$ olarak geıçek-Varlığı cnrötpcu- sein des Adyos als cnrcxpavTi$ ist das
veaBaı yolunda ctÂnÖEÛEivdir: Varolaıı-şeyleri äXnöeoEiv in d er Weise des enrexpai-
gizlenıııişlikten dışarı alarak gizleıımemişlik- VEOÖat: Seietttles — aus d er Verlxir-
genlieil herausnehm eud — in seiner
leri (açığa çıkarılmışlıkları) içinde görülmeye l In v erb o rg en heit (Kitt deckt h eil)
bırakma. Aristoteles’in yukarıda sözü edilen sehen lassen. Die dAn0Ei'a, die von
yerde TrpĞypa, (paıvöpeva ile eşitlediği Aristoteles nach den o lx tt angelühr-
K tt Stellen mit Ttpöyna. tpatvdpEVa
âXr|0 Eİa “Şeylerin kendilerini,” kendini gös­ gleit hgesel/.t w ird, b e d e u te t die
tereni, açığa çıkarılmışlığının ‘Nasıl’ı içindeki »Sachen scllrst«, das, was sich zeigt,
das Seiende im Wie seiner i.ntderhtheil.
varolan-şeyi imler. Ve Herakleitos’ıııı:'r’ frag­ Und ist es Zufall, daß in einem d er
manlarından birinde, Aöyoçıı belirtik olarak ITagm rnledcs / Inaklii", den ältesten
ele alan bu en eski felsefi öğretide açığa çıkaı ıl- philosophischen Lehrstücken, die
ansdiiitklirh vom Aoyoç handeln, das
mışlık (gizleııuıemişlik) anlamında ortaya heiausgeslellle Phänomen der Wahr­
koyulan gerçeklik fenomeninin kendini gös­ heit im Sinne der Httldet ktlteit (U n­
termesi bir raslaııtı mıdır? Anlayışsızlar Aöyoç verb o rg en h eit) durchblickt? Dem
Adyos u n d dem , d er ihn sagt und
ile ve onu söyleyenler ve onu anlayanlar versteht, werden die Unverständigen
ile karşı karşıya koyulurlar. Aöyoç şudur: en lg cg t u g estelll. D er Aoyoç ist
çpâÇcov ÖHC0 5 EXEt, er sagt, wie das
9pâÇcou ö t t c o ç Exeı — varolaıı-şeyiıı nasıl Seit tule sich v erhält. D en Unver­
davranacağını söyler. Bııııa karşı, anlayışsızlar ständigen dagegen AavödvEt, bleibt
için kendi yaptıkları gizlilik içinde kalır — in V erborgenheit, was sie um ; etti-
AavßdvovTai. sie vergessen, das
Xav0 âvEi; E7rıÂav0 âvovTcu, onu unuturlar, eş heißt, es sinkt ilm en wieder in die
deyişle onlar için yine gizlcıımişliğe geri V erborgenheit zurück. Also gehört
düşer. Gizleıımcınişlik, a-Âr)0 Eia, öyleyse zum Aoyoç die U nverborgeiiheit, d-
Ar|0Eia. Die Ülx rselzung durch das
Aöyoça aittir. Bu anlatımın “gerçeklik” sözcü­ Wort »Wahrheit« und erst recht die
ğü ile çevrilmesi ve lıerşeydeıı önce kuramsal theo retisch en Begrillsbest im m uti­
gen dieses Ausdrucks verdecken den
olarak kavramlar yoluyla belirlenmesi Yunan­ Sinn dessen, was die G riechen als
lıların öıı-felsefi bir anlam a yolu olarak vorphilosophisches Verständnis dem
âXr|0 Eİaıım terminolojik kullanımı içiıı “keıı- term inologischen G eb rau ch voll
âXr)0Eİa »srllislvcrsläuillicli« zu­ diliğindcıı-açık” olarak Icınel yaptıkları şeyin
grunde legten. 1220)
l)i<- Bciziehnng solcher Belege
anlamının üstünü örter.
m uß sich vor hem m u n g slo ser Böyle kanıtların alnılılaıınıası kendini en­
Wnrlinyslik hüten; gleichwohl isl gelsiz sözcük-gizenıciliğiııe karşı kollanıalıdır;
cs am F.mle das ( .esc hüll der Phi­
losophie, die Kraft der elementarsten gene de cıı sonunda felsefenin işi oradaki-
Warle, in denen sich das Dasein Varlığııı kendini onlarda anlattığı en öğesel
anssprichl, davor zn hew ahren,
daLi sie durch den gem einen Ver­
sözcüklerin gücünü onları anlaşılmazlık nokta­
stan d zur U n verständlichkeit sına dek düzleştiren sıradan anlak karşısında
nivelliert werden, die ihrerseits als korum ak, bn anlaşılmazlığın kendi payına
Q uelle für .Scheinproblem e lim-
gicri.
yalancı sorunların kaynağı olarak işlev görme­
Was früher*’ gleichsam in dog- sinin önüne geçmektir.
m a tisch e r In le rp re la lio n über Daha önce*’ Aoyoç ve cxÂf|0 Eİa üzerine bir
Xöyo$ und aÂrjÖEİa ilargelegl wur­
de. hat jetzt seine phänom enale bakıma inakçı yorumda ortaya serdiğimiz şey
Ausweisung erhalten. Die vorge- şimdi fcııomeııal kanıtlamasını kazanmıştır.
legle »Definition« der W ahrheit
isl kein Misrhntteln der'Tradition,
Gerçekliğin önümüzdeki “tamını” geleneğin
sondern die ursprüngliche Aneig- bir sarsılması değil, ama onun kökeıısel edinimi­
a nafr: das nm so m ehr dann, wenn dir. Ve bu özellikle böyledir, eğer bclgitleıııemiz
der Nachweis gelingt, dali und wie
die Theorie atıf dem (in in d e des
kuranım kökeıısel gerçeklik-feııomeni temelin­
u rsp rü n g lic h en W ahrheitsphä- de bağdaşma düşüncesine ulaşmak zorunda
nom etis zur Idee d e r Ü b erein ­ olduğunu ve nasıl ulaştığını göstermeyi başarmışsa.
stim m ung kommen mußte.
Die »Definition« der Wahrheit Ayrıca, gerçekliğin açığa-çıkarılmışlık ve
als Findet ktlieit und Knldei kend- açığa-çıkaraıı-Varlık olarak “tanımı” salt bir sözcük
sein ist auch keine bloße Worl-
crklärnng, sondern sie erwächst
açıklaması da değildir; tersine, oradaki-Varlığııı
ans der Analyse der Verhaltungen ilkin “gerçek” deme alışkanlığında olduğumuz
des D aseins, d ie wir zunächst davranışlarının çözümlemesinden doğar.
»wahre« zn nennen pflegen.
Wahrsein als enldeckcnd-scin
Gcrçek-Varlık, açığa-çıkaraıı-Varlık olarak,
ist eine Seinsweise des Daseins. oradaki-Varlığııı bir Varlık-yolııdur. Bu açığa-
Was dieses Fntdecken selltsl mög­ çıkarmaııın kendisini olanaklı kılan şeye zo­
lich m acht, m uß notw endig in
einem noch u rs p rü n g lic h e re n runlu olarak daha da kökeıısel bir anlamda
Sinne »wahr« genannt werden. Die “gerçek” denmelidir. Açığa-çıkarmanm kendisi­
existenzial^onlalogischen Enndainenle
des Entdeekens selbst zeigen erst das
nin varoiuşsal-varhkbilimsel temelleri ilkin en
urspränglirhste. Phänomen der Wah­ kökeıısel gerçeklik fenomen ini gösterirler.
rheit. Açığa çıkarma düııyadaki-Varlığm bir Varlık-
Das Fiililerken isl eine Seins-
weise des I it-dcr-Welt-seins. Das
yolııdur. Sağgörülü tasa ya da giderek eyleşıııe
um sichtige o d e r auch das ver­ içinde bakan tasa bile düııya-içiııde varolaıı-şcyi
w eilend h in s e h e n d e B esorgen açığa çıkarır. Bu varolaıı-şcy açığa çıkarılmış bir-
entdecken innerweltliches Seien­
des. Dieses wird das Fntdeckle. Fs şey olur, ikinci bir anlamda “gerçek”tir. Birincil
ist »wahr« in einem zweiten Sinne. olarak “gerçek” olan, eş deyişle ‘açığa çıkaran’
Primär »wahr«, das heißt entdec­
kend ist das Dasein. Wahrheit im
ise oradaki-Varlıktır. ikinci anlamdaki gerçeklik
zweiten Sinne ltcsagl nicht Fnl- açığa-çıkaraıı-Varlık (açığa çıkarış) değil, aıııa
d eckend-sein (F n td e c k n n g ), açığa-çıkarılmış-Varlık (açığa çıkarılmıştık)
sondern Fntdeckt-scin (Fntdeckt-
heit).
demektir.
Ama tlünyanm düııyasallığmm ve düııya- Durch die frühere Aııahse iler

içiııde varolaıı-şeyleriıı dalıa önceki çözüm­ W eltlichkeit d e r Weh und des


innenvehlichen Seienden wurde
lemesi düııya-içiııde varolaıı-şeyleriıı açığa ab e r gezeigt: die E.ntdecktheil
çıkaıılmışlığııım dünyanın açığa serilmişliğinde lies iu n e n v elllich e n S eien d en
giiindet in d er Erschlossenheil
temellendiğini göstermiştir. Açığa serilmiştik ise der Well. E'.rscldosseuheil alter ist
oradaki-Varlığııı temel-türüdür ki, 011a uygun die O rundan des Daseins, genial)
olarak oradaki-Varlık kendi ‘Orası’dır. Açığa dwird er es sein Da ist. Erschlosseiiheil
durch B efindlichkeit, Ver­
serilnıişlik ruhsal durum , anlama ve söylem ste h e n u n d R ede k o n stitu iert
yoluyla oluşturulur ve eş-kökeıısel olarak dün­ u n d Ix-lrilfl glficltiirsprünglit h
d ie Well, das In-Seiu und das
yayı, içiııde-Varlığı ve ‘Keııdi’yi ilgilendirir. Selltsl. Die Struktur der Sorge als
‘Düııya-içiııde varolaıı-şeyleriıı ortasnıda-Varlık Siclwanneg— schon sein in einer
olarak — bir dünyada daha şimdiden — kendi- Well — als Sein hei iuncr-
welllicheni Seienden birgt in sich
önünde Varlık' olarak kaygının yapısı kendi Erschlosscnheil des Daseins. Mit
içinde oradaki-Varlığııı açığa serilmişliğiııi u n d durch sie ist F.nldecklheit,
gizler. O nunla birlikte ve 011un yoluyla, açığa dsenheit
aher wird erst mit d er Erschhs-
lies Daseins das ursprüng­
serilnıişlik vardır; buna göre ancak oradaki- lichste Phä[221Jnoiiifu der Wahr­
Varlığııı açığa serilmişliği ile en kökenselgerçeklik heil e rre ic h t. Was frü h e r h in ­
fenomenine erişilir. Daha önce ‘Orası’ııın varo- sichtlich der exislenzialen Kons­
titution t les Da” und Ixv.üglich
lıışsal yapılanışı37açısından ve ‘Orası’ıım günde­ des alltäglichen Seins des Da5*
lik Varlığı ile ilişki38 içinde gösterilmiş olan şey aufgezeigt wurde, b etraf nichts
anderes als das ursprüuglifhste
en kökeıısel gerçeklik fenom eninden başka l’häuouieu der W ahrheit. Sofern
lıiçbirşeyi ilgilendirmez. Oradaki-Varlık özsel das Dasein w esenhafl seine K.r-
scld o ssen h eit ist, als erschlos­
olarak kendi açığa serilmişliği olduğu ölçüde, senes erschlieltt und entdeckt, ist
açığa serilen olarak açığa serdiği ve ortaya çıkar­ es wesenhafl »wahr«. Dasein ist
dığı ölçüde, özsel olarak “gerçek”tir. Oradaki- »•in der Wahrheit". Diese Aussage
hat o n to lo g isch en S in n . Sie
Varlık “gerçeklikte” vardır. B11 öııesürüm varlık- m ein t n ic h t, dal) das D asein
bilimsel anlam taşır. Oradaki-Varlığııı varlıksal ontisch im m er oder auch nu r je
olarak her zaman ya da yalnızca her durumda »in alle Wahrheit « eingeführt sei,
so n d e rn daß zu sein e r exis-
“tüm gerçekliğe” götürülmüş olması değil, ama lenzialen Verfassung Erschlos­
varoluşsal durum una kendi en öz Varlığının s e n h e il seines eig en sten Seins
gehört.
açığa serilmişliğiniıı ait olması demektir. U n ter A ufnahm e des früher
Daha önce kazanmış olduğumuz sonuçlan Gewonnenen kann der volle exis-
kabul edersek, “Oradaki-Varlık gerçekliktedir” len/.iale Sinn lies Sat7.es »Dasein
ist in d er W ahrheit« d urch fol­
önermesinin tam varoluşsal anlamı aşağıdaki g e n d e B estim m ungen w ieder-
belirlenimler yoluyla yeniden verilebilir: gcgelxni werden:
1. Oradaki-Varlığııı Varlık-dııruınıma özsel 1. Z,ur Seinsverfassung des Da­
seins gehört wesenhaft Erschlos­
olarak genelde açığa serilnıişlik aittir. Bu kaygı senheit überhaupt. Sie umgreift das
fenomeni yoluyla belirtik olmuş olan bütün G anze d er S ein sstru k tu r, die
Varlık-yapısıııı kucaklar. Kaygıya yalnızca diiıı- durch das Phänom en der Sorge
explizit geworden ist. Zu dieser
yadaki-Varlık değil, ama düııya-içiııde varolaıı- g e h ö rt n icht n u r In-iler-W ell­
şeyleriıı ortasında Varlık aittir. Oradaki-Varlığııı sein , so n d ern Sein bei inner-
w eltlichem Seienden. Mit dem

1,7Bk/, s. IM4 vss. "Vgl. s. Dt tr.


■*Bkz. s. Kili vss. "Vgl. S. KÜi IT.
Sein des Daseins und seiner Kr- Varlığı ve açığa serilmişliği düııya-içiııde varo-
selilosscnlieit isl glcichtirspniug-
lieli Ktiulccklhcil des inuenveldi-
laıı-şeyleriıı açığa çıkarılmışlığı ile eş-kökeıı-
elieu Seienden. seldir.
2. Zur .Scinsvcrhtssung des Da­ 2 . Oradaki-Varlığııı Varlık-dııruımıııa fırla-
seins und /.war als Konslilutivum
seiner Krsehlosseulieit geliört die tılmışlık aittir — hiç kuşkusuz açığa serilmiş-
Gewmfenheit. In ihr enthüllt sieh, liğiııiıı oluşturucusu olarak. Fırlatılıııışlıkta
dalJ Dasein je schon als meines und
dieses in einer bestim m ten Well
oradaki-Varlığııı, her durumda beııim oradaki-
und hei einem bestim m ten Um­ Vaıiığım olarak ve bu oradaki-Varlık olarak,
kreis von bestim m ten iuuerweltl- daha şimdiden hem belirli bir dünyada lıenı de
icheu Seienden isl. Die Krschlos-
senheit ist wesenhaft faktische.
belirli olarak düııya-içiııde varolaıı-şeyleriıı
3. Z ur Scinsverfassung des belirli bir çevresinin ortasında olduğu ortaya
Daseins gehört d er Entwarf: das serilir. Açığa seriluıişlik özsel olarak olgusaldır.
e rs ch ließ en d e Sein zu seinem
Seinkönueti. Dasein kann sich als 3 . Oradaki-Varlığııı Varhk-durıunuııa tasar
verstehendes aus der »Welt« und aittir — onun ‘O labilm e’siııe doğru Varlık
den A nderen her verstehen oder
olarak, açığa seren Varlık olarak. Oradaki-
aus seinem eigensten Seinköuuen.
Die le tz tg e n a n n te M öglichkeit Varlık, anlayan olarak, kendini “düııya”dan ve
lx'sagt: das Dasein erschließt sich Başkalarından ya da en öz ‘Olabilm elinden
ihm seihst im eigensten m ul als
eigenstes Seinkönnen. Diese eigent­
anlayabilir. Son değinilen olanak oradaki-Var-
liche Krse hlosseulieit zeigt tlas Phä­ lığııı kendini kendi için en öz ‘Olabilme’de ve
n o m e n d e r u rsp rü n g lic h ste n en öz ‘Olabilme’ olarak açığa sermesi demektir.
W ahrheit im Modus d er Kigcnt-
lirhkeil. Die ursprünglichste und
Bu asıl açığa seriluıişlik en kökeıısel gerçeklik
zwar eigentlichste Krsehlosseulieit, fenomenini asillik kipinde gösterir. En kökeıı-
in der das Dasein als Seinköuuen sel ve dahası en asıl açığa seriluıişlik — ki onda
sein kann, ist die Wahrheit der Exis­
tenz. Sie erhält erst im Zusammen­
oradaki-Varlık ‘Olabilme’ olarak var olabilir —
h an g e in e r Analyse d er Kigent- varoluşun gerçekliğidir. Bu ancak oradaki-Var-
lichkcil des Daseins ihre exislen- lığııı asilliğinin bir çözümlemesinin bağlamın­
zial-ontologische lleslitmnlheit.
4. Zur S einsverfassung des da varoluşsal-varlıkbiliınsel belirliliğini kazanır.
Daseins gehört das Verfallen. Zu­ 4 . Oradaki-Varlığııı Varlık-durıımuna diişvıe
nächst und zumeist isl das Dasein
au sein e »Welt« v erlo ren . Das
aittir. En yakından ve çoğunlukla oradaki-
\ ’e r[ 2 2 2 ]steheu, als K utwurfaufdie Varlık kendi “düııya”sıııda yitmiştir. Anlama,
Seinsmöglichkeiten, hat sich dahin Varlık-olaııakları üzerine tasar olarak, kendini
verlegt. Das A ufgehen im Man
b e d e u te t die H errsch aft d e r
onlara saptırmıştır, insanda soğrulması kamu­
öffentlichen A usgeleglheit. Das sal yonuıılanmışlığm egemenliğini imler. Açı­
Knideckte mul Krschlossene steht ğa çıkarılan ve açığa serilen şey boş konuşma,
im Modus d er V crstelltheit und
Verschlossenheit durch das Uere-
merak ve ikircim yoluyla gizlenmişlik ve kapan­
de, die Neugier und die Zweideu­ mışlık kipinde durur. Varolaıı-şeye doğru Var­
tigkeit. Das Sein zum Seienden ist lık silinmemiş, aıııa kökünden koparılmıştır.
nicht ausgelöscht, alx r entwurzelt.
Das S eiende isl nicht völlig ver- Varolaıı-şey bütünüyle gizlenmemiş, tersine
lxirgen, sondern gerade entdeckt, tam olarak açığa çıkarılmış, ama ayın zamanda
alx r zugleich verstellt; es zeigt sich kılık değiştirmiştir; kendini gösterir — ama
— ab e r im M odus tles Scheins.
Imglciehcu sinkt das vordem Kul­ görünüş kipinde. Benzer olarak, daha önce
tleckte wieder in die Vcrstelltheit açığa çıkarılmış olan yine kılık değiştirmişlik ve
u n d V erborgenheit zurück. Das
Dasein ist, weil wesenhaft verfallend,
gizlenmişlik içine geri gömülür. Oradaki-Varlık,
seiner Seinsverfassnng nach in der özsel olmak düşüşle olduğu için, Vaıiık-duruınuna
göre “gerçeklik-dışındadır. ”Bu terim burada tıpkı • Umvalırlıeil«. DieserTitel isi hier
ebenso wie d er A usdruck »Ver­
“düşm e” anlatım ı gibi varlıkbiliııısel olarak fallen« ontologisch g ebraucht.
kullanılır. Varolıışsal-çözümsel kullanımında Jede onlisrh negative »Wertung«
varlıksal olarak olumsuz her “değerlendirme” ist bei seinem exislenzial-analy-
lischen G ebrauch fernzuhalteu.
ondan uzaklaştırılmalıdır. Oradaki-Varlığııı Zur Faktizität des Daseins gehö­
olgusallığına kapatılmışlık ve örtülmüşlük aittir. ren V erschlossenheit u n d Ver-
decklheil. Der volle existeu/.ial-
“Oradaki-Varlık gerçekliktedir” önermesinin o n to lo g isch e S in n des Satzes:
tam varol ıışsal-varlıkbilimsel anlamı eş-kökeıısel »Dasein ist in d er Wahrheit« sagt
olarak “oradaki-Varlık gerçeklik-dışındadır” der. glcichursprüuglit h mit: »Dasein
ist in der Unwahrheit«. AIx t nur
Ama oradaki-Varlık ancak açığa serilmiş olduğu sofern Dasein erschlossen ist, ist
ölçüde o denli de kapatılmıştır; ve oradaki- es an d ı verschlossen: und sofern
Varlık ile birlikte her durum da düuya-içiııde mit dem Dasein je schon inner-
weltliches Seiendes entdeckt ist,
varolan-şeyleriıı açığa çıkarılmaları ölçüsünde, ist dergleichen Seiendes als mög­
bu tür varolaıı-şeyler dünya-içiııde karşılaşılması liches innenvclllich b egegnen­
des verdeckt (verborgen) o d er
olanaklı şeyler olarak kapatılmış (gizlenmiş) ya
verstellt.
da kılık değiştirmişlerdir. Daher m uß das Dasein wesen­
Buna göre oradaki-Varlık özsel olarak daha h aft das auch schon Entdeckte
gegen d en Schein u n d d ie Ver­
şimdiden açığa çıkarılmış olanı görünüşe ve stellung sich ausdrücklich zueig­
kılık değiştirmeye karşı belirtik olarak kendinin n en u n d sich d er Knldecktheil
edinmeli ve kendine açığa çıkarılmıştık için im m er w ieder versichern. Fast
rech t vollzieht sich alle N eu­
yineleyerek inanca vermelidir. Tüm yeni açığa entdeckung nicht au f d er Basis
çıkarış hiçbir zaman tam gizlenmiştik temelinde völliger V erborgenheit, sondern
yerine getirilmez, ama görünüş kipinde açığa im Ausgang von d er Entdccklheit
im Modus des Scheins. Seiendes
çıkarılmışlıktaıı başlar. Varolaıı-şey öyle ... gibi sieht so aus wie .... das heißt, es
görünür, eş deyişle belli bir yolda daha şimdiden ist in gewisser Weise schon en t­
açığa çıkarılmış olsa da, henüz başka bir kılıkta deckt und doch noch verstellt.
Die Wahrheit (F.utderktheit)
kalmayı sürdürür. m uß dem Seienden im m er erst
Gerçeklik (açığa çıkarılmıştık) her zaman altgeruugeu werden. Das Seiende
wird d er V erborgenheit en tris­
ilkin varolaıı-şeylerdeıı koparılıp alınmalıdır. sen. Die jeweilige taktische Fnt-
Varolaıı-şey gizleıımişlikten kapılır. O sıradaki decklheit ist gleichsam im m er
olgusal açığa çıkarılmıştık bir bakıma her zaman ein littub. Ist es Zufall, daß die
G riech en sich ü b er das Wesen
bir hırsızlıktır. Yunanlıların gerçekliğin özünü der Wahrheit in einem /nwaliveii
anlatırken yoksunluklu bir anlatım (cx-Âr)0 Eia) A usdruck (ä-XnÖEict) ausspre-
kullanmaları bir raslaııtı mıdır? Oradaki-Varlı- chen? Kündig! sich in solchem
S ich a u ssp rech c n des D aseins
ğııı kendini böyle anlatışında kendinin kökeıı- nicht ein ursprüngliches Seius-
sel bir Varlık-aıılayışı kendini bildirmez mi — verständuis seiner selbst au, das
wenngleich m ir voroutologische
üstelik bu gerçeklik-dışıııdaki-Varlığııı diiııya- V erstellen dessen, daß In-der-
daki-Varlığın özsel bir belirlenimini oluştur­ l hmahrheit-sein eine wescuhafle
duğunun yalnızca öıı-vaıiıkbilimsel bir anlayışı B estim m u n g des In-dcr-W ell-
seins ausmacht?
olsa bile? Daß die G öttin d er Wahrheit,
Parmeııides’e yol gösteren Gerçeklik Tan­ die den Farmen ides führt, ihn vor
rıçasının önüne açığa çıkarma yolu olarak ve beide Wege stellt, d en des F.nt-
dcckeus und den des Vetix-rgens,
gizleme yolu olarak iki yol koyması oradaki- bedeutet nichts anderes als: das
Varlığın her durumda daha şimdiden gerçek­ Dasein ist je schon in d er Wahr-
heit uttil U nwahrheit, Der Weg ries likte ve gerçeklik-dışıııda olduğundan başka
Eiiiilcckcits wird nur gewonnen im
xplvetv [223J Aoycp, im verstellen­
biışeyi imlemez. Açığa çıkarma yolu yalnızca
d en U n tersch eid en b eid er und Kpıveıv Âöycpda, ikisini anlayarak ayırdetmede
Siciientsclieirlen für den einen 39 ve birinden yana karar vermede kazanılır.3y
Die ex istenzial-ontologisclie
Bedingung dafür, daß das In-der- Düııyadaki-Varlığm “gerçeklik” ve “gerçek-
Welt-sein durch »W ahrheit« und dışılık” yoluyla belirlenm esinin vaı oluşsal-
»Unwahrheit« Ix'stiinnil ist, liegt in
der .Seinsverlassung des Daseins,
varlıkbilimsel koşulu oradaki-Varlığm fırlatılmış
tlic wir als den geworfenen Entwurf tasar olarak belirttiğimiz Varlık-durıımunda
kennzeiclm cteii. Sie ist ein Kons- yatar. Bu fırlatılmış tasar kaygının yapısı için
tilutivum der Struktur der Sorge.
D ie exislenzial-on tologische oluşturucu birşeydir.
Interpretation des Phänomens der Gerçeklik fenomeninin varoluşsal-varlık-
Wahrheit hat ergelxm: I. Wahrheit bilimsel yorumu şunları vermiştir: 1 . Gerçeklik
im ursprünglichsten Sinne ist die
Erschlossenheil des Daseins, zu der en kökeıısel anlamda oradaki-Varlığm açığa
die Knideckt heit des innerw elt­ serilmişliğidir ki, 011a düııya-içiııde varolaıı-
lich en S eie n d en g eh ö rt. 2. Das
Dasein ist gleich ursprünglich in
şeyleriıı açığa çıkarılmışlığı aittir. 2 . Oradaki-
der W ahrheit und Unwahrheit Varlık eş-kökeıısel olarak gerçeklikte ve gerçek-
Diese Sätze können innerhalb lik-dışıııdadır.
des H orizontes der traditionellen
Interpretation des W ahrheitsphä­
Gerçeklik fenomeni üzerine geleneksel
nom ens erst dann voll einsichtig yorum çevreni içersinde, bu ilkeler üzerine
werden, wenn sich zeigen läßt: 1 . tam içgörii ancak şunlar gösterilebildiği zaman
W ahrheit, als Ü bereiltstim m ting
verstanden, hat ihre H erkunft aus elde edilecektir: 1 . Gerçeklik, bağdaşma olarak
der Erschlossenheil und das au f anlaşıldığında, kökenini açığa serilmişlikten ve
dein Wege einer bestimmten Modi­
fizierung. 2. Die Seinsart d er Er-
belirli bir değişkiye uğrama yolundan alır. 2.
schlossenheit seil ist führt, dazu, tlaß Açığa serilmişliğiıı kendisinin öyle bir Varlık-
zunächst ih re abkünftige M odi­ türii vardır ki, ilk olarak bunun türevsel değiş-
fikation in den Blick kom m t und
die theoretische Explikation tler
kisi bakış altına gelir ve gerçeklik-yapısıııın
Waltrlteilsstruktur leitet. kuramsal açımlamasına ulaşılmasını sağlar.
Die Aussage und ihre Struktur, Önesürüm ve yapısı — apofaııtik ‘Olarak’
das apophanlische Als, sind in tler
A uslegung u n d d e re n S truktur,
— yorufnlamada ve bunun yapısında — lıer-
dem h erm en eu tisc h en Als, und m eııeutik ‘Olarak’ —, ve dahası anlamada,
weiterhin im V erstehen, tler Ers- oradaki-Varlığm açığa serilmişliğiııde temel­
chlossenheit des Daseins, fundiert.
W ahrheit ab e r gilt als auszeich­
lenir. Ama gerçeklik böyle türetilen öııesii-
nende Bestimmung der so abkünf- rünıüıı ayııdedici belirlenimi olarak geçerlidir.
tigeu Aussage. Demnach reichen Buna göre öııesürüm-gerçekliğiniıı kökleri
die Wurzeln tler Aussagewahrheit
in die E rsch lo ssen h eit tles Ver­
geride anlamanın açığa serilmişliğiııe ulaşır­
stehens zurück*. Ulx-r diese Anzci- lar.40 Ama öııesürüm-gerçekliğiniıı kökenine
K Reinhardt hat. vgl. Parinenides
m ul die (.leschicbtc d er griechischen Phi­
losophie (1910), zum erstenm al das viel­ ®K. R einhardt (bkz. Parinenides und' die Geschichte der
v erh an d elte P roblem des Z usam m en­ griechischen Philosophie, 1916) Parmcnides’in öğretisel şiirinin
hangs d er beklen 'feile tles parm enidei-
schen i ch t grdirhls begriffen und gelöst,
iki bölütıhinün bağlamışı üzerine çok tartışılan sonııuı ilk
obwohl er das ontologische l'im dam enf kez. kavramış ve çözmüş, aıııa a f|0Eta ve 5öÇa arasındaki
für den Zusammenhang von äAnöeia und bağlantının ve bunun zonııılıığuınuı varlıkbiliııısel temelini
56Ça und seine Notwendigkeit nicht aus­
belirtik olarak göstermemiştir.
drücklich aufweist.
"Vgl. oben § 33, S. 154 (f. Oie Aussage 40Bkz. yukarıda § 40, s. [ 154| vss. Yorumlamanın Türevsel
als abktinltiger Modus d er Auslegung. Kipi O larak Onesüıiiııı.
ilişkin olarak belirtilen bu noktaların üzerinde ve ge d er H erkunft d er Aııssage-
wahrheit hinaus muß nun aber
ötesinde, şimdi bağdaşma fenomeni türemişliği das Phänom en der Übereinstim­
içinde belirtik olarak sergilenmelidir. mung ausdrücklich in seiner Al>
Dünya-içiııde varolan-şeyleriıı ortasında Var­ künftigkeil aufgczeigl wei den.
Das S ein bei in n erw eltli-
lık — tasa — açığa çıkaran Varlıktır. Ama oradaki- eliein Seienden, das Besorgen,
Varlığın açığa serilmişliğiııe özsel olarak söylem ist entdekkend. Zur Erschlos-
senheit fies Daseins alıcı gehört
aittir.11Oradaki-Varlık kendini anlatır*; kendini — wesenhaft die Rede41. Dasein
varolan-şeylere doğru Varlık olarak, ki açığa spricht, sich aus; sich — als ent­
çıkarır. Ve önesürüm de genel olarak kendini d ec k en d es Sein zu Seien-
[224]dem. lin d es spricht sieli
açığa çıkarılmış varolaıı-şeyler hakkında anlatır. als solches ü b er en td eck te s
Öııesürüm varolaıı-şeyleri açığa çıkarılmışlık- Seiendes aus in d er Aussage.
larımıı ‘Nasıl’ında iletir. İletişimi algılayan ora­ Die Aussage teilt das Seiende
im Wie se in e r E nulccktheit.
daki-Varlık algılamada kendini tartışılan varolan- mit. Das die M itteilung verneh­
şeylere doğru Varlığa — ki açığa çıkarandır — m e n d e D asein b rin g t sich
selb st im V ern eh m en in das
getirir. Anlatılan öııesürüm ‘ııe üzeriııe’siııde bu e n td e c k e n d e Sein zum
varolaıı-şeylerin açığa çıkarılmışlığıııı kapsar. Bu b esp ro ch en en Seienden. Die
açığa çıkarılmıştık anlatılanda saklanır. Anlatılan a u sg esp ro ch en e Aussage
enthält in ihrem W orüber die
bir bakıma dünya-içiııde elaltmda-bulunaıı birşey E n ld e c k lh e it des S eien d en .
olur ki, algılanabilir ve yeııiden-söylenebilir. Açı­ Diese ist im Ausgesprochenen
verwahrt. Das Ausgesprochene
ğa çıkarılmışlığın saklanmasından ötürü, elal-
w ird gleichsam zu einem
tmda-bulunaıı anlatılan şey kendisinde varolaıı- innerwclllich Zuhaudeuen, das
şeyler ile bir ilişki taşır ki, anlatılan her durumda aufgenom m en und w eilerge­
sp ro ch en w erd en k an n . Auf
onlar üzerine bir önesürümdür. Açığa çıkarılmış- ('■rund tler V erw ahrung d e r
lık her durumda ...in bir açığa çıkarılmışlığıdır. E n ld eck th eit h a t das zuhau-
Giderek yenideıı-söylemede bile yeııiden-söyle- dene A usgesprochene an ihm
sellist einen Bezug zum Seien­
yeıı oradaki-Varlık tartışılan varolaıı-şeylerin ken­ den, w orüber das Ausgespro­
dilerine doğru bir Varlığa gelir. Ama açığa çıkar­ chene jeweils Aussage ist. Eut-
d ec k th eit ist je E nld eck lh eit
manın kökeıısel bir soııradan-yeriııe-getirilme-
von ... Auch im N achsprechen
siııdeıı bağışık tutulmuştur ve kendini böyle görür. k om m t das n ac h sp rec h eu d e
Oradaki-Varlığm kendini “özgün” bir dene­ D asein in ein Sein zum b e­
sprochenen Seienden sellist. Es
yimde varolaıı-şeylerin kendilerinin önüne getir­ ist aber und hält sich für eut-
mesi gerekmez ve gene de uygun bir biçimde liolien einem ursprünglichen
onlara doğru bir Varlıkta kalır. Açığa çıkarılmıştık Nachvollzug des Entdeckens.
Das D asein b rau ch t sich
büyük ölçüde her durumda birinin kendi açığa n icht in » o riginärer« E rfah ­
çıkarması yoluyla değil, ama söylenmiş olanın rung vor das Seiende sellist zu
bringen und bleibt doch en t­
söylentisi yoluyla kendinin edinilir. Söylenmiş
sp re c h e n d in einem Sein zu
olana soğrulm a İnsanın Varlık-türüne aittir. diesem . Entdec ktheil wird in
weitem Ausmaße nicht durch je
eigenes E ntdecken, so n d ern
*| Burada vc: aşağıda ‘auss/nechen' vc: ‘aussagen' {‘Aussage')
durch H örensagen des ( ■('sag­
sözcüklerinin sırasıyla ‘anlatmak' ve ‘öne sürmek' (‘önesiiribn') ten zugeeignet. Das Atifgchcn
olaıı aıılam lan n d a .11 ayrı olarak etim olojik okıııııış yolları im Gesagten ge h ö rt zur Seins­
anışlırıhyor: ‘dıyı-konuşmak' ve ‘ d ışa-söylemek (dt.şa-söyleme).’ Eti­ art des M au. Das Ausgespro-
m olojik ilgi ‘dışarıya’ vc ‘açığa çıkarılm a’ anlatım ları ara­
sındadır.]
4,likz. § 34, s. 1160| vss. 41Vgl. § 84, s. 1110 11.
d ie n e als solelies übernim m t Geııel olarak anlatılmış olaıı şey öııesürümde
das Sein zu dem in d er Aussage
cnldccklcn Seienden. Soll die­ açığa çıkarılan varolaıı-şeylere doğru Varlığı
ses alx r ausdrücklich hinsicht­ üstlenir. Ama eğer bu varolaıı-şeyler açığa çı­
lich seiner K ntdecktheil zuge- karı lınışlı klan açısından belirtik olarak birinin
eiguel werden, dann besagt das:
die Aussage soll als entdeckende kendinin edinilecekse, o zaman bu demektir ki
ausgewiesen werden. Die ausge­ önesürümüıı açığa çıkaran bir önesüriiın olarak
sprochene Aussage aber ist ein
/athandenes, so zwar, dafi es, als
kanıtlanması gerekecektir. Ama anlatılan öııe-
Enldeckthcil verwahrendes, an süriinı elaltıııda-bulunan birşeydir, aslında öyle
ihm selbst einen llezug hat zum bir yolda ki, açığa çıkarılnıışlığı saklayan birşey
entdeckten Seienden. Auswei­
sung ihres E ntdeck cnd-scins olarak, kendisinde açığa çıkarılan varolaıı-şeyler
besagt je tzt: A usw eisung des ile bir ilişki taşır. Açığa çıkaraıı-Varlığınm ka­
Bezugs d e r die E ntdeckt heit
nıtlaması şimdi açığa çıkarılmışlığı saklayan
v erw ahrenden Aussage zum
S eienden. Die Aussage ist ein önesürümüıı varolaıı-şeylere doğru ilişkisinin
Z uhandenes. Das Seiende, zu kanıtlaması demektir. O ııesürüm elaltıııda-
dem sie als entdeckende bezug
h at, ist innerw elllich Z u h an ­
bulunan birşeydir. Açığa çıkaran birşey olarak
denes, bzw. V orhandenes. Der ilişkili olduğu varolaıı-şeyler düuya-içiııde elal-
bezug selbst gibt sich so als tmda-buluııaıı ya da elöııünde-buluııan şeylerdir,
vorhandener. D er bezug aber
liegt darin, dal! die in der Aus­
ilişkinin kendisi kendini böyle elöııüııde-bulu-
sage verwahrte Entdecktheil je nan bir ilişki olarak sunar. Ama ilişki öııesü-
Enldc< kihcit von ... ist. Das Ur­ rünıde saklanan açığa çıkarılmışlığm her durum­
teil »enthalt etwas, was von den
G egenständen gilt« (Knut)- Der
da birşeyin açığa çıkarılnıışlığı olmasında yatar.
bezug erh ält ab e r d u rch die Yargı “nesneler için geçerli olan birşeyi kapsar”
U m schallung sein e r a u f eine (Kant). Ama elöııünde-bıılunan şeyler arasın­
B eziehung zw ischen V orhan­
d en e n jetzt. selbst V orhanden- daki bir bağıntıya dönüşerek, ilişkinin kendisi el-
heil scharakler. Ent deckt heit öııünde-bulunıış-karakterini kazanır. Birşeyin
von ... wird zur vo rh an d en en
açığa çıkarılnıışlığı elönünde-bulunan birşeyin,
Gcmäliheit eines Vorhandenen,
der ausgesprochenen Aussage, anlatılan önesürümüıı, elönünde-bulunan bir-
zu Vorhandenem, dem bespro­ şeye, tartışılan varolaıı-şeye, elöııüııde bulunan
chenen Seienden. U nd wird die
Gcmäliheit nur m ehr noch als
bir uygunluğu olur. Ve eğer bu uygunluk yalnızca
B eziehung zw ischen V orhan­ elönünde-bulunan şeyler arasındaki bağıntı
denem gesehen, das heißt wird olarak görülürse, eş deyişle bağıntı-üyeleriniıı
die S eiusart d e r b ez ieh u n g s­
glieder unterschiedslos als nur
Varlık-türii ayrımsızca salt elönünde-bulunan
Vorhandenes verstanden, dann birşey olarak anlaşılırsa, o zaman ilişki kendini
zeigt sich der bezug als vorhan­ elönünde-bulunan iki şey arasında elönünde-
denes Ü bereinstinnnen zweier
Vorhandener. [225] bulunan bağdaşma olarak gösterir.
Die Enidecklhe.it des Seienden Varolan-şeyin açığa çıkarılmışlığı önesürümüıı
rückt mit derA usges/irocheuheit der anlatılmış lığı ile dünya-içinde elaltıııda-bulunan
Aussage in die Seinsari des inner-
weltlich Zuhandenen. Sofern sich şeyin Varhk-türüne geri döner. Anıa şimdi birşeyi n
nun alm in ihr als Enldeckthe.il açığa çıkarılmışlığı olarak bu açığa çıkarıl-
von ... ein llezugzu Vorhandenem
mışlıkta elönünde-bulunan birşey ile bir ilişkinin
durchhcUt, wird die Entdecktheil
(Wahrheit) ihrerseits zu einer vor­ sürmesi ölçüsünde, açığa çıkarılmışlık (gerçeklik)
handenen lieziehungzwischen Vor­ kendi payına elönünde-bulunan şeyler (iııtellectus
handenen (iuleUectus und res).
Das in d er Erschlossenheil
ve res ) arasında elönünde-bulunan bir bağıntı olur.
des Daseins fundierte existen- Oradaki-Varlığın açığa serilmişliğiııde temel-
lenen varolıışsal açığa çıkarılıııışlık fenomeni ziale P h än o m en d e r E ntderk-
llıeil w ird zur v o rh an d en e n ,
elönüııde-bulunan, ama henüz ilişki-karakteriııi n och B ezugscharakter in sicli
kendi içinde gizleyen bir özellik olur ve özellik b ergenden Eigenschaft, und als
olarak elönüııde-bulunan bir bağıntıya dağılır. diese in eine vorhandene Bezie­
h u n g a u se in a n d e rg e b ro c h e n .
Açığa serilıııişlik olarak ve açığa çıkarılan varo- W ah rh eit als E rsch lo ssen h eil
laıı-şeylere doğru Varlık — ki açığa çıkaran u n d en td e c k e n d e s Sein zu
en td e c k te m S eie n d en ist zur
Varlıktır — olarak gerçeklik dünya-içinde el- W ahrheit als U liereinslimmung
öııüııde-bulunan şeyler arasındaki bağdaşma zw ischen in n erw eltlich Vor­
olarak gerçeklik olmuştur. Böylelikle geleneksel handenem geworden. Damit ist
die ontologische A bkünfligkeit
gerçeklik kavramının varlıkbilimsel ti'ırevselliği des traditionellen Wahrheitsbe-
gösterilmiştir. grilfes aufgezcigl.
W'as jed o ch in d er O rdnung
Gene de varoluşsal-varlıkbilimsel teıııel-
d e r existen zial-o u to lo g isch en
bağlantısıııııı düzeninde sonuncu olan şey E undieru n g szu sam m en h än g e
varlıksal-olgusal olarak ilk ve en yakın olarak das Letzte ist, gilt onlisch-fak-
lisch als das Erste und Nächste.
geçerlidir. Ama bu olgu, zorıınluğu açısından, D ieses Eaktum a b e r g rü n d e t
yine oradaki-Varlığın kendisinin Varlık-türünde hinsichtlich seiner Notwendig­
temellenir. Tasalı soğrıılmada oradaki-Varlık keit wiederum in der Seiusarl des
Daseins selbst. Im besorgenden
kendini dünya-içinde karşılaşılan şeylerden A ufgelien v erste h t sich das
anlar. Açığa çıkarmaya ait olan açığa çıkarıl­ D asein aus dem iuuerw elilich
mıştık ile en yakından dünya-içinde karşılaşma Begegnenden. Die dem Entdec­
k en zu g e h ö rig e E u td cck ih eit
anlatılanda ("dışa-söylenen’de) yer alır. Gene de wird zunächst innerweltlich im
yalnızca gerçeklik ile elönünde-buluııaıı birşey A».«gesprochenen vorgefunden.
A ber nich t n u r d ie W ahrheit
olarak karşılaşılması söz konusu değildir; ama lx ’gegnel als Vorhandenes, son­
genel olarak Varlık-aıılayışı ilk olarak tüm varo- d e rn das S einsverständuis
laıı-şeyleri elönüııde-bulunan şeyler olarak ■überhaupt v ersteh t zunächst
alles Seiende als V orhandenes.
anlar. En yakından varlıksal olarak karşılaşılan Die näch ste o n to lo g isch e Be­
“gerçeklik” üzerine en yakın varlıkbilimsel sinnung auf die zunächsUmlisch
irdeleme Âöyoçu (öııesürüm) Aöyoç tivöç (... begegnende »Wahrheit« versieht
den Aöyoç (Aussage) als Aoyo$
üzerine öııesürüm, ...in açığa çıkarılmışlığı) t i v ö ç (Aussage über,.., Eutdeckt-

olarak anlar; ama fenomeni olanaklı elöııüııde- licit von...), in lc rp re lic rl aber
das Phänom en als Vorhandenes
bulunuşu açısından elönüııde-bulunan birşey au f seine mögliche Vorhanden-
olarak yorumlar. Ama elönünde-bulunuş genel lieit. Weil diese aber dem Sinne
olarak Varlığın anlamı ile eşitlendiği içilip ger­ von Sein überhaupt gleichgesetzt
ist, kann d ie Erage, o b diese
çekliğin bu Varlık-türünün ve onun en yakında Seinsari der W ahrheit und ihre
karşılaşılan yapısının kökeıısel olup olmadıkları nächst begegnende Struktur ur­
sp rü n g lic h sind o tlcr n ic h t,
sorusu hiçbir biçimde dirimsellik kazanamaz.
ü b e rh a u p t n ic h t le b en d ig
Oradaki-Varlığın en yakından başat olan ve bugün werden. Das zunächst benschende
bile ilkesel olarak ve belirtik olarak üstesin­ und noch heute nicht g r u n d s ä lz -
lic h und a u s d r ü c k lic h über­
den gelinmemiş Varlık-anlayışının kendisi kökensel wundene Seinsverständnis des Da­
gerçeklik fenomeninin üstünü örter. seins verdeckt seihst das ursprün­
Ama aynı zamanda gözden kaçırmamak gliche Phänomen der Wahrheit.
Zugleich darf alx-r nicht tülx-r-
gerek ki, bu en yakın Varlık-anlayışmı ilk kez sclien w erd en , d aß bei d en
bilimsel olarak geliştiren ve egem en kılan G riech e n , d ie dieses n äc h ste
Yunanlılar durumunda aynı zamanda kökensel Seinsverständuis zuerst wissen-
sch äd lich au sb ik letc u u n d zur aina ön-varlikbiliinsel gerçeklik anlayışı diriydi
H errschaft brachten, zugleich das
ursprüngliche, wenngleich voronto­ ve giderek kendini onların varlıkbilimiııde —
logische Verständnis der Wahrheit İliç olmazsa Aristoteles’te — yatan üstünü-
lelx’ndig war und sich sogar gegen örtmeye karşı ileri sürüyordu.1-
d ie in ih re r O n to lo g ie lieg en d e
Verdeckung — m indestens lx-i A ris- Aristoteles gerçekliğin yerinin yargı oldu­
toleles — behauptete15. [226] ğu savını hiçbir zaman savunmamıştır. Aslında
A iist otdes hat nie tlie These ver­
fochten, der ursprüngliche »Ort«
o Âöyoç uıı oradaki-Varlığııı birşeyi açığa çıka­
der W ahrheit sei das Urteil. Kr sagt rabilen ya da üstünü örtebileıı Varlık-yolu
vielmehr, d er Aöyos ist die Scius- olduğunu söyler. Bu çifte olanak Âoyoçuıı
weise des Daseins, die entdeckend
«(/«■verdeckend sein kann. Diese
gerçek-Varlığıııda ayırdedici olandır: Aöyoç
dopjielte Möglichkeit ist das Auszeich- o denli de birşeyin üstünü örtebileıı davranıştır. Ve
neudcain Wahrsein des Aoyoç, er ist Aristoteles sözü edilen savı hiçbir zaman ileri
die Verhaltung, die auch verdecken
kann. U nd weil Aristoteles die ge­ sürmediği için, hiçbir zaman Âöyoç üzerine
nannte These nie lx'hauplete, kam gerçeklik-kavramıııı arı voelve dek “geniş­
er auch nie in die lä g e , den Walir-
heilslx'grilf vom Aoyo$ auf das reine
letecek” bir konumda da olmadı. Aîa0 r]Cfiçiıı
voeTv zu »erw eitern«. Die »Wahr­ ve “İdeaları” görmenin “gerçekliği” kökeıısel
heit« der aio0r|oi5 und des Sehens açığa çıkarmadır. Ve ancak vorjoîç birincil
d er »Ideen« ist das ursprüngliche
Entdecken. U nd n u r weil vonoîç
olarak açığa çıkardığı içindir ki, Âöyoç ayrıca
p rim är en td eck t, kann auch d er Sıavsîv olarak açığa çıkarma işlevini de taşı­
Aoyos als Sıavsîv Kntdcckungsfuu- yabilir.
ktiou haben.
Die These, d er g enuine »Ort« Gerçekliğin asıl “yeri”ııiıı yargı olduğu
der W ahrheit sei das Urteil, beruft savını Aristoteles’e yüklemek yalnızca haksız
sich nicht n u r zu U n re c h t au f
Aristoteles, sie ist auch ihrem Gehalt
olmakla kalmaz; bu sav giderek içeriğine göre
nach eine V erkennung d er Walir- bile gerçeklik-yapısını anlamayı başaramaz.
hcilsslruktur. Nicht die Aussage ist Oııesürüm gerçekliğin birincil “yeri” değildir;
d er prim äre »Ort« der W ahrheit,
sondern umgekehrt, die Aussage als tersine, açığa çıkarılımşlığı keııdiııiıı-ediııme-
A ncignuugsm odus d er Entdeckt- kipi olarak ve dünyadaki-Varlığm yolu olarak
licit und als Weise des In-der-Wch-
önesürüm oradaki-Varlığııı açığa çıkarma­
seins gründet im Entdecken, bzw.
der Erschlossenhe.it des Daseins. Die sında ya da açığa serilınişliğinde temellenir. En
ursprünglichste »Wahrheit« ist der kökeıısel “gerçeklik” öııesürümüıı “yeri”dirve
»Ort« d er Aussage und die o n to ­
logische Bedingung der M öglich­
önesürüm leriıı gerçek ya da yanlış (açığa
keit dafür, daß Aussagen wahr oder çıkaran ya da üstünü örten) olabilm eleri
falsch (en td eck en d o d e r verdec­ olanağının varlıkbilimsel koşuludur.
kend) sein können.
Wahrheit, im ursprünglichsten Gerçeklik, en kökeıısel anlam da anla­
S inne v erstan d en , g e h ö rt zur şıldığında, oradaki-Varlığııı temel yapılaııışma
Grundverfassung des Daseins. Der
aittir. Terim bir varoluşsak imler. Ama böyle­
Titel b e d e u tet ein Exislenzial.
Damit ist aber schon die Antwort likle daha şimdiden gerçekliğin Varlık-türüııe
vorgezeichncl auf die Trage nach ilişkin ve “Gerçeklik vardır” varsayımının
der Seinsart von Wahrheit und nach
dem Sinne der Notwendigkeit der
zorunhığunun anlamına ilişkin sorulara yanıt­
Voraussetzung, daß »es W ahrheit lar taslak olarak verilmiştir.
gibt«.
c) Gerçekliğin Varlik-Türii c) Die Seinsart der Wahrheit und
die Wahrlieitsvoi Umsetzung
ve Gerçeklik-Varsayımı
Oradaki-Varhk, açığa serilmişlik yoluyla oluş­ Das D asein ist als ko n stitu iert
ılın d ı d ie E rsch lo ssen h eil
turulmuş olarak, özsel olarak gerçekliktedir. wesenhafl in d er Wahrheit. Die
Açığa serilmişlik oradaki-Varlığuı özsel bir Var- Erschlossenlteit ist eine vvesen-
lialie S einsari des D aseins.
lık-türüdür. Ancak oradaki-Varlık oldukça ve olduğu Wahrheit »gibt es« nur, sofern und
sürece gerçeklik “vardır. ”Varolau-şey ancak genel solange Dasein ist. Seiendes ist nur
olarak oradaki-Varlık olduğu zaman açığa çı­ dann entdeckt tınıl n u r solange
ersch lo ssen , als ü b erh au p t
karılır ve ancak o olduğu sürece açığa serilir. New­ Dasein ist. Die Gesetze Newtons,
ton yasaları, çelişki önermesi, genel olarak her d er Salz vom W iderspruch, je d e
gerçeklik ancak oradaki-Varlık olduğu sürece W ahrheit ü b erh au p t sind n u r
so lan g e w ahr, als D asein ist.
gerçektir. Genel olarak oradaki-Varlık olmadan Vordem Dasein überhaupt nicht
önce ve genel olarak oradaki-Varlık bundan war, und nachdem Dasein über­
haupt nicht m ehr sein wird, war
böyle olmadığı zaman hiçbir gerçeklik yoktu ve keine W ahrheit und wird keine
hiçbir gerçeklik olmayacaktır, çünkü gerçeklik sein, weil sieals Erschlosscnheit,
açığa serilmişlik, açığa çıkarış ve açığa çıka- E n tdeckung und Enldecklheit
dann nicht sein kann, bevor die
rılmışlık olarak o zaman olamayacaktır. Newton \n\ G esetze Newtons entdeckt wur­
yasaları açığa çıkarılmadan önce “gerçek” de­ d e n , w aren sie nich t »wahr«;
ğildiler; ama bundan yanlış oldukları sonucu daraus folgt nicht, dal! sie falsch
wüt en, noch gar, dal! sie, wenn
çıkmaz, ve giderek vaıiıksal olarak bundan böyle o n lisc h k ein e E n ld eck lh eit
hiçbir açığa çıkarılmışlık olanaklı olmadığı m ehr möglich ist, falsch würden.
zaman yanlış olacakları sonucu bile çıkmaz. 1227] E bensow enig liegt in
d ie se r »B eschränkung« ein e
Yine, bu “kısıtlama”da “gerçekliklerin” gerçek- llerab m in d eru n g d es Wahrscius
Varlığının herhangi bir indirgenmesi de im­ d er »Wahrheiten«.
Die G esetze Newtons waren
lenmez.
vor ihm weder wahr noch falsch,
Newton yasaları ondan önce ne gerçek ne de k an n n ic h t b e d e u te n , das
yanlıştılar demek açığa çıkarıp gösterecekleri S eie n d e, das sie en td e c k e n d
au fze ig en , sei vordem nicht
varolaıı-şeylerin ondan önce olmamış olduk­ gew esen. Die G esetze w urden
larını imleyemez. Yasalar Newton yoluyla gerçek d urch Newton wahr, mit ih n en
oldular, ve onlarla birlikte varolaıı-şeyler ora- w urde für das Dasein Seiendes
an ihm selbst zugänglich. Mit
daki-Varlık için kendilerinde erişilebilir oldular. d er Enldecktheit des Seienden
Varolaıı-şeyler açığa çıkarılımşlıkları ile birlikte zeigt sich dieses gerade als das
kendilerini tam olarak daha önceden olmuş Seiende, das vordem schon war.
So zu entdecken, ist die Seiusart
olan varolaıı-şeyler olarak gösterirler. Böyle d er »Wahrheit«.
açığa çıkarma “gerçekliğin” Varlık-türüdür. Dal! es »ewige W ahrheiten«
“Ilksiz-soıısıız gerçekliklerin oldukları an­ gibt, winl erst d ann zureichend
lx'wiesen sein, wenn d er Nach­
cak tüm ilksizlik-sonsuzhık içinde oradaki-Var- weis g elu n g en ist, daß in alle
lığııı olmuş olduğu ve olacağı belgitlemesiııe Ewigkeit D asein war u n d sein
ulaşıldığı zaman yeterli olarak tanıtlanmış ola­ w ird. S olange d ie se r beweis
au sslch l, b leibt d e r Salz ein e
caktır. Bu tanıtlama dışaıda beklediği sürece, phantastische B ehauptung, die
önerme düşlemsel bir öııesürüm olarak kalır ki, d ad u rch nicht an Rechtmäßig-
keit gew innt, daß sie von d en
felsefecilerin ortaklaşa 011a “inanmaları” yoluyla P h ilo so p h e n g em ein h in »ge­
haklılık kazanıııayacaktır. glaubt« wird.
Alle Wahrheit ist gemäß deren Tütii gerçeklik, özsel olarak oradaki-Varhk ka­
wesenhaßen daseinsmäßigen Seins­
art relativ a u f das Sein des Daseins.
rakterindeki Varlık-t ürüne uygun olarak, oradaki-
bedeutet diese Relaliviläl soviel Varlığın Varlığına görelidir. Bu görelilik tüm
wie: alle Wahrheit ist »subjektiv«? gerçekliğin “öznel” olduğunu mu imler? Eğer
Wenn man »subjektiv« interpre­
tiert als »in das b e lie b e n des “öznel” “öznenin keyfine kalmış” olarak yo­
Subjekts gestellt«, dann gewiß rumlanırsa, o zaman hiç kuşkusuz imlemez.
nicht. Denn das Entdecken ent­
zieht seinem eig en sten S inne
Çünkü açığa çıkarma, kendi en öz anlamına
nach das A nssagen dem »sub­ göre, öııesürmeyi “öznel” keyfilikten yoksun
jektiven« b elieb en und bringt bırakır ve açığa çıkaran oradaki-Varlığı varolaıı-
das entdeckende Dasein vor das
S eiende selbst, lin d n u r weil
şeyiıı kendisinin önüne getirir. Ve ancak açığa
»Wahrheit« als Entdecken eine çıkarma olarak “gerçeklik” oradaki-Varhğın Var-
Seinsart des Daseim ist, kann sie lık-türü olduğu içindir ki, gerçeklik oradaki-Varlı-
dessen b elieb en entzogen wer­
den. Auch die »Allgcmciugüllig- ğııı keyfiliğinden sıyrılabilir. Giderek gerçekliğin
keit« der Wahrheit ist lediglich “evrensel geçerliği” bile yalnızca oradaki-Varlı-
darin verwurzelt, daß das Dasein
ğııı kendinde varolaıı-şeyi açığa çıkarabilme­
Seiendes an ihm selbst entdec­
ken und freigeben kann. N ur so sinde ve özgürleştirebilmesinde kökleşir. Ancak
verm ag dieses S eiende an ihm böylece bu kendinde varolaıı-şey her olanaklı
sclltsl jede mögliche Aussage, das
heißt Aufzeigung seiner, zu bin­
önesürüm için, eş deyişle onun belirtilmesi için
den. Wird die rechlverslandcnc bağlayıcı olabilir. Doğru anlaşılan gerçeklik
Wahrheit dadurch im mindesten vaıiıksal olarak yalnızca “özııe”de olanaklı ol­
augetastet, daß sie onlisch nur im
»Subjekt« möglich ist und mit
ması ve onun Varlığı ile birlikte durması ve
dessen Sein stellt und fällt? düşmesi yoluyla en küçük bir zarara uğrar ıııı?
Aus d e r eaislen zial b egrif­ Gerçekliğin varolıışsal olarak kavranan Var-
fenen Scinsarl der Wahrheit wird
n u n auch d er Sinn d e r Waltr-
lık-türündeıı şimdi gerçeklik-varsayımmın an­
liciisvoraiissetzung verständlich. lamı da anlaşılır olur. Niçin ‘b'ız’gerçekliğin oldu­
Warn m miissen wir voraussetzen, ğunu varsay inalıyız? “Varsaymak” ne demektir?
daß es Wahrheit gibt? Was heißt
»voraussclzcn«? Was meint das “Biz” ve “-ineli” ile denmek istenen nedir? “Ger­
»müssen« und »wir«? Was besagt: çeklik vardır” ne demektir? “Biz” gerçekliği
»es gibt W ahrheit«? W ahrheit
varsayarız, çünkü “biz,” oradaki-Varlığm Varlık-
setzen »wir« voraus, weil »wir«,
seiend in d e r Scinsarl des Da­ türiinde olmakla, “gerçeklik içinde”yizdir. Onu
seins, »in der Wahrheit« sind. Wir kendi “dışımızda” ve “üstümüzde” olan ve daha
setzen sie nicht voraus als etwas
»außer« und »über« uns, zu dem
başka “değerler” ile birlikte ona doğru da dav­
wir uns neben anderen »Werten« randığımız birşey olarak varsaymayız. “Ger­
auch verhalten. Nicht wir setzen çekliği” varsayan biz değilizdir; ama bizim bir-
die »Wahrheit« voraus, sondern
sie ist es, die ontologisch ü I x t -
şeyi “varsayacak” bir yolda olabilmemizi bütü­
haupt möglich macht, daß wir so nünde varlıkbilimsel olarak olanaklı kılan şey
sein kön[228]ucu. daß wir etwas gerçekliktir. Varsayım gibi biışeyi ilk olarak
»voraussclzcn«. Wal irlicit eriiiiigfirhl
erst so etwas wie Voraussetzung.
olanaklı kılan gerçekliktir.
Was besagt »voraussclzcn«? “Varsaymak” ııe demektir? Birşeyi bir başka
Etwas verstehen als den G rund varolan-şeyiıı Varlığının temeli olarak anlamak
des Seins eines anderen Seien­
den. Dergleichen Verstehen von dem ektir. Varolan-şeyiıı böyle kendi Varlık
Seiendem in seinen Sciusziisam- bağlantıları içinde anlaşılması ancak açığa
m euhängen ist nur möglich auf
dem G ru n d e d e r Etschlossen-
serilmişlik temelinde, eş deyişle oradaki-Varhğın
licil. das heißt des Euldcckcud- açığa-çıkaraıı-Varlığı tem elinde olanaklıdır.
“Gerçekliği” varsaymak o zaman onu uğruna sciııs des Daseins. »W ahrheit«
voraussetzen m e in t d an n , sie
oradaki-Varlığm var olduğu birşey olarak an­ verstehen als etwas, worumwil-
lamak demektir. Ama oradaki-Varlık her durum­ leu das Dasein ist. Dasein aber
da dalıa şimdiden kendi önündedir — ki kaygı - das liegt in d er Seinsverfas­
sung als Sorge — ist sich je schon
olarak Varlık-durum unda imlenir. Oradaki- vorweg. Es ist Seiendes, dem es
Varlık varolan-şeydir ki, onun için Varlığında in seinem Sein um das eigenste
Seinkönnen geht. Zum Sein und
kendi en öz ‘Olabilme’si önemlidir. Dünyadaki- Seinköunen des Daseins als ln-
Varlık olarak oradaki-Varlığm Varlığına ve ‘Ola- der-Welt-seiu geh ö rt wesenhaft
bilme’siııe özsel olarak açığa serilmişlik ve açığa d ie E rsch lo ssen h eil u n d das
Entdecken. Dem Dasein geht es
çıkarma aittir. Oradaki-Varlık için ‘düııyada- um sein In-der-Welt-sein-können
Olabilme’si ve bunda düııya-içiııde varolan-şeyleri u n d d a rin um das u m sich tig
sağgörülü olarak açığa çıkaran tasa önemlidir. e n td e c k e n d e b eso rg en des
innerwehlieh Seienden. In der
Kaygı olarak oradaki-Varlığm Varlık-durumunda, Seinsverfassung des Daseins als
keııdi-önüııde-Varlıkta en kökeıısel “varsayma” Sorge, im Sichvorwegsein, liegt
das u rsp rü n g lic h ste »Voraus-
yatar. Oradaki-Varlığm Varlığına bu kendini-varsay- setzen«. Weil, zum Sehl des Daseins
ma ait olduğu için, “biz” de “kendimizi” açığa dieses Sichvorausselzen gehört,
serilmişlik yoluyla belirlenmiş olarak vaısaymalıyız. müssen »wir« auch »uns«, als
durch Erschlossen heil bestimmt,
Oradaki-Varlığm Varlığında yatan bu “varsayma” voraussetzen. Dieses im Sein des
oradaki-Varlıktaıı ayrı olarak var olan ve onun D aseins lieg en d e »V orausset­
karakterinde olmayan varolaıı-şeyler ile değil, zen« verhält sich nicht zu niclu-
daseinsmätiigem Seienden, das
ama yalnızca onun kendisi ile ilişkilidir. Var­ es überdies noch gibt, sondern
sayılan gerçeklik ya da onun Varlığını belirle­ ein zig zu ihm selb st. Die
vorausgesetzte W ahrheit, bzw.
mesi gereken “o vardır” oradaki-Varlığm kendisi­ das »es gibt«, womit ih r Sein
nin Varlık-türüııü ya da Varlık-aıılammı taşır. b estim m t sein soll, hat die
Gerçeklik-varsayımım “yapmalıyız,” çünkü “biz”- Seinsart bzw. den Seinssiun des
D aseins selb st. Die W ahr-
iıı Varlığı ile birlikte daha şimdiden “yapılmıştır.” hcitsvorausselzung müssen wir
Gerçekliği varsay malıyız', gerçeklik oradaki- »m ach en « , weil sie m it dem
Varlığm açığa serilmişliği olarak var olmalıdır, Sein des »wir« schon »gemacht«
ist.
tıpkı oradaki-Varlığm kendisinin her durumda Wir müssen die Wahrheit vor­
benim oradaki-Varlığını olarak ve bu oradaki- aussetzen, sie mnj(als Ersrhlos-
senheit des Daseins sein, sowie
Varlık olarak var olmak zorunda olması gibi. Bu dieses selltsl als je m eines und
oradaki-Varlığm dünyaya özsel hrlatılmışlığma dieses sein muß. Das gehört zur
aittir. Oradaki-Varlık kendisi olarak “oradaki-Var- w esenhafleu Geworfen heil des
D aseins in d ie W ell, H at je
lığa” gelmeyi isteyip istemediği üzerine hiç özgürce Dasein als es selbst frei darüber
karar vermiş midir ve acaba bunun üzerine karar entschieden, und wird esje darüber
verebilecek midir?* Niçin varolaıı-şeyleriıı açığa entscheiden können, ob es ins
»Dasein« kommen will oder nicht?
çıkarılmaları gerektiği, niçin gerçeklik ve oradaki- »An sich« ist g ar nicht ein zu ­
Varlığın olmak zorunda oldukları “kendinde” sehen, warum Seiendes entdeckt
sein soll, warum Wahrheit und
hiçbir biçimde anlaşılamaz. Gerçekliğin Var­ Dasein sein muti. Die übliche
lığını ya da biliııebilirliğiııi yadsıyan kuşku­ W iderlegung tles Skeptizismus,
culuğun alışıldık çürütmesi yarı yolda durup d er L eu g n u n g tles Seins bzw.
d er Erkennbarkeit d er »Wahr­
kalır. Biçimsel uslamlamada gösterdiği şey yal- heit«, bleibt a u f halbem Wege
stehen. Was sie in formaler Argu­
* |K arar verebilm ek it, m oradaki-V arlık dalın şimdiden
m en tatio n zeigt, ist lediglich.
varolmalulır. |
ilaß, wenn geurteilt wird, Wahr­ mzea yargıda bulunulduğunda gerçekliğin var-
heit vorausgesetzt isi. Es ist der
Hinweis darauf, (lall zur Aussage sayıldığıdır. Bu ise “gerçekliğin” öııesürüıne ait
»Wahrheit« gehört, daß Attfzci- olduğunu, göstermenin kendi anlamına göre
gen seinem S inne naelt ein
Kimlerken ist. Dabei Itlcibl nnge-
bir açığa çıkarına olduğunu anlatır. Aıııa burada
klärt stehen, wtnum das so sein öııesürüm ve gerçekliğin zorunlu Varlık-bağ-
m uß, worin d e r o n to lo g isch e laıılılan için varlıkbilinısel temelin onda yattığı
G rund für diesen notw endigen
Seinszusaiiunenhaiig voll Aus­ şeyin niçin öyle olmak zorunda olduğu açıklan­
sage und W ahrheit liegt. Ebenso mamış kalır. Benzer olarak, gerçekliğin Varlık-
bleiben die Sciusart von Wahr-
heil imdiler Sinn des Voraussetzeiis
tiirü, varsaymanın anlamı ve oradaki-Varlığın
und seines ontologischen Kun­ kendisindeki varlıkbilinısel temelinin anlamı
dam eitles im Dasein selbst völlig bütünüyle karanlıkta kalırlar. Dahası, İliç kimse
dunkel. Überdies wird [229] ver­
kannt, daß auch, wenn niem and yargıda bulunmadığı zaman bile, genel olarak
wteill, Wal ir1leit sel lon vorausgesetzt oradaki-Varlık oldukça, gerçekliğin daha şim­
wird, sofern überhaupt Dasein ist.
Ein S keptiker kann nicht
diden varsayıldığı gözden kaçırılır.
widerlegt werden, so wenig wie Bir kuşkucu çürütülemez, tıpkı gerçekliğin
das Sein d er W ahrheit »bewi­
esen« w erden kann. Der Skep­
varlığının “taıııtlanam az” olması gibi. Eğer
tiker, wenn er faktisch ist, in der kuşkucunun kendisi gerçekliği olumsuzlama
Weise d er N egation d er Wahr­ yolunda olgusal olarak varsa, o zaman 0111111
heit, Imiiiilitatuii nicht widerleg!
zu werden. Sofern er ist und sich çürütülmesi bile gerekmez. Var oldukça ve ken­
in diesem Sein verstanden hat, dini bu Varlıkta anladıkça, intiharın um ut­
hat e r in der Verzweiflung des
SeUistniords das Dasein und da­
suzluğu içinde oradaki-Varlığı ve oımııla birlikte
mit die W ahrheit ausgelöscht. gerçekliği silmiştir. Gerçeklik zorunluğu içinde
Wahrheit läßt sieh in ihrer Not­ tanıtlanmaya izin vermez, çünkü oradaki-Varlık
wendigkeit nicht beweisen, weil
das Dasein für es sellist nicht erst kendi için ilkin tanıtlama altına getirilemez.
u n te r beweis g estellt w erden “İlksiz-soıısuz gerçekliklerin” var oldukları nasıl
kann. So wenig erwiesen ist, daß
es »ewige W ahrheiten« gibt, so
belgitleııemezse, yine öyle “edimsel” bir kuşku­
wenig is. cs erwiesen, daß es je — cunun “ var olmuş” olduğu da belgitleııemez —
was die Widerlegungen des Skc]>- üstelik kuşkucu çürütıııeler, üstlendikleri şeye
tizisn ms trotz ihres U n tern eh ­
m ens im G ru n d e gla u b en — karşın, temelde böyle bir kuşkucunun olmuş
ein en »w irklichen« S keptiker olduğuna inansalar bile. Belki de böyle kuş­
»gcgclx'u« hat. Vielleicht, öfter,
als die l iarmlosigkcit d er formal-
kucular “kuşkuculuğa” karşı hiçbir zarar ve­
dialektischen U berrum pclungs- remeyen biçinısel-eytişinısel şaşırtmaca çaba­
versuche gegenüber dem »Skep­ larının doğru olmasını istediğinden daha sık­
tizismus« wahr haben möchte.
So wird denn überhaupt bei tırlar.
d e r Krage nach dem Sein d er Böylece genel olarak gerçekliğin Varlığına
Wahrheit und der Notwendigkeit
ihrer Voraussetzung ebenso wie
ve onu varsaymanın zorunluğuna ilişkin soru
bei der narb dein Wesen der Er­ durumunda olduğu gibi, bilginin özüne ilişkin
kenntnis ein »ideales Subjekt«
angesetzt. Das ausdrückliche oder
soru durum unda da bir “ideal özne” koııut-
uuausdrücklichc Motiv dafür liegt lanmıştır. Bunun güdüsü, ister belirtik isterse ör­
in d er berechtigten, alxT doch tük olsun, haklı olan ama gene de ilkin varlık-
auch erst ontologisch zu begrün­
denden Forderung, daß die Phi­ bilimsel olarak temelleııdirilınesi gereken is­
losophie das »Apriori« und nicht temde, felsefenin genel olarak “görgül-olgııları”
»empirisii ıe Tatsachen« als solche
zum T hem a hat. A ber g en ü g t
değil ama “a priori” olanı tema alma isteminde
dieser Forderung der Ansatz eines yatar. Ama bir “ideal özne” konııtlaması bu
istemi doyurur mu? Bu düşlemsel olarak ideal­ »idealen Subjekts«? Ist es nicht ein
phantastisch idealisiertes Subjekt?
leştirilmiş bir özne değil midir? Böyle bir özne Wird inildetil Begriffeines solchen
kavramı ile salt “görgül-olgusal” öznenin, ora- Subjekts nicht gerade das Apriori
daki-Varlığııı ‘a priori’si doğrudan doğruya des nu r »tatsächlichen« Subjekts,
des Daseins, verfehlt? G ehört «ıııı
kaçırılmış olmaz ıııı? Olgusal öznenin 1a priori - Apriori lies faktischen Subjekts, das
sine, eş deyişle oradaki-Varlığm olgusallığıııa h e iß t zur Faktizität, des Daseins
nich t die B estim m th eit, daß es
onun eş-kökeıısel olarak gerçeklikte ve ger- gleicluirsprünglich in d er Wahr­
çeklik-dışıııda olma belirliliği ait değil midir? lich und Unwahrheit ist?
Bir “arı b en” düşüncesi ve bir “genelde Die Ideen eines »reinen Ich«
und eines »Bewußtseins ülxrhaupt«
bilinç” düşüncesi “edimsel” öznelliğin ‘apriori- enthalten so wenig das Apriori der
sini kapsamaktan öylesine uzaktır ki, oradaki- »wirklichen« Subjektivität, daß sie
Varlığııı varlıkbiliııısel olgusallık karakterleri­ die ontologischen Charaktere der
Faktizität und d er Seinsverfassung
nin ve Varlık-durumunun üzerinden atlanır ya des D aseins ü b ersp rin g en , bzw.
da bunlar İliç görülmez. Bir “genelde bilincin” ü b e rh a u p t n ic h t seh en . Die
reddedilmesi ‘a prioriııin olumsuzlamnasmı Zurückweisung eines »Bewußtseins
ü b erh au p t« b e d e u te t nich t die
imlemez, tıpkı idealleştirilmiş bir öznenin ko- Negation lies Apriori, so wenig als
ııutlanmasınm oradaki-Varlığm olguda temel­ d er Ansatz eines idealisierten Suli-
jekls die sacltgi'gründete Apriori (ät
lenmiş ‘'aprioriliğiııe güvence olmaması gibi. des Daseins verbürgt.
“İlksiz-sonsuz gerçeklikler” öııesürümü, Die B ehauptung »ewiger Wahr­
tıpkı oradaki-Varlığm feııomenal olarak temel­ h eiten « , e b e n so wie d ie Ver­
mengung der phänom enal gegrün­
lendirilmiş “idealliği”ııiıı idealleştirilmiş bir deten »Idealität« des Daseins mit
özne ile karıştırılması gibi, felsell sorunsalın einem idealisierten altsoluten Sul>-
içersinde Hıristiyan Taıırıbilimden kalan ve jekt geh ö ren zu den längst noch
n ic h t radikal au sg e lrie b e n e n
lıeııüz köktenci bir yolda dışarı atılmamış Resten von christlicher Theologie
artıklara aittir. in n e rh a lb d e r p h ilo so p h isc h en
Gerçekliğin Varlığı oradaki-Varlık ile kö- Problematik. [230]
Das Sein d er W ahrheit steht in
keıısel bağlantı içinde durur. Ve ancak oradaki- ursprünglichem Zusam m enhang
Varlık açığa serilmişlik, eş deyişle anlama yolu­ m it ileni D asein. U nd n u r weil
yla oluşturulduğu içindir ki, genel olarak Dasein ist als konstituiert durch F.r-
schlossenheil, das heißt Verstehen,
Varlık gibi birşey anlaşılabilir ve Varlık-aıılayışı kann überhaupt so etwas wie Sein
olanaklıdır. verstanden w erden, ist Seinsver-
stäuilnis möglich.
Varlık— varolaıı-şey değil — ancak gerçek­ Sein — nicht Seiendes — »gibt
lik oldukça “vardır.” Ve gerçeklik ancak ora- es« nur. sofern Wahrheit ist. Und
daki-Varlık oldukça ve olduğu sürece vardır. sie ist nur, so fern u n d so lan g e
D asein ist. Sein u n d W ahrheit
Varlık ve gerçeklik eş-kökeıısel olarak “vardır­ »sind« gleichursprünglich. Was es
lar.” Varlığın tüm varolaıı-şeylerdeıı ayırde- b ed eu tet: Sein »ist«, wo es doch
dilmesiııiıı gerektiği yerde Varlık “vardır”ııı ne von allem Seienden unterschieden
sein soll, kann erst konkret gefragt
imlediği ancak Varlığın anlamı ve Varlık-aııla- w erden, wenn d er Sinn von Sein
yışınııı erimi bütününde açıklanmışlarsa u n d d ie Tragw eite von Seins-
somut olarak sorulabilir. Yine ancak o zaman versländnis überhaupt aufgeklärt
sind. Erst, dann ist auch ursprüng­
genel olarak Varlığın bir biliminin kavramına, lich auseinanderzulegen, was zum
onun olanaklarına ve değişkilerine ait olan şey Begriff einer Wissenschaft vom Sein
als solchem, seinen M öglichkeiten
kökeıısel olarak ayrıştırılabilir. Ve bu araş­
und Abwandlungen gehört . I hnl in
tırmanın ve gerçekliğinin sınırlanışı içinde, Abgrenzung dieser Forschung und
ihrer Waln heil wird die Forschung varolan-şeylerin açığa çıkarılması olarak araş­
als Fnnlckkung von Seiendem mul
ih re W ahrheil onlo logiseh zu
tırma ve bunun gerçekliği varlıkbiliııısel olarak
lx-slhinnen sein. belirlenecektir.
Noch sieht tlie Beaunvorlang Henüz Varlığın anlamına ilişkin soru ya­
eler Frage nach dein Sinn von Sein
aus. Was hal die bisher clurch- nıtlanmayı beklemektedir. Oradaki-Varlığın bıı
geführte F undainenlalanal)se des noktaya dek gelen temel çözümlemesi sözü
D aseins zur A u sarb eitu n g d er
gen a n n len Frage bereitgcslellt?
edilen sorunun geliştirilmesi için ne sağla­
Geklärt wurde durch Freilegung mıştır? Kaygı fenom eninin ortaya serilmesi
des P hänom ens d e r S orge die yoluyla, Varlığına Varlık-aıılayışı gibi birşeyiıı ait
Seinsverfassung tles Seienden, zu
dessen Sein so elvvas wie Seins-
olduğu varolaıı-şeyiıı Vaıiık-durumu açıklan­
versländnis gehört. Das Sein des mış olur. Böylelikle aynı zamanda oradaki-
D aseins w urde dam it zugleich Varlığııı Varlığı oradaki-Varlık karakterinde
ab g eg ren zl gegen S einsm odi
(Z uhandenheil, V'orhandenheil, olmayan varolan-şeyleri nitelendiren Varlık-
Realität), die nichldaseinsmätUges kipleriııe (elaltında-buluııuş, elönüııde-bulu-
Seiendes ch a ra k terisieren . Ver­
d e u tlic h t w urde das V erstehen
ııuş, realite) karşı sınırlanmıştır. Anlamanın
selbst, womit zugleich die m et­ kendisi durulaştırılmış ve böylelikle aynı za­
h o d isch e D urchsichtigkeit des manda Varlık-yorumunun anlayan-yorumlayaıı
verstehend-auslegeudeu Verfah­
rens der S eiusinlerprelatiou ge­
yordamının yöntemsel saydamlığı sağlama bağ­
währleistet ist. lanmıştır.
W enn m it d e r Sorge die ur­ Eğer kaygı ile oradaki-Varlığın kökeıısel
sprüngliche Seinsverfassung ries
Daseins gewonnen sein soll, daun Varlık-dıırumımun kazanılmış olması gereki­
m uß auf diesem (in in d e auch das yorsa, o zaman bu temelde kaygıda yatan Var-
in d er Sorge liegende Seinsver­
ständnis zu Begriff gebracht, das
lık-aıılayışı da kavrama getirilmiş olmalıdır; eş
heißt der Sinn von Sein umgrenzt deyişle Varlığın anlamı sınırlanabilir olmalıdır.
w erden können. Aber »st mit dem Ama kaygı fenomeni ile birlikte, oıadaki-Var-
P h än o m e n d e r S orge die ur­
sp rü n g lic h ste exist cnzial-ou to-
lığın en kökeıısel varoluşsal-varlıkbilimsel duru­
logische Verfassung des Daseins mu açığa serilmiş midir? Kaygı fenomeninde
erschlossen? G ibt die im Phäno­ yatan yapı-çoklusıı olgusal oradaki-Varlığın
m en d e r S orge lieg en d e Struk-
lunnannigfalligkeil die ursprüng­ Varlığının en kökeıısel bütünlüğünü vermiş
lichste G an zh eit des Seins des midir? Bu noktaya dek gelen araştırma, genel
faktischen Daseins? Hat die bis­
herige U ntersuchung überhaupt
olarak alındığında, oradaki-Varlığı bütün olarak
tlas Dasein als Ganzes in den Blick görüşe sunmuş mudur?
bekom men? [231]
İkinci Kesim Zweiter Abschnitt
Dasein und Zeitlichkeit
Oradaki-Varlık ve Zamaıısallık

§ 4 5 . Oradaki-Varlığın Hazırlayıcı Teınel- S 45. Das Ergebnis der


vorbereitenden Eundaiiientalanalyse
Çözümlemesinin Sonucu ve Bir Görev Olarak Bu des Daseins und die Aufgabe einer
Varolan-Şeyin Kökensel Varoluşsal Bir Yorumu ursprünglichen existenziellen Inter­
pretation dieses Seienden

Oradaki-Varlığın hazırlık çözümlemesi yoluyla Was w ird e durch die vorbereiten­


de Analyse des Daseins gewonnen,
ne kazanılmıştır ve aranan nedir? Tematik und was ist gesucht? Gefunden ha­
varolaıı-şeyiıı temel-durumuııu, düııyadaki- ben wir die G rundvcrfassuug des
Varlığı bulduk ki, bııııım özsel yapıları açığa thematischen Seienden, das In-cler-
Welt-seiu, dessen wesenhafte Struk­
serilmişlikte özekleııir. Bu yapı-biitününün turen in d er Erschlossenheit zent­
bütünlüğü kendini kaygı olarak ortaya sermiş­ rieren. Die G anzheit dieses Struk­
tir. Kaygıda oradaki-Varlığm Varlığı kapsanır. turganzen enthüllte sich als Sorge.
In ihr liegt das Sein des Daseins
Bu Varlığın çözümlemesi bir öııceleme yolun­ beschlossen. D ie Analyse dieses
da oradaki-Varlığm özü olarak belirlenmiş Seins nahm zum L eitfaden, was
vorgreifend als das Wesen des Da­
olan şeyi, varoluşu ipucu olarak aldı.1Varoluş seins b estim m t w urde, die Exis­
teriminin biçimsel olarak belirttiği şey oradaki- tenz1. Der Titel Ixsagt in form aler
Varlığm anlayan ‘Olabilme’ olarak varolduğu Anzeige: das Dasein ist als verste­
h e n d e s S e iu k ö n n e u , dem es in
olgusudur ki, onun için böyle Varlıkta bu solchem Sein um dieses als das
Varlık onun kendi Varlığı olarak önemli olan­ e ig e n e g eh t. Das S eien d e, d e r­
gestalt seiend, bin je ich selbst. Die
dır. Bu yolda olan varolaıı-şey her durum da
U erausarbcitung des Phänom ens
benim keııdimdir. Kaygı fenomeninin geliş­ d er Sorge verschaffte ein en Ein­
tirilmesi varoluşun somut durumu üzerine, eş blick in die konkrete Verfassung
d e r Existenz, das h eiß t in ih ren
deyişle oradaki-Varlığm olgusallığı ve düşmesi gleich ursprünglichen Zusammen­
ile eş-kökensel bağlantısı üzerine bir içgörii h ang mit d er Eaktiziläl und dem
sağlamıştır. Verfallen des Daseins.
Gesucht wird die Antwort auf die
Aradığımız şey genel olarak Varlığın anla­ Erage nach dem Sinn von Sein
mına ilişkin soruya yanıt ve bundan önce tüm ü b erh au p t und vordem die Mög­
lichkeit einer radikalen Ausarltci-
varlıkbilimiıı bu temel sorusunun köktenci bir
tu u g d ieser G ru n d frag e aller
yolda geliştirilmesi olanağıdır. Ama içinde O n to lo g ie. Die E reileguug des
genel olarak Varlık gibi birşeyiıı ilk kez anlaşılır H orizontes aber, in dem so etwas
wie Sein ü lx rh a u p l zunächst ver­
olduğu ‘çevren ’iıı ortaya serilmesi genel olarak ständlich wird, kommt gleich der
Varlık-anlayışınm olanağının aydınlatılmasına A ulklärung d e r M öglichkeit tles
varır ki, bu anlayışın kendisi oradaki-Varlık Seinsverständnisses überhaupt, tlas
selltst zur Verfassung des Seienden
dediğimiz varolaıı-şeyin yapılanışına aittir.2 geh ö rt, das wir Dasein n e n n e n '.

‘likz. S ‘.t, s. [411 vss.


'Vgl. sa, s. 11rr.
•Vgl. § o. S. la II.; S 2 1, S. aS ir.; § u , s.
2likz. § 6, s. 119| vss.; § 21, s. [95J vss.; § 43, s. [2011. 201.
S cinsvcrsländuis läßt sich als Ama gene de oradaki-Vaıiığııı özsel Varlik-
w csenhaftes S cin sin o m cn t des
Daseins jedoch nu r davın radikal
kjpısı olarak Varlık-aıılayışı köktenci bir yolda
aufklären, wenn das Seiende, zu açıklanmaya ancak Varlığına onun ait olduğu
dessen Sein es g e h ö rt, an ilnn varolan-şey kendi içinde kendi Varlığı açısın­
selbst hin sich tlich seines Seins
ursprünglich interpretiert ist. dan kökensel olarak yorumlanırsa izin verir.
D ürfen wir die ontologische Oradaki-Varlığın kaygı olarak varlıkbilinısel
C harakteristik des Daseins qua
Sorge als eine ursprüngliche Inter­
betimlemesini bu varolaıı-şeyiıı kökensel bir
p re ta tio n dieses S eie n d en in yorumu olarak ileri sürebilir miyiz? Oradaki-
A nspruch nehm en? An welchem Varlığın varolıışsal Analitiği kökeııselliği ya da
Richtmaß soll die exislenziale Ana­
lytik des D aseins a u f ih re U r­
kökensel olmaması açısından hangi ölçüye
sp rü n g lic h k e it bzw. N ichtur- göre değerlendirilecektir? Genel olarak var-
sprünglichkcit abgeschätzl wer­ lıkbilimsel bir yorumun kökeııselliği ne demek­
den? Was besagt denn üIxThaupl
Ursprünglichkeit e in e r o ntologi­ tir?
schen Interpretation? Varlıkbilinısel araştırma olanaklı bir yorum­
O ntologische U ntersuchung
ist ein e m ögliche A rt von Aus­
lama türüdür ki, oıııı bir anlamanın gelişti­
legung, die als A usarbeiten und rilmesi ve edinilmesi olarak betimlemiştik.3
Zueignen eines Verstehens geken­ Her yorumlamanın öıı-iyeliği, öıı-görüsü ve öıı-
nzeichnet [232] wurde’.Jede Aus­
legung hat ihre Vorhabo, ihre Vor­
kavrayışı vardır. Eğer böyle bir yorumlama,
sicht und ihren Vorgriff. Wird sie yorum olarak, bir araştırma için belirtik görev
als Interpretation ausdrückliche olursa, o zaman Hermeneutik konum dediğimiz
Aufgabe einer Forschung, dann
Ix'darf das Ganze dieser »Voraus­ bu “varsayımlar” bütünü açığa serilecek olan
setzungen-, das wir die herineneu- “ııesne”ııin temel-deneyimiııden ve bu de­
tische Situation nennen, einer vor­
gängigen Klärung und Sicherung
neyimde bir ön durulaştırma ve güvence ge­
aus und in einer G rim deriährung reksinimi içindedir. Varolan-şeyi Varlık-dıı-
des zu erschließenden »G egen­ rumıı açısından ortaya sermesi gereken varlık-
standes«. Ontologische Interpre­
tation, die Seiendes hinsichtlich
bilimsel yorum tematik varolan-şeyi bir ilk
der ihm eigenen Seinsverlässuug fenomeııal betimleme yoluyla ön-iyeliğe ge­
freilegen soll, ist daran gehalten, tirme yükümlülüğü altında durur ki, çözüm­
das them atische S eiende durch
eine erste phänom enale Charakte­ lemenin tüm sonraki adımları bu ön-iyelik ile
ristik in die Vorhabo zu bringen, uyumlu olmalıdır. Ama bu adımlar aynı za­
d e r sich alle n ac h k o m m en d e n
SchrilLe d er Analyse anm esseu.
manda ilgili varolaıı-şeyiıı Varlık-türü üzerine
Diese bedürfen alx-r zugleich einer olanaklı bir öıı-görünüıı yol göstericiliğine
Führung durch die m ögliche Vor­ gereksinirler. O zaman öıı-iyelik ve ön-görii
sicht a u f tlie S einsart des belr.
Seienden. Vörhabc und Vorsicht
aynı zamanda kavramsallığııı (öıı-kavrayışın)
zeichnen d ann zugleich die ße- bir ön-taslağını vereceklerdir ki, tüm Varlık-
grifflichkeit vor (Vorgriff!, in die yapılarıııın buna yükseltilmeleri gerekir.
alle Scinsstrukturen zu helxav sind.
Eine ursprüngliche ontologische Kökensel bir varlıkbilinısel yorum ise yal­
Interpretation verlangt.aber nicht nızca genel olarak fenomeııal uygunluk açı­
n u r überhaupt eine in phänom e­
naler Anmessung gesicherte her-
sından güvenilir kılınmış bir lıerm eneutik
m eueutische Situation, sondern konum istemekle kalmaz, ama buııuıı tematik
sie m uß sich ausdrücklich dessen varolaıı-şeyiıı bütününü ön-iyeliğe geürmiş olup
versichern, ob sie das Ganze des
th e m atisch en S e ie n d e n in die
olmadığı konusunda belirtik olarak güvence

sVgl. § 32, S. 148 ff. 3ßkz. § 32,. s. 1148] vss.


almalıdır. Benzer olarak, bu varolaıı-şeyiıı Vorhalx* gebracht hal. h n g ln d u -n
genügt nielıt eine obzwar p h äno­
Varlığının bir ilk öıı-taslağı yeterli değildir, m enal gegründete erste Vorzeich-
üstelik fenomcııal olarak temellendirilmiş olsa n n n g des Seins dieses S eienden.
bile. Varlık üzerine bir öıı-görü dalıaçok bu Die Vor-siehl a n t das Sein m uß
dieses vielm ehr hinsielnlieh d er
Varlığa ait olan olanaklı yapı-kıpılarınııı birli­ Einheit d er zugehörigen und mög-
ğini karşılayacak bir türde olmalıdır. Ancak o lid ie n S truklurm om cntc treffen.
Erst d an n k an n d ie krage n arlı
zaman bütün varolaıı-şeyiıı Varlık-bütüulü- dem Sinn d er Kinheit d er Seins­
ğüııün birliğinin anlamına ilişkin soru feııo- ganzbeil des ganzen Seienden mit
ıııenal güvenilirlik ile formüle edilebilir ve phänom enaler Sicherheit gestellt
und Ix'autworlcl werden.
yanıtlanabilir. Knlwuchs die vollzogene exis-
Oradaki-Varlığııı yerine getirilen varoluşsal lenzialc Analvse des Daseins einer
çözümlemesi böyle bir lıermeneutik konum­ solchen lierm enenlisclien Situa­
tion, daß durch sie d ie fundam cu-
dan temel varlıkbilimin gerektirdiği kökeıısel- lalo u to lo g isch g e fo rd e rte Ur­
liğin güvencesini verecek bir yolda mı doğmuş­ sprünglichkeit gew ährleistet ist?
Kanu von dem gew o n n en en Er-
tur? Kazanılan sonuçtan — oradaki-Varlığııı gebnis — das Sein des Daseins ist
Varlığının kaygı olması — bu yapı-bütüııüııün die Sorge — zur krage nach d er
kökeıısel birliğine ilişkin soruya derlenebilir u rsp rü n g lic h e n Kinheit dieses
S trukturgauz.cn fo rtg e sc h ritte n
mi? werden?
Bu noktaya dek varlıkbiliıııscl yordama yol Wie stellt i-s um die bislang das
gösteren öıı-görünüıı durumu nedir? Varoluş ontologische V erfahren leitende
Vor-sichl? Die Idee d e r Existenz
düşüncesini anlayan ‘Olabilme’ olarak belir­ bestim m ten wir als verstehendes
lemiştik ki, oıııuı için önemli olan kendi Var­ Seinköunen, dem es um sein Sein
sellisl geht. Als je meint« alter ist das
lığıdır. Ama her durumda benimki olarak bu Seinkönnen frei für Eigentlichkeit
‘Olabilme' asillik ya da asılsızlık için ya da o iler U n cig cn tlich k eil o d er d ie
bunların kipsel ayrımsızlığı için özgürdür.1 m odale Indillcrcuz ih re r1. Die bis­
herige Interpretation Ix-srhrätiktc
Sıradan gündeliklik ile başlayan yorumumuz sich, an setzen d bei d e r d u rc h ­
bu noktaya dek kendini ayrımsız ya da asılsız schnittlichen Alltäglichkeit, auf die
varolm anın çözüm lem esine sınırladı. Hiç Analyse des indifferenten bzw. un-
c ig c n tlie h c u K xisliereus. /.war
kuşkusuz bu yolda bile daha şimdiden varolu­ konnte und m ußte auch schon auf
şun varohışsallığınm somut bir belirlenimine diesem Wege ein e k o n k reli’ ße-
sliimntmg [233] der kxisteuzialilät
ulaşılabilirdi ve ulaşılmalıydı. Gene de varoluş d e r Exisl eu z e rre ic h t w erden.
yapılanışııım varlıkbiliıııscl betimlemesi özsel Uleichwohl blieb die ontologische
bir eksiklik ile yüklü kaldı. Varoluş ‘Olabilme’ Charakteristik d er Exislcuzvcrfas-
sungm il einem wesentlichen Man­
demektir — ama asıl ‘Olabilme’ de demektir. gel behaltet. Existenz besagt Sein­
Asıl ‘Olabilıne’nin varoluşsal yapısı varolıış- können — aller auch eigentliches.
düşüııcesi içine getirilmedikçe, bir varoluşsal Solange die existeuziale Struktur
des eigentlichen Seinküunens nicht
yoruma yol gösteren öıı-görii kökcıısellikten in die k.xislenzidee hincingcuom -
yoksundur. m i’ii wird, fehlt d ercin e existenzielle
Interpretation führenden Vör-siehl
Ve bu noktaya dek gelen lıerm eneutik die Ursprünglichkeit.
konumun öıı-iyeliği açısından durum nedir? Und wie ist i-s um die Vorhalle
Güııdelikliktcn başlamakla, varoluşsal Analitik d er bisherigen hcrm cticu tisrh cn
Situation bestellt? Wann mul wie
bütün oradaki-Varlığııı — “başından” “sonuna” hat die existeuziale Analyse sich

HSkz. 4$[), s. 1411 vss. 'Vgl. S ü. S. 11 fl.


dessen versichert, d.ili sie mit dem dek bu varolaıı-şeyin — icma-verici Icnoine-
Ansatz Ix-i der Alltäglichkeit das
ganze Dasein — dieses Seiende
nolojik bakış altına zorlamış olduğu konusunda
von seinem »A nläng« bis zu ne zaman vc nasıl bir güvence almıştır? İliç
seinem »Kmle« in d en theitia- kuşkusuz, kaygının oradaki-Varlık-yapısının
gebenden phänom enologischen
Blick zwang? /w ar Wirde lx'hau|>- yapı-bütünüııüıı bütünlüğü olduğu ileri sürül­
let, die Sorge sei die Ganzheit des dü.'’Aıııa yorumumuzun daha başında oradaki-
Strnklnrganzen d e r Daseinsver-
lässnng'. Liegt alxT nicht schon
Varlığııı bütün olarak bakış altına getirilmesi
im Ansatz der Interpretation der olanağının yadsınması yok nnıdıır? Gündeliklik
Verzicht anl'die Möglichkeit, das tam olarak doğum ve ölüm “arasındaki” Var­
Dasein als ( ianz.es in den Blick zu
bringen? Die A lltäglichkeit ist
lıktır. Ve eğer varoluş oradaki-Varlığııı Varlığını
doch gerade das Sein »zwischen« belirliyorsa ve oradaki-Varlığııı özü ‘Olabilme’
G eburt mul Tod. Und wenn die yoluyla birlikte-olııştııruluyorsa, o zaman ora-
K.xistenz das Sein des Daseins
b estim m t und ih r Wesen daki-Varlık, varolduğu sürece, ‘olabilen’ olarak
m itkonstitniet t wird durch das her durumda henüz olmayan biışcy olmalıdır.
S ein k ö n n e n , d a n n m uß das
Dasein, solange es existiert, sein­
Özü varoluş taralından oluşturulan varolaıı-şcy
könnend je etwas umh nalil sein. özsel olarak bütün varolaıı-şey olarak olanaklı
Seiendes, dessen K.ssenz die K.xis- ayrımsaııışıııa direnir. Herm eneutik konum
tenz ansm acht, w idersetzl sich
wesenhall der möglichen K.rläs- buraya dek yalnızca bütün varolaıı-şeye “iye
snng seiner als ganzes Seiendes. olma” konusunda güvence vermemekle kalma­
Die hcnnenrnlisrlicSituation hat mıştır; ama giderek 011a “iye olnıa”nnı genel
sich bislang nicht mir nicht der
»I lalx« des ganzen Seienden ver­ olarak erişilebilir olup olmadığı, vc oradaki-
sichert, es wird sogar fraglich, ob Varlığııı kökeıısel bir varlıkbiliııısel yorumunun
sie tiİMTİıaııpı crrcichluir ist und
ob n id tt eine ursprüngliche onto­
teıııatik varolaıı-şeyin kendisinin Varlık-lüıü
logische In terpretatio n des Da­ üzerine başarısızlığa uğramak zorunda olup
seins sch eitern 11111I.İ — an d er olmadığı bile sorgulanabilirdir.
Seinsart des them atischen Seien­
den selbst.
Bir şey yanılgıya düşülmeyecek denli açığa
Lines ist nnverkennlstr gewor­ çıkmıştır: Oradaki-Varlık üzerine bu noktaya dek
den: die bisherige existenziale Analyse gelen varoluşsa! çözümlememiz kökensellik için
des Daseins kann den Anspruch a u f
Ursprünglichkeit nicht erheben. In herhangi bir hak ileri süremez. ‘Ön-iyelik’te her
der Vbiiialx1stand im mer nur das zaman yalnızca oradaki-Varlığııı, ama bülün-
nneigentlicheSvm des Daseins und
dieses als unganzes. Soll die Inter­
olmayan olarak oradaki-Varlığııı asılsız Varlığı
pretation des Seins des Daseins als durur. Eğer oradaki-Varlığııı Varlığının yorumu
Kundamcnl der A usarlxilung der varlıkbiliııısel lemcl-sorımmı geliştirilmesine
o n to lo g isch en G ru n d frag e ur­
sprünglich werden, dann muß sic
bir temel olarak kökeıısel olacaksa, o zaman
das S ein des D aseins zuvor in ilkin oradaki-Varlığııı Varlığını olanaklı asilliği
sein e r m öglichen Eigentlichkeit
ve bütünlüğü içinde varoluşsa! olarak ışık altına
und Ganzheit existen/.ial ans Licht
gebracht halx-n. getirmiş olmalıdır.
So erwächst denn die Aufgabe, Böylece oradaki-Varlığı bir bütün olarak ön-
das Dasein als Ganzes in die Vor­
h ab e zu stellen . Das b ed e u tet
iyeliğe yerleştirme görevi ortaya çıkar. Bu gene
jedix li: iilx-rhanpt erst einmal die de genel olarak ilkin bu varolaıı-şeyin bütiin-
Krage nach dem Ganzseinkönnen ‘Olabilme’siııe ilişkin sorunun getirilmesini
dieses Seienden anfznrollen. Im
D asein stellt, solange es ist, je
imler. Oradaki-Varhk varolduğu sürece, 011da

■VkI. s d . s . 101 ır. JUkz. §41, s. [1911 vss.


her dununda onun olabileceği ve olacağı birşey ııo d ı etwas ans. was es seilt kann
m ul wird. [234] Zn diesem Ans­
‘dışarda-dıırur’ [ ausstehen]. Anıa bu ‘dışarda- stan d ab e r g eh ö rt das »Ende«
duran’a “son”ıuı kendisi aittir. Düııyadaki-Var- selbst. Das »Ende« des Itt-der-
lığııı “son”ıı ölümdür. ‘Olabilme’ye, eş deyişle W ell-seins ist d e r lu d . D ieses
Ende, zum Seinkönnen, das heißt
varoluşa ait olan bu son her durumda oradaki- zur Existenz geh ö rig , begrenzt
Varlığın olanaklı bütünlüğünü sınırlar ve belir­ u n d b estim m t die je m öglielte
G anzheit des D aseins. Das Zu-
ler. Ama ölümde oradaki-Varlığııı soııdaki-Var- Ende-sein des Daseins im lo d e
lığıııı ve böylelikle bu varolan-şeyiıı bütüıı- u n d som it das G anzsein dieses
Varlığıııı onun olanaklı bütün-Varlığınm tartış­ S eie n d en w ird alter n u r d an n
phänom enal angem essen in die
masına feııomeııal olarak uygun bir yolda kata­ Erörterung des m öglichen Gans-
bilmek için, ilkin varlıkbilimsel olarak yeterli szm seinlxzogeu werden können,
ölüm kavramı, eş deyişle varoluşsa!, ölüm kav­ wenn ein ontologisch zureichen­
der, das heißt existenzialer Begriff
ramı kazanılmış olmalıdır. Ama oradaki-Varlık des Endes gewonnen ist. Daseins-
karakterindeki birşey olarak, ölüm ancak bir mäl.iig a b e r ist d e r Tod n u r in
ein em ex isten zielle n Sein zum
varolma-ilgili ölüme-doğru-Varlıktn vardır. Olüme-
Tode. Die ex istenziale S tru k tu r
doğru-Varlığııı varolıışsal yapısı kendini ora- dieses Seins erweist sielt als die
daki-Varlığııı bütün-‘0 1 abilm e’siııiıı varlık- o n to lo g isch e V erfassung des
G au zseinkönnens des Daseins.
bilinısel açıdan oluşturucu durum u olarak Das ganze ex istieren d e D asein
gösterir. Bütün olarak varolan oradaki-Varlık läßt sieh dem nach in die existen­
buna göre varolıışsal öıı-iyeliğe getirilmesine ziale Vorhalte bringen. Aber kann
das D asein auch eigentlich ganz
izin verir. Ama oradaki-Varlık asilliği içinde de existieren? Wie soll überhaupt die
bütün olarak varolabilir mi? Genel olarak, Eigentlichkeit d er Existenz be­
varoluşun asilliği nasıl belirlenecektir, eğer asıl stim m t w erden, w enn n icht im
H inblick auf eigentliches Existie­
varolma açısından değilse? Bunun ölçütünü ren? Woher nehm en wir dafür das
nereden alırız? Açıktır ki oradaki-Varlığııı K riterium ? O ffen b ar m uß tlas
kendisi Varlığında asıl varoluşunun olanak ve Dasein selbst in seinem Sein die
M öglichkeit u n d Weise sein e r
yolunu sunmalıdır, çünkü yoksa bu varoluş ya eigentlichen Existenz vorgeben,
011a varlıksal olarak dayatılmış ya da varlık- w enn anders sie ihm weder on-
lisd t aufgezwungen, noch on to ­
bilimsel olarak uydurulmuş olacaktır. Ama bir
logisch erfu n d en w erden kann.
asıl ‘O labilm e’niıı tanıklığını duyuııç verir. Die Bezeugung eines eigentlichen
Tıpkı ölüm gibi, bir oradaki-Varlık fenomeni S ein k ö n n e n s a b e r gibt das
Gewissen. Wie der Tod, so fordert
olarak duyuııç da gerçek bir varoluşsal yorum dieses D asein sp h än o m en ein e
istemiııdedir. Bu yorum oradaki-Varlığııı asillik g en u in existenziale In te rp re ta ­
taşıyan bir ‘Olabilme’siniıı duyunca iye olmayı tion. Diese führt zur Einsicht, daß
ein eigentliches Seinkönnen des
istemede yattığı içgörüsüne götürür. Ama bu Daseins im Gewissm-haben-wollen
varolma-ilgili olanak, Varlık-aıılamına göre, liegt. Diese existenzielle Möglichkeit
ölüme doğru Varlık yoluyla varolma-ilgili belir­ ab e r ten d iert ihrem Seinssinne
nach auf die existenzielle Bestimmt­
liliğe eğilim gösterir. heit durch das Sein zum lode.
Oradaki-Varlığııı bir asıl bütün-'Olabilmeli­ M it d er Aufweisung eines ei­
nin sergilenişi ile, varoluşsal Analitik oradaki- gentlichen Ganzseinkönnens des
Daseins versichert sich die exis­
Varlığııı kökense! Varlığı 11111yapılanışı açısından tenziale Analytik d er Verfassung
kendine güvence verir; ama asıl bütün-*Ola­ des ursprünglichen Seins des Da­
seins, das eigentliche G anzsein­
bilme’ aynı zamanda bir kaygı kipi olarak görü­ k ö n n en a b e r w ird zugleich als
lebilir olur. Böylelikle oradaki-Varlığııı Varlık- Modus der Sorge sichtbar. Damit
ist d enn a n d ı iler phänom enal anlamının kökeıısel bir yorumu için feııomeııal
zu reich cıu lc B oden für ein e
ursprüngliche Interpretation des olarak yeterli temel de güvence altına alınmış
Seinssinnes des Daseins gesielten. olur.
D er ursprüngliche ontologi­ Ama oradaki-Varlığın varoluşsallığııım kö-
sche G rund der Existenzialilät des
Daseins aber ist die Zeitlichkeit. Die keıısel varlıkbiliııısel temeli zamansalhktır.
gegliederte Strnkturganzheit des Oradaki-Varlığııı kaygı olarak Varlığının ek­
Seins des Daseins als Sorge wird
erst aus ihr cxislenzial verständ­
lemlenmiş yapı-bütüulüğü varoluşsal olarak
lich. Bei diesem Nachweis kann ilkin zamaıısallıktaıı anlaşılabilir olur. Oradaki-
die Interpretation des Seinssinnes Varlığııı Varlık-aıılamııım yorumu bu belgit-
des Daseins nicht halten. Die exis-
tenzial-7,eilliche Analyse dieses
leınede duramaz. Bu varolaıı-şeyiıı varoluşsal-
Seienden Ixxlarf d e r konkreten zamaıısal çözümlemesi somut doğrulamaya
Bewährung. Die vordem gewon­
gereksinir. Geriye dönülerek oradaki-Varlığın
nenen ontologischen Strukturen
des Daseins müssen rückläufig auf daha önce kazanılan varlıkbilimsel yapıları
ihren zeitlichen Sinn freigelegt zamaıısal anlamları içinde açığa çıkarılmalıdır.
w erden. Die A lltäglichkeit e n t­
hüllt sich als Modus der Zeitlich­
Gündeliklik kendini zamansalhk kipi olarak
keit. Durch tliese W iederholung ortaya serer. Ama oradaki-Varlığın hazırlayıcı
dcrvorlxTcitenden Eiinilainental- temel çözümlemesinin bu yeniden toparlanışı
analyse des D aseins w ird ab e r
zugleich das Phänom en der Zeit­ yoluyla ayın zamanda zamansalhk fenomeninin
lichkeit selltsl durchsichtiger. Aus kendisi daha saydam olur. O zaman niçin ora-
ih r w ird so d an n verstän d lich ,
daki-Varlığııı Varlığının tem elinde tarihsel
[235] warum das Dasein im G run­
de seines Seins geschichtlich ist olduğu ve olabileceği ve tarihsel olarak tarih
und sein kann und als geschichtli­ bilimini geliştirebileceği anlaşılır olur.
ches l lislorie auszubildcn vermag.
Wenn die Zeitlichkeit den ur­
Eğer zamansalhk oradaki-Varlığın kökeıısel
s p rü n g lic h e n S einssinn des Varlık-anlammı oluşturuyorsa, aıııa eğer bu
D aseins ausm acht, es diesem varolaıı-şey için Varlığında bu Varlığın kendisi
Seienden aber in seinem Sein um
dieses selbst gehl, d ann m uß die önemli ise, o zaman kaygı “zamaıı”ı kullanmalı
S orge »Zeit« b ra u c h e n u n d ve buna göre “zauıaıı” ile hesaplamalıdır. “Za­
sonach m it »der Zeit« rechnen. man hesaplanıası”nı oradaki-Varlığın zaman-
Die Zeitlichkeit tles Daseins bildet
»Zeitrechnung« aus. Die in ihr sallığı oluşturur. Bu hesaplamada deııeyim-
erfahrene »Zeit« ist der nächste leııeıı “zaman” zamaıısalhğın en yakın feııo-
p h ä n o m e n a le A spekt d er
Zeitlichkeit. Aus ihr erwächst das
meııal yanıdır. Gündelik kaba zaman anlayışı
alltäglich-vulgäre Zeitverständnis. ondan doğar. Ve bu zaman anlayışı kendini
U nd tlieses e n tfa lle t sich zum geleneksel zaman kavramına açındırır.
traditionellen Zeit begriff.
Die Aufhellung des Ursprungs Düııya-içiııde varolaıı-şeyler ile “onda” karşı­
d er »Zeit«, »in der« innerw eh- laşılan “zamaıı”ıım — zauıaıı-içindelik olarak
liches Seiendes begegnet, der Zeit
als Inuerzeitigkeit, offenbart eine
zamanın — kökeninin aydınlatılması zauıaıı-
w esenhafte Zeitigungsm öglich­ sallığm özsel bir zamansallaştırma-olaııağım
keit der Zeitlichkeit. Damit Ix-rei- ortaya serer. Böylelikle anlam a kendini za-
tet sieh das Verständnis für eine
noch ursprünglichere Zeitigung
mansallığııı daha da kökeıısel bir zamaıısal-
der Zeitlichkeit vor. In ihr grün­ laştırnıası için hazırlar. Bıuıda oradaki-Varlığın
det das für das Sein des Daseins Varlığı için oluşturucu Varlık-anlayışı temel­
konstitutive Seinsversländnis. Der
E ntw urf eines S innes von Sein lenir. Genel olarak Varlığın bir anlam ının
ülxrhanpt kann sich im Horizont tasarı zamanın çevreni içinde yerine getirile­
der Zeit vollziehen.
bilir.
Önümüzdeki Kesimde kapsanan araş­ Die in ılrıı v o liirg rm lc ıı Al>-
schnitt gelallte Hıncısın İnilip dıırclı-
tırına bııııa göre şıı evrelerden geçecektir: lı'iııli dıılıcr lo lg rııd c Studien: Das
Oradaki-Varlığııı olanaklı bütüıı-Varlığı ve iiiöglii lıe (.an/.sein des Daseins und
ölüme-doğrn-Varlık ( 1 . Bölüm); oradaki- das Sein /.um Tode (I. ka|>ilel); die
dasciusiiin(.’>igc llc/c iig u n g eines
Varlığın bir asıl ‘Olabilme’ için tanıklığı ve eigenllielien Sciukniiticiis und die
kararlılık (2 . Bölüm); oradaki-Varlığııı asıl Knlselilossenlieil (2. Ka|>ilcl); das
eigentliche Oau/.scinköniicii des Da­
bütün-‘01abilme’si, ve kaygının varlıkbilim- seins u n d d ie Zeitlichkeit als d e r
sel anlamı olarak zamaıısallık (3 . Bölüm); za- ontologische Sinn der Sorge (.‘5. Kapi­
maıısallıkve gündeliklik (4 . Bölüm); zamaıı- tel); Zeitlichkeit, m ul Alltäglichkeit
(4. K apitel): Z eitlichkeit u n d (le-
sallık ve tarihsellik (5 . Bölüm); kaba zamaıı- sc h ic h llich k cil (5. K apitel); Zeit­
kavraıııııım kökeni olarak zamaıısallık ve lichkeit und Inuer/.eitigkeit als Ur­
zamaıı-içiııdelik (6. Bölüm).0 sprung des vulgären Zcilljegrillcs (ti.
Kapitel)1'.

°lil. yüzyılda Nöten Kierkegaard varoluş sorulum un l»ir *lm U bjahthm tden hal \ Kmfogui}ri&<\s
varolma-ilgili sonin olarak belirtik bir kavrayışını geliştirdi Kxistcn/prohlcm als existenzielles ausdrück­
ve ü/.oi'inc derinlem esine düşündü. Ätna varoluşsal sorun­ lich ergi illeti und eindringlich durchdacht.
Die existen/iale Problem atik isi ih m a ix ts o
sal o n a öylesine yabancıdır ki, vaılıklıilinısel acıdan fremd, dall er iıı ontologischer 1iiıtsichl ganz
bütünüyle Ih-gel'in ve on u n gözüyle görülen ant ikçağ unter der Botıııâljigkeit //egr/.f mul der durch
relselesiııin egeıııeııliği altında kaldı. Butta göte “ahlaksal diesen gesehenen antiken Philosophie sieht.
Daher isi \«>n seinen »eıİKtnİichcn« Schriften
olarak yükseltici” yazılarından lelseli olarak öğrenilecek
philosophisch m ehr zıt lernen als von den
şeyler kuramsal yazılarından olduğundan d aha çoktur theoretischen — die A bhandlung id>ei den
(endişe kavramı üzerine incelemesi dışında). liegt ilf d er Angst ausgenom m en.
Ersi cs Kapitel Birinci Bölüm
Das mögliche Ganzsein
des Daseins und das Oradaki-Varlığın Olanaklı Bütün-
Sein zum Tode Varlığı ve Ölüme Doğru Varlık

§ '10. Die scheinbare Unmöglichkeit § 4 6 . Oradaki-Vaıiılı Karakterindeki Biilün-


einer ontologischen Erfassung und
Bestimmung des dmeinsmiißigen
Varlığın Varlıkbilimsel Bir Aynmsanışının ve
Ganzseins Belirleniminin Görünürdeki Olanaksızlığı

Oas U nzureichende d er liernie- Oradaki-Varlığın önceki çözümlemesinin on­


neulischen Situation, der die vor­
stehende Analyse des Daseins ent­ dan doğduğu Hermeneutik konumun yetersiz­
sprang. soll üIxTwiituk-u werden. liğinin üstesinden gelmek gerekir. Bütün ora-
Mil [23G] Rücksicht auf die not­
daki-Varlığııı zorunlu olarak kazanılacak olan
wendig 7,u gew innende Vorhalte
dos ganzen Daseins muß gefragt öıı-iyeliği açısından sormak zorunda olduğu­
w erden, oh dieses S eie n d e als muz şey bu varolan-şeyin, genelde varolan bir-
E xistierendes ü b e rh a u p t in
seinem Ganzscin zugänglich wer­
şey olarak, bülüıı-Varlığı içinde erişilebilir olup
den kann. Für die Unmöglichkeit olmadığıdır. Görünürde bunun istendiği yolda
d e r g eforderten Vorgabe schei­ sunuluşunun olanaksızlığından yana konuşan
nen gewichtige G ründe zu spre­
chen, die in der Seiusverfassung
önemli nedenler vardır ki, oradaki-Varlığııı
des Daseins selltst hegen. kendisinin Varlık-durumuııda yatarlar.
Der Sorge, welche die Ganz­ Oradaki-Varlığın yapı-bütüııünün bütün­
heit des St mkl organzen «U-s Da­
seins bildet, widerspricht oll'enhar lüğünü oluşturan kaygı varlıkbilimsel anlamına
ihrem ontologischen Sinti nach göre açıkça bu varolan-şeyin olanaklı bir bütiin-
ein m ögliches G anzsein dieses Varlığı ile çelişir. Gene de kaygının birincil
Seienden. Das prim äre Moment
d e r S orge, das »Sichvorwog«. kıpısı olarak “kendi-öııünde” oradaki-Varlığııı
besagt doch: Dasein existiert je her durumda kendi uğruna varolması demek­
umwillen seiner seil ist. »Solange
es ist«, bis zu seinem Fäule verhält
tir. “Var olduğu sürece,” sonuna dek kendi
es sich zu seinem S ciuköuucu. ‘Olabilıııe’sine doğru davranır. Giderek henüz
Auch daun, wenn es, noch exis­ varolurken ama bundan böyle “önünde” lıiçbir-
tierend, nichts m ehr »vor sich«
und »seine Rechnung altgescblos-
şey yokken ve “hesabını sonuçlandırmışken”
son« hat, ist sein Sein noch durch bile, Varlığı henüz “keııdi-önüııde” yoluyla
das »Sichvorwog« Ixstim m t. Die belirlenir. Örneğin umutsuzluk oradaki-Varlığı
Hoffnungslosigkeit zum Beispiel
reißt das Dasein nicht von seinen
olanaklarından koparmaz, ama yalnızca bu
Möglichkeiten ab, sondern ist nur olanaklara doğru Varlığın onun kendisine ait
ein eigener Modus des Seins zu kiplerinden biridir. Giderek yanılsamasız bir
diesen Möglichkeiten. Nicht min­
d e r birgt das illusionslose »Ge- “herşey için lıazır-Varlık” bile kendi içinde
faßlsciu a u f Alles« das »Sichvor- “kendi-öııünde’yi daha az gizlemez. Kaygının
weg« in sich. Dieses Strukturm o­
bu yapı-kıpısı olarak ‘keııdi-önüııde’ gene de
m e n t d e r S orge sagt doch u n ­
zweideutig, daß im Dasein im mer ikircimsiz olarak oradaki-Varlıkta her zaman
heııüz biışeyiıı dışarda-durduğunu ve bunun ııo< lı etwas ansslelıl, was als Scin-
künııeu seiner sclltsl not lı ııiclıl
oradaki-Varlığın kendi ‘Olabilıne’si olarak he­ »wirklich« g ew orden isi. Iııı
nüz “edimsel” olmuş olmadığını söyler, liuııa Wesen tler Gruntlvcrfassııng des
göre oradaki-Varlığın (eıııel-yapılamşınm özün­ Daseins lieg! tleııınadı eine slän-
dige Unabgesrhlossenheil. Die
de sürekli bir tamamlanmamişlik yatar. Bu bütün­ Unganzhcit bedenle! einen Ans-
lük yoksunluğu ‘Olabilıııe’de bir ‘dışarda- sland au Seinkönnen.
Sobald jedoch das Dasein so
duraıı’ı imler. »existiert«, daß an ihm schlecht­
Gene de oradaki-Varlık onda bundan böyle hin nichts iiichrausslchl, dann ist
saltık olarak lıiçbirşeyiıı dışarda-durmadığı bir es ant lı schon in eins damit /u m
Nit hl-m chr-tla-sein gew ortlen.
yolda “varolmaya” geçer geçmez, tam bu ne­ Die B eh eb u n g des Seinsaus-
denle bundan-böyle-‘orada-ohnayan-Varhk, stan d e s besagt V ern ich tu n g
olmuştur. Varlığı açısından ‘dışarda-duraıı’m seines Seins. Solange tlas Dasein
als S eiendes ist, hat es sein e
giderilmesi Varlığının yokedilmesi demektir. »Gänze« nie erreicht. Gewinnt es
Oradaki-Varlık varolaıı-şey olarak var olduğu sie aber, d ann wirtl tler Gewinn
/.tun Verlust tles Iu-tler-Well-seins
sürece, hiçbir zaman “bütüıı”üııe erişmiş değil­ schlechthin. Als Seiendes wirtl es
dir. Ama onu kazanırsa, o zaman kazanç diiıı- daun nie m ehr erfahrbar.
yadaki-Vaıiığm saltık yitişi olur. O zaman varo- D er G ru n d tler U nm öglich­
keit. Dasein als seiendes Ganzes
lan-şey olarak bundan böyle deııeyimlcııebilir out ist li zu e rfa h re n u n d d em ­
olmaz. zufolge in seinem G anzscin
Oradaki-Varlığı ‘olan’ bütünlüğü içinde ontologisch zu bestimmen, liegt
n icht in ein er U nvollkom m en­
varlıksal olarak deııeyimlemenin ve bu yüzden heit tles Erkenntnisvermögens. Das
bütüıı-Varlığı içinde varlıkbilimsel olarak belir­ H em m nis stellt a u f seiten tles
lemenin olanaksızlığının zemini bilme yetene­ Seins tlieses Seienden. Was sogar
nich t erst sein k ann, wie ein
ğindeki bir eksiklikte yatmaz. Engel bu varolaıı- Ki fahren tlas Dasein zu erfassen
şeyiıı Varlık yanında yatar. İlkin oradaki-Varlığı prätendiert, entzieht sich g rund­
ayrımsayacak bir deııcyimleme gibi olamayan sätzlich e in e r E rfah rb a rk cit.
Bleibt ab er d au n tlie Ablesung
birşey ilkede deneyimleııebilirhkten yoksun tler ontologischen Seiiisganzhcil
kalır. Ama o zaman oıadaki-Vaıiıkta varlık- am Dasein nicht ein hotlinmgs-
loses Unterfangen?
bilimsel bir Varlık-bütüıılüğüııü okumaya çalış­ Das »Sichvorwcg« läßt sieh als
mak umutsuz bir girişim olarak kalmaz ıııı? w cscnhalies S tru k tu rn io rn e n l
“Keııdi-öııünde,” kaygının özsel yapı-kıpısı tler Sorge nicht aussircichen. Ist
a b e r auch, was wir d arau s fol­
olarak, üzerinin çizilmesine izin vermez. Ama gerten, stichhaltig? Wurde nicht
bundan çıkardığımız sonuçlar ne kadar sağ­ in lediglich formaler Argumenta­
lamdır? Bütün oradaki-Varlığın ayrıııısamşmm tion auf die Unmöglichkeit einer
E rfassung tles ganzen Daseins
olanaksızlığı salt biçimsel bir uslamlamada geschlossen? O d er [237] wurde
çıkarsanmamış mıdır? Ya da temelde oradaki- gar im G runde tlas Dasein nicht
Varlık dikkatsizce lıenüz-elöııünde-bulunma- unversehens als ein Vorhandenes
angcselzt, dem sieh ständig ein
yaıı biışeyiıı sürekli olarak kendini oıııuı önü­ Noch-nicht-vorhandcncs vorweg-
ne sürdüğü elöııünde-bııhıııaıı birşey olarak schicbt? Hat die A rgumentation
tlas N o d i-n ic h l-sein u n d tlas
ıııı koııutlannnştır? Uslamlama lıeııüz-olma-
»Vorweg« in ein em g e n u in e n
yaıı-Varlığı ve “öııüııde”yi asıl varoluşsa!, anla­ exislenzialen Sinne gefaßt? War
mında ayrımsamış mıdır? “Son” ve “bütünlük” von »Ende« und »Ganzheit« die
Rede in p h änom enaler Anmes-
üzerine konuşma oradaki-Varlık ile feııomenal sung an tlas Dasein? H atte d er
uygunluk içinde midir? “Ö lüm ” anlatımı Ausdruck »Tod« eine biologische
oder existenzial-ontologischc, ja yaşambilimsel ya da varolıışsal-varlıkbiliııısel
ülx'rhaupl eine zureichend sicher
um grenzte Bedeutung? Und sind bir inileni, ya da giderek yeterince güvenilir
denn in der Tal alle Mögii elikeilen olarak sınırlanmış bir inileni taşıyor muydu?
erschöpft, das D asein in seiner Ve o zaman gerçekten de oradaki-Varlığı bü­
Gänze zugänglich zu machen?
D iese l-ragen h eisc h en A nt­ tünlüğü içinde erişilebilir kılmanın tüııı ola­
wort, Itevor das l’rohlem der Da- nakları tükenmiş midir?
seiusganzheil als nichtiges aus-
geschallel werden kann. Die Finge
Oradaki-Varlığııı bütünlüğü sorunu bir İliç
nach d e r D aseinsganzheil, die olarak bir yana atılmadan önce, bu soruların
existenzielle sowohl nach einem yanıtlanmaları gerekir. Oradaki-Varlığııı bütün­
m öglichen G anzseiukönnen, als
auch die exislenziale nach d er
lüğüne ilişkin soru — lıeııı varolıııa-ilgili olarak
Seinsverfassung von »Finde« und olanaklı bir bütüıı-‘01abilme’ye ilişkin soru,
»G anzheil«, birgt die Aufgabe
lıeııı de varoluşsal olarak “sonun” ve “bütün­
positiver Analyse von bisher
znm ckgcstellten Fixistenzphäno- lüğün” Varlık-dunnıııma ilişkin soru — şimdiye
nienen in sich. Im /e n in im dieser dek bir yana bırakılmış varoluş-feııoıneıılcrinin
Betrachtungen sieht die ontolo­
gische Gharaklerislik des daseins-
olumlu bir çözümlemesi görevini kendi içinde
m äßigen Zu-Faidc-seitis und die gizler. Bu irdelem elerin özeğinde oradaki-
G ew innung eines exislcnzialeu Varlık karakterindeki sondaki-Varlığııı varlık-
Begriffes vom lode. Die hierauf
İK z.ogenen U ntersuchungen glie­ bilimsel betimlemesi ve ölümün varoluşsal bir
dern sieh in folgender Weise: Die kavramının kazanılması durur. Bunlarla ilgili
F'.rlälirljarkeil des Tixlcs der Ande­
araştırmalar şöyle ayrılır: Başkalarının ölümü­
ren u n d d ie F.rfassungsmög-
lichkcil eines ganzen Daseins (8 nün dencyimleııebilirliği ve bir bütün oradaki-
47); Ausslaud, linde und Ganzheit Varlığı ayrıııısama-olanağı (§ 4 7 ); ‘dışaıda-
(8 48); die A bgrenzung der exis-
le n zialen Analyse des 'Indes
duraıı,’ son ve bütünlük (§ 4 8 ); ölümün varo­
g e g e n ü b er m öglichen a n d e re n luşsal çözümlemesinin fenom enin olanaklı
Interpretationen des Phänomens başka yorum larına karşı sınırlanışı (§ 4 9 );
(8 4'.l); die V orzcichnung der exis-
Icnzial-oulologisrheu Struktur des ölümün varolıışsal-varlıkbiliııısel yapısının bir
Jodes (8 50); das Sein zum Tode öıı-taslağı (§ 5 0 ); ölüme-doğru-Varlık ve ora-
und die Alltäglichkeit des Daseins daki-Varlığııı güııdelikliği (§ 5 1 ); gündelik
(8 51); das alltägliche Sein zum
'lo d e und d er volle exislenziale ölüme-doğru-Varlık ve ölümün tam varoluşsal
Begriff des Todes (8 52); existen- kavramı (§ 5 2 ); asilliği içindeki bir ölüıııe-
zialer Flutwurf eines eigentlichen
Seins zum lode (8 53).
doğru-Varlığııı varoluşsal tasan (§ 5 3 ).

8 47. Die T.r/alırbarkeil des Todes 4 7 . Başkalarının Ölümünün


der Anderen und die
Erjassnngsinöglichkeil eines ganzen
Deneyimlenebdirliği ve Bir BiUüıı Oradaki-Varlığı
Daseins Ayrıııısama-Olanağı
Das E rreich en d e r G änze des Ölümde oradaki-Varlığııı bütününe erişme
Daseins iııı Ibde isi zugleich Ver­
lust des Seins des Da. Der UImt-
aynı zamanda ‘Orası’ııııı Varlığının yitişidir.
gang zum N ichtniehrdascin hebt Bundan-böyle-orada-olmayaıı-Varlığa [Nicht-
das Dasein gerade aus d er Mög­ ınehrdasein] geçiş oradaki-Varlığı tam olarak bu
lich k eit, d ie se n Ü b erg an g zu
erfah re n und als erfah re n en zu geçişi deııeyimleme ve deııeyiınleııen bir geçiş
verstehen. D ergleichen mag aller­ olarak anlama olanağından yoksun bırakır.
dings dem jeweiligen Dasein be­
züglich sein e r selbst versagt
Böyle birşey hiç kuşkusuz o sıradaki oradaki-
bleilx'ti. Um so eindringlicher ist Varlığa kendi kendisi açısından yadsınmış
kalabilir. Ama bu durumda Başkalarının ölümü ılııd ı ıl ır Tod A nderer. Kine
B ee n d ig u n g des D aseins wird
daha da etkileyicidir. Bu yolda oradaki-Varlığın dem nach »objektiv« zugänglich.
bir sonlaııışı “nesnel olarak” erişilebilir olur. Das D asein k an n , zum al da es
w esenhali M ilsein mit A nderen
Oradaki-Varlık özellikle Başkaları ile özsel bir-
isi, eine Krliihrung vom lode ge­
likte-Varlık olduğu içindir ki ölümün bir dene­ winnen. Diese »objektive« Gege­
yimini kazanabilir. Ölümün bu “nesnel” veril- benheit des Todes m ußdauuauch
eine ontologische U m grenzung
mişliği o zaman oradaki-Varlık bütünlüğünün der Daseinsganzlieil ennöglieben.
varlıkbilimsel sınırlanışını olanaklı kılmalıdır. [238]
Başkaları-ile-birlikte-Varlık olarak oıadaki- fü h rt diese nabeliegem lc, aus
d e r S ein sari des D aseins als
Varlığııı Varlık-türüııden çıkan bu oldukça açık M iteinandersein geschöpfte Aus­
sonuç — Başkalarının oradaki-Varlığmm sona kunft, das zuendegekomm eue Da­
ermesinin oradaki-Varlık bütününün çözüm­ sein A nderer zum Krsatzthema für
ilie Analyse d er Daseinsganzlieil
lemesi için yedek tema olarak seçilmesi — bizi zu wählen, an das Vorgesetzte Ziel?
önceden saptanan hedefimize götürür mü? Auiii das Dasein d er A nderen
ist mit seiner im lode erreichten
Giderek Başkalarının oradaki-Varlığı bile,
G änze ein N ichtm ehrdasein im
ölümde erişilen bütünü ile, buııdan-böyle-düıı- Sinne lies Nicht-mehr-in-der-Welt-
yada-olmayan-Varlık anlamında bir bııııdan- seius. Besag. S terben nicht Aus-
dcr-Welt-gchen, das In-der-Well-
böyle-‘orada-olmayaıı-Varlık’tır. Ölme düııya- sein verlieren? Das Nicht-mehr-in-
daıı-gitme, düııyadaki-Varlığı yitirme demek iler-Wiit-sein des G estorbenen ist
değil midir? Gene de, ölenin bııııdan-böyle- gleichw ohl noch — extrem ver­
standen — ein Sein im Sinne d is
dünyada-olmayaıı-Varlığı — aşırı bir yolda anla­ N ur-noch-vorhandenseins eines
şıldığında— karşılaşılan bir cisim-Şeyiıı aııcak- liegegnenden Körperdinges. Am
elöııünde-Varlığı anlamında bir Varlıktır. Baş­ S terilen d er A n d eren k ann das
m erk w ü rd ig e S ein sp h än o m eu
kasının ölümünde bir varolaıı-şeyin oradaki- erfahren werden, das sich als Um­
Vaıiığın (ya da yaşamın) Varlık-türüııden bıııı- schlag eiuis Seienden aus d er Seins-
dan-böyle-‘orada-olmayan-Varlığa’ dönmesi art des Daseins (liz.w. des I-cbens)
zum N irhlm ehrdaseiu Ix stimmen
olarak belirlenmeye izin veren dikkate değer läßt. Das EndeAvs Seienden ijua
Varlık-fenomeııi deııeyimlenebilir. Varolaıı- Dasein ist der A»/«wg dieses Seien-
ilcn ipia bloßen \b rh a n d en en .
şeyin oradaki-Varlık olarak sonu o varolaıı-şeyin
Diese Interpretation des Um­
salt elöııüııde-bulunan birşey olarak başlangıcıdır. schlages aus dem Dasein zum Nur-
Oradaki-Varlıktaıı ancak-elöııüııde-Varlığa noch-vorhatuleusein verfehlt je­
doch insofern den phänom enalen
dönmenin bu yorumunda gene de henüz geri­ Bestand, als das nixhverbleilxnde
ye kalan varolaıı-şeyin bir arı cisiııı-Şey sun­ S eiende kein pures K örperding
maması ölçüsünde, feııomeııal içerik eksiktir. darstellt. Selbst die vorhandene
Leiche ist, theoretisch gesehen,
Giderek elöııüııde-buluııan ceset bile, kuram­ noch m öglicher G egenstand der
sal olarak görüldüğünde, henüz anlama eğili­ pathologischen Anatomie, deren
mi yaşam düşüncesine yönelik kalan patolojik V erstelieustendenz an d e r Idee
von Leiten orientiert bleibt. Das
anatominin olanaklı nesnesidir. Aııcak-elönüıı- Nur-noch-Vorhandene ist »mehr«
de-buluııan şey dirimsiz özdeksel bir Şeyden als ein lebloses m aterielles Ding.
“daha çoğudur.” Onda yaşamı yitirmiş dirimsiz Mil ihm lx'gegnet ein des Lelx-ns
verlustig gegangenes Uulebriidigrs.
birşey ile karşılaşılır. Aber seltisl diese C harakteris­
Ama ‘lıeııüz-geriye-kalan’ın bu beümlemesi tik lies N och-verbleibenden e r­
sch ö p ft nich t d en vollen
bile oradaki-Varlık karakterindeki tam f'euonıe- ilasei ns m ä ß ig -p h ä n o m e n a le n
ııal bulguyu tüketmez. Befund.
Di r »V erstorbene«, di r im Ölenden ayrı olarak “geride kalanlar”dan
UnliTSi hieil zu ilem O eslorlx’-
n rn d rn »Ilinlerblielxncn« ent­ kopardan “göçmüş olan” cenaze törenlerinin,
rissen wurde, ist (iegcnslam l des gömmenin, mezar kültlerinin kipinde “tasa”ıım
»Besorgens« in d e r Weise d e r
'lolenfeier. des Begräbnisses, des
nesnesidir. Ve böyledir çünkü ‘göçmüş olan’
Orälxrknltcs. Uiulikis wiederum kendi Varhk-türünde salt çevresel olarak elaltııı-
deshalb. weil er iu seiner Seinsarı da-buluııan tasa konusu bir gereçten “daha
»noch m ehr« isl als ein n u r
Ix'sorglians umweltlich zuhanile-
çoğudur.” Onun ‘yaııısıra’ yas tutarak ve onu
ues Zeug. Im traucniil-geilcnk.cu- anarak eyleşmelerindc, geride kalanlar saygdı
ıleıı Verweilen l» i ihm sind die bir esirgeme kipinde onunla birlikledirler. Ölüye
Ilin te rh lie h e u e n mit ihm, in
einem Modus d er ehrenden Für­
doğru Varlık-ilişkisi bu nedenle elaltında-bulu-
sorge. Das Scinsvcrhällnis zum ıuuı birşeyin yaııısıra tasalı Varlık olarak alı­
Toten darf deshalb auch nicht als namaz.
besingendes Sein bei einem
X uhandcncn gelallt werden. Ölü ile böyle birlikte-Varlıkta, göçmüş ola­
In solchem Mitsein mit dem nın kendisi bundan böyle olgusal olarak “orada”
Toten ist d er Verstorbene seihst
değildir. Ama biıiikte-Varlık gene de her zaman
nicht m ehr faktisch »da«. Milsciu
m eint je d o ch im m er M ilcinau- aynı dünyada birbiri-ile-birlikte-Varlık demektir.
dersein in derselben Welt. Der Göçmüş olan bizim “dünyamızı” terketıııiş ve
V erstorbene hat u nsere »Welt«
verlassen u n d zurückgelassen.
geride bırakmıştır. O dünyadan [bakarak],
Aus ihr her können die Bleiben­ kalanlar onunla birlikte olmayı sürdürebilirler.
den noch mit ihm sein. Göçüp gitmiş olanın buııdaıı-böyle-‘orada-
je angem essener das Nichl-
m e h rd ascin des V erstorbenen
olmayan-Varlığı’ feııomeııal olarak ne denli
phänom enal gefallt wird, um so uygun ayrmısanırsa, göçmüş olanın asıl soııa-
deutlicher zeigt sich, dal.1 solches gelmiş-Vaıiığmın ölü ile böyle birlikte-Varlıkta
M ilsciu mit [239] dem lo te n
gerad e nicht das eig en tlich e
hiçbir biçimde deneyinden mediği olgusu ken­
Zuendegekonnnenseiu des Ver­ dini o denli açıkça gösterir. Ölüm kendini hiç
s to rb e n e n e rfä h rt. D er Tod kuşkusuz bir yitiş olarak ortaya serer, ama daha
enthüllt sich zwar als Verlust, aber
m e h r als solcher, d en die Ver­ çok geride kalanların deneyimlcdikleri gibi bir
bleibenden erfah re n . Im F.rlei- yitiş olarak. Ama bu yitişe uğramada erişilebilir
ilen lies Verlustes wird je d o ch
olan genel olarak ölenin “uğradığı” gibi bir
nicht der Seinsverlusl als soll her
zugänglich, den d er Stechende Varlık-yidşi değildir. Başkalarının ölümünü asıl
»erleidet«. Wir erfahren nicht im anlamda deneyimlemeyiz; ama en çoğundan
genuinen Sinne das Sterben der
Anderen, sondern sind höchstens
her zaman salt “ortasında orada” olmamız söz
im m er nu r »ilalxä«. konusudur.
U nd seihst wenn es möglich Ve giderek ‘ortasıııda-oradaki-Varlık’ta Baş­
und angängig wäre, das Sterben
d er A nderen im Dabeisein sich
kalarının ölümünü “ruhbilinısel olarak” açık
»psychologisch« zu v erd eu tli­ kılmak olanaklı ve uygulanabilir olsaydı bile,
chen, die damit gem einte Weise böylelikle denm ek istenen yolda olma, yani
zu sein , als Zu-Fntlc-kom m cii
nämlich, wäre keineswegs crfaLll. ‘soııa-gelme’ hiçbir biçimde ayrımsaııabilir
Die Frage steht nach dem onto­ olmazdı. Soru ölenin ölmesinin onunVarlığının
logischen Sinn des Slcrlxais des bir Varlık-olanağı olarak varlıkbilimsel anlamım
Sterbenden als einer Seinsmög­
lichkeil seines Seins und nicht ilgilendirir, göçmüş olanın arkada kalmış olan­
nach d er Weise des M itdascins larla birlikte-oradaki-Varlığının ve henüz-ora-
u n d N ochilascius des Verstor­
b n e n mit den (leblielx-nen. Die
daki-Varhğnmı kipini değil. Başkalarında deııe-
A nw eisung, d en an A n d eren yimleııen ölümü oradaki-Varlığın sonunun ve
bütünlüğünün çözümlemesi için tema alma erfah ren en 'Ibil /.um Them a für
(He Analyse von Daseinseiule mul
yönergesi ne varlıksal olarak ne de varlık- G an zh eit 7.11 n e h m e n , verm ag
bilimsel olarak verebileceği sanılan şeyi vere­ weder o ntisrh noch unlologiseh
bilir. das zu geben, was sie gehen zu
können vermeint.
Ama herşeyden önce Başkalarının ölü­ Vor allem a b e r b e ru h t d e r
münün oradaki-Vaıiığııı taınamlanmışlığmın I linweis auf das S tetix n A nderer
als K rsalzthem a für die o n to lo ­
ve bütünlüğünün varlıkbiliııısel çözümlemesi gisch e Analyse d er D aseinsab-
için yedek-tema olarak gösterilmesi öyle bir var­ gesehlossenheil und Ganzheit auf
sayım üzerine dayanır ki, kendini oradaki- einer Voraussetzung, die sich als
ein e völlige V erk en n u n g d er
Varlığııı Varlık-türüııü anlamada tanı bir başa­ Seinsart des Daseins nachweisen
rısızlık olarak belgitler. Bıı varsayım oradaki- lälil. Diese Voraussetzung liegt in
Varlığııı yerini keyfi olarak başkasının alab­ d e r M einung, D asein k ö n n e
b eliebig d u rch an d e re s ersetzt
ileceği sanısında yatar, öyle ki, bııııa göre biri­ werden, so daß, was am eigenen
nin kendi oradaki-Varlığmda deııeyimlenemez D asein u n e rfa h rb a r bleibt, am
olan şey yabancı bir oradaki-Varlıkta erişilebilir frem den zugänglich werde. Aber
ist.diese Voraussetzung wirklich so
olacaktır. Ama bu varsayım gerçekten de böy- grundlos?
lesiııe temelsiz midir? Zu d en S ein sm ö g lich k eiten
des M iteiuandcrseins in der Welt
Dünyadaki birbiri-ile-birlikte-Varlığııı Var- gehört unstreitig die Verlielbarkeil
lık-olaııaklarma bir oradaki-Varlığın bir başkası des e in e n D aseins d u rch ein
tarafından temsil edilebilirliği tartışına götürmez anderes. In der Alltäglichkeit des
B esorgern w ird von s o lch e r
bir yolda aittir. Tasanın gündelikliğinde böyle V ertretb ark eit vielfältig u n d
temsil edilebilirlik çok yanlı olarak ve sürekli ständig Gebrauch gemacht. Jedes
olarak kullanılır. Her belli bir yere gidiş, her U m gehen zu .... jedes lVcibriugcu
von ... ist im Umkreis der uät list-
katkıda bulunuş en yakından tasa edilen “çev­ besorgten »Umweh« vertretbar.
recim alanı içinde temsil edilebilirdir. Düıı- Die weile M annigfaltigkeit ver­
yadaki-Varlığm temsil edilmeye açık yollarının tretbarer Weisen des In-der-Weh-
seins erstreckt sich nicht nu r auf
geniş lürliilüğü yalnızca kendini kamusal bir- d ie ab g e sch liffen e n M odi des
biri-ile-birlikte-Vaılığın daha inceltilmiş kipleri ö ffen tlich en M iteinander, so n ­
d e rn betrifft e b e n so d ie a u f
üzerine yaymakla kalmaz, ama benzer olarak
b estim m te U m kreise ein g esch ­
belirli erimlere kısıtlanmış, meslek, konum ve ränkten, auf Berufe, Stände und
yaşa göre biçilmiş tasa olanaklarını da ilgi­ L e b en salte r ztigeschnil teilen
M ö g lich k eiten des B eso rg n is.
lendirir. Ama böyle temsil, anlamına göre, her Solche V ertretung alx-r ist ihrem
zaman birşey“de” ve birşeyin “ortasında” temsil, S in n e nach im m er V ertretu n g
eş deyişle birşey için tasada temsildir. Ama »in« und »ltei« etwas, d;is heil.lt im
B esorgen von etwas. Das all­
gündelik oradaki-Varlık kendini en yakından ve tägliche Dasein verslchtsich aber
çoğunlukla onunla tasalanma alışkanlığında zunächst u n d zum eist aus dem
olduğu şeyden anlar. “İnsan” yaptığıdır. Bu her, was es zu b esorgen pflegt.
»Man ist« das, was man betreibt.
Varlık açısından, eş deyişle lıergüıı tasa edilen Bezüglich dieses Seins, des alltäg­
“düııya”ya birbiri ile birlikte soğrulm a açı­ lichen M ileinanderanfgchens Ix i
sından temsil edilebilirlik yalnızca genel olarak d er lx'sorgten »Weh«, ist Vertrcl-
liarkeil nicht nu r überhaupt mög­
olanaklı olmakla kalmaz, ama giderek oluş­ lich, sie geh ö rt sogar als Kons-
turucu olarak birbiri-ile-birlikteliğe aittir. Bura­ litutivum zum Miteiu[240]ander.
liier kann und muß sogar das eine
da bir oradaki-Varlık belli sınırlar içinde başka Dasein in gewissen Grenzen das
oradaki-Varlık “olabilir ve olmalıdır." andere »sein«.
Indes scheiten diese Verlre- Ama eğer önemli olan şey oradaki-Varlığm
liiugsiiiöglirhkcit völlig, wenn es
um d ie V ertretung d e r Seius-
‘sona-gelme’sini oluşturan ve ona böyle olarak
lnöglichkeit g eh t, d ie das /,u- bütünlüğünü veren Varlık-olanağınm temsili
K nde-koninien des D aseins ise, bu temsil etme olanağı bütünüyle çöker. Hiç
ausinaclit u n d ilun als solche
seine Gänze gibt. Keiner kann dem kimse Başkasından onun ölümünü uzaklaştıramaz.
Anderen sein Sterben abnehmen. Hiç kuşkusuz biri “bir Başkası için ölüme gide­
je m an d kann wohl »für ein en
A nderen in den Tod gehen«. Das
bilir.” Ama bu her zaman kendini “belirli bir
besagt jedoch im m er: für d en davada” Başkası için kurban etmek demektir.
A n d eren sich o p fern » in einer Ama böyle uğruna ölm e’ hiçbir zaman
bestimmten Sache«. Solches Ster­
ilen für ... kann aller nie lx'dcu-
Başkasının böylelikle kendi ölüm ünden en
ten, datidem A nderen damit sein küçük bir biçimde uzaklaştırılmış olmasını
Tod im geringsten aligenom m eu inileyemez. Ölmeyi her oradaki-Varlık o sırada
sei. Das S terb e n mul! jedes
D asein jew eilig selbst a u f sich kendi üstüne almalıdır. Ölüm, “var” oldukça
nehm en. Der Tod ist, sofern er özü gereği her durumda benim ölümümdür. Ve
»ist«, vvescnsn tiifüg je der m eine.
U nd zwar b ed e u tet e r ein e
hiç kuşkusuz kendine özgü bir Varlık-olanağmı
eigentüm liche Seinsmöglichkeit, imler ki, bunda her durum da birinin kendi
d a rin es um das Sein des je oradaki-Varlığmın Varlığı saltık olarak önemli
eig e n e n D aseins sch le ch th in
gehl. Am Sterilen zeigt sich, dal.i olandır. Ölmede ölümün varlıkbilimsel olarak
d e r Tod onto lo g isch d u rch beııimkilik ve varoluş tarafından oluşturulduğu
jemeinigkeil mul Kxislcuz kons­
titu ie rt w ird5. Das S terb e n ist
görülür.7 Ölme bir olay değil ama varoluşsal
keine Begebenheit, sondern ein olarak anlaşılacak bir fenomendir ve daha da
existenzial zu verstehendes Phä­ yakından sınırlanması gereken ayırdedici bir
nom en und das in einem aus­
g ez eich n e ten , noch n ä h e r zu anlamda alınmalıdır.
um grenzenden Sinne. Ama ölme olarak “sonlanma” oradaki-Var-
W enn ab e r das »Kadett« als
Sterilen d ir Ganzbeit des Daseins
lığııı bütününü oluşturuyorsa, o zaman bütü­
konstituiert, dann mul! das Sein nün kendisinin Varlığı her durum da birinin
der Gänze scllist als exislenzialcs kendi oradaki-Varlığının varoluşsal fenomeni
P h än o m e n des j e eig en en
D aseins begriffen w erden. Im olarak kavraıımalıdır. “Soıılaııma”da ve oradaki-
»Hilden« u n d dem d ad u rch Varlığm onun yoluyla oluşturulan bütüıı-Var-
k o n stitu ie rte n G anzsein des
D aseins gibt es wesensmäl.lig
lığıııda öz açısından hiçbir temsil yoktur. Du­
keine V ertretung. D iesen exis- rum un varoluşsal olgıı-içeriği bıulur ve eğer
tenzialen T atbestand verkennt Başkalarının ölmesine bütünlüğün çözüm­
d e r vorgeschlagcne Ausweg,
wenn er das Slerlx-n A nderer als lemesi için yedek-tema olarak başvurulacak
F.rsalzlhcma für die Analyse der olursa, önerilen bu çıkış yolu o olgu-içeriğiııi
Ganzheit vors« hiebt.
So ist der Versuch, das Gauz-
anlamayı başaramaz.
sein des D aseins p h än o m en al Böylece oradaki-Varlığm bütün-Varlığını
angem essen zugänglich zu feııomeııal olarak uygun bir yolda erişilebilir
machen, erneut gescheitert. Alx r
das Krgcbnis der U lx'ih'gungen
kılına girişimi yeniden başarısızlığa uğramıştır.
bleibt nicht negativ. Sie vollzogen Ama irdelemelerimizin sonucu olumsuz kal­
sich in «-iner, wenngleich rohen
maz. Kabaca da olsa, fenomenler üzerine bir
O rientierung an «len Phänom e­
nen. Der Tod ist als existenziales yönelimi yerine getirmişlerdir. Ölüm varoluşsal
Phänomen augezeigt. Das drängt bir fenomen olarak gösterilmiştir. Bu ise ara-

■VKi.sas. ıı n. 7lik/.. § 9, s. 1411 vss.


ştırnıayı lıer durumda birinin kendisinin olan d ie U n tersu ch u n g in ein e rein
oxislcnziale O rien tieru n g am je
oradaki-Varlığı üzerine arı varolıışsal bir yöne­ eigenen Dasein. Ks bleila für die
lime zorlar. Ölme olarak ölümün çözümlemesi Analyse des Todes als Stcrl>cn nu r
için geriye kalan biricik olanak ya bu fenomeni die Möglichkeit, dieses Phänomen
entw eder au f ein en rein exislen-
arı varolıışsal bir kavrama getirmek, ya da onun zialen Begriff zu bringen <x!cr alter
varlıkbilimsel anlayışından vaz geçmektir. au t sein ontologisches Verständnis
zu verachten.
Bundan başka, oradaki-Varlıktaıı buııdaıı- f e rn e r z.eigle sich lx-i d er Cha­
böyle-düııyada-olmayan-Varlık olarak buııdaıı- rak teristik des Ü bergangs vom
böyle-‘orada-olmayaıı-Varlığa’ geçişin betimle­ Dasein zum Niclilm chrdascin als
Nirhl-mchr-in-der-Well-scin, dal!
mesi durum unda omdaki-Varlığın ölme anla­ das Aus-der-W elt-geheu tles Da­
mında ‘dünyadan-gitınesi’ııin ‘salt-dirimli’ııin seins im S in n e des S terbens
bir ‘dünyadan-gitmesi’ndcıı ayırdedilıııesi ge­ un tersch ied en w erden mul! von
einem A us-der-W elt-geheu des
rektiği gösterildi. Dirimli birşeyiıı sonlanmasım N ur-Icbendcu. Das Enden eines
[Enden] terminolojik açıdan telcf-olma [ Ver­ Lebendigen fassen wir term in o ­
logisch als V erenden. D er [241]
enden] olarak alıyoruz. Ayrım ancak oradaki- U n tersch ied k ann n u r sich tb ar
Varlığa özgü sonlanmannı bir yaşamın sonuna w erden durch eine A bgrenzung
karşı sınırlanması yoluyla görülebilir olur.8İ liç des dasciusmälligen Kudcus gegen
das Ende eines Lclx-ns*. Zwar lallt
kuşkusuz ölüm fizyolojik-biyolojik olarak da sich das Sterben auch physiolo­
alınabilir. Ama tıbbi “exitus” kavramı telef-olma gisch-biologisch au llässen . Der
tuet lizinischc Begriff dos »Exitus«
kavramı ile örtüşmez.
deckt sich a lx r nicht mit dem des
Ölümü varlıkbilimsel olarak ayrımsama Vercndous.
olanağı üzerine bu noktaya dek süren tartış­ Aus der bisherigen Erörterung
d e r o n to lo g isch en E rfassungs­
m adan aynı zamanda açığa çıkar ki, başka m ö g lich k eit des Todes wird
Varlık-türüııdcki varolan-şeyleriıı (elöııüııde- zugleich klar, dal! unvermerkt sich
bıılunuş ya da yaşam) kendilerini göze çarp­ vordrängende Sıılıslı uktionen von
Seiendem an d erer Seinsart (Vor-
madan öne çıkaran all-yapıları bu fenomenin handenheit oder l.clx-n) die Inter­
yorumunu, giderek daha şimdiden onu sun­ p re ta tio n des P h än o m en s, ja
manın uygun ilk yolunu karıştırma gibi bir sch o n die erste an g e m essen e
Vo,frabe desselben, zu verw irren
gözdağı verirler. Bunu karşılamanın biricik drohen. Dem ist n u r so zu Ix-gog-
yolu daha öte çözümleme için ‘son’ ve ‘bü­ ncu. dal! für die weitere Analyse
ein e zu reich en d e on to lo g isch e
tünlük’ gibi oluşturucu fenom enlerin var- B estim m theit d e r konstitutiven
lıkbilimsel olarak yeterli bir belirliliğini araş­ Phänomene, als da sind Ende und
tırmaktır. Ganzheit, gesucht wird.

§ 4 8 . ‘Dışarda-Duran, ’Son ve Bütünlük § 48. Ansstand, Ende und Ganzheit

Son ve bütünlüğün varlıkbilimsel betimlemesi Die ontologische C harakteristik


bu araştırmanın çerçevesi içinde ancak geçici von Ende und Ganzheit kann im
Kabinen dieser U ntersuchung mir
olabilir. Bunun yeterli olarak sağlanması yal­ vorläufig sein. Ih re zureichende
nızca genelde sonun ve genelde bütünlüğün Erledigung verlangt nicht nur die
1Ioraiisslclhmg d er formalen Struk­
biçimsel yapılarının ortaya koyulmasını ge­ tu r von E nde ü b erh au p t u n d
rektirmekle kalmaz. Aynı zamanda bunların G anzheit ülx rhaiipl. Sie b ed a rf

s15k/„ 8 10, s. 145 1 vss. ■Yx l. S 10, S. IS II.


zugleich d er Auswicklung ih re r olanaklı bölgesel değişikliklerinin, eş deyişle
m öglichen regionalen, das heißt
c n lfo n n a lisic rle n , a u f je be-
biçimsellikten sıyrılmış ve her durumda belirli
slinuntes »stichhaltiges« Seiendes “konular olarak” varolaıı-şeyler ile bağıntılı
1k v.ogenen und ans dessen Sein olan ve bunların Varlığından belirlenen yapısal
d eterm in ierten slrukturalen Al>-
TCindlungcn. Diese Aufgaljc' setzt değişikliklerin çözülmesini gerektirir. Bu görev
wiederum eine genügend eindcu- yine Varlık-türlcriııiıı yeterince ikircimsiz ve
positive In te rp re tatio n der
S ein sarien voraus, die eine
olumlu bir yorumunu varsayarken, bu türler
regionale Scheidung des Alls des ise varolaıı-şeyler tündüğünün bölgelere göre
Seienden verlangen. Das Verständ­ bölünmesini ister. Ama bu Varlık-yollarnını
nis d ieser Seinsweisen ab e r ver­
langt eine geklärte Idee von Sein
anlaşılması genelde Varlığın açık bir düşün­
ü b e rh a u p t, l'.iue an g em essen e cesine bağlıdır. Son ve bütünlüğün vaılık-
E rled ig u n g d e r o n to lo g isch en biliınsel çözümlemesinin uygun olarak yerine
/Vital yse von Ende und G anzheit
scheitert nicht nu r an d e r Weit­
getirilmesinin çöküşü yalnızca temanın geniş
läufig!« ■it des Themas, sondern an erimliliğiııden ötürü değil, ama ilkesel bir
der grundsätzlichen Schwierigkeit, güçlükten, bu görevin üstesinden gelmek için
daß zur Bewältigung dieser Attf-
galtc gem de das in dieser U nter­ tanı olarak bu araştırmada aranan şeyin (genel
suchung Gesuchte (Silin von Sein olarak Varlığın anlam ının) daha şimdiden
ü b erh au p t) schon als g efunden
bulunmuş ve tanıdık olarak varsayılmasıııın
und Ix'kaunt vorausgesetzt werden
mul.’. zorunlu olmasından ötürüdür.
Das vorwaltcndc Interesse der Aşağıdaki irdelemelerin başlıca ilgisi son ve
folgenden Betrachtungen gehört
d en »A bwandlungen« von Ende
bütünlüğün “değişikliklerine” aittir ki, bun­
und Ganzheit, die als ontologische ların oradaki-Vaıiığın vaıiıkbilimsel belir­
Bestimmtheiten des Daseins eine lilikleri olarak bu varolaıı-şeyiıı kökensel bir
ursprüngliche Interpretation die­
ses S eienden fü h ren sollen. Im
yorumuna götürmeleri gerekir. Oradaki-Var-
ständigen 1linblick auf die schon lığın daha şimdiden ortaya koyulmuş varolıışsal
herausgestellle exislcnz.iale Ver­ yapıkmışım sürekli göz önünde tutarak, kate-
fassung des Daseins müssen wir zu
entscheiden versuchen, wie weit goıisel olarak ne denli belirsiz kalırlarsa kal­
die sich zunächst vordrängeudeu sınlar kendilerini ilk olarak öııc süren son ve
Begriffe von Ende und Ganzheit,
bütünlük kavramlarının oıadaki-Varlık için
mögen sie kategorini a n d ı noch so
unbestim m t [242] bleiben, dem varlıkbilimsel olarak ne denli uygunsuz olduk­
Dasein ontologisch unangemessen larına karar vermeye çalışmalıyız. Böyle kav­
sind. Die Zurückweisung solcher
Begriffe m uß zu ein er positiven
ramların ‘geri-göııderilmeleri’ onların özgün
ZKwra«//gau ihre spezifische Re­ bölgelerine doğru olumlu bir 'gönderme’ye
gion fortgchildet werden. Damit geliştirilmelidir. Böylelikle varolıışsallar olarak
verfestigt sich das Verständnis für
Ende und Ganzheit in der Abwand­
değişiklikleri içindeki son ve bütünlüğün anla­
lung als Existcnzialieu, was d ie şılması güçlenecek ve bu ise ölümün varlık-
Möglichkeit einer ontologischen bilimscl bir yorumunun olanağının güvencesi
Interpretation des Iödes verbürgt.
W enn a b e r die Analyse von
olacaktır.
E nde und G anzheit des Daseins Ama oradaki-Varlığın son ve bütünlüğü­
eine so w eitgespannte O rien tie­ nün çözümlemesi çok geniş erimli bir yönelimi
rung nim mt, kanıt das gleichwohl
n ic h t h eiß en , d ie existenzialen üstlense bile, bu gene de varolıışsal son ve
Begriffe von E nde und G anzheit bütünlük kavram larının bir tüm dengelim
sollten au f dem Wege ein er De­
yoluyla kazanılmaları gerektiği anlamına gele­
duktion gewonnen werden. Umge­
k e h rt gilt es, d en existenzialen mez. Tersine, oradaki-Varlığın soııa-gelmesinin
varoluşsal anlamı oradaki-Varlığııı kendisinden Sinn des Zu-Eııde-kommens des
Daseins diesem selbst zu cııt-
alınmalı ve böyle bir “sonlaııına”nın varoluştaki nelııııen u n d zu zeigen, wie
varolaıı-şeyiıı bir ‘bütün-olma\sıııı nasıl oluştu­ solches »Enden« ein Canzsein
rabileceği gösterilmelidir. des S eie n d en k o n stitu iere n
kann, das existiert.
Ölüm üzerine buraya dek süren tartışma üç Das b ish er ü b er d e n Tod
savda formüle edilebilir: 1 . Var olduğu sürece E rö rte rte läßt sich in d rei
T h e se n fo rm u lieren : 1. Zum
oradaki-Varlığa o olacak olan bir ‘lıeııüz-değil’ D asein geh ö rt, solange es ist,
— sürekli ‘dışarda-duran’ — aittir. 2 . Her durum­ ein Nocli-nichl, das es sein wird
da ‘henüz-sonda-olmayan’ın ‘kendi-soıııına- — der ständige Ausstand. 2. Das
Zi i-seinem-Ki ide-koini ilen des je
gelm e’si (‘dışarda-duran’m Varlığı açısından N ocli-niclit-zu-Ende-seieuden
ortadan kaldırılması) bımdan-böyle-orada-olma- (die seinsmäßige Behebung des
yaıı-Varlık karakterini taşır. 3 . ‘Soııa-gelıııe’ Ausstaudes) hal den Charakter
des N iclitm ehrdaseins. 3. Das
kendi içinde o sıradaki oradaki-Varlık için saltık Zu-Eiide-konnnen lx-schliel.il in
olarak temsil edilemez bir Varlık-kipi kapsar. sich ein en fü r das jew eilige
Dasein sr.li1erht.hiu u nvertret­
Oradaki-Varlıkta sonunu ölüm ile bulan baren Seiusmodus.
sürekli bir “bütünlük yoksmıluğu”nuıı olduğu Am Dasein ist eine ständige
yadsınamaz. Ama var olduğu sürece oradaki- »Ungauzheil«, die mit dein Tod
ih r E nde fin d e t. u n d u rch -
Varlığa bu ‘lıeııüz-değiriıı “ait olması,” bu feııo- slreich b ar. A ber d a r f d e r
ıııeııal olgu-içeriği bir ‘dışarda-duran * olarak phänom enale Tatbestand, daß
yorum lanabilir mi? Hangi varolaıı-şeyler ile zum D asein, so lan g e es ist,
dieses Noch-nicht »gehört«, als
bağıntı içinde ‘dışarda-duran’ gibi birşeyden söz Aussland interpretiert werden?
ederiz? Anlatım varolan-şeye hiç kuşkusuz “ait Mit Bezug au f welches Seiende
re d e n wir von A usstand? D er
olan,” ama henüz eksik olan demektir. Dışarda- A usdruck m e in t das, was zu
duran, eksik olan olarak, bir aitlikte temellenir. einem Seienden zwar »gehört«,
Örneğin alınacak bir borcun ödenmesinde geriye ab er noch fehlt. Ausstelieu als
Eehleu gründet in einer Zuge­
kalan bölüm dışarda durur. Dışarda durmakta hörigkeit. Aussicht zum Beispiel
olan henüz birinin elinin altında değildir. ‘Dışarda- d e r Rest e in e r n och zu em p ­
duraıı’m kaldırılması olarak “borcun” ödenmesi fangenden Schuldlx-gleirimug.
Das Ausstehende ist noch nicht
“içeri giren”i, kalanın birbiri-ardına-gelmesiııi verfiigliar. Tilgung der »Schuld«
imler ki, onunla ‘lıeııüz-değil’ bir bakıma dol­ als B ehebung des A usstaudes
b ed e u tet das »Eingehen«, das
durulur, ta ki borç toplamı “birarada” oluncaya ist N ach cin an d era n k o m m en
dek. Buna göre dışarda-durıııa ‘biraraya-ait- des Restes, wodurch das Noch-
olaıılar’ın ‘henüz- birarada-olmaması’ demektir. niclu gleichsam aufgefüllt wird,
bis d ie g esch u ld ete S um m e
Varlıkbilimsel olarak bunun iınlemi daha şim­ »beisam m en« ist. A usslehen
diden elaltmda-bulunanlar ile aynı Varlık-türüıı- m ein t deshalb: N ochnichlbei-
de olan katılacak parçaların elaltıııda-bııhm- sam inensein des Zusammenge­
hörigen. O ntologisch legt darin
mayışlarıdır; daha şimdiden elaltıııda-bulunaıı- die U nzu h an d en h cit von boi-
lar kalanın ‘içeri girme’si yoluyla kendi paylarına zubringenden Stücken, die von
d er gleichen Seinsart sind wie
Varlık-türleriııi değişkiye uğratmazlar. Sürmekte d ie sch o n z u h a n d e n e u , die
olan birarada-olmama birikimli bir biraraya- ihrerseits durch das Eingehen
bileşıııe yoluyla silinir. Onun için henüz birşeyiıı des Restes ih re Seinsart nicht
m odifizieren. Das b esteh en d e
* \ A u s s l e h m ; sözel olarak: ‘dışarda-dıırnıa.’ Sözcük ‘yerinde U nzusam m en wird durch eine
olması gerekirken yerinde olmayan,’ İıeııiiz eksik olan,’ ‘lıeııiiz a n h ä u fe n d e Z u sannneustüc-
açık olan’ anlamlarını taşır.] kung getilgt. Das Seiende, an dem
noch etwas ausstellt, hat die dışarda-durduğu varolan-şey elallinda-bulunanm
Seinsart des Ziihaiidenen. Das
Zusammen, b/.w. das darin fun­ Varlik-türünü taşır. Biraradalığı ya da onda temel­
d ie rte Ihiziisaiinncu charak­ lenen birarada-olmamayı toplam olarak nitelen­
terisieren wir als Summe. [243] diririz.
Dies einem solchen Modus
des Z usam m en zu g ehörige Ama biraradalığııı böyle bir kipine ait olan
Un/.usammen, das fe h le n als birarada-olmama — henüz ‘dışarda-duran’ olarak
Ausstand, vermag aber keines­
wegs das N och-niclu o n to lo ­
eksik-olaıı — olanaklı ölüm olarak oradaki-Varlı­
gisch zu bestim m en, das als ğa ait olan ‘lıeııüz-değil’i hiçbir biçimde varlık-
m ö g lich e r Tod /.um D asein bilimsel olarak belirleyemez. Oradaki-Varlık
gehört.. Dieses S eie n d e hat
ü b erh au p t nicht die Seinsari
genel olarak düııya-içiııde elaltında-buluııaıı bir-
eines innerweltlich Zuliaude- şeyiıı Varlık-türüııü taşımaz. Varolaıı-şeyiıı birara-
n c u . Das Zusam m en tles dalığı — ki oradaki-Varlık “gidişini”* tamamla­
S eie n d en , als welches das
Dasein »in seinem Verlaut« ist, yıncaya dek “gidişinde”* olan o varolan-şey olarak
bis es »seinen I^anf« vollendet vardır — daha şimdiden herhangi bir yolda ve
h at, k o n stitu iert sich nicht
herhangi bir yerde kendiliklerinden elaltıııda-
d u rch ein e »fo rtlau len d e«
Anslürkung von Seiendem, das btılımaıı varolan-şeyleriıı “süregitmekte olaıı”*
von ihm selbst h e r schon bir bileştirilmesi yoluyla oluşmaz. Oradaki-Varlı-
irgendwie mul -wo zuhanden
ist. Das Dasein ist n ich t erst
ğııı ancak oıııııı ‘lıeııüz-değiri kendini doldurdu­
zusam m en, w enn sein Noch- ğu zaman ‘biramda’ olması gibi birşey söz konusu
nichl sich aufgefüllt hat, so olmaktan öyle uzaktır ki, oradaki-Varlık tam ola­
w enig, dal.1 es d a n n gerad e
n ich t m e h r ist. Das D asein
rak o zaman bundan böyle yoktur. Oradaki-Varlık
existiert je schon im m er her durumda daha şimdiden tanı olarak öyle bir
g e ra d e so. dal.’> zu ihm sein yolda varolur ki, 011a kendi ‘lıeııüz-değiri aittir.
Noch-nichl gehört. Gibt es aber
nicht Seiendes, das ist, wie es
Ama olduğu gibi olan ve 011a bir ‘lıeııüz-değirin
ist. und dem ein Noch-nichl ait olabildiği ve oradaki-Varlığın Varlık-türüııü
z u g e h ö re n kann, o h n e dal.1 taşımak zorunda olmayan varolan-şey yok mudur?
dieses Seiende tlie Seinsari des
Daseins halten mühte? Örneğin denebilir ki, ‘Ay dolunay oluncaya
M au k ann zum Beispiel dek 011da son çeyrek henüz dışarda durur.’ ‘I leııiiz-
sagen: am M ond steh t das
letzte Mertel noch aus, bis er
değil’ örtücü gölgenin yitişi ile azalır. Gene de
voll ist. Das Noch-nichl verrin­ burada Ay her zaman daha şimdiden bütün ola­
gert sich mit dein Verschwin­ rak elönüııde-bulımur. Ayın dolunay olarak bile
den lies verdeckenden Schal­
tens. Dabei ist doch d er Mond
hiçbir zaman bütünüyle ayrmısaıımadığını bir
im m er schon als Ganzes vor­ yana bırakırsak, ‘heııüz-dcğil’ burada hiçbir
h a n d e n . Davon a b g e seh e n , biçimde Aya ait bölümlerin bir henüz-birarada-
dal.1 d er M ond auch als voller
nie ganz zu erfassen ist. b e­ olmamalarını imlemez, aıııa yalnızca algılayan
d e u te t das N och-nichl h ie r ayrımsamayı ilgilendirir. Aıııa oradaki-Vaıiığa ait
keinesw egs ein noch uichl
Zusammensein d e r z u g e h ö ­
‘heııüz-dcğil’ yalnızca geçici olarak ve arada bir
rigen Teile, so n d ern betrifft birinin kendisinin ya da yabancı birinin deneyimi
einzig das w ah rn eh m e n d e için erişileıııez olmakla kalmaz; genel olarak
Erfassen. Das zum D asein
g eh ö rig e N och-nichl ab e r
henüz “edimsel” değil “dir.” Sorun oradaki-Varlık
bleibt uichl nu r vorläufig und karakterindeki ‘lıeııüz-değirin ayrımsanmasını
zuweilen für die eigene und
frem de K rfahruug unzugäng­
lich, es »isl« überhaupt noch *| 'laufen' :: ‘koşmak’ sözcüğünden Diletilen sözcüklerin
nicht »wirklich«. Das Problem (L a u f Verlauf fortlaufend) fcııonıcnolojik bit kullanımı. |
değil, ama onun olanaklı Varlığını ya da Yok­ betrifft nicht die Erfassung s
d ascin sm äß ig cn N ocli-nicln,
luğunu ilgilendirir. Oradaki-Varlık, kendisi so n d ern dessen m ögliches Sein
olarak, henüz olmadığına doğru oluşmalı, eş bzvv. Nichtsein. Das Dasein muß als
deyişle lıeııüz olmadığı o/malıdır. Böylece ‘lıeniiz- es selbst, was es noch nicht ist,
werden, das heißt sein. Um sonach
değU’in oradaki-Varlık karakteri ildeki Varlığını das daseinsincißige Sein des Noch-
karşılaştırmalı olarak belirleyebilm ek için, nichl vergleichend bestimmen 7.11
können, müssen wir Seiendes in
Varlık-türüııe oluşun ait olduğu varolan-şeyi B etracht n e h m e n , zu dessen
irdelemeye almalıyız. Seinsart das Werden gehört.
Örneğin olgun olmayan bir nıeyva olgun­ Die unreife Trucht zum Bei­
spiel gehl ihrer Keife entgegen.
luğuna doğru gider. Bu olgunlaşmada ıııey- Dabei wird ihr im Keifen das. was
vaııııı henüz olmadığı şey hiçbir biçimde lıeııüz- sie noch nicht ist, keineswegs als
elöııüııde-bulunm ayan birşey olarak parça N och-nicht-vorhandenes au g e­
stückt. Sie selbst bringt sich zur
parça bitiştirilmez. Meyvaıım kendisi kendini Keile, und solches Siehbringcu
olgunluğa getirir, ve böyle ‘kendiııi-getirme’ ch a ra k terisiert ih r Sein als
Trucht. Alles E rdenkliche, tlas
onun nıeyva olarak Varlığını nitelendirir. Ona beigebrat hl w erden könnte, ver­
katılabilecek imgelenebilir lıeışey meyvaıım m öchte die U nreife d er Trucht
olgun olmayışını gideremezdi, eğer bu varolaıı- nicht zu beseitigen, käme dieses
Seiende nicht von dim seihst her zur
şey kendiliğinden olgunluğa gelmemiş olsaydı. Keife. Das N och-nicht d er U n­
Olgun olmayışın ‘lıeııüz-değil’i dışaıda-durmak- reife m eint nich t ein a u ß e n ­
la-olaıı bir Başkasını, meyvaya karşı ilgisiz olarak steh en d es A nderes, das gleich­
gültig gegen die Trucht au und
onda ve onunla birlikte elöııünde-buluııabilecek m it ihr vorhanden sein könnte.
biışeyi imlemez. Kendi özgün Varlık-türii için­ Es m eint sie selbst in ih rer spe­
zifischen Seinsari. Die noch nicht
deki meyvaııın kendisini iniler. Henüz tanı volle Summe ist als Zuhandcnes
olmayan toplam, claltmda-bıılıınan birşey ola­ gegen den feh len d en unzuhan-
rak, eksik olan ve elallmda-bulumnayaıı ‘kalan’a denen Rest.»gleichgültig«. Streng
g enom m en kann sie weder un-
karşı “ilgisiz”dir. Sağın olarak alındığında, gieichgiillig. noch gleichgültig
toplanı ‘kalan’a karşı ne ilgisiz-değil ne de ilgisiz d ag e g en sein. Die re ife n d e
olabilir. Olgunlaşan nıeyva gene de yalnızca Trucht je[244]doch ist nicht nur
nicht gleichgültig gegen die Un­
kendisinin bir Başkası olarak olgıuı-olmamasma reife als ein Anderes ihrer selbst,
karşı ilgisiz olmamakla kalmaz, aıııa olgunlaşır­ sondern reifend «Vsie die Unrei­
fe. Das Noch-nicht ist schon in ihr
ken olgım-olmayan odur. ‘Heııüz-değil’ dalıa eigenes Sein cinbczogcu und das
şimdiden meyvaıım kendi Varlığında hiçbir keineswegs als beliebige Bestim­
biçimde rasgele bir belirlenim olarak değil aıııa m ung. so n d ern als K onstituti­
vuni. E ntsprechend ist auch das
oluşturucu birşey olarak kapsaıımıştır. Karşılık Dasein, solange es ist, je schon sein
düşmek üzere, oradaki-Varlık da, var oldukça, Noch-niche.
her durumda daha şimdiden kendi ‘henüz-değiUidiry
' I tn Unterschied zwischen Ganzem
mul Sunime, ö\o v mut iräv, totum mul
’Büıüıı ve to[)l;ını — öAov ve Trâv, lotum ve compositum — i'omjKisimm, ist seil l ’hito mut Aristoteles
arasındaki aynın Plaloıı ve Aristoteles’in /.atılanından İm yana bekannt. Damit ist freilich noch nicht
die Systematik d er schon in dieser Schei­
tanınır. Ama İm litt,: kuşkusuz dalıa şimdiden İm ayrımda kap­
d u n g b eschlossenen k ate g o iia lc n
sanan kategoı isel değişikliklerin dizgesel olarak bilinmesi Abwandlung edumnl und in den Begriff
kavrama yükseltilmesi dem ek değildir. Sorgulanan yapıların gehoben. Als Ansatz ein er ausl'iihren-
ayrıntılı bir çözümlemesine bir yaklaşım için bkz. E. I hissel i, den A nahse d e r fraglichen Strukturen
vgl. Ihtsserl, lo g isch e U ntersuchun­
İAtgische Untersuchungen. Bd. II, “S. Untersuchung. Zur Lehre gen. İki. II, S. Untersuchung. Zur Lehre
von den Ganzen tınıl Teilen.” wm den Ganzen und Teilen.
Was am Dasein die »Ungmi- Oradaki-Varhkta“büliiıılük-yoksunluğunu”
zlieit« atism aelil, das ständige
Sichvorwcg, ist w eder ein Atis- oluşturan şey — sürekli ‘kendi-öııünde’ — ııe
sland eines snnnnaliven Zusam­ toplamlı bir birlikteliğin ‘dışarda-duran’ı, ne de
m en. noeil gar ein Noch-iüchl-
bir ‘heııüz-erişilebilir-olmamış-Varlık’tır; tersine,
/.ngänglicli-geworden-sein, son­
dern ein Noeh-nielil, das je ein bir ‘henüz-değil’dir ki, her durumda bir ora-
Dasein als das Seiende, das es isl, daki-Varlığm, o olan varolaıı-şey olarak, o olması
zu sein hat. Gleichwohl zeigt der
Vergleich m it d e r U nreife d er
gerekir. Gene de, meyvaıım olgun olmaması ile
Frucht, İK İ einer gewissen Über­ karşılaştırma belli bir bağdaşmaya karşın özsel
einstim m ung, doch wesentliche aynınlar gösterir. Bu ayrımları dikkate almak
l Interschiede. Sie lx'achleu heißt,
die bisherige Rede von Ende und son ve sonlanma üzerine bu noktaya dek süren
Enden in ihrer U nbestim m theit konuşmanın belirsizliğini kabul etmek demektir.
erkennen. Meyvaıım özgün Varlığı olarak olgunlaşma
W enn auch das R eifen, das
spezifische Sein de r Eruehl, als ‘lıenüz-değil’in (olgım-olmamanm) Varlık-tiirü
S ein sart des N oeh-nielil (d er olarak biçimsel açıdan oradaki-Varlık ile anlaşır,
Unreife) form al darin mit dem
Dasein übereinkomml, daß dieses
çünkü ikinci de birinci gibi henüz sınırlanacak
wie jenes in einem n o ch zu bir anlamda her durumda daha şimdiden kendi
u m grenzenden S inne je schon ‘lıeııüz-değil’idir; ama bu bile “son” olarak
sein Noeh-nielil isl, so kann das
doch nicht b edeuten, Reife als
olgunluğun ve “son” olarak ölümün varlıkbilim-
»Ende« und Tod als »Ende« sel soıı-yapısı açısından örtüştükleriııi imlemez.
deckten sich auch hinsichtlich Olgunlaşma ile ıneyva kendini tamamlar [voll-
der ontologischen Endestruktnr.
Mil d er Reife vollendet sich die
endet :: bollandırır’] . Ama o zaman oradaki-
Eruehl. Ist denn aber der Tod, zu Varlığm ulaştığı ölüm bu anlamda bir tamam­
d e m das D asein g elan g t, eine lanma mıdır? Oradaki-Varlık hiç kuşkusuz ölü­
Vollendung in diesem Sinne? Das
Dasein hat zwar m it seinem Tod mü ile “gidişini tamamlamıştır.” Ama böylelikle
seinen »Umf vollendet«. Hat es zorunlu olarak özgün olanaklarını da tüketmiş
d am it auch notw endig seine
midir? Dalıaçok, bunlar doğrudan doğruya on­
spezifischen M öglichkeiten er­
schöpft? Werden sic ihm vielmehr dan alınmamışlar mıdır? Giderek “tamamlan­
nicht gerade genom m en? Auch mamış” oradaki-Varlık bile sonlanır. Öte yan­
»unvollendetes« Dasein endet.
Andererseits braucht das Dasein
dan, oradaki-Varlık ilkin ölümü ile olgunluğa
so wenig erst mit seinem Tod zur ulaşmış olmaktan öylesine uzaktır ki, olgun­
Reife zu kom m en, daß es diese luğunu pekala sondan daha önce geçmiş olabilir.
vor dem Ende schon überschrit­
ten lialx-n kann. Zumeist endet es
Oradaki-Varlık çoğunlukla tamamlaıımaınışlıkta,
in der U uvollcnduug oder aber ama değilse dağılarak ve kullanılarak sonlanır.
zerfallen und verbraucht. Sonlanma zorunlu olarak kendini-taıııaın-
Enden lxsagt nicht notwendig
Sichvolleuden. Die Frage wird
laına demek değildir. Soru böylece daha iveğeıı
dringlicher, in weifhem Sinne über­ olur: Ölüm genel olarak hangi anlamda oradalti-
haupt der Tod als Enden des Daseins Varhğın sonlanması olarak kavran malıdır?
begriffen werden muß.
Enden bedeutet zunächst Auf­ Sonlanma ilk olarak sona ermeyi imler ve
holen und das wiederum in einem bunu yine varlıkbilimsel olarak değişik bir
ontologisch verschiedenen Sinne.
anlam da imler. Yağmur sona erer. Bundan
Der Regen hört auf. Er ist nicht
m ehr vorhanden. Der Weg hört böyle elönünde-bulıımnaz. Yol sona erer. Bu son­
auf. Dieses Enden läßt den Weg lanma yolun yitmesine götürmez, ama bu soııa-
nicht verschwinden, sondern die­
ses Aufhüren bestim m t den Weg
erıııe yolu bu elönünde-bulıınan yol olarak
als diesen [245] v o rh andenen. belirler. Sona erme olarak sonlanma buna göre
elöııünde-bulunmayışa geçişi ya da ancak son E n d en als A u fh ö ren k an n d em ­
n ac h b ed e u te n : in d ie Unvor-
ile birlikte elöııünde-bulunmayı imleyebilir. handenheit übergehen oder aber
Bu son sözü edilen sonlanma yine ya bitmemiş g erad e erst v o rh an d en sein m it
olarak elönüıı de-bulımanı belirleyebilir— yapım dem Ende. Dieses letztg en an n te
E nden kann w iederum entw eder
durumunda bulunan bir yolun kesilmesi gibi — ein unfertig Vorhandenes bestim­
, ya da, öte yandan, elönünde-bulunanm m en — ein im bau b efindlicher
Weg b rich t ab — o d e r ab e r die
“bitmişliğiııi” oluşturabilir — son fırça vuruş­ »Fertigkeit.« eines V o rhandenen
ları ile tablonun bitmesi gibi. konstituieren — m it dem letzten
Ama bitirilme olarak sonlanma kendi içinde l’inselstrich wird das Gemälde fertig.
A ber das E n d e n als F ertig ­
tamamlaıımışlığı kapsamaz. Buna karşı, tamam­ werden schließt nicht Vollendung
lanacak olan şey İliç kuşkusuz olanaklı bitıııiş- in sich. Wohl m uß dagegen, was
vollendet sein will, seine mögliche
liğiııe erişmelidir. Tamamlanma “bitmişliğiıı”
Fertigkeit erreichen. V ollendung
temellendirilmiş bir kipidir. Bitmişliğiıı kendisi ist ein f u n d ie rte r M odus d er
ancak elöııüııde-bulunaıım ya da elaltıııda- »Fertigkeit«. Diese ist selbst n u r
m ö g lich als b eslim m u n g eines
bulunamıı belirlenimi olarak olanaklıdır. V orhandenen oder Zuhaudenen.
Yitip gitme anlamında sonlanma bile var- Auch das Enden im Sinne des
olaıı-şeyiıı Varlık-lürüııe karşılık düşecek bir V erschw indens k an n sich noch
e n tsp re c h e n d d e r S ein sart des
yolda değişkiye uğrayabilir. Yağmur sona er­ Seienden moditizieren. Der Regen
miş, eş deyişle yitmiştir. Ekmek sona gelmiş, eş ist zu E nde, das h eißt ver­
deyişle tüketilmiştir ve bundan böyle elaltıııda- schwunden. Das bro l ist zu Ende,
das heißt aufgebraucht, als Zuhan­
bulımaıı birşey olarak erişilebilir değildir. denes nicht m ehr verlügbar.
Bu sonlan ma kiplerinden lıiç biri yoluyla ölüm, Durch keinen dieser Modi des
Hudens Hißt sich der Tod als Ende des
uygun bir biçimde oradaki-Varlığın sonu, olarak Daseins angemessen charakterisieren.
nitelendirilemez. Eğer soııdaki-Varlık olarak W ürde das Sterben als Zu-Ende-
ölme tartışılan türde bir sonlanma anlamında sein im Sinne eines Endcns d er
b esp ro c h e n e n A ll v erstan d en ,
aıılaşılsaydı, o zaman oradaki-Varlık böylelikle daun wäre das Dasein hierm it als
elöııünde-bıılunan ya da elaltında-bulunan Vorhandenes bzw. Zuhandenes ge­
setzt. Im Tod ist das Dasein weder
birşey olarak koyulmuş olurdu. Ölümde ora-
v ollendet, n o ch einfach versch­
daki-Varlık ne tamamlanmış, ne yalnızca yitmiş, wunden, noch gar fertig geworden
ne de bitmiş ya da elaltında-bulunan birşey o d er als Z u h a n d en es ganz ver­
fügbar.
olarak bütünüyle kullanılabilir olmuştur. So wie das D asein v ielm eh r
Tersine, nasıl oradaki-Varlık varolduğu ständig, solange es ist, schon sein
sürece sürekli olarak dalıa şimdiden kendi Noch-uichl ist, so ist es auch schon
immer sein Ende. Das m ildem Tod
‘lıeııüz-değil’i ise, o denli de her zaman daha gem einte Enden 1* deutet kein Zu-
şimdiden kendi sonudur. Ölüm ile denmek Ende-scin des Daseins, sondern ein
Sein zum Ende dieses Seienden. Der
istenen sonlanma oradaki-Varlığııı bir soııdaki-
Tod ist eine Weise zu sein, die das
Varlığmı değil, ama bu varolaıı-şeyiıı bir sona- Dasein übernim m t, sobald cs ist.
doğru-Varhğını imler. Ölüm oradaki-Varlığııı var »Sobald ein M ensch zum Leben
kommt, sogleich ist er all genug zu
olur olmaz üstlendiği bir olma yoludur. “Iıısaıı sterben "’.«
yaşama gelir gelmez ölecek denli yaşlıdır.”10
19Der Ackermann aus Böhmen, yay. haz. A. liri ni ve K. v. A. Itm itlind K. ßtudack (Vom M illetliler
liu n la d ı ( Vom Mittelalter zur Reformation. Forschungen zur zur R eform ation. Forschungen zur Ge­
schichte iloi «Ionischen liilchmg. Insg. v. K.
Geschichte der denIschen Ilildu.ng, yay. haz. K. ßiu dach, 13d. III, ISmdmh, 1S«I. III, 2. Teil) 1917. Kp. 20. S.
2. Teil) 1917, Kp. 20, s. 40. •tli.
Enden als Sein 7.1111t Ende ver­ Soııa-doğrıı-Varlık olarak sonlanma varlık-
lang! seine onlologisi h e Auf­
klärung aus der Scinsart des Da­ bilimsel aydınlanmasını oradaki-Varlığııı Varlık-
seins. llu d v en n u d ieh wird aueli türünden isler. Ve kabul edilebilir ki, “son’uıı
ersl aus der cxistenzialen lieslim-
“önünde” yatan bir ‘lıeıüiz-değirin varoluştaki
m ung von Enden die Müglieh-
keil eines existierenden Seins Varlığının olanağı ancak soııuıı varoluşsal belir­
des Noeli-uielil, das »vor« dem leniminden anlaşılır olacaktır. Soııa-doğru-Var-
»Ende« liegt, verständlich. Die
existenziale K lärung des Seins
lığııı varoluşsal duruluğu ayrıca ilk kez oradaki-
zum Ende gibi a n d ı ersl die zu- Varlığııı bütünlüğü üzerine konuşmanın ola­
reielieude Hasis, den möglichen naklı anlamını sınırlamak için yeterli temeli de
Sinn der Rede von einer Dascins-
ganzhcil zu um grenzen, wenn verecektir — eğer gerçekten de bu bütünlüğün
anders diese Ganzheit düreli den “son” olarak ölün ı yoluyla oluşturulması gerekliyse.
Tod als »Ende« konstituiert sein
soll.
‘H cnüz-değiriıı bir durulaştırm asından
Der Verstirb, im Ausgang von çıkarak ve soıılaıımanm betimlemesine geçerek
e in er K lärung des No< li-nielit oradaki-Varlığa özgü bütünlüğün bir anlayışına
über die Charakteristik des E11-
dens zu einem Verständnis der
ulaşma girişimi bizi hedefe götürmedi. Yalnızca
daseiusmäl246Jl.iigen ( iauzheil olumsuz bir yolda, her durumda oradaki-Varlık
zu gelangen, fü h rte nicht ans olan ‘lıeııüz-değil’in ‘dışarda-duran’ olarak
Ziel. Er zeigte n u r negalh': das
Noeh-nidil, das je das Dasein ist, yorumlamaya direndiğini gösterdi. Son — ki
widerstrebt einer luter]irelation oradaki-Varlık varoluşunda 011a doğru vardır —
als Ausslaud. Das Ende, zu dem
bir soııdaki-Vaıiık yoluyla uygunsuz olarak
das Dasein existierend ivY, bleibt
durch ein Zu-Ende-sein u nan­ belirlenmiş kalır. Ama aynı zamanda irdele­
gem essen bestim m t. Zugleich menin kendi gidişinin tersine çevrilmesinin
sollte alxT die llctrachtuug deut­
lich m a d u n , dal.« ih r (lan g
zorunlu olduğunu açığa çıkarması gerekir.
u m g e k eh rt w erden mul.i. Die Sorgulanan fenom enlerin (‘henüz-olıııayan-
positive Charakteristik der frag­ Varlık,’ sonlanma, bütünlük) olumlu betim­
lichen Phänomene (Noch-nichl-
sciu, Enden. Ganzheit) gelingt lemesi ancak oradaki-Varlığııı Varlık-durumuııa
nur bei einer eindeutigen O rien­ ikircimsiz bir yönelim durumunda başarılı olur.
tierung an d er .Seinsverfassung
«les Daseins. Diese Eindeutigkeit
Ama bu ikircimsizlik oradaki-Varlığa varlık-
wird aber negativ gegen Abwege biliııısel olarak aykırı olan soıı-yapılarmm ve
gesichert durch die Einsicht in bütüıılük-yapılarıum bölgesel aitlikleri üzerine
die regionale Zugehörigkeit der
Ende- und G anzheilstrukturen,
bir içgörü yoluyla, yanlış yollara karşı olumsuz
die dem Dasein ontologisch z.11- olarak güvenlik altına alınır.
widerlaufcn. Ölüm ün ve 0111111 son olma karakterinin
Die positive existenz.ialana-
lylisehe Interpretation des Txles olumlu varohışsal-çözümsel yorumu oradaki-
und seines Endecharakters ist Varlığııı bu noktaya dek kazandığımız ternel-
am Leitfaden der bisher gewon­
n e n e n G ru u d v erfassu n g des
durum unun, kaygı fenomeninin ipııcu olarak
D aseins, dem P h än o m e n d er alınması yoluyla sürdürülecektir.
Sorge, durchzuführen.

S T). Die Abgıeıızıtııg der § 4 9 . Ölümün Varoluşsal Çözümlemelerinin


existenziellen /I imiyse des Todes
gegen Uber ıniiglielıen rinderen Fenomenin Olanaklı Başka Yorumlarına Karşı
Inleifnelfilionen des i'liänninens Sınırlanması
Die Eindeutigkeit d e r o ntolo­
gischen Interpretation des Txles
Ölümün varlikbilimsel yorumunun ikircimsiz-
soll sieh zuvor dadurch verfesti- liğiııiıı lıerşeyden önce bu yorumun hakkında
sorgulamada b u lu n amayacajgı şeyin ve hak­ getı, daß ausdrücklich zum 11e-
wußtscin gebracht wird, wonach
kında bilgiler ve yönergeler vermesini bek­ diese nicht trag en und worüber
lemenin boşuna olacağı şeyin belirtik olarak ein e A uskunft u n d A nweisung
bilince çıkarılması yoluyla güçlendirilm esi von ihr vergeblich erwartet wer­
den kann.
gerekir.* Der Tod im wehesten Sinne ist
Olüııı en geniş anlam da bir yaşam feno­ ein P h än o m e n des L ehens.
Lehen m uß verstanden w erden
menidir. Yaşam 011a dünyadaki-Varlığın ait als eine Seinsari, zu d er ein In-
olduğu bir Varlık-türü olarak anlaşılmalıdır. Bu dcr-W cli-scin g eh ö rt. Sie kann
Varlık-türü ancak oradaki-Varlık üzerine yok- nur in privativer O rientierung am
Dasein ontologisch fixiert wer­
sunluk-kipiııdeki yönelimde varlıkbiliııısel ola­ den. Auch das Dasein läßt sieh als
rak saptanabilir. Giderek oradaki-Varlık bile arı pures Leben Ix'trar.htcu. Tür die
biologisch-physiologische Trage­
yaşam olarak görülmeye izin verir. Biyolojik-
stellu n g rückt es d a n n in den
fizyolojik soru formülasyoııu için, oradaki- Scinslxzirk, den wir als Tier- und
Varlık hayvanlar dünyası ve bitkiler dünyası Pflanzenwelt kennen. In diesem
Telde k ö n n en d u rc h o n tisc h e
olarak bildiğimiz Varlık-bölgesiııe geçer. Bu Teststcllung D aten u n d Statis­
alanda varlıksal saptamalar yoluyla bitkilerin, tiken über die Lelxaisdauer von
hayvanların ve insanların yaşam süreleri üzerine Pflanzen, Tieren und Menschen
gew onnen w erden. Zusam m en­
veriler ve istatistikler kazaııılabilir. Yaşam süresi, h än g e zw ischen L eb en sd au er,
üreme ve büyüme arasındaki bağlantılar biline­ T o rtp llan zu n g u n d W achstum
lassen sich erkennen. Die »Arten«
bilir. Ölümün “türleri,” ortaya çıkışının neden­
des Todes, die U rsachen, »Ein­
leri, “düzenlemeleri” ve yolları araştırılabilir." richtungen« und Weisen seines
Ölümün bu yaşambilimsel-varlıksal araş­ Eintretens k önnen erforscht wer­
d en ".
tırmasının temelinde varlıkbiliııısel bir sorun­ D ieser biologisch-ontischen
sal yatar. Henüz sorulması gereken şey ölümün Erforschung des Todes liegt eine
yaşamın varlıkbiliııısel özünden nasıl belir­ o n to lo g isch e P ro b lem atik zu­
grunde. Zu fragen bleibt, wie sich
lendiğidir. Belli bir yolda, ölümün varlıksal aus dem o n to lo g isch en Wesen
araştırması bu konuda her zaman bir karara des L ehens das des Todes b e­
stim m t. ln gewisser [247] Weise
varmıştır. Bu araştırmada yaşam ve ölüm üze­ hat die ontische U ntersuchung
rine az çok durulaştırılmış öıı-kavramlar işler. des Todes darüber im m er schon
Bu öıı-kavramlar oradaki-Varlığm varlıkbilimi entschieden. M ehr oder m inder
geklärte Vbrbcgriffe von Lehen
yoluyla bir ön-taslaklarmm çıkarılmasına gerek­ und Tod sind in ihr wirksam. Sie
sinirler. Oradaki-Varlığm varlıkbilimi yaşamın b e d ü rfe n ein e r V orzeichnung
bir varlıkbilimine ön-güdüınlüdür; ve birincinin durch die Ontologie des Daseins.
In n erh alb d er ein er O ntologie
içersinde yine ölümün varoluşsal çözümlemesi des Lehens vorgemducten O n to ­
kendi açısından oradaki-Varlığm temel-duru- logie des Daseins ist w iederum
die existcnzialc Analyse tles Todes
m unun bir betimlemesine arka-güdümlüdür.
ein er Charakteristik der Grutid-
Dirimli olanın sonlaıımasma telefolma demiştik. vcrlassmig des Daseins nachgeord-
Oradaki-Varlık da dirimli olana uygun fizyolojik iiel. Das E nden von L ebendem
nannten wir Verenden. Sofern auch
das Dasein seinen physiologischen,
lelxnsm äßigcn ’lod »hat«, jedoch
*|Eski yayımlarda ' fragen’dcu som a 'kann' ve yeni yayım­
lardaki 'kann' yerine 'muß' lmlıımıyor. — İngilizce çevirinin "V^l. dazu die umfassende 1).nsiel
Iuhjî bei Korschelt, Lebensdauer, Al­
(MR) ııodı.]
lem und Tod. 3. Aull. 1U24. Im beson­
"ü n konudabkz. E. Korsehelt, lsbeıısdaueı, Allem und Tod. d e re n auch das reiche Sein iftenver-
3. yayım, 1924. Ayrıca özellikle bkz. geniş kaynakça, s. 414 vss. zeiehnis S. 411 ff.
nicht »m isch isoliert, sondern bir ölüm “taşır” ve bııını varlıksal bir yalıtılnıışlık
m i t Ix-sl inini t d u rc h sein e ur-
sprünglidic Seinsari, das Dasein içinde değil, aıııa kendi kökeıısel Varlık-Uirü
aix T an d i enden kann, olmedal.l yoluyla eş-belirleıımişlik içinde taşır; ama bu
es eigentlich slirlx. andererseits düzeye dek, oradaki-Varlık da aslında ölıııek-
(|na Dasein n id il einfach veren­
det, bezeichnen wir dieses Zwi- siziıı sonlanabilir, gerçi öte yandan oradaki-
schcnphänoineii als Ableben. Ster­ Varlık olarak yalnızca telef olmasa da; bu ara
ben ab e r gelte als Titel ih r die
Seinsweise, in d er das Dasein zu
fenomeni ‘vefat’ olarak belirliyoruz. Ama ölme
seinem lode ist. Darnach ist zu öyle bir vıırhk-kipi için terim olarak geçerli
sagen: Dasein verendet nie. Alx olacaktır ki, onda oradaki-Varlık ölümüne doğru
le lx n alxT kann das Dasein mir
solange, als es stirbt. Die medizi­
vardır. Buna göre oradaki-Varlık hiçbir zaman
nisch-biologische U ntersuchung telef olmaz demeliyiz. Aıııa oradaki-Varlık ancak
des Ablebens vermag Ergebnisse öldüğü sürece vefat edebilir. Vefatın tıbbi-
zu gew innen, d ie a n d ı o n to ­
logisch von B edeutung w erden biyolojik araştırması varlıkbilimsel olarak bile
können, wenn die G rundorien- imlemli olabilecek sonuçlar kazandırabilir, eğer
licrung fiir eine exislenziale In­ ölümün varolıışsal bir yorumu için temel yöne­
terpretation des Indes gesichert
ist. O der müssen gar Kränklich lim sağlama bağlanırsa. Ya da genel olarak
und Tod überhaupt — auch me­ hastalık ve ölüm — giderek tıbbi açıdan bile —
dizinisch — prim är als exislen-
ziale l’l tänoi iicnc Ixgrill'cn werden?
birincil olarak varolıışsal fenomenler olarak ıııı
Die exislenziale In te rp re ta ­ kavraııınalıdırlar?
tion des lödes liegt vor aller Bio­ Ölümün varolıışsal yorumu yaşamın tüm
logie und Ontologie des I.d x ns.
Sie fundiert alx r auch erst alle
yaşambilinı ve varlıkbiliıııinin önünde yatar.
b io g ra p h isch -h isto risch e und Aıııa ayrıca ölüm üzerine yaşamöyküsel-tarilı-
ethnologisch-psychologische l In- biliııısel ve etııolojik-psikolojik tüııı araştırmayı
te rsiich u n g des Todes. Kine
»Typologie« des »Sterbens« als
da temellendirir. “Ölm e”ııin bir “tipolojisi,”
Charakteristik der Zustände und vefatın “yaşandığı ya da deneyimleııdiği” du­
Weisen, in d en e n das Ableben rumların ve yolların betimlemesi olarak, daha
»erlebt« wird, setzt schon den
Begriff des Todes voraus. Über­ şimdiden ölüm kavramını varsayar. Bunun dışın­
dies gibt eine Psychologie tles da, “ölme”niıı bir ruhbilimi ölmenin kendisi
»Sterbens« eher Aufschluß i'ilx-r
üzerine olmaktan önce “ölmekte olaıı”ın “yaşa­
das »I.elx'it« des »Sterbenden«
als über das Sletix ii sclltsl. Das mı” üzerine bilgiler verir. Bu yalnızca oradaki-
ist nur der W iderschein davon, Varlığm ilkin olgusal vefatın bir deneyimlen-
daß das Dasein nicht erst stirbt
o d er gar nicht eigentlich stirbt
ıııesi ile ya da böyle bir deneyimde ölmediği ya
bei und in einem E rleben des da giderek ‘aslında’ ölmediği olgusunun yansı­
faktischen Ablelx'tis. Imglch heil masıdır. Benzer olarak ilkel insanlar duru­
erh ellen die Auffassungen des
Todes Ix i den Primitiven, deren
m unda ölümü ayrımsamanın yolları, onların
Verhaltungen zum Tode in Zau­ büyücülükte ve kültte ölüme doğru davranışları
berei und Kill m s, p rim ä r das birincil olarak oradaki-Varhğın anlayışını aydın­
D«.«mwersläudnis, dessen Inter­
p retatio n schon eitler cxislen-
latır ki, bunun yorumu ise bir varolıışsal Anali­
zialett Analytik und eines e n t­ tiğe ve karşılık düşen bir ölüm kavramına gerek­
sprechenden Begriff es vom Tode sinir.
Ix'darf.
Die ontologische Analyse des Öte yandan, sona-doğru-Varlığııı varlık-
Seins /.um Ende greift anderer­ bilimsel çözümlemesi ölüme doğru herhangi
seits keiner existenziellen Stel­
lungnahm e zum lo d e vor. Wenn
birvarolma-ilgili duruş-almayı öııcelemez. Eğer
der löd als »Ende« des Daseins, ölüm oradaki-Vaıiığın, eş deyişle dünyadaki-
Varlığın “soııu” olarak belirlenirse, o zaıııaıı das lifil.il des In-der-Well-seiiis
bestimmt wild, daim lallı damit
böylelikle “ölüıııdeıı soııra” daha yüksek ya da k ein e on lisı he k.nısclıeidım g
dalıa aşağı başka bir Varlığın olanaklı olup olma­ darüber, o b »nach dem lode«
noeli ein anderes, höheres oi ler
dığı, oradaki-Varlığııı “yaşamayı sürdürüp sür­
niedrigeres Sein möglich isl, ob
dürm ediği” ya da giderek kendinden “dalıa das Dasein »forllcbl- oder gar,
uzıııı yaşayıp yaşamadığı,” “ölüm süz” olup sieb »überdauernd«, »unstcrl)-
[248]licli« isl. U ber das »Jen­
olmadığı konusunda hiçbir varlıksal karar seits« u m 1 sein e M öglichkeit
verilmiş olmaz. “Öte dünya” ve olanağı üzerine wird ebensow enig o ulisrh en t­
varlıksal olarak karar vermek tıpkı “bu düııya” sch ie d en wie ü b er das »Dies­
seits«, als sollten N onnen und
üzerine karar vermek gibi söz konusu değildir, Regelndes Verhallens 7,11111 lode
saııki “ahlaksal yükselme” için ölüme doğru zur »Krbauuug« vorgelegt wer­
davranışın diizgü ve kuralları ortaya koyulıı- d en . Die Analyse des Todes
bleibt aber insolent rein »dies­
yorınuş gibi. Ama ölüm ün çözümlemesi fe­ seitig«, als sie das P hänom en
nomeni yalnızca o sıradaki oradaki-Varlığa 011un led ig lich d a ra u iltin in te rp re ­
tiert. wie es als Seiusmöglichkeil
Varlık-olaııağı olarak girdiği gibi yorumlarsa,
des jewei ligen Daseins in dieses
çözümleme an “bu-düııyasal” olarak kalır. heieinsteht. Mit Sinn und Rec ht
Ölümden sonra ne olduğu sorusunu anlamlı ve kam t überhaupt erst daun m e­
thodisch sicher auch nu r gefragf
haklı olarak yalnızca sormak ve bunu yöntemsel w erden, was m uh dem Tode sei,
olarak güvenilir bir yolda yapmak bile ancak w enn d ieser in seinem vollen
ölüm tanı varlıkbilimsel özünde kavrandığı ontologischen Wesen begriffen
ist. O b eine solche Präge ültcr-
zaıııaıı söz konusu olabilir. Böyle bir sorunun liaitpt eine mögliche llirmelische
bütü n ü n d e olanaklı bir kuramsal soru olup tra g e darstellt, bleibe hier un­
olmadığına burada karar verilmeyecektir. Ölü­ entschieden. Die diesseitige onto­
logische Interpretation des iixlcs
mün bu-düııyasal varlıkbilimsel yorumu her liegt vor jeder outisch Jenseitigen
varlıksal öte-düııyasal kurgulamanı 11 önünde Spekulation.
yatar. Kndlich steht außerhalb des
lVzirks einer cxistcnzialcn Ana­
S011 olarak “ölümün metafiziği” başlığı altın­ lyse des Todes, was im ler dem
da tartışılabilecek olan şey ölümün varoluşsal bir Titel einer »Metaphysik des to ­
lles« e rö rtert w erden m öchte.
çözümlemesinin alanının dışında durur. Ölü­
Die tra g en , wie und wann der
mün nasıl ve 11e zaman “dünyaya geldiği,” varo- Tod »in die Weh kam«, welchen
laıı-şeyler evreninde kötülük ve acı çekme olarak »Sinn« er als Übel und l.cidcn
im All des Seienden lialxm kann
hangi “anlamı” taşıyabileceği ve taşıması gerek­ und soll, setzen notwendig ein
tiği gibi sorular zorunlu olarak yalnızca ölümün Verständnis nicht nu r des Seins­
Varlık-karakteriııin değil, ama bir bütün olarak ch a ra k ters des Todes voraus,
sondern die O ntologie des Alls
varolan-şeyler evreninin varlıkbilimiııin ve özel des Seienden im Ganzen und die
olarak genelde kötülük ve olumsuzluk üzerine ontologische Klärung von Übel
varlıkbilimsel durulaştırm anın bir anlayışını u n d Negativität ü b erh au p t im
besonderen.
varsayarlar. D en tra g e n ein er lliologie,
Varoluşsal Analitik ölüm ün bir biyoloji, Psychologie, T h e o d izee u n d
psikoloji, teodezi ve teolojisinin sorularına Theologie des Todes isl die exis-
ten ziale Analyse m eth o d isch
yöntemsel olarak öıı-güdümlüdür. Varlıksal vorg eo rd n et. O ntisch g en o m ­
olarak alındığında, çözümlemenin sonuçları m en zeigen ihre Krgebuisse die
eig en tü m lich e Formalität und
tüm varlıkbilimsel betimlemenin kendine özgü Leere aller ontologischen C ha­
biçimselliğini ve boşluğunu gösterirler. Bu gene rakteristik. D;is d arf jedoch nicht
blind m achen gegen die reiche und de bizi fenomenin varsıl ve karışık yapısına
verw ickelte S tru k tu r des P hä­
nom ens. Wenn schon das Dasein
karşı köreltınemclidir. Eğer genelde oradaki-
iil« thau|ii nie zugänglich w ild als Varlık hiçbir zaman elönüııde-bulunaıı biışey
Vorhandenes, weil zu seiner Scins- olarak erişilebilir olmazsa, çünkü olaııaklı-
art das Mögliehsein in eigener Weise
gehört, dann d a rf um so weniger Varlık kendine özgü bir yolda oradaki-Varlığııı
erwartet werden, die ontologische Varlık-türüne aittir, o zaman ölümün varlık-
Struktur des Todes einfach ablesen
zu können, wenn anders d e r Tod
bilimsel yapısının dosdoğru okunabileceğini
eine ausgezeichnete M öglichkeit o denli az bekleyebiliriz, eğer gerçeklen de
des Daseins ist. ölüm oradaki-Varlığııı ayırdedici bir olanağı ise.
Andererseits kann sich die Ana­
lyse nicht an eine zufällig und be­ Öte yandan, çözümleme olumsal ve keyfi
lieb ig e rd a c h te Idee vom lo d e bir yolda uydurulmuş bir ölüm düşüncesine
h a lte n . D ieser W illkür w ird n u r takılıp kalamaz. Bu özeııç ancak “soıE’mı ora-
gesteuert durch ein e vorgängige
ontologische K ennzeichnung der daki-Varlığııı sıradan gündelikliğine girişinin
Seinsari, in der das »Knilc« in die Varlık-türüne önceden bir varlıkbilimsel nite­
durchschnittliche Alltäglichkeit des
Daseins hereinsieht. Dazu Ijedarf es
leme verilmesi yoluyla denetlenebilir. Bımun
der Vollen Vergegenwärtigung der için güııdelikliğiıı daha önce ortaya koyulan
früher hcrausgcstellten Strukturen yapılarının bütünüyle göz önünde canlan­
d e r A lltäglichkeit. Daß in e in e r
cxistcnzialcu A nalşse des Todes dırılması gerekir. Ölümün varolıışsal bir çö­
ex isten zielle M ög lichkeiten des zümlemesinde ölüme-doğnı-Varlığm varolma-
Seins zum Ttxlc mit anklingen, liegt ilgili olanaklarının onunla uyumlu olmaları
im Wesen aller ontologischen Un­
tersuchung. Um so ausdrücklicher tüm varlıkbilimsel araştırmanın özünde yatar.
muti mit der cxislcnzialcn liegrifls- Varolıışsal kavram-belirlenimiııe varolma-ilgili
Ijcstimm ung die existenzielle Un­
verbindlich keil Zusam m engehen
üsteniııısizlik daha da belirtik olarak eşlik
und das besonders bezüglich des etmeli, ve bu özellikle oradaki-Varlığııı olaııak-
Todes, an dem sich d e r M üglich- karakleriniıı en kesin olarak ortaya seril­
kcitscharaktcr [249] des Daseins am
schärfsten enthüllen läßt. Die exis-
mesine izin veren ölüm açısından böyle olma­
lenziale Problematik zieheinzig auf lıdır. Varoluşsal sorunsal yalnızca oradaki-
die H erausstellung d e r ontologi­ Varlığııı sona-doğm-Varlığmın varlıkbilimsel
schen Struktur des Seins zum Kndc
des Daseins15. yapısının ortaya koyulıışumı hedefler.12
,el)i<* in (Irr c h ristlich e n T h eo lo g ie
îim gearbcitelc Anllııo|>ologic hat im m er ,2l linsliyanTautibilim de geliştirilen iusaubilim — l’attl’-
schon — von /Vw/ın;m bis 711 Calvins medi-
tntio futunu* sitae — bei der Interpretation d en Calvin’in medilalio JiUnrae vilaesine tick — “yasanı”
des »Lebrns-« den Tod m itgcsclicn. — IE üzerine yonum la ölüm ü bitlikle göz önüm le uılııınşlıır. —
Dilthry, dessen eigentliche philosophische
Tendenzen anfeine Ontologie des »liebem« Asıl felseli eğilimleri “yaşatn”uı birvarlıkbilimiui bedelleyim
zielten, konnte dessen Zusam m enhang mit Wilhelm Dilllıey’in yaşamın ölüm ile bağlat it ısı ın tanımada
dein Tod nicht verkennen. »Und das Ver­
hältnis endlich, weiches am tiefsten und
başarısız kalması söz konusu olam azdı. "... ve so nunda
allgem einsten das Gefühl unseres Daseins or.ıdaki-Vaı lığımızın duygusunu en derin ve en evrensel bir
bestim m t — das des Lebens zum lode;
d e n n die B egrenzung u n s e re r Existenz
biçimde belirleyen ilişki — ölüm ün yaşattı ili: ilişkisi; çünkü
durch den Tod ist im m er entscheidend für varoluşumuzun ölüm yoluyla sınırlanması her zaman yaşamı
unser Verständnis und unsere Schätzung anlayışımız ve değerlendirişim iz için belirleyicidir.” (Das
des Lebens.« Das Erlebnis und d ir Dich­
tung. 2. Aull., S. 212. Neuerdings hat dann Erlebnis und die Dichtung. 2. yayını., s. 2J2.) Yakınlarda (..
auch G. .Smwc/ausdnukik ti das Phänom en Simmel ölüm fenom enini belirtik olarak “yaşam” belirleni­
des Todes in die Bestimmung des »Leln'iis«
einbezogt n, freilich o hn e klare Scheidung mi ile ilişkilendiımiş, ama lııınn İliç kuşkusuz yaşambiliııısel-
d e r hiolngisch-outischen und d e r otilo- varlıksal ve varlıkbiliıusel-varolıışsal sorunsalın açık bir
logist h-exisienzialen P roblem atik. Vgl.
L eheiisatisrliam m g. Vier m etaphysische
ayrılması olmaksızın yapmışın, likz. Isbensansrhanung: Vier
Kapitel. 1918. S. 99-153. — f ür die votlic- ınetaj/lıysisclıeKa/jilel. 1918. s. 99-158. — Önümüzdeki araştır-
§ 5 0 . Ölümün Varoluşsal-Varlıkbilimsel § 50. Die Voızeirhımııg der
Yapısının Ön-Taslağı rxistenzial-ontologischen Struktur des
Todes
‘Dışarda-duraıı,’ son ve bütünlük üzerine
Die B etrachtungen über Aussiaml,
irdelemelerimiz ölüm fenomenini oradaki- Knde und ( buizhcit erg ab en die
Varlığııı tem el-durumuııdan çıkarak soııa- Notwendigkeit, das Phänom en des
Todes als Sein zum Knde aus d er
doğru-Varlık olarak yorumlama zorunluğıına G nm dvcrfassuug des Daseins zu
götürdü. Oradaki-Varlığııı Varlık-yapısma interp retieren . N ur so kann d eut­
uygun olarak onun kendisinde soııa-doğru- lich werden, inwiefern int Dasein
selbst, gem äß seiner Seinsstruktur.
Varlık yoluyla oluşturulan bir bütün-Varlığm ein d u rc h das Sein zum Knde
ne düzeyde olanaklı olduğu ancak bu yolla konstituiertes Ganzseiu möglich Ist.
Als G nm dverfassuug des Daseins
açıklık kazanabilir. Kaygı oradaki-Varlığııı
wurde die Sorge sichtbar gem acht.
temel-durumu olarak görülebilir kılındı. Bu Die ontologische Hedeul ttng dieses
anlatımın varlıkbilimsel inılemi şu “taııım”- A usdrucks d rü c k te sich in d e r
»D efinition« aus: Sirh-vorw eg-
da anlatılmıştır: ‘ (Düııya-içiııde) karşılaşı­ schon-scin-in (der Welt) als Seiu-Ix i
lan varolan-şeyleriıı ortasıııda-Varlık olarak (in n erw ell lieh) b eg e g n en d em
(dünya) da-daha-şimdidcn-keııdi-öııüııde- S e ie n d e n D a m it sind die funda­
m entalen Charaktere des Seins des
Varlık.’13Böylelikle oradaki-Varlığııı Varlığının D aseins au sg ed rü ck t: im Sirh-
temel karakterleri anlatılmış olur: ‘Keııdi- vorweg d ie [250] Kxislcnz. im
S( hon-sein-iu ... die Kaktizität. im
öııüııde’de, varoluş; ‘dalıa-şimdideıı ...de-
Sein bei ... das V erfallen. W enn
Varlık’ta, olgusallık; ‘... ortasıııda-Varlık’ta, a n d e rs d e r Tod in ein em aus­
düşme. Eğer gerçekten de ölüm ayırdedici bir gezeichneten Sinne zum Sein des
Daseins gehört, dann m uß er (bzw.
anlamda oıadaki-Vaılığın Varlığına aitse, o das Sein zum Knde) von diesen
zaman ölüm (ya da soııa-doğrıı-Varlık) bu C h arak teren aus sich bestim m en
karakterlerden belirlenebilir olmalıdır. lassen.
Zunächst gilt es, überhaupt ein­
İlk olarak oradaki-Varlığııı varoluş, olgu­ mal v o rzcich n en d zu v erd eu tli­
sallık ve düşmesinin kendilerini ölüm feııome- chen. wie sich am Phänom en des

ma için hkz. özellikle K. Jaspers, Psychologie der Weltan­ egende Ih tiersndıung isi besonders 7iı ser­
gicidir»: K .Jasfm s, Psychologie d e r Wrlt-
schauungen, 3. yayını, 1925, s. 22(1 vs., özellikle s. 259-270. mıseIıaunııgetı. X Atıfl. 1925, S. 229 İV., bes.
Jaspers ölüm ü onun tarafından ortaya koyulan “sıııır-dmu- S. 259-270. Jasper laßt de» Tod ;mı I.riltVı-
11n tfe n o m e n in in ipucu üzerine anlar ki, bıı fenom enin drrıdcs \on ihm herausgcsi dile» Phanomeı ıs
d e r »(ücuzsitnalioıi", dessen lündaınen-
tem el inılemi tüııı “tulum lar” ve “diiııya-im gelcri” tipo- lale B rdem m ıg »her aller Typologie d er
lojisiniıı ötesinde yatar. »Tinsiell»»gcn*< und »Weltbilder- lieg!.
Wilhelm Dilllıey’in uyarılanın Rudolf Utıgcr şu yazısında Die Anıegııııgeu \V. Dihheys har Und.
I '»gwanlgenoinmen in seiner Schrill: İ ler-
üst Icııııı işi ir: Herder, Novalis und Kleist. Studien über die <ld, Novalis und Kleist. Studien über die
Entwicklung des Todes/nvbleins iw Denken und Dichten von St ıtrin, Kniwiddnng des Todesprohlcm s İın Den­
und Drang zur Romantik, 1922. O nun soru formtilasyonti ken und I )idilcn von Sturm und I Hang zur
Romantik. 1922. Tine piiu/ipielle Besin-
üzerine ilkesel bir irdelem eyi U tıgcr derslerinde verir: nnung auf seine Vntgcsidlnnggiht l'ngn'm
‘Vortrag: Literaturgeschichte als Rıobleıııgeschiclılo. Zur dem Vol l tag: Liierauti geschieh te ah Prol>-
l' tage geisles-hislorischcr Synthese, mit besonderer Bezie­ lem g e sd iid iie . Zur Trage geisies-hisio-
ris d ie r Synthese, mit b esonderer iic/ie-
hung auf W. Dillhey.’ (Schriften der Königsherger Gelehrten
ImngaufW . Dilihey, (SdiriüeiidcrK önigs-
Gesellschaft. Geisteswissenschaftliche Klasse 1. Jahr, Heft 1. heigcr(ie|elnteii ( ’»esells< hall. (iejsleswiss.
1924.) U ngcr fenom cnolqjik araştırm anın “yaşam-sorıın- Klasse I. I. 1921.) I'iiffr sic h i klat-die liedcn-
inng der phäuom enolog. Torsdnm g für
ları”uıu köktenci bir temellendirmesi için iınicmiui açıkça
ein e ia d ik a irrc i'u n d a m e n tie n m g d e r
göıüı (a.v.y., s 17 vss.). »K-lx-nsproblcme*-, a. a. O. S. 17 fT.
■’Bkz. § 4 l,s . | 1921. ,5Vgl. $ II, S. 192.
Todes Existenz, Faktizität und ninde nasıl ortaya serdikleri bir öıı-taslak biçi­
V erfallen des Daseins e n th ü l­
len.
minde durulaştırılmalıdır.
Als unan g em essen w urde ‘Heııüz-değil’iıı, giderek onunla birlikte
die In te rp re ta tio n des Noelt- eııson ‘lıenüz-değil’ olarak orada-olaıı-Varlığın
nieltl u n d dam it auch des
ä u ß e rsten N oeli-nieltl, des sonunun ‘dışaı da-duraıı’ birşey anlamındaki yo­
D aseiusen des, im Sinne eines rumu uygunsuz olarak geri çevrilmiştir; çünkü
A usstandes zurüekgew iesen;
d en n sie siitlol.1 die onlologi-
oradaki-Varlığm elönüııde-bulunan biışeye var-
selte Verkehrung des Daseins in lıkbilimsel saptınlmasmı kendi içinde kapsı­
ein V orhandenes in sieh. Das yordu. Soııda-olma varolıışsal olarak soııa-doğru-
Zu-F'.iule-scin besagt existenzial:
Sein zullt Fude. Das äußerste
Varlık demektir. En son ‘lıenüz-değil’ oradaki-
N oeh-uiiht hat den Charakter Varlığm ona doğru davrandığı birşeyiıı karakterini
von etwas, wozu das Dasein sich taşır. Son oıadaki-Varlık için yaklaşmaktadır.
verhüll. Das Knde stellt dem
Dasein bevor. Der Tod ist kein Ölüm henüz elöııüııde-bulmımayan birşey değil­
noch nicht Vorhandenes, nicht dir; bir eııaza indirgenmiş en son ‘dışarda-dııraıı’
der auf ein M inimum reduzier­
te letzte Ausstaud, sondern eher
da değildir; ama önümüzde-duran birşey, yak­
ein lievorslaml. laşmakla olan* birşeydir.
Dem Dasein als In-der-Weh- Aıııa diiııyadaki-Varlık olarak oradaki-Varlığa
seiu kann jedoch Vieles bevor-
stelten . D er C h a ra k te r des
pekçok şey yaklaşabilir. Yaklaşmakta olma karak­
Bevot Standes zeichnet für sieh teri kendi başına ölümü ayırdedici değildir. Tanı
den Tod nicht aus. Im G egen­ tersine, bu yorum giderek ölümün yaklaşmakta
teil: an d ı diese Interpretation
k ö n n te noch d ie V erm utung olan, çevresel olarak karşılaşılan bir olay anlamın­
uahclcgcn, der Tod m üßte im da anlaşılmasının zorunlu olduğu sanısına bile
Sinne eines bevorstehenden,
umweltlich lx’gegnendcn F.rcig-
götürebilir. Örneğin bir fırtına, evlerin yeniden
nisscs versta n d en w erden, yapılışı, bir dostun varışı yaklaşmakta olabilir ve
licvorslchcu kann zum Beispiel bunlar sırasıyla elönüııde-bulunan, elaltıııda-
ein Gewitter, d e r lltn h au des
H auses, die A nkunft eines
bulunan ya da birlikte-orada-olaıı varolaıı-şeylcrdir.
Freundes, Seiendes dem nach, Yaklaşmakta olan ölüm bu tür bir Varlık taşımaz.
w,is vorhanden, zuhanden oder Aıııa oradaki-Varlık için örneğin bir yolculuk,
mit-da-ist. F.in Sein dieser Art
hat d e r b ev o rste h en d e Tod başkaları ile bir tartışına, ya da oradaki-Varlığm
nicht. kendisinin de olabileceği türde birşeyden vaz­
D evorslchen k an n dem
Dasein a lx r auch zum Beispiel
geçme de yaklaşmakta olabilir; bunlar onun
eine Reise, eine A useinander­ kendi Varlık-olaııaklarıdır ki, başkaları ile bir-
setzung mit A nderen, ein Ver­ likte-Varlığı üzerinde temellenirler.
zicht auf solches, was das Dasein
selbst sein kann: eigene Scins-
Ölüuı her durum da oradaki-Varlığm ken­
m öglichkcitcu, die im Milsein disinin üstlenmesi gereken Varlık-olaııağıdır.
mit A nderen gründen. Ölüm ile, oradaki-Varlığm kendisi en öz ‘Ola-
Der Tod ist eine Seinsmög­
lichkeit, die je das Dasein selbst bilme’si içinde kendi önünde durur. Bu olanakta
zu übernehm en hat. Mit dem oradaki-Varlık için düııyadaki-Varlığı saltık ola­
Tod steht sich das Dasein sellist
in seinem eigensten Seiukönuen
rak önemli olan şeydir. Ölümü bundaıı-böyle-
bevor, ln d ieser M öglichkeit oradaki-Varlık-olamaına olanağıdır. Eğer oradaki-
geht es dem Dasein um sein Iu-
der-Well-sciu schlechthin. Sein
Tod ist die M öglichkeit des *| ‘lievorsland' sözel olanık ‘ ö n d e durun' anlamını taşır ve İni
N ichl-m chr-dasein-könncns. d u n u m la ‘Ausstand' :: ‘dışarda duran' ile l’c ııonıeııolojik-
Wenn das Dasein als diese Mög- etimolojik bir ilgiyi gösterir.|
Varlık bu kcııdi olanağı olarak kendi önünde lirlıkcil seine r scllısl sich bevor-
slchl, isi es vvUig'Auf sein eigens­
duruyorsa, bütünüyle kendi en öz ‘Olabilme’- tes Scinkönncu verwiesen. So sich
sine gönderilmiştir. Böyle kendi önünde dur­ b ev o rste h en d sind in ihm alle
makla, 01nın için başka oradaki-Varlık ile tüm Bezüge zu an d erem Dasein ge­
löst. Diese eigenste, unbczügliciie
ilişkileri çözülmüştür. B11 en öz, ilişkisiz olanak M öglichkeit, ist zugleich die
aynı zamanda en son olanaktır. ‘O labilm e’ äußerste. Als Scinkönnen vermag
das Dasein die M öglichkeit des
olarak oradaki-Varlık ölüm olanağını arkada Todes nicht zu überh o len . D er
bırakamaz. Ölüm oradaki-Varlığın sallık-ola- loci ist d ie M öglichkeit d er
naksızlığmın olanağıdır. Böylece ölüm kendini schlechlhinnigen Dasciiisiuunög-
lichkeit. So enthüllt sic h d er Tod
en öz, ilişkisiz, arkada bırakılamaz olanak olarak als die eigenste, uu bezügliche, un-
ortaya serer. Böyle olarak, ölüm ayırdedici bir iiberhulbare Möglichkeit. Als [251]
solche ist e r ein ausgezeichneter
yolda yaklaşmakta-olaıı biışeydir. Varoluşsal Bevorstand. Dessen cxislenziale
olanağı oradaki-Varlığııı özsel olarak kendi için Möglichkeit gründet darin, daß
açığa serilmiş olması ve bunu İliç kuşkusuz das Dasein ihm selbst wcscuhali
ersc hlossen ist und zwar in d er
‘keııdi-önünde’nin yolunda yapmış olmasında Weise des Sich-vorweg. Dieses
temellenir. Kaygının bu yapı-kıpısı en kökeıısel S tru k ln rm o m en t de r Sorge hat
im Sein znm lo d e sein e ur­
somutlaşmasını ölüme-doğru-Varlıkta taşır. sp rü n g lich ste K onkretion. Das
Soııa-doğru-Varlık, feııomeııal olarak, oradaki- Sein znm Ende wird phänom enal
Varlığııı belirtilen ayırdedici olanağına doğru d eu tlic h er als Sein zn d er c h a­
rak terisierten ausgezeichneten
Varlık olarak daha büyük bir duruluk kazanır. Möglichkeit des Daseins.
Ama bu en öz, ilişkisiz ve arkada bırakılamaz Die eig en ste, nnb ezü g lich e
olanağı oradaki-Varlık Varlığının geçeğinde und nnülx'rholbarc Möglichkeit
beschafft sich abe r das D asein
kendi için sonradan ve raslaııtısal olarak yarat­ nicht, nachträglich und gelegent­
maz. Tersine, oradaki-Varlık varolduğu zaman lich im Verlaufe seines Seins. Son­
dern, wenn Dasein existiert, ist es
daha şimdiden bu olanağa fırlatılmıştır. Oradaki- auch schon in diese Möglichkeit
Varlığııı kendi ölümüne teslim edildiği ve ölü­ geworfen. Daß cs seinem leid über­
mün böylelikle dünyadaki-Varlığa ait olduğu antw o rtet ist u n d d ieser som it
znm In-der-Wc ll-sein g eh ö rt,
konusunda yakından ve çoğunlukla hiçbir davon hat das Dasein zunächst
belirtik ya da giderek kuramsal bir bilgisi bile und zume ist kein ausdrückliches
o d er gar theoretisches Wissen.
yoktur. Ölüme firlatıhmşlık kendini oradaki- Die G cw o rfcu h cil in d en Tod
Varlık için daha kökeıısel ve daha vurucu bir enthüllt sich ihm nrsprühglichcr
yolda endişe rulısal-durumunda ortaya serer.'1 und cinilr inglic he r in der Befind­
lichkeit der Angst11. Die Angst vor
Ölüm önünde endişe cıı öz, ilişkisiz ve arkada dem lo d e ist Angst »vor« dem
bırakılamaz ‘Olabilm e’ “önünde” endişedir. eig en sten , unbeziiglic heil und
u n ü b c rh o lb a rc n Sein k ö n n en .
Ö nünde bu endişenin duyulduğu şey düıı- Das Wovor dieser Angst ist das In-
yadaki-Varlığın kendisidir. Hakkında bu endi­ eler-Welt-sein selbst. Das Worum
şenin duyulduğu şey yalın olarak oradaki-Var­ dieser Augst ist das .Scin-könncu
des D aseins s c h le c h th in . Mil
lığın ‘Olabilme’sidir. Vefat önünde bir korku ve ein er 1’urcht vor dem A bleben
ölüm önünde endişe birbirleri ile karıştırıl­ d a rf d ie Angst vor dem lo d e
nicht zusam m engew ürfelt wer­
mamalıdır. Endişe bireyin keyfi ve olumsal bir den. Sie ist keine beliebige und
“zayıf’ ruh-durumu değildir; tersine, oradaki- zufällige »schwache« Stim mung
Varlığııı temel rulısal-durumu olarak, oradaki- des E in zeln en , so n d e rn , als

"ßkz.g 40, s. 1184| vs. "Vgi. s i», s. 181rr.


