Sie sind auf Seite 1von 1400

Ii

mm mm Der
,
'^mmmt>mtm

(otqfdlümm^kmf «ud) mit neuen ^lu


minmmem/mt) Hxdmhenüi nac^ &em ne iteffe«

Mettung

93ont>eR 6e|!eijlattb*g:5arfeif,
±1^ P^^Öer etebcrtbe von

Seiten met>rec öes


J\etcb0,

.»^betrnmö preöei- . Bayern,


mt^Vet

^i''^'
«nb
^'^l^^f^og SU (Deftei-rU/
lanö . <5raf 5« Äeuc^tenbem
tc
ftkmm ojcntlid) mit liefen mxkf.mi

y
aö maffm crmtuerig fepe^um 9Ä|en
Pubhct 3Dl)ann ^tibnecg
, f ui-^e §ami
&
aitg Dei- 5^cuenunb 5iiten Ge graphie

per «Ute, ^^sr ju ^BermciDuiig


m fchdö^

gium
eium Imprefforium auf anöerc jd^eti

labte/ tbme^ieeubct üuett^ciUn/SimDis^fl


Gcruhenttooüten. '2ßann SBit bann gna^
mm amtftlym ,

fmnOe55ttte/ auc^tJteUnEoflcii/
m
angeöcutetc %f)t>v
5Ut§un&
Slrbcit, fo bei) rold)cm 35ucl& anpmnttcn
fcBtib ; fo Dabcn «Söit
ibmcDie C^nak ge^
tl)ön/ unt> 5«Pi)««9eö2b«n; gunauJIoU
cl)e^l)iemittD#ntU€l), in Äiafft Dtcre«
V^xitH, alfo unt» bcrgcOaltcn, i)a|
^m^
Gönaö aeöacfctcif (Smecicfe §cli); «cil^ctA
üovs«Mc&te um
%tam ow^f« ^^«"'^'J
Geographie, in ßffencm^^nteg
wnt> ^Uen
ferner mmn, au«9el)cn/ l)in unö wichet
auöaebeny feil l)abcnunt)üerfauffcnla|)cn/

öucf) ilnnc fel^eö nicmanö


ol)ne fetneti

Confens <2ßiUen un& Riffen / innerl)alb


,

tcnen weitern jel)cn öon Dato


an jurcc^ncn , weDcr im |tei^
t)iefce'^nefö
liQcn SRomifc^en %t\^ , nod)
Unjrn €rb*
Üanöcn, nad)t)ruce<n/Untt)erfauffen,mcl(!
weniger euuas t>arau6 nel)men/ unb iufamf

mcn tragen folle.tvebetin fiemer noct)9ror;*


(^:^d)cin es
ferer Sorm. unter roa^ 9efud)ten
immer oefd)el)cn mi^d)te. Unb gebieten

darauf aileu uuö iefecn Unfern/ unb


De«
45cUisen9i6mifc^«nÜ\ad;^/ auct>Unfer^t
f
m mmb
rb/lantten Untc«!)aH"en
(.0)

(Betreuen,

infouöei-!)dt abtr, aacn 33uc^fül)m*cn ,

qen (Bolbeg; tie ein iebeivfß oft ei: f^eöent^


itc^ l)kmnöei- tl}at^eAlnö Ijalb in Unf^i*
'
fei-ltc^e f ammec , imt» bcn önbecn i)a!i)cii

^^eil oböcöact)ten emerid) ^eliv 93ftöef/


s>tin feinen €tben unnad>lä§lt* ju bepf)*
Icn/öeifaKen fcvn foae, l)ieymit crnjllic^ tmb
mHeu/ bagtl)tnoc^ einiger au^eiid^ feibf?/
«Der /emanö öon euertwegen ©bflere.^telur?
|e ^raflinau^öet ?Reu«nunö §{(tmGeo-
graphie, innerl)alb öer weiter bejlimmte«
K^enSaf^ren/nic^tnac^brucfet/diftrahiret/
teilhabet/ mntrageto&evDerfauff'et, jiöcö
auc^füldje^ at^bern ju tf)un9ej!att.ef/ in fei^
nc ^eif noc^ ^ege , ciUe« bep ^cimey^
l)an9Unferer £aüferUc^)en Ungnade , mh
ebbejlimmtcc ©traf feer ©ed)6 Vfic,x^X
iot^tgen <SolÖjes,auc^=Bjrl!d)riin9 bcfeft
feen euren ©ru^f , ben i)iel9e&ad)rcn €'mc#
ridb S«^t>" ^a&er/ unt feine erben/ ol)n' Ste^
tenS8efet)lsl)abere / mit ^ul|f unE» %uik\\n
eineg leben Ort^übrigfeif/ m
faebergid*
jtnbcn wär#
d)cn be^ eudb/ unb einem jeben
öem alfogUicb au^ eigenem QJeiDalf/ o!)ne
X 5 *25er^
'%8cipl)tnberun9 männtglicl)^ ju fi^ m\^f
men / unD bamit nac|> i\)xtn Qötfalkn ()flnl5#
letmnb thm mh^tn &od) folle offtmam*
:

Ut ® atiet; fd)ult>i9 öerbunöen fei)n/t)on


imt)
S)iel9c&öcf)tem Q5uc^ Die öCit>6l)nli(J)c fönff
Exemplaria ju Unfctm Äai)feK(. üveicl)^^
^of^S^atl) t)ci> <Sctlufl Dicfei' Unfmt ^ap#
feyitd)en ^rcp^eitju überliefern/ aud[)t)iefed
i^(M)\alid)i ImprelTorium Dem JSucf) an^
Umiw '^ad}Vi<S)t\mi> Tarnung,
fcrucfcnp lajfen.?S)?ttll(;ftintibtcre6 Briefs
mm
ficgclt mit Unferm ^apfeil. aufecbrucftcn
Secret-Snjlesel/ &er geben ifl äu^wncfi*
fui-t nm tm ein unD jJtaniigiften
Aprilis anno (^tben^eljen l)unbe«feiev unD
ötcr^ig, llnfeverSReic^e öe^ Üiomifc^)/' iin&
^6l)eimtfc^en im ©vittcn.

ffar( mppr.

»oniaonisöfel&.mppr.

AdMandatum Sac. CxC.


Majeftatis proprium,
Wi<iUl), SDBilt;eim-^flnn.mppr.

1
4 t t t ^ t » 1 S t ! s 1
I ? t 5 t 1 f

®Scn ®Otfeg ©natien ^tc S^ÜvS


^bümn / auc^ öer ofecvcn ^fal^ ^tt^nf
mfaimaf bei) mi)eln , m. Oveid)* m
Iv^^^ruc^fef unö C^uifW, Sanögtaf jtt
,

gcid^tenberg ^c. ©ebenbumtt gnaMgj^ ju

mmlm^n, nac^bem ^Jßttwn €men<^

iu gf^egenfpurg untct tl)dniöf^ gebetten ttjot^»


öen/tl)me j«feinei€ontinuation be^ubi*
nevlfd?en fogcnönnten Real- Sei tungs^'
- Lexicons in grof
mit) Converfations
Oihv ; item Denen big auf jelige Seiteti
conrinuivten tmiimSt<XQtn,m9 txrncii
unt» Gilten Geographie , famt eine»; nü|li*f

t^en iSinkimriQ unb X>orce&e öonbene»


ht^lm €anb • €l)awen in Duodetz , Unfee.
€f)iavunb 8attbJ§^Sürjilic^eg Privilegium
impre{rorium,bamitbi<fe beebeSCBercf e m
Unfmn Sanöen ni^'t aufgeleget unb nac()^
gebcucfettt)etben«i6d>ten/ snÄbigjliuüe«;«»
te|l)cn/ ^ir auc^ um fo el)e unb in folc^ fei^
OC4 n^ß
mco) m, .

öct/i"ücilcn %xo Sl'aDferl ^Ukit. Öcme all*


bereit t>cr9lctcl^en ©iiati aOei'öndÖiajl m
tl)dUt ()flben;2il3 befei)!en ^'it/ftafft Dt§,
oUenUntwen nad^^gefcltenßbvtgf eiteti/unö
bocl^ mi£> nieticni ^öenraten/ fic allen in
Unfetcn €l)uif^2ani)en jaSSapern/ unööct
Obern gjfal^/anfäüöen $Sucr)öi'ucf etti/f et*
ne^meg^ SCjintten/obbefagte^Siicfvet weöe«
in üoEterf^anöcncvForma.o&ci* auf anbeve
SBcignac^jubnicfcn/ imb naclivjetrucftec
ju diilrahircn, nocl) aufil) Darmit üon anbe*
t"e au^Idnbifc^c 55ud>fiil)tem !)ierin \)m*
Dein; Uni) öiefcö allcf bei) QJei-meitunsUn^
Imc StjurfürRl. Uncnab , unb auöbntcf li#
c?)ennumcf)ld§iser ©clb^^tvajföen l?im^
^ertS)^lcaten in (Bolö/ tüobon bev balbe
'^!)eimnfereri^of^^ameV;bieanbere43elff*
te abeni)me ^erleßetiuscbenfoUe, famt
bem <25ectu|^ m SRad)brucf ^
On$
, welchen tt
jeben
5Babct/ mit Jlnbanbnebmung
Obrigfcit/ «uf ^erwetfung btefe^UnferJ
SnäbigflenMandatsunbPrivilcgii.foßleid^
eignen ®cwalt6/ unbobnejemanbenös«*'
ringfle .^»inbeniuf^u fid) nel)mcn/unb bar"
mit nacl) fcinem^cfalkn tt)un unb banblett
mas, ©e3eb€nunten?oi'9ebrucft*Unferem x
m m Co)

fem ^aupt-^uni) ÜvcflDen^fS^taDt Wim


c^ctj/ Dengten Odobds Anno 174^»

Ex Commldone ScrenifTimi Domii»


Oucu Eloäeris Specialis.

(LS.)

Ks
Wäa «jKft «lAr
w%
'lfi/> 'lAT
Co)
IßT 'UV"
m
'^/V' "lAT lÄJf* liV "WU^

^f&h ^fVh «/W^ >i*OT^ Jlfb (/£FL >/5>\i Jlf\ J&h Jvh <^m> <J9v «W*

Oer ©eogvapbie finD t)ir bereite fo ho


famif/ M u6erf!ii§ii} iürtJ mt
5D?an
tin

hn
einiget SBcrt ö^^i^on äu J)eriiff;ren.

tt)o6l nicj^t befiel' iinb für^cr i^ren innerlichen

SBciff) 6e(limmen/ al^ i^enn mnti erföciicf/ bng

in &enfeI6en nOe unb jeDe gigeßfc&anten un&


?S)?trcfma[e ctne^ guten SSu^s' mlretnaKDert)erei^

nfget fe^n. @ie jtnb nemüc^ furß/ or&entlicf)/

beutlicf)/ UWI angenehm/ unb nac^ ifjier 316/


jic&t i>ön(}anbig gcfc^rieben/ fie fmb mit groffen
SJu^em unb allgemeinen 33ei)fan fnjl m allen ec|)u^
Im 2eu(fcl)lanb^ eißgefö^ret/ jte fclenen einem

jegliclKti gieb&ake >er .©ef#icljte al^ ein bequem

me^ ijaub^Sucö ium lagricl^n ©ebma^/ fie finö


m mfdjktm Sprachen öBerfeget/ fie ilul) enbf

M) un^af;llcf)mal xmbn aufödeflt movOen. 5Bal

©iefe «eue läuffage/ tt)elo5e (5$ beitte«

iDeßen yerfc^teDenei: SSDnucje auf Dag 6e|i^ ai^

krn auf Da^ my'öiic&lie gefauBirt/ naxf; &et


Sefcp^ifj'enf/ett unferer segeimailiseu 3^W^^ ^^^^
mitlM^M/ H Mb hkitt hm mtt Dxt

Serldjfef/ folßlic^ 3) tiiit i)ielen fo riipiöeaall

2lnfel)a«8 &ei ^Papisr^/ ©rucfef/ öeg gi^rma«

tjnö Se^ ^reißelauf Da^ nie&iic^fte unö 6epem*

flavtticlit jtt geöenifen.

§i'et)!4cf) Raffen tuir jtir Crganguttö unferet


grogen örtp ^ic^fise ©töcfe annod^ mänf($e»
mögen/ m\^t aber Dec fönpgen Stuflage all
fine au^ne^menoe S^^^t^^ w6e|alteti fin&/ wem?

li^ I) Dai berdtl burc^ einen getroffenen aüge^


meinen fett @rdn|en öer findigen Satiöec

nrarett enffc&ieöen mx^t^s ») ©aiwir «ni


f<|pni»
U)onea iSincicbUtng wn bm%cii<mUtt Ungran/
ixt bfrö&mfe UtigarifCiie
Hiftodcus ^ett
ttJdcfje

Bd nac^ Uiut h(X&f)mtm 5Bi(!f4f;ii3?eit mi im

Mst. gfiiicift äujjefenbef / tssUfoßimcn Ratten he


/ utiö 3) faß "Jir f«« SScfdjrct«
Ditnen ttiPfien

6un3 »On Afia , Afrrca Utlö America noct) bm


neutfien €ntbrcfunäen/ mm »o« l»«^ ö«™^'*
«|t/
^littimcimeit unkrf^teötn
ncn 9ID6ili)un<j

mantö« tmtn- uii5 bübuvcö


jur 2lu^(tl9UB9 fo
ein^ewur^iK««
«ü)a«f$li*fncn 3vrtr;önici.n utib
21ü«b/
?8orurf5filtn/ 64t(en »crflOfafffn borfffn.
M €urD|)a Ken fc^slic^fi' »frlflnsfen
gtif&eii

uo(|) nl(5t wfircHid) uentcffet/


»OR &m Sümj»
rei(& Ungarn noc^ feine «a* ^enn Sei« S3or*
£anb €(;flvfe in ben!@(|)uUa
fdjiag eingert^ifefe
ei»
Bi^^ero eingefu&ret woiöen / nnö jur Seflung
ne« neuen SrunDsSSiBe« »on fren äbrigen SBeK»

Steilen ein längerer tümx Der Seit erforbert


Pia AeGdeth «uf« fiinff«a<
ftjirö ; fo möiTcn tiefe

öuggffeftt/ unb t)erf(f;o6en 6lci6en.

Siefet 21693119 fcliabef mä) im 'gerisigjleB

nlc^f bem rulßli^en ©eBrnuc^ bieff^ !


S5u**.
«uger £c&rer anfangs feinen e^ülern
fffienn ein
«eosrap&ie
einen oSgemeinen ^tmfi »on ber
mac&f/ nac^)9er>ettbl bie fur||e Anleitung öerfel«

len @e&fl<&tna« fe|1 e«n|»ra3<(/ fevner bie |»ei'


:

eTTlluiflFuni m\ühm't>m^ kfiant)ige^

5H?ie5evf)0&!en in fo mit Uhmt ma^t/ l^ag

mit Dem 3^amat tjon jeglicßm Dxt \cbcxmt au^


mercfa>ur{)i8e ^rge&e«^?
eine ba5'd) DDiHiefaBtine

d>entltc&eti Scituna/ mie ai4 t>urc|> m hilk*

bim ©ebraucö De* htlkbtm maU^^ im& 3^^*


(ung^ fLexici m
3?u^en ö^r @et)grö})|ie ta i(t

^iftorie/ unö in 6em wninfftig^n Umgang mt{


.

fisncc €rfa5ran3 einfc^en lernen


<möerm cu^
m\> DaDurcf; eine folcfK SHeujung / M «nl>

bmtn
SicBe Mi ^^em eMen studio Geographico in

iaxun @ewutf;ern amddmxm/ Die fid) nie^

mal^ a«c^ kt) äune^mcnDen fllttr / n?enn jt'e dki^


attl#
feine geleöttc £e6e«*'3lrf eiiuel^Ie«/
t^oflig

l^fcöenl^p.

©Ott ! f^reiBen Siefe« in folgen

Seifen/ ia Mi aflein Die Geographie fletfiä«nt>


Durc| eine
uncrmüöef ptxicUn/ fonDtm au(|i

au^erleftner «anö ^ €6arf en leforöerf/


SRenge
öur^'6ettjaf)rfe 2Jorf[)ci(e önrcf; eine feine

unt) fnnfdii^e iiimninirunö atigenelmec tinb lei^^

Ux/ unb &ur# €tSnöun$ neuer SBarl^eiten in


i^ren ©acfest^um tJoHFonrnienet gemac&t^ttjirö-

3^ mu mik Äur|e H^tx nur anf Die bevu^mfe


HQmäaaijÄe Officia ölii ^ÄttWunS BetUffeit/
MxnUxi forooM aisJ öcra ganzen 5eu([c[)'
ttdde
Unö €6re irinsf/ wo 6ft) eitiftn ö«IT«n SSor*

tr^rcr Accumeffe, garkit/ unö »elfdltn «Pret^

«üacmeinen SBfpfatf frf^alfen / Dur4> cm


feen

Wfiflaufftige« unö h{tbm4 Commercium mit tc»


Mathematicis U«i) Geographis in öatlft
Sipftfn
Europa bic ©Vttnßeti bicfet onöcndjmcn SBifffB^
tmmer me&r unt) me^c crnxtfect mxm.
fcf;ßfi(

^sd) m l^ifVDon für^üi^ einen brtpfac^en


5?e;
öomatt.
ft)«i^ anfülrcni. dne 5ßef*rdf-umj öc«
ni)d}fn fiiofienAtlantis nffcft bfffdbm kftän&i«

SDitfe^ung Bi^ auf flcgcnTOattißf^


t<n
& Ufuhü Devfcibe auiTcr
Direaion
öet .in 3°-
txi'
«dten
feerü^mten
€t)ar(en unter t)et

»erondöltcn Jifno«
fefvrn <ßcof. £)0|)pdmet)fr^
iipiiii!(l)en SßßvfieUunä/ in im
J?a«Pt ' XiKtlen
beareilfc
Uwn t)cr etfte feiöfnöe 6f;ortcn in jtc^

(aj gigutcrMSitel (b) tot& unb f4)tt>arij {je*

(<l) Extraa Priv.iegü


brarff er Stiel CO Siegifter

€tnle!(un<i Seutfd) unb giUeinif* (0 €rb?


(e^.

€uti>pa 21fien(4) 2lfrka (f) 9t'


^uael (0 (3)

mrtica (6) «Portugal (7) epanien


(s)
Katalonien (lo)Stcnrf«
€n6et)on®ibraif«r (9)
um 35avi^/ ober ei« groffer
tnd) C"J ©egenb
S&retagne (13)
S&fii »Ott Jsi«
riHSen (ip) @ro§ ^ Sri^anmen (20) fngeBani
(21) um JonDen (22) @^o(fiaR& (t?)

Sitlönö (14) 6ie 17. ^x^m^m (35) öie

%Htf}nm 2nsmhnx$ in) ©rnffc^afft gknöcru


09) ©raffet ipennesau (50) ©raff^ajff
<oi^ (50 t)ie 7. ^xom^en (p) ®raffc|afff
^>oflan& (33) Italien (54) ©^Wen unD p.o
nmt On $erßD§f|um ?Kat)iatit) (3O Ö^^^^

ftoöt^um farma (37) S^cx^HthimWmtmim


ttx ^ooftrom/ SI. (j^) Qmtmn Bmt^
(40) Äirc^en^6faat (4O Ct^Jat »on ®^ri«ft

(42) (4?) Ä^nisteuD m^apolil


Snful eorfica
(44) ©teilten/ ©avbmien uriö 53?aita (4f) 6at^
Linien (46) SKaita (47) ©c6it)ei| (4§)Sonaur

friDm (4p) &ec ©ouau oberer £()cil (yo, mirt^?

km S:f)eÜ (fO unterem S&eif» £)iefe €^ar^


frn fonneu jtifflmmen geffujer turrl^fea. (50) f
ttigrdc^ Ungarn (fO gfirftent&ufn ©ie6en&ur^

^nfulSanMa (57) @caßi)mat)ien (f8) fprilgreicl

ect«)et)en (99) UplInDifc^e 3nfiil« (60) Sc|ß^


tten C^O ÄO^etc^ 9?0)ti?c8en 5Prot)iri|

©mietiinrd (^f) Suflauö ^er|0gt6um


mUtHumtM- (7°) 5leni«vd# ^ppl?n (70
m S^«fii*< SJei# (73) Ocfraine (73)
2if|JanJ>

Stiflermatilant» (70 »ntte


,

unö €mian& (74)


t<ixtam (7<) Sfirtfiftfe Sie«« C77) sei»"«
«^6ccf#e
Sßnb (7 8) €af$»i((&c ete (79)
Savfare? (so) f rc»in« 5?ilöa (80
ÄpmjW(|
?Jrr|ien (8*) SKalakr unl> ^fOlo« («5> ^Ö"*

|)f<n (84) §ej Mn^ SRarocfo (85)


SSirfliBien (88) K«*
(86) 5RfH €«8eBond (87)
sS?t^icfo (89) ^9'^ '^'^

Äugel nad; Sieliflionm iöuminirrt (9») €ur^«


yi<«
Hfl* Slfltflionen tBuminltrt (»O 2lfi«
SicUgiOBCs
liSiotwniBummlwt (94) Slf"c«
Slelisionttt tttti»
tDutninirt (9O mntxita
niinirt (9<J) Stal«« wit
Jen ipoftm (97^ 3^«'
Den Senebklinet €l5ftern (9s) §ra«cf«
U<R mit
reicfi tnit »eneDicfin« €l6|}ern (99) itt
t.ie ©eefladgea (.01)
De«
e*tff ' 95au (100)
Co») ©e^enö ura ßolorno .mh
gjjetle«

töatraa mit
ßttificDo
' SEBeifer

unt>
Der: mm (lo?) ©egenö Bef
©uflßaHa («04) Slet^oWf^et Sit»
lag a j. Sgl. unb STifäideic auf im
» €f)art«

S
gjoßier.

Sifel
in
(b)
S8lö<f fet iwepfe S^eil/
(a) K
votö
3?eöi|let d)
uns fc&wavti

Seutfcölanö
Kerfelte §e»
se&tutfte«
De»
/

iQotxeb t,

'@g«rn (4) Sfufit^toab tt«(& f«» Svdtgionett


( f ) ?:eu(f(^i<inb ter
5ßmbidtn€t (ö) Sfutfd*
laiii) nri( bm fcften tr) Seuffi^fanb tta?^ &««

Otficmic^ (10) 9^ie&«'0e|?«r«t* (n)

licn (-8) mmm^fMt ^Mm dp)

^atauifcf;er €r<9f / SJorMitI)?« %f)dl i^p


S?n1nnifd&e €ree!!/ mkUi^ttZfiiil [h] ^vfe«

(J7) See ®flt)mf(Se €wp [28 ] £)6cr<S8ai>frtt

[»9] 5Ri<t)fr*S5at)ern i^o} Qht 5Pfafß [ji]

€rß'q5tft&um@fl!|6u^g ö»] §rdic!ifc5«r Sreof


inieSJegiflev [j}]95ift$ttmS5am6«i}D4j m^m

tfeum üBiI rfeml'erg ani> ©eflii^er t^til

£39 1 titaer mim [403 tierrf(|)*«!ft S3?ittbe]<

|«tii 1*1] ^fiüäüU [4*3 £)&{f'@a($lif*<r€r*t)f.


(4?)
[4?1 SflC^fcn mittler Set U4] «SadjfenaKet

3«if'[4f3 S&örinötn mit &em Siegiller [4«]€r'


fur(er®e6ietK473 ©et^n/Soburd untii)llteu6ut«
Siitflenf^ura^ilö«
[48] ^«rßogtr^um €i|etw«$ C49]
lurgöfluffn [fo] 5Raum6urs uni) gci^i [51]

sOJargflraffc^afft ^mp-ih [5-3 4D6erȣaufm4


^ec»
ff 3] sDJarugraffMt •SSrmibenbtvrg Eft]
Iiü8(r)iiin «Pommern [5f] Sn^lSiM Lf«] S^te»

t)fr.-@fl#f(&er €raif [17 3 ^er^i>ö(5um


mm [f8 3 -^eit;03(f>um
S5vaunf(f;ivei9 [f9]

^er^ogtSura Suneburö [6^] Äer^ogt^um SKecf'


^«t'
leuhira [«53 ^erfjOgflum gaurnburö [<«43

(58)
CBejti)T;aitf(5er

in
W
logfSum ^ellietn [6y3 S^titHtlmn »Sremett
('«7) £>(i'§rieplaii&

SJ^einflrom (c?) St^infirow oBer/c


Ober*
S5ci(/ mitfiercr un& unterer l£f;eil (70)
m)mmtt eret)^ (70 .f«'es^.6^arfebet)S5ru^,

fal/ ?J&i!ii)P65urg (7O ^?ciea^'<5P«!^^«^«l>

gen/ Suriac^/ (?}) SanDgroffcf^afit £lfa§ (74)


Kteöer» (7f) 2Bal&ecf (.76-) mttxM
Men
(77) ©rflffc&nft ^ana« (78) S''««cff»»'^'^«'^
31ieDer'S?6eiBif'^«e
bletf) (79) S!M?i) Sulbrt (80)
€rcöf. (80 SriDiftÖum 53?ßp^ (8«) «rsbirt^utn
£rier/(S5) grjbiftC'um Soln (S4) 3'Jie&«f Walfi/
I. unö ^&läU (8<J) Sobeöe
(85) ^imb^vficf
Vombt.
9ba 6c[;au / in ®täbU. ( j ) ÜKaörW
(2) ©iBraKai* (3) 95an« (4) Son&rn/ 3»
fBkt (f) 3lm)Jer&am C<j} 59fap[a»& C^) €re^
trtona u) 9Jom (9) flore«i/ (10) jReßpoiiö/
(II) ©egient) «m SGBien (it) @run6>SRip DO«
SBien (13) 6arl^6a& (14) ©ölpurgei' $rDfpe^
Vten (if) @egen& um S^ömSerg (i^) @run&*9vtg
^on 3?urn6erö (17) 3?urn6eröifcfje jpi'ofpeden/
(18) ?IBiSrg6ur3 (15) Cf^iiltian griatis/
(21) ©^fi&t. (a») @(raiTun&.
flBeitTenöurg

(»3) 5Bitoar (24) ©ecjenö um X?iim6ura (2f)


®nm&:IKip tjon ^am6urä (2^) ©egenö um
»remem [27] ©egenö um im S)?ciß&e^
kriiifc^en [28] @fraf6urg [2p] ©rgenö
um^jeölBtDnu [30] @taöc5?iri (3O

(24) ®roc!()0lm/ (35) ©tocft'Olmer 3Jro^


fpecteu. (30) %nehnd)^e S^aü. (37) fopi

IJererööurö (4<> ) Sorfu mic öer Belagerung


(4^.) gütfu/ ©egertb uuD @fa^f, (42) €oa^
flmtmptl (43) ^etji'f^e 6fa&ee (44) 95a*
fÄt)ia (4O Orau mit im Miltn. göltet feet

3te S^eil 06er öer ©uppfemeufen ^auö» 0 €ä^k(


pfc&e 3)r#fpecfe u SafeJ 2) ant)ere Safe!/
1) iktaftU 4) ^>ar|er frofpecfe f) ^mt.
%miii 0 5(friea ^a|ii mit in ^tf^tn^
'») fc(c»«<G»ini>
klimmt (BtiUt^

äe l Setzte S«fd.
®fS

^i^nu famm noc^ a. .74- 40 &


al r 3eit ^
iTangued^c 44) €(jft uub Dn* SlttBöper €re9f
4f) Der Pjorpea t)On CafleL Ä. »745. 46) Gui-
nea un& 9^iC^fV f Aetbiopien» 47) C'UtOjJa Ra^
?0?ef!5J>t)e &eräf;mrm Prof. S)mfm^.
t)er

48) Svlie^^ ^ Operation^ # CftarttH m ^Ü&mctl


üRb 3taiie« 4. «f. 45?) @caf»Detis?on?Oiua#
^m. f o) fiein Slpeii öac& öem Prorea |)e^ se*

MUn ^roL ^aafca^. 51) öie geförf!efe ©rof*

ttnuarn nM &itkm ge^iUigen f unia«


rei^ra unt>Ean&er« ji) ©ra^aii m
fingen. ^4; ODer* unD 3lieöer^€i!ap iiedfri^eiis
eunbgau» 55) Stfte« ia Mechode m^tof.
^aafenö s6) mkx^^m atic& africa 57)
Slme^ica. Serf^ieDener an&ettc tu baß stu*
dium Geographicum eiöfcfjfagenbcii €c|rif|feii/

tmö ge^etimarttg aßtet ^anb 5ia6en&en nmu

lU 2>on &er €tnrt^funö Set tieuern^u*


tnatmifc^en €^arfen / fau man folgenfed iuw*
IfliTige^ iBelt)fn» 59?an lM)t in &er ^omöttm*
f(f)eR Officio ni&t nur Der politiftgetl Geographie

ein @en«?!e ju f^un/ fonbem ifjre €6mten 6a#


Eeu pc()fett Dem/ Da döu a. ^7^4. an offt 6e#

teEter $erv Prof. ^aa^ (garten ^eni neti m


SefaRflen/ eme< öa«6 6ef?nDein ^mt^mßmi
'

gfn bfv nü^lic!)m Projeaion|< Sivt/


Die iv.(i}t gf
fvfrmeii/ wie
ia^Ux S^m Prof. {rfimDcn/ ju

bequemt/ t>k 3e{)luti9«n


jie bann «uc^ |i<6

Fono n(i(& ter Hypothcfi


Sänge »pn Der Snfel
in ipren eparfen ei« 5ufilt;ven/
öet gvflit'^cfen

Sßeveitiipitg itt Geographorum DiefflC


Wfl*e
2Bi!Tenfc|)afftä anerbing« »övfraglic^ H €5 tm&-
W-m
'

öic Drauf öf^^"/


«Ber wenige/
fiirge^f n / njorinnen fte bcfie»
für SSerbefferungen

Jen / unb Denn eigentiicl; W Geogwphie Das

Dureö gelefievt h-

III. ©aßero iinD jie gefonnen oDe «Bö

3u^««itt «a f«"«'" I'«


jebe iöre Siu^ferfigusgs« »«
recenfiren/ Da*
fouDern »u«
aulfu&vli* fdbft

bet) (Iber aucS) jugleic^/ weil e^ Die ©Iei£[;5fit

t)et Materie fo mit M blWöt / oBe Nova Geo-

graphica, Die anbere Geographi in


Europa aus»

mit roeicfcen fieten SBvief«


mbeiten/ unb fie

«nterbalfeo/ üu er|f&(«n/ unb »on


i6#
8Iif![;fel

'S?e? «in Uifheil pi Ifeölen, «nb


ven innern t;>

Iiis wivb ben erli?n IMl ou-^mac^en/

aDei&«Ui>. Slufgaben au^


ittt anötvn werDen ite
iCt Mathematic mi politifcjeu Geographie Qußt
^xkiUn/ m mtet m^m wixb ^mkfmwcxf
i(nl njie biC Hafianif^e Projeaionl^Sfrt fk ah
Unanim/ Uit^ct hUnnt ^mefm/ fk tv
m Sorjug 5a6e* eie mmn ba (\Mf)mb
85orf($Ia3e tttMen/ wie kn Geögrz\Mf^,m
S5ef<$rei6«näen/ 6en Topographien/ Denen ga«^

JerSfBmefFuttä^« Reffet: önfän^elffen/ fur| : tuie

tm^^t^tnH in aUm ^Xkn btt Geographie,

fit fepe matJiematif<$/ fm politifcj) / J\t panö^


fit

le m itt alten / mittlmdbct nmn Seit/


tnc^tm ©tMU^U/ Authenticit|( / mb m
grofferet ©r^b btt aSoBftan&fgFeif jn erpalten*

Slllf^&tf ivetben jt'e mkt bm Site! HomamiifcDe

Geographifcle n^c^ri^teii mb Sammliw/


gen an^ fitUm l mx\n fte Bereite eine

©nri^tung öema^f, Oag fi'e ge&encfen/ je6e

iwep einen t^oöißen SBunD tn Fol. liefern

|tt Wnnen ffitr n)5nf(|en nn iitx%tnl ba%


liefe jum Sl^ac^^töum bm %t\t\xUn aßiffenfcpaff*

fen MelenDe Sr^df i&reti jlucflif^en ^oitgang


P oiret>e .
23on m bellen gani) mjaxtm.

^^<x) biefcf neuefictt 2(iifl^St: ijl dtie fur^

cö^ (je i«acbridK m\ nnftm MUSEO


GEOGRAPHICO voran ju imn^ iaximm

ru^mtc(Tcn itunlttan ia $aufd)(an&/ Sr^xncf^


tc^d)>
(^ngdlant) unt)JP)oaan& cmf;alrcn ftnö.
iöic Autorcs biefa ian&^Sfiarfm ftnö iti
2(^abctiTd)et: Ovbnima* i. van der Aa. 2.

Aliard. 9. Anonymus. 4. Baüleu. f. Bau-


arand. 6, Blacu. 7. Berey. g. Browne. 9.
Bufch. lo.Cellarius. ii.Covens. 12.C0-
vcns uilö Mortier. i j.Coronelli. 14. Dane*
kert. if.Fer. i^.Friex. i7.Fritfche. ig.
Funcke. 19. Gundling. 20. Halma. 51.
Heurdt. 22. Hoffmann. 2?.. Homann. 24.
Huffbii. 2f.Jaillot. 26.Janfon. 27.1nre-
lin. 28.vanKeulen. 29. Köhler. jo.Lazius
ri.Lea. J2. Libeaux. jj.L'lsle. 34.L1sk-
Mortier. 3 f. Leon. 3 5. Mayer. 37. Mef-
vcilleux. 38- Moll. j^/Morden. 40. Mot*
tier. 41. Müller. 42. Nigrinüs. 4j,Nolin»
44. Ottens. 45*. Overtons. 4^.Placide. 47.
Kam. 48. Reichelt. 49, Reland. f o. Renard.
f 1. Riegel, f 2. de la Ruc. f j.Sangre, 5'4,
Sanfon, ff. Schencke. f^. Schreiber, f 7.
Seiler, f g-Seuter. f9. Schenke unD Valk. 60.
Valck, 6i.ValckunöSchencke. 62.Ulcici.
ej.Vifchcri 64.Weigel. 6f . Wcftphakö^.
Witte. gy.Wolff. 68. Zürner.

Autores [^m\iß mi^^^ ^«'>«n ' ""t""^ H^^H^


rUincn 95ud)e
toorbenfinb/ feabenwic in einem
feceSet; tt)eld)cö ben SUul museum geo- ,

GRAPHiCüM fubtet: Sie Slnja^l tsirb ft* o^i^


aefcht ouf isoo. (Sparten belaufen ,
tmb bie f[n»
«Hefeif An. I700. «ntroebet neu 9elTocl)en/ »be?
bod) fluf^ neue reviditet worben.
Sßad) einet üielj5b«i9«nExperien§ ^at ft(^ en&>

lid) biefe weitl^ufftige


collection ,„ viet
iiMÖ -t»Ä«mtq ATL AMTES refolViWf, bie tülfc
Sl ben »iet unb jwan^ig S5ud)ffaben beö aip&o*
unterfc^ieben ^aben.
ftet^ öon einonbet

S)ep erjle atlas no. a.

Jp)ö(( in |tc& a*t5<^<n "^«utfcbe (S^amn mit


fd)n>avßmStgurm.
3>a^ tft mein alfet atlas scholasticus,
mlc^ien b^n homann gejio^en W-
Ziie Cl^au'ten selten j. ÄtbU
«in f(feled)tei- 2J<»ni> i6. «l.
«ein fflut>i:ei- »<ini) i. Ät^l.

SDiV atttiere atlas no. b.

Jp)<l(f in fiel) vier iml> jisan^ig "^eutf^e S^«»


(en mit fcfewarijen 5«3««n. :

©ie St)airten jinb alle »on bem feeligen S^tm


HOMANN geftocften.
ttit (Hxivttn gelten 4. Ät^l,
«ein gei-inneu San?» ifi. ßl.

«in gutev Ä<»n> i.ÄtljL ^


J5«
iDer ötitte atlas no. c.

J&ahin (t* \>m unD imn^ii Vntiäi^d^mm


mit a\a$maWm^iinm.

X)te Cf><tftctt gelten 3lr^K


4£in gei-ingeu 23ant> i^* qU

£)er vkvu atlAs no.


J^^ff in (i'd) öicr unt jttjanii^ ^otlMifd&e
Sparten itiic au^äcrna^ltcngiguren.
£)icfcColle(aioni(tiiottt)erfc^ict)enen Autoribiw.
3Dtc (Ll)avun gelten 3it^^l. la* gl.
iftn fc&led^tet* ^<tnb i5» gL
i^in faubm* ^ant» i* Ätbf*

2)er funffte atlas no. e.

in ftd) ^icr imfe Stt)anßi3Sraii^o|ifd&<


(Sparten mit gcma^Km gigiiren.
€^ pnb t;&cilö originaiia, t()cilö tetbeffeiJte Copie«.
2Die Charten gelten 6 Ktl>l»
(tin fcfrlec^ter 33<xnb gl.

55er fec^fie atlas no. f.

J^aK In (tÄfccIjs unD t>rd§i3 ^cuffc&^C^artm

€ö fmb aHe Sbavtctt/ bie hom Ann gejtoi^ett


JCit Charten gelten 6. l^hU
mn fc^lec^tet- ^^P*» ,
feinet* 23<trtt> At?u 8» gu
25et; ficbcitöe
atlas no. g.

Mit in fi* f«*s5 «nb mm


g«m4l«»Si9"r<n-
'^<w\<^<

mit
bie ^»omannifcl)en
Statten , wie No. F.
{£ö finb
nuÄicSSilbcr obet parerga ,iiumm,«tfmb.
»t^}»
S)ie Cbrtften gelten 7-

!£in guter 25rtnb i. AtP'» 8- S»«

H.
See Ä^tC ATLAS No.
'

AflK infi* feefeg «nt> iu^ ^oUnUi<3)i


Sparten mif ^fma^Ken gifjurcn.
unfwfdjicbcncn Autoribuf.
Sie €t)art«n fmb »on
8.»tbl. «.gl.
3Die Ct)<ti-ten gelten
tfin fct>lecf)tec 2i«n&
i.Atpl.

^et mUMte ATLAS No, I.

»ermif*«(Sf;ar*
Äftitin ftct) swet) «nt> »ierMa
auögem^Uen ^u^uxtn.
tcn mit
Coiieaion »on «ffcn
Sag ift «inc au^crlcfcne
Sf)litcn; bie sut
geographia säcra, ob«c
HISTORIA ECCLES1AST1CA ge^orctt.

2)ie Cbttften foiien lo. Ätbf.


>Xjn/*led>m-^fln& uÄtVl.
«Sin feinet- 2?Änl) i. ÄtoU is-. g»»

S)eF 3Cl;«llt>e ATLAS No. K.

S^alt in ji* a*t un& »»«1513 '^«uffctj<€^att<H


niitfÄwarßenSiä««"*
©ie jtnb aUe »on homann geftocftcn/ ttnb 9«'
Ij«titinmä«t«n6tM?>«m«n'3ttl(»«flb.
3£>ic Cf>rtt*ten gelten ^*J^thl^
Hin (d)lt<bttv 15<inb u'Ktl)U
mn feinet 23anb i.l^tl)U la.ßlt

2)er eüffte atlas no. t.


^
J^^rt in fi* ac&f mt> t>ler 1513 ^<i4(f(^^ Statten

t)on t)cm je^enbctt


Atlante nid)t untere
€riß
fd)iebeit,ttur bagtte buntenParerga emew^e
Parade macftetl.

3Die CbÄftcrt f of^ert lo* IMhU


Hin fm^v X>m^ u^tl)l QU

J)er 3tt>6lffte atlas no.

Sfl cmÄetfe^3tt!a6 mit aHcnpoft-C^^vttett^


in einem tractablcnSSanbe/ ben man äufauimm
joHen/«nbbe9ftd)fi5&renfan.
iDie Clxtrtett f oilert ia*7itl)L

leirt öemeinef 15anb uHt^l 8*0l»

5)er örey^el^enbe atlas no. n.

nottiifcbe Starren mif gemalten gifjurert.


5>iefe^ idein ATLAS coelestis, ober eine
©ommluns bet befien <£[)arten/ bie jur SSefra*^
twns ber^immel0^:KuseI geboren.
55te Cb^rten selten i3*5itblf
S)ev23<^nbfoftet a.Ätblt

XX 3
2)er t>ier5el;ent)e atlas no. o.
^Mt in ßct) fcd&si(j ^ewfdje (S^iamn mrf

€ö^b lautet ^)omannifd)e Sparten / au^g«^

Hemmen etli'clje tvenige, tt)eld)e bicfci: Autor nid^t

l>te (Cl>Äi*tcn Föfleit lo* 1M)U


mn fd)lec^ter 23«nb Tit\)U

J)ef funffsel^en^e atlas no. p.

fÖon f<^|iä t)<rmifc6f€n Starren mit sema^l^


ungiguren.
©ie €feat?ten fitib von ^oBanbifc^en utit anbern
^(en Autoribus.
Die Cb<tt*tcn Fo(]^ett i4«7itl>L

^itt feinet- ^ant> 2, üt^U


2)er fed>5el;enöe ATtAS No. Q.

^ tm mit a»^3cma()Ifm gfouten.


S)aö ftnb au^erlcfetie Spätren/ bie feinen Tim
gel ^aben/ al^^ nur biefen/ bog fte nid)tfo tvo^{^
feilefdnnen mtau^ct mtUn/ bie2e«tfcl;eri
Charten. ^
Die Cl><tvtett i8»Xtl>l*
selten
fZin feinet* pev^ol^etev i^itn^ a» l^tl)U

S)er ftebett3e^)enöe atlas no.r. ^-

J^alt in ficö ac^^jig rermifdbfc (S^amn ftife

ijleinc allerlicbl?« Coiuaign t>on jn)5lff


im?
unfetrd)iet)cnett Autoribus, tiaß matt alfo loort je?
t)emÄan&e öie befte €I;arte bantine finbet.
3Dic (Lf)Avttn gelten iS-^bU
«Eirt mittler 23<xnb ^ W?»«^,
igin fo^rtüev 23aiib 4.^t^U
S?er ad>t3el>en&e atlas No. s.

•0<ff( in |tc& ^mUtt mmi^diu (Spätren mit


gema^It^n Figuren,
ijf fe()t? bequem öot
einett/ bet
©iefc eammlung
fortunarumjuarum
nod) feinen bejIdntigenSeaem
bat/ fonbern ftd) nod) auf Uint>erfit^tenA m
Äeifen / cber aud) in Campagticn bepuben
2)ie CI?<iutert gelten 20. 'KM,
mn mittler 23artb 9. ^tpU
>^irt Foi>J>rtvef 33anb 4-^tl>l.

J)er tieunjel^eit&e atlas no. f.

mif
Jf)5(t in ft* 6uni)m^oHatt!)if*e€&ar{<n

Siefeö ißbet atlas antiqvus


sacer-,
ECCLEsiASTicus ET PROF ANUS, n)eld)e»
CLERicus au^gebejfe^^t unb mortier gejtodjen
^ar.
55ie €h^tttn gelten 24- ^^feU
Iftn mittief 23<xnb 3- Atpu
4£tn fc^önec^anb 4.^tl)U

2)cr jwan^itglie atlas no. V.


JE)a(t irt^ ftcb ^unbm unb funff lig Dcrmifi^tt
mit gcma^lfcn gtguren.
€^a«en
SBet einen ^oHjlanbigen Atlantcm tcrlange^
aber nur öon einem tomo, bei: bep biefer mb
Coiieaion feinen Conto fünben.
- 4 )C X
3Die Charten gelten 5« Ät^U
l£m mittUf 2^<»n^ 4- Atbl.
l£tn fd>öno; 23«i»ö 5- •^»9».

^^^^^
ijec ehi »nt» jwAti^sfl«
Mit in ficb swtö buntcrt unb imßii «u^er?

® er einen Atlantem »egWeitrfen/ unb


i>0Sben»ia;betfane^mitbiefembaMuf wagen.
W^oJ^

'-«m 1. TOMO ftnb etpliel) bic ©eiterftU(tl?Ä?«


tm. barnact) bie epjcwhCl^ftttm von&p<u

DtaUen/ VTorÖcii, Po^lm/


nict>eVlatit>c»t.
Ctir^ey/^lpft/
prculTc«/ UTofcaU/ UHg«rn/
5fjKr. 1»!^ ^Mmeric«. . «
^<m II. TOMO ftnb bie «Statten ju Ceut«>laM&j

^ber;e«*fen/ jut Geographia Sacra, «nbi««


iSeographia Antiqua,

nttö awÄtt^isfl« ATLAS No. X.


g)er swey
S^aU in (td) örei) ^unfcert nnb i<d)m ««^«I«f<*
nc<S&aw«n mit aii^oeraafjftmSiäurcn.
bvey 23änt>eit.
Adas ijt fo wo\)l vot (BtU^vte, aUt>6t
S^iefer
:giAü^'Mutt mf)l auß fartiret.
osm i.TOMO ftab bie Abarten jut ^lmmel«si
:^iQ,\i immmS^h ä» ASIA, i« AFRICA,

1
i^MEKICA, unt) i«r GEOGRAPHIA AH.
TIQÜA. ^
Spamen/
n. TOMO |tnb feie 6&arfm ju
üortugaU. Srattcfrctc^/ ®rog^»ntanmeti,
rIic^)erlalt^clt/^mUett/ Vlovi>zn/Vol)k\%/
Preufictt/ »uglattb/ Ungarn un^tuvcfey*
c-^m III. TOMO pnb bie e5<»r(en juCcmfc^^

lanö/ nebft einem Slnbangc t)on brepgig Ötr


iicueßen nnt> befien 6ec Cl^arten.
2:)ef Pvetg neb# bem 2^<tnbc vhtvh^upt
^ 100. :Htl)U

£)er örey unb swan^igjie atlas no.t.


^)alr in ficf) fiSnft ^unDevf öu^erlefemS^artm.
3n vtetT^änbett.
3m L TOMO ftnb bie Sparten jum Globo Cce.
lefti, jum Globo Tcrreftri, JU Europa, Afia, Africa,
Itnb America*
3m IL TOMO Itnb bie S^arfett; ton Portngallj
Spanien, Franckreich, Britannien , Niederlande
ilUb ochvveitz.
3m III. TOMO finb bie Statten jn italia^
Norden , Prcuffen, Fohlen, Rufsland, Ungarn un6
Türckey.
3m IV. TOMO (i'nb bie€&ar(en juTcutfchland,
Httb iu ber alten Geographie, nel)|? einem 2ln{)anäe
i^on curieuftn Sparten.
^tv Pvti$ üht\:f)<inpt 240. l^t}^h

5)er Dier swan^igfte atlas no. z.


v^alt in jt* (aufenö au^erfefene Sfiartm«
3n fünff^änbcn»
3m TOMOI. finb bie Abarten jur^BeK^Äugel/
JU Europa, JU Afia, ju Africa, unb JU America.
•jm II. TOMO
fnib bie gftorten 3« epanieti
wnb Portugal! ju 5rancfretc^/
/ ©iO#i?
Britannien tinö su &en HieberlanDen»
5 XX
3»>
T?6rre^e•

"''^m IILTOMO f^nFbie~ef)arfcn ?u '^t<x\knf


tuv &d)xx>tin, ^uVlovt>tnf zu pvtuf\m/
3ttPol>len/ ;umofcau/ 3U Ungarn, jut
Curopaifcben turcf ey» ^ _ _
3m iv.TOMO fmb aüt^havkn \>onZtm]af^
lÄit^/^met) bunberf eintet 3öt)l. ^, ^ ^
3m v.TOMO ftub aaeS()artcn jumGlobo Cce.
iefti, jut Geographia Sacra, jur
Geographie Eccle..
ßaftica, jjur Gcographia Antiqua Profana , imm
d)cn ein Atlas Maritimus t^on ten neuejlctt ©ec--
€l)arten, nebfl einem SJnOangc.

n>trb Itc6 betrÖÄu^e lohnen/ bag icfevött


Wefen1:aurenb (lU^tm eine Speclfication

fmt; mil ein iieb^a&et bee* Studii Geographie!


^kfefbeanffaff eine^Inventarii ^eBraucbcH/ un»
Daraus fclber einen Atlantem choifiren Uih

^m. I. TOMO.
«Söttl GLOBO,vonASIA, i)en AFRICA,
«nb t>on AMERICA. ,

I . Bafis Geographiae. GLOBUS Tcrrc-


ftris^onHomann. j,VonValck. 4,V0nAU
lard. f.ronjaillot. fi.^onLile. 7.\?onFer/
8. ^cn Is'olin. 9, 1 o. von Moll.
I I . POLUS 1 1. Les deux Poles.
uterque,
I Peius Arfticu^ 14» Antarfticus.
f. EUROPA i?onH. i6.t)onV. i7-t>0tf
All. i8.\?onJa. i9.t)onL. 20. von F. lUi
\?onNol. 22. 2;. vonMoll.
24. ASIAvonH. 2f.vonVa. 2f.t>onAll,,
47. »on
27. i>m Ja. 28. ^on L. 29. toi^fct,3o.
wnR
31.32. von Moll.
TURCICUM Imperium. ? 4.
.
Dit®
3 3
3^.37.\)DnMoll.
^onj. ?f.mF. jg.
Meernoire. j^.Natolia, 40.Cyprus. ^i.
Samus. 42.Soria. 43.Arabia. 44.Terr€S,
ancienne &
moderne.
4f. PERSIA. 46.Ditö. 47.Dito. 4g.
Georgia. 49. Marc Cafpium. f o. f i Dito, .

fz.lNDIA, f3.Dito\)enL. 5*4. ff.^otl


Moll. f^.Mcgol. fy.Malabar. fg* Sinus
Gangericus. fj. Siam. 60. Summatra. 61^
Siam &
Summatra voll 62. Ceilon.
^3. Dito/ 64. Borneo. 6f. 6^* Java^
67. Moluccae. 68. Japonia. 65. Dito von
Reland.
70. SIN A ober CHINA. 71. Dito. yn.
Dito. 73.74.75'.76. Sina in Vier Speciaf-
C^dtfen. S8on 77. Hö^i • Sina in fiinff}#
Spccial-gjiarfm.
92. TARTARIA magna. 93. Dito. 54.
Jedfo.
9f, AFRICAvotiH. 9CvonV. 97.^011
All. 99.,V0nL.
58.V0ttJaill. ico.VDU
f. lor. von NoK 162. 10^. von Moll.
104. Barbaria. lof. 106. MareMcditerra-
neum. 107. AfrtcaSeptentrionalis. log.
Mtrid. 109. Occidentalis, iio. Orien-
tale. 1 Ii . jEgyptüs. 1 1 2. Dito. 1 T 3.

)()( 6 Dito.
Dito* 114. Cours du Nil. 1 1 f. Meer rouge-
116. Fet2 &
Marocco, ii7,Nigritia, 11 8-
Jaloffi, 119. Guinea. i20,Congo. 121.
iEthiopia Superior. 122. Inferior. 125.
Canariae. 1 24. de Capa Verde. 1 2y Ma- .

dagafcar. 1 16. 1 27. Dito \)W Keulen.


128. AMERICA t>onH. i29.vonVall.
i3o.ronAlL 131. 13z. ^)on Lile. 13?.
i?4;v(mNol. ijf. 136. Noid*
^

unD Sud-^ America t?on Nolin. IJ7. M8»


South. America > Moll.
North - America 50Cn Moll.
m 14OWV
141. I4_2.:
Anglicana. 14J. 344» Gallicana. 14^.
South - Sea - Compagnie von Moll, 14^.
Canada. 147. Nova Fram:ia. 148* 145^»
Cannada Orient & Occident ^on Nol. 1 y o.
Miffifllpi. ifi.Dito. If2. iJ^.lH'A-
mericaBorealis. lyy.Nova Anglia. if/?.

Novum If?. Virginia.


Bdgium. Ifg*
Mexico. ifg.Dito. 160. California, i^i.

Darien. 162. Terra Firm^. Dito. 164.


Venezuela. i6f.Suriamc. i66.Ferou. 167.
Chili. 168. Dito. Terra Magella,
nica. i70.Paraquaria. i7i.Brafilia, 172^
Dito. lyj.Todos losSamos. 174. Ci-
lili. I7j". 176* 177. Pa^
Phernambuca.
raiba. 178- 179« NJC^eft- Indien ^on Molk
3 80, Infulag Americanae. 18 1 . Archipel, de
Mexiquc. igz.Hifpamola &Cuba.
S. Domingo. igf. Port^
184. Jamaica.
Ricco. 1 8^. Antilles Fran^oifcs.
187. Ca-
ribcs. 188. Mattanico. 189. Bermudes.
xi^o. Azores. 151. 6fe ico. Mer du Sud 6c
duNordö«f|efien(SJiamn/ l^onFer.

3m II. TOMO.
SPANIEN, PORTUGAL,
^8on
FRANCKREICH, BRITANNIEN mi
NIEDERLANDEN.
1 ..
4. Thcatre de la Guerrc en Portu-
2. 5
gal &
en Efpagne. y.Hifpania. €. Efpan-
na i>on N. 7. Portugal i^otl Nol. §. Por-
tugal. 9. Les Frontiercs d'Efpagne. 10.
Caftilia. 11. Arragönia. 12, Gallia mb
Afturia. j-BifcayaimbNavarra. 14. An^
i

dalufia. Granada. 16. Valcntia& Mur-


1 5*.

cia, 17. i8.Catalonia,aBc^onNolin. 15.


Catalonia .20 Balearidcs .21. Gibraltar. 22*
Cadix. 23 Frontiercs ou Pyrenecs, ^on Fer«
.

24. La France. 2 j. Dito. 2 (T. Dito,


27. par Gencralitez, 28. par les poftes*
25. Isle de Franct. 30. ? r. Dito, 3 2. En-
virons de Paris. 3 3 • Baulieue de Paris. 34,

3 S' i6. 37. En virons de Paris in 4. €^arfcm

3g. 35. Le Canal de Verfailles. 40. Gou-


vernement d'Orlcans. 41. Generalitc d'Or-
leans, 42. 43, de Tours. 44, de Bcrry,
4f.dePoitoß. 46. 47. de Rochelle. 48- Le
)C 7 X Ca-
Ganal d'Otleans. 49. Lion. fO. f »-Dito

immxjdbamn. f 2.
Bretagne. Sh^or-
mandic. Dito in S&avtm.
f4. ff.
*6. Piccardie, fj. f8-
^o-
6i.Guienne. 62.6hUit6
»krefeiHW».
de Conference
in\m Sparten. 64. Isle

6f Languedoc.
. 66. 67. Ditom JlVft) (Sl)at»
(Cli. 68. Rouffillon. 69. Les Sevennes,
70: 71. 72- Cänal de Languedoc. 7?. Pro-
vence. Avignon& Orange. 7f-Dau.
74.
Ditot«
phrne. 76. Champagne. 77. 78-
Bourgogne. gO. 8 ^ • Dito.
mtr) (EfjarKtl. 79.
Dito jnJCi) S^«*
S2. FrancheComte. 83 84-
8r-l--o"aine. 86.Environs
deNancy.
((n.
gg-Anglia. 89.90. Dito
87. Britannia.
Moll. 31. fciö iH- J">«9
mcn Statten »cn
enaeflan^
«nb »i<r^i3 Special -(Sftarfmvon
Environs de Londres. 136. Scotia.
jjf.
157. 158- U""'«" ^'ß" ^^9- H7«
neun Special (g^Mttn vou ©cbottliinb. HS«
•^vrlanb. 149. ifo. jnxi)
Dito von Moll,

if i.if2. if 9. if4.mSpecial-S^amnvort
Srrlanö. , ,.

if^Belgium. i f 6. CathQjicum. if/.


ifg.Artois. j f 9. Flandria.
Foederatum.
160 bis i6f.fccbßSpeciaKS5mf(n von-,Jlrtn#
167. Hen-
Ixrn. 166. t'Land van Waes.
negau. i68.Namur. 169. Luxembourg,
170. 171. 17a. i73.Ditotret(SN««; .'74
' Lim-
Vdtvtbt
Limburg. lyf. Brabmt. 176. 177. 178.
179. 1 go.^^ünff Special-gt)awn Den Brabant.
181. Mecheln. 182. Antwerpen, igj.
Holland. 184. Zuyd-HoUand. igf.Nord-
Holland. 1 8^. Delfland. 1 87. Rhynland.

I gg. Seeland. 1 89. Walchern. 190. U-


trecht. 191. Geldern. 192. Arnheim,
l9:5.Nimegen. 194. Zutphen. 19^. Rure-
mond. i9Ö.Fofla Eugenianä. 197. Over-
Yflel. 198. Drcntc. 199. Groningen. 200.
Friesland.
3m III. TOMO.
©inb bk ^fyaum m\ ITALIEN, NOR-
DEN, POLEN, PREUSSEN, RUSLAND,
UNGARN um TüRCKEY in Europa.
1 . 2. j . 4. Italia ^icr (Sparten V^on Per. f.
Italia. 6. Dito. 7. Dito. $.pop<il)attt
9. 10. II. 12. T?. 14. bte^lp^rt stt^ifdben
grancfrcid) in Ud)^ €&amn/ ^eon J. if. i6".
17- 1 8. 19. ®er §(u^ Po m fmff d^avm
lOOn Placide. 20. 2I. 22. 2?. Piemont iü
\>Ht Q^mm t?Ort Fer. 24. Savoycn Pi6- &
nmont. 2f . Savoyen. 26. Pieniont. 27. Sa-
voyen mt> Placide. 28-29. Piemont &
Montfcrrat. Les Vailees. 51. Meiland.
32. Etat de Milan. 35, Parma. 54. Modena.
jf.Mantua j6.Genua. 37. Dito. jg.Lucca.
.

39. Dominium Venetum. 40. E(!ats de


V^nife. 41. 42* Respublica Vcrreta. 43.
V Les
Lcs Provinccs de Venifc. 44. Bergama-
fco. 4J-. Cremafco. 46. Brefcia. 47. Vero-
nefc. 48. Vinccntino. 49» Padonuan©. fo*
5"?- Ra-
Priuli. fi. Iftria. f a. Dalmatia.
Corfu. ff/Go!fo di Veneria.
gufa, f 4.
56. Tofcana. 7. Tufcia. f 8-
Fiorcntino.
5
Ecclcfiallicus. 61.
fg. Sicna. 60. Status
Dito. 62. Dito. 6?. Dito. 64. Ferrara.
^f.Bologne. 66. Bononia. 67. Roiragna»
(g.Urbino. fig.MarchiadiAncona. 70.PC-
rugino. 7i.Umbria. 72. Orvieto. 75.
Bracciano. 74. Campagna di
Roma. 7J'*.
Napoli. 76. Dito. 77.78- Dito itt>Ct)S^ar^»
(cn. M
7% 87* neun Special - (il)mm von
^o.Dito»
Neapoli. 88-Sicilia. 89* Dito.
51. Dito. 52. Dito. 95.Sardinia&Cor-
fica. 94.Sardinia. 95'.Corrica. 96. Malta.
99.1fchia. lOO.Ifole
57. Dito. 98,Dito.
Trcmitani.
t02 Dito. loj.Dito.
lOi.Hclvetia.
104.10^ 106. 107. Die e*n>dß
io8*Neufchatel unt) Valangin.
<li)m m
len.
109. Tio. LesCouronnes duNord. ll-f.
Scandinavia. uz. Dito. n^Dito. 11^
Dito. II f. Dito. ir6.Dar>ia. 11 7. Dito.

1 Ig. Dito. ii9.Infulae. i20.Seland. 121.


Funeu. i22.Falfler unbLaland. i2?.Cop-
penhagcn. 1 24. judland. 1 2 f Sleswich. .

i27,Scptentrionalis. ^^S-Au-
126. Dito.
Urali$.
ftralis. 129. Norv^egen. uo. Bergen.
151. Stavangen i p. Friedrichshall, i j j.
Island. Spitzbergen. i?f. Svecia.
1 3 6. Surf d, ij7.Gothia. 138.
Scania. 155.
S veonia. 140. Dalecarlia. 141. Uplaodia.
i42.'Nordlandia. 14?. Laplandia. i44.Fm-
landia. 14; Stockholnii.
.

i4^.MareBalticum. i47.Preu{ren. 14^«


Dito. 149. Dito. ifo. Danzig.
ifi. Polonia. ifi. Dito. ifj.Dito.
lf4,Dito. iff. Pofnan. 1 fö.Ofwiccz.

if 7. Litthauen, if 8- Uckraine. 15*9. Dito.


j6o. 161. 16z* i^J. ückraine m
XW

164. igf.Ruffia. jg^. Tg7.Dito. i^g.


Dito. 16^5. Dito. 170* Dito. 171. Dito.
i72.Dito. 173. Wolga. i74.Boryfthe-
nes. 175*, Duina. 17^. Livonia& Cur-
landia. J 77, Tartaria Minor. 178. Marc
Cafpium*

179. igcCours duDanube, »ottNolin.


181. 182- 18?. ©onau ©tro^m auf Drcrj
Charten. 1 84- Hungaria, Graecia &
Turcia,
I8f. Hungaria. i%6. Dito. 187. Dito.
1 88- Dalmatia. 1 89.Transrylvania. 190«
Wallachia. 191. Bulgaria &
Romania,
192. Conftantinopel. 19J. Memoire. 194,
Azow. Graecia. 19^. La Grecc,
^97*
157. Dito, i^S.Morca. 15^. Dito. 200.
Candia.

^mlV.TOMO.
©int) Um aniiH ^^atm / 4li iit j«
li^mfcblanl) geboren.
I. 2. Germania Dori MoIL ^Jeuffdfi^
fonbt^onH, 4. Dito. Don W.
Don Reichelt.
f.
6. von Jail. 7. Hydrographia Germaniae ^
'^^c(t ^^^artc. 5. Dito. lo.SidigiongS^ari?
« r?on ^eu(fd)(an&.

fxm. 16. hü 2-}. Zd)t Special - (S^amn i^c»

26. 5Rjct)er ^ (auft^. 27. ?D?4§rm. ag.


Pon 9)?%cn.
3 y . 2(dE?( Special- SOawri
36;Oe(!ard(tif^e€ret)g. 37. js-Dit^
jn>ct) Sf)arten. ?9'Öe(Tmdd&/ 40. @t<uer#
ntarcf. 41- 5?arm^en.
*
42. grain. 4j|.
^trof^ 44- Le Trentin, 4f . ^S5ien.
4^.47. 48. 49. 'theatrc deGuerre deBa-
Viere. yo. ^^<kr)ivifd)C ^lut)^. fi. Oi^^ti^

f 7. 5t Jncf if^^ Sreijß. j 8- r 9. Dito jfve«


69- ©<t»4&ifd&< (S«t)§. 70. Dito. 7f*
72. QBummberg, 7 j- Dito- 74« 9Kmli<ff
^<im. 7f . ^nlgo», 7^»U(ni. 77. Q5a*
ix». 78. 75. La Souabe jtt><9 g^amn »cn

80. 8i.Sl?f;dn*©(fotii. 82. 8j.06«r#


S?^dntf<t< €rc»)§. 84. Sf- 86. ©«Üv^ciii
»on Q5öfel toQJonnmiLile. 87. 88. 85-50.
51. 52. St)»«i4nJ(t' 5tt>jfc6<n im Dv^cin,
f<(/©rt<«r HtiDSKaa^ mjail.
53. iot^^ino
ö<n. 94. ©faß. 9f . Ü&<r*S{fa§. 5^#
!ni<t)fr*<^lfag. 57- ©(rapburg. 58--?>^j*'
. fm. 55. tnk^^r? J^effcn. 100. J^irfrf)fd&.
10 1. 5S«(aaH« loa. ^«II»«. loj. ?ilafi<
faiu 104. Dito. lo;. S5)alt)«cf. 106.
§r«ncffHrr.

107, <5lübm9J^ein|fd&€S«#. log. 105.


HO. 1 1 €^«rfiirf!fm()ütti«r cimüv^dii
»Ort J, 1 13. 'Pfaiß. 1 1 j. 1 14. gjfrtlß. uf.
SKa^ng, 116. 117- SOlapß. n 8.%f<r.
115. iio.^rKr. .i2i.<5oflrn laa. laj..
*
. '

ricl). 129. 1 JG. 121. iunid) iniur) S^artm*


I ? 2. 9}Iünftcr unb £)§na&ru33. 1 3 j . i J4.
50? imfler in jmet) €f)^it'ten. i ? f. O^natrügg.

i38-3nli(* unbQ3ag. ij9*3ulicb aUdne.


140. ©ei^e nnö ^crg. 141- Sicve unt) SKarcf
142. Clc^e unt) Svaöcnficm. 143» (S(ct)
leine. 144. Ü)?arcf un&^erg. 141. QRarcf I

unö SKat^cnjpei-g. 146. 147^148. i45-3uj^!


Iid)/®et)e/ Syjarcf, ^erg in m(S(;arfej|
ton J- 1 50. £)f?;j gikilanb. i f i. SKurg»

Bremen, if^* ©tat)fQ5remcn* iS7.t)i<\


?S}efen 3r8.S)te3ro(Te2Bi#rflüt^. if9-
J^olildn* 1 60. Dito. 1 6 1 .1 62» 1 6? JPjol^ .

(iem in Dretj Charten* 1 $4. ©be. 1 6^ 0|tCä^


la^^lbt i66.^ambnx^. 167. ©ie^aö^?'
fcen 5n?ifd)en 2(m(!€rbam nni JP)ambur3. 168.

SKecflen&urf}. i^^-iuneturg. i7o.>^rauni^


fc&mei'ä. 171- «S^ill^e^^eim* i7z.^^H^
im* i7?*«S)atfc^r|l4Df,

i74.S)et06er^©ac&fifc&cSret)§. i7M
2(nf)alf* 176. '^^unngen* 177- ©fcnac6#
1 78. &oti)a^ 179 Srfutf. 1 8o* QÄamtf
feb. i8i« ^open Durc& ©ad}fen. iS^-
SßeilTv^a. i83«^ÖOäflan^ iS4.3((fenbur3^
t)ortrct>i»

1 8 f. ©c^cnt) um 'Sterben, i g^- Um tcip^


1 87- um ©rDffm ^aix 1 8S* ©tiff^
g)?crfff>urg. i89*^aumkr3. i90.?9?arrf
^taut)cnl)iirg. 191. Dito. ijz.^flteSKarcf.
19 ^^dcgm'^a ^ SO^atrf. 194. gjZiftd^
cjRarcf. i9r • Ucf er ^ ?9?anf . 1 9^- ?flcue

?9tarcf . 1 97. Bommern. 1 9 8- ^nfufDuis?

gen. 1 99. 200. pofl ^ (Sparte imü) ?^ran^


l)crt£>urfj imD ^preuffcn.

V. TOMO.

©mbbfe€5arfenjitm GLOBO COE-


LEST!, jut GEOGRAPHIA SA-
CRA, Sur GEOGRAPHIA AKTI-
QUA PROFANA, ^a^.d^amn/ mb m
Zn^mi m\ etlicfeen curieufcn (Sparten.
1. Une Sphere armÜlaire. . 2. Sphaera
mundi* 5. Planirphaerium coelefte. 4. f*
Hemifphaßrium boreale. 6. 7. Auftrale.

8.9. Planifphaerium coelefte, ^mr) €^amit#


10. Tabula Selenogp^iphica. 1 1.I2.1 j. Sf-

ftema Tychonicum. 14. if. i^.Coperni-


Canum. 1 7. Theoria Planctarum. ig.
25. Giobi coeleftis Partes IV. ^atl 24. bi^
f2. Andreas Cellarii Atlas coeleftis, oUt
Harmonia Cofoiica »on nmu unö JWan^ig
!:1

f j.Paradifus. j'4. Dito. ff. Geogra»


phia Sacra. f6. Canaan tempore Äbrahami, 1

^7. Voyages des Ifraelites, f 8. Canaan tem- i

pore Jofuae, f 9. Rcgnum Salomonicum. j

60. Regnum Juda & Ifrael, 61. Canaan in i

Tetrarchias divifa, 62. Itinera Chrifti , Petri i

& Pauli. Voyages de JefusChrift. 6^. j

Voyages des Apotrcs. 6 f. 66, Palaeflina!


imr)ij^amn. ^7. Terra Sanfta. 68. Pal?-
Ifina Relandi. 69. Terre Saintc ancienne &
moderne. 70. 7 1 . 72. 7 3 . Terre Sainte ^Ut m
€|^amnt)«VC& delaRue.

74vGeographia Patriarchalis. 7f , Patriar*


chatus Romanus. 76. Conftantinopolitanus. j

77. Aicxandrinus. 78. Antiochenus. 75, \

Hierofolymitanus, 80. Ejusdem Pinax Geo-


graphicus. 8 1 • Geographia Conciliorum in i

Oriente. S^.inOccidente. 8^Epifcopa-i


tus antiqui Hifpaniae. 84- Galliae & Britan-
nia?. Sf.Italiae. S6'l\^yncu 87- Africa^.
88- Ecclefia Africana. 85. Ancienne The-
baide. 50. Nouvelle Thebide.

51. Orbis antiquus. 92. Europa. 9j*


Hifjpania. 54. 5f. 56. Galiia. 97. Bel-
gica, 98. CivitasLeucorum. 99. Britannia.
100. Scandia. 10 f. Germania. 102. Ger-
mano - Sarmatia. 10 j. Sarmatia Europea
8c Afiatica. 104. Scythia. lof Bpfpho«
.

ranum Regnum. lo^.Italiaantiqua.


107»
Gallia Cifalpina. icg. Tufcia. 105. La-
tium. 1 10. Graecia 'Magna. 1 1 1, Sicilia.

iiz. lUyricum. iij. Orientale, 114.


Thracia. 1 1 f Bofphorus Thracia?.
. 1 1^,
Graecia Meridionalis, 117. Scptentriona-
lis. 118. Graecia antiqua. 1 19. Heljas.
120. Epirus &
Albania. 12I. Maccdonia.
Achaja, 124. Peloponnefus. 12 f.
Creta. 1 26. Afia vetus, 1 27. Pontus Eu*
xinus. 128. Afia Minor. 125. Cyprus.
ijO.Trojanum Regnum» ljl.132.F0n-
tus. I
j 3. Colchis, Iberia, Albania. 1 34I
Galatia. 13 Lycaonia. 1 3 6. Pamphilia.
1 3 7. Armcnia. i j g- AfTyria. 1 3 9. Perfia
&lndia. 140. Africa vetus. i4i.iEgy.
ptus. 142. Atlantis five America vetus,
143. Griecia Agamemnone. i44.Voyägc
d'Enec. I4f> Alcibiadis Expeditio. 146^.
Iter decics mille Graecorum. 147. Alexandri
Magni Expeditio. 148. Pyrrhi Expeditio.
149. Hannibalis Expeditio. ifo. ResRo^
mana fub Caefafei if I.Imperium Occiden-
tale. 1S2. Orientale, i f 3. Theatrum Hi-
ftoricum Occidentis. If4. Orientis, t?oil
if y. bii 1^3. Chriftöphori Cellarii Geo«
graphia «ntiqua., pnl) i)Wr mit
^Xt\)$k Umt
^0«
^Son 164. bi^ 154. (tut) btit) nnb t)m;pij
ßicc ^ (Sf^artcn, gefTocbm Pon Renard. 1 9 f.

iri^J^^S^aW. 198. Geographifcb« U(;r.

HDiefeu öt*offe ATLAS von tmfcnb €f)(t\:Un


^0 jlct Qtbunbtn 300. :5itt^L

2((Ie tiefe vit^ unb jn^angi^ ATLANTES


fie^jen in unfcrm Mufeo allem^J paraf , unt)
trerDeit um einen civilen^^reiß au /eöer^
mann i?erfauffef / ber ein Rennet «nb üebN^
&er i^on qmm mt> mit fonberba^ren gleig illu-

n)inirren S^dirten {(l. <Befrf)rie{)en m


^mhm Äm^euen34«
I
7 3
m (o ^
########
^^^^^^^^^^^^^^^^

Einleitung

leogcap^if^en fragen

I.

