UNIVERZITET U BIHAU

PRAVNI FAKULTET







SEMINARSKI RAD
PREDMET: SOCIOLOGIJA SA SOCIOLOGIJOM PRAVA
TEMA: EMILE DURKHEIM






prof.dr. Nevzet Veladi Student: Lejla Omerehaji



Biha,maj 2014.


2

SADRAJ
UVOD ......................................................................................................................3
1. Drutvo i drutvene injenice .............................................................................4
2. Solidarnost ..........................................................................................................5
3. Samoubistvo .......................................................................................................6
3.1 Egoistiko samoubistvo ..................................................................................6
3.2 Altruistiko samoubistvo ................................................................................7
3.3 Anomijsko smaoubistvo .................................................................................7
4. Elementarni oblici religijskog ivota.................................................................8
5. Moralni odgoj kao moralna socijalizacija .........................................................9
5.1 Moralno vaspitanje .......................................................................................10
6. Zakljuak ............................................................................................................11
7. Literatura ...........................................................................................................12













3

Uvod
U ovoj temi sam odluila da piem o jednom od glavnih utemeljitelja sociologije Emile
Durkheim. (Emile Dirkem,1858.-1917.) je francuski sociolog. On je izgradio francusku
socioloku kolu i jedan je od utemeljitelja sociologije. Doprinio je tome da se sociologija
razvije i utemelji kao akademska disciplina. Zanimao se za Kantovu filozofiju. Ureivao je
Socioloki godinjak s svojim roakom Marselom Mosom. Durkheim se bazirao na
drutvene injenice, drutvene strukture, kulturne norme i vrijednosti, za koje je vjerovao da
su posebno predodreene pojedincima. Bio je utemeljitelj funkcionalizma. Nadovezao se na
rad francuskog socijalnog teoretiara Ogista Konta, ali postao je daleko znaajniji autor od
samog Konta. Pored sociologije on je predavao i pedagogiju. Po diplomiranju, Dirkem je od
1882. do 1887. predavao filozofiju u Parizu. U meuvremenu je kolsku 1886-87. godinu
proveo u Njemakoj, prouavajui tamonja savremena kretanja u filozofiji drutva i
"kolektivnoj psihologiji". Po povratku u Francusku, napisao je dva podua lanka o vodeim
linostima njemake drutvene misli. lanci koje je napisao o njemakoj drutvenoj misli
pomogli su Dirkemu da 1887. dobije mjesto na Univerzitetu u Bordou. U Bordou je ostao
petnaest godina, to je bilo i najbolje razdoblje njegovog ivota. 1902 pozvan je da predaje
na Univerzitetu u Parizu. Njegovi su teajevi bili puni snage: briljivo spremljeni i
majstorski drani. Zahvaljujui tome, Dirkem je smatran za izvjesnog predavaa, i privukao
je krug sjajnih studenata. Durkheim je odgojen u religioznom duhu i oekivalo se da e
postati rabin kao njegov otac, ali zadesila ga je rana smrt oca pa se okrenuo svjetovnoj
karijeri. Durkheim je napisao nekoliko djela koja su ostavila veliki znaaj na dananju
sociologiju: Podjela drutvenog rada (1893), Pravila socioloke metode (1895), Samoubistvo
(1897), Elementarni oblici religijskog ivota (1912) .