G nuidlxlindlichkeiu lcs Daseins, Varlığın keııdi sonuna doğru fırlatılmış Varlık
die Erschlosscnhcit davon, daß das
Dasein als geworfenes Sein zu sei­
olarak varolduğu olgusunun açığa serilişidir.
nem linde existiert. Damit ver­ Böylelikle ölmenin varoluşsal kavramı kendini
deutlicht sich der existen/.iale be- en öz, ilişkisiz ve arkada bırakılamaz ‘Olabilme’-
griff des Sterbens als geworfenes
Sein zum eig en sten , m ibczüg- ye doğru fırlatılmış Varlık olarak durulaştırır.
lichen und nnüberholbaren Sein- Bir arı ‘yitiş’e karşı, ama ayrıca bir ‘salt-telef-
könuen. Die A bgrenzung gegen
ein pures V erschw inden, ab e r
olm a’ya karşı ve son olarak bir vefat “yaşaıı-
auch gegen ein Nur-Verenden mul tısı”ııa karşı sınırlar daha keskin olur.
schließlich gegen ein »Erleben« Soııa-doğru-Varlık ilk olarak arada bir ken­
des Ablebens gewinnt an Schärfe.
Das Sein 7.11111 linde entsteht
dini gösteren bir tntuııı yoluyla ya da böyle bir
nicht erst durch eine und als zu­ tulum olarak ortaya çıkmaz; ama özsel olarak
weilen auflatu İtende Einstellung, oradaki-Varlığııı fırlatılınışlığına aittir ki, ken­
solidem gehört wcsenliafi zurG c-
w orfenheildes Daseins, die sich in
dini şu ya da bu yolda bir ruhsal durumda (ruh
d e r llefiudlichkoil (d e r S tim ­ durumu) ortaya serer. Oradaki-Varlıkta en öz
m ung) so oder so enthüllt. Das je soııa-doğru-Varlık üzerine her durumda ege­
im Dasein herrschende faktische
»Wissen« oder »Nichtwissen« um men olan olgusal bilgi ya da bilgisizlik yalnızca
das eigenste Sein zum Ende ist nur kendini bu Varlıkta değişik yollarda sürdür­
d er Ausdruck d er existenziellen
menin varolma-ilgili olanağının anlatımıdır.
M ögiichkci I, in v ersch ied en er
Weise sich in diesem Sein zu hal­ Olgusal olarak birçoklarının cıı yakından ve
ten. Daß faktisch Viele zunächst çoğunlukla ölüm hakkında hiçbirşey bilme­
und zumeist um d en Tod nicht
wissen, darf nicht als beweisgnuid
meleri ölüme-doğru-Varhğnı oradaki-Varlığa
dafür ausgegeben werden, daß das “evrensel olarak” ait olmadığını tanıtlamanın
Sein zum Tode nicht »allgemein« zemini olarak ileri sürülemez; tersine, bu yal­
zum Dasein gehöre, sondern nur
dafür, daß sich das D asein zu­
nızca oradaki-Varlığııı en yakından ve çoğun­
nächst und zumeist, das eigenste lukla en öz ölüme-doğru-Varlığını onun öniin-
Sein zum id d e , flüchtig mir ihm, den kaçarak gizlediğini tanıtlar. Oradaki-Varlık
verdeckt. Das Dasein stirbt fak­
tisch, solange es existiert, ab e r
varolduğu sürece olgusal olarak ölmekledir,
zunächst und zumeist in der Weise ama en yakından ve çoğunlukla düşme yolu uda.
des Verfal[252i lens. D enn fakti­ Çünkü olgusal varolma yalnızca genel olarak ve
sches Existieren ist nicht nur über­
haupt und indifferent ein gewor­ ayrımsız olarak bir fırlatılmış dünyada-‘01a-
fenes In-dcr-W cll-seiu-köunen, bilmc’ değil, ama her zaman o denli de daha
sondern ist im m er auch schon in
şimdiden tasa edilen “düııya”ya soğrulmuş
lief besorgten »Well« aufgegan­
gen. In diesem verfallenden Sein olmadır. Bu ... ortasında düşüşte olan Varlıkla
bei ... meldet sich die Eh teilt aus tekiıısizlikteıı kaçış kendini duyurur; ama bu
d er U nheim lic Itkeit, das heißt
jetzt vor dem eigensten Sein zum
kaçış şimdi en öz ölünıc-doğru-Varlık önün­
lode. Existenz. Eaklizilät, Verfal­ den kaçış demektir. Varoluş, olgusallık, düşme
len charakterisieren das Sein zum soııa-doğru-Varlığı nitelerler ve buna göre
Ende und sind dem nach konsti­
tutiv für den existeuzialeu begriff
varoluşsal ölüm kavramı için oluşturucudur­
des Todes. Das Sterben gtiintlel hin­ lar. Ölme varlıklı ilimsel olanağı açısından kaygıda
sichtlich .seiner oıılologisrlım Mögl­ temellenir.
ichkeit in ,1er Sorge.
Wenn aller das Sein zum lode
Ama ölünıc-doğru-Varlık kökeıısel olarak
ursprünglich und wesenhaft dem ve özsel olarak oradaki-Varlığııı Varlığına aitse,
Sein des Daseins zugehört, dann o zaman ayrıca — üstelik yaklaşık olarak asılsız
m uß es auch — w enngleich
zunächst uueigeullich — in der bir yolda bile olsa — gündeliklikle de sergi-
leııebilir olmalıdır. Ve eğer soııa-doğm-Varlığııı Alltäglichkeit aufwcisliarsein. I İmi
wenn gar »las Sein zum Kilde die
oradaki-Varlığın varolıııa-ilgili bir bütüıı-Varlığı existcnziale M öglichkeit bieten
için varolıııa-ilgili olanağı sağlaması gereki­ sollte für ein existenzielles Ganz­
yorsa, o zaman bunda şu sav için fenomenal sein des Daseins, d ann läge darin
die phänom enale Bewährung für
doğrulama yatacaktır: Kaygı oradaki-Varlığın die These: Sorge ist d er o ntolo­
yapı-bütüıniınin bütünlüğü için varlıkbilimsel gische Titel für die G anzheit des
Struktiirganzen des Daseins. Kür
terimdir. Ama bu ilkenin tam fenomenal akla- die volle phänom enale Rechtfer­
ııışı için ölüme-doğru-Varlıkve kaygı arasındaki tigung dieses Satzes reicht .jedoch
bağlantının bir ön-taslağı yeterli değildir. Bu eine Voizeirhnung des Zusammen­
hanges zwischen Sein zum Tode
bağlantı lıerşeydeıı önce oradaki-Varlığın en und Sorge nicht aus. Kr m uß vor
yakın somutlaşmasında, gündelikliğinde görüle­ allem in d er nächsten Konkretion
des Daseins, seiner Alltäglichkeit,
bilir olmalıdır.
siehllxir werden.

51. Ölüme-Doğru-Varlık ve Oradaki-Varlığın S 51. Das Sein zum İmle und die
Alltäglichkeit des Daseins
Güııdelikliği
Gündelik sıradan ölüme-doğru-Varlığm ortaya Die H erausstellung des alltägli­
ch e n d u rc h s c h n ittlic h e n Seins
koyulması yönelimini gündelikliğiıı daha önce zum lo d e orientiert sich an den
kazanılmış yapılarından alır. Ölümc-doğru- frü h e r g ew onnenen S tru k tu ren
Varlıkta oradaki-Varlık kendine karşı ayırdedici d e r Alltäglichkeit. Int Sein zum
lode verhält sich das Dasein zu ihm
bir ‘Olabilme’ olarak davranır. Ama giiııdelik- seihst als einem ausgezeichneten
liğiıı ‘Keııdi’si İnsandır15ki, kendini boş konuş­ Seinkönnen. Das Selljst der Alltäg­
mada anlatan kamusal yorumlanmışlık tara­ lichkeit aller ist das M an15, das sich
in d er öffenllic'İten Ausgcleglhcit
lından oluşturulur. Boş konuşma buna göre konstituiert, die sich im G erede
gündelik oradaki-Varlığın kendi ölüme-doğru- au ssp rich l. Dieses m uß sonach
o ffen b ar m a ch en , in weh h e r
Varlığııu kendi için hangi yolda yorumladığını Weise das alltägliche Dasein sein
açığa çıkarmalıdır. Yorumlamanın temelini her Sein zum lo d e sich auslegt. Das
durumda bir anlama oluşturur ki, her zaman Kundatneul d er Auslegung bildet
je ein Verstehen, das im m er auch
ansal bir durum cşliğiııdedir, eş deyişle bir ruh lxfiudlichcs, das heißt gestimmtes
durumu taşır. Öyleyse İnsanın boş konuşma­ ist. Also m uß gefragt werden: wie
sında yatan ve bir ruhsal durum eşliğindeki hat das im G ered e des Man lie­
gende IxTmdliche Verstehen das
anlam anın ölüme-doğru-Vaıiığı nasıl açığa Sein zum löde erschlossen? Wie
serdiği sorulmalıdır. İnsan oradaki-Varlığın en verhält sich das Mau verstehend zu
der eigensten, unlx'züglichcn und
öz, ilişkisiz ve arkada bırakılmayacak olanağımı unülx-rholbaren M öglichkeit des
karşı anlayarak nasıl davranır? İnsan için hangi Daseins? W elche B efindlichkeit
ruhsal durum onun ölüme teslim edilişini ve erschließt dem Man die Uberant-
w o rtu n g an d e n lo d u n d in
bunun hangi yolda olduğunu açığa serer? welcher Weise?
Gündelik birbiri-ile-birlikte-Varlığm kaıııu- Die Ö ffentlichkeit des alltäg­
sallığı ölümü sürekli olarak yer alan bir raslaııtı lichen Miteinande r »kennt« den
Tod als ständig vorkom m endes
olarak, bir “ölüm-durumu” olarak “tanır.” Şu ya Bcgcguis, als »Todesfall«. Dieser
da bu yakın ya da uzaktan biri “ölür.” Tanıdık o d e r je n er [253] N ächste o d er
K ernerslehende »stirbt«. U n b e­
olmayanlar her gün ve her saat “ölmektedirler.” k a n n te »sterben« täglich und

|r’ßkz.t) 27, s. 112(11 vss. “Vgl. § '->7. S. 127 IT.


stündlich. »DcrTod« lxgcguct als “Ölüm” ile düııya-içiııde yer alan tanıdık bir
lx’kaunlcs iimcrwcllltch vorkoiu-
liiendcs E reignis. Als solches
olay olarak karşılaşılır. Böyle olarak ölüm
bleibt er in der Ihr das alltäglich lıergüıı karşılaşılan biışeyi nitelendiren göze-
B egegnende charakteristischen çarpmazlık16 içinde kalır. İnsan bu olay için
L!nau(IälligkcitM. Das Man hat Ihr
dieses Ereignis auch schon eine daha şimdiden bir yorumlama yolunu sağlama
A uslegung gesichert. Die ausge­ bağlamıştır. Bu konuda açık olarak ya da ço­
sprochene o d er auch meist ver­
haltene »flüchtige« Rede darülx'r
ğunlukla belli etmeden “kaçıcı” bir yolda şunu
will sagen: m an stirbt am Ende söyleyecektir: Kişi sonunda günü gelince ölür,
auch einmal, aber zunächst bleibt ama şimdilik bunun 0111ın kendisiyle bir ilgisi
m an selltsl unbelrollen.
Die Analyse des »man stirbt«
yoktur.
enthüllt unzweideutig die Seinsart “Kişi ölür’iiıı çözümlemesi ikirciııısiz ola­
des alltäglichen Seins zum Tode. rak gündelik ölüme-doğru-Varlığııı Varlık-
D ieser wird in so lch e r Rede
verstanden als ein unlxstim m les
türüııüıı üstünü açar. Böyle konuşmada ölüm
Etwas, das allererst irgendwoher belirsiz birşey olarak anlaşılır ki, lıerşeydeıı
eintrelleu mul.!, zunächst alxT für önce herhangi bir yerden varmalıdır, ama en
einen selbst noch nicht vorhanden
und daher unbedrohlich ist. Das yakından birinin kendisi için henüz elönünde-
»man stirbt« verbreitet die Mei­ bulunmaz ve buna göre bir gözdağı değildir.
nung, der Tod treffe gleichsam das “Kişi ölür” anlatımı bir bakıma ölümün ulaştığı
M an. Die ö ffen tlich e Daseins-
ausleguugsagl: »man stirbt«, weil şeyin İnsan olduğu sanısını yayar. Kamusal
dam it je d e r a n d e re u n d m an oradaki-Varlık yorumlaması “kişi ölür” der,
stilist sich eiureiien kann: je nicht
g erade ich: d enn dieses Man ist
çünkü böylelikle başka herkes ve kişinin ken­
das Niemand. Das »Sterben« wird disi kendine ‘hiçbir durumda ben değil’ diye­
auf ein Vorkommnis nivelliert, das bilir; çünkü bu İnsan hiç kimsedir. “Ölme” hiç
zwar das Dasein trifft, aber nie­
m andem eigens zugchörl. Wenn
kuşkusuz oradaki-Varlığa ulaşan, ama özellikle
jedem G erede die Zweideutigkeit hiç kimseye ait olmayan bir olaya düzleştirilir.
e ig n e t, d an n die se r R ede vom Eğer boş konuşma her durumda ikircimli ise,
lode. Das Sterben, das wesenhaft
unveriretUtr das meine ist, wird in
o zaman ölüm üzerine bu konuşma da ikircim­
ein ö ffentlich vorkom m endes lidir. Özsel olarak temsil edilemeyecek bir
Ereignis verkehrt, das dem Mau yolda benim olan ölme insanın karşılaştığı ve
b eg e g n et. Die ch a ra k te risie rte
Rede spridtl vom lode als ständig kamusal olarak yer alan bir olaya saptırılır. Nite­
vorkom m endem »Eall«. Sie gibt lediğimiz konuşma ölümden sürekli yer alan
ihn aus als im m er schon »Wirk­ bir “durum” olarak söz eder. Ölümü her zaman
liches« tınıl verhüllt den Möglich-
keitscliarakler und in eins damit “edimsel birşey” olarak ortaya koyar ve onun
die zu g ehörigen M om ente d er olanak-karakteriııiıı ve böylelikle 011a ait olan
U nlx züglichkeil und Unitberhol-
bark eit. Mil so lch e r Zw eideu­
ilişkisizlik ve arkada bırakılaınazlık kıpılarının
tigkeit setzt sich das Dasein in den üstünü örter. Böyle ikircim ile, oradaki-Varlığuı
Stand, sich hinsichtlich eines aus­ kendine verdiği konum en öz ‘Keııdi’siııe ait
g ez eich n e ten , dem eig en sten
Selbst zugehörigen Scinkönncus
olan ayırdedici bir ‘Olabilme’ açısından ken­
im Mau zu verlieren. Das Mau gibt dini insanda yitirme konumudur. Iıısaıı hak
Recht .und steigert die Vnsnchung, verir ve birinin cıı öz ölüme-doğru-Varlığını
das eigenste Sein zum 'Ibdcsich zu
verdecken17. kendine gizleme kışkırtmasını arttırır.17

,6Vgl.S İt», S. 72 IV.


“’ßkz.t? 1(i, s. 1721 vs.
"Vgl-S 38. S. 177 IV '’likz.gaH, s. |1771 vs.
Ölümün önünden gizleyici kaçınma güıı- Das verdeckende Ausweichen
vor dem Tode Ix-hcrrscht die All­
delikliğe öylesine dikbaşlı bir yolda egemen täglichkeit so hartnäckig, dal! im
olur ki, birbiri-ilc-birlikte-Varlıkta “yakınlar” sık M ileinaııdcrsoiu die »Nächsten«
sık “ölmekte olanı” ölümden kaçacağına ve çok genııledem »Stcrlx-mlcn« oli ma lı
em reden, er werde dem lod en t­
geçmeden yine tasalı dünyasının dinginleştiril­ gehen und dem nächst wieder in
miş gündelikliğine geri döneceğine inandırır­ die beruhigte Alltäglichkeit seiner
besorgten Well zui in kkehren. Sol­
lar. Böyle “esirgeme” “ölmekte olanı” bıı yolla du - »Fürsorge« m eint sogar, den
“avutmayı” amaçlar. Ona kendi en öz, ilişkisiz ».Sterbenden« d ad u rch zu »trüs­
Varlık-olanağım bütünüyle örtülü tutmada yar­ ten«. Sie will ihn ins Dasein zuriick-
bringen, indem sie ihm dazu ver­
dım etmekle, oıııı oradaki-Vaıiığa geri getire­ hüll, seine eigenste, uubcziigliehc
cektir. Bıı yolda lıısaıı ölüm üzerine sürekli bir din­ Scinsmögliihkeil noch vollends zu
ginleşme sağlar. Oysa dinginleşme temelde yal­ verhüllen. Das Man lx-sorgt derges­
talt eine ständige ISernliignng über
nızca “ölmekle olan” için değil, ama eşit ölçü­ den lod. Sie gilt aller iııı Cirimde
de onu “avııtaıılar” için de geçerlidir. Ve vefat nicht nur 1254] dem Sicrlicndcii«,
sondern clx uso sehr den »Trösten­
durum unda bile bu olayın tasalı kaygısızlığı den«. Umlsellisl im Falle des Able-
içindeki kamusallığı rahatsız etmemesi ve din­ I k -i i s mu h soll die O lleutlii likeit

ginliğini bozmaması gerekir. Gene de, seyrek durch das Krciguis nicht in ihrer
b eso rg te n Sorglosigkeit g estö rt
olmamak üzere, başkalarının ölümünde kanılı­ undlx-unruhigt werden.Sieht man
mın ondan korunması gereken toplumsal bir d och im S terb e n d e r A n d eren
uygunsuzluk görülür— bir densizlik olmasa da.18 nicht seilen eine gesellschaftliche
1Inannehmlii likeit, wciuniicht gar
Ama İnsan oradaki-Varlığı ölüm ünden Taktlosigkeit, davor die Ö ffcntl-
uzaklaştıran bu dinginleşme ile aynı zamanda ichkcit lx-wahrl werden soll”.
Das Mau selzl sieh al x-r zugleich
kendini düzeltir ve üstü kapalı bir yolda insa­ mit dieser das Dasein von seinem
nın genel olarak ölüme doğru davranış yolunu Tod alxlt-äugenden Beruhigung in
düzenleyerek saygınlık kazanır. “Ölüm hakkın­ Recht und Ansehen durch die still­
schweigende Regelung der Art, wie
da düşünme” kaımmım gözünde daha şimdi­ mein sieh ü lx rliaupt zum lo d e zu
den oradaki-Varlığm ‘korkakça bir korku’sıı ve verhalten hat. Schon das »Denken
güvensizliği ve dünyadan kaçışın karanlık bir au den Tod« gilt öllcntlii h als leige
Furcht, t Insicherheil des Daseins
yolu sayılır, insan ölüm önünde endişe için yürek­ und finstere W cllllitch. Das Man
liliğe izin vermez. İnsanın kamusal yonmılanmış- läßt den Mul zur Angst vordem lode
nnht aujkominen. Die Ilc rrsrh ali
lığıımı egemenliği ölüme doğru tutumu belir­ d er öffentlichen Ausgelegt heit des
leyecek ruhsal durum un hangisi olacağına Man hat auch schon ü lx r die 11c-
daha şimdiden karar vermiştir. Ölüm önünde Ihıdlichkcit entschieden, aus d er
sieh die Stellung zum lode bestim­
endişede, oradaki-Varlık arkada bırakılamaz m en soll, ln d e r A ngst vor dem
olanağa teslim edilmiş olarak kendi önüne ge­ Tode wird das Dasein vor es selbst
tirilir. İnsan bu endişeyi yaklaşmak üzere olan g eb rac h t als ü b eran tw o rtet d e r
uuülx-rliolbarcii Möglichkeit. Das
bir olay önündeki bir korkuya çevirmekle tasa­ Mau lx-sorgt die Umkehrung die­
lanır. Bunun dışında, korku olarak ikircimli ser Angst in eine Furcht vor einem
an k o n u n e n d en Krciguis. Die als
kılınan endişe bir zayıflık olarak sergilenir ki, Furcht zweideutig gem achte Angst
öz-güveııli bir oradaki-Varlık onu tanıyor ola­ wird überdies als Schwäche aus-
maz. insanın sessiz buyruğuna göre “uygun” gi-gebeu, d ie ein selbstsicheres

,V. Tolstoi hal in seiner Kr/älilmig


»bei Tod des Iwan lljilsi Ir das Phänom en
l8Leo Tolstoy “İvaıı İlyiç’iıı Olüıııii” adlı öyküsünde hu “kişi iler K rsiihilteruni; m ul ites /.usammt-u-
ölüT’üıı silisti ılı vc çöküntü Icııomcıılcıini İK-tiııılcıııişlu. hn tiiis dieses »man stirbt« ilargi-stelll.
D asein uielil k ennen ilarf. Was olan şey birinin ölmesi gibi bir “görgül-olgn”ya
sirli gemäß dem lautlosen Dekret
des Man »gehört«, ist die gleich­
karşı ilgisiz dinginliktir. Böyle “i'ıstüıı” bir
gültige Ruhe gegenüber der »Tat­ ilgisizliğin geliştirilmesi oradaki-Varlığı kendi
sache«, daß man stirbt. Die Ausbil­ en öz, ilişkisiz ‘Olabilme’siııe yabancılaştırır
d u n g e in e r solchen »überlege­
nen* G leichgültigkeit enl/temdet Ama kışkırtma, dinginleşme ve yabancılaş­
das Dasein seinem eigensten, un- ma düşmenin Varlık-türünüıı ayırdedici özellik­
Ix'z.üglic'heil Seinkönnen.
leridir. Gündelik ölüme-doğrıı-Varlık, düşüş­
Versuchung, Beruhigung und
Kntlremduug kennzeichnen alter teki bir Varlık olarak, ölümden sürekli bir kaçış­
d ie S einsart des Verfüllens. Das tır. Soııa-doğra-Varlık onun önünde yeni bir
alltägliche Sein /.um Tode ist als
verfallendes eine ständige Ducht
açıklama veren, oıııı asılsızlık içinde anlayan ve
vor ihm. Das Sein zum R.ntlc hat onıııı üstünü örten kaçınma kipini taşır. Her
d en M odus des u m d e u te n d e n , durum da birinin kendi oradaki-Varlığıııın
uncigcnllich verstehenden und
verhüllenden Ausweirhens vor ihm. olgusal olarak daha şimdiden ölmekte olma­
Daß das je eigene Dasein faktisch sını, eş deyişle kendi soıııma doğru bir Varlıkta
im m er schon stirbt, das heißt in
einem Sein zu seinem Rüde ist,
olmasını — bu olguyu oradaki-Varlık ölümü
dieses Raki tim verbirgt es sich Başkalarının durum unda her gün yer alan,
dadurch, daß es den Tod zum all­ eğer gerekirse bize “kişinin kendisinin” henüz
täglich vorkom m enden Todesfall
lx’i A nderen uinprägt, der allen­
“yaşamakta olduğu” konusunda daha da açık
falls uns noch d e u tlic h e r ver­ bir güvence veren bir ölüm-duruınıı olarak
sichert, daß »man selltst« ja noch yeniden damgalayarak kendinden gizler. Ama
»lebt«. Mil derverlälleuden Rlucltt
vor dem lo d e bezeugt ab e r die ölüm önünde düşüşte olan kaçış ile, oradaki-
A lltäglichkeit des D aseins, daß Varlığııı güııdelikliği İnsanın kendisinin her
auch das Man selbst je schon als
Sein z u m Tode bestimmt ist, auch
durum da daha şimdiden ölüme-doğru-Varlık
dann, wenn es sich nicht ausdrück­ olarak belirlendiğine, üstelik bunun belirtik
lich in eitlem »D enken au den olarak “ölüm hakkında düşüııme”ye girişmiş
Tod« bewegt. Dem Dasein gehl es
auch in der durchschnittlichen All-
değilken bile böyle olduğuna tanıklık eder.
lägli<h[255]heit ständig um dieses Sıradan gündeliklik içinde bile bu en öz, ilişkisiz ve
eigenste, nnheziigliche und uniiher- arkada bırakılamaz ‘Olabilme' oradaki-Varlık için
hoUmre Seinhiinnen, wenn mich nur
im Atodus des llesorgens einer unbehel­ sürekli olarak önemlidir— üstelik yalnızca varolu­
ligten Gleicligüliigkeit gegen die şunun enson olanağına karşı rahatsız edilmeyen
äußerste Möglichkeit seiner Existenz.
Die H erausstellung des alltäg­
bir ilgisizliğin tasa kipinde iken bile.
lichen Seins zum lode gibt aber Ama gündelik ölüme-doğru-Varlığın ortaya
zugleich die Anweisung zu dem koyulması aynı zamanda düşüşteki öliime-doğru-
Versuch, durch eine ein d rin g li­
chere In te rp re tatio n des verfal­
Varlığın ölümün önünden kaçınma olarak daha
lenden Seins zum Tode als Aus­ derine giden bir yorumu yoluyla soııa-doğru-
weichen vor ihm den vollen exis- Varlığın lam varolıışsal kavramını sağlama bağ­
tcnz.ialcu Begriff des Seins zum
R.ndc zu sichern. Au dem phäno­ lama girişimi için bir yönerge verir. Önünden
m enal z u reich en d sich tb ar ge­ kaçılan şeyin, fenomenal olarak yeterince görü­
mach teil W’ovor der Hut hl muß siel t
phänom enologisch entwerfen las­
lebilir kılınması kaçman oıadaki-Vaılığın ken­
sen, wie das ausweichende Dasein disinin ölüm ünü nasıl anladığının feııome-
sclltst seinen Tod versteht ııolojik olarak tasarlanmasına izin vermelidir.I!’
,9Vgl. be/, dieser m ethodischen Mög­
‘”13ıı y ö n te m s e l o la n a k ile ilg ili o la r a k , bk/.. e n d i ş e n in
lichkeit das /ui Analyse d e r Augst (S<-
sagteŞ M), S. 181. (.ö z ü m le m e si rt/.e ıin e s ö y le n m iş o la n la r , Ş 40, s. 1 184].
§ 5 2 . Gündelik Sona-Doğru-Varlık ve Ölümün § 52. l)m alltägliche Sein zum Ende
u nd der volle existenzielle Begriff des
Tanı Varoluşsal Kavramı Todes

Soııa-doğru-Vaıiık varoluşsal ön-taslakta eıı öz, Das Sein zum Emle wurde iu exis-
teıızialer Vorzeidımmg als das Sein
ilişkisiz ve arkada bırakılamaz ‘Olabilme’ye zum eigensten, unbezügliclıen mul
doğru Varlık olarak belirlendi. Bu olanağa unüb erlio lb aren S ciukönnen te -
doğru Varlık, varoluştaki Varlık olarak, kendini stim m t. Das existierende Sein zu
dieser Möglichkeit bringt sich vor
varoluşun saltık olanaksızlığı ile yüz yüze die sch lcclu h in n ig e U nm öglich­
getirir. Ölüme-doğru-Varlığın bu görünürde k e it d e r E xistenz. U b er diese
boş betim lem esinin Ötesinde, bu Varlığın scheinbar leere Charakteristik des
Seins zum Tode hinaus enthüllte
somutlaşması kendini gündeliklik kipinde sich die Konkretion dieses Seins im
açığa sermişür. Gündeliklik için özsel olan bu Modus d e r Alltäglichkeit. Gemäß
d er für diese w esenhaflcn Verfal-
düşme-eğilimi ile uyum içinde, ölüıııe-doğru- lenstendenz erwies sieh das Sein
Varlık kendini ölümün önünden gizleyici bir zum Tode als verdeckendes Aus­
kaçınma olarak tanıtlamıştır. Bu arada araştır­ weichen vor ihm . W ährend zuvor
die U ntersuchung von d er forma­
mamız bu noktaya dek ölümün varlıkbilimsel len V orzeichnung d e r o n to lo g i­
yapısının biçimsel ön-taslağıııdan gündelik schen Struktur des Todes zur konk­
sona-doğru-Varlığın somut çözümlemesine reten Analyse des alltäglichen Seins
zum Ende überging, soll je tz t in
geçmişken, şimdi yön tersine dönecek ve gün­ um gekehrter W egrichtung durch
delik sona-doğru-Varlığın tümleyici yorumu ergänzende Interpretation des all­
täglichen Seins zum Ende tler volle
yoluyla ölümün tam varoluşsal kavramı elde existenziale begriff des Todes ge­
edilecektir. wonnen werden.
Gündelik Ölüme-doğru-Varlığın açımlama­ Die Explikation des alltäglichen
Seins zum Tode hielt sich an das
sı İnsanın boş konuşmasına sarıldı: Gün gelir G erede ries Man: man stirbt auch
kişinin kendisi de ölür, ama şimdilik değil. einmal, aber vorläufig noch nicht,
b ish er w urde lediglich das »mau
Şimdiye dek yalnızca genel olarak “kişi ölür”
stirbt« als solches interpretiert. Im
yorum landı. “Günü gelince, ama şimdilik »auch einmal, aber vorläufig noch
değil”de gündeliklik ölüm ün pekinliği gibi nicht« g ib t d ie A lltäglichkeit so
etwas wie eine Gewißheit des Todes
birşeyi kabul eder. Hiç kimse insanın öleceğin­ zu. N iem and zweifelt daran , daß
den kuşku duymaz. Ancak bu “kuşku duyma- m a n stirb t. A llein dieses » nicht
ma”nm yukarıda nitelenen ayırdedici olanak zweifeln« brau ch t nicht schon dm
Gewißsein in sich zu bergen, das
anlam ındaki ölüm ün oradaki-Varlığa giriş dem entspricht, als was der Tod im
yoluna karşılık düşen pekiıı-Varlığı kendi Sinne d er charakterisierten ausge­
içinde gizlemesi gerekmez. Gündeliklik ölü­ ze ic h n e te n M öglichkeit in das
Dasein hereinsteht. Die Alltäglich­
mün “pekinliği”nin bu ikircimli kabulünde keit bleibt bei diesem zweideutigen
durup kalır — öyle ki, ölmeyi daha da örterek Zugebeu d er »Gewißheit« des To­
des stehen — um sie, das S terten
o pekinliği zayıflatabilsin ve kendi için ölüme noch [256] m eh r verdeckend, ab ­
fırlatılmışlığı hafifletebilsin. zuschwächen und sich die Gewor-
Ölümden bu gizleyici kaçınma kendi anla­ fenheit in d en Lod zu erleichtern.
Das verdeckende Ausweichen
m ına göre ölüm den aslında “pekin” olma­ vor dem Tode vermag seinem Sinne
yabilir ve gene de pekin dir. “Ölümün pekin­ nach des Todes nicht eigentlich »ge­
liği” hakkında ne diyeceğiz? wiß« zu sein und ist cs doch. Wie steht
es um die »Gewißheit des Todes«?
Bir varolaıı-şeyden pekin-olmak onu ger­ Eines Seienden gewiß-sein be­
çek birşey olarak gerçek saymak demektir. sagt: es als wahres für wahr halten.
W ahrheit aber lx-tleulet Entdeckt- Gerçeklik ise varolaıı-şeyin açığa çıkarılmış-
heit des Seienden. Alle Entdeckt-
lieit aber gründet ontologisch in
lığıııı imler. Ama tüm açığa çıkarılmışlık var-
d e r ursprünglichsten W ahrheit, lıkbilimsel olarak eıı kökensel gerçeklikte,
der Erschlossenheit des Daseins20. oradaki-Varlığın açığa serilmişliğinde temel­
Dasein ist als erschlossen-erschlie-
ßendes und entdeckendes Seien­ lenir.20 Oradaki-Varlık açığa serilmiş ve açığa
des wesenhaft »in der Wahrheit«. seren ve açığa çıkaran varolan-şey olarak
Gewißheit aber gründet in der
Wahrheit oder gehört ihr gleichur-
özünde “gerçeklikte”dir. Ama pekinlik gerçeklikte
sprünglich zu. D er A nsdruck temellenir ya da eş-kökerısel olarak ona aittir.
»Gewißheit« hat wie der Terminus “Pekinlik” anlatımı “gerçeklik” terimi gibi çifte
»Wahrheit« eine doppelte Bedeu­
tung. Ursprünglich besagt W'ahr-
bir indem taşır. Kökensel olarak, gerçeklik
h e it soviel wie Erschließendsein oradaki-Varlığın davranışı olarak açığa-sereıı-
als V erhaltung des Daseins. Die Varlık ile aynı şey demektir. Bundan türetilen
hie rau s ab g e leitete B edeutung
m e in t d ie E n td c c k lh c il des indem varolan-şeylerin açığa çıkarılmışlığı
Seienden. Entsprechend bedeutet demektir. Karşılık düşmek üzere, kökensel
Gewißheit ursprünglich soviel wie
G ew ißsein als S eiusart des
olarak pekinlik oradaki-Varlığın Varlık-türü
D aseins. In e in e r ab g e leitete n olarak pekin-Varlık ile aynı şeyi imler. Gene de,
Bedeutung wird jedoch auch tlas türevsel bir imlemde, oradaki-Varlığın onun
Seiende, dessen das Dasein gewiß
sein kann, ein »gewisses« genannt.
için pekin olabileceği varolan-şeye “pekin”
Ein Modus d er G ew ißheit ist birşey de denir.
die Überzeugung. ln ihr läßt sich Pekiııliğin bir kipi karıtdır. Kanıda oradaki-
das Dasein einzig durch das Zeug­
nis d e r e n td e c k te n (w ahren) Varlık açığa çıkarılmış (gerçek) şeyin kendisine
S ache selbst sein verstehendes doğru anlayan Varlığını yalnızca o şeyin kendi­
Sein zu d ieser bestim m en. Das
Für-wahr-halten ist als Sich-in-der-
sinin tanıklığı yoluyla belirlenmeye bırakır.
Wahrheit-halten zulänglich, wenn Gerçek-sayma keııdini-gerçeklikte-sayma ola­
es im entdeckten Seienden selbst rak yeterlidir, eğer açığa çıkarılmış varolaıı-
g rü n d e t und als Sein zu so e n t­
decktem S eienden hinsichtlich şeyin kendisinde temellen inişse ve eğer böyle
seiner Angemessenheit an dieses açığa çıkarılmış varolan-şeye doğru Varlık
sich durchsichtig gew orden ist. olarak bu varolan-şeye uygunluğu açısından
D ergleichen fehlt in der willkürli­
chen Erdichtung, bzw. in der blo­ kendine saydam olmuşsa. Keyfi bir uydurmada
ßen »Ansicht« über ein Seiendes. ya da varolan-birşey üzerine salt bir “görüş”te
D ie Z u läu g lich k eil des Für-
w ahrhaltens bem ißl sich nach
böyle birşey eksiktir.
dem W ahrheitsanspruch, dem es Gerçek-saymanın yeterliği ait olduğu ger­
zugehört. D ieser em pfängt sein çeklik istemine göre ölçülür. Gerçeklik istemi
R echt aus d e r S einsart des zu
erschließenden Seienden und der
hakkını açığa serilecek varolaıı-şeyin Varlık-
R ichtung des Erschließens. Mit türüııden ve açığa sermenin yönünden kazanır.
der Verschiedenheit des Seienden Gerçekliğin türü ve böylelikle pekinlik varolan-
und gemäß der leitenden Tendenz
u n d Tragweite des Erschließens şeylerin tiirlülüğü ile ve açığa sermenin yol
wandelt sich die Art d er W ahrheit gösterici eğilim ve düzeyine göre değişir. Önü­
und dam it die Gewißheit. Die vor­
liegende Betrachtung bleibt auf
müzdeki irdeleme ölüme karşı pekin-Varlığııı
eine Analyse des Gewißseins ge- bir çözümlemesi üzerinde sınırlı kalacak ve bu
genülx-r dem lo d eingeschränkt, pekin-Varlık sonunda ayırdedici bir oradaki-
das anı Emle eine ausgezeichnete
Daseinsgewißheil darsteilt.
Varlık-pekinliğini sergileyecektir.
Gündelik oradaki-Varlık çoğunlukla Varlı­ Das alltägliche Dasein verdeckt
zumeist die eigenste, unbezügliche
ğının en öz, ilişkisiz ve arkada bırakılamaz u n d im ülierholbaro M öglichkeit
olanağının üstünü örter. Bu olgusal örtme- seines Seins. Diese taktische Ver-
eğilimi şu savı doğrular: Oradaki-Varlık, olgu­ d e k k u n g ste u d e n z bew äh rt die
These: Dasein ist als faktisches in
sal oradaki-Varlık olarak, “gerçeklik-dışı”n- d er »Un [257]Wahrheit«*1. Dem­
dadır.21Buna göre, ölüme-doğru-Varlığın böyle nach m uß die Gewißheit, tlie sol­
chem V erdecken des Seins zum
örtülm esine ait olan pekiıılik uygunsuz bir T ode zu g eh ö rl, ein un an g em es­
gerçek-sayma olmalıdır, kuşku duyma anla­ senes E ürw ahrhalten sein, nich t
mında pekiıısizlik gibi birşey değil. Uygunsuz etwa U ngew ißheit im S inuc des
Zweifclns. Die unangemessene Ge­
pekiıılik kendisinden pekin olduğu şeyi örtiil- wißheit hält das, dessen sie gewiß
müşlük içinde tutar. Eğer “insan” ölümü çev­ ist, in d er Verdecktheil. V ersteht
resel olarak karşılaşılan bir olay olarak anlarsa, »man« d en Tod als umweltlich be­
gegnendes Ereignis, daun trifft tlie
o zaman bu olay ile bağıntılı pekiıılik soııa- hierau f bezogene Gewißheit nicht
doğrıı-Varlık ile ilgili değildir. tlas Sein zum Ende.
Man sagt: es ist gewiß, tlaß »der«
Denir ki, ‘ölümün gelmekte olduğu pekin­ Tod kommt. Alan sagt es, und tlas
dir.’ Böyle denir, ve İıısaıı ölümün pekin ola­ Man übersieht, tlaß, um tles Todes
bilmesi için her durumda birinin kendi ora- gewiß sein zu können, je tlas eigene
Dasein stilist seines eigensten ttn-
daki-Varlığmııı kendisinin en öz ve ilişkisiz bcziiglichen S eiuköunens gewiß
‘O labilm elinden pekin olmak zorunda oldu­ sein m uß. M an sagt, d e r Tod ist
ğunu gözden kaçırır. ‘Ölüm pekindir,’ denir, gewiß, find pflanzt dam it in das
Dasein den Schein, als sei es .selbst
ve böylelikle oradaki-Vaıiığa onun kendisi ölü­ seines Todes gewiß. I lud wo liegt
münden pekinmiş görünüşü yüklenir. Ve gün­ d er G rund tles alltäglichen Gcwiß-
seius? O ffe n b a r nich t in e in e r
delik pekiıı-Varlığm zemini nerede yatar? Açık- bloßen gegenseitigen l IIxTretlung.
ür ki salt karşılıklı bir inandırmada değil. Gene M an e r f ä h r t d o ch täglich tlas
de her gün Başkalarının “ölmesi” deneyimlenir. »Sterben« A nderer. D er Tod ist
eine u n leugbare »Erfahrungstat­
Ölüm yadsınamaz bir “deneyim olgusu”dur. sache«.
Gündelik ölüme-doğru-Varlığın böyle te­ In weit h er Weise tlas alltägliche
m ellenmiş pekiııliği lıaııgi yolda anladığı Sein zum Tode tlie so gegründete
G ew ißheit v ersteh t, v errät sich
kendini bu Varlık ölüm üzerine “düşünmeye” d an n , w enn es v ersu ch t, sogar
çalıştığı zaman ele verir, üstelik bunu eleştirel kritisch vorsichtig u n d das heiß t
doch angemessen üljer den Tod zu
ön-görü ile, eş deyişle uygun bir yolda yaptığı »denken«. Alle M enschen, soweit
zaman bile. Tüm insanlar, bilindiği kadarıyla, m an weiß, »sterben«. Der Tod ist
“ölürler.” Ölüm her insan için en yüksek dere­ für je d en M enschen im höchsten
G rade wahrscheinlich, aber doch
cede olasıdır, ama gene de “koşulsuz” olarak nicht »unlx-dingt« gewiß. Streng
pekin değildir. Sağın olarak alındığında, ölü­ g en o m m en d a rf dein Tod do ch
me “salt” görgiil pekiıılik yüklenebilir. Bu pe- »nur« empirisch* Gewißheit zuge­
sp ro ch en wertleu. Sie bleibt not­
kinlik zorunlu olarak en yüksek pekinliğiıı, wendig h in ter tler höchsten Gewiß­
kuramsal bilginin belli alanlarında eriştiğimiz heit zurück. tlera|x)tliklischen, die
wir in gewissen Bezirken der theo­
apodiktik pekinliğiıı gerisinde kalır. retischen Erkenntnis erreichen.
Ölümün pekiııliğinin ve yaklaşmakta olma­ An dieser »kritischen« Bestim­
sının bu “eleştirel” belirleniminde ilk olarak m ung der Gewißheit des Todes und
seines Bevorstehens offeultari sich
açığa çıkan şey yine güııdelikliğe özgü birşey zu n ä ch st w ieder das fü r d ie

*'Bkz. § 44 b, s. 1222|. "Vgl. § II b, S. 222.


A lltäglichkeit ch a ra k teristisch e olarak oradaki-Varlığm Varhk-türüııü ve ona
V erkeim en d e r S ein sart des
Daseins und des ihm zugehörigen
ait ölüme-doğru-Varlığı tanımadaki başarı­
Seins zum Tode. Daß das Ableben als sızlıktır, Vefatın yer alan bir olay olarak “salt”
vorkommendes Ereignis »nur« em­ görgü1 olarak pekin olması hiçbir durumda ölümün
pirisch gewiß isl, entscheidet nicht über
die Gewißheit des Todes. Die Todes­ pekinliği üzerim karar veremez. Ölüm durumları
fälle mögen faktische Veranlassung oradaki-Varlığın ilkin genel olarak ölüm e
d a fü r sein, d aß das D asein zu­
nächst iilierhaiipl auf den Tod auf­
dikkat etmesi için olgusal vesile olabilirler.
m erksam w ird. In d e r g ek e n n ­ Ama sözü edilen görgül pekiıılik içinde kal­
zeichneten empirischen Gewißheit dıkça, Oradaki-Varlık hiçbir biçimde “olduğu”
verbleibend, verm ag tlas Dasein
alter gar nicht des Todes in dem,
gibi ölümden pekin olamaz. Oradaki-Varlığın
wie er »ist«, gewiß zu werden. Wenn­ İnsanın kamıısallığında görünürde yalnızca
gleich das D asein in d e r Ö ffent­
lichkeit des Man scheinbar nur von
ölümün bu “görgül” pekinliği üzerine “konuş­
dieser »em pirischen« Gewißheit masına” karşın, oradaki-Varlık gene de temelde
des Todes »redet«, so hält es sich dışlayıcı olarak ve birincil olarak yer alan ölüm
im Grunde doch nicht ausschließlich
und prim är an die vorkomm euden
durumlarına sarılmaz. Ölümünden kaçınmada,
'Todesfälle. Seinem Tode ausweichend gündelik sona-doğru-Varlık bile aslında ölüm­
Ist [258] auch das alltägliche Sein
den kendisinin arı kuramsal irdelemede ger­
zum Ende des Todes doch anders
gewiß, als es selbst in rein theore­ çek sayabileceğindeıı başka bir yolda pekindir.
tisc h er B esinnung w ah rh ab en Gündeliklik bu “başka bir yolda”yı çoğunlukla
m öchte. Dieses »anders« verhüllt
sich die Alltäglichkeit zumeist. Sie
kendisinden gizler. Bunda kendine saydam
wagt nicht, sich darin durchsicht ig olmayı göze alamaz. Nitelenen gündelik ruhsal
zu w erden. Mil der charakterisier­ durum ile — “endişe içinde” tasalanırken
ten alltäglichen Befindlichkeit, der
»ängstlich« besorgten, scheinbar görünürde endişesizce ölümün belli “görgül-
augstloscu Ü berlegenheit gegeu- olguları” karşısında taşman bu üstünlük havası
ülier der gewissen »Tatsache« des
'Todes gibt die Alltäglichkeit eine
ile — , gündeliklik salt görgül pekiulikten
»höhere« als n u r em pirische Ge­ “daha yüksek” bir pekinliği kabul eder. Kişi
wißheit zu. Man weißmn den gewis­ ölüm ün pekiııliğini bilir ve gene de kendi
sen 'lod und »ist« doch seiner nicht
eigentlich gewiß. Die verfallende ölümünden aslında pekin değildir, Oradaki-
A lltäglichkeit des Daseins k ennt Varlığın düşüşteki gündelikliği ölümün pekiıı-
die Gewißl teil des Todes und weicht
dem Gewiß*«»» d och aus. A ber
liğiııi tanır ve gene de pekin- Varlıktan kaçınır.
dieses Ausweichen bezeugt phäno­ Ama bu kaçınma, kaçındığı şeyin kendisinin
m e n al aus dem , wovor es aus­ terimlerinde, ölümün en öz, ilişkisiz, arkada
weicht, «laß d er Tod als eigenste,
unbezügliche, uuüberholljare, gewisse bırakılamaz, pekin olanak olarak kavranması
Möglichkeit begriffen werden muß. gerektiği olgusuna feııomeııal olarak tanıklık
M an sagt: d e r Tod kom m t
gewiß, aber vorläufig noch nicht.
eder.
M it diesem »aber ...« spricht das Denir ki, ‘Ölümün gelmesi pekindir, ama
M an dem Tod die Gewißheit ab. şimdilik değil.’ Bu “ama ...” ile İnsan ölüme
Das »vorläufig n o ch nicht« ist
keine bloße negative Aussage, son­ pekinliği yadsır. “Şimdilik değil” salt olumsuz
d e rn eine S elbstauslegung des bir önesürüm değildir; tersine, İnsanın bir
M an, m it d e r es sich a u das
verweist, was zunächst noch für tlas
kendini-yorumlamasıdır ki, onunla kendini
Dasein zugänglich und besorgbar oradaki-Varlık için henüz en yakından eri­
bleibt. Die Alltäglichkeit drängt in şilebilir ve tasalanılabilir kalanla ilişkilendirir.
die D ringlichkeit des Besorgens
u u d begibt sich d e r Fesseln des
Gündeliklik tasanın iveğenliğine girer ve ken­
m üden, »tatenlosen D enkens an dini “ölüm üzerine bıkkın, etkisiz düşüncenin”
zincirlerinden sıyırır. Ölüm “dalıa sonraki bir d en Tod«. D ieser wird hiu au s-
geschoben au f ein »später einmal«
gııııe” ertelenir, ve bu hiç kuşkusuz sözde u n d zwar u n ter Berufung au f das
“evrensel görüş”e başvuru altında yapılır. Böy- so g en an n te »allgem eine Ermes­
lece İıısaıı ölümün pekiııliğinin kendine özgü sen«. So v erdeckt das Man das
Eigentüm liche d er Gewißheit des
yanının — onun herhangi bir kıpıda olanaklı Totles, daßerjeden Augenblick mög­
olduğunun — üstünü örter. Ölümün ‘ııe za­ lich ist. M il d e r G ew ißheit des
Totles g e h l d ie Unbestimmtheit
man ’ının belirsizliği onun pekinliği ile birlikte seines Wann zusammen. Ihr weicht
gider. Gündelik ölüme-doğru-Varlık bu belir­ das a lltä g lich e Sein zuin T ode
sizlikten 011a belirlilik vererek kaçınır. Ama dadurch aus, tlaß es ih r Bestimmt­
h eit verleiht. Solches Bestimmen
böyle belirleme vefatın varışının ‘ııe zaman’ııııı k an n ab e r n ic h t b ed e u ten , das
hesaplanacağını imleyemez. Oradaki-Varlık W ann tles E in treffen s lies Ab­
lebens zu Ix-rechnen. Das Dasein
böyle bir belirliliğin önünden hemen kaçar. ilieltt eh e r vor solcher Bestimmt­
G ündelik tasa pekin ölüm ün belirsizliğini h eit. D ie U n b estim m th e it tles
kendi için belirler ve bunu 0111111 önüne en gewissen Todes bestim m t sich das
alltägliche B esorgen dergestalt,
yakın gündelik yaşamın bir bakışta görülebilir tlaß cs vor sie die übersehbaren
iveğeıılik ve olanaklarını çıkararak yapar. D ringlichkeiten und Möglichkei­
ten tles nächsten Alltags schiebt.
Ama belirsizliğin üstünün örtülmesi pekiıı-
D ie V erdeckung d e r U n b e­
liğiıı de üstünün örtülmesi demektir. Böylece stim m theit trifft ab er die Gewiß­
ölümün en öz olanak-karakteri gizlenir: Pekin h eit m it. So v e rh ü llt sich d e r
eigenste M öglichkeitscharakter
ve bu durumda belirsiz, eş deyişle her an ola­ tles lötles: gewiß u n d dabei u n ­
naklı olmak. bestimmt, das heißt je d en Augen­
İnsanın ölüm üzerine ve ölümün oradaki- blick möglich.
Die vollständige Interpretation
Varlığa giriş yolu üzerine gündelik konuş­ d e r alltä g lich e n Retle tles Man
masının tam yorumu bizi pekiıılik ve belirsizlik älter den Tod und seine Weise, in
das Dasein hereinzuslchcn, führte
karakterlerine götürdü. Ö lüm ün tam varo- au f die C haraktere d er Gewißheit
luşsal-varlıkbilimsel kavramı şimdi şu belir­ m ul U n b estim m th eit. D er volle
lenimlerde sınırlanabilir: Oradaki-Varlığın sonu existenzial-ontologische Begriff
tles Todes lä ß t sich jetzt in fol­
olarak ölüm oradaki-Varlığın en öz, ilişkisiz, pekin g en d en Bestim m ungen um gren­
ve böyle olarak belirsiz, arkada bırakılamaz olana­ zen: Der Tod als Ende des Daseins ist
die eigenste, nnbezügjüche, gewisse und
ğıdır. Ölüm oradaki-Varlığın sonu olarak bu eds solche unbestimmie, tmiilmholbam
varolaıı-şeyin kendi sonuna doğru Varlığında [259] Aliigliehkeil des Daseins, D er
vardır. Tod ist als Ende des Daseins it n Sein
tlieses Seienden zu seinem Ende.
Sona-doğru-Varlığın varoluşsal yapısının Die U m grenzung d er existen-
tanımlanması oradaki-Varlığın öyle bir Varlık- zialen S tru k tu r des Seins zum
Ende steht im Dienste tler 1leraus-
türüııüıı geliştirilmesine hizmet eder ki, bunda a r b e itu n g e in e r S ein sart des
oradaki-Varlık oradaki-Varlık olarak bütün ola­ Daseins, in d er es a/s Dasein ganz
bilir. Giderek gündelik oradaki-Varlığın bile sein kann. Daß je schon auch das
alltägliche Dasein zu seinem Ende
kendi sonuna doğru varolması, eş deyişle ölüm­ ist, tlas h eißt sich m it seinem Tod
le “kaçak” bir yolda da olsa sürekli uğraşması ständig, w enngleich »flüchtig«,
auseinandersetzt, zeigt, tlaß dieses
bütün-olmayı tamamlayan ve belirleyen bu das Ganzsein aljschließende und
sonun oradaki-Varlığın ona ancak en sonunda b estim m e n d e E n d e n ich ts ist,
kendi vefatında ulaştığı birşey olmadığını gös­ wobei tlas D asein erst zuletzt in
seinem Ablelx-u ankom m t. ln das
terir. Kendi ölümüne doğru olan olarak ora- D asein, als das zu seinem Tode
daki-Varlıkta 011un kendi en son ‘lıenüz-değil’i, seien d e, ist das äu ß e rste N och-
n ic h t sein e r selbst, dem alle tüm başkalarının önünde oldukları bu ‘henüz-
an d e re n vorgelagert sind, im ­
m erschon einbezogen. Deshalb
değil’ daha şimdiden kapsaıımıştır. Bu nedenle
besteht der form ale Schluß von oradaki-Varlığın varlıkbilimsel olarak uygun
dem überdies ontologisch unan­ olmayan bir yolda dışarda-duran birşey olarak
gem essen als A usslaud in te r­
p re tie rte n N o ch -n ich t des yorumlanan ‘henüz-değil’inden onun bütünlük-
D aseins auf seine U nganzheil yoksunluğuna biçimsel bir çıkarsama doğru
nicht zu Recht. Das aus dem Sicli-
vorweg en t nommene Phänomen des
olmayacaktır. ‘Kendi-önünde ’den türetilen ‘henüz-
Noch-nicht ist so wenig xoie die değil’fenomeni, tıpkı genel olarak kaygı-yapışı gibi,
Sorgestruktur überhaupt eine Ins­ olanaklı bir varolan bütün-Varlığa karşı bir yetke
tanz gegen ein mögliches existen tes
Ganzsein, daß dieses Sich-vorweg
olmaktan öylesine uzaktır ki, lıerşeyden önce bu ‘kendi-
ein solches Sein zum Ende (dJerent önünde’ böyle bir sona-doğru-Varlığı olanaklı kılar.
möglich macht. Das Problem des Her durumda bizim kendimiz olan varolan-şeyin
möglichen Ganzseins des Seien­
den, das wir je selbst sind, be­ olanaklı bütüıı-Varlığı sorunu, eğer oradaki-
steh t zu Recht, wenn die Sorge Varlığın temel-duruınu olarak kaygı bu varolan-
als Grundverfassung des Daseins
m it dem Tode als der äußersten
şeyin en son olanağı olarak ölüm ile “biraraya
M öglichkeit dieses S eie n d en bağlanırsa,” aklanır.
»zusam m cnhängl«. Gene de bu sorunun daha şimdiden yeterli
Fraglich bleibt indes, ob die­
ses Problem auch schon zurei­
olarak geliştirilip geliştirilmediği sorusu ortada
chend ansgearbcilct wurde. Das kalır. Ölüme-doğru-Varhk kaygıda temellenir.
Sein zum Tode g rü n d et in der Fırlatılmış düııyadaki-Varlık olarak oradaki-
Sorge. Als gew orfenes ln-der-
Welt-sein ist das Dasein je schon Varlık her durum da daha şimdiden ölümüne
sein e m T ode ü b eran tw o rtet. teslim edilmiştir. Ölümüne doğru varolmakla,
Seiend zu seinem Tode, stirbt es
faktisch u n d zwar ständig, so­
vefatına ulaşmadığı sürece, olgusal olarak ve hiç
lange es n ic h t zu seinem Ab­ kuşkusuz sürekli olarak ölmektedir. ‘Oradaki-
leben gekommen ist. Das Dasein Varlık olgusal olarak ölm ektedir’ demek aynı
stirbt faktisch, sagt zugleich, es
h a t sich in sein em S ein zum
zamanda ölüme-doğru-Varlığında her zaman
Tode im m er schon so o d er so daha şimdiden şu ya da bu yolda karar vermiştir
e n tsc h ie d e n . Das alltäg lich demektir. Ölümün önünden hergünkü kaçınma,
verfallende Ausweichen vor ihm
ist ein uneigentliches Sein zum bu düşüş durum undaki kaçınma asilliksiz bir
Tode. U neigcntlichkeithat mög­ ölüme-doğru-Varlıktır. Asılsızlık olanaklı asilliği
liche E ig en tlich k eit zum
G ru n d e ” . U n eig e u lltch k eil
temel alır.22 Asılsızlık öyle bir Varlık-türüııü
kennzeichnet eine Seinsart, in belirtir ki, oradaki-Varlık kendini yanlışlıkla ona
die das D asein sich verlegen döndürebilir ve giderek çoğunlukla her zaman
kann und zumeist auch im m er
verlegt hat, in die es sich aber
döndürmüştür, ama zorunlu olarak ve sürekli
n ic h t notw endig u n d ständig olarak yanlışlıkla ona döndürmesi gerekmez.
verlegen muß. Weil das Dasein Oradaki-Varlık, varolduğu için, kendini olduğu
existiert, bestim m t es sich als
Seiendes, wie es ist, j e aus einer gibi varolan-şey olarak belirler, ve bunu her
Möglichkeit, die es seil Kt ist und durum da onun kendisi olan ve anladığı bir
versteht.
K ann das D asein sein e ei­
olanaktan yapar.
genste, unbezi'iglichc und un- Oradaki-Varlık kendi en öz, ilişkisiz ve arkada
ü b e rh o lb a re , gewisse u n d als bırakılamaz, pekin ve böyle olarak belirsiz ola-
^ Ü b c r die U neigen tlichkeit des
Daseins wurde gehandelt § i), S. 4 2 IT.,
^Oradaki-Varlığın asılsızlığının ele alınışı için bkz. § 9, s.
§ 7» S. 130, und bes. § 38, S. 175 İT. [42] vss., § 27, s. [130] ve özellikle. § 38, s. [175] vss.
ııağını da asilliği içinde anlayabilir mişim deyişle, solche uubeslinınılc M öglichkeit
auch eigentlich tw1260] stehen, das
kendini asıl bir ‘kendi sonuna doğru Varlık’ta h eiß t sich in ciucin eigentlichen
sürdürebilir mi? Bu asıl ölüme-doğru-Varlık Sein zu seinem Ende hallen? So­
lange dieses eigentliche Sein zum
ortaya koyulmadıkça ve varlıkbilimsel olarak Tode nicht herausgeslellt und onto-
belirlenmedikçe, soııa-doğru-Varlığın varoluş- logisch bestim m t ist. haftet an d er
sal yorumu özsel bir eksiklik ile yüklüdür. ex islenzialeu In te rp re ta tio n des
Seins zum Ende ein wesentlicher
Asıl ölüme-doğru-Varlık oradaki-Varlığın Mangel.
varolma-ilgili bir olanağını imler. Bu varlıksal Das eigentliche Sein zum Texte
‘O labilm e’ kendi yanından varlıkbilimsel b e d e u tet eine existenzielle Mög­
lich k eit des D aseins. Dieses on-
olarak olanaklı olmalıdır. Bu olanağın varoluş- lische Seinkönnen m uß seinerseits
sal koşulları nelerdir? Onların kendileri nasıl ontologisch möglich sein. Welches
sind die exislenzialeu B edingun­
erişilebilir olacaklardır?
gen dieser Möglicl tkeit? Wie soll sie
selbst zugänglich werden?

§ 5 3 . Asilliği içindeki Bir Ölüme-Doğru-Varlığın § 53. Existeiaialer Entw urf eines


Varoltışsal Tasarı eigentlichen Seins zum Tode

Olgusal olarak, oradaki-Varlık kendini en Faktisch h ä lt sich das D asein


zunächst u n d zum eist in einem
yakından ve çoğunlukla asilliksiz bir ölüme- u n eig en tlich en Sein zum Tode.
doğru-Varlıkta sürdürür. Asilliği içindeki bir W'ie soll die ontologische Möglich­
ölüme-doğru-Varlığm varlıkbilimsel olanağı keit eines eigentlichen Seins zum
T ode »objektiv« ch a ra k terisiert
“nesnel olarak” nasıl betimleııecektir, eğer werden, wenn das Dasein am Ende
sonunda oradaki-Varlık hiçbir zaman asilliği sich nie eigentlich zu seinem Ende
içinde kendi sonuna doğru davranamıyorsaya verhält oder alxT dieses eigentliche
Sein seinem Sinne nach d en An­
da bu asıl Varlık kendi anlamına göre Başka­ d eren verlxngen bleiben muß? Ist
larından gizli kalmak zorundaysa? Böyle sor­ d er Entwurf d er exislenzialeu Mög­
lichkeit eines so fragwürdigen exis­
gulanabilir bir varolma-ilgili ‘Olabilme’niıı
tenziellen Seiuköuuens n ic h t ein
varoluşsal olanağının tasarı düşlemsel bir phantastisches U nterfangen? Wes-
girişim değil midir? Böyle bir tasar salt başına seu Ixxlarf es. dam it ein solcher
Entwurf über eine n u r dichtende,
buyruk uydurmalar içinde gezinen bir kurgu­ willkürliche Konstruktion liinaus-
lamanın ötesine gidebilmek için neye gerek­ kouunl? Gewährt das Dasein selbst
sinir? Oradaki-Varlığın kendisi bu tasar için Anweisungen für diesen Entwurf?
Lassen sich aus dem Dasein selbst
yönergeler sağlar mı? Fenomenal haklılığı için G rü n d e s e in e r p h ä n o m e n a le n
oradaki-Varlığın kendisinden zeminler alına­ Rechlmäßigkeit entnehm en? Kann
d ie je tz t g este llte o n to lo g isch e
bilir mi? Oradaki-Varlığın buraya kadarki
Aufgabe aus der bisherigen Analyse
çözümlemesi şimdi önümüzde yatan varlık- des Daseins sich Vorzeichnungen
bilimsel görev için izlenecek noktaları belir­ geben lassen, die ih r Vorhaben in
eine sichere Bahn zwingen?
tebilir mi ve böylece onu kazandıklarını güve­ D er ex isten ziale B egriff des
nilir bir yolda tutması için zorlayabilir mi? Todes wurde fixiert und somit das,
Ölümün varoluşsal kavramı saptanmış ve wozu ein eigen tlich es Sein zum
Faule sich soll verhalten können.
böylelikle asilliği içindeki bir soııa-doğru- F ern er w urde das u n eig en tlich e
Varlığın ona doğru davranabileceği şey de be­ Sein zum 'lo d e charakterisiert mul
dam it prohibilivvorgezeiclmct, wie
lirlenmiştir. Dahası, asılsız ölüme-doğru-Varlık
das e ig e n tlic h e Sein zum Tode
betimlenmiş ve böylelikle asıl ölüme-doğru- nicht sein kann. Mil diesen |x»siti-
Varlığm nasıl olamayacağı yasaklayıcı bir yolda ven und prohibitiven Anweisungen
m uß sich d e r exislenziale Bau belirtilmiştir. Bir asıl ölüıne-doğru-Varlığııı
ein es e ig e n tlic h e n S eins zum
Tode entwerfen lassen.
varoluşsal yapısı kendini bu olumlu ve yasakla­
Das Dasein wird konstituiert yıcı yönergelerle tasarlanmaya bırakmalıdır.
durch die F.rschlossenhoit, das ist Oradaki-Varlık açığa serilmişlik yoluyla, eş
durch ein IxTindliches Verstehen.
Eigentliches Sein zum Tode kann deyişle rulısal-durum eşliğindeki bir anlama
vor der eigensten, luibezüglichen yoluyla oluşturulur. Asıl ölüme-doğru-Varlık en
M öglichkeit nicht austveiclten und
in dieser Flucht sie verdecken und
öz ve ilişkisiz olanağından kaçmaınaz, bu kaçış
für d ie V erständigkeit ries Man içinde bu olanağı örtemez ve onu İnsanın sağ
umdeulen. D er exislenziale Ent­ duyusu için yeniden açıklayamaz. Bir asıl ölüme-
w irf eines eigentlichen Seins zum
Tode m uß d a h e r die M om ente
doğnı-Varlığın varoluşsal tasan buna göre böyle
eines solchen Seins herausstellcn, bir Varlıkta onu ölümün anlaşılması olarak —
die cs als Verstehen des Todes im ama kaçıcı-olmaksızın ve örtiicü-olmaksızın
S inne des nich tflü ch tig en und
nicht.verdeckenden Seins zu der sözü edilen olanağa doğru Varlık anlamında
g ekennzeichneten M öglichkeit anlaşılması olarak — oluşturan kıpıları ortaya
konstituieren. [261]
koymalıdır.
Zunächst gilt es, das Sein zum
Tode als ein Sein zu einer Mög­ İlk olarak, ölüme-doğru-Varlık bir olanağa
lichkeit und zwar zu e in e r aus­ doğru, hiç kuşkusuz oradaki-Varlığın kendisinin
g ez e ic h n e te n M öglichkeit des
Daseins selbst zu kennzeichnen.
ayırdedici olanağına doğru bir Varlık olarak
Sein zu e in e r M öglichkeit, das nitelendirilmelidir. Bir olanağa doğru, eş de­
heißt zu einem M öglichen, kann yişle olanaklı birşeye doğru Varlık o şeyin edim­
bedeuten: Aussein au f ein Mög­
liches als B esorgen sein e r Ver­
selleşmesi için tasa olarak o şey için dışarda-
wirklichung. hu Felde eles Zuhau- Varlığı imleyebilir. Elaltında-bulunaııın ve el-
tlenen und V orhandenen Ix-geg- önüııde-bulunanın alanında sürekli olarak ‘eri­
nen ständig solche Möglichkeiten:
tias Erreichbare-, Beherrschliare,
şilebilir,’ ‘denetlenebilir,’ ‘olabilir’ ve benzeri
Gangliare und dergleiche n. Das olanaklarla karşılaşılır. Olanaklı birşey için tasa­
lxsorgenele Aussein auf rin Mög­ lı dışarda-Varlık olanaklı olanın olanağını onu
liches hat elie Tendenz, tlie Mögl­
ichkeit eles M öglichen durch Vcr- elde edilebilir kılma yoluyla yoketme eğilimini
fügbannacheu zu vernichten. Die taşır. Ama elaltıııda-bulunan gerecin tasalı
lxsorgenele Verwirklichung von
edimselleştirilmesi (üreüın, hazırlama, yeniden
zuhanelenem Zeug (als llerslel-
len, Bereilstellen, Umstellen u. s. ayarlama vb. gibi) her zaman yalnızca görelidir,
f.) ist ab e r im m er n u r relativ, çünkü edimselleştirilen şey bile henüz tam
s o fern auch das V erw irklichte
noch und gcraele den Seinscha­
olarak ilgililik Varlık-karakterini taşır. Edimsel­
ra k te r d e r Bew andtnis h at. Es leşmiş olmasına karşın, edimsel birşey olarak...
bieibt, wenngleich verwirklicht, için olanaklı birşey olarak kalır; bir ‘-mek-içiıı’
als Wirkliches ein Mögliches für
.... charakterisiert durch ein Hin­
tarafından nitelenir. Önümüzdeki çözümle­
zu. Die vorlie-genele Analyse soll menin yalnızca tasalı dışarda-Varlığın olanaklı
lediglich deutlich m achen, wie olana doğru nasıl davrandığına açıklık kazan­
eins besorgende Aits-sein sich zum
M öglichen verhält: nicht in the-
dırması gerekir: Bunu olanaklı olarak olanak­
m atisch-theoretischer B etrach­ lının tematik-kuramsal irdelemesinde ve onun
tung des Möglichen als Möglichen böyle olarak olanağı açısından değil, ama sağ­
und gar hinsichtlich seiner Mög­
lichkeit als solcher, sondern so, görülü olarak olanaklıdan dönüp onun için
daß es «t/sichtigvon dem Möglichen olanaklı olduğu şeye bakarak yapmalıdır.
nwgsieht auf das Wofür-möglich.
Das fragliche Sein zum 'lode
Şimdi sorgulanmakta olan ölüme-doğru-
k an n o ffen b ar n ic h t eien Cha- Varlık açıktır ki edimselleşmesi için tasalı
dışarda-Varlık karakterini taşıyamaz. Bir kez, rakter des besorgenden Aııs-seins
au f seine Verwirklichung haben.
olanaklı birşey olarak ölüm elaltında-bulunan Einmal ist d er Tod als Mögliches
ya da elönünde-buluııan olanaklı birşey değil, kein mögliches Zuhaudenes oder
Vorhandenes, sondern eine Seins­
ama oradaki-Varlığın bir Varlık-olanağıdır. Böy-
m öglichkeil des Daseins. Sodann
lece bu olanaklının edimselleşmesi ile tasa­ aber m üßte das Besorgen d er Ver­
lanm anın zorunlu olarak vefatın bir yer al­ w irk lich u n g dieses M öglichen
eine I lerlx-iführung des Ablebens
masını imlemesi gerekirdi. Ama böylelikle b e d e u te n . D am it en tzö g e sich
oradaki-Varlık kendini tam olarak varolan bir a b e r das D asein g erad e d en
ölüme-doğru-Varlık için zem inden yoksun Boden für ein existierendes Sein
zum Tode.
bırakırdı. Wenn also m it dem Sein zum
Öyleyse ölüme-doğru-Varlık ile denm ek Tode nicht eine »Verwirklichung«
seiner gem eint ist, dann kann es
istenen şey ölümün bir “edimselleşmesi” de­ nicht liesageu: sich aulhaltcu bei
ğilse, o zaman denmek istenen şey onun ola­ dem Ende in seiner Möglichkeit.
nağı içinde sonda eyleşme de olamaz. “Ölüm Eine solche V erhaltung läge im
»D enken an den Tod«. Solches
üzerine düşüııme”de böyle bir davranış yatar. Verhalten bed en k t die Möglich­
Böyle bir davranış acaba bu olanak kendini ne keit, wann und wie sie sich wohl
zaman ve nasıl edimselleştirebilir diye düşünüp v erw irk lich en m ö c h te. D ieses
G rü b eln ü b er d en Jod n im m t
durur. Ölüm üzerine böyle düşünüp taşınma ih m zwar n ic h t völlig sein e n
hiç kuşkusuz ondan olanak-karakteriııi bütü­ M öglichkeitscharakler, e r wird
nüyle almaz; aslında ölüm üzerine her zaman im m er n och b e g rü b e ll als
komm ender, wohl alx-r schwächt
gelmekte olan birşey olarak düşünülür, ama es ilin ab d u rch ein berechnendes
böyle düşünüp taşınmada onun nasıl elimizin Verfügcnvvollen über d en Tod. Er
altına alınacağının hesaplanması 011u zayıflatır. soll als M ögliches m ö g lich st
w enig von s e in e r M ö g lichkeit
Olanaklı birşey olarak, olanağını olanaklı ol­ zeigen. Im Sein zum Tode dage­
duğu ölçüde az göstermesi gerekir. Buna karşı, gen, wenn anders es die charak­
terisierte M öglichkeit als solche
ölüme-doğru-Varlıkta bu Varlığın nitelediğimiz verstehend zu erschließen hat,
olanağı böyle olarak anlayarak açığa sermesi m uß d ie M öglichkeit u n g e ­
gerekiyorsa, o zaman bu olanak zayıflatılmak- schwächt als Möglichkeit verstan­
den, als Möglichkeit ausgebildet
sızııı olanak olarak anlaşılmalı, olanak olarak u n d im V erhallen zu ih r als
geliştirilmeli ve 011a doğru davranışta ona ola­ Möglichkeit misgehajten werden.
nak olarak katlanılnıahdır. Zu einem Möglichen in seiner
M ög lich k eit v erh ält sich das
Ama oradaki-Varlık olanağı içindeki ola­ Dasein jetloch im Erwarten. Eür
naklı birşeye beklenti içinde davranır. Olanaklı ein G es|iauntseiu auf es vermag
birşey üzerine dönmüş biri onunla “acaba olur ein Mög[262]liches in seinem »ob
o d e r ob n ic h t o d er schließlich
mu olmaz mı, yoksa sonunda gene de olur doch« u n g e h in d e rt u n d u n g e­
ıııu”su içinde engelsiz olarak ve indirgenmemiş schm älert zu begegnen. Trifft die
Analyse alx-r mit dem Phänom en
olarak karşılaşabilir. Ama bekleme fenomeni
des E rw artens n ic h t a u f d ie
ile, çözümlememiz olanaklı olana doğru daha gleiche Seinsart zum M öglichen,
önce birşey için tasalı dışarda-Varlıkta betim­ die schon im besorgenden Aus­
sein a u f etwas gek en n zeich n et
lemiş olan aynı Varlık-türüııe ulaşmamış mıdır? wurde? Alles Erw arten versteht
Tüm bekleme 011un için olanaklı olanı edimsel und »hat« sein Mögliches darauf­
olarak elönünde-buluııan olup olmayacağı ve hin, ob u n d wann und wie es wohl
wirklich vorhanden sein wird. Das
bunun ne zaman ve nasıl olacağı açısından Erwarten ist n icht n u r gelegent­
anlar ve “alır.” Bekleme yalnızca arada bir lich ein W egseiten vom Mög-
liehen au f seine mögliche Verwirk­ yüzünü olanaklı olandan onun olanaklı edim-
lichung, so n d ern w esenhafl ein
Wollen au f diese. Auch im Erwarten
selleşmesiııe çevirmek değil, ama özsel olarak
lieg t ein A bspringen vom Mög­ bu edi mselleş meyi beklemedir. Beklemede bile
lich en u n d Fußfassen im W irk­ olanaklı olandan bir sıçrama ve edimsel olana
lichen, dafür das Erwartete erwar­
tet ist. Vom Wirklichen aus und auf ayak-basma yatar, ve beklenen bunun için
es zu wrird das M ögliche in das beklenir. Edimsel olandan çıkarak ve ona
W irkliche erw artungsm äßig h er­
eingezogen.
doğru, ve beklemeye-uygun bir yolda, olanaklı
Das Sein zur M öglichkeit als olan edimsel olana çekilir.
Sein zum Tode soll aller zu ihm sich Ama ölüme-doğru-Varlık olarak olaııağa-
so verhallen, tlaß er sich in diesem
Sein und für es als Möglichkeit ent­
doğru-Varlık ölüme doğru öyle bir yolda dav­
hüllt. Solches Sein zur Möglichkeit ranır ki, ölüm kendini bu Varlıkta ve onun için
fassen war te rm in o lo g isch als olanak olarak ortaya serer. Böyle olaııağa-doğru-
Vorlaufen in die Möglichkeit. Birgt
diese Verhaltung alter nicht eine Varlığı terminolojik olarak olanağı önceleme
N äherungantlas Mögliche in sich, olarak anlıyoruz. Ama bu davranış kendi içinde
und taucht mit tler Nähe tles Mög­
lichen nicht seine Verwirklichung
olanağa bir yakınlaşma gizlemez mi, ve olanak­
auf? Diese N ä h e ru n g te n d ie rt lı olanın yakınlığı ile onun edimselleşmesi
jedoch nicht auf ein Ix-sorgendes ortaya çıkmaz mı? Gene de bu yakınlaşma
V erfügbarm achen eines W irkli­
chen, so n d ern im verstehenden
edimsel birşeyin tasalı olarak erişilebilir kılın­
N äherkom m en wird die Möglich­ masına eğilimli değildir; tersine, anlayarak
keit des M öglichen n u r »größer«. yakınlaşmada olanaklı olanın olanağı yalnızca
Die nächste Nähe des Seins zum Tode
tds Möglichkeit ist einem Wirklichen so
“daha büyük” olur. Olanak olarak ölüme-doğru-
fern als möglich, je u n v erh ü llle r Varlığa en yakın yakınlık edimsel birşeyden olanaklı
diese Möglichkeit verstanden wird, olduğu ölçüde uzaktır. Bu olanak ne denli ortaya
um so reiner dringt das Verstehen
vor in die Möglichkeit a/s die der serili olarak anlaşılırsa, anlama olanağın içine
Unmöglichkeit der Existenz überhaupt. genel olarak varoluşun olanaksızlığının olanağı
D er Tod als M öglichkeit gibt dem
Dasein nichts zu »Verwirklichen­
olarak o denli arılık içinde işler. Olanak olarak
des« und nichts, was es als Wirk­ ölüm oradaki-Varlığa “edimselleştirecek” lıiç-
liches selltst sein könnte. Er ist die birşey vermez ve edimsel birşey olarak onun
M öglichkeit d e r U nm öglichkeit
jeglichen V erhallens zu .... jedes
kendisinin olabileceği hiçbirşey vermez. Ölüm
Exisliereus. Im Vorlauten in tliese herşeye doğru her tür davranmanın, her varol­
M öglichkeit wird sie »immer grö­ manın olanaksızlığının olanağıdır. Bu olanağı
ßer«, das heißt sie enthüllt sich als
solche, die überhaupt kein Maß,
öııceleınede o olanak “sürekli olarak büyür,” eş
k ein m e h r o d e r m in d e r k en n t, deyişle kendini öyle bir yolda otaya serer ki,
sondern die M öglichkeit d er maß­ genel olarak hiçbir ölçü, hiçbir az ya da çok
losen Unmöglichkeit d er Existenz
b e d e u te t. Ih rem W esen nach
tanımaz, ama varoluşun ölçüsüz olanaksız­
b ie tet tliese M öglichkeit keinen lığının olanağını imler. Özüne göre, bu olanak
Anhalt, um auf etwas gespannt zu birşey üzerine uzanmış olabilmek için, olanaklı
sein, das mögliche W irkliche sich
»auszumaleu« und darob die Mög­ edimseli “resimleyebilmek” ve böylece olanağı
lichkeit zu vergessen. Das Sein zum unutabilmek için hiçbir destek sunmaz. Ölü-
T ode als V orlaufen in d ie M ög­
me-doğru-Varlık olanağı öncelem e olarak
lichkeit ermöglicht allererst diese
M öglichkeit u n d m acht sie als lıerşeyden önce bu olanağı olanaklı kılarvc onu
solche frei. olanak olarak özgürleştirir.
Das Sein zum lo d e ist Vorlau­
ten in ein Seinkönnen des Seien­
Ölüme-doğru-Varlık Varlık-türü önceleme-
den, dessen Seinsartdas Vorlaufen ııiıı kendisi olan varolaıı-şeyin bir ‘Olabilme’-
sini öncelemedir. Bu ‘Olabilme’ııiıı önceleyici sel İmt isi. Iııı verlau fen d en Ent­
h ü lle n dieses S eiu k ö n n c u s e r­
ortaya serilişinde oradaki-Varlık kendi için schließt. sieh (.las Dasein ihm scllisl
kendini en son olanağı açısından açığa serer. h in sic h tlich s e in e r äu ß e rsten
Ama kendini en öz ‘Olabilme’ üzerine tasar­ M ö g lichkeit. A uf eig en stes
Seiiikönnen sich entwerfen aber
lamak ise kendi kendini böyle ortaya serilmiş b esagt: sich selbst v ersteh en
varolan-şeyin Varlığında anlayabilmek, varol­ kötuicu im Sein des so enthüllten
[263] Seienden: existieren. Das
mak demektir. Onceleme kendini en öz ve en V orlauren erw eist sich als
son ‘O labilm e’ııin anlaşılm asının olanağı M öglichkeit des V erstehens des
olarak, eş deyişle asıl varoluşun olanağı olarak eigensten äußersten Seiuköımeııs,
das heißt als M öglichkeit eigent­
gösterir. Bu varoluşun varlıkbilimsel yapılaııışı liche) Existenz. Deren ontologische
ölümün öncelemesiııin somut yapısının ortaya Verfassung m uß sichtbar werden
koyulmasıyla görülebilir kılınmalıdır. Bu yapı­ mit der H erausstellung d er konk­
reten Struktur des Vorlaulens in
nın feııomenal sınırlanışı nasıl yerine getirilir? d en Tod. Wie vollzieht sich die
Açıktır ki, bunun için önceleyici açığa ser­ phän o m en ale U m grenzung die­
ser Struktur? O ffenbar so, daß wir
m enin 011a ait olması gereken karakterleri die C haraktere des vorlaufenden
belirlenmeli, böylelikle bu açığa serme en öz, Erschließcns bestimmen, die ihm
ilişkisiz, arkada bırakılamaz, pekin ve böyle zugehören müssen, dam it es zum
rein en V erstehen d er eigensten,
olarak belirsiz olanağın arı anlaşılması ola­ uulx’züglicheu, unülx'rholbaren,
bilmelidir. Belirtmek gerek ki, anlama birincil gewissen u n d als so lch er u n b e­
olarak bir ‘anlam ’a bakakalm a değil, ama stim m ten Möglichkeit soll werden
können. Zu beachten bleibt, daß
tasarlamada kendini ortaya seren ‘Olabilme’- V erstehen p rim ä r n ic h t besagt:
de kendini anlama demektir.23 begaffen eines Sinnes, so n d ern
sich verstehen in dem S einkön­
Ölüm oradaki-Varlığm en öz olanağıdır. Bu n e n , das sich im E n tw u rf e n t­
olanağa doğru Varlık oradaki-Varlık için onun hüllt55.
en öz ‘Olabilme’sini açığa serer ki, onda ora- D er ’lb d ist eigenste Mögt ich keil
des Daseins. Das Sein zu ih r er­
daki-Varlık için Varlığı saltık olarak önemlidir. schließt dem Dasein sein eigenstes
Burada oradaki-Varlık için kendi kendisinin bu Seinkönnen, darin es um das Sein
ayırdedici olanağında insandan kopmuş kala­ des Daseins schlechthin geht. Da­
rin k an n dem D asein o ffen b ar
cağı, eş deyişle öncelemede her durumda ken­ werden, daß es in d er ausgezeich­
dini daha şimdiden ondan koparmış olabi­ n eten M öglichkeit seiner selbst
d em M an en trisse n b le ib t, das
leceği açığa çıkabilir. Ama bu “yapabilmiş heißt Vorläufern! sich je schon ihm
olma”nnı anlaşılması ilk olarak Insaııın-kendi- en treiß en k an n . Das V erstehen
siniıı gündelikliğinde olgusal yitmişliği ortaya dieses »Könnens« en th ü llt ab e r
erst die faktische Verlorenheit in
serer. die Alltäglichkeit des Man-sell»t.
En öz olanak ilişkisel olmayandır. Önceleme D ie eigenste M öglichkeit ist
oradaki-Varlığm onun için saltık olarak kendi unbeziigliche. Das V orlauten läßt
das Dasein verstehen, daß es das
en öz Varlığının 011da önemli olduğu ‘Ola- Seinkönnen, darin es schlechthin
bilm e’ııin yalnızca oradaki-Varlığm kendisi um sein eigenstes Sein geht, einzig
von ihm sellisl h e r zu ü b ern eh ­
tarafından üstlenilmesi gerektiğini anlamasına m en hat. D er Tod »gehört« nicht
izin verir. Ölüm yalnızca birinin kendi oradaki- indifferent n u r dem eigenen Da­
Varlığına ayrımsızca ait olmakla kalmaz, ama sein zu, sondern er beansprucht die­
ses als einzelnes. Die im Vorlaufen
onu bireysel oradaki-Varlık olarak ister. Ölümün verstandene U nbezüglichkeit des

23Bkz. § 3 1 ,s. [H 2] vss. “ Vgl. § 31. S. 142 ff.


'Ibdcs vereinzelt das Dasein auf es öncelem ede anlaşılan ilişkisizliği oradaki-
selbst. Diese Vereinzelung ist eine
Weise des Erschließet» des »Da«
Varlığı kendine dek bireyselleştirir. Bu birey­
fü r d ie Existenz. Sie m acht selleşme varoluş için ‘O rası’nııı açığa seril­
oifenbar, daß alles Sein la i dein mesinin bir yoludur. Bu tüm tasa edilen şeylerin
Besorgten und jedes Milsein m it
Anderen versagt, wenn es um das ortasında Varlığın ve Başkaları ile her birlikte-
eig en ste S ein k ö n n e n geht. Varlığııı en öz ‘Olabilme’ önemli olduğu zaman
Dasein kann nur dann eigentlich es
selbst sein, wenn es sich von ihm
başarısızlığa uğrayacağını açığa serer. Oradaki-
selltst her dazu erm öglicht. Das Varlık ancak 011u kendi için kendiliğinden
Versagen des Besorgcns und der olanaklı kıldığı zaman asıl olarak kendisi olabilir.
Fürsorge bedeutet jedoch keines­
wegs ein e A ltschuürung dieser
Tasanın ve esirgemenin başarısızlığa uğraması
Weisen des Daseins vom eigent­ gene de hiçbir biçimde oradaki-Varlığııı bu
lichen Selltslsein. Als wesenhafle yollarının asıl Keııdi-Olmadan bir koparılışını
S tru k tu re n d e r D aseiusverfas-
suug gehören sie mit zur Bedin­ imlemez. Oradaki-Varlığın durum unun özsel
g u n g d e r M öglichkeit von yapıları olarak onlar genelde varoluşun ola­
Existenz ülx'rhaupt. Das Dasein
ist eigentlich es selltsl nur, sofern
nağının koşuluna birlikte aittirler. Oradaki-
es sich fl/.tljcsorgendes Sein bei ... Varlık ancak ... ortasında tasalı Varlık ve birşeyi
u n d fü rso rg en d es Sein m it ... esirgeyen Varlık olarak birincil olarak kendini
prim är au f sein eigenstes Sein-
k ö n u e u , n ic h t ab e r a u f die
İnsanın-keııdisinin olanağı üzerine değil ama
M öglichkeit des Mau-sellwl ent­ kendi en öz ‘Olabilme’si üzerine tasarladığı
wirft, Das V orlauten in die un- zaman asıl olarak kendisidir. İlişkisiz olanağı
lx'zügliclic M öglichkeit zwingt
das verlaufende Sci[264]ende in öııceleme öııceleyen varolaıı-şeyi en öz Varlığını
die M öglichkeit, sein eigenstes kendiliğinden ve kendi kendisinden üstlenme
Sein von ihm sellist h er aus ihm
olanağına zorlar.
selltst zu übernehm en.
Die eigenste, un bezügliche En öz, ilişkisiz olanak arkada bırakılamazdır.
M öglichkeit ist unüherhnlbni: Das Bu olanağa doğru Varlık oradaki-Varlığııı kendi
Sein zu ih r läßt das Dasein ver­
ste h e n , daß ihm als äu ß e rste
kendisinden vazgeçmenin 011a en son varoluş
M öglichkeit d er Existenz Ix-vor- olanağı olarak yaklaşmakta olduğunu anla­
stelit, sich selbst aufzugeben. Das masına izin verir. Ama öııceleme, asılsız öliime-
V orlaufen a b e r w eicht d e r
U niibcrholbarkeit nicht aus wie
doğru-Varlığın tersine, arkada bırakılamaz-
das uneigentliche Sein zum Tode, lıktan kaçınmaz; tersine kendini 011un için
sondern gibt sich p tiß ir sic. Das özgürleştirir. Birinin kendi ölümü için öııceleme
vorlaufende Freiwerden für den
eig e n e n Tod b e fre it von d e r
yoluyla özgürleşmesi 011u kendilerini 011a ras-
V erlorenheit in die zufällig sich lantısal olarak dayatabilecek olanaklarda yit-
andrängenden Möglichkeiten, so mişlikten özgürleştirir, dahası öyle bir yolda ki,
zwar, daß es die faktischen Mög­
lichkeiten, die d e r unüberhol- arkada bırakılamayacak olanağın önünde yatan
baren vorgelagert sind, allererst olgusal olanaklar ilk kez asıllıkları içinde anla­
eigentlich verstehen und wählen şılabilirler ve aralarında seçim yapılabilir. Öıı-
läßt. Das Vorlaufen erschließt der
Existenz als äußerste Möglichkeit celeme kendinden vazgeçmeyi en son olanak
die Selljstaufgabe und zerbricht olarak varoluş için açığa serer ve böylece her
so je d e V ersteifung a u f d ie je
erreich te Existenz. Das Dasein
durumda erişilen varoluşta katılaşmayı bozar.
b eh ü tet sich, vorlaufend, davor, Oradaki-Varlık öncelem ede kendini kendi
h inter sich selbst und das verstan­ kendisinin ve anlaşılan ‘Olabilme’nin gerisine
dene Scinkönncn zurückzulällen
u n d »für sein e Siege zu alt zu
düşmeye karşı ve “utkuları için fazla yaşlı olma­
werden« (Nietzsche). Frei für die ya” (Nietzsche) karşı kollar. Son tarafından
belirlenen, eş deyişle sonlu olarak anlaşılan en eig en sten , vom Ende İter b e­
stim m ten, das heilt! als endliche
öz olanakları için özgür olarak, oradaki-Varlık v e rsta n d e n e n Mögt ich k eilen ,
sonlu varoluş-aıılayışındaıı ötürü Başkalarının bannt das Dasein die Gefahr, ans
onu arkada bırakan varoluş-olanaklarını yanlış seinem en d lich en Exislenzver-
ständnis her die es ü lx rholenden
tanıma ya da onları yanlış açıklayarak geriye Exisleuzmöglichkeilen der Ande­
kendi olanakları üzerine zorlama ve böylece ren zn verkennen o d er aber sie
mißdeutend auf die eigene zuriiek-
kendini en öz olgusal varoluştan yoksun bırak­ zuzwiugen — um sielt so d er
ma tehlikesini uzaklaştırır. Ama ilişkisiz olanak eigensten faktischen Existenz zu
olarak, ölüm bireyselleştirir, ve bunu yalnızca liegeben. Als unliezügliche Mög­
lichkeit vereinzelt d e r Tod aber
öyle bir yolda yapar ki, arkada bırakılmayacak nur, um als u n ü b erh o lb are das
olanak olarak, oradaki-Varlığın birlikte-Varlık Dasein als Mitsein verstehend zu
olarak Başkalarının ‘Olabilme’sini anlamasını m achen für tlas Seiukönnen d er
A nderen. Weil das Vorlaufen in
sağlar. Arkada bırakılamaz olanağın öııcelemesi die un ü b erh o lb are M öglichkeit
o olanağın önünde yatan tüm olanakları bir­ alle ih r vorgelagerten M öglich­
keiten mit erschlicht, liegt in ihm
likte açığa serdiği için, bu öncelem e bütün d ie M öglichkeit ein es ex isten ­
oradaki-Varlığı varolma-ilgili olarak önceden ziellen Vorwegnehmeus des grenzen
alma olanağını, eş deyişle bütün ‘Olabilme’olarak Daseins, das heißt die Möglichkeit,
als ganzes Seinkönnen zu existieren.
varolma olanağını kapsar. D ie eig en ste, unb ezü g lich e
En öz, ilişkisiz ve arkada bırakılamaz olanak u n d unüberholliare M öglichkeit
ist gewiß. Die Weise, ihrer gewiß zu
pekindir. Ondan pekin olma kipi kendini 011a sein, b estim m t sich aus d e r ih r
karşılık düşen gerçeklikten (açığa serilmişlik) e n tsp re c h e n d e n W ahrheit (Er­
belirler. Ama ölümün pekin olanağı oradaki- schlossenheil). Die gewisse Mög­
lichkeit des Todes erschließt das
Varlığı bir olanak olarak açığa serer, ve bunu Dasein aber als M öglichkeit n u r
yalnızca öyle bir yolda yapar ki bu olanağı so, daß es vorlaufend zu ihr diese
M öglichkeit als eigenstes Sein-
öııcelem ede oradaki-Varlık onu en öz ‘Ola- k ö n u cu fü r sich ermöglicht. Die
bilm e’si olarak kendi için olanaklı kılar. Ola­ Erschlossenheil d er M öglichkeit
nağın açığa serilmişliği öııceleyen olaııaklı- g r ü n d e t in d e r v o rla u fen d en
Ermöglichung. Das Sichhalten in
kılmada temellenir. Bu gerçeklikte kendini- d ieser W ahrheit, das h eiß t das
sürdürme, eş deyişle açığa serilenden pekin- G ew ißsein des E rsch lo ssen en ,
bean sp ru ch erst rech t das Vor­
olm a öncelemeyi daha da istenebilir kılar. lauten. Die Gewißheit des Todes
Ölümün pekiııliği karşılaşılan ölüm durum ­ kann nicht errech n et werden aus
larının saptanm asından hesaplanam az. Bu Feststellungen von begegnenden
Todesfällen. Sie h ält sich über­
pekinlik genel olarak kendini elönünde-bulu- haupt nicht in einer Wahrheit des
nanın bir gerçekliğinde sürdürmez; elönüııde- V orhandenen, das h in sichtlich
seiner Entdccktheit am reinsten
bulunan birşey ile ortaya serilmişliği açısından begegnet für ein nu r hinschendes
karşılaşmanın en arı yolu varolan-şeye yalnızca Begegnenlassen des Seienden an
bakarak onunla kendinde olduğu gibi karşı- ihm selbst. Das Dasein m uß sich
alle re rst a n S ach v erl265]lialte
laşılmasma izin vermektir. Oradaki-Varlık ken­ verloren haben — was eine eigene
dini herşeydeıı önce işlerin durumunda yitirmiş A ufgabe u n d M ö g lich k eit d e r
olmalıdır— ki kaygının kendi görevlerinden ve Sorge sein k ann — um die reine
Sachlichkeit, das heiß t G leich­
olanaklarından biri olabilir—, öyle ki apodikük gültigkeit d er apodiktischen Evi­
kanıtın arı nesnelliğini, eş deyişle ilgisizliğini d en z zu gew in n en . W enn das
Gewißsein bezüglich des Todes
kazanabilsin. Eğer ölüm açısından pekin-Varlık n icht diesen Charakter hat, dann
bu karakteri taşımıyorsa, bu demek değildir ki heißt das nicht, es sei von niedri-
gereni G rade als jene, sondern: es aşağı bir derecedendir; tersine, pekin-Varlık
gehör! überhaupt nicht in die Abstu­
fungsordnung der Evidenzen über genel olarak elönünde-bulunatı şey üzerine kanıt­
Vorhandenes. ların basamak-düzenine ait değildir.
Das Eür-wahr-halton des Todes Ölümün gerçek-sayılınası — ölüm her du­
— Tod ist je nur eigener — zeigt
eine andere Art und ist ursprüng­ rumda yalnızca birinin kendisinindir — başka
licher ab jed e Gewißheil bezüglich bir pekinlik türü gösterir ve dünya-içinde karşı­
eines inuenvelllich begegnenden
Seienden o d er d e r form alen Ge­
laşılan varolaıı-şeyler ya da biçimsel nesneler ile
genstände: denn es ist des In-der- ilgili her pekinlikten daha kökenseldir; çünkü
Welt-seius gewiß. Als solches Ixan- düııyadaki-Varlıktan pekindir. Böyle olarak,
s p ru c h t es n ic h t n u r eine b e­
stim m te V erhaltung des Daseins, ölümü gerçek-sayma oradaki-Varlıktan yalnızca
so n d e rn dieses in d e r vollen belirli bir davranış isteminde bulunmaz; ama
Eigentlichkeit seiner Existenz14. oradaki-Varhğı varoluşunun tam asilliği içinde
Im Vorlauten kann sich das Dasein
e rs t seines e ig e n ste n Seins in ister.21 Öncelemede oradaki-Varlık ilk olarak
seiner unülx'rholbaren Ganzheit kendi en öz Varlığını arkada bırakılamaz bü­
vergewissern. D aher m uß die Evi­
denz ein er um nittelliarcn Gege­
tünlüğü içinde pekinleştirebilir. Buna göre,
b e n h e it d e r Erlebnisse, des Ich yaşantıların, Benin ve bilincin dolaysız bir veril-
u n d des Bewußtseins notw endig mişliğiııin kanıtı zorunlu olarak öncelemede
h in ter d er Gewißheit Zurückblei­
ben, die im Vorlaufen beschlossen
kapsanan pekiııliğin gerisinde kalmalıdır. Ve
liegt. U nd zwar nicht deshalb, weil bunun nedeni hiç kuşkusuz uygun ayrımsama
die zugehörige Erfassungsart nicht
türünün sıkı olmaması değil, ama ilkede böyle
stre n g w äre, s o n d e rn weil sie
grundsätzlich nicht das fü r wahr bir ayrımsamanın temelde gerçek olarak “ora-
(erschlossen) halten kann, was sie da-iye-olmayı” istediği şeyi — benim kendim
im G runde als w ahr »da-haben«
will: das Dasein, das ich sellist bin
olan ve ‘Olabilme’ olarak aslında ancak öııce-
und als Scinkönnen eigentlich erst leme yoluyla olabileceğim oradaki-Varhğı —
vorlaufeud sein kann. gerçek (açığa serilmiş) sayamayacak olmasıdır.
D ie eig en ste, unb ezü g lich e,
uuübcrholbarc und gewisse Mög­ En öz, ilişkisiz, arkada bırakılamaz ve pekin
lichkeit ist hinsichtlich der Gewiß­ olanak pekinlik açısından belirsizdir. Öııceleme
heit unbestimmt. Wie erschließt das oradaki-Varlığın ayırdedici olanağının bu
Vorlaufen diesen C harakter d er
ausgezeichneten M öglichkeit tles karakterini nasıl açığa serer? Öııceleme yoluyla
D aseins? Wie en tw irft sich das anlama kendini pelöıı bir ‘Olabilme’ üzerine
vo rlau fen d e V erstehen a u f ein
gewisses Seinkönnen, das ständig
nasıl tasarlar — bir ‘Olabilme’ ki sürekli olarak
möglich ist, so zwar, daß das Wann, olanaklıdır, ama öyle bir yolda ki, varoluşun
in dem die sch lech thinnige Un­ saltık olanaksızlığının onda olanaklı olduğu bir
m öglichkeit der Existenz möglich
wird, ständig unbestim m t bleibt? ‘ııe zam an’ sürekli belirsiz kalır? Belirsizce
Im Vorlaufen zum unbestimmt ge­ pekin ölümü öncelemede oradaki-Varlık ken­
wissen Tode öffnet sich das Dasein dini kendi ‘Orası’nın kendisinden kaynak­
fü r eine aus seine»] D a selbst ent­
springende, ständige Bedrohung. lanan sürekli bir gözdağma açar. Soııa-doğru-
Das Sein zum Ende m uß sich in ihr Varlık kendini bu gözdağmda sürdürmelidir ve
halten utul kamt sie so wenig ab­
blenden, daß es die U nbestim m t­
bunu öylesine az perdeleyebilir ki, dalıaçok
heit der Gewißheit vielm ehr aus­ pekiııliğin belirsizliğini geliştirmelidir. Bu
bilden m uß. Wie ist das genuine sürekli gözdağının gerçek açığa serilmesi varo-
Erschließen tlieser ständigen Be­
d ro h u n g existenzial m öglich? luşsal olarak nasıl olanaklıdır? Tüm anlamaya
ruhsal-durum eşlik eder. Ruh durumu oradaki- Alles V erstehe» ist befindliches.
Die Slhıınnuıg bringt das Dasein
Varlığı onun “orada-olması”nm fırlatılmışlığı vor die G ew orfenheit seines »daß-
önüne getirir.25 Ama oradaki-Varlığm kendi ken­ es-da-isl«*5. Die Befindlichkeit aber,
disine karşı en öz bireyselleşmiş Varlığından doğan welche die ständige und schJechthin-
nige, aus dem eigensten vereinzelten
gözdağını sürekli olarak ve saltık olarak açık tuta­ Sein des Daseins aufsteigende Bedro­
bilen ruhsal-durum endişedir.-6 Onda oradaki- h u n g seiner setost offen zu halten
vermag, ist die [266] Angst*’. In ihr
Varlık kendini varoluşunun olanaklı olanak­ befindet sich das Dasein vor dem
sızlığının hiçliği önünde bulur. Endişe öyle Niehls der möglichen Unmöglich­
belirlenmiş varolan-şeyin ‘Olabilme’si hakkın­ k e it se in e r Existenz. Die A ngst
ängstet sich um das S einkönnen
da endişelidir ve böylece en son olanağı açığa des so bestim m ten Seienden und
serer. Onceleme oradaki-Varlığı saltık olarak ersch ließ t so d ie äu ß erste Mög­
bireyselleştirdiği ve 011a kendi kendisinin bu lichkeit. Weil das V orlauten das
Dasein schlechthin vereinzelt und
bireyselleşmesiııde ‘Olabilme’siııiıı bütünlü­ es in d ieser Vereinzelung seiner
ğünden pekin olma iznini verdiği için, oradaki- selbst d e r G anzheit seines Seiu-
könnens gewiß werden läßt, gehört
Varlığm bu ‘Olabilme’ temelinden keııdini- zu diesem S ich v ersteh cu des
aıılamasma endişe rulısal-durumu aittir. Ölü­ Daseins aus seinem G ru n d e die
me doğru Varlık özsel olarak endişedir. Bunun G ru n d b efin d lich k eit d e r Angst.
Das Sein zum Tode ist wesenhaft
için yanılmaz, ama hiç kuşkusuz “yalnızca” Angst. Die u n trü g lich e , obzwar
dolaylı tanıklığı sağlayan şey betim lenm iş »nur« indirekte Bezeugung dafür
ölüme-doğru-Varlıktır, ve bunu endişeyi kor­ gibt das g ek e n n z e ic h n e te Sein
zum Tode, w enn es tlie Angst, in
kakça korkuya saptırdığı, ama onun üstesinden feige Furcht verkehrt und mit der
gelmekle yalnızca endişe önündeki korkaklığı Ü berw indung dieser die Feigheit
bilinir kıldığı zaman yapar. vor der Angst bekundet.
Die Charakteristik des existen-
Varoluşsal olarak tasarlanmış asıl ölüme- zial en tw o rfen e n e ig en tlich en
doğru-Varlığm betimlemesi şöyle toparlana­ Seins zum Tode läßt sich dergestalt
zusam m enfassen: Das Vorlaufen
bilir: Onceleme oradaki-Varlık için Insanm-ken- enthüllt demDasein die Veilmenheil in
disinde yitmişliğini ortaya serer ve onu birincil das Man-selbst und bringt es vor die
olarak tasalı esirgeme tarafından desteklenmeksizin Möglichkeit, a u f die besorgen de. Für­
sorge. primär ungesliilzt, es selbst zu
kendi olma, ama tutkulu, İnsanın yanılsama­ sein, selbst alter in der leidenschaft­
larından çözülmüş, olgusal, kendi kendisinden lichen, von den Illusionen des Man
pekin ve endişeli Ölüme doğru özgürlük içinde getosten, faktischen, ihrer selbst ge­
wissen und sich ängstenden Freiheit
kendi olma olanağının önüne getirir. zu m Tode.
Ölüme-doğru-Varlığa ait tüm ilişkiler, ora- Alle dem Sein zum Tode zu­
gehörigen bezöge au f d en vollen
daki-Varlığın betimlenen en son olanağının G ehalt d er charakterisierten äuß­
tam içeriğine dek, onlar yoluyla oluşturulan erste n M öglichkeit des Daseins
öııcelemeyi bu olanağın olanaklı kılmışı olarak sam m eln sich darin, das durch sie
konstituierte Vorlauten als Ermög­
ortaya sermek, açındırmak ve saptamak için lichung dieser M öglichkeit zu cul-
biraraya gelirler. Öııcelemeııin varoluşsal ola­ h ü llcu , zu en tfalten u n d festzu­
rak tasarlanan sınırlanışı varolma-ilgili asıl bir hallen. Die existenzial entwerfen­
de U m grenzung des Vorlaufens
ölüme-doğru-Varlığııı varlıkbilimsel olanağını h a t d ie ontologische M öglichkeit
görülebilir kılmıştır. Ama böylelikle oradaki- eines existenziellen eigentlichen

25Bkz. § 02, s. 1305] vss. “ Vgl 5 02 . S. 305fr.


2"Bkz. § 20, s. 1134| vss. “ Vgl. § 29, S. 1341T.
Seins zum Totle sichtbar gemacht. Varlığın bir asıl bütün-1Olabilıne’siııin olanağı
Damit taucht a lx r dam ı ilie Mög-
liclikeit eines eigentlichen Gauz-
ortaya çıkar — gene de salt bir varlıkbilimsel
seiukönnens des Daseins au f— aber olanak olarak. Hiç kuşkusuz öııcelemeııin varo-
doch n u r als eine ontologische luşsal tasarı önceden kazanılan oradaki-Varlık-
Möglichkeit. Zwar h ie lt sich d e r
exislenziale Entwurf des Vorlaufens yapılarına sarılmış ve oradaki-Varlığı bir bakı­
an d ie frü h e r g ew onnenen ma kendini bu olanağın üzerine tasarlamaya
D aseiu sstru k tu ren u n d ließ das
D asein gleichsam selbst sich auf
bırakmıştır, ama bunu oradaki-Varlığa “içe­
diese Möglichkeit entwerfen, ohne rikli” bir varoluş-ideali yüklemeksizin ve ona
ihm ein »inhaltliches« E xisten­ “dışardan” böyle birşeyi zorlamaksızııı yap­
zideal v o rzu h alten u n d »von
außen« aufzuzwingen. U nd trotz­
mıştır. Ve gene de bu varoluşsal olarak “ola­
dem bleibt doch dieses exislenzial naklı” ölüme-doğru-Varlık, varolma-ilgili bir
»mögliche« Sein zum Tode existen­ açıdan, düşlemsel bir zorlama olarak kalır.
ziell eine phantastische Zumutung.
Die ontologische Möglichkeit eines Oradaki-Varlığm bir asıl bütüıı-‘0 1 abilm e’-
eigentlichen Ganzscinkönnens des siııin varlıkbilimsel olanağı, karşılık düşen
Daseins hcdcutcl solange nichts, als
nicht das entsprechende ontischc*
varlıksal ‘Olabilme’ oradaki-Varlığın kendi­
Seinkönnen aus dem Dasein selbst sinden belgitleıımedikçe, hiçbirşey imlemez,
erwiesen ist. Wirft sich das Dasein Oradaki-Varlık hiç kendini olgusal olarak
je faktisch iu ein solches Sein zum
Tode? Fordert es auch nu r aus dem
böyle bir ölüme-doğru-Varlığa fırlatır mı?
G runde seines eigensten Seins ein Kendi en öz Varlığı zemininde bile olsa, öııce-
eig en tlich es S e in k ö n n e n , das leıııe yoluyla belirlenmiş bir asıl ‘Olabilme’
durch das Vorlaufcu bestim m t ist?
[267] isteminde bulunur mu?
Vor iler B eantw ortung dieser Bu sorulara yanıt vermeden önce araştı­
T ragen g ilt es u ac h zu fo rsc h eu ,
inwieweit überhaupt und in welcher
rılması gereken şey oradaki-Varlığın kendi en
Weise tlas D asein aus seinem ei­ öz ‘Olabilm elinden varoluşunun olanaklı bir
gensten Seinkönnen h e r Zeugnis asıllığı için hangi yolda ve hangi düzeyde tanık­
gibt von ein er m öglichen Eigent­
lichkeit seiner Existenz, so zwar, daß
lık edebileceğidir, öyle ki bu asilliğin yalnızca
es diese nicht n u r als existenziell varolma-ilgili bir yolda olanaklı olduğunu bildir­
m ögliche bekundet, sondern von mekle kalmasın, ama onu kendisinden istesin.
ihm seihst fördert.
Die schw ebende F rage nach Oradaki-Varlığın asıl bütün-Varlığıııa ve
einem eigentlichen G auzsciu des varoluşsal yapılaııışına ilişkin olarak havada
Daseins und dessen exislenzialer
Verfassung wird ersi daun a uf pro­
kalan soru ancak Varlığının olanaklı asilliği
behaltigen phänom enalen Boden konusunda oradaki-Varlığın kendisinin tanık­
gebracht sein, wenn sie sich au eine lığına sarılabiliyorsa sınamaya dayanaklı feno-
vom Dasein selbst bezeugte mög­
liche E igentlichkeit seines Seins
rneııal bir temel üzerine dayandırılmış ola­
halten kann. Gelingt es, eine solche caktır. Eğer böyle bir tanıklığın ve tanık olduğu
Bezeugung und das in ihr Bezeugte
şeyin feııomeııolojik olarak açığa çıkarıldığı
phänom enologisch aufzndecken,
dann erhebt sich ern eu t tlas Prob­ kabul edilirse, o zaman şimdiye dek yalnızca
lem , ob das bislang nu r in seiner varlıkbili msel olanağı içinde tasarlanan ölüme
o n to lo g isch en Möglichkeit entwor­
fene Verlaufen zum Tode mit dem
doğru öncelemenin tanıklık edilen asıl ‘Ola­
bezeugten eigentlichen .Seinkönnen bilme’ile özsel bir bağlantı içinde durup durmadığı
in einem wesenhaßen Zusammenhang sonıııu yeniden ortaya çıkacaktır.
steht.
İkinci Bölüm Zweites Kapitel
Die daseinsmäßige
Oradaki-Varlığm Bir Asıl Bezeugung eines
‘Olabilme’ye Tanıklığı ve eigentlichen
Kararlılık Seinkönnens und die
Entschlossenheit

§ 5 4 . Asıl Varolma-ilgili Bir Olanağa Tanıklık § 54. Das Problem der Bezeugung
einer eigentlichen existenziellen
Sorunu Mhglicliheil

Aranan şey oradaki-Varlığın bir asıl ‘Olabilme’- G esucht ist ein eigentliches Scin-
köunen des Daseins, das von die­
sidir ki, varolma-ilgili olanağı içinde alındı­ sem selltst in seiner existenziellen
ğında, 011a oradaki-Varlığın kendisi tanıklık Möglichkeit bezeugt wird. Zuvor
edecektir. Ama ilk olarak bu tanıklığın kendisi m uß diese Bezeugung selisi sich
Huden lassen. Sie wird, wenn sic
bulunabilir olmalıdır. Bu tanıklık, eğer oradaki- dein D asein es seihst in sein er
Varlığa 011un kendisini olanaklı asıl varoluşu m öglichen eigentlichen Existenz
»zu v erstehen geben« soll, im
içinde “anlamak üzere verecekse,” kökünü ora-
Sein des Daseins ih re W urzel
daki-Varlığm Varlığında taşıyacaktır. Buna göre haben. Der phänom enologische
böyle bir tanıklığın feııomenolojik sergilenişi Aulweis einer solchen Bezeugung
schließt daher den Nachweis ihres
kaynağının oradaki-Varlığın Varlık-durumun- U rsprungs aus d e r Seinsverfas­
dan belgitleııişiııi kendi içinde kapsar. sung des Daseins in sich.
Tanıklığın bir asıl ‘Kendi-Olab ilme'y'ı anla­ Die Bezeugung soll ein eigent­
liches SeWslseinhönnen zu ver­
şılmak üzere vermesi gerekir. “Kendi” anlatımı stehen gclx'u. Mit dem Ausdruck
ile, oradaki-Varlığın ‘KinTi sorusunu yanıtlamış »Sellist« antworteten wir au f tlie
Krage nach dem Wer des Daseins1.
oluruz.1 Oradaki-Varlığın ‘Kendiliği’ biçimsel
Die Selbslheit des Daseins wurde
olarak bir varolma kipi olarak belirlendi, ki el- formal bestimmt als eine Weise zu
öııünde-bulunaıı bir varolaıı-şey olarak belir­ existieren, das heißt nicht als ein
vorhandenes Seiendes. Das W'er
lenmiş olması demek değildir. Oradaki-Varlığın des Daseins bin zumeist nicht ich
‘KinTi çoğunlukla benim kendim değil, ama İıısa- seiht, sondern tlas Man-selbsl. Das
ııın-keııdisidir. Asıl Keııdi-Olma İnsanın varo­ eigentliche Selbstseiu bestim m t
sich als eine existenzielle M odi­
lma-ilgili bir değişkisi olarak belirlenir ki, varo- fikation des Man, die existenzial
luşsal olarak sınırlanacaktır.2 Bu değişkide ne zu um grenzen ist*. Was liegt in
dieser Modifikation, und welches
yatar ve olanağının varlıkbilimsel koşulları ne­ sind die ontologischen Bedingun­
lerdir? gen ihrer Möglichkeit? [268]
İnsanda yitmişlik ile, oradaki-Varlığın en Mit d er V erlo ren h eit in das
Man ist iilx-r das nächste taktische
yakın olgusal ‘Olabilme’si — görevler, kurallar, S einkönnen des Daseins — die
ölçüııler, tasalı-kaygılı düııyadaki-Varlığın ive- Aufgaben, Regeln, Maßstäbe, die

'ßkz. §25, s. |U 4 | vs. Vgl. § 25, S. I M li.


*Bkz. § 27, s. [ 126] vs., özellikle s. [130]. V gl. §27, S. 120fT.,bcs.8. 130.
Dringlichkeit mul Reichweite des ğeııliği ve düzeyi — üzerine her durumda daha
ltesorgend-fürsorgetulen In-tler-
Well-seins — je schon eutschie-
şimdiden karar verilmiştir. Bu Varlık-olanak-
den. Das Ergreifen dieser Scins- larıııın kavrauışmı İnsan her zaman dalıa şim­
inöglichkeilen lial das Man dein diden oradaki-Varlıktaıı uzaklaştırmıştır. insan
D asein im m er schon abgenom -
m eu. Das Man verbirg! sogar die giderek bu olanakların belirtik olarak seçilmesi
von ihm vollzogene stillschwei­ gibi bir yükün kaldırılmasını sessizce yerine
g en d e E ntlastung von d er aus­
drücklichen Wh/;/dieser Möglich­
getirmiş olduğu olgusunu bile gizler. “Aslında”
keiten. Es bleibt unbestimmt, wer kimin seçtiği belirsiz kalır. Oradaki-Varhğm ken­
»eigentlich« wählt. Dieses wahl­ dini asılsızlığa dolaştırmasına yol açan ve ‘hiç
lose M itgenom m enw erden von
N iem and, w odurch sich das
kimse’ tarafından yerine getirilen bu seçmesiz
D asein in die IJneigenllichkeil ‘birlikte-alıııma’yı tersine çevirmenin biricik
verstrickt, kann n u r tiergestalt
yolu oradaki-Varlığııı özel olarak kendini İnsan­
rückgängig gem acht werden, daß
sich das D asein eigens aus d e r da yitmişlikteıı kendine geri çekmesinden
V erlorenheit in das Man zurück­ geçer. Bu geri getirme gene de öyle bir Varlık-
holt zu ihm sclbsL. Dieses Zurück­
h o le n m uß jedoch die Seiusart
türii taşımalıdır ki, bunun gözardı edilmesi ile
haben, durch deren Versäumnis das oradaki-Varlık kendini asılsızlıkta yitirmiş ola-
D asein in die U neigenllichkeit cakür. Kendini insandan geri alına, eş deyişle
sich verlor. Das Sichzurückholeu
aus dem Man, das heißt tlie exis­ İıısamn-kendisinin asıl Keııdi-Olmasına varol-
tenzielle M odifikation des M an­ ma-ilgili değişkisi seçmemenin giderilmesi olarak
şetim zum eigentlichen Sellistsein
yerine getirilmelidir. Ama seçmemenin gide­
m uß sich als Nachholen einer Wahl
vollziehen. N achholen der Wahl rilmesi bu seçmenin seçilmesini, birinin kendi
İK'deulet aller Wahlen dieser Wahl-, ‘Kendi’siııden bir ‘Olabilme’ için karar ver­
S ichcutscheiden für ein S ein­
können aus dem eigenen Selbst.
mesini imler. Seçmenin seçilmesinde oradaki-
Im W ählen d er Wahl ermöglicht Varlık lıerşeydeıı önce kendi için asıl ‘Olabil-
sich das D asein allererst sein m e’siııi olanaklı kılar.
eigentliches Seinkönnen.
Weil es aber in das Man verloren
Ama oradaki-Varlık insanda yittiği için, ilk
ist, m uß es sich zuvor finden. Um olarak kendini bulmalıdır. Ne olursa olsun ken­
sichiüberhaupt zu finden, m uß es
dini bulabilmesi için, olanaklı asilliği içinde
ihm selbst in seiuer m öglichen
Eigentlichkeit »gezeigt« werden. kendine “gösterilmelidir.” Oradaki-Varlık bir
Das Dasein bedarf der Bezeugung ‘Keııdi-Olabilme’nin tanıklığına gereksinir ki,
eines Selbslscinkönneus, das es
der Möglichkeit nach je schon ist.
olanağa göre oradaki-Varlık her durumda daha
Was in der folgenden Interpre­ şimdiden odur.
ta tio n als solche Bezeugung in Aşağıdaki yorumda böyle bir tanıklık ora-
Anspruch genom m eu wird, ist der
alltäglichen Sei Imauslegung des daki-Varlığın gündelik öz-yoruınlaması için
Daseins b ek a n n t als Stimme des duyuncun sesi olarak tanıdık olan şeyden iste­
Gewissens’. Daß die »Tatsache« des necektir.3 Duyunç “görgül-olgusu”ııun tartı­
Gewissens um stritten, seine
Instanzfunklion für die Existenz şılmış olması, oradaki-Varlığııı varoluşu için
des Daseins verschieden einge­ taşıdığı yetke işlevinin değişik biçimlerde değer­
schätzt u n d das, »was es sagt«,
m annigfaltig ausgelegt wird,
lendirilmiş olması ve “söylediğinin” çeşitli yol­
d ü rfte n u r d au n zu ein er Preis- larda yorumlanması — tüm bunlar yalnızca bu
3Dic vorstehenden und nachfolgen­
d en B etrachtungen w inden in thescnai- ’Bu ve bitim izleyen irdelem eler zaman kavranıl üzerine
tiger fo rm m itgelrilt gelegentlich eines
M nrburger öffentlichen Vortrags (Juli
Marburg’da yapılan bit konuşm a (Temmuz 11)24) vesilesiyle
11124) ü b e rd e u Begriff d e r Zeit. savlar olarak iletildiler.
fenomenden vazgeçme gibi bir yanılgıya yol gälte dieses Phänomens verleiten,
wenn tlie »Zweifelhaftigkeit« die­
açabilirler, eğer bu olgunun ya da yoruınlaııı- ses Faktums lizw. die seiner Aus­
şıııın “ikircimi” tam olarak burada önümüzde legung nich t gerade bewiese, dal!
oradaki-Vaıiığın kökense!, bir fenomeninin yat­ h ier ein mspniiigliiiies Phänom en
des Daseins vorliegt. Die folgende
tığını tanıtlamıyorsa. Aşağıdaki çözümleme, Analyse stellt das Gewissen in die
temel olarak varlıkbiliınsel amaçla, duyuııcu bir them atische Vorhalte ein er rein
exislenzialen U ntersuchung m it
arı varoluşsal araştırmanın tematik öıı-iyeliği fu n d am en tal-o n to lo g isch er Alt­
içine yerleştirecektir. sicht.
İlk olarak duyuııç geriye varoluşsal temel­ Zunächst soll das Gewissen in
seine exislenzialen Fundam ente
lerine ve yapılarına doğru izlenecek ve oradaki- u n d S tru k tu re n zurückverfolgt
Varlığın bir fenomeni olarak görülebilir kılına­ und als P h än o m en des Daseins
caktır; bu ise bu varolaıı-şeyin bu noktaya dek u n ter Fesl[269]haltung der bisher
g ew o n n en en Seinsverfassung
kazanılmış Varlık-duruuıuna sıkı sıkıya sarılarak dieses Seienden sichtbar gemacht
yapılacaktır. Duyuııcun böyle başlayan varlık- w erden. Die so augeselzte on to ­
logische Analyse des Gewissens
bilimsel çözümlemesi duyunç-yaşantılarınııı ve liegt vor e in e r psychologischen
bunların bir sınıflandırmasının ruhbilimsel bir D eskription von Gewisseuserlelt-
betimlemesinin önünde ve benzer olarak n issen u n d ih re r Klassifikation,
eltenso autlerhalb ein er biologi­
yaşambilimsel bir “açıklama”nııı, eş deyişle schen »Erklärung«, «las heißt Auf­
fenom enin bir ‘çözülüşünün’ dışında yatar. lö su n g des P hän o m en s. Aber
Ama duyuııcun tanrıbilimsel bir tefsirinden ya nicht geringer ist ihr Altsland von
ein er theologischen Ausdeutung
da giderek bu fenomenin Tanrının [varolu­ tles Gewissens oder gar einer Inan­
şunun] tanıtları için ya da Tanrının “dolaysız” spruchnahm e dieses Phänomens
bir bilinci için kullanımından dalıa az uzak fü r Gottesbeweise oder ein »un-
mitleUtares« Gotlesbcwufllsein.
değildir. G leichw ohl d a rf auch bei
Gene de, duyuııcun bu kısıtlı araştırması dieser eingeschränkten U ntersu­
durumunda bile, bunun sonucunun ne abar­ ch ung des Gewissens ih r Ertrag
w eder üb ersteig ert, n och u n te r
tılmasına, ne de sapık istemler altına düşürül­ verkehrte Ansprüche gestellt und
mesine ve indirgenm esine izin verilmelidir. heraltgem indert werden. Das Ge­
wissen ist als P h än o m en des
Oradaki-Varlığııı fenomeni olarak duyuııç yer Daseins keine vorkom m ende und
alan ve arada bir elöııünde-bulunaıı bir görgül- zuweilen vorhandene Tatsache. Es
olgu değildir. Yalnızca oradaki-Varlığm Varlık- •ist« n u r in d er Seiusarl des Da­
seins und Itekundel sich als Fak­
türünde “vardır”ve bir olgu olarak kendini her tum je n u r m it und in d er fakti­
durum da olgusal varoluş ile ve onda bilinir sch en Existenz. Die F ord eru n g
kılar. Duyuııcun “görgül-olgusallığı” ve “sesi”- ein es »induktiven em p irisch en
Beweises« fü r die »Tatsächlich­
nin haklılığı için bir “tümevarımlı görgül tanıt­ keit« des Gewissens und die Recht-
lama” istemi fenomenin varlıkbiliınsel bir sap­ inäBigkeit sein e r »Stimme«
tırılması üzerine dayanır. Ama bu sapmayı b e ru h t au f ein er ontologischen
V erkehrung des Phänom ens.
duyuııcun her yüksek eleştirisi paylaşır — bir Diese V erkehrung teilt alter auch
eleştiri ki, onu “evrensel olarak saptanmış ve jede überlegene Kritik des Gewis­
saptanabilir bir görgül-olgıı” olarak değil, ama sens als ein er n u r zeit weise ver­
k o m m en d en u n d n ic h t »allge­
zaman zaman yer alan birşey olarak görür. m ein feslges teil teil und feststel­
Böyle tanıtlamalar ve karşı-tanıdamalar ara­ lb a ren Tatsache«. U n ter solche
Beweise u n d Gegenbeweise läßt
sında, genel olarak duyuııç olgusu sunulamaz. sich tlas Faktum des Gewissens
Bu bir eksiklik değil, ama yalnızca onun ü b erh au p t n ic h t stellen. Das ist
kein Mangel, sondern nur das Kenn­ çevresel olarak elöııünde-bulıman şeylerle
zeichen seiner ontologischen Ati-
dcisartigkcil gegenüljcr umweltlich
varlıkbilimsel olarak türdeş olmayışının bir
Vorhandenem. belirtisidir.
Das Gewissen gibt »etwas« zn ver­ Duyuııç anlamak için “birşey” verir, açığa
stehen, es erschließ. Ans dieser for­
m alen Charakteristik entspringt die serer. Bu biçimsel nitelemeden, fenomeni ora-
Anweisung, das P hänom en in die daki-Varlığın açığa serilmişliğine geri alına yö­
Erschlossenheil des Daseins zurück-
ziinelnnen. Diese G rundverfassnng
nergesi doğar. Her durumda bizim kendimiz
des Seienden, das wir je selbst sind, olan o varolan-şeyin bu temel-durumu ruhsal
wird konstituiert durch Befindlich­ durum, anlama, düşme ve söylem tarafından
keit, Verstehen, Verfallen und Rede.
Die eindringlichere Analyse des Ge­ oluşturulur. Duyııncun daha derin çözümle­
wissens enlluilhcsals Ruf. Das Rufen mesi onu çağrı olarak ortaya serer. Çağrı bir
ist ein Modus d er Hede. D er Gewis­ söylem kipidir. Duyuncuıı çağrısı oradaki-Var-
sensrur hat den Charakter des Anrufs
des Daseins auf sein eigenstes Selbsl- lığııı kendi en öz ‘Keııdi-Olabilme’sine
seinköuneu und das in der Weise ries başvurma karakterini taşır ve bu 011u en öz
Aufrufe zum eigensten Schuldigsein.
Diese existenziale Interpretation
kabahatli-Varlığına çağırma yolunda yapılır.
liegt, d er alltäglichen ontischen Ver­ Bu varoluşsal yorum gündelik varlıksal sağ
ständigkeit notw endig fern, ob sic duyudan zorunlu olarak uzakta yatar, gerçi
gleich die ontologischen Fundamen­
te dessen herausstellt, was die
kaba duyuııç yorumlamasının belli sınırlar
vulgäre Gewissensauslegung in ge­ içersinde her zaman anladığı ve duyuııç “ku­
wissen G renzen im m er verstanden ramı” olarak belli bir kavrama yükselttiği şeyin
und als »Theorie« des Gewissens auf
einen Begriff gebracht hat. D aher varlıkbilimsel tem ellerini ortaya koysa da.
b ed a rf tlic existenziale In te rp re ta­ Buna göre varoluşsal yorum kaba duyuııç yo­
tion d e r Bew ährung d u rch eine
Kritik d e r vulgären Gewissensaus­
rumlamasının bir eleştirisi yoluyla doğrulan­
legung. Aus dein herausgestciltcn maya gereksinir. Sergilenen fenom enden
P hänom en kann erhoben werden, onun oradaki-Varlığm asıl ‘Olabilme’siııe 11e
inw iefern es ein eigentliches Sein-
könneu des Daseins bezeugt. Dem düzeye dek tanıklık edeceği çıkarılabilir.
G ew issensruf e n tsp rich t ein mög­ Duyuııç çağrısına olanaklı bir işitme karşılık
liches H ö ren . Das A n[270]rufver-
düşer. Başvurunun anlaşılması kendini
steh e n e n th ü llt sich als Gewissen-
hahemooUen. In diesem P hänom en duyuııç taşıma isteği olarak ortaya serer. Ama
aber liegt das gesuchte existenzielle bu fenomende aradığımız varolma-ilgili se­
Wahlen der Wahl eines Selbslseins,
tlas wir, seiner existenzialcn Struktur
çim, bir Keııdi-Olmayı seçmenin seçimi yatar
entsp re ch en d , d ie Entschlossenheit ki, varoluşsal yapısına karşılık düşmek üzere
n en n e n . Die G liederung d e r Ana­ buna kararlılık deriz. Bu bölümün çözümle­
lysen dieses Kapitels ist dam it vorge­
geben: die existenzial-ontologischen melerinin eklemlenişi buna göre sunulacak­
Fundam ente des Gewissens (§ 55); tır: Duyuncuıı varoluşsal-varlıkbilimsel temel­
d er Rufcharakter des Gewissens (§
leri (§ 5 5 ); duyuncuıı çağrı-karakteri (§ 5 6 );
5(j); das Gewissen als Ruf der Sorge
(§ 57); AnrutVersleheu und Schuld kaygının çağrısı olarak duyuııç (§ 5 7 ); başvu­
(§ 58); die existenziale Interpreta­ runun anlaşılması ve kabahat (§ 5 8 ); duyuıı-
tion des Gewissens und die vulgäre
Gewissensauslegung (§ 59); die exis-
cun varoluşsal yorumu ve kaba duyu 11ç-
lenzialc S truktur des im Gcwisseu yorumlaması (§ 5 9 ); duyunçta tanıklık edilen
bezeugten eig en tlich en S einkön­ asıl ‘Olabilme’ııin varoluşsal yapısı (§ 6 0 ).
nens (§ 00).
5 5 . Duy uncun Varoluşsal-Varlıkbilimsel § 55. Die existenzial-ontologiscJieu
Fundamente des Gewissens
Temelleri
Duyuııcuıı çözümlemesi başlangıç noktasını bıı Die Analyse tles Gewissens nim mt
ih re n Ausgang von einem indif­
fenomendeki ayrışmamış bir bulgudan alır: ferenten Befund an diesem Phä­
Herhangi bir yolda duyuııç anlaşılacak birşey n o m en : daß es in irg e n d ein er
Weise einem etwas zu verstellen
verir. Duyuııç açığa serer ve bu nedenle açığa
gibt. Das Gewissen erschließt und
serilmişlik olarak ‘Orası’nın Varlığını oluşturan g e h ö rt d eshalb in d en Umkreis
varoluşsal fenomenler alanına aittir.4 Ruhsal d er exislenzialen Phänomene, die
das Sein des Da als Erschlossenheil
durum , anlama, söylem ve düşmenin en ev­ konstituieren'. Die allgemeinsten
rensel yapıları çözümlendi. Eğer duyuııcu bu S tru k tu re n von B efindlichkeit,
feııomenal bağlam içersine getirirsek, o zaman V erstehen, Rede u n d V erfallen
wurden auseinandergelegt. Wenn
bu kazanılan yapıların oradaki-Varlığm açığa wir das Gewissen in diesen phä­
serilişinin tikel bir “durum u” üzerine şematik nom enalen Zusam menhang brin­
gen, d an n h a n d e lt es sich nicht
bir uygulaması gibi birşey değildir. Tersine,
tun ein e schem atische An Wen­
duyuııcuıı yorumu ‘Orası’ııın açığa serilmiş- dung der d o rt gewonnenen Struk­
liğinin daha önceki çözümlemesini yalnızca turen auf einen besonderen »fall«
von Erschließung des Daseins. Die
daha ileri götürmekle kalmayacak, ama onu Interpretation des Gewissens wird
oradaki-Varlığııı asıl Varlığı açısından daha vielmehr die frühere Analyse der
kökeıısel olarak kavrayacaktır. Erschlosseuheit des Da n icht nu r
w eiterführen, sondern ursprüng­
Açığa serilmişlik yoluyla oradaki-Varlık de­ licher fassen im H inblick au f das
diğimiz varolan-şey kendi ‘Orası’ olma olanağı eigentliche Sein des Daseins.
D urch die Erschlossenheil ist
içindedir. Kendi dünyası ile, kendi için oradadır
das Seiende, das wir Dasein nen­
ve dahası en yakından ve çoğunlukla öyle bir nen, in d er Möglichkeit, sein Da
yolda ki, ‘Olabilme’yi tasa edilen “dünya’dan zu sein. Mit seiner Welt, ist es für
es selbst d a u n d zwar zunächst
kendi için açığa sermiştir. ‘Olabilme,’ ki ora- u n d zum eist so, daß es sich das
daki-Varlık o olarak varolur, kendini her du­ S ein k ö n n en aus d e r beso rg ten
rumda daha şimdiden belirli olanaklara teslim »Welt« h e r erschlossen hat. Das
S ein k ö n n en , als welches das
etmiştir. Bunun nedeni fırlatılmış bir varolan- Dasein existiert, hat sich je schon
şey olmasıdır, ve fırlatılmışlığı onun bir ruh bestim m ten M öglichkeiten über­
lassen. U nd das, weil es gewor­
durumu taşıması yoluyla az ya da çok duru ve
fenes Seiendes ist, welche Gewor­
çarpıcı bir yolda açığa serilir. Ruhsal duruma fenheil durch das G eslimmtsciu
(ruh durumu) eş-kökensel olarak anlama aittir. m e h r oder m inder deutlich und
eindringlich erschlossen wird. Zur
Bu yolla oradaki-Varlık neler yapabileceğini B efindlichkeit (S tim m ung) ge­
“bilir,” çünkü kendini kendi olanakları üzerine hört gleich ursprünglich das Ver­
tasarlamış ya da öyle bir yolda insana soğrul- steh e n . D adurch »w'eiß« das
Dasein, woran cs m it ihm selbst
m uştur ki, onun kamusal yorumlanmışlığı ist, sofern es sich a u f M öglich­
yoluyla bu olanakları kendi önüne sunulmaya keiten seiner selbst entworfen hat,
bırakmıştır. Ama bu sunuluş varoluşsal olarak bzw. sich solche, au fg eh en d im
M an, d u rch dessen öffen tlich e
oradaki-Varlığııı anlayan birlikte-Varlık olarak A usgelegtheit v erg eb en ließ.
Başkalarını dinleyebilmesi yoluyla olanaklı olur. Diese Vorgabe ab e r erm öglicht
sich exislenzial dadurch, daß das
Kendini İnsanın kamusallığında ve boş D asein als verstehendes [271]

4ßkz. §§ 128] vs., s. [1301 vss. 'Vgl. SS 28 İT., S. 130 ff.


M iiscin au f A nilere hören kann. konuşmasında yitirerek, İnsannı-kendisini din­
Sich verlierend in die O ffenllich-
keil des Man u n d sein G erede
lemede kendi ‘Keııdi’sine kulak asmaz. Eğer
überhört es im H ören auf das Man- oradaki-Varlık kendine kulak asmamanın bu
scllist das eigene Selbst. Wenn das yitmişliğiııden geri getirilebilecekse — ve bu
Dasein aus dieser V erlorenheit des
Siehftherhörens soll ziiriickgc- İliç kuşkusuz kendisi yoluyla olacaksa —, o
braeht werden können — und zwar zaman ilkin kendi kendisini, kendine kulak
durch cs selltst — dann muß es sich
erst linden können, sich selbst, das
asmamış ve insana kulak verimde kendine kulak
sich überhört hat utul ülievhörtim asmamış olan kendisini bulabilmelidir. Bu
Hinhören au f das Man. Dieses 1 Iiu- kulak verme kırılmalıdır, eş deyişle 011a ora-
hören muß gebrochen, das heißt es
m uß ihm vom D asein selbst die
daki-Varlığın kendisi tarafından onu kesintiye
Möglichkeit eines Hörens gegolten uğratacak bir işitme olanağı verilmelidir. Böyle
werden, das jenes unterbricht. Die bir kırılmanın olanağı dolaysız başvurulmada
M öglichkeit eines solchen Bruchs
liegt im unvermittelten Angerufcu- yatar. Çağrı oradaki-Varlığııı kendine kulak
w erdeu. D er Ruf b ric h t das sich asmayıp insana kulak vermesini kırar, eğer
ü b e rh ö re n d e H iu h ö re u des Da­
seins auf das Man, wenn er, seinem
çağrı, kendi çağrı-karakteriııe karşılık düşmek
R ufcharakter en tsp re ch en d , ein üzere, yiten işitme ile ilişki içinde her yolda
H ören weckt, tlas in allem gegen­ karşıt olarak nitelenen bir işitmeyi uyandırırsa.
teilig charakterisiert ist im Verhält­
nis zum verlorenen H ören. Wenn
Eğer bu yitik işitme gündelik “yeni” boş ko­
dieses benom m en ist vom »Hirni« nuşmalardaki ikircimler karmaşasının “gürül­
der mannigfaltigen Zweideutigkeit tü patırtısı”ııda sersemlerse, o zaman çağrı
des alltäglich »neuen« G eredes,
m uß d e r Ruf lärm los, unzwei­ şaıııatasız ve ikirciııısiz olarak ve merak için
deutig, ohne Anhalt für die Neu­ hiçbir destek bırakmaksızın çağırmalıdır. Bu
gier rufen. Was dergestalt rufend zu
verstehen gibt, ist das Gewissen.
yolda çağrıda bulunarak anlamak üzere veren şey
Das Rufen hissen wir als Modus duyunçlur.
d e r Rede. Sie gliedert die Ver­ Çağrıyı söylem kipi olarak alırız. Söylem
ständlichkeit. Die C harakteristik
des Gewissens als Ruf ist keines­
anlaşılırlığı eklemler. Duyuııcun çağrı olarak
wegs nu r ein »Bild«, etwa wie die nitelenişi hiçbir biçimde söz geliıııi Kaııt’ın
Kantische G erichtshofvorstellung 011u bir türe mahkemesi olarak tasarımlaması
vom Gewissen. Wir d ü rfe u n u r
nicht übersehen, daß für die Rede gibi salt bir “imge” değildir. Ama söylem için
u n d som it auch d en Ruf tlie ve böylelikle ayrıca çağrı için de sözel bildi­
stim m liche V erlautbarung nicht
wesentlich ist. Jetles Aussprechen
rimin özsel olmadığını gözden kaçırmamalıyız.
und »Ausrufen« setzt schon Rede Her seslenme ve “haykırma” daha şimdiden
voraus'. Wenn die alltägliche söylemi varsayar.5 Eğer gündelik yorumlama
Auslegung eine »Stimme« des Ge­
wissens kennt, daun ist.dabei nicht
duyuııcun bir “sesini” tanırsa, o zaman düşü­
so sehr an eine V erlautbarung ge­ nülm ekte olan şey daha çok olgusal olarak
dacht, die faktisch nie vorlindlich hiçbir zaman karşılaşılabilir olmayan bir bil­
wird, so n d ern »Stimme« ist auf-
gefaßt als tlas Zn-verstehen-gelx-n. dirim değildir; tersine, “ses” ‘anlamaya-vernıe’
In d er K rsrhließuugslendcnz des olarak ayrımsanır. Çağrının açığa serme eği­
Rufes liegt das M oment des Stoßes,
tles abgeselzleu A ufrültelns.
liminde bir itme kıpısı, keskin bir uyandırma
G erufen wird aus der Ferne in die yatar. Çağrı uzaktan uzağadır. Kim geri geti­
Ferne. Vom Ruf getroffen wird, wer rilmeyi istiyorsa, çağrı 011a ulaşır.
zurückgeholl sein will.
Mit dieser Kennzeichnung des
Ama duyuııcun bu betimlemesi ile yalnızca
varoluşsal yapısının çözümlemesi için feııo Gewissens isi aller m ır ersi d er
phänom enale H orizont für die Ana­
meııal çevren saptanmış olur. Fenomen bir lyse seiner existenzialen Struktur m u­
çağrı ile karşılaştırılmayacak, ama oradaki- rissen. Das Phänom en wird n icht m it
einem R uf verg lich en , so n d ern als
Varlık için oluşturucu olan açığa serilmiş- Rede aus d er für das Dasein konsti­
likten söylem olarak anlaşılacaktır. İrdele­ tutiven Erschlossenheil verstanden.
memiz daha başından kendini ilk olarak bir Die B etrachtung verm eidet von An­
fang an den Weg. d er sich zunäclist für
duyunç yorumu olarak sunan yoldan, du- eine In terpretation des Gewissens an-
yuncu anlak, istenç ya da duygu gibi ruhsal b ietet: m an fü h rt das Gewissen a u f
yetilerden biri olarak geriye doğru izleyen ya eines d er Seelenvermögen, Verstand,
Wille otler Gefühl, zurück oder erklärt
da onu bunların bir karışım ürünü olarak es als ein M ischprodukt aus diesen.
açıklayan yoldan kaçınmıştır. Böyle duyunç Angesichts eines Phänom ens von der
Art des Gewissens sp rin g t das [272]
gibi bir fenomen karşısında, sınıflandırılmış
ontologisch-anthropologisch U nzu­
ruhsal yetilerin ya da kişisel eylemlerin boş­ reichende eines freischwebenden Rah­
lukta yüzen bir çerçevesinin varlıkbilimsel- m ens von klassifizierten Scelenver-
m ögen o d er personalen Akten in die
iıısaııbilimsel yetersizliği göze çarpar.0 Augen6.

*A ußer d en G cw issensinterprelationen
6Kant, llegcl, Schopenhauer ve Nictzsche’dc bulunan
von Kant, Hegel, Schopenhauer ım d Nietzsche
duyunç yorumlanırın dışında dikkat edilmesi gerekenler: sinil zıt bencillen: M. Kähler, Das Gewissen,
M. Kahler, Das Gewissen, erster geschichtlicher Teil (1878), erster geschichtlicher Teil 1878, m ul d er Arti­
kel desselben Verfassers in d e r Reafenzjfc-
ve aynı yazarın Realeuzyklopädiefü r protestantische Theologie lojKÜlie f. prot, Theologie und Kirche. Fenier:
und Kirche’deki makalesi. Ayrıca bkz. A. Kitschi, Über das A. Hitschi, U ber das Gewissen, 1870, wieder
Gewissen (1876), Gesammelten Aufsätzen, Neue Folge’smdti abgedm okt in d en Gesam m elten Aufsätzen.
Neue Folge 1890, S. 177ff. Und schließlich die
(1896) yeniden basılmıştır, s. 177 vs. Ve sott olarak II. G. eb e n erschienene M onographie von l i 0.
S toker'iıı m onografi, Das Gewissen (bkz. Schriften zur Stoker, Das Gewissen. (Schriften zur Philoso­
phie und Soziologie, heratisg. von Max Scheler.
Philosophie und Soziologie, yay. haz. Max Scheler, Bd. II,
Bd. II.) 1925. Die breit angelegte U ntersu­
1925). Bu geniş kapsam lı araştırına duyunç feno­ chung stell! eine reiche M annigfaltigkeit von
m en lerin in varsıl türlü lüğü üzerine ışık düşürür, Gewissenspliänomenen ans 1.ichl, charakteri­
siert kritisch d ie verschiedenen m öglichen
fenom eni ele alm anın olanaklı değişik yollanın eleştirel B ehandlungsarten des P hänom ens und ver­
olarak nitelendirir ve duyunç kavramlımı tarihi ile ilgili zeichnet weitere Literatur, die bezüglich d er
geniş bir yazılar alanının tam olmayan bir listesini verir. Geschichte des O w isscnsbegrilfes nicht voll­
ständig ist. Vou d er obigen existenzialen In­
Stı oker’in monografi yukarıda verilen varoluşsal yorumla terpretation unterscheidet sich St.s. M ono­
birçok nok tad a anlaşm asına karşın, yaklaşım ında vc graphie schon im Ansatz und dam it auch in
d en Ergebnisse», ungeachtet m ancher Übe­
böylelikle sonuçlarında da ondan ayrılır. Slrokcr daha
reinstim m ungen. St. unterschätzt von vorn­
başından “nesnel vc edimsel olarak kalıcı dtıyıuıcuıı” bir herein die lieriiieneutischen B edingungen
“betim lem esi” için herıııeneutik koşulların değerini für eine »Beschreibung« dos »objektiv wirk­
lich besiehendeli Gewisscus« S. 8. Damit geht
düşürür (s. 3). Böylece fenoıııctıoloji vc teoloji arasındaki die Verwischung d e r Grenzen zwischen Phä­
sın ırlar h e r ikisinin de zararına ohııak üzere bula­ nom enologie und Tlieologie — zum Schaden
nıklaştırılır. Sclıclcr’iıı kişisclciliğiııi üstlenen araştır- beider — zusamm en. Bezüglich des aulliro-
jH>logis< heu Fundam ents d e r l 1ntersiicliuug,
uıauın insanbilimsel tem elleri açısından, bkz. bu ince­ die Schelers Persoualismus ülx'niinnnt, vgl. die
lemede S 10, s. |47] vss. Slroker’iıı m onografi gene de vorliegende A bhandlung § 10, S. 47 IT. Die
M onographie St.s. bedeutet gleichwohl einen
şimdiye kadarki duyunç yorum lan karşısında dikkate
beachtensw erten Fortschritt gegenüber d er
değ er b ir ilerlem eyi im ler, aıııa b u n u duyunç feno­ bisherigen G ew issensinterpretation, ab e r
m eninin ve bıuıtuı d allan ılın kapsam lı bir ele alınışı m ehrdurcli die um fassende Behandlung d er
Gcwisseiisphäuomenc und ihrer Verzweigun­
yoluyla olmaktan çok fenom enin varlıkbiliııısel kökünün gen als durch die Aufwcisuug der ontologi­
sergilenişi yoluyla yapar. schen Wurzeln des Phänom ens.
§ 50. Der Itu/iharahtet des § 5 6 . Duyumun Çağrı-Karakleri
Gewissens
Zur Rüde g eh ö rt das b ered e te Söylemde üzerinde konuşulan şey ona aitdr.
WoriilxT. Sie gibt filx T etwas Auf­ Söylem birşey üzerine bilgiler verir ve bunu
schluß und das in bestim m ter
Hinsicht. Aus dein so Beredeten
belirli bir bakımdan yapar. Böyle hakkında
schöpft sie das, was sie je als tliese konuşulandan her durumda ‘bu’ söylem olarak
Rede sagt, das G eredete als sol­ söylediğini, genel olarak söylenmiş olanı çekip
ches. In d er Rede als Mitteilung
wird es dem M itdasein A nderer çıkarır. İletişim olarak söylemde, bu Başka­
zugänglich, zum eist au f dem larının birlikte-oradaki-Varlığı için çoğunlukla
Wege der V erlautbarung in d er
Sprache.
dildeki bildirim yolunda erişilebilir olur.
Was ist im Ruf des Gewissens Duyuncuıı çağrısında hakkında konuşulan,
das Beredete, das heißt Angeru- eş deyişle kendisine başvurulan nedir? Açıktır
lene? O ffenbar das Dasein selbst.
D iese Antwort ist ebenso unbe-
ki oradaki-Varlığııı kendisi. Bu yanıt eşit ölçüde
streitlrar wie unbestim m t. H ätte tartışmasız ve belirsizdir. Eğer çağrının böyle
d e r Ruf ein so vages Ziel, d aun bulanık bir hedefi olsaydı, o zaman en çoğun­
blielx* er allenfalls für das Dasein
eine Veranlassung, auFsich aufzu- dan oradaki-Varlık için onun kendine dikkat
morken. Zum Dasein gehört alter etmesi için bir vesile olarak kalırdı. Ama ora-
weseuhaft, daß es m it d e r Er-
daki-Varlığın dünyasının açığa serilmişliği ile
schlosseuheit sein e r Welt ihm
selbst erschlossen ist, so daß es sich onun kendi kendisi için de açığa serilmesi ve
im m er schon versieht. D er Ruf böylece kendini her zaman anlıyor olması olgusu
trifft das Dasein in diesem alltäg­
lich-durchschnittlich besorgen­
özsel olarak 011a aittir. Çağrı oradaki-Varlığa bu
d en Sich-immer-schon-vcrstehcn. gündelik, sıradan, tasalı ‘keııdiııi-her-zaman-
Das Mau-selltst des Ix’sorgenden aıılama’da ulaşır. Çağrı Başkaları ile tasalı birlik-
Milseins mit Alitieren wird vom
Ruf getroffen. [273]
te-Varlığa ait olan İnsanın-kendisiııe ulaşır.
U nd w oraufhin wird es auge­ Ve başvuru nereye yapılır? Birinin kendi
rufen? Auf das eigene Selbst. Nicht ‘Kendi',sine. Ama oradaki-Varlığııı kamusal bir-
d arau fh in , was das D asein im
öffentlichen M iteinander gilt,
biri-ile-birlikte-Varlıkta geçerli saydığına, yapa­
kann, liesorgi, noch gar auf das, bileceğine, tasalandığına değil, ne de giderek
was es ergriffen, wofür es sich kavradığına, kendini ondan yana koyduğuna,
eingesetzt hat, wovon es sich hat
m ilueluneii lassen. Das Dasein, kendini onunla birlikte götürülmeye bırak­
als welches es weltlich verstanden tığına. Bu başvurmada, Başkaları için ve kendi
für die A nderen und sich selbst
kendisi için dünyasal olarak anlaşılan birşey
ist, wird iu diesem Anruf übergan­
gen. D er Ruf an das Sellist nim mt olarak oradaki-Varlığııı üzerinden atlanır.: ‘Ken­
hiervon nicht die mindeste Kennt­ di’ye çağrı bunu eıı küçük bir biçimde dikkate
nis. Weil n u r das Selbst des Mau­
selbst angernfen un d zum H ören
almaz. Yalnızca İnsanın-kendisinin ‘Kendi'sine
gebniclu wird, sinkt das Man in başvurulduğu ve işitmeye getirildiği için, İnsan
sich zusammen. Daß der Ruf das kendi içinde çöker. Çağrının İıısaıım ve orada-
Man und die öffentliche Ausge-
lcgtheit des Daseins übergeht, be­ ki-Varlığm kamusal yorumlaıımışlığınm üzerin­
deutet keineswegs, daß er es nicht den atlaması hiçbir biçimde insana ulaşılmadı­
mMriJJt. Gerade im Ubergehen stößt
e r das au f öffentliches A nsehen
ğını imlemez. Tam olarak üzerinden atlamadadır
erpichte Man in tlie Bedeutungs­ ki çağrı kamusal saygınlığa düşkünlük gösteren
losigkeit. Das Sellist a b e r wird, İnsanı imlemsizliğe iter. Ama bu kouuklaııma-
dieser U nterkunft und dieses Ver­
stecks im A nruf beraubt, durch
dan ve bu saklanma yerinden yoksun bırakılmış
den Ruf zu ihm selbst gebracht. olarak, ‘Kendi’ çağrı yoluyla kendine getirilir.
İnsanın-kendisinde ‘Kendi’ye başvurulur. Auf das Selbst wird das Mau-
selbsl ä u g e n d e n . W enngleich
Ama keudi için yargılamanın “nesnesi” olabilen nicht das Seilst, das sich »Gegen­
‘Kendi’ye değil, “iç yaşam”ııım lıeyecanlı-me- stand« d er B eurteilung w erden
raklı ve dayanaksız ayrıştırmasının ‘Keııdi’sine k an n , n icht das S eilst d er auf­
geregt-neugierigen und haltlosen
değil, ve ruhsal durumlara ve bunların arka- Z erg lied eru n g seines » In n en ­
tasarlarına “çözümsel” bir bakakalışııı ‘Kendi’- lebens« und nicht das Seilst einer
» anal)tischen« B egaffuug von
sine değil. İnsanın-kendisinde ‘Kendi’ye baş­ Seeleuzusläudeu und ihrer I Un­
vuru onu kendini bir “dış dünya” önünde kapa­ tergründe. Oer A nruf des Seilst
tacak bir yolda ‘İç’e doğru kendi üzerine zor­ im M an-sellsl.drängt es nicht auf
sich seilst itt ein inneres, damit es
lamaz. Çağrı tüm bu tür şeylerin üzerinden sich vor d er »Außenwelt« ver­
atlar ve yalnızca ‘Kendi’ye başvurabilmek için schließen soll. All d erg leich en
iilxTspringl d er Ruf und zerstreut
onları dağıtır — bir ‘Kendi’ ki, gene de düıı- cs, um einzig tlas Selbst auzuru-
yadaki-Varlık kipinde olmaktan başka türlü fcu. das gleichwohl nicht anders
ist als in der Weise des In-dcr-Wcll-
olamaz. seius.
Ama bu söylemde konuşulanı nasıl belir­ Wie sollen wir aber tlas Geredete.
leyeceğiz? Duyuııcuıı başvurulan birine çağrısı dieser Rede Iteslimmen? Wos ruft
tlas Gewissen dem A ngcrufcncn
nedir? Sağın olarak alındığında — lıiçbirşey. zu? Streng genom m en — nichts.
Çağrı lıiçbirşey öne sürmez, düııya-olayları üze­ Oer Ruf sagt nichts aus, gibt keine
Auskunft über Weltereignisse, hat
rine hiçbir bilgi vermez, anlatacak hiçbirşeyi nichts zu erzählen. Am wenigsten
yoktur. Başvurulan ‘Keııdi’de bir “kendi ken­ streb t er darn ach , im angerufe­
neu Selbst ein »Scllislgespräch«
dine konuşma” açmaya çabalaması bile eıı zu erö ffn en . Dem an g eru fen en
küçük bir biçimde söz konusu değildir. “Hiç- Seil »st wird »nichts« xu-ge rillen,
birşey” başvnırulaıı ‘Kendi’ye ‘doğra-çağrılmaz’; son d ern es ist aufgemjen zu ihm
sell»s(, tlas heißt zu seinem eigens­
tersine, o kendisi, eş deyişle kendi en öz ‘Ola- ten Seinköunfen. Oer Ruf stellt,
bilme’si ‘üzerine-çağrılmıştır.’ Çağrı, kendi çağrı- seiner Rufleutlenz entsprechend,
tlas au g e ru fe u e Selbst nicht zu
eğiliıııiııe karşılık düşmek üzere, başvurulan einer »Verhandlung«, sunt lern als
‘Keııdi’yi bir “duruşma”ya sokmaz, ama en öz A ufruf zum eigensten Selbst,sein-
kiinnm ist er ein Vor-(uach-»vor-
‘Keııdi-Olabilme’ye doğru çağırma olarak ora-
ne«-) Rufen tles Daseins in seine
daki-Varlığa en öz olanakları için bir *öıı-([ve] eigensten M öglichkeiten.
“öııe”-doğru-) çağrıdır. Oer Ruf entlx'hrl jeglicher Ver­
la u tb aru n g . Kr bringt sich gar
Çağrı her tür bildirimden yoksundur. Ken­ nicht eist zu Worten — und bleibt
dini sözcüklere hiçbir biçimde bırakmaz — ve gleichwohl nichts weniger als dun­
kel und unbestimmt. Dos Getimsen
gene de hiçbir biçimde bulanık ve belirsiz kal­ redet einzig und ständig im Modus
maz. Duyunç yalnızca ve sürekli olarak sessizlik des Schweigens. So verliert es nicht
kipinde konuşur. Böylece yalnızca algılaııabilir- n u r nichts an V ernehm lichkeit,
sondern zwingt t las au- und aufge-
likte lıiçbirşey yitirmemekle kalmaz, ama baş­ ru fen e Dasein in die Verschwie­
vurulan ve çağrılan oradaki-Varlığı kendi üze­ genheit seiner selljst. Das Kehlen
e in er w örtlichen Form ulierung
rine ağzı sıkılığa zorlar. Çağrıda çağrılanın sözel des im Ruf [274] G eru fen en
bir formülasyonuııun eksikliği bu fenomeni schiebt das P hänom en nich t in
gizemli bir sesin belirsizliğine itmez, ama yal­ die U n b estim m th e it e in er ge­
heim nisvollen Stim me, sondern
nızca “çağrılaıı”ı anlayışımızın bir iletişim ve bu zeigt n u r an, daß das Verstehen
tür birşey için bir beklentiye bağlanmayacağını tles »Gerufenen« sich nicht au die
Erw artung ein er M itteilung und
gösterir. dergleichen klam m ern darf.
Was d er R uf erschließt, ist Çağrının açığa serdiği şey gene de ikircinı-
trotzdem ciudem ig, mag er auch
im ein zeln e n D asein gem äß
sizdir, üstelik bireysel oradaki-Varlıkta onun
seiner V erstehensm öglichkeiten aıılanıa-olanaklarına göre değişik bir yorum­
eine verschiedene Auslegung er­ lamaya uğrayabilse de. Çağrı-içeriğiııin görü­
fah ren . Lilxr d e r sch ein b aren
U nbestim m theit des Rufgehaltes nürdeki belirsizliği üzerine, çağrının güvenilir
katın nicht die sichere Eiitschlags- yÖn-tııtuşu gözardı edilemez. Çağrı ilkin başvur­
richlung des Rufes ü b erseh en
werden. D er Ruf bedarf nicht erst
duğunun bir el yordamıyla aranmasına, onun
eines tasten d en Suchens nach amaçlanan kişi olup olmadığını anlamak için
dein Anznrufendeu, keines Kenn­ hiçbir belirtiye gereksinmez. Duyunçta aldan­
zeichens, ob er der G em einte ist
oder nicht. Die »Täuschungen«
malar çağrının birşeyi gözden kaçırması (yanlış
en tsteh en im Gewissen n ic h t çağırması) yoluyla doğmazlar; ama ancak çağrı­
durch ein Sichversehen (Sichver- nın öyle bir yolda işitilmesinden doğarlar ki, asil­
rnfen) des Rufes, sondern erst aus
der Art, wie der Ruf gehört wird — liği içinde anlaşılmak yerine, çağrı Insaıını-ken-
dadurch, daß er, statt eigentlich disi tarafından duruşma havasındaki bir kendi
verstanden zu w erden, vom Man­
sch st in ein verhandelndes Selltsl-
kendine konuşmaya çekilir ve açığa serme eğili­
gcspräch gezogen und in seiner minde saptırılır.
Erschließungstentlenz verkehrt Sıkı sıkıya sarılmamız gereken şey duyıınç
wird.
Eestzuhalten gilt es: der Ruf,
olarak belirttiğimiz çağrının kendi ‘Keııdi’si
als w elchen wir das Gewissen içindeki İıısanın-kendisine bir başvuru oldu­
kennzeichnen, ist A nruf des Man­
ğudur; bu başvurma olarak, ‘Kendi’ye kendi
s c h s t in seinem Selbst; als dieser
A nruf d er A ufruf des Selbst zu ‘Keııdi-Olabilme’si için başvurma ve böylelikle
seinem S tib slsein k ö n n en und oradaki-Varlığa kendi olanakları için bir ileri-
dam it ein Vorrufeu des Daseins in
seine M öglichkeiten.
çağrıdır.
Eine ontologisch zureichende Ama duyuncun varlıkbilimsel olarak yeterli
Interpretation des Gewissens ge­ bir yorumunu yalnızca çağrı tarafından çağrı­
w innen wir aller erst dann, wenn
sich verdeutlichen läßt: nicht nur
lanın kim olduğu değil, ama ayrıca kimin çağrıda
wer der vom Ruf Gerufene ist, son­ bulunduğu, çağrılanın çağıran ile nasıl ilişkili
dern wer s e ilst ruft, wie der An­ olduğu ve bu “ilişkinin,” Varlık-bağlaııtısı
gerufene zum Rufer sich verhält,
wie dieses »Verhältnis« als Seins­ olarak, varlıkbilimsel açıdan nasıl kavranması
zusam m enhang ontologisch ge­ gerektiği açığa çıktığı zaman kazanırız.
faßt werden muß.