XÜ^s tm^ man bey einet ]feöa>ct)en ÄanW


(Cbatre in acbt nehmen f

II.

tt:)je i^frö ^^e Welt einger&eifet^

Sn t^ievgri^e @egen&en:
1. motaea o&ev (D^rm/ £at ORIENS.
2. 2Cb^M^ ot)crn:effen. «Af, OCCIDENS.
oöerefc.-^- «at. MERID'ES.
4. / -oDer tioroen/ iat SEP-
TENTklO.- "

, , .
^ (Sittlcifung iite

III.
lÖ^ÄS bÄt ^ie %.M(^'.<^\)C^xi^ \>^x cm Ä^ac^cr :!*
,

©le mu§
nad) öcn ©egenben öcr 5SBcit gele^
getmn-Deu/ unD mau ^at auf öenrcc^t gefio^
^enen €f)arten

3* Dben mittcmcbt*
4» Unten tITitmg*

IV.

man
Sßenn ftcf; W ©fube bavju f^icFt , fo fe^f
f<cf;*ei) ber ^anD^g^)artc in lolcf;^ ^ofitur,
ba§ man ©eficbte gegen mütei:n«cl?t jii
fe^vet.

V. .

norb^ßett:'
I« ©le Sparte Dom GLOBQ.
2- Sie e^)avte Don EÜROPA.
^ Sie ef)aile Don HISPANIA.
4- Die €^at1e Don GALLIA.
f. Sie gf)arte Don BRITANNIA, öa aff^
Äonigrei^e bepfammen-
öret)
Sie €^>avfe Don tenXVII. g^ieöerlanNf^
fcfjen ^roDin^en.
7. 5>ie e^vte Don Italien.
8. Sie e^arte Don Seutfc^lanb/
9. Sie gl)avte Don SCANDINAVIA,
öaraiif alle övei; 2Rpv&if^e Äonigrei^e ja
fe^)en finb*
10. Sic
10» Sie €^avte t^on ^ol^len.
ir. .©ic ef^avte i)un ?Kofcau.
12. ©ic Sparte mx
Ungarn/ barauf ©rte^
c^cnlanD/ 5)?ovea unb SütcFet) $uglei<|i ijl»

I?. Sie ef)arte Don ASIA,


14. ©ie ei^avte t)on AFRICA.
if. ©ie e^avte t)on AMERICA.

©atJ I. Kapitel

Sur £anb^ Sparte,

gcbilöet ift.

I.

^ie ifl vunb ^ tvie eine Ängel ; iinb alfo mdg


man m\\ ^OJorgen gegen 3lbenö/ o^ev mn ^iU
tag gegen SKifternac^t l)erum reifen 7 fo n)irö
i>er 9Seg allema^l f4oo. ?9?eilen aui?tragen»

IL
XCk Witt) ^^c CBrO^^ogel emgctbeifct:"
3n <Brt)rc!d? unö xnXüA\Tet/ mld)iß Uct
unt) nnter bem grbbaöen tuunberbarlic^ «ntet
einander ^einenget iji,

III.

3nt)ier Äanpt'S^ieite:
1. EUROPA liegt gegen ^ittma^t ^
2. ASIA liegt gegen ?Korgen.
3. AFRICA liegt gegen Wittag.
a 2 4* AME-
©ttlcitimg m tie

4. AlMERICA liegt gegctt Slbetit) / unt)

toixb iniqmm bit a^utWüt genemtet»

IV.
'

Um &ie ^Itc vrelt finb i)iev groffe OCEA-


1. ©ai^ litiannfcbe meer gegen mtnb.
2. 2(€tbiopircbe meer gegen ?9?ittag..
©a^
3. .©a^ 3nx>iani(chc tlTeer gegen ^SKorgen,
4. ©a^ lEif^mect gegen SÄittevnac^f^
Um bie rreuc rpelt finb and) jnjei) fol^(
grolle gKeeve:
NORT, ^
juv Siechten.
r "'^i

1. 59? eer del


2. ©a« 93ceet del ZUR, jut Sincfcn.
^

V.
SBrtö betreuten öie Dieleit Ä-imen (;vtf t>et

©ie ftn& im ben ©ele^vten angenommer!


njovben/ Damit jie bie €rt).'j?ugel beflo bcjlcr be
txad)m f onnen. 5}?an bav(f aber jum SJnfangt;
nnr Drei) Singe ba'oon mercfen» ^ \

I, ?0?itten öard; &ie €vbe i|l eine gera&e ?t!


nie gesogen / bie mirD Die rH^aua.'^^iLtmc,
Jaf. JEQUATOR , oöer LINEi^
^QUINOCTIALIS, genennet. !

*
f. ©iefe «inie mxb in 3<^o, GRADUS ab
actl)eiiet.
€in jeber Gradus
^
"

if. teutfc^e ?SJei


Ibalt
_
3.
len in |lc{> ; a!fo begreift Die grbe in i|
rem Umf^'dfc 5-400. ^Seilen.
4. SBo gegen gjjitternac^t jn alle Linien jii

famaien lauffen, bcrfelbe ^unct njirb PO


LÜS ARCTiCUS genennet, ;
f. 5SBo gegen ?SKittag äffe Bnten jiifam^
meu lauffeit/ bcrfelbe ^ptitict njirb PO-
LUS aNTARCTICUS genennet,

IL (Kapitel

Q30tt EUROPA.

5Bas bÄt EUROPA t?ot (Srart^cn


©eaen ?9?prgen jran|( an öen Palus
Mscfis, D-i?^ Maro Nigrum gegen ?iben^ tfl ;

qegen SRittagfcf^eibet
t>a^ Sltlantif^e ?9?eer ;

öai^ ss)jiteeffanbifcf)e ?Öfeer m AFRICAf


gegen ^OJitternae^t i|l öa^ ©f ^5)veer*
IL
5SJic tfi biB «n^ero EUROPA ^orgcfiellet
SRa^ ber gignv einer Itfjenben 3ungfer*
1. ©ie jrosuamie tft ^ortngall,

2. .©a^ (Bcftd:^re ift ©paniem


Sie ^ttift ijl Sv^ncfvekl^-
4» ©er lincfe 2itm i\\ €ngellan&/ ©d^ottlanö
unt) 3rrlanb.
f. ©ier rechte 2frm ifl "^t^Am.
6. Unter öein lincFen Ztm fint) öie 3?ie&er^
lanbe.
7, Unter bem rechten 2(rm liegen bie ©it^ttjei*
^er.
?um ß^eibc ge^pret Sentfc^lanb/ ^o^le«
linb Ungarn.
^. Sie ^nk (tuö ©annemanf / SRomfgett

10. Ser Xc(f auf &te .Suffe tfl ?B?ofcau.


11. ©a^ <3m^erfbei! tfi bie €uvopaif(^e
Surcfet) imb @ned)cnlanD.
1 2. Sie j^iKiin tvcrbcn dUenm^l ju im
Pen Sani)e geve^net,

III.

tD^^s^At man in EUROPA vot^ew^ffct


}i% meiden -f
gin Slnfangev mercft mir bie muttnant^i^
fdn 6ee/ MARE MEDITERRA-
NeUM. Setitt Die liest ^trifctien fccu J)res
S|)eilen Oev alten SäJelt mitten irine,

®ag III. SapiteL

3uc£anb^ Sparte,

I.

Was b^t pottugaK Dot eift SLa^tt ?


Un^ gegen Sibenb/ iint)
Setitfcfien liegt e| ijl

in felbiger ©egenö &a^ auffevjle Äönigreid^


Europa.
3nr Sincfen ifi e^ mit Dem Hüctmifcbmtneca
rc jur 3\t(l)ten abevjnit @p«mf*e»propim
i5cn umgeben.
fan e^ gar bequem auf öer gemeinen
?S)iau
Sparte m ©panien betrauten.
3u()eni) in ©(^ulett* 7

ir.

1. ©evDURIUS oben.
2. ©er TA GUS in t)tx mtUn.
3. Sie GÜADIANA unten*

III-

XOciB firtö in potmc^M 100t (Detter a^tt

metcfcnf
1. LISSARON, Die
mb
^am^Stabt m ganzen
i?onigrei^ä/ 9iejiDen| Deö Äomg^z
liegf am glnffe Tago.
2. ALCANTARA, |arte tepLiflaboia, ein
Ä'pniqlicr^e^ ^up^©^loi
3. EVORA, liegt f anbn)avf^, iin& i|l eine qiu
U aSefnmg.
4. ELVAS, t|i eine tt^i^tige ®ran^^3SejJnnfl
qegen ©uanien.
f. OLIVENZA, eine Heine ©van^^SSeftnng*
SETUBAL, insgemein S. HUBES, ifl
ein J^ai)e!t/ ba t)iel©al^ mi^gefuf^ret njirb.
7. COIMBRA, ifi eineJevu^mte Unit)erfttaf-

s. BRAGA, ^at t)en t)pvne^mflen gr^^^i^


fc^off.

9. PORTO, i(i bet bevö^mte J^at)en t)or bU


ivaujfleute.
10. BRÄGANZA, iji baietmnv^S^m^ De(
l^etitigen Könige.
11. CAPO de VINCENTE, ifl ein be^
vü^mte^ SSorgebilrge, gan^ unten an ba
©pifte im ÄPnigreicfi 2llgavbien*

« 4 IV. 3ß
.

s Umleitung w Die

3f? fonfi iTÄö met>c von potm$M 3;» tx^iflen


notfeig:'

2)a^ ?aub lat n^eoen t^ielev ^erge ^Katigcl


am Ävßvn, X-it Jpanblung ixirb me^r ote d4e
Studia Hon bCH €iuii?o^nevn gcüiebcn/ obmol^^
len bicfe nunstiel)v a^td^ empor fommen. Sie
Sicügion De^ £anöe5 ifi biir^^iangig Sat^ulif^/
unb Die Inquifition bafclbjl fc^arff ; bD<9 gtebf
tiele 3iiöeu/ bie iw bic xü^fica mit^ctjah
fen trevben. ©a^ 2mb i)at feinen ^vonig, unD
in bcn ii&rigen 2Öelt^£fjeiien npd; ein unD
'

iere $Jvot)in§en. :

Sur £mib^ Sparte,

1.

)X>a& bat Öpftnien x>or ein S^aget if

€^ fiel^ef me ein an^gebreifefe^ ^fdb ^S^

unMiegf un^ Seutfc^en gegen Slbenö.


mqtn beno gran^et e^' mit Dem ifonigreM
"MortugaU,
©eaen mo rt^^n trivb e^ bmc^ Die '^\)xmU .

f^cn ©ebärge ^on Svanrfreic^ abgefonDevt >

©cgen rfutrctnaci?c ifi Da^ SSifeaifcJie oDer/


ßantabrifc^e ?9Ieei\
©egen rr^^ih-tr t|l Da^ groffe ?9?ittelIanDif^e
50Jecr/ tJon itjeW^em imti Die 53Jeei^i£nge be^
©ibvaltav merc? et/ melc&e in^gemem Die ctt^i«*
fe genennet iwD*
9

IL

©et Tagus mitfen / ber Durius o6en bie


Guadiana unten / bctfet Uttteu Guadalquivir,
Mnö jur ved;ten Iberus.

3n r?ietxehen ^anöfc^afften, unb etliche 3«^


fultt/ bai^on liegen
muun im£ant)e5Reu^Caftilien/ 2!lt^Ca.
ftilien» ©egen Slbenb / Leon, Eftremadura,
Vandalitia. ©egen Sfttttag/ Granada , Mur-
da, Valentia. ©egen SDJtttetna^t / Galliciä ,
Afturia , Bifcaja. ©egen ?9?0Vgen / Navarra,
Catalonia , Arragonia. Sluf Dem ?OjeeV/ Ma-
jorca, Minorca, Yvica, Formentera.

IV.

1. MADRIT, n)el*e^ bte ^mipe^unt) Sieiv


ben(2^@tat)t bes^ ^onig^ tfl.
2. TOLEDO , meil bev^orne^injje Sr^^35i*

f.
ALMANZA , ein geringer £)rf / n)ar&
1707. biit^ eine @(I)lac^t befannt
6. ARATNJUEZ, unb
7. ILDEFONSE, ftub aifi^e(f;lo|Tcr be^
W9^/ mc&t tt?at S)?abritr
V.
Waf^ ifi in '3i\t^.(r.amm m mcrcfeft?
I, BURGOS. t)ie Jpaupt^etabt be^^anbe^.
3* VALLADOLID
©tagten in ©pamen.
, eine m
beu bejle»

3. SEGOVIA, |iat ein Hfitß

VI.

1. LEON, fcte ^aupt^etaöt/ öat^on ba^


nigreid; Den SKa^men J)at
SALAMANCA, eine Unitjerjttat

VIL
Was in <Ef?rem«ötira to mci-fFert
tf? if

1, BADAJOZ, eine ©ran^ SSeflung gegeit ^

ALCANTARA, n)el^e einem mtUti


i)tt)ett in ©panien ge^iovef»

VIIL.

1, SEVILLA, i(i öie bejie ©tat)t in ganl


©panicn.
GIBRALTAR, i(} eine 35eflnng auf einem

^Bevge an &ev SKecr^i^nge/ nnb ifl nac^


iem Utree^tifc^en Srie&en Den i^ngelmi>^
öern tjevblicben,
3* CADIX, ber Jpat)en/ bie ©iH)er#o«c
oröentlicf) ein^Uauffen pfleget:
4, 3« ö^^'* SBalbern n)evben iDilbe Öc^jen ober

©tiere gefunbenA mitweW;enbie ©paniei^


iu \(^^Un Pflegern
IX.
XO-^s i(i in ©iranaD« merdml
GRANADA, bi( ^)aup^©fflt»t f#on.
^mn m §:m^<ixi^)ip
.
tfl

. MALLAGA, ein

\tivT.'» <f? mmurc(<? XU mevcfen?


. ÄIURCIA, t»ie ^an^b^tm, ifl fefir grof
tmt» fc^nn. ^ ^
. CARTHAGENA, ijl ein freffU^ev^*
»enam?OJitteUaui)if^engKeev.
XL
XOt^ iß inVaknnä merken?
. VALENTIA, &ie .^aiipf^etabf/ lieget in
einer f^nnen ©egenb.
. ALICANTE, ip ber ^«»en/ wo öev 2tlt»

fanfers<?S5eia I)erfoinmt.
XIF.
tOa« if? in (Baüicia merrfcn?
COMPOSTELLA , ober SANT -TA-
.

GO ober S. TACO,
, m bie aroffe SB««»
fa^>rt 5U bem Sorper be^ Slpoftel« lyaeobi

1. CORUNNA, ein »ortrefflit^er ^a»en.


I. CAPO FINIS- TEURE, ein UxüWtf^
SSorgebilrge.
XIII.
XO^s iß in2(f?aria ?ti mertfcn? '

1. OVIEDO, ift fc^le^t belDol^nt.


2. SANTILLANA, ifl an* Mlee^e.
3. S. ANDRe obet ANDERO, <itt gutev
13 ©nieiüing t)0r t)te

4, Sie gan^e ?prot)in^ i)l bevgi^f/ unb ni^t


(e^r ba))oJ)«t; ^at aber fcjjone 5Pfer&c-

XIV-

1. BILBAO, eine gvoffe unb tci^c ^artbeU/

52. VITTORIA, eine fetne ©fabt


1. S. SEBASllAN, ein gutev^at)en mit
mm ©(^toffe, ijl ,^on ben Svan^?*
tvieber reih-:
fen erobert/ imb nad) biefem
tuiret n>orben. ^ ^ z cv>

4 FUENTARABIA, eine berühmte 2Sc^


ßuna auf einer ^alb^^nful, ift A. 171^
ion benen granjofen erobert/ aber aucft
tt)ieber evacuiret n?orben.
gji*t meit bat)on ifi bie
^afartenO^wi/ ba
t
ber 5}i)renaif($e griebe
Anno i6f^. \^
ö'efc^loffen roorben.

XV. -

I, PAIVIPELONE, ifl^bie .C)aupf^@tab(/


tmb^ateineUmt)erfitat.
©iefe^ tortigreic^ mirb jPber^g^awra ge^
nennet ; über ben ©eburgen in §ranrfreic&
liegt n-e^e ^3^at^arra/ tpel(&e$ ber grp»
granrfrei^ geboret.

XVL
®Ad ifl trt2(rrÄC5om6!i m mcr äml
1, SARAGOSSA, bie ^aupt/©tabf am Sluf<
fe Ibevus ober Ebro.
jj. HüESCA, i(l ein^ Unit?^rfitat.

XVIIt
XVII.
Ol in tatalonkn m mcrcBett ?
u BARCELONA, bie ^aupt^@ta&t/ Ht
ein iH'fte^^©d^lof un& f me« /?at)cn/ imb tfl
^ouig^ Caioii III. DlefiDer^ gewcfeti, bif
er Anno 171 1. ben j?ai)ferlicf)en 2I;rp«
befJtegcti Ijat.
TARRAGONA, ift loot öicfem bU^mptf
®taM gemefen.
3. ROSES, ijl dtt mafigev/ aber t)ejler J^d^

4. GIRONA, ijl eine qnU fan&^SSe(lung»


f. TORTOSA, nn&
LERIDA, jinD ^et) SJejinngen.
7, CAPO de CREÜX, tfl ein SSorgebikge,
ttjel^e^ öie ©ranlje jn?if^en ^pmirn nnb
granxfreicp machet.
.©ie[eil3rot)in| pat Äontg Gallus in. juni
evßcn unter feinen ©el^orfam gebraut/ uni)
bip lur Äapferlic^cn 5Ba^l mainteniret»
XVIIL
ST^ if? hey ^tn Inf^tn xn metden ?
1. MAJORCA unb^lVnNORCA, mtbm
&ie 93alearif(I;en 3nfuln genennet
2. YVICAunb FORMENTERA, ^eijfen
Die PythiufifdKn Snfuln»
3. ©en^aren PORTOMA ON, auf ber3n#

fnl Minorca l)aben bte €ngeüant)er frafft
i)e^ grie&en^ ju Utrecht behalten.
XIX. ^

3fi rtocb ctrt^As mct>i: be)^ Spanien 3:«

^ meicFertY
1.(Spanien ifl an rieten jDteeti/ fonöerli^
i^ben/ ni^t llavef genug ben?ol;nt.
2. 3n©pamen ifl treten Der Jpilje unb^oc^?
nuit^ bev giumofenev iibd vci)ett.
^

4. Sie ©panij^e In rairitlon Ici&et fem^

f. SRa^ Dem blutigen Succeffions-^neg i|t


tnblic^ Philippus V. au^ bem S?an\t Bcm^^;
'

bon, ^3?ei|ler i)on©panien geblieben/ unb burc^ v


t)en?ß?ienenf^en5vieben i72f- alo€at^?Dliia;evM
-

j?6nig evfamit tDorben.


6. guv ©pauif^cn ^?onav(^ie gefjoren me!e,
fc[)Dne5f6uigveid)e unbJaabev in aUenmevS;^ei#
Succeffions-
len bevSBelt; bie aber bev fc|)njete
;Kvieflgav fe|)t gemittet unb jertveunet

!X)aö V. Sapitel

Sur £anb^ß:i;acte, ^

1.

h<^t 5r«n(cf reidb t>or ein


Ärtger ?
XOAB
Un^Seutfc^en liegt gegen JJbenb, «nb flogt
m ba^ecf;n)ei^ev^'^anb/
©panien, an SRieberlanbe,
bie
uRb an Stallen.
2entfcl>lanb/

ün
II.

XO^ei ifl x>or eirtCBecDaffer um ^irancFrcicb ?


1. £)ben ijl bet Farial itvifc^en Svancfveicf; unO

a.
Sngellanb.
3uv ßindEen ijl ba§ 2(qtiitanifd7e mcer,
^
3, Unten iß &aSmüJeU4nOifcl?emcet*
IIL
III.

I)ic LOIRE juv Jincfeu oben, ©ie GA-


RONNE JUV ^ incren unten, ©ie SEINE m
Kccfjteu üb^n. Sic RHONE juv liucfe« wt^

IV.
TDfc t»uö,%ancci*etcb cmgetbci'/et?
3n Urs offF Gouvernements, obCt ^rot)irfr
^en/biemevcfet manfo:
I. Dvcy
Oer micrc t «le de france, Or-
in
leans, LION jDcey ObCMt BRETAGNE, NOR-
MANDiE, PICCARDIE, 2>i:ey Unten: guienne,
LANGIJEDOC, PROVENCE 4, ^Ut XcCbtCfl t
DAUFHINE, BOURGOGNE, CHAMPAGNE,

V.
ißtn ULE de FRAMCK ^umercfeit?
1. PARIS, bU /?aupt.©fa&t in gang Svan*
VERSAILLES, be^ ^miqß «ujl.©(^lo|-
2.
|.
4.
S.DENYS , m
^mqM)t ^btqxahnt
FONTAINEBLEAU, ein ^^niglic^e^
f. MARLY, mitf;ein5?oni9l JBu(I/®c^lof,
Dergleichen in Diefev ^piwin^ garHele (i'nb.
bOISSONS, m A.
öen^^Congrefs
1729. t)ev gvpjfe gvil^
gehalten tvarö.

VL
X0:t9 if} im ORLE \N I fdicrt m mcrcf ett ?
I . ORLEANS, eine f(|>6ne
fteSranj6fif(| geveDet mirb.
©taöt/ m t)aS 6e#

a, BLOISj eine, lupige ©taD{ a« öevLoire.


3* AN-
^ ANJOU, xin S?cxtmt{)m\\f Mm
Die ^)ev*

Ui\c Don Anjou bc» Situl fut)ven.

4. POITIERS, bic grolle etaDtnac^lJari^m

f. ROCHELLE, an bev ® ee, n)ar biefem t)pv

eine mUMvnmtc SSeflung-


^. RAMBOUILLET, Mnb
7, CHAMBORT, finb ^uH^ec^loffer-
VIL
5CaB tf? im LlONifcbcii xtitticrdfen?

I. LION, bte groffeunb rei(5>e^)anbeB^©tabt


BÖURBON, ein befannteö ^erljogttimm

VIII.
roa« tf? in BRETAGNE m metäcnl
1 NANTES, bieAaupt^©tabt an bev Loire.
3! BREST, ein trejfli^er nnb fieserer A^aKn.
3. S.MALO, ein terüf)mter^at)en amSanaU
IX.
SEad in ^ccNORM AMDIE^omcrcfett?
I, ROUEN,
<f?

eine m ben bejien Qt^bUn in

a HAWE de GRACE,^^^mVrrncb. ein feiner ^atJen.

2! YVETOT, ein fleiue^


i Sie bepben 3nfiiln G ARNSEY unb JER-
SEY, ge^ren ben ^n^dlm^cm.
X.
gpa^ if! in t)er PICCARDIE ^ttmcrcFen?
AMIENS bie ^)anpf^®tabt.,

a BOULOGNE, einebeni^)mte©ee.'®taif.
2! CALAIS, eirtunoevglei({)li(^ereee^jpaoe«.
4 AR DRES. eine gute @ränij^2>ejlung.

f. S.
QÜIISXIN, eiw^ alt^ ä>^ll««9-
Sugenö m©<^ulen. 17

XI.
m GUIENNE 5U mercfen?
SQBöd if?

BOURDEAUX, öie ^)aupt;@taöt/ ifli et^

2. BAYONNE, eine |larc!e ©ranß^SSeflung*


3. GASCOGNE, emekfannteSant)f($afft
4. NIEDER -NAVARRE, ^i« fkmi iji

XIL
58?aft if! in LANguedOC ^ru mercfen?
1. TOULOUSE, &ie J^aupt^SfaDf/ tjl ttJi^^

fig.
2. NARBONNE, eine kvu|mte ©taöt ge*
genöteSee.
3. Ser CANAL imif^ctiTouloufe unb Nar-
bonne.
4. MONTPELLIER, eine 6ev#mte »nu

ROUSSILLON, eine ©vaff^afff an beti


f.
5Pprenaifcf;en
qcUvt
©etörgen/ W fon(l ju ©»a*
nicn ^ ^ ^
6, PERPIGNAN, eine iJortretili^e aSefiung
in &er ©rciff^amRoulTiion.
7, Sie SEVENNlM;en ®ebnrge; darinnen
fic^ noc^ l)eimli<[) HUGONOTTEN
aufhalten/ tt)el^e camisards genennef mx^
Jen.

XIIL
Sßas ifi {n PROVENCE mctcfen?
1. AIX, bie ^mpt'&tabt bcß Janbe^.
2. ARLES, mar t)or biefc fe^v berühmt
3. MARSEILLE, eint)i?v(repd;ev^)anbel^-
? ,
-

iS ^inUitim i^or Die

4» TOULON, ein 6craf;mter ^mn W bie

f. ORENGE, ein f leine»' fouveraine^ Sur^


jlentf)um/ ^aupt^ Stucfe r^cn.t^ct
i|T i)a^
58evlalTcnfc^afft De^ Jpaafci^ (Praxen/ ttjeU
(^c^ Hx ivonig in ??rancrvcid; einowgen/
imb but({) Den^vicben iuUücitt behalten/
aber A. 1732, ^)em gnvßütten ^aufe
CONTY ncf^eticfet bat,
AVIGNON, eine ©vaffc^ajft/ 9e|)5rt öan

XIV.
W^^siff mDAUPHiME ^ttmercfen?
I. GRENORLE. bie jP)aup^©fa&f beö ^att^
bei
8/ VIENNE, mt mmms fe^r bevu^nU-

XV-
W^BtJ? ift BOURGOGNE 5» mcrcfert?
1. DITON, bie Sja^U^taU.
2. TREVOUX, ba bie^efuiten eine fc^one
Academie ^aben.
3. ©iefe^ Uns) fceifl ba^ t^ernocttbum fBnu
minb bancben aber liegt bie (SrAff^afft
;

feuvgu ub.
XVL
TOx^Mß in CHAMPAGME mercFen
I. REIMS, bie ©tabt/ m ber^onig gecronet
n?ivb.
3. CHALONS, eine tro^lgebaufe ©fabt,
3. SEDAN, eine2Se|]ung an bevSJfaa^/ ^at
neUnit)evfi(at
4. BOURBONNE, i|l tvegen ber ÄSoet b^
»

3«gcnl> in ©(Rillen.
— i i
19
»I

XVII.
XDas iß fonfi hzyS'^itndtcid} mcräen ?
I. ©at) Smb
mtvcfflHf) fruc^ttm'/
iil mb
Bringet nüc^/ txwnot^igtli
2* Sie Siumol^ner fia&fcf;rflu()/ gefc^icft un&
InPig.
3. ©eiten mit?[BajTa'
.©at^S(tn& tfian bitten
imigc6eii/imD liegt alfo bequem jur^anbluug.
4. 55a^ oanße Äonigreid) i(l nunme^ro m(l)
ber grofFenScrfolgiing öer/pugonotteugauf^Sa?
tI)olif(f)/ mii^genummeiT biefogenarmteuCAMI-
SARDS, Die ftcf; »oc^leimlr^ initn^mimU
f^cu ©CDijrt3cn autl)altem
f. grancfveicf; tpivb t)ptt einem einzigen l^ku
ge regieret*
6. ©er jefjige ^lonig ^eijl iudovicus XV.
mb i)at A. 1722. bieSlegiermig angetreten.
7* 3u grancfreicf) ge^renforno^t in Europa,
al^ in Den andern Sl^eilen berSGBelty npc^ mU^
fc^ie&cne ^la^e,

XVIII.
X0(^» ifihcy Oer Äartö^C&Ätte t>on 5rrtnc&
reicb por ein Stnbatig mebr vont
notbeitV
©ie 6et)t)enßanber i.LORRAINRo&er^ö^
:

f|)ringen : 2. bie FRANCHE COMTE,


pbcr Die@raff*afft35m'gunb/ laffen (ich mif feR
nev e^arte bejTev betrad;ten/ auf öiefir.

XIX.
yo^sift im^etijo^fbum&otl^tittgett 3^it

meicfett?
NANCY, i)ie ^au|)f.@(a&f öef ganzen

2. Lü-
20 ^inUitmq Die

2. LUNEVILLE, ifi ein£)rf, m bevÄDiucj


Stanislaus
Bevi5t)mte
m je^o refidiret
Academie t)afel&(l.
& i \\\ dne

3. SAAR LOUIS, eine nm e)ta\>t mb SJe^

fiung/ behielt SrancFreic^ im Slp^tvncf ifc^cn


gvieöen. ^ .

4. S)a^ ^erßo9t{)um ifl &cm ehemaligen


jn ^o^lcn» Stanislao, buvc^ Den legten öne^
ten juoefaUen/ nnt) na* treffen Slblcbeu foa
e^ t)cr Svene ^vaucEreiO) bleiben.
METZ, TOUL, unS) VERDUN, jinb

övet) ^iit^umeiv Die t)on langer 3eit ^ev oem


i?mu9 in ^vancfveic^ ge^^ovcn.

AA.
SBas iff irt t^^t cSiraffcbÄfft iSttt-gtint» 3:11

I. DOLE, t)ie ^anp^©ta&t be^ ganzen ^an^


&e^/ifli?ejle.
a. BESAN9ON, eine groff^Stabt/ ^(einea
Sr^^^if^off, nac^ SciitK^lanb ()eI)ori9.
3, Die ©rjsfie^afft tinvD iu^aeniein Franche-
Comte genennet/ tmb ge^vct bem tonig
in gvancfvcic^/ Dovma^)B aber bem ^lonig
in©panien.

®ag VI. (Kapitel

ßSß ifl aüentf)alben mit ?[Baffev mitgeben/ aujTev

St gegen Dvarben/ ba ftöpt e^ an ©^Pttlanb/


21

eineSRattevDoR
iin&t(l»i}v alten 3dt«n gar t»uv^
e^ottlani) imtevf^ieöen gewefen.

. II.

XO»? tfi vor etrtOcwftffec am (grtjtcKanö?


Unten tfi
I. öcr €<tn«( / »clever Sranrfrei^
«ttbSngellanbDoncmanbevfc^fi&et. _
I. 9iir 3ie(^tett tji feie Woid eec/jn welche«
tev b{vu()mfe^«in#8an3 »on bcn^oUantievtt
9etricbe«n)ir&. , „ ^
III.

Wös (TnO »or .ftuffe in ISugcHant»?


©ic Themfe jur Sichten / Die Saverne JU«
Jindfen/ bieTrenteokn.
IV.
Wie witö ffittgellanO cmgetbeilct?

sotan unfcvf^etbet baö Ko'nitfwiA


<rfllt(&

ANGL,L\ ; unb T»a8 -^ec^ogtbom WALLIS


jur Uncfen ^»anb. , , ^ „ . ,
Savnacl) inevrfct man/ &a§ €ngcllanb aa jt^
fetter in fiefcen £>aupf#ro»in^en abgef^ikt ip/
tit Reifen : i. KENT, s. SUSSEX, j.
WESt-SEX, 4. ESSEX, ^ OST-SEX,
6. NORTHLTMBERLAND, 7. MER-
CIA.
-

V. -

XOas (j'nb {nffirtgellanö »oc(l>ert«c


mcrd'cn?
I. LONDON, bic j^mt»f*@tabt tel flanlett
^enigrei^^/ an fcerThemfe, i|I «ngeittctn
SinSWlbatJon^ciji vfESTMüNbTER,
^rof.
darinnen W
HiMniäim ©^^»^
tehal:
tehal; öa^SaflellanberThemfetDirbbet
TowR (benennet.
2. CANTERBURI, nicf^f mit bmn, W
^ DOVER, ift ein befanntev J?at)en/ imb njidö/

4. PORTSMÖUTH, em6eiu^mfev^)ayeti
f. PLEYMOUTH, tin qiiHx ^mnm bit
6. WIGHT, eine fleine, aScr fe^v ttMc^fige
7. BRISTOL,
fonDen
h)ivJ)
geljaften»
Dor bie Ujlc em na^
8- OXFÜRT, f)at bU mnd)milc Hinmith
an bev Themfe.
9. CAMBRIDGE, ijl bic anbeveUnit^erfi'faf.
10. YORCK, ein tj] beru^mte^ ^eri|0gt&mit
gegen Die ecf)Dtfifc^cn ©raupen»
11. LANCASTER , ifl berglcicfjen ^)eitog^
tf)um gegenüber
12. BARWICK, eine tt)i(J)tige ©van^^95e^
ffung/unb jl^ic^fam bev ©c&lujjel ju ©cj^otfe
lanb»

VI.

t. Saf fanb an jid) feltev ifl fer;v fvu(f;t6ar,


tinb (lavif 6etDo^nf»
2. 25ie ^inm^im geben an alfer^^anb gafeti
Qualitäten feiner anbern Nation ctmaö ua<^-
3. 2)a^ 3vei^ a>irb D'^n einem ifinrige regier
m, bev juglei^ec^oUlaub unb2[vvlanb6c5)evr^
^

m.
4* Sie
4. ©ie Sßevfammlung Der ©tatiDe »jirb ba^
^Parlament gmmut/ imb in Da^? £)ber^uul) Uti*
UVfSp(\v4 cingetleilcf.
f .©te ^anpUTHüi^m im imit ifl öie 3ve*
formivtc fotieuanutc 35ifc&pjlj(f;e.
& gicbt genug gat^olicfen in gnicDanb /
fie mx\)m aUx feinen 2!emtevn gelaffen.
7. SngeKant) unb ©c^ottUiib |lnö nunmeH*
Deveiniget/ unb mxicn jufamimn @rop'S5vit(a^
mengenennet.
8. ®
geboret ben Snjellanbevn Mi in
Afia, Africa, unb America.

VIL

mercEett?
1. © tvtrb tn ba^ SfiöfiAe unb t7c\Mtc&e
©#Dttlanb eingef^eilet : m\)biOnfuln\mr
^en ben britfeu S^^eiL
2. EDENBURG, i(Ibie^)aup^@töbt Htm
neu/
6en.
mm biefem biejfonige vepbivet ^la^

5. S.ANDREWS, anbera^orb^eee/ifieine
Unii^erirtaf , unb miul)mcß grl^SSigf^um-
4. GLASGOW,
Unimfitat
W mm (£xtimm)Dff unb

f. DUMBRITON, i(i ein fe^v KfievDrt im


fanbe.
DUNGISBY, ifi ein Uxu^mm^ih
7. Sa^ ?P?eer u'ter ©^o^anb t^ivb ba^ Deu-
caledonifc^e genennet
Uber ©c^ottlanb liegen bie ORCADIfd)ett
3nfnln/n>eld)e}ue4omanb gehören. ^
. 1

«4 €inleifung m bit

9. ®aö Äouiijrcic^ ©c^ottlantr gebort bm Äo^


nige iugnoeüaui).
10. 2)ie X;)aupt^3ieliv3ion i|l bie Slefovmivte fo<^

genannte ^ve^bptevianifd;e»

VIIL

1. DUBLIN, ifl bie Amipt^etabt be^^gan^en


^mm^m^f wttb Ut
f ine Umöctji'tat. _
2. LONDONDERY, in bem
ift liege 5?o^ f
nig Wilhelmi III. mit feinem ©c^^^icgev^
aSater, ÄonigJacoboIL benimmt wovbeuf
imb liegt oben.
3. LIMMERICK, ifl eine gute SSeflung/
et*

, unten.
4. KYNSALE, ein bevuf)mtevJ9at)en, liegt
gan| unten. ^ ^ ^ * I

©anOvvlanb geboret bem 5?onige in Ingeln


lanb/ uub mirb buvcf; einen Vice^Re regie*
Vit
€. ©ieSinmo^ner ftub lange nid^t fo civilifiref/

al^ mt bie (gngellanbev obev ©Rotten.


©iemeligiou ijl meip ?^efovmirt/ tf)eii^ noc&
7,
€atM#-

I.

tD^Bbaben^^etT!et)edan^e i?ctr ein Hinget? i

©ie liegen an ber 2Rorb/©ee/ unb ma^enfafl


meSigar/ al^wieein^we. ©g^@ett:a^
:

ler, baß mx^M mov\)>m in^Sflnöge^ef, wir!

SCHELDE, imb
T
X
5>te
MAAS,- fm& feie wm«n hm,-
III. ^
eirtget^)elIet ?
tt5ic trccOcrt t>{c Wteoerlftnöe

finb jufmtimen Hebcn^eben


Limburg,
f vo»in|cn.

Vie« 4ctr^ojttl?ämcc t Brabant ,


Luxemburg, Geldern, ©icben (Bmffdratf*
len ; Flandlrn, Artois,
Hennegau, Namur,
Holland, Seeland, Zütphen. S'^ f^^
fcbftiTsen; Friesland, Groningen, 9m>S>Wk
Utrecht, Mecheln. mn m«i:3'^«ftl?öin
Antwerpea.
IV.

Dercingetbeilct?
I. bieSpanifcben oietcPefiemiW&eti
In
SRiebevlaiiDe, öaväU|el)6ittt5el?c^
ü5vomn|en:
Artois, Flandern,Hennegau, I^amirr, i^u-
Bra-^
xemburg, Limburg, Geldern ium
bant, Antwerpen, Meche^. ^
d-eboren ftebcn ^tOt)in^en:
Holland, Seeland,
Utrecht, Geldern jum S^eil anb Zütphen
\mmtn gerechnet/ C^bev^M^l/ Grönmgcn,
Friesland.

So»
93on Den (Spanifcpen oDec

öert.

V.

S5or biefem gc^grten Den ©pamertt:


fte alle
©oco numncfiro ^a&cn imD fjoh
Die Svanr^ofen
lanbev eine^ unb ba^ anbete abgesmacft. Ärafft
öe^Utrec^tifc^en griebeiti^ foüen Die 6panifc^eii
yetebevlanbe öem^)a«fe Deflerreic^ t)evbleiben,
au^gettammen/ tija^öenSran^ofen/ ^veufTenuuD
AoHanbern geboret ©er i)orige ai)fer l)at ba^
Gouvernement t)on biefenS^iebedanben feinet
©(fjmeflet MARLE ELISABETH aufge.
ttagen/ melcf^eabet 1741. ba^ Seitliche mlarfen.
tBütauf bie Königin i)on Ungatn i^ve einf^igc
§tau®c^mef]et ]VL\RIA ANNA,
Detmal)Ue
/pet^gin Do» ^ot^tiitgen 1743. jut Gubernan-
tin ernennet/ unb naQ betofelben 1744- erf&!g^
ten ftu^jeitigen ^imiit mvit bem tapfer«
^Xinti Soil ba^ Gouvernement aufgettÄge«*
VI.
X0A5 iß in Oet05i:«frd?afft ARTOIS jtt
metcf eit ?
1. ARRAS, bie^aupt^@tab^be^?attbe*/ ein«
gan^ «nt)etglei({)li^e SSe^ung.
2. S. OMER, eine gute ?8eflHng.
BETHUNE,
j

5. ein n?o^lbet)e|lig^et 0t{.


4» AIREobet ARIEN, eine t^ottrefflic^eSJ«*!
|!ung.
Sie 8au|e@raf[c5afFt gebort bengran^ofeHk

1
VII.
XOAü ifi irt öer (Dwffdbftfft FLANDERN
5« metcEcn
I. GENT, t»ie ^aui)t»©taöt/ W m^i
««

a. BRÜGGES, eine ve«d)eÄan&eB<©ta&f.


j. OSTENDE, ein woljlgelegener Äa»en, iK
wegen ber »or einigen Sauren angefangene^
unb mm »ieber evlof($enen ^anbtang na(9
0ft>3nbien benimmt.
4. OubENARDE, eine f(&5ne SSefwng a»
bev ©tbelbe. _ . , .
^
f. DENDERMONDE ,
^bergleic^cn Se.
jlung, bie ^efa^ung ifl Äapfevli(& unt»

« MÄSfofe'/MENEN, eine fleine aöe«

tveffli(|)eSSeOung, «'«
7. DORNICK, ober TOURNAY. eme
f(b6ne SSejlnng unb gvpfe
Äanbel«*@tabt.
bie ©avnifon i|i Äoüanbifc^.
8. YPERN, eine ftavcfe SSeflnna m«( Rollte»

5. NIEW&RT, eine f#one SßefluKg an bet


©ee.
Die ^i-Äntjofen ^»öben n<>ct) /
1 RYS3EL, ober LILLE, eine bev tpi^ij*
jlen SSeauugen in bev SBelf.
s. DOUAY, eine ^lenlic^e 2jc)Iung.
? DüNKIRCHEN, ein unBev9le«d)lt(§e«
^at?enf i|lnunme^)vogefd)leiffetiUDrben.

Die i^^Uant;«: ^tjben fOC ft<^/

.
i. SLÜIS, eine »c{i« ©tabt «nb
: i

*s ©nicifuflg Bor bit

2. HÜLST, mic^ ein »eficv £>xt.


h SAS van GENT, dnttffie^ Caftell.
Vllf.
XOm iß in öct (Bcrtffdjöft HENNEGAU L

jumeiffm?

I. MÖNS, oDev BEBGEN, bie AmvUl


<BtaJ)t, ml<fyt $tcm(i^ txflt i<l.
s. ATH, eine fkiiie Aber gute «Beliting.
f

Bie Svan^ofen kaben,


I. VALENCIENNES, eine groffe un& De(ie
<öfatttflnbev©(^elbe.
CAMBRAY,
i

8. ober CAMERICH, einet


gvoffe uub »efle ©tabe, (intl bcr@iß eine«
reitjjen Srß'53ift^uml l

} . CONDET, eine gute 25 eflung.


4. MAUBEIJGE, eine frarcFe Seflting.
y. BLEAUGIES', TANIERES unb^
MALPLAQÜET, finb
,

biet) glecFen,!

©«t btß «prini Eu^enii unb AeräogJ


Bon maxUbmiq^, mit benen Marechaux,;
ViUars unb BoufSieur befaubf geiiiacbf/i
pnb o^mtit bei- ©(ab( Bavay. '

IX.
Xpas iß in t>cr<5irtff-d?rtfftNAMUR
metcFcn ?

CDe(?ciTetcfo t>öf

^^W^^
ben
bie Äflupf,©(ab(,
fj^riffien ?ö<fl«Käen in
iff cineeo»'
bcn 3?iebei(an#
H^t \

t. CHAÄl I
Sug^nö in ©dualen. 29

2. CHARLESROY, mu fUm SJcfiwng an


Öa' Sambre.

eHARLEMONT,
^mi/
mit^xHfuxOU m m
auf einer /?Dt)e.
X.
Was iß im ^^ertjo^tbiwn LUXEMBU^^
?» mercf crt ?

I, LUXEMBURG, Die ^mptem, ifl

ne &ev n^ic^tigflen 23e|lungen*


Svandveid) behalt :
1. DIEDENHOFEN,o&erTHrONVIL-
LE, eine mittle SSeltung.
i|i

MONTMEDY, ijl eine jiavcfe Sevg^SS«/


(iimg.
3, BOVILLON, i(l ein fvet)e§;g)et^08t^um/
weW;eg feinen eigenen pi'flen f)af»

XL
XO^ß iil im '^cs:^ogtJ)um LIMBURG 3:0
mcrcHcn?
LIMBURG, bie ^au{)t^@(a&t mit einem
t)eflen ©c^loffe/ ge^)6vet 6ein Jpau^ £)e(ier*
^veid).
2, DALEM, einfcr;lec^fet£)vt/ geboret öen
J^oUanöevn»
xir.
ifl im i^ert^ogtbtim GELDBRM 3^tt

I, GELDERN, Die ^)aupf.©tabt / if! n?o^l


beseitiget/ iini) geJ)ove( nunme^Vö i>m Äo^
«ige in ^Jvewjfen,
i i 3. RU-
i. RUREMONT, eine gute aSefiimg, Merti
lern J^au^jOefferrcic^.

tibrige aBe^ mit euianöet/ ttü^^ß Ut) be«


<ieben tj^'duigtcn ?5vot)in^en »orfpmmen
tcixif.

XIII.
tDas ifl im -^ert^ogtbum 25r a^rtnt ^tt wercf cit ?
^n^ßcinein t\)irt) BRABANT anä) bit
unter
mmm\\^(ift ANTWEPvPEN unö
J&rrrfc^afft MJECHELN mit begriffen.

i> BRÜSSEL,
Gouvernantin
bit ^anpU(Stmf m fonfl 6i€
if)re ovbcntli^e Svep'DmlS
l&otte.
ANTWERPEN, öie n?eplant) fo reiche
AaRt)el<)^®tabf an ©c^elDe. i)cr

.5. MECHELN, öte fc^onrer^- 95if(f;a<Ii*e


©taDt.
4. LöWEN, iji eint beFan&teUnitJCvltfat-

I. HERTZOGENBUSCH, eine tJortteff.


li([)c SSeflung.
a. GRAVE, tfl eine befan&te SSeflung an Det

3. MASTRICHT, eine 9Se(iung an Der2)?aa#/


öic trenig i^reö glei(f;en ^)at.
4. BREDA, eine fc^one ©taöt unö 2?eflun3/
geboret au^ öer £)ranif(^en €vbf(^afft i>m
^Jrin^en DönDraniem
f. BERGEN-OP-ZOOM, eine SKaragraf.
f^afft,
((^afft/ geboret bm Sran^6pf(^a ^m\t
^onAuvergne.
XIV.
Tft)ÄO liegt wt cm arcutfd^es ©tifft m t^cn ^pÄ^^
mfcfoen TIict^cUanDcrt?

©a^ fc&one ©tifft ^«tti*/ melc^e^ nunmeI;vo


feinen eigenen «ifc^^if ^af / e^ ifl öarinneu s«

M-Ktcfen: .
1. LüTTICH, t)ie^)anpt^©fat)f/ mh
vei(f)nnöt)e|le/ an öerSRaal ^ . ^
2. HÜY, eine f leine SSejlnng, i|l eine 5501^^
58?auer betetabt «to*^ ,

5. SPA, ifi ein bevu&nUev ©anerbrunnen,

23on l>en memiötenSJTieberlan^etn


XV.
ifi ^Ct (Srafr*«fft HOLLAND jtl
irt

mcrdfcn?
i» AMSTERDAM, twbje^oWbierei^e
^anfcete^©tat)t in Der ganzen ?!BeU ge^aU
ten.
a. HARLEM, au^ eine f^one ^an&eK^
ifl

@(at)f.
}. ROTTERDAM, iß Slmfievbam b|c
n)i(^tiafte ©tabt in^oüanö, ^
4, LEYDEN, i|l wegen Der Uniöerptat ip

f. DELFT , W ^i« «nt)ergle4b^e§

6. Di)RT, ober DORTRECHT, einefeitw


f)anbe^^©tabt 3m3aI)n<^i8.i|laH&iec
S groffev SYNÖDÜS,
p 4
pber CONCt
JUiUiVi
f2

l)cn.

7. HAAG, Dbev GRA VENHAG, iü Hi


I, RYSWICK, ein fc^6nc0^®cf;Iüf; je^o Dem

m A. 1^97. bcrgrie&egefc^lüffennavD.
9. LOEWENSTEIN, ein t)cfic^ CaftelL
'

an}«faf)reu ppcgen.

XVL
yO<\s iß in ttt (ßrßffcbatft SEELAND ^tt
mttdcn'i
I. MIDELBURG, eine groffe mt) mW(^
ULISSINGEN,
iic ©({;dt)C in bie
ein tt)i^tigev
©cc ge^et
^^mtt/ m
a. 3« t'iefev ^rot)inrj fmD t)leJ&oll4nt)if^en€(^i

xvir.
Wrts ifi in t>cv «^eirrfcbafft UTRECHT j|$
merc^cn?
X. UTRECHT, iflttiegen bcr Berühmten Unfi
mmt htfmnt. An. 171 3. (tn& bie
gric^
ben^^'Sractatcn bafelbfl gepflogen njorben.
Um bie ©taöt i^erum liegen unjeljlig^; flrtiii
©tabtgen.
XVIIL
XO<iQ in im ^er^octtbum GELDERN
mci'cfen?
!• S5ie BETAW, ifi m ©tücf^ ^anb/ iam
KI M VI «
;gitgent) in ©(^ule«.^^ 3)

NiM^EGEN , ein Dcjlev Ott: An. 1679* tt)arö

fCHENci ENscHANTz, ctue tvefflttf^e aSeftun^/


c|cf)DVt ^en^;oUan^c^t.

2 ©IC VELAW, ein etuc! ^auö/ bavitm^n

3. Sic ©vaPajftZüTPHEN, banmuriiji


2UTPHEN, ei« feiner
XiX.
W^i* m ^et ^errfd^Affr OBER-TSSEJ.
ni metcFcn ?

1 . DEVENTER, bic bcjle ©taöt öc^ JanbeJ.


2. COK VÖRDEN, i)pitvcfflicr;cv
citt gv^

gen Scutj^laub.
XX.
Was ifl mOctr'*5ei:rfci?aflrt
GRöMNINßEN

I, GRöNNINGEN, ciue/c^one unt) t)efl(^

etabt/ mit einer Uni\)cvfttat


a. DELFZIEL, eiue autc ©ran(j/^ejlung
gen Seutfcf)laut),
XXL
XO^Q iftin OCiT «i^enf^^^fF^ FRIESLAND
3:0 merdren ?
1. LEUWARDEN , Die ^dim ^ @(a&< M
2anm «nb Sveftben^ bei ©tabtffalter^/ ffl

in gutem ©tanbe. ^ ,
"
«. FRANECKER,ifi eine UnitJerjttaf.
3. HARLINGEN , ijl Die bejle /pan&elä^
©tabt in bicfer ^rot?tn^,. .

4. £)rt^Svießlaub liegt aegen ubermSeutf^^

Ii« xxii.
H ginleifung m ixt
^
XXII.
3ff fonft rtod) was bcy^cn v>ctcmigtcn Vlio
OcdÄnöcM ^% mctdtn'i
T.?9?an Qlmitt/ |tc unter allen dbvige»

Jankern amSSolcfveic^flen unb &en)ot)ntefIcn fini).


2/ 3n^)oiIanb finö fo t)ieie(I;iffe/ al^{on|lm
fcer öanf^^cn^OBelf.
3. ©a^
Janb l)at fa|l an allen ?ö?an9cl/ Utt>
tö^ aüe^ in J^oHant) ja befommen.
tjl

4. 3n j-poUauD tvevben alle Sieligionen geöuU


öet : t)0(& i(i Die Sveformivte aicligion Die i)o^

f. ©ie Sicgicrung tinrb Don geiDijJen Depu-


tivtcn öcfii|)vct/ btemeröeu b\t^txxtn<BcnttaU
©faßten genennef.
6. ©ie^)onanber ^)a6cn in allen t)ret)S:i^ejIe«
t)ev3Bel(/ fonbevlic^ inSlpa/ fc^one Sommereie«
mi gplonicn.

£)ag VllL^Japitel

I. V
Was bc^t x>i€&djxvciv, vor cm&ager?
ie liegt ^ifd)en Senffc^lanb/ S^^ancfrei^ i

mb ^talicnf in ImUx 95ergen/ mel^e Die


©AttJci^eti^oDer t)ie 2(iren (örburc^c gjenen^
net n)cv&cn. SJfan fan ficf; juv 3^otf> auf t)et ^

f «n&>€|^arrt öenSeutf^lanD 9iat!)^ ev^ole«.

II.
II.

Was ifl vot ein (5cwfii\it l>^mnm


meiden V
1. ©er BODEN-SEE, gegen ZnHMani.
2. .©er GENFER-SEE, gegen SBelfd^lanD.
5. ©er RHEIN, n)eld)ev bur^ Den^oben*
See ge^et. ^ ^
4. ©ie PvHONE, tt)el($e bur^ Den ©enfer#
©cc ge^ct. ^ _^
©ie AAR, iDel^e mitten öar^ Die ©d;n?ei5
Picffet.

IIL
tDi'e tottO t>ic ©cbwet^ emgctbctict?

gel^oren eigentlich Drej^febe« ?Jro^in|m


barju/ CANTONS genenhet Mxim,
t)?el(f)e

ba'oon liegen.
1. V mr ÄmcHen/ BERN 3Ieformirf
^r^tf #

FREYBURG «nb SOLOTHURN


2. ^/evobcn/ BASEL, SCjiAFHAU-
SEN, ZüRCH, ftn& SJeformirt,
2. iDrcr nsr 2^ed?tc»T/ APPENZELL ,
GLARIS fo «ntermifc^t/ ÜRI dathoUfA,
4. ricr ift SCHWEITZ,
tcr mitten /

UNTERWALDEN, ZUQj LII-


CERN, f;n&eatl)olif#.
IV.
Was finx> vor (Dcrtet m öer &d)Vo$i^
(£i itnb ni(^f tJiel fi^nöe'rlit^e ©t4Ne barinn^n.
mnmcrcf«««.
^^^^^^^
©enfn- ©et , ?>at eine Ünim-Mt.
9. H..BSPÜRG, ein alm ©c^lsf unl
ftmw^anß bet er^.-j^evsogen »on £)«
pen-ciA, liegt im CftntonÄr.n.
f. LUCERN ifl ber £)rf , wo jtc^ iniat,
mm ber_ <0a6|1ltd)c «nb ©panifc^e @«.
fanbfe au^^ält.
^«^•«K^t'«f. benimmt
7-|^LOTHüRN,
f^w^^^-'T'll,'?,''3^r"
ifl ber £>rf, wo bfl

t. BAADEN, i|i ber Ort, wo bie ©cfiwel-


^ei- nmßeng Sage/©flgmigen haben.
if,xt

9- «« f^'Aar, ifl bergrei(r)en £)rt.


10. 3m (E«ntorj Lucern ifi PILATI ©«.
V.

©n,3lnf^nger mercFet nur


». Die OcöKbfuj&rcc/ barinnen ifi
enuR, bie ^)aup(^©(abt/bie einen
S$if^ofFfi(rt,
PIUS', ij^ untergegangen.
vALTELiN, ifl ein gutes: nDcin^&.«n&.
mj'ifeuÄ^nö, barinnen ifi htten bet
befle i^rt.
3* ©fl« ^dtibqcn NEUjBURG, ober NEUF-
CuATEL, geboret nunine^ro btm
ntge m ^|3re!iffen.
*• « "^l^'^''
«p«/f|lf(^pn/»e|]e««öre»^.
^^^'^^^ m ©enfer*

f. £•!'
gugent) In ©<|ulett. n
f. ©fe mt^ S. Gall, ?)at \hxtn eigenen 9lMv
n)cl(I)ev mit ben itxßtn ^awtmtn , 3ö^'^
iinb ^evit/ meae« öer ©vaffc^afft Xoggeru
Uxi einen f^njeren ©n*eit sel;a&t Jpot.

VL
mercTcrt ?
3f! no* tr ÄS bc)? ^er ©cbo^ei^
?tt

I. ©ie giegieninö mb bur^ gemiffe Depu-


tirtetjou jebem Danton wri^tef-
1. s>tc©nn?o^aer ^)aben im^^nbenii^ttJuetPi
flöfigc geben^^SKittel ^ .
-

^ gjJan fiel)et |)in imb no($ S«f(iapf»


tt)ieöer

fen m t>cn ©itten ber alten Xeutfc&en.

©a^ IX. Sapttel

«n^Seiitjcf^en liegt e^ qcqtnmttm^ imbpr«-


fentiret ft^ anf !)er «anb^ Sparte in gorm
einel ©tiefet^. , , ,
3iijif(|en £eutfd;la)ib unb SvondPvei^ jtnb bic

mmn
bur^/ bie Jange l^inuntet/ ge^et b««
Appenninij^e ®e&urse,
IL
XOa^^ in per um :jrdteii ^tt merken ?
r

!• 9luf einer ba^ TYRRHENIfc&e


©eite i|l

^Oev TOSCANIf^e 5D?eer.


b 7 3. 2t«f
1

3t

9. 2luf ^er anDf rn ©eite t|l baß ADRlATIfAe


?9Jcav o&et GOLFO di VENETIA.
3. £)l)cti öer gluf PO, it)ck^er in^ Slbriatifcbe
mtx iaüt
4* 3n Der mtttn ifl öev Berühmte Sluf TI-
BER«
in.

SIm filgli^ficn i.) in ben £)&ertj s.) in öeu


initderu, j.)«« t>en unfcrficn £t)erluni)40 in t>ic
ffrum gekgeneSnfuln. «

IV.
iß im ebem Cbetfe mec<f en?
Sieben anrefen!t4>c^cf30ttt^fimer/
I. SAVOYEN.
3, PIEMONT.
3. MONTFERRAT,
4. MAYLAND.
f. PARMA.
6. MODENA.
7. MANTUA.
1. VENEDIG,
j. GENUA.
3, LUCCA.
V.
tt?ö3 ifl in «3«v)oyeti 3;tt wcrdfcn?
X. CHAMBERY, i|l !)ie.0«upf<6((tE>(&rtri«*
nen.
9. MpNTMELIAN, i(J eine «nscrgleitftli,
(6« SJerg-söcfiung/ «tcr Run flefpvengft.
3. ®<ll
gugenl) in ® ^ulew» y
voycn/ Der uunme^i'o ein Äonig t)on ®ar#

VI.
XO^B m PIEMONT ^it mcrdcn ?
tfi

TURIN, m öfeJ&aupfmn&meft&e^eiaDe
VERCELLI, tvavi) t?^r tefle SJefitini feie

im JanDe gehalten/ ijl aber t)0n öen ?:xat¥


%m\m legten Kriege ü&dj»9^'vid;tet t^prp
l)en.

5. NIZZA, ijl eine SSefumg nm5Dfeer*


4. SUSE, ein it)tc^tker35a§ gegen grancFret^-
PIGNEROL, i(i eine demolirte Sejlung.
6. g5et;Pignerol jinD M Stiller/ darinnen Die
Xraloenfet: ttjo^nen.
7. 3)a^ §«r(icnt^umPiemont gel^oret öemJperi
tsOgeiJß« Bat^oyen/ iiu& ifl je|olbuverain,
8. g3ei)be «anber finb in im
legten ©panif^en
Succeffions-Äriege fet)r tJermuftet njpröen*

Vit.
Was iii in MONTFERRAT ^tx mci^tfett?
I. CASAL, mx eine jiarcfe SBeflung/ mirbe
aber demoliret/ «nD barnacf; mieber forti-
ficiret.
Sa^ ^er^oötl^um 8e^)ßt(e tjor biefem bem
4)crßoge tjon mmnua
; nunme^ro aber bem

J^erJipge j)on©a^ör)cn/ aB ein £e^n.


VIH.
MAILAND 3^» mercfew ?
XX?as tfi in

I. MAYLAND eine m\ ben f^onflen


, unö
prat$«9ji<?ti©t4bten-
40 ©nielhing t^or bit

PA VIA, eine bernf)mfe SJeflung.


3. ALESSANDRIA, tmm^tiqt SSefiun^
Dem S^cv^vgt t>m ©at)or)en/
fleljoret n^bf
einem fronen Btxi^ SanbH.
4. CREMONA, eine btfanntt SScflung
^en Da^25enetiantf(^e.
FINAL, m^auwahwihti am^ux qüt
gen, ifi an Genua Derfaufft.
i. ©al ^eitogtbum 5Kat)IanD geboret Dem3{(-
levt)ur(^lauc^eig!lcn gr^//jau^ £)eflciTt
iß aber feit Anno iru* in ^ran^ofifc^ uu.^
Bm\)i\<i)tx ©en^aK ; öur^ Den \)avav:\
1736. erfolgten ?^riet5cn t(l ti ttimv an
Oeflerrei^ gcf omme«/ nnr bm
^er^og i^oti
eaöoDen (tnb einige angran^entK 6tucf^j
tib^rlaffcn njpr&en. 11
'

IX.
St^as iff in PARMA metäenl
1. PARMA, ötc J^aupt^efaDf/ ifi grof n«^

2. PIACENZ A, t(i eine gute 2?e(fnng.


;

Sa^^er^oat^um f)a(feinen eigenen ^ernoct


Dem ^anfe FARNESE gel^abt /
renDerle|te2jm \73^^mfDxlmu{l. 6eft!
m
t>cr Jeu |at Der gpanifc^e Infant Doni 1

Carlos, a^elc^er Dermoge Der Quadruple-!


Allianz tm 1718. m
Äai;fcr unD KeiÄi
DteSlniDartjC^afft auf Diefej^fel)enert>alten,
bn;De ^)cjtoatl)nmer in ^efi^ genommen/
aScil craberNapoliunDSicilieH er()a(ten/
finD Die bepDcn ^er^ogt^mer An. 1738/
Dem le(5reraj?ai)iermieDer ani^eim gefaBen»
jefjoNlte 9i'ol]ent!)eil^Dur(& DcnSBormfer f

2rac(0t
Hl

ftclttuig fcinev Xvcue u6cvfemmen*

X.
Wae^ ifi m modena 3:» mercfen?
MODENA, iie J^aup(.'®ta6t mb mtp
i|] im t)DVt9en©pa mi^tn S\icceflions-:Kvic^
ae i&,x hm)aiiiü mxbt\h
j. BER.SELLO, ttjar eine guteißefliung/ ifl

«bcv im Irrten ©pamf<^c« SucGeffions-


;^ric9C An. 17^3. i^on btn gvan^ofen ttß
o6cn mb demolivet tt^or&ctVr

3. MIRÄNDOLA, ein flcine^ gutffentl^um/


t|i btm ^a«fe Pico »um Carl VI. genom^
tuen/ unb Dem ^er^ogeöon Modena gege«
eine @umma ©clöe^ dbedaffen n^ov&en«
4. £)a0 2anb ^(\t feinen eigenen t^^t^^l!/ atr^
öem J^aufe ESTE, Der aber je^D/ u^eil et
M) m
©panifdjen ^Pavt^et) gefc^lagen/
lep fsrtbaurenDen ^vie« feinJanb mit &e«
ödeten anfe|)en map/ juModena^of U%
XI.
XOctsMANTUä mctdßnt
ifl in

i. MANTUA, b\t ^mpt^^em; ifl grtff


unD fe^r Deße.
GÜASTALLA,
flen/
W
anß btm ^an\c Gonzaga.
einen beföuöern gti^*

.©a^ fanb Batte einen eigene» -^cti^oa mi


bm hm\c GONZAGA, bm md) ba§
JOtxmtWm MONTFERRAT ge^fc
te ; ev i^ aber im leisten ©panif^en ©ne^

eefton^/Ärtege 1706* in bU Slei^f^Mt


evfl#^
ttUixct movöen/ mb auc^ balb darauf
Ke €v6cn geflorbcn. Montferrat if! bem
J^enoge t)on @at)open jnv Set)« gerettet

fn'L gSajeftat 6arl VI. anb lte{[CH biefe^


J£)er^o9t&um ö«re|> cineu Gouverneur

XIL
TDas ifl in X^ene^ig jti mercfen?
SSenebig {^ot ein fein ©tmfe tJon Italien/ njet
#e^ jufammcn TERRA FIRMA gmnnit
voixb. 9)?an mercf et:
I, VENEDIG, ober VENETI^, b«l
J^aupt biefev 9Bdt^ berii^mten 3iei>u!)Uc,

«nb am ^)immelfa^rt mirb ja^)i1td) bie


remonic »on ber SermSblimg be^ Slbriati«
fcf)en gKeei-^ mieber^a^lef.
. PADUA, tjl iDegeu bev bevu^m(rnUmt)er/
fitat fe^r befanbt
. VERONA , ifl eine fe^enä i ttjürbige
©tabf.
. BRESCIA, ifl bcr »0 t)iel ©efc^it^
fee tjerfertiget mirb.
UDINE , ijl eine gute SJeflung gegen
Seutf^lanb.
, PALÄIA, njirb für eine fajl «^ubertt?j^b^
liehe SSeflung ge{)alten.
. CAPO
§Keer/ unb
d'iSTRIA;
ijl bie
liegt in
^)aupt^@tabf
gjlrien
t)on 3ftrien.
m
8.AQUI-
^mtnb t tt ©c^ttlen. 45

JTaQUILEJA, einejevtlorte ©tabf/ qt\)Qf

9. TRIESTE, 9e^)ovetau^&em5)au^i:?e^

lü^sfvEIT tH^gemeinFIUME, ,
t|i ei«

nad) öcr Levante n3ol>l gelegen ifl.


11. €^ geboret ben aSenettanern nocp mm
DALMATIEN , uub in Der
LEVAN-
TE.
12. ^aß Kegtinenf it)iri) iu 58ene&tg &iir# ein
Slatl^0^ Collegium gcfil^jret ; m\(l)ti bic
SIGNORIA f)ü(t: ©a^ OUx^^anptbc^
»on ifi ein ^erjog/ Der auf i^re ©pra^e
DOGE aenennet tinrö.
XIIL
Wa» i(i in Genua m meircFsrt?
I, GENUA, Die^)aup(^©(at)t/ ifife^rfc^S«/
gro^/ t)ejteunövrid&.
a. SAVONA, tjl ein ^)at)en imOenn^jtfc^en.
3. FINAL, iftaud)ein Jpaöen/ DcrtJorbiefem
ju5S?m;lanb gel^orte,
4. ©a6?9?eer/ Daran Genua ligf / n^irbba« La-
paiftift$e?0?eergenemief.
Sa^SRegimentju Genua n)irD eben, ttjieiu
?Scnebi9/ t)ün einem SRat^^^Collegio ge#
fähret : SlOe jnjep ^a^)r aber mb
ein neuer
Jp)erjog ober DOGE gema^let
d. ©en ©cnuefern geboret aua) Dif gegen «bet
gelegene 3nful CORSICA, uioriKuen aber
iu unfern Seifen gvoffe Unruhen erreget mt^
Den. Xiy.
VOcm ifi in LUCCA mträm^
1. LUCCA , an fi^ felber eint feine @{aD(/
44 Cinlei&ttttg Dot iit

einem fSatl^^^eolIcgio regieret : ^aß @e6ie^


te aber imt Die &tabt iflmß Hein geraf^en.
2» ©ie ertt)a{)leR alle ^en ^mati)t ein nmi
gber.jP)anp(/ öa^ ße GONFALONi-
ERE nennen

mime 3:^eil
'

XV.
XOa^ ifi im mittdn Cbeifc mei-<fcn m
I. Sa^ @rD§^^erjo9tf)um FLORENZ.
3. ©er^irc^emStaat M
^ahfKß.
XVI
tü<ts ifl im Stotmtinififbcn m mcrd'cit ^
I. FLORENZ, Die^aup(.efa5t/ ififc^o»/
prächtig unt) reid^,
ii. PISA, if] eine t^on Den al(e(ieie(abten/a6ei

genug Ben^o^nf.
nicpt
SIENA, ift eine t>efte©ta&Uuf einem ^e«#
ge/ mit einer Unit)erfitaf.
4* LIVORNO, ifiberbefleX?at)entm5lorerw
tinifc^en/ allen Stationen gemein,
f. $«n^a^ ©eef)at&a^.f)an^iDerterrei(r; etlic&<
Teilungen.
©a^fanb^at feinen eigenen Aerrn, aug Dem
^anfe MEDICES, n?elc&er ein (Bto^^
titnUvü wixi, mil er aber Feinen
mannlid)en erben / W
ifl t)er ©panifc^e
©on €arlo^ ju Defjen S^ac^folger t)m'(& Die
Vjuadriiple-Allianz t)on An. i7i8.even-
tualiter bc|]immee iDorDen / meil er aber
bepOeSkilienbefam/ begab er unD Der Ä&^j
nig m
Sofccina
©panicn jt^ feiner Slnfprii^e aüf
/ «nJ) 6efam idl^tß Francifcus

m. S^txm i^o» fotl^ringen / nunmel^rö


©roS^X?crjD9 i)ou Sofcana öer feif An.
1737- vesiere^

XVII.
XOAd i(i irt ^e5 pab(l€8 (B^bktt m^cFert ?
u ROM, auDerSiekt/ n)eld;e^ttjet)lanbfai1
BtxbU gati^eaBeltge^rrf^et ^at/ iflöe«

2. CIVITA-VECCHIA, amSpvrl^enif^ea
?0?eere / ifl fcei^^abfie^ befler JpatJen.
3» ANCONA, ifl bet tefie ^at)en am 3ttrta^
tif^en SReere / un5 nunme^vo ein fvepeu
^aJ)en. ^
4. LORETTO, t(lein£)vf / ti^o&a^Beni^m^
te ?Karien^35ilÖA SU n?el^&emfot)iele5a5alI^
fahrten anaefleHet tDer&en.
BOLOGNA ober BONONIEN , , ifl
eine reiche ^miüßf®tM.
6. RAVENNA
?9feer.
ein bevn^mtev Dxt
, ifl m
7. FERR ÄRA, ifi eine f^lne mxb t)efle @(aöf/

an ben ajenetianifc^en ©venilen»


8. URBINO , ifl ein gür|lent|)um mitten im
fanbe.
% 3tt gvan^rei^ ae|ort bem JJatfle \>k
©raffc^aft AVIGNON. ^
lo. Untmmmx?MUtam\(fytnf aeprti^mbal
r?

4^ ©rrieif»«9 m Die

unterflc t^eil.
XVIIL
^0)40 Ol im nntctftcn Ccbeitc mzt<ftn1
Sal fc^one f omgreic^ NAPOLI, ober NE
APOLIS ml^^ti m\ Wiqtn 3lümtfcf)ct
,

tapfer 9el)ßvef/ unbbur^ einen Vice-Recbii!


An. 17 vegievet luarb, nunme^ro aber mi
Äpnig ®on Savlo^ vegieret tt)irt).

XIX.
Was finö t)Oi! (Pcitct oatittnert 5» bc|>Alteti-.
r. NAPOLI, Die ^aup^@ta&t/^itl mtxc^
li^ gco§ unt) ^e|te/ unö Die jvoniglic^eme

2. CAPUA, mx m alten Seife« eine fe^)t6e


rühmte ©taöf. ^
3. VESUVIüS, S^uer^pepenbe Sgerg
tier
i

f)ei|l in mand)er ßanb^ 6|arte monte d


Somma.
4. BENEVENTO, ein 9V0§ €v^^35i§tj)um
oel^ovef bem ^abfle.
f. OTRANTO, liegt gut jur ^)anblung/ wem
bie @ee^'3vauber nid)t maven.
6. RHEGIO, bie auf[ev(le ® tabt in €alabrien
an ber eicili Anifc|)en 53Zeeiv€nge.
7. Sa^gau^eSRei^ mürbe An. 1734. unter bet
©cl?Drfam be^ ©panif^en 33rin|ent^ ©01
€ado^ gebracht / ttjelc^er bcn ^vpaiglic^ei
Sitnl \>m\\ ansenammen ^at,

Q3cr
:

XX.
Wäö liege» am :3taa'ctt t>ot 3nföte?

Sic i^ornel^mfien finb


SICHREN. SARDINIEN. CORSIGi^
^
MALTA.
XXI.
Was if! m ^icilien 3^t$ mttäm ?
I. m ^vnful fu^rt Den Sit. tmßßhim¥f
men ; An. 1 7 • tDarb öev ^erjog nn ©a^
Dopen ÄDm(]m@iciUeit; An. 171 8.
tcu fi* bie ©panier ?SSeiflet baton ; unb feie

An. 1720. ber Äat)fev , Der e^


befaff«^ e^

^ttV(^) einen Vice-Ree regieren laffen ;


nun^
wefero aber i(l biefe^ Äonigrei* na^ bem
173 f. getroffenen grieben^^^raliminarieM/
inbenen^anben ©ongarlo^z beraB5fo*
«ig bepber ©icilien/ ^ier feinen
Vice-Rec
fcaf.
MESSINA, bie^)anpt'©fa&{barinnett/ i|I

fefer groi/ i^ejle unb reiA.


5; PALERMO, ifi offtma^liJ bie Sleftben^ bei
Vice-Reris gettjefen. _
4. iETNA, berSener^fpet)enbe SSerg, tt?ir&

at!(^ NONT-GiBELLo genettnef.


f. 3n ber @eeuttt\©iciltenn?a(^fen bie Cord#
len ^ßamgcn:
C1>ie 3nfnltt)irbgarofftbnr(5 äratifame <^ co^
bebm evf^Ättert*
4$ Cinldfung m iit

XXIL

1. Sie ^nlul au^ öeti Xmi tinti^m^.


ful^vt
An. 1717» t^on&eti ©pamerr
ret($^/un{)ifl
eingenommeu; An. 1720. aber &em.^erj9<
ge t)on ® aDooen iibevlajlen morben.
2. CAGLIARI , ifi fonfc Die ^aupt^Stabf ttitSi
Stefiben^ be^ Vice-Ree. 1

3^ 5:)ie^ujfti(ii«biefev3«f«l9ar««9efu«&.

XXIL

I» ©ie3njul fil^vee au^ beti gjameit cmßS:¥


mb qc^kxt Den (Bcrtttefcm.
niqxci&ßf
f. BASTIA, ^ei(i Die Xpaupt'©tat)t ber gan^
ftenSnfuL
j. ©ie iflbarc^ innerliche Unrul^en/ bie nod&j^
|o baureu / fel;r jerruttettvurbeu.