4

1. Drutvo i drutvene injenice
Durkheim drutvo tretira kao pojavu sui generis odnosno kao poseban kvalitet objektivnog
svijeta. O drutvu Durkheim kae: drutvo nije prost zbir jedinki, ve sistem obrazovan
njihovim udruivanjem i predstavlja osobenu stvarnost koja ima sopstvena obiljeja. Za
njega drutvo je sastavljeno od idejnog jezgra i morfoloke strukture. Prvi elemenat sainjava
kolektivna svijest, dok morfoloku sainjavaju demografski, tehnoloki, politiki, ekonomski
faktori koji utiu na drutvenu organizaciju. Ne sumnjivo da se nita ne moe kolektivno
stvoriti ako nisu date pojedinane svijesti, ali ovaj nuan uslov nije dovoljan, da bi dolo do
drutva kao specifine realnosti.
1
Durkheim je smatrao da su drutvene injenice glavno
podruje prouavanja sociologije. Drutvene injenice postoje mimo ovjeka i razvijaju se
izvan njegove svijesti. Mogu se spoznati samo spoljanjim posmatranjem. Drutvene
injenice nisu stvari ali se mogu posmatrati kao stvari. Skup vjerovanja i osjeanja koja su
zajednika svakom lanu jednog istog drutva,ine sistem, koji ima svoj ivot i naziva se
kolektivna svijest. Durkheim smatra da se ovjek raa kao sebino bie koje se rukovodi
linim interesima, a kolektivna svijest mu prua da se podvrgne drutvenim zakonima.
Prinudna podjela rada,ekonomska i socijalna kriza, klasni sukobi dovodi do pojave anomije.
Anomija je stanje moralne krize i nereda u drutvu .
2
U anomiji pojedinci ne znaju ta se od
njih oekuje. Takvo stanje javlja se u trenucima slabljenja kolektivne svijesti u organskim
drutvima. U takvim situacijama postoji samo nekoliko jasnih i snanih kolektivnih predstava.
Kao rezultat toga, ljudi se suoavaju s nizom dilema. Zamislite da etate putem i naiete na
izgubljenu ovcu. U dobro ureenom drutvu s jakom kolektivnom svjeu, potraziete pastira
i vratiti mu ovcu. U anominom drutvu, meutim, vee su anse da ete pokupiti ovcu i
pobjei s lica mjesta. Dirkem tvrdi da takvo ponaanje nastaje jer u anominim situacijama
ljudi ne znaju sta se od njih oekuje i preputeni su sami sebi, bez jasnog i sigurnog uporita.
Takvo stanje se ne moze zatei u drutvima u kojima postoji mehanika solidarnost.
3





1
http://www.scribd.com/doc/23837101/ELMA-ESEJ,[29.05.2013]
2
Hrvatska enciklopedija, Leksikografski zavod Miroslav Krlea
http://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=2879,[29.05.2014]
3
Milid.B,Emil Dirkem:Od mehanike do organske
solidarnosti,http://filozofskitekstovi.wordpress.com/2012/05/16/emil-dirkem-od-mehanicke-do-organske-
solidarnosti/,[29.05.2014]


5

2. Solidarnost
Durkheim razlikuje mehaniku i organsku solidarnost. Mehanika solidarnost
postoji u drutvima gdje su individualne razlike minimalne (svi rade isti posao,
vjeruju u iste Bogove...) U takvim drutvima norme su represivne a sankcije
punitivne- devijacija se gleda kao akt protiv lanova zajednice. Organska
solidarnost se javlja tamo gdje su ljudi razliiti i zbog razlii tosti oni vie ovise
jedan o drugome.
4
Durkheim smatra da se osnovna razlika izmeu primitivnih i
civiliziranih drutava nalazi u tipu morala i drutvene solidarnosti, to se onda
ogleda i u tipu pravnog kodeksa .
5
Drutvima s niim stupnjem razvijenosti
podjele rada svojstvena je mehanika solidarnost (solidarnost po slinosti), dok
drutva s razvijenijom podjelom rada, u kojima dolazi do diferencijacije
drutvenih aktivnosti i ublaavanja kolektivnih osjeaja lanova drutva,
obiljeava tzv. organska solidarnost. U takvim okolnostima drutvena integracija
proizlazi iz prilagodbe pojedinaca razliitim ulogama koje im dodjeljuje drutvo i
iz osjeaja prema njihovu pozivu. Zbog parcijalne naravi svojih zadaa,
pojedinac je ovisniji o drugima. U takvom tipu drutva, zbog postojanja
beskonane raznovrsnosti drutvenih uloga, raste svijest pojedinca o njegovoj
razliitosti, odnosno o vlastitoj osobnosti.
6
Kolektvina svijest dominira drutvom
mehanikog tipa solidarnosti.









4
http://www.docstoc.com/docs/145596259/6_Emile_Durkheim_AP_predavanje,[29.05.2014]
5
Demirovid M,Veladzid N,Sociologija,Univerzitet Bihad,Bihad,2006,str.34
6
Hrvatska enciklopedija, Leksikografski zavod Miroslav
Krlea,http://enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=57063,[29.05.2014]


6

3.Samoubistvo
Samoubistvo ili samoubojstvo je in svjesnog i namjernog oduzimanja ivota samom sebi. U
svojoj knjizi Le Suicide samoubojstvo Durekheim trai razloge koji pojedince navode na
samoubojstvo. Nedostinost ciljeva, neusklaenost izmeu mogunosti i elje, nesposobnost u
obuzdavanju i balansiranju, prirodne elje pripadnika svake grupe "za maksimalnim stepenom
lakeg ivota" takoer su vezane za samoubistvo. Po Emilu Dirkemu samoubistvo je u velikoj
mjeri izraz i neuspjele socijalizacije i vaspitanja koji su trebali da interioziraju "hijerarhiju
funkcija ustanovljenih javnim mnjenjem", da stvore potrebnu "moralnu disciplinu",
individualno osjeanje sree i zadovoljstva u jednoj linosti bez obzira na njeno mjesto u
hijerarhijskoj, relativno stabilnoj ali stagnantnoj socijalnoj strukturi.
7
Tipologija samoubistva
po Durkheimu:
1. Egoistiko samoubistvo
2. Altruistiko samoubistvo
3. Anomiko samoubistvo