§ 57. Das Gewissen als Ilu f der § 5 7 . Kaygının Çağrısı Olarak Duymıç
Sorge
Das Gewissen ruft das Selltsl des Duyuııç oradaki-Varhğııı ‘Keııdi’siııi insanda
Daseins auf aus der V erlorenheil
in das Man. Das angerufeue Sei Ist
yitmişlikten çağırır. Başvurulan ‘Kendi’ kendi
bleibt in seinem Was uulx'slimnil ‘Ne’si içinde belirsiz ve boş kalır. Oradaki-Varlık
und leer. Als was sich das Dasein tasa edilen şeyden yorumlamada kendini en
zunächst und zumeist versieht in
der Auslegung aas dem Besorgten yakından ve çoğunlukla ne olarak anlarsa, çağrı
her, wirtl vom Ruf übergangen. onun üstünden atlar. Ve gene de ‘Kendi’ye ikir-
Und doch ist das Selbst eindeutig
und unverwechselbar getroffen.
cimsiz olarak ve kanştırılmaksızm ulaşılır. Yal­
N icht n u r d e r A ngerufeue wird nızca başvurulan çağrı tarafından “kişiler için
vom Ruf »ohne A nsehen seiner saygı olmaksızın” amaçlanmakla kalmaz,
Person« gem eint, auch d er Rufer
hält sich in einer auffallenden Un- çağrıda bulunan da kendini göze çarpıcı bir
bcslim m lhcit. A uf die Etagen belirsizlik içinde tutar. Çağıran yalnızca ad,
konum, durum, köken ve san üzerine soruların nach N am en, Stand, H erkunft
u n d A nsehen versagt e r n ic h t
yanıtını reddetmekle kalmaz, ama giderek, gerçi n u r d ie Antwort, so n d ern gibt
kendini çağrıda hiçbir biçimde gizlemese de, au ch , obzw ar e r sich im Ruf
onu “dünyasal” yönelimli bir oradaki-Varlık anla­ keineswegs verstellt, n ic h t die
geringste M öglichkeit, ih n für
yışına tanıdık kılmak için en küçük bir olanak ein »weltlich« orien tiertes Da-
bile sunmaz. Çağrının çağıranı— bu onun feııo seinsverständnis v ertrau t zu
m achen. D er Rufer des Rufes —
menal karakterine aittir — tanıdık olmanın her das g ehört zu seinem phänom e­
yolunu saltık olarak kendinden uzak tutar. Bir n alen C h arak ter — h ä lt je d es
irdeleme içine çekilmeye ve konuşma konusu Bckanntwerdcu schlechthin von
sich fern. Es g ehl [275] wider die
edilmeye izin vermek Varlığının türüne aykırıdır. Al t seines Seins, sich in ein b e­
Çağrıda bulunanın kendine özgü belirsizliği ve trachten und Bereden ziehen zu
belirlenemezliği birer hiçlik değil, ama olumlu lassen. Die eigentüm liche Unbe­
stim m theit und Unlx'siiminltar-
olarak ayırdedici şeylerdir. Çağrıda bulunanın keil des Rufers ist nich t nichts,
yalnızca birşeye çağırmada soğrulduğunu, salt son d ern eine fm itive Auszeich­
n u n g . Sie b ek u n d et, dal! d e r
böyle olarak işitildiğini ve dahası kandırılmayaca­
Rufer einzig aufgeht im Aufru­
ğım bildirirler. Ama o zaman çağrıda bulunanın fen zu .... daß e r nur als solcher
kim olduğu sorusunu sorulmadan bırakmak gehört und ferner nicht lxsclnvalzt
sein will. Ist es dan n aber nicht
fenomene uygunsuz olmayacak mıdır? Olgusal dem P hänom en angem essen,
duyun ç-çağrısmı varolma-ilgili olarak dinleme wenn d ie fra g e an d en Rufer,
söz konusu ise, hiç kuşkusuz; ama çağrının olgu- wer er sei, unterbleibt? f ü r tlas
existenzielle H ören au f den fak­
sallığının ve işitmenin varoluşsallığının varo- tischen Gewissensruf wohl, nicht
luşsal çözümlemesi söz konusu ise, değil. ab er für die exislenzialc Analyse
Ama kimin çağrıda bulunduğu sorusunu be­ der Faktizität des Rnfens und der
Exislcnzialilät des I lörens.
lirtik olarak sormayı sürdürmek için genelde bir Besteht aber überhaupt eine
zoruııluk var mıdır? Soru oradaki-Varlık için N otw endigkeit, die Krage, wer
çağrıda başvurulana ilişkin soru ile eşit ölçüde ruft, ausdrücklich noch zu stel­
len? Beantwortet sie sich für das
ikircimsiz bir yolda yanıtlanmamış imdir? Oradaki- Dasein nich t ebenso eindeutig
Varlık duyunçta kendi kendisini çağırır. Çağrıda wie die tiacb dem im Ruf Auge-
rufenen? Das Dasein ruft im Ge­
bulunanın bu anlayışı çağrının olgusal olarak
wissen sich selbst. Dieses Verstän­
işitilmesinde az ya da çok uyanık olabilir. Gene dnis des Rufers m ag im fakti­
de oradaki-Varlığııı bir ve aynı zamanda hem sch en H ö ren des Rufes m eh r
o d er m inder wach sein. O ntolo­
çağrıda bulunan hem de başvurulan olduğu gisch g e n ü g t je d o c h die A nt­
yanıtı varlıkbilimsel olarak hiçbir biçimde yeterli wort, das Dasein sei der Rufer und
değildir. Başvurulan olarak oradaki-Varlık çağ­ der Angerufene zumal, keineswegs.
Ist denn das Dasein als äugen ifcncs
rıda bulunan olarak olmaktan başka türlü “ora­ nicht anders »da« d en n als ru ­
da” değil midir? Çağrıda bulunan olarak işlev fendes? Fungiert etwa als Rufer
gören sakın en öz ‘Kendi-Olabilme’ olmasın? das eigenste Selljslseiukönnen?
Der Ruf wird ja gerade nicht
Gerçekten de çağrı kesinlikle ne bizim ken­ u n d nie von uns selbst weder
dimiz tarafından tasarlanmış, ne hazırlanmış, ne geplant, noch vorbereitet, noch
de isteyerek yerine getirilmiştir. “O ” çağırır — willentlich vollzogen. »Es« ruft,
w ider Erwarten u n d gar w ider
beklentilere karşın, ve giderek istence karşın. Willen. Andererseits kommt d er
Öte yandan çağrı hiç kuşkusuz benimle birlikte Ruf zweifellos nicht von einem
Anderen, d er mit m ir in der Welt
dünyada olan bir Başkasından gelmez. Çağrı
ist. D er Ruf kom m t m u in ir und
benden ve gene de benim ötemden gelir. doch inu ll.
Dieser phänom enale Befund Bu fenomeual bulgunun açıklaması geçiş-
ist nicht wegzudenten. Kr wurde
d enn auch zuin Ansatz genom ­
tirilmeyecektir. Herşeye karşın, sesin oradaki-
m en für die Dentnng der Stim­ Varlıkta egemen olan yabancı bir güç olarak
m e als ein er in das Dasein her­ açıklaııışı için başlangıç noktası olarak alııı-
einragenden frei nden Macht. In
dieser Auslegnngsrichlnng h in ­ mışür. Bu yorumlama yönünde derlendiğinde,
gehend, unterlegt m an der fest­ saptanan güce iye olan birşey getirilir ya da
gelegten Macht einen Besitzer
o d er nim m t sie selbst als sich
gücün kendisi kendini bildiren bir kişi (Tanrı)
liek u n d en d c Person (G ott). olarak alınır. Evrik olarak, çağrıda bulunanı
U m gekehrt versuch m an diese yabancı bir gücün belirişi olarak alan bu açık­
D eutung des Rufers als frem de
Mach (Äußerung zurück/! iweisen
lamayı geri çevirmeye ve aynı zamanda duyuııcu
und zugleich das Gewissen iilx r- bütününde “yaşambilimsel” olarak geçiştirmeye
h aupt »biologisch« wcgzuerklä- çalışmak da olanaklıdır. H er iki açıklama da
reu . Heide D eu tu n g en über­
springen vorschnell den phäno­ fenomeual bulgunun üzerinden çok çabuk ge­
m e n alen Befund. K rleichlert çer. Böyle yaklaşımlar örtük olarak yol gösteren
wird das Verfahren durch eine
unausgesprochen leitende,
ve varlıkbilinısel olarak inakçı olan savlar tara­
ontologisch dogmatische These: fından kolaylaştırılır: Varolan — eş deyişle çağrı
was ist, das heißt so tatsächlich gibi görgül-olgusal birşey — eWnünde-bulwiuyor
wie tler Ruf, m uß xrnhanden sein-,
was sich nicht als vorhanden
olmalıdır; kendini elönünde-bıılunan birşey ola­
objektiv nachw eisen läßt., ist rak nesnel bir belgitlemeye bırakmayan şey ge­
überhaupt nicht. nel olarak yoktur.
D ieser m ethodischen Vor­
eiligkeit gegenülxT gilt es, nicht Bu yöntemsel aceleciliğe karşı geçerli olan
nur d en phänom enalen Befund şey yalnızca bütününde fenomeual bulguya —
ülx 'rh au p t feslzuhalten — daß
çağrının bana benden ve benim ötemden çıka­
der Ruf aus m ir ülx-r mich kom­
m e n d an m ich ergeht — son­ rak gelmesine — değil, ama ayrıca burada im­
d e rn auch die d arin liegende lendiği gibi fenom enin oradaki-Varlığııı bir
ontologische Vorzeichnung des
Phänomens als eines solchen des
fenomeni olarak varlıkbilimsel betimleııişine de
Dn[276]seins. Die exisleuzialc sarılmaktır. Ancak bu varolaıı-şeyiıı varoluşsal
Verfassung dieses Seienden kann yapılanışı çağrıda bulunan “o”ııuıı Varlık-türü-
den einzigen Leitfaden bieten
für die Interpretation der Seins­
ııüıı yorumu için biricik ipucunu sunabilir.
art des »es«, das ruft. Oradaki-Varlığııı Varlık-durıımunım bu nok­
Zeigt die bisherige Analyse taya kadarki çözümlemesi çağrıda bulunanın ve
der Seinsverfassung des Daseins
ein en Weg, die Seinsart des
böylelikle ayrıca çağırmanın Varlık-türünü var-
Rufers und dam it auch die des lıkbilimsel olarak anlaşılır kılmanın bir yolunu
Rufcns ontologisch verständlich gösterir mi? Çağrının belirtik olarak benim tara­
zu m achen? Daß d er Ruf nicht
ausdrücklich von mir vollzogen fımdan yapılmaması, ama dahaçok “o’iuııı çağ­
wird, vielm ehr »es« ruft. rıda bulunması, çağrıda bulunanın oradaki-
IxTechligl noch nicht,den Rufer
Varlık karakterinde olmayan bir varolaıı-şeyde
in einem uichldaseinsm äßigen
S eienden zu suchen. Dasein aranmasını aklamaz. Gene de oradaki-Varlık her
existiert d<x h je im m er (akliseli. durum da olgusal olarak varolur. O boşlukta
Ks ist kein freischwebendes Siclt-
entw erfen, so n d ern durch die
yüzen bir kendiııi-tasarlama değildir; tersine,
Geworfenheit Ix-stimml als Fak­ fırlatılmışlık yoluyla o olan varolaıı-şeyiıı olgusu
tum des S eienden, das es ist, olarak belirlenerek her durum da daha şimdi­
wurde es je schon und bleibt es
ständig d er Kxisleuz ü b eran t­
den varoluşa teslim edilmiştir ve sürekli olarak
wortet. Die Faktizität des Daseins öyle kalır. Auıa oradaki-Varlığııı olgusallığı
elönünde-bulunaıı birşeyin görgül-olgusallığm- ab er unterscheidet sich wesen­
hart von d er T atsächlichkeit
dan özsel olarak ayrıdır. Varolan oradaki-Varlık eines V orhandenen. Das exis­
kendi ile düııya-içiııde elöııünde-bulunan biışey tieren d e Dasein begegnet ihm
selbst nicht als einem inuenvelt-
olarak karşılaşmaz. Ama fırlatılmışlık da oradaki- licli V orhandenen. Die Gewor-
Varlığa erişilmez ve varoluşu için önemsiz bir fen h eit h a lte t ab e r auch dem
karakter olarak yapışmaz. Fırlatılmış olarak ora- D asein nich t a u als unzugäng­
licher u n d für seine Existenz be­
daki-Varlık varoluşa fırlatılmıştır. Varolan-şey langloser Charakter. Als gewor­
olarak varolur ki, olduğu gibi ve olabileceği gibi fenes ist cs in die Existenz gewor­
olması gerekir. fen. Es cxist iert als Seiendes, das,
wie es ist un d seiu kann, zu sein
Olgusal olarak var olması 'Niçin' açısından hat.
gizli olabilir; ama geııe de “Ki vardır”ms kendisi Daß es faktisch ist, mag hin­
sichtlich des Warum verborgen
oradaki-Varlık için açığa serilmiştir. Varolan- sein, das »Daß« seihst jedoch ist
şeyin fırlatılmışlığı “Orası”nın açığa serilmiş- dem Dasein erschlossen. Die Ge-
liğiııe aittir ve kendini sürekli olarak o sıradaki w orfeuheit des Seienden gehört
zur E rschlossenheit des »Da«
ruhsal dununda ortaya serer. Bu ruhsal durum und enthüllt sich ständig in der
oradaki-Varlığı az çok belirtik olarak ve asıl ola­ jeweiligen Hefindlichkeit. Diese
b rin g t das D asein m eh r o d er
rak “o vardır ve o olan varolan-şey olarak ola­ m in d e r ausdrücklich u n d ei­
bilme yoluyla olması gerekir”iııiıı önüne getirir. gentlich vor sein »daß es ist und
Ama çoğunlukla ruh durum u fırlatılmışlığın als das Seiende, das es ist, sein­
könnend zu sein hat«. Zumeist
üstünü örter. Oradaki-Varlık fırlatılmışlık karşısın­ aber veischJieß die Stimmung die
da İnsanııı-kendisinin sözde özgürlüğünün ver­ Geworfenheit. Das Dasein flieht
vor dieser in die Erleichterung
diği rahatlamaya sığınır. Bu kaçış bireyselleşmiş d er verm eintlichen Freiheit des
düııyadaki-Varhğı temelde belirleyen tekinsizlik Mau-selljst. Diese Flucht wurde
önünden kaçış olarak belirtilmişti. Tekinsizlik gekennzeichnet als Flucht vor
d e r U n h eim lich k eit, die das
kendini aslında endişe temel ruhsal-durumuııda vereinzelte lu-tler-Welt-seiu im
ortaya serer ve fırlatılmış oradaki-Varlığın en G runde bestimmt. Die Unheim­
lichkeit enthüllt sich eigentlich
öğesel açığa serilınişliği olarak onun dünyadaki- in d er G ruudbefindlirhkeit d er
Varlığını dünyanın hiçliğinin önüne koyar ki, Augst und stellt als tlie elem en­
oradaki-Varlık bu hiçliğin önünde en öz ‘Ola- tarste E rschlossenheit des g e­
worfenen Daseins dessen In-der-
biluıe’si uğruna endişe içinde endişelenir. Ya eğer Welt-seiu vor das Nichts der Well,
[ruhsal durum açısından] kendini tekinsizliğinin vor dem es sich ängstet in d er
temelinde bulan oradaki-Varlık duyuncun çağrısının Angst um das eigenste .Seinkön­
nen. Wenn das im Gmilde seiner
çağıranı ise? Unheimlichkeil sich befindende
Buna karşı konuşan lıiçbirşey yoktur; ama Dasein der llnfer des Gewissensrufes
wäre?
şimdiye dek çağrıda bulunanı ve çağrısını betim­ D agegen sp rich t nichts,
lemek için ortaya koyulan tüm fenomenler on­ dafür aber all die Phänom ene,
dan yana konuşurlar. die bislang zur C harakteristik
des Rufers u n d seines Rufens
‘Çağrıda bulunan’ kendi ‘Kim’iııde “dün­ herausgestellt worden.
yasal olarak” lıiçbirşey yoluyla belirlenebilir de­ Der Rufer ist in seinem Wer
»weltlich« durch ««/i/.vlx-siiimii-
ğildir. ‘Çağrıda bulunan’ tekinsizliği içindeki l>ar. Er ist das Dasein in seiner
oradaki-Varlıktır, ‘eviııde-olmayaıı’ olarak kö- U nheim lichkeit, das ursprüng­
keıısel, fırlatılmış dünyadaki-Varlıktır, dünyanın liche geworfene Ju-der-Welt-seiu
als U u-zuhause, das nackte
hiçliğindeki çıplak “Ki vardır”dır [das nackte »Daß« im Nichts [277] der Welt.
»Daß«]. ‘Çağrıda bulunan’ gündelik Iıısanın- D er Rufer ist dem alltäglichen
Mmi-selljst uııvcrtraut — so etwas kendisi için tanıdık olmayandır — yabancı bir
wie ein e fremde Sliim ne. Was
könnte dein Man, verloren in die
ses gibi birşey. Tasa edilen çok-yanlı “düııya”da
besorgte, vielfältige »Well«, frem- yitmiş Iıısaıı için, tekinsizlik içinde kendine dek
tler sein als das in d er Unlicim- bireyselleşmiş, yokluğa fırlatılmış ‘Keııdi’den
lichkeit auf sich vereinzelte, in das
N ichtsgeworfene Sellist? »Es« ruft daha yabancı ne olabilir? “O” çağrıda bulunur
und gibt gleichw ohl Ihr das ve gene de tasalı, meraklı kulak için işitilecek,
besorgend neugierige O h r nichts
zu hören, was w eitergesagt und
başkalarına söylenebilecek ve kamusal olarak
öffentlich b ered et w erden konuşulabilecek hiçbirşey vermez. Ama ora-
m öchte. Was soll aber das Dasein daki-Varlığııı fırlatılmış Varlığının tekiıısizli-
aus d er lln h eim lic h k eit seines
geworfenen Seins auch Ix't ichleu?
ğiııdeıı bildirmek için bile olsa neyi vardır?
Hi/.v bleibt ihm anderes, denn das Onun için geriye kendi kendisinin endişede
in der Angst enthüllte Seiuköuuen ortaya serilen ‘Olabilme’siııdeıı başka ne kalır?
seiner selbst? Wie soll es anders
rufen, d e n n als A ufrufen zu
Onun için önemli biricik şey olan bu ‘Ola­
diesem S eiuköuuen, darum es bilme’yc doğru çağırmaktan başka nasıl çağ­
ihm einzig gehl? rıda bulunacaktır?
D er Ruf lxxichlel keine Bege­
benheiten, er ruft auch ohne je d e
Çağrı hiçbir olay anlatmaz; herhangi bir
Verlautlxmmg. Der Ruf redet im bildirim olmaksızın çağrıda bulunur. Çağrı
unheim lichen Modus des Schwei­ sessizliğin tekinsiz kipinde konuşur. Ve böyle
gens. Und dergestalt nur darum ,
weil d e r Ruf d en A ngerufenen yapmasının biricik nedeni çağrının başvurulanı
nicht in das öffentliche G erede İnsanın kamusal boş konuşmasına değil, ama
des Man hinein-, so n d ern aus bundan geriye, varolan ‘Olabilme’nin sessizliğine
diesem znrikkrnfi in die Verschwie­
genheil des existenten Seinkiinnens. çağırmasıdır. Ve çağrıda bulunanın başvuru­
U nd worin gründet die unheim ­ lana ulaşmasına eşlik eden tekinsiz ama gene
liche, doch nicht sellrstver-
de kendiliğindeıı-açık o soğuk güvenlik ne
sländtichc kalte S icherheit, mit
d er der Rufer den A ngerufenen üzerine temellenir, eğer tekinsizliği içinde ken­
trifft, wenn nicht darin, daß das in disine dek bireyselleşen oradaki-Varlığm kendi
sein e r U nheim lichkeit a u f sich
vereinzelte Dasein für es selbst
için saltık olarak başkası ile karıştırılamaz olma­
schlechthin unverwechselljar ist? sında değilse? Oradaki-Vaıiığı kendini başka
Was benim m t dem Dasein so ra­ bir yerden yanlış anlama ve tanımayı başara­
dikal die Möglichkeit, sich anders­
woher mißzuverslehen und zu ver­
mama olanağından böylesine kökten bir biçim­
kennen, wenn nicht, die Verlassen­ de yoksun bırakan nedir, eğer kendine terke­
h e it in d er Überlassenheit an es dilmişlikteki yalnızlık değilse?
selbst?
U nheim lichkeit ist die obzwar
Tekinsizlik dünyadaki-Varlığın gündelik
alltäglich verdeckte G ruudart des olarak üstü örtülü bir yolda da olsa teuıel-türü-
lu-der-Welt-seins. Das Dasein sellist dür. Oradaki-Varlığm kendisi, duyunç olarak,
ruft als Gewissen aus dein G runde
dieses Seins. Das »es ruft mich« ist bu Varlığın temelinden çağrıda bulunur. “O
eine ausgezeichnete Rede des beni çağırır” oradaki-Varlığm ayırdedici bir söy­
D aseins. Der durch d ie Angst
lemidir. Ruh durumu endişe yoluyla ayarlanmış
gestim m te Ruf erm öglicht dem
D asein allererst d en Entw urf çağrı oradaki-Varlık için herşeydeıı önce kendi
seiner selbst a u f sein eigenstes kendisinin en öz ‘O labilm e’ye doğru tasar­
Seiuköuuen. Der existenzial ver­
standene Gewissensruf lx-kundel
lanmasını olanaklı kılar. Varoluşsal olarak anla­
erst, was früher7 lediglich behau] >- şılan duyunç çağrısı daha önce7 yalnızca ileri
sürülmüş olanı bilinir kılar: Tekinsizlik ora- let wurde: die Unheimlichkeit setzt
dein D asein nach u n d b e d ro h t
daki-Varlığı kovalar ve oııa kendini uııutturucıı sein e selbstvergessene V erloren­
yitmişliğiıı gözdağıııı verir. heit.
Oradaki-Varlık bir ve ayın zamanda lıem D er Satz: Das D asein ist d er
Rufer und der A ngerufene zumal,
çağıran lıem de başvurulandır önermesi şimdi h at jetzt seine formale l.ccre und
biçimsel boşluğunu ve kendiliğiııden-açıklığım Selbstverständlichkeit verloren.
Dm Gewissen offenbart sich als H uf der
yitirmiştir. Duyunç kendini kaygının çağrısı olarak Singe: d er Rufer ist das Dasein, sielt
açık kılar. Çağrıda bulunan oradaki-Vaıiıkür ki, ängstigend in d er G ew orfenheit
fırlatılmışlıkta (‘dalıa-şimdiden ... içinde-Var- (Sehon-sein-in ...) um sein
Seiukönuon. D er A ngerufene ist
lık’ta) kendi ‘Olabilme’si için endişelidir. Baş­ eben dieses Dasein, aufgerufen zu
vurulan tam olarak bu oradaki-Varlıktır ki, seinem eig en sten S cin k ö n u en
keııdi eıı öz ‘Olabilm eline (keııdi-öııünde ...) (Sich-vorweg...). fin d aufgerufen
ist das Dasein durch den Anruf aus
doğru çağrılmıştır. Ve oradaki-Varlık İnsana dem Verfällen in das Man (Schon-
(‘daha şimdiden tasa edilen dünyanın orta­ scin-ltci d er besorgten Welt). Der
Ruf des Gewissens, das heißt dieses
sında olma’) düşüşten başvuru yoluyla çağrılır.
selbst, [278] halseine ontologische
Duyuncıın çağrısı, eş deyişle duyuncuıı kendisi M öglichkeit darin, daß das Dasein
vaıiıkbilimsel olanağını oradaki-Varlığın Varlı­ im G runde seines Seins Sorge ist .
So b e d a rf es d e n n k ein er
ğının temelinde kaygı olmasında taşır. Zufluch zu nichtdaseinsm äßigen
Böylece oradaki-Varlık karakterinde olma­ Mächten, zumal d er Rückgang auf
yan güçlere bir sığınış gereksizdir; gerçekten sie die U nheim lichkeil tles Rufes
so wenig aufklärt, daß er sie viel­
de, onlara geri dönüş çağrının tekiıısizliğiııi m eh r vernichtet. Liegt d er G rund
açıklamaktan öylesine uzaktır ki, tersine 011u d er abwegigen »Erklärungen« des
yokeder. Duyuncıın yoldan çıkmış “açıklanıa- Gewissens n ich t am Ende darin,
tlaß man schon für die Fixierung
larAıııı temeli en sonunda çağrının fenoıne- tles phänom enalen Befundes des
ııal bulgularının saptanması için bakışın fazla Rufes den Blick zu kurz genommen
kısa tutulmasında ve sessizce oradaki-Varlığm u n d stillschweigend das Dasein in
einer zufälligen ontologischen Be­
olumsal bir varlıkbilimsel belirlilik ya da belir­ stim m theit bzvv. U nbestim m theit
sizlik içinde varsayılmış olmasında yatmaz mı? vorausgesetzt hat? Warum Auskunft
bei frem d en M ächten suchen,
Çözümlememizin başında oradaki-Varlığın
ltevor m an sich dessen versichert
Varlığına fazla düşük bir değer vermediğimiz­ hat, daß im Ansatz der Analyse das
den, eş deyişle 011u kişisel bilinç ile donatılı Sein tles Daseins nicht zu nieder
eingcschälzt, das heißt als harm ­
herhangi bir biçimde yer alan zararsız bir özne loses, irgendw ie vorkom m endes
olarak görmediğimizden emin olmadan önce, Subjekt, ausgcslattct m it persona­
bilgiyi niçin yabancı güçlerde arayalım? lem Bewußtsein, angeselzt wurde?
U nd tloch scheint in d er Aus­
Ve gene de görünürde çağrıda bulunanın legung des Rufers — der weltlich
— dünyasal olarak görülen “hiç kimse”ııiıı — gesehen »Niemand« ist— als einer
bir güç olarak yorumlanışıııda “nesnel olarak Macht die unvoreingenom m ene
A nerkennung eines »objekuv Vor-
karşılaşılabileıı birşey”iıı yansız bir tanınması fiudliehen« zu liegen. Aber recht
yatar. Ama doğru olarak görüldüğünde, bu besehen, ist diese Auslegung nur
yorumlama yalnızca duyunç önünde bir kaçış, eine Flucht vor dem Gewissen, ein
Ausweg des Daseins, au f dem es
bir bakıma İnsanı Varlığının tekinsizliğiııdeıı sich von d e r d ü n n e n Wand, tlie
ayıran ince duvarın önünden sıvışan oradaki- gleichsam das M an von d er
U nheim lichkeil seines Seins
Varlığın bir çıkış yoludur. Duyuncıın sözü
trennt, wegschleicht. Die genannte
edilen yonımlanışı kendini çağrının “salt öznel Auslegung des Gewissens gibt sich
aus als A nerkennung des Rufes im olarak” konuşmayan “evrensel olarak”-bağla-
Sinne einer »allgemein«-verbind-
liclien Summe, die »niclu bloß sub­
yıcı bir sesin anlamında tanınması gibi sunar.
jektiv« spricht. M ehr noch, dieses Daha da ötesi, bu “evrensel” duyuııç bir “dün-
»allgemeine« Gewissen wird zum ya-duyuııcu”na yükseltilir ki, feııomeııal karak­
»Wehgewissen« aufgesieigert, das
seinem phänom enalen Charakter terine göre bir “o” ve “İliç kimse”dir, ve böylece
nach ein »es« und »Niemand« ist, gene de orada bireysel “özııe”de konuşan bu
also doch das, was da im einzelnen
»Subjekt« als dieses U nbestim m te
belirsiz şeydir.
spricht. Ama bu “kamu duyuııcu” İnsanın sesinden
Aber dieses »öffentliche Gewis­ başka nedir? Bir “dünya-duyuncu” gibi kuşkulu
sen« — was ist es anderes als die
Stimme des Mau? Auf die zweifel­
bir uydurmaya oradaki-Varlık ancak duyuııç
hafte Erfindung eines »Wellgewis­ temelde ve özde her durumda benimki olduğu
sens« kann das Dasein n u r kom­ için gelebilir. Ve bu [, e.d. duyuııcun benimki
men, uieihUs Gewissen im G runde
u nd Wesen je meines ist. U nd das olması] yalnızca her durum da en öz ‘Olabil-
nicht nu r in dem Sinne, daß je das m e’ye başvurulması anlam ında değil, ama
eigenste Seinkönueu augerufen wird, çağrı her durumda benim kendim olan varo-
sondern weil der Ruf ans dein Seien­
den komm t, das ich je selltsl bin. Ian-şeydeıı geldiği için böyledir.
Mit der vorstehenden Interpre­ Çağrıda bulunanın çağrının feııomeııal ka­
tation des Rufers, die rein dem
phänom enalen Charakter des Ru-
rakterine eksiksiz bir uyum gösteren bu yoru­
fens folgt, wird die »Macht« des mu ile duyuııcun “gücü” azaltılmış ve “salt
Gewissens n ich t herabgem indert öznel” kılınmış olmaz. Tam tersine, ancak böy­
und »bloß subjektiv« gem acht. Im
G egenteil: d ie U n erb ittlich k eit
lece çağrının amansızlığı ve ikircimsizliği özgür
und Eindeutigkeit des Rufes wird olur. Başvurmanın “nesnelliği” hakkını ilk kez
so erst frei. Die »Objektivität« des yorumun ona onun hiç kuşkusuz İnsaııın-ken-
A nrufs erh ä lt d ad u rch erst ih r
Recht, daß die Interpretation ihm
disine egemenliği yadsıyan “özııelliği”ni bırak­
seine »Subjektivität« beläßt, die masıyla kazanır.
freilich dem Man-sel!>st die H err­
Gene de duyuııcun kaygının çağrısı olarak
schaft versagt. [279]
G leichw ohl wird m an an die yerine getirilen bu yorumunun karşısına şu
vollzogene In te rp re ta tio n des soru çıkarılacaktır: Duyuııcun “doğal dene­
Gewissens als Ruf d er S orge die
Gegenfrage stellen: kann eine Aus­
y im d en böylesiııe uzağa düşen bir yorum-
legung tles Gewissens probehaltig lanışı sınamaya dayanıklı olabilir mi? Ama en
sein, die sich so weit von d e r yakından ve çoğunlukla yalnızca kınadığı ve
»natürlichen Erfahrung« entfernt?
Wie soll das Gewissen als Aufrufer
uyardığı yerde, duyuııç nasıl en öz ‘Olabilme’ye
zum eigensten S einkönnen fu n ­ doğru çağıran olarak işlev görebilir? Duyuııç
gieren, wo es doch zunächst und
bir en öz ‘Olabilm e’ üzerine böylesiııe be­
zum eist n u r rügt u n d warnt?
S pricht das Gewissen so u nbe­ lirsizce ve böylesiııe boş konuşur mu? Olmuş
stim m t leer über ein eigenstes Sein­ olan ya da önüm üzde duran yanlışlıklar ve
k ö n n en u n d n ic h t vielm ehr
l>estimmt und konkret mit bezug
başarısızlıklarla ilgili olarak dalıaçok belirli ve
atıf vorgefallenc oder vorgehabte somut olarak konuşması gerekmez mi? İleri
V erfehlungen u n d U nterlassun­ sürülen başvuru “kötü” mü yoksa “iyi”bir du-
gen? Entstam m t das b eh a u p tete
Anrufen dem »schlechten <•Gewissen
yunçtaıı mı çıkar? Duyuııç genel olarak olum­
oder dem »guten«?Gibt das Gewis­ lu birşey verir mi, ya da dalıaçok salt eleştirel
sen üljerhaupt etwas Positives, fun­ bir yolda mı işlev görür?
giert es nicht eher n u r kritisch?
Das Recht solcher bedenken ist Böyle noktaların haklılığı tartışma götür­
n ic h t zu b estreiten . Von e in er mez. Duyuııcun bir yorumunda “biri”ııin onda
söz konusu fenomeni lıergün deneyimleııdiği In terp retatio n des Gewissens kann
verlangt werden, daß »man« in ihr
yolda tanıması isteminde bulunulabilir. Gene das fragliche P hänom en wicdercr-
de bu istemi karşılamak kendi payına kaba k eu u t, wie es alltäglich erfa h re n
wird. D ieser F o rd eru n g genügen,
varlıksal duyunç-aıılayışını varlıkbilimsel bir
heißt ab e r doch w ieder nicht, das
yorum için ilk yetke olarak tanımak demek vulgäre ontische Gewissensversländ-
değildir. Ama öte yandan sözü edilen noktalar nis als erste Instanz für eine o n to ­
logische Interpretation anerkennen.
onlarla ilgili duyunç çözümlemesinin henüz A ndererseits ab e r sind die aufge-
hedefine ulaşmamış olması ölçüsünde sırasız­ führlen bedenken solange verfrüht,
dırlar. Bu noktaya dek yalnızca duyuncu ora- als die von ihnen Itetroliene Analşse
des Gewissens noch n ic h t ins Ziel
daki-Varlığınfenomeni olarak geriye bu varolan- gebracht ist. bisher wurde lediglich
şeyiıı varlıkbilimsel yapısına doğru izlemeye versucht, das Gewissen als Phänomen
çalıştık. Bu duyuncu oradaki-Varlığııı en öz des Daseins au f die ontologische Ver­
fassung dieses Seienden zurückzu­
'Olabilme'sinin onun kendisinde yatan bir leiten. Das diente als Vorbereitung
tan ıklığı olarak anlaşılır kılma göreline hazır­ d er Aufgabe, das Gewissen als eine
im Dasein selbst liegende Bezeugung
lık olarak hizmet etti.
seines eigensten Seinkönnens verständ­
Ama duyuııcuıı tanıklık ettiği şey tam lich zu machen.
belirliliğini ancak çağrıya asıl olarak karşılık Was das Gewissen bezeugt,
k om m t ab e r erst d an n zur vollen
düşen işitmenin hangi karakteri taşımak zo­ b estim m th eit. w enn h in re ich en d
runda olduğu yeterince duru olarak sınırlan­ deu tlich u m g re n zt ist, welchen
dığı zaman kazanacaktır. Çağrıyı “izleyen” asıl C h arak ter das dem Rufen gen u in
en tsp rech en d e Hören h aben muß.
anlama kendini duyunç fenomenine yalnızca Das dem Ruf »folgende«, eigentliche
tutturan bir eklenti, içeri yerleşebilen ya da V erstehen ist n ic h t ein e n u r sich
dışarda kalabilen bir süreç değildir. Tam du- anschließende Zugabe zum Gewis-
sen sp h än o m eu , ein Vorgang, d er
yunç-yaşaııtısı ilk kez başvurunun anlaşılma­ sich cinsicik oder auch Ausbleiben
sın dan ve böyle bir anlama ile birlikte kavrana­ kann. Aus dein Aurufverslehen u nd
bilir. Eğer çağrıda bulunan ve başvurulan her in eins mit ihm läßlsich erst das volle
Gewissenserlebnis fassen. Wenn der
durumda aynı zamanda oradaki-Varlıklarmın R ufer u n d d e r A llgerufene j e das
kendileri iseler, o zaman çağrıya her kulak ver­ eigene Dasein zumal seihst ist, dann
liegt in jedem lllierh ö reu d es Rufes,
memede, kendini her yanlış işitmede oradaki- in je d em SiV/i-verhören ein e be­
Varlığııı belirli bir Varlık-türü yatar. Boşlukta stimmte Seinsart tles Daseins. Kin frei-
yüzen ve ondan “hiçbirşeyiıı çıkmadığı” bir schw ebender Ruf, au f d en »nichts
erfolgt«, ist, existenzial g eseh en ,
çağrı, varoluşsal olarak görüldüğünde, ola­ ein e unm ögliche Fiktion. »Daß
naksız bir kurgudur. “Hiçbirşeyiıı çıkmaması” nichts erfolgt«, b e d e u te t daseins­
oradaki-Varlık açısından olumlu birşeyi imler. mäßig etwas Positives.
So k an n d e n n auch erst die
Öyleyse ancak başvurmanın anlaşılma­ Analyse des A nrufverstehens zur
sının çözümlemesi çağrının anlamak üzere ver­ expliziten E rö rteru n g dessen fü h ­
ren, was der R u f zu verstehen gibt. Aber
diğinin belirtik bir tartışmasına götürebilir. erst m it d e r vorausgegangenen
Ama ancak duyuııcuıı daha önce sunulan allgem einen ontologischen Charak­
evrensel varlıkbilimsel betimlemesi ile du- teristik des Gewissens ist die Mög­
lichkeit gegeben, das im (,< (280] wis­
yuuçtaıı gelen “kabahatli” çağrısını varoluşsal sen gerufene »schuldig« existenzial
olarak kavrama olanağı verilir. Tüm duyunç zu lx'greifen. Alle Gewissenserfah-
deneyimleri ve yorumlamaları duyuııcuıı rungen und -ausleguugen sind darin
einig, daß die »Stimme« des
“ses”iııiıı herhangi bir yolda “kabahat”ten söz Gewissens irgendwie von »Schuld«
etmesinde birleşirler. spricht.
§ ,r>8. Anrufverstehen und Schuld § 5 8 . Başvurmayı Anlama ve Kabahat
Um das im A unifverslcheu G e­
Başvurmayı anlamada işitileni fenomeııal ola­
hörte phänom enal zn fassen, gilt
es, erneut auf den Anruf znrück- rak ayrımsayabilmek için yeniden başvurmaya
zugelien. Das A nrufen des Man- geri dönmek zorunludur. İnsamn-keııdisine
selbsl b ed e u tet A ufrufen des
eigensten Selbst zu seinem Sein­
başvurma en öz ‘Kendi’yi kendi ‘Olabilme’sine
können und zwar als Dasein, das çağırmayı imler — ve hiç kuşkusuz oradaki-
heißt besorgendes In-der-Welt-sein Varlık olarak, eş deyişle tasalı düııyadaki-Varlık
u n d Mit-sein m it A nderen. Die
existenziale Interpretation dessen, ve Başkaları ile birlikte-Varlık olarak. Buna
wozu der Rufantrufl, kann daher, göre, çağrının bizi 011a doğru çağırdığı şeyin
sofern sie sielt in ihren m ethodi­
schen M öglichkeiten und Aufga­
varoluşsal yorumu, kendini yöntemsel olanak
ben recht versteht, keine konkrete ve görevlerinde doğru anladığı ölçüde, hiçbir
einzelne Existenzmöglichkeit um­ somut ve bireysel varoluş-olaııağııu sınırlamayı
grenzen wollen. Nicht das je exis­
tenziell im jew eiligen Dasein in
islemez. Saptanabildi ve saptanmayı isteyen şey
dieses G erufene kann und will varolma-ilgili olarak o sıradaki oradaki-Varlıkta
fixiert werden, sondern das, was çağrılan şey değil, ama olgusal olarak ve varol­
zur existenzirden Bedingung der Mög­
lichkeit des je faktisch-existenziel­ ma-ilgili olarak her ‘Olabilme’ olanağının varo­
len Seinkönnens gehört. luşsal koşuluna ait olandır.
Das existenziell-hörende Ver­
stehen des Rufes ist um so eigent­
Çağrının varolma-ilgili işitsel anlaşılması
licher, je uubczitglicher das Dasein oradaki-Varlık kendi başvurulmuş-Varlığını 11e
sein A ngerufensein hört m ul denli ilişkisiz olarak işitir ve anlarsa o denli
versieht, je weniger das, was man
sagt, was sich gehört und gilt, d en asildir, ve söylenenin, uygun olanın ve geçerli
Rufsiuu verkehrt. U nd was liegt olanın çağrının anlamını saptırması o denli
w esenhaft in d e r Eigentlichkeit
des A nrufverstehens? Was ist
azdır. Ve başvurmayı anlam anın asıllığında
jeweilig im Ruf wesenhafl zu ver­ özsel olarak ne yatar? O sıradaki çağrıda özsel
stehen gegeben, w enngleich nicht olarak anlamak için verili olan nedir, üstelik
im m er faktisch verstanden?
D ieser Frage haben wir schon olgusal olarak her zaman aıılaşılmasa bile?
die Antwort zugewiesen mit d er Bu soruya daha önce şu sav ile bir yanıt
'Diese: der Ruf »sagt« nichts, was zu
bereden wäre, er gibt keine Kennt­
vermiştik: Çağrı hakkında konuşulacak hiçbirşey
nis über Begebenheiten. Der Ruf “söylemez,” olaylar üzerine hiçbir bilgi vermez.
weist das Dasein vor a u f sein Sein- Çağrı ileriyi oradaki-Varlığın ‘Olabilm e’sini
könneu u n d das als Ruf aus der
Unheimlichkeit. Der Rufer ist zwar
gösterir ve bunu tekinsizlik ten gelen bir çağrı
unbestim m t — ab e r das Woher, olarak yapar. Çağıran hiç kuşkusuz belirsizdir
aus dem e r ruft, bleibt für das — ama 011un oradan çağırdığı ‘nereden’ çağrı
Rufen nicht gleichgültig. Dieses
Woher — die U nheim lichkeil der için ilgisiz kalmaz. Bu ‘nereden’ — fırlatılmış
geworfenen Vereinzelung — wird bireyselleşmenin tekinsizliği — çağrıda birlikte
im Rufen m itgerufen, das heißt
çağrılır, eş deyişle birlikte açığa serilir. Birşeye
m iterschlossen. Das W oher des
Kufeus im Vorrufen a t ıf ... ist das ileriye-çağrıda çağrının ‘ııereden’i birşeye geri-
Wohin des Zurückrufens. Der Ruf çağrınm ‘ııereye’sidir. Çağrı anlamak üzere
gibt kein ideales, allgemeines Scin-
können zu verstehen; e r erschließt
hiçbir ideal ve evrensel ‘Olabilme’ vermez; 011u
es als das jeweilig vereinzelte cles o sıradaki oradaki-Varlığın o sıradaki birey­
jeweiligen Daseins. D er Erschlie- selleşmiş ‘Olabilme’si olarak açığa serer. Çağrı­
ßuugscl tarakter des Rufes wird erst
voll bestim m t, w enn wir ih n als
nın ‘açığa serme karakteri’ ilkin onu ileriye-
vorrufenden Rückruf verstehen. çağıraıı geriye-çağrı olarak anladığımız zaman
tam olarak belirlenecektir. Böyle alınan çağ­ ln d er O rientierung an dem so
gefaßten Ruf ist erst zu fragen,
rıdaki yönelimde ilk olarak anlamak için e v e re ­ was er zu verstellen gibt.
ceği sorulacaktır. Wird a b e r die tr a g e nach
Ama çağrının ne söylediğine ilişkin soruya dein, vvas d e r R uf sagt, n icht
leichter und sicherer lx-anlwor-
daha kolay ve daha güvenilir bir yanıt tüm du- tet durch den »schlichten« H in­
yunç-deneyimleriııde işitilen ya da işitilmeyen- weis darauf, vvas durchgängig in
allen Gevvissenserfahruugen ge­
lere şu “yalın” değinmelerden geçmez mi: Çağrı hö rt bzvv. ü b erhört [281] wird:
oradaki-Varlığa “kabahatli” olarak seslenir ya da, d aß d e r R uf das D asein als
uyarıda bulunan duyunç durum unda olduğu »schuldig« an sp rich t oder, wie
im warnenden Gewissen, au f ein
gibi, olanaklı bir “kabahatli”ye göndermede bu­ m ögliches »schuldig« verweist
lunur ya da “iyi” duyunç olarak bir “hiçbir ka­ o d er als »gutes« Gewissen ein
bahatin bilincinde değil”i onaylar? Keşke bu »keiner Schuld bewußt« bestä­
tigt? W enn n u r n ic h t dieses
“üzerinde anlaşma içinde” deneyimleneıı “kaba­ »übereinstim m end« erfah ren e
hatli” [yargısı] duyunç-deneyimlerinde ve du- »schuldig« in d en Gewissens-
erfahruugen und -auslegungen
yunç-yorumlamalarında böyle bütünüyle ayrı so ganz verschieden b estim m t
yollarda belirlenmemiş olsaydı! Ve giderek bu wäre! Und sellisl wenn d er Sinn
“kabahatli” [yargısının] anlamı herkesin anlaş­ dieses »schuldig« sich einstim ­
mig fassen ließe, d er existenziale
ma içinde olduğu bir yolda alınmasına izin verse liegriff dieses Schuldigseins liegt
bile, bu kabahatli-Varlığın varoluşsal kavramı im D unkeln. W enn je d o ch das
karanlıkta kalır. Gene de eğer oradaki-Varlık Dasein sich sellistals »schuldig«
an sp rich t, w oher soll die Idee
kendi kendine “kabahatli” olarak seslenecek d e r Schuld an d ers g eschöpft
olsa, kabahat düşüncesi oradaki-Varlığın Var­ w erden, cs sei d e n n aus d e r
lığının yorumundan başka nereden çıkarılacak­ In te rp re ta tio n des Seins des
Daseins? Doch erneut stellt die
tır? Ama soru yeniden doğar: Nasıl kabahatli Krage auf: um sag, wie wir schuldig
olduğumuzu ve kabahatin neyi imlediğini kim söylerf sind und was Schuld bedeutet? Die
Kabahat düşüncesi keyfi olarak uydurulamaz ve Id ee d e r Schuld k an n n ic h t
willkürlich ansgedacht und dem
oradaki-Varlığa zorla dayatılamaz. Ama eğer D asein aufgez.wuugeu w erden.
genel olarak kabahatin özü üzerine bir anlayış Wenn ab er ülx-rhaupt ein Ver­
ständnis des Wesens d er Schuld
olanaklı ise, o zaman bu olanağın taslağı ora- m öglich ist, d an n m uß diese
daki-Varlıkta önceden saptanmış olmalıdır. Bu M öglichkeit im D asein vorge-
fenomenin açığa serilmesine götürebilecek izi zeichuet sein. Wie sollen wir die
Spur finden, die zur K.uthülluug
nasıl bulacağız? Kabahat, duyunç, ölüm gibi des P h än o m en s fü h ren kann?
fenomenler üzerine tüm varlıkbilimsel araştır­ Alle onto lo g isch en U n tersu ­
malar gündelik oradaki-Varlık yorumlamasının chungen von P hänom enen wie
Schuld, Gewissen, Tod müssen in
onlar üzerine “söylediklerinden” yola çıkma­ dem anselzen, was die alltägliche
lıdır. Oradaki-Varlığın düşüşteki Varlık-türünde D aseiusattslegung d arü b er
aynı zamanda onun yorumlanışmm çoğunlukla »sagt«, ln d er verfallenden Seins­
art des Daseins liegt zugleich,
asılsız olarak “yönlendirildiği” ve “öz”e ulaşma­ daß seine A uslegung zum eist
dığı imlenir, çünkü kökensel olarak uygun var- uneigentlich »orientiert« ist und
das »Wesen« nicht hilft, weil ihm
lıkbilimsel soru formülasyonu oradaki-Varlığa
die ursprünglich angem essene
yabancı kalır. Ama ne zaman bir yanlışlık görü­ onto lo g isch e Fragestellung
lecek olsa, onunla birlikte fenomenin kökensel frem d bleibt. A ber in je d em
Fehlsehen liegt miteuthülll eine
“düşünce”siııe doğru bir yönerge de açığa serilir. Anweisung au f die ursprüngliche
Ama “kabahatli”niıı kökensel varoluşsal anlamı »Idee« des Phänom ens. W oher
nehm en wir aber das Kriterinin için ölçütü nereden alırız? Bıı “kabalıatli”nin
l'iir den ursprünglichen existen-
zialen Sinn des »schuldig«?
“ben [kabahatli]yim”de yüklem olarak açığa
Daraus, daß dieses »schuldig« çıkmasından. Acaba asılsız yorumlamada “kaba­
als Prädikat des »ich bin« auf­ hat” olarak anlaşılan şey genel olarak oradaki-
taucht. Liegt enva, was in un­
eig en tlich er A uslegung als Varlığın Varlığında mı yatar, ve bu durum ora-
»Schuld« verstanden wird, int daki-Varlığın, olgusal olarak varolduğu sürece,
Sein des Daseins als solchem, so
zwar, daß cs schon, sofern es je
daha şimdiden “kabahatli” de olduğa bir yolda mı
faktisch existiert, auch schuldig böyledir?
isll İşitilmiş olması konusunda herkesin anlaştığı
Die B erufung a u f das ein ­
stimmig gehörte »schuldig« ist
“kabahatli”ye başvuru buna göre henüz çağrıda
dah e r noch nicht die Antwort çağrılmış olanın varoluşsal anlamına ilişkin so­
a u f die Frage nach dem exis- ruya yanıt değildir. Çağrılan ilkin kavramsal-
tcuzialcn Sinn des im Kttf
G erufenen. Dieses m uß erst zu laştırılmalıdır ki, “kabahatli” çağrısının ne demek
seinem Begriff kom m en, um olduğu, gündelik yorumlanışı yoluyla ünleminde
verständlich machen zu können,
was das geru fen e »schuldig«
niçin ve nasıl saptırıldığını anlaşılır kılınabilsin.
m eint, warum und wie es durch Gündelik sağ duyu “kabahatli-Varlığı” ilk
die alltägliche Auslegung in sei­ olarak “borçlu olma,”* “birşeyin sırası gelmiş
n er Bedeutung verkehrt wird.
Die alltägliche Verständig­ olma” anlamında alır. Üzerinde başkasının hakkı
keit nim m t das »Schuldigsein« olduğu birşeyi ona geri vermek gerekir. Bu
zunächst im Sinne von »schul­
“borçlu olma”olarak “kabahatli olma” ‘sağlama,’
den«, »bei einem etwas am Brett
haben«. Man soll dem A nderen ‘bulup getirme’ olarak tasa alanında Başkaları ile
etwas zurückgeben, w orauf er birlikte-Varlığın bir yoludur. Yoksun bırakma,
Anspruch hat. Dieses »Schuldig­
sein« als »Schulden haben« ist
ödünç alma, geri çekme, alma, çalma, eş deyişle
eine Weise tles Mitseins m it An­ Başkalarının iyelik istemlerini herhangi bir yolda
deren im Felde tles Besorget« yeterli olarak karşılamama da böyle tasa kiple­
als Beschaffen, B eibringen.
M odi solchen B esorget« sind ridir. Bu tür kabahatli-Varlık tasa edilebilir olanla
auch Kaltziehen, Entleihen, Vor- ilişkilidir.
en th allen . N ehm en, Rauben, Kabahatli-Varlık o zaman “birşey için sorumlu
das heißt dem Besitzanspruch
d e r A nderen in irgend[282]- olma, ” eş deyişle birşeyin nedeni ya da yaratıcısı
einer Weise nicht genügen. Das olma ya da giderek birşey için “vesile olma” gibi
Schuldigsein dieser A rt ist
bezogen auf llesmghaies.
daha öte inılemler taşır. Bu birşey için “sorum­
Schuldigseiu h at d an n die luluk taşıma” anlamında, biri bir başkasına birşey
weitere Bedeutung von »schuld “borçlanm a” ya da “borca girm e” olmaksızın
sein an«, das heißt Ursache-, Ur-
heber-sein von etwas oder auch “kabahatli olabilir.” Evrik olarak, biri bir baş­
»Veranlassungseiu« für etwas. kasına birşey borçlu olabilir ve kendisi onun için
Im Sinne dieses »Schuld h a ­
sorumlu olmaksızın böyle olabilir. Bir başkası
b e t« « an etwas kann m an
»schuldig sein«, o h n e einem başkalarına “benim için” “borçlanabilir.”
A nderen etwas zu »schulden« Kabahatli-Varlığııı “birine borçlu olma” ve
oder »schuldig« zu werden. Um-
g ek e h rt kann m an einem An­
“birşey için sorumlu olm a” gibi bu kaba
d e re n etwas schulden, o h n e
selltst schuld daran zu sein. Ein [Alm aııca’da ‘kabahatli o lm a ./Schuldigseiu’ vc ‘borçlu
A nderer kann ltei Anderen »für o lm ak /schulden' sözcükleri arasındaki benzerlik l Ieidegger’iıı
mich« »Schulden machen«. yöntem ine yanıt verecek bir yolda feııoıııeııolojiktir, açıkça
D iese vulgären B edeutun­ giirsel-işilsellm andının söz konusudur. I .ogos/ Reden Türkçe'de
g en von Schuldigseiu als böyle reııoıııenolojik-eünıolojik andınım göstermez. |
imlenıleri birlikte gidebilirler ve "kendini sorum­ »Schulden h ab e n Ix-i ...« u n d
»schuld Italien an k ö n n en
lu kılma”dediğimiz bir davranışı belirleyebilir­ Zusam m engehen u n d ein Ver­
ler; eş deyişle, borçlu olma gibi bir sorumluluğu hallen bestimmen, tlas wir nennen
»sich schuldig machen«, das heißt
taşıma yoluyla, kişi bir yasayı çiğneyebilir ve
durch das Schuldhahen an einem
kendini cezalandırabilecek bir duruma dü­ Schuldeuhalx'u ein Recht verlet­
şürebilir. Gene de karşılanmayan bir istemin zen und sich strafbar m achen, Die
Forderung, der man nicht genügt,
zomıılu olarak bir iyelik ile ilişkili olması ge­ braucht jed o ch nicht notwendig
rekmez; genel olarak kamusal birbiri-ile-bir- au f einen besitz bezogen zu sein,
likte-Varlığı düzenleyebilir. Ama yasayı çiğne­ sie kann das öffentliche M itein­
a n d e r ü lx 'rh au p l regeln. Das so
yerek “kendini kabahatli kılma,” böyle belir­ bestim m te »sich schuldig m a­
lendiği yolda, aynı zamanda “Başkalarına borç­ chen« in d e r R echtsverletzung
lanma” gibi bir karakter taşıyabilir. Bu yalnızca kann aber zugleich den Charakter
h aben eines »Schuldiguterdens an
genel olarak yasayı çiğneme yoluyla değil, ama Anderen«. Das gesch ieh t n ic h t
dahaçok Başkasının varoluşunda tehlikeye düş­ durch die Rechtsverletzung als sol­
che, so n d ern d ad u rch , daß ich
mesi, yanıltılması ya da giderek yıkıma uğra­ Schuld halte daran , daß d er An­
masında benim sorumluluk taşımam yoluyla dere in seiner F.xistenz gefährdet,
olur. Başkalarına karşı bu borçlanma “kamu” irreg eleitet o d er g ar g ebrochen
wird. Dieses Schuldigwerden an
yasalarının çiğnenmesi olmaksızın olanaklıdır. A n d eren ist m öglich o h n e Ver­
Öyleyse Başkasına borçlanmışlık anlamında letzu n g des »öffentlichen« Ge­
kabahatli-Varlığın biçimsel kavramı şöyle be­ setzes. D er form ale b eg riff tles
Schuldigseins im Sinne des Sclml-
lirlenebilir: Bir Başkasının oradaki-Varlığındaki diggew ordenseins am A nderen
bir eksiklik için temel-olma, ve öyle bir yolda ki, läßt sich also bestimmen: Grund­
bu temel-olmanın kendisi kendini onun için sein für einen Mangel im Dasein
eines A nderen, so zwar, daß dieses
temel olduğu şey açısından “eksiklilik” olarak G rundsein sellist sich aus seinem
belirler. Bu eksiklilik Başkaları ile varolan bir- Wofür als »mangelhaft« bestimmt.
likte-Varlık için söz konusu olan bir istemi kar­ D iese M angelhaftigkeit ist das
Uiigcnügeu gegenüber einer For­
şılamada yetersiz olmadır. d erung, d ie an das existierende
irdelemek için geriye kalan şey böyle istem­ Mitsein m it Alitieren ergeht.
Es b leib e dah in g estellt, wie
lerin nasıl doğdukları ve böyle bir doğuş teme­
solche Forderungen entspringen,
linde istemler ve yasalar olarak karakterlerinin und in welcher Weise auf G rund
hangi yolda kavranması gerektiğidir. Her dieses U rsprungs ihr Forderuugs-
uud G esetzescharakler Ixgiiffen
durumda, son sözü edilen anlamda bir “törel werden muß. In jedem Falle ist das
istem”in çiğnenmesi olarak kabahatli-Varlik ora- Schuldigsein im le tztg en an n te n
daki-Varlığmbir Varlık-türüdür. Bu hiç kuşkusuz Sinne als Verletzung ein er »sitt­
lichen Forderung« eine Seinsari
“kendini cezalandırılabilir bir duruma düşür­ des Daseins. Das gilt freilich auch
me” olarak, “borçları olma” olarak kabahatli- vom Schuldigsein als »sich straf­
Varlik için ve her “... için sorumluluk taşıma” b ar m achen«, als »S chulden
haben« und von jed em »Schuld-
için de geçerlidir. Bunlar da oradaki-Varlığın h ab c u an ...«. Auch das sind
davranışlarıdır. Eğer “törel kabahat ile yüklü V orhaltungen des Daseins. Faßt
olm a” oradaki-Varlığın bir “niteliği” olarak m an das »beladen mit sittlicher
Schuld« als eine »Q ualität« des
alınırsa, bununla çok az şey söylenmiş olur. Daseins, so wird dam it wenig ge­
Tersine, bu yalnızca böyle bir nitelemenin ora- sagt. Im G egenteil, es wird da­
durch nu r offenbar, daß die Cha­
daki-Varlığın bir “Varlık-belirliliği”ııin türünü rakteristik n ic h t au sreich t, um
yukarıdaki davranışlara karşı varlıkbilimsel diese Art ein er »Seiusbeslimmt-
heit« des D aseins gegen die olarak sınırlamak için yeterli olmadığını açığa
vorigen Verhakungen ontologisch
abzugreuzen. Der Begriff der sitl-
çıkarır. Herşey bir yana, törel kabahat kavramı
lielien Schuld ist d enn auch onto­ varlıkbiliınsel olarak öylesine az durulaştırıl-
logisch so wenig geklärt, daß Aus­ mıştır ki, bu kavramda ayrıca cezayı hak etme
legungen dieses Phä[283]noiiietts
herrschend werden konnten und düşüncesi, giderek birine borçlu ohna düşün­
blieben, die iu seinen Begriff auch cesi bile kapsandığı ya da kavramın kendisi bu
die Idee d e r Strafw ürdigkeit, ja
sogar des Schuldeuhabens b e i ...
düşüncelerden çıkarak belirlendiği zaman, bu
eiubeziehen o d er selbst ihn aus fenomenin böyle yorumlaııışları egemen ola­
diesen Ideen heraus Itestiinmen. bilmişler ve öyle kalabilmişlerdir. Ama böyle­
D am it wird a b e r das »schuldig«
wieder in den Bezirk des Besor- likle “kabahatli” [yargısı] yine istemler üzerine
gens int Sinne des ausgleichenden dengeleyici hesaplamalar anlamında tasanın
V errechnens von A nsprüchen
abgedrängl.
alanına atılır.
Die Klärung des Schuldphäno- “Borçları olma” ile ve yasa çiğneme ile
liteus, das auf »Schuldenhalx-n« zorunlu olarak bağıntılı olmayan kabahat feno­
u n d Rechtsverletzung n ic h t not­
w endig bezogen ist, k ann nur meninin durulaştırılmasına ancak herşeydeıı
dann gelingen, wenn zuvor grund­ önce ilkesel olarak oradaki-Varlığın kabahatli-
sätzlich nach dem Schuldigst;/«
des Daseins gefragt, das heißt die
Varlığı sorgulandıktan sonra, eş deyişle aııcak
Idee von »schuldig« aus der Seins­ “kabahatli” düşüncesi oradaki-Varlığın Varlı­
art tles Daseins begriffen wird. ğından kavrandığı zaman ulaşılabilir.
Zu diesem Zwecke m uß die
Idee von »schuldig« soweit formal­
Bu amaç için “kabahatli” düşüncesi öyle bir
isiert w erden, daß die au f das düzeye dek biçiı/ıselleştirilıııelidir ki, Başkaları ile
besorgende M itscin mit Anderen tasa düzlemindeki birlikte-Varlık ile bağıntılı
Itezogenen vulgären Schuldphä­
nom ene ausfallm. Die Idee der kaba kabahat-feııomeni dışa düşnıelidir. Kaba­
Schuld m uß nicht n u r über den hat düşüncesi yalnızca hesaplayıcı tasa alanının
Bezirk des verrechnenden Besor-
gens h inausgehoben, so n d ern
üzerine yükselülmekle kalmamalı, ayrıca onla­
auch abgelöst w erden von dem ra uyulmaması kişiye kabahat yükleyen bir
Bezug aur ein Sollen und Gesetz, ‘gerek’ ve yasa ile ilişkiden de koparılmalıdır.
wogegen sich verfehlend jem and
Schuld a u f sich lädt. D enn auch Çünkü burada da kabahat zorunlu bir yolda
hie r wird die Schuld notw endig henüz eksiklik olarak, olması gereken ve ola­
noch als Mangel bestim m t, als
Fehlen von etwas, was sein soll
bilen birşeyin olmaması olarak belirlenir. Ama
lind kann. Fehlen besagt ab e r olmama elöııüııde-bulunmayan-Varlık demek­
N ichtvorhandenscin. Mangel als tir. Olması gerekenin elönüııde-buhmmayaıı-
Nichlvorhandensein eines Gcsoll-
ten ist eilte Seinsbeslimnmng des Varlığı olarak eksiklik elöııünde-bulunaııııı bir
V orhandenen. In diesem S inne Varhk-belirlenimidir. Bu anlam da varoluşta
kann an d er Existenz wesenhafl
nichts mangeln, nicht weil sie voll­
özsel olarak lıiçbirşey eksik olamaz, ve bu o
kom m en wäre, sondern weil ihr zaman varoluş eksiksiz olacağı için değil, ama
Seinscharakter von aller Vorhan­ onun Varlık-karakteri tüm elöııünde-buluııuş-
denheil unterschieden bleibt.
Gleichwohl liegt iu d er Idee taıı ayrı kaldığı için böyledir.
von »schuldig« der Charakter tles Gene de “kabahatli” düşüncesinde ‘Değirin
Nicht. Wenn das »schuldig« die
Existenz soll bestim m en können,
karakteri yatar. Eğer “kabahatli” [yargısı] varo­
dann erwächst hierm it das onto­ luşu belirleyebilecekse, o zaman böylelikle bu
logische P roblem , d en Niclil- ‘Değil’in ‘Değil’-karakterini varoluşsal olarak
Charahter dieses Nicht existenzial
aufzuklären. F erner g ehört in die
açıklama sorunu doğar. Dahası, “kabahatli”
Idee von »schuldig«, was sich im düşüncesine kendini “birşey için sorumluluk
taşıma” olarak kabahat kavramında ayrımsızca SchuldbcgrilT als »schuld h ab e n
an« in d iffe re n t ausdrückt: das
anlatan şey aittir: için temel-olma.’ Buna G rundsein für .... Die formal exis-
göre “kabahatli” [yargısının] biçimsel varo- len/.iale Id ee des »schuldig« be­
luşsal düşüncesini şöyle belirleriz: Bir ‘Değil’ stim men wir daher also: Grundsein
für ein durch ein Nicht bestimmtes
yoluyla belirlenen Varlık için temel-olma — eş Sein — das heif.lt Grundsein einer
deyişle bir hiçliğin temeli-olma. Eğer varoluşsal Nichtigkeit. Wenn die im existenzial
verstandenen Begriff d e r Schuld
olarak anlaşılan kabahat kavramında yatan liegende Idee tles Nicht die Bezo­
‘Değil'düşüncesi olanaklı ya da istenmiş bir el- g e n h e il a u f ein m ögliches bzw.
önünde-bulunan şey ile ilişkileıımişliği dış­ g efo rd ertes V orhandenes aus­
schließt, wenn m ithin das Dasein
lıyorsa, ve böylelikle eğer genel olarak oradaki- überhaupt, n icht an einem Vorhan­
Varlığın onun kendisi olmayan ya da onun d enen o d er G ellenden gem essen
yolunda olmayan (eş deyişle varolmayan) el- w erden soll, das cs selbst nicht ist
o d er das nicht in seiner Weise ist,
öııünde-bıılunan ya da geçerli-olan birşeyde das heiß t existiert, d a n n en tfällt
ölçülmesi gerekmiyorsa, o zaman bir eksiklik dam it die M öglichkeit, m it Rück­
sicht au f das G rundsein für einen
için temel-olma açısından böyle temel-olan- Mangel tlas so G rundseiende selljst
şeyiıı kendisini “eksikli” olarak hesaplama ola­ als »mangelhaft« zu verrechnen. Es
nağı dışarı düşer. Oradaki-Varlığa özgü bir kann nicht schlechthin von einem
daseiusmäßig »verursachten« Man­
yolda “neden olunan” eksiklik, bir istemin gel, d er N ichterfüllung einer För­
yerine getirilmemesi saltık olarak geride “ne- derung, au f die 1284J M angelhaf­
deıı”iıı eksikliliğinde lıesaplaııamaz. Birşey için tigkeit d e r »U rsache« zurtickge-
rcchnel werden. Das G rundsein für
temel-olmaııın onda temellenen ve oııdaıı kay­ ... braucht nicht dciiseUxii Nicht­
naklanan yoksunluk ile ayın ‘değil’-karakteriııi charakter zu halx-n wie das in ilun
taşıması gerekmez. Temelin ilkin hiçliğini g rü n d e n d e u n d aus ihm en t­
springende Privat ivum. Der Grund
temel olduğu şeyden kazanması gerekmez. braucht nicht erst seine Nichtigkeit
Ama bu kabahalli-Varhğın ilkin bir borçlu-olma- von seinem B egründeten zurück-
zuerhallen. D arin liegt alx-r daun:
dan sonuçlanmasını değil, tersine borçlu-olmaııın
Das Schuldigsein resultiert nicht eist
ilkin kökeıısel bir kabahat,li-Varlık “temelinde" ola­ aus einer Veischuldung, sondern umge-
naklı olduğunu imler. Oradaki-Varlığm Varlığın­ hehitdiesewiideist möglich •auf Grund»
eines ursprungüchen Schuldigseins.
da böyle birşey gösterilebilir ıııi, ve bu genelde Kann ein solches im Sein des Da­
varoluşsal olarak nasıl olanaklıdır? seins aufgezeigt werden, und wie ist
Oradaki-Varlığın Varlığı kaygıdır. Kendi es existenzial überhaupt möglich?
Das Sein des D aseins ist die
içinde olgusallık (fırlatılmışlık), varoluş (tasar) Sorge. Sie lx fal.ll in sich Faktizität
ve düşme kapsar. Olmakla, oradaki-Varlık fırla­ (G ew o rfen h eil), Existenz (E nt­
tılmış birşeydir, kendi ‘Orası’ııa getirilmiştir, wurf) m ul Verfallen. Seiend ist tlas
Dasein geworfenes, nicht von ihm
ama kendisi tarafından değil. Olmakla, ‘Olabil­ selljst in sein Da gebracht. Seiend
m e’ olarak belirlenir ki, kendi kendini işitmiş ist es als Seinkönnen lx'stimml, das
ve kendini kendine adamıştır, ama kendisi sich selljst gehört und doch nicht
als es selljst sich zu eigen gegeben
olarak değil. Varolmakla, hiçbir zaman kendi hat. E xistierend kom m t es n ie
fırlatılmışlığnnıı arkasına geri dönmez, öyle ki h in ter seine Geworfenheil zurück,
so daß es dieses »daß es ist und zu
bu “ki vardır ve olması gerekir”i ilkin kendi
sein hat« je eigetts erst aus seinem
K e n d i - a d a n kurtarabilsin ve ‘Orası’ııa Selbst.*«*» entlassen mul in das Da
götürebilsin. Aıııa fırlatılmışlık oradaki-Var- führen könnte. Die G eworfenheil
aber liegt nicht hin ter ihm als ein
lığın başına arkasındaki görgül bir olgu olarak tatsächlich vorgefallcnes und vom
gelen ve yine ondan koparılıp alınan bir olay Dasein wieder losgefallenes Ereig-
nis, das m it ilnn geschah, son­ olarak yatmaz; tersine, oradaki-Varlık — var
d ern das Dasein hl ständig — so­
lange es ist — als Sorge sein
olduğu sürece — sürekli bir yolda kaygı olarak
»Daß«. Als dieses Seiende, dem kendi “Ki vardır”ıdır. Bu varolan-şey olarak — ki
überantw ortet es einzig als das oradaki-Varlık ona teslim edilmiş olmakla ancak
S eiende, das es ist, existieren
kann, ist es existierend d er Cirnnd o olan varolan-şey olarak varolabilir — varolması
seines Seinkönnens. O b es den içinde kendi ‘Olabilme’siııin temelidir. Gerçi
G rund gleich selbst nicht gelegt
hat, ruht es in seiner Schwere,
temeli kendisi atmamış olsa da, onun ağırlığında
die ihm die Stim m ung als Last dinginleşir ve ruh durumu onun için bu ağırlığı
olTcnltar macht. yük olarak açığa çıkarır.
Und wie ist es dieser gewor­
fene G rund? Einzig so, daß es
Ve oradaki-Varlık nasıl bu fırlatılmış temel­
sich aurM öglichkeiten entwirft, dir? Yalnızca kendini onlara fırlatıldığı olanaklar
in die es geworfen ist. Das Seil ist, üzerine tasarlayarak öyledir. ‘Kendi,’ ki genel
das als solches den G rund seiner
selltst zu legen hat, kann dessen olarak kendi kendisinin temelini atması gerekir,
nie. m ächtig w erden u n d h at hiçbir zaman o temeli kendi gücü içine alamaz
doch existierend das G rundsein
zu ültcrnehineu. D er eigene ge­
ve gene de varolmada temel-olmayı üstlenme­
w orfene G rund zu sein, ist das lidir. Kendi fırlatılmış temeli olmak kaygı için
Seinkönnen, darum cs der Sorge önemli olan ‘Olabilme’dir.
geht.
G rundsciend, das h eiß t als
Temel-olmada, eş deyişle fırlatılmış olarak
gew orfenes existierend, bleibt varolmada oradaki-Varlık geride sürekli olarak
das Dasein ständig hinter seinen olanaklarının arkasında kalır. Hiçbir zaman
M öglichkeiten zurück. Es ist nie
existent w rscinein G runde, son­
temelinden önce varolmaz, ama her durum da
dern je nu r am ih m und als dieser. yalnızca onda ve bu temel olarak varolur. Buna
G rundsein besagt dem nach, des göre, temel-olma birinin kendi Varlığını temel­
eigensten Seins von G rund auf
nie m ächtig sein. Dieses Nicht den yukarıya hiçbir zaman gücü içine almama
g eh ö rt zum existenzialeu Sinn demektir. Bu ‘değil’ fırlatılmışlığın varoluşsal
der Gcworfenheit. G ruudseicud anlamına aittir. Temel-olmakla, kendisi kendi
ist es selbst ein e N ichtigkeit
seiner selltst. Nichtigkeit bedeu­ kendisinin hiçliğidir. Hiçlik hiçbir yolda elöııün-
tet keineswegs Nicht Vorhanden­ de-bulunmayan-Varlığı, kalıcı-olmamayı imle­
sein, N ichtbeslchcn, so n d ern
mez; tersine, bir ‘değil’i imler ki, oradaki-Varlı-
m eint ein Nicht, das dieses Sein
des Daseins, seine' Geworfenhcit, ğııı bu Varlığını, fırlatılmışlığım oluşturur. Bu
konstituiert. Der Nichtcharakter ‘değil’in ‘değil’-karakteri kendini varoluşsal
dieses N icht İKStitııml sich exis-
tenzial: Selbst seien d ist das
olarak belirler: ‘Kendi’ olmakla oradaki-Varlık
Dasein das gew orfene Seiende ‘Kendi’ olarak fırlatılmış varolan-şeydir. Temel­
als Selbst. Nicht durch [285] es den kendisi yoluyla değil, ama kendisi üzerine
selbst, sondern an es selltst ent­
lassen aus dem G runde, um als
sallamıştır, öyle ki bu temel olarak varolabilsin.
dieser zu sein. Das Dasein ist nicht Temelin ilk olarak oradaki-Var lığın tasarlan­
insofern selltst der G rund seines masından doğması ölçüsünde, oradaki-Varlığın
Seins, als d ieser aus eigenem
E ntw urf erst en tsp rin g t, wohl kendisi Varlığının temeli değildir, ama hiç kuş­
alter ist es als Selbstsein das Sein kusuz Kendi-Olma olarak temelinin Varlığıdır.
des G rundes. D ieser ist im m er Temel her zaman yalnızca bir varolan-şeyiıı te­
nu r G rund eines Seienden, des­
sen Sein das G ruudsein zu über­ melidir ki, bunun Varlığının temel-olmayı üst­
nehm en hat. lenmesi gerekir.
Das D asein ist sein G ru n d
existierend, das heißt so, tlaß es
Oradaki-Varlık varoluşunda kendi temelidir;
sich aus M öglichkeiten versieht eş deyişle, öyle bir yolda ki kendini olanaklardan
anlar ve kendini bu yolda anlamakla fırlatılmış m ul dergestalt sich verstehend
das geworfene Seiende ist. Darin
varolaıı-şeydir. Ama bunda oııuıı bir ‘Olabilme’ liegt aber: seinkönnend steht es
olarak her durumda şu ya da bu olanak içinde je in d e r e in en o d er an d e re n
M öglichkeit, ständig ist es eine
durduğu, sürekli olarak başka bir olanak olma­
andere nicht u n d hat sich ihrer
dığı ve varolma-ilgili tasarda ondan vazgeçtiği im existenziellen Entwurf bege­
imlenir. Tasar, herhangi bir fırlatılmış tasar ola­ ben. Der Entwurf ist nicht nu r als
je g ew orfener d u rch die Nich­
rak, yalnızca temel-olmanın hiçliği yoluyla tigkeit des Grundseius bestimmt,
belirlenmez, ama tasarın kendisi olarak özsel sondern als Entwurf scUst wesen­
olarak hiçliktir. Bu belirlenim yine hiçbir biçim­ haft nichtig. Diese Bestimmung
m ein t wiederum keineswegs die
de “sonuçsuz” ya da “değersiz” gibi varlıksal bir ontische Eigenschaft des »erfolg­
özellik demek değildir; tersine, tasarın Varlık- los« o d er »unwertig«, so n d ern
ein existenziales Koiistitutivuin
yapısmın varoluşsal bir oluşturucusudur. Den­
d e r S ein sstrn k tu r des Entwer-
mek istenen hiçlik oradaki-Varlığın varolma- fens. Die gem einte N ichtigkeit
ilgili olanakları için özgür-olmasma aittir. Ama g ehört zum Freisein des Daseins
für seine existenziellen Möglich­
özgürlük yalnızca bir olanağın seçiminde, eş keiten. Die Freiheit aber ist nu r
deyişle başkalarının seçilnıeınişliğiııe ve seçil e- in d er Wahl d er einen, das heißt
memişliğiııe katlanmada vardır. im Tragen des Niclilgewähltha-
bens und N idilauchw ählenköii-
Fırlatılmıştık yapısında da tıpkı tasarlanma nens d er anderen.
yapısında olduğu gibi özsel olarak bir hiçlik In der Struktur d er Geworlen-
lieit sowohl wie in d er des Ent­
yatar. Ve bu hiçlik düşmedeki oradaki-Varlığın
wurfs liegt weseuhaft eine Nich­
asıl sizliğinin hiçliğinin olanağı için temeldir; ve tigkeit. Und sie ist d er G rund für
oradaki-Varlık, düşmedeki asılsız oradaki-Varlık die Möglichkeit d er Nichtigkeit
des ««eigentlichen Daseins im
olarak, her durum da daha şimdiden olgusal Verfallen, als welches es je schon
olarak vardır. Kaygının kendisine özünde baştan im m er faktisch ist. Die Sorge seihst
sonra hiçlik yayılmıştır. Kaygı — oradaki-Varlığın ist in ihrem Wesen durch und durch
von Nichtigkeit durchsetzt. Die Sor­
Varlığı —, fırlatılmış tasarlama olarak, buna ge — das Sein des Daseins — be­
göre bir hiçliğin (bir hiç olan) temeli-olmak sagt dem nach als g ew orfener
demektir. Ve bu ise oradaki-Varlığın böyle olarak Entwurf: Das (nichtige) G rund-
sein einer Nichtigkeit. U nd das
kabahatli olduğunu imler, ama ancak ‘kabahatli ’- bedeutet: Das Dasein ist tds solches
niıı bir hiçliğin temeli-olma olarak biçimsel schuldig wenn anders die formale
existenziale B estim m ung d er
varoluşsal belirlenimi aslında doğru ise. Schuld als Grundsein einer Nich­
Varoluşsal hiçlik hiçbir yolda bir yoksunluk tigkeit zu Recht Ix’steht.
karakterini, saptanmış ama oradaki-Varlıkta Die existenziale N ichtigkeit
h a t keineswegs d en C h arak ter
ulaşılmış olmayan bir ideale karşı bir eksikliğin ein e r Privation, eines Mangels
karakterini taşımaz; tersine, bu varolaıı-şeyiıı gegenüber einem ausgcstecklen
Ideal, das im Dasein nicht erreicht
Varlığı, tasarlayabildiği ve çoğunlukla eriştiği
wird, sondern das Sein dieses
herşeydeıı önce, tasarlama olarak daha şimdiden Seienden ist vor'allein, was es ent­
hiçliktir. Buna göre bu hiçlik oradaki-Varlıkta werfen kann und meist erreicht,
als Entwerfen schon nichtig. Diese
arada bir ortaya çıkan, oradaki-Varlığın eğer Nichtigkeit tritt daher auch nicht
yeterli bir ilerleme yapmışsa bir yana atabileceği gelegentlich am Dasein auf, um
karanlık bir nitelik olarak 011a sarılan birşey an ihm als d u n k le Q u alität zu
haften, die es, weit genug fort­
değildir. geschritten, beseitigen könnte.
Gene de bu varoluşsal hiçliğin değilliğinin Trotzdem bleibt d e r ontolo­
gische Sinn der Nichtheil dieser
varlıkbilimsel anlamı henüz karanlıkta kalır. Ama
cxistenzttileii Nichtigkeit noch thui- bu genel olarak ‘değirin varltkbilimsel özü için de
k d . Alter das gilt auch vom onto­
logischen Wesen des Nicht überhaupt.
geçerlidir. Hiç kuşkusuz varlıkbiiim ve mantık
Zwar hat die O ntologie und Logik ‘degil’i fazla zorlamışlar ve bu yolla kendisini
dem Nicht viel zugem utel und da­
varltkbilimsel olarak açığa çıkarmaksızm ola­
durch streckenweise seine Möglich­
keiten sichtbar gem acht, ohne es naklarını şurada burada görülebilir kılmış­
selltst ontologisch zu enthüllen. Die lardır. Varlıkbiliuı ‘değil’i önünde bulmuş ve
O ntologie fand das Nicht vor und
m achte G ebrauch davon. Ist es
kullanmıştır. Ama her ‘değirin bir eksiklik
[286] d enn aber so selbstverständ­ anlamında bir olumsuzu imlemesi kendiliğin­
lich, daß jedes Nichl ein Negalivum den bütünüyle açık değil midir? Olumluluğu
im Sinne eines Mangels bedeutet?
Ist seine Posilivität darin erschöpft,
“üstünden atlama”yı oluşturm asında tüke­
daß es den »llbergaug« konstitui­ tilmez mi? Niçin tüm eytişim olumsuzlamaya
ert? W arum nim m t alle Dialektik sığınır, ve bunu bu tür biışeyin kendisini ey-
zur N egation ihre Zuflucht, ohne
derg leich en seihst dialektisch zu üşinısel olarak temellendirmeden, aslında salt
begründen, ja auch nu r als Problem sorun olarak saptamayı bile başaramadaıı ya­
fixieren zu können? H at mau über­
haupt je den ontologischen Ursprung
par? Genel olarak, ‘değilliğiıı’ varltkbilimsel
d e r N ichlhcit zum Problem kökeni sorun yapılmış mıdır ya da bundan da
gem acht oder vordem auch n u r nach önce ‘değil’i ve ‘değilliği’ ve bunun olanağını
den Bedingungen gesucht, auf deren
G rund das Problem des Nicht und
ortaya koymalını temelini sağlayacak koşullar
seiner N ichlhcit und deren Mög­ üzerine araştırma yapılmış mıdır? Ve bu koşul­
lichkeit sich stellen läßt? U nd wo lar genel olarak Varlığın anlamının tenıatik açık­
sollen sie anders zu linden sein als
in der thematischen Klärung des Sinnes
lamasında olmanın dışında nereden buluna­
von Sein überhaupt ’! caktır?
Schon für die ontologische Inter­ Yeterince biçimsel olarak alındıklarında
p retatio n des S chuldphäuom eus
reichen die iilx-rdies wenig durch­ önemli ölçüde kullanılabilir olmalarına kar­
sichtigen begriffe von Privatiou und şın, gene de ayrıca çok saydam olmayan yok­
M angel nicht aus, w enngleich sic
sunluk ve eksiklik kavramları kabahat feno­
h in re ich en d form al gefaßt eine
weitgehende Verwendung zulassen. meninin varlıkbilimsel yorumu için daha şim­
Am allerwenigsten ist dem existeu- diden yetersizdirler. Varoluşsal kabahat feno­
zialen Phänom en der Schuld näher-
zukommcu durch die O rientierung
menine kötülük (privalio boııi olarak ıııaluın)
au der Idee des Bösen, des malımı düşüncesi üzerine yönelim yoluyla yaklaşmak
als privalio boni. Wie d e n u das ise en az olanaklı olanıdır. Nasıl ‘bonuııı’ve
bonum u n d die privalio dieselbe
ontologische H erkunft aus d er
bunun ‘privalio’,su elönünde-bulunanın varlık-
O ntologie des Vorhandenen haben, bilimiııde aynı varlıkbilimsel kökeni taşıyor­
die auch der daraus »abgezogenen« larsa, bu varlıkbiliuı onlardan “çekilen” “de­
Idee tles »Wertes« zukomml.
Seiendes, dessen Sein Sorge ist,
ğer” düşüncesi için de geçerlidir.
kann sich nicht n u r m it faktischer Varlığı kaygı olan varolan-şey kendini yal­
Schuld beladen, so n d ern ist im nızca olgusal kabahat ile yükleyebilmekle kal­
G ru n d e seines Seins schuldig,
welches Schuldigsein allererst die maz, ama Varlığının temelinde kabahatlidir
ontologische Bedingung dafür gibt, ki, bu kabalıatli-Varlık herşeyden önce ora-
daß das Dasein faktisch existierend
daki-Varlığın olgusal olarak varoluşunda
schuldig w erden kann. Dieses
wesenhafte Schuldigsten ist gleich- borçlu olabilmesi için varlıkbilimsel koşulu
ursprünglich die exislenziale Bedin­ sağlar. Bu özsel kabalıatli-Varlık eş-kökensel
g u n g d e r M öglichkeit für das
»m oralisch« G ute u n d Böse, das
olarak “ahlaksal” iyi ve kötü için, eş deyişle
heißt für die M oralität üb erh au p t genelde ahlak ve bunun olgusal olarak
olanaklı biçimlenişleri için olanağın varoluşsal ııııcl deren (.'akliseli mögliche Aus­
form ungen. Durch die Moralität
koşuludur. Kökeıısel kabahatli-Varlık ahlak kann das ursprüngliche Sclmldig-
yoluyla belirleııemez, çünkü ahlak onu kendi seiu nicht licslimml werden, weil
için daha şimdiden varsayar. sie es fiir sich sclltsl schon voratts-
selzt.
Ama hangi deneyim oradaki-Vaı lığın bu Aller w ic h e Erfahrung spricht
kökeıısel kabahatli-Varlığmdan yana konuşur? für dieses ursprüngliche Schuldig­
sein des Daseins? Man vergesse
Gene de karşı soruyu unutamayız: Kabahat jedoch die G egenfrage nicht: »ist«
ancak bir kabahat-bilinci uyanırsa mı “oradadır,” Schuld nu r »da«, wenn ein Schuld-
yoksa kökeıısel kabahatli-Varlık kendini tam bew ußlseiu wach wird, o d er be­
kundet sich dariu, daß die Schuld
olarak kabahatin “uykuda olması”nda bildirmez »schläft«, n ic h t g erad e das ur­
mi? Bu kökeıısel kabahatli-Varlığm en yakından sp rü n g lic h e Schuldigsein? Daß
ve çoğunlukla açığa serilmemiş kalması, oradaki- dieses zunächst und zumeist tiner-
schlosseu bleibt, durch das verfal­
Varlığm düşüşteki Varlığı yoluyla kapalı tutul­ lende Sein des Daseins verschlos­
ması yalnızcasözü edilen hiçliği açığa serer. Kaba- sen gehalten wird, m th iiJJi nur die
besagte N ichtigkeit. U rsp rü n g ­
hatli-Varlık ona ilişkin her bilgiden daha kökeıı- licher als jedes Wissen darum ist
seldir. Ve yalnızca oradaki-Varlık Varlığının te­ das Schuldigsein. U nd n u r weil das
melinde kabahatli olduğu ve fırlatılmış düşüş D asein im G ru n d e seines Seins
schuldig ist und als geworfen ver­
olarak kendini kendine kapadığı içindir ki, du- fallendes sich ihm selbst ver­
yunç olanaklıdır — eğer çağrı temelde bu kaba- schließt, ist das Gewissen möglich,
wenn anders d er Ruf dieses Schuldig­
hatli-Varlığı anlamamız için veriyorsa. sein im G runde zu verstehen gibt.
Çağrı kaygının çağrısıdır. Kabahatli-Varlık D er Ruf ist Ruf tler Sorge. Das
kaygı dediğimiz Varlığı oluşturur. Tekinsizlikte Schuldigsein konstituiert das Sein,
das wir S orge u e iu te u . In d er
oradaki-Varlık kökeıısel olarak kendi kendisi U nheim lichkeit steh t das Dasein
ile birlikte durur. Tekinsizlik bu varolaıı-şeyi ur[287]sprünglich m it sich sellist
zusammen. Sie bringt dieses Seien­
onun en öz ‘Olabilme’sinin olanağına ait olan de vor seine unverstellte Nich­
gizlenmemiş hiçliğinin önüne getirir. Kaygı tigkeit, die zur Möglichkeit seines
olarak oradaki-Varlık için Varlığının önemli eig en sten S cinkönneus geh ö rt.
Sofern cs dem Dasein — als Sorge
olması ölçüsünde, oradaki-Varlık düşüşteki — um sein Sein geht, ruft es aus
olgusal İnsan olarak kendine seslenir ve ken­ d er Unheim lichkeit sich sellist als
faktisch-verfallendes Man au f zu
dini tekiıısizlikten kendi ‘Olabilme’sine doğru
seinem Seinkönnen. Der A nruf ist
çağırır. Başvurma ileriye-çağıraıı geriye-çağ- vorrufender Rückruf, vor: in die
rıdır; ileriye— o olan fırlatılmış varolaıı-şeyi bile Möglichkeit, selbst das geworfene
Seiende, das es ist, existierend zu
varolması içinde üstlenme olanağına; ve geriye ü b ern eh m en , zurück: in die Ge-
— fırlatılmışlığa, öyle ki bu fırlatılmışlığı varo­ w orfenheit, um sie als d en nich­
luşa alması gereken hiçlik temeli olarak anla­ tigen G rund zu verstehen, d en es
in die Existenz, aufzunehm en hat.
yabilsin. Duyuncun ileriye-çağıran geriye-çağ- D er vorrufende R ückruf des Ge­
rısı oradaki-Varlığa onun kendisini — Varlı­ wissens g ib t dem Dasein zu ver­
stehen, daß es — nichtiger G rund
ğının olanağında durmakta olan hiçlik tasarı seines nichtigen Entwürfe in d er
için hiçlik temelini — insanda yitmişlikten Möglichkeit seines Seins stehend
kendine getirmesi gerektiği, eş deyişle kabahatli — aus d er Verlorenheil in das Man
sich zu ih m selbst zu rückholcn
olduğu olgusunu anlamak üzere verir. soll, das heißt schuldig ist.
Ama o zaman oradaki-Varlığın kendine an­ Was sich das Dasein dergestalt
zu verstehen gibt, wäre d aun doch
lamak üzere verdiği şey kendisinin bir bilgisi eitıe K entinm iş von ihm sellist.
olacaktır. Ve böyle çağrıya karşılık düşen işitme U n d das solchem Ruf entspre-
chcıutc Llören wäre eine Kennt­ “kabahatli” olgusunun bir bilgisini edinme ola­
nisnahme des Kaki ums »schul­
dig«. Soll aber gar d er Ruf den
caktır. Ama çağrı bir seslenme karakterini taşı­
Charakter des A ufrufens halx'ii, yacaksa, o zaman duyııncmı bu yorumlaııışı
führt dann diese A uslegung des duyunç-işleviııin tam bir saptırılışıııa götürmez
Gewissens nicht zu einer vollen­
deten Verkehrung der Gewissens- mi? Kabahatli-Varlığa doğru seslenme kötülüğe
funktiou? A ufrufen zum Schul- seslenme demek değil midir?
digseiu, sagt das nicht Aufruf zur
Bosheit?
Duyunca bu çağrı-anlamını yüklemeyi en
Diesen Rufsinn wird auch die zorba yorum bile istemeyecektir. Ama o zaman
gewaltsamste Interpretation dem “kabahatli-Varlığa doğru seslenme” ne demek
Gewissen n ich t aufbürden wol­
len. Was soll alx-r daun »Aufru­
olacaktır?
fen zum Schuldigseiu« noch Eğer anlayış yerine getirilen ya da getiril­
lx'sagen? meyen bir edim yoluyla “ortaya çıkan” borçlar
D er Kufsiun wird deutlich,
wenn das Verständnis, statt den anlamındaki kabahatin türevsel kavramını te­
abgeleiteten Begriff d er Schuld mel yapmak yerine kabahatli-Varhğın varoluşsal
im Sinne der durch eine 'lat oder
U nterlassung »entstandenen«
anlam ına sarılırsa, çağrının anlamı durulaş­
V erschuldung zu u n te rleg en , tırılmış olur. Bunu istemek, eğer duyuncun çağ­
sich an d en existenzialeu Sinn rısı oradaki-Varlığııı kendisinden gelmekle yal­
des Schuldigseins hält. Das zu
fordern, ist nicht Willkür, wenn
nızca bu varolan-şeye yönelirse, bir özeııç de­
d er Ruf des Gewissens, aus dem ğildir. Ama o zaman kabahatli-Varlığa doğru
Dasein selbst kom m end, einzig seslenme benim her durum da oradaki-Varlık
an dieses S eiende sich richtet.
D ann Ix-deulet aber das Aufru­ olarak daha şimdiden olduğum ‘Olabilme’ye
fen zum Schuldigsein ein Vor- doğru bir ileriye-çağrıyı imler. Bu varolaıı-şeyiıı,
rufeu au f das S cinkönueu, das
ich j e schon als D asein bin.
e.d. oradaki-Varlığııı ilkin başarısızlıklar ya da
Dieses S eiende b rau ch t sich yapamamalar yoluyla kendi üzerine bir “ka­
nicht erst durch V erfehlungen bahat” yüklemesi gerekmez; yalnızca aslında
o d er U nterlassungen eine
»Schuld« aufzuladen, es soll nur
“kabahatli” olması gerekir — ki öyledir.
das »schuldig« — als welches es Böylece başvurmanın doğnı işitilmesi kendi
ist — eigentlich sein. en öz ‘O labilm e’siııde keııdini-anlamaya, eş
Das rechte H ören des Anrufs
kom m t d an n gleich einem deyişle birinin kendini kendisinin en öz asıl ‘ka-
Sichvcrslehen in seinem eigens­ bahatli-olabilme’si üzerine tasarlamasına denk
ten Scinkönueu, das heißt dem
Sichern w erfen au f das eigenste
düşer. Anlayarak kendini bu olanak üzerine
eigentliche Sclmldigwerdcnköu- ileri-çağrıya bırakması oradaki-Varlığııı kendi
nen. Das verstehende Sichvorru- içinde çağrı için özgürleşmesini kapsar: Başvu-
fenlassen auf diese Möglichkeit
schließt in sich das Freiwerden des
rulabilnıe için hazırlanmışlık. Çağrıyı anlamada,
Daseins für den Ruf: die Bereit­ oradaki-Varlık kendi en öz varoluş olanağına
schaft für das Augen ifcnwerden- köledir.* Kendi kendisini seçmiştir.
köttneu. Das D asein ist rufver-
stchend hörig seiner eigensten Bu seçim ile oradaki-Varlık İıısaıım-kendi-
Fxislenzmöglichheil. Es hat sich siııe kapalı kalan kendi en öz kabalıatli-Varlığım
selbst, gewählt. [288]
Mit dieser Wähl erm öglicht
olanaklı kılar. ‘Iusan’ın sağ duyusu yalnızca
sich das D asein sein eigenstes ayarlanabilir kurallar ve kamusal normlar için
Schuldigseiu, das dem Man- yeterli olmayı ve olmamayı bilir. Bunların çiğ-
selbsl verschlossen bleibt. Die
V erständigkeit des Mau k en n t
n u r G enügen und U ugeniigen * | ‘İşitme’ ve ‘kölelik’ sözcükleri arasındaki ayın etimolojik
hinsichtlich d e r h an d lich en akrabalık ile ilgili olarak bkz. s. 11<121. |
ilenişlerinin hesabını tutar ve bir denge kur­ Regel utul ö ffen tlich en N orm .
V erstöße d ag eg en v errec h n et es
maya çalışır. En öz kabahatli-Varlıktaıı kendini u n d stiehl A usgleiche. Vom
sıyırmış, ve bunu yanlışlıklar üzerine daha eigensten Schuldigsein hat es sich
gürültülü konuşabilmek için yapmıştır. Ama fortgeschliehen, um desto lauter
Fehler zu Ix-redcn. Im Anruf alter
başvurmada İıısaıun-kendisi ‘Kendi’ııin en öz wird das M au-selbst au f das
kabalıatli-Varlığına çağrılır. Çağrıyı anlama eigenste Schuldigseiu des Selbst
an g eru fen . Das R ufversleheu ist
seçmedir — ama duyuncuıı seçimi değil, ki das Wählen — nicht des Gewissens,
genel olarak seçilemez. Seçilen şey birinin en das als solches n ic h t gew ählt
öz kabahatli-Varlığı için özgür-Varlık olarak w erden kann. Gewählt wird das
Gewissen-haben als Freisein für das
duyunç-taşımadır. Başvurmayı anlama ‘duyuııç- eigenste Schuldigseiu. Anruf­
taşımayı-isteme ’ demektir. verstehen besagt: Gewissen-haben-
wollen.
Böylelikle denmek istenen şey bir “iyi du- D am it ist nicht gem eint: ein
yuııç taşımayı isteme” değildir, tıpkı “çağrı”nııı »gutes Gewissen« h aben wollen,
istemli bir geliştirilmesi de olmaması gibi; ter­ ebensow enig ein e w illentliche
l’llege des »Rufes«, sondern einzig
sine, yalnızca başvurulma için lıazırlanmışlık Bereitschaft für das Angerufen wer­
demektir. Duyuııç-taşımayı-isteme olgusal d en . Das Gewissen-haben-wollen
borçluluğun aramşındaıı tıpkı özsel ‘kabahatli’ steh t einem Aulsuchen faktischer
V erschuldungen elteuso fern wie­
anlamındaki kabahatten özgürleşmeye doğru bir d er Tendenz zu einer Befieiungvim
eğilimden olduğu kadar uzaktır. d e r Schuld im S inne des weseu-
haften »schuldig«.
Duyunç-taşımayı-isteme dalıaçok olgusal borç­ Das Gewissen-hahen-wollen isl viel­
lanma olanağı için en kökensel varolma-ilgili var­ mehr die ursprünglichste existenzielle
sayımdır. Çağrıyı anlamada oradaki-Varlık en öz Voraussetzungfü r die Möglichkeit des
faktischen Schuldigwerdens. Rtilver-
‘Kendi’yi kendi seçilmiş ‘Olabilme’siııdeıı ken­ steh e n d läßt das Dasein das
di içinde eylemde bulunmaya bırakır. Ancak eigenste Selbst aus seinem gewähl­
ten Seinkönnen in sich handeln.
böylece yanıtlanabilir olabilir. Ama her eylem Nur so kann es verantwortlich sein.
olgusal olarak ve zorunlu olarak “duyıuıçsuz”- Jedes H an d eln ab er isl faktisch
dur, ve bunun nedeni yalnızca olgusal olarak notw endig »gewissenlos«, n ic h t
n u r weil es faktische m oralische
ahlaksal borçluluktan kaçınamayabilecek V erschuldung n ic h t v erm eidet,
olması değil, ama kendi boş tasarının boş sondern weil es au f dem nichtigen
G runde seines nichtigen Entwer-
temelinde her durumda Başkaları ile birlikte- fens je schon int Milsein mit Ande­
Varlıkta onlara karşı daha şimdiden kabahatli ren an ih n en schuldig gew orden
olmuş olmasıdır. Böylece duyuııç-taşımayı-iste- ist. So wird das Gewisseu-habcn-
wollen zur Ü bernahm e d er wesen­
me özsel duyunçsuzluğuıı üstlenilmesi olur ki, h aften G ew issenlosigkeit, in n er­
ki varolma-ilgili “iyi” olma olanağı yalnızca h alb d e r allein d ie existenzielle
Möglichkeit besteht, »gut« zu sein.
onun içersinde sürer. O b d e r Ruf gleich nichts zur
Çağrı hiçbir bilgi vermese de, gene de yal­ Kenntnis gibt, so ist er doch nicht
nızca eleştirel değil, ama olumludur, oradaki- n u r kritisch, so n d ern positiv; er
ersch ließ t das u rsp rü n g lich ste
Varlığm kabahatli-Varlık olarak en kökensel S ein k ö n n en des Daseins als
‘Olabihne’siııi açığa serer. Buna göre duyuııç Schuldigseiu. Das Gewissen offen­
kendini oradaki-Varlığın Varlığına ait bir tanık­ b a rt sich d em n ach als ein e zum
Sein des Daseins g ehörende Bezeu­
lık olarak sergiler ki, onda duyunç oradaki- g ung in d er es dieses selltst vor sein
Varlığın kendisini en asıl ‘Olabilme’si önüne eigenstes S eiu k ö u n en ruft. Läßt
sich das so bezeugte eig en tlich e
çağırır. Böyle tanıklık edilen asıl ‘Olabilme’ Seiuköunen existenzial konkreter
kendini varoluşsal olarak daha somut bir yolda bestimmen? Vorgängig erhebt sich
41 1
die Krage: k ann die vollzogene belirlenmeye bırakır mı? Bir öıı soru doğar:
H erausstellung eines im D asein
selbst bezeugten Seinköunens eine
Oradaki-Varlığın kendisinde tanıklık edilen
zu reich en d e Evidenz bea n sp ru ­ bir ‘Olabilme’ııin sergilenişi yeterli bir açıklık
chen, solange das Befremden nicht isteminde bulunabilir mi — burada duyuııcu
geschw unden ist, tlaß hie r das
Gewissen einseitig auf die Daseins- tek yanlı olarak geriye oradaki-Varlığııı duru­
vetTassung zurü ck in terp re tie rt muna doğru izleyen yorumun kaba duyunç-
wurde m it voreiliger Ü bergehung
all d er Befunde, die d er vulgären
yorumlamasıııa tanıdık olan tüm bulguların
Gewissensauslegung bekannt sind? üzerinden apar topar geçmesinin yarattığı
Hißt sich denn in der vorstehenden şaşkınlık azalmadığı sürece? Bütününde
Interpretation das Gewissens]>hä-
nom en so, wie es »wirk[289]lich«
alınırsa, sunduğumuz yorumda duyunç feno­
ist, ülx'rhaupt noch w iedererken­ meni “edimsel olarak” var olduğu gibi tanı­
nen? W urde da n ic h t m it allzu
nabilir mi? Oradaki-Varlığın Varlık-durumun-
sicherem F reim ut aus d e r Seins-
verfassung des Daseins eine Idee daıı bir duyunç düşüncesini çıkarsamadaki
von Gewissen deduziert? açık sözlülüğümüzden pek fazla emin olmadık
Um dem letzten Schritt d er Ge­
wissensinterpretation, d er existen-
mı?
zialen U m grenzung des im Gewis­ Duyunç yorumumuzun son adımına, du-
sen bezeugten eigentlichen Sein­ yuncun tanıklık ettiği asıl ‘Olabilme’ııin varo-
köunens, auch fü r das vulgäre
Gcwissensverständuis den Zugang luşsal sınırlanışına girişi giderek kaba duyunç-
zu sichern, bedarf es der ausdrück­ anlayışı için bile olsa sağlama bağlayabilme
lich en Nachw eisung des Zusam ­
m enhangs der Ergebnisse der on­
amacıyla, varlıkbilimsel çözümlemenin sonuç­
tologischen A nal)se mit den all­ larının gündelik duyunç-deııeyimleri ile bağın­
täglichen Gcwissenscrfahrungeu. tısının belirük bir belgitleııişi gereklidir.

§ 5t). Die existenziale İnletprelation


§ 5 9 . Duyuncun Varoluşsal Yorumu ve Kaba
des Gewissens und die vulgäre
Gewissensauslegu ng Duyunç- Yorumlaması
Das Gewissen ist d er Ruf der Sorge Duyunç dünyadaki-Varlığııı tekiıısizliğinden
aus der Unheim lichkeit des Iu-der-
Welt-seins, d e r das D asein zum kaygının çağrısıdır ki, oradaki-Varlığı en öz
eigensten S chuldigseinkönneu kabahatli-‘0 1 abilme’sine doğru çağırır. Baş­
aufruft. Als en tsprechendes Ver­
stellen des Anrufs ergab sich das
vurmanın karşılık düşen anlaşılması olarak
Gewissen-halxm-wollen. Beide Be­ ortaya duyunç-taşımayı-isteme çıkmıştır. Her
stim m ungen lassen sich nicht ohne iki belirlenim de doğrudan doğruya kaba du-
weiteres m it d e r vulgären Gewis­
sensauslegung in Einklang b rin ­ yunç-yorumlaması ile uyum içine getirilemez­
gen. Sie scheinen ih r sogar direkt ler. Giderek onunla doğrudan aykırılık içinde
zu w iderstreiten. Vulgär n e n n e n
wir die Gewissensauslegung, weil
görünürler. Duyuııç-yorumlamasma kaba deyi­
sie sich Ix-i der Charakteristik des şimizin nedeni onun fenomenin nitelenişinde
Phänom ens und d e r K ennzeich­
n u n g sein e r »Funktion« an das
ve “işlevi”ııin betimlenişinde insanın duyunç
hält, was man als Gewissen kennt, olarak tanıdığı şeye, onu nasıl izlediğine ya da
wie man ihm folgt bzw. nicht folgt. izlemediğine sarılmasıdır.
A ber muß d e n n die ontologi­
sche Interpretation überhaupt m it
Ama varlıkbilimsel yorum genel olarak kaba
der vulgären Auslegung übereiu- yorumlama ile bağdaş malı mıdır ?Kaba yorum­
slim m en? Trifft diese nicht ein
grundsätzlicher ontologischer Ver­
lama ilkesel olarak varlıkbilimsel bir kuşku ile
dacht? W enn sich das Dasein zu­ karşılaşmaz mı? Eğer oradaki-Varlık kendini
nächst und zum eist aus dem yaklaşık olarak ve çoğunlukla tasalandığı şey­
den anlıyor ve tüm davranışlarını tasa olarak yo- B esorgten h er verstellt imci seine
Verhaltungen alle als Besorgen ans­
rumluyorsa, o zaman çağrı olarak Varlığının legt, wird cs dann nicht gerade die.
onu İnsanın tasalılığıııda yitıııişlikten geri getir­ Weise seines Seins verlällend-ver-
meyi isteyen yolunun kendisini yorumlayışıııda deckend anslegen, die es als Ruf ans
der Verlorenheit in die Besorgnisse
düşüş ve gizleyiş öğeleri olmayacak mıdır? Gün­ des Man zurückholen will? Die- All­
deliklik oradaki-Varlığı tasa edilen, eş deyişle täglichkeit nim m t das Dasein als
ein Zuhandenes, das lx*sorgt. das
yönetilen ve hesaplanan elalünda-bulunan bir- h e iß t verw altet m ul v errec h n et
şey olarak alır. ‘Yaşam” bir “iş”tir— masraflarını wird. Das »Ix-bcn« ist ein »Geschäft«,
karşılasın ya da karşılamasın. gleichviel oh es seine Kosten deckt
o d er nicht.
Ve böylece oradaki-Varlığın kendisinin U nd so lx s le h l den n mit Rück­
kaba Varlık-türü açısından, ondan kaynaklanan sich t a u f die vulgäre' Seiusart eles
Daseins sclltsl keine Gewähr, elal.1
duyunç-yorumlamasıııın ve buna yönelimli elie ih r en tsp rin g en d e Gewissens-
duyunç-kuramlarınııı onun yorumu için uy­ anslegttng und elie an elieser orien­
gun varlıkbilimsel çevrene ulaşmış oldukları tierten Gewissenslheorien für ihre
In terpretation eien angemessenen
konusunda hiçbir güvence yoktur. Buna kar­ ontologischen 1lorizout gewonnen
şın, giderek kaba duyunç-deııeyimi bile feno­ haben. Trotzdem m uß auch elie vul­
gäre Gewissenscrfahrtmg das Phä­
mene herhangi bir yolda ■— ön-varlıkbilimsel
nom en irgendwie — vorontologi­
olarak — ulaşmalıdır. Bunun ikili bir imlemi sch — treffen . D araus folgt ein
vardır: Gündelik duyunç-yorumlaması bir yan­ D oppeltes: d ie alltägliche Gewis­
sensauslegung k ann einerseits
dan varlıkbilimsel bir çözümlemenin “nesnel­ n ic h t als letztes K riterium gelten
liği” için ensoıı ölçüt olarak geçerli olamaz. für elie »Objektivität« ein er onto­
Öte yandan, böyle bir çözümlemenin gün­ logischen Analyse. Diese [290] h at
andererseits kein Recht, sich über
delik duyuııç-aıılayışını gözardı etmeye ve bu­ das alltägliche Gcwissensvcrstäu-
nun üzerine kurulu insanbilimsel, ruhbilimsel eluis hinwegzusetzen u n d die dar­
a u f g eg rü n d eten an th ro p o lo g i­
ve tanrıbilimsel duyuııç-kuramlarının üzerin­ schen, psychologischen und tlieo-
den atlamaya hakkı yoktur. Eğer varoluşsal logischcn G ew issenstheorien zu
çözümleme duyunç-feııomeııini varlıkbilimsel übergehen. Wenn die exislenzialc
Analyse das G ew issensphänom en
köklerinde açığa çıkarmışsa, o zaman kaba in seiner ontologischen Verwurze­
yorumlamalar tam olarak bu çözümlemeden lung freigelegt hat, müssen gerade
aus ihr die vulgären Auslegungen
anlaşılır olmalıdırlar; ve bu özellikle fenomeni verständlich werden, nicht zuletzt
kaçırış yolları ve onun üstünü örtüş nedenleri in dem . worin sie das Phänom en
açısından böyle olmalıdır. Gene de duyunç- v erfehlen, u n d warum sie cs ver­
decken. Da jedoch die Gewissens­
çözümlemesi bu incelemenin soruıılar-bağla- analyse im Problemzusamnienhang
mıııda yalnızca varlıkbilimsel temel-soruya dieser A bhandlung n u r im Dienste
d er ontologischen FimdamenLal-
hizmet etme durum unda olduğu için, varo­ frage steht, m uß sich die Charak­
luşsal duyunç-yorumu ve kaba duyuııç-yorum- teristik des Zusam m enhangs zwi­
laması arasındaki bağlantılını betimlemesi söz schen exislenzialer ( lewissensinler-
prclalion und vulgärer Gewissens­
konusu olduğunda özsel sorunlara değinmek­ auslegung mit einem Hinweis auf
le yetinmek zorundayız. die wesentlichen Prol tlemc begnügen.
Was die vulgäre Gewissensausle­
Kaba duyunç-yorumlaması bizim duyuıı-
g u n g gegen die vorgclegle In te r­
cu kaygının kabahatli-Varlığa seslenişi olarak pretation des Gewissens als Aufruf
alan yorumumuza dört noktada karşı çıkar: d e r Sorge zum Schuldigsein ein ­
wenden m öchte, ist ein Vierfaches:
1 . Duyuııcuıı işlevi özsel olarak eleştireldir. 2 .
1. Das Gewissen hat wesentlich kri­
Duyuııç her durumda yerine getirilmiş ya da tische F unktion. 2. Das Gewissen
spricht je relativ atıf eine bestimmte istenmiş belirli bir edime göreli olarak konu­
vollzogene oder gewollte Tat. 3. Die
»Stimme« ist erfahrungsgem äß nie
şur. 3 . “Ses” görgül olarak hiçbir zaman ora-
so wurzelhafi au f tlas Sein des Da­ daki-Varlığın Varlığı ile öyle kökten ilişkili de­
seins Ix-zogeu. A. Die Interpretation ğildir, 4 . Yorumumuz fenomenin temel-biçim-
trägt den G ru ndform en des Phä­
nomens. dem »Ixiseu« und »guten«, leriııi — “kötü” ve “iyi,” “kınayan” ve “uyaran”
dem »rügenden« und »warnenden« duyuııçlar — dikkate almaz.
Gewissen, keine Rechnung.
Die Erörterung beginne m it dem
Tartışmaya son sözü edilen kuşku nok­
zuletzt g e n a n n te n B edenken, ln tasıyla başlayalım. Tüm duyunç-yorumlama-
allen Gewissensauslegungen hat das larında “kötü” duyunç öncelik taşır. Duyuııç
»böse«, »schlechte« Gewissen den
V orrang. Gewissen ist p rim är
birincil olarak “kötü”dür. Bunda tüm duyuııç-
»böses«. D arin bekundet sich, daß deneyimiııin ilk olarak “kabahatli” gibi birşeyi
alle G ew issenserfahrung so etwas deneyimlediği olgusu kendini bildirir. Ama
wie ein »schuldig« zuerst erfährt.
Wie wird ab e r in d e r Idee des kötü duyunç düşüncesinde kötü-Varlığm bil­
sch lech ten Gewissens die Bekun­ dirilmesi nasıl anlaşılacaktır? “Duyunç-yaşan-
dung des Böseseins verstanden? Das tısı” yerine getirilmiş ya da getirilmeden bıra­
»Gewissenserlebnis« tauchtauf nach
der vollzogenen l a t bzw. U nter­ kılmış edimden sonra ortaya çıkar. Ses kaba­
lassung. Die Stim me folgt dem Ver­ hati izler ve geride yer alışı ile oradaki-Varlığın
gelten nach und weist zurück auf tlas
vorgefallene Ereignis, wodurch sich
kendisine kabahat yüklemesine yol açan olayı
das Dasein m it Schuld beladen hat. gösterir. Duyunç bir “kabahatli-Varlığı” bilinir
Wenn das Gewissen ein »Schuldig­ kıldığı zaman, bunu bizi birşeye doğru çağır­
sein« bekundet, dann kann sich das
n ic h t vollziehen als A ufruf zu...,
manın yerine getirilmesi yoluyla değil, ama
sondern als erinnerndes Verweisen işlenen kabahatin anımsanarak gösterilmesi
au f die zugezogene Schuld. yoluyla yapar.
Alx-r schließt die »Tatsache« des
nachkommens der Stimme aus, daß
Ama sesin arkadan gelmesi biçimindeki
der Ruf nicht doch im G runde ein “görgül-olgu” gene de çağrının temelde bir
Vorrufen ist? Daß die Stim m e als ileriye-çağrı olmasını dışlar mı? Sesin arkadan
nachfolgende Gewissensregung gefaßt
w ird, beweist n och n ic h t ein gelen duyuııç-kıpırtısı olarak alınması henüz
ursprüngliches Verstehen des Gewis­ duyunç-feııomeııinin kökensel olarak anla­
sensphänomens. Wenn die faktische
şılmakta olduğunu tanıtlamaz mı? Ya olgusal
Verschuldung n u r die Veranlassung
für das faktische Rufen tles Gewis­ borçluluk yalnızca duyuncun olgusal çağrısı
sens wäre? Wenn die gekennzeich­ için vesile olmuşsa? Ya “kötü” duyuncun be­
n e te In te rp re ta tio n des »bösen«
Gewissens au f hallxan Wege stehen
timlenen yorumu yarı yolda durup kalmışsa?
bliebe? Daß dem so ist, erhellt ans Durumun böyle olduğu sözü edilen yorumun
der ontologischen Vorhabe, in die fenomeni içine getirdiği varlıkbilimsel ön-
das Phänom en m it d er genannten
In terp retatio n gebracht wird. Die
iyelikteıı açıktır. Ses ortaya çıkan birşeydir,
Stim m e ist etwas, das auftauchl, yerini elöııünde-bulunan yaşantılar dizisinde
[291] in d er Altfolge d e r vorhan­ bulur ve edimin yaşantısının ardından gelir.
d en e n Erlebnisse seine Stelle hat
und dem Erlebnis der Tal nachfolgt.
Ama ne çağrı, ne yer alan edim, ne de yük­
A ber w eder d e r Ruf n och die lenilen kabahat akıp gitmekte olan elöııünde-
geschehene Tat noch die aufgela- bulunan birşey karakterindeki olaylardır. Çağ­
d en e Schuld sind V orkom m nisse
vom G haraklcr des V orhandenen, rı kaygının Varlık-türünü taşır. Çağrıda ora-
das abläuft . Der Ruf hat die Seinsart daki-Varlık öyle bir yolda kendisinin önünde­
der Sorge, ln ihm »ist« das Dasein
sich selbst vorweg, so zwar, daß es
dir ki, aynı zamanda kendini geriye, fırla-
sich zugleich zurückrichtet aufseine tılmışlığı üzerine yöneltir. Ancak ilkin oradaki-
Varlığın birbiri ardına gelen yaşantıların ar- G eu o rfen h eit. N ur d er nächste
Ansatz des Daseins als Abfolgezu-
dışıklık-bağlamı olarak koııuüanması yoluyladır saiinnenliang eines nacheinander
ki ses arkadan gelen birşey olarak, daha sonraki von Erlebnissen erm öglicht es,
birşey olarak ve buna göre zorunlu olarak ge­ tlie Stim me als etwas Nachkom­
m endes, S päteres tm d d a h e r
riye göndermede bulunan birşey olarak olanaklı notw endig Zurückverweisendes
kılınır. Ses hiç kuşkusuz geriye çağrıda bulunur, zu nehm en. Die Stimme ruft wohl
zurück, aber ü I x t die geschehene
ama yer alan edimin ötesine, geriye her borç­ Tal zurück in das gew orfene
luluktan “daha erken” olan fırlatılmış kabahatli- Schuldig»/», das »früher« ist als
Varlığa çağrıda bulunur. Ama geriye-çağrı ayııı jede Verschuldung. Der Rückruf
ru ft ab e r zugleich vor a u f das
zamanda ileriye, birinin kendi varoluşunda Schuldig»!«! als in d er eigenen
kavranacak olan kabalı atli -Varlığa doğru çağ­ Existenz, zu ergreifendes, so daß
rıda bulunur, öyle ki asıl varolma-ilgili kaba­ das eig en tlich e existenzielle
Schuldig»!/! gerade erst dem Ruf
hatli- Varlık ancak tam olarak çağrıdan “sonra »nachfolgl«, nicht umgekehrt. Das
gelir,” tersi değil. Kötü duyunç temelde yalnızca schlechte Gewissen ist im Cirimde
so wenig n u r rügend-rückw ei-
kıııayıcı ve geriye gönderm ede buluııucu ol­ send, daß es eh e r vorweisend in
maktan öylesine uzaktır ki, geriye fırlatılmışlığa die G ew orfenheit zurückrufl. Die
çağırmada dahaçok ileriye çağırır. Akıp giden l'olgeordnungablaitfender Erlebnisse
gibt nicht die phänomenale Struktur
yaşantıların ardışıklık düzeni varolmanın fenonıe- des Existierens.
nal yapısını vermez. W enn sch o n die C harakte­
Eğer “kötü duyuncuıı” betimlemesi kökeıı- ristik des »schlechten« Gewissens
das u rsp rü n g lich e P hänom en
sel fenom ene erişmiyorsa, o zaman bu “iyi” nicht erreicht, dann gilt das noch
duyuncuıı betimlemesi için daha az geçerli m eh r von tler des »guten«, mag
m an es als ein e selbständige
değildir — bunu ister bağımsız bir duyuııç- Gewissensform n eh m en txler als
biçimi olarak alalını, isterse özsel olarak “kötü” eine in dem »schlechten« wesen­
duyunç üzerine temellenmiş bir duyunç biçimi haft fundierte. Das »gute« Gewis­
sen m üßte, entsprechend wie das
olarak. Tıpkı “kötü” duyuncuıı oradaki-Varlığm »schlechte« ein »llöscsein«, das
bir “kötü-Varlığını” bildirmesi gibi, “iyi” duyunç »Gnlsein« des Daseins kundge-
da onun “iyi-Varlığını” bildirmelidir. Kolayca lx ’ii. Mau sieht leicht, daß dam it
tlas Gewissen, vordem der »Aus­
görüldüğü gibi, önceleri “tanrısal gücün bir fluß d er göttlichen Macht«, jetzt
akışı” olan duyunç böylelikle şimdi Ferisiliğiıı zum K necht des Pharisäism us
wird. Es soll d en M enschen von
kölesi olur. Böyle bir duyunç insanın “ben iyi­ sich sagen lassen: »ich bin gut«;
yim” demesine izin verecekür; bunu tanı olarak wer k an n tlas sagen, u n d wer
iyi olanlardan başka kini söyleyebilir ve kiııı onu wollte es weniger sich bestätigen
als g erad e d er (inte? Au dieser
doğrulamayı daha az isteyecektir? Aıııa iyi du­ u n m ö g lich en K onsequenz d er
yunç düşüncesinin bu olanaksız vargısı üzerine, Idee tles guten Gewissens komm t
yalnızca duyuncuıı bir kabalıatli-Varlık çağ­ aber n u r zum Vorschein, daß das
Gewissen ein Schuldigseiu ruft.
rısında bulunduğu olgusu öne çıkar. Um d er g en a n n ten Konse­
Sözü edilen vargıdan kaçabilmek için, “iyi” quenz zu entgehen, hat mau das
»gute« Gewissen als Privation des
duyunç “kötü” duyuncuıı yoksunluğu olarak »schlechten« interpretiert und als
yorumlanmış ve “kötü duyuncuıı yaşanan eksik­ »erlebten Mangel tles schlechten
liği” olarak belirlenmiştir.8Buna göre, çağrının Gewissens« bestim m t8. D emnach

*ßkz. Max Schulet; D e r F o r m a l i s m u s i n d e r E t h i k u n d d i e *Vgl. Af. Scheler, Der Formalismus in


d e r Eiliik mul die m ateriale Wertetliik.
m a t e r i a l e W e r le th ik ,Bölüm 11. Bu J a h r b u c h f ü r P h ilo S o p h ie u n d II. Teil. Z)*ws Jahrbuch Bd. II (|yiC>),S.
p h ä n o m e n o lo g i s c h e E o r s c h u i i g , Cilt II (191f>),s. 192. 192.
wäre cs ein Erfahren des Nichlauf- ortaya çıkmaması, eş deyişle kendimi lıiçbir-
tauchens des Rulcs, das heißt des­
sen, daß ich mir nichts vorzuwer­
şeydeıı ötürü kınamamam gerektiği deııeyiın-
fen halx>. Alx-r wie ist dieser »Man­ leııecektir. Ama bu “eksiklik” nasıl “yaşanır”?
gel« »erlebt«’! Das v erm eintliche Sözde yaşantı genel olarak bir çağrının deııe-
Erleben ist überhaupt kein Erfah­
ren eines Rufes, sondern das Sicli- yimleıımesi değildir; dalıaçok, oradaki-Varlığa
vergewissern, daß eine dem Dasein yüklenen bir edimin oınııı tarafından yerine
7.ugesprochcne Tal von ihm nicht
lx’gaugcn wurde und es deshalb un­
getirilmediği ve bu nedenle onun kabahatsiz
schuldig [292] ist. Das Gowißwor- olduğu konusunda ‘kendiııi-pekhı-kılma’dır.*
d en des N ichlgelanliabens liat Hiçbirşey yapmamış olmaktan ‘pekin-olma’*
überhaupt nicht d en C harakter
eines G ew issensphänom ens. Im
genel olarak bir duyunç-feııomeni karakterini
G egenteil: dieses Gewißwcrden taşımaz. Tersine, bu ‘pekin-olm a’ dalıaçok
kann eher ein Vergessen des Ge­ duyıuıcun bir unutulmasını, eş deyişle başvu-
wissens b ed e u ten , das heißt das
i lerauslreten aus der Möglichkeit, rıılabilme olanağının dışına çıkmayı imler.
augerufen werden 7,u können. Die Sözü edilen “pekiıılik”* duyunç-taşımayı-iste-
g en a n n te »Gewißheit« birgt das
b eru h ig en d e N iederhalten des
meııiıı, en öz ve sürekli kabalıatli-Varlığı anla­
Gcwissenhalx'uw'olleus in sich, das manın dinginleştirici bir bastırılmasını kendi
heißt des Verstehens des eigensten, içinde gizler, “İyi” duyuııç ne bağımsız, ne de
ständigen Schuldigseins. Das
»gute« Gewissen ist w eder eine
temellendirilmiş bir duyuııç-biçimidir; eş deyiş­
selbständige noch eine fundierte le, bütününde bir duyuııç-fenomeni değildir.
G ewissensform , das heißt ü b er­ Bir “iyi” duyuııç üzerine söylemin gündelik
haupt kein Gewissensphänomen.
Sofern d ie Rede von einem oradaki-Varlığııı dııyuııç-deneyiminden doğ­
»guten« Gewissen d er Gewissens­ ması ölçüsünde, gündelik oradaki-Varlık böy­
erfahrung des alltäglichen Daseins
entspringt, verrät dieses damit nur,
lelikle yalnızca “kötü” duyuııçtaıı söz ettiği
daß es, auch wenn es vom zaman bile temelde fenomene ulaşamadığını
»schlechten« Gewissen spricht, das ele verir. Çünkü olgusal olarak “kötü” duyuııç
Phänom en im G runde nicht trifft.
D enn faktisch orientiert sich die
düşüncesi kendini “iyi” duyuııç düşüncesi üze­
Idee tles »schlechten« an der des rinde yönlendirir. Gündelik yorumlama ken­
»guten« Gewissens. Die alltägliche dini “kabahatin” ve “kabahatsizliğin” tasalı
A uslegung hält sich in d e r
Dimension des besorgenden Ver­ hesaplanış ve deııgelenişi boyutunda tutar. O
rechnens und A usgieichcns von zaman duyuııcım sesi bu çevren içinde “ya­
»Schuld« und »U nschuld«. In
diesem H o rizo n t wird d ann die
şanır.”
Gewissensstimme »erlebt«. “Kötü” ve “iyi” duyuııç düşüncelerinin kö-
M it der Charakteristik der Ur­ keııselliğiııin betimlemesi ile, ‘ileriye doğru
sprünglichkeit d e r Ideen eines
»schlechten« und »guten« Gewis­
uyaran’ bir duyuııç ve ‘geriye doğru kınayan’
sens ist auch schon ü b er die bir duyuııç arasındaki ayrım üzerine de karar
U nterscheidung eiues vorweisend- verilmiştir. Uyaran duyuııç düşüncesi hiç kuş­
w arneudeu u n d eines riiekwei-
seu d -rü g en d en Gewissens en t­ kusuz birşeye çağırma fenomeninin en yakını­
schieden. Zwar scheint die Idee na geliyor görünür. Bununla ileriye doğru gös­
des w arnenden Gewissens dem
P hänom en des Aufrufs zu ... am
terme karakterini paylaşır. Ama bu bağdaşma
nächsten zu komm en. Es teilt mit gene de salt görünüştedir. Uyarıda bulunan bir
diesem d en C h arak ter d er Vor­ duyu neun deneyimi sesi yine yalnızca bizi
weisung. A I x t diese Zusam men-
stim m uugisl doch n ur Schein. Die
Erfahrung eines warnenden Gewis­ *| S i c i w e r g e w i s s e r n : ketıdini-pekiıı-kılıııa; G e w iß w e r d e n :
sens sieht die Stim m e wiederum pekin-olımı; G e w iß h e it: pekiıılik. |
ondan kollamaya çalıştığı istenmiş edime doğ­ m ir orientiert aut'die gewollte lat,
vor d er sic bew ahren will. Die
ru yönelimli görür. Ama istenmiş olanın yasak­ W arnung, als U nterb in d u n g des
lanışı olarak uyarı ancak “uyarıda bulunan” G ew ollten, ist ab e r n u r deshalb
çağrı oradaki-Varlığın ‘Olabilme’siııi, eş deyişle möglich, weil der »warnende« Ruf
a u f das Seiukönnen lies Daseins
kabalıatli-Varlıkta keııdini-anlamayı hedefle­ zielt, das isi au t das Sichverslehen
diği için olanaklıdır; ve “istenmiş olan” ilkin bu im Schuldigseiu. an dem erst das
»Gewollte« zerb rich t. Das war­
anlamada parçalanır. Uyarıda bulunan duyunç n en d e Gewisseu hat die Funktion
zaman zaman borçlardan özgür kalmayı düzen­ d er iiionicmwciscn Regelung eines
leme işlevini taşır.* “Uyarıda bulunan” bir du- Freibleiliens von Verschuldungen.
Die F.rfahrung eines »warnenden«
yuııcun deneyimi yine duyuııcun çağrı-eğili- Gewissens sieh t n u r w ieder die
ınini ancak İnsanın anlayışı için erişilebilir kal­ Ruflendenz des Gewissens so weit,
als sie für die Verständigkeit des
dığı sürece görür.
Man zugänglich bleibt.
Sözü edilen üçüncü kuşku noktası gündelik Das an d ritter Stelle geuaunte
duyuııç-deııeyiminin kabahatli-Varlığa çağrı- bedenken b eruft sich darauf, daß
d ie alltäg lich e G ew isseuserfah-
lıyor-olma gibi birşeyi tanımamasına bağlıdır. ritng so etwas wie ein A ufgerufen­
Bu kabul edilmelidir. Ama gündelik duyunç- w erden zum Schuldigsein nickt
deneyiıııi böylelikle onda duyuııcun sesinin kennt. Das m uß zugegeben wer­
den. Verbürgt die alltägliche Ge-
tam olanaklı çağrı-içeriğiniıı işitilmiş olduğu wissenscrlalirung aber damit schon,
konusunda güvence verir mi? Bundan kaba daß in ihr d er volle mögliche Ruf­
duyuııç-deneyimi üzerine temellendirilmiş du- gehall d er Gewisseusslimme ge­
hört ist? Folgt daraus, daß die au f
yuııç-kuramlarının bu fenom enin çözümle­ die vulgäre G ew issenscrfahrung
mesi için uygun varlıkbilimsel çevreni pekin g eg rü n d eten Gewissensllicorien
fü r tlie Analyse dos Phänom ens
kılmış oldukları sonucu çıkar mı? Dahaçok, sich des ange[293]messenen onto­
oradaki-Varlığın özsel bir Varlık-türü olan düş­ logischen H orizonts vergewissert
me bize bu varolan-şeyiıı kendini en yakından lialxn? Zeigt nicht vielm ehr eine
w eseuhafte Seinsart tles Daseins,
ve çoğunlukla varlıksal olarak tasanın çevre­ das Verfallen, daß sich dieses Seie­
ninden anladığını, ama varlıkbilimsel olarak n de zunächst und zumeist onlisch
aus dem H orizont des ßosorgens
Varlığı elönünde-bııluııuş anlam ında belir­
versteht, ontologisch alx r das Sein
lediğini göstermez mi? Ama bundan fenome­ im S inne von V orh an d en h eil
nin ikili bir örtülüşü doğar: Kuram Varlık- lxstim m t? Daraus erwächst aber
ein e zweifache V ordekkung tles
türünde çoğunlukla bütünüyle belirsiz olan bir P hänom ens: Die T h e o rie sieh t
yaşantılar ya da “ruhsal süreçler” dizisi görür. ein e in ih re r S eiusart zum eist
Deneyim duyunç ile hakem ve anımsatıcı ola­ sogar ganz unbestim m te Abfolge
von Erlebnissen o d e r »psychi­
rak karşılaşır ki, oradaki-Varlık onunla hesap­ schen Vorgängen«. Der Erfahrung
lama görüşmeleri yapar. begegnet das Gewissen als Richter
Kant’ııı kendi duyunç yorumunda “mah­ u n d Mahner, m it dem tlas Dasein
rechnend verhandelt.
keme tasarımı”nı yol gösterici düşünce olarak Daß K ant se in e r Gewissens­
temel alması raslaııtısal değildir; tersine, bu in terp retatio n die »Gerichtshof-
törel yasa tarafından gerektirilmiştir — gerçi vorstelluug« als Leitidee zugruu-
tliiegl, ist nicht zufällig, sondern
kendi ahlak kavramı yararlık-ahlakından ve d u rch tlie ltlee des SillengMrtatv
mutçuluktan çok uzak olmuş olsa da. Giderek n ah e g eleg t — w euugleich sein
begriff der Moralität von Nützlich­
değer-kuramı bile, ister biçimsel ister özdeksel*
keitsm oral u n d Eudaim ouism us
w eil e n tfe rn t bleib t. Auch die
**lDalıa önceki yayımlarda: ‘taşır’ yerine ‘taşuııaz.’] W erttheorie, mag sie formal oder
m aterial angesetzt sein, h a t eine olarak görülsün, bir “töre metafiziğini,” eş
»Metaphysik d er Sitten«, das heißt
O ntologie des D aseins und d e r
deyişle oradaki-Varlık ve varoluş varlıkbilimini
Existenz, zur unausgesprochenen örtük varlıkbilimsel varsayımı olarak alır. Ora-
ontologischen Voraussetzung. Das daki-Varlık tasa edilecek varolaıı-şey olarak
Dasein gilt als Seiendes, das zu
besorgen ist. welches Besorgen den geçerlidirve bu tasa ise “değer edimselleşmesi”
Sinn d er »W ertverwirklichung« ya da norma uygunluk anlamını taşır.
bzw. N om ierfüllung hat.
Die Berufung au f den Umkreis
Gündelik duyunç-deııeyimiııin duyuııç-
dessen, was die alltägliche Gewis­ yorumunun biricik yetkesi olarak tanıdığı şeyin
senserfahrung als einzige Instanz alanına başvuru ancak onda genel olarak du-
für die G ew issensinlerpretation
k en n t, wird sich erst d a n n ins
yuııcuıı asilliği içinde erişilebilir olup olmadığı
Recht setzen können, wenn sie zu­ üzerine önceden düşünüldüğü zaman haklı
vor b edacht hat, ob in ih r das olabilir.
Gewissen ü lx rh a u p t eigentlich zu­
gänglich werden kann. Böylece varoluşsal yorumun duyunç-çağ-
Dam i t verliert a uch der weitere rısınııı her durum da belirli olarak “edimsel­
Einwand seine Kraft, d ie exis-
lenziale Interpretation üliersähe,
leşmiş” ya da istenmiş bir edim ile bağıntılı
daß sich der Gewissensruf je au f olduğu olgusunu gözardı ettiği biçimindeki
eine bestim m te »verwirklichte« daha öte karşıçıkış da gücünü yitirir. Çağrının
oder gewollte Tal beziehe. Daß der
R uf häutig in solcher Ruftcndenz
sık sık böyle bir çağrı-eğilimiııde deııeyimlen-
e rfa h re n wird, kann w iederum diği yine yadsınamaz. Geriye yalnızca bu çağrı-
nicht geleugnet werden. Die Frage deneyimiııin çağrıya kendini bütünüyle “du­
bleibt nur, ob diese R uferfahrung
den Ruf sich völlig »ausrufen« läßt. yurma” iznini verip vermediği sorusu kalır. Sağ
D ie verständige A uslegung m ag duyunun yorumlaması kendisinin “görgül-
verm einen, sich an die »Tat­ olgulara” sarılmakta olduğu sanısı içinde ola­
sachen« zu h alten , u n d h at am
E nde doch schon d u rch ihre bilir; ama bu yorumlama sonunda kendi sağ
Verständigkeit die Erschließungs- duyusu yoluyla çağrının açığa serme erimini
Iragweile des Rufes eingeschränkt.
So wenig das »gute« Gewissen sich
sınırlamıştır. “İyi” duyuııç kendini bir “Ferisili-
in den Dienst eines »Pharisäismus« ğin” hizmetine sunmaktan nasıl uzaksa, “kötü”
stellen läßt, so wenig d a rf die Fun­ duyuncun işlevi de elönünde-buluııaıı borç­
ktion des »schlechten« Gewissens
heraljgedrückt w erden a u t ein An­
lulukların bir gösterilmesine ya da olanaklı
zeigen v o rh an d en e r o d er ein borçların bir yana atılmasına indirgenmekten
A bdrängeu m öglicher V erschul­ öyle uzaktır. Bu sanki oradaki-Varlık bir “ev
dungen. Gleich als wäre das Dasein
ein »Haushalt«, dessen Verschul­
bütçesiymiş,” bunun borçlarının yalnızca dü­
dungen n u r ordentlich ausgegli­ zenli olarak dengelenmesi gerekliymiş ve böy­
chen zu w erden brauchen, dam it lece ‘Kendi’ bu deııeyim-akışlarının “yaııısıra”
das S elini als u n b eteilig ter Zu­
schauer »nelx ii« diesen Erlebnis- durabilecek yansız bir seyirciymiş gibi düşün­
abläufen stehen kann. mek olacaktır.
W enn ab e r fü r d e n R uf die Ama çağrı için olgusal olarak “elöııünde-
Bezogenheil aur faktisch »vorhan­
dene« Schuld o d e r faktisch ge­ bulunaıı” kabahat ile ya da olgusal olarak iste­
wollte schuldltare Tat nicht prim är nen kabahat-yüklü edim ile bağıntılaıımışhk
ist und da[294]hcr das »rügende«
und »warnende« Gewissen keine
birincil değilse ve buna göre “kınayan” duyuııç
u rsp rü n g lic h en R uffunktionen ve “uyaran” duyuııçlar hiçbir kökeıısel çağrı-
ausdrücken, daun wird damit auch işlevi anlatmıyorlarsa, o zaman böylelikle sözü
dem erstgenannten Bedenken der
Boden entzogen, die existenziale
edilen ilk kuşku noktası— varoluşsal yorumun
In te rp re ta tio n v erkenne die duyuncun yaptıklarının “özsel olarak ” eleştirel
doğasım tanımayı başaramaması — dayanağım »wesentlich« kritische I x ’isnm g des
Gewissens. Auch dieses Dedenken
yitirmiş olur. Bu kuşku da fenomen üzerine entspringt einer in gewissen G ren­
belli sınırlar içinde doğru bir görüşten kay­ zen ech ten S k in atıf das P häno­
m en. D enn in d er Tal lal.il sich int
naklanır. Çünkü gerçekte çağrı-içeriğinde se­ Rufgehall nichts aulwvisen, was die
sin “olumlu olarak” salık verdiği ve buyurduğu Stim m e »positiv« em p fieh lt und
lıiçbirşey gösterilemez. Ama duyuncuıı yaptık­ gebietet. Alter wie wird diese ver­
m in te Positivität d er Gewissens-
larının bu eksik olum luluğu nasıl aıılaşıla- leislung verstanden? f olgt ans ihr
cakür? Bundan duyuncuıı “olumsuz” bir karak­ d er »negative« C harakter des Ge­
terinin olduğu sonucu mu çıkar? wissens?
Vermißt wird ein »positiver«
Çağrılanda “olum lu” bir içerik eylemde Gehall im Gerufenen ans derErwar­
bulunmanın elde edilebilir ve hesaplanabilir olan tung einer jeweilig brauchbaren A n ­
gabe verfügbarer und berechenbarer
daha güvenilir olanakları üzerine o sırada yararlı
sicher er Möglichkeiten des »Handelns«.
olan bir bildirimin beklentisinden ötürü kaçırılır. Diese Erwartung grimde! im Ansle-
Bu beklenti sağ duyuya özgü tasanın yorum­ gnngshoriz.onl des verständigen
Desorgens, d er das Existieren des
lama çevreni içersinde temellenir ki, bunda Daseins u n ter die Idee eines regel­
oradaki-Varlığm varolması düzenlenebilir bir b aren G eschäftsganges zwingt.
iş süreci düşüncesinin altına zorlanır. “Salt” Solche Erwartungen, die z.nm Teil
au ch d e r F o rd eru n g ein er mate­
biçimsel bir değerler-etiğine karşı özdeksel bir rialen W ertethik gegenüber einer
değerler-eüği için istemin bile bir ölçüde örtük »mir« form alen unausgesprochen
olarak temelinde yatan böyle beklentiler hiç z.ugrnndcliegen, werden allerdings
d u rch das Gewissen enttäu sch t.
kuşkusuz duyunç tarafından boşa çıkarılırlar. D ergleichen »praktische« Anwei­
Duyuncuıı çağrısı bu tür “kılgısal” yönergeler su n g en gibt d e r G ewissensrttf
vermez, ve bunun biricik nedeni oradaki-Varlığı n icht, einzig deshalb, weil er das
Dasein zur Existenz,, z.nm eigensten
varoluşa, eıı öz ‘Keııdi-Olabilme’ye çağırma­ SelİKlseinkönnen, anfrnft. Mit den
sıdır. Beklenen, ikirciııısiz olarak hesaplana­ erwarteten, eindeutig verrechnen-
bilir olan düzgüler ile, duyunç varoluşa eylemde baren Maximen würde das Gewis­
sen der Existenz, nichts Geringeres
bulunma olanağından daha azını yadsımaya- versagen als — die Möglichkeit zu
caktır. Duyunç açıkça bu yolda “olumlu” ola­ handeln. Weil das Gewissen olfen-
bar in dieser Weise nicht »positiv«
mayacağı için, aynı yolda “salt olumsuz olarak” sein kann, fungiert es ab er auch
da işlev görmez. Çağrı tasa edilebilir biışey ola­ nich t in d erselb en W'eise »nur
rak olumlu ya da olumsuz olabilecek lıiçbirşey negativ«. Der Ruferschliel.it nichts,
was |x>sitiv oder negativ sein könnte
açığa sermez, çünkü varlıkbiliııısel olarak bütü­ als Besorglmres, weil er ein ontolo­
nüyle başka bir Varlığı, varoluşu göz önünde gisch völlig anderes Sein meint, tlie
tutar. Buna karşı, doğru anlaşılan çağrı varo- Existenz. Im existcnzialeu S inne
dagegen gibt d er rech (verstandene
luşsal anlamda “en olumlu olanı,” eş deyişle Ruf das »Positivste«, das h eißt die
oradaki-Varlığm kendine sunabileceği en öz eigenste M öglichkeit, die das
olanağı, o sıradaki olgusal ‘Kendi-Olabilme’ye Dasein sich vorgelxm kann, als vor­
rufender Rückruf in das jeweils fak­
doğru ileriye çağrıda bulunan geriye-çağrıyı tische Sellzstseinkönneu. Den Ruf
verir. Çağrıyı asilliği içinde işitmek kendini eigentlich h ö ren bedeutet, sich in
das faktische I landein bringen. Die
olgusal bir eylemde-buluıımaya getirmeyi im­
voll zu reich en d e In te rp re ta tio n
ler. Ama çağrıda çağrılanın tam olarak yeterli des im Ruf G erufenen gew innen
yorumunu ancak başvurmayı asilliği içinde işiten wir ab e r erst d ad u rch , d aß die
exislenziale Struktur herausgestellt,
anlamada yatan varoluşsal yapının ortaya seril­ wird, die im eigentlich hörenden
mesi yoluyla kazanırız. Anrufverstehen als solchem liegt.
Zuvor gali «’S zu zeigen, wie die İlk olarak gösterilmesi gereken şey yalnızca
Phänomene, die der vulgären Ge­
wissensauslegung allein veriraui. kaba duyıınç-yorumlamasmda tanınan feno­
sind, ontologisch angemessen ver­ menlerin, varlıkbilimsel olarak uygun bir yolda
standen, aut den ursprünglichen
anlaşıldıklarında, nasıl geriye duyuııç-çağrı-
Sinn des Gewissensrufes zurück-
weisen; sodann, dali die vulgäre sıııııı kökeıısel anlamına göndermede bulun­
Auslegung tler Begrenztheit der duklarıdır; bundan sonra, kaba yorumlamanın
verfallenden Selltstauslcguug tles
Daseins en tsp rin g t und — weil
düşüşte olan oradaki-Varlığm kendini yorum­
das Verfallen zur Sorge selbst, ge­ lamasının smırlanmışlığından doğduğu ve —
h ö rt— auch hei 'die) Sellislveisländ- düşme kaygının kendisine ait olduğu için —
lirhke.il keineswegs zufüUighl. [295]
Die ontologische Kritik d er
ayrıca tünı kendiliğinden-açıklığına karşın hiçbir
vulgären G ew issensauslegung biçimde olumsal olmadığı gösterilmelidir.
k ö n n te dem M ißverständnis
Kaba duyunç-yorumlamasınm varlıkbiliın-
unterliegen, als wollte mit dem
Nachweis der existenziellen Nich- sel eleştirisi, gündelik duyunç-deneyimiııin
(unsprüuglichkeit tler alltäglichen varoluşsa!, olarak kökeıısel olmadığının tanıtı ile,
G ew issenserrahruug etwas über
die existenzielle »moralische Quali­
kendini o deneyimde sürdüren oradaki-Var-
tät« tles in ihr sich hallenden Da­ lığııı varolma-ilgili “ahlaksal niteliği” üzerine bir
seins geurteilt werden. So wenig yargıda bulunulmuş olacağı gibi bir yanlış an­
d ie Existenz notw endig und
tlirckt beeinträchtigt wird durch lamaya yol açabilir. Varoluş nasıl zorunlu olarak
ein ontologisch unzureichendes ve doğrudan doğruya varlıkbilimsel olarak ye­
Gewisscnsverständuis, so wenig ist
tersiz bir duyıuıç anlayışından ne denli az zarar
durch eine existeuzial angem es­
sene Interpretation tles Gewissens görürse, duyuııcuıı varoluşsal olarak uygun bir
das existenzielle Verstehen tles yorumu da çağrının varolma-ilgili anlaşılması
Rufes gewährleistet. D er Ernst ist
in tler vulgären Gewissenserfah-
için o denli az güvence verir. Kaba duyuııç-
ru u g nicht w eniger m öglich als deneyimiııde ciddilik daha kökeıısel bir du-
tler U nernst in einem ursprüng­ yunç-aıılayışında ciddiyetsizlikten daha az ola­
lich eren G ew isseusversländuis.
Gleichwohl erschließt tlie existen- naklı değildir. Gene de, varoluşsal olarak daha
zial ursprünglichere Interpreta­ kökeıısel yorum daha kökeıısel bir varolma-
tion auch Möglichkeiten ursprüng­ ilgili anlama için olanakları da açığa serer, ama
lich eren existenziellen Verste­
hens, solange ontologisches Be­ ancak varlıkbilimsel kavramanın varlıksal dene­
g reifen sich n ic h t von tler on- yimden koparılmasına izin vermemesi ölçü­
lischcn E rfahrung ab sch n ü ren
läßt.
sünde.

§ 00. Die existenziale Struktur des


im Gewissen bezeugten eigentlichen
§ 6 0 . Duyuncun Tanıklık Ettiği Asıl
Seinkönnens ‘Olabilme’nin Varoluşsal Yapısı
Die exislenziale In te rp re tatio n
Duyuncun varoluşsal yorumunun oradaki-Var-
des Gewissens soll eine im Dasein
selbst seiende B ezeugung seines lığm en öz ‘O labilm elinin onun kendisinde
eigensten S einkönnens hcraus- olan bir tanıklığını sergilemesi gerekir. Duyun­
stellen. Die Weise, nach d er das
Gewissen bezeugt, ist kein indif­
cun tanıklık ediş yolu ayrımsız bir bildiriş değil,
ferentes Kundgclx'u, sondern vor­ ama ileriye kabahatli-Varlığa doğru bir çağrı ve
ru fen d er A ufruf zum S chuldig­ sesleniştir. Böyle tanıklık edilen şey çağrıyı
sein. Das so Bezeugte wird »er­
faßt« im H ören, das den Ruf in onun kendisinin niyet ettiği anlamda ve gizle-
dem von ihm selbst intendierten meksizin anlayan işitmede “ayrımsanır.” Ancak
S inne unverstellt versieht. Das
oradaki-Varlığm Varl.ık-kipi olarak başvurmanın
anlaşılması duyuııç-çağrısınm tanıklık ettiği A nrufverslehcn als Seinsmodns des
Daseins gibt erst den phänom enalen
şeyin fenomenal içeriğini verir. Çağrının asil­ b esta n d des im G ew issensruf Be­
liği içinde anlaşılmasını duyııııç-taşımayı-iste- zeugten. Das eigentliche Rufversle-
me olarak niteledik. En öz ‘Kendi’ııiıı kendi h e n c h a ra k terisierte n wir als Ge-
wissen-liaben-wollen. Dieses ln-sich-
kabahatli-Varlığında kendi başına bu ‘kendi handeln-lassen des eigensten Selbst
içinde eylemde bulunm asına izin verm e’ ans ilnn selbst in seinem Schuldig­
sein repräsentiert phänom enal das
fenomenal olarak oradaki-Varlığın kendisinin im D asein selbst ltezeugle eig en t­
tanıklık ettiği asıl ‘Olabilme’yi temsil eder. Bu­ liche Seinkönnen. Dessen exislon-
nun varoluşsal yapısı arük ortaya serilmelidir. ziale S truktur m uß n u n m e h r frei-
gelcgt werden. N ur so dringen wir zu
Ancak böylece oradaki-Varlığın varoluşunun d er im Dasein selbst erschlossenen
asilliğinin onun kendisinde açığa serilen G rundverfassung d er Eigentlichkeit
temel-durumuna doğru ilerleyebiliriz. seiner Existenz vor.
G ew issen-haben-w ollcn ist als
Duyunç-taşımayı-isteme en öz ‘Olabilme’- Sichverstehen im eigensten Seiukön-
de kendini anlama olarak oradaki-Varlığın n en eine Weise der ErschJossenheit des
D aseins. A ußer d u rch V erstehen
açığa serilnıişliğinin bir yoludur. Bu açığa seril- wird diese durch Befindlichkeit und
ınişlik anlama yoluyla olmanın dışında ruhsal Rede konstituiert. Existenzielles Ver­
durum ve söylem yoluyla oluşturulur. Varol- stehen besagt: sich entwerfen auf die
je eigenste faktische Möglichkeit des
ma-ilgili anlama kendini her durumda ‘düıı- I u-der-Wcl l-sein-könnens. Sein-kön ­
yada-Olabilme’nin en öz olgusal olanağına nen ab er ist n u r verstanden im Exis­
tasarlama demektir. Ama ‘ Ol-abilme'ancak bu tieren in dieser Möglichkeit.
Welche Stimmung entspricht sol­
olanakta varolmada anlaşılır. chem Verstehen? Das Rufverstehen
Böyle anlamaya hangi ruh durum u kar­ erschließt das eigene Dasein in der
şılık düşer? Çağrıyı anlama birinin kendi ora- U u h cim lich k eit sein e r Vercinze-
[296]hmg. Die im Verstehen milent-
daki-Varlığını bireyselleşmesinin tekiıısizliği Inilltc U nheim lichkeit wird genuin
içinde açığa serer. Anlamada birlikte ortaya erschlossen d u rch die ihm zu­
serilen tekinsizlik o anlamaya ait endişe ruh- gehörige Befindlichkeit d er Augst.
Das Faktum d e r Gewissensangst ist
sal-durumu yoluyla asilliği içinde açığa serilir. ein e p h än o m en ale Bew ährung
Duyunç-endişesi olgusu oradaki-Varlığın çağrıyı dafür, daß das D asein im Rufver­
steh e n vor d ie U nh eim lich k eit
anlamada kendi kendisinin tekiıısizliği önüne
seiner selbst gebracht ist. Das Gewis-
getirildiğinin fenomenal bir doğrulanışıdır. senhabcnw ollen wird B ereitschaft
Duyunç-taşımayı-isteme endişe için hazırlık zur Angst .
Das d ritte W 'esensm om ent d e r
olur. Erschlossenheit ist d ie Itede. Dem
Açığa serilmişliğin üçüncü özsel kıpısı Ruf als u rs p rü n g lic h er Rede des
söylemdir. Oradaki-Varlığın kökeıısel söylemi Daseins entspricht nicht eine Gegen­
re d e — etwa g ar im S inne eines
olarak çağrıya söz gelinıi duyuııcun söylemiş v erh an d e ln d en B eredens dessen,
olduğunu görüşen bir konuşma anlamında was das Gewissen sagt. Das verste­
bir karşı-söylem karşılık düşmez. Çağrının h en d e I löt en des Rufes versagt sich
tlie G egenrede nicht deshalb, weil es
anlayan işitilmesi karşı-söylemi yadsır, ve bu­ von ein e r »du n k len Macht«
nun nedeni işitmenin onu bastıran “karanlık überfallen ist, die es niederzwingt,
bir gücün” saldırısına uğraması değil, ama so n d ern weil es sich d er Rufgehalt
unverdeckt zueignet. Der Ruf stellt
çağrının içeriğini gizleıımeksizin kendinin vor das ständige Schuldigsein und
edinmesidir. Çağrı sürekli kabalıatli-Varlığı h o lt so tlas Selbst aus dem lau ten
G erede d er Verständigkeit des Man
temsil eder ve böylece ‘Kendi’ İnsanın anla­ zurück. D em nach ist d er zum
yışının gürültülü boş konuşmasından geri alı- Gewissen-haben-wolleu g ehörende
Modus der artikulierenden Rede iur. Buna göre eklexnleyici söylemin duyıuıç-
die Verschwiegenheit. Schw eigen
wurde als vveseuliafte Möglichkeit,
taşımayı-istemeye ait olan kipi suskunluktur.
d e r R ede ch a ra k terisiert9. Wer Sessiz kalma söylemin özsel olanağı olarak
schw eigend zu verstehen gelten nitelenmişti.9 Kim birşeyi sessizce anlamaya
will, millî »etwas zu sagen halxut«.
Das Dasein gibt sich int Anruf sein sunmak istiyorsa, “söyleyecek birşeyi olmalıdır.”
eigenstes S einköuneu zu verste­ Başvurmada, oradaki-Varlık kendine anlamak
hen. D aher ist dieses Rufen ein
Schweigen. Die G ew isseusrede
üzere en öz ‘Olabilme’siııi verir. Buna göre bu
kommt nie zur Verlaulltarung. Das çağırma bir sessiz kalmadır. Duyuııcuıı söylemi
Gewissen ruft nur schweigend, tlas hiçbir zaman bildirime varmaz. Dtıyunç salt
heißt d er Ruf konnul aus der Laut­
losigkeit der l Inheintlichkeil und
sessizce çağırır, eş deyişle çağrı tekinsizliğin
ruft das autgerufene Dasein als still gürültüsüzlüğüııden gelir ve seslenilen ora-
zu werdendes in die Stille seiner daki-Varlığı dinginleşecek birşey olarak kendi
selbst zurück. Das Gewissen-
haben-wollen versteht daher diese kendisinin dinginliğine geri çağırır. Duyuııç-
schw eigende Rede einzig an g e­ taşımayı-isteme buna göre bu sessiz söylemi
messen in der Verschwiegenheit.
Sie e n tzieh t dem verständigen
ancak suskunlukta uygun olarak anlar. Sus­
G erede des Mau das Wort. kunluk İnsanın sağ duyulu boş konuşmasını
Das schw eigende Reden des sözden yoksun bırakır.
Gewissens nim m t die verständige
G cw isscnsauslegtiug, die sich
Duyuııcuıı “görgül-olgulara sımsıkı sarılan”
»streng an iä tsach en hält«, zum sağ-duyulu yorumlaııışı duyuııcuıı sessiz söy­
Anlaß, das Gewissen als ülxrhnupt
lemini duyuııcu genel olarak saptaııamaz ve el-
nicht feslstellliar und vorhanden
auszugelx'u. Daß man, nu r lautes öııüııde-bulunamaz birşey gibi göstermek içiıı
G erede hö ren d und verstehend, vesile olarak alır. Yalnızca gürültülü boş konuş­
keinen Ruf »konstatieren« kann,
wird dem Gewissen zugeschoix’ti
mayı işiten ve anlayan insanın hiçbir çağrıyı
m it der Ausrede, es sei »stumm« “bildirememesi” olgusu “dilsiz” olduğu ve açık­
und offenbar n ic h t vorhanden. ça elöııünde-bulunmadığı gerekçesiyle duyını-
M it dieser Auslegung verdeckt das
M an n u r das ihm eigene U ber­ cuıı karşısına sürülür. Bu yorumlama ile, İıısaıı
hören des Rufes und die verkürzte yalnızca çağrıya kendi kulak asmamasını ve
Reichweite seines »Hörens«. “işitme”siııin kısa erimini örter.
Die im Gewisseu-habcu-wollcn
liegende Erschlossenheit des Da­ Oradaki-Varlığm duyuııç-taşımayı-istemede
seins wird dem nach konstituiert yatan açığa serilmişliği buna göre endişe rııh-
d u rch die B efindlichkeit d er
Augst, d u rch das V erstehen als
sal-duruınu yoluyla, birinin kendini en öz kaba-
S ichentw erfeu au f das eigenste lvatli-Varlığı üzerine tasarlaması olarak anlama
Schuldigsein und durch die Rede yoluyla ve suskunluk olarak söylem yoluyla
als Verschwiegenheit. Diese ausge­
zeichnete, im Dasein selbst durch oluşturulur. Oradaki-Varlığm kendisinde onun
sein Gewissen bezeugte eig en t­ duyuncunuıı tanıklık ettiği bu ayırdedici ve asıl
liche Erschlossenheit — das [297] açığa serilmişliğe — en öz kabahalli-Varlık üzerine
verschwiegene, angslbereile Sichent-
werfen a u f das eigenste Sch uldigsein suskunluk içinde ve endişeye lıaztr biryolda kendini
— nennen wir die Entschlossenheit. tasarlama — kararlılık diyoruz.
D ie E ntschlossenheit ist ein
ausgezeichneter M odus d er Er-
Kararlılık [Entschlossenheit] oradaki-Varlığın
schlosscnheit des D aseins. Die açığa serilınişliğinin [Erschlossenheit] ayırdedici
E rschlossenheit alx-r w urde bir kipidir. Ama açığa serilmişlik daha önce10
frü h e r1" exislenzial in terp retiert

s ,
•Vgl. 34 S. 104 . 9Bkz. §34, s. (164],
.
"Vgl. § 44 S .2 I2 H . "’Bkz. §44, s. [212] vss.
varoluşsal olarak kökenselgerçeklik olarak yorum­ als ılit- ursprüngliche Wahrheit.
Diese isi p rim är keine Q ualität
lanmıştı. Bu gerçeklik birincil olarak “yargı”ıım des »Urteils« n och ü b erh au p t
bir niteliği değildir, ne de genel olarak belirli eines bestim m ten V erhaltens,
s o n d ern ein w eseuhafles Kons-
bir davranıştır; ama düııyadaki-Varlığı böyle
lilulivum des In-der-Welt-seins als
olarak oluşturan özsel bir bileşendir. Gerçeklik solchen. W ahrheit m uß als lün-
temel bir varoluşsal olarak kavraıımalıdır. “Ora- dam eutalcs Existeuzial lx'grillen
w erden. Die onto lo g isch e Klä­
daki-Varlık gerçekliktedir” önermesinin varlık- rung des Satzes: »Dasein ist in tler
bilimsel açıklaması bu vaıolan-şeyin kökensel Wahrheit« h at die ursprüngliche
açığa serilmişliğini varoluşun gerçekliği olarak Erschlossenheit dieses Seienden
als Wahrheit, der Existenz angezeigt
göstermişti ve bunun sınırlanması için oradaki- und für d eren U m grenzung au f
Varlığm asilliğinin çözümlemesine gönderme­ die Analjse d er Eigentlichkeit des
Daseins verwiesen".
de bulunmuştuk.11
N u n m eh r ist m it d er Ent­
Bundan böyle kararlılık ile oradaki-Varlığııı schlossenheit. d ie u rsp rü n g ­
asıl olduğu için en kökensel olan gerçekliği lichste, weil eigentliche W ahrheit
«ies Daseins gew onnen. Die Er­
kazanılmıştır. ‘Orası’nın açığa serilıııişliği eş- schlossenheit des Da erschließt
kökeıısel olarak her durum da bütün dünya- gleichursprünglich das je ganze
daki-Varlığı, eş deyişle dünyayı, içinde-Varlığı ve In-dcr-W eh-seiu, das heißt die
Welt, das Iu-Sciu und das Selbst,
‘Kendi’yi — ki “beıı ...im” olarak bu varolaıı- das als »ich bin« dieses Seiende
şeydir— açığa serer. Dünyanın açığa serilıııişliği ist. Mit d er Erschlossenheit von
Welt ist je schon inncrwellliches
ile her durumda daha şimdiden düııya-içiııde Seiendes entdeckt. Die Entdeckt­
varolaıı-şeyler açığa çıkarılmışür. Elalüııda-bulu- h e il des Z u h a u d cu eu und
ııaııııı ve elönüııde-buluııaııııı açığa çıkarıl- V orh an d en en g rü n d e t in d e r
Erschlossenheit d er Welt"; «leim
mışlığı dünyanın açığa serilnıişliği üzerinde die Ereigabe d e r jeweiligen
temellenir;1'- çünkü elaltıııda-bulunanın o sıra­ Bewandt nisganzheit des
daki ilgililik-bütüıılüğüııüıı özgür bırakılması Z u h a n d en en verlangt ein
Vorverslchen d er Bedeutsamkeit.
imlemliliğin bir öıı-aıılaşılmasını gerektirir. Sie v ersteh en d , weist sich das
İııılemliği anlayarak, tasalı oradaki-Varhk sağ­ Itesorgende Dasein umsichtig auf
das begegnende Z uhaudene an.
görülü olarak karşılaştığı elaltıııda-bulunaıı Dtus Verstehen der Bedeutsamkeit
şeye boyun eğer. İmlemliliğin anlaşılması o als Erschlossenheit der jeweiligen
sıradaki dünyanın açığa serilnıişliği olarak yine Well g rü n d et wiederum im Ver­
stehen des Worumwillen, darauf
‘onun uğnm a’ıım anlaşılmasında temellenir ki, alles Entdecken tler Bewandt nis-
ilgililik-bütüıılüğüııüıı tüm açığa çıkarılması g anzheil zurückgeht. Das U m ­
w illen des U nterkom m ens, des
geriye bu ‘oıııııı-uğruna’ya gider. Oradaki-Var- U n terh alts, des F ortkom m ens
lığın en yakın ve sürekli olanakları barınma, sind näch ste u n d ständige
geçinme ve bakım uğrunadır ki, onun için Var­ M öglichkeiten des Daseins, au f
die sich dieses Seiende, dem es
lığı önemli olan bu varolaıı-şey kendini her du­ um sein Sein geh t, j e schon
rum da daha şimdiden bunlar üzerine tasar­ en tw o rfen h at. ln sein »Da«
geworfen, ist das Dasein faktisch
lamıştır. Kendi “Orası”ııa firlaülmış olarak, ora­
je au f eine bestimmte — seine —
daki-Varhk olgusal olarak her durumda belirli »Well« angewiesen. In eins damit
bir dünyaya — kendi dünyasına — boyun eğer. sin d d ie näch sten faktischen
Entwürfe von d er b esorgenden
Aynı zamanda en yakın olgusal tasarlara Verlorenheit in das Man geführt.

"B kz. a.v.y., s. [2 J2 J vs. "Vgl. a. a. O. S. 221.


12Bkz. § 18, s. I.183J vs. ''-Vgl. § 18. S. 83 ff.
Diese kamı vom je eigenen Dasein İnsandaki tasalı yitmiştik tarafından yol gös­
angernl'en, d er A nruf kann ver­
standen werden in der Weise der
terilmiştir. Birinin kendi oradaki-Varlığı her
Entschlossenheit. Diese eigentliche dunım da bu yitmişliğe başvurabilir ve bu baş­
Erschlosseuheil m odifiziert aber vuru kararlılık kipinde anlaşılabilir. Ama o
dann glciclmrsprünglich die in ihr
fundierte Euldeektheil der »Welt« zaman bu asıl açığa serilmişlik eş-kökeıısel ola­
und die E rschlosseuheil des rak “dünya”nııı o açığa serilmişlikte tem el­
M ildaseins d e r A nderen. Die
zu h a n d en e »Weh« wird nicht
lenen açığa çıkarılmışlığıııı ve Başkalarının
»inhaltlich« eine andere, der Kreis birlikte-oradaki-varlığının açığa serilmişliğiııi
der Anderen [298] wirtl nicht aus- değişkiye uğratır. Elaltıııda-bulunan “dünya”
gewcchsell, und doch ist das ver­
ste h e n d e b esorgen de Sein zum “içerik açısından” bir başka dünya olmaz, Baş­
Zuhandenen und das liirsorgende kalarının alanı değiş-tokuş edilmez; ve gene de
Mitsein mit den A nderen je tzt aus elaltmda-buluııana doğru anlayan tasalı Varlık
d eren eigenstem Selbstseinkön-
nen heraus Iteslimmt. ve Başkalarını esirgeyen birlikte-Varlık şimdi
D ie Entschlossenheit löst als kendi en öz ‘Keııdi-Olabihne’lerinden belir­
eigentliches Selbstsein das Dasein
nicht von seiner Weh ab, isoliert es
lenirler.
nicht auf ein freischvvelxntdes Ich. Kararlılık asıl Kendi-Olma olarak oradaki-
Wie sollte sie das auch — wo sie Varlığı kendi dünyasından koparmaz, onu boş­
doch als eigentliche Erschlosseu-
lieit nichts anderes als das In-der-
lukta yüzen bir Beııe yalıtmaz. Ama bunu nasıl
Well-sein eigentlich ist. Die Ent­ yapacaktır — eğer asıl açığa serilmişlik olarak
schlossenheit b rin g t das Selbst kararlılık aslında dünyadaki-Varlıklan başka bir-
gerade in das jeweilige besorgen­
de Sein bei Z uhandenem und
şey değilse? Kararlılık ‘Keııdi’yi tam olarak
stößt es in das fürsorgende Mitsein elaltmda-bulunannı ortasında o sıradaki tasalı
m it d en A nderen. Varlığına getirir ve onu Başkaları ile esirgeyici
Aus dem W orum willeu des
sellistgewählten Seinkönneus gibt birlikte-Varlığa iter.
sich das entschlossene Dasein frei Kendiııi-seçmiş ‘Olabilme’ııin ‘onun uğıu-
für seine Weh. Die Entschlossen­
na’smdaıı çıkarak, kararlı oradaki-Varlık ken­
h e it zu sich selbst bringt das
Dasein eist in die Möglichkeit, die dine dünyası için özgürlük verir. Kendine doğ­
m itseienden A nderen »sein« zu ru kararlılık oradaki-Varlığı ilk olarak birlikte-
lassen in ihrem eigensten Sein-
köunen und dieses in der vorsprin-
varolaıı Başkalarını en öz ‘Olabilıne’leriııde
gend-befreieuden Fürsorge mitzu- “olma”ya bırakma ve bu ‘Olabilme’yi ileriye
erscldietien. Das entschlossene sıçrayan ve özgürleştiren esirgemede birlikte-
Dasein kann zum »Gewissen« der
Anderen werden. Aus dem eigent­
açığa-serme olanağına getirir. Kararlı oradaki-
lichen Selbstsein d er Entschlos­ Varlık kendini Başkalarının “duyuııcıı” yapabi­
sen h eit e n tsp rin g t allererst das lir. Asıl birbiri-ile-birlikte-Varlık lıerşeydeıı önce
eigentliche M iteinander, n ic h t
a b e r aus d en zw eideutigen und
kararlılık içinde asıl Kendi-Olmadan doğar,
eifersüch ligeti V erabredungen insandaki ikircim ve kıskançlık yüklü sözleşme­
und den redseligen Verbrüderun­ lerden ve boşboğaz kardeşliklerden ve insanın
gen im Man und dem , was m an
unternehm en will. üstlenmek istediklerinden değil.
Die Entschlossenheit ist ihrem Kararlılık varlıkbilimsel özüne göre her du­
ontologischen Wesen nach je die
rumda o sıradaki olgusal oradaki-Varlığm ka­
eines jew eiligen faktischen Da­
seins. Das Wesen dieses Seienden rarlılığıdır. Bu varolan-şeyiıı özü varoluşudur.
ist seine Existenz. Entschlossen­ Kararlılık ancak anlayarak kendini tasarlayan
heit »existiert« nu r als versleheud-
sich-entw erfcnder Entschluß.
karar olarak “varolur.” Ama oradaki-Varlık ka­
Aber w oraufhin entschließt sich rarlılıkta ne üzerine karar verir? Neye karar
vermesi gerekir? Yaıııü ancak kararın kendisi das Dasein in d er Entschlossenheit?
Wozu soll cs sieh entschließen? Die
verebilir. Eğer kararlılığın yalnızca ortaya Antwort vermag nur d er Entschluß
sürülen ve salık verilen olanakları kabul et­ selljst zu geben. Es wäre ein völliges
M ißverstehen des P hänom ens d e r
mekten ve bunlara sarılmaktan oluştuğu sanı­
Entschlossenheit, wollte m an mei­
lacak olsaydı, o zaman bu kararlılık fenomeni nen, es sei lediglich ein aufnehm en-
bütünüyle yanlış anlaşılmış olurdu. Karar doğ­ des Zugrollen gegenüber vorgeleg­
ten und anempfohleuen Möglichkei­
rudan doğruya o sıradaki olgusal olanağın açığa ten. Der Entschluß ist gerade erst dm
serici tasarlanması ve belirlenmesidir. Kararlılığa erschließendeEntwerfen und Bestimmen
oradaki-Varlığm olgusal olarak fırlatılmış her der jeweiligen faktischen Möglichkeit.
Zur E ntschlossenheit gehört n o t­
‘Olabilme’sini nitelendiren belirsizlik zorunlu wendig die Unbestimmtheit, die jedes
olarak aittir. Kararlılık kendi kendisinden faktisch-geworfcne Seinkönnen des
Daseins charakterisiert. Ihrer selljst
ancak bir karar olmada emindir. Ama karar­
sicher ist die Entschlossenheit n u r
lılığın kendini o sırada ancak kararda belir­ als Entschluß. Aber die existenzielle,
leyen varolma-ilgili belirsizliği gene de varo- jeweils erst im Entschluß sich b e­
stim m ende Unlmlimmihe.il d er Ent­
luşsal belirlilik taşır. schlossenheit h at gleichw ohl ih re
Kararlılığın ‘ona doğm’suıuın varlıkbilim- exislenziale Bestimmtheit.
sel ön-taslağını tasalı esirgeme kipinde ‘Ola­ Das Wozu d er Entschlossenheit
ist ontologisch vorgezeiclmet in der
bilme’ olarak genelde oradaki-Varlığm varo- Existcuzialität des D aseins ü b er­
luşsallığında verilidir. Ama kaygı olarak ora- haupt als Seinkönnen in d er Weise
der liesorgendcn Fürsorge. Als Sorge
daki-Varlık olgusallık ve düşme yoluyla belir­
ab er ist das Dasein durch Eakliziläl
lenmiştir. Kendi ‘Orası’ııda açığa serilmiş ola­ u n d V erfallen d eterm in iert. Er­
rak, oradaki-Varlık kendini eş-kökensel olarak schlossen in seinem »Da«, h ä lt es
sich gleichursprünglich in der Wahr­
gerçeklikte ve gerçeklik-dışında sürdürür.13 h e it u n d U n w a h rh eit13. Das gilt
Bu “aslında” tam olarak asıl gerçeklik olarak »cigenl[299]lich« g erad e von d e r
kararlılık için geçerlidir. Kararlılık gerçeklik- E ntschlossenheit als d e r eig en t­
lichen Wahrheit. Sie eignet sich die
dışını asıl olarak kendinin edinir. Oradaki- U n w ahrheit eig en tlich zu. Das
Varlık her durum da daha şimdiden karar­ Dasein ist je schon und dem nächst
vielleicht.wieder in d er Unentschlos­
sızlık içindedir ve belki de çok geçmeden yine
senheit. Dieser Titel drückt nur das
öyle olacaktır. Bu kararsızlık terimi yalnızca Phänom en aus, das als Ausgelieferl-
İnsanın egemen yorumlanmışlığma teslim- seiu au die herrschende Ausgelegl-
h e it des Man in te rp re tie rt w urde.
olmuş-Varlık olarak yorumlanmış olan feno­ Das Dasein wird als Man-selljst von
meni anlatır. Oradaki-Varlık, İnsaıun-kendisi d er verständigen Zweideutigkeit d er
olarak, kaınusallığın sağ duyulu ikircimi tara­ Ö ffentlichkeit »gelebt«, in d er sich
niem and entschließt und die doch
fından “yaşanır” — bir kamusallık ki, onda hiç schon im m er beschlossen hat. Die
kimse karar vermez ve gene de o her zaman E ntschlossenheit b ed e u tet Sieli-
aufrufeu-lasscn aus der Verlorenheit,
bir karara varmıştır. Kararlılık kendini İn­ in das Man. Die U nentschlossenheit
sanda yitmişlikten çağrılmaya bırakmayı des Man bleibt gleichw ohl in
imler. İnsanın kararsızlığı gene de egemen H errsch aft, n u r verm ag sie die
en tsch lo ssen e E xistenz n ic h t
kalır, ama kararlı varoluş ile çekişmeye gire­ au zu fech ten . U n entschlossenheil
mez. Varoluşsal olarak anlaşılan kararlılığa m eint als G eg en b eg riff zu d er
karşı-kavraııı olarak, kararsızlık engellerle existenzial verstandenen Entschlos­
se n h e it nicht ein e onlisch-
yüklenmiş-Varlık anlamında varlıksal-ruhsal psychischelleschallenheit im Sinne

‘•’ Bkz. § 441), s. [2 2 2 J . “Vgl. § 111), S. 222.


eines Belaslelseins mit H em m un­ bir yapılaııışı imlemez. Karar da İnsana ve dün­
gen. Auel) der Entschluß bleibt
a u f das M an u n d sein e Welt
yasına bağımlı kalır. Bunu anlamak bir kararın
angewiesen. Das zu verstehen, ge­ açığa serdiği şeylerden biridir, çünkü oradaki-
h ö rt tn it zu dein, was e r er­ Varlığa asıl saydamlığı ilk kez veren kararlılıktır.
schließt, sofern die Entschlossen­
heit erst dem Dasein tlie eigent­ Kararlılıkta oradaki-Varlık için kendi en öz ‘Ola-
liche D urchsichtigkeit gibt, ln bilme’si önemlidir ki, fırlatılmış olarak kendini
der Entschlossenheit geht es dem
Dasein um sein eigenstes .Sein­
yalnızca belirli olgusal olanaklar üzerine
können, das als geworfenes Hin­ tasarlayabilir. Karar kendini “edimsellik”teıı
a u f bestim m te faktische Mög­ uzaklaştırmaz, ama ilkin olgusal olarak olanak­
lichkeiten sich entwerfen kann.
Der Entschluß entzieht sich nicht
lı olanı açığa çıkarır ve bunu onu İnsandaki en
d e r »W irklichkeit«, so n d ern öz ‘Olabilme’ olarak onun için olanaklı her­
entdeckt erst das faktisch Mög­
hangi bir yolda kavrayarak yapar. Her olanaklı
liche, so zwar, daß e r es der­
gestalt, wie es als eigenstes .Sein­ kararlı oradaki-Varlığııı varolnşsal belirliliği
können im Man möglich ist, er­ şimdiye dek üzerinden atlanan ve komim de­
greift. Die exislenziale Bestimmt­
heit des je m öglichen entschlos­
diğimiz varoluşsal fenomenin oluşturucu kıpı­
senen Daseins umfaßt die kons­ larını kapsar.
titutiven M om ente des bisher Konum [Situation] (konum — “konumda
übergangenen existenzialen Phä­
nom ens, das wir Situation
olma”) teriminde uzaysal bir inileni titreşim­
nennen. dedir.* Bu imlemi varoluşsal kavramdan silmeye
In dem Terminus Situation çalışmayacağız. Çünkü bu indem oradaki-Var-
(lä g e — »in der Hage sein«) sch­
wingt eine räum liche Bedeutung lığııı ‘Orası’nda da yatar. Düııyadaki-Varlığa
mit. Wir werden nicht versuchen kendi uzaysallığı aittir ki, uzak [sız] laştırma ve
wollen, sie aus dem existenzialen
Begriff auszum erzen. D enn sie
yönlendirm e fenom enleri yoluyla nitelenir.
liegt auch im »Da« des Daseins. Oradaki-Varlık olgusal olarak varolduğu sürece
Zum lu-der-Wcll-sein gehört eine “yerine koyar [räumt Ama oradaki-
eigene Räumlichkeit, die durch
die Phänom ene der Entfernung
Varlığa özgü uzaysallık, ki varoluş kendi “yer”ini
und Ausrichtung charakterisiert, her zaman onun temelinde belirler, düııyadaki-
ist. Das Dasein »räumt ein«, so­
Varlığın durumunda temellenir. Bu durumun
fern es faktisch e x istiert11. Die
daseiusm äßige Räum lichkeit birincil oluşturucusu açığa serilmişliktir. Tıpkı
aber, auf G rund deren sich die ‘Orası’ııııı uzaysallığının açığa serilmişlikte
Existenz je ihren »Ort« Ix-slimmt,
gründet in der Verfassung des İn­
temellenmesi gibi, konum da temelini karar­
iler-'Well-seins. Das prim äre lılıkta bulur. Konum her durumda kararlılıkta
Koustilulivum dieser Verfassung açığa serilen ‘Orası’dır ki, varoluştaki varolan-
ist die Erschlosseuheil, So wie die
Räumlichkeit des Da in der Ers- şey, bu ‘Orası’ olarak, oradadır. Konum oradaki-
chlossenlicil gründet, so h at die Varlığııı onda yer aldığı ya da giderek kendini
S ituation ihre F u n d am e n te in
ona getirebileceği elöııünde-bulunan bir
der Entschlossenheit. Die Situa­
tion ist das je in d er Entschlos­ çerçeve değildir. Karşılaşılan koşulların ve
senheit erschlossene Da, als
welches das existierende Seiende
da ist. Die Situation ist nicht ein *| ve ] .a g e at ilan tı hişt 1 1 — örneğin O b je k t ve Gegen­
S itu a tio n

v o rh an d en er R ahm en, in dem s ta n d g i\n (yatla n e s n e ve o b je gibi).|


das Dasein vorkom m l, o d er in * * |Ile id e g g c r’itı dikkati çekm ek islediği nokta ‘kabul
d en es sich auch n u r selbst etmek, onaylamak’ olarak anlaşılan ‘ e i n m u n u n ı ' sözcüğünde
brächte. Weil entfernt von einem u u ı y s a l imlcmin s ö z e l olarak da bulunduğudur. Türkçe söz­
cükler böyle ıızaysal-fenomenolojik imletil taşımazlar.)
"Vgl. §§ 23 ii. 24. S. UM ff. Hßkz. §§ ve 24, s. [ 104) vss.
raslantılanıı elönünde-buluııaıı bir karışımı vor[300]lıaıulcııcu Gemisch der
b eg e g n en d en U m stände u n d
olmaktan çok uzak, konum yalnızca kararlılık Zufälle, isl die S ituation n u r
yoluyla ve onda vardır. Ancak ‘Orası’ için karar d u rch u n d in d e r Entschlos­
senheit. Entschlossen für das Da,
verildiğinde — ki varoluştaki ‘Keııdi’niıı o ola­ als welches das Selbst existierend
rak var olması gerekir —, koşulların o sıradaki zu sein hat, erschließt sich ihm
olgusal ilgililik-karakteri kendini ‘Kendi’ için erst d er jew eilige faktische Be­
w andtnischarakter d er Umstän­
açığa serer. Raslanülar [ Zufälle] dediğimiz şeyler de. Nur d er Entschlossenheit kann
birlikte-dünyadan ve çevre-düııyadan yalnızca das aus d er Mil- und Umwelt Zu­
kararlılığa düşebilirler [zu-failen]. fällen, was wir Zufälle nennen.
Dem Man dagegen ist die Situa­
Buna karşı insan için konum özsel olarak kapan­ tion wesenhafl verschlossen. Es kennt
mıştır. İnsan yalnızca “genel konum”u bilir, ken­ n u r die -allgemeine Lage«, verliert
sich an die nächsten »Gelegenhei­
dini en yakın “fırsatla/*da yitirir ve oradaki- ten« und Ix-slrcitet das Dasein aus
Varlığa onun tanıyamayıp kendi yaptıkları say­ d er V errechnung d er »Zufälle«,
dığı ve öyle gösterdiği “raslanülar”ın hesabın­ die es, sie v erkennend, fü r die
eigene Leistung hält und ausgibt.
dan öder. Die Entschlossenheit b rin g t
Kararlılık ‘Orası ’nın Varlığını kendi konu­ das Sein tles Da in die Existenz
seiner Situation. Die Entschlos­
munun varoluşuna getirir. Ama kararlılık du- senheit ab er um grenzt die exis-
yunçta tanıklık edilen asıl ‘Olabilme’ııin, ‘du- tenziale Struktur des im Gewissen
yunç-taşımayı-isteme’niıı varoluşsal yapısını bezeugten eigentlichen Seinkön­
nen s, des Gewissen-haben-wol-
sınırlar. Bu ‘Olabilme’de başvurunun uygun bir lens. In iluu erk an n ten wir das
yolda anlaşılmasını tanıdık. Buradan bütünüyle an g em essen e A nrufverstehen.
D araus wird vollends d eutlich,
açıktır ki, duyuııç-çağrısı, ‘Olabilme’ye seslen­ daß d e r Gewissensruf. w enn er
diği zaman, önümüzde boş bir vaı oluşsal-ideali zum S ein k ö n n en au fru fl, kein
tutmaz, ama ileriye konuma doğru çağırır. Doğru leeres Existenzideal vorhäll, son­
dern in die Situation voirnft. Diese
anlaşılan duyunç-çağrısımn bu varoluşsal olum­ existenziale l’ositivität des reehl-
luluğu aynı zamanda bir içgörü vererek çağrı- v erstan d en eu Gewissensrufes
m a ch t zugleich einsichtig, in ­
eğiliıniııiıı yer alınış olan ve önümüzde duran w iefern die Einschränkung d er
borçlara sınırlanışının duyuııcun açığa serme Rufleudenz au f vorgekom m ene
karakterinin tanınmasını ne düzeyde önlediğini mul vorgel iahte Verschuldungen
den Ersrhließuugscharakler des
görmemizi sağlar ve bu sınırlama sonucunda Gewissens verkennt und uns nu r
duyuııcun sesinin somut bir anlayışının bize scheinltar das konkrete Verständ­
yalnızca görünürde ne düzeyde iletildiğini nis seiner Stimme verm ittelt. Die
existenziale In te rp re tatio n des
görmemizi sağlar. Başvurunun anlaşılmasının A nrufverslehens als Entschlos­
kararlılık olarak varoluşsal yorumu duyuncu senheit enth ü llt das Gewissen als
die im G runde des Daseins be­
oradaki-Varlığııı tem elinde kapsanan Varlık- schlossene Seinsari, in der es sich
türü olarak ortaya serer ki, onda oradaki-Varlık selbst — das eigenste Seinkön­
kendi kendisi için — eıı öz ‘O labilm e’sine nen bezeugend — seine faktische
Existenz erm öglicht.
tanıklık ederek — olgusal varoluşunu olanaklı Dies u n te r dem T itel E n t­
kılar. sch lo ssen h eit h erausgeslellle
Phänom en wird kaum mit einem
Kararlılık terimi altında sergilenen bu feno­ leeren »Habitus« utul einer un­
men boş bir “habitus” ve belirsiz bir ‘güçsüz bestim m ten »Velleitäl« zusam­
dilek’ ile kolay kolay karıştırılamaz. Kararlılık m engew ürfelt w erden können.
Die Entschlossenheit stellt sich
ilkin bir konumu dikkate alarak öııımc koymaz, nich t erst, k eu u tu isu eh m e n d ,
ama kendini daha şimdiden o konuma koy­ eine Situation vor, son d ern hat
sich schon in sic gestellt. Als muştur. Kararlı olarak, oradaki-Varlık daha
entschlossenes handelt das Dasein
schon. Wir verm eiden den Termi­
şimdiden eylemde bulunmaktadır. “Eylemde bu­
nus »Handeln« absichtlich. Denn lunm a” terim inden bile bile kaçınıyoruz.*
einmal m üßte er doch wieder so weil Çünkü ilk olarak bu terim öylesine geniş ola­
geiaht w erden, daß d ie Aktivität
auch die Passivität des Widerslandes rak alınmalıdır ki, etkinlik direncin edilgiıı-
um greift. Znm an d e rn legt e r das liğini de kapsayacaktır, ikinci olarak, oradaki-
dasei nsontologischc Mißverständnis
nahe, als sei die Entschlossenheit,
Varlığııı varlıkbilimiııde sanki kararlılığın ku­
ein İK-sondeıes V erhalten des ramsal yeti ile karşıtlık içindeki kılgısal yetinin
praktischen Vermögens gegenüber tikel bir davranışı olduğu biçimindeki bir yan­
einem th eo retisch en . S orge aber
als b eso rg en d e F ürsorge um faßt
lış anlamayı düşündürür. Ama tasalı esirgeme
das Sein des Daseins so ursprüng­ olarak kaygı oradaki-Varlığın Varlığını öyle­
lich u n d ganz, daß sie in d e r sine kökeıısel ve bütünsel bir yolda kucaklar
Scheidung von theoretischem und
praktischem Verhalten je schon als ki, kuramsal davranış ve kılgısal davranış ara­
Ganzes vorausgesetzt w erden muß sındaki ayrımda her zaman bir bütün olarak
und aus diesen Vermögen nicht eist
zusammengeliaut werden kann mit
varsayılmalıdır; varolıışsal olarak temellendi­
Hilfe einer notwendig grundlosen, rilmemiş olduğu için zorunlu olarak temelsiz
weil existenzial [301J ungegrün- olan bir eytişimin yardımıyla ilkin bu yetiler­
delen Dialektik. Die Entschlossenheit
aber ist nur die in ihn Singegesorgte und
den oluştıırulamaz. Ama kami ldik yalnızca kay­
als Sorge mögliche Eigentlichkeit dieser gıda kaygılanılan ve kaygı olarak olanaklı olan
seihst. asillik, kaygının kendisinin asilliğidir.
Die faktischen existenziellen
Möglichkeiten in ihren Hauptzügen Olgusal varolma-ilgili olanakları başlıca
und Zusammenhängen dar/iislellen özellikleri ve kendi aralarındaki bağlantıları
und nach ihrer exisienzialcn Struk­
tu r zu in terp retieren , fällt in den
içinde sunmak ve varolıışsal yapılarına göre
A ufgabcukreis d e r them atischen yorumlamak teuıatik varolıışsal insanbilimin
exislenzialen A nthropologie". Für görevlerinin alanına düşer.15 Önümüzdeki
die fundam entalontologische All­
sicht d er vorliegenden U ntersu­
araştırmanın temel varlıkbilimsel amacı için
chung genügt die exislenziale Um­ duyınıcım oradaki-Varlığııı kendisi için ora-
grenzung des im Gewissen aus dem daki-Varlığın kendisinden tanıklık ettiği asıl
Dasein sellisl für es seilst lıezeııgten
eigentlichen Seiukönuens. ‘Olabilme’ııin varolıışsal sınırlanışı yeterlidir.
Mil d e r H erausarbeilung d e r Kararlılığın suskun ve endişeye hazır bir
F.ulschlosscnheil als des verschwie­
genen, angstbereilen Sichenlwcr-
en öz kabalıatli-Varlık üzerine kendiııi-tasar-
fetis auf das eigenste Schuldigsciu laıııa olarak geliştirilmesi ile, araştırmamız
ist die U ntersuchung in den Stand oradaki-Varlığııı aranmakta olan asıl bütüıı-
gesetzt, den ontologischen Sinn des
‘Olabilme’siııin varlıkbilimsel anlamını sınır-
wln d e r R ichtung dieser Problem atik
hat zum ersten Mal K. fasfvrsumdviıçki'u h *|T;un tersine, H eidegger sö/.eiiğü sık sık kullanır. |
die Aufgabe eiuer W cltaiiseliamuigslehre |r' L4n sorunsal yönünde ilk kez Karl Jaspers bir diiııya-
cıTattı mul dm chgefühi t. Vgl. seine l*sy<ho-
görüşlcri görevini açıkça kavramış ve yerine getirmiştir, ßkz.
logic d er Weltanschauungen, 3. And., 1925.
1 lier wird das, »was d er Mensch sei«, erfragt Psychologie der Weltanschauungen, 3. basını 1925. ß urada
und bestimmt aus dem , was er wcscnhali “İnsanın ııe olduğu” sorulur ve özsed olarak olabileceği
seht kann (vgl. das Vorwort zur ). Aull.).
şeyden belirlenir (bkz. 1. yayıma Oıısöz). “Sıııır durıım -
Daraus erhellt die grundsätzliche existeit-
zial-onlologische Bedeutung d e r »Grcnz- ları”ııııı ilkede varoluşsal-varlıkbilimsel imlcıııi böyle
sittialioucit«. Die philosophische Tendenz aydınlatılır. Eğer “Düııya-görüşleri Ruhbilim i” yalnızca
d e r »Psychologie d er W eltanschauungen«
wird völlig verkannt, wenn m an sie lediglich
“düııya görüşü tipleri” için bir başvuru çalışması olarak
als nachschiagewcrk für »Weltanschauung»» “kullanılacak” olursa felsefi eğilim i bütünüyle yanlış
tyjxai« »verwendet«. aıılaşılııuş olacaktır.
lama durum una ulaşmıştır. Oıadaki-Varlığm g esu ch ten eigentlichen Gaıız-
seiııköuuens des Daseins zu um ­
asilliği şimdi ne boş bir terim, ne de uydurma g ren zen . Eigentlichkeit des Da­
bir düşüncedir. Ama böyle bile olsa, varoluşsal seins ist je tzt weder ein leerer Titel
noch eine e rfu n d en e Klee. AIx t
olarak çıkarsaııaıı asıl ‘ölüme-doğru-Varlık,’ auch so bleibt noch das exislenzial
asıl bütün-*Olabilme’ olarak, henüz salt varo­ dedu zierte eigentliche Sein zum
luşsal bir tasar olarak kalır ki, oradaki-Varlığın Tode als eigentliches Ganzseinkön-
nen ein rein exislenzialer Entwurf,
tanıklığından yoksundur. Ancak bu tanıklık dem die dasciusmäßige Bezeugung
bulunduğu zamandır ki araştırmamız oradaki- fehlt. Erst wenn tliese gefunden ist,
Varlığın (bu araştırmanın sorunsalında isten­ genügt die U n tersuchung d e r in
ihrer Prol dcinatik geforderten A b ­
diği gibi) varoluşsal olarak doğrulanmış ve weisung eines existenzial bewähr­
durulaştırılmış asıl bütüıı-‘01abilme’sini sergi­ ten u n d g ek lärten eig en tlich en
G anzseinkönnens des Daseins.
lemek için yeterli olacaktır. Çünkü ancak bu D enn n u r dann, wenn dieses Seien­
varolaıı-şey asilliği ve bütünlüğü içinde feno- de in sein e r E ig entlichkeit u n d
menal olarak erişilebilir olduğu zamandır ki, G anzheit phänom enal zugänglich
gew orden ist, ko m m t d ie Frage
varoluşuna genel olarak bir Varlık-aıılayışı ait nach dem Sinn des Seins dieses
olan bu varolan-şeyin Varlığının anlamına iliş­ Seienden, zu dessen Existenz Seins-
versländuis überhaupt, gehört, auf
kin soru sınamaya dayanıklı bir temel üzerinde einen proltehalligen Hoden.
duracaktır.
Drilles Kapitel Üçüncü Bölüm
Das eigentliche
Ganzseinkönnen des Oradaki-Varlığııı Asıl Bütün-
Daseins lind die ‘Olabilme’si ve Kaygının
Zeitlichkeit als der Varlıkbilimsel Anlamı Olarak
ontologische Sinn der
Sorge Zamansallık

§ Ot. Voızeichmıugdes methodischen § 6 1 . Oradaki-Varlığııı Asıl Bütün-Varlığmdan


Schrittes von der Umgenzung des
eigentlichen daseinsmäßigen Ganzseins
Zamansallığm Fenomenal Ortaya Serilişim
zur pluinomenalen Freilegung der Yöntemsel Adımın Bir On-Taslağı
Zeitlichkeit

Existenzial entw orfen w urde ein Oradaki-Varlığııı bir asıl bütüıı-‘0 1 abilme’si
eigentliches G anzseinkönnen des varoluşsal olarak tasarlanmıştır. Bu fenome­
Daseins. Die Anseinanderlegnng des
Phänom ens en th ü llte das eigenl- nin çözümlemesi asıl ölüıne-doğru-Varlığı
[302]liche Sein znm Tode als das Vor­ önceleme olarak açığa sermiştir.1Oradaki-Var-
la u f en' . In sein e r existenziellen
B ezeugung w urde das eigentliche
lığın asıl ‘Olabilm e’si varolma-ilgili tanık­
Seinkönnen des Daseins als En tschlos­ lığında kararlılık olarak sergilenmiş ve aynı
senheit aufgezeigt u n d zugleich zamanda varoluşsal olarak yorumlanmıştır.
existenzial interpretiert. Wie sollen
b eid e P h än o m en e zusam m enge­
Bu iki fenomen [önceleme ve kararlılık] nasıl
bracht werden? F ührte d e r ontolo­ biraraya getirilecektir? Asıl bütün-1Olabilme
gische E ntw urf des eigentlichen niıı varlıkbilimsel tasarı bizi oradaki-Varlığın
Ganzseinkönnens nicht in eine Di­
m ension des Daseins, die von dem kararlılık fenomeninin uzağında yatan bir
Phänom en der Entschlossenheit weit boyutuna götürmemiş midir? Ölüm ve eylem­
abliegl? Was soll d e r Tod m it d er
»konkreten Situation« des Handelns
de bulunmanın “somut konum u” ortaklaşa
gem ein haben? V erführt d e r Ver­ ne taşıyabilirler? Kararlılığı ve öııcelemeyi
such, die Entschlossenheit und d;ts zorla biraraya getirme girişiminde dayanılmaz
V orlaufen zusam m enzuzw iugen,
nicht zu einer unerträglichen, völlig ve bütünüyle fenomenoloji-dışı bir kurgula­
unphänom enologischen Konstruk­ maya, bundan böyle kendi için fenomenal
tion, die n ic h t einm al m e h r den
olarak tem ellendirilm iş varlıkbilimsel bir
C harakter eines p h än o m en al ge­
g ründeten ontologischen Entwurfs tasarın karakterini taşıdığını öne süremeye­
für sich beanspruchen darf? cek bir kurgulamaya ayartılmış olmuyor muyuz?
Ein äußerliches Zusam m enbin­
d en b eid er P hänom ene verbietet
Bu iki fenomenin biraraya dışsal bir bağ­
sich von selbst. Noch bleibt als met­ lanışı kendiliğinden yasaklanır. Henüz yön­
hodisch einzig m öglicher Weg, von temsel olarak geriye kalan biricik olanaklı yol
dem in seiner existenziellen Mög­
lichkeit bezeugten P hänom en der varolma-ilgili olanağı içinde tanıklık edilen
Entschlossenheit auszugehen und zu kararlılık fenom eninden başlayarak şunu

'Vgl. § 53, S. 2G!) İT. 'Bkz § 53, s. [269] vss.


sormaktır: En öz varolma-ilgili Varhk-eğilimi fragen: weist die Entschlossenheit in
ihrer eigensten existenziellen Seinsten­
içindeki kararlılık en öz asıl olanağı olarak ileriyi, denz sell/sl vor a u f die vorlaufend*
önceleyici kararlılığı göstermez mi? Ama ya eğer Entschlossenheit als ihre eigenste eigent­
kararlılık aııcak kendini her durum da en liche Möglichkeit? Wenn sich d ie Ent­
schlossenheit ihrem eigenen Sinne
yakında yatan rasgele olanaklar üzerine değil, nach erst d an n in ih re E igent­
ama oradaki-Varlığın her olgusal ‘Olabilme’- lichkeit gebracht hätte, sobald sie
sich nicht au f lx'liebige und je nu r
sinin önünde yatan ve böyle olarak oradaki- nächste M öglichkeiten entw irft,
Varlığın olgusal olarak kavranan her ‘Olabil­ sondern au f die äußerste, die allem
m e’siııe az çok gizlenmeden giren enson ola­ faktischen Seinkönnen des Daseins
vorgelagert ist u n d als solche in
nak üzerine tasarladığı zaman kendini kendi jedes faktisch ergriffene Seinköu-
anlamına göre asilliği içine getirmişse? Ya eğer nen des Daseins m ehr oder m inder
unverstellt hereinsteht? Wenn die
kararlılık, oradaki-Varlığın asıl gerçekliği Entschlossenheit als eigentliche
olarak, ancak ölüme doğru öııcelemede ona Wahrheit des Daseins erst im Vor­
ait olan asıl pekinliğe erişmişse? Ya eğer karar laufen 7.11m Tode die ihr zugehörige
eigentliche Gewißheit erreichte? Wenn
vermenin tüm olgusal “önceleyiciliği” ancak im Vorlaufen zum Tode eist alle fak­
ölüme doğru öııcelemede asilliği içinde anla­ tische “Vorläufigkeit« des Entschlie­
ße ns eig en tlich v erstanden, das
şılıyor, eş deyişle 011a varolma-ilgili olarak h eißt existenziell eingehoU wäre?
yetişilebiliyorsa? Solange die existenziale Inter­
Varoluşsal yorum ona tematik olarak sunu­ pretation nicht vergißt, daß das ihr
vorgegebene them atische Seiende
lan varolaıı-şeyiıı oradaki-Varlığın Varlık-türünü die Seinsart des Daseins hat und
taşıdığını ve elöııünde-bulunan parçalardan el- sich n icht aus vorhandenen Stüc­
ken zu einem Vorhandenen zusam-
önünde-buluııau birşey olarak biraraya geti­ tucustückeu läßt, müssen sich ihre
rilmeye izin vermediğini unutmadıkça, tüm Schril le insgesamt von d er Idee der
adım larını varoluş düşüncesinin yol göste­ Existenz leiten lassen. Das lx-deulet
für die Eragc nach dem möglichen
riciliğine göre atmalıdır. Bunun önceleme ve Zusam m euhaug zwischen Vorlau-
kararlılık arasındaki olanaklı bağlantıya ilişkin fen und Entschlossenheit nichts
w eniger als tlie Eorderuug, tliese
soru için imlediği şey bu varoluşsal fenomen­ exisienzialcn P hänom ene au f die
leri onlarda öıı-taslakları verilen varolma-ilgili in [303] ih n e n v orgezeichneten
olanaklar üzerine tasarlamamız ve bu ola­ existenziellen M öglichkeiten zu
entwerfen und diese existenzial »zu
nakları varoluşsal bir yolda “sonuna dek dü­ Ende zu denken«. Dadurch verliert
şünmemiz” için bir istemden daha azı değildir. die U crausarbeilung d er vorlau­
Bu yolla önceleyici kararlılığın olanaklı ve asıl fenden Entschlossenheit als eines
existenziell m öglichen eig en tli­
bir bütün-‘01abilme’ olarak geliştirilmesi ve chen (ianzseinkönueiis den Cha­
bunun varolma-ilgili bir yolda yapılması keyfi rak ter ein er w illkürlichen Kons­
truktion. Sie wird zur in terpretie­
bir kurgulama olma karakterini yitirir. Ora- ren d en Befreiung des Daseins für
daki-Varlığııı enson varoluş-olaııağı için yorum­ sein e äußerste Existenzm öglich­
layıcı bir özgürleşmesi olur. keil.
Mil diesem Schritt lıekuııdct die
Bu adım ile, varoluşsal yorum aynı zaman­ existenziale In te rp re ta tio n zu­
da en öz yöntemsel karakterini bildirir. Şim­ gleich ih re n eigensten m eth o d i­
schen Charakter. Bisher wurden —
diye dek, arada bir zorunlu olan gözlemler von gelegentlich notwendigen Be­
dışında, yöntem in belirtik bir tartışmasını m erk u n g en ab g eseh en — aus­
erteledik. İlk görevimiz fenomenlere doğru d rü ck lich e m eth o d isch e E rö rte­
rungen zurückgestellt. Es galt, eist
“ilerlemekti.” Fenoıııenal temel içeriği içinde einmal »vorzugehen« zu den Phä­
açığa çıkan varolaıı-şeyiıı Varlık-anlamını nom enen. Vorder Freilegung tles
Seinssinucs des in seinem p h än o ­ ortaya sermeden önce, araştırmamızın gidi­
m enalen Grundbestände enthüllten
S eienden b e d a rf d e r G ang der şinde bir süre durmalı, ve bunu “dinlenme”
U ntersuchung eines Aufenthaltes, amacıyla değil ama araştırmamıza daha da
n ic h t zu Zwecken d e r »Ruhe«, keskinleşmiş bir dürtü sağlayabilmek için
sondern uni d er Untersuchung den
verschärften Antrieb zu verschaffen. yapmalıyız.
Echte M ethode gründet im ange­ Gerçek yöntem açığa serilecek “ııesne”niıı
m essenen Vorblick auf die Griuul-
verfassung des zu erschließenden
ya da nesne-alanıııın temel yapısının uygun
»Gegenstandes« bzw. G egenstands­ bir yolda görülmesi üzerine temellenir. Ger­
bezirkes. Echte m ethodische Besin­ çek yöntemsel irdeleme — ki hiç kuşkusuz
nung — die von leeren E rörterun­
g en d er Technik wohl zu u n te r­
uygulayım üzerine boş tarüşmalardan ayrıdır
scheiden ist — gibt deshalb zugleich — bu nedenle aynı zam anda tem a olarak
A ufschluß ü b er die S einsart des
them atischen S eienden. Die Klä­
alınan varolaıı-şeyiıı Varlık-tiirü üzerine bilgi­
ru n g d er m ethodischen M öglich­ ler verir. Kaygının Varlık-anlamımn ortaya
keiten, Erfordernisse und Grenzen serilmesi gibi tem el bir adımı atm ak için
d e r cxistcnzialen Analytik über­
haupt sichert ihrem grundlegenden
zorunlu olan saydamlığı ancak genel olarak
Schritt, d er Enthüllung des Seins­ varoluşsal Analitiğin yöntemsel olanak, gerek
sinnes der Sorge, erst die notw en­ ve sınırlarının açıklaıuşı güvence altına ala­
dige Durchsichtigkeit. Die Interpreta­
tion des ontologische» Sinnes der Sorge bilir. Ama kaygının varlıkbilimsel anlamının
aber muß sich a u f dem Grunde der yorumu oradaki-Varhğın şimdiye dek sergilenmiş
vollen und ständigen phänomenolo­ olan varoluşsal yapılamışınınfenonıenolojik olarak
gischen Vergegenwärtigung der bislang
herausgesldUen existenziale.n Verfas­ lam ve sürekli bir yolda göz önünde canlandırıl­
sung des Daseins vollziehen. ması zemininde yerine getirilmelidir.
Das D asein ist ontologisch
grundsätzlich von allem Vorhande­
Oradaki-Varlık varlıkbilimsel olarak ve
nen und Realen verschieden. Sein ilkesel olarak elöııünde-bulmıan ve reel olan
»Bestand« g rü n d e t nicht in d e r herşeydeıı ayrıdır. “Kalıcılığı” bir tözün tözsel-
Sulistauzialität e in e r Substanz,
sondern in d er »Selbständigkeit« des liğinde değil, ama Varlığı kaygı olarak kavran­
existierenden Selbst, dessen Sein als mış olan varolan ‘Kendi’nin ukendinde-sürek-
Sorge begriffen m irde. Das in der
liliğinde” temellenir.* Kaygıda birlikte-kapsa-
Sorge mitlx-schlossene Phänom en
des Selbst b e d a rf e in e r ursp rü n g ­ ııan ‘Kendi’ fenomeni, asılsız İıısanm-kendi-
lichen mul eigentlichen existenzia- siııiıı hazırlık niteliğindeki sergilenişine karşıt
leu U m grenzung g eg e n ü b er d er
v o rb ereiten d e n Aufweisung des
olarak, kökensel ve asıl varoluşsal bir sınır­
uueigentlichen Mau-sclbsl. D amit lanışa gereksinir. Bunun yanışını, genel olarak

^ ‘S e lb s tä n d ig k e it ’s ö z c ü ğ ü ' b a ğ ım s ız lık , ’ ‘ö z e r k lik ’tleıııck olsa da, I Ieidegger’in etimolojik kanıt


sunuşları sözel çeviriyi gerektirir. — Tüm cede ‘ s l a ı ı d ’ için llint-Avrupa ‘s l a — ’ kökünü içeren
beş sözcük vardır. B e s t a n d , S i d i s l a n z i a l i t ä l , S u b s t a n z , S e l b s t ä n d i g k e i t , e x i s t i e r e n d e n . — T ü z s e l olan
yalnızca d u r a n değil ama o denli de İ m h a olandır, ve d a y a n ı k lı ., d e ğ i ş m e z , y i t m e z , k e n d in e - ö z d e ş ,
b it ; s ü r e k li , s a l t ı k vb. gibi bütünüyle ayrı kavramlar da soyut olarak alındıklarında aynı ‘s i e l t e n , ’
(Alm.) ‘stand’ (lug.), ‘stare’ (Lal.) kökü ile a n l a m d a ş l ı k ilişkisinde dururlar. Ama bit son
bağıntı lürii i'enomeııolojik değil, kavramsaldır. Aslında her ‘A = A’ I leidegger’in burada öne
çıkardığı bu semantik ‘tözselliği’ anlatır— d u r m a , k a l m a , d e ğ iş m e m e vb. Buna karşı kavramsal/
mantıksal bağıntı sözcl-semaıılik bağıntılara dayanm ak zorunda değildir. S ö z c ü k ve k a t ı m ı n
arasındaki bağıntı d ı ş s a l d ı r \ c tek bir s ö z c ü k birçok k a v r a m ı anlatm ak için kullanılabilirken,
evrik olarak birçok k a v r a m pekala b i r v e a y ı t ı s ö z c ü k aracılığıyla aıılatılabilir. Fenonıenolojik
yöntem, 1leidegger’in bir önceki paragralhı başında belirttiği gibi, özsel ohuak sözcük-Şeylcrc
özgü bu kavıamsız ilgililiklerin a ç ı ğ a s e r i l m e s i ve g ö r ü l m e s i yoluyla işler.]
‘Keııdi’ye yöneltilecek olanaklı varlıkbilimsel gclıl eine Fixierung iler möglichen
o n tologischen Fragen zusam m en,
soruların saptanması gerekir — eğer ‘Kendi’ die ü b erh au p t an das »Selbst.« zn
gerçekten de ne töz ne de özne ise. richten sind, wenn anders «'s weder
Bıı yolda ilk kez yeterli olarak açıklanan Sulistanz noch Subjekt ist.
llas dergestalt erst hinreichend
kaygı fenomenini daha sonra varlıkbilimsel g ek lärte P h än o m en d e r S orge
anlamı açısından sorgulayacağız. Bu anlamın betragen wir d aun au f seinen o n to ­
logischen Sinn. Die B estim m ung
belirlenmesi zamansallığın açığa serilmesi dieses Sinnes wird zur Freilegung
olacaktır. Bunun sergilenmesi uzaklarda ken­ d er Zeitlichkeit. Dieser Aui'weis führt
di başlarına yatan oradaki-Varlık alanlarına [304] nicht in abgelegene, geson­
derte Bezirke des Daseins, sondern
götürm ez, ama yalnızca oradaki-Varlığın er begreift n u r den phänom enalen
varolıışsal temel yapılaııışınm bütün bir feno- Clesanilbcslaud d e r ex isleuzialeu
meııal içeriğini kendi varlıkbilimsel aııla- (irundverlassung des Daseins in den
letzten Fundam enten seiner eigenen
şılırlığmın en son temellerinde kavrar. Feno­ ontologischen Verständlichkeit. Phä­
mendi olarak kökensel bir yolda, zamansallık nomenal ursprünglich wird die Zeit­
lichkeit erfahren am eigentlichen Ganz­
oradaki-Varlığın asıl bütün-olmasmda, önceleyici sein des Daseins, am Phänomen der
kararlılık fenomeninde deneyimlenir. Eğer za- vmlaufenden Entschlossenheit. Wenn
mansallık bunda kendini kökensel olarak bil­ sich die Z eitlichkeit h ie rin ur­
sp rü n g lich b ek u n d et, d an n ist
dirirse, o zaman önceleyici kararlılığın za- verm utlich d ie Z eitlichkeit d er
maıısallığının zamansallığın kendisinin ayıı- verlaufenden Entschlossenheit ein
ausgezeichneter Modus ihrer selltst.
dedici bir kipi olduğu varsayılabilir. Zamaıı-
Zeitlichkeit kann sich in verschie­
sallık kendini değişik olanaklar içinde ve d e n e n M öglichkeiten u n d in ver­
değişik yollarda zamanlaştırabilir* Varoluşun sc h ie d e n e r Weise zeitigen. Die
G rundm öglichkeiten d er Existenz,
temel olanakları, oradaki-Varlığın asilliği ve Eigentlichkeit und IJncigeutlichkeil
asılsızlığı varlıkbilimsel olarak zamansallığın tles Daseins, gründen ontologisch in
olanaklı zamansallaşmalaruıda temellenirler. m öglichen Zeitigungen d er Zeitlich­
keit.
Eğer düşüşteki Varlık-anlayışınm (elönün- W enn schon d e r o ntologische
de-bulunuş olarak Varlık) egemenliği ora- C harakter seines eigenen Seins dein
D asein bei d e r V orherrschaft des
daki-Varlık için kendi Varlığının varlıkbilimsel verfallen d en Seiusverständnisses
karakterini ondan uzakta tutuyorsa, o zaman (Sein als Vorhandenheit) fernliegt,
bu Varlığın kökensel tem ellerini daha da dann noch m ehr die ursprünglichen
F u n d am e n te dieses Seins. D aher
uzakta tutar. Buna göre, eğer ilk bakışta d a rf n ic h t v erw undern, w enn au f
zamansallık kaba anlayış için “zaman” olarak d en erste n Blick d ie Z eitlichkeit
erişilebilir olan şeye karşılık düşmüyorsa, n ic h t dem en tsp rich t, was dem
vulgären V erständnis als »Zeit«
buna hayret etmemek gerekir. Kaba zaınaıı- zugänglich ist. D er Zeilliegriff d er
deneyimiııiıı zaman-kavraını ve bu deııe- vulgären Zeitcrlähruug u n d die ihr

*I ‘z e itig e n ’ sözcüğü ‘oluşturmak,’ ‘oldurmak,’ ‘olgunlaştırmak’ anlamlanın taşır. Uıı anlama


bağlı kalarak, zamanın kentlini ‘ o l d u r m a 'm i t h i n , 'o l u ş t u r m a 'm i t h i n söz edersek, burada bir
g i z l i l i ğ i n kendini v a r l ı ğ a g e t i r m e s i gibi ya da g e n e l - s o y n l olanın kendini ö z e lle ş tir m e s i, evrenselin
t ikelleşmesi, belirli vat lığa geçmesi birşey atılan/. — bir ‘olıış’ süreci. Aıııa Heidegger ‘z e i t i g e n '
ve 'Z e i t ' arasındaki fenonıcnolojikandınım dikkate alır. İngilizce çeviride (MR) de yapıldığı
gibi, 'z a m a n s a l l ı ğ ı n k e n d i n i m m a n s a l U ı ş t ı r m a s ı ' ( 'l e ın fn ır a lily . . . l e n ı f n m ı l i z i n g i l s e l f ) gibi bir
anlatıma gidersek, sonuç bir görünüşünü taşır, ki 1leidegger’iıı amaçladığı şey oklıığu
söylenemez. Af/ttıbu anlatımı bile onda g e n e l h ı r n i t e l i k t e n (zamansalWi) t i k e l n i t e l i k l e m ( b e li r l i
z a m a n l a r ) geçişin anlaşılacağı bir yolda okum ak olanaklıdır.]
entwachsende Problem atik können yimdeu doğan sorunsal bu nedenle yoklaıı-
deshalb nicht unbesehen als Krite­
rien d er Angemessenheit einer Zeit-
maksızııı bir zaman-yorumunun uygunluğu
intcrprelaliou fungieren. V ielmehr için ölçüt olarak işlev göremez. Tersine, araş­
m uß die U ntersuchung sich voigiin- tırmamız kökeıısel zamaıısallık fenomeni ile
gig m it dem ursprünglichen Phäno­
m en d er Z eitlichkeit vertraut önceden tanışıklık kurmalıdır, öyle ki bu feno­
m achen, um erst aus ihm die Not­ menden kaba zaınan-anlayışııım zorunlıığu ve
w endigkeit u n d d ie A rt des Ur­
sprungs des vulgären Zeilverständ-
kaynak türü ve ayrıca egemenliğinin temeli
nisses und clx-nso d en Grund seiner üzerine ışık düşüıülebilsin.
H errschaft aufzuhellen. Kökeıısel zamaıısallık fenomeninin gü­
D ie S icherung des u rsp rü n g ­
lichen P hänom ens d er Zeitlichkeit
venliği oradaki-Varlığııı şimdiye dek sergi­
vollzieht sich durch d en nachweis, lenen tüm temel yapılarının olanaklı bütün­
daß alle bislang herausgeslellten fun­ lük, birlik ve açınımları açısından temelde
dam entalen Strukturen des Daseins
hinsichtlich ih re r möglichen Ganz­ “zamansal” olarak ve zamansallığm zamaıı-
h eit, Einheit und E ntfaltung im laşnıasmm kipleri olarak kavrandıkları belgi l-
G runde »zeitlich« und als Modi der
Zeitigung der Zeitlichkeit zu begrei­
lenerek sağlanır. Böylece, zamansallığm orta­
fen sind. So erw ächst d er existen- ya serilm esinden, varoluşsal Analitik için
zialeu Analytik aus d e r Freilegung oradaki-Varlığın yerine getirilmiş çözüm­
tler Zeitlichkeit die Aufgabe, die voll­
zogene Analyse des Daseins zu « M n -
lem esinin özsel yapıların zamansallıkları
holen int Sinne einer Interpretation açısından bir yorumu anlamında yinelenmesi
der wesentlichen Strukturen auf ihre
görevi doğar. Böylelikle gerekli olan çözüm­
Zeitlichkeit. Die G ru n drichtungen
d e r dam it g efo rd erten Analysen lemelerin temel yönleri zamansallığm ken­
zeichnet die Zeitlichkeit selbst vor. disi tarafından önceden betimlenirler. Buna
Das Kapitel erhält dem nach folgende
Einteilung: Das existenziell eigent­
göre bu Bölüm şöyle bölümlenecektir: On-
liche G auzseinkönuen des Daseins celeyici kararlılık olarak oradaki-Varlığııı
als vorlaufeude Entschlossenheit (§ varolma-ilgili asıl bütün-1Olabilme’si (§ 6 2 );
62); clie für eine Interpretation des
Seinssinnes d er Sorge gew onnene
kaygının Varlık-aıılamının bir yorumu için
hernieneutische Situation und der kazanılmış Hermeneutik konum ve genel
m ethodische C harakter der existen-
olarak varoluşsal Analitiğin yöntemsel ka­
zialcn A nalytik ü b e rh a u p t (§ 63);
Sorge und Selljslheil (§ 64); clie Zeit­ rakteri (§ 6 3 ); kaygı ve ‘Kendilik’ (§ 6 4 );
lichkeit als der ontologische Sinn der kaygının varlıkbilimsel anlamı olarak za-
Sorge (§05); [305] die Zeitlichkeit
des Daseins und die aus ih r entsprin­
maıısallık (§ 6); oradaki-Varlığııı zamaıısallığı
g e n d e n A ufgaben ein er u rsprüng­ ve varoluşsal çözümlemenin kökeıısel bir
licheren W iederholung tler exislen- yinelemesi için ondan doğan görevler (§ 66).
zialcn Analyse (§ 66).

§ 62. Das existenziell eigentliche § 6 2 . Önceleyici Kararlılık Olarak Oradaki-


Ganzseinkönnen des Daseins als
vorluufende En tschlossen heit Varlığııı Varolma-ilgili Asıl Bütün-‘Olabilme’si
Inwiefern führt die Entschlossenheit, En öz Varlık-eğilimine karşılık düşmek üzere
ih re r eigensten S einstendenz en t­
sprechend »zu E nde gedacht«, au f
“sonuna dek düşünülmüş” kararlılık ne dü­
das eigentliche Sein zum Tode? Wie zeye dek asıl ölüme-doğru-Varlığa götürür?
ist der Zusammenhang zwischen dein Duyuııç-taşımayı-isteme ve oradaki-Varlığııı
G ew issen-haben-w ollen u n d dem
existenzial entworfenen eigentlichen
varoluşsal olarak tasarlanm ış asıl bütün-
G anzseinköunen des Daseins zu be­ ‘Olabilıııe’si arasındaki bağlantı nasıl kavra­
greifen? E rgibt das Zusam m eu- nacaktır? ikisinin biraraya kaynaşması yeni
bir fenomen verir mi? Ya da varolma-ilgili ola­ schweißen beid er ein neues Phä­
nom en? O d er bleibl es bei d er in
nağı içinde tanıklık edilen kararlılıkta mı kalı­ ih re r existenziellen M öglichkeit
rız ve bu kararlılık ölüme-doğru-Varlık yoluyla b ezeu g ten K ntsehlossenheit, so
varolma-ilgili bir kipleşmeye uğrayabilir mi? zwar, daß sie d urch das Sein zum
Tode eine existenziell# Modalisiemng
Kararlılık fenomenini varoluşsal olarak “so­ erfah re n kann? Was lx'sagl aller,
nuna dek düşünmek” ne demektir? das Phänom en d e r Eulschlosseu-
licil existenzial »zu Ende denken«?
Kararlılık kendini endişeye zorlayarak ve D ie E n tsch lo ssen h eit w urde
suskunluk içinde kalarak kendini en öz kaba- charakterisiert als das sich-Angsl-
hatli-Varlık üzerine tasarlama olarak nitelendi. zum uleude, verschwiegene Sich-
entw erfeu au f das eigenste Schul­
Kabalıatli-Varlık oradaki-Varlığın Varlığına digsein. Dieses g eh ö rt zum Sein
aittir ve bir hiçliğe kendisi bir hiç olan teuıel- des Daseins u n d b ed eu tet: nich­
tiges Grund.vr/it einer Nichtigkeit.
olma demektir. Oradaki-Varlığın Varlığına ait
Das zum Sein des Daseius gehö­
olan “kabahatli” ne arttırılmaya ne de azaltıl­ re n d e »schuldig« läßt w eder
maya izin verir. Her niceleşürmeden önce gelir V ermehrung noch V erminderung
zu. Es liegt, vor je d er Q uantifizi­
— eğer bu sonuncunun genel olarak bir anla­ eru n g , w enn tliese ü b e rh a u p t
mı varsa. Özsel olarak kabahatli olan oradaki- einen Sinn hat. Weseuhafl schuldig
Varlığın arada bir kabahatli olması ve sonra yine ist das Dasein auch nicht zuweilen
und dann wieder nicht schuldig. Das
kabahatli olmaması söz konusu değildir. Du- (icwisseu-halx-n-wollcn entschließt
yuııç-taşımayı-isteme bu kabalıatli-Varlık üze­ sich für dieses Schuldigsein. Im
rine karar verir. Kararlılığın anlam ının eigenen S inne d er Entschlossen­
heit, liegt cs, sich au f dieses
kendisinde kendini bu kabalıatli-Varlık üze­ S chuldigsein zu entw erfen, als
rine tasarlama yatar — kabalıatli-Varlık, ki welches das Dasein ist, solange es ist.
oradaki-Varlık var olduğu sürece odur. Karar­ Die existenzielle Ü b ern ah m e
dieser »Schuld« in d e r Entschlos­
lılıkta bu “kabahat”in varolma-ilgili üst­ sen h eit wird dem n ach n u r dan n
lenilmesi buna göre ancak kararlılık oradaki- eigentlich vollzogen, wenn sich die
Entschlossenheit in ihrem
Varlığı açığa serişinde kendine kabalıatli- Erschließen des Daseins so durch­
Varlığı sürekli birşey olarak anlayacağı denli sichtig gew orden ist, daß sie das
saydam olmuşsa asilliği içinde yerine getirilir. Schuldigsein als ständiges versieht.
Dieses Verstehen aber erm öglich
Ama bu anlama ancak oradaki-Varlığın ‘Ola- sich n u r dergestalt, daß sich das
bilme’yi kendi için “sonuna” dek açığa sermesi D asein tlas S eiu k ö n tieu »bis zu
ölçüsünde olanaklı kılınır. Gene de oradaki- seinem Ende« erschließt. Das 7m -
Ende-sein des Dasei ı ıs 1x 'sagt jet lo< 11
Varlığın sondaki-Vaıiığı varoluşsal olarak soııa- existenzial: Sein zum E nde. Die
doğru-Varlık demektir. Kararlılık aslında ne Entschlossenheit wird eigentlich
olabilecekse anlayan sona-doğru-Varlık olarak, das, was sie sein kann, als t/er-
stehendes Sein zum Ende, d. h. als
e.d. ölümün öııcelenmesi olarak öyle olur. V orlaufen in d en Tod. Die E nt­
Kararlılık öııceleme ile yalnızca kendisinden schlossenheit »hat« nicht lediglich
ein en Z usam m enhang mit dem
başka birşey olarak bir bağlantı “taşımaz.”
Vorlauten als einem anderen ihrer
Kendi asilliğinin olanaklı varolma-ilgili kipliği seil ist. Sie birgt das eigentliche Sein
olarak asıl ölüme-doğru-Varlığı kendi içinde gizler. zum Tode in sich als die mögliche
existenzielle Modalität ihrer eigenen
Bu “bağlantı” feııom enal olarak durulaştı- Eigentlichkeit. Diesen »Zusammen­
rılmalıdır. hang« gilt es phänom enal zu ver­
Kararlılık kendini en öz kabahatli-Varlık deutlichen.
Entschlossenheit besagt: Siclt-
için çağrılmaya bırakma demektir. Kabahatli- vorrufcnlassen a u f das eigenste
Varlıkbirincil olarak ‘Olabilme’ olarak belirle- Schuldig.vct/t. Das Schuldigsein
gt'lıörl. zum Sein des Daseins sclİKt, (ligimiz oradaki-Varlığııı kendisinin Varlığına
ilas wir p rim är als S cinkönnen
bestim m ten. Das D asein »isl« aittir. Oradaki-Varlık sürekli olarak “kaba-
ständig sel>ul[30C]dig, kann m ir lıatli”dir demek ancak onun kendini bu Var­
heißen, es hält sieli in diesem Sein lıkta her durum da asıl ya da asılsız varolma
je als eigentliches o d er uueigeut-
liclies Existieren. Das Schuldigst« olarak tutması demek olabilir. Kabahatli- Varlık
ist keine nur bleibende Eigenschaft sürekli elöııüııde-bulunan birşeyin salt kalıcı
eines ständig V orhandenen, son­
d ern die existenziell'«. Möglichkeit,
bir özelliği değil, ama asıl ya da asılsız olarak
eigentlich o der nueigentlich schul­ kabahatli olmanın varolma-ilgili olanağıdır.
dig zu sein. Das »Schuldig« ist je nur “Kabahatli” her durumda yalnızca o sıradaki
im jew eiligen faktischen Sein-
kü u n eu . Das S chuldigsein m uß olgusal ‘Olabilme’dir. Kabahatli-Varlık buna
daher, weil zum Sein des Daseins göre oradaki-Varlığııı Varlığına ait olduğu için
gehörend, als Sehuldig-seiukönneu kabahatli-1Olabilm e’ olarak kavranmalıdır.
begriffen w erden. Die Entschlos­
senheit entw irft sich au f dieses Kararlılık kendini bu ‘Olabilme’ üzerine ta­
Seinkönnen, das heißt versieht sich sarlar, eş deyişle kendini onda anlar. Bu
in ihm. Dieses Verstehen hält sich
dem nach in einer ursprünglichen
anlama buna göre kendini oradaki-Varlığııı
M öglichkeit tles Daseins. Eigentlich kökeıısel bir olanağında tutar. Anlama eğer
hält es sich in ihr, w enn die kararlılık kökeıısel olarak olma eğiliminde
Entschlossenheit das, was sie zu sein
te n d iert, ursprünglich ist. Das
olduğu şey ise kendini asıl olarak onda tutar.
ursp rü n g lich e Sein des Daseins Ama oradaki-Varlığııı kökeıısel Varlığını
ab e r zu seinem S ein könueu en t­ ölüme-doğru-Varlık olarak, eş deyişle oradaki-
hüllten wir als Sein zum Tode, tlas
h e iß t zu tler ch a ra k terisierte n Varlığııı nitelenm iş olan o ayırdedici ola­
ausgezeichneten M öglichkeit des nağına doğru Varlık olarak ortaya serdik.
Daseins. Das V orlauten erschließt Oncelem e bu olanağı olanak olarak açığa
diese Möglichkeit als Möglichkeit.
Die Entschlossenheit wird deshalb serer. Bu nedenle ancak önceleyici olarak karar­
erst als Vorläufern!« ein ursprüng­ lılık oradaki-Varlığııı en öz ‘Olabilm e’siııe
liches Sein zum eigensten Sein-
k ö n u en des Daseins. Das »kann«
doğu kökeıısel bir Varlık olur. Kararlılık kaba­
tles Srlnildigseinköunens versieht hatli-4Olabilme'n\n “-[yap]abilme”sini ancak
die Entschlossenheit erst, wenn sie kendini ölüme-doğru-Varlık olarak “nitelen­
sich als Sein zum lo d e »quali­
fiziert«.
dirdiği” zaman anlar.
E ntschlossen ü b ern im m t das Kararlı olduğunda, oradaki-Varlık varo­
D asein eigentlich in seiner luşu içinde asıl olarak hiçliğinin bir hiç olan
Existenz, daß es tler nichtige G rund
sein e r N ichtigkeit isl. D en Tod
temeli olduğu olgusunu üstlenir. Ölümü va-
begriffen wir existenz.ial als tlie roluşsal olarak varoluşun olanakjîzlığıııııı
ch a ra k terisierte M öglichkeit d er nitelenen olanağı olarak, eş deyişle oradaki-
(/«m öglichkeit tler Existenz, das
heißt als schlechlhinnige Nichtig­ Varlığııı tam hiçliği olarak kavrarız. Ölüm
keit tles Daseins. Der Tod wird dem oradaki-Varlığa onun “soıı”unda eklenmez,
D asein n ic h t bei seinem »Ende« ama kaygı olarak oradaki-Varlık ölüm ünün
angcslückt, sondern als Sorge ist
das D asein d e r gew orfene (tlas fırlatılmış (eş deyişle bir hiç olan) temelidir.
heißt nichtige) G rund seines Todes. Oradaki-Varlığııı Varlığına kökeıısel olarak
Die tlas Sein tles Daseins ursprüng­
lich durchherrschentle Nichtigkeit
baştan sona egemen olan hiçlik oradaki-Var-
enthüllt sich ihm selbst im eigent­ lığın kendisi için asıl ölüme-doğru-Varlıkta
lichen Sein zum lo d e . Das Vor- ortaya serilir. Öııceleme kabalıatli-Varlığı
laufen macht tlas Schuldigsein erst
aus dem G runde des ganzen Seins
ancak oradaki-Varlığııı bütün Varlığının teme­
tles Daseins offenbar. Die S orge linden açığa çıkarır. Kaygı ölümü ve kabahati
eş-kökensel olarak kendi içinde gizler. Ancak b irg t Toct u tu l S ch u ld glc-iclı-
u rsp rü n g lic lı in sich . Die v o ıiau -
önceleyici kararlılık kabahatli-4Olabilme’yi feııdc E ntschlossenheit verstellt erst
asilliği ve bütünlüğü içinde, eş deyişle kökensel das S ch u ld ig sc iu k ö n n cn eigentlich
olarak anlar.2 u n d ganz, das h e iß t ursprünglich
[307]
Duyuııcun çağrısının anlaşılması İnsan­ Das Verstehen des Grwissensrufes
da yitmişliği ortaya serer. Kararlılık oradaki- en thüllt die Verlorenheit ivt das Mau.
Die Entschlossenheit holt das Dasein
Varlığı geriye en öz ‘Keııdi-Olabilme’sine
au f sein eigenstes ScUwlscinkönnen
getirir. En öz olanak olarak anlayan ölüme- zurück. Eigentlich u n d ganz d u rch ­
doğru-Varlıkta, birinin kendi ‘Olabilme’si sichtig wird das eigene Seinkönnen im
verstehenden Sein zum Tode als der
asillik kazanır ve bütünüyle saydamlaşır. eigensten Möglichkeit.
Duyuııcun çağrısı başvurusunda oradaki- D er Ruf des Gewissens ü b erg eh t
Varlığııı tüm “dünyasal” saygınlığının ve im A nruf alles »weltliche« A nsehen
u n d K önnen des D aseins. U n ­
‘yapabilm e’siııiıı üzerinden atlar. Aman­ nachsichtig vereinzelt e r das Dasein
sızca, oradaki-Varlığı kabahatli-4Olabilme’- a u f sein S ch u ld ig se in k ö u u en , das
sine dek bireyselleştirir, ondan asıl olarak bu eig en tlich zu sein e r ihm zum utet.
Die u n g eb ro ch e n e Schärfe d e r we­
olmasını ister. En öz ‘Olabilme'ye dek özsel se n h a fte n V erein zelu n g a u f das
bireyselleşmeniıı pürüzsüz keskinliği ölüme eigenste S einkönnen erschließt das
doğru öııceleıneyi ilişkisiz olanak olarak V orlaufen zum T ode als d e r un-
heziiglichen M öglichkeit. Die vor­
açığa serer. Önceleyici kararlılık kabalıatli- lau fen d e E ntschlossenheit läßt sich
‘Olabilme’yi birinin en öz ilişkisiz olanağı das Sclm ldigscinköimcn als eigenstes
u n b ezü g lich es ganz ins Gewissen
olarak bütünüyle duyunca çarpmaya bırakır.
schlagen.
Duyunç-taşımayı-isteme en öz kabalıatli- Das Gcwissen-haben-wolleu bedeu­
Varlığa başvuru için hazır olmayı imler, ve bu tet die A nrufbereitschafi au f das
eigenste Schuldigsein, dasje schon tlas
en öz kabalıatli-Varlık daha şimdiden olgusal faktische Dasein bestim m te vor jetler
oradaki-Varlığı her olgusal borçluluktan önce faktischen V erschuldung u n d nach
ve bunun giderilmesinden sonra belirler. Bu ih rer Tilgung. Dieses vorgängige und
ständige Schuldigsein zeigt sich erst
önsel ve sürekli kabahatli-Varlık kendini d an n un v erd eck l in sein e r Vorgäu­
ancak bu önsellik oradaki-Varlık için saltık gigkeil, wenn diese hineingestellt wird
olarak arkada bırakılamaz okuı olanağın içine in die Möglichkeit, die für das Dasein
schlechthin uniiberhollmrvst. Wenn die
alındığı zaman örtülmemiş olarak önselliği Entschlossenheit votiaufend die Mög­
içinde gösterir. Kararlılık öııcelemede ölümün lichkeit des in d e s in ihr Seiukönuen

‘‘Kökensel olarak oıadaki-Varlığın Varlık-durumuna ait *Da.s ursprünglich zur Seİnsvet fassung des
Daseins gehörende S< !mUliğsem isi vom theo­
olan kabahatH-Vai'hk hiç kuşkusuz laurıbilimscl olarak
logisch vcısiaıulencu Status corrupıionis wohl
anlaşılan slalus cornı/ılionisicn ayırtletUlıııelitlir. Taıırı- zu unterscheiden. Die Theologie kann indem
bilinı vai'oluşsal olarak belirlenm iş kabalıatli-Varlıkta exisictizial bestim m ten Schuldigsein ein e
Ixiylc: bir slalus için olgusal olanağın varlıkbilinısel bir ontologische B edingung sein er faktischen
Möglichkeit rinden. Die in d er Idee dieses sla­
koşulunu bulabilir. Bu sUtlusun düşüncesinde kapsanan lus beschlossene .Schuld ist eine faktische Ver­
kabahat büuinüyle kendine özgü türde olgusal bir borç­ schuldung von willig eigener Art. Sie hat ihre
luluktur. Kentli tanıklığı vardır ki, ilkede h er felsefi eigene Bezeugung, die jederphilosophischen
Erfahrung grundsätzlich verschlossen bleibt.
deneyim e kapalı kalır. K abahatli-Varlığın varoluşsal Die exislenziale Aualyse des Schuldigseius
çözümlemesi ne güualı olanağından yana ne de ona karşı beweist weder etwas für noch die Mög­
herhangi bir tanıtlam a getirir. Sağın olarak konuşursak, lichkeit d e r Sünde. Man kann streng genom ­
oradaki-Varlığın varlıkbiliminiu kendiliğindim bıı olanağı m en nicht einm al sagen, daß die Ontologie
des Daseins von sith a m diese M öglichkeit
açık bıraktığı bile söylenemez, çünkü felsefi 1»ir sorgulama überhaupt orten läßt, sofern sie a/s p/rt/oso-
olarak bıı varlıkbilim ilkede “günah” üzerine lıiçbirşey phisches Fragen grundsätzlich nichts von d e r
bilmez. Sünde »weiß«.
e.ingehoU hal, kaim die eigcıuliclıe olanağıuı kendi ‘O labilm e’si içinde yaka­
Existenz des Daseins durch nichts
m ehr überholt werden.
ladığında, bundan böyle oradaki-Varlığın asıl
M it dein P hänom en d e r Ent­ varoluşunu hiçbirşey arkada bırakamaz.
schlossenheit w urden wir vor die Kararlılık fenomeni ile varoluşun kökeıısel
ursprüngliche Wahrheit der Existenz
geführt. Entschlossen ist das Dasein gerçekliğinin önüne götürülmüş olduk. Kararlı
ihm selbst in seinem jeweiligen fak­ olarak, oradaki-Varlık kendi için o sıradaki
tischen S einkönnen en th ü llt, so
zwar, daß es sellisl dieses E nthüllen
olgusal ‘O labilm e’si içinde ortaya serilir;
und Enthülllscin ist. Zur Wahrheit dahası, öyle bir yolda ki, oradaki-Varlığın
gehört ein ih r j e entsprechendes kendisi bu ortaya serme ve ortaya serileıı-
Eür-wahr-halten. Die ausdrückliche
Zueignung des Erschlossenen hz.w.
Varlıktır. Gerçekliğe 011a karşılık düşen bir
Entdeckten ist das Gewiß.«/». Die gerçek-sayıııa aittir. Açığa serilenin ya da açığa
ursprüngliche W ahrheit d er Exis­
çıkarılanın belirtik olarak edinilmesi pekiıı-
tenz. verlangt ein gleichursprüng­
liches Gewißsein als Sich-haltcn in olmadır. Varoluşun kökeıısel gerçekliği karar­
dem , was die E ntschlossenheit lılığın açığa serdiği şeyde kendiııi-sürdürme
erschließt. Sie gibt sich die jeweilige
faktische Situation und bringt sic]i in
olarak eş-kökensel bir pekin-Varlık isteminde
sie. Die S ituation laßt sich nicht bulunur. Kararlılık kendine o sıradaki olgusal
vorausberechnen und vorgebeu wie konumu verir ve kendini o konuma getirir.
ein Vorhandenes, das atıl eine E.ifas-
sung wartet. Sie wird nu r erschlos­ Konum önceden hesaplanmaya ve kapılmayı
sen in einem freien, z.uvor tm- bekleyen elöııünde-bulunan birşey gibi sunul­
İK'SIinıınteu, aber d er Bestimmbar­
maya izin vermez. Önceden belirlenmiş olma­
keit offenen Sichenlschließcn. Was
bedeutet dann die solcher Entschlos­ yan, ama belirlenebilirliğe açık olan bir kanır
senheit zugehörige Gewißleit? Sie soll vermede yalnızca açığa serilir. O zaman böyle
sich in dein durch den Entschluß
Erschlossenen halten. Dies liesagl
kararlılığa ait olan pekinük neyi imleri Bu pe-
aber: sie kann sich gerade nicht auf kiuliğin kendini karar yoluyla açığa serilen
die Situation versteijen, sondern muß şeyde sürdürmesi gerekir. Ama bu demektir ki
verstehen, daß d e r Entschluß
seinem eigenen Krschlicßuugssiun doğrudan doğruya konum açısından katı-
nach frei und offen geheilten werden laşamaz; tersine kararın, kendi açığa serme
m uß für die jew eilige faktische anlamına göre, o sıradaki olgusal olanak için
M öglichkeit. Die G e[308]w ißheit
des Entschlusses bedeutet: Sich/rei- özgür ve açık tutulması gerektiğini anlamalıdır.
halten fü r sein e m ögliche und je Kararın pekiııliği 011un olanaklı ve her du­
faktisch notwendige Zurücknahme.
Solches Eür-wahr-halten d e r Ent­
rumda olgusal olarak zorunlu geri-alınışı için
schlossenheit (als W ahrheit d e r kendini özgür tutmayı imler. Kararlılığın (va­
Existenz.) läßt jedoch keineswegs in roluşun gerçekliği olarak) böyle gerçek-say-
die U nentschlossenheit zurückfal­
len. Im Gegenteil: dieses Eür-wahr-
ıııası gene de hiçbir biçimde kararsızlığa geri
halten als entschlossenes Sich-lrei- düşmeye izin vermez. Tersine, geri alma için
1iahen für die Zurücknahm e ist die kararlı bir kendiııi-özgür-sayma olarak bu
eigentliche Entschlossenheit zur Wieder­
holung ihrer seihst. Damit ist aber gerçek-sayıııa kendi kendini yineleme için asıl
gerade die V erlorenheit in die Un­ kararlılıktır. Ama böylelikle doğrudan doğruya
entschlossenheil existenziell uuler-
gralx it. Das zur Entschlossenheit
kararsızlıkta yitmişlik varolma-ilgili olarak
gehörende Eür-uahr-1 tallen tendiert temellerinde zayıflatılır. Kararlılığa ait olan
seinem S inne nach darauf, sich gerçek-sayıııa, anlamına göre, kendini sürekli
ständig, das heißt für das ganze Sein-
k önuen des Daseins freiz.uhallen.
olarak, eş deyişle oradaki-Varlığın bütün ‘Ola-
Diese ständige Gewißheit wird der b ih n e’si için, özgür tutm a eğilim indedir.
Entschlossenheit n u r so gewähr- Kararlılık için sürekli pekiıılik ancak kararlılık
kendini saltık olarak pekin olabileceği olanak ile leistet, dal) sie sicil zu d e r Mög­
lichkeit verimli, deren sie schlecht­
ilişkilendiriyorsa güvence altına alınır. Ölü­ hin gewiß s«/» katın. In seinem lixl
münde oradaki-Varlık saltık olarak [lıerşeyi] m uß sich das Dasein schlechthin
“geri almalıdır.” Sürekli olarak ölümden pekin »zurücknehmen«. Dessen ständig
gewiß, das heißt vollaufend, g e­
olduğu için, eş deyişle onu öncelediği için, w innt die Entschlossenheit, ih re
kararlılık asıl ve bütün pekiııliğiııi kazanır. eigentliche und ganze Gewißheit.
Das D asein ist ab e r gleich-
Ama oradaki-Varlık eş-kökeıısel olarak ursprünglich in der U nwahrheit.
gerçeklik-dışıııdadır. Öııceleyici kararlılık Die vorlatifende Entschlossenheit
oradaki-Varlığa ayın zamanda kapanmışlığının gibt ihm zugleich die u rsp rü n g ­
liche Gewißheit seiner Verschlos­
kökeıısel pekiııliğiııi verir. Öııceleyici karar­ senheit. V orlanfcnd entschlossen
lılıkta oradaki-Varlık kendini İnsanın karar­ höh sich das Dasein ollen für die
sızlığında sürekli yitıııişliği için açık tutar— bir ständige, ans dr in G runde d<s eige­
nen Seins mögliche Verlorenheil in
yitmişlik ki, onun kendi Varlığının temelinden die Unentschlossenheil des Man.
olanaklıdır. Oradaki-Varlığııı sürekli olanağı Die Unentschlossenheit ist als stän­
dige Möglichkeit des Daseins mit-
olarak, kararsızlık birlikte-pekindir. Kendi ken­
gewiß. Die sich selbst durchsichtige
dine saydam kararlılık ‘O labilm e’niıı belir­ Entschlossenheit versteht, daß sich
sizliğinin her durumda ancak o sıradaki konum die Unbestimmtheit des Seinkönnens
je n u r bestimmt im Entschluß auf
üzerine kararda belirlendiğini anlar. Varoluşu die jeweilige Situation. Sie weiß um
içindeki varolan-şeye baştan sona egemen olan die Unbestim mtheit, die ein Seien­
belirsizlik hakkında bilgilidir. Ama bu bilgi, des, das existiert, durchherrschl.
Dieses Wissen aber muß, wenn es
eğer asıl kararlılığa karşılık düşecekse, kendisi d er eigentlichen Entschlossenheit
asıl bir açığa sermeden doğmalıdır. Ama biri­ entsprechen will, selltst aus einem
nin kendi ‘Olabilme’siııin belirsizliği, üstelik bu eigentlichen Erschließen entsprin­
gen. Die Unbestimmtheit des eige­
‘Olabilme’ bir kararda pekin olmuş olsa bile, nen, obzwar im Entschluß je gewiß
ilkin ölüme-doğru-Varlıkta bütünüyle açıklık gew ordenen S einkönnens offen­
kazanır. Öııceleme oradaki-Varlığı bir ola­ bart, sich aber erst ganz im Sein zum
T ode. Das V orlauten b rin g t das
nağın önüne getirir ki, sürekli olarak pekindir Dasein vor ein e M öglichkeit, die
ve gene de h er kıpıda ne zaman olanağın stän d ig gewiß u n d do ch jed en
Augeublick unlx’stim m t bleibt in
olanaksız olacağı konusunda belirsiz kalır.
dem, wann die Möglichkeit zur Un­
Öııceleme bu varolaıı-şeyin kendi “sınır-koııu- möglichkeit wird. Sic m acht offen­
mu”ııun belirsizliğine fırlatılmış olmasını açığa bar, daß dieses Seiende in d ie U n­
bestim m th eit sein e r »Greuz-
çıkarır ki, bu konum üzerine karar verdiğinde, siluatiou« geworfen ist, zu der ent­
oradaki-Varlık asıl bütüıı-‘0 1 abilme’sini kaza­ schlossen, das Dasein sein eigent­
nır. Ö lüm ün belirsizliği kendini kökeıısel liches G anzseinkönnen gewinnt.
D ie U n b estim m th eit des Todes
olarak endişede açığa serer. Ama bu kökeıısel erschließt sich ursprünglich in der
endişe kendisinden kararlılık isteminde bulun­ Angst. Diese ursprüngliche Angst
maya çabalar. Oradaki-Varlığııı kendi başına aber trachtet die Entschlossenheit
sich zu zu m u ten . Sie räu m t je d e
bırakılmışlığı olgusunu gizleyen lıerşeyi uzak­ V erdeckung von tler U berlassen-
laştırır. Endişenin bizi karşı karşıya bıraktığı lieit des Daseins an es seil ist weg.
yokluk oradaki-Varlığı temelinde belirleyen Das Nichts, davor die Angst bringt,
e n th ü llt die N ichtigkeit, d ie das
hiçliğin örtüsünü kaldırır; ve bu temelin ken­ D asein in seinem Grunde be­
disi ölüme fırlatılmışlık olarak vardır. stim m t, d e r selltst ist als Gewor-
fenheit in den Tod. [309]
Çözümlememiz en öz, ilişkisiz, arkada Die Analyse enthüll le der Reihe
bırakılamaz, pekin ve gene de belirleııimsiz nach die aus dem eigentlichen Sein
/.um Tode als der eigensten, imlx'- olanak olarak asıl ölüme-doğru-Varlıktaıı
zügliehcu, im ü berholbarcn, ge­
wissen und dennocb iinlx-sliiiiiu- doğan ve kararlılığın kendiliğinden onlara
len M öglichkeit erw achsenden eğilimli olduğu kipleşme kıpılarını dizi olarak
Momente der Modalisierung, darauf
ortaya serdi. Kararlılık asilliği ve bütünlüğü
die Entschlossenheit, ans ihr selbst
te n d iert. Sie ist eigentlich und içinde ne olabilecekse ancak önceleyici kararlılık
ganz, was sie sein kann, n u r als olarak odıır.
vorlnufende Entschlossenheit.
U m gekehrt aller erreichte erst
Ama, evrik olarak, kararlılık ve önceleme
d ie In te rp re ta tio n des »Zusam­ arasındaki “bağlaııtı”nın yorumu ilkin öııce-
m enhangs« zwischen Entschlos­ lemeııiıı kendisinin tam varoluşsal anlayışına
senheit u n d V orlauten das volle
existenziale Verständnis des Vor- erişmiştir. Şimdiye dek bu yalnızca varlıkbilim-
laufens selbst, bislang konnte es sel bir tasar olarak geçerli olabildi. Şimdi ise
n u r als ontologischer Entwurf gel­
len. Jetzt zeigte sich: das Vorlaufen
öııcelemeııin uydurulmuş ve oradaki-Varlığa
ist keine e rd ic h te te und dem zorla dayatılmış bir olanak olmadığı, ama ora-
D asein aufgezw ungene Mög­ daki-Varlıkta tanıklık bulan varolma-ilgili bir
lichkeit, sondern d er Modus eines
im Dasein Ix-zeuglen existenziel­
‘Olabilme’ııiıı kipi olduğu, ve eğer kendini
len S einkönnens, den es sich asilliği içinde kararlı olarak anlıyorsa oradaki-
zum utcl, wenn anders es sich als Varlığın bu kipi kendine dayattığı gösteril­
entschlossenes eigentlich versteht.
Das Vorlaufen »ist« n ich t als miştir. Oııceleme özgürce yiizeıı bir davranış
freischwelx-nde Verhaltung, son­ değildir; ama varolma-ilgili bir yolda tanıklık
d ern mul! lx-grilfen werden als die
in der existenziell bezeugten Entschlos­
edilen kararlılığın asilliğinin o kararlılıkta gizlenen
senheit verborgene und sonach milbe­ ve buna göre onunla birlikle tanıklık edilen olanağı
zeugte Möglichkeit ihrerEigenllkhke.it. olarak kavran malıdır. Asıl “ölüm üzerine dü­
Das eigentliche »Denken an den
Tod« istdas existenziell sich durch­ şünme” varolma-ilgili olarak kendine saydam­
sichtig gew ordene Gewissen- laşmış duyuııç-taşımayı-istemedir.
haben-wollen.
Wenn die Entschlossenheit als
Kararlılık asıl kararlılık olarak önceleme
eigentliche auf den durch das Vor­ yoluyla sınırlanan kipe eğilimli ise, ama eğer
la u ten um grenzten M odus ten­ öncelem e oradaki-Varlığın asıl bütün-“Ola­
d ie rt, das V orlaufen ab e r das
eigentliche G aiizseiuköuuen des bilme ’siııi oluşturuyorsa, o zaman varolma-
Daseins ausmacht, d ann ist in der ilgili bir yolda tanıklık edilen kararlılıkta ora-
existenziell bezeugten Entschlos­
senheit. ein eigentliches Ganzsciu-
daki-Varlığm asıl bütün-‘0 1 abilme’siııe onunla
können des Daseins m itbezeugt. birlikte tanıklık edilir. Bütün-‘Olabilme'ye ilişkin
Die Frage nach dem Ganzseinkön nen soru olgusal ve varolma-ilgili bir sorudur. Oradaki-
ist eine faktisch-existenzielle. Das
Dasein beantwortet sie als entschlos­
Varlık onu kararlı olarak yanıtlar. Oradaki-Var­
senes. Die Frage nach dem Ganz- lığın ‘Olabilme’sine ilişkin soru başlangıçta3
seiuköiuieu des Daseins hat jetzt
belirtilmiş olan karakteri şimdi üzerinden
den an fän g lich ’ gezeigten Cha­
rakter völlig aligeslreifl, als sei sie bütünüyle sıyırmıştır (onu yalnızca oradaki-
lediglich eine theoretische, m et­ Varlığın Analitiğinin kuramsal ve yöntemsel
hod isch e Frage d e r Daseins-
aualytik, entsprungen aus dem Be­
olan ve bütün oradaki-Varlığın tanı bir “veril-
m ü h e n um ein e vollständige mişliği” için çabadan doğan bir sorusuymuş
»G egebenheit« des ganzen gibi ele almıştık). Oradaki-Varlığın bütün­
Daseins. Die anfangs n u r ontolo­
gisch-methodisch erörterte Frage lüğüne ilişkin olarak başlangıçta salt varlık-
d e r D aseinsganzheil h a lte ihr bilimsel-yöııtemsel olarak tartışılan sorunun
kendi hakkı vardı, ama yalnızca bu hakkın Rccht, aber m ir weil dessen G rund
a u t eine onlisclıe M öglichkeit des
zemini oradaki-Varlığııı varlıksal bir olanağına Dase ins zurückgehl.
geri döndüğü için. D ie A ufhellung des »Zusam­
Öııceleme ve kararlılık arasındaki “bağ- m enhangs« zwischen V orlaufen
und Entschlossenheit im Sinne der
laııtı”nın İkincinin birinci tarafından olanaklı m öglichen M odalisieruug dieser
kipleştirilmesi anlamında aydınlatılması ora- durch jenes wurde zur phänom e­
n alen Aufweisuug eines eig en t­
daki-Varlığııı bir asıl bütün-1Olabilme’siııi bir lich en G anzseinkönuens des
fenomen olarak sergilemiştir. Eğer bu feno­ D aseins. W enn m it diesem P hä­
men ile oradaki-Varlığııı onu kendine ve kendi nom en eine Seinsweise des Daseins
getroffen ist, in d er es sich zu und
ile yüz yüze getiren bir Varlık-yoluna ulaşıl­ vor sich selbst bringt, d am n m ilt cs
mışsa, o zaman bu fenomen oradaki-Varlığııı d e r alltäg lich en , verständigen
İnsan tarafından anlama düzlemindeki gün­ Daseinsauslcguug des Man oulisch
und ontologisch unverständlich
delik yoruııılanışı için varlıksal olarak ve varlık- b leilieu . Es wäre M ißverstand,
bilinısel olarak anlaşılmaz kalmalıdır. Bu [310J diese existenzielle Möglich­
keit als »unbew iesene« wegzu­
varolma-ilgili olanağı “taıııtlanamaz” olarak sch ieb en o d e r a b e r th eo retisch
itelemek ya da tersine onu kuramsal olarak »beweisen« zu w ollen. D ennoch
“tanıtlamayı” istemek bir yanlış anlama ola­ lx’darfdas Phänomen des Schutzes
vor d en grültsleu Verkehrungen.
caktır. Gene de fenom enin en kaba sapık­ Die vorlaufende Entschlossen­
lıklara karşı korunması gerekir. heit istkein Ausweg, erfunden, um
Onceleyici kararlılık ölümü “yenebilmek” den Tod zu »überwinden«, sondern
das dein G ew issensruf folgende
için uydurulmuş bir kaçış yolu değildir; tersine, Verstehen, das dem Tod die Mög­
duyuııcuıı çağrısını izleyen bir anlamadır ki, lichkeit freigibt, d e r Existenz des
Daseins mächtig zu w erden u n d
ölüm için oradaki-Varlığııı varoluşu üzerinde jede ff fielt lige Scllistverdeckuug im
güçlü olma ve tüm uçup gidici kendiııi-gizleme- G runde zu zerstreuen. Das als Sein
leri temelden dağıtma olanağını özgür bırakır. zum Tode b estim m te Gewisseu-
halx'it-wollen bedeutet auch keine
Olüme-doğru-Varlık olarak belirlenen duyunç- wel111üchtige A bgeschiedenheit,
taşımayı-isteme dünyadan kaçıcı bir çekiniklik sondern bringt illusiouslos in die
Entschlossenheit des »Handelns«.
de değildir; tersine, kişiyi yanılsamasız olarak Die verlaufende Entschlossenheit
“eylemde bulunm a”nın kararlılığına getirir. en tstam m t auch nich t ein er die
Onceleyici kararlılık varoluşun ve olanakları­ Existenz u n d ihre M öglichkeiten
ü b erflieg en d e n »idealistischen«
nın üzerinde uçuşan “idealistik” bir zorlama­ Z um utung, so n d ern en tsp rin g t
dan doğmuş da değildir; tersine, oradaki-Var- dem n ü c h te rn e n V erstehen fak­
tischer G rundm öglichkeiten des
lığın olgusal temel-olanaklarııun ayık bir anla­ D aseins. Mit d e r n ü c h te rn e n
yışından doğar. Bizi bireyselleşmiş ‘Olabilme’- Angst, die vor das vereinzelte Seiu-
ııiıı önüne getirip bırakan ayık endişe kendisi ile köunen bringt, gehl die gerüstete
F reu d e an d ieser M öglichkeit
birlikte bu olanakta yaşanan sarsılmaz bir se­ zusammen. In ihr wird das Dasein
vinci getirir. Onda oradaki-Varlık meşgul mera­ frei von den »Zufälligkeiten« des
Uulerhalteuw erdens, die sich die
kın kendine birincil olarak dünya olaylarından geschäftige N eugier p rim är aus
sağladığı eğlendirici “olumsallıklar”dan özgür den Weltbegebcnl teilen verschaffe
olur. Bu temel rulı-durumlarının çözümlemesi D ie Analyse d ieser G rundstim -
nm iigcn ülx'rschreitet jedoch die
gene de önümüzdeki yorumun temel varlık- G renzen, die d er vorliegenden In­
bilimsel hedefine göre çizilen sınırları aşar. terpretation durch ih r fundainen-
talonlologischcs Ziel gezogen sind.
Ama oradaki-Varlığııı varoluşunun yerine Aber liegt d er durchgeführten
getirdiğimiz varlıkbilimsel yorumunun teme- ontologischen In terpretation der
Existenz lies Daseins nicht eine linde asıl varoluşun belirli bir varlıksal ayrım-
bestim m te ontische Auffassung von
eigentlicher Existenz, ein faktisches
saıuşı, oradaki-Varlığnı olgusal ideali yatmaz
Ideal des Daseins zugrunde? Das ist mı? Bu gerçekte böyledir. Bu olgunun yal­
in d er Tat so. Dieses Faklımı d a rf nızca yadsınması ve zorla kabul edilmesi
n ic h t n u r n ich t g eleu g n et und
gezwungenerweise zugestanden, es gerekmez; kendi olumlu zorunluğu içinde
m uß iu seiner positiven Notwendigkeit araştırmanın tematik nesnesinden kavraıı-
aus dem them atischen G egenstand
der l hilcrsuehung begriffen werden.
malıdır. Felsefe “varsayımlarını” yadsımayı
P hilosophie wird ih re »Vorausset­ hiçbir zaman istemez; ama onları dosdoğru
zungen« nie abstreden wollen, aller kabul etmesi de gerekmez. Varsayımları kav­
auch nicht bloß zugelteu dürfen. Sic
begreift die V oraussetzungen und
rar ve onları ve onların onun için varsayımlar
bringt in eins mit ihnen das, wofür oldukları şeyi daha derinleşmiş bir açınıma
sie V oraussetzungen sind, zu ein ­ getirir. Şimdi istenen yöntemsel irdelemeler
d rin g lich e re r E ntfaltung. Diese
F uukliou hat die jetzt gefo rd erte bu işlevi taşırlar.
inet höllische Besinnung.