XXIV.
ifi bcy Dei: rjnful iHalm meiden i

I. ©ieijl flein, unb %t\)ki be» TOHANNI


TER-S?itteru , t^el^e biefer 3nfi«
in^gemeiu bie niakbeiec^ Kincrgeueuuet
ft?erben./
VAEETTA,t(I bie ^)aupt.@tabf/iumet
c|^erber<Sr0g^if»?eislerbe$jDrbeu^reridirtf,
Ii Sie?D?althefev^Svincr
in Europa jerflreute
^aben W
unb lieber
©ikev/ uub fj)ttu beri
Slivcfen grpffeu 2lbbru(f> . i
gtigerib in e ^uUti> 49
*~ XXV.
3fl fonfi noch tra» in JtaUen ?u mcrcHert:f

Bavfte ianD in Suropa. „ ^ , ^


2. Sie mmm ift ttnö t)uv$ daf^f^f

'^'t Sie €imt)o^nerexcoliven unter anöevu&ic

4. ©ic©tvaf[entT)cvDc«, fouberh^ im untere


(len Steile/ mxm Sanöite» nitfit iiie^V/ ti)ie m
tiefem/ Kuji^cv gemacht.

!Daö X. Sapitet
Sur 2atti)^£&artef

I.

XO^^ hat ^Ecmfd>IauD i?oc emXaffer l

0 floif aegett libenD angranrfreic^iuib gZie^


berlauD : gegen morj^en an ^dWn im& ,

Unaavn : gegen mimß


an Die ©d^meil unb ^tcf^
lieu: gegen mu?etn«cfoc an bie 3lor&^@eenn&
£)|l>eee.
AI«

U^ie Hart man Ccutfcblan^ eirtr|>ciferti!'

Slm &c(lenna(& beu^aupt^Sluffen / öem


©ect?fe jinb:

3*5DeettlAyrt.
r®^ (SinUitnnq m bU ~
4. l^ic TOefcr.

6. 2):c (Poet»

III.
Was Kegen um Die JDoitaa t?or prov^m^cn ^

2?a9 *^«rt5O0rham ©icyermarcf» j

IV.
TD^a <fl m (J>ef?ecrci'c& mcrcfen?
I. WIEN, &ieXpaupf^@tabt/ tt)ar Infl^erble
IRej^bCR^ be^ 9lämif(f)eti itapfer^/ fo lang
nemlit^ Der önvc^laUi^Hajle Oc^müi^u
©tamm öiefe aüeitoc^fte SBurDe 6e*
tUiDete/ au bcx X)omu m 3^icöer^£)cfier#
rdd).
LINZ, öic J^aupt'@Ca&t i« £)6ep£)e|1m

^ NEUSTADT, j(I eine wi$tige©tat)t.


4* öan|e Saat) tfl Sat^oUfc^/ nnö gebärt

V.

GR^^TZ^Die J&a«p^®(a&(/ iß tt?o^l gebaut


VL
i. CLAGENFURT,i(it)ieb€iieetaöt6at/

i . .©a^« anö ifl Sat^olif^/Unö geboret ?)em£e6#

vn.

I. Lx\UBACH, ober LAYBACH, i^ Ut

f. Um &iefe ©tgeitö ^af bev^ zotige f a#r eme


importante
sSJecr atigeleget. ^ .

, ^ ^

VIII.

I. INSPRUCK, ifl Oie ^mpt^^m Htm


OPTRAS, tinm tiefem 6evi5f)mteä iup
.
<r. TRIDENT, dnicvH^m<e«^i§t^um. .Sct
vn^atmiicn bcs-CondlüTridentiniem
eiKigcg Sinbencfen.
7. BUIXEN, ifi and) ein mt^m.
8. ©a^ %inb ifi Srtff^olifc^ , unb gc^om bem

IX.
iß im PSöl^buigirdbcn ttt mcctfeit» ;
I. SALZBÜRG, Ol ein feiner £)rf.
'

SPifc&t'ffiidjes? fgfl.Aau^.
j. .t)a§ ^atiö ift €at{>oliic& , önö ge^ret bm
X.
va?«« if? in Äftvern mectfcit?
^üJVCHEN,t)ie^m!öt-@ea&ruii& oröen^
l!|e ^KciiDeü^ beg /^^igcn Äapfa-ö un&
€r!!.!yf!nirc!!:!.
i. INGOLSTADT, ifi eine BenlNtc Um*
»cr!!f(lf ^än^ florcfe SSeflung.
h DONAWER.T, t|Ieinc©rfln§.@(a{)f
<^cn e^!t)rt&e«.
*
4. B hAUNAU, war «ine confiderable
faing wcldpe man demolirct öaf.
f. OET™gEN, »

ein fe^r reicr;«^ glofler,

. „Myi^'^ff"^««« gefc^c^ten.
tf. FREISINGEN , j|i ein ißige^um iniffeit
m 53at>evn.
7. PASSAU, it] ein ^Bißtjmn an benöefiet»
reic&tf^en ferän^en.
t. R&
^tigenbtn® Etilem f3

j. RJEGENSPURG, ijl du ^igfl^iim gecjert


@(f)ft)abcn ju : &(e ©taöt aber ifi eüK fv^n^

XL
1. AMBERG, i(i bie ^mt^^tmbtß 2m
LEUCHTENBERG , eine fanögraf^
fc^aft / tt>atb t)em ^aufc Lamberg; qcge^
ben^a&cv im ^ticbeuan feayernreftituiret,
3. SULZBACH, bat fetttea eigeum giirjl^a

4, NEUBURG, ein giirflentbnmanberSoA


nau/ qe^Dii bem je^jigen (S^iiyörfien t^on
ber ^?3fal^-

f. HöCHST^^DT,ein SJeukrgif^es^etabe^
oeri/ 100 An. 1704, ber^crrlid;e@ie3tt)u
'

bjer btegranfjofen ifierbatfenuwDen.


3m3abt i7o8.ijlbie£)^ev#fat^ jiDarbem
^aii(e9>ai)ern «genommen / iiub bem €f)uiv
filrileu al^ gegeben ; aber aud^ im Sla*
flabteiv^vteben 1714- bem ^aiife 'Sapem
reftituiretmorDeii*
7. ®ie3riiebetv?>tal^ liegUm Slbeinflvom/ un>
muf mit biefer iticj^t n)evbe«. mm^\üi
XII.
if? ^divoahm ?a mcrcfen ?
I. WüRTEMBBRG, ifl ein J^et^ogt^tim/
barinnen mercFet man:
1. stutgärd/ bie Slefiben^. _

2. TÜBINGEN, bieUnitJerfit^t.
3. HOHEN-TWiEL, bie SefJtmg a«f eirtem Ser*
f4 ttnltim^ tot fcie

4, WATBL^N^EN, tin\t\HWV Ott


2. HOHENZOLLERN, [)at feine eigenen
^urficn.
3. OETTINGEN W feine , eigenen giJri
flen.
4. FüRSTENBEP.G , gef)6ret Dem gütfieii
lln^ ©reifen t)im Suvpenberg.
f. BURGAU, tfIeine9Äar(Faraff^afF^, nn*
gel)6rt bif |)ie?)ev öem £)eflerrei(^ifd&eti

MINDELIiEIIVI, ein g^rflenf^um, trat


öem Sngelf^n&if^en J&er^oge Marlbo-
rough gegeben/ aber burd) t)en Stieben ia
tt(re4)t mxb xi öem J&aufe 95apern refti-'
tuiret
7. COSTNITZ, eine fAone ©fa^^ ^«u
i)em@ee / m
3ol)ahn ^uf iß t^erbraniii
tvorben, nebort&em J^auf ßeftemi*.
1. AUGSPÜRG^ iflieiuef4)onefrepe3Jeid;<#
etm.
$. ULM, au^ eine fvepe bed^mfe DJet^^tf
tji

©fa&t.
10. NöRDLINGEN eine Siei(&g.©fat)f/ ,

tflinberAiflonebefannt
ZI. MEMMINGEN , eine gute fKix^i^

15. KEMPTEN, eine frepeSJeidj^^eta&t/

ij.
W
LINDAU,
einen 316t.
eine reiche Diei(5^^@taöf am
S5oDcm@ee.
14. HAILBRUNN, i(l au^ eine mercM^
t)ige 9vei*i^.'@ta&t.
if . MERSPüRG , jfi bie SÄeiTDenß be^ SSi^
f^op in epfJnif,
1^, DE^
16. DILI.INGEN , ifl Öie 3i^p&e«| be« m
17; mHüeJNFfelJDEN , ip bie kfJe mtn
imcn t)icr 5Bait) tlaöten / ml^t Um ^)aiife

meifle in ©a^maSeu ifl gt^angclift^ft

!33on bem iK^eim


XIII.
TDoi» Bonimf W^cintvotl

6, 2J>a5 ^t^ogtbum .bergen«

XIV.
tt>Ä9 ifl bcy x>cm ©ufft Bafel m merken?
I. BRONDRUT , iji bit dic!ii>m f&¥

a. €^ muf ntif &em Santan S5af^l ui^t confun^

t4 XV.
1. MüMPELGARD, o^ev MONTBEII^
JvART, ttl Die bcjle etabt barinnen.
31. 2)ie aanlje ®raff(l)afft ^üjkt bem ^ev^^oöe
t^i^m TDörcembc r ju ©iutgarb.
^

1, PFIRT, ift ine belle eta&t.


3. HüNINGEN , iji eine SBepung ^arf an
SSafel.
3. S>a^ saB|e fanb gel^pvt bem MmtinSt^nd,

W^^i i'ff irt Äufga» nt merken?


j. BRISACH, S^anpv^tm ifl mtxtffr
bie
lfd) 5et)ejli9et / unb iji nacf}bemS?afiabte^
gv^ebenAn. i7i4> im Äapfer reftituirrt
tvorben.
«w FREYBURG , ijl ebenfalls
eine confide-
rable Stellung, bie ber tapfer 2ln. 1714.
tcititxUhmmtn^t^ fiemurbeabev 1744.
mi ben graniofen na* einer langen S?ela^
gening eroNrt/ «nb feilen bie SJeflung^^
SBercfe aefprenicif trerben. ^

5. HEIDERSHEIM, ge^vct ben SDJalt^C;


fer^Svittern-
4. ©ev gau^e ^ripgau jl im SJtigmicf ijc^en Srie/
t

ben bem J&anfc £)eilerrei(p xcßtuixU WXf


ben.
XVIII.
tüaiR tf? fm ^Öfaf^ nt merken?
X.STRASBURG, bie .5)au{)t'©tabt/ t)oii
'

^^^^"^
"~^^~m^a ^md^iit I »'»

s. CC)LMAR, eine fein« ©taöf im Ober €1»

jÄgeNAU, eiucanfc!)Bli#« ©fabfimö


}.

4 FORT-toUIS , eine SSefiung im Si^fin.


f LANDAU, <incJf)aiipf'2i'e!lungr.iöm

flieng 1 744- i16cv oc« 3lt)eiu /


unb v'ii££g^5 !

llfagin 6ontri1)ution/ g«vcf;t


asö e<&r«*

XIX.
ifl in Baoe» ja mcccf m?
BADEN, i(?&{e-^mipt'©tatt?'«ySaf|ü«*
f^e:i iinie , W ja RAS TADT refidi-
vct.
9. DURLÄCH, i(l bi« ^«upf -©ta&t 5«
geaHaHif^cn ^inie-

XX.
\0x?> iTt in ^cr tTieöec pfafe ju mer^e« ?

^. MANHEIM, tflmmt^ieöettortificiret/ «nö


uir S}lefi&eut?^ptit^t iwb^u-
2. ZWEYBRüCK, iftem^etf^ogf rntt/ mel^
Ae^ bemÄonig in v^d^ircoen, mh mU
.

Einleitung »or bie

fdbeflarb, 9ln. i7?i.o^yne€v6en, unb^af


bev^fal^grafi)on ^ircfenfelD na0 einigem
etreit mit eJ)u^^faI^ in biefem ^cvtiop
tl^um nnninet)ro fuccediref
|. BIRCKENFELD , i(l ein S^rHent^um,
ba^ einem Pt»^ii^'Ä af ael^crt.
4, VELDENZ, iff eingfirflent^um/ baßfün^

no i<^94. milgeltorben i(I : 3ln. 174?. j)at


man fic^ ivegen ber Succeflion bafitn t^er^
glichen/
M,
m 6|)nr^?pfalj folc|iei^ begatte»

f. SPEYER, iff ein mmmn, ba^ n«nme5#


vo feinen eigenen 35tf^off l^at
WORMS, ißein^iftbum, ba^ feinen ei*
genen Sif(|Dffl^af / melef^er ^nglei^ €^uv#
turfi ja Srier nnb ^tobil m
SUmangen tft. .

7. PHILIPPSßURG , eine SSefiuna , lieot


jttav im ©tifft ©pepev/ gebort aber nt^t
bem3>if(5o{f^ fonbevn bemSleit^e/ unbge#'
rntf) i743.in5ranj6ftf(öe J^anbe, ifi abef
Kßott)iebevreftituiV<^t
I. ©ie €»angelif(^e/ Sieformirte nnb ^atMif
f(^c aieligipn ijl in bev ^fal^ untermenget.
XXI.
XOCi^ Ol im tXiayn^ifdjm nt mctäen7
1. MAINTZ
Kleine nnb
/
, bie
iji
^mJ^t^&tm/
eine t)pn
liegt
ben 4Ue(ien in
m
Seutf^lanb.
f. ASCHAFFENBURG , i|l ein fc^Jtl.
ecI)lof/ ba bevwige €purfövf?offtiure*
fidiven pflegte.
|, ©em €l)ur|nr|Ien iu5SRami6 gefiöret au^^ in
S^üviHflCHbieetabtERFÜRT.
XXII.
^mcni in ®(|ttlett. fj

XXIL
VOa» if? im tEtit tfd^m ni mercfeit?

iff im ^'ic^e Den gran^ofen ilbel jiig^i


ticfi^et tvorben.
3. CORT.ENZ, mtqntt^tflmq,
EHRENBREITSTEIN^ o&crHER.
M ANSTEIN, eine^rtc^erg.gjefeng.

t)DU Schcenboni, unb if] JUg(ei(A 55|fd)ofF


ju WORMS , unb «probji ju ELlI
WANGEN. '

xxiir.
Wafi tm döUnifdnn ?u mcrcFen?
tf!

f. CöLN, ifim't>ieÄaiip^©taW/ geboret


(»bcr m<^t bm (lf)mmitm/ fonDeru ift
nefvepcKei*il/©taDt
BONN, ijl foufi bie ov&enrti*e Sfeftöen«

be^ €l;uvjiir(len/ nunme^vo Fortifi. om


cation.
RHEINBERGEN, iflauc^ eine gute
(Itmg ^iim S^uvfilrfient^um
/ gehörig. &ln
Sa^> ^er^ogfbimt t^)eflpb^ierj gebart auch ^
biefcmSil^eriffte.
Ser jcgJoe €|)uvftirji/ mi§ bem J&aufe Sa^^
evn ifl ^ifc^öff Jtttnünfiei/ paDer^^

XXIV.
Was iff in ?)ei- iBiffd ^ti mercfen?
£)ie ©voffc^afft AREMBERG , gehört
öem Si^r|l$tt^l^pnSlrembevg•
4o ^inkitunq Ht iU
^"^^^^ ^^^^ uijbefaniUe @rafi(&affi

XXV.
Was if? im ^tihdbircbcrt mcrrfcrt?

3. i\<LKEN, i(i eine t)orne(?mefvet)e SitiäSi


©tai)t.
j- S)a5^cri^,oöt^um gebort öcm g^urfdrflm in

XXVI.
JX^aö i(l im Xergi d?ert ?tt merken ?
1. Düsseldorf, Me^e^aupf^etabf.

XXVIL.
XO<^s ifi im Clepifd^cn ut nietcFen?
x. CLEVE , Sie ^aupt ©ta&t ^^eveoft^

2. V/EwSEL.tf? eine gute s eflim(|.


9. DUISBURG , eine befannfe Üniuerfifat.
'

4. ©a^ gan^e ^eitogt^um geHrt.t)em Könige


in pt eüflern
Sie Keligton ijl öiefer £)r(en aKen(5aften titt#
levmenget,

XXVJii.
Was fiegcii Am «Taj^n t?cir Ä.<;nöfd?Affrcn ?

2. 2)ie ilan&(ti'af)ct;aßt Reffen.

xxix;
XXIX,

I. ©a^25i§tl;um BAMBERG, Wm^U[tU


nen eigenen ^Znf<^off au^ Dem S?m\t ©cpon^

Seutf^meiacvi^/ ber e{)tivfiirfl iueolfii tji.

5. 3^aß mmmWm BAREUTH,


CULMBACH qt^xtt einem ^OJavgr
ober
,
ötafenan^t)em.t^anfe^vaiit)'en6Hr9. ^

6. ©amarggraft^um ANSPACH,
o^^ßtet
an* iinem ?9?avoov4en ^on Sraubenbiivg»
7. 5^a^?5i1rfientl)iim COBURG,
geljoveti^em
^aufe ©ad;[cn Svnejlinifdjeiviinie.

2. H LPFRSHAUSEN* i|lDie3veiTt)en^emi^©a(5#

S. S)if ©efilvllete ©raffc^aff HENNE-


BERG, ifile^rimlenmfa)t.
I. ME NUNGEK ^tUtt mm\
,
©ac^fifc^c«
^er^oge/ @D(^j[^a;£ime.
SCHLEUSINGEN, ge{)mtt Hac^ 3et§.
5. ILMENAU, geboret nac&5Beimav.
4. KALTEN-N ORTHEIM , geljov! ua^ (£ifeiia#.
geftpit ttüC^ fyt^m^^c^ü.
.f, SMALKALDEN ,
f. Nürnberg, i^i mt Uxmmu ^n^i^
©faöt/ ^)at unter |Kf; ALTORF, eineUmi^er^

10. FRAI^CKFÜRT, amSKapn, einetw


f 7
^« €mlei(Htig Hx ixt

XXX.
XOils ifi in Reifen mnäcn ?
I. gar damtmen 2mt , tuefc^e ber Siefof^
inirten Slcligton jugetfec^n ifl/ geboret.
I. CASSEL, Die ^aupt/ uni) Svejtöen^^ ©taM.
MARBURG, eine feine-Umt»erft(at.
5. ciEGENHAYN, üttt m^txUii^tTstfimq.
4« CREUTZBERG, lie&f! Deitt ®
C^lojfe PH ILIPPS-
THAL, i(i t)te JRe{töen^ einer aogefunbeneti
finie* ^
IJ- Sur iDatmßät>tifd)en finiC/tDel^e ber et^an«
gelif^en fKtli^m mtt^an t|! , geboret
DARMSTADT, Dfc &Jcf?i)eng / in fcer 06eif<
©vaffc&afft Sa^enennbögen.
GIESSEN, einebefanntellmiJerjitat
a.
Itl* 3«^ ^bcir.feffiidKn finie qt^oxti
i. RHEINFELS , eiwe trepc^e Seflung
Kl^eim
ft. ROTENBURG , an ter ^nlbci/ ifl eine S?e<
ftben^*
^ WANFRIED, JerSBerre/ f(l Die anbere
Siejiben^.
4. scHNjß^jMBACH , ein Slecfen / l^at einen
Sauerbrunnen nnb ein ^ab*
IV. 3ur ^ombatQtfdmi 2mH gel^oref
HOMBURG an oec ^o>e , ni^lt weit
grancTfurf.
m
XXXI.
tDai^ iff iti öci Wctrera» ?tt ntcrcFett?
K £)ie ©raffc^afft NASSAU^ Darinnen öa«
t. ©te @raff([)afft WALDECK, an itn

r. Die ©raffcf^ajft HAINAU, nUftt n)eit t)o«


graniffurt.
|. Siefrepe Sidc^i^etabt WETZLAR, tu»
Da^vl^mmf-nCBenL-bfcftelaUeumiirb.
f. gw^n^^fen unb Svancren liegt Die ^Wf

S3önber ^efer/
XXXIL
tX>a0 liegt Ärt Der Wef^r?

xxxm.
ttaa iff in tüefipbdrn 5« tmräen?
i. ©a^^er^ogt^umWESTPHALEN, ««
it(b felber / 9e|)ov( $tim €|)ur;^§tirfle«t^ttm

a. ©a^ ©fifft MÜNSTER, ^af feinen eige^


nen S5i[^^Dff / a«^ bem Jpanfe Samern / ber
ittglei^ S^urftttfl Jtt Cdim, aii^ 55if(|ojf

btüc^i^j m\> Seulf^meifler jti mnqmU


f. ©ci^etifft OSNABRüGG, ge^ret nm


^4 i£inUitm$ Bor bif

f' CORVEY, j^vtn eigcnei

^. Sal^ijrfJenf^mn MINDEN, gebar« ben


Jf Plliqc in !:>5ynt?en.
7- 25*« @raff4)afft MARCK , gt^gref bcir
^Oüt.je in pt«<ficn.
8. £'it©vaff(5äiff RAVENSBERG, geyrci
9- S^k ®röffd)flff(TECia,ENBüRG, ao
i)orrt bcm Röntge in PitrtTen,
10 Sie @rafi<^rtff( UNGEN
, ge^^ret bem
XmqeinPfcairtn.
II. .t>ie @raff(^aff( SCHAUMBURG , ge.
|)em mei^eiis Rö^ t'-cflm CßfleJ, bmiitp
nenm RINTELN, ciReUniDerjit^f.
la. mmm^fft HOYA, ge^arcf bcm^au.
ih 2)ie @vüf|cr;af( DIEPHOLD , atUvU
14. S)k &mmm PYRMONT , gehöret

if.m adrigen ©raf fc^offten m(n eigene Jber/


ren.
i6. 2:'ieS{eJigioni^rtßcri:)rteti«n(crittfn9e(.

XXXIV.


i)<>vtt
s. S^fl^Sihfent^iim CALENBERG, bar*

HAK*
HANNOVER , bie 6fjurfikft^^#^ Slcpbeni*
(Stabt an bcr Leine.

6ep ^annoi)er.
HAMELN, eineSJeflungmibn-SBefer.
^ .

^
cÖTTiNGEN, 5)at ein aröl Gymnafium , boi
In eine Sicabmie ^evnjanbcU mx^

2* SJae %h^tnt^m ZELLE, battnnen ift

LÜNEBURG • eine gute 6tabt mil einem


€al^^^^ercl^e.
EEiLE, bietJormapö^3le|ibent ^
HARBURG , ditc f leine SSeftunci an ber €(6e.
©a^ Slirfienf^im GRUBENHAGEN,
3.
*

tt?el^e^ 0m 25evgn)ercfe auf bem^av|c

4. Unter bcn S^ergen aufbem J&ar^/ ift fonbei*


li4 bev BLOXBERG, tinb bie
mütimf^Su merctoiH'big- ^
II. Dem ^aufe XPolffcnbuttel ge^<^^

1. wÖlFENBüTTEL , i)U Sie|T&en|.

a. BRAUNSCHWEIG, «ine groffe^taSt,


t)ic i^ve SRefffö ««^ P«*^^ foftifia-

3, SALZTHAL , ein mtxt^li^ti inp

4. I^LMST^DT, ijl eine feine ©fabf


mit einer gemeinf^afftnc^enUmi^eiiitöf. ^
BEVERN, anberSBefet/ ifieinS^bPf
batJon eine atgefiinbcne SimebenS^aomen
führte, fo aber je^o in bem ^txmmn
S&raun,f(^ivei3 fuccediret.
^ blAN-
:
Sßsiffen&atecl wkbet Hvimt unb ebfi)««
7. GOSI .AR, iHr,o^ juv 3«it «ine fv«;eSiei
8. SCHÖPPENSTEDT, ifJau^ ran'cfttÖr»
big.

III. mitten im Äanö« {ient t>n»


©n'jft

/ if r
ja€ollntfl.

EIKE, f(i (ijte'sßefiung.

XXXV.
EMBDEN,
m
XOds iß bey S^manl mtväent
i. ifl bk^am>etabt, wm fvei
feßn, unö 6at eint j&oBanbifcfic un&DrtufS
aI^AMI^^^S fingenommfn.

9?9evc( einem ^Jilrflen €ttangdi#


f^crSldigiot!/ tiac^ beliefbeii2(bflcrkn
fiel

XXXVI.
XOm if} im<l>^.^)tnbatgilfchm ?u merken»

HORST ' " ^^^^^N-


»• Dcm^anigf
•^©|f„®;g*''f^^« in

J. JE-
Stt^enJ) in ©(Pölert.

. JEVERN, eine etabt/ gel^orcfiemSuvfl^n

XXXVII.
XOas iftim X>Hmtfd)m metäen ?

9an^eJP)er^o<}t5um Bremen l^af Bif^eira


Dan ^omgc in ©dijreöen gebotet; ifi abeif
in t)cm legten Kriege er jili^ Don ben £)anen/
tini) l^crnad^ 6cn J^annot^eranern befe^ct
njovbcn/ öie auc^ nnnmel>vo A. 171%
inx^ einen Particular-gncben mit ®^tt)e#
Den erbli^/ unb An. 1735* Dielet)e«]pierö*
^tt tonn -^-^^ Cärl YL
^v^altcn

STADE, ein re(iev Ctt/ n)o Die ^tQits


m imbtß
vma
BREMEN,
ifJ

anjeleget tjl.

\)it^miiftSia\>t; tfl gref nnD



rei^, nnD ijl no^ §ut geit einefrep^ Slei^g*
etaDt.
^ai eilvllent^nm VERDEN, Hegt gleicft
Darbep/ unD i|l jeßp in ^anno^evif^en S?m
S^al ^atiD HADELN, flunD «n(er^at)fev#
l^tx Sequeftration, gel^Dvet aber uunmef)*

RITZEBüTTEL, ein e(f)lof «nö Slmt/


Den Hamburgern.
gel^oret
£)ie €i)anse!if(^e ^ Keformirte Sveligi^i
;

ijl in Der ©t^Dt Bremen nntermengef.


xxxviir.

*
Was Hommt an Oer ^:^4be mcccEö?airt>igc6 POir ?

n. 6cr £>ber^gl6e.
I. (Pber^öacbfen,

XXXIX.
Was i{i im -^cr^oc^rbum 0cfele^u>ig 3^0
mzrdcn'i
Siefen .f)Cf^oq(^um liegt jt^jf^en ^kno
ttiatif imD Seutfc^lanD/ ifi mit Ctatigelifc^en
tt3o!)nernbffe^et/unb gel^pret|)al& bemf ßiutie in
©aunernarcf / tinb ^alb bm ^ctti\>qt mx ^olU
ficm&omv^: 2{«jeßoa&d' ift «ae^iiiSanifc^m

i. FLENSBURG, eine ktflnnq.


'

3. ALSEN eine Memli^e ^nfuf t^arÄüf


, ,
SÜNDERBURG, «nö^NORBURG
liegen«
}. GLÜCKS-
:

h GLüCKSBURG, ifl eine J&eitogltc^e Sie*


(iDenß.

2)em^eri50ct geborte t>or biefem/


I. SCHLESWIG, t)ieJ&aupt^eta&t&eS«a«^

a. GOTTORP, cinfc^Dnc^©(^lo^t)a6et)/tt)0
fonfl bie Aeröo^e refidiret ^^aben.

5, ToNNINGEN, eine ö«te SSeflung bei


^txim^/ bie An. 1714. tJon ben©anen ijl

erobert unb gcfd^leiffet tt)otben.,


4. FERIERN, eine 3nfnl auf berjOfl^©ee.

XL.
Was jfi im'^cmo^tböm'^Sonffcm ^ittmctcFe«!
©tefeg X)er|09(l^uitt geboret juSeuf (^lanb|af
e^angeltfAe ©umo^ner/ unb ijl jtDif^en b-emKo^
ttige in I^anemarcf unb bem ^um^
»on
(Icingetbcilet .

^ai lant» befielet au§ t)ier S|etlen/bte l)ei|)en


1. HOLSTEIN, ..WAGRIEN. ^
STORMARN- 4.DITMARSEN.
^emÄonlg gebort;
X, GLüCKÖTADT, tm ine 3?egieruttg be«
«aube<? ijl.
^
2. RENDSBURG, einet)örtveff{i<f;e2[5efiHni-
3. ALTENAU, eine neue ©tabt/ {)arte bej
j£)amburg.
2)em ^emoQt Qchkt,
I. KIEL, eine gute ©tabt mit einer UniWjT^
tat/ n}o je^o bcv ^erßpg refidiret.
PLOEN, ijl ein f leinet Silrjletntljum/

»enbefpnbevn^evspö j)aff
m fei#
7« SittleifuHg »or bk

XLI.
Wrtsifl imtrjftfknbnrgifcb'ti «t tnetdünt

i^&l^'^'^' FRIDERICUS
1. Sag SMfntbum RATZEBURG,
a. Sie ^ertr^-th STARGARD. an 6m

n. ^frloa CAROLUS leopoldus

I. SCHWERIN, bieSKefideni
3. GÜSTROW, bic J5orm4>ii()e3ieft&ettß.

4. DÖMITZ, eine Sßeflimg «n bereite.

^^t/^^atmeUaiHtfttat; mo i/Ije^uforti-

2"$"%^!^« ©freit gcratbett/ Der öarA


n«< 9?A< Commiffioo foO flu^jCHwcp^
m*
,

HI. ©ev in Bcfeire^m W bit ft^one


WISMAR mba
EanDeU^etabt «uöSepunö
fi^eee gebabt, An. 171 f. t^ö» ben
fie Ifl aber
Übergabe genßtbtget
SIcrt)if(|en Sintivtcn jur
«nö t)te Fortification gef^Ufnet ; eKt)!i^b aber
©
An. 1720. bev €rone ct)n)ei)en/ ein pffenet
jDrt reftituiret ttjorbeu.

XLII.

1. LAUENBURG, eittemi«elm5fj9e@fa&t
an ber eibe. ^ ^ ,
2. RATZEBURG, ©tabt mtb@^lo| a« «^
ncv©ee/ aber m^t Der Dom.
}. Möllen, ifl(£ulenfptegel^ Safterlanb.
4. ©ie SKeÜgion ifl €t^angelif^ r bit S?tx%dit

aUx finb gefiorben, iinb imb geltet


ba^
nunme^ro bem ei^urfürpen in^mmHx.
XLIII.

I. MAGDEBURG, einegtoffewnbberiSl&mte
t)ejie©fabt an ber €lbe.
HALLE, eine flarcf*bet^ß]^nte @fabt ^
ber ©ala/ l^at gut @al|/ nnb eine neu^ an*
gelegte Untt>erfUa(. ^ .

j. Ta^ gan|e ^er|ogt^«m gepret bm


Äoni^
ttc in prcufTe?!/ anb {lat nieijier»^ g^angelif
7» &nUitnnimV\t
XLIV.
X0<^5 ifi im '^albci'^lar^tifdyen mctäcnl
u HALBERSTADT , ^in mitlkfftm
2. STRöPKE, ein mci'cfmuv&tgSovjf.

in pte.|]T:n.
4* Svdigion i|l untermenget
XLV.

I. 2)a0 ^'urpencbum ?inl^afr.


^te (5raffd>aff c Sarby*
2)aa ^tiifkrubum (Dueifuit*

f 2)ie :?{btey O^ueölmburg.


XLVL
Was ifi rn 3 tvbaltifd?ett 3;» merrfcjt ?
©as^ Sani) ij] in t)ier f inien jert^eüef. Jertfl
iß&anqd^f m anicxu jinö Siefovnurf.
3{cjiDen|en (inb:
1. DESSAU, bie 6ep*e ©tabf be^ {?an&c^*
2. BERNBÜRG , ein feiner DtU
3. Kothen, m nü^i
4. ZERBST, \)at gut ^ier-
XLVII.
yx>a& if? tt^Cfien catterfuit wefcFcn?
S^V^^^^'^'
Mrpent^mn ben
^^^^ ö^^on 6a«
maUmi l)at
^, gcfjuret mit \mtn Dependentien
Dem
-pnlioge in 6a^fen ^pvi|]cnf ei--.
XLVIII.
XLVIII.

XLIX.
W«3 id btym (Tbot Ä«ife »rr"^'"!-«

L.
cn^
tV)*«» iß wc«cn(Rtte©Imbtirg?ttm€rcf
QUEDLINBURG, ijt Jwr Ort, im\x
bK
,

Lt
Was if? in mt#» 1^

I Dfm Cl>uif^if^en m *Ba<bfinf


1 DRESDEN, t»ie ©uvfuvfilid^e meiiW
beKfiiget. _
au ber «Ibe, »orttep^
'
;

^4 ©nl^ieun^w bie

LEIPZIG, bie reiche ^c^rtbiU-^etm utt&


Benihntte UniJ)eräitat.
^ MEISSEN, etabt/ babon ba^ £anb bm •

4, PIRNA, eine ® tat?f mit einer SScjiung.


f. König STEIN, eine fajl uraibevlDinblic^e
(?^vdn|^?öejlun^] gegen 356^meit.
^. FREYBERG, eaie berabmtc^erg^etabf/
Die6|mfävi]en begraben ttjerben.
'

tDb

II, lDcm<^cm<^titiuXOeifimfdef
i; WEISSENFELS, bie orbentlic^e ^Rt[um

a.
an ber ©ale,
bcnt^
Die anbern2Jcmter liegen in JMngen-
^ i

ni ?)em <^cr«oae tu tlHeifeburctf


I. MERSEBLTlG^emSiit^nmanberealfi '

i. DELITSCH, eine etact auffer bemStifft


5. ZoPvBIG, eine f leine vbta^t
4. ©a^ inbere liegt in ber Sfliebcr^Saufit
^et^o irt biefe^ Ifanb an bie ^nt ijefaUen/ tt)eii

An.i738. biefe£iniemlofc^en»
IV. 2)e!n ^bergocfe üoivSciq/
u NAUMBURG, ein ^ift^mii.
ZEITZ, bie Doramblige Siepben^ be^ ^er#

t. pfÜuEN, im 35oatlanbe.
4. SCHLEUSINGEN, im Jbennebergife^ett,
A. i)I biefe Sinie abgeflorben/ unb
17 18.
f.
niß unb gblivfnrii Fridericus Äuguftus
*
|^atba^?anb.
V. 2>em v^ertBO.qe von (Bof^ar
f/ ALTENBURG, ©tabt unb S«vileittb«w
mim ia SReiffcu.
t, EISENBEPvG, qt^oxtt fonff einem 6efon^
bevrt J^eviipge \)on t)em @ot&if(&en J£)aufc/
i^t o^ne Svbe» t)er|lorben ijt.

GERA, eine feine ©ea&t imSSogtlanöe/ nebenjl


etlr^en benachbarten*

LIL
Was iß in Cbätit^gcn mctäwiitU$f
2>er (Ilymfmfi 5U tTlaynß ^at,
I.

ERFÜRT, bic J?anp<BiaH m^^nUxu m


it^f uon ungemeiner (Brofje. Sie Hniper^
fitat ifl befannt. ©ie <2i)anfelif^e unO go^
t^oljfcpe SJeligidu ifi untermifc^el.
^

IL ead?ren:?XPef|t^nfef6 t>öt,
1. HELDRUNGEN, ein©(^(e§-
LANGENSALZ, eine feine ©ta&t, nebfl
an&ern Slemtern an i)er Unflrut.

III. ©ac^fen:^tt>eimai-^at(
WEIMAR, eine feine ©tabt imb Slejt&eni,
nebp Denen l&erum gelegenen 2lemtern.
IV. Öad^fen^iSfjenac^/ro mmtmly^
ro aucb aritOeimar gefaürn/bar/
s. EISEN ACH, bie 3le!tben^^©tat)t öei^^^eri
1. wSrTENBURG, ein ©i^log, m Dod
£ni})tx gefcjfen.
5. JENA, t>ieben!l)m(eUmi)erfitat an öer@ale.

i. GOTHA) t)ie3left&en|^@tat)f/nebjlt)ieleii
l^erumliegea&en SIemtern.
ö 2 S/\I>
^*
^Sff^^^PT/ t^ar fonfl msA eine ^tn,

. MüHLHAUSEN, «nö
. NORDHAÜSEN.
LI«.
U)a« (f? in Ä«u(l6 ttt merken ?

m Hxmntn imatman
''S: J-™,foff5r

^- feine ©tai»»
''fe""?"
le. 4- »PREMBERG, war eine^KeiVbcifc X
Stttjettb in @#a len> 77 .

1. coTBus, ot)er coTTwnz, eme ©taW*


PEiTZj eine Sßcfinng*

UV.

fett Ari. 1708. t^imEledoratmitSi^untetiim


nie Atif ^eu9;c^c^t^^S:ag avegetifpuvg introdtt-
cirt u>ov*)en. 5J?anmitcft
1. PRÄGE, eine unciemem gtoff^/ fcJiDne uiil)

t^efle etaDt au t>erWulömi/ |)at fit bcm^u


aciwartiqeri j?vieg allev^^ar^b ©d;icflale et?^

fah'cn nniffen. _
a. TEPIJTZ, ein mvnuß ®at).
; . CAPwLS-BAD ein kxdV.nm , ^aö-
;4, KöNIGGRuETZ , öie 6e(]e ©ta&t nö4l

f. FILSEN, ©f abt
eine n^o^l t)ern)a|)r{c
6. EGER, eine pte@tabt/neb|i einen ©4ue»
btanncn/ nid^t mcit bat)on-
7- £)a^ «aa& bringt unglaublich \>k\ ^orn,
LV.
tD^ö ifi irt tttabre« 3^1) mercFeft?
^on lauter Satbüljf^en bemo^nef/ tmÄ
fti tt?irb
«el&cret htm gv^^^er^09li(I)en ^laufe Öejier*
tei^/ unö W
benen gegenmavtigen
Jaufften t)tel gelitten. ?Ö?anmerc!t:
^xmw
i! OLMüTZ, bie ^ci^vetabtf ^at etnen

2. BiMifc, iü eine treffli<$e Seflung-


3, ZNOIM, au^ eine 58ejlnng.
7t ©nWfunö tJor Me
"'''y'
iJ3on t)cr Ober/
LVI.
Wae fm^ efl^^!db jjci-cP^etr ttoc& t)or

jr. ^>a6 5fitflentl>um ©d){e(Tem

LVIL
VOcis iß in ^chUfim m mtvi^cn i
©0^ m¥ ^an& bcfaf fonfi Der ^«t)f^r o&rr

matten Don DcnSBaffenfr^rbeunni^iaeMvorben/


^nD genjinnt eine ga«^ andere 2(6t^eilun.G/t)at)oii
unten bei) (ebeiu £)rtHe foU ae^)(^n^e^t werben,
£)enn biirc^ Den 9?r ef lauer grkben i(l Der
£f>eU tiefet fanbe^ t)em!Preiififd;eng(epfer iin#
tenr^rffig gemalt it^orben. 3)ie Sieligion ijl
untermenge, nnö ba^ «anb wirb in ©ba^ «nb
2;7icöet:?6icbicfien einget&eilct*

LVIIl

1. ©a^Sinffent^nmTESCHEN.
2. ©a^ prflentfcum TROPPAU
©a^prßenrtumJ^GERNDORP.
4. ©a^^iirfieiitbiimR ATIBOR.
f. ©nf 5^!ir(lent()i!m OPPELN.
^. ©a^^5!|r|lcuff)«nt NEISSE, ober GROT-
7. ©a^' g;Jr|len(|^uiu MüNSTERBERG.
LIX.
LIX.

, 5^r^ '?rtff.'ntf.iim BRESLAU, bavinncn

..»fÄf«;Ä'B3DMTZ,B,<

. {ein, «r!> W «in


^y'T.^''" v.L
OELS, a...
sje|om ijca-ö^^.v
^ ©Ws-ürfimthim

©as|uv^crit^)umGLOGAU. Sicefoöt
8

lo. Sf
hem xhiV
S»ir(l«ntl)«m CROSSEN ,
in prcufTcrt. .
getieref

». ©7v|sSermitt«W t»«^!^«^^^/"f^IfvJ
»«*
öen fitiö ta«no 1707. öen ecaugelif*««
.^ivqXtt reftituirtt WOl'Ö«»»

LX.
tOw tfl irt ö<e m«td; ]5r«n&«nbatJ
jumettfen?

ftn/ Ol« €t)tirfürf{en ju »^^''^'f^^^^'S^. .„^'^i


unö «
Sitl gion i;n-<E»«n9Clifd)cu
(^"«»Jj Jj
j. BERLESr , Die Jr)niij3t ^ ^?e!t^en|^
€tabt be6,!rgnia^, ift eine bcv (irr|ln^ unö
fc^rtiflen etnbtc tm f^lhh ?'eiAe.
3. POTSDAM, tro Der fein fujV
©(f;lo§l^at.
3, CvSl R IN, Dit unioev3leicf;li^e SfeftuRa

4. .
> DMJ, bie Bffanute SScITtir.g imf#

f. i ^^x^ r^C bFURT, an berjOber, iff tw


f
gcu bcvllniöcrfrtflt 6ef(y^nf.
BRANDENBURG, ber^)aDel/ ati t)(i#
ba^ Unb ben 3>af)men
t)ou fcaf.
7. SCNNENBURG, QÜjkt b<n
LXL
XOfis ifl tntlid) in pommfrn ?tt m^itf^nT
t^oirpommcin 9eJ)4ret fonfi bem ^6nt(je tu
©d^tt^cueir ; hinter pommerw beut Könige t«
prv t?4fen ; a^f ber ^trieg ^af aUtß mänbtxU
MatMhtn bkhit bie gDangrlifc^e Steligion.

2>en Sdnveöen n^^oit/


STRALSUND, eine tJortreffli^e 5SefJimg.
©a^ |anb jujiic^en ber £)(! . ©ccv imb beitt
gfi'ffe ^Peene, barinnen GREIFSWAL-
• &
2)ie3Hfui
^i«^ bereite Unit)criUa( lieget.
Rügen. ^

iDen Pmiffen stbcretß


. STETTIN, eine f^one 5Se(iung an ber


^ «ükF fanbe^
(c{)ettbtr£)beninbberi|)ee«^,
i^on aSor.^ommern/ jn>fc

3
4» &an^ J?iu(cr4^antmcnv Daviuncn stargar»

XLSaptteL
Sur ^anb^ß:&arte,
\)on bcn9Torbifd)en^onigrctc|ett.
L
Fommt i^if Mcfet Chatte x>ot ?

IL
t^aB bat ?Dancmarc? vor em Äagcc ?
Silicat ^mif(f)eti öev rrorö ^-
imb (i>fi^0ee/

III.
tt)^ts iff hey ^anemv5r(f ?:ts metcFen ?
I. 3luf i)cv Snful SEELAND tfl

tt?o An. 1711. bie ?f)ep grafilret ^at/


©ta&t/
An. 1728. b«r(|f einen entfe^U^cn
tjV
manb xVm bie/?elffte in Die 2Jf^e geleget/
aber minme^)vo aucp jiemü^ mieöer ang«^
bauet n}öri5en. ^ .

ROTHSCHILD, ttjoöieÄomfle iJirsScgtabnuf

6 f €R®K«
3. cRONN£NßURa , eine ^)aup(.2Se|Iun5
am
eimbc, i>a aUe ecf)tfft Durcf; nuiffen. :

4^ FRIDERICHSBUKG. UHÖ

n. 3Iuf Der 3n|ut FüNEN ifl


I* oDENssE, j)je öan\^u®U\)t
• 3. NYBURG, eine !8cffaing-
ni. ^ri tetJ^af&anfiilJüTLANDifi
i. ARCHus, ein mistiger £>rf. .

3, coL»iNGEN, eine gite ©taöf.


FRiDER!CHs-oi)E, ftne giif c SSeff utij.
4. RYPEN, dne gute ^anbete / ©tabt.

fi)(n SReligfon jiiget()aiu


V. ©ai! fonrnreid) mirö rinem ^ontgr
tegtem, tt>ele^erut>er bicfe^öa^ifonigrd^ tion
m
wegen/ ©4>kßtt?ig |>al6 -^olftem unb (DlOcrt^

VL 3m 0ant)e fennen nfle (Schiffe, n^el^e


felsigen pafilreti mücn^ bi^ hm 3oU er(ege(/
{le
anael^aitert t^erben ; uiib itl biefer 3i?Il m\t t>m öm
teilen itonjglic&en €i«funfft^m

Xücis i'f?fn tlonr e^crt 3:» mercfen ?


u BERGEN, bie J^anpt^©tabt,Kvei6t fcBr
fimU öanbfirng*
DRONTHElM, ifl mi(& tim ^mitiSi
©tabt.
FRIDRICHSHALL, eine l^mlicfieaSr*
flnng.
4. AGGERHÜS, trat bk ov&en«i(5c SKefu
f. BAHUS, mt txtfM)t aicflimg./ ge^n^ct

6. MAELSTROM3 ifi du 9ifa§r!.i<^et 53?cer#


emibcl. ,

fcf)tn &c!r>0i)nct/ uiiD föav fonjl bur.^ einen


Vi ce-Re reaicrct/ fo a&er jtip toUbtx ah

I^SIiiiTtrBakus gcl)DVCt allc^ f omge in


Smiemarcf /
""LAND, u^^ bie 6ena^-6artcn ^rtfuitu ^

10* 5iu| t)cv ©ee bet^Slorftegenmet&CK grop


^aatifd^e gefangen.
feri

XU £i)cn tn beut ai#vßett 'Sldxm^m tfl l^er

fi^eitev litiauf urfet feem Polo tft gar ein


3t\l)v 2a9i ött5 ein öalb 3a]&t JRa^t.

©a^ gmlT'^ meitlmilftige 3?eid> / njefc^e? ^er


f iH\ugcyftf;err3ieligtDn ^iiget^mi iji/ uiiD t^o» ei-
nem eigenen jvontge rcgtet^t- mxi/ befielet mi
{olga&enfanöKljafiten:

0 6 VI
.

S4 €tRl(i(ut^ t)ov ^ie

VI.
X0(t3 iß w0d?a>cöen an fii) felber yo
mcrrt'cn?
j. STOCKHOLM, Die J&aupf^efabt t)t#
ganzen .fonigretcj)^/ ifl präcjitig.
3. UPSAL, t|i bk btxmxH Um»«rittd( fn

j. NICöPING, ^af eintn guten Jbat)«n.


ULRICHSTHAL, ein jJÖniglic^«^ fu|l*
edjloNm s9Jflleiv@et. *

VII.
tt>a9 ifi in <Bctlj[«rtö?« mertfen?
1. CALMAR, i(i ein ber#ni(er Art»en «n»
»cfJerDrf.
3. GOTTENBURG, eine ftefflic&e 2S<. ifi
flHng jjeijenSaneiKßrdF.
3. LUNDEN, eine Uni»er|i(flf.
ijl

4. LANDS-CRON, ein o^mrDvtfHtaitt


eine »efle Citadeiie, «uD guten Jbmtn.
f. MALMO.E, iff eine fimU ?ßcüma.
4. HELSINGBORG, ein offener £)rf.
7, CHRISTIANSTADT, eine nenangf i(i

legte <^tm.
«. CARLSCjElON, einneimngefegfer J5at»cj?.
9. Sa^in geboren «ucf) &ie 3nful<i GOTH-
LAND mb OELAND, guf pü,
©<e.
VIII.
VOM i{l in X7oiJ>l(int> ja mrcgen^
r. ^gum |ü ki)ben ©eifen beö SJotfinifcfie«
eeeö, «nö i(i »pHer Äupjfer.ttiii»
€i|eiM
Sie Seilte /
wclcfje m aufferj! gegen ?SKitter^

SRad^ttvo^ntU/ njer&eni^appcnoDet^appi
fanm genennet. ^ ^ loit .

Um biefe ©egenb ifi np^ I)inunM&evt)tel3i^


gSttereo untev ben.€intt)o^)nevn*
IX.
Was ifi in Si^nUnt^ 5tt meccFcn?
ABO , W J^anpt^etabt
ttnbiflim?RÄif*ea
/^fiat eine Unii^m
jttat
1721. an e^v»ei>en nebjl bm ©rof^S«^'
ftenf^jum $^innlant) reftituivettjorben.
WiBORG aber, eine ©rati|^2}ef!ung, iin&
KEXHOLM, ein »ortreffh^!) tjep.eJ^ecWo«
barittne, ?^aben bie 3in|[en im SRpflaöt^
f^enSneöen behalten.
X.
JfiDftB in tlnötetmannlart?) 50 rnttäm-f
, NOTRBÜRG, einet)ov{vepc|eSSe(ittn8/
trivb nurniitvo Den gRofconjiteni
?i rgenennet. -

. WANOGROD, ijl ein i)efle^ ©c^lof an


t)ett?uf!aabif(&eti®ranl?,em
S PETERSBURG , if?
eine neue Ss epung
*
iiub ^avibeU etabt . , bie ber S^aav PE-
TRÜS, I.aiigeleget^iat- \ ^

@ar^ ^iigcvmanRlanb i(i im SR^flabfif(5eil

grieben ben Slnffen ju £ieiln)örben,


XL
, RIGA, cinegroffe/ vei(f)eunbi)ej!e©<ab(/
t(l eubli^ An* 17 10. an. bie SKofconjiteif
Äb^rganaen/
'

«
'
t 7 JtvXU'
;

'^^
Umleitung tJor

3. PERNAU, ijl emeUmötT(irtitunt)^)nt)efi.


^- ^-4^/^ > ^^^ibt au(^ gute Äauffmaiu

f. DERPT, etnefe^Kceta^^
tf. ©anij ^tefiaui) ifl An. 1710. t)iir^ Äri^d/
^nni^cr imb ^ptfl geau^ungen movöen / lief;
m bk ^ofcomttx ergeben / unt) im
grieDen Nyftadt. An. 1721. |>a&eu eS I

fluc^ Die Dlujfen behalten,


|

xir.
j

T^^^alhe^ntivqtJ)um Vor Pommern^ awi


f^m<i)l(int)i
^K^1reuf[eln
m mim
^aUn nuumelva
l

tvel*e^minmr(^rofet(Am iriQ.Dein i

f^nrfr.vdcR ju J^tinnoi^ev gcl^oret

mm^ mmmh^o ai4 Dem 6^urfdr|]en p{


4- ©iceta?>f jmSWecflen&argifc^ert,
t(]imfviegedemoHret, tmöber offne £)r(
iiiinmd:n> öen ecOtceDen aieöer gegeben
i

iroröen. i

f- 5>ie5 efftmg>S^^^^^^ im SRomtgifc^eri , i(l


5)aö Xiieapttel.

von '=}3o()lcin

I.

Vü»s l)(it poWn vot ein fiasft ?


ein« ©titelt Cctufchcn ««^ Un*
^ r.f

iu Sßii^bavn ; ouf bcv anbevn ©ftfm

II.

I . ©je WEKEL ,
gegen 2caf f^lanö.
3. ©er NlESTER , gegen Ungarn,
j, ©er NIEPER , geaen ?Ef?!>|cau.
4. ©ieDüNA, gegen wPanö.
III.

XCas begrc»fft0tcfc8Ä<Jn«c!reid>m(«dj?

I. 2)as :E§ntgreict) Polen an (tc^ fsf#

b£iv
(in öenScutf^cn ©rangen.
II. 2)a& (Drof^*<bcr50i3tt>«mÄ«t^im#

«n öen SRofcowif (if^en ©vflnfteit.


IV.
mai» gftxJfM xt» p.-hffn anfidr feibec?
j. rc poh»cf f bartnncn ifl
«s
" '
.
— ©nlrifting bor 6fe
w

1. WARSCHAU , t)ie orDcntlic^eKciibenfe öe*

2. POSEN, eine feine ©tat)(.


5. GNESEN, ^at ben t^orne^mllen Srß^^ji
fc^ojf im Königreiche.
3* :i^leiu^^cuf|cn, darinnen ifl

1. LEMBERG , eine grojfe mb (lurdF beit)DBn(e

a. cAMiNiEc , eine untjerglei^lic^e 9}eflunj


auf einem ®erge in öem ^anDe ^oMkUß
ifl nnnme^ro
tiefem lange Seit £i5raifcf;.
njieber 93oJ)lRif(h / mx m
3. Kiow, geHretbenSiujfen.
4. KUDACK, eine Sseflung geboret bcn (?ofa*
cfen , ml^c balmm auf öen 3nfuln Del
!Riej)er^ a^o^nen.

V.

r. VILNA, fcie&c|!c ©fabfin 2Ht^(imn/ iff


grof unbflarif 6en)o|)nt
GRODNO , ij] Der Ort, ttio bann unl>

mann Sveicfjif^'Sage ^e^alten merben.


> MOHILüW , an ben ?5Rofcon)ifif(5eti
©rangen/ hat ber Krieg ^efannt gemacht.
VI.
3f? n?a« mehr hty pohkn
^% mttäen-f
ti £)a^ n^eiflauftige fSiu^ trirböon einem Ko^
nigc regieret.

^il^ ^^^^^^ ©etrepbe un»


aSKl)"3u4)tfe()rfrue&tI)ar,
3* Sie
hin mb tintbtx a\i^ ^Hnqüii^Cf Siefor*

I. ©a^ ante f?nt(?retc& l^<tf einige ga^re ba^et


t^nvcf) ben ?anb.'i)cr5)erbli(^enf ricg ^id au^

VII.

K J>a6 2?.6nit?tet*d) pteiijTett.

vin.
W;ts iß in pi cttfTcn mer*en?

rei^e pobit »; , bavinnen iji bie SveUgian untere


menget ?B?an mevcft^ ^ . ^
I. DANZG, etnegroffe unb geiDamge
beU^^©tablauberßlI^©ee.
THOREN, nne mU^ %tUnüt ©f abf art bet
fffieic^fel / l)at im ^tim t^onmim
©d&meben unb megetibevöefautenJ^övni*
f#eti Unruhen fe|r t)iel leiben mMffen.
ELBINGEN, tfl eine gute 2?eflun^.
4, MARIENBURG, l)at citt i^effe^ ©c^lof
II. £)a« ?)iuterfle S^eil 9el)6ref bem Äanige i»
5Jreu(Ten / unb iji «n^ Dermif^ter Religion.
SRan mcr cfet ^ . _
1. KÖKIGSBER6, eine ungemeine groije ©(apt#
|i(teineUm^crNt*
«II*
90

IX.

€^tfftm?5oI^(rtfc^c$^fe^n/ mih tat fetnett


t^n<nS^(xmf e5enanjc$o ittif t)ev5B4l
f^atttan
ctnc^ neuen 6efc^affi(]t't ifi j aber Die SiuffcHi
dominiren md) im 2anbt. d
MiETAu, i(! bieSiefiöeu^&e^^ev^og^* " I

Sur £<inb^.fi:j)aite,
Don 9?«0lani) obcra??ofcatt/

tDa« hat ?^^^kt1^ vc^r ein iLart^r?


^ev^vecFef jti^ i^ü!t^o^)len6t^i^onen5^(inb(e
Sfiatif^en ©lanijen / mlä)t of>UiH'fe^)t
inxä) öen p.p Obius , unöbuvc^ Den gluf
Woigaabgejelc^uet njev&en.
II.

XO<tB vor (Kcirßfrer m meircFen?


I. £)ie WOLGA , fiief ( mi«en Dure^ , 6if
iti^gafpif(^eg}Jeer.
^. OBY, fiicgt nuf bcv 5i|iatif^en ©v^n^e m
i>rt$6afpif(^eg)?eer. J

III.
%
X0A(\ finT> vor (Pcrtctr öfttmnen ^^ti rtiercFcn? |

I. MOSCAU, Die J^aupt; unö SCeSbenß.


'^ ©t(tbt , tfl fcl)r öVßf / vnb l)at mmnU^to

@(f)!D§ mitten in htx eta&t |)Cijl KRE-


MFIJN.
NOVOGROD, b&evNEUGARD, t(!

eine fe^r mic^tige ©ranl^SJeflnng gegen


etf^treDen.
SMOLENSKO eine confiderablc
, ifl

@van(5;25eftnna gegen ?i3o|)len.

4, ARCHANGEL, ip eine ®eb berühmte


/^an&el^»€taDt am r^eiffen Speere-
f. ASTRACANi
6. SIBERIEN, «.e .

7. CASAN, ftnbbrep£attarifc^eJ?önigm^e/
tKl^e Die SKuffen unter (t(& gebraut 1)0*
^em
IV..

j. ©n«?ani)^at feinen eigenen ^erru , mh


d^erber Czaar genetttietnnvb/iu^^^f^i^ *72i.
öen Situl eine^ ^?at)fer^t)OH ?ih§l«nbM^
TCt, intrelc^^er Qualität eröbevnod)ma)f
bur^göngig t^on nllen^öfen erfanntn^or^
ten* bem Sobe Annas Ivannown«
2RaC^
A. 1740. e^ in bem Slei# Diel Unxwfjtn,
feilte
mt tam bie 3?egierimg auf .wan, etncg
«nmitnbigen ?|5vint|en Ann^g unb Aigon
Ulrichs, lUK^^mal^ ab er an Elifabeth, Pet«
riLSoc^ter, fobermalen vegievet. ^

5, Sie SSetigion im gau|en £anbe ift fljnßi^f


bo^ na(& ben ©viccfjift^en ^tvc^en^ €ere*
moniem '

^ ^ .^^ •
/
3. £)ie€inn;ebaer itjevbru Defpotifc^ regieret.
Sm3raf)r 1724.1(1 juS. PETERSBURG,
- tmUnim-itat/ ^tCiM^okan
i\nb in bcx
1732. eine dütUx^^cabmmamü^qümxf

3ßÄttf^ie^crffb<^tte ttr^a^ mehr 3^tt bc^f^cf1Y


I. Sic Sarfarn bt^ oi}rien um ^a^)''f^mar|e
5Ü?cer einen Strich FanDes tr^qemetn
/ rcefcfiet
hu Fleinc ober bic t^roi^aifri c
Sarfavet)^ 5mii
nnUvm\bc bergreUe« Slfmtifd^enSartari'bp

^cmi, mcIcpcrCIian benennet irivD.


a. PREcop i(i eine quH 2)e|]and i)cr Sat*
,
tarn. ;

h L'ENDER, eine Stircftfcf^e 5}ei]itn(}, in mefc


tt^e ^ii)ir:^kia in e^njeDcn Carl XH.
nac^ öev ©c^lad^'t 6cp Pultava retiriret
l^atfe.
4. Azow, eine gute SSeflung / fo l)ie Kuffe»
^ jeßo bellten-
IL 3jie€ofvtct>rtn)ofjncnt]&eiWnm ben Nie-
per, tljcil^nmDenSlnfDonobcrTanis. @te
|aBmi^ren eigenen ^errn. Der aber ein 2>afal
ttß Siaar^ingRofcauifi.
j. BATURIN , j(l Die £l^e|t^e»$ De« Selö>
J&errn^,
a. PULTAVA , if? An. 1709. Dure^ Die 3lUbtp

m
m läge öcr ed;n^eben befannt trorDen.
S^erCJjaar PETRUS,
^nf feine SRac^f
€a!pif(()cn S)?cere)enfei(öe^@ebilr9e^Cau.
cafus anf ^unDerf ^Weilen, nemli^ bi^ an öe»
flupKur, an^jebreim,

2>a# i
.

XIV. Sapitcl

von Ungarn uni) i)ei: Xurcfet?.


I.

Was ifi auf Mcfei: (Sbatte jtt fc&e»?

I. Unit«» rt / m5?omqrci(|.
e iaijoiiicn / cmÄouiGtacö.
I. Kroatien/ ein tSntgretJ.

iD^lmackn/ ein Äonioretqi.


r.
5. Piccoictt ' ein görfientftum.

1 1* Äomanien ; eine ^anöfepafft.

II.

Was iß m Ungarn mctdfert?

I. gSBa^ über ber ©onau W^0htvAim

K Wespurg, an Den £)efievrei^if^cn ©vatu


feeii/ Die |)aupt^©tatrf, onDt^ormabl^ fete

örtentli^e SlettDetttj De^ Äömglt^^» ©


1,
val'@tat)e^altet«* ^
cöMORRA , eine J&au^t'Sejiung auf
^ _ ^
3. £ [ fci J(I demallrf
H ^inltitmqmbit

gegen ©iebenoikge»?.
7, TEMEso. AR, cjftc fc^ouf SScflting / if! Am
171^. tenen Siircfrn abgenommen im^^rie^
F bm An. 1739. t)cn^{)vtflen lugeflanöeri
it>Dvt)cn.
n aSa^ unter ber ©onmi ijl, \)uji XTie^m
Ungarn; barinnen i|l§nmerdpen.
I* OFEN, bU ^anpu&abt Hg qm^m^if
t. RA^, einefe^viind)tige58eflnng.
9. GRAN, tflaucö eine gute 23ej]nng/ imb l^ä{
einen €r^.35if*off.
©rüf^wEissEKBURG
^
4* , (ft aucf) fortificirell
f. cANiscHA, mv \>^n* bicfcm mt reale SSfti
pwng*
siGETH , ii| »Moi)i ^^emaf)vef.
ni. So mUin £)&tv^
ctl^ "lieber ^Ungdr«/
ifInHnmef?v0 bie ilal&dlifc^e S'Htgion ciageföt)?
retir^vbm; boc^ baS Mtgw^n fClifc^eunbSXefoiv
inirfeS}?c(i]i5>iini)c!) inben ©f^bfen unb etliipeii
©c|panfcf)vt|ffcn gebulbef ivirb»
IX^ Sie icljiqe f enigia in .Ungarn MA- tff
RL\ TilE^ESTA, Carl VL alt(^lt mn»
|e§in/ ©einaMlnbt^ ®ro§^^atog^ iJpnrlo*
rcn2, Franciici Stephani,

III.

Vt^as iff in &ckvomen ^tt mcrcf en ?


I. ESSECIC , eine bernbmte 2Se|]nng/ gt|)o#
rei ben (E^ rillen.

8. PETER-WARADElN,i(l i)on ben g^ri#


, ;flt«wo|)lbei)ejligefn)orben.

^ CAR.
Sugen^ in ed;uletu $f

CARLO WITZ ,
tir©d;lc5 , tüo An.
1 099. öer Stiebe fcfdM^n mx\>.

S^mß Otfmxtii) ttut) Äouigitvin Ungarn.


VI.
XOA» i(l »ff Stoatien 3fU meidfen?
CARLSTADT , bie ^mn ^ &iaU bti

WIHICZ, i|ldnc£i!vcfif(t)c58e(iun9-

V.
XOan iil in Bofnicn ^tx mttämf
I. BANIALUCA, iinb .

1. TAICZA fmt)^e^a5ef!ungen,
,
unt) ge|)d^

ven noc^ ben Siitcfen.


ZWORNICK, mn?i*ttger.^af/gepref
öii^ ben SilrcFen. .©iefe 3. £)evter finb in
Dem ktitern Surdenfvitg fc^r befaubt nior^
bcn.
VI. .

XOc^B ifi in SDi^Imarien 5U mei cfen ^


I. ZENO , eine SJeflimg/ gepvet öcm

i. ZARA, einei)DVtveff!icf)e^eflimg/ a^lorct


r»cb|l t>ielcn aubctn benac|)6iU'teii Den ^mu
mmiij njelc^c anjc^o in Xalmatien hm
ARCEGOVINA
RAGUSA,
, ^&;kü
eine fre^^e
m Siircf en*
SiepiMc, «ntet
4. ifi

£iir(fiicl;en ©c^ufjc.
VU.
XOae ifl in 0ecr>ien mercEen?
Ci BELGRAD , Qbn* ©de^^if*?' tPeificrti
!

©tileifuttj «or bi«

iß An. 1717. !)en2r.i:'.fen abgenommen , m


bm UUm 1739- «bev miebct
Ävieg An.
fi6«vla<tcn, tinb bit ncucrnSScfluug^^Saicr*
(feruinirefworbcn. _
i.'PASSAROWITZ , an Der Donau , m
An.1718. btrSrkbfgefc^loiifnwavb.
1. NISS imbA WIDEN
, finb /
wie ba|9«if
|«?«nb»»nAn. i739.»ic-i)<v2urct#.
VIII.
tt»Ä» tO in 0tebef»bfir(?cn ja mertf f n ?!
1. HERMANSTADT » tjl tif ^mpU
i. CRONSTADT, j!j[ftne»ol(rtci(5e©fabt

> WEISSEN BURG , ober CARLS-


»om
BURG^ ijl aud) ein« bevüj)mt€ <ötat>t,
neuem foitificiret.
3>e««<«
4. I>ie!K«ligionim«anbeiflKvmiff|t:
ilnb €fltl)olicfen , ^maMt , SJcfor«

eocinianer unb ©vicd;en bamt.«.


nirt«,
r. £)n« gan^e «anb ge^6vt
unttr bt« ^mm
^.IARIA THERESIA.
IX.
Oer Wal(«*er wfrcEcn ?
XOA" in

i. BUCKEREST , «in weiflnufftigcr Oxt


unb iKefibenß Hi 5öallfl*ifd)en guifeiKr.
TERGOVIST
,

t. , aüno ber gur(l ji*


nud) äuweilen aufzutauen p.^egt.
I.
ftubemganfKuSanbeiPfeinbeotliigtetv ob«
-
ttiifa3iau«mttroaeb«n<r£>rt.

4. ©t«
f

»öti t)e»€inroo&ncni WODE, gaf. Way-


^oda, oö«i- au(^ du HOSPODAR 3en«n^

X.
W^.» tff trt t)er molö^tt 5« met cEcn
I, JASSl, iilöie ^)au))^@ta&t bavinnett.

te^ £urcfif(*ett Äai)fcr^ ifi Anno 1719-


ittttfte fic^ Das £auö öerutt 3luffea
ergeben/
i7?9-
tarn aber nebfl Chozim im grieSeß

XL
iff m B^ita teit ^ti merken?
I. ©ie Sanbf^afft se^Stef &em EürcR^

3. SOPHIA, eine Stoffe ^«nbeB^Sf abt ban«^-


5. Vx\RN A, ifi in btr ^)i(lotie meaenVladislai
SRieberlage A. 1444. ben 10. gjp^- befannt.
XIL
. XOasminHomanicimmztifml ^
1. €^ bie^)anpt^^r0öin§ be§ ganzen Surcfi^
ifl

fd^en f
at)fettbmnl '
^ .

2. CONSTANTINOPEL, emeSOBelt/bt*
vubmte ©tabt/ ifl bie pva^öge meftbtnft be«

3.
Siircüf^enÄaDfer^.
ADRIANOPEL, t^trb oft
^
au^
.
m im .

£ürcfif^enÄat)fev befugt. ^ ^ ^ „
4- m ber ?9Jee^gnge |mb jme^
bie DiVRD ANELLEN
u^t Saflelle/
genen^
tt)et^e
nettverben.
«Wo Ikoit
I.

(BmäytnXfmtf.

fiS"i'f .^^Je^^T^ benennet, unDDieOaS

If.
ö?ic voixt> (Smdbtnimo emgetijefletf

3. 4)«rna^ finb öie >fain.


^ JH.

I. 3n ALBANIAifl:
DURAzzo, ein impprtanterJöatjeti,
mi

f

3" fl^ÄP '(^ föttberlicfie^. I

?. ^nMACEDONIA j(J:
sALONicHi^ ober THESSALONICH,
^)flnbf l«,-©(a6t ber Xdrcfen,
unb
^
ei'«« rfi(fi* i

(lein gefc^rteben ^fl(.


4. S« LIVADIA, Qdet ACHAJA jfl
ATHEw, rod(|)C§ »eijen fttv beri!^(en l&o^e«
m\)lanb NiJOraculum gemefentfl.

3n THESSALONIA, finö Die bcfaunteii
Serge Der ^})oeten^ olympus ,
parnassus,
HEUCON , PIN; US. _
3n MOREA unö PELOPONNESO,
tDeli^e^ fonfl D«n25erietianev« geboret Wr
iftjumercfe«:
coRiNTHo, ein« pfe SSeflimg.
LAccDAMON, oöer MisiTHRA, w wfer^
berdl^mt. ^
NAPOLi di ROMANiA, tfl citt i)övtreff üdper Jpti^jeit»
NAi'OLi di MALVAsiA, ptcr ^)at)en.
tfl eiH
coRON, ifi eine gute SSejlung.
©lefe^^anfeeganD iflAn. i72;.DonDem3:ut^
cFendberfauen unD erobert/ au^ im grieDe»
tef^aUen tt)orDen.
IV.
0:^45 ifi mm t)crt 3nfalrt 3?« mercf en T
2luf öerSnful CANDIAi^:
cANDiA, Die ^)att!)t^®taDf, ijl t^orfrefflid)
fje, Unö ge^)6ret Den
£4rc!en.^ ^
CANEA, ili auc^fe^^r t)efle, uuD 9e|)s)rf DfnSliV^
efen«
. Sluf &er 3nful NEGROPONTE ig:
HEGROPONTE, feie ^)aK|5f '©tobt/ eine »ortrejf«
U^e«S<^uit9 öer Surtfen. ^.
. ©ie 3nful CORFÜ, ge^tovet feen SSenetia»
nern, unb l>af eine trefflic^eS5e(iunj glfi^e«
SR(i|)men«, feie An. 17 16. eine Surcft^e
sBelagerung qlMU^ u6er1ianben HU
. ©ie 3nful S. MAURA, ge^vef au(& öen
SJenefianern.
. CEFALONIA, unö *
. ZANTE, ßnö öuc^ >33<netianif(& ^.^
100

«^J*ti8fie, ge?)^re( aber


öen SiUcfe«!

®aö XVI. Kapitel/

t)On ASIA,
1.

2» ^as (Tarpifcbe mccr.


3*
4.
2>ad Zmbifcbc mecr,

7*
2>ö« Cartari/cbc mcei-.

IL

III.
VOit wirb 2ifien cmgetbcilet?
I. 3n &«8 Cfifdfifcbe ®ebiett)c.
2" ^5 Pei<««n<fd7e ®eb(ctbe,
4- 3n oic Stoffe Cftctrtcer.

