Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
MARTIN HEIDEGGER
VARLIK VE ZAMAN
Çeviren:
Aziz Yardýmlý
ÝDEA zÝSTANBUL
ÝDEA YAYINEVÝ
Bilim ve Felsefe Metinleri
Ýdea Yayýnevi
Þarap Ýskelesi Sk. 4/101 Karaköy — Ýstanbul
www.ideayayinevi.com / www.diyalektik.org
Bu çeviri için © AZÝZ YARDIMLI 2004
Birinci baský 2004
Tüm haklarý saklýdýr. Bu yayýmýn hiçbir bölümü
Ýdea Yayýnevinin ön izni olmaksýzýn
yeniden üretilemez.
Martin Heidegger
Sein und Zeit
© MAX NIEMEYER VERLAG
Baský: Bayrak Matbaasý
Printed in Türkiye
ISBN 975 397 090 0
Dostluk ve hayranlýk ile
EDMUND HUSSERL’e adanmýþtýr
Einleitung
Giriþ
Die Exposition der Frage nach dem Sinn von Varlýðýn Anlamýna Ýliþkin Sorunun Açýmlamasý
Sein
Erstes Kapitel
Birinci Bölüm
Notwendigkeit, Struktur und Vorrang der Varlýk-Sorusunun Zorunluk, Yapý ve Önceliði
Seinsfrage
§ 1. Die Notwendigkeit einer ausdrückli- § 1. Varlýða Ýliþkin Sorunun Belirtik Bir Yineleni-
chen Wiederholung der Frage nach
nach dem Sein 2
þinin Zorunluðu 20
§ 2. Die formale Struktur der Frage nach § 2. Varlýða Ýliþkin Sorunun Biçimsel Yapýsý 23
dem Sein 5 § 3. Varlýk-Sorusunun Varlýkbilimsel Önceliði 28
§ 3. Der ontologische Vorrang der Seins-
frage 8 § 4. Varlýk Sorusunun Varlýksal Önceliði 32
§ 4. Der ontische Vorrang der Seinsfrage
11
Zweites Kapitel Ýkinci Bölüm
Die Doppelaufabe in der Ausarbeitung Varlýk-Sorusunun Geliþtirilmesinde Çifte Görev
der Seinsfrage. Die Methode der Araþtýrma Yöntemi ve Anahatlarý
Untersuchung und ihr Aufriß
§ 5. Die ontologische Analytik des Da- § 5. Genelde Varlýðýn Anlamýnýn Bir Yorumu Ýçin
eins als Freilegung des Horizontes Çevrenin Ortaya Serilmesi Olarak Oradaki-
für eine Interpretatation des Sinnes
von Sein überhaupt 15 Varlýðýn Varlýkbilimsel Analitiði 38
§ 6. Die Aufgabe einer Destruktion der § 6. Varlýkbilimin Tarihini Yoketme Görevi 44
Geschichte der Ontologie 19
§ 7. Die phänomenologische Methode § 7. Fenomenolojik Araþtýrma Yöntemi 54
der Untersuchung 27 A. Fenomen Kavramý 55
A. Der Begriff des Phänomens
28 B. Logos Kavramý 60
B. Der Begriff des Logos 32 C. Fenomenolojinin Ön-Kavramý 63
C. Der Vorbegriff der Phänome-
nologie 34 § 8. Ýncelemenin Anahatlarý 70
§ 8. Der Aufriß der Abhandlung 39
7
8 ÝÇÝNDEKÝLER
Drittes Kapitel
Üçüncü Bölüm Die Weltlichkeit der Welt
Dünyanýn Dünyasallýðý
§ 14. Genel Olarak Dünyanýn Dünyasallýðý Düþün- § 14. Die Idee der Weltlichkeit der
Welt überhaupt 63
cesi 102 A. Die Analyse der Umweltlichkeit
A. Genelde Çevreselliðin ve Dünyasallýðýn und Weltlichkeit überhaupt
Çözümlemesi
§ 15. Das Sein des in der Umwelt be-
§ 15. Çevrede Karþýlaþýlan Varolan-Þeyin Varlýðý 107 gegnenden Seienden 66
§ 16. Çevrenin Kendini Dünya-Ýçinde Varolan Þey- § 16. Die am Innerweltlich Seienden
sich meldende Weltmäßigkeit
lerde Duyuran Dünya-Karakteri 114 der Umwelt 72
§ 17. Gönderme ve Ýmler 120 § 17. Verweisung und Zeichen 76
§ 18. Bewandtnis und Bedeutsamkeit;
§ 18. Ýlgililik ve Ýmlemlilik; Dünyanýn Dünyasallýðý 129 die Weltlichkeit der Welt 83
§ 19. “Dünya”nýn Res Extensa Olarak Belirlenimi 138 § 19. Die Bestimmung der »Welt« als
res extensa 89
§ 20. “Dünya”nýn Varlýkbilimsel Belirleniminin Te- § 20. Die Fundamente der ontologi-
melleri 141 schen Bestimmung der »Welt« 92
§ 21. Die hermeneutische Diskussion
§ 21. Dünyanýn Kartezyen Varlýkbiliminin Herme- der cartesischen Ontologie der
neutik Tartýþmasý 145 Welt 95
§ 29. Das Da-sein als Befindlichkeit 134 § 29. Ruhsal-Durum Olarak ‘Oradaki-Varlýk’ 199
§ 30. Die Furcht als ein Modus der Be-
findlichkeit 140 § 30. Ruhsal Durumun Bir Kipi Olarak Korku 208
§ 31 Das Da-sein als Verstehen 142 § 31. Anlama Olarak ‘Oradaki-Varlýk’ 212
§ 32. Verstehen und Auslegung 148
§ 33. Die Aussage als abkünftiger Modus § 32. Anlama ve Yorumlama 219
der Auslegung 154 § 33. Yorumlamanýn Türevsel Kipi Olarak Önesü-
§ 34. Da-sein und Rede. Die Sprache 160
rüm 227
§ 34. ‘Oradaki-Varlýk’ ve Söylem. Dil 236
B. Das alltägliche Sein des Da und das B. ‘Orasý’nýn Gündelik Varlýðý ve Oradaki-
Verfallen des Daseins
Varlýðýn Düþmesi 224
§ 35. Das Gerede 167 § 35. Boþ Konuþma 245
§ 36. Die Neugier 170
§ 37. Die Zweideutigkeit 173 § 36. Merak 249
§ 38. Das Verfallen und die Geworfen- § 37. Ýkircim 253
heit 175
§ 38. Düþme ve Fýrlatýlmýþlýk 256
Sechstes Kapitel Altýncý Bölüm
Die Sorge als Sein des Daseins
Oradaki-Varlýðýn Varlýðý Olarak Kaygý
§ 39. Die Frage nach der ursprünglichen § 39. Oradaki-Varlýðýn Yapý-Bütününün Kökensel
Gantzheit des Strukturganzen des
Daseins 180 Bütünlüðüne Ýliþkin Soru 264
§ 40. Die Grundbefindlichkeit der Angst § 40. Oradaki-Varlýðýn Ayýrdedici Bir AçýðaSerilmiþ-
als eine ausgezeichnete Erschlos-
senheit des Daseins 184 liði Olarak Temel Endiþe Ruhsal-Durumu 269
§ 41. Das Sein des Daseins als Sorge 191 § 41. Kaygý Olarak Oradaki-Varlýðýn Varlýðý 278
§ 42. Die Bewährung der existenzialen
Interpretation des Daseins als § 42. Oradaki-Varlýðýn Kaygý Olarak Varoluþsal Yo-
Sorge aus der vorontologischen rumunun Oradaki-Varlýðýn Ön-varlýkbilimsel
Selbstauslegung des Daseins 196
§ 43. Dasein, Weltlichkeit und Realität 200 Öz-Yorumlamasýndan Doðrulanýþý 286
a) Realität als Problem des Seins § 43. Oradaki-Varlýk, Dünyasallýk ve Realite 291
und der Beweisbarkeit der
»Außenwelt« 202 a) Varlýk Sorunu Olarak Realite ve “Dýþ Dün-
b) Realität als ontologisches ya”nýn Tanýtlanabilirliði 293
Problem 209
c) Realität und Sorge 211 b) Varlýkbilimsel Sorun Olarak Realite 302
§ 44. Dasein, Erschlossenheit und Wahr- c) Realite ve Kaygý 305
heit 212
a) Der traditionelle Wahrheits- § 44. Oradaki-Varlýk, Açýða-Serilmiþlik ve Gerçeklik 307
begriff und seine ontolologi- a) Geleneksel Gerçeklik Kavramý ve Varlýk-
schen Fundamente 214
b) Das ursprüngliche Phänono-
bilimsel Temelleri 309
men der Wahrheit und die b) Kökensel Gerçeklik Fenomeni ve Gelenek-
Abkünftigkeit des traditionel-
len Wahrheitsbegriffes 219
sel Gerçeklik-Kavramýnýn Türevselliði 316
c) Die Seinsart der Wahrheit und c) Gerçekliðin Varlýk-Türü Ve Gerçeklik-
die Wahrheitsvoraussetzung
226
Varsayýmý 326
§ 47. Baþkalarýnýn Ölümünün Deneyimlenebilirliði ve Bir § 47. Die Erfahrbarkeit des Todes der
Anderen und die Erfassungs-
Bütün Oradaki-Varlýðý Ayrýmsama-Olanaðý 341 möglichkeit eines ganzen Da-
§ 48. Dýþarda-Duran, Son ve Bütünlük 346 seins 237
§ 48. Ausstand, Ende und Ganzheit
§ 49. Ölümün Varoluþsal Çözümlemelerinin Fenomenin 241
Olanaklý Baþka Yorumlarýna Karþý Sýnýrlanma- § 49. Die Abgrenzung der existenzi-
alen Analyse des Todes gegen-
sý 353 über möglichen anderen Inter-
§ 50. Ölümün Varoluþsal-Varlýkbilimsel Yapýsýnýn Ön- pretationen des Phänomens
246
Taslaðý 358 § 50. Die Vorzeichnung der existen-
§ 51. Ölüme-Doðru-Varlýk ve Oradaki-Varlýðýn Günde- zial-ontologischen Struktur des
Todes 249
likliði 362 § 51. Das Sein zum Tode und die All-
§ 52. Gündelik Sona-Doðru-Varlýk ve Ölümün Tam Va- täglichkeit des Daseins 252
§ 52. Das alltägliche Sein zum Ende
roluþsal Kavramý 366 und der volle existenziale Be-
§ 53. Asýllýðý Ýçindeki Bir Ölüme-Doðru-Varlýðýn Varo- griff des Todes 255
§ 53. Existenzialer Entwurf eines
luþsal Tasarý 372 eigentlichen Seins zum Tode
260
§ 54. Asýl Varolma-ilgili Bir Olanaða Tanýklýk Sorunu 382 § 54. Das Problem der Bezeugung
einer eigentlichen existenzi-
§ 55. Duyuncun Varoluþsal-Varlýkbilimsel Temelleri 386 ellen Möglichkeit 267
§ 56. Duyuncun Çaðrý-Karakteri 389 § 55. Die existenzial-ontologischen
Fundamente des Gewissens 270
§ 57. Kaygýnýn Çaðrýsý Olarak Duyunç 391 § 56. Der Rufcharakter des Gewis-
§ 58. Baþvurmayý Anlama ve Kabahat 399 sens 272
§ 57. Das Gewissen als Ruf der Sorge
§ 59. Duyuncun Varoluþsal Yorumu ve Kaba Duyunç- 274
Yorumlamasý 411 § 58. Anrufverstehen und Schuld 280
§ 59. Die existenziale Interpretation
§ 60. Duyuncun Tanýklýk Ettiði Asýl ‘Olabilme’nin Va- des Gewissens und die vulgäre
roluþsal Yapýsý 419 Gewissensauslegung 289
§ 60. Die existenziale Struktur des
im Gewissen bezeugten ei-
gentlichen Seinkönnens 295
31
14 ÖNSÖZ — AZÝZ YARDIMLI
Aziz Yardýmlý
2004
Ýstanbul
Yedinci Yayýma Önsöz Vorbemerkung zur
1953 siebenten Auflage
1953
“Varlýk ve Zaman” üzerine bu inceleme ilk kez Die Abhandlung »Sein und Zeit« er-
schien zuerst Frühjahr 1927 in dem
1927 ilkbaharýnda Edmund Husserl tarafýn- von E. Husserl herausgegebenen
dan yayýmlanan Jahrbuch für Philosophie und Jahrbuch für Philosophie und phä-
nomenologische Forschung Bd.
phänomenologische Forschung’un yedinci cil- VIII und gleichzeitig als Sonder-
dinde ve ayný zamanda ayrý bir baský olarak druck.
çýktý. Der vorliegende, als siebente
Auflage erscheinende Neudruck ist
Yedinci yayým olarak çýkan bu yeni baský im Text unverändert, jedoch hin-
metinde deðiþikliðe uðramamýþ, ama alýntýlar sichtlich der Zitate und der
ve noktalamalar açýsýndan yeniden gözden Interpunktion neu durchgesehen.
Die Seitenzahlen des Neudruckes
geçirilmiþtir. Bu baskýnýn sayfa numaralarý stimmen bis auf geringe Abweic-
küçük sapmalar dýþýnda önceki yayýmlardaki hungen mit denen der früheren
Auflagen überein.
numaralandýrmaya uygundur. Die in den bisherigen Auf-
Önceki yayýmlarda görünen “Ýlk Yarý” ad- lagen angebrachte Kennzeichnung
landýrmasý kaldýrýlmýþtýr. Ýkinci yarý bir yirmi »Erste Hälfte« ist gestrichen. Die
zweite Hälfte läßt sich nach einem
beþ yýl sonra artýk ilk yarýnýn bir yeniden su- Vierteljahrhundert nicht mehr an-
numu olmaksýzýn eklenemezdi. Buna karþýn, schließen, ohne daß die erste neu
eðer Varlýk sorusu bizim oradaki-Varlýklarýmýzý dargestellt würde. Deren Weg bleibt
indessen auch heute noch ein not-
etkiliyorsa, aldýðý yol bugün bile zorunlu bir wendiger, wenn die Frage nach dem
yol olarak kalmayý sürdürür. Sein unser Dasein bewegen soll.
Zur Erläuterung dieser Frage
Bu sorunun açýklanmasý için okur bu yeni sei auf die gleichzeitig mit diesem
baský ile ayný zamanda ayný yayýnevinden Neudruck im gleichen Verlag er-
çýkan “Einführung in die Metaphysik”e scheinende »Einführung in die
Metaphysik« verwiesen. Sie bringt
baþvurabilir. Bu çalýþma 1935 yaz yarýyýlýnda den Text einer im Sommersemester
verilen bir kursun metnini sunar. 1935 gehaltenen Vorlesung.
17
VARLIK VE ZAMAN SEIN UND ZEIT
... d∞lon går …w Íme›w taËta (t¤ pote ... d∞lon går …w Íme›w taËta
(t¤ pote boÊlesye shma¤nein ımÒtan ¯n
boÊlesye shma¤nein ımÒtan ¯n fy°gghsye) fy°gghsye) pãlai gign≈skete, ≤meiw d¢
pãlai gign≈skete, ≤meiw d¢ prÚ toË m¢n prÚ toË m¢n ”Òmeya, nËn dÉ
”Òmeya, nËn dÉ ±porÆkamen ... ±porÆkamen ...
“Çünkü açýkça çoktandýr ‘olan’ S anlatýmýný »Denn offenbar seid ihr doch
schon lange mit dem vertraut, was ihr
kullandýðýn zaman aslýnda ne demek istedi- eigentlich meint, wenn ihr den Aus-
ðini biliyorsun. Ama önceleri onu anladý- druck ,seiend‘ gebraucht, wir jedoch
glaubten es einst zwar zu verstehen,
ðýmýzý sanan bizler þimdi þaþýrýp kaldýk.”1
jetzt aber sind wir in Verlegenheit
Bugün “olan” sözcüðü ile aslýnda ne demek gekommen.«1 Haben wir heute eine
istediðimiz sorusuna bir yanýtýmýz var mýdýr? Antwort auf die Frage nach dem, was
wir mit dem Wort »seiend« eigentlich
Hiçbir biçimde. Öyleyse Varlýðýn anlamýna meinen? Keineswegs. Und so gilt es
iliþkin soru yeniden sorulmalýdýr. Ama bu- denn, die Frage nach dem Sinn von Sein
günlerde giderek bir de “Varlýk” anlatýmýný erneut zu stellen. Sind wir denn heute
auch nur in der Verlegenheit, den
anlamama gibi bir sýkýntý içinde miyiz? Hiç- Ausdruck »Sein« nicht zu verstehen?
bir biçimde. Öyleyse herþeyden önce yine Keineswegs. Und so gilt es denn vor-
dem, allererst wieder ein Verständnis
bu sorunun anlamý için bir anlayýþý uyandýr-
für den Sinn dieser Frage zu wecken.
malýyýz. “Varlýðýn” anlamý sorusunun somut Die konkrete Ausarbeitung der Frage
olarak geliþtirilmesi bu incelemenin ama- nach dem Sinn von »Sein« ist die Ab-
sicht der folgenden Abhandlung. Die
cýdýr. Zamanýn genel olarak her Varlýk-anla- Interpretation der Zeit als des mög-
yýþý için olanaklý çevren olarak yorumu bu lichen Horizontes eines jeden Seins-
incelemenin geçici hedefidir. verständnisses überhaupt ist ihr vor-
läufiges Ziel.
Böyle bir hedefin öngörülmesi, böyle Das Absehen auf ein solches Ziel,
bir amaçta kapsanan ve onun tarafýndan die in solchem Vorhaben beschlos-
senen und von ihm geforderten Unter-
gerekli kýlýnan araþtýrmalar ve bu hedefe
suchungen und der Weg zu diesem
götüren yol bir sunuþ açýklamasýna gerek- Ziel bedürfen einer einleitenden
sinirler. Erläuterung. [2]
1
Platon, Sofist, 244 a. 1
Plato, Sophistes 244 a.
19
Giriþ Einleitung
Sözü edilen soru bugün unutulmuþtur, üste- Die genannte Frage ist heute in Ver-
gessenheit gekommen, obzwar
lik zamanýmýzýn “Metafiziði” yeniden doðru- unsere Zeit sich als Fortschritt an-
lamayý ilerleme saymasýna karþýn. Ama gene rechnet, die »Metaphysik« wieder zu
de kendimizi yeniden alevlendirilmiþ bir bejahen. Gleichwohl hält man sich
der Anstrengungen einer neu zu ent-
gigantomax¤a per‹ t∞w oÈs¤aw üzerine çaba- fachenden gigantomax¤a per‹ t∞w
lardan baðýþýk sayarýz. Oysa deðindiðimiz oÈs¤aw für enthoben. Dabei ist die
angerührte Frage doch keine belie-
soru keyfi bir soru deðildir. Platon ve Aris-
bige. Sie hat das Forschen von Plato
toteles’in araþtýrmalarýna soluk vermiþ, ama und Aristoteles in Atem gehalten, um
daha sonra edimsel araþtýrmanýn tematik S freilich auch von da an zu verstum-
men — als thematische Frage wirklicher
sorusu olarak suskunlaþmýþtýr. Ýkisinin baþar-
Unterschung. Was die beiden gewon-
dýðý þey çeþitli deðiþiklikler ve “yeniden renk- nen, hat sich in mannigfachen Vers-
lendirmeler” yoluyla Hegel’in “Mantýðýna” chiebungen und »Übermalungen«
bis in die »Logik« Hegels durchge-
dek ulaþmýþtýr. Ve bir zamanlar düþüncenin halten. Und was ehemals in der
en yüksek çabasý ile fenomenlerden çekip höchsten Anstrengung des Denkens
çýkardýklarý þey, parçalý ve ilk aþamalarýnda den Phänomenen abgerungen wurde,
wenngleich bruchstückhaft und in
olsa da, çoktandýr önemsizleþmiþtir. ersten Anläufen, ist längst trivialisiert.
Yalnýzca bu deðil. Varlýðýn yorumu için Nicht nur das. Auf dem Boden
baþlýca Yunan yaklaþýmlarýnýn temelinde bir der griechischen Ansätze zur Inter-
pretation des Seins hat sich ein Dog-
inak geliþmiþtir ki, Varlýðýn anlamýna iliþkin ma ausgebildet, das die Frage nach
soruyu yalnýzca gereksiz olarak bildirmekle dem Sinn von Sein nicht nur für
überflüssig erklärt, sondern das Ver-
kalmaz, ama bir de sorunun gözardý edilme-
säumnis der Frage überdies sanktio-
sini aklar. Denir ki, “Varlýk” en evrensel ve en niert. Man sagt: »Sein« ist der allge-
boþ kavramdýr. Böyle olarak her taným giriþi- meinste und leerste Begriff. Als
solcher widersteht er jedem Defini-
mine direnir. Bu en evrensel ve buna göre tionsversuch. Dieser allgemeinste
tanýmlanamaz kavram hiçbir tanýma gerek- und daher undefinierbare Begriff
sinmez. Herkes onu sürekli olarak kullanýr bedarf auch keiner Definition. Jeder
gebraucht ihn ständig und versteht
ve onunla ne demek istediðini her durumda auch schon, was er je damit meint.
daha þimdiden anlar. Böylelikle antikçað fel- Damit ist das, was als Verborgenes
20
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 21
das antike Philosophieren in die sefecilerinin gizli birþey olarak rahatsýz edici
Unruhe trieb und in ihr erhielt, zu
einer sonnenklaren Selbstverständ- bulduklarý þey öylesine gün gibi açýk bir ken-
lichkeit geworden, so zwar, daß, wer diliðinden anlaþýlýrlýk kazanmýþtýr ki, kim bu
darnach auch noch fragt, einer
konuda daha öte soru soracak olsa yöntemsel
methodischen Verfehlung bezich-
tigt wird. bir yanlýþlýkla suçlanýr olmuþtur.
Zu Beginn dieser Untersuchung Bu araþtýrmanýn baþýnda Varlýða iliþkin bir
können die Vorurteile nicht aus-
führlich erörtert werden, die
sorunun gereksizliði üzerine sürekli olarak
ständig neu die Bedürfnislosigkeit yeniden diriltilen ve beslenen önyargýlarý
eines Fragens nach dem Sein ayrýntýlý olarak açýklamak olanaksýzdýr. Bun-
pflanzen und hegen. Sie haben ihre
Wurze [3] in der antiken Ontologie lar köklerini antikçað varlýkbiliminin kendi-
selbst. Diese ist wiederum nur — sinde taþýrlar. Yine bu varlýkbilim — üzerinde
hinsichtlich des Bodens, dem die
varlýkbilimsel temel kavramlarýn serpildikleri
ontologischen Grundbegriffe ent-
wachsen sind, bezüglich der Ange- toprak açýsýndan, ve kategorilerin kanýtla-
messenheit der Ausweisung der Ka- nýþýnýn uygunluðu ve tamlýðý ile ilgili olarak
tegorien und ihrer Vollständigkeit
— zureichend zu interpretieren am
— ancak ilkin Varlýða iliþkin soru durulaþ-
Leitfaden der zuvor geklärten und týrýlýp yanýtlandýðý ve bir ipucu olarak alýndýðý
beantworteten Frage nach dem zaman yeterli olarak yorumlanabilir. Buna
Sein. Wir wollen daher die Dis-
kussion der Vorurteile nur so weit göre, önyargýlarýn tartýþmasýný yalnýzca Var-
führen, daß dadurch die Notwen- lýðýn anlamýna iliþkin sorunun bir yineleniþi-
digkeit einer Wiederholung der
nin zorunluðunun açýklýk kazanmasý nokta-
Frage nach dem Sinn von Sein ein-
sichtig wird. Es sind deren drei: sýna dek götüreceðiz. Böyle üç önyargý vardýr:
1. Das »Sein« ist der »allgemein- 1. “Varlýk” “en evrensel” kavramdýr: tÚ ˆn
ste« Begriff: tÚ ˆn §sti kayÒlou
mãlista pãntvn.2 Illud quod pri-
§sti kayÒlou mãlista pãntvn.2 Illud quod
mo cadit sub apprehensione est primo cadit sub apprehensione, est ens, cuius
ens, cuius intellectus includitur in intellectus includitur in omnibus, quaecumque
omnibus, quaecumque quis appre-
hendit. »Ein Verständnis des Seins
quis apprehendit. “Varlýðýn anlaþýlmasý varolan-
ist je schon mit inbegriffen in þeyS olarak ayrýmsanan herþeyin ayrýmsan-
allem, was einer am Seienden masýnda daha þimdiden kapsanýr.”3 Ama “Var-
erfaßt.«3 Aber die »Allgemeinheit«
von »Sein« ist nicht die der Gattung. lýðýn” “evrenselliði” Cinsin evrenselliði deðil-
»Sein« umgrenzt nicht die oberste dir. “Varlýk” varolan-þeylerin en yüksek bölge-
Region des Seienden, sofern dieses sini bunlarýn kavramsal olarak Cins ve Türe
nach Gattung und Art begrifflich
artikuliert ist: oÎte tÚ ˆn g°now. 4 göre eklemlenmiþ olmalarý ölçüsünde sýnýrý
Die »Allgemeinheit« des Seins içine almaz: OÎte tÚ ˆn g°now.4 Varlýðýn
»übersteigt« alle gattungsmäßige
“evrenselliði” Cinse özgü tüm evrenselliði
Allgemeinheit. »Sein« ist nach der
Bezeichnung der mittelalterlichen “aþar.” “Varlýk” ortaçaðýn varlýkbilimine göre
Ontologie ein »transcendens«. Die bir “transcendens” olarak belirtilir. Bu aþkýnsal
Einheit dieses transzendental »All-
gemeinen« gegenüber der Mannig-
“evrenselin” birliðini Aristoteles daha önce
faltigkeit der sachhaltigen obersten þeyleri ilgilendiren en yüksek cins-kavram-
Gattungsbegriffe hat schon Aristo- larýnýn çokluðuna karþý andýrým birliði olarak
teles als die Einheit der Analogie
erkannt. Mit dieser Entdeckung hat
tanýmýþtýr. Bu açýða çýkarýþla, Platon’un varlýk-
Aristoteles bei aller Abhängigkeit bilimsel soruyu formüle ediþine tüm baðým-
2Aristoteles,
2
Aristoteles, Metafizik B 4, 1001 a 21.
Met. B 4, 1001 a 21.
3Thomas v. A., S. th. II1 qu. 94 a 2.
3
Thomas v. A., Summa Theologica II1 qu. 94 a 2.
4Aristoteles, Met. B 3, 998 b 22. 4
Aristoteles, Metafizik B 3, 998 b 22.
22 MARTIN HEIDEGGER
5
Bkz. Pascal, Pensées et Opuscules (ed. Brunschvicg)6, 5Vgl. Pascal, Pensées et Opuscules (ed.
die selbst ihre Fundamente in der biliminde taþýyan “tanýmý” — Varlýða uygu-
antiken Ontologie hat — auf das Sein
nicht anwendbar. Die Undefinier- lanabilir deðildir. Varlýðýn tanýmlanamazlýðý
barkeit des Seins dispensiert nicht Varlýðýn anlamýna iliþkin soruyu bir yana at-
von der Frage nach seinem Sinn,
maz, tersine tam olarak onu gerektirir.
sondern fordert dazu gerade auf.
3. Das »Sein« ist der selbstver- 3. “Varlýk” kendiliðinden-açýk kavramdýr.
ständliche Begriff. In allem Erken- Tüm bilmede, önesürümde, varolan-þeylere
nen, Aussagen, in jedem Verhalten
zu Seiendem, in jedem Sich-zu-sich-
doðru her davranýþta, her kendi-ile-iliþkide
selbst-verhalten wird von »Sein« Ge- “Varlýk” kullanýlýr, ve anlatým bunlarda “dos-
brauch gemacht, und der Ausdruck doðru” anlaþýlabilirdir. Herkes “Gökyüzü
ist dabei »ohne weiteres« verständ-
lich. Jeder versteht: »Der Himmel mavidir”; “Sevinçliyim” vb. gibi anlatýmlarý
ist blau«; »ich bin froh« und dgl. anlar. Ama bu sýradan anlaþýlýrlýk yalnýzca
Allein diese durchschnittliche Ver-
anlaþýlmazlýðý belgitler. Varolan-þey olarak
ständlichkeit demonstriert nur die
Unverständlichkeit. Sie macht varolan-þeye doðru her davranýþ ve Varlýkta
offenbar, daß in jedem Verhalten a priori bir bilmece yattýðýný açýkça gösterir.
und Sein zu Seiendem als Seiendem
a priori ein Rätsel liegt. Daß wir je
Daha þimdiden bir Varlýk anlayýþýnda yaþa-
schon in einem Seinsverständnis mamýz ve Varlýðýn anlamýnýn ayný zamanda
leben und der Sinn von Sein zu- karanlýða bürülü olmasý “Varlýðýn” anlamýna
gleich in Dunkel gehüllt ist, beweist
die grundsätzliche Notwendigkeit, iliþkin soruyu yinelemenin ilkesel zorunlu-
die Frage nach dem Sinn von ðunu tanýtlar.
»Sein« zu wiederholen.
Felsefi temel kavramlar alaný içersinde ve
Die Berufung auf Selbstver-
ständlichkeit im Umkreis der philo- özellikle “Varlýk” kavramý açýsýndan kendili-
sophischen Grundbegriffe und gar ðinden-açýklýða baþvurma ikircimli bir tutum-
im Hinblick auf den Begriff »Sein«
ist ein zweifelhaftes Verfahren,
dur, üstelik “kendiliðinden-açýk” olan (ya da,
wenn anders das »Selbstverständ- “sýradan usun örtük yargýlarý”: Kant) Analiti-
liche« und nur es, »die geheimen ðin biricik ve belirtik temasý (“felsefecilerin
Urteile der gemeinen Vernunft«
(Kant), ausdrückliches Thema der iþi”) olacak ve kalacaksa.
Analytik (»der Philosophen Ge- Gene de önyargýlarýn irdeleniþi ayný za-
schäft«) werden und bleiben soll.
manda yalnýzca Varlýða iliþkin soruya bir yaný-
Die Erwägung der Vorurteile
machte aber zugleich deutlich, daß týn eksik olduðunu deðil, ama giderek soru-
nicht nur die Antwort fehlt auf die nun kendisinin bulanýk ve yönsüz olduðunu
Frage nach dem Sein, sondern daß
sogar die Frage selbst dunkel und
açýða çýkarmýþtýr. Buna göre Varlýk-sorusunu
richtungslos ist. Die Seinsfrage wie- yinelemek demek ilk olarak sorunun formü-
derholen besagt daher: erst einmal lasyonunu yeterli olarak geliþtirmek demektir.
die Fragestellung zureichend aus-
arbeiten. [5]
§ 2. Die formale Struktur der Frage § 2.Varlýða Ýliþkin Sorunun Biçimsel Yapýsý
nach dem Sein
Varlýðýn anlamýna iliþkin sorunun formüle edil-
Die Frage nach dem Sinn von Sein
soll gestellt werden. Wenn sie eine
mesi gerekir. Eðer temel bir soru ise, ya da
oder gar die Fundamentalfrage ist, giderek temel sorunun kendisi ise, o zaman
dann bedarf solches Fragen der an- böyle bir soru uygun bir saydamlýða gereksi-
gemessenen Durchsichtigkeit. Da-
her muß kurz erörtert werden, was nir. Buna göre genel olarak bir soruya neyin
überhaupt zu einer Frage gehört, ait olduðu kýsaca açýklanmalýdýr, öyle ki bun-
um von da aus die Seinsfrage als
eine ausgezeichnete sichtbar machen
dan Varlýk-sorusu ayýrdedici bir soru olarak
zu können. görülebilir kýlýnabilsin.
24 MARTIN HEIDEGGER
Her soruþturma bir ‘arayýþ’týr. Her arayýþa Jedes Fragen ist ein Suchen.
Jedes Suchen hat sein vorgängiges
önceden arananýn kendisi yol gösterir. Soru Geleit aus dem Gesuchten her.
sorma varolan-þeyin genel olarak ‘var olmasý’ ve Fragen ist erkennendes Suchen
des Seienden in seinem Daß- und
‘öyle-olmasý’ açýsýndan biliþsel arayýþtýr. Biliþsel
Sosein. Das erkennende Suchen
arayýþ sorunun ona göre sorulduðu þeyin orta- kann zum »Untersuchen« werden
ya serici belirleniþi olarak “araþtýrma”ya dönü- als dem freilegenden Bestimmen
dessen, wonach die Frage steht.
þebilir. Soru sormanýn, ... hakkýnda soru sorma Das Fragen hat als Fragen nach ...
olarak, sorulaný vardýr. Tüm ... hakkýnda sorma sein Gefragtes. Alles Fragen nach ...
herhangi bir yolda ... üzerine soruþturmadýr. ist in irgendeiner Weise Anfragen
bei ... Zum Fragen gehört außer
Soru sormaya sorulanýn dýþýnda bir de sorgu- dem Gefragten ein Befragtes. In der
lanan aittir. Araþtýrýcý sorularda, e.d. özgün untersuchenden, d. h. spezifisch
theoretischen Frage soll das Ge-
olarak kuramsal sorularda sorulan þey belir-
fragte bestimmt und zu Begriff ge-
lenir ve kavramsallaþtýrýlýr. Dahasý, sorulanda bracht werden. Im Gefragten liegt
asýlS niyet edilen olarak sorularak saptanan, e.d. dann als das eigentlich Intendierte
das Erfragte, das, wobei das Fragen
sormanýn hedefe ulaþmasýný saðlayan þey ya- ins Ziel kommt. Das Fragen selbst
tar. Soru sormanýn kendisi bir varolan-þeyin, hat als Verhalten eines Seienden,
soranýn davranýþý olarak, kendi Varlýk karak- des Fragers, einen eigenen Cha-
rakter des Seins. Ein Fragen kann
terini taþýr. Bir soru sorma “yalnýzca sorup vollzogen werden als »Nur-so-hin-
geçme” olarak yerine getirilebilir ya da belirtik fragen« oder als explizite Frage-
stellung. Das Eigentümliche dieser
bir soru formüle etme olabilir. Belirtik olarak
liegt darin, daß das Fragen sich
soru formüle etmenin kendine özgü yaný soru zuvor nach all den genannten
sormanýn kendi için sorunun kendisinin sözü konstitutiven Charakteren der Fra-
ge selbst durchsichtig wird.
edilen tüm bileþen karakterlerinden sonra Nach dem Sinn von Sein soll
saydamlaþmasýnda yatar. die Frage gestellt werden. Damit ste-
Varlýðýn anlamýna iliþkin sorunun formüle hen wir vor der Notwendigkeit, die
Seinsfrage im Hinblick auf die
edilmesi gerekir. Böylelikle Varlýk-sorusunu angeführten Strukturmomente zu
sözü edilen yapýsal kýpýlar açýsýndan tartýþma erörtern.
Als Suchen bedarf das Fragen
zorunluðu ile karþý karþýyayýz.
einer vorgängigen Leitung vom
Arayýþ olarak soru sorma arananýn önce- Gesuchten her. Der Sinn von Sein
den yol göstermesine gereksinir. Öyleyse Var- muß uns daher schon in gewisser
Weise verfügbar sein. Angedeutet
lýðýn anlamý bizim için daha þimdiden belli bir wurde: wir bewegen uns immer
yolda el altýnda olmalýdýr. Deðinildiði gibi, her schon in einem Seinsverständnis.
zaman bir Varlýk-anlayýþý içinde deviniriz. Bun- Aus ihm heraus erwächst die aus-
drückliche Frage nach dem Sinn
dan Varlýðýn anlamýna iliþkin belirtik soru ve von Sein und die Tendenz zu des-
onun kavramýna doðru eðilim doðar. “Varlýk” sen Begriff. Wir wissen nicht, was
ne demektir, bilmeyiz. Ama “‘Varlýk’ nedir?” »Sein« besagt. Aber schon wenn
wir fragen: »was ist ,Sein‘?« halten
diye sorduðumuzda bile, “dir”i anlamayý sür- wir uns in einem Verständnis des
dürürüz, üstelik “dir”in neyi imlediðini kav- »ist«, ohne daß wir begrifflich fixi-
ramsal olarak saptayamasak da. Anlamý ondan eren könnten, was das »ist« bede-
utet. Wir kennen nicht einmal den
ayrýmsamamýz ve saptamamýz gereken çevren Horizont, aus dem her wir den
hakkýnda hiçbirþey bilmeyiz. Bu sýradan ve Sinn fassen und fixieren sollten.
Dieses durchschnittliche und vage
bulanýk Varlýk-anlayýþý bir olgudur.
Seinsverständnis ist ein Faktum.
Bu Varlýk anlayýþý ne denli sallantýlý ve Dieses Seinsverständnis mag
bulanýk olursa olsun, ve isterse salt sözcükle noch so sehr schwanken und ver-
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 25
schwimmen und sich hart an der bir tanýþýklýðýn sýnýrýnda deviniyor olsun —
Grenze einer bloßen Wortkenntnis
bewegen — diese Unbestimmtheit daha þimdiden elde edilebilir Varlýk-anla-
des je schon verfügbaren Seinsver- yýþýnýn bu belirsizliðinin kendisi açýklama
ständnisses ist selbst ein positives
gereksiniminde olan olumlu bir fenomendir.
Phänomen, das der Aufklärung be-
[6]darf. Eine Untersuchung über Gene de, Varlýðýn anlamý üzerine bir araþtýr-
den Sinn von Sein wird diese jedoch manýn bu açýklamayý baþlangýçta vermesi
nicht zu Anfang geben wollen. Die
Interpretation des durchschnitt-
beklenemez. Sýradan Varlýk-anlayýþýnýn yoru-
lichen Seinsverständnisses gewinnt mu zorunlu ipucunu ilkin Varlýðýn geliþmiþ
ihren notwendigen Leitfaden erst kavramý ile kazanýr. Kavramýn ýþýðýndan ve
mit dem ausgebildeten Begriff des
Seins. Aus der Helle des Begriffes ona ait belirtik anlama yollarýndan bu bula-
und der ihm zugehörigen Weisen nýklaþmýþ ya da henüz aydýnlatýlmamýþ Varlýk-
des expliziten Verstehens seiner
anlayýþýnýn ne demek olduðunu, ve Varlýðýn
wird auszumachen sein, was das ver-
dunkelte, bzw. noch nicht erhellte anlamýnýn bulanýklaþmasýnýn hangi türleri-
Seinsverständnis meint, welche nin ya da onun belirtik bir aydýnlatýlmasý için
Arten der Verdunkelung, bzw. der
Behinderung einer expliziten Erhel-
hangi engellerin olanaklý ve zorunlu olduk-
lung des Seinssinnes möglich und larýný çýkarabiliriz.
notwendig sind. Dahasý, sýradan, bulanýk Varlýk-anlayýþýna
Das durchschnittliche, vage
Seinsverständnis kann ferner durch- Varlýk üzerine geleneksel kuramlar ve sanýlar
setzt sein von überlieferten Theo- öyle bir yolda yayýlmýþ olabilir ki, bu kuramlar
rien und Meinungen über das Sein,
egemen anlayýþýn kaynaklarý olarak gizli kalýr-
so zwar, daß dabei diese Theorien
als Quellen des herrschenden Vers- lar. — Varlýða iliþkin sorularda aranan þey
tändnisses verborgen bleiben. — bütünüyle tanýdýk olmayan birþey deðildir,
Das Gesuchte im Fragen nach dem
Sein ist kein völlig Unbekanntes,
üstelik ‘en yakýndan’S baþtan sona ayrýmsana-
wenngleich zunächst ganz und gar maz birþey olsa bile.
Unfaßliches. Açýndýrýlacak sorunun sorulaný Varlýktýr,
Das Gefragte der auszuarbeiten-
den Frage ist das Sein, das, was varolan-þeyi varolan-þey olarak belirleyendir,
Seiendes als Seiendes bestimmt, varolan-þeyin — onu ne denli tartýþýrsak tartý-
das, woraufhin Seiendes, mag es wie
þalým — anlaþýlmasýna daha þimdiden temel
immer erörtert werden, je schon
verstanden ist. Das Sein des Seien- olan þeydir. Varolan-þeyin Varlýðýnýn kendisi
den »ist« nicht selbst ein Seiendes. varolan-þey deðil“dir.” Varlýk sorununun an-
Der erste philosophische Schritt im
Verständnis des Seinsproblems
laþýlmasý üzerine ilk felsefi adýmý oluþturan þey
besteht darin, nicht mËyÒn tina mËyÒn tina dihge›syai6 deðil, “bir öykü anlat-
dihge›syai6, »keine Geschichte er- ma” deðil, e.d. varolan-þey olarak varolan-þeyi
zählen«, d. h. Seiendes als Seiendes
nicht durch Rückführung auf ein kökeninde bir baþka varolan-þeye gönderme
anderes Seiendes in seiner Her- yoluyla belirlemek deðildir — sanki Varlýk ola-
kunft zu bestimmen, gleich als hätte naklý bir varolan-þeyin karakterini taþýyormuþ
Sein den Charakter eines möglichen
Seienden. Sein als das Gefragte for- gibi. Buna göre, hakkýnda soru sorulan olarak
dert daher eine eigene Aufweisungs- Varlýk varolan-þeyin açýða çýkarýlmasýndan
art, die sich von der Entdeckung des
Seienden wesenhaft unterscheidet.
özsel olarak ayrý olan kendi sergileniþ türünü
Sonach wird auch das Erfragte, der ister. Böylece sorularak saptanan þey, Varlýðýn
Sinn von Sein, eine eigene Begrif- anlamý da kendi kavranabilirlik isteminde
flichkeit verlangen, die sich wieder
wesenhaft abhebt gegen die Begriffe, bulunur ki, varolan-þeyin anlamlý belirliliðine
völlig ins Licht kommen, wenn sie leri açýsýndan yeterli olarak sýnýrlandýðýnda
hinsichtlich ihrer Funktion, ihrer
Absicht und ihrer Motive zurei- bütünüyle ýþýða çýkacaktýr.
chend umgrenzt ist. Bu noktaya dek sorunun bir yineleme-
Bisher wurde die Notwendigkeit
sinin zorunluðu bir yandan kökeninin saygýn-
einer Wiederholung der Frage ein-
mal aus der Ehrwürdigkeit ihrer lýðý tarafýndan, ama herþeyden önce belirli
Herkunft motiviert, vor allem aber bir yanýtýn yokluðu, giderek sorunun bütü-
[9] aus dem Fehlen einer bestimm-
ten Antwort, sogar aus dem Mangel
nünde doyurucu bir formülasyonunun eksik-
einer genügenden Fragestellung liði tarafýndan güdülenmiþtir. Gene de bu
überhaupt. Man kann aber zu wis- sorunun neye hizmet etmesi gerektiðini bil-
sen verlangen, wozu diese Frage die-
nen soll. Bleibt sie lediglich oder ist
meyi isteyebiliriz. Yalnýzca en evrensel evren-
sie überhaupt nur das Geschäft sellikler üzerinde özgürce yüzen bir kurgu-
einer freischwebenden Spekulation lama sorunu olarak mý kalýr — ya da genel
über allgemeinste Allgemeinheiten
— oder ist sie die prinzipiellste und olarak böyle birþey midir —, yoksa ayný zaman-
konkreteste Frage zugleich? da en ilkesel ve en somut soru mudur?
Sein ist jeweils das Sein eines
Varlýk her zaman bir varolan-þeyin Varlýðý-
Seienden. Das All des Seienden
kann nach seinen verschiedenen dýr. Varolan-þeyler evreni, deðiþik kesimlerine
Bezirken zum Feld einer Freilegung göre, belirli konu alanlarýnýn ortaya serilme-
und Umgrenzung bestimmter Sach-
gebiete werden. Diese ihrerseits, z.
si ve sýnýrlanmasý için bir bölge olabilir. Kendi
B. Geschichte, Natur, Raum, Leben, paylarýna o alanlar, e.d. Tarih, Doða, Uzay,
Dasein, Sprache und dgl. lassen sich Yaþam, oradaki-Varlýk, Dil vb., karþýlýk düþen
in entsprechenden wissenschaft-
lichen Untersuchungen zu Gegen-
bilimsel araþtýrmalarda nesneler olarak tema-
ständen thematisieren. Wissen- laþtýrýlmaya izin verebilirler. Bilimsel araþtýr-
schaftliche Forschung vollzieht die ma, saf ve ham bir biçimde, konu alanlarýnýn
Hebung und erste Fixierung der
Sachgebiete naiv und roh. Die
yükseliþ ve ilk saptanýþlarýný yerine getirir.
Ausarbeitung des Gebietes in seinen Alanlarýn kendi temel yapýlarýnda geliþtiril-
Grundstrukturen ist in gewisser meleri konu alanýnýn kendisinin sýnýrlarýný
Weise schon geleistet durch die vor-
wissenschaftliche Erfahrung und çizen Varlýk-bölgesinin ön-bilimsel deneyimi
Auslegung des Seinsbezirkes, in ve yorumlanmasý yoluyla belli bir biçimde
dem das Sachgebiet selbst begrenzt
daha þimdiden saðlanmýþtýr. Böyle büyüyen
wird. Die so erwachsenen »Grund-
begriffe« bleiben zunächst die Leit- “temel kavramlar” en yakýndan alanýn ilk so-
fäden für die erste konkrete mut açýða seriliþi için ipuçlarý olarak kalýrlar.
Erschließung des Gebietes. Ob das
Gewicht der Forschung gleich
Araþtýrmanýn aðýrlýðýnýn her zaman bu olum-
immer in dieser Positivität liegt, ihr lulukta yatýyor olmasýna karþýn, asýl ilerleyi-
eigentlicher Fortschritt vollzieht þinin geldiði yer sonuçlarýn toparlanmasý ve
sich nicht so sehr in der Aufsamm-
lung der Resultate und Bergung bunlarýn “el-kitaplarýnda” korunma altýna
derselben in »Handbüchern«, als in alýnmasý olmaktan çok, çoðunlukla þeylerin
dem aus solcher anwachsenden
böyle büyüyen bilgisine yönelik bir tepkiden
Kenntnis der Sachen meist reaktiv
hervorgetriebenen Fragen nach doðarak her bir alanýn temel yapýlarýna yöne-
den Grundverfassungen des je- len sorulardýr.
weiligen Gebietes.
Die eigentliche »Bewegung« der
Bilimlerin asýl “devimi” kendini temel
Wissenschaften spielt sich ab in der kavramlarýn az çok köktenci ve kendine say-
mehr oder minder radikalen und dam olmayan bir düzeltilmesinde gösterir.
ihr selbst nicht durchsichtigen Revi-
sion der Grundbegriffe. Das Niveau
Bir bilimin ulaþtýðý düzey temel kavramlarýn-
einer Wissenschaft bestimmt sich da ne ölçüde bir bunalýma yetenekli oldu-
30 MARTIN HEIDEGGER
ðuna göre belirlenir. Bilimlerin böyle içkin daraus, wie weit sie einer Krisis ihrer
Grundbegriffe fähig ist. In solchen
bunalýmlarýnda, olumlu araþtýrma sorularý immanenten Krisen der Wissen-
ve sorgulanan þeyler arasýndaki iliþkinin ken- schaften kommt das Verhältnis des
positiv untersuchenden Fragens zu
disi sallantýya düþer. Bugün her yerde deðiþik
den befragten Sachen selbst ins Wan-
disiplinlerde araþtýrmayý yeni temeller üze- ken. Allenthalben sind heute in den
rine oturtan eðilimler uyanmýþtýr. verschiedenen Disziplinen Tenden-
zen wachgeworden, die Forschung
Görünüþte en sýký ve en saðlam yapýlý auf neue Fundamente umzulegen.
bilim, Matematik, bir “temeller bunalýmýna” Die scheinbar strengste und am
düþmüþtür. Biçimselcilik ve sezgicilik arasýn- festesten gefügte Wissenschaft, die
Mathematik, ist in eine »Grundlagen-
daki kavga bu bilimin nesnesi olmasý gere- krisis« geraten. Der Kampf zwischen
ken þeye birincil giriþ yolunun kazanýlmasý ve Formalismus und Intuitionismus
geht um die Gewinnung und Sicher-
güvenilir kýlýnmasý çevresinde döner. Fiziðin
ung der primären Zugangsart zu
görelilik kuramý Doðanýn kendisinin kendi dem, was Gegenstand dieser Wissen-
baðlantýsýný “kendinde” olduðu gibi sergi- schaft sein soll. Die Relativitäts-
theorie der Physik erwächst der
leme eðiliminden geliþir. Doðanýn kendisine Tendenz, den eigenen Zusammen-
giriþ koþullarýnýn kuramý olarak, tüm göre- hang der Natur selbst, so wie er »an
liliklerin belirlenmesi yoluyla devim yasa- sich« besteht, herauszustellen. Als
Theorie der Zugangsbedingungen
larýnýn deðiþmezliðini doðrulamaya çalýþýr ve zur Natur selbst sucht sie durch
bu yolla kendini verili bilgi alanýnýn yapýsýna Bestimmung aller Relativi[10]täten
iliþkin soru ile, özdek sorunu ile yüz yüze die Unveränderlichkeit der Bewe-
gungsgesetze zu wahren und bringt
getirir. Yaþambilimde düzenekçilik ve dirim- sich damit vor die Frage nach der
selcilik tarafýndan verilen örgenlik ve yaþam Struktur des ihr vorgegebenen Sach-
gebietes, vor das Problem der
belirlenimlerinin arkasýný soruþturma ve
Materie. In der Biologie erwacht die
genel olarak dirimli olanýn Varlýk-türünü Tendenz, hinter die von Mechanis-
yeniden belirleme eðilimi uyanmaktadýr. mus und Vitalismus gegebenen Be-
stimmungen von Organismus und
Tarih-bilimselS tin-bilimlerinde ise tarihselS Leben zurückzufragen und die
edimselliðin kendisine yönelim kendini kalýt Seinsart von Lebendem als solchem
býrakýlan þeyler, bunlarýn sunuluþu ve gele- neu zu bestimmen. In den histo-
rischen Geisteswissenschaften hat sich
nek tarafýndan güçlendirmiþtir: Yazýn tari- der Drang zur geschichtlich Wirk-
hinin sorunlar tarihi olmasý gerekir. Tanrý- lichkeit selbst durch Überlieferung
bilim insanýn Tanrýya doðru Varlýðýnýn inan- und deren Darstellung und Tradi-
tion hindurch verstärkt: Literatur-
cýn kendisinin anlamýndan çýkarýlan ve geschichte soll Problemgeschichte
onun içersinde kalan daha kökensel bir werden. Die Theologie sucht nach
yorumlanýþýna doðru çaba göstermektedir. einer ursprünglicheren, aus dem
Sinn des Glaubens selbst vorgezeich-
Ve aðýr aðýr da olsa Luther’in tanrýbilimin neten und innerhalb seiner ver-
inaksal dizgesinin birincil olarak inancý ilgi- bleibenden Auslegung des Seins des
Menschen zu Gott. Sie beginnt
lendiren bir sorudan doðmayan bir “temel”
langsam die Einsicht Luthers wieder
üzerine dayandýðý ve bu temelin kavramsal zu verstehen, daß ihre dogmatische
yapýsýnýn tanrýbilimsel sorunsal için yalnýzca Systematik auf einem »Fundament«
ruht, das nicht einem primär
yetersiz olmakla kalmadýðý, ama onun üstü- glaubenden Fragen entwachsen ist
nü örttüðü ve çarpýttýðý biçimindeki içgö- und dessen Begrifflichkeit für die
rüsünü bir kez daha anlamaya baþlamak- theologische Problematik nicht nur
nicht zureicht, sondern sie verdeckt
tadýr. und verzerrt.
Temel kavramlar öyle belirlenimlerdir ki, Grundbegriffe sind die Bestim-
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 31
mungen, in denen das allen thema- bir bilimin tüm tematik nesnelerinin teme-
tischen Gegenständen einer Wissen-
schaft zugrundeliegende Sachgebiet
linde yatan bilgi alaný üzerine tüm pozitif
zum vorgängigen und alle positive araþtýrmayý yönlendirici ön bir anlayýþ saðlar-
Untersuchung führenden Verständ- lar. Bu kavramlar gerçek kanýtlamalarýný ve
nis kommt. Ihre echte Ausweisung
und »Begründung« erhalten diese “temellendirme”lerini buna göre ancak bilgi
Begriffe demnach nur in einer ent- alanýnýn karþýlýk düþen ön bir araþtýrmasýnda
sprechend vorgängigen Durchfor-
schung des Sachgebietes selbst.
elde ederler. Ama bu alanlarýn her birinin
Sofern aber jedes dieser Gebiete aus varolan-þeylerin kendilerinin bölgesinden
dem Bezirk des Seienden selbst ge- kazanýlmasý ölçüsünde, temel kavramlarý
wonnen wird, bedeutet solche vor-
gängige und Grundbegriffe schöp-
yaratan böyle bir ön araþtýrma bu varolan-þey-
fende Forschung nichts anderes als lerin Varlýklarýnýn temel durumu açýsýndan
Auslegung dieses Seienden auf die
bir açýmlanýþýndan baþka birþeyi imlemez.
Grundverfassung seines Seins.
Solche Forschung muß den positi- Böyle araþtýrma pozitif bilimlerin önünden
ven Wissenschaften vorauslaufen; gitmelidir; ve bunu yapabilir. Platon ve Aristo-
und sie kann es. Die Arbeit von Plato
und Aristoteles ist Beweis dafür.
teles’in çalýþmalarý bunun tanýtýdýr. Bilim-
Solche Grundlegung der Wissen- lerin böyle temellendirilmesi kendini ilkede
schaften unterscheidet sich grund- arkadan topallayarak gelen ve bir bilimin
sätzlich von der nachhinkenden
»Logik«, die einen zufälligen Stand
olumsal duruþunu onun “yönteminde” araþ-
einer Wissenschaft auf ihre »Met- týran “mantýk”tan ayýrdeder. Bu temellen-
hode« untersucht. Sie ist produktive dirme bir bakýma ileriye belirli bir Varlýk
Logik in dem Sinne, daß sie in ein
bestimmtes Seinsgebiet gleichsam alanýna sýçramasý, onu Varlýk-yapýsý içinde ilk
vorspringt, es in seiner Seinsverfas- kez ortaya sermesi ve kazanýlan yapýlarý pozi-
sung allererst erschließt und die
tif bilimlere sorularýnýn saydam yönergeleri
gewonnenen Strukturen den posi-
tiven Wissenschaften als durch- olarak eriþilebilir kýlmasý anlamýnda üretken
sichtige Anweisungen des Fragens mantýktýr. Böylece örneðin felsefi olarak
verfügbar macht. So ist z. B. das
birincil olan þey tarih biliminde kavram-olu-
philosophisch Primäre nicht eine
Theorie der Begriffsbildung der þumu için bir kuram deðil, tarih-bilimsel bilgi
Historie, auch nicht die Theorie his- için bir kuram deðil, tarih biliminin nesnesi
torischer Erkenntnis, aber auch
nicht die Theorie der Geschichte als
olarak tarih kuramý da deðil, ama asýl tarihsel
Objekt der Historie, sondern die In- varolan-þeylerin tarihsellikleri açýsýndan
terpretation des eigentlich ge- yorumlanýþýdýr. Böylece Kant’ýn Arý Usun
schichtlich Seienden auf seine
Geschichtlichkeit. So beruht denn
Eleþtirisi’nin olumlu sonucu da genel olarak
auch der positive Ertrag von Kants bir Doðaya ait olanýn geliþtirilmesine katký-
Kritik der reinen Vernunft im Ansatz larýna dayanýr, bir bilgi “kuramý”na deðil.
zu einer Herausarbeitung dessen,
was zu einer Natur [11] überhaupt Onun aþkýnsal mantýðý bir Varlýk-alaný olarak
gehört, und nicht in einer »Theorie« Doða için a priori konu-mantýðýdýr.
der Erkenntnis. Seine transzenden-
Ama böyle soruþturma — en geniþ anlamda
tale Logik ist apriorische Sachlogik
des Seinsgebietes Natur. alýnan ve varlýkbilimsel yönler ya da eðilim-
Aber solches Fragen — Ontolo- ler üzerinde bir yeðleme yapmayan varlýk-
gie im weitesten Sinne genommen
und ohne Anlehnung an ontologi-
bilim — kendisi daha öte bir ipucuna gerek-
sche Richtungen und Tendenzen — sinir. Varlýkbilimsel soruþturma hiç kuþkusuz
bedarf selbst noch eines Leitfadens. pozitif bilimlerin varlýksal soruþturmasý kar-
Ontologisches Fragen ist zwar
gegenüber dem ontischen Fragen
þýsýnda kökenseldir. Ama bu soruþturmanýn
der positiven Wissenschaften varolan-þeylerin Varlýðýna iliþkin araþtýrmala-
32 MARTIN HEIDEGGER
Genel olarak bilim doðru önermelerin temel- Wissenschaft überhaupt kann als
lendirilmiþ bir baðlantýsýnýn bütünü olarak das Ganze eines Begründungs-
zusammenhanges wahrer Sätze
belirlenebilir. Bu taným ne tamdýr, ne de bili- bestimmt werden. Diese Definition
me anlamý içinde ulaþmayý baþarýr. Ýnsanýn ist weder vollständig, noch trifft sie
davranýþlarý olarak bilimler bu varolan-þeyin die Wissenschaft in ihrem Sinn.
Wissenschaften haben als Verhal-
(insan) Varlýk-türünü taþýrlar. Bu varolan-þeye tungen des Menschen die Seinsart
terminolojik olarak oradaki-Varlýk diyoruz. dieses Seienden (Mensch). Dieses
Seiende fassen wir terminologisch
Bilimsel araþtýrma bu varolan-þeyin biricik ve
als Dasein. Wissenschaftliche Fors-
en yakýn olanaklý Varlýk-türü deðildir. Dahasý, chung ist nicht die einzige und
oradaki-Varlýðýn kendisi baþka varolan-þey- nicht die nächste mögliche Seinsart
dieses Seienden. Das Dasein selbst
lerin önünde ayýrdedici bir doðadadýr. Bu ist überdies vor anderem Seienden
ayýrdedicilik geçici bir yolda görülebilir kýlýn- ausgezeichnet. Diese Auszeichnung
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 33
[12] gilt es vorläufig sichtbar zu malýdýr. Burada tartýþmamýz daha sonra gele-
machen. Hierbei muß die Er-
örterung den nachkommenden cek ve sonuçlarý ilk kez asýllýklarý içinde kanýt-
und erst eigentlich aufweisenden layacak olan çözümlemeleri öncelemelidir.
Analysen vorgreifen.
Oradaki-Varlýk bir varolan-þeydir ki, yal-
Das Dasein ist ein Seiendes,
das nicht nur unter anderem nýzca baþka varolan-þeyler arasýnda yer almak-
Seienden vorkommt. Es ist viel- la kalmaz. Dahaçok, onun için Varlýðýnda bu
mehr dadurch ontisch ausge-
zeichnet, daß es diesem Seienden
Varlýðýn kendisinin ‘önemli olmasý’S yoluyla
in seinem Sein um dieses Sein varlýksal olarak ayýrdedilir. Ama o zaman ora-
selbst geht. Zu dieser Seinsver- daki-Varlýðýn bu Varlýk-durumu onun kendi
fassung des Daseins gehört aber
dann, daß es in seinem Sein zu
Varlýðýnda bu Varlýða doðru bir Varlýk-iliþkisi
diesem Sein ein Seinsverhältnis taþýdýðýný imler. Ve bu yine demektir ki,
hat. Und dies wiederum besagt: oradaki-Varlýk kendini herhangi bir yolda ve
Dasein versteht sich in irgend-
einer Weise und Ausdrücklichkeit herhangi bir belirtiklik düzeyinde kendi Var-
in seinem Sein. Diesem Seienden lýðýnda anlar. Varlýðý ile ve Varlýðý yoluyla bu
eignet, daß mit und durch sein
Varlýðýn onun kendisi için açýða serilmesi bu
Sein dieses ihm selbst erschlossen
ist. Seinsverständnis ist selbst eine varolan-þeye özgüdür. Varlýðý anlamanýn kendisi
Seinsbestimmtheit des Daseins. Die oradaki-Varlýðýn bir Varlýk-belirliliðidir. Oradaki-
ontische Auszeichnung des Da-
seins liegt darin, daß es ontolo-
Varlýðýn varlýksal ayýrdediciliði varlýkbilimsel
gisch ist. olmasýnda yatar.
Ontologisch-sein besagt hier Burada varlýkbilimsel-Varlýk henüz varlýk-
noch nicht: Ontologie ausbilden.
Wenn wir daher den Titel Onto-
bilim oluþturmak demek deðildir. Buna göre
logie für das explizite theoretische eðer varlýkbilim terimini varolan-þeyin Varlý-
Fragen nach dem Sein des ðýna iliþkin belirtik kuramsal sorular için ayý-
Seienden vorbehalten, dann ist
das gemeinte Ontologisch-sein rýrsak, o zaman oradaki-Varlýðýn varlýkbilimsel-
des Daseins als vorontologisches Varlýðý ile denmek istenen þey ön-varlýkbilim-
zu bezeichnen. Das bedeutet aber sel demek olacaktýr. Bu ise yalýn olarak var-
nicht etwa soviel wie einfachhin
ontisch-seiend, sondern seiend in lýksal-olmayý deðil, ama Varlýðý anlamanýn
der Weise eines Verstehens von yolunda olmayý imler.
Sein.
Oradaki-Varlýðýn ona doðru þöyle ya da
Das Sein selbst, zu dem das
Dasein sich so oder so verhalten böyle davranabildiði ve her zaman her nasýlsa
kann und immer irgendwie ver- davrandýðý Varlýðýn kendisine varoluþ adýný
hält, nennen wir Existenz. Und
weil die Wesensbestimmung die-
veririz. Ve bu varolan-þeyin özünün belirle-
ses Seienden nicht durch Angabe nimi bir konu-ilgili ‘Ne’nin bildirimi yoluyla
eines sachhaltigen Was vollzogen yerine getirilemeyeceði için, ve özü dahaçok
werden kann, sein Wesen viel-
mehr darin liegt, daß es je sein
her durumda ‘olmak’ için Varlýðýný kendi Var-
Sein als seiniges zu sein hat, ist der lýðý olarak taþýmasýnda yattýðý için, oradaki-
Titel Dasein als reiner Seinsaus- Varlýk terimi bu varolan-þeyi belirtmek için arý
druck zur Bezeichnung dieses
Seienden gewählt. Varlýk-anlatýmý olarak seçilmiþtir.
Das Dasein versteht sich selbst Oradaki-Varlýk kendi kendisini her zaman
immer aus seiner Existenz, einer varoluþundan, kendi kendisinin bir kendisi
Möglichkeit seiner selbst, es selbst
oder nicht es selbst zu sein. Diese olma ya da kendisi olmama olanaðýndan anlar.
Möglichkeiten hat das Dasein Bu olanaklarý oradaki-Varlýk ya kendisi seçmiþ,
entweder selbst gewählt, oder es
ya onlara girmiþ ya da daha þimdiden onlarda
ist in sie hineingeraten oder je
schon darin aufgewachsen. Die büyümüþtür. Varoluþ kavrama ya da gözardý
34 MARTIN HEIDEGGER
etme yolunda yalnýzca o sýradaki oradaki-Var- Existenz wird in der Weise des Er-
greifens oder Versäumens nur vom
lýk tarafýndan kararlaþtýrýlýr. Varoluþ sorusu jeweiligen Dasein selbst ent-
her zaman yalnýzca varolmanýn kendisi schieden. Die Frage der Existenz ist
immer nur durch das Existieren
yoluyla arýlýk içine getirilir. Kendi kendisinin
selbst ins Reine zu bringen. Das hier-
bu yolla önden giden anlayýþýna varolma-ilgiliS bei führende Verständnis seiner
[existenziell] deriz. Varoluþ sorusu oradaki- selbst nennen wir das existenzielle.
Die Frage der Existenz ist eine on-
Varlýk için varlýksal bir “sorun”dur. Bu soru tische »Angelegenheit« des Da-
varoluþun varlýkbilimsel yapýsýnýn kuramsal seins. Es bedarf hierzu nicht der
saydamlýðýna gereksinmez. Bu varoluþ yapý- theoretischen Durchsichtigkeit der
ontologischen Struktur der Exis-
sýna iliþkin soru varoluþu oluþturan þeyin ayrýþ- tenz. Die Frage nach dieser zielt auf
týrýlmasýný hedefler. Bu yapýlarýn baðlamýna die Auseinanderlegung dessen, was
Existenz konstituiert. Den Zusam-
varoluþsallýk deriz. Bunun Analitiði varolma-
menhang dieser Strukturen nennen
ilgili deðil ama varoluþsal bir anlama karak- wir die Existenzialität. Deren Ana-
terini taþýr. Oradaki-Varlýðýn varoluþsal bir lytik hat den Charakter nicht eines
existenziellen, sondern existenzialen
Analitiðinin görevi, olanak ve zorunluðu açý- Verstehens. Die Aufgabe einer exis-
sýndan, ön-taslaðýný oradaki-Varlýðýn varlýksal tenzialen Analytik des [13] Daseins
yapýlanýþýnda taþýr. ist hinsichtlich ihrer Möglichkeit
und Notwendigkeit in der on-
Ama varoluþun oradaki-Varlýðý belirle- tischen Verfassung des Daseins vor-
mesi ölçüsünde, bu varolan-þeyin varlýkbilim- gezeichnet.
Sofern nun aber Existenz das
sel Analitiði her zaman varoluþsallýðýn ön bir
Dasein bestimmt, bedarf die onto-
irdelemesini gerektirir. Varoluþsallýðý ise varo- logische Analytik dieses Seienden je
luþta olan varolan-þeyin Varlýk-durumu olarak schon immer einer vorgängigen
Hinblicknahme auf Existenzialität.
anlýyoruz. Ama böyle bir Varlýk-durumunun Diese verstehen wir aber als Seins-
düþüncesinde daha þimdiden genelde Varlýk verfassung des Seienden, das existi-
düþüncesi yatar. Ve böylece oradaki-Varlýðýn ert. In der Idee einer solchen Seins-
verfassung liegt aber schon die Idee
Analitiðini yerine getirmenin olanaðý bile von Sein überhaupt. Und so hängt
genel olarak Varlýðýn anlamýna iliþkin soru- auch die Möglichkeit einer Durch-
führung der Analytik des Daseins
nun önceden geliþtirilmesi üzerine baðým-
an der vorgängigen Ausarbeitung
lýdýr. der Frage nach dem Sinn von Sein
Bilimler oradaki-Varlýðýn Varlýk-kipleridir- überhaupt.
Wissenschaften sind Seinsweisen
ler ki onlarda oradaki-Varlýk onun kendisi des Daseins, in denen es sich auch
olmalarý gerekmeyen varolan-þeylere doðru zu Seiendem verhält, das es nicht
davranýr. Ama oradaki-Varlýða özsel olarak bir selbst zu sein braucht. Zum Dasein
gehört aber wesenhaft: Sein in einer
dünyadaki Varlýk aittir. Oradaki-Varlýða ait Welt. Das dem Dasein zugehörige
Varlýk-anlayýþý buna göre eþit kökensellik ile Seinsverständnis betrifft daher gleich-
“dünya” gibi birþeyin anlayýþýný ve dünyanýn ursprünglich das Verstehen von so
etwas wie »Welt« und Verstehen des
içersinde eriþilebilir olan varolan-þeylerin Seins des Seienden, das innerhalb
Varlýðýnýn anlayýþýný ilgilendirir. Oradaki-Var- der Welt zugänglich wird. Die Ontolo-
gien, die Seiendes von nicht daseins-
lýða özgü olmayan bir Varlýk karakteri taþýyan
mäßigem Seinscharakter zum Thema
varolan-þeyleri tema alan varlýkbilimler buna haben, sind demnach in der onti-
göre oradaki-Varlýðýn kendisinin varlýksal schen Struktur des Daseins selbst
fundiert und motiviert, die die
yapýsýnda temellenir ve güdülenirler ki, bu Bestimmtheit eines vorontolo-
yapý ön-varlýkbilimsel bir Varlýk-anlayýþýnýn gischen Seinsverständnisses in sich
belirliliðini kendi içinde kapsar. begreift.
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 35
Daher muß die Fundamental- Buna göre tüm baþkalarýnýn yalnýzca on-
ontologie, aus der alle andern erst
entspringen können, in der exis- dan doðabileceði temel varlýkbilim oradaki-Varlý-
tenzialen Analytik des Daseins ge- ðýn varoluþsal Analitiðinde araþtýrýlmalýdýr.
sucht werden.
Böylece oradaki-Varlýk tüm baþka varolan-
Das Dasein hat sonach einen
mehrfachen Vorrang vor allem þeylerin önünde çok yanlý bir öncelik taþýr.
anderen Seienden. Der erste Vor- Birinci öncelik varlýksal bir önceliktir: Bu varo-
rang ist ein ontischer: dieses
Seiende ist in seinem Sein durch
lan-þey Varlýðýnda varoluþ yoluyla belirlenir.
Existenz bestimmt. Der zweite Ýkinci öncelik varlýkbilimsel önceliktir: Ora-
Vorrang ist ein ontologischer: daki-Varlýk varoluþ-belirliliðinin temelinde
Dasein ist auf dem Grunde seiner
Existenzbestimmtheit an ihm kendinde “varlýkbilimsel”dir. Ama oradaki-
selbst »ontologisch«. Dem Dasein Varlýða eþit kökensellik ile — varoluþ-anlayý-
gehört nun aber gleichursprün-
þýnýn bileþeni olarak — oradaki-Varlýk karak-
glich — als Konstituens des Exis-
tenzverständnisses — zu: ein terinde olmayan tüm varolan-þeylerin Varlý-
Verstehen des Seins alles nicht ðýnýn bir anlayýþý aittir. Buna göre, oradaki-
daseinsmäßigen Seienden. Das
Dasein hat daher den dritten Vor-
Varlýk üçüncü önceliði tüm varlýkbilimin ola-
rang als ontisch-ontologische Be- naðýnýn varlýksal-varlýkbilimsel koþulu olarak
dingung der Möglichkeit aller taþýr. Böylece oradaki-Varlýk tüm baþka varo-
Ontologien. Das Dasein hat sich
so als das vor allem anderen
lan-þeyler arasýnda varlýkbilimsel olarak sorgu-
Seienden ontologisch primär zu lanacak ilk þey olduðunu belgitlemiþtir.
Befragende erwiesen. Ama varoluþsal Analitik kendi yanýndan
Die existenziale Analytik ihrer-
seits aber ist letztlich existentiell, d. son olarak varolan-ilgili olarak, e.d. varlýksal
h. ontisch verwurzelt. Nur wenn olarak kökleþmiþtir. Ancak felsefi araþtýrmanýn
das philosophisch-forschende sorusunun kendisi varolan her oradaki-Var-
Fragen selbst als Seinsmöglichkeit
des je existierenden Daseins exis- lýðýn Varlýk-olanaðý olarak varolma-ilgili bir
tenziell ergriffen ist, besteht die yolda kavrandýðýnda, Varoluþun varoluþsallý-
Möglichkeit einer Erschließung
ðýnýn bir açýða seriliþinin olanaðý ve böylelikle
der Existenzialität der Existenz
und damit die Möglichkeit der yeterli olarak temellendirilmiþ varlýkbilimsel
Inangriffnahme einer zureichend bir sorunsalýn genel olarak ele alýnmasý ola-
fundierten ontologischen Proble-
naðý ortaya çýkar. Ama böylelikle ayrýca Varlýk-
matik über[14]haupt. Damit ist
aber auch der ontische Vorrang sorusunun varlýksal önceliði de açýklýk kazan-
der Seinsfrage deutlich geworden. mýþ olur.
Der ontisch-ontologische Vor-
Oradaki-Varlýðýn varlýksal-varlýkbilimsel
rang des Daseins wurde schon
früh gesehen, ohne daß dabei das önceliði erkenden görülmüþ olsa da, bunda
Dasein selbst in seiner genuinen oradaki-Varlýðýn kendisi asýl varlýkbilimsel
ontologischen Struktur zur Erfas-
yapýsý içinde ayrýmsanmýþ ya da giderek yal-
sung kam oder auch nur dahin-
zielendes Problem wurde. Aristo- nýzca bu yapýyý hedefleyen bir sorun biçimini
teles sagt: ≤ cuxØ tå ˆnta p≈w almýþ bile deðildir. Aristoteles þöyle der: ≤ cuxØ
§stin7 Die Seele (des Menschen)
ist in gewisser Weise das Seiende;
tå ˆnta p≈w §stin.7 Ruh (insanýn ruhu) belli
die »Seele«, die das Sein des Men- bir yolda varolan-þeydir; insanýn Varlýðýný
schen ausmacht, entdeckt in oluþturan “ruh” a‡syhsiw ve nohs›w olarak var
ihren Weisen zu sein, a‡syhsiw
und nohs›w, alles Seiende hinsicht-
olma yollarýnda tüm varolan-þeyleri ‘genel
lich seines Daß- und Soseins, d. h. olarak olmalarý’ ve ‘öyle olmalarý’ açýsýndan,
7de anima, G 8, 431 b 21, vgl. ib. 5, 430
a 14 sqq.
7
Ruh Üzerine, G 8, 431 b 21, bkz. G 5, 430 a 14 ss.
36 MARTIN HEIDEGGER
e.d. her zaman Varlýklarýnda açýða çýkarýr. immer auch in seinem Sein.
Diesen Satz, der auf die onto-
Geriye Parmenides’in varlýkbilimsel savýna logische These des Parmenides
doðru bakan bu önermeyi Thomas Aquinas zurückweist, hat Thomas v. A. in
karakteristik bir tartýþmada ele almýþtýr. “Trans- eine charakteristische Erörterung
aufgenommen. Innerhalb der Auf-
zendentia”yý — e.d. varolan-þeyin olanaklý her gabe einer Ableitung der »Trans-
þey-ilgili ve cinse-özgü belirliliðinin, her modus zendentien«, d. h. der Seins-
charaktere, die noch über jede
specialis entisin ötesinde yatan ve ne olursa mögliche sachhaltig-gattungsmä-
olsun herþeye zorunlu olarak ait olan Varlýk- ßige Bestimmtheit eines Seienden,
karakterlerini — türetme görevinin içersinde, jeden modus specialis entis hinaus-
liegen und die jedem Etwas, mag
verumun böyle bir transcendens olarak tanýt- es sein, was immer, notwendig zu-
lanmasý gerekiyordu. Bu kendi Varlýk-türünün kommen, soll auch das verum als
kendisine göre ne olursa olsun her varolan-þey ein solches transcendens nachge-
wiesen werden. Das geschieht
ile “biraraya gelebilme”ye, e.d. baðdaþmaya durch die Berufung auf ein Seien-
uygun varolan birþeye baþvuru yoluyla yerine des, das gemäß seiner Seinsart
selbst die Eignung hat, mit jeg-
getirilir. Bu ayýrdedici doðadaki varolan-þey, lichem irgendwie Seienden »zu-
ens, quod natum est convenire cum omni ente, sammenzukommen«, d. h. über-
ruhtur (anima).8 “Oradaki-Varlýðýn” varolan einzukommen. Dieses ausgezeich-
nete Seiende, das ens, quod natum
baþka herþey karþýsýnda burada ortaya çýkan est convenire cum omni ente, ist
ama varlýkbilimsel olarak durulaþtýrýlmamýþ die Seele (anima).8 Der hier her-
önceliðinin, açýktýr ki, varolan-þeylerin bütün- vortretende, obzwar ontologisch
nicht geklärte Vorrang des »Da-
lüðünün kötü bir öznelleþtirilmesi ile ortak seins« vor allem anderen Seienden
hiçbir yaný yoktur. hat offensichtlich nichts gemein
mit einer schlechten Subjek-
Varlýk-sorusunun varlýksal-varlýkbilimsel tivierung des Alls des Seienden. —
ayýrdediciliðinin belgitleniþi oradaki-Varlýðýn Der Nachweis der ontisch-onto-
varlýksal-varlýkbilimsel önceliðinin geçici bir logischen Auszeichnung der Seins-
frage gründet in der vorläufigen
belirtiliþi üzerine temellenir. Ama genel ola- Anzeige des ontisch-ontologischen
rak Varlýk-sorusunun yapýsýnýn çözümlemesi Vorrangs des Daseins. Aber die
(§ 2) bu varolan-þeyin sorunun kendisinin Analyse der Struktur der Seinsfra-
ge als solcher (§ 2) stieß auf eine
formüle ediliþi içersindeki ayýrdedici bir iþlevi ausgezeichnete Funktion dieses
ile karþý karþýya kalýr. Oradaki-Varlýk kendini Seienden innerhalb der Frage-
stellung selbst. Das Dasein ent-
böylece varolan-birþey olarak ortaya serer ki, hüllte sich hierbei als das Seiende,
eðer soruþturma saydam olacaksa, ilkin varlýk- das zuvor ontologisch zureichend
bilimsel olarak yeterince geliþtirilmelidir. Ama ausgearbeitet sein muß, soll das
Fragen ein durchsichtiges werden.
þimdi gösterildiði gibi, genel olarak oradaki- Jetzt hat sich aber gezeigt, daß die
Varlýðýn varlýkbilimsel Analitiði temel varlýk- ontologische Analytik des Daseins
bilimi oluþturur, öyle ki oradaki-Varlýk ilkesel überhaupt die Fundamentalonto-
logie ausmacht, daß mithin das Da-
olarak önceden Varlýðý açýsýndan sorgulanacak sein als das grundsätzlich vorgän-
varolan-þey olarak iþlev görür. gig auf sein Sein zu befragende
Seiende fungiert.
Eðer görev Varlýðýn anlamýnýn yorumu Wenn die Interpretation des
olursa, oradaki-Varlýk yalnýzca birincil olarak Sinnes von Sein Aufgabe wird, ist
8
Thomas Aquinas, Quaestiones de veritate, q. I, a 1 c; De 8Quaestiones de veritate, q. I, a 1 c; vgl.
Natura Generis baþlýklý küçük çalýþmada ‘transzendentia’nýn Die z. T. strengere und von der genannten
abweichende Durchführung einer
bir “çýkarsama”sý deðindiðimizden biraz ayrýlan ve yer yer »Deduktion« der Transzendentien in dem
daha saðlam bir yolda yerine getirilir. Opusculum »de natura generis«.
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 37
das Dasein nicht nur das primär zu sorgulanacak varolan-þey olmakla kalmaz, ama
befragende Seiende, es ist über-
[15]dies das Seiende, das sich je
ayrýca daha þimdiden Varlýðýnda kendini hak-
schon in seinem Sein zu dem ver- kýnda bu sorunun sorulduðu þey ile iliþkilen-
hält, wonach in dieser Frage ge- diren varolan-þey de olur. Ama Varlýk-sorusu o
fragt wird. Die Seinsfrage ist dann
aber nichts anderes als die Radi- zaman oradaki-Varlýðýn kendisine ait özsel bir
kalisierung einer zum Dasein selbst Varlýk-eðiliminin, ön-varlýkbilimsel Varlýk-an-
gehörigen wesenhaften Seinsten-
denz, des vorontologischen Seins-
layýþýnýn köktencileþtirilmesinden baþka bir-
verständnisses. þey deðildir.
Giriþ Einleitung
§ 5.Genelde Varlýðýn Anlamýnýn Bir Yorumu Ýçin § 5. Die ontologische Analytik des
Daseins als Freilegung des
‘Çevren’in Ortaya Serilmesi Olarak Horizontes für eine Interpretation
Oradaki-Varlýðýn Varlýkbilimsel Analitiði des Sinnes von Sein überhaupt
Varlýk-sorusunun “formüle edilmesi” ile ilgili Bei der Kennzeichnung der Auf-
gaben, die in der »Stellung« der
görevlerin belirtilmesinde yalnýzca birincil
Seinsfrage liegen, wurde gezeigt,
soruþturma konusu olarak iþlev görecek olan daß es nicht nur einer Fixierung
varolan-þeyin saptanmasýnýn gerekli olmakla des Seienden bedarf, das als pri-
mär Befragtes fungieren soll, son-
kalmadýðý, ama ayrýca bu varolan-þeye doðru dern daß auch eine ausdrückliche
giriþ yolunun belirtik olarak edinilmesi ve Aneignung und Sicherung der
güvenli kýlýnmasý gerektiði de gösterildi. Varlýk- rechten Zugangsart zu diesem
Seienden gefordert ist. Welches
sorusunun içersinde hangi varolan-þeyin önce- Seiende innerhalb der Seinsfrage
likli rolü üstlendiði tartýþýldý. Ama bu varolan- die vorzügliche Rolle übernimmt,
wurde erörtert. Aber wie soll
þey, oradaki-Varlýk, nasýl eriþilebilir kýlýnacak, ve
dieses Seiende, das Dasein, zu-
anlama ve yorumlama sürecinde bir bakýma gänglich und im verstehenden
gözümüzü üzerine nasýl dikeceðiz? Auslegen gleichsam anvisiert
werden?
Oradaki-Varlýk için belgitlenen varlýksal- Der für das Dasein nachgewie-
varlýkbilimsel öncelik yanlýþlýkla bu varolan- sene ontisch-ontologische Vor-
þeyin bir baþka bakýmdan daha — yalnýzca rang könnte zu der Meinung
verleiten, dieses Seiende müsse
varolan-þeyin kendisinin “dolaysýz” bir kav- auch das ontisch-ontologisch
ranabilirliði anlamýnda deðil, ama ayrýca Var- primär gegebene sein, nicht nur
im Sinne einer »unmittelbaren«
lýk-türünün eþit ölçüde “dolaysýz” bir veril- Greifbarkeit des Seienden selbst,
miþliði açýsýndan da — varlýksal-varlýkbilimsel sondern auch hinsichtlich einer
olarak birincil olarak verili olmasý gerektiði ebenso »unmittelbaren« Vorgege-
benheit seiner Seinsart. Das
sanýsýna götürebilir. Oradaki-Varlýk hiç kuþ- Dasein ist zwar ontisch nicht nur
kusuz varlýksal olarak yalnýzca yakýn ya da nahe oder gar das nächste — wir
sind es sogar je selbst. Trotzdem
giderek en yakýn olan olmakla kalmaz: Bizler
oder gerade deshalb ist es onto-
her birimiz oyuzdur. Buna karþýn, ya da tam logisch das Fernste. Zwar gehört
olarak bu nedenle, varlýkbilimsel olarak en zu seinem eigensten Sein, ein
Verständnis davon zu haben und
uzak olandýr. Hiç kuþkusuz Varlýðýnýn bir sich je schon in einer gewissen
anlayýþýný taþýmak en öz Varlýðýna aittir ve her Ausgelegtheit seines Seins zu
38
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 39
halten. Aber damit ist ganz und durumda kendini daha þimdiden Varlýðýnýn
gar nicht gesagt, es könne diese
nächste vorontologische Seinsaus- belli bir yorumlanmýþlýðý içinde tutar. Ama
legung seiner selbst als angemes- bununla hiçbir biçimde kendi kendisinin bu en
sener Leitfaden übernommen
yakýn ön-varlýkbilimsel Varlýk-yorumunun
werden, gleich als ob dieses Seins-
verständnis einer thematisch uygun bir ipucu olarak alýnabileceði söylenmiþ
ontologischen Besinnung auf die olmaz, sanki birinin en öz Varlýk-durumu üze-
eigenste Seinsverfassung entsprin-
gen müßte. Das Dasein hat viel-
rine varlýkbilimsel bir tema olarak düþünül-
mehr gemäß einer zu ihm gehö- düðünde bu Varlýk-anlayýþý ortaya çýkmalýymýþ
rigen Seinsart die Tendenz, das gibi. Oradaki-Varlýk, ona ait olan bir Varlýk-türü
eigene Sein aus dem Seienden her
zu verstehen, zu dem es sich ile uyum içinde, dahaçok kendi Varlýðýný ona
wesenhaft ständig und zunächst doðru özsel olarak sürekli bir yolda ve en yakýn-
verhält, aus der »Welt«. Im Dasein
dan davrandýðý varolan-þeyden, “dünya”dan
selbst und damit in seinem
eigenen Seinsverständnis liegt anlama eðilimini taþýr. Oradaki-Varlýðýn ken-
das, was wir als die [16] ontolo- disinde ve böylelikle onun kendi Varlýk-anla-
gische Rückstrahlung des Welt-
verständnisses auf die Daseins-
yýþýnda dünya-anlayýþýnýn oradaki-Varlýðýn
auslegung aufweisen werden. yorumlanmasý üzerine varlýkbilimsel yansýmasý
Der ontisch-ontologische Vor- olarak göstereceðimiz þey yatar.
rang des Daseins ist daher der
Grund dafür, daß dem Dasein Oradaki-Varlýðýn varlýksal-varlýkbilimsel
seine spezifische Seinsverfassung önceliði buna göre oradaki-Varlýk için kendi
— verstanden im Sinne der ihm
özgün Varlýk-durumunun — ona ait olan “kate-
zugehörigen »kategorialen«
Struktur — verdeckt bleibt. Da- gorisel” yapý anlamýnda anlaþýlmak üzere —
sein ist ihm selbst ontisch »am örtülü kalmasý için zemindir. Oradaki-Varlýk
nächsten«, ontologisch am ferns-
ten, aber vorontologisch doch
varlýksal olarak kendine “en yakýn,” varlýk-
nicht fremd. bilimsel olarak en uzaktýr; ama ön-varlýkbilim-
Vorläufig ist damit nur ange- sel olarak gene de yabancý deðildir.
zeigt, daß eine Interpretation
dieses Seienden vor eigentüm- Böylelikle geçici olarak yalnýzca bu varolan-
lichen Schwierigkeiten steht, die þeyin bir yorumunun kendine özgü güçlüklerle
in der Seinsart des thematischen
karþý karþýya kaldýðý belirtilmiþ olur ki, bunlar
Gegenstandes und des thematisi-
erenden Verhaltens selbst grün- tematik nesnenin ve tematikleþtiren davranýþýn
den und nicht etwa in einer man- kendisinin Varlýk-türünde temellenmiþlerdir,
gelhaften Ausstattung unseres Er-
kenntnisvermögens oder in dem
bilgi yeteneðimizin herhangi bir eksik donatý-
scheinbar leicht zu behebenden mýnda ya da uygun bir kavramsallýðýn görü-
Mangel einer angemessenen Be- nürde giderilmesi kolay bir eksikliðinde deðil.
grifflichkeit.
Weil nun aber zum Dasein
Ama oradaki-Varlýða yalnýzca Varlýk-anlayýþý
nicht nur Seinsverständnis ge- ait olmadýðý, tersine bu anlayýþ kendini oradaki-
hört, sondern dieses sich mit der Varlýðýn kendisinin o sýradaki Varlýk-türü ile birlikte
jeweiligen Seinsart des Daseins
selbst ausbildet oder zerfällt, kann oluþturduðu ya da bozduðu için, oradaki-Varlýk
es über eine reiche Ausgelegtheit varsýl bir yorumlanmýþlýklar türlülüðünü elinin
verfügen. Philosophische Psycho-
altýnda bulabilir. Felsefi ruhbilim, insanbilim,
logie, Anthropologie, Ethik,
»Politik«, Dichtung, Biographie törebilim, “politika bilimi,” þiir, yaþamöyküsü ve
und Geschichtsschreibung sind tarih yazmanýn her biri deðiþik yollarda ve deði-
auf je verschiedenen Wegen und
in wechselndem Ausmaß den Ver-
þen düzeylerde oradaki-Varlýðýn davranýþ, yete-
haltungen, Vermögen, Kräften, nek, güç, olanak ve becerilerini incelemiþlerdir.
Möglichkeiten und Geschicken Ama bu yorumlamalarýn varoluþsal olarak
40 MARTIN HEIDEGGER
logie des Daseins geben wollen, daki-Varlýðýn tam bir varlýkbilimini vermeyi iste-
die freilich ausgebaut sein muß,
soll so etwas wie eine »philosop- yemez, ki eðer “felsefi” bir insanbilim gibi
hische« Anthropologie auf einer birþey felsefi olarak yeterli bir temel üzerinde
philosophisch zureichenden Basis
duracaksa, hiç kuþkusuz böyle bir varlýkbilim
stehen. In der Absicht auf eine
mögliche Anthropologie, bzw. oluþturulmalýdýr. Olanaklý bir insanbilim ya da
deren ontologische Fundamentie- bunun varlýkbilimsel temellendirilmesi amaç-
rung, gibt die folgende Interpre-
tation nur einige, wenngleich
landýðýnda, aþaðýdaki yorum yalnýzca kimi
nicht unwesentliche »Stücke«. Die “parçalarý,” ama hiç kuþkusuz özsel olmadýklarý
Analyse des Daseins ist aber nicht söylenemeyecek olanlarý verecektir. Gene de
nur unvollständig, sondern zu-
nächst auch vorläufig. Sie hebt nur oradaki-Varlýðýn Analitiði yalnýzca tamamlan-
erst das Sein dieses Seienden mamýþ olmakla kalmaz, ama ilk olarak geçicidir
heraus ohne Interpretation seines
de. Yalnýzca bu varolan-þeyin Varlýðýný onun
Sinnes. Die Freilegung des Hori-
zontes für die ursprünglichste anlamýnýn yorumu olmaksýzýn ortaya koyar.
Seinsauslegung soll sie vielmehr Dahaçok, en kökensel Varlýk-yorumlamasý için
vorbereiten. Ist dieser erst ge-
wonnen, dann verlangt die vor-
‘çevren’in ortaya seriliþini hazýrlamasý gerekir.
bereitende Analytik des Daseins Bu çevren bir kez kazanýlýr kazanýlmaz, oradaki-
ihre Wiederholung auf der höhe- Varlýðýn bir hazýrlýk niteliðindeki Analitiðinin
ren und eigentlichen ontolo-
gischen Basis. daha yüksek ve asýl varlýkbilimsel temel üze-
Als der Sinn des Seins des- rinde yinelenmesi gerekecektir.
jenigen Seienden, das wir Dasein
ZamansallýkS oradaki-Varlýk adýný verdiðimiz
nennen, wird die Zeitlichkeit auf-
gewiesen. Dieser Nachweis muß varolan-þeyin Varlýðýnýn anlamý olarak gös-
sich bewähren in der wiederholten terilecektir. Bu belgitleme kendini geçici olarak
Interpretation der vorläufig auf-
gezeigten Daseinsstrukturen als
sergilenen oradaki-Varlýk yapýlarýnýn zaman-
Modi der Zeitlichkeit. Aber mit sallýk kipleri olarak yinelenen yorumunda
dieser Auslegung des Daseins als doðrulamalýdýr. Ama oradaki-Varlýðýn zaman-
Zeitlichkeit ist nicht auch schon
die Antwort auf die leitende Frage sallýk olarak bu yorumlanýþý ile genel olarak
gegeben, die nach dem Sinn von Varlýðýn anlamýna iliþkin yol gösterici soruya
Sein überhaupt steht. Wohl aber
henüz yanýt verilmiþ deðildir. Gene de hiç
ist der Boden für die Gewinnung
dieser Antwort bereitgestellt. kuþkusuz bu yanýtý elde etmenin zemini hazýr-
Andeutungsweise wurde ge- lanmýþtýr.
zeigt: zum Dasein gehört als on-
tische Verfassung ein voronto-
Bir anýþtýrma olarak gösterildiði gibi, oradaki-
logisches Sein. Dasein ist in der Varlýða varlýksal yapý olarak ön-varlýkbilimsel
Weise, seiend so etwas wie Sein zu bir Varlýk aittir. Oradaki-Varlýk öyle bir yolda
verstehen. Unter Festhaltung
dieses Zusammenhangs soll ge-
vardýr ki, varolmakla Varlýk gibi birþeyi anlar. Bu
zeigt werden, daß das, von wo aus baðlantýya sýký sýkýya sarýlarak gösterilecektir ki,
Dasein überhaupt so etwas wie genel olarak oradaki-Varlýðýn Varlýk gibi birþeyi
Sein unausdrücklich versteht und
auslegt, die Zeit ist. Diese muß als
örtük olarak anladýðý ve yorumladýðý yerde
der Horizont alles Seinsverständ- zaman söz konusudur. Zaman tüm Varlýk-anla-
nisses und jeder Seinsauslegung yýþýnýn ve her Varlýk-yorumlanýþýnýn çevreni olarak
ans Licht gebracht und genuin
begriffen werden. Um das ein- ýþýða getirilmeli ve asýllýðý içinde kavranmalýdýr.
sichtig werden zu lassen, bedarf es Bunun açýkça görülebilmesi için, Zamanýn Varlýk-
einer ursprünglichen Explikation der
anlayýþýnýn çevreni olarak kökensel bir açýmlamasý
Zeit als Horizont des Seinsverständ-
nisses aus der Zeitlichkeit als Sein des gereklidir ve bu açýmlama Varlýðý anlayan
seinverstehenden Daseins. Im oradaki-Varlýðýn Varlýðý olarak Zamansallýktan
42 MARTIN HEIDEGGER
kalýr. Ondaki olumlu öðe bize “Eskiler” tara- tive an ihr muß darin liegen, daß
sie alt genug ist, um die von den
fýndan hazýrlanmýþ olanaklarý kavramayý öðre- »Alten« bereitgestellten Möglich-
tebilecek denli eski olmasýnda yatýyor olmalý- keiten begreifen zu lernen.Die Ant-
wort gibt ihrem eigensten Sinne
dýr. Yanýt en öz anlamýný somut varlýkbilimsel
nach eine Anweisung für die konk-
araþtýrma için bir yönergeden, onun ortaya rete ontologische Forschung,
serilen ‘çevren’in içersinde kalan bir araþtýrma innerhalb des freigelegten Hori-
zontes mit dem untersuchenden
sorusu ile baþlamasý yönergesinden sonra verir Fragen zu beginnen — und sie gibt
— ve yalnýzca bunu verir. nur das.
Eðer böylece Varlýk-sorusuna yanýt araþ- Wenn so die Antwort auf die
Seinsfrage zur Leitfadenanweisung
týrma için bir ipucu saðlayacaksa, o zaman für die Forschung wird, dann liegt
þimdiye kadarki varlýkbilimin özgün Varlýk- darin, daß sie erst dann zureichend
gegeben ist, wenn aus ihr selbst die
türünün, sorularýnýn, bulgularýnýn ve baþarýsýz-
spezifische Seinsart der bisherigen
lýklarýnýn yazgýsýnýn oradaki-Varlýðýn karakteri Ontologie, die Geschicke ihres
tarafýndan zorunlu kýlýndýðý içgörüsünü kendi Fragens, Findens und Versagens als
daseinsmäßig Notwendiges zur
kaynaklarýndan gösterinceye dek yeterli ola- Einsicht kommt.
maz.
her »geschieht«. Das Dasein ist in Varlýk, kabaca anlatýlýrsa, her durumda kendi
seiner jeweiligen Weise zu sein
und sonach auch mit dem ihm Geleceðinden “olur.” Oradaki-Varlýk o sýradaki
zugehörigen Seinsverständnis in olma yolunda vardýr ve böylece, ona ait Varlýk-
eine überkommene Daseinsaus-
anlayýþý ile, geleneksel bir oradaki-Varlýk yorum-
legung hinein- und in ihr auf-
gewachsen. Aus dieser her ver- lamasýnýn içine doðru ve onun içinde büyü-
steht es sich zunächst und in müþtür. Kendini en yakýndan ve belli bir erim
gewissem Umkreis ständig. Dieses
Verständnis erschließt die Mög-
içinde sürekli olarak bundan anlar. Bu anlayýþ
lichkeiten seines Seins und regelt Varlýðýnýn olanaklarýný açýða serer ve düzenler.
sie. Seine eigene Vergangenheit Kendi geçmiþi — ve bu her zaman onun “ku-
— und das besagt immer die
seiner »Generation« — folgt dem þaðýnýn” geçmiþi demektir — oradaki-Varlýðý
Dasein nicht nach, sondern geht arkadan izlemez, ama tersine her durumda daha
ihm je schon vorweg.
þimdiden onun önünde gider.
Diese elementare Geschicht-
lichkeit des Daseins kann diesem Oradaki-Varlýðýn bu öðesel tarihselliði onun
selbst verborgen bleiben. Sie kendisinden gizli kalabilir. Ama ayrýca belli bir
kann aber auch in gewisser Weise
entdeckt werden und eigene
yolda açýða çýkarýlabilir ve gereken ilgiyi göre-
Pflege erfahren. Dasein kann bilir. Oradaki-Varlýk geleneði açýða çýkarabilir,
Tradition entdecken, bewahren onu saklayabilir ve onu belirtik olarak ince-
und ihr ausdrücklich nachgehen.
Die Entdeckung von Tradition
leyebilir. Geleneðin açýða çýkarýlmasý ve neyi
und die Erschließung dessen, was “aktardýðýnýn” ve nasýl aktardýðýnýn açýða seril-
sie »übergibt« und wie sie über- mesi kendi baþýna duran bir görev olarak alýna-
gibt, kann als eigenständige Auf-
gabe ergriffen werden. Dasein
bilir. Oradaki-Varlýk böylece Varlýk-türünde
bringt sich so in die Seinsart kendini tarih-bilimsel soruþturma ve araþtýr-
historischen Fragens und For- maya getirir. Ama tarih bilimiS — ya da daha
schens. Historie aber — genauer
Historizität — ist als Seinsart des saðýn olarak, tarih-bilimsellik S — sorgulayan
fragenden Daseins nur möglich, oradaki-Varlýðýn Varlýk-türü olarak ancak
weil es im Grunde seines Seins
oradaki-Varlýk Varlýðýnýn temelinde tarihsellikS
durch die Geschichlichkeit be-
stimmt ist. Wenn diese dem yoluyla belirli olduðu için olanaklýdýr. Bu tarih-
Dasein verborgen bleibt und so- sellik oradaki-Varlýktan gizli kalýrsa ve gizli
lange sie es bleibt, ist ihm auch
die Möglichkeit historischen Fra-
kaldýðý sürece, oradaki-Varlýða tarih-bilimsel
gens und Entdeckens von Ge- soruþturma ve tarihin açýða çýkarýlmasý da yad-
schichte versagt. Das Fehlen von sýnmýþ olur. Tarih biliminin eksikliði oradaki-
Historie ist kein Beweis gegen die
Geschichtlichkeit des Daseins,
Varlýðýn tarihselliðine karþý bir tanýt deðildir;
sondern als defizienter Modus tersine, bu Varlýk-durumunun eksik kipi olarak
dieser Seinsverfassung Beweis ondan yana bir tanýttýr. Bir zaman dönemi
dafür. Unhistorisch kann ein
Zeitalter nur sein, weil es
ancak “tarihsel” olduðu içindir ki tarih-bilimsel
»geschichtlich« ist. olmayabilir.
Hat andererseits das Dasein Öte yandan, oradaki-Varlýk onda yatan ola-
die in ihm liegende Möglichkeit
ergriffen, nicht nur seine Exis- naðý, yalnýzca varoluþunu kendine saydam kýlma
tenz sich durchsichtig zu machen, deðil, ama varoluþsallýðýn kendisinin anlamýný,
sondern dem Sinn der Existen-
e.d. genel olarak Varlýðýn anlamýný önceden
zialität selbst, d. h. vorgängig
dem Sinn des Seins überhaupt sorgulama olanaðýný kavramýþsa, ve böyle bir
nachzufragen, und hat sich in soruþturmada kendi özsel tarihselliði için ora-
solchem Fragen der Blick für die
wesentliche Geschichtlichkeit
daki-Varlýðýn gözleri açýlmýþsa, o zaman Varlýða
des Daseins geöffnet, dann ist die iliþkin olarak varlýksal-varlýkbilimsel zorunluðu
46 MARTIN HEIDEGGER
Daseins so weit, daß es sich nur noch yabancý ekinlerdeki felsefeciliðin olanaklý
im Interesse an der Vielgestaltigkeit
möglicher Typen, Richtungen, Stand- tiplerinin, yönlerinin, duruþ noktalarýnýn çok
punkte des Philosophierens in den þekilliliði üzerine yöneltir ve bu ilgi ile kendi
entlegensten und fremdesten Kul-
temelsizliðini örtmeye çabalar. Sonuçta,
turen bewegt und mit diesem Inter-
esse die eigene Bodenlosigkeit zu oradaki-Varlýk filolojik olarak “nesnel” bir
verhüllen sucht. Die Folge wird, daß yorum için tüm tarih-bilimsel ilgisine ve
das Dasein bei allem historischen
Interesse und allem Eifer für eine
coþkusuna karþýn, bundan böyle geçmiþe
philologisch »sachliche« Interpreta- onun üretken bir yolda kendinin edinilmesi
tion die elementarsten Bedingungen anlamýnda olumlu bir geri dönüþü olanaklý
nicht mehr versteht, die einen
positiven Rückgang zur Vergangen- kýlabilecek biricik ve en öðesel koþullarý
heit im Sinne einer produktiven anlamaz olur.
Aneignung ihrer allein ermöglichen.
Baþlangýçta (§ 1) gösterildiði gibi, Varlýðýn
Eingangs (§ 1) wurde gezeigt, daß
die Frage nach dem Sinn des Seins anlamýna iliþkin soru yalnýzca bir çözüme
nicht nur unerledigt, nicht nur nicht baðlanmamakla kalmamýþ, yalnýzca yeterince
zureichend gestellt, sondern bei
allem Interesse für »Metaphysik« in
formüle edilmemekle kalmamýþ, ama “meta-
Vergessenheit gekommen ist. Die fizik” için tüm ilgiye karþýn bütünüyle unu-
griechische Ontologie und ihre tulmuþtur. Çeþitli türevleri ve çarpýtmalarý
Geschichte, die durch mannigfache
Filiationen und Verbiegungen hin- içinde bugün de felsefenin kavramsallýðýný
durch noch heute die Begrifflichkeit belirlemeyi sürdüren Yunan varlýkbilimi ve
der Philosophie bestimmt, ist der
bunun tarihi, oradaki-Varlýðýn kendisini ve
Beweis dafür, daß das [22] Dasein
sich selbst und das Sein überhaupt genel olarak Varlýðý “dünya”dan anladýðýnýn
aus der »Welt« her versteht und daß ve böyle geliþen varlýkbilimin onu kendi-
die so erwachsene Ontologie der Tra-
liðinden-açýklýða ve yalnýzca yeniden-iþlenen
dition verfällt, die sie zur Selbst-
verständlichkeit und zum bloß neu gereç düzeyine indirgeyen (Hegel için böy-
zu bearbeitenden Material (so für ledir) geleneðe bozulduðunun tanýtýdýr. Bu
Hegel) herabsinken läßt. Diese ent-
wurzelte griechische Ontologie wird
köklerinden koparýlmýþ Yunan varlýkbilimi
im Mittelalter zum festen Lehr- Orta Çaðlarda katý bir öðretiler derlemi oldu.
bestand. Ihre Systematik ist alles Dizgeselliði geleneksel parçalarýn bir yapýda
andere denn eine Zusammenfügung
überkommener Stücke zu einem
biraraya getirilmesinden baþka herþeydir.
Bau. Innerhalb der Grenzen einer Varlýk üzerine Yunan temel anlayýþýnýn inakçý
dogmatischen Übernahme der griec- bir üstleniþinin sýnýrlarý içersinde, bu
hischen Grundauffassungen des
Seins liegt in dieser Systematik noch dizgesellikte önemli ölçüde emek gösteriþsiz
viel ungehobene weiterführende bir yolda daha öte yerine getirilmiþtir.
Arbeit. In der scholastischen Prägung
Skolastik kalýpta Yunan varlýkbilimi özsel
geht die griechische Ontologie im
wesentlichen auf dem Wege über die yanlarýnda Suarez’in Disputationes metaphysi-
Disputationes metaphysicae des cae’si yoluyla modern zamanlarýn “meta-
Suarez in die »Metaphysik« und
Transzendentalphilosophie der Neu-
fiziðine” ve aþkýnsal felsefesine götüren yola
zeit über und bestimmt noch die girdi ve giderek Hegel’in “mantýðýnýn” temel-
Fundamente und Ziele der »Logik« lerini ve hedeflerini belirledi. Bu tarihin süre-
Hegels. Soweit im Verlauf dieser Ge-
schichte bestimmte ausgezeichnete
cinde belirli olarak ayýrdedici Varlýk alan-
Seinsbezirke in den Blick kommen larýnýn göz önüne serilmeleri ve daha sonra
und fortan primär die Problematik birincil olarak sorunsallara (Descartes’ýn ego
leiten (das ego cogito Descartes’, Sub-
jekt, Ich, Vernunft, Geist, Person),
cogitansý, özne, ben, us, tin, kiþi) götürmeleri
bleiben diese, entsprechend dem ölçüsünde, bunlar Varlýk-sorusunun tam
48 MARTIN HEIDEGGER
gözardý ediliþine uygun düþmek üzere Varlýk durchgängigen Versäumnis der Seins-
frage, unbefragt auf Sein und Struk-
ve Varlýðýnýn yapýsý açýsýndan sorgulanmamýþ tur ihres Seins. Vielmehr wird der
kalýrlar. Dahaçok, geleneksel varlýkbilimin kategoriale Bestand der traditionellen
Ontologie mit entsprechenden For-
kategorisel içeriði karþýlýk düþen biçimsel-
malisierungen und lediglich negati-
leþtirmeler ve salt olumsuz sýnýrlamalar ile bu ven Einschränkungen auf dieses
varolan-þeylere aktarýlmýþ, ya da öznenin töz- Seiende übertragen, oder aber es wird
in der Absicht auf eine ontologische
selliðinin varlýkbilimsel bir yorumu amacýyla Interpretation der Substanzialität des
eytiþim yardýma çaðrýlmýþtýr. Subjekts die Dialektik zu Hilfe gerufen.
Eðer Varlýk-sorusunun kendisi için onun Soll für die Seinsfrage selbst die
Durchsichtigkeit ihrer eigenen
kendi tarihinin saydamlýðý kazanýlacaksa, o Geschichte gewonnen werden, dann
zaman bu katýlaþmýþ geleneðin yumuþatýl- bedarf es der Auflockerung der ver-
härteten Tradition und der Ablösung
masý ve yol açtýðý örtmelerin çözülmesi gere-
der durch sie gezeitigten Verdeckun-
kir. Bu görevi Varlýk-sorusunu ipucu alarak gen. Diese Aufgabe verstehen wir als
antikçað varlýkbiliminin geleneksel içeri- die am Leitfaden der Seinsfrage sich
vollziehende Destruktion des über-
ðinin yokediliþi olarak anlýyoruz — ta ki, lieferten Bestandes der antiken Onto-
Varlýðýn ilk ve daha sonrasý için yol gösteren logie auf die ursprünglichen Erfah-
belirlenimlerini kazandýran kökensel dene- rungen, in denen die ersten und for-
tan leitenden Bestimmungen des
yimlere ulaþýncaya dek. Seins gewonnen wurden.
Varlýkbilimsel temel kavramlarýn türeyi- Dieser Nachweis der Herkunft der
ontologischen Grundbegriffe, als
þinin onlar için “doðum belgelerinin” araþ-
untersuchende Ausstellung ihres
týrýcý sergileniþi olarak bu belgitleniþinin »Geburtsbriefes« für sie, hat nichts zu
varlýkbilimsel duruþ noktalarýnýn kötü bir tun mit einer schlechten Relati-
vierung ontologischer Standpunkte.
görelileþtirilmesi ile hiçbir ilgisi yoktur. Die Destruktion hat ebensowenig den
Yoketmenin yine varlýkbilimsel geleneðin negativen Sinn einer Abschüttelung
sarsýlmasý gibi olumsuz bir anlamý da yoktur. der ontologischen Tradition. Sie soll
umgekehrt diese in ihren positiven
Tersine, bu geleneði olumlu olanaklarý için- Möglichkeiten, und das besagt
de ve — bunun her zaman demek olduðu immer, in ihren Grenzen abstecken,
die mit der jeweiligen Fragestellung
gibi — kendi sýnýrlarý içinde tanýmlamalýdýr;
und der aus dieser vorgezeichneten
bu sýnýrlar sorunun o sýradaki formüle edi- Umgrenzung des möglichen Feldes
liþinden ve araþtýrmanýn olanaklý alanlarýnýn der Untersuchung faktisch gegeben
sind. Negierend verhält sich die
bu ön-taslak sýnýrlanýþýndan olgusal olarak Destruktion nicht zur Vergangenheit,
verilirler. Olumsuz yanýnda, yoketme ken- ihre Kritik trifft das »Heute« und die
dini geçmiþ ile iliþkilendirmez; eleþtirisi herrschende [23] Behandlungsart der
Geschichte der Ontologie, mag sie
“bugün”ü ve varlýkbilim tarihini ele almanýn doxographisch, geistesgeschichtlich
egemen yolunu hedefler — bu ister dokso- oder problemgeschichtlich angelegt
grafik olarak, ister bir düþünce tarihi olarak, sein. Die Destruktion will aber nicht
die Vergangenheit in Nichtigkeit
isterse bir sorunlar tarihi olarak uygulanýyor begraben, sie hat posltive Absicht; ihre
olsun. Ama yokediþ geçmiþi hiçliðe gömme- negative Funktion bleibt unaus-
yecektir; olumlu bir hedefi vardýr; olumsuz drücklich und indirekt.
Im Rahmen der vorliegenden
iþlevi anlatýmsýz kalýr ve doðrudan deðildir. Abhandlung, die eine grundsätzliche
Önümüzde yatan ve Varlýk-sorusunun Ausarbeitung der Seinsfrage zum Ziel
hat, kann die zur Fragestellung
ilkesel olarak geliþtirilmesini hedef alan
wesenhaft gehörende und lediglich
incelemenin çerçevesinde, varlýkbilim tari- innerhalb ihrer mögliche Destruktion
hinin bu sorunun formülasyonuna özsel der Geschichte der Ontologie nur an
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 49
öðretisini yorumlamaya çalýþacaktýr. Ayný za- gezeigt, warum Kant die Einsicht in
die Problematik der Temporalität
manda niçin Kant’ýn zorunlu olarak zaman- versagt bleiben mußte. Ein zwei-
ilgililik sorunsalý üzerine bir içgörü kazana- faches hat diese Einsicht verhin-
dert: einmal das Versäumnis der
mayacaðýný gösterecektir. Bu içgörüyü ikili bir
Seinsfrage überhaupt und im
durum engellemiþtir. Ýlk olarak, Varlýk-soru- Zusammenhang damit das Fehlen
sunun bütününde gözardý edilmesi ve buna einer thematischen Ontologie des
Daseins, Kantisch gesprochen,
baðlý olarak oradaki-Varlýðýn tematik bir varlýk- einer vorgängigen ontologischen
biliminin eksikliði, ya da Kant’ýn diliyle konu- Analytik der Subjektivität des Sub-
þursak, öznenin öznelliðinin ön bir varlýk- jekts. Statt dessen übernimmt Kant
bei allen wesentlichen Fortbildun-
bilimsel Analitiðinin eksikliði. Bunun yerine, gen dogmatisch die Position
Kant tüm daha öte özsel geliþimlerde inakçý bir Descartes’. Sodann aber bleibt seine
Analyse der Zeit trotz der Rück-
yolda Descartes’ýn konumunu üstlendi. Ama
nahme dieses Phänomens in das
dahasý, onun zaman çözümlemesi, bu fenome- Subjekt am überlieferten vulgären
nin özneye geri alýnmasýna karþýn, geleneksel Zeitverständnis orientiert, was Kant
letztlich verhindert, das Phänomen
kaba zaman-anlayýþýna yönlendirilmiþ olarak einer »transzendentalen Zeit-
kaldý, ve bu Kant’ýn en sonunda kendi yapýsý bestimmung« in seiner eigenen
ve iþlevi içinde bir “aþkýnsal zaman-belirlenimi” Struktur und Funktion herauszu-
arbeiten. Zufolge dieser doppelten
fenomenini geliþtirmesini engelledi. Gelene- Nachwirkung der Tradition bleibt
ðin bu çifte etkisinin sonucunda, zaman ve der entscheidende Zusammenhang
zwischen der Zeit und dem »Ich
“Düþünüyorum” arasýndaki belirleyici baðlantý
denke« in völliges Dunkel gehüllt,
bütünüyle karanlýða bürülü kaldý ve hiçbir er wird nicht einmal zum Problem.
zaman bir sorun bile olmadý. Durch die Übernahme der
ontologischen Position Descartes’
Descartes’ýn varlýkbilimsel konumunu üst- macht Kant ein wesentliches Ver-
lenerek, Kant oradaki-Varlýðýn bir varlýkbili- säumnis mit: das einer Ontologie
mini özsel olarak gözardý etti. Bu gözardý etme des Daseins. Dieses Versäumnis ist
im Sinne der eigensten Tendenz
Descartes’ýn en öz eðilimi anlamýnda belir- Descartes’ ein entscheidendes. Mit
leyici bir atlamadýr. “Cogito sum” ile Descartes dem »cogito sum« beansprucht
felsefeye yeni ve daha güvenilir bir zemin Descartes, der Philosophie einen
neuen und sicheren Boden bei-
saðladýðýný ileri sürmüþtü. Ama bu “köktenci” zustellen. Was er aber bei diesem
baþlangýçta belirsiz býrakýlan þey ‘res cogitans’ýn »radikalen« Anfang unbestimmt
läßt, ist die Seinsart der res
Varlýk-türü, daha tam olarak, “sum”un Varlýk-
cogitans, genauer der Seinssinn des
anlamý idi. “Cogito sum”un anlatýlmamýþ varlýk- »sum«. Die Herausarbeitung der
bilimsel temellerinin geliþtirilmesi ile, varlýk- unausdrücklichen ontologischen
Fundamente des »cogito sum« er-
bilim tarihindeki yokedici geriye dönüþ yolu- füllt den Aufenthalt bei der zweiten
nun ikinci duraðýndaki kalýþýmýzý tamamlamýþ Station auf dem Wege des destruie-
olacaðýz. Yorum Descartes’ýn yalnýzca genel renden Rückganges in die
Geschichte der Ontologie. Die In-
olarak Varlýk-sorusunu gözardý etmek zorunda terpretation erbringt den Beweis,
olduðunu tanýtlamakla kalmayacak, ama onun daß Descartes nicht nur überhaupt
niçin cogitonun saltýk “pekin-Varlýðý” ile bu die Seinsfrage versäumen mußte,
sondern zeigt auch, warum er zur
varolan-þeyin Varlýðýnýn anlamý sorusundan Meinung kam, mit dem absoluten
baðýþýk kalabileceði sanýsýna kapýldýðýný da »Gewißsein« des cogito der Frage
nach dem Seinssinn dieses Seien-
gösterecektir. den enthoben zu sein.
Gene de Descartes yalnýzca bunu gözardý Für Descartes bleibt es jedoch
etmekle ve böylelikle res cogitans sive mens sive nicht allein bei diesem Versäumnis
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 51
und damit bei einer völligen onto- animus için tam bir varlýkbilimsel belirsizliði
logischen Unbestimmtheit der res
cogitans sive mens sive animus. Des- kabul etmekle kalmadý. Descartes “Meditas-
cartes führt die Fundamentalbetrach- yonlar”ýnýn temel irdelemelerini ortaçað
tungen seiner »Meditationes« durch
varlýkbiliminin onun tarafýndan fundamen-
auf dem Wege einer Übertragung
der mittelalterlichen Ontologie auf tum inconcussum olarak belirtilen bu varolan-
dieses von ihm als fundamentum þey [res cogitans] üzerine bir aktarýlmasý yoluyla
inconcussum angesetzte Seiende.
Die res cogitans wird ontologisch
sürdürdü. Res cogitans varlýkbilimsel olarak ens
bestimmt als ens und der Seinssinn olarak belirlenir ve ensin Varlýk-anlamý orta-
des ens ist für die mittelalterliche çað varlýkbilimi için ensin ens creatum olarak
Ontologie fixiert im Verständnis des
ens als ens creatum. Gott als ens anlaþýlmasýnda saptanýr. Ens infinitum olarak
infinitum ist das ens increatum. Ge- Tanrý ens increatumdur. Ama yaratýlmýþlýk bir-
schaffenheit aber im weitesten Sinne
þeyin üretilmiþliðinin en geniþ anlamýnda
der Hergestelltheit von etwas ist ein
wesentliches Strukturmoment des antikçað Varlýk kavramýnýn özsel bir yapý-
antiken Seinsbegriffes. Der schein- kýpýsýdýr. Felsefeciliðin görünürde yeni baþ-
bare Neu[25]anfang des Philosophi-
erens enthüllt sich als die Pflanzung
langýcý kendini ölümcül bir önyargýnýn yerleþ-
eines verhängnisvollen Vorurteils, mesi olarak ortaya serdi ve onun zemininde
auf dessen Grunde die Folgezeit eine sonraki dönem “anlýðýn” tematik bir varlýk-
thematische ontologische Analytik
des »Gemütes« am Leitfaden der bilimsel Analitiðini gözardý etti — bir Analitik
Seinsfrage und zugleich als kritische ki, Varlýk-sorusunun sunduðu ipucuna sarýlacak
Auseinandersetzung mit der über-
ve ayný zamanda geleneksel antikçað varlýkbili-
kommenen antiken Ontologie ver-
absäumte. mi ile eleþtirel bir hesaplaþmaya giriþecekti.
Daß Descartes von der mittelalter- Descartes’ýn ortaçað skolastizmine “baðýmlý”
lichen Scholastik »abhängig« ist und
olduðunu ve onun terminolojisini kullandý-
deren Terminologie gebraucht, sieht
jeder Kenner des Mittelalters. Aber ðýný Orta Çaðlarý tanýyan herkes görür. Ama
mit dieser »Entdeckung« ist philo- bu “açýða çýkarýþ” ile felsefi olarak hiçbirþey
sophisch so lange nichts gewonnen,
als dunkel bleibt, welche grundsätz-
kazanýlmýþ olmaz — eðer ortaçað varlýkbilimi-
liche Tragweite dieses Hereinwirken nin bu etkisinin res cogitansýn varlýkbilimsel
der mittelalterlichen Ontologie in belirleniminde ya da bu belirlenimin eksik-
die ontologische Bestimmung, bzw.
Nichtbestimmung der res cogitans
liðinde sonraki dönem için hangi ilkesel öne-
für die Folgezeit hat. Diese Tragweite mi taþýdýðý karanlýkta kalýrsa. Bu önem ancak
ist erst abzuschätzen, wenn zuvor ilkin antikçað varlýkbiliminin anlamý ve sýnýr-
Sinn und Grenzen der antiken Onto-
logie aus der Orientierung an der larý Varlýk-sorusu üzerine bir yönelimden gös-
Seinsfrage aufgezeigt sind. M. a. W. terilirse deðerlendirilebilir. Ya da, yoketme iþi-
die Destruktion sieht sich vor die
miz antikçað varlýkbiliminin temelinin zaman-
Aufgabe der Interpretation des
Bodens der antiken Ontologie im ilgililik sorunsalýnýn ýþýðýnda yorumlanmasý
Lichte der Problematik der Tem- görevi ile yüz yüzedir. Böylece açýkça görüle-
poralität gestellt. Hierbei wird offen-
bar, daß die antike Auslegung des
cektir ki, antikçaðýn varolan-þeyin Varlýðýný
Seins des Seienden an der »Welt« yorumlamasý en geniþ anlamda “Dünya” ya da
bzw. »Natur« im weitesten Sinne “Doða” üzerine yönelmiþtir ve gerçekte Varlý-
orientiert ist und daß sie in der Tat
das Verständnis des Seins aus der
ðýn anlayýþýný “Zaman”dan elde eder. Bunun
»Zeit« gewinnt. Das äußere Doku- için dýþ kanýt — ama hiç kuþkusuz yalnýzca dýþ
ment dafür — aber freilich nur das kanýt — Varlýðýn anlamýnýn parous¤a ya da
— ist die Bestimmung des Sinnes von
Sein als parous¤a, bzw. oÈs¤a, was
oÈs¤aS [töz] olarak belirlenimidir ki, varlýk-
ontologisch-temporal »Anwesenheit« bilimsel-zaman-ilgisel “bulunuþ”S demektir.
52 MARTIN HEIDEGGER
orta türetmedir ve ‘gün ýþýðýna çýkarmak,’ ‘ýþýða von fainv, an den Tag bringen, in
die Helle stellen; fa¤nv gehört
getirmek’ demektir; fa¤nv sözcüðü fa- kökü- zum Stamm fa- wie f«w, das Licht,
ne aittir, — f«w, ‘ýþýk,’ ‘parlak olan’ gibi, e.d. die Helle, d. h. das, worin etwas
offenbar, an ihm selbst sichtbar
birþeyin onda açýkta olabileceði, kendinde
werden kann. Als Bedeutung des
görülebilir olabileceði þey gibi. Öyleyse “feno- Ausdrucks »Phänomen« ist daher
men” anlatýmýnýn imlemi olarak ‘kendini- festzuhalten: das Sich-an-ihm-selbst-
zeigende, das Offenbare. Die fainÒ-
kendinde-gösteren’e, ‘açýkta-olan’a sarýlmak mena, »Phänomene«, sind dann
gerekir. O zaman fainÒmena — “fenomenler” die Gesamtheit dessen, was am
— gün ýþýðýnda yatanlarýn ya da ýþýða geti- Tage liegt oder ans Licht gebracht
werden kann, was die Griechen
rilebilenlerin toplamýdýr — Yunanlýlarýn zuweilen einfach mit tå ˆnta (das
zaman zaman yalýn olarak tå ˆnta (varolan- Seiende) identifizierten. Seiendes
kann sich nun in verschiedener
þeyler) ile özdeþleþtirdikleri þey. Varolan-þey
Weise, je nach der Zugangsart zu
kendini birçok yolda ve her durumda ona giriþ ihm, von ihm selbst her zeigen. Die
türüne göre kendiliðinden gösterebilir. Gide- Möglichkeit besteht sogar, daß
Seiendes sich als das zeigt, was es
rek varolan-þeyin kendini kendinde olmadýðý an ihm selbst nicht ist. In diesem
gibi göstermesi bile olanaklýdýr. Kendini bu Sichzeigen »sieht« das Seiende »so
yolda gösterdiði zaman varolan-þey “... gibi aus [29] wie ...«. Solches Sichzeigen
nennen wir Scheinen. Und so hat
görünür.” Kendini göstermenin bu yoluna auch im Griechischen der Ausdruck
görünüþ deriz. Ve böylece Yunanca fainÒmenon φαινοµενον, Phänomen, die Bedeu-
tung: das so Aussehende wie, das
— fenomen — anlatýmý ‘birþey gibi görünen,’
»Scheinbare«, der »Schein«; fainÒ-
“görünürde olan,” “görünüþ” imlemini taþýr; menon égayÒn meint ein Gutes, das
fainÒmenon égayÒn iyi birþey demektir ki, ken- so aussieht wie — aber »in Wirk-
lichkeit« das nicht ist, als was es sich
dini sunduðu gibi görünürken, gene de gibt. Für das weitere Verständnis
“edimsellikte” öyle deðildir. Fenomen kavra- des Phänomenbegriffes liegt alles
mýnýn daha öte anlaþýlmasýnda herþey her iki daran zu sehen, wie das in den
beiden Bedeutungen von fainÒ-
imlemde de fainÒmenon denilen þeylerin menon Genannte (»Phänomen« das
(kendini-gösterme “fenomeni” ve görünüþ Sichzeigende und »Phänomen«
“fenomeni”) yapýlarýna göre birbirleri ile nasýl der Schein) seiner Struktur nach
unter sich zusammenhängt. Nur
baðýntýlý olduklarýný görmeye dayanýr. Genel sofern etwas überhaupt seinem
olarak birþey ancak anlamýna göre kendini Sinne nach prätendiert, sich zu
zeigen, d. h. Phänomen zu sein,
gösterme, e.d. fenomen olma savýnda olduðu
kann es sich zeigen als etwas, was es
sürece kendini o olmayan birþey olarak gös- nicht ist, kann es »nur so aussehen
terebilir, “yalnýzca ... gibi görünebilir.” wie ...«. In der Bedeutung fainÒ-
menon (»Schein«) liegt schon die
FainÒmenon (“görünüþ”) imleminde daha ursprüngliche Bedeutung (Phäno-
þimdiden kökensel imlem (fenomen: açýkta- men: das Offenbare) mitbeschlos-
olan) ikinciyi temellendiren imlem olarak sen als die zweite fundierend. Wir
weisen den Titel »Phänomen«
kapsanýr. “Fenomen” terimini terminolojik terminologisch der positiven und
olarak fainÒmenonun olumlu ve kökensel imle- ursprünglichen Bedeutung von
mi için ayýracaðýz ve fenomeni onun yoksun- fainÒmenon zu und unterscheiden
Phänomen von Schein als der
luklu deðiþkisi olarak görünüþten ayýrdede- privativen Modifikation von Phä-
ceðiz. Ama her iki terimin anlattýklarý þeyin nomen. Was aber beide Termini
“görüngü”S ya da “salt görüngü” denilen þey ile ausdrücken, hat zunächst ganz und
gar nichts zu tun mit dem, was man
en yakýndan ne olursa olsun hiçbir ilgisi »Erscheinung« oder gar »bloße
yoktur. Erscheinung« nennt.
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 57
So ist die Rede von »Krankheit- “Hastalýk belirtileri” üzerine konuþma böy-
serscheinungen«. Gemeint sind
Vorkommnisse am Leib, die sich ledir. Burada bedende ‘yer alan’ kimi þeyler
zeigen und im Sichzeigen als diese denmek istenir ki, kendilerini gösterirler ve
Sichzeigenden etwas »indizieren«,
kendini-göstermede bu kendini-gösterenler
was sich selbst nicht zeigt. Das
Auftreten solcher Vorkommnisse, olarak kendini göstermeyeni “belirtirler.” Böyle
ihr Sichzeigen, geht zusammen olaylarýn ortaya çýkmalarý, kendilerini gös-
mit dem Vorhandensein von Stö-
rungen, die selbst sich nicht zei-
termeleri, kendilerini göstermeyen rahatsýz-
gen. Erscheinung als Erscheinung lýklarýn elönünde-Varlýklarý ile birlikte gider.
»von etwas« besagt demnach gera- “Birþey”in görüngüsü olarak görüngü buna
de nicht: sich selbst zeigen, son-
dern das Sichmelden von etwas, göre tam olarak kendi kendini gösterme demek
das sich nicht zeigt, durch etwas, deðildir; tersine, kendini göstermeyen birþeyin
was sich zeigt. Erscheinen ist ein
kendini gösteren birþey yoluyla kendini-duyur-
Sich-nicht-zeigen. Dieses »Nicht«
darf aber keineswegs mit dem masýdýr. Görünme bir kendini-göster‘me’medir.
privativen Nicht zusammengewor- Ama bu “-me” hiçbir biçimde görünüþün yapý-
fen werden, als welches es die
Struktur des Scheins bestimmt.
sýný belirleyen olarak ‘yoksunluk deðili’ ile
Was sich in der Weise nicht zeigt, karýþtýrýlmayacaktýr. Kendini ‘görünen birþey’
wie das Erscheinende, kann auch yolunda göstermeyen hiçbir zaman ‘görünüþ’
nie scheinen. Alle Indikationen,
Darstellungen, Symptome und kazanamaz. Tüm belirtiler, sunuþlar, sempt-
Symbole haben die angeführte omlar ve simgeler görünmenin sözü edilen
formale Grundstruktur des Er-
biçimsel temel yapýsýný taþýrlar, üstelik kendi
scheinens, wenngleich sie unter
sich noch verschieden sind. aralarýnda ayrým gösterseler de.
Obzwar »Erscheinen« nicht “Görünme” fenomen anlamýnda bir ‘ken-
und nie ist ein Sichzeigen im
Sinne von Phänomen, so ist doch
dini-gösterme’ olmasa ve hiçbir zaman öyle
Erscheinen nur möglich auf dem olmayacak olsa da, görünme ancak birþeyin bir
Grunde eines Sichzeigens von etwas. ‘kendini-gösterme’si zemininde olanaklýdýr. Ama
Aber dieses das Erscheinen mit
ermöglichende Sichzeigen ist görünmeyi olanaklý kýlmaya yardým eden bu
nicht das Erscheinen selbst. Er- ‘kendini-gösterme’ görünmenin kendisi deðil-
scheinen ist das Sich-melden durch
dir. Görünme kendini gösteren birþey yoluyla
etwas, was sich zeigt. Wenn man
dann sagt, mit dem Wort »Erschei- kendini-duyurmadýr. Eðer o zaman dense ki,
nung« weisen wir auf etwas hin, “görüngü” sözcüðü ile onda kendisi görüngü
darin etwas erscheint, ohne selbst
Erscheinung zu sein, so ist damit
olmaksýzýn görünen birþeye göndermede bulu-
nicht der Begriff von Phänomen nuruz, bununla fenomen kavramý tanýmlanmýþ
umgrenzt, sondern vorausgesetzt, deðil, ama varsayýlmýþ olur; ama bu varsayým
welche Vor[30]aussetzung aber
verdeckt bleibt, weil in dieser Be-
örtülü kalýr, çünkü “görüngü”nün bu belir-
stimmung von »Erscheinung« der leniminde “görünme” anlatýmý ikircimli bir
Ausdruck »erscheinen« doppel- anlamda kullanýlmýþtýr. Onda birþeyin “görün-
deutig gebraucht wird. Das, worin
etwas »erscheint«, besagt, worin düðü” þey onda birþeyin kendini duyurduðu,
sich etwas meldet, d. h. sich nicht e.d. kendini göstermediði þey demektir; ve
zeigt; und in der Rede: »ohne selbst “kendisi ‘görüngü’ olmaksýzýn” sözlerinde
,Erscheinung‘ zu sein« bedeutet
Erscheinung das Sichzeigen. Dieses görüngü kendini-göstermeyi imler. Bu kendini-
Sichzeigen gehört aber wesenhaft gösterme ise özsel olarak “onda” birþeyin kendini
zu dem »Worin«, darin sich etwas
duyurduðu þeye aittir. Buna göre, fenomenler
meldet. Phänomene sind dem-
nach nie Erscheinungen, wohl aber hiçbir zaman görüngüler deðildirler, gerçi her
ist jede Erscheinung angewiesen görüngü fenomenlere baðýmlý olsa da. Eðer
58 MARTIN HEIDEGGER
fenomenler henüz duru olmayan “görüngü” auf Phänomene. Definiert man Phä-
nomen mit Hilfe eines zudem noch
kavramýnýn yardýmýyla tanýmlanýrsa, o zaman unklaren Begriffes von »Erschei-
herþey kafasý üzerinde durur ve Fenomeno- nung«, dann ist alles auf den Kopf
gestellt, und eine »Kritik« der Phä-
lojinin bu temelde bir “eleþtirisi” hiç kuþkusuz
nomenologie auf dieser Basis ist
dikkate deðer bir giriþimdir. freilich ein merkwürdiges Unter-
“Görüngü” anlatýmýnýn kendisi yine ikili fangen.
Der Ausdruck »Erscheinung«
bir imlem taþýyabilir: Bir kez kendini-göster- kann selber wieder ein Doppeltes
meme olarak kendini-duyurma anlamýnda bedeuten: einmal das Erscheinen im
görünme; ve sonra duyuranýn kendisi — ken- Sinne des Sichmeldens als Sich-nicht-
zeigen und dann das Meldende selbst
dini-göstermesinde kendini-göstermeyen bir- — das in seinem Sichzeigen etwas
þeyi belirten þey. Ve son olarak ‘görünme’ Sich-nicht-zeigendes anzeigt. Und
schließlich kann man Erscheinen
kendini-gösterme olarak fenomenin asýl
gebrauchen als Titel für den echten
anlamý için terim olarak kullanýlabilir. Eðer Sinn von Phänomen als Sichzeigen.
bu üç ayrý þey “görüngü” olarak belirtilirse, Bezeichnet man diese drei verschie-
denen Sachverhalte als »Erschei-
o zaman karýþýklýk kaçýnýlmazdýr. nung«, dann ist die Verwirrung unver-
Ama bu karýþýklýk “görüngü”nün bir baþ- meidlich.
ka imlem daha kazanabilmesi tarafýndan Sie wird aber noch wesentlich
dadurch gesteigert, daß »Erschei-
özsel olarak daha da arttýrýlýr. Eðer ‘duyuran,’ nung« noch eine andere Bedeutung
ki kendini-göstermesinde açýkta-olmayaný annehmen kann. Faßt man das Mel-
dende, das in seinem Sichzeigen das
gösterir, kendisi açýkta-olmayanda ortaya
Nichtoffenbare anzeigt, als das, was
çýkan, ve dahasý ondan açýkta-olmayanýn an dem selbst Nichtoffenbaren auf-
özsel olarak hiçbir zaman açýkta-olmayan tritt, von diesem ausstrahlt, so zwar,
daß das Nichtoffenbare gedacht wird
birþey olarak düþünüldüðü bir yolda ýþýyan als das wesenhaft nie Offenbare —
olarak alýnýrsa, o zaman görüngü bir ‘ortaya- dann besagt Erscheinung soviel wie
çýkarma’ ya da ‘ortaya-çýkarýlan’ demek olur Hervorbringung, bzw. Hervorge-
brachtes, das aber nicht das eigent-
ki, ‘ortaya-çýkaran’ýn asýl Varlýðýný oluþturmaz: liche Sein des Hervorbringenden
“Salt görüngü” anlamýnda görüngü. Ortaya ausmacht: Erscheinung im Sinne von
»bloßer Erscheinung«. Das hervor-
çýkarýlmýþ ve ‘duyuran’ þey kendini hiç kuþ-
gebrachte Meldende zeigt sich zwar
kusuz gösterir, ama öyle bir yolda ki, duyur- selbst, so zwar, daß es, als Ausstrah-
duðu þeyin ýþýmasý olarak bunun kendisini lung dessen, was es meldet, dieses
gerade ständig an ihm selbst verhüllt.
sürekli olarak kendisinde örtülü tutar. Ama Aber dieses verhüllende Nichtzeigen
bu örtücü göstermeme yine görünüþ deðildir. ist wiederum nicht Schein. Kant
Kant görüngü terimini bu çifte yolda kul- gebraucht den Terminus Erschei-
nung in dieser Verkoppelung. Er-
lanýr. Görüngüler ona göre ilk olarak “görgül scheinungen sind nach ihm einmal
sezginin nesneleri”dirler, kendilerini bu die »Gegenstände der empirischen
sezgide gösterenlerdirler. Bu kendini-göste- Anchuung«, das, was sich in dieser
zeigt. Dieses Sichzeigende (Phäno-
ren (gerçek kökensel anlamda fenomen) ayný men im echten ursprünglichen
zamanda kendini görüngüde gizleyen birþeyin Sinne) ist zugleich »Erscheinung« als
meldende Ausstrahlung von etwas,
duyurucu ýþýmasý olarak “görüngü”dür.
was sich in der Erscheinung verbirgt.