§ 63. Die fü r eine Intel pretation des § 6 3 . Kaygının Varlık-Anlaininin Bir Yorumu
Seinssinnes der Singe gewonnene
henneneutische Situation und der
için Kazanılmış Hermeneutik Konum ve Genel
methodische Charakter der existenzialen Olarak Varoluşsal Analitiğin Yöntemsel
Analytik überhaupt Karakteri
Mit d er v o llau fen d en Entschlos­ Öuceleyici kararlılık ile, oradaki-Varlık ola­
senheit ist das Dasein hinsichtlich
seiner möglichen Eigentlichkeit und
naklı asilliği ve bütünlüğü açısından feııo-
G anzheit p h än o m en al sich tb ar meııal olarak görülebilir kılınmıştır. Kaygının
gem acht. Die für die Auslegung des Varlık-anlamının yorunılanışı için şimdiye
Seinssiunes d e r Sorge b ish er u n ­
zureichend gebliebene herm eneu-
dek yetersiz kalmış olan herm eneııtik ko­
tisclie S ituation1 hat die geforderte num 4şimdi istenen kökenselliği kazanmıştır.
[311] U rsp rü n g lich k eit e rh a lte n . Oradaki-Varlık kökeıısel olarak, eş deyişle
Das D asein ist u rsp rü n g lic h , das
h e iß t h in sic h tlich seines eig e n t­ kendi asıl bütüıı-‘01abilme’si açısından öıı-
lich en G anzseiuköuuens iu die iyelik içine getirilmiştir; yol gösterici öıı-görü,
Vorhabe gestellt; die leitende Vor­
sicht, d ie Idee d e r Existenz, h at
varoluş düşüncesi, en öz ‘Olabilme’nin açık-
d u rch die K lärung des eigensten laııışı yoluyla belirliliğini kazanmıştır; ora-
S ein k ö n n cu s ih re B estim m theit daki-Varlığm Varlık-yapısının somut olarak
gewonnen; m it d er konkret ausge-
arlx'itelen Seinsslruklnr des Daseins
geliştirilmesi ile, kendine özgü varlıkbilimsel
ist sein e onto lo g isch e E igenart doğası elöııünde-buluııan lıerşey ile karşılaş­
g eg enüber allem V orhandenen so tırma içinde öyle bir duruluk kazanmıştır ki,
deutlich geworden, daß der Vorgriff
a u f die Exisleuzialität des Daseins oradaki-Varlığnı varoluşsallığı üzerine öıı-kav-
ein e g en ü g e n d e A rtikulation rayış varoluşsalların kavramsal olarak gelişü-
besitzt, um die b egriffliche A us­
arbeitung der Exislenzialien sicher
rilmeleri için güvenlik içinde yol göstere­
zu leiten. bilecek yeterli bir eklemleııiş taşır.
Der bisher durchlaufene Weg der Oradaki-Varlığnı Analitiğinin şimdiye dek
Analytik des Daseins wurde zur konk­
reten D em onstration der eingaugs
tamamlanan yolu başlangıçta salt şöyle bir
n u r hiugew orfenen T h e se’: Das değinilen şu savın5 somut belgitlenişini ver­
Seiende, das wir je seihst sind, ist onto- miştir: Her durumda bizim kendimiz olan varo-
‘Vgl. § 45, S. 232.
’Vgl. § 5, S. 15.
lan-şey varhkbilimsel olarak en uzakla olandır. logisch dm Fernslr. Der G rund dazu
liegt in d e r S orge selbst. Das
Bunun zemini kaygının kendisinde yatar. v erfallen d e Sein beim Nächsl-
“Dunya”ıun en yakından tasa edilen şeylerinin b eso rg len d e r »Welt« führt, die
ortasında düşüşteki Varlık oradaki-Varlığın alltägliche Daseinsanslegung und
verdeckt ontiseli das eigentliche
gündelik yorumlanışına yol gösterir ve ora- Sein des Daseins, tun dam it d er auf
daki-Varlığııı asıl Varlığını vaı lıksal olarak dieses Seiende gerichteten O n to ­
logie die angem essene Basis zu
örter, öyle ki bu varolan-şey üzerine yönelmiş versagen. Deshalb ist die ursprüng­
varlıkbilime uygun temel yadsınır. Bu nedenle liche phänom enale Vorgabe dieses
bu varolan-şeyiıı kökensel fenomenal sunu­ Seienden nic hts weniger als sellist-
versläudlic h, wenn auc h die O nto­
luşu keııdiliğiııden-açık olmaktan uzaktır, logie zunächst dem Zuge d er all­
üstelik varlıkbilim oradaki-Varlığın gündelik täglichen Daseinsanslegung folgt.
yorumlaııışmm çizgisini en yakından izlerken Die Freilegung des ursprünglichen
Seins des Daseins muti ihm viel­
bile. Oradaki-Varlığın kökensel Varlığının m ehr im Gqpwzugzur verfallenden
ortaya serilmesi dahaçok düşüşteki varlıksal- ouliscll-otilologiscl teil Auslcgungs-
lendcnz abgerungen werden.
varlıkbilimsel yorumlama eğilimine karşıt çizgi Nicht n u r die Aufweisung d er
içinde ondan koparılıp alınmalıdır. elem entarsten S trukturen des ln-
Yalnızca dünyadaki-Varlığın en öğesel yapı­ dcr-Well-seius, d ie U m grenzung
des Wellhegriffes, die Klärung des
larının sergilenişi, dünya-kavramının sınır­ nächsten und durchschnittlichen
lanışı, bu varolan-şeyiıı en yakın ve sıradan Wer dieses S eien d en , des Mail­
‘Kim’iııin, Insanın-keııdisiııin açıklaması, st'Hist, die Interpretation des »Da«,
sondern vor allem die Anal)sen von
“Orası”ıım yorumu değil, ama lıerşeyden önce Sorge, Tod, Gewissen und Schuld
kaygı, ölüm, duyuııç ve kabahatin çözümle­ zeigen, rwzsich im Dasein selljst die
meleri — tüm bunlar nasıl oradaki-Varlığın lieso rg en d e V erständigkeit des
Seinkönnens und seiner Erschlie­
kendisinde tasalı sağ-duyunuıı ‘Olabilme’nin ßung, das heißt Verschließung be­
ve bu ‘Olabilme’nin açığa serilişinin, eş deyişle m ächtigt hat.
Die Seinsari des Daseins fordert
kapanışının denetimini ele geçirdiğini gös­
d ah er von einer ontologischen In­
termişlerdir. te rp retatio n , d ie sich d ie U r­
Oradaki-Varlığın Varlık-türü buna göre sprünglichkeit d er phänom enalen
Aufweisung zum Ziel gesetzt hat,
fenomenal sergilemenin kökenselliğini hedef daß sie. sich das Sein dieses Seienden
almış bir varhkbilimsel yorumdan bu varolan- gegen seine, eigene Verdeckungstendenz
şeyiıı Varlığını bu Varlığın kendi örtme-eğilimine emberl. Die cxistenziale Analyse hat
daher für die Ansprüche bzw. die
karşı ele geçirmesi isteminde bulunur. Buna göre G enügsam keit u n d b eru h ig te
varoluşsal çözümleme gündelik yorumlama­ Selbstverständlichkeit d er alltäg­
nın istemlerine ya da tokgözlüliiğüne ve din­ lich en A uslegung stän d ig d en
C h arak ter ein er Gewaltsamkeit.
ginleştirici kendiliğinden-açıklığıııa karşı Dieser Charakter zeichnet zwar die
sürekli bir zorbalık karakterini taşır. Bu karakter O ntologie des Daseins besonders
oradaki-Varlığın varlıkbilimi için ayırdedici aus, er eignet aber je d e r In terpre­
tation, weil das in ih r sich aus­
olsa da, h er yoruma uyar, çünkü yorumda b ild en d e V erstehen die S truktur
gelişen anlama bir tasarın yapısını taşır. Ama des [312] Entwerfern hat. Aller gibt
es h ie rfü r n ic h t je eine eigene
bunun için kendine özgü bir kılavuzluk ve
Leitung u n d Regelung? W oher
kurallar yok mudur? Varhkbilimsel tasarlar so llen ab er die on to lo g isch en
“bulguları”nm fenomenal uygunlukları için Entw ürfe die Evidenz d er
p h än o m en alen A ngem essenheit
kanıtı nereden alacaklardır? Varhkbilimsel für ihre »Befunde« nehm en? Die
yorum ona sunulan varolan-şeyi bu şeyin kendi o ntologische In te rp re ta tio n
cnlvvirfl vorgegebenes Seiendes auf Varlığı üzerine tasarlar, öyle ki oııu yapısı
das ilun eigene Sein, um es hin-
sielillich seiner S truktur au f den
açısından kavrama getirebilsin. Tasar yönü için
B egriff zu brin g e n . Wo sind tlie onu genel olarak Varlığa ulaştıracak yol gös­
Wegweiser für tlie F.nlw uifsrirh- tergeleri nerededir? Ya varoluşsal Analitik için
tuug, damit sie überhaupt auf das
Sein treffe? U nd w enn gar tlas tematik olan varolan-şey 011a ait olan Varlığı
Seiende, das fü r die exislenziale kendi var olma yolunda gizliyorsa? Bu soru­
Analytik thematisch wird, in seiner
Weise zu sein das ihm zugehörige
ların yanıtı ilkin oradaki-Varlığın Analitiğinin
Sein verbirgt? Die Beantw ortung sorular tarafından istenen açıklamasına sınır-
der Fragen m uß sich zunächst auf lanmalıdır.
die in ih n e n geforderte K lärung
tler Analytik des Daseins beschrän­ Oradaki-Varlığın Varlığına keudini-yorum-
ken. laına aittir. “Dünya”mn sağgörülü-tasalı açığa
Zinn Sein des Daseins geh ö rt çıkarılışında tasa birlikte-görülür. Oradaki-
Selbstauslegung. Im um sichlig-
beso rg en d en E ntd ecken d er Varlık kendini olgusal olarak her zaman daha
»Weh« ist das Besorgen m itgesidi- şimdiden belli varolma-ilgili olanaklarda anlar,
tet. Dasein versteht sich faktisch
im m er schon in bestim m ten exis­
üstelik tasarları yalnızca İnsanın sağ-duyu-
tenziellen M öglichkeiten, m ögen sundaıı kaynaklanıyor olsalar bile. Varoluş,
die Entw ürfe auch n u r tler Ver­ belirtik olsun ya da olmasın, uygun bir yolda
ständigkeit des Mau entstam m en.
Existenz ist, ob ausdrücklich oder
olsun ya da olmasın, her nasılsa birlikte-aııla-
nicht, ob angemessen oder nicht, şılır. Her varlıksal anlamanın “kapsadıkları”
irgendw ie m itverstauden. Jedes vardır — üstelik bunlar yalnızca ön-varlık-
onlische Verstehen hat seine wenn
auch m ir uor-onlologischen, das
bilimsel olsalar, eş deyişle kuramsal-tematik
heißt nicht theoretisch-thematisch olarak kavraıımasalar bile. Oradaki-Varlığın
b eg riffen en »Einschlüsse«. Jed e Varlığına ilişkin varlıkbiliınsel olarak belirtik
ontologisch ausdrückliche Etage
nach dem Sein des Daseins ist her soru için oradaki-Varlığın Varhk-türü
d u rch die S einsart des Daseins yoluyla daha şimdiden hazırlık yapılmıştır.
schon vorbereitet. Ama oradaki-Varlığın “asıl” varoluşunu
Aber gleichw ohl, w oran ist
abzuuehmeu, was die »eigentliche« oluşturan şeyi nereden bulacağız? Varolma-
Eixislenz des D aseins ausm acht? ilgili bir anlama olmaksızın varoluşsallığın tüm
O hne ein existenzielles Verstehen
bleibt doch alle Analyse der Exis-
çözümlemesi temelsiz kalır. Oradaki-Varlığın
tcuzialiläl bodenlos, l.iegt d er asilliğinin ve bütünlüğünün yerine getirdi­
durchgcführlen Interpretation der ğimiz yorumu için varoluşun olanaklı olabilen
E igentlichkeit und G anzheit des
Daseins nicht eine onlische Auf­
ama herkes için bağlayıcı olması gerekmeyen
fassung von Eixistenz zugrunde, tlie varlıksal bir ayrımsaması temelde yatmaz mı?
möglich sein mag. aber doch nicht Varoluşsal yorum hiçbir zaman varolma-ilgili
fü r je d e n verbindlich zu sein
braucht.? Die exislenziale Interpre­
olanaklar ve bağlayıcılıklar üzerine bir buyur­
tation wird nie einen Machtspruch ganlık üstlenmeyi istemez. Ama 011un varlık-
üIkt existenzielle M öglichkeiten
bilimsel yoruma varlıksal tem elini onlarla
u n d V erbindlichkeiten ü b ern eh ­
m en wollen. A ber m uß sie sich verdiği varolma-ilgili olanaklar açısından ken­
nicht stilist rechtfertigen hinsicht­ dini aklaması gerekmez mi? Eğer oradaki-
lich der existenziellen Möglichkei­
Varlığın Varlığı özsel olarak ‘Olabilme’ ise,
ten, mit denen sie d e r ontologi­
schen In te rp re ta tio n d en o n ti­ eğer en öz olanakları için özgür-olma ise, ve
schen Boden gibt? Wenn tlas Sein eğer her durumda yalnızca bu olanaklar için
des Daseins wesenhaft Seinkötmcn
ist und Freisein für seine eigensten
özgürlükte ya da onlar için özgürlüğün yoklu­
M öglichkeiten und wenn es je nur ğunda varoluyorsa, o zaman varlıkbiliınsel
yorum varlıksal olanaklar (‘Olabilme’ yolları) iu d er F reiheit für sie bzw. in d er
U nfreiheit g eg en sie existiert,
üzerine dayanmaktan ve bunları kendi varlık- vermag d ann die ontologische In­
bilimsel olanakları üzerine tasarlamaktan başka te rp re ta tio n an d e re s als ontisclie
birşey yapabilir mi? Ve eğer oradaki-Varlık Möglichkeiten (W eisen des Sein­
k ö n n en s) zu g rundezulegen und
kendini çoğunlukla “dünya” ile tasalanmada diese m it ihre ontologische. Möglichkeit
yitmişlikten yorumluyorsa, o zaman varlıksal- zu entw erfen? U nd w enn das
Dasein sich zum eist aus d er Ver­
varoluşsal olanakların buna karşıt çizgide lo re n h eil in tlas b esorgen d e r
kazanılmış belirlenimi ve bu olanaklar üzerine »Welt« auslegt, ist d ann nicht die
temellendirilm iş varolma-ilgili çözümleme im G cgenziig dazu gew onnene
B estim m ung d er outisch-existcn-
böyle bir varolan-şeyiıı 011a uygun açığa se­ ziellen M öglichkeiten und die dar­
rilme yolu değil midir? O zaman bu tasarın au f gegründete [313] existenziale
Analyse die solchem Seienden an­
zorbalığı oradaki-Varlığın kılık değiştirmemiş
gem essene Weise seiner Ersehlie-
fenomenal içeriğinin o sıradaki özgürleştirilmesi 1,'iung? Wird dann nicht die Gewalt­
olmaz mı? samkeit des En twurfs zu einer jewei­
ligen Freigabe des unverstellten phäno­
Varoluş olanaklarının “zora dayalı” sunu­ menalen liestan des des Daseins?
luşu yöntemsel olarak gerekli olabilir; ama bu Die »gewaltsame« Vorgalte von
sunuş özgür keyfilik alanının dışına çekilebilir M öglichkeiten d er Kxislenz mag
m ethodisch gefordert sein, lallt sie
mi? Eğer Analitik varolma-ilgili asıl ‘Olabilme’ sich ab e r dem freien B elieben
için öııceleyici kararlılığı temel yapabilirse — entziehen? Wenn die Analytik als
existenziell eigentliches Seinkön­
ki oradaki-Varlığın kendisi varoluşunun teme­
nen die verlaufende Entschlossen­
linin kendisinden bu olanağa doğru çağrıda heit zugruudelegt, zu welcher Mög­
bulunur —, o zaman bu olanak keyfi bir olanak lichkeit das Dasein selbst aufruft
m ul g ar aus dem (»runde sein e r
mıdır? Oradaki-Varlığın ‘Olabilme'siniıı ayır- Existenz, ist diese Möglicl ikeit dann
dedici olanağı olarak ölüme doğru davranışını eine beliebige'! ist d ie .Seinsweise,
belirleyen Varlık-yolu raslantısal olarak yaka­ gemäß d er sich dasSeinköunen des
Daseins zu seiner ausgezeichneten
lanan bir Varlık-yolu mudur? Dünyadaki-Var- M öglichkeit, dem Tod, verhält,
lığın ‘Olabilme’si için onun ölümünden daha eine zufällig aufgegriffene? Hat das
yüksek bir yetke var mıdır ? In-der-Welt-sein eine höhere Instanz
seines Seinkönnens als seinen Tod,?
Oradaki-Varlığın asıl bütüıı-‘0 1 abilm e’ D er onlisch-ontologische Ent­
üzerine varlıksal-varoluşsal tasarlanışı keyfî w urf des Daseins au f ein eigent­
liches U anzseinkönuen mag sogar
olıııayabilse de, bu dalıa şimdiden bu fenomen nnbeliebig sein, rechtfertigt sich
için yerine getirdiğimiz varoluşsal yorumu dam it schon d ie an diesem Phä­
aklar mı? Bu yorum ipucunu genel olarak nom en vollzogene existenziale In­
terpretation? Woher nimmt sie den
“varsayılmış” bir varoluş düşüncesinden de­ L eitfaden, w enn n icht aus ein er
ğilse nereden alır? Asılsız güııdelikliğiıı çözüm­ »vorausgesetzten« Idee von Exis­
tenz überhaupt? Wodurch regelten
lemesindeki adımlar koııutladığımız varoluş
sich die Schritte d er Analyse d er
kavramı yoluyla değilse nasıl düzenlenm iş­ uneig en llich eu A lltäglichkeit, es
lerdir? Ve eğer oradaki-Varlık “düşer” ve bu sei d en n d u rch d en angcselzlen
Existenzbegriff? U nd wenn wir
nedenle ‘Olabilme’niıı asilliği bu Varlık-eği- sagen, das Dasein »verfalle« und
limine karşı oradaki-Varlıktan çekip alınma­ deshalb sei ihm die Eigentlichkeit
lıdır dersek — bu hangi bakış açısından söyle­ des Seinkönnens gegen diese Soitis-
lendenz abzuringen— aus welcher
nir? Herşey “varsayılmış” varoluş-düşüııcesiııin Blickstellung wird da gesprochen?
ışığı yoluyla daha şimdiden aydınlatılmamış Ist n ic h t schon alles, w enngleich
däm merig, erhellt durch das Licht
mıdır, üstelik biraz loş olsa bile? Bu düşünce
d er »vonuisgfsci.zi.cn« Existeuz- aldanışım nereden bulur? Onu belirten ilk
idee? Woher nimmt sie ihr Recht?
War der sie anzeigende erste Ent­
tasar kılavuzluktan yoksun muydu? Hiçbir
w urf führungslos? Keineswegs. biçimde.
Die formale Anzeige d er Exis- Varoluş-düşüncesinin biçimsel belirtilişiııe
lenzidee war geleitet von dem im
Dasein seilst liegenden Seinsver­ oradaki-Varlığın kendisinde yatan Varlık-anla-
ständnis. O hne jede ontologische yışı tarafından yol gösterildi. Hiçbir varlık-
Durchsichtigkeit enthüllt es doch:
das Seiende, das wir Dasein
bilimsel saydamlık olmaksızın gene de açığa
neunen, hin ich je seilst und zwar çıkmıştır ki, oradaki-Varlık dediğimiz varolaıı-
als S einkönnen, dem es darum şey h er durum da benim kendim dir ve İliç
geht, dieses Seiende zu sein. Das
D asein versieht sich, obgleich
kuşkusuz ‘Olabilme’ olarak, ki bu varolan-şey
o h n e zureichende ontologische olmak onun için önemlidir. Oradaki-Varlık
B estim m theit, als In-der-Welt- kendini diiııyadaki-Varlık olarak anlar, ama
seitt. So seiend begegnet ihm
Seiendes von d e r Seinsari des yeterli varlıkbilimsel belirlilik olmaksızın. Böyle
Zuhandenen und V orhandenen. olmakla, elaltında-bulunanın ve elöıniııde-
Mag d er U nterschied von Exis­
tenz und Realität noch so weil von
bulunaııın Varlık-türünde olan varolaıı-şeyler
einem ontologischen Begriff ent­ ile karşılaşır. Varoluş ve realite ayrımı varlık-
fernt sein, mag das Dasein sogar bilimsel bir kavramdan ne denli uzak olursa
zunächst die Existenz als Realität
verstehen, es ist nicht n u r vorhan­
olsun, ve oradaki-Varlık en yakından varoluşu
den, sondern h at sich, in welcher realite olarak anlasa bile, oradaki-Varlık yal­
mythischen und magischen Aus­ nızca elönünde-bıılunmakla kalmaz, ama han­
legung auch im m er, je schon
verstanden. D enn sonst »lebte« es gi mitsel ve büyiisel yorumlama içinde olursa
nicht in einem Mythos und olsun her durum da daha şimdiden kendini
Ix'sorgte nicht in Ritus und Kultus
seine Magie. Die angesetzle Exis-
anlamıştır. Çünkü yoksa hiçbir zaman bir mit
tenzidee ist die existenziell u n ­ içinde “yaşamayacak” ve ayin ve kültte büyüsü
verbindliche V erzeichnung der ile tasalaıımayacaktır. Koııutladığımız varoluş-
form alen .Struktur des Daseins-
verstätidnisses ülx-rhau|)t. [314]
düşüııcesi genel olarak oradaki-Varlık anla­
U nter der Leitung dieser Idee yışının biçimsel yapısının varolına-ilgili olarak
vollzog sich die v o rb ereiten d e bağlayıcı olmayan bir öıı-taslağıdır.
Analyse der nächsten Alltäglich­
keit bis zur eisten lx’grifflichen Bu düşüncenin kılavuzluğu altında, en
U m grenzung d e r Sorge. Dieses yakın güııdelikliğin hazırlık çözümlemesi kay­
Phänom en erm öglichte die ver­ gının ilk kavramsal sınırlanışına dek yerine
schärfte Passung der Existenz und
d e r ih r zugehörigen Bezüge zu getirilmiştir. Bu kaygı fenomeni varoluşun ve
fäklizität und Verfallen. Die Um­ onun olgusallık ve düşme ile ilişkilerinin daha
grenzung d er S orgestruktur gab
die Basis für eine erste onto lo ­
keskin bir ayrımsanışmı olanaklı kılmıştır. Kaygı
gische U nterscheidung von Exis­ yapısının tanımlanışı varoluş ve realitenin ilk
tenz und Realität'’. Dies führte zu varlıkbilimsel ayrımı için temeli vermiştir.0 Bu
d e r These: Die Sulistanz tles
M enschen ist die Existenz7.
şu sava götürmüştür: İnsanın tözü varoluştur.7
AI x t sellist diese form ale und Ama bu varolına-ilgili olarak bağlayıcı olma­
existenziell unverbindliche Exis- yan biçimsel varoluş düşüncesi belirli ve gene
lenzidee birgt doch schon einen
bestim m ten, wenn auch ungeho-
de gösterişsiz bir varlıkbilimsel “içeriği” kendi
lx-nen ontologischen »Gehalt« in içinde gizler ki, ona karşı sınırlanmış realite

‘Vgl. § IH, S. 200 İT.


7Vgl. S .2l2uıı<IS. 117.
düşüncesi gibi, genel olarak bir Varlık düşün­ siclı, d er ebenso wie die dagegen
abgegrenzte Idee von Realität eine
cesini “varsayar.” Varoluş ve realite arasındaki Idee von Sein iilxThaupt »voraus­
ayrım ancak bu Varlık düşüncesinin çevre­ setzt«. N ur in (/««/ H orizont kann
ninde yerine getirilebilir. Hiç kuşkusuz her sielt die U nterscheidung zwischen
Existenz u n d Realität vollziehen.
ikisi de Varlığı imler. Heide m einen doch Sein.
Ama varlıkbiliııısel olarak açıklanmış Soll ab e r d ie ontologisch
geklärte Idee des Seins überhaupt
genelde bir Varlık düşüncesinin ilkin oradaki- nicht erst gewonnen werden durch
Varlığa ait olan Varlık-anlayışmın geliştirilmesi die A usaiixilung des zum Dasein
yoluyla kazanılması gerekmez mi? Bu Varlık- geh ö ren d en Seinsversländuisses?
Dieses jed o ch läßt sich ursprüng­
aıılayışı gene de kökeıısel olarak ancak varoluş lich n u r fassen au f dem G ru n d e
düşüncesinin ipucu üzerine oradaki-Varlığın ein er ursprünglichen In te rp re ta­
tion des Daseins am Leitfaden der
kökeıısel bir yorumu temelinde ayrımsanabilir.
Exisleuzidce. Wird so nicht endlich
O zaman sonunda ortaya serilen temel vaılık- ganz offenkundig, daß sich das auf-
bilimsel sorunun bir “döngü” içinde delindiği gerollle fundam entalonlologische
Problem in einem »Zirkel« bewegt?
bütünüyle açığa çıkmaz mı? Zwar zeigten wir schon bei der
Hiç kuşkusuz genel olarak anlamanın yapı­ Analyse d er S tn tk iu r des Verste­
sının çözümlemesinde uygunsuz bir “döngü” hens überhaupt, daß, was m it dem
unangem essenen A usdruck »Zir­
anlatımı ile yerilen şeyin anlamanın kendisinin kel« bem ängelt wird, zum Wesen
özüne ve seçkinliğine ait olduğunu daha önce u n d zu d er A uszeichnung des
göstermiştik.8Buna karşın, araştırmamız şimdi V erstehens selbst gehört*. Trotz­
dem m uß die U ntersuchung jetzt
temel varlıkbilimsel sorunsalın hermeneutik m it Rücksicht au f die Klärung der
konum unun açıklanması açısından belirtik h erm en eu lisc h en Situation d er
olarak “döngüsel uslamlama”ya geri dönme­ fundamentalontologischen Proble­
matik ausdrücklich au f das »Zirkel-
lidir. Varoluşsal yorumun önüne sürülen “dön­ arg u m eu t« zurückkom m en. Der
gü” karşıçıkışı varoluş ve genel olarak Varlık gegen die exislenziale Interpreta­
tion vorgebrachle »Zirkel entwand«
düşüncelerinin “varsayılmış” olduklarını ve
will sagen: die Idee d er Existenz
“buna göre” oradaki-Varlığın Varlık düşün­ u n d des Seins ü b erh au p t wird
cesinin onlardan kazanılabileceği bir yolda »vorausgesetzt « und »darnach« tlas
Dasein interpretiert, um daraus die
yorumlandığını söyleyecektir. Ama “varsayma” Idee des Seins zu gewinnen. Allein
neyi imler? Varoluş düşüncesi ile birlikte, was lx'deiitet das »Voraussetzen«?
biçimsel tutarlılık kurallarına göre oradaki- Wird mit d er Idee der Existenz ein
Salz angcselzt, aus dem wir nach
Varlığın Varlığı üzerine daha öte önermelerin den form alen Regeln d er Konse­
ondan çıkarsaııacağı bir önerm e mi koııut- quenz weitere Sätze ü I x t das Sein
laıımış olur? Ya da bu varsayma anlayan tasar­ des Daseins deduzieren? O d er hat
dieses Voraussei zeu den C harakter
lama karakterini mi taşır, öyle ki böyle anla­ des verstehenden Eulwcrfcns, so
mayı oluşturan bir yorum yorumlanacak olan zwar, daß die solches V erstehen
şeyin doğrudan doğruya ilk kez sözcükleregirmesine au sb ild en d e In te rp re ta tio n das
Auszulegende [315] gerade eist seihst
izin verecek ve böylece onun, bu varolan-şey olarak, zu Wort kommen läßt, damit es von
tasarda biçimsel yanlan açısında n onun için açığa sich aus entscheide, oh es als dieses
Seiende die Seinsverfassung hergibt,
serildiği Varlık-durumunu verip veremeyeceğine a u f welche es im E ntw urf formedan-
kendi başına karar verecektir? Genel olarak, zeigend erschlossen wurde? Kanu
varolan-şey Varlığı açısından başka bir yolda ü b erh au p t Seiendes hinsichtlich
seines Seins anders zu Wort kom­
sözcüklere girebilir mi? Varoluşsal Analitikte men? In der existenzialen Analytik
tanıtlamada bir “döııgü”deıı hiçbir biçimde kann ein »Zirkel« im Beweis nicht
einm al »vermieden« wen len, weil “kaçınılamaz,” çünkü böyle bir Analitik genel
sic übetbaujil nicht nach Regeln der
»Konse<|uen/.logik« beweist. Was
olarak “tutarlılık rnaııtığı”ınn kurallarına göre
die Verständigkeit, verm einend, tanıtlama yapmaz. Sağ-dııyuııun bilimsel araş­
d e r höchsten S tren g e wissen­ tırmanın en yüksek sıkılığını doyurduğu sanısı
schaftlicher U n tersu ch u n g zu
genügen, mit der Vermeidung des içinde “döııgü”deıı kaçınarak bir yana atmayı
»Zirkels« zu beseitigen wünscht, istediği şey kaygının temel-yapısıııdan daha azı
ist nichts G eringeres als die
G riin d siru k tu r d e r Sorge. Ur­
değildir. Kökeıısel olarak kaygı yoluyla oluş­
sprünglich durch sie konsum iert, turulmuş olarak, oradaki-Vaıiık her durumda
ist dies Dasein je schon sich-selljsl- daha şimdiden ‘keııdi-öııünde’dir. Var olmak­
vorweg. Seiend hat es sich je
schon au f bestim m te M öglich­
la, kendini her durumda daha şimdiden varo­
keiten seiner Existenz entworfen luşunun belirli olanaklarına tasarlamıştır ve
und in solchen existenziellen böyle varolma-ilgili tasarlarda öıı-varlıkbilimsel
Entw ürfen voroulologisch so
etwas wie Existenz u n d Sein olarak varoluş ve Varlık gibi şeyleri birlikte-
m itoutw orfeu. Kann aber dann tasarlamıştır. Ama o zaman oradaki-Varlığa
dieses dem D asein w esenhafte
Entwerfen der Forschung versagt
özsel olan bu araştırına bu tasara yadsınabilir
w erden, die, wie alle Forschung mi — bir araştırına ki, varoluşa ait Vaıiık-
seihst eine Seinscut des erschließenden aıılayışım geliştirmeyi ve kavrama getirmeyi
Daseins, das zur Existenz gehörige
Seiusverständuis ausbildcn und
ister ve tüm araştırmalar gibi kendisi açığa serici
zu Begriff bringen will? aradaki-Varlığın bir Varltk-türüdür?
D er »Zirkcleinwand« kom m t Aıııa “döngü karşıçıkışı”nnı kendisi oradaki-
alxT selbst aus einer Seiusart des
Daseins. Der Verständigkeit des Varlığııı bir Varlık-türüııden gelir. İnsana tasalı
1«'sorgenden Aufgeheus im Man soğrulm adaki sağ-duyu için tasarlama gibi
bleibt so etwas wie eilt Entwerfen,
und gar ein ontologisches, n o t­
biı şey, giderek varlıkbiliııısel bir tasarlama bile
wendig İK'fremdend, weil sie sich olsa, zorunlu olarak yabancı kalır, çünkü sağ­
»grundsätzlich« dagegen sperrt. duyu kendini “ilkede” 011a karşı kapatır. Sağ­
Verständigkeit besorgt mir, sei es
»theoretisch« oder »praktisch«, duyu, ister “kuramsal olarak” isterse “kılgısal
tlas umsichtig ülx'rschbarc Seien­ olarak” olsun, yalnızca sağgörülü olarak gözden
de. Das A uszeichnende der Ver­
ständigkeit liegt d arin , daß sie
geçirilebilir varolaıı-şeyler ile tasalanır. Sağ­
m eint, n u r das »tatsächliche« duyunun ayırdedici yanı kendini Varlığı anla­
S eiende zu e rfa h re n , um sich madan kurtarabilm ek için yalnızca “görgül
eines V erstehens von Sein cnl-
s< hlagen zu können. Sie verkennt, olarak olgusal” varolan-şeyleıi deııeyimlediğiııi
dal.1 Seiendes n u r d an n »tat­ sanmasında yatar. Varolaıı-şeyiıı ancak Varlık
sächlich« erfahren werden kann,
wenn tlas Sein schon verstanden,
kavranmış olmasa da daha şimdiden anlaşılmış
w enngleich nicht begriffen ist. olduğu zaman bir “görgül olgu olarak” dene-
V erständigkeit m ißversteht das yimleııebileccğini görmeyi başaramaz. Sağ-duyu
Verstehen. U nd deshalb m uß sie
auch das, was über die Reichweite anlamayı yanlış anlar. Ve bu nedenle sağ-duyu
ihres Verständnisses hiuausliegl, kendi anlayışının ulaşamayacağı denli ötede ya­
bzw. das Iliu au sg eh en dazu,
notw endig als »gewaltsam« aus-
tan herşeyi ya da oraya ulaşma girişimini zo­
gcbcu. runlu olarak “zorbaca” biı şey olarak sunmalıdır.
Die Rede vom »Zirkel« des Ver­ Anlamadaki “döngü” üzerine konuşma iki
stehens ist der Ausdruck der do|>-
|K-lleu Verkennung: 1. Daß Verste­
noktanın gözden kaçırıldığının anlatımıdır: 1.
hen selltst eine G ruudarl des Seins Anlam anın kendisinin oradaki-Varlığın
Varlığının bir teınel-türüııü oluşlu rinası. 2 . Bu des D aseins ausm acht. 2. ü a ll
dieses Sein als Sorge koıısliluicrl
Varlığın kaygı olarak oluşturulmuş olması. ist. D en Zirkel leugnen, ih n ver­
Döngüyü yadsımak, onu gizlemek ya da gide­ heim lichen o d er gar überw inden
wollen, hcilll, diese V erkennung
rek yenmeyi istemek bile en sonunda bu tanı­ endgültig vereinigen. Die Bemü­
mamayı pekiştirmek demektir. Buna göre çaba h u n g muH vielmehr darauf zielen,
dalıaçok kökensel olarak ve bütünüyle bu ursprünglich u n d ganz in diesen
»Kreis« zu springen, um sich schon
“döngü”ııün içine sıçramayı hedeflemelidir, im Ansalz d er Daseinsauahse den
öyle ki daha oradaki-Varlık çözümlemesinin vollen lllick au f das zirkelhafte Sein
des Daseins zu sichern. N icht zu
başında bile oradaki-Varlığın döııgiilü Varlığı viel, sondern zu wenig wird für die
üzerine tam bir görüş sağlama bağlanabilsin. O ntologie des Daseins »vorausgc-
Eğer dünyasız bir Benden “yola çıkılırsa” ve [31G]selzt«, wenn m an von einem
wehlosen Ich »ausgeht«, um ihm
böylelikle bu Beııe bir nesne ve bu nesne ile d au n ein O b jek t und eine o n to ­
varlıkbilimsel olarak temelsiz bir ilişki sağ­ logisch g ru n d lo se B eziehung zu
lanırsa, o zaman oradaki-Varlığın varlıkbilimi diesem zu verschallen. Zu kniz trügt
der lilick, w enn »ilas Leben« zum
için çok fazla değil ama çok az şey “varsayılmış” Problem gem acht und dann auch
olur. Eğer “yaşam” bir sorun yapılır ve sonra gelegentlich tler Tod lierücksichligl
wird. Künstlich dogmatisch beschnit­
arada bir ölüm de dikkate alınırsa, görüş fazla ten ist tler th em atisch e G egen­
kısa erimlidir. Eğer kendimizi “ilk olarak” bir stand, wenn m an sich »zunächst«
“kuramsal özne” üzerine kısıtlar ve böylelikle a u f ein »theoretisches Subjekt«
lteschränkl, um es dann »nach der
onu daha sonra “kılgısal yana göre” ek bir p rak tisch en Seile« in ein er
“etik” ile bütünlersek, tematik nesne yapay beigefügten »Ethik« zu ergänzen.
Das mag zur Klärung des exis-
olarak ve inakçı olarak kırpılmış olur. tenzialen Sinnes d e r herm en eu -
Oradaki-Varlığın kökensel bir Analitiğinin tischen Situation einer ursprüng­
herm eııeutik konum unun varoluşsal anla­ lichen Analytik des Daseins genü­
gen. Mit d er H erausstellung d er
mının açıklaması için bunlar yeterli olabilir. vorlaufenden Entschlossenheit ist
Öııceleyici kararlılığın sergilenmesi ile, ora- das D asein h in sich tlich sein er
daki-Varlık asıl bütünlüğü açısından ön-iyeliğe eigentlichen G anzheit in die Vor­
halte gebracht. Die Eigentlichkeit
getirilmiştir. ‘Kendi-Olabilme’ııin asilliği kö­ des Selltslseinkönnens verbürgt die
kensel varoluşsallık üzerine ön-görüşü güven­ Vor-sicht a u f die u rsp rü n g lich e
Existenzialität, u n d diese sichert
ce altına alır, ve bu uygun varoluşsal kavram­
die Prägung d er an g em essen en
ların türetilmesiui sağlama bağlar. exislenzialen Begriff] ich keil.
Öııceleyici kararlılığın çözümlemesi aynı Die Analyse d er vorlaufetulen
Entschlossenheit fü h rte zugleich
zamanda kökensel ve asıl gerçeklik fenome­ au f das Phänom en der ursprüng­
nine götürmüştür. Daha önce en yakından ve lichen und eigentlichen W ahrheit.
çoğunlukla egemen olan Varlık-anlayışımn F rü h e r w urde gezeigt, wie das
zunächst und zumeist herrschende
nasıl Varlığı elönünde-bulunuş anlam ında Seinsverständnis das Sein im Sinne
kavradığı ve böylece kökensel gerçeklik feno­ von Vorhandeuheil begreift und so
das ursprüngliche Phänom en tler
meninin üstünü örttüğü gösterildi.9Ama eğer W ahrheit verdeckt9. Wenn es alter
Varlık ancak gerçeklik “var” olduğu sürece Sein n u r »gibt«, sofern W ahrheit
“varsa,” ve eğer Varlık-anlayışı her durumda »ist«, und je nach der Art d er Wahr­
heit tlas Seinsverständnis sich al>-
gerçekliğin türüne göre değişiyorsa, o zaman wandell, d an n muH die ursprüng­
kökensel ve asıl gerçeklik oradaki-Varlığın liche und eigentliche W'ahrheit das
Verständnis des Seins des Daseins Varlığının ve genel olarak Varlığın anlaşıl­
und <les Seins überhaupt gewähr­
leisten. Die ontologische »Wahr­ masını güvence altına almalıdır. Varohışsal
heit« d e r cxistenzialen Analyse çözüm lem enin varlıkbilimsel “gerçekliği”
bildet sich aus aut'dem G runde der
kökeıısel varolma-ilgili gerçekliğin temeli
ursp rü n g lic h en existenziellen
W ahrheit. N icht je d o c h b e d a rf üzerinde oluşur. Ama bu İkincisi zorunlu
diese notw endig je n e r. Die ur­ olarak birinciye gereksinmez. En kökeıısel ve
sprünglichste, g ru n d le g en d e
exislenziale Wahrheit, d er die fun-
temel varoluşsal gerçeklik, ki temel-varlık-
dam eutalonlologische Problem a­ bilimsel sorunsal — genel olarak Varlık-soru-
tik— die Seinsfrage überhaupt vor­ sunu hazırlayarak — onun için çabalar, bu
b ereiten d — zustrebl, ist die Er­
schlossenheit des Seinssimms der Sorge.
gerçeklik kaygının Varlık-anlamının açığa seril-
Für die Freilegung dieses Sinnes mişliğidir. Bu anlamı açığa çıkarmak için kaygı­
b e d a rf es d e r ungeschm älerten nın tam yapı-içeriğinin azaltılmamış olarak
B ereithaltung des vollen Slruklur-
1«'Standes d er Sorge. hazır tutulması gerekir.

§ 64. Sorge undSetbslhf.it § 6 4 . Kaygı ve Kendilik


Die Einheit der konstitutiven Mo­ Kaygının oluşturucu kıpıları olarak varoluş-
m e n te d e r Sorge, d e r Exislen-
zialität, Faktizität und Verfallen-
sallık, olgusallık ve düşmüşlüğün birliği ora-
lieit, erm öglichte die erste onto­ daki-Varlığın yapı-bütüniinüıı bütünlüğünün
logische U m grenzung d e r Ganz­
ilk varlıkbilimsel sınırlanışını olanaklı kıldı.
h e it des S trukturganzeu des
Daseins. Die S org e[3 l7 ]stru k tu r Kaygı-yapısına varoluşsal formül verildi: (düıı-
wurde a uf die exislenziale Formel ya-içinde karşılaşılan varolaıı-şeylerin) orta-
gebracl 11: Sich-vonveg-sch on-sein-
in (einer Welt) als Seiu-Ix'i (inner-
sındaki-Varlık olarak (bir dünya) da-dalıa-
weltlich liegegnendem Seienden). şimdiden-keııdi-önünde-Varlık. Kaygı-yapı-
D ie G anzheit d e r S orgestruktur sıııııı bütünlüğü ilkin bir kaynaşmadan doğ­
erwächst nicht erst einer Verko]>
pelu n g , gleichw ohl ist sie geglie­ maz, gerçi eklemlenmiş olsa d a .10 Bu varhk-
dert"'. Dieses ontologische Ergebnis bilimsel sonucun oradaki-Varlığın kökeıısel bir
m ußten wir daraulhin abschälzcn,
wieweit es den Forderungen einer
yorumunun istemleri için ne ölçüde doyurucu
urslmingtichen In terpretation des olduğuna bakılarak değerlendirilmesi zorun­
Daseins g en ü g t". Die Besinnung luydu.11Bu irdeleme ne bülürı oradaki-Varlığın
ergab, daß weder das ganze Dasein
noch sein eigentliebes Seinköuneu ne de onun asıl ‘Olabilme'sinin tema yapılmış
zum T hem a gem acht war. D er olduğu sonucunu verdi. Gene de bütün ora-
Versuch jedoch, das ganze Dasein
p hänom enal zu fassen, schien
daki-Varlığı fenomen olarak ayrımsama giri­
g erad e an d e r Sorgest ru k lu r zu şimi tam olarak kaygı-yapısı üzerinde başa­
scheitern. Das Sich-vorwcg g il t sich rısızlığa uğramış görünür. ‘K endi-önüııde’
als ein Noch-niclu. Das im Sinne
eines Ausstandes charakterisierte kendini bir ‘henüz-değil’ olarak sundu. Ama
Sichvorweg en th ü llte sich d e r bir ‘dışarda-duran’ııı anlam ında nitelenen
genuin-exislenzialen Betrach tung
aller als Sein zum Ende, das jedes
‘kendi-önüııde’ ise asıl-varoluşsal irdeleme için
Dasein im G runde seines Seins ist. kendini sona doğru Varlık olarak ortaya serdi ki,
Im gleichen m achten wir deutlich, her oradaki-Varlık Varlığının temelinde odur.
daß die Sorge im Gewissensruf das
Dasein zu seinem eigensten Sciu-
Ayın zamanda duyuııcun çağrısında kaygının

" V g l.jjll.S . 191 ff.


"Vgl. S 45, S. 231 ff.
oradaki-Varlığı kendi en öz ‘Olabihne’sine k ö n n en aufruft. Das Aıırufverste-
lıeıı offenbarte sicil — ursprüng­
doğru çağırdığı açıkça gösterildi. Bu başvu­ lich verstanden — als vorlaufeııdc
runun anlaşılması kendini — kökensel olarak E ntschlossenheit. Sie beschließt
anlaşıldığında — öııceleyici kararlılık olarak ein eigentliches G auzsciiiköiinen
des D aseins in sich. Die Sorge-
açığa çıkardı. Bu kararlılık oradaki-Varlığm bir stru k lu r spricht, n ich t gegen ein
asıl bütün-1Olabilme’sini kendi içinde kapsar. m ögliches Galizsem, so n d ern ist
die Bedingung der Möglichkeit
Kaygı-yapısı olanaklı bir bütün-olmaya karşı solchen ex istenziellen Seinkön­
konuşmaz; ama böyle varolma-ilgili ‘Olabil- n en s. Im Zuge d ieser Analysen
m e’ııin olanağının koşuludur. Bu çözümle­ wurde deutlich, daß im Phänom en
d er Sorge tlie exislenzialen Phä­
melerin gidişinde varolıışsal ölüm, duyuııç ve n o m e n e von Tod, Gewissen und
kabahat fenomenlerinin kaygı fenomeninde Schuld verankert liegen. Die
demir atmış olarak yatukları açığa çıkü. Yapı- Gliederung der Ganzheit des Stmh-
lurganzen ist noch reicher und damit
bülününün bütünlüğünün eklemlenişi daha da die existenzielle Fi nge narh der Einheit
varsıllaşmış ve böylelikle bu bütünlüğün birliğine dieser Ganzheit noch dringlicher
geworden.
ilişkin varolıışsal soru daha da iveğen olmuştur. Wie sollen wir diese E in h eit
Bu birliği nasıl kavrayacağız? Oradaki- begreifen? Wie kan n das Dasein
Varlık Varlığının sözü edilen yollarında ve ein h eitlich in d en g eu a u u ten
Weisen mul Möglichkeiten seines
olanaklarında nasıl birimsel olarak varolabilir? Seins existieren? O ffenbar m ir so,
Açıktır ki ancak özsel olanaklarında kendisi bu daß es dieses Sein in seinen wescu-
hafteii M öglichkeiten selbst ist, daß
Varlık olduğu, her durumda ben bu varolaıı-şey
je ich dieses Seiende bin. Das »Ich«
olduğum için öyle varolabilir. “B en” yapı- scheint die G anzheit des Struktur-
bütününün bütünlüğünü “birarada tutuyor” ganzen »ziisammenzuhalten«. Das
»Ich« mul das »Sellist« wurden von
görünür. “Ben” ve “Kendi” en erken zaman­ je h er in d er »O ntologie« dieses
lardan bu yana bu varolan-şeyiıı “varlı kbi- Seienden als d er tragende ( »rund
liın”iııde destekleyici zemin (töz ya da özne) (Snlistanzbzw. Subjekt) lx'gritfen.
Die v o rliegende Analytik stieß
olarak kavraıımıştır. Önümüzde yatan Analitik d e u u auch sch o n bei d er vorbe­
daha güııdelikliğiıı hazırlayıcı beümlemesinde reiten d en C harakteristik d er All­
bile oradaki-Varlığm ‘Kim’i sorusuna çatmışür. täglichkeit auf die frage nach dein
Wer des Daseins. Es zeigte sich,
En yakından ve çoğunlukla, oradaki-Varlığm zunächst u n d zum eist ist das
‘kendisi’ olmadığı, ama Insanın-kendisiude Dasein nicht es selbst, sondern im
Man-scll>st verloren. Dieses ist eine
yitmiş olduğu gösterilmiştir. Insanın-keııdisi existenzielle M odifikation tles
asıl ‘Keııdi’uin varolma-ilgili bir değişkisidir. eigentlichen Sellisi. Die frage nach
‘Kendiliğin’varlıkbilimsel yapısına ilişkin soru d er ontologischen Verfassung der
S elbstheit blieb u n b eantw ortet.
yanıtsız kalmıştır. Hiç kuşkusuz sorun için Zwar wurde [318] schon grundsätz­
ipucu ilkede daha şimdiden saptanm ıştır:12 lich d er L eitfaden des Problem s
Eğer ‘Kendi’ oradaki-Varlığm özsel belirle­ fix iert12: wenn das Selbst zu den
w esenhaften B estim m ungen des
nimlerine aitse, ama oradaki-Varlığm “özü” Daseins geh ö rt, dessen »Essenz«
varoluşla yatıyorsa, o zaman ‘Benlik’ ve ‘Ken­ a b e r in d e r Existenz liegt, d an n
m üssen Ichheit m ul Selljstheit
dilik’ varolıışsal olarak kavraıunahdır. Olumsuz begriffen werden. Nega­
yandan ise, İnsanın varlıkbilimsel betim le­ tiv zeigte sich d enn auch, daß die
mesinin elöııüııde-bulunuş kategorilerinin o ntologische C h arakteristik des
Man jede Verwendung von Katego­
(töz) herhangi bir kullanımını yasakladığı da rien der Vorhaudenheil (Substanz)
verbietet, (»nuirlsälzlich w inde gösterilmiştir. İlkesel olarak açığa çıkmıştır ki,
klar: die Sorge Ist ontologisc h nicht
aus Realität ab/.nleiten o d er mit kaygı varlıkbilimsel olarak realiteden türe­
Kategorien d e r Realität aufznl>an- tilmez ya da realitenin kategorileri ile kuru­
e n 1’. Die S orge birgt selioit das
lamaz.13 Kaygı dalıa şimdiden ‘Kendi’ feno­
Phänom en des Selltst in sielt, wenn
anders die'D iese zu Reehl liestehl, menini kendi içinde gizler, eğer “kendi için
d e r A nsdrnek »Selbstsorgc« in kaygı” anlatımının Başkaları için kaygı olarak
Atunessnug a n Fürsorge als Sorge
fü r A ntiere sei ein e Tautologie".
esirgeme ile uyum içinde alındığında bir gene­
Dann verschärft, sieh alx rdas Prol>- leme olacağı savı doğru ise.11 Ama o zaman
letn d e r ontologischen Bestim­ oradaki-Varlığın ‘Keııdiliği’niıı varlıkbilimsel
m ung d er Selbslhcii des Daseins
zur Frage nach dem existenzialen
belirlenim i sorunu kaygı ve ‘Kendilik’ ara­
»Zusammenhang« zwischen Sorge sındaki varoluşsal “bağlaııtı”ya ilişkin soruya
nnd SolI«i Iteil.
keskinleşir.
Die Aufklärung der Existenzia-
litâtdesSelİBt tvinnnl ihren »natür­ ‘Kendi’ııiıı varoluşsallığınm aydınlatılması
lichen« Ansgang von d er alltägli­ “doğal” başlangıcını oradaki-Varlığın ‘Keııdi’yi
chen Selltslanslegnug des Daseins,
das sich ü Ik t »sich selbst« aus­
gündelik yorum lam asından alır: Oradaki-
spricht im kh-sagm. Eine Verlanl- Varlık 'Ben-denıe'de “kendi kendisi” üzerine
lianuig ist dalx’i nicht notwendig. kendini anlatır. Bunun için bir bildirim zo­
Mil »Ich« m eint dieses Seiende sich
selbst. Der <Jehalt dieses Ansdrucks
runlu değildir. “Ben” ile bu varolaıı-şey kendi
gilt als schlechthin einfach. Er kendisini demek ister. Bu anlatımın içeriği
m eint je m ir m ich nnd nichts saltık olarak yalındır. Yalnızca ben demektir,
weiter. Als dieses Einfache ist das
»Ich« auch keine Bestimmung an­ daha ötesi değil. Bu yalın şey olarak “Ben”
derer Dinge, selbst nicht Prädikat, başka Şeylerin bir belirlenim i de değildir;
s o n d ern das absolute »Subjekt«.
Das im Ich-sagett Aus- und An-ge-
kendisi yüklem değil, ama saltık “özııe”dir.
sprocheue wird im m er als dasselixt “Beıı-deme”de ‘kendisi söylenen’ve ‘kendisine
sich D urchhaltcude angetroffen. söylenen’ şey ile her zaman aynı kendini sür­
Die Charaktere d er »Simplizität«,
»Substantialiläl« nn d »Persona­
düren şey olarak karşılaşılır. Kaııt’ın örneğin
lität«, tlie Kant ztnu Beispiel seiner “Arı Usun Bozukvargıları”15 öğretisine temel
L ehre »Von den Paralogisinen der aldığı “yalınlık,” “tözsellik” ve “kişisellik” karak­
reiticu V ernunft«15 zugrundege­
legt, entspringen einer echten vor- terleri gerçek bir öıı-feııomenolojik dene­
phänom enologischen Erfahrung. yimden doğarlar. Geriye bu yolda varlıksal
Die Frage bleibt, ob das ontisch
dergestalt Erfahrene ontologisch
olarak deneyimleneıı şeyin sözü edilen “kate­
m it Hilfe d e r g en a n n ten »Kate­ goriler” yardımıyla yorumlanıp yorumlaııa-
gorien« interpretiert werden darf. mayacağı sorusu kalır.
Zwar zeigt Kaut in strenger An-
nicssitng an den im Ich-sageu gege­
Hiç kuşkusuz Kant ‘Beıı-deme’de verilen
b en e n ph än o m en ale n Bestand, feııomeııal içerik ile sıkı uyum içinde, rulı-töz
datldieaus den genannten Charak­ üzerine sözü edilen karakterlerden çıkarsaııaıı
te ren erschlossenen ontischen
T hesen ü b er die S eelensubslanz varlıksal savların haksız olduklarını gösterir.
ohne Recht sind. Alter hierdurch Ama bununla yalnızca Benin varlıksal bir yanlış
wird lediglich ein e ontische
Fehlerklärung des Ich abgewiesen.
açıklaması reddedilm iş olur. Gene de

l,vgı.sı:tc.s.‘.>ıı. HJkz. § 43. s. 1211].


Mvgi. § -il. s. r a . NBkz. §41, s. [193].
,ÂVgl. Kıîlik d e r reinen Vernunft* S.
3W; vor allem die Bearbeitung in d e r 1.
l5Bkz. A n Usun FJeşlimi, B, s. 399; öncelikle 1. yayımdaki
Aııfl. S. 318 ir. |A] ele alış, s. 348 vs.
böylelikle hiçbir biçimde ‘Kendiliğin’ varlık- D am it isi jed o ch keineswegs die
ontologische In te rp re ta tio n d er
bilimsel yorumu kazanılmış ya da salt güvence Selljsllieil gew onnen o d er auch
altına alınmış ve olumlu olarak hazırlanmış bile n u r gesichert und jjosiiiv votix--
olmaz. Kant ‘Ben-deme’niıı feııom enal içe­ reitet. Wenngleich Koni strenger
als seine V orgänger d en phä­
riğine öncellerinden daha sıkı sarılmaya çalış­ n o m e n alen G eh alt des Ich-
mıştır; ama tözsel olanın varlıksal temellerini sageus festzu h alteu sucht, so
gleitet er [319] doch wieder in
kuramsal olarak Beııe yadsımış olmasına karşın, dieselJn u n an g em essen e O n to ­
gene de tözsel olanın aynı uygunsuz varlık- logie des Subsiauzialen zurück,
bilimine geri kayar. Bunun daha sağın olarak d eren ontische t'u n d am en le er
theoretisch dein Ich abgespro-
gösterilmesi gerekecektir, öyle ki bu yolla ‘Ken­ ch e n hat. Das soll gen au er ge­
diliğin’ çözümlemesinde ‘B en-dem e’yi baş­ zeigt w erden, um dadurch den
ontologischen Sinn des Ansatzes
langıç noktası almanın varlıkbilimsel anlamı
d e r Analyse d e r S elb slh eit im
saptanabilsin. Kant’ın “Düşünüyomm”u çözüm­ Ich-sagen zu fixieren. Die Harn­
lemesi, şimdi sözü edilen sorunun açıklaması ische Analyse des »Ich denke«
soll je tzt n u r soweit zur Illustra­
için gerekli olduğu düzeye dek, bir örnek olarak tion beigezogen w erden, als cs
getirilecektir.10* für die Klärung d er genannten
“Ben” bir yalın bilinçtir ki, tüm kavramlara Problem atik gefordert ist"*.
Das »Ich« ist ein blotles Be­
eşlik eder. Onunla “düşüncelerin aşkııısal bir wußtsein, das alle Begriffe Ijc-
öznesinin ötesinde hiçbirşey tasarımlanmaz.” gleitet. M it ihm wird »nichts
weiter, als ein transzendentales
“Bilinç kendinde bir tasarım olmaktan çok, ...
Subjekt d e r G ed an k en vorge-
genel olarak tasarımın bir biçimi (dir).”17“Düşü­ stelll«. Das »Bewußtsein an sich
nüyorum ” “h er deneyim e bağlanan ve onu (ist) nicht sowohl eine Vorstel­
lung .... sondern eine fo rm der­
önceleyen tamalgınm biçimidir.”18 selben ü b erh au p t« 17. Das »Ich
Kant “Düşünüyorum” anlatımında ya da — denke« ist »die fo rm tler Apper­
eğer “kılgısal kişi”nin “anlık”ta kapsanmasma da zep tio n , die je d e r lirläh ru n g
auhängl und ihr vorgehl «
dikkat edilecek olursa — “Eylemde bulunu­ Koni, faßt den phänom enalen
yorum” anlatımında haklı olarak “Beıı”in feno- G ehalt des »Ich« m it Recht in
den Ansdruck »Ich denke« oder,
meııal içeriğini kavrar. ‘Ben-dem e’ Kant’ııı
w enn die K inbcziehuug d e r
anlamında ‘Düşünüyorum-deme’ olarak alın­ » praktischen Person« in die
malıdır. Kant Benin feııom enal içeriğini res »Intelligenz« m ilbeachlet wird,
als »1dl handle«. Das Ich-sagen
cogilans olarak saptamaya çalışır. Eğer burada bu m uß im S inne Kants als lch-
Beııe “mantıksal özne” diyorsa, bu genel olarak denke-sageu gefaßt werden. Kant
Benin yalnızca mantıksal yolda kazanılan bir sucht den phänom enalen Gehalt
des Ich als res cogilaus zu
kavram olması demek değildir. Ben dalıaçok fixieren. Wenn e r dabei dieses
mantıksal davranışın, ‘bağlama’nın öznesidir. Ich »logisches Subjekt« nennt, so
besagt das nicht, tlas Ich nber-
l0Aşkııısal (aım ılguun çözüm lem esi için şim di bkz. M. hatipt sei ein bloß au f logischem
1leidcgger, Kani und dm Problem der Metaphysik, 2’iııei değiş­ Wege gew onnener Begriff. Das
tirilmemiş yayım, 1951, Iirü ııeii Kesim. [Bu not dahaöııeeki Ich ist vielmehr das Subjekt des
logischen Verhaltens, des Vcrbin-
yayımlarda görülen ve Varlık ve Zaman’m yayımlanmamış bir
bölüm üne gönderm ede bulunan şu notun yerini almıştır: “Bu ” / m Aii;i I\m - d e r li.m s/cin lcu ttlm
incelem enin ikinci anabölünıüniin ilk kesimi aşkııısal laınal- A|>jrt'r/t'plinn vgl. jcl/l: At. Heidegger,
gıııın somut Icııomonolojtk-clcşlircl çözümlemesini ve varlık- Kam und das Problem d e r Metaphysik.
bilimscl inilenimi getirecektir.”] 2. u n v e rä n d e rte A uflage 1951, fft.
Aljselunll.
'‘AUE, B, s. 404. l7Kı. d. r. V* S. 40 t.
'"A.v.y., A 354. "a. a. ö . A 35 t.
deus. Das »Ich tlcnkc« besagt: Ich “Düşünüyorum” ‘Bağlıyorum’ demektir. Tüm
verbinde. /Mies Verbinden ist »/rA
verbinde«. In je d em Znsam m en-
bağlama “Ben bağlıyorum”dur. H er birlikte
nehineii mul beziehen liegt im mer almada ve bağıntıda her zaman dalıa şimdiden
schon das Ich zu g ru n d e — Ben temelde yatar — ö t t o k e i h e v o v . Buna göre
ütroKsitiMEVov. D aher ist das Sub­
jekt um »B ew ußtsein a n sieh« subjektuııı “kendinde bilinç”tir, ve bir tasarım
u n d keine Vorstellung, vielm ehr değil ama dahaçok onun “biçimi”dir. Bu de­
die »Form« d erselben. Das will
sagen: das Ich den k e ist kein
mektir ki, ‘Düşünüyorum’ tasarımlanmış bir-
Vorgestellies, sondern die formale şey değil, ama genel olarak tasarımlamanın
S tru k tu r des V orstellens als sol­ biçimsel yapısıdır ve ancak bu biçimsel yapı
chen, w odurch so etwas wie Vor-
gestelll.es erst möglich wird. Form
‘tasarımlanmış olan’ gibi birşeyi olanaklı kılar.
d er Vorstellung m eint weder einen Taşanının biçimi bir çerçeveyi ya da bir evren­
Kaluueu noch einen allgem einen sel kavramı değil, ama EÎSoç olarak tasarım­
Begriff, sondern das, was als eIBo j
jedes Vorgestellte m ul Vorstellen lanmış olanı ve tasarımlamayı tasarımlama
zu dem m acht, uns es ist. Das Ich, yapanı imler. Ben, tasarımın biçimi olarak
als Form d er Vorstellung verstan­
d en, lrcsagl dasselbe wie: es ist
anlaşıldığında, bu onun “mantıksal özne”
»logisches Subjekt«. olması ile aynı şey demektir.
Das Positive au d e r Harnischen Kaııt’ııı çözümlemesinde iki olumlu yan
Analyse ist ein Do])|x‘ltes: einm al
sieh t e r die U nm öglichkeit d e r vardır: Birincisi, Benin bir töze varlıksal indir­
oiuischeu Rückführung tles Ich auf genişinin olanaksızlığını görmesi, İkincisi ise
eine [320] Suljslauz, zum anderen Beııe “D üşünüyorum ” olarak sarılmasıdır.
hält e r das Ich als »Ich deuke« fest.
U leichw ohl faßt e r dieses Ich Gene de bu Beni yine özne olarak ve böylece
w ieder als Subjekt und dam it in varlıkbilimsel açıdan uygunsuz bir anlamda
eit tem ontologisch unangem esse­
n en Sinne. D enn der ontologische
alır. Çünkü öznenin varlıkbilimsel kavramı
Begriff des Subjekts charakterisiert ‘Kendi’ olarak Benin Kendiliği’ni değil, ama her
nicht die Selbslhe.it des Ich qua Seihst, zaman elönünde-bulunan birşeyin ‘kendi-gibiliği’ni
sondern die Selbigkeil und Beständig­
keit eines immer schon Vorhandenen.
ve kalıcılığım niteler. Beni varlıkbilimsel olarak
Das Ich ontologisch als Subjekt özne olarak belirlemek 011u her zaman elönüıı-
Ix-stimmcn, Ix'sagt, es als ein im­ de-bulıınan birşey olarak koııutlamak demek­
m er schon Vorhandenes ausetzen.
Das Sein des Ich wird verstanden tir. Benin Varlığı res cogitansm realitesi olarak
als Realität der res cogilans'\ anlaşılır.19
*l)aß Kant d en ontologischen Glıa- l9K ant'm kişinin ‘Kcndi’sinin varlıkbilimsel karakterini
Rikicr des Selbst d e r Person im (in in d e
doch innerhalb des Horizontes d e r uıuuı- içm ekle dütıya-içiııde el-önünde-bnlıınan seyiıı uygunsuz
genıcssm eıı Ontologie des innerweltlich variıkbiliminiıı çevreni içersinde “lözscllik” olarak kavramış
V orhandenen, als »Substanzialc« gefaßt
hat, wird deutlich aus dem Material, das olması 11. lleim socU ı’iıı PersänUchkeitsbextnißlsein und Ding
//. IMmsoeth verarlx itetr in seinem Auf­ an sich in der Katt tischen Phihsojthie başlıklı denem esinde
satz: Peisöulichkriisbewußtseiu und Ding
an sich in d e r Kantischcit Philosophie.
geliştirdiği g ere ç te n açığa çıkar (bkz. Im m anuel Kani.
(Sonderdruck aus hm m m iel Kant. Fest­ Festschrift zur zweiten Jahrhundertfeier seines Geburtstages,
schrift zur zweiten Jahrhundertfeier seines
1924). D enem enin eğilimi salt tarihsel bir raporun ötesine
G eburtstages. 1921,) Die T endenz des
Aufsatzes geht ü b e r eilten u u r histori­ geçer ve “kategoıiscl” kişilik soru n u n u gösterir. 1 Icimsoetlı
schen Bericht hinaus uttd zielt a u f das şu n la rı söyler: “K uram sal u su n ve kılgısal ıısıııı Kant
»kategorinle« Problem d e r Peisoualiliit.
I Icim soeth sagt: »Zu wenig wird ja im m er tarafından uygulandığı ve tasarlandığı gibi çok yakınılan
noch die enge Ineinaudctai Itcit von theo­ içiçe k u ru lm a la rı k o n u su n a ço k az d ikkat edilm iştir.
retischer und praktischer Vernunft, wie
Kam sie übt und plant, beachtet. Zuwenig B u ra d a bile ço k az dikkat e d ile n şey k a te g o rile rin
ac h tet m au d arauf, wie h ie r sogar die (“ilkelcimdeki doğalcı doldur■ulusları ile karşıtlık içim le)
Kategorien (tın Gegensatz zu ihrer natu­
ralistischen Kt fülluug in d e n »G rund­
belirtik olarak geçerliklerini sürdürm eleri ve kılgısal usun
sätzen«) ausdrücklich Geltung behalten biriııcilliği alt ında doğalcı ussalcılıklan kurtarılm ış yeni bir
Ama nasıl olur da Kant “Düşiinüyorum”- Woran liegt es aber, (lall Kan! (len
eelitcu ph än o m en alen Ansatz heim
da gerçek bir fenomeııal başlangıcı varlık- »teil denke« ontologisch n icht ans-
biliııısel olarak değerlendiremez ve geriye werlen kann und znm »Snl>[321] jekt«,
“özııe”ye, eş deyişle tözscl-olaııa düşmek das heil.it znm Snitsianziale znnick-
l'allen lmilt? llas Ich ist nicht m ir »Ich
zorunda kalır? Ben yalnızca “Düşünüyorum” denke« so n d ern »Ich denke etwas«.
değil ama “Biışeyi düşüııüyorum”dur. Ama Allein lıclonl KnnluWhi selltst im mer
Kant her zaman Benin kendi tasarımlarına wieder, das Ich bleibe ani seine Vor­
stellungen bezogen und sei o hne sie
bağıntılı kaldığını ve oıılarsız lıiçbirşey olaca­ nichts?
ğını kendisi vurgulamaz mı? Diese Vorstellungen aber sind bir
Ama bu tasarımlar onun için Benin “eşlik ihn das »Kntpirisehe«. das vom Ich
»begleitet« wird, die Krscheinnngen,
ettiği” “görgül” şeylerdir, onun “takıldığı” denen es »anlningt«. Kant zeigt alter
görüngülerdir. Gene de Kant hiçbir yerde bu nirgends die Seinsart dieses »Anhän­
“takılma”nın ve “eşlik etme”ııiıı Varlık-türünü gens« und »licglcilcns«. Im G runde

uygulama bulm alarıdır (önıcğiıı “kişi”dc; vc kişisel öltitıı- iiik I ıınicr drııı Primat d e r jmıkltsclıcu Ver­
ilini!! eine neue, vom naturalistischen Ratio­
süzlük-’süresi’ııdc töz; “özgürlükten nedensellik” olarak nalismus losgelöste Anwendung finden sollen
nedensellik; “ussal varlıklar to|)lulıığu”nda etkileşim, vb.). (Stilistim* /u m B eispiel in »Person« und
Bunlar birer düşünsel saptam a aracı olarak ‘koşulsuz’ personaler Unstrrblichkcİtsdauer, Kausalität
als »Kausalität aus Freiheit«, Wechselwirkung
olana yeni bir giriş olarak hizmet ederler, ve btııııt bu
in d e r »Gemeinschaft d e r vernünftigen We­
nedenle ouuıı bir nesne olarak ussallaştırılmış bir 1ttlgtsiııt sen« iisw.). Sie dienen einem neuen Zugang
sermeyi istemeksizin yaparlar”; s. 3 1vs. — Ama Iturada asıl /um Uithedinglcn als gedankliche Fixicruug-
sm ittcl, o h n e d aru m ra tio n a lisie re n d e
vaıiıkbilimscl so runun üzerinden allanmışltr.: Acaba bit
G egenslandserkem ituis geben zu wollen.« S.
“kategoriler” kökeıısel geçerlik taşıyabilirler mi ve yalnızca 31 f. — Aber h ier ist d och das eigentliche
başka türlü uygulanm aları mı gerekir, ya d a oradaki- o u to lo g isc h c P ro b lem iibfrsfmıvfçrn. Die
Vaıiığııı vatiıkltilimsel sorunsalını tem elden saptırırlar mı Finge kann nicht ausbleibeu, ob diese »Kate­
gorien« u rsp rü n g lich e G eltung b eh a lte n
gil ti sorular bir yana altlamaz. Giderek kuramsal tıs kılgısal können und m ir andeix nngew endel zu wer­
usun içine kurulm uş olsa bile, ‘K endi’ııiu varoltışsal- d en brauchen o d er ob sie nicht von Grund
vaıiıkbilim sel sorunu yalnızca çözülm em iş değil am a aus die ontologische Problematik des Daseins
rt r iM t m i. Auch wenn die theoretische Ver­
ortaya koyulmamış kalır. Kuramsal ve kılgısal usların “içiçe nunft in die praktische eingebaut wird, bleibt
kurulm aları” hangi varlıklıilimsel (em elde yerine geti­ das ex isteii/ial-oulologische P roblem des
rilecektir? Iüşiniıı Varlık-türünü kuramsal davranış mı, Selbst nicht n u r ungelöst, solidem nngpstrül.
Auf welchen» ontologischen Boden soll sich
kılgısal davranış mı belirler, yoksa ikisinden hiç biri mi —
d e n n die » Itieinandeiarbeit« von th e o re ­
ve eğer hiç biri ise, o zaman ne? Bozukvargılar, tem el tischer und praktischer Vernunft vollziehen?
ünlem lerine karşıtı, Descarlcs’ın res «ıgürmsındaıı llc- B estim m t das th eo re tisc h e Verhalte»! d ie
g el’iıı liıı kavram ına dek ‘K endi’ sorunsalının varlık- S einsaitder Person o d er das praktische oder
keines von b e id e n — und welches daun?
bilinıscl Icmelsizliğini açığa çıkarm azlar ıııı? “Doğalcı O ffen b a ren die Paralogisineu trotz ih re r
olarak” ve “ussalcı olarak” düşünm ek gerekmez ve geııc fundam entalen B edeutung nicht die on to ­
de “tözsel”iıı vaıiıkbiliminiu görünürde kendiliğindcıı- logische Bodenlosigkeit d e r Problem atik des
S elbst von D escartcs’ res co g itan s bis zu
açık olduğu için daha da uğursuz olan egemenliği altına l legcls Begriff des <Geistes? Man braucht gar
düşülebilir. — Sözü edilen denemeye özsel bir ek olarak, nicht »naturalistisch« und »rationalistisch« zu
bkz. LIcimsoct.li, “M etaphysische Motive in d e r Aus­ denken und kann doch İn einer m ir wrhnng-
nisvolleien — weil scheinbar selbstverstän­
bildung des kritischen Idealism us.” Kanlsludien XXIX
d lic h e n B otm äßigkeit d e r O n to lo g ie des
(1924), s. 121 vss. Kant’m ßcn-kavramnnn eleştirisi için »Siibstanzialen« stehen. — Vgl. als wesent­
aynca bkz.; Max Sehelcr, Der Formalismus in der Ethik und liche Ergänzung des g e n a n n ten Aufsatzes:
lleimsoeth, M etaphysische Motive in d e r Aus­
die nmleriale Werlethik. II. Bölüm. Bu Jahrbuch [für Philo­
bildung des kritischen Idealismus. Kanişin­
sophie und phänomenologische Forschung] Gilt II (191(i), s. d im Ikl.XXJX (İİI2I),S. 121 IT. Zur Kritik an
388 vss., »Person u n d das ,Ich ’ d er transzendentalen Knuts Ich-brgrilT vgl. auch: Max ScJieht, Del
Apperzeption« üzerine. [Btı kesim Sohcler’iu yapıtının Formalismus in d e r Ethik und die materiale
W ertelhik. II. Teil. O/m h Jahrbuch Bd. II
dördüncü yayımında bulunacaktır, s. 384 vss., Bern, 1954; (1010). S. 388 ff. Uber »Person und das .Ich’«
İngilizce’ye çevirenlerin ııolıı.J d e r transzendentalen Apjxuzeptioii«.
a b e r wird sie vcrslaudcu als göstermez. Ama temelde bu Varlık-türü Benin
ständiges M itvoiiiaudenseiu lies
Ich mit seinen V orstellungen.
kendi tasarımları ile sürekli birlikte-elöııüııde-
Kant verm ied zwar die Abschnü­ bulunması olarak anlaşılır. Kant İliç kuşkusuz
rung des Ich vom Denken, ohne Benin düşünceden koparılm asından kaçın­
jedoch das »Ich denke« seil»! in
seinem vollen W cscnsbesiaitdr als mıştır; ama gene de bunu “Birşeyi düşünü­
»Ich denke etwas« anzusetzen und yorum” olarak tam özsel içeriği içindeki “Düşü-
vor allem ohne die ontologische
»Voraussetzung« für das »Ich
nüyorum”uıı kendisi ile başlamaksızın ve her-
denke etwas« als G ruudbeslimml- şeyden önce ‘Keııdi’ııin tenıel-belirliliği olarak
lieil des Selbst zu sehen. D enn “Birşeyi düşünüyorum” için varlıkbilimsel “var­
auch d er Ansatz des »Ich denke
etwas« ist ontologisch unlcrbe-
sayım”! görmeksizin yapmıştır. Çünkü “Birşeyi
stim m t, weil das »Etwas« unbe­ düşünüyorum” bile başlangıç noktası olmak
stim m t bleibt. W ird d a ru n te r için varlıkbilimsel olarak yeterince belirli değil­
verstanden ein innerweltliches
S eiendes, d a n n liegt d arin dir, çünkü “birşey” belirsiz kalır. Eğer bu “bir-
unausgesprochen die Vorausset­ şey” ile bir dünya-içinde varolan-şeyi anlarsak, o
zung von Well; und gerade dieses
P hänom en bestim m t die
zaman burada örtük olarak dünya varsayımı
Seinsverfassung des Ich mit, wenn yatar; ve tam olarak bu dünya fenomeni Benin
an d e rs es soll so etwas sein Varlık-durumunu birlikte belirler, eğer Ben
k ö n n en wie »Ich den k e etwas«.
Das Ich-sagen m eint das Seiende, gerçekten de “Birşeyi düşünüyorum” gibi birşey
das j e ich bin als: »Ich-bin-in- olabilecekse. ‘Ben-denıe’ her durumda ‘Ben-
eincr-Welt«. Kant sah das bir-düuyadayım’ olarak ben olan varolan-şeyi
Phänomen der W'elt nicht und war
konsequent genug, die imler. Kant dünya fenom enini görm edi ve
»V orstellungen« vom ap rio ri­ tasarımları “Düşüııüyorum”un a priori içeri­
sch en G ehalt des »Ich denke«
fernzuhallen. Alter dam it wurde
ğinden uzakta tutacak denli tutarlıydı. Ama
das Ich w ieder a u f ein isoliertes böylelikle Ben yine geriye, varlıkbilimsel olarak
Subjekt, das in ontologisch völlig bütünüyle belirsiz bir yolda tasarımlara eşlik
un b estim m ter Weise V orstel­
lu n g en begleitet, zurückgc-
eden yalıtılmış bir özneye zorlandı.20
drängi“ . ‘Ben-deme’de oradaki-Varlık kendini dünyadaki-
Im Ich-sagen spricht sich das
Varlık olarak anlatır. Ama gündelik ‘Beıı-deme’-
Dasein als ln-der-Welt-sein ans. Aber
m e in t d en n das alltägliche Ich- ııin demek istediği ‘düııyada-olaıı’ olarak kendisi
sagen sich als in-der-Welt-seiend? midir? Burada bir ayrını yapılmalıdır. Hiç kuş­
H ier ist zu scheiden. Wohl meint
das Dasein ich-sagend das
kusuz oradaki-Varlık ben-derkeıı her durumda
Seiende, das es je selbst ist. Die kendisi olan varolan-şeyi dem ek ister. Aıııa
alltägliche Selbstauslegung hat gündelik Varlık-yornmlaması kendini tasa edi­
ab e r die Tendenz, sich von der
besorgten »Welt« h e r zu ver­ len “düııya”daıı anlama eğilimindedir. Varlıksal
stehen. Im onlischen Sich-meinen ‘keııdiııi-demek-isteme’de oradaki-Varlık ken­
versieht es sich bezüglich d e r dini onun kendisi olan varolan-şeyiıı Varlık-türü
S eiusart des S eienden, das es
sell»t ist. Und das gilt vornehm ­ ile ilişkide görmeyi başaramaz. Ve bu başlıca
lich von der Grundverfassung des oradaki-Varhğııı temel-durumu için, diiııya-
Daseins, dem In-der-Well-seiu51.
[322]
daki-Varlık için geçerlidiı.21
Wodurch ist dieses »flüchtige« Bu “kaçıcı” ‘Ben-deıııe’ hangi yolla güdüle­
Ich-sagen motiviert? D urch das nir? Oradaki-Varlığın düşmesi yoluyla, ki düşme
'A'l'l. d ir pliänoimmoloKisclic Kritik
a,15kz. Katıl’m “İdealizmin Çürtiıiilıııesi”ıtiıı feııonıeno-
an Kants »Widerlegung des Idealismus«.
§ 43 a, S. 202 IT. lojik eleştirisi, § 45, s. |202| vss.
"Vgl. SS 12 nnd 13, S. !>2 fl. 2lBkz. §§ 12 ve 15, s. j52] vss.
olarak oradaki-Varlık kendi önünden İnsana Verfallen des Daseins, als welches
cs vor sich selbst / lieht in das Man.
kaçar. “Doğal” ‘Ben-Koııuşması’m İnsaııın- Die »natürliche« Ich-Rede vollzieht
kendisi yerine getirir. “Ben”de kendine anlatım das Man-sellist. Int »Ich« spricht,
veren ‘Keııdi’dir ki, en yakından ve çoğunluk­ sich das S ellslaus, das ich zunächst
u n d zumeist, nicht eigentlich bin.
la asıl olarak ben değilimdir. Tasa edilen şeylerin Eiir das A ufgehen in d e r alltäg­
gündelik çokluklarına ve birbirini kovala­ lichen Vielfältigkeit und dein Sicli-
jageu des Besorgten zeigt sich das
malarına soğrulmada keııdiııi-unutmuş ‘Ben- Selbst des selbstvergessenen Ich-
tasa ederim’in ‘Keııdi’si kendini sürekli olarak hesorge als das stän d ig selbige,
kendi-gibi, ama belirleniııısiz-boş yalın birşey aller unlieslim m l-leere Einfache.
Ist m an doch das, was man besorgt .
olarak gösterir. Gene de insanın tasa ettiği şey Dali die »natürliche« oinisclie Ich-
insandır. “Doğal” varlıksal ‘Ben-Konuşması’nm Rede d en ph än o m en alen Gehall
Bende denmek istenen oradaki-Varlığın feııo- des im Ich g em ein ten Daseins
ülx'rsiehl, gibt d er ontologischen
meııal içeriğini gözden kaçırması Benin varlık- In terp retatio n des Ich kein liecht,
bilimsel yorumuna bu gözden kaçırmaya katılma dieses Übersehen milzunmchen u n d
d er Problem atik des Sellist einen
ve ‘Kendi’ııiıı sorunsalını uygunsuz bir “kate-
unangem essenen »kalcgorialen«
gorisel” çevren üzerine dayatma hakkını ver­ 1 lorizoul aufzuzwingen.
mez. A llerdings gew innt d ie o n to ­
logische In terpretation des »Ich«
Hiç kuşkusuz “Beıı”iıı varlıkbilimsel yoru­ keineswegs d ad u rch schon die
mu gündelik Beıı-Koııuşmasını izlemeyi yad­ Lösung des Problems, daß sie der
sıyarak hiçbir biçim de sorunun çözümünü alltäglichen Ich-Rede die Gefolg­
sch aft versagt, wohl ab er die
kazanmış olmasa da, gene de daha öte soruş­ Verzeichnung der Richtung, in d er
turm anın izlemesi gereken yönü belirtmiştir. weitergefragt werden muß. Das Ich
Ben insanın “dünyada-olmada” o olduğu varo- m eint das Seiende, das inan »in-
dcr-W eh-scieud« ist. Das Sclion-
lan-şeyi imler. Ama ‘düııya-içiııde-elaltında- sriu-iu-eincr-W elt als Sein-liei-
buluııamn-ortasmda-Varlık’ olarak ‘daha-şim- innerwehlich-Zuhandenem liesagt
dideıı-bir-dünyada-Varlık’ eş-kökeıısel olarak ab e r gleich u rsp rü n g lich Sicli-
vorweg. »Ich« meint das Seiende,
‘keııdi-öııünde’ demektir. “Ben” varolaıı-şey dem es um das Sein des S eienden,
dem ektir ki, onun için önemli olan o olan das es ist, geht. Mil »Ich« spricht
sich die Sorge aus, zunächst und
varolaıı-şeyin Varlığıdır. “Ben” ile, kaygı kendi­ zum eist in d e r »flüchtigen« Ich-
ne anlatım verir ve bunu en yakından ve R ede des B eso rg n is. Das Mau-
çoğunlukla tasanın “kaçıcı” Beıı-Konuşma- sellist sagt am lautesten und häu­
tigsten Ieh-Ic,h, weil es im (irim de
sıııda yapar. İnsaıım-kendisi en gürültülü ve en nicht eigentlich es sellist ist und dem
sık olarak ‘Ben-Ben’ der durur, çünkü temelde eig en tlich en S ein k ö in ieu aus­
asilliği içinde kendisi değildirve asıl ‘Olabilme’- w eicht. Wenn d ie o ntologische
Verfassung des Sellist sich weder
deıı kaçınır. ‘Kendi’ııiıı varlıkbilimsel yapıla- au f eine Ichsulistanz noch au f ein
ııışı geriye ne bir Beıı-töze ne de bir “özııe”ye »Subjekt« zurückleiten läßt, son­
götürülm eye izin vermiyorsa, ama tersine d ern u m g ek eh rt das allläglich-
flü rh lig c Ich-lch-sagen aus dem
güııdelik-kaçıcı ‘Beıı-Beıı-deme’ asıl ‘Olabil- eigentlichen Scinköuuen verstanden
m e’deıı anlaşılmalıysa, o zaman bundan ‘Ken- w erden m uß, d an n folgt hieraus
d i’ııiıı kaygının sürekli olarak elöııüııde- noch nicht d er Satz: Das Sellist ist
d a n n d e r stän d ig v o rh an d en e
bulunaıı temeli olduğu önerm esi çıkmaz. G rund tler Sorge. Die Sclbstheil ist
‘K endilik’ varoluşsal olarak yalnızca asıl exisleuzial n u r abziilcsen am
eigentlichen Sellwlseinkönnen, das
‘Keııdi-Olabilme’de, eş deyişle kaygı olarak
heißt au d er E igentlichkeit des
oradaki-Varlığm Varlığının asıllığmda okuııa- Seins des Daseins als Sorge. Aus ihr
erh ä lt die Ständigkeil des Selbst ;ils çaktır. Öznenin [Subjektuın] sözde kalıcılığı
verm eintliche B eharrlichkeit des olarak ‘Kendi’nin sürekliliği aydınlatılmasını
Sni»jt'ktinii seine* A ufklärung. Das
P hänom en des eigeutlielien Scin- kaygıdan kazanır. Ama asıl ‘Olabilme’ feno­
köuueus öffnet alx-r aııı lı d en Blick meni ‘Kendi’nin ‘konum -kazanm ış-olma’
für die Ständigkeil des Selbst in dem
Sinn des Standgewxniuenhalx'ns. Die
anlam ında sürekliliği için de görüşü açar.
Ständigfeit des Selbst im D oppelsinne ‘Kendi ’nin sürekliliği, süregelme ve sağlamlığın
d er Ix-sländigeu Standfestigkeit ist çifte anlamında, kararsız düşmenin ‘Keııdi’-
die eigentliche Clegem Möglichkeit /.nr
IJnsellislstäudigkeit des uuenlschlos-
süreksizliğiııiıı asıl karşı-olaııağıdır. ‘Kendi’-
seuen Verfallens. Die Selbstständigkeit nin-sürekliliği varolıışsal olarak önceleyici
bedeutet exisletizial nichts anderes kararlılıktan başka birşeyi imlemez. Bu karar­
als die vorlaufende Kutschlosseu-
lieil. Die ontologische S tru k tu r lılığın varlıkbilinısel yapısı ‘Kendi’nin ‘Ken­
dieser eullüilll die K.xislenzialiläl tler diliği’nin varoluşsallığını ortaya serer.
Selljstlieil des Selltsl.
Das Dasein ist eigentlich selbst in
Oradaki-Varlık kendini endişeye zorlayan
d e r ursp rü n g lic h en V ereinzelung suskun kararlılığın kökeıısel bireyselleşme-
d e r verschw iegenen, sich Angst siııde asıl olarak kendisidir. Asıl Kendi-Olma,
zum utcuden Knischlossen heil. Das
[323] eigentliche Selhstsein sagt als
suskun olarak, kesinlikle “Beıı-Ben” demez,
schweigen des gerade nicht »Ich-Ich«, ama suskunluk içinde fırlatılmış varolaıı-
sondern »ist« in d er Verschwiegen­ şeydir ki, o olarak asilliği içinde olabilir.
h e it das gew orfene S eiende, als
welches es eigentlich sein kann. Das Kararlı varoluşun suskunluğu ınııı ortaya ser­
Soll »st, das die Verschwiegenheit der diği ‘Kendi’ “Beıı”iıı Varlığına ilişkin soru için
entschlossenen Kxislcnz enthüllt, ist
der ursprüngliche phänom enale Bo­
kökeıısel fenom enal temeldir. Ancak asıl
den für die Krage nach dein Sein des ‘Keııdi-Olabilme’nin Varlık-aıılaını tarafın­
»Ich«. Die phänom enale O rientier­ dan fenomenal olarak yönlendirilme tözsel-
ung am Seiussiun des eigentlichen
Selltstseinkönneus setzt erst in den
lik, yalınlık ve kişiselliğin lıaııgi varlıkbilinısel
Stand zu erörtern, welches ontolo­ hakla ‘K endiliğin’ karakterleri olarak ele
gische R echt d e r Sultstan/.ialität, alınabileceklerini tartışma konumuna getirir.
Simplizität und Personalität als Cha­
rakteren d er Selbslhcil zugewiesen ‘Kendi’nin Varlığına ilişkin varlıkbilinısel
w erden kann. Die ontologische soru kalıcı olarak elöııünde-buluııan bir
Krage nach dem Sein des Selbst muß
herausgedreht werden ans tler durch
‘Keııdi’-Şeyin yürürlükteki ‘Beıı-deme’ yoluy­
das vorherrschende ich-sagen stän­ la sürekli olarak telkin edilen ön-iyeliğindeıı
dig nahegeiegten Vorhalte eines 1h-- uzak durmalıdır.
harrlich vorhandenen Selltsldiuges.
Die Sorge bedarf nicht der Fun­ Kaygı bir ‘K endi’ üzerinde temellendirmeye
dierung in einem Selbst, sondern die gereksinmez; anıa, kaygının oluşturucusu olarak
Exislenzicdilät als Konstkulivum der varoluşsallık oradaki-Varlığın kendiııde-sürek-
Sorge gibt die ontologische Verfassung der
Selbstständigkeit des Daseins, zu der, dem liliğinin varlıkbilinısel yapılanıyım verir ki, buna,
vollen StruklurgehaU der Sorge entspre­ kaygının tanı yapısal içeriğine karşılık düşmek
chend, dasfaktische Verfcdlensein in die
Unselbstständigkeit gehört. Die volllte-
üzere, olgusal olarak kendinde-süreksizUğe düş-
griffene Sorgestruktur schließt tlas müş-olma aittir. Tam olarak kavranan kaygı-
P hänom en d er S elbstheit ein. yapısı ‘Kendilik’ fenomenini kapsar. Bu feno­
Dessen Klärung vollzieht sich als In­
terpretation des Sinnes der Sorge,
menin açıklanması kaygının anlamının yoru­
als welche d ie Seinsganzheit des mu olarak yerine getirilir; ve oradaki-Varlığın
Daseins bestimmt wurde.
Varlık-bütünlüğü kaygı olarak belirlenmişti.
§ (55 . Kaygının Varlıkbilimsel A nlamı Olarak g 05. Die Zaili'iıhhe.il als der
mıtolagisıhe Simi diu Singt
Zamansallık
Kaygı ve ‘Kendilik’ arasındaki “bağlaııtı”nın Die K ennzeichnung des »Zusam­
m enhangs« zwischen S orge m ul
nitelenişinde hedef yalnızca özel ‘Ben-lik’ Sclb.sl.lieU h a lle n ich t n u r ilie
sorununun açıklanışı değil, ama oradaki-Var- Klärung fies Sonderprohlem s der
lığııı yapı-bütününüıı bütünlüğünün feno- Jcli-heit. /.uni Ziel, sie sollte d er
letzten V orbereitung d e r p h än o ­
meııal ayrımsanışı için son hazırlığa yardımcı m enalen Erfassung d er G anzheit
olmaktı. Gerekli olan şey varohışsal soru for­ des S trukturgau/.eu des Daseins
müle etmenin yalpalamayan disiplinidir; yoksa dienen. Es b ed arf d er ungelmirhe-
nen Diszijdiit der exisleu/.iuleu Fra­
varlıkbilimsel bakış açısı için oradaki-Varlığın gestellung, soll nicht doch ziilelzl
Varlık-türü sonunda, bütünüyle ayrımsız da die Seiusarl des Daseins sich für
den ontologischen Blick in einen,
olsa, bir elönüııde-bulunuş kipine saptırı- w enngleich ganz iu d iffcrcn icu
lacaktır. Oradaki-Varlık kendini önceleyici Modus d er Vorhaudenheit verkeh­
kararlılık olarak ohışturaıı asıl varoluşta “özsel ren. Das Dasein wird »wesentlich«
in d er eigentlichen Fxistenz, die
olarak” oradaki-Varlık olur. Kaygının asilliğinin sich als verlaufende Fnlschlosscn-
bu kipi oradaki-Varlığın kökensel ‘kendiııde- lieit konstituiert. Dieser Modus der
sürekliliği’ni ve bütünlüğünü kapsar. Bunlara Eigentlichkeit d er Sorge en th ält
die ursprüngliche Selbstständig­
dağınık olmayan ve varoluşsal olarak anlayan keit und G anzheit des Daseins, lut
bakış oradaki-Varlığın Varlığı varlıkbilimsel unzerstreuleu, exislen/.ial versie­
ben d en Blick au f sie muh sich die
anlam ının ortaya serilmesini yerine getir­ Freilegung des ontologischen Sin­
melidir. nes des Seins des Daseins voll­
Kaygının anlamı ile varlıkbilimsel olarak ziehen.
Was wird ontologisch m it dem
aranan nedir? Anlam neyi imler? Araştırmamız Sinn d e r Sorge gesucht? Was
bu fenomen ile anlamanın ve yorumlamanın b ed e u tet Sinn? Das l’h äu o m eu
çözümlemesi bağlanımda karşılaştı.-- Bu çö­ begegnete ih r U ntersuchung im
Zusam[324]meuhang d er Analyse
zümlemeye göre, anlam onda birşeyin anla­ von Verstehen u n d A uslegung” .
şılabilirliğinin kendini sürdürdüğü ve üstelik Danach ist Sinn das, worin sich die
Verslehbirkeil von etwas hält, ohne
bunu kendisi belirtik olarak ve teıııatik olarak daß es selbst ausdrücklich u n d
görüşe gelmeksizin yapabildiği şeydir. Anlam them atisch in d en Blick kom m t.
birincil tasarın ‘ne-üzeriııe’sini imler ki, birşey, Sinn bedeutet das Woraufhin des
prim ären Entwurfs, aus dem h er
ne ise o olarak, kendi olanağı içinde ondan etwas als das, was es ist, in seiner
kavranabilir. Tasarlama olanakları, eş deyişle M öglichkeit b egriffen w erden
olanaklı kılan şeyleri açığa serer. kam t. Das Entw erfen erschliel.it
M öglichkeiten, das heißt, solches,
Bir tasarın ‘ııe-üzeriııe’sini ortaya sermek das ermöglicht.
tasarlanmış olanı olanaklı kılanı açığa sermek Das Woraufhin eines Entwurfs
freilegeu, besagt, das erschließen,
demektir. Btı ortaya seriş, yöntemsel olarak, bir was das Entw orfene erm öglicht.
yorumlamanın temelinde yatan ve çoğunlukla Diese Freilegung verlangt m etho­
örtük olan tasarın öyle bir yolda incelenmesini disch, dem ein er Auslegung zu­
g ru n d elieg en d e n , m eist unaits-
ister ki, tasarlamada tasarlanmış olan ‘ne- drücklichcu F.ulwurf so nachzuge­
üzeriııe’si açısından açığa serilmeli ve ayrım- hen, daß das im Entwerfen Entwor­
saııabilir olmalıdır. O zaman kaygının anla- fene hinsichtlich seines Woraufhin
erschlossen und fällbar wird. Den

--likz. Şj 32, s. | I4H | vss., ö ze llik le s. 11511 vs. *V«I.S»2.S. M8ll.,l>c*m<lnsS. lâ l I.


Sinn der Sorge hcrausstcllcn, heil.il mim ortaya koymak oradaki-Varlığm kökensel
ilam ı: d en d e r ursp rü n g lich en
exislen/.ialen In te rp re tatio n des varoluşsal yorumunun temelinde yatan ve ona
Daseins zugrundeliegenden und yol gösteren tasarın öyle bir yolda izlenmesi
sie leilenden Entwurf so verfolgen, demektir ki, tasarlananda onun ‘ne-üzeriııe’si
daß in seinem Entworfenen dessen
Woraufhin sichtbar wird. Das Ent­ görülebilir olmalıdır. Tasarlanan şey oradaki-
w orfene isl das Sein des Daseins Varlığııı Varlığıdır ve hiç kuşkusuz onu asıl
und zwar erschlossen in dem , was
es als eigentliches Gaiizscuikönncn
bütün-4Olabilme’ olarak oluşturan şeyde açığa
konstituiert. Das W oraufhin dieses serilir. Bu tasarlamanın — açığa serilen ve
Entworfenen, des erschlossenen, böyle oluşturulan Varlığın — ‘ııe-üzeriııe’si
so konstituierten Seins, ist das, was
diese K onstitution des Seins als
Varlığın kaygının kendisi olarak bu yapıkmışım
Sorge stilist erm öglicht. Mil der olanaklı kılan şeydir. Kaygının anlamına ilişkin
Erage nach dein Sinn d er Sorge ist soru ile şu sorulur: Kaygının eklemlenmiş yapı-
gefragt: tww ermöglicht die Ganzheit
des gegliederten Strukturganzen der bütününün bütünlüğünü onun açımlanmış ekleııı-
Sorge in der Einheit ihrer ausgejallelen lenişinin birliği içinde olanaklı kılan nedir?
Gliederung?
Sağın olarak alındığında, anlam Varlığı
S lreug genom m en b e d e u tet
Sinn das W oraufhin des prim ären anlamanın birincil tasarının ‘ııe-üzerine’siııi
Entwurfs des Verstehens von Sein. imler. Kendi kendisini açığa seren düııyadaki-
Das sich selbst, erschlossene In-der-
Wtil-scin versteht mit dem Sein des
Varlık onun kendisi olan varolan-şeyiıı Varlığı
Seienden, das es sellist ist, gieiclt- ile eş-kökeıısel olarak dünya-içiııdc açığa çıka­
urspri inglich tlas Sein des inner- rılmış Varlıkların Varlığını anlar, üstelik tem-
w eltlich en td eck ten Seienden,
w enngleich u n th rm atisc h und
atik olmayan bir yolda da olsa ve giderek bu
sogar noch u n differenziert in Varlık henüz birincil varoluş ve realite kip­
seinen prim ären Modi der Existenz lerine ayrımlaşmış olmasa da. Varolaıı-şeyleriıı
und Realität. Alle ontischc Erfah­
ru n g von Seiendem , das um sich­
tüm varlıksal deneyimi — lıeııı elaltıııda-bulu-
tige b erechnen des X uhandencn ııaııların sağgörülü hesaplanışı lıeııı de el-
sowohl wie tlas positiv wissenschaft­ önünde-buluııaularm olumlu bilimsel bilgisi
liche Erkennen des V orhandenen,
g rü n d e n in jeweils m e h r o d er — her durumda karşılık düşen varolaıı-şeyleriıı
m inder durchsichtigen Entwürfen Varlığının az çok saydam olan tasarları üze­
des Seins des en tsp re ch en d en rinde temellenir. Ama bu tasarlar kendi içle­
S eienden. Diese Entw ürfe aber
bergen in sich ein W oraufhin, aus rinde bir ‘ııe-üzerine’ gizlerler ki, Varlığın
dein sich gleichsam tlas Verstehen anlaşılması bir bakıma kendini ondan besler.
von Sein nährt.
Wenn wir sagen: Seiendes »hat
Varolaıı-şey “anlam taşır” dediğimizde bu
Sinn«, dann bedeutet das, es ist in onun Varlığında erişilebilir olmuş olmasını
seinem Sein zugänglich geworden, iniler ki, bu Varlık, kendi ‘ııe-üzeriııe’si üzerine
tlas allererst, au f sein W oraufhin
entw orfen, »eigentlich« »Sinn
tasarlanmış olarak, lıerşcydeıı önce “aslında”
hat«. Das Seiende »hat« nu r Sinn, “anlam taşıyan” şeydir. Varolan-şeyiıı anlam
weil es, als Sein im vorhinein “taşımasının” biricik nedeni önceden açığa
erschlossen, im Entwurf des Seins,
tlas heil.il, aus dessen W oraufhin
serilmiş Varlık olmakla Varlığın tasarında, eş
verständlich wird. D er p rim äre deyişle o tasarın ‘ııe-üzerine’sinden anlaşılır
Entwurf [325] des Verstehens von olmasıdır. Varlığı anlam anın birincil tasarı
Sein »gibt« den Sinn. Die Erage
nach dem Sinn tles Seins eines anlamı “verir.” Bir varolan-şeyiıı Varlığının
Seienden macht das Woraufhin tles anlam ına ilişkin soru varolaıı-şeyleriıı tüm
allem Sein von Seiendem zugrun­
Varlığının temelinde yatan Varlık-aıılayışımn
deliegenden Scinsverstehcus zum
llıcm a. ‘ııe-üzerine’sini tema yapar.
Oradaki-Varlık varoluşu açısından kendi için Das D asein ist ihm selbst
hin sich tlich sein e r Existenz
ya asilliği ya da asılsızlığı içinde açığa serilir. eig en tlich o d er nn eig en llich
Varolmada oıadaki-Varlık kendini anlar, ve erschlossen. E x istierend ver­
steht es sich, so /war, dal! dieses
dahası öyle bir yolda ki, bu anlama bir arı ayrım­
V erstehen kein pures Erlassen
sama sunmaz, ama olgusal ‘Olabilme’niıı varol- darstellt, so n d ern das existen­
ma-ilgili Varlığını oluşturur. Açığa serilen Varlık zielle Sein des faktischen Sein-
k ö n iifiis an sm ach t. Das e r­
bir varolaıı-şcyin Varlığıdır ki, onun için bu schlossene Sein ist das eines
Varlık önemlidir. Bu Varlığın, eş deyişle kaygının S eien d en , dem es um dieses
anlamı kaygıyı yapılaııışı içinde olanaklı kılar ve Sein gehl. Der Sinti dieses Seins,
das heißt tler Sorge, d er diese in
‘Olabilme’niıı Varlığını kökeıısel olarak oluştu­ ih rer K onstitution erm öglicht,
ran şeydir. Oradaki-Varlığın Varlık-anlamı kendi macht ursprünglich das Sein des
Seinkönnens ans. Der Sc hissilin
kendisinin özgürce yüzen bir Başkası ve “Dışı”
des Daseins ist n icht ein frei-
değil, ama kendini anlayan oradaki-Varlığm sclnvebendes A nderes m ul
kendisidir. Oradaki-Varlığın Varlığını ve böyle­ »Außerhalb« seiner scllwt, sou-
elern das sich versteh en d e
likle olgusal varoluşunu olanaklı kılan nedir? D asein scllisl. Was erm öglicht
Varoluşun kökeıısel varoluşsal tasarında das Sein des Daseins mul damit
tasarlanan şey kendini önceleyici kararlılık ola­ dessen faktische Existenz?
Das Entw orfene des ur­
rak ortaya sermiştir. Oradaki-Varlığın bu asıl sprünglichen exislenzialeu Ent­
bütüıı-Varlığını kendi eklemlenmiş yapı-bütüııü- wurfs der Existenz enthüllte sich
als vo rlau fen d e Entschlossen­
ııün birliği açısından olanaklı kılan nedir? Bi­
heit. Was erm ö g lich t tlieses
çimsel olarak ve varoluşsal olarak ve şimdi tam eig en tlich e G auzsein des
yapısal içeriği sürekli olarak adlandırılmaksam Daseins hinsichtlich der Einheit
seines gegliederten .Strukturgan­
alındığında, önceleyici kararlılık en öz ve ayır- zen? Formal existenzial gefaßt,
dedici ‘Olabilme’ye doğru Varlıktır. Böyle bir şey o h n e je tz t stän d ig d e n vollen
ancak genel olarak oradaki-Varlık kendi en öz S trn k tn rg eh all zu n en n e n , ist
die vorlaufende Entschlossen­
olanağında kendine doğru gelebildiği ve bu h e it das Sein zum eig en sten
keııdini-kendine-doğru-gelmeye-bırakmada bu ausgezeichneten Seinkönueu.
D ergleichen ist m ir so möglich,
olanağa bir olanak olarak dayanabildiği, eş de­
daß das D asein überhaupt in
yişle varolduğu için olanaklıdır. Ayırdedici ola­ seiner eigenst en Möglichkeit auf
nağa dayanan, onda kendini kendine doğru gel­ sich zukom m eu kann u n d die
Möglichkeit in diesem Sich-auf-
meye bırakan şey kökeıısel gelecek fenomenidir.* sicli-znkommenlassen als Mög­
Eğer oradaki-Varlığm Varlığına asıl ya da asılsız lich k eit au sh ält, das heißt
ölüme-doğru-Varlık aitse, o zaman bu ancak şimdi existiert. Das die ausgezeichnete
Möglichkeit anshaltende, in ih r
sözü edilen ve daha da yakından belirlenecek an­ sich auf sich ZukommenAassai ist
lamda gelecek-ilgili birşey olarak olanaklıdır. “Ge­ das u rsp rü n g lic h e Phänom en
tler Zu-kunß. W enn zum Sein
lecek” burada henüz “edimsel” olmamış ve ilk kez
des Daseins das eigentliche I j z w .
olacak bir ‘Şimdi’yi değil, ama oradaki-Varlığm u n eig en tlich e Sein zum lode
en öz ‘O labilm elinde kendine doğru onda gel­ gehört, dann Ist dieses n u r mög­
lich als zukiinßiges in dem jetzt
diği ‘gelme’yi [:: ...kunft:: das Kommen] imler. angezeiglen un d noch näher zu
ItesLimmeudeuSiuu. »Zukunft«
m eint h ie r nich t ein Jetzt, das,
*| ‘P h än o m en d e r Zu-kunfl. ’ ß tu a d a ‘ Zu-Imnfl' yapısı noch nicht »wirklich« geworden,
‘gelecek zam an’ ( Zukunft) anlatım ının 'zu- :: -e’ (ya da ‘-e einm al erst sein wird, so n d ern
d oğru’) öneki ve ' komnum'dv.n (:: gelmek) türediğini göster­ die Kunfi, in tler das Daseiu in
meyi amaçlıyor. | seinem eigensten Seinkönueu
a u f sich ziikoiinnl. Das Vor­ Önceleme oradaki-Varlığı asilliği içinde ‘gelecek­
la u ten m aclit das D asein
eigentlich zukünftig, so zw ar,
teki’ kılar, ve dahası öyle bir yolda ki, öııcelemeniıı
daß das Vorlauten sollisl m ir kendisi ancak oradaki-Varlık genelde varolan
möglich ist, sofern das Dasein olarak dalıa şimdiden kendine doğru geldiği, eş
als seiendes ülxT haupt schon
im m er auf sich zukom uu, das deyişle genel olarak Varlığında ‘gelecek-ilgili’
h e iß t in seinem Sein ü b er­ olduğu ölçüde olanaklıdır.
haupt zukünftig ist.
Die vorlaufeude Entschlos­
Önceleyen kararlılık oradaki-Varlığı özsel
senheit versteht das Dasein in kabahatli-Varlığı içinde anlar. Bu anlama kaba-
seinem w eseuhafteu Schul- hatli-Varlığı varolmada üstlenm e, hiçliğin fır­
digsein. Dieses V erstehen
lx'sagt, das Scliuldigseiu exis­
latılmış temeli olma demektir. Ama fırlatılmışhğı
tieren d üİKTiıelm ıen, als üstlenme oradaki-Varlığın her durumda daha şim­
gew orfener G rund der Nich­ diden olmuş olduğu yolda asilliği içinde olduğunu
tigkeit sein. Ü lx'rnahm e d er
Geworfenheit alx'r Ixsleutol, imler. Fırlatılmışhğı üstlenme ise ancak gelecek-
das D asein in dem , wie es je ilgili oradaki-Varlığın en öz “her durumda daha
schon tone, eigenllich sein. Die
Ü bernahm e d e r G ew orfen­
şimdiden olmuş olduğu yolda,” eş deyişle kendi
h e it ist aber nur so möglich, “olmuş” olması olabileceği düzeye dek olanaklıdır.
daß das zukünftige D asein Ancak genel olarak ‘ben olm uşum ’ olarak var
sein eigenstes »wie [326] es je
sch o n war«, das h eiß t sein
olduğu sürecedir ki, oradaki-Varlık gm-geldiği
»Gewesen«, sein kann. N ur yolda gelecekten [= gelecek açısından] kendine
sofern D asein ü b erh au p t ist
doğru gelebilir.* Aslında ‘gelecekteki’ olmakla,
als ich A/w-geweseu, kann es
zukünftig au f sich scllisl so oradaki-Varlık aslında olmuştur. En son ve en öz
zukom m eu, daß es zuriiek- olanaktaki önceleme en asıl ‘olmuş olma’ya anla­
knm m t. Eigentlich zukünftig
ist das Dasein eigentlich
yan geri-gelmedir. Oradaki-Varlık ancak ‘ge­
gewesen. Das Vorlaufen in die lecekteki’ olduğu ölçüde asilliği içinde olmuş
äußerste und eigenste Mög­ olabilir. ‘Olm uşluk’ belli bir yolda gelecekten
lich k eit ist das v erstehende
Zurückkom m en a u f das
kaynaklanır.
eigenste Gewesen. Dasein Onceleyici kararlılık ‘Orası’ııın o sıradaki
kann nu r eigenllich gewesen konumunu öyle bir yolda açığa serer ki, varoluş
sein, sofern es zukünftig ist.
Die Gewrsenheit entspringt in eylemde bulunm ada olgusal olarak ve çevresel
gewisser Weise d er Zukunft. olarak elaltmda-bulunan şey ile sağgörülü olarak
Die vorlaufende Entschlos­
senheit erschließt die jew ei­
tasalanır. Konumda elaltmda-bulunaııın ortasında
lige Situation des Da so, daß kararlı Varlık, eş deyişle çevresel olarak bulunan ile
die Existenz h a n d e ln d das eylemde bulunm ada karşılaşmaya izin verme
faktisch um w eltlich Zuhan-
d eu e umsichtig besorgt. Das
ancak bu varolan-şeyin bir ‘şimdikileştirilme1ünde*
entschlossene Sein bei dem olanaklıdır. Ancak ‘şimdikileştirme’ anlamındaki
Z u h a n d eu en d e r S ituation,
Şimdi olarak kararlılık ne ise o olabilir: Eylemde
das heißt das h am lelinle
liegegnenlassen des umwelt­ bulunurken kavradığı şeyin kılık değiştirmemiş
lich Anwesenden ist n u r olarak karşılaşılmaya bırakılması.
m öglich in einem Gegenwär­
tigen dieses Seienden. N ur als
Gegenwart im S inne des
* i Daha doğaldan bir anlatımla: ‘Oradaki-Varlık gelecekten
Gegenwärtigens kann die Ent­ geliyorsa, bu oının gelecekte olmuş olduğunu iıulcr.’ — Burada
schlossenheit sein, was sie ist: nıantıksal-kavram sal çözüm lem enin zamansızlığı ile göıgiil-
das unverstellte liegegneulas- edimsel du n u n u n zamamaUığı arasındaki aynın gözden kaçırılır.
sen dessen, svas sie handelnd Gelccekte-‘olm ıış’-olma kurguklııv (‘zamansız’ ve ‘zamatısal’),
ergreift. lenoıncnolojikolması, ‘kendini sergilemesi’ söz konusu değildir. J
Gelecek-ilgili olarak kendine doğru geri- Zukünftig a u f sit il zııriickkom-
ıncntl, bringt sich dit- Kuısclılos-
gelmede kararhlık ‘şimdikileştirerek’ ken­ seuİK'il gegenwärligeud in die Situa­
dini konuma getirir. Olmuşluk gelecekten tion. Die Gewesenheil entspringt der
Zukunft, so zwar, dal.’ die gewesene
kaynaklanır, dahası öyle bir yolda ki, ‘olmuş
(besser gew esende) Zukunft die
olan’ (ya da daha iyisi, ‘olmuş olmakta olan’) G egenw art aus sielt en tläd t. Dies
Gelecek kendinden Şimdiyi bırakır. Böyle d ergestalt als gew esend-gegen-
w ärtigende Zukunft ein h eitlich e
‘olmıış-olmada şimdikileştiren’ Gelecek ola­ Pliänoi neu nennen wir die Zeitlichkeit.
rak birlik taşıyan fenomene zanıansallık deriz. Nur sofern das Dasein als Zeitlichkeit
Ancak oradaki-Varhğııı zanıansallık olarak bestimmt ist, ermöglicht es ihm sellisl
das g ek en n zeich n ete eig en tlich e
belirli olması ölçüsünde onun için öııceleyici G anzscinkönnen tler vorlaufenden
kararlılığın betimlediğimiz asıl bütüıı-‘01a- Entschlossenheit. Zeitlichkeit enthüllt
sich als der Sinn der eigentlichen Sorge.
bihne’si olanaklı kılınır. Zanıansallık kendini
Der phänom enale, aus d er Seins-
asıl kaygının anlamı olarak ortaya serer. verlässung d e r vorlaufentleu E nt­
Bu anlamın öııceleyici kararlılığın Varlık- sch lo ssen h eit geschöpfte G ehalt
tlieses Sinnes erfüllt die B edeutung
durum undan yaratılmış feııomenal içeriği des Terminus Zeitlichkeit. Der termi­
zanıansallık teriminin imlemini doldurur. Bu n o logische G ebrauch dieses Aus­
anlatımın terminolojik kullanımı ilk olarak drucks m uß zunächst alle aus dem
vulgären Zeitlxgi ilfsich audräugeu-
“Gelecek,” “Geçmiş” ve “Şimdi”ııin kendi­ d en ß ed e u tu u g en von » Z ukunft”,
lerini kaba zaman-kavranımdaıı dayatan tüm »Vergangenheit« und »Gegenwart«
ünlemlerini uzaklaştırmalıdır. Bu ayrıca “öz­ fern h alten . Das gilt auch von den
b egriffen ein er »subjektiven« und
nel” ve “nesnel,” ya da “içkin” ve “aşkın” bir »objektiven«, bzw. »im m anenten«
“zamaıı”ın kavramları için de geçerlidir. und »transzendenten« »Zeit«. Sofern
Oradaki-Varlığın kendini en yakından ve sich das Dasein selbst, zunächst und
zumeist uneigentlich versteht, d arf
çoğunlukla asılsız olarak anlaması ölçüsün­ vermutet werden, daß die »Zeit« des
de, kaba zanıan-aıılayışınm “zaman”111111 hiç vulgären Zeilverslehens zwar ein
echtes Phänom en darslelll. alter, ein
kuşkusuz gerçek ama türevsel bir fenomeni
abküuftiges. Es entspringt der uuei-
sunduğu varsayılabilir. Bu kendisinin kendi g e u tlic h eu Z eitlichkeit, d ie selbst
kökeni olan asılsız zaıııansallıktan kaynak­ ih ren eig en en U rsprung hat. Die
Begriffe der »Zukunft«, »Vergangen­
lanır. “Gelecek,” “Geçmiş” ve “Şimdi” kav­ heit« und »Gegenwart« sind zunächst
ramları ilkin asılsız zamaıı-anlayışından geliş­ aus dein u u eig cn llich cn Zeil.ver-
mişlerdir. Karşılık düşen kökeıısel ve asıl steh e n erw achsen. Die term in o lo ­
gische U m gren zu n g d er e n tsp re ­
fenomenlerin terminolojik sınırlanışları tüm chenden ursprünglichen und eigenl-
varlıkbilimsel terminolojiyi yakalayan aynı [327Jlichcu Phänom ene kätitpfl mit
güçlükle savaşırlar. Bu araştırına alanına d erselb en Schwierigkeit, d e r alle
<ätiologische! erm inologie verhaftet
özgü zorbalıklar keyfi değil, ama olgularda bleibt. Gewaltsamkeiten sind in die­
temellenmiş zoruııluklardır. Gene de asılsız sem Uulersucluingsfeldc nicht Will­
zamaıısallığın kökeıısel ve asıl zamaıısal- kür, sondern sachcgrüttdcle Notwen­
digkeit. Um jetloch d en U rsprung
lıktaki kaynağını herhangi bir boşluk bı­ d er uueigenllichcu Zeitlichkeit aus
rakmaksızın belgitleyebilmek için, ilkin yal­ d er ursprünglichen und eigentlichen
lückenlos aufweisen zu können, be­
nızca ham olarak betimlenen kökeıısel feno­
d arf es erst einer konkreten Ausarbei­
menin somut bir geliştirilmesi gereklidir. tung des n u r erst roh gekennzeich­
Eğer kararlılık asıl kaygı kipini oluşturu­ neten ursprünglichen Phänomens.
Wenn die Entschlossenheit den
yorsa, ama kendisi ancak zanıansallık yoluyla Modus d er eigentlichen Sorge atis-
olanaklı ise, o zaman kararlılık açısından niacht, sie selbst, aber nur durch die
Zeitlichkeit möglich isl. daun muß kazanılan fenomenin kendisi yalnızca zanıan-
das im H inblick a u f die F'.nl-
sclilossenheit gew onnene Phäno­
sallığııı bir kipliğini sunmalıdır ki, bütününde
m en sclljst m ir chic Moilaliläl der kaygı olarak kaygıyı olanaklı kılan odıır. Kaygı
/c illid ik c il darslcllcu, die iilier- olarak oradaki-Varlığııı Varhk-bütüıılüğü şıı
liaupl Sorge als solche ermöglich!.
Die Seiiisgan/.heil des Daseins als demektir: ‘(düııya-içiııde karşılaşılan varolan-
Sorge besagt: Sich-vorwcg-sclion- şeyleıiıı) ortasıııda-Varlık olarak (bir dünya)da
seiii-in (ein er Well) als Sein-bei
(innerw cltiich liegegncndoiii
dalıa-şim didcıı-kendi-önünde-Varlık.’ Bu
S eienden). Bei d e r erste n Fixi­ eklemlenmiş yapının ilk saptanışı durumunda,
erung dieser gegliederten Struktur bu eklemleme açısından, varlıkbilimsel soru­
m irde darauf hiugcwicseti, daß mil
Rücksicht auf diese Gliederung die nun daha da geriye, yapı-çoklusuııım bütün­
ontologische Frage noch w eiter lüğünün birliğinin ortaya serilmesine dek
ziirückgelriclien werden müsse bis
götürülmesi gerektiği ileri sürülmüştü.2’Kaygı-
zur F reilegung d e r E inheit d er
Ganzheit der Struktnrm annigfal- yapısının kökensel birliği zamansallıkta yalar.
ligkeils:l. Die ursprüngliche Einheit der ‘Kendi-öııünde’ Gelecekte temellenir. ‘Da-
Sorgestruktur liegt in der Zeitlichkeit.
Das Sich-vorwcg gründet in der
lıa-şinıdiden ...de-Vaılık’ anlatımı kendi içinde
Zukunft. Das Schon-scin-in ... be­ ‘O lm uşluğu’ bildirir. ortasıııda-Varlık’
kundet in sich die G ew escnhcil. ‘şimdikileştirme’de olanaklı kılınır. “Oııünde”-
Das Sein-bei... wird erm öglicht im
Gegenwärtigen. Ilierliei verbietet
deki “öıı”ü ve “daha şimdideıı”i kaba zamaıı-
es sich nach dem G esagten von anlayışıııdan kavramak söylenmiş olanlara
selljst, das »Vor« im »Vorweg« und göre yasaklanmıştır. “Öıı” “henüz şimdi değil
das »Schon« aus dem vulgären Zeil-
verständuis zn fassen. Das »Vor« — ama daha sonra” anlam ında “öııceki”ııi
m eint nicht das »Vorher« im Sinne imlemez; ne de “daha şimdiden” bir “şimdi
des »Noch-uichl-jetzt — alter spä­
ter«; ebensow enig b ed e u tet das
bundan böyle değil — ama daha öııce”yi imler.
»Schon« ein »Nichl-inehr-jetzl — Eğer “ön” ve “daha şimdiden” anlatımları bu za-
ab e r früher«. H ätten die Aus­ maıı-yüklü imlemi taşıyor olsalardı — ki bunu
drücke »Vor« und »Schon« diese
zeithafle Bedeutung, die sic auch
da taşıyabilirler —, o zaman kaygının zamaıı-
haben können, dann wäre mit der sallığı ile onun “daha önce” ve “daha sonra”
Zeitlichkeit der Sorge gesagt, sie sei
olan, “henüz olmayan” ve “bundan böyle olma­
etwas, das »früher« u nd »später«,
»noch nicht« und »nicht m ehr« yan” birşey olduğu da söylenmiş olurdu. Kaygı
zumal isl. Die Sorge wäre dann be­ o zaman “zamanda” yer alan ve süren varolaıı-
griffen als Seiendes, das »in der
Zeit« vorkonunt m ul abläufl. Das
şey olarak kavranırdı. Oradaki-Varlık karakte­
Sein eines Seienden vom Charakter rindeki bir varolan-şeyiıı Varlığı elönünde-bulu-
des Daseins würde zu einem Vor­ nan birşey olurdu. Eğer böyle birşey olanaksız
handenen. Wenn dergleichen un­
möglich ist, dann muß die zeithafle ise, o zaman sözü edilen anlatımların zaman-
B edeutung d e r g e n a n n te n Aus­ yüklii ünlemleri başka bir indem olmalıdır.
drücke eine andere sein. Das »vor« “O n” ve “keııdi-önünde” Geleceği öyle birşey
und »vorweg« zeigt die Zukunft an,
als welche sie überhaupt erst er­ olarak gösterirler ki, genelde oradaki-Varlığııı
möglicht, daß Dasein so sein kann, onun için ‘Olabilme’siniıı önemli olduğu gibi
daß es ihm um sein S einkönnen
geht. Das in der Zukunft gründen­
olabilmesini ilk kez o olanaklı kılar. Kendini
de Sichenlwerfen a uf das »Umwil- “kendi uğruna” üzerine tasarlama, Gelecekte
lcn seiner sellisl« isl ein Wesens­ temellenmekle, varoluşsallığın özsel bir karak­
ch a ra k ter d er Exislenzialität. Ihr
primärer Sinn ist die /uhunft. [328] teridir. Varoluşsallığın birincil anlamı Gelecektir.
Benzer olarak, “Dalıa-Şimdiden” var olduğu lıng lciclıen m e in t das
»Schon« d en exislcnzialcn
sürece her durum da daha şimdiden fırlatılmış zeitlich en Scinssitui des
birşey olaıı varolaıı-şeyiıı varoluşsal zamaıısal Seienden, das, soteni es ist, je
Varlık-anlamını imler. Ancak kaygı ‘Olmuşluk’ta sch o n G ew orfenes ist. N ur
weil Sorge in d er Gewesen­
tem ellendiği içindir ki, oradaki-Varlık o olan heil g rü n d et, k ann das
fırlatılmış varolaıı-şey olarak varolabilir. Oradaki- Dasein als das gew orfene
Seiende, das cs ist, existieren.
Varlık olgusal olarak varolduğu “sürece” hiçbir »Solange« das D asein fak­
zaman geçmiş değildir, ama hiç kuşkusuz her tisch existiert, ist es nie
zaman “ben olmuş-im” anlamında daha şimdiden vergangen, wohl alx-r im m er
schon gewesen im Sinne des
olmuştur. Ve oradaki-Varlık ancak var olduğu »ich bin-gewesen«. U nd cs
sürece olmuş olabilir. Buna karşı bundan böyle el- kann n u r gewesen sein, so­
lange es ist. Vergangen dage­
önünde-bulunmayaıı varolan-şeye ‘geçmiş’ deriz.
gen ueunen wir Seiendes, tlas
Buna göre oradaki-Varlık varolurken kendini n ic h t m e h r v o rh an d en ist.
hiçbir zaman “zamanla” ortaya çıkan ve yitip giden D aher kann sich tlas Dasein
ex istieren d nie als vor­
ve bir parçası daha şimdiden geçmiş olan bir el- h a n d e n e Talsache feststel­
önünde-buluııan görgül olgu olarak saptayamaz. len, die »mit d e r Zeit«
Oradaki-Varlık “kendini” her zaman ancak en tsteh t u n d verg eh t u n d
stückweise schon vergangen
fırlatılmış olgu olarak “bulur” [findet sich]. Ruhsal ist. Cs »findet sich« im m er
durumda [Befindlichkeit] s oradaki-Varlık henüz n u r als geworfenes faklım ı,
varken daha şim diden olmuş olan, eş deyişle ln der Befindlichkeit wird tlas
Dasein von ihm seilst über­
olmuşken sürekli olarak var olan varolan-şey fallen als tlas Seiende, das es,
olarak kendine baskın yapar. Olgusallığm birincil noch seiend, schon war, tlas
heißt gewesen ständig ist. Der
varoluşsal anlamı O lm uşlukta yatar. Kaygı-ya- prim äre exisleiudalcSiuu der
pısımıı formülasyoııu, “ön” ve “daha şimdiden” Faktizität liegt in d er
anlatım ları ile, varoluşsallığın ve olgusallığm G ew esenhcit. Die Form u­
lieru n g d e r S o rg esiru k lu r
zamaıısal anlamını gösterir. zeigt m it d en A usdrücken
Buna karşı kaygının üçüncü oluşturucu kıpısı »Vor« u n d »Schon« d en
— ‘Düşüşteki... ortasmda-Varlık.’ — için böyle bir zeitlichen Sinn von F.xistcn-
zialität u n d Faktizität an.
belirtm e eksiktir. Bunun düşm enin de zaman- Dagegen fehlt eine solche
sallıkta temellenm ediğini imlemesi gerekmez; Anzeige fü r tlas d ritte
konstitutive M om ent d er
ama, tasa edilen elaltıııda-bulunaıı şeye ve el- Sorge: tlas verfallende Sein-
öııünde-bulunan şeye düşüşün birincil temelini lx-i ... Das soll nicht bedeu­
sağlayan ‘şimdikileştirme ııin, kökeıısel zamaıısallık ten , tlas V erfallen g rü n d e
nicht auch in d e r Z eitlich­
kipinde, Gelecek ve ‘Olmuşluk’ta kapsanmış kal­ keit, sondern antleulen, tlaß
dığını anıştırır. Kararlığında, oradaki-Varlık ken­ tlas Gegenwärtigen, in dem tlas
dini düşmeden doğrudan doğruya geri getirmiş, Verfallen a n das b esorgte
Zuhandene und Vorhandene
ve bunu özellikle açığa serilmiş konum açısından primär g rü n d et, im M odus
“görüş kıpısı”ııda [Augenblick]** daha asıl olarak tler ursprünglichen Zeitlich­
keit ein geschlossen bleibt in
“orada” olabilmek için yapmıştır. Zukunft u n d G ew esenhcit.
Entschlossen h a t sich tlas
*| Yiııe doğal dilden I'ctıomeııolojik bir kanıl: ‘Moment’ ya da Dasein geratle zurückgeholt
‘kıpı’ anlam ına gelen 'A t ıg e u b lic lt' ‘göz’ ve ‘bakış’ sözcüklerinden aus dem Verfallen, um desto
türetilmiş bir bileşik addıı. Burada da fenoıııeııolojitıin yöntemi eigentlicher im »Augenblick«
gereği d u y u s a l (görsel-işitsel) etimoloji semantiğin ve mantığın a u f die erschlossene Situa­
öııfıuc alınır.] tion »tla« zu sein.
Die Zeitlichkeit erm öglicht Zamansallik varoluş, olgusallık ve düşmenin
die Einheit von Existenz, Fakti­
zität und Verfallen und konsti­
birliğini olanaklı kılar ve böylece kökensel ola­
tu ie rt so u rsprüng lich die rak kaygı-yapısmııı bütünlüğünü oluşturur. Kay­
G anzheit der Sorgestruktur. Die gının kıpılan bir toplama yoluyla biraraya tuttu­
M om ente d er Sorge siud durch
keine Anhäufung zusammenge- rulmuş değildirler, tıpkı zamansallığın kendi­
s türkt, so wenig wie die Zeitlich­ sinin de ilkin Gelecek, Olmuşluk ve Şimdinin
keit selbst sich erst aus Zukunft,
G ew esenheit u n d G egenw art
“zamanla” bileşmesinden oluşmamış olması
»mit d e r Zeit« zusauunensetzt. gibi. Zamansallık genel olarak bir varolan-şey
Die Zeitlichkeit »ist« überhaupt değildir.Yoktur, ama kendini oldururyada zanıan-
kein Seiendes. Sie ist nicht,
sondern zeitigt sich. Warum wir
sallaştınrs [zeitigt sich]. Gene de niçin “Zaman-
gleichwohl nicht um hinkönucu sallık — kaygının anlamı dır,” “Zamansallık —
zu sagen: »Zeitlichkeit .ist’ — der şöyle ya da böyle belirlenmiştir,” demenin önüne
Sinn d e r Sorge«, »Zeitlichkeit
,ist’ — so und so bestimmt«, das geçemeyişimiz ilkin Varlığın ve genel olarak
kann e n t verständlich gem acht “dir”in açıklanacak olan düşüncesinden anlaşılır
w erden aus d e r geklärten Idee
des Seins u n d des »ist« über­
kılınabilecektir. Zamansallık zamansallaştırır ve
h au p t. Zeitlichkeit zeitigt und hiç kuşkusuz kendi olanaklı kiplerini zamaıısal-
zwar m ögliche Weisen ih re r laştırır. Bunlar oradaki-Varlığın Varlık-kiplerinin
selbst. Diese erm öglichen die
M annigfaltigkeit der Seinsmodi
çokluğunu, herşeyden önce asıl ve asılsız varo­
des D aseins, vor allem die luşun temel-olanağını olanaklı kılarlar.
G rundm öglichkeit d e r eigent­ Gelecek, Olmuşluk, Şimdi “kendine-doğ-
lichen und uneigentlichen Exis­
tenz. ru”nuıı, “geriye ,,.-e”nin, “tarafından karşılaşıl-
Zukunft, G ew esenheit, Ge­ maya bırakm a”ııııı fenom enal karakterlerini
genw art zeigen die p h än o m e­
nalen C haraktere des »Aufsich-
gösterir, ‘...-e doğru,’ ‘...-e’ ve ortasında’ feno­
zu«, des »Zurück auf«, des menleri zamansallığı açıkça EKOTcmKÖv*olarak
»Begegnenlassens [329] von«. ortaya sererler, Zamansallık kendinde ve kendi için
Die Phänom ene des z u ..., auf...,
b e i... offenbaren die Zeitlichkeit
kökensel “kerıdi-dışı ” dır. Buna göre nitelenen
als das fKorcrriKÖv schlechthin. Gelecek, Olmuşluk, Şimdi fenom enlerini za-
Zeitlichkeit ist das ursprüngliche mansallığııı 'Ekstase'leri*s olarak adlandırırız.
»/I ußer-sich« an und fü r sich seihst.
Wir neu n e n d ah e r die charak­ Zamansallık bundan önce ilkin kendisinden orta­
terisierten P hänom ene Zukunft, ya çıkan bir varolan-şey değildir; tersine, özü
G ew esenheit, G egenw art die
Ekstasen der Zeitlichkeit. Sie ist
ekstaselerin birliğinde ‘zamaıısallaştırma’dır.
nicht vordem ein Seiendes, tlas Kaba anlayış için erişilebilir olan “zaman”ııı
erst aus r»V7t heraustrilt, sondern karakteristiği, başka şeyler arasında, tam olarak
ih r Wesen ist Zeitigung in d er
Einheit der Ekstasen. Das Charak­
başlangıcı ve sonu olmayan arı bir ‘Şimdiler’-
teristische der dem vulgären Ver­ aı dışıklığı olarak onda kökensel zamansallığın
ständnis zugänglichen »Zeit« ekstatik karakterinin düzleştirilmesindeıı oluşur.
liesteilt u. a. gerade darin, daß in
il tr als einer puren, anfangs- und Ama bu düzleştirmeııin kendisi varoluşsal anla­
endlosen Jetzt-folge d e r eksta­ mına göre belirli bir olanaklı zamansallaştırma-
tische Charakter d er ursprüng­
lichen Zeitlichkeit nivelliert ist.
da temellenir ki, bununla uyum içinde zaman-
Diese Nivellierung selbst grün­ sallık sözü edilen “zamanı” asılsız olarak zaman-
d et a b e r ihrem exislenzialen
Sinne nach in einer lteslimmteu
möglichen Zeitigung, gemäß der *['Ekslase' Y unanca “ ekotooi ; :: dışarı çıkarm a, uzak­
die Zeitlichkeit als uneigenlliche laştırm a” sözcüğünden türetilir. Yunanca sözcük zam anla
die g en a n n te »Zeit« zeitigt. ‘dalınç’ anlam ını da kazanmıştır.]
sallaştırır. Buna göre, oradaki-Varhğııı sağ­ Wenn daher die iler Verständigkeit
des Daseins zugängliche »Zeit« als
duyusu için erişilebilir olan “zamanı” kökensel nicht u rsprünglich und vielm ehr
olmayan ama dalıaçok asıl zamansallıktaıı kay­ entspringend aus d e r eigentlichen
naklanan zaman olarak belgitlersek, o zaman, Zeitlichkeit nachgew iesen wird,
d au n rechtfertigt sich gem äß dem
a potiori fit denominatio ilkesine göre, şimdi Satze, a poticin fit denominatio, die
ortaya serilen zamansallığı kökensel zanıan ola­ B enennung d er jetzt, freigelegten
Zeitlichkeit als ursprünglich* Zeit.
rak adlandırmada aklanırız. Bei d er A ufzählung d er Eksta­
Ekstaselerin sıralanmasında her zaman Ge­ sen haben wir im m er die Zukunft
lecekten ilk konumda söz ettik. Bunun Gele­ an erster Stelle genannt. Das soll
anzeigen, daß d ie Zukunft in tler
ceğin kökensel ve asıl zaınaıısallığııı ekstatik ekstatischen Einheit tler ursprüng­
birliğinde bir öncelik taşıdığını göstermesi lichen und eigentlichen Zeitlich­
keit einen Vorrätig hat, wenngleich
gerekir, üstelik zamansallık ilkin ekstasderiıı bir die Zeitlichkeit nicht eist durch eine
toplamı ve ardışıklığı yoluyla ortaya çıkmıyor, Anhäufung m ul Abfolge tler Eksta­
ama her durumda kendini onların eş-kökeıı- sen en tsteh t, so n d ern j e in d er
( ■IcichursprüngUchkcil derselben
sellikleriııde zamansallaştırıyor olsa da. Ama sich zeitigt. Aber innerhalb dieser
bu eş-kökeııselliğiıı içersinde zaınaıısallaştırma sind die M odi d er Zeitigung ver­
schieden. Und die Verschiedenheit
kipleri değişiklik gösterirler. Ve değişiklik za- liegt darin, daß sich die Zeitigung
maıısallaştırmaııın birincil olarak değişik aus d en v erschiedenen Ekstasen
ekslaselerdeıı belirlenebilmesinde yatar. Kö­ p rim är bestim m en kann. Die ur­
sprüngliche und eigentliche Zeit­
kensel ve asıl zamansallık asıl Gelecekten lichkeit zeitigt sich aus d er eigent­
zamaıısallaştırılır, ve dahası öyle bir yolda ki, lichen Zukunft, so zwar, daß sie zu­
gelecekte olmuş olmakla lıerşeydeıı öııce Şim­ künftig gewesen allererst die Uc-
genwart weckt. Das pı imim Phänomen
diyi uyandırır. Kökensel ve asıl, zamansallığm der ursprünglichen und eigentlichen
birincil fenomeni Gelecektir. Geleceğin önceliği Zeitlichkeit ist die Zukunft. Der Vor­
taug der Zukunft wird sich entspre­
asılsız zaınaıısallığııı kendisinin değişkiye uğra­ chend der modifizierten Zeitigung
mış zamaıılaştırınasına karşılık düşmek üzere d er uneig en tlich eu Z eitlichkeit
değişecek, ama ‘türevsek [ ‘abkünftig’J “zaman selbst abwandelu, alter auch noch
in d e r ab küuftigen »Zeit« zum
da bile önce çıkacaktır. Vorschein kommen.
Kaygı ölüme-doğrıı-Varlıktır. Öııceleyici Die Sorge ist Sein zum lo d e .
kararlılığı oradaki-Varhğııı saltık olanaksız­ Die vorlaufende Entschlossenheit
bestim m ten wir als das eigentliche
lığının betimlenen olanağına doğru asıl-Varlık Sein zu der charakterisierten Mög­
olarak belirledik. Böyle kendi sonuna doğru lichkeit d er schlechlhinuigeu Un­
m öglichkeit des Daseins. In sol­
Varlıkta, oradaki-Varlık “ölüme fırlatılırken” chem Sein zu seinem Ende exis­
asilliği ve bütünlüğü içinde o olabileceği varo- tiert das Dasein eigentlich ganz als
laıı-şey olarak varolur. Bu varolaıı-şeyiıı onda das Seiende, das es »geworfen in
d en Tod« sein kann. Ks h at nicht
salt sona erdiği bir sonu yoktur, ama sonlu ein Ende, au dem es n u r auihört,
olarak varolur. Birincil olarak öııceleyici karar­ sondern existiert endlich. Die eigent­
liche Zukunft, die prim är die Zeit­
lılığın anlamını oluşturan zamansallık tara­ lichkeit zeitigt, tlie den Sinn d er
fından zamansallaştırılaıı asıl Gelecek böy­ vorlaufen[330]dcu Entschlossen­
lelikle kendini sonlu olarak ortaya serer. Ama heit, ausmaelil, enthüllt sich dam it
selbst als endliche. A llein »gehl«
benim kendimin ‘bundan-böyle-oradaki-Var- trotz des Nichlmehrdaseins m einer
lık-olmayış’ıma karşın, “zaman daha öte sür­ selljsl »die Zeit nicht weiter«? Und
kann nicht u nbeschränkt vieles
mez mi”? Ve “Gelecekte” yatan ve ondan gel­ noch »in der Zukunft« liegen und
mekte olan sınırsız çoklukta şey olamaz ırıı? aus ihr ankom men?
Die Kragen sind zu bejahen. Soruların yanıtı evettir. Buna karşın, kö-
Trotzdem entliallen sie keinen Eiu-
wanil gegen die Endlichkeit d er
keıısel zamaıısallığııı soııluluğuııa yönelik
ursprünglichen Zeitlichkeit — weil hiçbir karşıçıkış kapsamazlar, çünkü bu artık
sie iilx-rhaupl nicht m ehr von dieser bütününde onların ele aldıkları birşey değil­
handeln. Die Krage ist nicht, was »in
ein er w eilergehenden Zeit« noch dir. Soru “sürmekte olan bir zamanda” ola­
alles geschehen und was für ein Aul- bilecek lıerşey hakkında ya da “bu zamandan”
sich-Zukommou-lassen »aus dieser
Zeit « begegnen kann, sondern wie
nasıl bir ‘kendiııe-doğru-gelmeye-bırakma’ ile
das Auf-sich-Zukomm en selbst als karşılaşılabileceği hakkında değil, ama ‘keıı-
solches ursprünglich bestim m t ist. diııe-doğru-gelme’ııin kendisinin böyle olarak
Seine Endlichkeit besagt nicht pri­
m är ein A ulhören, sondern ist ein
kökeıısel olarak nasıl belirleneceği hakkın­
C harakter der Zeitigung selbst. Die dadır. Sonluluğu birincil olarak bir ‘sona
ursprüngliche u n d eigentliche
erm e’ demek değil, ama zamaıılaştırmanın
Zukunli ist das Aul-sich-zu, a u f sich,
existierend als die unüberholbare kendisinin bir karakteri demektir. Kökeıısel ve
M öglichkeit d e r N ichtigkeit. Der asıl Gelecek ‘keııdiııe-doğru’dur, 'kendiııe’dir,
ekstatische Charakter der ursprüng­
lichen Zukunft liegt gerade darin,
hiçliğin arkada bırakılamaz olanağı olarak
daß sie das Seinkönnen schließt, das varolur. Kökeıısel Geleceğin ekstatik karakteri
heißt selbst geschlossen ist und als tam olarak ‘Olabilme’yi kapamasında, eş de­
solche das entschlossene exis­
tenzielle Verstehen d er Nichtigkeit
yişle kendisinin kapanmış olmasında ve böyle
erm öglicht. Das ursprüngliche untl olarak hiçliğin kararlı varolma-ilgili anla­
eigentliche Aiif-sich-zukommcn ist şılmasını olanaklı kılmasında yatar. Kökeıısel
d e r Sinn tles Existierens in der
eigensten N ichtigkeit. M il d er ve asıl ‘kendine-doğru-gelme’ en öz hiçlikte
These von der ursprünglichen End­ varolmanın anlamıdır. Zaınansallığııı köken-
lichkeit d er Zeitlichkeit wird nicht sel sonluluğu üzerine sav ile “zamanın daha
b estritten, daß »die Zeit w eiter
geht«, solidem sie soll lediglich den öte sürmesini” tartışma konusu yapınıyoruz;
phän o m en alen C harakter d e r ur­ ama yalnızca kökeıısel zamaıısallığııı feııo-
sprünglichen Zeitlichkeit feslimi teil,
d e r sich im Entw orfenen des ur­
ıııeııal karakterine sarılıyoruz ki, kendini
sp rünglichen exislenzialen Ent­ oradaki-Varlığın kendisinin kökeıısel varo-
würfe des Daseins sellist zeigt. luşsal tasarında tasarlanan şeyde gösterir.
Die Versuchung dazu, die End­
lichkeit d e r ursp rü n g lic h en und
Kökeıısel ve asıl Geleceğin sonluluğunu ve
eigentlichen Zukunft und dam it der böylelikle zamaıısallığııı sonluluğunu gözardı
Zeitlichkeit zu übersehen, bzw. sie etme ya da böyle sonluluğu a priori olanaksız
»apriori« für unmöglich zu halten,
en tsp rin g t aus dem ständigen
sayma çabası kaba zanıan-anlayışmm kendini
V ordräugen des vulgären Zeitver- sürekli olarak öne çıkarmasından doğar. Eğer
ständuisses. Wenn dieses mit Recht bu anlayış sonsuz zamanı ve yalnızca bunu
ein e endlose Zeit u n d n u r diese
kennt, d an n ist dam it noch nicht tanımada haklıysa, o zaman böylelikle onun
erwiesen, daß es diese Zeit und ihre bu zamanı ve bunun “sonsuzluğunu” daha
»U nendlichkeit« auch schon ver­
şim diden anlamış da olduğu belgitleıımiş
steh t. Was besagt: tlie Zeit »geht
weiter« und »vergeht weiter«? Was olmaz. “Zaman daha öte sürer” ve “hep geçip
b e d e u te t das »in d e r Zeit« ü b e r­ gider” ne demektir? Genel olarak “zamanda”
h a u p t u n d das »in« und »aus d er
Zukunft« im besonderen? ln wel­
ve özel olarak “Gelecekte” ve “Gelecekten”
chem Sinne ist »die Zeit« endlos? neyi imler? “Zaman” hangi anlamda sonsuz­
D ergleichen verlangt A ulklärung, dur? Eğer kökeıısel zamanın soııluluğuııa
wenn die vulgären Einwäucle gegen
die Endlichkeit der ursprünglichen
kaba karşıçıkışlar temelsiz kalmayacaksa, bu
Zeit nicht bodenlos bleiben wollen. noktalar açıklama isterler. Ama bu açıklama
aııcak sonluluk ve sonsuzluk* açısından uygun Diese A ufklärung aller läßt sicil
n u r bew erkstelligen, wenn lnn-
bir soru formülasyoııu kazanılmışsa etkili olabi­ sichtlich d er lindlichkeil und Un­
lir. Gene de böyle bir formülasyoıı kökensel en d lich k eit ein e angem essene
F ragestellung gew onnen ist.
zaman fenomeni üzerine anlayan bir bakıştan
Diese jedoch entspringt dem ver­
kaynaklanır. Sorun elönünde-bulunan şeyin ste h e n d e n blick a u f das ur­
“onda” ortaya çıktığı ve yitip gittiği “türetilmiş” sprüngliche Phänom en der Zeit.
Das Problem kann nicht lauten:
sonsuz zamanın kendini nasıl kökensel sonlu wie wird d ie »abgeleitete« u n en d ­
zamansallık yaptığı olamaz; tersine, sorun sonlu liche Zeit, »in der« das Vorhan­
asıl zamansallıktan asılsız zamansallığııı nasıl dene entsteht [331] und vergeht,
zur utspmnglichen endlichen Zeit­
doğduğu ve asılsız zamansallığının, asılsız ola­ lichkeit, sondern wie entspringt
rak, sonlu zamandan nasıl sonsuz bir zamanı aus d er en d lich en eigentlichen
Z eitlichkeit die »» eig en tlich e,
zamansallaştırdığı sorunudur. Ancak kökensel u n d wie zeitigt diese als » »ei­
zaman sonlu olduğu içindir ki, “türevse!” zaman gen tlichc aas d er endlichen eine
kendini soıı-suz olarak zamansallaştırabilir. »»-endliche Zeit? N u r weil die
u rsp rü n g lich e Zeit endlich ist,
Anlayan ayrımsamanın düzeninde, zamanın kann sich die »allgeleitete« als mb
sonluluğu ancak “sonu olmayan zaman” ser­ endliche zeitigen. In d er O rdnung
gilendiği ve böylece onunla karşılaştırılabilir d er verstehenden Erfassung wird
die Endlichkeit der Zeit erst daun
olduğu zaman bütünüyle görülebilir olur. völlig sichtbar, wenn die »eudlose
Kökensel zamansallığııı önceki çözümleme­ Zeit« hcrausgeslelll ist, um ihr
gcgcnübergcslclli zu werden.
sini şu savda toparlıyoruz: Zaman zamansallığııı Die bisherige Analyse d er ur­
zamaıısallaştırılıııası olarak kökenseldir ki, böy­ sprünglichen Zeitlichkeit fassen
le olarak kaygı-yapısının yapılanışıııı olanaklı wir in folgenden n iesen zusam­
men: Zeit ist ursprünglich als Zei­
kılar. Zamansallık özsel olarak ekstatiktir. Zanıan- tigung tler Zeitlichkeit, als welche
sallık kendini kökensel olarak Gelecekten za- sie die K onstitution d er Sorge-
mansallaştırır. Kökensel zaman sonludur. stru k lu r erm ö g lich t. Die Zeit­
lichkeit ist wesenhaft ekstatisch.
Gene de kaygının zamansallık olarak yorumu Zeitlichkeit zeitigt sich ursprüng­
şimdiye dek elde edilen dar temele sınırlı kalamaz, lich aus d er Z ukunft. Die ur­
sprüngliche Zeit ist endlich.
üstelik oradaki-Varlığın kökensel ve asıl bütüıı- Doch kann die Interpretation
olmasıııa bakış için ilk adımları atmış olsa bile. tler Sorge als Zeitlichkeit nicht
Oradaki-Varlığın anlamının zamansallık oldu­ a u f die bisher gew onnene sch­
m ale Basis beschränkt bleiben,
ğu savı bu varolaıı-şeyin ortaya koyulmuş teıııel- wenngleich sie die ersten Schrille
durumunun somut içeriğinde doğrulaıımalıdır. im Blick au f das ursprüngliche
eigentliche Ganzsein tles Daseins
vollzog. Die n ie s e , d er Sinn des
Daseins ist die Zeitlichkeit, muß
§ 66. Oradaki-Varlığın Zamansallığı ve sich am konkreten Bestand d er
Varoluşsal Çözümlemenin Kökensel Bir Yinelemesi herau sg estelllen G nm dvcrfas-
için Ondan Kaynaklanan Görevler sung tlieses Seienden bewähren.

Ortaya serilen zamansallık fenomeni yalnızca § (»(», Die Zeitlichkeit des Daseins
oluşturucu gücünün daha kapsamlı bir doğru- und die aus ihr entspringenden
Aufgaben einer ursprünglicheren
* |‘Endlichkeit und Un-endlirhkeiL’ Kesine çizgisi ‘sonsuz­ Wiederholung der existenzialen
luğun’ lüm tsd olduğuna dikkali çekiyor. Birincil olan sonlu Analyse
olandır, çünkü ancak sonlu olan [momenolojiklir. ‘Sonsuz’ Das freigelegte P hänom en d e r
görsel-işitsel olmasa da görsel-işitselden türemiştir. Feııomc- Zeitlichkeit verlangt n ic h t n u r
noloji bit kavramların eytişimini dikkate almaz. J eine w eiterausgreilende Bewält-
n m g seiner konstitutiven Mächtig­ lanışuıı istemekle kalmaz, ama ancak bu doğ­
keit, es kom m t selbst dadurch erst
hinsichtlich d e r G rundm öglich­
rulama yoluyla kendisi zamansallaştırmanın
keiten d er Zeitigung in den Blick. temel olanakları açısından göz önüne alına­
Die Nachweisung der M öglichkeit caktır. Oradaki-Varlığın Varlık-durumunuıı
d e r Seinsverrassuug des Daseins
au f dem G runde der Zeitlichkeit olanağının zamansallık tem elinde belgitle-
nennen wir kurz, obzwar n u r vor­ m esine kısaca, ama hiç kuşkusuz yalnızca
läufig, die »zeitliche« Interpretation.
Die nächste Aufgabe ist, über
geçici olarak, “zamaıısal” yorum diyoruz.
die zeitliche Analyse des eigent­ Bundan sonraki görevimiz oradaki-Varlığııı
lich en G anzseinkönuens des asıl bütün-4Olabilme’siniıı zamaıısal çözüm­
Daseins und eine allgem eine Cha­
rakteristik d e r Z eitlichkeit d e r
lemesinin ve kaygının zamansallığının evrensel
Sorge hinaus, d ie UneigenUichlieil bir betimlemesinin ötesinde, oradaki-Varlığııı
des Daseins in ih re r spezifischen asılsızlığını özgün zamansallığı içinde görü­
Z eitlichkeit sichtbar zu m achen.
Die Zeitlichkeit zeigte sich zuerst lebilir kılmakür. Zamansallık kendini ilk olarak
an d er vorlaureuden Entschlossen­ öuceleyici kararlılıkta gösterdi. Bu asıl açığa
heit. Sie ist der eigentliche Modus
d e r E rschlossenheit, d ie sich
serilmişlik kipidir ki, kendini çoğunlukla İnsa­
zum eist in d e r lin eig e n tlich k eit nın düşüşteki öz-yorumlamasının asılsızlığı
d er verfallenden Selbstauslegung içinde tutar. Genel olarak açığa serilmişliğin
des Man hält. Die Charakteristik
d e r Zeitlichkeit d er Erschlossen­
zamansallığının betimlemesi en yakında yatan
h e it ü b erh au p t fü h rt zum zeitl­ tasalı düııyadaki-Varlığm zamaıısal anlayışına,
ichen V erständnis des nächsten ve böylelikle oradaki-Varlığııı varoluşsal Ana­
besorgenden ln-der-Welt-seius und
dam it d er d u rch sch n ittlich en litiğin ilkin ondan yola çıktığı21sıradan ayrım­
Indifferenz des Daseins, lx'i der die sızlığının zamaıısal anlayışına götürür. Ora-
existenziale Analytik zuerst [332]
ausei7.tr**. Wir nannten die durch­
daki-Varlığın kendini onda en yakından ve
schnittliche Seinsart. des Daseins, çoğunlukla sürdürdüğü sıradan Varlık-türüııe
darin es sich zunächst und zumeist gündeliklik demiştik. Daha önceki çözüm­
hält, die Alltäglichkeit. Durch die
W iederholung d er früheren Ana­
lemelerin yinelemesi yoluyla gündeliklik ken­
lyse m uß sich die Alltäglichkeit in dini zamaıısal anlam ında ortaya sermelidir;
ihrem zeitlichen Sinne enthüllen, böylelikle zamansallıkta kapsanan sorunsal
dam it die in d e r Zeitlichkeit be­
schlossene Problematik an den Tag gün ışığına çıkacak ve hazırlayıcı çözümle­
kom m t und die scheinbare »Selljsl- m elerin görünürdeki “keııdiliğindeıı-açık-
verständlichkeil« d er vorbereiten­
den Analysen vollends verschwin­
lıkları” bütünüyle yitecektir. Zamaıısalhğın
det. Die Zeitlichkeit soll sich zwar kendini hiç kuşkusuz oradaki-Varlığııı temel
an allen wesentlichen S trukturen yapılaııışıııın tüm özsel yapılarında doğru­
der Grundverfassimg des Daseins
bew ähren. Das führt aber gleich­
laması gerekir. Ama bu gene de bizi yerine
wohl nicht zu einem äußerlichen getirdiğimiz çözümlemelerin içinden, sunulan
schematischen W iederdurchlaufen sıralanışları içinde, bir kez daha dışsal ve
der vollzogenen Analysen in ihrer
dargeslellten Folge. Der anders ge­ şematik bir yolda geçmeye götürmez. Zamaıı-
richtete Gang der zeitlichen Ana­ sal çözümlemenin başka türlü yönlendirilen
lyse soll d en Zusam m enhang der
früheren Betrachtungen deutlicher
gidişinin daha önceki irdelemelerin bağlan­
m achen und die Zufälligkeit und tısını durulaştırması ve olumsallığı ve görü­
scheinbare Willkür aufhelxai. Über nürdeki keyfiliği ortadan kaldırması gerekir.
diese methodischen Notwendigkei­
ten hinaus m achen sich jedoch in
Bu yöntemsel zoruıılukların ötesinde, gene de,
fenom enin kendisinde yatan ve yineleyen dem P hänom en sellısl lieg en d e
Motive gellend, die zu einer ande­
çözümlemenin bir başka eklemlenişine zorla­ ren G liederung d er w iederholen­
yan güdü kendini geçerli kılar. den Analyse zwingen.
Her durumda benim kendim olan varolan- Die ontologische S truktur des
S eien d en , tlas ich je selbst bin,
şeyin varlıkbilimsel yapısı varoluşun kendinde- zentriert in d er Sellisläudigkcil der
siırekliliğiııde özekleııir. ‘Kendi’ ne töz ne de Existenz. Weil tlas Stilist wetler als
Substanz n och als Subjekt lio-
özne olarak kavranabileceği ama Varoluşta grilTen Wertteil kann, so n d ern in
temellendiği için, asılsız ‘Keııdi’niıı, İnsanın tler Existenz g rü n d et, w urde die
çözümlemesi bütünüyle oradaki-Varlığın ha­ Analyse tles uneigentlicheu Sellist,
tles M an, ganz ini Zuge tler vor-
zırlayıcı yorumunun çekimine bırakılmıştır.25 b e re ite n d e n In te rp re ta tio n des
Şimdi ‘Kendilik’ belirtik olarak kaygının ve Daseins belassen” . Nachtlein jetzt
die S elbsthcit ausdrücklich in die
böylelikle zamansallığın yapısına geri alın­ Struktur tler Sorge u n d dam it tler
dıktan sonra, keııdinde-sürekliliğin ve ken- Zeitlichkeit zurüekgeuouuueu ist,
dinde-süreksizliğiıı zamansal yorumu ağırlığını erhält die zeitliche Interpretation
d er Selbstständigkeit und Unselb­
kazanır. Bu yorum un ayrıştırılmış ve tema- stständigkeit ein eigenes Gewicht.
tikleştirilmiş bir yolda yerine getirilmesi gere­ Sie lx'tlarf einer gesonderten the­
kir. Gene de ilk olarak yalnızca bozukvargılara m atischen D urchführung. Sie gibt
ab er nicht n u r erst die rechte Sich­
karşı ve genel olarak Benin Varlığına ilişkin erung gegen die Paralogismeu und
varlıkbilimsel olarak uygunsuz sorulara karşı die ontologisch unangem essenen
F ragen nach dem Sein tles Ich
haklı bir güvence vermekle kalmaz, ama aynı
ülx-rhaupt, sondern sie verschallt
zamanda özeksel işlevine karşılık düşm ek zugleich, ihrer zentralen Funktion
üzere zamansallığın zamansallaştırma-yapmna entsp rech en d , ein en u rsprüngli­
cheren Einblick in die Zeiligungs-
kökeıısel bir bakış da sağlar. Bu kendini ora- slruklur tler Zeitlichkeit. D iese
daki-Varlığın tarilıselliği olarak ortaya serer. enthüllt sich als die Geschic.hllkhkf.il
‘Oradaki-Varlık tarihseldir’ önermesi kendini des Daseins. D er Salz: tlas Dasein
ist geschichtlich, bewährt sich als
varoluşsal-varlıkbilimsel temel-önesürüm ola­ existenzial-ontologische Funda-
rak doğrular. Ö nerm e oradaki-Varlığın bir mcnlalaussage. Sie ist weit entfernt
von einer bloß onlischen Feststel­
“dünya-tarihi”nde yer aldığı olgusunun salt lung tler Tatsache, daß das Dasein
varlıksal bir saptanışının bütünüyle uzağında in ein e r »W eltgeschichte« vor­
yatar. Ama oradaki-Varlığın tarilıselliği ola­ komm t. Die Geschichtlichkeit tles
Dascius ab er ist tler G rund eines
naklı bir tarihsel anlamanın temelidir ki, kendi m ö g lich en histo risch en Verste­
yanından yine bilim olarak tarihin özel bir hens, tlas seinerseits wiederum die
kavramsal gelişimine doğru olanağı kendi­ M öglichkeit zu einer eigens ergrif­
fenen Ausbildung d er I listorie als
sinde taşır. Wissenschaft liei sich trägt.
Güııdelikliğin ve tarilıselliğin zamansal yo­ Die zeitliche Interpretation der
A lltäglichkeit u n d G eschichtlich­
rumu kökeıısel zaman üzerine bakışı yeterince keit festigt d en Blick a u f die
sağlamlaştırarak bunun kendisini gündelik ursp rü n g lich e Zeit au sreich en d ,
zaman deneyiminin olanak ve zoruııluğunun um sie sellist [333] als die Bedin­
gung d er Möglichkeit und Notwen­
koşulu olarak açığa çıkarır. Oradaki-Varlık, digkeit d er alltäglichen Zeilerfah-
belirtik olarak olsun ya da olmasın, kendini rung aufzudecken. Das Dasein ver­
kendi için birincil olarak onun için Varlığının wendet sich als Seiendes, dem es um
sein Sein g eh t, p rim är, o b aus­
önem li olduğu varolan-şey olarak kullanır drücklich oder nicht, fü r sich, selbst.
Zunächst und zum eist ist die [verwendet]. En yakından ve çoğunlukla, kaygı
.Sorge umsichtiges Besorgen. Um­
willen seiner selbst sich verwen­ sağgörülü tasadır. Kendini keııdi-uğruna kullan­
dend, »verbraucht* sich das Da­ mada [verwendend], oradaki-Varlık kendini
sein. Sichverbrauchend brauc ht
“tüketir” [ verbraucht]. Kendini tüketm ede,
das Dasein sich sellisl, das heil.ll
sein e Zeit. Zeit b rau ch e n d oradaki-Varlık kendi kendini, eş deyişle zama­
rechnet es mit ihr. Das umsichlig- nını kullanır [braucht]. Zaman kullanmada,
re c h n c n d e B esorgen entdeckt
zunächst die Zeit und führt zur
oradaki-Varlık onunla hesap yapar. Sağgöriilü-
Ausbildung einer Zeitrechnung. lıesaplayıcı tasa ilkin zamanı açığa çıkarır ve bir
Das R echnen m it d e r Zeit ist zaman hesaplamasının geliştirilmesine götürür.
konstitutiv für das In-der-Welt-
sein. Das besorgende Entdecken
Zaman ile hesap dünyadaki-Varlık için oluş­
der Umsicht läßt, m it seiner Zeit turucudur. Sağgörünün tasalı açığa çıkarışı,
rechnend, das entdeckte Zuhan-
kendi zamanı ile hesap yapmada, açığa çıka­
tlene tınıl Vorhandene in die Zeit
b egegnen. Das iunerw eltliche rılmış elaltında-buluııan ve elönünde-bulunan
Seiende wird so als »in d er Zeit şeyleri zamanda karşılaşılmaya bırakır. Diiııya-
seiend« zugänglich. Wir nenneu
die Zeilbeslim m thcit des inner-
içiııde varolan-şey böylece “zamanda olan”
weltlichen Seienden die Innerzei- olarak erişilebilir olur. Dünya-içinde varolan-
(igkeit. Die an ih r zunächst 0 1 1 - şeyin zamaıı-belirlenimine ‘zaman-içindelik’
tisch gefundene »Zeit« wird die
Basis d er A usform ung des vul­ deriz. İlkin varlıksal olarak ‘zaman-içindelik’te
gären und traditionellen Zeitlie- bulunan “zaman” kaba ve geleneksel zaıııan-
griffes. Die Zeit als Inncr-
kavramının biçimlenişinin zemini olur. Ama
zeitigkeit aber entspringt einer
w esenhaften Zeiligutigsart d er ‘zaman-içiııdelik’ olarak zaman kökeıısel za-
ursprünglichen Zeitlichkeit. Die­ mansallığın özsel bir zamansallaştırma-türüıı-
ser U rsprung sagt, die Zeit, »in
der« Vorhandenes entsteht und
den doğar. Bu köken elönünde-bulunan şeyin
vergeht, ist ein echtes Zeitphä­ “onda” ortaya çıktığı ve yitip gittiği zamanın
n o m e n u n d keine Veräu­ gerçek bir zamaıı-fenomeııi olduğunu ve bir
ßerlichung ein e r »qualitativen
Zeit« Zum Raum, wie die ontolo­
“nitel zaman”nııı uzaya dışsallaşması olmadığını
gisch völlig unbestim m te u n d söyler — ki Bergsoıı’un varlıkbilimsel olarak
un zu reich en d e Zeit-interprcla- bütünüyle belirsiz ve yetersiz zamaıı-yorumu-
tiou Beigsons glauben m achen
will. nuıı bizi inandırmak istediği şey budur.
Die Ausarbeitung der Zeitlich­ Oradaki-Varlığııı zamansallığının gün­
keit des Daseins als Alltäglichkeit,
G eschichtlichkeit und Inner-
deliklik, tarihsellik ve zaman-içindelik olarak
zcitigkcil gibt erst d en rück­ geliştirilmesi ile, ilk kez oradaki-Varlığın kökeıı-
sichtslosen Einblick in die sel bir varlıkbilimiııin karışıklıkları üzerine
Verwicklungen e in e r ursp rü n g ­
lichen Ontologie des Daseins. Als
amansız bir içgörü elde edeceğiz. Dünyadaki-
In-dcr-W elt-sein existiert das Varlık olarak, oradaki-Varlık olgusal olarak
D asein faktisch mit und bei
dünya-içinde karşılaşılan varolaıı-şeyler ile
innerw eltlich begegnendem
Seienden. Das Sein des Daseins birlikte ve onların ortasında varolur. Buna göre,
em pfängt d ah e r seine um ­ oradaki-Varlığın Varlığı kapsamlı varlıkbilimsel
fassende ontologische Durchsich­
tigkeit erst im H o rizo n t des
saydamlığını ancak oradaki-Varlık karakterinde
geklärten Seins lies nichtdaseins- olmayan varolaıı-şeylerin, eş deyişle giderek
m äßigeu S eienden, das h eiß t elaltmda-buluumayan ve elönünde-bulunma­
auch dessen, was, nicht zuhanden
u n d n ich t vorhan den, n u r
yan ama yalnızca “kalıcı” olan şeylerin açık­
»bestellt«. Die Interpretation der lanmış Varlığının çevreni içersinde kazanır. Ama
A bw andlungen des Seins alles var olduğunu söylediğimiz lıerşeyiıı Varlığının
değişim lerinin yorum u önceden yeterince dessen, von dem wir sagen, es ist,
b e d a rf ab e r e in e r zuvor h in ­
aydınlatılmış bir genelde Varlık düşüncesine reichend erhellten Idee von Sein
gereksinir. Bu düşünce kazanılmadığı sürece, ü b erh au p t. S olange diese n ic h t
oradaki-Varlığın giderek yinelenen zamansal gew onnen ist, bleibt auch d ie
wiedetlioleiide zeillithe Analyse des
çözümlemesi tamamlanmamış ve bulanık­ D aseins u nvollständig u n d m it
lıklarla yüklü kalacaktır ki, bu yüzden olgusal U nklarheiten behaftet — um von
d en sach lich en S chw ierigkeiten
güçlükler üzerine uzun uzadıya konuşmak n ic h t w eitläufig zu red en . Die
gereksiz olacaktır. Oradaki-Varlığın varoluşsal- existenzial-zeilliche Analyse des
zamansal çözümlemesi kendi yanından Varlık- D aseius v erlan g t ih rerseits eine
erneute W iederholung im Kähmen
kavrammın ilkesel tartışması çerçevesi içer­ d er grundsätzlichen Diskussion des
sinde yenilenmiş bir yinelemeyi gerektirir. Seins begriffes. [334]
Viertes Kapitel Dördüncü Bölüm
Zeitlichkeit und
Alltäglichkeit Zamansallık ve Gündeliklik

§ 67. Der Grundbestand der § 6 7 . Oradaki-Varlığın Varoluşsal Yapılanışınm


existenziellen Verfassung des Temel içeriği ve Bunun Zamansal Yorumunun
Daseins und die Vorzeichnung
ihrer zeitlichen Intel pretation Ön-Taslağı
Die vorbereilencle Analyse1 hat Hazırlayıcı çözüm lem em iz1 bir fenom enler
eine M annigfaltigkeit von Phä­
nom enen zugänglich gem acht,
çoklusunu erişilebilir kılmıştır ki, kaygının
die bei aller K onzentration auf tem ellendirici yapı-bütüıılüğü üzerine tüm
die fundierende Strukturganz- yoğunlaşmamız durumunda bile gözden yitiril­
lieil d e r Sorge dein phänom e­
nologischen Blick nicht entsch­ memesi gerekir. Oradaki-Varlığın yapılanışınm
w inden darf. Die ursprüngliche kökensel bütünlüğü eklemlenmiş olarak böyle bir
Ganzheit der Daseiusverlassung
schließt als gegliederte eine solche
çokluyu dışlamaktan öylesine uzaktır ki, aslında
M annigfaltigkeit so wenig aus, bu tür birşeyi ister. Varlık-durumunun köken-
daß sie dergleichen fordert. Ur­ selliği bir ensoıı yapı-öğesiııin yalınlığı ve biı icik-
sprünglichkeit tler Seinsverfas-
suug deckt sich n ic h t m it der
liği ile örtüşınez. Oradaki-Varlığın Varlığının
Einfachheit und Einzigkeit eines varlıkbilimsel kaynağı ondan kaynaklanandan
letzten A ufbauelerneuls. D er “daha az” değildir; tersine, güçte daha baştan
ontologische U rsp ru n g des
Seins des Daseins ist nicht »ge­ onun üzerine yükselir; ve varlıkbilimsel alanda
ringer« als das, was ihm ents­ tüm “kaynaklanma” bir yozlaşmadır. “Kaynağa”
pringt, sondern er überragt es
vorgängig an Mächtigkeit, und
doğru varlıkbilimsel ilerleme “sıradan anlak”
alles »Entspringen* im ontologi­ için varlıksal keııdiliğinden-açıklığa gelmez; ter­
schen Felde ist D egeneration. sine, onun için tam olarak kendiliğiııden-açık
Das ontologische V ordringen
zum »U rsprung« kom m t nicht
herşeyiıı sorgulanabilirliği açığa çıkar.*
zu on tisc h en Selbstverständ­ Hazırlayıcı çözümlemede kazanılan feno­
lichkeiten für d en »gem einen menleri fenomenolojik bakış altına geri getire­
Verstand«, sondern ihm öffnet
sich gerade die Fragwürdigkeit bilmek için, içinden geçilen evrelere değinmek
alles Selbstverständlichen. yeterli olmalıdır. Kaygının tanımı “Orası”ııın
Um die in d e r vorbereiten­
d en Analyse gew onnenen Phä­
Varlığım oluşturan açığa serilmişliğin çözüm­
nom ene in den phänom enolo­ lemesinden doğdu. Bu fenomenin açıklaması
gischen Blick zurückzubringen,
m uß ein Hinweis auf ihre durch­
* [Bu pasajda hedef her bit i bit er aı ke konutlayaıı öu-Sakinlik
laufenen Stadien genügen. Die
U m grenzung d e r Sorge ergab felsefi girişimler, bütününde klasik felsefe, ve son olarak belilsel
sich aus d er Analyse d e r Er- ilk ilkelerden başlayan felsefi tamllama düşüncesi ile Aristo­
schlossenheit, die das Sein des teles’tir. H eidegger’in amacı, biraz aşağıda (s. [392]) belir­
»Da* konstituiert. Die Klärung teceği gibi, “Felsefe T arihinin tarilı-bilim sel bir yokedilişi
dieses P hänom ens b e d e u te te göıevi”ni yerine getirmektir.]
'Vgl. Abschnitt I, S. 41-230. ’Bkz. Kesim I, s. [41-230].
oradaki-Varlığın temel-durumuııuıı, dünya- die vorläufige In terp retatio n d er
Gnmdverfassıuıg des Daseins, des
daki-Varlığın geçici yorumunu imliyordu. Araş­ lu-der-Welt-seins. Mil dessen Kenn­
tırmamız dünyadaki-Varlığııı betimlemesi ile zeichnung setzte die U ntersuchung
yola çıkarak, oradaki-Varlığın uygunsuz ve ein, uni von Anfang an gegenüber
tleu unangem essenen, meist nicht
çoğunlukla belirtik olmayan varlıkbilimsel ön- ausdrücklichen ontologischen Vor-
belirlenimlerine karşı yeterli bir feııomeııal Iteslim m uugeu des Daseins ein en
zureichenden phänom enalen Ho­
çevreni daha baştan güvence altına alabildi. rizont zu sichern. Das In-der-Well-
Düııyadaki-Varlık ilk olarak dünya fenomeni sein w urde zunächst im H inblick
açısından nitelendi. Ve hiç kuşkusuz açım­ au f das Phänom en der Welt charak­
terisiert. Und zwar schritt die Expli-
lamamız çevre “içinde" elaltında-buluııaınıı ve k alion von d e r onlisch-ontologi-
elöııünde-bulunaınn varlıksal-varlıkbilimsel sclien K ennzeichnung des »tu« der
Umwelt Znhandenen und Vorhan­
betimlemesinden ileriye, ‘dünya-içindeliğin’
d e n e n fo rt zur A b hebung d er
öne çıkarılmasına geçti, çünkü genel olarak Innerwelllicbkeit, um an dieser tlas
dünyasallık fenomeni ancak böylelikle görü­ Phänom en d er Weltlichkeit über­
h a u p t sich tb ar zu m achen. Die
lebilir kalınabilirdi. Ama dünyasallığııı yapısı — S tru k tu r d e r W eltlichkeit, die
imlemlilik — kendini özsel olarak açığa seril- Bedeutsamkeit, alter erwies sich als
mişliğe ait olan anlamanın kendini üzerine verklam m ert m it dem , worauf sich
das wesenhaft zur Erschlossenheit
tasarladığı şey ile, oradaki-Varlığın onun uğru- geh ö rig e V erstehen entw irft, m it
ııa varolduğu ‘Olabilme’si ile bağlanmış olarak dem S cin k ö n n eu des D aseins,
wummwiUm es existiert.
gösterdi.
Die zeitliche Interpretation des
Gündelik oradaki-Varlığın zamansal yoru­ alltäglichen Daseins soll bei d en
m unun açığa serilmişliğin kendini onlarda S trukturen ausetzen, in denen sich
d ie E rschlossenheit k o n stitu iert.
oluşturduğu yapılarda başlaması gerekir. Bun­ [335] Das sind: Verstehen, Befind­
lar anlama, ruhsal-dıırum, düşme ve söylemdir. lichkeit, V erfallen u n d Rede. Die
Zamansallığın bu fenomenler açısından ortaya im H inblick au f diese Phänom ene
freizitlegeuden Modi der Zeitigung
serilen zamaıısallaştırma kipleri dünyadaki- d er Zeitlichkeit geben den Boden,
Varlığııı zamansallığını belirleyebilmeııin ze­ um die Zeitlichkeit des In-der-Well-
minini verirler. Bu yeniden dünya fenomenine seins zu bestim m en. Das führt er­
n e u t au f das Phänom en d e r Welt
götürür ve dünyasallığııı özgün zamansal u n d erlaubt eine U m grenzung der
sorunsalının bir sınırlanışına izin verir. Bu en spezifisch zeitlichen Problem atik
d er Weltlichkeit. Sie m uß sich be­
yakın gündelik dünyadaki-Varlığııı, düşüşteki w ähren d u rch die C harakteristik
sağgörülü tasanın betimlemesi tarafından doğ- des nächst alltäglichen In-der-Well-
rulanmalıdır. Bu tasanın zamansallığı sağ­ seius, des verfallenden umsichligeu
Besorgens. Dessen Zeitlichkeit er­
görünün şeylere bakan algılamaya ve bunda m ö g lich t die M odifikation d er
tem ellenen kuramsal bilgiye değişkisini Umsicht zum hinschendcn Verneh­
olanaklı kılar. Dünyadaki-Varlığııı böyle ortaya m en und dem darin g rü n d en d en
theoretischen Erkennen. Die der­
çıkan zamansallığı kendini aynı zamanda gestalt hcrauslrcteude Zeitlichkeit
oradaki-Varlığın özgün uzaysallığının temeli tles In-dcr-Welt-seins erweist sich
zugleich als F u n d am en t d er spe­
olarak sergiler. Uzak[sız]laştırmanııı ve yön­ zifischen Räumlichkeit des Daseins.
lendirmenin zamansal yapılanışı gösterilme­ Die zeitliche K onstitution von Ent­
lidir. Bu çözümlemelerin bütünü oradaki-Var- fernung und Ausrichtung ist zu zei­
gen. Das Ganze dieser Analysen ent­
lığııı asılsızlığına varlıkbilimsel olarak temel h ü llt eine Zeitigungsm öglichkeil
olan zamansallığın bir zamaıısallaştırma-ola- d e r Zeitlichkeit, in d er die Unci-
g en llich k eit des Daseins
nağıııı ortaya serer, ve gündelikliğiıı zamansal
oniologisdi gründet, u nd führt vor karakterinin, şimdiye dek sürekli olarak kul­
die Frage, wie d e r zeitliche Cha­
rakter der Alltäglichkeit, d er zeit­ lanılan “en yakından ve çoğuıılukla”nın za-
liche Sinn des bisher ständig ge­ mansal anlamının nasıl anlaşılacağı sorusuna
b rau ch ten »Zunächst und Zu­ götürür. Bu sorunun saptanması fenomenin
meist« verstanden werden soll. Die
Fixierung dieses Problems m acht şimdiye dek erişüğimiz açıklamasının yetersiz
deutlich, tlali mul inwiefern die bis olduğunu ve ne düzeye dek yetersiz olduğunu
dahin erreichte Klärung des Phä­
nom ens nicht znreicht.
durulaştırır.
Das vorliegende Kapitel erhält Önümüzdeki Bölüm böylece şu eklemlenişi
sonach folgende G liederung: die kapsar: Genel olarak açığa serilmişliğin zaman-
Zeitlichkeit der Ersel tlossenheil über-
liaiipl (§08); die Zeitlichkeit des ln- sallığı (§ 68); dünyadaki-Varlığın zamansallığı
der-Welt-scins und das Problem tler ve aşkııılık sorunu (§ 6 9 ); oradaki-Varlığa özgü
Transzendenz (§ 09); die Zeitlich­ uzaysallığm zamansallığı (§ 7 0 ); oradaki-Varlı-
keit d er daseinsmäf’iigen Räumlich­
keit (§ 70); der zeitliche Sinn der ğın gündelikliğini!! zamaıısal anlamı ( § 7 1 ).
Alltäglichkeit des Daseins (§ 71).

§ 08. Die Zeitlichkeit der § 68. Genel Olarak Açığa Serilmişliğin


Erschlossenheit überhaupt
Zamansallığı
Die h insichtlich ihres zeitlichen Zamaıısal anlamı açısından betimlenen karar­
Sinnes charakterisierte Entschlos­
senheit repräsentiert eine eigent­ lılık oradaki-Varlığııı bir asıl açığa serilmişliğiııi
liche Erschlossenheit des Daseins. temsil eder. Bu açığa serilmişlik öyle bir tür
Diese konstituiert ein Seiendes der­
varolaıı-şeyi oluşturur ki, varolmada kendi
gestalt, daß es existierend sein
»Da« selbst sein kann. Die Sorge “Orası”ııın kendisi olabilir. Kaygı zamaıısal
wurde mit Rücksicht auf ihren zeit­ anlamı açısından ilkin temel çizgilerinde be­
lichen Sinn nur erst in den G rund­
zügen gekennzeichnet. Ihre konk­
timlendi. Somut zamaıısal yapılaııışını sergi­
rete zeitliche Konstitution aufwei­ lemek onun yapı-kıpılarını, eş deyişle anlama,
sen, besagt, im einzelnen ih re rulısal-durum, düşme ve söylemi tek tek zamaıı-
Strukturm om enle, das heillL Ver­
stehen, Befindlichkeit, V erfallen sal olarak yorumlamak demektir. H er anla­
und Rede, zeitlich interpretieren. manın kendi ruh-duruınu vardır. Her rulısal-
Jettes Verstehen hat seine Stimmung.
durum anlayan bir rulısal-durumdur. Rulısal-
Jede Befindlichkeit ist verstehend.
Das befindliche Verstehen hat den durum eşliğindeki anlama düşme karakterini
C harakter des Verfallens. Das ver­ taşır. Ruh-durumu düşüşte ayarlanmış olan
fallend gestimmte Verstehen arti­
kuliert sich bezüglich seiner Ver­
anlama söylemde kendini anlaşılırlığı bağla­
ständlichkeit in d e r Rede. Die nımda eklemler. Sözü edilen fenomenlerin o
jeweilige zeitliche Konstitution tler sıradaki zamaıısal yapılaııışları her durumda tek
genannten Phänomene führt je auf
die eine Zeitlichkeit zurück, als wel­ bir zamaıısallığa geri götürür ki, böyle olarak
che sie die mögliche Strukturein­ anlama, rulısal-durum, düşme ve söylemin ola­
heit von Verstehen, Befindlichkeit, naklı yapı-birliğiııi güvence aluııa alır.
Verfallen mul Rede verbürgt. [330]

a) Die Zeitlichkeit des Verstehend a) Anlamanın Zamansallığı


Mit dem Terminus Verstehen mei­ Anlama terimi ile demek istediğimiz temel bir
n en wir ein fundam entales Exis-
varoluşsaldır; ne söz gelinıi açıklama ve kav­
tenzial; wetler eine bestimmte Art
von Erkennen, unterschieden etwa ramadan ayrı olarak belirli bir bilme türü, ne de
genel olarak tenıatik ayrımsama anlamında bir von Erklären utul Begreifen, noch
ü berhaupt ein Erkennen im Sinne
bilmedir. Ama İliç kuşkusuz anlama ‘Orası’nın des them atischen Erfassens. Wohl
Varlığını öyle bir yolda oluşturur ki, bir anla­ aber konstituiert das Verstehen das
Sein des Da derg estalt, daß ein
manın temelinde oradaki-Varlık görüş, kendi
Dasein an r dem G runde des Ver­
çevresine bakma, salt bakma gibi değişik ola­ steh en s die versch ied en en Mög­
nakları varolmada geliştirebilir. Tüm açıklama, lichkeiten d er Sicht, des Sichum-
sehens. des Nurhinsehens, existie­
anlaşılmaz olanın anlamada açığa çıkarılması rend ausbildeu kann. Alles Erklä­
olarak, oradaki-Varlığııı birincil anlamasında ren wurzelt als verstehendes Ent­
köklenir. decken des U nverständlichen im
prim ären Verstehen des Daseins.
Kökende varoluşsal olarak alındığında, Ursprünglich exisjen/.ial gelaßl.
anlama bir ‘Olabilme’ye doğru tasarlıyor-olma besagt Verstehen: entumfend-sein zu
demektir ki, oradaki-Varlık her durumda onun einem Seinkönnen, wontmuiiUenje das
Dasein existiert. Das V erstehen er­
uğruna varolur. Anlama birinin kendi ‘Ola­ sch ließ t das eig en e S ein k ö n n en
bilm elini öyle bir yolda açığa serer ki, oradaki- d ergestalt, «laß das D asein ver­
stehend je irgendwie weiß, woran
Varlık anlayarak her durum da herhangi bir
es m it ihm selbst ist. Dieses
yolda ne yapabileceğini bilir. Ama bu “bilme” »Wissen« ab er ist kein Entdeckt-
bir görgül-olgunun açığa çıkarılmışlığı değil, halten einer Tatsache, sondern das
Sichhalten in einer existenziellen
tersine varolma-ilgili bir olanakta kendini sür­ M öglichkeit. Das en tsp rech en d e
dürmedir. Karşılık düşen bilmeme anlamanın Nichtwissen besteht nicht in einem
bir yer almamasından oluşmaz, ama ‘Olabil- U ntcrbleilten des Verstehens, son­
d ern m uß als defizien ter Modus
m e’nin tasarlamnışlığmın eksikli bir kipi sayıl­ d e r Entw orfenheil des S einkön­
malıdır. Varoluş sorgulanabilir olabilir. “Sor- n en s g elten . Die Existenz k ann
gulamada-durma”nın olanaklı olabilmesi için, fragw ürdig sein. D am it das »In-
Frage-s teilen« m öglich wird,
bir açığa serilmişlik gereklidir. Bir varolma- b e d a rf es e in e r E rschlosscnheit.
ilgili olanakta tasarlayarak kendini-aıılama için Dem entw erfenden Sichverstehen
Gelecek her durumda oradaki-Varlığııı o ola­ in einer existenziellen Möglichkeit
liegt die Zukunft zugrunde als Auf-
rak varolduğu o sıradaki olanaktan kendine- sich-zukommeu ans tler jeweiligen
doğru-gelme olarak temelde yatar. Gelecek M öglichkeit, als welche je das
Dasein existiert. Zukunft erm ög­
anlayarak kendi ‘O labilm e’sinde varoluşta licht ontologisch ein Seiendes, das
olan bir varolaıı-şeyi varlıkbilimsel olarak ola­ so ist, daß es verstehend in seinem
naklı kılar. Temelde gelecek-ilgili tasarlama S ein k ö n u en existiert. Das im
G ru n d e zukünftige Entw erfen
birincil olarak tasarlanmış olanağı tenıatik erfaßt prim är nicht die entworfene
olarak bir sanıda ayrımsamaz, ama kendini M öglichkeit them atisch in einem
olanak olarak 011a fırlatır. Oradaki-Varlık her M einen, sondern wirft sich in sie
als Möglichkeit. V erstehend ist das
durum da anlayarak olabileceği gibi vçrdır. D asein je , wie es sein k ann. Als
Kararlılık kendini kökensel ve asıl varolma u rsprüngliches u n d eigentliches
olarak göstermiştir. En yakından ve çoğun­ Exisüeren ergab sich die Entschlos­
senheit. Zunächst und zumeist frei­
lukla, hiç kuşkusuz oradaki-Varlık kararsız lich bleibt das Dasein unentschlos­
kalır, eş deyişle kendi en öz ‘Olabilme’sinde sen, das heißt in seinem eigensten
Seinkönnen, dahin es sich je nu r in
kapalı kalır ki, kendini ona ancak bireysel-
d er Vereinzelung bringt, verschlos­
leşmede getirir. Bunda zamansallığm kendini sen . D arin liegt: die Z eitlichkeit
sürekli olarak asıl Gelecekten zamansallaştır- zeitigt sich nicht ständig ans d er
eig en tlich en Zukunft. Diese Un-
madığı imlenir. Gene de bu süreksizlik zamaıı- ständigkeit besagtjedoch nicht, die
sallığın arada bir Gelecekten yoksun olması Zeitlichkeit erm angele zuweilen
d e r Zukunft, sondern: die Zeiti­ demek değildir; tersine, Geleceğin zaınan-
gung dieser ist. abwandelbar.
Für die lerniinologisdie Kenn­
sallaştınlmasının değişebilir olması demektir.
zeichnung d e r eig en tlich en Zu­ Asıl Geleceğin terminolojik olarak belir­
kunft halten wir den Ausdruck Vor- tilmesi için (inceleme anlatımına sarılırız. Bu
laufen fest. Kr zeigt an, daß tlas
Dasein, eigentlich existierend, sich oradaki-Varlığm, asilliği içinde varolarak, ken­
als eigenstes Seinkönnen auf sich dini en öz ‘Olabilme’ olarak kendine doğru
zu|337|koi»iiieu läßt, daß sich die
Zukunft erst selltst gewinnen muß,
gelmeye bıraktığını, Geleceğin kendisinin ken­
nicht aus ein er G egenw art, son­ dini ilkin bir Şimdiden değil ama asılsız Gele­
dern aus d er uneigeutlichen Zu­ cekten kazanmak zorunda olduğunu belirtir.
kunft. Der formal indifferente Ter­
m inus für die Zukunft liegt in der
Gelecek için biçimsel olarak ayrımsız terim
Bezeichnung des ersten Struktur- kaygının ilk yapı-kıpısının, ‘kendi-önünde'ııin
inoiiieuls der Sorge, im Sick-vorweg. belirtilmesinde yatar. Oradaki-Varlık olgusal
D asein ist faktisch ständig sich-
vorweg. alter unständig, tler exis­
olarak sürekli olarak keııdi-önünde, ama sü­
tenziellen M öglichkeit nach, vor­ reksiz olarak, varolma-ilgili olanağa göre,
laufend. öııceleyicidir.
Wie soll dagegen die uneigenl-
liclie Zukunft altgeholx tt werden? Asılsız Geleceğin bununla karşıtlığı nasıl
D ieser ekstatische Modus kann gösterilecektir? Asıl Geleceğin kararlılıkta orta­
sich, entsprechend wie die eigent­
liche Zukunft an der Entschlossen­
ya serilmesine karşılık düşmek üzere, asılsız
heit, nur im ontologischen Rück­ Gelecek olarak bu ekslatik kip de ancak gün­
gang vom alltäglich lx-sovgcnden, delik tasanın asılsız anlamasından onun varo-
u n eig eu tlich en V erstehen zu
seinem existenzial-zeitlicheu Sinn
luşsal-zamansal anlamına varlıkbilimsel geri
enthüllen. /Ms Sorge ist das Dasein dönüşte ortaya serilir. Kaygı olarak oradaki-
wesenhaft sich-vorweg. Zunächst Varlık özsel olarak kendi-öııündedir. En yakın­
und zum eist versteht sich das
b esorgende In-dcr-Wcll-soin aus
dan ve çoğunlukla, tasalı düııyadaki-Varlık
dem , was cs lx-sorgt. Das uncigcnt- kendini tasalandığı şeyden anlar. Asılsız anla­
lichc Versieben entwirft sich auf das ma kendini tasalaııılabilir olan üzerine, gün­
Besorgbare, Tunliche, D ringliche,
U numgängliche der Geschäfte der delik uğraş ve işlerde yapılabilir, iveğeıı, vaz­
alltäglichen B eschäftigung. Das geçilmez olan üzerine tasarlar. Ama tasa edilen
Besorgte aber ist, wie es ist, um-
şey ne ise, kaygılanan ‘Olabilme’ uğruna odur.
willen des sorgenden Seiukönnens.
Dieses läßt das D asein im Bu ‘Olabilme’ oradaki-Varlığı tasa edilen şeyin
besorgenden Sein beim Besorgten yanısıra tasalı Varlığında kendine gelmeye
au f sich zukom m eu. Das Dasein
k om m t n ic h t p rim är in seinem
bırakır. Oradaki-Varlık birincil olarak kendi en
eigensten, unbezüglichen Seinkön­ öz, ilişkisiz ‘Olabilme’sinde kendine doğru
n e n au f sich zu, s o n d ern es ist gelmez, ama tasalı olarak bunu tasa edilen şeyin
besorgend seiner gewmtig aus dem,
was das Besorgte ergibt oder versagt.
sunduğu ya da yadsıdığı şeyden beklemededir. Ora-
Ans dem Besorgten her kom m t das daki-Varlık tasa edilen şeyden kendine doğru
Dasein au f sich zu. Die uneigent­ gelir. Asılsız Gelecek ‘beklemede olma’s karak­
liche Z ukunft h at den Charakter
des Cewärtigens. Das besorgende
terini taşır. İnsanm-kendisi olarak birinin tasa
Sichverstehen als Man-selbst ans içinde ‘kendini yaptığından aıılam a’sı ola­
dem , was m an b etreib t, h a t in nağının “zeminini” bu ekstatık Gelecek kipinde
diesem ekstatischen Modus der Zu­
ku n ft d en »G rund« sein e r Mög­ taşır. Ve ancak olgusal oradaki-Varlık kendi
lichkeit. Und nur weil das faktische ‘O labilm e’siııi bu yolda tasa edilen şeyden
Dasein seines Seiukönnens derge­
‘beklemede olduğu’ [gewärtig] içindir ki, birşeyi
stalt aus dem Besorgten gewärtig ist,
kann es ermatten und warten a u f ... bekleyebilir [erwarten] ve onun için durup-
bekleyebilir [warten auf].* ‘Beklemede olma’ Das Gewärtigen m uß schon je den
H orizont tınıl Umkreis erschlossen
her durumda birşeyin ondan beklenebileceği lialien, ans dem etwas erw artet
çevreni ve alanı daha şimdiden açığa sermiş werden kann. Das Erwarten ist ein im
olmalıdır. Bekleme ‘beklemede olma ’üzerine temel­ Gewärtigen fundierter Modus der
Zukunjl, die sich eigentlich zeitigt als
lenmiş bir Gelecek kipidir ki, kendini aslında ön­ Vmlciufen. Daher liegtim Vorlaufen
celerne olarak zamansallaştırır. Buna göre öıı- ein ursprünglicheres Sein zum Tode
als im besorgten Erwarten seiner.
celemede yatan ölüme-doğru-Varlık onun ta­ Das Verstehen ist als Existieren
salı bekleııişinde olduğundan daha köken- im wie im m er entw orfenen Seiu-
seldir. köuncu primär zukünftig. Aber es
zeitigte sich nicht, wäre es nich t
Nasıl tasarlananmış olursa olsun ‘Olabil­ zeitlich, das heißt gleichursprüng­
m e’de varolma olarak, anlama birincil olarak lich d urch G ew csenhcit u n d Ge­
gelecek-ilgilidir. Ama eğer zamansal olma­ genwart bcsliinml. Die Art. wie die
le tztg en an n te Ekstase das uuei-
saydı, eş deyişle eş-kökensel olarak Olmuşluk g en tlic h e V erstehen m itkonsti-
ve Şimdi tarafından belirleıımeseydi, kendini tuierl, wurde im rohen schon deut­
lich. Das alltägliche Besorgen ver­
zamansallaştırıııazdı. Son değinilen ekstasmin steht sich aus dein Seiuköunen, das
asılsız anlamayı birlikte-oluşturmayolu kabaca ihm aus m öglichem Erfolg u n d
daha şimdiden durulaştırılmıştır. Gündelik Mißerfolg mit Rücksicht auf das je
B esorgte c u tg rg en k o m m t. D er
tasa kendini karşısına her durumda tasa edilen u n eig en tlich en Zukunft, dem
şey açısından olanaklı başarı ya da başarısız­ Gewärtigen, entspricht ein eigenes
lıktan gelerek çıkan ‘Olabilme’den anlar. Asıl­ Sein beim B esorgten. D er eksta­
tische Modus dieser [338] Gegen­
sız Geleceğe, ‘beklemede olma’ya karşılık dü­ wart enth ü llt sich, wenn wir diese
şen özel bir Varlık, tasa edilen şeylerin orta- Ekstase im Modus d er eigentlichen
Zeitlichkeit zur Vergleichung bei­
smda-Varlık vardır. Bu Şimdinin [ Gegen-rvart] ** ziehen. Zum V orlaufen d e r E nt­
ekstatik kipi eğer bu ekstaseyi asıl zamansallık schlossenheit g ehört eine Gegen­
kipinde karşılaştırmaya sokarsak kendini orta­ wart. gem äß d er ein Entschluß die
S ituation erschließt. In d er Ents­
ya serer. Kararlılığın öncelemesine bir Şimdi chlossenheit ist die Gegenwart aus
aittir ki, bir karar ona uyguıı olarak konumu d e r Z erstreu u n g in das nächst
açığa serer. Kararlılıkta Şimdi en yakından tasa Besorgte nicht n u r zurückgcholl,
sondern wird in d er Zukunft und
edilen şeyde oyalanıştan yalnızca geri alın­ Gewcsenhcit gehalten. Die in der
makla kalmaz, ama Gelecekte ve Olmuşlukta eig en tlich en Zeitlichkeit g ehal­
tene, m ithin eigentliche Gegenwart
tutulur. Asıl zamaıısallıkta tutulan ve böylece n en n en wir den Augenblick. Dieser
kendisi asıl olan Şimdiye kıpıs deriz. Bu terim Terminus muß im aktiven Sinne als
etkin anlamda ekstase olarak anlaşılmalıdır. Ekstase v erstanden w erden. Er
m e in t die- entschlossene, ab er in
Oradaki-Varlığm konumda tasa edilebilir ola­ d er Entschlossenheit gehaltene Ent­
nak ve durum larda karşılaşılan şeye doğru rückung iles Daseins an das, was in
d er Situation an lx-sorgbaren Mög­
kararlı, ama kararlılık içinde tutulan ‘g ötürül­
lichkeiten, U m ständen begegnet.
mesi’*8 demektir. Kıpı fenomeni ilkesel olarak Das P hänom en des A ugenblicks

*| Dikkat imiz ‘gewärtigen, ’ ‘warten, auf, ’ ‘etwarlen '.sözcükleri ile birkaç satır aşağıda görünen
‘Gegen-waıT (= Şimdiki zaman) arasındaki ‘benzerliğe’ çekiliyor.J
**( Gegen.-wa.rl; sözel olarak: ‘karşt-beltle.'\
* \‘entrücken.’ A lınanca sözcük ‘götürm ek,’ ‘aktarm ak’ anlam ının yanışı ra ‘esrim e,’
‘kendinden geçm e’ anlamını da taşır (İngilizce çeviride Almanca sözcüğü her iki anlamıyla
bitlikte karşılıyor: ‘taptım 'xt: ‘carry away’. ‘Entrückung sözel olarak ‘Aus-sich-llerauslıelen ya
da ‘kendinden dışarı çıkıııa’yı anlatır. Bkz. Sözlük.]
kann grundsätzlich nicht aus dem ‘Şimdi 'den [fetzt] açıklanamaz. ‘Şimdi’ zaınaıı-
jetzt aufgeklärt werden. Das Jetzt
ist ein zeitliches Phänom en, das sal bir fenom endir ki, zamana ‘zaman-içiıı-
der Zeit als liuterzeitigkeit zuge­ delik’ olarak aittir: Birşeyin “onda” ortaya çık­
h ö rt: das Jetzt, »in dent« etwas
tığı, yitip gittiği ya da elönüııde-bulunduğu
entsteht, vergeht, oder vorhanden
ist. »hn Augenblick« kann nichts ‘Şimdi.’ “Kıpıda” lıiçbirşey yer alamaz, ama asıl
Vorkommen, sondern als eigent­ Şimdiki-Zaman [Gegenwart] olarak kıpı elal-
liche G egenw art läßt e r erst
begegnen, was als Zuhandencs oder
tıııda-bulunan ya da elönüııde-bulunan olarak
Vorhandenes »in einer Zeit« sein “bir zamanda” olabilenle ilk kez karşılaşılmasma
kann3. izin verir.*3
Im U nterschied vom A ugen­
blick als eigentlicher G egenwart Asıl Şimdi olarak kıpıdan ayrı olarak, asılsız
nennen wir die uneigenlliche das Şimdiye ‘şimdikileşlirme'deriz. Biçimsel olarak
Gegenwärtigen, form al verstanden
anlaşıldığında, her bir Şimdi ‘şimdikileştiren’-
ist jede G egenw art gegenw ärti­
gend, aber nicht jetle »augenblick­ dir, ama her bir Şimdi “kıpısal” değildir. ‘Şimdi-
lich«. W enn wir d en A usdruck kileştirme’ anlatımını hiçbir ekleme yapmak­
G egenw ärtigen o h n e Zusatz ge­
brauchen, ist im m er das uneigenl­
sızın kullandığımızda, demek istediğimiz şey
liche, augenblicklos-unentschlos­ asılsız, kıpısız ve kararsız türdür. ‘Şimdikileş-
sene gemeint. Das Gegenwärtigen tirme’ ilkin tasa edilen “dünya”ya düşmenin (ki
wird erst aus der zeitlichen Inter­
p re ta tio n des V erfallens an die varoluşsa! anlamını ‘şimdikileştirme’de taşır)
besorgte »Weh« deutlich werden, zaıııansal yorum undan durıılaştırılacaktır.
das in ihm seinen existenzialen
Ama asılsız anlamanın ‘Olabilme’yi tasa edile­
Sinn hat. Sofern a b e r das
uneigenlliche Verstehen das Sein- bilir şeylerden tasarlaması ölçüsünde, bu
könncu aus dem Besorgbaren ent­ demektir ki böyle anlama kendini ‘şimdikile-
wirft, heißt das, es zeitigt sich aus
dem G egenw ärtigen. D agegen
ştirme’den zamaıısallaştırır. Buna karşı, kıpı
zeitigt sich d er A ugenblick um ­ kendini evrik olarak asıl Gelecekten zamaıı-
gekehrt aus der eigentlichen Zu­ sallaştırır.
kunft.
Das nneigentliche Verstehen Asılsız anlama kendini ‘şim dikileştiren’
zeitigt sich als gegenwärtigendes bekleıııede-olma olarak zamaıısallaştırır ki,
Gewärtigen, dessen ekstatischer
karşılık düşen bir Olmuştuk bu bekleıııede-
Einheit eine entsprechende Gertie-
senheit [339] zugehören muß. Das olmanın ekslatik birliğine ait olmalıdır. Öıı-
eigentliche Auf-sich-zukomm en celeyici kararlılığın asıl kendine-doğru-gelmesi

3S. Kierfu-giiardhiil das exrsU>nzıel/?V\\i\- * [Türkçe’de ‘şimdi’ item d i l b i l g i s i sözcüğü olarak ( G e g e n ­


n o m cıı des A ugenblicks wohl am ein-
w a r t) , hem de k ı p ı ya da a n (J e tz t) kavramım anlatm ak için
dringlichsten gesehen, was nicht schon
bedeutet, daß ihm auch die existen/ialc
kullanılır. Kıpı ve ‘Şimdi’ için bkz. Sözlük.]
Interpretation entsprechend gelungen ’Sören Kierkegaard v a m l m a - i l g i l i kıpı fenom enini hiç
ist. Er bleibt am vulgären Z eitbegriff kuşkusuz en büyük derinliği içinde görmüştür; am a bu onun
haften und l>csiiinint den Augcublick mit
eşil ölçüde başarılı bit varohışsal yorum unu vermiş olduğu
I lilfe u m Jetzt und Ewigkeit. Wenn K. von
»Zeitlichkeit« sprich, m eint e r das »lu- anlam ına gelmez. Kierkegaard kaba zatnan-kavrauıına satılır
der-Zcit-scin« des M enschen. I)ie Zeit als ve kıpıyı ‘Şimdi’[Jetzt] ve Ixmgilikyardımıyla Ijelirler. “Zaıııan-
Im tcrzcitigkcil keuut n u r das Jetzt» aber sallıkTaıı söz ederken, insanın “zamanda-ohna”sını dem ek
nie einen Atigeublick. Wird dieser aber
isler. ‘Zaman-içindelik’ olarak zaman yalnızca ‘Şiııtdi’yi bilir,
cxisteuzicll erfah ren , d a n n ist eine
ursp rü n g lich ere Z eitlichkeit, obzw ar hiçbir zaman bir kıpıyı değil. Ama eğer böyle bir kıpı vaıol-
existctizial uuausdrücklich, vorausge­ ıııa-ilgili olarak deneyi inlenirse, o zaman köketısel bir zaıııaıı-
setzt. Bezüglich des »Augenblicks« vgl. K. sallık, varohışsal olarak belirtik olmasa da, varsayılmış olur.
faspm, Psychologie d e r W eltanschauun­
“Kıpı” ile ilgili olarak, bkz. K. Jaspers, P s y c h o lo g ie d e r W e lt a n ­
gen. 3. unveränderte Auflage 1925,8.108
IT. und hierzu das »Referat Kierkegaards« s c h a u u n g e n . 3’iincü değiştirilmemiş yayını, 1925, s. 108 vss.
S. 1 UM 32. ve ayrıca “Referat Kierkegaards,” s. 419-482.
aynı zamanda kendi biı eyselleşmesine fırlatılmış eler vorlaufenıleu Entschlossen­
heit ist zumal cin Zııriickkom-
eıı öz ‘Kendi’ye bir geri dönüştür. Ekstase ora- ıııen au f tlas eigenste, in seine
daki-Varlığm dalıa şimdiden o olan varolan-şeyi Vereinzelung geworfene Selbst.
kararlı olarak üstlenebilmesini olanaklı kılar. Diese Ekstase ennögliclites, daß
das D asein entschlossen tlas
Öııcelemede oradaki-Varlık kendini yine en öz Seiende, das es schon ist, über­
‘Olabilme’si önüne getirir [holt... wieder... vor]. nehm en kann, hu Vorlaufen holl
sich tlas D asein wieder in tlas
Asıl Olmuşluğa yineleme [ Wiederholung] deriz. eigenste S ein k ö n n c n vor. Das
Ama tasa edilen şeyden onu ‘şimdikileştirerek’ eigentliche Gewesensein nennen
türetilen olanaklar üzerine asılsız keııdini-tasar- wir die Wiederholung. Das unei­
gentliche Sichentwerfcn au f tlic
lama ancak oradaki-Varlık kendini en öz fırlatıl­ aus dem B esorgten, es gegen­
mış ‘Olabilme’siııde unuttuğuzaıııaıı olanaklıdır. w ärtigend, g esch ö p ften Mög­
lich k eiten ist ab e r n u r so
Bu unutm a hiçbirşey ya da salt anımsamanın
möglich, daß sich das Dasein in
eksikliği değil, ama Olmuşluğuıı kendine özgü, seinem eig en sten geworfenen
“olumlu” bir ekstalik kipidir. Unutmanın ekstasesi Seiukönnen vergessen hat. Dies
Vergessen ist nich t nichts o d er
(‘götürmesi’*) birinin kendisinin en öz ‘olmuş n u r tlas feh len von Erinnerung,
olma’sı övrünefekendi kendini kapayan ‘geri-kaç- soudem ein eigener, »positiver«
ıııa’* karakterini taşır, dahası öyle bir yolda ki, ekstatischer Modus d e r Gewe-
senheit. Die Ekstase (Entrück­
birşey önünde bu geri-kaçma önünden kaçılaıu ung) des Vergesscns h al d en
ve onunla birlikte kendini de ekstalik olarak ka­ C h arak ter des sich selbst ver­
patır. Uııutmuşluk, asılsız Olmuşluk olarak, ken­ schlossenen Ausriickens wir dein
eigensten Gewesen, so zwar, daß
dini böylelikle birinin kendi fırlatılmış Varlığı ile dieses A usriickcn vor ... eks­
bağıntılar; Varlık-türüııün zamaıısal anlamıdır tatisch das Wovor verschließt
u n d in eins d am it sich selbst.
ki, onunla uyum içinde ben en yakından ve ço­ Vergessenheit als n n eig en tlich c
ğunlukla olmuşumdur. Ve ancak bu unutmanın Gewesenheil bezieht sich hier­
temelindedir ki tasalı, beklemede olan ‘şimdiki- mit au f das geworfene, eigene
Sein; sic ist der zeitliche Sinn der
leştirme’ oradaki-Varlık karakterinde olmayan, Seinsart, gem äß tler ich zu­
çevresel olarak karşılaşılan varolaıı-şeyleri saklı nächst und zumeist gewesen —
tutabilir. Bu saklı tutmaya bir saklı tutmama karşı­ hin. U nd nu r au f dein G runde
dieses Vergesscns kann tlas besor­
lık düşer ki, türevsel anlamda bir “uııutma”yı sunar. gende, gewärtigentle Gegenwär­
Tıpkı beklemenin ancak beklemede-olma tigen behedten und zwar das nicht«
tlaseinsmäßige, umweltlich be­
temelinde olanaklı olması gibi, anımsama da gegnende Seiende. Diesem Be­
unutma temelinde olanaklıdır, tersi değil, çünkü h alten en tsp rich t ein N ichtbe-
uııutmuşluk kipinde Olmuşluk birincil olarak haltcn, das ein »Vergessen« im
abgeleiteten Sinne darstellt.
öyle bir çevren “açığa serer” ki, tasa edilen şeyin Wie die Erw artung erst au f
“dışsallığında” yitmiş oradaki-Varlık onda kendini dem G ru n d e des G ew ärtigem
‘anımsayabilir.’** Unutan-şimdikileştiren 'beklemede- m öglich ist, so die Erinnerung
au f dem G runde des Vergesscns
olma’ kendi başına bir ekstatik birliktir ki, oııa u n d nicht umgekehrt; d en n im
M odus d er V ergessenheit »er­
schließt« die G ew esenhcit p ri­
*[‘Enlriickung’ (:: Aus-sich-JIemuslrelm; ‘esrim e’) ve ‘Aus-
m är den H orizont, in den hin­
rûcken’ (:: ‘geri kaçma’) arasında etimolojik ilgi. H er iki sözcük ein tlas an die »Äußerlichkeit«
de başlangıçta ‘uzaklaşma/fo moveatmy' anlam ını taşıyorlardı tles Besorgten verlorene Dasein
(MR).] sich eritm en i kann. Das verges-
* * \'sich erinnern kann’; ‘Äußerlichkeit’ ( ‘dışsallık’) ve sendrgegenwärligende Gewärtigen
‘erilmem’ (‘anım sama’) bir ilgi, çünkü ‘erinnern’ sözel olarak ist eine eigene ekstatische Ein­
‘içselleştirme,’ ‘içleştirm e’ olarak okunabilir. | heit, gem äß d e r sich tlas unei-
g ö ttlic h e V erstehen hinsicht- uygun olarak asılsız anlama kendini zamaıısallığı
lid i seiner Zeitlichkeit zeitigt.
Die Kinheit dieser Ekstasen ve­
açısından zamansallaştırıı. Bu ekstasâerin birliği
rschließt das eigentliche Sein- asıl ‘Olabilme’yi kapatır ve buna göre kararsızlık
kötineu u nd ist sonach die exis- olanağının vaıoluşsal koşuludur. Gerçi asılsız
tenziale licdingnng d e r Mög­
lichkeit d er U nentschlossen­ tasalı anlam a kendini tasa edilen şeyin
heil. Obzwar sich das nneigenl- ‘şimdikileştirilmesi’nden belirliyor olsa da, anla­
liche, b esorgende V erstehen
aus dem Gegenwärtigen tles be­
manın zamaıısallaştırması kendini birincil olarak
sorgten bestimmt, vollziehtsich Gelecekte yerine getirir.
doch die Zeitigung des Verste­
hens prim är in d er Zukunft.

b)D k Zeitlichkeit der ließntUifltkeU1 b) Ruhsal-Durumun Zamaıısallığı4


Das Verstehen ist nie freischwe-
Anlama hiçbir zaman özgürce yüzen birşey de­
lx'iiel. sondern im m er ltcfind-
lichts. Das Da wird je gleiclnir- ğildir, ama her zaman bir [ruhsal durum da]
spriinglich durch Stimmung er­ bulunur. ‘Orası’ her durumda eş-kökeıısel olarak
schlossen, bzw. [340] verschlos­
sen. Die G eslim m theit bringt
ruh durumu tarafından açığa serilir ya da kapa­
elas Dasein vor seine Geworfen- tılır. Ruh durum unda olma oradaki-Varlığı fır-
heil, so zwar, eiaß eliese geraele latılımşlığımn önüne getirir, dahası öyle bir yolda
nicht als solche erkan nt, son­
d ern in dem , »wie einem ist«, ki, fırlatılmıştık böyle olarak bilinmez, ama çok
weil ursprünglicher erschlossen daha kökeıısel olarak “birinin nasıl olduğu”ııda
ist. Das G ew orfener/// besagt
açığa serilir. Fırlatılmış-o/ma varoluşsal olarak
cxislenzial: sich so eitler so
belinden. Die befinellichkeilf kendini şöyle ya da böyle bir [ruhsal durumda]
g rü n d e t tlalier in d e r Gewor­ bulma demektir. Ruhsal durum öyleyse fırlatıl-
fen h eil. S tinnnung rep räsen ­
tiert tlie Weise, in eler ich je elas
mışlıkta temellenir. Ruh durumu benim her du­
geworfene Scienelc prim är bin. rumda birincil olarak fırlatılmış varolaıı-şey olma
Wie läßt sich tlie zeitliche Kons­ yolumu temsil eder. Bir ruh durumunda olmanın
titution derGcslinim lheil sichl-
liar machen? Wie wird aus der zamansal yapılaııışı kendini nasıl görülebilir kı­
ekstatischen Einheit eler jewei­ lar? O sıradaki zamansallığmın ekstatik birliğin­
ligen Zeitlichkeit der exislen-
ziale Zusam m enhang zwischen
den ruhsal durum ve anlama arasındaki varo­
Befindlichkeit und V erstehen luşsal bağlantı üzerine bir içgörü nasıl doğar?
einsichtig? Ruh durumu birinin kendi oradaki-Varlığma
Die Stim m ung erschließt in
der Weise eler H inkchr und Ab­
doğru dönme ya da ondan yüz çevirme yolunda
kehr vom eigenen Dasein. Das açığa serer. Oradaki-Varlığı kendi fırlatılmış-
Dringen vor elas Daß eler eigenen lığıııın ‘Ki vardır’ıs önüne getirme — ister onu
Geworfenlicil — erb eigentlich
enthüllenel otler uneigentlich asilliği içinde ortaya sersin isterse asılsızlığı içinde
vertleckentl — wirtl existenzial üstünü örtsün— varoluşsal olarak ancak oradaki-
n u r möglich, wenn elas Sein des
Varlığııı Varlığı anlam ına göre sürekli olarak
D aseins seinem S inne nach
ständig gewesen ist. Das b rin ­ olmuş ise olanaklıdır. İnsanın kendisi olan fırla­
gen ve>r das geworfene Seiende, tılmış varolaıı-şeyin önüne getirmeyi yaratan şey
das m an selljst ist, schafft nicht
erst, elas Gewesen, sondern des­
ilkin ‘olmuş olma’ değildir; ama ilk olarak ‘olmuş
sen Ekstase erm öglicht erst elas olma’nın ekstasesi bir ‘ruh durumunda bulunma’
Sich-fintlen in d e r Weise des [Sich-befinden\ kipinde ‘kendiııi-bulma’yı f Sich-
Sieh-İKİtuelens. Dies Verstehen
grüutlel prim är in eler Zukunft, finden] olanaklı kılar. Anlama birincil olarak
Gelecekte tem ellenirken, buna karşı ruhsal die liefmMkhhe.il dagegen zeitigt
sich primär in d e r G ew esenheil.
durum kendini birincil olarak Olmuşlukta za- Stim m ung zeitigt sich, das heiß t
mansallaştırır. Ruh durumu kendini zamaıısal- ihre spezifische Ekstase g ehört zu
laştırır, eş deyişle özgün ekstasesi bir Geleceğe einer Zukunft und Gegenwart, so
allerdings, d aß d ie G ew esenheil
ve Şimdiye öyle bir yolda aittir ki, Olmuşluk eş- die gleirlm rsprünglichcn Ekstasen
kökensel ekstaseleri değişkiye uğratır. modifiziert.
Wir b eto n ten , d aß d ie S tim ­
Vurguladığımız gibi, rulı durumları varlık- m u n g e n zwar ontisch bek an n t,
sal olarak tanınsalar da, kökensel varoluşsal aber nicht in ih rer ursprünglichen
işlevleri içinde bilinmezler. Uçucu yaşantılar ex istenzialen F unktion erk an n t
sind. Sie gelten als flüchtige Erleb­
olarak geçerlidirler ki, “ruhun durum u”nuıı nisse, die das Ganze des »Seelenzu-
bütününü “renklendirirler.” Gözlem için kaçıcı staudes« »Eärlxm«. Was für ein Beo­
bir yolda ortaya çıkma ve yitip gitme karakteri­ bachten den C harakter des flüch­
tigen Auflauchens und Verschwin­
ni taşıyan şey varoluşun kökensel sürekliliğine dens hat, g e h ö rt zur u rsp rü n g ­
aittir. Ama gene de, ruh durumlarının “zaman” lich en Ständigkeii d e r Existenz.
Aller gleichwohl, was sollen Stim­
ile ortaklaşa neleri vardır? Bu “yaşantıların” m ungen mit d er »Zeit« gemein ha­
gelmeleri ve gitmeleri, “zamanda” sürmeleri ben? Daß diese »Erlebnisse« kom­
sıradan bir saptamadır; kesinlikle; ve hiç kuş­ m e n u n d g eh e n , »in d e r Zeit«
ablaufen, ist eine triviale Feststel­
kusuz varlıksal-ruhbilimsel bir saptamadır. Gene lung; gewiß, und zwar eine onlisch-
de önümüzdeki görev bir ruh durumunda ol­ psychologische. Zur Aufgabe steht
manın varlıkbilimsel yapısını varoluşsal-zaman- jedoch, die ontologische Struktur
derG eslim intheit in ih rer exislen-
sal yapılanışı içinde sergilemektir. Ve bu hiç zial-zeitlichen Konstitution aufzu­
kuşkusuz en yakından ancak genel olarak ilkin weisen. Und zwar kann es sich zu­
n äch st n u r d aru m h an d eln , die
ruh durumlarının zamansallığını görülebilir Zeitlichkeit d er S tim m ung über­
kılına sorunu olabilir. “Ruhsal durum birincil h a u p t erst einm al sich tb ar zu
olarak Olmuşlukta temellenir” savı ruh duru­ machen. Die These »Befindlichkeit
g rü n d et p rim är in d e r Gewesen-
m unun varoluşsal temel-karakteriııin birini heil« besagt: d e r existenziale
birşeye geri getirme olması demektir. Bu geri G rundcharakter der Stim mung ist
getirme ilkin bir Olmuşhık üretmez; ama ruh­ ein Zurikkbringen auf... Dieses stellt
die Gewesenheil nicht erst her, son­
sal durum varoluşsal çözümleme için her du­ d ern die Befindlichkeit ott'enliart
rumda bir Olmuşluk kipini açığa çıkarır. Ruh­ fü r die existenziale Analyse je
einen Modus der Gewesenheil. Die
sal durumun zamansal yorumu buna göre ruh zeitliche Interpretation d er Befind­
durumlarını zamansallıktaıı çıkarsamayı ve arı lichkeit kann daher nicht beabsich­
zamansallaştırma fenom enlerine çözündür- tigen, d ie S tim m u n g en aus d er
Zeitlichkeit zu deduzieren und in
meyi amaçlayamaz. Yapılması gereken tek şey p u re P h än o m en e d e r Zeitigung
ruh durumlarının, zamansallık temeli üzerinde [341] aufzulöseu. Es gilt lediglich,
olmanın dışında, varolma-ilğili olarak “imle­ den Nachweis zu führen, daß die
Stim m ungen in dem , was sie und
dikleri” şeyde ve onu “imleme” yolunda olanaklı wie sie existenziell »bedeuten«,
olmadıklarını belgitlemektir. Zamansal yorum nicht nuiglkli sind, es sei denn a u f dem
Grunde der Zeitlichkeit. Die zeitliche
daha şimdiden hazırlık çözümlemeleri verilmiş Interpretation beschränkt sich auf
olan korku ve endişe fenomenlerine sınırlıdır. die schon vorbereitend analysier­
Çözümlemeye korkunun zamansallığınm ten P h än o m en e d er F u rch t u n d
d er Angst.
sergilenişi ile başlıyoruz.5 Korku asılsız ruhsal W'ir beginnen die Analyse m it
dem Aufweis tler Zeitlichkeit der
Furcht'. Sie wurde als uneigentliche
B efindlichkeit charakterisiert. durum olarak nitelendi. Onu olanaklı kılan
Inw iefern ist d e r sic- erm ögli­
ch e n d e existeuziale Sinn die
varoluşsal anlam ne düzeye dek Olmuşluktur?
G ew esenheil? W elcher Morins Bu ekstasmin hangi kipi korkunun özgün za-
d ieser Ekstase k en nzeichnet die maıısallığıııı belirtir? Korku gözdağı veren
spezifische Zeitlichkeit d er Eurcht?
D iese ist F ü rch te n vor einem birşeyiıı önünde korkmadır ki, bu şey oradaki-
Bedrohlichen, das, dem faktischen Varlığııı olgusal ‘Olabilme’sine zararlıdır ve
S einkönnen des D aseins ab träg ­
lich, im U m kreis des besorgten
tasa edilen elaltında-buluııan ve elöniiııde-
Z n h a n d en en und V orhandenen buluııan şeylerin alanında kendini betimlenen
sich in d er bcschriciteilen Weise yolda yakınlaştırır. Korkma gözdağı veren bir-
nähert. Das F ürchten erschließt in
der Weise der alltäglichen l Imsicht
şeyi gündelik sağgörünün yolunda açığa serer.
ein D rohendes. Ein m ir anschau­ Salt seyreden bir özne böyle biışeyi hiçbir
endes Subjekt v erm öchte d er­ zaman açığa çıkaramayabilir. Ama birşey önün­
gleichen nie zu entdecken. Aller ist
dieses Erschließen des Fürchtens de korkmanın bu açığa sermesi bir ‘keııdine-
vor ... nicht ein Auf-sich-znkom- doğru-gelmeye-bırakma’ değil midir? Korku,
m enlassen? H at m an die F urcht
n ic h t m it Recht als Erw artung
haklı olarak, gelmekte olan bir kötülüğün
eines a u k o m m en d en Übels (malum futurum) beklentisi olarak belirlen­
(m alum fu turum ) bestim m t? Ist memiş midir? Korkunun birincil zamansal
d e r p rim äre zeitliche Sinn d e r
F urcht nicht d ie Z ukunft und
anlamı Gelecek değil midir, ve Olmuşluk bu
nichts w eniger als die Gewe- anlamın en uzağında değil midir? Yadsıııa-
senheit? U nbestreitbar »bezieht« mayacak bir yolda, korkma kendini yalnızca
sich das F ürchten n ic h t n u r au f
»Zukünftiges« in d er B edeutung
ilkin “zamanda” gelmekte olan birşey ünle­
des »in der Zeit« erst Ankünfligen, minde “gelecek-ilgili” olanla “bağınUlamakla”
sondern dieses Sichbeziehen selbst kalmaz, ama bu bağıııtılanm aınn kendisi
ist zukünftig im ursprünglich
zeitlichen Sinne. Ein Gewärtigen kökensel zamansal anlamda gelecek-ilgili bir-
gehört offenbar >«i/zurexistenzial- şeydir. Beklemede olma açıktır ki korkunun varo-
zeitlichen Konstitution der Furcht.
luşsal-zamaıısal yapılanışına [başka şeylerle]
Das besagt zunächst aber nur, die
Zeitlichkeit d e r F urcht ist nnei- birlikte aittir. Ama bu en yakından yalnızca
genllklie. Ist das Fürchten v o r... nur korkunun zamansallığnnn asılsız olması
ein Erwarten eines aukom m enden
B edrohlichen? Erw arten eines
demektir. Birşey önünde korkma yalnızca gel­
au k o m m en d en B edrohlichen mekte olan gözdağı verici birşeyiıı bir bekleııişi
braucht, nicht schon Furcht zu sein midir? Gelmekte olan gözdağı verici birşeyiıı
und ist es so wenig, daß ihm gerade
d e r S]K-zifische Slim m ungscha-
beklenişiııiıı daha şimdiden korku olması
rakter der Furcht fehlt. Dieser liegt gerekmez ve korku olmaktan öylesine uzaktır
d arin , daß das G ew ärtigen d er ki, onda tam olarak korkunun özgün rulı-
Furcht, das B edrohliche a u f das
faktisch besorgende S einkönnen
durum u karakteri eksiktir. Bu karakter kor­
xurückkommen läßt. Zurück a u f das kuda beklemede olmanın gözdağı verici olana
Seiende, das ich bin, kann das olgusal olarak tasa içindeki ‘Olabilme’ye geri
Bedrohliche n u r gewärligt und so
das Dasein bedroh l werden, wenn gelmesi için izin vermesinde yatar. Aaıcak göz­
tlas Worauf tles Zurück a u f... schon dağı verici şeyin geriye ona doğru geldiği şey
überhaupt.ekstatisch offen ist. Daß
bütününde daha şimdiden ekstalik olarak açık­
tlas fürchtende Gewärtigen »sich«
fü rch tet, das heißt, daß das sa, o şey geriye, benim olduğum o varolan-şeye
Fürchten vor ...je ein Fürchten um beklenebilir ve böylece oradaki-Varlığa göz­
... ist, darin liegt der Stiimnuugs-
u n d /l//rk<charakter d e r Furcht.
dağı verilebilir. Korkan beklem enin “kendi
D eren existenzial-zeitlicher Sinn için” korkması, eş deyişle birşey önünde kork-
ma her durumda birşey hakkında korkmadır ve e m i konstituiert durch ehı Sidı-
vergcsscn: das verw irrte Aııs-
korkunun ruh-durum u karakteri ve heyecan rückeıı vor dem eig en en fak­
karakteri bunda yatar. Gözdağı altındaki düıı- tischen S ciukdnnen, als welches
das bedrohte lu-der-Wolt-sein das
yadaki-Varlık elaltıııda-buluııaıı ile tasalanırken
Z u h an d cn e Ix-sorgt. Aristoteles
bunu kendi olgusal ‘Olabilme’si olarak yapar; be[3 4 2 ]slim m l die fu rc h t mit
ve bu ‘Olabilme’ önünden şaşkınlık içinde uza­ Recht als Xuun tij f| TctpaXh. als
ein e G ed rü ck th eit bzw. Verwir­
klaşma korkunun varoluşsal-zamaıısal anlamını rung*. Die G edrücktheit zwingt
oluşturan unutmadır. Aristoteles korkuyu Avjrrrr) das D asein au f sein e Gewor-
Tiç n T apaxü olarak, bir çökıııüşlük ya da fcnheit zurück, alter so, dal! diese
g erad e verschlossen wird. Die
şaşkınlık olarak belirlerken haklıydı.0Çökıııüş- V erw irrung g rü n d e t in einem
liik oradaki-Varlığı geriye fırlatılmışlığıııa doğru Vergessen. Das vergessende Aus­
rü ck en vor ein em faktischen,
zorlar, ama öyle bir yolda ki, fırlatılmıştık tam entschlossenen S einköuncn hält
olarak kapatılır. Şaşkınlık bir unutmada temel­ sich an d ie M öglichkeiten des
lenir. Olgusal, kararlı bir ‘Olabilme’ önünde SichreUens und Ausweichens, die
zuvor um sichtig schon entdeckt
unutan geri çekilme sağgörülü olarak daha sind. Das sich fürchtende besor­
önceden açığa çıkarılmış olan keııdini-kur- gen springt, weil sich vergessend
tarma ve kaçınma olanaklarına sarılır. Korkan u n d desh alb kein e bestimmte
M öglichkeit ergreifend, von d er
tasa kendini unuttuğu ve bu nedenle hiçbir nächsten zur nächsten. Alle »mög­
belirli olanağı kavramadığı için sonrakinden lichen«, das heiflt auch unm ög­
lichen M öglichkeiten bieten sich
sonrakine sıçrar. Tüm “olanaklı,” eş deyişle an . Bei k ein er hält d e r fü r c h ­
ayrıca olanaksız olanaklar da kendilerini sunar­ tende, die »Umwelt« verschwin­
lar. Korkan hiç birinde durmaz; “çevre” yitmez, d e t n icht, so n d ern begegnet in
einem Sich-nichl-m ehr-ausken-
ama kişi onunla bundan böyle onda ne yapa­ n en in ihr. /.um Sichvergesseu in
cağını bilmeksizin karşılaşır. Korkuda kendini d er f u rch t g ehört dieses verwirrte
Gegenwärtigen des N ächsten-
unutmaya eldeki ilk şeyin bu şaşkınlık içinde B esteu. Daß zum Beispiel die
‘şimdikileştirilmesi ’aitür. Örneğin yanmakta olan B ew ohner eines b re n n e n d e n
bir evde yaşayanların sık sık en yakından elal- H auses oft das G leichgültigste,
nächst Z u h an d cn e »reiten«, ist
tında-bulunan en ilgisiz şeyleri “kurtardıkları” b ek an n t. Das selbstvergessene
iyi bilinir. Eğer biri kendini unutarak ortada Gegenwärtigen eines Gewirrs von
schw ebenden M öglichkeiten er­
dolanan olanakların bir karışıklığını ‘şimdiki- m ö g lich t die V erw irrung, als
leştirirse,’ böylelikle korkunun ruh-durum u w elche sie d en Slim m uugscha-
karakterini oluşturan şaşkınlığı olanaklı kılar. rakter tler fu rch t ausmacht. Die
V ergessenheit d e r V erw irrung
Şaşkınlıktaki uııutmuşluk beklemede olmayı da modifiziert auch das Gewärtigen
değişkiye uğratır ve 011u çökmüş ya da şaşırmış u n d charak terisiert es als das
gedrückte bzw. verwirrte Gewär­
bir ‘beklemede olma’ olarak niteler ki, bir arı tigen, das sich von einem p uren
beklemeden ayrıdır. Erwarten unterscheidet.
Korkmayı varoluşsal olarak olanaklı kılan D ie spezifische ekstatische
Einheit, die das Sichfürchten exis-
özgün ekstatik birlik kendini birincil olarak tenzial erm öglicht, zeitigt sich
yukarıda nitelenmiş olan unutmadan zaman- prim är ans dein charakterisierten
sallaştırır ki, bu, bir Olmuşluk kipi olarak, 011a Vergessen, das als Modus der Ge­
wesenheil die zugehörige Gegen­
ait olan Şimdiyi ve Geleceği zaınaıısallaştırılma- wart und Zukunft in ih re r Zeiti­
ları içinde değişkiye uğratır. Korkunun zaman­6 gung modifiziert. Die Zeitlichkeit

6likz. Rhetorik, B 5, 1382 a 21. 6Vgl. Rhetorik, B 5 .1382 a 21.