6. Jn Oie 2tft«tif*en >farr»,

TDrts gebotet ^nm Cfirtfif^crt (BtbietH T


offlA,^URCOMANNIA,DIAR-
BECKER.
V.
Was iff irt X7MoUen mtäcnl
. SMIR.NA, eine 5BcU! berühmte ^)anbeK«
etabf »or &ie giiropaer.
. BURSIA, biewTma^ligeSleltbenl&erSur*

.Zypern, etnW)on &en f^onften ^nfwl«


auf &er 2Belt. •

, „ 'o. c
f.
RHODIS, eineSnful, bie fonli tenSo^an*
mfev<3viffern gehöret W-
VI.
&om *e mertf
.
YD(j»
ALEPPO,
if? in
bie J^dup^Sfabt/
et»

iji m mi'
?
^

1. SCANDERONA, (reifet (lorcf c^janblunj.

i.
JERUSALEM, wo no^ ba^ I)eilt9e@ra6
getüiefen wir!?.

i. ©iefe ^ro»tn^ Besrelft bas ntteSrtteit/


v^Snicien unb baß gelobte in ji^.
VII.
X0A6 tfi in arabie» j» metäeni
I. MECCA, be« Hgen^vpp^etei» SDJa^o»

a. MEDlNx\, iji bet £>rt/ wo ^A^mtt \>u


graben lieget. , .
j. BALSORA, tfl eine gute ^anbeB^Stabt,
VIII.
XCm ifl in (Beotgia 5;» mer<fcn?
€1 fmb unterf^iebene f leine gurren bannne,
wel(^e fon(! tt>eilg M
Sörcfifc&en 5?«oferg, t^)eil«
t)ü ^km t« ^erfie» föafaUen gewefen jinb.
.Sln^
««1 Einleitung Hv bie

Uä.i<£h.NT am €afpif<^mg)?ecr (xobqt U


IX.
VOM ift in ^MrcoimtiniA ja meräen
I. t.RCERUM, eine gtKf @r^n^;95ef!ntif

\t>an jf? KS ^i. Eiltet Ttt tficcfcn»


I. BAGDAD, fincgruflf efö&faiiPerTifferl
rcesf ^a^>o^/ mo milaab Seieucia «e«

JN'IVE
}. m öcr
fei./ öa
qi'ltanbni

f
Ub€n.
ünbti^xiß jufaitim«n flief,
i^YA-at
lollbflgspara&teö geßan&en {»«ten.
XI,
JVDap fß IM per(ien
^ ttt tM^ftfe»?
^i»e»?^ti^ Vf»"fiflnif<^e9iei(|> »ivb »on einem
ÄPniae renieref/ Derkp i^nen SCHACH
ober SOPHI genennef reirö,

j. CASWIN,
K>ejen.
j/i m biefem öie KefiDenß ge^

4. TAßRiS,jfl( ai!<^ einmn^l bieS^regenoP^

f. DLRBtNT, öer ^afv ba ma» nac^ Wo/


'

Kail reifer, ifl An. 1722. »onbenSvjjffen ein*


genommen worben.
6. ORMüS, roar m
tel^^efflbt ber 33»ilU9iefeii.
biefem eine reie^e Am ,
:

(
7. 3?i(f
,

K mi^t mifbrnn ifi ein bcru&m(et ^ttlw

AS'i7".tf} eine gvoffe Revolte inbiefem


1.

gtclcb cntflan&en/ An. 1756.


aber, feßte m
ein neiicr.«6ni(i auf benSfero».
ä. Unferbcffen ^abcn bie XmcTen
ant »ti
«volle Progrefien gemacht, antt ^^>re övön*
|ciifa«l>ii?anlspahmcweiterf.
^abeHbteiper|taneniti|
,0. |)o({) Anno 17?^^.
mhni> Stiebe gcniat&f
«Rö^.f "el"^ ,

KUR $ur ©taiilie unb bieSuvtf en


!)efe%«t,

haben M<i> u«tevic^ieblic|)en unglucHi^en


e<f)la*ten i^ire meiflen Conquetcn
uxm'
i'?ritbeH»ei1affeu muffen.
«R, unb 1756. im
langen
©0* biefei- Sriebe mar »ou feiner
Saueivfonbern ber Stieg würbe «teBfrotif#
neu fi)rföc.fe(jt, «nb ämar mit glucrltd^en gort»
gang bei- $erfif4)ea5Bapn.
XU.
tö A3 iß in (DaOnöien ya mercfc« ? ^
I. ©er S5e^evrfd>cv bcg gr6(lenSt)eiU biefer San»
ber mirb isggemein ber groffe mogo^
genen*
einen gav;
net, unbiflMr(5lic^ mit^perjien in
«nglücflitl)en5trieg termicFelt gewefes.
AGRA, ifl bie prächtige Sie jtbenfe»@tflM
biefeS groffentpofenfatenö. _ öen
j. GOA, eine B8vtreffU(^«©tabf/ gel^wef

ciLICUT, auf ber ÄÜjie »pn


Malabar
4.
unb »iel anbeve Oevtet / gef)Dven ben .501'
lanlern. , . , \ .

bmM
rvn«.«
y. SIAM, ifi ein5?6nigre4/ batmnen
»iel gbriften jinb gebulbet tBerben.
^. TRANGEBAR, i(I eine Sonif*« 25«ff'»5
«4
'^4 dinltitmq t)or bit

öuf Der Äufie m


eoromanDel/ unb ifi
Der ßDangel. Miffionarieu mercftoiirDig.
mam
XIII.
iß in T>er ctrofTett
^^rtarty ^tt melden '
I*
€^iflemttnf5aIi(&qrpfTc^gaR&/6atJonn)iraat

2* ©er mif^'iana\i(i}cMmq tr>\tbinßamün


Der groffe Sartar.cmXN aeuenaet:
XIV.
XOm iQ in Cbtna ni mercFen?
1. Siefen groffe/ f(^oRe unb reiche fanö, tt)jr&
lef^n i^öit bcn Sarfartt beberrf^ct.
2. Smifdjen e^na unt) Der grojfen Jartaret)
iff

„^i«^fJi»5^^o^n9efe^r f oo. mtikn lang.


bmxitUn, b4 fie 2f. 53jeilen im Umfrei^

XV.
1. ©ie^nful CEYLON, ge^gret Den ^)onäru
Dcrn; tinD btmtt fj?nDerlü5 3tmme^3{mDe*
2. ©iemdöit>ifd7en 3nfuln fmD unsa^lic^; «nO -

?)abcn i^ren eigenen Älnig.


3. Siiif Der3nfal SUMATRA {)aben Die g»^
gelianDer gnfe ^anDlnng.
4. Slnföerfniful JAVA
|)aBen Die j^olInnDer Die
treppe SBefiung batavia angeleget, in mb
cf;er Die Dff.-SnDif^e Kompagnie einen Vi-
ce-Roy f^alt.

s. 2luf Der ^nful BORNEO, 6efommen Dir


S^QÜmbcx Siamcinfe.
»iel
6. 2)ie pbihppittifcben 3nfuln qt^xtn DenSpa^
ntern.
7. >pomctt Ipat feinen eigenen ^ervn/ Der ein.
i?ai)fevtituHref tt)irt)- Sie^)oöan&cr Utif

,
XVII Sapitcl
Sur SanD^^fil^rte

i.
Wo liegt afwca?
Europäern liegt qtc^m Wttaq. @Iet^
Uue -*:QUAT0R,
ober
mitten t)iir^ge^)et Der
^ie 5Rttfag^^ßime: ©eftDcgen ifl ba^ 2mb fe|)r
^i^ig, unö lieget in Den 55?uf}enepen Hei milDe
Spiere, a\ß 25mn, Siget/ €amele/ Slep^ante»
ur!) Dergleichen.
II.

Was ifl vot(Sttx>(i(fkt nm Ufticct ?a mercfcrt^


I. ©a^ mittziiant^ifcbc sgjeer ifi oben*
^. ©ag!atlarttifd}C mtx in pr ^ittifett.

3. Sa^2(etbioptfcbc55?eer ifl unten.


4. ©a^ rotbc?0?eer ijl juv 3Je#ten.
5. ®ev NILUS flieft iuv ^incfen in ha^
g3?iUeö«nt)ifc6e?0teer.
^, ©er gUif NIGER fliep i«r «incFen in Dal
Sltlantif^eSKeer.
III.
Wie witt> 'Stfnca m$tthtiUt i
I. 3ttr tocFcn Iteat
1. ©te BARBAREY.
2. ©a^ ?ant) BILIDULGERID.
3. ©ieSßnfien ZAARA.
4. ©aU^anb NIGRITIA*
f• ©ie güfle GUINEA.
er II. ^txt
IL Sat KedMm heftet
1 . Äonigrei^ ^EGYPTEN. ^ V
3. ©a^ Äomgreieji NUBIEN.
3. Sa^ Äonigreic^ ABYSSINIA.
III. Xlmcn Itegert
I» ©tegiJ^e CONGO.
Sie gilfJe ber GAFFERN.
2.
1 Sie €iijle
. AR. ZANGUEB
4. Sa^Äömgrei^i MONOMOTAPA.
IV. Sluf öem m^x Inm uttterf^ieöli^e 3«?
fiiln.

IV.
XOas iß in öei- l^tbmy 3?« mcrtfcit ?
1 . FEZ, ein ^ontgrci^/ bavinncn i|l
'

1. FEZ, Die ^au))t^(gtat>t


2. sALEc, ein !Kau&^3Je|l.
3. CEUTA, eine ©panifc^e 25e(Iuna.
MAROCCO, auc^ ein ^fonigreic^.
MARocco^ ift {>te Äauij^^^ahf unh ?\icÄh^itft.

3. TELESSIN, ein tönfgreid^/ DarinnV i(l


ORAN, eineffieflung, meiere bu ©panier An.
1732. eingenommen,
4. ALGIER, ein f 6ntgrei($/ n^irb akt
l^cifl
tjon einem DIVAN, Döer grünem Statte/
regieret/ melier ©ee^-mauber Uli, imb im
2ri6u( giebef.
Stircri|(f;en jf apfer

f. TUNIS, ijl ai4 ein fol(^ SKaub ^3?efl Set?


©ee^SJÄubcr/ meli^e^ im
Surcfifc^en
fer untermorjfen i|!.
6. TRIPOLI, treibt e6enfaH^©ee.3lauberetj,
tmb jd^rct Den Situl eine^ Äonigreie^^/-
An. 1728. n)art)e^t)ont)enSranaofenbom.
bardiref.
7. BARCAN, iji mä) ein Surcfife^eg j?onig^
reid&. v.
^ugent) in ®i&ötetu 107

V.
ifi tfi BiUötilaedö ttt metefett ?
SflidE^t^ al:? ba^ ^roffe^eöiivge ATLAS, Da^

VL
mi^tßf <\U ^ai btf felbe 5Bi5(le me^v i^on tDiU

l)cn£l)imn/ alö^enf^en l)ett)ol^netn)ivö.

VIL
1. h rühmte {ttwt^e Vorgebnr ce*
2, ©cv 1 ^vinöd am Uf^r mit im
VilL
Was m (Bninea 5» mcrcFen?
1(1

1, S.GEORGIO della MINi^ eine j tfl |Iar<

(f e 2Sc(Jung bxx Jpoümiöer/ n)el#e Darauf prae-

S^!C^n;jCa JvCr Zmn ^mn auq? eine


J^anölung ba^m angelegen
IX.
Was i&syptm yn mttätnl
ifi in
1. ©a^ f^ene ^onigreic^ 9#6vf öem Stirrfi^
fd)eu tapfer.
2. CAIRO, o&erALCAIR, mirötJor biegro^
(le ©taöt ntc^t mir in €gt)pfen/ fonbcru tu
ber ganzen 58elt ge^)alten. ;
5, ALEXANDRIA, tfi eine Berühmte J&au*
DcB^etabf.
4. DAMIATE, i)Ieint)ejIerDrf ii«&|)at)cti.
f. 58or biefem glaubte man/ afö mann in ggpi)*
ten ni^t regnete : aRunmel)ro aber t»eip man
genji^/ öa^ e^ an ^egen «ic|t \mmlu
WaB ifi in XTnbien 3tt mttäzni

3?i(5t^/ aU t)af berfelbigeiffimgbalbauf Si!r^


cFif*er,balb auf 2lbi)§intfc^er ©eite ?)an9ee/
nacf;&em bte Seiten erfurbern.

XI.
tt)^8 ifi in %by%inkn ^ mercFen ?
'

I . ©a^ i(I Da^ eigentliche 2(etbiopicfi,o&er ?0?o^#


remSanD.
2» Ser j?6ni9tt)tvt) ber grofFeNEGUTZge*
nennet..
3. €^ ftnb Feine fon&erlic^e ©tabte imSanbe/fon*
bern bev Äonig aie?)et mit feinen gelten i^on
einem Örtjumanbern.
4. ©evtoHigunbba^ gan^ ^anb&efennen fi'^
S«rpn)tlt^en3ieligion/ bie smarint)ielen
©tucfen t)onber reinen £e^re abgebet / ba
matt abet bs^ mil\ij HGCf; r/iClc UuCrSleib.*^
beren erjlen reinen ©lauben antrifft^
fei j?on

f. ^nbiefem 5f6mgreid) entfpringt ber SäJeltbe/


fannteShipNILUS,auf einem ?)obeniger9e.
XIL
W^i8if?int)er(IuficCONGO?utticr(fcn?
1. Slufbiefergupellnb au^meifiene^ ebrifili^e
einmo^ner / bie aber me^t ben 3?abmen #
al^biei^atf^abem
2. S.SALVATOR, ijl bieÜJefibenßbeö j?o/
nig^ in Conp-o.
^ LOANDAS. PAULO, gebort nebfl atu
bernbcnjPortugiefen/ tvel(^ei^reJg>anblun9
(larcf ba^in treiben.

XIIL
XIIL
Xr a5 ifi Ättf r>tt €6|?c oec Caffem ^0 mcrcfen ;f

TEN genennet/ m^\mi bofe , tumf^e

I.CA PO diBUONA SPERANZÄ,J)a|

1.ZOFALA, gebort untetbiefortugiefe«.


^
XIV.
TDaftiflauf octf CMeSanc^ttebat a:« mcrcfett^
MOSAMBIQUE bie eine«
,

ÜJurtagiefif^en Vice-Regis ,
ifi

mm
tion auf biefev €u(ie praevaliret
XV.
monomotapa m meräm
r.
«C^as
©aö
ifi

iianb
in
grof unb reic& , unb mirb
ifi m l
tU
nein Könige obcv apfer bebcvffet. .

«. MONOMOTAPA, biefKeji&ett^ / mxi


fe^vpra*tigbef%iebeR-
5. SiegintDö^uermfFeKtDenig obev rn^tö t)ott

Der g^rililid^enmeligiptt-
XVI.
TOäö (tnt) tjor^nftifn tim afrtCÄ m mcrätn !
1. £)ie€an«cicn>ftiln liegen auf bem Manti*
f*engReete/ unb geboren ben ©pauiern.
2. ©ie3ttfulnbe^
gtönen X^otgeböuges Uegetl
bvunter, unb ge?)6ren alle ben^ortugiefcn-
liegt unten, ifi fe^t
s. £)ie3nfuimaoaixßfcai
grol / unb ^irb
pen befugt.
m
ben Sransefeu am mei;

4, ©ie anbern finb f leine , unb ttjevben


m ^.
bte M
gvpffe« ©epflvapl^if^enSragen peipfpatet.

2)a8
,

lao €tnleifiing t)or Me

©atlXVlll Kapitel

t)On AMERICA.

VOo tkst limctml


Itn« Europäern Iklt^ß cgg^geti5Be|lett/ ttnft
njivi) c^^enm^f^ n eft^ltiM ngcnennet..

fer SfceiUlkrnil i)or iti en^un^n^t miD fimjftig


aa^tiii »Ott ten Surppncvn entt)«cf ivoröen.

iff vot tDaflev ttm 2(niericÄ?


n Sur lincfeH ecite bas MAR del ZUR.^
tt)el(^e$ fünf! inß^mm ba^litüegReev
ncmiff tDlrt).

1. S^rmfttenijl&afMARdelNORT, ttclr
c^tltifftn^ganb hinein g^^ef, Daijmtf^ett

III.

! tTorolid?e Ämetic^ liegt 06er bm


iEquatore , mb erjlrecft (t^ meit ^inuiUer
gcaen bcnPuium Araicum.
2. S aö^üM^fiM AJVIERICA, liegt imfer
bc^i ^quatore, unb erflvecft fi^ meit aege»
bm Polum Anta: dicum.
£)ie J ti.i.ujw AMERICA liegen meiden«
IV.
XOas
— ifl in x>cm
fV.
nott>U<bm 2(mctica;tt
mcvden'i
?D€n ^vankxn geboret
NOVA HISPANIA, ober MEXICO , ba«
reid^e Ufer am (liUeti 5Reev, öavinnen i)I
I.MEXICO, Die ^aupt^Staöt un& 3le|i&e«§
M Vice-Regis.
vERACRux, eitttvefflic5ev^)at)enam9»eif
a.
picanifc^en @ee. ^. , ,
J&at)eii am
3. AQUA-puLco, ein tveffU^et:
jlillcn SKecve.
geboret
3Deii »Jirört^fofcii
NOVA FRANCIA ©turfe Satibeö
, ein arof
. gegen 3?orDenju;&amnetti|i ^

QUEBEC, &ie3ie|iöett|&e^granioPf(5enGou.

ein ©tdcfe
SIANA ober MISSISSIPPL
m biefem Kanbe ^eijl LOUI-
igngellänöetit geb<5re£
VIRGINIEN , unb bie tena^fearten fleinen

£atibf^afften / bavunter au^ pensylvania


ifl , tt)ot)in ft^ t)iel ßuacfev <£nvopa mi
begeben ^aben.

Wae ifl in umS&^UdbmTlmtdc^ mercfen f


^en0.>amem
cfeboret
I.: ©a« ?anb TERRA FIRMA barinne ijl ,

1.PANAMA, am Ifthmo, eineJ^aubel^^®tabf.


2. PORTO EEU.O, ein fronet ^at)en.
n. 3m ?anbe ber Amazonen / liegt SURI-
NAM, m bie ÄoUanbev eine Coionie ^a^

j,
6en.
£)a^ SJei^ PERU, am Ufer m \\m mt^ß
te0/barittnemevdfetmÄn
1,LIMA, Die 3iefii)j:n^&e^©pamfc^eß Vice-
Regis.
2, cusco, bie alte 3iefiJ)eni| btt »ormal&lt^
9eneiuf)dimfc^ett jfonige.
|. BOTosi, mxüä)tß ctxqmxdl.
4. 3at)aeaui)f4)afftPARAGAI , liegt bui-
NOS AVR£S.

BRASILIEN , ein fc^otieU^anö / Nmne


mevcft man
1. sALVATOR,&teJg)aup^©ta&tDer^orto
Siefen.
2. FERNAM3UC0, eingnterJ5at)en.
VL
XC^B ifi bty ^cn 'Xmziicamf<bin tJnfoIrt jtt
me regelt T

©ie AZORIfcJien ^nfuln liegen auf bm


falben 5Begena(^ America, mb geboren
bm iJ)ortuc;refen.
Urtter Den ÄNTILLIfc^en 3nfuln gef>ort
1. HisPANTioLAjbeu Spaniern.
2. cußA, benSpaniern/ Da if! Der Ut&^mtt
^ann i^iviNA, r4?o (tc^ &ie@il5e^glottc
»erjammlet.
l. jAMAica, öenSngeUanöern.
4. poRTORicco, Denöpaniecn»
f. MARTI ^K^uE, Den 5van|ofen.
6, cHRisTOFLE, öe« S^iujeli^nDem.
7. cuRAzzoA, Den ^ßünnDern.
SSonDeu iibrhjen|)in «nD l^er jerpteufen
futninerftman
S)u BERMUDIfc^en 3nfula , qt^ktn btn
gngcüanbern.
eAUFo«NiA , ijl nn, ben ^pmim
gefnubm
mitbin.
» :

*2 CO m

Vorbereitung.
I.

TCits mti$ m«i» b(y einet jeöweöen Ä.(W0*


€iK«te mcrcfe»^
Kan t>r<9 ©törff »oW in a^t n«l^m««t

I, VOte t>a' <J>tmmcl etnßet^eilet

a. tCie man bie J2.ant>^ C^avw Ic*

3. XOit man bas (Befielt« rid^tt

n.
fBfe wie© Oer -Gimmel cingeibeiCet?
I. ©Ici^ttie eine ©hite »ier €dPcn l)at/ al>
!t muf man an bem Gimmel »icv ©Cfienbcif
»t)cr»ier Spatia einbilbtn : f «feinti^ wcr&eu
(»t PLAG>ä: ob« CARDINES MUNDI
ocncBnet.
i. 5S8 bie ©onne mU^W 1 ba^ ^cifltnoc»
ffwi Ut. ORIENS.
'4. ?S5o bie ©onne «nterge^f/ b«^ ^ei(l 2(bcnö
OCCIDENS. ^
: :

^ SEo öle @oHne M Sage^ um 12. Ubrfle^

DIES.

^OJittatje ge^cn it&et liegt / iti\lmmetr


mcbx : Jat. SEPTENTRIO.
n. Sic ©c^iffer t)abcu anbete 3Ra^)mcn/ bic i

matr mo^l |u mercf en ^at


1. ©ege« rnocgcn j^eiffett fie (Pffcit.

1. &tqm Mznt> f)ü^tn \K Wemn.


i. ©egen Ülitrag ^eiffen (le eut>em
4. ©egen tHtttecnadn l^eiffen (te i^Toröen*
ni. Utib barn«^ mevben aud^ bie t)ier 4 x^^tf
rt> noe etngetljeilet , tDclc^e iat VENTI
CARDINALES genennet mevben.
u ©er 'l>:i , ber mn
S)iOvgen fommf
f at. Eurus ober Subfolanus.
Der t:oeit^tDmö, bert)om 2ibenbFi>mmt:
^at. Zephyrus ober Favonius,
l. S)er Buo ? 5a)mö ber i?om SJIWage
hnmt: ?a(. Notus ober Aufter.
4. ©er Uotr?) ^ rr mo , ber t^on 3)?ittern(i#f
fouwnt) ^at. Bcieas ober Aquilo.
III.
XOk mtt# man öie Ä.awö;CI?<ti:te (egcn.
I. ®Umn^ io iHqcn f b^.fbte^ageber^anl^
Charte mitbenje^t^geba^ten t»ier Sintl&eiltmge»
tcß ^inmüß u&erein fommt.
a Juf ben met{len ^anb^g^artew fiel^en mif bem
Raube biesajorte: ORIENS, OCCIDENS.
KlERIDIES, SEPTENTRIO: Unb ba iti
wiätß Uii}Utf ali bat bie gl)arte fo lege,
M biefe Dier 5ß6rtermit ben»ier5a3eit/@egen*
ficn äberein (refeti«
i

&teff2«ertcrmi|T<n (jelaffett/ fotf}bo<^


©inb
&er Sparte ei« Compafs,
lum wenige« auf
mit einer sD?aanet*mt>el abgeW&cf
Ugett , bat i<9 pt«
fcarff i* Die €avte nur lo
eDiW »Ol» ber «ema^jUei» SRagnet^Slabel aeä<8
Korsen fe^ret, fo liefet fie rtc^t.

fV.
mtt^ m(sn «bet &«» <5cfi*te riAtcn^
nc»te
1, ©ie meiflen «e^rmei|ler fangen
bittmb»
etarfeaubieSßanb , unb freften fo, wie ba«
ticbt mn
gen|!er am bcjten \mt.
2. mx »iel 3«t)6rer , ^mgeaen aber

Wältig ^aub^SNrteti, unb


ni^t »iel ^laft Wt
ber fan eS anber« m4>t ma*en.
r'Mimmiftelft »enn man bebendfef / b9>
«nb alf»
m
bur^fibie «aeje ber «anber »errucfet /
»erfloret
bie Sinbilbang be^ ©emtitfte^
«t»a^ tit^ereimte^.
wirb
4.
/ fö
©annen^ero t^ut man am bejlen, mm
man autbenfifc^ leget, «nbbi«
bie Sanb^gavte
Untergebenen öa« ®eft*f öafmflll 3«9f
mmäjt mxtn lafl : ©«nn folc^ergepaU m
»or bem ©efi^te mtttetn«*f
feintet bemiKiicfen mfttsgj
inr regten Jpanb
morgen;
tur lincfen^anb 2tberto;
"
f. ®efe6f 0«*, ba§ etltc|>eSpeaal-®|iariöi
gjarte
falk aeM)fn Pf/ xcit bie «emeine
Benillieberlanben; foifie^beffer, bie^tt^
faben fommen eerfe^rt
ju (iet>en / al^ oii m
ag< »emicJet wirb.

91 »
©arauf M GLOBUS oberbie

I.

i, ^T\te SrJ)e ijl fafi runb; n?ie eine Äiigrti


<^ mb alfo mti? man (tcf) einbilben , Hi
«u(5 unter «n^ Smtc m^mnjjiHl^t bU ^ujfe
jegen unij Ferren / unö ANTIPODES generti
m mvbcn, '

2, 2{nf Der S!)arfe liefet tßanßf aU mm


tu Xnqd mitten
einander gefc^nittenmarC/
t>ott

ttn& Die 6ep&en ©tucfe neben einanDer lagen.

€^ ttjare 2>o($ 5a*m«v


aar »iel jn mercFen.
ftf tt)iröt>erf^aret/ man jum runöca Globo
bi^
rommt.
Weperlep;
3e^o im Slafange moreft man m
I. 2>ie ijintbeüung btt Qm^tti

i^cU'cfee Geographifc^At^rte^
tte man in bm ilanb^(L^attt0
l^in mb wkb^v antvifft^

ilL XOk
58Dtt 6er €r&^ Jfti5cl r

III,

XOit vcix ^ Oi'e gantet i iXagd eirlgo

t ©ie cvfte i^abcti tic (Belebten gemalt/


W fceift 6ie marbemanfcbf:©ntl^etlim9:
DIVISIO ORBIS MATHE-
£af:
MATICA. ,

n. ©tc andere $a( bie tTatttr gemacht/ b\t


Uiü natürliche gtnrteiluug : laU
ÖIMSIO ORBIS PHYSICA.
BI. ©ie bntun ^mbUpotmtatm in 6er
'
mdt gemalt bit ^^eijl Die P^^Ä^
/

gtneheilang: ?at DIVISIO ORBEi


POLITICA.

fbcilci?

1. @te fcaBeti in ö^n (BeDÄnc^ert mn biegatt*


grö^^ügel ^ermn lauter ©rcfel unb «irnen
^
sejogem \/
2. 3c^ Tage mit $5leif m ^en (Bcöftncfen.
£)enn auf Um
(?tb&obeu fel&fl ftnb feine ber^
gleiten Jinienamutreifen/ fonber« |te befiele»
uttv in ber ginbilbung. , ^
3. StSeMenjit^äum Sanfangemc^tmercfen:
alfo mufJpn nur rennen lernen/
etlid^e bat)on
bie niaulmfn na^fclgcnbengapiteln nimtnU
bcl^^rcn fan; ba^ ubriae tvivb hiß in ba^ €apitn
m bem ©ebrau^ biß GioM t)erfparet
V.
VOievkt iim^ ttiöit dfo ^um ^nfm$e t>o« ^cr
MATHEMATIfdbeit igintbeilong trifTen f
i> Um t)ie gaufte (gv&^^ugel jinö Die «aitgt
»erum fvumme
ii?0f)l
^Linien gebogen
oben al^ unten in einem ^nncte yifammcn.
, öie lauffcn W
®0 fte nun ^nfammen Fmnmen/ öerfelbe puna

iviit) ein PÖLüS genennet, Unö Derer finb

*^^! ©nev gegen gJIitternacht/ baß ifl in btt


tanb^&yatUobzn, Der t!)ir& POLUS ARTI-
CUS: Scutfc^ öerrioro pol, genennet.
3. ©er anDere gegen Witaq^ iai ifl in Der
fanD^gbavteumrn, Der ^leifi POLÜS ANT-
ARCTICUS: Seutfc^ Der e&i>et,poK
4. sWitten Dnr^ Die €rDe ge^et quer Äber efc

«e «craDe^inie/ Die jrirD t^on Den (Befcbmn


iEQüATOR, oDer LINEA ^QUINO-
CTlALIS
t»eg Die ^imc
, m Den ed?ittctn aber
genennet
ftf;le(8k

auf Diefer ^inie (inD lauter f leine 2lbfa|t


«bgetleilet. Die l;eifTen GRADUS , unD eitf

iolc^er ®raD begreifft auf Dem (grDbpDen if.'


Seutfd)e ?9?eilem
6. SRun jinö Die gan^e €rDe ^erum 360^
fol^e Gradus , Die ma^en jwfammen r4<>o.
xeuff^<
»mfrejfe.
7. ©n
53?eilen:

fol^er
fo

©raD
. ^
grof ifl Die SrDe ini^xm

tvirD j^ern^tft n)iej[)er lic


^o. MINUTEN abget^yeilet. älfu ifl eine*
?Kimite aufDem^rD-^cDen gleich eine Seutf^e^
VietitumciWf unD 4* SRinuten geboren ju eV
ner ganzen iöJeile*
'

^ ©ol#e 5jiinHtcu jSnb (]emdrJgU(§ auf be«

Gradüs r»«i) öie 5ö?inutcu iii^t mit cmanöev


^f^

VI.
2(bet: tt?a6 t?at t>te ^or eine iBini^ck

Sßachbem ©Ott einmal! b^p Der e^lpf^


1.
foua kfu^lea ^at / öai pc^ ba^JBaller mm
bmSyimmü m
befoubevcDcvteivfammJen Mc,
man Svocfue Wen Jppc , iMt öte

«c&liebe«. ^ .. V.
2. Stlfo beflt^et ^nmtß Jage^ bie gatfße
€rbe ani feflem SanDe uub mi^SSaffcr./ tt)ek
^e^um Die gan^cSrb^Sugel^evam munöcrbaß*
re^ SSBcife ktcv eiuanöev ganeuäet iji.

VII.
Xük xioitX> (Etörei'd? abgerbeikt>

1. Sie ^lilüCv liegen pmunbmiebtrjerflreu


ttnb ob gleich feit hm
^mHxt Sauren ^er bit
6d)iffavten fo f)od; geflie^en fini), Daf iDtvau^
t)on n?eit entlegenen ^an&tc^afften gan^ genaue
md)xid)t l)aben fonnen; toitnö &0$glei4)moM
nD*f;innnt) n)teber gau^e Zauber / n)elc^etbeiW
wegen ber ^alte / t^eiB t^egen bev graufoinen
ginmol^ner/ no^ t)on niemanben (inb bnv^rev
fetn)ovben. ^
2. 3a gtei<|>tt)ie in biefen legten ^ep^unber
3al)ven gan^e ^anbev finö entbetfet wovben
imti man peiffeln will/ ob )le bie SUt^n ge^
tonjl ^)abm ; 2llfo ifi iü mmitW / <?^^p
21 4 i«W
s 2>a« nflt da^. jtir fan^ / ^c^ttt

ir^o no& tJul Unbtx \mb, l)ie j^r 3dt npcfemii;


iRrtnD öcfcficn ^at

VIII.
I
1. jiuJ) Die tJier greffen Jl^eile bev €röf , I

EUROPA, Darinnen trirnjol^nen/ liegt 3r#


gen ^:l^r^i'n/ xinb ifl ba^ i5lcmeffi\
ASIA liegt gege» morgen jn, «n&i(i b^«
lAFRICA liegt gege« mittag/ önfr i^

AMERICA liegt gegen 2lbenö/ nnb iftba*


reid>|lt\
3. ©ie erflen bret) Steile, aU EUROPA,
ÄsiÄ «Ru AFRICA alten Seite«
, jtnb m\
l^ereinanberBeFannt gen^efen/ bannen^ero nennl
man jte sufammen bie micWc.t.
^ AMERICA a6ev tfi aUererfl tJor af ?.
3a^)ren, nemlic^ 149^. entbecfet t^orben/ alf<>
wirb e^ insgemein bte XJcut XVtk genennet*

IX.
Äber wctdiCB (int) Die önbeEanmen iant^er?
1, ©ie
t^ornc^mfien unb wic^tigflen liegen unr /^

tepbe POLOS^ernm / ba man wegen bev groji


fen ^alte nic^t ^;jnfommen Fan*
2. •©ie um ben iToco^poi liegen # tt?evbeit
Utfammen TERRA INCOGMTA SEP^
TEN-
TENTRIONALIS, ba^Mfl, ^ie mbtmn$
un Ä^nöec acctc« noröcit genennet.
©ie nm ben ßöoctr^poi lieaen/ Jiejffen
TERRA INCOGNITA AU-
jufammen
STRALK M^f , m
awbef ÄMutcit Ä4n# J)ie

4, 3luJ mannen Jan&^€l^arecnfitt& bie te»^


beh Poli atfonbcvlic^ abgeieK^net/ Da man he
imbcFannten^anbevbcutlic^ fcfjen fani iDietvo^l
^imon ein eigene^ gapitel folgen foU.

.\ .

"^'tCfc ttJ*i'rD Aber tOaf^ct ctnsttl)ciktl

I. £)ä^?SBäffjer/ mel($e^ um btn q(iv4cn^vbß


j?rei§ |)ernm/ unb ^ieDci(fe unter bcm grb^So^
ben burc^ gtöffe gauale n^iebenimiiifammen gei^
l)et, mit einem ?a5ovte
fteipi OCEANUS,
ba«
ijl/ ba^ gtofl« laPcU^mecr/ ober bie offen/

n. 5Bie matt i»# nid;f^ t^on ber neuen SBelt


toufie, fo tf^eilfe man ba^ 5ffia|Ter um bie alt«
!S5ert ^evum nad) ben tJier ^)aimt^1ffiinben eiuy
»nb allp rcaren t)ier groffe OCEANI :

1, €iner begreift aHe^ ©eivdjyer gegen 3)?it^


ternac^t/ unb t^eif!
OCEANUS SEPTENTRIONALIS,
ober
OCEANUS BOREALIS ober ,
OCEANUS GLAGIALIS, n^eil baS
®a<Ter megen ber 5v5lte meifien^ gc^^

froren tti
2. €iner begreift
unb beiß:
M ®ewaffir gegen 3(benb/

OCEANUS OCaDENTALIS, ober


Sl r OCE.
'

'

"^S^^ OCCIDUUS
OCEANUS obtt
ATLANTICUS, »cil&a«
aegc» «Iber in.SJfnca gcU/
ftnT^

^^l^^iHf '^ERIDIONALIS , ober

CC^ANUS ^THIOPIcbs , wtil


Äthiopien, paß ifl, moJ)i:en*Ä.«nö, di^

OCEANUS ORBENTALIS, ober


OCEANÜSE^S,
OCEAIWSINBicUS, Wfil£)fi.3nök«

».^' "6« {»»e neue SBefterfiim

»tn: Slljo niRf mm, tiber je|t ge&achte 4.

€tneö mif 6?r rc*(cn ©(rifcspn


3lmeric(t,
1'"^^ '2"L®Äf^ Ä1AR de! NORD
NORD, 2mnl
SranMfc^^ÄlEk du
MARE SEPTENTRIONaIe g"
^
Rennet.
a. 35fl«ani>erraiif
berI»ncfen©eiitctHjn3Jme/=
?? MARE PACiFiClJM,
'TvÄ''^f§P''«'BMAR del ZUR,
f«f.
ö«^ ftille
itTect genetinef.

^' f««"}«/ «nJ> ne*


^^''fll^lfJ"'^ .
America unt> i?«n tttibefannt«
itin\(S)(n
ih\i><ixa geg«n «ÖJittag.

XI.
en&Itdj oie potcrtMtcn eine
MO«» ^)Abe»
2(btbei(un3 gemrtcbt?
I. t^ie «an|e (grbe ifl nimaW »on eine«
6c^ntf*et wov&en, fonbn-n eiUUn n# »icU
Siegcntca öarcin ()4<tlft. ©amienf»ero |af
man ?>cut«gcg 2a<ieg ganöc f apfn-rtumciY f

Mxd) jubfite unt> fall


tic ©ranösn
«n einander q(^)km
gemciniglid)
pmm mummt ,
m
man Ijcvuac^ mit ^axUn m illumimwtrDflcgety
be(Io bcjtcv in &ie sHugm fafen/'
«ni)
tmU |üe

fllfo «ad) &em ©entut^e bejio kffcr fotmcn un-


primir«f »erben. . , rt. .c.-
?. biefe Sibf^eilungen kffenfic^ auf
©0*
ner €f)arte, bavauf btc ganfje €vö4?ugd jbg«.
ici4>!iettft, min weifen;
ncn fölaoiöen dmüih , auf ujiterf^ie&enm

xn.
gn&Iicf? »J«8 ftnt> n<xb f5t Geograpluf*e

® finb gewiffe ®ovfev, i»i| in ber


man
©coot*
ttjegen but
«ftie qtMnm^ nia§
I. OCEANUS , f^tifl ört^ gtofle Xüdu \

MARE, ^dl] eigentlich ein graffe^ S^eil ^

^
Öat^ott. ©ocf; bie ^met) SBorter/ OCE^
ANUS un& MARE
, werben tjar offt i

mit einan&er t)emed)felf. ©enn man


fpricbt fo Wo^^l OCEAUS ATLx\NTI. ^

CUS , MARE ATLANTICÜM. .

3. SINUS-, 3taUanif(h Golfo, wenn ftc^


ba^ ?Oieer frumm in ein ^anb l^inein fc^leicbt/ '

i. (S. ber SINUS MEXICANUS nriU ^


fen inAmerica. '

5Benn ein fol^er SINUS


vec^f grofiji/ i
"
(0 J^eifl e^ auf £eutf^eine Bce , al^ mft
>ie ?D?e^:icanif(^e ©ee in America. ;

Sff o&er ein folget SINUS nut ein nje^ •

Rig eingebogen/ fo nennt mmi


auf £eutfd5
einen mcct Jbiiftn, ober nac^ ber ©(^if/
fer Slvt
alle
eine »a^. ©erglet^en
Steile ber (Srben «nja^licji
ftnb
t)ieL
m
4. EÜRIPÜS, ein mcet.Qttü;>d, ober
ein WiiTö^tDiirbd, ba ba^ ?D?eer alle*
^erfcfjliniKt / mß im ju nabe fommet:
£)er9lei(l&m auf bem SRormegife^en ßölleii

f. FRETUM, Detroit, 3ta^


Sran^ojifVh :

. Irdnif* Stretto, ©panifcb Eflrecho,


©riecpifcf; Bofporus, Jeutfc^ eitie tncer# ^

ober eine ^ttÄfTir / ober ein Crtnaf,


ffiiictc,

toenn ^met) Jduber fo nal^e an einanber fiop .

fen; baf nur ein formaler ©treiff tJtjnbeiii


SRmbawif^en Weibef, i£m fpl^^e^ ifl;
m FRETUM HERGULEUM,
f^cn (£i\vm am Slfric«,
mv^
2ltlanti1(^?u

4. LACÜS , tfl ein groffe^ jli!(fiejenbe|

SBaUcv/ mitfett i« einem fant)e. Seuffcb


nennet man e^ eine ^ec/ bi^meilen andp
ein mecr. ©evgleidjen giebt e^ ^tn nn&
~
njieöcr in allen Sanbeiu ^ ^ .

7. STAGNUM, )eijl eben fo t>it1; e^ tt)tv&


aber nur »on tMemcttBeen gebrauchet,
PALUS, ifl eine fampftgte unö mov^
9;%!lJVlUS, ©panijc^ Rio, ^ran^DfifcS
Riviere. gtaiianifcf; Fiiime, ein plu^-
10. iESTUARIUM, tt?ivt) ein Wer Ort
aenennef / ido ^a^ ?weev braufct unö an^
tritt, eolcf^e ^STUARIA fiub gemcM
ttiglie^ an t^en Drtcu, tro Der
Fluxus unö
Refluxus Maris, \>aß i|l/ bcr 3u0uf mmb
m ?SReere^/ o^er njie e^ Die ©d^iffcr nf n*
nen, Die i€bbennD 5 (mb/ fe!)r flarcf i(i 3«
(EugellanD unDSt^ottlanD (inD pe nicptfeH*^

I if^INSULA, Stan^opfc^ Isle, 3ta!. Ifola*


a tft
Seutfc^ eine >ful/ oDer ein i^ylc^tiö
ein©tu(f ianDe^, Da^nm unD iim mif SBof
fer umgeben ill- ©ergleic^eti {inD t^ieltau^

12. ARCHIPEI.AGÜS, ^eif! eine


aenD/Dat>iclgt)lanDe oDert>iel3nfulnnaf)e
be^^fainmen liegen, ©crglei^en^giebt e^
in Dem ^nDianif^en 5Keere m¥)tn 2lfia

uuD Slfrica. ,^, r


1%. PENINSÜLA , ©riec&ifd; Cherfo-
31 7 »esus,
'

i4 ^aiu €ap. mtmi^^f^mt


nesus, Seutf^ eine tSafbi^lnriil/ tfl et« i

2anb, baß ^av meiflen^/ a&er öo* nic^t


smii unb gav/ mit SBujler iimgeten ifl. €i»
ne folc^e gvoffe ^alb^Snful i^i öer u«(ei|1e
Si&eil t)0H Slmerica.
14. ISTHMUS, i(I ein fdbmare« ^anb
f(5enjn)et)en3)feeren. €infonDerIi^€rem^
pel i|l mitten in Slmevica/ jmif*ent)emMar
del Nord. unD Dem Mar delZur.
if. CONTINENS, ot)ei TERRA FIR:
MA, SeutfA ein t>ef7eß i«nö/ J)ei(l fonfi
ein jel)njeDe^6ti1tfefanbe^/ ba^tvebeveine
gnful, no^ ^alb^'Snful/ md) ein Iflhmus ^

U. SIRTES, ^eiffenalfegcfaNc^ejDevter
im gKeere/ ba bU ©d)iffe f(5>citern oDer .

^en bleiben/ ei) mögen Kupprn vbcx SanOi
X?(:^ncfc fepn. Sie n^iffen öie @^iffer
Bellen.
m :\

. 17* LITTUS, Uber ORA, tfiber Xa»^ an


1 einem 2Reere/ Sentftf; nennet man^ ein \
Ufer*
eine gcinfte ^M^fhl^tvUUx $ufammen
^eitlen bet) ben @cl;iffevn ein <Ium/ gran^
^r>fir^ C6tes, 3u;tiaraf(^ Cofta, gat. Lit-
tora ; bevfilei^en fan man auf ben^€e<!«

RIPÄ, ^ci(l eb^n fo tin^m^ / nm


bxav4i aber nur mx
Mifcni nm<t mb
ö e^ £ftitf(fv ein (Hef^aD^e*
19. OSTIÜM, ^)ei(iber(£in|Iuf eine^jebme* ^

^ bm^hifcß. ,
:;

;jo. PORTUS, ein ^afen/ ba bi^ ©t^iffe ;

- ^ mlflujfffi/ wbO m!)m Qtmm P^n- liegen 1


f Witten/ wel^c 6i^tt?eiku m\ »er Sflatmv fti^^

gemein aber öie Äunfi fovmivet n)Ci:^

ben.
si. PROMONTORIUM , ober CA-
PUT, Scutfc^ ein Potgeb&rc^c/ jfl eine
epi^e t)ejlenian&e, n)eW;e tief in öic
©ee l)ittein 0e?)et/ öatfie tJontt)eitenfan§i*
feigen iDevöen.
©Ziffer nennen e^ ein Cabo ^Hx
Capo. gin^ t)on öe» kvö^mtepen ifli bal
CAPUT BON^ SPEI, ba^ Vot^

Slfrica.

£)a^ IL Sapitel

AjonEaROPA.
I.

Wa« bat EUROPA vov Orangen?


EUROPA um nm mit
ifl fajl
im tinb Iffioffet

mit
(icben; ASIAJoftbaf
'pinten jtDifd)en
Sanb m einanbet- Sie ^rant^e
Defte
genau ifi lo

ttic^t auHtim^t extendiren Di^ meillcii


; t)o<b
Geo^raphi biefen Sfeeil ber SSelt bi^ an ben Pt§
Öbius, iKl^ev gegen Horben /M^^^ auben
glu§ Wol^a, meieret auf tiie kf}i q^tnJrmm/
M«b alfp in1)ev^anb^e^arte l^eium fleupt.
IL
Wie «?irt> EUROPA eingctbeilet?
gnXVL-grofe ßanbev, tt)e(#e in folgenbel^
2. epanten, mit feinen 3nfu(».

4* ©vof^Sritannien.
f. .©ie fRieöerlanöe.

7. fttalte«, nebi] feinen Snfnki.


8. Seuffc^lanö.
9- Sannemavcf.
10. S^omegen.
11. ©c^meDen.
12. Siufianö.
13- ^of)len.
14- ?)ieujTem
if. Ungarn.

«nö t)ie Heine ^ailarep ge^^orig.

III.
KOk tAtt mm r>ie mmbcüms btßtn
tmtcUnf
Mmman^i^fybaß gan^e Europa alötuieeinr
fi^encc 3ti.iftfr:au ein6ilt>et
I. .©ie Fantange ifi^Jßrfngalf-
2)a^ (ßcftinc iß @j)anicn.
3. ©ie^rijfiiflgrancFreid^.
4. ©er fmcFcarm i(l€n9eHan&, ©(^ottlanft
unt) 3rrlan&-
r ©ertecbic2(rmt|l3taliem
Unter &em Imcfenatm liegen &ie3?ie&e^
lant)e.
7. Unter bem reifen :>rrm lieget öie® Att^eiß.

"^^^
©IC
,

9. Sie »nie ftnt) ©aaentarcf/ tRomegcn mb


10. 2vorf hü auf bie SuR tji 5SKofcmi.
tlrit) bmten bleibt onteit noc^ pvig bie

vop5if. Sil^'efei; tinb ©liec^enlanb,


ji. ©ie >f«ln um €uv5üa ^enim werNn
ÄÖemat)l iu Dem ua4)liett kuöe flevei()ttrt,

IV.
Wa* t>as W<;flcr «m Europa vot

©er Sfla^men fitib ti-effli^ tJicl. .©V4im muf


mm auf erfiemabl nur ^iet)onie^mf!enmer#
öai^
efen; bie anbeni beWUman untJermevcftbepDea
Unbm. 2llfi)ifiiubel)alfen. ^
r MARE MEmTERRANEUM,Seu{f#
0ce/ ober bai^mimu
bie mmcUinw.d^c
lanMfcbc meer/ i|i ba^ gvoffe ©etraffer J)t)i^

fAenEuropa, Afriea unb Aßa. Senn eben


be^meaen ttjirb baö mitteüanöifcbc mccc
SCncnMCt;tr cn uüttcn Jt^t^en ben^örcp 3^ei#
fenber alten ®eU gelegen ift.
MARE ATLANTICUM, ^ (loft anq50^
fugaU/ unb mivb bannenf)evo um biefe ©egenb
auf Jeutf^ baä pottugicOfcbe
rmei- geneti*^

uet
3. OCEANUS DEUCALEDONIUS
iß oben e^iottlatib/ unJ> ^ci|l Danntniicr»

4. MArI GERMANICUM, Scutfd) He


Ceutfdjc mecr/
nofD<©cc/ ööev mi^/ 1)««

,."i3&E BALTICÜM, l<nm >i<J>^^


©ee/ ober ba^^alaTchcmet c/mi^ troMörr
2>e't/ ©emafTer atrif^cn £aiffcf;(auö/
i<i t)ci^

6^n?eDen/S)nnemarcf unf) 33rcaf[en.


^; MAKE GLAOALE, t>aßm^
ITJecc/ ober baß gcftorr^ XTjCtcr / o^e« öbec
6^n?cben/ i(l ein ©fuc! t)on beni groffm
Oceaao Septentrionali ober ßoreali , mih
Wirb fo §mnmt, mü ba^?®affer mcgen be^
^ümmmmu böfeftji fafiba^ 9an^e3a&r
bur(|^0efrorcRif},
7. MARE ALBIBI , Seatfi^, baß wt^
tncet/ jjl ein ©tiScF/ bag t)on bem Mari Gla-,
ciali in OÄofcati f^inein geltet, tmb iji ni&i' aBä«
ml
MARE
I, NIGRUM, ober PONTUS
EÜXINUS, Jeuf fd) baß fdyw<wt^e mut/
^
jwifc^en Europa unb 2(fi'a/ unter gKofcau.
f. MARE CASPIÜM, im\6) baß €ctfpiß
mcer/ jmifc^en SKofcau «nb fpertie«.

^ic gro^ iß EUROPA*


Mffienn man bie fi^anfte
^orengaB an,
tpiffen miff/ fo ^k(\t nm
hiß an ben Obv, binfe«
in SRolcau/ ba^ tDcrbe» 900. £eutf*f g)fei(eri
fep.
^©le »reite aUv
Cap m 3?örtt)eaen
erflrecfet P
oben t?on Nord-
an biß in ©ried^enlanb, auf
f f o. tmm SReilmege^ ©0^ aflr*
: ^
i^]&näete?)r.
X)ag III, €apitel

VOnPORTUGALL. '

, I.

J* PORTÜGALLIA, oMr LUSI-


TANIA
5. ©en3^a|inenPortugaUia foB »o«
jhafen Porto unS» ötn Dakp jidefienen ©tat>tgen
Cale ^ßttn/oticr wal'feie Gaili, fo wiber Dt«
SaraceR.cn Dtciten wolten, lugoncm ö<tfeM«u&.
«israltm
«ftifdfn. Lufitania foU es ßo» einem
^onig in ©Spanien Lufo I^eiffen, Dev bit txm
C»Ht»ol)aer in biPanö gejcKbet.
€tliAe reAnenfortugfla mit ju ©Damen;

fouverainen^i^ui^liat/ fseetuicnct eS ra»t«U«Bi


fie^t <in<iij«neg€apitel.
II.

h<ft pottogall vox eint ^.dge ?

flneraufferfleÄoni0vet(|m
miimx fo
Europa, ioe!#«« man
e^
m am 3«»«« »o« t»«*
€n&et)cr2ßeU gehalten ^af.
gegen 2<bertV
s. 3ur iincEcitS' Kf/ unb flifo

mrtanfiMe ?0?eer, wel^e«


flSSt el «n bog gruffe
feenenf ovtujiejen iurJ^ORblttBS ««« ö«r M««
Kauern ift.
3
m 3.
Wie
3«r«<*tert0euett/ un&
gcgtB
alfo
mittet»«*!/ pfti
geaen ttlio»
«n

III.
Wie gtol? ifi pottagan-f .

kntmtn^m Idcßiif wirö nij^f »iel Wtt ft<^


«o-
*m ^*t*f
aJ^cilfn fiftrecfcn; unb bk &teitt
gRecr 5i| an ©panten, wirb nirgcnö
iiubf

I. ©agiuf TAGÜS, Tajo oE.fr Tejo fnl*i


formst auf eiiKii! ^o^f n Seri^c in Spanien bcff

Mvt @oIi) fccp unb foHt b«t) LhTabon in*


SJ?c<r.
?. Ber Slnf DURIUS, atifi^re @prfl(t»eBuii
»« v't)*r DouRo j bef riifBi uteri »«ul) ^JsvJadalij
«a^ in bag Slüanfifc&c ?Kcer, foll b«n gjafct
mcn Pon ber ^artHflcfigfcit bcr Numantier
|)ö&en/h)e t^oSoria ltcg(.
3. ©crmiif ANAS, mifibre Sprache GUADIA-
jiefran SPomgaü im& a'lgar&ie» bin i«

4. ©frSiulMUNDA, auf i^r« ©pvacT;« mo4


BEGo, bcr Jisifc^en bemTago unbDu*
no.
f. ©«rSlui MINIUS,. auf i^re Sprach« M^^A
«o, bcr Mt oben &bix bcjii Durio «itl
J«r(örttR|«.
^
V'SIM bit\ti\ \\\ bie LIMA, «ttt Li-
m2eas, oöev Belis, item LrCthe, mxqtn
Pomponius Mcla m
btn fluvium oblivio-
Bis mir mimi^ in Galliden/ unb t)evmif(^t
ft^ beü Pente de Lima mit btx Sttlantifcpett
©eeuher öenDuero. ©imeilettöie Turtuli
ibrc Jbeetfi^l-rennn öiefe ©cgcnö t^evlo^ren,
m\) m mitSSevgcffuttg if?ve^|?atevlanbe^ afl.
fca niebcrödaffen ^nbcn, fo cntfiuuDc
bie gabcl^

bai Diejenigen/ n?eW)e mi^^ biefem %m ttäf


dtn, allelttjal jleflcn)u|H)attcii/ nm^tnm
. Heu.
V.

ftntyn^O/ töi^ttJo^l gar miUi^tSihip


rei^e be^Tammen.
PORTUGALLL\,^<itt f{<5 frlbet/ liejt
oben/ URi) ifl ba^ gtofie*
ALGARJSIA, licat mtmi «nb ijtboö ««^

VL
Wae p»^ Ht pottu^aH doc pt*cDtit^eti
abgezeichnet?

©ie f^aben asovütgiepfc^e 3^a]&mett^ bie mt


frtmbe |inb : alt o ip^ am beften, menn man mw:
ixt SateinM^« 3Ra^men mertfet-
I, EXTREMaDURA, beo i^men estre-
MADURA, m bevTagus in bie ®ee fallt/ ijl
bem Eftre-
bie ^aupt^|)vo^iri|/»nt) niup mit
. madura in ©paniCE ui^t mm^idt mtf
ben.
& TRANS - TAGANA , bet) tb»m
AI.EKT«-
A

u Sag irr, gap. {»y SÄiTb^€6Ärfe

ALENTE-JO, OÖCr KNTRE TJO-E GUADIANA,


Dein Tago imb t)cr Guadiana,
|ttjif4)en
wivö fo genennet/ u^eil ftc ^eticn ^ti LilFabon
mint De^ giuffclTagi gelegen ifl.
ED. BEIRA, bet) i^nen e&en fo genennef /
mb Ueof tim Den glu§ Mondeg-o.
IV. INTER AMNENSIS, be^ \f)Mn Ek-
TRE MINHO e DOURO, ^ClfV blC ^PrOt)m^|
jtt)#cn öen bct)Den ^Idffcn Minho mi
^Douro, fic t(i aber mwf grof.
TRANSMONTANA, bet)tkienTRi
LOS MÜNTES, baß ifi/ Die ?^Vöt)iiUi öber öent
©eburac, um beiiDurium, an &m©pattM
fc|e« ©rangen.

VIL
Wäs ifi in ^et oi?m^ EXTREMADUR
K LISSABON, iat. Usbona, D&erOlyfnp-
PO, oöev Uly öippo, öer Komer Seite«, Fe-
licitas Julia, bit 4>aiipt^ ©faöf De^ ganzen
3iei(90 , unb ov&enfliAe 3ve|it)en^ be^ Ä6nu
gel ©te 2(lten glaubten il'e fc^) ^^n Ulv/Te
getianet n)orben. ©ie liegt am Tapo , nicfirf
n?eit t^on ©ee, mb tfl eine i)on Den grcftett
Der
mb rei^flen ©tfeten in Europa,
Tarifen €ommereien baß meifle contvibniren*
bit mm
Äarte babe^ tfi Der ^mn
mit ^ei) itanhn
eageUen t)ern)a?)rt. 3n DfretaDt linD nun^
titepro ein
Unit)erfttat,
pc^u ma
cf m
^ »^tfd^orf, eine
unD eine neu-angeric^tete gelehrte
Societget.
SETUBAL, ober S.HUBES, j?at. Setu-
bglia, pDer Cetobriga nova, i>mükn Diefc
etoDt
©tatit MS btm SRuin<« M
na^gelegmm
Cetobrigs veteris «nfilanbcn/ liegt unfcr Lif-
fabon, «insSRccr/ jie W
«ine breofac^e Qta-
dc!le, iflfefl unb ^at einen mi(en^)a»cn/ tmx>
«ug ia^)Vli<^ eine tJnkf(^reiiU<^e fjenge be«
mim weiffen ©al^c« ««fS'W«/
f/vl
Cinfönjfte Arragoniens AüMaG^tn.
1. SANTAREIN, £at. Irenopölis, obet
Prffifidium Julium, mitTagp, ift mittelmäf«
in« Oel/ SBein uub iDtoe« ö«««
Ur treibt

J5»anbel

4. LEIRA, iat Leiria, Bt)«Coüig®ni»4


Siif-
ne faulere ©tobt, ^ot «inenSSif^pff/ fo
frapan€us bcf €r|(Hf(^offä »OttL-MTabon tp.
eie liegt eine ?Oteile tm
®ee.
c. ALIUBAROTTA. ifl «in Ö«?
»on Lcira, wei(5)er »»n be» <&mam
IKeileit
iwif^en ben epauiem unb 5|ji)ttBgiej|en
feit

An. I48^ <jttewi3e«2lnbeacfen|af. Sn bie*


fev ^«tÄg Johannes, bevCrfle, MNo-
thus genannt, »on ^ovttigaü, be» Ämjig Jo-
hannemL »onCaftiUen, »eLe^en^Hi bte ^ro»
ne jiveing mat^e, gef4)laften. ©ie
föpaniet
waren }oo©o. bie spovtugifen «ooo. bse erfie«
unb foli ein« alte ^vaa f.
CafHiianer gefangen utibüieinem^acfo!«« i»
^ul»er verbrannt 9<i&en.
<. ALMERIN, 8af. Almerium, ein Uiliigeif
£!vf ain Tago, mo ber Äomglid;« Jpof ga«
mit ber^agb p
»fff
divertircn pfmet.

1, BEHLEM, »ber BETHLEHEM, peo


ttttf.

Tajo
& i^l ein VCi^tß Benediainer-5f Ia<let
n)e[d)c^ Johannes II. qtüiffUt
t. TOMAR, $at. Tomanum bej tJcti alfen
Neobantia imb SALVATERRA, fiiit) &e#
nen ntercf möröigen £)evtern biefer ^rot^in^
mit
»^t)5nfu9^n, tn&em t>aß crflere feif Den Seitm
m Äomg^Emanuel
^^ßottnqaU
öcr teflanbige eig t)e<
beni^mte» Stüter . £)r&eH<
fo
€WfH t>c:rblk6en, blt baUM ^in pxa6t\qtl
Conventfiaben, 6igim3a()r if 20. alle ©rofir
miiltxmmtt mit icx €rone Derciniaet
icn; in &fr©egenD be^ anbernaber bctvcaU
mbe 9)ortugiciifc^c^of, iic^ offto^ mit btt
^aqb belufliget £)ic etaDt mu§ jeöen Saor
tt)enn (t* Die 6oune nid;t feben la§t,
Der Äöai/
|m ein gamm
^<Jlem ©pffert.
gebebt/ mmi fie öemglpjkr
'

VlII.
TO^d Jfl m5>et Prot) TRAN5-TAGÄNA

'•>£Y2!V^/ f?^"".-?!»«'-^.
i«i«eittml«it6f,
ibie belle ©tabrnaq) LilFabon, ^«t einen «05'
»«f*off tinb Unteerjteaf.
eie fc^on in mr
in- Diorner Reiten unfcr biefem aiabmcn
be*
t Ü"« ""1^'^*^ «"f f <^n Sanfte 2itf
ftef >55nefe unt» aBedtu
mm
ed;viffeH,
«e»(r>unÖj>OC^jetf.Carmina buvc^ Notarios
t(tl : t>ie ©fabt ein Inquifitions-Qeric&fej
unweit biefej-etßW mürbe im^a^v
i66ubU
mm
fpanmt armee Ä^nfg« Phiiippi IV.
feenen 5|)or_(iMiefen unter SInfilJjriing
tapU
fern ^noM\^cn Generals ©c^oinberc auf ba*
mim geje^iflgeii/ unb Ijiemit bie Q3[5rtiiaieg»
We€rp»« t>m^>auf<ßraganza 6e»e(iiget.
»0tt iPol'fBpff. »f

. ESTREMOS,U«(}( ptfc^enEvoraunbEL,
VAS , tmö i\\ t)evmat)len «int
D<v anMult^*
ftcn sßfPungcu in «povtugaH. £)a« aa^ter «u«
»er Terra figiilata suberettet« ©«It^w
w«ri>

.
weit unb bmt »«führet. -t.'
Elvasfflt. Elvae, »ber Heivae , ttt^t t^etf
. ^
confiderable
»en ber Guadiana, i(l eine
©ran^'SSenuug gegen ©panien. ©er
Liffa-
Mof
ttHba gebort unter ben gr^*5b«f(f)off iu
bon.t^ ifl bflfelbfl ein alter Komiker Aquas-
duftus , ober Wa(T"Icittm?,cine?e!{eiU lang/
weWierabcrinbem le^tera epanifcßen Suc-
ceffions-Ärieg einigermaffen mwmt mx>
t)tt{

L OLIVENZA, Sat.Oliventia^nic^fWte
bmn aud) eine ©tanft^SSeflütig-
f ifl .

r. PORTALEGRE alacns, , ?af. Portus


fiberElvas, eineSSepimgatiften ©pamfcfKti
©ränfeen. Set md>o^ aef)ßtet unter be«

CASTEL, diVIDE, em@(f)lof, ttjet

^e^ im legten gpanifc^en Succeffions-^vie^


ae ifl befaunt morgen. ^ \, /
7,^EJA, lat. Pax Julia, o&evAugiifta, eu
unb t\)0^lbefepi9te@tat)t. Unzeit
iie gi^offe

biefer®tabtijl ein©ee, mU)tt W fctuvmi


wl)ero mitf0l(f;ent ©etoji anjeigt / öa? matt
e^ etlid^e ?9?eilen ^etum ^oven f an.

%. OURIQUE $af. Ulricum , ein alfel

@*lßf / ni<f)t
5

Beja ,
tt^eit ABnp
nn m
1139. öie &)X\fik unter Slnf^vunjbe^ fo^
Alphonfi 1. einen ^)ervli^^en ©ieg \mUt
uigi>
W Mauros erhielten, ©eres funff sailiivte
Ä6mae4®oo©o. SJfann jlarcf ^9« 12000. epo*
55 ßievn
nimmj^kitnmxbcnf
fcie fönff
mW Alphonfbs
e^ilöe Den 5Porfiigje|tfcbcn SSappm

f. VILLAVICIOSA, D&erVizofa, 6a« iff,

toaxinbnxmm S^ittn btxSpcvmi von Bra-


ganzaRefidenz, ifi,jiemlicp gvo^/ unb mu
germaffen te^efligee. ©er 5t5nigli(f;e ^mftf

10. CRATO «nDba^g^Uf AVIS finö be^.

äOr&cm®roi^Pnorats ia ?l30i1u(|all / fo bciv


ntalettDe^^lmg^gSrnDcr, ber Infant
cifcus Xaverius 6e|lgct; baj? anbevcabcrtt^e/
8jnbei^bat)on beu 3?af;uKR fu^rcnbe« fRüHXf
Orben^ anjumercfcn,
11. Sluf einer iu bau Fleinen Sluf ^ele^ CAYA
genengnfulgefdjal^e im 3al)r i729.bie2tn^^
tpec^glung ber ©pamfi^^- unb gjoilugiepftteri
Infantinneil- ^

12. ©ie ^r^^inl^ TRANSTAGANA ijl bie


, Sm^^mimxmfoxtm^'
IX.

l COIIVIBRA iat Coimbrica am glu Uc


, ,

Mondego eingvojlevjDil/ &at eine SCBeltbc-^


j

fannte Umt)ev|itat / imb einen ivi crr/^ber

unter ben €r§^a)ifo)oft i?on Liffabon gcfjovef.


.
^ai t)itx bef?nblief;e ^efuift^ColIegivm \\l

bet &evuljmtqleu in Europa,


etjiC'j ©ie Ijq^c
" ©c*5iile/ i;jeicf?e^ömgi^i<^i^}liusI.|uLiira-
fe^SSf laf Vifeum , bt. ^e^raMf.

j ?AlVlEGO, S.^f. Lnmeca , ml^ti W


m &ev mif einem Keiu^ä^SSagitn^a^r
i^J.

.ffilbA! 2«t.Guarda,

CA5TEL BRAr^CO ,

ju ^ «fl
«at. Caftellum
m
aibum eine ©f aöt gegen ©i>anteii
lc|tcu(£panif£^e8Succeffions-Ärte9ei)ffannt

r 'covMANA , eiufleinerOvf / Mttweff


^roioi«%
f
hin ©i-an^ets bei- «-tugieiifc&cn
Eftremadura , geUgeu.
Infantin öec
fetegbve, &ߧ öi« nc«ge!>eE)vae
«övitncii» »«iSJvafilien / inU
öcw ^a^weii

X.
interamhbns(
XOnsid möct PRO ymciA

j. BRAGA, Saf.Bracai-a, eine ^s^(&m,


gaa*
öev t)ovncl)mfte vttrPi*;*ird?otf be«
'

«U»o
ften f kigieicl^ refidii-ef. ©te war bte »»r».

n)al)U3e mepijc«^ öer alte» spovfugietifqje«


2. PORTO ober PORTäpoRT Portus Ca^^
le^ ein bniMiUv S^am am tginffutje t)c^ Du--
ni , &cnbic.f)ogan^er peinig bcfii^en. ?ßi^ti,
mtm ^mn foü ba^ cm¥
Mniqui^ t)eti
fa^nml)(\hn. ©er Portifc{ie miniflUr
fannu
j. GüIMARANES, £at.yimarinum, m/
mimnBv^gz;ifleia^erßogtj&um, mxmU
^
f^rieben ^a&en. ^
4. 3n biefer ^minti ijl noc^ bag ©eBilrae Strel-
la ober Eftrella menSen , auf beffen ©pi^e/

obgelegen/ m @ee befinblic^, bie


Italien / feeegelunb aubere Steile t)on6c^if^
jumeiler

fen^ert)orbrmg(.

XI.
W4d tfi in t>Cj: propni5 TRAMSM0NTAM4
n% mercFen
I. BRAGANZA, Bat.Bn p^anria bie ^)auuf^
©tabfobenanben @panifc^cn®ran|en/ ftSb^
retbenSiteleine^^erßogt^um^/ unb batteit
bte ^)er(jo9ei^teI2Sor»,i!ge t)or
benGiandes ^ou
epaniett/ borfften unter ben ^mqli^tn^^a^^
pacjin p^S^Uz-refidirten in Villa viciofa U«&
b^H^enjelio ben Äonigfic^enr^im
MIRANDA, mitbemSnnal^mendeDou-
;r0 , imß anbern Miranda in
jumUnterfcSieb
Spanien / Sat. MirandaDurii , oberCon-
tium , eine ©ranfj/SJeflang. ©er »tTdr^ff
bafelbjl geboret unter ben €r(j^?5ifcf;i)f juBra-
ga. ©tn^v£)rtiiiAn. i7io.^onbett^ati* .
^ofen nnh 171 u tt3i?t)vn^pn hm ^iottngiefen/
Iure!) Climen mit?evfct;ciKn U&evfall cingcnom^

3. CmAVES Ut ,
Aqua Flavia Öcr
Tamag a eine fccv anfcl^nHc^flen etßbfe öttv
jfi

fev iivi^inu^ , inib einigcrmalfen bcDcjlKjet.


4. AnLLA REAL, Sat.Villaregaiis , |af

sB^ugG^'i^f t)K^ä.3?al)men^ coBfpmvfc tm


«^al-V i<54i. triebet cnig Joliannem f
rcr. ncbfl Den i!6n<;en Siu^a^jgeni iu LriliaDon

XIL
)X>an iß enMi* it^ALGARBTA ^»mercfen?
I. ALGARBIA ober ALGARVM, foB/
Ködf; ciutöcr ©cle^ivten3lu$!c9«ng / fo
ein ganl? unten geleöcne^ f anb in berSlvabifc^ca
6pvad)e bcbeutcn. 2ßeid)e ?Diepnuncj aud)
mit bev natürlichen Sage t)oöfommenu6ereiu^

s. %AVIR A/ faf. Taviia , btet>aUjJt'©f Äbf,


l^atein e^lo§ iinb einen Jpatjen. ©ie mirb
»or bev SiomevBalfa gemaltem '

^
5. SILVES, $at. Sily^e , ifl jc^o gav f^led)t
UmWf mx biefembic Jpaupt^Stabt.
t)ev

4, FAROS
xmtn
, fat: Pliarus , N
einen guten
gif^fang / «nb einen »ifcbofF/
S^mtif

c.
jttEvorageljDret.
LAGOS , Sat Lacöbn^a
_ ,
^
itnU Portiis
.

Herculis ifi bie Keitbenfj bei etabtHMßjn


bfcfcv 93roDin^ / unb ifl einiger mallen &ct)cfti*
get* ^at einen JöaiJen unb ?©acS)tiniviu^on
S 3 loh.
loh, rv^ An. i6q}. mtht bit urö
^oöanötf^e fi(iii^aüt)<t/%lom
^r.glifc^
l^iev m hm-
SAÖREZ, Ut Sagrs, \^ U^t
7. CABO de S. VINCENTE , Ui. Prö-
rnontorium facrum, o&er VinceHtii- ÖOÄ.
iriifcrfle ®DV(iebi!v(|e tu &ivopa.

l^ie au^ %mim^ fleißig 6efu($et tDerben.


eonDevliöj ^ab
i(l Albor Ux^wM,
m\^tib%ax mieDev ©ifft btenen foH 6er ;

nmt ÄDUig felBffakv 6et)icnef (tcf; In feinet


fi*öncflj#en«mflanöeu öei^iSdöev ja Calda^«

XIIL
Wie ff? t>^^s HÄn^ ()ercf;«ffcrt ?
1. ?3ovtugaa |)a(U6cr{!u§ an Wem / <i)cf/
©^?fQ / -^onig / Wacbs/ «n& fcenen l^em
Ii^flen ©arten ^gvuc&ten, mit tvelc^en allen
in gvajler^enge na^j^rancfreirf;, Cngelfant)/
J^ofiant) un& Sterben ge^auDeff \m\).

ffe^neii; imb n 8tvicd;en&ev 2opffe^€r&e iß ajpiv


tupH %k\6)\cM gcfccf^net
©iePifb Bncht ifl tregen &et t»orfreffl{/
^cri SSeijbe glei^fan^ im 6cpen etan&e , nnö
^a&en ^^X^^^o^MtlifcTK €4;tncfen öen
m&cnSBeflpHlif^en.
^mm
4. ©er ^Kangcl an <B^ef^-cv^e / n^elc^er t^ötiv
öeitf evgcn nnb öimi t^cm cgen öerJ^anMung Der^
tevfantmeu Stifev&auvil^ret/ ixn'i)4)ur*gute5a^
,

XIV.

1. ©ie ©niDol^ncr riefen ifjU tmiflt ©orje


, ii^el*e fte nttf;f im in
Äüf Die Äauffnianuf(l)afft
guröpa/ fonDevu in allen ntx X^ctlen Der mit
febr rool)l }a 6(ar$&e qtUaiU Men.
3|)r

JiolB unb SDbacf. £)a fie (i6er an mmuFzb^


riquen unD Mamifaduven S}?atigd IciDen

njtvb ein groffei ©clb DDt aut>cve 6cnotf)i3(e2öaai


vcn auf bem fmmU^ ?f ^^^^L^Vt h u.,
©ev^öi1«ötefen ubnge^ Naturell befref
2.
fenb / fo ttJevi^en fie m
ticp'nnig/ eifrig inbet

Sa? unb vac^'gicvlge ^ enttgeNlten-


ite in Den iJorigett Seifm
5. ^f)ve Stv. dia ^aben
flV0il'^nt|eilica*f bie Metaphyfique imt anbe^f
fubtilc?lßi)Teuf(f}a|ftenoen;enbef; unter bevje(|{^
aen Sicöievung aber finb biird) bie vni^mmuvbigie
a'evfovge unb 9ceii]nn9be^)ber.f onigli^etiSRa*
ieüatenbie ^i|l!>rifC^en5Biffei#afften/ mxibie
Xlutevfncöifng ber 5i!tevtl)«mev be« SSatevlanbel
empor gefommen.
jtentlid)

4. I5ei)bem i^origen lanpietigen Uneben


Un fie au^ bie 2apfevf eit im Ävtege $iemlic& Der
(\eten/ beßt^egen in bem le^ferh ©panif^eii
Succeillons-Äviege bie(£ngellanbifd;enimt) J3oGf
lanbifd)en Auxiiiar-Srouppen be|i.e trmn
nnlffeu/ nun aber feU 17 34. baö Ärieg«^^^^
ijl

fentn beffern ©tanbe. ©pd) l^tilten fir bep ge^


4 fl^u*
XV.

OHA^NESV.^fiben22. £)cro&cn689.n«'
i»»f^»"''": ^mimnßm i707.beit i. Januar.
.

fomitifti ifi, unb wie tß ttUbexmn


abqdonbm
fcsrbcn? fca«mßgn!(inmi^t)«-jP>if}oridcmn.

^V.^?^/^ 5Bft»anbni!§ mit bemkiidV


ijeneaiogie.
Sicgtenmgg *Form ifl imr ^em»
Pp''J(io<S) fft felbtgc in Slnfc^uBgbcr offene
Ii(p<tj 91figa6«n
, tmb b« Sicic^^.gjatMolge a«
5er eMKbc, tcclt^e öuiJ bem
Ken " ""^ ^&rmUm<t, ge*

xvr.
tt)(»8 17? »ot eine Keligion m potrtögall?
.1. ®flnl| !)3oreugaH j(! bcr <tAtboU(Ammy
tm pigctl^aii : ift ßiic^ ein fcr;<irffe^ SPluf ,@e.
öifN Ä^nigiehf;/ bie JNQUISI-
1 ION genannt, ttelc^e^ feine Äe^er leibef.

M
^J- r^^'f^l^« Inquifitions-SifltJ) befinbe^
j« iMffflBon/ Bon meieren bie dtvigenlnqui-
fitionsT@eric|ifejnJ?i(fa6on, Coimbra , Evo-
raanbGoadependiveii. Sie Inquifition felD/ :

ßen
. ton ^Porfug^K. -
j ;

pcnilUonJvomg Johanne HJ. in 33Drtu^^a!! im&

W €atf;olifcf;nt Slcligion/eingefil^rct morDcn-

Soli e/ {m^txxi. au* cfftma!^ unter bm i^oiv


öen / lvcicf)C ficf; ^DC^; mC9C^bcrInquifltionn^C^(
borffcriblUfciUailcn.

XVII.