Kendini-gösteren birþey yoluyla kendini- Sofern für »Erscheinung« in der
duyuran birþey imlemindeki bir fenomenin Bedeutung von Sichmelden durch
ein Sichzeigendes ein Phänomen
“görüngü” için oluþturucu olduðu düzeye
konstitutiv ist, dieses aber privativ sich
dek — ve bu fenomenin yoksunluk baðla- abwandeln kann zu Schein, so kann
mýnda kendini görünüþe deðiþtirebilmesine auch Erscheinung zu bloßem Schein
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 59
LÒgow kavramýnýn Platon ve Aristoteles’te çok Der Begriff des lÒgow ist bei Plato
und Aristoteles vieldeutig, und zwar
sayýda imlemi vardýr, ve dahasý öyle bir yolda in einer Weise, daß die Bedeutun-
ki, imlemler olumlu olarak temel bir imleme gen auseinanderstreben, ohne
götürmeksizin birbirleri ile çekiþirler. Bu ger- positiv durch eine Grundbedeu-
tung geführt zu sein. Das ist in der
çekte salt bir görünüþtür ki, yorumumuz temel Tat nur Schein, der sich so lange
imlemi birincil içeriðinde uygun bir yolda erhält, als die Interpretation die
Grundbedeutung in ihrem primä-
anlayamadýkça sürecektir. Eðer lÒgowun temel
ren Gehalt nicht angemessen zu
imlemi söylemdir dersek, o zaman bu sözel fassen vermag. Wenn wir sagen, die
çeviri tam geçerliðini ancak söylemin kendisi Grundbedeutung von lÒgow ist
Rede, dann wird diese wörtliche
ile denmek istenen þeyin belirleniminden Übersetzung erst vollgültig aus der
kazanacaktýr. LÒgow sözcüðünün imleminin Bestimmung dessen, was Rede
sonraki tarihi ve herþeyden önce arkadan selbst besagt. Die spätere Bedeu-
tungsgeschichte des Wortes lÒgow
gelen felsefenin çok çeþitli ve keyfi yorumlarý und vor allem die vielfältigen und
söylemin yeterince açýkta yatan asýl imlemini willkürlichen Interpretationen der
nachkommenden Philosophie ver-
sürekli olarak örtmüþtür. LÒgow us, yargý, decken ständig die eigentliche
kavram, taným, zemin, iliþki olarak “çevrilir,” Bedeutung von Rede, die offen
e.d. her zaman yorumlanýr. Ama “söylem” genug zutage liegt. lÒgow wird
»übersetzt«, d. h. immer ausgelegt
niçin kendini lÒgowun tüm bu sýralananlarý als Vernunft, Urteil, Begriff, Defi-
imleyeceði ve dahasý bunu bilimsel dil-kulla- nition, Grund, Verhältnis. Wie soll
aber »Rede« sich so modifizieren
nýmýnýn içerisinde yapacaðý bir yolda deðiþkiye
können, daß lÒgow all das Aufge-
uðrayabilsin? Giderek lÒgow önesürüm anla- zählte bedeutet und zwar inner-
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 61
halb des wissenschaftlichen Sprach- mýnda, ama “yargý” olarak önesürüm anlamýn-
gebrauchs? Auch wenn lÒgow im
Sinne von Aussage verstanden wird, da anlaþýlsa bile, o zaman bu görünüþte geçerli
Aussage aber als »Urteil«, dann çeviride temel imlem gene de eksik olabilir,
kann mit dieser scheinbar recht-
özellikle yargý günümüzdeki herhangi bir
mäßigen Übersetzung die funda-
mentale Bedeutung doch verfehlt “yargý-kuramý” anlamýnda kavranacak olursa.
sein, zumal wenn Urteil im Sinne LÒgow yargý demek deðildir ve hiçbir durum-
irgendeiner heutigen »Urteilstheo-
rie« begriffen wird. lÒgow besagt
da birincil olarak yargý anlamýna gelmez, eðer
nicht und jedenfalls nicht primär bununla bir “baðlama” ya da bir “duruþ alma”
Urteil, wenn man darunter ein (kabul etme -- yadsýma) anlaþýlýrsa.
»Verbinden« oder eine »Stellung-
nahme« (Anerkennen - Verwerfen) LÒgow “söylem” olarak dahaçok dhloËn ile
versteht. ayný þey demektir — söylemde “söylem”in
lÒgow als Rede besagt vielmehr
hakkýnda olduðu þeyi açýk kýlmak. Aristoteles
soviel wie dhloËn, offenbar machen
das, wovon in der Rede »die Rede« söylemin bu iþlevini daha keskin bir biçimde
ist. Artstoteles hat diese Funktion der épÒfa¤nesyai olarak açýmlamýþtýr. 4 LÒgow
Rede schärfer expliziert als épÒ-
fa¤nesyai. 4 Der λογος läßt etwas
birþeyi, yani söylemin hakkýnda olduðu þeyi
sehen (fa¤nesyai), nämlich das, görülmeye (fa¤nesyai) býrakýr, ve dahasý
worüber die Rede ist und zwar für konuþmakta olan (aracý) için ya da birbirleri
den Redenden (Medium), bzw. für
die miteinander Redenden. Die ile konuþanlar için. Söylem hakkýnda olduðu
Rede »läßt sehen« épÒ ... von dem þeyi kendisinden “görülmeye (épÒ...) býrakýr.”
selbst her, wovon die Rede ist. In der
Gerçekten bir söylem olduðu sürece, söy-
Rede (épÒfantiw) soll, wofern sie
echt ist, das, was geredet ist, aus lemde (épÒfantiw) söylenenin hakkýnda
dem, worüber geredet wird, konuþulandan yaratýlmasý gerekir, öyle ki
geschöpft sein, so daß die redende
Mitteilung in ihrem Gesagten das,
konuþma yoluyla iletiþim söylediðinde hak-
worüber sie redet, offenbar und so kýnda konuþtuðunu açýkça gösterir ve böylece
dem anderen zugänglich macht. baþkasýna eriþilebilir kýlar. ApÒfantiw olarak
Das ist die Struktur des lÒgow als
épÒfantiw. Nicht jeder »Rede« lÒgowun yapýsý budur. Her “söylem” belirten
eignet dieser Modus des Offenbar- görülmeye-býrakma anlamýnda açýk kýlmanýn
machens im Sinne des aufweisen-
bu kipine uygun düþmez. Örneðin, rica etme
den Sehenlassens. Das Bitten
(eÈxÆ) z. B. macht auch offenbar, (eÈxÆ) de açýk kýlar, ama baþka bir yolda.
aber in anderer Weise. Somut olarak yerine getirildiðinde söylem
Im konkreten Vollzug hat das
Reden (Sehenlassen) den Charak-
(görülmeye býrakma) konuþmanýn ya da söz-
ter des Sprechens, der stimmlichen cüklerde sesli bildirimin karakterini taþýr.
Verlautbarung in Worten. Der LÒgow bir fvnÆdir, ve dahasý fvnÆ metå
lÒgow [33] ist fvnÆ und zwar fvnÆ
metå fantas¤aw — stimmliche Ver- fantas¤aw — sesli bildirim ki, onda her
lautbarung, in der je etwas gesichtet durumda birþey görülür.
ist.
Ve yalnýzca épÒfantiw olarak lÒgowun
Und nur weil die Funktion des
lÒgow als épÒfantiw im aufwei- iþlevi birþeyin belirtilerek görülmeye-býrakýl-
senden Sehenlassen von etwas liegt, masýnda yattýðý içindir ki, lÒgow [bir] sÈnyesiw
kann der lÒgow die Strukturform
der sÈnyesiw haben. Synthesis sagt
yapý-biçimini taþýyabilir. Bireþim burada tasa-
hier nicht Verbinden und Verknüp- rýmlarýn birleþmesi ve baðlanmasý, ruhsal
fen von Vorstellungen, Hantieren
olaylarýn ele alýnmasý demek deðildir, ki o
mit psychischen Vorkommnissen,
bezüglich welcher Verbindungen zaman bu birleþmeler açýsýndan içsel þeyler
4
Vgl. de interpretatione, cap. 1-6. Ferner
4
Bkz. De Interpretatione, Bölümler 1-6. Ayrýca Metafizik
Met. Z 4 und Eth. Nic. Z. Z 4 ve Eth. Nic. Z.
62 MARTIN HEIDEGGER
olarak bunlarýn dýþarýdaki fiziksel birþeyle nasýl dann das »Problem« entstehen soll,
wie sie als Inneres mit dem Phy-
baðdaþtýklarý “sorunu” doðacaktýr. Sun burada sischen draußen übereinstimmen.
arý apofantik bir imlem taþýr ve birþeyi birþey Das sun hat hier rein apophan-
tische Bedeutung und besagt: etwas
ile biraradalýðý içinde, birþeyi birþey olarak
in seinem Beisammen mit etwas,
görülmeye býrakma demektir. etwas als etwas sehen lassen.
Ve yine, lÒgow bir görülmeye-býrakma ol- Und wiederum, weil der lÒgow
ein Sehenlassen ist, deshalb kann er
duðu için, bu nedenle gerçek ya da yanlýþ ola- wahr oder falsch sein. Auch liegt
bilir. Ama burada herþey bir “baðdaþma” alles daran, sich von einem kons-
anlamýnda kurgulanmýþ bir gerçeklik-kavra- truierten Wahrheitsbegriff im
Sinne einer »Übereinstimmung«
mýndan uzak durmaya dayanýr. Bu düþünce freizuhalten. Diese Idee ist keines-
hiçbir durumda élÆye¤a kavramýndaki birincil falls die primäre im Begriff der
élÆye¤a. Das »Wahrsein« des lÒgow
bir düþünce deðildir. LÒgowun élhyeÊein ola-
als élhyeÊein besagt: das Seiende,
rak “gerçek-Varlýðý” söylemin hakkýnda olduðu wovon die Rede ist, im l°gein als
varolan-þeyin épofa¤nesyai olarak l°geinde épofa¤nesyai aus seiner Verbor-
genheit herausnehmen und es als
gizlenmiþliðinden çýkarýlmasý ve gizlenmemiþ Unverborgenes (élhy°w) sehen
birþey (élhy°w) olarak görülmeye býrakýlmasý, lassen, entdecken. Imgleichen be-
açýða çýkarýlmasý demektir. Benzer olarak, sagt das »Falschsein« ceÊdesyai
soviel wie Täuschen im Sinne von
“yanlýþ-Varlýk” (ceÊdesyai) üstünü örtme anla- verdecken: etwas vor etwas stellen (in
mýnda aldatma demeye varýr: Birþeyi birþeyin der Weise des Sehenlassens) und es
damit ausgeben als etwas, was es
önüne koymak (görülebileceði bir yolda) ve
nicht ist.
böylelikle onu olmadýðý birþey olarak sunmak. Weil aber »Wahrheit« diesen
Ama “gerçeklik” bu anlamý taþýdýðý ve Sinn hat und der lÒgow ein be-
stimmter Modus des Sehenlassens
lÒgow belirli bir görülmeye-býrakma kipi oldu- ist, darf der lÒgow gerade nicht als
ðu için, lÒgowtan tam olarak gerçekliðin birin- der primäre »Ort« der Wahrheit
cil “yeri” olarak söz edilemez. Eðer, bugünlerde angesprochen werden. Wenn man,
wie es heute durchgängig üblich
yaygýn bir alýþkanlýða döndüðü gibi, gerçekliði geworden ist, Wahrheit als das be-
“aslýnda” yargýya ait olan olarak belirlersek, ve stimmt, was »eigentlich« dem
Urteil zukommt, und sich mit
dahasý bu sav konusunda Aristoteles’e daya-
dieser These überdies auf Aristoteles
nýrsak, o zaman yalnýzca bu destek haksýz beruft, dann ist sowohl diese Beru-
olmakla kalmaz, ama herþeyden önce Yunan fung ohne Recht, als vor allem der
griechische Währheitsbegriff miß-
gerçeklik kavramý yanlýþ anlaþýlmýþ olur. A‡s- verstanden. »Wahr« ist im griech-
yhsiw, birþeyin yalýn, duyusal algýsý, Yunanca ischen Sinne und zwar ursprüng-
anlamda “gerçek”tir, ve dahasý sözü edilen licher als der genannte lÒgow die
a‡syhsiw, das schlichte, sinnliche
lÒgowtan daha kökensel olarak böyledir. Bir Vernehmen von etwas. Sofern eine
a‡syhsiw her durumda kendi ‡diasýný, gerçek- a‡syhsiw je auf ihre ‡dia zielt, das je
ten tam olarak onun yoluyla ve onun için eriþi- genuin nur gerade durch sie und für
sie zugängliche Seiende, z. B. das
lebilir varolan-þeyi hedeflediði sürece (örneðin Sehen auf die Farben, dann ist das
görmenin renkleri hedeflemesi gibi), algý her Vernehmen immer wahr. Das
zaman gerçektir. Bu demektir ki görme her besagt: Sehen entdeckt immer Far-
ben, Hören entdeckt immer Tone.
zaman renkleri açýða çýkarýr, iþitme her zaman Im reinsten und ursprünglichsten
sesleri açýða çýkarýr. Arý noe›n, ya da genel Sinne »wahr« — d. h. nur entdeck-
end, so daß es nie verdecken kann,
olarak varolan-þeylerin en yalýn Varlýk-belir-
ist das reine noe›n, das schlicht
lenimlerinin salt ‘gören’ algýsý, en arý ve en hinsehende Vernehmen der
kökensel anlamda “gerçek”tir, e.d. yalnýzca einfachsten Seinsbestimmungen
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 63
des Seienden als solchen. Dieses açýða çýkarýr, öyle ki hiçbir zaman örtemez. Bu
noe›n kann nie verdecken, nie
falsch sein, es kann allenfalls ein noe›n hiçbir zaman örtemez, hiçbir zaman
Unvernehmen bleiben, égnoe›n, für yanlýþ olamaz, olsa olsa bir algýlamama —
den schlichten, angemessenen Zu-
égnoe›n — olarak kalabilir, yalýn ve uygun bir
gang nicht zureichen. [34]
Was nicht mehr die Vollzugs- giriþ için yeterli olmayabilir.
form des reinen Sehenlassens hat, Bundan böyle arý ‘görülmeye-býrakma’
sondern je im Aufweisen auf ein
anderes rekurriert und so je etwas
biçimini taþýmayan, ama her göstermede geriye
als etwas sehen läßt, das über- baþka birþeye dönen ve böylece her durumda
nimmt mit dieser Synthesisstruk- birþeyi birþey olarak görülmeye býrakan þey bu
tur die Möglichkeit des Verdec-
kens. Die »Urteilswahrheit« aber bireþim-yapýsý ile üstünü örtme olanaðýný üst-
ist nur der Gegenfall zu diesem lenir. “Yargý-gerçekliði” ise yalnýzca bu üstünü
Verdecken — d. h. ein mehrfach
örtmenin karþý durumudur — e.d. birçok ba-
fundiertes Phänomen von Wahr-
heit. Realismus und Idealismus kýmdan temellendirilmiþ gerçeklik fenomeni.
ver fehlen den Sinn des griech- Realizm ve Ýdealizm eþit derinlikle Yunan
ischen Wahrheitsbegriffes, aus
dem heraus man überhaupt nur
gerçeklik kavramýnýn anlamýný kaçýrýrlar, ki
die Möglichkeit von so etwas wie felsefi bilgi olarak bir “idealar öðretisi” gibi
einer »Ideenlehre« als philoso- birþeyin olanaðý ancak bu kavramdan anla-
phischer Erkenntnis verstehen
kann, mit gleicher Gründlichkeit. þýlabilir.
Und weil die Funktion des Ve lÒgowun iþlevi birþeyi yalnýzca görül-
lÒgow im schlichten Sehenlassen
meye-býrakmada, varolan-þeyi algýlanmaya
von etwas liegt, im Vernehmenlassen
des Seienden, kann lÒgow Vernunft býrakmada yattýðý için, lÒgow us demek olabilir.
bedeuten. Und weil wiederum Ve yine lÒgow yalnýzca bir l°gein imleminde
lÒgow gebraucht wird nicht nur in
der Bedeutung von l°gein, son-
deðil, ama ayný zamanda legomenÒn, genel
dern zugleich in der von lego- olarak sergilenen birþey imleminde de kulla-
menÒn, das Aufgezeigte als solches, nýldýðý için, ve bu ise Ípoke¤menondan, her
and weil dieses nichts anderes ist
als das Ípoke¤menon, was für jedes seslenme ya da tartýþma için daha þimdiden her
zugehende Ansprechen und Be- durumda elönünde-bulunan olarak ‘zeminde
sprechen je schon als vorhanden
yatan’dan baþka birþey olmadýðý için, lego-
zum Grunde liegt, besagt lÒgow qua
legomenÒn Grund, ratio. Und weil menÒn olarak lÒgow zemin ya da ratio demektir.
schließlich lÒgow qua legomenÒn Ve son olarak, legomenÒn olarak lÒgow sesle-
auch bedeuten kann: das als etwas
Angesprochene, was in seiner Bezi-
nilen olarak birþey ile baðýntýsýnda görülebilir
ehung zu etwas sichtbar geworden olmuþ olan demek de olabileceði için, “baðýn-
ist, in seiner »Bezogenheit«, erhält týlanmýþlýðý” içinde lÒgow baðýntý ya da iliþki
lÒgow die Bedeutung von Bezie-
hung und Verhältnis. imlemini kazanýr.
Diese Interpretation der »apo- “Apofantik söylem”in bu yorumu lÒgow-
phantischen Rede« mag für die
un birincil iþlevinin durulaþtýrýlmasý için yeterli
Verdeutlichung der primären
Funktion des lÒgow zureichen. olabilir.
sich dieser vom vulgären? Was ist kaba kavramdan nasýl ayýrdeder? Nedir o Feno-
das, was die Phänomenologie
»sehen lassen« soll? Was ist es, was menolojinin “görülmeye býrakmasý” gereken?
in einem ausgezeichneten Sinne Nedir o ayýrdedici bir anlamda “fenomen”
»Phänomen« genannt werden
denmesi gereken? Özüne göre, belirtik bir
muß? Was ist seinem Wesen nach
notwendig Thema einer ausdrück- sergilemenin zorunlu temasý olan nedir? Açýk-
lichen Aufweisung? Offenbar týr ki, en yakýndan ve çoðunlukla tam olarak
solches, was sich zunächst und
zumeist gerade nicht zeigt, was
kendini göstermeyendir; kendini en yakýndan ve
gegenüber dem, was sich zunächst çoðunlukla gösteren ile karþýtlýk içinde gizli
und zumeist zeigt, verborgen ist, olandýr; ama ayný zamanda özsel olarak ken-
aber zugleich etwas ist, was wesen-
haft zu dem, was sich zunächst und dini en yakýndan ve çoðunlukla gösterene ait
zumeist zeigt, gehört, so zwar, daß olandýr, ve dahasý ona onun anlam ve zeminini
es seinen Sinn und Grund aus-
oluþturacaðý bir yolda ait olandýr.
macht.
Was aber in einem ausnehmen- Ama olaðandýþý bir anlamda gizli kalan ya
den Sinne verborgen bleibt oder da yine örtülme durumuna geri düþen ya da
wieder in die Verdeckung zurückfällt
oder nur »verstellt« sich zeigt, ist
kendini yalnýzca “kýlýk deðiþtirerek” gösteren þu
nicht dieses oder jenes Seiende, ya da bu varolan-þey deðil, ama, yukarýdaki
sondern, wie die voranstehenden irdelemenin gösterdiði gibi, varolan-þeyin
Betrachtungen gezeigt haben, das
Sein des Seienden. Es kann so weit- Varlýðýdýr. Bu Varlýk öyle bir düzeye dek örtü-
gehend verdeckt sein, daß es ver- lebilir ki, unutulur ve ona ve anlamýna iliþkin
gessen wird und die Frage nach
soru dýþarýda kalýr. Buna göre, ayýrdedici bir
ihm und seinem Sinn ausbleibt.
Was demnach in einem ausgezeich- anlamda ve bir ‘þey’ olarak kendi en öz içe-
neten Sinne, aus seinem eigensten riðinden fenomen olmayý isteyen kendiliði
Sachgehalt her fordert, Phänomen
zu werden, hat die Phänomeno-
Fenomenoloji tematik nesnesi olarak sýký
logie als Gegenstand thematisch in sýkýya yakalamýþtýr.
den »Griff« genommen. Fenomenoloji varlýkbilimin temasý olmasý
Phänomenologie ist Zugangsart
zu dem und die ausweisende Be- gereken þeye giriþ yolu ve bunun kanýtlayýcý
stimmungsart dessen, was Thema belirlenim-yoludur. Ontoloji ancak Fenomenoloji
der Ontologie werden soll. Onto-
olarak olanaklýdýr. Fenomenin fenomenolojik
logie ist nur als Phänomenologie
möglich. Der phänomenologische kavramýnda, kendini-gösteren ile denmek
Begriff von Phänomen meint als istenen þey varolan-þeyin Varlýðý, bunun an-
das Sichzeigende das Sein des
Seienden, seinen Sinn, seine Modi-
lamý, deðiþkileri ve türevleridir. Ve bu kendini-
fikationen und Derivate. Und das gösterme keyfi bir kendini-gösterme deðildir,
Sichzeigen ist kein beliebiges noch ne de ‘görünme’ gibi birþeydir. Varolan-þeyin
gar so etwas wie Erscheinen. Das
Sein [36] des Seienden kann am Varlýðýnýn her durumda “arkasýnda” “gö-
wenigsten je so etwas sein, »dahin- rünmeyen” baþka birþeyin daha durduðu
ter« noch etwas steht, »was nicht
birþey olmasý ise hiçbir biçimde söz konusu
erscheint«.
»Hinter« den Phänomenen der olamaz.
Phänomenologie steht wesenhaft Fenomenolojinin fenomenlerinin “arka-
nichts anderes, wohl aber kann das,
was Phänomen werden soll, ver-
sýnda” özsel olarak baþka hiçbirþey olmasa da,
borgen sein. Und gerade deshalb, fenomen olmasý gereken hiç kuþkusuz gizli
weil die Phänomene zunächst und olabilir. Ve tam olarak fenomenler en yakýn-
zumeist nicht gegeben sind, bedarf
es der Phänomenologie. Verdeckt- dan ve çoðunlukla verili olmadýklarý içindir ki
heit ist der Gegenbegriff zu Fenomenoloji gereklidir. Örtülmüþlük “feno-
»Phänomen«.
men”e karþý-kavramdýr.
66 MARTIN HEIDEGGER
der Zugang zum Phänomen und der fenomene giriþ ve baþat örtülmüþlük içinden
Durchgang durch die herrschenden
Verdeckungen eine eigene metho- geçiþ gibi, kendine özgü yöntemsel bir güven-
dische Sicherung. In der [37] Idee ce isteminde bulunur. Fenomenlerin “köken-
der »originären« und »intuitiven«
sel” ve “sezgisel” ayrýmsanýþý ve açýmlanýþý
Erfassung und Explikation der Phä-
nomene liegt das Gegenteil der düþüncesinde olumsal, “dolaysýz” ve düþün-
Naivität eines zufälligen, »un- cesiz bir “seyretme”de yatan saflýðýnýn karþýtý
mittelbaren« und unbedachten
»Schauens«.
imlenir.
Auf dem Boden des umgrenzten Fenomenolojinin sýnýrlanmýþ ön-kavramý-
Vorbegriffes der Phänomenologie nýn zemininde þimdi “fenomenal” ve “fenomeno-
können nun auch die Termini
»phänomenal« und »phänomenolo- lojik” terimleri de imlemleri içinde sapta-
gisch« in ihrer Bedeutung fixiert nabilir. “Fenomenal” fenomen ile karþýlaþma
werden. »Phänomenal« wird ge-
yolunda verili ve açýmlanabilir olan demektir;
nannt, was in der Begegnisart des
Phänomens gegeben und explizier- buna göre fenomenal yapýlardan söz edilir.
bar ist; daher die Rede von phänome- “Fenomenolojik” ise sergileme ve açýmlama
nalen Strukturen. »Phänomenolo-
gisch« heißt all das, was zur Art der
türüne ait olan ve bu araþtýrmada istenen
Aufweisung und Explikation gehört kavramsallýðý oluþturan herþey demektir.
und was die in dieser Forschung Fenomenolojik anlakta fenomenler her
geforderte Begrifflichkeit aus-
macht. zaman yalnýzca Varlýðý oluþturan þey olduklarý
Weil Phänomen im phänomeno- için, ama Varlýk her durumda varolan-þeyin
logischen Verstande immer nur das
Varlýðý olduðu için, Varlýðýn ortaya serilmesi
ist, was Sein ausmacht, Sein aber je
Sein von Seiendem ist, bedarf es für amacý için ilkin varolan-þeylerin kendilerinin
das Absehen auf eine Freilegung des doðru olarak ortaya koyulmalarý gerekir. Bu
Seins zuvor einer rechten Beibrin-
gung des Seienden selbst. Dieses
varolan-þeyler kendilerini benzer olarak onla-
muß sich gleichfalls in der ihm ge- ra gerçekten ait olan giriþ türünde göster-
nuin zugehörigen Zugangsart zei- melidirler. Ve böylece kaba fenomen-kavramý
gen. Und so wird der vulgäre Phä-
nomenbegriff phänomenologisch fenomenolojik olarak ilgili olur. Örnek varo-
relevant. Die Voraufgabe einer »phä- lan-þeye “fenomenolojik” bir güvence sað-
nomenologischen« Sicherung des
lama biçimindeki ilk görev, asýl Analitik için
exemplarischen Seienden als Aus-
gang für die eigentliche Analytik ist baþlangýç noktasý olarak, her zaman Ana-
immer schon aus dem Ziel dieser litiðin hedefi tarafýndan önceden gösterilir.
vorgezeichnet.
Sachhaltig genommen ist die
Konusu açýsýndan alýndýðýnda, Fenome-
Phänomenologie die Wissenschaft noloji varolan-þeylerin Varlýðýnýn bilimidir —
vom Sein des Seienden — Ontologie. varlýkbilim. Varlýkbilimin görevlerinin verilen
In der gegebenen Erläuterung der
Aufgaben der Ontologie entsprang açýklamasýnda bir temel-varlýkbilimin zorun-
die Notwendigkeit einer Fundamen- luðu ortaya çýktý ki, bu varlýkbilimsel-varlýksal
talontologie, die das ontologisch- olarak ayýrdedici varolan-þeyi, oradaki-Varlýðý
ontisch ausgezeichnete Seiende zum
Thema hat, das Dasein, so zwar, daß tema alýr ve böylece baþlýca sorunla, genel
sie sich vor das Kardinalproblem, die olarak Varlýðýn anlamýna iliþkin soruyla yüz
Frage nach dem Sinn von Sein über-
yüze gelir. Araþtýrmanýn kendisinden açýða
haupt, bringt. Aus der Untersuchung
selbst wird sich ergeben: der metho- çýkacaðý gibi, fenomenolojik betimlemenin
dische Sinn der phänomenolo- yöntemsel anlamý yorumlamadýr. Oradaki-
gischen Deskription ist Auslegung.
Der lÒgow der Phänomenologie des
Varlýðýn Fenomenolojisinin lÒgowu bir
Daseins hat den Charakter des •rmhneÊein/hermenuein karakterini taþýr ki,
•rmhneÊein, durch das dem zum bunun yoluyla Varlýðýn asýl anlamý, oradaki-
68 MARTIN HEIDEGGER
Disziplinen neben anderen zur baþkalarý arasýnda iki ayrý disiplin deðildir.
Philosophie gehörigen. Die beiden
Titel charakterisieren die Philo- Her iki terim de nesneye ve irdeleme yoluna
sophie selbst nach Gegenstand und göre felsefenin kendisini nitelendirirler. Fel-
Behandlungsart. Philosophie ist
sefe evrensel fenomenolojik varlýkbilimdir,
universale phänomenologische
Ontologie, ausgehend von der Her- oradaki-Varlýðýn Hermeneutiðinden yola
meneutik des Daseins, die als Ana- çýkar ki bu, varoluþun Analitiði olarak, tüm
lytik der Existenz das Ende des Leit-
fadens alles philosophischen Fra-
felsefi soruþturmanýn kýlavuz-çizgisinin ucunu
gens dort festgemacht hat, woraus ondan doðduðu ve ona geri döndüðü noktaya
es entspringt und wohin es zurück- baðlamýþtýr.
schlägt.
Die folgenden Untersuchungen Aþaðýdaki araþtýrmalar ancak Logischen
sind nur möglich geworden auf Untersuchungen baþlýklý çalýþmasý ile Feno-
dem Boden, den E. Husserl gelegt,
menolojinin kendini göstermesini saðlayan
mit dessen »Logischen Untersuc-
hungen« die Phänomenologie zum Edmund Husserl’in hazýrladýðý zeminde ola-
Durchbruch kam. Die Erläuterun- naklý olmuþlardýr. Fenomenolojinin ön-kav-
gen des Vorbegriffes der Phänome-
nologie zeigen an, daß ihr Wesent-
ramý üzerine açýklamalar onun için özsel olan
liches nicht darin liegt, als philo- þeyin felsefi bir “yön” olarak edimsel olmada
sophische »Richtung« wirklich zu yatmadýðýný göstermiþtir. Olanak edimsel-
sein. Höher als die Wirklichkeit
steht die Möglichkeit. Das Verständ- likten daha yukarýda durur. Fenomenolojinin
nis der Phänomenologie liegt einzig anlaþýlmasý yalnýzca ona olanak olarak sarýl-
im Ergreifen ihrer als Möglichkeit.5
mada yatar.5
Mit Rücksicht auf das Ungefüge
und »Unschöne« des Ausdrucks Ýzleyen çözümlemelerdeki anlatýmýn han-
innerhalb der folgenden Analysen tallýðý ve sevimsizliði açýsýndan belirtilebilir ki,
darf die Bemerkung angefügt wer-
den: ein anderes ist es, über Seiendes
varolan-þeyler üzerine bir anlatý sunmak bir
erzählend zu berichten, ein ande- þeydir, onlarý Varlýklarý içinde ayrýmsamak
res, Seiendes in seinem Sein zu fas- baþka bir þey. Bu son sözü edilen görev için
sen. Für die letztgenannte Aufgabe
fehlen nicht nur meist die Worte, yalnýzca sözcüklerin çoðu deðil, ama her-
sondern vor allem die »Gramma- þeyden önce “dilbilgisi” eksiktir. Eðer Varlýðýn
tik«. Wenn ein Hinweis auf frühere
çözümlemesi üzerine kendi düzlemlerinde
und in ihrem Niveau unvergleich-
liche seinsanalytische Forschungen benzersiz olan daha önceki araþtýrmalara bir
erlaubt ist, dann vergleiche man anýþtýrma yapmamýza izin verilirse, o zaman
ontologische Abschnitte in Platons
»Parmenides« oder das vierte Kapi-
Platon’un “Parmenides”indeki varlýkbilimsel
tel des siebenten Buches der »Meta- kesimleri ya da Aristoteles’in “Metafizik”inin
physik« des Aristoteles mit einem yedinci kitabýnýn dördüncü bölümünü Thuki-
erzählenden Abschnitt aus Thuky-
dides, und man wird das Unerhörte dides’ten bir anlatý kesimi ile karþýlaþtýrabiliriz
der Formulierungen sehen, die den ve o zaman Yunanlýlara felsefecileri tarafýndan
Griechen von ihren Philosophen
dayatýlan formülasyonlarýn benzersiz doða-
zugemutet wurden. Und wo die
larýný görebiliriz. Ve gücümüzün özsel olarak
5
Wenn die folgende Untersuchung
einige Schritte vorwärts geht in der Erschlie- 5
Eðer aþaðýdaki araþtýrma “Þeylerin Kendileri”nin açýða
ßung der »Sachen selbst«, so dankt das der
serilmesinde ileriye doðru birkaç adým atmýþsa, o zaman
Verf. in erster Linie E. Husserl, der den Verf.
während seiner Freiburger Lehrjahre durch yazar herkesten önce Edmund Husserl’e teþekkür eder.
eindringliche persönliche Leitung und Husserl Feiburg’daki öðrencilik yýllarý sýrasýnda derin kiþisel
durch freieste Überlassung unveröffent- yol göstericiliði ile ve yayýmlanmamýþ araþtýrmalarýndan
lichter Untersuchungen mit den verschie-
densten Gebieten der phänomenolo-
yararlanýlmasý için verdiði izinle yazarý fenomenolojik
gischen Forschung vertraur machte. araþtýrmanýn çok çeþitli alanlarý ile tanýþtýrmýþtýr.
70 MARTIN HEIDEGGER
Varlýðýn anlamýna iliþkin soru en evrensel ve Die Frage nach dem Sinn des Seins
ist die universalste und leerste; in
en boþ olanýdýr; ama onda ayný zamanda ona ihr liegt aber zugleich die Möglich-
o sýradaki oradaki-Varlýk için en saðýn birey- keit ihrer eigenen schärfsten Ver-
selleþtirmeyi verme olanaðý yatar. “Varlýk” einzelung auf das jeweilige Dasein.
Die Gewinnung des Grundbeg-
temel kavramýnýn kazanýlmasý ve onun tara- riffes »Sein« und die Vorzeichnung
fýndan gerektirilen varlýkbilimsel kavramsal- der von ihm geforderten ontolo-
gischen Begrifflichkeit und ihrer
lýðýn ve bunun zorunlu deðiþkilerin bir ön-
notwendigen Abwandlungen be-
taslaðýnýn verilmesi somut bir ipucunu gerek- dürfen eines konkreten Leitfadens.
tirir. Varlýk kavramýnýn evrenselliði araþtýr- Der Universalität des Begriffes von
Sein widerstreitet nicht die
manýn “özel olmasý” ile çeliþmez — e.d. Varlýk »Spezialität« der Untersuchung —
kavramýnýn evrenselliðine belirli bir varolan- d. h. das Vordringen zu ihm auf
þeyin, oradaki-Varlýðýn özel bir yorumu yoluy- dem Wege einer speziellen Inter-
pretation eines bestimmten Seien-
la ilerleyecek olmamýz ve Varlýðýn anlaþýlmasý den, des Daseins, darin der Hori-
ve olanaklý yorumlanýþý için çevreni bu ora- zont für Verständnis und mögliche
Auslegung von Sein gewonnen
daki-Varlýkta kazacak olmamýz böyle herhangi
werden soll. Dieses Seiende selbst
bir çeliþkiye yol açmaz. Ama bu varolan-þeyin aber ist in sich »geschichtlich«, so
kendisi kendi içinde “tarihsel”dir, öyle ki en öz daß die eigenste ontologische
Durchleuchtung dieses Seienden
varlýkbilimsel durulaþtýrýlmasý zorunlu olarak notwendig zu einer »historischen«
“tarih-bilimsel” bir yorum olur. Interpretation wird.
Varlýk-sorusunun geliþtirilmesi böylece iki Die Ausarbeitung der Seins-
frage gabelt sich so in zwei Auf-
göreve dallanýr; buna karþýlýk düþmek üzere gaben; ihnen entspricht die Glie-
inceleme iki anabölüme ayrýlýr: derung der Abhandlung in zwei
Teile:
Birinci Anabölüm: Oradaki-Varlýðýn zamansal-
Erster Teil: Die Interpretation
lýk açýsýndan yorumu ve zamanýn Varlýða iliþkin des Daseins auf die Zeitlichkeit und
sorunun aþkýnsal çevreni olarak açýmlamasý. die Explikation der Zeit als des
transzendentalen Horizontes der
Ýkinci Anabölüm: Zaman-ilgililik sorunsalý- Frage nach dem Sein.
nýn ipucu üzerinde varlýkbilim tarihinin feno- Zweiter Tetl: Grundzüge einer
menolojik bir yokediliþinin temel çizgileri. phänomenologischen Destruktion
der Geschichte der Ontologie am
Birinci Anabölüm üç Kesime ayrýlýr: Leitfaden der Problematik der
1. Oradaki-Varlýðýn hazýrlayýcý bir temel Temporalität. [40]
Der erste Teil zerfällt in drei Ab-
çözümlemesi.
schnitte:
2. Oradaki-Varlýk ve zamansallýk. 1. Die vorbereitende Funda-
3. Zaman ve Varlýk.* mentalanalyse des Daseins.
2. Dasein und Zeitlichkeit.
Ýkinci Anabölüm* de üç Kesime ayrýlýr: 3. Zeit und Sein.
*[Birinci Anabölümün Üçüncü Kesimi ve Ýkinci Der zweite Teil gliedert sich
Anabölüm yayýmlanmadýlar.] ebenso dreifach:
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 71
Birinci Kesim
Erstes Abschnitt
Oradaki-Varlýðýn Hazýrlayýcý Temel Die vorbereitende
Çözümlemesi Fundamentalanalyse des Daseins
Varlýðýn anlamýna iliþkin soruda birincil ola- Das primär Befragte in der Frage
nach dem Sinn des Seins ist das
rak sorgulanan þey oradaki-Varlýk karakterin- Seiende vom Charakter des Da-
deki varolan-þeylerdir. Oradaki-Varlýðýn hazýr- seins. Die vorbereitende existen-
layýcý varoluþsal Analitiðinin kendisi, kendine ziale Analytik des Daseins bedarf
selbst ihrer Eigenart gemäß einer
özgü türüne uygun olarak, ön-taslak niteliðin- vorzeichnenden Exposition und
deki bir açýmlamaya gereksinir ve görünürde Abgrenzung gegen scheinbar mit
onunla koþut giden araþtýrmalara karþý sýnýr- ihr gleichlaufende Untersuchun-
gen (1. Kapitel). Unter Festhaltung
lanmalýdýr (Bölüm 1). Araþtýrmanýn sapta- des fixierten Ansatzes der Unter-
nmýþ baþlangýç noktasýna sarýlarak, oradaki- suchung ist am Dasein eine Funda-
mentalstruktur freizulegen: das In-
Varlýkta temel bir yapý ortaya serilmelidir: der-Welt-sein (2. Kapitel). Dieses
Dünyadaki-Varlýk (Bölüm 2). Oradaki-Varlýðý »Apriori« der Daseinsauslegung ist
yorumlamanýn bu “a priori”si biraraya tuttu- keine zusammengestückte Bestimmt-
heit, sondern eine ursprünglich
rulmuþ bir belirlilik deðil, ama kökensel ve und ständig ganze Struktur. Sie
sürekli olarak bütün olan bir yapýdýr. Ama onu gewährt aber verschiedene Hin-
oluþturan kýpýlara deðiþik bakýþ yollarý saðlar. blicke auf die sie konstituierenden
Momente. Bei einem ständigen Im-
Bu yapýnýn her durumda önce gelen bütünü Blick-behalten des je vorgängigen
sürekli göz önünde tutulduðunda, bu kýpýlar Ganzen dieser Struktur sind diese
Momente phänomenal abzuhe-
fenomenal olarak öne çýkarlar. Ve böylece
ben. Und so werden Gegenstand
çözümlemenin nesneleri þunlardýr: Dünya- der Analyse: die Welt in ihrer Welt-
sallýðý içinde dünya (Bölüm 3); birlikte-Varlýk lichkeit (3. Kapitel), das In-der-
Welt-sein als Mit- und Selbstsein (4.
ve Kendi-Olma olarak dünyadaki-Varlýk (Bö- Kapitel), das In-Sein als solches (5.
lüm 4), genel olarak içinde-Varlýk (Bölüm 5). Kapitel). Auf dem Boden der Ana-
Bu temel yapýnýn çözümlemesinin zemininde, lyse dieser Fundamentalstruktur
wird eine vorläufige Anzeige des
oradaki-Varlýðýn Varlýðýnýn geçici bir sergile- Seins des Daseins möglich. Sein
niþi olanaklýdýr. Bu Varlýðýn varoluþsal anlamý existenzialer Sinn ist die Sorge (6.
kaygýdýr (Bölüm 6.) Kapitel).
72
Erstes Kapitel Birinci Bölüm
Die Exposition der
Aufgabe einer Oradaki-Varlýðýn Bir Hazýrlayýcý
vorbereitenden Analyse Çözümlemesi Görevinin
des Daseins
Açýmlamasý
onun için olanaklý var olma yollarýdýr ve yalnýzca mögliche Weisen zu sein und
nur das. Alles Sosein dieses
bunlardýr. Bu varolan-þeyin tüm öyle-Varlýðý Seienden ist primär Sein. Daher
birincil olarak Varlýktýr. Buna göre bu varolan- drückt der Titel »Dasein«, mit
dem wir dieses Seiende bezeich-
þeyi onunla gösterdiðimiz “oradaki-Varlýk” terimi
nen, nicht sein Was aus, wie
onun ‘Ne’sini (masa, ev, aðaç) deðil, ama Var- Tisch, Haus, Baum, sondern
lýðýný anlatýr. das Sein.
2. Das Sein, darum es diesem
2. Bu varolan-þey için kendi Varlýðýnda önemli Seienden in seinem Sein geht,
olan Varlýk her durumda benimkidir. Buna göre ist je meines. Dasein ist daher
oradaki-Varlýk varlýkbilimsel olarak hiçbir zaman nie ontologisch zu fassen als Fall
und Exemplar einer Gattung
elönünde-bulunan birþey olarak varolan-þeyin von Seiendem als Vorhande-
bir Cins durumu ve örneði olarak alýnmayacaktýr. nem. Diesem Seienden ist sein
Sein »gleichgültig«, genau be-
Bu varolan-þey için Varlýðý “ilgisiz”dir, ya da daha
sehen, es »ist« so, daß ihm sein
tam olarak, öyle bir yolda “vardýr” ki, Varlýðý ne Sein weder gleichgültig noch
ilgili ne de ilgisiz olabilir. Oradaki-Varlýða ses- ungleichgültig sein kann. Das
Ansprechen von Dasein muß
leniþ, bu varolan-þeyin her durumda benimkilik gemäß dem Charakter der Jemei-
karakterine uygun olarak, her zaman kiþi adýlý ile nigkeit dieses Seienden stets das
birlikte olmalýdýr: “Ben ...im,” “Sen ...sin.” Personalpronomen mitsagen: »ich
bin«, »du bist«.
Ve oradaki-Varlýk yine her durumda þu ya da Und Dasein ist meines wie-
bu yolda olmak için benimdir. Her durumda derum je in dieser oder jener
Weise zu sein. Es hat sich schon
hangi yolda benim olduðuna her nasýlsa daha
immer irgendwie entschieden,
þimdiden bir tür karar vermiþtir. Onun için in welcher Weise Dasein je mei-
Varlýðýnda bu Varlýðýn kendisinin önemli olduðu nes ist. Das Seiende, dem es in
seinem Sein um dieses selbst
varolan-þey kendi Varlýðýna kendi en öz olanaðý geht, verhält sich zu seinem
olarak davranýr. Oradaki-Varlýk her durumda ken- Sein als seiner eigensten Mög-
di olanaðýdýr ve onu elönünde-bulunan birþey lichkeit. Dasein ist je seine Mög-
lichkeit und es »hat« sie nicht
gibi, salt bir özellik gibi “taþýmaz.” Ve oradaki- nur noch eigenschaftlich als ein
Varlýk özsel olarak her durumda kendi olanaðý Vorhandenes. Und weil Dasein
wesenhaft je seine Möglichkeit
olduðu için, bu varolan-þey kendi Varlýðýnda
ist, kann dieses Seiende in seinem
kendi kendisini “seçebilir,” kazanabilir; kendini Sein sich selbst »wählen«, ge-
yitirebilir ya da hiç kazanamayabilir ve salt “görü- winnen, es kann sich verlieren,
bzw. nie und nur »scheinbar«
nürde” kazanabilir. Ama ancak özüne göre ‘asýl’ gewinnen. Verloren haben kann
olmasý olanaklý olduðu sürece, e.d. ‘kendinin’ es sich nur und noch nicht sich
olduðu sürece, kendini yitirmiþ olabilir ve henüz gewonnen haben kann es nur,
sofern es seinem Wesen nach
kazanmamýþ olabilir.* Asýllýk ve asýlsýzlýkS olarak mögliches eigentliches, das heißt
iki Varlýk-kipi — ki bu anlatýmlar sözcüðün saðýn sich zueigen ist. Die beiden
anlamýnda terminolojik olarak seçilmiþlerdir — Seinsmodi der Ei[43]gentlichkeit
und Uneigentlichkeit — diese
genel olarak oradaki-Varlýðýn ‘benimkilik’ yo- Ausdrücke sind im strengen
luyla belirlenmiþ olmasýnda temellenirler. Ama Wortsinne terminologisch ge-
wählt — gründen darin, daß
oradaki-Varlýðýn asýlsýzlýðý bir “daha az “ Varlýk ya Dasein überhaupt durch Jemei-
da bir “daha düþük” Varlýk-derecesi gibi birþeyi nigkeit bestimmt ist. Die Unei-
imlemez. Tersine, asýlsýzlýk oradaki-Varlýðý en gentlichkeit des Daseins bede-
utet aber nicht etwa ein »weni-
ger« Sein oder einen »niedrige-
*[‘asýl’ (:: ‘eigentlich’ :: ‘kendisi’) ve ‘kendi(nin)’ (:: eigen) ren« Seinsgrad. Die Uneigent-
arasýndaki etimolojik ilgi gösteriliyor.] lichkeit kann vielmehr das
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 75
Dasein nach seiner vollsten Konk- tam somutlaþmasýnda bile — uðraþýnda, uya-
retion bestimmen in seiner Ge-
schäftigkeit, Angeregtheit, Interes- rýlmýþlýðýnda, ilgilenmiþliðinde, haz alma yete-
siertheit, Genußfähigkeit. neðinde — belirleyebilir.
Die beiden skizzierten Charak-
Oradaki-Varlýðýn taslaðýný verdiðimiz her
tere des Daseins: einmal der Vor-
rang der »existentia« vor der essen- iki karakteri — ilk olarak “existentia”nýn essen-
tia und dann die Jemeinigkeit — tia üzerindeki önceliði, ve sonra ‘benimkilik’
zeigen schon an, daß eine Analytik
dieses Seienden vor einen eigen-
— daha þimdiden bu varolan-þeyin bir Anali-
artigen phänomenalen Bezirk ge- tiðinin kendine özgü bir fenomenal alan karþý-
stellt wird. Dieses Seiende hat sýnda olduðunu gösterir. Bu varolan-þey dünya
nicht und nie die Seinsart des
innerhalb der Welt nur Vorhan- içersinde yalnýzca elönünde-bulunan birþeyin
denen. Daher ist es auch nicht in Varlýk-türünü taþýmaz ve hiçbir zaman taþýmaz.
der Weise des Vor findens von
Buna göre ne de elönünde-bulunan birþeyle
Vorhandenem thematisch vorzu-
geben. Die rechte Vorgabe seiner karþýlaþtýðýmýz ayný yolda tematik olarak sunu-
ist so wenig selbstverständlich, daß lur. Sunuluþunun doðru yolu kendiliðinden-
deren Bestimmung selbst ein
wesentliches Stück der ontolo-
açýk olmaktan öylesine uzaktýr ki, belirleniþi-
gischen Analytik dieses Seienden nin kendisi bu varolan-þeyin varlýkbilimsel
ausmacht. Mit dem sicheren Voll- Analitiðinin özsel bir parçasýný oluþturur. Bütü-
zug der rechten Vorgabe dieses
Seienden steht und fällt die Mög- nünde, bu varolan-þeyin Varlýðýnýn anlaþýlmasý
lichkeit, das Sein dieses Seienden onun güvenilir bir yolda doðru olarak sunu-
überhaupt zum Verständnis zu
luþu ile birlikte durur ve düþer. Çözümleme ne
bringen. Mag die Analyse noch so
vorläufig sein, sie fordert immer denli geçici olursa olsun, her zaman doðru
schon die Sicherung des rechten baþlangýçlarýn daha þimdiden güvenilir kýlýn-
Ansatzes.
Das Dasein bestimmt sich als
mýþ olmasýný gerektirir.
Seiendes je aus einer Möglichkeit, Oradaki-Varlýk kendini varolan-þey olarak
die es ist und d. h. zugleich in belirlerken bunu her durumda o olan ve ayný
seinem Sein irgendwie versteht.
Das ist der formale Sinn der Exis- zamanda kendi Varlýðýnda her nasýlsa anlayan
tenzverfassung des Daseins. Darin bir olanaktan yapar. Oradaki-Varlýðýn varoluþ-
liegt aber für die ontologische Inter-
yapýsýnýn biçimsel anlamý budur. Ama bunda
pretation dieses Seienden die An-
weisung, die Problematik seines bu varolan-þeyin varlýkbilimsel yorumu için bir
Seins aus der Existenzialität seiner yönerge yatar ki, buna göre Varlýðýnýn sorun-
Existenz zu entwickeln. Das kann
jedoch nicht heißen, das Dasein
salý varoluþunun varoluþsallýðýndan geliþtiril-
aus einer konkreten möglichen melidir. Bu gene de oradaki-Varlýðýn somut,
Idee von Existenz konstruieren. olanaklý bir varoluþ düþüncesinden kurgu-
Das Dasein soll im Ausgang der
Analyse gerade nicht in der
lanmasý gerektiði demek olamaz. Analitiðin
Differenz eines bestimmten Exis- baþýnda oradaki-Varlýðýn tam olarak belirli bir
tierens interpretiert, sondern in varolma kipinin ayrýmý içinde yorumlanma-
seinem indifferenten Zunächst
und Zumeist aufgedeckt werden. masý, ama ayrýmsýz ‘en yakýndan’ý ve ‘çoðun-
Diese Indifferenz der Alltäglich- lukla’sý içinde açýða çýkarýlmasý gerekir. Ora-
keit des Daseins ist nicht nichts,
daki-Varlýðýn gündelikliðinin bu ayrýmsýzlýðý
sondern ein positiver phänome-
naler Charakter dieses Seienden. bir hiçlik deðil, ama bu varolan-þeyin olumlu bir
Aus dieser Seinsart heraus und in fenomenal karakteridir. Bu Varlýk-türünden
sie zurück ist alles Existieren, wie
es ist. Wir nennen diese alltägliche
dýþarýya, ve ona geriye, herþey varolmadýr —
Indifferenz des Daseins Durch- olduðu gibi. Oradaki-Varlýðýn bu gündelik
schnittlichkeit. ayrýmsýzlýðýna sýradanlýk diyoruz.
76 MARTIN HEIDEGGER
Bir araþtýrmanýn temasýnýn ilk olumlu ön- Nach einer ersten positiven Vor-
zeichnung des Themas einer Unter-
taslaðýndan sonra, onun yasaklayýcý niteleniþi
suchung bleibt ihre prohibitive
her zaman önemli kalýr, üstelik olmamasý Charakteristik immer von Belang,
gereken üzerine tartýþmalar kolayca verimsiz obzwar Erörterungen darüber, was
nicht geschehen soll, leicht un-
olabilseler de. Bu noktaya dek oradaki-Varlýðý fruchtbar werden. Gezeigt werden
hedefleyen soru formülasyonlarýnýn ve araþ- soll, daß die bisherigen auf das
týrmalarýn, bunlarýn þeyler açýsýndan verim- Dasein zielenden Fragestellungen
und Untersuchungen, unbeschadet
liliklerine bakýlmaksýzýn, asýl felsefi sorunu ihrer sachlichen Ergiebigkeit, das
kaçýrdýklarý, ve onu kaçýrmada direttikleri eigentliche, philosophische Problem
verfehlen, daß sie mithin, solange
sürece temelde uðruna çabaladýklarý þeyi
sie bei dieser Verfehlung beharren,
yerine getirme savýnda olamayacaklarý göste- nicht beanspruchen dürfen, das
rilmelidir. Ýnsanbilim, ruhbilim ve yaþam- überhaupt leisten zu können, was sie
im Grunde anstreben. Die Abgren-
bilime karþý varoluþsal Analitiðin sýnýrlan- zungen der existenzialen Analytik
dýrýlmasý yalnýzca ilkesel varlýkbilimsel soru ile gegen Anthropologie, Psychologie
baðýntýlýdýr. “Bilim-kuramsal” açýdan bu sýnýr- und Biologie beziehen sich nur auf
die grundsätzlich ontologische Frage.
lama zorunlu olarak yetersizdir ve bunun »Wissenschaftstheoretisch« sind sie
biricik nedeni sözü edilen bilim dallarýnýn notwendig unzureichend schon
bilimsel yapýlarýnýn — ama onlarý geliþtirmek allein deshalb, weil die Wissenschafts-
struktur der genannten Disziplinen
için çalýþanlarýn “bilimsellikleri” gibi birþey — nicht etwa die »Wissenschaftlich-
deðil — bugün baþtan sona sorgulanabilir keit« der an ihrer Förderung Arbei-
tenden — heute durch und durch
olmasý ve varlýkbilimsel sorunsaldan doðmak fragwürdig ist und neuer Anstöße
zorunda olan yeni dürtülere gereksinim duy- bedarf, die aus der ontologischen
malarýdýr. Problematik entspringen müssen.
In historischer Orientierung
Tarih-bilimsel yönelimde varoluþsal Ana- kann die Absicht der existenzialen
litiðin amacý þöyle durulaþtýrýlabilir: ‘Cogito Analytik also verdeutlicht werden:
sum’un açýða çýkarýlýþý ile modern felsefi soruþ- Descartes, dem man die Entdek-
[46]kung des cogito sum als Aus-
turmanýn baþlangýcý için temeli saðlamýþ gangsbasis des neuzeitlichen philo-
olmakla onurlandýrýlan Descartes ‘ego’nun sophischen Fragens zuschreibt,
‘cogitare’sini araþtýrýr — belli sýnýrlar içinde. untersuchte das cogitare des ego —
in gewissen Grenzen. Dagegen läßt
Buna karþý ‘sum’u hiç tartýþmadan býrakýr, er das sum völlig unerörtert, wenn-
üstelik ‘cogito’ ile eþit ölçüde kökensel görülse gleich es ebenso ursprünglich an-
gesetzt wird wie das cogito. Die
bile. Bizim Analitiðimiz ‘sum’un Varlýðýna
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 79
als Beispiel, nicht nur weil sie lite- Scheler’in yorumunu örnek olarak seçme-
rarisch zugänglich ist 3, sondern
weil Scheler das Personsein aus- mizin nedeni yalnýzca basýlý olarak ulaþýlabilir
drücklich als solches betont und zu olmasý deðil,3 ama Scheler’in genel olarak kiþi-
bestimmen sucht auf dem Wege Varlýðý belirtik olarak vurgulamasý ve onu
einer Abgrenzung des spezifischen
Seins der Akte gegenüber allem “ruhsal” herþeyle karþýtlýk içinde edimlerin
»Psychischen«. Person darf nach özgün Varlýðýný sýnýrlayarak belirlemeye çaba-
Scheler niemals als ein Ding oder
eine Substanz gedacht werden, sie
lamasýdýr. Scheler’e göre kiþi hiçbir zaman bir
»ist vielmehr die unmittelbar mit- Þey ya da bir Töz olarak düþünülmemelidir; o
erlebte Einheit des Erlebens, — “dahaçok yaþantýlarýn dolaysýzca birlikte-yaþa-
nicht ein nur gedachtes Ding hin-
ter und außer dem unmittelbar nan birliðidir, — dolaysýz yaþantýnýn arkasýnda
Erlebten.«4 Person ist kein ding- ve dýþýndaki salt düþünsel bir Þey deðil.”4 Kiþi
liches substanzielles Sein. Ferner
þey-gibi tözsel bir Varlýk deðildir. Dahasý, kiþi-
kann das Sein der Person nicht
darin aufgehen, ein Subjekt von nin Varlýðý belli bir yasallýða baðlý ussal edim-
Vernunftakten einer gewissen lerin bir öznesi olmaya soðrulamaz.
Gesetzlichkeit zu sein.
Die Person ist kein Ding, keine
Kiþi bir Þey, bir Töz, bir Nesne deðildir.
Substanz, kein Gegenstand. Damit Bununla kiþinin birliði için Doðanýn Þeyle-
ist dasselbe betont, was Husserl5 an- rinin birliði için olduðundan özsel olarak ayrý
deutet, wenn er für die Ein[48]heit
der Person eine wesentlich andere bir yapýlanýþ isteminde bulunurken Husserl’-
Konstitution fordert als für die der in5 anýþtýrdýðý ayný þey vurgulanýr. Scheler kiþi
Naturdinge. Was Scheler von der
üzerine söylediklerini edimler için de formüle
Person sagt, formuliert er auch für
die Akte: »Niemals aber ist ein Akt eder: “Ama bir edim de hiçbir zaman bir nesne
auch ein Gegenstand; denn es ge- deðildir, çünkü yalnýzca yerine getirilmenin
hört zum Wesen des Seins von
Akten, nur im Vollzug selbst erlebt
kendisinde yaþanmak ve düþüncede verilmek
und in Reflexion gegeben zu sein«.6 edimlerin Varlýðýnýn özüne aittir.”6 Edimler
Akte sind etwas Unpsychisches. ruhsal-olmayan þeylerdir. Yalnýzca niyetli edim-
Zum Wesen der Person gehört, daß
sie nur existiert im Vollzug der lerin yerine getirilmesinde varolmak kiþinin
intentionalen Akte, sie ist also özüne aittir ve kiþi öyleyse özsel olarak bir
wesenhaft kein Gegenstand. Jede
nesne deðildir. Edimlerin her ruhsal nesnel-
psychische Objektivierung, also
jede Fassung der Akte als etwas leþtirilmesi, öyleyse ruhsal þeyler olarak her
Psychisches, ist mit Entpersonali- ayrýmsanmasý kiþiselsizleþtirme ile özdeþtir. Kiþi
sierung identisch. Person ist jeden-
falls als Vollzieher intentionaler
her durumda bir anlam birliði yoluyla baðlý
Akte gegeben, die durch die Ein- olan niyetli edimlerin yerine getiricisi olarak
heit eines Sinnes verbunden sind. verilir. Öyleyse ruhsal Varlýðýn kiþi-Varlýk ile
Psychisches Sein hat also mit Per-
sonsein nichts zu tun. Akte werden hiçbir ilgisi yoktur. Edimler yerine getirilir, kiþi
vollzogen, Person ist Aktvollzieher. edim yerine getiricidir. Ama “yerine getir-
Aber welches ist der ontologische
me”nin varlýkbilimsel anlamý nedir? Kiþinin
Sinn von »vollziehen«, wie ist
positiv ontologisch die Seinsart der Varlýk-türü varlýkbilimsel olarak olumlu bir
Person zu bestimmen? Aber die yolda nasýl belirlenecektir? Ama eleþtirel soru
kritische Frage kann hier nicht
stehen bleiben. Die Frage steht
burada durup kalamaz. Soru karþýsýna
nach dem Sein des ganzen
3
Bkz. bu Jahrbuch, Cilt 1, 2 (1913) ve 11 (1916), bkz.
3
Vgl. dieses Jahrbuch Bd. 1, 2 (1913)
özellikle. s. 242 vs.
und 11 (1916), vgl. bes. S. 242 ff.
4
a. a. O. II, S. 243.
4
Ayný yer, II, s. 243.
5
Vgl. Logos I, a. a. O.
5
Bkz. Logos I, ayný yer.
6
a. a. O. S. 246.
6
Ayný yer, s. 246.
82 MARTIN HEIDEGGER
sich hinauslangt, hat ihre kendi ötesine uzanan birþey olduðu biçimindeki
Wurzeln in der chiristlichen
Dogmatik, von der man nicht “aþkýnlýk” düþüncesi kökünü insanýn Varlýðýný
wird sagen wollen, daß sie das varlýkbilimsel bir sorun yapmýþ olduðu pek
Sein des Menschen je ontolo-
söylenemeyecek olan Hýristiyan inakta bulur.
gisch zum Problem gemacht
hätte. Diese Transzendenzidee, Ýnsaný anlayan bir varlýktan daha çoðu olarak
wonach der Mensch mehr ist als alan bu aþkýnlýk-düþüncesi kendini deðiþik
ein Verstandeswesen, hat sich in
verschiedenen Abwandlungen
biçimlerde açýndýrmýþtýr. Bunlarýn kökenleri þu
ausgewirkt. Ihre Herkunft mag izleyeceðimiz alýntýda örneklenebilir: “His prae-
an den folgenden Zitaten illus- claris dotibus execlluit prima hominis conditio, ut
triert sein: »His praeclaris
dotibus execlluit prima hominis ratio, intelligentia, prudentia, iudicium, non modo
conditio, ut ratio, intelligentia, ad terrenae vitae gubernationem suppeterent, sed
prudentia, iudicium, non modo
quibus transscenderet usque ad Deum et aeternam
ad terrenae vitae gubernatio-
nem suppeterent, sed quibus felicitatem.”8 »Also auch der mensch ... sin ufsehen
transscenderet usque ad Deum et hat uf Gott und sin wort, zeigt er klarlich an, daß
aeternam felicitatem« 8. »Also
auch der mensch... sin ufsehen
er nach siner natur etwas Gott näher anerborn,
hat uf Gott und sin wort, zeigt er etwas mee nachschlägt, etwas zuzugs zu jm hat, das
klarlich an, daß er nach siner alles on zwyfel allein darus flüßt, daß er nach der
natur etwas Gott näher aner-
born, etwas mee nachschlägt, bildnuß Gottes geschaffen ist.«9
etwas zuzugs zu jm hat, das alles Geleneksel insanbilim için ilgili kökenler —
on zwyfel allein darus flüßt, daß
Yunan tanýmý ve tanrýbilimsel ipucu — varolan-
er nach der bildnuß Gottes ge-
schaffen ist.«9 þey olarak “insan”ýn özünün bir belirleniminin
Die für die traditionelle An- ötesinde, onun Varlýðýna iliþkin sorunun unu-
thropologie relevanten Ur-
sprünge, die griechische Defini-
tulmuþ kaldýðýný ve bu Varlýðýn dahaçok geri
tion und der theologische Leit- kalan yaratýlmýþ þeylerin elönünde-Varlýðý anla-
faden, zeigen an, daß über einer mýnda “kendiliðinden-açýk” olarak kavrandýðýný
Wesensbestimmung des Seien-
den »Mensch« die Frage nach gösterirler. Bu iki ipucu modern zamanlarýn res
dessen Sein vergessen bleibt, cogitansý, bilinci, yaþantýlar-baðlamýný yöntemsel
dieses Sein vielmehr als »selbst-
çýkýþ noktasý olarak alan insanbiliminde içiçe
verständlich« im Sinne des Vor-
handenseins der übrigen geschaf- geçerler. Ama cogitationes bile varlýkbilimsel
fenen Dinge begriffen wird. olarak belirsiz kaldýklarý sürece, ya da yine üstü
Diese beiden Leitfäden versch-
lingen sich in der neuzeitlichen
kapalý bir biçimde “Varlýk”larý sorgulanmayan
Anthropologie mit dem metho- “verili” þeyler olarak “kendiliðinden-açýk” sayýl-
dischen Ausgang von der res dýklarý sürece, insanbilimsel sorunsal en önemli
cogitans, dem Bewußtsein, Er-
lebniszusammenhang. Sofern varlýkbilimsel temellerinde belirsiz kalýr.
aber auch die cogitationes onto-
logisch unbestimmt bleiben,
bzw. wiederum unausdrücklich
8
Calvin, Institutio, I, 15, § 8. [“Bahþedilen bu deðerli
»selbstverständlich« als etwas þeylerden ötürü insanýn ilk durumu eþsizdi: Us, anlak, saðgörü,
»Gegebenes« genommen wer- yargý bu dünyasal yaþamýn yönetimi için yeterli olmakla
den, dessen »Sein« keiner Frage kalmayacak, ama o bunlarla öteye Tanrýya ve bengi kutluluða
untersteht, bleibt die anthropo- ulaþabilecekti (transscenderet).”]
logische Problematik in ihren 9
Zwingli, Von der Klarheit des Wortes Gottes (Deutsche Schriften
entscheidenden ontologischen I, 56). [“Öyleyse insan ... yukarýya Tanrýya ve onun Sözüne
Fundamenten unbestimmt. bakmakla açýkça gösterir ki, kendi doðasýna göre Tanrýya biraz
8
Calvin, Institutio, I, 15, § 8.
yakýn doðmuþtur, aslýnda onu andýran birþeydir, onu Tanrýya
9
Zwingli, Von der Klarheit des Wor- çeken birþey taþýr, ki tümü de kuþkunun ötesinde onun Tanrý-
tes Gottes (Deutsche Schriften I, 56). nýn imgesinde yaratýlmýþ olmasýndan gelirler.]
84 MARTIN HEIDEGGER
Ayný þey insanbilimsel eðilimleri bugün Dasselbe gilt nicht minder von
der »Psychologie«, deren anthropo-
apaçýk olan “ruhbilim” için de daha az geçerli logische Tendenzen heute unver-
deðildir. Eksik kalan varlýkbilimsel temeller kennbar sind. Das fehlende ontolo-
gische Fundament kann auch nicht
insanbilimi ve ruhbilimi bir evrensel yaþam-
dadurch ersetzt werden, daß man
bilimin yapýsýna ekleyerek giderilemez. Ola- Anthropologie und Psychologie in
naklý ayrýmsama ve yorumlama düzeninde, eine allgemeine Biologie einbaut. In
der Ordnung des möglichen Erfas-
“yaþamýn bilimi” olarak biyoloji oradaki-Varlý- sens und Auslegens ist die Biologie
ðýn varlýkbiliminde temellenir, üstelik bütü- als »Wissenschaft vom Leben« in
nüyle onda olmasa bile. Yaþam kendine özgü der Ontologie des Daseins fun-
[50]diert, wenn auch nicht aus-
bir Varlýk-türüdür, ama özsel olarak yalnýzca schließlich in ihr. Leben ist eine
oradaki-Varlýkta eriþilebilirdir. Yaþamýn varlýk- eigene Seinsart, aber wesenhaft
nur zugänglich im Dasein. Die
bilimi yoksunluk kipindeki* bir yorumun
Ontologie des Lebens vollzieht
yolunda yerine getirilir; bu yorum ‘ancak- sich auf dem Wege einer privativen
dirimlilik’ gibi birþeyin olabilmesi için neyin Interpretation; sie bestimmt das,
was sein muß, daß so etwas wie Nur-
olmasý gerektiðini belirler. Yaþam ne arý el- noch-leben sein kann. Leben ist
önünde-Varlýktýr, ama ne de oradaki-Varlýk. weder pures Vorhandensein, noch
Yine, oradaki-Varlýk da varlýkbilimsel olarak aber auch Dasein. Das Dasein wie-
derum ist ontologisch nie so zu
hiçbir zaman yaþam olarak (varlýkbilimsel bestimmen, daß man es ansetzt als
olarak belirsiz) ve bunun dýþýnda bir de baþka Leben — (ontologisch unbestimmt)
und als überdies noch etwas anderes.
birþey olarak görülerek belirlenmeyecektir.
Mit dem Hinweis auf das Fehlen
Bizim kendimiz olan bu varolan-þeylerin einer eindeutigen, ontologisch
Varlýk-türüne iliþkin soruya insanbilimde, ruh- zureichend begründeten Antwort
auf die Frage nach der Seinsart
bilimde ve yaþambilimde ikircimsiz, varlýk- dieses Seienden, das wir selbst sind,
bilimsel olarak yeterince temellendirilmiþ bir in der Anthropologie, Psychologie
yanýtýn eksikliðini göstermekle, bu disiplin- und Biologie, ist über die positive
Arbeit dieser Disziplinen kein Urteil
lerin pozitif çalýþmalarý üzerine hiçbir yargýda gefällt. Andrerseits muß aber im-
bulunmuþ olmuyoruz. Ama öte yandan bu mer wieder zum Bewußtsein ge-
bracht werden, daß diese ontolo-
varlýkbilimsel temellerin hiçbir zaman sonra-
gischen Fundamente nie nachträg-
dan görgül gereçten varsayýmsal olarak açýða lich aus dem empirischen Material
serilemeyecekleri, ama her zaman, üstelik hypothetisch erschlossen werden
können, daß sie vielmehr auch
daha görgül gereç toplanýrken bile “orada” dann immer schon »da« sind, wenn
olduklarý olgusu her zaman bilincimizde bu- empirisches Material auch nur
lunmalýdýr. Pozitif araþtýrmanýn bu temelleri gesammelt wird. Daß die positive
Forschung diese Fundamente nicht
görmemesi ve kendiliðinden-açýk saymasý sieht und für selbstverständlich
onlarýn temelde yatmadýklarýnýn ve pozitif hält, ist kein Beweis dafür, daß sie
nicht zum Grunde liegen und in
bilime ait herhangi bir savýn olabileceðinden
einem radikaleren Sinne proble-
daha kökensel bir anlamda belkili olmadýk- matisch sind, als es je eine These
larýnýn bir tanýtý deðildir.10 der positiven Wissenschaft sein
kann.10
*[Yoksunluk kipinde “yaþam” özel olarak oradaki-Varlýðýn 10
Aber Erschließung des Apriori ist
yaþamýndan soyutlanmýþ genelde yaþamý, yaþamýn bir a priori nicht »aprioristische« Konstruktion.
Durch E. Husserl haben wir wieder den
tanýmýný imler. Bkz. ayrýca s. [58].]
Sinn aller echten philosophischen
10
Ama ‘a priori’nin çýkarsanmasý bir “a priori” kurgulama »Empirie« nicht nur verstehen, sondern
deðildir. Edmund Husserl yoluyla yalnýzca bir kez daha tüm auch das hierfür notwendige Werkzeug
gerçek felsefi “görgücülüðün” anlamýný anlamakla kalmadýk, handhaben gelernt. Der »Apriorismus« ist
ama ayrýca onun için zorunlu olan aletleri kullanmayý da die Methode jeder wissenschaftlichen
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 85
Philosophie, die sich selbst versteht. Weil er öðrendik. “A prioricilik” kendi kendisini anlayan her
nichts mit Konstruktion zu tun hat, verlangt bilimsel felsefe için yöntemdir. Kurgulama ile hiçbir ilgisi
die Aprioriforschung die rechte Bereitung
olmadýðý için, a priori araþtýrma fenomenal alanlarýn doðru
des phänomenalen Bodens. Der nächste
Horizont, der für die Analytik des Daseins
olarak hazýrlanmýþ olmasýný ister. Oradaki-Varlýðýn analitiði
bereitgestellt werden muß, liegt in seiner için hazýrlanmasý gereken en yakýn çevren onun sýradan
durchschnittlichen Alltäglichkeit. gündelikliðinde yatar.
86 MARTIN HEIDEGGER
zu sein. Aber das ist nur Schein. Im gidilmesini destekliyor görünür. Ama bu yal-
Grunde ist solche überreiche
Kenntnis die Verführung zum Ver- nýzca görünüþtür. Temelde böyle aþýrý varsýl
kennen des eigentlichen Problems. bilgi asýl sorunun yanlýþ tanýnmasý için bir
Das synkretistische Allesvergleichen
ayartmadýr. Zamansal olarak tutarsýz bir genel
und Typisieren gibt nicht schon von
selbst echte Wesenserkenntnis. Die karþýlaþtýrma ve tipleme etkinliði özlerin ger-
Beherrschbarkeit des Mannigfal- çek bir bilgisini kendiliðinden vermeyecektir.
tigen in einer Tafel gewährleistet
nicht ein wirkliches Verständnis
Karmaþanýn bir tablo içinde denetim altýna
dessen, was da geordnet vorliegt. alýnmasý orada düzenlenmiþ olarak önümüzde
Das echte Prinzip der Ordnung hat yatan þeyin edimsel bir anlayýþýný saðlamaz.
seinen eigenen Sachgehalt, der
durch das Ordnen nie gefunden, Gerçek düzen ilkesinin kendi þey-içeriði vardýr
sondern in ihm schon vorausge- ki, düzenleme yoluyla bulunmaz, ama onda
setzt wird. So bedarf es für die Ord-
daha þimdiden varsayýlmýþtýr. Böylece dünya-
nung von Weltbildern der expli-
ziten Idee von Welt überhaupt. imgelerinin düzenleniþi genel olarak dünya
Und wenn »Welt« selbst ein Kon- üzerine belirtik bir düþünceyi gerektirir. Ve
stitutivum des Daseins ist, verlangt
die begriffliche Ausarbeitung des
“dünya”nýn kendisi oradaki-Varlýðýn bir bile-
Weltphänomens eine Einsicht in þeni ise, dünya-fenomenlerinin kavramsal
die Grundstrukturen des Daseins. olarak iþlenmesi oradaki-Varlýðýn temel yapý-
Die positiven Charakteristiken
und negativen Erwägungen dieses larý üzerine bir içgörüyü gerektirir.
Kapitels hatten den Zweck, das Ver- Bu bölümdeki olumlu nitelemeler ve
ständnis der Tendenz und Frage-
olumsuz irdelemeler aþaðýdaki yorumun eðili-
haltung der folgenden Interpreta-
tion in die rechte Bahn zu lenken. mine ve sorgulama tutumuna iliþkin anlayýþý
Zur Förderung der bestehenden doðru yola çevirme amacýný taþýyordu. Varolan
positiven Disziplinen kann Onto-
logie nur indirekt beitragen. Sie hat
pozitif disiplinlerin geliþtirilmesi için varlýk-
für sich selbst eine eigenständige bilim ancak dolaylý olarak katkýda bulunabilir.
Abzweckung, wenn anders über Kendi için baðýmsýz bir hedefi vardýr, üstelik
eine Kenntnisnahme von Seien-
dem hinaus die Frage nach dem varolan-þeylerin bir bilgisini kazanmanýn öte-
Sein der Stachel alles wissenschaft- sinde, Varlýk-sorusu tüm bilimsel arayýþýn
lichen Suchens ist.
dürtüsü olsa bile.
Zweites Kapitel
Ýkinci Bölüm
Das In-der-Welt-sein
Oradaki-Varlýðýn Temel Yapýsý überhaupt als
Olarak Genelde Grundverfassung des
Daseins
Dünyadaki-Varlýk
§ 12. Dünyadaki-Varlýðýn Genel Olarak Ýçinde- § 12. Die Vorzeichnung des In-der-
Welt-seins aus der Orientierung am
Varlýða Yönelimden Ön-Taslaðý In-Sein als solchem
88
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 89
vorgängiger Festhaltung des gan- den sýký sýkýya göz önünde tutarak incelersek,
zen Phänomens nachgehen, lassen
sich herausheben: þu noktalar öne çýkar:
1. Das »in der Welt«; in bezug auf 1. “Dünya-daki”; bu kýpý ile baðýntý içinde,
dieses Moment erwächst die Auf-
“dünya”nýn varlýkbilimsel yapýsýný sorgulama
gabe, der ontologischen Struktur
von »Welt« nachzufragen und die ve genel olarak dünyasallýk düþüncesini belirle-
Idee der Weltlichkeit als solcher zu me görevi geliþir (bkz. bu Kesimde Bölüm 3).
bestimmen (vgl. Kap. 3 d. Abschn.).
2. Das Seiende, das je in der Weise
2. Varolan-þey, ki her durumda dünyadaki-
des In-der-Welt-seins ist. Gesucht Varlýðýn yolunda vardýr. Onda “Kim?” soru-
wird mit ihm das, dem wir im sunda sorguladýðýmýz þey aranýr. Fenomeno-
»Wer?« nachfragen. In phänome-
nologischer Aufweisung soll zur lojik kanýtlamada* kimin oradaki-Varlýðýn
Bestimmung kommen, wer im sýradan gündelikliði kipinde olduðunun belir-
Modus der durchschnittlichen All-
lenmesi gerekir (bkz. bu Kesimde Bölüm 4).
täglichkeit des Daseins ist (vgl. Kap.
4 d. Abschn.). 3. Genel olarak içinde-Varlýk; ‘içinde-liðin’
3. Das In-Sein als solches; die kendisinin varlýkbilimsel yapýlanýþý saptana-
ontologische Konstitution der
Inheit selbst ist herauszustellen
caktýr (bkz. bu Kesimde Bölüm 5). Bu oluþ-
(vgl. Kap. 5 d. Abschn.). Jede He- turucu kýpýlardan birinin her öne çýkarýlýþý
bung des einen dieser Verfassungs- baþkalarýnýn da onunla birlikte öne çýkarýlýþýný
momente bedeutet die Mithebung
der anderen, das sagt: jeweilig ein
imler ki, o sýrada bütün fenomenin görülmesi
Sehen des ganzen Phänomens. Das demektir. Dünyadaki-Varlýk hiç kuþkusuz ora-
In-der-Welt-sein ist zwar eine a daki-Varlýðýn a priori zorunlu bir durumudur,
priori notwendige Verfassung des
Daseins, aber längst nicht ausreich-
ama onun Varlýðýný bütünüyle belirlemek için
end, um dessen Sein voll zu be- yeterli olmaktan çok uzaktýr. Öne çýkan bu üç
stimmen. Vor der thematischen fenomenin tematik tekil-çözümlemelerinden
Einzelanalyse der drei herausgeho-
benen Phänomene soll eine orien- önce, son deðinilen durum-kýpýsýnýn yönlen-
tierende Charakteristik des zuletzt dirici bir betimlemesinin araþtýrýlmasý gerekir.
genannten Verfassungsmomentes
Ýçinde-Varlýk ne demektir? Anlatýmý ilk ola-
versucht werden.
Was besagt In-Sein? Den Aus- rak “dünyadaki” içinde-Varlýða bütünleriz ve
druck ergänzen wir zunächst zu In- bu içinde-Varlýðý “...de Olma” olarak anlama
Sein »in der Welt« und sind
geneigt, dieses In-Sein zu verstehen
eðilimindeyizdir. Bu terim ile, týpký suyun
als [54] »Sein in ...«. Mit diesem bardak“ta,” giysinin dolap“ta” olmasý gibi, bir
Terminus wird die Seinsart eines baþkasýn“da” olan varolan-þeyin Varlýk-türü
Seienden genannt, das »in« einem
anderen ist wie das Wasser »im«
denmek istenir. “Ýçinde” ile uzay“da” uzamlý
Glas, das Kleid »im« Schrank. Wir iki varolan-þeyin bu uzaydaki yerleri açýsýndan
meinen mit dem »in« das Seins- birbirleri ile Varlýk-iliþkilerini demek isteriz. Su
verhältnis zweier »im« Raum aus-
gedehnter Seienden zueinander in
ve bardak, giysi ve dolap her ikisi de ayný yolda
bezug auf ihren Ort in diesem uzay“da” bir yer“de”dirler. Bu Varlýk-iliþkisi
Raum. Wasser und Glas, Kleid und geniþletilebilir, örneðin derslikteki sýra, üni-
Schrank sind beide in gleicher Weise
»im« Raum »an« einem Ort. Dieses versitedeki derslik, kentteki üniversite vb., ta
Seinsverhältnis läßt sich erweitern, ki “dünya-uzaydaki” sýraya dek. Birbirleri-
z. B.: Die Bank im Hörsaal, der
“içinde”-Varlýklarý böyle belirlenebilen bu
Hörsaal in der Universität, die Uni-
versität in der Stadt usw. bis zu: Die varolan-þeyler, dünyanýn “içersinde” yer alan
Bank »im Weltraum«. Diese Seien- Þeyler olarak, tümü de elönünde-Varlýðýn ayný
den, deren »In«-einandersein so be-
stimmt werden kann, haben alle *[Yeni yayýmlarda ‘kanýtlama’ :: ‘Aufweisung’ yerine ‘sergileme’
dieselbe Seinsart des Vorhanden- :: ‘Ausweisung.’]
90 MARTIN HEIDEGGER
anlamýnda kendine bakma demek de olabilir. gen, »ins Reine bringen«. Der Aus-
druck kann auch meinen: sich etwas
Dahasý, anlatýmý bir baþka tipik uygulamada besorgen im Sinne von »sich etwas
da kullanýrýz: ‘Giriþimin baþarýsýz olmasýndan verschaffen«. Ferner gebrauchen wir
den Ausdruck auch noch in einer
tasalanýyorum.’ Burada “tasa” ‘korkma’ gibi
charakteristischen Wendung: ich
birþey demektir. Bu ön-bilimsel, varlýksal besorge, daß das Unternehmen miß-
imlemler ile karþýtlýk içinde, “tasa” anlatýmý lingt. »Besorgen« meint hier so etwas
wie befürchten. Gegenüber diesen
aþaðýdaki araþtýrmada varlýkbilimsel terim vorwissenschaftlichen, ontischen
(bir varoluþsal) olarak kullanýlacak ve olanaklý Bedeutungen wird der Ausdruck
bir dünyadaki-Varlýðýn Varlýðýný belirtecektir. »Besorgen« in der vorliegenden Un-
tersuchung als ontologischer Termi-
Terim oradaki-Varlýk en yakýndan ve büyük nus (Existenzial) gebraucht als
ölçüde ekonomik ve “pratik” olduðu için Bezeichnung des Seins eines mög-
lichen In-der-Welt-seins. Der Titel ist
deðil, ama oradaki-Varlýðýn kendisinin Varlýðý
nicht deshalb gewählt, weil etwa das
kaygý olarak görülebilir kýlýnacaðý için seçilmiþ- Dasein zunächst und in großem Aus-
tir. Bu anlatým yine varlýkbilimsel yapý-kavramý maß ökonomisch und »praktisch«
ist, sondern weil das Sein des Daseins
olarak alýnacaktýr (bkz. bu Kesimde Bölüm selbst als Sorge sichtbar gemacht
6). Anlatýmýn varlýksal olarak her oradaki- werden soll. Dieser Ausdruck ist
Varlýkta bulunan “üzüntü,” “melankoli” ve wiederum als ontologischer Struk-
turbegriff zu fassen (vgl. Kap. 6 d.
“yaþam kaygýsý” ile hiçbir ilgisi yoktur. Bu tür Abschn.). Der Ausdruck hat nichts
þeylerin de varlýksal olarak týpký “kaygýsýzlýk” ve zu tun mit »Mühsal«, »Trübsinn«
und »Lebenssorge«, die ontisch in
“neþelilik” gibi olanaklý olmalarýnýn biricik
jedem Dasein vorfindlich sind. Der-
nedeni oradaki-Varlýðýn varlýkbilimsel olarak gleichen ist ontisch nur möglich
anlaþýldýðýnda kaygý olmasýdýr. Oradaki-Varlýða ebenso wie »Sorglosigkeit« und
»Heiterkeit«, weil Dasein ontologisch
özsel olarak dünyadaki-Varlýk ait olduðu için, verstanden Sorge ist. Weil zu Dasein
dünyaya doðru Varlýðý özsel olarak tasadýr. wesenhaft das In-der-Welt-sein
Ýçinde-Varlýk, söylenenlere göre, oradaki- gehört, ist sein Sein zur Welt wesen-
haft Besorgen.
Varlýðýn kimi zaman taþýyýp kimi zaman taþý- Das In-Sein ist nach dem Ge-
madýðý, onunla olabileceði gibi onsuz da ola- sagten keine »Eigenschaft«, die das
Dasein zuweilen hat, zuweilen auch
bileceði bir “özellik” deðildir. Ýnsanýn “olmasý”
nicht, ohne die es sein könnte so gut
ve sonra ek olarak arada bir edinebileceði wie mit ihr. Der Mensch »ist« nicht
“dünya”ya doðru bir Varlýk-iliþkisi taþýmasý söz und hat überdies noch ein Seins-
verhältnis zur »Welt«, die er sich
konusu deðildir. Oradaki-Varlýk hiçbir zaman gelegentlich zulegt. Dasein ist nie
“en yakýndan” bir bakýma içinde-Varlýktan »zunächst« ein gleichsam in-sein-
özgür olan ve zaman zaman dünyaya doðru freies Seiendes, das zuweilen die
Laune hat, eine »Beziehung« zur
bir “baðýntý” üstlenme eðilimi taþýyan bir varo- Welt aufzunehmen. Solches Auf-
lan-þey deðildir. Dünyaya doðru baðýntýlar nehmen von Beziehungen zur Welt
üstlenme ancak oradaki-Varlýk, dünyadaki- ist nur möglich, weil Dasein als In-
der-Welt-sein ist, wie es ist. Diese
Varlýk olarak, nasýlsa öyle olduðu için olanak- Seinsverfassung entsteht nicht erst
lýdýr. Bu Varlýk-durumu ilkin oradaki-Varlýk dadurch, daß außer dem Seienden
vom Charakter des Daseins noch
karakterindeki varolan-þeyin dýþýnda bir baþ-
anderes Seiendes vorhanden ist und
ka varolan-þeyin daha elönünde-bulunmasý ve mit diesem zusammentrifft. »Zusam-
onunla karþýlaþmasý yoluyla doðmaz. Bu baþka mentreffen« kann dieses andere
Seiende »mit« dem Dasein nur,
varolan-þey oradaki-Varlýk “ile” ancak genel
sofern es überhaupt innerhalb einer
olarak bir dünya içersinde kendini kendiliðin- Welt sich von ihm selbst her zu zeigen
den gösterebildiði düzeye dek “karþýlaþabilir.” vermag.
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 95
auf dem Wege einer ontologisch bilimsel olarak uygunsuz bir yorumlamanýn
unangemessenen Auslegung un-
sichtbar. Man kennt die Daseinsver- yolunda görülmez olur. Oradaki-Varlýðýn duru-
fassung jetzt nur noch — und zwar mu þimdi uygunsuz bir yorumlama tarafýndan
als etwas Selbstverständliches — in
damgalanmýþ olarak — ve dahasý kendili-
der Prägung durch die unange-
messene Auslegung. Dergestalt ðinden-açýk birþey olarak — ancak tanýnýr.
wird sie dann zum »evidenten« Böylece bu yolda bilgikuramý ya da “bilginin
Ausgangspunkt für die Probleme
der Erkenntnistheorie oder »Meta-
metafiziði” sorunlarý için “apaçýk” baþlangýç
physik der Erkenntnis«. Denn was noktasý olur. Çünkü bir “özne”nin bir “nesne”
ist selbstverständlicher, als daß sich ile (ve evrik olarak) baðýntýlý olmasýndan daha
ein »Subjekt« auf ein »Objekt«
bezieht und umgekehrt? Diese kendiliðinden-açýk ne vardýr? Bu “özne-nesne”
»Subjekt-Objekt-Beziehung« muß baðýntýsý varsayýlmalýdýr. Ama eðer varlýk-
vorausgesetzt werden. Das bleibt
bilimsel zorunluðu ve herþeyden önce varlýk-
aber eine — obzwar in ihrer Fakti-
zität unantastbare — doch gerade bilimsel anlamý karanlýkta býrakýlacak olursa,
deshalb recht verhängnisvolle olgusallýðýnda çiðnenemez olmasýna karþýn,
Voraussetzung, wenn ihre ontolo-
gische Notwendigkeit und vor
gene de bu nedenle tam olarak can sýkýcý bir
allem ihr ontologischer Sinn im varsayým olarak kalýr.
Dunkel gelassen werden. Dünyayý-bilme çoðunlukla ve dýþlayýcý ola-
Weil das Welterkennen zumeist
und ausschließlich das Phänomen rak içinde-Varlýk fenomenini bir örnek yolun-
des In-Seins exemplarisch vertritt da temsil etmiþ ve bunu yalnýzca bilgikuramý
und nicht nur für die Erkennt-
için yapmamýþ olduðu için — çünkü kýlgýsal
nistheorie — denn das praktische
Verhalten ist verstanden als das davranýþ kuramsal-“olmayan” ve “kuram-dýþý”
»nicht«- und »atheoretische« Ver- davranýþ olarak anlaþýlýr —, ve bilmenin bu
halten —, weil durch diesen Vor-
rang des Erkennens das Verständ-
önceliði yoluyla onun en öz Varlýk-türünü
nis seiner eigensten Seinsart anlayýþýmýz yanlýþ yola saptýrýldýðý için, dün-
mißleitet wird, soll das In-der-Welt- yadaki-Varlýðýn dünyayý-bilme açýsýndan daha
sein im Hinblick auf das Welter-
kennen noch schärfer herausge- da saðýn olarak sergilenmesi gerekir ve kendisi
stellt und es selbst als existenziale içinde-Varlýðýn varoluþsal “kipliði” olarak görü-
»Modalität« des In-Seins sichtbar
lebilir kýlýnmalýdýr.
gemacht werden.
§ 13. Die Exemplifizierung des In- § 13. Ýçinde-Varlýðýn Temellendirilmiþ Bir Kipte
Seins an einem fundierten Modus.
Das Welterkennen Örneklendirilmesi. Dünyayý-Bilme
Wenn das In-der-Welt-sein eine Eðer dünyadaki-Varlýk oradaki-Varlýðýn temel
Grundverfassung des Daseins ist,
darin es sich nicht nur überhaupt,
bir durumu ise, ve onda oradaki-Varlýk yalnýzca
sondern im Modus der Alltäglich- genel olarak deðil ama gündeliklik kipinde
keit vorzüglich bewegt, dann muß önde gelen bir yolda deviniyorsa, o zaman her
es auch immer schon ontisch er-
fahren sein. Ein totales Verhüllt-
zaman varlýksal olarak deneyimleniyor da
bleiben wäre unverständlich, olmalýdýr. Dünyadaki-Varlýðýn bütünüyle örtü-
zumal [60] das Dasein über ein lü kalmasý anlaþýlmaz olacaktýr, özellikle ora-
Seinsverständnis seiner selbst ver-
fügt, mag es noch so unbestimmt
daki-Varlýk kendi Varlýk-anlayýþýný elinin altýn-
fungieren. Sobald aber das »Phä- da bulduðu için, üstelik bu anlayýþ ne denli
nomen des Welterkennens« selbst belirsiz olarak iþlev görürse görsün. Ama “dün-
erfaßt wurde, geriet es auch schon
in eine »äußerliche«, formale yayý bilme fenomeni”nin kendisi ayrýmsanýr
Auslegung. Der Index dafür ist die ayrýmsanmaz, “dýþsal,” biçimsel bir yorumla-
98 MARTIN HEIDEGGER
madan geçer. Bunun göstergesi, henüz bugün heute noch übliche Ansetzung von
Erkennen als einer »Beziehung
de geleneksel olduðu gibi, bilmeyi “özne ve zwischen Subjekt und Objekt«, die
nesne arasýndaki bir baðýntý” olarak saptamak- so viel »Wahrheit« als Leerheit in
sich birgt. Subjekt und Objekt dec-
týr ki, kendi içinde ancak boþluk kadar “ger-
ken sich aber nicht etwa mit Dasein
çeklik” gizler. Ama özne ve nesne oradaki- und Welt.
Varlýk ve dünya ile çakýþmazlar. Selbst wenn es anginge, das In-
Sein ontologisch primär aus dem
Ýçinde-Varlýðý varlýkbilimsel olarak ve birin- erkennenden In-der-Welt-sein zu be-
cil olarak bilen bir dünyadaki-Varlýktan belir- stimmen, dann läge auch darin als
lemek söz konusu olsaydý bile, gene de yerine erste geforderte Aufgabe die phä-
nomenale Charakteristik des Er-
getirilecek ilk görev bilmenin dünyada ve kennens als eines Seins in und zur
dünyaya doðru bir Varlýk olarak fenomenal Welt. Wenn über dieses Seinsver-
hältnis reflektiert wird, ist zunächst
karakterini göstermek olurdu. Eðer bu Varlýk-
gegeben ein Seiendes, genannt
iliþkisi üzerine düþünülecek olursa, Doða denilen Natur, als das, was erkannt wird. An
bir varolan-þey bilinecek þey olarak en yakýn- diesem Seienden ist das Erkennen
selbst nicht anzutreffen. Wenn es
dan verilidir. Bu varolan-þeyde bilginin kendisi überhaupt »ist«, dann gehört es
ile karþýlaþýlmayacaktýr. Eðer bilme ne olursa einzig dem Seienden zu, das
olsun “varsa,” o zaman yalnýzca ve yalnýzca erkennt. Aber auch an diesem
Seienden, dem Menschending, ist
bilen varolan-þeye aittir. Ama bu varolan-þeyde, das Erkennen nicht vorhanden. In
insan-Þeyde bile bilmenin ‘elönünde-bulun- jedem Falle ist es nicht so äußerlich
feststellbar wie etwa leibliche
masý’ söz konusu deðildir. Her ne olursa olsun,
Eigenschaften. Sofern nun das
bilme söz gelimi bedensel özellikler gibi dýþsal Erkennen diesem Seienden zuge-
olarak ayrýmsanabilir birþey deðildir. Þimdi, hört, aber nicht äußerliche
Beschaffenheit ist, muß es »innen«
bilme bu varolan-þeye ait olduðu ve dýþsal bir sein. Je eindeutiger man nun
nitelik olmadýðý düzeye dek “içerde” olmalýdýr. festhält, daß das Erkennen zu-
Þimdi bilmenin en yakýndan ve aslýnda “içer- nächst und eigentlich »drinnen«
ist, ja überhaupt nichts von der
de” olduðu ve gerçekten de bütününde fiziksel Seinsart eines physischen und
ve ruhsal bir varolan-þeyin Varlýk-türü ile hiçbir psychischen Seienden hat, um so
voraussetzungsloser glaubt man in
ilgisinin olmadýðý ne denli ikircimsiz olarak
der Frage nach dem Wesen der
saptanýrsa, bilmenin özüne iliþkin soruda ve Erkenntnis und der Aufklärung des
özne ve nesne arasýndaki iliþkinin aydýnlatýlma- Verhältnisses zwischen Subjekt und
Objekt vorzugehen. Denn nun-
sýnda ilerleme yapýldýðýna o denli önyargýsýzca mehr erst kann ein Problem
inanýlýr. Çünkü ancak ondan sonra bir sorun, entstehen, die Frage nämlich: wie
yani þu soru doðabilir: Bu bilen özne kendi iç kommt dieses erkennende Subjekt
aus seiner inneren »Sphäre« hin-
“alan”ýndan çýkýp bir “baþka ve dýþ” alana nasýl aus in eine »andere und äußere«,
girebilir, nasýl olur da bilmenin bir nesnesi wie kann das Erkennen überhaupt
olabilir, ve sonunda öznenin nesneyi bir baþka einen Gegenstand haben, wie muß
der Gegenstand selbst gedacht wer-
alana sýçramayý göze almasý gerekmeksizin den, damit am Ende das Subjekt
bilmesi için nesnenin kendisi nasýl düþünül- ihn erkennt, ohne daß es den
Sprung in eine andere Sphäre zu
melidir? Ama bu baþlangýç ne denli deðiþik
wagen braucht? Bei diesem vielfach
biçimler alýrsa alsýn, bu bilen öznenin Varlýk- variierenden Ansatz unterbleibt
türüne iliþkin soru bütününde sorulmamýþ aber durchgängig die Frage nach
der Seinsart dieses erkennenden
kalýr, üstelik bu öznenin bilmesi ne zaman ele Subjekts, dessen Seinsweise man
alýnacak olsa onun Varlýk-yolunun daha þim- doch ständig unausgesprochen
diden sözü edilmeden tema edilmiþ olmasýna immer schon im Thema hat, wenn
SEIN UND ZEIT / VARLIK VE ZAMAN 99
über sein Erkennen gehandelt wird. karþýn. Hiç kuþkusuz zaman zaman öznenin
Zwar hört man jeweils die Versiche-
rung, das Innen und die »innere Ýçinin ve “iç alan”ýnýn kesinlikle bir “kutu”
Sphäre« des Subjekts sei gewiß nicht ya da “odacýk” gibi düþünülmediði inancasý
gedacht wie ein »Kasten« oder ein
iþitilir. Ama içkinliðin bilmeyi en yakýndan
»Gehäuse«. Was das »Innen« der Im-
manenz aber positiv bedeutet, darin içinde kapsayan “Ýç”inin olumlu olarak neyi
das Erkennen zunächst eingeschlos- imlediði ve bilmenin bu “içerdeki-Varlý-
sen ist, und wie der Seinscharakter
dieses »Innenseins« des Erkennens in
ðý”nýn Varlýk-karakterinin öznenin Varlýk-
der Seinsart des Subjekts gründet, türünde nasýl temellendiði sorulduðunda
darüber herrscht Schweigen. Wie im- egemen olan þey sessizliktir. Ama bu iç-alan
mer aber auch diese Innensphäre
ausgelegt werden mag, sofern nur die nasýl yorumlanýrsa yorumlansýn, yalnýzca
Frage gestellt wird, wie das Erkennen bilmenin ondan “dýþarýya” nasýl çýkýp “aþkýn-
aus ihr »hinaus« ge[61]lange und eine
lýk” kazandýðý sorulacak olursa, bu böyle
»Transzendenz« gewinne, kommt an
den Tag, daß man das Erkennen prob- bilmeceler soran bilmenin genel olarak nasýl
lematisch findet, ohne zuvor geklärt ve ne olduðu daha önceden açýklanmadýkça
zu haben, wie und was dieses Erken-
nen denn überhaupt sei, das solche
bilmenin belkili olarak bulunacaðý gün
Rätsel aufgibt. ýþýðýna çýkar.
In diesem Ansatz bleibt man blind Bu yaklaþýma baðlý kalýrsak, bilme feno-
gegenüber dem, was mit der vorläu-
figsten Thematisierung des Erkennt- meninin en geçici temalaþtýrýlmasýnda bile
nisphänomens schon unausdrücklich örtük olarak söylenenlere karþý kör kalýrýz:
mitgesagt wird: Erkennen ist ein
Bilme dünyadaki-Varlýk olarak oradaki-Var-
Seinsmodus des Daseins als In-der-
Welt-sein, es hat seine ontische Fun- lýðýn bir Varlýk-kipidir ve varlýksal temellen-
dierung in dieser Seinsverfassung. diriliþini bu Varlýk-durumunda bulur. Bilme-
Diesem Hinweis auf den phänome-
nalen Befund — Erkennen ist eine Seins-
nin dünyadaki-Varlýðýn bir Varlýk-türü olduðu
art des In-der-Welt-seins — möchte man biçimindeki fenomenal bulgunun öne sürül-
entgegenhalten: mit einer solchen mesine þöyle karþý çýkýlabilir: Bilmenin böyle
Interpretation des Erkennens wird
aber doch das Erkenntnisproblem bir yorumu ile bilgi sorunu yokedilir, çünkü
vernichtet; was soll denn noch gefragt eðer dünyaya ancak öznenin aþma ediminde
werden, wenn man voraussetzt, das
ulaþacak olan bilmenin daha þimdiden kendi
Erkennen sei schon bei seiner Welt,
die es doch erst im Transzendieren dünyasýnýn ortasýnda olduðu varsayýlýrsa ge-
des Subjekts erreichen soll? Davon riye sorulacak ne kalýr? Son formüle edilen
abgesehen, daß in der letztformulier-
ten Frage wieder der phänomenal
soruda fenomenal olarak kanýtlanmamýþ
unausgewiesene, konstruktive »Stand- kurgulayýcý “duruþ noktasý”nýn yine öne
punkt« zum Vorschein kommt, çýkmasýna bakýlmaksýzýn, bilme fenome-
welche Instanz entscheidet denn dar-
über, ob und in welchem Sinne ein Er-
ninin kendisinden ve bilenin Varlýk-türün-
kenntnisproblem bestehen soll, was den daha baþka herhangi bir bilgi sorunu-
anderes als das Phänomen des Erken- nun olup olmadýðý ve eðer varsa hangi anlamda
nens selbst und die Seinsart des Er-
kennenden? varolduðu üzerine hangi yetke karar vere-
Wenn wir jetzt darnach fragen, was cektir?
sich an dem phänomenalen Befund Þimdi bilmenin kendisine iliþkin feno-
des Erkennens selbst zeigt, dann ist
festzuhalten, daß das Erkennen selbst menal bulguda kendini neyin gösterdiðini
vorgängig gründet in einem Schon- sorarsak, bilmenin kendisinin önceden ora-
sein-bei-der-Welt, als welches das Sein
daki-Varlýðýn Varlýðýnýn özsel bileþeni olarak
von Dasein wesenhaft konstituiert.
Dieses Schon-sein-bei ist zunächst bir ‘daha-þimdiden-dünya-ortasýnda-Varlýk’ta
nicht lediglich ein starres Begaffen temellendiði saptanýr. Bu ‘daha-þimdiden-
100 MARTIN HEIDEGGER
einem begegnenden Seienden der durumda daha þimdiden açýða çýkarýlmýþ bir
je schon entdeckten Welt. Und das
bestimmende Sichaufhalten bei dünyaya ait olan varolan-þeylerin ortasýnda
dem zu erkennenden Seienden ist daha þimdiden “dýþarýda”dýr. Ve bilinecek olan
nicht etwa ein Verlassen der inne-
varolan-þeyin ortasýnda onu belirleyerek kalýþ
ren Sphäre, sondern auch in die-
sem »Draußen-sein« beim Gegen- iç alanýn býrakýlýþý gibi birþey deðildir; tersine,
stand ist das Dasein im rechtver- nesnenin ortasýnda bu “dýþarýdaki-Varlýk”ta
standenen Sinne »drinnen«, d. h.
es selbst ist es als In-der-Welt-sein,
bile oradaki-Varlýk doðru anlaþýlan anlamda
das erkennt. Und wiederum, das “içerde”dir, e.d. bilen dünyadaki-Varlýk olarak
Vernehmen des Erkannten ist kendisi ‘içersi’dir. Ve yine, bilinenin algýlan-
nicht ein Zurückkehren des erfas-
senden Hinausgehens mit der ge- masý ayrýmsamak için dýþarý çýkanýn ele geçir-
wonnenen Beute in das »Gehäuse« diði yaðma ile birlikte bilincin “odacýðýna” bir
des Bewußtseins, sondern auch im
geri dönüþü deðildir; tersine, algýlama, koruma
Vernehmen, Bewahren und Be-
halten bleibt das erkennende ve saklý tutmada bile bilen oradaki-Varlýk
Dasein als Dasein draußen. Im »blo- oradaki-Varlýk olarak dýþarda kalýr. Varolan-
ßen« Wissen um einen Seinszu-
sammenhang des Seienden, im
þeylerin bir Varlýk baðlantýsýnýn “yalnýzca”
»nur« Vorstellen seiner, im »ledig- bilinmesinde, onlarýn “salt” tasarýmlanma-
lich« daran »denken« bin ich nicht larýnda, “yalnýzca” üzerlerine “düþünmede”
weniger beim Seienden draußen in
der Welt als bei einem originären onlarýn kökensel bir ayrýmsanmasýnda olduðun-
Erfassen. Selbst das Vergessen von dan daha az olmamak üzere onlarýn ortasýnda
etwas, in dem scheinbar jede Seins-
dýþarýda dünyadayýmdýr. Giderek onda görü-
beziehung zu dem vormals Er-
kannten ausgelöscht ist, muß als nürde daha önce bilinene doðru her Varlýk-
eine Modifikation des ursprünglichen baðýntýsýnýn çözülmüþ olduðu birþeyin unutul-
ln-Sein begriffen werden, in glei-
cher Weise alle Tauschung und
masý bile kökensel içinde-Varlýðýn bir deðiþkisi
jeder Irrtum. olarak kavranmalýdýr, ve bu her aldanmaca ve
Der aufgezeigte Fundierungs- her yanýlgý için böyledir.
zusammenhang der für das Welt-
erkennen konstitutiven Modi des Dünyadaki-Varlýðýn dünyayý bilmenin oluþ-
In-der-Welt-seins macht deutlich: turucu kipleri için gösterilmiþ olan temel-
im Erkennen gewinnt das Dasein
lendirme-baðlantýsý þunu açýða çýkarýr: Bilme-
einen neuen Seinsstand zu der im
Dasein je schon entdeckten Welt. de oradaki-Varlýk onun kendisinde daha þim-
Diese neue Seinsmöglichkeit kann diden açýða çýkarýlmýþ olan dünyaya doðru yeni
sich eigenständig ausbilden, zur
Aufgabe werden und als Wissen-
bir Varlýk-duruþu kazanýr. Bu yeni Varlýk-olanaðý
schaft die Führung übernehmen kendini baðýmsýz olarak geliþtirebilir, bir görev
für das In-der-Welt-sein. Das olabilir ve bilim olarak dünyadaki-Varlýk için
Erkennen schafft aber weder aller-
erst ein »commercium« des Sub- önderlik üstlenebilir. Ama bilme ne ilk kez
jekts mit einer Welt, noch entsteht özne ve bir dünya arasýnda bir “commercium”
dieses aus einer Einwirkung der
yaratýr, ne de bu dünyanýn bir özne üzerindeki
Welt auf ein Subjekt. Erkennen ist
ein im In-der-Welt-sein fundierter etkisinden doðar. Bilme dünyadaki-Varlýkta
Modus des Daseins. Daher verlangt temellendirilmiþ bir oradaki-Varlýk kipidir.
das In-der-Welt-sein als Grundver-
fassung eine vorgängige Interpreta-
Buna göre dünyadaki-Varlýk temel durum
tion. [63] olarak bir ön yorumlanma istemindedir.
Üçüncü Bölüm Drittes Kapitel
Die Weltlichkeit der Welt
Dünyanın Dünyasallığı
§14. Genel Olarak Dünyanın Dünyasallığı § M. Die Idee der Wdllichbeil der Well
überhaupt
Düşüncesi
Dünyadaki-Varlığın ilkin yapısal kıpı olarak Das In-der-Welt-sein soll zuerst hin
sich tlic h des S tru k tu rm o m en ts
“dünya” açısından görülebilir kılınması gere »Weh« sichtbar gem acht w erden.
kir. Bu görevin yerine getirilmesi kolay ve Die B ew erkstelligung d ieser Auf
öylesine sıradan görünür ki, her zaman bir gabe scheint leicht und so trivial zu
sein, da 15 m au im m er noch glaubt,
yana bırakılabileceğine inanılır. “Dünya”yı sich ih re r entschlagen zu d ü rfen .
fenomen olarak betimlemek n e demek olabi Was kaim es besagen, »die Welt« als
P h än o m e n b esch reib en ? Sehen
lir? Dünya içersinde “varolan-şeyler”de ken lassen, was sich au »Seiendem «
dini göstereni görülmeye bırakmak dernektir. innerhalb der Well zeigt. D er erste
Burada ilk adını dünya“da” var olan şeylerin Schrill ist dabei ein e A ufzählung
von solchem, was es »in« d er Welt
bir sıralanmasıdır: Evler, ağaçlar, insanlar, gibt: H äuser, b äu m e, M enschen,
dağlar, yıldızlar. Bu varolan-şeylerin “görül Berge, G estirne. Wir k ö n n en tlas
melerini” betimleyebiliriz ve onlarda ve onlarla »Aussehen« dieses Seienden abschib
drrn und die Vorkommnisse an und
birlikte yer alan şeylerin bir hesabını vere mit ihm erzählen. Das b leib t ab er
biliriz. Ama bu açıkça ön-fenomenal bir “iş” offensichtlich ein vorphänom ono-
logischos »Geschäft«, das phänom e
olarak kalır ki, fenomen olojik olarak bütü nologisch überhaupt nicht relevant
nünde ilgili olmayabilir. Betimleme varolan- sein kann. Die Beschreibung bleibt
şeylere sarılıp kalır. Varlıksaldır. Ama aranan am Seienden haften. Sie ist outiseh.
Gesucht, wird aber doch das Sein.
ise Varlıktır. Fenomen olojik anlamda “feno »P h än o m en « im p h än o m e n o lo
men” biçimsel olarak kendini Varlık ve Varlık- g isch e n S in n e w urde form al
yapısı olarak gösteren şey olarak belirlen bestimmt als das, was sich als Sein
und Seinsslruktur zeigt,
miştir. Die »Welt« phänom enologisch
“Dünya”yı fenomen olojik olarak betimle Ixschreilx'ti wird demnach Ix •sagen:
das Sein des innerhalb der Welt vor
mek buna göre şu demektir: Dünya içersinde
h andenen Seienden auf'weiscu und
bulunan varolan-şeylerin Varlığını sergilemek begrifllirh-kategoria) fixieren. Das
ve kavramsal-kategorisel olarak saptamak. Seiende innerhalb d er Welt sind die
D inge, N alu rd in g c u n d »vvertbe-
Dünya içersinde varolan-şeyler Şeyler, Doğa- haftete« Dinge. Deren Dinglichkeit
Şeyleri ve “değer-yü klü” Şeylerdir. Şeylikleri wird Problem: und sofern sich die
sorun olur; ve değer-yüklü Şeylerin Şeylikle Dinglichkeit d er letzteren au f d er
N aiurdiugliehkcii aulbam . ist tlas
rinin Doğa-Şeyliği üzerine yapılaşmış olduğu Sein der N alurdingc, die N atur als
düzeye dek, Doğa-Şeylerinin Varlığı, genel s o h lte , das p rim äre T hem a. D er
olarak Doğa birincil temadır. Doğa-Şeylerinin , alles fu n d ie ren d e Seiuscharakter
d er Naturdinge, d er Substanzen, ist
tözlerin herşeyi temellendiren Varlık-karak- dieSuljsiauzialitäl. Was macht ihren
teri tözselliktir. Bunun varlıkbilimsel anlamını o n to lo g isch en S in n aus? Damit
h a b e n wir d ie U n tersu ch u n g in ııe oluşturur? Bununla araştırmamızı ikircim-
eine eindeutige Eragerichtimg ge
bracht.
siz bir sorgulama yönüne getirmiş oluruz.
Aber tragen wir hierbei onto Ama burada varlıkbilimsel olarak “Düıı-
logisch nach d er »Welt«? Die ge ya”ya ilişkin bir soru mu soruyoruz? Belirtilmiş
k e n n z e ic h n e te P ro b lem atik ist.
ohne Zweitel ontologisch. Allein olan sorunsal İliç kuşkusuz varlıkbilimseldir.
wenn ihr sellwt die reinste Expli Ama kendisi Doğanın Varlığının eıı arı açım
kation des Seins der Natur gelingt,
in Anmessung au die U rundaus-
lamasını başaracak olsa bile, ve bunu bu varo-
sagcn, tlie in der m athem atischen laıı-şey üzerine matematiksel doğa-bilimiııde
N aturw issenschaft ü b e r dieses verilen temel önermelerle uyum içinde yapsa
S eiende gegeben w erden, diese
O ntologie H ilft nie au f das Phä
da, bu varlıkbiliııı hiçbir zaman fenom en
nom en »Welt«. Natur ist sollst ein “dünya”ya ulaşamayacaktır. Doğanın kendisi
Seiendes, das innerhalb d er Welt bir varolaıı-şeydir ki, onunla dünya içersinde
begegnet m ul au f verschiedenen
W egen u n d S tufen e n td e c k b a r karşılaşılır ve değişik yollarda ve basamaklarda
wird. açığa çıkarılabilir.
Sollen wir uns dem nach zuvor
Buna göre ilk olarak oradaki-Varlığııı en
an das S eiende halten, bei dem
sich das Dasein zunächst und zu yakından ve çoğunlukla onlarda kaldığı varo-
meist authäh, au die »weribehaf- lan-şeylere, “değer-yüklü” Şeylere mi sarıl
leten« D inge? Z eigen n ic h t sie
»eigentich« die Welt, in d er wir
malıyız? Bunlar “aslında” içinde yaşadığımız
leben? Viell64Jleichl zeigen sie in dünyayı göstermezler mi? Belki de gerçekte
d er Tat so etwas wie »Weh« ein “dünya” gibi birşeyi dalıa derinden gösterirler.
dringlicher. Diese Dinge sind aln-r
doch auch Seiendes »innerhalb« Ama gene de bu Şeyler de dünya “içersinde”
tler Weh. varolaıı-şeylerdir.
Weder die oh tische Abschildernng
des innerweltlichen Seienden, noch die
Ne dünya-içinde varolaıı-şeylerin vaıiıksal
ontologische Interpretation des Seins betimlemesi, ne de bu varolan-şeylerin Varlıklarının
dieses Seienden ließen als solche a u f varlıkbiliııısel yorumu böyle olarak fenomen “dün-
das Phänomen »Well». In b eid en
Z ugangsarton zum »objektiven
ya”ya ulaşabilir. “Nesnel Varlığa” her iki giriş
Sein« ist schon und zwar in ver türünde de daha şimdiden ve hiç kuşkusuz
schiedener Weise »Well« »voraus değişik yollarda “dünya” “varsayılmıştır.”
gesetzt«.
Kann am E nde »Welt« ü b e r Sonunda genel olarak “düııya”ya sözü edi
haupt nicht als Bestim m ung des len varolaıı-şeyiıı belirlenimi olarak sesleııile-
g e n a n n te n S eie n d en angespro-
eheu w erden? Wir n eu n e n aber
nıez 111i? Gene de bu varolan-şeye ‘diiııya-
doch dieses Seieude innerweltlich. içiııde’ deriz. Sakın “dünya” oradaki-Varlığııı
Ist »Well« gar ein Seiuscharakter bir Varlık-karakteıi olmasın? Ve o zaman her
des Daseins? U nd hat d au n »zu
nächst« jedes Dasein seine Well?
oradaki-Varlığııı “en yakından” kendi dünyası
Wird so »Welt« nicht etwas »Sul>- ıııı vardır? Böylece “dünya” “öznel birşey”
jektives«? Wie soll denn noch eine olmaz ıııı? Aıııa o zaman gene de “içinde”
»gemeinsame« Welt möglich sein,
»in« d er wir doch sind? Und wenn olduğumuz “ortak” bir dünya nasıl olanaklı
die frage nach d er »Welt« gestellt olacaktır? Ve “düııya”ya ilişkin soru sorul
wird, welche Welt ist gem eint? duğunda, denmek istenen hangi dünyadır? Ne
Weder diese noch jene, sondern die
Weltlichkeit von Welt überhaupt. Auf ortak dünya ne de öznel dünya, ama genelde
welchem Wege «reifen wir dieses dünyanın dünyasallığı. Bu fenomen ile hangi
Phänom en au?
»Weltlichkeit« ist ein o ntolo
yolda karşılaşırız?
gischer B egriff u n d m e in t die “Düııyasallık” varlıkbiliııısel bir kavramdır
S truktur eines konstitutiven Mo- ve Dünyadaki-Varlığııı oluşturucu bir kıpısının
104 mAKTIN incinmem
zugleich die unsere isi. Das je be- yaşadıkları ve aynı zamanda bizim dünyamız
sorgle Werk isi n ic h t n u r in der
häuslichen Welt der Werkstatt etwa olan dünya ile karşılaşılır. Tasa edilen her iş
zuhanden, sondern in d er öffent yalnızca işyerinin ev dünyasında değil, aıııa
lichen Welt. Mit dieser ist die Uimoeit- kamu dünyasında da elaltıııda-bulııımr. Bu
Mrt/wr entdeckt u n djedem zugäng
lich . In den W egen, S traßen, kamusal dıiııyaile birlikte çeme-doğa açığa çıka
lhückcu, G ctauidcn ist durch das rılır ve herkes için erişilebilirdir. Caddelerde,
besorgen die Natur in İKStiıumter
Richtung entdeckt. Ein gedeckter
sokaklarda, köprülerde, yapılarda tasa yoluyla
b ah u sle ig trägt dem U nw etter Doğa belirli bir yönde açığa çıkarılır. Ortiilü
R echnung, d ie ö ffen tlich e n b e bir peron kötü havayı dikkate alır; kanıtı ışık
leu ch tu n g sau lag en d e r D unkel
heit. d. h. dem spezifischen Wech
landırmaları karanlığı, e.d. gün ışığının bulu
sel d er Au- und Abwesenheit der nuşundaki ya da bulunmayışındaki, “güneşin
•shelie, dem »Stand tler Son
koııumu”ııdaki kendine özgü değişimleri dik
ne«. In den U hren ist je einer lx*-
slim m len Konstellation im W'elt- kate alır. Saatte evreıı-dizgesiııdeki belirli bir
stslem Rechmmg getragen. Wenn yıldız kümesi dikkate alınır. Saate baktığı
wir au f die U h rsehen, m achen wir
u n au sd rü ck lich G ebrauch vom
mızda, örtük olarak “güneşin konum unu”
»Stand d er Sonne«, darnach die kullanırız ki, zaman ölçümünün resmi gök-
am tliche astronom ische Regelung biliınsel düzenlem esi 011a göre yapılır. E11
tler Zeitmessung ausgeführt wird.
Im G ebrauch des zunächst und
yakından ve göze çarpmadan elaltıııda-bulu-
unauffällig zuhaudeuen Uhrzeugs nan saat-gereciıı kullanım ında çevre-doğa
ist die Umweltnatur milzuhandcu. onunla birlikte elaltında-buluııur. E11 yakın
Es g e h ö rt zum Wesen d e r Ent-
deckuugsfunktum des jeweiligen daki iş-dünyasıııa o sıradaki tasalı soğrulmaımı
b eso rg e n d e n A ufgehens in d er bir açığa çıkarma işlevi aittir; her durumda, o
nächsten W'erkwelt, daß je nach der
Art des A ufgehens d arin das im
dünyaya soğrulmamıı türüne göre, işte — e.d.
Werk, tl. h. schien konstitutiven 011un oluşturucu göndermelerinde — onunla
Verweisungen, m it beigebrachte birlikte getirilen düııya-içiııde varolaıı-şeyleriıı
inuerwchliche Seiende in verschie
d enen G raden d er Ausdrücklich
değişik belirtiklik derecelerinde ve içlerine sağ
keil, iti verschiedener Weite des görülü işlemenin değişik düzeylerinde açığa
umsichtigen Vordringens entdeck çıkarılabilir kalmaları bu işlevin özüne aittir.
bar bleibt.
Die Seinsart dieses Seienden ist Bu varolaıı-şeyleriıı Varlık-türü elaltıııda-
die Zuhandeuhei«. Sie d a rf jedoch bulunuştur. Ama bu gene de salt ayrıınsama-
nicht als bloßer A uffassungscha
rakter verstanden werden, als w il
karakleri olarak anlaşılamaz, sanki en yakından
den dem zunächst b egegnenden karşılaşılan “varolaıı-şeyler”e böyle “yanlar”
»Seienden« so lch e »Aspekte« konuşmada yükleniyorum® gibi, ya da sanki en
aufgeredet, als würde ein zunächst
an sich vorhandener W rltstoff in
yakından kendinde elöııünde-bulunaıı bir
dieser W'eise »subjektiv gefärbt«. düııya-gereci bu yolda “öznel olarak reııklen-
Eine so gerichtete Interpretation
diriliyormuş” gibi. Böyle yönlendirilmiş bir
übersieht, daß hierfür das Seiende
zuvor als pures V orhandenes ver yorum bu durumda varolaıı-şeyleriıı önceden
standen und entdeckt sein und in salt elöııünde-bulunaıı şeyler olarak anlaşılma
tler folgt* des entdeckenden und
a n e ig n e n d e u U m gangs m it d e r
ları ve açığa çıkarılmaları gerektiğini ve “dünya”
»WVlt« V orrang und R ührung ile açığa çıkarıcı ve ediııdiıici işgörmeler dizi
h ab e n m üßte. Das w iderstreitet sinde öncelik ve öncülük taşımaları gerektiğini
a b e r schon dem o n to lo g isch en
Sinn des E rkennern , das wir als gözden kaçırır. Ama bu daha şimdiden bilme
fundierten Modus des In-dcr-Wclt- nin düııyadaki-Varlığm temellendirilmiş bir kipi
seins aufgezeigt h ab en . Dieses
olarak sergilediğimiz varlıkbilimscl anlamı ile
çelişir. ‘Ancak’ elöııüııde-buluııaııııı ortaya dringi. erst über das iııı besorgen
Z u lıan d eııe /.ur F reileg u n g des
serilmesi için, bilme tasada elaltında-bnlu- n u r noch V orhandenen vor. /» -
naıun ötesine geçer. Elaltında-bulunuy '‘kendinde” handenheil ist die onlologisch-kate-
gonale Bestimmung von Seiendem,
olduğu gibi alınan varolan-şeyin varlıkbilimsel- wie es »an sieh« ist. Aber Zuhan-
kalegorisel belirlenimidir. Ama elaltmda-bulunan dencs »gibt, es« doch n u r auf dem
gene de yalnızca elönünde-bnlnııamn teme ('»runde von V orhandenem . Folgt
alxT — diese Fliese einmal znge-
linde “vardır.” Ama — bu sav bir kez kabul edi stan d e n — hieraus, daO Zuhan-
lir edilmez — bundan elaltında-bulunuşun d e u h e il ontologisch in Vorhan-
varlıkbilimsel olarak elönünde-bulunuşta te deuheii fundiert, ist? [72]
Aber m ag auch in d er weiter-
mellendiği sonucu çıkar ıııı? drin g en d en ontologischen Inter
Ama daha ileri varlıkbilimsel yorum da pretatio n die Zuhnudenheil sich
als Seiusart des iunerwelllich zu
elaltında-bıılunuş dünya içersinde en yakından
nächst entd eck ten Seienden be
açığa çıkarılan varolan-şeylerin Varlık-türü währen, mag sogar ihre l Irsprüug-
olarak doğallansa bile, ve giderek arı elöııüıı- lichkeit geg en ü lx r d er puren Vor-
haudenheit sich erweisen lassen —
de-bulımuş karşısında kökeııselliği belgitleııe- ist d en n mit dem bislang Fxplizier-
bilse bile, şimdiye kadar açımlanan şeylerle ten das G eringste Tür das ontolo
dünya-feııomeninin varlıkbilimsel anlayışı için gische Verständnis des Weltphä-
uom ens gewonnen? Welt haben
en küçük birşey kazanılmış olur mu? Ama bu wir bei der Interp retatio n dieses
düııya-içiııde varolan-şeylerin yorumunda dün iunerwelllich S eienden doch im
m e r schon »vorausgesetzt«. Die
yayı her zaman “varsaydık.” Bu varolan-şeylerin
Zusam men! iigung dieses Seien
biraraya getirilmesi gene de toplamları olarak d en ergibt doch nicht als die Sum
“dünya” gibi birşeyi vermez. Genel olarak bu m e so etwas wie »Well«. F ührt
d en n überhaupt vom Sein dieses
varolan-şeylerin Varlığı dünya fenom enini Seienden ein Weg zur Aufweisuug
sergilemenin bir yoluna götürür ıııü ? 1 des W eltphanom eus?1
Dünyanın kendisi bir diiııya-içinde varolaıı-şey Welt ist selbst nich t cin im ıer-
welllich Seiendes, und doch be
değildir, ve gene de bu varolan-şeyleri öylesine
stim mt sie dieses Seiende so sehr,
belirler ki, bunlar ancak bir dünya “olduğu” dal.» es n u r b eg e g n en u n d e n t
düzeye dek kendilerini karşılaşılan ve açığa decktes Seiendes in seinem Sein
sich zeigen kann, sofern es Welt
çıkarılmış vaı olaıı-şeyler olarak Varlıkları için »gibt«. Aber wie »gibt es« Weh?
de gösterebilirler. Ama dünya nasıl “vardır”? Weun das Dasein ontisch durch
Eğer oradaki-Varlık varlıksal olarak düııyadaki- das In-der-Welt-seiu konstituiert ist
und zu seinem Sein eİK-nso wesen-
Varlık yoluyla oluşturulmuşsa ve Varlığına eşit lia.lt ein Seinsvcrstäudnis seiues
ölçüde özsel olarak kendi ‘Keııdi’siniıı bir SelİKt gehört, m ag es noch so un
Varlık-aıılayışı aitse, bu anlayış ne denli belir bestimmt sein, hat es d an n nicht
ein Verständnis von Welt, ein vor-
lenmişiz olursaolsım, oradaki-Varlığııı dünyaya o n to lo g isch es V erständnis, das
ilişkin bir anlayışı, İliç kuşkusuz belirtik varlık- zwar expliziter ontologischer F.in-
bilimsel içgöriilerden yoksun olan ve olabilen 'I ) ( T V erl'. tla ı l İK i ı ı r ı k c ii. d a ß e r d i e
U m w e lla n a h s r und ü lie i h a u p i d ie
■Yazar belirtebilir ki çevre çözümlemesi ve genel olarak oradaki- » t l n m e n e ı ı i i k d e ı •F aktizität-« d e s D a s e in s
Varlığııı “O lgusalhğm ın U erm eneutiği” HHÜ-20 ktş yarıyılından bu s e i t d e m VV. S. lS IJ tl /20 w i e d e r h o l t in
yana derslerinde yineleyerek sunulmuştur. s e i n e n Y n i l e s u n g e n m i l g e te ill h a t.
sichlcn en tb e h rt m ul e n tb e h re n bir ön-varlikbilimsel anlayışı yok mudur?
kimn? Zeigt sielt für das Ijcsorgen-
de In-der-Weh-scin mit dein inner-
Düuya-içiııde karşılaşılan varolan-şeyler ile,
weltlieh begegnenden Seienden, d. e.d. bunların düuya-içindelikleri ile, tasalı
li. dessen Innerweltlichkcil, nicht so dünyadaki-Varlık için dünya gibi birşey ken
etwas wie Weh? Koninit dieses Phä
nom en n ic h t in eiuen vorphäno- dini göstermez ıııi? Bu fenomen bir öıı-feııo-
menologischen Blick, stein es nicht menolojik bakışın altına girmez mi, ve tematik
sch o n im m er in einen» solchen,
ohne eine thematisch ontologische
olarak varlıkbilimsel bir yorum istemeksizin
Interpretation zu fordern? Hat das her zaman daha şimdiden böyle bir bakışın
D asein selbst im U m kreis seines altında durmaz mı? Oradaki-Varlığın kendisi,
besorgenden A ulgehens lx*i dem
. znhandenen Zeug eine Seinsmög
elalüııda-bulınıaıı gerece tasalı soğrulmasııım
lichkeit, in der ihm w//dem liesoig- alanında iken, bir Varlık-olaııağı taşır mı, ve
teu innerweltlichcn Seienden in ge bunda tasalandığı düuya-içiııde varolaıı-şeyler
wisser Weise dessen W eltlichkeit
aufleuchlet? ile onun için belli bir yolda bunların diiıı-
Wenn sich solche Seinsinögiich- yasallıkları aydınlatılır mı?
keilcn des Daseins in nerhalb des
besorgenden Umgangs aufzeigen
Eğer oradaki-Varlığın böyle Varlık-ola-
lassen, daun öffnet sich eiu Weg, nakları tasalı işgörıııeleriıı içersinde göste
dem so aufleuehtenden Phänom en rilebilirse, o zaıııaıı böyle aydınlatılmış feno
nachzugehen und zu versuchen, es
gleichsam zu »stellen* u n d au f
meni incelemek ve onu bir bakıma “yatırmak”
seine an ihm sich zeigenden Struk ve kendilerini onda gösteren yapılar üzerine
turen zu liel'rageu. [731 sorgulama yapmaya çalışmak için bir yol açılır.
Zur A lltäglichkeit des In-der-
Wcll-scius gehören Modi des Besor- Düııyadaki-Varlığuı gündelikliğine belli
geus, die das besorgte Seiende so tasa kipleri aittir; bunlar tasa edilen varolaıı-
b eg e g n en lassen, dal» d ab e i die
Weltmäliigkeit des Innerw ehlicheu
şeyleri öyle bir yolda karşılaşıluıaya bırakırlar
zum Vorschein kommt. Das nächs- ki, düuya-içiııde olanın dünyasal karakteri
tzuhandenc Seiende kann İm Besor öne çıkar. Tasada en yakından elallıııda-bulu-
gen als unverw endbar, als nicht
zugerichtet für seine bestim m te
nan varolaıı-şcy ile kullanışsız olarak, belirli
Verwendung angetroffen werden. kullanımına hazırlanmamış olarak karşılaşıla
Werkzeug stellt sich als beschädigt bilir. Alet zarar görmüş olabilir, ya da ‘hanı
h e ra u s , das M aterial als u n g e
eignet. Zeug ist hie rb ei in jed em gereç’ uygunsuz çıkabilir. Gereç burada her
P alle z u h a n d e n . Was a b e r die durum da elaltmda-bıılıınur. Ama kullanış-
U nverw endbarkeit en td eck t, ist
sızlığı açığa çıkaran şey oııa bakarak özellik
nicht das h iu seh e n d e Poststellen
von F Jgenschaflen, s o n d e rn die lerinin saptanması değil, onu kullanan işgör-
Umsicht des gebrauchenden Um ıııedeki sağgörüdür. Kullaııışsızlığın böyle bir
gangs. ln solchem Kutdecken der
U nverw endbarkeit fällt das Zeug
açığa çıkarılışında gereç göze-çarpar olur.
auf. Das Auffallen gib t das zu- Göze-çmpma elaltmda-bulunan gereci belli bir
h au d e n e Zeug in ein e r gewissen elaltmda-bulımmayış içinde sunar. Ama bunda
U nzuhaudeuheil. Darin liegt al»er:
das U nbrauchbare liegt n u r da, —
kullanışsız olanın yalnızca orada yattığı, ken
es zeigt sich als Zeugding, das so dini bir gereç-Şey olarak gösterdiği imlenir ki,
u n d so a u ssieh t u n d in se in e r şöyle ya da böyle görünür ve elahında-bulıı-
Z uhandenheil als so aussehendes
ständig auch vorhanden war. Die ııuşunda öyle görünürken sürekli olarak o
p u re V orhaudenheil m ehlet sich denli de elöııüııde-buhuıan olmuştur. Arı el-
am Zeug, um sich jed och wieder in önüııde-buluımş kendini gereçte duyurur,
die Zuhaudcnheil des Besorgten, d.
h. tles in der W iederinstandsetzung ama yine kendini tasa edilen şeyin, e.d. ona
B efindlichen, zurückzuziehen. nm a alınan şeyin elaltında-buluımşıına geri
116 M ARTIN HEIDEGGER
§ 1 7 . Gönderine ve imler
§17. Venoeisung und Zeichen
It. Die Ablıebnng dey, \ imiyse der 11. Diinyasaflik Çözümlemesinin Desrarlesin
VIelliiehheil gegen die Interpretation Dünya Yorumuna Karşı One Çıkarılması
der Weil bei Dest al les
19. “Dünya”nm Res Kxtensa Olarak § 19. Die liest itinim Hg der »Weh« ah
Belirlenimi res extensa
Descartes res cogilans olarak “ego cogilo”yu “res Descartes ım ierseheidel das »ego
corporea”dan ayırdeder. Bu ayrım gelecekte cogilo« als res cogilans von der »res
corporea«. Diese U nterscheidung
varlıkbilimsel olarak “Doğa ve Tiıı” ayrımı beslimmi künftig ontologisch die
olarak belirlenecektir. Bu karşıtlık varlıksal von » N atu r u n d G eist«. D ieser
Gegensatz mag oulisch in noch so
olarak ne denli büyük bir içerik tıirlülüğü ile vielen inhaltlichen Abwandlungen
saptanmış olursa olsun, varlıkbilimsel temel fixiert w erden, die U ngeklärtheit
lerindeki, giderek karşıtlığın yanlarının kendi seiner ontologischen Fundam ente
u n d d ie d e r G eg eu saizg lied er
lerindeki duruluk yoksunluğu en yakın kök selbst hat ihre nächste Wurzel in
lerini Descartes tarafından yapılan ayrımda d e r von Descartes v o llzogenen
bulur. Bu yaklaşım bu vaı olan-şeyin Varlığını U n tersch eid u n g . In n erh alb wel
chen Seinsversläuduisses hat dieser
hangi Varlık-aıılayışı içersinde belirlemiştir? das S ein d ie se r S eie n d en be
Kendinde varolan biışeyiıı Varlığı için terim stimmt? Der Titel für das Sein eines
au ihm selljst Seienden lautet sulr-
subslanliadnr. Anlatım kimi zaman Töz olarak slantia. Der Ausdruck meint bald
vaıolaıı-şeyin Varlığı, Tözsellik, kimi zaman ise das Sein eines [90] als Substanz
varolan şeyin kendisi, bir Töz demektir. Subslaıı- Seienden. Substauzia/ität, Irak! das
Seiende sellisl, eine Substanz. Diese
liaıım bu çifte imlenıliliği — ki daha önce D oppeldeutigkeit von sulistauiia,
aııtikçağ ouoia kavramı durum unda da böy- die schon d eram ik c B egriff d er
leydi — raslaııtısal değildir. o üoia bei sich fü h rt, ist nich t
zufällig.
Res corporeaıun varlıkbilimsel belirlenimi Dii' ontologische Bestimmung
tözün, eş deyişle bir töz olarak bu varolaıı-şeyiıı d e r res c o rp o re a verlangt die
Explikation der Sulis tanz, das heil.ll
tözselliğiııiıı bir açımlamasını gerektirir. Res der Siilxuanzialität dieses Seienden
corporeannı asıl ‘keııdiııde-Varlığı’ııı ne oluş als ein er Sulistanz. Was macht das
turur? Genelinde, töz olarak bir töz, e.d. tözün eigentliche Au-ihin-sell)sl-sein der
res c o rp o re a aus? Wie ist ü b er
tözselliği nasıl ayrıııısanabilirdir? Et quidem ex haupt eine Sul>slaiiz als solche, das
quolibet atlributo substantia cognoscitur; sed una heil.il ihn* Substanzialilät fal.lbar?
tarnen est. cuiusque substanliae praecipua prop- Kl quidem ex quolibet atlrib u to
siib slan iia co g n o scitu r; sed u n a
rielas, quae ipsius naturam essentiamque conslituil, tarnen est cu iu sq u e su b stan liae
et ad quam aliae omnes referuntur? Tözler “yük praecipua proprietas, quae İpsim
naturam essentiam que constituit,
lemlerinde” erişilebilir olurlar, ve her bir tözün e t ad quam aliae om nes referun-
ayırdedici bir özelliği vardır ki, bunda belirli lur.1 Substanzen werden in ihren
bir tözün tözselliğiııiıı özü okunabilir olur. Res »Attributen« zugänglich, und jede
Substanz hat eine ausgezeichnete
corporea açısından bu özellik hangisidir? Nem- Eigenschaft, au d er das Wesen d er
Subslanzialilät einer bestim m ten
*|B u Kesim yayımlanmadı.| Sul»taiizablesbarw ird. Welches ist
JDescartes, Prin cipia Plıilosophiae 1, § 53 ( Oeuvres, yay. Adam ve die Eigenschaft bezüglich der res
Tauııery. (all VIII, s. 25) . | “Yc töz belli bir yüklem yoluyla bilinin
am a her bir töz için seçkin lek bir özellik varılır ki, lö/ihı doğasım ve PriiK İpia I. n. 53, S. 1İ5 (Oeuvres cd.