(Irr Furcht ist ein gew ärtigeud- sallığı beklem ede olaıı ve ‘şim dikileştireıı’
gcgeuw ärligcudes Vergessen.
Z unächst su ch t d ie verständige
unutmadır. Korkunun anlayan yorumlaması,
A uslegung d er F u rcht, gem äß düııya-içinde karşılaşılan şeylerden yönelimine
ih re r O rie n tie ru n g au f das uygun olarak, ilkin “gelmekte olan kötülüğü”
inuerwehlirh begegnende, als das
Wovor d e r Furcht das »aukoni- korkunun “ne öııüııde”si olarak ve buna kar­
liicn d e Übel« tiud diesem e n t­ şılık düşmek üzere bu kötülük ile bağıntıyı ise
sprechend die Beziehung darauf
als Erwartung zu Ix-stiiiniien. Was
bekleyiş olarak belirlemeye çalışır. Fenomene
üljerdics zuin P hänom en gehört, bunun dışında ait olan şey bir “haz ya da lıaz-
bleibt ein »Gefühl der Lust oder sızlık duygusu” olarak kalır. •
Unlust«.
Wie verhält sich zur Zeitlichkeit
Endişenin zamaıısallığı korkunun zaınaıı-
d e r Furcht die d e r Augst? Wir sallığı ile nasıl ilişkilidir? Endişe fenomenine
n an n ten dieses P hänom en eine temel ruhsal durum demiştik.7Endişe oradaki-
G ruudbefindlichkeil7. Sie bringt
das Dasein vor sein eigenstes Varlığı en öz fırlatılmışlığı önüne getirir ve
G ew orfcusoin u n d e n th ü llt die gündelik tanıdık dünyadaki-Varlığın tekinsizli-
U nheinilichkeil des alltäglich ver­
ğiııi ortaya serer. Endişe de korku gibi biçimsel
tra u ten In-der-W elt-seins. Die
Angst ist un g leich en wie die olarak bir endişelenmenin ‘ne önünde'sı ve ‘ ne
Furcht formal durch ein Worwrdes hakkında'sı yoluyla belirlenir. Gene de çözüm­
Sichangstens u n d ein Worum
bestim m t. Die Analyse zeigte
lememiz bu her iki fenomenin çakıştıklarını
jedoch, daß diese beiden Phäno­ göstermiştir. Bu demek değildir ki, yapısal ‘ne
m ene sich deckelt. Das soll nicht önünde’ ve ‘ne hakkında’ karakterleri kayna­
heißen, die sirttk lu ralen [343]
Charaktere des Wovor und Worum
şırlar, sanki endişe ne biışey önünde ne de
seien verschm olzen, als ängstete birşey hakkında endişeliymiş gibi. ‘Ne önünde’
sich die Augst weder vor ... noch ve ‘ııe hakkında’nın çakışmaları onları doldu­
um ... Dali das Wovor und Worum
sich decken, soll heißen: das sie er­
ran varolaıı-şeyiıı ayın şey, yani oradaki-Varlık
füllende Seiende ist dasscllx', näm­ olması demektir. Özel olarak, endişenin ‘ııe
lich das Dasein. Im besonderen önünde’si ile tasa edilebilir belirli birşey olarak
begegnet das Wovor d e r Angst
nicht als ein bestim m tes Besorg- karşılaşılmaz; gözdağı elaltıııda-bulunan ve
bares, die B edrohung kom m t elönüııde-bulunan şeylerden değil, ama tam
nicht aus dem Z uhandencn und
olarak tüm elaltıııda-bulunan ve elönüııde-
V orhandenen, vielm ehr gerade
daraus, daß alles Zithandcne und bulunan şeylerin bundan böyle saltık olarak
V orhandene einem schlechthin lıiçbirşey “söylememelerinden” gelir. Çevresel
nichts m ehr »sagt«. Es hat mit dem
umweltlichen Seienden keine Be­
olarak varolaıı-şeyleriıı bundan böyle hiçbir
wandtnis mehr. Die Welt, worin ich ilgililikleri yoktur. Onda varolduğum dünya
existiere, ist zur Uulx'deutsamkeil imlemsizliğe batmıştır, ve böyle açığa serilen
heraltgesunken, u n d die so
erschlossene Welt kann n u r
dünya yalnızca varolaıı-şeyleri hiçbir ilgililik
Seiendes treigeben im Charakter taşımama karakterinde özgürleştirebilir. Endi­
der Unlx-wandtnis. Das Nichts der şenin onun önünde endişelendiği dünyanın
Weh, davor die Angst sich ängstet,
besagt nicht, es sei in d e r Angst hiçliği endişede düııya-içinde elöııüııde-bulu-
etwa eine Abwesenheit des inner- nan şeyin bir yokluğu gibi birşeyin deııeyim-
weltlichen Vorhandenen erfahren. lenmesi demek değildir. Elönüııde-bulunan
Fs muß gerade lx-gegnen, damit cs
so gar keine Bew andtnis m it ihm şey ile tam olarak hiçbir ilgililiğinin olmadığı ve
halx'n und es sich in ein er leeren kendini boş bir acımasızlık içinde gösterebile­
ceği bir yolda karşılaşılmalıdır. Gene de bunda Krljarmungslostgkctı zeigen kamı.
D arin liegt jedoch: das besorgende
tasalı beklemede olmanın kendini ondan anla­ Gewärtigen findet nielils, woraus es
yabileceği lıiçbirşey bulmadığı, dünyanın hiçli­ sielt verstellen könnte, es greilt ins
ğine sarıldığı imlenir; ama dünya ile yüz yüze N iehls d e r Welt; au f die Welt
gestoßen, ist ab e r das V erstehen
kaldığında, anlama endişe yoluyla genel olarak durch die Angst a u t das In-dcr-Welt-
düııyadaki-Varlığa getirilir ki, endişenin bu ‘ııe sein als solches g eb rach t, dieses
W'ovor d er Angst ist alx-r zugleich
önüııde’si ise aynı zamanda onun ‘ne lıak- ihr Worum. Das Siel l-äugsten v o r...
kmda’sıdır. Birşey önünde endişelenme ııe bir h a t weder d en C h arak ter ein er
bekleme ne de genel olarak bir ‘beklemede Erwartung noch überhaupt einer
Gewärligiitig. Das Wovor d er Angst
olma’ karakterini taşır. Endişenin ‘ne öııünde’- ist d och sch o n »da«, das Dasein
si gene de daha şimdiden “orada”dır, oradaki- sellist. Wirtl d au n die Angst nicht
Varlığm kendisidir. O zaman endişe bir Gele­ durch eine Zukunft konstituiert?
Gewiß, je d o c h nicht d u rch die
cek yoluyla oluşturulmaz mı? Kesinlikle; ama uneigentliche des Gewärtigem.
gene de ‘beklemede olma’nnı asılsız Geleceği Die in d er Angst erschlossene
U n b ed eu lsain k eit d e r Well en t­
yoluyla değil. h ü llt die N ichtigkeit des besorg-
Düııyauııı endişede açığa serilen iııılem- baren , das heißt die U nm öglich­
sizliği tasa edilebilir şeyin hiçliğini, eş deyişle keit des S icheulw erfens au f ein
p rim är im b eso rg ten fu n d iertes
varoluşun birincil olarak tasa edilen şeylerde S ein k ö n n en d e r Existenz. Das
temellen ‘Olabilme’si üzerine kendiııi-tasar- Enthüllen dieser U nm öglichkeit
lamamıı olanaksızlığını ortaya serer. Ama bu bed eu tet aber ein Aulleuchtenlas-
sen d er M öglichkeit eines eigent­
olanaksızlığın ortaya serilmesi bir asıl ‘Olabil- lichen Sciukönucus. Welchen zeit«
m e’ııiıı olanağının aydınlatılmaya bırakılma­ liehen Sinn hat dieses Enthüllen?
sını imler. Bu ortaya sermenin zamansal anla­ Die Angst än g stet sich um das
nackte Dasein als in die Unheim­
mı nedir? Endişe tekiıısizliğe fırlatılmış birşey lichkeit gew orfenes. Sie b rin g t
olarak çıplak oradaki-Varlık hakkında endişe­ zurück a u f das p u re Daß d er
eigensten, vereinzelten Geworfen-
lenir. Birinin kendi en öz, bireyselleşmiş fırla-
lieit. Dieses Z urü ck b rin g eu hat
tılmışlığımn arı ‘Ki vardır’ına geri getirir. Bu nich t d en C harakter des auswei­
geri getirme kaçıcı bir unutmanın karakterini c h e n d en Vergessens, ab e r auch
nicht den einer Erinnerung. Allein
taşımaz, aına ne de bir anımsamanın karak­ ebensowenig liegl in der Angst schon
terini taşır. Oysa endişede varoluşun kararda ein e w iederholende Ü bernahm e
yineleyen üstleııilişiııin yatması da eşit ölçüde tler Existenz in den Entschluß. Wohl
dagegen b rin g t tlie Angst zurück
söz konusu değildir. Tersine, endişe yinelenebilir au f die G ew orfenheit als mögliche
olanaklı birşey olarak fırlatılmışlığa geri getirir. wiederholbare. U nd d erg estalt
Ve bu yolda endişe bir asıl ‘Olabilme’ııin ola­ e n th ü llt sie mit die M öglichkeit
eines eigentlichen Seinkönneus,
nağını birlikte ortaya serer ki, bu ‘Olabilme’ das im W iederholen als zukünftiges
yinelemede gelecek-ilgili birşey olarak fırla­ au f das geworfene Da zurückkom-
tılmış ‘Orası’na geri gelmelidir. Yinelenebilir- tnen m uß. Vor die Wiederholbarkeit
bringen isl der spezifische ekstatische
liğin önüne getirme endişenin ruhsal durumunu Modus der die Befindlichkeit der A ngst
oluşturan Olmuşluğun özgün ekstatik kipidir. konstituierenden Gewesenheit. [344]
Das für tlie Furcht konstitutive
Korku için oluşturucu unutm a oradaki-
Vergessen verw irrt u n d läßt das
Vaı lığı şaşırtır ve kavranmamış “dünyasal” ola­ D asein zwischen u n erg riffen eu
naklar arasında ileri geri sürüklenmeye bırakır. »weltlichen« M öglichkeiten hin-
lind hertreiben. Diesem ungehal­
Bu ‘tutulmayan’ ‘şimdikileştirme’ ile karşıtlık ten en G egenw ärtigen gegeuülier
içinde, kendini en öz fırlatılmışlık üzerine geri ist die G egenw art d e r Angst im
S ichzunickbriugen a u f die getirm ede endişenin Şimdisi tutulur. Endişe
eigenste G ew orfenheil gehalten.
Augst kamt sidi iliretn cxistenzia-
varoluşsal anlamına göre kendini tasa edilebilir
len Sinne nach n ic h t an ein biı şeyde yitiremez. Eğer benzer bir ruhsal durum­
Bcsorgliares verlieren. Wenn dcr- da böyle birşey olursa, o zaman bu gündelik
gleid ten in einer ihr ähnlichen
Befindlichkeit geschieht, dann ist anlamanın endişe ile karıştırdığı korkudur. Ama
cs die fu rch t, die der alltägliche endişenin Şimdisi tut ulsa bile, bu henüz kendini
V erstand m it d e r Angst znsam-
menwirft. Wenngleich die Gegen­
kararda zamaıısallaştıraıı kıpının karakterini
wart d er Angst gehalten ist. hat sie taşımaz. Endişe birini yalnızca olanaklı bir kara­
doch nicht schon den C harakter rın ruh durumuna sokar. Endişenin Şimdisi kıpı­
des Augenblickes, d e r im Ent­
schluß sich zeitigt. Die Angst
yı — ki oıııııı kendisi ve yalnızca o böyle bir kıpı
bringt n u r in die Stimmung eines olarak olanaklıdır — sıçrama noktasında tutar.
möglichen Einschlusses. Ih re Endişenin kendine özgü zamansallığında—
Gegenwart hält den Augenblick,
als welcher sie selbst, und n u r sie ki endişenin kökensel olarak Olmuşlııkta temel­
möglich ist, a u f dem S/nung. lendiğini ve Geleceğin ve Şimdinin kendilerini
An d e r eigentüm lichen Zeit­ ilkin bundan zamaıısallaştırdıklarmı imler —
lichkeit eler Angst, daß sie ur­
sprünglich in d e r G cw escnheit endişe ruh durum unu ayırdedici kılan gücün
gründet, und aus ihr erst Zukunft olanağı kendini belgitler. Bunda oradaki-Varlık
und Gegenwart sich zeitigen, er­
weist sich die M öglichkeit d er
bütünüyle kendi çıplak tekinsizliğiııe ‘geri alı­
M ächtigkeit, durch die sich die nır’ ve onun tarafından ‘sersemletilir.’* Bu ser-
Stimmung der Angst auszeichnct. semlemişlik ise oradaki-Varlığı yalnızca ‘''dünya­
ln ih r ist das Dasein völlig auf
seine nackte U nheim lichkeit
sal ”olanaklardan geri almakla kalmaz, ama ayın
zurückgenom m en und von ihr zamanda ona bir «.«/‘Olabilme’ olanağını verir.
benom m en. Diese B enom m en­ Gene de korku ve endişe olarak her iki ruh
heit w/mmt aber das Dasein nicht
n u r zurück aus den »weltlichen«
durumu [ Stimmung] ** da yalnızca “yaşantı akı­
Möglichkeiten, sondern gibt ihm şında” yalıtılmış olarak “yer almazlar,” ama her
zugleich die M öglichkeit eines biri bir anlamayı belirler ya da kendini böyle bir
eigentlichen .Seinkönnens.
Beide S tim m ungen, fu rc h t anlamadan ‘belirler’ [bestimmen] .** Korku vesi­
u n d Angst, »komm en« jedoch lesini çevresel olarak tasa edilen varolaıı-şey-
nie n u r isoliert »vor« im »Erleb- lerde taşır. Buna karşı endişe oradaki-Varlığın
nisstrom«, sondern bestim m en1" 1
je ein V erstehen, bzw. sich aus kendisinden kaynaklanır. Korku üzerimize düıı-
einem solchen. Die fu rc h t h at ya-içinde olandan baskın yapar. Endişe ölüme
ihre Veranlassung im umweltlich
besorgten S eienden. Die Angst
doğru fırlatılmış Varlık olarak dünyadaki-Var­
dagegen en tsp rin g t aus dem lıktan doğar. Endişenin oradaki-Varlığın dışına
D asein sellist. Die fu rch t über­ bu “tırmanışı,” zamaıısal olarak anlaşıldığında,
fällt vom Iunerwelllichenher. Die
Angst erhebt sich aas dem In-tler-
endişenin Geleceğinin ve Şimdisinin, yineleııe-
Wcll-scin als gew orfenem Sein bilirliğe geri getirme anlamında, kendilerini
zum Tode. Dieses »Aufsteigen« kökensel bir Olmuşluktaıı zamaıısallaştırmaları
der Angst aas dem Dasein besagt
zeitlich verstanden: die Zukunft
demektir. Ama aslında endişe ancak kararlı bir
und Gegenwart d er Angst zeiti­ oradaki-Varlıkta tırmanabilir. Kararlı kişi hiçbir
gen sich ans einem u rsprüng­ korku bilmez; ama endişe olanağını tam olarak
lichen Gewesensein im Sinne des
Zurückbringens au f die Wieder­
holbarkeit. Eigentlich aber kann
* | ‘zuriicltgenommen' vc ‘benommen.’]
die Angst nur auLsteigen in einem
**l 1be-slimmen.’ ‘Stimmung/n\h-<lm\un\ı' vc ‘beslinmen/Xtc-
entschlossenen Dasein. D er Ent­
schlossene kennt keine fu rc h t,
litlcınck’ arasındaki lıcıı/.crliğc dikkati çckctı bir kesme imi.]
oıııı ne engelleyen ne de şaşırtan ruh durumu versteht ahı r gerade die Müglich-
kei 1 d er Aııgs 1 als der Sliı 111 innig, die
olarak anlar. Endişe onu “birer hiç olan” ola­ ilin nicht lıcııııııı und verwirrt. Sie
naklardan özgürleştirir ve asıl olanaklar için b efreit von »nichtigen« M öglich­
k eiten u n d lallt l'rciwerdeii für
özgür olmaya bırakır.
eigentliche.
Gerçi korku ve endişe ruhsal durum kip­ Obzwar lx'itle Modi der Befind­
leri birincil olarak Olmuşlukta temellenmiş lichkeit. Furcht und Augst, prim är
in ein er Gewesenheil gründen, so ist
olsalar da, her biri kaygının bütününde kendi doch int l liublick au f ihre je eigene
zamansallaşmaları açısından değişik kaynak­ Zeitigung int Ganzen d er Sorge ih r
lar taşır. Endişe kararlılığın Geleceğinden, korku U rsp ru n g verschieden. Die Angst
entspringt aus tler Zukunft der Ent­
ise yiük Şimdiden kaynaklanır ki, ‘korku bun­ schlossenheit, die Furcht aus [345]
dan korku içinde korkuya kapılır,’ ve böylece d e r v crlo rcu en G egenw art, die
furchtsam d ie Furcht befü rch tet,
011a her zaman olduğundan daha da çok tu­
um ihr so erst recht zu verfallen.
tulur. Aber gilt die These von d er Zeit­
Ama ruh durumlarının zamaıısallığı savı lichkeit tler Stim m ungen nicht viel­
leicht n u r von den für tlie Aualjse
belki de yalnızca çözümleme için seçilmiş ausgew ähllen P h än o m en en ? Wie
fenomenler için geçerli olamaz m? “Gri her soll in tler fahlen U ugcstiniiiilhcit,
güıı”e baştan sona egemen olan donuk keyif­ die d en »grauen Alllag« d u rc h ­
h errscht, ein zeitlicher Sinn gefun­
sizlikte nasıl zaınaıısal bir anlam bulunacak­ den werden? Und wie steht es um
tır? Ve umut, sevinç, coşku, neşe gibi ruh d ie Zeitlichkeit von S tim m ungen
durumlarının ve heyecanların zamansallığı- m ul Affekten wie 1loCfuuug, Freude,
Begeisterung, Heiterkeit? Dali nicht
11ın durumu nedir? Yalnızca korku ve endi­ n u r Furcht und Angst in einer Ge­
şenin değil, ama başka ruh durumlarının da wesenheil cxislenzial fundiert sind,
varoluşsal olarak bir Olıııuşluk üzerine temel­ solidem auch ändere Stimmungen,
wird deutlich, wenn wir Phänom ene
lendikleri olgusu usanç, hüzün, melankoli, wie U berdrult, T raurigkeit, Sch­
umutsuzluk gibi fenomenlerden yalnızca söz wermut, Verzweiflung n u r nennen.
Allerdings ist ihre Intet)tretaliou auf
ettiğimizde bile duruluk kazanır. Hiç kuş­
d ie b reitere Basis e in e r atis-
kusuz bunların yorumları oradaki-Varhğııı g ea tix iiele n existenzialen Analytik
geliştirilmiş bir varoluşsal analitiğinin daha des Daseins zu stellen. A lxr auch ein
P hänom en wie die H offnung, tlas
geniş temeli üzerine dayanmalıdır. Ama bütü­ ganz in tler Zukunft fundiert zu sein
nüyle Gelecekte temellendirilmiş görünen sch ein t, mul! in e n tsp re ch en d er
umut gibi bir fenomen bile karşılık düşen bir Weise wie d ie Furcht analysiert
w eiden. Man hat tlie H offnung im
yolda korku gibi çözümlenmelidir. Umut, her Unterschied von der Furcht, tlie sich
zaman bir malum futurum ile bağıntı içinde au f ein malımı futurum lxziehl, als
olan korkudan ayrı olarak, bir bonumfuturum Erw artung eines bonum futurum
ch arak terisiert. E ntscheidend für
beklentisi olarak nitelenmiştir. Aıııa feno­ die Struktur des Phänomens ist alx r
menin yapısı için belirleyici olan şey umudun nicht so sehr tler »zukünftige« Cha­
onunla bağıntılı olduğu şeyin “gelecek-ilgili” rakter dessen, womit/sich tlie llttlf-
iiung Ix'z.ieht, als vielmehr tler exis-
karakteri olmaktan çok, umudelmenin kendi­ tenziale Sinti tles Unjftns.se/lal. Der
sinin varolma-ilgili anlamıdır. Burada bile bir Stiumitingscharakter liegt auch hier
prim är im Hollen als einem Für-sieh-
ruh durum u olarak karakteri bir kendi-için-
erhoffen. Der H offende nimmt sich
umutlanma olarak uınudetmede yatar. Uınıı- gleichsam mit in tlie H offnung
dedeıı kendini bir bakıma birlikte um udun h in e in u n d bringt sich dem
F.rhofflcii entgegen. Das aber setzt
içine alır ve kendini uınudettiği şeyin karşısına ein Sich-gewonncu-haben voraus.
getirir. Ama bu bir ‘kendini-kazaıımış-olma’yı Dali die H offnung g eg c itü lx r tler
n ic d crd rü ck cn d c u Bangigkeit varsayar. Um udun ezici korkuları hafifletmesi
erleichtert, sagt nur, dad a n d ı diese
ß e fin d lid ik e ii im M odus des
yalnızca umudun bile bir ruhsal durum olarak
Gewesenseimwat die Last liczogcn ' olmuş-olnıa' kipinde üstümüzdeki yüklerle
bleibt, G ehobene. Ix-sser helicu- bağıntılı kaldığı anlamına gelir. Yükselmiş, ya da
de Stimmung ist ontologisch nur
m öglich in einem ekstatisch* daha iyisi yükseltici ruh durumu varlıkbilimsel
zeitlichen Bezug des Daseins zum olarak ancak oradaki-Varlığm kendi kendisinin
geworfenen Grunde seiner sclljst.
Die fahle Ungestim mtheit der
fırlatılmış temeli ile bir eÄsfah'A-zamaiisal ilişkisi
Gleichgültigkeit vollentls, die an içinde olanaklıdır.
nichts hängt u nd zu nichts drängt Dahası, lıiçbirşeye alışmayan ve hiçbirşeye
und sich dem überläßt, was je der
Tag bringt, und dabei in gewisser
itilmeyen ve kendini her zaman günün getirdiği
Weise doch alles m ituim m l, de­ şeye teslim eden ve böylelikle belli bir yolda
monstriert am eindiiiigliclislen die herşeyi yanına alan ilgisizliğin donuk ruhsuz­
Macht des W rgm «mu den alltäg­
lichen Stim mungen des nächsten luğu en etkili yolda en yakın tasanın gündelik ruh
Besorgetis. Das D ahinldten, das durumunda unutmanın gücünü belgitler. 11er-
alles »sein läßt«, wie es ist, grün­
det in einem vergessenden Sicli-
şeyi olduğu gibi “olmaya bırakan” ‘yaşayıp git­
ülterhissen au die GewoiTenheil. me’ unutkanlıkla kendini fırlatılmışlığa bırakma
Es h at den ekstatischen Sinn üzerine temellenir. Bu asılsız bir Olmuşluğuıı
ein er uneigenllicheu Gewesen-
heit. Die Gleichgültigkeit, die mit
ekstatik anlamını taşır. Apar topar yapılan bir işle
e in e r sich ü b e rslü rzen d cn Ge­ birlikte gidebilen ilgisizlik soğukkanlılıktan
schäftigkeit Zusam m engehen keskin olarak ayırdedilmelidir. Bu son ruh
kann, ist vom G leichmut scharf
zu tre n n en . Diese S tim m ung durum u kararlılıktan kaynaklanır ki, ölüme
entspringt der E.ulschlossenheit, doğru öncelem ede açığa serilen bütün-*Ola-
tlie augeuÄf/rAüVÄ ist a u f die mög­
lichen S ituationen des im
bilm e’ııin olanaklı konum lan üzerine kıpısal
V orlauten zum lo d e erschlos­ [bir bakışı imler].*
senen Ganzseiuköuncus. [34G] Yalnızca kendi Varlık-aıılaınma göre kendi­
N ur S eiendes, das seinem
Seinssum e nach sich IxTindot,
ni bir ruhsal durum da bulan varolaıı-şey, eş
das heißt existierend je schon ge­ deyişle varolmada her durumda daha şimdiden
wesen ist und in einem ständigen ‘olmuş olan’ ve sürekli bir Olmuşluk kipinde
Modus der Gewesenheil existiert,
kann alfiziert werden. Affeklion varolan varolaıı-şey heyecanlanabilir. Heyecan
setzt ontologisch das Gegenwär­ varlıkbilimsel olarak ‘şimdikileştirme’yi varsayar,
tigen voraufi, so zwar, dal.i in ihm
tlas Dasein auf sich als gewesenes
dahası, öyle bir yolda ki, bu ‘şimdikileştirme’de
zurückgebrachl w erden kann. oradaki-Varlık ‘olmuş olan’ olarak kendine geri
Wie Heiz und lliihnm g der Sinne getirilebilir. Salt dirimli birşeyde duyuların nasıl
in einem N ur-Lelnndcn ontolo­
gisch zu umgrenzen sind, wie und
uyarıldıklarını ve dokunulduklarını, örneğin
wo ülierhaupt das Sein der Tiere genel olarak bayl anların varlığının bir “zaman”
zum Beispiel durch eine »/.eit« yoluyla nasıl ve nerede oluşturulduğu tanım­
konstituiert wird, bleibt ein l’rolv-
lem für sich. lamak kendi başına bir sorun olarak kalır.
c) Die ZeitlirhkeU des Verfüttern* c) Düşmenin Zamansallığı8
Die zeitliche Interpretation des Anlamanın ve ruhsal durumun zamansa! yoru­
Verstehens und d er Befindlieh-
keil stieß nicht nu r auf eine je für
mu yalnızca bu fenom enlerden her biri için
das betr. P hänom en primäre birincil bir ekslase'ûe değil, ama aynı zamanda her I

*Vgl. S 3«. S. 175 IV. I‘augcnM/V.A&Ale ‘bakış’ vurgulanıyor.] *Bkz.S38,s. 117!>| vss.
zaıııaıı bütünbir zamansallık ile de karşı karşıya Ekstase, so n d ern im m er zugleich
auf die ganze Zeitlichkeit. Wie die
kaldı. Tıpkı Geleceğin birincil olarak anla­ Zukunft prim är das Verstellen, die
mayı, Olmuşluğun ise ruh durumunu olanaklı Gewesenheit die Stimmung ermög­
kılması gibi, kaygının üçüncü oluşturucu yapı- licht, so hat das tiritte konstitutive
S tru k tu rm o m en t d e r Sorge, das
kıpısı olan düşme de varoluşsal anlamını Şimdi­ Verfallen, seinen exislenzialen Sinn
de bulur. Düşmenin hazırlık çözümlemesi boş in d er Gegenwart. Die v orberei­
te n d e Analyse des V erfallet«
konuşma, merak ve ikircimin bir yorumu ile begann mit ein er In terp retatio n
başladı.9 Zaınaıısal çözümlemesinin de aynı tles Geredes, d er Neugier und der
yolu izlemesi gerekir. Gene de araştırmayı Zw eideutigkeit'. Die zeitliche
Analyse des Verfallet« soll densel-
merakın bir irdelemesine sınırlayacağız, çünkü lx n Gang nehm en. Wir schränken
düşmenin özgün zamansallığıın görmenin en die U ntersuchung jedoch ein auf
kolay yolu ondan geçer. Buna karşı boş konuş­ eine Betrachtung d er Neugier, weil
an ih r tlie spezifische Zeitlichkeit
manın ve ikircimin çözümlemeleri ise daha des V erfallet« am leich testen zu
önceden söylemin ve açıklamanın (yorum­ sehen ist. Die Analyse tles Geredes
u n d d er Zw eideutigkeit dagegen
lama) zaınaıısal yapılanışının durulaştırılmış setzt sch o n tlie K lärung d e r
olmasını varsayar. zeitlichen K onstitution d er Rede
Merak oradaki-Varlığın ayırdedici bir Var- u n d tles Deutens (der Auslegung)
voraus.
hk-eğilimidir ki, onunla uyum içinde oradaki- Die Neugier ist eine ausgezeich­
Varlıkbir ‘görebilme’ ile tasalanır.10“Görme,” n e te S einslentlenz tles Daseins,
gem äß tler es ein S eh en k ö n n en
tıpkı görüş kavramı gibi, “bedensel gözler”
b eso rg t1". »Sellen« wird wie d er
yoluyla ayrımsamaya smırlanmayacaktır. Daha B egriff tler Sicht n ic h t au f das
geniş anlamda ayrımsama elaltmda-bulımanı V ernehmen durch die »leiblichen
Augen« ein g esch rän k t. Das Ver­
ve elönüııde-bulunanı görülmeleri açısından nehm en im weiteren Sinne läßt das
kendilerinde “bedensel” olarak karşılaşılmaya Z uh au tlen e und V orhandene au
bırakır. Bu karşılaşılmaya-bırakma bir Şimdide ihm sellisl »leibhaftig« hinsichtlich
seines Aussehens Ix-gcgncn. Dieses
temellenir. Şimdi genel olarak içersinde varo- Begegucnlasseu g rü n d et in einer
laıı-şeylerin ‘bedensel’ olarak bulunuyor olabi­ Gegenwart. Sie gibt ülx'rhaupt den
lecekleri ekstatik çevreni verir. Ama merak el- ekstatischen H orizont, innerhalb
dessen Seiendes leibhaftig an­
önünde-bulunam onda oyalanabilmek ve onu wesend sein kann. Die N eugier
anlayabilmek için ‘şimdikileştirmez’; tersine, gegenwärtig! aber das Vorhandene
nicht, um es, bei ihm verweilend,
yalnızca görebilmek ve görmüş olabilmek için zu verstehen, sondern sie sucht zu
görmeye çalışır. Bu kendi içinde dolaşmış ‘şim- sehen, nur um zu seh en und
dikileştirme’ olarak, merak karşılık düşen bir gesehen zu haben. Als dieses sich
in ihm selbst verfangende Gegen­
Gelecek ve Olmuşluk ile ekstatik bir birlik için­ wärtigen stellt die Neugier in einer
de durur. Yenilik hırsı* hiç kuşkusuz heııüz- ek statisch en E in h eit mit e in e r
en tsp re c h e n d e n Z ukunft und
görülmüş -olmayan birşeye doğru ilerlemedir,
Geweseuhcit. Die G ier nach dem
ama öyle bir yolda ki, ‘şimdikileşürme’ kendini N euen ist zwar ein V ordringen
‘beklemede-olma’daıı çekip çıkarmaya çalışır. [347] zu einem Noch-nicht-Gcsc-
lien cn , a b e r so, daß das G egen­
Merak bütünüyle asılsız bir yolda gelecek-ilgili- wärtigen sich dem Gewärtigen zu
en tziehen sucht. Die N eugier ist
ganz und gar uneigentlich zukünf­
9Bkz. §§ 35 vss., 1167] vss. tig und dies wiederum dergestalt,
luBkz. § 36, s. [ 170] vss.
* [ ‘Die Gier mich dem Neuen ’:: ‘Neugier’; ya da sözel olarak: "Vgl. §§ 35 ir., S. 107 ff.
‘Yeni olana doğru hırs’ :: ‘Merak.’] '"Vgl. S 30, S. 170 ff.
daß sie uiclit einer Möglichkeit dir ve dahası öyle bir yolda ki, bir olanağı bek­
gew ärtig ist, so n d ern diese
schon nu r noch als Wirkliches
lemede değildir, ama hırsı içinde tam olarak bu
in ih re r G ier b eg eh rt. Die olanağı daha şimdiden edimsel birşey olarak ister.
N eugier wird k o n stitu iert Merak tutulmayan* bir ‘şimdikileşlirme’ yoluyla
durch ein ungehaltenes Gegen­
w ärtigen, das, m ir gegenwär- oluşturulur ki, salt ‘şimdikileştirerek,’ böylelikle
ligcnd, d am it ständig dein sürekli olarak 011u gene de tutulmadan “tutan”
G ew ärtigen, d arin es doch
ungehalten »gehalten« ist, zu
‘beklem ede-olm a’daıı kaçmaya çalışır. Şimdi,
en tlau fen sucht. Die G egen­ vurgulanan ‘kaçma’ anlam ında, ona ait olan
w art »entspringt« dein zuge­ ‘beklemede-olma’dan “kaynaklanır.”** Merakın
hö rig e n Gew ärtigen in dem
Ix'lonlen Sinne tles Einlaufens.
“kayuaklaııan/sıçrayan” ‘şiıııdikileştirmesi’
Das »entspringende« G egen­ “şey”e adanmış olmaktan öylesine uzaktır ki,
wärtigen der N eugier ist aber [biışeye ilişkin] görüşün elde edilmesinde bakışı
so wenig an die »Sache« hin-
gegeİK'tı, tlaß es im Gewinnen daha şimdiden bir sonrakine çevirmiştir. Kav­
der Sicht auch schon wegsicht ranan belirli bir olanağı ‘beklemede olma’dan
a u f ein Nächstes. Das dein
kaynaklanan ‘şinıdikileştirme’ merak için ayır-
Gewärtigen einer liestinunten
ergriffenen M öglichkeit stäu- dedici olan eykş memeyi varhkbiliııısel olarak ola­
dig »entspringende« G egen­ naklı kılar. Varlıksal olarak anlaşıldığında, ‘şim-
w ärtigen erm öglicht o n to ­
logisch das Unverweilen, das die
dikileştirme’ ‘beklemede-olına’dan kendini bir
N eugier auszeichuel. Das bakıma ondan çözeceği ve 011u kendisine teslim
G egenw ärtigen »entspringt« edeceği bir yolda “kaynaklanmaz.” “Kaynaklaıı-
dem Gewärtigen nicht so, daß
es sich gleichsam onlisch
m a/sıçram a” ‘beklemede olma’ııın ekstatik bir
verstanden von ihm ablöst und değişkisidir, dahası öyle bir yolda ki ‘beklemede-
es ihm selbst überläßt. Das olıııa’ ‘şimdikileşlirme’ııiıı ardından sıçrar [ nachs-
»Entspringen« ist eine eksta­
tische Modifikation des Gewär-
pringt]. ‘Bekleıııede-olma’ bir bakıma kendinden
tigeus, so zwar, daß dieses dem vazgeçer; bundan böyle tasanın asılsız olanak­
G egenw ärtigen nachspringl. larının tasa edilen şeyden kendisine doğru gelme­
Das Gew ärtigen gibt sich
gleichsam selbst auf, es läßt lerine izin vermez, ama eğer bu olanaklar yal­
auch nichtm ehr uueigenlliche nızca tutulmayan bir ‘şinıdikileştirme’ için ola­
M öglichkeiten des B esorgnis naklar değilse. ‘Beklemede-olma’ııın ‘uzağa sıç­
aus dem B esorgten a u f sich
zukom m cu, es sei d e n n n u r rayan’ ‘şinıdikileştirme’ yoluyla ‘ardındaıı-sıç-
solche für ein ungeh altenes rayaıı’ bir ‘bekleınede-olıııa’ya ekstatik olarak de­
Gegenwärtigen. Die ekstatische
Modifizierung des Gewärtigrus
ğiştirilmesi oyalanma olanağının varolma-ilgili
durch das en tsp rin g en d e zauıaıısal koşuludur.
Gegenwärtigen zu einem uacli- Ardındaıı-sıçrayaıı ‘beklemede-olma’ yoluyla,
springenden ist die existenzial-
zeitliche Bedingung d er Mög­
‘şinıdikileştirme’ giderek artan bir biçimde kendi
lichkeit der Zerstreuung kendisine terk edilir. Şimdi uğruna ‘şimdikileş-
Durch das iiachspringeude tirir.’ Böylece kendini kendi içinde dolaştırır,
Gewärtigen wird das Gegenwär­
tigen m e h r und m e h r ihm dağınık eyleşıııeme ‘kalacak-yersizlik’olur. Şimdi­
sellist iil Erlassen. Es gegenwär­ nin bu kipi kıpıdan en uzak karşı-feııomendir.
tig! um tler Gegenwart willen.
So sich in sich sellist verfan­
gend, wird das zerstreute Un- *[‘ungehalten' ‘kızgın’ atılanım a da gclic ve Heidegger söz­
vcrweileu zur Anfenthaltslosig-
cüğü burada her iki atılanım da da amaçlamış olabilir. )
keil. Dieser Modus der Gegen­
* * |‘doğm ak,’ ‘kaynaklanmak’ anlam ına gelen ‘entspringen
wart ist das äußerste Gegenphä-
lionicu zum Augenblick, ln jener
ayııca ‘kaçmak,’ ‘sıçramak’ anlam ına da gelir. |
‘Kalacak-yeri-ohnarna’da ‘orada-olma’ her isl das Da-sein iilx*rall mut nirgends.
Ifeserbriugt die Existenz in die Situ­
yerde ve hiçbir yerdedir. Kıpı ise varoluşu ation und erschließt das eigentliche
konuma getirir ve asd “Orası”m açığa serer. »I)a«.
|c uiicigctilliclierdie Gegenwart
Şimdi ne denli asılsız ise, eş deyişle ‘şim-
ist, das heißt, je m eh r das G egen­
dikileştiııne’ ııc denli “kendisine” doğru ge­ wärtigen zu ilnn » s c I I k i « kommt, um
liyorsa, belirli bir ‘Olabilme’ önünden onu ka­ so m eh r flieht es verschließend vor
einem Ix'stimmlen Seinkönuen, um
payarak o denli kaçar, ama o zaman Gelecek so w eniger k ann ab e r d an n die
de fırlatılmış varolaıı-şeye o denli geri gelemez Zukunft attldas geworfene Seiende
olur. Şimdinin “sıçrama”sıııda aynı zamanda zurürkkom m en. Im »Entspringen«
d e r G egenw art liegt zugleich ein
artan bir unutma yatar. Merakın her zaman w achsendes Vergessen. Daß d ie
sonrakine sarılıp öncekini unutması yalnızca Neugier im m er schon lx im Nächs­
onun kendisinden gelen bir sonuç değil, ama ten hält und das Vordem vergessen
hat, ist nicht ein Resultat, das erst
onun kendisi için varlıkbilimsel koşuldur. aus d er Neugier sich ergibt, sondern
Düşmenin belirtilen karakterleri — kış­ die ontologische Bedingung für sie
selbst.
kırtma, dinginleşme, yabancılaşma ve keıı- Die aufge/.eigten Charaktere des
dine-dolaşuıa —, zamaıısal anlamları açısın­ V erfallenst V ersuchung, B eruhi­
dan, “sıçrayan” ‘şimdikileştirme’nin kendi g ung, E ntfrem d u n g und Sichver-
faugen besagen h in sichtlich des
ekstaiik eğilimine göre kendini kendisinden zcit[348]licheu Sinnes, daß sich das
zamansallaştırmaya çalışması demektir. Ora- » en tspringende« G egenw ärtigen
daki-Varlık kendine dolaşınca, bu belirlenim seiner ekstatischen Tendenz nach
aus ihm selltsl zu zeitigen stiehl. Das
ekstatik bir anlam taşır. Varoluşun ‘şimdiki- Dasein verfängt sich, diese Bestim­
leştirm e’de ‘götürülm esi’ oradaki-Varlığııı m ung hat ( inen ekstatischen Sinn.
kendini kendi Bellinden ve ‘Keııdi’siııden D ie E n trü ck u n g d e r Existenz im
G egenw ärtigen b edeutet ja nicht,
koparmasını imlemez. Giderek en aşırı ‘şim- daß sich das Dasein von seinem Ich
dikileştirm e’de bile zamaıısal olarak, eş und Sclltst ablöst. Auch im extrems­
deyişle bekleyiş ve unutmuşluk içinde kalır. ten Gegenwärtigen bleibt es zeitlich,
das heißt gewärtigend, vergessend.
Dahası, ‘şimdikileştirme’de oradaki-Varlık Auch gegenwärtigem! versteht sich
henüz kendini anlamayı sürdürür, gerçi birin­ das D asein noch, w enngleich es
seinem eigensten Seinkönnen, das
cil olarak asıl Gelecek ve Olmuşluk üzerine prim är in d er eigentlichen Zukunft
temellendirilmiş en öz ‘Olabilme’siııe yaban­ und Geweseuheit gründet, entfrem ­
cılaşmış olsa da. Ama ‘şimdikileştirme’ her d et ist. Sofern ab er das Gegenwär­
tigen stets »Neues« bietet, läßt es das
zaman “yeni birşey” sunduğu sürece, oradaki- Dasein nicht au f sich zunickkom -
Varlığı geriye kendine gelmeye bırakmaz ve ltieu und beruhigt es ständig neu.
onu sürekli olarak yeniden dinginleştirir. Ama D iese B eru h ig u n g a b e r verstärkt
w iederum die T endenz zum E nt­
bu dinginleştirme yine ‘sıçrama’ eğilimini sp rin g en . N icht die en d lo se Un-
güçlendirir. Merak henüz görülmemiş olanın ü b erseh b ark eit dessen, was noch
sonu gelmez enginliği tarafından değil, ama nich t g eseh en ist, »bewirkt« die
Neugier, so n d ern die verfallende
‘sıçrayan’ Şimdinin düşüşteki zamaıısallaş- Zeitigungsart d er entsp rin g en d en
tırma-türü tarafından “etkinleştirilir.” Kişi G egenw art. Auch wenn m an alles
gesehen h at, d ann erfindet gerade
lıerşeyi görmüş olsa bile, merak dosdoğru yeni
die Neugier Neues.
birşey uydurur. D er Zeitigungsmodus des »Ein­
Şimdinin “sıçrama”sınııı zamanlaşma-kipi springens« d er Gegenwart gründet
im Wesen d er Zeitlichkeit, die end­
sonlu olan zamansallığm özünde temellenir. lich ist. In das Sein zum 'lo d e ge­
Ölüme-doğru-Varlığa fırlatılmış olarak, ora­ worfen, flieht das Dasein zunächst
und zumeist, vor dieser m ehr oder daki-Varhk en yakından ve çoğunlukla bu az
m in d e r ausdrücklich en th ü llten
G ew orfenheil. Die Gegenw art
çok belirtik olarak ortaya serilmiş fırlatılmışlı-
entsp rin g t ih re r eigeutliehen ğın önünden kaçar. Şimdi kendi asıl Gelece­
Zukunft und Gewesenheil, um erst ğinden ve Olmuşluğundan ‘köken alır,’ öyle ki
a u f dem Umweg ülx-r sieh das
Dasein zur eigentlichen Existenz oradaki-Varlığı Şimdinin kendisi üzerinden
kom m en zu lassen. Der Ursprung dolanarak asıl varoluşa gelmeye bırakabilsin.
des »Einspringens« der Gegenwart,
das heilt! des Verfalleus in die Ver­
Şimdinin “köken alması”11111, eş deyişle yitıniş-
lorenheit, ist die ursprüngliche, ei­ liğe düşmenin kökeni kökeıısel, asıl zaman-
g en tlich e Zeitlichkeit selltsl, die sallığııı kendisidir ki, ölüme doğru fırlatılmış
das geworfene Sein zum Tode er­
möglicht.
Varlığı olanaklı kılar.*
Die G ew orfenheit, vor tlie das Oradaki-Varlık İliç kuşkusuz asilliği içinde
Dasein zwar eigenÜkh gei»racht wer­ fırlatılmışlığmm önüne getirilebilir ve böylece
den kann, um sich in ihr eigentlich
zu verstehen, hleiht ihm gleich­ o fırlatılmışlıkta kendini asilliği içinde anla­
wohl hinsichtlich ihres onlischen yabilir; gene de bu fırlatılıııışlık varlıksal ‘ııe-
W oher u n d Wie verschlossen.
redeıı’i ve ‘ııasıl’ı açısından oradaki-Varlığa ka­
D iese V erschlossenheit ab e r ist
keineswegs n u r ein tatsächlich palı kalır. Aıııa bu kapalılık hiçbir biçimde
İK'steheudes Nichtwissen, sondern yalnızca görgül-olgıısal olarak sürekli bir bil­
k o n stitu iert die Faktizität des
Daseins. Sic bestimmt mit den ek.r-
meme değildir; tersine, oradaki-Varlığın olgu­
lali.srhen C harakter d e r U berlas­ sallığını oluşturur. Varoluşun kendi kendisinin
senheil tler Existenz an den nich­ bir hiçlik olan temeline terkedilmişliğinin eks-
tigen G rund ihrer selbst.
Der W urf des Geworfenseins in tatik karakterini birlikte belirler.
die Well wird zunächst vom Dasein Dünyaya fırlatılmış-Varlığın ‘fırlatış’ı en ya­
nicht eigentlich aufgefaugen; die
in ihm liegende »Bewegtheit«
kından oradaki-Varlık tarafından aslında yaka­
kommt nicht schon zum »Stehen« lanmaz; bu fırlatışta yatan “dcviııirlik” oradaki-
dadurch, dal) das Dasein nun »da Varlığın şimdi “orada olması” yoluyla “dııruş”a
ist«. Das Dasein wird in der Gcwor-
feuheit milgerissen, das heißt, als
gelmez. Oradaki-Varlık fırlatılmışlıkta birlikte
in die Welt Geworfenes verliert es sürüklenir; eş deyişle, dünyaya fırlatılmış ola­
sich an die »Well« in der läklischcn rak, kendini “düııya”da tasa edeceği şeye olgu­
A ngew iesenheit a u f das zu Be­
sorgende. Die Gegenwart, die den sal boyuııeğişte yitirir. “Birlikle-alıınyor-olma”-
cxislcnz.ialcn Sinn des Mitgenom­ 11111varoluşsal anlamını oluşturan Şimdi hiçbir
m enw erdens ausm achl, gew innt
von sich aus nie ein en an d e re n
zaman kendi başına bir başka ekslalik çevrene
ekstatischen I lorizoul. es sei denn, ulaşmaz, çünkü bunun olması için yitmişliğiıı-
sie werde [349] im Entschluß aus deıı bir karar yoluyla geri getirilmelidir, öyle
ihrer V erloreuheil zurückgeholt,
um als gehaltener A ugenblick die
ki o sıradaki konum ve onunla birlikte ölüıııe-
jeweilige S ituation und in eins doğru-Varlığııı kökeıısel “sınır-konumu” tutu­
dam it die ursprüngliche »Grenz- lan kıpı olarak açığa serilebilsin.
situalion« des Seins zum lo d e zu
erschließen.
d) Söylemin Zamansallığı11
d) Die Zeitlichkeit der Hede11
‘Orası’ııın anlama, ruhsal durum ve düşme
Die volle, durch Verstehen, Befind­ yoluyla oluşturulan tanı açığa serilmişliği söy­
lichkeit und Verfallen konstituierte lem yoluyla eklemleııiş kapsar. Buna göre söy-
Krschlosscuhcil des Da erhält durch
die Rede die A rtikulation. Daher
* |‘Ursprung’ :: ‘k öken’; ‘urs/tii'ingUcIi' :: ‘kökensel'; ::
‘mtsfMİHff'n' ‘köken bulmak, kaynaklamak, sıçramak.'!
"Vgi. §3i, s. 100 tr. "likz. § 34, s. 11601 vss.
lern kendini birincil olarak belirli bir ekstasede zeitigt sich die Rede nicht prim är
in ein er Ix'stimm len Kksla.se. Weil
zaınansallaştırmaz. Gene de söylem olgusal jed o ch d ie Rede faktisch sich
olarak kendini çoğunlukla dilde anlattığı ve en zumeist in d er Sprache anssprichl
u n d zunächst in d e r Weise des
yakından “çevre”niıı tasalı-tarlışnıalı seslenme b eso rg en d -b ere d en d eu Anspre-
yolunda konuştuğu için, hiç kuşkusuz ‘şiıııdi- cheus d e r »Umwelt« spricht, hat
kileştirme’uin ayrıcalıklı oluşturucu bir işlevi allerdings das Gegenwärtigen eine
btvunuglekonstitutive Punktion.
vardır. D ie T em pora ebenso wie die
Dilbilgisi zamanları, tıpkı dilin geri kalan übrigen zeitlichen Phänom ene der
zamaıısal fenomenleri — “eylem türleri” ve Sprache, »Aktionsarten« und »Zeil-
slufen«, entspringen nicht daraus,
“zaman basamakları” — gibi, söylemin “za­ d aß die Rede sich »auch« ü b er
mansak” eş deyişle “zamanda” karşılaşılan sü­ »zeitliche«, das h eißt »in d er Zeit«
lx'gegnende Vorgänge anssprichl.
reçler üzerine “de” konuşmasından kaynak­ Auch nicht darin halx-n sie ihren
lanmazlar. Temellerini konuşmanın “ruhsal G rund, daß das Sprechen »in einer
bir zamanda” ilerlemesinde de bulmazlar. Söy­ psychischen Zeit« abläuft. Die
Rede ist an ihr selbst zeitlich, sofern
lem kendindezamansaldır, çünkü ... üzerine,... alles Reden iilx^r von ... und zu
hakkında ve ... ile tüm konuşma zamansallığııı ... in d er ekstatischen Einheit d er
Zeitlichkeit, gründet. Die Aktions­
ekstalik birliğinde temellenir. Eylem-tiirleri kök­ arten sind verwurzelt in d er
lerini tasanın kökeıısel zamansallığmda bulur­ u rsp rü n g lic h en Zeitlichkeit des
lar, ve bu tasa ister zaman-içinde olanla bağın­ Besorgnis, mag dieses au f Inner-
zeitiges sich lx'ziehen oder nicht.
tılı olsun ister olmasın bu böyledir. Dilbilimin Mit H ilfe des vulgären u n d
zorunlu olarak başvurması gereken kaba ve tra d itio n ellen Zcilbegriffes, zu
dem die Sprachwissenschaft notge­
geleneksel zaman kavramının yardımıyla, ey- drungen greift, kann das Problem
lem -türleriniıı varoluşsal-zamansal yapısını d er existenzial-zeitlichen Struktur
formüle etmek bile olanaksızdır.12Ama söylem her der Aktionsarten nicht einmal gestellt
werden'2. Weil ab e r die Rede je
durumda varolaıı-şeyler üzerine konuşma ol­ B ereden von Seiendem ist, wenn­
duğu için, ve üstelik birincil olarak ve başat gleich nicht p rim är u n d vorwie­
gend im Sinne des theoretischen
olarak kuramsal önesürüm anlamında olmasa Aussageus, k ann die Analyse d er
bile böyle olduğu için, söylemin zamaıısal yapı- zeitlichen K onstitution d er Rede
laııışımn çözümlemesi ve dil-kalıplarının za- und die Explikation der zeitlichen
Charaktere der Sprachgcbilde erst
mansal karakterinin açımlaması ancak Varlığın in A ngriff g en o m m en w erden,
ve gerçekliğin ilkesel bağlantısı sorunu za- wenn das Problem des grundsätz­
lichen Zusam m enhangs von Sein
mansallık sorunsalından ortaya serildiği za­ und W ahrheit aus d er Problematik
man ele alınabilir. O zaman giderek dışsal bir d er Zeitlichkeit aufgerollt ist. Dann
önerm eler ve yargılar kuramı tarafından läßt sich auch d e r o n tologische
Sinn des »ist« umgrenzen, das eine
“koşaç”a bozulmuş olan “dir”iıı varlıkbilimsel äußerliche Satz-und Urteilstheoric
anlamı bile tanımlanabilir. “İmlemin” “ortaya zur »Kopula« verunstaltet hat. Aus
çıkışı” ancak söylemin, eş deyişle genel olarak d er Zeitlichkeit d er Rede, das heißt
des Daseins überhaupt, kann erst
oradaki-Varlığın zamansallığındaıı açıklana­ die »Entstehung« der »Bedeutung«
bilir, ve bu bir kavram oluşumunun olanağının2 aufgeklärt uud die Möglichkeit einer

l2Bkz. başkaları arasında Jakob Wackernagel, V o r le s u n g e n ,2Vgl. ii. a. Jak. Wackemagel, Vorlesun­
gen fiber Syntax. Hel. I (1920), S. 15; be­
Cilt 1 (1920), s. 15; özellikle s. 149-210. Ayrıca
ü b er S y n ta x ,
sonders S. M9-210. F e in e r G. llerbig,
G. Hering, A k t i o n s a r t u n d Z e ils lu fe . I n d o g e r m a n i s c h e F o r s c h u n g , Aktionsart und Zeitsuifc. Indogerm ani­
Cilt VI (1896), s. 167 vss. sche Forschung Bd. VI (1890), S. 107 fl.
B egriffsbildung ontologisch ver­ varlikbilimsel olarak anlaşılır kılınabilmesi için
ständlich gem acht werden. [350]
Das Verstehen grü n d et prim är
de böyledir.
in tler Z ukunft (V orlaufen bzw. Anlama birincil olarak Gelecekte (öııce-
G ew ärtigen). Die Befindlichkeit leıııe ya da ‘beklem ede olm a’) temellenir.
zeitigt sich prim är in d er Gewesen-
h e il (W iederholung bzw. Verges­ Ruhsal durum kendini birincil olarak Olmuş-
senheit). Das Verfallen ist zeitlich lukta (yineleme ya da unutmuşluk) zamaıı-
prim är in der Gegenwart (Gegen­
wärtigen bzw. Augenblick) verwur­
sallaştırır. Düşme zamaıısal açıdan birincil
zelt. Gleichwohl ist das Verstehen olarak Şimdide (‘şimdikileştirme’ ya da kıpı)
je »gewesende« Gegenwart. Gleich­ kökleşmiştir. Gene de, anlama her durumda
wohl zeitigt sich die Befindlichkeit
als »gegenw ärtigende« Z ukunft.
“olmuş olmakta olan” Şimdidir. Gene de ruh­
Gleichwohl »entspringt.« die Ge­ sal durum kendini ‘şimdikileştireıı’ bir Gele­
genw art aus, bzw. ist gehalten von cek olarak zamaıısallaştırır. Gene de Şimdi
einer gewesenden Zukunft. Daran
wird sichtbar: Die Zeitlichkeit zeitig! “olmuş olmakta olan” bir Gelecekten “sıçrar,”
sich in jeder Ekstase ganz, das heißt in ya da oııuu tarafından tutulur. Buradan görü­
der ekstatischen Einheit derjeweiligen
vollen Zeitigung der Zeitlichkeit gt ün-
lebileceği gibi, zamansallık kendini her bir ekslase-
del die Ganzheit des Strukturgan­ de bütünüyle zamansallaştmr; eş deyişle, o sıradaki
zen von Existenz, Faktizität und tanı zanıansallaşlırnıanın ekstaâk birliğinde varoluş,
Verfallen, das ist die Einheit der Sor-
gestruklur.
olgusallık ve düşmenin yapı-bütününün bütün­
D ie Zeitigung b e d e u te t kein lüğü, yani kaygı-yapısının birliği temellenir.
»nacheinander« der Ekstasen. Die Zamaıısallaştırma ekstaseleriıı bir “ardışık­
Zukunft ist nicht später als die
Gewesenheil und diese nicht früher lığını” imlemez. Gelecek Olmuşluktan daha geç
als die G egenw art. Zeitlichkeit ve bu sonuncusu Şimdiden daha erken değildir.
zeitigt sich als gewesende-gegen-
wärligende Zukunft.
Zamansallık kendini ‘olmuş olmakta olan’-
Die Erschlossenheil des Da und ‘şimdikileşüren’ Gelecek olarak zamansallaşürır.
die existenziellen G rundm öglich­ ‘Orası’nııı açığa serilmişliği ve oradaki-
keiten des Daseins, Eigentlichkeit
und U ueigeullichkeit, sind in der
Varlığm varolma-ilgili temel-olanakları (asillik
Zeitlichkeit fundiert. Die Erschlos- ve asılsızlık) zamansallıkta temellenirler. Ama
senheit Ix'lriffl aber im m er gleich­ açığa serilmişlik her zaman eş-kökensel olarak
ursprünglich das volle In-dei-Welt-
sein, das In-Scin sowohl wie die tam dünyadaki-Varlığı, içiııde-Varlığı ve ayrıca
Welt, ln der O rientierung an der dünyayı ilgilendirir. Buna göre, açığa serilmiş-
zeitlichen K onstitution d e r Er­
schlossenheil m uß sich daher auch
liğiıı zamaıısal yapısına göre yönelimde, dün-
die ontologische Bedingung d er yadaki-Varlık olarak varolabildi varolan-şey-
M öglichkeit dafür aufw eisen las­ lerin olabilmesi olanağının varlikbilimsel ko­
sen, daß Seiendes sein kann, das als
In-der-Well-sein existiert.
şulu da sergileııebilmelidir.

§ 09. Die Zeitlichkeit des ln-der-Weli-


seins und das hohlem der § 6 9 . Dünyadaki-Varlığm Zamansallığı ve
Transzendenz der Well Dünyanın Aşkınlığı Sorunu
Die ekstatische Einheit d er Zeit­ Zamansallığııı ekstatik birliği, eş deyişle Ge­
lichkeit, tlas heißt die Einheit tles lecek, Olmuşluk ve Şimdinin ‘götürülm e’-
»Außor-sich« in d e n Entrückungen
von Zukunft, G ew eseuheit m ul
lerindes “kendi-dışıııda”ıun birliği kendi
Gegenwart, ist die Bedingung der “Orası” olarak varolan bir varolaıı-şeyin ola­
M öglichkeit dafür, daß ein Seien- bilmesi olanağının koşuludur. ‘Orada-olma’
başlığını taşıyan varolaıı-şey “açılmışın* 13 [ge­ des sein k an n , das als sein »l)a«
existier!. Das Seiende, das den Titel
lichtet] , s Oradaki-Varbğııı bu açılınışlığıııı oluş­ Da-sein trägt, ist »gelichtet« 11. Das
turan ışık bu varolaıı-şeyde arada bir yer ala­ Lieht, das diese G clielitetheil des
rak yayman bir parlaklığın varlıksal olarak el- Daseins kon stitu iert, ist keine on-
tiseh vorhandene Kraft und Q uelle
öııüııde-bulunan güç ve kaynağı değildir. Bu ein er an sslrah len d eu , an diesem
varolaıı-şeyi özsel olarak açan, eş deyişle onu Seienden zuweilen vorkonnnenden
H elligkeit. Was dieses S eiende
kendi için “açık” olduğu gibi “parlak” da ya­ wesenhafl Hehlet, das heil.il es für es
pan şey tüm “zanıaıısal” yorumdan önce kaygı seil ist sowohl »offen« alsatw h »hell«
olarak belirlenmiştir. Kaygıda ‘Orası’ııın tam m aehl, wurde vor aller »zeitlichen«
In terp retatio n als Sorge Itestimin!,
açığa serilıııişliği temellenir. Ancak bu açıl­ ln ih r g rü n d et die volle Erschlos­
mıştık birşeyiıı tüm aydınlanma ve aydınlat­ senheil des Da. Diese G elirhtclhcit
masını, her algılanmasını, “görülmesini” ve erm öglicht erst alle Er[351]lcuch-
tnng und Erhellung, jedes Verneh­
iyeliğini olanaklı kılar. Bu açılmışlığııı ışığını men, »Sehen« und Ualieu von etwas.
bize yerleştirilmiş ve elöııünde-bulımaıı bir Das lich t dieser ( lelichtetheil verste­
h e n wir mir, wenn wir nicht nach
gücü ararken değil, ama ancak oradaki-Var- ein er eingepflanzten, vorhandenen
lığın bütün bir Varlık-durumuııu, kaygıyı, Kraft su ch en , so n d ern d ie ganze
varolıışsal olanağının birimsel temelinde sor­ Seinsverfassnngdes Daseins, die Sor­
ge, nach dem einheitlichen G runde
gularken anlarız. Ekslatik zamaıısallık ‘Orası ’nı ih re r ex islcnzialcn M öglichkeit
kökensel olarak açar. Bu zamaıısallık oradaki- befragen. Die ekstatische Zeitlichkeit
Varlığın tüm özsel varoluşsal yapılarının ola­ lichtet tl/is Da ursltriinglich. Sie ist das
p rim äre Regulativ d e r m öglichen
naklı birliğinin birincil düzenleyicisidir. Einheit aller w esenhalicn exisleu-
Oradaki-Varlığııı analitiğinin başında te- zialen Strukturen des Daseins.
Erst ans d e r V erw urzelung des
mel-duruııı olarak belirttiğimiz fenomenin — l)a-scins in der Zeitlichkeit wird die
dünyadaki-Varlığın— varoluşsal olanağı ancak existenziale Möglichkeit des Phäno­
‘orada-olma’um zamansallıkta kökleşmiş m ens einsichtig, das wir zu Beginn
d er Dasciusaualytikals Grundverfas­
olmasından görülebilir olur. Başlangıçta bu sung kenntlich m achten: des ln-der-
fenom enin parçalanamaz yapısal birliğini Welt-seins. Zu A nfang galt es, die
güvence altına almak zorundaydık. Bu eklem­ unzerreiltbare, slrukturale Einheit
dieses Phänom ens zu sichern. Die
lenmiş yapının olanaklı birliğinin temeline ilişkin frage nach dem Grunde der möglichen
soru arkatasarda kaldı. Fenomeni en keııdi- Einheit dieser gegliederten S truktur
blieb im H in terg ru n d , ln d er Ab­
liğiııdeıı-açık ve böylelikle en uğursuz par­ sicht. das Phänom en vor den sellist-
çalama eğilimlerine karşı konuna amacıyla, versländlichslen und d aher verhäng­
dünyadaki-Varlığın en yakın gündelik kipi, nisvollsten Z ersplillentugsteuden-
zen zu schützen, w urde d e r
diinya-içiııde elaltıııda-bulunamn ortasında nächstalllägliche Modus des ln-der-
tasalı Varlık kapsamlı olarak yorumlandı. Şim­ Welt-scins, das besorgende Sein Ix-im
di kaygının kendisinin varlıkbilfinsel olarak innerw elllich Z uhandeuen, einge­
hender interpretiert. Nachdem nun­
tanımlanmasından ve varoluşsal temeli olarak m e h r die Sörge selbst ontologisch
zamansallığa dek izlenmesinden sonra, tasa umgrenzt und au f ihren exisleuzia-
leii G rund, die Zeitlichkeit, zurück­
kendi yanından belirtik olarak kaygıdan ya da geführt ist, kann das Hesingen seiner­
zamansallıktaıı kavranabilir. seits ausdrücklich aus d er Sorge hzw.
Tasanın zaıııansallığmm çözümlemesi ilk d er Zeitlichkeit begriffen werden.
Die Analyse d er Zeitlichkeit tles
olarak elaltıııda-bulunan ile sağgörülü olarak Besorgcns hält sich zunächst an den
Modus des um sichtigen Zulunha- bir işinin olması kipine sarılır. Bundan sonra,
ix'iis mit dem Zuhandeuen. Sodann
verfolgt sie die cxisleuzial-zcilliche
çözümlememiz sağgörülü tasanın dünya-
M öglichkeit d er M odifikation lies içiııde varolaıı-şeylerin bilimsel araştırmanın
umsichtigen Besorgens zum »nur« belli olanakları anlamında “salt” bakan açığa-
hiusehenden Entdecken von inner-
wehlich Seiendem im Sinne gewis­ çıkarılışıııa doğru varoluşsal-zamansal de-
ser M öglichkeiten der wissenschaft­ ğişkisiniıı olanağını izler. Dünya-içinde elal-
lichen Forschung. Die Interpreta­
tion d er Zeitlichkeit des um sich­
tıııda-bulunan şeylerin ve elönünde-bulıman
tigen, sowohl wie des theoretisch şeylerin ortasındaki Varlığın, sağgörülü olarak
besorgenden Seins bei innerxoeUlich olduğu gibi kuramsal olarak da tasalanan bu
Z uhandenem m ul V orhandenem
zeigt zugleich, wie dieselbe Zeit­
Varlığın zamansallığının yorumu, eşzamanlı
lichkeit im vorhinein schon die olarak, bu aynı zamaıısallığııı nasıl daha ba­
Bedingung der Möglichkeit, des In- şından genel olarak dünya-içinde varolaıı-şey-
der-Welt-seins ist, in der ilas Sein lx i
innerwelllichem Seienden hlx-rhan| >t leriıı ortasındaki Varlığa temel olan diiııya-
gründet. Die them atische Analyse daki-Vaılığın olanağının koşulu olduğunu
d er zeitlichen K onstitution des Jn-
der-Weh-seins führt zu den Fragen:
gösterir, Düııyadaki-Varlığın zamansal yapı-
in w elcher Weise ist so etwas wie lauışınııı tematik çözümlemesi şu sorulara
Welt üb erh au p t m öglich, in götürür: Hangi yolda genel olarak dünya gibi
welchem Sinne ist Welt, was mul wie
transzendiert die Weh, wie »hängt«
birşey olanaklıdır? Hangi anlamda dünya var­
das »unabhängige«, innerwellliche dır? Dünya neyi ve nasıl aşar? “Bağımsız,”
Seiende mit der transzendierenden dünya-içinde varolaıı-şeyler aşan dünya ile
Welt »zusammen«? Die ontologisch*
Exjmsilion dieser Fragen ist nicht nasıl “biraraya bağlıdırlar”? Bu soruların varhk-
schon ih re B eantw ortung. Wohl bilimsel açımlaması onların yanıtlanışı değildir.
dagegen leistet sie die vorgängig
notwendige Klärung ife Strukturen,
Tersine, böyle bir açımlamanın başardığı şey
m it Rücksichtauf die das Transzen- aşkııılık sorununun onlar açısından getiril­
dcuzproblem gestellt sein will. Die mesi gereken yapıların zorunlu bir ön açık­
existenzial-zeitliche Interpretation
fies Iu-der-[352]Wcit-seins betrach­
lamasıdır. Düııyadaki-Varlığın varolıışsal-
tet ein Dreifaches: a) die Zeitlich­ zamaıısal yorumu üç noktayı irdeler: a) sağ­
keit des umsichtigen Besorgens; b) görülü tasanın zamaıısallığı; b) sağgörülü tasa­
den zeitlichen Sinn d er Modifikati­
on des umsichtigen Besorgens zum nın dünya-içinde elönünde-buluııaıı şeylerin
theoretischen E rkennen des inner- kuramsal bilgisine değişkisiııin zamansal anla­
weltlich V orhandenen; c) das zeit­
liche Problem d e r T ranszendenz
mı; c) dünyanın aşkınlığıııa ilişkin zamansal
der Weh. sorun.

a) Die Zeitlichkeit des umsichtigen a) Sağgörülü Tasanın Zamaıısallığı


Besorgens
Wie gewinnen wir die Blickrichtung Tasanın zamansallığının çözümlemesi için ba­
für die Analyse d er Zeitlichkeit des
Besorgens? Das besorgende Sein
kış yönünü nasıl kazanırız? “Dünya” ortasın­
bei d e r »Well« n a n n te n wir den daki tasalı Varlığa çevrede ve çevre ile işgörme
U mgang in und mit d er U m w eh". dedik." Birşeyin ortasındaki Varlığa örnek
Als exemplarische P hänom ene des
Seins l x i ... wählten wir das ( iebran-
fenomenler olarak elaltında-bulunan şeylerin
clien. H an tieren , H erstellen von kullanılma, işlenme ve üretilmesini ve bun-
Zuhandenem und deren delm enle

"Vgi. s 15, s. «i ir. " ß k z . § 15, s. [6 6 j vss.


ların eksikli ve ayrımsız kiplerini, eş deyişle ıııııl indifferente Modi, das heißt
das Sein bei d em , was zum all­
gündelik gereksinime ait şeyler ortasındaki täglichen b e d a rf g e h ö rt15. Auch
Varlığı seçtik.15 Oradaki-Varlığııı asıl varoluşu d ie eig en tlich e Existenz des
Daseins h ältsid i in solchem Besor­
da kendini böyle tasada sürdürür, üstelik böyle
gen — sellisl daun, wenn es fiir sie
bir varoluş için bu tasa “ilgisiz” kalsa bile. Tasa­ »gleichgültig« bleibt. Das lx’sorgle
nın nedeni tasa edilen elaltında-bulunan Z u h an d en e verursacht nicht das
B esorgen, so daß dieses erst au f
şeyler değildir, sanki tasa ancak düııya-içiııde G ru n d d e r E inw irkungen des
varolan-şeylerin etkileri tem elinde ortaya inn erw elllich en S eien d en en t­
çıkarmış gibi. Elaltmda-bulunanın ortasındaki stünde. Das Sein bei Znhandenem
läßt sich weder ans diesem ontisch
Varlık ne elaltında-bulunandaıı varlıksal olarak erklären, no ch kann um gekehrt
açıklanmasına izin verir, ne de evrik olarak dieses aus je n em abgeleitet wer­
elaltında-bulunan şey bu Varlıktan türetilebilir. d en . Besorgen als S einsart des
Daseins u n d Besorgtes als inner­
Ama ne de oradaki-Varlığııı Varlık-tvirü olarak weltlich Z u h an d en es sind ab e r
tasa ve düııya-içiııde elaltında-bulunan olarak auch nicht lediglich zusammen vor­
handen. G leichw ohl b este h t zwi­
tasa edilen şey yalnızca birlikte elönünde-bulu- sch en ih n e n ein »Zusam m en­
nurlar. Gene de aralarında bir “bağlantı” sürer. hang«. Von dem rcchtverstau-
İşgörmeııiıı doğru anlaşılan ‘ııe ile’si tasalı d en e n Womit des Umgangs fällt
a u f d en b eso rg en d en U m gang
işgörmeııiıı kendisi üzerine bir ışık düşürür. seilst ein Licht. U mgekehrt hat das
Evrik olarak, işgörmeııiıı ‘ııe ile’siııin feno- V erfehlen d e r p h än o m en ale n
Struktur des Womit des Umgangs
nıeııal yapısının kaçırılması sonuçta işgörme- ein V erkennen d er existcnzialen
nin varoluşsal yapılaııışının anlaşılamamasım V erfassung des U m gehens zur
getirir. En yakından karşılaşılan varolan-şey­ Eolge. f ür die Analyse des nächst­
begegnenden Seienden ist es zwar
lerin özgün gereç-kaıakterleri üzerinden sch o n ein w esentlicher Gewinn,
aüaıımaıııışsa, bu hiç kuşkusuz onların çözüm­ w enn d e r spezifische Zeugcha-
rakler dieses Seienden nicht über­
lemesi için özsel bir kazançtır. Ama tasalı işgör- sp ru n g en wird. Es g ilt aber,
nıeııin hiçbir zaman tekil bir gereç üzerinde darüber hinaus zu verstehen, daß
oyalanmadığını anlamak zorundayız. Belirli iler besorgende Umgang sich nie
bei einem einzelnen Zeiigaufhäll.
bir gerecin kullanımı ve işlenmesi böyle olarak Das G ebrauchen und H an tieren
bir gereç-bağlamıııa yönelimli kalır. Eğer örne­ mit einem bestimmten Zeug bleibt
als solches o rie n tie rt a ıü ein en
ğin “yanlış yerleştirilmiş” bir gereci arıyorsak, Zeugzusam m enhang. Wenn wir
o zaman göz önünde tuttuğumuz şey yalıtılmış zum Beispiel ein »verlegtes« Zeug
bir “edim”de ne yalnızca ne de birincil olarak suchen, so ist dabei weder lediglich
noch prim är nur das G esuchte in
aranan şeydir; ama gereç-bütüııüııün alanı einem isolierten »Akt« gem eint,
daha şimdiden açığa çıkarılmıştır. Tüııı “işe so n d ern d e r U m kreis des Zeug-
ganzen ist schon vorentdeckt. /Mies
gitıııe”de ve birşeyi ele geçirmede hiçlikten »zu Werke Gelten« und Zugreifen
çıkarak yalıtılmışhk içinde sunulan bir gereç stößt nicht aus dem Nichts auf ein
ile karşılaşmayız; tersine, ele geçirmede her isoliert vorgegebenes Zeug, son­
d e rn kom m t aus d e r j e schon
durumda daha şimdiden açığa serilmiş iş-düıı- erschlossenen Werkwelt im Zugriff
yasm dan bir gerece geri geliriz. au f ein Zeug zurück. 1353]
İşgörmeııiıı çözümlemesinde amaçlanan l'ür die Analyse d is Umgangs in
Alisicht auf sein Womit ergibt sich
onun ‘ııe ile’si ise, bunun istediği şey tasa edilen hieraus die Anweisung, das exis­
varolan-şeylerin ortasında varolan Varlığın tam tieren d e Sein beim b esorgten
S eienden gerad e n ic h t au f ein olarak elaltiiida-bulunaii yalıtılmış bir gerece
isoliert zuhautleucs Zeug zu orien­
tieren, sondern auf das Zeugganze.
değil, anıa gereç-bütünüııe yöneltilmesidir.
Zu dieser Fassung des Womit ties Elaltmda-bulııııan gerecin ayırdedici Varlık-
U m gangs zwingt auch die karakteri olarak ilgililik üzerine düşünme
Besinnung aurden aaszeichnendeu
S einscharakter des zu h a n d en en işgörmeııiıı ‘ne ile’siııi bu yolda almamızı da
Zeugs, die Bewandtnis'*. Diesen Ter­ dayatır.10 Bu ilgililik terimini varlıkbilimsel
m inus verstellen wir ontologisch.
Die Rede: es hat mit etwas bei etwas
olarak anlıyoruz. Birşeyiıı onun açısından bir-
sein Bewenden, soll nicht »misch şeyde bir ilgisinin olduğundan söz etmek var-
eine Tatsache feststellen, sondern lıksal olarak bir görgül-olguyu saptamaz, ama
die S eiusart des Z uh an d en en
auzeigen. Der Bezugscharakter der
elaltıııda-bulıman şeyin Varlık-türünü gösterir.
Bew andtnis, des »mit ... hei ...«, İlgililiğin ilişki-karakteri, "... açısından ...de,”
deutet an, daß ein Zeug ontologisch
bir gerecin varlıkbilimsel olarak olanaksız
unm öglich ist. Zwar m ag n u r ein
einziges Zeug zuhanden sein und olduğunu imler. Hiç kuşkusuz salt tekil bir
das a n d e re »fehlen«. D arin aber gereç elaltmda-bulunurken öteki “eksik” ola­
ltckutulct sich d ie Zugehörigkeit
des gerade Zuhandenen zu einem
bilir. Ama bunda tam olarak elaltmda-buluııaıı
anderen. D er besorgende Umgang şeyin bir başkasına aitliği bildirilir. Tasalı işgöı-
kann überhaupt n u r Zuhandeues me genel olarak yalnızca elaltmda-buluııaıı şeyi
umsichtig begegnen lassen, wenn er
so etwas wie Bewandtnis, die es je sağgörülü olarak onunla karşılaşılmaya bıraka­
mit etwas lx'i etwas hat, schon ver­ bilir, ama ancak bu işgörmede birşeyiıı birşey-
steht. Das um sichtig-entdcckende
deki ilgisi gibi birşey aıılaşılıyorsa. Tasanın
Sein bei ... des Besorgens ist ein
Bewendenlassen, das heißt verste­ sağgörülü ve açığa çıkarıcı... ortasında Varlığı
hendes Entwerfen von Bewandtnis. bir ilgili-olmaya-bırakma, eş deyişle ilgililiğin
Wenn das Beuten den lassen die exis-
lenziale Struktur des Besorgens aus-
anlayan tasarlanışıdır. Eğer ilgili-olmaya-bırakma
macht, dieses aber als Sein bei... zur tasanın varoluşsalyapısını oluşturuyorsa, ama...
wesenhaßen Verfassung der Sorge ge­ ortasında Varlık olarak tasa kaygının özselyapıla-
kört, und wenn diese ihrerseits in der
Zeitlichkeit gründet, dann muß die
nışına aitse, ve eğer kaygı kendi yanından zamau-
existenziale Bedingu ng der l\ löglickkeil sallıkta temelleıımişse, o zaman ilgili-olmaya-bırak-
des Bewendenlassens in einem Modus
nıanm olanağının varoluşsal koşulu zamansallı-
der Zeitigung der Zeitlichkeit gesucht
werden. ğın zamansallaşmasımn bir kipinde aranmalıdır.
In der einfachsten H andhabung Bir gerecin en yalın ele alınışında ilgili-
eines Zeugs liegt tlas B ew enden­
lassen. Das Wobei desselben h at
olmaya-bırakma imlenir. Ilgili-olmaya-bırak-
d en C h arak ter des Wozu; im maınn ‘nede’si ‘ona doğru’ karakterini taşır;
H inblick d arau f ist das Zeug ver­ bunun açısından gereç kullanılabilir ya da
wendbar bzw. in Verwendung. Das
Verstehen des Wozu, das heißt des kullanımdadır. ‘Ona doğru’ııun, eş deyişle
Woljoi d er Bewandtnis, hat die zeit­ ilgililiğin ‘ııede’siniıı anlaşılması ‘beklemede-
liche Struktur des Gewärtigcus. Des
olma’nııı zamansal yapısını taşır. ‘Ona doğru’-
Wozu gewärtig, kann das Besorgen
allein zugleich auf so etwas zuriiek- yu beklemede tasa kendi başına ayııı zamanda
kom m cu, womit es tlie Bewandtnis onunla bir ilgisinin olduğu birşeye geri gele­
hat. Das Gewärtigen des Wobei in
eins mit dem Behalten des Womit
bilir. ‘N ede’yi beklemede olma, ilgililiğin ‘ne
d e r Bewandtnis erm öglicht in ile’siniıı saklı tutulması ile birarada, kendi eks-
seiner ekstatischen E inheit das spe­ tatik birliğinde gerecin özgün bir yolda işle­
zifisch hantierende Gegenwärtigen
des Zeugs. nerek ‘şimdikileştirilme’siııi olanaklı kılar.
‘Ona doğru’mm beklemede-olması ııe l);ıs G ew ärtigen ılcs Wozu ist
weder ein Betrachten des »/.Werks«,
“ereğin” bir irdelenişidir, ne de üretilecek işin noch ein Erw arten tles bevorste­
yaklaşmakta olan bitirilişinin bir beklenişidir. h e n d e n Fertigw erdeus des her-
zuslellcnden Werkes. F,s hat über­
Genel olarak tematik bir ayrımsamanın karak­
h au p t nich t d en C harakter eines
terini taşımaz. Ama bir ilgililiği olan şeyin saklı thematischen Erfassens. Aber auch
tutulması da 011a tematik bir sarılmayı imle­ das Behalten dessen, womit es die
Bewandtnis hat. lx-deulet nicht ein
mez. Elle işgörme yalnızca ‘ilgili-olmaya-bırak- thematisches Festhalten. Der hanti­
m a’nııı ‘ne ile’si ile, tıpkı onun ‘ııede’si ile erende Umgang verhält sich clten-
olduğu gibi, ilişkisizdir. ‘Ilgili-olmaya-bırakma’ soweuig n u r zum Woltei wie zum
Wo[354Jmil des Bewendcnlasseus.
dahaçok beklemede-olan saklı tutmanın bir­ Dieses konst it uierl siel i vielmel ir in
liğinde oluşur, dahası öyle bir yolda ki, bundan d e r Einheit des gew ärtigenden
Belial teils, so zwar, tlaßtlas hieraus
kaynaklanan ‘şimdikileştirme’ tasanın gereç- entspringende Gegenwärtigen das
dünyasıııa karakteristik soğrulmasını olanaklı charak teristisch e A ufgehen des
kılar. Birşey ile kendini bütünüyle ona vererek Besorgens in seiner Zeugwell er­
möglicht. Das »eigentliche«, ganz
“gerçekten” uğraşma 11e işin ortasıııdadır, ne hingegebene Sichljeschältigen m it
iş-gereciııiıı ortasıııdadır, 11e de “birlikte” her ... ist weder nu r lx'im Werk, noch
ikisinin ortasıııdadır. Zamanda tem ellenen Ix'im Werkzeug, noch hei lx id e u
»zusammen«. Das in d er Zeitlich­
‘ilgili-olmaya-bırakıııa’ daha şimdiden ilişki­ keil g rü n d en d e Bewendenlassen
lerin birliğini kurmuştur ki, bunda tasa sağ­ hat schon die Einheit tler Bezüge
gestiftet, in d en en das Besorgen
görülü olarak “devinmektedir.”
sich umsichtig »Ix'wegt«.
‘İlgili-olmaya-bırakma’yı oluşturan zamaıı- Für die Zeitlichkeit, die das Be­
sallık için kendine özgü bir unutma özseldir. Iş- wendenlassen konstituiert, ist ein
spezifisches Vergessen w esentlich.
gerecinde “yiterek” “edimsel olarak” işe gitmek Um au die Zeugwelt »verloren«
ve birşey üzerinde iş görebilmek için, ‘Kendi’ »wirklich« zu W erke g eh en u n d
kendini ımutmalıdır. Ama gene de tasanın hantieren zu können, m uß sich das
Seil tsLvergessen. Sofern alx r in der
zamaıısallaştınlmasmın birliğinde her durum­ Einheit d er Zeitigung des Besor­
da bir ‘beklemede-olına’11111 yol göstermesi ölçü­ gens j e ein Gewärtigen fü h rt, ist
sünde, tasalı oradaki-Varlığm kendisinin ‘Ola- gleichw ohl, wie wir noch zeigen
w erden, das eig en e S ein k ö u u en
bilme’si, göstereceğimiz gibi, kaygıda koııum- des beso rg en d en Daseins in die
laııııııştır. Sorge gestellt.
Das gew ärtigend-behall en d e
Beklemede-olan ve saklı tutan ‘şimdikileş­ G egenw ärtigen ko n stitu iert die
tirme’ öyle bir tanışıklığı oluşturur ki, 011a göre V ertrautheit, gem äß d er sich das
oradaki-Varlık, birbiri-ile-birlikte-Varlık olarak, Dasein als M ileinanderseiu in der
öffentlichen Umwelt »auskennt«.
kamusal çevrede “yolunu bilir.” Varoluşsal ola­ Das Bewcndcnlasseu verstehen wir
rak, ilgili-olmaya-bırakmayı bir “O hna”ya- exislcnzial als ein »Seiu«-lassen.
bırakına olarak anlarız. Onun temelinde, el- A uf seinem G ru n d e k ann das
Zuhaudene als das Seiende, das es
altmda-bulunan, o olan varolan-şey olarak, sağ­ ist, für die Umsicht Ix gegneu. Die
görü için karşılaşılabilirdir. Buna göre, eğer Zeitlichkeit des Besorgens können
wir d ah e r n o ch v erd eu tlich en ,
daha öııce'7 ‘göze çarpına,’ ‘usandincılık’ ve wenn wir au f rf/zModi des umsich­
‘dikbaşlılık’ olarak nitelediğimiz sağgörülü tigen Begegnenlasseus achten, die
‘karşılaşılmaya bırakma’ kiplerine dikkat eder­ frü h er17als Auffälligkeit, Aufdring­
lichkeit und Aufsässigkeit charak­
sek, tasanın zamansallığmı daha da durulaş- terisiert wurden. Das zuhaudene
Zeug lx*gegnct hin sichtlich ürabiliriz. Elallinda-bulunan gereç “gerçek ‘Ken»
seines »wahren An-sich« genule
u irh t fü r ein them atisches
dintle’si” açısından tam olarak Şeylerin teıııatik
W ahm ehm eu von D ingen, bir algısı için karşılaşılabilir değildir; ama onunla
sondern in der UnauLfälligkeil “keııdiliğiııdeıı-açık” bir yolda ve “nesnel olarak”
des »selljslversläudlieh« »objek­
tiv« V orfiiullichen. W enn itn karşımıza çıkanın göze çarpmazlığında karşı­
G anzen dieses S eienden alter laşılır. Eğer bu varolaıı-şeylerin bütününde göze
etwas aulTälll, dann liegt hierin
die Möglichkeit, daII das Zcug-
çarpan birşey varsa, o zaman bunda gereç-bütü-
ganz.e als solches sich mit auf­ ııüııüıı böyle olarak kendini birlikte öne çıkarma
d rängt. Wie inull das Bewen- olanağı imlenir. Ilgili-olmaya-bırakmavaroluşsal
denlassen existeuzial struktu­
riert sein, dam it es etwas Auf­
olarak nasıl yapılanmalıdır ki, göze çarpan
fallendes b egegnen lassen birşeyi karşılaşılmaya bırakabilsin? Sorunun
kann? Die Frage zielt jetzt nicht hedefi şimdi dikkatimizi daha şimdiden sunul­
a u f faktische Veranlassungen,
die die A ufmerksamkeit auf et­
muş birşeye döndüren olgusal vesileler değil,
was Vorgegebenes lenken, son­ ama genel olarak bu döııebilirliğiıı varlıkbiliınsel
d ern a u f den ontologischen anlamıdır.
Sinn dieser L enkbarkeit als
solcher. Kullanılamaz olan şey — örneğin bir iş-gere-
Unverwendbares, zum Bei­ ciniıı kesin bozukluğu durumunda olduğu gibi
spiel das bestim m te Versagen
— ancak birşeyi işleyen işgörmede ve ancak böy­
eines W erkzeugs, kann n u r
auffallen in einem und für le bir işgörme için göze çarpar olabilir. Giderek
einen h an tieren d e n Umgang. Şeyler üzerine en keskin ve en diretken* “algı­
Selltsl das schärfste und anhal­
lama” ve “tasarımlama” bile hiçbir zaman böyle
tendste »W ahruchm en« und
»Vorslellen« von D ingen ver­ aletin bir zarara uğraması gibi birşeyi açığa çıka­
m öchte nie so etwas wie eine ramaz. İşletme bozulabilir olmalıdır ki, kulla­
Beschädigung [355] des Werk­
zeugs zu entdecken. Das H and­
nışsız olanla karşılaşılabilsin. Ama bunun varlık-
haben m uh g e stö rt w erden bilimsel imlemi nedir? Beklemede-olaıı ve saklı
kö n n en , dam it U nhandliches tutan ‘şiıııdikileştirme’ daha sonra kendini zarar
begegnet. Was b ed e u tet das
ab e r ontologisch? Das gewärli-
olarak sergileyecek olan şey yoluyla ilgililik-
g cn d-behalte n d e G egenw är­ bağıııtılarına soğrulması açısından alıkoyulur. Eş-
tigen wird durch das, was sich kökeıısel olarak ‘ona doğru’yu beklemede olan
n ac h h er als Beschädigung
herausstellt, aufgehalten h in ­
‘şimdikileştirme’ kullanılmış gerecin ortasında
sichtlich seines A ufgehcus in sımsıkı tutulur, dahası öyle bir yolda ki, ‘ona
d en B ew andluisbezügen. Das doğru’ ve ‘-mek için’ ile belirtik olarak ilk kez
G egenw ärtigen, das gleich­
ursprünglich des Wozu gewärtig
şimdi karşılaşılır. Gene de ‘şimdikileştirme’nin
ist, w ird beim g eb rau c h ten kendisinin yine uygunsuz birşey ile karşılaşa­
Zeug festgehallen, so zwar, daß bilmesinin biricik yolu ‘birşeyde onunla ilgisi
jetzt erst das Wozu und das Hin­
zu ausdrücklich begegnen. Das
olanın’ beklemede-olaıı saklı tutulmasında de­
G egenw ärtigen selbst je d o c h vinmesinden geçer. ‘Şimdikileştirme’ “alıkoyu­
kann wiederum nu r ein Unge­ lur” demek, saklı tutan ‘beklemede olma’ ile bir­
eignetes z u ... antreffen, sofern
es sich schon in einem gewär- liğinde, kendini kendi içine daha da saptırması
lig en d en B ehalten dessen
bewegt, wot nit es lx i etwas seine
Bewandtnis hat. Das Gegenwär­ * [‘anhaltend' :: türelken, kesintisiz, sürekli; paragrafla
tigen wird »aufgehalteu«, sagt: 'h a llen /tutm ak’ eylem ini içeren sözcüklerden ilki. Ayrıca:
es verlegt sich, in der E inheit behalten: saklı Inltııak; anjhallen: alıkoymak; festhalten: sıkı
m it dem beh alten d en Gewär- tutmak. |
ve böylece bozukluğu “gözden geçirme,” yok­ tigeıı, noch in d ir in sıdı sd b st tınıl
k o nstituiert so das »Nachsehen«,
lama ve gidermede oluşturucu olması demek­ P rü fen u n d B eseitigen d e r
tir. Eğer tasalı işgörme yalnızca “zamanda” S tö ru n g . W äre d e r beso rg en d e
geçip giden “yaşantıların” bir dizisi olsaydı, U m gang lediglich ein e Abfolge
von »in d e r Zeit« v erlau fen d en
bunlar ne denli yakından “birleşmiş” olursa »Erlebnissen«, u n d wären diese
olsunlar, gene de göze çarpan kullanılamaz bir auch noch so innig »assoziiert«, ein
B egegnenlasseu des auffälligen,
gerecin karşılaşılmaya bırakılması varlıkbilim- u n v erw en d b aren Zeugs b liebe
sel olarak olanaksız olurdu. Genel olarak ilgili- o n to lo g isch u n m öglich. Das
olmaya-bırakma, gereç-bağlamı ile işgörmede Bewcudenlassen m uß als solches,
was im m er cs auch au Zcugzusam-
erişilebilir kılman ne olursa olsun, beklemede m en h än g en um gänglich zugäng­
olan ve saklı tutan ‘şinıdikileştinne’nin ekstatik lich macht, in d er ekstatischen Ein­
birliğinde temelleıımelidir. heit lies gewärtigend-liehaltenden
Gegeuwärdgens gründen.
Ve eksik olanın, eş deyişle salt kullanışsız U n d wie ist das »Poststellen«
olarak elalünda-buluııaıım değil ama elaltmda- von Fehlendem , das h eißt Unzu-
handeuein, nicht n u r unhandlich
bulunmayanm “saptanması” nasıl olanaklıdır? Zuhandenem , möglich? Uuzuhan-
Elaltmda-bulunmayan onu kaçırmada sağgörü­ dencs wird umsichtig entdeckt im
lü olarak açığa çıkarılır. Bu kaçırmanın ve bir- Vermissen. Dieses u n d das in ihm
fu n d ie rte »K onstatieren« des
şeyin elönünde-buluıı »lamasının onda temel­ Nichtvorhanilenseiiis von etwas hat
lenen “bildirimi ”nin kendilerinin varoluşsal seine eigenen existcnzialcn Voraus­
varsayımları vardır. Kaçırma hiçbir biçimde bir setzu n g en . Das V erm issen ist
keineswegs ein N ichlgegenwärti-
‘şimdikileştirmeme’ değil, ama beklenen ya da g en , so n d ern ein d efizien ter
her zaman elde edilebilir olan birşeyin ‘şimdiki- M odus d er Gegenw art im S inne
olmayan-kıhnması’ anlamında Şimdinin eksikli des U tigcgenw ärligcus eines
E rw arteten bzw. im m er schon
bir kipidir. Eğer sağgörülü ilgili-olmaya-bırak- Verfiigliaren. Wäre das umsichtige
ma “daha başından” tasa edilen şeyi beklemede Beweudenlassen nicht »von Hause
olmasaydı, ve eğer ‘beklemede olma’ kendini aus« des B esorgten gewärtig m ul
zeitigte sich das Gewärtigen nicht
bir ‘şimdikileştirme’ ile birlik içinde zaman- in d er Einheit mit einem G egen­
sallaştırmasaydı, o zaman oradaki-Varlık hiçbir wärtigen, d ann könnte das Dasein
nie »finden«, daß etwas fehlt.
zaman birşeyin eksik olduğunu “bulamazdı.” U m g ek eh rt g rü n d e t die
Evrik olarak, birşey tarafından şaşırtılma M öglichkeit des Überraschtwerdens
olanağı elaltında-bulunan birşeyin beklemedeki durch etwas darin, daß das gewär-
ligende G egenw ärtigen eines Zu­
‘şimdikileştirilme’sinin o şey ile olanaklı bir h au tleiten ungewärlig ist eines
ilgililik-bağlantısı içinde duran bir başka şeyi anderen, das in einem möglichen
'beklemede olmaması' üzerinde temellenir. Yitik B ew audtniszusanuueuhang m it
jenem steht. Das Ungcwärtigeu des
‘şimdikileştirme’nin beklenmiyor olması en v erlo ren en G egenw ärtigem er­
önce içersinde oradaki-Varlığın şaşırtıcı bir­ sch ließ t allererst d e n »horizon­
şeyin baskınına uğrayabileceği “çevreıısel” talen« Spielraum, innerhalb dessen
Ulrerrascheudes das Dasein ülter-
oyun alanını açığa serer. fallen kann.
Tasalı işgörmeniıı üretme, sağlama olarak, Was d er b esorgende Um gang
ama ayrıca uzağa dönme, uzak durma, kendini als H erstellen , Beschaffen, ab er
auch als A bwenden, E ernhalten,
birşeydeıı koruma olarak da baş edemediği şey Sichschützen v o r... nicht lx-wälligt,
kendini üstesinden geliııemezliği içinde ortaya das e n th ü llt sich in sein er
Uniiberwindlichkcit. Das Besorgen
serer. Tasa ona katlanır. Ama birşeye katlanma fin d e t sich [35G] dam it ab. Das
sağgörülü karşılaşılmaya-bırakmanın kendi- S ichabfinden m it ... ist a b e r ein
eigener Modus des uinsicliligeu siniu bir kipidir. Bu açığa çıkarma temelinde,
Begegneulassens. Auf dein Grunde
dieses Entdecke ns kann das Besor­
tasa uygunsuz, rahatsız edici, engelleyici, teh­
g en das U ngelegene, S törende, likeli olan, genel olarak herhangi bir yolda
H in d ern d e, G efährdende, itlx-r- direnç gösteren heışeyle karşılaşabilir. Birşeye
h a u p l irgendw ie W iderständige
vorfinden. Die zeitliche Struktur katlanmanın zamansal yapısı beklemede ola­
<les Sichabfindeus liegt iu einem rak ‘şimdikileştireıı’ ve bunu saklı tutmaksızın
gew ärligend-gegenw ärtigenden
UnbehaUen. Das gewärtigende Ge­
yapan bir tutum da yatar. Bekleyerek ‘şimdi-
genwärtigen rechnet zum Beispiel kileştirme’ örneğin uygunsuz ama gene de elde
nicht »auf« das Ungeeignete, aber edilebilir olan “üzerine” hesap yapmaz. Birşeyi
gleichwohl Verfügbare. Das Nicht­
rechnen m i t ... ist ein Modus tles
hesaba kat »tama birinin sarıla »tadığı şeyi hesa­
Reclumugtragens dem gegenüber, ba katmasının bir kipidir. Hesaba katılmayan
woran m au sich nicht hallen kann. unutulmaz, tersine saklı tutulur, öyle ki tam
Es wird nicht vergessen, sondern
bohal len, so daß cs gerade in .seiner
olarak uygunsuzluğunda elaltıııda-bulunmayı
Ungeeignetheil zu h a n d en bleibt. sürdürür. Bu tür elaltında-buluııaıı birşey olgu­
Dergleichen Zuhandcnes g eh ö rt sal olarak açığa serili çevrenin gündelik içe­
zum alltäglichen B estand d er
faktisch erschlossenen Umwelt. riğine aittir.
N ur sofern Widcrsländiges auf Ancak direnen birşeyin tasanın ekstatik
dem G runde der ekstatischen Zeit«
zamaıısallığı temelinde açığa çıkarılması ölçü­
lichkeit des Besorgern entdeckt ist,
kann sich das faktische Dasein in sünde, olgusal oradaki-Varlık kendini hiçbir
sein e r U b erlasscuh eit an eine zaman efendisi olamadığı bir “dünya”ya terke­
»Welt«, deren es nie H err wird,
verstehen. Auch wenn das Besor­
dilmişliği içinde anlayabilir. Giderek tasa gün­
gen auf das Dringliche des alltäg­ delik gereksinimlerin iveğeııliğine kısıtlı kalsa
lich B enötigten eingeschränkt bile, gene de hiçbir zaman bir arı ‘şimdiki-
bleibt, so ist es doch nie ein pures
Gegenwärtigen, solidem entspringt
leştirm e’ değildir, ama beklemede olan bir
einem gew ärtigenden Behalten, saklı tutmadan kaynaklanır ki, bunun teme­
au f dessen G runde bzw. als wel­ linde, ya da böyle bir temel olarak, oradaki-
cher »Grund« tlas Dasein in einer
Welt existiert. Deshalb kennt sich
Varlık bir dünyada varolur. Bu nedenle olgusal
tlas faktisch existierende Dasein olarak varolan oradaki-Varlık yabancı bir “dün­
auch in einer frem den »Well« im­ ya”da bile her zaman belli bir yolda kendi duru­
m er schon in gewisser Weise aus.
Das durch die Zeitlichkeit fun­ munu bilir.
dierte Bewendeulassen des Besor- Tasanın zamansallık yoluyla temellendiri­
gens ist ein n och ganz u n d gar
voronlologisches, uiitliematisclies
len ilgili-olmaya-bırakması henüz ilgililik ve
Verstellen von Bewandtnis und Zu- elaltında-bulunuşun bütünüyle öıı-varlıkbilim-
h a n d e n h eit. Inw iefern die Zeit­ sel, tematik-olmayan bir anlaşılmasıdır. Zamaıı-
lichkeit am E nde auch das Ve­
rständnis dieser Seinsbestiminun-
sallığın en sonunda genel olarak bu Varlık-
gen als solcher fundiert, wird im belirlenimleriııin anlaşılmasını da ne ölçüde
Folgenden gezeigt werden. Zuvor temellendirdiği aşağıda gösterilecektir. Herşey-
gilt es, die Zeitlichkeit des ln-der-
W'elt-seius noch konkreter nachzu­
den önce dünyadaki-Varlığın zamaıısallığı
weisen. ln dieser Alisicht verfolgen daha da somut olarak belgitleıımelidir. Bu
wir die »Entstehung« der theore­ Kesimde “düııya”ya doğru kuramsal tutumun
tischen Verhaltung zur »Welt« aus
dein um sichtigen B esorgen des
elaltında-buluııaıı ile sağgörülü tasadan “doğu­
Z uhandfiien. Das umsichtige so­ şunu” izleyeceğiz. Dünya-içiııde varolaıı-şey-
wohl wie das theoretische Entdec­ lerin sağgörülü olduğu gibi kuramsal açığa
ken des innerweltlichen Seienden
sind fundiert auf das In-der-Well- çıkarılışları da düııyadaki-Varlık üzerine
temellenir. Bunların varoluşsal-zanıaıısal yo­ sein. Die exisleuzial-zeilliche Inter­
pretation jener b creilcld ie zeitliche
rumu oradaki-Varlığm bu temel-durumunun C harakteristik dieser G rundverfas­
zamansal betimlenişine doğm hazırlayıcıdır. sung des Daseins vor.

b) Sağgörülü Tasanın Dünya-İçinde Elönünde- b) Der zeitliche Sinn der Modifikation


des umsichtigen Jtesorgens zum theo­
Bulunan Şeylerin Kuramsal Açığa Çıkarılışına retischen Entdecken des innerwelilich
Doğru Değişkisiııin Zamansal Anlamı Vorhandenen

Eğer varoluşsal-varlıkbilimsel çözümlemeler Wenn wir im Zuge d e r existenzial-


zincirinde kuramsal açığa-çıkarmanııı sağ­ ontolngischm A nahsen nach der »Ent­
stehung« des theoretischen E ntdec­
görülü tasadan “doğuşunu” sorgularsak, o ket» aus dein umsichtigen Besorgen
zaman bunda daha şimdiden bilimin varlıksal tragen, d au n liegt darin schon, daß
tarihinin ve gelişimimin, olgusal vesilelerinin nundic h t die onlische G e[357]schichtc
Entwicklung d er Wissenschaft,
ve en yakın amaçlarının bir sorun yapılmadığı ih re faktischen Veranlassungen und
imlenir. Kuramsal tutumun varlıkbilimsel doğu­ nächsten Abzwecknugen zum Prob­
şunu araştırırken şunları sorarız: Oradaki- lem gem acht werden. Nach d er onto­
logischen Genesis d er theoretischen
Varlığın bilimsel araştırmanın yolunda varo­ Verhaltung suchend, fragen wir: wel­
labilmesi olanağının oradaki-Varlığın Varlık- ches sind die in tler Seinsvcrtässung
des Daseins liegenden, exislenzial
durum unda yatan ve varoluşsal olarak zo­ notwendigen Bedingungen der Mög­
runlu olan koşulları hangileridir? Bu soru- lichkeit dafür, daß das Dasein in d er
Weise wissenschaftlicher Forschung
formülasyoııu bir varoluşsal bilim kavramını existieren kann? Diese Fragestellung
hedefler. Bu kavram bilimi sonuçları açısın­ zielt au f einen existenziellen llegi ijf der
dan anlayan ve onu “gerçek, eş deyişle geçerli Wissenschaft. Davon u n tersch eid et
sich d er »logische« Begriff, d er die
önermeleri temellendirıne-bağlaııtısı” olarak Wissenschaft mit Rücksicht au f ihr
belirleyen “mantıksal kavram”dan ayırdedil­ R esultat versieht u n d sie als einen
»Bcgründungsziisamm cuhang wah­
melidir. Varoluşsal kavram bilimi bir varoluş rer, das ist gültiger Sätze« bestimmt..
yolu olarak ve böylelikle dünyadaki-Varlığm D er existenziale Begriff versteht die
varolaıı-şeyleri ya da Varlığı açığa çıkaran ya Wissenschaft als Weise d er Existenz
u n d dam it als Modus des lu-der-
da açığa seren bir kipi olarak anlar. Bilimin Well-seins, d er Seiendes bzw. Sein
tanı olarak yeterli varoluşsal yorumu gene de entdeckt, bzw. erschließt. Die voll­
ancak Varlığın anlamı ve Varlık ve gerçeklik ara­ zureichende existenziale Interpreta­
tion d e r W issenschaft läßt sich
sındaki “bağlantı”varoluşun zamansallığından jedot h erst dann durchführen, wenn
açıklandığı zaman yerine getirilebilir. Aşağı­ tler Sinn von Sein u n d der »Zusam­
menhang« zwischen Sein und Wnhrheil',
daki irdelemeler bu özeksel sorunsalın anla­ aus der Zeitlichkeit d er Existenz auf­
şılması için hazırlayıcıdırlar ki, bunun içer­ geklärt sind. Die folgenden Ü berle­
sinde ayrıca ilk kez fenomenoloji düşüncesi gungen bereiten das Verständnis die-
setzentnden hvble.mntik vor, innerhalb
de girişte gösterilen öıı-kavramdan819ayrı ola­ d eren auch erst die Idee d er Phä­
rak geliştirilecektir. nom enologie im U nterschied zum
einleitend angezeigten Vorbegriff1*
Şimdiye dek ulaştığımız irdeleme basama­ entwickelt wird.
ğına karşılık düşmek üzere, kuramsal tutu­ Der İnsiler gewonnenen Stufe der
mun yorumu üzerine daha öte bir sınırlama BInetrachtung en tsprechend, ist d er
te rp re ta tio n des th eo retisch en
getirilecektir. Yalnızca elaltında-buluııaıı Verhallens eine w eitere Bcschrän-

l8Bkz. § 44, s. | 212] vss. '•Vgl. § fl, S. 212 ff.


If,ßkz. § 7, s. |2 7 | vss. ” V g l§ 7 ,S .2 7 tr.
kııııgaııfc-rk'gt. Wir untersuchen nur şeylere yönelik sağgörülü tasanın diiııya-
ile» Umschlag des umsichtigen Be-
sorgens von Z uhandcnoin zur Erfor­ içinde elöııünde-bulunan olarak karşılaşılan
schung des in n e n v e lllid i vorfim l- şeyler üzerine bir araştırmaya dönüşmesini
lielien V orhandenen mit d er İçilen­ araştıracağız ve buna genel olarak diiııyadaki-
den A bsidıl, zur zeidichen Konsli-
tiu io n des lu-dcr-W ell-seiiis ü b er­ Varlığın zamaıısal yapılanışıııın içine girme
haupt vorzudringen. gibi bir amaç yol gösterecektir.
Es liegt nahe, den Umschlag vom
»praktisch« umsichtigen H antieren,
Açıktır ki, “kılgısal” bir yolda sağgörülü el
G ebrauchen u n d dergleichen zum işçiliği, kullanma ve benzeri şeylerden “ku­
»theoretischen« Erforschen in fol­ ramsal” araştırmaya değişimi nitelendirmek
g en d e r Weise zu charakterisieren:
das pure H insehen auf das Seiende için belirtilmesi gereken şey varolaıı-şeylere
entsteht dadurch, dal! sich das Besor­ yalnızca bakmanın tasanın her tür el işinden
gen jeglicher 1lau lieruug enthält. Das
Entscheidende der »Entstehung« des
kaçınması yoluyla ortaya çıktığıdır. Kuramsal
theoretischen Verhaltens läge daun tutumun “doğuşu”ııda belirleyici olan şey o
int Verschwinden d er Praxis. G erade zaman kılgının yitişindeyatacaktır. Eğer olgu­
w enn m an als p rim äre und
v orherrschende Seinsarl des fakti­ sal oradaki-Varlığııı birincil ve başat Varlık-
schen D aseins das »praktische« türünüıı “kılgısal” tasa olduğu konutlauacak
Besorgen ausetzt, wird die »Theorie«
ihre ontologische Möglichkeit dem
olursa, “kuram” varlıkbiliııısel olanağım kıl­
Fehlen di r Praxis, das heiOl einer h i- gının eksikliğine, eş deyişle bir yoksunluğa borç­
vaüon verdanken. Allein das Ansset- lu olacaktır. Ama tasalı işgörmede özgün bir
zen einer spezifischen f lautierung im
lx-sorgcnden U m gang lal.lt die sie
elişiniıı askıya alınması ona yol gösterici sağ­
leitende Umsicht nicht einfach als görüyü yalnızca bir artık olarak arkada bırak­
einen Rest zurück. Das Besorgen ver­ maz. O zaman tasa kendini dalıaçok bir ‘salt-
legt sich dann vielm ehr eigens in ein
[358] N ur-sich-m nseheu. D am it ist çevreye-bakıııma’ya saptırır. Ama böylelikle
a b e r noch keineswegs d ie »theo­ hiçbir biçimde bilimin “kuramsal” tiıtumuııa
retische« H altung d er Wissenschaft
erreicht. Im Gegenteil, das mit der
ulaşılmış olmaz. Tam tersine, elişi ile askıya
H antierung aussetzende Verweilen alman oyalanma erişilmiş olanı “gözden ge­
kann den Charakter einer verschärf­ çirme,” yoklama gibi, “dıırıııa noktasına gel­
ten Umsicht, annehm en als »Nachse­
hen«, IH x'rprüfen des Erreichten, als miş işler”e göz kulak olma gibi daha keskin
Ü berschau über d en g erad e »still bir sağgörü karakterini üstlenebilir. Gereç-
liegenden Betrieb«. Sich enthalten
vom Z euggebrauch ist so wenig
kullammmdaıı kaçınma “kuram” olmaktan
schon » T heorie«, dal.1 d ie verwei­ öylesine uzaktır ki, oyalanan, “irdeleyen” sağ­
lende, »betrachtende« Umsicht ganz görü bütünüyle tasa edilen, elalüııda-bulu-
dem besorgten, zu handeneu Zeug
verhaftet bleibt. D er »praktische« ııaıı gerece bağlanmış kalır. “Kılgısal” işgör-
U mgang hat seilte eigenen Weisen des meııiıı kendi oyalanma yolları vardır. Ve tıpkı
Verweileus. Und wie der Praxis ihre
s|X’zilische Sicht (»Theorie«) eignet,
kılgının kendi özgün görüşünün (“kuram”)
so ist die th e o retisch e Forschung olması gibi, kuramsal araştırma da kendi kıl­
nicht o hne ihre eigene Praxis. Die gısından yoksun değildir. Bir deneyin sonucu
Ablesung der Mallzahlen als Resultat
eines Ex])enm ents lx-darf oft eines olarak ölçümlerin okunması sık sık dene­
verwickelten »technischen« Aufbaus menin düzeni için karışık bir “uygulayımsa!”
d e r V ersuchsanordnung. Das Beo­
bachten im Mikroskop ist angewiesen
yapının kurulmasına gereksinir. Mikroskopta
a u f die H erstellung von »Präpara­ gözlem “preparatlar”ın hazırlanmasına ba­
ten«. Die archäologische Ausgrabung, ğımlıdır. “Bulgular”ııı yorumunu öııceleyen
die d er Interpretation des »Fundes«
vorattsgchu erheischt die gröbsten
arkeolojik kazı en kaba dişlerini gerektirir.
H an tieru n g en . A ber auch die Ama problem ler üzerine “en soyut” işlem-
lerde ve kazananların saptanmasında bile ör­ »aİKitraklcste« A usarbeitung von
P roblem en m ul Fixierung des Ge­
neğin yazı gereçleri ile elişi yapılır. Bilimsel w onnenen han tiert zum Beispiel m it
araştırm anın böyle bileşenleri ne denli Schreibzeug. So »uninteressant« utul
“ilginçlikten uzak” ve “keııdiliğiııden-açık” »selbstverständlich« solche Bestand­
stücke d er w issenschaftlichen For­
olsalar da, varlıkbilimsel olarak hiçbir schung sein m ögen, sie sind on to ­
biçimde ilgisiz değildirler. Düııyadaki-Var- logisch keineswegs gleichgültig. Der
ausdrückliche Hinweis darauf, dal!
lığın bir yolu olarak bilimsel tutumun yal­ w issenschaftliches V erhalten als
nızca “arı ansal etkinlik” olmadığı biçimin­ Weise des In-der-Well-seins nicht nur
deki belirtik gözlem sıradan ve gereksiz görü­ »rein geistige Tätigkeit« ist. mag sich
um ständlich u n d überflüssig aus­
lebilir. Keşke “kuramsal” ve “kuramsal-olına- nehm en. Wenn n u r nicht au dieser
yaıı” tutumlar arasındaki varlıkbilimsel sınır­ Trivialität deu tlich w ürde, dafl es
ların aslında nereden geçtiklerinin hiçbir keineswegs am Tag liegt, wo d en n
n u n eig en tlich d ie ontologische
biçimde gün ışığında yatmadığı bu sıradan- G renze zwischen dem » th e o reti­
lıktan açık olmasaydı! schen« Verhalten und dem »alheo-
reiischen« verläuft!
Kimileri bilimde tüm el işinin yalnızca M au wird gellen d m achen, daß
“şeylerin kendileri” üzerine arı irdelemenin, alle H antierung in d er Wissenschaft
onların araştırmacı bir yolda açığa çıkarılış ve n u r im D ienst d er reinen Betrach­
tung, des untersu ch en d en Enldoc-
açığa serilişlerinin hizm etinde olduğunu kens und Erschließen* d er »Sachen
savunabilirler. “Görme,” en geniş anlamda selbst« steht. Das »Sehen«, im weites­
alındığında, tüm “yordamları” düzenler ve ten Sinne g en o m m en , regelt alle
»Veranstaltungen« u n d b eh ält den
önceliğini saklı tutar. “Bir bilgi nesnelerle Vorrang. »Auf welche Art und durch
hangi türde ve hangi aracı yoluyla bağıntılı welche Mittel sich auch im m er eine
Erkenntnis au f G egenstände bezie­
olursa olsun, kendini onlarla dolaysızca ba­ h e n mag, es ist doch diejenige,
ğıntılı kılmasını sağlayan şey ve aracı olarak w odurch sie sich au f d ieselb en
tüm düşünmenin amaçladığı şey (italikler yaza­ unm ittelliar bezieht, uudworan] alles
Denken als Mittel abzweckt, (v. Vf.
rın) sezgidir.”'20 Intuitus düşüncesi Yunan var- gesp.), die Anschauung«.so Die Idee
lıkbiliminin başından bugüne dek bilginin des intuitus leitet seit den Anfängen
tüm yorumuna yol göstermiştir — bu sezgiye d e r g riech isch en O n to lo g ie bis
h eu le alle In te rp re ta tio n d e r Er­
olgusal olarak erişilmiş olsun ya da olmasın. kenntnis, mag er faktisch erreichbar
“Görme”ııin önceliğine uygun olarak, bili­ sein oder nicht. Gemäß dem Vorrang
des »Sehens« wird tler Aufweis d er
min varoluşsal doğuşunun sergilenmesi existcnzialen G enesis d e r Wissen­
“kılgısal” tasa için yol gösterici olan sağgö­ schaft bei d er C h arakteristik tler
rünün betimlemesinden yola çıkmalıdır. Umsicht einsetzen müssen, die tlas
»praktische« Besorgen führt. [359]
Sağgörü elaltında-bulunaıı gereç-bağla- Die Umsicht bewegt sich in den
mıııın ilgililik-ilişkileriııde devinir. Yine, o Bewaudtuislx'zügen tles zuhandenen
Zeugzusam rnenhangs. Sie u n te r­
sıradaki gereç-dünyaııın ve 011a ait kamusal
steht sellist wieder der Leitung durch
çevrenin gereç-bütünü üzerine az çok belirtik eine m eh r o d er m in d er ausdriiek-

2llKaut, A n Usun Ekşimsi, A, s. 33. [Kant’ın sö/.üııü ettiği ‘sezgi’ duyusal sezgidir, düşünsel
y;ı t la enlelklUüel sezgi değil. O na göre bu İkincisi ‘insandan başka ııssal varlıklara’ aitken, insan
yalnızca ‘duyusal sezgi’ ile yet inmek ve ancak kavramsal sezgiye yanıt veren kcndilcrinde-şey-
lerdcıı uzak kalmak /.orundadır. “Görm e” ve “duyusal sezgi” arasındaki benzerlikten ötürü,
I leideggcr’iıı Katıl alınlısı yerinde ve ilgili görünür. Ama klasik Yunan varlıkl âliminde üzerine
lıcrşeyin dayandığı şey insanın sonsuzluğu (keııdinde-şeyi) kavrama yetisi olarak cnlellcktıicl
sezgi ya da yalın olarak mcmlıltscıl/lmtnnmscıl düşümedir. J »Kant, Kr. d. ı. v*s. 3 3 .
liehe Ü bersieht ü b er das Zeug- bir gözden geçirmenin yol göstericiliğine alt-
ganze der jeweiligen Zengwelt utul
d er ihr zugehörigen öffentliehen
güdümlüdür. Bu gözden geçirme yalnızca el-
Umwelt. Die Ü bersieht ist nicht önünde-bulunan şeyleri sonradan birarada
lediglich ein nachträgliches yakalayıp kaldırma gibi birşey değildir. Gözden
Zusaininenratlen von V orhande­
nem . Das W esentliche d e r Ü ber­ geçirmenin özsel yanı onda olgusal tasanın her
sicht ist das prim äre Verstehen der zaman ondan yola çıktığı ilgililik-bütüıılüğü-
bew andt uisganzheil, in n e rh alb
d e re r das faktische Besorgen
nün birincil anlaşılmasıdır. Tasayı aydınlatan
jeweils ansetzt. Die das Besorgen gözden geçirme “ışığını” oradaki-Varlığm ‘Ola-
erh ellen d e Ü bersicht em pfängt bilm e’sinden alır ki, tasa kaygı olarak onun
ih r »Licht« ans dem Scinkönnen
lies Daseins, worunaoill.ru das
uğruna varolur. Tasanın “gözden geçirici”
Besorgen als Sorge existiert. Die sağgörüsü o sıradaki kullanım ve elişinde el-
»übersichtliche« U m sicht des altmda-bulunanı, görülmüş olanın yorumlan­
Bcsurgcns bringt dem Dasein im
jeweiligen G ebrauchen und I lau­ ması yolunda, oradaki-Varlık için daha yakına
tieren das Znhandene nriherm der getirir. Tasa edilen şeyin özgün, sağgörülü-
Weise der Auslegung des Gesich­
yorumlayıcı yakınlaştırılmasına düşünüp taşın­
teten. Die spezifische, umsichlig-
auslegende N äherung des Besorg­ ma deriz. Onun kendine özgü şeması “eğer—
ten nennen wir die Überlegung. Das o zaman”dır: Eğer örneğin şu ya da bu üretile­
ih r eigentüm liche Schema ist das
»wenn-so«: wenn dies oder jenes
cekse, kullanıma alınacaksa, savuşturulacaksa,
zum Beispiel hergestellt, in Ge­ o zaman şu ya da bu aracı, yol, koşullar, fırsatlar
brauch genom m en, verhütet wer­ gerekli olacaktır. Sağgörülü düşünüp taşınma
den soll, so b ed arf es dieser oder
je n e r M ittel, Wege, U m stände,
oradaki-Varlığm tasa edilen çevresinde o sıra­
G elegenheiten. Die um sichtige daki olgusal konumunu aydınlatır. Buna göre
Ü berlegung erhellt die jeweilige böyle bir düşünüp taşınma hiçbir zaman yal­
faktische I -age des Daseins in sei­
n er besorgten Umwelt. Sie »kons­
nızca bir varolan-şeyiıı elönünde-buluııuyor
tatiert« dem nach nie lediglich das olmasını ya da özelliklerini “doğrulam az.”
V orhandensein eines S eienden Düşünüp taşınma ayrıca onda sağgörülü olarak
bzw. seine E igenschaften. Die
Ü berlegung kann sich auch voll­ yakma getirilen şeyin kendisi elin yakalaya­
ziehen, o h n e daß das in ih r bileceği bir yolda elaltmda-buluıımaksızın ve
umsichtig G enäherte selbst hand­
en yakın görüş eriminde olmaksızın da yerine
greiflich zu h a n d en u n d in d er
nächsten Sichtweite anwesend ist. getirilebilir. Sağgörülü düşünüp taşınmada
Das N äherbringen der Umwelt in çevrenin yaklaştırılınası bir ‘şimdikileşlirme'ııin
der umsichtigen Ü lxrlegung hat
d en existenzialeu Sinn ein er
varoluşsal anlamını taşır. Çünkü ‘göz önünde
Grgnmrirligung. D enn die Ver­ canlandırm a’ [Vergegenwärtigung] yalnızca
gegenwärtigung ist n u r ein Modus ‘şimdikileştirme’niıı [ Gegeuwärtiguug] bir
dieser, ln ihr wird die Ü berlegung
direkt des itnzuhan denen Benö­
kipidir. Onda düşünüp taşınma doğrudan doğ­
tigten ansichtig. Die vergegenwär­ ruya elaltıııda-bulunmayan aıııa gerekli olanı
tigende Umsicht bezichtsich nicht görüverir. Göz önünde canlandırıcı sağgörü
etwa auf »bloße Vorstellungen«.
D ie um sichtige G egenw ärti-
“salt tasarımlar” gibi şeylerle ilişkili değildir.
guug aber ist ein m ehrfach fun­ Ama sağgörülü ‘şimdikileştirme’ çok temel­
diertes Phänom en. Zunächst ge­ li bir fenomendir. İlk olarak her durumda za-
h ö rt sie je ein e r vollen eksta­
tischen Einheit d er Zeitlichkeit zu. maıısallığın tam bir ekstatik birliğine aittir. Bir
Sie gründet in einem Behalten des olanağı beklemede olan oradaki-Varlığm onunla
Zeugzusammcnhaugs, den besor­
tasalandığı gereç-bütüııünüıı bir saklı tutul­
gend das Dasein einer Möglichkeit
gewärtig ist. Das im gewärtigenden masında temellenir. Beklemedeki saklı tutmada
daha şimdiden açık tutulan şey düşünüp taşı­ B ehalten schon Aufgeschlossene
b rin g t ılie ü b erleg en d e G egen-
nan ‘şimdikileştirme’ ya da ‘göz önünde can­ würliguug bzvv. Vergegenwärtigung
landırm a’ tarafından dalıa yakına getirilir. näher. Damit aber die IJtx'rlegung
Ama düşünüp taşınmanın “eğer—o zaman” sieh im Schem a des »uenn-so« soll
bewogen können, m uß das Besor­
şemasında devinebilmesi için, tasa daha şim­ g en schon ein en Bewundtuiszu-
diden bir ilgililik-bağlamını “gözden geçire­ sam m cnhaiig »üIxTsiehtlich« ver­
stehen. Was mit dem »Wenn« an­
rek” anlamış olmalıdır. Bir “Eğer” ile birlikte gesp ro ch en wird, m uß schon ah
sözü edilen şey daha şimdiden şu ya da bu ola­ das und das verstanden sein. Hierzu
rak anlaşılmış olmalıdır. Bunun için gerecin ist n ic h t g efo rd ert, daß sich das
Zeugversländnis in einer Prädika-
anlaşılmasının bir yüklemlemede anlatılmış lion ausdrückl. Das Schema »etwas
olması gerekmez. “Birşey olarak birşey” şeması als etwas« ist schon in d er Struktur
des vorprädikativen Verstehens
daha şimdiden öıı-yüklemleyici anlam anın
vorgezeichnet. Die A ls-Struklur
yapısında taslaklaıımıştır. ‘Olarak-yapısı’ varlık- g rü n d et ontologisch in d er 'Zeit­
bilimsel olarak anlam anın zamansallığında lichkeit des Verstehens. Nur sofern
das D asein, e in e r M öglichkeit
temellenir. Ama evrik olarak, yalnızca bir ola­ ge[360]wärlig, das heißt hier eines
nağı, eş deyişle burada bir ‘ona doğru’yu bek­ Wozu, au f ein Dazu zurückge-
lemede olan oradaki-Varlık bir ‘bııııa doğru’ya kom m cu ist, das heißt ein Zuhan-
denes Ix-hält, kann umgekehrt das zu
geri geldiği, eş deyişle elaltında-buhıııaıı bir- diesem gew ärtigenden B ehalten
şeyi saklı tuttuğu sürece, bu beklemede olan g eh ö rig e G egenw ärtigen, bei
diesem B ehaltenen auselzend, es
saklı tutmaya ait ‘şimdikileştirme’ bu saklı
in sein er V erw iesenheit au f das
tutulan ile başlayabilir ve onu ‘ona doğru’ya Wozu ausdrücklich naher bringen.
atanınışlığı içinde belirtik olarak daha yakına Die n ä h e rn d e Ü b erleg u n g m uß
sich im S chem a d e r Gegeinvärti-
getirebilir. Yaklaştırıcı düşünüp taşınma, ‘şiııı- gung d er Seinsart des zu N ähern­
dikileşürıııe’ şemasında, yaklaştırılanın Varlık- d en anm esseu. D er Bewandtnis-
türüııe uygun olmalıdır. Elalünda-bulunanın Charakter des Z u h a u d eu rn wird
durch die UİKTİegımg nur so ge­
ilgiîilik-karakteri ilkin düşünüp taşınma yo­ nähert, niclit erst entdeckt, daß sie
luyla açığa çıkarılmaz, ama yalnızca öyle bir «las, wobei es mit etwas ein Bewen­
yolda yaklaştırılır ki, onda birşeyin bir ilgisinin den hat, als dieses umsichtig sehen
läßt.
olduğu şeyi bu şey olarak sağgörülü bir yolda Die Verwurzelung «ler G egen­
görülmeye bırakır. w art in d e r Zukunft m ul Gewe­
senheil ist die cxistenzial-zcilliche
Şimdinin Gelecekte ve Olmuşlukta kökleş­ Bedingung der Möglichkeit. dafür,
mesi sağgörülü anlamada tasarlanan şeyin bir «laß «las im Verstehen tles umsich­
‘şimdikileştirme’de yakına getirilmesi olanağı tigen Verständnisses Entworfene in
einem G egenw ärtigen n äh e r­
için varoluşsal-zamaıısal koşuldur; ve bu yaklaş­ gebracht wertleu kann, so zwar, «laß
tırma öyle bir yolda yer almalıdır ki Şimdi sich dalx'i die Gegenwart dem im
böylece beklemede olan saklı tutmanın çevreni 1loriz« ml. ties gewärtigei ulet i Belial-
U'tis B egegnenden anm essen, das
içersinde karşılaşılan ile uyuşulalı, eş deyişle heißt im Schema «ler Als-Slruktur
kendini ‘Olarak-yapısı’nııı şeması içinde yoruın- auslegen muß. Damit ist «lie Ant­
wort auf die früher gestellte Frage
lamalıdır. Böylelikle daha önce getirilen som­ gegeben, o b die Ais-Struktur mit
ya, ‘Olarak-yapısı’nııı tasar fenomeni ile varo- dem Phänom en des Entwurfs in
luşsal-varlıkbilimsel bir bağlantı içinde durup einem existenzial-ontologischen
Zusam m enhang stehe51. Das »A/s«
durm adığı sorusuna yanıt verilmiş olur.21 gründet wie Verstehen und Auslegen

2lBkz. § 32, s. 11511. •V gl.§32.S. 151.


üherlımıl>l in der ekslalisch-horizon- “Olarak ” tıpkı genel olarak anlama ve yorumlama
Inlen Einheit der Zeitlichkeit. İlci der
Eıııulamculalaııalysc des Seins und
gibi zamaıısallığın ekstalik-çevremel birliğinde
zwar im Zusammenhang der Inlcr- temellenir. Varlığın temel çözümlemesinde ve
prclalion des »isl«, das als copula İliç kuşkusuz “dir”iıı — ki koşaç olarak birşeye
dem Aiisprcchcn von clwas als et­
was »Ausdruck« gibt, müssen wir birşey olarak seslenmeye “anlatım” verir — yo­
das Als-I’häiionieu erneut /um 'llie- rumu ile bağlantı içinde, ‘Olarak-feııoıneııi’ni
ma m achen und d en Begriff des
»Schemas« exislenzial umgrenzen.
yeniden tema yapınalı ve “şema” kavramını
Was soll jedoch die zeillte/ie varoluşsal olarak sı m rlamalıyız.
C harakteristik d e r um sichtigen Gene de sağgörülü düşünüp taşınmanın
Ü berlegung und ih rer Schemata
zur Beantwortung d er schweben­
zamaıısal betimlemesinin ve onun şemalarının
den frag e nach d e r Genesis des kuramsal tutumun doğuşuna ilişkin boşlukta
theoretischen Verhaltens Iteilra- yüzen sorunun yanıtlanmasına katkısı ne ola­
gen? Nur soviel, daß sif die dascius-
mäl’iige S ituation des Umschlags caktır? Yalnızca şıı kadar ki, sağgörülü tasanın
vom um sichtigen Besorgen zum kuramsal açığa çıkarışa dönüşmesinin oradaki-
theoretischen Kmdecken verdeut­
licht. Oie Analyse des Umschlags
Varlığa özgü bir karakterde olan konumunu
selbst mag am l-cidadeit einer ele­ durulaştırır. Dönüşmenin kendisinin çözüm­
m entaren Aussage der umsichtigen lemesi sağgörülü düşünüp taşınmanın öğesel
UIxTleguug mul ihrer möglichen
M txlilikationen versucht werden.
bir öııesüriim ünün ve onun olanaklı değiş-
Im um sichtigen Werkzeugge­ kileriııin ipucu üzerinde araştırılabilir.
b rau ch kö n n en wir sagen: d er Bir iş aletinin sağgörülü kullanımı sırasında
lla m m e r ist zu schw er bzw. zu
leicht . Auch d er Satz: der 1lam m er
örneğin çekiç fazla ağır ya da fazla lıafıf diye­
ist schwer, kann einer Ix'sorgen- biliriz. Çekiç ağırdır önermesi bile tasalı bir
d en Ü berlegung Ausdruck gclxui düşünüp taşınmaya anlatını verebilir ve çekicin
und lx-deulcu: er ist nicht leicht,
rlas heißt, er fordert zur H andha­ hafif olmadığını, eş deyişle ele almak için güç
bung Kraft, bzw. er wird die H an­ gerektirdiğini ya da el işini güçleştirdiğini imle­
tierung erschweren. Der Satz kann
yebilir. Ama önerme ayrıca önümüzde yatan ve
aber auch Ix'sageu: das vorliegen­
de Seiende, das wir umsichtig schon sağgörülü olarak daha şimdiden çekiç diye
als [3G1] H am m er kennen, hat ein tanıdığımız varolan-şeyiıı bir ağırlığı, eş deyişle
Gewicht, das heißt die »Eigenschaft«
der Schwere: es übt einen Druck
ağırlık “özelliğinin” olduğu demek de olabilir:
au fsein e U nterlage ans: lx'i ihrer Altındaki şey üzerine bir basınç uygular ve bu
Entfernung fällt es. Die so verstan­ çekildiğinde düşer. Böyle anlaşılan konuşma
dene Rede ist nicht m ehr im 1lori-
zont des gew ärtigenden Behaltens
bundan böyle bir gereç-bütününü ve onun
eines Zeugganzen und seiner Be- ilgililik-ilişkileriııi beklemede olmanın ve saklı
waudlnisbezüge gesprochen. Das tutmanın çevreni içersinde konuşulmaz. Söy­
Gesagte ist geschöpft im Blick auf
das, was einem »massigen* Seien­
lenen genel olarak “kütleli” bir varolaıı-şeye
den als solchem eignet. Das nun­ uygun olan bir bakıştan yaratılmıştır. Bundan
m ehr Gesichtete eignet niclrt dem böyle, görülen şey iş-gereci olarak değil ama
H am m er als Werkzeug, sondern
als K örperdiug, das dem Gesetz yerçekimi yasası altında duran cisim-Şey olarak
d er Schwere unterliegt. Die um­ çekice uygundur. “Fazla ağır” ya da “fazla hafif”
sichtige Rede von »zu schwer« bzw.
üzerine sağgörülü konuşma şimdi hiçbir “an­
»zu leicht* hat jetzt keinen »Sinn«
m ehr, das heißt, das jetzt begeg­ lam” taşımaz, eş deyişle şimdi karşılaşılan varo-
n ende Seiende gibt an ihm selbst laıı-şey kendinde bize onunla ilişki içinde fazla
nichts her, m it Bezug worauf es zu
schwer bzw. zu leicht »befunden«
ağır ya da fazla hafif “bulunabileceği” hiçbirşey
w erden könnte. vermez.
Değişkiye uğramış konuşmada konuşma­ Woran Hegt es, »laß sieh in der
m odifizierten Rede ih r Worüber,
nın ‘hakkında olduğu’ şeyin, eş deyişle ağır der schwere 1lammer, anders zeigt?
çekicin kendini başka türlü göstermesinin Niehl daran, daß wir vom I lautieren
Alfslaud nehm en, aber auch nicht
nedeni nedir? El işinden uzak durmamız değil,
daran, daß wir vom Zeugdiarakler
ne de bu varolaıı-şeyin gereç-karakteriııdeıı dieses Seienden nu r «fischen, son­
öteye-bakınamızdır; neden karşılaşılan elaltın- dern daran, daß wir das lxgegncndc
Z nhandene »neu« ««sehen, als
da-bulunan şeye doğru, elönünde-bulunan bir- Vorhandenes. Das Seinsverxlmidnis,
şey olarak, “yeniden” bakmamızdır. Diinya- »las den ltesorgcuilett Umgang mit
içinde varolaıı-şeyler ile tasalı işgörmeye yol »lern innerwelllichcn Seienden lei­
tet, An/ HmgeschUigeti. AIkt konsti­
gösteren Varhk-anlayışı dönüşmüştür. Ama eğer tuiert sich dadurch, daß wir. statt
elaltında-buluııan şey üzerine sağgörülü ola­ Zuhauileut-s umsichtig zu überle­
gen, es als Vorhandenes »aul'fas-
rak düşünüp taşınmak yerine onu elönünde- sen«, schon ein wissenschaftliches
bulunan birşey olarak “ayrımsarsak,” bu yolla V erhalten? Ü berdies kann »loch
şimdiden bilimsel bir tutum oluşmuş olur mu? auch Zuhandenes zum Thema
wissenschaftlicher U ntersuchung
Bunun dışında, elaltında-buluııan şey bile utul Bestimmung gem acht werden,
bilimsel araştırmanın ve belirlemenin teması ziun Beispiel bei der Erforschung
ein er Umwelt, des Milieus im
yapılabilir, örneğin tarihsel bir yaşamöyküsü
Zusam menhang einer historischen
bağlam ında bir çevrenin, bir ortam ın araş­ Biographie. D er alltäglich zithau-
tırması durum unda olduğu gibi. Gündelik »lcnc Zeugzusam iueuhaug, seine
geschichtliche Entstehung, Verwer­
olarak elaltında-buluııan gereç-bağlamı, bu­ tung, seine faktische Rolle im
nun tarihsel doğuşu, kullanımı, oradaki-Var- Dasein ist Gegenstand d er Wissen­
lıktaki olgusal rolü ekonomi biliminin nesne­ schaft von der Wirtschaft. Das Zu-
hantlene braucht seinen Zcugcha-
leridir. Elaltıııda-bulunan şeyin bir bilimin rakler nicht zu verlieren, um »OI>
“nesnesi” olabilmesi için gereç-karakteriııi jckt« einer Wissenschaft werden zu
können. Die M»xlilikaliou des Seins-
yitirmesi gerekmez. Varlık-anlayışıııda bir değişki vers tat ldnissts scheint nicht uolwen-
“Şeylere” doğru kuramsal tutum un doğuşu »lig konstitutiv zu sein für die Gen­
için zorunlu olarak oluşturucu görünmez. El­ esis des theoretischen Verhaltens
»zu den Dingen«. Gewiß — wenn
bette görünmez — eğer değişki önümüzde Modifikation lx'sagcn soll: Wechsel
yatan varolan-şeyiıı anlamada anlaşılan Varlık- »ler im Verstehen verstandenen
Scinsarulcs vorliegenden Seienden.
türüııde bir değişiklik demek olacaksa. Tür d ie erste K ennzeichnung
Kuramsal tutum un sağgörüden doğuşu­ d er Genesis des theoretischen Ver­
nun ilk betimlemesi için düııya-içiııde varolaıı- hallens aus »ler Umsicht haben wir
eine Weise »ler theoretischen Erfas­
şeylerin, eş deyişle fiziksel doğanın kuramsal sung von iim erw elilichem Seien­
ayrımsanışının bir yolunu temel aldık ki, bun­ den. »ler physischen Natur, ztigrun-
»legelegl, bei der die Modifikation
da Varlık-anlayışınm değişkisi bir dönüşüme des Seinsverständnisses einem Um­
denk düşer. “Çekiç ağırdır” “fiziksel” önesü- schlag gleichkommt. ln »ler »physi­
rümüııde yalnızca karşılaşılan varolaıı-şeyin iş- kalischen« Aussage »»I»t H am m er
ist schwer« wird nich t n u r d e r
gereci karakteri değil, ama onunla birlikte her Werkzeugcharakter ilcs begegnen­
elaltında-buluııan gerece ait olan şey, onun den Seienden iibmelitn, sondern in
eins flamit das, was zu je d em zu-
yeri [Platz] de gözardı edilir. Yer ilgisizleşir. Ama h an d en en Zeug gehört: sein Platz.
elönünde-bulunan şeyin genel olarak “uzaysal Tr wiril gleichgültig. Nicht »laß das
yerini” [ Ort] yitirmesi söz konusu değildir. Yer 1362] V orhautlene ülxw haupt sei­
n en »Ort« verlöre. Der Platz wir»l
bir uzay-zamaıı-konumu, bir “dünya-noktası” zu ein er Ram n-Zeit-Stelle, zu
olur ki, başka hiç birinden ayırdedilemez. Bu einem »Weltpunkt«, »ler sich vor
keinem andern am zciclm et. Darin yalnızca elalimda-bulunan gerece ait çevresel
liegt: die iiniwelllich um schränkte
V’iaUinaunigfaltigkeil des /.«hauele­
olarak sınırlı yerler-çoklıısuııuıı bir an koııum-
nen Zeugs wird nicht allein zu einer lar-çoklusuna değişmesini değil, ama çevre­
p u ren Stellennianniglaltigkeil m o­
deki varolaıı-şeyler için bütününde sınırın
difiziert, sondern das Seiende der
Umwelt wird überhaupt entschränkl. kalktığını imler. Elönünde-buluııan şeylerin
Das All des Vorhandenen wird Thema. Tümü tema olur.
Zur M odifikation des Scinsvcr-
ständnisses gehört im vorliegenden
Önümüzdeki durumda Varlık-anlayışınm
fall eine Einschränkung der Um­ değişicisine çevrenin sınırlanışının bir kalkışı
welt. Am Leitfaden des n u n m e h r aittir. Ama eğer bundan böyle Varlığın el-
führenden Verstehens von Sein im
Sinne d er Vorhandonheit wird die önünde-bulunuş anlamında anlaşılması yol
E inschränkung ab e r zugleich zu gösterici ipucu olarak alınırsa, sınırın kalkışı
e in e r U m grenzung d e r »Region«
des V orhandenen. J e angem essener
aynı zamanda elönünde-bulunaıı şeyin
im führenden Seinsverständnis das “alan”m ın bir sınırlanışı olur. Yol gösterici
Sein des zu erforschenden Seienden Varlık-aıılayışıııda araştırılacak varolaıı-şey-
verstanden und damit das Ganze ries
Seienden als mögliches Sachgebiet leriıı Varlığı ne denli uygun olarak anlaşılırsa,
einer Wisseuscltaft. in schien Cruiul- ve böylelikle bir bilimin olanaklı konu alanı
bestim m uugeu artikuliert ist, um so
sich e rer wird tlie jew eilige Pers­
olarak varolan-şeyleriıı bütünü temel belir­
pektive des m ethodischen Kragens. lenimleri içinde ne denli eklemlenirse, yön­
Das klassische Beispiel für die temsel soruşturmanın o sıradaki perspektifi
geschichtliche Entwicklung einer
Wissenschalt, zugleich aber auch für de o denli güvenilir olur.
d ie ontologische G enesis, ist die Bir bilimin tarihsel gelişimi için, ama aynı
E ntstehung d er m a them atischen
Plpsik. Das Entscheidende für ihre
zamanda giderek varlıkbilimsel doğuşu için
Ausbildung liegt weder in d er hö­ klasik örnek matematiksel fiziğin ortaya çıkı­
heren Schätzung der Beobachtung şıdır. Gelişimi için belirleyici olan şey “görgül
d er »iatsachen«, noch in d er »An­
w endung« von M athem atik in der olguların” gözlemine verilen büyük değerde
Bestimmung d er Naiurvorgünge — değil, matematiğin doğa-süreçleriııin belir­
sondern im mathemalisrlmi Entwurf
der Natur selbst. Dieser Entwurf ent­
lenim ine “uygulanmasında” da değil, ama
deckt vorgängig ein ständig Vorhan­
denes (Materie) undölfuel den Ho­ Bu tasar önceden sürekli olarak elönünde-
rizont für den leitenden H inblick
aufseine <|uanlilaliv bestim m baren
bulunaıı birşeyi (özdek) açığa çıkarır ve onun
konstitutiven Momente (Bewegung, nicel olarak belirlenebilir oluşturucu kıpıları
Kraft, Ort und Zeit). Erst »im Licht« (devim, kuvvet, uzaysal yer ve zaman) üzerine
einer dergestalt entworfenen Natur
kann so etwas wie eine »Tatsache« yol gösterici bakış için çevreni açar. Ancak bu
g efunden und für einen aus dem yolda tasarlanan bir Doğanın “ışığında” öyle
Entwurf regulativ um grenzten Ver­
such augesetzt w erden. Die »Be­
“görgül olgu” gibi birşey bulunabilir ve bu
gründung« d er » Taisachenvvisseu- tasara göre düzenli olarak sınırlanan bir de­
schaft« wurde nur dadurch möglich, ney için hazırlanabilir. “Görgül olgular bili-
dall die forscher verstanden: es gibt
grundsätzlich keine »blöden Tat­ mi”nin “temellendirilmesi” ancak araştırma­
sachen«. Am m athem atischen Ent­ cının ilkede hiçbir “çıplak görgül olgu”ııun
wurf der N atur ist wiederum nicht
prim är das M athem atische als sol­
olmadığını anlaması yoluyla olanaklı oldu.
ches entscheidend, sondern daß er Yine, Doğanın matematiksel tasarında belirle­
ein Apriori ersehließt. U ndsoliesteht yici olan şey birincil olarak genelde mate­
d en n auch das V orbildliche d er
m athem atischen Naturwissenschaft matiksel olan değil, ama tasarın bir ‘apriori’yi
nicht in ihrer sjx zifischen Exaktheit açığa sermesidir. Ve böylece matematiksel Doğa-
biliminde ömeksel olan şey onun özgün sağın- u n d V erbindlichkeit fü r »Je­
derm ann«, sondern darin, daß in
lığındave “herkes” için bağlayıcılığında değil, ihr das thematische Seiende voenl-
ama onda tema alman varolaıı-şeyleriıı açığa deckl isl, wie Seiendes einzig en t­
çıkarılabilecekleri biricik yolda açığa çıkarıl­ deckt w erden kann: im vorgängt-
geu Knlwiirl'seiuerScinsvcrlassnng.
malarında, Varlık-durumlarmın ön tasarında Mil d er grundbegrilllichcn Ausar­
yatar. Yol gösterici Varlık-anlayışınııı temel beitu n g des fü h ren d en Seinsver-
ständnisscs determ inieren sielt die
kavramlarının gelişdrilmesi ile, yöntemlerinin Ie itlä d e n d e r Methoden, die Struk­
ipuçları, kavramsallık yapısı, 011a ait gerçeklik tur d e r U egrüflichkeil, die zuge­
ve pekiıılik olanakları, temellendirme ve tanıt­ hörige Möglichkeit von W ahrheit
und Gewißheit, die Begrünt lungs-
lama türleri, bağlayıcılık kipi ve iletişim türü [363] u n d Beweisart, d er Modus
kendilerini belirlerler. Bu kıpıların bütünü d er Verbiudliehkeil und die Art der
bilimin tanı varoluşsal kavramını oluşturur. M itteilung. Das Ganze dieser Mo­
m ente konstituiert den vollen exis-
Daha şimdiden herhangi bir yolda karşı­ tenzialeu Begriff d er Wissenschaft.
laşılan varolaıı-şeyleriıı bilimsel tasarı bunların D er wissenschaftliche Entwurf
des je sd io n irgendwie lx*gcgnen-
Varhk-tüıierinin belirtik olarak anlaşılmasına den Seienden läßt dessen Seinsari
öyle bir yolda izin verir ki, böylelikle düııya- ausdrücklich verstehen, so zwar,
içiııde varolaıı-şeyleriıı arı açığa çıkarılışlarının daß damit die möglichen Wege zum
rein en Entdecken des inn erw d t-
olanaklı yolları kendilerini gösterirler. Bu lichcu Seienden odeuliar werden.
tasarlamanın bütününe temalaşlırma diyoruz Das Ganze dieses Eutwerfetis, zu
ki, Varlık-anlayışınııı eklemleııişi, konu ala­ dem die A rtikulation des Seinsver-
stäuduisses. die von ihm geleitete
lımın bu anlayışın kılavuzluğunda sınırlanması Umgrenzung des Sachgebietes und
ve varolaıı-şeylere uygun kavramsallığın bir öıı- die Vor/.eichnung der dem Seien­
den angemessenen Begrilllichkeil
taslağııun çizilmesi 011a aittir. Amacı diiııya- gehören, nen n en wir die Themaii-
içiııde karşılaşılan varolaıı-şeyleriıı öyle bir siniing. Sie zielt au f eine Freigabe
yolda özgiirleştirilmesidir ki, bunlar kendi­ des in n crw elllirh b eg eg n en d en
Seienden dergestalt, d aß es sich
lerini bir arı açığa çıkarış “karşısına fırlatabilir­ einem p u ren Entdecken »enige-
ler,” eş deyişle nesneler olabilirler. Temalaştır- genw erfen«, das h eißt O bjekt
111a nesnelleştirir. İlkin varolaıı-şeyleri “koy­ werden kamt. Die I hem atisierung
objektiviert. Sie »setzt« nicht erst
maz,” ama onları öyle bir yolda özgürleştirir ki, das Seiende, sondern gibt es so frei,
“nesnel olarak” sorgulanabilir ve belirlenebilir tlaß es »objektiv« Ixiiaghar mul lx'-
stim m bar wird. Das objektivieren­
olurlar. Düııya-içiııde elöııüııde-buluııan şey­ de Sein Ix i iiiucrweltlieh Vorhan­
lerin ortasında ve nesnelleştirici Varlık ayır- d en em hat d en C h arak ter ein er
dedici bir ‘şimdikileştirme’karakterini taşır.22 Bu tiHsgezekhiieleii Gegenwärtignngf*.

”’Die These, daß alle Erkenntnis auf


22 Tüııı bilginin “sczgi”yi lıcdellediği savı lüııı bilm enin »Anschauung« ahzweckl, hat den zeit li­
ehen Sinn: alles Erkennen ist tîcgcmvar-
‘şimdikilcştirme’ olduğu biçimindeki zaınansal anlamı hışır.
tigeıı. Ob jede Wissenschaft und oh gar
1lor bir bilimin ve giderek felseli bilginin bile bir ‘şimdikiIcşlir- ) »hilosophische Erkenntnis auf ein ( iegen-
ııte’yi hedefleyip lıeflellemediğine bım ıda karar verilme­ wänigen zieh, bleibe hier noch unent-
scjiirdeu. — l hisseti gebraucht zur Cha­
yecektir. — llıısscrl duyusal algıyı nitelem ek için ‘şimdi- rakteristik der sinnlichen Wahrnehmung
kilcşlirme’ anlatımım kııllamr. Bkz. I/ıgisclıe Untemuhuugen, den Ausdruck »Gegenwärtigen«. Vgl. Log.
birinci yayım, 11)01, Cilt, il, s. 588 ve 520. Cîeııel olarak algının Untersuchungen, I . Aull. (1001) Bd. II.S.
588 11. 020. Die intentionale Analyse der
ve sezginin bu niyelselçö/.tiı 11leı 1ıcsi fenomenin bu “zamansal” Wahruehiming und Anschauung liber-
belim leınşiııi düşündürm üş olmalıdır. “Bilincin” niye isçi­ liaii|>l mußte diese »zeitliche'« Kennzeich­
liğinin oradaki-Varlığuı ekslalik zanıaıısallığuıda temellenmiş nung des Phänomens nahelegcn. Daß und
wie die Intentionalität des »ßewußlscins'«
olması ve butııııı nasıl Ixiyle olduğu aşağıdaki Kesimde göste­ in der ekstatischen Zeitlichkeit des Daseins
rilecektir. | Söz konusu Kesim yayımlanmamıştır. | gründet, wmlderlblgciideAbschuiti zeigen.
Sie u n te rsc h eid et sich von d e r ‘şimdikileştirme’ kendini sağgörünün Şimdi­
Gegenwart der Umsicht vor allem
dadurch, daß das Entdecken der
sinden lıerşeyden önce ilgili bilimin açığa çıkar­
betreffenden Wissenschaft einzig masının yalnızca elöııüııde-bulunanın açığa
d e r E n td eck th eit des V orhan­ çıkarılmışlığmı beklemede olması yoluyla ayır-
d e n e n gew ärtig ist. Diese Ge-
wärtigung d er Entdecktheit grün­ deder. Açığa çıkarılmışlığın böyle beklenmede
det existenziell in einer Entschlos­ olması varolma-ilgili olarak oradaki-Varlığm bir
senheit des Daseins, durch die es
sich au f das S einkönnen in der
kararlılığında temellenir ki, bununla oradaki-
»Wahrheit« entwirft. Dieser Ent­ Varlık kendini “gerçeklik”te ‘Olabilme’sine
w urf ist möglich, weil das In-der- doğru tasarlar. Bu tasar olanaklıdır, çünkü dün-
W ährheit-sein eine Exislenz-
bcstim intm g des D aseins aus­
yadaki-Varlık oradaki-Varlığm bir varoluş-belir-
m acht. Der Ursprung d er Wissen­ leııimini oluşturur. Bilimin kökenini asıl varo­
schaft ans der eigentlichen Exis­ luşta nasıl bulduğunu burada daha öte izle­
tenz ist hier n ic h t weiter zu ver­
folgen. Es giltjetzt lediglich zu ver­ meyeceğiz. Şimdi anlaşılması gereken şey yal­
stehen, daß und wie die Themali- nızca dünya-içiııde varolaıı-şeyleriıı tematik-
sieru n g des innerw eltlichen
S eienden d ie G rundverfassung
leştirilmesiııin oradaki-Varlığm temel duru­
des Daseins, das ln-der-Welt-scin, munu, düııyadaki-Varlığı varsayım olarak alma­
zur Voraussetzung hat. sı ve bunu nasıl yaptığıdır.
Damit die Tliem alisierung des
V orhandenen, d e r wissenschaft­
Elönünde-bulunaııııı tematikleştirilmesi-
liche Entwurf der Natur, möglich niıı, Doğanın bilimsel tasarının olanaklı olması
wird, muß dm Dasein das them a­ için oradaki-Varlık tematikleştirilmiş varolaıı-
tisierte Seiende transzendieren. Die
Transzendenz besteht nicht in der
şeyleri aşmalıdır. Aşkııılık nesnelleştirmeden
O bjektivierung, so n d ern diese oluşmaz; tersine, nesnelleştirme aşkııılığı var­
setzt je n e voraus. Wenn aber die sayar. Ama eğer dünya-içiııde varolaıı-şeyleriıı
11tema[364]tisierung des inner-
w chlich V orhandenen ein Um­ tematikleştirilmesi sağgörülü olarak açığa çıka­
schlag des umsichtig entdecken­ ran tasanın bir dönüşmesi ise, o zaman elal-
d en llesorgens ist, d a u n m uß tında-buluııan şeyin ortasındaki “kılgısal” Varlık
schon dem »praktischen« Sein
lx-im Z uhandenen eine Transzen­ için oradaki-Varlığm bir aşkııılığı daha şim­
d enz des D aseins zu grundelie- diden temelde yaüyor olmalıdır.
gen.
Wenn fern er die Them atisie-
Dahası, eğer tematikleştirme Varlık-aııla-
rung das Seinsverständnis modifi­ yışını değişkiye uğratıyor ve eklemliyorsa, o
ziert und artikuliert, dann m uß zaman tematikleştiren varolaıı-şey, oradaki-
das thematisierende Seiende, das
D asein, sofern es existiert, so
Varlık, varolduğu sürece, daha şimdiden Varlık
etwas wie Sein schon verstehen. gibi birşeyi anlıyor olmalıdır. Varlığın anla­
Das Verstehen von Sein kann neu­ şılması yüksüz kalabilir. Elaltıııda-bulunuş ve
tral bleiben. Z uhandenheil und
V orhandenheit sind dann noch
elönünde-buluııuş o zaman henüz ayırdedilmiş
n ic h t u n te rsc h ied en u n d noch ve giderek henüz varlıkbilimsel olarak kavran­
w eniger ontologisch begriffen. mış bile değildirler. Ama eğer oradaki-Varlık bir
Damit aber das Dasein mit einem
Zeugzusam m enhang soll um ge­ gereç-bağlamı ile işgörebilecekse, o zaman ilgi­
h en köuuen, m uß es so etwas wie lilik gibi birşeyi, gerçi tematik olarak olmasa da,
Bewandtnis, w enngleich u n th e ­ anlamalıdır: Onun için bir dünya açığa serilmiş
matisch, verstehen: es muß Um eine
Weh erschlossen sein. Sie ist mit der olmalıdır. Bu dünya oradaki-Varlığm olgusal
faktischen Existenz des Daseins varoluşu ile birlikte açığa serilmiştir — eğer bu
erschlossen, wenn anders dieses
Seiende wesenhaftals In-der-Well-
varolan-şey, oradaki-Varlık, özünde dünyadaki-
sein existiert. U nd g rü n d et vol- Varlık olarak varoluyorsa. Ve eğer oradaki-Var-
lığın Varlığı bütünüyle zamaıısallıkta temelleıı- lentis das Sein des Daseins in d er
Zeitlichkeit, d a n n m uß diese das
rnişse, o zaman zamaıısallık dünyadaki-Varlığı lu-der-W elt-sein u n d so m it die
ve böylelikle oradaki-Varlığııı aşkmlığıııı ola­ Transzendenz, des Daseins erm ög­
naklı kılmalıdır; bu askıtılık ise, kendi yanın­ lichen, die ihrerseits das 1besorgen­
de, oh th e o retisch e o d er p rak ­
dan, dünya-içinde varolan-şeyleriıı ortasındaki tische Sein bei in n en v eltlich ein
Varlığı, ister kuramsal ister kılgısal olsun on­ Seienden trägt.
larla tasalanan bu Varlığı destekler.

c) Zamansa! Bir Sorun Olarak Dünyanın c) Das zeitliche Problem der


Transzendenz der Welt
Aşkmlığı
Bir ilgililik-bütüıılüğünün sağgörülü tasada Das im umsichtigen Besorgen Ibe­
schlossene V erstehen e in e r Be-
kapsanan anlaşılması ‘-mekiçiıı,’ ‘ona-doğru,’ w am ltnisganzheit g rü n d e t in
‘buna-doğru’ ve ‘onun uğruna’ ilişkilerinin bir einem vorgängigen Verstehen der
önsel anlaşılması üzerinde temellenir. Bu iliş­ Bezüge des llni-zn, Wozu, Dazu,
Um-willcn. D er Zusam m enhang
kilerin bağlan üsı daha önce23imlemlilik olarak dieser Bezüge wurde frü h er” als
sergilenmiştir. Birlikleri dünya dediğimiz şeyi Bedeutsamkeit herausgestellt. Ihre
oluşturur. Şu soru ortaya çıkar: Dünya gibi Einheit macht das aus, was wir Welt
nen n en . Die Erage erhebt sich: wie
birşey oradaki-Varlık ile birliği içinde varlık- ist so etwas wie Weh in seiner Ein­
bilimsel olarak nasıl olanaklıdır? Oradaki-Var- heit m it dem Dasein ontologisch
lığın dünyadaki-Varlık olarak varolabilmesi m öglich? ln w elcher Weise m uß
Well sein, dam it das Daseiti als ln-
için dünya hangi yolda olmalıdır? der-Welt-sein existieren kann?
Oradaki-Varlık kendi kendisinin ‘Olabilme’si Das Dasein existiert nmwillen
eines S cinkönnens sein er selbst.
uğruna varolur. Varolmada, firlaülmışür ve fır­ Existierend ist es geworfen und als
latılmış olarak varolan-şeylere teslim edilmişdr geworfenes an Seiendes ü b eran t­
ki, olduğu gibi, eş deyişle kendi uğruna olabil­ wortet, dessen es bedarf, »//«sein zu
k ö n n en , wie es ist, näm lich
mek için, onlara gereksinir. Oradaki-Varlık olgu­ umwillen sein e r selbst. Sofern
sal olarak varolduğu sürece, kendini ‘kendi Dasein faktisch existiert, versteht es
uğruna’sının o sıradaki ‘-mek için’ ile bu bağ­ sich in diesem Zusam menhang des
Utnwilleu seiner selbst m it einem
lantısında anlar. Varolan oradaki-Varlığııı ken­ jeweiligen Um-zu. Worinnen das
dini onda anladığı şey onun olgusal varoluşu ile existierende Dasein sich versteht,
birlikte “orada”dır. Birincil kendini-anlamanm das ist m it sein e r faktischen
Existenz »da«. Das W orinnen des
‘onda’sı oradaki-Varlığııı Varlık-türünü taşır. prim ären Selbstverständnisses hat
Varolmada, oradaki-Varlık dünyasıdır. die Seinsart des Daseins. Dieses ist
existierend seine Welt.
Oradaki-Varlığııı Varlığını kaygı olarak
Das Sein des Daseins bestimm­
belirledik. Bunun varlıkbilimsel anlamı ten wir als Sorge. D eren o n to ­
zamansallıktır. Zamansallığm ‘Orası ’ııııı açığa logischer Sinn ist die Zeitlichkeit.
D aß u n d wie diese die Erschlos-
serilmişliğini oluşturduğu ve bunu nasıl yaptığı senheit des [365] Da konstituiert,
gösterildi. ‘Orası’nın açığa serilmişliğinde wurde gezeigt, ln d er Erschlossen-
dünya birlikte açığa serilir. İmlemliliğin birliği, lieit des Da ist Welt miterschlosscn.
Die Einheit der Bedeutsamkeit, das
eş deyişle dünyanın varlıkbilimsel yapılaııışı o heißt die ontologische Verfassung
zaman benzer olarak zamaıısallıkta temelleıı- d er Welt, m uß dann gleichfalls in

23Bkz. § 18, s. [87] vss. -’Vgt. § 18, S. 87 n


d er Zeitlichkeit grü nden. Die exis- miş olmalıdır. Dünyanın olanağının varoluşsal-
tenzialzeiüiclu Bedingu ng der Möglich­
keit der Well liegt darin, daß die
zanıansal koşulu ekstatik birlik olarak zamansal-
Zeitlichkeit cds ekstatische Einheit so lığın bir çevren gibi birşey taşımasında yatar. Eks-
etwas wie einen Horizont hat. Die taseler yalnızca birşeye doğru ‘götürülmeler’
Ekstasen sind nicht einfach Entrüc­
kungen zu ... V ielmehr gehört zur değildirler. Tersine, ekstaseye ‘götürülme’ııin
Ekstase ein »Wohin« d e r E ntrüc­ bir “nereye”si aittir. Ekstasenin bu ‘nereye’siııe
kung. Dieses W ohin d e r Ekstase
n e u n e n wir das horizontale Sche­
çevren şeması deriz. Ekstatik şema her üç eks-
ma. D er ekstatische H orizont ist in tasede ayn ayrıdır. Onda oradaki-Varlığm, ister
jeder der drei Ekstasen verschieden. asilliği içinde isterse asılsız olarak olsun, gelecek
Das Schem a, in dem das D asein
zukünftig, ob eigentlich oder unei-
açısından kendine doğru geldiği şema ‘kendi
genllich, auf sich zukommL. ist das uğruna' olandır. Oradaki-Varlığm fırlatılmış
UmwiUm seiner. Das Schema, in dem olarak bir ruhsal durum da kendi için onda
das Dasein ihm selbst als geworfe­
nes in der Befindlichkeit erschlos­
açığa serildiği şemayı fırlatılmışlığın ‘ki onun
sen ist, fassen wir als das Wovor der Önüne'si olarak ya da terkedilmişliğin ‘ki oııa’sı
G ew orfenheit bzw. als Woran d er olarak alıyoruz. Bu Olmuşluğun çevren yapısını
Ü berlassenheit. Es k ennzeichnet
die horizontale Struktur der Gewe­ belirtir. Fırlatılmış olarak kendine teslim edil­
senheil. Um-willen seiner existierend mişlikte kendi uğruna varolmada, oradaki-
in der Uberlassenheil an es selbst als
geworfenes, ist das Dasein als Sein
Varlık, birşeyin yaııısıra Varlık olarak, aynı
b e i... zugleich gegenwärtigeud. Das zamanda ‘şimdikileştiren’dir. Şimdinin çevren
horizontale Schema der Gegenwart şeması ‘-mek için' yoluyla belirlenir.
wird bestim m t durch das Um-zu.
D ie E inheit d e r h o rizo n talen
Gelecek, Olmuşluk, ve Şimdinin çevren
Schem ata von Zukunft, Gewe­ şemalarının birliği zamaıısallığın ekstatik bir­
senheit und Gegenwart gründet in liğinde temellenir. Bütün zamaıısallığın çev­
d e r ekstatischen E in h eit d er
Z eitlichkeit. D er H o rizo n t d er
reni olgusal varoluşu içinde varolaıı-şeyiıı
ganzen Zeitlichkeit bestim m t das, özsel olarak onun üzerinde açığa serildiği şeyi
woraufhin das faktisch existierende belirler. Olgusal oradaki-Varlık ile her durum­
Seiende wesenhaft erschlossen ist. Mit
dem faktischen D asein ist je im da Geleceğin çevreninde bir ‘Olabilme’ tasar­
H orizont d er Zukunft j e ein Sein­ lanır, Olmuşluğun çevreninde “daha şimdi­
könnenentw orfen, im H orizont der den Varlık” açığa serilir ve Şimdinin çevre
G ew esenheit das »Schon sein«
erschlossen und im H orizont d e r ninde tasa edilen şey açığa çıkarılır. Ekstase
Gegenwart Besorgtes entdeckt. Die lerin şemalarının çevrensel birliği ‘-mek-içiıı-
horizontale Einheit d er Schem ata
d e r Ekstasen erm ö g lich t d en
ilişkisi’nin ‘uğruna’ ile kökeıısel bağlantısını
ursp rü n g lich en Z usam m enhang olanaklı kılar. Bunda, zamaıısallığın ekstatik
d e r Um-zu-Bezüge m it dem Um­ birliğinin çevren yapılanışınm temelinde, her
willen. Darin liegt: auf dem G runde
d e r h o riz o n talen Verfassung d er
durumda kendi ‘Orası’ olan varolaıı-şeye açı­
ekstatischen Einheit der Zeitlichkeit ğa serilmiş dünya gibi birşeyin ait olduğu im­
gehört zum Seienden, das je sein Da lenir.
ist, so etwas wie erschlossene Welt.
Wie die Gegenwart in d er Ein­
Tıpkı Şimdinin zamaıısallığın zamaıısallaş-
h eit der Zeitigung d er Zeitlichkeit tırmasııım birliğinde Gelecek ve Olmuşluktaıı
aus Zukunft und Gewesenheit ent­ kaynaklanması gibi, bir Şimdinin çevreni ken­
sp rin g t, so zeitigt sich gleichur­
sprünglich m it d en I lorizonlen der dini Gelecek ve Olmuşluğun çevrenleri ile eş-
Zukunft und Gewesenheit der einer kökeıısel olarak zamansallaştırır. Oradaki-Var-
G egenw art. Sofern Dasein sich
lık kendini zaıııansallaştırdığı sürece, bir dün­
zeitigt, ist auch eine Welt. H in­
sichtlich seines Seins als Zeitlichkeit ya da vardır. Zamansallık olarak Varlığı
açısından kendini zamansallaştırmada, oradaki- sich zeitigend, ist das Dasein au f
dem G runde d er ekstatisch-hori­
Varlık o zamansallığın ekstatik-çevrensel yapı- zontalen V erfassuugjcner wesen­
lanışı temelinde özsel olarak “bir dünyada”dır. haft »in ein er Well«. Die Welt ist
Dünya ne elönünde-bulunur ne de elaltında- weder vorhanden noch zuhanden,
so n d ern zeitigt sich in d e r Zeit­
bulunur; ama kendini zamansallıkta zaman- lichkeit. Sie »ist« m it dem Außer­
sallaştırır. Ekstaselerin ‘kendi-dışında’sı ile bir­ sich der Kkstasen »da«. Wenn kein
Dasein existiert, ist auch k eine
likte “orada dır” Eğer hiçbir oradaki-Varlık varol­ Well »da«.
mazsa, “orada” hiçbir dünya da olmaz. Das faktische besorgende Sein
Elaltında-bulunanın ortasında olgusal ola­ bei Z uh an d en em , tlie Them ati-
sierung des Vorhandenen und das
rak tasalanan Varlık, elönünde-bulunaııın te- objektivierende Entdecken dieses
matikleştirilmesi, ve bu varolan-şeyiıı nesnel­ Seienden setzen schon Well voraus,
leştirici açığa çıkarılışı — tümü de daha şimdiden das heißt, sind m ir als Weisen des
ln-der-Well-[366]seins möglich, ln
dünyayı varsayarlar, eş deyişle yalnızca dün- d e r h o riz o n talen E in h eit d e r
yadaki-Varlığın yolları olarak olanaklıdırlar. ekstatischen Z eitlichkeit g rü n ­
Ekstatik zamansallığın çevrensel birliğinde te­ d end, ist die Welt transzendent.
Sie m uß schon ekstatisch erschlos­
mellenmiş olmakla, dünya aşkındır. Daha şim­ sen sein, dam it aus ih r h er inner-
diden ekstatik olarak açığa serilmiş olmalıdır ki, w eltliches S eiendes beg eg n en
k an n . Ekstatisch h ä lt sich die
ondan çıkarak, dünya-içinde varolan-şeylerle Z eitlichkeit schon in d en H ori­
karşılaşılabilsin. Zamansallık kendini ekstatik zo n ten ih re r Ekstasen u n d
olarak ekstaselerinin çevreninde sürdürür ve komm t, sich zeitigend, au f das in
das Da begegnende Seiende zu­
kendini zamaıısallaştırmakla ‘Orası’ııda karşı­ rück. Mit tler faktischen Existenz
laşılan varolan-şeylere geri gelir. Oradaki-Var- des Daseins begegnet auch schon
lığın olgusal varoluşu ile, daha şimdiden dünya- innerw eltliches Seiendes. Daß
d erg leich e n S eiendes m it dem
içinde varolan-şeylerle de karşılaşılır. Bu tür eigenen Da d er Existenz entdeckt
varolan-şeylerin varoluşun kendi ‘Orası’ ile ist, steh t n ic h t im B elieben des
açığa çıkarılmaları oradaki-Varlığın keyfine D aseins. N ur was es jew eils, in
welcher Richtung, wie weit und wie
bağlı değildir. Yalnızca o sırada neyi, hangi yön­ es en td eck t u n d erschließt, ist
de, ne denli ve nasıl açığa çıkardığı ve açığa Sache seiner Freiheit, wenngleich
serdiği oradaki-Varlığın özgürlüğünün sorun­ im m er in tlen G ren zen sein er
JGeworfenheit.
larıdırlar, üstelik her zaman fırlatıhnışlığmın Die B edeulsam keitsbezüge,
sınırları içinde olsa bile. w elche die S tru k tu r d e r Well
b estim m en , sin d d a h e r kein
Dünyanın yapısını belirleyen imlemlilik- N etzwerk von F orm en, das von
ilişkileri buna göre dünyasız bir özne tarafın­ einem weltlosen Subjekt einem
dan bir tür gereç üzerine serilmiş bir biçimler M aterial iibergeslülpt wird. Das
faktische Dasein komm t vielmehr,
örüntüsü değildir. Dahaçok, olgusal oradaki- ekstatisch sich u n d seine Welt in
Varlık, ekstatik olarak kendini ve dünyasını ‘Ora- d e r E inheit des Da verstehend,
sı’uın birliğinde anlayarak, bu çevrenlerden aus diesen H orizonten zurück auf
das in ihnen begegnende Seien­
geriye onlarda karşılaşılan varolan-şeylere gelir. de. Das verstehende Zurückkom­
Bunlara anlayarak geri gelme varolan-şeyleri m e n au f ... ist d e r existenziale
‘şimdikileştirici’ karşılaşılmaya-bırakmanııı Sinn des gegenw ärtigenden Be-
gegnenlassens von Seiendem, das
varoluşsal anlarrîıdır ki, bu nedenle onlara dün­ deshalb innerweltliches genannt
ya-içinde varolan-şeyler denir. Dünya bir bakı­ wird. Die Welt ist gleichsam schon
ma daha şimdiden her nesnenin olabilece­ »weiter drau ß en « , als es j e ein
O b jek t sein k ann. Das »Trans­
ğinden “daha da dışanda”dır. “Aşkmlık sorunu” zendenzproblem« kann nicht auf
die Frage gebracht w erden: wie şu soruya çevrilemez: Bir özne çıkıp da onda
konun l ein Subjekt hinaus zu
einem Objekt, woliei die Gesamt­ nesneler toplamının dünya düşüncesi ile öz­
heit. der O bjekte mit d er Idee der deşleş tirildiği bir nesneye nasıl gelir? Sorulacak
Welt identifiziert wird. Zu fragen şey şudur: Varolan-şeylerle düııya-içinde karşı­
ist: was erm öglichtes ontologisch,
daß Seiendes innerweltlich begeg­ laşılmışını ve bunların karşılaşılan şeyler olarak
n en und als begegnendes objek­ nesııelleştirilebilmelerini varlıkbilimsel olarak
tiviert w erden kann? D er Rück­
gang auf die ekstatisch-horizontal
olanaklı kılan nedir? Yanıtı dünyanın ekstalik-
fundierte Transzendenz der Welt çevrensel olarak temellendirilmiş aşkınlığına
gibt <lie Antwort. geri dönüş verir.
W'enn das »Subjekt« onto lo ­
gisch als existierendes D asein
Eğer varlıkbilimsel olarak “özne” Varlığı
begriffen wird, dessen Sein in der zamaıısallıkta temellenmiş varoluştaki oradaki-
Zeitlichkeit g rü n d et, d ann m uß Varlık olarak kavranırsa, o zaman dünya “öz-
gesagt werden: Welt ist »sul yektiv«.
D iese »subjektive« Welt ab e r ist nel”dir denmelidir. Ama o zaman bu “öznel”
d a n n als zeitlich-transzendente dünya, zamaıısal olarak aşkın bir dünya olarak,
»objektiver« als jedes m ögliche
»Objekt«.
olanaklı her “ııesııe”den “daha ııesnel”dir.
Durch die Rückführung des In- Dünyadaki-Varlığın zamansallığın ekstatik-
der-Well-seins au f die ekstatisch- çevreıısel birliğine dek izlenmesi yoluyla, ora-
horizontale Einheit d e r Zeitlich­
keit ist die existenzial-ontologische daki-Varlığm bu temel yapılamşınm varoluşsal-
M öglichkeit d ieser G rundver­ varlıkbilimsel olanağı anlaşılır kılınır. Aynı
fassung des Daseins verständlich zamanda açığa çıkar ki, genel olarak düııya-
gem acht. Zugleich wird deutlich,
tlaß die ko n k rete A usarbeitung yapısmm ve bunun olanaklı değişikliklerinin
d er WelLstruktur überhaupt und somut olarak geliştirilmesi gibi bir sorunun
ih re r m öglichen A bwandlungen
n u r in Angriff genom m en werden
üzerine ancak dünya-içiııde olanaklı varolan-
k an n , w enn d ie O ntologie des şeylerin varlıkbilimi genel olarak Varlığın açık­
m öglichen innerweltlic.hcn Seien­ lanmış bir düşüncesi üzerine yeterince güvenli
d en hinreichend sicher an einer
g ek lärten Idee des Seins ü b er­
olarak yönlendirebilirse gidilebilir. Bu düşün­
h au p t orientiert ist. Die mögliche cenin olanaklı yorumu herşeyden önce ora-
Interpretation dieser Idee verlangt daki-Varlığın zamansallığmın sergilenmesini
zuvor die H erausstellung d er
Zeitlichkeit des Daseins, d e r die gerektirir ki, buna dünyadaki-Varlığın şimdiki
jetzige Charakteristik des In-der- betimlemesi hizmet edecektir.
Welt-seins dient. [367]

§ 70. Die Zeitlichkeit der § 7 0 . Oradaki-Varlığa Özgü Uzaysallığın


daseins mäßigen Räumlichkeit
Zamarısallığı
W enngleich der A usdruck »Zeit­ “Zamansalhk” anlatımı “uzay ve zamaıı” üze­
lichkeit« nicht das bedeutet, was
die Rede von »Raum und Zeit« als rine konuşmanın zaman olarak anladığı şeyi
Zeit versieht, so scheint, doch auch imlemese de, uzaysallık gene de oradaki-Var-
d ie R äum lichkeit eine e n tsp re ­
ch en d e G rundbestim m llieil des
lığııı zamaıısallığa karşılık düşen bir temel be­
Daseins auszum acheu wie die Zeit­ lirliliğini oluşturuyor görünür. Buna göre varo-
lichkeit. Die existenzial-zeitliche luşsal-zamansal çözümleme oradaki-Varlığııı
Analyse sch ein t d a h e r m it d er
Räumlichkeit des Daseins au eiue uzaysallığı ile bir sınıra geliyor görünür, öyle ki
Grenze zu kom m en, so daß dieses oradaki-Varlık dediğimiz bu varolan-şeyden,
Seiende, das wir Dasein neunen, in
der N ebenorduung als »zeitlich«
eşgüdüm içersinde, “zamansal” olarak “ve
»und auch« als räumlich augespro- ayrıca” uzaysal olarak söz edilmelidir. Oradaki-
Varlığın varoluşsal-zamansal çözümlemesi ora- d ie n werden m uß. İsı iler existen-
zial-zeillicheu Analyse des Daseins
daki-Varlığa özgü uzaysallık olarak tanıştığımız H alt g eb o ten d u rc h das P häno­
ve dünyadaki-Varlığa ait olduğunu belirttiği­ m en , das wir als daseinsm äßige
miz fenomen yoluyla bir duruşa mı getiril­ Räumlichkeit kennen leruteu und
als zum In-der-W'elt-sein gehörig
miştir?24 aufzeiglen!<?
Varoluşsal yorumun gidişinde oradaki-Var- Daß im Zuge d er exislcnzialeu
In te rp re tatio n die Rede von d er
lığııı “uzaysal-zamansal” belirliliğinden söz »räum lich-zeitlichen« Bestim m t­
edildiğinde, bunun bu varolaıı-şeyin “uzayda h e it des D aseins nich t besagen
ve ayrıca zamanda” elönüııde-bulunduğu de­ kann, dieses Seiende sei »im Raum
u n d auch in d er Zeit « vorhanden,
mek olamayacağı konusunda daha öte tartış­ b e d a rf kein er E rö rteru n g m ehr.
ıla gereksizdir. Zamansallık kaygının Varlık- Z eitlichkeit ist d er Seiussinn d er
.uılamıdır. Oradaki-Varhğın yapılaıuşı ve olma Sorge. Die Verfassung des Daseins
u n d seine W eisen zu sein sind
yollan varlıkbilimsel olarak ancak zamansallık ontologisch n u r möglich au f dem
temelinde olanaklıdır, bu varolaıı-şeyin “za­ G runde d e r Zeitlichkeit, altgese-
h en davon, ob dieses Seiende »in
m anda” yer alıp almadığına bakılmaksızın. d e r Zeit« vorkom m t o d er nicht.
Ama o zaman oradaki-Varlığııı özgün uzay- D aun m uß ab e r auch die spe­
sallığı da zamaıısallıkta temellenmiş olmalıdır. zifische Räum lichkeit des Daseins
in der Zeitlichkeit gründen. Ande­
Öle yandan, bu uzaysallığm varoluşsal olarak rerseits kann d e r Nachweis, daß
yalnızca zamansallık yoluyla olanaklı oldu­ diese Räumlichkeit existenzial nu r
ğunun belgitlenınesi uzayı zamandan çıkar­ durch die Zeitlichkeit möglich ist,
nich t darau f abzielen, d en Raum
samayı ya da onu arı zamana çözündürmeyi aus d er Zeit zu deduzieren, bzw. in
amaçlayamaz. Eğer oradaki-Varhğın uzaysallığı p u re Zeit aufzulösen. W enn die
Räumlichkeit des Daseins von der
varoluşsal temellendirme anlamında zamaıı- Zeitlichkeit im Sinne d er existen-
sallık tarafından “kucaklanıyorsa,” o zaman bu zialen F u n d ieru n g »um griffen«
aşağıda açıklanacak bağlantı da, Kant’ııı anla­ wird, d ann ist dieser im folgenden
zu klärende Zusam m enhang auch
mında, zamanın uzaya karşı önselliğinden ayrı verschieden von dem Vorrang d er
olmalıdır. “Uzayda” elöııünde-bulunan şeyin Zeit g eg e n ü b er dein Raum im
^örgül tasarımlarının ruhsal olaylar olarak Sinne Kants. Daß die em pirischen
Vorstellungen des »im Raum« Vor­
'‘zamanda” akıp gitmeleri ve böylece “ruhsal h an d en en als [isychische Vorkom­
olanın” dolaylı olarak “zamanda” da yer alması mnisse »in der Zeit« verlaufen, und
so das »Physische« m ittelbar auch
bir sezgi-biçimi olarak uzayın varoluşsal-var- »in d er Zeit« vorkomml, ist keine
lıkbilimsel bir yorumu değil, ama ruhsal olarak existenzial-ontologische In terpre­
elönüııde-buluııan şeyin “zamanda” geçip git­ tatio n des Raumes als e in e r An­
schauungsform , so n d ern die on-
tiğinin varlıksal saptanışıdır. lische Feststellung des Ablaufs von
Şimdi oradaki-Varlığa özgü olan ve kendi ]sychisch Ybrlıandeutı 11 »in der Zeit«.
yanından düııya-içiııdeki uzayın açığa çıka­ Es soll exislenzial-analy'tisch
nach den zeitlichen Bedingungen
rılmasını temellendiren uzaysallığm olanağı­ d e r M öglichkeit d e r daseinsm ä­
nın zamansal koşullarına ilişkin varoluşsal- ßigen R äum lichkeit gefragt wer­
den, die ihrerseits das Entdecken
çöziimsel bir sorgulama yapmalıyız. Önce ora- des innerw eltlichcn Raumes fun­
daki-Varlığın hangi yolda uzaysal olduğunu diert. Zuvor müssen wir daran erin­
unmsamalıyız. Oradaki-Varlık ancak olgusal nern, in welcher Weise das Dasein
räum lich ist. R äum lich wird das
>larak düşüşteki varolan birşey anlam ında Dasein n u r sein können als Sorge

-'Bkz. §§ 22-24, s. f101J vss. "'VKI. SS 22-24, S. 101 ff.


im Sinuc des faktisch verfallen­ kaygı olarak uzaysal olabilir. Olumsuz olarak bu
den Existicrcns. Negativ besagt
das: Dasein ist nie, [368] auch
demektir ki, oradaki-Varlık hiçbir zaman, gide­
zunächst nie, im Kaum vorhan­ rek en yakından bile hiçbir zaman uzayda el-
den. Es füllt nicht wie ein reales öııünde-bulunmaz. Reel bir Şey ya da gereç gibi
Ding oder Zeug ein Raumsliick
ans, so daß seine Grenze gegen bir uzay parçası doldurmaz, öyle ki onun onu
den es um gebenden Kaum selbst çevreleyen uzayın kendisine karşı sınırları
n u r eine räum liche Uesthnmung
des Kaumes ist. Das D asein
yalnızca uzayın uzaysal bir belirlenimi olabilsin.
nim m t — im wörtlichen Verstän­ Oradaki-Varlık uzayı ‘içeri alır’ — sözel olarak
de — Raum ein. Es ist keineswegs anlaşılmak üzere.* Hiçbir biçimde yalnızca
n u r in dem Kaumstück vorhan­
d en, d en tler L c ibkörper aus­
beden-cismiıı doldurduğu uzay parçasında el-
füllt. Existierend h at es sich je önüııde-bulunmaz. Varolmakla, her durumda
schon einen S pielraum cinge- daha şimdiden bir ‘oyun yer’iııe ‘yer’ açmıştır.
räu m t. Es Itestim m l je seinen
eigenen O rt so, daß cs aus dem
Kendi ‘yer’iııi [ Ort] öyle belirler ki, onun için
ciu g eräu m ten Kaum a u f den ‘yer’ açılan uzaydan geriye ayırtmış olduğu
»Platz« zurückkom m t, d en es ‘yer’e [Platz] gelir. Oradaki-Varlığın uzayda bir
belegt hat. Um sagen zu können,
das Dasein sei im Kaum an eiuer konumda elöııünde-bıılunduğıınu söyleyebil­
Stelle vorh an d en , m üssen wir mek için, bu varolaıı-şeyi önce varlıkbilimsel
dieses Seiende zuvor ontologisch olarak uygunsuz bir yolda ayrı/aşamalıyız. Bir
unangem essen auffassm . D er
U nterschied zwischen d er uzandı Şeyin “uzaysallığı” ve oradaki-Varlığm
»Räum lichkeit« eines ausge­ uzaysallığı arasındaki ayrını oradaki-Varlığın
d e h n te n D inges u u d d e r des
Daseins liegt auch nicht darin,
uzayı bilmesinde de yatmaz; çünkü ‘uzayı içeri
daß dieses um den Kaum weiß; alına’ uzaysal olanın bir “tasarımlama”sı ile
d enn das Raum -Einnehm en ist özdeş olmaktan öylesine uzaktır ki, dahaçok
so wenig identisch m it einem
»Vorstellen« von Räum lichem ,
onun tarafından varsayılır. Oradaki-Varlığın
daß dieses jenes vorausselzl. Die uzaysallığınııı varoluşa “tinin bir beden ile”
Räum lichkeit des Daseins d arf ölümcül bir “bağlanışı” temelinde sarılan ek­
auch nicht als U nvollkom m en­
h e it ausgelegt w crdcu, die d er
siklik olarak yorumlanması da gerekmez. Ter­
Existenz auf G rund der fatalen sine, oradaki-Varlık “tinsel” olduğu için, ve salt
»V erknüpfung des Geistes m it bu nedenle, uzandı bir cisimsel Şey için özsel
einem I,eib« an h a ftel. Das
D asein kann vielm ehr, weil cs olarak olanaksız kalan bir yolda uzaysal olabilir.
»geistig« ist, und nur deshalb in Oradaki-Varlığın kendi için yer açması yön­
ein er Weise räum lich sein, die
einem a u sg ed eh n ten K örper­
lendirme ve uzak [sız] laştırma yoluyla oluştu­
ding w esenhart unm öglich rulur. Böyle birşey oradaki-Varlığın zaınansallığı
bleibt. temelinde varoluşsal olarak ııasıl olanaklıdır?
Das S icheinräu m en des
Daseins wird konstituiert durch
Oradaki-Varlığın uzaysallığı için zamaıısallığm
A usrichtung und E ntfernung. temellendirici işlevi yalnızca kısaca belirtilecek,
Wie ist tiergleichen existenzial ve bu uzay ve zamanın “birbirine bağlanması”-
auf dem G runde der Zeitlichkeit
des Daseins m öglich? Die
ııııı varlıkbilimsel anlamına ilişkin daha sonraki
fundierende Funktion der Zeit­ tartışmalarımız için zorunlu olduğu düzeye dek
lichkeit für die Räumlichkeit des yapılacaktır. Oradaki-Varlığın kendi için yer
Daseins soll in Kürze nu r soweit
augezeigl werden, als das für die *['mumunum’:: ‘yer doldurm ak.’ Oradaki-Varlık bir cisim
späteren Erörterungen des onto­ gibi uzay ‘doldurmaz’; tersine, ottu ‘içeri alır.’ Ileidegger’iıı
logischen Sinnes tler »Verkop­
fenom enolojik yöntemi sem antik değil am a etimolojik kul­
pelung« von Kaum u n d Zeit
lanıma izin verir. J
notwendig ist. Zur Einräum ung
açmasına bir bölge gibi birşeyin kendini-yöıı- des Daseins gehört das sichausrich-
ten d e Entdecken von so etwas wie
leııdireıı açığa çıkarılışı aittir. Bu anlatım ile Gegend. M il diesem Ausdruck mei­
demek istediğimiz ilkin çevresel olarak elal- n en wir zunächst das Wohin d er
möglichen Hingehörigkeit tles um­
tında-bulunaıı yerleştirilebilir gerecin bir yere
weltlich z u h a n d en en , platzier-
olanaklı aitliğiniu ‘nereye’sidir. Gereç ile tüm Itareti Zeugs. In allem Vorfiuden,
karşılaşmada, onu ele almada, çevreye ya da H andballen, Um- und Wegräumen
von Zeug ist schon G egend en t­
uzağa taşımada daha şimdiden bölge açığa deckt. Das besorgende In-der-Wclt-
çıkarılmıştır. Tasalı dünyadaki-Varlık yönlen­ sein ist a u sg erich tet — sich
dirilir — kendini yönlendirendir. Bir yere ait- ausrich len d . H in gehörigkeit h at
weseuhafteu Bezug zu Bewandtnis.
liğin ilgililik ile özsel ilişkisi vardır. Kendini Sie d e te rm in ie rt sich faktisch
olgusal olarak her zaman tasa edilen gerecin im m er aus dem Bcwaudtniszusam-
ilgililik-bağlamından belirler. Ilgililik-ilişkileri m cuhang des besorgten Zeugs. Die
B ew andtnisbeziige sind n u r im
ancak açığa serilmiş bir dünyanın çevreninde H orizont einer erschlossenen Welt
anlaşılırdırlar. Bunların çevreıı-karakterleri verständlich. D eren H orizontcha-
rak ler erm öglicht auch erst den
ayrıca ancak bir yere bölgesel aitliğin ‘nereye’-
spezifischen H orizont des Wohin
sinin özgün çevrenini olanaklı kılar. Bölgenin d er gegendhaften Hingehörigkeit.
kendini yönlendiren açığa çıkarılışı olanaklı Das sichausrichtcndc E ntdecken
von G egend g rü n d e t in einem
‘oraya’ ve ‘buraya’ııın ekstatik olarak saklı tutu­ ekstatisch Ix-Iialtenden Gewärtigen
lan bir ‘beklem ede olm a’sında temellenir. des möglichen D orthin und H ier­
Kendine yer açma, bir bölge için yönlendi­ her. Das Sicheiuräum en istals aus­
g erich tetes G ew ärtigen von G e­
rilmiş ‘beklemede olma’ olarak, eş-kökensel g end glcichursprünglich ein Nä­
olarak elaltmda-bulunanın ve elönüııde-bulu- h ern (E n tfern en ) von Zuhatide-
naııın bir yakııılaştırılmasıdır (uzak [sız] laş- nein [369] und Vorhandenem. Aus
der vorenldccklen Gegend kom m t
tırma). Önceden açığa çıkarılmış bölgeden, das Besorgen en tfern en d au f das
tasa uzak [sız] laştıruıada en yakın olana geri Nächste zurück. N äherung und un­
gelir. Uzak[sız]laştırılmış ve dünya-içinde el- gleichen Schätzung und Messung
d e r Abstände in n e rh alb des en t­
önüııde-bulunan şeyin içersinde uzaklıkların fern ten innerw elllich V orhande­
yakınlaştırılması ve ayrıca hesaplanma ve öl­ n en g ründen in einem Gegenwär­
tigen, das zur Einheit d er Zeitlich­
çülmesi bir ‘şimdikileştirme’de temellenir ki, keit gehört, in d e r auch Ausrich­
içinde yönlendirm enin de olanaklı olduğu tung möglich wird.
zamaıısallığm birliğine aittir Weil das Dasein als Zeitlichkeit
in seinem Sein ekstatisch-horizon­
Oradaki-Varlık zamansallık olarak Varlı­ tal ist, kann es taktisch und ständig
ğında ekstatik-çevrensel olduğu için, olgusal einen eingerättmten Raum m ilneh­
olarak ve sürekli olarak ‘yer açılmış’ bir uzayı m en . Mit Rücksicht a u f diesen
ekstatisch eingenom m enen Raum
kendisiyle birlikte alabilir. Bu ekstatik olarak b e d e u tet das H ier d e r jeweiligen
içeri alınmış uzay açısından o sıradaki olgusal faktischen lu g e bzw. Situation nie
konumun ‘burası’ hiçbir zaman bir uzay-ko- eine Raumstclie, sondern d en in
A u srichtung u n d E n tfern u n g
nıımunu değil, ama en yakından tasa edilen geöffneten Spielraum des Umkrei­
gereç-bütününüıı eriminin yönlendirmede ve ses des nächst b eso rg ten Zeug-
uzak [sız] laştıruıada açılmış oyun alanını imler. ganzen.
In d e r N äherung, die das »in
“Şeyde soğrulmuş” el işinin ve uğraşta-ol- d er Sache aufgehende« H andha­
manııı olanaklı kıldığı yakınlaştırmada kaygı­ b en u n d B eschäftiglsein erm ö g ­
licht, lx'kuudet sich die wesenhafle
nın özsel yapısı, düşme, kendini bilinir kılar.
Struktur d er Sorge, das Verfallen.
Düşmenin vaıoluşsal-zamansal yapıkmışım Dessen existenzial-zcitliche Konsti-
tution ist d adurch ausgezeichet, ayırdedici kılan şey düşmede temellendirilmiş
daß iu ihm und damit auch in der
»gegenwärtig« fundierten N ähe­
ve böylelikle ayrıca “şimdide” temellendirilmiş
rung das gewärtigende Vergessen yakınlaştırmada ‘beklemede olan’ unutmanın
der Gegenwart nachspringt. In der Şimdinin ‘ardından sıçraması’dır. Birşeyin ken­
näh ern d en G egcnw ärtignng von
etwas aus seinem D orther verliert di ‘şuradan ’ından yakma getirilerek ‘şimdiki-
sich das Gegenwärtigen, das Dort leştirilmesi’ııde ‘şimdikileştirme’ ‘şurada’yı
vergessend, in sich selltst. D aher
kommt es, daß, wenn die »Betrach­
unutarak kendini kendi içinde yitirir. Buna
tung« des innerw eltlichen Seien­ göre, eğer dünya-içinde varolaıı-şeyin “irdele­
den in einem solchen Gegenwär­ mesi” böyle bir ‘şimdikileştirme’de başlayacak
tigen auhebt, der schein entsteht,
es sei »zunächst« nur ein Ding vor­
olursa, “ilk olarak” yalnızca bir Şeyin İliç kuş­
h an d e n , h ie r zwar, ab e r u n b e­ kusuz burada, ama genel olarak bir uzayda
stimmt in einem Kaum überhaupt. belirsizce elönünde-bulunuyor olması gibi bir
N ur a u f dem Grunde der eksta-
tisch-lwrizontcilen Zeitlichkeit ist der görünüş ortaya çıkar.
Einbruch des Daseins in den Ilauin Ancak ekstatik-çmrensel zavıansaUıktadır ki ora-
möglich. Die Well ist uicht im Kanin
vorhanden; dieser jedoch läßt sich
daki-Varltğın uzaya kırılması olanaklıdır. Dünya
n u r innerhalb einer Welt entdec­ uzayda elönünde-buluıımaz; gene de uzay an­
ken. Die ekstatische Z eitlichkeit cak bir dünyanın içersinde açığa çıkarılmaya
der dascinsmäßigcu Räumlichkeit
macht gerade die Unabhängigkeit
izin verir. Oradaki-Varlık karakterindeki uzay-
des Raumes von der Zeit verstän­ sallığın ekstatik zamaıısallığı tam olarak uzayın
dlich, um gekehrt alter auch die zamandan bağımsızlığını, ama evrik olarak
»Abhängigkeit« tles Daseins vom
Raum, die sich in dem bekannten oradaki-Varlığııı uzaya “bağımlılığı”m anlaşılır
P hänom en offenbart, daß die kılar ki, bu bağımlılık kendini “uzaysal tasarım-
Selbstauslegung des Daseins und
d e r B edeutungsbestand d e r
lar”m oradaki-Varlığııı kendini-yorumlamasıua
S prache ü b erh au p t w eitgehend ve genel olarak dilin imlemler içeriğine baştan
von »räum lichen Vorstellungen« sona egemen olmaları gibi iyi bilinen feno­
durchherrscht ist. Dieser Vorrang
des Räum lichen in d er Artikula­
mende açıkça gösterir. Uzaysal olanın imlem ve
tion von Bedeutungen und Begrif­ kavramların eklemleııişindeki bu önceliği te­
fen hat seinen Grund nicht in einer melini uzayın özgün bir gücünde değil, ama
spezifischen M ächtigkeit des Rau­
mes, sondern in der Seinsart des oradaki-Varlığııı Vaıiık-türüııde taşır. Özsel ola­
Daseins. Wesenhaft verfallend, ver­ rak düşüşte olmakla, zanıansallık kendini ‘şim-
liert sich die Zeitlichkeit in das
Gegenwärtigen und versieht sich
dikileştirıne’de yitirir ve yalnızca kendini tasa
uicht n u r um sichtig aus dem be­ edilen elaltında-bulunaıı şeylerden sağgörülü
sorgten Zuhandenen, sondern ent­ olarak anlamakla kalmaz, ama ‘şiıııdikileştir-
nim m t dem , was das G egenwär­
tigen au ihm als anwesend ständig
m e’ııiıı o şeylerde bulunuyor olarak sürekli kar-
autrifl't, den räumlichen Beziehun­ şılaşüğı şeyden, yani uzaysal bağıntılardan ge­
gen, die Leitfäden für die Artiku­ nel olarak anlamada anlaşılanın ve yorumlana­
lation des im Verstehen üIxThaüpl
V erstandenen und A uslegbaren. bilir olanın eklemleııişi için ipuçlarını alır.
[370]

§ 71. Der zeitliche Sinn der § 7 1 . Oradaki-Varlığııı Gündelikliğinin


Alltäglichkeit des Daseins Zamansal Anlamı
Die Analyse tler Zeitlichkeit ries Tasanın zamansallığının çözümlemesi oradaki-
Besorgens zeigte, daß die wesent­
lich en S tru k tu re n d er Seinsver­
Varlığııı Varlık-durumunuıı özsel yapılarının
fassung des Daseins, die vor der kendilerinin varoluşsal olarak zamansallığa geri
alınmaları gerektiğini gösterdi (bu yapılar za- llerausstelhıng d er Zeitlichkeit in
d er Absicht-au t eine H inleitung zu
maıısallığın sergilenişinden önce, ama ona gö­ dieser in terp retiert wurden, so llst
türme amacıyla yorumlanmışlardı). Daha en existenzial in die Zeitlichkeit zurück-
başında, analitik oradaki-Varlığın belirli, ayır- genommen w erden m üssen. Im
ersten Ansatz wählte die Analytik
dedici bir varoluş-olanağını tema olarak seç­ nicht eine bestimmte, ausgezeich­
medi; tersine, kendini varolmanın göze çarp­ n ete E xistenzm öglichkeil des
Daseins als Them a, sondern orien­
mayan, sıradan yoluna göre yönlendirdi. Ora- tierte sicli au d e r unauffälligen,
daki-Varlığııı onda kendini en yakından ve durchschnittlichen Weise des Exis-
çoğunlukla sürdürdüğü Varlık-türüııe günde­ lierens. Wir nan n ten die Seinsari,
in d e r sich das Dasein zunächst
liklik dedik.25 u n d zum eist hält, die Alltäglich-
Bu anlatım ın tem elde ve varlıkbilimsel keiP.
sınırlanış içinde neyi imlediği karanlık kalır. Was d ieser A usdruck im
G runde und ontologisch umgrenzt
Ayrıca araştırm anın başında giindelikliğin lxideutet, blieb dunkel. Auch bot
varoluşsal-varlıkbilimsel anlamını bir soruna sich im Anfang der U ntersuchung
kein Weg, den existenzial-onlolo-
çevirmenin bile herhangi bir yolu söz konusu gischen S inn d e r A lltäglichkeit'
değildi. Ama bundan böyle oradaki-Varlığın auch nu r zum Problem zu machen.
Varlık-anlamı zamansallık olarak aydınlatıl­ N u n m eh r ist d er Seinssiun des
Daseins als Zeitlichkeit aufgehellt.
mıştır. Henüz “gündeliklik” teriminin varoluş- Kann noch ein Zweifel hinsichtlich
sal-zamaıısal imlemi açısından bir ikircim söz d er exisleuzial-zciilichen Betlcu-
konusu olabilir mi? Gene de bu fenomenin lu u g dos Titels »Alltäglichkeit«
obwalten? Gleichwohl sind wir von
varlıkbilimsel bir kavramının çok uzağındayız. einem outologischeu Begriff dieses
Giderek zamaıısallığın buraya dek yerine geti­ Phänomens weit entfernt. Es bleibt
sogar fraglich, o b die bislang
rilen açımlamasının gündelikliğiıı varoluşsal d u rch g efü h rte Explikation d e r
anlamını sınırlayabilmek için yeterli olup ol­ Z eitlichkeit h iu re ich t, um d en
madığı bile sorgulanabilirdir. exislenzialen Sinn d er Alltäglich­
keit zu um grenzen.
Gündeliklik gene de açıkça içinde oradaki- Die A lltäglichkeit m ein t doch
Varlığın kendini “tüm günler” boyunca sür­ offenbar die Art zu existieren, in
dürdüğü varolma türü ünlemini taşır. Ve gene d e r sich das D asein »alle Tage«
hält. U nd doch bedeutet das »alle
de “tüm günler” oradaki-Varlığa onun “yaşam- Tage« n ic h t die Sum m e d er
zamanı” boyunca ayrılan “güııler”in toplamını » läge«, die dem Dasein in seiner
»Lebenszeit« besch ied eu sind.
imlemez. Gerçi “tüm giinler”iıı takvim anla­ Wenngleich das »alle Tage« nicht
mında alınmaması gerekse de, gene de “her kalendarisch verstanden sein soll,
güıı”üıı ünleminde böyle bir zamaıı-belirliliği so schwingt doch auch eine: solche
Z eitb estim m th eit in eler B edeu­
birlikte sallılımdadır. Gündeliklik anlatımında tu n g von »Alllag« m it. P rim är
birincil olarak varoluşun belirli bir 1Nasıl’ı m ein t jceloch d e r A usdruck All­
imlenir ki, oradaki-Varlığa bütün bir “yaşam täglichkeit ein Itcsiiiniutes M eiler
Existenz, das »zeitlebens« das
boyu” egemendir. Önümüzdeki çözümleme­ Dasein d u rch h errsch t. Wir ge­
lerde sık sık “en yakından ve çoğunlukla” anla­ b rau ch ten in d en v o rsteh en d en
Analysen oft die Anselrücke »zu­
tımını kullandık. “En yakından” oradaki-Var- nächst und zumeist«. »Zunächst«
lığın kamusallığın ‘birbiri-ile-birlikte’siııde b ed e u tet: die Weise, in eler das
“açıkta” olma yolunu imler — üstelik “temel”- Dasein im M iteinander eler Öffent­
lichkeit »offenltar« ist, mag cs auch
de tam anlamıyla varolma-ilgili olarak güııde- »im G runde« die A lltäglichkeit

- ’l i k z . § i), s . 14 2 ] v s s . »Vgl. § t>. S. 12 ff.


gerade existenziell »überwunden« likliğiıı “üstesinden gelmiş” olsa bile. “Çoğun­
h ab e n . »Zumeist« b ed e u tet: die
Weise, in der das Dasein n irb l im­
lukla” oradaki-Varlığın kendini her zaman
mer, aber »in d e r Regel« sieh für değil ama “bir kural olarak” Herkese gösterme
Jetierm ann zeigt. yolunu imler.
Die Alltäglichkeit meint das Wie,
dem gem äß das Dasein »in den lag Gündeliklik oradaki-Varlığın “günü günü­
liineinlebl«, sei es in allen seinen ne” ona göre “yaşadığı” ‘Nasıl’ı imler — ister
V erhaltungen, sei es n u r in
gewissen, tlureli das M ileinander-
tüm davranışlarında olsun, isterse yalnızca bir-
sein vorgezeiehnelen. Zu diesem biri-ile-birlikte-Varlık tarafından saptanan belli
Wie gehört ferner das behagen in davranışlarında. Dahası, bu ‘Nasıl’a alışkan­
der Gew ohnheit, mag sie auch an
das [371] lä stig e und »Widerwär­
lığın kolaylığı aittir, üstelik ağır ve “bıktırıcı”
tige« zwingen. Das Morgige, dessen olana zorlaşa bile. Gündelik tasanın bekle­
tlas alltägliche Besorgen gewärtig mede olduğu ‘yarınki’ “ilksiz-sonsuz dünkü ”-
bleibt, ist das »ewig Gestrige«. Das
Einerlei d er Alltäglichkeit nim m t dür. Güııdelikliğin ‘tekdüzeliği’ tam olarak
als Abwechslung, was je geratle d er günün getirdiğini bir değişim olarak alır. Gün­
Tag bringt. Die Alltäglichkeit be­ deliklik oradaki-Varlığı giderek İnsanı “kah­
stimmt das Dasein auch dann, wenn
es sich nicht das Man als »Helden« raman” olarak seçmediği zaman bile belirler.
gewählt hat. Ama, “biri” insanların yapıp ettiklerine
Diese vielfältigen Gharaklerc der
“bakarken,” güııdelikliğin bu çok yanlı karak­
A lltäglichkeit k ennzeichnen sie
ab e r keineswegs als bloßen terleri onu oradaki-Varlığın sunduğu salt bir
»Aspekt«, den das D asein bietet, “yan” olarak nitelemez. Gündeliklik bir olma
wenn »man« das Tun und fre ite n
d e r M enschen »ansiehl«. A lltäg­
yoludur ki ve 011a hiç kuşkusuz kamusal açık­
lichkeit ist eine Weise zu sein, der lık aittir. Ama birinin kendi varolma yolu ola­
allerdings die ö ffentliche Offeti- rak gündeliklik o sıradaki “bireysel” oradaki-
barkeit zugehört. Als Weise seines
eigenen Exislierens ist die Alltäg­
Varlık için az çok tanıdıktır ve bu hiç kuşkusuz
lichkeit aber auch dem jeweiligen ruhsal durum ve donuk keyifsizlik yoluyla böy-
»einzelnen« D asein m e h r o d er ledir. Oradaki-Varlık güııdelikliğin sıkıntı ve­
m inder Ix kannt und zwar durch tlie
B efindlichkeit d e r fahlen Un- rici “acısını” çekebilir, 011un sıkıntısına ba­
gestiiiimtheit. Das Dasein kann an tabilir, ve işinde ona kendini unutturacak yeni
d er Alltäglichkeit d u m pf »leiden«, oyalanmalar arayarak ondan kaçınabilir. Ama
in ihrer Dumpfheit versinken, ihr in
der Weise auswoichen, daß es für die varoluş kıpısal olarak ve hiç kuşkusuz sık sık
Zerstreutheit in tlie Geschäfte neue salt “o kıpı için” bile olsa ‘lıergün’ üzerinde
Z erstreuung sucht.. Die Existenz
kann a t e r auch im Augenblick und
egemen olabilir, ama onu hiçbir zaman silip
freilich oft auch n u r »für d en yokedemez.
Augenblick« d e n Alltag m eistern, Oradaki-Varlığın olgusal yorumlaııınışlı-
obzwar nie auslöschen.
Was in der faktischen Ausgelegt-
ğıııda varlıksal olarak öylesine tanıdık olan şey,
lieit des Daseins ontisch so bekannt ona bir kez bile dikkat etmediğimiz şey, varo-
ist, daß wir dessen n ic h t einm al luşsal-varlıkbilimsel olarak kendi içinde bilme­
achten, b irgt exislcnzial-onlolo-
gisch Rätsel ü te r Rätsel in sich. Der
ce üzerine bilmece gizler. Oradaki-Varlığın
»natürliche« H o rizo n t für d en varoluşsal analitiğinin ilk başlangıcı için “do­
ersten Ansatz der exislenzialen Ana­ ğal” çevren salt görünürde kendiliğinden-açıktır.
lytik des Daseins ist nu r scheinbar
selhsl-versliindlich. Ama buraya dek verilen zamaıısallık yoru­
Befinden wir uns aber nach der mundan sonra, kendimizi güııdelikliğin yapı­
bisherigen Interpretation der Zeit­ sının varoluşsal sınırlanışı açısından daha
lichkeit mit Rücksicht au f die exis-
lenziale U m grenzung der S truktur umut verici bir durumda bulur muyuz? Ya da
bu kafa karıştırıcı fenom ende tam olarak der Alltäglichkeit in einer aussichts­
reicheren läg e? O der wird an diesem
zamansallığııı önümüzdeki açımlamasının verwirrenden Phänom en gerade das
yetersizliği mi açığa çıkar? Şimdiye dek ora- U n zu reic h en d e d e r v o rsteh en d en
daki-Varlığı sürekli olarak belli konumlarda E xplikation der Z eitlichkeit
offenkundig? H aben wir bisher nicht
durdurmadık mı ve, bununla “tutarlı olarak,” ständig das Dasein au f gewisse 1-agen
günü gününe yaşayan oradaki-Varlığın bu u n d S itu atio n en stillgelegt u n d
»konsequent« mißachtet, daß es sich,
günlerin akışı içinde “zamansal olarak” uzan­ in seine Tage h in ciu lcb cn d , in d er
dığını gözardı etmedik mi? Bir ve aynı olan, Folge seiner lä g e »zeitlich« erstieckl?
alışıldık olan, “dün nasılsa bugün ve yarııı da Das E inerlei, die G ew ohnheit, das
»wie gestern, so h eute und morgen«,
öyle olan,” “çoğunlukla” olan — tüm bunlar das »Zumeist« sind o hne Rückgang
oradaki-Varlığın “zamansal” uzanışına geri au f die »zeitliche« Erstreckung des
dönülmeksiziıı ayrımsanamazlar. Daseins n icht zu fassen.
U nd g e h ö rt zum ex istieren d en
Ve oradaki-Varlığın zamanını harcarken Dasein n icht auch das Faktum, daß
“zamanı” her gün hesaba katması ve bu “he­ es, seine Zeit verbringend, tagtäglich
d er »Zeit« R echnung trägt und die
saplamayı” gökbilimsel-takvimsel olarak dü­ »Rechnung« asIronoin isch-kalenda-
zenlemesi olgusu da varolan oradaki-Varlığa risch regelt? Erst wenn wir das all­
ait değil midir? Ancak oradaki-Varlığın gün­ tägliche »G eschehen« des Daseins
und das von ihm in diesem Gesche­
delik “olaylarıııı”s ve onun bu olaylarda tasa­ hen lx'sorgte Rechnen m ittler »Zeit«
landığı ‘“zaman” ile hesaplama’yı oradaki- in die Interpretation d er Zeitlichkeit
Varlığın zamansallığıınn yorumuna kattığı­ des Daseins eiu b ezich eu , wird die
O rientierung umfassend genug, um
mız zamandır ki yönelimimiz genel olarak d en on to lo g isch en Sinn d e r All­
gündelikliğin varlıkbilimsel anlamını sorun täglichkeit als solcher zum Problem
m achen zu können. Weil jed o ch m it
edebilmek için yeterince kapsamlı olacaktır. dem T itel A lltäg[372]lichkelt im
Gene de gündeliklik terimi ile temelde za- G runde nichts anderes gem eint ist als
mansallıktan başka birşey imlenmediği için, die Zeitlichkeit, diese aber das Sein
des Daseins erm öglicht, k ann die
ama zamansallığı oradaki-Varlığın Varlığı ola­ zu reich en d e begriffliche U m gren­
naklı kıldığı için, gündelikliğin yeterli kav­ zung tler Alltäglichkeit erst im Rah­
ramsal sınırlanışına genel olarak Varlığın m en d er grundsätzlichen Erörterung
des Sinnes von Sein ülx-rhaupt und
anlamının ve olanaklı değişikliklerinin ilke­ sein e r m ö glichen A bw andlungen
sel tartışması çerçevesinde ulaşılabilir. gelingen.
Fünftes Kapitel Beşinci Bölüm
Zeitlichkeit und
Geschieh tlichkeit Zamansallık ve Tarihsellik

§72. Dit. existenziairimioiogisciie § 7 2 . Tarih Sorununun Varoluşsal-


Exlmitim des Problems der Geschichte T7 , . ,
1 Varlikbilimsel Açımlaması
Alle Ueiiiüluiiigen d e r cxistenzialen Varoluşsal Analitiğin tüm çabalan tek bir
Analytik gellen dem einen Ziel, eine
M öglichkeit der Beantw ortung der hedefe, genel olarak Varlığın anlamına ilişkin
Frage nach dem Sinn von Sein über­ soruyu yanıtlamanın bir olanağını bulmaya
h au p t zu Finden. Die A usarbeitung
dieser Frage verlangt eine U m gren­
yöneliktir. Bu sorunun geliştirilmesi Varlık
zung des Phänomens, in dem selbst gibi birşeyin onda erişilebilir olduğu bir feno­
so etwas wie Sein zugänglich wird, m enin, Varlık-anlayışı fenom eninin kendi­
des Seinsveisländnisses. Dieses alx-r
g e h ö rt zur Seinsverfassung des
sinin bir sınırlanışını gerektirir. Ama bu feno­
Daseins. Erst w enn dieses Seiende men oradaki-Varlığın Varlık-durumuna aittir.
zuvor h in re ic h e n d u rsprünglich Ancak bu varolaıı-şey yeterince kökensel ola­
in terp retiert ist, kann das in seine
Seinsverfassung eingeschlossene rak yorumlandığı zamandır ki, onun Varlık-
Seinsvenständuis selbst lx’gritt'en und durumunda kapsanan Varlık-anlayışınm ken­
auf diesem G runde die Frage nach
dem in ihm verstandenen Sein und
disi kavranabilir ve bu zeminde bu anlayışta
nach d en »Voraussetzungen« dieses anlaşılan Varlığa ilişkin ve bu anlamanın “var­
Verstehens gestellt werden. sayımlarına” ilişkin sorular formüle edilebilir.
W enngleich im einzelnen viele
S tru k tu re n des Daseins noch im
Oradaki-Varlığın tek tek birçok yapısının
D unkel liegen, so scheint doch mit henüz karanlıkta kalmasına karşın, gene de
d er A ufhellung tler Zeitlichkeit als öyle görünür ki kaygının olanağının kökensel
u rs p rü n g lic h er B edingung d er
M öglichkeit der .Soig*die geforderte koşulu olarak zamaıısallığın aydınlatılması
u rsp rü n g lic h e In te rp re ta tio n des ile, oradaki-Varlığın istenen kökensel yoru­
D aseins e rre ic h t zu sein. Die
Zeitlichkeit wurde im H inblick auf
muna ulaşılmıştır. Zamansallık oradaki-Varlı-
das eigentliche Ganzseinkönuen des ğın asıl bütün-1Olabilme’si açısından sergi­
Daseins herausgeslellt. Die zeitliche lendi. Bundan sonra, kaygının zamansal yoru­
In terpretation d e r Sorge bew ährte
sich sodann durch den Nachweis der
mu tasalı dünyadaki-Varlığın zamaıısalhğınm
Zeitlichkeit des besorgenden lu-der- belgitleıımesi yoluyla doğrulandı. Asıl bütiiıı-
Welt-scins. Die Analyse des eigent­ ‘Olabilme’ııiıı çözümlemesi ölüm, kabahat
lichen G anzseinkönneus enthüllte
d en in d e r S orge verw urzelten, ve duyuncun kaygıda kökleşmiş olan eş-kö-
g le ichursprüuglichen Zusam m en­ ketısel bağlantısını ortaya serdi. Oradaki-
hang von Tod, Schuld und Gewissen.
Kann das D asein noch ursp rü n g ­
Varlık kendi asıl varoluşunun tasarında oldu­
licher verstanden w erden als im Ent­ ğundan daha da kökensel bir yolda anlaşıla­
w urf seiner eigentlichen Existenz? bilir mi?
O b wir gleich bislang keine Mög­
lichkeit eines radikaleren Ansatzes
Şimdiye dek varoluşsal Analitiğe daha
der exislenzialen Analytik sehen, so köktenci bir yaklaşım için bir olanak görme­
miş olmamıza karşın, gene de, tam olarak gün- erwacht, doch gerade inil Rücksicht
a u t die vorstehende Erörterung des
delikliğiıı varlıkbilimsel anlamının önceki tar­ ontologischen Sinnes d er Alltäg­
tışması açısından, güç bir irdeleme kendini lichkeit ein schweres Redenken: ist
d e n n in d e r Tat das G anze des
gösterir: Gerçekte oradaki-Varlığın bütünü asıl
Daseins hinsichtlich seines eigent­
bütün-Varhğı açısından varolıışsal çözümlemiıı lichen Ganzseinsiii die Vorhalle der
ön-iyeliğine getirilmiş midir? Oradaki-Varlığın exisleuzialen Analyse gebracht?
Die au f die G anzheit des Daseins
bütünlüğü ile bağıntılı soru-formülasyoııu asil­ liezogeue Fragestellung mag ihre
liği içindeki bir varlıkbilimsel ikircimsizliğe iye gen u in e ontologische Eindeutig­
olabilir. Sorunun kendisi giderek ölüme-doğru- keit Ix'sitzen. Die Frage sellisl mag
sogar mit Rücksicht a u f das Sein
Varlık açısından yanıtını bulmuş bile olabilir. zum [373] Ende ih re Antwort
Ama ölüm gene de yalnızca oradaki-Varlığın gefunden hallen. Allein d er Tod ist
doch nu r das »Ende« tles Daseins,
“soııu”dıır; ve biçimsel olarak alındığında yal­ form al g en o m m en n u r das eine
nızca leh bir sondur ki, oradaki-Varlığın bütün­ Ende, das die Daseinsganzheit imi-
lüğünü çepeçevre sarar. Ama öteki “son” “baş­ schlieflt. Das andere »Ende« aller
ist d er »Anfang«, d ie »G eburt«.
langıçtır, “doğuştur. Ancak doğum ve ölüm Erst das S eiende »zwischen« Ge­
“arasındaki” varolaıı-şey aranan bütünü sunar. b u rt u n d Tod stellt das gesuchte
Buna göre Analitiğin şimdiye kadarki yönelimi G anze dar. Sonach blieb die
bisherige O rien tieru n g d e r Ana­
varolan bütün-Varlığa doğru tüm eğilim duru­ lytik bei aller T endenz au f das
munda, ve asıl ve asılsız ölüme-doğru-Varlığın existierende Ganzsein und trotz der
gerçek açımlamasına karşın, “tek-yaıılı” kaldı. g enuinen Explikation des eigent­
lichen u n d uneig en tlich en Seins
Oradaki-Varlık ancak bir bakıma “öne doğru” zum Tode »einseitig«. Das Dasein
varolarak ve tüm olmuş olanı “arkasında” bıra­ stan d n u r so im Thema, wie cs
gleichsam »nach vorne« existiert
karak temamız oldu. Yalnızca başlangıca-doğ- u n d alles Gewesene »hinter sich«
ru-Varlık değil, ama herşeydeıı önce oradaki- läßt. N icht n u r das Sein zum An­
Varlığın doğum ve ölüm arasında uzanışı göze fang blieb unbeach tet, sondern vor
allein die Erstreckung des Daseins
çarpmadan kaldı. Tam olarak içinde oradaki- zwischen G eburt und Tod. G erade
Varlığın kendini her nasılsa sürekli olarak sür­ der »Zusammenhang des Lebens«,
dürdüğü “yaşam bağlantısı” bütün-Varlığııı in dem sich doch das Dasein stän­
dig irgendwie hält, wurde bei der
çözümlemesinde gözardı edildi. Analyse des Ganzseins übersehen.
O zaman, doğum ve ölüm arasındaki “bağ­ Müssen wir d ann nicht, wenn­
lantı” olarak sözü edilen şeyin varlıkbilimsel g leich das, was als »Zusam m en­
hang« zwischen G eburt und Tod
olarak bütünüyle karanlık olmasına karşın, au g esp ro ch cn wird, ontologisch
oradaki-Varlığın bütünlüğünün Varlık-anlamı völlig dunkel ist, den Ansatz d er
olarak zamansallık bildirimi geri alınmamalı Z eitlichkeit als Seinssinn d er
D aseinsganzheit zurücknehm en?
mıdır? Ya da, herşeydeıı önce, sergilenmiş olan O d er gibt die herausgestellte Zeit­
zamansallık sözü edilen “bağlaııtı”ya ilişkin lichkeit a llererst d en Roden, die
existenzial-ontologische Frage
varoluşsal-varlıkbilimsel soruyu ikircimsiz bir nach dem genannten »Zusammen­
yöne çevirmenin zeminini verir mi? Belki de bu hang« in eine eindeutige Richtung
araştırmaların alanında sorunların hafife alın­ zu bringen? V ielleicht ist es im
F eld e d ieser U n tersu ch u n g en
mayacağını öğrenmiş olmamız daha şimdiden schon ein Gewinn, daß wir lernen,
bir kazançtır. d ie l’roblem e n ic h t zu le ich t zu
Ne doğum ve ölüm arasındaki “yaşam bağ­ nehm en.
Was scheint »einfacher« zu sein
lantısının betimlemesinden “daha yalın” gö­ als die Charakteristik des »Zusam­
rünür? Bu bağlantı “zamandaki” yaşantıların m enhangs des Lebens« zwischeu
G eb u rt und I'od? Er besieht aus bir dizisinden oluşur. Eğer sorgulanan bağ­
einer Abfolge von Erlebnissen »in
der Zeit«. Geht m an dieser Kenn­
lantının nitelemesine, ve herşeydeıı önce var-
zeichnung des fraglichen Zusam­ lıkbilimsel sayıltılarına dalıa derinlemesine
m enhanges u n d vor allem ih re r girilecek olursa, o zaman dikkate değer birşey
ontologischen V ortncinung ein­
dringlicher nach, dann ergibt sich kendini gösterir. Bu yaşantılar dizisinde “aslın­
etwas M erkw ürdiges, ln dieser da” her durumda yalnızca “o sıradaki ‘Şimdi’-
A bfolge von E rlebnissen ist
»eigentlich« je n u r das »im jewei­
de” elönünde-bulunaıı yaşantı “edimsel”dir.
ligen Jetzt« vorhandene Erlebnis Buna karşı, geçmiş olan ve yalnızca gelmekte
»wirklich«. Die vergangenen und olan yaşantılar ya bundan böyle yokturlar ya da
erst aukom m enden Erlebnisse sind
dagegen n ic h t m ehr, bzw. noch
henüz “edimsel” değildirler. Oradaki-Varlık
n ic h t »wirklich«. Das D asein her iki sınır arasında 011a sağlanan zaman
d u rch m iß t die ihm verliehene aralığı içinden öyle bir yolda geçer ki, her
Zeitspanne zwischen den beiden
G renzen dergestalt, daß es, je nur durum da salt ‘Şimdi’de “edim serdir ve bir
im Jetz t »wirklich«, die Jelztfolge bakıma kendi “zaman”mm Şimdiler-dizisiııin
sein e r »Zeit« gleichsam d u rc h ­ üzerinden hoplar. Buna göre, oradaki-Varlığın
h ü p ft. M an sagt deshalb, das
Dasein sei »zeitlich«. Bei diesem “zamansal” olduğu söylenir. Yaşantıların bu
ständigen Wechsel d er Erlebnisse sürekli değişimi durumunda, ‘Kendi’ kendini
hält sich das Selbst in einer gewis­
sen Sclbigkeit d u rch , ln d er
belli bir ‘aynılık’ içinde sürdürür. Bu ‘kalıcı
Bestim m ung dieses B eharrlichen olan’ııı belirleniminde ve 011un yaşantıların
und seiner möglichen Beziehung değişimi ile olanaklı bağıntısının belirleni­
zum Wechsel d er Erlebnisse gehen
die M einungen auseinander. Das
minde, görüşler ayrılır. Yaşantıların bu sürekli
Sein dieses verharrend-wechseln- değişmekte olan bağlantısının Varlığı belirle-
d en Zusam m enhangs von Erleb­ ııimsiz kalır. Ama temel olarak yaşam-bağlaıı-
nissen b leib t unbestim m t. Im
G runde aber ist in dieser Charak­
üsııun bu betimlemesinde, kişi bunu istemiş
teristik des Lebenszusammenhangs, olsun ya da olmasın, “zamanda” elönünde-
m an mag es w ahr h ab e n wollen bulunaıı, ama açıkça “Şey-gibi-olmayan” birşey
oder nicht, ein »in d er Zeit« Vor­
handenes, alter selljslverständlich konutlanmışUr.
»Undingliches« angesetzt. [374] Zamansallık terimi altında kaygının Varlık-
M it Rücksicht darauf, was als
Seiussiun d e r S orge u n te r dem
anlamı olarak geliştirilmiş olan şey dikkate
Titel Zeitlichkeit herausgearlteileL alındığında, kendi sınırları içinde aklanan ve
wurde, zeigt sich, daß am Leitfaden yeterli olan kaba oradaki-Varlık yorumlama­
der in ihren Grenzen berechtigten
u n d ausreich en d en vulgären
sının ipucu üzerine, oradaki-Varlığın doğum
D aseinsauslegung ein e genuine ve ölüm arasında uzanışının gerçek bir varlık-
ontologische Analyse d er Erstrec­ bilimsel çözümlemesinin yalnızca yerine ge­
kung des Daseins zwischen G eburt
u n d Tod sich n ic h t n u r n ic h t tirilememekle kalmayacağını, ama bir sorun
du rch fü h ren , sondern nicht ein­ olarak saptanmaya bile izin vermeyeceğini
mal als Problem fixieren läßt.
Das D asein existiert n ic h t als
görürüz.
Sum m e d e r M om entanw irklich­ Oradaki-Varlık birbiri ardına gelen ve yitici
keiten von nacheinandcrankom - yaşantıların kıpısal-edimselliklerinin toplamı
m e n d en und verschw indenden
Erlebnissen. Dieses N acheinander
olarak varolmaz. Bu ardışıklığın aşamalı olarak
füllt auch nicht allm ählich einen bir çerçeveyi doldurması da söz konusu değil­
Rahm en auf. D enn wie soll dieser dir. Çünkü her durum da yalnızca “şimdiki”
vorhanden sein, wo doch je nur das
»aktuelle« Erlebnis »wirklich« ist [ aktuelle] yaşantının “edimsel” [ wirklich] olduğu
u n d die G renzen des Rahm ens, ve çerçevenin sınırlarının — geçmiş olan olarak
ve ancak gelmekte olan olarak doğum ve ölümün G eburt uud Tod, als Vergangenes
u n d ersi A nkonnnendcs d er
— edimsellikten yoksun olduğu bir yerde böyle W irklichkeit erm angeln? Im
bir çerçeve nasıl elönünde-bulunacaktır? Temel­ G ru n d e den k t a n d ı die vulgäre
de, “yaşam bağlantısının” kaba ayrımsanışı bile A uffassung des »Lebenszusain-
m euliaugs« n ic h t au e in en
oradaki-Varlığııı “dışına” gerilen ve onu çepeçev­ »außerhalb« des D aseius ge­
re saran bir çerçeveyi düşünmez, ama bu bağ­ spannten und es um spanuenden
Rahm en, sondern sucht ihn mit
lantıyı haklı olarak oradaki-Varlığııı kendisinde R echt im D asein selbst. Die
arar. Gene de bu varolan-şeyin üstü örtülü bir stillschw eigende o ntologische
yolda varlıkbilimsel olarak “zamanda” elöııüııde- A nsetzung dieses S eienden als
eines »in d er Zeit« V orhandenen
buluııan birşey olarak görülmesi doğum ve ölüm läßt ab e r je d e n Versuch ein er
“arasındaki” Varlığın varlıkbilimsel betimleme­ ontologischen Charakteristik des
sine yönelik her girişimi sonuçsuz bırakacakür. Seins »zwischen« Geburt und Tod
scheitern.
Oradaki-Varlık kıpısal edimsellikleriniıı ev­ Das D asein füllt n ic h t erst
releri yoluyla her nasılsa elöııünde-bulunaıı bir durch die Phasen seiner Momen­
tanwirklichkeiten eine irgendwie
“yaşam” şeridini ve uzunluğunu doldurmaz, v o rh an d en e B ahn u n d Strecke
ama kendi kendisini öyle bir yolda uzatır ki, kendi »des Lebens« auf, s o n d ern
Varlığı daha önceden bir ‘uzanma’ olarak oluş­ erstreckt sich selbst dergestalt, daß
im vorhinein sein eigenes Sein als
turulur. Oradaki-Varlığııı Varlığında daha şim­ Erstreckung ko n stitu iert ist. Im
diden doğum ve ölüm ile ilişki içinde “aradaki” Sein des Daseins liegt schon das
yatar. Öte yandan, oradaki-Varlığııı bir zamaıı- »Zwischen« mit Bezug auf Geburt
u n d Tod. Keineswegs dagegen
noktasıııda edimsel olması ve bunun dışında »ist« das D asein in einem Zeit­
doğum ve ölümünün edirnsel-olmayışı tarafın­ p u n k t wirklich u n d au ß erd em
noch von dem N ichtwirklichen
dan “kuşatılı” olması hiçbir biçimde söz konusu
seiner G eburt und seines Todes
değildir. Varoluşsal olarak anlaşıldığında, do­ »umgeben«. Existenzial verstan­
ğum bundaıı-böyle-elönüııde-bulunmaına anla­ den ist die G eburt nicht uud nie
ein V ergangenes im Sinne des
mında geçmiş birşey değildir ve hiçbir zaman N ich lm eh rv o rh an d e n en , so
böyle değildir, tıpkı ölümün de henüz elönüıı- wenig wie dem Tod die Seinsart
de-bulumnayaıı ama gelmekte olan ‘dışarda- des n och n ic h t v o rh an d en en ,
aller aukom iuendcii Ausstandes
duran’m Varlık-türünü taşımaması gibi. Olgusal eig n et. Das faktische D asein
oradaki-Varlık doğmuş olarak varolur, ve doğ­ existiert gebürtig, u n d gebürtig
muş olmakla, ölüme-doğru-Varlık anlamında stirbt es auch schon im Sinne des
Seins zum Tode. Beide »Enden«
dalıa şimdiden ölmektedir. Oradaki-Varlık olgu­ und ihr »Zwischen« sind, solange
sal olarak varolduğu sürece, hem “sonlar” hem das Dasein faktisch existiert, und
de bunların “arasında” olan vardır, ve kaygı ola­ sie sind, wie es au f dem G runde
des Seins des Daseins als Sorge
rak oradaki-Varlığııı Varlığının temelinde ola­ einzig möglich ist. ln d er Einheit
naklı olan biricik yolda vardır. Fırlatılmışlığııı ve von G cw orfeuheit u n d flü ch ­
tigem , bzw. vorlaufendem Sein
kaçıcı ya da öııceleyici ölüme-doğru-Varlığın zum Tode »hängen« G eburt und
birliğinde doğum ve ölüm oradaki-Varlığa özgü Tod daseiusmäßig »zusammen«.
bir yolda “biraraya bağlıdırlar.” Kaygı olarak, Als Sorge ist das D asein das
»Zwischen«.
oradaki-Varlık “arada” olandır. Die Verfassungsganzheit d er
Ama kaygının yapısal bütünlüğü birliğinin Sorge ab er h at d en m öglichen
olanaklı temelini zamaıısallıkta taşır. Buna göre, Grund ihrer Einheit in d er Zeit­
lichkeit. Die ontologische Auf­
“yaşam bağlantısı”ııııı, eş deyişle oradaki- klärung des »Lebenszusammen­
Varlığııı kendine özgü uzanma, deviııirlik ve hangs«, das heißt d er spezifischen
Erstreckung, Bewegtheit und Beharr­ kalıcılığının varlıkbilimsel olarak aydınlatıl­
lichkeit des Daseins m uß dem nach
im H orizont d er zeitlichen Verfas­ masına bu varolaıı-şeyiıı zamaıısal yapılaııı-
sung dieses Seienden angeselzl wer­ şıııın çevreninde yaklaşılmalıdır. Varoluşun
den. Die Be[375]wegtheit d er Exis­
devinirliği elöııünde-bulunan birşeyin devimi
tenz ist nicht Bewegung eines Vor­
handenen. Sie bestimmt sich aus der değildir. Kendini oradaki-Varlığm uzanışın­
Erstreckung des Daseins. Die spezi­ dan belirler. Uzanan kendini-uzatmanın ken­
fische Bewegtheit des erstreckten Sich-
erstreckens n eunen wir das Geschehen
dine özgü deviııirliğine oradaki-Varlığın
des Daseins. Die Frage nach dem ‘tarihsel olayları'* deriz. Oradaki-Varlığm “bağ­
»Zusammenhang« des Daseins ist das lan tısı”na ilişkin soru onun ‘tarihsel olay­
ontologische Problem seines Ge­
schehens. Die Freilegung der Gesche-
larının’varlıkbilimsel sorunudur. Tarihsel olay­
hensstruklur und ih re r cxistenzial- lar yapısının ve bunun varoluşsal-zamansal
zeitlichen Möglichkoitsbedinguugen olanak-koşullarınm ortaya serilmesi tarihsel-
bedeutet die G ewinnung eines onto­
logischen Verständnisses der Geschicht­ liğin varlıkbilimsel bir anlayışının kazanılmış
lichkeit. olmasını imler.
M it der Analyse der spezifischen
Bewegtheit und Beharrlichkeit, die
Oradaki-Varlığm ‘tarihsel olaylarına’ ait
dem G eschehen des Daseins eignen, olan özgün deviııirliğin ve kalıcılığın çözüm­
kom m t die U ntersuchung a u f das lemesi ile, araştırmamız zamansallığın ortaya
Problem zurück, das unm itlelljar vor
d e r Freilegung d e r Z eitlichkeit
serilmesinden hemen önce değinilmiş olan
b erü h rt wurde: au f die Frage nach soruna geri döner: Oradaki-Varlığm ‘Kiııı’i
der Ständigkcit des Sclltsl, das wir als
olarak belirlediğimiz1‘Kendi’ııin sürekliliği.s
das Wer des Daseins bestim m ten'.
Die SellKtständigkeit ist eine Seins­ Kendinde-süreklilik oradaki-Varlığm Varlık-
weise des Daseins und gründet des­ yollarıııdan biridir ve bu nedenle zaman-
halb in einer spezifischen Zeitigung
d e r Zeitlichkeit. Die Analyse des
sallığın özgün bir zamansallaştırılmasıııda
Geschehens führt vor die Problem e temellenir. ‘Tarihsel olayların’ çözümlemesi
ein er them atischen U ntersuchung genel olarak zamansallaştırmanın tematik bir
d er Zeitigung als solcher.
W enn tlie Frage nach d er G e­
araştırması sorununa götürür.
schichtlichkeit in diese »Ursprünge« Tarihselliğe ilişkin soru geriye bu “köken­
zurückführt, d an n ist dam it schon
lere” götürürse, o zaman böylelikle daha şim­
ü b er d en Ort des Problem s d e r
G eschichte en tschieden. Er d a rf diden tarih sorununun yeri üzerine karar
nicht in d er H istorie als der Wissen­ verilmiş olur. Bu yerin bir bilim olarak tarihte,
schaft von d er G eschichte gestiebt
w erden. S elbst w enn tlie wissen-
tarih bilimiııdes aranması gerekmez. Giderek
schalis-theorctische Behandlungsart eğer “tarih” sorununun bilimsel-kuramsal ele
des Problems der »Geschichte« nicht alma yolu yalnızca tarih-bilimsel kavrayışın
nu r auf tlie »erkenntnis theoretische«
(Simmel) K lärung lies historischen “bilgi-kuramsal” açıklamasını (Simmel) ya da
Erfassens oder clie Logik der Begriffs- tarih-bilimsel sunuşun kavram-oluşumu man­
biltlung historischer D arstellung
tığını (Rickert) hedeflemiyor, ama bir de
(Rickerl) abzielt, sondern sich auch
nach d er »GegenstandsseiLe« orien­ “nesııe-yanına” yöneliyorsa, o zaman bu soru-
tiert, so wird in dieser Fragestellung formülasyonunda tarih ilkede her zaman yal­
die Geschichte grundsätzlich im m er
n u r als Objekt einer Wissenschaft zu­
nızca bir bilimin nesnesi olarak erişilebilir
gänglich. Das G rundphänom en tlcr olur. Tarihin temel-fenomeni, ki tarih bilimi
G eschichte, das e in e r m öglichen yoluyla olanaklı bir temalaştırılmaya önseldir
Them atisierung durch tlie H istorie
voraus und zugrunde liegt, ist dam it ve onun temelinde yatar, böylelikle geri alıııa-

'Vgl. § 61, S. 310 ir. 'Bkz. § 64, s. [316] vss.