1. 3u EUROPA beji'gen fie. nic^ti tiiel;i%

©onftabcrba&en fie in Den ukigen Steilen Der


?E^dtanfe^iUt*e 0la^eim0ganDfcf)aften. ;

II.5n AFRICA {)a6en fie iinterfd)iej»iene,


töicivo^i Wh iniD |)er ^evfivcuefe£)evter.
I» MÄSSAGAN, eine »efiiing tm,^pmgr
Vejd)t MAROCCO.
2. LOANDA S.PAULO, anf t)ef €i1f!e

t)on Congo , eine gvoffe ©ia&ttiiit einem

3. BIOSAMBIQUE, eineijejle iinbitid)e


©fabt / uebfi etli(J;en ^nbern anf öet eiljle
Zanguebar.
4. Sie Snfuln de CAPO , pb^t VERDE
be^gvilnenSJorqebilrge^.
©ie '^vnfiirMADERA
t)en€aniirif^en3nfuln.
, «tc^t ttjeit m
6. Uuterf^iebene ncine ^nfuln um %\x %m$^
^evnm; unter n^el$en 3nful St. The- W
mse bicberill^mtefier
HL 3nASIA befallen fie
3nbien : ©eflalt fie
m
biefem gan^
benn eben biejemgeti
pö/ tvrt^^ ^jjlfSnbien enbecfet ^)abau
,

g?a^bem fte aber m\


Den S^Dllkbm fmb de-
polTedivet tt^ovöen/ i9 f)abcn ftV mivuod^ettt^a*

I. GOA, mej^anp^$Scjlungmiföcr €öfle


CUNCAN.
a. DIU, eine35ef}nn9«rtfc^at)eRün©e6it^

5. €ine ilavrfe^an&lung in Der Chinefifc^en


Qtait MACAo.
TV. Suj^MERTCA l^aBenftc jft?<irt?or&eit
Cpaniern nic&t t^iet behaupten fontien: ö^d^gt^

1. Sie Sanbfc^afft BRASILIEN m öml


2. SMe^nfiiln S.GABRIEL, ön&
5. ©a^ Fort S. SACRAMENT, rn öer
fanbf4}afft Paraquaria ober Paragiiay.
4^ £ie AZORIfe^eii ^nfuln Aine-
rica unöEuropa-

XVIIL

franocn ?

Sani^^b^^ t)^« <iUett mmm PROVINCIA


LUSITANICA, titiöi)ie€iRft)D^)nern)«rt)m !

LUSITANIgen^nnet 5Bie tt)eitftd;abevbair


diu LufitaniCH erftvccFet 6abe / tjliiutev öeneit
©eugvapf;iid;cn ©cvibcnten ni^t mßgu
m(iü)ct j m\\) er^elict aUein fo t^iel / ba^ fol^e^
"nicmallß^ in allen etiicfcn mit bem ^^ntigen ^or^
tugall eingetroffen Ijabe. Sie berttt^mteflen gin^
ivo^ner inber3i6mhv5eiten4mb Die Lufitani
^.Turtuli nnO Ycttones flen^eien/ ttjel^e (^ier
wa i
m bmn ©cvibcutcn in imterfcj>ic&ene
mit tnckv UngeiDtf f)dtein9etl;dUt OTrö^n.

Sur £anD^ Sparte/

I.

ifi Auf oiefci: d^airte jtt febm?


(cNa^ Oanftc .^oniqveic^ ©pßmm,^at HIS,
-^PANlA, 55ran.^Df.ESPAGNE,n?el.

fcrfic^ becjveiffet; t>ie m] Diefer gavtj^e fo Deut*


ltd) ciitii^Dvffcn ftnt» / t)e§ man th^n tmu Speci-

tt?vi9 bÄt ep^nim pot cfne SITUATION ?


1. Un^ Scutf^f^cn liegt ei? gegen »bcno # nttö
tt)Cile$bcna3laUancrn eben )o lieget/ fo labe«
e^bicJatetmfd^eu ^oeten
SPERIAM genennet
w
alten Stittn HE-
0l)ne Stveiffel Hn im
/

StbenO^©tevn/ tDclc^ev^^tetnif^) hesperus ]^ei|>

fet» .

2. 5Bemt aber bie @ric(f)if$en AutoresDen


Slal^men HESPERIA bran^^en,
|ie3:v4i€nt>anintev/ iDeW;eliu 2lnfel)ttng
mMm
@Vi^
ü)wUnlt§ ebenfalls gegen 2(benö gelegeivifi.
3. I5en 3^af)men ©panicn mo^lIen einige ^^ti
Spaniiamefn Sanimc^en/ anJ^eve
5ö 6 tttii
4- 31« fid) felber f^nfe &k ^.tDtJin^en tn &ie 2kf
?e unt
'
- ^ •

III.

Wa» bat Spanien vov CBtm^ml


C)ben «n& «nfen , ba^
gegen ^cittma&t
t|I

mim^nmittaq, i^i e^ mif W>:ffef iniir^eben;


liir ftncFen öber «n& jiir Siebten, taß ifl, ge^

flcnSlbcnt) mib gWorgen, flöfte^ananöeveÄ^m

IV.
XOAs bÄt ©paniert gelten trtittctn<^cht

insgemein
T. ®§tt)trt> de BISCAYE, MER
tUx
ba^ Bifcaijcf^e SDieer genfnnet / tvetl Die
tanöf^afft gegen über BISCAYA()eijTet
2. ^ateinifd^ nennet man^ MARE CßJ -
TABRICÜM, tveü Me £an&fd;afft am r
t)(>v alf cn S^it^n cantabria gel^etffen.
3. @on|l abcv t(I e^ an ft^ felbev ein@ttttf
^on öeni groff^n OGEANO ATLANTICO,
wie man au^ Der imb^^mnon^mmUiiiiU
^
IfcJ^ feigen fan.

. e^v ^^^^^.i^wifiöen ©pam'ern ^ti/ =

ftMc^/ tt?eil|tet)ai)«rc^mitgrancfrekh, -

geUanD «nö 3RieJ)evIanD covrefponöiven fonnen:


gellaU aaA öierjanfte mit fc&pncn ^)ät)e«
•V.
ro^s epAnt«rt gegen tTiitm

1. ©a^93?mcnanbifc^e ?SS^civ fat. MAKE


MFDITERRAJNEUM, mU)t^ mit Dem
mi^tv Oceano Atiantico DUVd; mt ^JitW^tif

m DU
RTA ift
fslöffc«
qeneni'Xf
IBERUS
»DVbcn,
,

fo
üenuinialul) ffiE-
ttub fluct) Ui^tw
cfe 90111 sSJittdTflnMic^cn
^B^ccvc, i)a|^an
nicn onf4)Ü9t, önn« unb wann MARl!. iBii^
RtCUM ncncnuef. .„ ,

«flunte 0fr«*i* Dbcv s9?cciv€mje


pij^en ^ivo*
«a unb 5lfvtca, mU)t p DcD'oen ©citw ini{
nifAen^Bcflnmjcnticvtoaljref tjl/ tsRt» ba&ur^ aUe
Levante
6ö)iffe pa&ifmmiilH*n/K)cW^f iiac|)&cr

*^'^4/£)iefeä Fretum , föcl^f« nirgfnbg. übet


brcn ?»KcUen bvdt tfl/ I)cifi (iiif ©P^^K'f*
ESTRECCHO de GIBRALTAR , Weil
amfcö
5
bie $Bcftiitta Gibraltar
cientweber
bavau Ufgct:
FRETUM GADITA-
«at.Gades,
NUM, weilbtc fletnc^nfulcABis,FRETLTVI
Ä.«-

md>t mit bam Ueaef obev au(^ :

HERCULEUlVi; weit Hercules bec nm


SabeLAifiorie jube^jbea ©eite« jwet; gvcffc S8cr»
ae aufgefö^irct ^)a&en fotl/ bßmfbiebeDbcuSSe.
ftunqea Gibraltar unb ceuta ße^eti/ unb »«#6
«ocfteutigegSage^ HERCÜLIS COLUM-
HM immt mxUn. _
'

^"^^'^^ ö«nfje 3)?cer/ n^cgen


s ^V^V^^i.^^I^^^^U1

mfcpen Ufern Ns^mctlcn^tifprec^en/ fo ix^crDenmif

VI.
Xüfiö &p^nim nvt^Uiäm ror einen

inctt t^Dv !ic(; mo^l [o)a^l'r^ic^ J!:taqmvcn nnrtv:

fallen/ Spaiim U\<S)tliiS) incommodifcn/ v.nb \

l)at Ijinqigai
rocgcn Der an bm
©rant^en gckge* i

neu ©^^Dilrgcn nub ^mm4\iS)tn tifwmn^,

Vir.
5Q:^aö ©Ponten ^nv 2?cd?tc» ijor cmcfr

1. SiTi if! Der Shiqin ^xcm^xckj). mm


|)at Die 3i;aüir Die 6ct;ben ,Unmim Sm*
menini^:) gvandvej^/ gleio)fam bind) mcWmex
t)ßn einander gcf^jcben/ ticmlk^ Dtivd; bicmvo
nU\^m ©cBiIrge, fat MONTESPYRg,:
isMi, \nUhcm einem 5)?eer hU anDere
geijen/ unb it-egcK De^ contmuirlicfjen
©c&nee«
gar müm'Mixmiinb^.
2, 2ili^ a&er im Vorigen Seculo Die
©nam'et
imb granjofen Dermafen auf cinanDer evtittert
waren/ Dag e^ fc^ien/ al^ föenn eine angebobrne
Anupathie jn^ife^en &epDen 3Ratip«en n?ave; >
»Ol! 6pnniCK. 3.9

m ^i^ Svani'üfcn öann »inb Wsiim mit saufjm

Ent, bal^irivö (tcb weifen ; UnterDcTf« iff f«^»»

SpO de CREUX, Ut. Promontonun;»


Crucis, 6iC &xam {m fs«-
VIII.
T;^)ic m«s ©p«niert fe)Mt ?
gro^
in-Gallicietl
Sic £5nae »on Capo fin's terra;
tsivb ß«f i^4- «RÖ
Iii aa Dag Capo de Creux
Svei e "ßU Capo de las Penas in
21guvtcn, M
IX. . ,
it3Cö9 (inö «n ©paniert »or 5luflc ?
©ev Sluf TAGUS, bep
^««.^f °'fl^g
fiuft
gve^e, entfpvingt in f)^cu<f aftilun ,

3. •©«Slu§DÜRIUS,beBi|neB pouRo, ob«


BUEKo, entfrringt inSllf^Mtctt unb fi»ef*

fet bnv* «PovtHöaö M 2itl«nt#e?0?eci'.

©Vv 5luf ANAS, bct) tljnetiGUADfANA, er»


3.
^
giefet h<ui« etlidKn avoffen
a^eruSaHilien,. «nö faut
Se^eir
^«^.^gramonte n
w
ben Goifo »onCadix, «nö folj erji«^ efl«^
(be SKeilen nntev bie <£rbe
»«rfne^en.
S)evSl«|BiS:TIS, bei) ibnen GUAUAi^i-
A.
unö Murcia, fu{)rt ®olö/
t^^'^^'h?'^'!^'^'^

mm(t auf Den ©rangen »Dn 2i(t,ß;aflilifn


«n&Afturien, fließt jm'S^cc^tcii ünCcfTGr-
tofa in 5jjj(tea,ft!t,jj-c^t 9T?ectv unö tfl
iDeplmiö fo Scru^nit gcrocfcn, bag
gcnß ©pa»
©«gluß ffl&f] fua &aig?af>men »cn dnent
^olcf miß iberia, einer Region in Mail
bcfoniitienjjabeH/ mM)tif}(t} mnixnklbm
meöergelafien.

*
X.

^"3«« liede^ef epanien au^ XIV..


» -^Sl^'^if

J. mttm im gflnöe liegt


I. CASTELLA NOVA, ober VTea*
cASTa.EN, fin ^Diiigrci^ um Den Slufi
'
1 agus. '-'

9. CASTELLA VEtUS, ober :«t*


cASTiLiEN, ein ^onigreic^
um t»en Slal
Ol»
Dunus.
^^'"^
mm^'^ ^Jorttigiefifc^eli

>. EXTREMADURA,
<H«5^Mo unö an
AjNßALÜSIA,
i>xx
eine <Uro»iiiÄ
Guadiana. ^ ^ ]

1. eöer VANDALI- i

TIA,
TIA , «in Äömgvcii^ «in Stuf Guadalr

III. Segm mrtwg/ am SRittcHanbifc^«

1. GRANADA, ein .1?om9rei(5.


2. MURCIA, ein Äonicjicic^.
3. VALENTIA, cm^Jonigreic^.
IV. (Segen tnutcin«d7t/ am 6antauvif<^m

I. GALLICIA, eiu.tcninret^.
3. ASTURIA, ein Äonigveid).
5. BISCAJA, eine JauHd;afft
\% ©egen morgen/ am ^i-reuaif^en

1. NAVARRA, ein 5?otiipvef(^.


2. ARRAGONIA, eirif nmgveicf).
3. CATALONIA, ein giivpcnt^um.

VI Sluf fcem rniucllanöi!d7en sßjeerc


!• ©ieBALEARlf^enSnfuln, Latein*
Infulae Baleares. „ / ^ ^
3. ©iePITYVSIf(^en3nfulH/ faMüfti-
laePityufa:.

XI.
V0<^ w Wen CASTILIEM ^n mcräml

u' MADRIT, ?af. Madritum, Majoritiim
ebemal Mantua Carpetanorum, t>ie ^m^i
mb gieiiDen^^etobl^ an bem f leinen %m
Manfanares. ©ie i^ gvoiuni) mlM^^axutf
tmb fonbedi^ megen ber gtfunben Sufft jnv Sie;
fifcen^ emefjletmorben.
garlllL na^m 170^.
Den £>xt ein, begab abev balb tribev na^
(ic^

Catalonien |uvuc?. Uutev «elen f oflbav ^ g^^


kttte» ^ivd;en/ tfi öie 5?i'V#e deUa Senuora
d Ato-
d' Atocha m
anh txn het&l)mt/ ire!cf)e bcx J^o
hü) crfrcuHc^cu 53eijebcnf)ciU'n unD Ijofiei
^^^fltaqcn p.i bcfü^eu i^ffi^iet. Sic Grande
Ubtn ebenfalls f^cnlic^e^^aildflC/ tJonmel^o
gtrafje Calle major .(]a!i8 angcfuBct f(i
t)cin ßflcn unnciicltct/ tr-crDen bie ©trajTei
fjiet/ tr-ic in i\mt^, ©panien/ mifferf] utifatifcet

gcv ?3racf}t/ l)at Anno 1734» biir^lSranb eint!

teffert ifi^ anb Die etab-f l)at imHxc jcbac^ fc^ti


t|)cnn'e J^autev/neil hn) 300000. Ciimobacii
fet)ii fofien/ fca^^eri gegen 40000. 55iirginrt)jcv
^a^S^'ä^ ^^tüCH nn&.f)ant)ivcrcr treiben/ ifimi
©e&jiraeu iimge6eu/ td^ bmnm hi^
f)dl)tn

iWc thn hu 23c(Iigfeit HßOxUßri^' Mi>h


.ncmHilicnnD£\)?aueri(L
2. TOLEDO, 2(it Toletum, am bluffe Ta-
pus, (u'iit auf einem H^^m gelfeu/ unD ifl n^o^l
BcDCjtioCt» ^AX
^^ZB ^nd^^it tfi Primas
Regni, tm& t)H Uni^ixfitk Uhmt Zai
erl|^55if(f)oft^iim ifi unflvcitig cinei 'mi bcn
rci^j]en in t)er ei)viflen^eif
, Da^ero ficf) anc^
t)cr©pani|d)cJ;)of fo t)iekg}?ti^egege&en/ big;
er e^üMk^ mifttif! ?)aba(i^er Difpemlition
t)Drbtn ac[itjafaigen Infanten Don Ludwig
ev^aUen. gu beu gcitcn Der ©aracenen/ anf^
d)cn Diefc ^tabt Durcf; Die 3uDen Derratf^e«
tver&en/Jp \k ül.ß bcx SpanpuQiP^ eine^Befon^
Dem .1foiKgvetc!)^S befannt geroefen. g^au
mad)t
(mci: Diebcjlen.Seaemtlingeu/ unDeine
^albe ^9?ci(e m\
Toledo ip. Der kniffene
1 urrts incantata mercf cn. Sie Vielen
l)teiclb|tKßt)i
den. Sicv eciben^J^anbcl reivb
getrieben/ tinb ifl i)ie 6f a&t vAn'anß
f oftbal)r.

«flt. Com-
HENARES,
ALCALA des
plutum, u,'iv& Bon i)en ©!5ainn'n »er ba«
Complutum 0C{)aUsn/ N^Icn Ptolomaeus
gebcnifcf liegt m gtaffe Henares, tP eine

«nitxvfitat;
,

mm ber kru|nifc
Ximenes nebfi einev anfeljuhc^eiiBibliotheo
Cardmal

neftifftct, tmb bic ist bev


9ckl)vtcn%|tombe»
faunte Biblia polvglotta in unteviqju'beiic»
®ntnb«©svacf)<n imt rc(I)t^tßnigl!d>cnUnFo<
fien aSba «u^feiligcn lajfcn ;
ber Ort ifl mt
befc^t, i\m
lauter Unit>evpt1t«'S>ev»Anbtcu

.
tiflf (in

E&CURIAL,
aUen Ubeifuf . ,

Inf. Scöriale obev


^ .
Scona-

laqevung S. Quindn An. isH' S'oJ«'^


lUtB-atterie gebvaud^t ^atfe; obevwicaR?je«
mlUMf »«^rnH'gc etneg ©eliibbeä , et

bom fsuig Hännco U.


mm m
oetbau, a\i cv
inbie^äigegetvieoeritttivbftt.
IrancTreicf) febr
hi vxHnimSinmix, US ^tßnijil. ^Begrab*

ini5, Pantheon genannt, nttb bie uoevnnsj^f»


rarenMSCt. ireb S?«*
ne Bibliothec, foan
cbevn Ubcif ii^ f}at, machen eä,
weni^en^ m
tien Singen bcv epanier,- hm
a^fenSBunbev»
wci-cFe unb wiegen bie ediliiffa in H^fo.
Sbtiren 7. gentnev. ©od) feit beni et, An.
tKl(|et
iö7>. buv(^ einen Deffti^en^^Svanb/
Carola 11.
beo ©eleacnbeit ciueS bem Äonig
iu S^ren Aufgeführten
geuevwercf«^ «nt|an.
44 £>og4-ga^ mSanb'^axtc
t(thUJ^atiq(t töotben, Ut »i€l m ßntl
Sdtreparim tfl.

f. CUENCA, Concha,
«a<. m S^fnfi Caiidaf
|

9«t ciufti Äjfcboff/ öcr unm- TOLEDCt


SeNrcf. P

CALATRAVA, liegt an Öfr GuadianaJ


ifi fiiJ fd)k^fcrjDrf/ «nb <)dipfct &cin?';tftceiL
fcx>m mn Calatrava^ Wdc^ev im ißPifTt«"
Seculo lüiJöer bie ©araccncn in ©panicii ifii

flnfger!c|)tc(, iiob »on imtevfdjicöciifnlöa&üeni,


be(trtt(ig(t werben, ©ie övif(cv IMcfe t)r.f'
mß bmfen ficf;, »e rmü-ge bev Don ä-a'oft Paulo
III. cr(?aiteiKn €i-iau&utlf/ eitün'abl eevbco«
Vflfl^fn.

^ ^e^EN-Rf TIRO, Urt Ben 5??a?n-i(,. sf] ein


Ä'oniglicf;eb' ^tifi>®c^log i'un &n- i0n(a
Rc-,
toade. ^pfrS|>ifr.(8arfc!i unb bie
fiaflüf^i
effltiie ^onig Philippi IV. mi €r6
nen m anbern gefeiten ju werben.
»evbic/

PRADO, ein prlcr;(igef


fi!tl-'ed)[o§, eine ©funbe »on ?9fflbrit, auf
ebenen §elbe.
fc^onjien
^pat einen Mkm m
unb Fofi{mre(len ©(|)ilberei)en.
ben

*• ^^A^K^Z,
Ami btsAßiüßiamJzgo,
iflebenfaff^ ein foIc^e^Juff,
wegen ber anmu*
r^igen ^age fumeff M), «nb »on Mnig Ca-
role n. bcncn€l?)faifc5en gelbern
»ergliAen.

^4^^Äl?^' C^SA '^^^ CAMPO, unb


€*lo(Ter/ weiche )cbocf> bjenn unb wenn nacft
^^»^Etiquette beiepani|(l;enj&pfeö
tefu^et

II. S.
S. ILDEFONSE, ein ©d)lo§^m#t weif
m ^oMt,
,

votld^ti »et je^iae^onig yn.


iu feinev Siefibcn^ evtoa^Ue/ «l«<v bic eron«
Rteba-äelcget ^atte.
^
. mb 2lB&a!ujten
gtvif(f)en Safiilt<n tJl

yrgc LOSA, »e!(&cg€aftilicn mi Slabal»«


fenfcon cinanbci- ((^cii5ef.
. M0LINA,ifleiiie/?erri'(^flfff«tti)eti5lr««
gcnii'c^en ©rkßen, «nt> fielet mit im ^mu
glichen titul.
u ALMANZA, ein geringer fr(/^avfe ag
ten ©r^n^en be« S6«igvei*ö Valentia, tnuS
mit Almanza in 21It'€a(iilien nit^t t>ev»<#felf
mxmr ift An. 1707- buv^ eine
important?
e^la^tterij^mf roovben, barinnen bimm
U iHrmee unter öem Snglif. General Gaiio-
v^ay t5on bcn @))amf(&^§ran$opf(^cn Sroup»
«en gefe^lagen tBorben. ©er jefeige Xontg^flt
wegen biejer glilcf litten ©c^lac^t ber ©tabt
Den Siful einer ^o^^blen/gefreucn unb glucf»
li^en bepgelegef/ wie auc^ bie grep^eit einet
»ier$ef)enfägigcn SReffe »erüeljen.

f. BRIHUEGA3 eine@fabt i7.5Weilen»0tt


gKabrif , am %mTajuna, warb An. 1710.
un»
bure^ bieSngelianber befannt, wet^e
ter Slufubrung beg General Stanhoppe
in bte»

fe ©tabf begcDen/ mib fiA n«^)


einem blnttge«
6efed)t an bie unglei^ groffere %näa^l ber bo*
malig Anjouiftif^en 2!rmee als ©efangene ev»

geben mitffen.
16. VILLA VICIOSA,
An.
cid)l weif
1710. burc^
m
mx €M(id)t
Ci-
fuentes, warb
UUmt, in welker bie i?flvf<rli#en mux^m
,. i

Commando DesGeneral ®tal)XCnUxq^ ä&ei


iic Spamer totcg erhalten l&a&cn.
17* CONSUEGRA, eine fleineetaif/i)l all

. bk e^inaüge S?cji&ea(j fec^ 9)?alte(ev ©ruf


^vior^ t)on (Saftilien 6cfannf.
18. ©er ^aubm 5)?agbletU'9BaIb iff ein in bei
JT^iflöVie bmlbmte^ @c|öüie unmcif Toledo
n^dd)e^ pitgtijfnmg bc^ vci^cn Convents,
fo nod; ^eut Sai]«^ |a Toledo juv 93evfDrgnn|
puubert 3ungfraueu u«tcv|)alte» anvb/ Sinlai
gegeben.
19. S5ov biefem (matten t»ic @panifd>en GRAN-
DES Die fe^orijleu ©(^loffcr in €a|lilien ; b^cj
fiac^ bicfem \m\a Htk ^ami einaei^mtgen.
jo. 3m ukigeu ifl biefc^ neue gafWien glei^«
fam ba^ Äer(| in ©panien/ fonberlic^ ba bcv
^hii beitänbig bavinnenx-efKüvet»

XII.

I. BURGOS, 2at. Burgi, bie ^>au})t^®tabf


mi feengluß Arlan?a bev pav n!c!;t Sd;itp ,

md;
*

aber bod; mit f;at

einen trrc; tDel^ermitbemDonTo-


ledo um bni Söv^ug flveltet. ©ie ©tabt
t)ov biefem mar in bcfjerm^nflanbeijenH'fen/
fll£?iel|ünb; jcbecl) bic^hinftlld; ö^&aute Siviu.-
ird;e/ ba<> »mmbertf/atio'? Crucifix in ber 'Ihu
gujlineivf ird)e/ iinb \)aß xüd^c^xmcn^&ifft
auffet ber ©tabt/ las Huelgas ^eHannl/ tn\\)
Diel anbeve Paiatia mad;en bicfen S)xt nsc^
beut ju Sag benibmt.
VALLi\DOLTD, Saf.Va1doletum,obet
Valüfoletum, bcp bem gittpuffe ber gSuffe
AlanzatinÖ Iferga in itn Dunum, «t\f Wf Wj»

«imuo^m- |in& ^6jfli(^ ««ö «^t« am Jef^««

fra^neus J)<ö €d?^ ^Bif^öffOO« loledo.


mid) «it5cUai»cvii(at
imblnqmüüons-

»t^«
SIGUENZA, £af. Seguntia, tff «itt
;.

tbimi «ntet Toledo gcpvtg/ unt> m mt Unt»

Carttiaginenfi eleu
«"«^f '« ^.^.Ä'Ä^J

u AVILA, f«t Aba1a,-tieg( ara^ebiU'gcSier-


radeAvila,^ot eincUmvailtatun&^ötJ^t^otf/
ter Compoftell ac|6rct; ©te »fl öco

weit &icfev ©fa&t fvufe f4>cne ©allfSJIiiu'tt/.


I^crvli^)? Svu^tc/ («leneSJeiHf.

r.
SEGOVIA, Scgobia, «m
Ut Ele- %H
rena,^at «inen Ätfd^of^ &fv unter öcb frS»
55if(fioffai Toledo 9m^tt ! €s i|i ein alfet

fioinise&erAquseduaus, trat) tifeer öeinft beti

f ine mm^ mUtrm mit fauevtt, tm


lafcbsn; tnaUicfeeti ein ©^bü/ t)arauf,bign)ei#
KviM^ret^t^erbfii,
fea etaatg'öefaitgen«
ber btvn^mH
teie beu« atic^ im 3al)r 1726,
Duca di Ripperda aUl)ier getangcn ge|e|jea,
Mnb »on bamwn gel\n*ett. ^ter unb p
Se-
villa werben oüeifl SKilnien gefÄlflgeu,
fcnp.cu iiivseub in ^pnici?.
|iu9
^e m%
Macnine airt) »om aßaffer gefricDeit, im& w«
©9lö uuö öil&ecfsaf/ mag mun^ea, bic
bejien
Xu^er iiiepautca tserbw glcic^faaö ^ierge*
iliiicDi.

^. OSi\L\, ^at. Oxama ober Uxama, bßf einen

Sparten bcijlficBorgod'Ofms.
''•£^1'^^^^^^' 5"^- Calaguria, ein»!*
fcbofft^am iiufer Burgos fle^fria. ©ie
ju StitiH mSertorianifc^en Ärtcge^ \ä>
»fl

nerali^ BeFmtnf gewejen, unb


fetflbt
bic mtu
Df«,^.eiUgenDominiciutib Quinti-^
hani 5u mersfen.
t. SORIA, ober SERIA, 2at Numantia no-l
Dieeeru^mte @fab( Numantia geiianbcn,
bif'
»on. «bren eigenen eintpo^nern, um ber
3Jomi«
fc^ett ÄfrrfcOafFittic^f
une«mntrffig ju im, in
finen ©temNaffen »erroaabelt
worbeii.
J. MEDINA CELI, 2at Metina Celi, ge/
gen ben Slrragonif^en Brgnfien, bie
Aaimf»
flabt eineg 6efgnntfn ^>erisogf{)uiti§.
@on»
terttd; jtc^ ber e^molige Vice-tonig
bo«
Neapoli (iij^ bicfem Jpjaufc bKv^ bie imf(5ut*
hgc .^nric^fiiag be^ m bai Sr|.Aa!tf £)e*
flm-eic^ tvo&lgefmnten Prendpe di Sanfrro,
iinb bm^Jein dqmi Unghlcf
, ba er in bei
je^igen ^onig«! »uh ©pauien Utignabe
.
gefnl«
len, Dep ber 9^a(r;/2Belf iia«rge§!td)
geimic^f.
10. LERMA,
mc^f mcif mein ©c^le^ «ab fkine ©fabf,
Vaiiadolid, i|} loegen beö in
bn-Äijlonebefaiinten Cardinal unb htxM
»#nLerma,wel(5er (in glucf lieber Favorit be^
S9>
JA, ßat. Ruconia, Util> W *»

.feÄvlNTAdeBUE^^^^^

Wo unb flu* ber


fchi
CTUS m b«
le /
©|)ai«i(^cn @pvac|)i;.

3lm€ap«n, enmp«i»ovben.

XIII.

COM iß im »<Sm8teict> LEON ja mer^cnT

fd) e*t Umm. ©ie war »om atzten Mt«


Hx ©pflnttt|en
&S
bä Sfte Seculum
/ «nö il^
|om9
n«^!^ beut ganlea

Capelle j 7. gotu3« ««y.;


Ä rdV/ «n öfren

,"sÄa«'^at.Salam«.tia,Ob«
Salamantica , tUnm fc^lec^t bemMtt

n«t& Compoftell.
^ ASTORGA, 8at.AfVuriga, ifjÄucfi.

4- ZAMORA, «at.Sertina, fljburio,


iff

phonfo flBcr wteber wktbautt roeröen.


^r*oM6rc(iw(J) Compoftell.
©«

tf. CIVIDAD RODRIGO , iat Civim


Rodenci, obwMirobriga, (reib« eint
Aanbi
xttmd) Compoftell. ©er Ott ifi iwiilÄ

»ifdjoff gejjom na^ Burgos. koniq San-


ftius ^at ©t(iJ)( mt)
i)ic Sih%t inftaurir(. €u
Pallentia »ot Palentiam,
l!i?r,Ä^- ^^^H
^flt.Blctifa, ein®(a&(9f«
üb« ialamanca , tfi wmn be« Beitiandi
ttcl(f>enÄ6n«a Henricus IV.
J"»^"^^»,
»Ott miUtn bcfonbcrcr Urfat^m mqtn
m
5. ME-
RIEDINA del CAMPO , 2(\t Medina
Campi, «tnrd&eunbprivüegmc^atiöeW»
©tabt unweit loro. ^, , ~
[b. AI.VA, ?at. Alba , am SIu§.Tormes,
«ine feine ©ta&t, »on welker Der beru^tigte
4)ene9 Bon Alba flu« bem ©<f^l<^(e Tol9-
dobenSifulgtfu^vef.

XIV.
VOM EXTREM ADURA {u merken ?
«fi «rt

I. BADAJOZ 2at. Pax Augiifta fln,&ec


,

Guadiana, etnejicmli(^e©fabtijnb &tm%t


SScßang gegen 5j3ovttsg«II/ weltjje a6er naO) bec
neuen 3lvt gar ^ü)U^t angeleget i|i / mm
«t«

lieberoenigeSßerrfef, bieim »ovigen ©pam»


<(6en ©uccef ien3;^rieg erbauet worben. ®cc
berühmte gnglife^c ©eneval ©aliomav / »er»
lobr in ber Belagerung biefes mi m
i70f.benlincfen2lrm. £>erÄifc{;ofts«l)Pf<t
unter Compofteii.
a. MERIDA, gat. Emcrita Augufla , i(l>
'
gar in fc^lec^temSufianbe, unbfan auiiev
fio
Uberbletbfe t^^
einen «riump^^ogen , wenig
|)errli4) feit , in weU^er fte
ju i|re« €rbau.
re"
Auguftt Seiten |it& befunbe«/
(xs ^at)f<v«

ALCANTARA, eine©fabfanbtmTa-
3
eo , bat einen langen AausEduaum unb w
lere alte ©abäube ; gefe ben^etfil^ett
£>rbeng^3littern »on Akantara. ^^»«1"'^*^),'
«J>erfotten ju
ben ift im '=tabr 1 1 70. »on ta?>ffern
Slnbung ber feinbli(()en Stafaile ber SRo^f
n«fl«ft«f{t<t, un^ iei^tVduiandiCathGhci
|«ifcn bm^bk Äonige al^ ©rDfmcifter/'meÜ
9« i^rc @(eüe öiircf; Den Commendator 1

»irdbotf, i)n-na^Compoftellfleym.
i

f. CORIA, ^atCauria, an bcm SM Äla-


'^'"'^ "'^'"f ?,*'"'f «Rfviglit^c«
'

In^orffnic^froettsonMeridafifl
l^^Ts'
bttxA Mob b<i Qxxfxn .SönigöFei-dinandi
?. JUMI, ein dloiltv in cinev animit^igcir
©fgenb, bmnmn j?ai)ffr Caroius V. natft
«^gelegter ÜJegkning fein ^e&ea
jHgebwcfif,

S. AI^UQUEr'^uIÄ Albuquercum,
mejleine etwaö ^efcftigte ©tabt , ift tucai-n
Der ^erßoge biefeg fSla^mtngjn
mercfen , m»
«i;. ^-Ic?«« I>cri!^in(e Favorit
^„jg^
Phihppi IV. in bcr ^idovie bef ann(
ifl.

'•£^s^°'^^^P^' ^«'(•Aqua^Li.ps, ein


©tabfgcn unb üeril^mfc« J?)icrom;mi(en--€io«
fter an ben!ia)iaiam|cr>en
©rangen. Sag Utv
mnbUßtmnbmUmmmen'mb{oUm
iPapit Greg-orio Magno nac^ Spanien il6er«
icDicfef njovbcn fei>n/ unb wirb bU auiben
b<u>
Ugen Sag »on »ielen SBal(fa!)rfen
befuc^ef.

Siemen EXTREmadur A filhret / fa


mmmn nic^t mit einanber »erwecfefein.
|ie

a. ©iCfcjJ ©pfluifcf;« Extremadura


j(J in Pic,
,

Ini) t^ivb m bie angcnc^imfic ©Pf f<f>5, ^»^O'

«nSBtntcvlieröot
öicid)D«ll«nSvü(^f «mitten
bringt.

xy.
XOm tfl m ANDALU lA ?« mci^et»?
SScHbett
. SXefe« Ä6nt({rci(^ foll »on bcnen
Seculo
OÖcr Vandalis, »el#f im funfftm
na* €l)rißi ©elnivf tnefc ©egeuben feffcffen
bcnbe «Senennnngen Andaluha
tmD
feine
Vandaiitia fv^salten f)a\>cn. SBegen feiner
S?nid)t&arfeif«n2öeitt«nb@etveBt)/ wivö e«
ellev , wegen
.
Tai iorn.^)au§ unb bcr SBein^f

gRavi}aU»on©i5«men genennet. ^
SEVILLA /«at. Hifpalis, bte Äanöt.
©t<^t an bem Guadalqumr , m^^XOM, m
mmm\ unb ©<l>6nt)eif in ©pamen n»0t
öec
ibve/gleic^en, welche« guten 2l)eil6 »on
©panife&en @il6er4lottet)etromnit. .^©onfi

eine Uutöerjttat bafelbft b«


(BixxUt «nb /

toen Roderico ä S. Aelia Anno 99ojeflifff


unb bit aitefle in ©panien ifJ. Sie |Kanen*
«tvcbe wirb m eine b«v »ornelmflen unö
©je im 3«pv 1 7*9. »«0
f(ban!len gehalten,
2lnwefen|eitbeg©panif(l)ett Äofe^ Ö«»//
bev(ibmtgemad)t. LucManneus Siculus

fAvei&t, bat man ein ©öndmovt ge|»aH:


benn®£)tt liefet, bem gibt €v iu Hiipah
5:i«!)«vo tagen
(eine?EBo|)nunsHUb3^ö{svung.
»HC cpr wetten
Oiehiiipalenferaeivohnf.

medo, l?(it FanumS.


Luciferi,
feGuadalqumr, m<^t mit m ^btU
mbSSL

* ?ß t" ^'"^ ^«^'"^ Gebe Tar?f?ä|


raltar rn(|Iari&em
An. ,704 7ß t {e£:

klage« mmn. ''inSa7&

7. ALGEZIRA

8. TA-
vm gpg nitH' H
Tradufta ^ine
"t"Ä.RTFFA, iflTjulia ,

xia f« Äa Regia eine f#ne ttuö

^WnTMASIDONIA , Saf. Affidonia,


Gades «ufive[(|)er Die Phoenider öen in

f<( V 6ac{)fn afcäieijen. ,©en ganzen kkun

rus C<)lumbus im
xjat»r 1403. «uiSadDffen.

xvr.
1

.
. . *9n'©p«ni<». f7

"

wcQcn &c5 ©vfliiaöcnjif^n Ävieg^Jcnlfjmf.


Sßid)t mit »on tcv ©Wöt ifi baS ©toiivge Ai-
puxarras , m
üimo^xtn gf f(l)lflgen tvov&en.
MALAGA , Ut. Mallaca , eine f teme
'
Qit>@taU gcgcftöie-JSavbavH m Sltvica / m»
». ©chlDtTfvn iitib einein guten de«3

€vi|^Si!t{)off
T>(x 3xfdj9\f ai\)bxtt unter ijen
SU Granada. Unweit »on ötefem J)ai)en eiv
föchte
im3al)n704.6ie»e«ini3fe!£n9eL;^unÖ
Mn&ild^e glDtfe,nad;einenTbUinöen4,rel^
©ieg »iöev gran^^oiiitf;' «ßö
fen, ben t>ie

epnnifc^eglofte.
1 ALMERJA , 2at. Madra , Abdera , Por-
tusmagnus, iin^mn, i|] »er bie|ein allein

waii&.g^cp öer ©araeenen bcvu|;mter g<n)p


fcn
/'
M Granada.
l^eutigeö iSageö- ©er if djojf gel)?»
. vet unter
GUADIX 2at. Guadica, bei) Granade,
4 ,

bat einem Sifd'off öer n«^ Sevilla gjüret.


t. RONDA, eine Heine ©toDt am finfitif
*
H$ Giiadiero foU auf ber fe^e9enb|«^€n:,
,

bdunfen , in bereu «{«(Dtbarjclxittt lubus


ti Caefariiijer bie Sivniee
ber Äinber bc^Poni-
"peiitriumphivct „ „ .

4 CAPOde GATES, ^at. Promontorium


*
Charidemum, ein befannfes 5Borgeb«rg«.

7, ©nl@(|)lofALCACAR.
X ©iefcS iicfiigreld; iji fon}l unter allen ep«tti#
am muf
W
fd)en ?|)vov4ni|cn
»on bf« S»rf«ren
(iariftien &eroo^)nt;
attefte&en.

C f XVII.
XVII.
tp«fl if? im »o'niarci* MURCIA ;n

^'^H^^^^' ^"f- Murcia, ^ieJP)(,|mf,®M^(

Mem ja &er ®,r;rcn jeifen eine


i^SS

f. .CARTHAGENA, £flf. Cartha^o nova,

Philippus n. bflfpf
ttfurrt mumm ttJietienim
©trÄfd
a «(malf^
off öflfeiS

Wn? 1«?"^^ ^af.PromontGriutn

(«R'Mtfn gfffegnrte ©«genj) , &(jg

XVIII.
tOrt» im
if? Ko'nictteicl» VALENTIA ^
mg pgnitn. f>

Succeffiö^rifoe am metfim augaeflanöen,


Ktil balö §:hm Paroli , im ^mgi
I. ®i« fufft ge imb , Da« «anö
m SSolM/
an iovn «nö abcri?oUBan.
9^imt
I
. V ALENTI A , ?af . Valentia , bie ^aitpt»
an öcin
©taöf / t|l «rog / f(l>ün
unD Uiflig,

Guadalquivir, t)a§ fie »oti Den ©pantcnt


fel6|lla Formofa, ba§ ijl , bt« ®4)i»K se»

UUwirb. sSRan trifft 9an^etle«Rt>on€v


trDnen'Hnb^oramcran(Kn'S5aume«an. 3«
Uraucrfif af bafelfefl ifl pv bcfannt ;
|at a« t««!

itt m^mm htximtgrßuenjiinmev


?5ab|iAsexanderIV.
mirö m
tmtkn. ^ai Mm
©psnif n 9« Prä^'i«"-
öa« f^onlJe »on gan^
K ALICANTE, ^at. Alone, oNrlltice,
ain smttte! «tu
tiM berühmte je>anö«H*©ta&t
mit einaii »efien €a|lcU auf
b M)cn sotetv ,

f/oQlSacf» einer f#arffen maqmm


capicu-

li«t. ©ie ®flrnt(»n &flmn,en, bql snö auä

berrli^eAiicanteo^SBeitt.
MORVIEDRO , £«t. MuVi veteres , t|!
f

SSe @tabt SÄGUNTUS bafelöft sepflu.

ORIGÜELLA, $at. Oriola , ober O-


«elis, m m m'wm aeg«» Muraa, ^h.
, -'
'

einem fni(^t6aven@ctvepb=S5o&en/ bat einen'


Söifa'off/ &cr unter
Valentia geboret.
7. GANDIA, einfleinerÖvf/iflcinAerfeog^
fbnm / fobelnflnfe^)n(id)enunb reichen ©»ani*
fAen ^>ßufe Borgia ^ugdicret.
t. ÄI.COY eine flcine in ttmi 6c»ef?igfe
,

©fflöt/^it] tsegcn einer wnnber&afjren Quelle


jnenf reurbig , mU^(
»ierje^en 3a^re 2ßaffer
giebt/ nnö eben fo lange 3eit wieber »erfrocf;
jtet.

j. DENIA, ^af.Dianeum, ein magiger örf,


,.
mit einen ^>a»en, geboret nntcrbem Situlei*
tie^ sOJarggraft^umg bem .^anfe Bo! gia.
XATiyA,£at. Setabis, eine f feine aber
»«fleetÄbf, ill im legten ©panife^enSuccef.
fions-mieae, faflju einem ©tein^ouffenge*
ma^t, naämak aber unter ben 3Jabmen S.
PR'iiPP^^*"'" "^"«» aufgebanet werben.
„ MiSCOLA, ?at.Peninfoia'anöeiir
CaboForbat, eine f leine betteßigte
©tabt
la roegea begJnfaititaltg bei ©egen^ajabßel
Benedi(ai XIU. im 1 ff en Seeulo in
ber S->m, '
tie mertfwurbig* '

XIX.
VOM ifi in GA LLiciEN ja mnäen '
I. COMPOSTELLA,ober SANTIAGO
€orperbegÄ.3aeobibel
J>e«wegen fo m ©rc'iTern liegai
f oflba^re Wufabrfen
«ngelJeüet werben.
babin
M/
€/i(l7in tv^Sr^otf
«nb e ine URi»er(if 4t bafelb/?. f^ üt an* m
©panie«
,

Ilten ^ecuio xm ^apfi Akxandro


Snb iui
in.beilÄttivjetroev&en. . ^ r. •

roUUNNA. Jat. Caronium , DOevBn-

Luid) ein fvtffUd)« Spmn /

U(J)C r Situation mm f««««^


&2„^Lf
W-
a BATONNA, SatBajonna, eine@W
«Sctlunggeaen^ovtuga«/ nebjl einemi?a»tn.
A VIGOS, M.Vigum, ein^)«»en/ inweU-
^>em Anno 170.. %u Ummf<^4^^^
miixumxttmxtx. .

CABO de FINISTERRE, |«t.P'-o-


^ btrulmfe«
montorium Artabrum , i|t fttl

man »or CjjßnbimgAmencs


fDiSn/ weit

i? PONTE VETRA, «at. PonsVetus, <u

unö
7 LÜGO, tat.LucusAugufti,
s ORENES, «at. Auna, iinb .

^• ia|vU^ im SRo*
fcTe Gaüic&e
naf^ oaober SU »cvfammlcn pfJcgt/ unb
MONDONNEDO , . $at. Rlindonia

ItlCompofteUfje^SDng. , .
bm

PADkONO «atJria Flavia, an


ö?« Ulla/ i(i b« ovf , m m «t.^
«3

tt><W!f!wASTURrA ja meinen»

BiftayfAÄm'/ Sa',',';**'"«'"

7« 2)ic#
,

XXI.
BISCATA werrfcrtt
;> XOM i(i

R AO 2at. Bellum
Vadum oD«
w KIT
pSbri^a
,

, S grolle
,

unö r«i<^e @t«^t «i« •

«•
abiU^oUu »m& Pi »nlilbve« pfleg
bebaftianopohs
a TSEBASTIAN , $<lt.
An-^'f.
(tnÄaöenunt) cineiBeflung,
;UbenSraniofeneingen»
'

T,?8 Ä^cTeK jc^igeÄfimg ciiK/panb^

» LAREDO ,
«at.Laredum, \)at einen bf*
duemen Aaöen, im wctc^eu Äat)fer cakoi,us

aelanixt,
4.- Le PASSAGE, D^n• PASSFVP e.t'

*enfl6n-öie#pa„icrfd6|ie„negfipim.
japi- 1719- win-öe er »on 3n
ben mmoknünat.

j^^aip^ jn|iu An.


, fo 17 19. t)0n Den ,^rrtti'

Hemer £)v(,^«(ci«e
Unh.erffi^^^
^ /^TJ^P-^ » V'-aoria
'

eine »cd«

smeiniglic^ bie @6iie,"

'"'"^'s «nö oRu.


V'ms.. i,''^'"''^?
f S5(>«
anögen ^erum Hfi .puscoa
, o&er gu.^u?!
,

"evanienunl)gtan(Erei(!> Da- qjprenatft&eSvi««

etmm>^mS m
©(fc^Uc&f^ »on iojoiA,
Daraug bcv ©tifffer De« 3efa«t"»%J«n»/
IGNATIUS LOTOLA, ücbo|)rentP, Dflk

je^o la
felbiöe ^«ifJ SANTA
CASA, unD »jl

mtiUt Äomgin, unö t)«tn«(^ anDteSefuita

}eileiiUnD«Mbi gegraben, «nöfln?««!™


©a^er eß Die SlUen Martis
5er »erlan&elt.
nanntenv t>»e <ii»'
unD Vulcani 5Berdf(lfltfe

tppbnei'jnt) aufrips/ gute eolDate» ««»

i ,®lirS*BISCAIA jufanimen »o« W


ilttulScANTAklA ge^eiffen/Daf^
söJeer «4 n¥
?o Da« Daran ßoffenöe
OCEANUS CaNTABRICUS getwn»
«et wirD.

XXIL
W«fl i(l <n NAVARftA jttmcc^e«?
PAMPELONE, £af. Pampelona, oDet
I
Pompejopolis, Die ^mH'-'S>m> «'"Jwf
Area, mnm g«l«9en/ «n& »olil bewfltget.
m\ Dem
©iefe ©taDt l)at ein ercige^ Sinbencfen
-gnatio lojo-
©tiffter Deä3efuiter<0rDcni^,
S Änl I 2o. aB Die ©faöf »on Den
TOcl<f,er
)-

einen gcfÄfjrU»
Si'anjofen belagert wurDe, an
äcnDrt!) »errounDct mxm,
6al)ero Den »on

4m

Paulo III. befiatfigten £)rDen fiifftefe
De^ 23ic«^^6«iöi5, |)fi{ einen
©üi
N iH &«g @)f burac RONCEVAL, wf l|e|
^'^"^ ^''^ genial,
f^r^ii'v'lJ^''''"'^'*"*/"

«segcnb .^mjfer Carl bcx


©roffe im «^a&r 78f!
me S^ieötrlflgf erliefen, in melc^cr unter
eeni einer »nn fi'injH ic-fN, (s,„.„., D„^i." j
D&er Roland ge6!if&en7'öer%ön*6emg^^^
^)amen Furpino fd« be^Äfl»fn-(5 Caroli
M.
M^(v mmmnmv mb grofferDiiefe befcfirie/
ben tvorben. ©«»on bie Status Rolandi-
ns enfffanben, fo tiic^f^ «nbers» alg geicfie«

f. 3m übrigen ifl i)iefeöa)bcr.tT«i>Acrß/ M


6pan.cn. Uber ben «pDren^i (5en
in
©ebiir«
gen, inJ5»-flnrfrctc^, liegt
i7icoer.NAVAR.
» J^-^varra Inferior, unb geboref
»em fSiiige in grancfreic^. sfor
biefeni Ht'
fen bet)befoni9vei(&e
«bet Anno in j. «'"«'«•^»"'«J/ mldm
»on Ferdinando Catholi-
co bie|e§pber>9?a»flrra abgenommen
ronrb.

xxni.
'

XXIII.
\ÜM in ARRAGONIA ?o mettfenl
ifi

. SARAGOSSA, M. Ca:faraitgufta,|ie
J^mipt-etabt, liest am Ibero, uuö m i<P« iff

tm^»]^nlöer«
fd'ott/ ein Inquifitions-eenc^t/
fitfit, mb
mnt ^xMi, fo
mx m
giu§ Ebio eine «bcMu«
bev m megenfpurg mn m'
liMen ij].1706. evpb (td) bcr £)vt «n
A.
Carl. 1707. »ieöcv an gvauifveic^/ un&
m.
An, 17 10. gteng l)avfe &ei)Saragpfla Mi* mc
(igeg^lfl^t m/
barinneu König Carolas
ni. viäorifivte. ^ ATr »

j. K'JESCA, ^a;. Ofc- an t^'^l^^


'

eint Uni»evfifaf, auf reelc^er itatuS, na^ f


ift

Ur ©panier 58ovgebeK, foB (lu&ivet ^aben.


©ev .»i|c6orT 9e|)§vet nad) Saragofla,
3. JACCA, £at. Taca. unb
4. BALBASTRO, ^at. Barbattrum , ober
Balbaftro ,
unö „ w
<. TARAGONA, $af. Tarafona, unb
6. TERÜEL, £af. Terula, ober lerulum,
ALBARAZIN, £at.Albaracin3, ober Al-
7.
baracianum, finb ImifevSsl^fb&mct .bK «tV
ffv ben€ri'55ifd;off h^^^'f^f^^^f^l^A

^
m bcx^mx
iflgebo'^reniDortscn.
berQuietiiten, MOLINOS,
, , ^ a,,
f. VENASQUE, ?af. Venafea,^flteinDepe«

€#0, liegt an beu^ebikgen.


,0. CaLaTAYüD, eine feine etabt/ tjl aul
i)<»3imaeH&etaIteu6tabtBilbilis, eroauet.
utU) Fohtici Lorenz Gracians.

ms D'm*!f Jr^f '^'^ff^'^» SOPR ARBIA


MllbRIPACORSA, ^ae.Suprarbia utlöRv
pacurcia, ^ctcefen, bic
mrc'4 SOPRARBIA
man jii|<immen
eHx SüPRAR-
S:^ m
*nnb,-€|a«en feine sD?ercFitja!)!e H\m.
e«c|ein ^otiigreid) i|I im 8fenSeculo baiA
m|i-ei({) Navarra entfianbcn.
lä. »er glecfen VILILLA, am 5(uf
tp noj !iiit anjmneKfen, wegen ber bnfeHift
bcfiBölK|eu 10. mm- in ber Siunbe arof.

SJerflttberung (ic^ »on f feiDjien

13. Sie ©tönbe bkfel Äonigvcit^^


haften in ber
ölfcn Seiten miänettmcnbc Srei)&ei(en,
»elebe
•^«fn«^« »on Seiten Phiüppin. an
«nbbef»
\inmM)fi>mmin äiemlic^ oef^i|i|i<8^;(ii:^in,>

XXIV.:
U>4fl irt m CATA LONIA jt» meref^itf

^aiip^©(ab(/ See, unb


lient on ber 6a( einem
,

&
Siiücn ^aoen.
ß\am[tn Anno
mvbc biefe©"ab( Sn bSJ
^9 bombarbiref , nnö Ah.
I 1 .

1697. bnrcfi eine ftarte ^Selagerinifl


cinaenom*
uienj aber and; imgrieben
511 RISWICK refti-
tunee. /inno 170;. {,at fid; bicfcr »i^fiae

An.
,

An. 170^. tft er »on 6«nSramofc«»erfle6^^^^

mv Catalonier mit aßc^lgetaUen mtgef ^«n /

ifr! Anno i7U. aber wart, f'«

ticktet, un& tnm i^oim, i«9l"«l«"«9/"<«

»Ot
"taI^AGONA, ?at. Tarraco, if! fll*

«in mctfct
üUd) in öteVev ©ta&t aaötvat«n,uni)

naDme !ommen : ©i'* i^^i» «ti5^ £«tKi>otf

«nb ei«e UniWiitat bafcibfl.

3. ROSES, «af. Rhoda, »ö« Rhodopol s

ein »e|lcö©4>lo§/ nebil


«incm »i)vt^>tilHfft<tt
.^a»en unter bcnGapo de Creux. ^
0rt
_
4. GIRONA, $af. Gerunda, «m »eft r

WiU-ftent^nm, ioel4>e^ in ben«n


Äneae»
«nb
mit IvancfreicJ) me^r airmma^l «ft ^berf
unter Tana-
werben, ©er ^i^^otf gehöret
gona. 2)ie öUeflen ©g^ue bet
Arragom-
e^ebeffen ben Sttul aW
fc^en Könige fü^reten
@vafen»ewGirona. _
c. PALAA'IOS, idU Palamus, eine pfe55e*
(lunganberSee, ijlnunmetjri) gefptengetreor*

4. IJiRIDA, «rtt.Derda, an &en 2lwgon|^e^


.

&tmiimf mxb Dem 5la§ segeä, tjl eine con-


fiderable 2Je(lnng/ mcK^e ftcf; A. 1707. naÄ
einer garten ^elaacniug an Phiiippum V.
ergeben t)af. @ie|at einen J5?rd7cff/n?elcfKr
unter i)em(£r^.2;sifAoff iJonTarragonaget^o;
vee, nnb eine Unit)eriitcit/ auf melc^er ^})a&fi Ca-
lixtus III. Dodor geiDpr^en.
TORTOS A, iaU Dertofa, am
7-
m
An.
Iben,
finflufTe
auc^ eine gute 58e(limg/ Die fic^
ifl

1708. nac^ einer furf^en SeKyerung a»


ÄonigPhilippum |at ergeben mnjfen. Jbat
einen Äifd>otf Der na(& Tarra^ona ge&ort
Mnb eine Unii^ergtat.
t. MONSERRAT, f at Möns ferratus, ift
ein ^of;er S^erg, 7. 3}?eiiien t)onBarcellona ent*'
legen, auf mektem ftc^ ein beru^mte^glofler
mit einem mnnöert^trgengjfariem^ilD bcfin^
btt/ jumelden m
aüenörten mie na($ Lo-
retto nnb Compoftella aßaüfa^rten gefefie^
^en.

9. CARDONA, mitten im £ant)e/i(I eine fcB5^


neBtaUf mitbm titul tmi ^et^ogtbums,
^at ein eintragliAe^ ©al6^55ergmerif
10. SOLSONA, faf. Celfona, unö
11. VICH5 VicusAufonenfis, (tnö
i^t.
Äißtbfimcr/ unter Tarrap ona geb^ria.
11. 3u CERVERA, fatfSecerra, jmifc^eg
Lerida un& Barcellona,
SStrgeltung &er m ifi An. 171 7,

btn je|igen^ontg be$eii*


m
ten Xreue eine neueUnit)ertitat angeleget tror^
Den.

^<^^^ Ceritania,
'^^Up^^^^^^^y eine
©vaffdjafft an bm ^Drenatfcfien ©ebikge/
tf?

mb begreifft fciebepöeu ©t^&telJIlGUEL^


»0« @»ant<«.

iAt Urgells, unö PUIGCERDA,


gafew.
Podium Caritanum ^J««««»

nicn m mtxdtn. 2)« J&iict7otf p urguel gt«


bovet nach Tan agona.
rCABO deCEtEUX, £flf. Promonto-
rium Cruds, ben älUen Aphrodifmm,
b«t)
ift Anno 1660. iur®vati^c i«>il(^en.©BrtnteH
uni)Sr«BJvct(& conllituivet r''<>^^(\^^\^^^^^
«DB Darauf eine gevaöe «tme üUx Ui
nai|d)e©ei)iivae jie^enM.
BALAGUER, 8at. Balcganum , «tue
f.
©tabt/ xoßtaj>tt^7,^o.
fleine besefliat» ifl

lorbicbaiiUuaen2lBm'tenfllä(fUc&en,2^^^
fo uiweit bason füvgefaUen, mataro «»«i'i «|«

itt Ort/ beo wel(|)f n bev »errotttibten


Äa^iem

Bif^en Könige iu mercfe«.


16. 2ln Satalonien <i6ff<t bi« ©"f^ffflf

«itn aebSref f>at: S^at^öem fieabev nuHmebv»


SSrcKb eitt»etleibef ifl, fomag^tie au4)m
werben.
bal folgenbe gapiwl »evfparet
ber^
17. ©ie «proDinls Katalonien iH fonfl fe^r
be.
8i^t, unb bannenbero sur SRebeiton ebr
quem, »eil fic^ «prergar
bic letd)t in ba«

@cbüra«retirirenf6nneB. Unter »lelen in


öen
bieSce»
ueuen Seifen berannten Slufrubren ifl
mercfen,
beHion int 3abr 1640. befouber^ iU
iuvd) m\^i fafl ganfe Saf alonien in granjoiv
iä)t %hm gerietb. 3« beni
,

eaffee Srcue gegen X)üx6)la\i(^tiq{lt (grß«


Jprtuf £>e(Ierret(^ einen unflerbUc^en 3Ra(b»
JXitl^m emorben.
18. Sluf Dem ?)prenaif(§en ©e^rge ji'nb biegjaf.
R mit epantfdKn xr>aiö«eoio«fcrt ober
flUe

p^'Jl^PPbanen befe^f, meiere MIQUE-


LETS jencnncf werben: ^urgricbenö; Reit
con»Dpven |ie bie meijenben um ein SrincFqclb
;
t^uBlic bemSetnb«9roffeti2J6«
Bru(^'"

XXV.
ia?rt8 ifi Ätjf oert BALEARifc&ci» >fafn yt»
mecd'e»?
«. ©iefen maf>nm fti^ven bie jtuep arojTenS»
fuln tmtergatalouien/ »e[(|)e e^eniäf^l^ ju bet
|Jtot;ren Jciten i^xea eigenen Ädnig ge^jabt bau-
ten, ©er mmm BALEARIDES wiri)
'
t)on bent @riect)ifd)en SBorte /3ÄXXe<f , mU
^(i merjfea ^eiffef, ^lergeleitet, tnbem bie €iti*
m^m in ber tunfi i« fc^leubern befonber^
crta|)ren geitefen.
a. ©ieeife^eifl MAJORCA,
«af.Majorica,
bic iicfj i7!f, bent jtonige Philippe V. un«
f cracvj|en nniffcn. ©ie ifl reid; an Äorn
^«'"/©fll^/ £>el, miimt unb 3Sie()iu*t.
j. MAjORCAoberMALORCA, Pal- J?at.
ma, ij} bie.^anj>t>®tabf nnb ber beße Aasen
batai'i. ©er tö (cboW gt^ut na0 Valen-
tia Sie Unit>ergt«aII?)iert|l wegen bc« in bec
&tk\)tUn ^ifimt beru^n;ten Raymundi
Luiiii, welker auf felbiget gele^ret/ iiievcf*
»lirbiB
4. AL-
. !

. ALCUDIAv amgJJeer, eine feine mbhm^


(iiatt etnöt aber Majorca. ,

/pÜGlSzA, du Slecfm unweit


CUDIA, ifi »evmut^»lic^ m SKomtv bevu^mt«

CITTADELLA ober aVpELLA,


*

ein« jietnU^ b£»cf!t<ite öfter


etwa« fUme/ )<boq>

,
pWTO MAON,1«t. Portas Mago,
berpe«, neM ein« €u
ifl

&ie befle ©taöt auf


t>hilippi, fo wol^i
tab«U« fortalitium S.
Uenifl, uni)einen^)a»en,
tiÄcivet iß. Anno 1708. ^<3&tn «^1/1«:
öfi^ m
Dtf »ä;«?

fltUanber biefel wichtigen Äa»en^, ""^*l'tTA*


bet aanßenan
ber aanßenSnful ui o{)ne35lut»ermeffen1)eina^«
opnesoiuivua«!!»;»«"-"'"':^'
tigt/Se aui^rafft itmummm^*
^tnö 6e^>aU«n.

XXVI.
tOf» iH <w»f f PiTrusif*en tJnfot« jo
merken ?
barunter gelegt
I Siefen Sßa^men fuhren bie
'•„f Sei) Heine Snfuln, mel*e nic^t»'«l 5»^.
beuten ^abeu/ unb wirb
foW)er»pnb<m©iie'
fo einen
Sitf)t«n;^auttt
AifAen^Bort
SStetr^ergdeitet, aUwelc^e fid)ui!i^^

»
. fluf biefenSuful«
Die e ne M YVICA
bejtnbfn foUcn;_ _

&us, barauf bleibt feine <S>mnm^m


oba- IVICA, ?at.

pot ouq>
2^ier lebenbig. 6tt
btr flifftige^
11,

i- Sie onbcre ^eifl FORMENTERA, ^af;


Ophiufa, öieiflinit gifftigfnXfijcrenangefilU

4. CABRERA, Sat. Capraria, ein« Heine 'vtli


^
f«l IHK einem ©cr;lü§.

xxvir.
tVic 1(1 ^(l8 Äanö in Spanien befAaffml
«i^t auf einerIet)SSfi,
{t

Ä^^"" ^"'©ffunö in öei-gjfieteaelegcn 'linö .


jmmicDwo^lBctüo^nf, unbfoKberlic^gegengiS«»

©le Königreiche GrAnADÄ,


J?^?^'s^4LENTIÄ,
ge sOTo^ren
welche bie ^eifi:
t»m-(h ij)te SBafferleitintgen fru*(*
'19'^"'^^'" geraac&e, haben fluffer öenen
f^L".??
f*on|]en fegenben Ubeifuf an
«Bein, @eibe,

bcrn @ar(enamb
M^bN
gelb.Srdchfen. ANbÄtÜ- .

bviMt gieichfadg 2Bein, Od


unb «pferbe
peifnr^i»eW;e «berbenen3lffiirif4iert
nichtgieiA-
M A mi'^"^"-. KASTILIEN unb ESTRJ^ 1
f!^™ fiirt reffliche2J«en unb ©cha^ -

te^?;;»'^^^
|>e f elt'benihmfe feine ©p«ni.
biscaja tf! reich an SBIe^,
JGoUe l,efn-„.

Sh^'^f'^'^lf'. ©frn'55ergmercfen, j^roll,

unb @plö;^,,Kn rorlche aber nochni$tg«bauet


Wtrbe«, CAT^VLONIEN ^«(fluffer einnnb
anöem
„.öerii jtiv ^»anbtimg mtfUM ^|5|<n fo«
,cvmmx mm ^^l^'^lÄrnFN^Ä
^ AVARR A unter aDen mm^n m wt>
jtnt)

nufafturcn imb ^ot^imlt^igeniMbfclKH


bcr@pa^
barmcber la.]</ unb
Hiev »DV £)anb>2ivkif cn m4)f
bov bic
»Dugvmib«Bnot^n>eubi9fttiju|anbelnbe
maxin nm baß m«ifie ©flb aiiffer^anbeS 9«^
f4)leppft njüi'b«.

XXVIII.
ß?tc ftnö l>ie ffimt»obnec i» ©pArtfe» bt* .

fcbsffcn?

sSRan lobcf Ott i^nen bit p^mmsM,


Srmcfen,
(Srofmuf^, sSRa^tgfeif in €ffen unb
unb bic5Sc(}anbigfeit; man fabelt akrltngegen
Die j^offmt, €ifevfu#f/J)ei^
unb bi« goul^cif.
©onbcrliÄ finb bie Paflagiver mit bca ©pant»
f(b?n ©afl'J&ofcn gar übtruifrieben. ^
'
eieft«benit)r«ei9CiK©pra*C/ ml^tmt
t.
unb aU
Der Safeinifc^ta in »iekn ube«inEoini«t^
htintmux »on bicfer frud^tbai-en^Mter ju
K f^einet ; nur ifl jte mit b<x miMin
unö

äafitt bie ©isamer unb Sranjofen, wenn


?;
t/
man bie pilififc^en Urfac^en bep ©/j^^ff
bet)be Sftatiönen $u einer öufferU(|e«
welche
ireunbfc^flfft »«binben,
n^^t fllijuwoDlmimn.
7^ S^a^ 4. €09. 5«r ?(Jn& > ^«tf«

put .c!«cn/ feiner angebbrnen An-

frtc^e mxb mu m b/m ClimateVffikTo , "-r

mifm bcr Aaiftn Inquifition, tMU m


XXIX.
Wäb if? ffir cmc Tietision in Spanien ?
I
.
€^ i(I alki mit eittanbfr CaeSoIifcö.
gjor

.
'""f"' ^">t^f«*^linc einmal An. 149,;
«no s
..„i
Nt. flnt»ere tna^l Anno i6io.
sgjtaioiic«
--'^'•«0»««
weife lmu$ geiam mxbtn.
1. if(en Seculo tBiir&e t»on ^oniq
Per-
gen Dtelj^ion d« ^^c^fl^^ gd,lIi|e/®cÄ
Die Inquifition neiwnnf/
angeJegcf, iDelAe^ 6cr'

'"«ö ««f^«9li? iu SUisroftung


f.fl'^l^.B"»'''«''/
JftlSli^.'^t"
obgeätpecfef,
""^
f ^'^r'Jc^en
mmmetro aDer
^laK&eng-fc^reÄ
m<i) m bitmuh
XXX
pti Domen
fcen 5e«eii mt Die ©malf einei?
,

J>M Spa nien. 77

PhUipv.iil/abcr 6it auf ben I)eut!3enS:aai|liic

etflsbe b<(S i?oiu!jvcic$^


Cortes genannt/ wel(f)e
S^M-@eiff!id;feit, Slbeluub ©tjbfeu6eftel;«n,

fammeu bnuffen.
XXXL
«ekotren fonji cor ianoec-jnt ©pAni^
m»3
^abets joo. 3^«!)re^i in allen
©ie epaniev feit

»iet- (tbetlenöcttPeU fefgeube Conqueten ge»

matf;f.
I. in EUROPA.
I. ©a« .tonioveid; NEAPOLI , unten in 3f«'

«. ©Ä^nigveiA SICILIEN, untev gtalien.


). 'ÄÄoaigvei^ SARDINIEN, ne-ben^ta*

4. ©ar^)er|03(|)«m MEILAND , oben in

«m^Seffana«« «"f Slorentinift^en


f.

6 xllf ^DöMirdbe «ieocdrttioc / £«f. BEL-


-GIÜM HISPANICUM.
n.inAFRICA.
1
*
©ie =tnfal MALTA, bie aber ben ^o^anni«
tev^ittevn Seltne ttl gegeben njövben.

2luf ben»avbarif4)en£«ftea bie^ellTO^^^


i. CEÜTA, 2. MARSALQUIVIR
3. SieCANARIfc^en^nfuln/

t.
5.
m LATRONIfcben
.©te
III. in ASIA.
PHTLIPPm^fc^en gnfulm
3nfuln.
I- 25k SALOMONIfc^en Snfaln-
IV. in AMERICA.
S)(iß nuiüt t^on ^em [d^jken fan&e/ n)d*el
mm im (5a|}jtd t)on AMERICA fiicf;cttmag.
XXXIL
Wm gcboVen alle öicfe Äanöcr?
^ S5i§ (taf 3a^r 1700. öel)6rten (te alle jö.^
frommen dnein Äcnige, CAROLO IL
9Jd^ Neffen JoDe entflimb' ein fclntiger Sxio'
cefTions-etvcit junfc^en CAROLO, mß Dem
^aiife<!>.ßenc!cb unB $tt)if(^en PHILIPPO,
«u^ Nm
.^aufe Äoot-bon,
gragt man nun Dem 2?eAt/ fo gel^orct
frcplic^ t)ie ganfic epanifc^e 50?onatc^ie bcm
^aufe Deflemicf;.
; fraget man aber nac^ bcx POSSESSION

l)en SBieneivgrieöen
172 f. freijlid) gar fe{)r jer^
micDert morben, batJon man fic^ in ber fyifloxU
mam^t geben laffen mnf?.

XXXIIL
nifdKn tnonardvc cteboriofc Äanöcrr
I. ^onig PHILIPPUS v/trelc^ev au^bem
S^Qmmn ^>aufe in grancFreic^ abfiammet,
unb
beft^ce
inböm i9.Dec. i^8j. ge&o^rcn tfi,
Spanten an |ul) fclBfl/ ««& ««f »«^ ©P«'
2Jinctnca l)accn.
Ii« Äod) in 31fvtca/ 9lita unt>

bie @panifd[)fn
tnayknc/- unt)
f '«f
Don Carlos «kv PMiPP» V. ®ß^>n MNea-;
pel, Sicilien untev bcn Sitl. m(i f
omg^ 6 nöcr,

lU. hit «ngcUanDev ^«n


Alraft &eS ütxt^j
(ifdKn^viebeug Die 3nfuimmotca
«n ttcvSKtf*

""iV IÄ|o3»onSAVOYEN bcft^tbn^


iS^nim'rttl) ©ßvbinicn/ baöon bcffcv «nf en ju fpve*

* vMf ioiannitcr.SSiff«- l)aben bie 3nful


©tcUien.m
miilt«/ wie »oittn, als «in $ e^n
XXXIV.
Wie ifiSpöttic» inrämattmZiittntmsti
-
- tbeiletgenjcfcnf ,

sßor Ä«s;f«rS Augufti Reifen wuvbe in ci- d


teriorem unb ulteriorem eingetl)ei[ct. Auga-
ftus a6n- ma^fe brep «|5vo»in|en bavau« J
mh
Ätmxtn: ,
[ PROVINCIA LUSITANICA, 6e*
aU ^letifigcö S^gc«
griff o^ngefc^)v fo »iel,
hai ÄoHiarcicfi «(JorüigaU. _
n. PROVINCIA B^TICA, Begriff fli'

Ui, welker
mi um bengluf Baetis lieget/genennet
beutigeä taati Guadaiqmvir
toirb, waren bie £anber, bie )e^o an-
Hi
DALUSIA, GRAKADA Uttb BSTREMADURA^te»!«

^*"V ©4 in.PRA-
'

™cT?^r^^^^^I4 TARRACONEN.
bi^ bcgrjeffDa^ nbxiquüiß mit cinanbcr/
tinö mar t)Dn ber J&mipt 6taöt tarraco
/

mfogencnnct.
SSon bcn Seifen icß t^ierfeii SecuH an,
6if auf
t)cn €infaü ^er ©Otiten, n^urbi: ej^ t»on btn diol
man m fie6ea ^Broöinßcn abgcthcilef, nemli*
i.) in LUSITÄNIAM,B^TICAM 2.)
CARTHAGINENSEk 4O GAlI
L/ECIAM. TARR ACONENSEM.
6.)INSULAS BALEARES, nnb
GITANAM PROVINCIaAi 7.)^ TüSl^ '

^ 3« Seiten^berVandalen, @oef)en unb anbret


2eiif[Ci^en23olcfer/ mnren tn ©pauien ba^A^an-
dalij([)e/ Alanifcf;e/ Suevif(f;e, un& SBe|I.'@o#
tl^ifc^e ifcmgrcic'^. bem
gten Seculo wuvt
te pnß ©panien biß auf Die 5Sfitterna^tige ^proi
iiin|ent)on t)e«©araceaen ri&cv[cl;memmef/ mit
bie ©tabt Cordua jiir SJcfibcng i{)rer neu#
erri^tetea/?errf(^afff mnc&ten. 3m
i itenSe-

culo a&er tviivbe biefer qtoÜt ©faat^-gorpcr i)oti


imn ©aracenen iu t)iele fleine Königreiche jer*
'
feilet/ tijclc^e burcf)bie2lnfrid^tun(i bererißli/
LEON, SUPRARBIEN,
*en ^hmiit)e
ARRAGONIEN CASTILIEN unö ,
PORTÜGALL ©rimbe gegangen/ «nö
jtnb na^W bic famr!id)e ?}3rötJinf2en/
mel^e ba«
cigctuuc^e Qpanm nod; l^eut ju Sag an^macf;en,
unter Ferdinando Catholico unter einem Aaup^
je iJminiget njprbem

XXXV.
»oeP^lcfec
tOM bßbe» ?u oec So'mec 'sciten

5>ie ASTURES in Afturien.


iS^c BASTÜLI am Freto Gaditano.
CARPETANI um Madnt.
T>,ie
hk CANTABRI in Bifcaja.
Arragonien.
'T)U CELTIBERI in
T>i( GAl.L.ECI in Gallieien.
J^ie T-nSPALENSES um Sevilla.
t)\tTLERGETES in Catalomen.
©ic ORETÄNI ii! Eftremadura. ,
T)U NUMANTINI, &«Durms«n{» m
lirSAGUNTINI in Valentia.
Die TURDETANI «m Bodojo».
©ie TURDULI um Cordua.
Sic VACCiEI um Leon,
if. ©ic VARDULI in Ipuscoa.
16. ©ie VASCONES in Navarra.
17. £)i« VETTONEIS umSalamanca.