özünü oluşturur, ve itim geri kalanlar oııa gönderm ede bulunurlar, j Adtmi-Ttmuery, Vol. VIII).
corporca? Nempe extensiv in Ion- pe exiensio in lungum, lalum el profundum, sub-
gum , lalımı et pro fu u d u m , sul>-
stauiiac corporcae naturam cons-
slanliae corporeae naturam constilu.il.1Yaııi, uzun
liiuil.1 Die A usdehnung nämlich luk, genişlik ve derinliğe göre uzam “dünya”
na< li Länge, B reite mi<l T iefe dediğimiz cisinısel tözün asd varlığını oluştu
m a rin das c ig e n tlu h c Sein d er
körperlichen Sul ıslan/, ans, die wir rur. Extensios’ii bu ayııdediciliği ııe verir? Nam
»Well« nennen. Was f^il>l der exien omne aliud quod corpori Iribui polest, exiensiouem
sio diese A uszeichnung? Nam
praesupponil!' Uzam sözünü ettiğimiz varolan-
onm e aliud <|U<mI corpori irihui
poicsi, exiensiouem praesnppo- şeyiıı Varlık-dıınımudıır ve tüııı başka Varlık-
u il.' A usdehnung isl die Seins- belirlcniııılerinden önce daha şimdiden “olmalı
verlässuug des in Rede sichenden
Seienden, die vor allen anderen
dır” ki, bu belirlenimler ııe iseler o “olabilsin
SoimİN'SîimiMimgoM schon »sein-» ler.” Uzam cisinısel şeye birincil olarak “yüklen
muh, damit diese »sein« können, melidir.” buııa karşılık düşmek üzere, “düııya”-
was sie sind. A usd eh n u n g m uß
dem K örperdiug p rim är »zuge nııı uzanımın ve bu uzam taralından niteleneli
w iesen« w erden. D em eni sp re tözselliğiııin tanıtlaması için bu tözün tüııı
chend vollzieh! sieh der Beweis für başka belirliliklerinin, özellikle divisio, figura,
die Ausdehnung und die durch sie
charakierisiertcSulKlanzialiläl der molasım yalnızca extensionnn kipleri olarak
»Well« in der Weise, daß gezeigt kavranabildikleri, ve evrik olarak exiensio sine
wird, wie alle anderen Bestimmt-
heiteu dieser SuİKiauz, voruehm-
figura vel. molunun anlaşılır kaldığı gösterilir.
lich divisio, ligura, moius. nur als böylece cisinısel bir Şey toplanı uzamının
m odi der exiensio begriffen wer sakinimi durumunda gene de o uzamın deği
den können, daß um gekehrt die
exiensio sine ügura vcl motu ver şik boyutlara göre dağılışında çok yanlı deği
ständlich hlciht. şimlere uğrayabilir ve kendini çeşitli şekiller
So kann ein K örperding hei Er-
haliungseiner Gi-samiausdehunng
içinde bir ve ayın Şey olarak sunabilir. Atque
doch vielfach die Verteilung der unum et idem corpus, ret inen do suam, eandem.
selben nach d en v erschiedenen qua ıılilalem, pluribus diversis modis polest exlen,-
Dimensionen wechseln und sich in
m annigfachen G estalten als ein
di: nunc scilicel magis seeuudum Iongiludinem.,
und dasselbe D ing d arsle llen . minusque seeuudum laiitudinem vel profundita-
Alrjue unum el idem rorpus, reti- lem, ac paulo post e contra magis seeuudum lat.itu-
neudo suam eandem <|uauliia(em,
]>lurilms diversis m odis poiesi dinem, el minus seeuudum Iongiludinem
cxiendi: nunc scilicel magis seeuu- Şekil devimden daha az olmamak üzere
dum iongiludinem , minustjue se-
exlensiomm bir iiwduswinr, çünkü motusancak
cundunt latiludinem vel profuu-
dilatem , ac paulo post e cotiira si. de nullo nişi locali cogiiemus, ac de. vi a qua
magis seeuudum laiitudinem , ei exeitalur non inquirainus’ ayrımsaııabilir. Eğer
minus seeuudum Iongiludinem .“
191]
devim res corporeaııııı varolan bir özelliği ise, o
G estalt ist ein m odns d er zaınaıı Varlığında deııeyimlenebilir olmak için
exiensio, uicln m inder die Bewe bu varolaıı-şeyin kendisinin Varlığından, exlen-
gung; denn moius wird nur erfaßt,
sid e nullo nisi locali cogiiemus, ai 4Aynı yer. | “G erçeklen ile uzunluk, genişlik ve derinlikle uzam
de vİ a <|tia exeitalur non iuijui- cisinısel töziıu doğusun oluşlunu." |
ramus.7 Ist Bewegung eine seiende 3Aynı yer. | “Ç ünkü cism e y ü k len eb ilen başka h erse)’ uzamı
Eigenschaft der res eorporea, daun varsayar."]
m uß sie. um in ihrem Sein erfahr- “Aynı yer. S M, s. 31. }“Ve bir ve aynı cisim, önceki niceliğini koru
Ixtr zu werden, aus dem Sein dieses yarak, (.'eşitli yollarda uzaınlı olabilir: hiç kuskusuz, kimi zaman uzun
lukla daha büyük, genişlik ve derinlikle daha küçük olabilir, am a daha
‘;i. a. O.
sonra tersine genişlikte daha büyük ve uzunlukla daha küçük olabilir.”)
a. a. O.
":ı. a. O. u.fvI.S. 31. 7Aynı yer, § t>5, s. 32. | “... eğer bir yeri olan dışında lıİçbirşeyi
‘a. a. O. n. OB. S. 32. düşünmezsek, ve onu devindiren kuvveti sorıışlurmazsak ...|
süxlau, eş deyişle arı ycr-dcğişinıi olarak kav- Seienden seli »sİ, aus d er exlensio,
das heil.il als rein er Ortswechsel
ramnalidir. ßöylcce “kuvvet” gibi birşeyiıı bu b e g ritlc n w erden. So elwas wie
varokm-şeyiıı Varlığının belirlenimi için hiçbir »Krall« tragt zur Bestimmung des
önemi yoktur. Üıırilies (serilik), jıondns (ağırlık), Seins dieses Seienden nichts aus.
B estim m u n g en wie d u rilies
color (renk) gibi belirlenimler özdekteıı ıızak- (H ärte), poudus (Gewicht), color
laştırılabilirler; ama özdek ne ise öyle kalır. Bu (Karbe) können aus der Materie
w eggenonnneu werden, sie bleibt
belirlenimler onun asıl Varlığını oluşturmazlar, doch, was sie ist. Diese Bestim
ve uaroldııkları sürece, kendilerini extensiomm m ungen machen nicht ihr eigent
kipleri olarak gösterirler. Dcscartes bunu özel liches Sein aus. und so fern sie
sind, erweisen sie sieh als Modi der
likle “sertlik” açısından ayrıntılı olarak göster exlensio. Desuntes versucht das
meye çalışır: Nam, quanlum ad duritiem, nihil Ixv.üglich d er »I lürie« ausführlich
aliud de illa sensus nobis indimi, quam partes duru zu /eigen: Nam. ijuaututu ad dttri-
liein, nihil aliu d de illa sensus
rum corporum tesislere m-olui manınım noslrarum, nobis indicai, t|uam partes duru
cam, in illas incurranl. Si enim, quoliescunquc rum co rp o ru m te sislere m uini
m antının noslrarum , cum in illas
manus noslrae versus aliquant parlem numenini; iucnrrum. Si enim, (|uoiiescuıu|ue
corpnra. oııınia ibi exislenlia recederent eadern çelen m antis n o strac versus ali<|iıam
inle qua Mae accedunl, n itilam unquam duritiem parlem movenlur, corpora otımia
ihi existeutia rccedcrcnı cad ın ı
seuliremus. Nec ullo modo polest inlelligi, corpora cel. ritaic q ua illac acced ı tıl,
quae sie recederent, idcirco naturam corporis esse mıilanı unijuam durİıicm sculire-
amissura; nec proinde ipsa in durilie consistitJ' n 11 ıs. Ncc ullo modo polest il iri
liği, corpora <|uac sic reccdercul,
Sertlik dokunmada deneyimlcnir. Dokunma id circo n atu ram co rp o ris esse
duyusu serilik üzerine bize ne “söyler”? Sert am issura; nec p ro in d e ijisa in
dunlu* cousistiı.* H ärte wird im
şeyin parçaları örneğin onu uzağa itmeyi isle lasten erfah ren . Was »sagt« uns
diğimizde olduğu gibi eiiıı devimine “direnirler.” der läsisiim über I lärtc? Die li ilc
Buna karşı, eğer geri çekilmeyen sert cisimler yer des tarien Dinges »widerstehl n«
der l landbewegung, etwa einem
lerini onlara çarpan el i|e aynı hızla değiştirecek Wegii hii lx*nwolleu. W ürden tlie
olsalardı, o zaman hiçbir dokunma yer almaz, harı n. das heiBl nichtw cichi il
sertlik deneyimlenıııez ve buna göre giderek d en Körper dagegen mit dersel
b en Geschwindigkeit ihren Ctrl
hiçbir zaman olmazdı. Ama böyle bir hızla geri wei l sein, in d e r sich d er O ris-
wecl.scl d er die K örper »aulau-
fe u d ru « H an d v o llzieh t. dai.u
lıklarım teslim etmeleri gerektiği anlaşılamaz. kann es nie zu einem Berühren.
Eğer cisimler Varlıklarını “sertlik” gibi birşeyiıı H ärte würde nicht erfahren ui d
olmasını olanaksızlaştıran bir hız değişimi altın sonach auch nie sein, ln keiner
Weise ist aller eiuzuseheu, invi-
da bile koruyorlarsa, o zaıııaıı sertlik bu varo- e fe n etwa d ie in so lch e r Ci •-
laıı-şeyleriıı Varlığımı ait değildir. Eademque ra- sehwi idigkeil weil benden Körjit r
tione oslendi polest, el poudus, el co/orem, et alias d ad u rc h etwas von ih re m Kör-
]KTsein ciubüücn sollten. Behal
omnes eiıısmodi qualilales, quae in materia corporea ten sie dieses auch l>ei veränderter
Geschwindigkeit, die so etwas wie
*Ayıu u t . H, $ i . s. d2. (“Çünkü, serilik söz konusu olduğu sürece, »H ärle« un m ö g lich sein läl.‘»t,
anlam o n u n hak k ın d a seri cisim lerin ellerhui/.le karşılaşan daun gehört diese auch nicht zum
bölüm lerinin ellerimizin devimine direni nelerinden başka hiybirşeyi Sein dieser Seienden. Kadcmque
belirim ez. Çünkü i llerim iz belli bir bölüm e doğru devindiğinde rallim e oslendi polesl.cl poudus,
oradaki lüııı cisimler ellerimizle aynı hızla geri yckilselerdi, hiçbir el colorem , ei alias om ues eius-
serd ik duyum sam am am ız gerekirdi. Ne de böyle geriye çekilen modi qiialiuites, quae in maleria
cisimlerin hu yüzden cisimscl doğalarım yitirmeleri herhangi bir yolda
anlaşılabilirdir; öyleyse bu doğa serdiklerinden oluşmaz.") sa.a . 0. 11, 11. I.S. 12.
c o rp o rca scu tiu n lu r, ex ca lolli senliunhu, exea loIli pos.se, ipsa Integra remanente:
posse, ipsa iu lc g ra rem an en te :
mide se<|uitur, a nulla ex illis eins
wilde sequilur; a nulla ex illis eins (sc. exlensioiiis)
(sc. exlensioiiis) nalurani depen- naturam dependere.'3 Buna göre res eorporeannx
dere“. Was deninaeh das Sein der Varlığını oluşturan şey extensiodnr, ki omnimodo
res corporca ausm achl. isi die ex-
lensio, das onm iiiiodo divisibile, divisibile, figurabile et. mobiledir, kendini her
figurabileel mobile, das was sich in böliincbilirlik, şekil ve devini kipinde değiştire
jeder Weise der Tcillurkcit, ( «cstal-
»ung u n d Bew egung v erän d e rn
bilendir, eapax mıılalion um. olan, tüm bu başka
kann, das eapax [92] nm tationntn, laşımlarda kendini sürdürendir (remanel).
das in all diesen V eränderungen Cisiınscl Şeyde böyle bir sürekli kalınlığa uygun
sich dnrclihäll. reinauct. Das, was
am Kdrperdiug ( ineni solchen stän
olan şey oııdaki asıl varolaıı-şeydir, vc İliç kuş
digen VcrWc/7»genügi, isl das cigent- kusuz öyle bir yolda ki bu tözüıı tözselliği
lich Seiende au ihm . so zwar, da 1.5 onunla nitelenir.
dadurch die Subsiau/ialitäl dieser
Sulistauz charakierisieri wird.
\*ll'jı/ferını,ng ‘uzaklaştırma’ dem ektir {fern- uzak). ‘Entfernungtla '-ent' ön-ekiuin bir
pekiştiıiei ve b ild e karşıt olarak yak\uut(t$lina {jmvalive) anlam ıvardır. I leide gger sözcüğe
İm ikinci anlamı da ekler: uEnt-fern ung\\/:<\k\ı\rn\ yitik-kıhnışı d<‘inektir, ki birşcyiıı uzaklığının
yitişi, onu yakınlaştırma anlam ına gelir* (bir sonraki paragıal). I5kz. Sözlük. |
I59
Küllemen besagt ein Yorschwin- tir, ki birşeyiıı uzaklığının yitişi, onu yakınlaş
tlcuntiu hcn (Irr Perne. das heißt
d e r P .ulfcnitheil von etwas,
tırma anlamına gelir. Oı adaki-Varlık özsel olarak
N äherung. Dasein isi wescnhafl uzak (sız | kişi nalıdır, varolan-şeyi, o olan varolan-
entfernend, es läßt als das Seien şey olarak, lıcr dununda yakından karşılaşılıuaya
de, das es ist, je Seiendes in die
N ähe begegnen. P u t-fen u u ig bırakır. Uzak| sız] laşlınııa uzaklığı açığa çıkarır.
entdeckt Knlferntheii. Diese isl Uzaklık, tıpkı aralık gibi, oıadaki-Varlık karak
ebenso wie A bsiand eine kate
gorinle Bestim m ung des niehl
terinde olmayan varolaıı-şcylerin kalegorisel bir
dasciusmüßigen Seienden. P.ut- belirlenimidir. Buna karşı ıızak[sız] laşlınııa bir
leruung dagegen m uß als Kxis- varolıışsal olarak saptanmalıdır. Ancak genel
len/ial ieslgehalien werden. Nur
sofern überhaupt Seiendes in
olarak varolaıı-şcylerin oıadaki-Varlık için ıızak-
se in e r K utferntheii fü r das [sız] lıkları içinde açığa çıkarıldıkları düzeye dek,
Dasein euldeeki isl. werden am başka varolaıı-şeyler açısından “uzaklıklar” ve
iuncrwelllichen Seienden selbst
in bezug a u l anderes »p.nlfer- aralıklar diiııya-içiııde varolaıı-şeyleriıı kendi
nuugeu« und Abstände zugäng lerinde erişilebilir olurlar. İki nokta birbiri
lich. Zwei Punkte sind so wenig arasında tıpkı genel olarak iki Şey gibi ıızak-
voneinander eullerul wie über
h aupt zwei Dinge, weil keines [sız] laştırılamaz, çünkü bu varolaıı-şeylerdeıı 1ıiç
dieser Seit •uden seiner Seinsari biri kendi Varlık-türüııe göre uzak[sız]kıştırıla-
nach entfernen kann. Sie haljen
lediglich ein en im K üllem en
ıııaz. Bunların yalnızca ıızak[sız]laştırm ada
vorlhidJicheit und ausmeßfiäreu karşılaşılabilir ve ölçülebilir olan bir aralıkları
Alistaud. vardır.
Das Kut-ferueu ist zunächst
und zumeist um sichtige N ähe
Uzakjsızjlaşlırma cıı yakından ve çoğun
rung. in die N ähe bringen als lukla sağgörülü yakınlaştırmadır, sağlama, hazır
besch allen , b ereilstellen . zur lama ve el altına alma olarak yakımı getirmedir.
H an d h ab en . A ller auch be
stim m te Arten des rein erken
Ama varolaıı-şeyleriıı arı bilişsel açığa çıka
nenden Kuldeckcus von Seien rılm alarının belirli türleri de yakınlaştırma
dem haben den Charakter der karakteri taşırlar. OrruUıki-Varhktayakınlığa doğru
N äherung. Im Dasein liegI eine
wesenhalle Tendenz a u f Nähe. Alle özsel bir eğilim yalar. Bugün az çok yapmak zorun
A rten d e r S teigerung d er Ge da olduğumuz gibi, hızı arttırmanın tiiııı türleri
schw indigkeit, d ie wir h eu le
bizi uzaklığın üstesinden gelmeye iter. Örneğin
m ehr oder m inder gezwungen
im tm achcn, drängen auf Über “radyo” ile bugün oıadaki-Varlık, gündelik
windung d er K utferntheii. Mit çevrenin bir genişletilmesi ve yokedilıııcsi yolun
dem »Rundfunk« zum Beispiel
vollzieht das Dasein heule eine
da, “dünya”ııuı bir uzak [sız] taştırmasını yerine
in ihrem Daseiussiun noch nicht getirir ki, oradaki-Varlık için taşıdığı anlamda
ü b erseh b are K ut-lcruung d er henüz göz önünde canlaııdırılamaz.
»Well« auf dem Wege einer Kr-
w eiterung und Zerstörung der
Uzak[sız]kıstırmada zorunlu olarak elal-
alltäglichen Umwelt. tmda-bulunaıı birşeyin oı adaki-Varlık açısından
Im P.nt-ferneu liegt nicht not ıraklığının belirtik bir değerlendirmesi yatımız.
wendig ein ausdrüdkliches Al>-
schätzendcr Perne eines Zuhan-
Uzaklık herşeydcıı önce hiçbir zaman aralık
dencu in bezug a u l das Dasein. olarak alınmayacaktır. Eğer ıraklık değerlen
Die Kutferntheii wird vor allem dirilecekse, o zaman bu oradaki-Varlığuı kendini
nie als Abstand gefaßt. Soll die
P erne geschätzt, werden, dann onda sürdürdüğü uzak [sız] İaştunıalar ile göreli
geschieht das relativ auf P.utfer- olarak olur. Sayısal olarak alındıklarında bu
nungcu, in denen das alltägliche
değerlendirm eler sağıldıktan uzak ve oynak
Dasein sich hält. Rechnerisch
genom m en mögen diese Schät- dahilseler de, oradaki-Varlığuı gündelikliğinde
kendilerinin başlan sona anlaşılır belirlilikleri zungen ungenau und schwankend
sein, sie Italien in (U t Alltäglichkeit
vardır. ‘Yürüyerek gidilebilir,’ ‘bir taş atımı,’ des Daseins ihre «gw /fund durch
“bir pipo içim i” deriz. Bu ölçüler onların gängig verständliche lies!i mini heit.
yalnızca “ölçm e” içiıı am açlanm adıklarını B7r sagen: bis dort ist cs ein Spa
ziergang, ein Katzensprung, »eine
değil, ama hesaplanan uzaklığın ona doğru H eile lang*. Diese Mähe drücken
tasalı sağgörü ile gidilen bir vaıolaıı-şeye ait aus, dal.» sie nieh l n u r nichl
»messen« wollen, sondern dal.! die
olduğunu anlatırlar. Ama saptanmış bir ölçü ab g e sch ä lzie Knl lern) [106]heil
den yararlaıısak ve “eve kadar yarını saat sürer” einem Seienden zugehörl, zu dem
desek bile, bu ölçü bir değerlendirme olarak man Ixsorgeud umsichiig hiugchl.
Abei’ au ch w enn wir uns fester
alınmalıdır. ‘Yarını saat” 30 dakika değil, aıııa Maße Ix'dieueu und sagen: »bis zu
nicel bir ‘uzama’ anlamında hiçbir “uzunluğu” dem H aus isi es ein e halbe
olmayan bir süredir. Bu süre her dununda S lu u d e« . mul.» dieses Mab als
geschätztes g en o m m en w erden.
alışıldık gündelik “tasalar”ın terim lerinde Kine »halbe Stunde« sind nicht ,‘i0
yorumlanır. Giderek “resmi olarak” hesap Minuten, sondern eine Dauer, die
überhaupt keine »hänge« hat im
lanmış ölçülerin tanıdık olduğu yerde bile,
Sinne ein er <|uautitaiiveu Krstrec-
uzaklıklar sağgörülü olarak ve en yakından kung. Diese D auer ist je aus ge
değerlendirilirler. Böyle değerlendirmelerde w ohnten alltäglichen »Besorgun
gen« herau sg eleg t. Die Ktttlernt-
uzak [sız j taştırılan şey elaltında-buhuıdıığu h eiu u sind zunächst u n d auch da,
için, özgün olarak düııya-içiııdc olma karak wo »amtlich« ausgerechnete Maße
terini korur. Giderek bu demektir ki, uzak- bekannt sind, umsichiig geschätzt.
Weil das K nt-ferule in so lch en
[sız] taştırılmış varolaıı-şcylere doğru işgörıııe Schätzungen zuhanden ist, behält
bağlanımdaki yollar bile her gün değişik uzun es sein e n spezifisch iunerw elt-
luklarda olacaklardır. Çevrede elaltında-bıılu- lichcn Charakter. Dazu gehört es
sogar, dab die umgänglichen Wege
ııaıı şey hiç kuşkusuz oradaki-Varlıktaıı yoksun zu entferntem Seienden jeden lag
ilksiz-soıısuz bir gözlemci için elöııüııde-bulu- verschieden laug sind. Das Zaihan-
ııaıı birşey değildir; tersine, onunla oradaki- d eue d er Umweh ist ja nicht vor
h a n d e n fü r e in en dem Dase in
Varlığın sağgörülü olarak tasalı güııdclikliği en th o b e n e n ew igen B etrachter,
içinde karşılaşılır. Oıadaki-Varlık kendi yolıı sondern begegnet in die umsichtig
b eso rg en d e A lltäglichkeit des
üzerindeki bir uzay parçasını elönüııde-bulıı-
Daseins. A ufseinen Wegen durch-
ııaıı cisinısel bir Şey olarak ölçmez, “kilo mil’t das Dasein nicht als vorhan
m etreleri yutmaz”; yakınlaştırma ve uzak- d en es k ü rp e rd in g ein e R äum
st recke, es »Irißt nicht Kilometer«,
[sızjlaştırına her durum da yaklaştırılana ve die N äherung und Kul-feruung ist
uzak [sız] laşlırılaııa doğru tasalı Varlıktır. “Nes je b esorgendes Sein zum G cnä-
nel olarak” uzun bir yol “nesnel olarak” çok h c rle n u n d K n t-fern ien . Kitt
»objektiv« langer Weg kann kürzer
daha kısa olan ama belki de “ağır bir gidiş” sein als ein »objektiv« sehr kurzer,
olan ve sonsuz uzun olarak bulunacak bir der vielleic ht ein »schwerer Gang*
yoldan daha kısa olabilir. Ama gene de ancak böy ist u n d ein em u n en d lich lang
vorkominl. ln solchem »Vmkommen -
le bir “öne-gelme"de [ Vorkommen] o sıradaki dün aber i.sl diejeweilige Well erst eigentlich
ya asilliği içinde elallında-bulunur. Elöııünde- zuhanden. Die objektiven Al>slände
bulıınan Şeylerin nesnel aralıkları diiııya- v o rh an d en er Dinge d ecken sich
nicht mit Kutferntlicil und N ähe
içiııde elallmda-buhınanın uzaklığı ve yakınlığı des inn erw elllich /.u h a u d eiien .
ile öılüşmez. Bu aralıklar sağın olarak biliııe- je n e m ögen exakt gewußt sein,
dieses Wissen bleibt jedoch blind,
bilsclcr de, bu bilgi kör kalır; çevreyi sağgörülü
es hat nicht die lu n k tio n d er um
olarak açığa çıkarına ve yakınlaştırma işlevini sichtig en td eck en d en N äherung
İtil
(Irr Umwelt; m an verwendet sol taşımaz; böyle bilgi yalnızca uzunluk parça
ches W issen m ir in und für ein
nicht Strecken messendes besor
larını ölçmeyen tasalı bir Varlıkta vc onun için
gendes Sein zu der einen »ange kullanılır — bir Varlık ki “ilgilendiren” bir
henden« Well. dünyaya doğrudur.
Man ist geneigt, ans einer vor
g än g ig en O rie n tie ru n g a n d er Doğaya ve Şeylerin “nesnel olarak” ölçül
»N atur« u n d d en »objektiv« ge müş aralıklarına doğru ön bir yönelimden yola
m essenen A bständen d e r Dinge
solche luitlernungsauslegung und
çıkıldığında, böyle uzak [sız] taştırma yorum
Schätzung für »subjektiv« auszu- lamalarını ve değerlendirmeleri “öznel” olarak
gcİK'tı. Das ist jedoch eine »Subjek geçiştirme eğilimindeyizdir. Gene de belki de
tivität«, die vielleicht das Realste
der »Realität« d er Welt entdeckt,
dünyanın “realitesinin” en reelini açığa çıka
die mit »subjektiver« Willkür und ran şey bir “öznellik”tir, ki bunun “öznel” özeııç
Subjektivistisehen »Auffassungen« ile ve “kendinde” başka türlü olan varolan-
eines »an sich« anders Seienden
nichts zu tun hat. Das umsichtige şeyiıı özııelci “ayrnnsanışları” ile hiçbir ilgisi
Ent-Jernen der Alltäglichkeit des yoktur. Oradaki-Varlığın gün delikliğin in sağ
Daseins entdeckt das An-sich-sein der
»wahren HW/«, des Seienden, bei dem
görülü uzak[stz]laşlırılması “gerçek dünya”nm —
Dasein als existieiendes je schon ist. ya da oradaki-Varlığnı varolan birşey olarak her
Die p rim äre und gar aussch durumda daha şimdiden ortasında olduğu varolan-
ließliche O rientierung an Kntfer-
ntheileu als gem essenen Aljslän-
şeyin — kendinde-varlığını açığa çıkarır.
d en verdeckt die u rsprüngliche Ölçülmüş aralıklar olarak uzaklıklara doğ
R äum lichkeit des lu-Seins. Das ru birincil ve giderek dışlayıcı yönlendirme
verm eintlich »Nächste« ist ganz
und gar nicht das, was den klein
içinde-Varlığm kökensel uzaysallığınm üstünü
sten Abstand »von uns« hat. Das örter. Sözde “en yakın olan” hiçbir biçimde
»Nächste« liegt in dem , uns 1107] “bizden” en küçük aralıkta olan değildir. “En
in einer durchschnittlichen Reich-
, G reif-und Blickweite entfernt ist.
yakın olan” ortalama bir uzanma, kavrama ve
Weil das Dasein wesenhaft räum bakma düzeyinde uzak[sızjlaştırılmış olanda
lich ist in d er Weise d er Kul-fcr- yalar. Oradaki-Varlık uzak [sız] laştırma yolunda
nung, hält sich d er Umgang im
m er in einer von ihm je in einem özsel olarak uzaysal olduğu için, işgömıcleri
gewissen S pielraum e n tfe rn te n her zaman ondan belli bir kıpırdama alanı
»Umwelt«, d aher hören und sehen
kadar ıızak[sız]kıstırılmış “çevre” içinde kalır,
wir zunächst ü b e r das abstand-
mäßig »Nächste« im mer weg. Se ve buna göre uzaklık açısından “en yakında
h en und H ören sind Tem siline olaıı”ııı ötesini en yakından görür ve işitiriz,
nicht auf G rund ihrer Tragweite,
sondern weil das Dasein als entfer
işitme ve görme uzaklık-duyularıdır ve bu ise
nendes in ihnen sich vorwiegend erim lerinden ötürü değil, ama uzak [sız] laş-
aulhält. T ürden, d er zum Beispiel tırıcı olarak oradaki-Vaı lık başlıca onlarda kal
(vine Brille trägt, die alislandmälAig
so n ahe ist, daß sie ihm au f der
dığı için böyledir. Örneğin bir gözlüğü aralık
»Nase sitzt«, ist dieses gebrauchte açısından gözlüğün onun için “burnuna otu
7,eug umweltlich w eiter entfernt racağı” denli yakından takan biri için bu kulla
als das Bild an der gegenülx-r be
findlichen Wand. Dieses /.eng hat
nılan gereç çevresel olarak karşıda bulunan
so wenig Nähe, daß es oft zunächst duvardaki resimden çok daha uzaktadır. Bu
g ar nicht au ffin d b a r w ird. Das gereç öylesine az yakındır ki, sık sık en yakın
Zeug zum S ehen, d esg le ich en
solches zum H ören, zum Beispiel dan giderek bulunamaz bile olur. Görme gere
d er H örer am Telephon, hat die cinin, ve benzer olarak örneğin telefon alıcısı
gekennzeichnete UnaufläJJigkeit gibi işitme gereçlerinin, en yakından elaltmda-
des zunächst Zuhaudcnon. Das gilt
zum Beispiel auch von d er Straße, bulunamn sözü edilmiş olan göze-çarpmazlık-
ları vardır. Bu örneğin yürüme için gereç ola dein Zeug /.um G eh en . Beim
G eh en ist sie mit je d em S chritt
rak sokak için de geçcrlidir. Yürürken her b e ta s te t u n d s ch ein b ar das
adımda 0 1 1 a dokunuruz ve görünürde genel N äch ste u n d R ealste des ü b er
olarak elallında-bıılunaıı lıerşeyin en yakın ve h au p t Z u h au tleu en , sie schiebt,
sich gleichsam an b estim m ten
en reel olanıdır, ve bir bakıma belirli beden L eib teilen , d en Fuflsohleu, e n t
bölgeleri, ayak tabanları boyunca kayar. Ve gene lang. U nd d o ch ist sie w eiter
e n tfe rn t als d e r B ek an n te, d e r
de böyle bir yürüyüşte “sokakta” yirmi adını einem hei solchem (»eiten in der
“uzak”taıı karşılaşılan tanıdık birşeydeıı çok »K ntlcruuug* von zwanzig
daha uzaktır. Çevresel olarak en yakından elal- Schritten »auf d er Stralk « begeg
n et. U ber N äh e m ul F ern e des
tnıda-buluııanm yakınlığı ve ıraklığı konusun umweltlich zunächst Ztthandeneu
da sağgörülü tasa karar verir. Bu tasanın önce entscheidet das umsichtige Besor
den onım ortasında kaldığı şey en yakın olan g en . Das, wobei dieses int vor
hinein sich aulliält, ist das Nächste
dır ve uzak [sız] laştırmaları bu denetler. und regelt die F'nt-fernungen.
Eğer oradaki-Varlık tasa içinde birşeyi kendi Wenn das Dasein im Besorgen
sich etwas in seine N ähe bringt,
için yakınma getirirse, bu bedenin herhangi bir
d an n Ix-deutet das nicht ein Fixi
noktasından en küçük aralıkta olan bir ıızay- e re n von etwas au e in e r Katim-
konum undaki birşeyiıı saptanm ası dem ek slelle, die «len geringsten Abstand
von irgendeinem Punkt des Kör
değildir. ‘Yakında olm ak’ sağgörü için en pers hat. In d er N ähe besagt: in
yakından elaltında-bulunanııı erimi içinde dem Umkreis «les um sichtig zu
olmak demektir. Yaklaştırma bedeıı-donatılı nächst Z ultautleuen. D ie N ähe
ru n g ist nicht o rie n tie rt auf «las
Ben-Şeye değil, ama tasalı düııyadaki-Varlığa körp«TİX'halıcte Ichtling, s<mdent
yönelmiştir, ki bunda her durumda en yakın au f «las besorgetule In-der-Well-
dan karşılaşılana yönelmiş olmak demektir. sein, das hcihl «las. was in diesem
je zunächst begegnet. Die Räum
Buna göre oradaki-Varlığııı ıızaysallığı bir lichkeit «les Daseins wird d ah e r
cisim-Şeyin elöııüııde-bulunuş konum unun auch nich t bestim m t d u rch An
bildirilmesi yoluyla belirlenmez. Hiç kuşkusuz g abe d er Stelle, an d er ein Kör-
perding vorhauden ist. Wir sagen
oradaki-Varlığııı bile her durumda bir yer dol zwar auch vom Dasein, daß es je
durduğunu söyleriz. Ama bu “doldurma” ilke einen Platz cinuimm t. Dieses »F.iu-
nehm en« ist aber grundsätzlich zu
de bir bölgenin bir yerindeki elaltıııda-bulu-
scheiden von d«’iu /.uhandcnscin
ııan-Varlıktaıı ayırdedilmelidir. Yer-doldıırma an einem Platz aus einer (»egend
çevresel olarak elaltıııda-buluııaııııı önceden her. Das Platzeinuehinen muBals
F.ntferin-n des umweltlich Zulian-
sağgörülü olarak açığa çıkarılmış bir bölgeye d en e n in eine um sichtig vorenl-
doğru uzak [sız] laştırılıııası olarak kavraııma- deekle G egend hinein begriffen
lıdır. Oradaki-Varlık kendi ‘bıırası’sıııı çevresel w erden. Sein I l u r versteht «las
D asein aus dem u m w eltlichen
‘şurası’daıı aıılar. ‘Burası’ elöıüiııde-bulunaıı Dort. Das liie r iiwint nicht das W«>
birşeyiıı ‘ııerede’si değil, ama u z a k s ız la ş eines Vorhandenen, sondern «las
tırılmış bir ‘... ortasında Varlığın,’ bu ıızak[sız]- W olxi eiiu s eut-fernendeu Seins
bei ... in eins m it «lieser Knt-ler-
laştırıııa ile birlikle, ‘ııede’si demektir. Oradaki- nung. Das Dasein isi gemäl.1 seiner
Varlık ıızaysallığı ile uyum içinde cıı yakından R äum lichkeit zunächst nie hier,
hiçbir zaman burada değil aıııa şuradadır ki, bu sondern dort, aus w«-]clicm Dort es
au f sein H ier zurückkoimnt und
‘şuradası’ndan kendi ‘burası’sıııa geri gelir ve das w iederum [ 1(18J n u r in d er
bu yine yalnızca tasalı ‘...-e doğru Varlığını’ Weise, dal.1 «-s sein b«\sorgeu«lcs
S ein zu ... aus «lein D ori/.uhau-
‘şurada-elaltmda-buhman’dan çıkarak yorum d«'ueu h er atislegl. Das wird vol
layacağı yolda olur. Bu tam açıklığını içinde- lends deutlich aus ein er phätto-
ım-mılcn Eigentüm lichkeit der Varlığın uzak[sız]laştırma-yapısnmı fcııomenal
E u t-ferm m g sstru k tu r des ln-
Seiııs. bir özgünlüğünden kazanır.
Das Dasein hâli sielıals hı-der- Dünyadaki-Varlık olarak oradaki-Varlık
W elt-sein w esenhaft in einem kendini özsel olarak bir ıızakfsız] laştırınada
Ent-ferucu. Diese Ent-fernımg,
die l'Vrne des Zuhaudcneu von tutar. Bu ıızak[sız]taştırma, elaltında-bıılunan
ihm sel1>st, kann das Dasein nie şeyin oradaki-Varlığııı kendisinden ıraklığı
kreuzen. Die E iufem thoii eines
Z uhandenen vom Dasein kann
oradaki-Varlık tarafından hiçbir zaman geçilemez.
zwar selbst von diesem als A1>- Hiç kuşkusuz elaltında-bıılunan şeyin oradaki-
stancl vorfindlich werden, wenn Varlıktaıı uzaklığının kendisi kendini oııdaıı bir
sie İK’Siimuıl wird in Beziehung
auf ein Ding, das als an dem Platz
‘aralık’ olarak gösterebilir, eğer bu aralık oıa-
vorhanden gedac ht wird, den das daki-Varlığın dalıa önce doldurduğu yerde el-
Dasein zuvor eingenom m en hat. önünde-bulıuıuyor olarak düşünülen bir Şey ile
Dieses Zwischen dc-s Abstandes
kam ı das D asein n ac h träg lich bağıntı içinde belirlenirse. Oradaki-Varlık dalıa
durchqueren, jedoch nur so. da 15 sonra bu aralığın ‘ara’sı içinden geçebilir, ama
der Alwlaud sellwt ein ent-lernter
gene de öyle bir yolda ki, aralığın kendisi uzak
wird. Seine Eni-fcrnuug hat das
D asein so wenig d u rch k reu z t, sızlaştırılm ış bir aralık olur. Oradaki-Varlık
dal.! es sie vielm ehr m itgenom uzak[sız]laşUrınası üzerinden öylesine az geç
m en hat und ständig m ituim m i,
weil es wesenhaft Ent-fernnng, das
miştir ki, dalıaçok onu kendisi ile birlikte alınış
heiß r/iundirh ist. Das Dasein kamt tır ve sürekli olarak almakladır, çünkü özsel olarak
im jew eilig en U m kreis se in e r ■ıızakIsa]kıstırmadır, es deyişle uzamsaldır. Oradaki-
r.nt-fernuugen nicht um heruan-
deru, es kann sie im m er nur ver
Varlık uzak[sız] taştırmalarının o sıradaki erimi
ändern, Das Dasein ist räumlich içersinde dolaşaıııaz; onları her zaman ancak
in d e r Weise d e r u m sichtigen değiştirebilir. Oradaki-Varlık sağgörülü olarak
Kaumeuldec kung, so zwar, dal! es
sic h zu dem so räumlic h bege g
uzay-açığa-çıkarıııa yolunda ıızaysaldır, dahası
nenden Seienden ständig entfer öyle bir yolda ki, böyle uzaysal olarak karşılaşılan
nend verhält. varolaıı-şeylerc sürekli olarak ıızak[sız]laşlırıcı
Das Dase in hat als ent-feruen-
des In-Sein zugleich den Charak olarak davranır.
ter der Ausrichtung. Jede Nähe Oradaki-Varlık, ıızak[sız]laştıraıı içiııde-
rung hat vorweg schon eine Rich Varlık olarak, ayın zamanda yönlendirme karak
tung in eine G egend ausgenom
m en, aus der h er das Eni-Iernle terini taşır. Her yakınlaştırma daha şimdiden
sich nähert, um so hinsichtlich önceden bir bölgeye doğru yön alınıştır ki,
seines Platzes vorlindlieh zu wer
den. Das umsichtige besorgen ist
bundan çıkarak uzak[sızjlaştırıııa kendini ya
a u sric h len d es Enl-Ceruen. In kınlaştırır, öyle ki onunla yeri açısından karşıla
diesem Besorgen, das heillt im şılabilir. Sağgörülü tasa yönlendiren uzak [sız] -
In-dcr-W ell-soiu des D aseins
selbst ist d e r B ed a rf von
laşlırmadır. Bu tasada, eş deyişle oradaki-Var-
»Zeichen« vorgegebe n; dieses lığııı düııyadaki-Varlığmm kendisinde “imler”iıı
Zeug übernim m t die* ausdrück bir sunumu yapılır; bu gereç yönlerin belirtik ve
liche- und le icht handliche Au-
K»'x- von Richtungen. Es hält die
elle kolayca denetlenebildi bir yolda bildiri
um sichtig g ebrauch ten G egen lişini üstlenir. Sağgörülü olarak kullanılmış
d e n a u sd rü ck lich o ffen, das bölgeleri belirtik olarak açık tutar — ait olma
jeweilige- W ohin des lliu g eh o -
reus, Ilingehe-ns. Ilinbriugens, nın, gitmenin, götürmenin, getirmenin o sıra
U erholeus. Wenn Dasein ist, hat daki ‘ııcreye’si. Eğer oradaki-Varlık varsa, yöıı-
e-s als ansı ic hle-iul-e-nlfernendes
lcııdirici-uzak[sızjlaştırıcı olarak her durumda
je- schon seine- entdeckte Gege nd.
Die- Ausrichtung eix-nso wie- die daha şimdiden açığa çıkarılmış bölgesi vardır.
Yönlendirme de tıpkı uzak [sız] laştırnıa gibi Knl-fernung werden als Seinsmodi
des lu-der-W ell-seins vorgängig
düııyadaki-Varlığın Varlık-kipleri olarak önce durch die Umsicht des Besorgen»
den tasanın sağgörüsü yoluyla güdülür. geführt.
Bıı yönlendirm eden sağa ve sola doğru Aus d ie se r A u srieh iu n g e n t
sp rin g en d ie festen R ichtungen
değişmez yönler doğar. Oradaki-Varlık, tıpkı m u h rechts und links. So wieseine
ıızak[sız] laştırınaları gibi, bıı yönleri de sürekli Knl-feruuugen nim mt das Dasein
auch diese Kielilungeu ständig mit.
olarak kendisi ile birlikte alır. Oradaki-Varlığın Die Verräumlielmug des Daseins in
“bedenselliği” içinde ıızaysallaştırılması bıı s e in e r »L eiblichkeit«, d ie ein e
yönlere göre ayııdedilmiştir (bıı bedensellik eigene hier nicht zu Ix-handelnde
Problem atik in sich birgt, ist m it
burada irdelenmeyecek olan kendi sorunsalını n ach d iesen R ich tu n g en ausge
kendi içinde gizler). Buna göre elaltıııda- zeichnet. Daher tııufî Zuhandeues
bıılunan ve beden için kullanılan şeyler — mul für «len Leib Gebrauchtes, wie
H andschuhe zum Beispiel, das die
örneğin ellerle birlikte devinmeleri gereken B ew egungen d e r H än d e m it
eldiven gibi şeyler — sağa ve sola yöııleıı- machen soll, au f rechts und links
ausgericlilctscin. Bin Handwerks
dirilebilıııelidirler. Bıuıa karşı elde tutulan ve zeug d ag eg en , das [109} in d er
onunla birlikte devindirilen bir el aleti elin Hand gehalten und mit ihr Irewegt
kendine özgü “ele uygun” devimini oıııııda wird, m acht nich t die spezifische
»handliche« Bewegung der H and
birlikte yapmaz. Bıuıa göre, gerçi el ile birlikte mit. Daher gibt es, ob sie gleich mit
kullanılsalar da, bir sağ ve bir sol çekiç yoktur. d e r H an d g c h a n d h a h l w erden,
nicht rechte m ul linke Hämmer.
Aıııa uzak[sız]laştırnıaya ait olan yönlen
Zu Ix-achten bleibt h I x t , daß die
dirmenin düııyadaki-Varlık yoluyla temellen Ausrichtung, die zur Kul-Cernuug
dirilmiş olduğunu gözden kaçırmamak gerekir. gehört, durch das In-der-Welt-srin
fundiert ist. Links und rechts sind
Sol ve sağ öznenin onlar için bir dııygıı taşıdığı nicht etwas »Subjektives«, dafür das
“öznel” şeyler değildirler; tersine, her durum Subjekt ein G efühl hat, sondern
da daha şimdiden elaltıııda-bulunaıı bir dün sind R ichtungen der Ausgerichtel-
heil in eine je schon zuh an d en e
yaya yönlendirilıııişliğiıı yönleridirler, “iki yanı Welt h in e in . »D urch das bloße
nım bir ayrınınım salt duygusu yoluyla”-1 bir Gefühl eines Unterschieds m einer
zwei Seiten«*’ könnte ich mich nie
dünyada hiçbir zaman yolumu doğru olarak
in ein er Welt zurechtfiuden. Das
bulamazdım. Bu ayrımın “saltduygusıAıu taşı Subjekt mit dem »bloßen Gefühl«
yan özne salt bir kurgulamadır ki, öznenin ger dieses U nterschieds ist ein kons
truktiver Ansatz, d er die wähl hafte
çek yapısını dikkate almaz; başka bir deyişle, Y<'Hasst mg des Subjekts außer a d 11
oradaki-Varlık bu “salt duygu” ile her durum läßt, daß das Dasein mit diesem
da daha şimdiden bir dünyadadır ve kendini »bloßen Gefühl« je schon in einer
Well ist u n d sein muß, um sich
yönlendirebilmek için onda olmalıdır. Bu Kant o rien tieren zu können. Das wird
in yönlendirme fenomenini açıklamaya çalışır aus dem Beispiel deutlich, an dem
K ant das P h än o m en d e r O rie n
ken kullandığı örnekte seçiklik kazanır.
tierung zu klären versucht.
Varsayalım ki tanıdık ama karanlık bir Angenom m en, ich trete in ein
odaya giriyorum ve oda yokluğum sırasında bekanntes, alw r dunkles Zimmer,
das während m einer Abwesenheit
öyle bir yolda yeniden düzenlenmiş olsun ki, so u m g eräu m t w urde, daß alles,
sağda duran lıerşey bundan böyle solda dur was rechts stand, n u n m e h r links
maktadır. Eğer kendimi yönlendireceksem, steh t. Soll ich m ich o rien tieren ,
d a n n hilft «las »bloße G efühl des Kaut’in geçerken belirttiği gibi, “konumunu
UnUTsrliieds« m ein er zwei Seilen
gar n irh ls, solange nielil ein be bellekte taşıdığını” belirli bir nesneyi ayrım
stim m ter Gegenstand erfaßt ist, von sanmadıkça, iki yanını arasındaki “ayrımın
dem Kaitl beiläufig sagt, »dessen salt dtıygııstı”ııtm hiçbir yararı olmaz. Ama bu
Stelle ich im Gedächtnis habe«. Was
bedeutet das aber anderes als: ich kendimi zorunlu olarak her durumda daha
orientiere m id i notw endig in und şimdiden “tanıdık” bir dünyada olmam olgu
aus einem je schon sein bei einer
»bekannten« We h. Der /.eugmsam-
sunda ve bu olgudan yönlendiriyor olmam
m e u h a n g e in e r Welt m uß dem dan başka neyi imler? Bir dünyanın gereç-
Dasein schon vorgegelx u sein. Daß bağlamı oradaki-Varlığa daha şimdiden su
ieh je seliem in einer Weh hin. ist für
die'M öglichkeit der O rien tieru n g
nulmuş olmalıdır. Daha şimdiden bir dün
nicht w eniger k on stitutiv als das yada olmam olgusu yönelim olanağı için sağ
Geduld für rechts u nd links. Daß ve sol için duygulardan daha az oluşturucu
diese- Se-insverfassung des Daseins
selbstverständlich ist, b erech tig t değildir. Oradaki-Varlığm bu Varlık-durımıu-
nicht, sie- in ihrer ontologisch kons ııun keııdiliğinden-açık olması bu durumun
titutiven Rolle zu u n te rsc h lag en .
Kaut u nterschlägt sie auch nicht,
varlıkbiliııısel olarak oluşturucu rolünde
sowenig wie jede- andere Interpreta bastırılmasını aklamaz. Kant bile, oradaki-
tion des Daseins. Das ständige Ge- Varlığııı başka her yorumu gibi, onu bastır
b rau ch m ach e n von d ieser Verfas
sung entbindet aber nicht von e ine r maz. Ama bu durumun sürekli kullandığımız
augeme-ssene-n ontologischen Kxpli- bir durum olması bizi uygun bir varlıkbiliııısel
kation, sondern ibreleri sie. Die- psy
açımlama getirm eden bağışlamak yerine,
chologische I nterpreiatioti. daß das
Ich e twas »im G edächtnis« habe, tersine onu gerekli kılar. Rulıbilinıscl yorum,
m eint im (in in d e die existenziale birşeyiıı Benin “belleğinde” olması, temelde
V erfassung lies In-de-r-W« It-seius.
Weil AVndiliese Struktur nicht sic-ht,
düııyadaki-Varhğın varolıışsal oluşturucu
verkennt er auch den vollen Zusam durumunu imler. Kant bu yapıyı görmediği
m e n h an g de-r K on stitu tio n e in e r için, olanaklı bir yönelimin yapılanışının
möglichen O rientierung. Ausgerich-
tetheit nach rechts und links gründe-» bütün bir bağlantısını tanımayı da başaramaz.
[110] in ele r we-senhafte-n A usrich Sağa ve sola yöııleııdirilmişlik genel olarak
tu n g <le-s D aseins übe rh a u p t, die oradaki-Varlığııı özsel yönlendirilmesinde
ihrerseits we-senhafl durch das lu-
der-We-lt-seiu mitbesliinmt ist. AI ler- temellenir ki, bu da kendi payına özsel olarak
dings liegt Aeudauch nicht au einer düuyadaki-Varlık yoluyla birlikte-belirlenir.
th e m atisch en Interpre ta tio n d er
Hiç kuşkusuz Kant bile yönelimin tematik
O rientierung. Kr will lediglich ze i
gen, eiaß je-ile O rie n tie ru n g eine-s yorumu ile ilgilenmemiştir. Yalnızca her
»subjektiven Prinzips« beelarf. »Sul> yönelimin “öznel bir ilke”ye gereksindiğini
jektiv« wird ab e r h ie r beeleuten
w ollen: a p rio ri. Das A p rio ri ele-r
göstermeyi ister. Ama “öznel” burada a priori
Ansgcrichielhoil auf rechts unel links demektir. Sağa ve sola yöıılendirihnişliğin a
g rü n d et je-doch im »subjektiven« priorisi düııyadaki-Varlığm “öznel” a priori-
Apriori des lu-eler-Weh-seins, elas mit
ein e r vorgängig a u f ein weltloses
sinde temellenir ki, bunun önceden dünyasız
Subjekt beschränkten Bestimmtheit bir özneye kısıtlanmış bir belirlilik ile hiçbir
nichts zu tun hat. ilgisi yoktur.
Entfernung und Ausrichtung be
stim m en als konstitutive Charaktere Içiııde-Varlığın oluşturucu karakterleri
eles Jn-Seius die Räum lichkeit des olarak uzak [sız] laşlırına ve yönlendirm e
D aseins, be-sorgeuel-tnnsichlig im oradaki-Varlığııı uzaysallığnn — tasalı-sağ-
entdeckten, iuuerw eliiichcn Raum
zu sein. Die bisherige Explikation görıılü olarak açığa çıkarılmış ve düııya-
der Räumlichkeit des innerweltlich içiııde olan uzayda olmasını — belirlerler.
Aııcak düııya-içiııdc elallmda-bulunan şeyin Z u h a u d e u e n m ul d e r Kaum-
lİdıkeit des In-der-Well-srius gibt
uzaysallığnmı vc dünyadaki-Varlığm ıızay- ersi die Voraussetzungen, um das
sallığnıın buraya kadaıki açnıılanıası dünyanın Phänom en d er Räumlichkeit d er
ıızaysallığı fenomenini geliştirebilmenin ve Well h erau sz.u arb riieu u n d das
ontologische Problem des Raumes
varlıkbilinısel tızay sormmmı formüle edebil zu stellen.
menin engereklerini verecektir.
Das M iU 'inaıukT scin ist — ihm bu ona gizli de olsa — rahatsızlık duyar. Varo-
selbst vcrlx>rgt*u — von der Sorge
um d iesen A bstand b eu n ru h ig t.
lıışsal olarak anlatıldığında, Birbiri-ile-birliktc-
Kxisteuzial ausgodrüekt, es hat den Varlık ‘uzaktalık' karakterini taşır. Bu Varlık-
C.harakler der Abstnndigkeit. Je un tıirü gündelik oradaki-Varlığııı kendisi içiıı ııe
auffälliger diese Seiusart dem all
täglichen Dasein selbst ist, tun so denli gözeçarpıııaz ise, etkisinde o denli diret-
hartnäckiger m ul ursprünglicher keıı ve kökeııseldir.
wirkt sie sich aus.
Aıııa birliklc-Varlığa ait olaıı bu ‘ıızak-
In dieser zum Mitseiu gehörigen
Aljständigkeit liegt, aber: das Dasein talık’la oradaki-Varlığııı, gündelik birbiri-ile-
stellt als alltägliches M iteinaudcr- birlikte-Varlık olarak, Başkalarına boyuneğme
sein in der Hatmäßigkeit der Aiulc-
ren. Nicht es sellisi ist, die Anderen
içinde olduğu imlenir. Kendisi değildir, Baş
halx-u ihm «las Sein abgenom m en. kaları oııdan Varlığını almıştır. Başkalarının
Das Bolieixu der A nderen verfügt, keyfi oradaki-Varlığııı gündelik Varlık-olaııak-
ü b er d ie alltä g lich e n Seinstnög-
lidikeiten des Daseins. Diese Ancle- ları üzerinde buyurgandır. Dahası, bu Baş
ren sind dalx i nicht bestimmte An kaları belirli Başkaları değildir. Tersine, her
dere. Im G egenteil, je d e r Andere
kann sie vertreten. Entscheidend ist
Başkası onları temsil edebilir. Belirleyici olan
nur die unauffällige, vom Dasein als şey yalnızca göze çarpm adan Başkalarının
Mitsein unversehens schon über birlikte-Varlık olarak oradaki-Varlıktaıı haber
nom m ene 1lerrschaft der Anderen.
Man sellwt gehört zu den Anderen
sizce üstlendikleri efendiliktir. İnsanın kendisi
u n d verfestigt ih re M acht. »Die Başkalarına aittir ve onların gücünü arttırır.
Anderen«', die m an so n en n t, tun Birinin onlara keııdi özsel aitliğiııi örtebilmek
die eigene w esenhafte Zugehörig
keit zu ihnen zu verdecken, sind için öyle adlandırılan “Başkaları” gündelik
die, die im ten M iteinan birbiri-ile-birlikle-Varlıkta en yakından ve
dersein zunächst u nd zumeist »da
sind •. Das Wer ist nicht dieser mul
çoğunlukla “orada olanlardır. ‘Kim’ bu ya da
nicht jener, nicht m an selbst m ul şu değil, insanın kendisi ve kimileri değil ve
nicht einige und nicht die Summe herkesin toplamı değildir. “Kim” yüksüz olan
Aller. Das »Wer« ist das N eutrum ,
das Man.
dır, insandır.
f r ü h e r w urde gezeigt, wie je Daha öııce nasıl her durumda daha şim
schon in der nächsten Umwelt die diden en yakın çevrede kamusal “çevre”ııiıı
öffentliche »Umwelt« zu h an d en
und milbesorgt ist. ln d er Benut claltıııda-bulunduğu ve birlikte tasa konıısıı
zung üffemlicher Verkehrsmittel, in edildiği gösterildi. Kamu taşıtlarını kullanmada
der Verwendung des uachriclilcu-
ve basından (gazete) yararlanmada her Baş
wesens (Zeitung) ist je d e r Andere
wie <ler A ndere. Dieses M iteiuan- kası Başkası gibidir. Bu biıbiri-ile-birliklc-Var-
derseiu Wist das eigene l);ist-in völlig lık birinin kendi oradaki-Varlığıııı bütünüyle
in die Seiusart »der Anderen« auf,
so zwar, da(.l die A nderen in ihrer
“BaşkalaıTıuıı Varlık-türüne çözer, ve dahası
Unterschiedlichkeit und Ausdrück öyle bir yolda ki, Başkaları ayırdedilmişiikleri
lichkeit noch m ehr verschwinden. ve beliı tiklikleri içinde daha da yiterler. Bu
In dieser Uuauffälligkeil und Nicht-
feststellbarkeit entfaltet das Man
gözcçarpıııazlık ve saptananı,ızlık içinde Iıısaıı
sein e eig en tlich e D iktatur. Wir asıl diktatörlüğünü açındırır, insanın haz
genießen mul vergnügen uns. wie duyması gibi haz duyar ve zevk alırız; okuruz,
man genießt; wir lesen, sehen [127]
u n d urteilen ü b er U te ra ttir und
görürüz, ve insanın görmesi ve yargıda bulun
Kunst, wie wm/sieht mul urteilt; wir ması gibi yazın ve sanat üzerine yargıda bulu
ziehen uns aber auch vom »großen nuruz; ama ayrıca kendimizi “büyük yığııı”daıı
H aufen« zurück, wie man sich
zu rückzieht; wir fin d e n »em pö geri çekeriz, tıpkı insaıuıı kendini geri çekmesi
rend«, was man em pörend findet. gibi; insanın kızdırıcı bulduğunu “kızdırıcı”
buluruz. Iıısaıı — ki belirli değildir ve İliç kuş Das Man, das kein Ix-stimmtes isi
und das Alle, obzwar nicht als Simi
kusuz toplamları olmasa da herkestir — giiıı- m e, sind, schreibt die Seinsari d er
delikliğin Varlık-türüııü» ön-taslağmı verir. Alltäglichkeit vor.
İnsanın olmak için kendi yolları vardır. Das Mau hat selltst eigene Wei
sen zu sein. Die genannte Tendenz,
Birlikle-Varlığın “ıızaktalık” dediğimiz sözü des M ilseius, die wir die Altsläu-
edilen eğilimi genel olarak birbiri-ilc-bir 1ikte- digkeil n an n ten , grü n d et darin,
da 1.1 das M ite in au d e rsciu als
Varlığııı sıradanlık ile tasalanmasında temelle solches die Dimlnrhuitthihkeit Ix-
nir. Sıradanlık İnsanın varolıışsal bir karak sorgl. Sie ist ein existen/.ialer Oha-
teridir. Sıradanlık İnsan için Varlığında özsel rakler des Man. Dein Mau geht es
in seinem Scan wesentlich tun sie.
olarak önemlidir, Böylece İnsan olgusal olarak Deshalb hält es sich faktisch İn d er
kendini ona ait olanın, geçerli saydığının ve D urchschnitdichkeii dessen, was
saymadığının, 0 1 1 a başarı tanıdığının ve 0 1 1 a sich gehört, was m au gelten läbl
u n d was n ich t, dem m an KrTolg
bııını yadsıdığının sıradaıılığıııda sürdürür. zubilligt, dem m an ihn versagt.
Göze alınabilecek olanın ve alınabilenin belir Diese D nrchschnitthchkeii in der
Voıv.eic1mutig dessen, was gewagt
lenmesindeki bu sıradanlık kendini ortaya werden kann und darf, wacht tilx r
süren her kııraldtşmı gözler. H er öncelik jede sich verdrängende Ausnahme.
gürültüsüzce bastırılır. Kökctısel lıerşey bir Jeder V orrang wird geräuschlos
n ied erg eh alleu . Alles U rsprüng
gecede çoktandır tanıdık lıirşey olarak püıüz- liche ist iilxT Nacht als längst Ix--
süzleştirilir. Kavgayla kazanılan lıerşey ele kannl geglättet. Alles Krkämplte
uygıııı biışey olur, ile r giz gücünü yitirir. Sıra wird h an d lich . Jed es G eheim nis
verliert seine Kraft. Die Sorge der
danlık kaygısı yine oradaki-Varhğııı lüııı Varlık- Durchsc'Imittlichkeit enthüllt wie
olaııaklaı ııım düzleştirilmesi dediğimiz özsel bir d er eine weseulialie Tendenz des
Daseins, die wir die I'.hıd>ııuııg;\\\vv
eğilimini ortaya serer. Seinsmöglit hkeiteu neunen.
insanın Varlık-yolları olarak ıızaktalık, sıra A bstäudigkeit. D u rch sch all l-
danlık, düzleştirme “kamusallık” olarak tanı liehkeit. Kinebuung konstituieren
als Seiusweisen des Man das, was
dığımız şeyi oluştururlar. Kamusallık en yakın wir als »die Ö ffentlichkeit« k en
dan tüm dünya ve oradaki-Varlık yorumlarını nen. Sie regelt zunächst alle Wclt-
düzenler ve tümünde haklıdır. Ve bu ise “Şeyler” mid D ascinsauskguug und Ix'häll
in allem «echt. U nd das nicht auf
ile ayırdedici ve birincil bir Varlık-ilişkisi zemi («rund eines ausgezeichneten und
ninde değil, ya da oradaki-Varlık tarafından prim ären Seiusverhältnisses zu den
»Dingen», nicht weil sie üIkt eine
belirtik olarak kendinin etlinden bir saydam
ausdrücklich zngeeiguele D urch
lığı kullandığı için değil, ama tüm düzey ve sichtigkeit des D aseins verfügt,
gerçeklik ayrımlarına karşı duyarsız olması ve so n d e rn a u f G ru n d des N icht-
eiugehens »atıf die Sachen«, weil
bu yüzden “Şeylerin üzerine” gitmemesi zemi sie unem pfindlich ist gegen alle
ninde böyledir. Kamusallık herşeyi bulanıklaş l huerschtede des Niveaus utul der
tırır ve böyle örtülmüş olanı tanıdık ve herkes Kchtheil. Die Ö ffentlichkeit ver
dunkelt alles und gibt das so Ver
için erişilebilir birşey olarak ortaya sürer. deckte als das bekannte und jedem
Iıısaıı her yerde ve her şeyin ortasıııdadır, Zugängliche aus.
ama gene de öyle bir yolda ki, nerede oradaki- Das Matt ist ülx'tall dalx-i. doch
so, datt cs sich auch schon immer
Varlık karar için sıkıştıracak olsa oradan daha d av o n g esch lich cn hat. wo das
şimdiden sıvışmışım Gene de tüııı yargıları ve Dasein au f Kütse'heidm tg drängt.
kararları Iıısaıı ileri sürdüğü için, o sıradaki Weil das Mau jedoch alles Urteilen
und Knischeiden vorgibt, nimmt ('s
oradaki-Varlığı sorum luluğundan yoksun dem jeweiligen Dasein die Verant
bırakır. Iıısaıı bir bakıma “insaıı”ın sürekli wortlichkeit ab. Das Man kann es
sich gleichsam leisten, elafl »mau« olarak ona başvurmasını sağlayabilir. Çok ko
sich stäneligaufes Ix-ruft. Ks kann
am Iciclucsicn alles vcniulwortcn,
layca herşey için sorumlu olabilir, çiinkü o
weil keiner es ist, d er für etwas birşey için yanıt vermesi gereken biri değildir,
em zu steh en b raucht. Das Mau insan her zaman o “idi” ve geııc de denebilir ki
»war« es im m er und doch kann
gesagt w erden, »keiner« ist es o “İliç kimse” değildi. Oradaki-Varlığın gün
gewesen. In der Alltäglichkeit des delikliğinde pekçok şey hakkında ‘o hiç kimse
Daseins wird das m eiste durch
das. von dem wir sagen müssen,
değildi’ dememiz gereken şey yoluyla olur.
keiner war es. Böylece İnsan o sıradaki oradaki-Varlığı
Das Mau ntllasM so das jewei güııdelikliği içinde iisliinden atar. Yalnızca hu
lige Dasein in seiner Alltäglich»
keil. Nicht n u r das: mit dieser
değil; Varlığın bu üstünden atılması ile Iıısan
Seiuscnllaslung kommt das Man oradaki-Varlığa kolaylık gösterir, ama ancak ora-
dem Da(128Jscin entgegen, şu daki-Vaı lığın halife alına ve İlahileştirme eğilimini
len i in diesem die renden/, zum
i.c ic h tu c h m rn und L eichtm a- taşıması ölçüsünde. Ve İnsan Varlığın bu üstün
ehen liegt. Und weil das Mau mit den atılması ile o sıradaki oradaki-Varlığa sürek
d e r S em senllastung dem jew ei
ligen Dasein ständig entgegeu-
li olarak kolaylık gösterdiği için, İnsanın dik-
komnit. behält es und verfestigt başlılığı efendiliğini sürdürür ve sağlamlaştırır.
es seine hartnäckige Herrschaft. I leı kes başkasıdır ve hiç kimse kendisi değil
Jeder ist der Andere und Kei
ner e r selljst. Das Mail, mit dem
dir. Gündelik oradaki-Varlığm ‘Kiın'ine ilişkin
sich die Krage nach «lern Herdes soruyu yanıtlayan İnsan hiç kimsedir ki, her
alltäglichen Dase ins beantwortet, oradaki-Varlık birbiri-arasında-Varlıkta daha
ist das Niemand, dem alles Dasein
im IIn ie re iu a u d e rse iu sich je şimdiden kendini ona teslim etmiştir.
sclmn ausgelielert hat. Gündelik birbiri-arasıııda-Varhk, uzaktalık,
In eien herausgesle'llleu Seius-
charaktere u eles alltäglichen l ln-
sıradanlık, düzleştirme, kamusallık, Varlığı
lercmanelcrseins, Alistäudigkeit, üstünden atımı ve kolaylık gösterme gibi açım
Durchsclmililichkcil, Kiuebuuug. lanan Varlık-karakterleriıule oradaki-Varlığm
Ö ffentlichkeit, Seiuse-utiasiuug
mul Futgegenkonuncn liegt die
cıı yakın “sürekliliği” \ Ständigkeil] yalar. Bu
näe hste »Stäneligkeit« des l)a- süreklilik biışeyiıı sürmekle olan elöııüııde-
scins. Diese' Stäneligkeit be'trillt Varlığını değil, ama oradaki-Varlığm birliktc-
nicht elas [brtwähreuele Vorltan-
elensein von e twas, som leru elie Varlık olarak Varlık-türünü ilgilendirir. Birinin
Se'iusarl eles Daseins als Mitsein. kendi oradaki-Varlığmın ‘Kcııdi’si ve Başka
In den gen an n ten M odi seiend
sının ‘Keııdi’si, sözü edilen kiplerde ‘olduğu’
hat (las Selbst des eigenen Da
seins und das Sellıst eles Anelem sürece, henüz bulmımıış ya da yitirilmiş değil
sieh noch nicht g efunden bzw. dir. Bunlarda insan ‘süreksizlik’ [ Unselbstän
verloren. Mau ist in der Weise der
l Insclljsiäitdigkcii und l lucigcnl-
digkeit :: ‘kendinde-dıırm ayış’] ve asılsızlık
lich k eit. Diese Weise zu sein yolundadır. Bu yolda olmak oradaki-Varlığm
bedeutet keine ilerabinindenutg olgusallığının bir indirgenm esini imlemez,
d e r Faktizität eles D aseins, so
wenig wie das Mau als das Nie
tıpkı insanın da ‘lıiç-kiınse’ olarak ‘lıiç-birşcy’
m and ein Nichts ist. Im G egen olduğunun söylenmeyeceği gibi. Tersine, bu
teil, in d ie se r Seinsari ist das Varlık-türünde oradaki-Varlık bir eus realis-
Dasein ein eus realissinuiin, falls
»Realität« als daseinsm älU gcs
simumdur, eğer “realite” ile oradaki-Varlık
Sein verstanden wird. karakterindeki Varlık anlaşılacak olursa.
A llerdings ist das Man so Hiç kuşkusuz Iıısan da tıpkı geııcl olarak
wenig vorhanden wie das Dasein
ü b erh au p t. Je o ffen sich tlich er oradaki-Varlık gibi elöııündc-bııhınmaz. Iıısan
sieh das Man g e b ä rd e t, um so nc denli açıkta davranırsa, o denli ayrınısaııa-
maz vc gizlidir, ama bir hiçlik olmaklaıı da o unfaf.llicher und versteckter is« es,
uni so w eniger isi es alter auch
dcıdi uzaktır. Önyargısız varlıksal-vaılıkbiliııı- uiclus. Dem unvoreingenom m e
scl “görm e” için, kendini gündelikliğiıı “en n e n on tisch -o u io lo g isclıen »Se
reci” öznesi olarak ortaya serer. Vc elöııünde- h en « e u ılıü llt es sich als das
»realste Subjekt «d er Alltäglichkeit.
bıılnııaıı bir taş gibi erişilebilir olmasa da, bu Und wenn es nicht zugänglich ist
dıırımı onun Varlık-türii üzerine en ktiçıik bir wie ein vorh an d en er Stein, dann
entscheidet das nicht im m indes
biçimde belirleyici değildir. Ne apar topar bu ten iilxT seine Seinsart. Man d arf
İnsanın “aslında” bir biç olduğunu buyura w ed er vorsch n ell d e k re tie re n ,
biliriz, ne de bu fenomenin onun her nasılsa dieses Man ist »eigentlich« nichts,
noc h der M einung huldigen, das
sonradan birçok öznenin birarada clöııüııde- P hänom en sei ontologisch inter
Varlığmın bira raya tutturulmuş sonucu olarak p re tie rt, wenn m au es etwa als
nachträglich zusam mengeschlos
“açıklanması” yoluyla varlıkbilimscl olarak
senes Resultat des Xusatmnenvor-
yorumlanabileceği sanısına yandaş olabiliriz. hau d en sein s m e h re re r Subjekte
Tersine, Varlık-kavramlarmın geliştirilmesi bu »erklärt«. Vielmehr m uh sich um
g e k e h rt d ie A u sarb eitu n g d e r
bir yana itilemez fenomenlere göre yönlen Seinsbegriife nach diesen ttnab-
dirilmelidir. weisliaren Phänom enen richten.
İnsan birçok öznenin üzerinde yüzen “ev Das Mau ist auch nicht so etwas
wie ein »allgemeines Subjekt«, das
rensel özne” gibi biışey de değildir, böyle bir über m ehreren schwebt. Zu dieser
görüşe ancak “özııeler”in Varlığı oradaki- Auffassung kann es nur kommen,
Varlık karakterinde olmayan bir Varlık olarak wenn das Sein der »Subjekte« nicht
daseinsmäUig verstanden wird und
anlaşıldığı ve bunlar ortadaki bir Cinsin gör- diese als tatsächlich vorhandene
giil-olgıısal olarak elönüııde-bıılunan durumları Fälle ein er v o rkom m endeu Gai-
tuugangesetzt wen len. bei diesem
olarak saptandıkları zaman ulaşabilir. Bu yak Ansal/. Iiesteht ontologisch n u r die
laşımda varlıkbilimscl olarak yalnızca böyle bir Möglichkeit, alles was nicht Fall ist,
durum olmayan lıerşcyi Tür ve Cins anlamın int Siutie d er Art u n d Gattung zu
verstehen. Das Man ist nicht die
da anlama olanağı vardır. İnsan o sıradaki ora- G attung des jeweiligen l)a-[129J
daki-Varlığııı Cinsi değildir ve böyle varolan- seins und es läl.li sich auch nicht als
şeyleıde kalıcı bir belirlenim olarak karşılaşıl- bleibende Ihschalfenhetl an die
sem Seienden vorlinden. D allandı
masıııa izin vermez. Geleneksel mantığın bile die traditionelle laigik angesichts
bu fenomen karşısında başarısız kalınası bizi d ieser P hänom ene versagt, kann
nicht verw undern, wenn Ixalachl
hayrete düşüremez, eğer bıı man tığın temelini w ird, daÜ sie ih r F u ndam ent in
elöııüııde-buhmamn varlıkbiliıııinde, ama bir einer ülx-rdies noch roheu O nto
de henüz kaba olan bir varlıkbiliıııinde taşıdığı logie des Vorhandenen hat. Daher
ist sie d u rch n o ch so viele Ver
na dikkat edilecek olursa. Bu yüzden bu mantık besserungen und Frw eiterungeu
ne denli iyileştirmelerden ve genişletmelerden grundsätzlich nicht geschmeidiger
geçerse geçsin, ilkede daha esnek kılınamaz. zu m achen. Diese »geisteswissen
schaftlich« orientierten Reformen
Mantığın bu “tiıı-bilimsel” yönelimli reform d er Logik steigern m ir die on to
ları yalnızca varlıkbilimscl karışıklığı arttırırlar. logische Verwirrung.
insan bir varoluşsaldır ve kökensel fenomen Das Man ist ein Jixistemial und
gehört als uisfirüng/nhes i'hänonten zur
olarak oradaki-Varlığın olumlu yapılan ışına aittir. fmsitiven Verfassung des Daseins. Fs
Kendisi yine oradaki-Varlık karakterindeki hat sellisl wieder verschiedene Mög
lichkeiten seiner dasciiismäl.ligeu
somutlaşmasının değişik olanaklarını taşır.
Konkretion. Fiudriuglichkeii und
Efendiliğinin zorlayıcılığı ve bclirtikliği tarih Ausdrücklichkeit seiner I Ierrschaft
sel olarak değişebilir. können geschichtlich wechseln.
Das Seihst des alltä g lich e n Gündelik oradaki-Varlığııı ‘Kendi’si Insa-
Daseins ist das Mnn-selhst, das wir
von «Icnt eigentlichen, das heißt
mn-kendisidir ki, onu asıl ‘Kendi’den, e.d. biri
eigens e rg ririe n e n Selbst u n te r nin özel olarak kavranan ‘Kendi’sinden ayırde-
scheiden. Als Man-selbst ist das deceğiz. İıısaınn-keudisi olarak o sıradaki
jeweilige Dasein in das Mau zer-
stieut und m uß sich erst Linden. oradaki-Varlık insana dağılmıştır ve ilkin ken
Dies«1Zerstreuung iharakterisierl dini bulmalıdır. Bu dağılma karşılaşılan en
«las »Subjekt« «ler Seinsart, di<‘ wir
als das besorgende A ulgeheu in
yakın dünyaya soğrıılma olarak tanıdığımız
der nächst Ix-gi'guenden Welt ken Vaıiık-lürüııün “özııe”siııi nitelendirir. Eğer
nen. Wenn «las Dasein ihm sellist oradaki-Varlık kendisi ile Iıısanın-kendisi ola
als Man-selbst vertraut isi, daun
Ix'sagt «las /.ugleich, «laß «las Man
rak tanışık ise, o zaman bu aynı zamanda de
«lie nächste A uslegung d er Welt mektir ki İnsan dünyanın ve düııyadaki-Var-
und des In-der-Welt-seins vorzcich- lığııı en yakın yorımılaıuşmm öıı-taslağım verir.
nct. Das M;m-scll>si, worum-willen
das Dasein alltäglich ist, artikuliert İıısaımı-kendisi, ki oradaki-Varlık onun uğruna
«len V erw eisungs/usanuneuhaug gündeliktir, iııılemliliğiıı göndcrme-bağlamını
«ler Bedeutsamkeit. l)i<* Welt des
D aseins gibt das begegnend«*
eklemler. Oradaki-Varlığııı dünyası karşılaşılan
Seiende atıf eine BewandinLsganz- varolaıı-şeyleri İnsanın tanışık olduğu bir ilgi-
heit frei, die «lern Mau vertraut ist, lilik-bütüıılüğüııde ve İnsanın sıradaıılığı ile
um l in «len (irenzen, «lie mit «ler
D urchsaiittlidtkeil «les Mau fcsl-
saplanmış olan sınırlar içersinde özgür bırakır.
g«iegt sind. Zunächst ist das fak En yakından, olgusal oradaki-Varlık sıradan bir
tische Dasein in der «hirchscnitt- yolda açığa çıkarılan birlikte-düııyadadır. En
lich ent«li« ki«‘u Mitwelt. Zunächst
»bin« nicht »ich« im Sinne des yakından, “ben” kendi ‘Kendim’ anlamında ben
eigenen SelİKt, sondern «lie Alitie “değil,” ama İnsan yolundaki Başkalarıdır.
ren in «ler Weise des M an. Aus
diesem h er und als «lieses wer«le
İnsandan ve Iıısaıı olarak, “kendime” en yakın
ich m ir »scllist« zunächst »gege- ılan “veriliyiıııdir.” En yakından, oradaki-Varlık
Ik u «. Zunächst ist «las Dasein Mau İnsandır ve çoğunlukla öyle kalır. Eğer oradaki-
und zumeist bleibt es so. Wenn «las
Dasein die Welt eigens entdeckt
Varlık dünyayı özel olarak açığa çıkarır ve
uml sich nahebriugt, wenn es ihm kendine yaklaştırırsa, eğer kendi asıl Varlığını
selbst sein eigentliches Sein er kendi için açığa sererse, o zaman “dünya”nm
schließt, dann vollzkiitsich dieses
K im lerken von »Well« um l Er
bu açığa çıkarılışı ve oradaki-Varlığııı açığa
schließen von Dasein im m er als serilişi her zaman gizlemelerin ve karartma
W egräum en «ler V erdeckungen ların giderilmesi olarak, oradaki-Varlığııı kendi
um l Verdunkelungen, als Zerbre
c h e n d e r V erstellu ngen, mit kendisini engellemede kullandığı kılık değiş
denen sich «las Dasein gegen t's tirmelerin bozuluşu olarak yerine getirilir.
sellist abriegcll.
Birlikte-Varlığın ve Kendi-Olmannı İnsan
Mil der Interpretation des Mit-
scins und des Sellistseius im Mau daki yorumu ile, birbiri-ile-birlikte-Varlığııı
ist die frag e nach «lern Wer d er gündelikliğiııin ‘Kim’iııe ilişkin soru yanıt
A lltäglichkeit «les M iteinauder-
seins lieantwortet. Diese Betrat h-
lanmış olur. Bu irdelem eler ayın zamanda
tungcii halx-u zugleich ein konk oradaki-Varlığııı temel-yapısınıu somut bir
retes Verständnis «ler Grumlver- anlayıştın getirm işlerdir. Düııyadaki-Varlık
Lkssungtles Daseins erbracht. Das
In-der-Weh-seiu w urde in seiner
giiııdelikliği ve sıradaıılığı içinde görülebilir
Alltäglichkeit und Durchschnitt- olmuştur.
Uchlkeit siclitlxtr. [130] Gündelik oradaki-Varlık Varlığının öıı-
Das alltägliche Dasein schöpft
«lie voroutologische A uslegung varlıkbiliııısel yorumlanışını İnsanın en yakın
seines Seins aus «ler n äc h sten Varlık-türüııdeıı çıkarır. Varlıkbiliııısel yorum
ilk olarak bu yorumlama eğilimini izler, ora- Si'iusarl des Mau. Die ontologische
Interpretation folgt zunächst dieser
daki-Varlığı dünyadan anlar ve onu düııya- Auslegiiugslemleu/., sieverslelu das
içiııde varolan-şey olarak önünde bulur. Yal Dasein aus d er Well h er und findet
nızca bu değil; Varlığın anlamı bile — ki bu es als innerw eltlieh Seiendes vor.
Nicht n u r das; auch d en Sinn des
varolan “özneler” onun üzerinde anlaşılırlar Seins, d a ra u fh in diese seien d en
— oradaki-Varlığm “en yakın” varlıkbilimiııiıı »Subjekte» verstanden werden, labt
sich die »nächste« O ntologie des
kendini “düııya”dan sunmaya bıraktığı anlam Daseins aus d er »Well« vorgeben.
dır. Ama dünyaya bu soğrulmada düııya-feııo- Weil alxT in diesem A ufgehen in
meııinin kendisinin üzerinden atlandığı için, d er Welt das Well phänom en selbst
übersprungen wird, tritt au seine
yeri diinya-içiııde elöııünde-buluııan tarafın Stelle das innerw eltlich V orhan
dan, Şeyler tarafından alınır. Varolaıı-şeyin d en e , d ie D inge. Das S ein des
Varlığı, birlikte-orada-olan şey elöııüııde-bulunuş S eienden, das mit-da-ist, wird als
V orh an d en h eil begriffen. So er
olarak kavranır. Böylece en yakın gündelik möglich! d er Anfweis des positiven
düııyadaki-Varlığm olumlu fenomeninin ser Phänomens des nächsiallläglichcn
gilenişi bu Varlık-durumuınuı varlıkbilimsel In-der-Well-seius die Einsicht in die
Wurzel d er Verfehlung der o n to
yorumunun eksik olmasının nedeni üzerine lo g isch en In le rp re la iio n d ie se r
içgöriiyü olanaklı kılar. Bu Varlık-durumunun Seiusverfassung. Sie selbst in ihrer
alltäglichen Seinsart ist es, die sich
kendisi, kendi gündelik Varlık-türü içinde, kendini zunächst verfehlt und verdeckt.
ilk olarak elden kaçıran ve üstünü kapayandır. W enn schon das Sein des all
Eğer gündelik birbiri-ile-birlikte-Varlığm täg lich en M itein an d ersein s, das
sich scheinbar ontologisch d er pu
Varlığı — ki görünürde varlıkbilimsel olarak re n V o rh an d en h eit n ä h e rt, von
arı elöııünde-buluııuşa yakındır — bu el- d ieser grundsätzlich verschieden
önüııde-buluııuştaıı ilkede ayrı ise, o zaman isi. dau n wird das Sein des eigent
lichen Selljst. noch weniger als Vor-
asıl Keııdi-Olına da aynı yolda elöııüııde- handenheil Itegriffen werden kön
bıılunuş olarak kavraııamaz. Asıl Kendi-Olma nen. Das eigentliche Selbstsein beruht
öznenin İnsandan koparılmış bir kuraldışı- n ic h t au f einem vom Man abge-
lösten Ausnahmezustand des Sul>-
durum u üzerine dayanmaz; tersine, özsel bir jekls, so n d ern ist eine existenzielle
‘varoluşsal’ olarak insanın varolma-ilgili bir Modifikation des Man als eines wesen-
değişk'ısidir. ’haften Existenzials.
D ie Selbigkeil des eig en tlich
Ama asilliği içinde varolan ‘Keııdi’niıı existierenden Selltst ist aber dann
keııdi-gibiliği o zaman kendini yaşantılar-çok- ontologisch durch ein e Kluft ge
trennt von der Identität des in d er
lusıı içinde sürdüren Benin özdeşliğinden var-
E rleb u ism a n n ig faltig k eit sich
lıkbilimsel olarak bir uçurum yoluyla ayrılır. durchhallendeu Ich.
Fünftes Kapitel Beşinci Bölüm
Das In-Sein als solches Genel Olarak İçinde-Varlık
195
altına getirm ekle kalmayacak, ama ayrıca ant lı den Weg b ahnen zur Erfas-
sung des ursprünglichen Seius des
oradaki-Varlığııı kökeıısel Varlığım — kaygı — Daseins sellisl, d er Sorge.
ayrımsamanın yolunu da açacaktır. Was kann alxT noch weiter auf-
Ama düııyadaki-Varlıkta dünyanın ortasın ge/.eigl werden am hwler-Welt-sein
über die wescnhaflen Bezüge des
daki Varlığın (tasa),birlikte-Varlığııı (esirgeme) Seins bei d er Welt (Besorgen), des
ve Kendi-Olmaıım (‘Kim’) özsel ilişkilerinin Mitseins (Fürsorge) mul des Sellwl-
seius (Wer) hinaus? Es bleibt allen
ötesinde gösterilecek daha başka ne vardır? falls no ch d ie M öglichkeit, die
Eğer gerekli olursa lıeııüz çözümlemeyi tasa Analyse durch vergleichemle Cha
nın ve onun sağgörüsünün, esirgemenin ve rakteristik der Abwandlungen des
Besorgens und seiner Umsicht, der
onun gözetmesinin değişkileriııiıı karşılaş Fürsorge m ul ih re r Rücksicht in
tırmalı betimlemesi yoluyla genişletme ola die Breite auszubauen und durch
nağı, ve tüm olanaklı diiııya-içinde varolan- d ie v ersch ärfte E xplikation des
Seins alles m öglichen inuerwell-
şeyleriıı Varlığının daha sağın bir açımlaması lichen Seienden das Dasein gegen
yoluyla oıadaki-Varlığı oradaki-Varlık karak nicht daseinsmäl-liges Seiendes alx
zuliclten. O h n e Frage liegen nach
terinde olmayan varolan-şeyleıe karşı öne dieser Richtung unerledigte Auf
çıkarma olanağı kalır. Sorgulanamayacak bir gaben. Das bislang Uerausgestellle
yolda, bu yönde henüz tamamlanmamış görev ist vielfältig ergäuzuugsbedürftig
im Hinblick a u f eine geschlossene
ler yatar. Buraya dek açımlanan noktalar felsefi A u sarb eitu n g des existen/.ialen
insanbilimin vaı oluşsal apriori&mm tam olarak A priori d er philosophischen An
thropologie. D arauf zielt aber die
geliştirilmesi dikkate alınarak çok yanlı bir
vorliegende U ntersuchung nicht.
toparlanma gereksinimi içinde dururlar. Ama Ihre Absieht ist eine Jundainental-
önümüzdeki araştırmanın hedefi bu değildir. ontologisehe. Wenn wir sonach dem
In-Sein th em atisch nach frag en ,
Hedefi temel-varlıkbilimsel bir hedeftir. Buna göre, d au n kö n n en wir zwar nicht die
eğer içiııde-Varlığı teıııatik olarak sorııştnrur- U rsprünglichkeit des Phänomens
sak, hiç kuşkusuz bu fenomenin kökeııselliğiııi durch Ableitung aus anderen, d. I».
durch eine unangem essene Ana
onu başkalarından türetme yoluyla, e.d. bir lyse im Sinne ein er Auflösung ver
çözündürme anlamında uygunsuz bir çözüm nichten wollet}. Die I hiableillwr-
leme yoluyla yoketmeyi isteyemeyiz. Ama bir keit eines U rsprünglichen schlicht
a b e r ein e M annigfaltigkeit d er
kökeııselin türetileıııezliği onun için oluştu d afü r k o n stitu tiv en Seinscha-
rucu Varlık-karakterlerinin bir çokluğunu dış ra k te re nich t aus. Zeigen sich
solche, d au n sind sie exislen/ial
lamaz. Eğer bunlar kendilerini gösterirlerse, o
g le ich u rsp rü n g lich . Das P h än o
zaıııaıı varoluşsal olarak eş-kökenseldirler. m en der Cileiehnrsjnüngiiehheit der
Oluşturucu kıpıların eş-kökeııselliği fenomeni konstitutiven M omente ist in der
O ntologie oft m ißachtet worden
herşeyi tek bir yalın “kök ııeden”deıı türetme zufolge ein e r m ethodisch un g e
yönündeki yöntemsel olarak dizginsiz bir eği zügelten Tendenz zur llerkunfls-
limden ötürü varlıkbiliıııde sık sık gözardı nachweisungvon allem utul jedem
aus einem einfachen »Urgrund«.
edilmiştir. 1132]
Genel olarak içinde-Varlığııı fenomeııal ln welche R ichtung gilt es zu
betimlemesi için hangi yöne bakmak gerekir? seh en für die phänom enale Cha
rakteristik des In-Scins als solcheu?
Yanıtı bu fenomenin gösterilmesinde feııo- Wir erh alten Antwort d u rch die
meııolojik olarak neleri bakış aluııda tutmakla E rinnerung daran, was l»ei d er An
yükümlü olduğumuzu anımsayarak kazanırız: zeige des Phänom ens dem p h än
om enologisch b eh alten d en Blick
Elönüııde-buluııanm -bir başka elöııüııde- anvertraut wurde: das In-Sein im
buluııanda elöııünde-bulunan içselliğinden l Inierschicd von d er vorhandenen
S E I N U N D Z E I T / V A R L I K V E '/ A M A N 197
§ 30. Ruhsal Durumun Bir Kipi Olarak Korku6 § 30. Die Furcht als ein Modus der
HejindFuhheif'
Korku fenomeni üç açıdan irdelenebilir; kor Das Phänom en der Furcht läßt sich
kunun ‘ııe önünde’siııi, korkmayı ve korku nach drei H insichten Ix ira d u e n ;
wir an aly sieren das Wovor d er
nun ‘ne lıakkında’sını çözümleyeceğiz. Bu Furcht, das F ürchten und das Wo
olanaklı ve biraraya ait bakış açıları raslaııtısal rum d er Furcht. Diese möglichen
n n d z u sam m en g eh ö rig en H in
değildir. Onlarla birlikte, genel olarak ruhsal blicke sind nicht znlällig. Mit ihnen
durum un yapısı öne çıkar. Çözümleme kor kom m t die S tru k tu r der Befind
kunun olanaklı değişkileriııe yapılan gönder lichkeit ülx’rhaupt zum Vorschein.
D ie Analyse wird vervollständigt
melerle tamamlanacaktır ki, bunların her biri du rch d en Hinweis auf die mög
korkudaki değişik yapısal kıpıları ilgilendirir. lichen M odifikationen iler Furcht,
Korkunun 'ne önünde’si, “korkunç olan,” die je verschiedene Strukturm o-
m eute an ihr betreffen.
her durum da diinya-içinde karşılaşılan bir- Das Uhrorder Furcht, das »Furcht-
şeydir ki, elaltıııda-bulunaıım, elöııüııde-bıılu- Ixire«, ist jeweils ein innerweltlich
Begegnendes von der Seinsari des
nanııı ya da birlikte-oradaki-Varlığın Varlık- Z u h a u d cn eu , des V o rh an d en en
türündedir. Sık sık ve çoğunlukla “korkunç” od er des Mitdaseins. Fs soll nicht
olabilen varolaıı-şeyler üzerine varlıksal olarak onlisrh berichtet, werden nlxirdas
Seiende, das vielfach und zumeist
bir rapor verilmeyecek, ama ‘korkunç olan’ »furchilxir« sein kann, sondern das
korkunçluğu içinde feııomenal olarak belirle F u rch tb a re ist in se in e r Furcht-
necektir. Korkuda karşılaşılan ve genel olarak Ixukeit phänomenal zu Ix’stimmen.
Was g eh ö rt zum F urchtbaren als
korkunç olana ait olan şey nedir? Korkunun solchem , das im Fürchten l>egeg-
‘ııe öııünde’si gözdağı verme karakterini taşır. liet? Das W ovorder Furcht hat den
C h a ra k te r d e r B ed ro h lich k eit.
A'gl. Am M fks, Rlicioiik ß 3 , 1382a20
'Bk/.. Aristoteles, W w to r ik B 5, 1382 a 20 -1383 b 11. - 1383 I) II.
I lierzu gehört fiıı Mehrfaches: 1. Bununla ilgili pekçok nokta vardır. 1. Karşı
das Begegnende hal die Bewandl-
nisari der Abträglichkeil. Es zeigt laşılan zararlılığa ait ilgililik-türüııü taşır. Bu
sich innerhalb eines Bewandtnis* kendini bir ilgililik-bağlamı içersinde gösterir.
zusanuueniiaugs. 2. Diese Abt räg- 2. Bu zararlılık onun tarafından etkilenebilir
lichkeil zieh auf einen bestimm
ten Umkreis des von ihr Bel Tei olan şeylerin belirli bir alanını hedefler. Böy-
lb a re n . Sie kom m t als so be lece zararlılığın kendisi belirli olarak belirli bir
stim m te selbst aus e in e r be
stim m ten Gegend. 3. Die Gegend
bölgeden gelir. 3. Bölgenin kendisi ve ondan
sellist und das aus ih r Ilerkom - ortaya çıkan şey böyle olarak tanınırlar, ama bu
m eude ist als solches Ix’kannt, mit İkincisi “tekin” olmayan birşeydir. 4. Zararlı
(.lern es nicht »geheuer« ist. 4. Das
A bträgliche ist als D ro h en d es
olan, gözdağı veren birşey olarak, henüz ege
n o ch nicht in b e h e rrs c h b a re r men olabilecek bir yakınlıkta değildir, ama
N ähe, aber es nah t, ln solchem yaklaşmaktadır. Böyle bir yaklaşmada zararlılık
lle ra n u a h e n strahlt die A bträg
lichkeit aus u n d hat d arin den yayılıma geçer ve gözdağı verme karakterini
Charakter des D roheus. 5. Dieses bııııda taşır. 5. Bu yaklaşma yakın olanın içer
I leranuahen ist ein solches inner
halb der Nähe. Was zwar im höch
sindeki bir yaklaşmadır. İ liç kuşkusuz en yüksek
sten G rade abträglich sein kann derecede zarar verici olabilmesine ve giderek
und sogar ständig n äher kommt, sürekli olarak yakına gelmesine karşın, uzakta
alxT in der le rn e , bleibt in seiner
Furchilxirkeit verhüllt. Als Ileran- olan şey korkntucnluğıı içinde örtülü kalır. Ama
nahendes in der Nähe aber ist das yakında iken yaklaşmakta olan zararlı şey göz
A bträgliche d ro h e n d , es kann dağı vericidir, ve bize ulaşabilir ya da ıılaşa-
treffen und doch nicht. Im lleran-
[141]naheu steigert sich dieses »es mayabilir. Yaklaşmada bu “ulaşabilir ya da
kann und am Ende doch nicht«. sonunda ulaşaırıayabilir” kendini güçlendirir.
Es ist furchtlur, sagen wir. (i. Darin
liegt: das Abträgliche als N ahen
‘Korkunç,’ deriz. 6. Bunda imlenen şey zararlı
des iu der Nähe trägt die enthüllte olanın, yakına yaklaşan birşey olarak, uzakta
Möglichkeit des Ausbleibens und kalına ve geçip gitme gibi ortaya serilmiş bir
V orbeigehens bei sich, was das
Fürchten nicht mim leri und aus- olanağı kendisinde taşımasıdır ki, gene de
löschl, sondern ausbildet.. korkumuzu azaltmak ya da gidermek yerine,
Das Fürchten selbst ist das sich- tersine onu arttırır.
augehen-lassende Freigebeu des
so c h a ra k te risie rte n B ed ro h li Korkmanın kendisi böyle nitelendirilen göz
chen. Nicht wird etwa zunächst dağı verici şeyin salıverilmesi ve bizimle ilgili
ein zukünftiges Ü bel (m altım
olmaya bırakılmasıdır. İlkin gelecekteki bir
futurum ) lest gestellt und dann
gefürchtet. Aber auch das Fürch kötülüğün {malum futurum) saptanması ve
ten k o n statiert n ic h t erst, das sonra bundan korkulması söz konusu değildir.
I leranuahende, sondern entdeckt
es zuvor in seiner Furchtbarkeit.
Ama korkmanın ilkin yaklaşmakta olanı sap
U nd fü rch ten d kann d an n die taması da söz konusu değildir; tersine, onu
Furcht sich, au sd rü ck lich h in önce korkııtucııluğn içinde açığa çıkarır. Ve
s e h e n d , das F u rc h tb a re »klar
machen«. Die Umsicht sieht das
korkmada korku o zaman korkunç olana belir
Furchlljare, weil sie in der Befind tik olarak bakabilir ve onu kendi için “açık
lichkeit der Furcht ist. Das Fürch kılabilir.” Sağgörü korkunç olanı görür, çünkü
ten als schlum m ernde Möglich-
keiides befindlichen In-der-Weh- korku ruhsal-durummıdadır. Bir ruhsal durum
seins, die »Furchtsam keit«, hat içinde dünyadaki-Varlığın uyuklayan olanağı
d ie Welt sch o n d a ra u f h in er
olarak korkma, “korkaklık,” dünyayı daha şim
schlossen, dab aus ihr so etwas wie
Furchtbares nahen kann. Das Na diden öyle bir yolda açığa sermiştir ki, oııdatı
henkönnen selljst ist freigegeİK-u korkunç gibi birşey yaklaşabilir. Yaklaşabilmeıüıı
kendisi düııyatkıki-Varlığııı özsel olarak vaıoltış- durch die wesenhaiieexisicnziale
R äum lichkeit des ln-der-W clt-
sal ıızaysallığı yoluyla özgür bırakılmıştır. scius.
Korkunun hakkında korktuğu şey korkan Das Worum die fu rc h t
varolaıı-şeyiıı kendisidir — oradaki-Varlık. fürchtet, ist das sich fürchtende
Seiende selbst, das Dasein. Nur
Ancak Varlığında onun için btı Varlığın önemli Seiendes, dem es in seinem Sein
olduğu varolaıı-şcy korkabilir. Korktı bu va- um dieses sellwt gehl, kann sich
fürchten. Das fürchten erschlicht
rolaıı-şeyi tehlikede olmasında, kendine ter dieses .Seiende in seiner Gefähr
kedilmişliği içinde açığa serer. Korku her dung. in d er Überlassenheil an es
zaman oradaki-Varlığı, değişik belirtiklik dere sellwt. Die furcht enthüll) immer,
wenn auch in w echselnder Aus
celerinde de olsa, kendi ‘Orast’ıun Varlığında drücklichkeit. das Dasein im Sein
ortaya serer. Eğer evimiz ve bahçem iz için seines Da. Wenn wir um 1laus und
l lo f fürchten, d an n liegt hierin
korkmuşsak, bunda hakkında korktuğumuz
keine G egeum stauzfür die obige
şeyin yukarıda sözü edilen belirlenimine karşıt B estim m ung des Worum d er
olan bir örnek yatmaz. Çünkü oradaki-Varlık, fu rch t. Denn das Dasein ist als lu-
der-W'elt-sein je besorgen« les Sein
düııyadaki-Varlık olarak, her durum da tasalı bei. Xumeist und zunächst w/das
ortasuıda-Varlıktır. Çoğunlukla ve en yakından, Dasein aus dem her. was es be
oradaki-Varlık tasalandığında» vardır. Bıııııın so rg t. D essen G efäh rd u n g ist
B ed ro h u n g des Seins bei. Die
tehlikede olması ortasıııda-Varhğın gözdağı fu rch t erschlicht das Dasein vor
altında olmasıdır. Koıktt oradaki-Varlığı başat wiegend in privativer Weise. Sie
verwirrt und macht »kopflos«. Die
olarak yoksunluklu bir kipte açığa serer. Şaş
fu reh l verschliel.il zugleich das
kınlığa düşürür ve “kafasız”laştırır. Korku teh gefährdete In-Sein, indem sie es
likedeki içiııde-Varhğı kapatır ve aynı zamanda se h e n läl.h, so d aü das D asein,
wenn die fu rch t gewichen, sich
ona bakılmasına izin verir, öyle ki korku yatış erst wieder zurechtfim len muh.
tığında oradaki-Varlık ilkin yeniden yolunu Das f ü r c h te n um als Sich-
bulmalıdır. fürchleu vor erschlicht im mer —
o b privativ o d er positiv — gleich-
Biışcy hakkında korkma birşeyiıı önünde ursprünglich das inuerw cllliche
korkma olarak —- ister yoksunluklu isterse Seiende in seiner Bedrohlichkeit
u n d das In-Sein h in sich tlich
olumlu olsun — eş-kökeıısel olarak diiııya-
seiner ß cd rohtheil. fu rch t ist ein
içiııde varolaıı-şeyi gözdağı vericiliği içinde ve Modus der Befindlichkeit.
içiııde-Varhğı gözdağı altıııdalığı açısından Das fü rc h te n um kann ab er
auch an d e re betreffen, und wir
açığa serer. Korku ruhsal durumun bir kipidir. sprechen dann von einem fü rch
Ama korkma başkaları ile de ilgili olabilir, ten für sie. Dieses fü rch ten für ...
ve o zaman onlar için bir korkmadan söz ederiz. nim m t dem A nderen n ic h t die
fu reh l ab. Das ist schon deshalb
Bu ... için korkma Başkasının korkusunu gider ausgeschlossen, weil der Andere,
mez. Bu onun için korktuğumuz Başkasının für den wir fürchten, seinerseits
kendi payına korkmasının hiç gerekmemesin sich g ar n ic h t zu fü rc h te n
b rau ch t. Wir fü rc h te n fü r d en
den ötürü daha şimdiden dışlanmıştır. Başkası A nderen g erade dan n am meis
tam olarak korkmadığı ve gözdağı verenin üze ten, wenn er sich nicht fürchtet
rine gözüpek bir biçimde atıldığı zaman oııtııı und to llk ü h n dem D ro h en d en
[142] sich eutgegenstürzt. f lü c h
için en büyük korkuya kapılırız. Biri için kork ten für ... ist eine Weise der Mit-
ma Başkaları ile rulısal-durıım-birlikteliğiııin belnidlichkeit mit den Anderen,
ab e r nicht notw endig ein Sich-
bir yoludur, ama zorunlu olarak ‘birlikte-kork- m itfürchten od er gar ein Miteiu-
ıtıa’ ya da giderek ‘birbiri-ilc-birlikte-korkma’ andcrfürc.hlon. Man kann fürch
bile değildir. İnsan ... için korkabilir — kendi ten für .... oh n e sich zu fürchten.
(im a n İK'sehen ist alxTtias Fürch için korknuiksizin. Ama dalla sağııı olarak
ten für ... doch cin .S7r//fürchten.
»Befürchtet« ist dabei das Milsem
bakıldığında,... için korkma gene de bir kendi-
mit dem A nderen, d(T einem ent ifbı-korknıadır. Burada birinden koparılabi-
rissen werden könnte. Das Furchl- lecek olan Başkası ile birlikte-Varlıktaıı “korku
Itare zielt nicht direkt auf den Mit-
fürchteuden. Das Fürchten für ... lur.” Korkunç olan doğrudan doğruya birlikte-
weil.! sich in gewisser Weise unlte- korkaııı hedef almaz. Biri için korkma kendini
troffen und ist doch inilbelrollcn
in d er B etroffenheit des M ilda
belli bir yolda etkilenmemiş bilir ve gene de
seins. wofür es fürchtet. Das läirt İt onun için korktuğu birlikte-oıadaki-Varlığm
te n fü r ist d esh alb kein abge- elkileıımişliğindc birlikte-etkilcııir. Korkma bu
schvvächles Sichfürchlen. Fs gehl
hier nicht um (b a d e von »Gefühls-
nedenle zayıflamış bir keııdi-için-korkma de
lönen«, sondern um exislen/.iale ğildir. Burada önemli olan şey “dııygu-toıı-
Modi. Das Fürchten lü r ... verliert
ları”ııın derecesi değil, ama varoluşsal kip
d ad u rch auch nicht seine
spezifische Fa hlheit, wenn es sich lerdir. Biri için korkma, kendi için “aslında”
»eigentlich« doch nicht fürchtet. korkmuş olmasa bile, bu yüzden özgün gerçek
Die konstitutiven M omente des
vollen Furchlphänontens könueu
liğini yitirmez.
variieren. Damit ergeben sich ver Tanı korku-fenoıneııinin oluşturucu kıpı
schiedene Seinsinöglichkeiten des ları değişiklik gösterebilir. Buna göre, kork
Fürchtens. Zur B egeguisstruklur
des B edrohlichen gehört die Nä
manın değişik Varlık-olaııakları ortaya çıkar.
h e ru n g in d e r N ähe. Sofern ein Yakma yaklaşma gözdağı verenin karşılaşılma-
Bedrohliches in seinem »zwar noch yapısma aittir. “Daha değil, aıııa herhangi bir
n ic h t, ab e r jeden A ugenblick«
sell>st plötzlich in das besorgende aııda”sı içindeki gözdağı verici birşeyiıı ken
In-der-Welt-sein hereinschlägt, wird disinin birdenbire tasalı düııyadaki-Varlığm
d ie Furcht zum Erschrecken. Atu
B ed ro h lich en ist so n ach zu
üzerine atılacak olması ölçüsünde, korku
scheiden: die nächste N äherung ürkme olur. Böylece gözdağı verende gözdağı-
des D ro h en d en u n d d ie Art des ııııı yaklaşmasının en yakın yolu ile yaklaş
Begegnens d e r N äherung selbst,
die Plötzlichkeit. Das Wovor des manın kendisinin karşılaşılma türü, biıdeıı-
F rschreckeus ist zunächst etwas birelik, ayrılacaktır. Önünde ürkiileıı şey en
B ekanntes u n d V ertrautes. H at yakından bilinen ve tanınan birşeydir. Buna
dagegen das Bedrohliche den Cha
ra k te r des ganz und gar Unver- karşı gözdağı verici olan bütünüyle ve hiçbir
irauten, dann wird die Furcht, zum biçimde tanıdık olmayan birşeyiıı karakterini
(tränen. Und wo mm gar ein Bedro
taşıyorsa, o zaman korku dehşet, olıır. Ve şimdi
hendes im Charakter des G rauen
haften begegnet und zugleich den dehşet verici karakterde olan ve aynı zamanda
B cgcgnischarakter des Frschrec- ürkütücü olanın karşılaşılma karakterini,
kendeu hat, die Plötzlichkeit, da
w ird d ie F urcht zum Entsetzen.
birdeııbireliği taşıyan bir gözdağı etmeni ile
Weitere Abwandlungen der Furcht karşılaşıldığı yerde korku yılgı olur. Korkunun
k en n e n wir als S c h ü c h te rn h e it, daha öte değişkileriııi ödleklik, çekingenlik,
Selten, Bangigkeit, Stutzigwerdeu.
Alle M odifikationen d er F urcht
yüreksizlik, şaşkınlık olarak biliriz. Korkunun
deuten als M öglichkeiteudes Siclt- tüm değişkileri, bir ruhsal durumu taşımanın
b efin d en s d a ra u f h in , daß das olanakları olarak, diiuyadaki-Varlık olarak
Dasein als In-der-Welt-sein »furcht
sam« ist. Diese »Furchtsam keit« oıadaki-Varlığın “korkak” olmasını gösterirler.
darf nicht im ontischcn Sinne einer Bu “korkaklığın” olgusal ve “bireyselleşmiş” bir
faktischen, »vereinzelten« Veranla
yatkınlığın varlıksal anlam ında anlaşılması
gung verstanden werden, sondern
als exislenziale M öglichkeit der gerekmez; tersine, onu genel olarak oı adaki-
w eseuhaflon B efindlichkeit des Varlığın özsel ruhsal durum unun varoluşsal
olaıı, ama İliç kuşkusuz biricik olmayan olanağı Daseins ü b erh au p t, die freilieh
nicht die einzige ist.
olarak anlamak gerekir.
Aussage als Modus von Auslegung? lama kipi olarak alırız? Eğer böyle birşeyse, o
Ist sie so etwas, daun müssen in ihr
die w eseiihaflen S tru k tu re n d er zaman onda yorumlamanın özsel yapıları ye
Auslegung wiederkehren. Das Auf- niden ortaya çıkmalıdır. Önesürüm üıı gös
zeigen d er Aussage vollzieht sieh termesi anlam ada daha şimdiden açığa se
au f dem (irim de des hu Verstehen
schon E rschlossenen bzw. um rilenin ya da sağgörülü olarak açığa çıkarılanın
sichtig E n td eck ten . A ussage ist temelinde yerine getirilir. Öııesürüm genel
kein freischw ebendes Verhallet»,
das von sieh aus prim är Seiendes
olarak varolaıı-şeyleri kendiliğinden birincil
ü b erh a u p t ersch ließ en kö n n te, bir yolda açığa serebilecek özgürce yüzen bir
sondern hält sich schon im m er auf davranış değildir; tersine, kendini her zaman
der Basis des In-dor-Well-seius. Was
früher'’ bezüglich des W elterken-
dünyadaki-Varlığııı temeli üzerinde sürdürür.
nens gezeigt [157] wurde, gilt nicht Daha önce1-' düııya-bilgisi ile ilişki içinde gös
weniger von d er Aussage. Sie be terdiğimiz şey öııesürüm için daha az geçerli
d arf einer Vorhalx-von ülterhaupt
E rschlossenem , das sie in d e r değildir. Onesürüm genel olarak açığa serilen
Weise des Best immens aufzeigt. Im ve belirleme yolunda gösterdiği şeyin bir öıı-
b e s tim m e n d e n Atisetzen liegt
fern er schon ein e ausgerichtete
iyeliğiııi ister. Dahası, belirleyen yaklaşımda
llinbtickuahm e a u f das Auszusa- daha şimdiden öııesürüleıı üzerine yönlen
g en d e . W oraufhin das vorgege dirilmiş bir gözaüş vardır. Sunulan varolaıı-şeye
b ene Seiende auvisiert wird, das
übernim m t im bcsiimmmigsvoll-
oııdaıı ötürü gözümüzü diktiğimiz şey belir
zug die Funktion des Bestimmen lemenin yerine getirilmesinde belirleyenin
den. Die Aussage bedarf einer Vor işlevini üstlenir. Öııesürüm bir öıı-görü isler ki,
sicht, in d er gleichsam das ab/.u-
heb en d e und zuzuweisende Prä onda bir bakıma öne çıkarılacak ve gönde
dikat in seiner unausdrücklichen rilecek olan yüklem varolaıı-şey içine anla
B e sth lo sse n h e it im S eie n d en
selbst aufgelockert wird. Zur Aus
tmışız kapatılmışlığından çözülür. Belirleyen
sage als bestim m ender M itteilung iletişim olarak önesüriime her durumda gös
geh ö rt jeweils ein e bedeutungs terilenin ünlemlere uygun düşen bir eklem
m äßige A rtikulation des Aufge
zeigten, sie bewegt sich in einer lenmesi aittir ve bu öııesürüm belirli bir kav
bestim m ten B egrilfhdikeii: D er ramsallık içinde devinir: Çekiç ağırdır; Ağırlık
H am m er ist schwer, die Schwere
kom m t dem H am m er zu, d e r
çekice aittir; Çekiç ağırlık özelliğini taşır.
H am m er h at die Eigeusehaft der Oııesürüm de her zaman birlikte yatan öıı-
Schwere. Dev im Aussagen im itier kavraıııa çoğunlukla göze çarpmadan kalır,
auch m iiliegem le Vorgriff bleibt
meist unauffällig, weil die Sprache
çünkü dil her dıırıımda daha şimdiden geliş
je schon eiueausgebildete Begriff- miş bir kavramsallığı kendi içinde gizler. Öııe-
lichkeit in sich birgt. Die Aussage sürüııı, tıpkı genelde yorumlama gibi, zorunlu
hat notwendig wie Auslegung ü I x t -
h au p t die cxislenzialeu F unda olarak ön-iyelikte, öıı-göriide ve öıı-kavramada
m e n te in Vorhabe, Vorsicht und varolıışsal temellerini taşır.
Vorgriff.
Ama öııesürüm ııe düzeye dek yorumla
Inw iefern w ird sie a b e r zu
einem abkünfiigrnModus der Aus manın türevsel bir kipi olur? Oııda değişkiye
legung? Was hat sich au ihr modifi uğrayan ııedir? Eğer öııesürümleriıı mantıkta
ziert? Wir können die M odifika
tion aufzeigeu. wenn wir uns au
norm al-durum lar olarak ve “en yalın” öııe-
G renzfälle von Aussagen halten, sürüm-fenomeııleriııiıı örnekleri olarak işlev
die in d er Logik als N orm alfälle göreıı belli sıııır-duruııılarıııa sarılabilirsek,
m ul als Exem|>el d er »einfachsten«
A u ssagephäuom ene fu n g ie ren .
değişkiyi gösterebiliriz. Mantık kategorik
bildirim altında tema yaptığı şeyi — örneğin Was d ir Logik mit dein kategori
sch en A ussagesatz zum T h em a
“Çekiç ağırdır” — tiiııı çözümlemeden önce m acht, 7.um Beispiel «der H am m er
“mantıksal olarak” dalıa şimdiden anlamıştır. ist schwer«, das hat sie vor aller
Açıklamııaksızm da olsa, önermenin “anlamı” A nalyse au ch im m er schon »lo
gisch« verstanden. Unlx-sehen ist
olarak daha şimdiden varsayılan şey şııdıır: als »Sinn« des Satzes schon voraus
Çekiç-Şey ağırlık özelliğini taşır. Tasalı sağ gesetzt: das llam m erd in g hat die
K.igeuschaft d e r Schw ere, lu d er
görüde “ilk olarak” bıı tür önesürümler yoktur. Ix-sorgenden Umsicht gibt ('s der
Ama böyle sağgörünün İliç kuşkusuz kendi g le ic h e n A ussagen »zunächst«
özgün yorumlama yolları vardır ki, bunlar sözü nicht. Wohl alxvr hat sie ihresjx'züi-
sehen Weisen d e r Auslegung, die
edilen “kuramsal yargı” ile ilişki içinde şöyle mit Bezug au f das genannte »theo
olabilirler: “Çekiç fazla ağırdır,” ya da şöyle: re tisc h e U rteil« la u ten k ö n n en :
“Fazla ağır,” “Öteki çekiç!” Yorumlamanın »Der H am m er ist zu schwer« <xlcr
eh er noch: »zu schwer«, »den an
kökensel yerine getirilişi kuramsal bir bil d eren H am m er!«. D er ursp rü n g
dirimde değil, ama sağgörülü-tasalı bir ‘bir liche Vollzug d er Auslegung liegt
nicht in einem theoretischen Aus
yana bırakıııa’da ya da uygunsuz gereci “o sagesatz. s o n d e rn im um sichtig-
konuda tek bir sözcük bile harcamaksızın” Ix-sorgeuden Weglegen bzw. Wech
değiştirmede yatar. Sözcüklerin eksikliğinden seln des ungeeigneten Werkzeuges,
»ohne dabei ein Wort zu verlieren«.
yorumlamanın eksikliği sonucunu çıkarsamak Aus dem Kehlen d e r W orte d a rf
gerekmez. Öte yandan sağgörülü olarak anla nicht au f das Kehlen der Auslegung
tım bulan yorumlama zorunlu olarak daha şim geschlossen werden. A ndererseits
ist d ie u m sich tig ausgesprochene
diden tanımlanmış anlamda bir öııcsürüm Auslegung nicht notwendig schon
değildir. Onesürünı hangi vamluşsal-varlıkbilimsel eine Aussage im definierten Sinne.
Duirh welche exislrnziaf-ontologischru
değişiciler yoluyla sağgörülü yorumlamadan doğar?
Modifikationen enlspingt die Aussage
Öıı-iyelik içinde tııttılaıı varolaıı-şey, örne a m dev umsichtigen Auslegung?
ğin çekiç, gereç olarak en yakından elaltıııda- Das in d er Vorhalx' g eh alten e
S eien d e, d e r H am m er zum Bei
bıılıunır. Bu varolaıı-şey bir önesürünüin “nes sp iel, ist zu nächst zu h a n d en als
nesi” olursa, o zaıııaıı bildirim ile daha başın Zeug. Wird dieses Seiende »Gegen
dan öıı-iyeliğiıı bir dönüşümü yer alır. Bir-işi- stand« [158] ein er Aussage, daun
vollzieht sich m it dem Aussage-
olmauın, bir işi yapmanın elaltmda-bulunan ausatz im vorhinein ein Umschlag
‘onunla ’sı gösteren öııesürüıuün “lıakkıııda”- in d e r V orhabe. Das zuhandene
sıııa döner. Ön-görii elaltıııda-buluııanda cl- Womit des Z utunhabeus, d e r Ver
nein u n g , wird zum »Worüber« der
öııündc-buhıııan biışeyi hedefler. Oııa-bakış aufzeiget »den Aussage. Die Vorsicht
yoluyla ve bu bakış için, elaltında-bıılunan zielt a u f ein V o rh an d en es am
elaltuıda-buhınan olarak örtülür. Elöııüııde- Zuhaudcucu. Dnich die Hiu-sichl
und für sie wird das Zuhandcnc als
bulıunışmı elaltnıda-bulımuştı örten bu açığa Z u h an d en es v erhüllt. In n e rh a lb
çıkarılışı içersinde karşılaşılan elöııüııde- dieses die Z u h an d eu h eit verdec
k en d en K uideckeus d e r Vorhau-
buhuıaıı şey şöylc-ya-da-böyle-clöııüııde-bıı-
dcnheil wird das Ix-gegiuude Vor
hınuşu içinde belirlenir. İlk kez şimdi özellikler h andene in seinem So-und-so-vor-
gibi şeylere bir giriş yolıı açılmıştır. Öncsiirü- h au d e n seiu b estim m t. Jetz t erst
öffnet sich d er Zugang zu so etwas
ıııüu elöııüııde-bıılmıanı o olarak belirlediği wie Eigenschaften. Das Was, als wel
‘Ne’ genel olarak elönünde-bulımanr/rtHçıka ches die Aussage das V orhandene
rılır. Yorumlamanın ‘olarak’-yapısı bir değişki- bestim m t, wird a m (kau V orhan
denen als solchem geschöpft. Die
ye uğramıştır. “Olarak” anlaşılanın edinilmesi Als-Struklurdcr Auslegung hat eine
işlevinde bundan böyle bir ilgililik-biitün- M txlillkation erfah ren . Das »Als«
Kreiß m seiner Funktion d e r Zueig lüğüne uzanmaz. Göııderm e-ilişkilerini
nung ((es V erstandenen nicht m ehr
ans in eine iiewHiulinisgan/licii. F.s ist
eklemleme olanakları açısından, imlenildik
bezüglich seiner M öglichkeiten der olarak çevrcsclliği oluşturan imlenildikten
Artikulation von Vcrweisnugslxv.ügen koparılmıştır. “Olarak” salt elöııüııde-bıılıı-
von der Bedeutsamkeit, als welche die
Ihtiw elilichkeii k o n stitu iert, abge- ııaııııı biçiıııdeş düzlemine geri itilir. EI-
sc h n itte n . Das »Als« w ird in die öııüııde-buluııaıu salt-görmeye-bırakıııaıım
gleichmäßige Kl jene des nur Vorhan
denen zuriickgcdnuigl. Ms sinkt herab
belirleyen yapısına düşer. Sağgörülü yorum
zur Struktur des Ix-stimmcudcu Nur- lamanın kökcıısel “olarak”mııı elöııüııdc-
schcn-lasscns von V orhandenem . buluııuş-belirlcııimiııiıı “olarak”ıııa bu düz
Diese Nivellierung des ursprünglichen
»Als« der umsichtigen Auslegung zum
leştirilmesi öııesürüıııüıı özel yanıdır. Aııeak
Als d er \brhandenheitsl>csiim im m g böylelikle yalnızca bakışa açık olan sergi
ist d e r Vorzug d e r Aussage. N ur so lemenin olanağını kazanır.
gew innt sie d ie M öglichkeit |>ureu
htuschenden Awfwcisens. Böylece öııesürüııı anlayan yorumlama
So kann d ie A ussage (Irre oulo- dan varlıkbilimsel türeyişini yadsıyamaz.
logische Herkunft aus d er verstehen
den Auslegung nicht verleugnen. Das
Sağgörülü olarak anlayan yorumlamanın
u rsp rü n g lic h e »Als« d e r um sichtig (epprıVEİa) kökeıısel “olaıak”ıııa öııcsii-
verstehenden Auslegung (dpnnveia) ıüıııün apofaıılik “olarak”ıııdaıı ayrı olarak
netm en wir das cxistcn/.ial-ArtWHZM-
lischt »Als« im U n tersch ied von»
\aro\uşsa\-her»ıeneulik “olarak” deriz.
a/Hif)/i(iııOsfhfiı »Als« d er Aussage. Tasalı anlamada lıeııüz bütünüyle örtülü
Zwischen der im Ix-sorgendcn Ver olaıı yorumlama ile elöııüııde-bıılunaıı bir-
stehen noch gau/. eiugehüllten Aus
legung und (U'in extrem en (icgcnlall şey üzerine kuramsal bir öııesürüıııüıı aşırı
einer th<x»retischcn Aussage üIxt Vor karşıt dıırııınıı arasında birçok ara basamak
handenes gibt cs m uimigl'achc Zwi
vardır: Çevredeki olaylar üzerine öııesıi-
schenstufen. Aussagen ülx-r (iescheh-
nissc in d er Umwelt. Schilderungen riimler, claltıııda-bulııııaııııı açıklamaları,
des Z u h a u d c n e u . »Siiuatiousbe- “durum raporları,” bir “olgu içeriği”ııiıı
richtc«, A ufnahm e u n d F ixierung
eines »’latfx-standes«. Beschreibung
kayıtları ve saptanmaları, işlerin durum u
ein e r Sachlage. F r/äh lu u g des Vor- nun bctiııılcııişi, olan biten anlatılması. Bu
gcfalleneu. Diese »Sätze« lassen sich “önermeler” aıılamlanııda özsel bir evrilme
nicht, o h n e wesentliche Verkehrung
ihres Sinnes, a u f th e o retisch e Aus-
olmaksızın geriye kuramsal bildirim lere
siigesät/.ezurückliihreu. Sie haU u , wie götürülmeye iziıı vermezler. Kuramsal bil
diese selljst. ihren »Ursprung« in der dirim lerin kendileri gibi, “kaynaklarını”
umsichtigen Auslegung.
Bei d er fortschreitenden F.rkcmu-
sağgörülü yorumlamada bulurlar.
nis d er Struktur des k6yoç konnte es Aöyoçuıı yapısının ilerleyen bilgisi ile,
nicht aıısbieiİK'u, dal’ dieses Phäno bu apofaııtik “olarak” fenom eninin her
m en des a p o p h a n lis c b c n »Als« in
irgendeiner Gestalt in den Blick kam. hangi bir şekil içinde bakış altına gelmesi
Die Art, wie es zunächst gesehen Wir kaçınılmazdı. E11 yakından görülme yolu
de. ist nicht zufällig und hat auch ihre
raslaııtısal değildi ve mantığın sonraki tarihi
Auswirkung au f die nachkom m ende
Cicschichlc der Logik nicht verfehlt. üzerinde etkide bulunmaması olanaksızdı.
[159] Felsefi irdeleme içiıı Âöy051111 kendisi bir
Für die philosophische B etrach
tung Ist der Âoyoç sellisi ein Seiendes
varolaıı-şeydir ve aııtikçağ varlıkbilimiııiıı yö
und gem äß der O rientierung d er an nelimine göre elöııüııde-bıılıuıan birşeydir.
tik en O n to lo g ie ein V orhandenes. Sözcükler eıı yakından elöııüııde-bulııııurlar,
Zunächst vorhanden, das heißt vor-
(mdlich wie Dinge sind die Wörter und
eş deyişle onlarla Şeyler gibi karşılaşılır ve
ist die W örterfolge, als in welcher er örneğin Âöyosun kendini 011da anlattığı
sözcükler dizisi için de bu beyledir. Böyle el- sıd ı aııssprichl. Dies ersi e Suchen
na< lı der Sınıktur des so vorhande
önünde-bıılunan Âöyosuıı yapısı için ilk arayış n e n X o yo s fin d e t ein Zusammen-
birçok sözcüğün bir birarada-elönüıule-Varlığım Vorhandensein m ehrerer Wörter. Was
bulur. Bu ‘birarada’uın birliğini kuran nedir? stillet die KUihevi dieses Zusammen?
Sie liegt, was Vlato erkannte, darin,
Platon’ıuı bildiği gibi, bu birlik Âöyoçıuı her daß d er Xoyos im m er Xoyos t iv ö ç
zaman Aoyoç TIV05 olmasında yatar. Aöyosla ist. Im H inblick au f das im Xoyos
offenbare Seiende werden die Wör
açıkla olan varolaıı-şey açısından sözcükler tek ter zu einem Wortganzen zusammen
bir sözcükler-bütüııünde biraraya getirilir. g esetzt. Aristoteles sah rad ik aler;
Aristoteles bunu daha köktenci bir biçimde jeder Xoyos ist oûv 0 eoiç und Stcu-
peoi$ zugleich, nicht entweder das
gördü: Her Aöyoç aynı zamanda oüvSeois ve eine — enva als »positives Urteil« —
SıaipEoıstir, ama ya biri — diyelim ki “olumlu o d e r das a n d e re — als »negatives
yargı” olarak— ya da öteki — “olumsuz yargı” Urteil«. Je d e Aussage ist vielmehr,
oh bejahend o d er verneinend, ob
olarak — değil. Dalıaçok, her önesürıim, ister wahr (»der falsch, gleichuvsprüug-
doğrulayıcı ister yadsıyıcı, ister doğru ister lid t OÛV0EOIS und Sicupeois. Die Auf-
weistmg ist Zusam m en- u n d Aus-
yanlış olsıın, eş-kökensel olarak ouv05015 ve ein a n d e rn e ln n e n . A llerdings bat
Bıaipeoıstir. Sergileme biraraya-getirme ve Aristoteles die analytische f rage nicht
birbirindeu-ayırmadır. Hiç kuşkusuz Aristo weiter vorgetrielx n zum Problem:
welches Phänom en in n erh alb d er
teles çözümsel soruyu bir sorun olma düze Struktur des Xoyos ist cs denn, was
yine dek ilerletmedi: Hangi fenomen Âöyoç- erlaubt und verlangt, je d e Aussage
1111yapısı içersinde her önesüriimü synthesisxe als Synthesis u n d Diairesis zu cha
rakterisieren?
diairesis olarak nitelendirmeye izin verir ve Was m ild e n form alen Struktu- -
bunu ister? reu von »Verbinden« u n d »Tren
“Bağlama” ve “ayırma”ııııı biçimsel ya nen«, g enauer mit d er Kiuheit der
selben phänom enal getroffen wer
pıları ile, ya da daha sağın olarak bunların d e n sollte, ist das P h än o m en des
birlikleri ile fenomeııal olarak karşılaşılacak »etwas als etwas«. G em äß d ie se r
S tru k tu r wird etwas au f etwas hin
olan şey “birşey olarak biışey” fenomenidir. v erstanden — in d er Zusam m en-
Bu yapı ile uyum içinde, birşey birşey açısın nahtne mit ihm, so zwar, daß dieses
dan anlaşılır — onunla birarada alınır, ama verstehende K onfrontieren auslege.nd
artikulierend das Zusammengcnom-
öyle bir yolda ki, bu anlayan karşı karşıya m ene zugleich auseinandernintntt.
kalma birarada alınanı yorumlayarak eklemler B leibt das P h än o m en des »Als«
ve aynı zamanda ayrıştırır. Eğer “olarak” feno verdeckt und vor allem in seinem
ex isteu zialen U rsp ru n g au s dem
meni örtülü kalırsa ve lıerşeyden önce lıer- h e rin eiieu tisclieu »Als« verhüllt,
meııeııtik “olarak”taki varolıışsal kaynağı d a n n zerfällt d e r p h än o m en o lo
perdelenirse, o zaman Aristoteles’in Aöyoç gische Ansatz des Aristoteles zur Ana
lyse des Xoyos in ein t“ äußerliehe
çözüm lem esine feııom eııolojik yaklaşımı »U rteüstheorie«, wonach U rteilen
dışsal bir “yargı-kuramı”na bozulur ki, ona ein V erbinden bzw. T rennen von
göre yargı tasarımların ve kavramların bir Vorstellungen und Begriffen ist.
Verbinden und Trennen lassen
bağlanması ya da ayrılması olur. sich dan n w eiter form alisieren zu
Bağlama ve ayırma bir “bağmtılama”ya einem »Beziehen«. Logis lisch wird
das Urteil ln ein System von »Zuord
doğru daha öte biçimselleştirilebilirler. Yargı
nungen« aufgelöst, es wird zum Ge
mantıksal olarak bir “eşgüdüm lem e” diz gen stan d eines »Rechnens«, aber
gesine çözülür, bir “lıesaplama”nm nesnesi nicht zum Them a ontologischer In
terpretation. Möglichkeit u n d U n
olur, ama varlıkbilimsel yorum için bir tema möglichkeit. des analytischen Ver
olmaz. ZÜV0EO15 ve BıaîpEotç üzerine, genel ständnisses von OÛV0EOIS und Bıaî-
peotç. von »Beziehung« im Urteil olarak yargıdaki “bağıntı” üzerine çözümsel
überhaupt ist eng m it dem je wei
ligen Stande der grundsätzlichen
bir anlayışın olanağı ve olanaksızlığı ilkede
o n to lo g isch en P roblem atik ver varlıkbilinısel sorunsalın o sıradaki dununu ile
knüpft. sıkı sıkıya bağlıdır.
Wie weit diese in die Interpre
tation des Xoyos und umgekehrt Bu sorunsalın Aöyosuıı yorumunun içine
der begriff des »Urteils« mit einem ne denli girdiğini ve evrik olarak “yargı” kav
merkwürdigen Rückschlag in die
ontologische Problem atik hitieiu-
ramının dikkate değer bir karşı vuruş ile vaı-
w irkt, zeigt das P h än o m e n d er lıkbilimsel sorunsalın içine ne denli girdiğini
CojmUi.An diesem »band« kommt koşaç fenom eni gösterir. Bu “bağ” üzerine
zutage, dab zunächst die S\nthesis-
slruktur [160] als sellKlversiäudlich
düşünüldüğünde, en yakından bireşim-ya-
angesetzl wird und dalj sie die maß pısınnı keııdiliğindeıı-açık olarak saptandığı ve
gebende interprelatorische Punk ölçüıılendirici yorumlama işlevini de saklı
tion auch beltallen hat. Wenn aber
die fo rm a len C h a ra k te re von tuttuğu açığa çıkar. Ama biçimsel “bağıntı” ve
»Beziehung« und »V erbindung« “bağlam a” karakterleri Aöyosuıı bir konu
phänom enal nichts zur nachhal
olarak yapı-çözüıııleınesine fe ııoıııeııal olarak
tigen S tru k iu ra n ab se des Äoyo$
İK’isteucm können, dann hat am hiçbir katkıda bııluııamıyorlarsa, o zaman
F.nde das mit dem Titel C opula sonunda koşaç terimi ile deıuek istediğimiz
g em ein te P h än o m e n nichts mit
Baud m ul Verbindung zu tun. Das
fenom enin bağ ve bağlama ile hiçbir ilgisi
»ist« und seine Interpretation, mag yoktur. “Dir” ve yorumu, ister ‘dir’ dilde kendi
es sprachlich eigens ausgedriu kt başına anlatılsın isterse sözcük sonlaııma-
o d er in d er V erhaleudung auge-
zeigl sein, rückt aber daun, wenn
larıııda gösterilsin, eğer öııesürüın ve Vaılık-
Avissagen u n d S eiusversländuts aıılayışı oradaki-Varlığııı kendisinin varolıışsal
exislenziale Seiusm öglichkeiteu Varlık-olaııakları iseler, varolıışsal Analitiğin
des D aseins seihst sind, in den
Problem zusam m cnliang d er exis- sorunlar bağlanıma götürür. Varlık-sorusuımn
len/ialen Analytik. Die Ausarbei geliştirilmesinde (bkz. Aııaböliün I, Kesim 3 )*
tung der Seiusfrage (vergleiche I.
Aöyoçını içersindeki bu kendine özgü Varlık-
Teil. 3, Altschuiü) wird denn an d ı
diesem eigentüm lichen Seiusphä- feııomeııi ile yeniden karşılaşacağız.
nom en iuuerhalJxIes Aoyoç nieder Ancak geçici olarak geçerli sayabiliriz ki,
Ix-gcgn™. öııesürüıııün yorumlamadan ve anlamadan
Vorläufig galt es nur. mit dem
nachw eis d er A hküuitigkeit d er (üreyişinin gösterilmesi ile, Aöyoçuıı m an
Aussage von Auslegung und Ver tığının oradaki-Varlığııı varolıışsal Analitiğinde
stehen deutlich zu machen, dal.« die
»Togik« des Âoyoç in der existeu-
köklendiği açıklık kazanmıştır. Aöyoçuıı var-
zialen Analytik des D aseins ver lıkbiliııısel olarak yetersiz yorumunun bilgisi
w urzelt ist. Die E rk e n n tn is d er ayın zamanda üzerinde aııtikçağ variıkbili-
ontologisch unzureichenden luter-
prelationdes Xoyoç verschärft zug
ıııiııiıı büyüdüğü yöntemsel temelin kökeıısel
leich d ie E insicht in die Nichl- olmadığı olgusu üzerine içgörüyii kcskiıı-
u rsp n m g iieh k cii d e r m e th o - leştimıiştir. Aöyoç elöııünde-buluııaıı biışey
disciten Basis, a u f d er die antike
O n to lo g ie erw achsen ist. Der olarak deııeyimleııir, böyle olarak yorumlanır,
\6 y o s wird als Vorhandenes erfah ve benzer olarak gösterdiği varolaıı-şeyler el-
ren. als solches interpretier!, im- öııüııde-bıılıuıuş anlamını taşır. Varlığın bıı
gleichen hat das Seiende, das er
auf/.eigl, den Sinn von Vorhanden- anlam ının kendisi başka Varlık-olaııakları
heil. Dieser Sinn von Sein bleibt karşısında ayrımsız ve ayırdedilıneıııiş kalır,
seihst indifferent u u a b g e h o b en
gegen andere Seiusmöglichkeiteu,
so dab sieh mit ihm zugleich das *| Bu Bölüm yayımlanmadı, i
öyle ki biçimsel ‘Birşey-Varlık’ anlamındaki Sein im Sinuc des form alen Etwas-
Seins verschmilzt, ohne daß auch
Varlık ayııı zamanda onmıla kaynaşır ve ikisi n u r ein e re in e reg io n ale S chei
arasında salt bir bölge ayrımı elde etmek bile d u n g b e id e r g ew o n n en w erden
söz konusu olamaz. konnte.
B. ‘Orasi’nm Gündelik Varlığı ve Oradaki- it. Dfts aUiäghdtf Sein des Da und
das Vnjnllen des Daseins
Varlığın Düşmesi
Im Rückgang auf die existenzialen
Düııyadaki-Varlığm açığa serilıııişliğiııin varo S tru k tu re n d e r K rschlossenheit
luşsa! yapılarına geri gitmekle yorumumuz desln-der-WeU-seius hat die Inter
belli bir yolda oradaki-Varlığm gündelikliğini p re ta tio n in gewisser Weise die
Alltäglichkeit des Daseinsaus dem
gözden yitirmiştir. Çözümlememiz teıııatik baş Auge verloren. Die Analyse m uh
langıç noktası olmuş olan bu fenomeııal çev [167] diesen thematisch angcsciz-
tcu phänom enalen Horizont wie
reni yeniden kazanmalıdır. Şimdi ortaya çıkan
d e r zurückgew innen. Die Krage
soru şudur: Eğer düııyadaki-Vaılık gündelik erhebt sich jetzt: weiches sind die
birşey olarak kendini insanın Varlık-türüııde ex isten zialen C h a ra k te re d er
Erschlossenheit des lıı-<ler-VVelı- sürdürüyorsa, o zaman dünyadaki-Varlığııı
seius, sofern dieses sich als all
tägliches in d er Seinsari des Mau
açığa serilıııişliğiııin varoluşsal karakterleri
hall? Eignet diesem eine spezi nelerdir? İnsanın kendine özgü bir ruhsal
fische Befindlichkeit, ein lx-suu- durumu, tikel bir anlama, konuşma ve yorum
deres Verstehen, Reden und Aus-
legeu? Die Beantw ortung dieser lama yolu var mıdır? Eğer oradaki-Varlığııı en
Eragcu wird um so dringlicher, yakından ve çoğunlukla İnsanda soğrulduğııım
wenn wir daran erinnern, daß das
Dasein zunächst und zumeist İm
ve oııuıı egemenliği altına girdiğini anım
Man aufgehl und von ihm gelm iş sarsak, bu soruların yanıtlanması o denli iveğen
leri wird. Isi das Dasein als gewor olur. Fırlatılmış düııyadaki-Varlık olarak oıa-
fenes In-der-Weit-scin nicht gera
de zunächst in die Öffentlichkeit
daki-Varlık en yakından dosdoğru İnsanın
des Man geworfen? l/n d was Ix-- kamıısallığına fırlatılmamış mıdır? Ve bu kamıı-
deuiet diese Ö ffentlichkeit ande sallığın İnsanın kendine özgü açığa serilmiş-
res als d ie spezifische Erschlos-
seuheit des Man? liğindeıı başka bir imlemi var mıdır?