ınaz bir yolda bir yana bırakılmış olur. Nasıl un w ied erb rin g lich a u f d ie Seite
gebracht. Wie Geschichte möglicher
olup da tarihin tarih biliminin olanaklı nes­ Gegenstand der I listorie werden kann,
nesi olabildiği yalnızca tarihsel olanın Varlık- das läßt sich n u r aus d er Seiusart des
türüuden, tarihsellikten ve bunun zamaıısal- G eschichtlichen, aus d er Geschich-
lichkeit u n d ih re r Verwurzelung in
lıkta kökleşmesinden çıkarılabilir. d er Zeitlichkeit entnehm en.
Eğer tarilıselliğin kendisi zamansallıktan Wenn die Geschichtlichkeit selbst
ans d er Zeitlichkeit und ursprünglich
ve kökensel olarak asıl zamansallıktan aydın­ aus d er eigentlichen Zeitlichkeit auf-
latılacaksa, o zaman bu görevin özünde onun gehellt werden soll, dau n liegt es im
ancak bir fenomenolojik kurgulama yolunda Wesen dieser Aufgabe, daß sie sich
n u r a u f dem Wege e in e r p h än o ­
yerine getirilebileceği imlenir. Tarilıselliğin menologischen K onstruktion durch­
varohışsal-varlıkbilimsel yapılanışı oradaki- fü h ren läßt*. Oie exi[376]slenzial-
Varlığın tarihinin onun üstünü örten kaba o n to lo g isch e V erfassung d e r Ge­
s c h ic h tlic h k e it m u ß gegen d ie
yorumlanışına karşı kazanılmalıdır. Tarih- verdeckende vulgäre Auslegung der
selliğiıı varoluşsal kurgulamasının kaba ora- G esch ich te des D aseins e r o b e rt
w erd en . D ie ex isten ziale Kons­
daki-Varlık anlayışında kendi belirli destek­ tru k tio n d e r G eschichtlichkeit h at
leri vardır ve ona şimdiye dek kazanılmış olan ih re b e s tim m te n A n h alte am
varoluşsal yapılar tarafından yol gösterilir. vu lg ären D asein sv erstän d n is u n d
eine F üh ru n g d u rch d ie b isher ge­
Araştırmamız genellikle tarih için özsel w o n n en en cx isten zialen S tru k ­
sayılan belli kıpılar üzerine yönelimini ilk turen.
olarak kaba tarih kavramının bir betimlemesi Die U ntersuchung verschafft sich
zunächst durch eine Kennzeichnung
yoluyla elde edecektir. Burada neyin köken­ der vulgären begriffe von Geschichte
sel olarak tarihsel görüleceği durulaştırıl- ein e O rie n tie ru n g ü b er die
M omente, die gem einhin als für die
malıdır. Böylelikle varlıkbilimsel tarihsellik G eschichte w esentliche gelten .
sorununun açımlaması için saldırı noktası 1 lierbei m uß deutlich w erden, was
gösterilmiş olur. u rsp rü n g lich als geschichtlich
an g e sp ro ch e n wird. D am it ist die
Tarilıselliğin varoluşsal kurgulaması için Einsatzstelle für die Exposition des
ipucunu oradaki-Varlığın asıl bütün-4Olabil­ o n to lo g isch en Problem s d er
m e’siııin yerine getirilmiş olan yorumu ve Geschichtlichkeit bezeichnet.
D en Leitfaden für die existenziale
kaygının zamaıısallık olarak bu yorumdan K onstruktion d er G eschichtlichkeit
doğan çözümlemesi sunar. Oradaki-Varlığın bietet die vollzogene Interpretation
des eig entlichen G anzseiukönnens
tarilıselliğinin varoluşsal tasarı yalnızca za- des D aseius u n d d ie aus ih r
mansallığın zamansallaştırmasmda daha şim­ erw achsene Analyse d e r Sorge als
diden örtülü olarak yatmakta olanın örtü­ Zeitlichkeit. Der existenziale Entwurf
d e r G eschichtlichkeit des Daseins
sünü kaldırır. Tarilıselliğin kaygıda kökleş­ b rin g t n u r zur E n th ü llu n g , was
mesine karşılık düşmek üzere, oradaki-Varlık ein g ch iillt in d er Z eitigung d er
her durumda asilliği ya da asılsızlığı içinde Z eitlich k eit sch o n liegt.
Entsprechend der Verwurzelung der
tarihsel olarak varolur. Oradaki-Varlığın varo­ G esch ich tlich k eit in d e r Sorge
luşsal Analitiği için ‘gündeliklik’ terimi altın­ existiert das Dasein je als eigentlich
o d er u n eigentlich geschichtliches.
da en yakın çevren olarak bakış alanında Was unter dem Titel Alltäglichkeit für
duran şey kendini oradaki-Varlığın asıl tarih- die existenziale Analytik des Daseius
selliği olarak açığa çıkarır. als nächster 1lorizont im Blick stand,
v erdeutlicht sich als u n eig en tlich e
Geschichtlichkeit des Daseins.
*[' Geschichte' :: ‘tarih’; ‘Historie’ ‘larilı bilimi.’]
-Bkz. § 63, s. 13101 vss. - \ ’gl. § 03, S. 310 ff
Zum G eschehen des Daseins Oradaki-Varlığm ‘tarihsel olaylarına’ özsel
g e h ö rt w esenhafl E rschließung
und Auslegung. Aus dieser Seiusart olarak açığa serme ve yorumlama aittir. Ta­
des S eienden, das geschichtlich rihsel varoluşu içinde varolaıı-şeyin bu Varlık-
existiert, erwächst die existenzielle
türüııden tarihin belirtik bir açığa serilişinin
M öglichkeit einer ausdrücklichen
Erschließung und Erfassung von ve ayrımsanışımn varolma-ilgili olanağı gelişir.
Geschichte. Die Theinalisierung, Tarihin tematikleştirilmesi, eş deyişle tarih-
das heißt die historische Erschlie­
ßung von G eschichte ist die Vor­
bilimsel açığa serilişi “tiıı-bilimlerinde tarihsel
aussetzung für d en m öglichen dünyanın kuruluşu”nun olanağı için varsa­
»Aufbau d er geschichtlichen Welt yımdır. Tarih biliminin bilim olarak varoluşsal
in den Geisteswissenschaflen«. Die
existenziale In te rp re ta tio n d er
yorumu yalnızca onun oradaki-Varlığın tarih­
H istorie als W issenschaft zielt selliğinden varlıkbiliııısel türeyişinin belgit-
einzig au f d en Nachweis ih re r
lenişiııi hedefler. Olgusal bilimsel etkinliğe
ontologischen H erk u n ft aus der
Geschichtlichkeit des Daseins. Erst yönelmiş bir bilim-kuramının soru formülas-
von h ier aus sind d ie G renzen yoıılarıııda karşılaşabileceği olumsallıkları on­
ahzusleckeu, unterhalb deren sich
eine am faktischen Wissenschafts-
da ortaya serebileceği alanın sınırları ancak
lx'trieb orientierte Wisseuschafts- buradan çizilebilir.
th eo rie d en Zufälligkeiten ih re r Oradaki-Varlığın tarihselliğinin çözümlemesi
Fragestellungen ausselz.en darf.
Die Analyse der Geschichtlichheil bu varolan-şeyin “tarihte durduğu” için “zaman-
des Daseins versucht zu zeigen, daß sal” olmadığını değil, ama tersine yalnızca Var­
dieses Seiende nicht »zeitlich« ist, weil,
es »in der Geschichte steht«, sondern
lığının temelinde zamansal olduğu için tarihsel
daß es umgekehrt geschichtlich nur olarak varolduğunu ve varolabileceğim göstermeye
existiert und, existieren kann, weil es im çalışır.
Grunde seines Seins zeitlieh ist.
G leichw ohl m uß das D asein Gene de oradaki-Varlığa “zamanda” olma
auch »zeitlich« genannt werden im anlamında da “zamansal” denmelidir. Olgusal
Sinne des Seins »in der Zeit«. Das
faktische D asein b rau ch t und
oradaki-Varlık gelişmiş bir tarihi bilimi olmak­
gebraucht auch ohne ausgebildete sızın bile takvim ve saate gereksinir ve bunları
H istorie K alender und llh r. Was kullanır. “Oradaki-Varlığa” ne olursa olsun, o
»mit ihm« geschieht, erfährt, es als
»in d e r Zeit« gesch eh en d . In bunu “zamanda” olan birşey olarak dene­
derselben [377] Weise begegnen yimler. Aynı yolda dirimsiz ve dirimli Doğanın
die Vorgänge d e r leblosen u n d
lebenden N atur »in der Zeit«. Sie
süreçleri ile “zamanda” karşılaşılır. Zanıan-
sind inuerzeitig. D aher läge es içindedirler. Buna göre, tarihsellik ve zaıııaıı-
nahe, der Erörterung des Zusam­ sallık arasındaki bağlantının tartışmasını ilk
menhangs zwischen Geschichtlich­
keit u nd Zeitlichkeit die erst in das olarak sonraki Bölümde3 ele alınacak olan
nächste Kapitel5 verlegte Analyse çözümlemenin — zamaıı-içindeliğin “zamaıı”ı-
des U rsprungs d e r »Zeit« d er
Iuuerzeiligkeit aus der Zeitlichkeit
ııııı kökeninin zamansallıktan çözümleme­
voranzuslellen. Um je d o c h d er sinin — arkasına eklemek daha uygun olacak­
vulgären C harakteristik des Ge­ tır. Gene de tarihsel olanın zamaıı-içindeliğin
schichtlichen mit I lüle der Zeit der
Iu u erzeilig k eit die scheinbare
zamanının yardımı ile kaba nitelenişini görü­
Selbstverständlichkeit und Aus­ nürdeki kendiliğiııden-açıklıktan ve dışlayı-
schließlichkeit zu nehm en, soll, wie cılıktaıı sıyırabilmek için, giderek “şeylerin”
es der »sachliche« Zusammenhang
auch fo rd ert, zuvor die G e­ bağlantısının bile gerektirdiği gibi, lıerşeydeıı
schichtlichkeit rein aus d e r ur- önce tarilıselliğiıı yalnızca oradaki-Varlığın
kökensel zamansallığmdan “çıkarsanması” sprüuglichen Zeitlichkeit des Daseins
»deduziert* werden. Sofern aber die
gerekir. Aıııa zaman-içindelik olarak zama­ Zeit als Innerzeitigkeil auch aus der
nın da oradaki-Varlığın zamansallığmdan Zeitlichkeit des Daseins »stammt«,
“kaynaklanması” ölçüsünde, tarihsellik ve erweisen sich G eschichtlichkeit und
Innerzeilig k eit als gleich u rsp rü n g ­
zaman-içindelik kendilerini eş-kökensel ola­ lich. Die vulgäre Auslegung des zeit­
rak belgitlerler. Tarihin zamaıısal karakte­ lich en C harakters d e r G eschichte
beh ält d ah e r in ih re n G renzen ih r
rinin kaba yorumlaması buna göre kendi Recht.
sınırları içinde hakkını saklı tutar. Bedarfes nach dieser ersten Kenn­
Tarihselliğiıı zamansallıktan varlıkbilim- zeichnung des Ganges d e r on to lo ­
gischen Exposition d e r G eschicht­
sel açımlamasının gidişinin bu ilk betimleme­ lichkeit aus d er Zeitlichkeit noch d er
sinden sonra, aşağıdaki araştırmanın tarih ausdrücklich«! Versicherung, daß die
fo lg en d e U n tersu ch u n g n ic h t des
sorununun beklenmedik bir saldırı yoluyla
G laubens ist, das Problem d er
çözüleceği inancında olmadığı konusunda Geschichte durch einen 1landstreich
belirtik bir güvence gerekli midir? Elimizdeki zu lösen? Die D ürftigkeit d e r
verfügbaren »kalegorialen« M ittel
“kategorisel” araçların yoksulluğu ve birincil und die U nsicherheit d er prim ären
varlıkbiliınsel çevrenlerin güvenilmezliği ontologischen Horizonte werden um
tarih sorununun ‘kökensel köklerine’dek götü­ so aufdringlicher, je m eh r das Prolt-
1cm d er Geschichte seiner ursprüng­
rülmesi ölçüsünde iveğeıılik kazanır. Aşağı­ lichen Verwurzelung zugetührl ist. Die
daki irdeleme tarihsellik sorununun varlık- folgeude B etrachtung lx'gnügl sich
dam it, d en o n to lo g isch en O rt des
bilimsel yerini belirtmekle yetinecektir. Te­
Problem s d er G eschichtlichkeit au-
melde aşağıdaki çözümlemenin başlıca ilgisi zuzeigen. Im G ru n d e g eh t es d er
Dilthey’in henüz bugünkü kuşak tarafından folgenden Analyse einzig darum , die
d er h eutigen G eneration erst noch
benimsenmeyi bekleyen araştırmalarını iler­ bevorstehende A neignung d er For­
letmek, ama bunu öncülük onların payına sch u n g en ÜiUheys an ih rem Teil
düşmek üzere yapmaktır. weglx'reitcnd zu fördern.
Die durch die fundam entalonto­
Bunun dışında, varoluşsal tarihsellik so­ logische Abzweckung überdies not­
rununun zorunlu olarak temel-varlıkbilimsel w endig b eg ren zte Exposition des
erek yoluyla sınırlanan açımlaması şöyle bö­ existenzialen Problem s d e r G e­
sch ich tlich k eit h a t fo lgende G lie­
lümlenir: Kaba tarih anlayışı ve oradaki-Var- derung: das vulgäre Verständnis d er
lığııı ‘tarihsel olayları’ (§ 7 3 ); tarihselliğiıı Geschichte und das G eschehen des
Daseins (§ 73); die G rundverfassung
temel yapılanışı (§ 7 4 ); oradaki-Varlığın d e r G esch ich tlich k eit (§ 74); die
tarihselliği ve dünya-tarihi (§ 7 5 ); tarih bili­ G eschichtlichkeit des Daseins u n d
minin oradaki-Varlığın tarihselliğinden varo­ die W elt-G eschichte (§ 75); d er
exislenziale U rsprung d e r H istorie
luşsal kökeni (§ 7 6 ); tarihsellik sorununun ans der Geschichtlichkeit des Daseins
yukarıdaki açımlamasının Dilthey’iu araş­ (§ 76); d er Zusam menhang d er vor­
tırmaları ve Kont Yorck’un düşüncelerimle steh en d en Exposition des Problems
d e r G eschichtlichkeit m it d en For­
bağlantısı (§ 7 7 ). schungen Diltheys und den Ideen des
Grafen Yorck (§ 77). [378]

§ 7 3 . Kaba Tarih Anlayışı ve Oradaki-Varlığın § 73. Das vulgäre Verständnis der


Geschichte und das Geschehen des
‘Tarihsel Olayları’ Daseins

Bundan sonraki amacımız tarihin özüne iliş­ Das nächste Ziel ist, die Eiusatzstelle
zu finden für die ursprüngliche Frage
kin kökensel soru için, eş deyişle tarihselliğiıı nach dem Wesen d er Geschichte, das
varoluşsal kurgulaması için saldırı noktasını h e iß t fü r d ie exislenziale Kons-
trukliou der Geschichtlichkeit. Diese bulmaktir. Bu konum kökensel olarak tarih­
Stelle wird durch das bezeichnet, was
ursprünglich geschichtlich ist. Die sel olan tarafından belirtilir. Buna göre irde­
Betrachtung beginnt daher m it einer leme kaba oradaki-Varlık yorumlamasında
K ennzeichnung dessen, was in der “tarih” ve “tarihsel” anlatımları ile denmek
vulgären Dascinsauslegung ntit den
Ausdrücken »Geschichte« und »ge­ istenen şeyin bir betimlenişi ile başlar. Bu
schichtlich« g em ein t ist. Sie sind anlatımlar ikircimlidirler.
m ehrdeutig.
Die nächslliegende, oft bem erk­
“Tarih” teriminin en açık, sık sık göze çar­
te, ab e r keineswegs »ungefähre« pan, ama hiçbir biçimde “aşağı yukarı” olma­
Zw eideutigkeit des Term inus »Ge­ yan ikircimi kendini bu terim in “tarihsel
schichte« bekundet, sich darin, daß
e r sowohl die »geschichtliche Wirk­
edimselliği” olduğu gibi bunun olanaklı bili­
lichkeit« m e in t als auch die m ög­ mini de imliyor olmasında gösterir. “Tarih”in
liche Wissenschaft von ihr. Die Be­ [ Geschichte] tarih bilimi [Historie] anlamın­
deutung von »Geschichte« im Sinne
von G eschichtsw issenschaft (H is­ daki imlemini geçici olarak değiştireceğiz.
torie) schalten wir vorläufig ans. “Tarih” anlatımının ne bir tarih bilimi, ne
U nter den Bedeutungen des Aus­
drucks »Geschichte«, die weder die
de giderek bir nesne olarak tarih bile demek
W issenschaft von d e r G eschichte, olmayan, ama bu zorunlu olarak nesnelleş­
noch auch diese als Objekt m einen, memiş varolan-şeyiıı kendisi demek olan İm-
so n d ern dieses n ic h t notw endig
objektivierte Seiende selbst, bean­
lemleri arasında biri öncelik taşıyan bir kul­
s p ru ch t diejenige ein en vorzügli­ lanım isteminde bulunur ki, onda bu varolan-
chen G ebrauch, in der dieses Seien­ şey geçmiş birşey olarak anlaşılır. Bu imlem ken­
de als Vergangenes verstanden wird.
Diese Bedeutung bekundet sich in
dini ‘şu ya da bu daha şimdiden tarihe aittir’
der Rede: dies u nd jenes gehört be­ gibi bir konuşm ada ortaya koyar. Burada
reits d er Geschichte au. »Vergangen« “geçmiş” hemen ‘bundan böyle elöııünde-
besagt h ie r einm al: n ic h t m eh r
vorhanden oder auch: zwar noch vor­ bulunmayan’ ya da ‘henüz elönünde-bulunsa
h anden, alx-r o hne »Wirkung« auf da, “Şimdi” üzerinde “etkisi” olmayan’
die »Gegenwart«. Allerdings h at das
demektir. Hiç kuşkusuz ‘geçmiş olan’ olarak
G eschichtliche als das Vergangene
auch die entgegengesetzte Bedeu­ ‘tarihsel olan’ karşıt bir imlem de taşır ve
tung, wenn wir sagen: man kann sich buna göre ‘tarihten kaçılamaz’ deriz. Burada
der Geschichte nicht entzieheu. 1fier
m eint G eschichte das Vergangene,
tarih geçmiş olan, ama gene de henüz etkisini
aber gleichwohl noch Nachwirken­ sürdüren demektir. Her zaman olduğu gibi,
de. Wie immer, das G eschichtliche geçmiş olan olarak tarihsel olan “şimdi” ve
als das V ergangene wird in einem
positiven bzw. privativen Wirkungs­
“bugün” edimsel olanın anlamında “Şimdi”
bezug auf die »Gegenwart« im Sinne ile olumlu ya da yoksunluklu bir etki-ilişkisi
des »jetzt« und »heute« W irklichen içinde anlaşılır. Böylece “Geçmiş”iıı dikkate
verstanden. »V ergangenheit« hat
dabei noch ein en m erkw ürdigen
değer bir çifte anlamı vardır. Geçmiş olan geri
Doppelsinn. Das Vergangene gehört alınamayacak bir yolda daha önceki bir zama­
unwiederbringlich der früheren Zeit na aitür; o zamanki olaylara ait olmuştur ve
an , es g eh ö rte zu d en dam aligen
Ereignissen und kann trotzdem noch buna karşın henüz “şimdi” elönünde-bulu-
»jetzt« vorhanden sein, zum Beispiel nuyor olabilir, örneğin bir Yunan tapınağının
die Reste eines griechischen Tem­
kalıntıları. Onunla bir “parça Geçmiş” henüz
pels. Ein »Stück Vergangenheit« ist
noch mit ihm »gegenwärtig«. “şimdide”dir.
Sodann m eint G eschichte nicht Bundan başka, tarih anlatımı geçmiş ola­
so sehr die »Vergangenheit« im Sin­
n e des V ergangenen, so n d ern die
nın anlam ında “Geçmiş”i olmaktan çok
H erkunft aus ihr. Was eine »Gc- ondan türeyişi imler. Bir “tarihi olan” şey bir
‘oluş’un bağlamında durur. Bunda “gelişim” sclıichte hat«, stellt im Zusam­
m enhang eines Werdens. Die »Ent­
kimi zaman yükseliş, kimi zaman düşüştür. wicklung« ist dalx'i bald Aufstieg,
Böyle bir yolda bir “tarih”i olan şey aynı za­ bald Verfall. Was d erg estalt eine
manda böyle bir “tarih”i yapabilir. “Çığır açıcı” »G eschichte bat«, k ann zugleich
solche »machen«. »E]iochemachend«
olarak, “şimdide” bir “Geleceği” belirler. Tarilı bestim m t cs »gegenwärtig« eine
burada bir olaylar- ve “etkiler-bağlamı”ııı »Zukunft«. G eschichte b ed e u tet
hier einen Ereignis- und »Wirkungs­
imler ki, “Geçmiş,” “Şimdi” ve “Geleceğin” zusam m enhang«, d e r sich d u rch
içinden geçer. Bu durumda Geçmişin hiçbir »V ergangenheit«, [379] »Gegen­
özel önceliği yoktur. wart« und »Zukunft« hindurchzieht.
H ierb ei h at die V ergangenheit
Dahası, tarih “zamanda” değişen varolaıı- keinen besonderen Vorrang.
şeylerin bütününü, ve hiç kuşkusuz benzer Geschichte liedeutet ferner das
olarak “zamanda” devinen Doğadan ayrı Ganze des Seienden, das sich »in d er
Zeit« w andelt u n d zwar, im
olarak insanların, insan küme ve “ekiıı”leriniıı U n tersch ied von d er N atur, die
dönüşüm ve talihlerini imler. Tarih burada gleichfalls sich »in der Zeit« bewegt,
die Wandlungen und Geschicke von
‘olay’ gibi bir Varlık-türüııü olmaktan çok, M enschen, m enschlichen V erbän­
insan varoluşunun “tin” ve “ekin” yoluyla özsel d en und ih rer »Kultur«. Geschichte
belirlenimi açısından Doğadan ayırdedilen m eint hier nicht so sehr die Seinsart,
das G eschehen, als die Region des
varolaıı-şeyleriıı alanım imler, üstelik Doğanın Seienden, tlie m an m it Rücksicht
da belli bir yolda böyle anlaşılan tarihe ait au f die wesentliche Bestimmung der
olmasına karşın. Existenz des M enschen d u rch
»Geist« und »Kultur« von d er N atur
Ve son olarak, bütününde bize kalıt bıra­ u n te rsc h eid et, w enngleich auch
kılan herşey “tarihsel” olarak geçerlidir — diese in gewisser Weise zu der so ver­
standenen Geschichte gehört.
ister tarilı-bilimsel olarak bilinsin, isterse türe­
U n d schließlich gilt als »ge­
yişinde gizli olsa da keııdiliğinden-açık olarak schichtlich« das Überlieferte als sol­
üstlenilmiş olsun. ches, mag es historisch erkannt oder
als selbstverständlich und in seiner
Sözü edilen bu dört imlemi biraraya top­ Herkunftverborgen übernommen sein.
larsak, sonuç tarihin varolan oradaki-Varlığm W enn wir die g en a n n ten vier
zamanda yer alan özgün ‘tarihsel olayları’ B ed eu tu n g en in eins zusam m en-
n eh m en , d a u n ergibt sich: G e­
olduğudur, dahası öyle bir yolda ki, birbiri-ile- schichte ist das in d er Zeit sich bege­
birlikte-Varlıkta “geçmiş” ve aynı zamanda b en d e spezifische G eschehen des
bize “kalıt bırakılmış” ve sürekli olarak etkili existierenden Daseins, so zwar, daß
das im M itein an d ersein »vergan­
olan ‘tarihsel olaylar’ vurgulanan anlamda gene« und zugleich »überlieferte«
tarih olarak geçerlidir. u n d fortw irkende G eschehen im
Dört indem olan bitenlerin “öznesi” b etonten Sinne als Geschichte gilt.
Die vier B edeutungen haben da­
olarak insan ile ilişkili olmaları yoluyla bir d u rch einen Zusam m enhang, daß
bağlantı içindedir. Bu olan bitenlerin ‘tarihsel sie auf den M enschen als das »Sub­
jekt« d er Ereignisse sich beziehen.
olay’-karakterleri nasıl belirlenecektir? ‘Tarih­ Wie soll d er G eschehenscharakter
sel olaylar’ bir süreçler dizisi, olayların değiş­ dieser bestimmt werden? Ist tlas Ge-
mekte olan bir ortaya çıkış ve yitip gidişleri scheheft eine Abfolge von Vorgän­
gen, ein wechselndes A uftauchen
midir? Tarihin bu ‘tarihsel olayları’ oradaki- u n d V erschw inden von B egeben­
Varlığa hangi yolda aittir? Oradaki-Varlık heiten? In welcher Weise gehört die­
daha önceden olgusal olarak “elöııünde- ses Gescheiten d er Geschichte zum
Dasein? Ist das Dasein zuvor schon
bulunan” birşey midir, öyle ki daha sonra faktisch »vorhanden«, um d an n
arada bir “bir tarihe” girebilsin? Oradaki- gelegentlich »in eine Geschichte« zu
g eraten? Wird das D asein erst ge­ Varlık ilkin olan bitenlere ve durumlara ka­
schichtlich durch eine Verflechtung
mit Umständen und Begebenheiten?
rışarak mı tarihsel olur? Yoksa oradaki-Var-
O d er wird d u rch das G eschehen lığııı Varlığı herşeyden önce ‘tarihsel olaylar’
allererst das Sein des Daseins kons­ yoluyla mı oluşturulur, öyle ki yalnızca oradaki-
titu iert, so daß, nur weil Dasein in
seinem Sein geschichtlich ist, so etwas Varlık Varlığında tarihsel olduğu içindir ki olan
wie Umstände, Begebenheiten und bitenler, durumlar ve talihler gibi şeyler var-
Geschicke ontologisch möglich sind?
Warum hat in der »zeitlichen« Cha­
lıkbilimsel olarak olanaklıdırlar? Niçin “za­
rakteristik des »in d er Zeit« gesche­ manda” ‘tarihsel olaylar yapan’ oradaki-Var-
henden Daseins geratle die Vergan­ lığııı “zamaıısal” niteliğinde Geçmiş tam ola­
genheit eine Ix-tonte Funktion?
Wenn G eschichte znm Sein des
rak vurgulanan işlevi taşır?
Daseins gehört, dieses Sein aber in Eğer tarih oradaki-Varlığııı Varlığına aitse,
d er Zeitlichkeit gründet, dann liegt ama bu Varlık zamaıısallıkta temelleıımişse,
es nahe, die existenziale Analyse der
G eschichtlichkeit m it den Charak­ o zaman tarihselliğiıı varoluşsal çözümleme­
teren des G eschichtlichen zu lx-gin- sine tarihsel olanın açıkça zamaıısal bir an­
uen, die offensichtlich einen zeitli­
lam taşıyan karakterleri ile başlamak kolay
chen Sinn hal x-n. Daher soll die schär­
fere K ennzeichnung des m erkwür­ olacaktır. Buna göre tarih kavramında “Geç-
digen Vorrangs der »Vergangenheit« nıiş”in dikkate değer önceliğinin daha keskin
im Begriff d er Geschichte tlie Expo­
sition der Grundverfassung d er Ge­
betimleııişi tarihselliğiıı temel yapılanışınm
schichtlichkeit vorbereilen. [380] açımlaması için hazırlayıcı olacaktır.
Im Museum aufljewahrle »Alter­ Müzelerde saklanan “antikalar,” örneğin
tümer«, H ausgerät zum Beispiel, ge­
hören einer »vergangenen Zeit« au
ev eşyaları, “geçmiş bir zamana” aittirler ve
u n d sind gleichw ohl noch in der gene de “Şimdi”de henüz elöııünde-bulu-
»Gegenwart« vorhanden. Inwiefern nurlar. Bu gereç henüz geçmiş değilken ne
ist tlieses Zeug geschichtlich, wo es
doch noch nicht vergangen ist? Etwa
düzeye dek tarihseldir? Sakın tarihsel ilginin,
n u r deshalb, weil es Gcgr/Mtwidhisto­ antikçağ incelemesinin ya da ülke üzerine
rischen Interesses, d e r Allertum s- araştırm anın nesnesi olduğu için tarihsel
pflegeund la ndeskunde wurde? Ein
historischer Gegenstand aber kann der­ olmasın? Ama bu tür bir gereç ancak ken­
gleichen Zeug doch n u r sein, weil es dinde her nasılsa tarihsel olduğu için tarihsel
an ihm selbst irgendwie geschichtlich
bir nesne olabilir. Soru yinelenir: Bu varolaıı-
ist. D ie Frage w iederholt sich: mit
w elchem R echt n e n n e n wir dieses şey henüz geçmiş değilken, hangi hakla tarih­
Seiende geschichtlich, wo es doch sel olduğunu söyleriz? Ya da bu “Şeyler,” gerçi
n ic h t vergangen ist? O d er h aben
diese »Dinge«, obzwar sie heule noch
bugün henüz elönünde-bulunuyor olsalar da,
vorhanden sind, doch »etwas Vergan­ “kendilerinde” “geçmiş birşey” mi taşırlar? O
genes« »an sich«? Sind sie, die vor­ zaman elönünde-bulunan bu Şeyler bugün
h an d e n en , d e n n noch, was sie
w aren? O ffen b ar h ab e n sich die
de [geçmişte] olmuş oldukları şeyler midir­
»Dinge« verändert. Das Gerät ist »iin ler? Açıktır ki “Şeyler” değişmişlerdir. Dona­
Lauf d er Zeit« brüchig und wurm­ tım “zamanın gidişinde” çürümüş ve aşın­
stichig gew orden. A ber in dieser
Vergänglichkeit, die auch w ährend
mıştır. Ama onu tarihsel birşey yapan özgün
des Vorhandenseins im Museum fort­ ‘geçmişlik-karakteri’ onun müzede elönün­
geht, liegt doch nicht (/« spezifische de-bulunuyor olması sırasında bile sürmekte
Vergangeuheitscharakter, der cs zu
etwas Geschichtlichem m acht. Was olan bu ‘geçicilik’te yatmaz. Ama o zaman
ist a lx r daun an dem Zeug vergan­ gereçte geçmiş olan nedir? “Şeyler”in bugün
gen? Was waren die »Dinge«, das sie
bundan böyle olmadıkları neydi? Henüz be­
heute nicht m ehr sind? Sie sind doch
noch das bestim m te Gebrauchszeug lirli kullanım gereçleridirler— ama kullanım
dışıdırlar. Ama ev eşyaları arasındaki birçok — aİK-r außer G ebrauch. Allein
gesetzt, sie stü n d en , wie viele
evladiyelik gibi bugün de kullanımda kaldık­ Erbstücke hn H ausrat, n och
larını varsayarsak, o zaman gene de tarihsel h eu te ini G ebrauch, wären sie
olmayacaklar mıdır? Kullanımda olsunlar ya da dan n noch nicht geschichtlich?
O b im G eb rau ch o d er au ß e r
olmasınlar, gene de bundan böyle olmuş olduk­ G ebrauch, sind sie gleichwohl
ları değildirler. “Geçmiş olan” nedir? Dünyadan nich t mehr, was sie waren. Was
ist »vergangen«? Nichts anderes
başka birşey değildir ki, onun içersinde, bir als die Welt, innerhalb deren sie,
gereçler-bağlamma ait olmakla, elaltında-bulu- zn einem Zcugznsam m cnhang
nan şeyler olarak karşılaşıldılar ve dünyada-olan gehörig, als Zuhandcnes begeg­
n e te n u n d von einem besor­
tasalı bir oradaki-Varlık tarafından kullanıldılar. g en d e n , in-der-W 'ell-seienden
Dünya bundan böyle yoktur. Ama o dünyanın D asein g ebraucht w urden. Die
daha önce dünya-içinde olan şeyi ise henüz el- Welt ist nicht m ehr. Das vormals
Innenoeltliehe jener Welt aber ist
önünde-bulunmaktadır. Dünyaya ait gereç ola­ noch vorhanden. Als weltzuge­
rak, şimdi henüz elönünde-bulunan şey gene de höriges Zeug kann das jetzt\itKh
Vorhandene trotzdem d er » Ver­
“Geçmiş ”e ait olabilir. Ama dünyanın ‘buudaıı- gangenheit ■<angehören. Was be­
böyle-olmaması’ neyi imler? Dünya yalnızca d eutet alter das Nicht-mehr-sein
varolan oradaki-Varlığın kipindedir ve dünya- von Well? Welt ist n u r in d er
Weise des existierenden Daseins,
daki-Varlık olarak oradaki-Varlık olgusal olarak das als lu-der-Welt-scin faktisch
vardır. ist.
Henüz saklanan antikaların tarihsel karak­ D er geschichtliche C harak­
te r d er noch erh alten en Alter­
teri öyleyse dünyasına ait oldukları oradaki- tüm er grü n d et also in d er »Ver­
Varlığın “Geçmiş”inde temellenir. Ama buna gangenheit« des Daseins, dessen
göre yalnızca “geçmiş olan” oradaki-Varlık tarih­ Welt sie zugehörten. D em nach
wäre n u r das »vergangene«
sel olacaktır, “şimidiki” oradaki-Varlık değil. Ama Dasein geschichtlich, nicht aber
eğer “geçmiş” olanı “şimdi bundan böyle elönünde- das »gegenwärtige«. K ann j e ­
bulunmayan ya da elaltmda-bulunnıayan” olarak d o ch das D asein ü b e rh a u p t
vergangen sein, w enn wir das
belirlersek, oradaki-Varlık hiç geçmiş olabilir mi? »vergangen« als »jetzt nicht mehr
Açıktır ki oradaki-Varlık hiçbir zaman geçmiş vorhanden bzt». zuhanden« be­
stim m en? O ffen b ar k an n das
olamaz, ve bunun nedeni geçici olmaması değil Dasein nie vergangen sein, nicht
ama özsel olarak hiçbir zaman elönünde-bulunan weil es unvergänglich ist, son­
olamaması, daha doğrusu, eğer var ise, varoluşta d e r n , weil es w esenhaft n ie
vorhanden sein kann, vielmehr,
olmasıdır. Ama bundan böyle varoluşta olmayan wenn es ist, existiert. N icht m ehr
oradaki-Varlık varlıkbilimsel olarak sağın existierendes Dasein aber ist im
anlamda geçmiş değildir; tersine, orada-olmuştur. ontologisch stren g e n S inne
n ic h t vergangen, so n d ern da-
Henüz elönünde-bulunan antikaların ‘orada- gewesen. D ie noch vorhandenen
olm uş’ bir oradaki-Varlığın ‘olm uş’ bir dün­ A ltertü m er h ab e n ein en
yasına gereçler olarak ait olmuşlukları ve o dün­ »V ergangeuheits«- u n d Ge­
sch ich tsch arak ter au f G ru n d
yadan türemişlikleri zemininde bir “Geçmiş” ve [381] ih re r zeu g h aften Zuge­
tarih karakterleri vardır. Bu oradaki-Varlık hörigkeit zü u n d H erkunft aus
birincil olarak tarihsel olandır. Ama oradaki- ein er gewesenen Welt eines da­
gew esenen Daseins. Dieses ist
Varlık ilkin bundan böyle orada olmaması das prim är Geschichtliche. Aber
yoluyla mı tarihsel olur? Yoksa tam anlamıyla wird das D asein erst ge­
sch ich tlich d ad u rch , d aß es
olgusal olarak varolmakla tarihsel değil midir? n ic h t m e h r da ist? O d er ist es
Oradaki-Varlık yalnızca orada-olmuş-olma anlamm- n ic h t g erad e geschichtlich als
faktisch existierendes? Ist dm Dasein da olmuş birşey midir, yoksa 'şimdikileştiren’ ve
nur gewesenes im Sinne des da-geuie-
senen, oder ist es gewesen tds gegenwär-
geleceğe ait birşey olarak mı, eş deyişle, zaman-
ligeudes-zukünfiiges, dm heißt in der sallığmm zamaıısallaştırılmasındaki birşey olarak
Zeitigung seiner Zeitlichkeit ? mı olmuştur ?
Aus dieser vorläufigen Analyse
des noch v o rh an d en e n u n d doch Heııüz elönünde-buluııan ve gene de her­
irgendw ie »vergangenen«, der hangi bir yolda “geçmiş” olan, tarihe ait olan
G eschichte a n g e h ö re n d e n Zeugs
wird deutlich, daß derg leich en
gerecin bu geçici çözümlemesinden açıktır
Seiendes n u r a u f G ru n d sein e r ki, bu tür varolan-şeyler ancak dünyaya ait-
Wcltzugehörigkeit geschichtlich ist. likleri temelinde tarihseldirler. Ama dünya
Die Weh aber h at die Seinsari des
G eschichtlichen, weil sie eine tarihsel olanın Varlık-türüııü taşır, çünkü ora-
ontologische B estim m theit des daki-Varlığııı varlıkbilimsel bir belirliliğini
Daseins ausmacht. Ferner zeigt sich:
oluşturur. Dahası, görüleceği gibi, “Geçmiş”iıı
die Z eitbestim m ung »Vergangen­
heit« e n tb e h rt des ein d eu tig en zaman-belirlenimi ikircimsiz bir anlamdan
Sinnes und u n te rsc h eid et sich yoksundur ve kendini açıkça Olmuştuk tan
offenbar von der Gewesenheil, die wir
als K onstilutivum d e r ekstatischen
ayırdeder ki, bunu oradaki-Varlığın zaman-
Einheit der Zeitlichkeit des Daseins sallığııım ekstatik birliğini oluşturucu olarak
k e u u e n le rn te n . Damit verschärft tanımıştık. Ama bu sonunda bilmeceyi yalnız­
sich aber schließlich nu r das Kätsel,
w arum g erade »V ergangenheit«
ca daha da keskinleştirir: Niçin Olmuşluğuıı
oder, angemessener gesprochen, die kendini Şimdi ve Gelecek ile eş-kökeıısel ola­
G ew esetdteit das G eschichtliche rak zamaıısallaştırdığı yerde gene de tarihsel
vorwiegend bestim m t, wo doch
Gewesenheitsichgleichursprüuglich olan başat olarak “Geçmiş” ya da daha uygun
m it G egenwart und Zukunft zeitigt. bir anlatımla Olmuşluk tarafından belirlenir?
l’rimär geschichtlich — ljehau|t- İleri sürüyoruz ki, birincil olarak tarihsel
ten wir — ist das Dasein. Sekundär
geschichtlich alter das innerwelllich olan oradaki-Varlıktır. İkincil olarak tarihsel
B egegnende, n ic h t n u r das olan ise dünya-içinde karşılaşılan şeydir —
zuhaudeuc Zeug im weitesten Sinne,
sondern auch die Umwelt nnlur als
yalnızca en geniş anlamda elaltmda-buluııan
»geschichtlicher Boden«. Wir gereç değil, ama ayrıca “tarihsel toprak” ola­
n e n n e n das uichldaseinsm äßige rak çevre-doğa. Oradaki-Varlık karakterinde
S eiende, das a u f G rund seiner
Wehzugehövigkeit geschichtlich ist,
olmayan ve dünyaya aitliği zemininde tarihsel
das W eltgeschichtliche. Es läßt sich olan varolan-şeye dünya-tarilısel deriz. Kolay­
zeigen, daß d er vulgäre Begriff der ca gösterilebileceği gibi, kaba “düııya-tarihi”
»W eltgeschichte« g erade aus d er
O rien tieru n g an diesem sekundär
kavramı tam olarak bu ikincil olarak tarihsel
G eschichtlichen en tsp rin g t. Das olana yönelimden kaynaklanır. Dünya-tarih-
Welt-geschichtliche ist nicht etwa erst sel olan söz gelimi ilk olarak tarih-bilimsel bir
geschichtlich a uf G rund einer histo­
rischen Objektivierung, sondern ab nesnelleştirme zemininde tarihsel olan değil­
das Seiende, das es, innerw eltlich dir; tersine, varolan-şey olarak, dünya-içinde
begegnend, au ihm selbst ist.
karşılaşılmakla, kendinde odur.
Die Analyse des geschichtlichen
Charakters eines noch vorhandenen H enüz elönünde-bulunaıı bir gerecin
Zeugs fü h rte n ic h t n u r a u f das tarihsel karakterinin çözümlemesi yalnızca
Dasein als das prim är Geschicht liche
zurück, so n d ern m achte zugleich
birincil olarak tarihsel birşey olarak oradaki-
zweifelhaft, ob die zeitliche Charak­ Varlığa geri götürmekle kalmadı, ama aynı
teristik des G eschichtlichen über­ zamanda genel olarak tarihsel olanın zamaıı-
h au p t prim är auf das ln-der-Zeit-sein
eines V orhandenen o rie n tie rt wer­
sal betimlemesinin birincil olarak elönünde-
d en d arf. Seiendes wird n ic h t mit bulunaıı birşeyiıı zamanda-olmasına yönlen­
dirilip yönlendirilemeyeceğiıü kuşkulu kıldı. dem F o rtrü ck en in ein e im m er
fernere V ergangenheit »geschicht­
Varolau-şeyler eu eskisinin en asıl anlamda licher«, so ilali clas Ä lteste am
tarihsel olacağı bir yolda her zaman daha da eigentlichsten geschichtlich wäre.
Der »zeitliche« Altsland vom Jetzt
uzaklaşan bir “geçmiş”e doğru götürülmekle u n d H eu te alter h a t w iederum
“daha tarihsel” olmazlar. Ama eğer şimdinin ve n ic h t d esh alb kein e p rim är
bugünün “zamansal” aralığı yine asıl tarihsel k o n stitutive B ed eutung fü r die
G eschichtlichkeit [382] des
varolaıı-şeyin tarihselliği için birincil olarak eigentlich geschichtlichen Seien­
oluşturucu bir indem taşımıyorsa, buııuıı den, weil dieses nicht »in der Zeit«
nedeni bu varolaıı-şeyin “zamanda” olmaması und zeitlos ist, so n d ern weil es so
urspninglich zeitlich existiert, wie ein
ve zamansız olması değil, tersine “zamanda” »in d er Zeit« Vorhandenes, Verge­
elönünde-bulunan, geçip-giden ya da geluıek- h en d es bzw. A nkom m endes sei­
nem ontologischen Wesen nach cs
te-olan birşeyin varlıkbilimsel özüne göre hiç­
nie sein kann.
bir zaman olamayacağı bir yolda kökeninde 1hnständliche Ü berlegungen,
zamansal olarak varolmasıdır. wird m an sagen. Dali im G runde
das m enschliche Dasein das p ri­
Denebilir ki bunlar kılı kırk yaran düşün­ m äre »Subjekt« der Geschichte ist,
celerdir. Temelde iıısansal oradaki-Varlığııı le u g n et n iem an d , u n d d e r a n ­
tarihin birincil “öznesi” olduğunu hiç kimse g efü h rte vulgäre Begriff d e r
Geschichte sagt es deutlich genug.
yadsımaz, ve sözü edilen kaba tarih kavramı Allein die These: »Das Dasein ist
bunu yeterince açık olarak söyler. Ama “ora- geschichtlich« m eint nicht n u r das
ontische Faktum, daß d er Mensch
daki-Varlık tarihseldir” savı yalnızca insanın
ein m e h r o d er m in d er wichtiges
dünya-tarihiniıı düzeneğinde az çok önemli »Atom« im G etriebe d er Weltge­
bir “atom ”ıı sunuyor olması ve olayların ve schichte darstellt und d er Spiellja.il
d e r U m stäude u n d Ereignisse
durumların oyuncağı olarak kalması gibi var- bleibt, sondern stellt das Problem:
lıksal bir olguyu imlemez; sav dalıaçok şu so­ inwiefern u n d a u f Grund welcher
runu formüle eder: Özselyapılaşlıncı durum ola­ ontologischen Bedingungen gehört zur
Subjektivität des »geschichtlichen«
rak tarihsellik ne düzeye dek ve hangi varlıkbilimsel Subjekts die Geschichtlichkeit als
koşullar temelinde “tarihsel” öznenin öznelliğine Wesensverfassung?
aittir?

§ 74. Die Grundvetfassung der


§ 7 4 . Tarihselliğin Temel Yapılanışı
Geschichtlichkeit
Oradaki-Varlığııı olgusal olarak kendi “tarihi” Das D asein h at faktisch j e seine
»G eschichte« u n d kann derg lei­
vardır ve bu varolaıı-şeyin Varlığı tarihsellik chen haben, weil das Sein dieses
yoluyla oluşturulduğu içindir ki bir tarihi ola­ Seienden durch Geschichtlichkeit
bilir. Bu sav varlıkbilimsel tarih sorununu varo- konstituiert wird. Diese These gilt
es zu rechtfertigen in d er Absicht,
luşsal bir sorun olarak açımlama amacında das ontologische Problem d er Ge­
aklaıımalıdır. Oradaki-Varlığııı Varlığı kaygı schichte als existcnzialcs zu expo­
nieren. Das Sein des Daseins wurde
olarak tanımlandı. Kaygı zamansallıkta temel­ als Sorge umgrenzt. Sorge g ründet
lenir. Buna göre, bu zamaıısallığm alanında in der Zeitlichkeit. Im Umkreis die­
ser müssen wir sonach ein Gesche­
varoluşu tarihsel olarak belirleyecek bir ‘tarih­ h en aufsuchen, das die Existenz als
sel olay’ aramalıyız. Böylece temelde oradaki- geschichtliche bestimmt. So erweist
Varlığııı tarihselliğinin yorumu kendini za- sich im G runde die Interpretation
d er G eschichtlichkeit des Daseins
mansallığın daha somut bir geliştirilmesi ola­ n u r als eine konkretere Ausarbei­
rak belgitler. Zamansallığı ilkin önceleyici tu n g d e r Zeitlichkeit. Diese ent-
hüllten wir zuerst iııı Hinblick auf ılie kararlılık olarak nitelediğimiz asıl varolmanın
Weise tles eigentlichen Existicrens,
die wir als vorlaufeude Entschlossen­
yolu açısından ortaya serdik. Bunda ne dü­
heit charakterisierten. Inwiefern liegt zeye dek oradaki-Varlığın asıl bir ‘tarihsel
hierin ein eigentliches G eschehen olayı’ imlenir?
des Daseins?
Die Entschlossenheit wurde be­ Kararlılık birinin kendini kendi kabalıatli-
stim m t als das verschwiegene, angst- Varlığı üzerine sessiz ve endişeye hazır tasar­
bereite Sichenlwerfen auf das eigene
Scluildigsein4. Ih re Eigentlichkeit
laması olarak belirlendi.1Kararlılık asilliğim
gewinnt sie als imUmfende. Entschlos­ önceleyici kararlılık olarak kazanır.5Onda ora-
sen h eit5. ln ih r verste h t sich das daki-Varlık kendini ‘Olabilme’si açısından
Dasein hinsichtlich seines Seinkön­
nens dergestalt, daß es dem Tod
öyle bir yolda anlar ki, onun kendisi olan o
u n te r die A ugen g eht, um so das varolaıı-şeyi fırlatılmışlığı içinde bütün olarak
Seiende, das es selbst ist, in seiner
üstlenebilmek için ölümü göze alır. Birinin
G eworfenheil ganz zu übernehm en.
Die entschlossene Ü bernahm e des kendi olgusal “Orası”ııı kararlı bir yolda üst­
eigenen faktischen »Da« b ed e u tet lenmesi aynı zamanda konum üzerine kararı
zugleich d en Entschluß in die
Situa[383]tion. Wozu sich das Dasein
imler. Oradaki-Varlığın her durumda olgusal
je faktisch entschließt, verm ag tlie olarak neye karar verdiğini varoluşsal çözüm­
exislenziale Analyse grundsätzlich leme ilkesel olarak tartışamaz. Araştırmamız
n ic h t zu erö rtern . Die vorliegende
U n tersu ch u n g schließt a b e r auch
giderek varoluşun olgusal olanaklarının varo­
d en existenzialen Entwurf von fak­ luşsal tasarım da dışlar. Gene de genel olarak
tischen M öglichkeiten der Existenz
oradaki-Varlığın kendini üzerlerine tasarladığı
aus. Trotzdem m uß gefragt werden,
woher äbeihaupt die M öglichkeiten olgusal olanakların nereden çekilebilecekleri
geschöpft w erden können, au f die sorulmalıdır. Birinin kendini arkada bırakı-
sich das Dasein faktisch entwirft. Das
vorlaufende Sichenlw erfen au f die
lamayan varoluş olanağı olarak ölüm üzerine
uniiberholbare Möglichkeit der Exis­ önceleyici tasarlaması yalnızca kararlılığın
tenz, d en Tod, verbürgt n u r die bütünlük ve asilliğim güvence altına alır. Ama
G anzheit und Eigentlichkeit der Ent­
schlossenheit. Die faktisch erschlos­
varoluşun olgusal olarak açığa serilmiş ola­
sen en M öglichkeiten d er Existenz nakları gene de ölümden çıkanlamaz. Ve olanağı
sind ab e r doch n ic h t dem Tod zu
öncelemenin onun üzerine bir kurgulamayı
entnehm en. Und das um so weniger,
als das Vorlaufen in die M öglichkeit değil ama tam anlamıyla olgusal ‘Orası’na bir
keine Spekulation über sie, sondern geri gelmeyi imlemesi ölçüsünde, durum böyle
gerade ein Zurückkom m en auf das
faktische Da bedeutet. Soll etwa die
olmaktan daha da uzaktır. Acaba ‘Keııdi’nin
Ü bernahm e d er G ew orfenheit des dünyasına fırlatılmışlığmın üstlenilmesi varo­
Sellrsl in seine Welt einen H orizont luşun kendi olgusal olanaklarını ondan çekip
erschließen, dem die Existenz ihre
faktischen M öglichkeiten entreißt? aldığı bir çevreni açığa serer mi? Bunun dışın­
W urde n ic h t überdies gesagt, das da, oradaki-Varlığın hiçbir zaman fırlatılmış-
Dasein komm e nie hinter seine Ge­
lığıınn arkasına geri gelmediğini söylemedik
w orfenheit zurück?6 Bevor wir über­
schnell entscheiden, ob das Dasein mi?0 Oradaki-Varlığın asıl varoluş olanak­
seine eigentlichen Existenzmöglich­ larını fırlatılmışlıktan türetip türetm ediği
keiten aus der G eworfenheit schöpft
oder nicht, müssen wir uns tles vollen
üzerine çok çabuk karar verm eden önce,
Begriffes dieser G rundbeslim m theil kaygının bu temel belirliliğinin tam kavramı
der Sorge versichern. üzerine kendimize güvence vermeliyiz.
*Vgl.§ 60, S. 295 ff.
•'Vgl. § 02, S. 305. 1Bkz. § 60, s. 1295] vss.
'Vgl. S. 281. 3Bkz. § 62, s. [305]. «Bkz.s. [284].
Hiç kuşkusuz oradaki-Varlık fırlatılmış ola­ Gew orfen isi zwar das Dasein
ilim selbst und seinem Seinkönnen
rak kendisine ve kendi ‘Olabilme’siııe teslim überantwortet, aber dach als Itt-der-
edilmiştir, ama gene de dünyadaki-Varlık olmak. WeU-sein. Geworfen ist es angewie­
Fırlatılmış olmakla, bir “dünya”ya boyun eğ­ sen au f eine »Welt« u n d existiert
faktiscli m it A n d eren . Zunächst
miştir ve olgusal olarak Başkaları ile birlikte und zum eist ist das Selbst in das
varolur. En yakından ve çoğunlukla ‘Kendi’ Man verloreu. Es verstellt sich aus
den Existenzmöglichkeilen, die in
insanda yitmiştir. Kendini varoluş olanakla­ d er jeweils heutigen »durchschnitt­
rından anlar ki, bunlar her durumda oradaki- lichen« öffentlichen Ausgelegtheit
Varlığın bugünkü “sıradan” kamusal yorum- des Daseins »kursieren«. Meist sind
sie d u rch d ie Zw eideutigkeit un­
lanmışlığında “dolaşımda”dırlar. Bu olanaklar kenntlich gem acht, aber doch be­
çoğunlukla ikircimden ötürü tanınamaz ol­ kannt. Das eigentliche existenzielle
muşlardır; ama gene de ‘bilinirler.’ Asıl varol- Versteheu entzieht sich d er über­
komm enen Ausgelegtheit so «eilig,
ma-ilgili anlama kendini ona kalıt bırakılan daß es je aus ih r und gegen sie und
yorumlanmışlıktaıı öylesine az çeker ki, her d och w ieder für sie die gewählte
Möglichkeit im Entschluß ergreift .
durum da biri seçtiği olanağa kararında bu Die Entschlossenheit, in d er das
yorumlanmışlıktaıı ve ona karşı ve yine onun D asein a u f sich selbst zurück-
için sarılır. konunt, erschließt die jew eiligen
faktischen M öglichkeiten eigent­
Oradaki-Varlığın onda kendi kendisine lichen Existierens aus dem Erbe, das
geri geldiği karar asıl varolmanın o sıradaki sie als gew orfene übernimmt. Das
olgusal olanaklarını o kararlılığın fırlatılmış entschlossene Ziirückkommen auf
die Geworfenheit birgt ein Sichiiber-
olmakla üstlendiği kalıttan açığa serer. Fırla- liefei n überkom m ener Möglichkei­
Ulmışlığa kararlı geri geliş birinin kalıt aldığı ten in sich, obzwar nicht notwendig
olanakların onun kendisine teslim edilmesini ah üb erk o m m en er. W enn alles
»Gute« Erlischaft ist und d er Cha­
kendi içinde gizler, gerçi zorunlu olarak kalıt rak ter tler »Güte« in d er Erm ög­
alınmış olarak olmasa da. Eğer “iyi” herşey kalıt lichung eigentlicher Existenz liegt,
d ann konstituiert sich in d er Ent­
ise ve “iyilik” karakteri asıl varoluşun olanaklı
schlossenheit j e das Ü berliefern
kılınışında yatıyorsa, o zaman bir kalıtın teslim [384] eines Erbes. J e eigentlicher
edilmesi kendini her durum da kararlılıkta sich das D asein en tsch ließ t, das
h eiß t unzw eideutig aus sein er
oluşturur. Oradaki-Varlık ne denli asıl olarak eigensten, ausgezeichnet eil Mög­
karar verirse, eş deyişle ölümü öııcelemede lichkeit im Vorlaufen in d en Tod
kendini ikircimsiz olarak en öz ve ayırdedici sich versteht, um so ein d eu tig er
u n d unzufälliger ist das wählende
olanağından anlarsa, varoluşunun olanağını o F in d en d e r M öglichkeit sein e r
denli ikircimsiz ve raslantısız olarak seçer ve Existenz. Nur das Vorlaufen in den
bulur. Ancak ölümü öııceleme her olumsal ve Tod tre ib t je d e zufällige u n d
»vorläufige« Möglichkeit aus. N ur
“geçici” olanağı uzaklaştırır. Ancak ölüm için das Freisein für den Tod gibt dem
özgür-olma oradaki-Varlığa hedefini saltık ola­ D asein das Ziel sch lech th in u n d
rak verir ve varoluşu soııluluğuııa iter. Varo­ stößt die Existenz in ih re Endlich­
keit. Die ergriffene Endlichkeit der
luşun kavranan sonluluğu kişiyi rahatlık, hafife Existenz reiß t aus d er en d lo sen
alma ve kaçınma gibi kendilerini sunan en Mannigfaltigkeit der sich anbiclen-
d en nächsten M öglichkeiten des
yakın olanakların sonsuz türlülüğüııden geri
Behagens, Leichlnehniens, Sich-
koparır ve oradaki-Varlığı yazgısının yalınlığına drückeus zurück u n d b rin g t das
getirir. Böylelikle oradaki-Varlığm asıl karar­ Dasein in die Einfachheit seines
Schicksals. Damit bezeichnen wir
lılıkta yatan kökeıısel ‘tarihsel olaylarını’ das in d er eigentlichen Entschlos­
belirtmiş olduk ki, bunlarda oradaki-Varlık, senheit liegende ursprüngliche Ge-
schehcn lies Daseins, in ileni cs sieh ölüm için özgür olarak, kendini ona kalıt bıra­
frei für den Tod ihm sellist in einer
ererbten, aller gleichwohl gewähl­ kılan ama gene de seçmiş olduğu bir olanakta
ten Möglichkeit, überliefert. kendine teslim eder.
Das D asein k an n n u r deshalb
von Schicksalsschlägen getroffen
Oradaki-Varlık ancak Varlığının temelinde
werden, weil es itti ü rü n d e seines betim lenen anlamda yazgı olduğu içindir ki
Seins in dem gek en n zeich n eten yazgının vuruşları ile karşılaşabilir. Kendini
Sinne Schicksal ist. Schicksalhaft in
d er sich nljcrlicferndcn Entschlos­
teslim eden kararlılıkta yazgıya bağlı olarak
senheit existierend, ist das Dasein varolmakla, oradaki-Varlık hem “karşısına çı­
als In-der-W elt-sein für das »Ent­ kan” “talihli” durum lar için heuı de raslan-
gegenkommen« der »glücklichen«
U m släude und die G rausam keit tıların acımasızlığı için dünyadaki-Varlık ola­
der Zufälle erschlossen. Durch das rak açığa serilmiştir. Yazgı ilkin durumların ve
Zusam m enstößen von U m ständen
und Begebenheiten entsteht nicht
olayların birbirleriyle çarpışmaları yoluyla
erst das Schicksal. Auch der U nent­ ortaya çıkmaz. Kararsız biri bile bunlar taraûndan
schlossene wird von ih n e n und ve seçim yapmış birinden daha fazla sürüklenip
m ehr noch als der, der gewählt hat,
um gelrielx'n und kann gleichwohl durur ve gene de hiçbir yazgısı “olmayabilir.”
kein Schicksal »halten«. Eğer oradaki-Varlık öııceleme yoluyla ölümü
Wenn das Dasein vorlaufend den
Tod in sich m ächtig w erden läßt,
kendi içinde güçlü olmaya bırakırsa, o zaman
versteht es sich, frei für ihn, in der onun için özgür olarak kendini kendi sonlu
eigenen Übermacht seiner endlichen özgürlüğünün üstün gücü içinde anlar, öyle ki
F reiheit, um in dieser, die je nu r
»ist« im G ew ähllhaben d er Wahl, her durumda yalnızca seçmeyi seçmişlikte “var”
die Oh nmacht der Ülierlassenheit an olan bu özgürlükte öyle yapmış olmaya teslim
es selbst, zu üliernelunen und für
die Zufälle d er erschlossenen Situ­
edilmişliğin güçsüzlüğünü üstlenebilir ve böyle-
ation hellsichtig zu werden. Wenn ce açığa serilmiş konumun olumsallıkları için
aber das schicksalhafte Dasein als açık bir görüş edinebilir. Ama eğer diinyadaki-
In-der-Welt-sein wesenhaft im Mil-
scin m it A nderen existiert, ist sein Varlık olarak yazgıya-bağlı oradaki-Varlık özsel
G eschehen ein M itgeschchen und olarak Başkaları ile birlikte-Varlıkta varoluyorsa,
bestim m t als Geschieh. D am it b e­
zeichnen wir das G eschehen d er
‘tarihsel olayları’ birlikte-4tarilısel-olaylar’dır
Gemeinschaft, des Volkes. Das Ge­ ve talih olarak belirlenirler. Topluluğun, hal­
schick setzt sich nicht aus einzelnen kın ‘tarihsel olaylarını’ böyle belirtiriz. Talih
Schicksalen zusammen, sowenig als
das M iteinandersein als ein Zusain- kendini tekil yazgılardan derleyip toparlayan
inettvorkom men m ehrerer Subjek­ birşey değildir, tıpkı birbiri-ile-birlikte-Varlığın
te begriffen werden kann7. Im Mit- birçok öznenin biraradayer alması olarak kav-
eiuanderseiu in derselben Welt und
in d e r E ntschlossenheit für b e­ ranamayacak olması gibi.7 Aynı dünyada bir-
stim m te M öglichkeiten sind die biri-ile-birlikte-Varlıkta ve belirli olanaklar için
Schicksale im v orhinein schon
geleitet. In d er M itteilung und im
kararlılık içinde, yazgılara yolları önceden gös­
K am pf wird d ie M acht des Ge­ terilmiştir. İlkin iletişimde ve kavgada talihin
schickes erst frei. Das schicksalhafte gücü özgür olur. Oradaki-Varlığın yazgıya bağ­
Geschick des Daseins in und mit
1385] seiner »Generation«* macht lı talihi, onun “kuşağı”ııda8 ve onun kuşağı
das volle, eigentliche G eschehen için, oradaki-Varlığın tam ve asıl ‘tarihsel olay­
des Daseins aus.
larını’ oluşturur.
’Vgl. S 26, S. 117 ff.
'Z um Begriff d e r »Generation* vgl. W. 7Bkz. § 26, s. [117] vss.
Dıltlıey, Ü ber das Studium d e r Geschichte
*“Ku$ak” kavramı için bkz. W. Diltlicy, Uber das Studium
d e r W issenschaften vom M enschen, d e r
Gesellschaft und dem Staat (1875). Ges. der Geschichte der Wissenschaßen vom Menschen, der Gesellschaft
Schriften Bd. V (1921), S. 36-41. und. dem Staat (1875). Ges. Schriften Cilt V (1924), s. 36-41.
Kendini düşmanlıklara karşı hazır tutan güç­ Schicksal als die o h n m äch ­
tige, d en W idrigkeiten sich
süz üstüıı-güç olarak, kendini sessiz ve endişeye bercitstclloude Ü berm acht des
hazır bir yolda kendi kabahatli-olması üzerine verschwiegenen, angstbereiten
tasarlamanın gücü olarak yazgı, olanağının var- S ichcntuerfcus au f das eigene
Schuldigsein verlangt als ontolo­
lıkbilimsel koşulu olarak, kaygının Varlık-duru- gische B edingung seiner Mög­
muııu, eş deyişle zamansallığı ister. Ancak eğer lichkeit die Seinsverfassung der
Sorge, das heißt die Zeitlichkeit.
ölüm, kabahat, duyuııç, özgürlük ve sonluluk bir N ur wenn im Sein eines Seien­
varolaıı-şeyin Varlığında tıpkı kaygıda olduğu den Tod, Schuld, Gewissen, Frei­
gibi eş-kökensel olarak birarada kalıyorlarsa, h eit und Endlichkeit dergestalt
gleich ursprünglich zusammen-
varolan-şey yazgı kipinde varolabilir, eş deyişle w ohnen wie in d er Sorge, kann
varoluşunun temelinde tarihsel olabilir. es im Modus des Schicksals exis­
Ancak özsel olarak Varlığında gelecek-ilgili olan tieren , das h eiß t im G ru n d e
seiner Existenz geschieh dich sein.
ve böykce ölümü için özgür olarak onda dağılıp geriye N ur Seiendes, dm wesenhaft in
kendi olgusal ‘Orası’na atılmaya izin verebilen varo­ seinem Sein z u k ü n ft ig ist, so daß
es frei fü r seinen Tod an ihm zer­
lan-şey, eş deyişle ancak gelecek-ilgili olarak eş- schellend a u f sein faktisches Da sich
kökensel olarak olmuş olmakta olan varolan-şey, zurückwerfen lassen kann, das heiß
kalıt aldığı olanağı kendine teslim ederek, kendi fır- nur Seiendes, das als zukünftiges
gleichurspiünglich gew esen d ist,
latılmışlığını üstlenebilir ve ‘g örüş ’ kı pı sında kann, sich selbst die ererbte Mög­
“kendi zamanı” için olabilir. Ancak aynı zamanda lichkeit überliefernd, die eigene
Geworfenheil übernehmen und
sonlu olan asıl zamansallık yazgı gibi birşeyi, eş deyişle
a u g e n b lic k lic h sein fü r »seine
asıl tarihselliği olanaklı kılar. Zeit«. Nur eigentliche Zeitlichkeit,
Kararlılığın kendini onlara tasarladığı ola­ die zugleich endlich ist, macht so
etwas wie Schicksal, das heiß eigent­
nakların türeyişini belirtik olarak bilmesi zorunlu liche Geschichtlichkeit möglich.
değildir. Ama hiç kuşkusuz oradaki-Varlığın za- Daß die Entschlossenheit aus­
mansallığmda — ve yalnızca onda — kendini drücklich um die H erk u n ft d er
M öglichkeilen weiß, au f die sic
ona tasarladığı varolma-ilgili ‘Olabilme’nin belir­ sich entwirft, ist nicht notw en­
tik olarak geleneksel oradaki-Varlık anlayışından dig. Wohl aber liegt in d er Zeit­
‘bulup getirme’ [holen] olanağı yatar. Kendine lichkeit des Daseins und nu r in
ih r die Möglichkeit, das existen­
geri gelen ve kendini teslim eden kararlılık o zielle Seinkönncu, darauf es sich
zaman kalıt bırakılan bir varoluş olanağının yine­ entw irft, ausdrücklich aus dem
überlieferten Daseinsversländ-
lemesi [ Wiederholung] olur. Yineleme belirtik teslim nis zu holen. Die auf sich zurück-
ediştir, eş deyişle orada-olmuş-olan oradaki-Var- kom m ende, sich überliefernde
lığm olanaklarına geri gidiştir. Olmuş olan bir Entschlossenheit wird d ann zur
Wiederholung einer ülxrkom ine-
varoluş olanağının — oradaki-Varlığın kahra­ n e n Exislenzm öglichkeil. Die
manını seçebilmesi olanağının — asıl yinelemesi Wiederholu ng ist die ausdrückliche
varoluşsal olarak öuceleyici kararlılıkta temel­ IJberlie/ening, das heißt der Rück­
gang in Möglichkeiten des dage­
lenir; çünkü yinelenebilir olanı bağlılık içinde wesenen Daseins. Die eigentli­
izleme savaşımı için özgür kılan seçim ilkin ka­ che W iederholung einer gewese­
n en Exislenzmöglichkeil — daß
rarlılıkta seçilir. Ama olmuş olan bir olanağı das Dasein sich seinen H elden
wählt — g ründet exislcnzial in
*\ lwiederholen’ :: ‘yinelemek’; sözel olarak: ‘yeniden bulup d er vorlautendcn Entschlossen­
getirm ek.’ Etimolojik çö/.iimleme burada sözeıığü gündelik heit; d en n in ih r wird allererst
Almanoa’da geçerli olan olağan ‘yinelem e’ anlam ının öte­ d ie Wahl gewählt, die für die
sinde, geçmişin olanaklarına yeniden gitmek ve onları bilinçli k äm p fen d e nachfolge und
olmak bugüne ‘teslim etm ek’ olarak yorumluyor. | 'freu e zum W iederholbaren frei
macht. Das wiederholende Sich über­ birinin yineleyerek kendine teslim etmesi
liefern einer gewesenen Möglichkeit
erschließt je d o c h das dagew esene
gene de orada-olmuş-olan oradaki-Varlığı bir
Dasein nicht, um es aberm als zu ver­ kez daha edimselleştirilebilmesi için açığa
w irklichen. Die W iederholung des sermez. Olanaklı olanın yinelemesi ne “geç­
M öglichen ist weder ein W iederbrin­
gen des »Vergangenen«, noch ein miş olan”nm bir yeniden getirilmesidir, ne de
Z urückbinden d e r »Gegenwart« “Şimdi”nin geriye “arkada bırakılmış olan”a
[386] an das »Überholte«. Die Wie­
d erh o lu n g läßt sich, einem en t­
bir bağlanışıdır. Kararlı bir kendini-tasar-
schlossenen Sicheulwerl'en entsprin­ lamadaıı doğmakla, yineleme bir zamanlar
g en d , n ic h t vom »Vergangenen« edimsel olmuş olan “geçmiş birşey” tarafın­
ü b erred e n , um es als das vormals
Wirkliche nur wiederkehren zu lassen.
dan onun yalnızca yinelemeye bırakılması
Die W iederholung erwidert vielmehr için ikna edilmeye izin vermez. Yineleme
die M öglichkeit d er dagew esenen dahaçok orada-olmuş-olan varoluşun ola­
Existenz. Die Erw iderung der Mög­
lichkeit im Entschluß ist alter zugleich
nağına karşılık verir. Ama karardaki olanağa
als augenblickliche der Widerrufdessen, karşılık-verme aynı zamanda kıpısal olarak
was im H eule sich als »Vergangen­ ‘bugün’de kendini “Geçmiş” olarak sonuç­
heit« auswirkt. Die W iederholung
überläßt sich weder dem Vergange­ landıran şeyin yadsınmasıdır. Yineleme ne
nen, noch zielt sie au f einen Fort­ kendini geçmiş olana teslim eder, ne de bir
schritt. beides ist d er eigentlichen
ilerlemeyi hedefler. Kıpıda, asıl varoluş ikisine
Existenz im Augenblick gleichgültig.
Die W iederholung kennzeichnen de ilgisizdir.
wir als den Modus d er sich überlie­ Yinelemeyi kendini teslim eden kararlılık
fernden Entschlossenheit, durch den
das Dasein ausdrücklich als Schicksal
kipi olarak niteleriz ki, onun yoluyla oradaki-
existiert. W enn alter Schicksal die Varlık belirtik bir yolda yazgı olarak varolur.
ursprüngliche Geschichtlichkeit des Ama eğer yazgı oradaki-Varlığın kökensel
D aseins konstituiert, dann h at die
Geschichte ihr wesentliches Gewicht
tarihselliğini oluşturuyorsa, o zaman tarih
w eder im V ergangenen, n och im özsel ağırlığını ne geçmiş olanda, ne de
1leute und seinem »Zusammenhang« ‘bugün’de ve onun geçmiş olanla “bağlan­
m it dem Vergangenen, sondern im
eigentlichen G eschehen d e r Exis­
tısında” değil, ama varoluşun oradaki-Varlığın
tenz, das aus tler Zukunft des Daseins Geleceğinden kaynaklanan asıl ‘tarihsel olay­
entspringt, Die G eschichte hat als larında’ taşır. Tarih oradaki-Varlığın Vaıiık-
Seinsweise des Daseins ihre Wurzel
so wesenhaft in d er Zukunft, daß der kipi olarak köklerini öylesine özsel olarak
Tod als die charakterisierte Möglich­ Gelecekte taşır ki, oradaki-Varlığın nitelenen
keit des Daseins tlie vorlaufende
Existenz auf ihre [uhlisehe( ieworfen-
olanağı olarak ölüm öııceleyici varoluşu olgu­
heit zurückwirft und so erst der Gewe- sal fırlatılmışlığma geri fırlatır ve böylece ilk
se.nhe.it ih re n eig en tü m lich e n Vor­ kez Olmuşluğa tarihsel olanda kendine özgü
rang im G eschichtlichen verleiht.
Das eigentliche Sein zum Tode, das heißt
ayrıcalığını verir. Ölüme doğru asıl Varlık, eş
die Endlichkeit der 'Zeitlichkeit, ist der deyişle zamansallığın sonluluğu oradaki-Varlığın
verborgene Grund der Geschichtlichkeit tarihselliğinin gizli temelidir. Oradaki-Varlık
des Daseins. Das Dasein wird nicht
erst geschichtlich in der W iederho­ ilkin yinelemede tarihsel olmaz; tersine,
lung, sondern weil es als zeitliches zamaıısal olarak tarihsel olduğu için, yinele­
geschichtlich ist, kann es sich wieder­ yerek kendini tarihinde üstlenebilir. Bunun
ho len d in seiner G eschichte über­
n eh m en . H ierzu b e d a rf es noch için henüz hiçbir tarih bilimi gerekli değildir.
keiner Historie. Kararlılıkta imlendiği yolda, öncelemede
Das in der Entschlossenheit lie­
gende vorlaufende Sichüberliefern
kendini ‘görüş’ kıpısının ‘Orası’na teslim
an tlas Da des Augenblicks nennen etmeye yazgı diyoruz. Yazgıda talih birlikte
temellenir ki, bununla oradaki-Varlığın Baş­ wir Schicksal. In ilmi g rü n d et m il das
Geschick, w orunter wir das G esche­
kaları ile birlikte-Varlığındaki ‘tarihsel olay­ h en tles Daseins im Mil.sein m it An­
larını’ anlıyoruz. Yinelemede, yazgıya bağlı deren verstehen. Das schicksalhafte
Geschick kann in d er W iederholung
talilı bırakılan kalıta bağlanmışhğı açısından
ausdrücklich erschlossen werden hin­
belirtik olarak açığa serilebilir. Yineleme ora- sichtlich sein e r V erhaftung an das
daki-Varlık için ilk kez onun tarihini açık überkom m ene Erite. Die W iederho­
lung macht dem Dasein seine eigene
kılar. ‘Tarihsel olaylar’m kendileri ve onlara Geschichte erst offenltar. Das Gesche­
ait açığa serilmişlik ya da bunun edinilmesi hen selbst und tlie ihm zugehörige
varoluşsal olarak oradaki-Varlığın zamansal Erschlosseuheil, bzw. Aneignung d ie ­
ser gründet existenzial darin, daß das
açıdan ekstatik olarak açık olmasında temel­ Dasein als zeitliches ekstatisch ollen ist.
lenir. Was wir bisher in Anmessung au
Şimdiye dek önceleyici kararlılıkta imle­ das in d er verlau fen d en Entschlos­
senheit liegende G eschehen als Ge­
nen ‘tarihsel olaylar’ ile uyum içinde tarih­ schichtlichkeit kennzcichnelen, nen­
sellik olarak belirtm ekte olduğumuz şeye n e n wir tlie eigentliche G eschicht­
lichkeit des Daseins. Aus den in tler
şimdi oradaki-Varlığın asıl tarihselliği diyo­ Zukunft verw urzelten Phänom enen
ruz. Gelecekte kökleşmiş teslim etme ve yine­ der Überlieferung und W iederholung
leme fenom enlerinden niçin asıl tarihin wurde deutlich, warum das G esche­
h en der eigentlichen Ge[387]schichte
‘tarihsel olayları Tını ağırlığını Olmuşlukta sein Gewicht in der Gewescnheit hat.
taşıdığı açığa çıkar. Ama yazgı olarak bu Um so rätselhafter bleibt jed o ch , in
‘tarihsel olayların’ hangi yolda oradaki-Var- welcher Weise dieses Geschehen als
Schicksal d en g an zen »Zusam­
lığın doğumundan ölümüne dek bütün “bağ­ m en h an g « des D aseins von seiner
lantılarını” oluşturmaları gerektiği daha da G eb u rt bis zu seinem Tode kons­
bilmecemsi kalır. Kararlılığa yeniden dön­ tituieren soll. Was vermag d er Rück­
gan g au f tlie E ntschlossenheit an
mek nasıl bir aydınlanma getirebilir? Tek bir A ufklärung b eizubringen? Ist ein
karar her durum da yalnızca bütün bir ya- Entschluß d en n nicht je n u r wieder
ein einzelnes »Erlebnis« in d e r Ab­
şanülar bağlantısı dizisindeki tek bir “yaşanü”
folge des ganzen Eiiebuiszusammeu-
daha değil midir? Asıl ‘tarihsel olayların’ hangs? Soll etwa tler »Zusam m en­
“bağlaııüsı” sakın kesintisiz bir kararlar dizi­ hang« tles eigentlichen Geschehens
aus einer lückenlosen Folge von Ent­
sinden oluşuyor olmasın? “Yaşam bağlan- schlüssen bestehen? Woran liegt es,
tısı’Tım yapılanışıııa ilişkin sorunun yeterince daß tlie Frage nach d er Konstitution
doyurucu yanıtını bulamamasının nedeni tles »Lobenszusammenhangs« nicht
ih re hinlänglich befriedigende Ant­
nedir? Sakın araştırmamız en sonunda ive- wort findet? O b tlie U ntersuchung am
ğeıılikten ötürü soruyu haklılığı açısından E n d e nicht in tler Ü bereilu n g
sınamadan yanıta pek fazla bağlanmış olma­ allzusehr an d er Antwort hängt, ohne
zuvor die Frage a u f ih re R echtm ä­
sın? Varoluşsal Analitiğin şimdiye kadarki ßigkeit geprüft zu haben? Aus dem
gidişinden, hiçbirşey oradaki-Varlığın varlık- b ish erig en G ang d e r exislenzialen
biliminin her zaman kaba Varlık-anlayışmm Analytik wurde nichts so deutlich wie
tlas Faktum, tlaß die O ntologie tles
ayartmalarına yenik düşmüş olması olgusun­ Daseins im m er wieder den Verlockun­
dan daha açık değildir. Bunu yöııtemli olarak gen tles vulgären Seinsversläntlnisses
anheim fällt. Dem ist m ethodisch nu r
karşılamanın biricik yolu oradaki-Varlığın so zu begegnen, tlaß wir dem Ursprung
bağlantısının yapılanışıııa ilişkin böylesine d e r g ar so »selbstverständlichen«
“keııdiliğindeıı-açık” sorunun kökenini ince­ Frage n ach tler K onstitution des
Daseinszusamm enhangs nachgehen
lemekten ve hangi varlıkbilimsel çevrende u n d bestim m en, in w elchem o n to ­
devindiğini belirlemekten geçer. logischen I lorizonl sie sich bewegt.
G ehört tlie Geschichtlichkeit zum Eğer tarihsellik oradaki-Varlığm Varlı­
Sein des Daseins, dann m uß auch das
uneigeutliche Existieren geschicht­
ğına aitse, o zaman giderek asılsız varolma
lich sein. Wenn die uneigentliche Ge­ bile tarihsel olmalıdır. Ya eğer oradaki-Var-
schichtlichkeit des Daseins die Erage- lığııı asılsız tarihselliği soru-yönünü bir “ya­
richtimg nach einem »Zusammenhang
des Lebens« bestim m te u n d den Zu­ şam bağlantısına doğru belirlemişse ve asıl
gang zur eigentlichen Geschichtlich­ tarihselliğe ve ona özgü “bağlantı”ya girişi
keit und zu dem ih r eigentüm lichen
»Zusam m enhang« verlegte? Wie
yasaklamışsa? Bu nasıl ele alınırsa alınsın,
im m er cs dam it besteilt sein'mag, soll varlıkbilimsel tarih sorununun açımlaması
die Exposition des ontologischen Prob­ yeterince tam olacaksa, o zaman oradaki-
lems tlcr Geschichte hinlänglich voll­
ständig sein, d an n k ö n n en wir d er
Varlığm asılsız tarihselliğinin bir irdelemesi
B etrachtung d er uneigentlichen Ge­ olmaksızın yapamayız.
schichtlichkeit des Daseins ohnehin
nicht entraten.
§ 75. Die GeschidUlichkeit des Daseins § 7 5 . Oradaki-Varlığm Tarihselliği veDürıya-
und die Welt-Geschickte Tarilıi
Zunächst und zum eist versteht sich Oradaki-Varlik kendini en yakından ve ço­
das Dasein aus dem umweltlich Be­
ğunlukla çevresel olarak karşılaşılan şeyler­
gegnenden und umsichtig Besoigten.
Dieses V erstehen ist keine bloße den ve sağgörülü tasadan anlar. Bu anlama
Kenntnisnahm e seiner selbst, die alle oradaki-Varlığm tüm davranışlarına eşlik
V erhaltungen des Daseins lediglich eden türde salt kendi kendisinin bir ayrımına
begleitet. Das Verstehen bedeutet das
Sicheniwerfen au f die jeweilige Mög­
varma değildir. Anlama kendini dünyadaki-
lich k eit des In-der-W elt-seins, das Varlığın o sıradaki olanağı üzerine tasar­
heißt, als diese M öglichkeit existie­ lamayı, eş deyişle bu olanak olarak varolmayı
ren. So konstituiert das Verstehen als
Verständigkeit auch die uneigentliche
imler. Böylece anlama sağ duyu olarak gide­
Existenz des M an. Was dem alltäg­ rek İnsanın asılsız varoluşunu bile oluşturur.
lichen Besorgen im öffentlichen Mit­ Gündelik tasanın kamusal birbiri-ile-birlikte-
e in a n d e r begegnet, sind n ic h t n u r
Zeug u n d W erk, s o n d ern zugleich
likte karşılaştığı şeyler yalnızca gereç ve yapıt
das, was sich dam it »begibt«: die »Ge- değil, ama aynı zamanda bunlarla birlikte
[388]schäfte«, U n te rn e h m u n g e n , “verilen” “işler,” üstellimler, olaylar ve kaza­
Vorfälle, U nfälle. Die »Welt« ist lardır. “Dünya” aynı zamanda toprak ve sah­
zugleich Boden und Schauplatz und
g e h ö rt als so lch e r m it zum alltäg­
nedir ve böyle olarak gündelik alış verişe
lich en H andel u n d W andel. Im aittir. Kamusal birbiri-ile-birliktelikte Baş­
öffentlichen M iteinander begegnen kaları ile öyle bir etkinlikte karşılaşılır ki,
die A nderen in solchem Treiben, in
dem »man selbst« »mitschwimmt«.
onda “insanın kendisi” “birlikte yüzmekte­
M an kennt’es, bespricht, begünstigt, dir.” İnsan onu tanır, onu tartışır, onu yürek­
bekäm pft, b eh ä lt und vergißt es lendirir, onunla savaşır, onu saklar ve unutur,
im m er im prim ären Hinblick au f das,
was dabei betrieben wird und »her­
ama bunları her zaman birincil olarak onlar­
ausspringt«. Fortgang, Stillstand, Um­ da neyin yapılmakta olduğu ve onlardan neyin
stellung und »Fazit« des einzelnen “ortaya çıkacağı” açısından yapar. Bireysel
Daseins errechnen wir zunächst aus oradaki-Varlığııı ilerlemesini, duraklamasını,
G ang, Stand, Wechsel und Verfüg­
barkeit des Besorgten. So trivial der ayarlamasını ve “sonuçlarını” en yakından
Hinweis au f das Daseinsverständnis tasa edilen şeyin gidiş, duruş, değişim ve elde
d er alltäglichen Verständigkeit sein edilebilirliğinden hesaplarız. Oradaki-Var-
mag, ontologisch ist es doch keines­
wegs durchsichtig. Warum soll dann
lığın gündelik sağ duyuda anlaşılmasına
göndermede bulunma ne denli önemsiz olur­ ab er d er »Zusam menhang« des
Daseins nicht ans dem besorgten
sa olsun, gene de bu anlama hiçbir biçimde var- u n d »Erlebten« bestim m t wer­
lıkbiliınsel olarak saydam değildir. Ama o za­ den? G eh ö ren d e n n Zeug u n d
man oradaki-Varlığın “bağlantı”sı niçin tasa Werk u n d alles, wobei sich das
Dasein aufliält, nicht m it zur »Ge­
edilen ve “yaşanan” şeyden belirlenmesin? schichte«? Ist d en n das G esche­
Gereç ve yapıt ve oradaki-Varlığın ortalarında h e n d e r G eschichte n u r das
isolierte Ablaufen von »Erlebnis­
kaldığı herşey birlikte “tarilı”e mi aittir? Eğer ström en« in d en einzelnen Sub­
değilse, tarihin ‘tarihsel olayları’ yalnızca birey­ jekten?
sel öznelerdeki “yaşantı akışlarınım yalıtılmış ln d er Tat ist die Geschichte
weder d er Bewegungszusammeu-
kesintileri midir? h an g von V erän d eru n g en d e r
Gerçekte tarih ne nesnelerin başkalaşımla­ O bjekte noch die freischweben­
de Erlebnisfolge d er »Subjekte«.
rındaki devimlerin bir bağlantısı, ne de “özııe- Betrifft d ann das Geschehen der
ler”iıı özgürce yüzen yaşantı-dizileridir. O Geschichte die »Verkettung« von
zaman tarihin ‘tarihsel olayları’ özne ve nesne­ Subjekt und Objekt? Wenn m an
schon das G eschehen d e r Sul>
nin “birbirine bağlaııması”nı mı ilgilendirir? jek l-O bjektbeziehung zuweist,
‘Tarihsel olaylar’ özııe-nesne bağıntısına yük­ dann m uß auch gefragt w erden
nach der Seinsari d er Verkettung
lenecek olsa bile, o zaman genel olarak bu als solcher, wenn sie es ist, die im
birleştirmenin Varlık-türü soruşturulmalıdır, G runde »geschieht«. Die These
eğer tem elde “olan” o ise. Oradaki-Varlığın von d er G esch ich tlich k eit des
Daseins sagt nicht, das weltlose
tarihselliği savı dünyasız öznenin değil, ama Subjekt sei geschichtlich, sondern
dünyadaki-Varlık olarak varoluştaki varolan- das Seiende, das als hwler-Welt-
sein existiert. Geschehen der Ge­
şeyin tarihsel olduğunu söyler. Tarihin ‘tarihsel schichte ist Geschehen des In-der-WeM-
olaylar'ı dünyadaki-Varlığın 'tarihsel olaylar’ıdır. seins. G esch ich tlich k eit des
Oradaki-Varlığın tarihselliği özsel olarak dün­ Daseins ist wesenhaft Geschicht­
lich k eit von Welt, d ie au f dem
yanın tarihselliğidir ki, ekslatik-çevreıısel zamaıı- G ru n d e d e r ekstatisch-horizon­
sallık temelinde bu zamaıısallığın zamansallaş- talen Zeitlichkeit zu d eren Zei­
tigunggehört. Sofern Dasein fak­
tırmasına aittir. Oradaki-Varlık, olgusal olarak
tisch existiert, Itegegnet auch
varolduğu sürece, daha şimdiden düııya-içiııde schon innerweltliches Entdeck­
açığa çıkarılan şeylerle karşılaşır. Tarihsel dün- tes. M it der Existenz des geschicht­
lichen In-der-Well-seins ist Zuhan-
yadaki-Varhğın varoluşu ile birlikte, elaltmda-bulu- denes und Vorhandenes je schon in
rıan ve elönünde-bulunan her durumda daha şim­ die Geschichte der Welt einbezogen.
diden dünyanın tarihi içine alınmıştır. Gerecin ve Zeug u n d Werk, B ücher zum
Beispiel haben ihre »Schicksale«,
yapıtın, örneğin kitapların kendi “yazgıları” Bauwerke und Institutionen haben
vardır; yapıların ve kurum lanıl ise tarihleri. ihre Geschichte. Aber auch die
N atur ist geschichtlich. Zwar ge­
Ama Doğa bile tarihseldir. Hiç kuşkusuz “Doğa rade nicht, sofern wir von »Natur­
Tarihi”ndeıı söz ettiğimiz düzeye dek tarihsel geschichte« sprechen9; wohl da­
değildir? buna karşı kırsal alanlar olarak, koloni g eg en als L andschaft, Ansied-
lungs-, A usbeutungsgebiel, als
ve sömürge alanı olarak, savaş alanı ve kült yeri Schlachtfeld und Kullstätte. Die­
olarak tarihseldir. Bu düııya-içiııde varolan-' ses innerwelt[389]liche Seiende

9Ztir Frage d e r ontologischen Ab­


9“Doğa ‘o lay lan ”’m n tarihin devinilliğiııe karşı varhk- grenzung des »N aturgeschehens« ge­
gen die Bewegtheit d e r Geschichte vgl.
biliııısel sınırlanışı sorusu için bkz. F. Gottl’un uzun bir şiiredir
die längst nicht genügeud gewürdigten
yeterince değerlendirilmemiş olan irdelemesi, Die Grenzen der B etrachtungen bei F Goitl, Die Grenzen
Geschichte (13)04). d e r Geschichte (1904).
ist als solches geschichtlich, und şeyler böyle olarak tarihseldirler, ve tarihleri
seine G eschichte b edeutet nicht
ein »Außeres«, das die »innere« yalnızca “rulı”un “iç” tarihine eşlik eden “dış­
G eschichte d er »Seele« lediglich sal” birşeyi imlemez. Böyle varolan-şeylere diin-
begleitet. Wir n e n n e n dieses ya-tarilısel olan diyoruz. Bu noktada seçilen ve
S eiende das Welt-Geschichtliche.
D abei ist a u f die D oppelbedeu­ burada varlıkbilimsel olarak anlaşılan “düııya-
tung des gew ählten u n d h ie r tarihi” anlatımının ikili iııılemiııe dikkat etme­
ontologisch v erstan d en en Aus­
drucks »W elt-Geschichte« zu
liyiz. Anlatını ilkin oradaki-Varlık ile özsel ola­
achten. Er b e d e u tet einm al das rak varolan birlik içindeki dünyanın ‘tarihsel
G eschehen von Well in ih re r olaylarını’ imler. Ama aynı zamanda, düııya-
w esenhaften, existenten Einheit
m it dem D asein. Zugleich aber içiııde varolan-şeyleriıı olgusal olarak varolan
m eint er, sofern mit der faktisch dünya ile birlikte her durumda açığa çıkarılmış
existenten Weh je inuerwcltliches
Seiendes entdeckt ist, das inner-
olmaları ölçüsünde, anlatım elaltında-bulu-
weltliche »Geschehen« des Zuhau- ııanııı ve elöııüııde-bulunaıım düııya-içindeki
d en e n u n d V orhandenen. G e­ ‘tarihsel olaylarını’ imler. Tarihsel dünya olgu­
schichtliche Welt ist faktisch nur
als W elt des innerw eltlichen
sal olarak ancak düııya-içinde varolan-şeyleriıı
Seienden. Was m it dem Zeug und dünyası olarak vardır. Genel olarak gereç ve
Werk als solchem »geschieht«, hat yapıt ile birlikte “olanın” [Was ... geschieht]
eilten eigenen C harakter von
Bewegtheit, d er bislang völlig im
kendi deviııirlik karakteri vardır ki, şimdiye dek
D unkel liegt. Ein Ring zum Bei­ bütünüyle karanlıkta kalmıştır. Örneğin “sunu­
spiel, d er »überreicht« und »ge­ lan” ve “takılan” bir yüzük bu Varlıkta yalnızca
tragen« wird, erleid et in diesem
Sein n ich t einfach O rtsverände­ yer değişimine uğramış olmaz. Birşeye birşeyin
rungen. Die Bewegtheit des Ge­ onda “olduğu” [geschieht] ‘tarihsel olay’ın devi-
schehens. in dem etwas »mit ihm
geschieht«, läßtsich von der Bewe­
nirliği yer değişimi olarak devimden ayrını-
gung als O rlsveränderung ans gar sanmasına hiçbir biçimde izin vermez. Bu tüııı
n ic h t fassen. Das gilt von allen düııya-tarihsel “süreçler” ve olaylar için, gide­
weltgeschichtlichen »Vorgängen«
und Ereignissen, in gewisser Weise
rek belli bir ölçüde “doğal yıkımlar” için bile
auch von »N aturkatastrophen«. geçerlidir. Burada dünya-tarihsel ‘olayların’
Dem Problem d er ontologischen varlıkbilimsel yapısı sorununu daha öte izle­
Struktur des weltgeschichtlichen
G eschehens verm ögen wir hier,
mek bizi zorunlu olarak temanın sınırlarını
von der dazu notw endigen Über­ aşmaya götürecektir; ama bu bir yana, bundan
s ch reitu n g d e r G renzen des kaçınmamızın asıl nedeni bu açımlamanın
Themas altgeschen, um so weniger
n ac hzugehen, als es g erad e die amacının bizi genel olarak ‘tarihsel olaylar’m
Aljsichl dieser Exposition ist, vor devinirliği gibi bir varlıkbilimsel bilmecenin
das ontologische Rätsel d e r önüne götürmek olmasıdır.
Bewegtheit des Geschehens ülx-r-
liaupt zu führen. Yapmamız gereken tek şey oradaki-Varlığm
Es gilt nur, den U m kreis von tarihselliğinden söz ederken varlıkbilimsel
P hänom enen zu um grenzen, der
in d e r R ede von d e r G eschicht­
olarak onunla birlikte göz önüne almak zo­
lichkeit des üaseius ontologisch runda olduğumuz fenomeııal alanın sınırlan­
notw endig m itgem eint ist. A uf masıdır. Dünyanın zamansal olarak temellen­
G ru n d d e r zeitlich fu n d ie rten
Transzendenz d er Welt ist im Ge­
dirilmiş aşkınlığı zemininde, varolan düııya-
schehen des existierenden In-der- daki-Varlığm ‘tarihsel olaylarında’ her durum­
W’elt-seins j e schon Welt-Ge­ da daha şimdiden dünya-tarihsel olan şey “nes­
schichtliches »objektiv« da, ohne,
historisch erfaßt zu sein. U nd weil das
nel olarak” oradadır, ve tarih-bilimsel olarak
faktische D asein verfallend im aynmsanmasa da bu böyledir. Ve olgusal ora­
daki-Varlık düşüşünde tasa edilen şeye B esorgten au fg eh l, verstellt es
seine Geschichte zunächst welt-ge­
soğrulduğu için, kendi tarihini ilkin düııya- schichtlich. Und weil fernerhin das
tarihsel olarak anlar. Ve dahası, kaba Varlık- vulgäre Scinsverständnis »Sein« in­
anlayışı “Varlığı” daha öte ayrım olmaksızın d ifferent als V o rh au d en h eit ver­
stellt, wird das Sein des Welt-Ge­
elönünde-bulunuş olarak anladığı için, dünya- schichtlichen itn Sinne des ankotn-
tarihsel olanın Varlığı gelmekte olan, bulun­ in e n d en , an w esen d en u n d ver­
schwindenden V orhandenen erfah­
makta olan ve yitmekte olan elönünde-bulu- re n u n d ausgelegt. U nd weil
ııan birşeyin anlam ında deneyim lenir ve schließlich d er Sinn von Sein über­
yorumlanır. Ve son olarak genelde Varlığın h au p t als das Selbstverständliche
schlechthin gilt, ist die Frage nach
anlamı bütünüyle kendiliğiuden-açık birşey d e r S einsart des W elt-Geschicht­
olarak geçerli olduğu için, dünya-tarihselin lichen u n d n ach d e r Bewegtheit
des Geschehens üb erh au p t »doch
Varlık-türüne ilişkin ve genelde ‘tarihsel olay­ eigentlich« n u r die unfruchtbare
ların’ devinirliğiııe ilişkin soru “gene de aslın­ Umständlichkeit einer Worlklügelci.
da” yalnızca bir söz cambazlığının verimsiz Das alltägliche Dasein ist in das
Vielerlei dessen, was täglich »pas­
ayrıntıcılığıdır. siert«, zerstreut. Die G elegenhei­
Gündelik oradaki-Varlık her gün “gelip ten, U m stände, d eren das Besor­
gen [390] im vorhinein »taktisch«
geçen” şeylerin çeşitliliğine dağılmıştır. Tasa­ gew ärtig bleib t, erg eb e n das
nın “taktik olarak” önceden beklemede tut­ »Schicksal«. Aus dem Besorgten
tuğu fırsatlar, durumlar sonuçları olarak “yaz­ e rre c h n e t sich das u n eig en tlich
existierende Dasein erst seine Ge­
gı ”yı getirirler. Asılsız olarak varolan oradaki- sch ich te. U n d weil es dabei,
Varlık tarihini ilkin tasa edilen şeyden hesap­ u m g e lrie b eu von sein en »Ge­
lar. Ve “işleri” tarafından güdüldüğü bu du­ schäften«, aus d er ZnslreuungwwX
dem Unzusammenlumg des gerade
rumda kendine gelebilmek için kendini ilkin »Passierten« sich erst zusammen­
tam olarak “olup bitenlerin” dağınıklıkve bağın- holen m uß, so es zu ihm selbst
kom m en will, erwächst überhaupt
tısızlığmdan çekip toparlamak zorunda oldu­ n u r erst aus dem V erständnisho-
ğundan, ancak o zaman genel olarak asılsız riz o u t d e r u n eig en tlich en Ge­
tarihselliğin anlayış çevreninden oradaki-Var- schich tlich k eit die Frage nach
einem zu stiftenden »Zusammen­
lığm bir “bağlantısının,” ama öznenin “ayrıca” hang« des Daseins im S inne d er
elönünde-bulunan yaşantıları anlamında bir »auch« v o rh an d en e n Erlebnisse
des Subjektes. Die M öglichkeit der
bağlantısının kurulmasına ilişkin soru gelişir. H errschaft dieses Fragehorizontes
Bu soru çevreninin egemenliğinin olanağı g rü n d e t in d e r U n en tsch lo ssen ­
‘Keııdi’niıı süreksizliğinin özünü oluşturan h e it, die das Wesen d e r U nstän-
digkeit des Selbst ansm acht.
kararsızlıkta temellenir. Damit ist d er Ursprung t\er Fra­
Böylelikle oradaki-Varlığm doğum ve ölüm ge nach einem »Zusammenhang«
des Daseins im Sinne d er Einheit
arasındaki yaşantıların bağlanışının bir birliği d er Verkettung d er Erlebnisse zwi­
anlamında bir “bağlantısı”na ilişkin sorunun schen G eburt und Tod aufgezeigt.
kökeni gösterilmiştir. Sorunun kökeni aynı za­ Die H erkunft d er Frage v errät zu­
gleich ihre U nangem essenheil in
manda onun oradaki-Varlığm ‘tarihsel olaylar’ A bsicht a u f ein e u rsp rü n g lich e
bütünlüğünün kökensel bir varoluşsal yoru­ exislenziale In te rp re ta tio n d e r
G eschehensganzheit des Daseins.
m unu amaçlamadaki uygunsuzluğunu ele Bei d e r V orherrschaft dieses
verir. Ama öte yandan bu “doğal” soru-çevre- » n atürlichen« Fragehorizontes
ninin başatlığına karşın, niçin oradaki-Varlığm wird ab er andererseits erklärlich,
w arum es so aussiclu, als ver­
vazgı ve yineleme olarak asıl tarihselliğinin hiç m ö c h te g erad e d ie eig en tlich e
olmazsa “yaşamın bağlantısı” sorusunun G esch ich tlich k eit des Daseins,
Sdiicksal und W iederholung, am temelde niyet ettiği şeyi varlıkbilimsel olarak
allerwenigsten den phänom enalen
Boden zu liefern, um das, was die
temellendirilmiş bir sorun şekline getirebil­
Frage nach dem »Zusam menhang mek için gerekli fenomenal zemini sağlaya­
des Lebens« im G rande intendiert, bilecek gibi göründüğü açıklanabilir olur.
in d ie G estalt eines ontologisch
gegründeten Problems zu bringen. Soru oradaki-Varlığın sonuçlanmış ve he­
Die Frage k ann n ic h t lauten: nüz sonuçlanmakta olan “yaşantılar” dizisinin
w odurch gew innt das Dasein die
E inheit des Zusam m enhangs für
sonraki bir birleştirilmesi için bağlantı birliğini
eine nachträgliche Verkettung der hangi yolla kazanacağını soramaz; sorduğu şey
erfo lg ten u n d erfo lg eu d eu Ab­ dahaçok kendini ona ait hangi Varlık-türüııde
folge der »Erlebnisse«, sondern: in
w elcher S einsart sein e r selbst
yitirdiğidir, öyle ki kendini dağınıklığından bit
verliert es sich so, daß es sich gleichsam bakıma ancak arkadan biraraya toparlamak ve bu
eist nachträglich aus der Zerstimung ‘biraraya’ için kapsayıcı bir birliği düşünüp çıkar­
zusammenholen u n d fü r das Zu­
sammen. eine umgreifende Einheit sich mak zorunda olsun, insanda ve dünya-tarihsel
erdenken m ußt Die Verlorenheil in olanda yitmişlik daha önce ölümün önünden
das M an u n d a n das Well-
G eschichlliche en th ü llte sich
kaçış olarak ortaya serildi. Birşeyiıı önünden
frü h e r als Flucht vor dem Tode. bu kaçış ölünıe-doğm-Varhğı kaygının temel bir
Diese Flucht vor ... offenbart das belirliliği olarak açığa çıkarır. Onceleyici karar­
Sein zum. T ode als ein e G rund-
b cstiin m lh eil d e r Sorge. Die
lılık bu ölüme-doğru-Varlığı asıl varoluşa geti­
vorlaufende E ntschlossenheit rir. Ama bu kararlılığa ait ‘tarihsel olaylar’ı —
bringt dieses Sein zum Tode in die olanaklar kalıtının öncelemede birinin ken­
eig en tlich e Existenz. Das
G eschehen d ieser Entschlos­ disine teslim edilmesi yoluyla yinelemesini —
senheit alx-r, das Vorläufern! sich asıl tarihsellik olarak yorumladık. Acaba bütün
ü b erliefern d e W iederholen des
Erlx'S von M öglichkeiten, in ter­
varoluşun bu kökensel, yitmemiş, bir bağlan­
p re tie rte n wir als eigentliche tıya gereksinmeyen uzanmışlığı bu tarihsellikle
G eschichlichkeit. Liegt etwa in mi yatar? Dağılmanın süreksizliğine karşı,
dieser die ursprüngliche, tinver-
lo re n c, eines Z usam m enhangs
‘Keııdi’nin kararlılığı kendinde uzatılmış sürek­
u n lied ü rftig e E rstrecktheit d e r liliktir ki, bunda oradaki-Varlık, yazgı olarak,
ganzen Existenz? Die Entschlos­ doğum ve ölümü ve bunların “arasıııdaki”ııi
se n h e it des S elbst gegen die
lInständigkeit d er Zerstreuung ist kendi varoluşuna “katılmış” tutar, dahası öyle
in sich sellist die erstreckte bir yolda ki oradaki-Varlık böyle süreklilikte o
Stündlgkeil, in d er tlas D asein als
sıradaki konumunda dünya-tarihsel olan için
Schicksal Geburt und Tod m ul ihr
»Zwischen« in seine Exi[391]sleuz ‘görüş’ kıpısında vardır. Olmuş olan olanak­
»einbezogen« hält, so zwar, daß es ların yazgıya bağlı yinelemesinde oradaki-Var-
in solcher S tändig keit augen­
blicklich ist fü r das Welt-
lık kendini geriye önünde daha şimdiden ‘ol­
G eschichlliche seiner jew eiligen muş olan’a getirir ve bunu “dolaysızca,” eş
Situation, ln d er schicksalhaften deyişle zamaıısal açıdan ekstatik olarak yapar.
Wieder! lolung gewesener Möglich­
keiten bringt sich das D asein zu
Ama kalıtın bu kendine teslim edilişi ile, “do­
dem vor ihm schon G ew esenen ğum” ölümün arkada bırakılamaz olanağın­
»unm ittelbar«, das heißt zeitlich dan geri gelişte varoluşta yakalanır,* ki böyle­
ekstatisch zurück. M it diesem
Sichülx'rliefern des Erlx-s a lx r ist
likle bu varoluş kendi ‘Orası’ııın fırlatıl-
d an n die »G eburt« im Zurück-
*[‘einholen' :: ‘yetişmek, yakalamak’ ve ‘unitberhoUmr' ::
kom m cu aus d er uuülx'rholbaren
M öglichkeit des Totles in die ‘yelişilemez’ anısında ölüm ün ‘arkada bırakılamazltğt’ ve
Existenz eingeholt, d am it diese doğıınıuıı o n a ‘yctişilcbilirliği’ bağlanım da anlam ilgileri
freilich nu r die G ew orfenheil des kullanılıyor. J
ınışlığım daha yaııılsamasız bir yolda kabul eig en en Da illu sio n sfreier lıiıı-
nelııne.
edebilir. Die Entschlossenheit konstituiert
Kararlılık varoluşun kendi ‘K endi’siııe die Trene d er Existenz zum eigenen
bağlılığını oluşturur. Endişeye hazır kararlılık Seil »st. Als angsthereile Entschlossen­
heit ist d ie Irene zugleich mögliche
olarak bağlılık aynı zamanda özgür bir varol­ E h rfu rch t vor d e r einzigen Auto­
manın taşıyabileceği biricik yetke önündeki, rität, die ein freies Existieren haben
kann, vor den w iederholbaren Mög­
varoluşun yinelenebilir olanakları önündeki lich k eiten d e r Existenz. Die E nt­
olanaklı hürmettir. Eğer kararlılığın ancak schlossenheit wäre ontologisch miß­
karar verme “edimi” “sürdükçe” “yaşantı” ola­ verstanden, wollte m an m einen, sie
sei n u r so lange als »Erlebnis« wirk­
rak edimsel olduğu düşünülecek olsaydı, lich, als d er »Akt« d er Entschließung
kararlılık varlıkbilimsel olarak yanlış anla­ »dauert«, ln d e r Entschlossenheit
şılmış olurdu. Kararlılıkta varolma-ilgili sürek­ liegt die existenzielle Ständigkeit,
die ihrem Wesen nach je d e n mög­
lilik yatar ki, özüne göre ondan kaynaklanan lichen, ih r en tspringenden Augen­
her olanaklı kıpıyı daha şimdiden öııcele- blick schon vorweggenommen hat.
Die Entschlossenheit als Schicksal ist
nıiştir. Yazgı olarak kararlılık belirli bir karar­ die Freiheit für das möglicherweise
dan olanaklı herhangi bir konumun istem­ siluatiousmäßig geforderte A nfgeben
lerine uygun olarak vazgeçrneiğin özgürlüktür. eines bestim m ten Entschlusses. Da­
durch wird die Ständigkeit d er Exis­
11u yolla varoluşun sürekliliği koparılmış değil tenz nich t un terb ro ch en , sondern
ama tam olarak o kıpıda doğrulanmış olur. gerade augenblicklich Itewährt. Die
Süreklilik kendini ilkin “kıpıların” birbirine S tän d ig k eit b ild et sich n ic h t erst
durch die und aus d er Aneinande­
bitiştirilmesiııden ya bu bitiştirme yoluyla rfü g u n g von »A ugenblicken«,
oluşturmaz; tersine, bu kıpılar gelecek açı­ sondern diese entspringen d er schon
sından ‘olmuş olmakta olan’ yinelemenin erstreckten Zeitlichkeit d er zukünftig
gewesenden W iederholung.
daha şimdiden uzatılmış zamansallığından kay­ ln der uneigentlichen Geschicht­
naklanırlar. lichkeit dagegen ist d ie ursp rü n g ­
lich e E rslreck th eil des Schicksals
Buna karşı asılsız tarihsellikte yazgının
verborgen. Unständig als Man-selbst
kökensel uzatılmışlığı gizlenmiştir. Insaıım- gegenwärtigt das Dasein sein »Heule«.
keııdisiniıı süreksizliği ile, oradaki-Varlık Gewärtig des nächsten Neuen hat es
auch schon das Alle vergessen. Das
“bugüıı”üııü ‘şimdikileştirir.’ Sonraki yeniyi M au weicht d er Wahl aus. Blind für
beklemede olarak, daha şimdiden eskiyi unut­ M öglichkeiten vermag es nicht, Ge­
muştur. İnsan seçimden kaçınır. Olanaklar wesenes zu w iederholen, sondern es
behält n u r u n d erhält das übrig ge­
için kör olarak, ‘olmuş olan’ı yiııeleyemez, bliebene »Wirkliche« des gewesenen
ama ancak ‘olmuş olan’ dünya-tarihseldeıı W elt-G eschichtlichen, d ie Über-
geriye kalan “edimsel”i, artığı ve bunun bleiltsel und die vorhandene Kunde
darüber. In die Gegeuwärtigung des
üzerine elönünde-bulunaıı bilgileri alır ve H eule verloren, versteht es die »Ver­
saklı tutar. Bugünün ‘şimdikileştirme’sinde gangenheit« aus d er »Gegenwart«.
yitmiş olarak, “Geçmiş”i “Şimdi”den anlat. Die Zeitlichkeit der eigentlichen Ge­
sch ich tlich k eit d agegen ist als
Buna karşı, asıl tarihselliğin zamaıısallığı, vorlaufend-wiederholeuder Augen­
öııceleyici-yiııeleyici ‘görüş’ kıpısı olarak, blick ein e Enlgegenwärlignng des
H eu te u n d eine E ntw öhnung von
bugünü ‘şimdiki ’ olmaktan sıyırır ve İnsanı
den llblichkeileu des Man. Die un-
alışmış olduklarından vazgeçirir. Öte yandan, eigentlich geschichtliche Existenz
asılsız tarihsel varoluş, “Geçmiş”in onun dagegen sucht, beladeu m it d er ihr
selbst unkenntlich gewordenen Hin­
kendisi için tanınamaz olmuş olan kalıtı ile terlassenschaft der »Vergangenheit«,
yüklü olarak, m odern olanı arar. Asıl das M oderne. Die eigentliche Ge-
schielt llichkeit versteht die Geschich­ tarihsellik tarihi olanaklı olanın “geri dö­
te als die »W iederkehr« des Mög­
lichen und weiß darum, daß die Mög-
nüşü” olarak anlar, ve buna göre bilir ki ancak
lich[392]keit n u r wiederkehrt, wenn varoluş yazgıya bağlı olarak ve kıpısal olarak
die Existenz schicksalhaft-augen­ onun için kararlı yinelemede açıksa olanak
blicklich für sie in d er entschlosse­
n en W iederholung offen ist. yineleyecektir.
D ie existenziale In te rp re tatio n Oradaki-Varlığııı tarihselliğiniıı varoluşsal
d er G eschichtlichkeit des Daseins
g e rä t ständig unversehens in den
yorumu sürekli olarak ayrımsanmadan gölge­
Schatten. Die D unkelheiten lassen de kalır. Uygun soruşturmanın olanaklı bo­
sich um so w eniger abslreifen, als yutları karışıklıktan kurtarılmadıkça, ve hiç-
schon die möglichen Dimensionen
des angemessenen Fragens nicht ent­
birşey Varlığın bilmecesi tarafından ve şimdi
w irrt sind und in allen das Rätseldes açığa çıktığı gibi devimin bilmecesi tarafından
Seins uud, wie je tzt deutlich wurde, rahat bırakılmadıkça, karanlık noktalar kolay
d er Bewegung sein Wesen treibt.
G leichw ohl m ag ein E ntw urf d er kolay silinmeyecektir. Gene de bilim olarak
ontologischen Genesis der H istorie tarihin oradaki-Varlığın tarihselliğinden
als Wissenschaft aus d er Geschicht­
lichkeit des Daseins gewagt werden.
varlıkbilimsel doğuşunun bir tasanın türet­
Er dient als Vorbereitung für die im meyi göze alabiliriz. Bu tasar Felsefe Tarihi­
folgenden zu vollziehende Klärung nin tarih-bilimsel bir yokedilişi görevinin
der Aufgabe einer historischen Des­
truktion d er G eschichte d er Philo­
aşağıda yerine getirilecek olan açıklaması için
sophie10. hazırlayıcı olarak hizmet edecektir.10

§ 7ü. Der existenziale Ursprung der § 7 6 . Tarih Biliminin Oradaki-Varlığın


Historie aus der GeschicMliehkeil des
Daseins
Tarihselliğindeki Varoluşsal Kökeni
D aß die H istorie wie je d e W issen­ Oradaki-Varlığın bir Varlık-türü olarak tarih
schaft als eine Seinsart des Daseins bilim inin de, tıpkı her bilim gibi, olgusal
faktisch und jeweils von der »herr­
schenden Weltanschauung« »abhän­
olarak ve herhangi bir zamanki “egemen
gig« ist, b ed arf keiner E rörterung. dünya görüşü”ne “bağımlı” olduğu olgusu
ÜIxt dieses Faktum hinaus muß jedoch hiçbir tartışma gerektirmez. Gene de, bu
nach der ontologischen Möglichkeit
des U rsprungs d er W issenschaften olgunun ötesinde, bilimlerin oradaki-Var-
aus d er Seinsverfassung des Daseins lığın Varlık-durumundaki kökenlerinin var-
gefragt werden. Dieser U rsprung ist
noclt wenig durchsichtig. Im vorlie­
lıkbilimsel olanağı sorgulanmalıdır. Bu köken
genden Zusammenhang soll die Ana­ henüz çok az saydamdır. Önümüzdeki bağ­
lyse den exislenzialen U rsprung der lamda çözümlememiz bizi tarih biliminin
I Iistorie nu r soweit um rißhaft kennt­
lich m achen, als d ad u rch die
varoluşsal kökeni ile analıatlarda ancak ora-
G eschichtlichkeit des Daseins und daki-Varlığın tarihselliğiniıı ve bunun zaman-
ihre Verwurzelung in der Zeitlichkeit sallıkta kökleşmesinin daha duru olarak ışık
noch deutlicher aus Licht kommt.
Wenn das Sein des Daseins grund­ alüııa getirilmesi ölçüsünde tanışık kılacakür.
sätzlich geschichtlich ist, dann bleibt Eğer oradaki-Varlığın Varlığı ilkede tarih­
offenbar je d e taktische Wissenschaft
diesem G eschehen verhaftet. Die
sel ise, o zaman açıkür ki her olgusal bilim bu
H istorie hat aber noch in einer eige­ ‘tarihsel olay’a bağımlı kalır. Ama tarih bilimi
n en und vorzüglichen Weise die Ge­ henüz kendi çok özel yolunda oradaki-Var-
schichtlichkeit tles Daseins zur Vor­
aussetzung.
hğın tarihselliğini varsayım olarak alır.
Bu ilkin oradaki-Varlığm tarihinin bilimi Das m ö c h te m an zunächst
durch den Hinweis darauf verdeut­
olarak tarih biliminin kökensel olarak ve tarih­ lich en , daß d ie H istorie als Wis­
sel olarak varolan-şeyi olanaklı “nesnesi” olarak senschaft von d er G eschichte des
varsaymak zorunda olduğunun belirtilmesi D aseins das u rsp rü n g lich ge­
schichtlich Seiende zur »Voraus­
yoluyla durulaştırılabilir. Ama tarih yalnızca setzung« halten m uß als ih r mög­
tarilı-bilimsel bir nesnenin erişilebilir olması liches »Objekt«. Allein Geschichte
m uß nich t n u r sein, d am it ein
için olmamalıdır, ve tarilı-bilimsel bilgi yalnızca historischer G egenstand zugäng­
oradaki-Varlığm ‘tarihsel olay’ yolundaki dav­ lich wird, u n d nich t n u r ist histo­
ranışı olarak tarihsel değildir; tersine, tarihin risches Erkennen als geschehende
Verhaltung des Daseins geschicht­
tarilı-bilimsel açığa serilişi, olgusal olarak yerine lich, sondern die historische Erschlie­
getirilmiş olsun ya da olmasın, kendinde var- ßung von Geschichte ist an ihr selbst,
lıkbilimsel yapısına göre oradaki-Varlığm tarih­ mag sie faktisch vollzogen w erden
o d er nich t, ihrer ontologischen
selliğinde köklenir. Bu bağlantı tarih biliminin Struktur nach in der Geschichtlichkeit
oradaki-Varlığm tarihselliğinde yatan varo- des Daseins venmrze.lt. Diesen Zu­
sam m enhang m eint die Rede vom
luşsal kökeninden söz ederken demek iste­ ex istenzialen U rsp ru n g d e r Hi-
diğimiz şeydir. Bu bağlantıyı aydınlatmak yön­ [393]slorie aus d er Geschichtlich­
temsel olarak tarih bilimi düşüncesinin varlık- keit des D aseins. Ih n au fh cllcu
bed eu tet m ethodisch: die Idee der
biliııısel olarak oradaki-Varlığm tarihselliğin­ H istorie ans d er Geschichtlichkeit
den tasarlanmasını imler. Öte yandan, burada des Daseins ontologisch entwerfen.
önemli olan şey tarih biliminin kavramını bu­ Dagegen geht es nicht darum , den
B cgnff d e r H isto rie aus einem
gün olgusal bilimlerde birşeyiıı yapılış yolun­ h eu te faktischen W issenschafts­
dan “soyudamak” ya da onu böyle birşeye ben­ betrieb zu »altstrahieren« bzvv. ihn
diesem aiw .ugleuhen. D en n was
zeştirmek değildir. Çünkü, ilkesel olarak görül­
verbürgt, grundsätzlich gesehen,
düğünde, bu olgusal yordamın gerçekte tarih daß dieses taktische Verfahren in
bilimini kökensel ve asıl olanaklarına göre d e r Tal H istorie ih ren ursprüng­
lichen und eigentlichen Möglich­
temsil edeceğinin güvencesi nedir? Ve bu doğ­ k eiten nach rep räsen tiert? U nd
ru çıksa bile — ki bu konuda kendimiz selltst w enn das zutrifft, woriilter
herhangi bir karardan kaçmıyoruz —, o zaman wir uns je d e r Entscheidung enthal­
ten, d aun könnte doch d er Begriff
kavram ancak daha şimdiden anlaşılmış olan n u r am L eitfaden d e r schon
tarih bilimi düşüncesinin ipucu üzerine olgu­ verstandenen Idee tler I Iistorie am
da “açığa çıkarılabilir.” Evrik olarak, varoluşsal Faktum »entdeckt« w erden. Um­
g ek eh rt je d o c h wird die exislen-
tarih bilimi düşüncesine tarih-bilimciııiıı ken­ ziale Idee d er H istorie n ic h t da­
di olgusal tutumunun onunla bağdaşına için­ durch in ein höheres Recht gesetzt,
de olduğunu doğrulaması yoluyla daha yüksek daß d er H isto rik er die Ü b erein ­
stim m u n g seines faktischen Ver­
bir hak tanınmış olmaz. Ne de tarih-bilimciııiıı hallens m it ihr bestätigt. Sie wird
böyle bir bağdaşmayı yadsıması yoluyla dü­ auch dadurch nicht »falsch«, daß
er eine solche bestreitet.
şünce “yanlış” olur. In der Idee d er H istorie als Wis­
Tarih bilimi düşüncesinde onun bir görev senschaft liegt, daß sie tlie Erschlie­
olarak tarihsel olarak varolan-şeylerin açığa ßung des geschichtlich Seienden
als eigene Aufgabe ergriffen hat.
serilmesine sarıldığı imlenir. Her bilim birincil Jede Wissenschaft konstituiert sich
olarak temalaştırma yoluyla oluşur. Düııyadaki- prim är durch die Thcinalisienmg.
Varlık olarak oradaki-Varlıkta ön-bilimsel Was im Dasein als erschlossenem
In-der-Wclt-sein vorwissenschafl-
olarak tanıdık olan şey kendi özgün Varlığı liclt bekannt ist, wird au f sein s| h>
üzerine tasarlanır. Bu tasar ile varolan-şeyler zifisches Sein entw orfen. Mit
diesem Entwurf begrenzt sieh die alanı kendi sınırlarını çizer. Ona erişim yolları
Region des S eienden. Die
Zugänge zu ihm erh a lte n ihre
yöntemsel “yön etim lerin i elde ederler ve
m ethodische »D irektion«, <lie yorumlamanın kavramsallığıııın yapısı öıı-
S tru k tu r d e r Begrifflichkeit der taslağıııı kazanır. Eğer bir “Şimdinin tarihi”ııiıı
A uslegung gew innt ih re Vor­
zeichnung. W enn wir, u n te r Zu­ olanağına ilişkin soruyu ertelersek ve tarih
rückstellung d er Erage nach der bilimine “Geçmiş”in açığa serilmesini görev
Möglichkeit einer »Geschichte der
G egenw art«, d e r H istorie die
olarak verirsek, o zaman tarihin tarilı-bilimsel
Erschließung der »Vergangenheit« tematikleştirilmesi ancak genel olarak “Geç­
als Aufgabe zuweisen, daun ist die miş” her durumda daha şimdiden açığa seril­
historische T hem atisierung d er
G eschichte n u r m öglich, wenn
mişse olanaklıdır. Geçmişin tarih-biliııısel ola­
ü b e rh a u p t je schon »Vergan­ rak göz önünde canlandırılması için yeterince
genheit« erschlossen ist. N och kaynağın elde edilebilir olup olmadığı soru­
ganz abgesehen davon, ob aus­
reich en d e Q uellen tü r eine sundan bütünüyle ayrı olarak, gene de genel
historische V ergegenw ärtigung olarak 011a tarihsel bir geri dönüş için ona
der Vergangenheit verfügbar sind,
m uß doch überhaupt d er Weg zu
götüren yol açık olmalıdır. Durumun bu olduğu
ihr offen sein für d en historischen ve bunun nasıl olanaklı olduğu hiçbir biçimde
Rückgang in sie. Daß dergleichen gün ışığında yatmaz.
zulriffl und wie das möglich wird,
liegt keineswegs am lag.
Ama oradaki-Varlığııı Varlığının tarihsel
Sofern ab e r das Sein des olması, eş deyişle ekstatik-çevreıısel zamaıısallığı
Daseins geschichtlich, das heißt temelinde ‘Olıııuşhığu’ içinde açık olması öl­
a u f dem G runde d e r ekstatisch-
horizontalen Zeitlichkeit in seiner çüsünde, “Geçmiş”iıı varoluşta yerine getirile­
Gewesenheit offen ist, hat die in bilir tematikleştirilmesi için yol genel olarak
der Existenz vollziehbare Themali- açıktır. Ve oradaki-Varlık ve yalnızca o kökeıısel
sieruug der »Vergangenheit« ülx-r-
h a u p l freie Bahn. U nd weil das olarak tarihsel olduğu için, tarih-bilimsel tema-
D asein und nu r es ursprünglich laştırınanın araştırmanın olanaklı nesnesi ola­
geschichtlich ist, m uß das, was die
historische T h em atisieru n g als
rak sunduğu şey orada-olmuş-olan oradaki-Var-
m öglichen G egenstand d er For­ lığınVarlık-türünü taşımalıdır. Düııyadaki-Var-
schung vorgibt, die Seinsart von lık olarak olgusal oradaki-Varlık ile birlikte, her
dagewesmem Dasein h aben. M il
dein faktischen Dasein als ln-der-
durumda düııya-tarihi de vardır. Eğer oradaki-
W elt-sein ist je auch Welt-Ge­ Varlık bundan böyle orada değilse, o zaman
schichte. Wenn jenes nicht m ehr dünya da orada-olmuş-olan birşeydir. Bu daha
da ist, d a n n ist auch d ie Well
dagew esen. Dem w iderstreitet
önceden düııya-içinde elaltmda-bulunaıı şeyin
n ich t, daß das vormals inner- gene de henüz geçip gitmediği ve orada-olmuş-
w eltlich Z u h andeue gleichw ohl olan dünyaya ait geçip gitmeyen birşey olarak
noch [394] nicht vergeht und als
llnvergangenes d er dagewesenen bir Şimdi için “tarilı-bilimsel” olarak karşılaşı­
Welt für eine Gegenw art »histo­ labilir olduğu olgusu ile çatışmaz.
risch« vortindlich wird. Henüz elönünde-buluııan kalıntılar, anıtlar
N och vorhandene Ü berreste,
Denkmäler, Berichte sind mögliches ve kayıtlar orada-olmuş-olan oradaki-Varlığııı
»M aterial« fü r d ie konkrete Er­ somut olarak açığa serilmesi için olanaklı
schließung des dagew esenen
Daseins. Zu historischem M aterial
“gereçler”dir. Bu tür şeylerin tarilı-bilimselgereç­
kann dergleichen n u r werden, weil ler olabilmelerinin biricik nedeni kendi Varlık-
es sein e r eigenen S einsart nach türleriııe göre dünya-tarihsel karakter taşıma­
xoell-geschkhllichen Charakter hat.
Und es winf Material erst dadurch,
larıdır. Ve ancak önceden düııya-içiııdelikleri
daß es im vorhinein hinsichtlich açısından anlaşılmaları yoluyla böyle gereçler
olurlar. Daha şimdiden tasarlanmış dünya seiııer luuerw elllichkeit verstanden
ist.. Die schon en tw o rfen e Welt
kendini “kazanılmış” dünya-tarihsel gereç­ Ix'slinnnl sielt a u f dem Wege d er In­
lerin bir yorumunun yolunda belirler. “Geç- te rp re ta tio n des w eltgeschichtli­
miş”e geri gidiş ilkin gereçlerin ele geçiril­ chen, »erhaltenen« M aterials. Die
B eschaffung, Sichtung u n d Siche­
mesi, ayıklanması ve güvenlik altına alınması rung des Materials b ringt nicht erst
ile başlamaz; bu etkinlikler orada-olmuş-olan d en Rückgang zur »Vergangenheit«
in Gang, sondern setzt das geschicht­
oradaki-Varlığa doğru tarihsel Varlığı, eş deyişle liche Sein zum dagewesenen Dasein,
tarih-bilimciııin varoluşunun tarihselliğini das heißt die Geschichtlichkeit d er
varsayarlar. Bu, en az göze çarpan ve “düze- Existenz des Historikers schon vor­
aus. Diese fu n d ie rt exislenzial die
neksel” düzenlemelerine dek, tarih bilimini H istorie als Wissenschaft bis in die
varoluşsal olarak temellendirir.11 unscheinbarsten, »handwerklichen«
Eğer tarih bilimi bu yolda tarihsellikte V eranstaltungen".
W’enn die H istorie dergestalt in
kökleşmişse, o zaman tarih biliminin “asıl” d er Geschichtlichkeit wurzelt, dann
nesnesinin ne olduğu da buradan belirlenebil- m u ß sich von h ie r aus auch be­
stim m en lassen, was »eigentlich«
melidir. Tarih biliminin kökensel temasının Gegenstand d er H istorie ist. Die Um­
sınırlanışının asıl tarihsellik ile ve “orada- g ren zu n g des u rsp rü n g lich en
olmuş-olaıım” ona ait olan açığa serilişi olarak T hem as d e r H isto rie w ird sich in
A nmessuug an die eigentliche Ge­
yineleme ile uyum içinde yerine getirilmesi sch ich tlich k eit u n d d ie ih r zuge­
gerekecektir. Yineleme orada-olmuş-olan ora- h ö rig e Erschließung des Dagewe-
daki-Varlığı olmuş olan asıl olanağı içinde senen, die Wiederholung, vollziehen
müssen. Diese versteht dageweseues
anlar. Tarih biliminin asıl tarihsellikten “do­ Dasein in seiner gewesenen eigent­
ğuşu” o zaman tarih-bilimsel nesnenin birin­ lichen M öglichkeit. Die »Geburt«
cil temalaştırılmasmm orada-olmuş-olan ora- d e r H isto rie aus d er eig en tlich en
G eschichtlichkeit b e d e u te t dann:
daki-Varlığı kendi en öz varoluş-olanağı üze­ die p rim äre T h cm alisieru n g des
rine tasarlamasını imler. Öyleyse tarih bili­ historischen Gegenstandes entwirft
dagew esenes D asein a u f seine
minin olanaklı olanı mı tema alması gerekir?
eigenste Existenzmöglichkeit. Histo­
Bütün “anlamı” yalnızca “görgül-olguları, ”bir- rie soll also das Mögliche zum Them a
şeyin görgül-olgusal olarak nasıl olmuş oldu­ haben? Steht nicht ih r ganzer »Sinn«
einzig nach den »Tatsachen«, nach
ğunu göstermez mi? dem , wie es tatsächlich gewesen ist?
Ama oradaki-Varlığm “görgül-olgusal” ol­ Allein, was bedeutet.: Dasein ist
ması neyi imler? Eğer oradaki-Varlık “aslında” »tatsächlich«? W enn das D asein
»eigentlich« nu r wirklich ist in tler
yalnızca varoluşta edimsel ise, o zaman “gör- Existenz, d an n k o n stitu iert sich
gül-olgusallığı” tam olarak seçilmiş bir ‘Ola­ doch seine »Tatsächlichkeit« gerade
bilme’ üzerine kararlı olarak kendiııi-tasar- im entschlossenen Sichentw erfen
au f ein gewähltes Seinkönnen. Das
lamadaıı oluşur. Ama o zaman asilliği içinde »tatsächlich« eigentlich Dageweseue
“görgül-olgusal olarak” orada-olmuş-olan şey ist d an n ab e r die existenzielle
varolma-ilgili olanaktır ki, yazgı, talih ve dün- M öglichkeit, in d er sich Schicksal,
Geschick und Welt-Geschichte fak­
ya-tarihi olgusal olarak onda belirlenmişler­ tisch bestim m ten. W'eil die Existenz
dir. Varoluş her durumda salt olgusal olarak je nu r als faktisch geworfene Ist, wird
die H isto rie die stille Kraft des
fırlatılmış olduğu için, tarih bilimi düııyada-
"T arihsel anlam anın yapılanışı üzerine bkz. E duard " Z u r K onstitution des historischen
Verstehens vgl. E. Spränget; Zur Theorie des
Spranger, “Zur T heorie des Verstehens und zur geisles­
V erstehens und zur geisteswissenschaft­
wissenschahliehen Psychologie, ” Festschrift fü r Johannes lichen Psychologie, Festschrift fü r Joh.
Volkelt, 1918,s. 357 vss. Volkelt 1918, S. 357 ff.
M öglichen um so eindringlicher olmuş-Varlığı kendi olanağından ne denli
erschließen, je einfacher und konk­
reter sie das In-der-Well-gewesen-
yalın olarak ve somut olarak anlar ve “salt”
seiu aus seiner M öglichkeit h e r ver­ böyle sunarsa, olanaklı olanın dingin kuvvetini
steht u nd »nur« darstellt. [395] o denli derinden açığa serecektir.
Wenn die Historie, selbst eigent­
licher G eschichtlichkeit entwach­ Eğer kendisi asıl tarihsellikten gelişmiş
send, w iederholend das dagewe­ olan tarih bilimi yineleme yoluyla orada-
sene Dasein in seiner M öglichkeit
enthüllt, daun hat sie auch.schon
olmuş-olaıı oradaki-Varlığı kendi olanağı için­
im Einm aligen das »Allgemeine« de ortaya sererse, o zaman “evrensel”i de daha
offenbar gem acht. Die Frage, ob şimdiden ‘bir kere’de açığa çıkarmıştır. Tarih
die H istorie n u r die Reihung der
einmaligen, »individuellen« llege-
biliminin yalnızca ‘bir kerelik’ “bireysel” olay­
b e n h e ile n o d e r auch »Gesetze« lar dizisini mi, yoksa ayrıca “yasaları” da uıı
zum G egenstand habe, ist in der nesne alıp almadığı sorusu kökten yanlış sorul­
Wurzel schon verfehlt. Weder das
n u r einmalig Geschehene noch ein muştur. Teması ne bir kerelik ‘tarihsel olay­
darüber schwebendes Allgemeines lar’dır, ne de onların üzerinde yüzmekte olan
ist ihr Them a, sondern die faktisch
existent gew esene M öglichkeit.
bir evrensel; tersine, olgusal olarak varolan
Diese wird nicht als solche wieder­ ‘olmuş olan’ olanaktır. Bu olanak böyle olarak
holt, das heißt eigentlich historisch yinelenmez, eş deyişle, aslında tarih-bilimsel
verstanden, wenn sie in die Blässe
eines überzeitlichen Musters ver­
olarak anlaşılmaz — eğer zaman-üstü bir mo­
k eh rt wird. N ur faktische eigent­ delin solukluğuna saptırılırsa. Ancak olgusal
liche G eschichtlichkeit vermag als olarak asıl tarihsellik kararlı yazgı olarak orada-
entschlossenes Schicksal die dage­
wesene Geschichte so zu erschlie­ olmuş-olaıı tarihi öyle bir yolda açığa serebilir
ßen. daß in der W iederholung die ki, yinelemede olanaklı olanın “kuvveti” olgu­
»Kraft« des M öglichen in die sal varoluşa çarpabilir, eş deyişle gelecek-ilgili
faktische Existenz hereinschlägt,
das heißt in deren Zukiinfligkcit karakterinde o varoluşa gelebilir. Buna göre
a u f sie zukom m l. Die H istorie tarih bilimi — tıpkı tarih-bilimsel olmayan
nim m t d ah e r — sowenig wie die
G eschichtlichkeit des uuhisto-
oradaki-Varlığın tarilıselliği gibi — çıkış nokta­
rischen Daseins — ihren Ausgang sını hiçbir biçimde “Şimdi”den ve salt bugün
keineswegs in d e r »Gegenwart« “edimsel olan”daıı almaz, öyle ki el yordamıyla
und U'ini n u r heute »Wirklichen«,
um sich von da zu einem Vergan­
oradan geriye, geçmiş olan birşeye dönebilsin;
g en e n zurückzutasten, so n d ern tersine, giderek tarih-bilimsel açığa seriş bile
auch die historische Erschließung kendini Gelecekten zaıııaıısallaştırır. Tarih bili­
zeitigt sich aus der Zukunft. Die
*Auswahl« dessen, was für die His­
mi için olanaklı nesne olması gereken şeyin
torie m öglicher G egenstand wer­ “seçimT ile oradaki-Varlığın tarihselliğiııin (ki
den soll, ist schon getroffen in der fak­ tarih bilimi herşeydeıı önce ondan kaynak­
tischen, exisleuziellen Wh/z/der Ge­
schichtlichkeit des Daseins, in dem lanır ve yalnızca onda vardır) olgusal, varolma-
allererst die H istorie en tsp rin g t ilgili seçiminde daha şimdiden karşılaşılmıştır.
und einzig ist. “Geçmiş”iıı yazgıya bağlı yinelemede te­
Die in d e r schicksalhaften
W iederholung g rü n d en d e histo­ mellenen tarih-bilimsel açığa serilişi “öznel”
rische Erschließung d er »Vergan­ olmaktan öylesine uzaktır ki, yalnızca o tarih
genheit« ist so wenig »subjektiv«,
daß sie allein die »Objektivität« der
biliminin “nesnelliğine” güvence verebilir.
H istorie gew ährleistet. D enn die Çünkü bir bilimin nesnelliğini birincil olarak
O bjektivität e in e r W issenschaft düzenleyen şey ona ait olan temaük varolan-
regeltsich prim är daraus, ob sie das
ihr zugehörige thematische Seiende
şeyi Varlığının kökeııselliği içinde anlama için
in d er U rsprünglichkeit seines açığa çıkarılmış olarak karşımıza getirip getire-
ıneyeceğidir. Başka hiçbir bilimde ölçüıılerin Seins dem Verstellen ım verdeckt
nUgegenbringen kann, ln keiner Wis­
“evrensel geçerlikleri” ve “evrensellik” savlan, sen sch aft sind d ie »Allgemein-
İnsan ve onun sağ duyusu tarafından öne sürü­ gülligkeil« d e r Maßsläbe und die
len şeyler olarak, “gerçekliğin” olanaklı ölçüt­ A nsprüche a u f »A llgem einheit«,
die das Man u n d seine Verständig­
leri olmaktan asıl tarih biliminde olduğundan keit fo rd ert, weniger m ögliche
daha uzak değildir. Kriterien der »Wahrheit« als in der
eigentlichen Historie.
Ancak tarih biliminin özeksel teması her N ur weil das zen trale T h em a
durumda orada-olmuş-olan varoluşun olanağı d er Historie je die Möglichkeit der
olduğu ve bu varoluş olgusal olarak her zaman dagewesenen Existenz ist und diese
faktisch im m er welt-geschichtlich
dünya-tarilısel olarak varolduğu içindir ki, existiert, k ann sie von sich die
kendinden yönelimini önüne geçilemez bir unerbittliche O rientierung an den
yolda “görgül-olgular”daıı alması isteminde »Tatsachen« fordern. Deshalb ver­
zweigt sich d ie faktische Forschung
bulunur. Bu nedenle olgusal araştırma birçok vielfältig und m acht Zeug-, Werk-,
dala ayrılır ve gereç-, yapıt-, ekin-, tin- ve düşün- Kultur-, Geistes- u n d Ideen-G e-
schichle zu ihrem Gegenstand. Die
celer-tarilıini nesne olarak alır. Kendinde ken­ Geschichte ist zugleich an ihr selbst
dini teslim eden birşey olarak tarih aynı za­ als sichüberliefernde je in einer ihr
manda her durumda ona ait olan bir yoruııı- zug eh ö rig en A usgeleglheil, die
selbst ih re eigene Geschichte hat,
lanmışlıktır ki, kendisinin kendi tarihi vardır, so daß d ie H istorie zum eist erst
öyle ki tarih bilimi çoğunlukla ancak gelenek- durch die Uberlieferungsgeschich­
ler-tarihi yoluyla orada-olmuş-olanm kendisine te h in d u rc h zum D agew esenen
sellist [396] vordringt. Daran liegt
ulaşır. Somut tarih-bilimsel araşurmaıım her es, daß die ko n k rete historische
durumda kendini asıl temasına değişik yakın­ Forschung sich je in w echselnder
lıklarda tutabilmesinin nedeni bunda yatar. N ähe zu ihrem eigentlichen The­
m a h alten k ann. D er H istoriker,
Kendini daha başından bir dönemin “dünya d e r sich von v o rn h erein a u f die
görüşü” üzerine “fırlatan” tarih-bilimci böy­ »Weltanschauung« eines Zeitalters
»wirft«, hat dam it n o ch n ich t
lelikle henüz nesnesini yalnızca “estetik” [‘du­
bew iesen, daß e r sein en G egen­
yusal’] olarak değil, ama asıl tarihselliği içinde stand eigentlich geschichtlich und
anlamış olduğunu tanıtlamış olmaz. Ve öte n ic h t n u r »ästhetisch« versteht.
U nd andererseits kann die Existenz
yandan “salt” kaynakları yayıma hazırlayan bir eines Historikers, d er »nur« Q uel­
tariiı-bilimciniıı varoluşu bir asıl tarihsellik len ediert, durch eine eigentliche
yoluyla belirleniyor olabilir. G eschichtlichkeit bestim m t sein.
So ist d enn auch die H errschaft
Böylece en uzak ve en ilkel ekinler üzerine eines differenzierten historischen
ayrımlaşmış bir tarih-bilimsel ilginin egemen­ Interesses bis zu den entferntesten
liği bile kendinde henüz bir “zamaıı”ın asıl u n d primitivsten K ulturen au sich
n o ch kein Beweis fü r die eigent­
tarihselliği için bir tanıt değildir. Sonunda bir lich e G esch ich tlich k eit ein er
“tarihselcilik” [Historismus] sorununun ortaya »Zeit«. Am Ende ist das Aufkom­
çıkışı tarih biliminin oradaki-Varlığı asıl tarih­ m en eines Problems des »Historis­
m us« das d eu tlichste A nzeichen
selliğinden yabancılaştırmaya çabaladığının en dafür, daß die H istorie das Dasein
açık göstergesidir. Böyle tarihsellik zorunlu se in e r eig en tlich en G eschicht­
olarak tarih bilimini gerektirmez. Tarih-biliın- lichkeit zu en tfrem d en trach tet.
Diese Ix'darf nicht notwendig der
sel-olmayan çağlar böyle olarak bir de tarihsel- H istorie. U uhistorische Z eitalter
olmayan çağlar değildirler. sind als solche nicht auch schon
ungeschichtlich.
Genel olarak tarih biliminin “yaşam için” Die M öglichkeit, daß H istorie
ya “yararlı” ya da “zararlı” olabilmesi olanağı überhaupt entweder von »Nutzen«
ixler »Nachteil« sein kann »für das yaşamın Varlığının köklerinde tarihsel olma­
Lelx-n«, gründet, darin, daß dieses in
d e r Wurzel seines Seins geschicht­
sında ve böylece olgusal olarak varolmakla her
lich ist u n d sonach als faktisch durumda daha şimdiden asıl ya da asılsız tarih­
existierendes sich je schon für sellik için karar vermiş olmasında temellenir,
eig en tlich e o d e r u n eig en tlich e
Geschichtlichkeit entschieden hat. Nietzsche “tarih biliminin yaşam için yararı ve
Nietzsche h a t das W esentliche über zararı” açısından özsel olanı ikinci mevsimsiz
»Nutzen und Nachteil d er H istorie
fü r das Leben« in sein e r zweiten
irdelem esinde ( 1 8 7 4 ) tanıdı ve bunu ikir-
unzeitgemäßen Betrachtung ( 1874) cimsiz ve derin bir yolda söyledi. Anıtsal,
erkannt und eindeutig-eindringlich antika ve eleştirel olmak üzere üç tür tarih
gesagt. Er unterscheidet drei A rten
von Historie: die niouuntentalische,
bilimi ayırdetti, ve bunu bu üçlüliiğüıı zorun-
antiquarische u n d kritische, o hne luğunu ve birliğinin zeminini belirtik olarak
die N otwendigkeit dieser D reiheit göstermeksizin yaptı. Tarih biliminin üçlülüğü
und d en G rund ihrer Einheit aus­
drücklich aufzuweisen. Die Dreifnch- oradaki-Varlığm tarihselliğinde anıştmlır. Bu
ke.il der Historie ist in der Geschicht­ tarihsellik aynı zamanda asıl tarih biliminin
lichkeit des Daseins vorgezeichnet. Diese
läßt zugleich verstehen, inwiefern
ne düzeye dek bu üç olanağın olgusal somut
eig en tlich e H istorie die faktisch birliği olması gerektiğinin anlaşılmasını sağ­
konkrete Einheit dieser drei Mög­ lar. Nietzsche’uin bölümlemesi raslaııtısal
lichkeiten sein muß. Nietzsches Ein­
teilung ist nicht zufällig. Der Anfang
değildir. “İrdelem esinin başlangıcı bildir­
seiner »Betrachtung« läßt vermuten, diğinden daha çoğunu anladığım düşünme­
daß er in . hr verstand, als er kundgab. mize izin verir.
Als geschichtliches ist das Dasein
n u r m öglich a u f dem G runde d er
Tarihsel olarak, oradaki-Varlık ancak za-
Zeitlichkeit. Diese zeitigt sich in der mansallık temelinde olanaklıdır. Zamansallık
ekstatisch-horizontalen Einheit ihrer kendini ‘götürülmeleri’nin [Entrückung]s eks-
Entrückungen. Das Dasein existiert
als zukünftiges eigentlich im en t­ tatik-çevreıısel birliğinde zamansallaştırır.
schlossenen Erschließen ein er ge­ Oradaki-Varlık, gelecek-ilgili olarak ve asilliği
wählten M öglichkeit. Entschlossen
au f sich zurückkonnneud, ist es wie­
içinde, seçilmiş bir olanağın kararlı açığa seri­
derholend offen für die »monum en­ lişinde varolur. Kararlı olarak kendine geri
talen« Möglichkeiten menschlicher gelmekle, yineleme yoluyla insansal varoluşun
Existenz. Die solcher Geschichtlich­
keit entspringende Historie ist »mo-
“anıtsal” olanakları için açıktır. Böyle tarih-
num eutalisch«. Das D asein ist als sellikten kaynaklanan tarih bilimi “anıtsal”dır.
gew esendes sein e r G ew orfenheit Olmuş-olmakta olarak, oradaki-Varlık fırla-
überantw ortet. In d er wiederholen­
den A neignung des Möglichen liegt
Uİmışlığma teslim edilmiştir. Olanaklı olanın
zugleich vorgezeidm et die Möglich­ yineme yoluyla edinilişinde, aynı zamanda
k eit d e r vereh re n d en Bew ahrung orada-olmuş-olaıı varoluşun hürm etli sakı-
d er dageweseneu Existenz, an der
die ergriffene Möglichkeit offenbar nımıınn olanağı imlenir, ve kavranan olanak
gew orden. Als [397] m onum euta- bu varoluşta açığa çıkmışür. Anıtsal olarak, asıl
lische ist die eigentliche H istorie tarih bilimi bu nedenle “aııtik”tir. Oradaki-
deshalb »antiquarisch«. Das Dasein
zeitigt sich in d e r E inheit von Zu­ Varlık kendini Geleceğin ve Olmuşluğuıı Şim­
kunft und Gewesenheil als Gegen­ di olarak birliğinde zamansallaştırır. Şimdi
wart. Diese erschließt, und zwar als
Augenblick, das H eule eigentlich.
bugünü asilliği içinde açığa serer ve hiç kuş­
Sofern dieses aber aus dem zukiinf- kusuz ‘görüş’ kıpısı olarak. Ama bu ‘bugün’
tig-vviederholenden Verstehen einer kavranan bir varoluş olanağının gelecek-ilgili
erg riffenen Existenzm öglichkeit
ausgclegt ist, wird die eigentliche
bir yolda yiııeleyici anlaşılmasından yorum­
Historie zur Entgegenwärtigung des landığı sürece, asıl tarih bilimi bugünün
‘şimidiki olma’ niteliğinden yoksun bırakıl­ Meute, das ist zum leidenden Sich-
löseıı von d er verfallenden Ö ffent­
ması olur ki, kendini bugünün düşüşteki lichkeit des H eule. Die mouum eu-
kamusallığından acılı bir koparıştır. Anıtsal- lalisch-anliquarische Historie ist als
aııtik tarih bilimi asıl olmakla zorunlu olarak eig en tlich e notw endig Kritik d er
»Gegenwart«. Die eig entliche Ge­
“Şimdi”ııin eleştirisidir. Asıl tarihsellik tarih schichtlichkeit ist das F undam ent
biliminin üç yolunun olanaklı birliğinin teme­ d e r m ö g lich en E in h eit d e r drei
Weisen d er H istorie. D er Grund des
lidir. Ama asıl tarih biliminin dayandığı zemin Fundam ents d er eigentlichen His­
kaygının varoluşsal Varlık-anlamı olarak torie alter ist die Zeitlichkeit als der
zamansallıktır. exislenziale Seiussinn d er Sorge.
D ie k o n k rete D arstellung des
Tarih biliminin varoluşsal-tarihsel köke­ existenzial-geschichtlichcu Ur­
ninin somut olarak sunuluşu bu bilimi oluş­ sprungs d er Historie vollzieht sich in
turan temalaştırmanın çözümlemesinde yeri­ d er Analyse derThem alisieruug, die
diese Wissenschaft konstituiert. Die
ne getirilir. Tarih-bilimsel temalaştırma ana historische Them atisierung h at ihr
noktasını hermeneutik konumun geliştiril­ H auptstück in d er Ausbildung der
herm eneutischen Situation, die sich
mesinde bulur ki, tarihsel olarak varolan ora- mit dem Entschluß des geschichtlich
daki-Varlığm kararı ile, kendini ‘orada-olmuş- existieren d en Daseins zur wieder­
olan’ın yiııeleyici açığa serilişine açar. Tarih- holenden Erschließung des dagewe­
sen en öffnet. Aus d er eigentlichen
bilimsel gerçekliğin olanağı ve yapısı tarihsel Erschlossenheil (»Wahrheit«) der ge­
varoluşun asıl açığa serilmişliğinden (“gerçek­ schichtlichen Existenz ist die Möglich­
lik”) açımlanacaktır. Ama tarihsel bilimlerin keit und die Struktur d er historischen
Wahrheit zu exponieren. Weil aber
[ historischen Wissenschaften] temel kavramları die G rundbegriffe d er historischen
— bunlar ister bu bilimlerin nesneleri ile, W issenschaften, sie m ögen d eren
O bjekte o d er ihre Behandlungsart
isterse bunları ele alış yolları ile ilgili olsunlar betreffen, Existcnzbcgriffe sind, hat
— varoluş kavramları oldukları için, tin bilim­ die T heorie d e r Geisteswissen­
lerinin kuramı oradaki-Varlığın tarihselliğinin schaften eine them atisch exislen­
ziale In te rp re tatio n d e r Geschichl-
tematik bir varoluşsal yorum unu varsayım lichke.it des Daseins zur Vorausset­
olarak alır. Böyle bir yorum sürekli bir hedef­ zung. Sie ist das ständige Ziel, dem
tir ki, Wilhelm Dilthey’in araştırma çalışması sich die Forschungsari x-it VEDillheys
n ä h e r zu b rin g en su ch t u n d das
onu yakma getirmeye çalışır ve Kont Yorck d urch die Id een des G rafen Yorck
von Warterburg’un düşünceleri yoluyla daha von W artenburg e in d rin g lich er
erhellt wird.
güçlü olarak aydınlatılır.

§ 77. Der Zusammenhang der


§ 7 7 . Tarihsellik Sorununun Önceki vorstehenden Exposition des Problems
Açımlamasının Wilhelm Dilthey 'in Araştırması der Geschichtlichkeit mit den
ve Kont Yorck 'un Düşünceleri ile Bağıntısı Forschungen VE Dillheys und den
Ideen des Grafen Yorck
Tarih sorununun yerine getirdiğimiz çözüm­ Die vollzogene Auseiuanderlegung
lemesi Dilthey’in çalışmasının benimsenme­ des Problems der Geschichte ist aus
d er Aneignung d er Arlreit Dillheys
sinden doğmuştur. Kont Yorck’uıı Dilthey’e erwachsen. Sie wurde lieslätigt und
mektuplarında dağınık olarak bulunan savları zugleich gefestigt durch die Thesen
des G rafen Yorck, tlie sich verstreut
tarafından doğrulanmış ve aynı zamanda güç­ in seinen Briefen an Dilthey linden12.
lendirilmiştir.12
“ Vgl. Briefwechsel zwischen W ilhelm
12Bkz. W. Dilt hey ve Kont Paul Yorck von W artenburg Dillhey m ul dem G rafen Paul Yorck von
arasındaki mektuplaşma, 1877-97,1Ialle-atı-der-Saale, 1923. W arteuhurg 1877-1897, Halle a. d. S. t9 ‘23.
Das heule vielfach noch verbrei­ Diltliey’in bugün henüz büyük bir yay­
tete Bild Diltheys ist folgendes: der
»feinsinnige« Ausleger d er ('»eiste»-,
gınlık taşıyan imgesi tinin tarihinin, özel ola­
int besonderen Literaturgeschichte, rak yazın tarihinin duyarlı bir yorumlayıcı­
1398] d e r sich »auch« um eine sının tablosudur; dahası, Doğa bilimlerinin ve
A bgrenzung d er Natur- und Geisles-
wissenschafteu bem üht, dabei der Tin bilimlerinin birbirinden ayrılması için
G eschieh le dieser W issenschaften “de” çaba gösterirken, böylelikle bu son kü­
und ebenso d er »Psychologie« eine
ausgezeichnete Rolle zmveist und
medeki bilimlerin olduğu gibi “nıhbilim”in
das Ganze in einer relativistischen tarihine de ayırdedici bir rol yüklemekte ve
»Lebensphilosophie« verschwimmen bütünün göreci bir “yaşam felsefesi” içinde
läßt. Für die O berflächenbetrach-
tuug ist diese Zeichnung »richtig«.
biraraya kaynaşmasına izin vermektedir. Yü­
Ih r enlgchtalxT die »Substanz«. Sie zeysel bir irdeleme için bu taslak “doğru”dur.
verdeckt mehr, als sie enthüllt. Ama tözü elinden kaçırır. Açığa çıkarmaktan
Schem alisch läßt sich die For­
schungsarbeit Dillheys in drei Be­ çok üstünü örter.
zirke aufteilen: Studien zur Theorie Şematik olarak Dilthey’in araştırına çalış­
der Geisteswissenschaften und ihrer
A bgrenzung von den Naturwissen­
ması üç alana bölünebilir: Tin-bilimleri kura­
schaften; Forschungen ülx-r die Ge­ mına ve bunların Doğa-bilimleriııden ayrı­
schichte d er W issenschaften vom mına yönelik incelemeler; insan, toplum ve
M enschen, d e r G esellschaft und
dem Staat; B em ühungen um eine devlet bilimlerinin tarihi üzerine araştırma­
Psychologie, in der die »ganze Tat­ lar; içinde “bir görgül-olgu olarak insan”111
sache M ensch« zur D arstellung sunulacağı bir ruhbilim için çabalar. Bilim-ku-
gebracht w erden soll. Wissenschafts-
theorclischc, Wissenschaftsgeschichte ramsal, bilim-tarihsel ve hermeııeutik-ruh-
liche u n d herm eneulisch-psycho- bilimsel araştırmalar sürekli olarak içiçe ge­
logische U ntersu ch u n g en d u rch-
d riu g e n und ü b ersch n eid eu sich
çerler ve kesişirler. Bir bakış yönünün başat
ständig. Wo die eine Blickrichtung olduğu yerde, ötekiler daha şimdiden birer
vorwiegt, sind die an d e re n auch güdü ve araçtır. Kendini bir dağınıklık olarak
schon Motiv und Mittel. Was sich wie
Zwiespältigkeit und unsicheres,
ve güvenilmez ve rasgele bir “yoklama” olarak
zufälliges »Probieren« ausnim mt, ist gösteren şey tek bir hedefe doğru öğesel bir
die elem en tare U n ru h e zu dem kaynaşmadır: ‘Yaşamı” felsefi olarak anlamak
einen Ziel: das »Leben« zum philo­
sophischen Verständnis zu bringen, ve bu anlama için “yaşamın keııdisi”ııden her-
u n d diesem V erstehen aus dem m eneutik bir temeli güvence altına almak.
»Leben seihst« ein henneneutisclies
F undam ent zu sichern. Alles zent­
Herşey “ruhbilim” üzerinde özeklenir ve bun­
rie rt in d er »Psychologie«, die das da gelişim ve etkilerinin tarihsel bağlamı için­
»Leben« in seinem geschichtlichen deki “yaşam”ın öyle bir yolda anlaşılması gere­
Entwicklung»- und Wirkungszusam­
m enhangverstehen soll als die Weise,
kir ki, buna göre insan tin-bilimleriııin ola­
in d er der Mensch ist, als möglichen naklı nesnesi olarak ve özellikle bu bilimlerin
Gegenstand der Geisleswissenschaften kökü olarak vardır. Hermeneutik bu anlama­
und als Hinz«!dieser Wissenschaften
zumal. D ie H erm en e u tik ist die nın kendiııi-aydınlatmasıdırve ancak türevsel
Selbstaufklärung dieses Verstehens bir biçimde de olsa tarih biliminin yöntem-
und erst in abgeleiteter Form M etho­
dologie der Historie.
bilimidir.
D ilthey h a t zwar m it Rücksicht Çağdaş tartışmalarda Dilthey’in tiıı-bilim-
a u f zeitgenössische E rörterungen, lerinin temelleııdirilmesi için kendi araştır­
die seine eigenen Forschungen zur
G ru n d leg u n g d e r Geisteswissen­
maları tek-yanlı olarak bilim-kuramı alanına
schaften einseitig in das Feld d e r itilmiştir; ve yayımlarının sık sık bu yöne doğ­
W issenschaftstheorie g ed rän g t ru yönlendirilmesinin nedeni hiç kuşkusuz
böyle tartışmalar olmuştur. “Tin-bilimlerinin h ab e n , sein e V erörfeıulirhııngeu
vielfach in dieser Richtung orientiert.
mantığı” onun için özeksel olmaktan tıpkı Die »Logik d e r Gcisleswisseuschaf-
onun “yalnızca” ruhsal olanın pozitif bilimini ten« ist für ihn ebensowenig zentral,
iyileştirilmeye çabalayan “ruhbilim ”i denli wie seine »Psychologie« »nur« als Ver­
besserung d er jjositiven Wissenschaft
uzaktır. vom Psychischen angcsirebt wird.
Dilthey’in en öz felsefi eğilimi dostu Kont Dilllteys eigenste philosophische
Tendenz in d er Konnnunikaliou m it
Yorck ile yazışmalarında “tarilıselliği anlama seinem Freunde, dem G rafen Yorck,
yönündeki ortak ilgimiz”e değinen Yorck’un b rin g t d ieser einm al unzw eideutig
sözlerinde ikircimsiz bir anlatım bulur (ita­ zum Ausdruck, wenn e r au f »das uns
gemeinsam* In teresse Geschichtlichkeit zu
likler yazarın).13*Dilthey’in ancak şimdi tam verstehen« fv. Verf. gesp.J hiuw eisl18.
kapsamları içinde erişilebilir olan araştır­ D ie A n eignung d e r D illheyscheu
malarının özümsenmesi onlarla ilkede bir Forschungen, die je tz t eist in vollem
Umfang zugänglich werden, 1jedarf
anlaşmanın kararlılığını ve somutluğunu ge­ d er Stetigkeit und Konkretion grund­
rektirir. Onu devindiren sorunu ve onu nasıl sätzlicher A useinandersetzung. Für
devindirdiğini ayrıntılı bir yolda tartışmanın ein e au sfü h rlich e E rö rteru n g d e r
P ro[399]blcm e, d ie ih n bew egten
yeri burası değildir.11Buna karşı KoııtYorck’- u n d wie sie ih n Itewegten, ist h ie r
un kimi özeksel düşüncelerini özel mektup­ n ic h t d e r O r t“ . D agegen sollen
ein ig e zen trale Id een des G rafen
lardan seçilen pasajlar yoluyla geçici olarak
Yorck d urch eine Auswahl charakte­
betimleyeceğiz. ristischer Briefctellen eine vorläufige
Bu yazışmalarda Yorck’un eğilimi Dilthey’­ K ennzeichnung erhalten.
D ie in d e r K om m unikation mit
in sorulan formüle ediş biçimi ve emekleri d er Diltheyschm F ragestellung und
yoluyla dirilik kazanır; ve bu eğilim temel­ Arbeit lebendige Tendenz Yorcks zeigt
lendirici disiplin olarak çözümlemeci ruh­ sich gerade in der Stellungnahm e zu
d e n A ufgaben d er g ru n d leg en d en
bilimin görevlerine karşı aldığı tutumda ken­ Disziplin, d e r analytischen Psycho­
dini gösterir. Dilthey’in “Ideen über eine logie. E r sch reib t zu Dilllteys Aka­
beschreibende und zergliedernde Psycho­ dem ieabhandlung »Ideen über eine
b esch reib en d e u n d zerg lied ern d e
logie” ( 1 8 9 4 ) başlıklı akademi denemesi üze­ Psychologie« (1894): »Die Selbst­
rine şunları yazar: ‘“Kendi’nin irdelemesi besinnung als prim äres Erkennutiß-
birincil bilme aracı olarak, çözümleme ise m ittel, d ie Analysis als p rim äres
E rk en n tn iß v erfah ren w erden fest
birincil bilme yordamı olarak sağlam bir h in g estellt. Von h ie r aus w erden
biçimde ortaya koyulur. Kendi bulguları Sätze fo rm u liert, d ie d er Eigen­
befund verifiziert. Zu einer kritischen
yoluyla doğrulanan önermeler buradan for­ A uflösung, ein er E rkläru n g u n d
müle edilirler. Kurgulayıcı ruhbilimin ve bu­ d am it in n e re n W iderlegung d er
nun sayıltılannın eleştirel bir çözündürülmesi, konstruktiven Psychologie und ihrer
A n n ah m en wird n ic h t fo rtg e­
bir açıklaması ve böylelikle içerden çürütül- schritten.« (Briefw. S. 177.) »... das
mesi yönünde ilerlenmez.” (Briefwechsel, s. Absehen von kritischer Auflösung =
1 7 7 ). “... eleştirel çözüııdürmeyi = ayrıntıda psychologischer Provenienznachwei-

13Briefwechsel, s. 185. ,3Briefwechsel,Ü. 185.


“ D arauf kaim um su m e h r verzichtet
HG. Misch’itt Diliey’in özeksel eğilimlerini hedefleyen
werden, als wir G. Misch eine konkrete und
ve Dillhey’in çalışması ile bir anlaşmaya varabilmek için a u f d ie zen tralen T endenzen abziclende
onsuz yapamayacağımız som ut bir sunuş çalışm asına D arstellung Diltheys verdanken, die keine
borcum uz b u rad a böyle bir tartışm adan vazgeçmeyi Auseinandersetzung mit dessen Werk wird
e n tb e h re n kö n n en . Vgl. W. Dilthey, Oes.
kolaylaştırır, likz. o nun W. Dillhey’in Gesammelte SchriftenA Schriften Bd. V (1924), Vorhtnchi, S. VII-
içitı sunuş yazısı, Cilt V (1924), Vorbericht, s. VI1-CXVI1. C X V II.
sung im Einzelnen u n d in eingrei­ ve sıkı sıkıya kavrayıcı bir biçimde yerine geti­
fender Ausführung stellt m eines Er­
achtens im Zusammenhänge m ildem rilen ruhbilimsel köken-belgitlemeyi gözardı
Begriffe und der Stellung, welche Sie etmeniz benim görüşümde bilgi-kuramına
der Erkennuiißthcorie zuweisen.« (S.
177.) »Die EVMrti uftgder U nanwend­
yüklediğiniz kavramlar ve konum ile bağın­
barkeit — die T hatsache ist hiuge- tılıdır” (s. 1 7 7 ). “Bu uygulanamazlığın açıkla­
stelll und deutlich gem acht — giebt masını — olgu ortaya koyulmuş ve açık kılın­
n u r eine ErkeuuUiißtheorie. Sic hat
R echenschaft abzulegen ü b er die
mıştır — ancak bir bilgi-kuramı verir. Yöntem­
A daequatheil d er wissenscliaftlicheu lerini tekil alanlardan — iyi bir şansla deme­
M ethoden, sie hat die M ethodenleh­ liyim — almak yerine, bilimsel yöntemlerin
re zu begründen, anstatt daß jetzt die
M ethoden d en einzelnen G ebieten yeterliği üzerine bir açıklama vermeli, yöııtem-
— ich m uß sagen au f gut Glück — öğretisiııi temellendirmelidir” (s. 1 7 9 vs.).
entnom m en werden« (S. 179 f.).
ln dieser Forderung Yorcks — cs
Yorck’un bu isteminde — ki temelde üpkı
ist im G runde die einer den Wissen­ Platon ve Aristoteles’in mantıkları gibi bilim­
schaften vorausschreitenden und sie lerin önünde yürüyerek onlara yol gösteren
fü h ren d en Logik, wie es die Plato­
nische und tlie Aristotelische war —
bir mantık istemidir —, olumlu olarak ve
liegt die Aufgabe beschlossen, positiv köktenci olarak, Doğa olan varolan-şeylerin
u n d radikal die verschiedene kate- ve tarih (oradaki-Varlığınki) olan varolan-
goriale S truktur des S eienden, das
N atur, und des S eienden, das
şeylerin değişik kategorisel yapılarını geliş­
Geschichte ist (dos Daseins), heraus- tirme görevi imlenir. Yorck’a göre Dilthey’iıı
zuarbcilcu. Y. findet, daß D.'s U nter­ araşürmaları “varlıksal ve tarih-bilimsel arasın­
suchungen »zu wenig die generische
Differenz zwischen (Mischern und Histo­
daki soysal aynını gereğinden az vurgular” (s.
rischem betonen.« (S. 191) [v. Verf. 1 9 1 ) [vurgu yazar tarafından]. “Özellikle
gesp.). »Insbesonderedas Verfahren karşılaştırma yordamı tiıı-bilimlerinin yönte­
d er V ergleichung wird als M ethode
d e r Gcisteswissenschafteu in An­ mi olarak öne sürülür. Burada sizden ayrılı­
spruch genom m en. H ier trenne ich yorum. ... Karşılaştırma her zaman estetiktir,
mich von Ihnen ... Vergleichung ist
im m er aesthetisch, haftet im m er an
her zaman şekle sarılır. Windelband tarihe
d er G estalt. W indelband weist d er şekiller yükler. Sizin tip kavramınız bütünüyle
G eschichte G estalten zu. Ihr Begriff içsel bir kavramdır. Burada önemli olan şey
lies Typus ist ein d u rch au s inncr-
[400]lieber. Da hand elt es sich um
şekiller değil ama karakterdir. Windelband
C haraktere, n ic h t um G estalten. için tarih: bir resimler dizisi, bir bireysel şekil­
Jenem ist Geschichte: eine Reihe von ler dizisi, bir estetik istem. Doğa-bilimcinin
Bildern, von Einzelgestalten, aesthe-
tische F orderung. Dem N aturw is­
gözünde, insan için bir tür yatıştırıcı olarak
senschaftler bleibt eilen neben d er bilimin yanısıra yalnızca estetik haz kalır. Ama
W issenschaft als ein e Art von sizin tarih kavramınız bir kuvvetler bağlanüsı
m enschlichem B eruhiguugsm ittel
n u r d er aeslhetisch e G enuß. Ihr kavramı, bir kuvvetler birliği kavramıdır ki,
Begriff von G eschichte ist doch der şekil kategorisinin ona yalnızca bir ölçüde
eines K räflekonnexcs, von Kraft­ aktarını yoluyla uygulanabilir olması gerekir”
einheiten, au f welche die Kategorie:
G estalt n u r ü b e rtra g e n e r M aßen (s. 1 9 3 ).
anwendliar sein sollte«. (S. 193.) “Varlıksalın ve tarih-bilimseliıı ayrımı”
Ans dem sicheren Instinkt für die
»Differenz des O ntischen u n d His­
için güvenilir içgüdüsünden çıkarak, Yorck
torischen« erkennt Y„ wie stark die geleneksel tarihsel araştırmanın kendini he­
trad itio n elle G eschichtsforschung nüz cisimsel olanı ve şekilli olanı hedefleyen
sich noch in »rein okularen Bestim­
m ungen« (S. 192) hält, die au f das
“arı görsel belirleııimler”de (s.1 9 2 ) ne denli
Körperliche und Gcstalthafte zielen. güçlü bir biçimde sürdürdüğünü biliyordu.
“Ranke büyük bir görselcidir ki, onun için »Rauke ist ein großes Okular,
dem n ich t, was entschw and, zu
yitmiş olan şeyler edimsellikler olamazlar. Wirklichkeiten w erden kann ... Aus
Ranke’nin bütün soyu tarihsel gerecin politik Rankes ganzer Arl erklärt sich auch
die Beschränkung des Geschichts-
olana sınırlanışını da açıklar. Ancak politik
stoffcs au f das Politische. N ur dies
olan dramatik olandır” (s. 6 0 ). “Zamanın akı­ ist das Dramatische.« (S. 00.) »Die
şının getirdiği değişkiler bana özsel olmayan Modifikationen, die d er Zeitverlauf
g eb rac h t h at, ersch ein en m ir
değişkiler olarak görünürler, ve onu başka unwesentlich, und da mag ich wohl
türlü değerlendirmek isterim. Çünkü örneğin an d e rs w erlhen. D en n zum Bei­
sözde tarihsel okulu yalnızca aynı ırmak yatağı spiel die so g en an n te historische
S chule h a lle ich fü r ein e bloße
içindeki bir yan akıntı olarak ve yalnızca eski N eb en strö m u n g in n e rh a lb des­
ve baştan sona giden karşıtlığın bir üyesini selb en Flußbettes u n d n u r ein
temsil edici olarak görüyorum. Ad aldatıcı Glied eines allen durchgehenden
Gegensatzes repraesentirend. Der
birşey taşır. O okul hiçbir biçimde tarihsel değil Name h at etwas rauschendes. Jene
[italikler yazara a it], ama şeyleri esteük olarak Schule, war gar keine historische |v.
Verf. gesp.) so n d ern ein e a n ti­
kurgulayan antika bir okuldu ve bu arada q uarische, aeslh elisch konstrui-
büyük başat devim mekanik kurgulama devi­ reu d , w äh ren d d ie g ro ß e dom i-
miydi. Bu yüzden ussallığın yöntemine yön­ n ire n d e Bewegung die d er
m echanischen C onstruktion war.
temsel olarak katkısı yalnızca ortak bir duygu D aher was sie m ethodisch hinzu­
oldu” (s. 68 vs.). b rach te, zu d er M ethode d er
“Gerçek filologus — ki tarihin bir kavra­ Rationalität n u r Gcsammtgeliihl«
(S. 08 f.).
mını bir antika dolabı olarak alır.* Hiçbir ele- »Der ec h te Philologus, d er
gelirliğiıı olmadığı yere — ki oraya yalnızca einen Begriff von Historie hat als
von einem Antiquitätenkaslcn. Wo
dirimli ruhsal konum değişimi götürür — bu k ein e P alpabililät — wohin n u r
beyefendiler gitmezler. En içlerinde, bunlar leb en d ig e psychische Transposi­
doğa-bilimcilerdir ve deney eksik olduğu için tion führt, da komm eu die 1lerreu
n ic h t h in . Sie sind eb e n im
daha da kuşkucu olurlar. Tüm bu pılıpırüdaıı 1u n ers len N alurw isseuschaftler
bütünüyle uzakta durmalıyız, örneğin Platon’- u n d w erden n o ch m e h r zu
un ne sıklıkla Büyük Yunanistan’da ya da Sira- S keptikern, weil das E xperim ent
fehlt. Von all dem Krimskrams, wie
küze’de olmuş olduğu gibi. Dirimli hiçbirşey oft zum Beispiel P laton in
buna bağlı değildir. Şimdi eleştirel olarak gör­ G ro ß g ricch eu lau d o d e r Syrakus
gew esen, m uß m an sich ganz
düğüm böyle dışsal tavır en sonunda büyük bir fernhalten. Da hängt keine Leben­
soru imi ile biter ve Homeros’un, Platon’un, digkeit d ran . Solche äu ß erlich e
Yeni Ahit’iıı büyük realiteleri tarafından utan­ M anier, die ich n u n kritisch
durchgescheu halte, kommt zuletzt
dırılır. Gerçekten reel lıerşey bir “kendinde- zu einem großen Fragezeichen und
şey” olarak görüldüğünde — deneyimlenme- ist zu Schanden geworden an den
diğiııde — bir hayalet olur” (s. 6 1 ). “Bu ‘bilim­ großen Realitäten H omer, Platon,
N eues Testam ent. Alles wirklich
ciler’ zamanın gücü karşısında tıpkı devrimci Reale wird zum Schem en, wenn es
dönemin aşırı ince Fransız toplumu gibi durur­ als »Ding an sich« Itelracluet, wenn
es nicht erlebt wird«. (S. ö l.) »Die
lar. Orada olduğu gibi burada da biçimcilik, .W issenschaftler’ steh e n den
biçim kültü vardır. İlişkinin belirlenmesi M ächten d er Zeit ähnlich gegen-
ülter wie die feinstgebildete fran­
*|Yoı*ck burada. Geschichte und System der platonischen zösische G esellschaft d am alig er
Philosophie (H eidelberg, 1839) başlıklı kitabını okum akta Revolutionsbew egung. H ier wie
olduğu Karl Friedrich llerıııaıııı’a değinmekledir. (MR’ııin d o rt Form alism us, Kultus d er
notu.)] Form . V erhältnißbestinnnungen
d er W eisheit letztes Wort. Solche bilgelik için son sözdür. Böyle düşünce yönü­
D enkrichtung h at na[401]ltirlich
ihre — wie iclt meine — noch nicht
nün doğallıkla kendi tarihi vardır ki, sanırım
g eschriebene G eschichte. Die henüz yazılmış değildir. Düşünmenin ve böyle
liodenlosigkcit des D enkens und düşünmeye inancın temelsizliği — ki böyle
des Glaubens an solches Denken —
erkenntnißtheoretisch betrachtet: düşünme, bilgikuramsal olarak görüldüğün­
ein metaph)sisches Verhalten — ist de, metafiziksel bir tutumdur — ‘tarihsel’ bir
historisches Produkt.« (S. 39.) »Die
W ellenschwingungen hervorgeru-
üründür” (s. 3 9 ). “Dört yüz yıldan daha önce
feu durch das exzentrische Priucip, yeni bir evreye götürmüş olan eşözeksizlik
welches vor m eh r als vierhundert ilkesinin yarattığı dalgalanmalar bana aşırı
Jahren eine neue Zx-it heraufführte,
scheinen m ir bis zum Ä ußersten
ölçüde genişlemiş ve düzleşmiş görünür; bilgi
weit u n d flach gew orden zu sein, kendi kendini ortadan kaldırma noktasına
die Erkenntniß bis zur Aufhebung dek ilerlemiş ve insan kendi kendisinden öyle­
ih re r selbst fortg e sch ritte n , d e r
M ensch so weit sein e r selbst en t­ sin e‘uzağa götürülmüştür’ [entrückt] ki, bun­
rückt, daß er seiner nicht m ehr an­ dan böyle kendini görmez olmuştur. ‘Modern
sichtig ist. D er »m oderne Mensch«
das heißt d er Mensch seit der Re­
insan,’ eş deyişle Rönesans sonrası insan gö­
naissance ist fertig zum Begraben­ mülmek için hazırdır” (s. 8 3 ). Buna karşı,
werden.« (S. 83.) Dagegen; »Alle “Gerçekten dirimsel olan ve yalnızca yaşamı
wahrhaft lebendige und nicht nur
Leben schildernde H istorie ist Kri­
betimlemeyen tüm tarih eleştiridir” (s. 1 9 ).
tik.« (S. 19.) »Alter Geschichtskennt- “Ama tarih bilgisi, en iyi bölüm ünde, gizli
niß ist zum besten Theile K enntniß kaynakların bilgisidir” (s. 1 0 9 ). “Tarih söz
der verborgenen Quellen.« (S. 109.)
»Mit d er Geschichte ists so, daß was
konusu olduğunda, bir görünüm yaratan ve
Spektakel macht und augenfällig ist gözü yakalayan şey başlıca sorun değildir.
nicht die Hauptsache ist. Die Nerven Sinirler, tıpkı genel olarak özsel olan gibi,
sind unsichtbar wie das Wesentliche
überhaupt unsichtbar ist. Und wie
görülemezler. Ve nasıl ‘Eğer dingin olursan
cs heißt: tWenn ih r stille wäret, so güçlü olursun’ denirse, bunun ‘Eğer dingin
würdet ihr stark sein« so ist auch die olursan algılayacak, eş deyişle anlayacaksın’
Variante wahr: wenn ihr stille seid
so werdet ihr vernehm en das heißt biçimi de doğrudur” (s. 2 6 ). “Ve o zaman ken­
verstehen.« (S. 20.) »Und dann ge­ di kendine konuşmanın dinginliğindeki ve
nieße ich das stille Selltstgespräch
und den Verkehr m it dem Geiste
tarihin tini ile iletişimdeki hazzı yaşarım. Bu
d e r G eschichte. D er ist in seiner Faust’a odasında görünmeyen tindir, ve ne de
Klause dem Faust nicht erschienen Usta Goethe’ye görünmüştür. Ama böyle bir
und auch dem Meister Goethe nicht.
Ihm würden sie nicht erschrocken
görüntü ne denli ciddi ve etkileyici olabilse de,
gewichen sein, so ernst und ergrei­ ikisi de ona yol açmaktan korkmayacaklardı.
fend tlie Erscheinung sein mag. Ist Çünkü kardeş gibidir ve bize çalıda ve tarlada
sie doch brüderlich und verwandt
in anderem , tiefercu Sinne als die
yaşayanların olduğundan başka, daha derin
Bewohner von Busch und Feld. Die. bir anlamda yakındır. Çabanın Jakob’uıı dö­
B em ühung h at Ä hnlichkeit m it vüşleri ile benzerliği vardır — güreşçinin ken­
dem Ringen Jacobs, für d en Rin­
genden selbst ein sicherer Gewinn.
disi için güvenilir bir kazanç. Ama herşeydeıı
D arauf aber kommts an erster Stelle önemli olan budur” (s. 1 3 3 ).
an«. (S. 133.) Yorck tarihin “sanallık” olarak temel karak­
Die klare Einsicht in den G rund­
charakter d er Geschichte als »Vir­ teri üzerine açık içgörüyü iıısaıısal oradaki-
tualität« gewinnt Yorck aus der Er­ Varlığm kendisinin Varlık karakterinin bilgi­
kenntnis des Seinscharaklers fies
m enschlichen Daseins selbst, also
sinden kazandı — kesinlikle bir bilim kuramı­
gerade nicht wisscnschaflslheore- nın isteyecek olduğu gibi tarihsel irdelemenin
nesnelerinden değil: “Tüm rulısal-fiziksel tisclı am O b jek t d e r Geschichls-
b c lra d ıiu ııg : »Daß d ie g esam nıte
verinin var olmadığı [Varlık = doğanın el- ]jsyclıo-physische Gegebenheit nicht isi
öııünde-Varlığı; yazarın notu], ama yaşadığı (Sein = V orhandensein d e r N atur.
— bu olgu tarihselliğiıı tohum noktasıdır. Ve Atını, d. Vf.J s o n d e rn lebt, ist d e r
Keim p u n k t d e r G eschichtlichkeit.
‘Keııdi’nin irdelemesi — ki soyut bir Bene U n d ein e Selbstbesinnung, welche
değil ama benim ‘Kendi’min doluluğuna nicht au f ein abstraktes Ich sondern
au f die Fülle m eines Sellisles gerich­
yöneliktir — beni tarihsel olarak belirlenmiş tet ist, wird mich historisch bestim m t
bulacaktır, tıpkı fiziğin beni kozmik olarak (luden, wie die Physik mich kosmisch
belirlenmiş bilmesi gibi. Nasıl Doğa isem, bestim m t e rk e n n t. G erad e so wie
N atur bin ich Geschichte...« (S. 71.)
yine öyle tarihimdir ...” (s. 7 1 ). Ve tüm düz­ U nd Yorck, d e r alle u n ech ten »Ver-
mece “ilişki belirleııimleri”nin ve “temelsiz” hällnisbeslim m ungeu« und »boden­
göreciliklerin içyüzünü gören Yorck oradaki- losen« Relativism en d u rch sch au te,
zögert nicht, die letzte K onsequenz
Varlığın tarihselliği üzerine içgörüdeıı en aus d er Hinsicht in die Geschichlich-
son sonucu çıkarmada duraksamadı. “Ama keit des Daseins zu ziehen. »Anderer­
seits aller bei d er in n eren Geschich-
öte yandan özbilincin iç tarihselliği duru­ lichkeit des Selbslliewußtseins ist eine
munda tarih biliminden koparılmış bir diz­ [402] von d er Historie abgesonderte
gesellik yöntembilimsel olarak yetersizdir. Systematik m ethodologisch iuadae-
qu at. Wie d ie Physiologie von d e r
Tıpkı fizyolojinin fizikten soyutlaııamayacak Physik nichlalistrahieren kann, so die
olması gibi, felsefe de — özellikle eleştirel ise Philosophie — gerade wenn sie eine
— tarihsellikteıı koparılamaz.... Davranış ve kritisch e ist — n ic h t von tler Ge­
schichtlichkeit ... Das Sclbslverhalteu
tarihsellik soluk alma ve hava basıncı gibi­ u n d d ie G eschichtlichkeit sind wie
dirler — ve — ki bu oldukça paradoksal gele­ Allmien u n d Luftdruck — und — es
bilir — felsefeciliğin tarihselleştirilmemesi mag dies einiger Malten paradox klin­
gen — die Nicht-Vergeschichllichung
bana yöntemsel açıdan metafiziksel bir ka­ des Philosophircns erscheint m ir in
lıntı gibi görünür” (s. 6 9 ). “Felsefe yapmak m ethodischer Beziehung als ein meta­
physischer Rest«. (S. 09.) »Weil pliilo-
yaşamak olduğu için, benim görüşümde — sophiren lelieu ist, darum — erschrec­
korkmayınız — bir tarih felsefesi vardır — ken Sie n ic h t— giebt es nach m einer
ama onu kim yazabilir? — Hiç kuşkusuz şim­ M einung ein e Philosophie d e r G e­
schichte — wer sie schreiben könnte!
diye dek kabul edilmiş olduğu ve denenmiş — Gewiß nicht so wie sie bisher auf-
olduğu gibi değil, ki su götürmez bir yolda gelaßt und versucht worden ist, woge­
ona karşı olduğunuzu açıkladınız. Şimdiye gen unw iderleglich Sie Sich erklärt
halieu. Die bisherige Fragstellung war
dek soru tam olarak yanlış, giderek olanaksız e b e n ein e falsche, ja u n m ögliche,
bir yolda formüle edildi; ama bu yol biricik a b e r ist n ic h t die einzige. D arum
yol değildir. Bu yüzden bundan böyle tarih­ weiter giebt cs kein wirkliches Philo-
so p h iren , welches n ic h t historisch
sel olmayacak hiçbir edimsel felsefecilik yok­ wäre. Die Trennung zwischen systema­
tur. Dizgesel felsefe ve tarihsel sunuş arasın­ tischer Philosophie und historischer
daki bölünme özsel olarak doğru değildir” D arstellu n g ist dem Wesen nach
unrichtig.« (S. 251.) »Das Praktisch
(s. 2 5 1 ). “Kılgısal olabilmek şimdi hiç kuş­ w erden können ist ja n u n allerdings
kusuz tüm bilimin asıl haklılık zeminidir. d e r eig en tlich e R ech tsg ru n d aller
W issenschaft. A ber d ie m ath em a­
Ama matematiksel kılgı bircik kılgı değildir. tische Praxis ist nicht d ie alleinige.
Bizim duruş noktamızın kılgısal ereği sözcü­ Die praktische Abzwekkung unseres
ğün en geniş ve en derin anlamında eğit- Standpunktes ist die pacdagogische,
im weitesten iiud tiefsten Wortsinne.
bilimsel duruş noktasıdır. Bu erek tüm ger­ Sie ist d ie Seele aller w ahren
çek felsefenin ruhu ve Platon ve Aristoteles’- P h ilo so p h ie u n d die W ahrheit des
P laton und A ristoteles«. (S. 42 f.) in gerçekliğidir” (s. 4 2 vs.). “Bir bilim olarak
»Sie wissen was ich von d er Möglich­
keit e in e r Ethik als W issenschaft
etiğin olanağı konusunda neyi savunduğumu
halle. Trotzdem kanns im m er etwas biliyorsunuz. Gene de bu her zaman daha iyi
besser gem acht w erden. F ür wen yapılabilir. Böyle kitaplar aslında kimili için
eigentlich sind solche Bücher? Re­
gistraturen über Registraturen! Das yazılır? Kayıtlar üzerine kayıtlar! Dikkate
einzig Bem erkenswerthe d e r Trieb değer biricik şey fizikten etiğe gelme dür­
von tler Physik zur Ethik zu kom ­
m en.« (S. 73.) »Wenn m an Philo­
tüsüdür” (s. 7 3 ). “Eğer felsefe temelsiz bir
sophie als lxljensm anifestalion l>e- düşünmenin (temelsiz görünür çünkü bakı­
greifL, nicht als Expektoration eines şını bilinç-temeliııden geriye çevirmiştir) ök­
bod en lo sen D enkens, bodenlos
erscheinend, weil d er Blick von dem
sürüp aksırması olarak değil ama bir yaşaııı-
BewuBtseinslxtden allgelenkt wird, bildirisi olarak kavranırsa, o zaman görev
so ist die Aufgabe wie knapp im Re­
sonuçlarında tıpkı onları elde etmede karışık
sultate, so verwickelt und mühsam in
seiner Gewinnung. Vorurtheilsfrei- ve zahmetli olması denli kıttır. Önyargıdan
heit ist die Voraussetzung und schon özgürlük öngerektir ve bu özgürlüğü kazan­
diese schwer zu gewinnen.« (S. 250.)
Dal! Yorck sellisl sich auf d en Weg
mak ise güçtür” (s. 2 5 0 ).
m acht, gegenüber dem O ntischen Yorck’uıı kendisinin varlıksal olana (gör­
(O kularen) das Historische kalego- sel olana) karşı ‘tarih-bilimsel’ olanı kate-
rial in den Griff zu bringen und »das
Leben« in das angem essene wissen­
gorisel olarak kavrayış önüne getirmenin ve
schaftliche V erständnis zu heben, “yaşamı” uygun bir bilimsel anlayışa yükselt­
wird aus dem I Iinweis auf die Art der menin yoluna girdiği böyle araştırmalardaki
Schwierigkeit solcher U ntersuchun­
gen deutlich: ästhetisch-m echanis­ güçlüğün türü üzerine anıştırm alarından
tische Denkweise »findet le ich ter açıktır: Estetik-mekaııik düşünme yolunun*
wörtlichen Ausdruck, bei der breiten
Provenienz d er Worte aus d er Oku-
“sözel anlatım bulması sezginin arkasına dola­
larilät erklärlich, als eine hinter die şan bir çözümlemeden daha kolaydır, ve bu
A nschauung zurückgehende Analy­ durum sözcüklerin görsellikteki geniş köken
sis ... Was dagegen in d en G rund der
l.ebendigkeit eindringl, ist einer exo­
alanlarından açıklanabilir. ... Buna karşı,
terischen D arstellung entzogen, dirimlilik zemininin içine işleyen şey dışrak
woher d enn alle Terminologie nicht bir sunuştan kaçar, çünkü tüm terminolojisi
gemeinverständlich, symbolisch und
unver[403]meidlich. Aus der beson­ yaygın bir anlaşılırlıktan uzak, simgesel ve
deren Art des philosophischen Den­ kaçınılmazdır. Felsefi düşüncenin tikel tü­
kens folgt d ie B esonderheit ihres
sprachlichen Ausdrucks.« (S. 70 f.)
ründen onun dilsel anlatımlarının tikelliği
»Aber Sic kennen meine Vorliebe für doğar” (s. 70 vs.). “Ama siz benim paradokslar
das Paradoxe, die ich dam it recht­ için sevgimle tanışıksınız; ve bunu aklamak
fertige, daß Paradoxie ein Merkmal
d e r W ahrheit ist, d aß com m unis için diyorum ki, paradoksallik gerçekliğin bir
opin io gew ißlich nirgends in d e r belirtisidir, communis opinio kesinlikle ger­
W ahrheit ist, als ein e le m en tarer
çeklikte hiçbir yerde değildir, genelleştirici
N iederschlag verallgem einernden
Halbverstehens, in dem Verhälutisse bir yarım-anlamanııı öğesel serpintisi gibidir

* [Yorck buracla Lj o i Ic ve Fecluıer’i tart ışmakla, ve onların ‘ender anlatını yetenekleı i’ııiu
Ileid eg g er’in deyimiyle ‘estetik-m ekaııik’ düşünm e yollarından destek aldığını düşün­
m ekledir. Yorck’uıı ‘estetik,’ ‘m ekanik’ ve ‘sezgisel’ sözcüklerini biraıaya yığmasını kala
karıştıncı bulan okur burada ‘estetik’ ve ‘sezgi’ sözcüklerinin Kant’la olduğu gibi ‘dolaysız
duyusal den ey im ’ anlam ını taşıdıklarfnı, ve Yorck’uu ‘d ü zen eğ i’ bütünüyle böyle bir
deneyim in çevreni içine düşüyor ve ötesine geçmiyor olarak düşündüğünü ammsamalıdır.
(MR’niıı notu.)]
ve gerçeklik ile ilişkide şimşeğin arkasında zu d er W ahrheit wie d er Schwefel­
dam pf, d en d er Blitz zurückläßt.
bıraktığı kükürtlü duman gibidir. Gerçeklik W ahrheit ist n ie Elem ent. Staats-
hiçbir zaman bir öğe değildir. Oğesel kamusal pacdagogische A ufgabe wäre es
die elem en tare ö ffentliche Mei­
görüşü dağıtmak ve olanaklı olduğu ölçüde
nung zu zersetzen und möglichst
görmenin ve bakmanın bireyselliğinin şekil- die Individualität des Sehens und
lendirilmesini olanaklı kılmak Devletin eğit- A nsehens b ild en d zu erm ö g li­
chen. Es w ürden dann statt eines
bilimsel görevi olacaktır. O zaman, sözde bir so gen annten öffentlichen Gewis­
kamu duyuııcu yerine — bu köktenci dışsal­ sens— dieser radikalen Veräußer­
laşma yerine —, bir kez daha bireysel-duyuııç- lichung, w ieder Eittzelgewisseu,
das h eißt Gewissen m ächtig wer­
lar, eş deyişle duyunçlar güçlü olacaklardır” (s. den«. (S. 249 f.)
2 4 9 vs.). Das Interesse, G eschichtlich­
Tarihselliği anlama ilgisi kendini “varlıksal keit zu verstehen, bringt sich vor
die A ufgabe e in e r H erau sarb ei­
olan ve ‘tarih-bilimsel’ olan arasındaki soysal tung d er »generischen Differenz
ayrım”ın geliştirilmesi görevi ile karşı karşıya zwischen O ntischem u n d Histo­
rischem«. Damit ist das fundamen­
bulur. “ Yaşamfelsefesi?nin temel Iıedefi sıkı sıkıya tale Ziel d er »Lebensphilosophie«
bununla bağlıdır. Gene de sorunun formü- festgem acht. G leichwohl b ed a rf
lasyonu ilkeselbir kökteııcileştirmeyi gerektirir. d ie Fragestellung ein er grund­
sätzlichen R adikalisierung. Wie
Tarihselliği varlıksal olandan ayrımı içinde an d ers soll G eschichtlichkeit in
felsefi olarak ayrımsamak ve “kategorisel” ola­ ih rem U n tersch ied vom O n-
rak kavramak “varlıksal olanı” olduğu gibi tischen philosophisch erfaßt und
»kategorial« begriffen werden, es
“tarih-bilimsel olanı” da karşılaştırılabilirlik ve sei d e n n d ad u rch , d aß »Onti-
ayırdedilebilirlik açısından daha kökensel bir sches« sowohl wie »Historisches«
birlik içine getirme yoluyla olmanın dışında in eine wspmnglicheie Einheit der
möglichen Vergleichshinsicht und
nasıl olacaktır? Ama bu ancak şu içgörülerin U n tersch eid b ark eit g eb rac h r
doğuşuyla olanaklıdır: 1 . Tarihsellik sorusu werden? Das ist alter n u r möglich,
wenn die Einsicht erwächst: 1. Die
tarihsel varolan-şeylerin Varlık-durumuna iliş­
Frage nach d er Geschichtlichkeit
kin bir varlıkbilimselsorudur; 2 . Varlıksal olana ist eine ontologisch* Frage nach der
ilişkin soru oradaki-Varlık karakterinde olma­ Seinsverfassung des geschichtlich
Seienden; 2. die Frage nach dem
yan varolan-şeylerin, en geniş anlamda elönün- O nlischen ist die ontologische Frage
de-bulunan şeylerin Varlık-durumuna ilişkin nach d er Seinsverfassuug des nicht
varlıkbilimsel sorudur; 3 . Varlıksal olan varolan- daseinsm äßigen S eien d en , des
V orhandenen im weitesten Sinne;
şeylerin yalnızca bir alanıdır. Varlık düşüncesi 3. das O ntische ist n u r ein Bezirk
“varlıksal olanı” ve “tarih-bilimsel olanı” des Seienden. Die Idee des Seins
kucaklar. Kendini “soysal olarak ayrımlaşmaya” um greift »Ontisches« und »Histo­
risches«. Sie ist es, die sich m uß
bırakması gereken şey bu düşüncedir. »generisch differenzieren« lassen.
Yorck’un tarihsel olmayan varolan-şeylere N icht zufällig n en n t Yorck das
yalnızca varlıksal şeyler demesi raslanüsal değil­ n ich t geschichtliche Seiende das
O ntische schlechthin. Das ist n u r
dir. Bu yalnızca geleneksel varlıkbilimin kesin­ d er Widerschein d er ungebroche­
tisiz egemenliğinin bir yansımasıdır: Bu varlık- n en H errschaft d er traditionellen
O ntologie, die, hcrkiiuftigaus der
bilim, Varlık sorusunun antikçağ formülasyo-
antiken F ragestellung nach dem
ııundan türemiş olmakla, varlıkbilimsel sorun­ Sein, die ontologische Problema­
salı ilkesel bir daraltma içinde saptar. Varlıksal tik in einer grundsätzlichen Veren­
g u n g festhält. Das P roblem d er
olan ve tarih-bilimsel olan arasındaki ayrım D ifferenz zwischen O ntischem
sorunu, bir araştırma sorunu olarak, ancak u n d H istorischem k ann als F'or-
schungsproblein nu r ausgcarbeiLet genelde Varlığın anlamına ilişkin sorunun
werden, w enn es sich durch die fun-
tlam eutalontologische K lärung der
temel varlıkbilimsel açıklaması yoluyla, önce­
Frage nach dem Sinn von Sein iiljer- den onun için ipucunun güvence altına alınma-
h au p t zuvor des Leitfadens versichert sıyla geliştirilebilir.ır’ Böylece oradaki-Varlığın
luUls. So wird deutlich, in wel[404]-
chem Sinne die vorbereitende exis- hazırlayıcı varoluşsal-zamansal Analitiğinin,
tenzial-zeitliche Analytik des Daseins Dilthey’in çalışmasına hizm et edebilm ek
entschlossen ist, d en Geist des
G rafen Yorck zu pflegen, um dem
üzere, Kont Yorck’un tinini geliştirmek için
Werke DiUluys zu dienen. hangi anlamda karar verdiği açığa çıkar.
Altıncı Bölüm Sechstes Kapitel
Zeitlichkeit und
Kaba Zaman-Kavramının Kökeni Innerzeitigkeit als
Olarak Zamansallık ve Ursprung des vulgären
Zaman-İçindelik Zeitbegriffes

§ 7 8 . Oradaki-Varlığın Önceki Zamansal § 78. Die UnvoUständigkeit der


vorstehenden zeitlichen Analyse des
Çözümlemesinin Eksikliği Daseins

Zamansallığın oradaki-Varlığın Varlığını oluş­ Zum Erweis dessen, daß u n d wie


7.ehlicVikcil das Sein des Daseins
turduğunu belgitlemek için, varoluşun Varlık- k o n stitu iert, w urde gezeigt: Ge­
durumu olarak tarihselliğin “temelde” zaman- schicklichkeit als Seinsverfassung
sallık olduğu gösterildi. Tarihin zamansal d er Existenz ist »iin G runde« Zeit­
lichkeit, D ie In te rp re ta tio n des
karakterinin yorumu tüm ‘tarihsel olaylar’ııı zeitlichen C harakters d e r Ge­
“zamanda” ilerlediği “görgül-olgusu” dikkate schichte vollzog sich o h n e Rück­
alınmadan yerine getirildi. Oradaki-Varlığın sicht au f tlie »Tatsache«, daß alles
G eschehen »in tler Zeit« verläuft.
olgusal olarak tüm tarihi yalnızca “zaman için­ Dem alltäglichen Daseiusverslän-
deki” ‘tarihsel olaylar’ olarak tanıyan gündelik dnis, das faktisch alle Geschichte
n u r als »innerzeitiges« G eschehen
anlayışı tarihselliğin varoluşsal-zamaıısal çö­ kennt, blieb im Verlauf d er exis-
zümlemesinin gidişinde dışlanmış olarak kaldı. tenzial-zeilUchen Analyse der Ge­
Eğer varoluşsal Analitik oradaki-Varlığı tam schichtlichkeit das Wort entzogen.
Wenn die existenziale Analytik das
olarak olgusallığmda varlıkbilimsel olarak say- Dasein gerade in seiner Faktizität
damlaştıracaksa, o zaman tarihin olgusal “var- ontologisch durchsichtig m achen
soll, daun m uß auch d er faktischen
lıksal-zamaıısal” yorumlamasına da belirtik olarak
»ontisch-zeitlichen« Auslegung der
hakkı verilmelidir. Varolan-şeylerle “onda” Geschichte ausdrücklich ih r Recht
karşılaşılan zamanın ilkesel olarak çözümlemesi zurückgegeben werden. D er Zeit,
»in der« S eiendes b eg eg n et, ge­
daha da zorunludur, çünkü tarihten ayrı olarak bührt tun so notwendiger eine grund­
Doğa süreçleri de “zaman yoluyla” belirlenir­ sätzliche Analyse, als außer d er Ge­
ler. Gene de hem tarihte hem de Doğa bilim­ schichte auch die N aturvorgänge
»durch die Zeit« b estim m t sind.
lerinde “zaman etm eni”niıı yer alması duru­ E lem e n tarer je d o c h als d er
mundan daha da öğesel olan şey oradaki-Var- .Umstand, daß in den Wissenschaften
von Geschichte und Natur der »Zeil-
hğm tüm tematik araştırmadan önce “zaman iaktor« vorkomm t, ist das Faktum,
ile hesap yapması” ve kendini ona göre yönet­ daß das Dasein sclion vor aller the­
mesi olgusudur. Ve burada yine oradaki-Var- matischen Forschung »mit d er Zeit
rechnet« und sich nach ihr richtet.
lığııı “kendi zamanı ile” “hesap yapması” belir­ Und hier bleibt wiederum das »Rech­
leyici kalır, çünkü bu hesaplama yolu zaman- nen« des Daseins »mit seiner Zeit«
entscheidend, das allem Gebrauch
belirlenimine ayarlanmış ölçme gerecinin tüm von Meßzeug, das au f die Zeitbe­
kullanımının önünde yatar. Hesaplama gerece stim m ung zugeschnitten ist, vor-
ausliegt. Jenes geilt diesem vorher, önseldir ve saatlerin kullanımı gibi birşeyi
u n d m acht so etwas wie eien G e­
brauch von U hren allererst möglich.
ilkin o olanaklı kılar.
Faktisch ex istieren d »hat« das Olgusal olarak varolmakla, o sıradaki ora-
jeweilige Dasein »Zeit« oder es »hat daki-Varlığın “zamanı vardır” ya da “hiç yok­
keine«. Es »nim m t sich Zeit« o d er
»kann sich keine Zeit lassen«. tur.” “Kendine zaman alır” ya da “kendi için
W arum n im m t sich das D asein zamana izin veremez.” Oradaki-Varlık niçin
»Zeit« und warum kann es sie »ver­
lieren«? Woher nim m t es die Zeit?
kendine “zaman” alır ve niçin onu “yitire­
Wie «'erhält sich diese Zeit zur bilir”? Zamanı nereden alır? Bu zaman ora-
Zeitlichkeit des Daseins? daki-Varlığm zamaıısallığı ile nasıl ilişkilidir?
Das faktische D asein trägt d e r
Zeit R echnung, o h n e Zeitlichkeit
Olgusal oradaki-Varlık zamansaliığı varo-
existenzial zu verstehen. Das ele­ luşsal olarak aıılamaksızın zamanı hesaba ka­
m entare Verhalten des Rechnens mit tar. Zaman ile hesaplama gibi öğesel bir dav­
d er Zeit bedarf der A ufklärung vor
der Frage, was es heißt: Seiendes ist ranış ‘Varolaıı-şeyler “zamanda”dır’anlatımının
»in d e r Zeit«. Alles V erhalten des ne demek olduğu sorusundan önce aydınla­
Daseins soll aus dessen Sein, [405]
tılmaya gereksinir. Oradaki-Varlığııı tüm dav­
das heißt aus d er Zeitlichkeit inter­
pretiert werden. Es gilt zu zeigen, wie ranışının onun Varlığından, eş deyişle zaman-
das D asein als Zeitlichkeit ein sallıktan yorumlanması gerekir. Zamansallık
V erhalten zeitigt, das sich in rfer
Weise zur Zeit verhält, daß es ih r
olarak oradaki-Varlığm keııdini zaman ile 011u
R echnung trägt. D ie bisherige hesaba katarak ilişkilendiren bir davranışı
C harakteristik d er Z eitlichkeit ist nasıl zamaıısallaştırdığı gösterilmelidir. Buna
d a h e r u ie h l n u r ü b e rh a u p t u n ­
vollständig, insofern n ic h t alle
göre, zamansallığııı şimdiye kadarki betimle­
D im ensionen des P hänom ens mesi yalnızca bu fenomenin tüm boyutlarına
b e a c h te t w urden, so n d e rn sie ist dikkat edilmiş olmaması ölçüsünde genel ola­
grundsätzlich lückenhaft, weil zur
Z eitlichkeit selbst so etwas wie
rak tamamlanmamış olmakla kalmaz, ama
Weltzeit im stren g e n S inne des ilkesel olarak eksiktir, çünkü dünya-zamanı
existenzial-zeitlichen Begriffes von gibi birşey, dünyanın varoluşsal-zamansal kav­
Well gehört. Wie das möglich und
warum es notw endig ist, soll zum ramının sıkı anlamında, zamansalhğm kendi­
V erständnis gebracht w erden. sine aittir. Bunun nasıl olanaklı ve niçin zo­
D adurch gew innt d ie vulgär be­
k an n te »Zeit«, »in der« Seiendes
runlu olduğu anlaşılmalıdır. Bu yolla varolan-
vorkom m t, u n d in eins d am it die şeylerin “onda” yer aldıkları kabaca tanıdık
Iunerzeidgkeit dieses Seienden eine “zaman” ve onunla birlikte bu varolan-şeylerin
Erhellung.
Das alltägliche, sich Zeit n e h ­
zaman-içiııdelikleri aydınlatılmış olacaktır.
m e n d e D asein fin d e t die Zeit Kendine zaman alan gündelik oradaki-
zunächst vor an dem innerweltlich Varlık zaman ile en yakından dünya-içinde
b e g e g n en d en Z u h a n d en en und
V orhandenen. Die so »erfahrene«
raslanaıı elaltında-bulunan ve elönünde-
Zeit verste h t es im H o rizo n t des bulunan şeylerde karşılaşır. Böyle “deneyim-
n äc h sten Seiusverständuisses, das lenen” zamanı en yakın Varlık-anlayışının çev­
h e iß t selbst als ein irgendw ie
Vorhandenes. Wie und warum es zur reni içinde, eş deyişle kendisi her nasılsa el-
A usbildung des vulgären Zeit­ önünde-bulunan birşey olarak anlar. Ora-
begriffes komm t, verlangt eine Auf­ daki-Varlığm kaba zaman-kavramınııı geli­
klärung aus d er zeitlich fundierten
Seinsverfassung des zeitbesorgen- şimine nasıl ve niçin geldiği zaman ile tasa­
d en Daseins. D er vulgäre Zeitltegrlff lanan oradaki-Varlığm zamaıısal olarak te­
verdankt seine H erk u n ft ein er
N ivellierung d e r ursp rü n g lich en
mellendirilmiş Varlık-durumuııdan çıkarak
Zeit. Der Nachweis dieses Ursprungs aydınlatılmayı ister. Kaba zaman-kavramı
türeyişini kökensel zamanın bir düzleştirilme­ dcs vulgären Zeitbegrilfcs wird zur
R echtfertigung d er früher vollzo­
sine borçludur. Kaba zaman-kavramının bu genen In terpretation d er Zeitlich­
kökeninin belgitlenmesi zamansallığm daha keit als uis/ininglicher Zeit.
önce kökensel zaman olarak yerine getirilmiş ln d er Ausbildung des vulgären
Zciilx-griffes zeigt sich ein m erk­
olan yorumunun aklamşı olur. würdiges Schwanken, o b d er Zeit
Kaba zaman-kavramının gelişiminde za­ ein »subjektiver« oder »objektiver«
C h arak ter zugesprochen w erden
mana “öznel” mi yoksa “nesnel” bir karakterin soll. Wo m an sie als an sich seiend
mi yükleneceği konusunda dikkate değer bir auffaßl, wird sie gleichw ohl vor­
bocalama görünür. Zaman, kendinde ‘olan’ züglich d e r »Seele« zugewiesen.
U nd wo sie »bewußtseinsmäßigen«
birşey olarak alındığı yerde, buna karşın C harakter hat, fu n g iert sie doch
özellikle “ruh” ile ilişkilendirilir. Ve “bilince »objektiv«. In d e r Z e itin terp re­
tation Hegels sind beide M öglich­
özgü” karakteri taşıdığı yerde, gene de “nes­
k eiten zu e in e r gewissen A ufhe­
nel” olarak işlev görür. Hegel’iıı zaman yoru­ bung gebracht. Hegel versucht, den
munda her iki olanak belli bir ortadan kalkış Z usam m enhang zwischen »Zeit«
u n d »Geist« zu b estim m en , um
durum una getirilir. Hegel “zaman” ve “tin” hieraus verständlich zu m achen,
arasındaki bağlantıyı niçin tarih olarak tinin warum d er Geist als Geschichte »in
“zamana düştüğünü” anlaşılır kılacak bir yolda die Zeit fällt«. Im llesulJat scheint
tlie vorstehende Interpretation der
belirlemeye çalışır. Sonuçta bizim oradaki-Var- Zeitlichkeit des Daseins u n d d er
lığın zamansallığı ve dünya-zamanının ona Zugehörigkeit d er Weh zeit zu ihr
aitliği üzerine yorumumuz Hegel ile bağda­ m it Hegel, übereinzukom m en. Weil
ab e r tlie vorliegende Zeitanalyse
şıyor görünür. Ama bizim zaman çözümle­ grundsätzlich sich schon im Ansalz
memiz yaklaşımında Hegel’inkinden ilkesel von Hegel u n tersch eid et u n d m it
olarak ayrıldığı için, ve hedefi, eş deyişle temel ih rem Ziel, das heiß t d e r funda­
mentalontologischen Absicht gera­
varlıkbilimsel amacı tam olarak 011a karşıt bir de gegensätzlich zu ihm o rie n tie rt
yönelim taşıdığı için, zaman ve tin arasındaki ist, kan n eine kurze D arstellung
d e r H egelscheu Auffassung d er
bağıntının Hegelci bir anlayışının kısa bir su­ Beziehung zwischen Zeit und Geist
nuluşu oradaki-Varlığm, dünya-zamanının ve dazu d ie n en , d ie exislenzial-
kaba zaman-kavramının kökeninin varoluşsal- onto lo g isch e In te rp re ta tio n d e r
Zeitlichkeit des Daseins, d er
varlıkbilimsel yorum unu dolaylı bir yoldan W'ellzeit u n d des U rsprungs des
durulaştırmaya ve geçici olarak bir sonuca vulgären Zeitbegrilfes indirekt zu
ulaştırmaya hizmet edebilir. verdeutlichen u n d vorläufig abzu­
schließen. [406]
Zamanın bir “Varlığının” olup olmadığı ve Die Frage, ob und wie d er Zeit
varsa nasıl olduğu, ona niçin ve hangi anlamda ein »Sein« zukom mt, warum und
“olan” birşey dediğimiz sorusu ancak zamaıı- in welchem Sinne wir sie »seiend«
n e n n e n , kan n erst bean tw o rtet
sallaştırılmasıııın bütünlüğü içindeki zaman- werden, wenn gezeigt ist, inwiefern
sallığııı kendisinin hangi düzeye dek Varlık- die Zeitlichkeit selbst im Ganzen
ih re r Z eitigung so etwas wie
aıılayışı gibi birşeyi ve varolan-şeylerden söz
Seinsversläudnis und Ansprechen
edilmesini olanaklı kıldığı gösterildiği zaman von Seiendem möglich m acht. Als
yanıtlanabilir. Bölüm şöyle eklemlenecektir: G liederung des Kapitels ergibt sich
folgende: die Z eitlichkeit des
Oradaki-Varlığm zamansallığı ve zaman ile tasa Daseins und das Besorgen von Zeit
(§ 7 9 ); tasa edilen zaman, ve zamaıı-içindelik (§ 70); die besorgte Zeit und die
(§ 8 0 ); zaman-içiııdelik, ve kaba zaınaıı-kavra- In n erzeitig k eit (§ 80); die
Innerzeitigkeit und die Genesis des
ınının doğuşu (§ 8 1 ); zamansallığm, oradaki- vulgären ZeitbegrifTes (§ 81); die
Varlığm ve dünya-zamanının varoluşsal-varlık- Abhebung des existenzial-ontologi-
sollen Zusammenhanges von Zeit­ bilimsel bağlantısının Hegel’iıı zaman ve tin
lichkeit, Dasein und Weltzeit gegen
Hegels Auffassung der Beziehung
arasındaki bağıntıyı anlayışı ile karşılaştırılması
zwischen Zeit und Geist (§ 82); die (§ 8 2 ); oradaki-Varlığııı varoluşsal-zamansal
existenzial-zeitlichc Analytik des Analitiği ve genel olarak Varlığın anlamına
Daseins und die fundam entalonto-
logische Frage nach dem Sinn von ilişkin temel varlıkbilimsel soru (§ 8 3 ).
Sein überhaupt (§ 83).