2)a^ V, (SapiteL

I.

grancfveic^ , 2at, .FRANCIA oö« GAL.


LIA, liegt «n^ S«utf#«n gegen abenojtt,
«nb ift tljcil« mit Raffet/ tf)Cil« a«<&mrt«nöerK
-«» ©a« f. €flp. m S(mb>^wtc
II.
ICÜM ifl ttm ."rrancErf icf) vor iX>rt(rer M
I. ö)b«t fc^ma^le
tjl bfll
mif^ttt mtt
SrancFmc^ iinb enfltHanb. ©ie ©cT^iffcr nem
nen ben CANAL,
ötc ^ranjofcn a6cr kjf,
fen auf t^rc ©procfte la reellMANCHE,
eg etnem «rmcl »on einem itlctbc nic^f unafinlich
inögcmcm MARE
üRn ANNICUM Qtntnntt
Hi^i^Ai^^IVIlffTl!']''''

i. ©jcfcr €anal ivtrö cnMic^ gor in eine

Un m^t freit irt Siegranjofcn nen.ien if,n le


PAS de CALAIS, weil ber 6evi1^mfc ^am
^RETUMGALLICUM, moblFRE- flueß
TUM BRITANNICUm', nbK beS. i

FRETUM
ten MORTNORUM flcnemiet.
j. HnrÄincff« iji ein ®fi!cF »on bem grolTen
Oceano Atlantico, tioelc^eä «nt biefe ©eaeni)
tnggcmem MER de GASCOGNE,
Satein
OCEANUS AQUITANICUS aeimS
Wirb, ©enn bai 2mb, mKhei in Srancfrei* •

tülm
mmmtanitn st

III.

r berom?
1. Spmiicn liegt unten auiitncFen^)anö/ «nh

3. XTU^
: ,
,

» . t7^eoerI«n^ liegt ohtn mitSanal/ unb


t)<r Svan«
W
lii^m bte «n-jefreue gia^6avfti)afft
jofen am meifien empfunben.
3. (Ecutfcbisrio liegt J«r Kec^fen «m öen
Sibeim©tvo^m. . . .
^ ,
gUK^ barunfer jwi*
^
4. &chweititthno liegt

fAenSeutfd^lflttbiinb Stauen.
5-. tjtahe« (I6(jf aud) baratt,
nnb jwar fotvifft
ti Äeitogg »Ott ^Sanoren feine £anbe;
HS mU
(^e»on Srancfreie^ U\x^ bie ALPLS obet
e*«?ei5er<(Bebörge «nfevfd^iebea werben.
IV.

ift Memlid) g'rof :


Senn iitSJnm »on bm
an bie 3?jeberlonbc
S
Sjüren^ifAe« ©ebuvgen
«u 140. Sctitf^^f
bie 2Jrc.te »OH bem €anal 6if
gerechnet : un!>
«nten an Stallen
e&enfaü^ auf 1 8.0. Scutfe^.e SJJeUen
erlivf
foU
cfen.

V.
XOm finr> in Srßrtcfrei* vot 5l&ffe-f
©ie bert1{)mf efien jinb

i.-S)ie LOIRE, M.
Ligeris, entfwingf be»
Puy in Langu^oc unb fliegt fej Retz
in Bretagne tn Hi Slquitanifc^e mtx.
i. GARO]%E, ^fl^Gaxumna, enffpnngf
flieft tn brt§
im töpenaife^en ®el)urgc /

Sie SEINE, «atem. Sequana, eBtMmgt


3.
^ unfevn bep Dijon, in
^urgunb , &J«jt
*«'
.
«f
€anal/ fugtet
Bc» Havre de Grä^ce tn bett
«inved;t8ef«nf««g«ff««' '
2)i<
,

VOic 5r««cfreid> eingct&cikt? •

VII.
fAtt tUAn Xn.
i,ie
GOUVERNEMENTS
J'eflcn merdfcr»?
T »s
. T«f/^ ^^5," mitten

P'fftfttiraLuedunenfis,'
IT af" ^^''^ f ntfpringel. ^

^'^^JL^^'^'ot lieqen unten ,

s. LAN-
tf

t. LANGUEDOC, Ut. Languedoaa,


.
pD« Occitania , obtt Septimama ,
am
A"'"
X. PROVENCE, M. '.

fd)CH t)cr Rhone ««& ö«tt St«!»««»!^«»

rcdjtcrt
IV. 2>rcy fcaoon liegen }«r

LeDAUPHINE, Jat. Delphinatus,


1.
«n ber Rhone. „ „ t>
Bur-
». BOURGOGNE, Ducatus
gundisE, an6ftn?^t4Saone. .

?. CHARiPAGNE, Jaf. Campama, «n

VIII.
»«efenpcooinise« ?ö merken i^
'CÜM ifi trt

^ unb not?) etliche wcmse ©taWe


wenn man {ar

tnt«berlanben. Ol«
ln®»ani«n, eber n ben

IX.
XOo» iH m ISLE de FRANCE jumertEe«?
Parifii, obev Lutetia, an b«
1 PARIS, £flt.

SeinS biV S^mi ®t«öt be« ganzen Jorng«

©a« pjle@cfangn»f tmrb


laf Luparä.

©tabtNtifcven<i%35»fc^off/»^vPfi™t'
Ö««
«nb iSreUnitKtPfat/ 6<o
© 7
ßeS^eDlsnifc^eCoJIegium, feinem
Roberto Sorben ju €tren (SnffS
/ bie SORBON-
I^a unö
cum,
m Obfervatonum
inD admirable.
Ailronomi-
©je herrlitbe ff^.

ffigeii, foiiöem inii^ biefe


ere Verfailies

Billig m baö atUc mnbivmx^ ber S? lu

ccin Äunfieti, bie admirabelßen SBafTfr,

S)?4r«ior. Louis Xlv.iicW biß

wegen ber Sörnibern.^. wilrbig


iff
«iiif ,^ iKlcf;er n^Sr'
baß 2Baf|er j f lefi

4. FON.
m\ ^xcmäxtx^- «7

FONTAINEBLEAU , iat Fo^s Bel-


I.

laqueus, «in Ä"f?'ed7foß , untev


mtv anmuft)i(jen ^eflCRö. .tomö
Utqt in
Frandfcus I. I)at Sujl^ecblo« i«
bicfciS (in^

»cvR)cnbet.
adiat , imt> gvoiTe Äojlcn Mcvaiif

r. S. GERMAIN, mit bcni SKnafmicn en


FanumS.Germani, ÄO«
LAYE, $at. fin
wo
m(ilid)ev&trf?<(Drt, iii^ttteitfonfaytg/
fi^ »ie-auö SnacIIani)
hotif t)iek ^völre auf9el)a(fcn tat.
SemgLud.
XlV.iftanbicfmßrtgebot'Venföpvbcn. .

S. DEMIS , fßt. Fanum S.


Dionyfii , ein«
6
l>ati5i<
rcidje 3lbtc!)/ Sgcnf&trtinc^DröcrJ/
gfcvc, brtiöie ^^onige ö«f)in
begraben , imi)
&ic€v6uung«'i?te9nobien i)fl|eib|l aüfbel)altett

7 TcLOUD , £a(. Fanum S. Clodoaldi


m ,

ein unb etabt , «tweif.tpang.


t»UVbe if 89- Äcnig Henncus
Ul. »ötl
granc!rei^ erjlo^en. „ ^
• CONFLENS, ^af. Confluentes , em
luiiigev Dvt / wo bie Marne unb Seme jufam«

o
menf?ieffen.
COMPIEGNE ,
:


5öf.
^ _
Compenduim,
Wirb Bon bem j?6nigau(^
^««n
«'if.
»ovigen Seculi |tei(^Lud.
f«*t. 3u €nbe bei
XIV. unweit biefe« pH« einpvac^ttgeS fuft^

Campement.
10 BOIS de VINCENNES, ^ot. Nemus
eine anmtittsige ©«genböDtj
Vicenarum, ift

SBaibevn unb gpa|iev.®angen , ^.«M'f


ifonig etn$«n4«ut bauen laJen.
LE CHA-
TEAU de VINCENNES , fo in eben b«e«
I« g>flg f. gay. }ur f an&(€Nrrt

n«/.t|i fcfr BcUebfe £>«


fce« Dauphins
Louis, tmg(ttpoHtß
^kigi Lud. XIV

tiUtf Tenn , eine i>eflt etaM , lucfcf'e hdA

^ ¥ ^i"^« •E"T*otf , »n- unter

"^^'P^ »on Srancfreic^


zTutemn
flfnb Le BEAÜVAISIS
Sie ®e«
AgerBellovacenfis.
?)ej)i
' S
''^^^w s^^^?
^öf. Silvaneaum , ein feiner

n«q) Reims geyrt. ' ' "/

'^k^S.' Noviodunum ober


Woviomus eine jKinlic^e etabt
,

»r*.o|
,
, hau.
n«(5 Reims ge?,^« . '^S r

' Suefllo, ober Auon-


ft=f?'^i^*^^'

Mdjon/ tvmx in 2l&ivffen^ei( ober5öer^


&tiib(>
»Ott St««cF«f^' *9

Reims ^cn
ftinbmiitfl b^S €v^.Sßif<^off««on
jtonigacn«, gt^ovet na* Reims; ©cr£)rt
tßi!t&craU?n^ijIov«e/ mit
(im ai*
flrthtiWtnMerovingif^Ctt Smc , unt> tn ö«
ncuf n ^tißori« t)elS»''«f'«n^'Congreiles 1719.
wenen vr ofil i« mmUn. 3m sftrt Seeulo i|l
rtlHit« <jn<:ondliiim gtl^alf ?n »orben.
17. LAON , iat. Laudunum , eine bm>
ßjqfe ©tabt be«n Äjfüjoff nat^ Reims
;

Um, ttnb fite ^(v^ogimbPair


»on|i;(!nrf.

b(t) bn- ©albtingbevtemgebteglaff^e


nntbcm^eiligoißfltva^f. v «

I s CREPY M. Crepiacum , , anbetfcövan*


-
kcn b<r Piccardie, «in ffeAtcrf^
Sie
^eacnb^«rt!m^<iftLeVALOIb , 2at. Va-

lefia, «Äotfibfl^iflnbgen/ ba»on basm ber


Jbißorie unb@cn«alo9ie fe be!annte
J?au& VA-
L01Sben»mnl)«t/ »el#eOor bcin le*

ftiqenßourbonifc^en etamin ^en Ston he


Utn. '"im 3a^r 1 sm. »flfjwif*« 5?a»f«c
fcaroloV. uBb .ICVRtg Francifco 1. tn btef«
efabteiBpebegeMiloffenworben.
19. MELÜN, ««(.Melodunum, eme»
Seme. @ie ^at W&nc
Ii* feine ©tabt an bev
WrVn/ «nb in Srieaen »«l Äf^an^/«-
©a« «anbge« ^)evum La BRli^. , l'af.
¥ß
Bria, roel(t)el!jal&$urlsle de
France , \)aV>
«bev JUChampagne gcboree. ^ '

,0 CORBEIi: , f«t. Corbehum, Corvo-


lium Jofedum, eine «eine OtabtU^
bem 3u'
fammenfluffe ö^-f feine unbEftampe^
©egtnb ^mm tietfi HUREPOIX , lat.

Tragus Hurep oifius,


81. DRE-
11. DREUX, ^at. Drocum, oDerFanum
Dmidum, m^i) Di oca, eine Der alteflen
©(aöte t^on %xaxiihüi). ©ie ©rafen Dp«
Dreux (tat tn Der alten fyx^mt beFannt.
,13. NEPvIOURS , Ut Nemofium, o6ec
- Nemoracom, ein feiner Drt/ am gluffe
Lomg , hatten Jitul eine^' -^etnocttbums,
t^on tt)eld^eiri fitf; Diele i^orne^ime ©efcblec^ter
gefc^riebci-; haben, .tiie $Rörölid)e ©eaenb
berum ^ernm I;ei|l GASTINOIS , Ut
Tradus ValHnius , uttö geboret $u Diefein
Gouvernement,
23. CHEVREÜSE Ut Caprufium it^ ,
,
^aiife Luynes ge^oria.
24. CHASTILLON , Caftellio, cjne
fleine etaöeam PiffeLoin^, imt)
COURTENAY, fat Ciirtiniacum,.
flnt) Heine / aberinöer ©enealogie 6efann(^

^er^ogtl)iimer.
16. MONTMORANCY, Ut Montmo-
ranciacum, ein @(&lo§/ ni^tmeit Don^a^
ri^ / \\\\)xtt im Ua\)mn eine# ^er^ogt^)iim^^
27. Unf Die jtiereFtiHir&lgen@ta&f e fciefev f an&^a

fdftafft ge^jcren na^: i. MANTE;s, Ui
Medunta au ber Seine 2. LAGNY , Ut ;

Latiniacum, an Der Marne , mit einer be?


^"I)»iten 3l6fei) / Senebictiner^Dröen^ ;
POISS\ , Ut PifTiacum , n?egen De^ im
i^tenSeciilo in ©egenmart ber Ä^onigin Ca-
tharm$Medice?p, bafelbft gehaltenen Col-
loqiiii ; 4. GERBEROI Ut
, Gerbore-
• dum, ein bet)efJ!gter £)rf an ben ©rangen ber
^^ormandie , m m^(A)x 14? f.
lanben)i?n beu granf^ofen gefcf;!flöen njorben.
bie Snget
»0« Sranrfvei^- 9»

%txm inöllcn no(^ einige Benl^mfe ©fifftec


©(bioffev angcmevcfet »evöcn ;
al«
«nb Jiift =

lObie'^amrf 2t&tet)S.CYR, mm
cnia Ludov. XIV. auf 95eranl«jTun() frtnet
Maitreffe, Der Madame de Maintenon,

LES , ilberöev
Marne, mit einem veic|e»
91beli(fienSvfluenjim.mev«©tifffe. 3 )..^<'»

Pre-
Meudon unb «paviö, in reellem ftcp £>ev

mier.]\2iniftre, Savbinal Fle«ry>


fern divertiret' 4-) SEAUX,
ein |i#

Don Maine; un&en&U(|> <;.)


CHAMlli.-
LY, cin^«(l^e<^lof/t)em4«»to9»>enBour.
bon-Conde P9e!>avi9.
„^^c
m NEMOURS hege
i-..*
,8 Um ©egenb ,
bie
'
bat ö"v Ä^"*9 Liicl'ovicus
XIV. bUT* eine«
f oflbaren €an«l bic
Loire , lutb ben glu§ Lo-
ine, «at.Lupia, löfFcnjnfammengva&e«.
bie %o»in| IbLE de
%m
so. ^tn ükigen
^FßANCE , ^at. Infula Fränci| , tpetlfte
»orbiefem/ ef)e bal ^anbgen
LaBRESbE,
unfev aUen
t)bn©a»ot)en angrancfreid)fam,
Gouvei-nements findig unb aUem , glct^
aW eine >fai/ mit Srfln&oi^«»^«»^""»'»'
fleten war.
^

X.,
JCSDftg t(l im Gouvermentuon ORLEANS
;;1 jdtticrcFenf

--i. ORLEANNÖIS ,
£at.. Ager Aurelia-

tienfis, «in Sanbgcnanber Loire, fß^nn^^fj-^^


.

9^ r.^ap. imh}ii>^^me
onLEANs, 2at. Aurelia , eine altc
miariUW
«(9e ©tai)f a» Oev Loire , bmnbcxäluflt
mntl t)i>m@e6lute t?ac^ ^emDauphinjjpcr^
^og Don Orleans benennet i\)ivt). Der
fdiotf öafel&ft qtljkttnntcvpmfyf
&ic Ihu^
^rjitat tfi font)crH(r; ii^cgen ^er groffe«
SCec^t^.Oele^n^cn fteni^mt , nnb man
UH
hanna t)Dn Are, ein SSauern mabm anß
mm^n m
Orleans genannt, l)at bar*
Die munöcrbare €ntfe6nng bicfe^
1429. aBjbn bii
im om
(inqdimbahtmia
belagerten
^ fi($ felbjlen nnt> Der etaht in
vtv graniofric&en ^iflmt ein
emige^' 2(m
öendPen gemacf;t.
2. GASTINOIS , iat Vamnum, niAt :

^ «ur bal ©nblic^e etilcf öarin/


nftfegr
MONTARGis, J?af. Möns Agri o&er
Möns
Agrifi , eine feine ©taDt mit einem
©^lof.
cHATiLLON am g(ug Loin§\ Sat Caftel-
iio adi^upiam eine Btabtf nnb heu
f leine
|ogf^nm/ öa^on Die /per^oge t)on Chatülon

^V^^X^^R^NOIS , ^at. Tragus Niver-


nenlis, floßt an ^nrgnnö'ien, t irinneifi,
I. .JEVERS, faf. Nivernum
f*one ®m einegroffe nnb
an ber Loire, baiJon i)ie
*er|oge »on Nevers Den 3Jal)men
,

^aben.
©liJ^Vilcfe iJbevDie Loire
foa Julius C«-
Utkß Oxts wirb B.r bie »"«„Sfa"«!'
xn^ 9cl)altcn. ©n-»t|cboftt)afclbfl9«N'
retna^Sens. ^, ^-
La ciiARiTH, ?a(. oppidum Charitatis, f

s.
nc fc^iSne etaU mit einer ^Srucce iibix Die
X-rfOirc
i PURRE IE MOUTIER , «it»« FUitl« <BtM lUtt
einem Äcni9l.^attb.-©m^«-. . .

4. BERRI, £at.
Regio Biteicenfis-, H>
5f6iii9li^en ^prinSien ^)er^03e ben 2>.
(OK bie
uüülren/ barimienifl. ^ .

I. BouRGKs, fat-Bimrix,
ober Avarici,
fluA Avaricum, eine flro(fewo^lb«»efh9'
iman ber Loire ,Ja* %«n;f ^^m
te
fd;o?fUnbAcademie. ^ÄonjgCarlber Vli.
Uvbe wn ben Sngeuanbern ©po«*
ber ÄSnig »on Bourges genennef.
Sas
W
fffiappen biefcr ©fabt foü
eintnSfelauf eu
. nenCathcder
&i ^mMt
»ovftellcn:
foU netftber «em
©»eJ««^Ä»'
Noft-
9an%
re Dame ju 5))ari< bi« ^errU(^)jle
grancfrei^feen. . ,
SacrumCafaris, au0
a sANXERRHi, £af.
Cereris cber Xantodunum , <me alte

©tabf , ifi wegen b«/ ä«Jnb«l'/


^un*
Seculi auggepanbenen erbgrmh^en
Setager««3/ renom-
ger«»M Wttti
mirf. •

*; «souDUN, £«t.Exelodunum , Exeti-


'
dunum, einefe^SneetabtamSluffeTiol,
wegen be«/ iu€nbebe« nftn SecuUfle»
iil
ialKntnConcilii, mwtfWMrbio.

4* «•
4. s. A.GKAN, faf. Fanum S. Aniani, ein«

SÄ'S^»' • ^i'^'^l'Se ^)frfjopon S. Aig-

fi^?^^^^^^' ^"«^"s Turonen-


Polier jur^incfeii an in Loire,
j^«» ttarinne

I. TOURS, ?af. Turionum, o6er Cafarr.


dunum, eine reiche ^(int)ete/©(aöt
an btt
^^'^ N(
mtvptm
' «in«H '&t^''£'U(i)cff. ümdt
Carolus Martellus ju 3Jll/
tmtD ie^ ad)(enSecuii, eine
«nglöHHichc
'
l^unge fcaracenen gcjc^lagen. Scv/)^i|,

^ l l-
Gregonus Turonenfis
Nöe^,ev€vg<3>ifc^5ffe9eiDefen.
, imö
J. AMEoisE, fat. Ambafia,
eine alte ©fa&f
mit einer fieinern Sntcfc
ilbev &ie Loire,
tinö einem'!u(1tgen
LOCHES
©d{)lüß t)or Bett ania. f
j. ^at. Lochia, eine ©fabf mit
mm^M,
vicus Xir. öen 6erij(>mten
aufwel^emjfSmgLudo-
Ludovicum
*t "^i^' l^'"^"
Rivalen tun 04« Aerßog.
tNn?0?a9lanb, gefangen feßfe.
4. CH.NON, «flf. Vicus.Cifornagenfis, eine
.f Urne ©ta&t^,
»n ffiaem fie^raagt-en
in weKficr Carolus
3u)Ianö.c je)of gefialten.
'm
f. LA HAVE^ ein anfe^nli^ergletfen/ öel6e«

^"f- Agerßlefenfis, Hx-.


i«Je i^.^^^^^^^»-
"'Ää!: ^'^C*
n
' öcr Loire,
ft.
?* »ff i^rer angenelwnen fage
«nb ge*
f«nOeni;üiTt/ in Ken »pvigen
Reiten
twnGuife, auf ^ßnigS Hemnci MI.
f(^l, jammcrlKl»
frmovbct. . . .

Ccmboncum, .ein bmifim*


CHAMBOR, Ut.
te* 5?6ni9li(^)e5 ?i#@(^lo§ aut «iner 3tiftil/

7. VENDOMOIS , £af. Ager Vmdoa-

VENDOME 2at Ai^indoGinum^ &te ©tOÖf /


,
Vendo-
t)a»on»orbiefcmfcie .^«tog« »on
«,e, ÄomggHenricilV. natürUcbcM*
fomiJien , welche minmefero auggcflprben/

jtvieg trep* %naiifir«t / b«n SRaImcn

g.^BEAUSSE, ^at.Belfia, an Ö« Nor-

"cHirLs- faf. Carnutum, «»«e WDt)^^«^««'


beg^)n^
teStflbt/ baBenbevaltffle ©55«

«pari«. 3» b«ef«v ©egenb foU b« ^mi'-


et^ bfr Druida geweien («)«. .
/


»Ott Chartres , # w<gttt t»etSw<&en«/
Svantf«4 «n»
Acn ^6nia Tohaftnes »Ott

nHf«t««ni)ev öefd;lofl<ti i«
^alMjÄo. /

't^Bo^at-ET . ein ft^oaef ^nigL e#lo§.


mm »fi Äonig Frarl
ciscusl. im3af)ri:if47. g«)ior6en.
i
jj^9.^P^RCHE, Ut. Regio Peiticenfis,

MORTAiGNE, faf. Moritania,


1.
eine »oicfi
et46£/ flu bin ®tk^tn Der Nor-
teic{)e
mandie.
-va. NOYENT i.E »oTRou,
?af. Noviodunum
iJiablintum, ober Noginentum
Retru-
'
/jpeflfineanbatimuffiige ©(abf am"
Slu§ Hulfne. ©ofj böBs^ ^efinbliAe"
et^lo| würbe i'or bie ft^SnfJe S^urg
»ob
pranßtu^ gcJaKcii , e[)e Vcrfaiiies er"
- bauet roorben. Xxtiht flarcfen 2tb(x>^m

j. SicBeril^mfegjBfep la trappe, bercnjOr»


btnmtQün aüt £>rben an ©trenae d&er*
trefye.i.
10 Le MAINE,Jflf. Ager Cenomanen.
Iis baöon bcr naturlit^e @o^n be« j?6ntg6" Lu-
,
«pvici XIV. ber .^er^ogDwi Maine
betiTitul

I. MANs, 2at Cenomanum, bie 6e(Ie @tabtt


Utmta f« nat^ ToWs gtU'
J^!i^»''J««l^»wanbcrn©tabtenitt
Srancfrei^ben e^ri|ili(^en ©laa&en ange»

I. MAYENNE, 2at Mcduana, ein


aerinaet
ßrt , öen Titui etneö ^tvMumi,

|Drcit nuame|rD beut


^>aufe TramouÜlc.
^ot jlarcfen f eniwanb -^»anbel.

.11, AN-
ANJOU Tragus lAndegaven-
1

Ts,
1 . j £at.
baöon ^ie ^oiugl. ^miitn ^c\%n^
\njou gcnenncf mer&eti : toU t)enn öer je^tge
m
^oRig Don ©pauien iint) ^rrtncfrei^ ; mb bt^
efiter« mpM
^rtn^/ fpi«|mTitul gefil^ref,
m Der Loire.
1. ANGERS , fat. Andegavtim, tmt ®taU
<mi5cv Loire, iflgat fein. ©evBifd^ojf
geboret Tours unter t)en €r|?^ifcf)of
e6 i)lmid>eine, wegen t)er groflen me(l>t^^
©clel)r(cnf vm
altuS^itm ^tx btxn\)mU

Ä\ sAUMtiR , 2at Salmurinm , eine grofifc


etabtan t)crLoire5 mar t^oröem eine 6e^
rnlimte Hugonotten-Uait)cr jttät
j. LA FLscHE, , eine ©taM mit
lat. Fiexia
dnem ^efinter^Collegio ,
groffen
.tömgHenricusIV.gejliftet/ mbcxh^
völ)mte -Carteüus in jeiner liubir#

A» CR AON, ?af. CredonUim , f leine ©ta6t


nnDJg)evrf4afft
5*. BRtssAc, LUDE, BEAUFORT, fn^pavHeinc
Werter/ ttegen Der befamiten Xper(joge
<i6er; Die t)mvi&nen öen aRa^menfuf^renf
iumercfen.
12. POITOU
, iat Pi6tavla , tine tDeif^
Jaujftige^roi)intam5)?eer/ Darinneil!
I, POlCTiERS-
tfl^mar na^ ^arif öer grofre Oxt , aber
fcl)lec^t ben)of)nef. ©er J^ild^otf Oafelbfl
gei)f vctnad) Bourdeaux. €^iflauc^ eine
Ürat>criität^aarigeleget. S^nS^^^t*
mxH .S;6uia Johannes i)on grancfreid; be^
M
.

t>itfcv ©tat)t tJoa Eduard IV. m&inahlu


fcn Mniq in gngeüanö gcfc^lagÄgc.
Tanten (jcnomincn.

Hßl Richelieu, gc&aucn^qt


rusiGNAN , iar. Luflraanum
, eine
etaDtimb ©cOlog , baß (^tmmm^a^ D^r
gamilie t)ou Lufignan n)clcl)c t?or alten
,
^^eiten Die f oni9rci(f;c Serufaicm unö €9.
perubeiaiien.
4. i^ocHE SUR YON, Rupes
ad Yonam
mhcml ^ntD^mi; mit einer etabt .
jbatJonbifeeilen^Jnnlcn mn miüU icn
litulful;veu.
LATiiEMouiLLE, 2at TiimoHa
/ FUj^
nc^ .0£r|ogt]^iini, mit einer em mb ei^

6, NOAiLLEs , £af. NovlHacum , eine


xmiU mui) nnb ©tanmvS^au^ Der Aer^
Ipge. Unter biefen \inb in Der neumi ^ifla.
neDer (Ear&inabonNoaiiies, melcf;eri)ic
befannte Bulle Unigenitus am lejftigp.en
angefochten, jule^t abcrDoc^ angenommeü,
ünt) Oer Marchall de Noaiiles, tDetcber iu
Jem^negeam^^cinunö in ^m^n com-
mandirety pimercfen.
^,^"?9^^? ^^t. Lucloiia, ein^ ©tat>t nn&
^4tl^nm f URtcr Boiii'deaux gef^örig.
THouARs, ^at/rhucatium, ein Jberfiog*

iouDUN , Jaf» Jaiiodunum, eine f leine

10, NI^
,

öMi gvamf r«t#. 9f

;7T^^^^^^^^^"s^v^ Sat. Niotumifl iU

KOIR-MOUSTIER MAR-
'
n MOMT-CHaUART
CHATTELLERAUO
,

UiliJ
,

TALMONT ,
SIU AC .

I
, - MIT. TKVRAUT , t'st. ons t^vralui , m
\NGOUMO[S , Sat. Provincia
15

Charente öaMn &er Sia^ne


=^faM am i^'iHi] ,

ROCHEFoucAULT , Sfit- RuRBs Fucaldi

,4 Le PMS d' ÄUNIS , M. TraSus


Alnetenfis, cinfl«neS«attt)9ett«m|5J«^
w EOCHEu,«, ßaf. Rupella, bie -^mipf*
ttwv »9t
©ta^^ !i«l5fl einem pten .^a»en,
i!i«fcm eine t)ovtvefflid)e Sejlimg &ev ^)U«

gcnWftn ; 9^e4i>sm fie a&et Anno 16^8.
«et» 5?ür.r3 Ludovico XIII. auf beflan&i»
acC' Sfptvei&en öel gavbinaB Rictieaeube*
hmtf nnttüi mn grAuffiiiien A.ungcr«'

g>otirc!;?acuorastien/ mb m Fortihcatioa
nieni«l)ls^iMeber
bcvÄii&et Wor&en; fo i|l
f»«

in t»en nxi0i ©taub foimnen. ©<v


fchoff bafelbfi 8eI)or et
Bourdeaux.
iöcHKKORT, gttt. Rupes Fords , eine neue
etabt mit einem fic^emi- ^av?um bvc
Charente , weU^e« gluf Jfltmttq) <^araa-
tonu^ ^eili.
: ,

Aquitanif^cti 3)feer liegen 2. fleiue3nf«in


I. isiE de RE,
(?a(. Rea ot)(V Reucas,
auf
wd#ei' i)k ©tflbt S.Martin mit einer flciJ
«et» CittadelleJ unb

**Ä'l'°"'P''2
©tjbfjen ^i; Uliarus, mif einem
(ik'K^eg 3?-if)meite' , imb einem
©q)lo|. .Ön^fonÄöniqRichardoI. im
I Ifen Secuio
ölllfier eingefu^jvfe ©ec
3?ea;t
fo no^^eut iu Saije in s^ran fi eic|) unO (in,-

mm
neaanbingro|Tfn2{nfebei!fei;n.
fi-u^fbfli-
fStrM'^n,
an eJetveybe, Sßein un&

xr.
fOss 1^ im Gouvernement »on LION ja

I. LIONNOIS £at.AgerLugdunenfis,
t^iiiiber®egenbmnLionJ)erma.
'TTlr^''^^"§oH";^l?,;.'''^9> wobifRHO.
NE
unb bie SAONE
, Sat Araris , m.

fammeafJieffen. Sie ©(nbt i|] fe^vörof


pardbciDofjnet, unb (reibet fe^>r importan'
te .f)ai:bUin<5 mif reid;en Sengen/
öei&en»
Sljaavennnb Galanterien, ba§ pe in 5-ranif»
reicl) wenig if)re^ gleichen ^at
ein «r^.3&ifi7orfbafelb)i.
® ifi mi*
©«g «Ife 3?^
ini|q>eAMPHiTHEATRUM, bif beril^rafe ciT-
TADKllE la PIERRE ENCISE, Uttb blf
®eCfe
ber 3Ba(benfer , roelc{>e von einem
Äouff'
mannaü^ier, Petro Waldo, im taten Se-
cuio , ent|]anöen , neb(1 antei
fd^iebenen
Conciins-
jiKrcfwurbig.
, machen biefe em nocl; weiter«
2. AUVERGNE , 2(iU Alvernaria , ein

gvofle^ etilcfe 2mM.


1. cLERMONT, $at Clermontium , tJöVöem
Aiiguftometum , D&er Arvernia , ^irt
um unter Bourjyesgc^)OVt(|. ^dt iV
ne (reflic^e $appter^?SRanufac(iu\ 2luf
bem |u €nDe be^ etlfffenSecuH alll^ter 9el)aU
(eaen Concilio tfl bcv l^eUige Ävieg ua(& öcti
gelobte» fanD bi#lof[entt)ovt)en,
2. F. FLOllR,

nen 25ild;orf , bcr nac^ Bourges gel)ovet/


j/oRiLLAc, i^at. Aureliacum , etil gute^
Äanöeli^^^laft mit epi^en.
4. MONTPENsiER , et« tUmv Oxt r ^on mh
fiel; bie^evmittibteÄDmgin t)on ®panu
(^eii
en, Lud.L @emat)Un/ t)ov ifiw 2?evma|i^
Ittuq aef#:icbeit.
BÖURBONNOIS 2 «a(- Provincia
Borbonnenfis, an Dem^lU§ allier, fiat Ela-
ver, iilDa^ ^er^ogtf)um, ba^on bai Äom#
Ae Aaut^ »on BOURBON ben 31a^>men Ht-
1, MOULiN, ^at Molinum. ifl bev bepcDtt
barinne. ^ .

2, BOURBON r ARCHAMBAUT, ?at. Borbonium


Arcimbaldi, ein fletnev in ttmi hmiiip
Ux £>xt f etgentli^eetamm'Äau^bei*
ie^ii]cn Ä6malitf)en Samilte. 3p tt^egen
^abev krümmt.
ber fuvfvefflicBe«
4. BEAUJOLOIS,Jat.AgerBellojovieäi.
fis, ein f leinet ^aubgen. ^attee^ebemma^&ti^
^evven.
BEAujiu, ?at, Bellojovium , ein geringer

j. FO.
:

'
FOREZ, i^t Pro^ncia Forenfis , \%
^JC^ xix^t ßvof. £'ic mercftt)ilvöigfien jOevtcr
f ni)
1.MONTBRissoN ,{aMVlons Brlfonus , eine
iUm
6taDf.
- s.S. ETiENNE de FiiREKs , ^df. FanuTTi S. Ste-
phaniadFurenain, einin^iigev£)r(/
m aber gute €ifen^5ßaarcn fabriciret mer*
a!I^

t>ert.

. 6, LaMARCHE, ^öf. MarchiaGallica,


tm imHtnm Iincfcn^anib. Smiunetiftnb:
j. GUERiT, iat Gueritum , fcic J^^aup^
6(abt eüi feiner £)vt
lUBussoN, ein »Olef reifer £)rf / äHido gute
5«peten Derfertigct tijer&en.
4. GRAMMONT, eine feeni^mteSlbtepunöfeiae

xir.
tDi^d iß ift BRETAGME. mttätnl
NANTES, Ut Nannetes, nnöer Loi-
re, tfl ein me^lgekuter «nö beDefiigter£)rt/
im& treibet fJavcFe J^miMung / l^nt au^ eine
UnitJerfttöf, iinb einen 2^I^d7otf/ öerunterben
€r$^^if(5oflfnac^ Tours (]eI)Dret. ©ai^fcenen
Sieforinirfen favorable Edidde Nantes ifl
i^onHcnricoIV, if4g. gegeben/ t)onLouis
XIV. aber / i6%s. bieder aufgel^aben tt?or*
Jen.
5. RENNES,Pat. Redones, eine feine ©t^öt/
tro ba^ ^nrlement rc^n ßretagr^e gemcini^
gii(f)^ feinen eifj .2^er £ttct;otf öafelbll
ge^i^retnac^T^urs.

V. VAN-
1 VANNES , eöcv VENNES;, Jf-

*
Pr.rt IIS r>rivati>s , Poi tus Gefobricatc, Jiit
$iu bcvav6f?e, belle uni) Mevilc

in.öArfenal, iinb pficgt besWu f »« «SM'

tieffer S?am. & galten fi(^ flncietf öiel

ret unter Tours. „ o u • •


•<»
<f. S. BRIEUX , firtf. Fanum S. Brioci , tji

^
eitt(jiuer^«»m. ©er Äif*off ö^^om miter

7. BLAVET, ?rtt.Blabia, «nfett, e^iema^fö


eiBgegaB*
etue üute .^anbeli^etdöf / i(! gan^
gen; biisaegenifl^artebabe^s ein neuer ^a?e»/
PORTLOUIS , ßat.PortusLudovici, an»
deiegetfsiorben. ^ . ^ . .

8. TREGUIER, Ut Trecorium, |af et*

nenßUciioff, feerimtcr Tours 9e|Dref.


Um
biefen Ort ^ernm fod nud) bie alte ajrifanmfc^e
©prac^egerebet werben.
« CORNOUAILLE, ober ^^tt™toi7i>
QUIMPER--
CORENTIN, «at.Corifopitum, ^at et«

mMchofff ber unter Tours gePret.


10. S.PAUL de LEON , Sflt.
Fanum S.
Pauli Leonini «nb , „ . .

11. DOL, ?flf. Dolo, flnb$we9»'f*ume<


uKter ben fr^^^if^cffsu Tours gehörig.

^4 IS. QUIM-
12. QUTMPER 2aU Corifopitum , ein
,

dvojTejrpanbel^.'et^&t. ^at einen Bi^ct^orf/


, iintn' i^t n (gr^.'^ipl>off t>on Tours qü)mq.

15- jDben^ifc^enBreftunöS.Malo liegen |Te^


6en fleine Snfuln 6enfanimen , bie mxbm
gvnn^ölifc^ Les SEPTISLES , fat. Se-
ptem Infulae gencnnef/
14* 3ie(f;een (tnDmiebcr etliche Snfuln, ^ari
unter i|] Die ^niulOVESAND, «k-Uxan-
t€s , befannt 7 mii fm) öie giptten gar
offt auf'
felbigerSnfulbefinDen;
if. Unten ijl&ie 3nfuiBELLE-ISLE, 2at
Colonefus, Darauf i(l ein f(*6n e(f;lo§/
Cbateau-Palais genannt/ un& feiner J^atJenr
ttmn (i'c^ Maiquifen f^reiben. ©ie bejie
tinfuHfftenbe|iel)enin Denealrs^SJriinnen.
i6. ©iefe<Prot)inß bringt tJiel ^m^mxb^kä^,
mi^mel(f;en£einn)anD, ©egehSlpauen m(tXf
ttgef/ unt) mitfeieren negotiiretmirt), ^at
m m
J)enSKa{)meni?Dn öenSrifanniern/ tpelc^e
Sutern ftc^ Da nie teraeiaiTen I;aben / axii
m
ttx Aiflmc befannf iß. Senn
JaölantARMORICAge^eiffe«/
öiefem bat ^

XIIL
traa ifi in Oer NOKMANDIE mercfen?
1. ROUEN, Jat, Rothomagus, Die^aupt^
©taWan i^cr Seine , ifl oroß/ n}oi)lberüo(;nt/

treibt fei)r ftanf e ^)anOiUi;ti / Ut


ein ^^arla^
ment/ nnb elnni ^.^^.öi|ci?orf. 3m3abi'
1431. tvuvöe i)a$ ^eru&mte Orleanifcj^e SKagö^
lein/
, ,

lOf

lein/ welche btc gngellatiöer in einem 5hii5faH


bet) coMPiEGNE (jefangeii {n^fornme«/ alß eine
Dennemite Aeiw aiU^ier S|f endto) i>er&rannU
j. HAUllEdcGRACE, ^at. Portiis Gra-
tiee, eint)c(lcr/?ät?en amSiuflnjTe öcv Seine,
tvelc()enFrancircusL anß §urcf)t ^ov fcen gn^ '

gelianbern angelegt. .
,

2. CAEN, Sat. Cadömum , ijl eme gvojlc >

tinb ml)\mcd\}nU ©tabt / mib |at eine be^


ni^mte
DIEPPE,
UintJevilitat.
eae.Deppa,
/ ^
eintetaer ^at)en,
4.
am eiufiü^ ber Aques , Ut Arcus
ßrintr obner pb qnU^hftkx in a^^er^ct)3H^lr^^
men^SJiavmor.' unb mtaUäMtit 3a^v
1694.. ff dt bic etabt ein entfe|li(^e^ Bombar-
dement baref) bie (^ngeU unb ^oDaubifcpe

5^.
Slötteaui^fte^en muffen.
AURANCHES,J:at. Abimcae, am SKeer,
^
lUcgt auf einer |)il^e; nnb ^;at einen .^'^fdx tf/
bcr nntev ben €it^^ifd;off ju Ronen ge^ö^

6. COUTANCE , $at. Conftantia , obet


Flavia Conftantia^ gar fein ^ «nb \)at eig-
nen ötjcboif / ber nacf) Reuen geboret.
7. CFiERBÖURG, £at. Caroburcus
einen itvSöigen ^at^en* Sie Fortification
bev ^tiXi^t i^i niiniret. .Sie ©laf^-Fabric^ue
^berifife^r gut.
LaHOGüE, ?atOgigia, eitt^atjen/ iti
welken 1(^92. bevSngUf^e Admiral Ryflel
eine ganftc gvan|ofifc&^ %bm in S)vanö ge^^

ftecft
BAYEUX, Jat.Bajocae, nnb
lo* EVREÜX ,«at Eborica? , m\> _
lu SEEZ, Jat/Saglum, mb
12, LISIEUX , $at. Lexoviiim , ftn& t)iei

Rouen qü)ktti,
1}. ALEN5ON, 2at. Alenconium , ijl tii

14. AUMALE, Jat. Alba mala, führet auc§


btn Sit ul cintß ^eri^ogt^um^.
if. BEAUMONT , 2at Bellomontium,
bmn ii'd) bie©rafen nwb AxxiiQ^^ mxBEAU-

MONT, jufcl;vci6enpj1c(|en.
16. FECAMP, iat Campus Fi fei , ein
etatitlein / mit einer reichen Slbtet) am S3?ecr,
nuldjc a^egt^i ^egrabnil^[e^ b^x alten 3^piv
mannifcl)en J;^eitOiie merif en ifi.
17. 3?icf)ni3eitl^cn Ha-vre de Grace , liegt &aS
fleiue frnijjveic^/ YVETOT, 2at Reg- i

num Ivetoti, m\i)^^ß aiiß\V'm(iT)k^m


m
f{e|jef / ^^efem aber Den Siful eine^ fom e-
reineu Äonigrcicf)^ foll gefu^vet J)aUiu^
niq Clotarius ]. melc^ev't)en 35ep^er Dicfei: ;

J&ervf(^afft am &)ax^^xü)taqfxnmbinki\tnf I

i£nrt)e nia;t el^er mx Dem ^ik&f51td;en 93an« •

abfolviret, 6i& cv Diefe^ YVETOT jn ei^


^

nenindependenten S:oni(^c\^) erflaret


18. LONGUEVILLE,l?at. Longa villa;ifl
ein ^)er^o(;tl)um ni^t mit t^dix Dieppe.
iö. ELBOEL]F,iat.ErDovium, unb
20. HAR COURT, 2at Harcmtium, UfiD
51. LILEBONNE,lat Juliabona , hnv
mu\Ci\ßtUm^nx^mHl^mn\ b^X Genealo-
gie W.
EU,
107

22. EU, ?atAugium, amgluf Bresle, rt#

ne alte ©taöt/ bm Situl einer @raffcf;afff/


ml^cn bevmalen^Der hmU
eo^)n öei^ ^tP
feoq^öon Maine flirret.
23. glicht meitt)0« VALOGNE, Sat Valo^
ma/f)atmauAii. i^9f- Rudera^iJon tu
m
Den.
groffen etabttmtev&emßrvö&o&eugefun^

24. CAUDEBEC, ^af.Calidob|cHm, eine


feine @tat)t/ unmeitDer Seine ; lytDjegen ^»ei*

(jiKcn ^ii^Fabriquenbcfannt.
af. FALAISE , SaU Falofia , btW] ml
Ante, tfi bie ©ebinli-^gtabt t>e^ tonig^ Wil-
helmi Conquelloris (inmllmb.
26. Sluf t)em ?0?eere |i)?et)6efan«(e3nfeto,
t)ica5tT^ou alten Reiten l;ev öen €ugeilant)evn
iugel;Sven» -
/

1, J.ERSEY, 2at Cajfarea , liefert Den @a)mer<f


aelliein in ^SKcnge. ©er berle Ort iji S. PI^
ERRE, etabt «u& 58efiun(].
eine
2. GARNSEY, iat Garnfeja / t$it m BtM
S.HILAlRE^umercfen.
27. ^rnüferi^en^at biefe^roinnl/ n)dc|e flavv
cfeii Sud)eP'^)ant)el treibt/ ben 3Ra{)iiien Hn
^m'aomskmttn f tt)eW)e5u2l.nfan9.e Dcg X.
SECULI (5^ bafelbft nieberv^elaffen baben:

TRIA
m Wjmi
Tscnn
9el;eiiien*
tjat öie 1Jro^?in^ NEUS«
'

XIV.
XO:^^ i(l in t>ct PICARD F ?a mer^vii?

'1. AMIENS, faf. Ambianum,, ^mvt^


&Mm^l^^^ Somme, iat Somcaa ^ ^cr
2

2. AßBEVR^LL, €at.Abb3tis Villa, Irtan*


<me fctnc (gfrtöt an er Somme. 5>;e ß5t-
genb Nviiin l)nf{ bie®raffc.^afft PONTHI-

j. BOULOGNE,.faf. Bononia, eine Se.


üum, nm einem |cl;citen fymn , filbi et öen

felbü
logna
a^om nac^ Reims,
iti
e
nuiS mi Bo%
3falten nuf^f oertre^felf
werben.
4. ARDR ES, fat. Ardreriiim, if} eine impori
^«f- Caietum, eine tfic^tiqe fy<m
fe^rixfrsr
m>ftalt,xxm euiem un»erg!eicf5 icf)eu^ ,/

»e
«Ben
(r;en
b.eCiwUffnber m« aWrl(lr
n "er
fsxmmn^tn Conqueten mainteniref
S
Z^''^ m ^rancfveiS
^
ffl^rf urtc^ Dovre in ^ngeffanb.

t. .©le^egeub nm GUINES,
»Ivb Le PAIS
unb CAT AT«?
RECONQUIS , faWt?
8cue..ne(, fe,r
gran^oreV
ben Sniidlar.Devn An. i 8. mtbtx aHmnv

tfi, bafuürDv altert Seiten i)ct&h;iif)mte POR-


TÜS ICCIÜS getDefen fct)«/ n&er deffeu tu
gentlidjc ^af]c gewaltti] t)en@ele{)vtcn ae^
fivitecnimD balo Calais, baibMardyck, bau)
BouloPTie _
aut]e(]ebeu tDirö.
1 o. S. QÜINTIN, M. S. Qiuntim Faniim,
eine gute 3SeflmM. Uumeit bic[ci5 Ort^^z tveli»
Philippo IL f Duig trou epauieu ju(£v#
(f)cv
bfuumj öc^Efcurials ©efegeu^ett gegebe«/
mxbüi ?. Die 7^ranl5ofen t)on ben
eponievu
i
ff
öefcblaaen. Sie &mn\} feerum l)eifl Le
VERMANDOIS, iaU Ager Veroman-
duanusu
II. P[CQUIGNY, ?at. Picquinacum^ Jtt)t#

fc^eu Amiens imb Abbeville, ein gelinget


bie
£)vt ; tjl bocf) t>axnm mevcfmüvbig / iteil
(gngeUnn?>ev biefe^SSött m4)t ve^t pronun-
civen Fnnuen» ^ ^
la. GUISE, Sat. Guifa, eine ©tait nttb

ec^lof bev Oyfe,


. (in bmm bie ^>ev^oge i)pu
cuisE benahmen I)aben.„
1 3 , PERRONNE, gat. Perona, eine bef atttt^

te 5Bellung an bet Somme; mitten in SRovaii


gelegen.
14. CONTY, Ut Contiacum, ni^t meit DOtl
Amiens, ein glecfen, bam bie ?5vin|eti fic^

^on CONTYiuf^vetben pflegen- ^


if. A^ERVINS, ^at. Vervinium, ißt^egett
be^grieben^^ fo Anno 1^98- ptW)^« gvancf#
reic^unb ©panien all|)iev gef(^l0Uen n?üVten;
jumevden»
€ 7 itf. CRES >
XV.
5^5:^ *?S if? I!J5 GyGvernefneneGUIENNB
jn rjif rcfcn ?

liegt/, ^r.^ ci3eRt!i(§


GA'sfcoGmiS #2

'*"<'«M.ci;e
<^öaf^iieiKräel)!({ Ivetten. |
' ,

t)0n SViWfvcid). III

I. inGUIENNE.
1. GUIENNE, in Speele, Ut
Guiema,
«Der Tragus Burdegalenfis, Davinne tfJ
BOiiRDEAiix, fat. Burdegala, Die Äoapt^
etabt/ Hegt au Der Garotiiie, ijl grof , tretM
fJavif e ^anbluna, fonDerlic^
mit Sbeuv {)at
ein 33avlamcnt/ dtKtt^c^^jÄ^tfd)ott
/ eme
«uiiH^rfttat, tmi) ein ixndjtUxH &bxnä):
Ts\i ßlfö eine m\
t)eu bcficn ©tabten ia

^rancfrcid;. , _ . ,

2. couTRAs ,auf öev (?)van|e nn


Pengord
x\\ Totqcii Der ed)la<^t
v^on i f 87. inmcrcten,

Ämiig Henr. IV. Die Ligiltta


tu n>clcf)er
tcfiegte*

2. SAINTOGNE, Jaf. San^onia, Dan«^

s-VNTES, £a(. Santones, oDer Mediola-


num Santonum . eine mnli^t etübU
©er XMfdiotf geboret tuic^ Bourdeaux.
Aiitiqmtjten.
S?at mS) i)icle Slomifc^e
a. BARBEsiEux, Sat- Babecillum, il| De^ &U
fcf}le(&t^ti}cgetuumerc!cn.

5 . PERIGORJ3, ^ at* Regio Petnconexi^

^';^SSL, Mein. Petri^rimn, eine


jtemlid)e ©taDt. Ser Ätm^ofF geboret
n^rÖourdeaux. mWt foB Daf |t$.
liö)jle ©eiig^SSol* m %miäxü^
j. sARtAT, Jat. Sarlatum, «in»i11tS;ani un^
"
tcr Bourdeaux. . ^ t>
fisfjvt J>cn St*
3 La FÖRCH, ein fc^Uc^tcr jOrt,

4.
,

IIS

cenfis, öavitine tji


I. LiMOGEs , 2at. Augufteritum Lemovi-
cum, cm rtrolTcr Ort. ©er B.Y*off ac^o«

a. TULiE, «af. Tutela,


ein Äilthttm Hn(cr

j ^
gne, aus meicpw
&er9rof[eSranjö(-ii.Mal|

f. ^LJJiRCY ^nf Regio Cadurcofum,


CAHORS, Sat. Divona ba
Iii
Cadurcomm 'bat
«."I Alf ''^IV ».fciJoff/'S

AGENOIS, 2at. Tradus Aginnenfis,

^°^n'^T£''k'^^'2?"'^' f««* Garonne, ein

1" Scaligeri. ©er


• ^r''\T f liWtrBourdeaux.

I. GWENNE beiffbflgganße Gouver-


nement. ^. GUIENNioerUöÄere
»Ott gvan cft^ei^> 113

S^etl bmix um t)ie Garonne. 3. GUI-


ENNE^eifi aud) baSilnbgen umBour-
deaux f)crum*

IL iH GASCOGNE.
1. LABOUR ober BASQUE, Ut Tra-
aus I.apurdenfis , im ffiincfei au öeu ©patu^

BAYONw. Bat» Bajonna, eine giWe, reiche


Jg)ant)eki@fal)t im& confiderable ©rä«^*
23 cfiun9/ meiere mit öemBaionna iitSpa*
Set
nieu ui4)t iumS confimdiret werben.
»ifcboff geboret md} Aux.
emc renommivte Synagoge,
l^aben Itcr
SuDea m
5. JEAN de Luz, ^at. Luifium, öberVanum
S. Johannis Luifi, ein ti^eitlauffttgevDvt,

©rauften- 3m 3a^v 1660. bjelte ^oujg


©
Lud, XV. mit bcr pamfc(;cn Infantm att^

2, BASSE NAVARRE, iat Navaira


inferior, mit £)kr ^ Navarra in ©pauiett
mu§
Rjcr;f confundiretn^erDeu* ^ , . ^
s. PALAIS, Jaf- Fanum S. PaUadu, bejle

jDrtbariuuc. ^ .
^
Latein* Grammontmm , Da«

SOÜLE, Saf. Subola, ein fletue^ 2mt>f


öen.
MOLEON , iji t)er einzige U)o|l bett)o6«i^ ^>v{
Htm.
4. BEx\RN , £at- Bearnia, oöevBenehar-
nia, baifi
I« PAU,
}it mercfen , Da^ feinen ©i^ bafcitj] I;ar

eic n?ar öte e^malige SXeftbenl DevÄonig

2. OLERON, l^at. OleronajObcrElerona^tin!!


3. LEscAR, £ at- Lafcanim a^i^it-f^meii
,
unter Aux gct'ong. i

4. PONTAc, Pontaciim, ein Heiner nöftl


n)eaenbe^l)cvrac^cn2Beini? UvuhnUxDxtr
^ f , BIGORRE, fat. Comitatug ßi gerren-

TARBEs, SatTarba, hjm'fonfJ eine (laufe


©er 2)ifd)oif (\cUxtt m(i) Ayx.
fiung.
^. CONSERRANS; Jat. Ager Confera-
nenüs.
s, LfSER, 2at FaniimS. Lirerii, i(I Flein.
Scr25ifcboff ge^vet nacf) Aux.
7. Les LANDES, ^af. Tragus Landa-i
rum.
1. DAX ober ACQS, 2(it Aqiiae Tarbelllc^,
eine mol)! ge&ntite ©tabt/ bejjen 2biicbo:f
md) Ai!x 8c5;Diet Um öiefe ©ecjcnt)

2.
ren m
alters gute mineralifc^e3öajTer. l
ALBRET oDet LAüRiT, faf. Diicatus Älbre-|
.

taniis, ifl ein .ymihmbnm. \

^
GASCOGNE, 2at Vafconia, an {5(5
fcl&er.
AYRF, ^at AturuiD; ober A dura l^at einen
fri)ofr btx unter Aux qd^urct.
s. SET ER, 2at Sevcropolis;, i(] fouj] &ie h0C
Etabt havimc.
^. BAZADOIS, ?af. Ager Varatenfis.
|
»A?.-^, ^at. Vafates, tft ber &ef!eX)rt Dariunel
.©erÄJid;oit geHi'v't nad) Aux. 1
lo. CON-'I
»Ott Sv«Hcfv«i(^
'
10. CONDÖMÖis M. ,
Ager Gondo-

co>JDOM, Ut Codomum, dttfc|k^{cti)l1.


£^cr ^^ucbv^ry geboret na(^
Bourdeaux. ^

11. ARMAGNAC, gat. Ager Armema-

'
Aux, faf. Aufci, ober Augufta Aufciotmm,
i|l eine brav^e ©taöt/ miD
l)at ciiieui^^ryj;^i^

12. ESTARRAC, £at. Comitatus Ä1U<


racenfis, flciu.
i|l
r-« r
GAURÄ, fat. Comitatus Gaurenfis^
n.
14. COMINGES, Comitatus Con-
irencnlis»
1. s. BERTRAND, fa(. Faniim S. Bertrandi,
eine gute 6ta&^ Scr Äir*ojf gepm
tinfevAüx.'
LOMBEZ*
\ .
^ ^ _
2.
(ci)off/ imt et Touioufe %i\m%.
3. vALEKTiNE, eiuc W^xu ©taW / lat cme^

i;. NB. ©<e erjleu bret) ?al1^3e^/ labour,


BASSE-NAVARRE UHb SOURE, metÖCR
men BASQUE, gat: Vafcitania, oen^a^
«et.
16. ©ie gjvoDiti^ GUIENNE (fl ein tref^

li(^e^ SBeiml^aiil)/ ^el^c^ and) mit feinen


^Beinen gvoffe /?önt>Umg nad) ©praeu /

XVL
,

XVI.
W?(»8 in öent Gouvernement
jf? LANGUED(

©icfc« Gouvernement ^'at Via ©fijcf e


fcogne, ödrinn tfi $11 mcrcfe« ' ' " ;

<SH !ifg( au bcr Garonne, hat «in


«Daria.

gute p ortihcationes.
J.MONTAUBAN, f (,e. Möns albsnus
, ob«!

mf m
^" ^'^'^ ÖrtviiiKer ifi eine ©rafff^aiff,
liefen mac^/ige55efi(K/aeTI
bie
fc^ fo gar auf bcn^-m
S^WtDUuaen, Pat. Comitatus Foxienfis
m Navarra
4. ALBY, i'a^. AJbiga, iü m^l
gekiief. ©«

.""»^^« f« Albigenfer genem


m.
'/'-"loS"^/"
(t^ m
ifi ffiie;*Ä!f,' ba, welcher
SpWmaiibus »Iber
Öicfen £)vt ju &ete^)len
Ht.
^'"f- Carcam), liegt bmnUr.

RIEUX 2at R ein X>mi>nm mm


Touloufe QK^mg 4

7* CHA-I
Dan grancfreid^. 117

7. cHASTREs, 2at Caftrum, ei» 32>i^tt>wm/


unter Alby gehörig.
81» PAMiERs,
Touioufe gel^or.tg.
Ut Apamiae, m 3&i^tt>ttfn 11«^
(er

; 9. LAVAUR, 2at Vaurum, ei» 25t^t{)om Utt#

ter Touioufe 3e^)6vig.


10. s, PAPouL, 2at Fanum S. Papuli, ei»
Z>iih^um mttx Touioufe ge^^rig. •

11. puyLAURENT,ni($tn>eitt)onGaftres. JP)ie*

?)er i|l Der X^ugonotten @((;ule »0» Mon-


taubon t)erlegf morben.
X». 3^ifd)eri Touioufe linb CarcafTone ijl

t)ev beruJ^nite CANAL de Languedoc,


i>Ci berÄdmgLodovicusXIV. An. i67i,
i ie Aude unb anbere giuffe laffen ju/
fammtu graben/ ba| man bcpTouloufein
rteGaronne, imb alfo ftematf) im
Speere in ba^ Aquitani-
59?ittclldnbif(^)en
fc^e 9]?eer burdr biefen Canal f ommen f a» /
ba man fonjl «m gau^@pamen «nb?j3ortiu
gall l)erum burc^ bie ^ttafle bei; Gibraltar
pafTiren mufle,
£)a^ -BercF 6af «nbefc^reibli^^e SKd^e
«nb Unfoflen crfarbert ; e^ fDÖ aber glei^/
TOobl fi> gar gut mc|)t imgel^eR/ tr)eilberCa-
nal gar offt mit ©anb t^erfc^lemmet tt)trb-
2:)a| e^alfo fcf)einet, al^tt^enn fic^ ttbie @£
©rangen nl^t miu
^errncfen laffen/ bie er
bem?S5Jeere gefei|etl)at.
IT. nicc)er. LANGUEDOC, jur 3Jec^fen
%m ?SRitteUanbifc^eK SReere, barinne ijl ju merr
tfen:
.

ä)C BtaMf liegt mit m\ t)cr ©ce,

Gallia Narbon-
ten Dir Siömci: ^attc
nenfis , .\)\m\\ ^ pu^
aRa^mcH/ Sie ©tat)t

2, LEucA'fE, $at. Leucata , jur Siuif cn / tlx


tjor Diefem bei^cfuace gcmcjeii / im 3a!)v
i^i7* aber gefd)leifetmDVbeti.
|. B^^^ERs, 2at ßiterrae , o'Oit ?AitQTY2C^
bmitUt{mtWu&)tmf foö tu ber lafliaSleu

2t)i,cl)0fttjCi^§VCt uad) Narbonne> ,

4» MONTPELLIER 5 Jat. MoRs PefTulaiius,


Itvgt tt'Citcv iXcc^tcn an ha ®u / ^at ci*

ne bcvuf^mte Uu!t)cvi1ttat , auf voMjix bie .

medicinifc^e Facültdt befattöecl fiö-


riret / ur»D au^ue|;nunt) .^^§radK ;

ml^uei\ Sev 23iici;oif geboret u«cf> Nar.-i


bonne.
f, NIME3, 8at- Nemaufus, nod) iDeitct jnt
'
Wx^ttUf ^atfclv^ielSiuttijuitaicaJ^öUbeu
alten Siemcrn / aU m Amphitheatrum
©tabt iK^iti^
Ulli)Devgleid^en; fonfi ifi Die

pretnad;Narbonne,
^. BEÄucAiRE, {at.Beiloquaj^ta, ober Ugcr-
'
Diim, an bev Rhone , ^flt eine berühmte
SfejTnw bic i?auf^JeHtlje.
7. s.pONs, fatPontiopolis, ein Äi^ü^ö/Jl
U!UevNarbonnetjd;ön9. ^
*imTFOJX, Tvliropinpim 5 Ul\ 15ifn^V^trJ^
ttiuUTTouloule, gel)i)Vi^.
0. ALST,.'
,

)7ZI7^,\t Alexia , eilt 3ifn\;>^im uutcv


Narbonnegef;6rig. '^^^
). AGDE, Jat.Agatha, ciii»inti)amuntev
Narbonnegc|)6vi9. _ .
,

I. LODEVTE ,

unter Narbonnegri/övij. s..«


. ,

12. usEz, ßat. Utica, ein( efabt mst &cin


JituUincI vScitjogtbKins. fpat rate d^S-»
nmgw« Sarge anb2i4'Fabnquai. »et
SBifAojf fleHv«t unter Narbonne.
ij, ALGUE3-M0RTES , M.
AquaE mottiis
t\M<BtMt bie vov biefcm eineti cfniv'Hi«
ten^)at»enl;atfe. . ,
14. SETE oijn- CETE, Sat. etne
©tatif.,
„„f* .

nm
aSoraebörge, uebfl einem Hemeu i^m
MnömafioenSJefiUug/ ttjo öie mwstiu^.
1710. eine £)efcentetJ)aten.
,c. koN.TGNAn, anbetSef/ tii^twettm
MONTPELLIER , eine fleine etaöt
&ie&evtievrli^e?Bein, fo mötef«
t»a#/ &erilt)rat mac|)t.
BAilmic , eine fleiue ©ta&t ,

MONTPELLIER. , t)«t gute Sa&tt


unl) ©efunb-SSrunnen.
III. LES SSVENNES , g<!t. Traftus
Rho-
Jemmenius, ein ävoffel ©eJjHyg« an bev
^anöge« iJanoneirfo««
ebeqreifff Drei) fletne /

erl!d;f#ne€i!lanicniM(t)ieB. .

I. GIVALÜAN, 2<it. Gabalenfis Pra

'Si^e!'!"?Mimatum, CiB Bil^l&ßtt'tttU?»


Alcv 9el>^r!g. . „ „
3. VlVARAlSj, Ut. Vivarienfis Ffö-
rincia öwinne i(l
'

I» viviERs 2<it Viyarium


,
, einen 2>^
fct^oif,Dernac^ Viennegel^oree.
2.
^|
joYEuse, fat. Joyofa, ein .Oev^O;jt^üm.i|
^ vALs. eineFIeineetat)^/ Md^Memine.
rahf^e SBoffer.
5. VELAY,, faf.Velaimia, baviniKtfl
LepuY, ?atx\iiicium, bcjTenBi'd7otf nac^ I

Bourges' ge!)6vet, ©nigen 3Za*nd)tett i

rtö(*/ i(i er immiUel6av Dem ^ab|f «ntev#

4. 3n Unbqm Ralfen ficB bte


liefen bret)
genannten CAIMISARS auf, mli^tmttlu
tfycn 3a^ven if^re S^elioion miDer benÄonif^mit 1

bem Q^mxbtr abtx mit fc&le^^tem Succefs,


defendirctl^aBen.
IV. ©ie ®rafffcfc<^fftROUSSTLLON,Paf.
Co,mitatus Rufcinonenfis , liegt aan^ im isitu
tfet an Den @panifd;en ©tanken. xfl qlei*#
fam Die Cbure ^ifcf>en Spanien unbgrnnrfrei*.
&
^or biefem ^öt e^ ©panien ge^gref , je aba
i^c^ feit öem ^Pi^venaifAen gnebenin Sranl^oft^
f^en S^anHiif nnb ge^ret jum Gouvernement
^puLanguedoa (g^itlbarinne.
PERPjGNAN 2at Perpinianum
, j^af ein
:
,

f>anp^t>efle5 ecr;Iof , unb Fan bannen{>evo


t^rr ein^ ©ran^^g^eilung gegen (Spanien
pafllren. ©er ötfd^off gef)i5ret unter ben
er(|*g3ifcr;offiuNorbonne. Jbat audb ei^
ne Uniöer^ita^
^ i. sALEs, iJat. Saifulae, eintiefte« 6(6lo§ am
5)?eer-
MONT LOUIS , ?af. Möns Ludovici , tfi
ganS eine nm ©(ab( / mit ^inem i^efle«
e^lof / etma jircp gJIcilen iJon Puiccer-
da, ju&iDeöe« lYmSQCüiimitn^xm

4, VILLA FRANCA , iitif bcttt ^una^iuen


dc
Conflent, ^at. Villa Franca Conflucn-
tium , ^inc mittelmSSige ©tat)t. ^
f. coLLtovRE , ?at.
Caucoliberis ober t-ly-
beris, eine fUinc ©tabt/ ahixm\)limt
um, foUfiinffttg mit einem ^mn Ht{u
ben mxHn , weil fi<ö bie ©egenb fcari«

6. PORT vENDRES, 5 at Portus Vcneris , etil

ttjeitlattfftiger ^am.
^
7. CAPo de cREux 2cit Promontorium
,

Crucis, ober Aphrcdifium An 1660. , ifl

m ©ranße smif^en Rouffillontmb€ÄtiM


mitn conftituiret toorben.
XVII.
XOM ß ü% Gourtf nemeni PROVENLCftt
. AIX, £at AquaeSexti», bieJ^aupf^etÄM^
giuS Are f<^6n gebauet , tvo^i
«rof ,
er^<^
»efliget/ partf6en)o|>net, unb mit einem
25:f^ttmm, Parlament unb Uttit)er(it« rmu
At^alil Alexander V, geflifftef , Krfef;em
Sbren SRa^^men foll jie m
einer 3iotmj*ett
Colonie , Sexti ^)aben , ber b«felb|i ^htt
öufgeric^tet. 3m3«?)r 1704. wurbdn tinec
SSorftabtöottttttgefe^r eine mineraiijpe ßueu
k entbecFef . ©ie ifl bie ©eburt^^ ©fabt be«
gvoffenSle^t«^@ele^)rten/ Caroli Annibahs
Fabrotti, unb M erfa^it^nBotamd , MX
deTournefort. ^g AK-
2. ARLES, faf- Arelate, liegt untenan Der
Rhone, iDo jie pd) itxtljükt, in etnt:r mora^
Hiqcn ©egenD/ t)ün rxlcfiev fte ber
Celtifc^en Sprache foüöenennetmorbenfepn/
un& t|l tJov liefern in Der mittlcrn Seit in grfif;
fever Confideration genjefen /
J?)ain)f^©ta&t M ^omxu^ß BURGUN- fie bie

DIEN oöer ARELAT mx


gan^eDAUPHiNE , bit Provence , buröund
, totld)^i m
,
sAvoYEN, unbba«mei(Iet)önt)er ©^ireif|un#
ter (t(f) begriffen/ im eiljften Seculoaberei»
€nbe genommen ^af. Jpeutige« Saae^ Ijat jie
tin^Bvv^f^i^tbumxinb eine Academiede hel-
les Letres. ©aSt)on Julio Caefarc alliier en
baute Amphitheatrumt^evbienet auc^al^eiue
befonbere Antiquität angemertf et ju meröen.
MARSEILLE, fat. Maffilia, am5)?eer,
tjl eine i^on t)en älteflen unb Dotne^mflen ^m*

t)tel^?©ta&te« in Stanrfreid; , unb ^at einen


fel^r n)ol)l3degenen ^am.
jbanbel, 3ll!er
mit 3talien , ©panten unb oer Lc-
tt)elcf;er
vante m\ ^ranrfrei^ gefwfjret tvirb/ ujirö
l&ierjafiiW4 «^^i« getrie&en. £).er »iichoff
gehöret unter benSrlj^^ifc^ojfju Arles. An.
1710. ij!bieetabtt)on<iner9«rten ^tfi^tm
gefu^et morben.
I. TOULON , 2at. Telo Martius , obet
Portiis Telonienfls, nic^f weitbat^on,
anjic^el&ereinefebr tjefle &tabtf unb^atju/
gleich einen fel^r ftcoern ^aHn; fonbcvltd) fik
Die .5?rieg^^ecr;iffe. ©er k.i\d)o\f gepret
unter Arles, ©iefer ^mn n^arb An. 1707.
im Augufto t)on benen Silürten ju SBaffer nnb
^
lu^aubif Pn^aeben« belaa^rt. 3n
biefer 35eia#
g^runa rnnj!« t>ev ^)flbenmt1f6(fie ^rinlj

feinen @m aiifgtben. An. '7". ^tejefl

gWeinnmi foU fi« ti<t Portus Otharifta im f


teffenPliniusgeOeacfet.
FRJEJLTLS ,
.
^„
Foro Mium , »bjp
.
.

t.
Claflica, fltt^ ColoiiiaPacenfis, iUtSCCiy
ten, W
einen »o^laeUjcntn^at««.
X>»rcboTf ge&BKt unf«c Heu €rii'S5if^öff,ltt
Aix. Fleury, t^e er Premier -Mimfter

Frejuis, o6er<«f#»iitt»<$f i»e^>vbe{<ffen. ,

ANTIBES, £at. Antipolis, ifl mUhu


'
wßiget/ N(einfJavcf«S@*lof I 9f Mn««f«'
nen hatten unö pfe JgtanDtung. 3« tne|eii
jba»<n ift ötC ©Panif^e Infant, Don Carlos,
-
I7JI. al«eröonfMn«tt3falt€mft^«etaate»
i qSefißut^mtnWöUt«? jue^iffe^cgange».
7. SISTERON, ^af. Siftarica ober Segufte-
ro , «n & «V Duraace , mit (im Citadelle,

f. APT, S«e. Apia Julia, eine »ontten alte»


^
ften <5taUen in Stancf«it^/ Wd^e b(t
reif« Julius Cafar auf 9eri4>fc{/ «nb
o. RIEZ, £at.Regium, DbtrReiApollina-
rii, Uegf in einet lnj}i««n@e9«nb,tie roege«
W
'

bti guten minmaw^htm^t iH, »»«D


CöiPtoömec , untevi)en€r«i5S5ii(&oii wn Aix

10. DIGNA, lat Dima, unb


11. GLANDEVE, Sat. Glandata, ob«
Gianateva, eine f leine ©taöt mit eiucni
i^koi-
etÖlPP/ f ««« Jöilö^off i« Entrevaus
; '

.
Jf
»jbt^ SlmT«^ Var mU<^ nxrt^tt mZn,

t». VENCE,
^(,f. Vinclum,
fo in öcB alten
• Seiten, »catn öe^ ©^n^sUf!^
,
Mam geUiflcf wortxn, knr^nit äwefen;

;
Mal4 m ftfi-tgn- Apeiiant njibfr
Die Con-
ihtutionUmgemtus bttmnt, mi)
aufDem
^»^


mfäfn^tr'''''

*f . S. MApMIN, 2at. Fmum S. Maximi-


,
m, meflcineetabt, unwett Aixunb Tou-
l^Jl'fJ^Tfl^'^^^^^^^^^^^^ Reliquien }u
«"^««- «II bel»fllten werben,
-t/s^^-A «'S^«^«

-fi" ^Mzvii Magdalena:^
^lut befpri|ef fepnfoü, «nbanberemefir.
U«»
tteit öiefer ©taDtwirb au^ bk
§elfen;A6le qe»
|f iget, in reeller bic J&eil.
MaiiaJVJaedale-
^
naSSujfegtf^an.
t<. LAMBESC
mm , eine Heine ©tabt,

afrget5<üt<n «prin^en m
bem j&aufe
mm
«ot|ringen gebaret. ©tei(lber£)rt,
wo 4
^^'^iJ'^ Provence oerfammeln , unb
'
AntonuPagi.
'
^'o*- ^^I"»« « Salona, eine
Rem« ©töbt/ unujtif Aü unb Arles. 2111»
,

feiet liegt t)er UtnWt Mi<:haa Noftrada-


begraben, melier »onSvRemy , einem
fleinen/ öem ^ürfien m\ Monaco
jugepon*
flenjDvt, gebürtig gcroefen.
18. HIERES, Ut. Olbia, ni^t mit »on
Toulon, eine f leine ©foöt/ ]&«t ein giitef
©olßmenf. S5ott ötefvr ©foDt »evöen öt«
Drcn gegen tiber gelegene 3n(HlB i.)
depca-
QUEROLLCs, «flf.Erote, i.)de POKTEeacs,
titah,
fat. Mefe five Pomponia , J.) du
«ar.Hipaca, Die HIERlf^e« 3Bfuln/£«t. Ii>
fulae Stoechades genennet,
i« AVIGNON , Sat. Avenio Cavarura^
gelegenen
iß bit f>aupf*©tatif in beröabet)
®ra&.ifft VENAISIN , wel(^e «at.
Go-
mitatus Vindafdnus , inigemein ober »on
her Aaui)t»®taÖt Comitatus
Avemoneniis
genennet Wirb. Sie ©tabfanfM^fel6erUe(|t
ge^ o*
Än &er Rhone , iji grcf unDT^cn , unb
ret nebU Der ««nljen ©vaff<^afff bem|apffe/
welAerbflg^Snbgen bur^ einen ^^CE^LE.
GATEN regieren Uffef. ©le ©raff^aff^
VENATSIN ifl beretfl im n
ten Seoilo
'„ naAbem^^aYmundo IV. ©rafen »ob Tou-
Joufe, feine ©öf er »on ber ^rone genommen
©tobt AViGNON aber er|l
ttorben
Si 3a^r
bie
IJ48. bnx^M ijijit mm«
©eiBflltgefommen. Louis ^V. lief Inno-
centio XLbieganlje @raffc^afft»eanel)mett,
teegen bev ümxtUxi'^xttiW i f" !>e«

ÄoniglLegaten ju 3lom Lavardin »emein et,


bie ©«*e würbe aber »erglt^en /
unb bem
9}a»|i bie ©roPafft roieber gegeben, ©i«
€eitett5 Ä<tnöfL 3m Her^efienben Seculo
|!«6cn fe(^« ^?apfle oilbtrr n«^ emanDer refidi-
ret. An. iraj.N^'bi^^^lJfcl&vbannniietrii^
tct. An. 17^. ft^mt) fie t)on ^\*ant^£ii\\ä)m
üTvotippeii/ unter t)em S^i^maitD/ i)ie2(!bacF#

Contrebandsabi«()«ltcn/ Moquiretabcv&alb
tckUx bcfret)cf.
CARPLNTRAS, f af. Carbentofaftum*
VAisoN, fat. Vafio, Mttb
cAVAiLLON, 5at. CabelHo , pnb örei^ fkitt<
Zjtptbftnier , mUx 3lüi(}non ge^^rig.
io. 3u PROVENCE qthktt noc^ ba^ S^al
BARCBtoNETTE, öc« ©vdn^en Don ©at)o^
peti/ttJclc^c^burc^benUtred^ter^^vteben 171
i^on&aHV;tnan giancfreic^ dbcrlaflen , ^«ö
bm Gouvernement t^on Provence 1714.
turc^ ccuDecret De^ ©taaf^^Staf^ emörrleu
BLAREL-
oKETTE, an bm gluj Hubaye , tint fUinc

.©iefe< Gouvernement ^at feine 95rtten#


"
nun^tJott bm Jateimf^eu SBort Provincia, *

etxid) imb^ß mttx i^xtx ©emalt gebraut/


<tnconquetivte^ ^ant) bebetiber. $>aß Smt)
ifl ixn^tbaxm delicaten ©avten^-Snic^ten/
* £((tUberpwS an ed^, ^errU^e^ £)el , gute
^
SSaber uiib ©efim&^33runnenv 3n Den 3ä]&^
reRi72ö. i73i.imö 1722. i|le^t^p«einev^lff<
tigen 3)e(l j^eimgefu^et «»pvbeH.
~ XVIII.