Wenn <las Verstehen prim är als Eğer anlama birincil olarak oradaki-Varlı-
das Seinköuuen des Daseins 1k‘-
griffeu w erden muU, dann wird
ğııı ‘Olabilme’si olarak kavran malıysa, o zaman
einer Analyse des dem Man zuge İnsanın Varlığının hangi olanaklarının İıısaıı
h örigen Verstehens m ul A usle olarak oradaki-Varlık tarafından açığa serildiği
gern zu entnehm en sein, welche
M öglichkeiten seines Seins das
ve kendinin ediııildiği İnsana ait anlamanın ve
Dasein als Mau erschlossen und yorumlamanın bir çözümlemesinden çıkarıl
sich zugeeignet hat. Diese Mög malıdır. Ama o zauıaıı bu olanakların kendileri
lichkeiten sellist offenljurcn dann
ab e r eine w eseuhafle Seinstcn- güııdelikliğiıı özsel bir Varlık-eğilimiııi açığa
d eu z d er Alltäglichkeit. U ud diese çıkarırlar. Ve son olarak, bu Varlık-eğilimi
m uß schließlich, ontologisch zu
reic h e n d ex p liziert, e in e ur
varlıkbiliınsel olarak yeterli bir açımlama bul
sprüngliche Seinsart des Daseins duğunda, oradaki-Varlığııı kökeıısel bir Varlık-
enthüllen, so zwar, daß von ihr aus türiiııü ortaya sermeli, ve bunu öyle bir yolda
das nugczeigic P h än o m e n d er
(jew orfenheit in seiner existen-
yapmalıdır ki, sözü edilen fırlatılınışlık feno
zialen K onkretion aufw eisbar meni varolıışsal somutluğu içinde bıı Varlık-
wird. türüııdeıı belgitlenebilir olmalıdır.
Z unächst ist g e fo rd e rt, d ie
K rschlosseuheil des M an, das Gerekli olan ilk şey İnsanın açığa seril-
heißt die alltägliche Seinsari von mişliğiııiıı, eş deyişle söylem, görüş ve yorum
Rede, Sicht uud Auslegung, an
Ix'siim m ien Phänom enen sicht
lamanın gündelik Varlık-türiüıiiıı belirli feno
b a r zu m a ch en . Mit bezug auf m enlerde görülebilir kılınmasıdır. Bıı feno
diese mag die Bem erkung nicht menlerle ilişki içinde şunu belirtmek gereksiz
überflüssig sein, daß die Interpre
tation eine rein ontologische A)> olmayabilir ki, yorumumuzun salt varlıkbiliııı-
siclil h at u u d von e in e r m o ra sel bir amacı vardır ve gündelik oı adaki-Varlı-
lisierenden Kritik des alltäglichen ğın ahlakçı bir eleştirisinden ve “ekin felse-
Daseins und von »kulturphilosix
phischcu« A spirationen weit ent fesi”ııiıı özlemlerinden çok uzakta dıırıır.
fernt isi.
laulı (fcnoıııoıı özneldir, bilinçle olandır, gerçek varlığı yoklıır). lleidegger’in ‘Parıııenides’i
“Varlık kendini a n s e z g i s e l a l g ı d a gösterendir” derken, Parm etıİdes’in kavramı ise h i ç b i r
b e l i r l e n i m i olmayan, h i ç b i r o l u m s u z l a n u ı iç e r m e y e n s e, boylere Ç o k l u ğ a s a l t ı k o l a r a k i z i n v e r m e y e n
‘Varlık = Varlık’ soyutlamasıdır — eytişimsel devime ha/.ırlanımş arı anlak kıpısı. |
lsCoııfessioııes lib. X, cap. Ä5. 12CO ll/e s s io n e s 1İI). X, Caj>. 30.
Bu salt-algılama eğilimi konusunda ne dene Was isi f“s um diese Toudenz
7.UI1I Nıır-Veruclııııeu? W elche
cektir? Oıadaki-Varltğın hangi varoluşsal du o x istcn ziale V erfassung des
rum u merak fenom eninde anlaşılabilir ola Daseins wird am Phänom en der
caktır? Neugier verständlich?
Das In-der-Wdl-sein gehl zu
Düııyadaki-Varlık en yakından tasa edilen nächst in der Ix sorgten Well auf.
dünyaya soğrulur. Tasa elaltmda-bulmıanı açığa Das Besorgen ist geführt von der
U m sicht, d ie das Z u h a n d en e
çıkaran ve onu açığa çıkarılmışlığı içinde sak entdeckt und in seiner Kuldeckl-
layan sağgörü tarafından güdülür. Sağlanacak ya hcii verwahrt. Die Umsicht gibt
da yerine getirilecek birşey olduğunda, sağgörü allem Beibringen, Verrichten die
Bahn des Vorgehens, die Mittel
işe girişmenin yolunu, işi yapmanın aracını, der Ausführung, die rechte Gele
doğru fırsatı, uygun kıpıyı verir. Tasa yeriııe- genheit, den geeigneten Augen
blick. Das B esorgen kan n zur
getirmeııin dinlenm e için kesintiye uğraması
Ruhe kommen im Sinne d er aus-
anlam ında ya da işin bitirilmesi olarak din ru h en d en U n terb rech u n g des
ginliğe gelebilir. Dinlenmede tasa yitmez, aıııa Vorrichtens o d e r als F'crligwer-
deu. ln d er Ruhe verschwindet
İliç kuşkusuz sağgörü özgürleşir ve bundan das Besorgen nicht, wohl aber
böyle iş dünyasına bağlı değildir. Dinlenmede w ird d ie U m sicht frei, sie ist
kaygı özgürleşmiş sağgörüye çekilir. İş dün nich t m e h r an d ie Werkwelt
g e b u n d e n , h u A usru h en legi
yasının sağgörülü olarak açığa çıkarması uzak- sich die Sorge in die froigewot-
[sız]laştırmaııııı Varlık-karakteriııi taşır. Öz d en e Umsicht. Das um sichtige
gürleşmiş sağgörü için bundan böyle yaklaş- Kuldcckcn der W’erkwelt hat den
Seinscharakier des Knt-ferncns.
lırılıııası ile tasa edilecek elaltında-bulıınan Die freigewordene Umsicht hat
lıiçbirşey yoktur. Ama özünde uzak [sız] laştıı ıcı nichts m eh r /.uhandcu, dessen
N äherung zu besorgen ist. Als
olarak, sağgörü kendine yeni uzak [sız] taştırma
w esen h aft c n t-lc ru o n d c ver
olanakları sağlar; bu dem ektir ki, elaltında- schafft sie sich n eu e M öglich
bulıınan en yakın şeylerden öteye uzak ve ya k eiten des K nt-fernens: das
besagt, sie te n d ie rt aus dem
bancı dünyaya eğilimlidir. Kaygı, dinlenmede ve nächst Z uhandencn weg in die
oyalanmada, “düııya”yı yalnızca görünmesinde fe rn e u n d frem d e Welt. D ie
görme olanaklarıyla tasalanma olur. Oradaki- Sorge wird zum B esorgen d e r
M öglichkeiten, ausruhend ver
Varlık uzakta olanı arar ve buıııı yalnızca onu weilend die »Well« nur in ihrem
göründüğü yolda kendine yaklaştırabilıııek için Aussehen zu sehen. Das Dasein
yapar. Oradaki-Varlık kendini yalnızca dünyanın sucht das Ferne, lediglich um es
sich in seinem Aussehen nahe zu
görünüşü tarafından birlikte götürülmeye bı b rin g e n . Das D asein läfh sich
rakır; bu bir Varlık-tıirüdür ki, onda oradaki- einzig vom Aussehen d er Welt
Varlık düııyadaki-Varlık olarak kendi kendisin m itnehm eu, eine* Sciusart, in der
es besorgt, seiner selbst als lu-
den kurtulmakla, en yakın güııdelikliği içinde der-Welt-seins ledig zu werden,
elaltmda-bulunaıım ortasında Varlığından kur le d ig des Seins beim n äch st
alltäglic hen /athaudcucn.
tulmakla tasalanır.
Die freigew ordeue N eugier
Ama özgürleşmiş merak görmekle tasalanır Ix sorgt alxT7.u sehen, nicht um
— görüleni anlayabilmek için değil, eş deyişle das (»eschene zu verstehen, das
heiüt in ein S ein zu ihm zu
ona doğru bir Varlığa gelebilmek için değil, ama kom m en, s o n d e rn nur um zu
yalnızca görebilmek için. Yeni olanı yalnızca sehen. Sie sucht das Neue nur,
ondan yeniden yeni birşeye sıçrayabilmek için um vou ihm e rn e u t zu Neuem
ah z u sp rin g eu . N icht um zu
arar. Bu görmenin kaygısı için önemli olan şey erfassen und um wissend in der
ayrımsayarak ve bilerek gerçeklikte olabilmek W ahrheit zu sein, g e h t es d er
Sorge dieses Sehens, sondern um değil, ama kendini dünyaya bırakma olanak
M öglichkeiten des SiclnilxTlassens
an die Well. D aher ist die Neugier
larıdır. Buna göre merak cıı yakında olanın
durch ein s|>eziUsches Unveneeilen ortasında kendine özgü bir eykşmeme yoluyla
İH'inı Nächsten charakterisiert. Sic nitelenir. Böylece irdeleyici bir eyleşmeniıı
sucht d aher and» nicht die Muhe
des betrachtenden Verweileus, son boş zamanını değil, ama her zaman yeni olan
dern Unruhe und Aufregung durch yoluyla ve karşılaşılanın değişimi yoluyla diıı-
das im mer Neue und den Wechsel
des begegnenden, ln ihrem Unver-
giııliksizliği ve heyecanı arar. Eylcşmemesinde
weilen Ixsorgt die Neugier die stän merak sürekli oyalanma olanağı ile tasalanır.
dige Möglichkeit der Zerstreuung. Merakın varolaıı-şeylere hayranlık duyan
Die Neugier h at nichts zu tun mit
dem lx-wuudcruden betrachten des
irdeleme ile, 0aunâÇEiv ile hiçbir işi yoktur;
Seienden, dem öcsumciÇe iv , ihr liegt hayrete düşme yoluyla anlamama noktasına
nicht daran, durch Verwunderung gelmek onu ilgilendirmez.; tersine, bir bilme
in das Nichlvcrstchcn gebracht zu
w erden, so n d ern sie beso rg t ein ile ilgilenir, ama yalnızca bilmiş olabilmek için.
W’issen, alx-r lediglich umgewul.it zu Tasa edilen çevrede eyleşmeme ve yeni olanak
h alx n . Die beiden für die Neugier
konstitutiven M om eute des llm m -
larla oyalanma olarak merak için oluşturucu
weiiens in d er besorgten U m welt bu iki kıpı bıı fenomenin kalacak-yer.sizlik dedi
und d er Zerstreuung in neue Mög ğimiz üçüncü özsel karakterini temellendirir.
lichkeiten fu n d ie ren d en d ritten
W esenscharak[173]ter dieses Phä
Merak her yerde ve hiçbir yerdedir. Dün-
nom ens, d en wir d ie AufenthnUs- yadaki-Varlığın bu kipi gündelik oradaki-
losigkeil n e u n e n . D ie N eugier ist Varlığııı yeni bir Varlık-türünü ortaya serer ki,
nlx-rall und nirgends. Dieser Modus
des In-der-Weh-seins enthüllt eine oradaki-Varlık onda kendini sürekli olarak
n e u e Sciusart des alltä g lich e n kökünden sökmektedir.
D aseins, in d e r cs sich ständig
entwurzelt.
Boş konuşma giderek merak yollarını bile
Das G e red e regiert, auch die denetler; okunmuş ve görülmüş olması gere
Woge der Neugier, es sagt, was man keni söyler. Merakın her yerde olması ve hiçbir
gelesen und gesehen halxai muß.
Das UIxTall-und-nirgends-sein der
yerde olmaması boş konuşmaya teslim edilir.
N eugier ist dem G erede überant Konuşma ve görme gibi bu iki gündelik Varhk-
w ortet. Diese Ix id e n alltäglichen kipi yalnızca kökündeıı-sökme eğilimlerinde
Seinsmodi der Rede und d er Sicht
sind in ihrer Kntwnrzelnngstendenz birbirleri ile yaııyaııa elönüııde-bıılunınazlar,
nicht lediglich n elxiieinander vor ama bu olma yollarından biri ötekini kendi ile
handen, sondern eine Weise zu sein
reißt die andeirnni sich. Die Neugier,
birlikte çeker. Onıııı için lıiçbirşeyiıı üstü örtü
d er nichts verschlossen, tlas Gerede, lü olmadığı merak, ve onun için lıiçbirşeyiıı
dem nichts unverstanden bleibt, anlaşılmamış kalmadığı boş konuşma kendi
gclx'ii sich, das heißt dem so seien
d en Dasein, die bürgschafl eines
lerine, eş deyişle böyle varolan oradaki-Varlı-
verm eintlich echten »lebendigen ğa, sözde gerçek bir “yaşayan yaşam”ııı güven
Ix-bons«. Mit dieser Vermeintlich- liğini verirler. Ama bu ‘sözdelik’ ile üçüncü bir
keit alxT zeigt sich ein drittes Phä
nom en, das die t'rschlosscnheil des fenomen daha kendini gösterir ki, gündelik
alltäglichen Daseins charakterisiert. oradaki-Varlığm açığa serilmişliğiııi nitelendirir.
iıısaıım onun hakkında işitmiş olduğundan, derseiu als solches. Der A ndere ist
zunächst »da« aus dem her, was
insanın oııun üzerine konuşmuş ve biliyor m au von ihm gehört hat, was m an
olduklarından “oıada”dır. Boş konuşma ken üIxt ihn redet und weih. Zwischen
büyütm ekte ve sürdürm ekte olduğu sanısı Mau. <las volle und echte »lelx*n«
zu nähren und zu führen, bringt
oradaki-Varlığa bir dinginleşme getirir ki, buna eine Heruhiguugxn das Dasein, für
göre herkes “en iyi düzen içiııde”dir ve tüııı die alles »in Itester Ordnung« ist,
kapılar açıktır. Düşüşteki düııyadaki-Varlık und der alle Türen otTenstehen.
Das verfallende In-der-Welt-sein
kendi için kışkırtıcı olarak aynı zamanda din- ist sieh selljsi versuehend zugleich
ginleştiricidir. beruhigend.
Diese B eru h ig u n g im u nei-
Gene de asılsız Varlıktaki bu dinginleşme geniliehen Sein verführt jedoch
durup kalmaya ve eylemsizliğe ayartmaz, ama uieht zu Stillstand u n d ’lätenlo-
“koşuşturup durma”mıı eııgclsizliğiue götürür. sigkeit, s o n d e rn treib t in die
H em m u n g slo sig k eit des »Be-
“Düııya”ya düşmüşlük şimdi her nasılsa din trieljs«. Das Vetfallenseiu au die
ginliğe gelmez. Kışkırtıcı dinginleşme düşmeyi »Well« kom m t jetzt [178] uieltl
ağırlaştırır. Özellikle oradaki-Varlığın yorum etw a zu r R uhe. D ie versuche-
risehe Beruhigung steigert i \as Ver
laması açısından şimdi ortaya çıkabilen sam en fallen. In d er besonderen Rück
yabancı ekinleri anlamanın ve onların birinin sicht a u f die D aseinsauslegung
kann jetzt die M einung aufkom-
kendi ekini ile “bireşimi”ııin oradaki-Varlığı meti, das Verstehen d er fremdes
kendi kendisi üzerine tastamam ve ilk gerçek ten Kulturen und die »Synthese«
aydınlanmasına götürdüğüdür. Çok becerikli dieser mit der eigenen führe- zur
restlosen u n d erst ec h ten Auf
merak ve dinginliksiz ‘lıerşeyi-bilme’ kendile k lä ru n g des D aseins ü b e r sich
rini evrensel bir oradaki-Varlık-aıılayışı olarak selljst. Vielgewaudte Neugier mul
yuttururlar. Ama gerçekte neyin anlaşılacağı ruheloses Alles-kennen täuschen
ein universales D aseinsvcrslän-
temelde belirsiz ve sorgulanmamış kalır; anla dnis vor. İm (İrim de bleibt aber
manın kendisinin yalnızca en öz oradaki-Varlıkta uuİK-stimınt und ungefragt, was
özgürleşmesi gereken bir ‘Olabilme’ olduğu den n eigentlich zu verstehen sei;
es bleibt unverstanden, datt Ver
anlaşılmamış kalır. Bu dinginleşmiş, lıerşeyi stehen selljsi ein Seinkönuen ist,
“anlayan” ve kendini herşeyle karşılaştıran das einzig im eigensten Dasein frei
werden muh. In diesem beruhig
oradaki-Varlık bir yabancılaşmaya doğru sürük
ten, alles »verstehenden« Sich-
lenir ki, onda en öz ‘Olabihne’si kendini ondan vergleiclieu mit allem treibt das
gizler. Düşüşteki düııyadaki-Varlık kışkırtıcı- Dasein einer Kntfremdimg zu, in
d er sich ihm das eigenste Sein-
diııgiııleştirici olarak aynı zamanda yabancılaş- könueu verbirgt. Das verfallende
tırıcıdır. In-der-W ell-sein ist als versuc-
Ama bu yabancılaşma yine oradaki-Varlığın h e n d -b e tu h ig e n d e s zugleich
entfremdend.
olgusal olarak kendi kendisinden koparılması Diese Entfrem dung wiederum
demek olamaz; tam tersine, bu yabancılaşma k an n ab e r n ic h t b esag en , das
oradaki-Varlığı öyle bir Varlık-tiirüne iter ki, Dasein werde ihm sellisi faktisch
entrissen; im Gegenteil, sic treibt
tüm açıklama olanakları ile kendini kışkırtan en das Dasein in eine Seinsart, d er au
abartılmış “kendiııi-ayrıştırma”da yatar, öyle ki d e r übertrieb en sten »Sell>stzer-
onun tarafından gösterilen* “karakteroloji” ve gliedenm g« liegt, die sich in allen
Deut uugsmöglichkciten versucht,
“tipoloji”lerin kendileri daha şimdiden gözle- so daß die von ih r gezeigten »Cha
nemez olurlar. Oradaki-Varlığı kendi asılhğıııa rakterologien« und »Tyjxjlogicn«
sellist schon uuülrersehljar wer
ve olanağına — üstelik bu salt genel olarak ger
den. Diese Entfremdung, die dem
çek bir başarısızlık olanağı da olsa — kapayan Dasein seine Eigentlichkeit und
bu yabancılaşma gene de oradaki-Varlığı onun Möglichkeit, wenn auch n u r als
solche eines ech ten Scheiterus,
*[Eski yayımlarda: ‘oıııın (ararından ortaya çıkarılan’ :: verschließ, liefert es jedoch nicht,
4d i e v o n i h r g e z e i t i g t e n . '\ a n S eien d es aus, das es n ic h t
2Iİ1
selbst İst, sondern drängt es in seine kendisi olmayan bir varolaıı-şeye teslim etmez,
U ncigeutlichkcit, in eine mögliche
S einsart seiner selbst. D ie verstt-
ama onu kendi asılsızlığına, kendi kendisinin
chem l-bcruhigcude Entfrem dung olanaklı bir Varlık-türüne zorlar. Düşmenin
des Verfüllens führt in ih re r eige kışkırtıcı-dingiııleştiıici yabancılaşması kendi
nen Bewegtheit da/.n, daß sich das
Dasein in ilmi selltst verfängt. deviııirliği yoluyla oradaki-Varlığı kendini
D ie aufgezcigten P hänom ene kendi içinde höstehlemeye götürür.
der Versuchung, Beruhigung, der
Entfrem dung und des Siehverfau-
Gösterilen kışkırtma, dinginleşme, yaban
gens (das Veriangnis) charakterisi cılaşma ve keııdiııi-köstekleme (köstekleniş)
ere n die spezifische Seinsari des fenomenleri düşmenin özgün Varlık-türünii
Verfallcus. Wir nenn en diese »Be
wegtheil« des D aseins in seinem
nitelerler. Oradaki-Varlığııı kendi asıl Varlı
eig e n e n S ein d e n Absturz. Das ğındaki bu “deviııirliğiııe” dalış deriz. Oradaki-
D asein stürzt aus ihm selbst in es Varlık kendisinden dışarı kendi içine, asılsız
selbst, İn d ie B odenlosigkeit und
Nichtigkeit der uneigeniUcheu All güııdelikliğiıı zemiıısizliğine ve hiçliğine
täglichkeit. Dieser SturzalxT bleibt dalar. Ama bu dalış kamusal yorumlanıııışlık
ihm durch die öffentliche Attsge- yoluyla ondan gizli kalır, ve dahası öyle bir
legtheit verborgen, so zwar, daß er
ausgelegt wird als »Aufstieg« und yolda ki, “tırmanış” ve “somut yaşam” olarak
»konkretes Lelxn«. yorumlanır.
Die Beweguugsart des Absturzes
in die und in d er Bodenlosigkeit
insandaki asılsız Varlığın zemiıısizliğine
des uncigem liche» Seins int Man doğru ve bu zemiıısizlik içindeki dalışın devim
reißt das Verstehen ständig los vom türü anlamayı sürekli olarak asıl olanakları
Entwerfen eigentlicher Möglichkei
te n u n d reißt es h in e in in d ie
tasarlamadan koparır ve 011u lıerşeye iye olma
beruhigte Vermeimlichkeil. alles zu nın, lıerşeye erişm enin dinginleşmiş ‘söz-
Ix’sitzen bzw. zu erreichen. Dieses deliğiııe’ götürür. Anlamanın asıllıktaıı bu
ständige Eosrcißen von der Eigent
lichkeit und doch im m er Vortäu
sürekli koparılışı — her zaman yapmacık bir
schen dersellx'u, in eins mit dem asillik görünüşü altında olsa da — insana
Ilineiureißeu in das Man charak doğru çekiline ile birarada düşmenin devi-
terisiert die Bew egtheit des Ver-
fallens als Wittel. [179] nirliğiııi burgaç olarak nitelendirir.
Das V erfallen b estim m t n ic h t Düşme yalnızca varolıışsal olarak dıiıı-
n u r exislenzial das Iu-dor-Woll-sein.
yadaki-Varlığı belirlemez. Burgaç aynı za
Der Wirlx'l offenbart zugleich den
Wurf- und B ew egtheitscharakter manda kendini oradaki-Varlığm ruhsal duru
d e r G cw o rfen h eit. d ie in d er muna dayatabildi fırlalılınışhğııı atılına ve
B efindlichkeit des D aseins ihm
scll>st sich aufdrätigeu kann. Die
devinirlik karakterini açığa çıkarır. Fırlalıl-
G ew orfenheil ist nicht n u r nicht mışlık yalnızca “bitmiş bir görgül-olgu” değil,
ein e »fertige Tatsache«, sondern ama bir karara bağlanmış bir olgu da değildir.
auch uichl ein allgeschlossenes Fak
tum . Zu dessen Faktizität gehört,
Oradaki-Varlığııı 11e ise o olduğu sürece fır
daß das Dasein, solange vs ist, was es latılmada kalması ve insana özgü asılsızlık
ist, im W urf bleibt m ul in die Un- burgacına yakalanması 01nın olgusallığına
eigcnilichkeit des Mau hiueingc-
wirbcl! wird. Die G cw orfenheit,
aittir. Onda olgusallığm kendini feııomeııal
d a rin sich d ie F aktizität p h ä n o olarak görülmeye bıraktığı fırlatılmışlık ora-
m enal seh en läß t, g e h ö rt zum daki-Varlığa aittir ki, 0111111 için Varlığında
Dasein, dem ('s in seinem Sein um
dieses selljst gehl. Dasein existiert Varlığın kendisi önemlidir. Oradaki-Varlık
faktisch. olgusal olarak varolur.
AI x t ist mit diesem Aufweis des
Ama düşmenin bu sergilenişi ile doğrudan
V erlallens n ic h t e in P h än o m en
herausgestellt, das direkt gegen die doğruya biçimsel varoluş düşüncesini
2<>2 M ARTIN HEIDEGGER
Düııyadaki-Varlık kökensel olarak ve sürekli Das In-der-W elt-scin ist ein e ur
sprünglich und ständig gwe*Struk
olarak bütün bir yapıdır. Önceki Bölümlerde tur. I 11 d en voranslelieuden Kapi
(Kesim I, Bölümler 2 -5 ) bıı yapı bir bütün teln (I. AİKclmiıt Kap. 2-5) wurde
sie als Ganzes und, initiier aut d i e
olarak ve, her zaman bu temelde olmak üze sem G runde, in ihren konstitutiven
re, oluşturucu kıpıları içinde feııomenal ola M om enten ph än o m en al verdeut
rak durulaştırıldı. Bu fenomenin bütünü üze lich t. D er zu A n fan g 1 g eg e b en e
Vorblick a u f das G anze des Phä
rine başlangıçta1 verilen öıı-bakış şimdi ilk n o m en s h at je tz t d ie L eere d e r
genel taslağın boşluğunu yitirmiştir. Hiç kuş ersten allgem einen Verzeichnung
kusuz şimdi yapı-bütünüııün durum unun ve verloren. Allerdings kann nun die
phänom enale Vielfälligkeil d er Ver
gündelik Varlık-türünüıı fenomeııal karmaşası fassung des S iru k 1u rg au 7.cn u n d
genel olarak bütün üzerine birimsel fenomendi sein e r alltä g lich e n S einsari den
einheitlichen phänom enologischen
bakışı kolayca engelleyebilir. Ama genel olarak Blick a u f das G anze als solches
oradaki-Varlık üzerine hazırlık niteliğindeki leicht verstellen. Dieser mitli alxT
bu temel çözümlemede uğruna çabaladığımız um so fre ie r b leib en m ul um so
sicherer lxTciigchali.cn werden, als
şu soruyu getireceğimiz için, bn bakış daha da wirjetzt die [181] f rage stellen, der
özgür olmalı ve daha da güvenilir bir yolda d ie v o rb ereiten d e 1-iiudamcutal-
analjse des Daseins ülx-rhaupt zu
hazır tutulmalıdır: Gösterilmiş olan yapı-bütü-
strebt: wie islexislenzial-anlnhigiscli die
nünün bütünlüğü varoluşsal-varlıkbilimse olarak Ganzheit des aufgezeigten Slrnklurgan-
nasıl belirlenecektir ? zen zu bestimmen ?
Das D asein existiert faktisch.
Oradaki-Varlık olgusal olarak varolur. Varo- G efragt wird nach d er o n to lo g i
luşsallığm ve olgusallığm varlıkbilimsel birli schen K iuheil von Kxisteuzialiiät
ğini, ya da İkincinin birinciye özsel aitliğiııi u n d Faktizität, bzw. d e r wesen-
h a fte n Z u g eh ö rig k eit d ie se r zu
soruşturacağız. Oradaki-Varlık 011a özsel ola jener. Das D asein hat au f G rund
rak ait olan ruhsal durum unun zemininde bir seiner ihm wcscnliaft zugehören-
Varlık-tiirü taşır ki, 011da kendi önüne getirilir dcu Befindlichkeit eine Seinsari, in
d er es vor es selbst gebracht und
ve fırlatılmışlığı içinde kendi için açığa serilir. ihm in se in e r G ew o rfen h cit er
Ama fırlatılmışlık bir Varlık-türü olarak bir schlossen wird. Die Geworfetilieit
aber ist die Seinsart eines Seienden,
varolaıı-şeye aittir ki, her durumda olanakları das je seine Möglichkeiten sellist ist,
nın kendileridir, dahası, öyle bir yolda ki, so zwar, dali es sich in und aus ihnen
kendini onlarda ve onlardan anlar (kendini versteht (auf sie sich entwirft). Das
A’kI.S 12 s . 53 İT.
213kz. § 12 s. |5 3 | vss.
5Vgl. S27S. 120 ff. •’likz. § 27 s. 1126| vss.
tekinsizlik oradaki-Varlığı sürekli olarak izler {Inn Dasein ständig nach und be
d ro h t, w enngleich unausdriiek-
ve, belirtik olarak olmasa da, oııuıı insandaki licli, seine alläglichc Verlorenheit
gündelik yitıııişliğine gözdağıdır. Bu gözdağı in das M an. D iese B ed ro h u n g
olgusal olarak gündelik tasa içinde tam bir k an n faktisch Zusam m engehen
mit einer völligen Sicherheit und
güvenlik ve gereksiııimsizlik ile birlikte gide U nlxdiiifligkcil des alltäglichen
bilir. Endişe en zararsız durumlarda artabilir. Besorgnis. Die Angst kann in den
h a rm lo sesten S itu a tio n e n auf-
Giderek birinin onda genellikle daha kolay sleigen. f s Ix d arf auch nicht d er
tekinsizlik duyduğu karanlığa bile gerek gös D unkelheit, in d er es einem ge
termez. Karanlıkta vurgulu bir yolda görülecek meinhin leichter unheimlich wird.
Im D unkeln ist in einer Ix-lontcn
“lıiçbiışey” yoktur, üstelik tanı olarak dünyanın Weise »nichts« zu sehen, obzwar
henüz ve daha dayalıcı olarak “orada” olmasına gerade die Weil nach und aufdring
karşın. licher »da« ist.
Wenn wir exislenzial-onlolo-
Eğer oradaki-Varlığın tekiıısizliğiııi varo- gisch die U nheim lichkeit des Da
luşsal-varlıkbiliınsel olarak oradaki-Varlığın seins als die Bedrohung interpre
tieren. die das Dasein sellist von
kendisine kendisinden ulaşan gözdağı olarak ihm sellisl h e r Irillt. d a u n wird
yorumlarsak, bununla tekiıısizliğiıı olgusal dam it nicht b eh a u p tet, die U n
endişede de her zaman bu anlamda anlaşıldığı heimlichkeil sei in d er faktischen
Angst auch im m er schon in elif
ileri sürülmüş olmaz. Oradaki-Varlığın tekiıı- sem S inne v ersta n d en . Die all
sizliği anlayışlımı gündelik türü düşmekte olan, tägliche Art, in der das Dasein die
‘evde-değil’i “kararlan” yüzünü-döıımedir. Unheimlic hkeit versieht, ist die
verfallende, das Un-zuhause »ali-
Gene de bu kaçmanın güııdelikliğinin fcııome- blendende« Abkehr. Die Alltäg
ııal olarak gösterdiği şey temel ruhsal durum lich k eit dieses Idichens zeigt
olarak endişenin oradaki-Varlığın özsel diiııya- jedoch ph än o m en al: zur wesen-
halien Daseinsverfassung des In-
daki-Varlık durumuna ait olduğudur ki, varo- der-Well-seins. die als exislenziale
lıışsal bir durum olarak hiçbir zaman elöııüııde- n ie v o rh an d en , s o n d e rn selbst
im m er in einem Modus des fak
bulıınmaz, aıııa kendisi her zaman olgusal tischen l)a-scins, das heißt ein er
‘oradaki-varlık’ kipinde, eş deyişle bir ruhsal Befindlichkeit ist, gehört die Angst
durum kipiııdedir. Dingiııleşmiş-tamdık düıı- als (•niudbriiudliehkcil. Das I x t u -
higl-verlraule In-dcr-Wcll-sciu ist
yadaki-Varlık oradaki-Varlığın tekinsizliğiııiıı ein Mcxlus der Uuheimlichkeit des
bir kipidir, tersi değil. ‘Evde-değiU varoluşsal- Daseins, nicht umgekehrt. Das Un-
varlıkbilimsel açıdan daha kökeıısel bir fen omen zuhause muß exislenztal-onlologisrh
als das ursprünglichere Phänomen
olarak kavranmalıdır. liegt iffen werden.
Ve yalnızca endişe gizli olarak düııyadaki- Und nu r weil die Angst latent
Varlığı her zaman belirlediği içindir ki, diiıı- das lu-dcr-W'cIt-scin im m er schon
liest illimi, kann dieses als licsor-
yadaki-Varlık “diiııya”nm ortasında tasalı bir g en d -h efin d lich es Sein bei d e r
ruhsal durum içindeki Varlık olarak korkabilir. »Welt« sich fürchten, fu rch t ist an
Korku “dünya”ya düşen, asılsız ve böyle olarak die »Well* verfallene, u neigent
liche und ihr seil ist als solche ver-
kendinden gizlenen endişedir. lxirgene Angst. [190]
Gene de olgusal olarak tekinsizlik ruh-duru- faktisch bleibt denn auch die
S tim m u n g d e r U u h eim lic h k eit
mıı çoğunlukla varolma-ilgili olarak anlaşıl meist existenziell unverstanden,
mamış kalır. Bundan başka, düşmenin ve ka- »f.igenlliche« Angst ist iilx-rdies
musallığııı egemenliği altında, “asıl” endişe sey Ix'i d er Vorherrschaft des Verfai-
lcns mul der Öffentlichkeit seilen.
rektir. Endişe sık sık “fizyolojik” olarak koşul Oft ist die Angst »physiologisch«
ludur. Bu olgu olgusallığı içinde varlıkbilinısel lx-dingt. Dieses fakının ist in seiner
Faktizität ein ontologisches Problem, bir sorundur, yalnızca varlıksa! nedenselliği ve
nu llt tun hinsichtlich seiner onli-
schett V erursachung tnul Vcrlaufs-
ilerleme biçimi açısından değil. Endişenin
fom i. Physiologische Auslösung von fizyolojik gideı ilişi ancak oradaki-Varlık Var
Angst wird n u r m öglich, weil das
Dasein int Cininde seines Seins sich
lığının temellerinde endişelendiği içiıı ola
ängstet. naklıdır.
N och se lte n e r als tlas ex isten Asıl endişe gibi varolma-ilgili bir olgudan
zielle Faktum der eigentlichen Angst
sind die Versuche, dieses Phänomen daha da seyrek olan şey bu fenomeni ilkesel
in seiner grundsätzlichen existenzial- varoluşsal-varlıkbiliııısel yapılaııışı ve işlevi
onlologischen Konstitution und Funk
tion zu interpretieren. Die G ründe
içinde yorumlama girişimleridir. Bumuı ne
hierfür liegen zum Teil in der Ver denleri bir ölçüde genel olarak oradaki-Vaı-
nachlässigung derexLsleuzialen Ana lığııı varoluşsal Analitiğinin gözaıdı edilme
lytik des Daseins iilterhaupt. im Ik*-
so n d ereu ab e r im Verkeim en tles sinde, ama daha özel olarak ruhsal durum
Phänomens der lielindlit likeit.' Die fenomenini anlamadaki başarısızlıkta yatar.1
faktische Sehenbeil des Angxlphä-
uomensvenuag ihm jedoch nicht die
Endişe fenomeninin olgusal seyrekliği gene
F.ignung zu entziehen, für die exis- de onu varoluşsal Analitik için ilkede yön
lenziale Analytik eine grundsätzliche temsel bir işlev üstlenmedeki uygunluğundan
m ethodische Funktion zu ültem eli
n im . Im (iegenteil — die Seltenheit yoksun bırakamaz. Tam tersine, fenomenin
tles Phänomens ist ein Index dafür, seyrekliği çoğunlukla İnsanın kamusal yo-
daß das Dasein, das ihm selltst zu
m eist d u rch d ie ö ffen tlich e Atts-
nımlaıımışlığmdan ötürü asilliği içinde kendi
geleglheit tles Man in seiner F.igenl- kendisinden gizli kalan oradaki-Varlığııı bu
lichkeit vertlecki bleibt, in tlieser temel ruhsal durumda kökeıısel bir anlamda
(iruntlbefintllichkeil in einem ur
sprünglichen Sinne erschließ! *ir wird. açığa serilebilir olması için bir göstergedir.
4Vs is( kein /.ııfnll. claB die Phänom ene Mliçbir zam an kapsamlı olacak ayırdcdilıncıniş olaıı
von Augst und F urcht. die d ıııc hgäugig
ungesc hieden bleiben, outisch und auch,
endişe ve korku fenomenlerinin varlıksal olarak ve giderek,
obzwar in sehr engen ( h rn /rn , ontologisc h aına oldukça dar sınırlar içersinde, vurhkhiliıııscl olarak
in den Cicsic hlskieis d er christlichen T heo Hıristiyan taıırılıiliıniıı bakış açısına bağlı çevrelere gelmiş
logie kam en. Das geschah im m er d an n ,
wenn das au(hto|> ologischr Problem des
olm ası bir ıaslaııtı değildir. Ne /.aıııaıı insanın Tanrıya
Seins des M enschen zu Clou einen Vorrang doğru Varlığına ilişkin insanbilim sel sorun bir öncelik
gewann und P hänom ene wie (l|aul)c, Sun kazanm ış ve sorular iııaııç, giiııah, sevgi ve pişm anlık
de, I.iebe, Reue die Fragestellung leilelen.
l'cııonıculcri altında formüle edilmişse, bu olmuştur. likz.
Vgl. Augustins Lehre vom tim or castus und
servil», die in seinen exegetischen Schriften Augusiin’iıı tefsir yazılarında ve m ektuplarında çok yatılı
und in d en Briefen vielfach besprochen olarak tanışılan limor castus ve servilis üzerine öğretisi.
wird. LMm'I'F urcht ülierhaupl vgl. Dedivcm s
Genel olarak korku üzerine, bkz. De diversis quaestionibus
quaeslionibus octoginla Iribtts (ju. 33: de
inem .qu, 34: um un uou aliud am andum sit, octoginla iribaş qu. 33: de mein, qu, 34: nim m non aliud
quam m ciu carcrc, qtt. 35: quid am audum amandum sil, quam mein ca me, qu. 35: quid amandum sit.
sit. (MigncP. L Augustinus VI, p. 22 sqq.)
(Migne, Ealmlogiael/ilinaetarn. XL, Augustinus VI, p. 22 vs.)
Lulfter hat das Furchlproblem außer tu
d em ubetiiefeiieu Zusam m enhang einer L uther korkıı sorununu fmeniten tiav c conlriliumm yoru
Interpretation von )>oeui(eiuia und conl- m unun geleneksel bağlanım dan ayrı olarak b ird e Genesis
rilio iu seinem denesiskoım ııeulaı behan
yorum unda ele almıştır ve burada çok az kavramsal olma
delt, hier freilich am wenigsten hcgrilllich,
crbanlich aber nm so eindringlicher; vgl. sına karşın terbiye açısından old u k ça gfıçlüdür; bkz.
Fiiarrationes in gençsin cap. 3, WW. (F.rl. Enarraliones in genesin eap. 3, Werke. (Erlanger Ausgabe)
Attsg.) Fxe-g(Tİcao|xıalaliııa,loın, 1,177 mj<j. Exegetiea ojjera lalına, toııı. 1, 177 vs.
Am weitesten ist S. Kierkegaard vorge-
d ru n g e n in d e r Analyse des Angsiphäiio- Endişe fenom eninin çözüm lem esinde — ve yine ilk
ineiis und zwar wiederum İtıt theologisclieu günah sorununun “ruhbiliıııser bir açımlamasının tatırı-
Z usam m enhang e in e r »|>sychologischcu* biliııısel bağ lan ım d a — en ileri g id en S ören Kierke-
Exjxwition des Problems d e r Kilislimle. Vgl.
D er B egriff d e r Augst, 1814. (k*s. Werke
gaard’dır. bkz. Der liegıiff der Angst, 1844. Gesammelte Werke
(Dicdcrichs), Bd. 5. (Diederichs), lid. 5.
Hiç kuşkusuz her durumda tam dünyadaki- Zwar gehört zum Wesen jeder
Befindlichkeit, je «las volle In-der-
Varlığm tüm oluşturucu kıpılarına (diiııya, Well-sein nach allen seinen kons
içiııde-Varlık, ‘Kendi’) göre açığa serilmesi her titu tiv en M o m en ten (W'ell, In-
ruhsal durum un özüne aittir. Ama endişede Sein, Selim) zu erschlichen. Allein
in d er Angst liegt die Möglichkeit
ayırdedici bir açığa serme olanağı yatar, çünkü eines [191] ausgezeichneten i.r-
endişe bireyselleştirir. Bu bireyselleşme ora- seh ließ en s, weil sie verein zelt.
Diese Vereinzelung holt das Da
daki-Varlığı düşmesinden geriye çeker ve onun sein aus seinem Verfallen zurück
için asillik ve asılsızlığı Varlığının olanakları u n d m a ch t ihm E ig en tlich k eit
olarak ortaya serer. Her durumda benim olan und Uneigentlichkeit als Möglich
keiten seines Seins offenbar. Diese
oradaki-Varlığın bu temel olanakları endişede G rundmöglichkeiten des Daseins,
kendilerini kendilerinde oldukları gibi göste das je meines ist. zeigen sich in der
rirler — oradaki-Varlığın en yakından ve ço Augst wie a u ih n e n seihst, u n
verstellt d u rc h in u erw cltlich es
ğunlukla onlara sarıldığı dünya-içinde varolan- Seiendes, daran sich das Dasein
şeyler yoluyla kılık değiştirmemiş olarak. zunächst u n d zum eist klammert.
Inwiefern ist mit dieser existen-
Endişenin bu varoluşsal yorumu ile oradaki- zialen Interpretation der Angst ein
Varlığın yapı-bütününüıı bütünlüğünün Var phänom enaler Boden gewonnen
lığına ilişkin yol gösterici sorunun yanıtı için für die Beantwortung d er leiten
d en F rage nach dem S ein d er
fenomenal bir zemin ne ölçüde kazanılmış G anzheit des Strukturganzen des
olur? Daseins?
§ 4 1 . Kaygı Olarak Oradaki-Varlığın Varlığı §41. Das Sein des Daseins als Sarge
c
Yapı-bütününüıı bütünlüğünü varlıkbilimsel, ln d er Absicht, die G anzheit des
S tru k tu rg an zen o n tologisch zu
olarak kavrama amacında sormamız gereken fassen, müssen wir zunächst fra
ilk şey endişe fenomeninin ve onda açığa seri gen: Vermag das P hänom en d er
len şeyin oradaki-Varlığın bütününü feno Angst und das in ihr Erschlossene
das G anze des D aseins p h ä n o
menal olarak eş-kökeıısel bir yolda verip vere m enal gleichursprünglich so zu
meyecekleri ve bunu bu bütünlüğe araştırıcı g eb e n , d aß sich d e r s u ch en d e
Blick au f die G anzheit an dieser
bakışın kendini bu verilmişlikte yerine getire G egebenheit erfüllen kann? Der
bileceği bir yolda yapıp yapamayacaklarıdır. Gesamtlzestand dessen, was in ihr
O nda yatan şeyin toplu stoğu biçimsel bir liegt, läßt sich in fo rm aler Auf
zäh lu n g reg istrieren : Das Sicli-
sayımda kaydedilebilir: Endişelilik ruhsal du ängsten ist als Befindlichkeit eine
rum olarak dünyadaki-Varlığm bir kipidir; Weise des In-der-Well-seins; das
önünde endişe duyulan şey fırlatılmış dün- Wovor d er Angst ist das geworfene
In-der-Weh-sein; das Worum d er
yadaki-Varlıktır; hakkında endişe duyulan şey Angst ist das In-der-Welt-sein-kön-
dünyada-*Olabilme’dir. Tam endişe fenomeni n en . Das volle P h än o m e n d e r
buna göre oradaki-Varlığı olgusal olarak varo Angst dem nach zeigt das Dasein
als faktisch existierendes In-der-
lan dünyadaki-Varlık olarak gösterir. Bu varo- W elt-sein. Die fu n d a m e n ta le n
lan-şeyin tem el varlıkbilimsel karakterleri ontologischen C haraktere dieses
S eie n d en sind E x islen zialität,
varoluşsallık, olgusallık ve düşınüş-Varlıktır. Bu
Faktizität und Verfallensein. Diese
varoluşsal belirlenimler kimi zaman içlerinden exist en z iale n B estim m u n g en
biri eksik olabilecek parçalar olarak bir bileşiğe gehören nicht als Stücke zu einem
K om positum , d aran zuw eilen
ait değildirler; tersine, onlarda kökeıısel bir eines fehlen könnte, sondern in
bağlantı örülüdür ki, yapı-bütününüıı aranan ih n e n webt ein u rsp rü n g lic h er
Z usam m enhang, tler d ie g e bütünlüğünü oluşturur. Oradaki-Varlığın sözü
su ch te G anzheit, des Struktur-
ganzen ausmacht. In der Einheit
edilen Varlık-belirlenimleriniıı birliğinde onun
der genannten Seinsbeslimm im genelde Varlığı varlıkbilinısel olarak ayrımsa-
gen des Daseins wird dessen Sein ııabilir olur. Bu birliğin kendisi nasıl ııitele-
als solches ontologisch faßbar.
Wie ist diese E inheit selbst zu ııecektir?
charakterisieren? Oradaki-Varlık varolaıı-şeydir ki, onun için
Das Dasein ist Seiendes, dem
es in seinen) Sein um dieses
Varlığında bu Varlığın kendisi önem lidir.
selltst geht. Das »cs geht um ...« “Önemlidir” anlatımı kendini anlamanın, ken
hat sich verdeutlicht in tler Seins dini en öz ‘Olabilme’ye doğru tasarlayan Varlık
verfassung des Verstehens als d ts
sic h e n tw e rfe n d e n Seins zum
olarak anlam anın Varlık-durum uııda duru-
eigensten Seinkönneu. Dieses ist laştırmıştır. Bu ‘Olabilme’ oradaki-Varlığm, nasıl
es, worumwillen das Dasein je ist, ise, uğruna öyle olduğu şeydir. Oradaki-Varlık
wie es ist. Das Dasein hat sich in
seinem Sein je schon zusammen kendini Varlığında her dununda daha şimdiden
gestellt m it ein er M öglichkeit kendi kendisinin bir olanağı ile birleştirmiştir.
seiner selltst. Das Freisein für das
En öz ‘Olabilm e’ için ve böylelikle asillik ve
eigenste S einkönnen und dam it
für die M öglichkeit von Eigent asılsızlık olanağı için özgür-Varlık kendini kö-
lichkeit und U neigentlichkeit keıısel, öğesel bir somutlaşma içinde endişede
zeigt sich in ein er ursp rü n g li
chen, elem entaren K onkretion
gösterir. Ama en öz ‘Olabilme’ye doğru Varlık,
in d e r A ngst. Das S ein zum varlıkbilinısel olarak, oradaki-Varlığm Varlı
eig en sten S ein k ö n n e n besagt ğında her durum da daha şim diden kendi
alx-r ontologisch: das Dasein ist
ihm selbst in seinem Sein je
önünde olması demektir. Oradaki-Varlık her
schon vorweg. [192] D asein ist zaman daha şimdiden “kendi ötesiııde”dir — o
im m erschon »übersieh hinaus«, olmayan başka varolaıı-şeylere karşı davranma
nicht als Verhalten zu anderem
S eienden, das es nicht ist, son
olarak değil, ama onun kendisi olan ‘Olabil
dern als Sein zum Seinkönneu, m e’ye doğru Varlık olarak. Özsel “önemlidir”
das es selltst ist. Diese Seinsstruk anlatımının bu Varhk-yapısmı oradaki-Varlığm
tu r des wesenhaften »es geht um
...« fassen wir als das Sich-xmnoeg- kendi-önünde-Varlığı olarak anlıyoruz.
sein des Daseins. Ama bu yapı oradaki-Varlığm yapılanışmm
Diese S truktur betrifft aber
bütününü ilgilendirir. Keudi-önünde-Varlık
das G anze d e r D aseinsverfas
sung. Das Sich-vorweg-sein be dünyasız bir “özııe”deki yalıtılmış bir eğilim gibi
d eu tet n ich t so etwas wie eine birşeyi imlemez, ama dünyadaki-Varlığı nite
iso lie rte T en d en z in einem
w eltloscn »Subjekt«, so n d e rn
lendirir. Ama dünyadaki-Varlığa, kendi ken
charakterisiert das In-dcr-Welt- disine teslim edilmiş olmakla, her durum da
sein. Zu diesem gehört aber, tlaß daha şimdiden bir dünyaya fırlatılmış olması
es, ihm selbst überantwortet, je
schon in eine Welt geworfen ist.
olgusu aittir. Oradaki-Varlığm kendine terke
Die Uberlassenheit des Daseins dilmişliği kendini kökensel olarak ve somut
an es selbst zeigt sich ursprüng olarak endişede gösterir. Kendi-öııünde-Varlık
lich konkret in d er Angst. Das
Sich-vor-weg-sein besagt voller
daha tam olarak anlaşıldığında ‘daha-şimdiden-
gefaßt: Sich-vorweg-im-schon-sein- bir-dünyadaki-Varlıkta-kendi-önünde’&eraçkûıc:. Bu
in-einer-WeU. Sobald diese wesen özsel olarak birimsel yapı fenomenal olarak
h aft einheitliche S truktur phä
nom enal gesehen ist, verdeut görülür görülmez, daha önce düııyasallığın
licht sich auch das, was früher bei çözümlemesinde ortaya koyulmuş olan şey de
d e r Analyse d e r W eltlichkeit duruluk kazanır. O çözümlemenin sonucu im-
herausgestellt wurde. D ort ergab
sich: das Verweisungsganze der lemliliğiıı — ki imlemlilik olarak düııyasallığı
oluşturur — göuderm eler-bütüuüuüu bir B ed eutsam keit, als w elche die
Weltlichkeit konstituiert, Ist »fest-
‘oııuıı-uğrıma’ ile “bağlanmış” olmasıydı. Göıı- g em ach t« itt ein em W ortun-
dermeler-bütününün, “-mek içiıı”in çoklu ba willen. Die Verklam merung des
ğıntılarının oradaki-Varlık için önemli olan şey V erw eisungsganzen, d e r m a n
nigfaltigen Bezüge des »Uin-zu«,
ile bağlanması elöııünde-bulunan bir nesneler m it dem , worum es dem Dasein
“dünyasAını bir özne ile biraraya kaynaştırılmış gehl, bedeutet kein Zusammen
schw eißen e in e r v o rh an d en e n
olmasını imlemez. Bu dalıaçok bütünlüğü şimdi »Welt« von O bjekten mit einem
belirtik olarak ‘daha-şimdideıı ... içiııde-Var- Subjekt. Sie ist vielmehr der phä-
lıkta-kendi-önünde’ olarak öne çıkarılmış olan n o m e n a le A usdruck d e r u r
sp rü n g lich g an zen V erfassung
oradaki-Varlığııı kökeıısel olarak bir bütün olan des D aseins, dessen G an zh eit
yapılaııışının feııomeııal anlatım ıdır. Başka jetzt explizit ab g eh o b en ist als
türlü anlatırsak, varolma her zaman olgusaldır. Sich-vorweg-im-schon-scin-in ...
/Inders gewendet: Existieren ist
Varoluşsallık özsel olarak olgusallık yoluyla im m er faktisches. Existeuzialität
belirlenir. ist w esen h aft d u rc h Eaklizität
bestimmt.
Ve yine, oradaki-Varlığııı olgusal olarak U n d w ied eru m : faktisches
varolması yalnızca genel olarak ve ayrımsız Existieren des Daseins ist nicht
olarak fırlatılmış bir dünyada-1Olabilme’ değil n u r ü ilx rh au p t utul indifferent
ein geworfenes In-der-Welt-scin-
dir, oradaki-Varlık ayrıca her zaman daha şim können. sondern ist im m er auch
diden tasa edilen dünyaya soğrulmuştur. Düşüş schon in d er besorgten Welt auf
teki b u ... ortasmda-Varlıkta İnsanın kamusallığı gegangen. In diesem verfallen
den Sein b e i ... m eldet sich, aus
tanıdık olmayan herşeyi bastırdığı için, çoğun drücklich otler nicht, verstanden
lukla gizli endişe ile örtülü kalan tekinsizliğiıı o d er nicht, das Eliehen vor d er
önünden kaçış, ister belirtik olsun isterse değil, U nheim lichkeit, die zumeist mit
d e r la te n te n A ngst v erd eck t
ister anlaşılsın isterse değil, kendini duyurur. bleibt, weil die Öffentlichkeit des
‘Bir-düııyada-daha şimdideıı-keııdi-önünde- Man alle U nvertraulhcit nieder
hält. Im Sich-vorweg-schon-sein-
Varlık’ta özsel olarak tasa edilen düııya-içinde iu-einer-Well liegt wesenhaft nut-
elaltmda-buluııan şeylerin ortasında Varlık, bu beschlossen das verfallende Sein
düşmekte olan Varlık birlikte-kapsaııır. beim besorgten innerw clllichen
Zuhandeneu.
Oradaki-Varlığııı varlıkbilimsel yapı-bütii- Die formal existenziale Ganz
nüııüıı biçimsel varoluşsal bütünlüğü buna göre heit des ontologischen Struktur-
şu yapı içinde anlaşılmalıdır: Oradaki-Varlığııı ganzen des Daseins muß itaher in
fo lg en d er S tru k tu r gefaßt wer
Varlığı —, ki ‘(düııya-içinde karşılaşılan varolaıı- den: Das Sein des Daseins besagt:
şeyleriıı) ortasında-Varlık olarak (dünya)da- Sich-vorweg-schon-seiu-iu-(der-
daha-şimdiden-kendi-önünde-Varlık’ demektir. Welt-) alsSein-bei (inuerwelllich
lx-gegneudem S eienden). Dieses
Bu Varlık salt varlıkbilimsel-varoluşsal olarak Sein erfüllt die B edeutung des
kullanılan kaygı teriminin imlemiııi doldurur. Titels Sorge, d er rein ontologisch-
Tasalılık ya da kaygısızlık gibi varlıksal olarak existenzial gebraucht wird. Aus
geschlossen b leib t aus d e r Be
denmek istenen her Varlık-eğilimi bu ünlem deu tu n g je d e onlisch gem einte
den dışlanmış kalır. Seinstendenz wie Besorgnis, bzw.
Sorglosigkeit. [193]
Dünyadaki-Varlık özsel olarak kaygı olduğu Weil das In-der-W ell-sein
için, bu nedenle önceki çözümlemelerde elal- w esen h aft S orge ist, d esh alb
tıııda-bulunanm ortasında Varlık tasa olarak, k o n n te in den v o ranslehenden
Analysen das Sein bei dem Ztt-
Başkalarının düııya-içinde karşılaşılan birlikte- h an d en en als Besorgen, das Sein
oradaki-Varlığı ile birlikte Varlık ise esirgeme m it dein inuerwelllich ltegeguen-
d en M itilascin A nderer als fur- olarak alınabildi. Birşeyin ortasında-Varlık
gefaßt werden. Das Scin-Ixi...
ist Besorgen, weil es als Weise des
tasadır, çünkü temel-yapısı — kaygı — yoluyla
In-Seins d n rrli dessen G ruutl- bir içinde-Varlık yolu olarak belirlenir. Kaygı
s trn k ln r, die S orge, bestim m t diyelim ki salt olgıısallıktaıı ve düşm eden
wird. Die Sorge ch arak terisiert
n ic h t etwa n u r Exisletizialilät, kopmuş varoluşsallığı nitelendirmez; tersine,
altgelöst von Faktizität und Ver bu Varlık-belirleııimlerinin birliğini kucaklar.
fallen, sondern umgreift die Ein
h eit dieser Seinsbestim m ungen.
Buna göre, kaygı birincil olarak ve dışlayıcı
S orge m ein t d a h e r auch n ic h t olarak ‘Beıı’in kendisine doğru yalıtılmış bir
p rim ä r und ausschließlich ein davranışı demek de değildir. Tasa ve esirgeme
isoliertes Verhallen des ich zu ihm
selbst. D er A usdruck »Selbsl-
ile aııdırım içinde “keııdi-için-kaygı” gibi bir
sorge« nach d e r A nalogie von anlatım bir geneleme olurdu. Kaygı ‘Keııdi’ye
Besorgen mul Fürsorge wäre eine doğru tikel bir davranış demek olamaz, çünkü
Tautologie. Sorge kann nicht ein
ltesonderes Verhallen zum Selljst ‘Kendi’ varlıkbilimsel olarak daha şimdiden
m einen, weil dieses ontologisch kendi-öııünde-Varlık yoluyla nitelenmiştir; ama
schon durch tlas Sich-vorweg-sein
bu belirlenimde kaygının öteki iki yapısal kıpısı,
charakterisiert ist; in dieser Be
stim m u n g sind a b e r au c h die ‘daha-şimdideıı ...içinde-Varlık’ ve ‘... ortasında-
beiden anderen sirukturalcn Mo Varlık,’ birlikle koyulurlar.
m ente der Sorge, tlas Schon-sein-
in ... und das Sein-Ix i ... milgeselzl.
Kendi en öz ‘Olabilme’siııe doğru Varlık
im Sich-vorweg-sein als Sein olarak kendi-öııünde-Varlıkta asıl varolma-ilgili
zum eigensten Seinkönnen liegt olanaklar için özgiir-VarUk olanağının varoluşsal-
die exisienzial-ontologische Be
dingung tler Möglichkeit des Frei
varlıkbilimsel koşulu yatar. ‘Olabilme’ oııuıı-
seins Jür eigentliche existenzielle uğrıına oradaki-Varlığııı her durumda olgusal
M öglichkeiten. Das Scinkönneu olarak nasılsa öyle olduğu şeydir. Ama şimdi bu
ist es, worum-willen das Dasein je
ist, wie es faktisch ist. Sofern nun
‘Olabilm e’ye doğru Varlığın kendisinin öz
alx'r dieses Sein zum Seinkönneu gürlük yoluyla belirlenmesi ölçüsünde, oı adaki-
sellxsl durch die Freiheit Ixstim mt Varlık istemeden de olsa kendi olanaklarına
wird, knnn sich tlas Dasein zu seinen
Möglichkeiten auch umiiillenllich doğru davranabilir, asılsız olarak var olabilir ve
verhalten, es knnn uueigeutüch olgusal olarak en yakından ve çoğunlukla bu
sein und ist faktisch zunächst und
yoldadır. Asıl ‘oııun-uğruııa’ kavranmamış kalır,
zumeist in dieser Weise. Das eigent
liche W'orumwillen bleibt u n er birinin kendi kendisinin ‘Olabilme’siııiıı tasarı
griffen , tler E ntw urf des S ein İnsanın elinin altına bırakılmıştır. Buna göre,
könnens seiner selbst ist tler Ver
fügung tles Mau überlassen. Im
kendi-öııünde-Varlıkta “kendi” her durumda
Sich-vorweg-sein m eint daher tlas İnsanııı-kendisi anlamında ‘Kendi’ demektir.
»Sich« jeweils tlas Selltst im Sinne Asılsızlıkta bile oradaki-Varlık özsel olarak
tles Maii-stllist. Auch in tler llnei-
g en tlic h k eit b le ib t tlas D asein
keııdi-öııünde kalır, tıpkı düşüşte oradaki-Var-
w eseubaft Sich-vorweg, ebenso lığııı kendi önünden kaçmasının henüz bu
wie tlas verfallende Fliehen tles varolaıı-şey için Varlığının önemli olması biçi
Daseins vor ihm stilist noch die
S einsverlässung zeigt, tlaß es mindeki Varlık-durumunıı göstermesi gibi.
diesem Seienden um sein Sein gehl. Kökeıısel yapı-bütüıılüğii olarak kaygı, varo-
Die Sorge liegt als ursprüng luşsal olarak ve apriori ‘olarak,’ oradaki-Varlığııı
liche St rt tkt urgai tzlieil existenzial-
apriorisch »vor« jetler, tlas heißt her olgusal “tutum ” ve “durum ”uııun “önün
im m er schon in jeder faktischen de,” eş deyişle her zaman onlarda yatar. Buna
»V erhaltung« u n d »Lage« tles
Daseins. Das Phänom en drückt
göre bu fenomen hiçbir biçimde “kılgısal” tu
daher keineswegs einen Vorrang tumun kuramsala karşı bir önceliğini anlatmaz.
Elöııünde-bulunan birşeyin sezgisel olarak des »praktischen« Verhallens vor
dem theoretischen aus. Das nu r
belirlenmesi bir “politik eylem”deıı ya da din a n sch au c n d e B estim m en eines
lenm ede kendi hazzını duymaktan dalıa az V orhandenen h at nicht weniger
olmamak üzere kaygı karakterini taşır. “Kuram” den Charakter der Sorge als eine
»politische Aktion« oder das aus-
ve “kılgı” bir varolan-şeyin Varlık-olanaklarıdır- ru h en d e Sichvergniigen. »ilico -
lar ki, bunun Varlığı kaygı olarak belirlenme rie« mul »Praxis« sind Seinsmöglicl 1-
keiten eines Seienden, dessen Sein
lidir. als Sorge bestim m t werden muß.
Buna göre özsel olarak parçalanamaz bü D aher m ißlingt auch d er Ver
tünlüğü içindeki kaygı fenomenini isteme ve such, das Phänom en der Sorge in
seiner wesenhaft unzerreißbaren
dileme ya da dürtü ve düşkünlük gibi tikel G an zh eit au f b es o n d e re Akte
edimlere ya da itkilere doğru geriye götürme ya oder [194] Triebe wie Wollen und
da onlardan oluşturma girişimi de başarısızlığa W ünschen oder Drang und Hang
zurückzuleilen, bzw, aus ih n e n
uğrar. zusammeuzubauen.
İsteme ve dileme varlıkbilimsel olarak zo W ollen u n d W ünschen sind
ontologisch notwendig im Dasein
runlu bir yolda kaygı olarak oradaki-Varlıktan als S orge verw urzelt u n d n ic h t
kök alırlar ve yalnızca Varlık-anlamma göre einfach ontologisch indifferente,
bütünüyle belirsiz bir “akış”ta yer alan varlık- in einem seinem Seinssinne nach
völlig u n b estim m ten »Strom «
bilimsel olarak ayrımsız yaşantılar değildirler. v o rk o m m en d e E rlebnisse. Das
Bu düşkünlük ve dürtü açısından daha az ge gilt nicht m inder von H ang und
çerli değildir. Onlar da, genelde oradaki-Var- Drang. Auch sic gründen, sofern
sie im D asein ü b e rh a u p t rein
lıkta arı olarak sergilenebilir oldukları ölçüde, aufweisbar sintl, in der Sorge. Das
kaygıda temellenirler. Bu durum dürtü ve düş schließt nicht aus, daß Drang und
künlüğün varlıkbilimsel olarak giderek salt H ang ontologisch auch Seiendes
konstituieren, das n u r »lebt«. Die
“yaşayan”varolaıı-şeyi oluşturmalarını dışlamaz. o n to lo g isch e G rundverfassung
Ama varlıkbilimsel temel “yaşama” durum u von »leben« ist jedoch ein eigenes
Problem utul nu r au f dem Wege
gene de kendi başına bir sorundur ve ancak reduktiver Privation ans der O nto
indirgemeci yoksunlaştırma yolunda oradaki- logie des Daseins aufzurollen.
Varlığın varlıkbiliminden açıııdırılabilir. Die Sorge ist ontologisch »frü
her« als die genannten Phänome
Tam varlıkbilimsel ‘çevren’iıı görülebilir ne, die freilich im m er in gewissen
olması ya da giderek genel olarak yalnızca tanı G renzen angem essen »beschrie
dık olması bile gerekmeksiziıı her zaman belli ben« w erden können, o hne daß
d er volle ontologische H orizont
sınırlar içinde uygun olarak “betimlenebilecek” sichtbar oder iilxThaupt auch nur
bu sözü edilen fenomenler karşısında, kaygı hiç bekannt zu sein braucht. Für die
kuşkusuz varlıkbilimsel olarak “daha erken”dir. vorliegende fundam entalontolo
gische U ntersuchung, die weder
Önümüzde yatan temel-varlıkbilimsel araştırına eine thematisch vollständige O n
için — ki ne tematik olarak oradaki-Varlığın tologie des Daseins anslrebt, noch
tanı bir varlıkbilimiııe, ne de giderek somut bir gar eine konkrete Anthropologie,
m uß ein Hinweis darauf genügen,
iıısanbilime özlem duyar — bu fenomenlerin wie diese Phänom ene existenzial
varoluşsal olarak kaygıda nasıl temellendikleri in d er Sorge gegründet sind.
Das Seinkönnen, woruinwillen
konusuna kısaca değinmek yeterli olmalıdır. das D asein ist, h at selbst d ie
Oradaki-Varlığın uğruna varolduğu ‘Ola Seinsart des In-der-Welt-seins. In
bilme’ııiıı kendisi düııyadaki-Varhğm Varlık- ihm liegt d em nach ontologisch
d e r Bezug a u f iu n crw elllich es
tıırünü taşır. Buna göre onda varlıkbilimsel Seiendes. Sorge ist immer, wenn
olarak diinya-içiııde varolaıı-şeyler ile bir ilişki auch nu r privativ. Besorgen und
Fürsorge. Im Wollen wird ein ver imlenir. Kaygı, salt yoksunluk kipinde bile olsa,
stan d e n es, das heißt au f seine
M öglichkeit entw orfenes Seien
her zaman tasa ve esirgemedir. İstemede an
des als zu besorgendes bzw. als laşılan, eş deyişle olanağı üzerine tasarlanan
durch Fürsorge in seitt Sein zu varolan-şey tasa edilecek ya da esirgeme yoluyla
bringendes ergriffen. Deshalb ge
h ö rt /.um Wollen je ein Gewolltes, Varlığına getirilecek birşey olarak kavranır. Bu
das sich schon bestim m t hat aus nedenle istemeye her durum da istenen birşey
einem W oruni-willen. Für die
o n to lo g isch e M öglichkeit von
aittir ki, kendini daha şimdiden bir ‘oıııın-
W ollen ist konstitutiv: die vor uğruııa’dan belirlemiştir. İstem enin varlı k-
g än g ig e F.rschlossenheit tles bilimsel olanağı için şunlar oluşturucudur:
Woruni-willen überhaupt (Sich-
vorweg-sein), die Erschlosscnhcil
Genelde ‘oııun-uğruııa’nın önceden açığa
von Besorgbarem (Welt als das serilmişliği (kendi-önüııde-Varlık); tasa edi
Worin des Schon-seins) und das lebilir olanın açığa serilmişliği (dalıa-şimdiden-
verstehende Sich-entwerfen des
Daseins au f ein Seiukönneu zu Varlığm ‘ııede’si olarak dünya); ve oradaki-
e in er M öglichkeit des »gewoll Varlığııı “istenmiş” varolaıı-şeyiıı bir olanağına
ten« Seienden. Im Phänomen des
doğru bir ‘Olabilme’ üzerine anlayarak keıı-
Wollens blickt die zugrundelie
gende Ganzheit der Sorge durch. diııi-tasarlaması. İsteme fenomeninde kaygının
Das verstehende Sichenlwer- temelde yatan bütünlüğü içerden görünür.
fen des Daseins ist als faktisches
je schon bei e in e r en td eck te n
Olgusal birşey olarak oradaki-Varlığın an
Well. Aus dieser nim m t es — und layan keııdini-tasarlaması her durumda daha
zunächst gem äß d er Ausgelegt- şimdiden açığa çıkarılmış bir dünyanın oı ta-
heit des Man — seine M öglich
keiten. Diese A uslegung h at im
sıııdadır. Oradaki-Varlık olanaklarını — ilk
vorhinein die w ahlfreien Mög olarak İıısaıım yorumlanmışlığma uygun olarak
lichkeiten au f den Umkreis des — bu dünyadan alır. Bu yorumlama önceden
Bekannten, Erreichbaren, Trag
b aren , dessen, was sieb g eh ö rt
özgürce seçilen olanakları tanıdık, erişilebilir,
und schickt, eingeschränkt. Diese saygı duyulabilir birşeyiıı, uygun ve yerinde
N ivellierung d e r D aseinsm ög olanın alanına sınırlamıştır. Oradaki-Varlığın
lichkeiten auf das alltäglich zu
nächst V erfügbare vollzieht zu olanaklarının gündelik olarak en yakından
gleich [195] eine Abblendung des kullanılabilir olana bu düzleştirilmesi aynı
M öglichen als solchen. Die
durchschnittliche Alltäglichkeit
zamanda genel olarak olanaklı olanın karar-
des Besorgnis wird möglichkcils- tılmasıııa yol açar. Tasanın sıradan güııdelikliği
bliud und beruhigt sich bei dem olanaklara karşı körleşir ve kendini salt “edim
n u r »Wirklichen«. Diese Beruhi
gung schließt eine ausgedehnte
sel” olanda dinginleştirir. Bu dinginleşme tasa
B etriebsam keit des B eso rg n is nın kapsamlı bir çalışkanlığını dışlamaz, ama
n ic h t aus, so n d e rn weckt sie. onu uyandırır. O zaman istenen şey yeni olumlu
Gewollt sind daun nicht positive
neue Möglichkeiten, sondern das
olanaklar değildir; ama birinin elinin altında
Verfügbare wird »taktisch« in der olan şey “takük olarak” birşeyiıı olmakta olduğu
Weise geändert, daß der Schein görünüşünün ortaya çıkacağı bir yolda değiş
entsteht, es geschehe etwas.
Das beruhigte »Wollen« unter tirilir.
Führung des Man bedeutet gleich Gene de, iıısaıım kılavuzluğu altında din
wohl n ich t ein A uslöschen des ginleşmiş “isteme”Varlığın ‘Olabilme’ye doğru
Seins zum Seinkönnen, sondern
n u r eine M odifikation. Das Sein bir sönüşüııü değil, ama yalnızca oııdaki bir
zu den M öglichkeiten zeigt sich değişkiyi imler. Olanaklara doğru Varlık o
d an n zum eist als bloßes Wüns
chen. im Wunsch entwirft das Da
zaman kendini çoğunlukla salt dileme olarak
sein sein Sein auf Möglichkeiten, gösterir. Dilekte oradaki-Varlık kendi Varlığını
olanaklar üzerine tasarlar ki, bunlar tasada yal ılii' ini B esorgen n ich t m ır
unergriffen blcilx-n, sondern
nızca kavranmamış olmakla kalmazlar, ama yeri ıliTcıı Erfüllung nicht einmal
ne getirilmeleri bir kez bile olsa düşünülmüş ve İM-daclıl ıııııl erwartet ıvirıl. Iııı
beklenmiş değildir. Tersine, salt dilek kipindeki G egenteil: die V orherrschaft
des Sich-vorweg-seins im
kendi-önünde-Varlığııı önceliği kendisi ile bir Modus des blöften Wünschens
likte olgusal olanaklar üzerine bir anlama yoksun bringt ein U nverständnis d er
faktischen M öglichkeiten mit
luğu getirir. Dünyası birincil olarak bir dilek- sich . Das In-dcr-W ell-sein,
düııyası olarak tasarlanan düııyadaki-Varlık elinin dessen Welt prim är als Wuu-
altında olanda kendini desteksiz olarak yitirmiştir; sehwelt entworfen ist, hat sieh
h altlo s an das V erfü g b are
ama öyle bir yolda ki, elinin altında olan şey, v e rlo re n , so je d o c h , ilaft
elaltıııda-bulunan biricik şey olarak, dilemiş oldu dieses als das einzig Zuliau-
ğunun ışığı altında hiçbir zaman yeterli değildir. ilcn e im E ich te des G e
w ünschten doch nie genügt.
Dileme anlayarak keııdiııi-tasarlaınanın varolıış- Das W ü n sch en ist e in e
sal bir değişkisidir ki, bu keııdiııi-tasarlama, existen/.iale M odifikation des
verstehenden Sii hcnlwcrfcns,
fırlatılımşlığa düşmüş olarak, olanaklar arkasın das, d e r G ew o rfen h eil ver
dan yalnızca dalıp gider. Böyle dalıp gitme olanak fallen , d e n M ö g lich k eiten
ların üstünü örter, dileğin peşindeki dalıp gitmede lediglich noch narlı hängt. Sol
ches N achhängen versrhließt
“orada” olan “edimsel düııya”ya döner. Dilekte d ie M ö g lich k eiten ; was im
bulunma varlıkbilimsel olarak kaygıyı varsayar. w ü n sc h en d en N ach h ä n g e n
Dalıp gitmede ‘dalıa-şinıdiden ... ortasında- »da« ist. wird zur »wirklichen
Welt«. W ünschen setzt o n to
Varlık’ öncelik taşır. ‘... içiııde-Varlıkta-dalıa- logisch Sorge voraus.
şiındideıı-kendi-öııüııde’ karşılık düşen bir değiş- Im N ach h än g en hat das
Schon-seiu-lx-i... den Vorrang.
kiye uğrar. Düşüşteki dilekte bulunma oradaki- Das Sich-vorw eg-im -schon-
Varlığııı her durumda onda olduğu dünya tara scin-in... ist entsprechend mo
fından “yaşanmış” olmaya düşkünlüğünü açığa difiziert. Das verfallende Nach-
liän g eu o ffen b art den Hang
çıkarır. Düşkünlük... için dışarıdaki-Varlık karak des Daseins, von d er Welt, in
terini gösterir. Kendi-öııüııde-Varhk kendini bir d er es je ist, »gelebt« zu wer
“yalnızca her zaman daha şimdiden ... ortasıııda”- den. Der I lang zeigt den Cha
rakter des Ausseins a u f ... Das
da yitirmiştir.* Düşkünlüğün “011a d oğru”su Sich-vorweg-scin hat sich ver
kendini düşkünlüğün 011a takılıp gittiği türde lo re n in ein »Nur-im m er-
schou- bei ...«. Das »Ilin-zu«
birşey tarafından çekilmeye bırakmadır. Eğer ılı ş 1langes ist ein Sichziehcu-
oradaki-Varlık bir bakıma herhangi bir düşkün lassen von solchem , dem d er
lüğe batarsa, o zaman yalnızca bir düşkünlüğün H ang n ach h än g t. W enn das
Dasein in einem ilan g gleich
elönünde-buluııması değil, ama kaygının bütün sam versinkt, d a n n ist nicht
yapısının değişkiye uğraması söz konusudur. lediglich noch ein H ang vor
Oradaki-Varlık kör olmuştur ve tüm olanakları h a n d e n , s o n d e rn d ie volle
S tru k tu r d er Sorge ist m odi
düşkünlüğün hizmetine sunar. fiziert. Blind geworden, macht
Buna karşı “yaşama” dürt üsü bir “oııa-doğru”- es alle M öglich k eiten dem
H ang dienslliar.
dur ki, itkiyi kendi başına kendisi ile birlikte Dagegen ist d er Drang »zu
getirir. “H er 11e pahasına olursa olsun ‘011a- lelx-n« ein »Hin-zu«, das von
doğru”’dur. Dürtü başka olanakları dışarı sürmeye ihm selbst h e r d en A n trieb
m itbringt. Es ist »Hin-zu um
jeden Preis«. Der Drang sucht
*| Eski yayımlarda »Nur-immer-srhon-sein-hei...« :: “yalnızca her an d ere Möglichkeiten zu ver
zaman daha şimdiden ... orhmnda Varlık."] d rä n g e n . A uch h ie r ist das
Sich-vorwcg-soiu ein u n eigent- çalışır. Burada da kendi-Önünde-Varhk asılsız
liclies, wenn auch das llb crla l-
lensein vom D iangaus dem Drän
bir kendi-öııüııde-Varlıktır, üstelik dürtü tara
genden selim komim. Der Drang fından saldırılmışlık dürtenin kendisinden
kann die jeweilige Befindlichkeit gelse bile. Dürtü o sıradaki ruhsal dununu ve
u n d das Verslelien ü b erreu n en .
Das D a[19G ]sein ist a b e r d a n n anlamayı itip gidebilir. Ama oradaki-Varlık ne
niclil und nie »bloßer Drang«, zu o zaman ne de başka bir zaman kendisine
dem bisweilen andere Verhaltun
g en des B chcrrschens und des
zaman zaman başka denetlem e ve yönetme
Leilens liinzukom m eu. sondern davranışlarının eklendiği “salt bir dürtü” değil
es ist als Modifikation des vollen dir; tersine, bütünüyle düııyadaki-Varlığın değiş
In-clcr-WcIt-seins im m er schon
Sorge.
icisi olarak her zaman daha şimdiden kaygıdır.
Im puren D rang ist die Sorge Arı dürtüde kaygı henüz özgür olmamıştır,
noch nicht frei geworden, obzwar gerçi oradaki-Varlığın kendi içinden diirtül-
sie erst das Bcclränglsciu des
Daseins aus ihm selbst h e r o n müşlüğüııü varlıkbilimsel olarak olanaklı kılan
tologisch m öglich m a ch t. Im ilkin kaygı olsa da. Buna karşı düşkünlükte
H ang d agegen ist die S orge
im m er schon g e h u u d e u . H ang
kaygı her zaman bağlıdır. Düşkünlük ve dürtü
und D rang sind M öglichkeiten, oradaki-Varlığın fırlatılımşhğında köklenmiş
d ie in d e r G cw orfcuhcit des olanaklardır. “Yaşama” dürtüsü yokedilme-
Daseins wurzeln. D er Drang »zu
lclxu« ist nic ht zu vernichten, der
yecektir; dünya taralından “yaşanıyor” olma
Hang, von d e r Welt »gelebt« zu düşkünlüğü kökünden sökülmeyecektir. Ama
w erden, ist nicht au szu ro llen , ikisi de varlıkbilimsel olarak kaygıda temel
beide aber sind, weil sie und nur
weil sie ontologisch in der Sorge
lendikleri için, ve salt bııınm için, ikisi de asıl
gründen, durch diese als eigent kaygı olarak kaygı yoluyla varlıksal ve varolma-
liche onlisch existenziell zu modi ilgili olarak değişkiye uğrayacaklardır.
fizieren.
Der A usdruck »Sorge« m eint
“Kaygı” anlatımı ile denmek istenen varo-
ein cxisleuzial-oulologischcs hışsal-varlıkbilimsel tcmel-feııomendir, ki gene
Grunclphäunincn. das gleichwohl de yapısında yalın değildir. Kaygı-yapısımıı
in seiner Struktur nirhl einfarh ist.
Die ontologisch elem entare Ganz varlıkbilimsel öğesel bütünlüğü geriye varlıksal
heit der Sorgestruklur kann nicht bir “kök-öğe”ye götürülemez, tıpkı Varlığın da
auf ein ontisches »Urelement« zu
rückgeführt werden, so gewiß das
kesinlikle varolaıı-şeydeıı “açıklaııamayacak”
Sein nic ht aus Seiendem »erklärt« olması gibi. Sonunda genel olarak Varlık dü
werdcai kann. Am Ende wird sich şüncesinin tıpkı oradaki-Varlığın Varlığı gibi
zeigen, daß die Idee von Sein üIkt-
haupl ebensowenig »einfach« ist
“yalın” olmadığı açığa çıkacaktır. Kaygının ‘...
wie das Sein des Daseins. Die Be ortasında-Vaıiık olarak — dalıa-şimdideıı ...
stim m u n g d e r S orge als Sich- içiııde-Varlık-la — keııdi-öııünde-Varlık’ olarak
vorweg-sein — im-schon-sein-in...
— als Sein-bci ... mac ht deutlic h,
belirlenimi bu fenomenin bile kendinde henüz
daß auch die ses Phänomen in sich yapısal olarak eklemlenmiş olduğunu açıkça
noch streiktural ff’giieJn! ist. Ist das gösterir. Ama bu varlıkbilimsel sorunun kay
a b e r nicht das p h än o m en ale
A nzeichen dafür, daß die o n to
gının yapısal çoklusunun birliğini ve bütün
logische Krage noch w eiter vor- lüğünü varlıkbilimsel olarak destekleyen daha
g e trie lx n w erden m uß zur H er da kökenselbir fenomenin sergilenmesine doğ
ausstellung eines muh uıs/nüııg-
lichfien Phänom ens, das die Ein ru daha da ileri götürülmesi için fcnomeııal bir
heit und G anzheit der Struktur- belirti değil midir? Bu soruyu araştırmaya giriş
manuigfaltigkeit der Sorge onto
logisch trägt? be vor d ie U n ter
meden önce, bir kez daha geriye bakarak genel
suchung dieser Krage uachgeht. olarak Varlığın anlamına ilişkin temel-varlık-
bilimsel soruyu amaçlamada bu noktaya dek b e d a rf es e in e r rüek b lick cıu lcu
u n d verschärften Zueignung des
yorumladıklarımızı daha kesiıı bir yolda ken Inslang I n te rp re tie rte n in d e r
dimizin edinmemiz gerekir. Ama ilk olarak bu Altsieln au f tlie fu u d am en talo n to
yorumda varlıkbilimsel olarak “yeni” olanın logische Krage nach dein Sinn von
Sein ülx'ihaupt. Vordem alter ist m
varlıksal olarak bütünüyle eski olduğu gös zeigen, d aß das o n to lo g isch
terilecektir. Oradaki-Varlığııı Varlığının kaygı »N eue« d ieser In te rp re ta tio n
o utiseli rech t all ist. Die Expli
olarak açımlanması onu uydurma bir düşün k ation des Seins des Daseins als
cenin altına zorlamaz, ama varlıksal olarak ve Sorge zwängt dieses nicht u n te r
varolma-ilgili olarak daha şim diden açığa eine erdachte Idee, sondern bringt
uns existenzial zu Begriff, was
serilmiş olanı bizim için varolvışsal olarak on lisch -ex islen ziell sch o n
kavrama getirir. erschlossen ist.
»Als einst die »Sorge« iilx r einen “Bir keresinde “Kaygı” bir ırmağı geçer
Eluß ging, sah sie tonhaltiges Er
dreich: sinnend nahm sie davon ein
ken killi toprak gördü; düşünüp taşınarak
Stück und beg a n n es zu form en. ondan bir parça aldı ve 011u biçimlendirmeye
W ährend sie bei sich durülx'r nacli- başladı. Yarattığı şey üzerine düşünürken,
deukt, was sie geschaffen, tritt Jupi
ter hinzu. Ilm bittet die »Sorge«, daß Jüpiter oraya geldi. “Kaygı” ondan biçim
er dem geform ten Stück Ion Geist lenmiş kile Tiıı vermesini istedi. Jüpiter bunu
5Der Vcrf. stieb auf den folgenden vor- -’Yazar K. B urdach’in “Eatist und die Sorge” başlıklı
on to lo g isc h en Beleg für die existenzial-
denem esinde oıadaki-Varhğın kaygı olarak vaıolıışsal-
ontologische Interpretation des Daseins als
.Sorge durch den Anfsatz u m A. ilurdach, varlıkbiliııısel yorum u için aşağıdaki ön-varlıkbiliııısel
Faust und die Sotgc. Deutsc he Viel teljahres- örneğe raslaıınşlır (Deutsche Vierieljahmsschriflfiirlâtemlur-
sc hilft für Uleratui Wissenschaft und Geistes- wissenschoß und GeistesgeschirAle I (1026). s. 1 vss. Bıırdadı
geschichte I (I-*23), S. 1 ff. B. zeigt, dalJ
G o e th e d ie Oura-Fahel, die als 220. d e r
bize G octlıe’uin Hyginus M asallarının 220’ııoisi olarak
Fabeln des 7/>^wM.uiberlieJeil ist, \n n I leider tıkışan Cum masalını l lerder’detı aldığını ve “l,’aıı.sl”ıııımı
übernahm und für den zweiten Feil seines ikinci bölümü için geliştirdiğini göstermiştir. Bkz. özellikle
»Faust'« bearbeitete. Vgl. besondersS. 40 ff.
s. 40 vs. — Yukarıdaki metin E. Buelıeler’den alınmıştır
— Der obige Text ist zitiert narlı E Büchelei;
Rheinisc hes Museum Bd.41 (1880) S .5,die (Rheinisches Museum, Cilt 41 (1886) s. f>; | Alttı. | çeviri
Übersetzung nach Burdach, a. a. O. S. 4 1 f. Bıudaoh’landıı, a.v.y., s. 41 s.)
seve seve yaptı. Ama “Kaygı” şimdi Şekle verleihe. Das gewährt ihr (tipiler gem .
Als sie ab er ihrem Gebilde nun ihren
kendi adının verilmesini isteyince, Jüpiter N am en b eileg en wollte, verbot das
bıııın yasakladı ve 011a kendi adının veril Jupiter und verlangte, daß ihm sein
mesini istedi. “Kaygı” ve Jüpiter ad üzerine N am e g eg e b en w erden m üsse.
W ährend über den Namen die »Sor
tartışırken, Toprak ( Tellus) kalktı ve Şekle ge« und Jupiter stritten , erh o b sieh
kendi adının verilmesini istedi, çünkü 011a •auch die Erde (Tellus) u n d begehrte,
daß dem Gebilde ihr Name beigelegt
bedeninden bir parça sunmuştu. Tartışanlar werde, da sie ja doch ihm ein Stück
Satürn’ü hakem seçtiler. Ve Satürn haklı ihres Leibes d arg eb o ten h abe. Die
görünen şu kararı verdi: ‘Sen, Jüpiter, 011a Streitenden nahm en Saturn zum Rich
ter. U nd ih n e n e rte ilte S atu rn
Tinini vermiş olduğun için, ölümünde Tini folgende anscheinend gerechte Ent
alacaksın; ve sen, Toprak, 011a bedenini ver scheidung: <Dl)u, Jupiter, weil du den
diğin için, bedeni alacaksın. Ama “Kaygı” Geist gegelx'ii hast, sollst l*t-i seinem
'lo d e d en Geist, du, E.rde, weil d u den
bu varlığı ilk şekillendiren olduğu için, K örper g esch en k t h ast, so llst d en
yaşadığı sürece “Kaygı” 011a iye olacak. Ama K örper em p fan g en . Weil a b e r tlie
»Sorge« dieses Wesen zuerst gebildet,
şimdi ad üzerine bir tartışma olduğu için, 011a so möge, solange es lebt, tlie »Sorge«
11101110' densin, çünkü 'humus'tan (toprak) es besitzen . Weil a b e r ü b e r d en
yapıldı.” N am en S treit bestellt, so m öge es
»I1 0 1 1 1 0 « h eiß en , d a es aus h um us
Bu öıı-varlıkbilimsel belge yalnızca genel (Erde) gem acht ist«.«
olarak “kaygı”yı iıısansal oradaki-Varlığm Dieses v o ro n to lo g isch e Zeugnis
“yaşam boyu” 011a ait olduğu şey olarak gew innt d a d u rc h ein e b e so n d e re
lk d e u tu n g , daß es nich t n u r ü b er
gördüğü için değil, ama “kaygı”ıım bu ön haupt die »Sorge« als das sieht, dem
celiğinin insanın beden (toprak) ve tin das m enschliche Dasein »zeitlebens«
g ehört, so n d ern daß dieser Vorrang
bileşimi olarak o tanıdık almışı ile bağıntı d er »Sorge« im Zusam m enhang mit
içinde ortaya çıktığı için özel bir önem d e r b e k a n n te n A uffassung des
kazanır. Cura prima finxit: Bu varolan-şey M enschen als des Kompositums aus
L eib (E.rde) u n d Geist h erau stritt.
Varlığının “kökenini” Kaygıda bulur. Cura Caıra prima finxit: Dieses Seiende hat
teııeat, quamdiu vixerih Varolan-şey “dünyada” den »Ursprung« seines Seins in d er
olduğu sürece bu kökenden salınmaz, ama Sorge. Gura teneat, quam diu vixerit:
Das S eie n d e w ird von diesem Ur
011un tarafından sıkı sıkıya tutulur, baştan sp ru n g n ic h t en tlassen , so n d ern
sona 011un egemenliği altına alınır. “Düıı- festgehalteu, von ihm durchherrscht,
solange dieses Seiende »in d er Welt
yadaki-Varlık” “kaygı”nm varlık-karakteriıı- ist«. Das »In-der W'cll-seiu« hat die
deki damgasını taşır. Ad (korno) bu varolaıı- seinsm äßige P rägung d e r »Sorge«.
şeyi Varlığı açısından değil, ama ondan D en N am en (lio m o ) e rh ä lt dieses
Seiende nicht mit Rücksicht au f sein
oluştuğu şey (humus) ile ilişki içinde kazanır. Sein, sondern in bezug darauf, woraus
Bu Şeklin “kökeıısel” Varlığının görüldüğü es b este h t (h u m u s). W orin das
»ursprüngliche« Sein dieses Gebildes
yer konusunda karar Satürn’ün, “Zamaıı ”-
zu sehen sei, d arü b er steht die Ent
indir.0 Buna göre insanın özünün masalda scheidung bei Salurnus, d er »Zeit«/'
anlatılan öıı-varlıkbilimsel belirlenimi 011un Die in der Ealx'l ausgedrückle [199]
vorontologische Wesenslx-slinmmng
dünyadaki zamansal yaşantısına baştan sona des M enschen hat sonach im vorhin
egemen olan Varlık-türünü önceden bakış ein die. Seinsart in den 111ic k genom
altına getirmiştir. men, die seinen zeitlichen Wandel in der
Well durchherrscht.
Gßkz. I Ietdcr’iıı şiiri, Das Kind der Sorge (Supluin XXIX, eVgl. lierdeis Gedieht: Das Kind d e r Sorge
75). (Suplıan XXIX, 75).
Die Bcdcutim gsgeschichlc des Varlıksal “cura” kavramının imlem-tarihi
o p tisc h en Begriffes »eura« läßt
sogar noch w eitere G riiiulslnik-
oradaki-Varlığm teiııel-yapılarmın daha da öte
tu re n des D aseins clurchblicken. görülmesine izin verir. Bıırdaclı7 “cura” teri
Umdach1 macht auf einen Doppel minin çifte anlamına dikkati çeker ki, buna
sinn des Terminus »eura« aufm erk
sam, ıcoıtach e r nicht m ir »ängst göre iınlenı yalnızca “endişeli çaba” değil, ama
liche B em ühung« b ed e u tet, son ayrıca “kaygılılık” ve “adanmışlık”tır. Seııeca
dern auch »Sorgfalt«, »Hingabe«.
So schreibt. Smera in seinem letzten
son mektubunda (ep. 1 2 4 ) şöyle yazar: “Varo
B rief (ep. 124): »U nter d en vier lan dört Doğa (Ağaç, Hayvan, Iıısan, Tanrı)
existierenden N aturen (Baum, Tier, arasında us ile yalnızca kendileri doııaülı olan
Mensch, Gott) unterscheiden sich
die beiden letzten, die allein mit
son ikisi birbirinden Tanrının ölümsüz, insa
Vernunft begabt sind, dadurch, daß nın ölümlü olmasıyla ayrılır. Şimdi onlarda
Gott unsterblich, der Mensch sterlv Birin, yani Tanrının İyisi, onım Doğası yoluyla
lieh ist. Bei ihnen nun vollendet das
G ute des Einen, näm lich G ottes, yerine getirilir; ötekinin, insaııınki ise kaygı
seine Natur, bei dem andern, dem (cura) yoluyla yerine getirilir: unius boııuın
M enschen, die Sorge {m m ): unius
bonttm natura p erlicit, dei scilicet,
natura perficit, dei scilicet, alterius cura, hominis."
alterius cura, hominis.« İnsanın perfediosu, kendi en öz olanakları
Die perfect io des Menschen, das (tasar) için özgür-Varlığında olabileceği olma
Werden zu dein, was er in seinem
Freisein für seine eigensten Mög
sı “kaygı”mn bir “başanmı”dır. Ama eş-kökeıı-
lich k eiten (dem Entw urf) sein sel olarak “kaygı” bu varolaıı-şeyiıı teıııel-
kann, ist eine »Leistung« der »Sor türüııü belirler ki, bu varolan-şey tasa edilen
ge«. G leiclm rsprünglich bestimmt,
sie alter die G rundarl tlieses Seien dünyaya o türe göre teslim edilmiştir (fırlatıl-
den, gem äß der es an die lx-sorgte mışlık). “Cura”mı\ “çifte-anlamı” fırlatılmış
Welt ausgeliefert ist (G ew orfeu-
heit). Der »Doppelsinn« von »eura«
tasarın kendi özsel olarak ikili yapısı içindeki
m eint eine Grundverfassung in ihrer bir temel-durumu demektir.
wesenhaft zweifachen Struktur des Varoluşsal-varlıkbilimsel yorum bu var-
gew orfenen Entwurfs.
Die existenzial-outologische In
lıksal yorumlama karşısında yalnızca kuraııı-
terpretation ist deroulischen Ausle sal-varlıksal bir genelleştirme gibi birşey değil
gung gegenüber nicht etwa nur eine dir. Bu yalnızca varlıksal olarak insanın tüm
theoretisch-oll tische Verallgemei
nerung. Das würde lediglich besa davranışlarının “kaygılı” oldukları ve biışeye
gen: otilist b sind alle Verhaltungen “adaıımışlık” yoluyla güdüldükleri demek
des M enschen »sorgenvoll« und
geführt durch eine »Hingabe« an
olurdu. Genelleştirme a priori-varhkbilimselbir
etwas. Die »Verallgemeinerung« ist genelleştirmedir. Sürekli olarak ortaya çıkan
eine apriorisrh-ontnbgischc. Sie meint varlıksal özellikleri değil, ama her durumda
nicht ständig auftrelende onlische
E igenschaften, so n d e rn ein e je
daha şimdiden temelde yatan bir Varlık-duru-
schon zugrunde liegende Seinsver- ınuııu göz önünde tutar. İlk olarak bu durum
bu varolan-şeye varlıksal açıdan cura olarak
a a. O. S. 49. Schon in d e r Stoa war
pipMiva ein fester Term inus ttml kehrt int
N. T. wieder, in d er Vnlgattt als sollieitndo. 'ßurdach, a.v.y. s. 49. Stoacılar kadar erken Lir tarihte
— Die in d e r vorstehenden existenzvalen gEpgıva iyice yerleşmiş Lir terimdi ve Yeni Ahit’te yeniden
Analytik des Daseins befolgte Bliekrieh-
görünerek Vulgala’da sollicilıulo olur. — Oradaki-Varlığm
tn n g an fd ie »Sorge« erwuchs dein Verf. im
Zusam m enhang d e r Versuche einer Inter önceki varolnşsal analitiğinde “kaygı”ya bakış yönü yazar
pretation d er augustiiiiseheii —■das heißt için August iıı’iıı — eş deyişle Yunan-l Itrisi iyaıı geleneğin —
griechisch-christlichen — Aul In n|Mtlogie insanbiliminin Aristoteles’in varlıkbilimitıde tıkışılan leıııel
mit Kiieksichl auf die grundsätzlichen l'tiu
d a m rn tr, die in d er Ontologie des Atisto-
ilkeler açısından bir yorum u için girişim bağlam ında
teles et reicht wurden. gelişmiştir.
seslenilebilmesiııi varlıkbilimsel olarak ola fassung. Diese m acht erst o n to lo
gisch m öglich, tlali dieses Seiende
naklı kılar. ‘Yaşam kaygıları” ve “adaıııııışlık” ontisrh als eura angesprochen wer
olanağının varolıışsal koşulu kökeıısel, eş d en kann. Die existenziale B edin
gung der M öglichkeit von »Lebens
deyişle varlıkbilimsel bir anlamda kaygı ola sorge« u n d »H ingabe« m u ß in
rak kavraıımalıdır. einem u rsp rü n g lic h en , das heißt
Öte yandan, kaygı fenomeninin ve tüm ontologischen Sinne als Sorge be
griffen werden.
temel varoluşsallarııı aşknısal “genelliği” ora- Die transzendentale »Allgemein
daki-Varlığııı bir düııya-görüşüne ait her heit« des Phänomens der Sorge und
varlıksal yorııııılaııışınm üzerinde devindiği aller fundam entalen Exislenzialieu
hat andererseits jene Weite, durch
zemini verebilecek denli geniştir — oradaki- [200] d ie d e r B oden v o rgegeben
Varlığı ister “yaşam kaygıları” ve sıkıntıları w ird, au f dem sieh jede onlisch-
wellänschauliche Daseinsauslegung
olarak isterse karşıt bir yolda anlasın.
bew egt, m ag sie das D asein als
Varolıışsal yapılara kendilerini varlıksal »Leltenssorge« und Not oder gegen
olarak dayatan “boşluğun” ve “genelliğin” teilig verstehen.
Die ontiseh sich au fd rän g en d e
kendilerinin varlıkbilimsel belirlilik ve dolu »Leere« u n d »A llgem einheit« d er
lukları vardır. Buna göre oradaki-Varlığııı cxistcnzialen S tru k tu re n hat ih re
yapılamşııım bütünü kendi birliği içinde yalın eigene o n to lo g isch e B estim m theit
und Fülle. Das Ganze d er Dascinsver-
değildir, ama yapısal bir eklemleşıııe gösterir fassuug selbst ist d a h e r in sein e r
ki, varolıışsal kaygı kavramında anlatım kaza Einheit nich einfach, sondern zeigt
eine strukturale G liederung, die im
nır.
exisleuzialeti Begriff der Sorge zum
Oradaki-Varlığııı varlıkbilimsel yorumu Ausdruck kommt.
bu varolan-şeyiıı kendini öıı-varlıkbilimsel Die ontologische Interpretation
lies Daseins hat die vorontologische
yolda “kaygı” olarak yorumlamasını varoluşsııl Selltslauslegung dieses Seienden als
kaygı kavramına getirmiştir. Gene de oradaki- »Sorge« auf den existenziellen Begii/f
Varlığııı Analitiği insanbilimin varlıkbilimsel der Sorge gebracht. Die Analytik des
Daseins zielt jedoch n icht au f eine
bir tem ellendirm esini hedeflemez; temel ontologische G rundlegung der An
olarak varlıkbilimsel bir amacı vardır. Bu thropologie, sie hat fundam ental-
o n to lo g isch e A bzw eckung. D iese
amaç hiç kuşkusuz örtük olarak şimdiye ka-
bestim m te zwar unausgesprochen
darki irdelemelerin gidişini, fenomenlerin tleit Gang d er bisherigen Betrach
seçimini ve çözüm lem enin ilerlem esinin tungen, die Auswahl d er Phänomene
u n d die G renzen des Vordringens
sınırlarını belirlemiştir. Ama Varlığın anla d e r Analyse. Im H inblick a u f die
mına ilişkin yol gösterici soru ve bunun ge leitende Frage nach dem Sinn von
liştirilmesi açısından, şimdi araştırmamız bu Sein u n d ih re A usarbeitung m uß
sich jetzt alter die U ntersuchung aus
noktaya dek kazanılmış olanlar için belirtik bir drücklich des b isher G ew onnenen
inanca vermelidir. Ama böyle birşeye tar versichern. D erg leich en läßt sich
tışılan şeylerin dışsal bir toparlanışı yoluyla alter durch äußerliche Zusam men
fassung des E rö rte rte n n ic h t e r
ulaşılamaz. Dalıaçok, varolıışsal Analitiğin re ic h e n . V ielm eh r m uß, was zu
başlangıcında ancak kabaca belirtilebilmiş B eginn d er existenzialen Analytik
n u r roh angezeigl w erden konnte,
olan şeyler kazanılanların yardımı ile şimdi mit Hilfe des G ew onnenen auf ein
sorunun daha derin bir anlayışına doğru eindringlicheres Problcm versländ-
yoğunlaştırılabilir. nis zugespitzl werden.
§ 4,‘i. Dasein, Weltlichkeit und, § 4 3 . Omdaki-Varhk, Dünyasallık ve Realite
Realität
Die Frage nach dein Sinn von Varlığın anlam ına ilişkin soru genel olarak
Sein wird ülxrhaupt m ir möglich,
wenn so etwas wie Seinsversländ- ancak Varlık-aıılayışı gibi birşey varsa olanak
nis ist. Zur Seinsart. des Seienden, lıdır. Varlık-anlayışı oradaki-Varlık adını ver
das wir Dasein n en n e n , gehört
diğimiz varolaıı-şeyin Varlık-türüııe aittir. Bu
S einsverständnis. Je angem es
sener und ursprünglicher die Ex- varolaıı-şeyin açımlaması ne denli uygun ve kö-
plikalion dieses Seienden gelin keıısel olarak başarılabilmişse, temel-varlık-
gen könnt»', um so sicherer wird
d er w eitere G ang d er Ausarbei
bilimsel sorunu geliştirmenin daha öte gidişinin
tung des fundaini'ntal-ouiologi- hedefe ulaşması da o denli güvenli kılınmış olur.
sd n 'u Problems ans Ziel koniincn. Oradaki-Varlığın hazırlayıcı bir varoluşsal
Im Verfolg d e r A ufgaben
einer voiixreitenden cxislcnzia-
Analitiğinin görevlerini yerine getirmede an
len Analytik »les Daseins erwuchs lama, anlam ve yorumlamanın yorumu ortaya
die Inter|)relatiou von Verstehen, çıktı. Dahası, oradaki-Varlığın açığa serilmiş-
Sinn und Auslegung. Die Analyse
der F.rsrhlosseııİKİt »les Daseins liğiııiıı çözümlemesi, bu açığa serilıııişlik ile
zeigte ferner, daß mit dieser das birlikte, oradaki-Varlığın ,kendi düııyadaki-
Dasein gem äß seiner Grundver-
lässu n g »les In-der-W elt-seins
Varlık temel-durumu ile uyum içinde, eş-kökeıı-
gleich ursprünglich hinsichtlich sel olarak dünya, içiııde-Varlıkve ‘Kendi’ açısın
d e r Welt, des ln-Seius und des dan ortaya serildiğini gösterdi. Bundan başka,
Seihst e n th ü llt isl. In d e r fak
tischen Krschlossenheit von Weh dünyanın olgusal açığa serilmişliğiııde diiııya-
ist fern er innerwehliches Seien- içiııde varolaıı-şeyler birlikte açığa çıkarılır.
»les iniiciiulcckl. Darin liegt: Das
Bunda bu varolan-şeylerin Varlığının her za
Sein dieses S eie n d en w ird in
gewisser Weise im m er schon ver man belli bir yolda anlaşıldığı imlenir, üstelik
stan d e n , w enngleich nicht a n uygun olarak varlıkbiliınsel bir yolda kavraıı-
gemessen ontologisch lxgriffeu.
Das vor[201]on(ologische Seins-
masa da. Hiç kuşkusuz ön-varlıkbilimsel Varlık-
vcrsländnis um greift zwar alles aıılayışı oradaki-Varlıkta özsel olarak açığa
Seienile, das im Dasein weseuhaft serilmiş tüm varolaıı-şeyleri kucaklar; ama
erschlossen ist, das Seinsverständ
nis scilzst h at sich alx'rnfx'h nicht
Varlık-anlayışmııı kendisi henüz kendini karşı
entsprechend den verschiedenen lık düşen bir yolda değişik Varlık-kiplerine
Scinsmotli artikuliert. eklemlemiş değildir.
D ie In te rp re ta tio n »les Ver
stehens zeigte zugleich, »laß sich Anlamanın yorumu aynı zamanda bunun
»licses zunächst und zumeist schon kendini en yakından ve çoğunlukla “düııya”nm
in das V erstehen von »Welt«
verlegt hat gemäß »1er Seinsart des
anlaşılmasına saptırdığını ve bunu düşmenin
Verfallens. Auch wo es nicht nur Varlık-türü ile uyum içinde yaptığını göster
um ontische Erfahrung, sondern miştir. Giderek önemli olanın varlıksal deneyim
um ontologisches V erständnis
geht, nim m t »lie Seinsauslegung değil ama varlıkbiliınsel anlama olduğu yerde
zunächst ihre O rien tieru n g am bile, Varlık-yorumlaması yönelimini ilk olarak
Seilt des innerw eltlichen Seien
dünya-içiııde varolan-şeylerin Varlığından alır.
d e n . D abei w ird das Sein des
zu n ä ch st Z uhaiiflenen ü b er Bunda en yakından elaltmda-bulunanın Var
sprungen mul zuerst »las Seiende lığının üstünden atlanır ve varolaıı-şeyler ilkin
als vorhandener Dingzusammen
h an g (res) begriffen . Das Sein
elöııünde-bulunan Şeyler-bağlamı (res) olarak
erhält »len Sinn von Realität. Die kavranır. Varlık realite anlamını kazanır.8Tözsel-
lik Varlığın temel belirliliği olur. Varlık-anla- G rundbestim m theit des Seins wird
die SuİKtanzialitât. Dieser Verlegung
yışımıı bu saptırılışına karşılık düşmek üzere, des S einsverständnisses e n tsp re
oradaki-Varlığın varlıkbilimsel anlayışı bile bu chend, rückt auch das ontologische
Varlık-kavramının ‘çevren’ine geçer. Oradaki- Verstehen des Daseins in den H ori
zont dieses Seiuslx-griffcs. Dasein ist
Varlık da tıpkı başka varolan-şeyler gibi reel auch wie anderes Seiendes real vor
olarak elöııünde-bulunur. Böylece genel olarak handen. So e rh ä lt d e n n das Sein
überhaupt den Sinn von Realität. Der
Varlık realite anlam ını kazanır. Buna göre Begriff d er Realität h at dem nach in
realite kavramı varlıkbilimsel sorunsalda ken d e r o n to lo g isc h e n P ro b lem atik
dine özgü bir öncelik taşır. Bu öncelik ora- e in e n e ig e n tü m lic h e n V orrang.
D ieser verleg t d en Weg zu e in e r
daki-Varlığın gerçek bir varoluşsal Analitiğine genuinen existenzialen Analytik des
giden yolu, giderek dünya-içinde en yakından Daseins, ja sogar schon den Blick auf
das Sein des innerweltlich zunächst
elaltmda-bulunanm Varlığına bakışın ken
Zuhandenen. Er d rängt schließlich
disini bile saptırır. Sonunda genel olarak die Seinsproblematik überhaupt in
Varlık-sorunsalmı sapık bir yöne zorlar. Geriye ein e abw egige R ichtung. Die üb
rigen Seinsmodi werden negativ und
kalan Varlık-kipleri realite açısından olumsuz privativ m it Rücksicht au f R ealität
olarak ve yoksunluklu olarak belirlenirler. bestimmt.
Bu nedenle yalnızca oradaki-Varlığın Ana Deshalb m uß nicht nu r die Ana
lytik des Daseins, sondern die Aus
litiği değil, ama genel olarak Varlığın anla arbeitung d er Krage nach dein Sinn
mına ilişkin sorunun geliştirilmesi realite von Sein ü b e rh a u p t aus d e r e in
seitigen O rien tieru n g am Sein im
anlamında Varlık üzerine tek-yaıılı yönelimin
Sinne von R ealität h erau sg ed reh t
dışına çevrilmelidir. Belgitlenmesi gereken werden. Es b ed a rf des nachweises:
noktalar şunlardır: Realite yalnızca başkaları Realität ist nicht allein eine Seinsart
unter a n d e rn , so n d ern steh t o n to
arasında bir Varlık-tiirü değildir, ama varlık- logisch in einem bestim m ten Eun-
bilimsel olarak oradaki-Varlık, dünya ve elal- dierungszusammenhang m it Dasein,
tında-bulunuş ile belirli bir temellendirme- Welt u n d Z u h a n d en h eil. D ieser
Nachweis erfo rd ert eine grundsätz
bağlamı içinde durur. Bu belgitleme realite- liche Erörterung des RealitätsfnMenis,
sorununun, koşullarının ve sınırlarının ilkesel seiner Bedingungen und Grenzen.
U nter dem lltel »Realitälsprolj-
bir tartışmasını gerektirir.
lem« verm engen sich verschiedene
“Realite-sorunu” başlığı altında değişik Kragen: 1. ob das vermeintlich »l>e-
sorular biraraya karışır: 1. sözde genel olarak w ußlseinstranszendente« Seiende
ülx 'ih au p t sei; 2. o b diese Realität
“bilince-aşkııı” varolaıı-şeylerin olup olmadığı; d er »Außenwelt« zureichend bewie
2. “dış düııya”mn bu realitesinin yeterli olarak sen w erd en k ö n n e; 3. inw ieweit
tanıtlanıp tanıtlanamayacağı; 3 . eğer reel ise, dieses Seiende, wenn es real ist, in
seinem An-sich-sein zu erkennen sei;
bu varolaıı-şeyiıı keııdinde-Varlığında ne 4. was tler Sinn dieses S eien d en ,
ölçüde bilineceği; 4 . bu varolaıı-şeyiıı — R ealität, ü b erh au p t b ed e u te. Die
realite — anlamının genel olarak neyi imle folgende Erörterung des Realitäts-
problem s beh an d elt mit Rücksich
diği. Realite sorununun aşağıdaki tartışması a u f d ie fu n d am en talo n to -[2 0 2 ]
temel varlıkbilimsel soru açısından üç yanlı logische Krage ein D reifaches: a)
Realität als Problem des Seins und
dır: a) bir Varlık sorunu olarak realite ve “dış d er Beweisbarkeit d er »Außenwelt«,
düııya”um tamtlaııabilirliği; b) varlıkbilimsel b) Realität als ontologisches Prob
sorun olarak realite; c) realite ve kaygı. lem, c) Realität und Sorge.
a) Realität als hohlem des Sems
und de> Beweisbarkeit der
a) Varlık Sorunu Olarak Realite ve “Dış
»Außenwelt« Dünya ”nın Tanıtlanabilirliği
ln de r O rdnung de r aufgczâhluıı
frag en nach d er Rcalitäl isl die
Realite üzerine sıralanan soruların düzeninde
ontologische, r a s Realität über birincisi genel olarak realitenin neyi imlediği
haupt bedeute, die erste. Solange biçimindeki varlıkbilinısel sorudur. Gene de arı
jedoch eine reine ontologische
Problematik und Metluxlik fehlte,
varlıkbilimsel bir sorunsalın ve yöntem öğreti
m ußte sich diese Frage, wenn sie sinin eksik olması ölçüsünde, bu soru, eğer
ülterhaupt ausdrücklich gestellt herhangi bir yolda belirtik olarak form üle
w urde, mit d er K rörterung des
»A ußenw ellproblem s* versch edilecekse, “dış dünya soruııu”nuıı tartışması ile
lingen; ck'tui die Analyse von Realität karışmak zorundaydı; çünkü realitenin çözüm
ist nur möglich auf dem G runde
des angemessenen Zugangs zum
lemesi ancak reel olana uygun bir giriş zemi
Realen. Als Erfassungsart des Rea ninde olanaklıdır. Aıııa reel olanı ayrımsama
len ab e r galt von je h e r das a n yolu olarak geçerli olan şey başından bu yana
schauende Erkennen. Dieses »ist«
als Verhaltung der Seele, tles Be ‘sezgisel bilme’ydi. Bu bilme ruhun, bilincin
wußtseins. Sofern zu Realität der davranışı olarak “vardır.” Realiteye ‘Kendinde’
C harakter des An-sich und d er
Unabhängigkeit gehört, verknüpft
ve bağımsızlık karakterlerinin ait olması ölçü
sich mit der Frage nach dem Sinn sünde, realitenin anlamına ilişkin soruya reel
von Realität die nach der mögli olanın “bilinçten” olanaklı bağımsızlığına, ya da
chen Unabhängigkeit des Realen
»vom Bewußtsein«, hzw. nach d er bilincin reel olanın “alanına” olanaklı aşkııı-
m ö g lich e n T ran szen d en z des lığıııa ilişkin soru bağlanır. Realitenin yeterli bir
Bewußtseins in die »Sphäre« des
Realen. Die Möglichkeit d er zu
varlıkbilinısel çözümlemesinin olanağı [reel
reichenden ontologischen Ana olanın] ondan bağımsız olması gereken, aşması
lyse der Realität hängt daran, wie gereken şeyin kendisinin Varlığı açısından ne
weit das, wovon U nabhängigkeit
bestehen soll, was transzendiert
düzeye dek durulaştırılmış olduğuna bağlıdır.
w erden soll, selbst h in sic h tlich Ancak böylece giderek aşmanın Varlık-üirü bile
seines Seins geklärt isl. Nur so wird
varlıkbilimsel olarak ayrımsaııabilir olur. Ve son
auch die S einsari des Transzen-
dierens ontologisch faßhar. Und olarak reel olana birincil giriş yolu sağlama
sch ließ lich m uß d ie p rim äre alınmalıdır ve bu genel olarak bilmenin bu
Zugangsart zum Realen gesichert
sein im Sitme einer Entsc) uidt u tg der
işlevi üstlenip üstlenemeyeceği sorusu açısın
Frage, oh überhaupt das Erken dan bir karar verme anlamında yapılmalıdır.
net tdkse Funktion til xn Kİ nun ı kat ut.
Realiteye ilişkin olanaklı varlıkbilinısel bir
Diese einer möglichen ontolo
gischen Frage nach d er Realität sorun karşısında önceliği olan araştırmalar ön
vorausliegenden U ntersuchungen ceki varoluşsal Aııaliükte yerine getirilmişlerdir.
sind in d e r v o rsteh e n d en exis-
tenzialen Analytik durchgeführt.
Bu çözümlemeye göre, bilme reel olana girişin
Erkennen isl danach ein fundierter temellendirilmiş bir kipidir. Reel olan özsel olarak
Modus tles Zugangs zum Realen. ancak düııya-içinde varolan-şey olarak erişilebi
Dieses ist wesenhaft nur als inner-
weltliches Seiendes zugänglich. lirdir. Böyle varolan-şeye tüm erişim varlık-
Aller Zugang zu solchem Seien bilimsel olarak oradaki-Varlığın temel-durıı-
den ist ontologisch fundiert in der
G ru ndverfassung des D aseins,
munda, dünyadaki-Varlıkta temellenir. Bu ise
dem In-der-Welt-sein. Dieses hat kaygının daha kökeıısel Varlık-durumunu taşır
tlie ursprünglichere Seinsverfas (düııya-içinde varolaıı-şeyleriıı ortasında Varlık
sung tler Sorge (Sich vorweg —
schon sein in e in e r Welt — als olarak — daha şimdiden bir dünyada — kendi
Sein bei innerweltlichem Seienden). önünde Varlık).
Genel olarak bir dünyanın olup olmadığı ve Die Krage, o b ü b erh au p t
eine Well sei und ob deren Sein
Varlığının tanıtlanıp tanıtlaııaınayacağı sorusu bewiesen w erden könne, ist als
diinyadaki-Varlık olarak oradaki-Varhğın formüle Krage, die das Dasein als In-tler-
ettiği soru olarak — ve onu ondan başka kim W elt-sein stellt — u n d wer
a n d e rs so llte sie stellen? —
formüle edecektir? — anlamsızdır. Bunun dı o hne Sinn. Überdies bleibt sie
şında, çifte bir imlenildik ile yüklü kalır. İçiııde- m it e in e r D o p p eld e u tig k eit
Itehaflet. Weh als das Worin des
Varlığııı ‘nede’si [Worin] olarak dünya, ve düııya- In-Seins und »Weh« als inner-
içiııde varolaıı-şeyler olarak “dünya” — tasalı welllirlies Seiendes, das Wobei
soğrulmanın ‘neyin ortasıııda’sı [ Wobei] — bira- des besorgenden [203] Aufge
hens, sind zusai 1111lengeworfcn,
raya atılmış ya da hiçbir biçimde ayırdedilme- bz.w. g ar nich t erst u n te rs
mişlerdir. Ama dünya oradaki-Varlığın Varlığı ile chieden. Weh alxT ist mit dem
birlikte özsel olarak açığa serilmiştir; dünyanın Sein des D aseins w esenhaft
erschlossen; »Well« ist mit d er
açığa serilmişliği ile birlikte “dünya” da her E rsch lo ssen h eit von Well je
durum da daha şimdiden açığa çıkmıştır. Hiç auch sch o n e n td e c k t. A ller
dings kann g erad e das inner-
kuşkusuz tam olarak reel olanın anlam ında wehliche Seiende im Sinne des
düııya-içinde varolaıı-şey, salt elöııüııde-bulunan R ealen, n u r V o rh an d en en
şey henüz örtülü kalabilir. Gene de reel olan no ch verdeckt b le ib en . E n t
deckbar jed o ch ist auch Reales
ancak daha şimdiden açığa serilmiş bir dünya n u r a u f dein G ru n d e e in e r
tem elinde açığa çıkarılabilirdir. Ve ancak bu schon erschlossenen Welt. Und
zeminde henüz gizli kalabilir. “Dış dünyanın” n u r au f diesem G runde kann
Reales noch verborgen bleiben.C
“realitesine” ilişkin soru genel olarak dihıya-fenoıııe- Mau stellt die Krage nach der
ninın ön bir durallaştırılması olmaksızın formüle »R ealität« d e r »Außenwelt«
o hne vorgäugige Klärung des
edilir. Olgusal olarak, “dış dünya sorunu” kendini WehphSnomens als so lch en .
sürekli olarak düııya-içinde varolaıı-şeyler (Şeyler Kaklisch o rie n tie rt sich das
ve Nesneler) üzerine yöneltir. Böylece bu tartış »Außenr/W /probleni« ständig
am innerw eltlichen Seienden
malar varlıkbiliınsel olarak hemen hemen için (d en D ingen u n d O bjekten).
den çıkılamaz bir sorunsala sürüklenirler. So treiben diese Erörterungen
Soruların karışıklığı, tanıtlanmak istenenin in e in e o n lo lo g iseh fast un-
cntwirrltare Problematik.
tamtlanaııla ve tanıtlamanın onunla yerine geti Die V erwicklung d er Kra
recek olduğu şeyle karıştırılması kendini Kant’ııı gen, die Vermengung dessen,
was bewiesen werden will, m it
“İdealizmin Ç ürütülm esi”nde<J gösterir. Kant dem , was bewiesen wird, und
“dışımızdaki Şeylerin ‘beliıii’-Varlığı/Dauern” için mit dem , womit der Beweis ge
zorlayıcı ve her kuşkuculuğu deviren bir tanıt führt wird, zeigt sich in Kants
»W iderlegung des Id ealis
lamanın henüz eksik olmasını “felsefe ve evrensel mus«9. Kant n e n n t es »einen
insan usu için bir skandal”10 olarak gördü. Ken Skandal d er Philosophie und
disi böyle bir tanıtı sunar ve bunu hiç kuşkusuz* a llg em ein en M enschen Ver
n u n ft« 1'1, daß d er zw ingende
und jede Skepsis niederschla
*Bkz. A n Usun Ekşimsi B, s. 274 vs. ve 2’uci yayıma Önsözdeki gende Beweis für das »Dasein
d er Dinge au ß er uns« im m er
düzeltilm iş ekler, s. XXXIX, Not; yiııe, ‘Aıı Usun Boz.uk-
vargılan,’ a.v.y. s. îV.tD vss., özellikle s. 412.
"Vgl. Kr. <1. i. V.! S. 271 Pf., ferner
"Vt.r/.y. Önsöz, Not. [‘Dasein’ belirli Varlığı anlatır. Bununla die verbessernde» /.»sülze in d er Vor
karşıtlık içinde, ‘Sein ’geııel olarak Varlık, belirlenimsiz Varlı kur. rede zur 2. Anti. S. XXXIX, Anm er
Aktarılan pasajda Kant üasein'ı belidi-Varlık değil, am a vamluş/ kung; ebenso: Von den Pandogismen
«ler reinen Vernunft, n. a. O. S. 30!) ff,
Existenz kavramını anlatmak için kullanır. Ve başka yerlerde Sein bes. S. 4 12.
kavramını Dasein olarak anlar (100 taler örneği). J ,fla. a. O. Vorrede, Anin.
n o ch fehle. Kr seihst legt ein en şu “öğreti”ııin temellendirilmesi için yapar:
solchen Beweis vor und 7,war als
B eg rü n d u n g des »Lehrsatzes«:
“Beııiın kendi ‘belirli’-Varlığımın yalın, ama
»Das bloße, a b e r em p irisch be görgııl olarak belirli bilinci uzayda benim
stim m te Bewußtsein meines eige dışımdaki nesnelerin ‘belirli’-Varlığını tanıdar.”11
nen Daseins beweist das Dasein der
Gegenstände im Raum außer mir«11. İlk olarak açıkça belirtmek gerek ki, Kant
Z unächst ist au sd rü ck lich zu “Dasein/belirli-Varlık” terimini bu araştırmada
bem erken, daß Kant den Terminus
»Dasein« zur B ezeichnung d er
“elönünde-bulunuş” denilen Varlık-türüııü
Seiusarl gebraucht, die in der vor belirtmek için kullanmıştır. “Benim ‘belirli’-
liegenden Untersuchung »Vorhan Varlığımııı bilinci” Kant için Descartes’ııı an
denheil« genannt wird. »Bewußt
sein m eines Daseins« besagt für
lamında benim elönünde-Varlığımın bilinci
Kant: Bewußtsein m eines Vorhan demektir. ‘“Belirli’-Varlık” terimi bilincin el-
denseins im Sinne von Descmles. önünde-Varlığıııı olduğu gibi, Şeylerin el-
D er T erm inus »D asein« m eint
sowohl das V o rh an d en sein des öııünde-Varlığını da imler.
Bewußtseins wie das Vorhandensein “Benim dışımdaki Şeylerin belirli-Varlığı”
der Dinge.
Der Beweis für das »Dasein der
için tanıt değişimin ve kalıcılığın eş-kökeıısel
Dinge außer mir« stützt sich darauf, olarak zamanın özüne ait olmaları tarafından
daß zum Wesen d e r Zeit gleich desteklenir. Benim elöııünde-Varlığım, eş
ursprünglich Wechsel und Beharr
lichkeit g e h ö re n . Mein V orhan
deyişle iç duyuda verilen bir tasarımlar çok
densein, das heißt das im inneren lusunun elöııüııde-Varlığı elöııünde-bulunan
S inn g eg e b en e V orhandensein bir değişimdir. Ama zamaıısal belirleıımişlik
e in e r M annigfaltigkeit von Vor
stellungen, ist vorhandener Wech kalıcı olarak elöııünde-bulunan birşeyi var
sel. Z eitb estim m th eil a b e r setzt sayar. Ama bu “bizde” olamaz, “çünkü zaman
etwas beharrlich Vorhandenes vor
aus. Dieses a b e r kann n ic h t »in
daki ‘belirli’-Varlığım ancak bu kalıcı şey
uns« sein, »weil eben mein Dasein yoluyla belirlenebilir.”12 Buna göre, “bende”
in tler Zeit durch dieses B eharr görgiil olarak koyulmuş elönünde-buluııan
lich e aller erst bestim m t w erden
kann«1*. Mil dem empirisch gesetz
değişim ile birlikte, zorunlu olarak “benim
ten vorhandenen [204] Wechsel »in dışımda” elönünde-buluııan kalıcı birşey de
mir« ist daher not wendig ei n | >irisch görgiil olarak koyulmuş olur. Bu kalıcı şey
mi Igesel zt ein vorhandenes Bel larr-
liclies »außer mir«. Dieses Beharr “belideki” değişimin elönüııde-Varlığının
liche ist die Bedingung der Mög olanağının koşuludur. Tasarımların zaman-
lichkeit des V orhandenseins von
Wechsel »in mir«. Die Erfahrung
daki-Varlıklarmııı deneyimi “bende” değiş
des In-der-Zeit-seins von Vorstel mekle olanı ve “benim dışımda” kalıcı olanı eş-
lungen setzt g le ichursprünglich kökensel olarak koyar.
Wechselndes »in mir« und Beharr
liches »außer mir«.
Tanıtlama İliç kuşkusuz nedensel bir çıkar
D er Beweis ist allerdings kein sama değil ve buna göre onun uygunsuzlukları
K ausalschluß und denmeli n ic h t ile yüklü değildir. Kant bir bakıma zamaıısal
mit dessen lluzuträglu hkeiten lie-
lialiet. Knill gibt gleichsam einen bir varolaıı-şeyiıı düşüncesinden çıkarak “var-
»ontologischen Beweis« aus d er lıkbiliınsel bir tanıtlam a” sunar. İlkin öyle
Idee eines zeitlich Seienden. Zu
nächst scheint es, als lialx’ Kanlik-n
görünür ki, sanki Kant yalıtılmış olarak karşı
cartcsischen Ansatz eines isoliert laşılan bir özne konullayaıı Kartezyen yakla
vorbildlichen Subjekts anfgegelxn. şımdan vazgeçmiştir. Ama bu salt görünüştür.
Aber das ist nu r Schein. Daß Kant
und »atißcrniir« ztitrilfi. Wäre alx r dir. Ama eğer “içinde” ve “dışında” arasındaki
das im Beweis vorausgesetzte Gan
ze des U nterschieds und Zusam
ayrımın ve bağlantının tanıtlamada varsayılan
m enhangs des »Innen« und bütünü görülmüş olsaydı, ve eğer bu varsayım
»Außen« gesehen, wäre o n to lo ile birlikte varsayılan şey varlıkbilinısel olarak
gisch Ix-grillen, was mit dieser Vor
aussetzung vorausgesetzt ist, daun kavranmış olsaydı, o zaman “dışımdaki Şey
fiele die Möglichkeit in sich zusam lerin oradaki-Varlığı” için tanıtlamayı bekle
m en, den Beweis für das »Dasein
d e r Dinge an d e r m ir« für noch
mede olan ve zorunlu bir tanıtlama olarak
anssteheud und notwendig zu Italien. alma olanağı kendi içinde çökerdi.
Der »Skandal d er Philosophie« “Felsefenin skandali” bu tanıtlamanın he
b estellt nicht d arin , d aß dieser
Beweis bislang noch aussteht, son
nüz beklemede olması değil, böyle tanıtlama
dern darin, daß solche Iieutei.se immer ların her zaman beklenmekte ve denenmekte olma
wieder etwarlel und tmsneht werden. sında yatar. Bu tür beklentiler, amaçlar ve
Dergleichen Erwartungen, Alisich-
leu und Porderungcu erwachsen istemler varlıkbilinısel olarak yetersiz olarak
einer ontologisch unzureichenden öyle birşey ile başlamaktan doğarlar ki, ondan
Ansetzung dessen, davon unabhän
gig und »außerhalb« eine »Welt«
bağımsız ve onun “dışında” bir “dünya”ıım el-
als vorhandene l>cwicscu w erden önüııde-bulunaıı olarak tanıtlanması gerekir.
soll. Nicht die Beweise sind unzu Tanıtlamalar yetersiz değildir, ama tanıtlayan
reichend, sondern die Sciusart tles
beweisenden und beweisheischen
ve tanıtlama isteminde bulunan varolaıı-şey
d en S eie n d en ist unlerbestimmt. yeterince belirlenmiş değildir. Buna göre, elöııüıı-
D aher kann tler Schein entstehen, de-bulıuıaıı iki şeyin zorunlu olarak birarada
es sei mit dem Nachweis des not
w endigen Zusam m cnvorhaudcn- elönüııde-bulunm asının belgitleıımesi ile,
scins zweier Vorhandener überdas düııyadaki-Varlık olarak oradaki-Varlık üzerine
Dasein als In-dcr-Welt-scin etwas
erwiesen oder auch nur Ix weisbar.
birşeyiıı belgitlendiği ya da yalnızca tanıt
Das rech t v ersta n d en e D asein lanabilir olduğu görünüşü ortaya çıkabilir.
widcrsclzl sich solchen Beweisen, Doğru anlaşılan oradaki-Varlık böyle tanıtlara
weil es in seinem Sein je schon ist,
was nachkonunende Beweise ihm
direnir, çünkü kendisi Varlığında her durumda
erst anzudem onstrieren für not daha şimdiden sonraki tanıtların onun açısın
wendig hallen. dan tanıtlamak için zorunlu saydıkları şeydir.
Wollte mau aus tler I hiinöglirh-
keil von Beweisen für das Vorhan Eğer dışımızdaki Şeylerin elöııüııde-Var-
d e n se in d e r D inge a u ß e r uns lıklarım tanıtlamanın olanaksızlığından bu
schließen, dieses sei dah e r »bloß
auf Glauben anzunehm en«11, dann
nun öyleyse “yalnızca inanç üzerine kabul
wäre die Verkehrung des Problems edilmesi”11 gerektiği sonucu çıkarılacak olsay
nicht überw unden. Die Vormei- dı, o zaman sorunun saptırılmasının üstesin
uung blielx1Ixsleheu, im G runde
und idealerweise müßte ein Beweis
den gelinmiş olmazdı. Temelde ve ideal bir
geführt w erden können. Mil tler yolda bir tanıtlam anın yerine getirilebilir
Beschränkung auf einen »Glauben olması gerektiği öıı-sanısı ortada kalmayı sür
an die Realität der Außenwelt« ist
d er unangem essene Problcm an- dürürdü. “Dış dünyanın realitesine bir inanç”
salz auch d an n b ejah t, w enn üzerine sınırlanış ile, sornııa uygunsuz yak
diesem Glaulx'u ausdrücklich sein
eigenes »Recht« zurückgegeben
laşım yine doğrulanm ış olurdu, üstelik bu
wird. Mau m acht grundsätzlich die inanca kendi “hakkı” belirtik olarak geri verilse
F o rd eru n g eines Beweises m it, bile. Onun için sıkı bir tanıtlamanın yolundan
wenngleich versucht wird, ihr auf
a n d e re m Wege als dem eines
başka bir yolda yeterli olmaya çalışılsa bile,
gene de ilkede bir tanıtlama isteminde bulu strin g e n ten Beweises zn g en ü
g en 15. [20G]
nulmuş olurdu.15 Sollst wenn m an sielt darauf
Giderek öznenin “dış düııya”ııın elönüııde- berufen wollte, das Subjekt müs
bıılunduğum ı varsaymak zorunda olduğu ve se voraussetzeu und setze unbe
wußt auch schon im m er voraus,
aslında bilinçsiz olarak her zaman daha şim daß die »Außenwelt« vorhanden
diden varsaydığı düşüncesine başvurulacak olsa sei, blielie die konstruktive An
setzung eines isolierten Subjekts
bile, yalıtılmış bir özne ile kurgusal bir baş do ch noch im Spiel. Das P hä
langıç oyunu sürüp giderdi. Bu durum da, n o m e n des In-der-W elt-seins
tıpkı fiziksel olanın ve ruhsal olanın birarada wäre damit ebensowenig getrof
fen wie m it dem Nachweis eines
elöııüııde-bulunuşlarının gösterilmesi duru Zusam m envorhandcuseins von
munda olduğu gibi, bundan böyle düııyadaki- Physischem und Psychischem .
Varlık fenomeni ile karşılaşılmazdı. Oradaki- Das Dasein komm t m it derglei
ch e n V oraussetzungen im m er
Varlık böyle varsayımlar ile her zaman “çok sch eu »zu spät«, weil es, sofern
geç” gelir, çünkü varolaıı-şey olarak bu var es als S eien d es d ie se V oraus
setzung vollzieht — und anders
sayımda bulunduğu sürece — ve başka türlü bu ist sie n ic h t m ö g lich — , als
olanaklı olmayacaktır—, varoları-şey olarak daha Seiendes je schon in e in er Well
şimdiden bir dünyadadır. Varlık-türii kaygı olan ist. »f rü h er« als jede daseins
m äßige Voraussetzung und Ver
Varhk-durumuııuıı “a priori”si oradaki-Vaıiığa h a ltu n g ist das »A priori» d er
özgü her varsayımdan ve davranıştan “daha Seinsverfasstmg in d er Seinsart
erkeıı”dir. d er Sorge.
Glauben an tlic Realität d er
İster haklı isterse haksız olsun, “dış dünya »Außenwelt«, ob mit Recht oder
nın” realitesine inanma, ister yeterli olsun isterse U nrecht, beweisen dieser Realität,
ob genügend oder ungenügend,
yetersiz, bu realiteyi tanıtlama, isler belirtik sie voraussetzeu, ob ausdrücklich
olsun isterse olmasın, onu varsayma — tüm bu oder nicht, dergleichen Versuche
tür girişimler kendi temellerine tanı saydamlık setzen , ihres eig en en B odens
nicht in voller Durchsichtigkeit
içinde egemen değildirler ve en yakından dün m ächtig, ein zunächst wellloses
yasız ya da dünyasından emin olmayan bir öz bzw. seiner Well nich t sicheres
neyi varsayarlar ki, temelde ilk olarak bir dünya S u b jek t voraus, das sich im
tin in d e erst e in e r Well versic
dan emin olmalıdır. Böylece düııyadaki-Varhk hern muß. Das In-einer-Well-sein
daha başından bir ayrımsama, sanma, pekin wird dalx'i von Anfang an auf ein
Auffassen, V erm einen, Gcwiß-
olma ve inanma üzerine, kısaca bir davranış üze sein und G lattlxn gestellt, eine
rine dayanır ki, kendisi her zaman daha şim V erhaltung, d ie selbst im m er
diden dünyadaki-Varlığm temellendirilmiş bir schon ein fundierter Modus des
lu-dcr-Well-seius ist.
kipidir. Das »R ealitätsproblem « im
Bir dış dünyanın elönünde-buluııup bıılıın- Sinne d er frage, ob eine Außen-
Eğer realite terimi diinya-içiııde elönüııde- Wenn der Tik i Realität das Sein des
iimerw eldicli v orhandenen Seien
buluııan varolaıı-şeyiıı (res) Varlığı demekse den (res) m eint — und nichts an
— ve bununla başka hiçbirşey anlaşılmıyorsa deres wird d aru n ter verstanden —,
d ann bedeutet das für die Anal)se
—, o zaman bu Varlık kipinin çözümlemesi dieses Scinsniodus: innerwellliches
için bıııum imlemi dünya-içinde varolaıı-şeyiıı Seiendes ist ontologisch nu r zu lx -
ancak dünya-içiııdelik fenomeni durulaştırıl- g reifen. w enn das P h än o m en d er
luncnvcltlirhkcii geklärt ist. Diese
mışsa varhkbilimsel olarak kavranacağıdır. aber gründet im Phänomen der Welt,
Ama dünya-içiııdelik dünya fenomeninde te die ihrerseits als wesenhaftes Slruk-
mellenir ki, kendi yanından düııyadaki-Var- turm om enldes Iu-der-Welt-seins zur
G n u id v erfassu n g des Daseins ge
lığııı özsel yapı-kıpısı olarak oradaki-Varlığm hört. Das In-der-Weh-seiti wiederum
temel-durumuna aittir. Dünyadaki-Varlık yine ist ontologisch verklamm ert in der
Slruklurganzheit des Seins tles Da
oradaki-Varlığm Varlığının yapı-bütüıılüğüııde seins. als welche die Sorge charak
varhkbilimsel olarak bağlıdır, ve kaygı bu terisiert wurde. Damit alx-r sind die
bütünlük olarak nitelenmişti. Ama böylelikle Fundamente und 1lorizoute gekenn
zeich n et. d e re n K lärung erst die
temeller ve çevrenler saptanmıştır ki, realitenin Analyse von Realität erm öglicht. In
çözümlemesini ilkin bunların dıırulaşlırıhnası diesem Zusam m enhang wird auch
olanaklı kılar. Ayrıca ‘Keııdinde’ııin karakteri erst d er Charakter des An-sich onto
logisch verständlich. Aus d er O rien
de varhkbilimsel olarak ancak bu bağlamda tierung an diesem Problem zusam
anlaşılır olur. Daha önceki çözümlemelerde m e n h an g w urde in d en frü h eren
A nalysen das Sein des inuerw ell-
dünya-içinde varolaıı-şeyiıı Varlığı bu sorunlar lichen Seienden interpretiert . l7
bağlamına yönelimden yorumlaıımışür.17
,(INeucrdings hat Nicolai 11m l mantı narlı
dem Vorgang von Schein die 'fliese vom
"'.Schclcr’iıı yordamını izlcyoıı Nicolai Ila ılmann yakın
Frkcutienals ».Sciiisvcrhällnis« seiner onlo-
larda “Varlık-ilişkisi” olarak bilgi savını kendi varlıkl uüınscl logiseli orientierten Erkenntnistheorie zu-
yönelimli bilgikııramnıa temel atmışlır. Bkz. Grundziigeeiner grnndegelegi. Vgl. G rundzüge einer Meta
physik d e r l''.rkennlnis. 2. ergänzte An 11.