3.1 Egoistiko samoubistvo
Egoistiko samoubistvo je povezano sa ljudima koji su izgubili interes za
drutveni aspekt ivota, ili nisu potpuno i pravilno integrisani u drutvo.
8

Egoistiko samoubojstvo poiva na okolnosti da individue misle iskljuivo na
sebe i da je stupanj integracije crkve, obitelji i drave nizak. Individua se
otuuje od svoje skupine, kolektivne sile koje je dre na uzdi, slabe. Ekcesivni
individualizam pogoduje samoubojstvu,jer se socijalno u ovjeku osjea kao da
je izgubilo svoje temelje.
9








7
Tanasijevic.S,Emil Dirkem-Samoubistvo,http://www.artnit.net/dru%C5%A1tvo/item/645-emil-dirkem-
samoubistvo.html,[29.05.2014]
8
Ibid.
9
Atajid.R,Sociologija,Univerzitet Sarajevo,Zenica,1996,str.510


7

3.2 Altruistiko samoubistvo
Altruistiko samoubojstvo je suprotnost egoistikom. Individue se nisu ba odvojile od svoje
grupe, nego su snano integrirane u nju. Okolnost da je stopa samoubojstva kod vojnika
vea nego li kod civila iste dobi i slinog poloaja Durkheimu slui kao dokaz njegove teze
o nad-integraciji pojedinaca u svoju grupu.
10
Deava se kada je pojedinac prekomjerno
interisan, tj. kada vrijednuje drutvo vie nego samog sebe, to su npr. japanski piloti-
kamikaze ili islamski bombai samoubice. Dirkem smatra da su takva ubistva karakteristina
za tradicionalna drutva u kojima preovladava mehanika solidarnost.
11

3.3 Anomijsko samoubistvo
Anomino samoubistvo se deava u vrijeme kriza, ekonomskih depresija ili u vrijeme
ekonomskog prosperiteta. Tada se naruava normativna struktura koja rezultira tjeskobom,
rezignacijom, psihozom, pa ljudi ne vide razlog za dalje ivljenje.
12
Dirkem podrazumjeva
drutvene uslove anomije kad se ljudi pretvaraju u ljude za koje ne vae nikakve norme
zbog brze promjene ili nestabilnosti u drutvu. Gubitak jedne utvrene take, orjentira za
norme i elje kao u vremenima ekonomskih preokreta ili u linim dramama kakav je
razvod mogu poremetiti ravnoteu izmeu situacije u kojoj se ljudi nalaze i njihovih
elja.
13











10
Atajid.R,,Sociologija,Univerzitet Sarajevo,Zenica,1996,str.510-511
11
http://www.hellostudentsrbija.wordpress.com,[30.05.2014]
12
Tanasijevic.S,Emil Dirkem-Samoubistvo,http://www.artnit.net/dru%C5%A1tvo/item/645-emil-dirkem-
samoubistvo.html,[30.05.2014]
13
Atajid.R,,Sociologija,Univerzitet Sarajevo,Zenica,1996,str.511


8

4. Elementarni oblici religijskog ivota
U svojoj knjizi o religiji iz 1912. godine Durkheim analizira na koji nain religiozni rituali i
obiaji poveavaju ljudski osjeaj uzajamne pripadnosti i kako dolazi do toga da oboavaju
silu koja je iznad njih (Boga). Dirkem kae: "Religija je prije svega sistem predstava
posredstvom kojih pojedinci dolaze do "saznanja" o drutvu kojeg su prethodnici, kao i o
maglovitim, obskurnim, mistinim drutvenim odnosima." ovjek nije slobodan u
opredjeljenju da li da vjeruje ili ne vjeruje, jer mu religiozne predstave namee drutvo. Zato
Dirkem definie religiju na sljedei nain: "Religioznim pojavama nazivamo obavezna
vjerovanja kao i praktine djelatnosti (ljudi) proizale iz tih verovanja."
14
Religija za
Durkheima nije izvor moralnih i pravnih normi, ve zaetak razmiljanja i znanosti uope.
Na to prema njegovom shvaanju upuuje mnotvo razloga:
a) jednostavna klasifikacija predmeta i dogaaja povezana je s religioznim
predodbama koje ve sam svijet dijeli u dva podruja- sveto i profano,
b) ideju kauzaliteta mogue je preuzeti samo iz drutva, jer ivot u zajednici
raa ideju moi,
c) prevladava suprotnost izmeu empirizma (kategorije i pojmovi dati su
iskustvom) i apriorizma( oni su uroeni ljudskom duhu);
15