1. GRENOBLE , Ut Gratlanopolis , ifl

^eutiiiesS oe^Die ^^aup^ 5tat)t atttJfvHere,


avoj/ DfjlC/ unb n)ßl)t an ukuet /
©le
m
foK t^öm
eir <i)avianuntitnb Uuit)evjttät
Käufer Gratiano t^\it>tx aufeebaue* tvomn
femu Uttreitöicfer ©ta&ttfl in einet* ©nobe
Da^erpeant) i^orneI)m<}e €lot1er/ gavfm«^
f)rt>cn^, la Grande Chartreufe genannt A m
Dem ftd) &<;r ®eneral biefr^ jirengen pröen«
beSnbet, melden &ev.O-BJ^^o memmbe^
culo gelttfftet ©ev a^iffbof Grenoblc
ael)6vet unter öen Sit^S^ifc^off ju Vienne.
i/VlENNE , Ut Viemia Allobrogum,
t|i t)ot liefern e^ne gewalttgt ©t^bt/ ttni> l>>

itx StSmer Seiten Dev ®ii &el Gom-emc


ments über Galien gewefim , ifl aber je|tin&
nur no^mie ein ©chatten Hm.
©ie tfegt
an t)er Rhone, unt) f^at einen *£r^r35trcboff.
£)a« im3a|)r 1 3 1 1. in ©egenmarf fre^JJa&jle«
Clementis V. gel^altene Concilium Genera-
le, anfn)el(^en Der beraumte Sempe^^erren*
Oröen au^gevottetmoröen/ gie^t Diefer @tai>t
ein emige^ 3ln&encFe4t. ^

}. VALENCE, l'atValentia ^ glet^&run^


ter an &er Rhone, i(iinbefferem®tanöeA]&at
eine Unit>erfitat, un& einiger maffen

Ibetjefti Sa^ £ati&^ier l)enim;n)U'^ Va-


^
lentinois ?at. Pincipatus Valentinenfis ge^
nennet, ©er 3&ifci>:>tf geboret nac^Vienne,
4. EMBRUN ,

tiefem eine f ein^ ©taöt /


«at. Ebrodunum,
not^iiemlic^
mr
Wm
.

mb J)At einen Dovnej^men >J£rtj*^tfd;off


t. GAP, faf.Vapincutn, einf^le^ter
©er ^ichoff ^tf}mt nd^Aix.
4. BRIAN9ON , Sau Brigantium , ober
Origantiiim , ifl ein mifteuMtiget £)rt mb
guter
7. S. PAUL , mit t>m ^mahnen des trois
Chafteaux, f at. Augufta Tricaftinorum ,
]^at einen ie>trdb.>ff, Der na^ Arles gefeiree.
I. PIGNEROL • iat Pinarolium , lienf
l^arte an ben 3f alianifc^en ©vangen 2Jon An,
16^0 mi6^6.i^i^m ^ran^oipen Jbanben
gen^efen/ unbmegenbev t^ortrefflldjen Forti-
fication jeberjeit meinen ©^luflfel ^tali^
cn (^tUlUn mv^tn. $Runmebro aber Tft bie
ffieflung bi^auf ben ©runb gefc^leiffet / unö
bit ©tab an ft^ felber bem J^er^oge
t)rt)en reflituiret n^orben.
m
t. ORENGE, 2(iU Araufio , ?eu(f(& Uroi«
nicr) ober <D< (inkn , bie J&aupt^©(abt in bem
fletnen fouverainen gurflnnt^um OREN-
GE, ^atPrincipatusAraufionenfis, ober
Auriacus, ober Arauficanus. S^at einen
fd7offunb Siomif^e^ Amphitheatrum. 85or
biefem mar e^ eine aSeflung / njelc^e aber fd)on
An. 1 660. ifl rafiret mxitn. ©iefe^ giJrfxen^
Hilm geborte bem Cngelfanbifc^en jfoniae
Wiiheimo lll.unbtt^arb t^or bem 3vi)^micrif
({^engneben t)on grantfreif^ eingebogen ; im
grieben aber re|li(uire(, 3?a^ bem Sobe
mg^ Wiihe^mi III. difputirte ber jloKig in
SJrtnjrenun ? ba^ Jg)aü^ 9?affau baniber/ 10er
cll^aben folte: UnferbetJen m
ber ^onig in
grancf reid[) ba^ gurfjent^um ein , nnb jagte bic
ÜJroteflirenbe« jum ^anbe l;i«a««. ?)reuffe»
'
JuUtr<*( fei" 3?e#f aW^^tflndF*
'tat im Stieben
reiÄ gegen ©elbevn cediiet / wrxm Öiefel
gurtlentlum öem Gouvernement Dauphi-
neeiBSedeibetwprDen. 3m
'Ti?. 3a|tl)at
Äonig üiibwig XV. bem SuvjH. ^Ciaöfe
CONTYgef^emfet.
10. Les BARÖNIES , an ber ©van^e »en
Avisrnon , eine ßanbf^afft bie mi mtev
Wttmn
ift

^)errf(^aften befieljef
/

/ ^mm
Chateau-Neuf «nb Arpayonitt Ut Genea-
logie Bcfannf finb.
11. |>uvd) ben grieöen P «t«J<?L^'-t«t|,«

£aS; j baäFortEXlLLES; iMi Fort


FENESTRELLES; OULX ;
4- ba# £|al
SDal SEZANA j
BAR-
6. b fig
f. b&'S
DONACH »mb 7.Uf FORT ober
CHATE AU-DAPHIN
;

«berf
mmommen.
oBevfei«
,
,

IB Dauphinc fonfien ge^ot•t^n/


11 T>itftSBwinftiftmit nnterfdiicbenen mme-
raiif*enSöa1Tern «nD aBeitanb SBilbprat ge»
(«anef. ©eit bem ^ten beculo , roivb bet

m, biewellen bes le|te SSefifeet btefer Janö.


^m^3a^v
(^kt Humbertus II. öiefelbig»
l54^.^lem ftevfeog »on Normandie
Carolo
i'äig Philippl Valefii «ncfel , mit b^efec
S5{bingni5§ abgefre«en, tafaBe
Svom^rin,
%(K üon %mdxti^ ben Stammen eine«
Dau-
phins fill)renfolKcn.
XIX.
m in BOURGOGNE m wctcf ?
VOaü Crt

i. DITON, Eflt Divio ober pi^onum, bi«


^mi^mm mmt an bet Ouchc |at , ,
, Parlament. Da^ Sefuitcr-CoUegium,
6artf)aufv^o t)ie legten ^per^oge dou SuvaunO
liegen, unD Die ©etuvtl; Salmafii mb Boitvet i

mac^m ^en Ott bcruf)m(. A. 1741. tDurbe i

bafelbjl eine Academie Don 24. SKit-öliebem


j- .
fUnD f. Direftoren angeleget, phvficalifc^e
.- V iittt> moralMe SRatevien jtt unteriad)en/ &et
eeifff er ifl Mr. Pouflier.
. 2; AUTUN, £at. Auguflodunum, ijl ein fefir
alM bti^t' »m/
unb f)at noc^ je^o fe^r t)i'el
remarquable Antiquitäten/ ali \inb
Amphitheatrum, ein 2^ei( »on einem Sem*
H m
pel be^ Jani miö fo ferner, ^tx^ifdboffqo
loret nacfi Lion, unD ifi bep^ ereignender Va-
canz öe^ ^r§^ifc^Dfflid)en 6t^e^ bafelbfl in
^eifi - mb n^eltli^en Adminiftrator.
L MA9ON, «a(-Matifco, ein groffer jOr(/
]^(^e einen B^cboif/ hex unter Lion geboret

4. CLUGNY, 2at Cluniacum, ifl ein 6e^


rdfr n^e^ .f li>f]erA Benedia:iner^'£)r&en^, \>on
Wilhelm »on Aquitanien erbaut ^tt^{>l)U
nif^e^})rinijCafimir retirirte fic5 J)ie^er/ faitt
Äber nad^maf pr Srone.
AUXERRE, faf. Antiffiodorum , liegt
ganft oben/^un^iji einefeine ©taöf. SerÄif
ffbotf geI;ore^ unter Sans» .©ie cb^ene »ort
Fontenay , trc^ mifcfjen Ludovici Pii (Bol}f
mr Die blutige @cf)lad)t mgt^aUtn Lo- mb
thanus erfdjlagen mtb^f i\\ md^t mit \>oti
|fer.

2(it CaroHae, ifl bit


«l^^» J&Jpor ie, bef (mm
tefie Sva^cr M J^eito^^
dc bcn Situl tintß ©rafcn öj^n
Bourbon-Con-
Chamlois.
7. La BRESSE, Saf. Breffia, liegUur
ijl eine $iciiTltd;e ©raffc^aff/
tciv ti8& wel^c
öicfem itt@at^0t)cn gel^pmfjat/ t^urcp ^en
i'or
Traftat jti Lion akr i^DH i^otr gvana^
^euctt ganbf^). fftf gex tm^ buget
reicl) iKfaft
gegen 23evtaufd)img M
morxnr
59?av3gv#l)U)ui sa-
Luzza abijctvettcn
BouRG, mttDcmSunalf'men enBrefle, fatBur*
gus Brefila^, ifl Dct bcfte $J}lcr^, Hmü.
t. DOMBES, Sat prmcipatus
Dombarum y
ein f leinet Silvjlent^mn/ tnm fytrpa t)oif

MAINE |ß{]anD% ber ein naturtidM 6i)|n öe^


^onig^ Ludovici XIV. tjl. Siefen iuiftatr
(^um ijl indqpendent t)n &mtr UnH0
ten feie 35ei^cr ^effellngen anffer anieren
59Jaifmablen htv Unhtmfm^ ^i^W^f

Btait umncr aSroij tfie^cfuife» eine fi^otie


aeoöemie W>tn, U« Ourt^ &i(Memoir»
de Trevoux Uhmt gemault.
9. CHALLONOIS, fat.
AgerCabiffionen-
fis, tseift in n!and;«ti^(tn&>€^)ai-tctt an* La
RIMESSE CHAJ>LOI«iNOlSE t €f^t(l
l^s&gcn lur rec^tm
tfn fletncä S<r
gUi§ Sa6ne , täJil^ev föf- W^t
CHAiioN , mit Dem ^mto^lWtl für Saöne , M.
Cabillonutn ad Ärarim, ifi etnf W(niM#C
©tatit Hxm, fi< «wf a6ct mit SitmChaion*
inChampagne Ricfit confundircf Werben.
SerJbifcboff ge^ovet unter Lion,
to. LeBUGEY, Ut Beugefia obtx Bugia,
.tfl ein rieine^ Jinbgen fiaxt an ©o^o^cr/

ter Rhodanus ])txmttx ImmU


lELLEYy Jaf. Bellinum, ijl ber k(le 55la| &an'n#
ne. ©er Äifcboff ge^oree unter Den &ti^^u
f^0f juBefangon,
II. ©ieeta&te MACON, 2at Matifco, ttn&
BEAUNE, «atetn. Belna, fmb 6e*0i)e/njcgen
tie^beflenffiein^SBad&^Bern^. Unmett DI-
JON unt) BEAUNE Iteat bic fletne ©tabf
CITEAUX,?at Ciftereium, mit einer rei*
^en2l6tet^ mbJ^mv®iti, M
beri!^mten(5i^
M
ßercteufer Drben^/ t^el^er tu Snbe eilff?
lenSeculiiJon Roberto, Slbten tJou Moleme,
fejlifftet worben,
i». Siefen Gouvernement, t^onBOURGO-
GNE, mel^ei^ ber ftlrtrejfli^e 9Bein^5H5a^^
SBelt^bcf annt gema^^t/ njirb bei; un^ insgemein
^ogtbnm J^iir^tonöien/ ober äUC^
tri t ei;2^«rgttni>ie»/ ^at. Ducatus Burgun-
iiap, genennet.

Unb bft« ifl moU J« metcFen : 2>enn neBett


Jiefem;&<t^a«nokn liegt jur rechten ü)anb bit
FRANCHE COMTE, bie r^irb bep un«
Jte ^iafld>atf^ ^ar(^«}!i?ie?t / ober -eocb^J^
25tir(i?5nö ^4t. aber Cornitatus BurgoindiaE?,
$mmtr unb tritb Mb
^ern^cf^ im Sfnl^a«ft<
Wv^anb>€^Ärte t^pnSrancfrei^ö ^orfornm^n*

XX.
XX.
n?«« ifi in CHAMPAGNE yn mcttfciif
t. REIMS, £af.Remi, o&erDuröcortorum,
tjl ein« UtnHtf ©faöt, unb 9e|Dret mit nnteif
bit bellen inW^«'«t«
Patr tinö S?txm ö«« Äottigvei^« bie e^v«
^«t/
mit bei«
6fl§ er öen Äenig falljet, unt> jwar

@efö1|f|
«fahren eine 2aube in einem gulbenen
fo bie
AmpuiiaRhemenfis genennet Wirb,

es ni au«; nn»
vaeusijl gefauffet »orben.

Uniwfitat bafelbp. . ^ —oberTrecs,


^
^
«. TROYES/gflt.TricafFe, »H
bie ^>aupf*©tabt in
Champagne,
fonfi
Roff Um mUnt
Soff ii^ Sens. ©ie €t«bt treibt |l«rde
unter be« |r|^.a5u
^«nb»
K mit «einwftnb
SSar^Ser^en, Isflt
,
«u^
«öer^janb 3<»9<»
jtcet) »on aüen cffent*

,/&"alSnS, Sein. Catalaunum, iff eine


©tabt / «ßb rnnf int bem Chal-
toDblaebaueti
roniS"an&.er. «^tconfundiret »erben.

^^ffriÄfrnfSrWeCAI^I
CATALAUNICI geroefeu/ ba im {«nfften
Seculo ber ^)unnen Ä^nia ATTILA
mew
ner ©4>la«^t Oiber bie granefen/ Sßefl^öo»
t^en u«b liomet ijoooo. SRanntjevU^^renpf.

§7
4- SEDAN o^er SEDAIN', iat Seda^^^
liegt m ötT SKaa^ gegen ^en SRicbevlanöen
JU/ unD ^at ein i)e«c0 <£^(öt. 3« <^5te«

Reifen ^atte Mcfeefabt ne&fl t)en Dä^n geboi


vtgen £)auxn feine eigene ^erre«/ univbe mt
t)on Den le^tevnSefiiimt an^ bemJ^aufe dela
Tour d' Auvergne im^ö^i* 1^41. gegen
lanf^unganbvev £4ni)eve^en Der €rone?Jr6ncf#
reid^ ilSevlaffen. ©er &er«l^mte Maifchall
t)0nTurenne i|lalI5iev gebo^rcnti^orteR/ mi
Der gele()rte Bayle i^at l)itx eiiugrgeit Die
lofcp^ie dociret
f. ROCROY, fat Rupes Regia, ijl eine
©ran^^^^ej]mig gegen Die SßieDer*
trefflt(f)e
lanDe, un&megen Dferimja^r 1643. fdrgefat
lenen Battaille mcvifcn*
CHARLES VILLE, Jat Carolopolis,
liegteben in fettiger ®cgenD ; e^ i|l eine nene
©taDt/ Dieaücvevfi m
100. S^ren t)0K Dent
Äerjog Carola m\ J^evers ^ na^ge^)enD?
Jper^og t)on ?9?annm i(i erbauet tmD mp^l fgr-
tificiret tDovDen*

7. RETEL, gatRetellum, liegt am ^fuffe


AmEj Axonal;dft.
tiielc|er£at« ©ie ift eine
itialige ©taDt/ un& ge^i^et anter DenSitnl ttt
m^^ttmt^nmß^ Dent ^aufe MazarinL ©ie
©egenD ^evnm t^irD le RETELOIS, UU
Ager Retelenfis geneunet
t. MEZIERS , tat Maeeriae, tinc feine'
©taDt / nid)t njeit inm Retel. ©re i(i öont
jfapfer Caroio V. \sii.
Dcrae&ltcfi belagert
mx^m, Sreibt gnten/paniJd rnü^etnmanD.
5. SENS,fat. Senones, oDer AgendicumSe-
noaum;. Ijeflt unten m
Der tonnb, t^elt^er ;
Jat. Icaitna ^djl. tfl nt^t alfetn ei*

ne Don öen altcflen ©tobten, fine fie bennnp^


torSium fcö fc?jn ge&auet xmmi
fonbernfie
^c^et mi* jito no^infjiitcmglov, imt l)«f ei/

tul tmß Primatis »Ott Gallien unb Germa-


nien i&hxiU Unter t)telen aUl)tet gel^altenett
Conciliis, ijl Danieiüae, fo im 3al)v 1 140- ^ie*
Jer t)cn bcnifcmtenAbelardum geljalfenwor*
fcen, mercfnüvbia. ©erDiftria H^t hmm
le SENOIS, £at Ager Scnoncnfis.
10. LANGR ES, SatXineones, ober Ando-
matunum, liegt mh ««t^^ i^^^ Siebte«/ un*
tpeit tJon Dem Urf^Jvunge Der Marne, ifl altnno
t^ejle, foB atid^ niema^B fep erobert njorben*
Ser^ejifd^off qeboret unter Lion.
11. BOURBONNE, 2aU Borboma o&er
Vervon« Caftrum, eine f leine ©tabt/
t)onLangres.
m
gute^aber finb/ liegt ni*t n)eit

3m3a|r 1717- ifl biefer jDrt faft t)ollig abfle^

12. JOINVTLLE, ?af. Joanvilla , an btt


Marne, ifl eine Heine ©tabt/ gel^pret benii«^
len bem ^)anfe Orleans, uub ifl megenbe^ 35e<
arobnäf ber ^^er^oge Don Guife, unb ber im
Sö^r if7^. erri^teten ^^eiligen Ligue, bve
lerna^ ju Blois nnterfdjrteben njotbeu; merer^j
itJÜrbig.
/
Jbte^er geloret ein ©tue! ^on bem Unim
la BRIE, 2at Bria, itri[d;en ber Seine mb
Marne. ^^ _
^
»lEAUx, 8at. Meldsp, an ber Marne, m(|{n)eit
t?on 93ari^/ ijl bie Aam'^®t<^^^' 2>or biefem
Sielte ber
^
m €t bafelbd auf. g^J^at
ewii
einen» fcboff/ öer unter öen €r^^$if<^ off ju
9)öri^ geboret S5er geleljrte SMfc^of ßof-
fuct macpit i>itUv&tat>tmtmqii^nt)tndtn,
CHATEAu THiERRY, 2(itm. Caftrum Thcodo-
rici, tfi ein befannU^ ,^ftrflentt)om un& fe^r
t)efie^©^lof an ber Marne.
übrige t?on ^iefem UnHttUf m\^ti ju*
»a^fi an ?Jari^ liegt/ mirb aue^ ^u bemfelbe»
Gouvernement gerechnet.
14. VITRY, fiat/Vidiriacum, ml^ti eine»
parcf en ® etrep&^J^anbel treibt/ s. menehould,
Sat Fanum S.Maneholdi, ein etmal bet^e^»

ptgterOtt, an ber Aifne, unb mohtereau-


FAUT-YONNE, aUm ^o^aun t^on 95ttr*
gunt) m 3abr 141 9. in @egemi?art bei bamali»
gen Dauphins, nac^mal^ Mm0 Caroli VII.
«mgebrad^t morbeu/ finb brei; f leine ©tabte.
if. Um AY. £af. Agejum, chablis, bar sur
AüNE, melc^e^ ebenfalls Keine Derter jJnb#
lo^c^ft ber befJe ChampagnerSBein/ an mu
^en btefe Janbfc^ajft/ fo njie amBetre^jb reit^*
It^ gefeegnetr nnbmit biefen bepben iVatura-
lien i^ren grojlenJ^anbel inunb aii^^xSant}ti
treibt.
Slufben ©rangen jtDif^en Champagne un&
ben SRtcberlanben tfi ber ARDENNER.
SBalb/ Sat SylvaArduenna, ein groffe^@e#
Hxitß welche« pcf; mit unb breit erflrecfet*

XXL
XOic iß t^astian^ in ^rv;ncfrcid;bcf*affen?

I. ©a«^anb i(Ibur*ge^enb^fe|jr ftttdhtbAt/


unb bringet alle« in örplfei g)?fnfle
$en»or/ toai
^^"i. €« iß au* &nr$ mb
^M•^ jlwcf brwo^*
Wftl bt« gefnnbe £ufft li«n
fttf , unJ)
Pa%i«m
kr tvoM aniTclict/ fo »erben ju gruben« ^3«tt
Wel fefibare ^Reifen b«t)in angeflclet.
" «u^ an brep f)rteH mit ®ajF«
j. ?©rtt
iimgebf n ifl, (o licaet iu auiSwarttger ^»anblnng
kr Nqnem, bie aber feit ber SJuStreibung berSKe«
fomtrten3|bbru(^lft)bef. . .

4. atn SJferben ifl einiger 5Jf angel borwn; Da«

»tro man Sßenn epanien fo »tel 5Ren.


fpri*t':
ftßen lengte, a6 grancfrei*; nnbSrancfrejAf»
»ielfJferb«/ «1^ 6p«ttie«/ (o War«
be^be« i<m*
\tn.

XXII.

Sie Sittwo^ner jinb mimfern ®ei|}«, im St*


fciren feiir curieux; inExercitiis corporisje^t
MdU im^riege gri>fijniSf5i|/.ta#v »«b Ö««
com»
f*winb«} geg« bie 3tii«anb«r 1)0114«"^
piaifaht ; in Kleibern »eranberlt4> unb mven-
mii in ifirerSpra^e/ artig unb galant; gegen
i^ren Ä6nig getreu, unb in allen
58"^»H)twtgeB

XXIII.
XOm iß vor eine Xciigto« im fcftnöe?
jDeffentli^ »irb feine anbere al« ^»l*^**f^f.!ff
fdjeKeliaion in§t«acf«i(& «nb grtittwr.
tieimli^e Sieforinirten/ ot)cr fo>ienanrife ^uao?
nattcn, ml^i öevma^un CAMISARS
geneiü

3n
mx
t)^n m
ö^njcite« tJorLi dov.XIV. mxtn
Jt orolTcm Slnfc^en imb fÖJacfit i:i bem
niqniä} ; mdbm
aber :)jefer * ßnif; ba^^ bf rd^iti*
tc(?Dtct 1101 Nantes, fo i^regjdtjipn^^iuib ©e^
it)iffenl^'5rci;^et(garantirte/ ßufgel^obrn/ nnb
tmb mieDer i^raere SScrfülgungen miöer \k
Unqu mxtt^ mlH\]in (h in unbcf#rcibli((>er
SRenge t)a^ Somxü^f iiuD begabt:: in t>U licf>

^^miiif in S^oUmb, in €n^eüant), ant) ni ba«


SBranbenburtjtfcr^e / m man
gar gerne au^
unbDen i^rerni:^Ucf;en Arbeit profitirte.
fta^ni/
fie

Übrigen^ behauptet* Die ^iMiu^iifc^e Jfiri^e i^ielc


I)efoKbere55ret)|>eiten nnb^ioruige, qegenbteun^
umfcr^rancfte &tm\t be^ 5pa6f!;i^en ©tnbl^/
tinb ifl bur^ bie f)efftigen®trdtigfeiten/ fo
me#
gen berBulia Unigenitus, «nb na^ge^enb^ über
We Dermepnte SBunbevtrevcfe iti jg). Paris enf#
(lanben/ mx
benen Conftitutionariis unb Ap-
pellanten bi§ anf ben {lentigen tag mc&t »enta
pennvu^iget tt?orben.

XXIV.
Wer ttiim in S^^nätcidjif
1. SrancFrei^ ^at jeberiett feinen eigenen
.

mg
flen
^

gebabt, mcl^ev ben Situl


Äonig^ fiif)ve(/ ^um
m
Slüerc&ritilicfo
Slnbencfen/ baSCloda-
vaeus iiuxfl Den e^viftlic^en ©lan&cn ttnfer alle«
enropatfoKn f onigen angenommen. S5or bie^
fem tDar bie jfoniglic^eOemaU fe^r eingef^ren^
m, m bie3)arlamen(ev no^ in gvoffer 3lueori#
tit lebten: Soc^ nunme{)ro,Da
bereit^^tonwLud.
XL benSinfang jur U»tei'Dviiefim(| gemalt/ imD
feine aiac^fölcier immer miUx geganoej / ifl

au^/nnb bev tjoriae ÄpnigLudovicusXiv.t^at
fouverainße ^dUnUU »on 6er 9Be». Set
J)er
|e${(]e .fonig LUDOVICUS XV. i|! m if.
war bif 172 ^ ^"J^*'^^''
Febr. 1 7 1 o. gebol^ven/
fiis, uui>öer4>erjo9t>ou Orleans «nteröefiettütr*
ötnte. -

a. ©re5)ef<5affettf)eif De^Svegtment^ geboret


in ^»ie 5)dlitic, t)er3ufiattt) öe^5lDmgli^en^)mi#
fe^ in &ie©ettealo3ie; unö t^aö übrige in
W^U
jlorie.

XXV.
<Bth^tctnid)t& mt\>t Jrmttfrcicb?

I, 3» 2lpa unb Slfrica ^aben jte ^eutige^ Sa*


Äeg ein wenige« ; aber in America befi^en fie ni^t
aBein ba^ianb NOVA FRANCIA, fonbtr«
wi* unterfd^iebene Snfnln, bic an feinem Dxt
t^prfommen a^erben.
-
2. 3n (Europa Wi^i^^ ^<^^^^ ff^ befliyme^c
mm gegriffen/ unb baben
Senff^lanb «nb afliebertanb gaRle
fonbcvlicb
f ro^inften
nbgejwaeft.
2Ba« baS Äerfeogtbum LOTHRIN-
GEktttb
%.
Ä^aNche COMTE W
foHe» jumaSefc^lng biefe^gapitel^ am
trifft/ bie
«ebenget tueröen : ©ie anbern Gonqueteh n)er^
m \>m gebarigenCapftel gefparet.

XXVL
:

XXVI.
MPie tt?Äc5t^4fttfretd) ror alten fetten einge^

L 5iir St jmer Betten Begriff ^rantfreic^ t)iet


ittel^r in ftc^ ^eufije^ Sage^: Denn gegcti
£e«tf(^Ian& erfirecfte e^ ^ä) 6if an öen St?)einr
pro^m; gec^enS^ieDerlant) Bi§an i)le3?ovb^@ee:
tinö geilen Stalten mn
über bie@(^tDei^fr^©e5
bürge, bif an fcn^SlDriatif^egÄeer.
IL ©te erfle gint^eilung nun mai^ten |?e na^
fcen ALPEN, oöerec^met^er^öeburgen; unö
alfp^)ie^t)ama^l^
GALLIA eis. ALPINA, mß Öiffeit«
^en Sllpen m Dem öbern Sheile Italien«
t^ontinGailis 6ett)ol^ntmar.
GALLIA TRANS ALPINA - , tt>ai
ibtx öen 3!lpen bif l)ina«f an ber Scheide
gelegen mar.
in. h^xmi^ tl^eilten (le GalUamTrans-Al.
pinam n^ieterum in tiier Steile
I. GALLIA CELTICA, o&er LUG-
DUNENSIS: D^n« Celtae I)iefren Die
^mm^ntVf mt) Lion mar bie J^aupt^
©tabt ; begriff aHe^ um bie Loire,
jrgo ba^ f ioniTAe/ baß Drleanifc^e/ Bre-
m
tagne, bie Normandie, m\b Ut)bti
SBurgunbien gelegen ift.

GALLIA AQÜITANICA begriff


alle^ um
Garonne, mo ie(jnnb bal-
bie
groffe Gouvernement Guienne liegt.
'

|. GALLIA NARBONENSIS bo
gviff öen ©tric^ an ber 33?itfell5nbifcf;m
eecy
©fe, wo Languedoc, Provence UH*
t)a« Delphinat gtie«« jtnt.

4. gai.l)ia belgica 6f3rf ^<^


©tri« »on l»« Seine M
an ötttlKpetn'
ö« Me
(irobro, unt> alfo b«« m«tf!e »on
de France, Champagne, foW-ingetl*
gtfammttn
<im, 5pf«% Stift, unt>
©panif^en iKitö(tlant)«n.
«in« €int^«t«
IV. (EttMi* mochten fte
Uwattac^ t)tmUntcrf(^ei&t{»etÄleibtf.
>
^ I. £)i< GaUiCis-Alpini trU9<h \^mm'
LIA TOGATA. _ ^
«. Sit Galli Trans- Alpini an t)«t 59?tf»

Darum ^ie§ t)ie GALLIA


©<g<nb
BRxVCCATA. ^ ^ „.
.

1. £)i< jiW9«ttaUemit«inan&er»nGalha
Geltiea, Aquitanica un& Belgica, Uq»
fen jt(b bie Jpaavt lang »a^fwj
lies bie ©egenb GALLIA COMA-
TA.
XXVII.

i. ©ie jEDUI Ober HEDUI, «m Autun im


jber|oatt)um SSnvgunb. ^ . .

%. ©ie_AMBIANI, um Amiens tu ber Piccar.

|i SM^ANDEGAVI, um Anjou im Otle«»


nif(^en.
4. ©i«AJUV10RI, i»li«i«Bretagae'
f*
4* ©a^ r- iur ?anbv(5^ arte

f. T)it ALVERNI, in Auvergne im' ßioni*

C. t)ieAUSCr, umAux inGuienne.


7. ©ie BELrLOVACI, uinBeauvais in Isic
de France,
€. £)ieB[TUR[GES, umßourgesim£)rlea#
nif*en-
9. t^tc CADURCI, timCahors in Guienne.
10. ©te CARNUTES, umChartres itn Ot^
leanifc^en.
n. ©ic CELTiE, um öie Loire.
1 2 . Sie CENOMAN [, im ^)cv(}03t|ium Mai-
ne im£)rleÄmfc^en.
13. 25ie CURIOSOUT^, in Bretagne,
.14. ©icDIABLINTES, im^anbgenPerche
im£)rleanifd;ett»
if. ©ie EBUROVICES, umEvreux in Der
5KormanDie.
1^» ©ie GAB ALI, wa Givaudan i« immtf
,
bocijl.
t7. 5>i'e HELVII, njo Virarais in immbifc
lieget.
18. ©ie LEMOVICES, um ^anguehjc i«

19. mGuienne.
LINGONES
Champagne.
, lUtt Langres in

10. Die MÄNDUBn, im ^cx^t>stf)im Sgair^


^9U«&/ an &en @r4n^en gegen Chamoa^nß.
ti. ©ieMEDIOMATRICES, «mMetzim
IWingifc^cn.
12. Sie MORINL in brr Piccardie.
2J. .Sie NANNETES, um Nantes 1« Br€.
tagne.
t*, m OSISMII, um^reß in Bretago^. ,,
3f. Sie
IC. ©jePARISn.iim Paris In Ifle de France,
i^. ©ie PETRLCORII , um Perigord in
Guiennc. ,^ . . .

17. ©je PICTONES , ttiiiPoitu im OxUm^

IS. £^ieREDONES, umRennesmBretag-


ne.
J9. .t)tcREMI, Reims in Champaene.
jo. ©ieRUTHENI, mtlRodes in Guien-

31. ©teSANTONES, um Samtes mOmen-


J2. ©k^SEGUSIANI. mlzBretCe im ^tU
. 4ö9tlnun g5aranttt)ien •

^
=jj;35ieSENOISES, nm Sansin Champag-
ne.
Com-
^
j4. £)ie SEQUANI, in iet Franche

jf,
©ieSUESSIONENSES, iimSoiflönsitl
IsledeFraiice. _ ^ ,
.

}«. SieSYLVANECTES^mnSenhsinls-
r le de France. = ^'
|7, Sie TARAELrI-ICI,timBay onne m Gu-
ienne. . \ \, ,

JS. ©te TOLOSATES , um Thouloufc fn


Languedoc* ^ ^

19* ©i^TOICASSES, umTroyesinCham-


pap-ne. ^ ,

]4o. sieTURONES, um Tours im jbvlw

41. DifVADICASSES, umNeversim0r^


4».
leanif€;cn.
SicYASATES, umBazas iwGujennc.
^ .

'
^ 41.
'

4j. ©te VELLOCASSES,mo Ic Vexin in liß


le de France t(I.
44. ©ie VENETI, um Vannes in Bretagne.
4f. SieVEROMANDUI, woVermända-
'

is in ber Piccardie i^.


46. SieVOCONTII,
vence. ifl.
m Vcnaifm in Pro.

47» ©i< VOLCJE, in Lan^uedoc m


UUf

Wo liegt £.ot{>m£te>t?
t- flr^Iieaef S5if(^n ^rancfreic^ unb ZtMf^r
lanb/ unb i|i »on Ungcn Reiten i^ertJa«
eigenen ^)erßugfn6e|e|fenn?orben# bi^ ßc^ An.
1669. ber miaLudovicus XIv. beffelbenb^
^Sr^tW^ unb bie rechtmäßigen Srben na^^
Seutji^lanbwjageebat. An. 1(^97. aber/ im'
»rieben iu Ryswik , i|l ber ^am »on voti>#
rmjen lieber re|Iituiree n^orben , unb ber jf oma
patttcDnur breo ©inge auegebungen, nebmlicfi
cmenfrcven©nrc{>ii.g bur^ba^ ßanb, bod;
«e (Scpaben Der ^inn^ob^er : ^n'm6 bie SSe^

LONGWIK , gegen ben ^u^enburgifc^eu


©vÄnften,
,

©ringen f gecjeu «bfretiin« t\u^ anöera 2iime|.


3?a(^6em tviea An. irn ma^t^ Louis Xv.
mit bcm legtDcrflDvbcnen Zapfet Carl VI. i« Deit
Rneben^^Praeiiminaciiii au^, baf Äomal
©^wieaer^ajatf er Sumslaus, jebol^rcn 1677-

SSaar Ee&enölaud bejlljen, Franwcus Step ia-


nus.^crfeoö mx M^x'mtXi abct/ Florenis m
für^abcnfolte.Ar.i757.tt)uröe aßc^ \)oIfiogeu/
u«l) im Definitif-gviel)c« i?}«. ^^>iu*&<

'^<x%W\tiöix%^^im jtt Jeutf^lan& ae*


2.
^6re, ijlöott gcklvtr» Publieijlen langfteue w
njiefcHtDov&ett/ tmö mIvS) fjpl^c^ ju OaiuDbeiv

I- 31nje|o mercfct man nur / Daf ei jn?#eit


SButgimDtcn glfaf /
^ i %Wmm ««^
gujrijnburg miff enianc Uca^t^

fe^ ©ebiirae, »eicf^er granfeof. le MONT de


VAUGE UU , Möns Vogefus , a^neattet

f .©iefe« J^erfetjgtl&ttm t^ar aUenJeitenbie


JSmip^5Prot)in^
EN,
m
jtomareid^^AUS rRASI-
mel(&eiaac^m!tcl)J?e0nfr tual iroiK^m
öen Sit)ci«flrom , ©dbciöe unb SRaa^ gelegen il?/
ba^ ifl ^ot^iingeu/ Srier/ bie giäfel/ ba| l^ui
yembm'gif^e / ba^etifftHtti^ mib ^vabaut.
^eiUige^ tm^^ ifi «»^^ emfd;malev@tri^fcan^
beö in}ifd)en ^öt^ringen unb bev ^pf«1^5 um bi<
6aar/ tDelcf)ernocl) ben 3^a^me» ALfSTRA-
glENittfu^veupjleaetv

® 4. 5Der
: : '

'
^. .©er Kßigc fytxm FRANCISCÜ5
STEPHANüS , ifi m /
12, Septemper 170s.

<g« fmi) ix^t) ^efannt-e glüffe öannne


<. Die MAAS , Ut. Mofa , Srartiofic^ la
Mcufe , fliegt j«r liticfen nöc^ öea 3vüöm
lanDcn. r
2. ©leMOSEL, «at.Mofella, flieffct in

©ie SAAR , Sat Sara , oDcr Saravus,


fliegt jur Siechten ia DU 33?oi*d. ;

III.

SBenn man aHe^ iufammen nimmt / tn^(|e/


tn^gemein unter Dem3Bort£otl)viU9en tegriffea^
tt^ivD/ fo ?)at man &vep SljciU
I. Öo^ Äntogt^um^otWngcn an fiAfclber*

lat. Ducatus LOTHÄRINGICUS,


in fpecie fic diäus , Jtu 9{ecf;t(?n.
i, ©a^ $cr|ogt1)Mm HARR . Ut Ducatus
BARRENsis, jurJincfenmii)
3. ©ie ßcfanaten Dreo B^tbömer, RIETZ,
TULL, imb VERDÜN, in i^x
m.
IV.
T[t)a5 m in t>em ^er^ogtbttm S-otJ^tiiigcnAtl"
fid> felbcc 5tt merdfen ?

1. NANCY, gat.Nancejum, tieJF)anpt#


am giujle Meurtre , l^at. Murta.
;

i\\ Die alf c nnb neue @f aötbepfamme»

2>a^ neue Nancy ^at feine Fortification


demoiivea miiffen ; Da^ alte Nancy aber ifl
n?o^)lbet)c(!iget 3n&er ^etagevungbiefe«
£)rt^ mufle bcr mächtige J^rr^ogtJon ^«r*
gunb €arl/ berÄu^ne/ im^abr 1477. fein
uarubige^^ebeneubem
t. MARS AL , gat/Marfalum , ifl eine flei*
ne / aber mit SRorafif umgebene S3e|luug/9e/
^oret Dem Äonig i)on grancFreic^.
4. MOYENVIC , 2aU Mediovicus , eben
ba b^nmi ijl »or btefem aud; eine confide-
rable 2Se|}un9 'geiDefen / geboret grancf*
reicb-
4, LaMOTHE, Jat* Mothasa, liegt unten,
uub marö t^or DiefemiJor unöberminbli^ge^
Ibalten: bo^ bie gran^ofen babcu e^nicbf
efttgenommen; fj^nbernau^ bem Sr&#
attein
boben gleich genmc^t.
f.
VAUDEMONT, iat Valdemontium
ober Möns Vadanus , iji nur ein gleiten
mit einem ©^loffc; fiibret aber bocb aB cu
ite Appanage beu Situl ümi giirjlen*

tburn^,
(. SiV AR-LOUIS, f.Fanum S.Ludovici
adSaram /ifi eine gan^ neue Seflang an
ber ©aar angeleget, bie jtd) ber^onig im
S?t)^mi(fif^cnSrteben An. 1697, j)orbebaU
' ten bat.
7. NOMENY, «af.Nomenium, «ttb
PONT, ^MOUSSON, «afMufTipon.
- tum, fo ijber Nancy
liegt ^ uub eine neue
UniT^erfit.^ bat/ fu^renbenXiful eine^^ SRa^
•^'^
Wlf^obev ^waftb^^tül/ ba^ erper g
m\2otf)mmf bep Der tefannten mxü^
tmq im^ €v6Ia»i)e^ a« grancfreiA mbts
l^alfen.
9. LUNEVILLE, «af. Lunavilla, eitte
©taDt unter Nancy , ifl biß])tti> einige Seit
jHr 3{eti&enß gebraust n)»rDen- fjeßo ift
eine bttn^mu 3{it(er^3lcai)emie öafeiM.
An. 171 8. tfi Die ^)er§ogli^e3iejiDen^a6^
gebrannt.
19. Äeimerö^Bcrff oDer REMIREMONT-
£af*RemiricusMons, anDerSRpfef. .3(1
ein rcicf;e^ 5vauenjimme^@tifft.
II. PLOMPIERES, Ut. Therme Plum-
bari«, anDenföranßen t^on&erFranchc-
Comte, ^atbtxüfym ?5aDer.
12. 5u gjnfang De^ je^igen Sim^tß wmbm Die
Ipf^ringifc^en fanDe mit gran^opf^ea
SJoWcrn befeßt.

V.
XO<ts iß im ^tv^ocatbim BARR r4 mcrcfcn?
I. BARLEDUC Ut Barro Ducum, Die
,
^pmhiBtm j Ut ein ^ef?e^ e^bi
1. COMMERCE, fat. Commerciacum,
mireinetoDfcieR.
|. LONGWICK, fat.Lonfrovicum, eilt
Dct)ejig(cr >i3!ait|e3en$ujcembur9, Denti^
Der ^?cntg in graucTreid; imSrieDen »n Rys-
^ickAn. i6v7.mi$(ieDui?{|en/ iinD einam
im %mt Dat>er iHTfproc^cn I)at.
4- LaMothefat.MGthea, ifr feu (i fc^r 6 cFlicJr'
D^u Den Svauäefen aber de-
fe|t öcii'ejeii /

ftruut aorDen.
r. S5eö6<
f. 15tt}it^txfii^QtHma mxbtn Stanislai
2o& in Hütt Souverainit«t btt Stont

VI.

Was iß in Un ^tty 15t^th&mcm ^ ft^ent


!• METZ, ?a<* Medac oöerMediomatrices,
bet 51Rofel / eine ixt^li^ gvoffeant) öefie
QtaM melÄe fc^oit im fec^je^enöt « Seen-
/
lo^CaroIus v.mc^e W
etitneftinen Hmntu.
Äonig Ludovicus XIV. in grancfrcitb hat
an PARLAiSiENT bafel6fl angdeget.
35ie in 9}icngt befinWi^e Suben
l^iet
einen guten ur&
cvi)^ J^anbel,
m
©te
treiDca
gi'ancfrei^ profitablen
©tai)t fiat ein Temto-

TULLr, BatTullum, liegt »eieerl^inun*


nekn Nancy an öev ^Refel, «nt)i|imittel#
tev
mhiiij. Siefev f)r( mu$ mit Der ®tabt TUL-
LE in Guienne ni4)t confundirt merDen.
3, VERDUN, UU
Vcrodunum, liegt atl
t)ev?SJ?aao/ ijlgrc^iinbrouyl&e^efriget.
4. Unb jmarfo jinb biefe bve^iBiglfjiimer fc^on
An. I s-f »onHenricoII. onigein S^'ancf*
reicf; weggenommen mxbtn / al^ Carolus V.
mit ben?)V0tef}ivenbenin 2cutfcf;laub §u tl)un
^atte / «nb geprenbif mif biefen 1aqHn\S:&f
mgcittSrancfrcic^i Siebtet) 25i}c|)ötfe aHt
jie|)en n%Ux bem €v^^'^i§l^um Sriev.
H ^OtlFRANCHE-
COMTE.
VIL
IfiDo IiCfft ^ic JRANCHE COMTE?

5Ba^r;euftge^!£ai]e^ We Franchc-Comtc
flrnenne^ njivö / Da^ nentile rniin fonfl ^odb/23uti
ßimö/ öDevMc@röjff(^afft«ur9un6/ ^af. Co-
mitatiis Burg^ündiae. r

2^ @ie liegt jmjfrf;ftt bm^atint^m


junöicn, jtt)ifc^cn&tj)nn()en, jtvift^en Cham-

««&5n>ife^en&er©^tt)etß mitten inne.

mimb^v SSerg JURA g^nennet mirö-


,4. ©iefe^ f anö liat Ludoricus XR^ An,
1674. in&em öic ©(l^njei|er Die JP)4n&e in beii
ecnoof unD öie ©panier j« feiner ge^
leaten/
migfömen @egenn)e]^r tjerfaft maren/ &nr(^ fei^
neSBaffen erobert, mbim SRiemagif^en grie^:
ten
mtttS
An.1^79. bel^atten: Senn öiefem ge^
öer 6ron ©panien / treibe e^ Pon beut
m ,

€r^^^>mif jOefierrei^, iomt^M JP)er^ogi^ t)on


SumunD , €arl beö ^i!^nen , 2ob öie rei^c
frSf^^ift l)er SiirgiinbifdKn fullDc cryalfcil/
flberfommen , un& mx
glet^foin eine ^mt
mimn grancf rei^ «nö Der ©^n?e j^,

viir.

mercfen?
DOLE, ?nt. Dola, bie.f)aupt'6<a&f/f^ ,

Wtveffli^& m^l UtxßiU I «nD eine


(efann/
,

UUmtt Umt»er(ifat^ ml^t Philipp , ttx

a. BESAN9ON , Ut Vefontio , Seuff*


Bi^^^^t; / ift Ovo§ Umi^eiftat uni)
/ ^af eitle

ein tcficj^ ©^lo§. -«i^^ev ifi aiicf) &«l PAR-


LAMENT ba^in t)erle9f movDett/ tvclc^eö
fonfl feinen @t(j 511 Dole hatte.
©iefe^ JBefangon ifl fonfl ein mm^mtß
& "ö^mb^^* ttnb ber Cnt^^ifc^off ifi ein
15^ '

etanb be^ ^eiL 916m. Slcic^^. 2lu(^) Befan-


confelbfJifl t^DV biefem bi§ auf Den ?Wunfiem
f*en gi'icben eine fve^e iKeidb^^ ©tabt geme^
fen. ©ie liegt am Stoffe Bons , Latein*

3. GRAY, iat Grajum, liegt jnvfincFen an


DttsAONi, n)eld)e ^at. Araris |»eifl. SSor
-
fctefe^n ivav e« eine $Sejlimg/ ijl Aber im
oe^nnaivetmoräen»
4. YeSOÜI., Ut Vefolum , ifi Flein.

c Sx\LlNS , 2o,t Salinse, ^)at ein böppelfe«


*
©cf)loi 3fi tt^n^n bet ^enli^en ©alft^
ßueden Hnnmfen. _
^. ARBOIS, Sfat/Arborofa, amglnSLaus-
dine, eine f leine, nunme^vo itemlicb ^ermil/
flcte ©tabt. 3n biefcr ©egcnb mac&fl

7 S CLAUDE , tau Fanum S. Claudu


eine feine Btait mit einer reichen \2J6ter) /
/

n)el(&e t)ön ftavcfen SöBaUfa^vten iubem@ra&


öe^ Ciaudii befuc^et mirb,
8. ©iVi ganftc Vanb ifi an ®etret)b/ ©ein/ ^0%
«nb anbern Huent&cl^rlu
9Sie^^3ud5tA
^en @a&eaöeraRatttrrciJ)M9e[eepet/
© 4
H
X)aö VI. SapiM

I.

kommen?

xmxmb um mit Gaffer imifleb^n jinD / nn^


unk^o einem Äonig jiigel^oreiu
L £)a^ .f inigrcic^ U^ngclton^ , AN-
GLIA * liegt ttnferr.
n. ©a^ Äonigrei^ &choutAn^ , f ateim
SCOTIA, liegt oben,
m. ©ai^ 5tonigreic§ >tIan^ / faf. HI-
BERNIA, liegt jur^in^frt.
€nge(lant) unb ©c^ottlanb flolTeit oben «n eln^
«nöer/ unbrnerDcn bur^ bie ginge twked unfr
soLWAY t)0n einander gefc^icDen. SKa^en ju#
fammeu eine grof[c 3u|«l au^/ welSe bif ifo.
tentf*c?9?tilen langift.
Unt) öiefe bepbc jj^nigreid^e/ SngeBant) unö
iin& e*ottlanb, n?erDen feit öen Seiten ^onig
Jacobi I. jufammen (Rro^ i riumitn, UUin.'
BRiTANNIA MAGNA, genennef; ftnb
«tt<& Au, 1707* «nfev Simqin Anua Siegte*
\m<}
rungno^mal^l^öurc^ eine genaue UNION mt(
einanDer aB ein 3ieic^ t^eretmget mor&en.
3rrlanD aber ^mqttm(i}t mit berunberniiP
famme»/ fonöern i(l eine abgefon&evte 3n(ul/ tpel^
^eDurc^ein eioenel ^Parlament unD einen Vice
Royveaieretnnrb. ^
eunfl nennet man «He Drei) ^önigreidje snfam*
inen in^aemein l)it 'btnannifcbmyn\iiinf UU
INSÜLAS BRITANNICAS.

II.

XOas ^Cit flErtgctlant) vot tinc Situation ?

€naeaant)^ ?at. ANGLIA, praefentiret


anf t)er ant)^®avtef«fijt)ie ein £nan#
gel. .t)enn unten liegt e^ireit / «nb oben laufft
etmä^ fptöig ju. .
-

f)benp§t€ngellan{)unl) ©^ottlanD an ein*


«nöev. UnDttjeiUnt^er giomer Reiten bie Piai
unb Scoti eigentliche 15^\tmnkn bnx^

tlubige (ginfalle üevmMet ^)a6en : ©0 Nben bie


iomeivnnter Sapfer Haäriano ^txW^Pm
vnnt) beffen mit un09U^et?JRül^e t)on einem 2Äee^
te m anbern eine ?ÖJauev , jum wenigßen ^o.
gReilenlang, aufgciubvet. tt)elcf)e tapfer
verus f^on miebev repariven laffen mufte. ©ocp
tiefe ^mv i^ na^ ber 3eit fo eingegangen/ baf
wan ?)eutige« 2afleö mx npd; bii? alt^» Elifid^xii
i>«t?pn liefet.
:

'^on<\nx>evn getrieben n?ivt).

VOte (?roß mag e^ngdUn^ feynl


^mmm €(^o(tlmiM)ar}u rennet/
jrfferömg^ eine
?83elf.
m Den grofren Snfuln in Der
^
fojffe*

>

eonfl aber i(l (EngeffattD an f?c^ o6en


m mittn/ oöer Den Barwick
Wiglit, ge.Seutfc^eSRetlenlang; «n& mi tU
felier
bi^ jur
t^i>n

3nfur
|em5SKeerfb{^§umanbern/ oDerm Sandwich
hß na^l^he Lands End mxtlj etlt^ nn&
Icn^s ^Kellen breit.

yimt Sfnfange fan man ntir Die tornebntffett


ereftn
©le THEMSE , £af. Thamefis, üt
Jon €iigeg<i «^

r Sln§cntfle!)et
au^$wei)
iff PiS Sief
SeÄVTlmennöKs, welche f»*
DorcheflerDmiwigei!. ...
fluöifior&.Wallwljm
«u^Jincffn von oben

3 Staitordshire , (Ittf t
mitten im l'anb« in
SÄS
Ac§
in| gvoje
not^ anbevn gluffcn b«r
neb«!
' «'.«„1

HUMBER, Saf.Abusma«&t.

VI.

CngeHanb befielet mSjm ©tutfen /


öfe

I. TIEGNUM ANGLT^. ßttMß •

Kiöw» »esreitt»
niarctd>«ii(t»;H«nt>(in fi^
ali<iJmi( einanber, mi nnm
<im Canai,
jur S?c(^fCH on berlRorb^©« unb oben £tn

€4oft»gan& lieget. ^ ^ ,

II. DUCATÜS WALLIS ,


o^er ba|
*iec r, ocTthcHi VO^m , %nv.h-
Calles , ij!
ein etMe «anbe^^ barae^en jur I<nceen
/)A«b an bem gvtianbii|eit |D?eere , »eU
*eg in ben uvalten Seiten \m feinen e!g«n<ti
JDetfeöaen iflrfgieretwerben-
^Ifn «Ucn Reifen
beti m Wi^m^cW
.
. .

t\)«inCAMB5aAflel«iff«»-
VII.

ttl'.Pl ARCHIE, öflg ^nb |kben ^pniorei.

3>ffn Seculo flllc inif etiirtübev fllci^ßm jiifiini

"''^ -^""»^^ p-v.ni',;bm;!;


Stell""
6. Unbbicfe fvoöinßien »erben
wiebermn in
,

i^0tt €ngelfanl). »^7

mif €nglif^ SHIRES, aufhat Comitatu«,


iu nennen pfleget.

VIII.

l«n?) m fidb fclber?

t^iel aU
finb/ nemljc^ ficbcn;
m biefem^cniavei^e gemefea

L KENT, iat Cantium, liegt unten |utr


Siebten an ber mcer^viErtge/ jtt?tf(j)en
©igeüanD unb ^rancfrei^ z ml^t le
PAS DE CALAIS, fat. Fretum GalJicum
^t)er Fretum Caletanum , genennet

ESSEX, «at- Eflcxia, ober Saxonia


Orientalis, bvöbet/ alfo i)af t>ie
liegt
Themfe pif^^f tt ElTex uni) Kent Die
®ran^e ina^t.
in. SUSSEX, Sat Suflexia, ober Saxonia
Auftralis, liegt am (Sanal / nnö t|i t>itlf
\uä}t fo genennet njörben/ tveil e^ Hn
J onDen au^ gegen Swocn ju lieget ; öenti
SulFex^^eifi nia;tranöer^7 alß &Ux>^

IV. WEST-SEX , Sat Weftfexia , lo


greift baß iibrige alle^ mit einanbev/ i^a«
am (^a^ale HUmM |)in bt^ an ba^ ^xxf
Ikiii^t SKeer gelegen £)S^ne gmetf^
fei ift el alfo genennet «Horben/ meil e^ t>on
Sonben a«^ gegen xr>cfitri lieget. Senn
Weftfex ift nie&t« anberl/ al^

f 7 y. OST-
Y. OST.ANGIvEN/^7(cin7ÖA7A^
über AngliaOrientaiis, liegt jur Öifcfr^«
teil an Dev tTotO/S^ce/ um öen gtuf
Oufe. ^SicUti^t ijT e€ fo genennet
Den/ treil t?on Jonben au^ gegen (PfJeji
gelegen ij],

VI. ölERCIA, liegt re^t nutfen im Sanbe,


bn^evo tß mid) ror biefem MIDDEL-
ANGELN, M. AngJia Media, ifl
'
genennet irotben.
Vn. NORT-HUJVIBERLAND, 2at
Northumbria, begvf iffet baß anbete aU
Itiß mß hißan ©#ottianb jmif^en
ten^JKeeven liegt, unb ifi t)ieBei(§t fo ge#
W
nennet trorben / t^^eif e^ t?on 5onb<ii au#
gegen tTotocn «m benJ&umbev^gluf
Um ifi*

IX.
Was ifl in ^kfcnptovin^im 3rt$ mcrtfen?
1. 5)?anf^at insgemein btfje^ pimevcFen/baf
in fngeffanb wenig grcffeglajTeiinb ©tabte jtnb,
«nb b(tf aijd& bie gvoflen mx
ben le^tern feine
fonberli(|e ^Mificatm ^ahtn.
2. ^mestn pö6en bie €ngdlatt&if<^en
l>en bai^ fie tief nnb fauber finb/ «nb bie
2obf ba§
Siicbeilanbtfcfjen be^ weitem n&evtreffen»

X.
VOas ifi in öct- ptovint^ l^^NT 3p« mräcn i
£^iefe^pV0t)infe^unrb in feine SCHIREN ein*
Set^eilet/ wie bie anbcvtt/ m^m W nur nacj^^
>lä«nb^£)mev;
i.CAN-
1. CANTERBURY, 2at. Cantnaria,
ftoKon&ifc^ Cantelberg, «mgltltTe Stoiii\ ?<rt.
^ura, i(l eiiK mx
Denen DC|len®tat)tcn in €ni]et
lauD/ unt) l)at ben t^örnel)!nßc«^rr^^B!^^l?cffint
ÄDmgreid)e/ t^M}ix i)ie €l^re ^at/ öa§ ev bcn
^önicj crSnet
2. ROCHESTER, Saf. RofFa, <?m1^liiffe
Medway, Sat. Meduacus, lieget qUi^ mitUiX
ouf fcem SScoe imifc^en Canterbury unb Lon-
don, \)at einen »ifdjotf/ Dev na(& Canterbury
lil&oret, unb eine ber fc^onjlen ^rtidfen ^)onSn^
jeHanb* Ser nniii?)i(!e ^Bifc^off D. Frandfcus
Atterbury , iDel(|er m^tn ilBemiefenen J^od^^^

m\at\)m^a\)xi7j2. aaerg&re« entfe^et n?o\v


bet:-/ ^intevlalT^t biefer ©tabt in bev nenevn ,

ftorieeinemtae^2{nbencFen- ^ ^ ^
3. CHATTAM, ein ovoiTct^kcFe«/ glei^
an öer Medway, i(i no4 feit Anno i^^z»

tav&et)
Uhmtf ba bie Jg^oliauber in bem ^amal)ligeti
fliege bieThemfe'piiian liefen/ imb eine pte
Slnja^l Snglifc^e ® ^tf c t^erkannten-,
4. GRAVESAND,«at. Gravefanda, liegt
an berThemfe, uub
^. GREEN WICH,
W ^n^^ti f leinen
Sat Grenovicum,
^at)en-

lart 6eo London, i(} ein lufügel ed>lof . €^


jfi bafel&ji ein Invalixien^ÄaulW©ee^Jent^<#
ein Obfervatorium unb pinlanglic^e Societat
bev ®iffenf^afften.
6. SANDWICH, Sat Sandovicus, ifieiu
^antif ben bie^oilSnbev e^eDem lieiflo 6eM^
ten- &
\{\tixti ben Situi einer ©ra^afft/ nn&

Ül einev ton beuen fogenanntenSi^anctveid^ gegen


fibev gelegenen gun|T'%?)^ai?enA toeld>e in bendten
Seit^ft m 5Öevöi«b«vunä &ev §vanii>(if(&eti De-
ftenten amtqtt, imt) »om tönjg Wilhelm«
pn'^ilegiret »orben, Deputirte
«:.^"^s
mti in öag sp(irlamen( ju fc^icfen,
wdc^eBarons r
ot the Unque-Ports Qentmü
mxbtn. "^efeB I

„sJ.:^^^ » Dubris, Darvernum,


«6er fin n »orfrcfflic^m jP>(it>cn, Calais

Wnb#e ©c^ijfe be|c^kf[«a fan.

THANET, auf »cicfier öie ©ac^fen im filitff, r||

'"s?'s*'"ln^''!5$ SCrfEpEY, II
9«Piegenj unb
jbjröfr3llu«Toliapis,»d(^f9«tf©(^4fcr7Ä^"

wn t)ie ©egfnö formivft bai SO?ter <infa

XI.
/

XI.
XCas ißm^erptowrt^ ESSEX ynmctcdint^
©iefe tprot^inft begrelfft injep fattDf^affrtn
iintcrfi^.
L MlDLESEX,fatrin-MidIefexia,iPfreiit»
j« LONDON, fa(. Londimitn , SvanjojtftJ
Londre^, ifl We J^atipt^etaM be« aati^^ti
^Sniaveic^)^. ©te liegt an Der Themfe
tte finge |)tn/ nnb tfl mtx\)f>xt gvof , öaf

mau md) JtDCtfelt, ob London oöer Paris


jroffer fet)n foU : 3um treniflliett <i«t) ttjeit
me5)v J^^ufev Darin«/ in ^axxß, ob
8{ei(^ nic^t fo mb jjroj ftnö. €^ tfl

mid; ein 3&i^otf öa/ t>er unter Canterb-ury


gefcoret»
CinSl^eit t^on Der ©tat)(/ n^eliber aber hm^
feine eigene OimM regieret tt?irb / ^
^etfl
WEsr-MÜNSTER , fat. Weftmonafterium ,
i)arinne ifiba^itcmglic^eedjlo^/ withal,
«n& ber ^allafi ron s. james, nebfi bem
S|)ter/ ©arten/ bie bermal^lige orbentlij^e
Sieftbcnft bißÄonio^z inijleid;cn bie f#one
St. Peters-^ir^e/ ba bie Ädnige gecronet
unb begraben t^erbeti/ unb ba^^an^z m
ft^ ba^ Parlament i^erfammtet.
gafleü an ber Themfe, tiber n^el^e itf
Lenden Uttb Weflmünrter eine fofibare
(lemerne ^xMt gef^Iagen n)orben/ n)ir^
t)er TowR , f at. Turrfs Londinenfis ge*
nennet/ nnb ifl i^ßm^onig Wilhelme Con«»

quellore erkuet/ «nb tta(f)maI)B einjeug^


Imh bie ?Kihije/ ba^ 3Ceid)^^2lrd)i^^/ bic
giei4^^Älei»9bie« «nb m
©efangnnf ber
mk%tt mmw. ©le fiirtreffltc^e ef.
^oHlii^^Ätrc^e, imb Die fjattli^ gebaufe
JBorfe mVmm mit angemm
cFef iu n^erDen. aujjer Der ©tdbt ifi bei-
tcru^mtc £l)ie^®ai1cn/ HYDE-PARC,
in a>dcf)em jtc^ &a*2lbcl mit ©pai^jer;§a^^
ten divertiref*
eottö foU bie ?ufff in Jon&en ni^t fon&erli^
^funt) fepn/ ttjeü in Smiauoelung Dc^ a5renn/
J&olgctJ fo Diel mit QmniÄoHen gefeuert njivt).

2. HAMTONcouRT, f^f» Hamtoni Curia,


i|l ein Äontgl. £.oft;©d7foß/ etN^e ?OJei^
len t)on %nt)en oegen 2Be(len tt?el^e^ ber
,
^Uil;mte SarbinalfffiolfAän^cleget/ unb
:Rom9 Wiiheimus III. aif^l^BefFcrt/ Ii
n. ESSEX, ?at. EfTexia, an 1
m ©tucf ^ äur DJecf^te» am 5Äccr.
jic& felber, jff

I. cöicHEsftR, gatv Coiceftm, ein alter/


gvoUer unb molylbeijeHigtet £)vt/ jfli bie
^anpt^etabt eie frat einen »ifcboff/
treibt guten 2BoI(^^)<tnbe!/ unDtrar ktjben
Siomern wegen be^^ fofllic^en Sluflevn^S^n^
J^5^ fcpon in Renommee*
HARWICK, 2.C{t Harvicum, ifl ein Ffeiner
^fierjOrt/ unb ein guter /;)at»en'anber@ee,
^on I;ier ge^eu bie Paquet-SJ^^ot^ na^ JC)ot

MALDON, ^nt. Camalodiinum , IDar '

Ml
^amcr^ Chudii Jeifen eine &ev:ihmfe Siß/ v
pfcl;eCo]omc% ^Je^be^artMc^afftealie^
feva ^iim\), Sifc^c, unb EiFex
uifanberi ,

m. lüEN-
IlL KENSINGTON , ein ^ontgiiÄe^
*u(i'ec^Iat/ tmmc« S. James, wo jt# öev S^d\
um offtern aufiul^alten pMU.
m&en HUmSinu
^iepnfee©egenö
baufevn öer €riglj{d;en Magnatert/ imb
fulham «nö Gheifey, ieven bn^ evfie
itttt ifi

m\
m
d)ojf t)on 2oi\bm ba§ andere öem 93tfd&off
t^on

A^inchefter ju{il»i)ig/ t>or aHt^em tnöen neuer«


JeUen fccfannt

XIL
»Täs iff in t)et ptox>m^ SUSSEX mc *enf
r ! Snje^ mi(eeIm5fige,$iitt&fi|afFt^m
I. SüSSEX, int. Suff(?xia, an f«! fel6er/
mt mn^tm. : >
^ , ^
I. CHICHESTER,
ifl iit^am^etm an öerSec,
iinDfrcibt
'
"'gttteJt)anbUmg/l)atau^ eine»Äif*off/ öet
^ unter Ca^nterbury (jefeövet. ^ ^^
ARUNöEi, «at. Aruntina, if. ein f^leWt
S)xtf ftJ^ret aber ben Situl einer ®raffd)affi/
teffen ^efi^er nid>( erjl m
btm 5? cnig cren

j, m/
Sat-Rium, iff eine f<^^tf^^^'
^iri^atafeer einen auien:OaHn/ mtiJc
en^S^
f
lliö
(einen
Georgiusi: im 3#t iTif; «'t
gpr^^önffcn fiac§ SnseUanb jurM ^
fltfel)ref/ nad; aii^Ja^f^^^^^^^^«^«^
©turnuiiM

t.*Sli|ÄEY, ^a(. Surria, liegt öti m


'^^it^^KGHSTON , i# ein cngenelmer gkcf en an
ter Th^mfej t^eidjer gute ^anWunj tr
'

iinb mit kinsingtow, hi Der ©raff^ajft



'

'
(

Middelfex, nrt^t i« öermengen ifl.


RicHEMOND, em^lecfeit/ xwxi einem f^Ji
t(I
nett Soniöl. ^örtttafte. 5f ont^ HeBricus i

Vn. unb bie^omgiK^lifabetl) (inb aHl^icr


§e(Ioifbett* W einen ®efunt)^S3runnett
unb mu§ m^t mit
in öer 3?a^6ar{c^afft/
RicHMOND, im ^cr^ogt^um Yorck, con-
fundiree werben.
5* GUIL.FORD , Ut Guildonis Ca.
ftrum, i(l J)icJ&aupt^©ta&töer®raff^aff(Sufr
rey.
©onffen tflber J^aften pimsby u^nb öerglecfert
xiwEs no^iu mercfen/ mcil in ben erfienÄonig
Wilhelmus Cpnqueftor 1 o(5<^. gelanbet/ Un#
weif be« an\^txn aber unfer StonigHenricoIIL
imS^J^f ein blutige^ Sreffen mi(benmifo
t^er^nudtcn €tt<jeHanbern geliefert mürbe.
©iefe ganbf^nfft lieffm t)icl€ifen unb@H
mit meieren bepbe« auA «m mciflen ncgotiirt
ipirb.

XIII.
Ä)Äa iTf III WEST-SEX 5tt mercr^nf'

iaP^!^^ ^l^'^'^^X
^mx^t fieben fleine fatttM
f^afften unter ti^.
I SOÜTHAMPTON, €n(^eHanbif<ö
Wanuhire, Ut Hantonia, barinn i(i
I. WINCHESTER, €<it. Vintonia, ober Venta
Bdgarum, unten, i(l bie J^miDt^etrtbi,
9at etnen ÄH.>otf. ber unter Canterburv
öj;^^^;^^^ fA^^l^?l*l^^»^föi«men unter
«üen(gnglifc^en«if(^5ffen UUm^. 3n
{)ier l>ffittbli(^e»f(i;ancn.^aBe tvivb bie
in
in bct Antiquität benl^mte xmH Safrt
jfänig Aithurs aufbehalten.
1» souTHAMPTON , Suthantoiiia , ober
Hantonia Auilralis, aiU einjlaf Deö Sl«f'
ft^ Teft, l^at ein fetr 9Ute^ ®^loS/ Cals-
not genannt , unb einen ^at>en l)en man
Hampton- Water nennet*
|. PORTSMOUTH, tat Portus magttus,
lanDifc^/ Portsmuyden /iji ein öefanDtet
>
Aam, bat eineö »on Den ftSvtrefflid;|iert

eee/SIrfenalen rnb eine fc^one ©ta^cne-


Carolus II. f ant i ^74- mit Der J^oBanDir
f^en Slotte gltScfti* ^iet an.
4. spiTEHAD, eine befanöteBay, nicpt weit
t)onPorthsmouth, woPcftbif^eto bieglot*
ten gav offt befunDen ^aben. ^ ^ .

f,
^iGHT, fat. Vcdis, ifl eine «eine ^nfui
im €anal be^ Förths n^outh, öavaut öec
»Cjle ßVt NEUFORT, iaf. NOVUS Portus,
tn9lcicj)en öie@tai)t unb ^)at)en yarmouth
flclegen iii. ©iefe anmutt;ige unb fvnc^t^
bare Snful wirb ber ©arten i^onengeüanfc
ücnennet/ unb lieffert tveffti^e SBolle. ^0^
»ig Carl l. »on ßngellanb bat t)ov feinet
eutl)auptun9 einige 3eit auf einer Forte-
jefTe in biefer 3nful gefangen gefeffcn.
©oufien merben auc^ Die in gapitel iJon
§ranifrei4> bereite angeft^^^rten Snfulit
jARSEY nnb GARNES£Y |u biejcm Shire ge^
rennet.
tt, BERCHERIA, €ngÜf^ Barckeshire^
liegt brilber an ber Themfe.
I. WINDS0R5 Vindefonum, eme lleme
ober woblgebattte ©tabt an ber Tt^emfe,
mit
mit einem fcf;r prächtigen !^mql 2n\u
Span^, Die Flitter mnblaimS^\>^ciu^mbt
Mtcn Uo: am Sage S. Georgii Cäpitel,
m\b mvbcn Uc Slitter in öer (imüc unö
t>em ©aal inftalliret.
1- READiNG, faf. Rcadingä, ciu t)oIcfreiAer
gt. S;reiBt(lav(feii2uü>ut;Dg)?alß^^)a«*

K VILTONIA, ^nam Wiltshire, &ar^


i-SALisEURY, faf. Salisbiiria, ober Sorbio-
dunum^ ijl bie &efle gtaDf Darinn/ ^at eu
«en öt(dK# ber unter Canterbury gejj^j
vet/ eJue Jerone gat^^ebral/5?ircr;e/ «nb be«
poc^flcn 5[)urn in gndeaanb. Umreit bie^
Fr (Stabt i(i Die berö^mte stone-henge,
2at Chorea gigan tum, ober MonsAm-
brofii, ein 5HJanbern)i1rbi(]e^ ©ebanbe/ mel^
im
ungeheuer groffen (Steinen auf
frei)en S^l&e j»fanimen gefei^et ifl/ beffe«
Ur^ekr uub eigentli^eö Sibfe^en noc^ nie*
iiianb errat^en mögen*
MALMESBURY, ^at. Malmesbuiia , ober
Meldunum, ein ©tabtgen/ baton ein
imiUv englifc^er Hiftoiicus, ber Wil-
helm us Malmesburienfis, ben3?abmen
5at«
^•^A^LBORouGH, ber alten Candio, anbem
§lu§ Kennet, ein fleiner £)rf; immlii)tm
eine reie(>e unb anfe[;nlicf;eX;)enngU^e§a*
itiiüe

groften
ben Situl fuhrt , unb ber ti^egen
gelben Johannis Churclül, ^CXf
m
pq^ m Mariboroiigh; ei^eiJ eiDigeuju^
*«ncfe«^mtrbigifl.