§ 79. Die Zeitlichkeit des Daseins § 7 9 . Oradaki-Varlığm Zamansallığı ve Zaman


und dns Besorgen von Zeit ile Tasa
Das D asein ex istiert als ein Oradaki-Varlık varolan-şey olarak varoluştadır
Seiendes, dein es in seinem Sein ki, onun için Varlığında bu Varlığın kendisi
um dieses selbst geht. W esenhaft
ihm selbst vorweg, hat es sich vor
önemlidir. Özsel olarak ‘kendi önünde’ olmak­
aller bloßen und nachträglichen la, kendini ‘Olabilme’siııe tasarlamış ve bunu
Betrachtung seiner selbst auf sein kendi kendisinin sonraki tüm yalın irdeleme­
S einkönnen entw orfen. Im E nt­
wurf ist es als geworfenes enthüll.
sinden öne« yapmıştır. Tasarda fırlatılmış birşey
Geworfen d er »Well« überlassen, olarak ortaya serilir. Fııiatılmışlığı içinde “dün-
verfällt es besorgend an sie. Als ya”ya terkedilmiş olarak, tasa içinde ona düşer.
Sorge, das heißt existierend in der
Einheit des verfallend geworfenen Kaygı olarak, eş deyişle düşüşteki fırlatılmış
Entwurfs, ist das S eiende als Da tasarın birliğinde varolmakla, bu varolan-şey
erschlossen. Mitseiend m it Ande­
ren , h ä lt es sich in ein er d u rch ­
‘Orası’ olarak açığa serilmiştir. Başkaları ile
schnittlichen Ausgeleglheit, die in birlikte-olmakla, kendini söylemde eklemle­
d e r Rede artikuliert u n d in d er nen ve dilde anlatılan sıradan bir yorumlan-
Sprache ausgesprochen ist. Das In-
der-Wclt-scin hat sich schon im m er
mışlık içinde sürdürür. Dünyadaki-Varlık kendi­
ausgesprochen, und als Sein heim ni her zaman daha şimdiden anlatmıştır, ve
innerweltlich begegnenden Seien­ dünya-içinde karşılaşılan varolaıı-şeyler orta­
d en s p rich t es sich ständig im
Ansprechen und Besprechen des
sında Varlık olarak kendini sürekli olarak tasa
Besorgten selbst ans. Das umsichtig edilen şeyin kendisine seslenmede ve onu tar-
verständige Besorgen gründet in üşmada anlaur. Sağgörülü anlayışlı tasa zaman-
d e r Zeitlichkeit u n d zwar itn
Modus des gewärtigend-behalten­ sallıkta tem ellenir ve bu hiç kuşkusuz bek­
den Gegenwärtigens. Als besorgen­ lemede olan ve saklı tutan ‘şinıdikileştirme’
des Verrechnen, Plauen, Vorsorgen kipinde olur. Tasa içinde hesaplayarak, plan­
und Verhüten sagt es im m er schon,
ob lautlich vernehm bar oder nicht: layarak, önleyerek ve önlem alarak, ister işitil­
»dann« — soll das geschehen, sin ister işitilmesin, hep şunları söyler: Onun
»zuvor« — jenes seine Erledigung
finden, »jetzt« — das nachgeholt
“sonra"olması gerekir— ona “önce” bakılacak
werden, was »damals« mißlang und — “o sırada” boşa çıkan ve elden kaçanla
entging. “şimdi”ilgilenilecek.
Im »dann« sp rich t sich das
Besorgen gewärligend aus, behal­
Tasa “sonra”da kendini ‘beklemede-olan’
tend im »damals« u n d gegenwär­ olarak, “o sırada”da ‘saklı tutan’ olarak ve
tigend im »jetzt«. Im »dann« liegt “şimdi”de ‘şimdikileştirici’ olarak anlaür. “Son­
m eist unausdrücklich das »jetzt
n och nicht«, das heißt, es ist
ra”da çoğunlukla üstü örtülü olarak “henüz
g esp ro ch en im gew ärtigend- değil” imlenir; eş deyişle, beklemede olarak
b ehaltenden, bzw. -vergessenden saklı tutan ya da beklemede olarak unutan
Gegenwärtigen. Das »damals« birgt
in sich das »jetzt nicht m ehr«. Mil ‘şimdikileştirme’de anlatılır. “O sırada” kendi
ihm spricht sich das Behalten als içinde “artık değif’i gizler. Onunla, saklı tutma
kendini ‘beklemede olan’ ‘şimdikileştirme’ gewärligendes Gegenwärtigen aus.
Das »daun« und flas »damals« sind
olarak anlatır. “Sonra” ve “o sırada” bir “şimdi” lnitverstanden int Hinblick au f ein
açısından anlaşılırlar; eş deyişle ‘şimdikileş- »jetzt«, das [407] lieil.lt, das Gegen­
tirme’ııin kendine özgü bir ağırlığı vardır. Hiç wärtigen h at ein eigentüm liches
G ewicht. Zwar zeitigt es sich
kuşkusuz kendini her zaman ‘beklemede iin n ier in d e r E in h eit m it
olma’ ve ‘saklı tutma’ ile birlik içinde zaman- G ew ärliguug u n d B ehalten,
m ö g en diese auch zum
sallaştırır, üstelik bunlar beklemede olmayan u n g ew ärtig en d en Vergessen
bir unutm a olmak üzere değişkiye uğramış m o d ifiziert sein , in welchem
olsalar da; bu unutm a kipinde zamansallık Modus d ie Zeitlichkeit sich in die
Gegenwart verstrickt, die gegen­
kendini Şimdiye dolaştırır ki, ‘şimdikileş- w ärtigend vorn eh m lich »jetzt-
tirme’de özellikle “tam şimdi—tanı şimdi” der. jetzl« sagt. Was das Besorgen als
Tasanın en yakındaki olarak beklemede oldu­ N ächstes gew ärtig!, wird im
»sogleich« an g esp ro ch eu , das
ğu şeye “lıemeıı”de seslenilir; en yakından elde zunächst verfügltar Gemachte bzw.
edilebilir kılınmış olan ya da yiürilmiş olan şeye V erlorene im »soeben«. D er
“dem iıı”de seslenilir. “O sırada”da kendini H o rizo n t des im »damals« sielt
aussprechenden Behallens ist das
anlatan saklı-tutma için çevren "erken”dir; »Früher«, d e r für die »dann« das
“sonra” için, “daha sonraki”dir (“gelecekteki”); »Späterhin« (»künftig«), d er für die
»jetzt« das »Heule«.
“şimdi” için, “bugüıı”dür. Jetles »dann« aber ist als solches
Ama her “sonra” böyle olarak bir “...diğiıı- ein »dann, w ann ...« .je d es »da­
de”dir; her “o sıradaki” bir “...diği sıradaki”dir; mals« ein »damals, als ...«.jedes
»jetzt« ein »jetzt, da ...«. Wir nen­
her “şimdi” bir “şim di... iken”dir. “Şimdi,” “o n en diese scheinbar selbstverstän­
sırada” ve “sonra”nın bu görünürde kendi- dliche Bezugsstruktur d er »jetzt«,
liğindeıı-açık ilişkili yapısına tarihlendinlebilirlik »damals« u n d »dann« die Datier-
baikeit. D abei m u ß n o ch völlig
diyoruz. Bu tarihleııdirmenin olgusal olarak davon abgesehen werden, ob sich
bir takvim “tarihi” açısından yerine getirilip d ie D atieru n g faktisch m it
getirilmediği henüz bütünüyle bir yana bırakıl­ Rücksicht au f ein kalendarisches
»Datum « vollzieht. Auch o h n e
malıdır. Böyle “tarihler” olmaksızın bile “şim­ solche »Daleu« sind d ie »jetzt«,
di,” “sonra” ve “o sıradaki” az çok belirli olarak »dann« und »damals« m ehr oder
m in d er b estim m t datiert. Wenn
tarihlendirilirler. Eğer tarihleııdirmenin belir­
die B estim m theit d e r D atierung
liliği yoksa, bu demek değildir ki tarihlendiri- ausblcibt, dann sagt das nicht, die
lebilirliğin yapısı eksik ya da olumsaldır. S truktur d e r D atierbarkeit fehle
oder sei zufällig.
Böyle tarihlendirilebilirliğe özsel olarak ait olan Was ist das, dem solche Datier­
şey nedir ve tarihlendinlebilirlik nede temellenir ? barkeil wesenhafl zugeluirl, und worin
Ama bundan daha gereksiz bir soru sorulabilir gründet dieset K ann alter eine
überflü ssig ere Frage g estellt
mi? “Şimdi ... iken” ile gene de “iyi bilindiği werden als diese? Mit dem »jetzt,
gibi” bir “zaman noktası”111demek isteriz. “Şim­ d a ...« m einen wir doch »bekannt­
d i” zamandır. “Şimdi ... iken,” “...diğinde,” lich« ein en »Zeitpunkt«. Das
»jetzt« ist Zeit. U nbestreitbar ver­
“...diği sıradaki” karşı çıkılamayacak bir yolda stehen wir das »jetzt— da«, »dann
anlaşılır şeylerdir ve ayrıca onları belli bir yolda — wann«, »damals — als« in ge­
“zaman” ile bağıntı içinde anlarız. Bu tür şeyin wisser Weise auch, daß sie m it »der
Zeit« Zusammenhängen. Daß der­
“zaman”ın kendisi demek olması, nasıl olanaklı gleichen die »Zeit« selbst m eint,
olduğu ve “zaman”ın neyi imlediği — tümü de wie das möglich ist, und was »Zeit«
b e d e u te t, all das wird m it dem
“şimdi”nin vb. “doğal olarak” anlaşılması ile »n atü rlich en « V erstehen des
daha şimdiden kavranmış olmazlar. Öyleyse »jetzt« usw. nich t auch schon be-
g rillen . Ja, ist cs d e n n selbstver­ “şimdi,” “sonra” ve “o sıradaki” gibi birşeyi
ständlich, tlaß wir so etwas wie
»jetzt«, »dann« u n d »damals«
“doğrudan doğruya anlamamız” ve “doğallıkla”
»ohne weiteres verstehen« und anlatmamız kendiliğiııden-açık mıdır? Bu
»natürlicherweise« aussprechen? “şimdi — ... iken”i nereden alınz? Bu tür birşeyi
W oher n eh m en wir d e n n diese
»jetzt — da ...«? H aben wir der­ düııya-içinde varolaıı-şeyler, elönünde-bulunan
gleichen u n te r dem inuerw elt- şeyler arasında mı bulmuşuzdur? Açıktır ki
lichen Seienden, dem Vorhande­
n e n gefunden? O ffen b ar nicht.
hayır. O zaman acaba bulunmuş olması gibi
W urde es d e n n ü b e rh a u p t erst birşey söz konusu mudur? Hiç onu aramaya ve
gefunden? H aben wir uns je auf- saptamaya girişmiş miyizdir? Onu açıkça üst­
gem acht, es zu suchen u u d fest-
zuslellen? »Jederzeit« verfügen wir lenmiş olmaksızın “her zaman” elimizin altında
darülter, ohne es je ausdrücklich bulur ve sürekli olarak kullanırız, üstelik her
ü b ern o m m en zu h ab e n , und
zaman bir bildirimde olmasa da. En önemsiz
ständig m achen wir G ebrauch
davon, wenngleich nicht im m er in gündelik ileri geri konuşmalarda bile — örne­
einer Verlautbarung. Die trivialste, ğin “hava soğuk” gibi —, bir “şimdi ... iken”
alltäglich hingesprochene Retle,
zum Beispiel: »es ist kalt«, m eint
demek isteriz. Niçindir ki oradaki-Varlık ilgisini
m it ein »jetzt, da...«. Warum tasa edilen şeylere çevirdiğinde, çoğunlukla
spricht das Dasein im Ansprechen sözlü olarak olmasa da, “şimdi ... iken,”
von Besorgtem, wenngleich meist
o h n e V erlautbarung, ein »jetzt,
“...diğiııde,” “...diği sıradaki” gibi şeyleri de
da...«, »dann, wann ...«, »damals, anlatır? Çünkü birşeye yorumlayıcı seslenişte,
als ...« m it aus? Weil das ausle- birinin kendisi de anlatım bulur; eş deyişle el-
gende A nsprechen von ... i/e/nnit
ausspricht, das heißt das umsichtig alünda-bulunanın ortasında Varlık— sağgörülü
ver[408]slehcnde Sein bei Zuhau- olarak anlayan ve elaltında-buluııaın açığa çıka­
denem , das dieses en td eck en d
Itcgeguen läßt, und weil dieses sich
rarak karşılaşılınaya bırakan Varlık — anlatım
m it auslegeude A nsprechen und bulur; ve çünkü bu kendini de birlikte yorum­
B esprechen in einem Gegenwär- layan seslenme ve tartışma bir 'şimdikileştirme ’de
tigeu g rü n d et u n d n u r als dieses
möglich ist1.
temellenir ve ancak bu olarak olanaklıdır.1
Das gew ärligend-bchallende Beklemede olan ve saklı tutan ‘şimdikileş­
Gegenwärtigen legt sich aus. Und
das wiederum ist n u r möglich, weil
tirme’ kendini yorumlar. Ve bu yine, kendinde
cs— an ihm selbst ekstatisch offen ekstatik olarak açık birşey olarak, ancak her
— für cs selbst j e schon erschlos­ durumda kendi için daha şimdiden açığa seril­
sen und in d er verstehend-reden-
d eu Auslegung artik ulierbar ist.
miş ve anlayan-konuşan yorumlamada eklem­
Weil die Zeillichheil die Gelichlelhe.il lenebilir olduğu için olanaklıdır. Zamansallık
des Da ekstatisch-horizontal kons­ 'Orası'nm açılmışlığmı ekstatik-çevrensel olarak
tituiert, deshalb ist sie uisprünglich im
Da schon immer auslegbar und somit oluşturduğu için, kökensel olarak ‘Orası'nda dalıa
bekannt. Das sich auslegeude şimdiden yorumlanabilirdir ve böylelikle tanıdıktır.
Gegenwärtigen, das heißt das im
»jetzt« angesprochene Ausgelegte
Kendini yorumlayan ‘şimdikileştirme’ye, eş
nennen wir »Zeit«. D arin bekun­ deyişle “şiıııdi”de seslenilen ‘yorumlanmış’a
d e t sich lediglich, daß die “zaman” deriz. Bunda yalnızca ekstatik olarak
Zeitlichkeit, als ekstatisch offene
kenntlich, zunächst uud zumeist açık olmakla tanınabilir olan zamansallığın en
n u r in d ieser beso rg en d en yakından ve çoğunlukla ancak bu tasalı yorum-
A usgclcgtheil bek a n n t ist. Die
»unm ittelbare« V erständlichkeit
laıımışlıkta tanıdık olduğu bilinir kılınır. Zama­
u n d K enntlichkeit d e r Zeit nın “dolaysız” anlaşılırlığı ve tanınabilirliği
gene de genel olarak kökensel zamansallığın schließt jed o ch n icht aus, daß so­
wohl die ursprüngliche Zeitlich­
da, tıpkı anlatılmış olan zamanın kendini o keit als solche, wie auch der in ihr
zamansallıkta zamansallaştıraıı kökeni gibi, sich zeitigende U rsprung der aus­
tanınmamış ve kavranmamış kalmasını dışla­ g esp ro ch en e n Zeit u n erk an n t
und uultegrilfen bleiben.
maz. Daß zu dein m it dem »jetzt«,
“Şimdi,” “sonra” ve “o sırada” ile yorum­ »dann« und »damals« Ausgeleg-
tcu w esenhaft die S tru k tu r d er
lanmış olan şeye özsel olarak tarihlendirile- D atierbarkeil gehört, wird zum
bilirliğin yapısının ait olması yorumlanmış ola­ elem en tarsten beweis fü r die
nın kendini yorumlayan zamaıısallıktaıı türeyişi H erk u n ft des A usgeleglen aus
der sicil auslegenden Zeitlichkeit.
için en öğesel tanıtlama olur. “Şimdi” derken »Jctzt«-sagend v ersteh en wir
her zaman bir “— şu ve bu ... iken”i anlarız, im m er auch schon, ohne es mit-
üstelik tüm bunları söylemeksizin. Peki niçin? zusagen, ein » — da das uud
das...«. Weshalb denn? Weil tlas
Çünkü “şimdi” varolan-şeyleriıı bir ‘şimdiki- »jetzt« ein Gegenwärtigen von
leştirilmesi’ni yorumlar. “Şim di... iken”de Şim­ Seiendem auslcgt. Im »jetzt,
da...« Hegt d er ekstatische CIıarak-
dinin ekstatik karakteri yatar. “Şimdi,” “sonra” ve ter d er Gegenwart. Die Datieibar-
“o sırada”nın tarihlendirilebilirliği zamansallığın ke.it d er »jetzt«, »dann« und »da­
ekstatik yapılanışıııı yansıtır ve bu nedenle anla­ mals« ist d e r Widerschein d er
ekstatischen Verfassung d er Zeit­
tılmış olan zamanın kendisi için de özseldir. lichkeit und deshalb auch für die
“Şimdi,” “sonra” ve “o sırada”nııı tarilıleııdi- au sg esp ro ch en e Zeit selbst
rilebilirliğiniıı yapısı bunların zanıansallıktan wesenhaft. Die Struktur d er Da-
tierb ark eit d e r »jetzt«, »daun«
kaynaklanmakla kendilerinin zaman olduklarının uud »damals« ist d er Beleg dafür,
kanıtıdır. “Şimdi,” “sonra” ve “o sırada”um «laß diese, vom Stamme der Zeit­
lichkeit, selbst Zeit sind. Das aus-
yorumlayıcı anlatılışları en kökensel zaman- legende Anssprechen d er »jetzt«,
atarna yoludur. Ve zamansallığın tarilılendi- »dann« u u d »damals« ist die
rilebilirlik ile birlikte anlaşılan — ama teınatik ursprünglichste Zeitangabe. U nd
weil in d er ekstatischen Einheit der
olmayan bir yolda ve böyle olarak tanınmak- Zeitlichkeit, die m it d e r Dalier-
sızııı anlaşılan — ekstatik birliğinde her durum­ b ark eit uuth em alisch u u d als
da daha şimdiden oradaki-Varlık dünyadaki- solche u n k en n tlich verstanden
wird, je schon das D asein ihm
Varlık olarak kendi için açığa serilmiş ve aynı selbst als In-der-W elt-sein er­
zamanda onunla birlikte dünya-içinde varolan- schlossen u n d in eins dam it
innerw eltliches S eiendes e n t­
şeyler açığa çıkarılmış olduğu için, yorumlan­ deckt ist, h at die ausgelegte Zeit
mış zamana her durum da bir tarihleııdirme je auch schon eine D atierung aus
verilmiş ve bu ‘Orası’nın açığa serilmişliğinde dem in d er Erschlosscnheit des
Da begegnenden Seienden: jetzt,
karşılaşılan varolan-şeylerden alınmıştır: ‘şimdi da — die T ür schlägt; jetzt, da —
— kapı çarparken’; ‘şimdi — kitabım yokken,’ m ir das Buch fehlt, uud derglei­
ve benzerleri. chen.
A uf G ru n d desselben Ur­
“Şimdi,” “sonra” ve “o sırada”ya ait olan sprungs aus der ekstatischen Zeit­
çevrenler kökenlerini aynı ekstatik zamaıısal- lichkeit h ab en auch die d en
»jetzt«, »daun« u n d »damals«
lıktaıı aldıkları için, onlar da “b u g ü n ,... iken,” zugehörigen Horil409]zonte den
“daha sonra,... iken” ve “daha önce,... iken” gibi C harakter d er ü atierb ark e it als
tarihlendirilebilirlik karakteri taşırlar. »1 leute, wo...«, »Späterhin, wann
...» und »Früher, da ...«.
Eğer ‘beklemede olma’ kendini “sonrada”- W enn das G ew ärtigen, sich
da anlar ve yorumlarsa ve böylelikle ‘şimdikileş- v ersteh en d im »dann«, sich
tirıne’ olarak beklemede olduğunu “şimdi”sin- au sleg t u n d d ab ei als G egen-
wärligeii das, dessen es gewärtig ist, den anlarsa, o zaman “sonra”mn “atanma”sinda
aus seinem »jetzt« verstellt, dann
liegt in der »Angabe« des »dann«
daha şimdiden “ve şimdi henüz değil” imlenir.
schon das »und jetzt noch nicht«. ‘Şimdikileştiren’ ‘beklemede olma’ “o zamana
Das gegenwärtigende Gewärtigen dek”i anlar. Yorumlama bu “o zamana dek”i
versteht das »bis dahin«. Das Aus­
legen artikuliert dieses »bis dahin« eklemler —, yani kendisinin bir ‘aradaki’ ola­
— es näm lich »seine Zeit hat«, als rak “zamanı vardır” ki, benzer olarak tarihlen-
das Inzwischen, das gleichfalls Da-
tierbarkeitshezug hat. Er kom m t
dirilebilirlik ilişkisi taşır. Bu ilişki “... sırasmda”-
im »während dessen ...» zum Aus­ da anlatım kazanır. Tasa “sırasında”mn kendi­
druck. Das B esorgen kann das sini daha öte “soııra’-atamaları yoluyla yine
»während« selbst wieder gewärti-
g eud artik u lieren d u rch weitere
beklemede olarak eklemleyebilir. “O zamana
»danu«-Angalien. Das »bis dahin« dek” bir “sonradan — sonraya”lar dizisi yoluyla
wird eingeleilt durch eine Anzahl bölünür ki, bunlar önceden birincil “soııra”-
der »von dann — bis daun«, die im
vorhinein aber im gewärtigenden ııın beklemede olan tasarında “kucaklanırlar.”
E ntw urf des p rim ären »dann« “Sırasındasını beklemede olan ve ‘şimdikileş­
»umgriffen« sind. Mil dem gewär-
tigend-gegenw ärtigenden Verste­
tiren’ anlaşılması ile, “sürme” eklemlenir. Bu
h e n des »während« wird das ‘siimıe’ yine zamansallığııı kendini yorumlama­
»Währen« artikuliert. Dieses Dau­ sında açıkta olan zamandır ki, böylece tasada
ern ist w iederum d ie im sich
A uslegeu d e r Zeitlichkeit offen­
o sırada tematik-olmayaıı bir yolda “aralık”
b are Zeit, die so jew eilig als [Spanne] olarak anlaşılır. Beklemede olan ve
»Spanne« unthem alisch im Besor­ saklı tutan ‘şimdikileştirme’ salt bu nedenle
g en verstanden wird. Das gewär-
tigeud-behaltende Gegenwärtigen
“ortaya” bir gerilmiş [gespannte] “sırasında”
legt n u r deshalb ein gespanntes serer, çünkü bunda kendini tarihsel zamaıısal-
»während« »ans«, weil es d alx i sich lığın ekstalik nzatılmışlığı olarak açığa sermiştir,
als die ekstatische Erslmklhe.it der
geschichtlichen Zeitlichkeit, wenn­ gerçi kendini böyle olarak bilmese de. Ama
gleich als solche u n erk an n t, er­ burada “atanan” zamanın daha öte bir özgün­
schlossen ist. H ierb ei zeigt sich
lüğü kendini gösterir. Yalnızca “sırasında”
aber eine weitere Eigentümlichkeit
der »angegebenen« Zeit. Nicht nur gerilmiş olmakla kalmaz, ama her “şimdi,”
das »während« ist ges|»annt, son­ “sonra” ve “o sırada” tarilılendirilebilirlik
d e rn jed es »jetzt«, »dann«, »da­
mals« h at m it d e r S tru k tu r d er
yapısı ile her durumda değişen bir aralık-ge-
DatierUirkeit je eine G espanntheit nişliği olan bir gerilmiştik taşır: “şimdi” — ara
von w echselnder Spannw eite: vermede, yemekte, akşam üstü, yazın; “sonra”
»jetzt«: in d er Bause, beim Essen,
am Abend, im Som m er; »dann«:
— kahvaltıda, tırmanmada ve benzerleri.
Ix ini Frühst ück, beim Aufstieg und Beklemede olan, saklı tutan ve ‘şimdiki­
tiergleichen. leştiren’ tasa kendi için şu ya da bu kadar zama­
Das gew ärtigend-behalteud-
gegenw ärtigende Besorgen »läßt
na “izin verir” ve kendine bunu tasalanarak
sich« so o der so Zeit und gibt sich verir, üstelik özgün olarak hesaplanan bir
diese b esorgend au , auch o h n e zaman belirlenimi olmaksızın ve böyle tüm
jede und vor aller spezifisch rech­
nenden Zeitlx-stimmung. H ierbei belirlenimden önce. Burada zaman kendini o
datiert sich die Zeit im jeweiligen sıradaki tasalı ‘kendi için zamana iziıı verme’
Modus des besorgenden Sich-Zeit-
kipinde tarilılendirir ve bunu her durumda
lassens aus dem je gerade umwelt­
lich Besorgten u n d im befind­ tam olarak çevresel olarak tasa edilen ve ruhsal
lichen V erstehen Erschlossenen, durum eşliğindeki anlamada açığa serilen şey­
aus dem , was m an »den Tag ülx-r«
treibt. J e nachdem das Dasein
lerin kendilerinden, birinin “gün boyunca”
gewärtigend im Besorgten aufgeht yaptıklarından yapar. Oradaki-Varlığııı bekle-
mede tasa edilen şeye soğrulması ve kendini nını, seiner selbst ungevvârlig, sicil
vergißt, bleibt a n d ı seine Zeit, die
beklemede olmaksızın kendini unutması ölçü­ es sicli »läßt«, d urch diese Weise
sünde, kendi için “izin verdiği” zamanı bile bu des »Lassens« verdeckt. G erade im
“izin verme” kipi yoluyla örtülü kalır. Tam ola­ alltäglich b eso rg en d en »Daliin-
leben« versteht sich das Dasein nie
rak gündelik tasa içinde “yaşayıp gitme”de, als e n tlan g lau fen d a n ein er
oradaki-Varlık kendini hiçbir zaman arı kontinuierlich w ährenden Abfolge
d er puren »jetzt«. Die Zeit, die sich
“şimdi”lerin ‘sürekli olarak sürmekte olan’ bir das D asein läßt, h at a u f G ru n d
dizisi boyunca gidiyor olarak anlamaz. Ora- d ieser V erdeckung gleichsam
daki-Varlığm kendi için izin verdiği zaman bu Löcher. O ft b rin g e n wir ein en
»Tag« n ic h t m e h r zusam m en,
üstünü örtme nedeniyle bir bakıma delikler wenn wir au f die »gebrauchte« Zeit
taşır. “Kullanılmış” zamana geri geldiğimizde, zurückkom m en. Dieses Unzu-
sık sık bir “güıı”ü bundan böyle biraraya getir­ sain[410]men d er gelöcherten Zeit
ist gleichw ohl kein e Zerstüc­
meyiz. Delikli zamanın bu biraradalık yok­ kelung, sondern ein Modus d er je
sunluğu gene de bir parçalanma değildir; ter­ sch o n ersch lo ssen en , ekstatisch
erstreckten Zeitlichkeit. Die Weise,
sine, her durumda daha şimdiden açığa serilmiş, n ach d e r d ie »gelassene« Zeit
ekstatik olarak uzatılmış zamansallığın bir kipi­ »verläuft«, u n d die A rt, wie das
dir. “İzin verilmiş” zamanın “akış” yolunu, ve B esorgen sie sich m e h r o d er
m in d e r au sd rü ck lich an g ib l,
tasanın kendine o zamanı az çok belirtik olarak lassen sich p h än o m en al n u r
atayış türünü feııomeııal olarak açımlayabil­ an g em essen ex p lizieren , w euu
mek için, bir yandan sürekli bir şimdi-akışmın einerseits die th eo retisch e »Vor­
stellung« eines k o n tinuierlichen
kuramsal “tasarımı”ııdan uzak durulmalı, ve Jetzl-Flusses fe ru g e h a lie n u n d
öte yandan oradaki-Varlığın kendine zaman and ererseits begriffen wird, daß
die m öglichen Weisen, in d en en
vermesinin ve kendi için zamana izin verme­
das Dasein sich Zeit gibt und läßt,
sinin olanaklı yollan birincil olarak oradaki- prim är daraus zu liestimmen sind,
Varlığın, o sıradaki varoluşa karşılık düşen bir wie es der jeweiligen Existenz ent­
sprechend seine Zeit »hat«.
yolda, zamanını nasıl “taşıdığına” göre belir­ F rü h er w urde das eigentliche
leniyor olarak kavraıımalıdır. u n d u n eig en tlich e Existieren
Daha önce asıl ve asılsız varolma zamansal- h in sich tlich d e r M odi d e r es
fundierenden Zeitigung d er Zeit­
lığııı zamansallaştınlmasmın o varoluşu temel­ lichkeit charakterisiert. D arnach
lendiren kipleri açısından betimlendi. Bu be­ zeitigt sich die Unentschlossenheit
timlemeye göre asılsız varolmanın kararsızlığı d e r u n eig eu tlich cn Existenz im
M odus eines ungewärtigend-ver-
kendini beklemede-olmayan ve unutan bir gessenden G egenw ärtigem . D er
‘şimdikileştirme’ kipinde zamansallaştırır. Unentschlossene versteht sich ans
Kararsız biri kendini böyle ‘şimdikileştirme’de d en in solchem G egenw ärtigen
begegnenden u n d wechselnd sich
karşılaştığı ve onu değişik yollarda sıkıştıran en andrängenden nächsten Begeben­
yakın olay ve olumsallıklardan anlar. Tşsa edi­ h e ite n u n d Zufällen. An das
B esorgte vielgeschäftig sich ver­
len şeydeki çok yanlı uğraşında kendini yitirerek,
lierend, verliert d er U nentschlos­
kararsız biri onda zamanını da y itirir. “Hiç zama­ sene an es seine Zeit. D aher denn
nım yok” biçimindeki tipik konuşması buradan die für ihn charakteristische Rede:
»ich habe keine Zeit«. So wie der
gelir. Böylece tıpkı asılsız olarak varolan birinin uneigentlich Existierende ständig
sürekli olarak zaman yitirmesi ve hiçbir zaman Zeit verliert und nie solche »hat«,
zamanının “olmaması”gibi, asıl varoluşun zaman- so bleibt cs die A uszeichnung der
Zeitlichkeit eigentlicher Existenz,
sallığınm ayırdedici yanı onun kararlılıkta hiçbir daß sic in d er Entschlossenheit nie
zaman zaman yitirmemesi ve “her zaman zama­ Zeit verliert und »immer Zeit hat«.
D enn die Z eitlichkeit d e r E nt­ ninni olması”dır. Çünkü kararlılığın zaman-
schlossenheit hat Itezüglich ihrer
G egenw art d en C h ara k ter des
sallığı, ‘Şimdi’si ile bağıntılı olarak, ktpı karak­
Augenblicks. D essen eigentliches terini taşır. Kıpının konumu asilliği içinde ‘şim-
Gegenwärtigen d er Situation hat dikileştirmesi’ııde, bu ‘şimdikileştirme’niıı
seihst nicht tlie Führung, sondern
ist in d e r gew esenden Z ukunft kendisi öncülük yapmaz, ama ‘olmuş olmakta
gehalten. D ie augenblickliche olan’ gelecekte saklı tutulur. Kıpısal varoluş
E xistenz zeitigt sich als schick­
salhaft ganze E rslreck th eit int
kendini zamansallaştırırken bunu ‘Kendi’ııiıı
Sinne d er eigentlichen, geschicht­ asıl tarihsel sürekliliği anlamında yazgısal olarak
lichen Slcindigkeit des Selbst. Die bütün olan bir uzatılmışlık olarak yapar.
dergestalt zeitliche Existenz hat
»ständig« ihre Zeit für Aas, was die
Zamansal varoluşun bu türü konumun ondan
Situation von ihr verlangt. Die Ent­ istediği şey için “sürekli olarak” zaman bulur.
schlossenheit aller erschließt das Ama kararlılık ‘Orası’m bu yolda salt bir ko­
D a dergestalt n u r als S ituation.
D aher verm ag dein Entschlosse­ num olarak açığa serer. Buna göre kararlı biri
n e n das Erschlossene nie so zu açığa serilmiş olanla hiçbir zaman onda karar­
begegnen, daß e r d aran u n e n t­
schlossen seine Zeit verlieren
sız olarak zamanını yiürebileceği bir yolda kar-
könnte. şılaşamaz.
Das faktisch geworfene Dasein Olgusal olarak fırlatılmış oradaki-Varlık ken­
kann sich nur Zeit »nehmen « und
solche verlieren, weil ihm all ekstatisch
dine zaman “alabilir”ve böyle birşeyiyitirebilir, ama
erstreckter Zeitlichkeit mit der in dieser bunu ancak ekstatik olarak uzatılmış zamansallık
gründenden Erschlossenheil des Da olarak ona ‘Orası ’nın bu zamansallıkta temellen­
eine »Zeit« beschieden ist.
Als erschlossenes existiert das dirilmiş açığa serilmişliği ile bir “zaman” verildiği
Dasein faktisch in d er Weise des için yapabilir.
Mitseins m it A nderen. Es hält sich
in einer öffentlichen, durchschnit­
Açığa serilmiş olarak, oradaki-Varlık olgusal
tlichen Verständlichkeit. Die im olarak Başkaları ile birlikte-Varlık yolunda varo­
alltäglichen M iteinanderseiu aus- lur. Kendini kamusal ve sıradan bir aulaşılırlık
g eleg teu und ausgesprochenen
»jetzt, d a ...«, »dann, w ann...» wer­
içinde sürdürür. Gündelik başkaları-ile-birilkte-
den grundsälz[411]lich verstan­ Varlıktayorumlanan ve anlatım bulan “şimdi ...
den, wenngleich sic nu r in gewis­ iken,” “...diğinde” ilkede anlaşılacaklardır, üste­
sen G renzen e in d eu tig d a tie rt
sind. Int »nächsten« M ilcinander-
lik ikircimsiz olarak yalnızca belli sınırlar içinde
sein k ö n n en m e h rere »zusam­ tarihlendirilmiş olsalar da. “En yakın” birbiri-
men« »jetzt» sagen, woliei je d er das ile-birlikte-Varlıkta birçok kişi “birarada” “şimdi”
gesagte »jetzt« verschieden datiert:
jetzt, da dieses o d er je n e s sich diyebilir, ama her biri söylenen “şimdi ”yi ayrı
begibt. Das ausgesprochene ayrı tarihleııdirir: ‘Şimdi şu ya da bu olurken.’
»jetzt« ist von jedem gesagt in der
Öffentlichkeit des Miteinander-in-
Anlatılan “şimdi” her biri tarafından düııyada-
der-Welt-seins. Die ausgelegte, aus­ birbiri-ile-birlikte-Varlığın kamusallığı içinde
gesprochene Zeit des jew eiligen söylenir. Buna göre, o sıradaki oradaki-Varlığııı
D aseins ist d a h e r als solche a u f
dem G runde seines ekstatischen
yorumlanan ve anlatılan zamanı böyle olarak
In-der-W elt-seins j e auch schon onun ekstatik dünyadaki-Varlığının temelinde
veröffentlicht. Sofern nuu «las all­ her durumda daha şimdiden kamusallaşmıştır.
tägliche Besorgen sich aus der lx>
sorgleu »Welt« her versteht, kennt
Ama gündelik tasanın kendini tasa edilen
es die »Zeit«, die es sich nim m t, “dünya”dan anlaması ölçüsünde, kendine aldı­
nicht als seine, sondern besorgend ğı “zaman ”ı kendinin olarak bilmez, ama “var
nützt es tlie Zeit ans, die »es gibt«,
m it d er m in rechnet. Die Ö ffent­ olan” ve insanın onunla hesap yaptığı zaman­
lichkeit der »Zeit« ist aller um so dan tasalı olarak yararlanır. Ama olgusal ora­
daki-Varlığm zamanı kendi hesaplamasına alır­ eindringlicher, j e m e h r das fak­
tische Dasein die Zeit ausdrücklich
ken onunla belirtik olarak tasalandığı düzeye dek, besorgt, indem es ih r eigens Rech­
“zaman”ın kamusallığı da o denli zorlayıcı olur. nung trägt.

§ 80. Die besorge Zeit und die


§ 8 0 . Tasa Edilen Zaman ve Zaman-Içindelik Inneizeitigkeit

Geçici olarak anlaşılması gereken şey yalnızca Vorläufig galt cs n u r zu verstehen,


zamansallıkta tem ellenen oradaki-Varlığın wie das in d e r Zeitlichkeit g rü n ­
d en d e Dasein existierend Zeit be­
varolmada zaman ile nasıl tasalandığı ve zama­ sorgt u n d wie diese iin auslegen­
nın yorumlayıcı tasada kendini dünyadaki-Var- den Besorgen für das In-der-Welt-
sein sich v eröffentlicht. D abei
lık için nasıl kamusallaştırdığı idi. Ama anla­ blieb noch völlig unbestim m t, in
tılan kamusal zamanın hangi anlamda “ var*’ welchem Sinne die ausgesproche­
olduğu henüz bütünüyle belirsiz kalır — eğer n e ö ffen tlich e Zeit »ist«, ob sie
überhaupt als sewn/dangesprochen
her ne olursa olsun olduğundan söz edilebilirse. w erden kann. Vor je d e r Entschei­
Kamusal zamanın “gene de salt öznel” mi yoksa dung darülier, ob die öffentliche
“nesnel olarak edimsel” mi ya da ikisinden hiç Zeit »doch n u r subjektiv« oder ob
sie »objektiv wirklich« o d e r gar
biri mi olduğu üzerine her karardan önce, keines von b eid en sei, m uß d er
kamusal zamanın fenomenal karakteri daha p h än o m en ale C h arak ter d e r
öffentlichen Zeit allererst scharfer
keskin olarak belirlenmelidir. bestim m t werden.
Zamanın kamusallaştırılması sonradan ve Die V eröflentlichuug d er Zeit
arada bir olmaz. Tersine, oradaki-Varlık eksta- geschieht n icht nachträglich und
g elegentlich. Weil vielm ehr das
h'Â-zamaıısal olarak her durum da daha şim­ Dasein als ekstatisch-zeitliches je
diden açığa serilmiş olduğu ve anlayan yorum­ schon erschlossen iefund zur Existenz
verstehende Auslegung gehört, hat
lama varoluşa ait olduğu için, zaman kendini
sich im Besorgen auch schon Zeit
tasada daha şimdiden kamusallaştırmıştır. verö ffen tlich t. Man ric h te t sich
İnsan kendini ona göre yönetir, öyle ki her na­ nach ihr, so daß sie irgendwie für
Jederm ann vorfindlich sein muß.
sılsa Herkes için karşılaşılabilir olmalıdır. Wenngleich sich das Besorgen
Zaman ile tasalanmanın çevresel olaylardan d er Zeit in d er charakterisierten
tarihlendirmenin betimlenen yolunda yerine W'eise der D atierung aus umwelt­
lichen B egebenheiten vollziehen
gelebilmesine karşın, bu gene de temelde her k ann, so gesch ieh t das d och im
zaman zaman ile gökbilimsel ve takvimsel zaman G runde schon im m er im i lorizont
hesabı olarak tanıdığımız bir tasanın çevreni eines Besorgens d e r Zeit, das wir
als astro n o m isch e u n d kalen­
içersinde olur. Böyle hesaplama raslantısal ola­ darische Zeitrechnung kennen. Sie
rak yer almaz, tersine varoluşsal-varlıkbilimsel komm t nicht zufällig vor, sondern
hat ih re exislenzial-ontologische
zorunluğunu kaygı olarak oradaki-Varlığın temel N otw endigkeit in d er Grundver-
durum unda taşır. Oradaki-Varlık özüne göre lässung des Daseins als Sorge. Weil
fırlatılmış birşey olarak düşüş içinde varolduğu das Dasein wesensmäßig als gewor­
fenes verfallend existiert, legt es
için, zamanını tasalı olarak bir zaman hesap­ seine Zeit in d er Weise einer Zeit­
laması yolunda yorumlar. Bunda zamanın “asıl” rech n u n g b esorgend aus. In ihr
zeitigt sich die »eigentliche« Ver­
kamusallaşması kendini zamansallaştırır, öyle ki öffentlichung [412] der Zeit, so daß
‘Oradaki-Varlığınfırlatılmışlığı kamusal zamanın gesagt werden muß: die Geworfen-
“var” olmasının temelidir* denmelidir. Kamusal heit des Daseins ist der Grund dafür,
daß es öffentlich Zeit »gibt«. Utn dem
zamanın olgusal zamansallıkta yatan kökeninin Nachweis des U rsprungs d er öf­
belgitlenmesi için olanaklı anlaşılırlığı güvence fentlichen Zeit aus d er faktischen
Z eitlichkeit d ie m ögliche Ver­ altına alabilmek için, önce genel olarak tasanın
ständlichkeit zu sichern, m ußten
wir zuvor die in der Zeitlichkeit des
zamansallığıııda yorumlanan zaman betim-
Besorgens ausgelegte Zeit ü b er­ lenmelidir, çünkü ancak böylelikle zaman ile
haupt charakterisieren, schon allein tasanın özünün tarihlendirmeye sayısal belir­
um deutlich zu m achen, daß das
Wesen des Besorgens von Zeit nicht lenimleri uygulamada yatmadığı açıkça gös­
in der Anwendung von zahlenmäßi­ terilebilir. Buna göre zammı hesaplamasında
gen Bestimmungen bei der Datie­
ru n g liegt. Das exislenzial-onlolo-
varoluşsal-varlıkbilimsel olarak belirleyici olan
gisch E ntscheidende d er Zeitrech­ şeyin zamanın niceleştirilmesinde görülmesi
nung d arf daher auch nicht in der gerekmez; tersine, bu daha kökeıısel olarak
Q uantifizierung d er Zeit gesehen,
so n d ern m uß ursp rü n g lich er aus
zaman ile hesap yapan oradaki-Varlığın za-
der Zeitlichkeit des mit der Zeit rech­ maıısalhğından kavraıımahdır.
nenden Daseins begriffen werden. “Kamusal zaman” kendini düııya-içinde el-
D ie »öffentliche Zeit« erweist
sich als die Zeit, »in der« inner- altıııda-buluııan ve elönüııde-bulunaıı şey­
weltlich Zuhaudenes und Vorhan­ lerle “onda” karşılaşılan zaman olarak belgit­
denes begegnet. Das fordert, dieses
nicht daseinsmäßige Seiende inner-
ler. Bu ise oradaki-Varlık karakterinde olma­
zeiliges zu n ennen. Die Interpreta­ yan varolaıı-şeylere zaman-içinde denmesini
tion der Innerzeitigkeit verschafft gerektirir. Zaman-içindeliğin yorumu “kamu­
einen ursprünglicheren Einblick in
das Wesen der »öffentlichen Zeit«
sal zaman”m özü üzerine daha kökeıısel bir
und erm öglicht zugleich, ihr »Sein« görüş sağlar ve aynı zamanda onun “Varlığım”
zu umgrenzen. tanımlamayı olanaklı kılar.
Das Sein des D aseins ist die
Sorge. Dieses Seiende existiert als Oradaki-Varlığın Varlığı kaygıdır. Bu varo-
Geworfenes verfallend. An die m it lan-şey fırlatılmış birşey olarak düşüşte varolur.
seinem faktischen Da en td eck te Kendi olgusal ‘Orası’ ile açığa çıkarılan “dün­
»Welt« überlassen und besorgend
au f sie angewiesen, ist tlas Dasein y ac a terkedilmiş ve tasa içinde ona boyun
seines In-der-W eit-seinkönnens eğmiş olarak, oradaki-Varlık kendi dünyada-
dergestalt gewärtig, daß es mit dem
und a u f das »rechnet«, w om it es
‘Olabilme’siııi öyle bir yolda beklemededir ki,
umwillen dieses Seinkönneus eine bu ‘Olabilme’ uğruna en sonunda ayırdedici
am Ende ausgezeichnete Bewandtnis bir ilgililik taşıyan şey ile ve o şey üzerine
hat. Das alltägliche umsichtige In-
der-W elt-sein b e d a rf d e r Sicht­
“hesap yapar.” Gündelik sağgörülü düııyadaki-
möglichheil, das heißt der H elle, um Varlık görüş-olanağına, eş deyişle parlaklığa
m it dem Zuhandeucn innerhalb des gereksinir, öyle ki elönünde-bulunanın içer­
Vorhandenen besorgend um gehen
zu k önnen. M it d e r faktischen
sindeki elaltında-bulunan ile tasalı olarak işgö-
Erschlossenheit seiner Welt ist für rebilsin. Dünyasının olgusal açığa serilmişliği
das Dasein die N atur entdeckt, ln ile, oradaki-Varlık için Doğa açığa çıkmıştır.
sein e r G ew orfenheit ist es dem
Wechsel von Tag und N acht aus­ Fırlatılmışlığında gün ve gecenin değişimine
geliefert. Jener gibt m it seiner Helle teslim edilmiştir. Parlaklığı ile, gün olanaklı
die mögliche Sicht, diese nim m t sie. görüşü verir, gece onu alır.
Umsichtig besorgend der Sichl-
m öglichkeit gewärtig, gibt sich das Sağgörülü tasa içinde görüş-olanağım bek­
D asein, aus seinem Tagwerk sich lemede ve kendini günlük işinden anlamada
verstehend, m it dem »dann, wann
es lagt« seiue Zeit. Das besorgte
olan oradaki-Varlık “gün doğunca” ile ken­
»dann« wird ans dem datiert, was in dine zamanını verir. Tasa edilen “...unca”nın
einem nächsten umweltlichen Be- ondan tarihlendirildiği şey bir en yakın çev­
w audtuiszusam m enhang m it dem
Hellwerden steht: dem Aufgang der
resel ilgililik-bağlamında parlaklaşma ile bir­
Sonne. Daun, wann sie aufgeht, ist likte duran şeydir: Güneşin doğuşu. Güneş
doğunca, ...me zamanıdır. Böylelikle oradaki- es Zeit z u ... Das Dasein datiert mit­
h in die Zeit, d ie es sich nehm en
Varlık kendine ayırması gereken zamanı dün­ muß, ans dem , was im H orizont d er
yaya terkedilmişlik çevreninde bu dünyanın U berlassenheit an die Welt inner­
içersinde karşılaşılan şeyden öyle birşey olarak h alb d ieser b eg e g n et als etwas,
womit es für das umsichtige In-der-
tarihlendirir ki, onun açısından sağgörülü Welt-seinkönnen eine ausgezeich­
dünyada-*Olabilme’ için ayırdedici bir ilgililik nete Bewandtnis hat. Das Besorgen
m acht von dem »Zuhandensein«
taşır. Tasa aydınlık ve sıcaklık saçan güneşin d er Licht u n d W anne spendenden
“elaltında-bulunma”sından yararlanır. Güneş S onne G eb rau ch . Die S onne
tasada yorumlanan zamanı tarihlendirir. Bu d a tie rt d ie im Besorget! ausge-
[413]legte Zeit. Aus dieser Datie­
tarihlendirmeden “en doğal” zaman ölçüsü, ru n g erw ächst das »natürlichste«
gün gelişir. Ve kendine zamanını ayırması gere­ Zeitm aß, d e r Tag. U nd weil die
ken oradaki-Varlığın zamaıısallığı sonlu oldu­ Zeitlichkeit des Daseins, das sich
seine Zeit n eh m en m uß, endlich
ğu için, günleri daha şimdiden sayılıdır. Tasalı ist, sind sein e Tage au ch sch o n
beklemede-olma önlem alarak tasa edilecek gezählt. Das »während es Tag ist«
gibt dem besorgenden Gewärtigen
“sonra”ları belirleme, eş deyişle günü bölüm- die Möglichkeit, die »dann« des zu
lendirm e olanağını “gün boyunca”dan alır. B esorgenden vorso rg en d zu b e­
Bölümleme yine zamanı tarihlendiren şey — stim m en, das heißt, d en Tag ein­
zuteilen. Die Einteilung vollzieht
dolaşan güneş — açısından yerine getirilir. sich w iederum m it Rücksicht au f
Böylece gün doğuşu gibi gün batımı ve öğle tlas die Zeit D atierende: die wan­
dernde Sonne. So wie Aufgang sind
zamanı da bu yıldızın doldurduğu ayırdedici
N ied erg an g u n d M ittag ausge­
“yerler”dir. Onun kurallı olarak yineleyen geçi­ zeichnete »Plätze«, die das Gestirn
şini dünyaya fırlaülmış olan ve kendine zaman- einnim m t. Seinem regelmäßig wie­
d erkehrenden Vorbeiziehen trägt
sallaştırarak zaman veren oradaki-Varlık hesa­ das in die Welt gew orfene, zeiti­
ba katar. Oradaki-Varlığın ‘tarihsel olayları’ g en d sich Zeit g eb e n d e Dasein
günden günedir, çünkü zamanı ‘Orası’na fırla- Rechnung. Sein G eschehen ist auf
G rund der aus tler Geworfeuheit in
tılmışlığınm anıştırdığı tarihleııdirmeye göre das Da vorgezeiclm elen datieren­
yorumlar. d en Zeitauslcgung ein tngtnglulm.
Bu aydınlık ve sıcaklık saçan yıldızdan ve D iese aus dem L icht u n d
W ärm e sp en d en d en G estirn und
onun gökyüzündeki ayırdedici “yerlerinden seinen ausgezeichneten »Plätzen«
yapılan tarihlendirm e “aynı gök altındaki” am Himm el h er sich vollziehende
Datierung ist eine im M iteinander­
birbiri-ile-birlikte-Varlıkta “Herkes” için her sein »unter dem selben Himmel«
zaman ve aynı yolda, belli sınırlar içinde en für »Jedermann« jed erzeit und in
yakın bağdaşma ile yerine getirilebilir bir gleicher Weise, in gewissen Gren­
zen zunächst einstimm ig vollzieh­
zaman-atamadır. Tarihlendiren şey çevresel bare Zeitangabe. Das D atierende
olarak elde edilebilirdir ve gene de o sırada ist um w eltlich v erfü g b ar u n d
gleichwohl n ich t a u f die jeweilig
tasa edilen gereç-dünyaya sınırlı değildir.! Da-
besorgte Zeugwelt eingeschränkt,
haçok, dünyada çevre-Doğa ve kamusal çevre ln dieser ist vielmehr schon im m er
her zaman birlikte açığa çıkarılırlar.2Herkesin die U m w eltnatur und die öffent­
liche Ü mwelt m iten td eck t’. Auf
kendine zamanını onda atadığı ve herkesin fliese öffentliche Datierung, in der
aynı zamanda “hesaba katabildiği” bu kamusal jederm ann sich seine Zeit angibl,
tarihlendirme kamusal olarak elde edilebilir k an n je d e rm a n n zugleich »rech­
nen«, sie gebraucht ein öffentlich
bir ölçü kullanır. Bu tarihlendirme bir zanıan- verfügbares Maß. Diese D atierung

2Bkz. § 15, s. [66] vss. ’Vgl. § 15, s. 66 tr.


rechnet mit der Zeit im Sinne einer ölçme anlam ında zaman ile hesap yapar ve
Zeitmessung, die sonach eines
Zeitmessers, das heißt ein er U hr böyle ölçme bir zamaıı-ölçücüye, eş deyişle bir
bedarf. D arin liegt: mit der Zeitlich« saate gereksinir. Bunda fırlatılmış, “dünya”ya
keil des geworfenen, der »Well« terkedilmiş, kendine zaman-veren oradaki«Varlığın
überlassenen, sich zeitgebmden Daseins
ist auch schon so etwas wie »Uhr« zamansallığı ile birlikte “saat”gibi birşey, eş deyişle
entdeckt, das. heißt ein Zuhandenes, elaltındarbulunan birşey de açığa çıkarılır ki, kurallı
das in seiner regelmäßigen Wiederkehr
im gewärtigenden Gegenwärtigen
yineleyişinde beklemede-olan ‘şimdikileştirme’de
zugänglich geworden ist. Das gewor­ erişilebilir olmuştur. Elaltında-bulunanın orta­
fene Sein bei Zuhandenem grün­ sındaki Varlık— bu fırlatılmış Varlık — zamaıı-
d et in d er Zeitlichkeit. Sie ist der
G rund der Uhr. Als Bedingung der
sallıkta temellenir. Zamansallık saatin teme­
M öglichkeit d e r faktischen N ot­ lidir. Saatin olgusal zoruuluğuııun olanağının
w endigkeit d e r U hr bed in g t die koşulu olarak zamansallık aynı zamanda onun
Z eitlichkeit zugleich d eren
E ntdeckbarkeit; d e n n n u r das
açığa çıkarılabilirliğiııi koşullandırır; çünkü
gew ärligend-behal te n d e G egen­ yalnızca düııya-içiııde varolan-şeyleriıı açığa
wärtigen des m it tler E nldecktheit çıkarılması ile karşılaşılan güneş-geçeğiııiıı
tles innerw elllich S eienden be­
gegnenden Sonnenlaufes erm ög­ beklemede olan ve saklı tutan ‘şimdikileştiril-
licht und fordert zugleich als sich m e’si aynı zamanda, kendini yorumlayan bir
aaslegendes die Datierung ans dem
yolda, tarilılendirmeyi kamusal ve çevresel ola­
öffentlich um w eltlich Z uhande-
nen. rak elalünda-bulıınaııdaıı olanaklı kılar ve ister.
Die m it d er faktischen Gewor- Zamaıısallıkta temellenen oradaki-Varlığııı
fenheit des in der Zeitlichkeit grün­
denden Daseins je schon entdeckte
olgusal fırlatılmışlığı ile dalıa şimdiden açığa
»natürliche« U hr m otiviert erst çıkarılan “doğal” saat aynı zamanda daha kul­
[414] und erm ö g lic h t zugleich lanışlı saatlerin üretim ve kullanımı için ilk
H erstellu n g u n d G ebrauch von
noch handlicheren Uhren, so zwar,
güdü ve olanağı sağlar, öyle ki eğer birincil
daß diese »künstlichen« au f je n e olarak doğal saatte açığa çıkarılan zamanı ken­
»natürliche« »eingestellt« sein di payına erişilebilir kılacaklarsa, bu “yapay”
müssen, sollen sie die in d er natür­
lichen U hr prim är entdeckte Zeit
saatler o “doğal” saate “ayarlanmalıdırlar.”
ihrerseits zugänglich m achen. Zaman hesabının ve saat kullanımının geli­
Bevor wir d ie H auptzüge tler şiminin başlıca özelliklerini varoluşsal-varlık-
Ausbildung tler Zeitrechnung uud
des U hrgebrauches in ihrem bilimsel anlamlarında betimlemeden önce, ilk
existenzial-ontologischen Sinn olarak zaman ölçümünde tasa edilen zamanın
kennzeichnen, soll zunächst die in
tler Zeitmessung la-sorgle Zeit voll­
daha tam olarak nitelendirilmesi gerekir. Eğcı
ständiger charakterisiert werden. tasa edilen zamanı ancak zaman ölçümü “ger­
Wenn d ie Zeitm essung die çekten” kamusal kılıyorsa, o zaman, tarilılen-
Ix sorgle Zeit erst »eigentlich« ver­
öffentlicht, d aun m uß im Verfolg
dirileıı şeyin kendini böyle “hesaplayıcı” tarih-
dessen, wie sich in solcher »rech­ lendirmede gösterme yolunun izlenmesiyle,
nenden« D atierung das D atierte kamusal zaman feııomeııal olarak ortaya seril­
zeigt, die öffentliche Zeit phä­
nom enal un v erh ü llt zugänglich miş bir yolda erişilebilir olmalıdır.
sein. Kendini tasa edilen beklemede-olmada
D ie D atierung des im besor­
genden Gewärtigen sich auslegen-
yorumlayan “sonra”nm tarihleııdirilmesi kendi
deu »daun« schließt in sich: daun, içinde şunu kapsar: ‘Gün doğunca gündelik
w enn es tagt, ist es Zeit zum. Tag­ işin zamanıdır.” Tasa edilen şeyde yorumlanan
werk. Die im Besorgen ansgelegte
Zeit ist je schon verstanden als Zeit
zaman her durumda daha şimdiden birşey için
zu ... Das jeweilige »jetzt da dies zaman olarak anlaşılır. O sıradaki “şimdi şu ve
bu ... iken” böyle olarak her durumda ya uygun mıd dies« isi als solches je geeignet
und ungeeignet. Das »jetzt« — und
ya da uygunsuzdur. Yalnızca “şimdi” — ve ayrıca so je d e r Modus d e r ausgelegten
yorumlanan zamanın her bir kipi — bir “şimdi Zeit — ist nicht nu r ein »jetzt, da
... iken” değildir; ama, özünde bu tarilılen- ...«, sondern als dieses wesenhafl
D atierb are zugleich w esenhaft
dirilebilir şey olarak, aynı zamanda özünde du rch die S tru k tu r d e r G eeig­
uygunluk ya da uygunsuzluk yapısı yoluyla belir­ n e th e it bzw. U n g eeig n eth eit
bestimmt. Die ausgelegte Zeit hat
lenir. Yorumlanmış zaman doğal olarak "... için von Hause aus d en C harakter der
zaman” ya da “... için kötü bir zaman” karak­ »Zeit zu...« bzw. d e r »U nzeit
terini taşır. Tasanın beklemede olan ve saklı für...«. Das gew ärligend-behalt-
ettde G egenw ärtigen des Besor-
tutan ‘şimdikileşürme’si zamanı bir ‘oııuıı için’ gens versteht Zeit in einem Bezug
ile ilişki içinde anlar; ve bu da kendi yanından a u f ein Wozu, das seinerseits
letztlich in einem Woruinwillen
son olarak oradaki-Varlığın ‘Olabilmelinin bir
des S einkönnens des Daseins
‘oııuıı uğruna’sıııa bağlıdır. Kamusal zaman bu festg ein ach t ist. Die veröffent­
‘-mek-içiıı-ilişkisi’ ile daha öııce3 kendisi ile lichte Zeit offenbart m it diesem
Um-zu-Bezug die S truktur, als
rmkmlilik olarak tanıştığımız yapıyı açığa çıkarır. w elche wir frü h e r3 die Bedeut­
İmlemlilik dünyanın dünyasallığım oluşturur. samkeit k ennenleruten. Sie kons­
Kamusal zaman ‘... için zaman’ olarak özünde tituiert die Weltlichkeit d er Welt.
D ie verö ffen tlich te Zeit h at als
bir dünya-karakteri taşır. Buna göre zamaıısal- Zeit-zu ... wesenhaft Weltcharak­
lığııı zamansallaştırmasıııda kendini kamusal­ ter. Daher nen n en wir die in der
laştıran zamana dünya-zanıanı diyoruz. Ve bu­ Z eitigung d e r Zeitlichkeit sich
veröffentlichende Zeit die Weitzeit.
nun nedeni onun dünya-içinde varolan-şey ola­ U nd tlas n ich t etwa, weil sie als
rak elönünde-bulunnıası değil — ki hiçbir zaman innerwetilkhes Seiendes vorhanden
ist, was sie nie sein kann, sondern
böyle olamaz —, ama varoluşsal-varlıkbilimsel weil sie zur WeUin dem exislenzial-
olarak yorumlanan anlamda dünyaya ait olma­ onlologisch interpretierten Sinn
sıdır. Düııya-yapısınm özsel ilişkilerinin — ör­ gehört. Wie die wesentlichen Be­
züge d er W eltstruktur, zum Bei­
neğin “-inek için” —, zamansallığııı ekstatik- spiel das »um-zu«, au f dem G run­
çevrensel yapılanışı temelinde, kamusal zaman de d e r ekstatisch-horizontalen
ile — örneğin “...diğinde” — nasıl bağıntılı V erfassung d e r Z eitlichkeit m it
d e r öffen tlich en Zeit, zum Bei­
oldukları aşağıda gösterilmelidir. Her ne olursa spiel dem »dann-wann«, Zusam­
olsun, ancak şimdi tasa edilen zaman yapısal m e n h än g en , m uß sich im fol­
genden zeigen. Jedenfalls läßt sich
olarak tam bir betimlemeye izin verir: Tarihleıı- jetzt erst die besorgte Zeit slruk-
dirilebilir, gerilmiş, kamusaldır, ve böyle yapı­ lural vollständig charakterisieren:
landırılmış olarak dünyanın kendisine aittir. sie ist dalierbar, gespannt, öffent­
lich und gehört als so strukturierte
Örneğin gündelik olarak ve doğal olarak anla­ zur Welt selbst, jedes n atü rlich ­
tım bulan her bir “şimdi” bu yapıyı taşır ve böyle alltäglich ausgesprochene »jetzt«
olarak, gerçi tematik olmayan ve ön-kavramsal zum Beispiel h at diese S truktur
u n d ist als solches, w enn[415]-
bir yolda da olsa, oradaki-Varlığın tasalı olarak gleich unthem atisch und vorbe­
‘kendi için zamana izin vermesinde’ anlaşılır. grifflich, im beso rg en d en Siclt-
Zeit-lassen des Daseins verstanden.
Doğal saatin fırlatılmış olarak düşüşte varo­ ln d e r zum geworfen-verfal-
lan oradaki-Varlığa ait olan açığa serilmişliğin- len d existierenden Dasein gehö­
de ayıtı zamanda tasa edilen zamanın olgusal renden Erschlossenheil der natür­
lichen U hr liegt zugleich eine aus­
oradaki-Varlık tarafından daha şimdiden yerine gezeich n ete, vom faktischen

3Bkz. § 18, 8. 83 vss. vc § 69, S. 364 vss. sVgl. § 18, S. 83 ff. und § 09, S. 364 ff.
Dasein je schon vollzogene VeröJJenl- getirilmiş ayırdedici bir kamusallaştırılması
lichuwg der besorgten Zeit, die sich
in d er Vervollkommnung der Zeit­
imlenir ki, zaman hesaplamanın eksiksizleş-
rechnung und in d er Verfeinerung tirilmesinde ve saat kullanımının inceltil-
des U hrgebrauchs noch steig ert mesinde artar ve güçlenir. Zaman hesabının
und verfestigt. Die geschichtliche
Entwicklung d er Zeitrechnung und ve saat kullanımının tarihsel gelişiminin bura­
des U hrgebrauchs soll hie r nicht da tarih-bilimsel olarak olanaklı değişimleri
historisch in ih re n m öglichen
Abwandlungen dargestcllt werden.
içinde sunulması gereksizdir. Dahaçok, varo-
Vielmehr sei existenzial-ontologisch luşsal-varlıkbilimsel olarak sorulması gereken
gefragt: w elcher Modus d er Zeiti­ şudur: Oradaki-Varlığın zamansallığımn za-
gung d e r Zeitlichkeit des Daseins
wird an der Ausbildungs riclilungvon
mansallaşmasmm hangi kipi zaman hesapla­
Z eitrech n u n g u n d U hrgebrauch masının ve saat kullanımının gelişim-yönünde
offenbar? M it d e r B eantw ortung açığa çıkar? Bu sorunun yanıtı ile, zaman ölçü­
dieser Frage m uß ein u rsp rü n g ­
licheres Verständnis davon erwach­ münün, eş deyişle aynı zamanda tasa edilen
sen, daß die Zeitmessung das heißt zamanın belirtik olarak kamusallaştırılma­
zugleich die ausdrückliche Veröf­
sının, oradaki-Varlığın zamansallığında ve
fentlichung der besorgten Zeit, in
der Zeitlichkeit des Daseins und zwar dahası bu zamansallığın bütünüyle belirli bir
in einer ganz lieslimmten Zeitigung zamansallaştırılmasında temellendiği konu­
derselben gründet.
W enn wir das »prim itive«
sunda daha kökensel bir anlayış gelişmelidir.
D asein, das wir d e r Analyse d e r “Doğal” zaman-hesaplamasııım çözümle­
»natürlichen« Z e itrec h n u n g zu­ mesinin temeline koyduğumuz “ilkel” ora-
g ru n d e legten, m it dem »fortge­
sch ritten en « vergleichen, d an n
daki-Varlığı “ileri” oradaki-Varlık ile karşılaş­
zeigt sich, daß für dieses d e r Tag tırdığımız zaman görülür ki, ileri oradaki-
und die Anwesenheit des S onnen­ Varlık için güneş ışığının bulunması ve gün
lichts keine vorzügliche Funktion
m ehr besitzen, weil dieses Dasein bundan böyle özel bir işlev taşımazlar, çünkü
den »Vorzug« hat, auch die N acht bu oradaki-Varlık geceyi bile gündüz yapa­
zum Tag m achen zu k önnen. bilme “üstünlüğünü” taşır. Benzer olarak,
Im gleichen b e d a rf es fü r die
Zeilfestslellung n ic h t m e h r eines zamanın saptanması için bundan böyle güne­
ausdrücklichen, u n m itte lb aren şe ve durumuna belirtik olarak ve dolaysızca
Blickes a u f die S onne u n d ih re n
Stand. Verfertigung und Gebrauch
bakmamız gereksizdir. Birinin kendi ölçme
von eigenem Meßzeug erlaubt, die gerecinin yapımı ve kullanımı zamanın özel­
Zeit an der eigens dazu hergestell- likle bu amaç için üretilmiş bir saatten doğ­
ten U h r d ire k t abzulesen. Das
Wieviel-Uhr ist das »Wieviel-Zeit«.
rudan doğruya okunmasına izin verir. ‘Saat
W enngleich es d er jeweiligen Zeit­ kaç?’ “Ne zaman?”dır. O sıradaki zaman okun­
ablesung verdeckt b leib en mag, ması için üstü kapalı kalabilse de, saatlerin
auch d er U hrzeuggebrauch grü n ­
det, weil die U h r im Sinne d er
gereç olarak kullanımı bile — saatin bir ka­
Erm öglichung ein er öffentlichen musal zaman-hesaplamasınnı olanaklı kılın­
Zeitrechnung a u f die »natürliche« ması anlam ında “doğal” saate göre düzen­
U h r reg u liert sein m uß, in d er
Zeitlichkeit des Daseins, die m it der lenmesi zorunlu olduğu için — oradaki-Var-
E rschlossenheit des Da allererst lığın zamansallığında temellenir ki, ‘Orası’mn
eine D atierung der 1«'sorgten Zeit
açığa serilmişliği ile, tasa edilen zamanın
erm öglicht. Das m it d e r fort­
schreitenden A/otuientdcckung sich tarihlendirilm esiııi olanaklı kılan şey bu
ansbildende Verständnis d er natür­ zamaıısallıktır. Doğanın ilerleyen açığa çıka­
lichen U hr gibt die Anweisung für
n eu e M öglichkeiten d e r Zeitm es­
rılışı ile birlikte gelişen doğal saat anlayışı gün­
sung, die relativ unabhängig sind den ve o sıradaki belirtik gök-gözlemiııdeıı
göreli olarak bağımsız olan zaman ölçümü­ vom 'lag und d er jeweilig ausdrück­
lichen I Iim melsbeobachtuug.
nün yeni olanakları için yönergeler sağlar. In gewisser Weise m acht sich aber
Ama belli bir yolda “ilkel” oradaki-Varlık auch schon das »primitive« Dasein
bile kendini zamanın doğrudan doğruya gök­ unabhängig von ein er direkten Ab­
lesung d er Zeit am i limmel, sofern es
yüzünden okunmasından bağımsız kılar, çün­ nich t den Sonnenstand am Himmel
kü güneşin gökteki durumunu saptamak yeri­ festslellt, sondern den Schatten mißt,
d e n ein jed erzeit verfügbares
ne her zaman erişilebilir bir varolaıı-şeydeıı S eiendes wirft. Das [416] kann
düşen gölgeleri ölçer. Bu ilk olarak antik zunächst in d er einfachsten Fonn der
“köylü saat”iııiıı en yalın biçiminde olabilir. antiken »Bauemuhr« geschehen. Im
S chatten, d e r J e d e rm a n n ständig
Herkese sürekli olarak eşlik eden gölgede I« gleitet, b egegnet die Sonne hin­
güneş ile değişik yerlerde değişen bulunuşu sichtlich ihrer wechselnden Anwesen­
açısından karşılaşılır. Gün boyu değişen gölge h eit an d en verschiedenen Plätzen.
Die untertags verschiedenen Schat­
uzunlukları “her zaman” adımlanabilir. Birey­ tenlängen können »jederzeit« abge-
lerin beden ve ayak uzunlukları değişebilse sc h ritte u vverdeu. W enn au c h die
Körper- u n d Fußlängen d er Einzel­
de, ikisinin ilişkisi belli sağınlık sınırları içinde n en verschieden sind, so bleibt doch
değişmez kalır. Böylece örneğin tasa edilen das Verhältnis lieid e r in gewissen
randevunun kamusal zaman-belirleııimi şu G renzen d er G enauigkeit konstant.
Die öffentliche Zeitbestimm ung tler
biçimi kapsar: “Gölge şu kadar ayak boyu b eso rg en d en V erabredung zum
kadar uzadığında, orada buluşalım.” Burada Beispiel e rh ä lt d a u n d ie Form:
bir en yakın çevrenin daha dar sınırları »Wenn d er S chauen soviel Fuß lang
ist, daun wollen wir uns dort treffen«.
içindeki birbiri-ile-birlikte-Varlıkta gölgenin Dalıcı ist im M iteinauderseiu in d en
onlarda adımlandığı “yerler”iıı enlem eşitliği e n g e re n G ren zen e in e r näch sten
örtük olarak varsayılmıştır. Oradaki-Varlığm Um w elt u n au sd rü ck lich d ie
G leichheit d er Polhöhe des »Örles«,
bu saati üzerinde taşıması gerekmez; belli bir an dem das A bschreiten des Schal­
ölçüde oradaki-Varlığııı kendisi o saattir. tens sich vollzieht, vorausgesetzt.
Diese U hr braucht das Dasein nicht
Kamusal güneş-saatiııde güneşin izlediği
einm al erst lx-i sich zu tragen, es ist
yolun karşısına düşen bir gölge-çizgi numa­ sie in gewisser Weise scllisl.
ralanmış bir şerit üzerinde devinir, ve bu saat Die ö ffentliche S onnenuhr, l« i
d e r sich ein S chattenstrich en tg e­
daha öte betimlemeye gereksinmez. Ama gengesetzt dem Lauf tler Sonne au f
niçin her durum da gölgenin saat yüzünde e in e r bezifferten B ahn bewegt,
doldurduğu konum da zaman gibi birşey b e d a rf k ein er w eiteren B eschrei­
bung. AI kt warum linden wir jeweils
buluruz? Ne gölge, ne de bölümlenmiş şerit an d er Stelle, die tler SchaLten au f
zamanın kendisidir, ve ne de birbirleri ile dem Zifferblatt einuim m l, so etwas
uzaysal bağıntıları. Öyleyse “güneş sa a tin ­ wie Zeit? W eder d er Schatten, noch
die eingeteilte Bahn ist die Zeit seilst
den, ama ayrıca her cep saatinden de doğ­ u n d ebensow enig ih re räu m lich e
rudan doğruya okuduğumuz zaman nere­ Beziehung zueinander. W'o ist d enn
dedir? d ie Zeit, d ie wir d erg estalt au d er
»S onnenuhr«, ab e r au ch au je d e r
Zamanın okunması neyi imler? “Saate 'Iaschenuhr direkt ablesen?
bakmak” gene de yalnızca elaltıııda-bulunan Was b edeutet Zeilablesung? »Auf
die U hr sehen« kann doch nicht nur
gereci değişimi içinde görmek ve kolların
besagen: «las zuh atid cu e Zeug in
konumunu izlemek demek değildir. Saat kul­ seiner V eränderung betrachten und
lanım ında saatin kaç olduğu saptanırken, die Stellen des Zeigers verfolgen. Im
U hrgebrauch das Wieviel-Uhr fest­
ister belirtik ister örtük olsun, ‘şimdi saat stehend, szigw ruh, o b ausdrücklich
şunu şu kadar geçiyor,’ ‘şim di... zamanı,” ya o d er nicht: jetzt ist es so und soviel.
jetzt ist cs Zeit zu .... bzw. es hat da ‘şimdi şuna daha zamaıı var’ deriz. ‘Saate-
noch Zeit ... näm lich jetzt, bis um
... Das Auf-tlie-Uhr-sehen gründet
bakma’ bir ‘kendine zaman ayırma’ üzerine
in einem und wird g eführt von temellenir ve yolu onun tarafından gösterilir.
einem Sich-Zeit-nehmen. Was sich En öğesel zaman hesaplamasında daha şimdi­
schon lx'i der elem entarsten Zeit­
rechnung zeigte, wird hier deu t­ den kendini gösteren şey burada açıklık kaza­
licher: das au f die U hr sehende nır: Saatte bakarak kendini zamana göre yönlen­
Sichrichten nach der Zeit ist wesen­
haft ein fehl-sageti. Es ist so »selhsl-
dirme özsel olarak bir 'şimdi-deme' dir. Burada
verslÄndlich«, daß wir es gar nicht ‘Şimdi’ııiıı her durumda daha şimdiden tarilı-
beachten und noch weniger aus­ lendirilebilirliğiniıı, gerilmişliğiniıı, kamusal-
drücklich darum wissen, daß hier­
bei das Jetz t je schon in seinem lığınııı ve dünyasallığınm tam yapısal içeri­
vollen sirukluralen bestände der ğinde anlaşıldığı ve yorumlandığı öylesine “keıı-
Dalierlxtrkeit, G espanntheit, Öf­ diliğinden-açık”tır ki, ona hiç dikkat etmeyiz ve
fentlichkeit und Weltlichkeit ver­
standen ttttd ausgelegt ist. 011u belirtik olarak bilmemiz söz konusu bile
Das Jetzl-sagen a b e r ist die değildir.
redende A rtikulation eitles Gegen­
wärtigem, das in d e r Einheit mit
Ama ‘şimdi-deme’ bir 'şimdikileştirme’mn
einem ticiiallenden G ew ärtigen söylemde eklemlenişidir ki, saklı tutan bir bek-
sich zeitigt. Die im U hrgebrauch lemede-olıııa ile kendini zamaıısallaştırır. Saat
sich vollziehende D atierung
erweist sich als ausgezeichnetes
kullanımında kendini yerine getiren tarilılen-
G egenw ärtigen eines V orhande­ dirme kendini elönünde-bulunaıı birşeyin ayır-
nen. Die D atierung [417] nim m t dedici bir ‘şimdikileştirilme’si olarak belgitler.
n ic h t einfach a u f ein Vorhan­
denes, Bezug, sondern das Bezug-
Tarilılendirme elönünde-bulunaıı birşey ile
uehm en selbst h at den Charakter yalın bir ilişki değildir; tersine, ilişkinin kendisi
des Messens. Zwar kann die Maß­ ölçme karakterini taşır. Hiç kuşkusuz ölçüm
zahl unm ittelbar abgeleseu wer­
den. Darin liegt jedoch: es wird ein sayısı dolaysızca okunabilir. Ama burada ölçü­
E n lh alleu seiu des Maßstabs in len bir aralıkta ‘ölçüıı’ün bir kapsaıımış-Varlığı
ein er zu m essenden Strecke ver­
imlenir, eş deyişle bu ‘ölçün’üıı o aralıkta
stan d e n , das h eiß t das Wic-oft
seiner Anwesenheit in ih r wird bulunuş sıklığı belirlenir. Zamaıısal olarak,
bestimmt. Das Messen konstituiert ölçme bulunan ‘ölçüıı’üıı bulunan aralıkta
sich zeitlich im Gegenwärtigen des
anw esenden M aßstabes in d e r
‘şim dikileştirihne’sinden oluşturur. Ölçün
anw esenden Strecke. Die in d er düşüncesinde yatan değişmezlik onun her
Id ee des M aßslabes liegende zaman herkes için kendi kalıcılığında el-
U n v erän d eru n g besagt, daß er
jederzeit für jed erm an n in seiner
öııüııde-buluyor olması gerektiği demektir.
B eständigkeit vo rh an d en sein Tasa edilen zamanın ölçme yoluyla tarihlen-
m uß. Messende D atierung d er dirilmesi zamanı elöııünde-buluııan birşeye
besorgten Zeit legt diese im gegen­
wärtigenden Hinblick auf Vorhan­
‘şimdikileştirici’ bir yolda bakarak yorumlar,
denes aus, das als Maßstab und als öyle ki bu birşey ölçün olarak ve Ölçülen olarak
Gemessenes nu r in einem ausge­ ancak ayırdedici bir ‘şimdikileştirme’de erişi­
zeichneten G egenw ärtigen zu­
gänglich wird. Weil in d e r m es­ lebilir olur. Bulunan birşeyin ‘şimdikileşti-
senden D atierung das Gegenwär­ rihnesi’ ölçme yoluyla tarihleııdirmede özel bir
tigen von A nwesendem einen
öncelik taşıdığı için, zamanın saatten okunma
besonderen Vorrang hat, spricht
sich die m essende Zeitablesung yoluyla ölçülmesi de vurgulu bir anlamda
au f der U hr auch in einem beton­ kendini ‘Şimdi’ ile birlikte anlatır. Buna göre
ten Sinne mit dem Jetzt aus. In der
Zeitmessung vollzieht sich dah e r
zaman ölçümünde zamanın bir kamusallaştırıl­
eine Veröffentlichung d e r Zeit, ması yer alır ki, buna uygun olarak zaman o
sırada ve her zaman herkes için “şimdi ve şimdi tlcrgem äß diese jeweils und je d er­
zeit für je d e rm a n n als »jetzt u n d
ve şimdi” olarak karşılaşılabilirdir. Bu “evrensel jetzt u n d je tzt« b egegnet. Diese
olarak” saatlerde erişilebilir olan zaman ile »allgemein« an den IJliren zugäng­
liche Zeit wird so gleichsam wie
böylece bir bakıma şimdilerin elönünde-bulunan
eine vorhandeneJelzlmmmigfaUitfteU
bir çokluğu olarak karşılaşılır, ama zaman ölçü­ vorgefunden, o h n e daß d ie Zeit­
mü tematik olarak genelde zamana yönelik messung thematisch au f die Zeit als
solche gerichtet ist.
değildir. Weil die Zeitlichkeit des fakti­
Olgusal dünyadaki-Varlığm zamansallığı schen In-der-Welt-seins ursprüng­
kökensel olarak uzayın açığa serilmişliğiııi lich die K aumerschließung erm ög­
licht u n d das räum liche Dasein je
olanaklı kıldığı için ve uzaysa! oradaki-Varlık aus einem entdeckten D ortsich ein
her durumda açığa çıkarılmış bir ‘Şurası’ııdan daseinsm äßiges H ier angewiesen
kendine oradaki-Varlık karakterindeki bir ‘Bu- hat, ist die in d er Zeitlichkeit des
Daseins besorgte Zeit hinsichtlich
rası’ııı atadığı için, oradaki-Varlığın zaman- ih rer D alierbarkeitje an einen O rt
sallığında tasa edilen zaman, tarihleııdirile- des Daseins g ebunden. N icht die
Zeit wird an einen O rt geknüpft,
bilirliği açısından, her durumda oradaki-Var-
so n d ern tlie Zeitlichkeit ist die
lığm bir ‘yer’iııe bağlıdır. Zaman bir ‘yer’e Bedingung d er Möglichkeit dafür,
‘düğümlenmez’; tersine, zaınansallık tarilılen- daß sich die D atieru n g an das
Räumlich-Örtliche binden kann, so
dirmenin uzaysal-yersel olana bunun bir ölçü zwar, daß dieses als Maß für jed er­
olarak herkes için bağlayıcı olabileceği bir m ann verbindlich ist. Die Zeit wird
yolda bağlanabilmesi olanağının koşuludur. nich t erst m it dem Kaum verko|>-
pelt, sondern d er verm eintlich zu
Zaman ilkin uzay ile birleşmez; tersine, sözde v erkoppelnde »Raum« b egegnet
birleşecek “uzay” ile ancak zaman ile tasalanan n u r au f dem G ru n d e d e r zeit-.
zamansallık temelinde karşılaşılır. Saatin ve lx'sorgeuden Zeitlichkeit. Gemäß
d er Fundierung d er U hr u n d der
zaman hesaplamasının oradaki-Varlığın onu Zeitrechnung in d er Zeitliclikeil des
tarihsel olarak oluşturan zamansallığmda D aseins, die dieses S eiende als
temellendirilmesi ile uyum içinde, saat kul­ geschichtliches k onstituiert, läßt
sich zeigen, inwiefern d er U hrge­
lanımının varlıkbilimsel olarak kendisinin ne b rau ch o n tologisch selbst ge­
düzeye dek tarihsel olduğu ve genel olarak her sch ich tlich ist u n d je d e U h r als
solche ein e »G eschichte h at« 4.
bir saatin ne düzeye dek bir “tarihinin olduğu”
[418]
gösterilebilir.1 Die in d er Zeitm essung veröf­
Zaman ölçümünde kamusallaştırılan za­ fentlichte Zeit wird durch die Dati­
erung aus räum lichen Maßverhält­
man uzaysal ölçme ilişkilerinden tarihleııdir- nissen keineswegs zum Raum.
me yoluyla hiçbir biçimde uzay olmaz. Yine Ebensow enig ist tlas existenzial-
öyle, zaman â'Zf varoluşsal-varlıkbilimsel o n tologisch W esentliche d e r

4ß u ratla görelilik kuram ının zaman ölçümü so rununa 4Aufdas relativitätstheoreiischc Problem
d e r Zeitmessung ist liier nicht einzugehen.
girmeyeceğiz. Bu ölçmenin varlıkbilimsel temellerinin aydın­ Die Aufklärung d er ontologischen Funda­
latılması daha şim diden dünya-zamanıııın ve zaman-içiııdc- m ente d ieser M essung setzt sFhon eine
liğin oradaki-Varlığın zamansallığındaıı bir açıklamasını ve Klärung d e r Weltzeit und d e r Innerzeilig­
keit aus d er Zeitlichkeit des Daseins mul
eşit ölçüde Doğanın açığa çıkarılışının varoluşsal-zamaıısal
ebenso die A ufhellung d e r existenzial-
yapılaıuşı ve genel olarak ölçmenin zaınaıısal anlamı üzerine zeitlichen Konstitution d er N aturentdec­
ışık düşürülmesini varsayar. Fiziksel ölçme uygulayımının bir kung und des zeitlich cn Sinnes w u Messung
aksiomatiği bu araştırm alar üzerine dayanır\c kendi yanın­ ü b erh au p t voraus. Eiuc A xiom atik d e r
physikalischen M eßtechnik /«/feaufdiesen
dan hiçbir zam an genel olarak zaman sorununu açmaya U ntersuchungen und verm ag ihrerseits
girişmemelidir. nie das Zeitpioblem als sok hes aufzutollen.
Zeitmessung darin zu suchen, daß olarak özsel olan şey de tarihlendirilen “za­
d ie d a tie rte »Zeit« aus Raum-
strecken u n d dem Ortwcchsel
man ”m wzay-araliklanndan ve uzaysal bir Şeyin
eines räum lichen Dinges zahlen­ yer-değişimlerinden sayısal olarak belirlenme­
m äßig bestim m t wird. V ielm ehr sinde aranmayacaktır, Dahaçok, varlıkbilimsel
lieg t das ontologisch Entschei­
dende in d er spezifischen Gegen- olarak belirleyici olan şey ölçmeyi olanaklı
wärligung, die M essung erm ög­ kılan özgün ‘şiındikileştirıne’d e yatar. “Uzaysal
licht. Die D atierung aus dem
»räum lich« V orhandenen ist so
olarak” elöııünde-bulunan şeyden tarihlendir-
wenig eine V erräum lichung d er me zamanın bir uzaysallaştırılmasıııdan öyle­
Zeit, daß diese v erm eintliche sine uzaktır ki, bu sözde uzaysallaştırma her bir
V erräum lichung nichts anderes
bedeutet als Gegenwärtigen des in
‘Şimdi’de her bir elöııünde-bulunan varolaıı-
jedem Jetzt für jeden vorhandenen şeyiıı kendi bulunuşu içinde ‘şimdi kileştiril-
Seienden in seiner A nwesenheit. m e’siııdeıı başka birşeyi imlemez. Özsel bir
In d e r w esensnotw endig jelzt-
sagenden Zeitmessung wird über zorunluk ile şimdi-diyeıı zaman-ölçümü ölçü­
tler G ew innung des M aßes das nün kazanılması üzerine ölçülen şeyi böyle
Gemessene als solches gleichsam
vergessen, so daß auß er Strecke
olarak bir bakıma unutur, öyle ki aralık ve sayı
und Zahl nichts zu finden ist. dışında bulunacak lıiçbirşey yoktur.
Je weniger das zeitbesorgende Zaman ile tasalanan oradaki-Varlığııı yiti­
Dasein Zeit zu verlieren hat, um so
»kostbarer« wird sie, um so
recek zamanı ne denli azsa, zaman o denli “de­
handlicher m 11ßauch die U hrsein. ğerli” olur ve saat de o denli kullanışlı olmalıdır.
Nicht allein soll die Zeit »genauer« Yalnızca zamanın “daha sağın” olarak göste­
angegeben w erden können, son­
dern das Zeitbestimmen selltst soll rilmesi gerekli olmakla kalmaz, ama zamanı
möglichst wenig Zeit in Anspruch belirlemenin kendisinin olanaklı olduğu ölçü­
n eh m en u n d doch zugleich m it
d e n Zeitangaben d e r A nderen
de az zaman isteminde bulunması ve gene de
einstimmig sein. aynı zamanda Başkalarının zaman-belirtıneleri
Vorläufig galt es nur, über­ ile bağdaşması gerekir.
h aupt den »Zusammenhang« des
U hrgebrauches m it der sich zeit-
Geçici olarak gösterilmesi gereken şey yal­
nehm endeu Zeitlichkeit aufzuzei­ nızca genel olarak saat kullanımının kendine
gen. So wie tlie konkrete Analyse zaman-alaıı zamansallık ile “bağlantısı” idi.
tler ausgebildeten astronomischen
Zeitrechnung in die exislenzial- Tıpkı gelişmiş gökbilimsel zaman hesaplama­
ontologische In te rp re tatio n d er sının somut çözümlemesinin Doğanın açığa
N aturenldekkung gehört, so läßt
sich auch das F undam ent d e r
çıkarılmasının varoluşsal-varlıkbilimsel yoru­
kalendarischen historischen »Chro­ muna ait olması gibi, takvimsel ve tarih-biliııısel
nologie« nur innerhalb des Aufga- “zamandiziıı”iıı temeli de yalnızca tarilı-bilim-
benkreises der exislenzialen Ana­
lyse des historischen E rkennens
sel bilginin varoluşsal çözümlemesinin görev
freilegeti5. [419] deliresi içersinde ortaya serilebilir.53

-'Als eiucti erstell Versuch elet luter- 3Zamandizinscl zam anın ve “tarihsel num aıalan d ın n a”-
pretatiou d e r chronologischen Zeit und
d e r »GescliictszahG vgl- die F reiburger
nm yorum u için ilk girişim lerden biri olarak bkz. yazar ta­
HabilitatknisvorlesiingdesVerf. (S.S. 1915): ralından verilen Ereibmgerllabililalwimmrksnng (yaz yarıyılı,
D er Zeitbegrilf in d e r Cieschichlswissen- 1915): ‘D er Z eitbegriff in d e r G eschichtsw issenschaft’
schaft. Veröffentlicht in d e r Zeitschr. f.
I'lülos. u. philos. Kritik Bd. 1G1 (1916) S. (yayımlandığı yer: Zeitschriftfü r Philosophie und philosophische
173 ff. Die Zusammenhänge zwischen Ge­ Kritik, Cilt 161 (1916) s. 173 vss.). Tarihsel num aralandırm a,
schichtszahl, astronom isch lierecliueter
gökbilimsel olarak hesaplanan dımya-zamaııı ve oradaki-
Weltzcil und d e r Z eitlichkeit u n d Ge­
schieh tlichkcil des Daseins bedürfen einer Varlığııı zaıııansallığı ve larilıselliği arasındaki bağıntılar
weilergehenden U ntersuchung. — Vgl. d aha geniş kapsamlı bir araştırmayı gerektirirler. — Bkz.
Zamaıı ölçümü zamanı belirgin olarak Die Zeitmessung vollzieht eine
ausgeprägte Veröffentlichung der
kamusallaştırır, öyle ki genellikle “zaman” adı­ Zeit, so daß auf diesem Wege erst
nı verdiğimiz şey ilkin bu yolda bilinir olur. das b e k a n n t wird, was wir ge­
Tasada her bir Şeye “kendi zamanı” yüklenir. m e in h in »die Zeit« n e n n e n . Im
Besorgen wird jedem Ding »seine
Şey 011a “iyedir” ve ona tıpkı her bir düııya- Zeit« zugesprochen. Es »hat« sie
içinde varolan-şey gibi yalnızca “iye” olabilir u n d k ann sie wie je d e s inner-
w eltliche S eien d e n u r »haben«,
çünkü genel olarak “zamaııda”dır. Düııya-için- weil es überhaupt »in derZ eit« ist.
de varolan-şeyler ile “011da” karşılaşılan zamanı D ie Zeit, »woriunen« iuuerw ell-
dünya-zamanı olarak tanırız. Düııya-zamaııı, liches Seiendes begegnet, kennen
wir als die Weltzeit. Diese h at au f
ona ait zamaıısallığın ekstatik-çevreıısel yapı- dein G ru n d e d er ekstatisch-hori­
lanışı zemininde, dünya ile aynı aşkınlığı taşır. zo n talen V erfassung d e r Zeit­
lichkeit, d er sie zugehört, dieselbe
Dünyanın açığa serilmişliği ile birlikte düııya-
Transzendenz wie die Welt. Mit der
zamaııı kaıııusallaşürılır, öyle ki zamansal ola­ E rschlosseuheit von Welt ist
rak tasa edilen ve dünya-içinde varolaıı-şeylerin WHtzeitveröffentlicht, so daß jedes
zeitlich beso rg en d e Sein bei
ortasında olan Varlık bu varolaıı-şeyleri sağ­ ituietweUUchem Seienden dieses als
görülü olarak “zamanda” karşılaşılan şeyler »in d e r Zeit« b eg eg n en d es um ­
olarak anlar. sichtig versieht.
Die Zeit, »in der« Vorhandenes
Elöııüııde-bulunan şeyin “onda” devindiği sich bew egt u n d ru h t, ist nicht
ve dinginleştiği zaman “nesnel” değildir, eğer »objektiv«, wenn dam itdas An-sich-
vorhandeu-sein des innerwelllich
bununla dünya-içinde karşılaşılan varolaıı-
beg eg n en d en S eienden g em ein t
şeylerin keııdinde-elönünde-Varlığı denmek wird. Aller ebensowenig ist die Zeit
istenirse. Ama zaman o denli de “öznel”değildir, »subjektiv«, wenn wir d aru n ter das
V orhandensein u n d Vorkommen
eğer bununla bir “özne”de elöııünde-olma ve in einem »Subjekt« verstehen. Die
yer-alma anlaşılırsa. Dünya-zavıanı olanaklı her Weltzeit ist »objektiver« als jedes
nesneden “daha nesilerdir, çünkü, dünyanın açığa mögliche Objekt, weil sie als Bedingung
der Möglichkeit des innertoeUlich
serilmişliği ile birlikle, dünya-içinde varolan-şeylerin Seienden mit der ErsclilosseitheU von
olanağının koşulu olarak, her durumda daha şim­ WeU je schmt ekstatisch-horizontal
diden ekstalik-çevrensel olarak “nesnelleştirilir. ” »objicietl« wird. Die Wcltzeit wird
daher auch, entgegen der Meinung
Buna göre düııya-zamaııı ile, Kant’ın görü­ Kants, am Physischen ebenso
şünün tersine, fiziksel olanda da tıpkı ruhsal unmittelbar vo rg efu n d en wie am
Psychischen u n d d o rt uicht erst auf
olanda olduğu gibi dolaysızlık içinde karşılaşılır, dein Umweg filier dieses. Zunäclist
ilkin ruhsal olanın üzerinden dolaşarak değil. zeigt sich »die Zeit« g erad e am

aynca: G. Simmel, ‘Das Problem d e r liistorischen Zeit.’ ferner: G. Simmel, Das Problem d e r histo­
rischen Zeit. Philos. Verträge verödend,
Philosophische Vofträge veröffentlicht von der Kantgesellschafl, von d er Kantgesellschaft Nr. 12, 1916. —
Nr. 12, 1916. — T arih-bilim sel zam audizinin gelişim i Die beiden grundlegenden Werke über die
üzerine iki ıcm el çalışma: Josephus Justus Scaliger, De Ausbildung d e r historische!! Chronologie
sind: josefthw Justus Scaliger, De em endatio-
emeudatione temfximm 1583, ve Dionysius Petaviııs S. J., Opus n c tem ponun 1583, und D ionysiusPrtavivs
de doclrina temponun 1627. — Aıuikçağ zam an hesapla­ S. J., Opus d e doctrina tem ponun 1627. —
maları üzerine, bkz. G. Bilfiııger, Die antiken Stundetumgaben Ü berdie antike Zeitrecbutuig \gl. G. Bilfin-
gt% Die antiken Sümdenangabcn 1888. Der
1888. Der bürgerliche; Tag. Untersuchungen über den Beginn des bürgerliche Tag. U ntersuchungen über
Kalendertages im klassischen Altertum und im christlichen den Beginn des Kalendertages im klassischen
Mittelalter 1888. — Bkz. ayrıca II. Diels, Antike Technik, 2’nci Altomun und fall christlicheti Mittelalter 1888.
— I I Diels, Antike Techuik. 2. Aull. 1920,
yayım 1920, s. 155-232 vss.: ‘Die antike U hr.’ D aha yeni
S. 155-232 ff. Die autike LJhr. — U ber die
zamaudizinin ele alınışı için, Fr. Kühl, Chronologie des Mittel­ neuere Chronologie handelt Fr. Külü, Chro­
alters und der Neuzeit, 1897. nologie des Mittelalters und der Neuzeit 1897.
Hiınıııcl, das heißt dort, wo inan “Zamaıı” kendini ilk olarak gökyüzünde, eş
sie, im n atü rlic h en S iclirichten
nach ihr, vorfindet, so daß »die
deyişle insanın kendini doğal olarak ona göre
Zeit« sogar m it dem H im m el yönetirken onunla karşılaştığı yerde gösterir,
identifiziert wird. öyle ki giderek “zaman” gök ile özdeşleştirilir.
Die Weltteil ist aber auch »sub­
jektiver« als jedes mögliche Subjekt, Ama dünya-zamanı ayrıca her olanaklı özneden
weil sie im wohberstandenen Sinne der “daha öznel”dir, çünkü olgusal olarak varolan
Sorge als des Seins des faktisch exis­
tierenden Selbst dieses Sein erst mil
‘Kendi ’niu Varlığı olarak kaygının iyi anlaşılan
möglich macht. »Die Zeit« ist weder anlamında ilk kez bu Varlığı birlikte olanaklı kılar.
im »Subjekt« noch iin »Objekt« “Zaman” ne “özııe”de ne de “nesııe”de, ne
vorhanden, weder »innen« noch
»außen« u n d »ist« »früher« als
“içerde” ne de “dışarda” elönünde-bulunur ve
jede Subjektivität und Objektivität, her öznellikten ve nesnellikten “daha önce”
weil sie die Bedingung d er Mög­ “vardır,” çünkü bu “daha önce” için olanağın
lichkeit selbst für dieses »früher«
darsleiit. H at sie d enn überhaupt kendisinin koşulunu sunar. O zaman herhangi
ein »Sein«? U nd wenn nicht, ist sie bir “Varlığı” var mıdır? Eğer yoksa, o zaman bir
d an n ein l’haulom o d e r »seien­
der« als jedes mögliche Seiende?
hayalet ya da olanaklı her varolan-şeyden “daha
Die in d er Richtung solcher Fra­ varolan” birşey midir? Bu tür sorular yönünde
gen w eilergehende U n ter [420]- daha ileri giden araştırma daha önce gerçeklik
suchung wird an dieselbe »Gren­
ze« stoßen, die sich schon für tlie
ve Varlık bağlantısı üzerine geçici tartışma­
vorläufige Erörterung des Zusam­ mızın karşısına dikilmiş olan aynı “sınırlara”
m enhangs von Wahrheit und Sein çarpacaktır.0 Bu sorular aşağıda nasıl yanıt­
au frich tete6. Wie im m er diese
Fragen im folgenden beantwortet, lanırsa yanıtlansın ya da kökensel olarak ilkin
bzw. allererst ursprünglich gestellt nasıl formüle edilirse edilsin, ilk olarak anla­
w erden m ögen, zunächst gilt es zu
verstehen, daß die Zeitlichkeit als
şılması gereken şey zamaıısallığm, ekstatik-çev-
ekstatisch-horizontale so etwas wie rensel olarak, elaltmda-bulunanm ve elönün-
Wellzeit zeitigt, die eine Inuerzeitig- de-bulunanm zaman-içindeliğini oluşturan
keit des Z u h andeuen u n d Vor­
h an d e n e n k o n stitu iert. Dieses
dünya-zamanı gibi birşeyi zamansallaştırdığıdır.
Seiende kann dann aller im stren­ Ama o zaman bu varolan-şeylere sağın anlamda
gen Sinne nie »zeitlich« genannt “zamansal” denemez. Oradaki-Varlık karak­
w erden. Es ist wie je d es uiclil-
daseinsmäßige Seiende unzeillich, terinde olmayan her varolaıı-şey gibi bunlar da
m ag es real Vorkommen, entste­ zamansal-değildirler — ister reel olarak karşı­
h e n u u d vergehen o d e r »ideal«
lies teilen.
laşılsınlar, ortaya çıksınlar ve yitip gitsinler ya
Wenn sonach die Woltzeil zur da “ideal” olarak sürsünler.
Zeitigung d er Zeitlichkeit gehört, Buna göre dünya-zamanı zamaıısallığm
d an n kann sie w eder »subjekii-
vistiscli« verflücliLigt, noch in zamansallaştırmasma aitse, o zaman ne “özııel-
einer schlechten »Objektivierung« ci olarak” buharlaştırılabilir, ne de kötü bir
»verdinglicht« w erden. Beides “nesnelleştirm e”de “şeyleştirilebilir.” Bu iki
wird n u r dann aus klarer Einsicht
u n d n ic h t lediglich au f G ru n d olanak arasında yalnızca güvenilmez bir gidiş
eines u nsicheren Schw ankens gelişe takılıp kalmaktan kaçınmanın ve berikisi
zwischen b eid en M öglichkeiten
verm ieden, wenn sich verstehen
üzerine açık bir içgörü kazanmanın biricik yolu
läßt, wie das alltägliche Dasein aus gündelik oradaki-Varlığm “zamanı” en yakın
seinem nächsten Zeitverständnis zaman-anlayışından kuramsal olarak nasıl kav­
»die Zeit« theoretisch liegreift und
inw iefern ihm dieser Zeitbegriff
radığını ve ayrıca bu zaman-kavramının ve

‘Vgl. § 44, s. 226 ff. 6Bkz. § 44, s. [226] vss.


onun egemenliğinin bu kavram ile denmek u n d dessen H errschaft die Mög­
lich k eit v erbaut, das in ihm
istenen şeyi kökensel zamandan anlama, eş G em einte aus d er ursprünglichen
deyişle zamansallık olarak anlama olanağını ne Zeit, das heißt als Zeitlichkeit zu
düzeye dek engellediğini görmekten geçer. verstehen. Das alltägliche, sich
Zeit gebende Besorgen findet »die
Kendine zaman veren gündelik tasa “zamanı” Zeit« am innerw eltlichen Seien­
“zamanda” karşılaşılan ve dünya-içinde varolaıı- den, das »in d er Zeit« liegegnet.
D ah er m uß die A ufhellung d er
şeyde bulur. Buna göre kaba zaman-kavramıııın Genesis des vulgären Zeitljegritt'es
doğuşu üzerine ışık düşürmek için başlangıç ih re n Ausgang bei d er innerzei-
noktası zamaıı-içindelikten alınmalıdır. tigkeit nehm en.

§ 8 1 . Zaman-Içindelik ve Kaba Zantan- § 81. Die Inneizeiligke.it und die


Genesis des vulgären Zeilbegriffes
Kavramınm Doğuşu
Gündelik sağgörülü tasa için “zaman” gibi Wie zeigt sich für das alltägliche,
umsichtige Besorgen zunächst so
birşey kendini ilkin nasıl gösterir? Hangi tasalı, etwas wie »Zeit«? ln welchem be­
gereç kullanan işgörmede “zaman” belirtik olarak so rg en d en , zeuggebrauchendeu
erişilebilir olur? Eğer zaman dünyanın açığa U m gang wird sie ausdrücklich
zugänglich? W enn m it d e r Er­
serilmişliği ile kamusallaşıyorsa ve dünya-içinde schlossenheil von Welt Zeit ver­
varolaıı-şeyleriıı dünyanın açığa serilmişliğine ö ffen tlich t u n d m it d e r zur Er-
schlosscnlieit von Welt gehörigen
ait açığa çıkarılmışlıkları ile her zaman daha Enldecklhcit des im ierweltlichen
şimdiden tasa konusu oluyorsa, ve bu ancak S eien d en im m er auch schon
oradaki-Varlığm zamanı kendini hesaba kata­ besorgt ist, sofern das Dasein mit
sich re c h n e n d Zeit b erec h n et,
rken hesaplaması ölçüsünde böyle oluyorsa, o dan n liegt das Verhalten, in dem
zaman “insan”ın kendini belirtik olarak zamana »man« sich ausdrücklich nach der
göre onda yönettiği davranış ‘saat kullammı’ııda Zeit ric h tet, im U hrg eb rau ch .
Dessen existeuzial-zeillicher Sinn
yatar. Bu kullanımın varoluşsal-zaıııansal anla­ erweist sich als ein Gegenwärtigen
mı kendini dolaşan kolların bir ‘şimdikileş- des w an d ern d en Zeigers. Das
tirilme’si olarak belgitler. Kolların konumunun gegenw ärtigende Verfolgen d er
Zeigerstell«! zählt. Dieses G egen­
‘şimdikileştiren’ izlenişi ‘sayar.’ Bu ‘şimdikileş- w ärtigen zeitigt sich in d e r eks­
tirme’ kendini beklemede-olan bir saklı-tutma- tatischen E inheit eines gewär-
ııın ekstalik birliğinde zamansallaştırır. 'Şimdiki- ligenden B ehältern. Ge[421]ge»-
wärtigend das »damals« behalten,
leştirerek “o sırada”kiııi saklı tutar’demek ‘şimdi- bedeutet: jetzt-sagend offen sein
demekle daha öncekinin, eş deyişle şimdi-artık- für den H orizont des Früher, das
h eißt des Jetzl-nicht-niehr. Gegen­
olmayanın çevreni için açık olmak’ demektir. wärtigen,d das »dann« gewärtigen,
‘Şimdikileştirerek “o zaman”ı beklemede olmak’ Ijesagt: jetzt-sagend offen sein für
demek ‘şimdi-diyerek daha sonrakinin, eş de­ den Horizont des Später, das heißt
desjetzl-noch-niclit. Das in solchem
yişle şimdi-henüz-değilin çevreni için açık Gegenxoärligen sich Zeigende ist die
olmak’ demektir. Zaman böyle bir ‘şimdikileş- Zeit. Wie lautet dem nach die Defi­
tirme’de kendini gösterendir. Öyleyse sağgörülü, n itio n d er im H orizont des um ­
sichtigen, sich Zeit neh m en d en ,
kendine zaman alan, tasalı saat-kullaııımının besorgenden Uhrgebrauchs offen­
çevreni içinde açıkta olan zaman nasıl tanım­ baren Zellt Sie ist das im gegenwär-
lanacaktır? Zaman dolaşan kolların şimdikileş­ tigenden, zählenden Verfolg des
xoandernden Zeigers sich zeigende
tiren, sayan sonucunda kendini gösteren 'sayılmış G ezä h lte, so zwar, daß sich das Ge­
olan’dır, dahası öyle bir yolda ki, ‘şimdikileştiren’ genwärtigen in, der ekstatischen
Einheit mit dem nach dem Früher und kendini bir daha öncekine ve daha sonrakine göre
Sfmter horizontal, offenen Behalten und
Gewärtigen zeitigt. Das isiaber nichts
çevreıısel olarak açık olan bir saklı-tutuıa ve bekle-
anderes als die existeuzial-onto- mede-olma ile ekstatik birlik içinde zamansallaştınr.
logische Auslegung d er Definition, Ama bu Aristoteles’in zaman için verdiği tanı­
die Aristoteles von d e r Zeit gibt:
t o Oto ytip eotiv 6 xpovos, öpiönos mın varoluşsal-varlıkbilimsel yorumlamasın­
Kivriosco; Kcrrä t ö TtpÖTEpov Kal dan başka birşey değildir: toüto yap eotiv o
ikrtepov. »Das näm lich ist die Zeit,
das G ezählte an der im H orizont
Xpovos, apıBpoç Kivrıaecos KaTa tö ırpÖTepov
des Früher und Später tx'gegnen- Kaı üoTepov. “Yani zaman daha öncenin ve
d en Bewegung«7. So frem d artig daha sonranın çevreni içinde karşılaşılan
diese Deliuition auf den ersten Blick
anm uten mag, so »selbstverständ­
devimde sayılmış olandır.”7Bu tanım ilk bakışta
lich« ist sie u n d ec h t geschöpft, ne denli tuhaf gelse de, eğer Aristoteles’in onu
wenn d er existenzial-onlologische ondan aldığı varoluşsal-varlıkbilimsel çevren
H orizont um grenzt wird, aus dem
sie Aristoteles genom m en. D er Ur­ sınırlanacak olursa, o denli “kendiliğindeıı-
sprung der so offenbaren Zeit wird açık”tır ve doğru olarak türetilmiştir. Böylesine
fü r A ristoteles n ic h t Problem .
S eine In te rp re ta tio n d e r Zeit
açık zamanın kökeni Aristoteles için bir sorun
bew egt sich vielm ehr in d er olmaz. Onun Varlık yorumu dahaçok “doğal”
Richtung des »natürlichen« Seins- Varlık-anlayışmııı yönünde devinir. Gene de bu
versländuisses. Weil dieses selbst
jedoch und das in ihm verstandene
anlayışın kendisi ve onda anlaşılan Varlık
Sein durch die vorliegende U nter­ önümüzdeki araştırma yoluyla ilkesel olarak
suchung grundsätzlich zum Problem bir sorun yapıldığı için, Aristoteles’in zaman
gem acht wird, kann erst nach der
Auflösung der Seinsfrage die Aris­ çözümlemesi ancak Varlık sorusunun çözü­
totelische Zeilaualyse them atisch münden sonra tematik olarak yorumlanabilir,
interpretiert werden, so zwar, daß
sie eine grundsätzliche Bedeutung
ve hiç kuşkusuz öyle bir yolda ki, antikçağ var-
für die positive Zueignung d er kri­ lıkbiliminiıı eleştirel olarak sınırlanmış soru
tisch begrenzten Fragestellung der formülasyonuııun olumlu bir edinimi için
antiken O ntologie ü b erh au p t ge­
winnt*.
genel olarak ilkesel bir imlem kazanır.8
Alle nach k o m m en d e E rö rte­ Zaman kavramı üzerine tüm sonraki tar­
rung des Begriffes der Zeit hält sich tışmalar ilkesel olarak Aristoteles’in tanımla­
grundsätzlich an die Aristotelische
Definition, das heißt, sie macht die rında temellenirler, eş deyişle zamanı onun
Zeit dergestalt zum Them a, wie sie kendini sağgörülü tasada gösterdiği yolda
sich im um sichtigen B esorgen
zeigt. Die Zeit ist das »Gezählte«,
tema yaparlar. Zaman “sayılmış olaıı”dır, eş
das ist das im Gegenwärtigen des deyişle saatin dolaşan kollarının (ya da göl­
wandernden Zeigers (bzw. Schat­ genin) ‘şimdikileştirilme’sinde anlatılan ve,
tens) Ausgesprochene und, wenn­
gleich unthcm atisch. G em einte.
tematik olmasa da, denmek istenendir. Devi­
Gesagt wird in der Gegenwärtigung m inde devinmiş olanın ‘şim dikileştirilme’­
des Bewegten in seiner Bewegung: sinde “şimdi burası, şimdi burası vb.” denir.
»jetzt hier, je tz t h ier u. s. f.« Das
Gezählte sind d ie jetzt. Und diese
Şimdiler sayılmış olanlardır. Ve bunlar “her
zeigen sich »in jedem Jetzt« als »so- şimdi”de kendilerini “heınen-bundan-böyle-
gleich-nicht-tnehr...« und »eben- değil” ve “tam-heııüz-değil” olarak gösterirler.
noch-uicht-jetzt«. Wir nennen die
in solcher Weise im U hrgebrauch Bu yolda saat kullanımında “görülen” dünya-
»gesichtete« Weltzeit die felzt-Zeil. tarihine şimdi-zaman deriz.
[422]

7Vgl. P ildik, A l 1,219 b l.


7ükc. Fizik, A li, 219 b l.
•Vgl. § 0, s. 19-27. 8Bkz. § 6, s. 119-27J.
Kendine zaman-veren tasa zaman ile ne Jc »natürlicher« das siclı zeit-
gcb eiu le B esorgen m it d e r Zeit
denli “doğal olarak” sayarsa, kendini böyle rechnet, tunso weniger hält es sich
olarak anlatılmış zamanda o denli az alıkoyar; bei d er ausgesprochenen Zeit als
tersine, her durumda kendi zamanı olan tasa solcher auf, so n d ern es ist an das
b eso rg te Zeug v erlo ren , das je
konusu gereçte yitmiştir. Tasa zamanı ne denli seine Zeit bat. Je »natürlicher«, das
“doğal olarak” belirler ve belirtirse, eş deyişle heißt je weniger thematisch au f die
Zeit als solche g e ric h te t das
genel olarak zamana tematik olarak ne denli B esorgen die Zeit bestim m t und
az yönelirse, tasa edilen şeyin yaııısıra Varlık, angibt, um so m ehr sagt das gegen-
düşüşte ‘şimdikileştiren’ Varlık olarak, söze w ärtigend-verfallende Sein beim
Besorgten kurzerhand ob m it oder
dökülsün ya da dökülmesin, dosdoğru ‘şimdi,’ o h n e V erlautbarung: jetzt, dann,
‘sonra,’ ‘o sırada’ der. Ve böylece kaba zaman- damals. U nd so zeiglsich denn für
das vulgäre Zeitverständnis die Zeit
aıılayışı için zaman kendini sürekli olarak “el-
als ein e Folge von stän d ig »vor­
önüııde-bulunan,” aynı zamanda yitip giden ve handenen«, zugleich vergehenden
gelmekte olan ‘Şimdi’lerin bir dizisi olarak u n d aukoininendcn Jetzt. Die Zeit
w ird als ein N ach ein an d er ver­
gösterir. Zaman bir ardışıklık olarak, ‘Şimdi’- stan d en , als »Fluß« d er Jetzt, als
lerin “akış”ı olarak, “zamanın gidişi” olarak »Lauf d er Zeit«. Was liegt in dieser
anlaşılır. Tasa edilen dünya-zamanınm buyorum- A uslegung der besorgten Weltzeit ?
Wir erhalten die Antwort, wenn
lanışmda ne imlenir? wir auf die volle Wesensstruktur der
Yanıtı eğer dünya-zamanının tam özsel yapı­ Weltzeit zurückgehen u n d m it ihr
das vergleichen, was das vulgäre
sına geri dönersek ve onunla kaba zaman-
Zeilversläudnis k ennt. Als erstes
anlayışmın tanıdığı şeyi karşılaştırırsak kaza­ Wesensmomcut d er liesorgtcu Zeit
nırız. Tarihlendirilebilirlik tasa edilen zamanın w urde d ie Datierbarkeil lieraus-
geslcill. Sie grü n d et in d er eksta­
ilk özsel kıpısı olarak sergilendi. Zamansallığm tischen Verfasstmg tler Zeitlichkeit.
ekstatik yapılaııışında temellenir. “Şimdi” özsel Das »Jetzt« ist w eseuhaftjetzt-da...
olarak bir ‘Şim di... iken”dir. Tasa edilen şeyde Das im B esorgen v erstandene,
w enngleich n ic h t als solches
anlaşılan ama böyle olarak ayrımsanmayan erfaßte, dalierltare Jetzt ist je ein
tarihlendirilebilir ‘Şimdi’ her durum da ya geeignetes, bzw. ungeeignetes. Zur
uygun ya da uygunsuzdur. ‘Şimdi’-yapısına Jelztstru k lu r g e h ö rt d ie üede.ul-
samkeit. D ah er n a n n te n wir die
imlemlilik aittir. Buna göre tasa edilen zamana besorgte Zeit WeUzeil. In d er vul­
dünya-zamanı adını verdik. Zamanın bir ‘Şim- gären Auslegung d er Zeit als Jetzt­
diler’-dizisi olarak kaba yorumlanışmda tarih­ folge fehlt sowohl die Dalierbarkeit
als auch d ie B edeutsam keit. Die
lendirilebilirlik gibi imlemlilik de eksiktir. Za­ C harakteristik d e r Zeit als pures
manın arı ardışıklık olarak betimleııişi bu iki N ach ein an d er lä ß t b eid e Struk­
turen nicht »zum Vorschein kom­
yapının “öne çıkmasına” izin vermez. Kaba za- m en«. Die vulgäre Zeitausleguug
maıı-yorumlaması onları örter. Zamansallığm verdeckt sie. Die ekstatisch-horizon­
‘Şimdi’ııiıı tarilıleııdirilebilirliğine ve imlem- tale Verfassung d er Zeitlichkeit, in
d e r D alierb ark eit u n d B edeut­
liliğine temel olan ekstatik-çevrensel yapılahışı sam keit des Je tz t g rü n d en , wird
bu örtm e yoluyla düzleştirilir. ‘Şimdiler’ bir durch diese Verdeckung nivelliert.
bakıma bu ilişkilerden budanırlar ve böyle Die Jetzt sind gleichsam um diese
Bezüge b esch n itte n u u d re ih e n
budanmış olarak yalnızca birbiri ardına dizi­ sich als so beschnittene aneinander
lerek ardışıklığı oluşturur. lediglich an, um das N acheinautler
Dünya-zaınanının kaba zamaıı-aıılayışı ta­ auszum achen.
Diese nivellierende Verdeckung
rafından yerine getirilen bu düzleştirici örtül­ d er Wellzeit, die das vulgäre Zeil-
mesi olumsal değildir. Ama tam olarak günde- verständuis vollzieht, ist n ic h t
zufällig. Sondern gerade weil die lik zaman-yorumlamasi kendini yalnızca tasalı
alltägliche Zeitauslegung sich
einzig in d e r B lickrichtung d e r
sağ duyunun bakış yönünde tuttuğu ve yalnızca
besorgenden V erständigkeit h ält onun çevreninde kendini “göstereni” anladığı
u n d n u r versteht, was in d e re n için, bu yapılar ondan kaçmalıdır. Tasalı za-
H orizont sich »zeigt«, müssen ihr
diese Strukturen entgehen. Das in maıı-ölçümünde sayılmış olan şey-«—‘Şimdi’—
d e r besorgenden Zeitm essung elaltında-bulunaıı ve elönüııde-bulunan ile
G ezählte, das Jetz t, wird im
B esorgen des Z u h a n d en en u n d
tasalanmada birlikte anlaşılır. Şimdi bu zaman-
V orhandenen m itverstanden. tasasınııı birlikte anlaşılan zamanın kendisine
Sofern mm dieses Zeilbesorgen auf geri gelmesi ve onu “irdelemesi” ölçüsünde, bu
d ie m itverstandene Zeit selbst
zurückkom m t u n d sie »be­
tasa her durum da her nasılsa ayrıca “orada”
trachtet«, sieht es die Jetzt, die ja olan ‘Şimdileri’ onun kendisine sürekli olarak
auch irgendw ie »da« sind, im yol gösteren Varlık-anlayışının çevreni içinde
H orizont des Seinsversländnisses,
von dem dieses B esorgen selbst görür.9 Buna göre ‘Şimdiler’ de belli bir yolda
ständig [423] geleitet w ird’ . Die birlikte elönünde-bulunurlar, eş deyişle varolaıı-
fetzt sind d ah e r auch in gewisser
Weise mitvorhanden: das heißt, das
şeyler ile ve ayrıca ‘Şimdi’ ile karşılaşılır. Gerçi
S eiende b eg e g n et und auch das ‘Şimdi’leriıı de Şeyler gibi elönünde-bulun-
Jetzt. Obzwar nicht ausdrücklich dukları belirtik olarak söylenmese de, varlık-
gesagt wird, d ie J e tz t seien vor­
h anden wie die Dinge, so werden
bilimsel olarak gene de elönüııde-bulunuş
sie outologisch doch Un i lorizont düşüncesinin çevreni içersinde “görülürler.”
d e r Idee von V orhandenheit ‘Şimdiler’ geçip giderler, ve geçip gidenler ‘Geç-
»gesehen«. Die Jetzt vergehen, und
die vergangenen m achen die nıiş’i oluştururlar. ‘Şimdi’ler gelmektedirler, ve
V ergangenheit aus. Die Jetz t varmakta olanlar “Geleceği” tanımlarlar. Düıı-
kommen an, lind die ankünftigen
um grenzen d ie »Zukunft«. Die
ya-zamanınnı ‘şimdi-zaman’ olarak kaba yoru­
vulgäre Interpretation der Weltzeit mu hiçbir zaman dünya, imlemlilik, tarilılen-
als Jetzt-Zeit verfügt gar nicht über dirilebilirlik gibi şeyleri erişilebilir kılacak çev­
d en H orizont, um so etwas wie
Welt, Bedeutsamkeit, Datierbarkeit
renden yararlanmaz. Bu yapılar zorunlu olarak
sich zugänglich m acheu zu örtülü kalırlar ve bu özellikle kaba zaman yo­
körnten. Diese Strukturen bleilten rumlamasının kendi zaman betimlemesini kav­
notw endig verdeckt, um so m ehr,
als die vulgäre Zeitauslegung tliese ramsal olarak gelişdrme yolunun bu örtmeyi
Verdeckung noch verfestigt durch daha da pekiştirmesi nedeniyle böyledir.
die Art, in der sie ihre Zeitcharak­
teristik begrifflich ausbildet.
‘Şimdiler'-ardışıklığı her nasılsa elönüııde-
D ie Jelzlfolge wird als ein bulunan birşey olarak ayrımsanır; çünkü gide­
irgendwie Vorhandenes aufgefaßt ; rek “zamanın içine” bile geçer. Şöyle deriz: Her
d enn sie rückt selbst »in die Zeit«.
Wir sagen: in jedem Jetzt ist Jetzt,
‘Şimdi’de ‘Şimdi’ vardır, her ‘Şimdi’de ‘Şimdi’
in jedem Jetzt verschwindet es auch daha şimdiden yitmektedir. Her Şimdide ‘Şim­
schon. In jedem Jetzt ist das Jetz t di’ ‘Şimdi’dir, öyleyse sürekli olarak kendi gibi
Jetzt, m ithin ständig als Selbiges
anwesend, mag auch in jedem Jetzt olan birşey olarak bulunur, üstelik her ‘Şimdi’de
je ein anderes ankom m end her durumda bir başkası gelirken geçip gitse
verschw inden. Als dieses Wech­
selnde zeigt es doch zugleich die
bile. Gene de bu değişen şey olarak aynı zaman­
ständige Anwesenheit seiner selbst, da kendi kendisinin sürekli bulunuşunu gös­
daher denn schon Platon bei dieser terir, ve buna göre giderek Platon bile zamanı
Blickrichtung a u f die Zeit als ent-
stehend-vergehende Jetzlfolge die
ortaya çıkan ve yitip giden ‘Şimdiler’-dizisi

5Vgl. § 21, bes. S. IOOf. 9I3kz. § 21, özellikle s. [100] vs.


olarak alan b u bakış yönü n d e o na bengiliğin Zeit das Abbild der Ewigkeil
neunen muitle: EİKtb 5' ettevöei
imgesi adını vermek zorunda kaldı: e’ikcû 5’ ette- Ktvrvröv Tiva aiüvos ırotfjaaı,
voei KivrjTÖv Tiva aicövoç Troifjaai, Kaı SıaKoapcov Kai SiaKoopcöv a p a oupavöv
âpıa oûpavöv ttoieT pevovtoç aicovoç ev ev! kot’ HOIEÎ p e v o v t o ç aicövoç EV EVİ
k o t ' äpißpöv ioöoav aicovıov
âpıBpöv ioüoav aicbvıov EİKÖva, toutov öv 8rj EİKÖva, t o ü t o v öv Sri xpövov
Xpövov cbvonâKanEV.10 covopaKapEV.10
Die Jetztfolge isi u n u n te r­
‘Şimdiler’-dizisi kesintisiz ve aralıksızdır. ‘Şiııı- b ro ch en u n d lückenlos. So
di’yi “bölme”de “ne denli” ilerlersek ilerleyelim, »weil« wir auch iin »Teilen« des
henüz her zaman ‘Şimdi’dir. Zamanın sürek­ Jelzt Vordringen, es ist im m er
noch Jetzt. Man sieht die Stetig­
liliğini çözülemez bir yolda elöııünde-bulunan keit d er Zeit im H orizont eines
birşeyin çevreni içinde görürüz. Varlıkbilimsel unauflösbaren V orhandenen.
yönelim sürekli elöııünde-bulunan birşeydeıı In der ontologischen O rientie­
rung an einem ständig Vorhan­
alındığında, zamanın sürekliliği sorunu ya araş­ d enen sucht m an das Problem
tırılır ya da kördüğüm burada bir yana bırakılır. d er K ontinuität d er Zeit, bzw.
m an läßt h ier die A porie ste­
H er iki durum da da düııya-zamanıııın özgün llen. Dahei m uß die spezifische
yapısı örtülü kalmalıdır, çünkü ekstatik olarak Struktur d er Weltzeit, da sie in
temellendirilmiş tarihlendirilebilirlik ile birlikte eins m it d er ekstatisch fundier­
ten D atierbarkeit gespannt ist,
gerilmiştir. Zamanın gerilmişliği kendini zaman ile verdeckt bleiben. Die Gespannt­
tasada kamusallaştırmış olan zamaıısallığın eks­ h eit der Zeit wird nicht aus der
h o rizo n talen FrstrecklheU tler
tatik birliğinin çevrensel uzatılmışlığından anla­
ekstatischen Einheit d er Zeit­
şılmaz. Kıpısal olsa da her bir ‘Şimdi’de her du­ lichkeit verstanden, die sich im
rumda daha şimdiden ‘Şimdi’ olması olgusu her Zeitbesorgen v erö ffen tlich t
hat. Daß in jed em noch so mo­
bir ‘Şimdi’nin ondan kaynaklandığı daha da “er­ m entanen Jetzt je schon Jelzt ist,
ken” birşeydeıı kavraıımalıdır; eş deyişle, elönün- m uß aus dem noch »Erühereu«
de-buluııaıı birşeyin her sürekliliğine yabancı begriffen w erden, dem jed es
Jelzt entstam m t: aus d e r eks­
olan, ama kendi payına elöııünde-bulunan sürek­ tatischen Erstreckt heit der Zeit­
li birşeye girişin olanağının koşulunu sunan za- lichkeit, die je d e r Kontinuität
[424] eines V orh an d en en
maıısallığın ekstatik uzatılmışlığından kavran-
frem d ist, ihrerseits ab er die
malıdır. Bedingung d er Möglichkeit des
Kaba zaman-yorumunun zamanın “sonsuz” Zuganges zu einem vorhande­
n en Stetigen ilarsielll.
olduğu biçimindeki ana savı dünya-zamaııınm ve Am eindringlichsten offen­
böylelikle geııel olarak zamaıısallığın böyle bir b a rt d ie H au p tth ese d e r vul­
yorumlamada yatan düzleştirilmesini ve örtül­ gären Z eitinterpretalion, daß
die Zeit »unendlich« sei, die in
mesini eıı çarpıcı bir biçimde açığa çıkarır. Za­ so lch er A uslegung lieg en d e
man kendini en yakından ‘Şimdiler’iıı kesintisiz Nivellierung u n d Verdeckung
d e r W eltzeit u n d dam it d er
bir dizisi olarak verir. Dahası, her ‘Şimdi’ bir ‘tam
Z eitlichkeit ü b erh au p t. Die
şimdi’ ya da ‘hem eıı’dir. Eğer zanıan-betimle- Zeit gibt sich zunächst als un­
mesi birincil olarak ve dışlayıcı olarak bu tikel u n te rb ro c h e n e Abfolge d e r
Jetzt. Jetles Jetzt ist auch schon
diziye sarılırsa, o zaman böyle olarak onda ilkede ein S oeben bzw. Sofort. H ält
sich die Zeilcharakterislik pri­
wBkz. Timanus, 37 d 5 - 7. [“Ama ilksiz-soasıız olanın bir tin' m är und ausschließlich an diese
devinen im gesini yapmaya karar verdi; ve gökleri düzene Folge, d ann läßt sich in ih r als
koyarken, sayıya göre devinen ilksiz-soıısıız bir imge yaptı ki, so lch er g rundsätzlich kein
birlik içinde kalan ilksiz-sonsuzluğuıı bir imgesidir. Zaman adını
verdiğimiz şey bu imgedir.] "Vgl. Tim aeus 37 <1.1 - 7.
A nfang und kein Ende finden. hiçbir başlangıç ve hiçbir son bulunamaz. Her
Jedes letzte Jetzt ist ab Jetzt je
im m er schon ein S ofort-nicht-
son ‘Şimdi’ ‘Şimdi’ olarak her zaman daha şim­
niehr, also Zeit im S inne des diden ‘tam-bundan-böyle-olmayan’ bir şimdi,
Nicht-niehrjctzt, der Vergangen­ öyleyse ‘bundan-böyle-şimdi-değil’ anlamında,
heit; jed es erste Jetz t ist je ein
Soelx'n-noch-nicht, m ithin Zeit Geçmiş anlamında zamandır; her ilk ‘Şimdi’ her
im Sinne des N och-nicht-jetzt, durumda ‘tam-henüz-olmayaıı’ bir şimdi, öyley­
der »Zukunft«. Die Zeit ist daher
»nach b eiden Seiten« h in
se ‘henüz-şimdi-değil’ anlamında, “Gelecek”
endlos. Diese Zeitlhese wird nur anlamında zamandır. Zaman buna göre “her iki
m öglich au f G rund d er O rien­ yana göre” sonsuzdur. Bu zaman savı ancak el-
tierung an einem freischwebenden
An-sich eines vorhandenen Jelzt-
AMaufs, wobei das vollejetztphä- bir ‘Kendinde’sine yönelim zemininde olanaklı
noinen hinsichtlich d er Datier- olur ki, bu yönelimde tam ‘Şimdi’-fenomeııi
barkeit, Weltlichkeit, G espannt­
heit und daseinsmäßigen Öffent­ tarihlendirilebilirlik, dünyasallık, uzatılmışlık ve
lichkeit verdeckt u n d zu einem oradaki-Varlık karakterindeki kamusallık açı­
unkenntlichen Fragm ent heral)-
gesunken ist. »D enkt m an« in
sından örtülür ve tanınamaz bir fragmana indir­
d e r Blickrichtung au f Vorhan­ genir. Eğer bakış elönünde-Varlık ve elönünde-
densein und N ichtvorhanden­ olmayaıı-Varlık üzerine yönelirse ve bu durumda
sein die Jetztfolge »zu Ende«,
dann läßt sich nie ein Ende fin­
‘Şimdiler’-dizisi “sonuna dek” “düşünülürse,” o
den. Daraus, daß dieses zu Ende zaman hiçbir zaman bir son bulunamaz. Zama­
Denken der Zeit je im m er noch nın bu sonuna dek düşünülmesinin her durumda
Zeit denken muß, folgert mau, die
Zeit sei unendlich. her zaman daha da çok zaman düşünmek zorunda
Worin gründet alxT diese Ni­ olmasından zamanın sonsuz olduğu sonucu çı­
vellierung der Wellzeit und Ver-
clekkuug d e r Zeitlichkeit? Im
karılır.
Sein des Daseins selbst, das wir Ama dünya-zamanmın bu düzleştirilmesi ve
vorbereitend als Sorge interpre­ zamansallığıu örtülmesi nede temellenir? Hazır­
tierten 11. Geworfen-verfallend
ist das D asein zunächst und
layıcı bir yolda kaygı olarak yorumladığımız ora-
zum eist an das B esorgte ver­ daki-Varlığın kendisinin Varlığında.11Fırlatılmış
lo re n . In d ieser V erlorenheit ve düşüşte olan oradaki-Varlık en yakından ve
aber bekundet sich die verdec­
k en d e Flucht des Daseins vor çoğunlukla tasa edilen şeyde yitmiştir. Ama bu
seiner eigentlichen Existenz, die yitmişlikte oradaki-Varlığııı öııceleyici kararlılık
als vorlaufende Entschlossenheit
gekennzeichnet w urde. Iu d er
olarak betim lenm iş olan kendi asıl varoluşu
besorgten Flucht liegt die Flucht önünden örtücü kaçışı kendini bilinir kılmıştır.
rw dem Tode, das heißt ein Weg­ Tasalı kaçışta ölüm önünden kaçış, eş deyişle diiıı-
seiten von dein Ende des Inder-
W ell-seins1'. Dieses W egsehen
yadaki-Varlığın sonunun önünden bir uzağa-
von ... ist an ihm selbst ein bakış yatar.12 Bu ...den uzağa-bakış kendinde
Modus des ekstatisch zukünftigen ekstatik olarak gelecek-ilgili olan sona doğru Var­
Seins zum Ende. Die uneigenl-
liclie Zeitlichkeit des verfalleud- lığın bir kipidir. Düşmekte olan gündelik ora-
alltäglicheu Daseins m uß als sol­ daki-Varlığın asılsız zamaıısallığı böyle sonlu-
ches Wegsehen von der Endlich­
keit die eigentliche Zukünftig­
luktan uzağa bakış olarak asıl zamaıısallığı ve
keil und dam it die Zeitlichkeit böylelikle genel olarak zamaıısallığı zorunlu
ü b e rh a u p t verkennen. U nd olarak yanlış tanır. Ve gerçekten de eğer kaba

" v Kı. s 4 i. s. iy i rr.


" likz. § 4L, s. j 1911 vss.
«Vgl. § 51, S. 252 ff. l2Bk7.. § 51, s. |252] vss.
oradaki-Varlık anlayışına İnsan tarafından yol w enn gar das vulgäre Daseins-
verstäudnis vom M an geleilet wird,
gösteriliyorsa, o zaman ancak böylelikle kamu­ d a n n kann sich die selbstverges­
sal zamanın “sonsuzluğu”nun kendini unutan sene »Vorstellung« von d e r »Un­
“tasarımı” güçlendirilebilir. İnsan hiçbir zaman endlichkeit« d er öffentlichen Zeit
allererst verfestigen. Das Man stirbt
ölmez, çünkü ölenıez; çünkü ölüm her durum­ nie, weil es nicht sterlxai kann, so­
da benim dir ve aslında yalnızca öııceleyici fern d er Tod je m ei[425]ner ist und
eigentlich n u r in d er vorlaufenden
kararlılıkta varolma-ilgili olarak anlaşılır. Hiç­ Entschlossenheit existenziell ver­
bir zaman ölmeyen ve sona doğru Varlığı yanlış stan d e n w ird. Das M an, tlas n ie
anlayan İnsan gene de ölüm önünden kaçışa stirbt und tlas Sein zum Ende miß­
versteht, gibt gleichwohl d er Flucht
kendine özgü bir yorumlama verir. Sonuna dek, vor dem Tode ein e ch arak te­
“her zaman daha zamanı vardır.” Burada ‘yiti­ ristische Auslegung. Bis zum Ende
»hat es im m er uoclt Zeit«. H ier
rebilirle’ anlamında bir zaman-iyeliği kendini
b ekundet sich ein Zeit-haben im
bilinir kılar: “Tam şimdi bu, sonra şu, ve bir Sinne des Verlierenkönnens: »jetzt
daha ve so n ra....” Burada zamanın soııluluğu erst noch das, d ann das, u n d nu r
noch das u n d d ann ...«. liie r wird
gibi birşeyiıı anlaşılması söz konusu değildir; nich t etwa die Endlichkeit d er Zeit
tersine, tasa henüz gelmekte olan ve “daha öte verstanden, so n d ern um gekehrt,
süren” zamandan olanaklı olduğu kadar çoğu­ das Besorgen geht darauf aus, von
d e r Zeit, die n o ch kom m t und
nu kapmaya yönelir. Zaman kamusal olarak »w eilergeht«, m öglichst viel zu
herkesin aldığı ve alabildiği birşeydir. Düzleş­ erraffen . Die Zeit ist ö ffentlich
tirilmiş ‘Şimdiler’-dizisi, bireysel oradaki-Var- etwas, was sich je d e r nim m t und
nehm en kann. Die nivellierte Jetzl-
lığın zamansallığmdan türeyişi açısından, gün­ folge b leib t völlig u n k en n tlich
delik birbiri-ile-birlikte-Varlıkta bütünüyle bezüglich ihrer H erkunft aus der
tanınmamış kalır. Eğer “zamanda” elöııüııde- Zeitlichkeit des einzelnen Daseins
im alltäglichen M iteinander. Wie
bulıınan bir insan bundan böyle varolmuyorsa, soll das auch »die Zeit« im m in­
“zamana” gidişinde en küçük biçimde bile olsa desten in ihrem G ang berü h ren ,
wenn ein »in tler Zeit« vorhande­
»«.«/dokunulacaktır? Zaman daha öteye gider,
n er Mensch nicht m eh r existiert?
tıpkı bir insan “yaşama geldiği”nde daha şim­ Die Zeit geht weiter, wie sie doch
diden “gitmiş olduğu” gibi. İnsan ancak kamu­ auch schon »war«, als ein Mensch
»ins Leben trat«. Man k en n t n u r
sal zamanı tanır, ki düzleştirilmiş olarak her­ die öffentliche Zeit, die, nivelliert,
kese aittir, eş deyişle hiç kimseye ait değildir. jederm ann und das heißt niem an­
Ama ölümün önünden kaçmada ölümün dem gehört.
Allein so wie auch im Auswei­
kaçanı kovalaması ve kaçanın ondan yüzünü ch e n vor dem T ode d ieser dem
çevirmede gene de onu görmek zorunda olma­ Fliehenden nachfolgt und e r ihn
sı gibi, ‘Şimdiler’iıı yalnızca ilerleyen zararsız, im Sichabw enden d och g erad e
sehen muß, so legt sich auch die
sonsuz dizisi de kendini dikkate değer bir bil- lediglich ab lau fen d e, harm lose,
mecemsi yolda oradaki-Varlık “üzerine” daya­ unendliche Folge d er Jetzt doch in
tır. Niçin zaman 1geçip gider' deriz ve eşit ölçüde ein er merkwürdigen Rätselhaftig­
keit »über« das D asein. W arum
vurgulu olarak ‘ortaya çıkar’ demeyiz? Gene de sagen wir: die Zeit vergeht uud uicht
arı ‘Şimdiler’-dizisi açısından her ikisi de eşit ebenso Ijetont: sie entsteht? Im H in­
blick au f die reine Jelzlfolge kann
hakla söylenebilir. Zamanın yitip gidişi üzerine
doch beides mit dem gleichen Recht
konuşmada oradaki-Varlık sonunda zaman gesagt w erden, ln d e r R ede vom
hakkında kabul edebileceğinden daha çoğunu Vergehender Zeit versieht am Ende
das Dasein m ehr von d er Zeit, als
anlar, eş deyişle dünya-zamanıııın kendini es w ahrhaben.m öchte, das heiß t
onda zamaıısallaştırdığı zamansallık ne denli die Zeitliclikeillin der sich d ie Welt-
51)7

zeit zeitigt, ist lx'i aller Verdeckung örtülürse örtülsün bütünüyle kapanmaz. Geç­
nicht völlig -verschlossen. Die Rede
vom V ergehen d e r Zeit g ib t d e r
mekte olan zamana ilişkin konuşma şu “dene-
»Erfahrung« Ansdruck: sie läßt sich yim”e anlatım verir: Zaman durdurulmaya izin
nicht halten. Diese »Erfahrung« ist vermez. Bu “deneyim” yine ancak zamanın
w iederum n u r m öglich a u f dein
G runde eines Haltenw ollens d er durdurulması için bir istekte temellenir. Bura­
Zeit. H ierin liegt ein uneigentli- da “kıpılar”m asılsız bir bekleııişi yatar ki, kayıp
ches Gewibtigen der »Augenblicke«,
das die entgleitenden auch schon
gitmekte olan kıpıları daha şimdiden unut­
vergiß. Das gegenwärtigend-verges- muştur. Asılsız varoluşun ‘şimdikileştireıı’-
sende Gewärtigen d er uncigentli- uııutan beklenmede oluşu zamanın geçip gidi­
chcn Existenz ist die B edingung
d e r M öglichkeit d er vulgären Er­
şinin kaba deneyiminin olanağının koşuludur.
fahrung eines Vergehens der Zeit. Oradaki-Varlık ‘keııdi-önünde’de geleceğe ait
Weil das Dasein im Sichvorweg zu­
olduğu için, beklemede olmakla, ‘Şimdileı ’-
künftig ist, m uß es gewärtigend die
Jetzlfolge als eine entgleitend-verge- dizisiııi geçerken kayıp giden bir dizi olarak anla­
heude verstehen. Das Dasein keimt malıdır. Oradaki-Varlık kaçıcı zamanı ölümüne
dieflüchtige Zeit aus dem »flüchtigen«
Wissen um seinen Tod. In der beton­
ilişkin “kaçıcı” bilgiden tanır. Zamanın geçişine
ten Rede vom V ergehen d er Zeit ilişkin vurgulu konuşmada oradaki-Varlığın
liegt d er öffentliche W iderschein zamansallığmın gelecek-ilgili sonluluğunun ka­
der endlichen ZukünfligkeU der Zeit­
lichkeit des Daseins. U nd weil der musal yansıması yatar. Ve ölüm giderek zama­
Tod sogar in d er Rede vom Verge­ nın geçip gitmesine ilişkin konuşmada bile
hen der Zeit verdeckt bleiben kann,
zeigt sich die Zeit als ein Vergehen
örtülü kalabildiği için, zaman kendini bir “ken­
»an sich«. [426] dinde” geçip gitme” olarak gösterir.
Aber selbst noch an dieser an Ama bu kendinde geçip giden arı ‘Şinı-
sielt v ergehenden, rein en J e tz t­
folge offenbart sich durch alle Ni­ diler’-dizisinde bile, kökensel zaman tüm
vellierung und V erdeckung h in ­ düzleştirme ve üstünü örtme boyunca kendini
durch die ursprüngliche Zeit. Die
vulgäre Auslegung bestim m t den
açıkça sergiler. Kaba yorumlama zaman-akışıııı
Zeitfluß als ein nichtumkehrbares tersinmez bir ardışıklık olarak belirler. Zaman
Nacheinander. Warum läßt sich die niçin tersinmeye izin vermez? ‘Şimdiler'-akışı­
Zeit nicht um kehren? An sich ist,
u n d g erade im ausschließlichen na tam olarak dışlayıcı bir bakışta, ‘Şimdiler’-
Blick au f d en Jetztfluß, n ic h t dizisinin niçin kendini bir de ters yönde suna­
einzusehen, warum die Abfolge der
Jetzt sich nicht einm al w ieder in
mayacak olması kendinde anlaşılmaz birşeydir.
d e r u m g ekehrten R ichtung ent­ Tersinmenin olanaksızlığı temelini kamusal
stellen soll. Die U nmöglichkeit der zamanın zamansallıktan türeyişinde bulur —
U m kehr hat ih ren G rund in d er
H erkunft der öffentlichen Zeit aus
zamaıısallık ki, zamansallaştırması birincil
der Zeitlichkeit, deren Zeitigung, olarak gelecek-ilgili olmakla ekstatik olarak öyle
p rim ä r zukünftig, ekstatisch zu
ihrem Ende »geht«, so zwar, daß sie
bir yolda kendi sonuna doğru “gider” ki, daha
schon zum Ende »ist«. şimdiden sona doğru “vardır.”
Die vulgäre Charakteristik der Zamanın sonsuz, geçip giden, tersinmez bir
Zeit als einer endlosen, vergehen­
den, nich tum kelt rbaren J etztfolge
‘Şim diler’-dizisi olarak kaba betimlemesi
entspringt d er Zeitlichkeit des ver­ düşüşte olan oradaki-Varlığın zamansallığın-
fallenden Daseins. Die vulgcbe Zeit-
dan kaynaklanır. Kaba zaman-tasanmınm kendi
vorsteüung heil ihr natürliches liecht..
Sie gehört zur alltäglichen Seinsart doğal hakkı vardır. Oradaki-Varlığın gündelik
des Daseins und zu dem zunächst Varlık-türüne ve en yakından egemen olan
h e rrsc h e n d e n Seinsverständnis.
D aher wird auch zunächst u n d
Varlık-anlayışma aittir. Buna göre en yakından
zumeist die Geschichte öffentlich als ve çoğunlukla tarih bile kamusal olarak zaman-
içindeki ‘tarihsel olaylar’ olarak anlaşılır. Bu innet'zeiliges Gescl lel ten verstanden.
D iese Zeilanslegung verliert n u r
zamaıı-yorumlaması ancak “gerçek” zaman ih r ausschließliches u n d vorzüg­
kavramını dolaylı kılma ve zaman-yorumu için liches R echt, w enn sic b ean ­
biricik olanaklı çevreni çizebilme savında ol­ sprucht, den »wahren« Begriff d er
Zeit zu verm itteln u n d d e r Zeit­
duğu zaman dışlayıcı ve öncelikli hakkını yiti­ in te rp re ta tio n d en einzig m ög­
rir. Tersine, dünya-zamanınm niçin ve nasıl ora- lich en H o rizo n t v orzeichnen zu
können. V ielm ehr ergab sich: nu r
daki-Varlığın zamansallığına ait olduğunun yal­ aus d e r Z eitlichkeit des Daseins
nızca oradaki-Varlığm zamansallığmdan ve bu­ und ihrer Zeitigung wird verständ­
nun zamansallaşürmasından anlaşılır olduğu lich, warum und wie WelUr.il zu ihr
gehört. Die In terp retatio n der aus
ortaya çıkmıştır. Ancak dünya-zamanmın za- der Zci llichkeit gescl löpfteu vollen
mansallıktan türetilen tam yapısının yorumu Struktur d er Weltzeit gibt erst den
L eitfaden, d ie im vulgären Zeit­
genel olarak kaba zaman-kavramıııda birşeyiıı
begriffliegende Verdeckung ülier-
üstünün örtüldüğüııü görmek ve zamansal- liau p l zu »sehen« u n d die Nivel­
lığın ekstatilt-çevrensel yapılanışıııın düzleş­ lierung d er ekstatisch-horizontalen
Verfassung d er Zeitlichkeit abzu­
tirilmesini değerlendirmek için gereken ipu­ schätzen. Die O rientierung an der
cunu verir. Oradaki-Varlığm zamansallığmdan Zeitlichkeit des Daseins ermöglicht
yönelim ise ayın zamanda bu düzleştirici üstü­ ab e r zugleich, die H erkunft und
die faktische Notwendigkeit dieser
nü örtmenin türeyişini ve olgusal zorunluğunu nivellierenden Verdeckung aufzu­
sergilemeyi ve zaman üzerine kaba savlar için weisen und die vulgären 'fliesen
haklılık zeminini sınamayı olanaklı kılar. ü b er die Zeit au f ih re n R echts­
gru n d zu prüfen.
Buna karşı, kaba zaman-aıılayışımn çevreni D agegen bleibt umgekehrt die
içersinde, zamaıısallık evrik olarak erişilemez Zeitlichkeit im H orizont des vul­
kalır. ‘Şimdi-zaman’ın yalnızca olanaklı yorum­ gären Zeitverständnisses unzugäng­
lich. Weil alx-r die Jetzt-Zeit nicht
lamanın düzeninde birincil olarak zamaıısallık n u r in der O rdnung der möglichen
tarafından yönlendirilmesi zorunlu olmakla Auslegung prim är au f die Zeitlich­
keit o rie n tie rt w erden m uß, son­
kalmaz, ama ‘şimdi-zaman’ kendini ancak
d ern sich selbst erst in d er unei-
oradaki-Varlığm asılsız zamansallığmda za- geutlichen Zeitlichkeit des Daseins
ınaıısallaştırır; bu yüzden, ‘şimdi-zaman’ııı zeitigt, rech tfertig t es sich m it
Rücksicht auf die Abkunft derjetzt-
zamansallıktan türeyişi dikkate alındığında, Zeil aus d er Zeitlichkeit, diese als
zamansallıktaıı kökensel zaman olarak söz die ursprüngliche Zeit anzusprechen.
etmede aklanırız. Die ekstatisch-horizontale Zeit­
lichkeit zeitigt sich primär aus der
Ekstatik-çe\reıısel zamaıısallık kendini Zukunft. Das vulgäre Zeitverstän­
birincil olarak Gelecekten zamansallaştırır. Buna dnis hingegen sieht das G rundphä­
karşı kaba zaman-anlayışı temel zaman feno­ nom en d er Zeit im Jetzt und zwar
dem in seiner vollen Struktur be-
menini ‘Şimdi de ve dahası “Şimdiki Zaman” [427]schnittenen, p uren Jetzt, das
denilen ve tam yapısı içinde kırpılmış olan arı m an »Gegenwart« n ennt. Ilieratts
‘Şimdi’de görür. Bundan şu çıkar ki, bu ‘Şimdi’- läßt sich abnehm en, daß es grund­
sätzlich aussichtslos bleibeu muß,
den asıl zamaıısallığa ait olan ekstatik-çevrensel aus diesemJetzt das zur eigentlichen
kıpı fenom enini aydınlatmak ya da giderek Z eitlichkeit geh ö rig e ekstatisch-
horizontale Phänom en des Augen­
türetmek bile ilkede beklenemeyecek birşey-
blicks aufzuklären o d er gar abzu­
dir. Karşılık düşmek üzere, ekstatik olarak anla­ leiten. Entsprechend decken sich
şılan Gelecek (e.d. tarilılendirilebilir, iınlemli n ic h t die ekstatisch verstandene
Zukunft, das d alierbare, b ed eu t­
“sonra”) ve henüz gelmemiş olan ve ancak sam e »Dann« u n d d e r vulgäre
gelmekte olan arı ‘Şimdi’ anlam ında kaba Begriff d er »Zukunft« im Sinne der
noch nicht augekom inencu und “Gelecek” kavramı örtüşmezler. Yine öyle, eks-
erst ankoiiiniendcn p u re n Jetzt.
Elieusowenig fallen zusammen die
tatik ‘Olmuşluk’ (e.d. tarihlendirilebilir, im­
ekstatische G ew esenheit, das da- lendi “o sırada”) ve geçip gitmiş arı ‘Şimdi’
lierb are, bedeutsam e »Damals« anlamında Geçmiş kavramı çakışmazlar. ‘Şim­
und der Begriff der Vergangenheit
im Sinne d er vergangenen puren di’ ‘şimdi henüz değil’e gebe değildir, ama
Jetzt. Das Jetzt gehl nicht schwan­ Şimdiki Zaman zamansallığın zamansallaştırıl-
g e r m it dem N och-niclu-jetzi,
sondern die Gegenwart entspringt
masının kökensel ekstatik birliğinde Gelecek­
der Zukunft in d er ursprünglichen ten kaynaklanır.13*
ekstatischen Einheit der Zeitigung Hiç kuşkusuz kaba zaman-deneyimi en ya­
der Zeitlichkeit13.
Wenngleich die vulgäre Zeiter­
kından ve çoğunlukla yalnızca “dünya-zama-
fahrung zunächst und zumeist nur nı”nı tamsa da, aynı zamanda bu ona her za­
die »Wehzeit« kennt , so gibt sie ihr
man “ruh” ve “tin” ile ayırdedici bir ilişki verir.
doch zugleich auch im m er eiueu
ausgezeichneten Bezug zu »Seele« Ama bu gene de belirtik olarak ve birincil
und »Geist«. U tul das auch dort, olarak “özne”ye yönelik bir felsefi soruşturma
wo eine ausdrückliche u n d p ri­
m ä re O rie n tie ru n g des philoso­
olmanın uzağında yatar. Bu konuda için iki
phischen Fragens auf das »Sulyekt« tipik pasaj yeterli olacaktır: Aristoteles şöyle
noch fernliegt. Zwei charakteris­ yazar: ei 5e pr|5ev aÂÂo TtscpuKEVâpıSuelv rj vyuxü
tische Belege d afü r m ögen
genügen: Aristoteles sagu ei 5e pqStv Kai vja/xÜS vouç, âBûvccrov elvaı xpovov yuxÜS
aKko TTEtpuKev âpı0MEİv F| vpuxf) Kal pfj oûons —14Ve Augustin şöyle yazar: inde mihi
tpuXHS voûç, aSuvcrrov elvat xpovov visum est, nihil esse aliud tempus quam disten-
vpuXÖS nn oüons ...'4 U nd Augus­
tinus schreibt: inde m ihi visum est, tioııenı; sed cuius rei ııescio; et mirum si non ipsius
nih il esse aliu d lem pus quam animi.15 Böylece oradaki-Varlığın zamaıısallık
dLstenlionem; seil cuius rei ttescio;
el nurum si non ipsius anim i13. So
olarak yorumu bile ilkede kaba zamaıı-kavra-
liegt denn auch die Interpretation ınuıııı çevreninin dışında yatmaz. Ve Hegel
lies Daseins als Zeitlichkeit grund­ kabaca anlaşılan zamanın tin ile bağıntısını
sätzlich nicht a u ß e rh a lb des
H orizonts des vulgären Zeitbe- ortaya sermek için belirtik bir girişimde bulun­
griffes. U nd lieget h at schon den muşken, buna karşı Kaııt’ta zaman hiç kuşku­
ausdrücklichen Versuch gem acht,
suz “öznel”dir, ama “düşüııüyorum”un yanında
d en Z usam m enhang d e r vidgär
verstandenen Zeit m it dem Geist
herauszustellen, wogegen bei Kant 13“Dui'aıı ‘Şiııııli’” ( n n n e s t a ı ı s ) iııılemitti taşıyan gele­
die Zeit zwar »subjektiv« ist, alter neksel bengilik kavramının kaba zanıan-anlayıştndan türe­
unverbunden »neben« dem »ich miş ve “sürekli” elönünde-bnlıunış düşüncesine yönelim
içinde tanım lanm ış olm ası ayrıntılı b ir tartışına gerek­
tirm ez. Eğer T a n r ı n ı n bengiliği kendini felsefi “kurgu­
,3D aß d e r traditionelle B egriff d e r
lamaya” bırakırsa, o zaıııaıt ilaha kökensel ve “sonsuz” olan
Ewigkeit in d e r B edeutung des »stellen­
d en Jetzt« (nunc Staus) aus dein vulgaren zamaıısallık olarak anlaşılabilir. B una v i a n e g a t i o n i s e t e m i-
Zeitverständnis geschöpft und in d e r m m t i a e ı ı in olanaklı bir yol sunup sunam adığm ı bir yana
O rientierung an d e r Idee d er »ständigen« bırakıyoruz.
V orhaudenlieit u m grenzt ist, b e d a rf
"Ç izik A 14, 225 a 25; bkz. 1. c. 11, 218 b 29 - 219 a 1, 219
k einer ausführlichen Erörterung. Wenn
die Ewigkeit G ottes sich philosophisch a 4-6. [ “Aıııa eğer ruhtan ya da ru h u n anlığından başka
»koustntieren« ließe, d an n dürfte sie nur lıiçbiışey num aralandırm a için doğallıkla donatılı olm a­
als ursp rü n g lich e re und »unendliche«
saydı, o zaman ruh olm adığım la zaman da olanaksız olur­
Zeitlichkeit vetslatiden weiden. O b hierzu
d ie via negationis et em in en tiae ein e n du.”]
m öglichen Weg b ieten k ö n n te, bleibe l5Augustiııe, C o n fe s s io n e s , XI, 26. [“Bu yüzden bana öyle
dahingestellt. göründü ki, zaman uzanıldıktan başka birşey değildir; ama
»Plqsik A 14,223a25;vgl. l.c . 11,218
b 2 9 - 2 I 9 a l,2 !9 a 4 - 6 .
uzanıldık ııc tü r bir şeydir, bilm iyorum .; ve eğer ru h u n
l*( km lrssionrs lib. XI, cap. 20. kendisinin bir uzamldığı olmasaydı, bu şaşırtıcı olurdu.”]
bağmtısız olarak durur.16Hegel’in zaman ve denke« steh t16. Hegels ansdrück [428] -
lieh e B eg rü n d u n g des Zusam­
tin arasındaki bağlantıyı* belirtik temellen- m enhangs zwischen Zeit u n d Geist ist
dirişi oradaki-Varlığın zamansallık olarak ön­ geeignet, die vorstehende Inteqireta-
ceki yorumunu ve dünya-zamanmın köke­ tion des Daseins als Zeitlichkeit und
d ie Aufweisung des U rsprungs d er
ninin zamansallıktan sergilenişini dolaylı Weltzeit aus ih r indirekt zu verdeut­
olarak durulaşürmak için uygundur. lichen.

§ 82. Die Abhebung des existenzial-


§ 8 2 . Zamansallık, Oradaki-Varhk veDünya- ontologischm Zusammenhangs von
Zamamnın Varoluşsal-Varlıkbilimsel Zeitlichkeit, Dasein u n d Wellzeil gegen
Hegels Auffassung der Beziehung
Bağlantısının HegeVin Zaman ve Tin
zwischen Zeit und Geist
Arasındaki Bağıntıyı Alışı İle Karşılaştırması
Özsel olarak tinin tarihi olan tarih “zaman­ Die Geschichte, die wesenhaft solche
des Geistes ist, verläuft »in d er Zeit«.
da” sürer. Öyleyse “tarihin gelişimi zamana Also »fällt d ie Entwicklung d e r Ge­
düşer.”17Ama Hegel tinin zaman-içindeliğini schichte in d ie Zeit«17. Hegel begnügt
bir olgu olarak ortaya koymakla yetinmez; sich a b e r n ic h t dam it, d ie Inner-
zeitigkeit des Geistes als ein Faktum
tersine, tinin “bütünüyle soyut, duyusal bir- hin zu stellen , so n d ern e r su ch t d ie
şey”18 olan zamana düşme olanağını anla­ Möglichkeit dessen zu verstehen, daß
maya çalışır. Zaman tini bir bakıma içeri d e r G eist in d ie Zeit fällt, d ie »das
ganz Abstrakte, Sinnliche«1* ist. Die
alabiliyor olmalıdır. Ve tin yine zamana ve Zeit m uß den Geist gleichsam aufneh­
zamanın özüne akraba olmalıdır. Buna göre m en können. U nd dieser wiederum
iki noktayı tartışmak gerekir: 1 . Hegel zama­ m uß d er Zeit u n d ihrem Wesen ver­
w andt sein. D ah er g ilt es ein Do|>-
nın özünü nasıl tanımlar? 2 . Tinin onun için peltes zu erö rtern : 1. wie um grenzt
“zamana düşmeyi” olanaklı kılan özüne ait Hegel das Wesen d er Zeit? 2. was ge­
h ö rt zum Wesen des Geistes, das ihm
olan şey nedir? Bu iki sorunun yanıtı yalnızca erm öglicht, »in die Zeit zu fallen«?
oradaki-Varlığın zamansallık olarak önceki Die Beantwortung dieser beiden Fra­
yorumunun karşılaştırmalı olarak durulaş- gen dient lediglich einer abhebenden
Verdeutlichung d er vors teilenden Inter­
tmlmasma hizmet eder. Hegel’de zorunlu pretation des Daseins als Zeitlichkeit.
olarak birlikte giden sorunları giderek salt Sie erh eb t au f eine auch n u r relativ
göreli olarak tamamlanmış bir yolda ele vollständige Behandlung d er gerade

l6Öte yandan Ratıl’ta zam anın Hegcl’de olduğundan ,elm viefern bei K an t au dererseils doch
ein radikaleres Verständnis d e r Zeit auibricht
daha köktenci bir anlayışının ne düzeye dek açıldığı bu
‘als bei H egel, zeigt d e r erste A bschnitt des
incelem enin ikinci A nabölüım inüıı bilinci Kesiminde zweiten Teiles dieser Abhandlung.
görülecektir. [Sözü edilen analx'ilüm yayımlanmadı.] 17H egel, Die Vernunft in d e r Geschichte.
17Hegel, Die Vernunft in der Geschichte. Einteilung in die E inleitung in die P hilosophie d e r Welt­
geschichte. Merausg. v. G. Lasson, 1917, S.
Philosophie der Weltgeschichte. Yayımlayan: G. Lasson, 1917, 133.
s. 133. 18a. a. O.
18A.v.y.
* [H egel’in dizgesi uzaysat-zamansal olmayan Us/Logos, uzaysal-znmansul Doğa ve uzaysalr
zamansal Tin alanlarından oluşur. Tüm tinsel belirlenim ler (öznel Tin, nesnel Tin ve saltık
Tin) özdeksel (ıızaysal-zanıaıısal) Doğa-belirleııiııılerini, bütün bir Doğayı moment/ideelolarak
kapsarlar: Tinsel lveışey uzay-zamandadır. Uzay-Zaıııanm sonsuzluğu olgusu uzaysal-zamanşal-
özdeksel Doğanın yaratılışı gibi diıısel-tasamıısal bir anlak sorununu sorun saymaz: Logos’tan
(an Us) Doğa alanına geçiş mantıksaldır. Tinin (insanın) ‘soyul-görgül’ belirlenimleri soyut
(zamansız) an Us belirlenim lerinden ayn olarak bilinçtedir (zamansal).]
bei Hegel, notw endig mitscbwingen- aldığımızı bile ileri sürmeyeceğiz — özellikle
deu Problem e keinen Anspruch. Um
so weniger, als es ih r nicht bcil'älll, Hegel’i “eleştirmek” uyguıı düşmediği için.
H egel zu »kritisieren«. Die A bhe­ Hegel’iıı zamaıı-kavramının karşısına açım­
bung der exponierten Idee der Zeit­ ladığımız zamansallık düşüncesinin çıkarıl­
lichkeit gegen Hegels ZeitbegrilT legt
sich vor allem d esh alb nah e , weil ması herşeyden önce Hegel’in zaman-kavra-
Hegeh Zeilbegriff die radikalste und ınııun kaba zaman-anlayışııun eıı köktenci ve
zu wenig beachtete begriffliche Aus­
form ung des vulgären Zeitverständ-
gereğinden az dikkat edilen kavramsal biçim­
uisses darslellt. lenişini sunduğu için yerinde olacaktır.

a) Hegels Begriff der Zeit a) Hegel’in Zaman Kavramı


Der »systematische Ort«, an dem eine Felsefi bir zaman-yorumuııu yerine getirme­
philosophische Z e ilin lerp rctatio u
du rch g efü h rt wird, kann als Krite­
nin “dizgesel yeri” zamanın böyle bir yoruma
rium für die dabei leitende G ruiul- yol gösterici temel ayrımsanışı için ölçüt ola­
auffassung der Zeit gellen. Die erste rak geçerli olabilir. Kaba zamaıı-anlayışının
überlieferte, thematisch ausführliche
Auslegung des vulgären Zeitverstäutl-
geleneksel, teınatik olarak ayrıntılı ilkyorum-
nisscs findet sich in der »Physik« tles laııışı Aristoteles’in “Fizik”inde, eş deyişle
Aristoteles, das heißt im Zusam men­ Doğanın varlıkbiliminiıı bir bağlamı içersinde
h ang e in e r O n to lo g ie d e r Natur.
»Zeit« ste h t m it »Ort« u n d »Bewe­ bulunur. “Zaman” “yer” ve “devim” ile birlik­
gung« zusammen. [429] Hegels Ana­ te durur. Hegel’iıı zaman çözümlemesinin
lyse eler Zeit h a t g e tre u d er Ü ber­
lieferung ihren O rt im zweiten Teil
yeri, geleneğe bağlı olarak, “Felsefi Bilimler
sein e r »Enzyklopädie d e r philoso­ Ansiklopedisinin ‘Doğa Felsefesi’ başlığını
phischen Wissenschaften«, d e r den taşıyan ikinci bölümündedir. İlk bölüm Me­
T itel trägt: Philosophie tler Natur.
Die erste A bteilung b eh a n d elt die
kaniği ele alır. Bunun ilk Kesimi “Uzay ve Za­
M echanik. Deren erster A lsclm ill ist man ”111tartışmasına ayrılmıştır. Bunlar “soyut
der Erörterung von »Raum und Zeit« birbiri-dışında olaıı”lardır.19
gew idm et. Sie sind das »abstrakte
Außereinander« w. Gerçi Hegel uzay ve zamanı biraraya koy­
W enngleich Hegel Raum und Zeit sa da, bu gene de yalnızca bunların dışsal ola­
zusanimcuslclll, so geschieht das doch
nicht lediglich in einer äußerlichen
rak ardarda dizili olmalarından ötürü değil­
A nein an d erreih u n g : Raum »und dir: Uzay “ve ayrıca zaman.” “Felsefe bu
auch Zeit«. »Dieses .auch’ bekämpft ‘ayrıca’ ile savaşır.” Uzaydan zamana geçiş
die Philosophie.« D er Übergang vom
Kaum zur Zeit b e d e u te t n ic h t das
onları ele alan paragrafların ardışıklığını
A neinanderfügen der sie behandeln­ imlemez; tersine, “geçişi yapan uzayın
d en P aragraphen, s o n d ern »der kendisidir.” Uzay zaman “dır,” eş deyişle
Raum selbst geht über«. D er Raum
»ist« Zeit, das heißt die Zeit ist die zaman uzayın “gerçekliğedir.20 Eğer uzay
»Wahrheit« des Raumes” . Wenn der eytişimsel olarak o olanda düşünülürse,
Raum dialektisch in dem gedacht wird,
was er ist, so enthüllt sich dieses Sein
böylece uzayın bu Varlığı kendini Hegel’e
des Raumes nach Hegel als Zeit. Wie göre zaman olarak açığa çıkarır. Uzay nasıl
m uß d er Raum gedacht werden? düşünülmelidir?

19Bkz. Hegel, Eucyklopädie der philosophischen WisSeil­


“Vgl. H egel, Eucyklopädie d e r philoso­ schaften im Grundrisse, yay. Haz. G. Boiland, Leiden 1906,
ph isch en W issenschaften im G rundrisse, §§ 254 vss. Bu yayım aynca H egel’in derslerinden düzen­
hrsg. v G. Boiland, Leiden 1906, §5 254 IT. lenen “Ekler”i de kapsar. [Bkz. Hegel, Doğa Felsefesi, I,
Diese Ausgabe bringt auch die »Zusätze« aus
d en Vorlesungen Hegels.
Mekanik,” İdea Yayınevi, Istanbul 1997.J
*a. a. O. § 257, Zusatz. *°A.v.y. § 257, Ek.
Uzay Doğanın birbiri-dışında-Varlığmm D er Raum ist die verm iltlungs-
loso Gleichgültigkeit tles Außersich-
dolaylılık kapsamayan ilgisizliğidir.21 Bu de­ seiııs der Natur*1. Das will sagen: der
mektir ki uzay onda ayırdedilebilir noktaların Raum ist die abstrakte Vielheit det­
soyut çokluğudur. Bu yolla uzay kesintiye uğ­ in ihm u n tersch eid b aren Punkte.
D urch diese wird d er Raum nich t
ramaz, ama ne de onlar yoluyla ve onların bir unterbrochen, e r entsteht alx-r auch
bitiştirilmeleri yolunda ortaya çıkar. Uzay ken­ nicht durch sie und gar in d er Weise
einer Zusammenrügung. Der Raum
dileri uzay olan ayırdedilebilir noktalar bleib t, u n te rsc h ied en d u rch die
yoluyla ayırdedilmiş olarak kendi yanından unterscheidbaren Punkte, die selbst
ayrımsız kalır. Ayrımların kendileri ayrım­ Raum sind, seinerseits unterschied­
slos. Die U nterschiede sind seilst
laştırdıkları şeyin karakterindedirler. Ama vom C harakter dessen, was sie unter­
nokta, genel olarak uzayda birşeyi ayırdettiği scheiden. D er Punkt ist aber gleich­
ölçüde, uzayın olunısuzlamastdır, ve gene de wohl, sofern e r überhaupt im Raum
etwas untersch eid et, Negation des
öyle bir yolda ki, bu olumsuzlama olarak Raumes, je d o d h so, daß er als diese
(nokta da uzay olduğuna göre) kendisi uzay­ Negation (Punkt ist ja Raum) selbst
im Raum bleibt. Der Punkt h ebt sich
da kalır. Nokta uzaydan başka birşey olarak nicht als ein A nderes als d er Raum
kendini uzayın dışına kaldırmaz. Uzay nok- aus diesem heraus. Der Raum ist das
talar-çoklusuııun ayrımsız birbiri-dışmdasıdır. unterschiedslose Außereinander der
Punklm anniglältigkeit. Der Raum
Ama uzay söz gelimi nokta gibi birşey değildir; ist aber nicht etwa Punkt, sondern,
tersine, Hegel’in dediği gibi, “noktasallık”ür.22 wie Hegel sagt, »Punklualitäl«**.
Hegel’in uzayı gerçekliği içinde, eş deyişle H ierau f g rü n d et d er Satz, in dem
HegeUlen Raum in seiner W ahrheit,
zaman olarak düşündüğünü anlatan öner­ das heißt als Zeit denkt: »Die Nega­
menin temeli şudur: “Ama kendini nokta ola­ tivität, die sich als P u n k t a u f d en
rak Uzay ile bağıntılayaıı ve onda çizgi ve Kaum bezieht und in ihm ihre Be­
stim m ungen als Linie u n d Fläche
yüzey olarak onun belirlenimlerini geliştiren entwickelt, ist aller in der Sphäre des
olumsuzluk keııdi-dışmdalık alanında o denli Außersichseins ebensowohl für sich
und ihre Beslim[430]niuugen darin,
de kendi içindir ve belirlenimleri onda, ama
aller zugleich als in d er Sphäre des
aynı zamanda kendi-dışındalık alanında koyul­ A ußersichseins setzend, dabei als
muş olarak, böylelikle dingin birbiri yanm- g leich g ü ltig g eg en das ru h ig e
N ebeneinander erscheinend. So für
dalığa karşı ilgisiz olarak görünür. Böyle kendi
sich gesetzt, ist sie die Zeit«*3.
için koyulduğunda, olumsuzluk Zamandır.”23 W ird d er Raum vorgestelt, das
Eğer uzay tasarımlanırsa, eş deyişle ayrım­ h e iß t im gleichgültigen Bestehen
seiner Unterschiede unm ittelbar an­
larının ilgisiz kalıcılığı içinde dolaysızca ‘sezi-
geschaut, dann sind die Negaliouen
lirse,’ o zaman olumsuzlamalar bir bakıma gleichsam schlicht gegeben. Dieses
yalnızca verilirler. Ama bu tasarımlama henüz V orstellen ab e r erfaß t n och nicht
d en Raum in seinem Sein. Das ist
uzayı Varlığı içinde almaz. Bu ancak sav ve nu r möglich im Denken als der durch
karşısav içinden geçen ve onları ortadan kal­ Thesis u n d Antithesis hiudurchge-
dıran bireşim olarak düşünce yoluyla olanak­ gangeneu und sie auflielicuden Syn­
thesis. Gedacht u n d som it in seinem
lıdır. Uzay ancak olumsuzlamalar yalın olarak Sein erfaßt wird der Raum erst dann,
ilgisizlikleri içinde kalmaya bırakılmadıkları, wenn die N egationen nicht einfach

2lA.v.y. § 254.
^A-v.y. § 254, Ek. " a . a. O. § 254.
a. O. § 254, Zusalz.
23Bkz. Hegel, A n s i k b f j e d i , Iiollineistei’iu eleştirel yaynm, 23Vgl. H eget, Enrycloixklie, kiil. Ausgalie
1949, § 257. von I loflm cistcr 1949, § 257.
in ihrer Gleichgültigkeit bestehen ama ortadan kaldırıldıkları, eş deyişle kendileri
bleiben, sondern aufgehoben, das
heißt selbst negiert werden. In der
olumsuzlandıkları zaman düşünülür ve böy­
N egation der Negation (das heißt lelikle Varlığında kavranır. Olumsuzlamaııın
d e r P nnktualität) setzt sich d er (eş deyişle noktasallığm) ohımsuzlamasıııda
Punkt für sich u nd tritt damit aus
der Gleichgültigkeit des Bestehens nokta kendini kendi için koyar ve böylelikle
heraus. Als der für sich gesetzte kalıcılığın ilgisizliğinden dışarı çıkar. Kendi için
unterscheidet er sich von diesem
und jenem , e r ist nicht mehr dieser
koyulmuş olmakla kendini şundan ve bundan
und noch nicht jener. M ildem Sich- ayırdeder, bundan böyle şu ve henüz bu değildir.
selzen für sich selbst setzt er das Kendi için kendini koymakla, onda durduğu
N acheinander, darin e r steht, die
S phäre des A ußersichseins, die
ardışıklığı, kendi-dışında-Varlık alanını koyar
n unm ehr die d er negierten Nega­ ki, bundan böyle olumsuzlanmış olumsuzlama
tion ist. Die A ulhebung der Punk- alanıdır. İlgisizlik olarak noktasallığm ortadan
tualität als Gleichgültigkeit bedeu­
tet ein Nichtmehrliegenbleiben in kaldırılışı uzayın “felç olmuş dinginliğinde” bir
der »paralysierten Ruhe« des Rau­ ‘bundan böyle yatıp kalmama’yı imler. Noktas
mes. D er Punkt »spreizt sich auf«
geg e n ü b er allen a n d e re n Punk­
tüm başka noktalara karşı “şişinir.” Noktasallık
ten. Diese Negation der Negation olarak olumsuzlamamn bu olumsuzlaması
als Punktualität ist nach Hegel die Hegel’e göre zamandır. Eğer bu tartışma her­
Zeit. Soll diese E rörterung über­
h a u p t ein en ausw eisbaren Sinn hangi bir biçimde kanıtlanabilir bir anlam
halten, d ann kann nichts anderes taşıyacaksa, o zaman her noktanın ‘kendini
gem eint sein als: das Sichfürsich-
setzen jedes Punktes ist ein Jetzt-
kendi için koyması’ bir ‘Şimdi’-burası, ‘Şiıııdi’-
ltier, Jelzt-hier und so fort. Je d e r burası vb.den başka birşey demek olamaz. Her
P unkt »ist« für sich gesetzt Jelzl- nokta kendi için koyulmuş bir ‘Şimdi’-nokta-
Punkt. »In der Zeit h at der P unkt
also W irklichkeit.« Wodurch d er “dır.” “Nokta öyleyse zamanda edimsellik taşır.”
P uukt je als dieser da sich für sich Noktanın her durumda bu nokta olarak orada
setzen kann, ist j e ein Jetzt. Die
B edingung d e r Möglichkeit des
kendini kendi için koyabilmesini sağlayan şey
Sich-für-Sich-setzens tles Punktes bir ‘Şimdi’dir. Noktanın kendiııi-keııdi-için-
ist das Jetzt. Diese M öglichkeits­ koyması olanağının koşulu ‘Şimdi’dir. Bu olanak-
b ed in g u n g m acht das Sein des
Punktes aus, und das Sein ist zu­ koşulu noktanın Varlığını oluşturur, ve Varlık
gleich die GedachtheiL Weil sonach aynı zamanda düşüııülmüşlüktür. Buna göre
das reine D enken d er Punktua­
lität, das heißt des Raumes, je das
arı noktasallık düşüncesi, eş deyişle arı uzaysallık
Jetzt u n d das A ußersichsein d er düşüncesi her durumda ‘Şiıııdi’yi ve ‘Şimdi’ııin
Jetzt »denkt«, »ist« d er Raum die kendi-dışıııda-Varlığını “düşündüğü” için, uzay
Zeit. Wie wird diese selbst bestimmt?
»Die Zeit, als die negative Ein­
zamandır. Zamanın kendisi nasıl belirlenir?
h eit des Außersichseins ist gleich­ “Zaman, kendi-dışında-Varlığın olumsuz
falls ein schlechthin Abstraktes, birliği olarak, eşit ölçüde yalın olarak soyut
Ideelles. — Sie ist das Sein, das,
indem es ist, nicht ist, und indem birşey, düşünsel birşeydir. — Varlıktır ki, varken
es n ich t ist, ist: das angeschaute yoktur, ve yokken vardır, sezilen Oluştur, e.d. hiç
W erden; das h eiß t daß die zwar
schlechthin m om entanen, unm it­
kuşkusuz saltık olarak kıpısal olan, e.d. dolay­
te lb ar sich auflieben den U nter­ sızca kendilerini ortadan kaldıran ayrımlar
schiede als äußerliche, jedoc h sich dışsal olarak, ama kendilerine dışsal olarak belir­
selbstäußerliche, liestimmt sind«*4.
D ie Zeit e n th ü llt sich für diese
lenirler.”24 Zaman kendini bu yorumlama için
A uslegung als das [431] »ange- “sezilen oluş” olarak ortaya serer. Bu Hegel’e
göre Varlıktan Yokluğa, ya da Yokluktan Var­ schaute Werden«. Dieses b edeutet
nach Hegel Ü b erg eh en vom Sein
lığa geçişi imler.25 Oluş ortaya çıkış olduğu zum Niehls, bzw. vom Nichts zum
denli de ortadan yitiştir. Ya Varlık “geçer,” ya Sein’5. W erden istsowohl Entstehen
da Yokluk. Bu zaman açısından ne demektir? als Vergehen. Das Sein »geht über«,
bzw. das Nichtsein. Was besagt das
Zamanın Varlığı ‘Şimdi’dir; ama her ‘Şimdi’- hinsichtlich eler Zeit? Das Sein d er
ııin “şimdi” bundan-böyle-yoktur ya da şimdi Zeit ist tlas Jetzt; so tem aber jedes
Jetzt »jetzt« auch schon nichl-mehr-,
henüz-yoktur olması ölçüsünde, zamanın Var­ bzw. je jetzt zuvor noch-nicht-ist, kann
lığı Yokluk olarak da kavranabilir. Zaman “sezi­ es auch als Nichtsein gefallt werden.
len” oluştur, eş deyişle geçişür ki, düşünülmez Zeit ist das »angeschaute.« W erden,
das heißt d er Ü bergang, d er n icht
ama ‘Şimdiler’-dizisinde kendini yalnızca su­ gedacht wird, sondern in d er Jelzt-
nar. Eğer zamanın özü “sezilen oluş” olarak folge sich schlicht darbielet. Wenn
belirlenirse, o zaman böylelikle zamanın bi­ das Wesen d e r Zeit als »ange­
schautes W erden« bestim m t wird,
rincil olarak ‘Şimdi’den, ama İliç kuşkusuz arı d ann offenbart sich dam it: die Zeit
sezgi için bulunabilir olduğu gibi ‘Şimdi’den wird prim är aus dem Jetzt verstan­
den und zwar so, wie es für das pure
anlaşıldığı açığa çıkar. Anschaueu vorfindlich ist.
Hiçbir ayrıntılı açıklama gerekmeksizin Es b ed arf keiner um ständlichen
açıkça gösterilebilir ki, Hegel kendi zaman- E rö rteru n g , um d eu tlic h zu
m achen, daß Hegel m it seiner Zeit-
yorumu ile bütünüyle kaba zamaıı-anlayışı yö­ inlerpretation sich ganz in der Rich­
nünde devinmektedir. Hegel’in zamanı ‘Şim­ tung des vulgären Zeilverständnisses
di’den betimlemesi ‘Şimdi’niıı tam yapısında Ijewegt. Hegels C harakteristik d er
Zeit aus dem Jetzt setzt voraus, daß
örtülmüş ve düzleştirilmiş kalmasını varsayar, dieses in seiner vollen Struktur ver­
öyle ki “düşünsel” de olsa elönünde-buluııaıı deckt und nivelliert bleibt, um als
ein wenngleich »ideell« Vorhande­
birşey olarak sezilebilsin. nes angeschaut werden zu können.
Hegel’in zamanın yorumunu düzleştiril­ Daß Hegel die Interpretation der
miş ‘Şimdi’ye birincil yönelimden yerine Zeit aus der prim ären O rientierung
am n iv ellierten J e tz t vollzieht,
getirmesi şu önerm elerde kanıt bulur: belegen folgende Sätze: »Das Jetzt
“‘Şimdi’niıı muazzam bir hakkı vardır, — tekil h a t ein ungeheures Recht, — es ,ist‘
‘Şimdi’den başka birşey değildir, ama bu dışla­ nichts als das einzelne Jetzt, ab er
dies Ausschließende in seiner Auf­
yıcı şey daha ben onu söylerken kendi ‘şişin­ spreizung ist aufgelöst, zerflossen,
mesinde’* çözünür, dağılır ve toz olup gider.”20 zerstäubt, indem ich es ausspre-
che«*6. »Übrigens kom m t es in d er
“Bundan başka, zamanın onda ‘Şimdi’olduğu Natur, wo die Zeitjelzt ist, nicht zum
Doğada varlık o boyutların” (Geçmiş ve Gele­ ,bestehenden‘ U nterschiede von je n ­
cek) “kalıcı ayrımlarına ulaşmaz.”27 “Öyleyse en D im ensionen« (V ergangenheit
und Zukunft)*7. »Im |x>si(iveu Sinne
Zamanın olumlu anlamında denebilir ki, yal­ d er Zeit kann m an daher sagen: nu r
nızca Şimdi vardır, Önce ve Sonra yoktur; ama die Gegenwart ist, tlas Vor und Nach
somut Şimdi Geçmişin sonucudur, ve Gele­ ist nicht; aber die konkrete Gegen­
wart ist das Resultat d er Vergangen­
ceğe gebedir. Gerçek Şimdi böylelikle Ben­ h e it u n d sie ist träch tig von d e r
giliktir.”28 Zukunft. Die wahrhafte Gegenwart
ist som it die Ewigkeit«**.

KBkz. Ansiklojtedi, a.v.y., § 258 Ek. x'A.v.y., § 259.


r‘A.v.y., § 259. Ek. ™A.v.y., § 258. Ek. s5Vgl. llr g r l Wissenschaft d e r Logik, 1.
* | ' A ufspm zung'; sözcük ‘yayılma,’ ‘genişlem e’ anlam ­ İlileli, 1. Absclm. 1. Kap. (cd. G. Lasson
lanın d a taşır. — MR: ' to give itsel/a,irs.' — Şimdi ‘genişle­ 1923), S. 06 ff.
*Vgl. Encykbpädie a. a. O § 258, Zusatz.
mez,’ ‘büyümez,’ vb. çünkü genişlemesi vb. ortadan kalkışı­ ” a. a. O. § 259.
dır, çünkü kıpısaldır, sonsuz küçüklükledir.] “ a. a. O § 259, Zusatz.
Wenn Hegel die Zeit das »ange- Eğer Hegel zamana “sezilen oluş” diyorsa,
sciiaule Weiden« nennt, dann lial in
ih r weder das Entstellen noch das
o zaman onda ne ortaya çıkışın ne de yitip
V ergehen ein en V orrang. G leich­ gidişin bir önceliği vardır. Gene de zamanı
wohl charakterisiert er die Zeit gele­ arada bir “yoketme soyutlaması” olarak betim­
gen tlich als d ie »A bstraktion des
Verzehren*« und bringt so die vul­ ler ve böylece kaba zaman-deneyimini ve za-
gäre Z eite rfa h ru n g u n d Zeilaus- man-yorumlamasını en köktenci formüle
legung a u f tlie radikalste Formel” .
A ndererseits ist Hegel konsequent
getirir.29 Öte yandan Hegel yeterince tutarlı
genug, um in eler eig en tlich en olarak asıl zaman tanım ında yoketıııeye ve
Zciulcfinitiou dem Verzehren und yitip gitmeye hiçbir öncelik yüklemez, ki buna
Vergehen keinen Vorrang zuzuge-
stelien, wie e r doch in d er alltäg­
gündelik zaman-deneyimi haklı olarak sarılır;
lichen [432] Z e ile rfa h ru n g m it çünkü Hegel bu önceliği eytişimsel olarak
Recht feslgeliallcn wird; denn Hegel tem ellendiremez, tıpkı kendiliğiııdeıı-açık
verm öchte diesen V orrang dia­
lektisch so wenig zu begründen, wie olarak sunduğu bir durumu, ‘Şimdi’ııin tam
den von ihm als selbstverständlich olarak noktanın ‘keudiııi-kendi-için-koy-
ein g efü h rlen »U m stand«, daß
gerade beim Sich-für-sich-setzen des
ması’nda doğması “durum u”nu da temelleıı-
Punktes das Jetzt auftaucht. U nd so diremediği gibi. Ve böylece Hegel zamanı oluş
versteht d e n n H egel auch in d er olarak betimlerken bile, bu oluşu zamanın
Charakteristik d e r Zeit als Werden
dieses in einem »abstrakten« Sinne,
“akışı” tasarımının çok ötesine geçen “soyut”
der ü te r die Vorstellung vom »Fluß« bir anlamda anlar. Buna göre, Hegel’in za­
der Zeit noch hiuausliegt. D er ange­ manı kavrayışının en uygun anlatımı zamanın
messenste Ausdruck d er Hegelschm
Zeitauffassung liegt d a h e r in d e r olumsıtzlamanın olunısuzlaması (eş deyişle nok-
Bestimmung der Zeit als Negation der tasallığııı olumsuzlaması) olarak belirleni­
Negation (das h e iß t d e r P uuktua-
lität). H ier ist die Jetztfolge im
minde yatar. Burada ‘Şimdiler’-dizisi en aşırı
extrem sten Sinne form alisiert und anlamda biçimselleştirilir ve ötesine gidile­
u n ü b erb ietb ar n ivelliert30. Einzig meyecek bir yolda düzleştirilir.30Hegel ancak
von diesem form al-dialektischen
Begriff d er Zeit aus verm ag Hegel
zamanın bu biçimsel-eytişimsel kavramından
einen Zusammenhang zwischen Zeit çıkarak zaman ve tin arasında bir bağlantı
und Geist herzustelleu. [433] kurabilir.

wa. a. O. § 258, Zusatz. ™ A .v .y ., § 258. Ek.


wAus dein Vorrang des nivellierten Jetzt
wird deutlich, daß auch die Hegelsche Be-
“ Düzleştirilmiş ‘Şimdi’nitı önceliğinden açıktır ki, Hegel
griftsbestim num g d e r Zeit dem Zuge des zam anın kavram -belirlenim inde k a b a zaman-aulayışmııı
vulgam i ZeİtverstaııdııLsses uitd das heißt izindedir ve bıı aynı zam anda g e le n e k s e l zaıııan-kavramını
zugleich dem traditionellenZeilbegrift folgt.
Es läßt sich zeigen, daß Hegels ZeilbegrifT
izlediği anlamına gelir, llcgel’in zaman-kavraımnın giderek
sogar diirkl aus d e r »Physik« des Am toteies d o ğ r u d a n A ristoteles’in “Fizik”indcn türetildiği bile gös­
geschöpft ist. In d e r »Jenenser Logik« (vgl. terilebilir. Ilegel’iıı doçentlik sınavı sırasında tasarlanan
die Ausgabe voıı G. Lassou 1923), die zur
Zeit der Habtliüuion Hegels entworfen wtude,
“J e n a M aııtığA ıda (yay. lıaz. G. Lassen, 1923) “Aıısik-
ist die Zcitatialyse d e r »Enzyklopädie« in lopcdi”ııiıı zaman çözümlemesi lüııı özsel bileşenlerinde
allen wesentlichen Stücken schon ausge- daha şimdiden biçimlenmiştir. Zaman üzerine kesim (s. 202
bildet. Der Abschnitt ü b er die Zeit (S. 202
IT.) enthüllt sich schon d e r rohesten Prü­ vss.) en kaba bir yoklam ada bile kendini A ristoteles’in
fung als eine Paraphrase d e r Aristotelischen zaman üzerine denem esinin bir yeniden bildirimi olarak
Zeitabhaiidlung. Hegelentwickelt bereits in
ortaya serer. H egel zam an-aıılayışını d ah a önce “Je n a
d e r »Jenenser Logik« seine Zeitanßassung
im Rahm en d er Naturphilosophie (S. 180), Maııtığı”ııda (s. 186) Doğa Felsefesinin çerçevesi içinde
deren erster Teil überschrieben ist mit dem geliştirmiştir ki, bunun ilk bölüm ü “Güneş Dizgesi” başlığını
Titel »System d e r Sonne« (S. 195). Im An­
taşır (s. 195). H egel zam an kavram ını etlıer ve devim
schluß an die Begrißsbestiintming \o u Allier
und Beweguug erö rtert Hegel d en Begriff kavram belirlenim leri ile bağıntı içinde tartışır. Uzay
b) HegeVin Zaman ve Tin Arasındaki Bağıntı b) Hegels Interpretation des Zusam­
menhangs stoischen Zeit und Geist
Üzerine Yorumu
Eğer edimselleşmesi içindeki tinin olumsuz- Wie ist d er Geist seilst verstanden,
daß gesagt w erden kann, es sei ihm
lamaıım olumsuzlaması olarak belirlenen zama­ gemäß, m it seiner Verwirklichnng in
na düşmesi tine uygundur denebilirse, tinin die als N egation d er N egation
kendisi nasıl anlaşılacaktır? Tinin özü kavram­ Ixstim m te Zeit zu fallen? Das Wesen
des Geistes ist d er Begriff. D arunter
dır. Bununla Hegel düşünülen birşeyiıı biçimi versteht Hegel nicht das augeschaule
olarak bir Cinsin sezilen evrenselini anlamaz; A llgem eine ein er G attung als die
Form eines Gedachten, sondern die
tersine, kendini düşünen düşüncenin biçimi­ Form des sich denkenden Denkens
ni, kendini— Ben-Değilin aynmsanması olarak selbst: das sich — als Erfassen des
— kavramayı anlar. Ben-Değilın ayrımsaııma- N icht-lch — Begreifen. Sofern das
Erfassen des Nicht-lch ein U n ter­
smın bir ayrımlaşma sunması ölçüsünde, bu scheiden darstellt, liegt im reinen
ayrımlaşmanın aynmsanması olarak arı kav­ B egriff als Erfassen dieses U nler-
ramda ayrımın bir ayırdedilmesi yatar. Buna scheidens ein U ntersch eid en des
Unterschieds. D aher kann Hegel das
göre Hegel tinin özünü biçimsel-apofantik bir Wesen des Geistes fomial-apoplian-
yolda olumsuzlamanın olumsuzlaması olarak tiscli als Negation d er Negation be­
stim m en. Diese »absolute Negativi­
belirleyebilir. Bu “saltık olumsuzluk” Des- tät« gibt die logisch formalisierte In­
cartes’ııı ‘conscientia ’n ın özünü onda gördüğü terpretation von Desccntes ’cogilo m e
lcogito me cogitare rem inin mantıksal olarak cogitare rem , worin e r das Wesen
d er conscientia sieht.
biçimselleştirilmiş bir yorumunu verir.

çözümlemesi burada da arkadan gelir. Gerçi eytişim daha d e r Zeit, Die Aıtal)«e des Raum es isi hier
noch nachgcordnel. W enngleich die Dia­
şimdiden kendini gösterse de, henüz daha sonraki katı,
lektik schon durchbricht, hat sie noch nicht
şematik biçimi taşımaz, ama henüz fenomenleri gevşek bir die sj» tc re starre, schematische Form, son­
yolda anlamayı olanaklı kılar. Kaııt’taıı Ilegel’iıı gelişmiş d ern erm öglicht noch ein aufgclockertes
dizgesine götüren yolda Aristoteles’in varlıkbiliminiıı ve Verstehen d e r Phänom ene. Auf dem Wege
von Kant zu Hegels ausgebildetem System
mantığının etkisi yine belirleyici olmuştur. Bu etki bir olgu vollzieht sich noch einm al ein entscheiden­
olarak çoktandır bilinmektedir. Aıııa etkinin yolu, türü ve d e r Einbruch d er Aristotelischen Ontologie
sınırları ise şimdiye dek eşit ölçüde karanlık kalmıştır. u n d Logik. Als Faktum ist das längst be­
kannt. Aber Weg, Art und Greuzen d e r Ein­
H egcPin “Jena Mantığı”ııın ve Aristoteles’in “Fizik” ve wirkung sind bislang ebenso dunkel. Eine
“Mctalızik”iniıı karşılaştırmalı so m u t bir yommıı yeni bir ışık konkrete vergleichende philosophische Inter­
düşürecektir. Yukarıdaki irdelemeler için kimi noktalan pretation der »Jenenser 1jogik« HegeisimA der
»Physik« und »Metaphysik« des Aristoteles wiid
kabaca belirtmek yeterli olabilir.
neues Licht bringen. Für die obige Betrach­
Aristoteles zamanın özünü ‘vüv’de görür, I legel ‘Şiıııdi’- tung m ögen einige rohe Hinweise genügen.
de. Aristoteles ‘vüv’u öpoo olarak alırken, Hegel ‘Şiıııdi’yi A risto te le s sieht das Wesen d e r Zeit im

“sınır” olarak alır. Aristoteles ‘vüv’u cmyufı olarak anlar­ vüv, H egel im Jetzt A falit das vüv als öpos.
H. nim m t das Jetzt als »Grenze«. A versteht
ken, Hegel ‘Şimdi’yi nokta olarak yorumlar. Aristoteles das vüv als crriyMi^, 11. interpretiert das Jetzt
‘vüv’ıı t 68 s ti olarak betimlerken, I legel ‘Şiıııdi’ye “saltık als Punkt. A kennzeichnet das vüv als t 6Ö€
bu” der. Aristoteles geleneğe uygun olarak xpÖToç ’tı atpaîpa Tt, H. uennf dasjetztdas »absoluie Dieses«.
A bringt überlieferungsgem äß xpÖTOÇ mit
olarak bağıntı içine getirirken, Hegel zamanın “döııgüscl d e r otpaTpa in Zusam m enhang. H. betont
gidiş”iııi vurgular. I legel hiç kuşkusuz Aristoteles'in zaman den »Kreislauf« der Zeit. /Agrfentgeht freilich
çözümlemesinin özeksel eğiliminden, vüv, öpoç, aTiyprj, die zentrale Tendenz der A ristotelischen Zeit-
aualyse, zwisoheu d em vüv, öpoç,
töSe ti arasında temellendirici bil bağıntıyı ( ökoÂouBeTv ) t 66 s ti einen Fundieruiigszusam m enhnng
açığa çıkarmaktan kaçar. — I legel’iıı uzayın zaman “oldu­ ( öko Xou6 eTv ) aufziideckeu. — Mit Hegels
ğu” savı ile Bergsoıı’uıı anlayışı, temellcııdirıııedcki tüm These: Der Raum »ist « Zeit, kom m t B etgsons
Auffassung bei aller Verschiedenheit d er
Ünlülüğe karşın, sonuçlarda bağdaşır. Beıgsoıı yalnızca B egründung im Resultat überein, ß. sagt
tersini söyler: Zanıaıı ( lem p s ) uzaydır. Bergsoıı'uıı zamaıı- n u r um gekehrt: Die Zeit (tem ps) ist Raum.
anlayışı da açıktır ki Aristoteles’in zaman üzerine deneme- Auch B e tg so n s Zeitaufiassung ist oflensieht-
D er Begriff ist sonach die sich Kavram buna göre ‘Kendi’niii kendini
begreifende Begriffenheit des Selbst, als
welche das Selbst eigentlich ist, wie es
kavrayan kavranmışlığıdır ki, böyle kavran­
sein kann, das heißt frei. »Ich ist der reine dığında ‘Kendi’ aslında olabileceği gibi, eş
Begriff selbst, der als Begriff zum Dasein deyişle özgürdür. “Ben arı Kavramın ken­
gekom m en ist«51. »Ich a b e r ist diese
erstlich reine, sich au f sich beziehende disidir ki, Kavram olarak belirli-Varlığa gel­
E inheit, und dies n ic h t unm ittelbar, miştir.”31 “Ama ben bu ilk olarak arı, kendini
sondern indem cs von aller Bestimmt­
heit und Inhalt abstrahiert utul in die
kendi ile bağıııtılayan birliktir, ve dolaysızca
F reih e it d e r schranken[434]losen değil, ama tüm belirlilik ve içeriği soyutlama­
Gleichheit mit sich selltst zurückgeht«5*. da ve kendi ile sınırsız özdeşliğe geri dön­
So ist das Ich »Allgemeinheit«, aber ebenso
uum iltellxir »Einzelnheil«.
mede budur.”32 Böylece ben “evrensellik,”
Dieses N egieren der Negation ist in ama o denli de dolaysızca “bireysellik”tir.
einem das »alrsolut U nruhige« des Olumsuzlamaıım bu olumsuzlaması hem
Geistes und seine Selbsloffenbarung, die
zu seinem Wesen g ehört. Das »Fort­ tiııiıı “saltık dingiııliksizliği” lıem de onun
schreiten« des in d e r G eschichte sich özüne ait olan kendini-bildirişidir. Tarihte
verw irklichenden G eistes trägt ein
»Prinzip d er Ausschließung«55 in sich.
kendini edimselleştiren tiııiıı “ilerlemesi”
D iese wird je d o c h nicht zu ein er kendi içinde bir “dışlaşma ilkesi”33taşır. Bu
Ablösung vom Ausgeschlossenen, son­ gene de dışlaşmış olanın bir çözülüşü değil
dern zu seiner Überwindung. Das über­
w indende u n d zugleich ertrag en d e
ama yenilişi olur. Yeııeıı ve aynı zamanda
S ichfreim achcn ch arak terisiert die dayanan ‘keııdini-özgür-kılma’ tiııiıı özgür­
Freiheit des Geistes. Der »Fortschritt« lüğünü niteler. Buna göre “ilerleme” hiçbir
Ix'deulct daher nie ein nur quantitatives

lieh aus einer Interpıetalioıı d e r Aristotelischen sinden gelişmiştir, ßergson’un tempsvc «ütnfc sorumum
Zehabhaudluug erwachsen. Es ist nicht lediglich
açımlayan Essai sur les donnees immediales de la amscience
eiu äußerer literarischer Zusam m enhang, daß
gleic hzeitig m it B.'s Essai sttr les donnees iimne- başlıklı incelem esinin Quid Aristoteles de loco senseni
diatesde la conscicnce, wo das Problem von icinps başlığı altındaki deneme ile eşzamanlı olarak çıkması
und du ree exponiert wird, eine Abhandlung B.’s salt dışsal yazınsal bir bağımı değildir. Aristoteles’in
eischien mit dem Titel: Quid Aristoteles d e loco
zamanı âpıOpoç Ktvqoecos olarak belirlemesi açısından,
senserit. Mit Kutksiclit a u f d ie A ristotelische
Bestimmung der Zeit als âpıOpoç kumioecos schickt Beıgsoıı zaman çözümlemesini soyamı bir çözümlemesi
B. der Analyse d er Zeit eiue solche der Zahlvo mus. ile başlatır. Uzay olarak zaman (bkz. Essai, s. 61)) nicel
Oie Zeit als Kaum (vgl. Essai p. 09) ist quantita­ ardışıklıktır. Süre /«tzamaıı kavramına karşı-yönclimden
tive Sukzession. Oie Datier wild aus d e r Gcgeti-
nitel ardışıklık olarak betimlenir. Bergson’uıı zaman
o rien tien m g a n diesem ZeitbegrifF als qualitative
Sukzcssiou beschrieben. F ür eine kritische kavramının ve geriye kalan zaman-anlayışlarıınn eleş­
Auseinandersetzung mit itogsows Zeitbegriff und tirel bir tartışmasının yeri burası değildir. Genel olarak
den übrigen Zeiiauifassungen d e r Gegenwart ist bugıuıım zaman çözümlemelerinde Aristoteles'in ve
hier nicht d e r Ort. Soweit in d eu heutigen Zeit­
analysen überhaupt ü b er Aristoteles und Kaut
Kant’ııı ötesine geçen özsel birşeyleriıı kazanılmış olması
hinaus etwas Wesentliches gewonnen wird, betrifft ölçüşümle, bunlar daha çok zauıan-anlayışıuı ve “zaman
es m ehr d ie Zeiterfassung und das »Zeitbewußt­ bilinci”ni ilgilendirirler. H egel’in zaman kavranıl ve
sein«. Der 1liu weis au f den direkten Zusam m en­ Aristoteles’in zaman çözümlemesi atasındaki doğrudan
hang zwischen Zeitbegriff und d e r A ristote­
lischen Zeilaiiafysesoll H. nicht eine »Abhängig­
bağıntıya değinmek U egel’e herhangi bir “bağımlılık"
keit « von ccltnen, sondern a u f die gnmdsätzlichs yüklemek değil, aıııa İm yakınlığın llcgcV'm Mantığı için
ontologische Tragweite dieser Filiation für die Hegel- ilkesel varlıkhilimsel önemine dikkati çekmektir. — “Aris­
sehe Z^grfrnufuicrksam m achen. — Über »Aristo­ toteles ve Hegel” üzerine, bkz. Nicolai Hartmaım’m
teles uud Hegel« \gl. den so ix*titelten Aufsatz von
Nicolai Hartmann inden Beiträgen zur Philosophie
Beiträgen zur Philosophie des deutschen Idealismus'u nda bu
des deutschen Idealismus, Bd. 3 (1923) S. 1-30. başlığı taşıyan deneme (Cilt. 3; 1923, s. 1-36).
3,Vgl. Hegel, Wissenschaft d. Logik, II. Bd. 3lBkz. Hegel, Wissenschaft der Logik, Cilt II (yay. haz.
(ed. Lasson 1923), 2. Teil. S. 220. 32a. a. O. Lasson, 1923), 2’ııd Bölüm, s. 220. ^A.v.y.
MVgl. Hegel, Die Vernunft in d e r Geschichte.
Einleitung in die Philosophie d e r Weltgeschich­ 33Bkz. Hegel, Die Vernunft in der Geschichte. Einleitung
te. Hrsg, von G. Lasson 1917, S. 130. in diePhil.derWellgesch., Yay. haz. G. Lasson 1917, s. 130.
zaıııaıı salt nicel bir ‘daha çok’u imlemez, ama M ehr, sondern ist wesentlich qual­
itativ und zwar von d er Q ualität des
özsel olarak niteldir ve dahası tinin niteliğini Geistes. Das »Forlschreiteu« ist
taşır. “İlerleme” bilinen bir ilerlemedir ve he­ gewußtes u n d in seinem Ziel sich
definde kendini bilir. “İlerlemesinin” her adı­ wissendes, ln jed em Schritt seines
»Fortschritts« h at d er Geist »sich
m ında tinin “kendi kendisini ereğinin ger­ selbst als das wahrhafte feindselige
çekten düşmanca engeli olarak yenmesi ge­ H indernis seines Zweckes zu ülicr-
wiuden«” . Das Ziel d e r Entwick­
rekir.”34 Tinin gelişiminin hedefi “kendi Kav­ lung des Geistes ist , »seinen eignen
ramına erişmek”tir.35Gelişimin kendisi “kendi Begriff zu erreich en « ” . Die Ent­
kendisine karşı sert, sonsuz bir kavgadır.”30 w icklung selbst ist »ein h arter,
u n e n d lic h e r K am pf g egen sich
Kendini kavramına getirmekte olan tinin selbst«” .
gelişiminin dinginliksizliği olumsuzlaınanm Weil die U n ru h e d er Entwick­
olumsuzlaması olduğu için, olumsuzlaınanm lu n g des sich zu seinem Begriff
bringenden Geistes die Negation der
dolaysız olumsuzlaması olarak “zamana” düş­ Negation ist, bleibt es ihm . sich ver­
mek kendini geliştirmekte olan tine uygun wirklichend, gem äß, »in die Zeit«
als die unm ittelb are Negation der
kalır. Çünkü “Zaman ‘orada’ olan ve bilince Negation zu fallen. D enn »die Zeit
kendini boş sezgi olarak sunan Kavramın ken­ ist d er Begriff selbst, d er da ist und
disidir; bu nedenle Tin zorunlu olarak Zaman­ als leere A nschauung sich dem Be­
w ußtsein vorstellt; desw egen er­
da görünür, ve arı Kavramını ayrımsamamış, scheint d er Geist notwendig in der
e.d. Zamanı yoketmemiş olduğu sürece Za­ Zeit u n d e r etscheint so lange in
manda görünür. Zaman dış, sezilen, ‘kendi’ d er Zeit, als er nicht seinen reinen
Begriff erfaßt, das heißt nich t die
tarafından ayrımsanmamış arı ‘kendi’dir, salt Zeit tilgt. Sie ist das äußere an ­
sezilen Kavramdır.”30 Böylece tin zorunlu ola­ geschaute vom Selbst nicht erfaßte
reine Selbst, d er n u r angeschaute
rak özüne göre zamanda görünür. “Dünya tarihi Begriff«” . So erscheint d er Geist
öyleyse genel olarak tinin zamanda sergile­ notwendig seinem Wesen nach in der
nişidir, tıpkı İdeanın kendini uzayda Doğa Zeit. »Die W eltgeschichte ist also
ü b e rh a u p t die A uslegung des
olarak sergilemesi gibi.”37* Gelişme devimine Geistes in tler Zeit, wie sich im
ait olan “dışlaşma” kendi içinde Yokluk ile bir Raum die Idee als N atur auslegt«
bağıntı gizler. Bu kendini şişiren ‘Şimdi’ olarak Das zur Bewegung der Entwicklung
gehörige »Ausschließeu« birgt eine
anlaşılan zamandır. B eziehung a u f das N ichtsein in
Zaman “soyut” olumsuzluktur. “Sezilen” sich. Das ist die Zeit, verstanden
aus dem sich aufspreizenden Jetzt.
oluş olarak, dolaysızca karşılaşılan ayrışmış D ie Zeit ist d ie »abstrakte«
‘keııdini-ayrıştırma’dır, “orada varolan,” eş Negativität. Als »angeschautes Wer­
deyişle elönünde-bulunan kavramdır. Elönün- den« ist sie das u n m ittelb ar vor-
fin d lich e, u n te rsc h ied en e Sich-
de-bulunaıı birşey olarak ve böylelikle tinin unlcr[435]scheiden, d er »daseien­
Dışı olarak zamanın kavram üzerinde hiçbir de«, das heißt vorhandene Begriff.
gücü yoktur; tersine, kavram “dahaçok zama­ Als V orhandenes und som it Äuß­
eres des Geistes hat die Zeit keine
nın gücüdür.”39 M acht über den Begriff, sondern
d er Begriff »ist vielmehr die Macht
d er Zeit«” .