Kranstvo, islam i idovska su tri najvee religije koje imaju svoje slinosti i razlike. Sve
tri su monoteistike i svaka od njih ima svoje svete knjige, kodeks, hramove i sveenike.
Obredi koji su vezani za religiju su raznovrsni. Obredni inovi modu se sastojati it
molitve,pjevanja, kuanja odreene hrane, uzdravanja od jela odreeno vrijeme, itd. Obredi
se obavljaju na posebnim mjestima crkvama,damiji, hramovima i sl.








14
Tanasajevic.S,Emil Dirkem-O religiji,
http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:http://www.artnit.net/dru%25C5%25A1tvo/item/15
09-emil-dirkem-o-religiji.html,[30.05.2014]
15
Atajid.R,,Sociologija,Univerzitet Sarajevo,Zenica,1996,str.381


9

5.Moralni odgoj kao moralna socijalizacija
Emila Durkheim se moe smatrati ocem modernog moralnog odgoja i paradigmatskim
zagovornikom drutvene predodbe moralnosti. Prema njemu, svaki moral je uvjetovan
posebnom zajednicom, a vanost morala je u odravanju zajednice iji je to moral. Da bi se
drutvo moglo odrati, njegovi lanovi moraju imati zajednika vjerovanja i vrijednosti.
Durkheim smatra da taj proces zapoinje u obitelji i nastavlja se u koli koja proiruje oblike
oekivana ponaanja i zajednikog vjerovanja. Durkheimova moralno odgojena osoba
razlikuje se od dutva do drutva, ne postoji univerzalan , idealan model moralne osobe. Stoga
je moralno odgojena osoba ona koja djeluje u skladu s moralnom klimom i idealima drutva
kojem pripada. Ta je osoba moralno socijalizirana jer djeluje u skladu s idealim i obiajima
koje drutvo cijeni..
16
Durkheim ukazuje na drutveni znak odgoja i istie da pored
generacijskog karaktera, ono posjeduje i povijesnu i drutvenu uvjetovanost, koje posebno
razmatra. On podvlai da su odgoj i drutvo u uzajamnom odnosu, odnosno da svaka
drutvena promjena izaziva promjenu u odgoju, i obratno, svaka znaajnija promjena u
odgoju ima nunu posljedicu u drutvenoj organizaciji. Po njemu, sistem odgoja, s odgojnom
tehnikom, praksom i obiajima, izraava razinu drutvene organizacije. "Sve to ulazi u odgoj
uzima se iz drutva i nuno odraava to drutvo".
17
Durkheim objanjava da u odgoju nema
niega to je proizvoljno i da drutvo odreuje kakvo e biti, a drutvo ga odreuje na temelju
svojih ivotnih potreba. Durkheim pokuava objasniti odnos inividue i drutva u procesu
odgoja. U tom polazi od vlastitog uenja o odnosu individue i drutva, po kome oni imaju
zajednike interese. Drutvo nije nastalo iz izoliranih pojedinaca, koji su po svojoj prirodi
skloni drutvenom ivotu. Mogli smo zakljuiti da su pojedinci u drutvu podvrgnuti tiraniji,
meutim pojedinci su sami zainteresirani za to potinjavanje. Po Dirkemu "ovjek kome se
oduzme ili uskrati utjecaj drutva pao bi na razinu ivotinje.
18
Za Emila Durkheima glavna
funkcija obrazovanja je prenoenje normi i vrijednosti drutva. Durkheim smatra kako u
sloenim industrijskim drutvima kola slui finkciji koju ne mogu ostvariti ni obitelj, ni
vrnjaci, budui da se pripadnost obitelji temelji na rodbinskim vezama a pripadnost grupi
vrnjaka na osobnim izborima. Prema Durkheimu obrazovanje ui pojedinca specifinim
vjetinama potrebnim za njegovo budue zanimanje.
19
Durkheim je uoio razlike koje postoje
u odgoju kod razliitih drutava i ono varira s drutvenim klasama. Durkheim zakljuuje da
ova razlika nije moralno opravdana i tu tezu brani tvrdnjom da odgoj ne smije ovisiti od toga