Metaphysik der Erkenntnis, 2’nci genişletilmiş yayını 1925. —
192.r>. — Scheter wie llartw aun verkennen
Ama lıcııı S o lid er lıeııı de Hart m am ı, feııonıenolojik aller in gleicher Weise bei aller Vetschiedcu-
başlangıç tem ellerinin tiim ayrılığına karşın, aynı yolda lieit ih rer phänom enologischen Ansgan-
gshasis, daß die »Ontologie« in ihrer über
“varlıkbiliın”in oradaki-Varlık açısından geleneksel temel
lieferten G rm id o rie n tie rim g g e g e n ü b er
yöneliminde başarısız olduğunu, ve tanı olarak bilm ede dem Dasein versagt, mul daß gem de das im
kapsanan “Varlık-ilişkisinin (bkz. yukarıda s. (59] vs) bıı E rkennen beschlossene »Scinsverhältnis'«
varlıkbilimi yalnızca eleştirel olarak iyileştirilmeye değil aıııa (vgl. o ben S. 59 IT.) zu ihrer giuiidsälztichen
Redsion und nicht n u r kritischen Anslies-
ilkesel bir düzeltmeye zorladığını kabııl edemezler. Varlık- sertnig zwingt. Die U n tersch ätz u n g d e r
ilişkisinin varlıkbiliııısel olarakdunılaştınlıııaımş bir koııııt- iiiiansgcspmchenen Allswirkungsweite eurer
lamasıımı anlatılmamış sonuçlarının genişliğini gerektiği o ntologisch u n g ek lä rten A nsetzung des
Sciuswdiältuissosdiängl llmtnimni in einen
gibi d eğ erlen d irem em esi Ila rtıııa ıu ı’ı “eleştirel bir »kritischen Realismus«, d er im Grunde dem
Realizme” zorlar ki, temelde oııuıı tarafından açımlanan Niveau d e r von ihm cx |io n ierlcu Proble
sorunsalın düzlemine bütünüyle yabancıdır. H artınann’m m atik völlig frem d ist. Zu llaitm am is Auf
fassung d er Ontologie vgl. »Wie ist ktitische
Varlıkbilimc yaklaşımı için bkz. ‘ Wie ist kritische Ontologie O ntologie überhaupt möglich?« in d er Fest
überhaupt möglich?, FestschriftfiirPaulNntoip, 1924. s. 124 vss. schrift für Paul N atotp 1921. S. I2İIT.
''Bkz. Öncelikle § 16, s. [72] vss.: ÇeıneninKendiniüünya- l7Vgl. vor allem § İli, S. 72 IT.: Die am
iuucrw elllicheu S eienden sich m eldende
Içinde Vmol/ın.ŞeylenleDuyumn Diinya-Kcımilleti; s. |83J vss.: Weltmäßigkeit d e r Uimvclt; § 18. S. 88 IT.:
İlgililik ve imlendilik; Dünyanın Diinyasall/ğr, § 29, s. [ 1341vss.: Bewandtnis und Bedeutsamkeit. Die Welt-
Zwar kauıı in gewissen (■irn/.en Hiç kuşkusuz, reel olanın realitesinin fe-
sehem chic phänomenologische Cha
rakteristik d er Realiläl des Realen
nomenolojik betimlemesi belli sınırlar içer
gegelien w erden ohne die ansdrnek- sinde belirtik varoluşsal-varlıkbiliııısel temel
liehe existenzial-ontologische Basis. olmaksızın da verilebilir. Yukarıda sözü edilen
Das hat Dilthey in der oben genann-
len A bhandlung versnehl. Reales incelemede Diltlıey’iıı yapmaya çalıştığı bu-
wird in Impuls und Wille erfahren. dıır. Reel olan dürtü ve istenç olarak dene-
R ealiläl ist Widerstand, g en a u er
W idersländigkeii. Die analytische
yimleııir. Realite dirençtir, ya da, daha sağın
Ilerausarbeilung des Wiilerstands- olarak, direııçliliktir. Direnç fenomeninin
phäuoinens ist das l’osilive in der çözümsel olarak geliştirilmesi sözü edilen
g e n a n n te n A b h an d lu n g u n d die
besle konkrete Bewährung der Idee
incelemede olumlu olan şeydir ve “betirn-
einer »besehreilx'uden und zerglie lemeci ve ayrıştırnıacı bir rulıbilim” düşün
d ern d en Psychologie«. Die rechte cesinin en iyi somut doğrulaııışıdır. Ama di
Auswirkung der Analyse des Widcr-
slandsphänotnens wird a lx r hinian- renç fenomeninden çıkacak doğru sonuçlar
gehalteu durch die erkennlnistheo- bilgikuramsal realite-soruıısalı tarafından
retische Realilälsprobleniatik. Der
»Salz von der Phänomeualitäl« läßt
engellenir. “Feııomenallik önerm esi” Dil-
Dillhey nicht zu einer ontologischen tlıey’e bilincin Varlığının varlıkbilimsel bir
Interpretation des Seins des Bewußts yorumuna ulaşması için izin vermez, “istenç
eins komm en. »Der Wille und seine
H em m ung treten innerhalb tlessel- ve engellenmesi aynı bilincin içersinde ortaya
lx*n Bewußtseins auf«". Die Seinsart çıkarlar.”18 “Ortaya çıkma”nııı Varlık-lürü,
des »Auftretens«, d er Seinssinu des
»innerhalb«, derSeinsix'Zitg des Be
“içersinde”niıı Varlık-anlamı, bilincin reel
wußtseins zum Realen sellist, all das olanın kendisi ile Varlık-bağıııtısı — tümü de
b e d a rf d e r ontologischen Bestim varlıkbilimsel belirlenime gereksinirler. Bu
m ung. Daß sie aushleibt, liegt letzt
lich daran, daß Dillhey das »I-elx-n«,
nun yapılmamış olması en sonunda Diltlıey’iıı
»hinter« das freilich n ic h t znriir- hiç kuşkusuz “arkasına” gidilemeyecek olan
kzugehen ist, in ontologischer Indif “yaşamı” varlıkbilimsel ayrımsızlık içinde
ferenz stehen ließ. O ntologische In
te rp retatio n des Daseins b ed e u tet
kalmaya bırakmasına bağlıdır. Oradaki-Var-
jedoch nicht ontisches Zurückgehen lığın varlıkbilimsel yorumu gene de bir başka
auf [210] ein anderes Seiendes. Daß varolaıı-şeye varlıksal bir geri dönüşü imlemez.
Dillhey erkenntnislheorelisch wider
legt wurde, kann nicht davon abhalten,
Diltlıey’iıı bilgikuramsal olarak çürütülmüş
tlas Positive seiner Analysen, was bei olması çözümlemelerinde olumlu olanı, tam
diesen Widerlegungen gerade unver olarak bu çürütmelerde anlaşılmamış kalanı
standen blieb, fruchtliar zu m achen.
So hat d en n neuerdings Srlielei yararlı bir yolda kullanmamızın önüne geçemez.
die R ealitätsinterpretation Dillheys Böylece Sclıeler yakınlarda Diltlıey’iıı
a u fg e u o m m e u 19. Er v e rtritt eine realite-yorumunu üstlenmiştir.19 “Istemselci
lidıkriı d er Well; § 29, S. İM ff.: Dasein als Ruhsal-Durum Olarak Oradaki-Varlik. — Düııya-içindc
Brfım lJidıkrit — l Iber das An-sir!i-sein des
iiuierweltlidieu Seienden vgl- S. 75 f.
varolaıı-şeyiıı Keııdinde-vaıiığı için, bkz. s. |7 5 | vs.
l8Vgl. Brilräge a. a. O. S. 131. 1RBkz. Katkı, a.v.y. s. 134.
^Vgl. Die Form en des Wissens und die l9Bkz. Die Formen des Winsens und die Bildung. Seliclcr’iu
B ildung. Vortrag 1925. yVmn. 21 m ul 25.
Anm erkung bei d e r Korrektnr: Schein hat
1925 dersi. N otlar 24 ve 25. D üzeltm e notu: Sclıeler
jetzt in der soeben erschienenen Sammlung incelem elerinin geçenlerde yayımlanan derlem inde (Die
u m Abhandlungen »Die WLssenslonnen und Wissensformen und- die Gesellschaß, 1925) Erkenntnis und
dictiesellsdiaft« 1920. seine längst angekün-
digic U ulcrsiidnm g iilx T »Frkenninis nnd
Arbeit üzerine çok önce sözünü etmiş olduğu araşlırmasınt
7\tbeit« (S. 233 IT.) veröffentlicht. 7Vbschnitl yayımladı (s. 233 vss.). Bu incelem enin VI. Kesimi (s. 455),
VI dieser A bhandlnng (S. 455) bringt eine Diltlıey üzerine bir değerlendirm e ve eleştiri ile bağıntı
nusfülulidierc Darlegung der »voluntatixen
D ascinsiheoi ie« im Z usam m enhang mit
içinde, “islemsclci oradaki-Varlık kuram rnııı dalıa ayrıntılı
einer Wtiuligung und Kiitik Dillkeys. bir sunuluşunu getirir.
bir oradaki-Varhk kuramı”nı temsil eder. Ora- »volim tat ive D asein slh eo rie« .
D asein w ird h ie rb e i im Nau
daki-Varlık burada elönünde-Varlık olarak ona tischen Sinne als V orhandensein
Kaııt’ııı verdiği anlamda anlaşılır. “Nesnelerin verstan d en . Das »Sein d er Ge
Varlığı yalnızca itki- ve isteııç-bağıııtılanmış- g en stän d e ist m ir in d er Triel)-
nnd W illensbezogenheit unm it
lığıııda dolaysızca verilidir.” Sclıeler de Diltlıey telbar gegeben«. Schein betont
gibi yalnızca realitenin hiçbir zaman birincil nicht n u r wie Dillliey, dall Realität
nie p rim är im D enken u n d Er
olarak düşüncede ve ayrımsamada verilme lässen gegel x'U wird, er weist vor
diğini vurgulamakla kalmaz; lıerşeydeıı önce allem auch d a ra u fh in , daß Er
bilgilenmenin kendisinin yine yargılama olma k en n e n selbst w iederum n icht
U rteilen mul daß das Wissen ein
dığını ve bilmenin bir “Varlık-ilişkisi” olduğunu »Seinsverhältnis« ist.
da belirtir. G rundsätzlich gilt auch von
dieser T heorie, was schon über
Diltlıey’de temellerin varlıkbilimsel belir die onto lo g isch e U nbestim m t
sizliği üzerine daha önce söylenmesi gerekmiş heit d er Eundam enle l>ei Dillliey
olanlar ilkede bu kuram için de geçerlidir. gesagt werden m ußte. Die onto
logische iim dam eulalauahsc des
“Yaşam”ııı varlıkbilimsel temel-çözümlemesi de »Lebens« kann auch nicht nach
sonradan altyapı olarak araya sokulamaz. Bu träglich als U nterhau eingescho
temel çözümleme realitenin çözümlemesini, b en w erden. Sie trägt u n d b e
dingt die Analyse der Realität, die
dirençliliğiıı ve bunun fenomeııal varsayımları volle Explikation der Widerstäit-
nın tam bir açımlamasını destekler ve koşullan digkeit und ihrer phänom enalen
V oraussetzungen. W id erstan d
dırır. Direnç ile bir ‘içiııden-geçmeyi-isteme’nin begegnet in einem Nichl-durch-
eııgelleııişi olarak bir ‘içiııden-geçmeme’de kom m en, als B ehinderung eines
karşılaşılır. Aıııa bu isteme ile daha şimdiden Durch-kommen-wollens. Mil die
sem aller ist schon etwas erschlos
itkinin ve istencin 0111111 için dışarda oldukları sen, worauf Trieb und Wille aus
birşey açığa serilmiştir. Aıııa bu onun için dışar- sind. Die outische U nbestim m t
heit dieses Woraufhin d arf aber
da oldukları şeyin varlıksal belirleııimsizliği ontologisch nicht ülxTsehen oder
varlıkbilimsel olarak gözaı dı edilmemeli ya da gar als Nichts gefaßt werden. Das
bir hiç olarak görülmemelidir. Birşey için dışar- Aussein au f .... das au f W ider
stand stoßt und einzig »stoßen«
daki-Varlık dirence çarptığı ve 011a ancak “çar kann, ist selbst schon hei eitler
pabildiği” zaman kendisi daha şimdiden bir Bewandtnisganzheit. Deren Ent
deckt heil ab e r g rü n d e t in d er
ilgililik-bütüıılüğünün ortasın,daılir. Aıııa bu Erst hlosseuheil des Verweisungs
ilgililik-bütüıılüğünün açığa çıkaıılmışlığı iııı- ganzen d er Bedeutsamkeit. Wi-
lemliliğiıı göııderme-bütününün açığa serilıniş- dersland.serfahrnng, das heißt slre-
hensm/ißigel Entdecken von Wider-
liğiııde temellenir. Direnç-deneyiıni, eş deyişle ständigem, ist ontologisch nur mög
direnç gösterenin çaba sonunda açığa çıkarılışı lich a u f dem Grunde der Erschlos
senheil von Well. Widcrsländigkcil
varlıkbilimsel olarak ancak dünyanın açığa serilnıiş- charakterisiert das Sein des inner-
liği zemininde olanaklıdır. Direııçlilik diiııya- weltlich Seienden. Widerstauds-
içiııde varolan-şcyin Varlığını nitelendirir. Direnç- erfahm ngen bestimmen faktisch
n u r die Weite und Richtung tles
deııeyimleri olgusal olarak yalnızca düııya- E n td eck en s tles in u erw cltlich
içiııde karşılaşılan varolaıı-şeyiıı açığa çıkarıl b e g e g n e n d e n S eie n d en . Ih re
masının düzey ve yönünü belirlerler. Bu dene Sum m ierung leitet nicht erst die
Erschließung von Welt ein, son
yimlerin toplamı ilkin dünyanın açığa serilişini d e rn setzt sie voraus. Das
başlatmaz, aıııa 01111varsayar. “Aykırı” ve “Karşı,” »Wider« u n d »G egen« sind in
ihrer ontologischen Möglichkeit
varlıkbilimsel olanakları içinde, açığa serilmiş durch das erschlossene ln-der-
düııyadaki-Varlık tarafından desteklenirler. Well-sein getragen. 1211]
W iderstand wird a n d ı ııit lıt Direnç kendi için “ortaya çıkan” bir itkide ya
erfahren in einem für sieh »auf-
tretendeu« Trieb o d er Willen. da istençte de deııeyimlenınez. Bunlar ken
Diese erweisen sieh als Modifi dilerini kaygının değişkileıi olarak gösterirler.
kationen der Sorge. Nur Seien
Yalnızca bu Varlık-türündeki varolaıı-şeyler
des dieser Seinsart vermag auf
W iderständiges als I nuorw ell- düııya-içiııdeki şeyler olarak dirençli olanla
lielies zu Stollen. Wenn sonach karşılaşabilirler. Bııııa göre, eğer realite diıeııç-
die Realität durch Widcrständig-
keit Ix’stinmit wird, dann bleibt
lilik yoluyla belirlenirse, o zaman iki noktaya
ein Doppeltes zu beachten: ein dikkat etm ek gerekir: İlk olarak, böylelikle
mal ist damit m ir ein Realitäls- yalnızca başkaları arasındaki bir rea lite-ka rakt er i
charakler unter anderen getrof
fen, sodann ist für W iderstän- ile karşılaşılmış olur; ikinci olarak, direııçlilik
digkeit notw endig sch o n er için zorunlu olarak daha şimdiden açığa serilmiş
schlossene Welt vorausgesetzt.
bir dünya varsayılır. Direnç dımya-içiııde varo-
W iderstand charakterisiert die
»Außenwelt.« im Sinne des inner- laıı-şeyler anlamında “dış düııya”yı nitelendirir,
weltlichen Seienden, a lx r nie im ama hiçbir zaman dünya anlamında değil. “Rea-
Sinne der Welt. »IlenliliHsheroußl-
sein •<isl selhsl eine Weise des ln-der-
üte-bilincı'nin kendisi düuyadaki-Varhğın bir yolu
Well-seins. Auf dieses exislenzialc dur. Tüııı “dış dünya sorunsalı” bu varoluşsal
G rm idphänom cn kom m t n o t temel-lenomeıı üzerine geri döner.
w endig alle »Außenwehsprol)-
lemalik« zurück. Eğer “cogito sum” oradaki-Varlığın varoluşsal
Sollte das »cogito sunt« als Analitiğinin başlangıç noktası olarak hizmet
Ausgang der cxistenzialeu Ana
edecekse, o zaman gerekli olan şey yalnızca
lytik des Daseins dienen, dann
ltcdarf es nicht nur der l hnkch- 0111ın bir evrilmesi değil, aıııa içeriğinin yeni bir
rung, s o n d e rn e in e r n eu e n varlıkbilimsel-feııomeııal doğrulaııışıdır. O
ontologisch-phänom enalen Be
w ährung seines G ehalts. Die
zaman ilk öııesürüm “5«;«”dıır ve dahası ‘beıı-
erste Aussage ist daun: »sum« bir-düııya-da-yım’ anlam ında böyledir. Böyle
und zwar in dem Sinne: ich-bin- varolaıı-şey olarak “ben” diinya-içiııde varolaıı-
iu-einer-W elt. Als so Seiendes
»bin ich« in der Scinsmöglich- şeyleriıı ortasmda-Varlığm kipleri olarak değişik
keil zu verschiedenen Verhal davranışlara (cogitationes) doğru Varlık-olaııağı
lt tilgen (<■ogitalioucs) als Weisen
içindeyiıııdir. Buna karşı Descartes şunu der:
des Seins bei inncrw clllichem
Seienden. Desratles dagegen sagt: Cogitationes elönüııde-bııhınurlar, ve bunlarda
cogitationes sin d v o rh an d en , dünyasız res cogitans olarak bir ego birlikte el-
darin ist ein ego mit vorhanden
als welllose res cogilans.
önünde-bıılımur.
|* ‘... "gibt es” Sein.’ İngilizce’ye çevirenlerin (MR) notu: Überden Humanismus üzerine
m ektubunda (Klostormaun, Frankfurt A. M., n.d., s. 22, Platons Lehte von der WahrheilWv.w
yeniden basılmıştır, Francke A.G., Bern, 1D47), I leidegget ‘esgibt 'anlatım ının burada İlilerek
kullanıldığında ve sözel olarak ‘il gives’/ ‘o veıir’ olarak alınması gerektiğinde diretir. Şöyle
yazar: ‘Çünkü burada “veıetı” “o” Varlığın kendisidir. “Verir” ise veren ve gerçekliğini sııııaıı
Varlığın özünü İndirtir.’ ‘Fs gibt ’iıı ‘Varlık vardır’ diye yazmaktan kaçınmak için kullanıldığını,
çüııkii ‘vardır’ eyleminin varolaıı-şeylere uygtıu olmasına karşın Varlığa ııygıuı olm adığın ekler. |
d en, von S etnsverstäudnis, das olanın değil ama realitenin kaygıya bağımlılığı
heißt die A bhängigkeit der Rea-
lilät, uiclit des Realen, von d er oradaki-Varlığııı ileri Analitiğini oradaki-Var-
Sorge, sichert die weitere Analytik lığın eleştirel olmayan ama kendini her zaman
des D aseins vor e in e r u n k riti
dayatan ve realite düşüncesinin ipucu üzerine
sch en . a b e r im m er w ieder sich
e in d rä n g e n d e n In te rp re ta tio n dayanan bir yorumu önünde güvenlik altına
des D aseins am L e itfad e n d e r alır. Ancak varlıkbilimsel olarak olumlu bir
Idee von Realität. Erst die O rien
tierung an der ontologisch positiv
yolda yorumlanan varoluşsallık üzerine yöne
in te rp re tie rte n E x islen zialiläl lim “bilincin,” “yaşam”ın çözümlemesinin olgu
gibt die Gewähr, daß nicht doch sal gidişinde realitenin herhangi bir anlamının,
im faktischen G ang tler Analyse
des »Bewußtseins«, des »Lebens« ama gene de daha öte ayrımlaşmamış bir anla
irgendein wenngleich indifferen mının temel alınmayacağı güvencesini verir.
te r Silin von R ealität zugrunde-
gelegt wird.
Oradaki-Varlığııı Varlık-türündeki varolan-
Daß Seiendes von der Seinsart şeylerin realiteden ve tözsellikteıı kavraıı-
des Daseins nicht ans Realität und amayacaklarım insanın tözü varoluştur savı ile
Snlisianzialität Ix-griffen w erden
kann, haben wir durch die 'Diese
anlatmıştık. Varoluşsallığm kaygı olarak yoru
au sg ed rü ck t: die Substanz des mu ve bunun realiteye karşı sınırlanması gene
Menschen ist die Existenz. Die Inter de varolıışsal Analitiğin sonunu imlemez; ter
p retatio n d e r Existenzialität als
Sorge mul die Alıgrenzııııg dieser sine, yalnızca Varlığa ve onun olanaklı kip
gegen Realität b ed e u ten jedoch lerine ilişkin ve böyle kipleşmeleriıı anlamına
nicht das Ende der existeuzialen
ilişkin sorulardaki soruıı-karışıklıklarınm daha
Analytik, sondern lassen nu r die
B roblem vcrschlingungen in der keskin olarak kendilerini göstermelerine izin
Frage nach dem Sein und seinen verir; ancak Varlık-aıılayışı var ise, varolan-şey
m öglichen Modi und nach dem
Sinn solcher Modifikationen schärfer
olarak varolan-şey erişilebilir olur; ancak varo-
heraustreten: nu r wenn Seiusvers- laıı-şey oradaki-Varlığııı Varlık-türüııde ise
läiuli lis ist, wird Seieni les als Seien Varlık-anlayışı varolan-şey olarak olanaklıdır.
des zugänglich; nur wenn Seiendes
ist von derSeiusart tles Daseins, ist
S einsversländnis als S eiendes
möglich.
*| ‘wahr’hu btığlaıı itki 'doğru’ kavıaııııııı anlatır, çftııkfı bit rat la ‘ö nerm e’niıı Varlığı değil,
doğruluğu (‘bağdaşma’) söz. konusudur. Dilin doğal mantığı öncsürüm leı i “gerçek” değil ama
“doğru” (richtig) olarak alır, llen/.er olarak, klasik felsefenin ussal bakış açısından, feııomc-
ııolojik biışey — bir ‘varolaıı-şey,’ genel olarak giirgiil birşey — gerçek olmayı kabul elınez,
çünkü Gerçeklik Varlıktan ayrılmaz ya da onunla /«'t iken, fenom enolojikolan yalnızca Varlığı
değil, am a Yokluğu da kapsat, yalnızca Kendisi değil, ama ayrıca başkasıdır: ( »ıışltır. Değişim
dir. (Heidegger fenomeni ‘kendini olmadığı gibi gösteren' değil am a ‘kendini olduğu gibi
gösteren’ olarak tanımlar.) — Anlam uygunsuzluğunu (‘doğru’ yerine ‘gerçek’) ayrıınsayışı-
ıııtz burada usumuzun kendinde kavramsal işlevidir — doğal m antık —, tıpkı bir tasım ya da
çıkarsama işlevinin yerine gelil ilmesindeki kendiıuMik gibi. Yine, ussal ‘tanıtlam a’ ‘gerçeklik’
üretirken, feııomenolojik ‘Ix lgillemc’ ise ‘doğrulam a' dan öteye geçemez, birincisi uslamlama,
İkincisi gösleı ıımlıı. (Dcneyimci, dııyusal-algıcı pozitivizmin de gerçekl-iğiyadsıdığını ve doğru
lamayı doğruladığını anımsayabiliriz.) Dikkat edersek, 1leidegger burada tanıtlama ( Heums)
değil ama kanıtlama (Ausweisung) anlatımım kullanır: “algılama yoluyla kanıtlama.”|
onu yapanın dönerek duvarda eğri asılı resmi sag en d e sich ııım veıulcııd das
schic [hängende Bild au d er Wand
algılaması yoluyla kanıtlar. Bu kanıtlamada ne w alinihniiil. Was wird in d ieser
kanıtlanır? Öııesürüm ün doğrulanm asının Ausweisung ansgewiesen? Welches
anlamı nedir? “B ilginin” ya da “bilinen”iıı isl d er Sinn d er Bewährung d er
Aussage? W ird etwa eine Ü ber
duvardaki Şey ile bağdaşması gibi birşey sap ein stim m u n g d e r »Erkenntnis«
tanır uıı? “Bilinen” anlatımının demek istediği b/.w. des » E rkannten« mit dem
Ding an d er Wand festgestellt? Ja
şeyin yorum unun fenomeııal olarak uygun u n d nein, je nachdem phänom e
olup olmamasına göre, evet ve hayır. Öııe- nal angemessen interpretiert wird,
siirümde bulunan kişi resmi algılamadan ama w-as d er Ausdruck »das Erkannte«
Ix-sagl. Woran!' ist der Aussageude,
“yalnıza tasarımlayarak” yargıda bulunuyorsa, wenn er — das Bild nicht wahrneh-
ne ile bağıntılıdır? “Tasarımlar” ile mi, diye m end, sondern »nur vorstellend«
ceğiz? Hiç kuşkusuz değil, eğer tasanın burada — urteilt, Ix’zogen? Etwa an! »Vor
stellungen«? Gewiß nicht, wenn
ruhsal süreç olarak tasarımlama demek ola V orstellung h ie r b e d e u ten soll:
caksa. Tasarımlanmış olanın anlamında tasa V orstellen als psychischer Vor
rımlar ile de bağıntılı değildir, eğer bununla gang. Er ist auch nicht au f Vor
stellungen Ix’zogen im Sinn des
denmek istenen duvardaki reel Şeyin bir “im V orgestellten, so fern dam it ge
gesi” ise. Dahaçok, “yalnızca tasarımlayan” öııe- m e in t wird ein »Bild« von dem
realen Ding an d er Wand. Viel
sürüm, en öz anlamına göre, duvardaki reel m e h r isl das »nur vorstehende«
resim ile bağıntılıdır. Denmek istenen başka Aussagen seinem eigensten Sinne
birşey değil ama reel resimdir. Burada yalnızca nach Ix'zogen auf das reale Bild an
d er Wand. Dieses ist gem eint und
tasarımlayan öııesürümde denmek istenen ola nichts an d eres. J e d e In te rp re ta
rak başka herhangi bir şeyi içeri süren her yo tion, die liier irgend etwas anderes
rum, hakkında öııesürümde bulunulan şeye einschiebl, das im n u r vorstellen
den Aussagen soll gem eint [218]
ilişkin fenomeııal olgu-içeriğini çarpıtır. Öııe- sein, verfälscht d en phänom ena
sürıııe varolan Şeyin kendisine doğru bir Var len Tatbestand dessen, w orüber
lıktır. Ve algı yoluyla kanıtlanan nedir? Öııesii- ausgesagt wird. Das Aussagen ist
ein Sein zum seienden Ding stilist.
riimde denmek istenmiş olan şeyin varolan- U n d was wird d u rch d ie W ahr
şeyiıı kendisi olduğundan başka birşey değil. n e h m u n g ausgew iesen? N ichts
Doğrulama için gelen şudur: Ö ııesürülene an d e re s als daß es das S eien d e
seil ist isl, das in d er Aussage ge
doğru Varlığın, bu önesüren Varlığın varolan- meint war. Zur Bewährung kommt,
şeyiıı bir gösterilmesi olması, önesüren Varlığın daß tlas aussagende Sein zum Aus-
gesagteu ein Aufzeigen des Seien
011a doğru olduğu varolan-şeyi açığa çıkarması. den ist. daßvs tlas Seiende, zu dein
Öııesürümün açığa-çıkaraıı-Varlığı kanıtlanır. es ist, entdeckt. Ausgewiesen wirtl
Burada bilme kanıtlamanın yerine getirilme tlas Enltleckentl-sein tler Aussage.
D abei bleib t tlas E rk e n n e n im
sinde yalnızca varolaıı-şeyin kendisi ile bağın Ausweisungsvollzug einzig au f tlas
tılı kalır. Bu varolan-şeyde bir bakıma doğru Seiende selbst bezogen. Ali die
lama kendi rolünü oynar. Denmek istenen sem sellist spielt sich gleichsam die
B ew ährung ab. Das g em ein te
varolaıı-şeyin kendisi kendini öyle kendinde Seiende stilist zeigt sich so, wie es
olduğu gibi gösterir, eş deyişle, kendi-gibiliğin- an ihm stilist ist, tlas heißt, daß es
in Scibigkcit so ist, als wie seiend
de öııesürümde öyle olduğunun gösterildiği es in tler Aussage aufgezeigt, ent
gibi, açığa çıkarıldığı gibidir. Tasarımlar karşı d ec k t wird. Es w erd en nich t
laştırılmaz, 11e kendi aralarında, 11e de reel Şey V orstellungen verglichen, wetler
u n ter sich, noch in llniehnug auC
ile bağıntı içinde. Kanıtlanacak olan şey bilgi ve das reale Ding. Zur Ausweisung
nesne arasındaki ya da giderek ruhsal ve fiziksel stellt nicht tin e Übereinstimmung
von Erkennen und Gegenstand oder arasındaki bir bağdaşına değildir; ama “bilinç
gar von Psychischem u n d Physi
schem, aber auch nicht eine solche
içeriklerinin” kendi aralarındaki gibi bir bağ
zwischen »B ew ußtseinsinhalten« daşma da değildir. Kanıtlanacak olan yalnızca
u n te r sich. Zur Ausweisung stellt varolaıı-şeyiıı kendisinin açığa-çıkarılmış-Var-
einzig das Enldeckt-sein des Seien
d en selbst, es im Wie seiner Ent- lığıdır, açığa çıkarılmışlığının ‘Nasılındaki
decktheit. Diese ljewährlsich darin, varolan-şeydir. Açığa çıkarılmışlık önesürii-
daß sich das Ausgesagle, das ist das
S eiende selbst, als dasselbe zeigt.
leııin, yani varolaıı-şeyiıı kendisinin kendini
Bewährung lx'dculel: sich zeigen des aynı şey olarak gösterm esinde doğrulanır.
Seienden in Selhigkeit'*. Die Bewah Doğrulama varolan-şeyin kendini kendi-ile-aynılık
rung vollzieht sich auf dem G runde
eines Sichzeigeus des Seienden. Das
içinde göstermesi demektir.31 Doğrulama ken
ist n u r so möglich, daß das aussa dini varolan-şeyin keııdiııi-göstermesi zemi
gende und sich bew ährende Erken ninde yerine getirir. Bu ancak önesiireıı ve
nen seinem ontologischen Sinne
nach ein entdeckendes Sein zum realen doğrulanan bilmenin, varlıkbilimsel anlamına
Seienden sellist ist. göre, reel varolan-şeyin kendisine doğru Varlık,
Die Aussage ist wahr, ljedeulet:
sie entdeckt das S eiende an ihm
açığa çıkaran bir Varlık olmasıyla olanaklıdır.
sellist. Sie sagt aus, sie zeigt auf, sie Öııesürüm ün gerçek olması varolan-şeyi
»läßt sehen« (önrcxpcnms) das Seien kendinde açığa çıkarması demektir. Öııesii-
de in seiner Entdecktheil. Wahrsein
(Wahrheit) der Aussage m uß verstan
rüııı Varolan-şeyi açığa çıkarılmışlığı içinde öne
den werden als entdeckend-sein. Wahr sürer, gösterir, “görülmeye bırakır” (ârröcpav-
heit hat also gar nicht die Struktur tiç ). Öııesürümün gerçek-Varlığı (gerçek-liği)
ein er Ü bereinstim m ung zwischen
Erkennen und Gegen[219]sland im açığa-çıkaran-Varlık olarak anlaşılmalıdır. Ger
Sinne einer Angleiclmng eines Seien çeklik öyleyse hiçbir biçimde bir varolan-şeyin
den (Subjekt) aueinandetes (Objekt).
Das W ahrsein als Entdeckeud-
(Özne) bir başka varolaıı-şeye (Nesne) bir
seiu ist wiederum ontologisch nur benzetilmesi anlamında bilme ve nesne ara
m öglich au f dem tin in d e tles ln- sındaki bir bağdaşmanın yapısını taşımaz.
der-Welt-seins. Dieses Phänomen, in
dem wir eine G rundverfassuug des
Açığa-çıkaraıı-Varlık olarak gerçek-Varlık
Daseins erkannten, ist das Funda yine varlıkbiliııısel olarak ancak düııyadaki-
ment des u rsp rü n g lic h e n P h än o Varlık temelinde olanaklıdır. Oradaki-Varlığııı
m ens der Wahrheit. Dieses soll jetzt
ntxlt eindringlicher verfolgt werden. bir temel-durıununu onda bildiğimiz bu feno
men kökeıısel gerçeklik fenomeninin temelidir.
M/.n r Idee d e r Ausweisung als »Iden
tifizierung« vgl. H u s s e r l , Iz>g. U tttc f S .« ßd.
Şimdi bunu daha derinlemesine izleyeceğiz.
II, 2. Teil, VI. U nlersncliung. (liier »Evi
denz und Walutieil« elxl. ÜS 3tVB9, S. 11Ml.
Die üblichen Darstellungen d er p h ä n o m e M“Ozck:şlcştinnc” olaıak kanıtlama düşüncesi içitı, bkz.
n o lo g is c h e n Walirlicilsllieorie bestTininken
I hisseti, logische Uıılersmhtmgpn? cilt II, 1killim 2, Ihdemuhung
sich a u t das, was in den k r i t i s c h e n Prole-
gotnena (Bd. I ) gesagt ist, mul vermerken VI. “Apaçıklık ve Gerçeklik” üzerine, cı.v.y., §§ 36-39, s. 1 l!î
d e n Z u sam m en h a n g m it d e r S atzlehre vss. Alışıklık /eııonıenolojilt gerçek! ik-kıı ram ının sunuluşları
B o l z a n o s . Die f / o s i l i v e n p h ä n o m e n o lo g i
deştitel Fıolegonıeucn la (Cilt 1) söylenenlere sınırlıdır ve liolza-
schen Interpretationen dagegen, die sott
B o l z a n o s Theorie grundverschieden sind,
n o ’nıııı öııerme-öğrclisi ile bağıntıya değinirler. Bııııa karşı
killt inan auf sich beruhen. Der Einzige, der Bolzano’ının kuram ından temekle ayrılan olumlu fetıome-
autlerhalb d er phänom enologischen For ııolpjik yorum gözardı edilmiştir. Eenomeııolojik ataşı mı ta
schung die geiiauuleu U ntersuchungen
nın dışında sözü edilen araştırmaları olumlu olarak üstlenen
ixisitivanfiialtm, war K I j t s k , dessen »logik
d er Philosophie« (1911) ebenso stark von biricik kişi E. La.sk olmuştur. O nun Logik der P hilosophbaş
d er VI. Unters. (U lier sinnliche mul kate lıklı yapıtı (1911) VI. Unlersuc/mııg tarafından güçlü bir
gorinle Anschauungen S. 128 IT.) bestimmt biçimde belirlenir (duyusal ve kategoıisel sezgiler üzerine, s.
ist, w ieseine »Lehre vom Urteil« (1912)
durch die genannten Abschnitte über Evi
128 vss.), tıpkı Yctıgı OğrelisFııiıı (1912) ‘Apaçıklıkve Gerçeklik’
denz und Wahrheit. üzerine sözü edilen kesimler taralını lan lx:lirlenıııiş olması gibi.
b) Kökensel Gerçeklik Fenomeni ve Geleneksel. b) Das urspriingliclıe l'lıânoıııeıı der
Gerçeklik-Kavramının Tiirevselliği Wahrheit und die Aldtnn/ligkeil des
traditionellen Mährheitsbegii/Jes
Gerçek-Varlık (gerçek-lik) açığa-çıkıırau- W ahrsein (W ah rh eit) besagt eut-
deckend-sein. Isı das al km nicht «-ine
Varlık demektir. Ama bu gerçekliğin oldukça
höchst willkürliche D efinition d er
keyfi bir tanımı değil midir? Böyle zorlayıcı W ahrheil? Mil so gewaltsamen lie-
kavram-belirleııiıııleri ile, bağdaşma düşün griU sbcstinniningeii mag es gelin-
g<Mi, die Idee d er 1 nx-reiiislimmiiiig
cesinin gerçeklik kavramından uzaklaştırıl aus dem W ah rh eiisb eg rifl’ auszu
ması başarılabilir. Bu ikircimli kazanımın sch alten . Muß d ieser zw eifelhafte
bedeli eski “iyi” geleneğin hiçliğe itilmesiyle Gewinn nicht damit Ix-zahll werden,
daß die alle »gute« Tradition in die
ödeıımemeli midir? Ama görünürde keyfi Nichtigkeit gestoßen ist? Allein die
tanımımız yalnızca aııtikçağ felsefesinin en scheiultnr wil/knrhihe Detiuilion ciil-
eski geleneğinin kökensel olarak sezinlediği liäll n u r die notwendige In te r p re
tatio n dessen, was die älteste Tra
ve giderek ön-fenomeııolojik olarak ayrımsa d itio n d er an tik en Philosophie ur
dığı şeyin zorunlu yorumunu kapsar. Aoyoçuu sprünglich ahnte und vorphäuom e-
nologisch a n d ı verstand. Das Wahr
cur6<pavTi$ olarak geıçek-Varlığı cnrötpcu- sein des Adyos als cnrcxpavTi$ ist das
veaBaı yolunda ctÂnÖEÛEivdir: Varolaıı-şeyleri äXnöeoEiv in d er Weise des enrexpai-
gizlenıııişlikten dışarı alarak gizleıımemişlik- VEOÖat: Seietttles — aus d er Verlxir-
genlieil herausnehm eud — in seiner
leri (açığa çıkarılmışlıkları) içinde görülmeye l In v erb o rg en heit (Kitt deckt h eil)
bırakma. Aristoteles’in yukarıda sözü edilen sehen lassen. Die dAn0Ei'a, die von
yerde TrpĞypa, (paıvöpeva ile eşitlediği Aristoteles nach den o lx tt angelühr-
K tt Stellen mit Ttpöyna. tpatvdpEVa
âXr|0 Eİa “Şeylerin kendilerini,” kendini gös gleit hgesel/.t w ird, b e d e u te t die
tereni, açığa çıkarılmışlığının ‘Nasıl’ı içindeki »Sachen scllrst«, das, was sich zeigt,
das Seiende im Wie seiner i.ntderhtheil.
varolan-şeyi imler. Ve Herakleitos’ıııı:'r’ frag Und ist es Zufall, daß in einem d er
manlarından birinde, Aöyoçıı belirtik olarak ITagm rnledcs / Inaklii", den ältesten
ele alan bu en eski felsefi öğretide açığa çıkaı ıl- philosophischen Lehrstücken, die
ansdiiitklirh vom Aoyoç handeln, das
mışlık (gizleııuıemişlik) anlamında ortaya heiausgeslellle Phänomen der Wahr
koyulan gerçeklik fenomeninin kendini gös heit im Sinne der Httldet ktlteit (U n
termesi bir raslaııtı mıdır? Anlayışsızlar Aöyoç verb o rg en h eit) durchblickt? Dem
Adyos u n d dem , d er ihn sagt und
ile ve onu söyleyenler ve onu anlayanlar versteht, werden die Unverständigen
ile karşı karşıya koyulurlar. Aöyoç şudur: en lg cg t u g estelll. D er Aoyoç ist
çpâÇcov ÖHC0 5 EXEt, er sagt, wie das
9pâÇcou ö t t c o ç Exeı — varolaıı-şeyiıı nasıl Seit tule sich v erhält. D en Unver
davranacağını söyler. Bııııa karşı, anlayışsızlar ständigen dagegen AavödvEt, bleibt
için kendi yaptıkları gizlilik içinde kalır — in V erborgenheit, was sie um ; etti-
AavßdvovTai. sie vergessen, das
Xav0 âvEi; E7rıÂav0 âvovTcu, onu unuturlar, eş heißt, es sinkt ilm en wieder in die
deyişle onlar için yine gizlcıımişliğe geri V erborgenheit zurück. Also gehört
düşer. Gizleıımcınişlik, a-Âr)0 Eia, öyleyse zum Aoyoç die U nverborgeiiheit, d-
Ar|0Eia. Die Ülx rselzung durch das
Aöyoça aittir. Bu anlatımın “gerçeklik” sözcü Wort »Wahrheit« und erst recht die
ğü ile çevrilmesi ve lıerşeydeıı önce kuramsal theo retisch en Begrillsbest im m uti
gen dieses Ausdrucks verdecken den
olarak kavramlar yoluyla belirlenmesi Yunan Sinn dessen, was die G riechen als
lıların öıı-felsefi bir anlam a yolu olarak vorphilosophisches Verständnis dem
âXr|0 Eİaıım terminolojik kullanımı içiıı “keıı- term inologischen G eb rau ch voll
âXr)0Eİa »srllislvcrsläuillicli« zu diliğindcıı-açık” olarak Icınel yaptıkları şeyin
grunde legten. 1220)
l)i<- Bciziehnng solcher Belege
anlamının üstünü örter.
m uß sich vor hem m u n g slo ser Böyle kanıtların alnılılaıınıası kendini en
Wnrlinyslik hüten; gleichwohl isl gelsiz sözcük-gizenıciliğiııe karşı kollanıalıdır;
cs am F.mle das ( .esc hüll der Phi
losophie, die Kraft der elementarsten gene de cıı sonunda felsefenin işi oradaki-
Warle, in denen sich das Dasein Varlığııı kendini onlarda anlattığı en öğesel
anssprichl, davor zn hew ahren,
daLi sie durch den gem einen Ver
sözcüklerin gücünü onları anlaşılmazlık nokta
stan d zur U n verständlichkeit sına dek düzleştiren sıradan anlak karşısında
nivelliert werden, die ihrerseits als korum ak, bn anlaşılmazlığın kendi payına
Q uelle für .Scheinproblem e lim-
gicri.
yalancı sorunların kaynağı olarak işlev görme
Was früher*’ gleichsam in dog- sinin önüne geçmektir.
m a tisch e r In le rp re la lio n über Daha önce*’ Aoyoç ve cxÂf|0 Eİa üzerine bir
Xöyo$ und aÂrjÖEİa ilargelegl wur
de. hat jetzt seine phänom enale bakıma inakçı yorumda ortaya serdiğimiz şey
Ausweisung erhalten. Die vorge- şimdi fcııomeııal kanıtlamasını kazanmıştır.
legle »Definition« der W ahrheit
isl kein Misrhntteln der'Tradition,
Gerçekliğin önümüzdeki “tamını” geleneğin
sondern die ursprüngliche Aneig- bir sarsılması değil, ama onun kökeıısel edinimi
a nafr: das nm so m ehr dann, wenn dir. Ve bu özellikle böyledir, eğer bclgitleıııemiz
der Nachweis gelingt, dali und wie
die Theorie atıf dem (in in d e des
kuranım kökeıısel gerçeklik-feııomeni temelin
u rsp rü n g lic h en W ahrheitsphä- de bağdaşma düşüncesine ulaşmak zorunda
nom etis zur Idee d e r Ü b erein olduğunu ve nasıl ulaştığını göstermeyi başarmışsa.
stim m ung kommen mußte.
Die »Definition« der Wahrheit Ayrıca, gerçekliğin açığa-çıkarılmışlık ve
als Findet ktlieit und Knldei kend- açığa-çıkaraıı-Varlık olarak “tanımı” salt bir sözcük
sein ist auch keine bloße Worl-
crklärnng, sondern sie erwächst
açıklaması da değildir; tersine, oradaki-Varlığııı
ans der Analyse der Verhaltungen ilkin “gerçek” deme alışkanlığında olduğumuz
des D aseins, d ie wir zunächst davranışlarının çözümlemesinden doğar.
»wahre« zn nennen pflegen.
Wahrsein als enldeckcnd-scin
Gcrçek-Varlık, açığa-çıkaraıı-Varlık olarak,
ist eine Seinsweise des Daseins. oradaki-Varlığııı bir Varlık-yolııdur. Bu açığa-
Was dieses Fntdecken selltsl mög çıkarmaııın kendisini olanaklı kılan şeye zo
lich m acht, m uß notw endig in
einem noch u rs p rü n g lic h e re n runlu olarak daha da kökeıısel bir anlamda
Sinne »wahr« genannt werden. Die “gerçek” denmelidir. Açığa-çıkarmanm kendisi
existenzial^onlalogischen Enndainenle
des Entdeekens selbst zeigen erst das
nin varoiuşsal-varhkbilimsel temelleri ilkin en
urspränglirhste. Phänomen der Wah kökeıısel gerçeklik fenomen ini gösterirler.
rheit. Açığa çıkarma düııyadaki-Varlığm bir Varlık-
Das Fiililerken isl eine Seins-
weise des I it-dcr-Welt-seins. Das
yolııdur. Sağgörülü tasa ya da giderek eyleşıııe
um sichtige o d e r auch das ver içinde bakan tasa bile düııya-içiııde varolaıı-şcyi
w eilend h in s e h e n d e B esorgen açığa çıkarır. Bu varolaıı-şcy açığa çıkarılmış bir-
entdecken innerweltliches Seien
des. Dieses wird das Fntdeckle. Fs şey olur, ikinci bir anlamda “gerçek”tir. Birincil
ist »wahr« in einem zweiten Sinne. olarak “gerçek” olan, eş deyişle ‘açığa çıkaran’
Primär »wahr«, das heißt entdec
kend ist das Dasein. Wahrheit im
ise oradaki-Varlıktır. ikinci anlamdaki gerçeklik
zweiten Sinne ltcsagl nicht Fnl- açığa-çıkaraıı-Varlık (açığa çıkarış) değil, aıııa
d eckend-sein (F n td e c k n n g ), açığa-çıkarılmış-Varlık (açığa çıkarılmıştık)
sondern Fntdeckt-scin (Fntdeckt-
heit).
demektir.
Ama tlünyanm düııyasallığmm ve düııya- Durch die frühere Aııahse iler
olarak anlar; ama fenomeni olanaklı elöııüııde- licit von...), in lc rp re lic rl aber
das Phänom en als Vorhandenes
bulunuşu açısından elönüııde-bulunan birşey au f seine mögliche Vorhanden-
olarak yorumlar. Ama elönünde-bulunuş genel lieit. Weil diese aber dem Sinne
olarak Varlığın anlamı ile eşitlendiği içilip ger von Sein überhaupt gleichgesetzt
ist, kann d ie Erage, o b diese
çekliğin bu Varlık-türünün ve onun en yakında Seinsari der W ahrheit und ihre
karşılaşılan yapısının kökeıısel olup olmadıkları nächst begegnende Struktur ur
sp rü n g lic h sind o tlcr n ic h t,
sorusu hiçbir biçimde dirimsellik kazanamaz.
ü b e rh a u p t n ic h t le b en d ig
Oradaki-Varlığın en yakından başat olan ve bugün werden. Das zunächst benschende
bile ilkesel olarak ve belirtik olarak üstesin und noch heute nicht g r u n d s ä lz -
lic h und a u s d r ü c k lic h über
den gelinmemiş Varlık-anlayışının kendisi kökensel wundene Seinsverständnis des Da
gerçeklik fenomeninin üstünü örter. seins verdeckt seihst das ursprün
Ama aynı zamanda gözden kaçırmamak gliche Phänomen der Wahrheit.
Zugleich darf alx-r nicht tülx-r-
gerek ki, bu en yakın Varlık-anlayışmı ilk kez sclien w erd en , d aß bei d en
bilimsel olarak geliştiren ve egem en kılan G riech e n , d ie dieses n äc h ste
Yunanlılar durumunda aynı zamanda kökensel Seinsverständuis zuerst wissen-
sch äd lich au sb ik letc u u n d zur aina ön-varlikbiliinsel gerçeklik anlayışı diriydi
H errschaft brachten, zugleich das
ursprüngliche, wenngleich voronto ve giderek kendini onların varlıkbilimiııde —
logische Verständnis der Wahrheit İliç olmazsa Aristoteles’te — yatan üstünü-
lelx’ndig war und sich sogar gegen örtmeye karşı ileri sürüyordu.1-
d ie in ih re r O n to lo g ie lieg en d e
Verdeckung — m indestens lx-i A ris- Aristoteles gerçekliğin yerinin yargı oldu
toleles — behauptete15. [226] ğu savını hiçbir zaman savunmamıştır. Aslında
A iist otdes hat nie tlie These ver
fochten, der ursprüngliche »Ort«
o Âöyoç uıı oradaki-Varlığııı birşeyi açığa çıka
der W ahrheit sei das Urteil. Kr sagt rabilen ya da üstünü örtebileıı Varlık-yolu
vielmehr, d er Aöyos ist die Scius- olduğunu söyler. Bu çifte olanak Âoyoçuıı
weise des Daseins, die entdeckend
«(/«■verdeckend sein kann. Diese
gerçek-Varlığıııda ayırdedici olandır: Aöyoç
dopjielte Möglichkeit ist das Auszeich- o denli de birşeyin üstünü örtebileıı davranıştır. Ve
neudcain Wahrsein des Aoyoç, er ist Aristoteles sözü edilen savı hiçbir zaman ileri
die Verhaltung, die auch verdecken
kann. U nd weil Aristoteles die ge sürmediği için, hiçbir zaman Âöyoç üzerine
nannte These nie lx'hauplete, kam gerçeklik-kavramıııı arı voelve dek “geniş
er auch nie in die lä g e , den Walir-
heilslx'grilf vom Aoyo$ auf das reine
letecek” bir konumda da olmadı. Aîa0 r]Cfiçiıı
voeTv zu »erw eitern«. Die »Wahr ve “İdeaları” görmenin “gerçekliği” kökeıısel
heit« der aio0r|oi5 und des Sehens açığa çıkarmadır. Ve ancak vorjoîç birincil
d er »Ideen« ist das ursprüngliche
Entdecken. U nd n u r weil vonoîç
olarak açığa çıkardığı içindir ki, Âöyoç ayrıca
p rim är en td eck t, kann auch d er Sıavsîv olarak açığa çıkarma işlevini de taşı
Aoyos als Sıavsîv Kntdcckungsfuu- yabilir.
ktiou haben.
Die These, d er g enuine »Ort« Gerçekliğin asıl “yeri”ııiıı yargı olduğu
der W ahrheit sei das Urteil, beruft savını Aristoteles’e yüklemek yalnızca haksız
sich nicht n u r zu U n re c h t au f
Aristoteles, sie ist auch ihrem Gehalt
olmakla kalmaz; bu sav giderek içeriğine göre
nach eine V erkennung d er Walir- bile gerçeklik-yapısını anlamayı başaramaz.
hcilsslruktur. Nicht die Aussage ist Oııesürüm gerçekliğin birincil “yeri” değildir;
d er prim äre »Ort« der W ahrheit,
sondern umgekehrt, die Aussage als tersine, açığa çıkarılımşlığı keııdiııiıı-ediııme-
A ncignuugsm odus d er Entdeckt- kipi olarak ve dünyadaki-Varlığm yolu olarak
licit und als Weise des In-der-Wch-
önesürüm oradaki-Varlığııı açığa çıkarma
seins gründet im Entdecken, bzw.
der Erschlossenhe.it des Daseins. Die sında ya da açığa serilınişliğinde temellenir. En
ursprünglichste »Wahrheit« ist der kökeıısel “gerçeklik” öııesürümüıı “yeri”dirve
»Ort« d er Aussage und die o n to
logische Bedingung der M öglich
önesürüm leriıı gerçek ya da yanlış (açığa
keit dafür, daß Aussagen wahr oder çıkaran ya da üstünü örten) olabilm eleri
falsch (en td eck en d o d e r verdec olanağının varlıkbilimsel koşuludur.
kend) sein können.
Wahrheit, im ursprünglichsten Gerçeklik, en kökeıısel anlam da anla
S inne v erstan d en , g e h ö rt zur şıldığında, oradaki-Varlığııı temel yapılaııışma
Grundverfassung des Daseins. Der
aittir. Terim bir varoluşsak imler. Ama böyle
Titel b e d e u tet ein Exislenzial.
Damit ist aber schon die Antwort likle daha şimdiden gerçekliğin Varlık-türüııe
vorgezeichncl auf die Trage nach ilişkin ve “Gerçeklik vardır” varsayımının
der Seinsart von Wahrheit und nach
dem Sinne der Notwendigkeit der
zorunhığunun anlamına ilişkin sorulara yanıt
Voraussetzung, daß »es W ahrheit lar taslak olarak verilmiştir.
gibt«.
c) Gerçekliğin Varlik-Türii c) Die Seinsart der Wahrheit und
die Wahrlieitsvoi Umsetzung
ve Gerçeklik-Varsayımı
Oradaki-Varhk, açığa serilmişlik yoluyla oluş Das D asein ist als ko n stitu iert
ılın d ı d ie E rsch lo ssen h eil
turulmuş olarak, özsel olarak gerçekliktedir. wesenhafl in d er Wahrheit. Die
Açığa serilmişlik oradaki-Varlığuı özsel bir Var- Erschlossenlteit ist eine vvesen-
lialie S einsari des D aseins.
lık-türüdür. Ancak oradaki-Varlık oldukça ve olduğu Wahrheit »gibt es« nur, sofern und
sürece gerçeklik “vardır. ”Varolau-şey ancak genel solange Dasein ist. Seiendes ist nur
olarak oradaki-Varlık olduğu zaman açığa çı dann entdeckt tınıl n u r solange
ersch lo ssen , als ü b erh au p t
karılır ve ancak o olduğu sürece açığa serilir. New Dasein ist. Die Gesetze Newtons,
ton yasaları, çelişki önermesi, genel olarak her d er Salz vom W iderspruch, je d e
gerçeklik ancak oradaki-Varlık olduğu sürece W ahrheit ü b erh au p t sind n u r
so lan g e w ahr, als D asein ist.
gerçektir. Genel olarak oradaki-Varlık olmadan Vordem Dasein überhaupt nicht
önce ve genel olarak oradaki-Varlık bundan war, und nachdem Dasein über
haupt nicht m ehr sein wird, war
böyle olmadığı zaman hiçbir gerçeklik yoktu ve keine W ahrheit und wird keine
hiçbir gerçeklik olmayacaktır, çünkü gerçeklik sein, weil sieals Erschlosscnheit,
açığa serilmişlik, açığa çıkarış ve açığa çıka- E n tdeckung und Enldecklheit
dann nicht sein kann, bevor die
rılmışlık olarak o zaman olamayacaktır. Newton \n\ G esetze Newtons entdeckt wur
yasaları açığa çıkarılmadan önce “gerçek” de d e n , w aren sie nich t »wahr«;
ğildiler; ama bundan yanlış oldukları sonucu daraus folgt nicht, dal! sie falsch
wüt en, noch gar, dal! sie, wenn
çıkmaz, ve giderek vaıiıksal olarak bundan böyle o n lisc h k ein e E n ld eck lh eit
hiçbir açığa çıkarılmışlık olanaklı olmadığı m ehr möglich ist, falsch würden.
zaman yanlış olacakları sonucu bile çıkmaz. 1227] E bensow enig liegt in
d ie se r »B eschränkung« ein e
Yine, bu “kısıtlama”da “gerçekliklerin” gerçek- llerab m in d eru n g d es Wahrscius
Varlığının herhangi bir indirgenmesi de im d er »Wahrheiten«.
Die G esetze Newtons waren
lenmez.
vor ihm weder wahr noch falsch,
Newton yasaları ondan önce ne gerçek ne de k an n n ic h t b e d e u te n , das
yanlıştılar demek açığa çıkarıp gösterecekleri S eie n d e, das sie en td e c k e n d
au fze ig en , sei vordem nicht
varolaıı-şeylerin ondan önce olmamış olduk gew esen. Die G esetze w urden
larını imleyemez. Yasalar Newton yoluyla gerçek d urch Newton wahr, mit ih n en
oldular, ve onlarla birlikte varolaıı-şeyler ora- w urde für das Dasein Seiendes
an ihm selbst zugänglich. Mit
daki-Varlık için kendilerinde erişilebilir oldular. d er Enldecktheit des Seienden
Varolaıı-şeyler açığa çıkarılımşlıkları ile birlikte zeigt sich dieses gerade als das
kendilerini tam olarak daha önceden olmuş Seiende, das vordem schon war.
So zu entdecken, ist die Seiusart
olan varolaıı-şeyler olarak gösterirler. Böyle d er »Wahrheit«.
açığa çıkarma “gerçekliğin” Varlık-türüdür. Dal! es »ewige W ahrheiten«
“Ilksiz-soıısıız gerçekliklerin oldukları an gibt, winl erst d ann zureichend
lx'wiesen sein, wenn d er Nach
cak tüm ilksizlik-sonsuzhık içinde oradaki-Var- weis g elu n g en ist, daß in alle
lığııı olmuş olduğu ve olacağı belgitlemesiııe Ewigkeit D asein war u n d sein
ulaşıldığı zaman yeterli olarak tanıtlanmış ola w ird. S olange d ie se r beweis
au sslch l, b leibt d e r Salz ein e
caktır. Bu tanıtlama dışaıda beklediği sürece, phantastische B ehauptung, die
önerme düşlemsel bir öııesürüm olarak kalır ki, d ad u rch nicht an Rechtmäßig-
keit gew innt, daß sie von d en
felsefecilerin ortaklaşa 011a “inanmaları” yoluyla P h ilo so p h e n g em ein h in »ge
haklılık kazanıııayacaktır. glaubt« wird.
Alle Wahrheit ist gemäß deren Tütii gerçeklik, özsel olarak oradaki-Varhk ka
wesenhaßen daseinsmäßigen Seins
art relativ a u f das Sein des Daseins.
rakterindeki Varlık-t ürüne uygun olarak, oradaki-
bedeutet diese Relaliviläl soviel Varlığın Varlığına görelidir. Bu görelilik tüm
wie: alle Wahrheit ist »subjektiv«? gerçekliğin “öznel” olduğunu mu imler? Eğer
Wenn man »subjektiv« interpre
tiert als »in das b e lie b e n des “öznel” “öznenin keyfine kalmış” olarak yo
Subjekts gestellt«, dann gewiß rumlanırsa, o zaman hiç kuşkusuz imlemez.
nicht. Denn das Entdecken ent
zieht seinem eig en sten S inne
Çünkü açığa çıkarma, kendi en öz anlamına
nach das A nssagen dem »sub göre, öııesürmeyi “öznel” keyfilikten yoksun
jektiven« b elieb en und bringt bırakır ve açığa çıkaran oradaki-Varlığı varolaıı-
das entdeckende Dasein vor das
S eiende selbst, lin d n u r weil
şeyiıı kendisinin önüne getirir. Ve ancak açığa
»Wahrheit« als Entdecken eine çıkarma olarak “gerçeklik” oradaki-Varhğın Var-
Seinsart des Daseim ist, kann sie lık-türü olduğu içindir ki, gerçeklik oradaki-Varlı-
dessen b elieb en entzogen wer
den. Auch die »Allgcmciugüllig- ğııı keyfiliğinden sıyrılabilir. Giderek gerçekliğin
keit« der Wahrheit ist lediglich “evrensel geçerliği” bile yalnızca oradaki-Varlı-
darin verwurzelt, daß das Dasein
ğııı kendinde varolaıı-şeyi açığa çıkarabilme
Seiendes an ihm selbst entdec
ken und freigeben kann. N ur so sinde ve özgürleştirebilmesinde kökleşir. Ancak
verm ag dieses S eiende an ihm böylece bu kendinde varolaıı-şey her olanaklı
sclltsl jede mögliche Aussage, das
heißt Aufzeigung seiner, zu bin
önesürüm için, eş deyişle onun belirtilmesi için
den. Wird die rechlverslandcnc bağlayıcı olabilir. Doğru anlaşılan gerçeklik
Wahrheit dadurch im mindesten vaıiıksal olarak yalnızca “özııe”de olanaklı ol
augetastet, daß sie onlisch nur im
»Subjekt« möglich ist und mit
ması ve onun Varlığı ile birlikte durması ve
dessen Sein stellt und fällt? düşmesi yoluyla en küçük bir zarara uğrar ıııı?
Aus d e r eaislen zial b egrif Gerçekliğin varolıışsal olarak kavranan Var-
fenen Scinsarl der Wahrheit wird
n u n auch d er Sinn d e r Waltr-
lık-türündeıı şimdi gerçeklik-varsayımmın an
liciisvoraiissetzung verständlich. lamı da anlaşılır olur. Niçin ‘b'ız’gerçekliğin oldu
Warn m miissen wir voraussetzen, ğunu varsay inalıyız? “Varsaymak” ne demektir?
daß es Wahrheit gibt? Was heißt
»voraussclzcn«? Was meint das “Biz” ve “-ineli” ile denmek istenen nedir? “Ger
»müssen« und »wir«? Was besagt: çeklik vardır” ne demektir? “Biz” gerçekliği
»es gibt W ahrheit«? W ahrheit
varsayarız, çünkü “biz,” oradaki-Varlığm Varlık-
setzen »wir« voraus, weil »wir«,
seiend in d e r Scinsarl des Da türiinde olmakla, “gerçeklik içinde”yizdir. Onu
seins, »in der Wahrheit« sind. Wir kendi “dışımızda” ve “üstümüzde” olan ve daha
setzen sie nicht voraus als etwas
»außer« und »über« uns, zu dem
başka “değerler” ile birlikte ona doğru da dav
wir uns neben anderen »Werten« randığımız birşey olarak varsaymayız. “Ger
auch verhalten. Nicht wir setzen çekliği” varsayan biz değilizdir; ama bizim bir-
die »Wahrheit« voraus, sondern
sie ist es, die ontologisch ü I x t -
şeyi “varsayacak” bir yolda olabilmemizi bütü
haupt möglich macht, daß wir so nünde varlıkbilimsel olarak olanaklı kılan şey
sein kön[228]ucu. daß wir etwas gerçekliktir. Varsayım gibi biışeyi ilk olarak
»voraussclzcn«. Wal irlicit eriiiiigfirhl
erst so etwas wie Voraussetzung.
olanaklı kılan gerçekliktir.
Was besagt »voraussclzcn«? “Varsaymak” ııe demektir? Birşeyi bir başka
Etwas verstehen als den G rund varolan-şeyiıı Varlığının temeli olarak anlamak
des Seins eines anderen Seien
den. Dergleichen Verstehen von dem ektir. Varolan-şeyiıı böyle kendi Varlık
Seiendem in seinen Sciusziisam- bağlantıları içinde anlaşılması ancak açığa
m euhängen ist nur möglich auf
dem G ru n d e d e r Etschlossen-
serilmişlik temelinde, eş deyişle oradaki-Varhğın
licil. das heißt des Euldcckcud- açığa-çıkaraıı-Varlığı tem elinde olanaklıdır.
“Gerçekliği” varsaymak o zaman onu uğruna sciııs des Daseins. »W ahrheit«
voraussetzen m e in t d an n , sie
oradaki-Varlığm var olduğu birşey olarak an verstehen als etwas, worumwil-
lamak demektir. Ama oradaki-Varlık her durum leu das Dasein ist. Dasein aber
da dalıa şimdiden kendi önündedir — ki kaygı - das liegt in d er Seinsverfas
sung als Sorge — ist sich je schon
olarak Varlık-durum unda imlenir. Oradaki- vorweg. Es ist Seiendes, dem es
Varlık varolan-şeydir ki, onun için Varlığında in seinem Sein um das eigenste
Seinkönnen geht. Zum Sein und
kendi en öz ‘Olabilme’si önemlidir. Dünyadaki- Seinköunen des Daseins als ln-
Varlık olarak oradaki-Varlığm Varlığına ve ‘Ola- der-Welt-seiu geh ö rt wesenhaft
bilme’siııe özsel olarak açığa serilmişlik ve açığa d ie E rsch lo ssen h eil u n d das
Entdecken. Dem Dasein geht es
çıkarma aittir. Oradaki-Varlık için ‘düııyada- um sein In-der-Welt-sein-können
Olabilme’si ve bunda düııya-içiııde varolan-şeyleri u n d d a rin um das u m sich tig
sağgörülü olarak açığa çıkaran tasa önemlidir. e n td e c k e n d e b eso rg en des
innerwehlieh Seienden. In der
Kaygı olarak oradaki-Varlığm Varlık-durumunda, Seinsverfassung des Daseins als
keııdi-önüııde-Varlıkta en kökeıısel “varsayma” Sorge, im Sichvorwegsein, liegt
das u rsp rü n g lic h ste »Voraus-
yatar. Oradaki-Varlığm Varlığına bu kendini-varsay- setzen«. Weil, zum Sehl des Daseins
ma ait olduğu için, “biz” de “kendimizi” açığa dieses Sichvorausselzen gehört,
serilmişlik yoluyla belirlenmiş olarak vaısaymalıyız. müssen »wir« auch »uns«, als
durch Erschlossen heil bestimmt,
Oradaki-Varlığm Varlığında yatan bu “varsayma” voraussetzen. Dieses im Sein des
oradaki-Varlıktaıı ayrı olarak var olan ve onun D aseins lieg en d e »V orausset
karakterinde olmayan varolaıı-şeyler ile değil, zen« verhält sich nicht zu niclu-
daseinsmätiigem Seienden, das
ama yalnızca onun kendisi ile ilişkilidir. Var es überdies noch gibt, sondern
sayılan gerçeklik ya da onun Varlığını belirle ein zig zu ihm selb st. Die
vorausgesetzte W ahrheit, bzw.
mesi gereken “o vardır” oradaki-Varlığm kendisi das »es gibt«, womit ih r Sein
nin Varlık-türüııü ya da Varlık-aıılammı taşır. b estim m t sein soll, hat die
Gerçeklik-varsayımım “yapmalıyız,” çünkü “biz”- Seinsart bzw. den Seinssiun des
D aseins selb st. Die W ahr-
iıı Varlığı ile birlikte daha şimdiden “yapılmıştır.” hcitsvorausselzung müssen wir
Gerçekliği varsay malıyız', gerçeklik oradaki- »m ach en « , weil sie m it dem
Varlığm açığa serilmişliği olarak var olmalıdır, Sein des »wir« schon »gemacht«
ist.
tıpkı oradaki-Varlığm kendisinin her durumda Wir müssen die Wahrheit vor
benim oradaki-Varlığını olarak ve bu oradaki- aussetzen, sie mnj(als Ersrhlos-
senheit des Daseins sein, sowie
Varlık olarak var olmak zorunda olması gibi. Bu dieses selltsl als je m eines und
oradaki-Varlığm dünyaya özsel hrlatılmışlığma dieses sein muß. Das gehört zur
aittir. Oradaki-Varlık kendisi olarak “oradaki-Var- w esenhafleu Geworfen heil des
D aseins in d ie W ell, H at je
lığa” gelmeyi isteyip istemediği üzerine hiç özgürce Dasein als es selbst frei darüber
karar vermiş midir ve acaba bunun üzerine karar entschieden, und wird esje darüber
verebilecek midir?* Niçin varolaıı-şeyleriıı açığa entscheiden können, ob es ins
»Dasein« kommen will oder nicht?
çıkarılmaları gerektiği, niçin gerçeklik ve oradaki- »An sich« ist g ar nicht ein zu
Varlığın olmak zorunda oldukları “kendinde” sehen, warum Seiendes entdeckt
sein soll, warum Wahrheit und
hiçbir biçimde anlaşılamaz. Gerçekliğin Var Dasein sein muti. Die übliche
lığını ya da biliııebilirliğiııi yadsıyan kuşku W iderlegung tles Skeptizismus,
culuğun alışıldık çürütmesi yarı yolda durup d er L eu g n u n g tles Seins bzw.
d er Erkennbarkeit d er »Wahr
kalır. Biçimsel uslamlamada gösterdiği şey yal- heit«, bleibt a u f halbem Wege
stehen. Was sie in formaler Argu
* |K arar verebilm ek it, m oradaki-V arlık dalın şimdiden
m en tatio n zeigt, ist lediglich.
varolmalulır. |
ilaß, wenn geurteilt wird, Wahr mzea yargıda bulunulduğunda gerçekliğin var-
heit vorausgesetzt isi. Es ist der
Hinweis darauf, (lall zur Aussage sayıldığıdır. Bu ise “gerçekliğin” öııesürüıne ait
»Wahrheit« gehört, daß Attfzci- olduğunu, göstermenin kendi anlamına göre
gen seinem S inne naelt ein
Kimlerken ist. Dabei Itlcibl nnge-
bir açığa çıkarına olduğunu anlatır. Aıııa burada
klärt stehen, wtnum das so sein öııesürüm ve gerçekliğin zorunlu Varlık-bağ-
m uß, worin d e r o n to lo g isch e laıılılan için varlıkbilinısel temelin onda yattığı
G rund für diesen notw endigen
Seinszusaiiunenhaiig voll Aus şeyin niçin öyle olmak zorunda olduğu açıklan
sage und W ahrheit liegt. Ebenso mamış kalır. Benzer olarak, gerçekliğin Varlık-
bleiben die Sciusart von Wahr-
heil imdiler Sinn des Voraussetzeiis
tiirü, varsaymanın anlamı ve oradaki-Varlığın
und seines ontologischen Kun kendisindeki varlıkbilinısel temelinin anlamı
dam eitles im Dasein selbst völlig bütünüyle karanlıkta kalırlar. Dahası, İliç kimse
dunkel. Überdies wird [229] ver
kannt, daß auch, wenn niem and yargıda bulunmadığı zaman bile, genel olarak
wteill, Wal ir1leit sel lon vorausgesetzt oradaki-Varlık oldukça, gerçekliğin daha şim
wird, sofern überhaupt Dasein ist.
Ein S keptiker kann nicht
diden varsayıldığı gözden kaçırılır.
widerlegt werden, so wenig wie Bir kuşkucu çürütülemez, tıpkı gerçekliğin
das Sein d er W ahrheit »bewi
esen« w erden kann. Der Skep
varlığının “taıııtlanam az” olması gibi. Eğer
tiker, wenn er faktisch ist, in der kuşkucunun kendisi gerçekliği olumsuzlama
Weise d er N egation d er Wahr yolunda olgusal olarak varsa, o zaman 0111111
heit, Imiiiilitatuii nicht widerleg!
zu werden. Sofern er ist und sich çürütülmesi bile gerekmez. Var oldukça ve ken
in diesem Sein verstanden hat, dini bu Varlıkta anladıkça, intiharın um ut
hat e r in der Verzweiflung des
SeUistniords das Dasein und da
suzluğu içinde oradaki-Varlığı ve oımııla birlikte
mit die W ahrheit ausgelöscht. gerçekliği silmiştir. Gerçeklik zorunluğu içinde
Wahrheit läßt sieh in ihrer Not tanıtlanmaya izin vermez, çünkü oradaki-Varlık
wendigkeit nicht beweisen, weil
das Dasein für es sellist nicht erst kendi için ilkin tanıtlama altına getirilemez.
u n te r beweis g estellt w erden “İlksiz-soıısuz gerçekliklerin” var oldukları nasıl
kann. So wenig erwiesen ist, daß
es »ewige W ahrheiten« gibt, so
belgitleııemezse, yine öyle “edimsel” bir kuşku
wenig is. cs erwiesen, daß es je — cunun “ var olmuş” olduğu da belgitleııemez —
was die Widerlegungen des Skc]>- üstelik kuşkucu çürütıııeler, üstlendikleri şeye
tizisn ms trotz ihres U n tern eh
m ens im G ru n d e gla u b en — karşın, temelde böyle bir kuşkucunun olmuş
ein en »w irklichen« S keptiker olduğuna inansalar bile. Belki de böyle kuş
»gcgclx'u« hat. Vielleicht, öfter,
als die l iarmlosigkcit d er formal-
kucular “kuşkuculuğa” karşı hiçbir zarar ve
dialektischen U berrum pclungs- remeyen biçinısel-eytişinısel şaşırtmaca çaba
versuche gegenüber dem »Skep larının doğru olmasını istediğinden daha sık
tizismus« wahr haben möchte.
So wird denn überhaupt bei tırlar.
d e r Krage nach dem Sein d er Böylece genel olarak gerçekliğin Varlığına
Wahrheit und der Notwendigkeit
ihrer Voraussetzung ebenso wie
ve onu varsaymanın zorunluğuna ilişkin soru
bei der narb dein Wesen der Er durumunda olduğu gibi, bilginin özüne ilişkin
kenntnis ein »ideales Subjekt«
angesetzt. Das ausdrückliche oder
soru durum unda da bir “ideal özne” koııut-
uuausdrücklichc Motiv dafür liegt lanmıştır. Bunun güdüsü, ister belirtik isterse ör
in d er berechtigten, alxT doch tük olsun, haklı olan ama gene de ilkin varlık-
auch erst ontologisch zu begrün
denden Forderung, daß die Phi bilimsel olarak temelleııdirilınesi gereken is
losophie das »Apriori« und nicht temde, felsefenin genel olarak “görgül-olgııları”
»empirisii ıe Tatsachen« als solche
zum T hem a hat. A ber g en ü g t
değil ama “a priori” olanı tema alma isteminde
dieser Forderung der Ansatz eines yatar. Ama bir “ideal özne” konııtlaması bu
istemi doyurur mu? Bu düşlemsel olarak ideal »idealen Subjekts«? Ist es nicht ein
phantastisch idealisiertes Subjekt?
leştirilmiş bir özne değil midir? Böyle bir özne Wird inildetil Begriffeines solchen
kavramı ile salt “görgül-olgusal” öznenin, ora- Subjekts nicht gerade das Apriori
daki-Varlığııı ‘a priori’si doğrudan doğruya des nu r »tatsächlichen« Subjekts,
des Daseins, verfehlt? G ehört «ıııı
kaçırılmış olmaz ıııı? Olgusal öznenin 1a priori - Apriori lies faktischen Subjekts, das
sine, eş deyişle oradaki-Varlığm olgusallığıııa h e iß t zur Faktizität, des Daseins
nich t die B estim m th eit, daß es
onun eş-kökeıısel olarak gerçeklikte ve ger- gleicluirsprünglich in d er Wahr
çeklik-dışıııda olma belirliliği ait değil midir? lich und Unwahrheit ist?
Bir “arı b en” düşüncesi ve bir “genelde Die Ideen eines »reinen Ich«
und eines »Bewußtseins ülxrhaupt«
bilinç” düşüncesi “edimsel” öznelliğin ‘apriori- enthalten so wenig das Apriori der
sini kapsamaktan öylesine uzaktır ki, oradaki- »wirklichen« Subjektivität, daß sie
Varlığııı varlıkbiliııısel olgusallık karakterleri die ontologischen Charaktere der
Faktizität und d er Seinsverfassung
nin ve Varlık-durumunun üzerinden atlanır ya des D aseins ü b ersp rin g en , bzw.
da bunlar İliç görülmez. Bir “genelde bilincin” ü b e rh a u p t n ic h t seh en . Die
reddedilmesi ‘a prioriııin olumsuzlamnasmı Zurückweisung eines »Bewußtseins
ü b erh au p t« b e d e u te t nich t die
imlemez, tıpkı idealleştirilmiş bir öznenin ko- Negation lies Apriori, so wenig als
ııutlanmasınm oradaki-Varlığm olguda temel d er Ansatz eines idealisierten Suli-
jekls die sacltgi'gründete Apriori (ät
lenmiş ‘'aprioriliğiııe güvence olmaması gibi. des Daseins verbürgt.
“İlksiz-sonsuz gerçeklikler” öııesürümü, Die B ehauptung »ewiger Wahr
tıpkı oradaki-Varlığm feııomenal olarak temel h eiten « , e b e n so wie d ie Ver
mengung der phänom enal gegrün
lendirilmiş “idealliği”ııiıı idealleştirilmiş bir deten »Idealität« des Daseins mit
özne ile karıştırılması gibi, felsell sorunsalın einem idealisierten altsoluten Sul>-
içersinde Hıristiyan Taıırıbilimden kalan ve jekt geh ö ren zu den längst noch
n ic h t radikal au sg e lrie b e n e n
lıeııüz köktenci bir yolda dışarı atılmamış Resten von christlicher Theologie
artıklara aittir. in n e rh a lb d e r p h ilo so p h isc h en
Gerçekliğin Varlığı oradaki-Varlık ile kö- Problematik. [230]
Das Sein d er W ahrheit steht in
keıısel bağlantı içinde durur. Ve ancak oradaki- ursprünglichem Zusam m enhang
Varlık açığa serilmişlik, eş deyişle anlama yolu m it ileni D asein. U nd n u r weil
yla oluşturulduğu içindir ki, genel olarak Dasein ist als konstituiert durch F.r-
schlossenheil, das heißt Verstehen,
Varlık gibi birşey anlaşılabilir ve Varlık-aıılayışı kann überhaupt so etwas wie Sein
olanaklıdır. verstanden w erden, ist Seinsver-
stäuilnis möglich.
Varlık— varolaıı-şey değil — ancak gerçek Sein — nicht Seiendes — »gibt
lik oldukça “vardır.” Ve gerçeklik ancak ora- es« nur. sofern Wahrheit ist. Und
daki-Varlık oldukça ve olduğu sürece vardır. sie ist nur, so fern u n d so lan g e
D asein ist. Sein u n d W ahrheit
Varlık ve gerçeklik eş-kökeıısel olarak “vardır »sind« gleichursprünglich. Was es
lar.” Varlığın tüm varolaıı-şeylerdeıı ayırde- b ed eu tet: Sein »ist«, wo es doch
dilmesiııiıı gerektiği yerde Varlık “vardır”ııı ne von allem Seienden unterschieden
sein soll, kann erst konkret gefragt
imlediği ancak Varlığın anlamı ve Varlık-aııla- w erden, wenn d er Sinn von Sein
yışınııı erimi bütününde açıklanmışlarsa u n d d ie Tragw eite von Seins-
somut olarak sorulabilir. Yine ancak o zaman versländnis überhaupt aufgeklärt
sind. Erst, dann ist auch ursprüng
genel olarak Varlığın bir biliminin kavramına, lich auseinanderzulegen, was zum
onun olanaklarına ve değişkilerine ait olan şey Begriff einer Wissenschaft vom Sein
als solchem, seinen M öglichkeiten
kökeıısel olarak ayrıştırılabilir. Ve bu araş
und Abwandlungen gehört . I hnl in
tırmanın ve gerçekliğinin sınırlanışı içinde, Abgrenzung dieser Forschung und
ihrer Waln heil wird die Forschung varolan-şeylerin açığa çıkarılması olarak araş
als Fnnlckkung von Seiendem mul
ih re W ahrheil onlo logiseh zu
tırma ve bunun gerçekliği varlıkbiliııısel olarak
lx-slhinnen sein. belirlenecektir.
Noch sieht tlie Beaunvorlang Henüz Varlığın anlamına ilişkin soru ya
eler Frage nach dein Sinn von Sein
aus. Was hal die bisher clurch- nıtlanmayı beklemektedir. Oradaki-Varlığın bıı
geführte F undainenlalanal)se des noktaya dek gelen temel çözümlemesi sözü
D aseins zur A u sarb eitu n g d er
gen a n n len Frage bereitgcslellt?
edilen sorunun geliştirilmesi için ne sağla
Geklärt wurde durch Freilegung mıştır? Kaygı fenom eninin ortaya serilmesi
des P hänom ens d e r S orge die yoluyla, Varlığına Varlık-aıılayışı gibi birşeyiıı ait
Seinsverfassung tles Seienden, zu
dessen Sein so elvvas wie Seins-
olduğu varolaıı-şeyiıı Vaıiık-durumu açıklan
versländnis gehört. Das Sein des mış olur. Böylelikle aynı zamanda oradaki-
D aseins w urde dam it zugleich Varlığııı Varlığı oradaki-Varlık karakterinde
ab g eg ren zl gegen S einsm odi
(Z uhandenheil, V'orhandenheil, olmayan varolan-şeyleri nitelendiren Varlık-
Realität), die nichldaseinsmätUges kipleriııe (elaltında-buluııuş, elönüııde-bulu-
Seiendes ch a ra k terisieren . Ver
d e u tlic h t w urde das V erstehen
ııuş, realite) karşı sınırlanmıştır. Anlamanın
selbst, womit zugleich die m et kendisi durulaştırılmış ve böylelikle aynı za
h o d isch e D urchsichtigkeit des manda Varlık-yorumunun anlayan-yorumlayaıı
verstehend-auslegeudeu Verfah
rens der S eiusinlerprelatiou ge
yordamının yöntemsel saydamlığı sağlama bağ
währleistet ist. lanmıştır.
W enn m it d e r Sorge die ur Eğer kaygı ile oradaki-Varlığın kökeıısel
sprüngliche Seinsverfassung ries
Daseins gewonnen sein soll, daun Varlık-dıırumımun kazanılmış olması gereki
m uß auf diesem (in in d e auch das yorsa, o zaman bu temelde kaygıda yatan Var-
in d er Sorge liegende Seinsver
ständnis zu Begriff gebracht, das
lık-aıılayışı da kavrama getirilmiş olmalıdır; eş
heißt der Sinn von Sein umgrenzt deyişle Varlığın anlamı sınırlanabilir olmalıdır.
w erden können. Aber »st mit dem Ama kaygı fenomeni ile birlikte, oıadaki-Var-
P h än o m e n d e r S orge die ur
sp rü n g lic h ste exist cnzial-ou to-
lığın en kökeıısel varoluşsal-varlıkbilimsel duru
logische Verfassung des Daseins mu açığa serilmiş midir? Kaygı fenomeninde
erschlossen? G ibt die im Phäno yatan yapı-çoklusıı olgusal oradaki-Varlığın
m en d e r S orge lieg en d e Struk-
lunnannigfalligkeil die ursprüng Varlığının en kökeıısel bütünlüğünü vermiş
lichste G an zh eit des Seins des midir? Bu noktaya dek gelen araştırma, genel
faktischen Daseins? Hat die bis
herige U ntersuchung überhaupt
olarak alındığında, oradaki-Varlığı bütün olarak
tlas Dasein als Ganzes in den Blick görüşe sunmuş mudur?
bekom men? [231]
İkinci Kesim Zweiter Abschnitt
Dasein und Zeitlichkeit
Oradaki-Varlık ve Zamaıısallık
°lil. yüzyılda Nöten Kierkegaard varoluş sorulum un l»ir *lm U bjahthm tden hal \ Kmfogui}ri&<\s
varolma-ilgili sonin olarak belirtik bir kavrayışını geliştirdi Kxistcn/prohlcm als existenzielles ausdrück
ve ü/.oi'inc derinlem esine düşündü. Ätna varoluşsal sorun lich ergi illeti und eindringlich durchdacht.
Die existen/iale Problem atik isi ih m a ix ts o
sal o n a öylesine yabancıdır ki, vaılıklıilinısel acıdan fremd, dall er iıı ontologischer 1iiıtsichl ganz
bütünüyle Ih-gel'in ve on u n gözüyle görülen ant ikçağ unter der Botıııâljigkeit //egr/.f mul der durch
relselesiııin egeıııeııliği altında kaldı. Butta göte “ahlaksal diesen gesehenen antiken Philosophie sieht.
Daher isi \«>n seinen »eıİKtnİichcn« Schriften
olarak yükseltici” yazılarından lelseli olarak öğrenilecek
philosophisch m ehr zıt lernen als von den
şeyler kuramsal yazılarından olduğundan d aha çoktur theoretischen — die A bhandlung id>ei den
(endişe kavramı üzerine incelemesi dışında). liegt ilf d er Angst ausgenom m en.
Ersi cs Kapitel Birinci Bölüm
Das mögliche Ganzsein
des Daseins und das Oradaki-Varlığın Olanaklı Bütün-
Sein zum Tode Varlığı ve Ölüme Doğru Varlık
ma için hkz. özellikle K. Jaspers, Psychologie der Weltan egende Ih tiersndıung isi besonders 7iı ser
gicidir»: K .Jasfm s, Psychologie d e r Wrlt-
schauungen, 3. yayını, 1925, s. 22(1 vs., özellikle s. 259-270. mıseIıaunııgetı. X Atıfl. 1925, S. 229 İV., bes.
Jaspers ölüm ü onun tarafından ortaya koyulan “sıııır-dmu- S. 259-270. Jasper laßt de» Tod ;mı I.riltVı-
11n tfe n o m e n in in ipucu üzerine anlar ki, bıı fenom enin drrıdcs \on ihm herausgcsi dile» Phanomeı ıs
d e r »(ücuzsitnalioıi", dessen lündaınen-
tem el inılemi tüııı “tulum lar” ve “diiııya-im gelcri” tipo- lale B rdem m ıg »her aller Typologie d er
lojisiniıı ötesinde yatar. »Tinsiell»»gcn*< und »Weltbilder- lieg!.
Wilhelm Dilllıey’in uyarılanın Rudolf Utıgcr şu yazısında Die Anıegııııgeu \V. Dihheys har Und.
I '»gwanlgenoinmen in seiner Schrill: İ ler-
üst Icııııı işi ir: Herder, Novalis und Kleist. Studien über die <ld, Novalis und Kleist. Studien über die
Entwicklung des Todes/nvbleins iw Denken und Dichten von St ıtrin, Kniwiddnng des Todesprohlcm s İın Den
und Drang zur Romantik, 1922. O nun soru formtilasyonti ken und I )idilcn von Sturm und I Hang zur
Romantik. 1922. Tine piiu/ipielle Besin-
üzerine ilkesel bir irdelem eyi U tıgcr derslerinde verir: nnung auf seine Vntgcsidlnnggiht l'ngn'm
‘Vortrag: Literaturgeschichte als Rıobleıııgeschiclılo. Zur dem Vol l tag: Liierauti geschieh te ah Prol>-
l' tage geisles-hislorischcr Synthese, mit besonderer Bezie lem g e sd iid iie . Zur Trage geisies-hisio-
ris d ie r Synthese, mit b esonderer iic/ie-
hung auf W. Dillhey.’ (Schriften der Königsherger Gelehrten
ImngaufW . Dilihey, (SdiriüeiidcrK önigs-
Gesellschaft. Geisteswissenschaftliche Klasse 1. Jahr, Heft 1. heigcr(ie|elnteii ( ’»esells< hall. (iejsleswiss.
1924.) U ngcr fenom cnolqjik araştırm anın “yaşam-sorıın- Klasse I. I. 1921.) I'iiffr sic h i klat-die liedcn-
inng der phäuom enolog. Torsdnm g für
ları”uıu köktenci bir temellendirmesi için iınicmiui açıkça
ein e ia d ik a irrc i'u n d a m e n tie n m g d e r
göıüı (a.v.y., s 17 vss.). »K-lx-nsproblcme*-, a. a. O. S. 17 fT.
■’Bkz. § 4 l,s . | 1921. ,5Vgl. $ II, S. 192.
Todes Existenz, Faktizität und ninde nasıl ortaya serdikleri bir öıı-taslak biçi
V erfallen des Daseins e n th ü l
len.
minde durulaştırılmalıdır.
Als unan g em essen w urde ‘Heııüz-değil’iıı, giderek onunla birlikte
die In te rp re ta tio n des Noelt- eııson ‘lıenüz-değil’ olarak orada-olaıı-Varlığın
nieltl u n d dam it auch des
ä u ß e rsten N oeli-nieltl, des sonunun ‘dışaı da-duraıı’ birşey anlamındaki yo
D aseiusen des, im Sinne eines rumu uygunsuz olarak geri çevrilmiştir; çünkü
A usstandes zurüekgew iesen;
d en n sie siitlol.1 die onlologi-
oradaki-Varlığm elönüııde-bulunan biışeye var-
selte Verkehrung des Daseins in lıkbilimsel saptınlmasmı kendi içinde kapsı
ein V orhandenes in sieh. Das yordu. Soııda-olma varolıışsal olarak soııa-doğru-
Zu-F'.iule-scin besagt existenzial:
Sein zullt Fude. Das äußerste
Varlık demektir. En son ‘lıenüz-değil’ oradaki-
N oeh-uiiht hat den Charakter Varlığm ona doğru davrandığı birşeyiıı karakterini
von etwas, wozu das Dasein sich taşır. Son oıadaki-Varlık için yaklaşmaktadır.
verhüll. Das Knde stellt dem
Dasein bevor. Der Tod ist kein Ölüm henüz elöııüııde-bulmımayan birşey değil
noch nicht Vorhandenes, nicht dir; bir eııaza indirgenmiş en son ‘dışarda-dııraıı’
der auf ein M inimum reduzier
te letzte Ausstaud, sondern eher
da değildir; ama önümüzde-duran birşey, yak
ein lievorslaml. laşmakla olan* birşeydir.
Dem Dasein als In-der-Weh- Aıııa diiııyadaki-Varlık olarak oradaki-Varlığa
seiu kann jedoch Vieles bevor-
stelten . D er C h a ra k te r des
pekçok şey yaklaşabilir. Yaklaşmakta olma karak
Bevot Standes zeichnet für sieh teri kendi başına ölümü ayırdedici değildir. Tanı
den Tod nicht aus. Im G egen tersine, bu yorum giderek ölümün yaklaşmakta
teil: an d ı diese Interpretation
k ö n n te noch d ie V erm utung olan, çevresel olarak karşılaşılan bir olay anlamın
uahclcgcn, der Tod m üßte im da anlaşılmasının zorunlu olduğu sanısına bile
Sinne eines bevorstehenden,
umweltlich lx’gegnendcn F.rcig-
götürebilir. Örneğin bir fırtına, evlerin yeniden
nisscs versta n d en w erden, yapılışı, bir dostun varışı yaklaşmakta olabilir ve
licvorslchcu kann zum Beispiel bunlar sırasıyla elönüııde-bulunan, elaltıııda-
ein Gewitter, d e r lltn h au des
H auses, die A nkunft eines
bulunan ya da birlikte-orada-olaıı varolaıı-şeylcrdir.
Freundes, Seiendes dem nach, Yaklaşmakta olan ölüm bu tür bir Varlık taşımaz.
w,is vorhanden, zuhanden oder Aıııa oradaki-Varlık için örneğin bir yolculuk,
mit-da-ist. F.in Sein dieser Art
hat d e r b ev o rste h en d e Tod başkaları ile bir tartışına, ya da oradaki-Varlığm
nicht. kendisinin de olabileceği türde birşeyden vaz
D evorslchen k an n dem
Dasein a lx r auch zum Beispiel
geçme de yaklaşmakta olabilir; bunlar onun
eine Reise, eine A useinander kendi Varlık-olaııaklarıdır ki, başkaları ile bir-
setzung mit A nderen, ein Ver likte-Varlığı üzerinde temellenirler.
zicht auf solches, was das Dasein
selbst sein kann: eigene Scins-
Ölüuı her durum da oradaki-Varlığm ken
m öglichkcitcu, die im Milsein disinin üstlenmesi gereken Varlık-olaııağıdır.
mit A nderen gründen. Ölüm ile, oradaki-Varlığm kendisi en öz ‘Ola-
Der Tod ist eine Seinsmög
lichkeit, die je das Dasein selbst bilme’si içinde kendi önünde durur. Bu olanakta
zu übernehm en hat. Mit dem oradaki-Varlık için düııyadaki-Varlığı saltık ola
Tod steht sich das Dasein sellist
in seinem eigensten Seiukönuen
rak önemli olan şeydir. Ölümü bundaıı-böyle-
bevor, ln d ieser M öglichkeit oradaki-Varlık-olamaına olanağıdır. Eğer oradaki-
geht es dem Dasein um sein Iu-
der-Well-sciu schlechthin. Sein
Tod ist die M öglichkeit des *| ‘lievorsland' sözel olanık ‘ ö n d e durun' anlamını taşır ve İni
N ichl-m chr-dasein-könncns. d u n u m la ‘Ausstand' :: ‘dışarda duran' ile l’c ııonıeııolojik-
Wenn das Dasein als diese Mög- etimolojik bir ilgiyi gösterir.|
Varlık bu kcııdi olanağı olarak kendi önünde lirlıkcil seine r scllısl sich bevor-
slchl, isi es vvUig'Auf sein eigens
duruyorsa, bütünüyle kendi en öz ‘Olabilme’- tes Scinkönncu verwiesen. So sich
sine gönderilmiştir. Böyle kendi önünde dur b ev o rste h en d sind in ihm alle
makla, 01nın için başka oradaki-Varlık ile tüm Bezüge zu an d erem Dasein ge
löst. Diese eigenste, unbczügliciie
ilişkileri çözülmüştür. B11 en öz, ilişkisiz olanak M öglichkeit, ist zugleich die
aynı zamanda en son olanaktır. ‘O labilm e’ äußerste. Als Scinkönnen vermag
das Dasein die M öglichkeit des
olarak oradaki-Varlık ölüm olanağını arkada Todes nicht zu überh o len . D er
bırakamaz. Ölüm oradaki-Varlığın sallık-ola- loci ist d ie M öglichkeit d er
naksızlığmın olanağıdır. Böylece ölüm kendini schlechlhinnigen Dasciiisiuunög-
lichkeit. So enthüllt sic h d er Tod
en öz, ilişkisiz, arkada bırakılamaz olanak olarak als die eigenste, uu bezügliche, un-
ortaya serer. Böyle olarak, ölüm ayırdedici bir iiberhulbare Möglichkeit. Als [251]
solche ist e r ein ausgezeichneter
yolda yaklaşmakta-olaıı biışeydir. Varoluşsal Bevorstand. Dessen cxislenziale
olanağı oradaki-Varlığııı özsel olarak kendi için Möglichkeit gründet darin, daß
açığa serilmiş olması ve bunu İliç kuşkusuz das Dasein ihm selbst wcscuhali
ersc hlossen ist und zwar in d er
‘keııdi-önünde’nin yolunda yapmış olmasında Weise des Sich-vorweg. Dieses
temellenir. Kaygının bu yapı-kıpısı en kökeıısel S tru k ln rm o m en t de r Sorge hat
im Sein znm lo d e sein e ur
somutlaşmasını ölüme-doğru-Varlıkta taşır. sp rü n g lich ste K onkretion. Das
Soııa-doğru-Varlık, feııomeııal olarak, oradaki- Sein znm Ende wird phänom enal
Varlığııı belirtilen ayırdedici olanağına doğru d eu tlic h er als Sein zn d er c h a
rak terisierten ausgezeichneten
Varlık olarak daha büyük bir duruluk kazanır. Möglichkeit des Daseins.
Ama bu en öz, ilişkisiz ve arkada bırakılamaz Die eig en ste, nnb ezü g lich e
olanağı oradaki-Varlık Varlığının geçeğinde und nnülx'rholbarc Möglichkeit
beschafft sich abe r das D asein
kendi için sonradan ve raslaııtısal olarak yarat nicht, nachträglich und gelegent
maz. Tersine, oradaki-Varlık varolduğu zaman lich im Verlaufe seines Seins. Son
dern, wenn Dasein existiert, ist es
daha şimdiden bu olanağa fırlatılmıştır. Oradaki- auch schon in diese Möglichkeit
Varlığııı kendi ölümüne teslim edildiği ve ölü geworfen. Daß cs seinem leid über
mün böylelikle dünyadaki-Varlığa ait olduğu antw o rtet ist u n d d ieser som it
znm In-der-Wc ll-sein g eh ö rt,
konusunda yakından ve çoğunlukla hiçbir davon hat das Dasein zunächst
belirtik ya da giderek kuramsal bir bilgisi bile und zume ist kein ausdrückliches
o d er gar theoretisches Wissen.
yoktur. Ölüme firlatıhmşlık kendini oradaki- Die G cw o rfcu h cil in d en Tod
Varlık için daha kökeıısel ve daha vurucu bir enthüllt sich ihm nrsprühglichcr
yolda endişe rulısal-durumunda ortaya serer.'1 und cinilr inglic he r in der Befind
lichkeit der Angst11. Die Angst vor
Ölüm önünde endişe cıı öz, ilişkisiz ve arkada dem lo d e ist Angst »vor« dem
bırakılamaz ‘Olabilm e’ “önünde” endişedir. eig en sten , unbeziiglic heil und
u n ü b c rh o lb a rc n Sein k ö n n en .
Ö nünde bu endişenin duyulduğu şey düıı- Das Wovor dieser Angst ist das In-
yadaki-Varlığın kendisidir. Hakkında bu endi eler-Welt-sein selbst. Das Worum
şenin duyulduğu şey yalın olarak oradaki-Var dieser Augst ist das .Scin-könncu
des D aseins s c h le c h th in . Mil
lığın ‘Olabilme’sidir. Vefat önünde bir korku ve ein er 1’urcht vor dem A bleben
ölüm önünde endişe birbirleri ile karıştırıl d a rf d ie Angst vor dem lo d e
nicht zusam m engew ürfelt wer
mamalıdır. Endişe bireyin keyfi ve olumsal bir den. Sie ist keine beliebige und
“zayıf’ ruh-durumu değildir; tersine, oradaki- zufällige »schwache« Stim mung
Varlığııı temel rulısal-durumu olarak, oradaki- des E in zeln en , so n d e rn , als
51. Ölüme-Doğru-Varlık ve Oradaki-Varlığın S 51. Das Sein zum İmle und die
Alltäglichkeit des Daseins
Güııdelikliği
Gündelik sıradan ölüme-doğru-Varlığm ortaya Die H erausstellung des alltägli
ch e n d u rc h s c h n ittlic h e n Seins
koyulması yönelimini gündelikliğiıı daha önce zum lo d e orientiert sich an den
kazanılmış yapılarından alır. Ölümc-doğru- frü h e r g ew onnenen S tru k tu ren
Varlıkta oradaki-Varlık kendine karşı ayırdedici d e r Alltäglichkeit. Int Sein zum
lode verhält sich das Dasein zu ihm
bir ‘Olabilme’ olarak davranır. Ama giiııdelik- seihst als einem ausgezeichneten
liğiıı ‘Keııdi’si İnsandır15ki, kendini boş konuş Seinkönnen. Das Selljst der Alltäg
mada anlatan kamusal yorumlanmışlık tara lichkeit aller ist das M an15, das sich
in d er öffenllic'İten Ausgcleglhcit
lından oluşturulur. Boş konuşma buna göre konstituiert, die sich im G erede
gündelik oradaki-Varlığın kendi ölüme-doğru- au ssp rich l. Dieses m uß sonach
o ffen b ar m a ch en , in weh h e r
Varlığııu kendi için hangi yolda yorumladığını Weise das alltägliche Dasein sein
açığa çıkarmalıdır. Yorumlamanın temelini her Sein zum lo d e sich auslegt. Das
durumda bir anlama oluşturur ki, her zaman Kundatneul d er Auslegung bildet
je ein Verstehen, das im m er auch
ansal bir durum cşliğiııdedir, eş deyişle bir ruh lxfiudlichcs, das heißt gestimmtes
durumu taşır. Öyleyse İnsanın boş konuşma ist. Also m uß gefragt werden: wie
sında yatan ve bir ruhsal durum eşliğindeki hat das im G ered e des Man lie
gende IxTmdliche Verstehen das
anlam anın ölüme-doğru-Vaıiığı nasıl açığa Sein zum löde erschlossen? Wie
serdiği sorulmalıdır. İnsan oradaki-Varlığın en verhält sich das Mau verstehend zu
der eigensten, unlx'züglichcn und
öz, ilişkisiz ve arkada bırakılmayacak olanağımı unülx-rholbaren M öglichkeit des
karşı anlayarak nasıl davranır? İnsan için hangi Daseins? W elche B efindlichkeit
ruhsal durum onun ölüme teslim edilişini ve erschließt dem Man die Uberant-
w o rtu n g an d e n lo d u n d in
bunun hangi yolda olduğunu açığa serer? welcher Weise?
Gündelik birbiri-ile-birlikte-Varlığm kaıııu- Die Ö ffentlichkeit des alltäg
sallığı ölümü sürekli olarak yer alan bir raslaııtı lichen Miteinande r »kennt« den
Tod als ständig vorkom m endes
olarak, bir “ölüm-durumu” olarak “tanır.” Şu ya Bcgcguis, als »Todesfall«. Dieser
da bu yakın ya da uzaktan biri “ölür.” Tanıdık o d e r je n er [253] N ächste o d er
K ernerslehende »stirbt«. U n b e
olmayanlar her gün ve her saat “ölmektedirler.” k a n n te »sterben« täglich und
ginliğini bozmaması gerekir. Gene de, seyrek durch das Krciguis nicht in ihrer
b eso rg te n Sorglosigkeit g estö rt
olmamak üzere, başkalarının ölümünde kanılı undlx-unruhigt werden.Sieht man
mın ondan korunması gereken toplumsal bir d och im S terb e n d e r A n d eren
uygunsuzluk görülür— bir densizlik olmasa da.18 nicht seilen eine gesellschaftliche
1Inannehmlii likeit, wciuniicht gar
Ama İnsan oradaki-Varlığı ölüm ünden Taktlosigkeit, davor die Ö ffcntl-
uzaklaştıran bu dinginleşme ile aynı zamanda ichkcit lx-wahrl werden soll”.
Das Mau selzl sieh al x-r zugleich
kendini düzeltir ve üstü kapalı bir yolda insa mit dieser das Dasein von seinem
nın genel olarak ölüme doğru davranış yolunu Tod alxlt-äugenden Beruhigung in
düzenleyerek saygınlık kazanır. “Ölüm hakkın Recht und Ansehen durch die still
schweigende Regelung der Art, wie
da düşünme” kaımmım gözünde daha şimdi mein sieh ü lx rliaupt zum lo d e zu
den oradaki-Varlığm ‘korkakça bir korku’sıı ve verhalten hat. Schon das »Denken
güvensizliği ve dünyadan kaçışın karanlık bir au den Tod« gilt öllcntlii h als leige
Furcht, t Insicherheil des Daseins
yolu sayılır, insan ölüm önünde endişe için yürek und finstere W cllllitch. Das Man
liliğe izin vermez. İnsanın kamusal yonmılanmış- läßt den Mul zur Angst vordem lode
nnht aujkominen. Die Ilc rrsrh ali
lığıımı egemenliği ölüme doğru tutumu belir d er öffentlichen Ausgelegt heit des
leyecek ruhsal durum un hangisi olacağına Man hat auch schon ü lx r die 11c-
daha şimdiden karar vermiştir. Ölüm önünde Ihıdlichkcit entschieden, aus d er
sieh die Stellung zum lode bestim
endişede, oradaki-Varlık arkada bırakılamaz m en soll, ln d e r A ngst vor dem
olanağa teslim edilmiş olarak kendi önüne ge Tode wird das Dasein vor es selbst
tirilir. İnsan bu endişeyi yaklaşmak üzere olan g eb rac h t als ü b eran tw o rtet d e r
uuülx-rliolbarcii Möglichkeit. Das
bir olay önündeki bir korkuya çevirmekle tasa Mau lx-sorgt die Umkehrung die
lanır. Bunun dışında, korku olarak ikircimli ser Angst in eine Furcht vor einem
an k o n u n e n d en Krciguis. Die als
kılınan endişe bir zayıflık olarak sergilenir ki, Furcht zweideutig gem achte Angst
öz-güveııli bir oradaki-Varlık onu tanıyor ola wird überdies als Schwäche aus-
maz. insanın sessiz buyruğuna göre “uygun” gi-gebeu, d ie ein selbstsicheres
Soııa-doğru-Vaıiık varoluşsal ön-taslakta eıı öz, Das Sein zum Emle wurde iu exis-
teıızialer Vorzeidımmg als das Sein
ilişkisiz ve arkada bırakılamaz ‘Olabilme’ye zum eigensten, unbezügliclıen mul
doğru Varlık olarak belirlendi. Bu olanağa unüb erlio lb aren S ciukönnen te -
doğru Varlık, varoluştaki Varlık olarak, kendini stim m t. Das existierende Sein zu
dieser Möglichkeit bringt sich vor
varoluşun saltık olanaksızlığı ile yüz yüze die sch lcclu h in n ig e U nm öglich
getirir. Ölüme-doğru-Varlığın bu görünürde k e it d e r E xistenz. U b er diese
boş betim lem esinin Ötesinde, bu Varlığın scheinbar leere Charakteristik des
Seins zum Tode hinaus enthüllte
somutlaşması kendini gündeliklik kipinde sich die Konkretion dieses Seins im
açığa sermişür. Gündeliklik için özsel olan bu Modus d e r Alltäglichkeit. Gemäß
d er für diese w esenhaflcn Verfal-
düşme-eğilimi ile uyum içinde, ölüıııe-doğru- lenstendenz erwies sieh das Sein
Varlık kendini ölümün önünden gizleyici bir zum Tode als verdeckendes Aus
kaçınma olarak tanıtlamıştır. Bu arada araştır weichen vor ihm . W ährend zuvor
die U ntersuchung von d er forma
mamız bu noktaya dek ölümün varlıkbilimsel len V orzeichnung d e r o n to lo g i
yapısının biçimsel ön-taslağıııdan gündelik schen Struktur des Todes zur konk
sona-doğru-Varlığın somut çözümlemesine reten Analyse des alltäglichen Seins
zum Ende überging, soll je tz t in
geçmişken, şimdi yön tersine dönecek ve gün um gekehrter W egrichtung durch
delik sona-doğru-Varlığın tümleyici yorumu ergänzende Interpretation des all
täglichen Seins zum Ende tler volle
yoluyla ölümün tam varoluşsal kavramı elde existenziale begriff des Todes ge
edilecektir. wonnen werden.
Gündelik Ölüme-doğru-Varlığın açımlama Die Explikation des alltäglichen
Seins zum Tode hielt sich an das
sı İnsanın boş konuşmasına sarıldı: Gün gelir G erede ries Man: man stirbt auch
kişinin kendisi de ölür, ama şimdilik değil. einmal, aber vorläufig noch nicht,
b ish er w urde lediglich das »mau
Şimdiye dek yalnızca genel olarak “kişi ölür”
stirbt« als solches interpretiert. Im
yorum landı. “Günü gelince, ama şimdilik »auch einmal, aber vorläufig noch
değil”de gündeliklik ölüm ün pekinliği gibi nicht« g ib t d ie A lltäglichkeit so
etwas wie eine Gewißheit des Todes
birşeyi kabul eder. Hiç kimse insanın öleceğin zu. N iem and zweifelt daran , daß
den kuşku duymaz. Ancak bu “kuşku duyma- m a n stirb t. A llein dieses » nicht
ma”nm yukarıda nitelenen ayırdedici olanak zweifeln« brau ch t nicht schon dm
Gewißsein in sich zu bergen, das
anlam ındaki ölüm ün oradaki-Varlığa giriş dem entspricht, als was der Tod im
yoluna karşılık düşen pekiıı-Varlığı kendi Sinne d er charakterisierten ausge
içinde gizlemesi gerekmez. Gündeliklik ölü ze ic h n e te n M öglichkeit in das
Dasein hereinsteht. Die Alltäglich
mün “pekinliği”nin bu ikircimli kabulünde keit bleibt bei diesem zweideutigen
durup kalır — öyle ki, ölmeyi daha da örterek Zugebeu d er »Gewißheit« des To
des stehen — um sie, das S terten
o pekinliği zayıflatabilsin ve kendi için ölüme noch [256] m eh r verdeckend, ab
fırlatılmışlığı hafifletebilsin. zuschwächen und sich die Gewor-
Ölümden bu gizleyici kaçınma kendi anla fenheit in d en Lod zu erleichtern.
Das verdeckende Ausweichen
m ına göre ölüm den aslında “pekin” olma vor dem Tode vermag seinem Sinne
yabilir ve gene de pekin dir. “Ölümün pekin nach des Todes nicht eigentlich »ge
liği” hakkında ne diyeceğiz? wiß« zu sein und ist cs doch. Wie steht
es um die »Gewißheit des Todes«?
Bir varolaıı-şeyden pekin-olmak onu ger Eines Seienden gewiß-sein be
çek birşey olarak gerçek saymak demektir. sagt: es als wahres für wahr halten.
W ahrheit aber lx-tleulet Entdeckt- Gerçeklik ise varolaıı-şeyin açığa çıkarılmış-
heit des Seienden. Alle Entdeckt-
lieit aber gründet ontologisch in
lığıııı imler. Ama tüm açığa çıkarılmışlık var-
d e r ursprünglichsten W ahrheit, lıkbilimsel olarak eıı kökensel gerçeklikte,
der Erschlossenheit des Daseins20. oradaki-Varlığın açığa serilmişliğinde temel
Dasein ist als erschlossen-erschlie-
ßendes und entdeckendes Seien lenir.20 Oradaki-Varlık açığa serilmiş ve açığa
des wesenhaft »in der Wahrheit«. seren ve açığa çıkaran varolan-şey olarak
Gewißheit aber gründet in der
Wahrheit oder gehört ihr gleichur-
özünde “gerçeklikte”dir. Ama pekinlik gerçeklikte
sprünglich zu. D er A nsdruck temellenir ya da eş-kökerısel olarak ona aittir.
»Gewißheit« hat wie der Terminus “Pekinlik” anlatımı “gerçeklik” terimi gibi çifte
»Wahrheit« eine doppelte Bedeu
tung. Ursprünglich besagt W'ahr-
bir indem taşır. Kökensel olarak, gerçeklik
h e it soviel wie Erschließendsein oradaki-Varlığın davranışı olarak açığa-sereıı-
als V erhaltung des Daseins. Die Varlık ile aynı şey demektir. Bundan türetilen
hie rau s ab g e leitete B edeutung
m e in t d ie E n td c c k lh c il des indem varolan-şeylerin açığa çıkarılmışlığı
Seienden. Entsprechend bedeutet demektir. Karşılık düşmek üzere, kökensel
Gewißheit ursprünglich soviel wie
G ew ißsein als S eiusart des
olarak pekinlik oradaki-Varlığın Varlık-türü
D aseins. In e in e r ab g e leitete n olarak pekin-Varlık ile aynı şeyi imler. Gene de,
Bedeutung wird jedoch auch tlas türevsel bir imlemde, oradaki-Varlığın onun
Seiende, dessen das Dasein gewiß
sein kann, ein »gewisses« genannt.
için pekin olabileceği varolan-şeye “pekin”
Ein Modus d er G ew ißheit ist birşey de denir.
die Überzeugung. ln ihr läßt sich Pekiııliğin bir kipi karıtdır. Kanıda oradaki-
das Dasein einzig durch das Zeug
nis d e r e n td e c k te n (w ahren) Varlık açığa çıkarılmış (gerçek) şeyin kendisine
S ache selbst sein verstehendes doğru anlayan Varlığını yalnızca o şeyin kendi
Sein zu d ieser bestim m en. Das
Für-wahr-halten ist als Sich-in-der-
sinin tanıklığı yoluyla belirlenmeye bırakır.
Wahrheit-halten zulänglich, wenn Gerçek-sayma keııdini-gerçeklikte-sayma ola
es im entdeckten Seienden selbst rak yeterlidir, eğer açığa çıkarılmış varolaıı-
g rü n d e t und als Sein zu so e n t
decktem S eienden hinsichtlich şeyin kendisinde temellen inişse ve eğer böyle
seiner Angemessenheit an dieses açığa çıkarılmış varolan-şeye doğru Varlık
sich durchsichtig gew orden ist. olarak bu varolan-şeye uygunluğu açısından
D ergleichen fehlt in der willkürli
chen Erdichtung, bzw. in der blo kendine saydam olmuşsa. Keyfi bir uydurmada
ßen »Ansicht« über ein Seiendes. ya da varolan-birşey üzerine salt bir “görüş”te
D ie Z u läu g lich k eil des Für-
w ahrhaltens bem ißl sich nach
böyle birşey eksiktir.
dem W ahrheitsanspruch, dem es Gerçek-saymanın yeterliği ait olduğu ger
zugehört. D ieser em pfängt sein çeklik istemine göre ölçülür. Gerçeklik istemi
R echt aus d e r S einsart des zu
erschließenden Seienden und der
hakkını açığa serilecek varolaıı-şeyin Varlık-
R ichtung des Erschließens. Mit türüııden ve açığa sermenin yönünden kazanır.
der Verschiedenheit des Seienden Gerçekliğin türü ve böylelikle pekinlik varolan-
und gemäß der leitenden Tendenz
u n d Tragweite des Erschließens şeylerin tiirlülüğü ile ve açığa sermenin yol
wandelt sich die Art d er W ahrheit gösterici eğilim ve düzeyine göre değişir. Önü
und dam it die Gewißheit. Die vor
liegende Betrachtung bleibt auf
müzdeki irdeleme ölüme karşı pekin-Varlığııı
eine Analyse des Gewißseins ge- bir çözümlemesi üzerinde sınırlı kalacak ve bu
genülx-r dem lo d eingeschränkt, pekin-Varlık sonunda ayırdedici bir oradaki-
das anı Emle eine ausgezeichnete
Daseinsgewißheil darsteilt.
Varlık-pekinliğini sergileyecektir.
Gündelik oradaki-Varlık çoğunlukla Varlı Das alltägliche Dasein verdeckt
zumeist die eigenste, unbezügliche
ğının en öz, ilişkisiz ve arkada bırakılamaz u n d im ülierholbaro M öglichkeit
olanağının üstünü örter. Bu olgusal örtme- seines Seins. Diese taktische Ver-
eğilimi şu savı doğrular: Oradaki-Varlık, olgu d e k k u n g ste u d e n z bew äh rt die
These: Dasein ist als faktisches in
sal oradaki-Varlık olarak, “gerçeklik-dışı”n- d er »Un [257]Wahrheit«*1. Dem
dadır.21Buna göre, ölüme-doğru-Varlığın böyle nach m uß die Gewißheit, tlie sol
chem V erdecken des Seins zum
örtülm esine ait olan pekiıılik uygunsuz bir T ode zu g eh ö rl, ein un an g em es
gerçek-sayma olmalıdır, kuşku duyma anla senes E ürw ahrhalten sein, nich t
mında pekiıısizlik gibi birşey değil. Uygunsuz etwa U ngew ißheit im S inuc des
Zweifclns. Die unangemessene Ge
pekiıılik kendisinden pekin olduğu şeyi örtiil- wißheit hält das, dessen sie gewiß
müşlük içinde tutar. Eğer “insan” ölümü çev ist, in d er Verdecktheil. V ersteht
resel olarak karşılaşılan bir olay olarak anlarsa, »man« d en Tod als umweltlich be
gegnendes Ereignis, daun trifft tlie
o zaman bu olay ile bağıntılı pekiıılik soııa- hierau f bezogene Gewißheit nicht
doğrıı-Varlık ile ilgili değildir. tlas Sein zum Ende.
Man sagt: es ist gewiß, tlaß »der«
Denir ki, ‘ölümün gelmekte olduğu pekin Tod kommt. Alan sagt es, und tlas
dir.’ Böyle denir, ve İıısaıı ölümün pekin ola Man übersieht, tlaß, um tles Todes
bilmesi için her durumda birinin kendi ora- gewiß sein zu können, je tlas eigene
Dasein stilist seines eigensten ttn-
daki-Varlığmııı kendisinin en öz ve ilişkisiz bcziiglichen S eiuköunens gewiß
‘O labilm elinden pekin olmak zorunda oldu sein m uß. M an sagt, d e r Tod ist
ğunu gözden kaçırır. ‘Ölüm pekindir,’ denir, gewiß, find pflanzt dam it in das
Dasein den Schein, als sei es .selbst
ve böylelikle oradaki-Vaıiığa onun kendisi ölü seines Todes gewiß. I lud wo liegt
münden pekinmiş görünüşü yüklenir. Ve gün d er G rund tles alltäglichen Gcwiß-
seius? O ffe n b a r nich t in e in e r
delik pekiıı-Varlığm zemini nerede yatar? Açık- bloßen gegenseitigen l IIxTretlung.
ür ki salt karşılıklı bir inandırmada değil. Gene M an e r f ä h r t d o ch täglich tlas
de her gün Başkalarının “ölmesi” deneyimlenir. »Sterben« A nderer. D er Tod ist
eine u n leugbare »Erfahrungstat
Ölüm yadsınamaz bir “deneyim olgusu”dur. sache«.
Gündelik ölüme-doğru-Varlığın böyle te In weit h er Weise tlas alltägliche
m ellenmiş pekiııliği lıaııgi yolda anladığı Sein zum Tode tlie so gegründete
G ew ißheit v ersteh t, v errät sich
kendini bu Varlık ölüm üzerine “düşünmeye” d an n , w enn es v ersu ch t, sogar
çalıştığı zaman ele verir, üstelik bunu eleştirel kritisch vorsichtig u n d das heiß t
doch angemessen üljer den Tod zu
ön-görü ile, eş deyişle uygun bir yolda yaptığı »denken«. Alle M enschen, soweit
zaman bile. Tüm insanlar, bilindiği kadarıyla, m an weiß, »sterben«. Der Tod ist
“ölürler.” Ölüm her insan için en yüksek dere für je d en M enschen im höchsten
G rade wahrscheinlich, aber doch
cede olasıdır, ama gene de “koşulsuz” olarak nicht »unlx-dingt« gewiß. Streng
pekin değildir. Sağın olarak alındığında, ölü g en o m m en d a rf dein Tod do ch
me “salt” görgiil pekiıılik yüklenebilir. Bu pe- »nur« empirisch* Gewißheit zuge
sp ro ch en wertleu. Sie bleibt not
kinlik zorunlu olarak en yüksek pekinliğiıı, wendig h in ter tler höchsten Gewiß
kuramsal bilginin belli alanlarında eriştiğimiz heit zurück. tlera|x)tliklischen, die
wir in gewissen Bezirken der theo
apodiktik pekinliğiıı gerisinde kalır. retischen Erkenntnis erreichen.
Ölümün pekiııliğinin ve yaklaşmakta olma An dieser »kritischen« Bestim
sının bu “eleştirel” belirleniminde ilk olarak m ung der Gewißheit des Todes und
seines Bevorstehens offeultari sich
açığa çıkan şey yine güııdelikliğe özgü birşey zu n ä ch st w ieder das fü r d ie
§ 5 4 . Asıl Varolma-ilgili Bir Olanağa Tanıklık § 54. Das Problem der Bezeugung
einer eigentlichen existenziellen
Sorunu Mhglicliheil
Aranan şey oradaki-Varlığın bir asıl ‘Olabilme’- G esucht ist ein eigentliches Scin-
köunen des Daseins, das von die
sidir ki, varolma-ilgili olanağı içinde alındı sem selltst in seiner existenziellen
ğında, 011a oradaki-Varlığın kendisi tanıklık Möglichkeit bezeugt wird. Zuvor
edecektir. Ama ilk olarak bu tanıklığın kendisi m uß diese Bezeugung selisi sich
Huden lassen. Sie wird, wenn sic
bulunabilir olmalıdır. Bu tanıklık, eğer oradaki- dein D asein es seihst in sein er
Varlığa 011un kendisini olanaklı asıl varoluşu m öglichen eigentlichen Existenz
»zu v erstehen geben« soll, im
içinde “anlamak üzere verecekse,” kökünü ora-
Sein des Daseins ih re W urzel
daki-Varlığm Varlığında taşıyacaktır. Buna göre haben. Der phänom enologische
böyle bir tanıklığın feııomenolojik sergilenişi Aulweis einer solchen Bezeugung
schließt daher den Nachweis ihres
kaynağının oradaki-Varlığın Varlık-durumun- U rsprungs aus d e r Seinsverfas
dan belgitleııişiııi kendi içinde kapsar. sung des Daseins in sich.
Tanıklığın bir asıl ‘Kendi-Olab ilme'y'ı anla Die Bezeugung soll ein eigent
liches SeWslseinhönnen zu ver
şılmak üzere vermesi gerekir. “Kendi” anlatımı stehen gclx'u. Mit dem Ausdruck
ile, oradaki-Varlığın ‘KinTi sorusunu yanıtlamış »Sellist« antworteten wir au f tlie
Krage nach dem Wer des Daseins1.
oluruz.1 Oradaki-Varlığın ‘Kendiliği’ biçimsel
Die Selbslheit des Daseins wurde
olarak bir varolma kipi olarak belirlendi, ki el- formal bestimmt als eine Weise zu
öııünde-bulunaıı bir varolaıı-şey olarak belir existieren, das heißt nicht als ein
vorhandenes Seiendes. Das W'er
lenmiş olması demek değildir. Oradaki-Varlığın des Daseins bin zumeist nicht ich
‘KinTi çoğunlukla benim kendim değil, ama İıısa- seiht, sondern tlas Man-selbsl. Das
ııın-keııdisidir. Asıl Keııdi-Olma İnsanın varo eigentliche Selbstseiu bestim m t
sich als eine existenzielle M odi
lma-ilgili bir değişkisi olarak belirlenir ki, varo- fikation des Man, die existenzial
luşsal olarak sınırlanacaktır.2 Bu değişkide ne zu um grenzen ist*. Was liegt in
dieser Modifikation, und welches
yatar ve olanağının varlıkbilimsel koşulları ne sind die ontologischen Bedingun
lerdir? gen ihrer Möglichkeit? [268]
İnsanda yitmişlik ile, oradaki-Varlığın en Mit d er V erlo ren h eit in das
Man ist iilx-r das nächste taktische
yakın olgusal ‘Olabilme’si — görevler, kurallar, S einkönnen des Daseins — die
ölçüııler, tasalı-kaygılı düııyadaki-Varlığın ive- Aufgaben, Regeln, Maßstäbe, die
*A ußer d en G cw issensinterprelationen
6Kant, llegcl, Schopenhauer ve Nictzsche’dc bulunan
von Kant, Hegel, Schopenhauer ım d Nietzsche
duyunç yorumlanırın dışında dikkat edilmesi gerekenler: sinil zıt bencillen: M. Kähler, Das Gewissen,
M. Kahler, Das Gewissen, erster geschichtlicher Teil (1878), erster geschichtlicher Teil 1878, m ul d er Arti
kel desselben Verfassers in d e r Reafenzjfc-
ve aynı yazarın Realeuzyklopädiefü r protestantische Theologie lojKÜlie f. prot, Theologie und Kirche. Fenier:
und Kirche’deki makalesi. Ayrıca bkz. A. Kitschi, Über das A. Hitschi, U ber das Gewissen, 1870, wieder
Gewissen (1876), Gesammelten Aufsätzen, Neue Folge’smdti abgedm okt in d en Gesam m elten Aufsätzen.
Neue Folge 1890, S. 177ff. Und schließlich die
(1896) yeniden basılmıştır, s. 177 vs. Ve sott olarak II. G. eb e n erschienene M onographie von l i 0.
S toker'iıı m onografi, Das Gewissen (bkz. Schriften zur Stoker, Das Gewissen. (Schriften zur Philoso
phie und Soziologie, heratisg. von Max Scheler.
Philosophie und Soziologie, yay. haz. Max Scheler, Bd. II,
Bd. II.) 1925. Die breit angelegte U ntersu
1925). Bu geniş kapsam lı araştırına duyunç feno chung stell! eine reiche M annigfaltigkeit von
m en lerin in varsıl türlü lüğü üzerine ışık düşürür, Gewissenspliänomenen ans 1.ichl, charakteri
siert kritisch d ie verschiedenen m öglichen
fenom eni ele alm anın olanaklı değişik yollanın eleştirel B ehandlungsarten des P hänom ens und ver
olarak nitelendirir ve duyunç kavramlımı tarihi ile ilgili zeichnet weitere Literatur, die bezüglich d er
geniş bir yazılar alanının tam olmayan bir listesini verir. Geschichte des O w isscnsbegrilfes nicht voll
ständig ist. Vou d er obigen existenzialen In
Stı oker’in monografi yukarıda verilen varoluşsal yorumla terpretation unterscheidet sich St.s. M ono
birçok nok tad a anlaşm asına karşın, yaklaşım ında vc graphie schon im Ansatz und dam it auch in
d en Ergebnisse», ungeachtet m ancher Übe
böylelikle sonuçlarında da ondan ayrılır. Slrokcr daha
reinstim m ungen. St. unterschätzt von vorn
başından “nesnel vc edimsel olarak kalıcı dtıyıuıcuıı” bir herein die lieriiieneutischen B edingungen
“betim lem esi” için herıııeneutik koşulların değerini für eine »Beschreibung« dos »objektiv wirk
lich besiehendeli Gewisscus« S. 8. Damit geht
düşürür (s. 3). Böylece fenoıııctıoloji vc teoloji arasındaki die Verwischung d e r Grenzen zwischen Phä
sın ırlar h e r ikisinin de zararına ohııak üzere bula nom enologie und Tlieologie — zum Schaden
nıklaştırılır. Sclıclcr’iıı kişisclciliğiııi üstlenen araştır- beider — zusamm en. Bezüglich des aulliro-
jH>logis< heu Fundam ents d e r l 1ntersiicliuug,
uıauın insanbilimsel tem elleri açısından, bkz. bu ince die Schelers Persoualismus ülx'niinnnt, vgl. die
lemede S 10, s. |47] vss. Slroker’iıı m onografi gene de vorliegende A bhandlung § 10, S. 47 IT. Die
M onographie St.s. bedeutet gleichwohl einen
şimdiye kadarki duyunç yorum lan karşısında dikkate
beachtensw erten Fortschritt gegenüber d er
değ er b ir ilerlem eyi im ler, aıııa b u n u duyunç feno bisherigen G ew issensinterpretation, ab e r
m eninin ve bıuıtuı d allan ılın kapsam lı bir ele alınışı m ehrdurcli die um fassende Behandlung d er
Gcwisseiisphäuomenc und ihrer Verzweigun
yoluyla olmaktan çok fenom enin varlıkbiliııısel kökünün gen als durch die Aufwcisuug der ontologi
sergilenişi yoluyla yapar. schen Wurzeln des Phänom ens.
§ 50. Der Itu/iharahtet des § 5 6 . Duyumun Çağrı-Karakleri
Gewissens
Zur Rüde g eh ö rt das b ered e te Söylemde üzerinde konuşulan şey ona aitdr.
WoriilxT. Sie gibt filx T etwas Auf Söylem birşey üzerine bilgiler verir ve bunu
schluß und das in bestim m ter
Hinsicht. Aus dein so Beredeten
belirli bir bakımdan yapar. Böyle hakkında
schöpft sie das, was sie je als tliese konuşulandan her durumda ‘bu’ söylem olarak
Rede sagt, das G eredete als sol söylediğini, genel olarak söylenmiş olanı çekip
ches. In d er Rede als Mitteilung
wird es dem M itdasein A nderer çıkarır. İletişim olarak söylemde, bu Başka
zugänglich, zum eist au f dem larının birlikte-oradaki-Varlığı için çoğunlukla
Wege der V erlautbarung in d er
Sprache.
dildeki bildirim yolunda erişilebilir olur.
Was ist im Ruf des Gewissens Duyuncuıı çağrısında hakkında konuşulan,
das Beredete, das heißt Angeru- eş deyişle kendisine başvurulan nedir? Açıktır
lene? O ffenbar das Dasein selbst.
D iese Antwort ist ebenso unbe-
ki oradaki-Varlığııı kendisi. Bu yanıt eşit ölçüde
streitlrar wie unbestim m t. H ätte tartışmasız ve belirsizdir. Eğer çağrının böyle
d e r Ruf ein so vages Ziel, d aun bulanık bir hedefi olsaydı, o zaman en çoğun
blielx* er allenfalls für das Dasein
eine Veranlassung, auFsich aufzu- dan oradaki-Varlık için onun kendine dikkat
morken. Zum Dasein gehört alter etmesi için bir vesile olarak kalırdı. Ama ora-
weseuhaft, daß es m it d e r Er-
daki-Varlığın dünyasının açığa serilmişliği ile
schlosseuheit sein e r Welt ihm
selbst erschlossen ist, so daß es sich onun kendi kendisi için de açığa serilmesi ve
im m er schon versieht. D er Ruf böylece kendini her zaman anlıyor olması olgusu
trifft das Dasein in diesem alltäg
lich-durchschnittlich besorgen
özsel olarak 011a aittir. Çağrı oradaki-Varlığa bu
d en Sich-immer-schon-vcrstehcn. gündelik, sıradan, tasalı ‘keııdiııi-her-zaman-
Das Mau-selltst des Ix’sorgenden aıılama’da ulaşır. Çağrı Başkaları ile tasalı birlik-
Milseins mit Alitieren wird vom
Ruf getroffen. [273]
te-Varlığa ait olan İnsanın-kendisiııe ulaşır.
U nd w oraufhin wird es auge Ve başvuru nereye yapılır? Birinin kendi
rufen? Auf das eigene Selbst. Nicht ‘Kendi',sine. Ama oradaki-Varlığııı kamusal bir-
d arau fh in , was das D asein im
öffentlichen M iteinander gilt,
biri-ile-birlikte-Varlıkta geçerli saydığına, yapa
kann, liesorgi, noch gar auf das, bileceğine, tasalandığına değil, ne de giderek
was es ergriffen, wofür es sich kavradığına, kendini ondan yana koyduğuna,
eingesetzt hat, wovon es sich hat
m ilueluneii lassen. Das Dasein, kendini onunla birlikte götürülmeye bırak
als welches es weltlich verstanden tığına. Bu başvurmada, Başkaları için ve kendi
für die A nderen und sich selbst
kendisi için dünyasal olarak anlaşılan birşey
ist, wird iu diesem Anruf übergan
gen. D er Ruf an das Sellist nim mt olarak oradaki-Varlığııı üzerinden atlanır.: ‘Ken
hiervon nicht die mindeste Kennt di’ye çağrı bunu eıı küçük bir biçimde dikkate
nis. Weil n u r das Selbst des Mau
selbst angernfen un d zum H ören
almaz. Yalnızca İnsanın-kendisinin ‘Kendi'sine
gebniclu wird, sinkt das Man in başvurulduğu ve işitmeye getirildiği için, İnsan
sich zusammen. Daß der Ruf das kendi içinde çöker. Çağrının İıısaıım ve orada-
Man und die öffentliche Ausge-
lcgtheit des Daseins übergeht, be ki-Varlığm kamusal yorumlaıımışlığınm üzerin
deutet keineswegs, daß er es nicht den atlaması hiçbir biçimde insana ulaşılmadı
mMriJJt. Gerade im Ubergehen stößt
e r das au f öffentliches A nsehen
ğını imlemez. Tam olarak üzerinden atlamadadır
erpichte Man in tlie Bedeutungs ki çağrı kamusal saygınlığa düşkünlük gösteren
losigkeit. Das Sellist a b e r wird, İnsanı imlemsizliğe iter. Ama bu kouuklaııma-
dieser U nterkunft und dieses Ver
stecks im A nruf beraubt, durch
dan ve bu saklanma yerinden yoksun bırakılmış
den Ruf zu ihm selbst gebracht. olarak, ‘Kendi’ çağrı yoluyla kendine getirilir.
İnsanın-kendisinde ‘Kendi’ye başvurulur. Auf das Selbst wird das Mau-
selbsl ä u g e n d e n . W enngleich
Ama keudi için yargılamanın “nesnesi” olabilen nicht das Seilst, das sich »Gegen
‘Kendi’ye değil, “iç yaşam”ııım lıeyecanlı-me- stand« d er B eurteilung w erden
raklı ve dayanaksız ayrıştırmasının ‘Keııdi’sine k an n , n icht das S eilst d er auf
geregt-neugierigen und haltlosen
değil, ve ruhsal durumlara ve bunların arka- Z erg lied eru n g seines » In n en
tasarlarına “çözümsel” bir bakakalışııı ‘Kendi’- lebens« und nicht das Seilst einer
» anal)tischen« B egaffuug von
sine değil. İnsanın-kendisinde ‘Kendi’ye baş Seeleuzusläudeu und ihrer I Un
vuru onu kendini bir “dış dünya” önünde kapa tergründe. Oer A nruf des Seilst
tacak bir yolda ‘İç’e doğru kendi üzerine zor im M an-sellsl.drängt es nicht auf
sich seilst itt ein inneres, damit es
lamaz. Çağrı tüm bu tür şeylerin üzerinden sich vor d er »Außenwelt« ver
atlar ve yalnızca ‘Kendi’ye başvurabilmek için schließen soll. All d erg leich en
iilxTspringl d er Ruf und zerstreut
onları dağıtır — bir ‘Kendi’ ki, gene de düıı- cs, um einzig tlas Selbst auzuru-
yadaki-Varlık kipinde olmaktan başka türlü fcu. das gleichwohl nicht anders
ist als in der Weise des In-dcr-Wcll-
olamaz. seius.
Ama bu söylemde konuşulanı nasıl belir Wie sollen wir aber tlas Geredete.
leyeceğiz? Duyuııcuıı başvurulan birine çağrısı dieser Rede Iteslimmen? Wos ruft
tlas Gewissen dem A ngcrufcncn
nedir? Sağın olarak alındığında — lıiçbirşey. zu? Streng genom m en — nichts.