MA.v.y., s. 132. MA.v.y. “ A.v.y.


«a. a. O. S. 132.
57Bkz. Phänomenologie des Geistes, “Werke,” Cilt II, s. 604 35a. a. 0 . 36a. a. O.
[Glöckner, S. 612; Tinin Göriingübiümi, İdea Yayınevi, § 801.] 37Vgl. P hänom enologie des Geistes.
^Bkz. Die Vernunft in der Geschichte, a.v.y., s. 134. YVW. II. S. CO-1 [Glöckner, S. 012J.
“ Vgl. Die Vernunft in d e r Geschichte,
»Bkz. Ansiklojxdi, § 258. a. a. O . S. 134.
*[Ing. çeviride (MR): ‘sergileme’ yerine ‘yorumlama.’] *Vgl. Encyklopädie, § 258.
Hegel zeigt die M öglichkeit d e r Olumsuzlamamn olumsuzlamasi olarak tinin
geschichtlichen Verwirklichung des
Geistes »in d er Zeit« im Rückgang
ve zamanın biçimsel yapısının aynılığı üzerine
auf die Selbigfce.il derformellen Struktur dönerek, Hegel tinin tarihsel edimselleşme­
von Geist und Zeit als Negation der Ne­ sinin olanağını “zamanda” gösterir. Tinin ve
gation. Die leerste, form al-ontolo­
gische und fornial-apophantische zamanın onda dışlaştıkları en boş, biçimsel-
AJjstraktiou, in die Geist u n d Zeit varlıkbilimsel ve biçimsel-apofaııtik soyutlama
en läu ß ert w erden, erm öglicht die
H erstellung ein er V erw andtschaft
ikisinin bir akrabalığının üretilm esini
beider. Weil aber doch zugleich die olanaklı kılar. Ama gene de aynı zamanda
Zeit im Sinne d er schlechthin nivel­ zaman saltık olarak düzleştirilmiş dünya-za-
lierten Weltzeit begriffen wird und
so ih re H erkunft vollends verdeckt
manı anlamında kavrandığı ve böylece kay­
bleibt, steht sie dem Geist als ein Vor­ nağı bütünüyle örtülü kaldığı için, ün ile el-
handenes einfach gegenüber. Des­ önünde-bulunan birşey olarak yalın bir karşıt­
wegen muß d er Geist aüerersl »in die
Zeit« fallen. Was gar dieses »Fallen« lık içine geürilir. Bu nedenle ün herşeyden önce
u n d die »Verwirklichung« des d er “zamana” düşmelidir. Bu “düşme”nin ve zaman
Zeit mächtigen und eigentlich außer
ih r »seienden« Geistes ontologisch
üzerinde gücü olan ve aslında onun dışında
bedeutet, bleibt dunkel. So wenig “olan” ünin “edimselleşme”sinin varlıkbilim-
Hegel den U rsprung der nivellierten sel olarak neyi im ledikleri karanlık kalır.
Zeit aufhellt, so gänzlich ungeprüft
läßt e r die Frage, ob d ie Wesens­
Hegel nasıl düzleştirilmiş zamanın kökeni
verfassung des Geistes als N egieren üzerine çok az ışık düşürüyorsa, yine öyle
d e r N egation ü b e rh a u p t anders ünin olumsuzlamanın olumsuzlamasi olarak
m öglich ist, es sei d e n n au f dem
G ru n d e d e r u rsp rü n g lic h en Zeit­
özsel yapılanışmın kökensel zamansallık
lichkeit. temeli üzerinde olmanın dışında genel olarak
O b Hegels Interpretation von Zeit olanaklı olup olmadığı sorusunu da bütü­
u n d G eist u n d ihrem Zusam­
m e n h an g zu R echt b este h t und nüyle yoklanmamış bırakır.
ü b e rh a u p t a u f ontologisch ur­ Hegel’in zaman ve tin ve aralarındaki ba­
sp rünglichen F u n d am en ten ru h t, ğıntı üzerine yorumunun doğru olup olma­
k an n je tz t n och nicht e rö rte rt
w erden. Daß jedoh die form al- dığını ve genelinde varlıkbiliılısel olarak kö­
dialektische »K onstruktion« des kensel temeller üzerine dayanıp dayanma­
Zusammenhangs von Geist und Zeit
überhaupt gew agt w erden kann,
dığını henüz tartışamayız. Gene de ün ve'za­
o ffenbart eine u rsprüngliche Ver­ man bağıntısının biçimsel-eyüşimsel “kurgu-
w andtschaft beider. Hegels »Kons­ lanışı”nm genel olarak göze alınabilir olması
truktion« h at ihren A ntrieb aus der
A nstrengung und dem Kampf um
olgusu ikisinin kökensel bir akrabalığın* açığa
ein Begreifen der »Konkretion« des çıkarır, Hegel’in “kurgulaması” itkisini ünin
Geistes. Das bekundet der folgende “somutlaşması”nı kavrama uğruna gösterilen
Satz aus dem Schlußkapitel seiner
»Phänomenologie des Geistes«: »Die
bir çabadan ve kavgadan alır. Bunu Tinin
Zeit erscheint daher als das Schicksal Görüngübilimi' ııiıı kapanış bölüm ünden şu
und die Notwendigkeit des Geistes, tümce bilinir kılar: “Zaman öyleyse henüz
d er nicht in sich vollendet ist, — die
Notwendigkeit, den Anteil, den das kendi içinde tamamlanılmış olmayan Tinin
Sclbstbewußlsein au dem Bewußt­ yazgısı Ve zorünluğû oku ak görünür, — öz-
sein hat, zu b ereich ern , die Un­
bilinciıı bilinçteki payını varsıllaştırma, ken­
mittelbarkeit des A nsich, — die Form,
in der die Substanz im Bewußtsein dinde'nin dolaysızlığını — tözün bilinçteki biçi­
ist, — in Bewegung zu setzen oder mini — devime geçirme, ya da evrik olarak,
um gekehrt das Ansich als das
Innerliche genom m en, das, was erst
içsel olan olarak alman ‘kendinde’yi, ilkin salt
innerlich ist, zu realisieren und zu içsel olanı olgusallaştırma ve açığa çıkarma,
e.d. onu Tinin öz-pekiuliği için doğrulama offenbaren, — d. lı. es iler Geıvilj-
lıeit seiner selbst zu vindizieren«*.
zorunluğu.”40 D ie v o rsteh en d e exislenziale
Buna karşı, oradaki-Varlığın bu varoluşsal Analytik des Daseins setzt dagegen
Analitiği ise olgusal olarak fırlaülmış varoluşun in d er »Konkretion« d er faktisch
geworfenen Existenz seil Klein, tun
kendisinin “somutlaşması” ile başlar ve bunu die Zeitlichkeit als deren ursprüng­
zamansallığı böyle varoluşu kökensel olarak liche Erm öglichung zu enthüllen.
[436] D er »Geist« fällt nicht erst in
olanaklı kılan şey olarak açığa serebilmek için d ie Zeit, so n d ern existiert als ur­
yapar. “Tin” ilkin zamana düşmez, ama zaman- sp rü n g lich e Zeitigung d e r Zeit­
sallığın kökensel zaınansallaştırması olarak varo­ lichkeit. Diese zeitigt die Weltzeit,
in deren H orizont die »Geschich­
lur. Zamansallık dünya-zamaııını zamaıısal- te« als in n erzeitiges G eschehen
laştırır ki, bunun çevreninde “tarih” zaınan- »erscheinen« k ann. D er »Geist«
içindeki ‘tarihsel olaylar’ olarak “görünebilir.” fällt nicht in die Zeit, sondern: die
faktische Existenz »fällt« als ver­
“Tin” zamana düşmez; tersine, olgusal varoluş fallende aus d er ursprünglichen,
kökensel, asıl zamansallıktaıı düşerken “dü­ eig en tlich en Zeitlichkeit. Dieses
»Fallen« alxx h at selljst seine exis-
şer.” Ama bu “düşme”nin kendisi varoluşsal tenziale Möglichkeit in einem zur
olanağım zamansallaşmasmm zaınansallığa ait Zeitlichkeit g e h ö re n d e n M odus
olan bir kipinde taşır. ih rer Zeitigung.

§ 8 3 . Oradaki-Varlığın Varoluşsal-Zamansal § 83. Die existenzial-zeilliche


Analytik des Daseins und die
Analitiği ve Genel Olarak Varlığın Anlamına fundantentalontologische Frage nach
ilişkin Temel-Varlıkbilimsel Soru dem Sinn von Sein überhaupt

Buraya kadarki irdelemelerin görevi olgusal D ie A ufgabe iler bish erig en Be­
trachtungen war, das ursprüngliche
oradaki-Varlığın kökensel bütününü asıl ve asılsız
Ganze des faktischen Daseins hin­
varolmanın olanakları açısından varoluşsal- sichtlich d e r M öglichkeiten des
varlıkbilimsel olarak onun kendi temeli üzerinde eigentlichen u n d uneigentlichen
Exislierens existenzial-ontologisch
yorumlamaktı. Zamansallık kendini bu temel am seinem Grunde zu interpretieren.
olarak ve böylelikle kaygının Varlık-anlamı Als d ieser G ru n d u n d somit als
olarak açığa sermiştir. Buna göre oradaki-Var- Seiussinn der Sorge offenliarte sich
die Zeitlichkeit. Was d ah er die vor-
lığııı hazırlayıcı varoluşsal Analitiğinin zaınaıı- hereitende exislenziale Analytik lies
sallığın ortaya serilmesinden önce sunmuş Daseins vor d e r Freilegung d er
olduğu şey bundan böyle oradaki-Varlığın Var- Zeitlichkeit bereilgeslelll hat, ist
n u n m e h r in d ie ursp rü n g lich e
lık-bütünlüğünüıı kökensel yapısına, zaman- S tru k tu r d e r S einsganzheit des
sallığa geri alınmıştır. Daha önce yalnızca “belir­ Daseins, die Zeitlichkeit, zumckge-
nommen. Aus den analysierten Zeiti-
tilen” yapılar “temellendirmelerini” kökensel gungsmöglichkcilcu d er ursprüng­
zamanın çözümlenmiş zamansallaştırma-ola- lichen Zeit haben die früher n u r
ııaklanndaıı kazanmışlardır. Ama oradaki-Var- eist »aufgezeigten« Strukturen ihre
»Begründung« erhalten. Die Her­
lığm Varlığının yapılanışınm sergilenişi gene ausstellung der Seinsverfassung des
da yalnızca yollardan biri olarak kalır. Hedef Daseins bleibt aber gleichwohl n u r
ein Weg. Das Ziel ist die Ausarbei­
genel olarak Varlık-sorusuııuıı geliştirilmesidir.
tung iler Seinsfrage ülxThaupt. Die
Varoluşun tematik Analitiği kendi yanından thematische Analytik d er Existenz

«ßkz. P h ä n o m e n o lo g ie d e s G eiste s, a.v.y., s.605 [S.613J. « v Kl.Pl.ä..o,»e..o!oK<e des Geistes, a.


| T in in G ö tü n g iiln ü m i, İılea Yayınevi, § 801.] a. o . S. 605 [S.613J.
Gl 1

b e d a rf ihrerseits erst tles Lichtes ilkin önceden açıklanmış olan genelde Varlık
aus d er zuvor geklärten Idee tles
Seins ü b erh au p t. Das g ilt zum al
düşüncesinin ışığına gereksinir. Bu özellikle
dann, wenn der iu d er Einleitung Girişte herhangi bir felsefi araştırmanın ölçü­
ausgesprochene Satz als Richtmaß
nü olarak bildirdiğimiz ilkeye sarılırsak geçer
jeglicher philosophischen Untersu­
chung festgehallen wird: Philoso­ lidir: Felsefe evrensel feııomenolojik varlık
phie ist universale phänom enolo­ bilimdir, oradaki-Varlığın hermeneutiğindeıı
gische O ntologie, ausgehend von
der H erm eneutik des Daseins, die
yola çıkar ki, varoluşun Analitiği olarak tüııı
als Analytik tler Existenz das Ende felsefi soruşturmanın yol gösterici çizgisini
des Leitfadens alles philosophischen ondan kaynaklandığı ve ona geri döndüğü nok­
Fragens d o rt festgem acht hat, wor­
aus es entspring und wohin es zurück- tada saptamıştır.41Hiç kuşkusuz bu sav bir inak
schlägC". Freilich darfauch die 'Diese olarak değil, ama henüz “üstü örtülü” ilkesel
nicht als Dogma gelten, sondern als sorunun formülasyonu olarak geçerlidir:
Formulierung tles noch »eingehüll-
ten« grundsätzlichen Problems: läßt Varlıkbilim varlıkbilimsel olarak temellen-
sich die O ntologie ontologisch be­ dirilmeye izin verir mi, yoksa o da varlıksalbir
gründen oder Ix tlarf sie auch hierzu
eitles ontischm Fundam entes, und
temele mi gereksinir, ve hangi varolaıı-şey
welches Seiende muß tlie Funktion temellendirme işlevini üstlenmelidir?
der Fundierung ülx-rnehmen? Varolan oradaki-Varlığın Varlığı ile ora-
Was so einleuchtend erscheint
wie tler U nterschied tles Seins tles daki-Varlık karakterinde olmayan varolaıı-şey
existierenden Daseins gegenüber (örneğin elönünde-buluııuş) arasındaki ayrını
dein Sein des nichltlaseinsmäßigeu gibi aydınlatıcı görünen şey gene de varlık-
[437] Seienden (V’o rhandenheit zum
Beispiel), ist doch nu r tler Ausgang bilimsel sorunsalın yalnızca başlangıç noktası­
tler ontologischen P roblem atik, dır, üzerinde felsefenin kendini dinginleştire-
alter nichts, w olxi die Philosophie
sich beruhigen kann. Daß die an­
bileceği birşey değil. Antikçağ varlıkbiliminiıı
tike Ontologie mit »Diuglxgritlen« “Şey kavramı” ile çalıştığı ve “bilinci Şeyleş-
arb eitet u n d daß die G efahr be­ tirme” gibi bir tehlikenin olduğu çoktandır
steht, tlas »Bewußtsein zu verding­
lichen«, weiß mau längst. Allein was
bilinmektedir. Ama Şeyleştirme neyi imler?
bedeutet Verdinglichung? Woraus N ereden kaynaklanır? Niçin Varlık “en ya­
entspringt sie? Warum wird tlas Sein
kında” elönüııde-bulunandan “kavranır,” aıııa
gerad e »zunächst« aus dem
Vorhandenen »begriffen« undnichl daha da yakında yatan elaltıııda-bulunandan
aus dem Z u h a n d en eu , tlas doch değil? Niçin Şeyleştirme her zaman egeme­
noch näher liegt? Warum kom m t
diese Verdinglichung im m er wieder
nliğini uygulamak içiıı gelmeyi sürdürür?
zur 1ierrschafl? Wie ist das Sein des “Bilincin” Varlığı olumlu olarak nasıl yapılan­
»Bewußtseins« positiv strukturiert, dırılır da, Şeyleştirme ona uygunsuz kalır?
so tlaß Verdinglichung ihm unange­
messen bleibt? G enügt überhaupt
“Bilinç” ve “Şey” arasındaki “ayrım” genel ola­
d e r »U nterschied« von »Bewußt­ rak varlıkbilimsel sorunsalın kökensel bir açı­
sein« und »Ding« für eine ur­
nımı için yeterli midir? Bu sorulara yanıtlar
sprüngliche Aufrollung d er onto­
logischen Problematik? Liegen die yolumuzun üzerinde mi yatar? Ve Varlığın
A ntw orten a u f diese Fragen am anlamı sorusu formüle edilmemiş ve açıklan­
Wege? U nd läßt sich tlie Antwort
auch n u r suchen, solange die Frage
mamış kaldıkça yanıtı herhangi bir biçimde
nach dem Sinn des Seins überhaupt araştırmamız bile olanaklı mıdır?
ungestellt und ungeklärt bleibt? Varlık “düşüncesinin olanağı ve kökeni
Nach dem LIrsprung und d er
Möglichkeit d er »Idee« tles Seins
üzerine biçimsel-mantıksal “soyutlama” aracı­
lığıyla— eş deyişle soru ve yanıt için güvenilir üb erh au p t kann nie n ıiu len Mitteln
formal-logischer »Abstraktion«, das
bir çevren olmaksızın — araştırma yapılamaz. heißt nicht oh n e sicheren Frage- uud
Temel varlıkbilimsel sorunun aydınlatılması A ntw orthorizont geforscht werden.
Es gilt, einen Wigzur Aufhellung der
için bir yol aranmalı ve [bu yoldan] gidilmeli­
ontologischen Fundanientalfrage zu
dir. Bu yolun biricik yol ya da genel olarak su ch en u n d zu gelten. O b e r d e r
doğru yol olup olmadığına ancak o yol alın­ einzige o d er üb erh au p t d er rechte ist,
das k an n erst nach dem G ang e n t­
dıktan sonra karar verilebilir. Varlığın yorumu schieden w erden. D er Streit bezüg­
ile ilgili çatışma yatıştırılamaz, çünkü henüz lich d e r In te rp re ta tio n des Seins
alevlenmiş bile değildir. Ve sonunda bu “rasgele kann h icht geschlichtet werden, weil
er noch nicht einm al entfacht ist. U nd
seçilecek” bir çekişme değildir; tersine, çatış­ am E nde läß t e r sich n ic h t »vom
manın alevlenmesi bir hazırlığı gerektirir. Zaun b rech en « , so n d ern das Ent­
fach en des S treites b e d a rf schon
Önceki araştırma yalnızca buna doğru yol
einer Zurüstuug. I lierzu allein ist die
almaktadır. Bu araştırma nerede durur? vo rlieg en d e U n tersu ch u n g unter­
“Varlık” gibi birşey varolan oradaki-Var- wegs. Wo steh t sie?
So etwas wie »Sein« ist erschlos­
lığa anlama olarak ait olan Varlık-anlayışında sen im Seinsverständnis, das als
açığa serilmişdr. Varlığın ön ama kavramsal Verstehen zum exisderenden Dasein
olmayan bir açığa serilmişliği varolan dün- g eh ö rt. D ie vorgängige, obzwar
unbegriffliche Erscblossenheit von
yadaki-Varlık olarak oradaki-Varlığııı varolan- Sein erm öglicht, daß sich das Dasein
şeyler ile, dünya-içinde karşılaştığı şeylerle als exisüerendes In-der-Well-sein zu
Seiendem, dem innerweldich begeg- ■
olduğu gibi varolan olarak kendisi ile de iliş­
n en d e n sowohl wie zu ihm s e ilst als
kiye girebilmesini olanaklı kılar. Varlığın açığa exisüerendem , verhalten kann. Wie
serici anlaşılması genel olarak oradaki-Varlığa ist erschließendes Verstehen von Sein
daseinsmäßig überhaupt möglich? Kann
özgü bir yolda nasıl olanaklıdır? Soru yanıtını die Frage ihre Antwort im Rückgang
Varlığı anlayan oradaki-Varlığııı kökensel Var- au f die ursprüngliche Seittsverfassung
lık-yapılanışına geri giderek kazanabilir mi? des S ein v ersteh eu d en Daseins
gewinnen? Die existenzial-ontolo-
Oradaki-Varlık bütünlüğünün varoluşsal-var- g ische V erfassung d e r D aseins­
lıkbilimsel yapılanışı zamansallıkta temelle­ ganzheit g ründet in d er Zeiüichkeit.
D em nach m uß eine ursprüngliche
nir. Buna göre ekstatik zamansallığııı kendi­
Zeitigungsw eise d e r ekstatischen
sinin kökensel bir zamansallaştırmayolu genel Zeitlichkeit selbst d en ekstatischen
olarak Varlığın ekstatik tasarını olanaklı kılma­ Entwurf vou Sein ülierhaupt erm ög­
lichen. Wie ist dieser Zeidgungsmo-
lıdır. Zamansallığııı zamansallaştırına kipi dus d e r Z eitlichkeit zu in te rp re ­
nasıl yorumlanacaktır? Kökensel zamandan tieren ? F ü h rt ein Weg von d e r
Varlığın anlamına götüren bir yol var mıdır? ursp rü n g lich en Zeit zum Sinn des
Seins? O ffenbart sich die Zeit s e ilst
Zaman kendini Varlığın çevreni olarak açığa als H orizont des Seins?
çıkarır mı?
EKLER
Türkçe-Almanca
Sözlük ve Açıklamalar

Çeviride olanaklı ve uygun olduğu her durumda her bir Almanca sözcük tek bir
Türkçe sözcük ile karşılandı ve bu uygulama yine olanaklı ve uygun olduğu ölçüde
felsefi ya da fenomenolojik önemleri olmayan sözcükler durumunda da sürdürüldü.
Sözcük altlarında verilen alıntılar Heidegger'in kurguladığı fenomenolojik bütünün
ana hatlarını toparlama açısından yararlı olabilirler. Fenomenoloji hiç kuşkusuz
klasik felsefenin nesnelliği ile uzaktan yakından ilgisi olmayan öznel bir bakış
açısıdır ve böyle olarak kabul edilmeli ve anlaşılmalıdır. Bu düzeye dek, sözcüklere
eklenen açıklamalar bir düzeltme değil, ama özsel olarak Heidegger’in çözüm­
lemesini klasik felsefenin kavram çözümlemeleri ile karşılaştırma içinde belirgin
olarak açığa çıkarma amacını taşırlar. Anlak (çözümleyici düşünme yetimiz) feno­
menolojik bir metni yeniden birleştirme araçlarından yoksundur. Kavramsal bağın­
tıların bu yönteme bağlı belirsizliklerinden ötürü, bu analitik bilinç dışsal sözcük-
çağrışımlan arasında yolunu bulamaz. Klasik Felsefe bu tür bilinçsiz-dışsal bağın­
tıları tanıtlanabilirlikleri açısından sınayacak kavramsal bağıntılar sunar, böylelikle
gerçek olup olmadıklarını, varolup olmadıklarını saptamanın ölçütünü sağlar.

A ‘görme,’ ‘algılama’ yöntemidir. Ama


açığa çıkarılmıştık: Entdecktheit gerçekte bütün bir fenomenolojik
açığa çıkarmak: entdecken yöntemin kendisinin sözde yadsı­
'Açığa serm ek’ten (erschließen) nan ama bilinçsizce doğrulanan
ayrı olarak insansal-olmayan şeyler bir kavramlar, yargılar, tasımlar ve
için kullanılır. çıkarsamalar yapısı üzerinde işle­
açığa serilmişlik: Erschlossenheit (‘orta­ mesi ölçüsünde, Heidegger’in ken­
ya serme’nin koşulu) disi arada bir sözcüğü ‘çıkarsama’
[260]: “açığa serilmişlik, eş deyişle anlamında kullanmanın önüne
ruhsal-durum eşliğindeki bir an­ geçemez.
lama’’ :: “die Erschlossenheit, das açıklık: Lichtung (bkz. lumen naturale)
ist durch ein befindliches Verste­ algı, duyusal: Vernehmen, aisthesis (Yun.)
hen” [33]: “AfoBnoıs, birşeyin yalın, du­
açığa serme: Erschließung yusal algısı, Yunanca anlamda
açığa sermek: erschließen “gerçek”tir, ve dahası sözü edilen
[170]: “Oradaki-Varlığa özgü tüm Aöyoçtan daha kökensel olarak
açığa sermenin temel türü, e.d. an­ böyledir. Bir aTo9noı$ her durumda
lama” :: “alles daseinsmäßigen Er- kendi ISıasını, gerçekten tam ola­
schließens, das Verstehen.” — Al­ rak onun yoluyla ve onun için eri­
manca ‘erschließen’ sözcüğü ‘açı­ şilebilir varolan-şeyi hedeflediği
ğa serm ek’ karşılığının yanısıra sürece (örneğin görmenin renkleri
‘çıkarsamak’ anlamına da gelir. hedeflemesi gibi), algı her zaman
Heidegger fenomenolojik olmayan gerçektir.” [335]: “algılama ve bun­
ikinci anlamı dışladığını belirtir da temellenen kuramsal bilgi” ::
[75], çünkü fenomenolojik yöntem “Vernehmen und dem darin grün­
bir çıkarsama/uslamlama değil, bir denden theoretischen Erkennen.”
— Fenomenolojik yöntem görün- aralık: Abstand; Spanne [409]
güsei bir yöntem, özsel olarak gör- arkada bırakılamaz (yetişilemez, geçi­
gül bir yöntemdir ve Heidegger lemez): unüberholbare
‘fenomen’i algı ile ilişkilendirmek- arkadan-konuşma, karalama: Nachreden
le onu ‘görüngü’den ayırma yö­ asıl: eigentlich
nündeki kendi girişimini çürüt­ ‘eigen’ :: ‘kendinin.’ — Heidegger
tüğünü kabul etmez. Algı özsel sözcüğü gerçek-olmayan ile kar­
olarak ‘duyusal’ imlemli bir söz­ şıtlık içinde olmaktan çok, dildeki
cüktür ve ‘düşünsel algı’nın bir eğ­ kökeni ile uyum içinde kullanır;
retileme olması ölçüsünde, feno­ karşıtı ‘yanlış’ değil, ama ‘kendisi
menolojik yöntem kendini birincil olmayan’dır (‘uneigentlich’),
olarak görsel-işitsel algıya sınır­ asillik: Eigentlichkeit
lamak zorundadır. Algının gerçek asılsızlık: Uneigentlichkeit
olduğu (ya da bilgi ürettiği) görüşü aşkın: transzendent
antik sofistlerden bu yana doğal ‘Aşkın’ sözcüğünün ona yüklenen
bilinç ‘felsefeciiiğinin’ savunduğu ıvır zıvırdan ayrı olarak bütünüyle
şeydir (algının bilgi ile ilişkisi üze­ olağan bir anlamı vardır. Bu söz­
rine bkz. özellikle Platon, Theate- cük karşısında ilkin neyin aşıldığı
tus). Algının gerçekliğinin ölçütü sorulmalıdır. Düşünce kendi kav­
açıkça ‘das Man’dır ve sonuç ek­ ramında ‘duyusal’ olanın aşılması­
siksiz bir göreciliktir. nı imler ve kavramsal düşünce ala­
alıkoymak: aufhalten (‘wohnen’ değil) nında böyle bir aşkınlığı yineleyip
analitik: Analytik durmanın bir gereği ve anlamı yok­
anlam: Sinn tur. Sözcük insan bilgisinin ‘sınır­
[153]: “... oradaki-Varlık karakterin­ lanması’ ve böylece insanın küçül­
de olmayan Varlık-türündeki tüm tülmesi ile ilgili olarak kuşkucu ba­
varolan-şeyler anlamsız olarak, kış açılarında popülerdir ve birşey-
özsel olarak her anlamdan yoksun lerin ‘insanı aştığında’ diretmek bir
olarak kavranmalıdır” :: “... muß tür alçakgönüllülük, geri çekilme,
alles Seiende von nicht-daseins­ ürkeklik gibi ruh durumlarından
mäßiger Seinsart als unsinniges, doğar.
des Sinnes überhaupt wesenhaft aşkınlık: Transzendenz
bares begriffen werden.” aşkınsak transzendentale
anlama: Verstehen atama, atamak: Angabe, angeben
[223]: “anlam a” ya da “oradaki- ayırdedilmiş: ausgezeichnet
Varlığın açığa serilmişliği” :: “Ver­ ayrımsızlık: Indifferenz
stehen” ya da “der Erschlossen- ayrıştırmak (çözümlemek): auseinan­
heit des Daseins.” derlegen
anlaşılırlık: Verständlichkeit
anlatım: Ausdruck B
anlatmak, bildirmek: ausdruck, aussp­ bağımsız: eigenständig
rechen bağıntı: Beziehung
apofantik: apophantisch bağlama: Verbindung
Husserl’de yüklemleyici yargılarla bağlılaşım: Korrelation
ya da yargı kuramı ile ilgili. Aristo­ başat: vorherrschenden
teles’te ‘logos apofantikos’ öner­ Başkası: Andere, der
menin temel özne-yüklem biçimini başvurma: Anruf (Aufruf:: çağırma; Ruf
belirtir. :: çağrı)
beklemede olma: Gewärtigen (Al- boyunca kesintisiz olarak kullan­
manca’da bu ’bekleme’de ‘hesaplaş­ ması kullandığı yöntemde usun
maya hazır olma’ imlemi bulunur) değil ama ‘bilincin’ tasarımsal içe­
beklemek: erwarten riğinin geçerli olmasına bağlıdır.
belgitleme: Nachweis, Erweisung; De­ bildirim: Verlautbarung; Aussagesatz
monstrieren (tanıtlamak değil) bildirme: Verlautbarung
‘Belgitleme’ ‘düşünme’den çok ‘gör­ bilgilendirme, aydınlatma: Aufschluß
selliği,’ ‘gösterme’yi (‘monstrere’) bilinç: Bewußtsein
imler ve buna göre Heidegger’!n birbiri-ile-birliktelik: Miteinander
fenomenolojik kullanımının gerek­ bi rbiri-ile-bi rlikte-Varlık: Miteinandersein
sindiği doğrulama aygıtıdır. Hei­ birimsel: einheitlich
degger zaman zaman alışkanlıkla birincil: ursprünglich (kökensel)
‘tanıtlama’ kavramını kullansa da, birlikte-oradaki-Varlık: Mitdasein
bundan özellikle kaçınmalıdır, çün­ birlikte-Varlık: Mitsein
kü bunda us mantıksal/kavramsal Mitsein :: ile-Varlık (ya da birlikte-Var-
zorunluğu hedefler ve dışsal-eti- lık). Mitdasein:: ile-oradaki-Varlık (ya
molojik bağıntılarla ilgilenmez da birlikte-oradaki-Varlık). Mitwelt::
(bkz. ‘tanıtlama’). Heidegger’in yön­ ile-dünya. (Bu eklemlemelerde ‘ile’ ve
teminin ‘gerçeklik’ üretmede kul­ ‘birlikte’ eşdeğerde kullanıldı.)
landığı daha başka aygıtlar arasın­ birşey olarak birşey: etwas als etwas
da şunlar da bulunur: Betimleme bir-yere-aitlik: Hingehörigkeit
(Charakteristik), belirtme (Anzei­ boş konuşma: Gerede
gen), kanıtlama (Ausweisung), ser­ boşlama, atlama, yapmama: unterlas­
gileme (Aufweisung), görünme sen
(Erscheinen), gösterme (Zeigen), boyun eğme: Angewiesenheit
görme (Seheri), öne çıkarma (He­ boyun eğmek, boyun eğiş: anweisen,
bung, Abhebung), açığa çıkarma Angewiesenheit
(Entdecken), açığa serme (Erschlie­ bölge: Gegend
ßen), açıklık kazandırma (Offenba­ bulunmayış, yokluk: Abwesenheit
ren), yorumlama-ortaya serme bulunuş: Anwesenheit
(Auslegung), yorum (Interpreta­ bundan-böyle-orada-olmayan-Varlık:
tion), bakış/görüş (Blick), göz Nichtmehrdasein
önünde canlandırma (Vergegen­ buraya: hierhin
wärtigung). bütün-Olabilme: Ganzseinkönnen
belirlemek: bestimmen bütün-Varlık: Ganzsein
belirlenim: Bestimmung
belirlilik, nitelik: Beschaffenheit C
belirtik: ausdrücklich can sıkıntısı: Mißmut
belirtme: Zeigen cisimsel şey: res corporea
belirtmek, göstermek: anzeigen, zeigen
benimkilik: Jemeinigkeit: ç
betimleme, niteleme, karakterizasyon: çağırmak: aufrufen
Charakteristik çağrı:Ruf (Anruf:: başvuru; Aufruf:: ça­
Fenomenolojik yöntemin tanıtla­ ğırma)
ma değil, ama görsel-işitsel açığa çekingenlik: Scheu
çıkarma araçları üzerine işlediğini çeper: Umkreis
anımsayalım. Heidegger’in ‘Cha­ çevre: Umwelt (sözel olarak: ‘çevre-
rakteristik’ anlatımını tüm metin dünya’)
Sözcük yapısal olarak ‘das Um- yanıtlanışında herşey çıkarsamacı
zu,’ ‘Umgang’ ve ‘Umsicht’ ile ben­ bir temellendirme çevresinde de­
zerlik gösterir, ğil, ama bir temelin ortaya serilme­
çevrelemek: umschließen si ve sergilenmesi çevresinde dö­
çıkarsama: ableitung [8] ner.” 'Kısır döngü’ bir uslamlama
Fenomenolojik olarak yararsız, as­ yanlışlığıdır ve fenomenolojik yön­
lında yanıltıcı bir kurgulama (Kons­ tem doğası gereği bundan bağışık
truktion) aygıtıdır, olmalıdır.
çoğunlukla: zumeist duygu:Gefühl
duyu:Sinn
D duyum: sensatio
dalış: Absturz duyunç: Gewissen
davranmak: verhalten duyurma: Ausrufen; Melden
dayanmak: wahren dünya: Welt [64-5]
değişki: Modifikation dünyadaki-Varlık: ln-der-Welt-sein
dehşet: Erschrecken: dünya-içinde: innerweltlich
demek, demek istemek, -e denk düş­ dünyasallık: Weltlichkeit [64]
mek: besagen dünya-tarihsel olaylar: weltgeschicht­
demin: soeben liches Geschehen [381]
deneyim-olgusu, görgül olgu: Erfah­ dürtü: Drang
rungstatsache düşkünlük: Hang
destek: Anhalt düşmek: verfallen (sözcük ‘bozulma,’
devinirlik: Bewegtheit (elönünde-bulu- ‘yozlaşma’ anlamlarını da taşır)
nan şeylere özgü 'Bewegung’ ile kar­ düşüş: Verfallen
şıtlık içinde, varoluşa özgü) [175]: “‘Dünya’ içine düşmüşlük bir-
dışarda-duran: Ausstand biri-ile-birlikte-Varlığa soğrulma
‘Ausstehen’ sözel olarak, ‘dışarda- demektir, ama ancak bu sonuncu­
durma’ demektir. Anlatım ‘yerinde su boş konuşma, merak ve ikircim
olması gerekirken yerinde olm a­ yoluyla güdüldüğü sürece.” —
yan,’ ‘henüzeksik olan,’ ‘henüz açık’ Heidegger insanın düştüğünü be­
olan (örneğin bir borç durumunda lirtir, ama nereden düştüğü konu­
olduğu gibi) vb. anlamlarında kul­ sunda herhangi birşey söylemez.
lanılır. ‘Düşüş’ bildiğimiz gibi dinsel bir
dışarda-Varlık: Aussein mittir ve insanın bir tür doğal suç­
-diği sırada: damals, als .... suzluk durumundan uzaklaşması­
-diği zaman, ...diğinde: dann, wann ... nı anlatır. Klasik felsefede insan
dikbaşlılık: Aufsässigkeit Doğanın ve Tinin birliği olarak gö­
dil: Sprache rülür, doğallıktan onu da kapsaya­
diretmek: anhalten rak tinselliğe yükselir, ve tüm Var-
dirençlilik: Widerständigkeit lığı-Gerçekliği bilme yeteneğin-
doksografi: görüş kolleksiyonculuğu dedir. Yine, Heidegger’in düşüşte
döngüsel tanıtlama: Zirkel im Beweis [7] olan fırlatılm ış insanının tersine,
Heidegger fenomenolojik yorumla­ bir düşünce, etik duygu ve estetik
ma ya da çözümleme yönteminde duyarlık olan özsel gizilliğini edim­
(‘varoluşsal Analitik’) gerçekte sel leşti rmekte, özsel olarak özgür­
herhangi bir kısır döngü ile karşı­ lük tarafından belirlenen sürecin­
laşmanın olanaksız olduğunu be­ de sonsuz ereğine doğru gelişmek­
lirtir [175]: “... çünkü sorunun tedir. — Klasik felsefe analitik bir
‘ideal ve reel’ ayrımı yaparak elönünde-bulunuş: Vorhandenheit
insanı değersiz bir görüngüye in­ El-önünde-bulunuş hiç kuşkusuz
dirgemez, ama onun kendinde o — etimolojik olmanın büyük önem
sonsuz değerlerin öznesi olduğu­ taşıdığı bir durumda — ‘elde’-bu-
nu tanıtlar. Nihilizm ve kötümserlik lunuş (‘presence-at-hand’) demek
salt bu özgürlük olanağı karşısın­ olamaz. Elönünde-bulunuş insan­
da olanaklıdır ve kendinde bu ere­ dan (‘Dasein’) başka ve belki de in­
ğe duyulan özlemin olumsuz anla­ san sorunları ve etkinlikleri ile
tımıdır. Heidegger’in ‘düşüş’ tema­ doğrudan ilgileri olmayan varolan-
sı her nedense pekçok belirtisi ile şeylerin ( existentia) bulunuşunu
modern tine daha başından bulaş­ anlatır: Güneş, ay, yıldızlar, atom­
mış olduğunu gösteren ve ‘Da- lar vb. Gene de, ‘el-önünde-bulu-
sein’ın düşmüşlüğü için görgül nuş’ ‘el’i, büyük olasılıkla ‘insan
doğrulama sunan bir etik ‘düş­ eli’ni varsayar ve bunun yokluğu
müşlük’ durumu ile örtüşür. durumunda ilgili ‘nesnelere’ ne
düşünüp taşınma: Überlegung olacağı sorulmalıdır. ‘Elaltında-bu-
düzenleme: Einrichtung lunuş’ anlatımı araç-gereç türünde
düzleştirme: Einebnung (boyuneğme- varolan-şeylerin varlığını anlatmak
nin sonucu sıradanlaştırma; herşeyin için kullanılır. [211]: “Vorhanden­
aynılaştırılması; s. [127]) heit und Zuhandenheit sind Modi
der Realität.”. [203]: “tam olarak
E reel olanın anlamında dünya-için-
-e aitlik: Zugehörigkeit de varolan-şey, salt elönünde-bu-
eklenti: Dreingabe: eklenti (005) lunan şey” :: “das innerweltliche
eksiklik: Mangel Seiende im Sinne des Realen, nur
ekstase (bkz. ‘götürülme: Entrückung’): Vorhandenen.” [71]: “elaltinda-bu-
EKOTCXTIKÖV lunan gene de yalnızca elönünde-
ekstatik: ekstatisch bulunanın zemininde ‘vardır’” ::
‘Ekstase’ sözcüğü Yunanca “ £ k o - “Zuhandenes »gibt es« doch nur
Taoıs :: dışarı çıkarma, uzaklaştır­ auf dem Grunde von Vorhande­
ma” sözcüğünden türetilmiş ve za­ nem.” [183]: “elönünde-bulunuş
manla ‘dalınç,’ ‘kendinden geçme’ (“realite,” “dünya”-edimselliği” ::
anlamını da kazanmıştır. Heideg­ “Vorhandenheit (»Realität«, »Welt«-
ger sözcüğün özellikle ‘existieren’ Wirklichkeit).”
ile eş-kökenselliğini göz önünde elönünde-Varlik: Vorhandensein
tutar (bkz. ‘götürülme), ‘Dasein’ın ‘insan’ı anlatmak için
elaltında-bulunuş: Zuhandenheit kullanılması bir tür ‘dil kayması’
[71] “Elaltında-bulunuş “kendin­ yaratır ve sözcüğün doğal dildeki
de” olduğu gibi alınan varolan- anlamlarını sözcüksüz bırakır (‘bu­
şeyin varlıkbilimsel-kategorisel lunuş,’ ‘varoluş’/'Vorhandensein,’
belirlenimidir. Ama elaltında-bulu- ‘yaşam,’ ‘varlık’). ‘Vorhandensein’
nan gene de yalnızca elönünde- da ‘das Seiendes’ ve başkaları gibi
bulunanın zemininde ‘vardır.’” :: bu sözcük açığını gidermek için
“Zuhandenheit ist die ontologisch- başvurulan çözümler arasındadır.
kategoriale Bestimmung von Seien­ en yakından ve çoğunlukla: zunächst
dem, wie es »an sich« ist. Aber Zu- und zumeist [370]. Ayrıca: ilk olarak,
handenes »gibt es« doch nur auf ilkin; yaklaşık olarak. (MR: proxi-
dem Grunde von Vorhandenem.” mally.)
Heidegger bu sözcüğü ve onunla Ausdruck verstehen wir aber ent­
birlikte ‘çoğunlukla’ anlatımını, bir sprechend der Verwendung von
bakıma ‘tem atik’ olanla karşıtlık Besorgen als Terminus für ein
içinde, sıradan bir gözlem, dene­ Existenzial. Die ‘Fürsorge’ als fak­
yim vb. gibi bir bilinç durumu ile tische soziale Einrichtung zum
ilişki içinde kullanır. [370]: “Önü­ Beispiel gründet in der Seinsver­
müzdeki çözümlemelerde sık sık fassung des Daseins als Mitsein.”
‘en yakından ve çoğunlukla’ anla­ [121]: “Giderek beslenme ve giyin­
tımını kullandık. ‘En yakından’ ora- me ile ‘tasa,’ hasta bedenin bakımı
daki-Varlığın kamusallığın ‘birbiri- bile esirgemedir” :: “Auch das ‘Be­
ile-birlikte’sinde ‘açıkta’ olma yo­ sorgen’ von Nahrung und Klei­
lunu imler — üstelik ‘temel’de tam dung, die Pflege des kranken Leibes
anlamıyla varoluş-ilgili olarak gün- ist Fürsorge.” [318]: “Başkaları için
delikliğin ‘üstesinden gelinm iş’ kaygı olarak esirgeme” :: “Fürsor­
olsa bile. ‘Çoğunlukla’ oradaki- ge als Sorge für Andere.” (İngilizce
Varlığın kendini her zaman değil çeviride (MR) sözcük ‘solicitude’
ama ‘bir kural olarak’ Herkese gös­ ile karşılanır.)
terme yolunu imler.” [102]: “Enya­ eş-kökensel: gleichursprünglich
kından elaltında-bulunan üzerine eylem türleri: Aktionsart [349]
konuşuyorduk. Bu yalnızca her eyleşmek: verweilen; eyleşme: Verweilen
durumda başkalarından önce İlk
olarak karşılaşılan varolan-şey de­ F
mek değil, ama aynı zamanda “ya­ Fenomen: Phänomen
kında” olan varolan-şey de demek­ Varlık ve Zaman’ı deşifre etmenin
tir. Gündelik işgörmenin elaltında ilk koşulu ‘fenomen’ ve ‘görüngü’-
olan şeyi yakınlık karakterini taşır.” nün bir olmadıklarını düşünmeyi
Anlatımın fenomenolojik bir işlevi başarmaktır. [30-1]: ‘Phänomen’ ::
vardır ve en açık ve genel yaşan­ ‘fenom en’; ‘Erscheinung’ :: ‘gö­
tıların, deneyimlerin henüz üzerine rüngü.’ — Heidegger ‘fenomen’
düşünme tarafından bozulmamış kavramını da yeniden tanımlayarak
‘açıkta olma’ yolunu belirtir, dizgesine uyarlar: “Das Sich-an-
endişe: Angst ihm-selbst-zeigende.” Bunu yap­
erişim, giriş: Zugang malıdır. ‘Fenomen’ ya da ‘görüngü’
esirgeme: Fürsorge doğal dilde ve doğal usta ‘görü­
“Fürsorge” anlatımı ‘yardım/Hilfe’ nen,’ daha doğrusu ‘gibi görünen’
ile anlamdaştır. Ama Heidegger ve böylece ‘kendini kendinde değil
‘Hilfe’ sözcüğünü kullanmaz ve ama kendi başkasında ya da baş­
‘F ü rso rg erin tasanın varoluşsal kası olarak gösteren’dir. Fenomen
kipi olduğunu söyler. ‘Fürsorge’- böylece ‘öz’ün ‘başkası’dır. Ama
nin etimolojik çevirisi ‘için-kaygı’- fenomeni ilke (dolaysız) alan feno­
dır. [121]: “Bu [esirgeme] anlatımı­ menolojik yöntem kendi içtutarlığı
nı tasanın bir varoluşsal için terim için fenomenin bu dolaylılığını sil­
olarak kullanılmasına karşılık dü­ mek, sözcüğü arke olarak yeniden-
şecek bir yolda anlıyoruz. Örneğin tammlamak zorundadır. ‘Erschei-
olgusal toplumsal düzenleme biçi­ nung/görüngü’ sözcüğü ‘fenome-
mindeki ‘esirgeme’ birlikte-Varlık n’in yamsıra ondan ayrı bir anlatım
olarak oradaki-Varlığın Varlık-du- olarak kalır.
rumunda tem ellenir” :: “Diesen formüle etme: stellen
G — “Gerçeklik zorunluğu içinde ta­
Geçmiş (zaman): Vergangenheit nıtlanmaya izin vermez” :: “Wahr­
gelecek-ilgili, gelecekteki: zukünftig heit läßt sich in ihrer Notwendig­
gelichtet: bkz. lumen naturale keit nicht beweisen, w e il...” “Ger­
gerçek wahr; (düzmece ile karşıtlık için­ çeklik fenomeni”nden söz edebi­
de) genuin, echt liriz, çünkü fenomenolojik yöntem
[33]: “Arı voeÎv, ya da genel olarak için lenom en’ gerçek olmalıdır. —
varolan-şeylerin en yalın Varlık-be- [33] Heidegger gerçeklik kavramını
lirlenimlerinin salt ‘gören’ algısı, sözcüğün Yunanca’daki etimolojik
en an ve en kökense! anlamda “ger­ yapısından anlar ve buna göre onu
ç e k tir, e.d. yalnızca açığa çıkarır, ‘açığa çıkarm a’ olarak tanımlar.
öyle ki hiçbir zaman örtemez.” Yunanca’da 1*1 öXi'iÖEia, tö 6Xr|0dç
gerçeklik: Wahrheit; (düzmece ile kar­ ‘gerçeklik’ demektir. Ama Yunanca
şıtlık içinde) Echtheit sözcük ö- (= ‘değil-’) ön-ekinden
[226]: “Ancak oradaki-Varlık olduk­ ve ‘gözden kaçmak,’ ‘gizlenmiş ol­
ça ve olduğu sürece gerçeklik mak’ demek olan -Xa0 kökünden
“vardır” :: “Wahrheit »gibt es« nur, türetilir. Böylece ‘gizlenmişliğin
sofern und solange Dasein ist.” — olumsuzlanması’ olarak gerçeklik
“Newton yasaları, çelişki önerme­ ‘açığa çıkarılmıştık,’ ‘ortaya seril­
si, genel olarak her gerçeklik ancak miştik’ demek olacaktır. Yine bu­
oradaki-Varlık olduğu sürece ger­ rada da (‘görüngü/fenomen’ duru­
çektir. Genel olarak oradaki-Varlık munda olduğu gibi) Heidegger
olmadan önce ve genel olarak ora- etimolojinin, klasik Yunan etimolo­
daki-Varlık bundan böyle olmadığı jisinin son kanıt olduğunu kabul
zaman hiçbir gerçeklik yoktu ve eder (niçin Sümerce’nin, Hititçe’­
hiçbir gerçeklik olmayacaktır, çün­ nin yada belki de Aztekçe’nin, Ja­
kü gerçeklik açığa serilmişlik, açı­ ponca’nın böyle bir ayrıcalıktan
ğa çıkarış ve açığa çıkarılmıştık yoksun olduklarını açıklamaz.) Bu
olarak o zaman olamayacaktır.” — hiç kuşkusuz fenomenolojik yön­
[222]: “Gerçeklik (açığa çıkarılmış­ teme uygundur. Ve gene de etimo­
tık) her zaman ilkin varolan-şeyler- lojiler olumsallık öğesi kapsarlar,
den koparılıp alınmalıdır. Varoian- gereç (takım): Zeug
şey gizlenmişlikten kapılır. O sıra­ [68]: “Tasada karşılaşılan varolan-
daki olgusal açığa çtkarılmışlık bir şeye gereç diyoruz. İşgörmelerde
bakıma her zaman bir hırsızlıktır. yazı gereci, dikiş gereci, iş, taşıma,
Yunanlıların gerçekliğin özünü an­ ölçü gereçleri ile karşılaşılır” :: “Wir
latırken yoksunluklu bir anlatım nennen das im Besorgen begeg­
(ö-Xf|6Eia) kullanmaları bir raslantı nende Seiende das Zeug. Im Um­
mıdır?” [220-1]: “buna göre ancak gang sind vorfindlich Schreib­
oradaki-Varlığın açığa serilmişliğl zeug, Nähzeug, Werk-, Fahr-, Meß­
ile en kökensel gerçeklik fenome­ zeug.”
nine erişilir.” [227]: “tüm gerçeklik gereçsellik: Zeughaftigkeit
... oradaki-Varlığa görelidir” :: “Aile geri-çağrı: Zurückruf
Wahrheit Is t... relativ auf das Sein germek: spannen
des Daseins.” Ama hemen ardın­ gönderilme: Verwiesenheit
dan bu görelilliğin öznellik olma­ gönderme: Verweisung
dığı söylenerek bir “nesnellik” ta­ göndermek, -e: verwiesen auf
nıtlaması verilir. Ve gene de [229]: görgül-olarak-olgusal: tatsächlich
görgül-olgu, görgül-olgusallık: Tatsache, felsefenin Varlığın anlamını örten
Tatsächlichkeit bu dramatik yanılgısı Heidegger
[276]: “Ama oradaki-Varlığın olgu- için modern nihilizmin köklerinin
sallığt elönünde-bulunan birşeyin aranacağı yerdir. — Heidegger’e
görgül-olgusallığından özsel ola­ karşın, ‘görüngü,’ ‘Erscheinung,’
rak ayrıdır” :: “Die Faktizität des ‘appearance’ ve ‘fenomen’ özdeş
Daseins aber unterscheidet sich etimolojiler gösterirler. Yanılsama
wesenhaft von der Tatsächlichkeit (görünüş/Schein/illusion) kendini
eines Vorhandenen.” başkası olarak gösteren ‘görüngü/
görüngü: Erscheinung Erscheinung/appearance’dan ayrı
[29] Heidegger ‘Görüngü’ ve ‘feno- olarak‘duyusal’ bir yanılgı, bir algı
men’i (çcuvöuevov) ayırır. Fenomen yanılmasıdır,
fenomenoiojik yöntem için ‘arke’- görünüş: Schein
dir. Arkasında herhangi bir özsel- gösterge: Index
lik gizlemeyen ve “kendini kendin­ gösterme: Aufzeigen
de gösteren” dolaysızdır — ‘das göstermek, belgitlemek: erweisen
Sich-an-ihm-selbst-zelgende, ’ t ä götürülme: Entrückung
övTa, varolan-şey, ‘das Seiende.’ ‘Entrücken’ ve ‘ekstase’ Heideg-
— Gerçekten de, fenomen dolay­ ger’in kullanımında ilgili sözcük­
sızdır, çünkü duyusal olarak algı­ lerdir. Almanca ‘entrücken’ sözcü­
larız. Ama gene de Kendisinden ğü ‘götürmek,’ ‘aktarmak’ anlamla­
daha çoğudur. Varolan-şeye bir de rının yanısıra, ‘esrime,’ ‘kendinden
‘kendi Başkası’ olabileceğini dü­ geçme’ anlamını da taşır. Ekstase
şündüğümüz zaman ‘fenom en’ ‘dışarıda olma’ ile ilgilidir ve söz­
deriz. Fenomen salt kendisi oian cük eski Yunanca’da zamanla
yalın Varlık değil, ama Varlığını ‘kendi dışına götürülm e’ gibi bir
kendi ‘başkasında’ kazanan dolay­ imiem yoluyla ‘kendinden geçme,’
lı Varlıktır. Bu ‘kendisinin ve baş­ ‘esrime’ anlamını üstlenmiştir. Yine
kasının’ birliği olması fenomeni ‘ekstase’ ve ‘exist’ arasındaki ben­
değişen, devinen, ve yitip giden zerlik de gözden kaçmamalıdır.
birşey yapar, onu ‘Varlık = Varlık’- Heidegger’in metninde ‘ekstase’
tan, ‘A=A’dan, ‘Kendi=Kendi’den, ile ilgili olarak söz konusu olan şey
Parmenides’in ‘Bir’ olan Varlığın­ Zaman ve boyutlarıdır. ‘Entrüc­
dan ayırır ve götürüp sonlunun kung’ sözel olarak ‘Aus-sich-Her-
alanına, Herakleitos’un ‘akış dün­ austreten’ ya da ‘kendi dışına çık-
yasına’ bırakır. Fenomenin bu kav­ ma’yı anlatır. Sözcüğün Almanca
ramsal çözümlemesinin fenome­ ve İngilizce imlemleri arasında ‘bi­
nin değersizleştirilmesi olarak gö­ rini göğe taşıma,’ giderek ‘İsa’nın
rülmesi Nietzsche’ye gider ve Hei­ ve gerçek kilisenin dünyanın üze­
degger fenomeni onurlu ve değerli rine yükseltilmesi’ gibi dinsel ton­
yerinden atan klasik felsefenin bu lar da bulunur. — [351 ]s için not:
nihilistik yanılgısının düzeltilmesi­ Etimoloji şu çözümlemeye götür­
nin zorunlu olduğunu düşünür. meyi amaçlar: Bu ekstaseler kendi
Bunun için bütün b ir‘antikçağ var- dışlarına çıkma eğilimindedirler ve
lıkbilim i’ ile — yalnızca Sokratik ‘entrücken’ bu ‘kendinden uzak-
(Platon ve Aristoteles) değil, ama laşma’yı, ‘kendinden geçm e’yi,
ön-Sokratik klasik felsefe ile de — ‘kendi dışına’ götürülmeyi anlatır;
bir hesaplaşma zorunludur. Klasik böylece tümü de ‘kendi-dışında’ ya
da “Außer-sich” olan şeylerdir. — Oradaki-Varlığın Varlık ilişkisi
‘Esrime’ anlamını Zaman boyutları uzaysal-cislmsel elönünde-bulu-
olarak ‘ekstase’iere bağlamak do­ nan-Varlığın Varlık-ilişkisinden ayrı
ğal bilinçte bir Doğa belirlenimi olduğuna göre, Heidegger için ora-
olarak Zamanı yalnızca Tinin bir daki-Varlık için oluşturucu oldu­
yüklemi olmanın ötesine, ‘tinsel- ğunu söylediği ‘içinde-Varlık’/'In-
leştirme’ye götüren ‘etimolojik’ bir Sein’ kıpısında kapsanan “in” ilge-
çağrışıma yol açar ve anlak bu cinin uzaysal olmadığını (aslında
‘kavramsız’ bağıntı karşısında as­ elönünde-bulunan-Varlık kipinde
kıda kalır: Ne doğrulayabilir, ne de olmadığını) göstermek zorunludur
çürütebilir. Örneğin İngilizce çeviri [54]. Bunu bir çıkarsama ya da ta­
(MR) bu çağrışımı açıkça sergile­ nıtlama ile değil, ama fenomeno-
yen bir çözüm kullanır: “the raptu- lojik olarak etimolojik kanıtlama ile
res of the future, of what has been, yapmalıdır. Bu etimolojik-fenome-
and of the Present...”]. Heidegger nolojik kanıtların çoğunlukla ve
bir mistik değildir; ama ‘zamanın doğallıkla yitmiş olmasına karşın,
esrim esi’ etimolojik yönteminin Heidegger burada gerekli kanıtı Ja­
mistik bir yan-ürünüdür. (İngilizce kob Grimm’in Kleinere Schriften'-
çeviride (MR) sözcük her iki an­ inde bulur. S& Zın İngilizce çeviri­
lamıyla birlikte karşılanır: ‘rapture’ sinde (MR) verilen bir nota göre (s.
ve ‘carry away’. 80), Grimm sözü edilen Yazılannda
göz dikmek: anvisieren modern Almanca’daki “in” belir­
göz önünde canlandırma: Vergegenwär­ tecinin “innan”dan ve bunun da
tigung [359] kökensel biçim olarak “ wohnen”-
gözdağı: Bedrohung den ( habitare, oturmak, yaşamak)
göze-çarparlık: Auffälligkeit türediğini belirtir. Böylece “in” iliş­
göze-çarpmaz: unauffällig kisi uzaysal bir ilişki değil ama her
gözetme: Rücksicht nasılsa uzaysal olmayan bir “yaşa­
güdü: Motiv ma” ilişkisi, oradaki-Varlığın bir
gündeliklik: Alltäglichkeit varoluşsal-varlıkbilimsel ilişkisi­
dir. Heidegger’in bu konuda [54]
H yapmak istediği şey dildeki köken­
harcamak: verbrauchen sel bir bozulmayı ya da örtülmeyi
haykırma: Ausruf düzeltme anlamında benzer olarak
hemen: sogleich Yunanca’da logos (Xöyo$), gerçek­
henüz ancak, ancak: nur noch lik (öArıfeia) ve fenomen (çaıvö-
heyecan: Affekt Uevov) sözcükleri için de yapılır. —
hoşgörme; Nachsicht Yine aynı yerde [54] ‘ an’ üzerine
hürmet: Ehrfurcht sunduğu fenomenolojik betimle­
hüzün: Traurigkeit menin bağlamı hiçbir biçimde açık
değildir. — Bu etimolojik düzelt­
/ menin Almanca’da “ln-Sein”\n kul­
ıraklık: Ferne lanımını Heidegger’in istediği yol­
da aklamasına karşın, Türkçe’de
İ hem cisimsel/uzaysal hem de
içerdeki-Varlık: Innensein [60] insansal/ekinsel ilgileri belirtmede
içerdelik: Inwendigkeit kullandığımız “de” ilgecinin bu iki
içinde: in, innan [54] işlevini kökensel kullanımında da
akladığını gösteren bir etimolojisi için herhangi bir ipucu vermez.
yoktur. Heidegger ‘ in/içinde’nin Buna göre sözcüğün tikel anlamları
oradaki-Varlık durumunda ‘uzay- idiomatik bağlamlardan belirlenir
sal içteiik’ olarak anlaşılmasına ve Türkçe sözlüklerde ‘neden,’
karşı uyarıyı kendisi yapar. Benzer ‘açıklama,’ ‘mahiyet,’ ‘hususiyet’
olarak, ve yine kendisinin belirttiği gibi karşılıklar bulunur. (İngilizce
gibi, ‘ortasında-Varlık’ da uzaysal çeviride (MR) sözcük ‘involve-
bir yanyanalık imlemez. ment’/ ’karışma,’ ‘katılma’) ile kar­
içinde-Varlık: In-Sein şılanır.) Elaltında-bulunan şeyle­
[54]: “içinde-Varlık elönünde-bulu- rin sözcük tarafından anlatılan Var-
nan-şeylerin uzaysal bir ‘birbiri- lık-karakterinin ne olduğunu düşü­
içindeliği’ demek de değildir, tıpkı nürsek, Heidegger için bunun
‘içinde’nin aslında kökensel olarak pekala bir tür ‘ilgili-olm a,’ ‘karış­
sözü edilen türde uzaysal bir ba­ ma,’ ‘katılma’ vb. olduğunu kabul
ğıntıyı imlemiyor olması gibi.” edebiliriz ve bu durumda sözlük
“İçinde-Varlık oradaki-Varlığın bir karşılıkları yeterince yardımcı ol­
Varlık-durumu demektir ve bir va- mayacaktır. ‘İlgililik’ belki de bütün
roluşsaldır.” İçinde-Varlık da tıpkı bu anlamlar çokluğunu kucakla­
dünyadaki-Varlık gibi fenomenin yan bir karşılık olarak kullanılabi­
görülmesini sağlayan oluşturucu lir. — Sözcüğün idiomatik kullanı­
kıpılardan biridir, mına bağlı belirteçler için de çe­
iki-anlamlılık: Zweideutigkeit viride eşit ölçüde güçlük gösteren
ikircimsizlik: Eindeutigkeit - sorunlar vardır. Eğer Almanca ‘mit
ileri-çağrı: Vorruf etwas bei etwas’ anlatımını Türk­
ilgi: Bewenden çe’nin uylaşımsal sözdizimi içinde
ilgilendirilebilirlik: Angänglichkeit [137] karşılarsak, o zaman çeviri ‘birşey
ilgili olmaya bırakma (şeyleri): Bewen­ ile birşeyde’ değil, ‘birşeyin bir-
denlassen şeyde’ ya d a ‘birşey açısından bir­
[85]: “Varlıkbilimsel olarak anlaşı­ şeyde’ biçiminde olacaktır. ‘Mit’
lan ‘ilgili olmaya bırakma’ varolan- bağlacı bu deyim yapılarında kul­
şeyin çevre içersinde elaltında-bu- lanıldığında bağlaç olmaktan çı­
lunuşu üzerine önceden özgürleş- kar, değişir ve bir belirteç olur: ‘mit
tirilm esidir” :: “Das ontologisch Hinblick auf,’ ‘betreffend,’ ‘in Be­
verstandene Bewendenlassen ist zug (auf etwas)’ ya da genel olarak
vorgängige Freigabe des Seien­ ‘açısından,’ ‘bakımından.’ (İngiliz­
den auf seine innerumweltliche ce ‘with’ Almanca ‘mit’ ile bu açı­
Zuhandenheit.” dan koşuttur.) Bu yüzden Türkçe
ilgililik: Bewandtnis çeviri ya söz diziminden ya da eti­
[84]: “Elaltinda-bulunanin Varlik- molojik çeviriden vazgeçmek zo­
karakteri ilgililiktir" :: “Der Seins­ rundadır. Almanca’da buradaki
charakter des Zuhandenen ist die bağlamdaki ‘mit etwas’ anlatımında
Bewandtnis.” — ‘Bewandtnis’ ya ‘etwas’ özne iken, Türkçe’de ‘bir­
da ‘bewenden lassen’ çevresine şey ile’de ‘birşey’ özne değil ama
kurulan tüm anlatımlar özsel ola­ ‘nesne’ ya da ‘başka’ birşey olur.
rak idiomatiktir ve hem doğrudan — Heidegger doğal dilleri ‘sözlük’
hem de etimolojik çevirileri geçer­ ve ‘dilbilgisi’ açısından yetersiz
siz görünür. Sözcüğün etimolojik bulduğu için, sorunları bu tür eti­
yapısı ‘dönme’ ile ilgilidir ve çeviri molojik, fenomenolojik aygıtlarla
çözme yoluna gider. ‘Bewenden’ tü rü ... salt algısal bilme değil, el işi
anlatımının şu tür kullanımları var­ yapan, kullanan tasadır” :: “Die
dır: “dabei (damit) hat es sein Be­ nächste Art des Umganges i s t ...
wenden” :: “bu iş bununla biter”; aber nicht das nur noch verneh­
“es dabei bewenden lassen” :: “işi mende Erkennen, sondern das
burada bırakmak”; “und dabei hantierende, gebrauchende Be­
hatte es sein Bewenden” :: “ve işin sorgen.” İşgörme burada Yunanlı­
sonu buna vardı”; “dabei muss es ların ‘praxis’leri ile anlamdaş görü­
sein Bewenden haben” :: “bu iş nür: [68] “Yunanlıların “Şeyler” için
burada bitmeli"; “die Sache hat uygun bir terimleri vardı: ırpâyım -
eine ganz andere Bewandnis” :: Ta e.d. tasalı işgörmelerde (iTpâÇıs)
“bu sorunun aslı/doğası bütünüyle kendisiyle işimizin olduğu şey” ::
başkadır”; “damit hat es folgende “Die Griechen hatten einen ange­
Bewandnis” :: “işin aslı/doğası messenen Terminus für die »Din­
şöyledir.” ge«: TTpäyuaTa, d. i. das, womit
ilgisiz: gleichgültig (indifferent: aynmsız) man es im besorgenden Umgang
im: Zeichen (ırpöÇıs) zu tun hat.”
imlem: Bedeutung itki: Antrieb, Trieb
imlemlilik: Bedeutsamkeit
insan: Man, das K
[114]: gündelikliğin ‘özne’si” :: kabahat: Vergehen
“das »Subjekt« der Alltäglichkeit.” kabahatli-Varlik: Schuldigsein
[252]: “Gündelikliğin ‘Kendi’si kalacak-yersiziik: Aufenthaltslosigkeit
insandır ki, kendini boş konuşma­ [347]
da anlatan kamusal yorumlanmış- kalıcı: beharrlich; bleibend
iıkta oluşturur.” :: “Das Selbst der kalıcılık: Beharrlichkeit
Alltäglichkeit aber ist das Man, das kalış: Aufenthalt
sich in der öffentlichen Ausgeiegt- kamusallık: Öffentlichkeit [127]
heit konstituiert, die sich im Gere­ kam: Überzeugung
de ausspricht.” — Sözcük Alman- kamt: Ausweisung
ca’da olduğu gibi Türkçe’de de be­ kanıtlamak: ausweisen
lirsiz kişi adılını anlatmak için kul­ Tanıtlamadan ayrı olarak ‘göster­
lanılır. İngilizce çeviri (MR) Alman­ me’ gibi birşeydir ve ‘gerçekliği’
ca anlatımı aynı belirsiz adılın İn­ değil ama ‘doğruluğu’ amaçlar. Bir
gilizce’nin gerektirdiği çoğul biçi­ olgu yer almışsa doğrudur. Ama
mi olan ‘the they’ ile karşılar, bir kavram sürekli varlık olarak
işgörme; Umgang gerçektir.
En yakından anlamı ‘das Befreun- kapalı: verschlossen: kapalı Verschlos­
detsein/ahbap olma, yakınlık, ge­ senheit: kapatılmışlık
sellschaftlicher VerkehrAoplumsal kapsam, içerik: Bestand
ilişkiler’ olan sözcük sözel olarak karar: Entschluß
bütünüyle ilgisiz görünen bir ‘çev­ kararlılık: Entschlossenheit
resinden dolaşma’ anlamına gelir. karşılaşmak, karşılaşma: begegnen,
Ama Heidegger sözcüğü oradaki- Begegnis
Varlığın çevre-dünyadaki işlerini, kategorisel: kategoriale (‘kategorisch’
ilişkilerini, elaltında-bulunan şey­ değil)
lerle işgörmelerini anlatmak için [54]: “kategoriseller oradaki-Variık
kullanır. [67]: “İşgörmenin en yakın karakterinde olmayan Varlık-tü-
ründeki varolan-şeylere ait olan keyifsizlik: Verstimmung
varlıkbiiimsel karakterleredir, kıpı, ‘görsel’ kıpı: Augenblick (‘görsel’ eki
kavram: Begriff Heidegger’in fenomenolojik kullanım
kaygı: Sorge, cura [119], [121] yaptığını varsayar): s.[338], [387-8]
[196]: “belirli-Varlığın Varlığı ola­ Sözcük ‘kıpı’ ve ‘görüş kıpısı’ ile
rak kaygı” :: “der Sorge als Sein çevrildi. ■— Yapısındaki ‘göz’ ve
des Daseins.” Kaygı türetilemez, ‘bakış/görüş’ bileşenleri ile Almanca
çıkarsanamaz, kendisi kökendir. bileşik sözcük Heidegger’in feno­
[196]: “Kaygı-yapısınm varlıkbilim- menolojik yöntemine özellikle uy­
sel öğesel bütünlüğü geriye var- gun düşer. Buna göre Heidegger’in
lıksal bir “kök-öğe”ye götürülemez ‘kıpı’ (‘an’) demek olan sözcüğün
...” :: “Die ontologisch elementare etimolojik yapılanışı içinde ‘görme
Ganzheit der Sorgestruktur kann kıpısı’ olarak okunmasını istediği­
nicht auf ein ontisches »Urelement« ni kabul edebiliriz (bkz. özellikle
zurückgeführt werden.” [199]: “İn­ [338]). Buna karşı, sonsuz küçük­
sanın perfectiosu (eksiksizliği), lükteki zaman aralığı olarak kıpı her
kendi en öz olanakları için (tasar kavram gibi çelişkilidir ve fenome­
için) özgür-Varlığında olabileceği nolojik yönteme yanıt vermez (nokta
şey olması ‘kaygı’nm bir ‘başarı- ve atom gibi), çünkü çelişkili bir-
mı’dır. Ama eş-kökensel olarak şey olarak kendini ‘sergileyemez.’
‘kaygı’ bu varolan-şeyin temel-tü- (Heidegger Varlık ve Zaman’da,
rünü belirler ki, bu varolan-şey birkaç raslantısal kullanım dışında,
tasa edilen dünyaya o türe göre ‘karşıtlık,’ ‘çelişki’ gibi kavramlar
teslim edilm iştir.” Kaygının za­ üzerinde durmaz.) Gene de, ‘kıpı’
manda olmadığı görüşü için bkz. olarak ‘Şimdi’ görsel-işitsel olmasa
[327]. ve açığa seriiebilmesi söz konusu
kaygılılık: Sorgfalt (ayrıca: özenlilik) olmasa da, ‘kıpının deneyimlenme-
kendi: selbst si’nden olağan birşey gibi söz edi­
kendi-dışında-Varlık: Aussersichsein lir ([338], 3 nolu dipnot). Eğer ‘de­
kendi-gibi: selbig neyim’ duyu-deneyimi olarak anla­
kendinde-süreklilik: Selbstständigkeit şılırsa, eşit doğrulukla (ya da eşit
(bkz. süreklilik) yanlışlıkla) yine birer ‘sonsuz kü­
kendinde-Varlık: An-sich-sein çüklük’ kipi olan uzaysal noktanın
kendine-doğru: Auf-sich-zu ya da özdeksel atomun ‘görülmesi’
kendinin: eigen (ihre eigenste eigent­ gibi birşeyden söz edilebilir,
liche Möglichkeit:: en öz asıl olanağı kışkırtıcı: versucherisch
[302]) kışkırtma: Versuchung
Kendinin-Varlığı: Selbstsein ki ona: woran
Kendi-Olma: Selbstsein Ki vardır: Daß es İst [134-5]
kendi-önünde: Sichvorweg [135]: “Oradaki-Varlığın ruhsal du­
[236]: Kaygının birincil kıpısı olarak rumunda açığa serilen ‘Ki vardır ve
‘kendi-önünde’ “oradaki-Varlığın olması gerekir’ varlıkbilimsel-kate-
her durumda kendi uğruna varol­ gorisel olarak elönünde-bulunuşa
ması demektir.” ait görgüi-olgusallığı anlatan ‘Ki’
kendinin: eigen değildir” :: “Das in der Befindlich­
[302]: “ihre eigenste eigentliche keit des Daseins erschlossene »Daß
M öglichkeit:: en öz asıl olanağı.” es ist und zu sein hat« ist nicht jenes
keyif yokluğu: Ungestimmtheit »Daß«, das ontologisch-kategorial
die der Vorhandenheit zugehörige du: Us, söz, bağıntı, oran vb. Hei­
Tatsächlichkeit.” [135]: “Bu ‘Ki var- degger ‘logos’un (Aöyoç) etimolo­
dır’a bu varoian-şeyin kendi ‘Ora- jik olarak ‘legein’ (AâyEiv) sözcü­
sı’nafırlatılmışlığı diyoruz” :: “die­ ğünden türediğini düşünür ve A£yEiv
ses »Daß es ist« nennen wir die ‘sergileme,’ ‘anlatma,’ ‘konuşma’
Geworfenheit dieses Seienden in anlamlarını taşır. Ama logos Asyo-
sein D a ...” Uevöv demek de olabilir ve o
kip: modus zaman ‘bildirilen,’ ‘sergilenen’ gibi
konum: Lage bzw. Situation anlamlar taşır. Buna göre fenome­
konuşma: Sprechen nolojik yöntem logosun klasik Yu­
konutlamak: varlığını ileri sürmek nanlılar arasında bir fenomen imle-
korku: Furcht minde kullanıldığı sonucunu çıka­
kökensek ursprünglich (birincil) rır [34]: Logos “yalnızca bir Alysıv
kulak asma: überhören imleminde değil, ama aynı zaman­
kulak verme: hinhören da XEyouEvöv, genel olarak sergile­
kullanışlılık: Handlichkeit nen birşey imleminde de kullanı­
kullanmak: verwenden lır”. — Bu çözümlemeye göre ‘us­
kurgu, kurgulama: Spekulation; Kon­ sal varlık olarak İnsan’ anlatımı
struktion anlamını yitirir. İnsan konuşan di­
Heidegger’in fenomenolojik yönte­ rimli varlıktır. Fenomenolojik yön­
mi açısından olumsuz bir anlam tem ‘logos’u ‘konuşma’ değil ama
taşır ve tüm ‘ussal-kurgu,’ aslında ‘us’ olarak aldığı zaman bile bu
‘arı ussal-kuramsal’ herşey feno­ biraz başkalaşmış bir ustur [34]:
menolojik yöntem tarafından yan­ “Ve Aöyosun işlevi birşeyi yalnız­
lışlanır. ‘Konstruktion’ fenomeno­ ca görülmeye-bırakmada, varolan-
lojik yöntemde ‘reel’ olanla ilgisi şeyi algılanmaya bırakmada yattığı
açısından varlıkbilimsel olarak için, Aöyos us demek olabilir.”
olumsuz bir değerde, ve gene de [154] “Böylece Aöyosun âıröçav-
‘mantıksal’ olanla karşılık içinde tiç olarak kökensel anlamına sa­
keyfi olanı anlatmak üzere kullanır. rılırız: Varolan-şeyi kendiliğinden
— Buna karşın, tarih söz konusu görünmeye bırakma.”
olunca [375], 'kurgulama/Kon- lumen naturale (doğal ışık)
struktion’ kaçınılmazdır, çünkü [133]: ‘LichtTışık’ sözcüğünün eti­
açıktır ki fenomenolojik yöntem molojik bağıntılarına gönderme;
ancak duyusal olana, dolaysız ‘lichten’ sözcüğü ışık, aydınlık vb.
deneyime sınırlı olduğu ölçüde, ta­ ile ilgisiz olarak bir ormanlık alanı
rihi algısalolarak değil, ama ancak vb. ‘açmak’ anlamını da taşır (bkz.
kurgusal olarak ele alabilir. Burada ayrıca [350-1]). Bütün bu fenome­
anlatım genel olarak ‘kuramsal,’ nolojik irdelemenin odağının bura­
‘kavramsal,’ ‘düşünsel’ vb. gibi da oradaki-Varlığın ‘Orası’ olduğu­
anlatımlarla çakışır. “Fenomenolo­ nu gözden kaçırmamalıyız [147]:
jik kurgulama” [375] fenomenolo- “‘Görüş’ ‘açılmışlığa’ (Gelichtetheit)
jinin kendisine aykırı görünür. karşılık düşer ki, ‘Orası’nın açığa
serilmişliğini onunla nitelendirmiş­
tik.” Söz konusu ‘açılma’ ‘Dasein’-
logos: Logos daki ‘Da-’nın, ‘Orası’nın açılmış-
Bkz. özellikle [34]. ‘Logos’ klasik lığıdır. Heidegger sözcüklerin do­
Yunanca’da birçok anlama geliyor- ğal dildeki olumsal yan-anlamla-
rını fenomenolojik bağıntılar ola­ naksızlaştırır, çünkü ‘olaylar/hap-
rak kullanır ve bunların varlıkbilim- penings’ doğrudan doğruya tarih
sel olarak gerçek ya da geçerli kavramına (ya da fenomenine) gö­
olduklarını düşünür, gerçi ‘yöntem’ türmez, böyle bir çağrışım Türkçe’­
ve ‘ele aldığı nesne’ arasındaki de olduğu gibi örneğin İngilizce’de
ilişkinin uygunluğu üzerine tek bir de bulunmaz. Klasik felsefenin çö­
söz bile etmese de. — Buradaki zümlemesine göre, ‘Olay’ın Tarihe,
durumda denmek istenen şey hi­ Dünya-Tarihine ait olması için,
nten naturalis rationesden (doğal dünya-tarihsel olması için ereksel
ışık, us) söz edenlerin (Galileo, tarihsel bütün içersinde zorunlu
Descartes) aslında — bilmeksizin bir kıpı olması gerekir. Tarihsel Bü­
— ‘insan’ı daha yöntemsel olarak tün Tinin tam edimselleşmesini
anlatan ‘Dasein’daki ‘Orası/Da’ya, anlatır ve ancak bu sonsuz bütün­
‘açıklığa,’ ‘kapatılmamışlığa,’ ya da lük ereğine doğru çalışan süreçte
‘açık kılınmışlığa’ anlatım verdik­ vazgeçilmez yeri olan ‘olay’ ‘ta-
leridir, çünkü ‘aydınlatılm ış’ [ er­ rihsel’dir. — ‘Geschehen’ ‘olmak’
leuchtet] olanın ‘açılm ış’ [gelich­ demektir; ama bu ‘olm a,’ içinde
tet “yer/Ort” ile ilgisini gözden ka­ yer aldığı bağlama göre, ‘varlığı’
çırarak sözcüğün fenomenolojik değil, ‘yer almayı,’ bir‘olay’ın ‘olma’-
imlemini de gözden kaçırmışlardır. sını anlatır ve Türkçe’d e — tıpkı Al-
manca’da da olduğu gibi — hiçbir
M biçimde tarihsellik imlemez. Al­
-mek için, -ebilmek için: Um-zu manca ‘Sein’ ve ‘Geschehen’ ara­
merak: Neugier sında herhangi bir kökensel ilgi
göstermezken, Türkçe ‘olm a’ ve
N ‘olay’ sözcükleri arasındaki köken­
ne hakkında: worum se! ilgiyi doğrudan gösterir ve bu
ne önünde,’ ‘ki önünde: wovor etimolojik eşkökenselliğe ‘oluş’
nereden: woher sözcüğü de katılır. Ama burada
nereye: wohin yine herhangi bir tarihsellik söz
nesnel: sachliche konusu değildir. (İngilizce çeviride
nokta: Punkt (MR) ‘Geschehen’ anlatımı ‘histo-
rize’/ ’tarihlem ek’ ile karşılanır ve
O bunun ‘to happen in a historical
o sırada: damals way’ olarak okunması istenir.)
olan biten, olay: Ereignis olgu: Faktum
Olabilme: Seinkönnen olgu-içeriği: Tatbestand
olaylar, tarihsel: Geschehen olgusal (olarak): faktisch
Heidegger ‘Geschehen’ ve ‘Ge­ olgusallık: Faktizität
schichte’ arasındaki etimolojik ilgi­ Bkz. özellikle [56]. Almanca Tat­
yi kullanır. Ussal olarak, ‘olaylar/ sache anlatımı İngilizce’deki ‘mat­
Geschehen’ hiçbir biçimde ‘tarih- ter of fact’ anlatımını karşılamak
sellik’/Geschichtlichkeit’ imlemez­ üzere üretilmiştir (18 yy). Ve her
ler; ama bağıntı fenomenolojik ola­ ikisi de ‘olgu’ kavramını anlatırlar.
rak pekala geçerlidir, çünkü bu du­ ‘Tatscahe’nin yanısıra, Almanca
rumda görsel-işitsel bağlantı ye- ‘Faktum’ sözcüğünü de kullanır
terlidir. Sözcüklerin bu semantik- (tıpkı, andırımlı olarak, Türkçe’de
kavramsal ilgisizliği çeviriyi ola­ örneğin ‘görüngü’ ve ‘fenomen’
sözcüklerini ayrımsızca kullanabil­ oradaki-Varlığın olgusallığı dediği
memiz gibi). Heidegger bir yanda şeydir, çünkü bu görgül-olgusallık
oradaki-Varlık ve öte yanda orada- özeldir, oradaki-Varlığa aittir. — Bu
ki-Varlık karakterinde olmayan arada kavramında ‘olgusallık’ ile
varolan-şeyler arasında bunların örtüşen ‘Realität’ ise Türkçe çevi­
‘olgusallıkla»’ açısından bir ayrım ride ‘realite’ olarak bırakıldı,
olduğunu düşünür ve bu ayrımı olan: seiend.
‘Tatsache’ ve ‘Faktum’ sözcükle­ ‘Olma’ ya da ‘Varlık nedir?’ sorusu
rine ayrı anlamlar atayarak yapar. Varlığın daha şimdiden kendisin­
‘Faktum’ oradaki-Varlık ile ilgiliy­ den başka birşey yapılmış olduğu­
ken, ‘Tatsache’ oradaki-Varlık karak­ nu varsayar, çünkü ‘Varlık şu ya da
terinde olmayan varolan-şeyler için budur’ yanıtı ne olursa olsun onu
geçerlidir. İngilizce çeviri (MR) bu o olmayan, ‘kendisi’ olmayan bir-
sorunu bir harf ayrımı yoluyla, ‘Tat­ şeye çevirecektir. (Hegel; “Her kav­
sache’ için ‘fact’ ve ‘Faktum’ için ram belirlidir” — ki ilişkilidir, do­
‘Fact’ kullanarak çözer. Heidegger’- laylıdır, bir olumsuzlama ile yük­
in dil kullanımını yansıtabilmek için lüdür demektir. Spinoza: “tüm be­
Türkçe’de şu karşılıklar kullanıldı: lirleme olumsuzlam adır.”) Varlık
“belirlenimsizliğinde belirlidir.”
Faktum: olgu
olmuş olan Gewesen; gewesende; ol­
Faktizität: olgusallık;
muş olmakta olan [326]
faktisch: olgusal
Olmuşluk: Gewesenheit (Geçmiş (za­
Tatsache: görgül-olgu (Heidegger:
man) [329])
[229]: ‘empirische Tatsache’)
oluş: Werden
Tatsächlichkeit: görgül-olgusallık
ona-doğru: Hin-zu
tatsächlich: görgül-olgusal
onun için, ona: Wozu (Daha sözel ola­
[229]: Heidegger felsefenin “genel rak: ‘ona doğru’ (zu welcher Sache,
olarak ‘görgül-olgu’yu değil ama ‘a zu welchem Zweck). Bu belirteç duru­
priori olan’ı tema alma istem en ­ munda Türkçe’de 'doğru' yerine ‘için’
den söz eder. “Die Philosophie hat kullanırız.
zum Thema des ‘A priori’und nicht onun uğruna: Worum-willen
‘empirische Tatsachen.’ — [276]: orada ortasında: dabei
“Ama oradaki-Varlığın olgusallığı oradaki-Varlık, oradaki-varlık: Dasein,
elönünde-bulunan birşeyin görgül- Da-sein
olgusallığından özsel olarak ayrı­ Bkz. özellikle s. [13]: ‘das Seien­
dır” :: “Die Faktizität des Daseins den, das existiert.’ — Sözcük ola­
aber unterscheidet sich wesenhaft ğan kullanımında ‘varoluş,’ ‘yaşam,’
von der Tatsächlichkeit eines Vor­ ‘belirli bir varlık,’ ‘birşey’ gibi an­
handenen.” Oradaki-Varlık ontik/ lamlar taşır. Daha öte her belirle­
varliksal bir nesne olarak, belli bir nim ne semantik olarak ne de man­
ağırlığı, bedenselliği, ayrıca tarihi, tıksal olarak taşımadığı birşeydir.
yaşantıları vb. olan bir elönünde- Ama her daha genel ve böylece da­
bulanan-Varlık olarak da görülebi­ ha öğesel, daha soyut, daha temel
lir, ve bu durumda oradaki-Varlık kavram gibi Dasein da tikel bir be­
‘görgül-olgusal’ olarak, bir ‘Tat­ lirlenimler türlülüğüne açıktır ve
sache’ olarak bulunur. Oradaki- kavrama belirli her varlık sınırsızca
Varlığın bu ‘görgüi-olgusallığr yüklenebilir. Dasein da imgelemin,
(‘Tatsächlichkeit’) Heidegger’in sıradan kurgunun, gündelik çağrı­
şımın, giderek boşinancın, gizem­ ilgecini ‘bauen’ (yapmak, inşa et­
ciliğin vb. oyun alanı olarak işlev mek) ve ‘bin’ ile ilişkiiendirir. Hei­
görebilir. — Heidegger’in ‘insan/ degger’in göstermeye çalıştığı şey
Mensch’ anlatımı yerine ‘Dasein’ Ben durumunda Varlık = Yaşamak
anlatımını seçmesi bu ikinci söz­ ilgililiğidir (»ich bin« = ich wohne).
cüğün dolaysızca varlıkbilimsel ve — Heidegger’e göre oradaki-Varlık
daha fenomenoiojik görünmesine bedensel/doğal/özdeksel değil ama
bağlıdır; bkz. ‘Orası.’ tinsel bir varoian-şey olarak uzay
‘Orası’: Da ile özdeksel/cisimsel varolan-şey-
Heidegger’e göre, oradaki-Varlıkta lerden ayrı olarak özel bir ilişki
‘Orası’ bu Varlığı insan yapan öğe­ içinde bulunur ve başka dillerden
dir [133]: “İnsandaki lumen natu­ ayrı olarak Almanca bu ayrımı yan­
rale üzerine varlıksal imgesel bir sıtır. Türkçe bu bağlamda ‘Ben’ için
yolda konuşma bu varolan-şeyin de ‘de’ ilgecini kullanır. Bilincim’-
varoluşsal-varlıkbiIimsel yapısın- de’ dediğim zaman burada hiçbir
dan, onun kendi ‘Orası’ olma kipin­ biçimde bir uzaysallık değil ama
de var olmasından başka birşeyi tinsel bir ilişki imlenir; doğal dil bu
göz önünde tutmaz.” “Oradaki-Var- bakımdan ne eksiktir, ne de bir
lık kendi ‘Orası’nı doğal olarak bir­ yanlış anlamaya ya da anlamama­
likte getirir, ve bu ‘Orası’nı yoklu­ ya yol açar. Ama Heidegger’in kur­
ğunda bu varlığın var olması salt guladığı etimolojik tabloyu yeni­
olgusal olarak değil, ama genel den yaratabilmek için böyle bağ­
olarak söz konusu değildir. Ora­ lamlarda bütün bir metni anlamsız-
daki-Varlık kendi açığa serilmişli- laştıracak bir ‘de’ ilgecini kullana­
ğidir.” ‘Lumen naturale’nin klasik mayız ve Almanca ‘defnin Heideg­
felsefede Usun kendisini anlatma­ ger’in burada gösterdiği etimolo­
sı ölçüsünde, Heidegger’in bu söz­ jisini yansılayacak başka bir Türkçe
leri klasik felsefenin us olarak ka­ ilgecin yokluğunda biraz yapay bir
bul ettiği şeyin oradaki-Varlığın anlatıma başvurmak zorundayız—
‘Orası’ ile örtüştüğünü gösterir: örneğin ‘ortasında,’ ki gene de
“‘Orası’ olmanın iki eş-kökensel ‘uzaysal’d ırve Dasein için Heideg­
oluşturucu kipi, ruhsal durum ve ger’in istediği anlama bütünüyle
anlama ...” ‘Orası’ ‘oradaki-Varlık’ uygun değildir (İngilizce çeviri (MR)
için özseldir, ve ‘Dasein’ın ‘açığa ‘algonside’ ilgecini kullanır.) Hei­
serilmişlik’ ve ‘lumen naturale’ ile degger’in dizgesinde oradaki-Var-
ilgisini uzaysal ‘Da’ öneki etimo­ lığın Varlığı (cisimsel bedeni) bir
lojik olarak gösterir, ‘kategorisel’ olarak ‘içinde-Varlık’
ortadan kaldırmak: aufheben (İngilizce ilişkisi içindedir; ama oradaki-Var-
çeviride ‘transmute’ ile karşılanır ve lık kendisi bir ‘varoluşsal’ olarak
kavram silinir.) böyle elönünde-bulunan şeylere
ortasında: bei özgü bir uzaysal ilişkiye girmez.
[54]: Dasein karakterinde olmayan ‘Bei’ özdeksel-cisimsel olmayan
şeyler bağlamında kullanılan ‘in’ oradaki-Varlığın ‘tinselliğine’ uy­
ilgeci Dasein (insan) bağlamında gun düşen bir anlamda ve işlevde
‘beP ilgeci ile değiştirilir ve ayrıca yorumlanabilir. — İçinde-Varlığın
insan durumunda ‘bef ilgeci ‘[bir oradaki-Variığa değil ama oradaki-
yerde] yaşama’ anlamına yükselir. Varlığın Varlığına ait bir eklemle­
Grimm [Kleinere Schriften] ‘be/’ me olduğuna dikkat etmeliyiz. Bu
Varlık bedenseldir. Sözel karşılık ‘bulunabilirlik’ gibi
ortasında Varlık: Sein bei görünür. Ama bu bulunma bir ‘ruh­
ortaya serme: Freilegung sal durum un’ ‘bulunabilirliği’dir.
ortaya sermek: aufschließen, aufdecken [188]: “Ruhsal durum ... ‘birinin
oyalanma: Zerstreuung nasıl olduğunu’ ortaya serer” ::
“Befindlichkeit... macht offenbar,
Ö »wie einem ist«.” Anlatımın sözel
ölüme-doğru-Varlık: Sein-zum-Tode olarak ‘bulunabilirlik’ten ne daha
öncelemek: vorgreifen, vorwegnehmen azı ne de daha çoğu olmasına kar­
önemli olma:... için önemli olan;... için şın, tüm konu özsel olarak duygu­
soru(n) olan: es geht um ... lar ve heyecanlar ile ilgilidir. Hei-
[12]: “Dahaçok, onun için Varlığın­ degger’in ‘ruhsal/duygusal durum’
da bu Varlığın kendisinin önemli anlatımını niçin kullanmadığını so­
olması yoluyla varlıksal olarak rarsak, yanıtını fenomenolojik yön­
ayırdedilir” :: “Es ist vielmehr da­ temde aramaktan başka bir yolu­
durch ontisch ausgezeichnet, daß muz yoktur. ‘Ruhsal,’ ‘ansal’ vb.
es diesem Seienden in seinem Sein gibi anlatımlar kavramsal olarak
um dieses Sein selbst geht.” uygun olsalar da, fenomenal ol­
önesürmek: aussagen maktan uzaktırlar. — Heidegger bu
önesürüm: Aussage bağlamda ‘Dasein’daki ‘Da-’ ile
önünde bulmak: vorfinden ilgilenmektedir. ‘Uzaysal’ ‘Da’ ya
öte-dünya: Jenseits da ‘Orası’m çözümlemekte ve on­
öyle-olma: Sosein (belirli Varlık) dan türettiği varlıkbilimsel kıpıları
özdeş: identisch tartışmaktadır. Bunlardan biri ‘Be-
özenç: Willkür findlichkeit’tır. ‘Befindlichkeit’ söz­
özgürleştirme: freigeben cüğü ‘befinden, befindlich’ten tü­
özgün: spezifisch retilir ve ‘Orası’ ile fenomenolojik
özgürleştirmek: befreien olarak hiç kuşkusuz ‘ruhsal du-
rum’dan daha kolay ilişkilendiri-
P lebilir. Ve gene de ‘bulunabilirlik’
pekinlik: Gewißheit gibi sözel bir çeviri sözcüğün Al-
manca’da taşdığı imlemi aktara­
R mayacağı ölçüde uygun olmaya­
raslanti: Begegnis caktır. İngilizce çevirilerde dene­
realite: Realität nen ‘attunement,’ ‘affectedness,’
resim, imge: Bild ‘state-of-mind,’ ‘sensibility,’ ‘affec-
ruh durumu: Stimmung tivity’ gibi çözümler sorunun eti­
‘Stimmen’ bir müzik aletinin ‘akort’ molojik doğasını örtüyor görünür­
edilmesi demektir. Başka anlamla­ ler. Buna karşı ‘where-you’re-at-
rı arasında örneğin: “er ist schlecht ness,’ ‘foundly,’ ‘so-found-ness,’
stimm t” :: “keyifsiz, kötü bir ruh ‘how-it’s-going-ness’ gibi karşılık­
durumunda”; “ihm fröhlich stim­ lar ise ilgili olan duygusallık imle-
men” :: “keyiflendirmek, neşelen­ mini göstermeyeceklerdir. (MR çe­
dirmek.” — [345]: Ruh durumları: virisi ‘ruh’ sözcüğünden kaçınarak
“umut, sevinç, coşku, neşe” :: ‘state of mind’ karşılığını kullanır).
“Hoffnung, Freude, Begeisterung, — [138-9]: “Varlıkbilimsel olarak
Heiterkeit.” ruhsal durum başlığı altında belirt­
ruhsal durum: Befindlichkeit tiğimiz şey varlıksal olarak en tanı-
dik ve en gündelik olan şeydir: sıkı tutmak, sarılmak: festhalten
Ruh durumu, bir ruh durumunda sıkı, sıkılık: streng
olma” :: “Was wir ontologisch mit sınırlama, tanımlama: Umgrenzung
dem Titel Befindlichkeit anzeigen, sıradanlık: Durchschnittlichkeit
ist ontisch das Bekannteste und sıralama: Aufzählung
Alltäglichste: die Stimmung, das sinkretizm: uyumsuz parçalan birleştirme
Gestimmtsein.” (Stimmung :: ruh soğrulmak; ortaya çıkmak, doğmak: auf-
durumu; Gestimmtsein:: birruh duru­ gehen
munda olma; Gestimmtseint:: bir ruh soğukkanlılık: Gleichmut
durumunda oluş.) sona-doğru-Varlık: Sein zum Ende
sondaki-Varlık: Zu-Ende-sein
S sonra: dann
sağ duyu: Verständigkeit soru: Frage
sağgörü: Umsicht soru formüle etme: Fragestellung
[69] ‘Umsicht.’ Sözcük Türkçe’de söylem, konuşma: Reden
‘sağgörü’ye karşılık düşer. ‘Gör­ söylenti: Hörensagen
me’ sözcüğünün fenomenolojik sürekli olarak: ständig
imlemi açıktır. ‘Um-’ öneki kendi süreklilik: Ständigkeit
başına durduğunda ‘çevrede’ (ya ‘Selbständigkeit’ sözcüğünün ‘ba­
da ‘-mek için’) anlamına gelir. Böy- ğımsızlık,’ ‘özerklik’ (‘kendi başına
lece ‘Umsicht’ ‘çevre-görüş’ gibi durma’) gibi anlamlar taşımasına
bir semantik olarak ilgisiz bir eti- karşın, Heidegger’in etimolojik
molojik-fenomenolojik yapı taşıyor eğilimi sözel çeviriyi gerektirir:
görünür. Ama ‘um’ öneki ‘hakkın­ ‘kendinde-süreklilik’ ya da ‘ken-
da’ olarak da okunabilir.— Ayrıca: dinde-kalıcılık,’ ‘kendinde-durma’
‘Umsicht,’ ‘Rücksicht’ ve ‘Nach­ vb. — ‘Süreklilik’ ( Ständigkeit) ve
sicht’ :: ‘sağgörü,’ ‘gözetme’ ve ‘kalıcılık’ (Bestand) sözcükleri kav­
‘hoşgörme.’ Almanca köklere ramsal olarak ‘süreksizlik,’ ‘geçi­
göre: ‘çevre-görüş,’ ‘geri-görüş’ ve cilik,’ ‘yiticilik’ ile karşıtlık içinde
‘arka-görüş’; anlamsal olarak: dururlar. Anlamın ‘töz’ kavramı ile
‘sağgörü,’ ‘hoşgörü’ ve ‘gözetme.’ uyum içinde olması kimi Avrupa
Almanca sözcüklerdeki kökensel dillerinde ‘sta— ’ :: ’durma’ kökü­
ortaklığın belirtilmesinin fenome­ nün ‘tözsellik’ kavramının sözel
nolojik bir önem taşıdığı düşünül­ anlatımına girmesinin zemini ol­
müş olabilir ve bu ilgi Türkçe söz­ muş olmalıdır. — Heidegger’in bir
cüklerdeki ‘görme’ ve ‘göz’ anla­ tümcesinde [303] ‘sfand’ için Hint-
tımları yoluyla yansıtılır, Avrupa ‘ sta— ’ kökünü içeren beş
saklamak, korumak: bewahren sözcük vardır: Bestand, Substan-
saklı tutmak: behalten zialität, Substanz, Selbständigkeit,
saydam: durchsichtig 'existierenden.’ ‘Tözsel’ olan yal­
sergileme: Aufweisung nızca ‘duran’ değil ama o denli de
sergilemek, göstermek: aufweisen kalıcı olandır, ve dayanıklı, değiş­
sersemlemek: benommen sein (İng. çe­ mez, yitmez, kendine-özdeş, bir,
viri (MR) ‘fascinate’ ile karşılar) sürekli, saltık vb. gibi bütünüyle
seslenme (başvuru): Anruf ayrı anlatımlar da aynı ‘ stehen,’
sessizlik, ağzı sıkılık: Verschwiegenheit (Alm.) ‘stand’ (İng.), ‘stare’ (Lat.)
sezgi: Anschauung kökü ile anlamdaşlık ilişkisi içinde
sezmek seyretmek: anschauen dururlar. Aslında her 'A s A’ bu se­
mantik ‘tözselliği’ anlatır— durma, ‘Nesne’ için aynı şey geçerli değil
kalma, değişmeme vb. Kavramsal/ midir? ‘Özdek’ için? ‘Cisim’ için?
mantıksal bağıntı böyle sözel-se- Doğal bilinç böyle soruların bilin­
mantik bağıntılara dayanmak zo­ cinde değildir. Şeylerin kendilerine
runda değildir. Sözcük ve kavram giderken gerçekte yalnızca kendine
arasındaki bağıntı dışsaldır ve tek gider.
bir sözcük birçok kavramı anlat­ Şimdi (zaman): Gegenwart
mak için kullanılabilirken, evrik Almanca sözcük yer ve zamanda
olarak birçok kavram pekala bir ve ‘bulunuş’ anlamına gelirken, Geç­
aynı sözcük aracılığıyla anlatıla- miş ve Gelecekten ayrı olarak Şimdi
bilir. Fenomenolojik yöntem söz­ anlamına da gelir. Etimolojik yapısı
cükler arasındaki ilgi ve andırım- ‘karşı/doğru-bekleme’ olarak oku­
ları onları kavramsal olarak yokla­ nabilir. Ayrıca ‘Şimdi’ (‘jetzt’) ‘kıpı’
madan kurabilir ve Sein und Zeit in olarak da kullalınılır ve bununla İl­
“anlaşılma güçlüğü” denilen şey gili ilginç bir betimleme vardır:
sık sık analitik anlağın bu kavram­ [423] — “‘Şimdiler’-dizisi kesintisiz
sal bağıntılara herhangi bir anlam ve topuksuzdur.” :: “Die Jetztfol­
verememesi, onları sınamasını ge ist ununterbrochen und lücken­
sağlayacak kavramsal ölçünlerden los.”
yoksun oluşuna bağlıdır. Kavram­ şimdi... iken: jetzt, da ...
sal bağıntının yokluğunda onu ara­ şimdi henüz değil: Noch-nicht-jetzt
mak anlağı çaresiz ve devimsiz şimdiki: gegenwärtig
bırakır, açıkça dışsal-imgesel kur­ şimdikileştirmek: gegenwärtigen
gulara yöneltir. Bu çekicidir. Dış­ Sözcük ‘gegenwârtig/şimdiki’ sıfa­
sal da olsa, düşünceyi dayanama­ tından türetilmiş ve ‘şimdiki kılma’
yacağı dinginlikten özgürleştirir. ya da ‘bulunur kılma’ olarak oku­
süreksizlik: Unständigkeit nabilecek olan anlatım ilkin Hus-
sürmek: währen serl tarafından kullanılmıştır,
şurası: dort
Ş
şaşkınlık: Verwirrung T
şey: Ding talih: Geschick
Şeylerin kendilerine: zu Sachen selbst! tamamlamak, bitirmek: erledigen
“Şeylerin kendileri”nin bir tasarım, tamamlanmışlık: Abgeschlossenheit
bir kavram, ya da bir düşünce ol­ tanıt, tanıtlama: Beweis
duktan gözden kaçınlır. Thales ‘Su’- Klasik felsefe usun arı kavramsal-
yu ya da Anaxagoras ‘apeiron’u mantıksal işlevi olan tanıtlamayı
arke olarak konutladığı zaman, hiç gerçekliğin ölçütü ya da güvencesi
kuşkusuz bunun yalnızca kendile­ olarak ister. Ancak tanıtlanan ger­
rinin bilinçlerinde bulunan birşey çektir, ve ancak gerçek olan vardır.
olduğunu düşünmüyorlardı. ‘Şey’ Tanıtlanamayan ussal olmayandır,
bir kavramdır, çünkü onu düşünü­ ve gerçek varlıktan yoksun bir ku­
rüm, bilincimdedir, benim öznel­ runtudur. Tanıtlanan şey kavramın
liğimde bulunur. Duyular ‘Şey’e kendisi olduğu için, tanıtlama kav­
ulaşamazlar. Duyular duyumsarlar ramın ona temel olan karşıt kav­
— onları uyaran özdeksel etkileri. ramın kavranması ve böylece bir
‘Orada olan’ın bu öznellik olan ‘Şey’ birliğe, yeni bir kavrama ilerleme­
olduğundan nasıl emin olabilirim? den başka birşey değildir. Bu öz-
sel bağıntılılık ise eytişimsel ola­ tarih bilimi: Historie (Heidegger bunu
nın kendisidir: Her Kavram belirli ‘Geschichte’den ayırır [375] [378]
olmakla kendinde olumsuzu ile zo­ tarih bilimsellik: Historizität
runlu birlik ilişkisi içindedir. Bu tarih-bilimsel: historisch
karşıtlık ilişkisi bir ‘ortadan kal­ tarihlendirilebilirlik: Datierbarkeit
dırma,’ eş deyişle hem yok etme tarihlendirme: Datierung
hem de saklama anlamına gelir. tarihsellik: Geschichlichkeit
A = A kavramın ‘anlak’ durumu, tartışmak: besprechen
‘soyut,’ ‘ilişkisiz,’ ‘dolaysız,’ ‘belit- tasa: Besorgen
sel,’ ‘çıkarsanmamış,’ ‘tanıtlanma­ Tasa, kaygı ve esirgeme. Ayrıca kor­
mış’ durumudur. Ama her kavram ku, endişe (sırasıyla: Besorgen,
(A) belirli olmakla o denli de kendi Sorge, Fürsorge; Furcht, Angst).
başkası (-A) ile zorunlu birlik-kar- Sözcük üzerine bkz. özellikle s.
şıtlık ilişkisi içinde durur. Böylece [57], [352]. Heidegger sözcüğü ‘ön-
kavram hem kendisi hem de kar­ bilimsel (‘vorwissenschaftliche’)
şıtıdır. Bu karşıtlığın kuruluşu (ey­ dediği olağan kullanımında taşıdı­
tişim) doğal düşünceyi de devin­ ğından ayrı bir anlamda kullandı­
diren etmendir. Böylece klasik fel­ ğını belirtir. ‘Besorgen’ gündelik
sefenin kavrama yaklaşımı ona kullanımda ‘sağlama,’ ‘getirme,
dışsal değil, ama onun kendi devi­ ‘özen gösterme,’ ‘bakma’ vb. gibi
minin izlenm esidir ve ‘yöntem’ anlamlar taşır. Ama ‘tasa’ hiç kuş­
kavramın kendi öz devimidir. Hei­ kusuz ‘etwas kaufen, beschaffen’
degger kavramın eytişimsel açı­ anlamında kullanılmaz. Ve gene de
nımını değil, ama bu açınıma dış­ [57]: “Anlatımın varlıksal olarak her
sal doğal dil-çağrışımlarını, olum- oradaki-Varlıkta bulunan ‘üzüntü,’
sal-etimolojik bağıntıları izler. Bu ‘melankoli’ ve ‘yaşam kaygısı’ ile
düzeye dek, usun eytişimsel bakış hiçbir ilgisi yoktur.” Belki de ‘tasa’
açısından, dizgesi dışsal bağıntılar yerine ‘ilgilenme’ denebilirdi - ‘ev­
temelinde kurulan bir ‘Konstruk­ le ilgilenm e,’ ‘bebekle ilgilenm e’
tion’ doğasındadtr. gibi. Gene de çok fazla ikircim için
tanıtlı, zorunlu: apodiktisch bir neden yok gibi görünür, ve ‘tasa’
tarih: Geschichte sözcüğü insanın asıl Varlığı olarak
[379] “Tarih varolan oradaki-Var- ‘Kaygı’nın görülebilir kılınmasına
lığın zamanda yer alan özgün bakar [57]: “‘Tasa’ anlatımı aşağı­
‘olayları’dır” :: “Geschichte ist das daki araştırmada varlıkbilimsel te­
in der Zeit sich begebende spe­ rim (bir varoluşsal) olarak kulla­
zifische Geschehen des existie­ nılacak ve olanaklı bir dünyadakl-
renden Daseins.” ‘Geschichte’ Varlığın Varlığını belirtecektir. Te­
‘tarih’ demektir ve doğal dilde söz­ rim oradaki-Varlık en yakından ve
cüğün bağlamına göre ya ‘edimsel’ büyük ölçüde ekonomik ve ‘pratik’
tarihin kendisi olarak ya da tarih olduğu için değil, ama oradaki-
bilimi olarak anlaşılır. Heidegger Varlığın kendisinin Varlığı kaygı
ikinci anlam için, bir bilim olarak (Sorge) olarak görülebilir kılınaca­
tarih için ‘Historie’ sözcüğünü kul­ ğı için seçilmiştir.” — Almanca’da
lanır ve böylece bu sözcüğe ‘edim­ ‘Besorgen’ ve ‘Sorge’ arasındaki
sel tarih’ anlamını yasaklar. İng. etimolojik ilişki Türkçe’de görün­
çeviri (MR) ‘Historie’ için ‘historio- mez. — Kaygı özsel olarak orada-
logy’ anlatımın kullanır. ki-Varlığın ‘ölüm’ ile ilişkisi karşı-
sındaki durumu tarafından belir­ [25] oüoicc: töz. Heidegger Yunan­
lenir ve belki de sözcüğün Türkçe’­ ca oûoia (töz :: Substanz) sözcü­
de ‘tasa’dan daha dramatik bir kul­ ğünün ırapoûoia ( bulunuş :: An­
lanımı olduğunu düşünebiliriz. (İn­ wesenheit) ile anlamdaş olduğunu
gilizce çeviri (MR) ‘Besorgen’ için düşünür,
‘concern’ sözcüğünü kullanır.) türevsel: abkünftig
tasalılık: Besorgnis
tasar: Entwurf U
‘Entwurf’ (tasar) ve ‘entwerfen’ (ta­ uğruna: Um-Willen
sarlamak) sözcüklerinin kökleri umut: Hoffnung
‘werfen’dir (fırlatmak, atmak). Gö­ usanç, bıkkınlık: Überdruß
rünürde doğal dil Almanca’nın bu usandırıcılık: Aufdringlichkeit
özel durumunda, ‘fırlatm a’ anla­ ussal hayvan: Çcpov Aoyov exov
mından ‘tasarlama,’ ‘bir tasar yap­ [25] Heidegger bu ‘zoon logon’u
ma’ anlamına geçmiştir. Bu açıkça ‘vernünftiges Lebewesen’ olarak
olumsaldır ve buna göre birşeyi ya da ‘animal rationale’ olarak de­
‘tasarlamak’ anlatımını birşeyi ‘fır­ ğil, ama “Varlığı özsel olarak “‘ko­
latmak’ ile ilgilendirerek okumak nuşabilirle’ tarafından belirlenen
kolay değildir. Aslında bir Alman dirimli şey” :: “das Lebende, des­
bile (başka herhangi dillerde ko­ sen Sein wesenhaft durch das Re­
nuşan herkesin benzer durumlar­ denkönnen bestimmt ist” olarak
da yaptığı gibi) ‘entwerfen’de hiç­ okur, çünkü ‘Logos’ etimolojik ola­
bir zaman ‘werfen’i düşünmek zo­ rak ‘us’ değil ama ‘konuşma/Re-
runda değildir. Heidegger ‘fırlatma’ den’dir, çünkü Adyeıv/konuşma
sözcüğüne verdiği fenomenolojik sözcüğünden türetilmiştir. Ayrıca
anlamı ‘tasar’ sözcüğünün feno­ sözcüğü voeTv (bilmek, algılamak)
menolojik anlamı ile bağlı görür, ile özdeşleştirir ve S iocAektikös/
tasarlamak, taslak yapmak: entwerfen dialektikos/eytişimsel sıfatında da
tekinsizlik: Unheimlichkeit aynı kökün bulunduğunu düşünür.
tematik: thematisch uzak[sız]laştırma: Entfernung
Sözcüğün genel olanın dışında daha ‘Entfernung’ ‘uzaklaştırma’ demek­
belirli bir anlamı yok gibi görünür tir (‘fern’ = ‘uzak’). Ama ‘Ent-
ve raslantısal bir inceleme ile kar­ fernung’da ‘-ent’ ön-ekinin bir pe­
şıtlık içinde, dizgesel ve daha be­ kiştiriri ve bir de karşıt olarak yok­
lirgin bir araştırma yolunu imler. sunlaştırıcı (‘privative’) anlamı
Belki de ‘tema’ fenomenolojik yön­ vardır. Heidegger sözcüğe bu ikin­
temin nesnesine yaklaşma yolunu ci anlamı da ekler [105]: “Entfer­
belirtir. Ayrıntılı açımlama için bkz. nung uzaklığın yitik-kılınışı demek­
s. [363]: “Varlık-anlayışının eklem- tir, ki birşeyin uzaklığının yitişi, onu
lenişi, konu alanının bu anlayışın yakınlaştırma anlamına gelir." Hei­
kılavuzluğunda sınırlanması ve degger önekin bu olumsallığını öz­
varolan-şeylere uygun kavramsal- sel bir olgu olarak aldığı için, söz­
lığın bir ön-taslağınm çizilmesi [te- cüğün Türkçe’ye çevrilmesi ancak
malaştırmaya] aittir.” Türkçe’de de böyle bir olumsallı­
temellendirilmiş: fundiert (:: koyulmuş, ğın bulunmasına bağlıdır. Ama
ikincil, türevsel) Türkçe’de buna uygun bir anlatım
teslim etmek: ausliefern, überantworten biçimi yoktur. Sözcük ‘uzaklığın
töz(sellik): Substanz(ialität) giderilişi’ gibi bir anlatımla pekala
çevrilebilir olsa da, Heidegger’in Heidegger ‘olma’yı ‘ontik’ anlatımı
Almanca sözcüğe yüklediği anlam ile anlatır ve onu varlıkbilim sel/
ikircimini ‘uzak[sız]sızlaştırma’ gibi ontolojik imlemde gördüğü ora-
bir yapı daha iyi gösterir. daki-Varlıktan ayırır. — [4]: “‘Varlık’
uzaklık: Entferntheit ona varolan-şey denebileceği bir
uzaktalık: Abständigkeit yolda belirlilik alamaz.” :: “»Sein«
uzam ( extensio): Ausdehnung kann nicht so zur Bestimmtheit
uzama, uzanış Strecke kommen, daß ihm Seiendes zuge­
uzunluk: Erstreckung sprochen wird.”
uzamlı şey: res extensa
uzatılmışlık: Erstrecktheit Parmenides üzerine bir not
uzay: Raum [212]: “Varolan-şeyin Varlığının
uzlaşmak, anlaşmak: abfinden Parmenides tarafından ilk açığa
çıkarılışı Varlığı Varlığın ‘algısal
Û anlaşılması’ ile “özdeşleştirir” ::
ürkeklik: Schüchternheit “Die erste Entdeckung des Seins
üstünden atmak: entlastet des Seienden durch Parmenides
üzerinden atlamak: übergehen »identifiziert« das Sein mit dem
vernehmenden Verstehen von
V Sein.”
Varlık: Sein
Heidegger Varlığı ‘soyut’ olarak, Parmenides’in Doğa Üzerine çalış­
‘Varlık = Varlık’ olarak değil, ama masının 'Önsöylem’i Sextus Empi-
kendisinden daha çoğu olarak alır. ricus tarafından da saklanmıştır ( Ma­
Ve gene de bu özdeşlikten çoklu­ tematikçilere Karşı, VII 111). Sextus
ğa, kendisinden başkasına geçişin şöyle bir yorum yapar: “Xenofanes'in
eytişimsel olmadığını düşünür. — arkadaşı Parmenides inanç ile birlikte
Varlık İlkin kendisidir. Eğer kendi­ olan ve zayıf sanıları olan usu kınadı,
sinden başkası ise — ki ‘Varlık ne­ ve duyulara güvenmeye de son ver­
dir?’ sorusunun kuşkulandığı şey diği için, bilgi ile birlikte olan usu ya da
budur — o zaman bu başkasının yanılmayan usu gerçekliğin ölçütü
Varlık ile ilişkisi nedir? Fenomen saydı."
durumunda birşeyin Başkası ola­
rak görünmesi onun değişim oldu­ Parmenides Peri Fuseos'tan (“Doğa
ğunu ve böyiece bir akış durumun­ Üzerine”) kalan fragmanlarında şöyle
da olmakla gerçeklik (Varlık) taşı­ birşeyler söyler: “[Ç]ünkü olmayanı
madığını anlatır (Parmenides ve bilemezsin — bu olanaksızdır
Herakleitos: P: fenomenal değişim ne de bildirebilirsin, çünkü düşü-
dünyası çelişkilidir, öyleyse yok­ nülebilen ve olabilen aynı şeydir.”
tur; H: akış/değişim içindeki feno- “Ama gerçeklik yalnızca ‘olan’dır.
me?ıal dünya değil ama yalnızca Bu ne başka birşeyden doğar, ne
değişmez/dingin Bir/Logos ger­ de geçicidir; bütündür, kendi sını­
çektir). Varlık tanımlanırsa, soru fında tektir, devimsiz ve sonsuz­
yanıtlanırsa, hiç kuşkusuz ortaya dur. Ne vardı, ne de olacaktır, ama
çıkacak olan şey Varlığın kendinde aynı zamanda herşeydir. Çünkü
Başkası da olduğu olacaktır (Var­ onun için nasıl bir doğuş araya­
lığın eytişimi onun Yokluk ile bir caksın ? Nasıl ve nereden artabilir?
olduğunu gösterir: Herakleitos). — Olmayandan olacağını ne söyle-
mene ne de düşünmene izin vere­ şim’ dünyasıdır, ve kendinin ve
ceğim, çünkü ‘olan’m olmadığı ne başkasının, olmanın ve olmama­
söylenebilir ne de düşünülebilir. nın birliği olarak yiticidir, sonlu­
Hangi zorunluk onun daha sonra dur. Varlığın ve Yokluğun birliği
ya da daha önce yokluktan başla­ olarak, hiç olmazsa gerçek Varlık
masını sağlayabilir? Öyleyse baş­ değildir. Böylece fenomenoloji
tan sona ya olmalı ya da olmama­ gerçek Varlığın değil, ama ancak
lıdır. Ne de herhangi bir kanı gücü yarı-gerçek, sonlu, yitici Varlığın,
başka birşeyin var olmayandan varolan-şeylerin bir bilimi olabilir.
doğmasını sağlayacaktır. Böylece (Hegel’in ‘Tinin Görüngübilim ’i
doğuş yitmiştir, ve yitiş inanıla- gerçek olmayanın, henüz oluş
mazdır." sürecinde olan Tinin bir çözümle­
Parmenides ‘Düşünce’ ve ‘Varlığın’ mesidir.) Sonlu olanın yöntemi
birliğinden, yani 'bilgi’den, yani ‘ger- olarak fenomenoloji böylece son­
çeklik’ten söz eder, algının ve varlığın suz Varlığı araştıran bir ontoloji
birliğinden, ‘görüngü’den değil. Par- üzerine dışardan uygulanan bir
menides'in ne demek istediğini yal­ yöntem olarak geçerli olamaz. Hei-
nızca çevirinin ‘doğruluğu’ndan değil, degger’in bu sorunun üstesinden
etimolojik bir sınamadan değil, ama gelme yolu ‘fenomen’i yeniden ta­
kendi usumuzun yargısından da bili­ nımlamak, onun kendini ‘başka­
riz, çünkü Parmenides ile zaman aşı­ sında’ değil ama ‘kendi kendisin­
mına uğramayan aynı usu paylaşırız. de’ gösteren olduğunu sözcüğün
Heidegger'in Parmenides'e yaklaşımı Yunanca’daki etimolojisine daya­
bir kendini-aldatma tutumudur: “‘Ger­ narak göstermektir. Bu çözüm fe­
çeklik’ ‘Şey’ ile, ‘kendi-kendini- nomeni gerçek Varlık olarak, ve
gösteren’ ile aynı şeyi im ler” :: algıyı gerçek Bilgi olarak yeniden
“»Wahrheit« bedeutet dasselbe wie tanımlar. Buna göre, Heidegger
»Sache«, »Sichselbstzeigendes«.” “Felsefe evrensel fenomenolojik
Yönteminin aygıtlarının kendileri böy­ varlıkbilimdir” der.
le çarpıtmaları anlamamızı sağlar. Hiç varlıkbilimsel ontologisch
kuşkusuz ‘Şey’ kendini gösterir; ama varlık-duruşu: Seinsstand
doğa yasası, geometrik teorem, kısa­ varlık-durumu: Seinsverfassung
ca İdea kendini duyulara sunmaz. varlıksal ontisch
‘Gösterme’ ise duyulara ‘sunma’dan ‘Varlıksal’ anlatımı varolan-şey ile,
başka bir anlama gelmez. Heidegger ‘varlıkbilimsel’ anlatımı ise Varlık
güçlüğü derinden duyumsamaktadır ile İlgilidir. [13]: “varofan-ilgili ola­
ve kendine ikircim noktaları bırakmayı rak, e.d. varlıksal olarak.” :: “exis­
boşlamaz [212]: "Varlığın 'algısal an­ tentiell, d. h. ontisch." [11]: “pozitif
laşılması’” :: ‘Vernehmenden Verste­ bilimlerin varlıksal soruşturması”
hen von Sein”gibi birşeyden söz eder, :: “ontischen Fragen der positiven
varlıkbilim: Ontologie Wissenschaften.”
Varlıkbilim var olanı araştıran dü­ varolan: existentia
şünme demek olmalıdır. Var olanın varolan-şey: das Seiendes; ‘seiend’ ::
var-olmayan birşey olmaması ge­ ‘var olan’
rekir. Ama fenomen vardır ve yok­ [45]: “Varolan-şey bir ‘Kim’ (varo­
tur. Buna göre tüm fenomen dün­ luş) ya da bir ‘Ne’dir (en geniş an­
yası her noktasında kendini baş­ lamda elönünde-bulunuş)”
kasında gösterenin bitimsiz ‘deği­ “Seiendes ist ein Wer (Existenz)
oder ein Was (Vorhandenheit im miştir” :: “Die existenziale Analytik
weitesten Sinne).” ‘Seiende’ söz­ ihrerseits aber ist letztlich existen­
cüğü ‘seiend/olan’ anlatımından tiell, d. h. ontisch verwurzelt.” Söz­
türetilir ve önüne ‘belirtici’ bir ‘das’ cük bütün metinde salt bir kez kul­
eklenip bir ‘ad’ olarak kullanılır: lanılır.
das Seiendes. Sözcük Türkçe’ye varolma-ilgili (= ontisch): existenziell
‘olan-şey’ olarak da çevrilebilir. ‘Das Varolan-şey olarak görülen orada-
Seiendes’ yalnızca ‘olma’yı anla­ ki-Varlık ile, ya da oradaki-Varlığın
tan soyut ‘ das Sein/Varlık’ anla­ Varlığı ile karşıtlık içinde bir varo­
tımı ile karşıtlık içindedir, doğrudan lan-şey olarak görülen oradaki-
doğruya belirli bir ‘Şey’i anlatmaz, Varlık ile ilgilidir. [12]: “Varoluş
ama genel olarak ‘varolan-şey(ler)i’ sorusu her zaman yalnızca varol­
anlatır. (‘Olan’ anlatımının kendin­ manın kendisi yoluyla arılık içine
de bir özne imlediğini, ‘olan-birşey’ getirilir. Kendi kendisinin bu yolda
anlamına geldiğini gözden kaçır­ önden giden anlayışına varolma-
mamalıyız.) ‘Varlıklar’ dediğimiz ilgili [ existenziell] anlayış deriz” ::
zaman demek istediğimiz şey de “Die Frage der Existenz ist immer
genel olarak ‘varolan-şeyler’dir. — nur durch das Existieren selbst ins
Birşeyin yalnızca ‘olm a’sı onun Reine zu bringen. Das hierbei füh­
‘ne’ olduğunu, belirlenimini bildir­ rende Verständnis seiner selbst
mez. ‘Var olma’ anlatımı da ‘olma’- nennen wir das existenzielle.” [65]:
mn dışında herhangi bir belirlenim “eine vorontologisch existenzielle
eklemez (olan :: var olan; ‘var’ an­ Bedeutung :: ön-varlikbilimsel va­
latımı herhangi bir ‘şöylelik’ ya da rolma-ilgili bir imlem.”
‘böylelik,’ bir nitelik imlemez). Bu­ varoluş Existenz
rada kavramı dikkate almayan ve [41]: “Varlik-belirlenimi olarak va­
‘varlığı’ duyusal olanla özdeşleş­ roluşu yalnızca oradaki-Varlığa
tiren analitik-görgül bakış açıları ayıracağız.” [231]: “Varoluş terimi­
çözemeyecekleri bir varlıkbilimsel nin biçimsel olarak belirttiği şey
sorunla karşılaşırlar. ‘Var olm ak’ oradaki-Varlığın anlayan ‘Olabil­
anlatımı (ya da kavramı) doğal, tin­ me’ olarak varolduğudur.” [232]:
sel, ideal varlıklar açısından varlık- “Varoluş düşüncesini anlayan ‘Ola­
bilimsel bir ayrım imlemez. Bu bilme’ olarak belirlemiştik” :: “Die
yüzden ‘varolan-şey’ özdeksel, tin­ Idee der Existenz bestimmten wir
sel ya da mantıksal/kavramsal ola­ als verstehendes Seinkönnen.” —
bilir. Her kavram ontolojisini kendi [117]: “Gene de insanın “töz”ü ruh
belirleniminden belirler. — Alman­ ve beden bireşimi olarak tin değil,
ca belirli varlıklar için ‘Dasein’ an­ ama varoluştur” :: Allein die »Sub­
latımını kullanır ve Heidegger bu stanz« des Menschen ist nicht der
sözcüğü doğal dilden kopararak Geist als die Synthese von Seele
sınırlayıp ‘insan’a ayırır. (İngilizce und Leib, sondern die Existenz. ”
çeviri (MR) sözcüğü ‘entity’ ile kar­ varoluşsal: existenzial
şılar.) Oradaki-Varlık ile ilgili; ‘kategori-
varolan-ilgili: existentiell (existent: varo­ sel’ olanla karşıtlık içinde, oradaki-
lan) Varlığın özsel bir özelliği. — [45]:
[13]: “Ama varoluşsal analitik kendi “Varoluşsallar ve kategoriler Var-
yanından son olarak varolan-ilgili lık-karakterlerinin iki temel olana­
olarak, e.d. varlıksal olarak kökleş­ ğıdır. Onlara karşılık düşen varo-
lan-şeyler sırasıyla birincil soruş­ kavrama yükseltebilmek için katı­
turmanın değişik türlerini isterler: lır.” [148]
Varolan-şey bir ‘Kim’ (varoluş) ya yorumlama, ortaya serme: Auslegung
da bir ‘Ne’dir (en geniş anlamda “Anlamanın gelişimine yorumla­
elönünde-bulunuş)” :: “Existenzia- ma diyoruz. Yorumlamada anlama
lien und Kategorien sind die bei­ anladığını anlayarak kendinin edi­
den Grundmöglichkeiten von Seins- nir. Yorumlamada anlama başka
Charakteren. Das ihnen entspre­ birşey değil ama kendisi olur. Yo­
chende Seiende fordert eine je ver­ rumlama varoluşsal olarak anla­
schiedene Weise des primären Be­ mada temellenir, ve anlama yo­
fragens: Seiendes ist ein Wer rumlama yoluyla ortaya çıkmaz.
(Existenz) oder ein Was (Vorhan- Yorumlama anlaşılan üzerine bilgi
denheit im weitesten Sinne).” edinme değil, ama anlamada tasar­
varoluşsallık: Existenzialität lanan olanakların geliştirilmesidir.”
vazgeçme: verzichten :: "Die Ausbildung des Verstehens
vazgeçmek: aufgeben nennen wir Auslegung. In ihr eig­
vefat: Ableben net sich das Verstehen sein Ver­
standenes verstehend zu. In der
Y Auslegung wird das Verstehen nicht
yakında, yakın olarak: zunähest (bkz. etwas anderes, sondern es selbst.
‘en yakından’) Auslegung gründet existenzial im
yakınlaştırma: Näherung Verstehen, und nicht entsteht die­
yakınlık: Nähe ses durch jene. Die Auslegung ist
yaklaşmakta olmak (’önünde-durmak): nicht die Kenntnisnahme des Ver­
bevorstehen standenen, sondern die Ausarbei­
yanyanılık: Nebeneinander tung der im Verstehen entworfe­
yapı: Struktur nen Möglichkeiten.” — Auslegung
yapılanış: Konstitution (bkz. durum :: ve Interpretation (yorum) arasın­
Verfassung) daki ayrım konusunda Heidegger
yaşantı: Erlebnis herhangi birşey söylemez. ‘Ortaya
yazgı: Schicksal serme,’ ‘sergileme’ gibi bir anlam
yeniden söylemek: weitersprechen, Nach­ daha taşıyan ‘Auslegung’ kendi pa­
sprechen yına fenomenolojik bir üstünlük taşır,
yer açma: Einräumen (sözcük ayrıca yorumlanmışlık, ortaya serilmişlik: Aus-
‘kabul etme,' ‘onaylama’ gibi anlam­ gelegtheit
lar da taşır) yönlendirilmiş: ausgerichtet:
yığın: Haufen yönlendirmek:ausrichten:
yineleme: Wiederholen yüreksizlik: Bangigkeit:
yitme: Verenden
yokluk, bulunmama, olmama: Fehlen: Z
yoksunluk, yoksunluklu: Privation, pri­ zaman: Zeit
vative [430]: Heidegger Varlık ve Zaman’ın
yol, kip, tür: Weise son bölümünde (II. 6) ‘zaman’ kav­
yordam: Vorgang ramını Hegel’in aynı kavram üze­
yorum: Interpretation rine eytişimsel çözümlemesi ile
[40]: “... yorum bu açığa serme işi­ karşılaştırma içinde ele alır. Bö­
ne yalnızca açığa serilenin feno- lümdeki birkaç önemli nokta şun­
menal içeriğini varoluşsal olarak lardır. — İlkin ‘uzay’ kavramı ile
ilişki sorunu vardır. Heidegger uzay kurgul değil ama görgül bir birlik­
ve zaman kavramlarının birliğini tir, karşıtların birliği değil ama yal­
fenomenolojik olarak alır, onları nızca ayrı olanların bir ‘ayrıca’ yo­
ayırır. Kitabın başlığının da gös­ luyla üretilen dışsal birlikleridir.
terdiği gibi, Sein özellikle Zeit ile Bireşim çözülebilirdir, ve bileşen­
ilişki içinde durur ve bir tür analitik ler birlikleri dışında kendi başla­
öncelik taşır. Kurgul yöntemi izle­ rına kalıcıdırlar. Karşıtların birliği
yen Hegel ise bu iki kavramın ayn böyle çözümlemeye izin vermez ve
olmadıklarını ve dışsal/sentetik bir kıpılar kendilerinde kendi karşıtları
“ayrıca” ile biraraya getirilmeleri­ tarafından belirlenmeksizin kendi­
nin aralarındaki özseI birliği anlat­ leri olamazlar.
madığını belirtir: Uzay zamansız zaman-içindelik: Innerzeitigkeit
değildir, ve zaman uzaysız. Uzayın zaman-ilgili: temporal
şu ya da bu noktası zamansız, za­ [19]: “Varlığın ve karakter ve kip­
manın şu ya da bu kıpısı uzaysız lerinin kökensel anlam belirliliğine
değildir. Bu karşıtları ancak ana­ onun zaman-ilgili belirliliği diye­
litik anlak ayırır, ve o zaman birer ceğiz.”
düşünce-şey olurlar. Kurgul birlik zaman-ilgililik: Temporalität
hiçbir durumda bir aracılığa, bir [19]: “Zamansal” “anlatımı ön-fel-
dolaylılığa gereksinmez, çünkü sefi ve felsefi dil-kullanımına” ait
‘kavram birliği’ herhangi iki cismin iken, buna karşı “zam an-ilgililik”
ilişkisi gibi birşey değildir. Karşıt­ ise “Varlığın ve karakter ve kiple­
ların mantıksal birlikleri herhangi rinin kökensel anlam-belirliliği”dir.
bir fenomenolojik betimlemeye ge­ zaman almak, kendine: zeitnehmen, sich
reksinmez. Önemli olan ve belki de (kendine zaman ayırmak)
güç olan şey uzayın ve zamanın zamansal: zeitlich
karşıtlar o\up olmadıklarını kavra­ [420]: “Oradaki-Varlık karakterinde
maktır. — Söz konusu edilen geçi­ olmayan her varolan-şey zamansal
şi yapan, daha doğrusu daha şim­ değildir.”
diden yapmış olan şey karşıtların zamansallaştırma: zeitigen
kendileridir. Heidegger’in fenome­ ‘Zeit’ sözcüğünü içermesine kar­
nolojik yöntemi “noktanın şişerek, şın, sözcük ‘olgunlaştırmak, oldur­
kendine hava basarak zaman ol­ mak; ortaya çıkarm ak’ demektir.
ması” gibi fenomenolojik bir be­ Ama Heidegger’in metninde söz
timlemeyi temel alır. Açıktır ki bu­ konusu olan zamanın ‘olgunlaştı­
rada Heidegger noktanın vb. kav­ rılması’ ya da ‘oldurulması’ olduğu
ramı ile değil ama fenomenolojik için, ve Almanca sözcük ‘Zeit’ı
tasarımı ile ilgilenir ve böylece kur­ içerdiği için, sözcük etimolojik çe­
gul felsefeyi dokunmadan bırakır. viriyi gerektiriyor görünür,
— İngilizce çeviri ‘ortadan kaldır- zamansallık: Zeitlichkeit
ma’nın ikili anlamını kapsayan [17]: “Zamansallık oradaki-Varlık
‘aufheben’i ‘transmute’ ile karşılar adını verdiğimiz varolan-şeyin Var­
— ‘biçimini değiştirmek.’ — ‘Sav’ lığının anlamı olarak gösterilecek­
ve ‘karşısav’ anlatımlarını Hegel tir.” Bkz. ayrıca [326].
değil ama Fichte kullanır. ‘Sentez’ zararlılık: Abträglichkeit
Sözlük
Allmanca-Türkçe

A Aufenthaltslosigkeit: kalacak-yersizlik
abfinden: uzlaşmak, anlaşmak Auffälligkeit: göze-çarpariık
Abgeschlossenheit: tamamlanmışlık aufgeben: vazgeçmek
Abkünftig: türevsel aufgehen: soğrulmak; ortaya çıkmak,
Ableben: vefat doğmak
Ableitung: çıkarsama aufhalten: alıkoymak (‘wohnen’ değil)
Abstand:aralık; uzaklık aufheben: ortadan kaldırmak, yoketmek
Abständigkeit: uzaktalık ve saklamak
Absturz: dalış aufrufen: çağırmak
Abträglichkeit: zararlılık Aufsässigkeit: dikbaşlılık
Abwesenheit: bulunmayış, yokluk aufschließen: ortaya sermek
adaeqatio: benzeşme Aufschluß: bilgilendirme, aydınlatma
Affekt: heyecan Auf-sich-zu: kendine-doğru
Aktionsart: eylem türleri aufweisen: sergilemek, göstermek
Alltäglichkeit: gündeliklik Aufweisung: sergileme
Analytik: analitik Aufzählung: sıralama
Andere, der: Başkası Aufzeigen: gösterme
Angabe, angeben: atama, atamak Augenblick: kıpı, ‘görsel’ kıpı
Angänglichkeit: ilgilendirilebilirlik Ausdehnung: uzam (extensio)
Angewiesenheit: boyun eğmişlik Ausdruck: anlatım (ausdruck: anlatmak)
Angst: endişe Ausdrücklich: belirtik
Anhalt: destek auseinanderlegen: ayrıştırmak, çözüm­
anhalten: diretmek lemek
Anruf: seslenme (başvuru) Ausgelegtheit: yorumlanmışlık
anschauen: sezmek; seyretmek ausgerichtet: yönlendirilmiş
Anschauung: sezgi auszeichnen: ayırdetmek
An-sich-sein: kendinde-Varlık Auslegung: yorumlama, ortaya serme
Antrieb: itki ausliefern: teslim etmek
Anvisieren: göz dikmek ausrichten: yönlendirmek
anweisen, Angewiesenheit: boyun eğ­ Ausruf: haykırma
mek, boyun eğiş Aussage: önesürüm
Anwesenheit: bulunuş aussagen: önesürmek
anzeigen: belirtmek, göstermek Aussagesatz: bildirim
apodiktisch: tanıtlı, zorunlu Aussein: dışarda-Varlık
apophantisch: apofantik Aussersichsein: kendi-dışında-Varlık
aufdecken: ortaya sermek, açığa çıkar­ aussprechen: anlatmak, bildirmek
mak Ausstand: dışarda-duran
Aufdringlichkeit: usandırıcılık ausweisen: kanıtlamak
Aufenthalt: kalış auszeichnen: ayırdetmek
B damals: o sırada
Bangigkeit: yüreksizlik damals, als ...: ...diği sırada
Bedeutsamkeit: imlemlilik dann: sonra
Bedeutung: imlem dann, wann...: ...diği zaman; ...diğinde
Bedrohung: gözdağı darauf: ona, onun üzerine
Befindlichkeit: ruhsal durum Dasein, Da-sein: oradaki-Varlık, orada-
Befragte, das: sorulan, kendisine, sor­ ki-varlık
gulanan (varolan-şey) Daß es ist: Ki vardır
befreien: özgürleştirmek Daß- und Sosein: 'genel olarak olma’
begegnen: karşılaşmak ve ‘öyle olma’
Begegnis: raslantı, karşılaşma daseinsmâssig: oradaki-Varlık karak­
Begriff: kavram terindeki
behalten: saklı tutmak Datierbarkeit: tarihlendirilebilirlik
beharrlich: kalıcı Datierung: tarihlendirme
Beharrlichkeit: kalıcılık Dauer: süre
Bei: ortasında Dazu, das: onun için, buna
benommen sein: sersemlemek demonstrieren: belgitlemek (tanıtlamak
besagen: demek, -e denk düşmek değil)
Beschaffenheit yapı, doğa, nitelik vb. dienen: hizmet etmek
Besorgen: tasa Ding: Şey
Besorgnis: tasalılık Dort, das: şurası (‘da’dan daha uzak)
besprechen: tartışmak dorther: şuradan
Bestand: kapsam, içerik dorthin: şuraya
Beständigkeit: süreklilik Drang: dürtü
bestehen: sürmek Dreingabe: eklenti
bestimmen: belirlemek Durchschnittlichkeit: sıradanlık
Bestimmung: belirlenim durchsichtig: saydam
bevorstehen: yaklaşmakta olmak (’önün-
de-durmak’) E
bewahren: saklamak, korumak echt, Echtheit: gerçek, gerçeklik (düz­
Bewandtnis: ilgililik mece ile karşıtlık içinde)
Bewegtheit: devinirlik Ehrfurcht: hürmet
Beweis: tanıt, tanıtlama eigen: kendinin, öz
Bewenden: ilgi Eigenschaft: özellik
Bewendenlassen: ilgili olmaya bırakma Eigenständig: bağımsız
(şeyleri) eigentlich, Eigentlichkeit: asıl, asillik.
Beziehung: bağıntı Eindeutigkeit: ikircimsizlik
Bild: resim, imge Einebnung: düzleştirme
bleibend: kalıcı Einfühlung: empati, tek-duygu
einheitlich: birleşik, birimsel, türdeş, bi-
C çimdeş
Charakteristik: betimleme, niteleme, einräumen: yer açmak
karakterizasyon Einrichtung: düzenleme
ekstase, ekotcitiköv: (bkz. Entrückung)
D ekstatisch: ekstatik, dışarda duran, dış­
Da: ‘Orası’ sal; ekstase; EKOTaoıç:: ‘dışarıda dur­
dabei: orada ortasında ma.’
dagewesen: orada-olmuş-olma Ende: son
enden: sonlanmak es g eh t... um ... : önemli olm a;... İçin
endlos: sonsuz önemli olan... (M R :'— is an issue for
entdecken: açığa çıkarmak ...’)
Entdecktheit: açığa çıkarılmışlık es gibt: (o) vardır
entfernen: uzak[sız]laştırmak Essenz: öz
Entferntheit: uzaklık etwas als etwas: birşey olarak birşey
Entfernung: uzak[sız]laştırma existent: varolan
Enthüllen: ortaya sermek, üstünü aç­ Existenz: varoluş
mak Existenzial: varoluşsal (birşey)
entlastet: üstünden atmak Existenzialität: varoluşsallık
entfremden: yabancılaş[tır]mak existenziell, existentiell: varolma-ilgili (=
enthalten: kapsamak ontisch) (varolan-şey olarak görülen
entrücken: götürmek; kendinden geç­ belirli-Varlık ile ilgili)
mek extensio sine figura vel motu: beti ya da
Entrückung: götürülme; esrime devim olmaksızın uzam
Entschlossenheit: kararlılık extensio: uzam (Ausdehnung)
entschließen: karar vermek
Entschluß: karar F
entspringen: doğmak, kaynaklanmak; faktisch: olgusal (olarak)
sıçramak Faktizität: olgusallık
entwwerfen: tasarlamak Faktum: olgu
Entwurf: tasar Fehlen: yokluk, bulunmama, olmama
Erbauung: ahlaksal yükselme Ferne: ıraklık
Ereignis: olay, olan biten festhalten: sıkı tutmak, sarılmak
erfahren: deneyimlemek Fragestellung: soru formüle etme
Erfahrung: deneyim freigeben: özgürleştirme
Erfahrungstatsache: deneyim-olgusu, Freilegung: ortaya serme
görgül olgu fundiert: temellendirilmiş (=koyulmuş,
erfassen: ayrımsamak; kavramak ikincil, türevsel)
Erfragte, das: sorgulanarak bulunacak Furcht: korku
olan (Varlığın anlamı) Fürsorge: esirgeme (tasanın varoluşsal
Erfragte: sorularak saptanan kipi)
ergreifen: kavramak
erinnern: anımsamak ('içselleştirmek') G
erkennen: bilmek ganz: bütün
Erlebniss; yaşantı Ganzheit: bütünlük
erledigen: tamamlamak, bitirmek Ganzsein: bütün-Varlık
errechnen: hesap yapmak, hesaplamak Ganzseinkönnen: bütün-Olabilme
erscheinen: görünmek Gefragte, das: hakkında sorulan (Var­
Erscheinung: görüngü lık)
erschließen: açığa sermek Gefühl: duygu
Erschließung: açığa serme Gegend: bölge
ErschlosSenheit: açığa serilmişlik Gegenstand: nesne
Erschrecken: dehşet Gegenwart: Şimdi
Erstrecktheit: uzatılmıştık gegenwärtig: şimdiki
Erstreckung: uzama, sürme, uzanış gegenwärtigen: şimdikileştirmek
erwarten: beklemek Gehalt: içerik
erweisen: göstermek, belgitlemek gehalten: tutulan
gelichtet: açılmış; aydınlatılmış hervorbringen: ortaya çıkarmak, üret­
genuin: gerçek (düzmece ile karşıtlık mek
içinde) Hierhin: buraya
Gerede: boş konuşma Hingabe: adanmışlık
Gesagtsein: söylenme Hingehörigkeit: bir-yere-aitlik
geschehen: olmak; (tarihsel olarak) ol­ Hinhören: kulak verme
mak Hin-zu: ona-doğru
Geschehen: olay, olaylar; tarihsel olay­ Historie: tarih bilimi
lar historisch: tarih-bilimsel
Geschichte: tarih Historizität: tarih bilimsellik
geschichtlich: tarihsel Hoffnung: umut
Geschichtlichkeit: tarihsellik hören: işitmek
Geschick: talih horchen: kulak vermek, dinlemek
Gestalt: şekil Hörensagen: söylenti
gestimmt ist: bir ruh durumuna girmiştir Horizont: çevren
Gestimmtheit: bir ruh durumunda oluş horizontal: çevrensel
Gestimmtsein: bir ruh durumunda olma
gewärtigen: beklemek /
Gewärtigen: beklemede olma leh: Ben
Gewesen: olmuş olma; (die gewesene Ichheit: Benlik
:: olmuş olan; gewesende :: olmuş Ich-Hier: buradaki ben
olmakta olan) identisch: özdeş
Gewesenheit: Olmuşluk, Geçmiş (za­ Illusion: yanılsama
man) Impuls: dürtü
Gewissen: duyunç in, innan: içinde
Gewißheit: pekinlik ln-der-Welt-sein: dünyadaki-Varlık
Geworfenheit: fırlatılmışlık Index: gösterge
gleichgültig: ilgisiz (indifferent: ayrım­ Indifferenz: ayrımsızlık
sız) Innensein: içerdeki-Varlık
Gleichmut: soğukkanlılık innerweltlich: dünya-içinde
gleichursprünglich: eş-kökensel Innerzeitigkeit: zaman-içindelik
gliedern: eklemlemek, bölmek In-Sein: içinde-Varlık
Grenzsituation: sınır-durum Interpretation: yorum
Grund: temel, zemin Inwendigkeit: içerdelik
Grundsein: temel-olma
Grundverfassung: temel durum, temel
yapılanış J
gültig: geçerli Jemeinigkeit: benimkilik
Jenseits: öte-dünya
H jetzt, da ...: şimdi... iken
Hand: el; zur Hand: ele; jeweilig: o sıradaki
Handeln: eylemde bulunmak
Handlichkeit: kullanışlılık K
Hang: düşkünlük kennen: tanımak, tanışık olmak, bilmek
hantieren: elle çalışmak, elişi yapmak kenntlich: tanınabilir
Haufen: yığın Kenntnis: tanışıklık
hellsichtig: açık bir görüş edinmek kategoriale: kategorisel; ‘kategorisch’
Hermeneutik: hermeneutik değil
Konstitution: yapılanış olmayan-Varlık
Konstruktion: kurgulama Noch-nicht-jetzt: ‘şimdi henüz değil’
Korrelation: bağlılaşım noetik: düşünsel
nur noch: henüz ancak, ancak
L
Lage bzw. Situation: konum O
laufen: yol almak (‘koşmak’) ontisch: varlıksal (Varlık ile değil ama
Leben: yaşam pozitif bilimlerin ‘varolan-şey’leri ile
Leitfaden: ipucu ilgili [11]); (varoluş-ilintili olarak, e.d.
Licht: ışık varlıksal [13])
lichten: açmak (temizlemek) ontologisch: varlıkbilimsel (metinde 'va-
Lichtung: açıklık, ağaçlık alan (bkz. lu- rolan-şey’ ile olmaktan çok IVarlık ile
men naturale) ilgili)
Logos: logos
S
M Öffentlichkeit: kamusallık
Man, das: insan
Mangel: eksiklik P
Mannigfaltigkeit: çokluk Phänomen: fenomen
meinen: demek istemek, imlemek Pharisäismus: Ferisilik; ikiyüzlülük
Meinung: sanı, görüş Privation, privative: yoksunluk, yoksun­
Melden: duyurma luklu
Mißmut: can sıkıntısı Punk: nokta
Mitdasein: birlikte-oradaki-Varlık
Miteinander: birbiri-ile-birliktelik R
Miteinandersein: birbiri-ile-birlikte-Var- Raum: uzay
lık Reden: söylem, konuşma
Mitsein: birlikte-Varlık Ruf: çağrı
mitteilen: iletmek Rücksicht: gözetme; bkz. Umsicht
Mitteilung: iletişim
Mitwelt: ile-dünya, birlikte-dünya S
Modifikation: değişki sachliche: nesnel
Modus: kip Schein: görünüş
Moment: kıpı, ‘görüş’ kıpısı Scheu: çekingenlik
Motiv: güdü Schicksal: yazgı
Schüchternheit: ürkeklik
N Seiende, das: varolan-şey
nacheinander: ardışık, birbiri ardına Sein bei: ortasında Varlık
Nachredens: arkadan-konuşma, kara­ Sein zum Ende: sona-doğru-Varlık
lama Seinsstand: varlık-duruşu
Nachsicht: hoşgörme; bkz. Umsicht Sein-zum-Ende: ölüme-doğru-Varlık
Nachsprechen: yeniden-söyleme selbig: kendi-gibi
Nachweis: belgitleme selbst: kendi
Nähe: yakınlık Selbstheit: kendilik
Näherung: yakınlaştırma Selbstsein: Kendi-Olma, Kendinin-Var-
Nebeneinander: yanyanalık lığı
Neugier: merak Selbstständigkeit: kendinde-süreklilik,
Nichtmehrdasein: bundan-böyle-orada- bağımsızlık, özerklik (bkz. süreklilik)
Sichvorweg, das: kendi-önünde Umwelt: çevre (sözel olarak: ’çevre-
Sinn: anlam; duyu dünya’)
Situation (Lage): konum Um-Willen: 'uğruna’
soeben: demin Um-zu: -mek için, -ebilmek için
Soeben bzw. Sofort: 'tam şimdi’ ya da Unabgeschlossenheit: tamamlanma­
‘hemen’ mıştık
Sogleich: hemen Unauffällig: göze-çarpmaz
Sorge: kaygi: unausgesprochen: sözü edilmeden
Sorgfalt: kaygililik; ayrıca özenlilik Uneigentlichkeit: asılsızlık
Spanne: aralık unendlich: sonsuz
spannen: germek unentwegte: diretken
Spekulation: kurgu, kurgulama Ungestimmtheit: keyif yokluğu
Spezifisch: özgün Unheimlichkeit: tekinsizlik
Spielraum: özgürce açınma alanı, ma­ Unselbständigkeit: bağımlılık
nevra alanı Unständigkeit: süreksizlik
Sprache: dil Unterlassen: boşlama, atlama, yapma­
Sprechen: konuşma ma
ständig: sürekli olarak unüberholbare: arkada bırakılamaz, ye-
Stândigkeit: süreklilik tişilemez geçilemez
stellen: formüle etmek Unverschlossenheit: kapatılmamıştık;
Stimmung: ruh durumu, huy ursprünglich birincil, kökense!
streng: sıkı; sıkılık
Struktur: yapı 0
Stutzigwerden: şaşkınlık überantworten: teslim etmek
substantia finita: sonlu tözler Überdruß: usanç, bıkkınlık
Substanz(iafitât): töz(sellik) übergehen: üzerinden atlamak
Suchen: arayış überhören: kulak asma
überlassen: terketmek
T überliefern: teslim etmek
Tatbestand: olgu-içeriği Überlegung: düşünüp taşınma
Tatsache: görgül-olgu überwinden: yenmek
tatsächlich: görgül-olarak-olgusal Überzeugung: kanı
Tatsächlichkeit: görgül-olgusallık
Temporal: zaman-ilgili V
Thematisch: tematik Verbindung: bağlama
transzendent: aşkın Verbrauchen: harcamak
transzendentale: aşkınsal verdecken: üstünü örtmek, gizlemek
Transzendenz: aşkınlık verdinglichen: şeyleştirmek
Traurigkeit: hüzün vereinzeln: bireyselleştirmek
Trieb: itki Verenden: yitme (Enden: sonlanma)
verfallen: düşmek; bozulmak
U Verfassung: durum, yapı, yapılanış (İn­
Umgang: işgörme (sözel olarak ‘çev­ gilizce’de Constitution, make up, state)
resinde dolaşma') verfügbar: el altında
Umgrenzung: sınırlama, tanımlama Vergangenheit: Geçmiş (zaman)
Umhafte: çevrelik Vergegenwärtigung: göz önünde can­
umschließen: çevrelemek landırma
Umsicht: sağgörü verhalten: davranmak; ilişkili olmak
Verhältnis: ilişki Wahrheit: gerçeklik
verhüllen: örtmek, gizlemek wahrnehmen: algılamak
Verlautbarung: bildirme warten auf: için beklemek
Vernehmen: algılama Weise: yol, kip, tür
Vernunft: us Weiterreden: dedikodu, başkasına söy­
verschlossen: kapalı leme (weitersprechen: yeniden söy­
Verschlossenheit: kapatılmışlık lemek)
Verschwiegenheit: sessizlik, ağzı sıkılık weitersprechen: yeniden söylemek
Verstand: anlak Welt: dünya
Verständigkeit: sağ duyu weltgeschichtliches Geschehen: dün-
verständlich: anlaşılır ya-tarihsel olaylar
Verständlichkeit: anlaşılırlık weltlich: dünyasal
Verstehen: anlama Weltlichkeit: dünyasallık
Verstimmung: keyifsizlik Weltmäßigkeit: dünyaya uygunluk
versucherisch: kışkırtıcı werfen: atmak, fırlatmak
Versuchung: kışkırtma Werk: iş, yapıt
vertraut: tanıdık Wesen: öz
Verweilen: eyleşme Widerständigkeit: dirençlilik:
Verweisung: gönderme Wiederholen: yineleme
verwenden: kullanmak Willkür: özenç, keyfilik
verwiesen auf: göndermek, -e wirklich: edimsel
Verwiesenheit: gönderilme wissen: bilmek
Verwirrung: şaşkınlık Wissenschaft: bilim
verzichten: vazgeçme Wofür, das: onun için
vorfinden: önünde bulmak woher: nereden
Vorgang: yordam wohin: nereye
vorgreifen:öncelemek woran: ki ona
Vorgriff: ön-kavram worauf: onun için
Vorhabe: ön-iyelik woraufhin: ondan ötürü onun üzerine,
Vorgriff: ön-kavrayış onun sonucunda
vorhanden: elönünde bulunmak woraus: ondan
Vorhandenheit: elönünde-bulunuş (exis- worin: onda
tentia [41]) worum: ne hakkında 009
Vorhandensein: elönünde-Varlık Worum-willen: onun uğruna
vorherrschenden: başat worüber: üzerine
Vorruf: ileri-çağrı wovor: ne önünde
Vorsicht: ön-görü wozu: onun için, ona
vorstellen: tasarımlamak
Vor-struktur: ön-yapı Z
Vonweg: önde Zeichen: im
vorwegnehmen: öncelemek Zeigen: belirtme, gösterme
Zeit: zaman
W zeitigen: zamansallaştırmak
Wahl: seçim zeitlich: zamansal
wählen: seçmek Zeitlichkeit: zamansallık
wahr: gerçek; doğru zeitnehmen, sich: kendine zaman ‘al­
wahren: dayanmak, katlanmak mak,’ ayırmak
währen: sürmek Zerstreuung: oyalanma
Zeug: gereç (takım) zukünftig: gelecek-ilgili, gelecekteki
Zeugganze: gereç bütünü zumeist: çoğunlukla
Zeughaftigkeit: gereçsellik zunächst: yakında, yakın olarak; ilk ola­
Zeugnis: tanıklık rak, ilkin; yaklaşık olarak; en yakın­
Zu-Ende-sein: sondaki-Varlık (Sein- dan. (MR: proximally.)
zum-Enden: sona-doğru-Varlık) zunächst und zumeist: en yakından ve
zufällig: olumsal, raslantısal çoğunlukla
Zugang: erişim, giriş Zurückruf: geri-çağn
Zugehörigkeit: -e aitlik Zusammenhang: bağlantı
Zuhandenheit: elaltında-bulunuş zweideutig: ikircimli
Zukunft: Gelecek (zaman) Zweideutigkeit: iki-anlamlılık
Dizin

A 212; (k ök en sel) 212; (ön-yapısı) 223;


a p r io ri 3 29; (çık arsan m ası: n ) 84; (oradaki-V arlığın açığa serilm işliği)
(uzay) 168 321; (oradaki-Varlık) 212; (saptırı-
a-lateia (ct-Anöeıa) 320 lışı) 291; (se zg i ve d ü şü n m e ) 218;
aşkın bir dü n ya 5 1 7 (tasa) 218; (tem el birvaroluşsal) 212;
aşk ın lık 9 9 , 517; (n e sn e lle ş tir m e d e ­ (ve O rası) 199; (yoru m u ) 291; (za-
ğ il) 513; A. so r u n u 497, 5 1 6 ıııan sallığı)* 475
aşkınsal “ev ren sel” 21 anlayan ‘O la b ilm e ’ (varoluş d ü şü n c e ­
açığa çıkarılm ıştık 132; (a leteia) 316; si) 334
(gerçek lik ) 323 an tik çağ felsefesi 316; 338 (n )
açığa serilm iştik 198, 307*, 318, 373; an tik çağ varlıkbilim i 21s, 7 7 ,1 4 3 , 227,
(asıl) 319; (= a n lam a) 330; (ö zsel 233, 235, 591, 611; (içeriğ in in yoke-
olarak o lg u sa l) 319 d ilişi) 48; (önyargıların k ö k en i) 21;
açığa serm e 118 (töz) 51
açılm ışlık 2 1 7 A q uinas 21, 36, 310
adıllar 179 A ristoteles 20-2» 3 1 ,5 3 ,6 0 ,6 9 ,1 4 3 , 234,
ahlak 407; (varsayımı kabahatli-Varlık) 3 0 1 , 3 0 7 s, 3 1 0 , 3 1 6 , 5 6 1 , 5 6 4 , 5 9 1 ,
408 599; (b ilm ek -görm ek ) 250; (eytişim )
a leteia âAnSeia 316s, 3 2 0 52; (h ey eca n la r) 206; (k ork u ) 484;
algı (h e r zam an g erçek ) 62; (kanıtla­ (lo g o s) 6 1 , 234; (m a n tığ ın babası)
m a) 314; (lo g o sta n d a h a k ö k en sel) 309; (M etafizik) 21; (ö r tm e si) 325;
62; A. yoluyla kan ıtlam a 314 (ruh üzerine) 35; (yargı) 62; (zam an)
a lg ıla m a 100; (k u ram sal b ilg in in te­ 4 2 , 53 , 601; (za m a n ta n ım ı) 591;
m eli) 474; (notlarda:) 289, 3 50, 605s;
alg ıla n m a (-ya bırakm a, lo g o su n işlevi) arkadan -kon uşm a 249
63 arı b en 330
an alitik 35 (oradaki-Varlığın) 40; varo- arı g ö r ü n m e (eîBoç) 100
luşsal A. 35 arı sezgi 218
an a to m i 342 An Usun Eleştirisi (K ant) 31
animal rationale 82, 242 asıl: a. açığa serilm iştik 319; a. ‘K en d i’
an lam 2 3 0 , 2 36, 458s*; (anlaşılan A. 193; a. ‘O la b ilm e ’ 383; a. Şim diki-
d e ğ il) 224 Z aıııan 479
anlam a 2 1 2 ,* 2 1 4 , 216, 219 * 2 5 0 ,4 7 5 , asillik 269; ve asılsızlık 74, 278s, 334
545; (b irin cil A .) 212; (g elişim i yo­ asılsız 257; a .G e le c e k 477s; a. Varlık
rum lam a) 219*; (g e n e l olarak) 185; 260
(h e r zam an bir ruh d u ru m u için d e) asılsızlık 257, 281, 371
A ugustine 76, 207, 251, 599; (n ) 277, ve oradaki Varlık) 34; (B.ler, sağın )
289 226
ayin ve k ü lt 445 b ilim sel araştırm a 5 0 6 , 510
ayrım (so n su z) 142 bilim sel fe lsefe (n ) 85
b ilim sel tutu m 506, 510
B b ilin ç (varlıkbilimsel çözü m lem esi) 300
Başkaları 178; (B .n a b o y u ııe ğ m e) 189; b ilm e 98s, 101, 187, 293; (cisim sel d e ­
(B .n m ö lü m ü ) 341*, 343 ğil) 98; (fen o n ıe n o lo jik ) 107; (kanıt­
Başkası ( ‘K en d i’n in bir e şle m i) 186; lam a olarak ) 314; (r e e l o la n la iliş­
(B .ndan ölü m ü n ü uzaklaştırmak) 345 kili) 293
başvurm a (d u y u n ç) 385 ‘bin' (ich) 90
bağd aşm a 311; (gerçek lik ) 310 birşey olarak birşey 1 0 0 ,2 2 0 ,2 3 4 ,5 0 8 ;
bağlılık 550 (k oşaç) 509; birşeyin birşey olarak
Baer, K. E. v o n 95 yorum lanışı 222
bakış (kuram sal) 205 b ireşim (H e g e l) 602
barınm a, g e ç in m e ve bakım 422 b ireyselleşm e 377, 476; (e n d işe ) 278
Batı felsefesin in tem eli 251 b irlik te-elön ü n d e-V arlık 90
B e d e n , R uh, T in 82 birlikte-oradaki-Varlık 171
‘bei.’ 90 birlikte-Varlık 171
‘b e k le m e d e o lm a ’ 477; (asılsız G ele ­ b o ş k on u şm a 245, 247
cek ) 478 b ö lg e 156,166, 520; (korku ) 209
b elirlen m işiz dolaysız (H eg el: Varlık) B o lza n o 315
22 b oyu n eğiş 1 3 5 ,4 9 3 ; (Başkalarına) 189
b elirteçler 179 boyu t (ü ç) 166; (B .lar) 168
B en 174s, 1 7 9 ,3 0 5 , 451, 453; (arı B.) B ren ta n o 310
330; (K ant) 452; ( ‘K e n d i’) 450; B u c h e ier (n ) 287
(m antıksal ö z n e ) 452; (oradaki-Var- b u lu n u ş ( Anwesenhäl) 51s
lığ ın ö z se l b e lir liliğ i) 175; (ö z n e ) ‘bu rası,’ ‘şu rası,’ ‘orası’ 179
7 9, 453; (v e rilm işliğ i) 173; (yalın B u rd ach 287; (n ) 287, 352
b ilin ç) 452; (yalıülm ış) 175 b u rgaç 261
‘B e n -d e m e ’ 451 b ü tü n -1O la b ilm e ’ 335s
B en-O lm ayan 174 bütün-Varlık 336
b en im k ilik 74
B en lik ve K en dilik (varoluşsal) 450 C
B erg so n 471, 606; (kişi) 80; (zam an ) Calvin (n ) 83, 357
4 2, 53; (n ) 606 Cassirer, E. (n ) 86
b e tim le m e 102 c e s e t 342
b etim le m ec i F en o m en o lo ji 64 circulus viliosus 225
b ilen ö z n e 98 c isim sel b ir Şey (e lö n ü n d e -b u lu n a n
b ilg i (g e r ç e k liğ in i k an ıtlam ası) 313; Varlık) 90
(m atem atiksel-fiziksel) 146; (olan a­ cogilationes (elön ü n d e-b u lu n u rlar) 305
ğı anlam a) 185; (m etafiziği) 97; (ta­ Cogilosum 50, 7 8 ,1 3 8 , 305; (fen o m e-
nışıklık) 185; (yargıdır) 312 n olojik yokedilişi) 138
bilgi-ideali 2 2 6 cura 289
b ilim 504; (g ö r m e n in ö n c e liğ i) 506;
(kuramsal tutum ) 505; (nesn esi) 510; Ç
(p o z itif B.) 84; (tam varoluşsal kav­ çağrı 387; (duyunç) 385; (kaygının) 408
ram ı) 512; (varoluşsal) 504; (B .ler çek iç 111, 123, 130, 509; (sağ ve sol)
164; (Ç. ile çakm a) 110 d ö n g ü 27, 225; (an lam a) 4 4 7
çevre 106; (çevreliği) 124 d ö n g ü sel tanıtlam a 27
çevre-d oğa 113 d ü şk ü n lü k 267, 284; (d ü rtü ) 285
çevren 515; (Ç. şem ası) 515 d ü şm e 199, 244,* 256*, 269, 271, 299,
çık arsam a 532; ( ‘a ç ığ a s e r m e ’ d e ğ il) 3 1 9 , 358, 609; (oradaki-V arlığın va­
118 roluşsal b elirlen im i) 258; (varoluşsal
çıkarsam acı te m e lle n d irm e (geçersiz) an lam ı Ş im d id e) 490; karakteri 475;
28 (Varlık-türü: yaban cılaşm a) 365
çökm üştük (korku: A ristoteles) 4 8 4 düşm üş-Varlık 278
d ü şü n m e 218; (a n lam an ın uzak türe­
D vi) 218
‘d a h a şim d id e n ’ 463 d ü şü n ü p taşınm a 507
dalış 261 ‘Düşünüyorum ’ (Dese., Kant) 50; (Kant)
Daß 201 4 5 2 ,4 5 4
Daß- und Sosein 24, 26, 35 dünya- 102-104; (aşk ın ) 517; aşkınlığı
‘d e ’ (ayrıca) (varoluşsal) 178 1 1 ,4 9 5 , 514; (D .yı b ilm e) 97; (D .ııın
d e ğ e r (varlıkbilim sel an lam ı) 109; D.- dü nyasallığı) 103, 129,* 134; (D.yı
yü k lem leri 150 ; D .ler 151 fe n o m e n olarak b e tim le m ek ) 102;
‘d e ğ il’ 4 0 3 ,4 0 5 , 407; D .lik (hiçlik) 406 (D . f e n o m e n i) 134; (h iç liğ i) 394;
Der Begriffder Angıl (K ierkegaard) 277 (K artezyen ç ö zü m lem esi) 153; (ora-
D escartes 7 8 , 1 0 6 ,1 3 7 , 1 4 9 , 152s, 305, daki-Varlık) 34; (ö z n e l) 517; (uzay­
4 5 4 , 606; (ego cogitans) 47; (K ant) d a e lö n ü n d e b u lu n m a z ) 154, 521;
5 0, 295s; (“M editasyonlar”) 51; (or­ (varlıksal kavram) 104; (yapısı) 135
ta ça ğ sk o la stizm i) 51; (n o tla rd a ) D ü nya Tarihi 44, 547, 5 3 3 , 545*
298, 454 d ü nya-d uyun cu 397
devim 529 d ü n ya-için d e 105
devinirlik 4 9 3 , 529 d ü n ya-için d e varolan-şeyler 516
dikbaşlılık 117 d ü n ya-için d elik 302
d il 2 3 6 * , 242; (h a n g i Varlık-türü uy­ dünya-tarihsel 537; (d.t. o la n ) 547
g u n ) 244; (te m e li k o n u şm a ) 236; dünya-zam anı 5 8 2 , 588s, 592
(Yunanlıların d il için sözcükleri yok­ dünyada-olm uş-Varlık 5 5 4
tu) 2 4 3 (D . felsefesi) 244 dünyadaki Varlık 3 4 ,8 8 ,1 0 4 ,2 6 5 ,2 7 9 ,
dilbilgisi (eksik) 69; (m antıktan özgür­ 293; (“so n ”u ) 336 (en d işe) 271,273s;
lük ) 243; (tem e li) 243 (ö zsel olarak kaygı) 280
d ilek , d ilem e k 267, 283, 2 8 4 dünyasal 105
D ilthey, W ilh elm 79, 303s, 532, 558s, dünyasallık (bir varoluşsal) 104
567; (n ) 8 0, 298, 357 dünyasız 92; (D .sız bir ö z n e ) 516
‘d ir ’ (koşaç) 2 4 ,1 4 2 , 235, 494, 509 d ü rtü 267, 2 8 2 ; (yaşam a D .) 2 84
d iren ç 304 duygu-birliği (em p a ti) 186s
D o ğ a 103, 105, 112; (m atem atiksel ta­ du yu (d o k u n m a ) 140
sarı) 511; (tarih) 534; (D . b ile tarih­ duyular 147, 205; (D .ın den eyim i) 251
sel) 5 4 6 d u yun ç 336, 384, 387; (birincil olarak
D o ğ a F elsefesi (H e g e l) 601; (n ) 605 kötü ) 413; (çağrı) 385; (dünya-du­
D o ğ a ve T in 138; (ayrım ları) 138 yu n cu ) 397; (g ö rü leb ilir kılınacak)
D oğa-Şeyliği 102 384; (iyi D .) 4 1 0 , 414; (k am u D .)
d o ğ ru la m a 315 397; (k ötü D .) 413s, 408; (D . taşım a
d o ğ u m ve ö lü m 335; (arası) 5 2 6 , 528 isteğ i) 3 8 5 (D.Çağrı-karakteri) 389;
d o k u n m a d u yu su 140 (sesi) 383; (varoluşsal y oru m u ) 411
duyusal algı (g erçek ) 62 ens increalum. 51
dü zleştirici ü stü n ü ö r tm e 598 ens infinilum 51
d ü zleştirilm e 4 6 5, 570, 5 9 2 ,5 9 5 ; (Var­ eııs perfeclissimum 141
lık olanak ların ı) 190 ens realissimum 191
d ış d ü n y a so r u n u 293s; (r e a lite sin e ‘es gibi’ 26
in a n ç) 2 9 8 esirg em e 182s, 1 9 6 ,2 1 7 ,2 8 0 ,2 8 3 ,3 6 4 ,
‘dışarda-d uran’ 340 3 7 7 ,423s; (Başkaları için kaygı) 451;
d ışım ızd a k i Ş ey lerin V arlığın ın tanıt- (b e d e n in b ak ım ı b ile) 182; (g ö z e t­
lanam azlığı 297 m e ve h o şg ö rm e ) 184; (tasalı) 185;
(top lu m sal d ü z e n le m e ) 182
E essenlia (= ‘N e lik ,’ oradaki-Varlığın) 73
eş-k ök en sellik fe n o m e n i 196 evren sel 259; (E. geçerlik ) 230
‘e ğ er — o za m a n ’ 5 0 7 exislenlia (elö n ü n d e-b u lu n u ş: ve ‘N e ’-
e d im le r (rulısal-olm ayan şeyler) 81 lik, oradaki-Varlık) 73
ed im sel 5 2 7 exlensio 137, 139
ed im sellik 2 6 8 eytişim 48, 407, 427; (P laton ) 52
ego cogilans 47
ek sta se(ler) 4 6 5 ,5 1 5 ,4 7 8 ; (ü ç E .) 515 F
e k sta tik şem a 5 15 Faust (ıı) 287
el-ö n iin d e-b u lu n u ş 73, 136, 173, 267, fe lse fe ( a priori ile ilg ilen ir) 329; (b i­
294; ( exislenlia) 73; (K im ve N e ) 77; lim sel: n ) 85; (fe n o m e n o lo jik var-
(lo g o s ) 233; (r ea lite , e d im se llik ) lık biliııı) 69, 611; (g ö r m e ) 218; (ta­
268 r ih se l) 56 4 ; (te m e l so r u su ) 54;
elaltm d a-b u lu n an 110s, 114, 135, 267; (sk and ali) 297
(elö ııü n d e-b . te m e lin d e ) 114 F else fe T arih in i y o k eü u ek 551
e lö n ü n d e -b u lu n a n -V a rlık ( exislenlia) Felsefi BilimlerAnsiklopedisi (H eg e l) 601
73 fe n o m e n 55; (Y unancası ç ö z ü m le n i­
eld iv en 164 yor) 56; (g ö r ü n g ü d e ğ il) 57; (ken-
em p a ü (duygu-birliği) 186 d in i-k e n d isin d e -g ö ste r e n ) 59; (lo ­
e n k ö k e n se l a n la m d a g e rç ek lik 3 2 1 , g o s) 55; (kavram ı) 55*
3 67, 422; e n k ö k en se l gerçek lik fe ­ fe n o ın e n a l (an lam ı) 67
n o m e n i 317-319 fe ııo m e n a l kan ıtlam a 317
e n ö z h içlik 4 6 7 fe n o m e n o lo ji (a n la m ı) 65; (an latım ,
e n ö z, ilişkisiz ‘O la b ilm e ’ 365s, 376 Y unan ca’d a) 64; (b e tim le m ec i) 64;
e n ö z o lan ak 3 73, 376 (k o n u su a çısın d a n ) 67; (ö n kavra­
e n yakından 147; (ve ço ğ u n lu k la) 75, m ı) 55, 63*; (y ö n tem ) 54
4 69, 4 7 5 ,5 2 2 * fe n o m e n o lo jik (an lam ı) 67
en d işe 2 7 ls , 274s, 278, 3 6 0 ,3 8 0 ; (bi­ fe n o m e n o lo jik araştırm a y ö n te m i 54
rey selleştirir) 278; (ç ö z ü m le m e s i) f e n o m e n o lo jik b e tim le m e (yoru m la­
270; (fizyolojik k oşu llu ) 276; (kay­ m a) 67
n a ğ ı b e lir siz ) 272; (k ork u ) 270; fe n o m e n o lo jik yoru m lam a 107
(ö lü m e d o ğ r u V arlığın ö z ü ) 380; fe n o m e n o lo jin in fe n o m e n le r i 65
(y ö n te m se l işlevi) 277; (zam an sal- Ferisilik 4 14, 4 1 7
lığ ı) 485 fiziksel d o ğ a 510
e n d işe fe n o m e n i 266 fiziksel o la n ve ruhsal ola n 296, 298
ens (D escartes) 51 fırlatılm a (in sa n ın kam u sailığm a) 245
enscrealum 51 fırlatılm ış 215
ensfinüum 82 fırlatılm ış tasar 321
fırlatılıııışlık 2 03, 256*, 2 61, 264, 289, g e re ç 109
3 1 9 ,3 2 8 ,3 6 1 ,3 8 6 ,4 0 5 ; (hiçlik) 435; gerek siııim sizlik 259; (tö zü n b ileşen i)
(Ki vardır) 201; ( ‘O rası’n a) 219 141
gizlen m em işlik (lo g o s, aleteia) 316
G G o e d ıe 563, 2 8 7 (n )
g eçerlik (ev ren sel) 230 g ö lg e le r (ö lçü lm e ler i) 5 8 4
g eçm iş zam an , tam 132 g ö n d e r m e 109, 120*, 129;
G ele ce k 463; (asılsız) 477; (G. f e n o ­ gö n d erm eler-b ü tü ıılü ğ ü 120
m e n i) 4 60; (G ., O lm u şlu k , Ş im d i görelilik kuram ı 5 8 6 (n )
465 görg ü cü lü k 8 4 (n )
g e le n e k (ve kavramlar) 46 gö rg ü l olgu lar (b ilim leri ve g ö z le m le ­
g e le n e k sel g erçek lik kavramı 324 ri) 511
g elişim 5 3 4 görgü l-olgu sallık 9 2 , 2 0 1 , 394
Genesis (n ) 82 g ö r m e 217, 490; (ö n c e liğ i) 506; (iste­
g erçek (algıdır) 62; (bilgi) 312; (birin­ ğ i) 250; (kaygısı) 250
c il) 317; (oradaki-V arlık, ö z se l o la ­ görü ş 217; (an lam ad a tem ellen ir) 218
rak) 318; görü leb ilir kılın acak (d u yu n ç) 384
g erçek y ö n te m 431 g ö r ü n g ü 58; (fe n o m e n d eğ il) 56s; (fe­
gerçek-saym a 4 37 n o m e n e b ağım lı) 5 7
gerçek-Varlık 3 16 g ö r ü n m e (fe n o m e n an lam ın d a) 57
g erçek lik 3 0 7 ,3 2 4 ; (açığa çık anlm ışlık ) g ö rü n ü ş 56, 319, 320
323; ( akteia) 62; (ancak oradaki-Var- ‘g ö tü rü lm ek ’ (m o d ern lik ) 563
lık varsa var) 326; (arı sezg id e yatar) g ö z ö n ü n d e ca n la n d ırm a ’ 5 0 7
251; (a sıly eri) 325; ( ‘bağd aşm a’ ola­ gözd a ğ ı 271, 273; (sü rekli) 379
rak ta n ım ı) 309; (b ilim i) 308; (b i­ göze-çarparlık 117
rin cil yeri; lo g o s d e ğ il) 62; (e n kö- gözler (b e d e n sel) 490; (G .in k ösn ü sii)
k e ıısel) 3 2 1 , 422; (g e le n e k s e l kav­ 251
ra m ı) 3 0 9 , 324; (g ö r e lid ir ) 327; gözlü k 161
(k ö k en sel fe n o m e n ) 316; (k ök en sel g ü n d elik son a-doğm -V arhk 366
yeri yargı) 309; (ö n e sü r ü m ) 315; g ü n d e lik lik 8 5 , 2 6 5 , 3 3 7 , 3 6 2 , 4 6 9 ,
(ö z n e l m i?) 327; (ö zıı) 309; (Şey ile 522s; (d o ğ u m v e ö lü m arasındak i
aynı şeydir) 308; (tan ım ı) 317; (ta­ Varlık olarak) 335; zam ansal an lam ı
nıtlam aya izin verm ez) 329; (tem e l 521
bir varolu şsal) 422; (varlığı tanıtla- G ü n eşin d o ğ u şu 5 7 9
n aıııaz) 329; (Varlık) 307; (Varlık-
tü rü ) 3 2 6 * ; (varsayılm alıd ır) 328; H
(yeri ö n e s ü r ü m ) 227; (yeri yargı; halk (tarihsel olayları) 541
A ristoteles) 325 H artm an n , N ico la i 302, 6 0 7 (n )
gerçek lik fe n o m e n i 63, 268, 308s, 317, H e g e l 599; (eytişim i) 251; (M an ü ğı)
321 (e n k ö k e n se l G .F.) 316*-319; 20, 2 2 ,4 7 ; ( J e n a M an ü ğı) (n ) 605;
(ü stü n ü ö rtm ek ) 324 (tin ) 4 5 4 (n ); (Varlık ü z e rin e ) 22;
g erçek lik kavram ı (g e le n e k s e l, türev- (varlıkb ilim ) 47; (zam an kavram ı)
sel) 316 601*; (zam an ve tin ) 5 7 0 ,6 0 0 * ; (za­
G erçeklik T anrıçası (P a rm en id es) 320 m an y oru m u ) 570; (notlarda:) 338,
gerçek lik ü z e rin e araştırm a 308 388
gerçeklik-dışındaki-V arlık 320 H ein ıso e th , H . (n o t) 453
gerçeklik-varsayım ı 3 2 7 ‘h e n ü z-d eğ il’ 370
gerçek lik ler (ilksiz-sonsuz) 326, 329s H erak leitos (lo g o s) 316
H erd er (n ) 2 87s, 358 irrasyonalizm 202
H e r m e n e u tik 559; (y oru m lam a) 68 İskoç ok u lu 22
(H . k o n u m 3 33s, 339, 558; (varolu­ Israeli, Ishak 310
şu n varolu şsallığm m an alitiği) 68 iste m e ve d ile m e (kaygı) 282
hermenuein 67 iste n ç 203
h ey ecan lar 2 0 6 , 488s; (Stoacılık) 206; iş dünyası (sağgörü ) 252
h içlik 4 0 5 , 435; (d ü n yan ın ) 394; (e n işgörm e 107, 110
ö z) 467; (varoluşsal) 406 işitm e (arı ses) 240; (söylem ) 239
H o m er o s 5 6 2 işlev-kavramları 136
hoıtıo ( huvıus, toprak) 288 iyi du yu n ç 410, 414
H u m b o ld t, W. v o n 179, 243 iyi ve k ötü 407
H u sserl, E d m u n d 17, 69, 80s; (kan ıt­
lam a) (n ) 315; (notlarda:) 69, 80, J
8 4 , 1 2 1 ,2 4 3 , 3 5 0 ,5 1 2 Jahrbuch für Philosophie und phänome­
H ıristiyan T a n n b ilim 330, 357 (n ) nologische Forschung 17
H ıristiyan-tanrıbilim sel in san b ilim 82 Jaspers, Karl (n ) 358, 427
Jena M antığı (H e g e l) (n ) 605
I Jüpiter 287
İb ni Sin a 310
‘ich Inn ’ 90 K
içerdeki-V arlık 9 9 kaba zainan-kavram i 569
içerd elik 92, 154 ‘k ab ahatli’ 406; (çağrısı) 398
iç in d e (ve uzay) 89 kabahatli-Varlık 385, 407, 434; (b orç­
için d e-lik 89 lu ) 401; (kaygı) 408; (oradaki-Var-
içinde-V arlık 8 9 ,9 2 ,1 9 8 ; (b ileşen leri) lığ m k ö k en sel Varlığı) 408
165; ( ‘O rası’) 198; (varoluşsal) 90 kaçış 365; (k en d i ö n ü n d e n ) 269, 271
id ea l ö z n e 329 Kâhler, M. (n ) 388
id ea l Varlık (g eçerlik ) 230 kam u d u yu n cu 397
idea la r öğretisi 63 kam usal yorum lanm ıştık 319
id ea lizm 300s; (ve realizm ) 63 kam usallık 190, 206, 249
‘ile ’ 178 K ant 1 4 4 , 1 5 3 , 164s, 215, 294, 301,
iletişim 230; (İ. fe n o m e n i) 238 3 0 4 , 3 2 3 , 4 5 1 , 5 1 8 , 599; (A n alitik )
ilgililik 130, 132, 624 2 3 , 50; (An Usun Eleştirisi) 31;
ilksiz-sonsuz gerçek lik ler 326, 329s (Z )as«'«/belirli-V arhk ) 295s; (D es-
im 1 2 1 ,1 2 8 c a rte s’ın k o n u m u n u ü stle n d i) 50;
im lem -b ü tü n ü 2 36 ( ‘D ü şü n ü y o r u m ’) 452, 454; (d ü n -
im le m e 134 ya-zam anı) 588; (d u yu n ç) 416; (d u ­
ü n lem ler 135 yunç: türe m ah k em esi) 387; (fe n o ­
im len ild ik 135 m e n ) 59; (g ö r ü n g ü ) 58; (K op ern ik
in sa n (d o ğ a sın ın b ozu lm ası) 262; (ko­ devrim i) 310; (sezgi) (n ) 506; (za­
n u şa n varolan-şey) 242; (ö zıı) 242, m a n ) 53; (zam an ü z e r in e ö ğ retisi)
288; (tan ım ı); (tözü ) 107; (tözü va­ 49; (notlarda:) 86, 388, 453, 606s
roluştur) 3 0 7 Çcpov A öyov exov 82 kanı (p ek iııliğ in bir kipi) 367
in sa n b ilim 82; (felsefi) 4 1 ,1 9 6 kan ıtlam a (algılam a yoluyla) 314; (d ü ­
inleüeclio 146 z en i) 306; (fen o m eııa l) 313; (özd eş­
in tih a r 329 leştirm e olarak) 315;
intuitus 506 kapı k olu 108
ird e le m e (k ö k en d e tasa) 111 karşılaşılabilir o lm a 91
karşılaşılm aya bırakm a 218 koşaç ( ‘d ir’) 24, 235, 494, 509
karalam a 249 k ö k -fen o m en 230
k aran lık ( e n d iş e ) 276; (tek in sizlik ) k ö k en sel (tü retilem ezliği) 196
276 k ö k en sel zam an ın so n lu lu ğ u 467
karar 424 k o n u ş a b ilm e (orad ak i-V arlığın ö z ü )
kararlılık 385, 4 2 1, 429, 433s 52
k ategori ve kavramlar (k ö k en leri) 46 k o n u şan dirim li şey 52
kategoriler 136; (Varlık b elirlen im leri) k o n u m (uzaysal im len d i) 425
77; (varlıkbilim sel yoklam a) 40 kork u 2 0 8 * , 2 71, 276, 360; (e n d işe )
k ateg o riseller 90 270; (zam an sallığı) 482
kavga 541 korku nç 271
kaygı 9 4 ,1 8 1 ,1 8 8 ,2 5 2 ,2 6 6 ,2 7 8 * , 281, k ötü du yu n ç 413s
2 8 3 , 2 8 5 , 4 3 5 , 4 6 3 , 528; (a n la m ı) kötü-Varlık 413
4 58; (asıl) 4 62; (B u r d a c h m e tn i) kötü lü k 407; (acı ç ek m e) 3 5 6
287; (d u y u n ç) 391; (dünyadaki-Var- ku şkucu (çü rü tü lem ez) 329
lığ ın ö zü ) 280; (K en d i) 451; (ora- ku şk uculuk 329; (gerçek lik ) 328
daki-Varlığın k ö k en sel Varlığı) 196, k u ram (v arlık b ilim sel o la n a ğ ı) 505;
278; (ö lü m e-d o ğrıı-V arlık tır) 466; (kılgı) 282
( ‘O ra sı’n ın tam a çığ a se r ilıııişliğ i) kuram sal (araştırm a) 505; (bakış) 110,
496; (ta n ım ı) 473; (uzaysallık) 519; 205; (tu tu m ) 504s; (K. tu tu m u n sağ­
(V arlık -anlam ı) 518; (yapısı: tasar g ö rü lü d o ğ u şu ) 510
olu ştu ru cu ) 321 ku rgu lam a (fen o m en o lo jik ) 530; (va-
kavramlar (kaynakları) 46 roluşsal) 530; (n ) 85
K endi 1 7 5 ,3 8 2 ; (asıl) 193; (K y e çağrı) kışkırüııa 259
389; (kaygıda kapsanır) 451; (K .n in kılgı 505; (yitişi; ku ram ın d o ğ u şu ) 505
‘K en d iliğ i’) 457; (sü rekliliği) 529 kılgısal davranış 111
k en d i ö n ü n d e n kaçış 269 kıpı 478*; (asıl Şim di olarak) 479
k en d i-k en d in i-seçm e 274
K en d i-'O la b ilm e’ 382s L
K en di-O lm a 382; (g ü n d elik ) 171 Lask 315
k e n d i-ö n ü n d e 351, 339, 456 lo g o s 5 5 ,2 2 7 ,2 3 3 , 2 4 3 ,3 1 6 ; (b ağın tı)
k e n d i-ö n ü n d e-V a rlık 2 7 9 , 2 8 1 , 2 8 4 , 63; (e lö n ü n d e -b u lu n u r ) 235; ( g ö ­
328 rü lm eye bırakır) 61s, 228; (h erm e-
K en dilik 4 5 6 n e u tiğ i) 52; kavramı 60*; (k ök en sel
‘K en d in d e ’ 2 9 3 , 301, 306 an la m ı) 228; (X 6yo$; A r isto tele s)
k e n d in d e 119, 136 2 3 4 , 325; (m a n tığ ı) 2 3 5 , 243; (P la­
kendinde-V arlık 119 to n ) 234; (te m e l im le m i sö y le m )
K en dinin-b ilgisi 217 60; (us d e m e k olabilir) 63; (varolan-
K endinin-V arlığı 188*, 269 şey) 233
key if yok lu ğu 2 0 0 A ö y o su n anpcpavTiç an lam ı 228
keyifsizlik 200, 203 Übertas indifferenliae 213
‘Ki vardır’ 2 0 1 ,3 9 4 L otze 151, 229
kişi (S ch eler) 81 lumm naturale 198, 249
kişi-Şeyler 180 L u ü ıer 30; (n ) 277
kişi-adılları 179
kişiselcilik 80, 82 M
K ierkegaard (n od ard a:) 277, 338, 479 m an tık 243; (ö n e r m e ) 231
‘K im ’ 89, 172, 382, 529; (K. ve N e ) 77 m antıksal davranış (b ağlam a) 452
m astar olarak ‘o lm a k ’ 90 281, 3 2 0 ,3 5 8 , 393; ( ‘Ki’si) 201; (fır-
m atem atik 1 3 6 ,1 4 6 ,5 1 1 ; (tarih ten sa­ latılm ışh k ) 2 0 1 , 404; (g ö r g ü l) 92;
ğ ın d e ğ il) 226; (te m e lle r in d e b u n a­ (kavram ı) 92; (O lm u şlu k ) 464
lım ) 30 olm a: (g e n e l olarak) 26; (g e n e l olarak
m atem atiksel fizik 511 ve ‘ö y le ’ olarak) 35; ( ‘ö y le ’) 24, 26,
m atem atiksel-fiziksel bilgi 146 35
-m e k iç in 109, 110, 1 1 7 ,1 2 2 , 128 o lm a m a 257
m ek a n ik (H eg el; zam an ) 601 O lm u şlu k 461
m erak 249*, 4 90 o lu ş 350
m etafizik 2 0, 47 o n to lo ji: a n ca k fe n o m e n o lo j i olarak
m ik rosk op 505 olanak lı 65
m it 445 ‘o n u n u ğ ru n a ’ 212
m odern 550 oradaki-Varlık 27, 33*, 431; (açığa çı­
m o d e r n in sa n 563 karan) 317; (açığa serilm esi) 198,
318; (an alitiği) 41; (an lam ı zanıan-
N sal) 44; (a n la m lı ya d a a n la m sız)
Ne ve Kim 77 224; (asıl k en d isi) 377; (b e n im k en ­
N e-lik (oradaki-Varlığm ) 73 d im ) 172; (b ilim le r ) 32 , 34; (b iz)
n e sn ellik 230 38; [Dasein] 198; (d ü n yad a e lö n ü n -
N e w to n yasaları 326 d e -b u lu n u r ) 92; (d ü şm e si) 244;
N ie tzsc h e 377; (tarih b ilim i) 557; (n ) (gerçek lik ted ir) 318; ( “görgül-olgu -
388 sal” ) 554; (h e r m e n e u tiğ i) 611; (iki
N ovalis (n ) 358 karakteri) 75; (ilk el) 85; (=in sanın
Varlığı) 52; (k en d i açığa serilıııişliği)
O 198; ( ‘K en d iliği’) 382; ( ‘K im ’) 382;
(k ö k en sel V arlığı) 435; (n e anlatır)
‘O ’ (ç a ğ ın ) 392s 74; ( ‘O rası’) 425; (ö n c e liğ i) 28, 35;
o û o ia (tö z) 138 (ö z ü ) 33; (ö z ü ‘o l-m a ’sın d a yatar)
o k u ru n sıradan anlayışı 249 73; (ö z ü v arolu şta yatar) 73 , 450;
‘O la b ilm e ’ 213s, 215s, 218s, 226, 240, (söylem ve dil) 236*; (tan ı h içliğ i)
2 5 4 , 2 7 2 , 2 7 4 , 2 7 9 , 2 8 1 s, 3 1 9 , 3 3 4 , 435; (ta rih selliği) 470; (terim ) 33;
3 3 9 , 3 6 0 , 3 8 2 , 436; (an layan ) 332; (tin sel) 519; (uzaysallığı) 154; (Var­
(asıl) 3 34, 383; (e n ö z) 376 lığı ö n e m li) 33; (Varlığı tarihsellik)
‘o la n ’ (P laton ) 19 286; (V arlığın an la m ı) 72; (varlık-
o la n a k 2 13; (b ir varolu şsal olarak ) b ilim sel) 33
213; ola n a k (e n ö z ve ilişkisiz) 373, ‘O rası’ 197-199*. 2 1 2 , 2 1 5 , 2 1 9 , 4 2 5 ,
376 493; (açığa serilm işliği) 514; (fırla-
olanak lar 218; (in san ın ) 245 tılm ışlık , Ki) 201; (ik i e ş-k ö k en se l
olanaklı-Varhk 2 1 3 kip i) 199
‘o la ra k ’ 2 2 0 s, 233; (h e r m e n e u tik ve ‘O rası’n a fırlatılm ışlık 219
ap o fa n tik ) 321; (varolu şsal-herm e- O rta Ç a ğ la r 47
n eu tik ) 2 3 3 ortaçağ skolastiznıi (D escartes) 51
‘olarak’-yapısı 2 2 3 , 508; (yorum lam a) ortaçağ varlıkbilim i 22, 5 1 , 143
223 ortad an kalkış 570
‘ola ra k ’sız ayrım sam a 221 ortaya se r m e ve se r g ilem e (fe n o m e n )
o lg u n la şm a 350s 28
o lg u sa l ö z n e 330 ortasında-V arlık (b ir varoluşsal) 9 0 ,9 9
olgu sallık 9 2 , 2 16, 2 6 1 , 264, 278, 280, ou sia o û o ia (tö z) 51
Ö 19, 2 5 ; (n ) 350
ö lm e 355; (b irtip olojisi) 355; (kaygıda p o z itif araştırm a 84
te m e lle n ir ) 361; (varolu şsal kavra­ p o z itif b ilim 84, 86; ( ’varlıksal’) 31
m ı) 361 p o z itif d isip lin ler 87
ö lü m 3 5 1 s, 3 5 4 , 358s, 3 7 0 , 4 3 5 , 526; T rp â y u a ra (pragm ata) 109
(bireyselleştirir) 378; (e n d işe ) 360;
(m eta fiziğ i) 356; (oradaki-V arhğın R
so n u ) 336; (k oşu lsu z olarak p ek in radyo 159
d e ğ il) 368; (p ek in liği) 366; (saltgör- R an ke 562
g ü lp e k in lik yü k len eb ilir) 368; (so n ­ rasyonalizm 202
rası) 356; (varoluşsal kavramı, tam ) ratio (logos: zem in ( n e d e n ) ) 63
366*; (vefat) 369; (yüksek d e r e c e d e realite 108, 291, 293*, 302*; (e lö n ü n -
o lası) 368 d e-b u lu n u ş) 268; (kaygı) 305* ; (ka-
ö lü m e-d o ğ ru -V a rlık 3 3 6 , 3 4 1 , 3 6 2 , • ygı f e n o m e n in e g ö n d e r ilm e ) 306;
3 65s, 435, 4 7 8 , 526; (asıl) 372, 543; (kaygıya b a ğ ım lılığ ı) 307; (Varlık)
(ö z ü n d e e n d işe ) 3 8 0 291; (varoluş) 446; d iren ç 303; (kav­
ö lü m sü z 3 5 6 ram ı) 268; (so ru n u ) 2 9 2 ,2 9 9 ; (teri­
ö n -g ö rü 2 2 2 m i) 302; (tam tlanabilirliği: d ış dü nya
ön-iyelik 222 ile birlikte) 293;
ön-varlıkbilim sel 33 realite-bilin ci 305
ö n c e le m e 4 29, 477 realizm 300; (id ealizm ) 63
ö n c e le y ici kararlılık 430, 432s* ree l 293
ö n c e lik (oradaki-Varlığın) 35 R ein h ard t (n ) 321
‘ö n e m lid ir ’ (an latım olarak) 279 res cogilans 5 0s, 106, 138, 3 0 0 , 454;
ö n esü rü n ı 227s, 2 30, 315; (g erçek Var­ (K ant) 452s
lığı) 315; (g erçek liğ in b irin cil ve asıl res carporea 138
“yeri 2 2 7 res extenso 106; (D escartes) 138*
ö n ü n d e (k en d i) 279 R h etorik (A ristoteles) 2 0 6
R ickert 529
ö te d ü n ya 3 5 6 R itschl, A. (n ) 388
ö zd eşleştirm e olarak kan ıtlam a 315 ru h 570; (yaşan tıları) 310; (zam an )
özellik ler 129, 232 570
ö z n e 174; (d ü n yasız) 516; (o lg u sa l) ru h du ru m ları 488
330; (tö z) 4 5 0 ru h d u ru m u 199s, 202s
ö z n e -n e sn e b ağın tısı 97s, 312 Ruh Üzerine (de amma) A ristoteles 35
ö z n e l d ü nya 5 1 7 ruh-töz 451
ruhsal d u ru m 199, 203s, 275; (an la­
P ma: ‘O rası’) 199*
P arm en id es 69, 152, 307, 320; (algı)
52; (Varlık, g ö r m e ) 250; (varlıkbi- S
lim ) 36 saat 581; (ayarı) 581; (k u llan ım ı) 569,
Pascal 207; (Pensees et Ojmscules) 22 5 81, 590; (tem e li) 581
P a u l( n ) 357 saçm a 224
p ek in -o lm a 3 6 6 , 437 sa ğ d u y u 545
p ek in lik 437; (b ir kipi kan ı) 367; (ger­ sağ ve sol: (çek iç) 164; (yön ler) 164
çek lik te tem ellen ir) 367 sa ğ g ö r ü 252; (k ılgısal tasaya y ol g ö s­
P la to n 20s, 3 1, 6 0, 6 9 , 561s, 5 6 4 , 593; terici) 506
(eytişim ) 52; (lo g o s) 234; ( Sofisi) sağın bilim ler 226
saltık (ö zn ed ir) 451 Şeyler 233; (değer-yük lü Ş.) 102; ( ra)
Satürn (Z am an) 288 108; (Ş ey lik leri) 102; (k e n d ile r i)
sav v e karşısav 602 145, 244, 307
saydam lık 2 1 7 Şeylerin kendilerine! 55, 64
sayılm ış o la n 590 Şim di 479; (b ö lü n m esi) 5 9 4
Scheler, M ax 80, 207, 302s, 388, 414; Ş im d iler’-ardışıklığı 465
(n ) 1 7 5 ,4 5 4 Şim diler-dizisi 5 2 7 ; k esintisiz bir dizi
S c h o p e n h a u e r (n ) 388 594
S e n e c a 289 şiirsel söylem 239
sen sa tio (aloÖnoıç) 147 ‘şim d i-d e m e ’ 585
oûvöeoıç ve 8 ıa(peoıç 234 şim d ik ileştirm e 479*
serg ilem e 234
sersem letilm e 120, 2 5 7 T
sertlik (d iren ç olarak) 148 takvim ve saate g erek sin im 531
sesli bildirim (lo g o s) 61 talih 541; (yazgı) 543
sessiz kalm a 241 Tanrı 141, 393; (Varlığı) 8 2 ,1 4 2
sezgi 147, 506* Tanrıbilim 30
sezg isel b ilm e 293 tan ıtlam a 295; (a n a litik te yok ) 447;
S im m el 529; (n ) 357 (b ilim sel) 225; (T.da d ö n g ü ) 4 4 6
Skolastikler (Varlık) 143 tarih ( Geschichte) 5 3 3 , 543; (d ü n ya-
sokak (yü rü m e g e re ci) 162 tarihsel olaylar) 44; (e g e m e n d ü nya
so lip sizm 2 7 4 g ö r ü şü n e b a ğ ım lı) 551; (so r u n u )
sollicitudo (n ) 289 529; (ta lih ) 534; ( ‘tarih b ilim i’n in
solus ipse 274 olanak lı n e sn esi) 530; (ö z ü n e ilişkin
so n (b ü tü n lü k ) 346* k ö k eııse l soru ) 532; ( ‘tarih sel olay­
sona-doğru-Varlık 352s, 355, 358, 365 la rı’) 534; (terim i) 533; (tin e ait)
sondaki-V arlık 336, 341, 352 600
so n lu zam an (k ök en seld ir) 468 tarih bilim i ( Historie) 4 5 ,2 2 5 ,5 3 3 * , 529;
son su z ayrını 142 ( “G eçıııiş”in açığa serilişi) 553; (k ö­
so ru (g e n e l olarak) 23 k en i) 551; (n e sn elliğ i) 555
söylem (k o n u şm a) 236s*; (d ilin te m e ­ tarih-bilim ci 556
li) 236; (g ö r ü lm ey e b ırakm a) 61; tarih-bilim sellik ( Historizität) 45
(lo g o s) 60s; (zam an sallığı) 493* tarih len d irileb ilirlik 572
sözcük-Şeyler 2 3 7 tarihsel (geschichtlich) 45; (birin cil ola­
sözcü k ler 237; (elö n ü n d e-b u lu n u rlar) rak) 536
233; (dilbilgisi: eksik) 69 tarihsel olaylar 529, 598
sö zd elik 2 48, 2 53, 259 tarihsel yoru m lam a 225
Spranger, Eduard 554 tarihselcilik ( Historismus) so ru n u 556
Stoacılar (n ) 289; (h eyecan lar) 206 tarih sellik (Geschicklichkeit) 45; (kay­
Stoker, H . G. (n ) 388 gıd a k ö k leşm esi) 530; (oradaki-Var-
Suarez 47 lığ ın olaylarının yapısı) 44; (o lan a­
subjeclmn (uttokeîoijevov) 7 9 ,1 7 2 ,4 5 3 ğ ın ın k oşu lu ) 44
subslanlia, 138 tasa 182, 2 5 2 , 496; (b ilim ) 506; (el
synthesis ve diairesis 234 işin d en kaçınm ası) 505; (e sirg e m e)
sıradanlık 75, 190 283; (içinde-V arlık) 93; (ir d e le m e ­
n in k ö k en i) 111; (ön -b ilim sel im le-
Ş m i) 93; (sağgörü sü sağ-duyu) 218
Ş ey leşm e 611 tasalı Varlık 496
tasar 2 1 5 , 319 V
tasarım lar (ru h ) 310 ‘var’dır 142
tekin olm ayan 209 Varlığı” var mıdır? 589
tekinsiz 275 Varlık (an lam ı) 2 6 ,2 2 4 , 612; (an lam ı­
tekinsizlik 275s, 394 n a ilişkin soru ) 19s, 23s, 6 7 ,7 2 ,3 3 1 ;
te le f o lm a 355 (an lam ad a var) 268; (an lam ı ve var-
tem a la ştırm a 5 1 2 , 552; (n e s n e lle ş ti­ lık bilim ) 32; (b elirlen m işiz dolaysız:
rir) 512 H e g e l) 22; (b ilin çte ) 301; (e n ev­
tem el varlıkbilim 35 r en se l ve e n b o ş kavram ) 20s; (e n
teorin (öecopıa) 205 karanlık kavram ) 22; Çes gibi’) 26;
tersin m ez bir ardışıklık (zam an ) 5 9 7 (e v r e n se lliğ i aşar) 21; (g e rç ek lik )
T h u k id id es 69 2 6 8 ,3 3 0 ; (h e r zam an varolan-şeyin)
tin (ru h ve b e d e n bileşim i olarak) 176; 29; (kavram ı) 22; (ortaçağın varlık-
(tarih ) 600; (D o ğ a ) 138; (ek in ) 534 b ilim in e g ö r e) 21; (realite: b ilin çte)
tin-bilinıleri 3 0 300; (saltık olarak transcmdens) 68;
Tinin GörüngübiUmi 609 (so n su z ayrım ı) 142; (sö zcü k ler ve
T onıizm 22 d ilb ilg isi yetersiz) 69; (varolan -şey
top lu m sal d ü z e n le m e (e sirg e m e) 182 d e ğ il) 22; (za m a n d a a n laşılab ilir)
toprak (humus, hoıno) 288 43;
töz 136; (in sa n ın tözü varolu ş) 307; Varlık-anlayışı 291; (saptırılışı) 292
(ö z n e ) 4 5 0 varlıkbilim (F en o m en o lo ji) 67; (g ö re­
tözsellik 102, 1 3 8 ,1 4 1 ,2 9 1 ; (arı) 136; vi) 54; (ortaçağ) 51; (terim ) 3 3 ,5 4 ;
(b ile ş e n i) 141; ( ‘k im ’; ö z n e ; b e n ) (Varlığın a n lam ı) 32; (Yunan) 47;
172 (Tarihini Y ok etm e G örevi) 44*
transcmdens 2 1 ,3 6 Varlıkbilim in T arihini Y ok etm e G örevi
Iranszendenlia 36 44*
tüm g ü n ler (g ü n d elik lik ) 522 varlıkbilim sel (oradaki-Varlığın varlık-
sal ayırd ed iciliği) 33; (ve varlıksal)
31; (V. yoru m u n k ö k en selliğ i) 333
U varlıkbilim sel g e le n e k (yokedilişi) 53
um ut 488 varlıkbilim sel-Varlık 33
u m u tsu zlu k 339 varlıksal 31, 566; (gö rsel o la n ) 565
U n g er (n ) 3 5 8 varolan-şey 25, 268; (Varlığı) 33; (an ­
us 63 lam sız) 224; (d o ğ a , tarih) 42; (d ü n -
u sand ırıcılık 117 ya-içind e) 516
ussal d irim li varlık 242 varolan-ilgili (varlıksal, existmtieU) 35
uzak [sız] laştırm a 158s; (birvaroluşsal) varolm a-ilgili ( exislmzieU) 34, 554
159 varoluş 33; (b içim sel kavram ı) 88; (ta­
u zam 139; (uzaysallığın b ileşen i) 137 sar) 404; (gerçek liği) 319; (k ök en sel
uzay (d ü n y a için o lu ştu r u c u ) 154; g e rç ek liğ i) 437; (yaln ızca oradaki-
(d ü n yad a açığa çıkar) 521 Varlık için ) 73; (soru su ) 34; (rea­
uzay ve zam an 518; (fe n o m e n le r ) 60 lite ) 446
uzaydaki-Varlık 93 varoluşsal analitik 35
uzaysallık (oradaki-Varlık) 9 2 ,4 7 4 ; (za- varoluşsal b ilim kavramı 504
m an sallığı) 517* varoluşsal h içlik 406
varoluşsal ö lü m kavramı 336
Ü varolu şsallar (oradaki-V Varlık karak­
ü stü n ü ö r tm e (fe n o m e n a l te m e l) 242 terin d e) 77; (kategoriler) 77
varoluşsallık 34, 2 64, 278, 280 yoru m lan m ışlık (kam usal) 319
varsayım 3 2 7 y ö n le n d ir m e 163
vefat (ara fe n o m e n ) 355; (g örgü l ola­ yön ler 164
rak p ek in ) 369 y ö n te m (g erçek Y.) 431
Vulgala (n ) 289 y ü k len ilen le 228
yük lem ler 144
W Yunan felsefesi 250; (g ö r m e ) 250
W in d elb a n d 561 Yunan varlıkbilim i 47, 52
W olff ok u lu (fe n o m e n o lo ji) 55 Yunanlılar 242; (g erçek liğ in ö z ü ) 320;
(gerçek lik ) 324; (d il için bir sözcü k ­
Y leri yoktu) 243
yaşam 84; (V arhğım nın k ö k lerin d e ta­
rih sel) 5 5 7 Z
yaşam (yalnızca oradaki-V arlık erişile­ zam an 41 , 573; (bir ‘Ş im d iler’-dizisi)
bilirdir) 84 592; (h esab ı) 581; (h esa p yapm a, Z.
yaşam -felsefesi 79, 82 ile) 568; (Kant: uzaya karşı ö n selliğ i)
yaşam a d ü rtü sü 2 84 518; (k e n d in e Z. alm a) 585; (kök en -
yaşam a d u ru m u 2 82 sel; so n lu ) 467s; (özü ) 295; (sayılm ış
yaban cılaşm a 2 60, 365 ola n ) 591; (tanım ı; A ristoteles) 591;
yargı 2 3 0 , 2 3 5 , 3 1 1 , 312; (a n la m ) (tersin m ez bir ardışıklık) 597; (var-
227; (g erçek liğ in yeri) 325; (gerçek ­ lık b ilim ) 42; (za ıııa n -için d elik o la ­
lik) 62; (kuram ı) 230; (kuram ı: Aris­ rak Z.) 337;
to teles) 2 3 4 zaıııan -için d elik 471, 4 7 9 ,5 7 8 ,* 590*
yazgı 5 4 0 , 543 zanıan-ilgili ( temporal) 43, 640
y en i 255 zam an-ilgililik ( Temporaülâi) 43 , 49
Yeni A h it 562; (n ) 289 zam an-kavram ı (kaba) 569
yeni-K antçı bilgik uram ı 310 zaıııan-üstü o la n 43
yer-belirteçleri 179 zanıansal (an lam ı) 42
y in e le m e (belirtik teslim ed iş) 542 zam ansallaştırnla 337
Yorck v o n W arterburg, K on t 5 32, 558, zam ansallığın 'eksinse’leri 465
560 zamaıısaUık 4 1 ,3 3 7 ,4 3 2 ,4 6 2 ,4 6 5 ,6 1 0 ;
yorum 208 (oradaki-Varlığın an lam ı) 44; (ora-
y oru m lam a 67*, 219*, 236; (anlam ada daki-Varlığın Varlığı olarak) 41; (Z.
te m e lle n ir ) 220; (fe n o ıııe n o lo jik ) varolan-şey d e ğ il) 465
107; (fen o ıııen o lo jik b etim lem e) 67; zam an ın (ö zü ) 295;
fo la r a k ’-yapısı) 223; (kavram a) 222 Zwfngli (n ) 83
Latince ve Yunanca Birkaç Sözcük
Heidegger klişeleşmiş Latince ve Yunanca anlatımlar dışındaki alıntılarını
çoğunlukla kanıtlar olarak getirir ve bunları ya metin içinde kendi çevirir
ya da yorumlar.

bonum futurum: gelecek iyilik aîaönoıç duyusal algı


circulus vitiosus: kısır döngü ctXr)0Ei'a gerçeklik
commercium: ilişki, iş görme cmocpaı'vEoBaı bildirmek
conscientia: bilinç cmocpaiVv göstermek, sergilemek
convenientia: uyum, anlaşma âıröcpavTiç bildirim
correspondentia: karşılık düşme â-rröcpaîvco sergilemek, bildirmek
cura: kaygı âTTÖ<pavTi$ bildirim (Aristoteles)
divisio, figura, motus: bölünebilirlik, beti, äpxcu arke, ilk
devim 8f)Xos açık, görülebilir
ego cogitans: bilen ben 8öÇa sanı
ens creatum: yaratılmış varlık epunveÜEiv hermeneutik, yorum
ens increatum: yaratılmamış varlık EKOTaoıç dışında durma
ens infinitum: sonsuz varlık ÖEcopia teori
ens perfectissimum: en eksiksiz varlık Ç<£ov dirimli varlık, hayvan
ens realissimum: en olgusal varlık Aeyeiv söylemek, konuşmak
fundamentum inconcussum: sarsılmaz Aöyoç logos
temel UEppıva kaygı
habitus: alışkanlık un öv yokluk
lumen naturale: doğal ışık v o e Tv algı

malum futurum: gelecek kötülük vorjoTç us


perfectio: eksiksizlik, tamamlanma voniiOTa.düşünsel şeyler
privatio boni olarak malum: iyilik yok­ oüaı'a töz. Heidegger Yunanca oûoia
sunluğu olarak kötülük (töz :: Substanz) sözcüğünün -nrapoû-
res: şey aı'a (bulunuş :: Anwesenheit) ile an­
res cogitans: düşünen şey lamdaş olduğunu düşünür.
res cogitans şive mens şive animus: Trâ0Ti heyecanlar
ister anlık isterse ruh olsun, düşünen TrpâÇıç praxis
şey aûv0Eotç ve 8ıaipEoıç bireştirme ve ay­
res corporea: cisimsel şey rıştırma
res extensa: uzamlı şey ûttokei' mevov subjectum (uttokei' ucxi te­
sensatio: duyum melde yatmak)
solus ipse: yalnızca kendisi «paıvöiiEvov fenomen
velleity: en küçük ve zayıf istek cpaıvcû göstermek, sergilemek
verum: gerçeklik 9 covfı ses
Idea Yayınevi Kitapları
1 Eros Ve Uygarlık i r u h b Iü m ; f e l s e f e ) MARCUSE
2 Platon (FELSEFE) COPLESTON
3 Hegel (f e l s e f e ) COPLESTON
4 Sokrates (f e l s e f e ) COPLESTON
5 Spinoza (FELSEFE) COPLESTON
6 Tinin Görüngübilimi (f e l s e f e ) HEGEL
7 Aristoteles (f e l s e f e ) COPLESTON
8 Descartes (f e l s e f e ) COPLESTON
9 Tek Boyutlu insan ( f e l s e f e ) MARCUSE
10 Aydınlanma (f e l s e f e ) COPLESTON
11 Kant (FELSEFE) COPLESTON
12 Alman idealizmi ( f e l s e f e ) COPLESTON
13 Us ve Devrim ( f e l s e f e ; t o p l u m b il im ) MARCUSE
14 Helenistik Felsefe ( f e l s e f e ) COPLESTON
15 Sartre (f e l s e f e ) COPLESTON
16 Mantık Bilimi (T-A) (f e l s e f e ) HEGEL
17 Felsefe Tarihi (f e l s e f e ) SAHAKIAN
20 Ruhbilimin Öncüleri (r u h b Iü m ) FANCHER
22 An Usun Eleştirisi (f e l s e f e ) KANT
23 Modem Alman Felsefesi (f e l s e f e ) BUBNER
24 Modem Fransız Felsefesi ( f e l s e f e ) DESCOM BES
26 Orta Çağlann Tini (TARİH) ARTZ
32 Törebilim (T-L) ( f e l s e f e ) SPINOZA
34 İnsan Doğası Üzerine Bir inceleme (T-l) (g ö r g ü c ü l ü k ) HUME
38 insanı Anlamak 1 (f e l s e f e ) KAUFMANN
39 özdek ve Devim (T-l) ( d o ö a b IU m ;f e l s e f e ) M AXWELL
40 Söylem*Kurallar*Meditasyonlar (t - f > <t -l ) DESCARTES
41 Nihilizm ve Materyalizm ( f e l s e f e ) COPLESTON
42 Leibniz ( f e l s e f e ) COPLESTON
43 İnsanı Anla[ma]mak II ( n Ih IU z m ;v a r o l u ş ç u l u k ) KAUFMANN
44 Söylem, inceleme, Monadoloji (felsefe) DESCARTES,SPINOZA,LEİBNİZ
45 Savunma, Fedon (felsefe) PLATON
46 7'nci Mektup, Dion (f e l s e f e ; t a r Ih ) PLATON, PLUTARK
47 Hegel Üzerine Yorumlar 1(y o r u m ) KAUFMANN, AVINERI
48 Estetik Boyut (felsefe) MARCUSE
50 Doğa Felsefesi 1- Mekanik (felsefe) HEGEL
51 Doğal Felsefenin Matematiksel ilkeleri ( o o ö a b İl İM) NEWTON
52 özdek ve Devim (o o ö a b İl İM) MAXWELL
53 özel ve Genel Görelilik Kuramı ( d o ğ a b Iü m ) EINSTEIN
54 Uzay, Zaman, Özdek 1( d o ğ a b .) MAXWELL, EINSTEIN, SCHRÖDINGER, BORN
55 Kurallar*Meditasyonlar (felsefe) DESCARTES
56 Kapalı Dünyadan Sonsuz Evrene (felsefe) koyr£
58 Hobbes’ Locke (felsefe) COPLESTON
59 BerkeleyHume (felsefe) COPLESTON
60 Yararcılık ve Pragmatizm (felsefe) COPLESTON
61 Törebilim (felsefe) SPINOZA
62 Metapsikoloji ( r u h b İl Im ) FREUD
63 Uygarlık ve Hoşnutsuzlukları • Bir Yanılsamanın Geleceği (r u h b İl Im ) FREUD
64 Eşeysellik Üzerine Üç Deneme (r u h b İl Im ) FREUD
65 Bir Felsefe Tarihi (felsefe) FRANKTHILLY

(T-L) TÜRKÇE-LATİNCE (T-F) TÜRKÇE-FRANSIZCA (T-A) TÜRKÇE-ALMANCA;


(T-l) TÜRKÇE-İNGİLİZCE; • İDEAGENÇLİK ARŞİVİ

Das könnte Ihnen auch gefallen