16
http://bs.scribd.com/doc/197879937/%C5%A0kola-i-vrijednosti,[30.05.2014]
17
Ivkovid,M,Vaspitanje i drutvo:Dirkemova socioloka teorija vaspitanja,Ni:Gradina,1985,str.90.
18
Ivkovid,M,Vaspitanje i drutvo:Dirkemova socioloka teorija vaspitanja,Ni:Gradina,1985,str.93.
19
Pirl.E, prezentacija obrazovanje,http://www.slideserve.com/misha/obrazovanje,[30.05.2014]


10

gdje je dijete roeno. Durkheim smatra da e razlike uvijek postojati, ako ne izmeu klasa,
onda sigurno meu profesijama.
5.1 Moralno vaspitanje
Durkheim svoju karijeru zapoinje pokuajem da utemelji znanost o moralnosti. Moralno
vaspitanje je odredio kao jednu od tri strane odgoja pored intelektualne i fizike. Durkheim
razlikuje tri elementa moralnosti: 1. duh discipline ima zadatak da regulira ponaanje i ona
ima ulogu u formiranju karaktera i osobnosti uope, a kod znakova je bitna sposobnost
samosavlaivanja i upravo je ona sutina discipline;
2. privrenost drutvenim skupinama predstavlja sadrinsku stranu moralnosti. Odanost
predstavlja potrebu za ciljem, kome se tei i kome se treba posvetiti;
3. autonomija volje ima antiindividualistiki i antisubjektivistiki znak.
20

Ono to je pozitivno i prihvatljivo je, da je moral drutvena pojava koja se moe objektivno
ispitati i ima izuzetan znaaj za funkcioniranje drutva. Moral bi trebalo odvojiti od vjere i
treba ga s prihvaanjem i razumijevanjem predstaviti mladima.










20
Ivkovid,M,Vaspitanje i drutvo:Dirkemova socioloka teorija vaspitanja,Ni:Gradina,1985,str.175.


11

ZAKLJUAK
Emil Durkheim je elio da sociologija bude prihvaena kao nauka, potpuno odvojena od svih
ostalih akademskih disciplina. Durkheim je dao prvi pogled iz socioloke perspektive, na
injenicu da iako su kultura i drutvo u svima nama i dio nas, one su u isto vrijeme i zaseban
entitet. Durkheim je studirao uestalost samoubistva i doznao da ona zavise od religije, spola,
ali da se uestalost u svakoj od ovih kategorija ne mijenja. Budui da je socioloko gledanje
meu relevantinijma u analiziranju samoubistva kao drutvenog fenomena, sredinja je
pozornost u radu usmjerena na raspravu o njegovim posljedicama te savremenima pristupima
na globalnoj, lokalnoj i nacionalnoj razini u sprijeavanju samoubistva ljudi te smanjivanju
drutvenih posljedica koje nastaju kada se ona dogaaju. Durkheim nam je omoguio da po
prvi put vidimo iz socioloke perspektive odnos izmeu pojedinca i drutva. Logiki
razmiljajui, smatramo da se drutvo stvara i upravlja pojedincima, gdje Durkheim smatra da
se pojedinci proizvod drutva, i da drutvo ima neke karakteristike koje se ne mogu objasniti s
ponaanjem pojedinaca.















12

LITERATURA
KNJIGE:
1. Nevzet Veladi,Sociologija
2. Fiamengo Ante (1967) Osnove ope sociologije, NN, Zagreb
3. Ramo Ataji, Sociologija,1996.
4.Miomir Ivkovi,Vaspitanje i drutvo:Dirkemova socioloka teorija,1985.
INTERNET IZVORI:
1. http://www.scribd.com/doc/23837101/ELMA-ESEJ

2. http://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=2879

3. http://filozofskitekstovi.wordpress.com/2012/05/16/emil-dirkem-od-mehanicke-do-organske-
solidarnosti/
4. http://www.docstoc.com/docs/145596259/6_Emile_Durkheim_AP_predavanje
5. http://enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=57063
6. http://www.artnit.net/dru%C5%A1tvo/item/645-emil-dirkem-samoubistvo.html
7. http://bs.scribd.com/doc/197879937/%C5%A0kola-i-vrijednosti
8. http://www.slideserve.com/misha/obrazovanje
9. http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:http://www.artnit.net/dru%25C5%25A1t
vo/item/1509-emil-dirkem-o-religiji.html
10. http://www.hellostudentsrbija.wordpress.com







13