Çağrı lıiçbirşey öne sürmez, düııya-olayları üze Oer Ruf sagt nichts aus, gibt keine
Auskunft über Weltereignisse, hat
rine hiçbir bilgi vermez, anlatacak hiçbirşeyi nichts zu erzählen. Am wenigsten
yoktur. Başvurulan ‘Keııdi’de bir “kendi ken streb t er darn ach , im angerufe
neu Selbst ein »Scllislgespräch«
dine konuşma” açmaya çabalaması bile eıı zu erö ffn en . Dem an g eru fen en
küçük bir biçimde söz konusu değildir. “Hiç- Seil »st wird »nichts« xu-ge rillen,
birşey” başvnırulaıı ‘Kendi’ye ‘doğra-çağrılmaz’; son d ern es ist aufgemjen zu ihm
sell»s(, tlas heißt zu seinem eigens
tersine, o kendisi, eş deyişle kendi en öz ‘Ola- ten Seinköunfen. Oer Ruf stellt,
bilme’si ‘üzerine-çağrılmıştır.’ Çağrı, kendi çağrı- seiner Rufleutlenz entsprechend,
tlas au g e ru fe u e Selbst nicht zu
eğiliıııiııe karşılık düşmek üzere, başvurulan einer »Verhandlung«, sunt lern als
‘Keııdi’yi bir “duruşma”ya sokmaz, ama en öz A ufruf zum eigensten Selbst,sein-
kiinnm ist er ein Vor-(uach-»vor-
‘Keııdi-Olabilme’ye doğru çağırma olarak ora-
ne«-) Rufen tles Daseins in seine
daki-Varlığa en öz olanakları için bir *öıı-([ve] eigensten M öglichkeiten.
“öııe”-doğru-) çağrıdır. Oer Ruf entlx'hrl jeglicher Ver
la u tb aru n g . Kr bringt sich gar
Çağrı her tür bildirimden yoksundur. Ken nicht eist zu Worten — und bleibt
dini sözcüklere hiçbir biçimde bırakmaz — ve gleichwohl nichts weniger als dun
kel und unbestimmt. Dos Getimsen
gene de hiçbir biçimde bulanık ve belirsiz kal redet einzig und ständig im Modus
maz. Duyunç yalnızca ve sürekli olarak sessizlik des Schweigens. So verliert es nicht
kipinde konuşur. Böylece yalnızca algılaııabilir- n u r nichts an V ernehm lichkeit,
sondern zwingt t las au- und aufge-
likte lıiçbirşey yitirmemekle kalmaz, ama baş ru fen e Dasein in die Verschwie
vurulan ve çağrılan oradaki-Varlığı kendi üze genheit seiner selljst. Das Kehlen
e in er w örtlichen Form ulierung
rine ağzı sıkılığa zorlar. Çağrıda çağrılanın sözel des im Ruf [274] G eru fen en
bir formülasyonuııun eksikliği bu fenomeni schiebt das P hänom en nich t in
gizemli bir sesin belirsizliğine itmez, ama yal die U n b estim m th e it e in er ge
heim nisvollen Stim me, sondern
nızca “çağrılaıı”ı anlayışımızın bir iletişim ve bu zeigt n u r an, daß das Verstehen
tür birşey için bir beklentiye bağlanmayacağını tles »Gerufenen« sich nicht au die
Erw artung ein er M itteilung und
gösterir. dergleichen klam m ern darf.
Was d er R uf erschließt, ist Çağrının açığa serdiği şey gene de ikircinı-
trotzdem ciudem ig, mag er auch
im ein zeln e n D asein gem äß
sizdir, üstelik bireysel oradaki-Varlıkta onun
seiner V erstehensm öglichkeiten aıılanıa-olanaklarına göre değişik bir yorum
eine verschiedene Auslegung er lamaya uğrayabilse de. Çağrı-içeriğiııin görü
fah ren . Lilxr d e r sch ein b aren
U nbestim m theit des Rufgehaltes nürdeki belirsizliği üzerine, çağrının güvenilir
katın nicht die sichere Eiitschlags- yÖn-tııtuşu gözardı edilemez. Çağrı ilkin başvur
richlung des Rufes ü b erseh en
werden. D er Ruf bedarf nicht erst
duğunun bir el yordamıyla aranmasına, onun
eines tasten d en Suchens nach amaçlanan kişi olup olmadığını anlamak için
dein Anznrufendeu, keines Kenn hiçbir belirtiye gereksinmez. Duyunçta aldan
zeichens, ob er der G em einte ist
oder nicht. Die »Täuschungen«
malar çağrının birşeyi gözden kaçırması (yanlış
en tsteh en im Gewissen n ic h t çağırması) yoluyla doğmazlar; ama ancak çağrı
durch ein Sichversehen (Sichver- nın öyle bir yolda işitilmesinden doğarlar ki, asil
rnfen) des Rufes, sondern erst aus
der Art, wie der Ruf gehört wird — liği içinde anlaşılmak yerine, çağrı Insaıını-ken-
dadurch, daß er, statt eigentlich disi tarafından duruşma havasındaki bir kendi
verstanden zu w erden, vom Man
sch st in ein verhandelndes Selltsl-
kendine konuşmaya çekilir ve açığa serme eğili
gcspräch gezogen und in seiner minde saptırılır.
Erschließungstentlenz verkehrt Sıkı sıkıya sarılmamız gereken şey duyıınç
wird.
Eestzuhalten gilt es: der Ruf,
olarak belirttiğimiz çağrının kendi ‘Keııdi’si
als w elchen wir das Gewissen içindeki İıısanın-kendisine bir başvuru oldu
kennzeichnen, ist A nruf des Man
ğudur; bu başvurma olarak, ‘Kendi’ye kendi
s c h s t in seinem Selbst; als dieser
A nruf d er A ufruf des Selbst zu ‘Keııdi-Olabilme’si için başvurma ve böylelikle
seinem S tib slsein k ö n n en und oradaki-Varlığa kendi olanakları için bir ileri-
dam it ein Vorrufeu des Daseins in
seine M öglichkeiten.
çağrıdır.
Eine ontologisch zureichende Ama duyuncun varlıkbilimsel olarak yeterli
Interpretation des Gewissens ge bir yorumunu yalnızca çağrı tarafından çağrı
w innen wir aller erst dann, wenn
sich verdeutlichen läßt: nicht nur
lanın kim olduğu değil, ama ayrıca kimin çağrıda
wer der vom Ruf Gerufene ist, son bulunduğu, çağrılanın çağıran ile nasıl ilişkili
dern wer s e ilst ruft, wie der An olduğu ve bu “ilişkinin,” Varlık-bağlaııtısı
gerufene zum Rufer sich verhält,
wie dieses »Verhältnis« als Seins olarak, varlıkbilimsel açıdan nasıl kavranması
zusam m enhang ontologisch ge gerektiği açığa çıktığı zaman kazanırız.
faßt werden muß.
§ 57. Das Gewissen als Ilu f der § 5 7 . Kaygının Çağrısı Olarak Duymıç
Sorge
Das Gewissen ruft das Selltsl des Duyuııç oradaki-Varhğııı ‘Keııdi’siııi insanda
Daseins auf aus der V erlorenheil
in das Man. Das angerufeue Sei Ist
yitmişlikten çağırır. Başvurulan ‘Kendi’ kendi
bleibt in seinem Was uulx'slimnil ‘Ne’si içinde belirsiz ve boş kalır. Oradaki-Varlık
und leer. Als was sich das Dasein tasa edilen şeyden yorumlamada kendini en
zunächst und zumeist versieht in
der Auslegung aas dem Besorgten yakından ve çoğunlukla ne olarak anlarsa, çağrı
her, wirtl vom Ruf übergangen. onun üstünden atlar. Ve gene de ‘Kendi’ye ikir-
Und doch ist das Selbst eindeutig
und unverwechselbar getroffen.
cimsiz olarak ve kanştırılmaksızm ulaşılır. Yal
N icht n u r d e r A ngerufeue wird nızca başvurulan çağrı tarafından “kişiler için
vom Ruf »ohne A nsehen seiner saygı olmaksızın” amaçlanmakla kalmaz,
Person« gem eint, auch d er Rufer
hält sich in einer auffallenden Un- çağrıda bulunan da kendini göze çarpıcı bir
bcslim m lhcit. A uf die Etagen belirsizlik içinde tutar. Çağıran yalnızca ad,
konum, durum, köken ve san üzerine soruların nach N am en, Stand, H erkunft
u n d A nsehen versagt e r n ic h t
yanıtını reddetmekle kalmaz, ama giderek, gerçi n u r d ie Antwort, so n d ern gibt
kendini çağrıda hiçbir biçimde gizlemese de, au ch , obzw ar e r sich im Ruf
onu “dünyasal” yönelimli bir oradaki-Varlık anla keineswegs verstellt, n ic h t die
geringste M öglichkeit, ih n für
yışına tanıdık kılmak için en küçük bir olanak ein »weltlich« orien tiertes Da-
bile sunmaz. Çağrının çağıranı— bu onun feııo seinsverständnis v ertrau t zu
m achen. D er Rufer des Rufes —
menal karakterine aittir — tanıdık olmanın her das g ehört zu seinem phänom e
yolunu saltık olarak kendinden uzak tutar. Bir n alen C h arak ter — h ä lt je d es
irdeleme içine çekilmeye ve konuşma konusu Bckanntwerdcu schlechthin von
sich fern. Es g ehl [275] wider die
edilmeye izin vermek Varlığının türüne aykırıdır. Al t seines Seins, sich in ein b e
Çağrıda bulunanın kendine özgü belirsizliği ve trachten und Bereden ziehen zu
belirlenemezliği birer hiçlik değil, ama olumlu lassen. Die eigentüm liche Unbe
stim m theit und Unlx'siiminltar-
olarak ayırdedici şeylerdir. Çağrıda bulunanın keil des Rufers ist nich t nichts,
yalnızca birşeye çağırmada soğrulduğunu, salt son d ern eine fm itive Auszeich
n u n g . Sie b ek u n d et, dal! d e r
böyle olarak işitildiğini ve dahası kandırılmayaca
Rufer einzig aufgeht im Aufru
ğım bildirirler. Ama o zaman çağrıda bulunanın fen zu .... daß e r nur als solcher
kim olduğu sorusunu sorulmadan bırakmak gehört und ferner nicht lxsclnvalzt
sein will. Ist es dan n aber nicht
fenomene uygunsuz olmayacak mıdır? Olgusal dem P hänom en angem essen,
duyun ç-çağrısmı varolma-ilgili olarak dinleme wenn d ie fra g e an d en Rufer,
söz konusu ise, hiç kuşkusuz; ama çağrının olgu- wer er sei, unterbleibt? f ü r tlas
existenzielle H ören au f den fak
sallığının ve işitmenin varoluşsallığının varo- tischen Gewissensruf wohl, nicht
luşsal çözümlemesi söz konusu ise, değil. ab er für die exislenzialc Analyse
Ama kimin çağrıda bulunduğu sorusunu be der Faktizität des Rnfens und der
Exislcnzialilät des I lörens.
lirtik olarak sormayı sürdürmek için genelde bir Besteht aber überhaupt eine
zoruııluk var mıdır? Soru oradaki-Varlık için N otw endigkeit, die Krage, wer
çağrıda başvurulana ilişkin soru ile eşit ölçüde ruft, ausdrücklich noch zu stel
len? Beantwortet sie sich für das
ikircimsiz bir yolda yanıtlanmamış imdir? Oradaki- Dasein nich t ebenso eindeutig
Varlık duyunçta kendi kendisini çağırır. Çağrıda wie die tiacb dem im Ruf Auge-
rufenen? Das Dasein ruft im Ge
bulunanın bu anlayışı çağrının olgusal olarak
wissen sich selbst. Dieses Verstän
işitilmesinde az ya da çok uyanık olabilir. Gene dnis des Rufers m ag im fakti
de oradaki-Varlığııı bir ve aynı zamanda hem sch en H ö ren des Rufes m eh r
o d er m inder wach sein. O ntolo
çağrıda bulunan hem de başvurulan olduğu gisch g e n ü g t je d o c h die A nt
yanıtı varlıkbilimsel olarak hiçbir biçimde yeterli wort, das Dasein sei der Rufer und
değildir. Başvurulan olarak oradaki-Varlık çağ der Angerufene zumal, keineswegs.
Ist denn das Dasein als äugen ifcncs
rıda bulunan olarak olmaktan başka türlü “ora nicht anders »da« d en n als ru
da” değil midir? Çağrıda bulunan olarak işlev fendes? Fungiert etwa als Rufer
gören sakın en öz ‘Kendi-Olabilme’ olmasın? das eigenste Selljslseiukönnen?
Der Ruf wird ja gerade nicht
Gerçekten de çağrı kesinlikle ne bizim ken u n d nie von uns selbst weder
dimiz tarafından tasarlanmış, ne hazırlanmış, ne geplant, noch vorbereitet, noch
de isteyerek yerine getirilmiştir. “O ” çağırır — willentlich vollzogen. »Es« ruft,
w ider Erwarten u n d gar w ider
beklentilere karşın, ve giderek istence karşın. Willen. Andererseits kommt d er
Öte yandan çağrı hiç kuşkusuz benimle birlikte Ruf zweifellos nicht von einem
Anderen, d er mit m ir in der Welt
dünyada olan bir Başkasından gelmez. Çağrı
ist. D er Ruf kom m t m u in ir und
benden ve gene de benim ötemden gelir. doch inu ll.
Dieser phänom enale Befund Bu fenomeual bulgunun açıklaması geçiş-
ist nicht wegzudenten. Kr wurde
d enn auch zuin Ansatz genom
tirilmeyecektir. Herşeye karşın, sesin oradaki-
m en für die Dentnng der Stim Varlıkta egemen olan yabancı bir güç olarak
m e als ein er in das Dasein her açıklaııışı için başlangıç noktası olarak alııı-
einragenden frei nden Macht. In
dieser Auslegnngsrichlnng h in mışür. Bu yorumlama yönünde derlendiğinde,
gehend, unterlegt m an der fest saptanan güce iye olan birşey getirilir ya da
gelegten Macht einen Besitzer
o d er nim m t sie selbst als sich
gücün kendisi kendini bildiren bir kişi (Tanrı)
liek u n d en d c Person (G ott). olarak alınır. Evrik olarak, çağrıda bulunanı
U m gekehrt versuch m an diese yabancı bir gücün belirişi olarak alan bu açık
D eutung des Rufers als frem de
Mach (Äußerung zurück/! iweisen
lamayı geri çevirmeye ve aynı zamanda duyuııcu
und zugleich das Gewissen iilx r- bütününde “yaşambilimsel” olarak geçiştirmeye
h aupt »biologisch« wcgzuerklä- çalışmak da olanaklıdır. H er iki açıklama da
reu . Heide D eu tu n g en über
springen vorschnell den phäno fenomeual bulgunun üzerinden çok çabuk ge
m e n alen Befund. K rleichlert çer. Böyle yaklaşımlar örtük olarak yol gösteren
wird das Verfahren durch eine
unausgesprochen leitende,
ve varlıkbilinısel olarak inakçı olan savlar tara
ontologisch dogmatische These: fından kolaylaştırılır: Varolan — eş deyişle çağrı
was ist, das heißt so tatsächlich gibi görgül-olgusal birşey — eWnünde-bulwiuyor
wie tler Ruf, m uß xrnhanden sein-,
was sich nicht als vorhanden
olmalıdır; kendini elönünde-bıılunan birşey ola
objektiv nachw eisen läßt., ist rak nesnel bir belgitlemeye bırakmayan şey ge
überhaupt nicht. nel olarak yoktur.
D ieser m ethodischen Vor
eiligkeit gegenülxT gilt es, nicht Bu yöntemsel aceleciliğe karşı geçerli olan
nur d en phänom enalen Befund şey yalnızca bütününde fenomeual bulguya —
ülx 'rh au p t feslzuhalten — daß
çağrının bana benden ve benim ötemden çıka
der Ruf aus m ir ülx-r mich kom
m e n d an m ich ergeht — son rak gelmesine — değil, ama ayrıca burada im
d e rn auch die d arin liegende lendiği gibi fenom enin oradaki-Varlığııı bir
ontologische Vorzeichnung des
Phänomens als eines solchen des
fenomeni olarak varlıkbilimsel betimleııişine de
Dn[276]seins. Die exisleuzialc sarılmaktır. Ancak bu varolaıı-şeyiıı varoluşsal
Verfassung dieses Seienden kann yapılanışı çağrıda bulunan “o”ııuıı Varlık-türü-
den einzigen Leitfaden bieten
für die Interpretation der Seins
ııüıı yorumu için biricik ipucunu sunabilir.
art des »es«, das ruft. Oradaki-Varlığııı Varlık-durıımunım bu nok
Zeigt die bisherige Analyse taya kadarki çözümlemesi çağrıda bulunanın ve
der Seinsverfassung des Daseins
ein en Weg, die Seinsart des
böylelikle ayrıca çağırmanın Varlık-türünü var-
Rufers und dam it auch die des lıkbilimsel olarak anlaşılır kılmanın bir yolunu
Rufcns ontologisch verständlich gösterir mi? Çağrının belirtik olarak benim tara
zu m achen? Daß d er Ruf nicht
ausdrücklich von mir vollzogen fımdan yapılmaması, ama dahaçok “o’iuııı çağ
wird, vielm ehr »es« ruft. rıda bulunması, çağrıda bulunanın oradaki-
IxTechligl noch nicht,den Rufer
Varlık karakterinde olmayan bir varolaıı-şeyde
in einem uichldaseinsm äßigen
S eienden zu suchen. Dasein aranmasını aklamaz. Gene de oradaki-Varlık her
existiert d<x h je im m er (akliseli. durum da olgusal olarak varolur. O boşlukta
Ks ist kein freischwebendes Siclt-
entw erfen, so n d ern durch die
yüzen bir kendiııi-tasarlama değildir; tersine,
Geworfenheit Ix-stimml als Fak fırlatılmışlık yoluyla o olan varolaıı-şeyiıı olgusu
tum des S eienden, das es ist, olarak belirlenerek her durum da daha şimdi
wurde es je schon und bleibt es
ständig d er Kxisleuz ü b eran t
den varoluşa teslim edilmiştir ve sürekli olarak
wortet. Die Faktizität des Daseins öyle kalır. Auıa oradaki-Varlığııı olgusallığı
elönünde-bulunaıı birşeyin görgül-olgusallığm- ab er unterscheidet sich wesen
hart von d er T atsächlichkeit
dan özsel olarak ayrıdır. Varolan oradaki-Varlık eines V orhandenen. Das exis
kendi ile düııya-içiııde elöııünde-bulunan biışey tieren d e Dasein begegnet ihm
selbst nicht als einem inuenvelt-
olarak karşılaşmaz. Ama fırlatılmışlık da oradaki- licli V orhandenen. Die Gewor-
Varlığa erişilmez ve varoluşu için önemsiz bir fen h eit h a lte t ab e r auch dem
karakter olarak yapışmaz. Fırlatılmış olarak ora- D asein nich t a u als unzugäng
licher u n d für seine Existenz be
daki-Varlık varoluşa fırlatılmıştır. Varolan-şey langloser Charakter. Als gewor
olarak varolur ki, olduğu gibi ve olabileceği gibi fenes ist cs in die Existenz gewor
olması gerekir. fen. Es cxist iert als Seiendes, das,
wie es ist un d seiu kann, zu sein
Olgusal olarak var olması 'Niçin' açısından hat.
gizli olabilir; ama geııe de “Ki vardır”ms kendisi Daß es faktisch ist, mag hin
sichtlich des Warum verborgen
oradaki-Varlık için açığa serilmiştir. Varolan- sein, das »Daß« seihst jedoch ist
şeyin fırlatılmışlığı “Orası”nın açığa serilmiş- dem Dasein erschlossen. Die Ge-
liğiııe aittir ve kendini sürekli olarak o sıradaki w orfeuheit des Seienden gehört
zur E rschlossenheit des »Da«
ruhsal dununda ortaya serer. Bu ruhsal durum und enthüllt sich ständig in der
oradaki-Varlığı az çok belirtik olarak ve asıl ola jeweiligen Hefindlichkeit. Diese
b rin g t das D asein m eh r o d er
rak “o vardır ve o olan varolan-şey olarak ola m in d e r ausdrücklich u n d ei
bilme yoluyla olması gerekir”iııiıı önüne getirir. gentlich vor sein »daß es ist und
Ama çoğunlukla ruh durum u fırlatılmışlığın als das Seiende, das es ist, sein
könnend zu sein hat«. Zumeist
üstünü örter. Oradaki-Varlık fırlatılmışlık karşısın aber veischJieß die Stimmung die
da İnsanııı-kendisinin sözde özgürlüğünün ver Geworfenheit. Das Dasein flieht
vor dieser in die Erleichterung
diği rahatlamaya sığınır. Bu kaçış bireyselleşmiş d er verm eintlichen Freiheit des
düııyadaki-Varhğı temelde belirleyen tekinsizlik Mau-selljst. Diese Flucht wurde
önünden kaçış olarak belirtilmişti. Tekinsizlik gekennzeichnet als Flucht vor
d e r U n h eim lich k eit, die das
kendini aslında endişe temel ruhsal-durumuııda vereinzelte lu-tler-Welt-seiu im
ortaya serer ve fırlatılmış oradaki-Varlığın en G runde bestimmt. Die Unheim
lichkeit enthüllt sich eigentlich
öğesel açığa serilınişliği olarak onun dünyadaki- in d er G ruudbefindlirhkeit d er
Varlığını dünyanın hiçliğinin önüne koyar ki, Augst und stellt als tlie elem en
oradaki-Varlık bu hiçliğin önünde en öz ‘Ola- tarste E rschlossenheit des g e
worfenen Daseins dessen In-der-
biluıe’si uğruna endişe içinde endişelenir. Ya eğer Welt-seiu vor das Nichts der Well,
[ruhsal durum açısından] kendini tekinsizliğinin vor dem es sich ängstet in d er
temelinde bulan oradaki-Varlık duyuncun çağrısının Angst um das eigenste .Seinkön
nen. Wenn das im Gmilde seiner
çağıranı ise? Unheimlichkeil sich befindende
Buna karşı konuşan lıiçbirşey yoktur; ama Dasein der llnfer des Gewissensrufes
wäre?
şimdiye dek çağrıda bulunanı ve çağrısını betim D agegen sp rich t nichts,
lemek için ortaya koyulan tüm fenomenler on dafür aber all die Phänom ene,
dan yana konuşurlar. die bislang zur C harakteristik
des Rufers u n d seines Rufens
‘Çağrıda bulunan’ kendi ‘Kim’iııde “dün herausgestellt worden.
yasal olarak” lıiçbirşey yoluyla belirlenebilir de Der Rufer ist in seinem Wer
»weltlich« durch ««/i/.vlx-siiimii-
ğildir. ‘Çağrıda bulunan’ tekinsizliği içindeki l>ar. Er ist das Dasein in seiner
oradaki-Varlıktır, ‘eviııde-olmayaıı’ olarak kö- U nheim lichkeit, das ursprüng
keıısel, fırlatılmış dünyadaki-Varlıktır, dünyanın liche geworfene Ju-der-Welt-seiu
als U u-zuhause, das nackte
hiçliğindeki çıplak “Ki vardır”dır [das nackte »Daß« im Nichts [277] der Welt.
»Daß«]. ‘Çağrıda bulunan’ gündelik Iıısanın- D er Rufer ist dem alltäglichen
Mmi-selljst uııvcrtraut — so etwas kendisi için tanıdık olmayandır — yabancı bir
wie ein e fremde Sliim ne. Was
könnte dein Man, verloren in die
ses gibi birşey. Tasa edilen çok-yanlı “düııya”da
besorgte, vielfältige »Well«, frem- yitmiş Iıısaıı için, tekinsizlik içinde kendine dek
tler sein als das in d er Unlicim- bireyselleşmiş, yokluğa fırlatılmış ‘Keııdi’den
lichkeit auf sich vereinzelte, in das
N ichtsgeworfene Sellist? »Es« ruft daha yabancı ne olabilir? “O” çağrıda bulunur
und gibt gleichw ohl Ihr das ve gene de tasalı, meraklı kulak için işitilecek,
besorgend neugierige O h r nichts
zu hören, was w eitergesagt und
başkalarına söylenebilecek ve kamusal olarak
öffentlich b ered et w erden konuşulabilecek hiçbirşey vermez. Ama ora-
m öchte. Was soll aber das Dasein daki-Varlığııı fırlatılmış Varlığının tekiıısizli-
aus d er lln h eim lic h k eit seines
geworfenen Seins auch Ix't ichleu?
ğiııdeıı bildirmek için bile olsa neyi vardır?
Hi/.v bleibt ihm anderes, denn das Onun için geriye kendi kendisinin endişede
in der Angst enthüllte Seiuköuuen ortaya serilen ‘Olabilme’siııdeıı başka ne kalır?
seiner selbst? Wie soll es anders
rufen, d e n n als A ufrufen zu
Onun için önemli biricik şey olan bu ‘Ola
diesem S eiuköuuen, darum es bilme’yc doğru çağırmaktan başka nasıl çağ
ihm einzig gehl? rıda bulunacaktır?
D er Ruf lxxichlel keine Bege
benheiten, er ruft auch ohne je d e
Çağrı hiçbir olay anlatmaz; herhangi bir
Verlautlxmmg. Der Ruf redet im bildirim olmaksızın çağrıda bulunur. Çağrı
unheim lichen Modus des Schwei sessizliğin tekinsiz kipinde konuşur. Ve böyle
gens. Und dergestalt nur darum ,
weil d e r Ruf d en A ngerufenen yapmasının biricik nedeni çağrının başvurulanı
nicht in das öffentliche G erede İnsanın kamusal boş konuşmasına değil, ama
des Man hinein-, so n d ern aus bundan geriye, varolan ‘Olabilme’nin sessizliğine
diesem znrikkrnfi in die Verschwie
genheil des existenten Seinkiinnens. çağırmasıdır. Ve çağrıda bulunanın başvuru
U nd worin gründet die unheim lana ulaşmasına eşlik eden tekinsiz ama gene
liche, doch nicht sellrstver-
de kendiliğindeıı-açık o soğuk güvenlik ne
sländtichc kalte S icherheit, mit
d er der Rufer den A ngerufenen üzerine temellenir, eğer tekinsizliği içinde ken
trifft, wenn nicht darin, daß das in disine dek bireyselleşen oradaki-Varlığm kendi
sein e r U nheim lichkeit a u f sich
vereinzelte Dasein für es selbst
için saltık olarak başkası ile karıştırılamaz olma
schlechthin unverwechselljar ist? sında değilse? Oradaki-Vaıiığı kendini başka
Was benim m t dem Dasein so ra bir yerden yanlış anlama ve tanımayı başara
dikal die Möglichkeit, sich anders
woher mißzuverslehen und zu ver
mama olanağından böylesine kökten bir biçim
kennen, wenn nicht, die Verlassen de yoksun bırakan nedir, eğer kendine terke
h e it in d er Überlassenheit an es dilmişlikteki yalnızlık değilse?
selbst?
U nheim lichkeit ist die obzwar
Tekinsizlik dünyadaki-Varlığın gündelik
alltäglich verdeckte G ruudart des olarak üstü örtülü bir yolda da olsa teuıel-türü-
lu-der-Welt-seins. Das Dasein sellist dür. Oradaki-Varlığm kendisi, duyunç olarak,
ruft als Gewissen aus dein G runde
dieses Seins. Das »es ruft mich« ist bu Varlığın temelinden çağrıda bulunur. “O
eine ausgezeichnete Rede des beni çağırır” oradaki-Varlığm ayırdedici bir söy
D aseins. Der durch d ie Angst
lemidir. Ruh durumu endişe yoluyla ayarlanmış
gestim m te Ruf erm öglicht dem
D asein allererst d en Entw urf çağrı oradaki-Varlık için herşeydeıı önce kendi
seiner selbst a u f sein eigenstes kendisinin en öz ‘O labilm e’ye doğru tasar
Seiuköuuen. Der existenzial ver
standene Gewissensruf lx-kundel
lanmasını olanaklı kılar. Varoluşsal olarak anla
erst, was früher7 lediglich behau] >- şılan duyunç çağrısı daha önce7 yalnızca ileri
sürülmüş olanı bilinir kılar: Tekinsizlik ora- let wurde: die Unheimlichkeit setzt
dein D asein nach u n d b e d ro h t
daki-Varlığı kovalar ve oııa kendini uııutturucıı sein e selbstvergessene V erloren
yitmişliğiıı gözdağıııı verir. heit.
Oradaki-Varlık bir ve ayın zamanda lıem D er Satz: Das D asein ist d er
Rufer und der A ngerufene zumal,
çağıran lıem de başvurulandır önermesi şimdi h at jetzt seine formale l.ccre und
biçimsel boşluğunu ve kendiliğiııden-açıklığım Selbstverständlichkeit verloren.
Dm Gewissen offenbart sich als H uf der
yitirmiştir. Duyunç kendini kaygının çağrısı olarak Singe: d er Rufer ist das Dasein, sielt
açık kılar. Çağrıda bulunan oradaki-Vaıiıkür ki, ängstigend in d er G ew orfenheit
fırlatılmışlıkta (‘dalıa-şimdiden ... içinde-Var- (Sehon-sein-in ...) um sein
Seiukönuon. D er A ngerufene ist
lık’ta) kendi ‘Olabilme’si için endişelidir. Baş eben dieses Dasein, aufgerufen zu
vurulan tam olarak bu oradaki-Varlıktır ki, seinem eig en sten S cin k ö n u en
keııdi eıı öz ‘Olabilm eline (keııdi-öııünde ...) (Sich-vorweg...). fin d aufgerufen
ist das Dasein durch den Anruf aus
doğru çağrılmıştır. Ve oradaki-Varlık İnsana dem Verfällen in das Man (Schon-
(‘daha şimdiden tasa edilen dünyanın orta scin-ltci d er besorgten Welt). Der
Ruf des Gewissens, das heißt dieses
sında olma’) düşüşten başvuru yoluyla çağrılır.
selbst, [278] halseine ontologische
Duyuncıın çağrısı, eş deyişle duyuncuıı kendisi M öglichkeit darin, daß das Dasein
vaıiıkbilimsel olanağını oradaki-Varlığın Varlı im G runde seines Seins Sorge ist .
So b e d a rf es d e n n k ein er
ğının temelinde kaygı olmasında taşır. Zufluch zu nichtdaseinsm äßigen
Böylece oradaki-Varlık karakterinde olma Mächten, zumal d er Rückgang auf
yan güçlere bir sığınış gereksizdir; gerçekten sie die U nheim lichkeil tles Rufes
so wenig aufklärt, daß er sie viel
de, onlara geri dönüş çağrının tekiıısizliğiııi m eh r vernichtet. Liegt d er G rund
açıklamaktan öylesine uzaktır ki, tersine 011u d er abwegigen »Erklärungen« des
yokeder. Duyuncıın yoldan çıkmış “açıklanıa- Gewissens n ich t am Ende darin,
tlaß man schon für die Fixierung
larAıııı temeli en sonunda çağrının fenoıne- tles phänom enalen Befundes des
ııal bulgularının saptanması için bakışın fazla Rufes den Blick zu kurz genommen
kısa tutulmasında ve sessizce oradaki-Varlığm u n d stillschweigend das Dasein in
einer zufälligen ontologischen Be
olumsal bir varlıkbilimsel belirlilik ya da belir stim m theit bzvv. U nbestim m theit
sizlik içinde varsayılmış olmasında yatmaz mı? vorausgesetzt hat? Warum Auskunft
bei frem d en M ächten suchen,
Çözümlememizin başında oradaki-Varlığın
ltevor m an sich dessen versichert
Varlığına fazla düşük bir değer vermediğimiz hat, daß im Ansatz der Analyse das
den, eş deyişle 011u kişisel bilinç ile donatılı Sein tles Daseins nicht zu nieder
eingcschälzt, das heißt als harm
herhangi bir biçimde yer alan zararsız bir özne loses, irgendw ie vorkom m endes
olarak görmediğimizden emin olmadan önce, Subjekt, ausgcslattct m it persona
bilgiyi niçin yabancı güçlerde arayalım? lem Bewußtsein, angeselzt wurde?
U nd tloch scheint in d er Aus
Ve gene de görünürde çağrıda bulunanın legung des Rufers — der weltlich
— dünyasal olarak görülen “hiç kimse”ııiıı — gesehen »Niemand« ist— als einer
bir güç olarak yorumlanışıııda “nesnel olarak Macht die unvoreingenom m ene
A nerkennung eines »objekuv Vor-
karşılaşılabileıı birşey”iıı yansız bir tanınması fiudliehen« zu liegen. Aber recht
yatar. Ama doğru olarak görüldüğünde, bu besehen, ist diese Auslegung nur
yorumlama yalnızca duyunç önünde bir kaçış, eine Flucht vor dem Gewissen, ein
Ausweg des Daseins, au f dem es
bir bakıma İnsanı Varlığının tekinsizliğiııdeıı sich von d e r d ü n n e n Wand, tlie
ayıran ince duvarın önünden sıvışan oradaki- gleichsam das M an von d er
U nheim lichkeil seines Seins
Varlığın bir çıkış yoludur. Duyuncıın sözü
trennt, wegschleicht. Die genannte
edilen yonımlanışı kendini çağrının “salt öznel Auslegung des Gewissens gibt sich
aus als A nerkennung des Rufes im olarak” konuşmayan “evrensel olarak”-bağla-
Sinne einer »allgemein«-verbind-
liclien Summe, die »niclu bloß sub
yıcı bir sesin anlamında tanınması gibi sunar.
jektiv« spricht. M ehr noch, dieses Daha da ötesi, bu “evrensel” duyuııç bir “dün-
»allgemeine« Gewissen wird zum ya-duyuııcu”na yükseltilir ki, feııomeııal karak
»Wehgewissen« aufgesieigert, das
seinem phänom enalen Charakter terine göre bir “o” ve “İliç kimse”dir, ve böylece
nach ein »es« und »Niemand« ist, gene de orada bireysel “özııe”de konuşan bu
also doch das, was da im einzelnen
»Subjekt« als dieses U nbestim m te
belirsiz şeydir.
spricht. Ama bu “kamu duyuııcu” İnsanın sesinden
Aber dieses »öffentliche Gewis başka nedir? Bir “dünya-duyuncu” gibi kuşkulu
sen« — was ist es anderes als die
Stimme des Mau? Auf die zweifel
bir uydurmaya oradaki-Varlık ancak duyuııç
hafte Erfindung eines »Wellgewis temelde ve özde her durumda benimki olduğu
sens« kann das Dasein n u r kom için gelebilir. Ve bu [, e.d. duyuııcun benimki
men, uieihUs Gewissen im G runde
u nd Wesen je meines ist. U nd das olması] yalnızca her durum da en öz ‘Olabil-
nicht nu r in dem Sinne, daß je das m e’ye başvurulması anlam ında değil, ama
eigenste Seinkönueu augerufen wird, çağrı her durumda benim kendim olan varo-
sondern weil der Ruf ans dein Seien
den komm t, das ich je selltsl bin. Ian-şeydeıı geldiği için böyledir.
Mit der vorstehenden Interpre Çağrıda bulunanın çağrının feııomeııal ka
tation des Rufers, die rein dem
phänom enalen Charakter des Ru-
rakterine eksiksiz bir uyum gösteren bu yoru
fens folgt, wird die »Macht« des mu ile duyuııcun “gücü” azaltılmış ve “salt
Gewissens n ich t herabgem indert öznel” kılınmış olmaz. Tam tersine, ancak böy
und »bloß subjektiv« gem acht. Im
G egenteil: d ie U n erb ittlich k eit
lece çağrının amansızlığı ve ikircimsizliği özgür
und Eindeutigkeit des Rufes wird olur. Başvurmanın “nesnelliği” hakkını ilk kez
so erst frei. Die »Objektivität« des yorumun ona onun hiç kuşkusuz İnsaııın-ken-
A nrufs erh ä lt d ad u rch erst ih r
Recht, daß die Interpretation ihm
disine egemenliği yadsıyan “özııelliği”ni bırak
seine »Subjektivität« beläßt, die masıyla kazanır.
freilich dem Man-sel!>st die H err
Gene de duyuııcun kaygının çağrısı olarak
schaft versagt. [279]
G leichw ohl wird m an an die yerine getirilen bu yorumunun karşısına şu
vollzogene In te rp re ta tio n des soru çıkarılacaktır: Duyuııcun “doğal dene
Gewissens als Ruf d er S orge die
Gegenfrage stellen: kann eine Aus
y im d en böylesiııe uzağa düşen bir yorum-
legung tles Gewissens probehaltig lanışı sınamaya dayanıklı olabilir mi? Ama en
sein, die sich so weit von d e r yakından ve çoğunlukla yalnızca kınadığı ve
»natürlichen Erfahrung« entfernt?
Wie soll das Gewissen als Aufrufer
uyardığı yerde, duyuııç nasıl en öz ‘Olabilme’ye
zum eigensten S einkönnen fu n doğru çağıran olarak işlev görebilir? Duyuııç
gieren, wo es doch zunächst und
bir en öz ‘Olabilm e’ üzerine böylesiııe be
zum eist n u r rügt u n d warnt?
S pricht das Gewissen so u nbe lirsizce ve böylesiııe boş konuşur mu? Olmuş
stim m t leer über ein eigenstes Sein olan ya da önüm üzde duran yanlışlıklar ve
k ö n n en u n d n ic h t vielm ehr
l>estimmt und konkret mit bezug
başarısızlıklarla ilgili olarak dalıaçok belirli ve
atıf vorgefallenc oder vorgehabte somut olarak konuşması gerekmez mi? İleri
V erfehlungen u n d U nterlassun sürülen başvuru “kötü” mü yoksa “iyi”bir du-
gen? Entstam m t das b eh a u p tete
Anrufen dem »schlechten <•Gewissen
yunçtaıı mı çıkar? Duyuııç genel olarak olum
oder dem »guten«?Gibt das Gewis lu birşey verir mi, ya da dalıaçok salt eleştirel
sen üljerhaupt etwas Positives, fun bir yolda mı işlev görür?
giert es nicht eher n u r kritisch?
Das Recht solcher bedenken ist Böyle noktaların haklılığı tartışma götür
n ic h t zu b estreiten . Von e in er mez. Duyuııcun bir yorumunda “biri”ııin onda
söz konusu fenomeni lıergün deneyimleııdiği In terp retatio n des Gewissens kann
verlangt werden, daß »man« in ihr
yolda tanıması isteminde bulunulabilir. Gene das fragliche P hänom en wicdercr-
de bu istemi karşılamak kendi payına kaba k eu u t, wie es alltäglich erfa h re n
wird. D ieser F o rd eru n g genügen,
varlıksal duyunç-aıılayışını varlıkbilimsel bir
heißt ab e r doch w ieder nicht, das
yorum için ilk yetke olarak tanımak demek vulgäre ontische Gewissensversländ-
değildir. Ama öte yandan sözü edilen noktalar nis als erste Instanz für eine o n to
logische Interpretation anerkennen.
onlarla ilgili duyunç çözümlemesinin henüz A ndererseits ab e r sind die aufge-
hedefine ulaşmamış olması ölçüsünde sırasız führlen bedenken solange verfrüht,
dırlar. Bu noktaya dek yalnızca duyuncu ora- als die von ihnen Itetroliene Analşse
des Gewissens noch n ic h t ins Ziel
daki-Varlığınfenomeni olarak geriye bu varolan- gebracht ist. bisher wurde lediglich
şeyiıı varlıkbilimsel yapısına doğru izlemeye versucht, das Gewissen als Phänomen
çalıştık. Bu duyuncu oradaki-Varlığııı en öz des Daseins au f die ontologische Ver
fassung dieses Seienden zurückzu
'Olabilme'sinin onun kendisinde yatan bir leiten. Das diente als Vorbereitung
tan ıklığı olarak anlaşılır kılma göreline hazır d er Aufgabe, das Gewissen als eine
im Dasein selbst liegende Bezeugung
lık olarak hizmet etti.
seines eigensten Seinkönnens verständ
Ama duyuııcuıı tanıklık ettiği şey tam lich zu machen.
belirliliğini ancak çağrıya asıl olarak karşılık Was das Gewissen bezeugt,
k om m t ab e r erst d an n zur vollen
düşen işitmenin hangi karakteri taşımak zo b estim m th eit. w enn h in re ich en d
runda olduğu yeterince duru olarak sınırlan deu tlich u m g re n zt ist, welchen
dığı zaman kazanacaktır. Çağrıyı “izleyen” asıl C h arak ter das dem Rufen gen u in
en tsp rech en d e Hören h aben muß.
anlama kendini duyunç fenomenine yalnızca Das dem Ruf »folgende«, eigentliche
tutturan bir eklenti, içeri yerleşebilen ya da V erstehen ist n ic h t ein e n u r sich
dışarda kalabilen bir süreç değildir. Tam du- anschließende Zugabe zum Gewis-
sen sp h än o m eu , ein Vorgang, d er
yunç-yaşaııtısı ilk kez başvurunun anlaşılma sich cinsicik oder auch Ausbleiben
sın dan ve böyle bir anlama ile birlikte kavrana kann. Aus dein Aurufverslehen u nd
bilir. Eğer çağrıda bulunan ve başvurulan her in eins mit ihm läßlsich erst das volle
Gewissenserlebnis fassen. Wenn der
durumda aynı zamanda oradaki-Varlıklarmın R ufer u n d d e r A llgerufene j e das
kendileri iseler, o zaman çağrıya her kulak ver eigene Dasein zumal seihst ist, dann
liegt in jedem lllierh ö reu d es Rufes,
memede, kendini her yanlış işitmede oradaki- in je d em SiV/i-verhören ein e be
Varlığııı belirli bir Varlık-türü yatar. Boşlukta stimmte Seinsart tles Daseins. Kin frei-
yüzen ve ondan “hiçbirşeyiıı çıkmadığı” bir schw ebender Ruf, au f d en »nichts
erfolgt«, ist, existenzial g eseh en ,
çağrı, varoluşsal olarak görüldüğünde, ola ein e unm ögliche Fiktion. »Daß
naksız bir kurgudur. “Hiçbirşeyiıı çıkmaması” nichts erfolgt«, b e d e u te t daseins
oradaki-Varlık açısından olumlu birşeyi imler. mäßig etwas Positives.
So k an n d e n n auch erst die
Öyleyse ancak başvurmanın anlaşılma Analyse des A nrufverstehens zur
sının çözümlemesi çağrının anlamak üzere ver expliziten E rö rteru n g dessen fü h
ren, was der R u f zu verstehen gibt. Aber
diğinin belirtik bir tartışmasına götürebilir. erst m it d e r vorausgegangenen
Ama ancak duyuııcuıı daha önce sunulan allgem einen ontologischen Charak
evrensel varlıkbilimsel betimlemesi ile du- teristik des Gewissens ist die Mög
lichkeit gegeben, das im (,< (280] wis
yuuçtaıı gelen “kabahatli” çağrısını varoluşsal sen gerufene »schuldig« existenzial
olarak kavrama olanağı verilir. Tüm duyunç zu lx'greifen. Alle Gewissenserfah-
deneyimleri ve yorumlamaları duyuııcuıı rungen und -ausleguugen sind darin
einig, daß die »Stimme« des
“ses”iııiıı herhangi bir yolda “kabahat”ten söz Gewissens irgendwie von »Schuld«
etmesinde birleşirler. spricht.
§ ,r>8. Anrufverstehen und Schuld § 5 8 . Başvurmayı Anlama ve Kabahat
Um das im A unifverslcheu G e
Başvurmayı anlamada işitileni fenomeııal ola
hörte phänom enal zn fassen, gilt
es, erneut auf den Anruf znrück- rak ayrımsayabilmek için yeniden başvurmaya
zugelien. Das A nrufen des Man- geri dönmek zorunludur. İnsamn-keııdisine
selbsl b ed e u tet A ufrufen des
eigensten Selbst zu seinem Sein
başvurma en öz ‘Kendi’yi kendi ‘Olabilme’sine
können und zwar als Dasein, das çağırmayı imler — ve hiç kuşkusuz oradaki-
heißt besorgendes In-der-Welt-sein Varlık olarak, eş deyişle tasalı düııyadaki-Varlık
u n d Mit-sein m it A nderen. Die
existenziale Interpretation dessen, ve Başkaları ile birlikte-Varlık olarak. Buna
wozu der Rufantrufl, kann daher, göre, çağrının bizi 011a doğru çağırdığı şeyin
sofern sie sielt in ihren m ethodi
schen M öglichkeiten und Aufga
varoluşsal yorumu, kendini yöntemsel olanak
ben recht versteht, keine konkrete ve görevlerinde doğru anladığı ölçüde, hiçbir
einzelne Existenzmöglichkeit um somut ve bireysel varoluş-olaııağııu sınırlamayı
grenzen wollen. Nicht das je exis
tenziell im jew eiligen Dasein in
islemez. Saptanabildi ve saptanmayı isteyen şey
dieses G erufene kann und will varolma-ilgili olarak o sıradaki oradaki-Varlıkta
fixiert werden, sondern das, was çağrılan şey değil, ama olgusal olarak ve varol
zur existenzirden Bedingung der Mög
lichkeit des je faktisch-existenziel ma-ilgili olarak her ‘Olabilme’ olanağının varo
len Seinkönnens gehört. luşsal koşuluna ait olandır.
Das existenziell-hörende Ver
stehen des Rufes ist um so eigent
Çağrının varolma-ilgili işitsel anlaşılması
licher, je uubczitglicher das Dasein oradaki-Varlık kendi başvurulmuş-Varlığını 11e
sein A ngerufensein hört m ul denli ilişkisiz olarak işitir ve anlarsa o denli
versieht, je weniger das, was man
sagt, was sich gehört und gilt, d en asildir, ve söylenenin, uygun olanın ve geçerli
Rufsiuu verkehrt. U nd was liegt olanın çağrının anlamını saptırması o denli
w esenhaft in d e r Eigentlichkeit
des A nrufverstehens? Was ist
azdır. Ve başvurmayı anlam anın asıllığında
jeweilig im Ruf wesenhafl zu ver özsel olarak ne yatar? O sıradaki çağrıda özsel
stehen gegeben, w enngleich nicht olarak anlamak için verili olan nedir, üstelik
im m er faktisch verstanden?
D ieser Frage haben wir schon olgusal olarak her zaman aıılaşılmasa bile?
die Antwort zugewiesen mit d er Bu soruya daha önce şu sav ile bir yanıt
'Diese: der Ruf »sagt« nichts, was zu
bereden wäre, er gibt keine Kennt
vermiştik: Çağrı hakkında konuşulacak hiçbirşey
nis über Begebenheiten. Der Ruf “söylemez,” olaylar üzerine hiçbir bilgi vermez.
weist das Dasein vor a u f sein Sein- Çağrı ileriyi oradaki-Varlığın ‘Olabilm e’sini
könneu u n d das als Ruf aus der
Unheimlichkeit. Der Rufer ist zwar
gösterir ve bunu tekinsizlik ten gelen bir çağrı
unbestim m t — ab e r das Woher, olarak yapar. Çağıran hiç kuşkusuz belirsizdir
aus dem e r ruft, bleibt für das — ama 011un oradan çağırdığı ‘nereden’ çağrı
Rufen nicht gleichgültig. Dieses
Woher — die U nheim lichkeil der için ilgisiz kalmaz. Bu ‘nereden’ — fırlatılmış
geworfenen Vereinzelung — wird bireyselleşmenin tekinsizliği — çağrıda birlikte
im Rufen m itgerufen, das heißt
çağrılır, eş deyişle birlikte açığa serilir. Birşeye
m iterschlossen. Das W oher des
Kufeus im Vorrufen a t ıf ... ist das ileriye-çağrıda çağrının ‘ııereden’i birşeye geri-
Wohin des Zurückrufens. Der Ruf çağrınm ‘ııereye’sidir. Çağrı anlamak üzere
gibt kein ideales, allgemeines Scin-
können zu verstehen; e r erschließt
hiçbir ideal ve evrensel ‘Olabilme’ vermez; 011u
es als das jeweilig vereinzelte cles o sıradaki oradaki-Varlığın o sıradaki birey
jeweiligen Daseins. D er Erschlie- selleşmiş ‘Olabilme’si olarak açığa serer. Çağrı
ßuugscl tarakter des Rufes wird erst
voll bestim m t, w enn wir ih n als
nın ‘açığa serme karakteri’ ilkin onu ileriye-
vorrufenden Rückruf verstehen. çağıraıı geriye-çağrı olarak anladığımız zaman
tam olarak belirlenecektir. Böyle alınan çağ ln d er O rientierung an dem so
gefaßten Ruf ist erst zu fragen,
rıdaki yönelimde ilk olarak anlamak için e v e re was er zu verstellen gibt.
ceği sorulacaktır. Wird a b e r die tr a g e nach
Ama çağrının ne söylediğine ilişkin soruya dein, vvas d e r R uf sagt, n icht
leichter und sicherer lx-anlwor-
daha kolay ve daha güvenilir bir yanıt tüm du- tet durch den »schlichten« H in
yunç-deneyimleriııde işitilen ya da işitilmeyen- weis darauf, vvas durchgängig in
allen Gevvissenserfahruugen ge
lere şu “yalın” değinmelerden geçmez mi: Çağrı hö rt bzvv. ü b erhört [281] wird:
oradaki-Varlığa “kabahatli” olarak seslenir ya da, d aß d e r R uf das D asein als
uyarıda bulunan duyunç durum unda olduğu »schuldig« an sp rich t oder, wie
im warnenden Gewissen, au f ein
gibi, olanaklı bir “kabahatli”ye göndermede bu m ögliches »schuldig« verweist
lunur ya da “iyi” duyunç olarak bir “hiçbir ka o d er als »gutes« Gewissen ein
bahatin bilincinde değil”i onaylar? Keşke bu »keiner Schuld bewußt« bestä
tigt? W enn n u r n ic h t dieses
“üzerinde anlaşma içinde” deneyimleneıı “kaba »übereinstim m end« erfah ren e
hatli” [yargısı] duyunç-deneyimlerinde ve du- »schuldig« in d en Gewissens-
erfahruugen und -auslegungen
yunç-yorumlamalarında böyle bütünüyle ayrı so ganz verschieden b estim m t
yollarda belirlenmemiş olsaydı! Ve giderek bu wäre! Und sellisl wenn d er Sinn
“kabahatli” [yargısının] anlamı herkesin anlaş dieses »schuldig« sich einstim
mig fassen ließe, d er existenziale
ma içinde olduğu bir yolda alınmasına izin verse liegriff dieses Schuldigseins liegt
bile, bu kabahatli-Varlığın varoluşsal kavramı im D unkeln. W enn je d o ch das
karanlıkta kalır. Gene de eğer oradaki-Varlık Dasein sich sellistals »schuldig«
an sp rich t, w oher soll die Idee
kendi kendine “kabahatli” olarak seslenecek d e r Schuld an d ers g eschöpft
olsa, kabahat düşüncesi oradaki-Varlığın Var w erden, cs sei d e n n aus d e r
lığının yorumundan başka nereden çıkarılacak In te rp re ta tio n des Seins des
Daseins? Doch erneut stellt die
tır? Ama soru yeniden doğar: Nasıl kabahatli Krage auf: um sag, wie wir schuldig
olduğumuzu ve kabahatin neyi imlediğini kim söylerf sind und was Schuld bedeutet? Die
Kabahat düşüncesi keyfi olarak uydurulamaz ve Id ee d e r Schuld k an n n ic h t
willkürlich ansgedacht und dem
oradaki-Varlığa zorla dayatılamaz. Ama eğer D asein aufgez.wuugeu w erden.
genel olarak kabahatin özü üzerine bir anlayış Wenn ab er ülx-rhaupt ein Ver
ständnis des Wesens d er Schuld
olanaklı ise, o zaman bu olanağın taslağı ora- m öglich ist, d an n m uß diese
daki-Varlıkta önceden saptanmış olmalıdır. Bu M öglichkeit im D asein vorge-
fenomenin açığa serilmesine götürebilecek izi zeichuet sein. Wie sollen wir die
Spur finden, die zur K.uthülluug
nasıl bulacağız? Kabahat, duyunç, ölüm gibi des P h än o m en s fü h ren kann?
fenomenler üzerine tüm varlıkbilimsel araştır Alle onto lo g isch en U n tersu
malar gündelik oradaki-Varlık yorumlamasının chungen von P hänom enen wie
Schuld, Gewissen, Tod müssen in
onlar üzerine “söylediklerinden” yola çıkma dem anselzen, was die alltägliche
lıdır. Oradaki-Varlığın düşüşteki Varlık-türünde D aseiusattslegung d arü b er
aynı zamanda onun yorumlanışmm çoğunlukla »sagt«, ln d er verfallenden Seins
art des Daseins liegt zugleich,
asılsız olarak “yönlendirildiği” ve “öz”e ulaşma daß seine A uslegung zum eist
dığı imlenir, çünkü kökensel olarak uygun var- uneigentlich »orientiert« ist und
das »Wesen« nicht hilft, weil ihm
lıkbilimsel soru formülasyonu oradaki-Varlığa
die ursprünglich angem essene
yabancı kalır. Ama ne zaman bir yanlışlık görü onto lo g isch e Fragestellung
lecek olsa, onunla birlikte fenomenin kökensel frem d bleibt. A ber in je d em
Fehlsehen liegt miteuthülll eine
“düşünce”siııe doğru bir yönerge de açığa serilir. Anweisung au f die ursprüngliche
Ama “kabahatli”niıı kökensel varoluşsal anlamı »Idee« des Phänom ens. W oher
nehm en wir aber das Kriterinin için ölçütü nereden alırız? Bıı “kabalıatli”nin
l'iir den ursprünglichen existen-
zialen Sinn des »schuldig«?
“ben [kabahatli]yim”de yüklem olarak açığa
Daraus, daß dieses »schuldig« çıkmasından. Acaba asılsız yorumlamada “kaba
als Prädikat des »ich bin« auf hat” olarak anlaşılan şey genel olarak oradaki-
taucht. Liegt enva, was in un
eig en tlich er A uslegung als Varlığın Varlığında mı yatar, ve bu durum ora-
»Schuld« verstanden wird, int daki-Varlığın, olgusal olarak varolduğu sürece,
Sein des Daseins als solchem, so
zwar, daß cs schon, sofern es je
daha şimdiden “kabahatli” de olduğa bir yolda mı
faktisch existiert, auch schuldig böyledir?
isll İşitilmiş olması konusunda herkesin anlaştığı
Die B erufung a u f das ein
stimmig gehörte »schuldig« ist
“kabahatli”ye başvuru buna göre henüz çağrıda
dah e r noch nicht die Antwort çağrılmış olanın varoluşsal anlamına ilişkin so
a u f die Frage nach dem exis- ruya yanıt değildir. Çağrılan ilkin kavramsal-
tcuzialcn Sinn des im Kttf
G erufenen. Dieses m uß erst zu laştırılmalıdır ki, “kabahatli” çağrısının ne demek
seinem Begriff kom m en, um olduğu, gündelik yorumlanışı yoluyla ünleminde
verständlich machen zu können,
was das geru fen e »schuldig«
niçin ve nasıl saptırıldığını anlaşılır kılınabilsin.
m eint, warum und wie es durch Gündelik sağ duyu “kabahatli-Varlığı” ilk
die alltägliche Auslegung in sei olarak “borçlu olma,”* “birşeyin sırası gelmiş
n er Bedeutung verkehrt wird.
Die alltägliche Verständig olma” anlamında alır. Üzerinde başkasının hakkı
keit nim m t das »Schuldigsein« olduğu birşeyi ona geri vermek gerekir. Bu
zunächst im Sinne von »schul
“borçlu olma”olarak “kabahatli olma” ‘sağlama,’
den«, »bei einem etwas am Brett
haben«. Man soll dem A nderen ‘bulup getirme’ olarak tasa alanında Başkaları ile
etwas zurückgeben, w orauf er birlikte-Varlığın bir yoludur. Yoksun bırakma,
Anspruch hat. Dieses »Schuldig
sein« als »Schulden haben« ist
ödünç alma, geri çekme, alma, çalma, eş deyişle
eine Weise tles Mitseins m it An Başkalarının iyelik istemlerini herhangi bir yolda
deren im Felde tles Besorget« yeterli olarak karşılamama da böyle tasa kiple
als Beschaffen, B eibringen.
M odi solchen B esorget« sind ridir. Bu tür kabahatli-Varlık tasa edilebilir olanla
auch Kaltziehen, Entleihen, Vor- ilişkilidir.
en th allen . N ehm en, Rauben, Kabahatli-Varlık o zaman “birşey için sorumlu
das heißt dem Besitzanspruch
d e r A nderen in irgend[282]- olma, ” eş deyişle birşeyin nedeni ya da yaratıcısı
einer Weise nicht genügen. Das olma ya da giderek birşey için “vesile olma” gibi
Schuldigsein dieser A rt ist
bezogen auf llesmghaies.
daha öte inılemler taşır. Bu birşey için “sorum
Schuldigseiu h at d an n die luluk taşıma” anlamında, biri bir başkasına birşey
weitere Bedeutung von »schuld “borçlanm a” ya da “borca girm e” olmaksızın
sein an«, das heißt Ursache-, Ur-
heber-sein von etwas oder auch “kabahatli olabilir.” Evrik olarak, biri bir baş
»Veranlassungseiu« für etwas. kasına birşey borçlu olabilir ve kendisi onun için
Im Sinne dieses »Schuld h a
sorumlu olmaksızın böyle olabilir. Bir başkası
b e t« « an etwas kann m an
»schuldig sein«, o h n e einem başkalarına “benim için” “borçlanabilir.”
A nderen etwas zu »schulden« Kabahatli-Varlığııı “birine borçlu olma” ve
oder »schuldig« zu werden. Um-
g ek e h rt kann m an einem An
“birşey için sorumlu olm a” gibi bu kaba
d e re n etwas schulden, o h n e
selltst schuld daran zu sein. Ein [Alm aııca’da ‘kabahatli o lm a ./Schuldigseiu’ vc ‘borçlu
A nderer kann ltei Anderen »für o lm ak /schulden' sözcükleri arasındaki benzerlik l Ieidegger’iıı
mich« »Schulden machen«. yöntem ine yanıt verecek bir yolda feııoıııeııolojiktir, açıkça
D iese vulgären B edeutun giirsel-işilsellm andının söz konusudur. I .ogos/ Reden Türkçe'de
g en von Schuldigseiu als böyle reııoıııenolojik-eünıolojik andınım göstermez. |
imlenıleri birlikte gidebilirler ve "kendini sorum »Schulden h ab e n Ix-i ...« u n d
»schuld Italien an k ö n n en
lu kılma”dediğimiz bir davranışı belirleyebilir Zusam m engehen u n d ein Ver
ler; eş deyişle, borçlu olma gibi bir sorumluluğu hallen bestimmen, tlas wir nennen
»sich schuldig machen«, das heißt
taşıma yoluyla, kişi bir yasayı çiğneyebilir ve
durch das Schuldhahen an einem
kendini cezalandırabilecek bir duruma dü Schuldeuhalx'u ein Recht verlet
şürebilir. Gene de karşılanmayan bir istemin zen und sich strafbar m achen, Die
Forderung, der man nicht genügt,
zomıılu olarak bir iyelik ile ilişkili olması ge braucht jed o ch nicht notwendig
rekmez; genel olarak kamusal birbiri-ile-bir- au f einen besitz bezogen zu sein,
likte-Varlığı düzenleyebilir. Ama yasayı çiğne sie kann das öffentliche M itein
a n d e r ü lx 'rh au p l regeln. Das so
yerek “kendini kabahatli kılma,” böyle belir bestim m te »sich schuldig m a
lendiği yolda, aynı zamanda “Başkalarına borç chen« in d e r R echtsverletzung
lanma” gibi bir karakter taşıyabilir. Bu yalnızca kann aber zugleich den Charakter
h aben eines »Schuldiguterdens an
genel olarak yasayı çiğneme yoluyla değil, ama Anderen«. Das gesch ieh t n ic h t
dahaçok Başkasının varoluşunda tehlikeye düş durch die Rechtsverletzung als sol
che, so n d ern d ad u rch , daß ich
mesi, yanıltılması ya da giderek yıkıma uğra Schuld halte daran , daß d er An
masında benim sorumluluk taşımam yoluyla dere in seiner F.xistenz gefährdet,
olur. Başkalarına karşı bu borçlanma “kamu” irreg eleitet o d er g ar g ebrochen
wird. Dieses Schuldigwerden an
yasalarının çiğnenmesi olmaksızın olanaklıdır. A n d eren ist m öglich o h n e Ver
Öyleyse Başkasına borçlanmışlık anlamında letzu n g des »öffentlichen« Ge
kabahatli-Varlığın biçimsel kavramı şöyle be setzes. D er form ale b eg riff tles
Schuldigseins im Sinne des Sclml-
lirlenebilir: Bir Başkasının oradaki-Varlığındaki diggew ordenseins am A nderen
bir eksiklik için temel-olma, ve öyle bir yolda ki, läßt sich also bestimmen: Grund
bu temel-olmanın kendisi kendini onun için sein für einen Mangel im Dasein
eines A nderen, so zwar, daß dieses
temel olduğu şey açısından “eksiklilik” olarak G rundsein sellist sich aus seinem
belirler. Bu eksiklilik Başkaları ile varolan bir- Wofür als »mangelhaft« bestimmt.
likte-Varlık için söz konusu olan bir istemi kar D iese M angelhaftigkeit ist das
Uiigcnügeu gegenüber einer For
şılamada yetersiz olmadır. d erung, d ie an das existierende
irdelemek için geriye kalan şey böyle istem Mitsein m it Alitieren ergeht.
Es b leib e dah in g estellt, wie
lerin nasıl doğdukları ve böyle bir doğuş teme
solche Forderungen entspringen,
linde istemler ve yasalar olarak karakterlerinin und in welcher Weise auf G rund
hangi yolda kavranması gerektiğidir. Her dieses U rsprungs ihr Forderuugs-
uud G esetzescharakler Ixgiiffen
durumda, son sözü edilen anlamda bir “törel werden muß. In jedem Falle ist das
istem”in çiğnenmesi olarak kabahatli-Varlik ora- Schuldigsein im le tztg en an n te n
daki-Varlığmbir Varlık-türüdür. Bu hiç kuşkusuz Sinne als Verletzung ein er »sitt
lichen Forderung« eine Seinsari
“kendini cezalandırılabilir bir duruma düşür des Daseins. Das gilt freilich auch
me” olarak, “borçları olma” olarak kabahatli- vom Schuldigsein als »sich straf
Varlik için ve her “... için sorumluluk taşıma” b ar m achen«, als »S chulden
haben« und von jed em »Schuld-
için de geçerlidir. Bunlar da oradaki-Varlığın h ab c u an ...«. Auch das sind
davranışlarıdır. Eğer “törel kabahat ile yüklü V orhaltungen des Daseins. Faßt
olm a” oradaki-Varlığın bir “niteliği” olarak m an das »beladen mit sittlicher
Schuld« als eine »Q ualität« des
alınırsa, bununla çok az şey söylenmiş olur. Daseins, so wird dam it wenig ge
Tersine, bu yalnızca böyle bir nitelemenin ora- sagt. Im G egenteil, es wird da
durch nu r offenbar, daß die Cha
daki-Varlığın bir “Varlık-belirliliği”ııin türünü rakteristik n ic h t au sreich t, um
yukarıdaki davranışlara karşı varlıkbilimsel diese Art ein er »Seiusbeslimmt-
heit« des D aseins gegen die olarak sınırlamak için yeterli olmadığını açığa
vorigen Verhakungen ontologisch
abzugreuzen. Der Begriff der sitl-
çıkarır. Herşey bir yana, törel kabahat kavramı
lielien Schuld ist d enn auch onto varlıkbiliınsel olarak öylesine az durulaştırıl-
logisch so wenig geklärt, daß Aus mıştır ki, bu kavramda ayrıca cezayı hak etme
legungen dieses Phä[283]noiiietts
herrschend werden konnten und düşüncesi, giderek birine borçlu ohna düşün
blieben, die iu seinen Begriff auch cesi bile kapsandığı ya da kavramın kendisi bu
die Idee d e r Strafw ürdigkeit, ja
sogar des Schuldeuhabens b e i ...
düşüncelerden çıkarak belirlendiği zaman, bu
eiubeziehen o d er selbst ihn aus fenomenin böyle yorumlaııışları egemen ola
diesen Ideen heraus Itestiinmen. bilmişler ve öyle kalabilmişlerdir. Ama böyle
D am it wird a b e r das »schuldig«
wieder in den Bezirk des Besor- likle “kabahatli” [yargısı] yine istemler üzerine
gens int Sinne des ausgleichenden dengeleyici hesaplamalar anlamında tasanın
V errechnens von A nsprüchen
abgedrängl.
alanına atılır.
Die Klärung des Schuldphäno- “Borçları olma” ile ve yasa çiğneme ile
liteus, das auf »Schuldenhalx-n« zorunlu olarak bağıntılı olmayan kabahat feno
u n d Rechtsverletzung n ic h t not
w endig bezogen ist, k ann nur meninin durulaştırılmasına ancak herşeydeıı
dann gelingen, wenn zuvor grund önce ilkesel olarak oradaki-Varlığın kabahatli-
sätzlich nach dem Schuldigst;/«
des Daseins gefragt, das heißt die
Varlığı sorgulandıktan sonra, eş deyişle aııcak
Idee von »schuldig« aus der Seins “kabahatli” düşüncesi oradaki-Varlığın Varlı
art tles Daseins begriffen wird. ğından kavrandığı zaman ulaşılabilir.
Zu diesem Zwecke m uß die
Idee von »schuldig« soweit formal
Bu amaç için “kabahatli” düşüncesi öyle bir
isiert w erden, daß die au f das düzeye dek biçiı/ıselleştirilıııelidir ki, Başkaları ile
besorgende M itscin mit Anderen tasa düzlemindeki birlikte-Varlık ile bağıntılı
Itezogenen vulgären Schuldphä
nom ene ausfallm. Die Idee der kaba kabahat-feııomeni dışa düşnıelidir. Kaba
Schuld m uß nicht n u r über den hat düşüncesi yalnızca hesaplayıcı tasa alanının
Bezirk des verrechnenden Besor-
gens h inausgehoben, so n d ern
üzerine yükselülmekle kalmamalı, ayrıca onla
auch abgelöst w erden von dem ra uyulmaması kişiye kabahat yükleyen bir
Bezug aur ein Sollen und Gesetz, ‘gerek’ ve yasa ile ilişkiden de koparılmalıdır.
wogegen sich verfehlend jem and
Schuld a u f sich lädt. D enn auch Çünkü burada da kabahat zorunlu bir yolda
hie r wird die Schuld notw endig henüz eksiklik olarak, olması gereken ve ola
noch als Mangel bestim m t, als
Fehlen von etwas, was sein soll
bilen birşeyin olmaması olarak belirlenir. Ama
lind kann. Fehlen besagt ab e r olmama elöııüııde-bulunmayan-Varlık demek
N ichtvorhandenscin. Mangel als tir. Olması gerekenin elönüııde-buhmmayaıı-
Nichlvorhandensein eines Gcsoll-
ten ist eilte Seinsbeslimnmng des Varlığı olarak eksiklik elöııünde-bulunaııııı bir
V orhandenen. In diesem S inne Varhk-belirlenimidir. Bu anlam da varoluşta
kann an d er Existenz wesenhafl
nichts mangeln, nicht weil sie voll
özsel olarak lıiçbirşey eksik olamaz, ve bu o
kom m en wäre, sondern weil ihr zaman varoluş eksiksiz olacağı için değil, ama
Seinscharakter von aller Vorhan onun Varlık-karakteri tüm elöııünde-buluııuş-
denheil unterschieden bleibt.
Gleichwohl liegt iu d er Idee taıı ayrı kaldığı için böyledir.
von »schuldig« der Charakter tles Gene de “kabahatli” düşüncesinde ‘Değirin
Nicht. Wenn das »schuldig« die
Existenz soll bestim m en können,
karakteri yatar. Eğer “kabahatli” [yargısı] varo
dann erwächst hierm it das onto luşu belirleyebilecekse, o zaman böylelikle bu
logische P roblem , d en Niclil- ‘Değil’in ‘Değil’-karakterini varoluşsal olarak
Charahter dieses Nicht existenzial
aufzuklären. F erner g ehört in die
açıklama sorunu doğar. Dahası, “kabahatli”
Idee von »schuldig«, was sich im düşüncesine kendini “birşey için sorumluluk
taşıma” olarak kabahat kavramında ayrımsızca SchuldbcgrilT als »schuld h ab e n
an« in d iffe re n t ausdrückt: das
anlatan şey aittir: için temel-olma.’ Buna G rundsein für .... Die formal exis-
göre “kabahatli” [yargısının] biçimsel varo- len/.iale Id ee des »schuldig« be
luşsal düşüncesini şöyle belirleriz: Bir ‘Değil’ stim men wir daher also: Grundsein
für ein durch ein Nicht bestimmtes
yoluyla belirlenen Varlık için temel-olma — eş Sein — das heif.lt Grundsein einer
deyişle bir hiçliğin temeli-olma. Eğer varoluşsal Nichtigkeit. Wenn die im existenzial
verstandenen Begriff d e r Schuld
olarak anlaşılan kabahat kavramında yatan liegende Idee tles Nicht die Bezo
‘Değil'düşüncesi olanaklı ya da istenmiş bir el- g e n h e il a u f ein m ögliches bzw.
önünde-bulunan şey ile ilişkileıımişliği dış g efo rd ertes V orhandenes aus
schließt, wenn m ithin das Dasein
lıyorsa, ve böylelikle eğer genel olarak oradaki- überhaupt, n icht an einem Vorhan
Varlığın onun kendisi olmayan ya da onun d enen o d er G ellenden gem essen
yolunda olmayan (eş deyişle varolmayan) el- w erden soll, das cs selbst nicht ist
o d er das nicht in seiner Weise ist,
öııünde-bıılunan ya da geçerli-olan birşeyde das heiß t existiert, d a n n en tfällt
ölçülmesi gerekmiyorsa, o zaman bir eksiklik dam it die M öglichkeit, m it Rück
sicht au f das G rundsein für einen
için temel-olma açısından böyle temel-olan- Mangel tlas so G rundseiende selljst
şeyiıı kendisini “eksikli” olarak hesaplama ola als »mangelhaft« zu verrechnen. Es
nağı dışarı düşer. Oradaki-Varlığa özgü bir kann nicht schlechthin von einem
daseiusmäßig »verursachten« Man
yolda “neden olunan” eksiklik, bir istemin gel, d er N ichterfüllung einer För
yerine getirilmemesi saltık olarak geride “ne- derung, au f die 1284J M angelhaf
deıı”iıı eksikliliğinde lıesaplaııamaz. Birşey için tigkeit d e r »U rsache« zurtickge-
rcchnel werden. Das G rundsein für
temel-olmaııın onda temellenen ve oııdaıı kay ... braucht nicht dciiseUxii Nicht
naklanan yoksunluk ile ayın ‘değil’-karakteriııi charakter zu halx-n wie das in ilun
taşıması gerekmez. Temelin ilkin hiçliğini g rü n d e n d e u n d aus ihm en t
springende Privat ivum. Der Grund
temel olduğu şeyden kazanması gerekmez. braucht nicht erst seine Nichtigkeit
Ama bu kabahalli-Varhğın ilkin bir borçlu-olma- von seinem B egründeten zurück-
zuerhallen. D arin liegt alx-r daun:
dan sonuçlanmasını değil, tersine borçlu-olmaııın
Das Schuldigsein resultiert nicht eist
ilkin kökeıısel bir kabahat,li-Varlık “temelinde" ola aus einer Veischuldung, sondern umge-
naklı olduğunu imler. Oradaki-Varlığm Varlığın hehitdiesewiideist möglich •auf Grund»
eines ursprungüchen Schuldigseins.
da böyle birşey gösterilebilir ıııi, ve bu genelde Kann ein solches im Sein des Da
varoluşsal olarak nasıl olanaklıdır? seins aufgezeigt werden, und wie ist
Oradaki-Varlığın Varlığı kaygıdır. Kendi es existenzial überhaupt möglich?
Das Sein des D aseins ist die
içinde olgusallık (fırlatılmışlık), varoluş (tasar) Sorge. Sie lx fal.ll in sich Faktizität
ve düşme kapsar. Olmakla, oradaki-Varlık fırla (G ew o rfen h eil), Existenz (E nt
tılmış birşeydir, kendi ‘Orası’ııa getirilmiştir, wurf) m ul Verfallen. Seiend ist tlas
Dasein geworfenes, nicht von ihm
ama kendisi tarafından değil. Olmakla, ‘Olabil selljst in sein Da gebracht. Seiend
m e’ olarak belirlenir ki, kendi kendini işitmiş ist es als Seinkönnen lx'stimml, das
ve kendini kendine adamıştır, ama kendisi sich selljst gehört und doch nicht
als es selljst sich zu eigen gegeben
olarak değil. Varolmakla, hiçbir zaman kendi hat. E xistierend kom m t es n ie
fırlatılmışlığnnıı arkasına geri dönmez, öyle ki h in ter seine Geworfenheil zurück,
so daß es dieses »daß es ist und zu
bu “ki vardır ve olması gerekir”i ilkin kendi
sein hat« je eigetts erst aus seinem
K e n d i - a d a n kurtarabilsin ve ‘Orası’ııa Selbst.*«*» entlassen mul in das Da
götürebilsin. Aıııa fırlatılmışlık oradaki-Var- führen könnte. Die G eworfenheil
aber liegt nicht hin ter ihm als ein
lığın başına arkasındaki görgül bir olgu olarak tatsächlich vorgefallcnes und vom
gelen ve yine ondan koparılıp alınan bir olay Dasein wieder losgefallenes Ereig-
nis, das m it ilnn geschah, son olarak yatmaz; tersine, oradaki-Varlık — var
d ern das Dasein hl ständig — so
lange es ist — als Sorge sein
olduğu sürece — sürekli bir yolda kaygı olarak
»Daß«. Als dieses Seiende, dem kendi “Ki vardır”ıdır. Bu varolan-şey olarak — ki
überantw ortet es einzig als das oradaki-Varlık ona teslim edilmiş olmakla ancak
S eiende, das es ist, existieren
kann, ist es existierend d er Cirnnd o olan varolan-şey olarak varolabilir — varolması
seines Seinkönnens. O b es den içinde kendi ‘Olabilme’siııin temelidir. Gerçi
G rund gleich selbst nicht gelegt
hat, ruht es in seiner Schwere,
temeli kendisi atmamış olsa da, onun ağırlığında
die ihm die Stim m ung als Last dinginleşir ve ruh durumu onun için bu ağırlığı
olTcnltar macht. yük olarak açığa çıkarır.
Und wie ist es dieser gewor
fene G rund? Einzig so, daß es
Ve oradaki-Varlık nasıl bu fırlatılmış temel
sich aurM öglichkeiten entwirft, dir? Yalnızca kendini onlara fırlatıldığı olanaklar
in die es geworfen ist. Das Seil ist, üzerine tasarlayarak öyledir. ‘Kendi,’ ki genel
das als solches den G rund seiner
selltst zu legen hat, kann dessen olarak kendi kendisinin temelini atması gerekir,
nie. m ächtig w erden u n d h at hiçbir zaman o temeli kendi gücü içine alamaz
doch existierend das G rundsein
zu ültcrnehineu. D er eigene ge
ve gene de varolmada temel-olmayı üstlenme
w orfene G rund zu sein, ist das lidir. Kendi fırlatılmış temeli olmak kaygı için
Seinkönnen, darum cs der Sorge önemli olan ‘Olabilme’dir.
geht.
G rundsciend, das h eiß t als
Temel-olmada, eş deyişle fırlatılmış olarak
gew orfenes existierend, bleibt varolmada oradaki-Varlık geride sürekli olarak
das Dasein ständig hinter seinen olanaklarının arkasında kalır. Hiçbir zaman
M öglichkeiten zurück. Es ist nie
existent w rscinein G runde, son
temelinden önce varolmaz, ama her durum da
dern je nu r am ih m und als dieser. yalnızca onda ve bu temel olarak varolur. Buna
G rundsein besagt dem nach, des göre, temel-olma birinin kendi Varlığını temel
eigensten Seins von G rund auf
nie m ächtig sein. Dieses Nicht den yukarıya hiçbir zaman gücü içine almama
g eh ö rt zum existenzialeu Sinn demektir. Bu ‘değil’ fırlatılmışlığın varoluşsal
der Gcworfenheit. G ruudseicud anlamına aittir. Temel-olmakla, kendisi kendi
ist es selbst ein e N ichtigkeit
seiner selltst. Nichtigkeit bedeu kendisinin hiçliğidir. Hiçlik hiçbir yolda elöııün-
tet keineswegs Nicht Vorhanden de-bulunmayan-Varlığı, kalıcı-olmamayı imle
sein, N ichtbeslchcn, so n d ern
mez; tersine, bir ‘değil’i imler ki, oradaki-Varlı-
m eint ein Nicht, das dieses Sein
des Daseins, seine' Geworfenhcit, ğııı bu Varlığını, fırlatılmışlığım oluşturur. Bu
konstituiert. Der Nichtcharakter ‘değil’in ‘değil’-karakteri kendini varoluşsal
dieses N icht İKStitııml sich exis-
tenzial: Selbst seien d ist das
olarak belirler: ‘Kendi’ olmakla oradaki-Varlık
Dasein das gew orfene Seiende ‘Kendi’ olarak fırlatılmış varolan-şeydir. Temel
als Selbst. Nicht durch [285] es den kendisi yoluyla değil, ama kendisi üzerine
selbst, sondern an es selltst ent
lassen aus dem G runde, um als
sallamıştır, öyle ki bu temel olarak varolabilsin.
dieser zu sein. Das Dasein ist nicht Temelin ilk olarak oradaki-Var lığın tasarlan
insofern selltst der G rund seines masından doğması ölçüsünde, oradaki-Varlığın
Seins, als d ieser aus eigenem
E ntw urf erst en tsp rin g t, wohl kendisi Varlığının temeli değildir, ama hiç kuş
alter ist es als Selbstsein das Sein kusuz Kendi-Olma olarak temelinin Varlığıdır.
des G rundes. D ieser ist im m er Temel her zaman yalnızca bir varolan-şeyiıı te
nu r G rund eines Seienden, des
sen Sein das G ruudsein zu über melidir ki, bunun Varlığının temel-olmayı üst
nehm en hat. lenmesi gerekir.
Das D asein ist sein G ru n d
existierend, das heißt so, tlaß es
Oradaki-Varlık varoluşunda kendi temelidir;
sich aus M öglichkeiten versieht eş deyişle, öyle bir yolda ki kendini olanaklardan
anlar ve kendini bu yolda anlamakla fırlatılmış m ul dergestalt sich verstehend
das geworfene Seiende ist. Darin
varolaıı-şeydir. Ama bunda oııuıı bir ‘Olabilme’ liegt aber: seinkönnend steht es
olarak her durumda şu ya da bu olanak içinde je in d e r e in en o d er an d e re n
M öglichkeit, ständig ist es eine
durduğu, sürekli olarak başka bir olanak olma
andere nicht u n d hat sich ihrer
dığı ve varolma-ilgili tasarda ondan vazgeçtiği im existenziellen Entwurf bege
imlenir. Tasar, herhangi bir fırlatılmış tasar ola ben. Der Entwurf ist nicht nu r als
je g ew orfener d u rch die Nich
rak, yalnızca temel-olmanın hiçliği yoluyla tigkeit des Grundseius bestimmt,
belirlenmez, ama tasarın kendisi olarak özsel sondern als Entwurf scUst wesen
olarak hiçliktir. Bu belirlenim yine hiçbir biçim haft nichtig. Diese Bestimmung
m ein t wiederum keineswegs die
de “sonuçsuz” ya da “değersiz” gibi varlıksal bir ontische Eigenschaft des »erfolg
özellik demek değildir; tersine, tasarın Varlık- los« o d er »unwertig«, so n d ern
ein existenziales Koiistitutivuin
yapısmın varoluşsal bir oluşturucusudur. Den
d e r S ein sstrn k tu r des Entwer-
mek istenen hiçlik oradaki-Varlığın varolma- fens. Die gem einte N ichtigkeit
ilgili olanakları için özgür-olmasma aittir. Ama g ehört zum Freisein des Daseins
für seine existenziellen Möglich
özgürlük yalnızca bir olanağın seçiminde, eş keiten. Die Freiheit aber ist nu r
deyişle başkalarının seçilnıeınişliğiııe ve seçil e- in d er Wahl d er einen, das heißt
memişliğiııe katlanmada vardır. im Tragen des Niclilgewähltha-
bens und N idilauchw ählenköii-
Fırlatılmıştık yapısında da tıpkı tasarlanma nens d er anderen.
yapısında olduğu gibi özsel olarak bir hiçlik In der Struktur d er Geworlen-
lieit sowohl wie in d er des Ent
yatar. Ve bu hiçlik düşmedeki oradaki-Varlığın
wurfs liegt weseuhaft eine Nich
asıl sizliğinin hiçliğinin olanağı için temeldir; ve tigkeit. Und sie ist d er G rund für
oradaki-Varlık, düşmedeki asılsız oradaki-Varlık die Möglichkeit d er Nichtigkeit
des ««eigentlichen Daseins im
olarak, her durum da daha şimdiden olgusal Verfallen, als welches es je schon
olarak vardır. Kaygının kendisine özünde baştan im m er faktisch ist. Die Sorge seihst
sonra hiçlik yayılmıştır. Kaygı — oradaki-Varlığın ist in ihrem Wesen durch und durch
von Nichtigkeit durchsetzt. Die Sor
Varlığı —, fırlatılmış tasarlama olarak, buna ge — das Sein des Daseins — be
göre bir hiçliğin (bir hiç olan) temeli-olmak sagt dem nach als g ew orfener
demektir. Ve bu ise oradaki-Varlığın böyle olarak Entwurf: Das (nichtige) G rund-
sein einer Nichtigkeit. U nd das
kabahatli olduğunu imler, ama ancak ‘kabahatli ’- bedeutet: Das Dasein ist tds solches
niıı bir hiçliğin temeli-olma olarak biçimsel schuldig wenn anders die formale
existenziale B estim m ung d er
varoluşsal belirlenimi aslında doğru ise. Schuld als Grundsein einer Nich
Varoluşsal hiçlik hiçbir yolda bir yoksunluk tigkeit zu Recht Ix’steht.
karakterini, saptanmış ama oradaki-Varlıkta Die existenziale N ichtigkeit
h a t keineswegs d en C h arak ter
ulaşılmış olmayan bir ideale karşı bir eksikliğin ein e r Privation, eines Mangels
karakterini taşımaz; tersine, bu varolaıı-şeyiıı gegenüber einem ausgcstecklen
Ideal, das im Dasein nicht erreicht
Varlığı, tasarlayabildiği ve çoğunlukla eriştiği
wird, sondern das Sein dieses
herşeydeıı önce, tasarlama olarak daha şimdiden Seienden ist vor'allein, was es ent
hiçliktir. Buna göre bu hiçlik oradaki-Varlıkta werfen kann und meist erreicht,
als Entwerfen schon nichtig. Diese
arada bir ortaya çıkan, oradaki-Varlığın eğer Nichtigkeit tritt daher auch nicht
yeterli bir ilerleme yapmışsa bir yana atabileceği gelegentlich am Dasein auf, um
karanlık bir nitelik olarak 011a sarılan birşey an ihm als d u n k le Q u alität zu
haften, die es, weit genug fort
değildir. geschritten, beseitigen könnte.
Gene de bu varoluşsal hiçliğin değilliğinin Trotzdem bleibt d e r ontolo
gische Sinn der Nichtheil dieser
varlıkbilimsel anlamı henüz karanlıkta kalır. Ama
cxistenzttileii Nichtigkeit noch thui- bu genel olarak ‘değirin varltkbilimsel özü için de
k d . Alter das gilt auch vom onto
logischen Wesen des Nicht überhaupt.
geçerlidir. Hiç kuşkusuz varlıkbiiim ve mantık
Zwar hat die O ntologie und Logik ‘degil’i fazla zorlamışlar ve bu yolla kendisini
dem Nicht viel zugem utel und da
varltkbilimsel olarak açığa çıkarmaksızm ola
durch streckenweise seine Möglich
keiten sichtbar gem acht, ohne es naklarını şurada burada görülebilir kılmış
selltst ontologisch zu enthüllen. Die lardır. Varlıkbiliuı ‘değil’i önünde bulmuş ve
O ntologie fand das Nicht vor und
m achte G ebrauch davon. Ist es
kullanmıştır. Ama her ‘değirin bir eksiklik
[286] d enn aber so selbstverständ anlamında bir olumsuzu imlemesi kendiliğin
lich, daß jedes Nichl ein Negalivum den bütünüyle açık değil midir? Olumluluğu
im Sinne eines Mangels bedeutet?
Ist seine Posilivität darin erschöpft,
“üstünden atlama”yı oluşturm asında tüke
daß es den »llbergaug« konstitui tilmez mi? Niçin tüm eytişim olumsuzlamaya
ert? W arum nim m t alle Dialektik sığınır, ve bunu bu tür biışeyin kendisini ey-
zur N egation ihre Zuflucht, ohne
derg leich en seihst dialektisch zu üşinısel olarak temellendirmeden, aslında salt
begründen, ja auch nu r als Problem sorun olarak saptamayı bile başaramadaıı ya
fixieren zu können? H at mau über
haupt je den ontologischen Ursprung
par? Genel olarak, ‘değilliğiıı’ varltkbilimsel
d e r N ichlhcit zum Problem kökeni sorun yapılmış mıdır ya da bundan da
gem acht oder vordem auch n u r nach önce ‘değil’i ve ‘değilliği’ ve bunun olanağını
den Bedingungen gesucht, auf deren
G rund das Problem des Nicht und
ortaya koymalını temelini sağlayacak koşullar
seiner N ichlhcit und deren Mög üzerine araştırma yapılmış mıdır? Ve bu koşul
lichkeit sich stellen läßt? U nd wo lar genel olarak Varlığın anlamının tenıatik açık
sollen sie anders zu linden sein als
in der thematischen Klärung des Sinnes
lamasında olmanın dışında nereden buluna
von Sein überhaupt ’! caktır?
Schon für die ontologische Inter Yeterince biçimsel olarak alındıklarında
p retatio n des S chuldphäuom eus
reichen die iilx-rdies wenig durch önemli ölçüde kullanılabilir olmalarına kar
sichtigen begriffe von Privatiou und şın, gene de ayrıca çok saydam olmayan yok
M angel nicht aus, w enngleich sic
sunluk ve eksiklik kavramları kabahat feno
h in re ich en d form al gefaßt eine
weitgehende Verwendung zulassen. meninin varlıkbilimsel yorumu için daha şim
Am allerwenigsten ist dem existeu- diden yetersizdirler. Varoluşsal kabahat feno
zialen Phänom en der Schuld näher-
zukommcu durch die O rientierung
menine kötülük (privalio boııi olarak ıııaluın)
au der Idee des Bösen, des malımı düşüncesi üzerine yönelim yoluyla yaklaşmak
als privalio boni. Wie d e n u das ise en az olanaklı olanıdır. Nasıl ‘bonuııı’ve
bonum u n d die privalio dieselbe
ontologische H erkunft aus d er
bunun ‘privalio’,su elönünde-bulunanın varlık-
O ntologie des Vorhandenen haben, bilimiııde aynı varlıkbilimsel kökeni taşıyor
die auch der daraus »abgezogenen« larsa, bu varlıkbiliuı onlardan “çekilen” “de
Idee tles »Wertes« zukomml.
Seiendes, dessen Sein Sorge ist,
ğer” düşüncesi için de geçerlidir.
kann sich nicht n u r m it faktischer Varlığı kaygı olan varolan-şey kendini yal
Schuld beladen, so n d ern ist im nızca olgusal kabahat ile yükleyebilmekle kal
G ru n d e seines Seins schuldig,
welches Schuldigsein allererst die maz, ama Varlığının temelinde kabahatlidir
ontologische Bedingung dafür gibt, ki, bu kabalıatli-Varlık herşeyden önce ora-
daß das Dasein faktisch existierend
daki-Varlığın olgusal olarak varoluşunda
schuldig w erden kann. Dieses
wesenhafte Schuldigsten ist gleich- borçlu olabilmesi için varlıkbilimsel koşulu
ursprünglich die exislenziale Bedin sağlar. Bu özsel kabalıatli-Varlık eş-kökensel
g u n g d e r M öglichkeit für das
»m oralisch« G ute u n d Böse, das
olarak “ahlaksal” iyi ve kötü için, eş deyişle
heißt für die M oralität üb erh au p t genelde ahlak ve bunun olgusal olarak
olanaklı biçimlenişleri için olanağın varoluşsal ııııcl deren (.'akliseli mögliche Aus
form ungen. Durch die Moralität
koşuludur. Kökeıısel kabahatli-Varlık ahlak kann das ursprüngliche Sclmldig-
yoluyla belirleııemez, çünkü ahlak onu kendi seiu nicht licslimml werden, weil
için daha şimdiden varsayar. sie es fiir sich sclltsl schon voratts-
selzt.
Ama hangi deneyim oradaki-Vaı lığın bu Aller w ic h e Erfahrung spricht
kökeıısel kabahatli-Varlığmdan yana konuşur? für dieses ursprüngliche Schuldig
sein des Daseins? Man vergesse
Gene de karşı soruyu unutamayız: Kabahat jedoch die G egenfrage nicht: »ist«
ancak bir kabahat-bilinci uyanırsa mı “oradadır,” Schuld nu r »da«, wenn ein Schuld-
yoksa kökeıısel kabahatli-Varlık kendini tam bew ußlseiu wach wird, o d er be
kundet sich dariu, daß die Schuld
olarak kabahatin “uykuda olması”nda bildirmez »schläft«, n ic h t g erad e das ur
mi? Bu kökeıısel kabahatli-Varlığm en yakından sp rü n g lic h e Schuldigsein? Daß
ve çoğunlukla açığa serilmemiş kalması, oradaki- dieses zunächst und zumeist tiner-
schlosseu bleibt, durch das verfal
Varlığm düşüşteki Varlığı yoluyla kapalı tutul lende Sein des Daseins verschlos
ması yalnızcasözü edilen hiçliği açığa serer. Kaba- sen gehalten wird, m th iiJJi nur die
besagte N ichtigkeit. U rsp rü n g
hatli-Varlık ona ilişkin her bilgiden daha kökeıı- licher als jedes Wissen darum ist
seldir. Ve yalnızca oradaki-Varlık Varlığının te das Schuldigsein. U nd n u r weil das
melinde kabahatli olduğu ve fırlatılmış düşüş D asein im G ru n d e seines Seins
schuldig ist und als geworfen ver
olarak kendini kendine kapadığı içindir ki, du- fallendes sich ihm selbst ver
yunç olanaklıdır — eğer çağrı temelde bu kaba- schließt, ist das Gewissen möglich,
wenn anders d er Ruf dieses Schuldig
hatli-Varlığı anlamamız için veriyorsa. sein im G runde zu verstehen gibt.
Çağrı kaygının çağrısıdır. Kabahatli-Varlık D er Ruf ist Ruf tler Sorge. Das
kaygı dediğimiz Varlığı oluşturur. Tekinsizlikte Schuldigsein konstituiert das Sein,
das wir S orge u e iu te u . In d er
oradaki-Varlık kökeıısel olarak kendi kendisi U nheim lichkeit steh t das Dasein
ile birlikte durur. Tekinsizlik bu varolaıı-şeyi ur[287]sprünglich m it sich sellist
zusammen. Sie bringt dieses Seien
onun en öz ‘Olabilme’sinin olanağına ait olan de vor seine unverstellte Nich
gizlenmemiş hiçliğinin önüne getirir. Kaygı tigkeit, die zur Möglichkeit seines
olarak oradaki-Varlık için Varlığının önemli eig en sten S cinkönneus geh ö rt.
Sofern cs dem Dasein — als Sorge
olması ölçüsünde, oradaki-Varlık düşüşteki — um sein Sein geht, ruft es aus
olgusal İnsan olarak kendine seslenir ve ken d er Unheim lichkeit sich sellist als
faktisch-verfallendes Man au f zu
dini tekiıısizlikten kendi ‘Olabilme’sine doğru
seinem Seinkönnen. Der A nruf ist
çağırır. Başvurma ileriye-çağıraıı geriye-çağ- vorrufender Rückruf, vor: in die
rıdır; ileriye— o olan fırlatılmış varolaıı-şeyi bile Möglichkeit, selbst das geworfene
Seiende, das es ist, existierend zu
varolması içinde üstlenme olanağına; ve geriye ü b ern eh m en , zurück: in die Ge-
— fırlatılmışlığa, öyle ki bu fırlatılmışlığı varo w orfenheit, um sie als d en nich
luşa alması gereken hiçlik temeli olarak anla tigen G rund zu verstehen, d en es
in die Existenz, aufzunehm en hat.
yabilsin. Duyuncun ileriye-çağıran geriye-çağ- D er vorrufende R ückruf des Ge
rısı oradaki-Varlığa onun kendisini — Varlı wissens g ib t dem Dasein zu ver
stehen, daß es — nichtiger G rund
ğının olanağında durmakta olan hiçlik tasarı seines nichtigen Entwürfe in d er
için hiçlik temelini — insanda yitmişlikten Möglichkeit seines Seins stehend
kendine getirmesi gerektiği, eş deyişle kabahatli — aus d er Verlorenheil in das Man
sich zu ih m selbst zu rückholcn
olduğu olgusunu anlamak üzere verir. soll, das heißt schuldig ist.
Ama o zaman oradaki-Varlığın kendine an Was sich das Dasein dergestalt
zu verstehen gibt, wäre d aun doch
lamak üzere verdiği şey kendisinin bir bilgisi eitıe K entinm iş von ihm sellist.
olacaktır. Ve böyle çağrıya karşılık düşen işitme U n d das solchem Ruf entspre-
chcıutc Llören wäre eine Kennt “kabahatli” olgusunun bir bilgisini edinme ola
nisnahme des Kaki ums »schul
dig«. Soll aber gar d er Ruf den
caktır. Ama çağrı bir seslenme karakterini taşı
Charakter des A ufrufens halx'ii, yacaksa, o zaman duyııncmı bu yorumlaııışı
führt dann diese A uslegung des duyunç-işleviııin tam bir saptırılışıııa götürmez
Gewissens nicht zu einer vollen
deten Verkehrung der Gewissens- mi? Kabahatli-Varlığa doğru seslenme kötülüğe
funktiou? A ufrufen zum Schul- seslenme demek değil midir?
digseiu, sagt das nicht Aufruf zur
Bosheit?
Duyunca bu çağrı-anlamını yüklemeyi en
Diesen Rufsinn wird auch die zorba yorum bile istemeyecektir. Ama o zaman
gewaltsamste Interpretation dem “kabahatli-Varlığa doğru seslenme” ne demek
Gewissen n ich t aufbürden wol
len. Was soll alx-r daun »Aufru
olacaktır?
fen zum Schuldigseiu« noch Eğer anlayış yerine getirilen ya da getiril
lx'sagen? meyen bir edim yoluyla “ortaya çıkan” borçlar
D er Kufsiun wird deutlich,
wenn das Verständnis, statt den anlamındaki kabahatin türevsel kavramını te
abgeleiteten Begriff d er Schuld mel yapmak yerine kabahatli-Varhğın varoluşsal
im Sinne der durch eine 'lat oder
U nterlassung »entstandenen«
anlam ına sarılırsa, çağrının anlamı durulaş
V erschuldung zu u n te rleg en , tırılmış olur. Bunu istemek, eğer duyuncun çağ
sich an d en existenzialeu Sinn rısı oradaki-Varlığııı kendisinden gelmekle yal
des Schuldigseins hält. Das zu
fordern, ist nicht Willkür, wenn
nızca bu varolan-şeye yönelirse, bir özeııç de
d er Ruf des Gewissens, aus dem ğildir. Ama o zaman kabahatli-Varlığa doğru
Dasein selbst kom m end, einzig seslenme benim her durum da oradaki-Varlık
an dieses S eiende sich richtet.
D ann Ix-deulet aber das Aufru olarak daha şimdiden olduğum ‘Olabilme’ye
fen zum Schuldigsein ein Vor- doğru bir ileriye-çağrıyı imler. Bu varolaıı-şeyiıı,
rufeu au f das S cinkönueu, das
ich j e schon als D asein bin.
e.d. oradaki-Varlığııı ilkin başarısızlıklar ya da
Dieses S eiende b rau ch t sich yapamamalar yoluyla kendi üzerine bir “ka
nicht erst durch V erfehlungen bahat” yüklemesi gerekmez; yalnızca aslında
o d er U nterlassungen eine
»Schuld« aufzuladen, es soll nur
“kabahatli” olması gerekir — ki öyledir.
das »schuldig« — als welches es Böylece başvurmanın doğnı işitilmesi kendi
ist — eigentlich sein. en öz ‘O labilm e’siııde keııdini-anlamaya, eş
Das rechte H ören des Anrufs
kom m t d an n gleich einem deyişle birinin kendini kendisinin en öz asıl ‘ka-
Sichvcrslehen in seinem eigens bahatli-olabilme’si üzerine tasarlamasına denk
ten Scinkönueu, das heißt dem
Sichern w erfen au f das eigenste
düşer. Anlayarak kendini bu olanak üzerine
eigentliche Sclmldigwerdcnköu- ileri-çağrıya bırakması oradaki-Varlığııı kendi
nen. Das verstehende Sichvorru- içinde çağrı için özgürleşmesini kapsar: Başvu-
fenlassen auf diese Möglichkeit
schließt in sich das Freiwerden des
rulabilnıe için hazırlanmışlık. Çağrıyı anlamada,
Daseins für den Ruf: die Bereit oradaki-Varlık kendi en öz varoluş olanağına
schaft für das Augen ifcnwerden- köledir.* Kendi kendisini seçmiştir.
köttneu. Das D asein ist rufver-
stchend hörig seiner eigensten Bu seçim ile oradaki-Varlık İıısaıım-kendi-
Fxislenzmöglichheil. Es hat sich siııe kapalı kalan kendi en öz kabalıatli-Varlığım
selbst, gewählt. [288]
Mit dieser Wähl erm öglicht
olanaklı kılar. ‘Iusan’ın sağ duyusu yalnızca
sich das D asein sein eigenstes ayarlanabilir kurallar ve kamusal normlar için
Schuldigseiu, das dem Man- yeterli olmayı ve olmamayı bilir. Bunların çiğ-
selbsl verschlossen bleibt. Die
V erständigkeit des Mau k en n t
n u r G enügen und U ugeniigen * | ‘İşitme’ ve ‘kölelik’ sözcükleri arasındaki ayın etimolojik
hinsichtlich d e r h an d lich en akrabalık ile ilgili olarak bkz. s. 11<121. |
ilenişlerinin hesabını tutar ve bir denge kur Regel utul ö ffen tlich en N orm .
V erstöße d ag eg en v errec h n et es
maya çalışır. En öz kabahatli-Varlıktaıı kendini u n d stiehl A usgleiche. Vom
sıyırmış, ve bunu yanlışlıklar üzerine daha eigensten Schuldigsein hat es sich
gürültülü konuşabilmek için yapmıştır. Ama fortgeschliehen, um desto lauter
Fehler zu Ix-redcn. Im Anruf alter
başvurmada İıısaıun-kendisi ‘Kendi’ııin en öz wird das M au-selbst au f das
kabalıatli-Varlığına çağrılır. Çağrıyı anlama eigenste Schuldigseiu des Selbst
an g eru fen . Das R ufversleheu ist
seçmedir — ama duyuncuıı seçimi değil, ki das Wählen — nicht des Gewissens,
genel olarak seçilemez. Seçilen şey birinin en das als solches n ic h t gew ählt
öz kabahatli-Varlığı için özgür-Varlık olarak w erden kann. Gewählt wird das
Gewissen-haben als Freisein für das
duyunç-taşımadır. Başvurmayı anlama ‘duyuııç- eigenste Schuldigseiu. Anruf
taşımayı-isteme ’ demektir. verstehen besagt: Gewissen-haben-
wollen.
Böylelikle denmek istenen şey bir “iyi du- D am it ist nicht gem eint: ein
yuııç taşımayı isteme” değildir, tıpkı “çağrı”nııı »gutes Gewissen« h aben wollen,
istemli bir geliştirilmesi de olmaması gibi; ter ebensow enig ein e w illentliche
l’llege des »Rufes«, sondern einzig
sine, yalnızca başvurulma için lıazırlanmışlık Bereitschaft für das Angerufen wer
demektir. Duyuııç-taşımayı-isteme olgusal d en . Das Gewissen-haben-wollen
borçluluğun aramşındaıı tıpkı özsel ‘kabahatli’ steh t einem Aulsuchen faktischer
V erschuldungen elteuso fern wie
anlamındaki kabahatten özgürleşmeye doğru bir d er Tendenz zu einer Befieiungvim
eğilimden olduğu kadar uzaktır. d e r Schuld im S inne des weseu-
haften »schuldig«.
Duyunç-taşımayı-isteme dalıaçok olgusal borç Das Gewissen-hahen-wollen isl viel
lanma olanağı için en kökensel varolma-ilgili var mehr die ursprünglichste existenzielle
sayımdır. Çağrıyı anlamada oradaki-Varlık en öz Voraussetzungfü r die Möglichkeit des
faktischen Schuldigwerdens. Rtilver-
‘Kendi’yi kendi seçilmiş ‘Olabilme’siııdeıı ken steh e n d läßt das Dasein das
di içinde eylemde bulunmaya bırakır. Ancak eigenste Selbst aus seinem gewähl
ten Seinkönnen in sich handeln.
böylece yanıtlanabilir olabilir. Ama her eylem Nur so kann es verantwortlich sein.
olgusal olarak ve zorunlu olarak “duyıuıçsuz”- Jedes H an d eln ab er isl faktisch
dur, ve bunun nedeni yalnızca olgusal olarak notw endig »gewissenlos«, n ic h t
n u r weil es faktische m oralische
ahlaksal borçluluktan kaçınamayabilecek V erschuldung n ic h t v erm eidet,
olması değil, ama kendi boş tasarının boş sondern weil es au f dem nichtigen
G runde seines nichtigen Entwer-
temelinde her durumda Başkaları ile birlikte- fens je schon int Milsein mit Ande
Varlıkta onlara karşı daha şimdiden kabahatli ren an ih n en schuldig gew orden
olmuş olmasıdır. Böylece duyuııç-taşımayı-iste- ist. So wird das Gewisseu-habcn-
wollen zur Ü bernahm e d er wesen
me özsel duyunçsuzluğuıı üstlenilmesi olur ki, h aften G ew issenlosigkeit, in n er
ki varolma-ilgili “iyi” olma olanağı yalnızca h alb d e r allein d ie existenzielle
Möglichkeit besteht, »gut« zu sein.
onun içersinde sürer. O b d e r Ruf gleich nichts zur
Çağrı hiçbir bilgi vermese de, gene de yal Kenntnis gibt, so ist er doch nicht
nızca eleştirel değil, ama olumludur, oradaki- n u r kritisch, so n d ern positiv; er
ersch ließ t das u rsp rü n g lich ste
Varlığm kabahatli-Varlık olarak en kökensel S ein k ö n n en des Daseins als
‘Olabihne’siııi açığa serer. Buna göre duyuııç Schuldigseiu. Das Gewissen offen
kendini oradaki-Varlığın Varlığına ait bir tanık b a rt sich d em n ach als ein e zum
Sein des Daseins g ehörende Bezeu
lık olarak sergiler ki, onda duyunç oradaki- g ung in d er es dieses selltst vor sein
Varlığın kendisini en asıl ‘Olabilme’si önüne eigenstes S eiu k ö u n en ruft. Läßt
sich das so bezeugte eig en tlich e
çağırır. Böyle tanıklık edilen asıl ‘Olabilme’ Seiuköunen existenzial konkreter
kendini varoluşsal olarak daha somut bir yolda bestimmen? Vorgängig erhebt sich
41 1
die Krage: k ann die vollzogene belirlenmeye bırakır mı? Bir öıı soru doğar:
H erausstellung eines im D asein
selbst bezeugten Seinköunens eine
Oradaki-Varlığın kendisinde tanıklık edilen
zu reich en d e Evidenz bea n sp ru bir ‘Olabilme’ııin sergilenişi yeterli bir açıklık
chen, solange das Befremden nicht isteminde bulunabilir mi — burada duyuııcu
geschw unden ist, tlaß hie r das
Gewissen einseitig auf die Daseins- tek yanlı olarak geriye oradaki-Varlığııı duru
vetTassung zurü ck in terp re tie rt muna doğru izleyen yorumun kaba duyunç-
wurde m it voreiliger Ü bergehung
all d er Befunde, die d er vulgären
yorumlamasıııa tanıdık olan tüm bulguların
Gewissensauslegung bekannt sind? üzerinden apar topar geçmesinin yarattığı
Hißt sich denn in der vorstehenden şaşkınlık azalmadığı sürece? Bütününde
Interpretation das Gewissens]>hä-
nom en so, wie es »wirk[289]lich«
alınırsa, sunduğumuz yorumda duyunç feno
ist, ülx'rhaupt noch w iedererken meni “edimsel olarak” var olduğu gibi tanı
nen? W urde da n ic h t m it allzu
nabilir mi? Oradaki-Varlığın Varlık-durumun-
sicherem F reim ut aus d e r Seins-
verfassung des Daseins eine Idee daıı bir duyunç düşüncesini çıkarsamadaki
von Gewissen deduziert? açık sözlülüğümüzden pek fazla emin olmadık
Um dem letzten Schritt d er Ge
wissensinterpretation, d er existen-
mı?
zialen U m grenzung des im Gewis Duyunç yorumumuzun son adımına, du-
sen bezeugten eigentlichen Sein yuncun tanıklık ettiği asıl ‘Olabilme’ııin varo-
köunens, auch fü r das vulgäre
Gcwissensverständuis den Zugang luşsal sınırlanışına girişi giderek kaba duyunç-
zu sichern, bedarf es der ausdrück anlayışı için bile olsa sağlama bağlayabilme
lich en Nachw eisung des Zusam
m enhangs der Ergebnisse der on
amacıyla, varlıkbilimsel çözümlemenin sonuç
tologischen A nal)se mit den all larının gündelik duyunç-deııeyimleri ile bağın
täglichen Gcwissenscrfahrungeu. tısının belirük bir belgitleııişi gereklidir.
s ,
•Vgl. 34 S. 104 . 9Bkz. §34, s. (164],
.
"Vgl. § 44 S .2 I2 H . "’Bkz. §44, s. [212] vss.
varoluşsal olarak kökenselgerçeklik olarak yorum als ılit- ursprüngliche Wahrheit.
Diese isi p rim är keine Q ualität
lanmıştı. Bu gerçeklik birincil olarak “yargı”ıım des »Urteils« n och ü b erh au p t
bir niteliği değildir, ne de genel olarak belirli eines bestim m ten V erhaltens,
s o n d ern ein w eseuhafles Kons-
bir davranıştır; ama düııyadaki-Varlığı böyle
lilulivum des In-der-Welt-seins als
olarak oluşturan özsel bir bileşendir. Gerçeklik solchen. W ahrheit m uß als lün-
temel bir varoluşsal olarak kavraıımalıdır. “Ora- dam eutalcs Existeuzial lx'grillen
w erden. Die onto lo g isch e Klä
daki-Varlık gerçekliktedir” önermesinin varlık- rung des Satzes: »Dasein ist in tler
bilimsel açıklaması bu vaıolan-şeyin kökensel Wahrheit« h at die ursprüngliche
açığa serilmişliğini varoluşun gerçekliği olarak Erschlossenheit dieses Seienden
als Wahrheit, der Existenz angezeigt
göstermişti ve bunun sınırlanması için oradaki- und für d eren U m grenzung au f
Varlığm asilliğinin çözümlemesine gönderme die Analjse d er Eigentlichkeit des
Daseins verwiesen".
de bulunmuştuk.11
N u n m eh r ist m it d er Ent
Bundan böyle kararlılık ile oradaki-Varlığııı schlossenheit. d ie u rsp rü n g
asıl olduğu için en kökensel olan gerçekliği lichste, weil eigentliche W ahrheit
«ies Daseins gew onnen. Die Er
kazanılmıştır. ‘Orası’nın açığa serilıııişliği eş- schlossenheit des Da erschließt
kökeıısel olarak her durum da bütün dünya- gleichursprünglich das je ganze
daki-Varlığı, eş deyişle dünyayı, içinde-Varlığı ve In-dcr-W eh-seiu, das heißt die
Welt, das Iu-Sciu und das Selbst,
‘Kendi’yi — ki “beıı ...im” olarak bu varolaıı- das als »ich bin« dieses Seiende
şeydir— açığa serer. Dünyanın açığa serilıııişliği ist. Mit d er Erschlossenheit von
Welt ist je schon inncrwellliches
ile her durumda daha şimdiden düııya-içiııde Seiendes entdeckt. Die Entdeckt
varolaıı-şeyler açığa çıkarılmışür. Elalüııda-bulu- h e il des Z u h a u d cu eu und
ııaııııı ve elönüııde-buluııaııııı açığa çıkarıl- V orh an d en en g rü n d e t in d e r
Erschlossenheit d er Welt"; «leim
mışlığı dünyanın açığa serilnıişliği üzerinde die Ereigabe d e r jeweiligen
temellenir;1'- çünkü elaltıııda-bulunanın o sıra Bewandt nisganzheit des
daki ilgililik-bütüıılüğüııüıı özgür bırakılması Z u h a n d en en verlangt ein
Vorverslchen d er Bedeutsamkeit.
imlemliliğin bir öıı-aıılaşılmasını gerektirir. Sie v ersteh en d , weist sich das
İııılemliği anlayarak, tasalı oradaki-Varhk sağ Itesorgende Dasein umsichtig auf
das begegnende Z uhaudene an.
görülü olarak karşılaştığı elaltıııda-bulunaıı Dtus Verstehen der Bedeutsamkeit
şeye boyun eğer. İmlemliliğin anlaşılması o als Erschlossenheit der jeweiligen
sıradaki dünyanın açığa serilnıişliği olarak yine Well g rü n d et wiederum im Ver
stehen des Worumwillen, darauf
‘onun uğnm a’ıım anlaşılmasında temellenir ki, alles Entdecken tler Bewandt nis-
ilgililik-bütüıılüğüııüıı tüm açığa çıkarılması g anzheil zurückgeht. Das U m
w illen des U nterkom m ens, des
geriye bu ‘oıııııı-uğruna’ya gider. Oradaki-Var- U n terh alts, des F ortkom m ens
lığın en yakın ve sürekli olanakları barınma, sind näch ste u n d ständige
geçinme ve bakım uğrunadır ki, onun için Var M öglichkeiten des Daseins, au f
die sich dieses Seiende, dem es
lığı önemli olan bu varolaıı-şey kendini her du um sein Sein geh t, j e schon
rum da daha şimdiden bunlar üzerine tasar en tw o rfen h at. ln sein »Da«
geworfen, ist das Dasein faktisch
lamıştır. Kendi “Orası”ııa firlaülmış olarak, ora
je au f eine bestimmte — seine —
daki-Varhk olgusal olarak her durumda belirli »Well« angewiesen. In eins damit
bir dünyaya — kendi dünyasına — boyun eğer. sin d d ie näch sten faktischen
Entwürfe von d er b esorgenden
Aynı zamanda en yakın olgusal tasarlara Verlorenheit in das Man geführt.
Existenzial entw orfen w urde ein Oradaki-Varlığııı bir asıl bütüıı-‘0 1 abilme’si
eigentliches G anzseinkönnen des varoluşsal olarak tasarlanmıştır. Bu fenome
Daseins. Die Anseinanderlegnng des
Phänom ens en th ü llte das eigenl- nin çözümlemesi asıl ölüıne-doğru-Varlığı
[302]liche Sein znm Tode als das Vor önceleme olarak açığa sermiştir.1Oradaki-Var-
la u f en' . In sein e r existenziellen
B ezeugung w urde das eigentliche
lığın asıl ‘Olabilm e’si varolma-ilgili tanık
Seinkönnen des Daseins als En tschlos lığında kararlılık olarak sergilenmiş ve aynı
senheit aufgezeigt u n d zugleich zamanda varoluşsal olarak yorumlanmıştır.
existenzial interpretiert. Wie sollen
b eid e P h än o m en e zusam m enge
Bu iki fenomen [önceleme ve kararlılık] nasıl
bracht werden? F ührte d e r ontolo biraraya getirilecektir? Asıl bütün-1Olabilme
gische E ntw urf des eigentlichen niıı varlıkbilimsel tasarı bizi oradaki-Varlığın
Ganzseinkönnens nicht in eine Di
m ension des Daseins, die von dem kararlılık fenomeninin uzağında yatan bir
Phänom en der Entschlossenheit weit boyutuna götürmemiş midir? Ölüm ve eylem
abliegl? Was soll d e r Tod m it d er
»konkreten Situation« des Handelns
de bulunmanın “somut konum u” ortaklaşa
gem ein haben? V erführt d e r Ver ne taşıyabilirler? Kararlılığı ve öııcelemeyi
such, die Entschlossenheit und d;ts zorla biraraya getirme girişiminde dayanılmaz
V orlaufen zusam m enzuzw iugen,
nicht zu einer unerträglichen, völlig ve bütünüyle fenomenoloji-dışı bir kurgula
unphänom enologischen Konstruk maya, bundan böyle kendi için fenomenal
tion, die n ic h t einm al m e h r den
olarak tem ellendirilm iş varlıkbilimsel bir
C harakter eines p h än o m en al ge
g ründeten ontologischen Entwurfs tasarın karakterini taşıdığını öne süremeye
für sich beanspruchen darf? cek bir kurgulamaya ayartılmış olmuyor muyuz?
Ein äußerliches Zusam m enbin
d en b eid er P hänom ene verbietet
Bu iki fenomenin biraraya dışsal bir bağ
sich von selbst. Noch bleibt als met lanışı kendiliğinden yasaklanır. Henüz yön
hodisch einzig m öglicher Weg, von temsel olarak geriye kalan biricik olanaklı yol
dem in seiner existenziellen Mög
lichkeit bezeugten P hänom en der varolma-ilgili olanağı içinde tanıklık edilen
Entschlossenheit auszugehen und zu kararlılık fenom eninden başlayarak şunu
‘‘Kökensel olarak oıadaki-Varlığın Varlık-durumuna ait *Da.s ursprünglich zur Seİnsvet fassung des
Daseins gehörende S< !mUliğsem isi vom theo
olan kabahatH-Vai'hk hiç kuşkusuz laurıbilimscl olarak
logisch vcısiaıulencu Status corrupıionis wohl
anlaşılan slalus cornı/ılionisicn ayırtletUlıııelitlir. Taıırı- zu unterscheiden. Die Theologie kann indem
bilinı vai'oluşsal olarak belirlenm iş kabalıatli-Varlıkta exisictizial bestim m ten Schuldigsein ein e
Ixiylc: bir slalus için olgusal olanağın varlıkbilinısel bir ontologische B edingung sein er faktischen
Möglichkeit rinden. Die in d er Idee dieses sla
koşulunu bulabilir. Bu sUtlusun düşüncesinde kapsanan lus beschlossene .Schuld ist eine faktische Ver
kabahat büuinüyle kendine özgü türde olgusal bir borç schuldung von willig eigener Art. Sie hat ihre
luluktur. Kentli tanıklığı vardır ki, ilkede h er felsefi eigene Bezeugung, die jederphilosophischen
Erfahrung grundsätzlich verschlossen bleibt.
deneyim e kapalı kalır. K abahatli-Varlığın varoluşsal Die exislenziale Aualyse des Schuldigseius
çözümlemesi ne güualı olanağından yana ne de ona karşı beweist weder etwas für noch die Mög
herhangi bir tanıtlam a getirir. Sağın olarak konuşursak, lichkeit d e r Sünde. Man kann streng genom
oradaki-Varlığın varlıkbiliminiu kendiliğindim bıı olanağı m en nicht einm al sagen, daß die Ontologie
des Daseins von sith a m diese M öglichkeit
açık bıraktığı bile söylenemez, çünkü felsefi 1»ir sorgulama überhaupt orten läßt, sofern sie a/s p/rt/oso-
olarak bıı varlıkbilim ilkede “günah” üzerine lıiçbirşey phisches Fragen grundsätzlich nichts von d e r
bilmez. Sünde »weiß«.
e.ingehoU hal, kaim die eigcıuliclıe olanağıuı kendi ‘O labilm e’si içinde yaka
Existenz des Daseins durch nichts
m ehr überholt werden.
ladığında, bundan böyle oradaki-Varlığın asıl
M it dein P hänom en d e r Ent varoluşunu hiçbirşey arkada bırakamaz.
schlossenheit w urden wir vor die Kararlılık fenomeni ile varoluşun kökeıısel
ursprüngliche Wahrheit der Existenz
geführt. Entschlossen ist das Dasein gerçekliğinin önüne götürülmüş olduk. Kararlı
ihm selbst in seinem jeweiligen fak olarak, oradaki-Varlık kendi için o sıradaki
tischen S einkönnen en th ü llt, so
zwar, daß es sellisl dieses E nthüllen
olgusal ‘O labilm e’si içinde ortaya serilir;
und Enthülllscin ist. Zur Wahrheit dahası, öyle bir yolda ki, oradaki-Varlığın
gehört ein ih r j e entsprechendes kendisi bu ortaya serme ve ortaya serileıı-
Eür-wahr-halten. Die ausdrückliche
Zueignung des Erschlossenen hz.w.
Varlıktır. Gerçekliğe 011a karşılık düşen bir
Entdeckten ist das Gewiß.«/». Die gerçek-sayıııa aittir. Açığa serilenin ya da açığa
ursprüngliche W ahrheit d er Exis
çıkarılanın belirtik olarak edinilmesi pekiıı-
tenz. verlangt ein gleichursprüng
liches Gewißsein als Sich-haltcn in olmadır. Varoluşun kökeıısel gerçekliği karar
dem , was die E ntschlossenheit lılığın açığa serdiği şeyde kendiııi-sürdürme
erschließt. Sie gibt sich die jeweilige
faktische Situation und bringt sic]i in
olarak eş-kökensel bir pekin-Varlık isteminde
sie. Die S ituation laßt sich nicht bulunur. Kararlılık kendine o sıradaki olgusal
vorausberechnen und vorgebeu wie konumu verir ve kendini o konuma getirir.
ein Vorhandenes, das atıl eine E.ifas-
sung wartet. Sie wird nu r erschlos Konum önceden hesaplanmaya ve kapılmayı
sen in einem freien, z.uvor tm- bekleyen elöııünde-bulunan birşey gibi sunul
İK'SIinıınteu, aber d er Bestimmbar
maya izin vermez. Önceden belirlenmiş olma
keit offenen Sichenlschließcn. Was
bedeutet dann die solcher Entschlos yan, ama belirlenebilirliğe açık olan bir kanır
senheit zugehörige Gewißleit? Sie soll vermede yalnızca açığa serilir. O zaman böyle
sich in dein durch den Entschluß
Erschlossenen halten. Dies liesagl
kararlılığa ait olan pekinük neyi imleri Bu pe-
aber: sie kann sich gerade nicht auf kiuliğin kendini karar yoluyla açığa serilen
die Situation versteijen, sondern muß şeyde sürdürmesi gerekir. Ama bu demektir ki
verstehen, daß d e r Entschluß
seinem eigenen Krschlicßuugssiun doğrudan doğruya konum açısından katı-
nach frei und offen geheilten werden laşamaz; tersine kararın, kendi açığa serme
m uß für die jew eilige faktische anlamına göre, o sıradaki olgusal olanak için
M öglichkeit. Die G e[308]w ißheit
des Entschlusses bedeutet: Sich/rei- özgür ve açık tutulması gerektiğini anlamalıdır.
halten fü r sein e m ögliche und je Kararın pekiııliği 011un olanaklı ve her du
faktisch notwendige Zurücknahme.
Solches Eür-wahr-halten d e r Ent
rumda olgusal olarak zorunlu geri-alınışı için
schlossenheit (als W ahrheit d e r kendini özgür tutmayı imler. Kararlılığın (va
Existenz.) läßt jedoch keineswegs in roluşun gerçekliği olarak) böyle gerçek-say-
die U nentschlossenheit zurückfal
len. Im Gegenteil: dieses Eür-wahr-
ıııası gene de hiçbir biçimde kararsızlığa geri
halten als entschlossenes Sich-lrei- düşmeye izin vermez. Tersine, geri alma için
1iahen für die Zurücknahm e ist die kararlı bir kendiııi-özgür-sayma olarak bu
eigentliche Entschlossenheit zur Wieder
holung ihrer seihst. Damit ist aber gerçek-sayıııa kendi kendini yineleme için asıl
gerade die V erlorenheit in die Un kararlılıktır. Ama böylelikle doğrudan doğruya
entschlossenheil existenziell uuler-
gralx it. Das zur Entschlossenheit
kararsızlıkta yitmişlik varolma-ilgili olarak
gehörende Eür-uahr-1 tallen tendiert temellerinde zayıflatılır. Kararlılığa ait olan
seinem S inne nach darauf, sich gerçek-sayıııa, anlamına göre, kendini sürekli
ständig, das heißt für das ganze Sein-
k önuen des Daseins freiz.uhallen.
olarak, eş deyişle oradaki-Varlığın bütün ‘Ola-
Diese ständige Gewißheit wird der b ih n e’si için, özgür tutm a eğilim indedir.
Entschlossenheit n u r so gewähr- Kararlılık için sürekli pekiıılik ancak kararlılık
kendini saltık olarak pekin olabileceği olanak ile leistet, dal) sie sicil zu d e r Mög
lichkeit verimli, deren sie schlecht
ilişkilendiriyorsa güvence altına alınır. Ölü hin gewiß s«/» katın. In seinem lixl
münde oradaki-Varlık saltık olarak [lıerşeyi] m uß sich das Dasein schlechthin
“geri almalıdır.” Sürekli olarak ölümden pekin »zurücknehmen«. Dessen ständig
gewiß, das heißt vollaufend, g e
olduğu için, eş deyişle onu öncelediği için, w innt die Entschlossenheit, ih re
kararlılık asıl ve bütün pekiııliğiııi kazanır. eigentliche und ganze Gewißheit.
Das D asein ist ab e r gleich-
Ama oradaki-Varlık eş-kökeıısel olarak ursprünglich in der U nwahrheit.
gerçeklik-dışıııdadır. Öııceleyici kararlılık Die vorlatifende Entschlossenheit
oradaki-Varlığa ayın zamanda kapanmışlığının gibt ihm zugleich die u rsp rü n g
liche Gewißheit seiner Verschlos
kökeıısel pekiııliğiııi verir. Öııceleyici karar senheit. V orlanfcnd entschlossen
lılıkta oradaki-Varlık kendini İnsanın karar höh sich das Dasein ollen für die
sızlığında sürekli yitıııişliği için açık tutar— bir ständige, ans dr in G runde d<s eige
nen Seins mögliche Verlorenheil in
yitmişlik ki, onun kendi Varlığının temelinden die Unentschlossenheil des Man.
olanaklıdır. Oradaki-Varlığııı sürekli olanağı Die Unentschlossenheit ist als stän
dige Möglichkeit des Daseins mit-
olarak, kararsızlık birlikte-pekindir. Kendi ken
gewiß. Die sich selbst durchsichtige
dine saydam kararlılık ‘O labilm e’niıı belir Entschlossenheit versteht, daß sich
sizliğinin her durumda ancak o sıradaki konum die Unbestimmtheit des Seinkönnens
je n u r bestimmt im Entschluß auf
üzerine kararda belirlendiğini anlar. Varoluşu die jeweilige Situation. Sie weiß um
içindeki varolan-şeye baştan sona egemen olan die Unbestim mtheit, die ein Seien
belirsizlik hakkında bilgilidir. Ama bu bilgi, des, das existiert, durchherrschl.
Dieses Wissen aber muß, wenn es
eğer asıl kararlılığa karşılık düşecekse, kendisi d er eigentlichen Entschlossenheit
asıl bir açığa sermeden doğmalıdır. Ama biri entsprechen will, selltst aus einem
nin kendi ‘Olabilme’siııin belirsizliği, üstelik bu eigentlichen Erschließen entsprin
gen. Die Unbestimmtheit des eige
‘Olabilme’ bir kararda pekin olmuş olsa bile, nen, obzwar im Entschluß je gewiß
ilkin ölüme-doğru-Varlıkta bütünüyle açıklık gew ordenen S einkönnens offen
kazanır. Öııceleme oradaki-Varlığı bir ola bart, sich aber erst ganz im Sein zum
T ode. Das V orlauten b rin g t das
nağın önüne getirir ki, sürekli olarak pekindir Dasein vor ein e M öglichkeit, die
ve gene de h er kıpıda ne zaman olanağın stän d ig gewiß u n d do ch jed en
Augeublick unlx’stim m t bleibt in
olanaksız olacağı konusunda belirsiz kalır.
dem, wann die Möglichkeit zur Un
Öııceleme bu varolaıı-şeyin kendi “sınır-koııu- möglichkeit wird. Sic m acht offen
mu”ııun belirsizliğine fırlatılmış olmasını açığa bar, daß dieses Seiende in d ie U n
bestim m th eit sein e r »Greuz-
çıkarır ki, bu konum üzerine karar verdiğinde, siluatiou« geworfen ist, zu der ent
oradaki-Varlık asıl bütüıı-‘0 1 abilme’sini kaza schlossen, das Dasein sein eigent
nır. Ö lüm ün belirsizliği kendini kökeıısel liches G anzseinkönnen gewinnt.
D ie U n b estim m th eit des Todes
olarak endişede açığa serer. Ama bu kökeıısel erschließt sich ursprünglich in der
endişe kendisinden kararlılık isteminde bulun Angst. Diese ursprüngliche Angst
maya çabalar. Oradaki-Varlığııı kendi başına aber trachtet die Entschlossenheit
sich zu zu m u ten . Sie räu m t je d e
bırakılmışlığı olgusunu gizleyen lıerşeyi uzak V erdeckung von tler U berlassen-
laştırır. Endişenin bizi karşı karşıya bıraktığı lieit des Daseins an es seil ist weg.
yokluk oradaki-Varlığı temelinde belirleyen Das Nichts, davor die Angst bringt,
e n th ü llt die N ichtigkeit, d ie das
hiçliğin örtüsünü kaldırır; ve bu temelin ken D asein in seinem Grunde be
disi ölüme fırlatılmışlık olarak vardır. stim m t, d e r selltst ist als Gewor-
fenheit in den Tod. [309]
Çözümlememiz en öz, ilişkisiz, arkada Die Analyse enthüll le der Reihe
bırakılamaz, pekin ve gene de belirleııimsiz nach die aus dem eigentlichen Sein
/.um Tode als der eigensten, imlx'- olanak olarak asıl ölüme-doğru-Varlıktaıı
zügliehcu, im ü berholbarcn, ge
wissen und dennocb iinlx-sliiiiiu- doğan ve kararlılığın kendiliğinden onlara
len M öglichkeit erw achsenden eğilimli olduğu kipleşme kıpılarını dizi olarak
Momente der Modalisierung, darauf
ortaya serdi. Kararlılık asilliği ve bütünlüğü
die Entschlossenheit, ans ihr selbst
te n d iert. Sie ist eigentlich und içinde ne olabilecekse ancak önceleyici kararlılık
ganz, was sie sein kann, n u r als olarak odıır.
vorlnufende Entschlossenheit.
U m gekehrt aller erreichte erst
Ama, evrik olarak, kararlılık ve önceleme
d ie In te rp re ta tio n des »Zusam arasındaki “bağlaııtı”nın yorumu ilkin öııce-
m enhangs« zwischen Entschlos lemeııiıı kendisinin tam varoluşsal anlayışına
senheit u n d V orlauten das volle
existenziale Verständnis des Vor- erişmiştir. Şimdiye dek bu yalnızca varlıkbilim-
laufens selbst, bislang konnte es sel bir tasar olarak geçerli olabildi. Şimdi ise
n u r als ontologischer Entwurf gel
len. Jetzt zeigte sich: das Vorlaufen
öııcelemeııin uydurulmuş ve oradaki-Varlığa
ist keine e rd ic h te te und dem zorla dayatılmış bir olanak olmadığı, ama ora-
D asein aufgezw ungene Mög daki-Varlıkta tanıklık bulan varolma-ilgili bir
lichkeit, sondern d er Modus eines
im Dasein Ix-zeuglen existenziel
‘Olabilme’ııiıı kipi olduğu, ve eğer kendini
len S einkönnens, den es sich asilliği içinde kararlı olarak anlıyorsa oradaki-
zum utcl, wenn anders es sich als Varlığın bu kipi kendine dayattığı gösteril
entschlossenes eigentlich versteht.
Das Vorlaufen »ist« n ich t als miştir. Oııceleme özgürce yiizeıı bir davranış
freischwelx-nde Verhaltung, son değildir; ama varolma-ilgili bir yolda tanıklık
d ern mul! lx-grilfen werden als die
in der existenziell bezeugten Entschlos
edilen kararlılığın asilliğinin o kararlılıkta gizlenen
senheit verborgene und sonach milbe ve buna göre onunla birlikle tanıklık edilen olanağı
zeugte Möglichkeit ihrerEigenllkhke.it. olarak kavran malıdır. Asıl “ölüm üzerine dü
Das eigentliche »Denken an den
Tod« istdas existenziell sich durch şünme” varolma-ilgili olarak kendine saydam
sichtig gew ordene Gewissen- laşmış duyuııç-taşımayı-istemedir.
haben-wollen.
Wenn die Entschlossenheit als
Kararlılık asıl kararlılık olarak önceleme
eigentliche auf den durch das Vor yoluyla sınırlanan kipe eğilimli ise, ama eğer
la u ten um grenzten M odus ten öncelem e oradaki-Varlığın asıl bütün-“Ola
d ie rt, das V orlaufen ab e r das
eigentliche G aiizseiuköuuen des bilme ’siııi oluşturuyorsa, o zaman varolma-
Daseins ausmacht, d ann ist in der ilgili bir yolda tanıklık edilen kararlılıkta ora-
existenziell bezeugten Entschlos
senheit. ein eigentliches Ganzsciu-
daki-Varlığm asıl bütün-‘0 1 abilme’siııe onunla
können des Daseins m itbezeugt. birlikte tanıklık edilir. Bütün-‘Olabilme'ye ilişkin
Die Frage nach dem Ganzseinkön nen soru olgusal ve varolma-ilgili bir sorudur. Oradaki-
ist eine faktisch-existenzielle. Das
Dasein beantwortet sie als entschlos
Varlık onu kararlı olarak yanıtlar. Oradaki-Var
senes. Die Frage nach dem Ganz- lığın ‘Olabilme’sine ilişkin soru başlangıçta3
seiuköiuieu des Daseins hat jetzt
belirtilmiş olan karakteri şimdi üzerinden
den an fän g lich ’ gezeigten Cha
rakter völlig aligeslreifl, als sei sie bütünüyle sıyırmıştır (onu yalnızca oradaki-
lediglich eine theoretische, m et Varlığın Analitiğinin kuramsal ve yöntemsel
hod isch e Frage d e r Daseins-
aualytik, entsprungen aus dem Be
olan ve bütün oradaki-Varlığın tanı bir “veril-
m ü h e n um ein e vollständige mişliği” için çabadan doğan bir sorusuymuş
»G egebenheit« des ganzen gibi ele almıştık). Oradaki-Varlığın bütün
Daseins. Die anfangs n u r ontolo
gisch-methodisch erörterte Frage lüğüne ilişkin olarak başlangıçta salt varlık-
d e r D aseinsganzheil h a lte ihr bilimsel-yöııtemsel olarak tartışılan sorunun
kendi hakkı vardı, ama yalnızca bu hakkın Rccht, aber m ir weil dessen G rund
a u t eine onlisclıe M öglichkeit des
zemini oradaki-Varlığııı varlıksal bir olanağına Dase ins zurückgehl.
geri döndüğü için. D ie A ufhellung des »Zusam
Öııceleme ve kararlılık arasındaki “bağ- m enhangs« zwischen V orlaufen
und Entschlossenheit im Sinne der
laııtı”nın İkincinin birinci tarafından olanaklı m öglichen M odalisieruug dieser
kipleştirilmesi anlamında aydınlatılması ora- durch jenes wurde zur phänom e
n alen Aufweisuug eines eig en t
daki-Varlığııı bir asıl bütün-1Olabilme’siııi bir lich en G anzseinkönuens des
fenomen olarak sergilemiştir. Eğer bu feno D aseins. W enn m it diesem P hä
men ile oradaki-Varlığııı onu kendine ve kendi nom en eine Seinsweise des Daseins
getroffen ist, in d er es sich zu und
ile yüz yüze getiren bir Varlık-yoluna ulaşıl vor sich selbst bringt, d am n m ilt cs
mışsa, o zaman bu fenomen oradaki-Varlığııı d e r alltäg lich en , verständigen
İnsan tarafından anlama düzlemindeki gün Daseinsauslcguug des Man oulisch
und ontologisch unverständlich
delik yoruııılanışı için varlıksal olarak ve varlık- b leilieu . Es wäre M ißverstand,
bilinısel olarak anlaşılmaz kalmalıdır. Bu [310J diese existenzielle Möglich
keit als »unbew iesene« wegzu
varolma-ilgili olanağı “taıııtlanamaz” olarak sch ieb en o d e r a b e r th eo retisch
itelemek ya da tersine onu kuramsal olarak »beweisen« zu w ollen. D ennoch
“tanıtlamayı” istemek bir yanlış anlama ola lx’darfdas Phänomen des Schutzes
vor d en grültsleu Verkehrungen.
caktır. Gene de fenom enin en kaba sapık Die vorlaufende Entschlossen
lıklara karşı korunması gerekir. heit istkein Ausweg, erfunden, um
Onceleyici kararlılık ölümü “yenebilmek” den Tod zu »überwinden«, sondern
das dein G ew issensruf folgende
için uydurulmuş bir kaçış yolu değildir; tersine, Verstehen, das dem Tod die Mög
duyuııcuıı çağrısını izleyen bir anlamadır ki, lichkeit freigibt, d e r Existenz des
Daseins mächtig zu w erden u n d
ölüm için oradaki-Varlığııı varoluşu üzerinde jede ff fielt lige Scllistverdeckuug im
güçlü olma ve tüm uçup gidici kendiııi-gizleme- G runde zu zerstreuen. Das als Sein
leri temelden dağıtma olanağını özgür bırakır. zum Tode b estim m te Gewisseu-
halx'it-wollen bedeutet auch keine
Olüme-doğru-Varlık olarak belirlenen duyunç- wel111üchtige A bgeschiedenheit,
taşımayı-isteme dünyadan kaçıcı bir çekiniklik sondern bringt illusiouslos in die
Entschlossenheit des »Handelns«.
de değildir; tersine, kişiyi yanılsamasız olarak Die verlaufende Entschlossenheit
“eylemde bulunm a”nın kararlılığına getirir. en tstam m t auch nich t ein er die
Onceleyici kararlılık varoluşun ve olanakları Existenz u n d ihre M öglichkeiten
ü b erflieg en d e n »idealistischen«
nın üzerinde uçuşan “idealistik” bir zorlama Z um utung, so n d ern en tsp rin g t
dan doğmuş da değildir; tersine, oradaki-Var- dem n ü c h te rn e n V erstehen fak
tischer G rundm öglichkeiten des
lığın olgusal temel-olanaklarııun ayık bir anla D aseins. Mit d e r n ü c h te rn e n
yışından doğar. Bizi bireyselleşmiş ‘Olabilme’- Angst, die vor das vereinzelte Seiu-
ııiıı önüne getirip bırakan ayık endişe kendisi ile köunen bringt, gehl die gerüstete
F reu d e an d ieser M öglichkeit
birlikte bu olanakta yaşanan sarsılmaz bir se zusammen. In ihr wird das Dasein
vinci getirir. Onda oradaki-Varlık meşgul mera frei von den »Zufälligkeiten« des
Uulerhalteuw erdens, die sich die
kın kendine birincil olarak dünya olaylarından geschäftige N eugier p rim är aus
sağladığı eğlendirici “olumsallıklar”dan özgür den Weltbegebcnl teilen verschaffe
olur. Bu temel rulı-durumlarının çözümlemesi D ie Analyse d ieser G rundstim -
nm iigcn ülx'rschreitet jedoch die
gene de önümüzdeki yorumun temel varlık- G renzen, die d er vorliegenden In
bilimsel hedefine göre çizilen sınırları aşar. terpretation durch ih r fundainen-
talonlologischcs Ziel gezogen sind.
Ama oradaki-Varlığııı varoluşunun yerine Aber liegt d er durchgeführten
getirdiğimiz varlıkbilimsel yorumunun teme- ontologischen In terpretation der
Existenz lies Daseins nicht eine linde asıl varoluşun belirli bir varlıksal ayrım-
bestim m te ontische Auffassung von
eigentlicher Existenz, ein faktisches
saıuşı, oradaki-Varlığnı olgusal ideali yatmaz
Ideal des Daseins zugrunde? Das ist mı? Bu gerçekte böyledir. Bu olgunun yal
in d er Tat so. Dieses Faklımı d a rf nızca yadsınması ve zorla kabul edilmesi
n ic h t n u r n ich t g eleu g n et und
gezwungenerweise zugestanden, es gerekmez; kendi olumlu zorunluğu içinde
m uß iu seiner positiven Notwendigkeit araştırmanın tematik nesnesinden kavraıı-
aus dem them atischen G egenstand
der l hilcrsuehung begriffen werden.
malıdır. Felsefe “varsayımlarını” yadsımayı
P hilosophie wird ih re »Vorausset hiçbir zaman istemez; ama onları dosdoğru
zungen« nie abstreden wollen, aller kabul etmesi de gerekmez. Varsayımları kav
auch nicht bloß zugelteu dürfen. Sic
begreift die V oraussetzungen und
rar ve onları ve onların onun için varsayımlar
bringt in eins mit ihnen das, wofür oldukları şeyi daha derinleşmiş bir açınıma
sie V oraussetzungen sind, zu ein getirir. Şimdi istenen yöntemsel irdelemeler
d rin g lich e re r E ntfaltung. Diese
F uukliou hat die jetzt gefo rd erte bu işlevi taşırlar.
inet höllische Besinnung.
§ 63. Die fü r eine Intel pretation des § 6 3 . Kaygının Varlık-Anlaininin Bir Yorumu
Seinssinnes der Singe gewonnene
henneneutische Situation und der
için Kazanılmış Hermeneutik Konum ve Genel
methodische Charakter der existenzialen Olarak Varoluşsal Analitiğin Yöntemsel
Analytik überhaupt Karakteri
Mit d er v o llau fen d en Entschlos Öuceleyici kararlılık ile, oradaki-Varlık ola
senheit ist das Dasein hinsichtlich
seiner möglichen Eigentlichkeit und
naklı asilliği ve bütünlüğü açısından feııo-
G anzheit p h än o m en al sich tb ar meııal olarak görülebilir kılınmıştır. Kaygının
gem acht. Die für die Auslegung des Varlık-anlamının yorunılanışı için şimdiye
Seinssiunes d e r Sorge b ish er u n
zureichend gebliebene herm eneu-
dek yetersiz kalmış olan herm eneııtik ko
tisclie S ituation1 hat die geforderte num 4şimdi istenen kökenselliği kazanmıştır.
[311] U rsp rü n g lich k eit e rh a lte n . Oradaki-Varlık kökeıısel olarak, eş deyişle
Das D asein ist u rsp rü n g lic h , das
h e iß t h in sic h tlich seines eig e n t kendi asıl bütüıı-‘01abilme’si açısından öıı-
lich en G anzseiuköuuens iu die iyelik içine getirilmiştir; yol gösterici öıı-görü,
Vorhabe gestellt; die leitende Vor
sicht, d ie Idee d e r Existenz, h at
varoluş düşüncesi, en öz ‘Olabilme’nin açık-
d u rch die K lärung des eigensten laııışı yoluyla belirliliğini kazanmıştır; ora-
S ein k ö n n cu s ih re B estim m theit daki-Varlığm Varlık-yapısının somut olarak
gewonnen; m it d er konkret ausge-
arlx'itelen Seinsslruklnr des Daseins
geliştirilmesi ile, kendine özgü varlıkbilimsel
ist sein e onto lo g isch e E igenart doğası elöııünde-buluııan lıerşey ile karşılaş
g eg enüber allem V orhandenen so tırma içinde öyle bir duruluk kazanmıştır ki,
deutlich geworden, daß der Vorgriff
a u f die Exisleuzialität des Daseins oradaki-Varlığnı varoluşsallığı üzerine öıı-kav-
ein e g en ü g e n d e A rtikulation rayış varoluşsalların kavramsal olarak gelişü-
besitzt, um die b egriffliche A us
arbeitung der Exislenzialien sicher
rilmeleri için güvenlik içinde yol göstere
zu leiten. bilecek yeterli bir eklemleııiş taşır.
Der bisher durchlaufene Weg der Oradaki-Varlığnı Analitiğinin şimdiye dek
Analytik des Daseins wurde zur konk
reten D em onstration der eingaugs
tamamlanan yolu başlangıçta salt şöyle bir
n u r hiugew orfenen T h e se’: Das değinilen şu savın5 somut belgitlenişini ver
Seiende, das wir je seihst sind, ist onto- miştir: Her durumda bizim kendimiz olan varo-
‘Vgl. § 45, S. 232.
’Vgl. § 5, S. 15.
lan-şey varhkbilimsel olarak en uzakla olandır. logisch dm Fernslr. Der G rund dazu
liegt in d e r S orge selbst. Das
Bunun zemini kaygının kendisinde yatar. v erfallen d e Sein beim Nächsl-
“Dunya”ıun en yakından tasa edilen şeylerinin b eso rg len d e r »Welt« führt, die
ortasında düşüşteki Varlık oradaki-Varlığın alltägliche Daseinsanslegung und
verdeckt ontiseli das eigentliche
gündelik yorumlanışına yol gösterir ve ora- Sein des Daseins, tun dam it d er auf
daki-Varlığııı asıl Varlığını vaı lıksal olarak dieses Seiende gerichteten O n to
logie die angem essene Basis zu
örter, öyle ki bu varolan-şey üzerine yönelmiş versagen. Deshalb ist die ursprüng
varlıkbilime uygun temel yadsınır. Bu nedenle liche phänom enale Vorgabe dieses
bu varolan-şeyiıı kökensel fenomenal sunu Seienden nic hts weniger als sellist-
versläudlic h, wenn auc h die O nto
luşu keııdiliğiııden-açık olmaktan uzaktır, logie zunächst dem Zuge d er all
üstelik varlıkbilim oradaki-Varlığın gündelik täglichen Daseinsanslegung folgt.
yorumlaııışmm çizgisini en yakından izlerken Die Freilegung des ursprünglichen
Seins des Daseins muti ihm viel
bile. Oradaki-Varlığın kökensel Varlığının m ehr im Gqpwzugzur verfallenden
ortaya serilmesi dahaçok düşüşteki varlıksal- ouliscll-otilologiscl teil Auslcgungs-
lendcnz abgerungen werden.
varlıkbilimsel yorumlama eğilimine karşıt çizgi Nicht n u r die Aufweisung d er
içinde ondan koparılıp alınmalıdır. elem entarsten S trukturen des ln-
Yalnızca dünyadaki-Varlığın en öğesel yapı dcr-Well-seius, d ie U m grenzung
des Wellhegriffes, die Klärung des
larının sergilenişi, dünya-kavramının sınır nächsten und durchschnittlichen
lanışı, bu varolan-şeyiıı en yakın ve sıradan Wer dieses S eien d en , des Mail
‘Kim’iııin, Insanın-keııdisiııin açıklaması, st'Hist, die Interpretation des »Da«,
sondern vor allem die Anal)sen von
“Orası”ıım yorumu değil, ama lıerşeyden önce Sorge, Tod, Gewissen und Schuld
kaygı, ölüm, duyuııç ve kabahatin çözümle zeigen, rwzsich im Dasein selljst die
meleri — tüm bunlar nasıl oradaki-Varlığın lieso rg en d e V erständigkeit des
Seinkönnens und seiner Erschlie
kendisinde tasalı sağ-duyunuıı ‘Olabilme’nin ßung, das heißt Verschließung be
ve bu ‘Olabilme’nin açığa serilişinin, eş deyişle m ächtigt hat.
Die Seinsari des Daseins fordert
kapanışının denetimini ele geçirdiğini gös
d ah er von einer ontologischen In
termişlerdir. te rp retatio n , d ie sich d ie U r
Oradaki-Varlığın Varlık-türü buna göre sprünglichkeit d er phänom enalen
Aufweisung zum Ziel gesetzt hat,
fenomenal sergilemenin kökenselliğini hedef daß sie. sich das Sein dieses Seienden
almış bir varhkbilimsel yorumdan bu varolan- gegen seine, eigene Verdeckungstendenz
şeyiıı Varlığını bu Varlığın kendi örtme-eğilimine emberl. Die cxistenziale Analyse hat
daher für die Ansprüche bzw. die
karşı ele geçirmesi isteminde bulunur. Buna göre G enügsam keit u n d b eru h ig te
varoluşsal çözümleme gündelik yorumlama Selbstverständlichkeit d er alltäg
nın istemlerine ya da tokgözlüliiğüne ve din lich en A uslegung stän d ig d en
C h arak ter ein er Gewaltsamkeit.
ginleştirici kendiliğinden-açıklığıııa karşı Dieser Charakter zeichnet zwar die
sürekli bir zorbalık karakterini taşır. Bu karakter O ntologie des Daseins besonders
oradaki-Varlığın varlıkbilimi için ayırdedici aus, er eignet aber je d e r In terpre
tation, weil das in ih r sich aus
olsa da, h er yoruma uyar, çünkü yorumda b ild en d e V erstehen die S truktur
gelişen anlama bir tasarın yapısını taşır. Ama des [312] Entwerfern hat. Aller gibt
es h ie rfü r n ic h t je eine eigene
bunun için kendine özgü bir kılavuzluk ve
Leitung u n d Regelung? W oher
kurallar yok mudur? Varhkbilimsel tasarlar so llen ab er die on to lo g isch en
“bulguları”nm fenomenal uygunlukları için Entw ürfe die Evidenz d er
p h än o m en alen A ngem essenheit
kanıtı nereden alacaklardır? Varhkbilimsel für ihre »Befunde« nehm en? Die
yorum ona sunulan varolan-şeyi bu şeyin kendi o ntologische In te rp re ta tio n
cnlvvirfl vorgegebenes Seiendes auf Varlığı üzerine tasarlar, öyle ki oııu yapısı
das ilun eigene Sein, um es hin-
sielillich seiner S truktur au f den
açısından kavrama getirebilsin. Tasar yönü için
B egriff zu brin g e n . Wo sind tlie onu genel olarak Varlığa ulaştıracak yol gös
Wegweiser für tlie F.nlw uifsrirh- tergeleri nerededir? Ya varoluşsal Analitik için
tuug, damit sie überhaupt auf das
Sein treffe? U nd w enn gar tlas tematik olan varolan-şey 011a ait olan Varlığı
Seiende, das fü r die exislenziale kendi var olma yolunda gizliyorsa? Bu soru
Analytik thematisch wird, in seiner
Weise zu sein das ihm zugehörige
ların yanıtı ilkin oradaki-Varlığın Analitiğinin
Sein verbirgt? Die Beantw ortung sorular tarafından istenen açıklamasına sınır-
der Fragen m uß sich zunächst auf lanmalıdır.
die in ih n e n geforderte K lärung
tler Analytik des Daseins beschrän Oradaki-Varlığın Varlığına keudini-yorum-
ken. laına aittir. “Dünya”mn sağgörülü-tasalı açığa
Zinn Sein des Daseins geh ö rt çıkarılışında tasa birlikte-görülür. Oradaki-
Selbstauslegung. Im um sichlig-
beso rg en d en E ntd ecken d er Varlık kendini olgusal olarak her zaman daha
»Weh« ist das Besorgen m itgesidi- şimdiden belli varolma-ilgili olanaklarda anlar,
tet. Dasein versteht sich faktisch
im m er schon in bestim m ten exis
üstelik tasarları yalnızca İnsanın sağ-duyu-
tenziellen M öglichkeiten, m ögen sundaıı kaynaklanıyor olsalar bile. Varoluş,
die Entw ürfe auch n u r tler Ver belirtik olsun ya da olmasın, uygun bir yolda
ständigkeit des Mau entstam m en.
Existenz ist, ob ausdrücklich oder
olsun ya da olmasın, her nasılsa birlikte-aııla-
nicht, ob angemessen oder nicht, şılır. Her varlıksal anlamanın “kapsadıkları”
irgendw ie m itverstauden. Jedes vardır — üstelik bunlar yalnızca ön-varlık-
onlische Verstehen hat seine wenn
auch m ir uor-onlologischen, das
bilimsel olsalar, eş deyişle kuramsal-tematik
heißt nicht theoretisch-thematisch olarak kavraıımasalar bile. Oradaki-Varlığın
b eg riffen en »Einschlüsse«. Jed e Varlığına ilişkin varlıkbiliınsel olarak belirtik
ontologisch ausdrückliche Etage
nach dem Sein des Daseins ist her soru için oradaki-Varlığın Varhk-türü
d u rch die S einsart des Daseins yoluyla daha şimdiden hazırlık yapılmıştır.
schon vorbereitet. Ama oradaki-Varlığın “asıl” varoluşunu
Aber gleichw ohl, w oran ist
abzuuehmeu, was die »eigentliche« oluşturan şeyi nereden bulacağız? Varolma-
Eixislenz des D aseins ausm acht? ilgili bir anlama olmaksızın varoluşsallığın tüm
O hne ein existenzielles Verstehen
bleibt doch alle Analyse der Exis-
çözümlemesi temelsiz kalır. Oradaki-Varlığın
tcuzialiläl bodenlos, l.iegt d er asilliğinin ve bütünlüğünün yerine getirdi
durchgcführlen Interpretation der ğimiz yorumu için varoluşun olanaklı olabilen
E igentlichkeit und G anzheit des
Daseins nicht eine onlische Auf
ama herkes için bağlayıcı olması gerekmeyen
fassung von Eixistenz zugrunde, tlie varlıksal bir ayrımsaması temelde yatmaz mı?
möglich sein mag. aber doch nicht Varoluşsal yorum hiçbir zaman varolma-ilgili
fü r je d e n verbindlich zu sein
braucht.? Die exislenziale Interpre
olanaklar ve bağlayıcılıklar üzerine bir buyur
tation wird nie einen Machtspruch ganlık üstlenmeyi istemez. Ama 011un varlık-
üIkt existenzielle M öglichkeiten
bilimsel yoruma varlıksal tem elini onlarla
u n d V erbindlichkeiten ü b ern eh
m en wollen. A ber m uß sie sich verdiği varolma-ilgili olanaklar açısından ken
nicht stilist rechtfertigen hinsicht dini aklaması gerekmez mi? Eğer oradaki-
lich der existenziellen Möglichkei
Varlığın Varlığı özsel olarak ‘Olabilme’ ise,
ten, mit denen sie d e r ontologi
schen In te rp re ta tio n d en o n ti eğer en öz olanakları için özgür-olma ise, ve
schen Boden gibt? Wenn tlas Sein eğer her durumda yalnızca bu olanaklar için
des Daseins wesenhaft Seinkötmcn
ist und Freisein für seine eigensten
özgürlükte ya da onlar için özgürlüğün yoklu
M öglichkeiten und wenn es je nur ğunda varoluyorsa, o zaman varlıkbiliınsel
yorum varlıksal olanaklar (‘Olabilme’ yolları) iu d er F reiheit für sie bzw. in d er
U nfreiheit g eg en sie existiert,
üzerine dayanmaktan ve bunları kendi varlık- vermag d ann die ontologische In
bilimsel olanakları üzerine tasarlamaktan başka te rp re ta tio n an d e re s als ontisclie
birşey yapabilir mi? Ve eğer oradaki-Varlık Möglichkeiten (W eisen des Sein
k ö n n en s) zu g rundezulegen und
kendini çoğunlukla “dünya” ile tasalanmada diese m it ihre ontologische. Möglichkeit
yitmişlikten yorumluyorsa, o zaman varlıksal- zu entw erfen? U nd w enn das
Dasein sich zum eist aus d er Ver
varoluşsal olanakların buna karşıt çizgide lo re n h eil in tlas b esorgen d e r
kazanılmış belirlenimi ve bu olanaklar üzerine »Welt« auslegt, ist d ann nicht die
temellendirilm iş varolma-ilgili çözümleme im G cgenziig dazu gew onnene
B estim m ung d er outisch-existcn-
böyle bir varolan-şeyiıı 011a uygun açığa se ziellen M öglichkeiten und die dar
rilme yolu değil midir? O zaman bu tasarın au f gegründete [313] existenziale
Analyse die solchem Seienden an
zorbalığı oradaki-Varlığın kılık değiştirmemiş
gem essene Weise seiner Ersehlie-
fenomenal içeriğinin o sıradaki özgürleştirilmesi 1,'iung? Wird dann nicht die Gewalt
olmaz mı? samkeit des En twurfs zu einer jewei
ligen Freigabe des unverstellten phäno
Varoluş olanaklarının “zora dayalı” sunu menalen liestan des des Daseins?
luşu yöntemsel olarak gerekli olabilir; ama bu Die »gewaltsame« Vorgalte von
sunuş özgür keyfilik alanının dışına çekilebilir M öglichkeiten d er Kxislenz mag
m ethodisch gefordert sein, lallt sie
mi? Eğer Analitik varolma-ilgili asıl ‘Olabilme’ sich ab e r dem freien B elieben
için öııceleyici kararlılığı temel yapabilirse — entziehen? Wenn die Analytik als
existenziell eigentliches Seinkön
ki oradaki-Varlığın kendisi varoluşunun teme
nen die verlaufende Entschlossen
linin kendisinden bu olanağa doğru çağrıda heit zugruudelegt, zu welcher Mög
bulunur —, o zaman bu olanak keyfi bir olanak lichkeit das Dasein selbst aufruft
m ul g ar aus dem (»runde sein e r
mıdır? Oradaki-Varlığın ‘Olabilme'siniıı ayır- Existenz, ist diese Möglicl ikeit dann
dedici olanağı olarak ölüme doğru davranışını eine beliebige'! ist d ie .Seinsweise,
belirleyen Varlık-yolu raslantısal olarak yaka gemäß d er sich dasSeinköunen des
Daseins zu seiner ausgezeichneten
lanan bir Varlık-yolu mudur? Dünyadaki-Var- M öglichkeit, dem Tod, verhält,
lığın ‘Olabilme’si için onun ölümünden daha eine zufällig aufgegriffene? Hat das
yüksek bir yetke var mıdır ? In-der-Welt-sein eine höhere Instanz
seines Seinkönnens als seinen Tod,?
Oradaki-Varlığın asıl bütüıı-‘0 1 abilm e’ D er onlisch-ontologische Ent
üzerine varlıksal-varoluşsal tasarlanışı keyfî w urf des Daseins au f ein eigent
liches U anzseinkönuen mag sogar
olıııayabilse de, bu dalıa şimdiden bu fenomen nnbeliebig sein, rechtfertigt sich
için yerine getirdiğimiz varoluşsal yorumu dam it schon d ie an diesem Phä
aklar mı? Bu yorum ipucunu genel olarak nom en vollzogene existenziale In
terpretation? Woher nimmt sie den
“varsayılmış” bir varoluş düşüncesinden de L eitfaden, w enn n icht aus ein er
ğilse nereden alır? Asılsız güııdelikliğiıı çözüm »vorausgesetzten« Idee von Exis
tenz überhaupt? Wodurch regelten
lemesindeki adımlar koııutladığımız varoluş
sich die Schritte d er Analyse d er
kavramı yoluyla değilse nasıl düzenlenm iş uneig en llich eu A lltäglichkeit, es
lerdir? Ve eğer oradaki-Varlık “düşer” ve bu sei d en n d u rch d en angcselzlen
Existenzbegriff? U nd wenn wir
nedenle ‘Olabilme’niıı asilliği bu Varlık-eği- sagen, das Dasein »verfalle« und
limine karşı oradaki-Varlıktan çekip alınma deshalb sei ihm die Eigentlichkeit
lıdır dersek — bu hangi bakış açısından söyle des Seinkönnens gegen diese Soitis-
lendenz abzuringen— aus welcher
nir? Herşey “varsayılmış” varoluş-düşüııcesiııin Blickstellung wird da gesprochen?
ışığı yoluyla daha şimdiden aydınlatılmamış Ist n ic h t schon alles, w enngleich
däm merig, erhellt durch das Licht
mıdır, üstelik biraz loş olsa bile? Bu düşünce
d er »vonuisgfsci.zi.cn« Existeuz- aldanışım nereden bulur? Onu belirten ilk
idee? Woher nimmt sie ihr Recht?
War der sie anzeigende erste Ent
tasar kılavuzluktan yoksun muydu? Hiçbir
w urf führungslos? Keineswegs. biçimde.
Die formale Anzeige d er Exis- Varoluş-düşüncesinin biçimsel belirtilişiııe
lenzidee war geleitet von dem im
Dasein seilst liegenden Seinsver oradaki-Varlığın kendisinde yatan Varlık-anla-
ständnis. O hne jede ontologische yışı tarafından yol gösterildi. Hiçbir varlık-
Durchsichtigkeit enthüllt es doch:
das Seiende, das wir Dasein
bilimsel saydamlık olmaksızın gene de açığa
neunen, hin ich je seilst und zwar çıkmıştır ki, oradaki-Varlık dediğimiz varolaıı-
als S einkönnen, dem es darum şey h er durum da benim kendim dir ve İliç
geht, dieses Seiende zu sein. Das
D asein versieht sich, obgleich
kuşkusuz ‘Olabilme’ olarak, ki bu varolan-şey
o h n e zureichende ontologische olmak onun için önemlidir. Oradaki-Varlık
B estim m theit, als In-der-Welt- kendini diiııyadaki-Varlık olarak anlar, ama
seitt. So seiend begegnet ihm
Seiendes von d e r Seinsari des yeterli varlıkbilimsel belirlilik olmaksızın. Böyle
Zuhandenen und V orhandenen. olmakla, elaltında-bulunanın ve elöıniııde-
Mag d er U nterschied von Exis
tenz und Realität noch so weil von
bulunaııın Varlık-türünde olan varolaıı-şeyler
einem ontologischen Begriff ent ile karşılaşır. Varoluş ve realite ayrımı varlık-
fernt sein, mag das Dasein sogar bilimsel bir kavramdan ne denli uzak olursa
zunächst die Existenz als Realität
verstehen, es ist nicht n u r vorhan
olsun, ve oradaki-Varlık en yakından varoluşu
den, sondern h at sich, in welcher realite olarak anlasa bile, oradaki-Varlık yal
mythischen und magischen Aus nızca elönünde-bıılunmakla kalmaz, ama han
legung auch im m er, je schon
verstanden. D enn sonst »lebte« es gi mitsel ve büyiisel yorumlama içinde olursa
nicht in einem Mythos und olsun her durum da daha şimdiden kendini
Ix'sorgte nicht in Ritus und Kultus
seine Magie. Die angesetzle Exis-
anlamıştır. Çünkü yoksa hiçbir zaman bir mit
tenzidee ist die existenziell u n içinde “yaşamayacak” ve ayin ve kültte büyüsü
verbindliche V erzeichnung der ile tasalaıımayacaktır. Koııutladığımız varoluş-
form alen .Struktur des Daseins-
verstätidnisses ülx-rhau|)t. [314]
düşüııcesi genel olarak oradaki-Varlık anla
U nter der Leitung dieser Idee yışının biçimsel yapısının varolına-ilgili olarak
vollzog sich die v o rb ereiten d e bağlayıcı olmayan bir öıı-taslağıdır.
Analyse der nächsten Alltäglich
keit bis zur eisten lx’grifflichen Bu düşüncenin kılavuzluğu altında, en
U m grenzung d e r Sorge. Dieses yakın güııdelikliğin hazırlık çözümlemesi kay
Phänom en erm öglichte die ver gının ilk kavramsal sınırlanışına dek yerine
schärfte Passung der Existenz und
d e r ih r zugehörigen Bezüge zu getirilmiştir. Bu kaygı fenomeni varoluşun ve
fäklizität und Verfallen. Die Um onun olgusallık ve düşme ile ilişkilerinin daha
grenzung d er S orgestruktur gab
die Basis für eine erste onto lo
keskin bir ayrımsanışmı olanaklı kılmıştır. Kaygı
gische U nterscheidung von Exis yapısının tanımlanışı varoluş ve realitenin ilk
tenz und Realität'’. Dies führte zu varlıkbilimsel ayrımı için temeli vermiştir.0 Bu
d e r These: Die Sulistanz tles
M enschen ist die Existenz7.
şu sava götürmüştür: İnsanın tözü varoluştur.7
AI x t sellist diese form ale und Ama bu varolına-ilgili olarak bağlayıcı olma
existenziell unverbindliche Exis- yan biçimsel varoluş düşüncesi belirli ve gene
lenzidee birgt doch schon einen
bestim m ten, wenn auch ungeho-
de gösterişsiz bir varlıkbilimsel “içeriği” kendi
lx-nen ontologischen »Gehalt« in içinde gizler ki, ona karşı sınırlanmış realite
uygulama bulm alarıdır (önıcğiıı “kişi”dc; vc kişisel öltitıı- iiik I ıınicr drııı Primat d e r jmıkltsclıcu Ver
ilini!! eine neue, vom naturalistischen Ratio
süzlük-’süresi’ııdc töz; “özgürlükten nedensellik” olarak nalismus losgelöste Anwendung finden sollen
nedensellik; “ussal varlıklar to|)lulıığu”nda etkileşim, vb.). (Stilistim* /u m B eispiel in »Person« und
Bunlar birer düşünsel saptam a aracı olarak ‘koşulsuz’ personaler Unstrrblichkcİtsdauer, Kausalität
als »Kausalität aus Freiheit«, Wechselwirkung
olana yeni bir giriş olarak hizmet ederler, ve btııııt bu
in d e r »Gemeinschaft d e r vernünftigen We
nedenle ouuıı bir nesne olarak ussallaştırılmış bir 1ttlgtsiııt sen« iisw.). Sie dienen einem neuen Zugang
sermeyi istemeksizin yaparlar”; s. 3 1vs. — Ama Iturada asıl /um Uithedinglcn als gedankliche Fixicruug-
sm ittcl, o h n e d aru m ra tio n a lisie re n d e
vaıiıkbilimscl so runun üzerinden allanmışltr.: Acaba bit
G egenslandserkem ituis geben zu wollen.« S.
“kategoriler” kökeıısel geçerlik taşıyabilirler mi ve yalnızca 31 f. — Aber h ier ist d och das eigentliche
başka türlü uygulanm aları mı gerekir, ya d a oradaki- o u to lo g isc h c P ro b lem iibfrsfmıvfçrn. Die
Vaıiığııı vatiıkltilimsel sorunsalını tem elden saptırırlar mı Finge kann nicht ausbleibeu, ob diese »Kate
gorien« u rsp rü n g lich e G eltung b eh a lte n
gil ti sorular bir yana altlamaz. Giderek kuramsal tıs kılgısal können und m ir andeix nngew endel zu wer
usun içine kurulm uş olsa bile, ‘K endi’ııiu varoltışsal- d en brauchen o d er ob sie nicht von Grund
vaıiıkbilim sel sorunu yalnızca çözülm em iş değil am a aus die ontologische Problematik des Daseins
rt r iM t m i. Auch wenn die theoretische Ver
ortaya koyulmamış kalır. Kuramsal ve kılgısal usların “içiçe nunft in die praktische eingebaut wird, bleibt
kurulm aları” hangi varlıklıilimsel (em elde yerine geti das ex isteii/ial-oulologische P roblem des
rilecektir? Iüşiniıı Varlık-türünü kuramsal davranış mı, Selbst nicht n u r ungelöst, solidem nngpstrül.
Auf welchen» ontologischen Boden soll sich
kılgısal davranış mı belirler, yoksa ikisinden hiç biri mi —
d e n n die » Itieinandeiarbeit« von th e o re
ve eğer hiç biri ise, o zaman ne? Bozukvargılar, tem el tischer und praktischer Vernunft vollziehen?
ünlem lerine karşıtı, Descarlcs’ın res «ıgürmsındaıı llc- B estim m t das th eo re tisc h e Verhalte»! d ie
g el’iıı liıı kavram ına dek ‘K endi’ sorunsalının varlık- S einsaitder Person o d er das praktische oder
keines von b e id e n — und welches daun?
bilinıscl Icmelsizliğini açığa çıkarm azlar ıııı? “Doğalcı O ffen b a ren die Paralogisineu trotz ih re r
olarak” ve “ussalcı olarak” düşünm ek gerekmez ve geııc fundam entalen B edeutung nicht die on to
de “tözsel”iıı vaıiıkbiliminiu görünürde kendiliğindcıı- logische Bodenlosigkeit d e r Problem atik des
S elbst von D escartcs’ res co g itan s bis zu
açık olduğu için daha da uğursuz olan egemenliği altına l legcls Begriff des <Geistes? Man braucht gar
düşülebilir. — Sözü edilen denemeye özsel bir ek olarak, nicht »naturalistisch« und »rationalistisch« zu
bkz. LIcimsoct.li, “M etaphysische Motive in d e r Aus denken und kann doch İn einer m ir wrhnng-
nisvolleien — weil scheinbar selbstverstän
bildung des kritischen Idealism us.” Kanlsludien XXIX
d lic h e n B otm äßigkeit d e r O n to lo g ie des
(1924), s. 121 vss. Kant’m ßcn-kavramnnn eleştirisi için »Siibstanzialen« stehen. — Vgl. als wesent
aynca bkz.; Max Sehelcr, Der Formalismus in der Ethik und liche Ergänzung des g e n a n n ten Aufsatzes:
lleimsoeth, M etaphysische Motive in d e r Aus
die nmleriale Werlethik. II. Bölüm. Bu Jahrbuch [für Philo
bildung des kritischen Idealismus. Kanişin
sophie und phänomenologische Forschung] Gilt II (191(i), s. d im Ikl.XXJX (İİI2I),S. 121 IT. Zur Kritik an
388 vss., »Person u n d das ,Ich ’ d er transzendentalen Knuts Ich-brgrilT vgl. auch: Max ScJieht, Del
Apperzeption« üzerine. [Btı kesim Sohcler’iu yapıtının Formalismus in d e r Ethik und die materiale
W ertelhik. II. Teil. O/m h Jahrbuch Bd. II
dördüncü yayımında bulunacaktır, s. 384 vss., Bern, 1954; (1010). S. 388 ff. Uber »Person und das .Ich’«
İngilizce’ye çevirenlerin ııolıı.J d e r transzendentalen Apjxuzeptioii«.
a b e r wird sie vcrslaudcu als göstermez. Ama temelde bu Varlık-türü Benin
ständiges M itvoiiiaudenseiu lies
Ich mit seinen V orstellungen.
kendi tasarımları ile sürekli birlikte-elöııüııde-
Kant verm ied zwar die Abschnü bulunması olarak anlaşılır. Kant İliç kuşkusuz
rung des Ich vom Denken, ohne Benin düşünceden koparılm asından kaçın
jedoch das »Ich denke« seil»! in
seinem vollen W cscnsbesiaitdr als mıştır; ama gene de bunu “Birşeyi düşünü
»Ich denke etwas« anzusetzen und yorum” olarak tam özsel içeriği içindeki “Düşü-
vor allem ohne die ontologische
»Voraussetzung« für das »Ich
nüyorum”uıı kendisi ile başlamaksızın ve her-
denke etwas« als G ruudbeslimml- şeyden önce ‘Keııdi’ııin tenıel-belirliliği olarak
lieil des Selbst zu sehen. D enn “Birşeyi düşünüyorum” için varlıkbilimsel “var
auch d er Ansatz des »Ich denke
etwas« ist ontologisch unlcrbe-
sayım”! görmeksizin yapmıştır. Çünkü “Birşeyi
stim m t, weil das »Etwas« unbe düşünüyorum” bile başlangıç noktası olmak
stim m t bleibt. W ird d a ru n te r için varlıkbilimsel olarak yeterince belirli değil
verstanden ein innerweltliches
S eiendes, d a n n liegt d arin dir, çünkü “birşey” belirsiz kalır. Eğer bu “bir-
unausgesprochen die Vorausset şey” ile bir dünya-içinde varolan-şeyi anlarsak, o
zung von Well; und gerade dieses
P hänom en bestim m t die
zaman burada örtük olarak dünya varsayımı
Seinsverfassung des Ich mit, wenn yatar; ve tam olarak bu dünya fenomeni Benin
an d e rs es soll so etwas sein Varlık-durumunu birlikte belirler, eğer Ben
k ö n n en wie »Ich den k e etwas«.
Das Ich-sagen m eint das Seiende, gerçekten de “Birşeyi düşünüyorum” gibi birşey
das j e ich bin als: »Ich-bin-in- olabilecekse. ‘Ben-denıe’ her durumda ‘Ben-
eincr-Welt«. Kant sah das bir-düuyadayım’ olarak ben olan varolan-şeyi
Phänomen der W'elt nicht und war
konsequent genug, die imler. Kant dünya fenom enini görm edi ve
»V orstellungen« vom ap rio ri tasarımları “Düşüııüyorum”un a priori içeri
sch en G ehalt des »Ich denke«
fernzuhallen. Alter dam it wurde
ğinden uzakta tutacak denli tutarlıydı. Ama
das Ich w ieder a u f ein isoliertes böylelikle Ben yine geriye, varlıkbilimsel olarak
Subjekt, das in ontologisch völlig bütünüyle belirsiz bir yolda tasarımlara eşlik
un b estim m ter Weise V orstel
lu n g en begleitet, zurückgc-
eden yalıtılmış bir özneye zorlandı.20
drängi“ . ‘Ben-deme’de oradaki-Varlık kendini dünyadaki-
Im Ich-sagen spricht sich das
Varlık olarak anlatır. Ama gündelik ‘Beıı-deme’-
Dasein als ln-der-Welt-sein ans. Aber
m e in t d en n das alltägliche Ich- ııin demek istediği ‘düııyada-olaıı’ olarak kendisi
sagen sich als in-der-Welt-seiend? midir? Burada bir ayrını yapılmalıdır. Hiç kuş
H ier ist zu scheiden. Wohl meint
das Dasein ich-sagend das
kusuz oradaki-Varlık ben-derkeıı her durumda
Seiende, das es je selbst ist. Die kendisi olan varolan-şeyi dem ek ister. Aıııa
alltägliche Selbstauslegung hat gündelik Varlık-yornmlaması kendini tasa edi
ab e r die Tendenz, sich von der
besorgten »Welt« h e r zu ver len “düııya”daıı anlama eğilimindedir. Varlıksal
stehen. Im onlischen Sich-meinen ‘keııdiııi-demek-isteme’de oradaki-Varlık ken
versieht es sich bezüglich d e r dini onun kendisi olan varolan-şeyiıı Varlık-türü
S eiusart des S eienden, das es
sell»t ist. Und das gilt vornehm ile ilişkide görmeyi başaramaz. Ve bu başlıca
lich von der Grundverfassung des oradaki-Varhğııı temel-durumu için, diiııya-
Daseins, dem In-der-Well-seiu51.
[322]
daki-Varlık için geçerlidiı.21
Wodurch ist dieses »flüchtige« Bu “kaçıcı” ‘Ben-deıııe’ hangi yolla güdüle
Ich-sagen motiviert? D urch das nir? Oradaki-Varlığın düşmesi yoluyla, ki düşme
'A'l'l. d ir pliänoimmoloKisclic Kritik
a,15kz. Katıl’m “İdealizmin Çürtiıiilıııesi”ıtiıı feııonıeno-
an Kants »Widerlegung des Idealismus«.
§ 43 a, S. 202 IT. lojik eleştirisi, § 45, s. |202| vss.
"Vgl. SS 12 nnd 13, S. !>2 fl. 2lBkz. §§ 12 ve 15, s. j52] vss.
olarak oradaki-Varlık kendi önünden İnsana Verfallen des Daseins, als welches
cs vor sich selbst / lieht in das Man.
kaçar. “Doğal” ‘Ben-Koııuşması’m İnsaııın- Die »natürliche« Ich-Rede vollzieht
kendisi yerine getirir. “Ben”de kendine anlatım das Man-sellist. Int »Ich« spricht,
veren ‘Keııdi’dir ki, en yakından ve çoğunluk sich das S ellslaus, das ich zunächst
u n d zumeist, nicht eigentlich bin.
la asıl olarak ben değilimdir. Tasa edilen şeylerin Eiir das A ufgehen in d e r alltäg
gündelik çokluklarına ve birbirini kovala lichen Vielfältigkeit und dein Sicli-
jageu des Besorgten zeigt sich das
malarına soğrulmada keııdiııi-unutmuş ‘Ben- Selbst des selbstvergessenen Ich-
tasa ederim’in ‘Keııdi’si kendini sürekli olarak hesorge als das stän d ig selbige,
kendi-gibi, ama belirleniııısiz-boş yalın birşey aller unlieslim m l-leere Einfache.
Ist m an doch das, was man besorgt .
olarak gösterir. Gene de insanın tasa ettiği şey Dali die »natürliche« oinisclie Ich-
insandır. “Doğal” varlıksal ‘Ben-Konuşması’nm Rede d en ph än o m en alen Gehall
Bende denmek istenen oradaki-Varlığın feııo- des im Ich g em ein ten Daseins
ülx'rsiehl, gibt d er ontologischen
meııal içeriğini gözden kaçırması Benin varlık- In terp retatio n des Ich kein liecht,
bilimsel yorumuna bu gözden kaçırmaya katılma dieses Übersehen milzunmchen u n d
d er Problem atik des Sellist einen
ve ‘Kendi’ııiıı sorunsalını uygunsuz bir “kate-
unangem essenen »kalcgorialen«
gorisel” çevren üzerine dayatma hakkını ver 1 lorizoul aufzuzwingen.
mez. A llerdings gew innt d ie o n to
logische In terpretation des »Ich«
Hiç kuşkusuz “Beıı”iıı varlıkbilimsel yoru keineswegs d ad u rch schon die
mu gündelik Beıı-Koııuşmasını izlemeyi yad Lösung des Problems, daß sie der
sıyarak hiçbir biçim de sorunun çözümünü alltäglichen Ich-Rede die Gefolg
sch aft versagt, wohl ab er die
kazanmış olmasa da, gene de daha öte soruş Verzeichnung der Richtung, in d er
turm anın izlemesi gereken yönü belirtmiştir. weitergefragt werden muß. Das Ich
Ben insanın “dünyada-olmada” o olduğu varo- m eint das Seiende, das inan »in-
dcr-W eh-scieud« ist. Das Sclion-
lan-şeyi imler. Ama ‘düııya-içiııde-elaltında- sriu-iu-eincr-W elt als Sein-liei-
buluııamn-ortasmda-Varlık’ olarak ‘daha-şim- innerwehlich-Zuhandenem liesagt
dideıı-bir-dünyada-Varlık’ eş-kökeıısel olarak ab e r gleich u rsp rü n g lich Sicli-
vorweg. »Ich« meint das Seiende,
‘keııdi-öııünde’ demektir. “Ben” varolaıı-şey dem es um das Sein des S eienden,
dem ektir ki, onun için önemli olan o olan das es ist, geht. Mil »Ich« spricht
sich die Sorge aus, zunächst und
varolaıı-şeyin Varlığıdır. “Ben” ile, kaygı kendi zum eist in d e r »flüchtigen« Ich-
ne anlatım verir ve bunu en yakından ve R ede des B eso rg n is. Das Mau-
çoğunlukla tasanın “kaçıcı” Beıı-Konuşma- sellist sagt am lautesten und häu
tigsten Ieh-Ic,h, weil es im (irim de
sıııda yapar. İnsaıım-kendisi en gürültülü ve en nicht eigentlich es sellist ist und dem
sık olarak ‘Ben-Ben’ der durur, çünkü temelde eig en tlich en S ein k ö in ieu aus
asilliği içinde kendisi değildirve asıl ‘Olabilme’- w eicht. Wenn d ie o ntologische
Verfassung des Sellist sich weder
deıı kaçınır. ‘Kendi’ııiıı varlıkbilimsel yapıla- au f eine Ichsulistanz noch au f ein
ııışı geriye ne bir Beıı-töze ne de bir “özııe”ye »Subjekt« zurückleiten läßt, son
götürülm eye izin vermiyorsa, ama tersine d ern u m g ek eh rt das allläglich-
flü rh lig c Ich-lch-sagen aus dem
güııdelik-kaçıcı ‘Beıı-Beıı-deme’ asıl ‘Olabil- eigentlichen Scinköuuen verstanden
m e’deıı anlaşılmalıysa, o zaman bundan ‘Ken- w erden m uß, d an n folgt hieraus
d i’ııiıı kaygının sürekli olarak elöııüııde- noch nicht d er Satz: Das Sellist ist
d a n n d e r stän d ig v o rh an d en e
bulunaıı temeli olduğu önerm esi çıkmaz. G rund tler Sorge. Die Sclbstheil ist
‘K endilik’ varoluşsal olarak yalnızca asıl exisleuzial n u r abziilcsen am
eigentlichen Sellwlseinkönnen, das
‘Keııdi-Olabilme’de, eş deyişle kaygı olarak
heißt au d er E igentlichkeit des
oradaki-Varlığm Varlığının asıllığmda okuııa- Seins des Daseins als Sorge. Aus ihr
erh ä lt die Ständigkeil des Selbst ;ils çaktır. Öznenin [Subjektuın] sözde kalıcılığı
verm eintliche B eharrlichkeit des olarak ‘Kendi’nin sürekliliği aydınlatılmasını
Sni»jt'ktinii seine* A ufklärung. Das
P hänom en des eigeutlielien Scin- kaygıdan kazanır. Ama asıl ‘Olabilme’ feno
köuueus öffnet alx-r aııı lı d en Blick meni ‘Kendi’nin ‘konum -kazanm ış-olma’
für die Ständigkeil des Selbst in dem
Sinn des Standgewxniuenhalx'ns. Die
anlam ında sürekliliği için de görüşü açar.
Ständigfeit des Selbst im D oppelsinne ‘Kendi ’nin sürekliliği, süregelme ve sağlamlığın
d er Ix-sländigeu Standfestigkeit ist çifte anlamında, kararsız düşmenin ‘Keııdi’-
die eigentliche Clegem Möglichkeit /.nr
IJnsellislstäudigkeit des uuenlschlos-
süreksizliğiııiıı asıl karşı-olaııağıdır. ‘Kendi’-
seuen Verfallens. Die Selbstständigkeit nin-sürekliliği varolıışsal olarak önceleyici
bedeutet exisletizial nichts anderes kararlılıktan başka birşeyi imlemez. Bu karar
als die vorlaufende Kutschlosseu-
lieil. Die ontologische S tru k tu r lılığın varlıkbilinısel yapısı ‘Kendi’nin ‘Ken
dieser eullüilll die K.xislenzialiläl tler diliği’nin varoluşsallığını ortaya serer.
Selljstlieil des Selltsl.
Das Dasein ist eigentlich selbst in
Oradaki-Varlık kendini endişeye zorlayan
d e r ursp rü n g lic h en V ereinzelung suskun kararlılığın kökeıısel bireyselleşme-
d e r verschw iegenen, sich Angst siııde asıl olarak kendisidir. Asıl Kendi-Olma,
zum utcuden Knischlossen heil. Das
[323] eigentliche Selhstsein sagt als
suskun olarak, kesinlikle “Beıı-Ben” demez,
schweigen des gerade nicht »Ich-Ich«, ama suskunluk içinde fırlatılmış varolaıı-
sondern »ist« in d er Verschwiegen şeydir ki, o olarak asilliği içinde olabilir.
h e it das gew orfene S eiende, als
welches es eigentlich sein kann. Das Kararlı varoluşun suskunluğu ınııı ortaya ser
Soll »st, das die Verschwiegenheit der diği ‘Kendi’ “Beıı”iıı Varlığına ilişkin soru için
entschlossenen Kxislcnz enthüllt, ist
der ursprüngliche phänom enale Bo
kökeıısel fenom enal temeldir. Ancak asıl
den für die Krage nach dein Sein des ‘Keııdi-Olabilme’nin Varlık-aıılaını tarafın
»Ich«. Die phänom enale O rientier dan fenomenal olarak yönlendirilme tözsel-
ung am Seiussiun des eigentlichen
Selltstseinkönneus setzt erst in den
lik, yalınlık ve kişiselliğin lıaııgi varlıkbilinısel
Stand zu erörtern, welches ontolo hakla ‘K endiliğin’ karakterleri olarak ele
gische R echt d e r Sultstan/.ialität, alınabileceklerini tartışma konumuna getirir.
Simplizität und Personalität als Cha
rakteren d er Selbslhcil zugewiesen ‘Kendi’nin Varlığına ilişkin varlıkbilinısel
w erden kann. Die ontologische soru kalıcı olarak elöııünde-buluııan bir
Krage nach dem Sein des Selbst muß
herausgedreht werden ans tler durch
‘Keııdi’-Şeyin yürürlükteki ‘Beıı-deme’ yoluy
das vorherrschende ich-sagen stän la sürekli olarak telkin edilen ön-iyeliğindeıı
dig nahegeiegten Vorhalte eines 1h-- uzak durmalıdır.
harrlich vorhandenen Selltsldiuges.
Die Sorge bedarf nicht der Fun Kaygı bir ‘K endi’ üzerinde temellendirmeye
dierung in einem Selbst, sondern die gereksinmez; anıa, kaygının oluşturucusu olarak
Exislenzicdilät als Konstkulivum der varoluşsallık oradaki-Varlığın kendiııde-sürek-
Sorge gibt die ontologische Verfassung der
Selbstständigkeit des Daseins, zu der, dem liliğinin varlıkbilinısel yapılanıyım verir ki, buna,
vollen StruklurgehaU der Sorge entspre kaygının tanı yapısal içeriğine karşılık düşmek
chend, dasfaktische Verfcdlensein in die
Unselbstständigkeit gehört. Die volllte-
üzere, olgusal olarak kendinde-süreksizUğe düş-
griffene Sorgestruktur schließt tlas müş-olma aittir. Tam olarak kavranan kaygı-
P hänom en d er S elbstheit ein. yapısı ‘Kendilik’ fenomenini kapsar. Bu feno
Dessen Klärung vollzieht sich als In
terpretation des Sinnes der Sorge,
menin açıklanması kaygının anlamının yoru
als welche d ie Seinsganzheit des mu olarak yerine getirilir; ve oradaki-Varlığın
Daseins bestimmt wurde.
Varlık-bütünlüğü kaygı olarak belirlenmişti.
§ (55 . Kaygının Varlıkbilimsel A nlamı Olarak g 05. Die Zaili'iıhhe.il als der
mıtolagisıhe Simi diu Singt
Zamansallık
Kaygı ve ‘Kendilik’ arasındaki “bağlaııtı”nın Die K ennzeichnung des »Zusam
m enhangs« zwischen S orge m ul
nitelenişinde hedef yalnızca özel ‘Ben-lik’ Sclb.sl.lieU h a lle n ich t n u r ilie
sorununun açıklanışı değil, ama oradaki-Var- Klärung fies Sonderprohlem s der
lığııı yapı-bütününüıı bütünlüğünün feno- Jcli-heit. /.uni Ziel, sie sollte d er
letzten V orbereitung d e r p h än o
meııal ayrımsanışı için son hazırlığa yardımcı m enalen Erfassung d er G anzheit
olmaktı. Gerekli olan şey varohışsal soru for des S trukturgau/.eu des Daseins
müle etmenin yalpalamayan disiplinidir; yoksa dienen. Es b ed arf d er ungelmirhe-
nen Diszijdiit der exisleu/.iuleu Fra
varlıkbilimsel bakış açısı için oradaki-Varlığın gestellung, soll nicht doch ziilelzl
Varlık-türü sonunda, bütünüyle ayrımsız da die Seiusarl des Daseins sich für
den ontologischen Blick in einen,
olsa, bir elönüııde-bulunuş kipine saptırı- w enngleich ganz iu d iffcrcn icu
lacaktır. Oradaki-Varlık kendini önceleyici Modus d er Vorhaudenheit verkeh
kararlılık olarak ohışturaıı asıl varoluşta “özsel ren. Das Dasein wird »wesentlich«
in d er eigentlichen Fxistenz, die
olarak” oradaki-Varlık olur. Kaygının asilliğinin sich als verlaufende Fnlschlosscn-
bu kipi oradaki-Varlığın kökensel ‘kendiııde- lieit konstituiert. Dieser Modus der
sürekliliği’ni ve bütünlüğünü kapsar. Bunlara Eigentlichkeit d er Sorge en th ält
die ursprüngliche Selbstständig
dağınık olmayan ve varoluşsal olarak anlayan keit und G anzheit des Daseins, lut
bakış oradaki-Varlığın Varlığı varlıkbilimsel unzerstreuleu, exislen/.ial versie
ben d en Blick au f sie muh sich die
anlam ının ortaya serilmesini yerine getir Freilegung des ontologischen Sin
melidir. nes des Seins des Daseins voll
Kaygının anlamı ile varlıkbilimsel olarak ziehen.
Was wird ontologisch m it dem
aranan nedir? Anlam neyi imler? Araştırmamız Sinn d e r Sorge gesucht? Was
bu fenomen ile anlamanın ve yorumlamanın b ed e u tet Sinn? Das l’h äu o m eu
çözümlemesi bağlanımda karşılaştı.-- Bu çö begegnete ih r U ntersuchung im
Zusam[324]meuhang d er Analyse
zümlemeye göre, anlam onda birşeyin anla von Verstehen u n d A uslegung” .
şılabilirliğinin kendini sürdürdüğü ve üstelik Danach ist Sinn das, worin sich die
Verslehbirkeil von etwas hält, ohne
bunu kendisi belirtik olarak ve teıııatik olarak daß es selbst ausdrücklich u n d
görüşe gelmeksizin yapabildiği şeydir. Anlam them atisch in d en Blick kom m t.
birincil tasarın ‘ne-üzeriııe’sini imler ki, birşey, Sinn bedeutet das Woraufhin des
prim ären Entwurfs, aus dem h er
ne ise o olarak, kendi olanağı içinde ondan etwas als das, was es ist, in seiner
kavranabilir. Tasarlama olanakları, eş deyişle M öglichkeit b egriffen w erden
olanaklı kılan şeyleri açığa serer. kam t. Das Entw erfen erschliel.it
M öglichkeiten, das heißt, solches,
Bir tasarın ‘ııe-üzeriııe’sini ortaya sermek das ermöglicht.
tasarlanmış olanı olanaklı kılanı açığa sermek Das Woraufhin eines Entwurfs
freilegeu, besagt, das erschließen,
demektir. Btı ortaya seriş, yöntemsel olarak, bir was das Entw orfene erm öglicht.
yorumlamanın temelinde yatan ve çoğunlukla Diese Freilegung verlangt m etho
örtük olan tasarın öyle bir yolda incelenmesini disch, dem ein er Auslegung zu
g ru n d elieg en d e n , m eist unaits-
ister ki, tasarlamada tasarlanmış olan ‘ne- drücklichcu F.ulwurf so nachzuge
üzeriııe’si açısından açığa serilmeli ve ayrım- hen, daß das im Entwerfen Entwor
saııabilir olmalıdır. O zaman kaygının anla- fene hinsichtlich seines Woraufhin
erschlossen und fällbar wird. Den
Ortaya serilen zamansallık fenomeni yalnızca § (»(», Die Zeitlichkeit des Daseins
oluşturucu gücünün daha kapsamlı bir doğru- und die aus ihr entspringenden
Aufgaben einer ursprünglicheren
* |‘Endlichkeit und Un-endlirhkeiL’ Kesine çizgisi ‘sonsuz Wiederholung der existenzialen
luğun’ lüm tsd olduğuna dikkali çekiyor. Birincil olan sonlu Analyse
olandır, çünkü ancak sonlu olan [momenolojiklir. ‘Sonsuz’ Das freigelegte P hänom en d e r
görsel-işitsel olmasa da görsel-işitselden türemiştir. Feııomc- Zeitlichkeit verlangt n ic h t n u r
noloji bit kavramların eytişimini dikkate almaz. J eine w eiterausgreilende Bewält-
n m g seiner konstitutiven Mächtig lanışuıı istemekle kalmaz, ama ancak bu doğ
keit, es kom m t selbst dadurch erst
hinsichtlich d e r G rundm öglich
rulama yoluyla kendisi zamansallaştırmanın
keiten d er Zeitigung in den Blick. temel olanakları açısından göz önüne alına
Die Nachweisung der M öglichkeit caktır. Oradaki-Varlığın Varlık-durumunuıı
d e r Seinsverrassuug des Daseins
au f dem G runde der Zeitlichkeit olanağının zamansallık tem elinde belgitle-
nennen wir kurz, obzwar n u r vor m esine kısaca, ama hiç kuşkusuz yalnızca
läufig, die »zeitliche« Interpretation.
Die nächste Aufgabe ist, über
geçici olarak, “zamaıısal” yorum diyoruz.
die zeitliche Analyse des eigent Bundan sonraki görevimiz oradaki-Varlığııı
lich en G anzseinkönuens des asıl bütün-4Olabilme’siniıı zamaıısal çözüm
Daseins und eine allgem eine Cha
rakteristik d e r Z eitlichkeit d e r
lemesinin ve kaygının zamansallığının evrensel
Sorge hinaus, d ie UneigenUichlieil bir betimlemesinin ötesinde, oradaki-Varlığııı
des Daseins in ih re r spezifischen asılsızlığını özgün zamansallığı içinde görü
Z eitlichkeit sichtbar zu m achen.
Die Zeitlichkeit zeigte sich zuerst lebilir kılmakür. Zamansallık kendini ilk olarak
an d er vorlaureuden Entschlossen öuceleyici kararlılıkta gösterdi. Bu asıl açığa
heit. Sie ist der eigentliche Modus
d e r E rschlossenheit, d ie sich
serilmişlik kipidir ki, kendini çoğunlukla İnsa
zum eist in d e r lin eig e n tlich k eit nın düşüşteki öz-yorumlamasının asılsızlığı
d er verfallenden Selbstauslegung içinde tutar. Genel olarak açığa serilmişliğin
des Man hält. Die Charakteristik
d e r Zeitlichkeit d er Erschlossen
zamansallığının betimlemesi en yakında yatan
h e it ü b erh au p t fü h rt zum zeitl tasalı düııyadaki-Varlığm zamaıısal anlayışına,
ichen V erständnis des nächsten ve böylelikle oradaki-Varlığııı varoluşsal Ana
besorgenden ln-der-Welt-seius und
dam it d er d u rch sch n ittlich en litiğin ilkin ondan yola çıktığı21sıradan ayrım
Indifferenz des Daseins, lx'i der die sızlığının zamaıısal anlayışına götürür. Ora-
existenziale Analytik zuerst [332]
ausei7.tr**. Wir nannten die durch
daki-Varlığın kendini onda en yakından ve
schnittliche Seinsart. des Daseins, çoğunlukla sürdürdüğü sıradan Varlık-türüııe
darin es sich zunächst und zumeist gündeliklik demiştik. Daha önceki çözüm
hält, die Alltäglichkeit. Durch die
W iederholung d er früheren Ana
lemelerin yinelemesi yoluyla gündeliklik ken
lyse m uß sich die Alltäglichkeit in dini zamaıısal anlam ında ortaya sermelidir;
ihrem zeitlichen Sinne enthüllen, böylelikle zamansallıkta kapsanan sorunsal
dam it die in d e r Zeitlichkeit be
schlossene Problematik an den Tag gün ışığına çıkacak ve hazırlayıcı çözümle
kom m t und die scheinbare »Selljsl- m elerin görünürdeki “keııdiliğindeıı-açık-
verständlichkeil« d er vorbereiten
den Analysen vollends verschwin
lıkları” bütünüyle yitecektir. Zamaıısalhğın
det. Die Zeitlichkeit soll sich zwar kendini hiç kuşkusuz oradaki-Varlığııı temel
an allen wesentlichen S trukturen yapılaııışıııın tüm özsel yapılarında doğru
der Grundverfassimg des Daseins
bew ähren. Das führt aber gleich
laması gerekir. Ama bu gene de bizi yerine
wohl nicht zu einem äußerlichen getirdiğimiz çözümlemelerin içinden, sunulan
schematischen W iederdurchlaufen sıralanışları içinde, bir kez daha dışsal ve
der vollzogenen Analysen in ihrer
dargeslellten Folge. Der anders ge şematik bir yolda geçmeye götürmez. Zamaıı-
richtete Gang der zeitlichen Ana sal çözümlemenin başka türlü yönlendirilen
lyse soll d en Zusam m enhang der
früheren Betrachtungen deutlicher
gidişinin daha önceki irdelemelerin bağlan
m achen und die Zufälligkeit und tısını durulaştırması ve olumsallığı ve görü
scheinbare Willkür aufhelxai. Über nürdeki keyfiliği ortadan kaldırması gerekir.
diese methodischen Notwendigkei
ten hinaus m achen sich jedoch in
Bu yöntemsel zoruıılukların ötesinde, gene de,
fenom enin kendisinde yatan ve yineleyen dem P hänom en sellısl lieg en d e
Motive gellend, die zu einer ande
çözümlemenin bir başka eklemlenişine zorla ren G liederung d er w iederholen
yan güdü kendini geçerli kılar. den Analyse zwingen.
Her durumda benim kendim olan varolan- Die ontologische S truktur des
S eien d en , tlas ich je selbst bin,
şeyin varlıkbilimsel yapısı varoluşun kendinde- zentriert in d er Sellisläudigkcil der
siırekliliğiııde özekleııir. ‘Kendi’ ne töz ne de Existenz. Weil tlas Stilist wetler als
Substanz n och als Subjekt lio-
özne olarak kavranabileceği ama Varoluşta grilTen Wertteil kann, so n d ern in
temellendiği için, asılsız ‘Keııdi’niıı, İnsanın tler Existenz g rü n d et, w urde die
çözümlemesi bütünüyle oradaki-Varlığın ha Analyse tles uneigentlicheu Sellist,
tles M an, ganz ini Zuge tler vor-
zırlayıcı yorumunun çekimine bırakılmıştır.25 b e re ite n d e n In te rp re ta tio n des
Şimdi ‘Kendilik’ belirtik olarak kaygının ve Daseins belassen” . Nachtlein jetzt
die S elbsthcit ausdrücklich in die
böylelikle zamansallığın yapısına geri alın Struktur tler Sorge u n d dam it tler
dıktan sonra, keııdinde-sürekliliğin ve ken- Zeitlichkeit zurüekgeuouuueu ist,
dinde-süreksizliğiıı zamansal yorumu ağırlığını erhält die zeitliche Interpretation
d er Selbstständigkeit und Unselb
kazanır. Bu yorum un ayrıştırılmış ve tema- stständigkeit ein eigenes Gewicht.
tikleştirilmiş bir yolda yerine getirilmesi gere Sie lx'tlarf einer gesonderten the
kir. Gene de ilk olarak yalnızca bozukvargılara m atischen D urchführung. Sie gibt
ab er nicht n u r erst die rechte Sich
karşı ve genel olarak Benin Varlığına ilişkin erung gegen die Paralogismeu und
varlıkbilimsel olarak uygunsuz sorulara karşı die ontologisch unangem essenen
F ragen nach dem Sein tles Ich
haklı bir güvence vermekle kalmaz, ama aynı
ülx-rhaupt, sondern sie verschallt
zamanda özeksel işlevine karşılık düşm ek zugleich, ihrer zentralen Funktion
üzere zamansallığın zamansallaştırma-yapmna entsp rech en d , ein en u rsprüngli
cheren Einblick in die Zeiligungs-
kökeıısel bir bakış da sağlar. Bu kendini ora- slruklur tler Zeitlichkeit. D iese
daki-Varlığın tarilıselliği olarak ortaya serer. enthüllt sich als die Geschic.hllkhkf.il
‘Oradaki-Varlık tarihseldir’ önermesi kendini des Daseins. D er Salz: tlas Dasein
ist geschichtlich, bewährt sich als
varoluşsal-varlıkbilimsel temel-önesürüm ola existenzial-ontologische Funda-
rak doğrular. Ö nerm e oradaki-Varlığın bir mcnlalaussage. Sie ist weit entfernt
von einer bloß onlischen Feststel
“dünya-tarihi”nde yer aldığı olgusunun salt lung tler Tatsache, daß das Dasein
varlıksal bir saptanışının bütünüyle uzağında in ein e r »W eltgeschichte« vor
yatar. Ama oradaki-Varlığın tarilıselliği ola komm t. Die Geschichtlichkeit tles
Dascius ab er ist tler G rund eines
naklı bir tarihsel anlamanın temelidir ki, kendi m ö g lich en histo risch en Verste
yanından yine bilim olarak tarihin özel bir hens, tlas seinerseits wiederum die
kavramsal gelişimine doğru olanağı kendi M öglichkeit zu einer eigens ergrif
fenen Ausbildung d er I listorie als
sinde taşır. Wissenschaft liei sich trägt.
Güııdelikliğin ve tarilıselliğin zamansal yo Die zeitliche Interpretation der
A lltäglichkeit u n d G eschichtlich
rumu kökeıısel zaman üzerine bakışı yeterince keit festigt d en Blick a u f die
sağlamlaştırarak bunun kendisini gündelik ursp rü n g lich e Zeit au sreich en d ,
zaman deneyiminin olanak ve zoruııluğunun um sie sellist [333] als die Bedin
gung d er Möglichkeit und Notwen
koşulu olarak açığa çıkarır. Oradaki-Varlık, digkeit d er alltäglichen Zeilerfah-
belirtik olarak olsun ya da olmasın, kendini rung aufzudecken. Das Dasein ver
kendi için birincil olarak onun için Varlığının wendet sich als Seiendes, dem es um
sein Sein g eh t, p rim är, o b aus
önem li olduğu varolan-şey olarak kullanır drücklich oder nicht, fü r sich, selbst.
Zunächst und zum eist ist die [verwendet]. En yakından ve çoğunlukla, kaygı
.Sorge umsichtiges Besorgen. Um
willen seiner selbst sich verwen sağgörülü tasadır. Kendini keııdi-uğruna kullan
dend, »verbraucht* sich das Da mada [verwendend], oradaki-Varlık kendini
sein. Sichverbrauchend brauc ht
“tüketir” [ verbraucht]. Kendini tüketm ede,
das Dasein sich sellisl, das heil.ll
sein e Zeit. Zeit b rau ch e n d oradaki-Varlık kendi kendini, eş deyişle zama
rechnet es mit ihr. Das umsichlig- nını kullanır [braucht]. Zaman kullanmada,
re c h n c n d e B esorgen entdeckt
zunächst die Zeit und führt zur
oradaki-Varlık onunla hesap yapar. Sağgöriilü-
Ausbildung einer Zeitrechnung. lıesaplayıcı tasa ilkin zamanı açığa çıkarır ve bir
Das R echnen m it d e r Zeit ist zaman hesaplamasının geliştirilmesine götürür.
konstitutiv für das In-der-Welt-
sein. Das besorgende Entdecken
Zaman ile hesap dünyadaki-Varlık için oluş
der Umsicht läßt, m it seiner Zeit turucudur. Sağgörünün tasalı açığa çıkarışı,
rechnend, das entdeckte Zuhan-
kendi zamanı ile hesap yapmada, açığa çıka
tlene tınıl Vorhandene in die Zeit
b egegnen. Das iunerw eltliche rılmış elaltında-buluııan ve elönünde-bulunan
Seiende wird so als »in d er Zeit şeyleri zamanda karşılaşılmaya bırakır. Diiııya-
seiend« zugänglich. Wir nenneu
die Zeilbeslim m thcit des inner-
içiııde varolan-şey böylece “zamanda olan”
weltlichen Seienden die Innerzei- olarak erişilebilir olur. Dünya-içinde varolan-
(igkeit. Die an ih r zunächst 0 1 1 - şeyin zamaıı-belirlenimine ‘zaman-içindelik’
tisch gefundene »Zeit« wird die
Basis d er A usform ung des vul deriz. İlkin varlıksal olarak ‘zaman-içindelik’te
gären und traditionellen Zeitlie- bulunan “zaman” kaba ve geleneksel zaıııan-
griffes. Die Zeit als Inncr-
kavramının biçimlenişinin zemini olur. Ama
zeitigkeit aber entspringt einer
w esenhaften Zeiligutigsart d er ‘zaman-içiııdelik’ olarak zaman kökeıısel za-
ursprünglichen Zeitlichkeit. Die mansallığın özsel bir zamansallaştırma-türüıı-
ser U rsprung sagt, die Zeit, »in
der« Vorhandenes entsteht und
den doğar. Bu köken elönünde-bulunan şeyin
vergeht, ist ein echtes Zeitphä “onda” ortaya çıktığı ve yitip gittiği zamanın
n o m e n u n d keine Veräu gerçek bir zamaıı-fenomeııi olduğunu ve bir
ßerlichung ein e r »qualitativen
Zeit« Zum Raum, wie die ontolo
“nitel zaman”nııı uzaya dışsallaşması olmadığını
gisch völlig unbestim m te u n d söyler — ki Bergsoıı’un varlıkbilimsel olarak
un zu reich en d e Zeit-interprcla- bütünüyle belirsiz ve yetersiz zamaıı-yorumu-
tiou Beigsons glauben m achen
will. nuıı bizi inandırmak istediği şey budur.
Die Ausarbeitung der Zeitlich Oradaki-Varlığııı zamansallığının gün
keit des Daseins als Alltäglichkeit,
G eschichtlichkeit und Inner-
deliklik, tarihsellik ve zaman-içindelik olarak
zcitigkcil gibt erst d en rück geliştirilmesi ile, ilk kez oradaki-Varlığın kökeıı-
sichtslosen Einblick in die sel bir varlıkbilimiııin karışıklıkları üzerine
Verwicklungen e in e r ursp rü n g
lichen Ontologie des Daseins. Als
amansız bir içgörü elde edeceğiz. Dünyadaki-
In-dcr-W elt-sein existiert das Varlık olarak, oradaki-Varlık olgusal olarak
D asein faktisch mit und bei
dünya-içinde karşılaşılan varolaıı-şeyler ile
innerw eltlich begegnendem
Seienden. Das Sein des Daseins birlikte ve onların ortasında varolur. Buna göre,
em pfängt d ah e r seine um oradaki-Varlığın Varlığı kapsamlı varlıkbilimsel
fassende ontologische Durchsich
tigkeit erst im H o rizo n t des
saydamlığını ancak oradaki-Varlık karakterinde
geklärten Seins lies nichtdaseins- olmayan varolaıı-şeylerin, eş deyişle giderek
m äßigeu S eienden, das h eiß t elaltmda-buluumayan ve elönünde-bulunma
auch dessen, was, nicht zuhanden
u n d n ich t vorhan den, n u r
yan ama yalnızca “kalıcı” olan şeylerin açık
»bestellt«. Die Interpretation der lanmış Varlığının çevreni içersinde kazanır. Ama
A bw andlungen des Seins alles var olduğunu söylediğimiz lıerşeyiıı Varlığının
değişim lerinin yorum u önceden yeterince dessen, von dem wir sagen, es ist,
b e d a rf ab e r e in e r zuvor h in
aydınlatılmış bir genelde Varlık düşüncesine reichend erhellten Idee von Sein
gereksinir. Bu düşünce kazanılmadığı sürece, ü b erh au p t. S olange diese n ic h t
oradaki-Varlığın giderek yinelenen zamansal gew onnen ist, bleibt auch d ie
wiedetlioleiide zeillithe Analyse des
çözümlemesi tamamlanmamış ve bulanık D aseins u nvollständig u n d m it
lıklarla yüklü kalacaktır ki, bu yüzden olgusal U nklarheiten behaftet — um von
d en sach lich en S chw ierigkeiten
güçlükler üzerine uzun uzadıya konuşmak n ic h t w eitläufig zu red en . Die
gereksiz olacaktır. Oradaki-Varlığın varoluşsal- existenzial-zeilliche Analyse des
zamansal çözümlemesi kendi yanından Varlık- D aseius v erlan g t ih rerseits eine
erneute W iederholung im Kähmen
kavrammın ilkesel tartışması çerçevesi içer d er grundsätzlichen Diskussion des
sinde yenilenmiş bir yinelemeyi gerektirir. Seins begriffes. [334]
Viertes Kapitel Dördüncü Bölüm
Zeitlichkeit und
Alltäglichkeit Zamansallık ve Gündeliklik
*| Dikkat imiz ‘gewärtigen, ’ ‘warten, auf, ’ ‘etwarlen '.sözcükleri ile birkaç satır aşağıda görünen
‘Gegen-waıT (= Şimdiki zaman) arasındaki ‘benzerliğe’ çekiliyor.J
**( Gegen.-wa.rl; sözel olarak: ‘karşt-beltle.'\
* \‘entrücken.’ A lınanca sözcük ‘götürm ek,’ ‘aktarm ak’ anlam ının yanışı ra ‘esrim e,’
‘kendinden geçm e’ anlamını da taşır (İngilizce çeviride Almanca sözcüğü her iki anlamıyla
bitlikte karşılıyor: ‘taptım 'xt: ‘carry away’. ‘Entrückung sözel olarak ‘Aus-sich-llerauslıelen ya
da ‘kendinden dışarı çıkıııa’yı anlatır. Bkz. Sözlük.]
kann grundsätzlich nicht aus dem ‘Şimdi 'den [fetzt] açıklanamaz. ‘Şimdi’ zaınaıı-
jetzt aufgeklärt werden. Das Jetzt
ist ein zeitliches Phänom en, das sal bir fenom endir ki, zamana ‘zaman-içiıı-
der Zeit als liuterzeitigkeit zuge delik’ olarak aittir: Birşeyin “onda” ortaya çık
h ö rt: das Jetzt, »in dent« etwas
tığı, yitip gittiği ya da elönüııde-bulunduğu
entsteht, vergeht, oder vorhanden
ist. »hn Augenblick« kann nichts ‘Şimdi.’ “Kıpıda” lıiçbirşey yer alamaz, ama asıl
Vorkommen, sondern als eigent Şimdiki-Zaman [Gegenwart] olarak kıpı elal-
liche G egenw art läßt e r erst
begegnen, was als Zuhandencs oder
tıııda-bulunan ya da elönüııde-bulunan olarak
Vorhandenes »in einer Zeit« sein “bir zamanda” olabilenle ilk kez karşılaşılmasma
kann3. izin verir.*3
Im U nterschied vom A ugen
blick als eigentlicher G egenwart Asıl Şimdi olarak kıpıdan ayrı olarak, asılsız
nennen wir die uneigenlliche das Şimdiye ‘şimdikileşlirme'deriz. Biçimsel olarak
Gegenwärtigen, form al verstanden
anlaşıldığında, her bir Şimdi ‘şimdikileştiren’-
ist jede G egenw art gegenw ärti
gend, aber nicht jetle »augenblick dir, ama her bir Şimdi “kıpısal” değildir. ‘Şimdi-
lich«. W enn wir d en A usdruck kileştirme’ anlatımını hiçbir ekleme yapmak
G egenw ärtigen o h n e Zusatz ge
brauchen, ist im m er das uneigenl
sızın kullandığımızda, demek istediğimiz şey
liche, augenblicklos-unentschlos asılsız, kıpısız ve kararsız türdür. ‘Şimdikileş-
sene gemeint. Das Gegenwärtigen tirme’ ilkin tasa edilen “dünya”ya düşmenin (ki
wird erst aus der zeitlichen Inter
p re ta tio n des V erfallens an die varoluşsa! anlamını ‘şimdikileştirme’de taşır)
besorgte »Weh« deutlich werden, zaıııansal yorum undan durıılaştırılacaktır.
das in ihm seinen existenzialen
Ama asılsız anlamanın ‘Olabilme’yi tasa edile
Sinn hat. Sofern a b e r das
uneigenlliche Verstehen das Sein- bilir şeylerden tasarlaması ölçüsünde, bu
könncu aus dem Besorgbaren ent demektir ki böyle anlama kendini ‘şimdikile-
wirft, heißt das, es zeitigt sich aus
dem G egenw ärtigen. D agegen
ştirme’den zamaıısallaştırır. Buna karşı, kıpı
zeitigt sich d er A ugenblick um kendini evrik olarak asıl Gelecekten zamaıı-
gekehrt aus der eigentlichen Zu sallaştırır.
kunft.
Das nneigentliche Verstehen Asılsız anlama kendini ‘şim dikileştiren’
zeitigt sich als gegenwärtigendes bekleıııede-olma olarak zamaıısallaştırır ki,
Gewärtigen, dessen ekstatischer
karşılık düşen bir Olmuştuk bu bekleıııede-
Einheit eine entsprechende Gertie-
senheit [339] zugehören muß. Das olmanın ekslatik birliğine ait olmalıdır. Öıı-
eigentliche Auf-sich-zukomm en celeyici kararlılığın asıl kendine-doğru-gelmesi
*Vgl. S 3«. S. 175 IV. I‘augcnM/V.A&Ale ‘bakış’ vurgulanıyor.] *Bkz.S38,s. 117!>| vss.
zaıııaıı bütünbir zamansallık ile de karşı karşıya Ekstase, so n d ern im m er zugleich
auf die ganze Zeitlichkeit. Wie die
kaldı. Tıpkı Geleceğin birincil olarak anla Zukunft prim är das Verstellen, die
mayı, Olmuşluğun ise ruh durumunu olanaklı Gewesenheit die Stimmung ermög
kılması gibi, kaygının üçüncü oluşturucu yapı- licht, so hat das tiritte konstitutive
S tru k tu rm o m en t d e r Sorge, das
kıpısı olan düşme de varoluşsal anlamını Şimdi Verfallen, seinen exislenzialen Sinn
de bulur. Düşmenin hazırlık çözümlemesi boş in d er Gegenwart. Die v orberei
te n d e Analyse des V erfallet«
konuşma, merak ve ikircimin bir yorumu ile begann mit ein er In terp retatio n
başladı.9 Zaınaıısal çözümlemesinin de aynı tles Geredes, d er Neugier und der
yolu izlemesi gerekir. Gene de araştırmayı Zw eideutigkeit'. Die zeitliche
Analyse des Verfallet« soll densel-
merakın bir irdelemesine sınırlayacağız, çünkü lx n Gang nehm en. Wir schränken
düşmenin özgün zamansallığıın görmenin en die U ntersuchung jedoch ein auf
kolay yolu ondan geçer. Buna karşı boş konuş eine Betrachtung d er Neugier, weil
an ih r tlie spezifische Zeitlichkeit
manın ve ikircimin çözümlemeleri ise daha des V erfallet« am leich testen zu
önceden söylemin ve açıklamanın (yorum sehen ist. Die Analyse tles Geredes
u n d d er Zw eideutigkeit dagegen
lama) zaınaıısal yapılanışının durulaştırılmış setzt sch o n tlie K lärung d e r
olmasını varsayar. zeitlichen K onstitution d er Rede
Merak oradaki-Varlığın ayırdedici bir Var- u n d tles Deutens (der Auslegung)
voraus.
hk-eğilimidir ki, onunla uyum içinde oradaki- Die Neugier ist eine ausgezeich
Varlıkbir ‘görebilme’ ile tasalanır.10“Görme,” n e te S einslentlenz tles Daseins,
gem äß tler es ein S eh en k ö n n en
tıpkı görüş kavramı gibi, “bedensel gözler”
b eso rg t1". »Sellen« wird wie d er
yoluyla ayrımsamaya smırlanmayacaktır. Daha B egriff tler Sicht n ic h t au f das
geniş anlamda ayrımsama elaltmda-bulımanı V ernehmen durch die »leiblichen
Augen« ein g esch rän k t. Das Ver
ve elönüııde-bulunanı görülmeleri açısından nehm en im weiteren Sinne läßt das
kendilerinde “bedensel” olarak karşılaşılmaya Z uh au tlen e und V orhandene au
bırakır. Bu karşılaşılmaya-bırakma bir Şimdide ihm sellisl »leibhaftig« hinsichtlich
seines Aussehens Ix-gcgncn. Dieses
temellenir. Şimdi genel olarak içersinde varo- Begegucnlasseu g rü n d et in einer
laıı-şeylerin ‘bedensel’ olarak bulunuyor olabi Gegenwart. Sie gibt ülx'rhaupt den
lecekleri ekstatik çevreni verir. Ama merak el- ekstatischen H orizont, innerhalb
dessen Seiendes leibhaftig an
önünde-bulunam onda oyalanabilmek ve onu wesend sein kann. Die N eugier
anlayabilmek için ‘şimdikileştirmez’; tersine, gegenwärtig! aber das Vorhandene
nicht, um es, bei ihm verweilend,
yalnızca görebilmek ve görmüş olabilmek için zu verstehen, sondern sie sucht zu
görmeye çalışır. Bu kendi içinde dolaşmış ‘şim- sehen, nur um zu seh en und
dikileştirme’ olarak, merak karşılık düşen bir gesehen zu haben. Als dieses sich
in ihm selbst verfangende Gegen
Gelecek ve Olmuşluk ile ekstatik bir birlik için wärtigen stellt die Neugier in einer
de durur. Yenilik hırsı* hiç kuşkusuz heııüz- ek statisch en E in h eit mit e in e r
en tsp re c h e n d e n Z ukunft und
görülmüş -olmayan birşeye doğru ilerlemedir,
Geweseuhcit. Die G ier nach dem
ama öyle bir yolda ki, ‘şimdikileşürme’ kendini N euen ist zwar ein V ordringen
‘beklemede-olma’daıı çekip çıkarmaya çalışır. [347] zu einem Noch-nicht-Gcsc-
lien cn , a b e r so, daß das G egen
Merak bütünüyle asılsız bir yolda gelecek-ilgili- wärtigen sich dem Gewärtigen zu
en tziehen sucht. Die N eugier ist
ganz und gar uneigentlich zukünf
9Bkz. §§ 35 vss., 1167] vss. tig und dies wiederum dergestalt,
luBkz. § 36, s. [ 170] vss.
* [ ‘Die Gier mich dem Neuen ’:: ‘Neugier’; ya da sözel olarak: "Vgl. §§ 35 ir., S. 107 ff.
‘Yeni olana doğru hırs’ :: ‘Merak.’] '"Vgl. S 30, S. 170 ff.
daß sie uiclit einer Möglichkeit dir ve dahası öyle bir yolda ki, bir olanağı bek
gew ärtig ist, so n d ern diese
schon nu r noch als Wirkliches
lemede değildir, ama hırsı içinde tam olarak bu
in ih re r G ier b eg eh rt. Die olanağı daha şimdiden edimsel birşey olarak ister.
N eugier wird k o n stitu iert Merak tutulmayan* bir ‘şimdikileşlirme’ yoluyla
durch ein ungehaltenes Gegen
w ärtigen, das, m ir gegenwär- oluşturulur ki, salt ‘şimdikileştirerek,’ böylelikle
ligcnd, d am it ständig dein sürekli olarak 011u gene de tutulmadan “tutan”
G ew ärtigen, d arin es doch
ungehalten »gehalten« ist, zu
‘beklem ede-olm a’daıı kaçmaya çalışır. Şimdi,
en tlau fen sucht. Die G egen vurgulanan ‘kaçma’ anlam ında, ona ait olan
w art »entspringt« dein zuge ‘beklemede-olma’dan “kaynaklanır.”** Merakın
hö rig e n Gew ärtigen in dem
Ix'lonlen Sinne tles Einlaufens.
“kayuaklaııan/sıçrayan” ‘şiıııdikileştirmesi’
Das »entspringende« G egen “şey”e adanmış olmaktan öylesine uzaktır ki,
wärtigen der N eugier ist aber [biışeye ilişkin] görüşün elde edilmesinde bakışı
so wenig an die »Sache« hin-
gegeİK'tı, tlaß es im Gewinnen daha şimdiden bir sonrakine çevirmiştir. Kav
der Sicht auch schon wegsicht ranan belirli bir olanağı ‘beklemede olma’dan
a u f ein Nächstes. Das dein
kaynaklanan ‘şinıdikileştirme’ merak için ayır-
Gewärtigen einer liestinunten
ergriffenen M öglichkeit stäu- dedici olan eykş memeyi varhkbiliııısel olarak ola
dig »entspringende« G egen naklı kılar. Varlıksal olarak anlaşıldığında, ‘şim-
w ärtigen erm öglicht o n to
logisch das Unverweilen, das die
dikileştirme’ ‘beklemede-olına’dan kendini bir
N eugier auszeichuel. Das bakıma ondan çözeceği ve 011u kendisine teslim
G egenw ärtigen »entspringt« edeceği bir yolda “kaynaklanmaz.” “Kaynaklaıı-
dem Gewärtigen nicht so, daß
es sich gleichsam onlisch
m a/sıçram a” ‘beklemede olma’ııın ekstatik bir
verstanden von ihm ablöst und değişkisidir, dahası öyle bir yolda ki ‘beklemede-
es ihm selbst überläßt. Das olıııa’ ‘şimdikileşlirme’ııiıı ardından sıçrar [ nachs-
»Entspringen« ist eine eksta
tische Modifikation des Gewär-
pringt]. ‘Bekleıııede-olma’ bir bakıma kendinden
tigeus, so zwar, daß dieses dem vazgeçer; bundan böyle tasanın asılsız olanak
G egenw ärtigen nachspringl. larının tasa edilen şeyden kendisine doğru gelme
Das Gew ärtigen gibt sich
gleichsam selbst auf, es läßt lerine izin vermez, ama eğer bu olanaklar yal
auch nichtm ehr uueigenlliche nızca tutulmayan bir ‘şinıdikileştirme’ için ola
M öglichkeiten des B esorgnis naklar değilse. ‘Beklemede-olma’ııın ‘uzağa sıç
aus dem B esorgten a u f sich
zukom m cu, es sei d e n n n u r rayan’ ‘şinıdikileştirme’ yoluyla ‘ardındaıı-sıç-
solche für ein ungeh altenes rayaıı’ bir ‘bekleınede-olıııa’ya ekstatik olarak de
Gegenwärtigen. Die ekstatische
Modifizierung des Gewärtigrus
ğiştirilmesi oyalanma olanağının varolma-ilgili
durch das en tsp rin g en d e zauıaıısal koşuludur.
Gegenwärtigen zu einem uacli- Ardındaıı-sıçrayaıı ‘beklemede-olma’ yoluyla,
springenden ist die existenzial-
zeitliche Bedingung d er Mög
‘şinıdikileştirme’ giderek artan bir biçimde kendi
lichkeit der Zerstreuung kendisine terk edilir. Şimdi uğruna ‘şimdikileş-
Durch das iiachspringeude tirir.’ Böylece kendini kendi içinde dolaştırır,
Gewärtigen wird das Gegenwär
tigen m e h r und m e h r ihm dağınık eyleşıııeme ‘kalacak-yersizlik’olur. Şimdi
sellist iil Erlassen. Es gegenwär nin bu kipi kıpıdan en uzak karşı-feııomendir.
tig! um tler Gegenwart willen.
So sich in sich sellist verfan
gend, wird das zerstreute Un- *[‘ungehalten' ‘kızgın’ atılanım a da gclic ve Heidegger söz
vcrweileu zur Anfenthaltslosig-
cüğü burada her iki atılanım da da amaçlamış olabilir. )
keil. Dieser Modus der Gegen
* * |‘doğm ak,’ ‘kaynaklanmak’ anlam ına gelen ‘entspringen
wart ist das äußerste Gegenphä-
lionicu zum Augenblick, ln jener
ayııca ‘kaçmak,’ ‘sıçramak’ anlam ına da gelir. |
‘Kalacak-yeri-ohnarna’da ‘orada-olma’ her isl das Da-sein iilx*rall mut nirgends.
Ifeserbriugt die Existenz in die Situ
yerde ve hiçbir yerdedir. Kıpı ise varoluşu ation und erschließt das eigentliche
konuma getirir ve asd “Orası”m açığa serer. »I)a«.
|c uiicigctilliclierdie Gegenwart
Şimdi ne denli asılsız ise, eş deyişle ‘şim-
ist, das heißt, je m eh r das G egen
dikileştiııne’ ııc denli “kendisine” doğru ge wärtigen zu ilnn » s c I I k i « kommt, um
liyorsa, belirli bir ‘Olabilme’ önünden onu ka so m eh r flieht es verschließend vor
einem Ix'stimmlen Seinkönuen, um
payarak o denli kaçar, ama o zaman Gelecek so w eniger k ann ab e r d an n die
de fırlatılmış varolaıı-şeye o denli geri gelemez Zukunft attldas geworfene Seiende
olur. Şimdinin “sıçrama”sıııda aynı zamanda zurürkkom m en. Im »Entspringen«
d e r G egenw art liegt zugleich ein
artan bir unutma yatar. Merakın her zaman w achsendes Vergessen. Daß d ie
sonrakine sarılıp öncekini unutması yalnızca Neugier im m er schon lx im Nächs
onun kendisinden gelen bir sonuç değil, ama ten hält und das Vordem vergessen
hat, ist nicht ein Resultat, das erst
onun kendisi için varlıkbilimsel koşuldur. aus d er Neugier sich ergibt, sondern
Düşmenin belirtilen karakterleri — kış die ontologische Bedingung für sie
selbst.
kırtma, dinginleşme, yabancılaşma ve keıı- Die aufge/.eigten Charaktere des
dine-dolaşuıa —, zamaıısal anlamları açısın V erfallenst V ersuchung, B eruhi
dan, “sıçrayan” ‘şimdikileştirme’nin kendi g ung, E ntfrem d u n g und Sichver-
faugen besagen h in sichtlich des
ekstaiik eğilimine göre kendini kendisinden zcit[348]licheu Sinnes, daß sich das
zamansallaştırmaya çalışması demektir. Ora- » en tspringende« G egenw ärtigen
daki-Varlık kendine dolaşınca, bu belirlenim seiner ekstatischen Tendenz nach
aus ihm selltsl zu zeitigen stiehl. Das
ekstatik bir anlam taşır. Varoluşun ‘şimdiki- Dasein verfängt sich, diese Bestim
leştirm e’de ‘götürülm esi’ oradaki-Varlığııı m ung hat ( inen ekstatischen Sinn.
kendini kendi Bellinden ve ‘Keııdi’siııden D ie E n trü ck u n g d e r Existenz im
G egenw ärtigen b edeutet ja nicht,
koparmasını imlemez. Giderek en aşırı ‘şim- daß sich das Dasein von seinem Ich
dikileştirm e’de bile zamaıısal olarak, eş und Sclltst ablöst. Auch im extrems
deyişle bekleyiş ve unutmuşluk içinde kalır. ten Gegenwärtigen bleibt es zeitlich,
das heißt gewärtigend, vergessend.
Dahası, ‘şimdikileştirme’de oradaki-Varlık Auch gegenwärtigem! versteht sich
henüz kendini anlamayı sürdürür, gerçi birin das D asein noch, w enngleich es
seinem eigensten Seinkönnen, das
cil olarak asıl Gelecek ve Olmuşluk üzerine prim är in d er eigentlichen Zukunft
temellendirilmiş en öz ‘Olabilme’siııe yaban und Geweseuheit gründet, entfrem
cılaşmış olsa da. Ama ‘şimdikileştirme’ her d et ist. Sofern ab er das Gegenwär
tigen stets »Neues« bietet, läßt es das
zaman “yeni birşey” sunduğu sürece, oradaki- Dasein nicht au f sich zunickkom -
Varlığı geriye kendine gelmeye bırakmaz ve ltieu und beruhigt es ständig neu.
onu sürekli olarak yeniden dinginleştirir. Ama D iese B eru h ig u n g a b e r verstärkt
w iederum die T endenz zum E nt
bu dinginleştirme yine ‘sıçrama’ eğilimini sp rin g en . N icht die en d lo se Un-
güçlendirir. Merak henüz görülmemiş olanın ü b erseh b ark eit dessen, was noch
sonu gelmez enginliği tarafından değil, ama nich t g eseh en ist, »bewirkt« die
Neugier, so n d ern die verfallende
‘sıçrayan’ Şimdinin düşüşteki zamaıısallaş- Zeitigungsart d er entsp rin g en d en
tırma-türü tarafından “etkinleştirilir.” Kişi G egenw art. Auch wenn m an alles
gesehen h at, d ann erfindet gerade
lıerşeyi görmüş olsa bile, merak dosdoğru yeni
die Neugier Neues.
birşey uydurur. D er Zeitigungsmodus des »Ein
Şimdinin “sıçrama”sınııı zamanlaşma-kipi springens« d er Gegenwart gründet
im Wesen d er Zeitlichkeit, die end
sonlu olan zamansallığm özünde temellenir. lich ist. In das Sein zum 'lo d e ge
Ölüme-doğru-Varlığa fırlatılmış olarak, ora worfen, flieht das Dasein zunächst
und zumeist, vor dieser m ehr oder daki-Varhk en yakından ve çoğunlukla bu az
m in d e r ausdrücklich en th ü llten
G ew orfenheil. Die Gegenw art
çok belirtik olarak ortaya serilmiş fırlatılmışlı-
entsp rin g t ih re r eigeutliehen ğın önünden kaçar. Şimdi kendi asıl Gelece
Zukunft und Gewesenheil, um erst ğinden ve Olmuşluğundan ‘köken alır,’ öyle ki
a u f dem Umweg ülx-r sieh das
Dasein zur eigentlichen Existenz oradaki-Varlığı Şimdinin kendisi üzerinden
kom m en zu lassen. Der Ursprung dolanarak asıl varoluşa gelmeye bırakabilsin.
des »Einspringens« der Gegenwart,
das heilt! des Verfalleus in die Ver
Şimdinin “köken alması”11111, eş deyişle yitıniş-
lorenheit, ist die ursprüngliche, ei liğe düşmenin kökeni kökeıısel, asıl zaman-
g en tlich e Zeitlichkeit selltsl, die sallığııı kendisidir ki, ölüme doğru fırlatılmış
das geworfene Sein zum Tode er
möglicht.
Varlığı olanaklı kılar.*
Die G ew orfenheit, vor tlie das Oradaki-Varlık İliç kuşkusuz asilliği içinde
Dasein zwar eigenÜkh gei»racht wer fırlatılmışlığmm önüne getirilebilir ve böylece
den kann, um sich in ihr eigentlich
zu verstehen, hleiht ihm gleich o fırlatılmışlıkta kendini asilliği içinde anla
wohl hinsichtlich ihres onlischen yabilir; gene de bu fırlatılıııışlık varlıksal ‘ııe-
W oher u n d Wie verschlossen.
redeıı’i ve ‘ııasıl’ı açısından oradaki-Varlığa ka
D iese V erschlossenheit ab e r ist
keineswegs n u r ein tatsächlich palı kalır. Aıııa bu kapalılık hiçbir biçimde
İK'steheudes Nichtwissen, sondern yalnızca görgül-olgıısal olarak sürekli bir bil
k o n stitu iert die Faktizität des
Daseins. Sic bestimmt mit den ek.r-
meme değildir; tersine, oradaki-Varlığın olgu
lali.srhen C harakter d e r U berlas sallığını oluşturur. Varoluşun kendi kendisinin
senheil tler Existenz an den nich bir hiçlik olan temeline terkedilmişliğinin eks-
tigen G rund ihrer selbst.
Der W urf des Geworfenseins in tatik karakterini birlikte belirler.
die Well wird zunächst vom Dasein Dünyaya fırlatılmış-Varlığın ‘fırlatış’ı en ya
nicht eigentlich aufgefaugen; die
in ihm liegende »Bewegtheit«
kından oradaki-Varlık tarafından aslında yaka
kommt nicht schon zum »Stehen« lanmaz; bu fırlatışta yatan “dcviııirlik” oradaki-
dadurch, dal) das Dasein nun »da Varlığın şimdi “orada olması” yoluyla “dııruş”a
ist«. Das Dasein wird in der Gcwor-
feuheit milgerissen, das heißt, als
gelmez. Oradaki-Varlık fırlatılmışlıkta birlikte
in die Welt Geworfenes verliert es sürüklenir; eş deyişle, dünyaya fırlatılmış ola
sich an die »Well« in der läklischcn rak, kendini “düııya”da tasa edeceği şeye olgu
A ngew iesenheit a u f das zu Be
sorgende. Die Gegenwart, die den sal boyuııeğişte yitirir. “Birlikle-alıınyor-olma”-
cxislcnz.ialcn Sinn des Mitgenom 11111varoluşsal anlamını oluşturan Şimdi hiçbir
m enw erdens ausm achl, gew innt
von sich aus nie ein en an d e re n
zaman kendi başına bir başka ekslalik çevrene
ekstatischen I lorizoul. es sei denn, ulaşmaz, çünkü bunun olması için yitmişliğiıı-
sie werde [349] im Entschluß aus deıı bir karar yoluyla geri getirilmelidir, öyle
ihrer V erloreuheil zurückgeholt,
um als gehaltener A ugenblick die
ki o sıradaki konum ve onunla birlikte ölüıııe-
jeweilige S ituation und in eins doğru-Varlığııı kökeıısel “sınır-konumu” tutu
dam it die ursprüngliche »Grenz- lan kıpı olarak açığa serilebilsin.
situalion« des Seins zum lo d e zu
erschließen.
d) Söylemin Zamansallığı11
d) Die Zeitlichkeit der Hede11
‘Orası’ııın anlama, ruhsal durum ve düşme
Die volle, durch Verstehen, Befind yoluyla oluşturulan tanı açığa serilmişliği söy
lichkeit und Verfallen konstituierte lem yoluyla eklemleııiş kapsar. Buna göre söy-
Krschlosscuhcil des Da erhält durch
die Rede die A rtikulation. Daher
* |‘Ursprung’ :: ‘k öken’; ‘urs/tii'ingUcIi' :: ‘kökensel'; ::
‘mtsfMİHff'n' ‘köken bulmak, kaynaklamak, sıçramak.'!
"Vgi. §3i, s. 100 tr. "likz. § 34, s. 11601 vss.
lern kendini birincil olarak belirli bir ekstasede zeitigt sich die Rede nicht prim är
in ein er Ix'stimm len Kksla.se. Weil
zaınansallaştırmaz. Gene de söylem olgusal jed o ch d ie Rede faktisch sich
olarak kendini çoğunlukla dilde anlattığı ve en zumeist in d er Sprache anssprichl
u n d zunächst in d e r Weise des
yakından “çevre”niıı tasalı-tarlışnıalı seslenme b eso rg en d -b ere d en d eu Anspre-
yolunda konuştuğu için, hiç kuşkusuz ‘şiıııdi- cheus d e r »Umwelt« spricht, hat
kileştirme’uin ayrıcalıklı oluşturucu bir işlevi allerdings das Gegenwärtigen eine
btvunuglekonstitutive Punktion.
vardır. D ie T em pora ebenso wie die
Dilbilgisi zamanları, tıpkı dilin geri kalan übrigen zeitlichen Phänom ene der
zamaıısal fenomenleri — “eylem türleri” ve Sprache, »Aktionsarten« und »Zeil-
slufen«, entspringen nicht daraus,
“zaman basamakları” — gibi, söylemin “za d aß die Rede sich »auch« ü b er
mansak” eş deyişle “zamanda” karşılaşılan sü »zeitliche«, das h eißt »in d er Zeit«
lx'gegnende Vorgänge anssprichl.
reçler üzerine “de” konuşmasından kaynak Auch nicht darin halx-n sie ihren
lanmazlar. Temellerini konuşmanın “ruhsal G rund, daß das Sprechen »in einer
bir zamanda” ilerlemesinde de bulmazlar. Söy psychischen Zeit« abläuft. Die
Rede ist an ihr selbst zeitlich, sofern
lem kendindezamansaldır, çünkü ... üzerine,... alles Reden iilx^r von ... und zu
hakkında ve ... ile tüm konuşma zamansallığııı ... in d er ekstatischen Einheit d er
Zeitlichkeit, gründet. Die Aktions
ekstalik birliğinde temellenir. Eylem-tiirleri kök arten sind verwurzelt in d er
lerini tasanın kökeıısel zamansallığmda bulur u rsp rü n g lic h en Zeitlichkeit des
lar, ve bu tasa ister zaman-içinde olanla bağın Besorgnis, mag dieses au f Inner-
zeitiges sich lx'ziehen oder nicht.
tılı olsun ister olmasın bu böyledir. Dilbilimin Mit H ilfe des vulgären u n d
zorunlu olarak başvurması gereken kaba ve tra d itio n ellen Zcilbegriffes, zu
dem die Sprachwissenschaft notge
geleneksel zaman kavramının yardımıyla, ey- drungen greift, kann das Problem
lem -türleriniıı varoluşsal-zamansal yapısını d er existenzial-zeitlichen Struktur
formüle etmek bile olanaksızdır.12Ama söylem her der Aktionsarten nicht einmal gestellt
werden'2. Weil ab e r die Rede je
durumda varolaıı-şeyler üzerine konuşma ol B ereden von Seiendem ist, wenn
duğu için, ve üstelik birincil olarak ve başat gleich nicht p rim är u n d vorwie
gend im Sinne des theoretischen
olarak kuramsal önesürüm anlamında olmasa Aussageus, k ann die Analyse d er
bile böyle olduğu için, söylemin zamaıısal yapı- zeitlichen K onstitution d er Rede
laııışımn çözümlemesi ve dil-kalıplarının za- und die Explikation der zeitlichen
Charaktere der Sprachgcbilde erst
mansal karakterinin açımlaması ancak Varlığın in A ngriff g en o m m en w erden,
ve gerçekliğin ilkesel bağlantısı sorunu za- wenn das Problem des grundsätz
lichen Zusam m enhangs von Sein
mansallık sorunsalından ortaya serildiği za und W ahrheit aus d er Problematik
man ele alınabilir. O zaman giderek dışsal bir d er Zeitlichkeit aufgerollt ist. Dann
önerm eler ve yargılar kuramı tarafından läßt sich auch d e r o n tologische
Sinn des »ist« umgrenzen, das eine
“koşaç”a bozulmuş olan “dir”iıı varlıkbilimsel äußerliche Satz-und Urteilstheoric
anlamı bile tanımlanabilir. “İmlemin” “ortaya zur »Kopula« verunstaltet hat. Aus
çıkışı” ancak söylemin, eş deyişle genel olarak d er Zeitlichkeit d er Rede, das heißt
des Daseins überhaupt, kann erst
oradaki-Varlığın zamansallığındaıı açıklana die »Entstehung« der »Bedeutung«
bilir, ve bu bir kavram oluşumunun olanağının2 aufgeklärt uud die Möglichkeit einer
l2Bkz. başkaları arasında Jakob Wackernagel, V o r le s u n g e n ,2Vgl. ii. a. Jak. Wackemagel, Vorlesun
gen fiber Syntax. Hel. I (1920), S. 15; be
Cilt 1 (1920), s. 15; özellikle s. 149-210. Ayrıca
ü b er S y n ta x ,
sonders S. M9-210. F e in e r G. llerbig,
G. Hering, A k t i o n s a r t u n d Z e ils lu fe . I n d o g e r m a n i s c h e F o r s c h u n g , Aktionsart und Zeitsuifc. Indogerm ani
Cilt VI (1896), s. 167 vss. sche Forschung Bd. VI (1890), S. 107 fl.
B egriffsbildung ontologisch ver varlikbilimsel olarak anlaşılır kılınabilmesi için
ständlich gem acht werden. [350]
Das Verstehen grü n d et prim är
de böyledir.
in tler Z ukunft (V orlaufen bzw. Anlama birincil olarak Gelecekte (öııce-
G ew ärtigen). Die Befindlichkeit leıııe ya da ‘beklem ede olm a’) temellenir.
zeitigt sich prim är in d er Gewesen-
h e il (W iederholung bzw. Verges Ruhsal durum kendini birincil olarak Olmuş-
senheit). Das Verfallen ist zeitlich lukta (yineleme ya da unutmuşluk) zamaıı-
prim är in der Gegenwart (Gegen
wärtigen bzw. Augenblick) verwur
sallaştırır. Düşme zamaıısal açıdan birincil
zelt. Gleichwohl ist das Verstehen olarak Şimdide (‘şimdikileştirme’ ya da kıpı)
je »gewesende« Gegenwart. Gleich kökleşmiştir. Gene de, anlama her durumda
wohl zeitigt sich die Befindlichkeit
als »gegenw ärtigende« Z ukunft.
“olmuş olmakta olan” Şimdidir. Gene de ruh
Gleichwohl »entspringt.« die Ge sal durum kendini ‘şimdikileştireıı’ bir Gele
genw art aus, bzw. ist gehalten von cek olarak zamaıısallaştırır. Gene de Şimdi
einer gewesenden Zukunft. Daran
wird sichtbar: Die Zeitlichkeit zeitig! “olmuş olmakta olan” bir Gelecekten “sıçrar,”
sich in jeder Ekstase ganz, das heißt in ya da oııuu tarafından tutulur. Buradan görü
der ekstatischen Einheit derjeweiligen
vollen Zeitigung der Zeitlichkeit gt ün-
lebileceği gibi, zamansallık kendini her bir ekslase-
del die Ganzheit des Strukturgan de bütünüyle zamansallaştmr; eş deyişle, o sıradaki
zen von Existenz, Faktizität und tanı zanıansallaşlırnıanın ekstaâk birliğinde varoluş,
Verfallen, das ist die Einheit der Sor-
gestruklur.
olgusallık ve düşmenin yapı-bütününün bütün
D ie Zeitigung b e d e u te t kein lüğü, yani kaygı-yapısının birliği temellenir.
»nacheinander« der Ekstasen. Die Zamaıısallaştırma ekstaseleriıı bir “ardışık
Zukunft ist nicht später als die
Gewesenheil und diese nicht früher lığını” imlemez. Gelecek Olmuşluktan daha geç
als die G egenw art. Zeitlichkeit ve bu sonuncusu Şimdiden daha erken değildir.
zeitigt sich als gewesende-gegen-
wärligende Zukunft.
Zamansallık kendini ‘olmuş olmakta olan’-
Die Erschlossenheil des Da und ‘şimdikileşüren’ Gelecek olarak zamansallaşürır.
die existenziellen G rundm öglich ‘Orası’nııı açığa serilmişliği ve oradaki-
keiten des Daseins, Eigentlichkeit
und U ueigeullichkeit, sind in der
Varlığm varolma-ilgili temel-olanakları (asillik
Zeitlichkeit fundiert. Die Erschlos- ve asılsızlık) zamansallıkta temellenirler. Ama
senheit Ix'lriffl aber im m er gleich açığa serilmişlik her zaman eş-kökensel olarak
ursprünglich das volle In-dei-Welt-
sein, das In-Scin sowohl wie die tam dünyadaki-Varlığı, içiııde-Varlığı ve ayrıca
Welt, ln der O rientierung an der dünyayı ilgilendirir. Buna göre, açığa serilmiş-
zeitlichen K onstitution d e r Er
schlossenheil m uß sich daher auch
liğiıı zamaıısal yapısına göre yönelimde, dün-
die ontologische Bedingung d er yadaki-Varlık olarak varolabildi varolan-şey-
M öglichkeit dafür aufw eisen las lerin olabilmesi olanağının varlikbilimsel ko
sen, daß Seiendes sein kann, das als
In-der-Well-sein existiert.
şulu da sergileııebilmelidir.
2llKaut, A n Usun Ekşimsi, A, s. 33. [Kant’ın sö/.üııü ettiği ‘sezgi’ duyusal sezgidir, düşünsel
y;ı t la enlelklUüel sezgi değil. O na göre bu İkincisi ‘insandan başka ııssal varlıklara’ aitken, insan
yalnızca ‘duyusal sezgi’ ile yet inmek ve ancak kavramsal sezgiye yanıt veren kcndilcrinde-şey-
lerdcıı uzak kalmak /.orundadır. “Görm e” ve “duyusal sezgi” arasındaki benzerlikten ötürü,
I leideggcr’iıı Katıl alınlısı yerinde ve ilgili görünür. Ama klasik Yunan varlıkl âliminde üzerine
lıcrşeyin dayandığı şey insanın sonsuzluğu (keııdinde-şeyi) kavrama yetisi olarak cnlellcktıicl
sezgi ya da yalın olarak mcmlıltscıl/lmtnnmscıl düşümedir. J »Kant, Kr. d. ı. v*s. 3 3 .
liehe Ü bersieht ü b er das Zeug- bir gözden geçirmenin yol göstericiliğine alt-
ganze der jeweiligen Zengwelt utul
d er ihr zugehörigen öffentliehen
güdümlüdür. Bu gözden geçirme yalnızca el-
Umwelt. Die Ü bersieht ist nicht önünde-bulunan şeyleri sonradan birarada
lediglich ein nachträgliches yakalayıp kaldırma gibi birşey değildir. Gözden
Zusaininenratlen von V orhande
nem . Das W esentliche d e r Ü ber geçirmenin özsel yanı onda olgusal tasanın her
sicht ist das prim äre Verstehen der zaman ondan yola çıktığı ilgililik-bütüıılüğü-
bew andt uisganzheil, in n e rh alb
d e re r das faktische Besorgen
nün birincil anlaşılmasıdır. Tasayı aydınlatan
jeweils ansetzt. Die das Besorgen gözden geçirme “ışığını” oradaki-Varlığm ‘Ola-
erh ellen d e Ü bersicht em pfängt bilm e’sinden alır ki, tasa kaygı olarak onun
ih r »Licht« ans dem Scinkönnen
lies Daseins, worunaoill.ru das
uğruna varolur. Tasanın “gözden geçirici”
Besorgen als Sorge existiert. Die sağgörüsü o sıradaki kullanım ve elişinde el-
»übersichtliche« U m sicht des altmda-bulunanı, görülmüş olanın yorumlan
Bcsurgcns bringt dem Dasein im
jeweiligen G ebrauchen und I lau ması yolunda, oradaki-Varlık için daha yakına
tieren das Znhandene nriherm der getirir. Tasa edilen şeyin özgün, sağgörülü-
Weise der Auslegung des Gesich
yorumlayıcı yakınlaştırılmasına düşünüp taşın
teten. Die spezifische, umsichlig-
auslegende N äherung des Besorg ma deriz. Onun kendine özgü şeması “eğer—
ten nennen wir die Überlegung. Das o zaman”dır: Eğer örneğin şu ya da bu üretile
ih r eigentüm liche Schema ist das
»wenn-so«: wenn dies oder jenes
cekse, kullanıma alınacaksa, savuşturulacaksa,
zum Beispiel hergestellt, in Ge o zaman şu ya da bu aracı, yol, koşullar, fırsatlar
brauch genom m en, verhütet wer gerekli olacaktır. Sağgörülü düşünüp taşınma
den soll, so b ed arf es dieser oder
je n e r M ittel, Wege, U m stände,
oradaki-Varlığm tasa edilen çevresinde o sıra
G elegenheiten. Die um sichtige daki olgusal konumunu aydınlatır. Buna göre
Ü berlegung erhellt die jeweilige böyle bir düşünüp taşınma hiçbir zaman yal
faktische I -age des Daseins in sei
n er besorgten Umwelt. Sie »kons
nızca bir varolan-şeyiıı elönünde-buluııuyor
tatiert« dem nach nie lediglich das olmasını ya da özelliklerini “doğrulam az.”
V orhandensein eines S eienden Düşünüp taşınma ayrıca onda sağgörülü olarak
bzw. seine E igenschaften. Die
Ü berlegung kann sich auch voll yakma getirilen şeyin kendisi elin yakalaya
ziehen, o h n e daß das in ih r bileceği bir yolda elaltmda-buluıımaksızın ve
umsichtig G enäherte selbst hand
en yakın görüş eriminde olmaksızın da yerine
greiflich zu h a n d en u n d in d er
nächsten Sichtweite anwesend ist. getirilebilir. Sağgörülü düşünüp taşınmada
Das N äherbringen der Umwelt in çevrenin yaklaştırılınası bir ‘şimdikileşlirme'ııin
der umsichtigen Ü lxrlegung hat
d en existenzialeu Sinn ein er
varoluşsal anlamını taşır. Çünkü ‘göz önünde
Grgnmrirligung. D enn die Ver canlandırm a’ [Vergegenwärtigung] yalnızca
gegenwärtigung ist n u r ein Modus ‘şimdikileştirme’niıı [ Gegeuwärtiguug] bir
dieser, ln ihr wird die Ü berlegung
direkt des itnzuhan denen Benö
kipidir. Onda düşünüp taşınma doğrudan doğ
tigten ansichtig. Die vergegenwär ruya elaltıııda-bulunmayan aıııa gerekli olanı
tigende Umsicht bezichtsich nicht görüverir. Göz önünde canlandırıcı sağgörü
etwa auf »bloße Vorstellungen«.
D ie um sichtige G egenw ärti-
“salt tasarımlar” gibi şeylerle ilişkili değildir.
guug aber ist ein m ehrfach fun Ama sağgörülü ‘şimdikileştirme’ çok temel
diertes Phänom en. Zunächst ge li bir fenomendir. İlk olarak her durumda za-
h ö rt sie je ein e r vollen eksta
tischen Einheit d er Zeitlichkeit zu. maıısallığın tam bir ekstatik birliğine aittir. Bir
Sie gründet in einem Behalten des olanağı beklemede olan oradaki-Varlığm onunla
Zeugzusammcnhaugs, den besor
tasalandığı gereç-bütüııünüıı bir saklı tutul
gend das Dasein einer Möglichkeit
gewärtig ist. Das im gewärtigenden masında temellenir. Beklemedeki saklı tutmada
daha şimdiden açık tutulan şey düşünüp taşı B ehalten schon Aufgeschlossene
b rin g t ılie ü b erleg en d e G egen-
nan ‘şimdikileştirme’ ya da ‘göz önünde can würliguug bzvv. Vergegenwärtigung
landırm a’ tarafından dalıa yakına getirilir. näher. Damit aber die IJtx'rlegung
Ama düşünüp taşınmanın “eğer—o zaman” sieh im Schem a des »uenn-so« soll
bewogen können, m uß das Besor
şemasında devinebilmesi için, tasa daha şim g en schon ein en Bewundtuiszu-
diden bir ilgililik-bağlamını “gözden geçire sam m cnhaiig »üIxTsiehtlich« ver
stehen. Was mit dem »Wenn« an
rek” anlamış olmalıdır. Bir “Eğer” ile birlikte gesp ro ch en wird, m uß schon ah
sözü edilen şey daha şimdiden şu ya da bu ola das und das verstanden sein. Hierzu
rak anlaşılmış olmalıdır. Bunun için gerecin ist n ic h t g efo rd ert, daß sich das
Zeugversländnis in einer Prädika-
anlaşılmasının bir yüklemlemede anlatılmış lion ausdrückl. Das Schema »etwas
olması gerekmez. “Birşey olarak birşey” şeması als etwas« ist schon in d er Struktur
des vorprädikativen Verstehens
daha şimdiden öıı-yüklemleyici anlam anın
vorgezeichnet. Die A ls-Struklur
yapısında taslaklaıımıştır. ‘Olarak-yapısı’ varlık- g rü n d et ontologisch in d er 'Zeit
bilimsel olarak anlam anın zamansallığında lichkeit des Verstehens. Nur sofern
das D asein, e in e r M öglichkeit
temellenir. Ama evrik olarak, yalnızca bir ola ge[360]wärlig, das heißt hier eines
nağı, eş deyişle burada bir ‘ona doğru’yu bek Wozu, au f ein Dazu zurückge-
lemede olan oradaki-Varlık bir ‘bııııa doğru’ya kom m cu ist, das heißt ein Zuhan-
denes Ix-hält, kann umgekehrt das zu
geri geldiği, eş deyişle elaltında-buhıııaıı bir- diesem gew ärtigenden B ehalten
şeyi saklı tuttuğu sürece, bu beklemede olan g eh ö rig e G egenw ärtigen, bei
diesem B ehaltenen auselzend, es
saklı tutmaya ait ‘şimdikileştirme’ bu saklı
in sein er V erw iesenheit au f das
tutulan ile başlayabilir ve onu ‘ona doğru’ya Wozu ausdrücklich naher bringen.
atanınışlığı içinde belirtik olarak daha yakına Die n ä h e rn d e Ü b erleg u n g m uß
sich im S chem a d e r Gegeinvärti-
getirebilir. Yaklaştırıcı düşünüp taşınma, ‘şiııı- gung d er Seinsart des zu N ähern
dikileşürıııe’ şemasında, yaklaştırılanın Varlık- d en anm esseu. D er Bewandtnis-
türüııe uygun olmalıdır. Elalünda-bulunanın Charakter des Z u h a u d eu rn wird
durch die UİKTİegımg nur so ge
ilgiîilik-karakteri ilkin düşünüp taşınma yo nähert, niclit erst entdeckt, daß sie
luyla açığa çıkarılmaz, ama yalnızca öyle bir «las, wobei es mit etwas ein Bewen
yolda yaklaştırılır ki, onda birşeyin bir ilgisinin den hat, als dieses umsichtig sehen
läßt.
olduğu şeyi bu şey olarak sağgörülü bir yolda Die Verwurzelung «ler G egen
görülmeye bırakır. w art in d e r Zukunft m ul Gewe
senheil ist die cxistenzial-zcilliche
Şimdinin Gelecekte ve Olmuşlukta kökleş Bedingung der Möglichkeit. dafür,
mesi sağgörülü anlamada tasarlanan şeyin bir «laß «las im Verstehen tles umsich
‘şimdikileştirme’de yakına getirilmesi olanağı tigen Verständnisses Entworfene in
einem G egenw ärtigen n äh e r
için varoluşsal-zamaıısal koşuldur; ve bu yaklaş gebracht wertleu kann, so zwar, «laß
tırma öyle bir yolda yer almalıdır ki Şimdi sich dalx'i die Gegenwart dem im
böylece beklemede olan saklı tutmanın çevreni 1loriz« ml. ties gewärtigei ulet i Belial-
U'tis B egegnenden anm essen, das
içersinde karşılaşılan ile uyuşulalı, eş deyişle heißt im Schema «ler Als-Slruktur
kendini ‘Olarak-yapısı’nııı şeması içinde yoruın- auslegen muß. Damit ist «lie Ant
wort auf die früher gestellte Frage
lamalıdır. Böylelikle daha önce getirilen som gegeben, o b die Ais-Struktur mit
ya, ‘Olarak-yapısı’nııı tasar fenomeni ile varo- dem Phänom en des Entwurfs in
luşsal-varlıkbilimsel bir bağlantı içinde durup einem existenzial-ontologischen
Zusam m enhang stehe51. Das »A/s«
durm adığı sorusuna yanıt verilmiş olur.21 gründet wie Verstehen und Auslegen
Bundan sonraki amacımız tarihin özüne iliş Das nächste Ziel ist, die Eiusatzstelle
zu finden für die ursprüngliche Frage
kin kökensel soru için, eş deyişle tarihselliğiıı nach dem Wesen d er Geschichte, das
varoluşsal kurgulaması için saldırı noktasını h e iß t fü r d ie exislenziale Kons-
trukliou der Geschichtlichkeit. Diese bulmaktir. Bu konum kökensel olarak tarih
Stelle wird durch das bezeichnet, was
ursprünglich geschichtlich ist. Die sel olan tarafından belirtilir. Buna göre irde
Betrachtung beginnt daher m it einer leme kaba oradaki-Varlık yorumlamasında
K ennzeichnung dessen, was in der “tarih” ve “tarihsel” anlatımları ile denmek
vulgären Dascinsauslegung ntit den
Ausdrücken »Geschichte« und »ge istenen şeyin bir betimlenişi ile başlar. Bu
schichtlich« g em ein t ist. Sie sind anlatımlar ikircimlidirler.
m ehrdeutig.
Die nächslliegende, oft bem erk
“Tarih” teriminin en açık, sık sık göze çar
te, ab e r keineswegs »ungefähre« pan, ama hiçbir biçimde “aşağı yukarı” olma
Zw eideutigkeit des Term inus »Ge yan ikircimi kendini bu terim in “tarihsel
schichte« bekundet, sich darin, daß
e r sowohl die »geschichtliche Wirk
edimselliği” olduğu gibi bunun olanaklı bili
lichkeit« m e in t als auch die m ög mini de imliyor olmasında gösterir. “Tarih”in
liche Wissenschaft von ihr. Die Be [ Geschichte] tarih bilimi [Historie] anlamın
deutung von »Geschichte« im Sinne
von G eschichtsw issenschaft (H is daki imlemini geçici olarak değiştireceğiz.
torie) schalten wir vorläufig ans. “Tarih” anlatımının ne bir tarih bilimi, ne
U nter den Bedeutungen des Aus
drucks »Geschichte«, die weder die
de giderek bir nesne olarak tarih bile demek
W issenschaft von d e r G eschichte, olmayan, ama bu zorunlu olarak nesnelleş
noch auch diese als Objekt m einen, memiş varolan-şeyiıı kendisi demek olan İm-
so n d ern dieses n ic h t notw endig
objektivierte Seiende selbst, bean
lemleri arasında biri öncelik taşıyan bir kul
s p ru ch t diejenige ein en vorzügli lanım isteminde bulunur ki, onda bu varolan-
chen G ebrauch, in der dieses Seien şey geçmiş birşey olarak anlaşılır. Bu imlem ken
de als Vergangenes verstanden wird.
Diese Bedeutung bekundet sich in
dini ‘şu ya da bu daha şimdiden tarihe aittir’
der Rede: dies u nd jenes gehört be gibi bir konuşm ada ortaya koyar. Burada
reits d er Geschichte au. »Vergangen« “geçmiş” hemen ‘bundan böyle elöııünde-
besagt h ie r einm al: n ic h t m eh r
vorhanden oder auch: zwar noch vor bulunmayan’ ya da ‘henüz elönünde-bulunsa
h anden, alx-r o hne »Wirkung« auf da, “Şimdi” üzerinde “etkisi” olmayan’
die »Gegenwart«. Allerdings h at das
demektir. Hiç kuşkusuz ‘geçmiş olan’ olarak
G eschichtliche als das Vergangene
auch die entgegengesetzte Bedeu ‘tarihsel olan’ karşıt bir imlem de taşır ve
tung, wenn wir sagen: man kann sich buna göre ‘tarihten kaçılamaz’ deriz. Burada
der Geschichte nicht entzieheu. 1fier
m eint G eschichte das Vergangene,
tarih geçmiş olan, ama gene de henüz etkisini
aber gleichwohl noch Nachwirken sürdüren demektir. Her zaman olduğu gibi,
de. Wie immer, das G eschichtliche geçmiş olan olarak tarihsel olan “şimdi” ve
als das V ergangene wird in einem
positiven bzw. privativen Wirkungs
“bugün” edimsel olanın anlamında “Şimdi”
bezug auf die »Gegenwart« im Sinne ile olumlu ya da yoksunluklu bir etki-ilişkisi
des »jetzt« und »heute« W irklichen içinde anlaşılır. Böylece “Geçmiş”iıı dikkate
verstanden. »V ergangenheit« hat
dabei noch ein en m erkw ürdigen
değer bir çifte anlamı vardır. Geçmiş olan geri
Doppelsinn. Das Vergangene gehört alınamayacak bir yolda daha önceki bir zama
unwiederbringlich der früheren Zeit na aitür; o zamanki olaylara ait olmuştur ve
an , es g eh ö rte zu d en dam aligen
Ereignissen und kann trotzdem noch buna karşın henüz “şimdi” elönünde-bulu-
»jetzt« vorhanden sein, zum Beispiel nuyor olabilir, örneğin bir Yunan tapınağının
die Reste eines griechischen Tem
kalıntıları. Onunla bir “parça Geçmiş” henüz
pels. Ein »Stück Vergangenheit« ist
noch mit ihm »gegenwärtig«. “şimdide”dir.
Sodann m eint G eschichte nicht Bundan başka, tarih anlatımı geçmiş ola
so sehr die »Vergangenheit« im Sin
n e des V ergangenen, so n d ern die
nın anlam ında “Geçmiş”i olmaktan çok
H erkunft aus ihr. Was eine »Gc- ondan türeyişi imler. Bir “tarihi olan” şey bir
‘oluş’un bağlamında durur. Bunda “gelişim” sclıichte hat«, stellt im Zusam
m enhang eines Werdens. Die »Ent
kimi zaman yükseliş, kimi zaman düşüştür. wicklung« ist dalx'i bald Aufstieg,
Böyle bir yolda bir “tarih”i olan şey aynı za bald Verfall. Was d erg estalt eine
manda böyle bir “tarih”i yapabilir. “Çığır açıcı” »G eschichte bat«, k ann zugleich
solche »machen«. »E]iochemachend«
olarak, “şimdide” bir “Geleceği” belirler. Tarilı bestim m t cs »gegenwärtig« eine
burada bir olaylar- ve “etkiler-bağlamı”ııı »Zukunft«. G eschichte b ed e u tet
hier einen Ereignis- und »Wirkungs
imler ki, “Geçmiş,” “Şimdi” ve “Geleceğin” zusam m enhang«, d e r sich d u rch
içinden geçer. Bu durumda Geçmişin hiçbir »V ergangenheit«, [379] »Gegen
özel önceliği yoktur. wart« und »Zukunft« hindurchzieht.
H ierb ei h at die V ergangenheit
Dahası, tarih “zamanda” değişen varolaıı- keinen besonderen Vorrang.
şeylerin bütününü, ve hiç kuşkusuz benzer Geschichte liedeutet ferner das
olarak “zamanda” devinen Doğadan ayrı Ganze des Seienden, das sich »in d er
Zeit« w andelt u n d zwar, im
olarak insanların, insan küme ve “ekiıı”leriniıı U n tersch ied von d er N atur, die
dönüşüm ve talihlerini imler. Tarih burada gleichfalls sich »in der Zeit« bewegt,
die Wandlungen und Geschicke von
‘olay’ gibi bir Varlık-türüııü olmaktan çok, M enschen, m enschlichen V erbän
insan varoluşunun “tin” ve “ekin” yoluyla özsel d en und ih rer »Kultur«. Geschichte
belirlenimi açısından Doğadan ayırdedilen m eint hier nicht so sehr die Seinsart,
das G eschehen, als die Region des
varolaıı-şeyleriıı alanım imler, üstelik Doğanın Seienden, tlie m an m it Rücksicht
da belli bir yolda böyle anlaşılan tarihe ait au f die wesentliche Bestimmung der
olmasına karşın. Existenz des M enschen d u rch
»Geist« und »Kultur« von d er N atur
Ve son olarak, bütününde bize kalıt bıra u n te rsc h eid et, w enngleich auch
kılan herşey “tarihsel” olarak geçerlidir — diese in gewisser Weise zu der so ver
standenen Geschichte gehört.
ister tarilı-bilimsel olarak bilinsin, isterse türe
U n d schließlich gilt als »ge
yişinde gizli olsa da keııdiliğinden-açık olarak schichtlich« das Überlieferte als sol
üstlenilmiş olsun. ches, mag es historisch erkannt oder
als selbstverständlich und in seiner
Sözü edilen bu dört imlemi biraraya top Herkunftverborgen übernommen sein.
larsak, sonuç tarihin varolan oradaki-Varlığm W enn wir die g en a n n ten vier
zamanda yer alan özgün ‘tarihsel olayları’ B ed eu tu n g en in eins zusam m en-
n eh m en , d a u n ergibt sich: G e
olduğudur, dahası öyle bir yolda ki, birbiri-ile- schichte ist das in d er Zeit sich bege
birlikte-Varlıkta “geçmiş” ve aynı zamanda b en d e spezifische G eschehen des
bize “kalıt bırakılmış” ve sürekli olarak etkili existierenden Daseins, so zwar, daß
das im M itein an d ersein »vergan
olan ‘tarihsel olaylar’ vurgulanan anlamda gene« und zugleich »überlieferte«
tarih olarak geçerlidir. u n d fortw irkende G eschehen im
Dört indem olan bitenlerin “öznesi” b etonten Sinne als Geschichte gilt.
Die vier B edeutungen haben da
olarak insan ile ilişkili olmaları yoluyla bir d u rch einen Zusam m enhang, daß
bağlantı içindedir. Bu olan bitenlerin ‘tarihsel sie auf den M enschen als das »Sub
jekt« d er Ereignisse sich beziehen.
olay’-karakterleri nasıl belirlenecektir? ‘Tarih Wie soll d er G eschehenscharakter
sel olaylar’ bir süreçler dizisi, olayların değiş dieser bestimmt werden? Ist tlas Ge-
mekte olan bir ortaya çıkış ve yitip gidişleri scheheft eine Abfolge von Vorgän
gen, ein wechselndes A uftauchen
midir? Tarihin bu ‘tarihsel olayları’ oradaki- u n d V erschw inden von B egeben
Varlığa hangi yolda aittir? Oradaki-Varlık heiten? In welcher Weise gehört die
daha önceden olgusal olarak “elöııünde- ses Gescheiten d er Geschichte zum
Dasein? Ist das Dasein zuvor schon
bulunan” birşey midir, öyle ki daha sonra faktisch »vorhanden«, um d an n
arada bir “bir tarihe” girebilsin? Oradaki- gelegentlich »in eine Geschichte« zu
g eraten? Wird das D asein erst ge Varlık ilkin olan bitenlere ve durumlara ka
schichtlich durch eine Verflechtung
mit Umständen und Begebenheiten?
rışarak mı tarihsel olur? Yoksa oradaki-Var-
O d er wird d u rch das G eschehen lığııı Varlığı herşeyden önce ‘tarihsel olaylar’
allererst das Sein des Daseins kons yoluyla mı oluşturulur, öyle ki yalnızca oradaki-
titu iert, so daß, nur weil Dasein in
seinem Sein geschichtlich ist, so etwas Varlık Varlığında tarihsel olduğu içindir ki olan
wie Umstände, Begebenheiten und bitenler, durumlar ve talihler gibi şeyler var-
Geschicke ontologisch möglich sind?
Warum hat in der »zeitlichen« Cha
lıkbilimsel olarak olanaklıdırlar? Niçin “za
rakteristik des »in d er Zeit« gesche manda” ‘tarihsel olaylar yapan’ oradaki-Var-
henden Daseins geratle die Vergan lığııı “zamaıısal” niteliğinde Geçmiş tam ola
genheit eine Ix-tonte Funktion?
Wenn G eschichte znm Sein des
rak vurgulanan işlevi taşır?
Daseins gehört, dieses Sein aber in Eğer tarih oradaki-Varlığııı Varlığına aitse,
d er Zeitlichkeit gründet, dann liegt ama bu Varlık zamaıısallıkta temelleıımişse,
es nahe, die existenziale Analyse der
G eschichtlichkeit m it den Charak o zaman tarihselliğiıı varoluşsal çözümleme
teren des G eschichtlichen zu lx-gin- sine tarihsel olanın açıkça zamaıısal bir an
uen, die offensichtlich einen zeitli
lam taşıyan karakterleri ile başlamak kolay
chen Sinn hal x-n. Daher soll die schär
fere K ennzeichnung des m erkwür olacaktır. Buna göre tarih kavramında “Geç-
digen Vorrangs der »Vergangenheit« nıiş”in dikkate değer önceliğinin daha keskin
im Begriff d er Geschichte tlie Expo
sition der Grundverfassung d er Ge
betimleııişi tarihselliğiıı temel yapılanışınm
schichtlichkeit vorbereilen. [380] açımlaması için hazırlayıcı olacaktır.
Im Museum aufljewahrle »Alter Müzelerde saklanan “antikalar,” örneğin
tümer«, H ausgerät zum Beispiel, ge
hören einer »vergangenen Zeit« au
ev eşyaları, “geçmiş bir zamana” aittirler ve
u n d sind gleichw ohl noch in der gene de “Şimdi”de henüz elöııünde-bulu-
»Gegenwart« vorhanden. Inwiefern nurlar. Bu gereç henüz geçmiş değilken ne
ist tlieses Zeug geschichtlich, wo es
doch noch nicht vergangen ist? Etwa
düzeye dek tarihseldir? Sakın tarihsel ilginin,
n u r deshalb, weil es Gcgr/Mtwidhisto antikçağ incelemesinin ya da ülke üzerine
rischen Interesses, d e r Allertum s- araştırm anın nesnesi olduğu için tarihsel
pflegeund la ndeskunde wurde? Ein
historischer Gegenstand aber kann der olmasın? Ama bu tür bir gereç ancak ken
gleichen Zeug doch n u r sein, weil es dinde her nasılsa tarihsel olduğu için tarihsel
an ihm selbst irgendwie geschichtlich
bir nesne olabilir. Soru yinelenir: Bu varolaıı-
ist. D ie Frage w iederholt sich: mit
w elchem R echt n e n n e n wir dieses şey henüz geçmiş değilken, hangi hakla tarih
Seiende geschichtlich, wo es doch sel olduğunu söyleriz? Ya da bu “Şeyler,” gerçi
n ic h t vergangen ist? O d er h aben
diese »Dinge«, obzwar sie heule noch
bugün henüz elönünde-bulunuyor olsalar da,
vorhanden sind, doch »etwas Vergan “kendilerinde” “geçmiş birşey” mi taşırlar? O
genes« »an sich«? Sind sie, die vor zaman elönünde-bulunan bu Şeyler bugün
h an d e n en , d e n n noch, was sie
w aren? O ffen b ar h ab e n sich die
de [geçmişte] olmuş oldukları şeyler midir
»Dinge« verändert. Das Gerät ist »iin ler? Açıktır ki “Şeyler” değişmişlerdir. Dona
Lauf d er Zeit« brüchig und wurm tım “zamanın gidişinde” çürümüş ve aşın
stichig gew orden. A ber in dieser
Vergänglichkeit, die auch w ährend
mıştır. Ama onu tarihsel birşey yapan özgün
des Vorhandenseins im Museum fort ‘geçmişlik-karakteri’ onun müzede elönün
geht, liegt doch nicht (/« spezifische de-bulunuyor olması sırasında bile sürmekte
Vergangeuheitscharakter, der cs zu
etwas Geschichtlichem m acht. Was olan bu ‘geçicilik’te yatmaz. Ama o zaman
ist a lx r daun an dem Zeug vergan gereçte geçmiş olan nedir? “Şeyler”in bugün
gen? Was waren die »Dinge«, das sie
bundan böyle olmadıkları neydi? Henüz be
heute nicht m ehr sind? Sie sind doch
noch das bestim m te Gebrauchszeug lirli kullanım gereçleridirler— ama kullanım
dışıdırlar. Ama ev eşyaları arasındaki birçok — aİK-r außer G ebrauch. Allein
gesetzt, sie stü n d en , wie viele
evladiyelik gibi bugün de kullanımda kaldık Erbstücke hn H ausrat, n och
larını varsayarsak, o zaman gene de tarihsel h eu te ini G ebrauch, wären sie
olmayacaklar mıdır? Kullanımda olsunlar ya da dan n noch nicht geschichtlich?
O b im G eb rau ch o d er au ß e r
olmasınlar, gene de bundan böyle olmuş olduk G ebrauch, sind sie gleichwohl
ları değildirler. “Geçmiş olan” nedir? Dünyadan nich t mehr, was sie waren. Was
ist »vergangen«? Nichts anderes
başka birşey değildir ki, onun içersinde, bir als die Welt, innerhalb deren sie,
gereçler-bağlamma ait olmakla, elaltında-bulu- zn einem Zcugznsam m cnhang
nan şeyler olarak karşılaşıldılar ve dünyada-olan gehörig, als Zuhandcnes begeg
n e te n u n d von einem besor
tasalı bir oradaki-Varlık tarafından kullanıldılar. g en d e n , in-der-W 'ell-seienden
Dünya bundan böyle yoktur. Ama o dünyanın D asein g ebraucht w urden. Die
daha önce dünya-içinde olan şeyi ise henüz el- Welt ist nicht m ehr. Das vormals
Innenoeltliehe jener Welt aber ist
önünde-bulunmaktadır. Dünyaya ait gereç ola noch vorhanden. Als weltzuge
rak, şimdi henüz elönünde-bulunan şey gene de höriges Zeug kann das jetzt\itKh
Vorhandene trotzdem d er » Ver
“Geçmiş ”e ait olabilir. Ama dünyanın ‘buudaıı- gangenheit ■<angehören. Was be
böyle-olmaması’ neyi imler? Dünya yalnızca d eutet alter das Nicht-mehr-sein
varolan oradaki-Varlığın kipindedir ve dünya- von Well? Welt ist n u r in d er
Weise des existierenden Daseins,
daki-Varlık olarak oradaki-Varlık olgusal olarak das als lu-der-Welt-scin faktisch
vardır. ist.
Henüz saklanan antikaların tarihsel karak D er geschichtliche C harak
te r d er noch erh alten en Alter
teri öyleyse dünyasına ait oldukları oradaki- tüm er grü n d et also in d er »Ver
Varlığın “Geçmiş”inde temellenir. Ama buna gangenheit« des Daseins, dessen
göre yalnızca “geçmiş olan” oradaki-Varlık tarih Welt sie zugehörten. D em nach
wäre n u r das »vergangene«
sel olacaktır, “şimidiki” oradaki-Varlık değil. Ama Dasein geschichtlich, nicht aber
eğer “geçmiş” olanı “şimdi bundan böyle elönünde- das »gegenwärtige«. K ann j e
bulunmayan ya da elaltmda-bulunnıayan” olarak d o ch das D asein ü b e rh a u p t
vergangen sein, w enn wir das
belirlersek, oradaki-Varlık hiç geçmiş olabilir mi? »vergangen« als »jetzt nicht mehr
Açıktır ki oradaki-Varlık hiçbir zaman geçmiş vorhanden bzt». zuhanden« be
stim m en? O ffen b ar k an n das
olamaz, ve bunun nedeni geçici olmaması değil Dasein nie vergangen sein, nicht
ama özsel olarak hiçbir zaman elönünde-bulunan weil es unvergänglich ist, son
olamaması, daha doğrusu, eğer var ise, varoluşta d e r n , weil es w esenhaft n ie
vorhanden sein kann, vielmehr,
olmasıdır. Ama bundan böyle varoluşta olmayan wenn es ist, existiert. N icht m ehr
oradaki-Varlık varlıkbilimsel olarak sağın existierendes Dasein aber ist im
anlamda geçmiş değildir; tersine, orada-olmuştur. ontologisch stren g e n S inne
n ic h t vergangen, so n d ern da-
Henüz elönünde-bulunan antikaların ‘orada- gewesen. D ie noch vorhandenen
olm uş’ bir oradaki-Varlığın ‘olm uş’ bir dün A ltertü m er h ab e n ein en
yasına gereçler olarak ait olmuşlukları ve o dün »V ergangeuheits«- u n d Ge
sch ich tsch arak ter au f G ru n d
yadan türemişlikleri zemininde bir “Geçmiş” ve [381] ih re r zeu g h aften Zuge
tarih karakterleri vardır. Bu oradaki-Varlık hörigkeit zü u n d H erkunft aus
birincil olarak tarihsel olandır. Ama oradaki- ein er gewesenen Welt eines da
gew esenen Daseins. Dieses ist
Varlık ilkin bundan böyle orada olmaması das prim är Geschichtliche. Aber
yoluyla mı tarihsel olur? Yoksa tam anlamıyla wird das D asein erst ge
sch ich tlich d ad u rch , d aß es
olgusal olarak varolmakla tarihsel değil midir? n ic h t m e h r da ist? O d er ist es
Oradaki-Varlık yalnızca orada-olmuş-olma anlamm- n ic h t g erad e geschichtlich als
faktisch existierendes? Ist dm Dasein da olmuş birşey midir, yoksa 'şimdikileştiren’ ve
nur gewesenes im Sinne des da-geuie-
senen, oder ist es gewesen tds gegenwär-
geleceğe ait birşey olarak mı, eş deyişle, zaman-
ligeudes-zukünfiiges, dm heißt in der sallığmm zamaıısallaştırılmasındaki birşey olarak
Zeitigung seiner Zeitlichkeit ? mı olmuştur ?
Aus dieser vorläufigen Analyse
des noch v o rh an d en e n u n d doch Heııüz elönünde-buluııan ve gene de her
irgendw ie »vergangenen«, der hangi bir yolda “geçmiş” olan, tarihe ait olan
G eschichte a n g e h ö re n d e n Zeugs
wird deutlich, daß derg leich en
gerecin bu geçici çözümlemesinden açıktır
Seiendes n u r a u f G ru n d sein e r ki, bu tür varolan-şeyler ancak dünyaya ait-
Wcltzugehörigkeit geschichtlich ist. likleri temelinde tarihseldirler. Ama dünya
Die Weh aber h at die Seinsari des
G eschichtlichen, weil sie eine tarihsel olanın Varlık-türüııü taşır, çünkü ora-
ontologische B estim m theit des daki-Varlığııı varlıkbilimsel bir belirliliğini
Daseins ausmacht. Ferner zeigt sich:
oluşturur. Dahası, görüleceği gibi, “Geçmiş”iıı
die Z eitbestim m ung »Vergangen
heit« e n tb e h rt des ein d eu tig en zaman-belirlenimi ikircimsiz bir anlamdan
Sinnes und u n te rsc h eid et sich yoksundur ve kendini açıkça Olmuştuk tan
offenbar von der Gewesenheil, die wir
als K onstilutivum d e r ekstatischen
ayırdeder ki, bunu oradaki-Varlığın zaman-
Einheit der Zeitlichkeit des Daseins sallığııım ekstatik birliğini oluşturucu olarak
k e u u e n le rn te n . Damit verschärft tanımıştık. Ama bu sonunda bilmeceyi yalnız
sich aber schließlich nu r das Kätsel,
w arum g erade »V ergangenheit«
ca daha da keskinleştirir: Niçin Olmuşluğuıı
oder, angemessener gesprochen, die kendini Şimdi ve Gelecek ile eş-kökeıısel ola
G ew esetdteit das G eschichtliche rak zamaıısallaştırdığı yerde gene de tarihsel
vorwiegend bestim m t, wo doch
Gewesenheitsichgleichursprüuglich olan başat olarak “Geçmiş” ya da daha uygun
m it G egenwart und Zukunft zeitigt. bir anlatımla Olmuşluk tarafından belirlenir?
l’rimär geschichtlich — ljehau|t- İleri sürüyoruz ki, birincil olarak tarihsel
ten wir — ist das Dasein. Sekundär
geschichtlich alter das innerwelllich olan oradaki-Varlıktır. İkincil olarak tarihsel
B egegnende, n ic h t n u r das olan ise dünya-içinde karşılaşılan şeydir —
zuhaudeuc Zeug im weitesten Sinne,
sondern auch die Umwelt nnlur als
yalnızca en geniş anlamda elaltmda-buluııan
»geschichtlicher Boden«. Wir gereç değil, ama ayrıca “tarihsel toprak” ola
n e n n e n das uichldaseinsm äßige rak çevre-doğa. Oradaki-Varlık karakterinde
S eiende, das a u f G rund seiner
Wehzugehövigkeit geschichtlich ist,
olmayan ve dünyaya aitliği zemininde tarihsel
das W eltgeschichtliche. Es läßt sich olan varolan-şeye dünya-tarilısel deriz. Kolay
zeigen, daß d er vulgäre Begriff der ca gösterilebileceği gibi, kaba “düııya-tarihi”
»W eltgeschichte« g erade aus d er
O rien tieru n g an diesem sekundär
kavramı tam olarak bu ikincil olarak tarihsel
G eschichtlichen en tsp rin g t. Das olana yönelimden kaynaklanır. Dünya-tarih-
Welt-geschichtliche ist nicht etwa erst sel olan söz gelimi ilk olarak tarih-bilimsel bir
geschichtlich a uf G rund einer histo
rischen Objektivierung, sondern ab nesnelleştirme zemininde tarihsel olan değil
das Seiende, das es, innerw eltlich dir; tersine, varolan-şey olarak, dünya-içinde
begegnend, au ihm selbst ist.
karşılaşılmakla, kendinde odur.
Die Analyse des geschichtlichen
Charakters eines noch vorhandenen H enüz elönünde-bulunaıı bir gerecin
Zeugs fü h rte n ic h t n u r a u f das tarihsel karakterinin çözümlemesi yalnızca
Dasein als das prim är Geschicht liche
zurück, so n d ern m achte zugleich
birincil olarak tarihsel birşey olarak oradaki-
zweifelhaft, ob die zeitliche Charak Varlığa geri götürmekle kalmadı, ama aynı
teristik des G eschichtlichen über zamanda genel olarak tarihsel olanın zamaıı-
h au p t prim är auf das ln-der-Zeit-sein
eines V orhandenen o rie n tie rt wer
sal betimlemesinin birincil olarak elönünde-
d en d arf. Seiendes wird n ic h t mit bulunaıı birşeyiıı zamanda-olmasına yönlen
dirilip yönlendirilemeyeceğiıü kuşkulu kıldı. dem F o rtrü ck en in ein e im m er
fernere V ergangenheit »geschicht
Varolau-şeyler eu eskisinin en asıl anlamda licher«, so ilali clas Ä lteste am
tarihsel olacağı bir yolda her zaman daha da eigentlichsten geschichtlich wäre.
Der »zeitliche« Altsland vom Jetzt
uzaklaşan bir “geçmiş”e doğru götürülmekle u n d H eu te alter h a t w iederum
“daha tarihsel” olmazlar. Ama eğer şimdinin ve n ic h t d esh alb kein e p rim är
bugünün “zamansal” aralığı yine asıl tarihsel k o n stitutive B ed eutung fü r die
G eschichtlichkeit [382] des
varolaıı-şeyin tarihselliği için birincil olarak eigentlich geschichtlichen Seien
oluşturucu bir indem taşımıyorsa, buııuıı den, weil dieses nicht »in der Zeit«
nedeni bu varolaıı-şeyin “zamanda” olmaması und zeitlos ist, so n d ern weil es so
urspninglich zeitlich existiert, wie ein
ve zamansız olması değil, tersine “zamanda” »in d er Zeit« Vorhandenes, Verge
elönünde-bulunan, geçip-giden ya da geluıek- h en d es bzw. A nkom m endes sei
nem ontologischen Wesen nach cs
te-olan birşeyin varlıkbilimsel özüne göre hiç
nie sein kann.
bir zaman olamayacağı bir yolda kökeninde 1hnständliche Ü berlegungen,
zamansal olarak varolmasıdır. wird m an sagen. Dali im G runde
das m enschliche Dasein das p ri
Denebilir ki bunlar kılı kırk yaran düşün m äre »Subjekt« der Geschichte ist,
celerdir. Temelde iıısansal oradaki-Varlığııı le u g n et n iem an d , u n d d e r a n
tarihin birincil “öznesi” olduğunu hiç kimse g efü h rte vulgäre Begriff d e r
Geschichte sagt es deutlich genug.
yadsımaz, ve sözü edilen kaba tarih kavramı Allein die These: »Das Dasein ist
bunu yeterince açık olarak söyler. Ama “ora- geschichtlich« m eint nicht n u r das
ontische Faktum, daß d er Mensch
daki-Varlık tarihseldir” savı yalnızca insanın
ein m e h r o d er m in d er wichtiges
dünya-tarihiniıı düzeneğinde az çok önemli »Atom« im G etriebe d er Weltge
bir “atom ”ıı sunuyor olması ve olayların ve schichte darstellt und d er Spiellja.il
d e r U m stäude u n d Ereignisse
durumların oyuncağı olarak kalması gibi var- bleibt, sondern stellt das Problem:
lıksal bir olguyu imlemez; sav dalıaçok şu so inwiefern u n d a u f Grund welcher
runu formüle eder: Özselyapılaşlıncı durum ola ontologischen Bedingungen gehört zur
Subjektivität des »geschichtlichen«
rak tarihsellik ne düzeye dek ve hangi varlıkbilimsel Subjekts die Geschichtlichkeit als
koşullar temelinde “tarihsel” öznenin öznelliğine Wesensverfassung?
aittir?
* [Yorck buracla Lj o i Ic ve Fecluıer’i tart ışmakla, ve onların ‘ender anlatını yetenekleı i’ııiu
Ileid eg g er’in deyimiyle ‘estetik-m ekaııik’ düşünm e yollarından destek aldığını düşün
m ekledir. Yorck’uıı ‘estetik,’ ‘m ekanik’ ve ‘sezgisel’ sözcüklerini biraıaya yığmasını kala
karıştıncı bulan okur burada ‘estetik’ ve ‘sezgi’ sözcüklerinin Kant’la olduğu gibi ‘dolaysız
duyusal den ey im ’ anlam ını taşıdıklarfnı, ve Yorck’uu ‘d ü zen eğ i’ bütünüyle böyle bir
deneyim in çevreni içine düşüyor ve ötesine geçmiyor olarak düşündüğünü ammsamalıdır.
(MR’niıı notu.)]
ve gerçeklik ile ilişkide şimşeğin arkasında zu d er W ahrheit wie d er Schwefel
dam pf, d en d er Blitz zurückläßt.
bıraktığı kükürtlü duman gibidir. Gerçeklik W ahrheit ist n ie Elem ent. Staats-
hiçbir zaman bir öğe değildir. Oğesel kamusal pacdagogische A ufgabe wäre es
die elem en tare ö ffentliche Mei
görüşü dağıtmak ve olanaklı olduğu ölçüde
nung zu zersetzen und möglichst
görmenin ve bakmanın bireyselliğinin şekil- die Individualität des Sehens und
lendirilmesini olanaklı kılmak Devletin eğit- A nsehens b ild en d zu erm ö g li
chen. Es w ürden dann statt eines
bilimsel görevi olacaktır. O zaman, sözde bir so gen annten öffentlichen Gewis
kamu duyuııcu yerine — bu köktenci dışsal sens— dieser radikalen Veräußer
laşma yerine —, bir kez daha bireysel-duyuııç- lichung, w ieder Eittzelgewisseu,
das h eißt Gewissen m ächtig wer
lar, eş deyişle duyunçlar güçlü olacaklardır” (s. den«. (S. 249 f.)
2 4 9 vs.). Das Interesse, G eschichtlich
Tarihselliği anlama ilgisi kendini “varlıksal keit zu verstehen, bringt sich vor
die A ufgabe e in e r H erau sarb ei
olan ve ‘tarih-bilimsel’ olan arasındaki soysal tung d er »generischen Differenz
ayrım”ın geliştirilmesi görevi ile karşı karşıya zwischen O ntischem u n d Histo
rischem«. Damit ist das fundamen
bulur. “ Yaşamfelsefesi?nin temel Iıedefi sıkı sıkıya tale Ziel d er »Lebensphilosophie«
bununla bağlıdır. Gene de sorunun formü- festgem acht. G leichwohl b ed a rf
lasyonu ilkeselbir kökteııcileştirmeyi gerektirir. d ie Fragestellung ein er grund
sätzlichen R adikalisierung. Wie
Tarihselliği varlıksal olandan ayrımı içinde an d ers soll G eschichtlichkeit in
felsefi olarak ayrımsamak ve “kategorisel” ola ih rem U n tersch ied vom O n-
rak kavramak “varlıksal olanı” olduğu gibi tischen philosophisch erfaßt und
»kategorial« begriffen werden, es
“tarih-bilimsel olanı” da karşılaştırılabilirlik ve sei d e n n d ad u rch , d aß »Onti-
ayırdedilebilirlik açısından daha kökensel bir sches« sowohl wie »Historisches«
birlik içine getirme yoluyla olmanın dışında in eine wspmnglicheie Einheit der
möglichen Vergleichshinsicht und
nasıl olacaktır? Ama bu ancak şu içgörülerin U n tersch eid b ark eit g eb rac h r
doğuşuyla olanaklıdır: 1 . Tarihsellik sorusu werden? Das ist alter n u r möglich,
wenn die Einsicht erwächst: 1. Die
tarihsel varolan-şeylerin Varlık-durumuna iliş
Frage nach d er Geschichtlichkeit
kin bir varlıkbilimselsorudur; 2 . Varlıksal olana ist eine ontologisch* Frage nach der
ilişkin soru oradaki-Varlık karakterinde olma Seinsverfassung des geschichtlich
Seienden; 2. die Frage nach dem
yan varolan-şeylerin, en geniş anlamda elönün- O nlischen ist die ontologische Frage
de-bulunan şeylerin Varlık-durumuna ilişkin nach d er Seinsverfassuug des nicht
varlıkbilimsel sorudur; 3 . Varlıksal olan varolan- daseinsm äßigen S eien d en , des
V orhandenen im weitesten Sinne;
şeylerin yalnızca bir alanıdır. Varlık düşüncesi 3. das O ntische ist n u r ein Bezirk
“varlıksal olanı” ve “tarih-bilimsel olanı” des Seienden. Die Idee des Seins
kucaklar. Kendini “soysal olarak ayrımlaşmaya” um greift »Ontisches« und »Histo
risches«. Sie ist es, die sich m uß
bırakması gereken şey bu düşüncedir. »generisch differenzieren« lassen.
Yorck’un tarihsel olmayan varolan-şeylere N icht zufällig n en n t Yorck das
yalnızca varlıksal şeyler demesi raslanüsal değil n ich t geschichtliche Seiende das
O ntische schlechthin. Das ist n u r
dir. Bu yalnızca geleneksel varlıkbilimin kesin d er Widerschein d er ungebroche
tisiz egemenliğinin bir yansımasıdır: Bu varlık- n en H errschaft d er traditionellen
O ntologie, die, hcrkiiuftigaus der
bilim, Varlık sorusunun antikçağ formülasyo-
antiken F ragestellung nach dem
ııundan türemiş olmakla, varlıkbilimsel sorun Sein, die ontologische Problema
salı ilkesel bir daraltma içinde saptar. Varlıksal tik in einer grundsätzlichen Veren
g u n g festhält. Das P roblem d er
olan ve tarih-bilimsel olan arasındaki ayrım D ifferenz zwischen O ntischem
sorunu, bir araştırma sorunu olarak, ancak u n d H istorischem k ann als F'or-
schungsproblein nu r ausgcarbeiLet genelde Varlığın anlamına ilişkin sorunun
werden, w enn es sich durch die fun-
tlam eutalontologische K lärung der
temel varlıkbilimsel açıklaması yoluyla, önce
Frage nach dem Sinn von Sein iiljer- den onun için ipucunun güvence altına alınma-
h au p t zuvor des Leitfadens versichert sıyla geliştirilebilir.ır’ Böylece oradaki-Varlığın
luUls. So wird deutlich, in wel[404]-
chem Sinne die vorbereitende exis- hazırlayıcı varoluşsal-zamansal Analitiğinin,
tenzial-zeitliche Analytik des Daseins Dilthey’in çalışmasına hizm et edebilm ek
entschlossen ist, d en Geist des
G rafen Yorck zu pflegen, um dem
üzere, Kont Yorck’un tinini geliştirmek için
Werke DiUluys zu dienen. hangi anlamda karar verdiği açığa çıkar.
Altıncı Bölüm Sechstes Kapitel
Zeitlichkeit und
Kaba Zaman-Kavramının Kökeni Innerzeitigkeit als
Olarak Zamansallık ve Ursprung des vulgären
Zaman-İçindelik Zeitbegriffes
3Bkz. § 18, 8. 83 vss. vc § 69, S. 364 vss. sVgl. § 18, S. 83 ff. und § 09, S. 364 ff.
Dasein je schon vollzogene VeröJJenl- getirilmiş ayırdedici bir kamusallaştırılması
lichuwg der besorgten Zeit, die sich
in d er Vervollkommnung der Zeit
imlenir ki, zaman hesaplamanın eksiksizleş-
rechnung und in d er Verfeinerung tirilmesinde ve saat kullanımının inceltil-
des U hrgebrauchs noch steig ert mesinde artar ve güçlenir. Zaman hesabının
und verfestigt. Die geschichtliche
Entwicklung d er Zeitrechnung und ve saat kullanımının tarihsel gelişiminin bura
des U hrgebrauchs soll hie r nicht da tarih-bilimsel olarak olanaklı değişimleri
historisch in ih re n m öglichen
Abwandlungen dargestcllt werden.
içinde sunulması gereksizdir. Dahaçok, varo-
Vielmehr sei existenzial-ontologisch luşsal-varlıkbilimsel olarak sorulması gereken
gefragt: w elcher Modus d er Zeiti şudur: Oradaki-Varlığın zamansallığımn za-
gung d e r Zeitlichkeit des Daseins
wird an der Ausbildungs riclilungvon
mansallaşmasmm hangi kipi zaman hesapla
Z eitrech n u n g u n d U hrgebrauch masının ve saat kullanımının gelişim-yönünde
offenbar? M it d e r B eantw ortung açığa çıkar? Bu sorunun yanıtı ile, zaman ölçü
dieser Frage m uß ein u rsp rü n g
licheres Verständnis davon erwach münün, eş deyişle aynı zamanda tasa edilen
sen, daß die Zeitmessung das heißt zamanın belirtik olarak kamusallaştırılma
zugleich die ausdrückliche Veröf
sının, oradaki-Varlığın zamansallığında ve
fentlichung der besorgten Zeit, in
der Zeitlichkeit des Daseins und zwar dahası bu zamansallığın bütünüyle belirli bir
in einer ganz lieslimmten Zeitigung zamansallaştırılmasında temellendiği konu
derselben gründet.
W enn wir das »prim itive«
sunda daha kökensel bir anlayış gelişmelidir.
D asein, das wir d e r Analyse d e r “Doğal” zaman-hesaplamasııım çözümle
»natürlichen« Z e itrec h n u n g zu mesinin temeline koyduğumuz “ilkel” ora-
g ru n d e legten, m it dem »fortge
sch ritten en « vergleichen, d an n
daki-Varlığı “ileri” oradaki-Varlık ile karşılaş
zeigt sich, daß für dieses d e r Tag tırdığımız zaman görülür ki, ileri oradaki-
und die Anwesenheit des S onnen Varlık için güneş ışığının bulunması ve gün
lichts keine vorzügliche Funktion
m ehr besitzen, weil dieses Dasein bundan böyle özel bir işlev taşımazlar, çünkü
den »Vorzug« hat, auch die N acht bu oradaki-Varlık geceyi bile gündüz yapa
zum Tag m achen zu k önnen. bilme “üstünlüğünü” taşır. Benzer olarak,
Im gleichen b e d a rf es fü r die
Zeilfestslellung n ic h t m e h r eines zamanın saptanması için bundan böyle güne
ausdrücklichen, u n m itte lb aren şe ve durumuna belirtik olarak ve dolaysızca
Blickes a u f die S onne u n d ih re n
Stand. Verfertigung und Gebrauch
bakmamız gereksizdir. Birinin kendi ölçme
von eigenem Meßzeug erlaubt, die gerecinin yapımı ve kullanımı zamanın özel
Zeit an der eigens dazu hergestell- likle bu amaç için üretilmiş bir saatten doğ
ten U h r d ire k t abzulesen. Das
Wieviel-Uhr ist das »Wieviel-Zeit«.
rudan doğruya okunmasına izin verir. ‘Saat
W enngleich es d er jeweiligen Zeit kaç?’ “Ne zaman?”dır. O sıradaki zaman okun
ablesung verdeckt b leib en mag, ması için üstü kapalı kalabilse de, saatlerin
auch d er U hrzeuggebrauch grü n
det, weil die U h r im Sinne d er
gereç olarak kullanımı bile — saatin bir ka
Erm öglichung ein er öffentlichen musal zaman-hesaplamasınnı olanaklı kılın
Zeitrechnung a u f die »natürliche« ması anlam ında “doğal” saate göre düzen
U h r reg u liert sein m uß, in d er
Zeitlichkeit des Daseins, die m it der lenmesi zorunlu olduğu için — oradaki-Var-
E rschlossenheit des Da allererst lığın zamansallığında temellenir ki, ‘Orası’mn
eine D atierung der 1«'sorgten Zeit
açığa serilmişliği ile, tasa edilen zamanın
erm öglicht. Das m it d e r fort
schreitenden A/otuientdcckung sich tarihlendirilm esiııi olanaklı kılan şey bu
ansbildende Verständnis d er natür zamaıısallıktır. Doğanın ilerleyen açığa çıka
lichen U hr gibt die Anweisung für
n eu e M öglichkeiten d e r Zeitm es
rılışı ile birlikte gelişen doğal saat anlayışı gün
sung, die relativ unabhängig sind den ve o sıradaki belirtik gök-gözlemiııdeıı
göreli olarak bağımsız olan zaman ölçümü vom 'lag und d er jeweilig ausdrück
lichen I Iim melsbeobachtuug.
nün yeni olanakları için yönergeler sağlar. In gewisser Weise m acht sich aber
Ama belli bir yolda “ilkel” oradaki-Varlık auch schon das »primitive« Dasein
bile kendini zamanın doğrudan doğruya gök unabhängig von ein er direkten Ab
lesung d er Zeit am i limmel, sofern es
yüzünden okunmasından bağımsız kılar, çün nich t den Sonnenstand am Himmel
kü güneşin gökteki durumunu saptamak yeri festslellt, sondern den Schatten mißt,
d e n ein jed erzeit verfügbares
ne her zaman erişilebilir bir varolaıı-şeydeıı S eiendes wirft. Das [416] kann
düşen gölgeleri ölçer. Bu ilk olarak antik zunächst in d er einfachsten Fonn der
“köylü saat”iııiıı en yalın biçiminde olabilir. antiken »Bauemuhr« geschehen. Im
S chatten, d e r J e d e rm a n n ständig
Herkese sürekli olarak eşlik eden gölgede I« gleitet, b egegnet die Sonne hin
güneş ile değişik yerlerde değişen bulunuşu sichtlich ihrer wechselnden Anwesen
açısından karşılaşılır. Gün boyu değişen gölge h eit an d en verschiedenen Plätzen.
Die untertags verschiedenen Schat
uzunlukları “her zaman” adımlanabilir. Birey tenlängen können »jederzeit« abge-
lerin beden ve ayak uzunlukları değişebilse sc h ritte u vverdeu. W enn au c h die
Körper- u n d Fußlängen d er Einzel
de, ikisinin ilişkisi belli sağınlık sınırları içinde n en verschieden sind, so bleibt doch
değişmez kalır. Böylece örneğin tasa edilen das Verhältnis lieid e r in gewissen
randevunun kamusal zaman-belirleııimi şu G renzen d er G enauigkeit konstant.
Die öffentliche Zeitbestimm ung tler
biçimi kapsar: “Gölge şu kadar ayak boyu b eso rg en d en V erabredung zum
kadar uzadığında, orada buluşalım.” Burada Beispiel e rh ä lt d a u n d ie Form:
bir en yakın çevrenin daha dar sınırları »Wenn d er S chauen soviel Fuß lang
ist, daun wollen wir uns dort treffen«.
içindeki birbiri-ile-birlikte-Varlıkta gölgenin Dalıcı ist im M iteinauderseiu in d en
onlarda adımlandığı “yerler”iıı enlem eşitliği e n g e re n G ren zen e in e r näch sten
örtük olarak varsayılmıştır. Oradaki-Varlığm Um w elt u n au sd rü ck lich d ie
G leichheit d er Polhöhe des »Örles«,
bu saati üzerinde taşıması gerekmez; belli bir an dem das A bschreiten des Schal
ölçüde oradaki-Varlığııı kendisi o saattir. tens sich vollzieht, vorausgesetzt.
Diese U hr braucht das Dasein nicht
Kamusal güneş-saatiııde güneşin izlediği
einm al erst lx-i sich zu tragen, es ist
yolun karşısına düşen bir gölge-çizgi numa sie in gewisser Weise scllisl.
ralanmış bir şerit üzerinde devinir, ve bu saat Die ö ffentliche S onnenuhr, l« i
d e r sich ein S chattenstrich en tg e
daha öte betimlemeye gereksinmez. Ama gengesetzt dem Lauf tler Sonne au f
niçin her durum da gölgenin saat yüzünde e in e r bezifferten B ahn bewegt,
doldurduğu konum da zaman gibi birşey b e d a rf k ein er w eiteren B eschrei
bung. AI kt warum linden wir jeweils
buluruz? Ne gölge, ne de bölümlenmiş şerit an d er Stelle, die tler SchaLten au f
zamanın kendisidir, ve ne de birbirleri ile dem Zifferblatt einuim m l, so etwas
uzaysal bağıntıları. Öyleyse “güneş sa a tin wie Zeit? W eder d er Schatten, noch
die eingeteilte Bahn ist die Zeit seilst
den, ama ayrıca her cep saatinden de doğ u n d ebensow enig ih re räu m lich e
rudan doğruya okuduğumuz zaman nere Beziehung zueinander. W'o ist d enn
dedir? d ie Zeit, d ie wir d erg estalt au d er
»S onnenuhr«, ab e r au ch au je d e r
Zamanın okunması neyi imler? “Saate 'Iaschenuhr direkt ablesen?
bakmak” gene de yalnızca elaltıııda-bulunan Was b edeutet Zeilablesung? »Auf
die U hr sehen« kann doch nicht nur
gereci değişimi içinde görmek ve kolların
besagen: «las zuh atid cu e Zeug in
konumunu izlemek demek değildir. Saat kul seiner V eränderung betrachten und
lanım ında saatin kaç olduğu saptanırken, die Stellen des Zeigers verfolgen. Im
U hrgebrauch das Wieviel-Uhr fest
ister belirtik ister örtük olsun, ‘şimdi saat stehend, szigw ruh, o b ausdrücklich
şunu şu kadar geçiyor,’ ‘şim di... zamanı,” ya o d er nicht: jetzt ist es so und soviel.
jetzt ist cs Zeit zu .... bzw. es hat da ‘şimdi şuna daha zamaıı var’ deriz. ‘Saate-
noch Zeit ... näm lich jetzt, bis um
... Das Auf-tlie-Uhr-sehen gründet
bakma’ bir ‘kendine zaman ayırma’ üzerine
in einem und wird g eführt von temellenir ve yolu onun tarafından gösterilir.
einem Sich-Zeit-nehmen. Was sich En öğesel zaman hesaplamasında daha şimdi
schon lx'i der elem entarsten Zeit
rechnung zeigte, wird hier deu t den kendini gösteren şey burada açıklık kaza
licher: das au f die U hr sehende nır: Saatte bakarak kendini zamana göre yönlen
Sichrichten nach der Zeit ist wesen
haft ein fehl-sageti. Es ist so »selhsl-
dirme özsel olarak bir 'şimdi-deme' dir. Burada
verslÄndlich«, daß wir es gar nicht ‘Şimdi’ııiıı her durumda daha şimdiden tarilı-
beachten und noch weniger aus lendirilebilirliğiniıı, gerilmişliğiniıı, kamusal-
drücklich darum wissen, daß hier
bei das Jetz t je schon in seinem lığınııı ve dünyasallığınm tam yapısal içeri
vollen sirukluralen bestände der ğinde anlaşıldığı ve yorumlandığı öylesine “keıı-
Dalierlxtrkeit, G espanntheit, Öf diliğinden-açık”tır ki, ona hiç dikkat etmeyiz ve
fentlichkeit und Weltlichkeit ver
standen ttttd ausgelegt ist. 011u belirtik olarak bilmemiz söz konusu bile
Das Jetzl-sagen a b e r ist die değildir.
redende A rtikulation eitles Gegen
wärtigem, das in d e r Einheit mit
Ama ‘şimdi-deme’ bir 'şimdikileştirme’mn
einem ticiiallenden G ew ärtigen söylemde eklemlenişidir ki, saklı tutan bir bek-
sich zeitigt. Die im U hrgebrauch lemede-olıııa ile kendini zamaıısallaştırır. Saat
sich vollziehende D atierung
erweist sich als ausgezeichnetes
kullanımında kendini yerine getiren tarilılen-
G egenw ärtigen eines V orhande dirme kendini elönünde-bulunaıı birşeyin ayır-
nen. Die D atierung [417] nim m t dedici bir ‘şimdikileştirilme’si olarak belgitler.
n ic h t einfach a u f ein Vorhan
denes, Bezug, sondern das Bezug-
Tarilılendirme elönünde-bulunaıı birşey ile
uehm en selbst h at den Charakter yalın bir ilişki değildir; tersine, ilişkinin kendisi
des Messens. Zwar kann die Maß ölçme karakterini taşır. Hiç kuşkusuz ölçüm
zahl unm ittelbar abgeleseu wer
den. Darin liegt jedoch: es wird ein sayısı dolaysızca okunabilir. Ama burada ölçü
E n lh alleu seiu des Maßstabs in len bir aralıkta ‘ölçüıı’ün bir kapsaıımış-Varlığı
ein er zu m essenden Strecke ver
imlenir, eş deyişle bu ‘ölçün’üıı o aralıkta
stan d e n , das h eiß t das Wic-oft
seiner Anwesenheit in ih r wird bulunuş sıklığı belirlenir. Zamaıısal olarak,
bestimmt. Das Messen konstituiert ölçme bulunan ‘ölçüıı’üıı bulunan aralıkta
sich zeitlich im Gegenwärtigen des
anw esenden M aßstabes in d e r
‘şim dikileştirihne’sinden oluşturur. Ölçün
anw esenden Strecke. Die in d er düşüncesinde yatan değişmezlik onun her
Id ee des M aßslabes liegende zaman herkes için kendi kalıcılığında el-
U n v erän d eru n g besagt, daß er
jederzeit für jed erm an n in seiner
öııüııde-buluyor olması gerektiği demektir.
B eständigkeit vo rh an d en sein Tasa edilen zamanın ölçme yoluyla tarihlen-
m uß. Messende D atierung d er dirilmesi zamanı elöııünde-buluııan birşeye
besorgten Zeit legt diese im gegen
wärtigenden Hinblick auf Vorhan
‘şimdikileştirici’ bir yolda bakarak yorumlar,
denes aus, das als Maßstab und als öyle ki bu birşey ölçün olarak ve Ölçülen olarak
Gemessenes nu r in einem ausge ancak ayırdedici bir ‘şimdikileştirme’de erişi
zeichneten G egenw ärtigen zu
gänglich wird. Weil in d e r m es lebilir olur. Bulunan birşeyin ‘şimdikileşti-
senden D atierung das Gegenwär rihnesi’ ölçme yoluyla tarihleııdirmede özel bir
tigen von A nwesendem einen
öncelik taşıdığı için, zamanın saatten okunma
besonderen Vorrang hat, spricht
sich die m essende Zeitablesung yoluyla ölçülmesi de vurgulu bir anlamda
au f der U hr auch in einem beton kendini ‘Şimdi’ ile birlikte anlatır. Buna göre
ten Sinne mit dem Jetzt aus. In der
Zeitmessung vollzieht sich dah e r
zaman ölçümünde zamanın bir kamusallaştırıl
eine Veröffentlichung d e r Zeit, ması yer alır ki, buna uygun olarak zaman o
sırada ve her zaman herkes için “şimdi ve şimdi tlcrgem äß diese jeweils und je d er
zeit für je d e rm a n n als »jetzt u n d
ve şimdi” olarak karşılaşılabilirdir. Bu “evrensel jetzt u n d je tzt« b egegnet. Diese
olarak” saatlerde erişilebilir olan zaman ile »allgemein« an den IJliren zugäng
liche Zeit wird so gleichsam wie
böylece bir bakıma şimdilerin elönünde-bulunan
eine vorhandeneJelzlmmmigfaUitfteU
bir çokluğu olarak karşılaşılır, ama zaman ölçü vorgefunden, o h n e daß d ie Zeit
mü tematik olarak genelde zamana yönelik messung thematisch au f die Zeit als
solche gerichtet ist.
değildir. Weil die Zeitlichkeit des fakti
Olgusal dünyadaki-Varlığm zamansallığı schen In-der-Welt-seins ursprüng
kökensel olarak uzayın açığa serilmişliğiııi lich die K aumerschließung erm ög
licht u n d das räum liche Dasein je
olanaklı kıldığı için ve uzaysa! oradaki-Varlık aus einem entdeckten D ortsich ein
her durumda açığa çıkarılmış bir ‘Şurası’ııdan daseinsm äßiges H ier angewiesen
kendine oradaki-Varlık karakterindeki bir ‘Bu- hat, ist die in d er Zeitlichkeit des
Daseins besorgte Zeit hinsichtlich
rası’ııı atadığı için, oradaki-Varlığın zaman- ih rer D alierbarkeitje an einen O rt
sallığında tasa edilen zaman, tarihleııdirile- des Daseins g ebunden. N icht die
Zeit wird an einen O rt geknüpft,
bilirliği açısından, her durumda oradaki-Var-
so n d ern tlie Zeitlichkeit ist die
lığm bir ‘yer’iııe bağlıdır. Zaman bir ‘yer’e Bedingung d er Möglichkeit dafür,
‘düğümlenmez’; tersine, zaınansallık tarilılen- daß sich die D atieru n g an das
Räumlich-Örtliche binden kann, so
dirmenin uzaysal-yersel olana bunun bir ölçü zwar, daß dieses als Maß für jed er
olarak herkes için bağlayıcı olabileceği bir m ann verbindlich ist. Die Zeit wird
yolda bağlanabilmesi olanağının koşuludur. nich t erst m it dem Kaum verko|>-
pelt, sondern d er verm eintlich zu
Zaman ilkin uzay ile birleşmez; tersine, sözde v erkoppelnde »Raum« b egegnet
birleşecek “uzay” ile ancak zaman ile tasalanan n u r au f dem G ru n d e d e r zeit-.
zamansallık temelinde karşılaşılır. Saatin ve lx'sorgeuden Zeitlichkeit. Gemäß
d er Fundierung d er U hr u n d der
zaman hesaplamasının oradaki-Varlığın onu Zeitrechnung in d er Zeitliclikeil des
tarihsel olarak oluşturan zamansallığmda D aseins, die dieses S eiende als
temellendirilmesi ile uyum içinde, saat kul geschichtliches k onstituiert, läßt
sich zeigen, inwiefern d er U hrge
lanımının varlıkbilimsel olarak kendisinin ne b rau ch o n tologisch selbst ge
düzeye dek tarihsel olduğu ve genel olarak her sch ich tlich ist u n d je d e U h r als
solche ein e »G eschichte h at« 4.
bir saatin ne düzeye dek bir “tarihinin olduğu”
[418]
gösterilebilir.1 Die in d er Zeitm essung veröf
Zaman ölçümünde kamusallaştırılan za fentlichte Zeit wird durch die Dati
erung aus räum lichen Maßverhält
man uzaysal ölçme ilişkilerinden tarihleııdir- nissen keineswegs zum Raum.
me yoluyla hiçbir biçimde uzay olmaz. Yine Ebensow enig ist tlas existenzial-
öyle, zaman â'Zf varoluşsal-varlıkbilimsel o n tologisch W esentliche d e r
4ß u ratla görelilik kuram ının zaman ölçümü so rununa 4Aufdas relativitätstheoreiischc Problem
d e r Zeitmessung ist liier nicht einzugehen.
girmeyeceğiz. Bu ölçmenin varlıkbilimsel temellerinin aydın Die Aufklärung d er ontologischen Funda
latılması daha şim diden dünya-zamanıııın ve zaman-içiııdc- m ente d ieser M essung setzt sFhon eine
liğin oradaki-Varlığın zamansallığındaıı bir açıklamasını ve Klärung d e r Weltzeit und d e r Innerzeilig
keit aus d er Zeitlichkeit des Daseins mul
eşit ölçüde Doğanın açığa çıkarılışının varoluşsal-zamaıısal
ebenso die A ufhellung d e r existenzial-
yapılaıuşı ve genel olarak ölçmenin zaınaıısal anlamı üzerine zeitlichen Konstitution d er N aturentdec
ışık düşürülmesini varsayar. Fiziksel ölçme uygulayımının bir kung und des zeitlich cn Sinnes w u Messung
aksiomatiği bu araştırm alar üzerine dayanır\c kendi yanın ü b erh au p t voraus. Eiuc A xiom atik d e r
physikalischen M eßtechnik /«/feaufdiesen
dan hiçbir zam an genel olarak zaman sorununu açmaya U ntersuchungen und verm ag ihrerseits
girişmemelidir. nie das Zeitpioblem als sok hes aufzutollen.
Zeitmessung darin zu suchen, daß olarak özsel olan şey de tarihlendirilen “za
d ie d a tie rte »Zeit« aus Raum-
strecken u n d dem Ortwcchsel
man ”m wzay-araliklanndan ve uzaysal bir Şeyin
eines räum lichen Dinges zahlen yer-değişimlerinden sayısal olarak belirlenme
m äßig bestim m t wird. V ielm ehr sinde aranmayacaktır, Dahaçok, varlıkbilimsel
lieg t das ontologisch Entschei
dende in d er spezifischen Gegen- olarak belirleyici olan şey ölçmeyi olanaklı
wärligung, die M essung erm ög kılan özgün ‘şiındikileştirıne’d e yatar. “Uzaysal
licht. Die D atierung aus dem
»räum lich« V orhandenen ist so
olarak” elöııünde-bulunan şeyden tarihlendir-
wenig eine V erräum lichung d er me zamanın bir uzaysallaştırılmasıııdan öyle
Zeit, daß diese v erm eintliche sine uzaktır ki, bu sözde uzaysallaştırma her bir
V erräum lichung nichts anderes
bedeutet als Gegenwärtigen des in
‘Şimdi’de her bir elöııünde-bulunan varolaıı-
jedem Jetzt für jeden vorhandenen şeyiıı kendi bulunuşu içinde ‘şimdi kileştiril-
Seienden in seiner A nwesenheit. m e’siııdeıı başka birşeyi imlemez. Özsel bir
In d e r w esensnotw endig jelzt-
sagenden Zeitmessung wird über zorunluk ile şimdi-diyeıı zaman-ölçümü ölçü
tler G ew innung des M aßes das nün kazanılması üzerine ölçülen şeyi böyle
Gemessene als solches gleichsam
vergessen, so daß auß er Strecke
olarak bir bakıma unutur, öyle ki aralık ve sayı
und Zahl nichts zu finden ist. dışında bulunacak lıiçbirşey yoktur.
Je weniger das zeitbesorgende Zaman ile tasalanan oradaki-Varlığııı yiti
Dasein Zeit zu verlieren hat, um so
»kostbarer« wird sie, um so
recek zamanı ne denli azsa, zaman o denli “de
handlicher m 11ßauch die U hrsein. ğerli” olur ve saat de o denli kullanışlı olmalıdır.
Nicht allein soll die Zeit »genauer« Yalnızca zamanın “daha sağın” olarak göste
angegeben w erden können, son
dern das Zeitbestimmen selltst soll rilmesi gerekli olmakla kalmaz, ama zamanı
möglichst wenig Zeit in Anspruch belirlemenin kendisinin olanaklı olduğu ölçü
n eh m en u n d doch zugleich m it
d e n Zeitangaben d e r A nderen
de az zaman isteminde bulunması ve gene de
einstimmig sein. aynı zamanda Başkalarının zaman-belirtıneleri
Vorläufig galt es nur, über ile bağdaşması gerekir.
h aupt den »Zusammenhang« des
U hrgebrauches m it der sich zeit-
Geçici olarak gösterilmesi gereken şey yal
nehm endeu Zeitlichkeit aufzuzei nızca genel olarak saat kullanımının kendine
gen. So wie tlie konkrete Analyse zaman-alaıı zamansallık ile “bağlantısı” idi.
tler ausgebildeten astronomischen
Zeitrechnung in die exislenzial- Tıpkı gelişmiş gökbilimsel zaman hesaplama
ontologische In te rp re tatio n d er sının somut çözümlemesinin Doğanın açığa
N aturenldekkung gehört, so läßt
sich auch das F undam ent d e r
çıkarılmasının varoluşsal-varlıkbilimsel yoru
kalendarischen historischen »Chro muna ait olması gibi, takvimsel ve tarih-biliııısel
nologie« nur innerhalb des Aufga- “zamandiziıı”iıı temeli de yalnızca tarilı-bilim-
benkreises der exislenzialen Ana
lyse des historischen E rkennens
sel bilginin varoluşsal çözümlemesinin görev
freilegeti5. [419] deliresi içersinde ortaya serilebilir.53
-'Als eiucti erstell Versuch elet luter- 3Zamandizinscl zam anın ve “tarihsel num aıalan d ın n a”-
pretatiou d e r chronologischen Zeit und
d e r »GescliictszahG vgl- die F reiburger
nm yorum u için ilk girişim lerden biri olarak bkz. yazar ta
HabilitatknisvorlesiingdesVerf. (S.S. 1915): ralından verilen Ereibmgerllabililalwimmrksnng (yaz yarıyılı,
D er Zeitbegrilf in d e r Cieschichlswissen- 1915): ‘D er Z eitbegriff in d e r G eschichtsw issenschaft’
schaft. Veröffentlicht in d e r Zeitschr. f.
I'lülos. u. philos. Kritik Bd. 1G1 (1916) S. (yayımlandığı yer: Zeitschriftfü r Philosophie und philosophische
173 ff. Die Zusammenhänge zwischen Ge Kritik, Cilt 161 (1916) s. 173 vss.). Tarihsel num aralandırm a,
schichtszahl, astronom isch lierecliueter
gökbilimsel olarak hesaplanan dımya-zamaııı ve oradaki-
Weltzcil und d e r Z eitlichkeit u n d Ge
schieh tlichkcil des Daseins bedürfen einer Varlığııı zaıııansallığı ve larilıselliği arasındaki bağıntılar
weilergehenden U ntersuchung. — Vgl. d aha geniş kapsamlı bir araştırmayı gerektirirler. — Bkz.
Zamaıı ölçümü zamanı belirgin olarak Die Zeitmessung vollzieht eine
ausgeprägte Veröffentlichung der
kamusallaştırır, öyle ki genellikle “zaman” adı Zeit, so daß auf diesem Wege erst
nı verdiğimiz şey ilkin bu yolda bilinir olur. das b e k a n n t wird, was wir ge
Tasada her bir Şeye “kendi zamanı” yüklenir. m e in h in »die Zeit« n e n n e n . Im
Besorgen wird jedem Ding »seine
Şey 011a “iyedir” ve ona tıpkı her bir düııya- Zeit« zugesprochen. Es »hat« sie
içinde varolan-şey gibi yalnızca “iye” olabilir u n d k ann sie wie je d e s inner-
w eltliche S eien d e n u r »haben«,
çünkü genel olarak “zamaııda”dır. Düııya-için- weil es überhaupt »in derZ eit« ist.
de varolan-şeyler ile “011da” karşılaşılan zamanı D ie Zeit, »woriunen« iuuerw ell-
dünya-zamanı olarak tanırız. Düııya-zamaııı, liches Seiendes begegnet, kennen
wir als die Weltzeit. Diese h at au f
ona ait zamaıısallığın ekstatik-çevreıısel yapı- dein G ru n d e d er ekstatisch-hori
lanışı zemininde, dünya ile aynı aşkınlığı taşır. zo n talen V erfassung d e r Zeit
lichkeit, d er sie zugehört, dieselbe
Dünyanın açığa serilmişliği ile birlikte düııya-
Transzendenz wie die Welt. Mit der
zamaııı kaıııusallaşürılır, öyle ki zamansal ola E rschlosseuheit von Welt ist
rak tasa edilen ve dünya-içinde varolaıı-şeylerin WHtzeitveröffentlicht, so daß jedes
zeitlich beso rg en d e Sein bei
ortasında olan Varlık bu varolaıı-şeyleri sağ ituietweUUchem Seienden dieses als
görülü olarak “zamanda” karşılaşılan şeyler »in d e r Zeit« b eg eg n en d es um
olarak anlar. sichtig versieht.
Die Zeit, »in der« Vorhandenes
Elöııüııde-bulunan şeyin “onda” devindiği sich bew egt u n d ru h t, ist nicht
ve dinginleştiği zaman “nesnel” değildir, eğer »objektiv«, wenn dam itdas An-sich-
vorhandeu-sein des innerwelllich
bununla dünya-içinde karşılaşılan varolaıı-
beg eg n en d en S eienden g em ein t
şeylerin keııdinde-elönünde-Varlığı denmek wird. Aller ebensowenig ist die Zeit
istenirse. Ama zaman o denli de “öznel”değildir, »subjektiv«, wenn wir d aru n ter das
V orhandensein u n d Vorkommen
eğer bununla bir “özne”de elöııünde-olma ve in einem »Subjekt« verstehen. Die
yer-alma anlaşılırsa. Dünya-zavıanı olanaklı her Weltzeit ist »objektiver« als jedes
nesneden “daha nesilerdir, çünkü, dünyanın açığa mögliche Objekt, weil sie als Bedingung
der Möglichkeit des innertoeUlich
serilmişliği ile birlikle, dünya-içinde varolan-şeylerin Seienden mit der ErsclilosseitheU von
olanağının koşulu olarak, her durumda daha şim WeU je schmt ekstatisch-horizontal
diden ekstalik-çevrensel olarak “nesnelleştirilir. ” »objicietl« wird. Die Wcltzeit wird
daher auch, entgegen der Meinung
Buna göre düııya-zamaııı ile, Kant’ın görü Kants, am Physischen ebenso
şünün tersine, fiziksel olanda da tıpkı ruhsal unmittelbar vo rg efu n d en wie am
Psychischen u n d d o rt uicht erst auf
olanda olduğu gibi dolaysızlık içinde karşılaşılır, dein Umweg filier dieses. Zunäclist
ilkin ruhsal olanın üzerinden dolaşarak değil. zeigt sich »die Zeit« g erad e am
aynca: G. Simmel, ‘Das Problem d e r liistorischen Zeit.’ ferner: G. Simmel, Das Problem d e r histo
rischen Zeit. Philos. Verträge verödend,
Philosophische Vofträge veröffentlicht von der Kantgesellschafl, von d er Kantgesellschaft Nr. 12, 1916. —
Nr. 12, 1916. — T arih-bilim sel zam audizinin gelişim i Die beiden grundlegenden Werke über die
üzerine iki ıcm el çalışma: Josephus Justus Scaliger, De Ausbildung d e r historische!! Chronologie
sind: josefthw Justus Scaliger, De em endatio-
emeudatione temfximm 1583, ve Dionysius Petaviııs S. J., Opus n c tem ponun 1583, und D ionysiusPrtavivs
de doclrina temponun 1627. — Aıuikçağ zam an hesapla S. J., Opus d e doctrina tem ponun 1627. —
maları üzerine, bkz. G. Bilfiııger, Die antiken Stundetumgaben Ü berdie antike Zeitrecbutuig \gl. G. Bilfin-
gt% Die antiken Sümdenangabcn 1888. Der
1888. Der bürgerliche; Tag. Untersuchungen über den Beginn des bürgerliche Tag. U ntersuchungen über
Kalendertages im klassischen Altertum und im christlichen den Beginn des Kalendertages im klassischen
Mittelalter 1888. — Bkz. ayrıca II. Diels, Antike Technik, 2’nci Altomun und fall christlicheti Mittelalter 1888.
— I I Diels, Antike Techuik. 2. Aull. 1920,
yayım 1920, s. 155-232 vss.: ‘Die antike U hr.’ D aha yeni
S. 155-232 ff. Die autike LJhr. — U ber die
zamaudizinin ele alınışı için, Fr. Kühl, Chronologie des Mittel neuere Chronologie handelt Fr. Külü, Chro
alters und der Neuzeit, 1897. nologie des Mittelalters und der Neuzeit 1897.
Hiınıııcl, das heißt dort, wo inan “Zamaıı” kendini ilk olarak gökyüzünde, eş
sie, im n atü rlic h en S iclirichten
nach ihr, vorfindet, so daß »die
deyişle insanın kendini doğal olarak ona göre
Zeit« sogar m it dem H im m el yönetirken onunla karşılaştığı yerde gösterir,
identifiziert wird. öyle ki giderek “zaman” gök ile özdeşleştirilir.
Die Weltteil ist aber auch »sub
jektiver« als jedes mögliche Subjekt, Ama dünya-zamanı ayrıca her olanaklı özneden
weil sie im wohberstandenen Sinne der “daha öznel”dir, çünkü olgusal olarak varolan
Sorge als des Seins des faktisch exis
tierenden Selbst dieses Sein erst mil
‘Kendi ’niu Varlığı olarak kaygının iyi anlaşılan
möglich macht. »Die Zeit« ist weder anlamında ilk kez bu Varlığı birlikte olanaklı kılar.
im »Subjekt« noch iin »Objekt« “Zaman” ne “özııe”de ne de “nesııe”de, ne
vorhanden, weder »innen« noch
»außen« u n d »ist« »früher« als
“içerde” ne de “dışarda” elönünde-bulunur ve
jede Subjektivität und Objektivität, her öznellikten ve nesnellikten “daha önce”
weil sie die Bedingung d er Mög “vardır,” çünkü bu “daha önce” için olanağın
lichkeit selbst für dieses »früher«
darsleiit. H at sie d enn überhaupt kendisinin koşulunu sunar. O zaman herhangi
ein »Sein«? U nd wenn nicht, ist sie bir “Varlığı” var mıdır? Eğer yoksa, o zaman bir
d an n ein l’haulom o d e r »seien
der« als jedes mögliche Seiende?
hayalet ya da olanaklı her varolan-şeyden “daha
Die in d er Richtung solcher Fra varolan” birşey midir? Bu tür sorular yönünde
gen w eilergehende U n ter [420]- daha ileri giden araştırma daha önce gerçeklik
suchung wird an dieselbe »Gren
ze« stoßen, die sich schon für tlie
ve Varlık bağlantısı üzerine geçici tartışma
vorläufige Erörterung des Zusam mızın karşısına dikilmiş olan aynı “sınırlara”
m enhangs von Wahrheit und Sein çarpacaktır.0 Bu sorular aşağıda nasıl yanıt
au frich tete6. Wie im m er diese
Fragen im folgenden beantwortet, lanırsa yanıtlansın ya da kökensel olarak ilkin
bzw. allererst ursprünglich gestellt nasıl formüle edilirse edilsin, ilk olarak anla
w erden m ögen, zunächst gilt es zu
verstehen, daß die Zeitlichkeit als
şılması gereken şey zamaıısallığm, ekstatik-çev-
ekstatisch-horizontale so etwas wie rensel olarak, elaltmda-bulunanm ve elönün-
Wellzeit zeitigt, die eine Inuerzeitig- de-bulunanm zaman-içindeliğini oluşturan
keit des Z u h andeuen u n d Vor
h an d e n e n k o n stitu iert. Dieses
dünya-zamanı gibi birşeyi zamansallaştırdığıdır.
Seiende kann dann aller im stren Ama o zaman bu varolan-şeylere sağın anlamda
gen Sinne nie »zeitlich« genannt “zamansal” denemez. Oradaki-Varlık karak
w erden. Es ist wie je d es uiclil-
daseinsmäßige Seiende unzeillich, terinde olmayan her varolaıı-şey gibi bunlar da
m ag es real Vorkommen, entste zamansal-değildirler — ister reel olarak karşı
h e n u u d vergehen o d e r »ideal«
lies teilen.
laşılsınlar, ortaya çıksınlar ve yitip gitsinler ya
Wenn sonach die Woltzeil zur da “ideal” olarak sürsünler.
Zeitigung d er Zeitlichkeit gehört, Buna göre dünya-zamanı zamaıısallığm
d an n kann sie w eder »subjekii-
vistiscli« verflücliLigt, noch in zamansallaştırmasma aitse, o zaman ne “özııel-
einer schlechten »Objektivierung« ci olarak” buharlaştırılabilir, ne de kötü bir
»verdinglicht« w erden. Beides “nesnelleştirm e”de “şeyleştirilebilir.” Bu iki
wird n u r dann aus klarer Einsicht
u n d n ic h t lediglich au f G ru n d olanak arasında yalnızca güvenilmez bir gidiş
eines u nsicheren Schw ankens gelişe takılıp kalmaktan kaçınmanın ve berikisi
zwischen b eid en M öglichkeiten
verm ieden, wenn sich verstehen
üzerine açık bir içgörü kazanmanın biricik yolu
läßt, wie das alltägliche Dasein aus gündelik oradaki-Varlığm “zamanı” en yakın
seinem nächsten Zeitverständnis zaman-anlayışından kuramsal olarak nasıl kav
»die Zeit« theoretisch liegreift und
inw iefern ihm dieser Zeitbegriff
radığını ve ayrıca bu zaman-kavramının ve
zeit zeitigt, ist lx'i aller Verdeckung örtülürse örtülsün bütünüyle kapanmaz. Geç
nicht völlig -verschlossen. Die Rede
vom V ergehen d e r Zeit g ib t d e r
mekte olan zamana ilişkin konuşma şu “dene-
»Erfahrung« Ansdruck: sie läßt sich yim”e anlatım verir: Zaman durdurulmaya izin
nicht halten. Diese »Erfahrung« ist vermez. Bu “deneyim” yine ancak zamanın
w iederum n u r m öglich a u f dein
G runde eines Haltenw ollens d er durdurulması için bir istekte temellenir. Bura
Zeit. H ierin liegt ein uneigentli- da “kıpılar”m asılsız bir bekleııişi yatar ki, kayıp
ches Gewibtigen der »Augenblicke«,
das die entgleitenden auch schon
gitmekte olan kıpıları daha şimdiden unut
vergiß. Das gegenwärtigend-verges- muştur. Asılsız varoluşun ‘şimdikileştireıı’-
sende Gewärtigen d er uncigentli- uııutan beklenmede oluşu zamanın geçip gidi
chcn Existenz ist die B edingung
d e r M öglichkeit d er vulgären Er
şinin kaba deneyiminin olanağının koşuludur.
fahrung eines Vergehens der Zeit. Oradaki-Varlık ‘keııdi-önünde’de geleceğe ait
Weil das Dasein im Sichvorweg zu
olduğu için, beklemede olmakla, ‘Şimdileı ’-
künftig ist, m uß es gewärtigend die
Jetzlfolge als eine entgleitend-verge- dizisiııi geçerken kayıp giden bir dizi olarak anla
heude verstehen. Das Dasein keimt malıdır. Oradaki-Varlık kaçıcı zamanı ölümüne
dieflüchtige Zeit aus dem »flüchtigen«
Wissen um seinen Tod. In der beton
ilişkin “kaçıcı” bilgiden tanır. Zamanın geçişine
ten Rede vom V ergehen d er Zeit ilişkin vurgulu konuşmada oradaki-Varlığın
liegt d er öffentliche W iderschein zamansallığmın gelecek-ilgili sonluluğunun ka
der endlichen ZukünfligkeU der Zeit
lichkeit des Daseins. U nd weil der musal yansıması yatar. Ve ölüm giderek zama
Tod sogar in d er Rede vom Verge nın geçip gitmesine ilişkin konuşmada bile
hen der Zeit verdeckt bleiben kann,
zeigt sich die Zeit als ein Vergehen
örtülü kalabildiği için, zaman kendini bir “ken
»an sich«. [426] dinde” geçip gitme” olarak gösterir.
Aber selbst noch an dieser an Ama bu kendinde geçip giden arı ‘Şinı-
sielt v ergehenden, rein en J e tz t
folge offenbart sich durch alle Ni diler’-dizisinde bile, kökensel zaman tüm
vellierung und V erdeckung h in düzleştirme ve üstünü örtme boyunca kendini
durch die ursprüngliche Zeit. Die
vulgäre Auslegung bestim m t den
açıkça sergiler. Kaba yorumlama zaman-akışıııı
Zeitfluß als ein nichtumkehrbares tersinmez bir ardışıklık olarak belirler. Zaman
Nacheinander. Warum läßt sich die niçin tersinmeye izin vermez? ‘Şimdiler'-akışı
Zeit nicht um kehren? An sich ist,
u n d g erade im ausschließlichen na tam olarak dışlayıcı bir bakışta, ‘Şimdiler’-
Blick au f d en Jetztfluß, n ic h t dizisinin niçin kendini bir de ters yönde suna
einzusehen, warum die Abfolge der
Jetzt sich nicht einm al w ieder in
mayacak olması kendinde anlaşılmaz birşeydir.
d e r u m g ekehrten R ichtung ent Tersinmenin olanaksızlığı temelini kamusal
stellen soll. Die U nmöglichkeit der zamanın zamansallıktan türeyişinde bulur —
U m kehr hat ih ren G rund in d er
H erkunft der öffentlichen Zeit aus
zamaıısallık ki, zamansallaştırması birincil
der Zeitlichkeit, deren Zeitigung, olarak gelecek-ilgili olmakla ekstatik olarak öyle
p rim ä r zukünftig, ekstatisch zu
ihrem Ende »geht«, so zwar, daß sie
bir yolda kendi sonuna doğru “gider” ki, daha
schon zum Ende »ist«. şimdiden sona doğru “vardır.”
Die vulgäre Charakteristik der Zamanın sonsuz, geçip giden, tersinmez bir
Zeit als einer endlosen, vergehen
den, nich tum kelt rbaren J etztfolge
‘Şim diler’-dizisi olarak kaba betimlemesi
entspringt d er Zeitlichkeit des ver düşüşte olan oradaki-Varlığın zamansallığın-
fallenden Daseins. Die vulgcbe Zeit-
dan kaynaklanır. Kaba zaman-tasanmınm kendi
vorsteüung heil ihr natürliches liecht..
Sie gehört zur alltäglichen Seinsart doğal hakkı vardır. Oradaki-Varlığın gündelik
des Daseins und zu dem zunächst Varlık-türüne ve en yakından egemen olan
h e rrsc h e n d e n Seinsverständnis.
D aher wird auch zunächst u n d
Varlık-anlayışma aittir. Buna göre en yakından
zumeist die Geschichte öffentlich als ve çoğunlukla tarih bile kamusal olarak zaman-
içindeki ‘tarihsel olaylar’ olarak anlaşılır. Bu innet'zeiliges Gescl lel ten verstanden.
D iese Zeilanslegung verliert n u r
zamaıı-yorumlaması ancak “gerçek” zaman ih r ausschließliches u n d vorzüg
kavramını dolaylı kılma ve zaman-yorumu için liches R echt, w enn sic b ean
biricik olanaklı çevreni çizebilme savında ol sprucht, den »wahren« Begriff d er
Zeit zu verm itteln u n d d e r Zeit
duğu zaman dışlayıcı ve öncelikli hakkını yiti in te rp re ta tio n d en einzig m ög
rir. Tersine, dünya-zamanınm niçin ve nasıl ora- lich en H o rizo n t v orzeichnen zu
können. V ielm ehr ergab sich: nu r
daki-Varlığın zamansallığına ait olduğunun yal aus d e r Z eitlichkeit des Daseins
nızca oradaki-Varlığm zamansallığmdan ve bu und ihrer Zeitigung wird verständ
nun zamansallaşürmasından anlaşılır olduğu lich, warum und wie WelUr.il zu ihr
gehört. Die In terp retatio n der aus
ortaya çıkmıştır. Ancak dünya-zamanmın za- der Zci llichkeit gescl löpfteu vollen
mansallıktan türetilen tam yapısının yorumu Struktur d er Weltzeit gibt erst den
L eitfaden, d ie im vulgären Zeit
genel olarak kaba zaman-kavramıııda birşeyiıı
begriffliegende Verdeckung ülier-
üstünün örtüldüğüııü görmek ve zamansal- liau p l zu »sehen« u n d die Nivel
lığın ekstatilt-çevrensel yapılanışıııın düzleş lierung d er ekstatisch-horizontalen
Verfassung d er Zeitlichkeit abzu
tirilmesini değerlendirmek için gereken ipu schätzen. Die O rientierung an der
cunu verir. Oradaki-Varlığm zamansallığmdan Zeitlichkeit des Daseins ermöglicht
yönelim ise ayın zamanda bu düzleştirici üstü ab e r zugleich, die H erkunft und
die faktische Notwendigkeit dieser
nü örtmenin türeyişini ve olgusal zorunluğunu nivellierenden Verdeckung aufzu
sergilemeyi ve zaman üzerine kaba savlar için weisen und die vulgären 'fliesen
haklılık zeminini sınamayı olanaklı kılar. ü b er die Zeit au f ih re n R echts
gru n d zu prüfen.
Buna karşı, kaba zaman-aıılayışımn çevreni D agegen bleibt umgekehrt die
içersinde, zamaıısallık evrik olarak erişilemez Zeitlichkeit im H orizont des vul
kalır. ‘Şimdi-zaman’ın yalnızca olanaklı yorum gären Zeitverständnisses unzugäng
lich. Weil alx-r die Jetzt-Zeit nicht
lamanın düzeninde birincil olarak zamaıısallık n u r in der O rdnung der möglichen
tarafından yönlendirilmesi zorunlu olmakla Auslegung prim är au f die Zeitlich
keit o rie n tie rt w erden m uß, son
kalmaz, ama ‘şimdi-zaman’ kendini ancak
d ern sich selbst erst in d er unei-
oradaki-Varlığm asılsız zamansallığmda za- geutlichen Zeitlichkeit des Daseins
ınaıısallaştırır; bu yüzden, ‘şimdi-zaman’ııı zeitigt, rech tfertig t es sich m it
Rücksicht auf die Abkunft derjetzt-
zamansallıktan türeyişi dikkate alındığında, Zeil aus d er Zeitlichkeit, diese als
zamansallıktaıı kökensel zaman olarak söz die ursprüngliche Zeit anzusprechen.
etmede aklanırız. Die ekstatisch-horizontale Zeit
lichkeit zeitigt sich primär aus der
Ekstatik-çe\reıısel zamaıısallık kendini Zukunft. Das vulgäre Zeitverstän
birincil olarak Gelecekten zamansallaştırır. Buna dnis hingegen sieht das G rundphä
karşı kaba zaman-anlayışı temel zaman feno nom en d er Zeit im Jetzt und zwar
dem in seiner vollen Struktur be-
menini ‘Şimdi de ve dahası “Şimdiki Zaman” [427]schnittenen, p uren Jetzt, das
denilen ve tam yapısı içinde kırpılmış olan arı m an »Gegenwart« n ennt. Ilieratts
‘Şimdi’de görür. Bundan şu çıkar ki, bu ‘Şimdi’- läßt sich abnehm en, daß es grund
sätzlich aussichtslos bleibeu muß,
den asıl zamaıısallığa ait olan ekstatik-çevrensel aus diesemJetzt das zur eigentlichen
kıpı fenom enini aydınlatmak ya da giderek Z eitlichkeit geh ö rig e ekstatisch-
horizontale Phänom en des Augen
türetmek bile ilkede beklenemeyecek birşey-
blicks aufzuklären o d er gar abzu
dir. Karşılık düşmek üzere, ekstatik olarak anla leiten. Entsprechend decken sich
şılan Gelecek (e.d. tarilılendirilebilir, iınlemli n ic h t die ekstatisch verstandene
Zukunft, das d alierbare, b ed eu t
“sonra”) ve henüz gelmemiş olan ve ancak sam e »Dann« u n d d e r vulgäre
gelmekte olan arı ‘Şimdi’ anlam ında kaba Begriff d er »Zukunft« im Sinne der
noch nicht augekom inencu und “Gelecek” kavramı örtüşmezler. Yine öyle, eks-
erst ankoiiiniendcn p u re n Jetzt.
Elieusowenig fallen zusammen die
tatik ‘Olmuşluk’ (e.d. tarihlendirilebilir, im
ekstatische G ew esenheit, das da- lendi “o sırada”) ve geçip gitmiş arı ‘Şimdi’
lierb are, bedeutsam e »Damals« anlamında Geçmiş kavramı çakışmazlar. ‘Şim
und der Begriff der Vergangenheit
im Sinne d er vergangenen puren di’ ‘şimdi henüz değil’e gebe değildir, ama
Jetzt. Das Jetzt gehl nicht schwan Şimdiki Zaman zamansallığın zamansallaştırıl-
g e r m it dem N och-niclu-jetzi,
sondern die Gegenwart entspringt
masının kökensel ekstatik birliğinde Gelecek
der Zukunft in d er ursprünglichen ten kaynaklanır.13*
ekstatischen Einheit der Zeitigung Hiç kuşkusuz kaba zaman-deneyimi en ya
der Zeitlichkeit13.
Wenngleich die vulgäre Zeiter
kından ve çoğunlukla yalnızca “dünya-zama-
fahrung zunächst und zumeist nur nı”nı tamsa da, aynı zamanda bu ona her za
die »Wehzeit« kennt , so gibt sie ihr
man “ruh” ve “tin” ile ayırdedici bir ilişki verir.
doch zugleich auch im m er eiueu
ausgezeichneten Bezug zu »Seele« Ama bu gene de belirtik olarak ve birincil
und »Geist«. U tul das auch dort, olarak “özne”ye yönelik bir felsefi soruşturma
wo eine ausdrückliche u n d p ri
m ä re O rie n tie ru n g des philoso
olmanın uzağında yatar. Bu konuda için iki
phischen Fragens auf das »Sulyekt« tipik pasaj yeterli olacaktır: Aristoteles şöyle
noch fernliegt. Zwei charakteris yazar: ei 5e pr|5ev aÂÂo TtscpuKEVâpıSuelv rj vyuxü
tische Belege d afü r m ögen
genügen: Aristoteles sagu ei 5e pqStv Kai vja/xÜS vouç, âBûvccrov elvaı xpovov yuxÜS
aKko TTEtpuKev âpı0MEİv F| vpuxf) Kal pfj oûons —14Ve Augustin şöyle yazar: inde mihi
tpuXHS voûç, aSuvcrrov elvat xpovov visum est, nihil esse aliud tempus quam disten-
vpuXÖS nn oüons ...'4 U nd Augus
tinus schreibt: inde m ihi visum est, tioııenı; sed cuius rei ııescio; et mirum si non ipsius
nih il esse aliu d lem pus quam animi.15 Böylece oradaki-Varlığın zamaıısallık
dLstenlionem; seil cuius rei ttescio;
el nurum si non ipsius anim i13. So
olarak yorumu bile ilkede kaba zamaıı-kavra-
liegt denn auch die Interpretation ınuıııı çevreninin dışında yatmaz. Ve Hegel
lies Daseins als Zeitlichkeit grund kabaca anlaşılan zamanın tin ile bağıntısını
sätzlich nicht a u ß e rh a lb des
H orizonts des vulgären Zeitbe- ortaya sermek için belirtik bir girişimde bulun
griffes. U nd lieget h at schon den muşken, buna karşı Kaııt’ta zaman hiç kuşku
ausdrücklichen Versuch gem acht,
suz “öznel”dir, ama “düşüııüyorum”un yanında
d en Z usam m enhang d e r vidgär
verstandenen Zeit m it dem Geist
herauszustellen, wogegen bei Kant 13“Dui'aıı ‘Şiııııli’” ( n n n e s t a ı ı s ) iııılemitti taşıyan gele
die Zeit zwar »subjektiv« ist, alter neksel bengilik kavramının kaba zanıan-anlayıştndan türe
unverbunden »neben« dem »ich miş ve “sürekli” elönünde-bnlıunış düşüncesine yönelim
içinde tanım lanm ış olm ası ayrıntılı b ir tartışına gerek
tirm ez. Eğer T a n r ı n ı n bengiliği kendini felsefi “kurgu
,3D aß d e r traditionelle B egriff d e r
lamaya” bırakırsa, o zaıııaıt ilaha kökensel ve “sonsuz” olan
Ewigkeit in d e r B edeutung des »stellen
d en Jetzt« (nunc Staus) aus dein vulgaren zamaıısallık olarak anlaşılabilir. B una v i a n e g a t i o n i s e t e m i-
Zeitverständnis geschöpft und in d e r m m t i a e ı ı in olanaklı bir yol sunup sunam adığm ı bir yana
O rientierung an d e r Idee d er »ständigen« bırakıyoruz.
V orhaudenlieit u m grenzt ist, b e d a rf
"Ç izik A 14, 225 a 25; bkz. 1. c. 11, 218 b 29 - 219 a 1, 219
k einer ausführlichen Erörterung. Wenn
die Ewigkeit G ottes sich philosophisch a 4-6. [ “Aıııa eğer ruhtan ya da ru h u n anlığından başka
»koustntieren« ließe, d an n dürfte sie nur lıiçbiışey num aralandırm a için doğallıkla donatılı olm a
als ursp rü n g lich e re und »unendliche«
saydı, o zaman ruh olm adığım la zaman da olanaksız olur
Zeitlichkeit vetslatiden weiden. O b hierzu
d ie via negationis et em in en tiae ein e n du.”]
m öglichen Weg b ieten k ö n n te, bleibe l5Augustiııe, C o n fe s s io n e s , XI, 26. [“Bu yüzden bana öyle
dahingestellt. göründü ki, zaman uzanıldıktan başka birşey değildir; ama
»Plqsik A 14,223a25;vgl. l.c . 11,218
b 2 9 - 2 I 9 a l,2 !9 a 4 - 6 .
uzanıldık ııc tü r bir şeydir, bilm iyorum .; ve eğer ru h u n
l*( km lrssionrs lib. XI, cap. 20. kendisinin bir uzamldığı olmasaydı, bu şaşırtıcı olurdu.”]
bağmtısız olarak durur.16Hegel’in zaman ve denke« steh t16. Hegels ansdrück [428] -
lieh e B eg rü n d u n g des Zusam
tin arasındaki bağlantıyı* belirtik temellen- m enhangs zwischen Zeit u n d Geist ist
dirişi oradaki-Varlığın zamansallık olarak ön geeignet, die vorstehende Inteqireta-
ceki yorumunu ve dünya-zamanmın köke tion des Daseins als Zeitlichkeit und
d ie Aufweisung des U rsprungs d er
ninin zamansallıktan sergilenişini dolaylı Weltzeit aus ih r indirekt zu verdeut
olarak durulaşürmak için uygundur. lichen.
l6Öte yandan Ratıl’ta zam anın Hegcl’de olduğundan ,elm viefern bei K an t au dererseils doch
ein radikaleres Verständnis d e r Zeit auibricht
daha köktenci bir anlayışının ne düzeye dek açıldığı bu
‘als bei H egel, zeigt d e r erste A bschnitt des
incelem enin ikinci A nabölüım inüıı bilinci Kesiminde zweiten Teiles dieser Abhandlung.
görülecektir. [Sözü edilen analx'ilüm yayımlanmadı.] 17H egel, Die Vernunft in d e r Geschichte.
17Hegel, Die Vernunft in der Geschichte. Einteilung in die E inleitung in die P hilosophie d e r Welt
geschichte. Merausg. v. G. Lasson, 1917, S.
Philosophie der Weltgeschichte. Yayımlayan: G. Lasson, 1917, 133.
s. 133. 18a. a. O.
18A.v.y.
* [H egel’in dizgesi uzaysat-zamansal olmayan Us/Logos, uzaysal-znmansul Doğa ve uzaysalr
zamansal Tin alanlarından oluşur. Tüm tinsel belirlenim ler (öznel Tin, nesnel Tin ve saltık
Tin) özdeksel (ıızaysal-zanıaıısal) Doğa-belirleııiııılerini, bütün bir Doğayı moment/ideelolarak
kapsarlar: Tinsel lveışey uzay-zamandadır. Uzay-Zaıııanm sonsuzluğu olgusu uzaysal-zamanşal-
özdeksel Doğanın yaratılışı gibi diıısel-tasamıısal bir anlak sorununu sorun saymaz: Logos’tan
(an Us) Doğa alanına geçiş mantıksaldır. Tinin (insanın) ‘soyul-görgül’ belirlenimleri soyut
(zamansız) an Us belirlenim lerinden ayn olarak bilinçtedir (zamansal).]
bei Hegel, notw endig mitscbwingen- aldığımızı bile ileri sürmeyeceğiz — özellikle
deu Problem e keinen Anspruch. Um
so weniger, als es ih r nicht bcil'älll, Hegel’i “eleştirmek” uyguıı düşmediği için.
H egel zu »kritisieren«. Die A bhe Hegel’iıı zamaıı-kavramının karşısına açım
bung der exponierten Idee der Zeit ladığımız zamansallık düşüncesinin çıkarıl
lichkeit gegen Hegels ZeitbegrilT legt
sich vor allem d esh alb nah e , weil ması herşeyden önce Hegel’in zaman-kavra-
Hegeh Zeilbegriff die radikalste und ınııun kaba zaman-anlayışııun eıı köktenci ve
zu wenig beachtete begriffliche Aus
form ung des vulgären Zeitverständ-
gereğinden az dikkat edilen kavramsal biçim
uisses darslellt. lenişini sunduğu için yerinde olacaktır.
2lA.v.y. § 254.
^A-v.y. § 254, Ek. " a . a. O. § 254.
a. O. § 254, Zusalz.
23Bkz. Hegel, A n s i k b f j e d i , Iiollineistei’iu eleştirel yaynm, 23Vgl. H eget, Enrycloixklie, kiil. Ausgalie
1949, § 257. von I loflm cistcr 1949, § 257.
in ihrer Gleichgültigkeit bestehen ama ortadan kaldırıldıkları, eş deyişle kendileri
bleiben, sondern aufgehoben, das
heißt selbst negiert werden. In der
olumsuzlandıkları zaman düşünülür ve böy
N egation der Negation (das heißt lelikle Varlığında kavranır. Olumsuzlamaııın
d e r P nnktualität) setzt sich d er (eş deyişle noktasallığm) ohımsuzlamasıııda
Punkt für sich u nd tritt damit aus
der Gleichgültigkeit des Bestehens nokta kendini kendi için koyar ve böylelikle
heraus. Als der für sich gesetzte kalıcılığın ilgisizliğinden dışarı çıkar. Kendi için
unterscheidet er sich von diesem
und jenem , e r ist nicht mehr dieser
koyulmuş olmakla kendini şundan ve bundan
und noch nicht jener. M ildem Sich- ayırdeder, bundan böyle şu ve henüz bu değildir.
selzen für sich selbst setzt er das Kendi için kendini koymakla, onda durduğu
N acheinander, darin e r steht, die
S phäre des A ußersichseins, die
ardışıklığı, kendi-dışında-Varlık alanını koyar
n unm ehr die d er negierten Nega ki, bundan böyle olumsuzlanmış olumsuzlama
tion ist. Die A ulhebung der Punk- alanıdır. İlgisizlik olarak noktasallığm ortadan
tualität als Gleichgültigkeit bedeu
tet ein Nichtmehrliegenbleiben in kaldırılışı uzayın “felç olmuş dinginliğinde” bir
der »paralysierten Ruhe« des Rau ‘bundan böyle yatıp kalmama’yı imler. Noktas
mes. D er Punkt »spreizt sich auf«
geg e n ü b er allen a n d e re n Punk
tüm başka noktalara karşı “şişinir.” Noktasallık
ten. Diese Negation der Negation olarak olumsuzlamamn bu olumsuzlaması
als Punktualität ist nach Hegel die Hegel’e göre zamandır. Eğer bu tartışma her
Zeit. Soll diese E rörterung über
h a u p t ein en ausw eisbaren Sinn hangi bir biçimde kanıtlanabilir bir anlam
halten, d ann kann nichts anderes taşıyacaksa, o zaman her noktanın ‘kendini
gem eint sein als: das Sichfürsich-
setzen jedes Punktes ist ein Jetzt-
kendi için koyması’ bir ‘Şimdi’-burası, ‘Şiıııdi’-
ltier, Jelzt-hier und so fort. Je d e r burası vb.den başka birşey demek olamaz. Her
P unkt »ist« für sich gesetzt Jelzl- nokta kendi için koyulmuş bir ‘Şimdi’-nokta-
Punkt. »In der Zeit h at der P unkt
also W irklichkeit.« Wodurch d er “dır.” “Nokta öyleyse zamanda edimsellik taşır.”
P uukt je als dieser da sich für sich Noktanın her durumda bu nokta olarak orada
setzen kann, ist j e ein Jetzt. Die
B edingung d e r Möglichkeit des
kendini kendi için koyabilmesini sağlayan şey
Sich-für-Sich-setzens tles Punktes bir ‘Şimdi’dir. Noktanın kendiııi-keııdi-için-
ist das Jetzt. Diese M öglichkeits koyması olanağının koşulu ‘Şimdi’dir. Bu olanak-
b ed in g u n g m acht das Sein des
Punktes aus, und das Sein ist zu koşulu noktanın Varlığını oluşturur, ve Varlık
gleich die GedachtheiL Weil sonach aynı zamanda düşüııülmüşlüktür. Buna göre
das reine D enken d er Punktua
lität, das heißt des Raumes, je das
arı noktasallık düşüncesi, eş deyişle arı uzaysallık
Jetzt u n d das A ußersichsein d er düşüncesi her durumda ‘Şiıııdi’yi ve ‘Şimdi’ııin
Jetzt »denkt«, »ist« d er Raum die kendi-dışıııda-Varlığını “düşündüğü” için, uzay
Zeit. Wie wird diese selbst bestimmt?
»Die Zeit, als die negative Ein
zamandır. Zamanın kendisi nasıl belirlenir?
h eit des Außersichseins ist gleich “Zaman, kendi-dışında-Varlığın olumsuz
falls ein schlechthin Abstraktes, birliği olarak, eşit ölçüde yalın olarak soyut
Ideelles. — Sie ist das Sein, das,
indem es ist, nicht ist, und indem birşey, düşünsel birşeydir. — Varlıktır ki, varken
es n ich t ist, ist: das angeschaute yoktur, ve yokken vardır, sezilen Oluştur, e.d. hiç
W erden; das h eiß t daß die zwar
schlechthin m om entanen, unm it
kuşkusuz saltık olarak kıpısal olan, e.d. dolay
te lb ar sich auflieben den U nter sızca kendilerini ortadan kaldıran ayrımlar
schiede als äußerliche, jedoc h sich dışsal olarak, ama kendilerine dışsal olarak belir
selbstäußerliche, liestimmt sind«*4.
D ie Zeit e n th ü llt sich für diese
lenirler.”24 Zaman kendini bu yorumlama için
A uslegung als das [431] »ange- “sezilen oluş” olarak ortaya serer. Bu Hegel’e
göre Varlıktan Yokluğa, ya da Yokluktan Var schaute Werden«. Dieses b edeutet
nach Hegel Ü b erg eh en vom Sein
lığa geçişi imler.25 Oluş ortaya çıkış olduğu zum Niehls, bzw. vom Nichts zum
denli de ortadan yitiştir. Ya Varlık “geçer,” ya Sein’5. W erden istsowohl Entstehen
da Yokluk. Bu zaman açısından ne demektir? als Vergehen. Das Sein »geht über«,
bzw. das Nichtsein. Was besagt das
Zamanın Varlığı ‘Şimdi’dir; ama her ‘Şimdi’- hinsichtlich eler Zeit? Das Sein d er
ııin “şimdi” bundan-böyle-yoktur ya da şimdi Zeit ist tlas Jetzt; so tem aber jedes
Jetzt »jetzt« auch schon nichl-mehr-,
henüz-yoktur olması ölçüsünde, zamanın Var bzw. je jetzt zuvor noch-nicht-ist, kann
lığı Yokluk olarak da kavranabilir. Zaman “sezi es auch als Nichtsein gefallt werden.
len” oluştur, eş deyişle geçişür ki, düşünülmez Zeit ist das »angeschaute.« W erden,
das heißt d er Ü bergang, d er n icht
ama ‘Şimdiler’-dizisinde kendini yalnızca su gedacht wird, sondern in d er Jelzt-
nar. Eğer zamanın özü “sezilen oluş” olarak folge sich schlicht darbielet. Wenn
belirlenirse, o zaman böylelikle zamanın bi das Wesen d e r Zeit als »ange
schautes W erden« bestim m t wird,
rincil olarak ‘Şimdi’den, ama İliç kuşkusuz arı d ann offenbart sich dam it: die Zeit
sezgi için bulunabilir olduğu gibi ‘Şimdi’den wird prim är aus dem Jetzt verstan
den und zwar so, wie es für das pure
anlaşıldığı açığa çıkar. Anschaueu vorfindlich ist.
Hiçbir ayrıntılı açıklama gerekmeksizin Es b ed arf keiner um ständlichen
açıkça gösterilebilir ki, Hegel kendi zaman- E rö rteru n g , um d eu tlic h zu
m achen, daß Hegel m it seiner Zeit-
yorumu ile bütünüyle kaba zamaıı-anlayışı yö inlerpretation sich ganz in der Rich
nünde devinmektedir. Hegel’in zamanı ‘Şim tung des vulgären Zeilverständnisses
di’den betimlemesi ‘Şimdi’niıı tam yapısında Ijewegt. Hegels C harakteristik d er
Zeit aus dem Jetzt setzt voraus, daß
örtülmüş ve düzleştirilmiş kalmasını varsayar, dieses in seiner vollen Struktur ver
öyle ki “düşünsel” de olsa elönünde-buluııaıı deckt und nivelliert bleibt, um als
ein wenngleich »ideell« Vorhande
birşey olarak sezilebilsin. nes angeschaut werden zu können.
Hegel’in zamanın yorumunu düzleştiril Daß Hegel die Interpretation der
miş ‘Şimdi’ye birincil yönelimden yerine Zeit aus der prim ären O rientierung
am n iv ellierten J e tz t vollzieht,
getirmesi şu önerm elerde kanıt bulur: belegen folgende Sätze: »Das Jetzt
“‘Şimdi’niıı muazzam bir hakkı vardır, — tekil h a t ein ungeheures Recht, — es ,ist‘
‘Şimdi’den başka birşey değildir, ama bu dışla nichts als das einzelne Jetzt, ab er
dies Ausschließende in seiner Auf
yıcı şey daha ben onu söylerken kendi ‘şişin spreizung ist aufgelöst, zerflossen,
mesinde’* çözünür, dağılır ve toz olup gider.”20 zerstäubt, indem ich es ausspre-
che«*6. »Übrigens kom m t es in d er
“Bundan başka, zamanın onda ‘Şimdi’olduğu Natur, wo die Zeitjelzt ist, nicht zum
Doğada varlık o boyutların” (Geçmiş ve Gele ,bestehenden‘ U nterschiede von je n
cek) “kalıcı ayrımlarına ulaşmaz.”27 “Öyleyse en D im ensionen« (V ergangenheit
und Zukunft)*7. »Im |x>si(iveu Sinne
Zamanın olumlu anlamında denebilir ki, yal d er Zeit kann m an daher sagen: nu r
nızca Şimdi vardır, Önce ve Sonra yoktur; ama die Gegenwart ist, tlas Vor und Nach
somut Şimdi Geçmişin sonucudur, ve Gele ist nicht; aber die konkrete Gegen
wart ist das Resultat d er Vergangen
ceğe gebedir. Gerçek Şimdi böylelikle Ben h e it u n d sie ist träch tig von d e r
giliktir.”28 Zukunft. Die wahrhafte Gegenwart
ist som it die Ewigkeit«**.
çözümlemesi burada da arkadan gelir. Gerçi eytişim daha d e r Zeit, Die Aıtal)«e des Raum es isi hier
noch nachgcordnel. W enngleich die Dia
şimdiden kendini gösterse de, henüz daha sonraki katı,
lektik schon durchbricht, hat sie noch nicht
şematik biçimi taşımaz, ama henüz fenomenleri gevşek bir die sj» tc re starre, schematische Form, son
yolda anlamayı olanaklı kılar. Kaııt’taıı Ilegel’iıı gelişmiş d ern erm öglicht noch ein aufgclockertes
dizgesine götüren yolda Aristoteles’in varlıkbiliminiıı ve Verstehen d e r Phänom ene. Auf dem Wege
von Kant zu Hegels ausgebildetem System
mantığının etkisi yine belirleyici olmuştur. Bu etki bir olgu vollzieht sich noch einm al ein entscheiden
olarak çoktandır bilinmektedir. Aıııa etkinin yolu, türü ve d e r Einbruch d er Aristotelischen Ontologie
sınırları ise şimdiye dek eşit ölçüde karanlık kalmıştır. u n d Logik. Als Faktum ist das längst be
kannt. Aber Weg, Art und Greuzen d e r Ein
H egcPin “Jena Mantığı”ııın ve Aristoteles’in “Fizik” ve wirkung sind bislang ebenso dunkel. Eine
“Mctalızik”iniıı karşılaştırmalı so m u t bir yommıı yeni bir ışık konkrete vergleichende philosophische Inter
düşürecektir. Yukarıdaki irdelemeler için kimi noktalan pretation der »Jenenser 1jogik« HegeisimA der
»Physik« und »Metaphysik« des Aristoteles wiid
kabaca belirtmek yeterli olabilir.
neues Licht bringen. Für die obige Betrach
Aristoteles zamanın özünü ‘vüv’de görür, I legel ‘Şiıııdi’- tung m ögen einige rohe Hinweise genügen.
de. Aristoteles ‘vüv’u öpoo olarak alırken, Hegel ‘Şiıııdi’yi A risto te le s sieht das Wesen d e r Zeit im
“sınır” olarak alır. Aristoteles ‘vüv’u cmyufı olarak anlar vüv, H egel im Jetzt A falit das vüv als öpos.
H. nim m t das Jetzt als »Grenze«. A versteht
ken, Hegel ‘Şimdi’yi nokta olarak yorumlar. Aristoteles das vüv als crriyMi^, 11. interpretiert das Jetzt
‘vüv’ıı t 68 s ti olarak betimlerken, I legel ‘Şiıııdi’ye “saltık als Punkt. A kennzeichnet das vüv als t 6Ö€
bu” der. Aristoteles geleneğe uygun olarak xpÖToç ’tı atpaîpa Tt, H. uennf dasjetztdas »absoluie Dieses«.
A bringt überlieferungsgem äß xpÖTOÇ mit
olarak bağıntı içine getirirken, Hegel zamanın “döııgüscl d e r otpaTpa in Zusam m enhang. H. betont
gidiş”iııi vurgular. I legel hiç kuşkusuz Aristoteles'in zaman den »Kreislauf« der Zeit. /Agrfentgeht freilich
çözümlemesinin özeksel eğiliminden, vüv, öpoç, aTiyprj, die zentrale Tendenz der A ristotelischen Zeit-
aualyse, zwisoheu d em vüv, öpoç,
töSe ti arasında temellendirici bil bağıntıyı ( ökoÂouBeTv ) t 66 s ti einen Fundieruiigszusam m enhnng
açığa çıkarmaktan kaçar. — I legel’iıı uzayın zaman “oldu ( öko Xou6 eTv ) aufziideckeu. — Mit Hegels
ğu” savı ile Bergsoıı’uıı anlayışı, temellcııdirıııedcki tüm These: Der Raum »ist « Zeit, kom m t B etgsons
Auffassung bei aller Verschiedenheit d er
Ünlülüğe karşın, sonuçlarda bağdaşır. Beıgsoıı yalnızca B egründung im Resultat überein, ß. sagt
tersini söyler: Zanıaıı ( lem p s ) uzaydır. Bergsoıı'uıı zamaıı- n u r um gekehrt: Die Zeit (tem ps) ist Raum.
anlayışı da açıktır ki Aristoteles’in zaman üzerine deneme- Auch B e tg so n s Zeitaufiassung ist oflensieht-
D er Begriff ist sonach die sich Kavram buna göre ‘Kendi’niii kendini
begreifende Begriffenheit des Selbst, als
welche das Selbst eigentlich ist, wie es
kavrayan kavranmışlığıdır ki, böyle kavran
sein kann, das heißt frei. »Ich ist der reine dığında ‘Kendi’ aslında olabileceği gibi, eş
Begriff selbst, der als Begriff zum Dasein deyişle özgürdür. “Ben arı Kavramın ken
gekom m en ist«51. »Ich a b e r ist diese
erstlich reine, sich au f sich beziehende disidir ki, Kavram olarak belirli-Varlığa gel
E inheit, und dies n ic h t unm ittelbar, miştir.”31 “Ama ben bu ilk olarak arı, kendini
sondern indem cs von aller Bestimmt
heit und Inhalt abstrahiert utul in die
kendi ile bağıııtılayan birliktir, ve dolaysızca
F reih e it d e r schranken[434]losen değil, ama tüm belirlilik ve içeriği soyutlama
Gleichheit mit sich selltst zurückgeht«5*. da ve kendi ile sınırsız özdeşliğe geri dön
So ist das Ich »Allgemeinheit«, aber ebenso
uum iltellxir »Einzelnheil«.
mede budur.”32 Böylece ben “evrensellik,”
Dieses N egieren der Negation ist in ama o denli de dolaysızca “bireysellik”tir.
einem das »alrsolut U nruhige« des Olumsuzlamaıım bu olumsuzlaması hem
Geistes und seine Selbsloffenbarung, die
zu seinem Wesen g ehört. Das »Fort tiııiıı “saltık dingiııliksizliği” lıem de onun
schreiten« des in d e r G eschichte sich özüne ait olan kendini-bildirişidir. Tarihte
verw irklichenden G eistes trägt ein
»Prinzip d er Ausschließung«55 in sich.
kendini edimselleştiren tiııiıı “ilerlemesi”
D iese wird je d o c h nicht zu ein er kendi içinde bir “dışlaşma ilkesi”33taşır. Bu
Ablösung vom Ausgeschlossenen, son gene de dışlaşmış olanın bir çözülüşü değil
dern zu seiner Überwindung. Das über
w indende u n d zugleich ertrag en d e
ama yenilişi olur. Yeııeıı ve aynı zamanda
S ichfreim achcn ch arak terisiert die dayanan ‘keııdini-özgür-kılma’ tiııiıı özgür
Freiheit des Geistes. Der »Fortschritt« lüğünü niteler. Buna göre “ilerleme” hiçbir
Ix'deulct daher nie ein nur quantitatives
lieh aus einer Interpıetalioıı d e r Aristotelischen sinden gelişmiştir, ßergson’un tempsvc «ütnfc sorumum
Zehabhaudluug erwachsen. Es ist nicht lediglich
açımlayan Essai sur les donnees immediales de la amscience
eiu äußerer literarischer Zusam m enhang, daß
gleic hzeitig m it B.'s Essai sttr les donnees iimne- başlıklı incelem esinin Quid Aristoteles de loco senseni
diatesde la conscicnce, wo das Problem von icinps başlığı altındaki deneme ile eşzamanlı olarak çıkması
und du ree exponiert wird, eine Abhandlung B.’s salt dışsal yazınsal bir bağımı değildir. Aristoteles’in
eischien mit dem Titel: Quid Aristoteles d e loco
zamanı âpıOpoç Ktvqoecos olarak belirlemesi açısından,
senserit. Mit Kutksiclit a u f d ie A ristotelische
Bestimmung der Zeit als âpıOpoç kumioecos schickt Beıgsoıı zaman çözümlemesini soyamı bir çözümlemesi
B. der Analyse d er Zeit eiue solche der Zahlvo mus. ile başlatır. Uzay olarak zaman (bkz. Essai, s. 61)) nicel
Oie Zeit als Kaum (vgl. Essai p. 09) ist quantita ardışıklıktır. Süre /«tzamaıı kavramına karşı-yönclimden
tive Sukzession. Oie Datier wild aus d e r Gcgeti-
nitel ardışıklık olarak betimlenir. Bergson’uıı zaman
o rien tien m g a n diesem ZeitbegrifF als qualitative
Sukzcssiou beschrieben. F ür eine kritische kavramının ve geriye kalan zaman-anlayışlarıınn eleş
Auseinandersetzung mit itogsows Zeitbegriff und tirel bir tartışmasının yeri burası değildir. Genel olarak
den übrigen Zeiiauifassungen d e r Gegenwart ist bugıuıım zaman çözümlemelerinde Aristoteles'in ve
hier nicht d e r Ort. Soweit in d eu heutigen Zeit
analysen überhaupt ü b er Aristoteles und Kaut
Kant’ııı ötesine geçen özsel birşeyleriıı kazanılmış olması
hinaus etwas Wesentliches gewonnen wird, betrifft ölçüşümle, bunlar daha çok zauıan-anlayışıuı ve “zaman
es m ehr d ie Zeiterfassung und das »Zeitbewußt bilinci”ni ilgilendirirler. H egel’in zaman kavranıl ve
sein«. Der 1liu weis au f den direkten Zusam m en Aristoteles’in zaman çözümlemesi atasındaki doğrudan
hang zwischen Zeitbegriff und d e r A ristote
lischen Zeilaiiafysesoll H. nicht eine »Abhängig
bağıntıya değinmek U egel’e herhangi bir “bağımlılık"
keit « von ccltnen, sondern a u f die gnmdsätzlichs yüklemek değil, aıııa İm yakınlığın llcgcV'm Mantığı için
ontologische Tragweite dieser Filiation für die Hegel- ilkesel varlıkhilimsel önemine dikkati çekmektir. — “Aris
sehe Z^grfrnufuicrksam m achen. — Über »Aristo toteles ve Hegel” üzerine, bkz. Nicolai Hartmaım’m
teles uud Hegel« \gl. den so ix*titelten Aufsatz von
Nicolai Hartmann inden Beiträgen zur Philosophie
Beiträgen zur Philosophie des deutschen Idealismus'u nda bu
des deutschen Idealismus, Bd. 3 (1923) S. 1-30. başlığı taşıyan deneme (Cilt. 3; 1923, s. 1-36).
3,Vgl. Hegel, Wissenschaft d. Logik, II. Bd. 3lBkz. Hegel, Wissenschaft der Logik, Cilt II (yay. haz.
(ed. Lasson 1923), 2. Teil. S. 220. 32a. a. O. Lasson, 1923), 2’ııd Bölüm, s. 220. ^A.v.y.
MVgl. Hegel, Die Vernunft in d e r Geschichte.
Einleitung in die Philosophie d e r Weltgeschich 33Bkz. Hegel, Die Vernunft in der Geschichte. Einleitung
te. Hrsg, von G. Lasson 1917, S. 130. in diePhil.derWellgesch., Yay. haz. G. Lasson 1917, s. 130.
zaıııaıı salt nicel bir ‘daha çok’u imlemez, ama M ehr, sondern ist wesentlich qual
itativ und zwar von d er Q ualität des
özsel olarak niteldir ve dahası tinin niteliğini Geistes. Das »Forlschreiteu« ist
taşır. “İlerleme” bilinen bir ilerlemedir ve he gewußtes u n d in seinem Ziel sich
definde kendini bilir. “İlerlemesinin” her adı wissendes, ln jed em Schritt seines
»Fortschritts« h at d er Geist »sich
m ında tinin “kendi kendisini ereğinin ger selbst als das wahrhafte feindselige
çekten düşmanca engeli olarak yenmesi ge H indernis seines Zweckes zu ülicr-
wiuden«” . Das Ziel d e r Entwick
rekir.”34 Tinin gelişiminin hedefi “kendi Kav lung des Geistes ist , »seinen eignen
ramına erişmek”tir.35Gelişimin kendisi “kendi Begriff zu erreich en « ” . Die Ent
kendisine karşı sert, sonsuz bir kavgadır.”30 w icklung selbst ist »ein h arter,
u n e n d lic h e r K am pf g egen sich
Kendini kavramına getirmekte olan tinin selbst«” .
gelişiminin dinginliksizliği olumsuzlaınanm Weil die U n ru h e d er Entwick
olumsuzlaması olduğu için, olumsuzlaınanm lu n g des sich zu seinem Begriff
bringenden Geistes die Negation der
dolaysız olumsuzlaması olarak “zamana” düş Negation ist, bleibt es ihm . sich ver
mek kendini geliştirmekte olan tine uygun wirklichend, gem äß, »in die Zeit«
als die unm ittelb are Negation der
kalır. Çünkü “Zaman ‘orada’ olan ve bilince Negation zu fallen. D enn »die Zeit
kendini boş sezgi olarak sunan Kavramın ken ist d er Begriff selbst, d er da ist und
disidir; bu nedenle Tin zorunlu olarak Zaman als leere A nschauung sich dem Be
w ußtsein vorstellt; desw egen er
da görünür, ve arı Kavramını ayrımsamamış, scheint d er Geist notwendig in der
e.d. Zamanı yoketmemiş olduğu sürece Za Zeit u n d e r etscheint so lange in
manda görünür. Zaman dış, sezilen, ‘kendi’ d er Zeit, als er nicht seinen reinen
Begriff erfaßt, das heißt nich t die
tarafından ayrımsanmamış arı ‘kendi’dir, salt Zeit tilgt. Sie ist das äußere an
sezilen Kavramdır.”30 Böylece tin zorunlu ola geschaute vom Selbst nicht erfaßte
reine Selbst, d er n u r angeschaute
rak özüne göre zamanda görünür. “Dünya tarihi Begriff«” . So erscheint d er Geist
öyleyse genel olarak tinin zamanda sergile notwendig seinem Wesen nach in der
nişidir, tıpkı İdeanın kendini uzayda Doğa Zeit. »Die W eltgeschichte ist also
ü b e rh a u p t die A uslegung des
olarak sergilemesi gibi.”37* Gelişme devimine Geistes in tler Zeit, wie sich im
ait olan “dışlaşma” kendi içinde Yokluk ile bir Raum die Idee als N atur auslegt«
bağıntı gizler. Bu kendini şişiren ‘Şimdi’ olarak Das zur Bewegung der Entwicklung
gehörige »Ausschließeu« birgt eine
anlaşılan zamandır. B eziehung a u f das N ichtsein in
Zaman “soyut” olumsuzluktur. “Sezilen” sich. Das ist die Zeit, verstanden
aus dem sich aufspreizenden Jetzt.
oluş olarak, dolaysızca karşılaşılan ayrışmış D ie Zeit ist d ie »abstrakte«
‘keııdini-ayrıştırma’dır, “orada varolan,” eş Negativität. Als »angeschautes Wer
deyişle elönünde-bulunan kavramdır. Elönün- den« ist sie das u n m ittelb ar vor-
fin d lich e, u n te rsc h ied en e Sich-
de-bulunaıı birşey olarak ve böylelikle tinin unlcr[435]scheiden, d er »daseien
Dışı olarak zamanın kavram üzerinde hiçbir de«, das heißt vorhandene Begriff.
gücü yoktur; tersine, kavram “dahaçok zama Als V orhandenes und som it Äuß
eres des Geistes hat die Zeit keine
nın gücüdür.”39 M acht über den Begriff, sondern
d er Begriff »ist vielmehr die Macht
d er Zeit«” .
Buraya kadarki irdelemelerin görevi olgusal D ie A ufgabe iler bish erig en Be
trachtungen war, das ursprüngliche
oradaki-Varlığın kökensel bütününü asıl ve asılsız
Ganze des faktischen Daseins hin
varolmanın olanakları açısından varoluşsal- sichtlich d e r M öglichkeiten des
varlıkbilimsel olarak onun kendi temeli üzerinde eigentlichen u n d uneigentlichen
Exislierens existenzial-ontologisch
yorumlamaktı. Zamansallık kendini bu temel am seinem Grunde zu interpretieren.
olarak ve böylelikle kaygının Varlık-anlamı Als d ieser G ru n d u n d somit als
olarak açığa sermiştir. Buna göre oradaki-Var- Seiussinn der Sorge offenliarte sich
die Zeitlichkeit. Was d ah er die vor-
lığııı hazırlayıcı varoluşsal Analitiğinin zaınaıı- hereitende exislenziale Analytik lies
sallığın ortaya serilmesinden önce sunmuş Daseins vor d e r Freilegung d er
olduğu şey bundan böyle oradaki-Varlığın Var- Zeitlichkeit bereilgeslelll hat, ist
n u n m e h r in d ie ursp rü n g lich e
lık-bütünlüğünüıı kökensel yapısına, zaman- S tru k tu r d e r S einsganzheit des
sallığa geri alınmıştır. Daha önce yalnızca “belir Daseins, die Zeitlichkeit, zumckge-
nommen. Aus den analysierten Zeiti-
tilen” yapılar “temellendirmelerini” kökensel gungsmöglichkcilcu d er ursprüng
zamanın çözümlenmiş zamansallaştırma-ola- lichen Zeit haben die früher n u r
ııaklanndaıı kazanmışlardır. Ama oradaki-Var- eist »aufgezeigten« Strukturen ihre
»Begründung« erhalten. Die Her
lığm Varlığının yapılanışınm sergilenişi gene ausstellung der Seinsverfassung des
da yalnızca yollardan biri olarak kalır. Hedef Daseins bleibt aber gleichwohl n u r
ein Weg. Das Ziel ist die Ausarbei
genel olarak Varlık-sorusuııuıı geliştirilmesidir.
tung iler Seinsfrage ülxThaupt. Die
Varoluşun tematik Analitiği kendi yanından thematische Analytik d er Existenz
b e d a rf ihrerseits erst tles Lichtes ilkin önceden açıklanmış olan genelde Varlık
aus d er zuvor geklärten Idee tles
Seins ü b erh au p t. Das g ilt zum al
düşüncesinin ışığına gereksinir. Bu özellikle
dann, wenn der iu d er Einleitung Girişte herhangi bir felsefi araştırmanın ölçü
ausgesprochene Satz als Richtmaß
nü olarak bildirdiğimiz ilkeye sarılırsak geçer
jeglicher philosophischen Untersu
chung festgehallen wird: Philoso lidir: Felsefe evrensel feııomenolojik varlık
phie ist universale phänom enolo bilimdir, oradaki-Varlığın hermeneutiğindeıı
gische O ntologie, ausgehend von
der H erm eneutik des Daseins, die
yola çıkar ki, varoluşun Analitiği olarak tüııı
als Analytik tler Existenz das Ende felsefi soruşturmanın yol gösterici çizgisini
des Leitfadens alles philosophischen ondan kaynaklandığı ve ona geri döndüğü nok
Fragens d o rt festgem acht hat, wor
aus es entspring und wohin es zurück- tada saptamıştır.41Hiç kuşkusuz bu sav bir inak
schlägC". Freilich darfauch die 'Diese olarak değil, ama henüz “üstü örtülü” ilkesel
nicht als Dogma gelten, sondern als sorunun formülasyonu olarak geçerlidir:
Formulierung tles noch »eingehüll-
ten« grundsätzlichen Problems: läßt Varlıkbilim varlıkbilimsel olarak temellen-
sich die O ntologie ontologisch be dirilmeye izin verir mi, yoksa o da varlıksalbir
gründen oder Ix tlarf sie auch hierzu
eitles ontischm Fundam entes, und
temele mi gereksinir, ve hangi varolaıı-şey
welches Seiende muß tlie Funktion temellendirme işlevini üstlenmelidir?
der Fundierung ülx-rnehmen? Varolan oradaki-Varlığın Varlığı ile ora-
Was so einleuchtend erscheint
wie tler U nterschied tles Seins tles daki-Varlık karakterinde olmayan varolaıı-şey
existierenden Daseins gegenüber (örneğin elönünde-buluııuş) arasındaki ayrını
dein Sein des nichltlaseinsmäßigeu gibi aydınlatıcı görünen şey gene de varlık-
[437] Seienden (V’o rhandenheit zum
Beispiel), ist doch nu r tler Ausgang bilimsel sorunsalın yalnızca başlangıç noktası
tler ontologischen P roblem atik, dır, üzerinde felsefenin kendini dinginleştire-
alter nichts, w olxi die Philosophie
sich beruhigen kann. Daß die an
bileceği birşey değil. Antikçağ varlıkbiliminiıı
tike Ontologie mit »Diuglxgritlen« “Şey kavramı” ile çalıştığı ve “bilinci Şeyleş-
arb eitet u n d daß die G efahr be tirme” gibi bir tehlikenin olduğu çoktandır
steht, tlas »Bewußtsein zu verding
lichen«, weiß mau längst. Allein was
bilinmektedir. Ama Şeyleştirme neyi imler?
bedeutet Verdinglichung? Woraus N ereden kaynaklanır? Niçin Varlık “en ya
entspringt sie? Warum wird tlas Sein
kında” elönüııde-bulunandan “kavranır,” aıııa
gerad e »zunächst« aus dem
Vorhandenen »begriffen« undnichl daha da yakında yatan elaltıııda-bulunandan
aus dem Z u h a n d en eu , tlas doch değil? Niçin Şeyleştirme her zaman egeme
noch näher liegt? Warum kom m t
diese Verdinglichung im m er wieder
nliğini uygulamak içiıı gelmeyi sürdürür?
zur 1ierrschafl? Wie ist das Sein des “Bilincin” Varlığı olumlu olarak nasıl yapılan
»Bewußtseins« positiv strukturiert, dırılır da, Şeyleştirme ona uygunsuz kalır?
so tlaß Verdinglichung ihm unange
messen bleibt? G enügt überhaupt
“Bilinç” ve “Şey” arasındaki “ayrım” genel ola
d e r »U nterschied« von »Bewußt rak varlıkbilimsel sorunsalın kökensel bir açı
sein« und »Ding« für eine ur
nımı için yeterli midir? Bu sorulara yanıtlar
sprüngliche Aufrollung d er onto
logischen Problematik? Liegen die yolumuzun üzerinde mi yatar? Ve Varlığın
A ntw orten a u f diese Fragen am anlamı sorusu formüle edilmemiş ve açıklan
Wege? U nd läßt sich tlie Antwort
auch n u r suchen, solange die Frage
mamış kaldıkça yanıtı herhangi bir biçimde
nach dem Sinn des Seins überhaupt araştırmamız bile olanaklı mıdır?
ungestellt und ungeklärt bleibt? Varlık “düşüncesinin olanağı ve kökeni
Nach dem LIrsprung und d er
Möglichkeit d er »Idee« tles Seins
üzerine biçimsel-mantıksal “soyutlama” aracı
lığıyla— eş deyişle soru ve yanıt için güvenilir üb erh au p t kann nie n ıiu len Mitteln
formal-logischer »Abstraktion«, das
bir çevren olmaksızın — araştırma yapılamaz. heißt nicht oh n e sicheren Frage- uud
Temel varlıkbilimsel sorunun aydınlatılması A ntw orthorizont geforscht werden.
Es gilt, einen Wigzur Aufhellung der
için bir yol aranmalı ve [bu yoldan] gidilmeli
ontologischen Fundanientalfrage zu
dir. Bu yolun biricik yol ya da genel olarak su ch en u n d zu gelten. O b e r d e r
doğru yol olup olmadığına ancak o yol alın einzige o d er üb erh au p t d er rechte ist,
das k an n erst nach dem G ang e n t
dıktan sonra karar verilebilir. Varlığın yorumu schieden w erden. D er Streit bezüg
ile ilgili çatışma yatıştırılamaz, çünkü henüz lich d e r In te rp re ta tio n des Seins
alevlenmiş bile değildir. Ve sonunda bu “rasgele kann h icht geschlichtet werden, weil
er noch nicht einm al entfacht ist. U nd
seçilecek” bir çekişme değildir; tersine, çatış am E nde läß t e r sich n ic h t »vom
manın alevlenmesi bir hazırlığı gerektirir. Zaun b rech en « , so n d ern das Ent
fach en des S treites b e d a rf schon
Önceki araştırma yalnızca buna doğru yol
einer Zurüstuug. I lierzu allein ist die
almaktadır. Bu araştırma nerede durur? vo rlieg en d e U n tersu ch u n g unter
“Varlık” gibi birşey varolan oradaki-Var- wegs. Wo steh t sie?
So etwas wie »Sein« ist erschlos
lığa anlama olarak ait olan Varlık-anlayışında sen im Seinsverständnis, das als
açığa serilmişdr. Varlığın ön ama kavramsal Verstehen zum exisderenden Dasein
olmayan bir açığa serilmişliği varolan dün- g eh ö rt. D ie vorgängige, obzwar
unbegriffliche Erscblossenheit von
yadaki-Varlık olarak oradaki-Varlığııı varolan- Sein erm öglicht, daß sich das Dasein
şeyler ile, dünya-içinde karşılaştığı şeylerle als exisüerendes In-der-Well-sein zu
Seiendem, dem innerweldich begeg- ■
olduğu gibi varolan olarak kendisi ile de iliş
n en d e n sowohl wie zu ihm s e ilst als
kiye girebilmesini olanaklı kılar. Varlığın açığa exisüerendem , verhalten kann. Wie
serici anlaşılması genel olarak oradaki-Varlığa ist erschließendes Verstehen von Sein
daseinsmäßig überhaupt möglich? Kann
özgü bir yolda nasıl olanaklıdır? Soru yanıtını die Frage ihre Antwort im Rückgang
Varlığı anlayan oradaki-Varlığııı kökensel Var- au f die ursprüngliche Seittsverfassung
lık-yapılanışına geri giderek kazanabilir mi? des S ein v ersteh eu d en Daseins
gewinnen? Die existenzial-ontolo-
Oradaki-Varlık bütünlüğünün varoluşsal-var- g ische V erfassung d e r D aseins
lıkbilimsel yapılanışı zamansallıkta temelle ganzheit g ründet in d er Zeiüichkeit.
D em nach m uß eine ursprüngliche
nir. Buna göre ekstatik zamansallığııı kendi
Zeitigungsw eise d e r ekstatischen
sinin kökensel bir zamansallaştırmayolu genel Zeitlichkeit selbst d en ekstatischen
olarak Varlığın ekstatik tasarını olanaklı kılma Entwurf vou Sein ülierhaupt erm ög
lichen. Wie ist dieser Zeidgungsmo-
lıdır. Zamansallığııı zamansallaştırına kipi dus d e r Z eitlichkeit zu in te rp re
nasıl yorumlanacaktır? Kökensel zamandan tieren ? F ü h rt ein Weg von d e r
Varlığın anlamına götüren bir yol var mıdır? ursp rü n g lich en Zeit zum Sinn des
Seins? O ffenbart sich die Zeit s e ilst
Zaman kendini Varlığın çevreni olarak açığa als H orizont des Seins?
çıkarır mı?
EKLER
Türkçe-Almanca
Sözlük ve Açıklamalar
Çeviride olanaklı ve uygun olduğu her durumda her bir Almanca sözcük tek bir
Türkçe sözcük ile karşılandı ve bu uygulama yine olanaklı ve uygun olduğu ölçüde
felsefi ya da fenomenolojik önemleri olmayan sözcükler durumunda da sürdürüldü.
Sözcük altlarında verilen alıntılar Heidegger'in kurguladığı fenomenolojik bütünün
ana hatlarını toparlama açısından yararlı olabilirler. Fenomenoloji hiç kuşkusuz
klasik felsefenin nesnelliği ile uzaktan yakından ilgisi olmayan öznel bir bakış
açısıdır ve böyle olarak kabul edilmeli ve anlaşılmalıdır. Bu düzeye dek, sözcüklere
eklenen açıklamalar bir düzeltme değil, ama özsel olarak Heidegger’in çözüm
lemesini klasik felsefenin kavram çözümlemeleri ile karşılaştırma içinde belirgin
olarak açığa çıkarma amacını taşırlar. Anlak (çözümleyici düşünme yetimiz) feno
menolojik bir metni yeniden birleştirme araçlarından yoksundur. Kavramsal bağın
tıların bu yönteme bağlı belirsizliklerinden ötürü, bu analitik bilinç dışsal sözcük-
çağrışımlan arasında yolunu bulamaz. Klasik Felsefe bu tür bilinçsiz-dışsal bağın
tıları tanıtlanabilirlikleri açısından sınayacak kavramsal bağıntılar sunar, böylelikle
gerçek olup olmadıklarını, varolup olmadıklarını saptamanın ölçütünü sağlar.
A Aufenthaltslosigkeit: kalacak-yersizlik
abfinden: uzlaşmak, anlaşmak Auffälligkeit: göze-çarpariık
Abgeschlossenheit: tamamlanmışlık aufgeben: vazgeçmek
Abkünftig: türevsel aufgehen: soğrulmak; ortaya çıkmak,
Ableben: vefat doğmak
Ableitung: çıkarsama aufhalten: alıkoymak (‘wohnen’ değil)
Abstand:aralık; uzaklık aufheben: ortadan kaldırmak, yoketmek
Abständigkeit: uzaktalık ve saklamak
Absturz: dalış aufrufen: çağırmak
Abträglichkeit: zararlılık Aufsässigkeit: dikbaşlılık
Abwesenheit: bulunmayış, yokluk aufschließen: ortaya sermek
adaeqatio: benzeşme Aufschluß: bilgilendirme, aydınlatma
Affekt: heyecan Auf-sich-zu: kendine-doğru
Aktionsart: eylem türleri aufweisen: sergilemek, göstermek
Alltäglichkeit: gündeliklik Aufweisung: sergileme
Analytik: analitik Aufzählung: sıralama
Andere, der: Başkası Aufzeigen: gösterme
Angabe, angeben: atama, atamak Augenblick: kıpı, ‘görsel’ kıpı
Angänglichkeit: ilgilendirilebilirlik Ausdehnung: uzam (extensio)
Angewiesenheit: boyun eğmişlik Ausdruck: anlatım (ausdruck: anlatmak)
Angst: endişe Ausdrücklich: belirtik
Anhalt: destek auseinanderlegen: ayrıştırmak, çözüm
anhalten: diretmek lemek
Anruf: seslenme (başvuru) Ausgelegtheit: yorumlanmışlık
anschauen: sezmek; seyretmek ausgerichtet: yönlendirilmiş
Anschauung: sezgi auszeichnen: ayırdetmek
An-sich-sein: kendinde-Varlık Auslegung: yorumlama, ortaya serme
Antrieb: itki ausliefern: teslim etmek
Anvisieren: göz dikmek ausrichten: yönlendirmek
anweisen, Angewiesenheit: boyun eğ Ausruf: haykırma
mek, boyun eğiş Aussage: önesürüm
Anwesenheit: bulunuş aussagen: önesürmek
anzeigen: belirtmek, göstermek Aussagesatz: bildirim
apodiktisch: tanıtlı, zorunlu Aussein: dışarda-Varlık
apophantisch: apofantik Aussersichsein: kendi-dışında-Varlık
aufdecken: ortaya sermek, açığa çıkar aussprechen: anlatmak, bildirmek
mak Ausstand: dışarda-duran
Aufdringlichkeit: usandırıcılık ausweisen: kanıtlamak
Aufenthalt: kalış auszeichnen: ayırdetmek
B damals: o sırada
Bangigkeit: yüreksizlik damals, als ...: ...diği sırada
Bedeutsamkeit: imlemlilik dann: sonra
Bedeutung: imlem dann, wann...: ...diği zaman; ...diğinde
Bedrohung: gözdağı darauf: ona, onun üzerine
Befindlichkeit: ruhsal durum Dasein, Da-sein: oradaki-Varlık, orada-
Befragte, das: sorulan, kendisine, sor ki-varlık
gulanan (varolan-şey) Daß es ist: Ki vardır
befreien: özgürleştirmek Daß- und Sosein: 'genel olarak olma’
begegnen: karşılaşmak ve ‘öyle olma’
Begegnis: raslantı, karşılaşma daseinsmâssig: oradaki-Varlık karak
Begriff: kavram terindeki
behalten: saklı tutmak Datierbarkeit: tarihlendirilebilirlik
beharrlich: kalıcı Datierung: tarihlendirme
Beharrlichkeit: kalıcılık Dauer: süre
Bei: ortasında Dazu, das: onun için, buna
benommen sein: sersemlemek demonstrieren: belgitlemek (tanıtlamak
besagen: demek, -e denk düşmek değil)
Beschaffenheit yapı, doğa, nitelik vb. dienen: hizmet etmek
Besorgen: tasa Ding: Şey
Besorgnis: tasalılık Dort, das: şurası (‘da’dan daha uzak)
besprechen: tartışmak dorther: şuradan
Bestand: kapsam, içerik dorthin: şuraya
Beständigkeit: süreklilik Drang: dürtü
bestehen: sürmek Dreingabe: eklenti
bestimmen: belirlemek Durchschnittlichkeit: sıradanlık
Bestimmung: belirlenim durchsichtig: saydam
bevorstehen: yaklaşmakta olmak (’önün-
de-durmak’) E
bewahren: saklamak, korumak echt, Echtheit: gerçek, gerçeklik (düz
Bewandtnis: ilgililik mece ile karşıtlık içinde)
Bewegtheit: devinirlik Ehrfurcht: hürmet
Beweis: tanıt, tanıtlama eigen: kendinin, öz
Bewenden: ilgi Eigenschaft: özellik
Bewendenlassen: ilgili olmaya bırakma Eigenständig: bağımsız
(şeyleri) eigentlich, Eigentlichkeit: asıl, asillik.
Beziehung: bağıntı Eindeutigkeit: ikircimsizlik
Bild: resim, imge Einebnung: düzleştirme
bleibend: kalıcı Einfühlung: empati, tek-duygu
einheitlich: birleşik, birimsel, türdeş, bi-
C çimdeş
Charakteristik: betimleme, niteleme, einräumen: yer açmak
karakterizasyon Einrichtung: düzenleme
ekstase, ekotcitiköv: (bkz. Entrückung)
D ekstatisch: ekstatik, dışarda duran, dış
Da: ‘Orası’ sal; ekstase; EKOTaoıç:: ‘dışarıda dur
dabei: orada ortasında ma.’
dagewesen: orada-olmuş-olma Ende: son
enden: sonlanmak es g eh t... um ... : önemli olm a;... İçin
endlos: sonsuz önemli olan... (M R :'— is an issue for
entdecken: açığa çıkarmak ...’)
Entdecktheit: açığa çıkarılmışlık es gibt: (o) vardır
entfernen: uzak[sız]laştırmak Essenz: öz
Entferntheit: uzaklık etwas als etwas: birşey olarak birşey
Entfernung: uzak[sız]laştırma existent: varolan
Enthüllen: ortaya sermek, üstünü aç Existenz: varoluş
mak Existenzial: varoluşsal (birşey)
entlastet: üstünden atmak Existenzialität: varoluşsallık
entfremden: yabancılaş[tır]mak existenziell, existentiell: varolma-ilgili (=
enthalten: kapsamak ontisch) (varolan-şey olarak görülen
entrücken: götürmek; kendinden geç belirli-Varlık ile ilgili)
mek extensio sine figura vel motu: beti ya da
Entrückung: götürülme; esrime devim olmaksızın uzam
Entschlossenheit: kararlılık extensio: uzam (Ausdehnung)
entschließen: karar vermek
Entschluß: karar F
entspringen: doğmak, kaynaklanmak; faktisch: olgusal (olarak)
sıçramak Faktizität: olgusallık
entwwerfen: tasarlamak Faktum: olgu
Entwurf: tasar Fehlen: yokluk, bulunmama, olmama
Erbauung: ahlaksal yükselme Ferne: ıraklık
Ereignis: olay, olan biten festhalten: sıkı tutmak, sarılmak
erfahren: deneyimlemek Fragestellung: soru formüle etme
Erfahrung: deneyim freigeben: özgürleştirme
Erfahrungstatsache: deneyim-olgusu, Freilegung: ortaya serme
görgül olgu fundiert: temellendirilmiş (=koyulmuş,
erfassen: ayrımsamak; kavramak ikincil, türevsel)
Erfragte, das: sorgulanarak bulunacak Furcht: korku
olan (Varlığın anlamı) Fürsorge: esirgeme (tasanın varoluşsal
Erfragte: sorularak saptanan kipi)
ergreifen: kavramak
erinnern: anımsamak ('içselleştirmek') G
erkennen: bilmek ganz: bütün
Erlebniss; yaşantı Ganzheit: bütünlük
erledigen: tamamlamak, bitirmek Ganzsein: bütün-Varlık
errechnen: hesap yapmak, hesaplamak Ganzseinkönnen: bütün-Olabilme
erscheinen: görünmek Gefragte, das: hakkında sorulan (Var
Erscheinung: görüngü lık)
erschließen: açığa sermek Gefühl: duygu
Erschließung: açığa serme Gegend: bölge
ErschlosSenheit: açığa serilmişlik Gegenstand: nesne
Erschrecken: dehşet Gegenwart: Şimdi
Erstrecktheit: uzatılmıştık gegenwärtig: şimdiki
Erstreckung: uzama, sürme, uzanış gegenwärtigen: şimdikileştirmek
erwarten: beklemek Gehalt: içerik
erweisen: göstermek, belgitlemek gehalten: tutulan
gelichtet: açılmış; aydınlatılmış hervorbringen: ortaya çıkarmak, üret
genuin: gerçek (düzmece ile karşıtlık mek
içinde) Hierhin: buraya
Gerede: boş konuşma Hingabe: adanmışlık
Gesagtsein: söylenme Hingehörigkeit: bir-yere-aitlik
geschehen: olmak; (tarihsel olarak) ol Hinhören: kulak verme
mak Hin-zu: ona-doğru
Geschehen: olay, olaylar; tarihsel olay Historie: tarih bilimi
lar historisch: tarih-bilimsel
Geschichte: tarih Historizität: tarih bilimsellik
geschichtlich: tarihsel Hoffnung: umut
Geschichtlichkeit: tarihsellik hören: işitmek
Geschick: talih horchen: kulak vermek, dinlemek
Gestalt: şekil Hörensagen: söylenti
gestimmt ist: bir ruh durumuna girmiştir Horizont: çevren
Gestimmtheit: bir ruh durumunda oluş horizontal: çevrensel
Gestimmtsein: bir ruh durumunda olma
gewärtigen: beklemek /
Gewärtigen: beklemede olma leh: Ben
Gewesen: olmuş olma; (die gewesene Ichheit: Benlik
:: olmuş olan; gewesende :: olmuş Ich-Hier: buradaki ben
olmakta olan) identisch: özdeş
Gewesenheit: Olmuşluk, Geçmiş (za Illusion: yanılsama
man) Impuls: dürtü
Gewissen: duyunç in, innan: içinde
Gewißheit: pekinlik ln-der-Welt-sein: dünyadaki-Varlık
Geworfenheit: fırlatılmışlık Index: gösterge
gleichgültig: ilgisiz (indifferent: ayrım Indifferenz: ayrımsızlık
sız) Innensein: içerdeki-Varlık
Gleichmut: soğukkanlılık innerweltlich: dünya-içinde
gleichursprünglich: eş-kökensel Innerzeitigkeit: zaman-içindelik
gliedern: eklemlemek, bölmek In-Sein: içinde-Varlık
Grenzsituation: sınır-durum Interpretation: yorum
Grund: temel, zemin Inwendigkeit: içerdelik
Grundsein: temel-olma
Grundverfassung: temel durum, temel
yapılanış J
gültig: geçerli Jemeinigkeit: benimkilik
Jenseits: öte-dünya
H jetzt, da ...: şimdi... iken
Hand: el; zur Hand: ele; jeweilig: o sıradaki
Handeln: eylemde bulunmak
Handlichkeit: kullanışlılık K
Hang: düşkünlük kennen: tanımak, tanışık olmak, bilmek
hantieren: elle çalışmak, elişi yapmak kenntlich: tanınabilir
Haufen: yığın Kenntnis: tanışıklık
hellsichtig: açık bir görüş edinmek kategoriale: kategorisel; ‘kategorisch’
Hermeneutik: hermeneutik değil
Konstitution: yapılanış olmayan-Varlık
Konstruktion: kurgulama Noch-nicht-jetzt: ‘şimdi henüz değil’
Korrelation: bağlılaşım noetik: düşünsel
nur noch: henüz ancak, ancak
L
Lage bzw. Situation: konum O
laufen: yol almak (‘koşmak’) ontisch: varlıksal (Varlık ile değil ama
Leben: yaşam pozitif bilimlerin ‘varolan-şey’leri ile
Leitfaden: ipucu ilgili [11]); (varoluş-ilintili olarak, e.d.
Licht: ışık varlıksal [13])
lichten: açmak (temizlemek) ontologisch: varlıkbilimsel (metinde 'va-
Lichtung: açıklık, ağaçlık alan (bkz. lu- rolan-şey’ ile olmaktan çok IVarlık ile
men naturale) ilgili)
Logos: logos
S
M Öffentlichkeit: kamusallık
Man, das: insan
Mangel: eksiklik P
Mannigfaltigkeit: çokluk Phänomen: fenomen
meinen: demek istemek, imlemek Pharisäismus: Ferisilik; ikiyüzlülük
Meinung: sanı, görüş Privation, privative: yoksunluk, yoksun
Melden: duyurma luklu
Mißmut: can sıkıntısı Punk: nokta
Mitdasein: birlikte-oradaki-Varlık
Miteinander: birbiri-ile-birliktelik R
Miteinandersein: birbiri-ile-birlikte-Var- Raum: uzay
lık Reden: söylem, konuşma
Mitsein: birlikte-Varlık Ruf: çağrı
mitteilen: iletmek Rücksicht: gözetme; bkz. Umsicht
Mitteilung: iletişim
Mitwelt: ile-dünya, birlikte-dünya S
Modifikation: değişki sachliche: nesnel
Modus: kip Schein: görünüş
Moment: kıpı, ‘görüş’ kıpısı Scheu: çekingenlik
Motiv: güdü Schicksal: yazgı
Schüchternheit: ürkeklik
N Seiende, das: varolan-şey
nacheinander: ardışık, birbiri ardına Sein bei: ortasında Varlık
Nachredens: arkadan-konuşma, kara Sein zum Ende: sona-doğru-Varlık
lama Seinsstand: varlık-duruşu
Nachsicht: hoşgörme; bkz. Umsicht Sein-zum-Ende: ölüme-doğru-Varlık
Nachsprechen: yeniden-söyleme selbig: kendi-gibi
Nachweis: belgitleme selbst: kendi
Nähe: yakınlık Selbstheit: kendilik
Näherung: yakınlaştırma Selbstsein: Kendi-Olma, Kendinin-Var-
Nebeneinander: yanyanalık lığı
Neugier: merak Selbstständigkeit: kendinde-süreklilik,
Nichtmehrdasein: bundan-böyle-orada- bağımsızlık, özerklik (bkz. süreklilik)
Sichvorweg, das: kendi-önünde Umwelt: çevre (sözel olarak: ’çevre-
Sinn: anlam; duyu dünya’)
Situation (Lage): konum Um-Willen: 'uğruna’
soeben: demin Um-zu: -mek için, -ebilmek için
Soeben bzw. Sofort: 'tam şimdi’ ya da Unabgeschlossenheit: tamamlanma
‘hemen’ mıştık
Sogleich: hemen Unauffällig: göze-çarpmaz
Sorge: kaygi: unausgesprochen: sözü edilmeden
Sorgfalt: kaygililik; ayrıca özenlilik Uneigentlichkeit: asılsızlık
Spanne: aralık unendlich: sonsuz
spannen: germek unentwegte: diretken
Spekulation: kurgu, kurgulama Ungestimmtheit: keyif yokluğu
Spezifisch: özgün Unheimlichkeit: tekinsizlik
Spielraum: özgürce açınma alanı, ma Unselbständigkeit: bağımlılık
nevra alanı Unständigkeit: süreksizlik
Sprache: dil Unterlassen: boşlama, atlama, yapma
Sprechen: konuşma ma
ständig: sürekli olarak unüberholbare: arkada bırakılamaz, ye-
Stândigkeit: süreklilik tişilemez geçilemez
stellen: formüle etmek Unverschlossenheit: kapatılmamıştık;
Stimmung: ruh durumu, huy ursprünglich birincil, kökense!
streng: sıkı; sıkılık
Struktur: yapı 0
Stutzigwerden: şaşkınlık überantworten: teslim etmek
substantia finita: sonlu tözler Überdruß: usanç, bıkkınlık
Substanz(iafitât): töz(sellik) übergehen: üzerinden atlamak
Suchen: arayış überhören: kulak asma
überlassen: terketmek
T überliefern: teslim etmek
Tatbestand: olgu-içeriği Überlegung: düşünüp taşınma
Tatsache: görgül-olgu überwinden: yenmek
tatsächlich: görgül-olarak-olgusal Überzeugung: kanı
Tatsächlichkeit: görgül-olgusallık
Temporal: zaman-ilgili V
Thematisch: tematik Verbindung: bağlama
transzendent: aşkın Verbrauchen: harcamak
transzendentale: aşkınsal verdecken: üstünü örtmek, gizlemek
Transzendenz: aşkınlık verdinglichen: şeyleştirmek
Traurigkeit: hüzün vereinzeln: bireyselleştirmek
Trieb: itki Verenden: yitme (Enden: sonlanma)
verfallen: düşmek; bozulmak
U Verfassung: durum, yapı, yapılanış (İn
Umgang: işgörme (sözel olarak ‘çev gilizce’de Constitution, make up, state)
resinde dolaşma') verfügbar: el altında
Umgrenzung: sınırlama, tanımlama Vergangenheit: Geçmiş (zaman)
Umhafte: çevrelik Vergegenwärtigung: göz önünde can
umschließen: çevrelemek landırma
Umsicht: sağgörü verhalten: davranmak; ilişkili olmak
Verhältnis: ilişki Wahrheit: gerçeklik
verhüllen: örtmek, gizlemek wahrnehmen: algılamak
Verlautbarung: bildirme warten auf: için beklemek
Vernehmen: algılama Weise: yol, kip, tür
Vernunft: us Weiterreden: dedikodu, başkasına söy
verschlossen: kapalı leme (weitersprechen: yeniden söy
Verschlossenheit: kapatılmışlık lemek)
Verschwiegenheit: sessizlik, ağzı sıkılık weitersprechen: yeniden söylemek
Verstand: anlak Welt: dünya
Verständigkeit: sağ duyu weltgeschichtliches Geschehen: dün-
verständlich: anlaşılır ya-tarihsel olaylar
Verständlichkeit: anlaşılırlık weltlich: dünyasal
Verstehen: anlama Weltlichkeit: dünyasallık
Verstimmung: keyifsizlik Weltmäßigkeit: dünyaya uygunluk
versucherisch: kışkırtıcı werfen: atmak, fırlatmak
Versuchung: kışkırtma Werk: iş, yapıt
vertraut: tanıdık Wesen: öz
Verweilen: eyleşme Widerständigkeit: dirençlilik:
Verweisung: gönderme Wiederholen: yineleme
verwenden: kullanmak Willkür: özenç, keyfilik
verwiesen auf: göndermek, -e wirklich: edimsel
Verwiesenheit: gönderilme wissen: bilmek
Verwirrung: şaşkınlık Wissenschaft: bilim
verzichten: vazgeçme Wofür, das: onun için
vorfinden: önünde bulmak woher: nereden
Vorgang: yordam wohin: nereye
vorgreifen:öncelemek woran: ki ona
Vorgriff: ön-kavram worauf: onun için
Vorhabe: ön-iyelik woraufhin: ondan ötürü onun üzerine,
Vorgriff: ön-kavrayış onun sonucunda
vorhanden: elönünde bulunmak woraus: ondan
Vorhandenheit: elönünde-bulunuş (exis- worin: onda
tentia [41]) worum: ne hakkında 009
Vorhandensein: elönünde-Varlık Worum-willen: onun uğruna
vorherrschenden: başat worüber: üzerine
Vorruf: ileri-çağrı wovor: ne önünde
Vorsicht: ön-görü wozu: onun için, ona
vorstellen: tasarımlamak
Vor-struktur: ön-yapı Z
Vonweg: önde Zeichen: im
vorwegnehmen: öncelemek Zeigen: belirtme, gösterme
Zeit: zaman
W zeitigen: zamansallaştırmak
Wahl: seçim zeitlich: zamansal
wählen: seçmek Zeitlichkeit: zamansallık
wahr: gerçek; doğru zeitnehmen, sich: kendine zaman ‘al
wahren: dayanmak, katlanmak mak,’ ayırmak
währen: sürmek Zerstreuung: oyalanma
Zeug: gereç (takım) zukünftig: gelecek-ilgili, gelecekteki
Zeugganze: gereç bütünü zumeist: çoğunlukla
Zeughaftigkeit: gereçsellik zunächst: yakında, yakın olarak; ilk ola
Zeugnis: tanıklık rak, ilkin; yaklaşık olarak; en yakın
Zu-Ende-sein: sondaki-Varlık (Sein- dan. (MR: proximally.)
zum-Enden: sona-doğru-Varlık) zunächst und zumeist: en yakından ve
zufällig: olumsal, raslantısal çoğunlukla
Zugang: erişim, giriş Zurückruf: geri-çağn
Zugehörigkeit: -e aitlik Zusammenhang: bağlantı
Zuhandenheit: elaltında-bulunuş zweideutig: ikircimli
Zukunft: Gelecek (zaman) Zweideutigkeit: iki-anlamlılık
Dizin