4- DOR.
/

'71dORCHE§TEr7 e Dorfets-
lirc, 2(it Dorfetia, ^aruntev am (ianal
I. DORCHESTER, i^U Doi'ceftria, öbet Dur-
novaria ,
Sarge-Fabriquett. ^
ijt t)ic ^mpUQtd^t r W pt^
iat: Vindelis, i(l eine ^alb^
SnfuI, anf n)d(f)cr öic kfleu ©tcinhilc^e
t)on€ngdfaui) iui&.
4/puRBERCK, eine .0^^l6^3«f^i'/ tinmeif Poole»

quc bcfanöt/ \

f. SOMMERSET , (gnglif^ Sommer-


etshire, $af. Sommerfetia, Davitbct/ Davinu ilt

I. BRistöL, $at. Briftollum , o&CV Venta


Silurum, ©tabt/ bie einioer maffea
eine
bei>e(li(;et tfl. Sie tfi nac^ Soubcu im&
§7orcf bie gvofle unb rci(f)jle ©tabt in
flcDanb; treibt jlarcfeu ^anbcl m<b SBefl/
Snbicnj liefert guten S)«tter nub gute^ £^
^a. ©er barbet) ^eiffet Avona*
©ie ^)at einen a5ifc^off/ ber untn^ben
^ifd;off iuCanterbury gelSref*
BATHE, £at. Bathonia; imb
3. wELLEs, Sat. Wellae ober Fotitanenfis
Ecciefia, haften jufammen einen 9>ifd^off
ber unter Canteibury geboret, ^iiß^^^«
tfi ein berühmte« ^ab-
«. DEVONIA, Devenshire,
Ut Devonia, liegt Weiter f)iii jur^incfen*
I. EXCESTER, Jat. Exonia, tfl bie ^mtpf*
&ta\^t, einen einträglichen ^anbel mit
^)at
Sargen, einen ^mn;
unb einen ÄifcbofF/
Der unter Cauterb-ury ge^pret»
PLEYMouTif, gaf . Plimuthum, »^oBÄnDifc^
Pleymuidcn , ifl ein fel^v »ol^l 6efanntet
^at^en an fcein Slugfliiffe öer Plim, mo Die

Del &al>e». 2iui5 öjefem Aat)e« liejf if 77-


&er pcröj^mte JJtancifcu^ Dracke au^/ alf
er bte grö^Äugel umfcj^iffen wolte.
JDiefctt J^ai^en gegen doer tormiret bie ®ec
sinum, ba frc^ ött
eine lb<Ky l oöcv f leinen
Skiffe aufi^aUe« fonnen/ öevwirö TOR*»
ExlY geuennet.
7- CORNUBIEN, Snglifc^ Corni^al^
Jat. Cornubia, liegt gan^ im ^Jincfel |ur liri#
cfenJ^anb,
FALMouTH, ßat Falmuthum , AoHänWf^
Valmuyden, ein trefflicher s^mxi mit
t|l

einer (tarcfen SJejiung/ an bemwunöe t)er


Fale. 2>on \)\im\% gej)en bie ^pa^uet*
©oote na<h Corunna in Spanien/ unb nad^
SijjaNn in ?j0rfngatt.
3n biefer Ux^^&^^i ifj ein berd^mfeöSor «e*
bürge , m\mi bie engeltanber THE-
LANDSENDE nennen , £at. f^eifi ti
Promontorium Antiveftaeum.
iDiefe^ fanb ^nf fonfl, feit Eduardi Äig^
Iii, Seiten/ &ie€^re/ ba§ ber Ccon^prin^
öHema^l ein J^er^og t)on CornvalHen ge#
tobren tDirb. ©je ^prot^in^ SSBeflfe^ liefert
Jg)onig, ?9?arm!)r/ ivHpffvT/ SBalte/
tinb fonberlic^ gornn?;;!! ba^ befle Söelt^be*
fanbteSnglifc^eSimu
,

XiX
'
tiß fmö ^ie SORLlNGIfc^fii Snfuki / bit

mxm H\i J>m eu(Kllant)eru Die ^ufulirSIL-


LEY
LlNCiUES,
, t)ou m gramoKii
bm
\>it

Lateinern aber
Snluln SOR«
bILU-
RUM INSULiß ^euctmef.
liegen i^rer ^icle 6e\)fammen , unt) man
jeMet tep i4f^
al^
bocT) iil feine
t)iejnfulMARIAE,tvelc^e
5Bicf)tigWt/ m feie t)pr«ej)uiile

XV-
YDas iß in OST-ANOFLM ^txmcrdcnl
©lefe ^Xi>t>Mi Uqxü^i bx^^ f leine Smtbf^aff^
ten»
I. CAMBRIDGE, tat Cantabrigia, nm
&eitg[ii§Oiife, 2atU{z.
^Vju CAMBRIDGE ^üt CantaUrigiaj, oDev Cam-
,

boritum , au Dem glujTe Cam , iji tim aU


U bernt)mte Uuiöertit^t / ml^c lan?

fej)nli^e Collegia ,
iev^ugenDgeflifftet/ je^let.
fö m Information,
Ge-
5?otitg
org L liep ftc^ |ier Siim Dodor crei-
ren.
ELY , fat, Elis , i jl ei« 23t^ti>a?n / un^
terCanterbiiry geboret.
^^nh- 'NORTFOLCK , Sateiu. Nortfoleia
Hi?9tam9Jfcer.
I» NORD>x'iCrT, £a{. Nordovicum , t|l eitl^

a^o^l 6cn5ö^nte fAabt t nebfi einem Bi#


fcbofF unter Canterbury gehörig / ^at
gute S^a^rung öurd^ bie SBi^Uen^^Seberep/
wel^^e ^ier {larcf im öi}mm
2, TARMOUTH, £af. Jarmuthum , tf! eint flcS
ne ©tabt/ W
abcx ümn jcmn J^at)en.
3nDer©c9eabDiefer ©ta&tft)erben mit
^axmt gefangen.
}. wALsiNGHAM , tat Walfitighamia , et«
Heiner glecf^n/ ifl roegcn eine^ btv&\)mUn
^iim II. t p^anm , unö icr gamilie
Walfingham Befanbt.
4, DouNEHAM, am Slu§ Oufe mol t>e|I/ aber
^
ni^t grof / mit guten ^rncf en i?erft^en.
5 . SUFFOLCK , Latein- Suffolcia, liegt
jbrantenamSÄeere.
i. iPswicK, f afein. Glppevkum,' }|I bie
^aupf^etabt mimif mit einem ^)aven/
amglu§ Or^el.
1, CLARENCB , Jat. Clarentia , tin geringer
glec! en / i)l t^cgen ber Genealooie |U
mercfcn /, unbfu5)ref bem Sitnl tinelJ^er/
^ogt^nuni.
©er gvö(le ^anbel biefer ^ro»in^ mirb mit
^onigv 2{m&ra / 2lgf(lein f ^)äringen/
aßoüe uub etnimpffen getrieben.

tt)rt9 m MERCI A 50 mertfc» ?


©tele «reiJin^ Scgreifft neunje^en Heine
SHIREN, ober ©raffc^ajften unter ttc^ , mel*
<^e man fi^
bef megen foubcvlic^ befanut matten
mu§, n?eumauinberX)ijloriei?iel ^H^fonen m'
trifft / mel^e m\
bergici^en ^anDfc^affte»
^ötrtpi*« pber S^x^mn Sttul gefut^ret ^>a*
"'i. BUCKINGHAM , l^af. Comitatus

Buckinghamenfis , ni^t mit mw iont)m


1. BUCKINGHAM 5 fat Bunckinghamia , 4»
DevOufe, iil WS?am''Qt(imaxm.
2. EATON, an^crS^emfe/ l^at et«6crnl)mte«,
mx S:h\% Henrico VI. ^i^Mum Col-
legium uab *ulc /
HARDFORT, ?atXomitatusHard^
m
70. Scholaren.
a.
fordienfis, liegt üBerSottDetu
1. HAÄDFORT , f at Hardfordia , ööet Du-
rocobrivae , öie ^«upt^©ta&t/ ifl gar
geringe*
2. s, ALBANS ^ ?atVerulamium^ ofter Fa-
nuni S. Albani, tin%Mt\Xf iittt) el^e&em
eine anfe?)nli^e 3i&tei? , öie öeu Soriuj

iibev aSe 2Jbtei)enin€n9eüant)]&atfe. Ctt


geleierte San^ler »on €ngeHan&/ Fr an-
cifcus Bacon , ^at JU ifonig^ Jacobi L
Reiten al^ BaroiHJon Vcrul^am öeu SifilC
gefiUrct
\. BEDFORT , JaWn.Coinitatus Bed-
fordienfis ; tiannnetfl ^
BEDFORT , Bedfordia ^ am Oufe , ifi

öte ^aupt'©fabt / uttD gar fein,

4. HUNDINGTON Ut , Comitatus
Hundingtonienfis , no^ weiter I)ina«*
I. HUNDINGTON, Satein.Hun-dingtonia, i(l
gar eine f^le^te .Oaupt^etabt.
y• YVES ,
s. M
einen ©efttnö^^runnen, .

NORTHAMTON Ut , Comitatus
Northantonienfis, Itegtöarneben
i, KORTHAMPTON , Latein. Northantonia
Die J£>aupt^©tat>tA ifl mittelmafig/ M
Anno i67f. einen ^cjfticjenJSvaub c^
litteiu ^ i

. 2, beterboroucth , fat. Petroburgum , ilt


fleitt; l)ata&er eme« )^>iid?o^t/ Denmtec
gantevburo ge^ßvet. ^
NASEBY UUD FOTHERING-CASTLE , ftub bCpÖC
j« mercFeti : öenn bei; i^em elften mmtc 516? ^
nig Carll. t)on ben ^avlamentö Svo.:?^^j:>en
aef(f>la>3en / imD in Dem anDern Die ©d)ütt*
lanDifc^ie Äöuigitt/ Maria Stuart ^^ntf
^)allö^et.
^. OXFORD , f af. Comitatus Oxonien-
fis, anberThemfe.
OXFORD, fvit. Oxonia, ober Oxonium, an
bevThemfe, iflbie &cvüt)mtej|e unb^ov^
ne{)m!leUiU4>evfitatim qm^ui^hi^cml)^,
Wmtn B^kbotf/ t)^x ininx ^anttcbim
geborig. £)ie €tabt an fiel; fc Iber 4)]grof
unb bocf) qmim. Sie Unii^eril'^at
qd)t|e^e^, / inii m^tn €infun{ften nub Dcu
gekfirtellcn %tuü)tn m\i^)tnc Collegia,
ßnb pranget unter anbern mitberSBeIt< be^
nlfcmti^n Bodlejamfcf:>en St&ltotl^ec, mit
bencn i>ortrctfii(l)en MSC. beven allein
Guillielm l^aiib / gvl^-'^ifc^off m Can-
terbury , 400- tn £>ricn(al. ©prad&eti
^imin gefd}encfet / mit bem Mufaea
. Ashmoieano , unb ein ivi angelegten
Horto Medico. £tm aüen ungeachtet,
ifl liebet? 4)0fettf(htiufagroffen2lnfel^en/
uub f') beliebt/ mie bie UiUDeiftat ju Cam-^.

7. GLÖCESTER, v^iteiu. Comitatus;'


ebetDucatus Glocellrienud , liegt bavnebea
Äin S'wff ^ Severne i at, S abrina.
e^^LocESTBR, Ut. Gloceftria 5 OÖCV Claudia
^- Caftra, i|l Die ^aim'^ta\)t am Pfe
Severne, tflpt/ «uD l^at^eiiien Bird^o^r/
Der unter Canterbury qd)ktt 25011 i?ief

fen Shire ^a&cn ft($ f*on man^mat^ktf

MONMOUTH , Veit ComitatusMo-


numetenfis, liegt ubcr bemSWiS^vernej mi
|at Wt^iefemju Walles ijeb^vct
j, MONMOUTH, ?at. MonumetKia , tfl ixt
^aupt'©t<ibt ; fte liegt am Stoffe Mona,
ta^er |te aiic^ öen 2Ra$men ^)at.
3, A:-ERGEVENNY , ejua ^^aii^eB ©f a&f / unt>
?

öie t^orne^mfie ßaronie ^m^f omstei?


^e,
9. HERFORD, gaf.CamitatusHeifor.
dienfis, liegt bvyfver an Walles.
HERFORD, ^'at. Herfordia, ifl eine feine ©ta&t/
|)at eineiUDi!ct?otf / öev nacfy Canterbu-
ry (^e^ovet,

10. WORCHESTER, ^at. Comitatu^


Wigornienfis , lie^t barneben am gUlfe Sever-
ne.
woRCHESTiR, Latein, Vieornia, ift gut tin&

tt)oI)l befannt/ l)at aiid) einen :5ird:?off/


Canterbury §t^ktt /
ber unter treibt jlar^
(FenSn^^Aan&el.
11. .WARmCK , Jaf. Comitatus Var-
vicenfis, barnebcn jm* Siechten.
j. FARWICK, 8at. Varvicum, i(l ui^t Öiel
fonberti^e^.
a. coNVENTRE, faf. Conyentra , ein
tU»m / unter Canterbury gepvt^ ; ifl

^1 mit
,

mit hm Bif^tbum Lichfield, in UX


©vaff^afftStafFord, mmiqit
12. LEICESTER , Fat. Comitatus Lice-

firienfisy liegt i)avi56er.


I. joEiasTER, tat Liceftria, iflf^l^^tge^

.
LUTTER^woRTH , tfl tt^fgen in öev ^ixs
^en^^)i|?övk kfatintea Job, Wiclefs
ja mevcfen/ tt^el^^r allba^neflcrgemefen.
Tj. ROUTLAND Mt Rutlandia , , i|l

iU fleinffe &xa\{^a^tm\Ux ölfeti/


UPPING5IAM, l^a(. Ochamum , ein^I^cfen.
14. LINCOLNE^ iat. Comitatus Lin-
colnienfis , lügt jn-tf^cn Der 2Rorb^©ee imb
Sern gtuffe Trents fat. Treiita.
LINCOLNS, 'Latein. Lincoinia, tjig^rtmgut^m -

etanbe^ «nb l)at einen :e>i)d)otf/ berum


f et Canterbury 9el)§rer.

if. NOTTINGHAM , Ut Comitatus


Hottinghamenfis, atnSll# Trent.
NOTTINGHAM * Ut NottiHgkamia y t(l öie
J^aüp^©ta6(.
X 6. D ARB Y Ut Comitatus Darbienfis
^

&atnebfn$ur incftn.
DARBY , ut
Darbia ^ if! Der Beffe £)rt bax^
tnn / an bem Darwent-glu^ , Ht Dar-
ventia. '

17, STAFFORD , ^af. Comitatus Staf-


fordlenfis ^ barneben ;\ur ^ incfen.
I» sTUFORr, ot.Staöbrdiaj iflgarefnemaf^
ßgeJ^aupt-etabt.
ton ^mf!ani' ijs

s. iicHFiELn, fot.
Lichfieldia, ein Bif?«btim/
ifimif bcm5Bt§tN« CotiventFc, fn t»ev
®raffd)rtfft Warwick, conjungirtf.

18. SCHROPS, Sat. Cotoitatus Salp-


pienris, (if9t^<^rncben<|n Walles.
scHROwsniiRi , ober Schrewsbury , Sflfem.
Salopia,bie^>aapt'©tatiftfiwo^l aebau*
et/ «1)1)1 betoo^Btt, uni)TOot)t!)e»«!Itg<t.
- TO. CHESTER, ?at Comi'tatusCeftri-
enfis, Heatt»ar!!kr,»DDCt§lu§pee, Smm.
Dxn, in bad3vrianbtf*«?>)leer fleugt.
CHESTER, M. Ceftria , |»at einen tcffaemc»
jftauen , mt> ba ae^ien &i< meificn m
ee^iff/ roel(Öe»a(93vrIanöttjptt««. €1
^flf eine« bifi-hoff t>et unter Yordc ge*

Uxtt 2>teff fanöf^afft liefert Suva f


©fen, SBoff , J5)4 r ©fa^t/ mvitwir
«nb fdrtreffiitl/e #rbe.

XVII.
Xüas ißinNORTHlTMERLAND J»
tnestfen?

©tefe fri>»(n| tegreifff feA» «eine Zmk


T YORCK, faf.CotmtatusvellJucatus
Eböracenfis, liegt iur9if#ten «tn benHum-

I. TORck, gaf.Eboracum, liegt am Ptflc


Youre, 2at. URUS, unb i{i nac^ LON-
DON bie &efle ©tobt in €ngei(ftab : <SS
ift <wt& eitt £>i.ci7otf bafetbli.
; -
'

176 ^dfm hnb^^mt.

cili<!l)b^n?JtulcmiSxvilH^ Hn Yorck.
1. BULL 5 2at HiiHum , \itqt Gm ^ tium-
her, tfteintimpoTtznteilitiiunqf Die ein
%M
txt^l\(S)tß Sm^^c^^^ / gute 4)auDl«n9 imö

f. RicriMOND, Pat Richmundia, t(!nutei'a


etfetpn; führet aber t)ca Situl eine«

4. LEEDs^ ' at.I.edefium, öfe elpemati(|eRe.


fidentz Dev f 0ui^e t)ö» Northumber.
land, tf! F)eut Sao röecienDcrfilrfrefflj^
C^en JU^^ Fabriirqen in Renommee.
II. LANCASTER, 2at Comitatus vel:
Ducatus Lancaftrenfis , lu'gei Yorck geger"
^

I. LANCÄSTER , £af. Lancaflria bieJbaüüd


,
©taöt/ liegt amPiffcLuna, Lo-
a. PRESTON , Latein. Preftonium . ei» ©taiX^
gen.
©iefr jTO)J;an^^^^ unb
LANCASTER, (m m^l in mercfen:

(^e öamiiee tn öiefe 2. J^^tifev wi^eilet 2)te


t>otx Lancefter [mUn eine torbc Köie 1 «rr& -
ßie i?0n Yorck cine^i:^n>v ^ofe in &cm ®a>en
55an?bev frnb lange Jcft Bhiftgemicgegi'fdbref
ti^ovDen/ big .f miiir Henricus Vit. gnöe

gliiahe^e^.;.ermf^^iungt)ereinigte.
III.
liegt cbea
Cm^RERLAND
ön- ®d4Uiv
,

m im%x<.
M Cumbm/ .©iefe ^
m\ gtigelfattD . 17 7

£an&f(^aiTt f)at bic S&re, t)a§ jlcf; &er |tt)et)fe

grinljt)C^Ämuö^ t)ön @rof;iSvitariteii GeorgH


. eiiKtt ^evijog Oumberland fc^reikt.
im
cARLiLE, .atdn.CarleoJiim, xfifWitif aUt
i>e|lc/ imMie^jt an t^atiöHuiye Eden, 2at
Ituni. f)at eincu Ö«Ht)otf / bev nad^
Yorck ac!)oret. gn bicfeiii Shire mt>
auc5)&te'vufut^^A<f, ?at. Menavia, foin
bm "AXxihMdjctx ?9?eere gelegen / m\>
eiaeuÖä t?^fl)at/ ai'rta)net,
IV. VVESTMORIAND , /Sat» Wert-
maria DaVHcbeti / rfi f lein / unö f;at aii jjer Kea-
,

dal Siateitt. Cancagium, uicot!jmercf;f. urbtge^


5ßou r^tcfem Ort i^xmt iiif öe^ benu)mtcn ©ro^
fetiuni) .t^clDe« »miSchuienburg öc^ipeiJer «II

V. DÜRHAM,«at EpiCbopaitusDuneli
menfis, öavnebeinur Siechten.
I. DURfiAM^ gat Dunelmiim , Inqt m[^U

Der tiac^ Yorck ge^Sret.


1. su-DERLÄNDy €iue ©t^bf / einen fi^r^
^

cfcnStei!vJ?o!)lei!^^ani)eltvets)t
5. JAKR0W5 daic&ledjterört/ Die &thmtP^
©taöt bc^ Bedae Venerabiiis. _
VI. NORTHUMBERLAIsD , an fiel)

felbev ßat* Noitliumbriain Ipecieficdifta, j(i

ber Sßincfelüon f ngellanö.


i. MR vicK , gatein*-8arvicum, am ^luffe
TwedE, 2at Tutdd, j ift timt^u ^m
im^&0t f
\d)X beDefilget, nnt>
i|t i;k!4;fam Der Sc^iiip un ©^oMlaubj
es ^
4t au^Ppv Dtefem iu@(|pulan& g^/

f .2, NEW"
17« S?«^^.€«p.jttr?an^e^«rte.

2at Novum Caflrum, dtll


2. Nr5c CASTLE y
gluffeTjna, \ft ebenfalls tin ft:l)r n?o$l bu

SDiefe ^xot>M lit\mt>Ul €ifen / 551^9 tmfr *

BUw^mtn- Sns graHcnjtmmer tti


Lancaßershire tvttö t)ör (Mnüt ia

XVIIL
XOas iß im ^ti^o^thtm WALLIS jti
meidend
€ß if! efiT mu^m ^tt^eqßntn : ©ocfi feif
Jen Seiten Smqß Eduardi L t>on gngeHiinD ?at
e^bte€t)re/ t)at1)erc?::x-n4;rm^t)on€ageUanSf
f «Deinajil iuin pnnt^m t)on WALLES «eivrt
©lefe^ ^ertogt^um tfl t)on ocjelTanty ßan^i ntif
(evfcoteben, fugar; baf fie mic^ einander intet*
©prad[)e ut^t tiang t^erfie^en : Senn in€ngeU
lanb t)aberi Die ©ac^fen regieref , Da ift ött
e-prac^econfundiv^mov&en; J^ier aber tti fei»
©(K^fe l)ingebflimen ^ alfo l&abe« fie Dre att^
©pvae^e rein behalten,
3ms übrigen
©lucre
mirD
gcri)ertee:
m^tv^oqt^mi in jme^
3^ennn>a^ «ruer Ue(it, fceifl
SOLD- WALLES, au WaiUa AMii!
i}k'V cbcH liege NORD- WALLES,
r
mm ^HIRESeDer5pvaDi»|en
..Hx?.®^^"^^^*s* ^e^DcfinD mieDerum m
mm^U

XIX
;

XIX.
Waa^ifi im 5 Oll WALLES 5« itiertfe«?

it\)m^ jiemU^ unbefartut (int)

I. CLAJVIORGAN, £at. Clamorgama,

1. LAMDAF
|)ateiiim
y M
ifcbotf/
Landava, m
Nrunta Cantefbu-
©taDtgetl /

rv gc^ovet» ^ ^
cARDiFF/fat CaerdifFa^ cine^anöeKr
etaDt; am 3üi#fii# bct ta,ve , iattin.

0Ui^ -
2. BREKNOaC, ?<ltrtn.Brechuy
tarukr. .©arinneift
BRECKNOCK, £at. ßiechenia, mmmtMUf^
. ..r

m Oxtß m gute M^n gwa#t i^etr^

CAERMäRDäN , iat Comitatus


Mar^nnenfis, &at:n«bt«J»r IHncEe«, j^mUf

^'^IfsMARBEN , Maridunum ^ t\m ©taöt


aar tou^ 5luf r Sat Tabius , in einer W
fiiaen @egeni> a tt)av i)ot öcn
3Rövmannen öev6i^ bcr gnvj!eri,fcen t up/
4. PEMBROCKy Ut Coimtatus Perm
ferochienfis , imSBintfel.

nen miten fyann mi n^ti 6#löt. m


MiLFORD. gatMiifordia, ift ein unöeiif

1, sl DAVID, litgiammm mm^m le*f


aibmt. ifl öie et«t)t
eine» X>\{cbo^^ / J^ev unter Canterbury
(lepvtt
f. CARDIGAN , UU'xn. Ceretica, m
CARDIGAN , at. Ceretica^ ifi eitle feint ©tobt
.6. RADNOPv, faf. Radnoria^ öarne&ert
l«r Siebten. 2)arinne.
1, RAD NOR, Ut Radnoria, cit> ^OtjTev gk^
cfen-
2. pRKTAiN, emei|tn){fe@fa&t/ tDpöielairt^^
2(w^9e|>alteun)evöen.

XX.
i;t?ß8 iff m NK)RD. WALLES 50 mertfm?
€^ ftn& ebenfalls ^H-otrinfen.
1. MONTGOMERY, fat. Comitatu^
Montmerrenfis , \m ^t^jUn. '^mmm^,
MaNTGöM-ERY , Mons Gomenci tu
nefeiRe©tat)t/in einer lufligengiegenö/mit
einem franfeni^aflelL
1. MJERIONETH, fatein. Comitatus
Mervinienfis, m'Wttxt. ©arimten
HAÄLfGHy *
af. Harlegium , eine feine @fa&t
ön&er3rrl4nöifc()en©ee, |)atte e^ebem
ern beiilfemre^ ©c^lof.
5. CAERNARVAN / £af. Comitatus
Arvomeniis, am?9?eere.
ir CAERNARV.W, vat.Arvonia, jff eine feine
etaDt. auf bem g(^{offe öiefer Staöt
tfiÄonig Eduard IL ^e&o{)ren morgen»
2. BANGoi, Bangoria , ^ai einen Äi>
fcf^otf Der nacf; Canterbury gehöret
ton (gugetoS- isi

ber gjovmdnne« 3eöm ein Ux&)\m^


per.
ptiJ4-HELY, ifl üwt mm ©taö^/ nitf einem
gtttem J^ai?en.

4^ DKNBFGH, £af. Comitatus Denbig-


henfis;, jur 3ie(5ten. Cattnnen ifi

j. DENBiGH, fatDanpi^^Me, einenaM^iff^


eu&t/ mit einem gaflcu.
2* WREXHAM, ein iiemlid;er £)vtA ^^^^^
netten ^ir^e.
f. FIJNT^ M. Comitatus Flintenfis,
«m Sluf[eDee,M.Daea.
4. FI INT..
t»e<Tei?ed)!o§. ©er «^tinlßOR Walles x%

Flint.
9. s.AssAPH, ?at. Fanum S. AiTapH, ifi ettt
amti &i\it^am / tai unter Canterbury

«. 3n bicfa- @raff(&afft tft a»c& no^ s. '«'ini-


FREDs-SBrnim aa|umevcf<n,«;el*«;v bemi>
hm, sat>miing Oer @Ueöav «nb^UBffuÄt»
haxHit öev «Beibn; fcSrötentt^ im fo8.
Ä. €ine3nful(iuf 3n(ant)if«|en ?0?e«r:
ANGLSEY, »at. Mona, wivb öuv<^ öafii flcine Fre-
tum Menay a6ge|»nä)ert. etejiv& t¥tt
«rutfitöflrfeit wegen bic s9{uff erbeg giirflf nt|uin
Calles genennef. ©arUmen ill jumevcfen:
I. ABERFRAw , Jat. Gadiva ,
&er »onnoligc
Äuittglic^e e«j in Ü^dvö^walles, tfi ^eiit

4iiXascmf4)lec^tevi)v(.
I y1 ©<rl Sa^ m ?anD ^ Sparte

HOLY - HEAO , t(l ^tt / tü^ frlC ^(i^tU

XXL

I. ©a^?anbff{uHtjergfei($Ii^ gcfeegnef/ unb


bringet aUe$ ^)ert)DV/ n^aiman beDarff/ nur SBei»
iint) ©alß nie^(/ «in /;>öUj if{ gletc^faB^ m hmru i,

^ie^Oauötung im&
SfJotfemeaOtgfeieeiT R>ivt) Durc^ i

l)iitc9 ®tem?ÄoJ)lcn erfe^et ®ie (Snglt^-


Die i

f(^ca Pfe. oc/ Da^ €ngtif#e m unb Die C^ngr l

Uf^etDoile/ ttcBfl Den Sudlern/ ftai) in gvolicm


Ruff. Die 58ic|^3«(^t ifi e6er(faög in Dan buJ
flcrt@tanDe/ Diemeil Die pmbin Denen gefa^r^ j

i^cK aiac^fiellungm aBolp Rt4t «ntcnvövf^ '

fen fiuDA Dm gaten Dey ea^*


mclef;f fc^ou ju
ftfc^en J?o«ige anßqmtut mtUn.
©ie €ngeD4nDer (inD ei«el fangufnif^e»
»HD melantholifc^eii Temperaments» nnb \u
geiT ft# Dauern metften^ auf folc^e aBifl'aifc^ajf^
Un Die ein tii'ffe^ 3?ac^|mnen miD tJide ©eDult
«vforDerri; nne foW;e^ Ditrc^ Die?»3?enaf &evt1|im
(er Math- maticorumyPhilofcphen/ UiiD funjl/

fiaD gmcigt m^Jvac^t «nD^ guten iiebcu/ m\o\f


leu aber aat l^i<tt bei; 2ßjDew4vtigf citen in 'icr^-jj
Ii

ittJdftimg, nne Deim Die eelßfbgKovDe miD II

felfne «Jetjnnngew in Oldigion^ ^ ©a^en nir*


jeiiDö^ gnueiner al^ trt Siu^eiiimD finD, ©ic
1nö vvic^gitvig/ avgmo^tiMCi^ tiö^W*img/TcDu4 1
ef)m €iferfu% gute ©ol&ate«, gcf^icfte Sec^

xxn.
iff t>or eine Äerig^on im Äonöe ?
1. ©ie J^Ättpt^3feltgimi ijl öteKeformitte^
ttnö imar^ fo ^yafecn Die fg^euannten SSif^offlü
({^eti/ meiere mi^ Die |cff)e Äircf)« qmv.m mtf^
len/ un^ nebfl \)m Sif(|cfflicl)ett aegnnrnf ein
«nö attfcere ^ufferltc^e Seremmiien Der €ati)Dlu
fc^en Ätr(|e beibehalten ^ak«/ »or bene« |)ie^f
6r)teriaHern, öie fcinr gjifc^cp^r mimlt im
Liturgie eifefinen trollen/ bie£berHn&* ^on
6ei)t)eu jinö l>ie PiiritaneiV xxnb Independenteti:
ftinnne&enmv in loti^eit ftc
«nterfcf^ieDen/iftel^e'
Koe?) eimge^emeinf^aft mit t^er^ifd^offH^'ett
Äird)eftatuiv«n/ oDer ntc^t/rConfürmiftcK oöer
Isjon-Conformiften un& Separatifteti geuen^
«et tt)ert)etT.

«nD C^ang^lif^e SJeliaton


2. 5:)ie€athDlifd)e
t^alExercitium
n)tr& ^(ilVtolerift/ jiigiriiis R
aber mxb i^nm nur ni 8on^en »erixui^i(?ef/ aB^
m bie^SuDen unD unterf(t}tet)ene andere SeäeUf
ibnöerKcl) &ie Äuacfer auc& if^rt Sberfammluttg
labcttr

xxm,
f
©ie 6ntalt4e ©en^att if! öur# öfe Berfamtm
fong Der 3iei^0^6tant)e/^ n)ele|e Mi %mUmtni
«encnnet nnrt)A t)ieUnStücfen etngefc^raiuft.
^eiPuDer^ fpuneit weDer ec^a^iingeu ndd) neue
i?4 ^
^<\i6.^0.mUtib<^Wl<

XXIV.
VC^» bat @dbonIftnt> vot eint Situation?
©^ottlant), 2at SCOTIA, ifl um unb tun
mit n?aiTcr umgeben/ aujjev ante«/ ha an.

^ur ?lediccn tTorO^@ee/ £ (tt.


ift bte MARE
G^RMANICUM, mel$e auf bu\tx Srite
font)erli(| retc^ Hn -^ermge» ift,
Sur ÜLindN i(l Dal tJrtlanCvifd^e Wcer/ ^af.

MARE HIBERNICUM, melc|e^ mit »ic^.

len 7rt|um umgeben ifi.


Unt) obcit tfi ba^ red)te ©cbo^l!an^ifrf5g
tr^eer/ 2aU OCEANUS DEUCALEDO-
NIUS.
LEDONiA
Senn ©^uttlanb
ge^eiffe«.
W öiqcm cA-

XXV.
- Wie flroß m«vt ©cbottl^trrö fcyrt^f
ift niv|t aHui gro§: S)enu bie ^ange
giisfedaub au bi§ eben ^iuatii? anvb etma^ über
m
fo. i'ij^etiei! fcDu; unD tvü am b.ti-^Hm
iaß mxt) faum uU&j^ 30. Seutfc^e SKtilen m^f
trage«.

XX VL
©choulaito?
I.

nic^t.
@o m
€mCV
gvuiTe T^iuffe
i(i remaiciuabie;
ft'ab i« Q^ottlmV
, mm-r
*v.S)er Sluf TAY, TavHs, i>er fitept rec^t
'
mittetr Mirc^ ba^ ?a«t> i« We p^ör^See.
Un
Iflubcrn
ciraffe ^STUARIA, Me
FYRTH qc\mutt mthm.
m bm^t^otU
3a^cv jHv fincFctt am 3nl4nbif^en?Biecve.
I. iESTUARIUM ITÜN^, @c&0«^
lanbifc^ sölway fyrth, ba^ itv ber @egenb/
t^a Uer ^iaf Eden y m\^cx Sat Itmia
]^ei(J, ÄUvlittifen^anD glcii^ auf ber®vau^

bn^ 3rvl5nbifc^e aJIter fltef t


5. ASTUARIUM GL/)TT^, g^o«.
tdnbifc^ A FYRTH OF CLY y tfl bru^f r / ii?o t>tt

^lu§Oyd. freierer ßae. Glotta^eiftAmb^Ö


3rrlanbif4e mm
fallt
Sttjcy pv3ie^teti atrber3?i)r&*^ ee.
1. ASTUARIUM BODOTRIÄ,
*
©^attlanbiPS)/ fyrth gf forth, pir Siecp*
Rf^ Djeit i)on ber®i>an&C/ 1^0 ber (5^uf
teil/
Förth mbirSRorb^cee fäat,
2. iE-STUARiUM VARA, etotflan/
MURRAY FYRTH 5 mCitCT l)!««!! /
bifC?)/ 11)5) btt
5Ri)vb^@ee meu gvoftenSinum öbet:
SJufeuformiitf.

XXVII.

rAY,
Cvflit^^ mn'b m
tu bfV SDTitteu tu
nflt Smb Un4
TOey fafl
&ett
glek^e Ct^ei*
fluf

c getJjeike t ^cnmrf; \mb ml bem ?Weere^m


inb njiebcr unterfc^iebene 3« pI«/ frie |ii©c^ott^
mib ä^^av^n. 2llfi> (iub bve? @f ilcf e t
X SCOTIA IVIERIDIONÄLIS , oDer

Uqvtifft alM r mi öoti öem SlutJe Tay


un& alfu gegen
(jcgen ?ÖJtttag/ Die €njeU
Wnbtfc^en ©v^n^en §u (gbe^
IL SCOTIA SEPTENTRIONAUS,
iDa^ begteifft «lle#/ waß »on Dem gluffe
Tay gegen gRittcrna^t/ imtr alfi^ gegen
öa^ Marc Caledonium ge^^et
m INSÜLr^ SCOTIjEy
@d)O0i4nöifd-en y^fnln/
ober bit
fmb aüe
Snfuhi/ bie fotuo^f auf bemSrtlanblfc^en^
auf bem ed&DttUnbif^en gSeer ge^
legen pb/ unb iuSc^ftttlanb fte^ven.

xxvriL
f. ®lei^tt)ie bie €ngellan&if($m ^winl^ea
in tJielflUige fleme ©raMsajtten eiBgef^etlet
finb/ alfij ge^ee e^ anc^in ©c^ottlanb> mmo^l
tit S^)avten barinn [0 varürenf baf feiten eine
mit ber anbevn dbevein fommt
2. ©i> gar fonbevti#e ©tabfr giebt e^ t»
€)(f;oftlanb Ric^t/ «nb bie J^a^en werben^on ben
Siiölanbern i^enfg btpi^tt 3a tueit menig
Steifen bal)in getlS)antt?evben/ foijlnn^Sentfctie»
fra$ gan^e^anb nid}t fonberlic^ befannt

XXIX.
X0M ifl infonX>ttl)m in @6ö[rc6en(DbciIe
port ^dyonii^n^ 50 mcr(f en
^
I. LOTHL\NA ober LAUDANIA,
?at Lrondonelum, um benSlu^ FÖRTH, »cl^ec,
lat. Forthea ^eifl. ©atinne
1, EDBN-r
;

I. EHENBURG, ?a(.Edenbiirgum, i)ie Aaupt#

li^gvof/ Def}/ uR&jur-&auJ)lungkquem/

Äcuiae, l^at eine DonÄontg Jacobo l.


öeflijftete Unit>cr(?tat/ mit einem benifcm^
Un Collegio Medico, unh m ©(^lof
b{ii m imprenable
1)0^ gar t)jelma|)t
gel^alten
mqmnmm
mx^
tt)ivt)/ unD

öen. ©ev i^ifcbcff getictet unfev öeti


€l%5>if^ojTSuS. Andrews, ©je ^töDt
litte An. 170K gvoffeii ©c^d&en öurc|^
geuer-

mf tfl ein brat^cr ^miXf bn glei^fam

5. DUKBAR, ^at* Dumbarumj ifl^eine ©fabf


au öer ©CC/ mit einem guten *«t)en/ bte
im 3a^v i6fo. kt) biefer ©tafct smif^en
bem Prote^or Ollvier Cronwel tint)
^onig Carolo IL tt^eW)er iU ©trotten
commanbirte/ DovgefaBeue ©41a(J)t/ mb
Der ^erina^^Saf^ö ^^^f^^' ©egenD, ma^
^en ben jDrt mercftDJlrbig.
4, LmLiTHGov, 2aU Lindum , eine J[>il6f^t
©fat)t/ mit einem «It^n Äouiglic^eu $ah
la(l bej^Edembiu'g.

f. £4e3nful BAssy untt?eit HiWns/ iff n^e#


gen ber fogenanntenSo1an-@aufe jiuner^
clen^ tt)el^e jä^irli^^ im gru^lin^ {i# ein^
jnfinben/ mb im^txhp njieber tx^eg^^u^ie^
|e«t)flegfn/ ben€inn)oJ)nevu aberanf
man^erlepättt genutet merben.
2. FIFA^
, 2. FIFA, ec^ottlauMfc^/ Fife, gki^ I

frer/ jtt)ifc^en öcin Sluffc Tay, «ub bcm-grolT^tt


iEftuario Bodotria.
1. s. ANDREWS, Jat. AndreopöKs , an öet

einen üonie^men Ai:rj5.'Btfd?off / unD ciae


Berühmte Uniijcrfttat. ^ov Seiten mürbe
bie ^iefi<jc Cathedrai-itirc^e bte grofle
in öCv€^vlflen^eU sel^altcn/ fieifraberbec/
- malen n)ufie.
a. DUMFERLiNG, eina!te^JlomgIi^e^©^lo^#
.t: an einen 2Jrm be^ 5Recvj? Thaefyrthof
litgf
foith, auf roelc^em^onig CarolusL ge^
bo^nn morben.
^ MERCI-KA, e^otfl. Merche , liegt
unter Edenburg-.
1. coL' iNGHAM,fat. Colonia, eberColdan-
na, liegt am Miixij ifi a&ev gav geringe.
3n bcm i2ten Seculo tt)ar ein \>%x\^\\vM
graucn'@tifft a[(l)ier.
2. DUN3, eine Heine @tabt mit einem Saftetf/
iji al^ bte ©eburt^^@tabt be^ bt:fannten

ScholalUci Johannis DunsScoti {U iner--

dPen.

4. TEVIOTIA , ©c^ottl. Tivedal , ober


Teviotdale, £at. Vallis ad Tefium, barinnen
ifl:
1. lEDBRucK, eine Heine ©tabtunbberAaupt^
i?rt.
2. ROXBURGH, Jat. Littus altum, oberMar-
chenium, eine f leine aber «)o^lbewo6nte

j. KELso, eine gnfe S^m^aXi am


Tweed-glu^ gelegen»

/.ESCIA,
,

"f. ESCIA, ec^ottl. Eskdal ~bavne5^tt/


tmnu ifi Dalbct ünt Mm ©ta&t
6, TWEDIA, @d)0tfl Twededal, Ucgf
darüber ; fearinne t(l

eebles , fot. Pebiifium

Ovcj)^.nufeK,tDoi)icTwede uuöPebiis
Xt/ore,
'
lufamnieiuommcn. ^

7. ANNAND[A, ©c^ottianb, Annand,


öm^lluario SolNx^ey, DavtUlte ijl

I, ANNAND, Satei«* Annandia, t)ie ^aupt^

a. MOFFET, ein feiucv £)vf/ ^af ^ervlic^e

NITHIA, ^($)oUl Nithesdal, bavne^


teil/ öarinnc
DUM FREYS, ?at. Dumfrega, ijl fletn/ dUt
ein guUi^©(^lo§/ unb'^gute^aiiblmtg.
. 9. GALLO VfDIA, @d)ottl Galloway,
liegt im 5Binifd/ imb tft grof.
?at. Cafa Candida, ein ft^erev
tH'n am3vvlani)if(^en?9Jeer.
3)ev^iRboff Don Gaiioway 9ei)oret unter
Uli grg^Sifc^off iu Glascow.
10. CARRICTA, ©C^ottlanö. Carrick,
öarinne iji nic^t^.

II. GOILAj'oDer COVALIA, ec^ottl.


Kyle,barinue ,

AYR, ?af. Aera, bie ^)anpt^©ta&t/ ne6fi einem


bequemen ^at)en.
12. CUNINGHAMIA , ©c^oftl Gu:
ningham, öntinne
IRWIN, iau Irvina, eine
'
©ee^unö J^anfceB^
etaöt* -
13. Sie
t?. tit gret)^|)errfd;afft RENFREW,
ftarittneti i|l
I. p-ypRW , 2at Renfroana, <im#glu(i^
Ciyd, i)ie ^m)^h®tabt.
5. PAsi^Y, eine f leine @tabt/^attct)orJ)iefm
eine berühmte W>Ui).

ei^ottlSnixifc^e Mnigin bte legee Maqa


©^lac^t t)ov i|rer ©efanflenj^ajft n)it^
t)ev benaibeUevlD^re.
14. ARGATHELIA, ©<^Dttl Argvle,
iHui^t funff Heine ?äiit)er in jidj:
I. ARGYLE, infonÖeVl^Cit/ 2. BOWAL, I^KNAP-
DALE, 4.KINTYRE, batinnen ifl i)ie ©taöt
unb4^at)en cAMPBf^LL^unfe f. lorne, Darin*
iten ijl t>ai^ ©(^lo§ dunstafage, 2(nt Ste-,
fhanodunum, jumercfe«/ foiu öenalteÄ
eilen ein ^^oniglid^er Bx% ^eiDefen. .

u. MENTHITIA^ e4Ml Menthid^


^arinneiil
i^UMBLAiN , 2at> Dumblanum , bte J^anpf?

©tabt/ ifl aber f lein, f)at einen J&ifitorF/


t)er na^ S, Andre^vs ge()6rig. Unweit
biefer ©<at)t würben bie tt)iber ben ^6*
«ig Georgium L Von ®iDf /^ritannie«
rebeiiirenbe ©c^otten Don bem ^ier^oj
»onArgyle gefc|)ia9en,

16. STRATHERNIA , ©(^otd Stra-


tbern, barinne ift

I. ABERNETHEY, ?4f. Abrenctlium, 4111 glufff


Tay, ill

Seiten aber
ie^o fd^le^f
ifl
hcm^mtf
e^ al^ bie
m
S^mpt^tait
alttn
ber
2. DUPLm^ i|l ein *^v6et) tm i%titt
Seciiio iHclc taiifcni) S^ött^^n Don t)enSn<
gellStibern ^rfcl^laijen ttjeröf n.

LEVINIA^ 6#ottt. Lennox liegt


17. ,

«m ^ftuario Uß Slujj'e^ Gloto^ unb alfo Ji»

DUMBRiTON, ?at Dumbritonium, obct Bri-


tannodunutn, ij} ein DorfVfffHd^efCaihli
baritine.

3tn btffeV@raffd>afft t|itm©ee/ i-omund ge#


nannt/ bartnne» Diele fynfultt liegen/ tt)ela;t
tinige falf^Uc|i
au^^gegekn.
m fi$ö)immenDe^nfulii

T«. STERUNGA , 4S#o«L Sterling,


ijarneben am glnffe Förth, ifi fel>v Hein.

4ß ba^ ^a«pf*e<^Ip§ borinne; gat


m^l SU fe|)en/ tinb ^aiiptfac^Üc^ H^t.

19. GLOTIANA, e^ottLClysdal,mäf


J^nuUcv/ red;t initten im Janbe-
f. CtLAsquo ober gla SCO w^^iitGIasquum,
0bev Glascovium, m
gluffe Glotta,
tinen Srij ^ aSif^off / tine UntDevfität feif
i4yj. ttnb fonft eine fefer lufiiije Situation;
wie benn Glascow f^htx ijl al^ £bea6uri#

f. HAMILTON. Saf. Hamiltonum, iji ein


ftti^^^m nnb ffif)vet benSifuleine^^cc«

3. DOUGLAS, eine f^one ©tabf/ t^on^ ttjel^et


iie in bet ©^»ttif^enJ&iftone ^erfll&mten
-

192 2)a^ ^*€a?. jut Mb^iS^arte

^er^og^ i)pu Douglas 2ßa|)men \n^r

XXX. I
)9Päs if? intern t7oröifd)CK Cbeif^ uon &d>oitt

^
i. ANGUSIA, ec^otfL Angm, imM/ii
iiHx t)m giiiffe Tay, darinnen ijl
1. FORFÄR, 2at ForfariuTn, ei«e fretK unt^
Slierif ber ©raffc^afff «ic^t unter* '


2. ßRECHiN, l'at Brechinium, tfi Die J^dltpt*
©taöt ; i^ateinen BifcboftV <&er nac^ S.
Andrews gel^oret
DUNi EE, £at Donum Dei, Dt)er Taodu-
3.
Tium, j;l ein«tt5o&t6eDej1i9^e4>anDcl$v'@fat)t
unD mh'aHxS^iaun.
^4. MONTRosE, Jat. Möns Rofanim , s>bct
Celurca; i jl ebenfaüi^ ieiu i^ovlreffli^ev X^a^
i)en.
2. IMERNISIA , ©cr)ote!. Mernis , ot)Cr
Kincardinshire, ^Ui^ brubcV/ bat Iii ifl
cuNOTYK, v'at Dunovortiuin, t\niHPax£>\t
^ am 5}it cr.
3. MARIVTA, emttlMzvr, obev A^r-
densfiire, bniBeV; bmiim^ i(l •
'

>JEw-AjiER ..^EN, i^at. Aberdonia nova^-benil .

nic?:f mit ta\>m liegt t^ai^ alte Abeiideen,


€6 1?] eine Uiüüerfitat Dafclbfl 3u i)cr ©C:^
genD i|1ein tvef|lic^evfa^)0fan(|. £)er 25ti . i

td oft* öcItH'et uutev Den gvfa^'^^ii'c^of t)o«


S. Andrews.
^ 4, BUCHANIA, Qdjottl Buquan^ Hegt

BURGH,
,

Tm^K, fo ein guter €u^^m^^if mercf^

"^'.^'mORAVIA, ©c^ottl. Murray, gc^tSif


an i)C«§lU§ Murray.

iime 5 Da rcfidint m
Äifd7off t)0u Mour-
ray, melcf)er unter Den ©t^Sif^off t)i>n

S, Andrews ije^Sret.

1. iNVEaNEES, iat Invernium, ijl eine ^t*


fiung unD .OauDei^-^I^l^^^-

6, PERTHIA, Perth, am ^luffe tat,

fat. Tavus.
j. PERTH, oDer laHNSTKON, Jof. PerthutH
s.
©taDt am giuf Tay, l^ter ^at
eine fleiue
ifi

fi<b mDiefem Daö @d;ottif4)e Wvlameitt


Derfammlet. Unmeit Diefer ©taöt ite^t
Dte 5lbtep Scoon, atoo Die Äomg« mi
@tf;ottlanD gecrmit n)orDe«.
^
2, DUNCKELD 2aU Calcdonium Caftrum^
,

ift eine alte@t^Df/ Da^on


Hi Mare Ca-
lcdonium , oDer Deucaledonium , Dea
Sßo^inen^at. ®ijieiuBM)offDaiel6flf
Der unter S.Andrews geboret.
'
7. GOREA,@d;ottl.Gowry, liegt Drufeer^

8. ALBANIA ,
©C^Ottl. Braid- Alban,
liegt Da/ wo Der gluf tay eutfprin|et, imMaf
mm remarquable^. Um Diefe ©egenD t| Da^
etgeutlid) SatterlauD Der njilDen oDer ^ni^

9. ATHOLIA, gleich Dru6er/ iRmif Staffea


ttuD 3Rpra|]ett auä^filll^t/ ««^ fr^^
öe».
g 10,
194 2:)<tg 6. (Jap. jur £ant)'€|at(e

lo. L O Q Ü A B R A oberLOCHAB- I ,

tabk^. i

ir. ROSSIA, eine jiemIid)^?}JröMr^/ fear j«/ ii

nei(l: i

I. CHANONRY, ^af. Chanoricum, &te bejle


|

©tat)t am /EftuarioMuiray, mit einem |

mtcn ^am. ^atu ct)ci)an micn ^i^ !

mff-
f» CROMARTY, ?af. Cromartium, nic^t n)d(
baDou/ tfi ein 6enU}mter ^ai>en.
15. ASSINTHUM , €^oftL Aiilnth^ |
gWc^ öruber jnt ^Jincfen/ miii) öon etlichen I

RofTia acrec^net Sarinne ifl Kinkarn, tro Der


Charon in bcn ©cc^Slrm &ey Domok \

mtt ^

n. SUTHERLANDIA , öarncbe« m-
Renten/ iMoUer Serge. |

BORNOCK, fat. Dornocum, ober Dumbi'o- i

dunum, eine ptc *^an&eB^ @tat)t/ l^ai ;

einen mciten mb feiern ^mn am gluffe .

Dornock.
14. STRATH-NATERNIA, ©e^offl*
Strath-Navern , ifl gan| dittif^at aber awjlec
Tung obe» am 53?cerbufen nid)t^ fcnt)erli4)ei?.
U. CATHENESIA, ©c^ottl. Caithnes,
frarinne ift

I. wEreK, Vicus, Die J^atipt ^ ©labt mit


einem guten ^a^en.
j
t. DUNGYSBY , baß befaH&te S^orgebtlrge Uif l

ben Orcadif(|en Snjiiln/ Promon- Ht I

torium Veruvium. '

f. THURso, eine aiife^nlit^e @tm mit mm


XXXI.
,

xxxi;
XO<ts ifi bey oen &d>oulmr>if(!btn 3«f«Iii
mztdczni

I. Sie 5ffie(IUd)ett 3nf«l« / €ngHf$ /


THE
WESTERNES ISLES, 2at Inful»
Hybrides, ober Ebudae, oDerHebudae,
oDer Occidentales , liegen gegen 2lben^
6e»fammen, unb ge^-oven jum^omgrei^e
©^öttlanJ). €^ ftnt) t^ver 44- $ufamme«.

I. tEwis, iat. Leogus. .

NORTH-visT, f at- Viftus Septentrioaalii,

4. MUL,?af.Mula.
f . coL, gat. Cola. _

^. TYRiB, at Tyrifus.
7. iLA,gat.Yla*
«, ARÄNiA, finb bie kflett t>Ätun«i^-
9, CHOLMKiu?atInfulaS, eolumbi, ipfe^
flein : liegt mif bevfelben ber Slecfea
sopoRE, Da ft* t)eri^5ipcit ukvbieHe-
biidif^en 3nfuln aufl^alt , melier mttt
öen €r^'^if^öff |u Glascow gebort-
ORCADIf^en ^nfuln, S at Orcades
H, 2:)ie
ec|otfl. Orckney , liegen über e^ottr
lanb/ unb 3e^)ßve» in^jefamt |um ^onig*^
reidje @^ott\m\). S^lnb i^ver etU*e:
imaniiig, bmintix abev nuv bve\?ie?)n be*^

«AiNLAND, gaf. Pomona, tfibiebefle, unbauf


bevfelben ji^t in betn etabf gen kirkwall,
öev»if*off iiber bie aefammten 3«i«^«4
^1 n)el0ef
LANDI (^c„3uf„|„, schet-

MAINLAND, 2at. Mainlandia,


<(} Die [»ef,. fea,.»
«nt«V «nb mag mit ber'Orcadifc6ei,
%
ns, weiter ^in, ^nö iä.
juiamiiie«, iml)

'""""s "'^ '«


fl>« Kapitel »nfröref.

XXXII.

3ln 5ru^t6arFdf fommf t§ bm gefrpeteti


CngcBani) 6«p weitem nt(^( gl«!* : ©enn d
fnb in öem ©dbli^en SlKile l^tn unö wieber
flroffe gleiten/ ba nid^t^-aisSSaffer unb9JJpra|i
ip ; unb in bein Siivblic^eo Steile j(l ein S5era
Mb Seifen «n bem anbern : ©al^ero aueji bie €in/
Weimer biefeg S^eilö inggeinein bie Secg^ecboti
*cn ober ^odjlflnoec genennet »erben.
® leic^mp?)l tS gute aSie^^Jnc^t/ »iele SSlea*
Bnb €ifen>g)finen/ unb ©tein^Äo^len>@ru6en/
ttflcf;e mit i^xun SSorrnt^ gan^ €ngeHanb/
in
SBangel be^ benöti)igfen^renn;.C>olß«^/ J« fiaf<
UntQirmtu SDerrci^KSiit^fangfln benen
fien
filnjftc tvevöcti/ m fi^ &am^mx mx iüh*
fl€n ümß mct)r auf folc^cu verlegte«.

XXXilL
VOk fint> ÖreiE niroI>ncr bcfdbaWcnif
©ie €cr)ottljin&er (i'ntv grofien t^eilg baueti
?)aft(e nni) (l^rcfe ^cutlje,
öaöep aber wegen be^
njeni^eu Umgang^ mit Svemben , t>m itemlicB
rau^cii gitten, fonöevlic^ ötejenigen, ml^t
in
fcen 3eorDi'4cn ©egenbcn un& in Den
^vnfnin mo^^
neu. ©ie legen fi^ mc|t t)telmif Oie ^miöhng,
«Rb fangen nur fei^ furi^rm unter Der jef^igenOJe^
Öiernng an, nii(5licf)e Manufa6luren ju excoli-
ven. 3^>re /?auj)t. Steigung ifi Dermalen
mn
©DiDaf en f mb Janbmanmgeben. ^vn Den t^uri^
m3^^ttn f)ahtn fte ftc^ mitt)ielen3fn^m auf Die
gelel^vtenSßijJenfc^afften geleget, unD HüiMm
&er mit gelef)rten Scannern Hxhxm.
^ XXXIV.
Wie flehet ea am oie lidigionif

&an% ©(^atttanb iflDer Siefprnttrfen Ofeli*


Ifion jugetlan. Urö alei^trie in SngellanD Die
^e^ifcboffitcben Die Omf)anb kbea : SIffo fiai
J)ingegenin ©dE)ottlanD Die PRESBYTEaiA^
NER Die fiarcffle«. Unter Den ÄoAlünDera
ft«^ au^ m^^iik öer gat^pHfc^en&eUgio^ j»,
getlfam

XXXV.
Wie ifj t>ic Äcgieciing bcf(f?Affert

®(&ottlanD bif n«* Den 3:oö öer ^Sntgi»


Elifabeth ei» befs>nD er^ 3?6niiret# gmefeu/
»«^

3 5 ter
ter il^vem 9?«c^folöer 51 cni^ Jacobo I. miivbe
IIPÄV mit Sngeuanb unter ben Xitul t)ori ©rof^
SBvifaimtai »ereittiget ; allein behielte öem
««geachtet bi^ auf Die ^oniain Ännam fein cu
ßen <Paiiamcnf unb übrige yiegimentö^fOerfaf'
fung/ n^eld^e &urc^ bie befannte Union tmSal^r
1707. bet)t)e ^onigrei^e/ unter gemijlen bev
ec|)ottlanbifi^en Nation i^ermiHigtcn gret)l)ei*
t^n/ t^ereinigte/ unb bie fo lange ^mif^en bei;beti
Nationen obgefc^mebte ?)eimli*e 53vift^erf}attö<
Ȁ^ gvpfien tl;eil^ glucfU^ ge^poen.

XXXVL
tCas bAt 3rrlant> poe eine Situation ?

SvrUnb, HIBERNIA; ifl eine }iemli^<


Snful.
^nr Äincfen/ ober gegen Slbenb/ ifl bet
OCEANUS OCCIDENTALIS.
(Pben / ßber gegen ^Torben / i(l ber OCEA-
ISfUS DEUCALEDONIUS.
Stjjf Äecbten/ ober gegen ?ÖiDrgen/ ifipifc^en-
engeüaub m MAREHIBiERNlCUM,
wel^e^ an manchem £)rte 30« an manchem abei^
tmn 20, SReileri breit i(i*

XXXVIJ.
Wie ^vof^ iß >r(ant) ?

SieÄßrtftc Don unten big oben u?irb be^ na^e


^o.2eut[^eg}?eilen fei)n; Sie Breite aber tvirö
«i^t t)iel iSbeiVjo. Seutfd&eSSReilen auftragen»

xxxviir.
XXXVIIL
rOm finX>
vov 51 ffe i"
fn3rd<!nö.itnb fcI)r »i<lcgr0fe©eenttn&mo«
MÜW omcr; fonü f«ö felgettbtSluffe ju m(f
'^^l'.* T er Stuf SHENNON, £af. Senus; Ö«g
tft &CV /?aiipt=5Ui§ im pn^en £anöe, m\>
t^er »on oben «u^lxr ®vaf!(9afft
L,etnm
^)crimtcr fommt/ anb bep Limmenck m
ö«n Üceanum Occidentalem faut.

s. £cr ;\U!| BARROW, «af. Barrojus,


obcv Birgus, enffpringt inbcv&vaft^afft
Queens, uhD fäUt bt'p Waterfort in öt«
.
Virdvianif^e @ee- ,
. „
£)ie BOYNE, £af Buvinda, o&ei'

Boan-
3
dus,-en(f))ring( in &cv@raff(^ajTt
Kings,
HHb fliegt in bic3vvtfd;(eee.
XXXIX.
TOic trirO tJnlrtnö cingctbctfet?
€gfinb»iev/^aupf<^votnnftcn, biewerben/ wie
inC-naeUanbunb ©c^ottlanb, wiebevuiit in f leine
©rafl^aften einijet^eilet/ ti^el^e bie Srvlanbet
CONTYEN ju nennen pflegen. _ ,
int. mm hm oben unb {)ei(iMeimfa)
UL,-
V* TONlA, €nglifc& ULSTER, Svrlan*
ß. bifd) GUILLY. , ^ „ .

va; 3Dte önOÄC ^a- Xccbtcn/ «Hb |)eifl ?afet'


'
nif* LAGENIA, gngUfc?) LEIN,
STER,3tvl5nb(f(^ LEIN. . ,„
j. SMcörctctur!i<iicem/ «nbf)etfi ?ateimj*
CONNACIA, CON. englifc?)
NAÜT, Svvlanbifd; CONNAUGr
4. ^ie vierte tkat mtm ' Vir{bl}Uil gaf.MO-
MONIA, Snalifch MOUNSTER,
3rrlanJ)if(ö MOÜN.
XL.
tpÄS iß in ULTONIA mercfen?

1. DOWNE, €a(. Comitatus Dunenßs,

!• DOWNE, i^at. Dunum, tft eine alte qiiH


^anUlß'^BtaU mit einem ^am. £>er
Sifcbojf gebort unter Armagh.
DROMORE, eine 5>olcfrei(I;e iSfabt/ i(l ein
®if(^6jflidf)ev ©i^/ fo unter Armagh ge*
?)lret
ANTRYM, Comitatus Antrimen-
liegt bruter.
1. Antrimum, eine Parlements
ANTRYM, Jat.
©tobt mit einen €d;loi
1. KNOCKPERGUS, 2at* Rupcs Fcrgufii , eine
©tabt/ mit einem n)i>?)lgelegenen ^at)en.
5. BELFAST, ifi ein guter J&anbel^^^piafe.
3. COLRANE, Ut Comitatus Colra-
nenfis.
K coL^ANF, Ht Colranum, i(I ein ©(^lo5
«m g[nj]eBANn, '^^^t. Bannus.
2. LONi ONDERY, i^at. Londino Dcria, ifi Uli
t)ergangenenOTege ^v^nig^ Wiiheimi Iii.
mit feinem ©cl)a>icger^5Saiter Äonig Ja-
cobo II. mlfteljl einer tapffer (lUi^geffanDe^ -

uen Belagerung im 3ai)r 16^^. aücrerfi


rcc(;t bcFannt tDtrben : 2Jor bicfem l)at e» 4

Dery gef)ei(Ten/ fcernarf; finDtvielSiigclfän* |

bev \>^xüUx svfpmmcu/ bie Oie ©tabt ange^ 1


hattet t)a6en/ darauf if! fieLonJondery ge^

nennet mxhtn. ©te liegt auf einer 3nf«l,


{ite I)eifi iniso^ek, 2aU Infula Eugenii,

4. DUNGHALL, Ut ComitatusDung^
halenfis, liegt ittv Jincf e«-

Vat. Dunghalia, J)te J^AUpt^


@tat)t/fKi( einen J?ai>cn;
2. RAPOY, Jat. Rapoa^ ifl gar fteim
3. REGLEs, eine ^nful, ni$t tt?eitDoni)er ©(a&f
DUNGHALL, anf einen ©ee/ l^at eine
berul)mte J^I^Ie, n^elc^e baß gegfeuer l«^
aenennet wixbf unö tun* biefeni
ipeil. Patricii
iu fielen ^abeftafften (frjeljltingett im &Cf
fpenjie^€rf^einungen3ln[a§ gegeben
Sie ©raffc^afft mirD ron ijen gngell^nberti
&ie ©raffc^afft TYRCONEL, üat. Co-
mitatusTyrconehfis genennet

f. TYRONE, Ut Comitatus Tyronen-


un& hatcm^tabt/ ml*
/Tis, liegt mitten örinne,
DUNGANNow, ^(^t Dunganarium genennet
njirt)/ ettt efn)a^i?efler£)rt.

SSor t)iejem ill bie ©raff^afft föeitl^uftigeir


gebeten A unö i(i in upper nnb nether^ Dal
iji, unb Htföcr^ Tjrone einge*
in ^T^bcr^
tl^eilet mtben; 2^^^<l>ber/ryrone gep*
ref nunme|romif jur ©raffdjap London»
dery, moriune Neutowne am gtn§ Dery^
tmb in tTteCier Tyrone Chaiiemont mt
'
Black V5?ater jn merrf e^*

6. FERMANACH^ at ComitatusFer- '

managhenfis. |at mof>l l^tel gvoffe ©ifes /


öbenDenig ®taöte bar innen*
'3> ^

©if
^te groge @ee
^cifl ernus, unb bavitvifc^e«
bieSfabt inskillikg, bte jur 3eit be^ t)ovi#
liegt
gcuÄriege^ gar offt ift genenuettrDr&cn.
7- MONACHAM, ?at. Comitatus Mo-
na^hanus, liegt barmUn, mi> eine ©taöt

8. CAVAN, |af. Comitatus Cavanenfis,


liegt bvuuter.

u CAVAN, paf. Cavanum, eine feine gfabt


f-;;
'
mit einem ©^lof am glaf Blacks. ater.
:
3. KiLMORE, iaf» Chilmoiia, iß ci« ^tabU
gen am giaf Niniti, &er^if($off geI)ovet
nac^ Armagh,
9. ARMACH, Pat. Comitatus Armacha-
»US, liegt bcjier jm* Siechten.

I, ARMACH, iat. Armachia,i(I eine grofje e}}Cf


Dem beni^mte/ abev Derma^len ruinivte
etabt/ unHat t)a^t)ovne^m(leiar^^ö^^^f
thvm in ganlf 3nianD. ©er feiner fro/
j)]&eier;l>ungen megen beFanbte €r^ . ^i^
fd^off Malachias, uni) ber gelehrte ülFe-
rius t)eremigen öa^ Slnbencfen biefe^ jego
elenben jOrtel
^
10. LOÜTH, ^at. ComitatusLuthenfis,
lan^ oben-
I. LoiiTH, Latein. Lutum , ifl eine mafige
©tabf.
3. CARLiNGFORT. $at. Carlixigfordia ifl eitl
trefflicher JpaDen / unb gnte ^anöete^
etabu
J. DROCHDAGA , ober DROGUEDA, SaU Drog-
'
heda, ober Pontana, ifl glei^fall^ ein fe|v

b(
Don grtk rti);

bt 1690. ÄßmTlacobus II. feinem w


©(t)n)iCtjeiveol)n/ tonig WilhelmoUL
auf t)a^*^a»pt8e(d)lage«-

XU.
tOrts iß in LAGENIA merken 1

i. DUBLIN, Ut. Comitatus Dabliuen-


fis.
miBLiN, Jat. Dubllnutyi, obev Eblana, 3m
lanWcö Balacleigh, iMie ^)anpt'@taM
t)e^ ganßen Äonigveid)!
bat einen ^
j)ovne^)menfer.^B^rdK^'f/«n^^i«
Aalten, tev nnt etrea^ faubig .if|. €f.iU
aud) eine Unit)evfitat mi
t)cr lamgiu
f
fabett> rrji. i)a angeicgeta>öv&en/
mei^e^
i)ie im UnU ifi. 3« &emCoi}e-
einzige
gio ^ur DtepfaUißf eit ift eine^l.^|ie
^
Bibliothec. ©ie ift ferner Der ei?fce«
-Yice-Re unb biß ?Jarlamentb\ iint) nimmt
ttn 3ai)r p ©eljont^eit, ?)rM)t

5. KILDARE, ?at. Comitatus Kildarien-


;fis, banieben.
KiLDARE, ^af. Kildaria, ifi eine mm^mUc .

^gta^t/ einSif#offli#^r©iß/uni) t^^egea

t)^r ^. Brigittas beribmt.

5. WlCLO, £<tt. Comitatus Vicloenfis


•i)«rne6tn/ .
Jat. Vicloa, ein e^lof unb m^
figen^aiJen.
4. GATERLAGA Ut , Comitatus Ca-
icriagenfis, tannne ifi, Aujfev btx ®ta^^ ^5^-
YbERiIKgH, mit) Dem ^if tf)iim Laghly
m giß^ Barrow
W EXFORD
niii)tß mmf en.
f. , «at. Comitatus Wex-
fordienfis, liegt Hnten.
VEXF0RD5 Jat. Vexfordia, eine bxa\>c ©föDt,
^ateinDcfie^ig^log unt) einen n^eiteR.f)a^
t5en. Sie gnaenänter Ibaben (T($ fjier ju
erfl niebergelaffen.
^. LONGFÖRD,M Comitatus Lon-
gofcrdienfis, gaiiß oben
omglujleShennom
LONGFORr, 2at Longofordium, ifl gav lt?aÖ
geringe^.
7. WEST-MEATH,faf. Comitatus Mi-
diae Occider.tahs liegt Darunter / Darinne ifl
IVJoHngar eine flcine aber jienili^ Umhm
€fa&t.
8. FAST-MEATH,?at Comitatus Mi,

^
4ix Onentdis, tanieben. Savmne mercft
^.'nm TRiM eine Heine Parlements-gtabt am Sini'
BaiTcw.
9. lilMGES, Ut Comitatus Regis, mU
UxhvmnUv.
KiNGSTcvvNF, fat. Regiopolis, Die J5au»(^

10. CUEWES, fat. Comitatus Regina,


Jarimfer.
QUEisrsTowNE, oDcr Mariburow , 2at Re-
girisrpoiis, ifi maKig/ i;etjTet and; man(&^
mal Queeiiscounti.
11. Kfl^KENNY, Comitatus Kä-
chennenfiS, gan| unten am glnjfe Rarro>»'.
KjLKENNj, rat. Kilkennia, ifl eine groffe Hn&
jDoM bere^igte 6tai)(/ imDjugl^i^ ein^w
XLII.
Was if? in CO N N ACIÄ tnetäcn ?
1. SLEGO , gilt. Comitätus Slegenfis,

mit fiücm bcqticnun «OatJCK,


2. LETRIM^ 5at. Comitätus Letrimen-
fis, gegen tlfccratir fKc^tcn.
UETRIM , S(\t Letrimiim , if! ein H^i
m öer Shennon.
^ MAYO, CcmitatusMajeRfisy enöetn
?Ö?eere, t)aij!mij[er cillalay,
einen ^bmiM^^n giß/ nidjt^
m
m
Killalejum
mevcf en.

4. ROSCOIMEN , ^At. Comitätus Rot


comenfis, iuv3vc(|ten. ^
2. ATLOKE , tat Atlona , ifl im ^gefcac^tcs

Kriege feefannt mxhtn / mit) tü?)vet lefti^

öenStttil einev (Bmffdbattt. Ämio 1697.


f am Seuev in^ ^utoer /
rumirtc eineu mb
'

pteaSf>eilber6tat>t
m ^mhnm
.

2» ACRiM , Bat. Agrimum , ifl

-Svieaei69i.t)urd) eine 6cl)!a^t ocfamit


mxhmr HxmbU%xamm i^erfpieUen.

3, ROSCOMNON5 etne^anöeB^^€ tat)t.

f. GAIÄJOWAY , Uttm Comitätus


GalliTenfis ,
mit Der >ln'o^
t)iefe p'ot)in| mnf
^^iniGalliva, ?at. Gallondia, in ©djottlapö
Hiebt confundiret mcvöeit.
Gailiva, liegt fe^r mitg an;

jier C ee ifj fet)V sefle / t*-^ cinemi^r^;^


/

3 7
6. CLÄRE , iat. Comitatus Chrm. im
füufcnam5}?cere/t4bert^crShenRon, un& ttixb
.ÄUCf)ble@raff*afrt THOMOND, genennef.
I. CLÄRE, iat Clara, Heine l}at aUt
,

TO AM, fatTuama, ifinuveinSpVff/ filrt


ater eine» ö:i:^^Äi)d;off. -

XLIIL
XO^s m M OMONI A 5ö mctden 1
iß CttMid)

1. LIMERICK, ?at. Comitatus Limmeri-


cenfis, luqtmt^fit^tcnanbtxShQnnon. .

riMMERicK, fat.Limmericum, anbcrShefl-

Dublin oj^ne3mciffcl5ic befie tnSrrlanö


\m; (le treffe fc'onmyf, Dai^l)at man

imle^tmiÄvje^egefef)en/ trof5ei)ou Wil-


helm III. umfönf! bclagm morDen, i)oA
'

miiflcfieftc^ am General Glnkdl evacbeii.


2. TYPERARX M. , Comitatus Type-
ranenfis, darneben.

^^^-CafüHa, tflnic^tbidfonbnv
^r^'"^'
"cpe^/ l^atabt'v einen ^ern^BiMior? un^
tev melden öer» ^t)ci;off^on Limmerica
gehöret.

^^e(]igfe@tabt an Der Shure/


WATERFORT, Mm. Comitatus
VVaterfordienfis
VATERFORT. Jaf.
, ganßm
Wadcrfordia,
Siebten.
Die ^aup^^

f ta^f/tDirbLimmerick oöevDublin ni^t


tielnac^geben. ©n* /paöen Davbep ; m
»^vglw^ßarrow in N^eev [4«^/ iü j;el)r
important. 6ie x^ tm gute ^anbeB^
eta&t, W
neu J&ifcboff /
tveffliC^e
t)ev «acf)
Privilegia uni)
Cashel ^t^oxU
^'
4. CORCK , Jaf. Comitatus Corcavien-
fiS.
I. CORCK,
Oxt f W
glei^ nid)!
einen i)or(re jf lid^en
f)avte am
Spmxif ob
?OJeere liegt ,
et
gute
^anbhmguuD einen B^HiJoftnacf; Cashel
geljorig.
8at. KyBfalia, liegt a}ttS3?eere/
unb bev Jpat)eniflfe!)rgut/ abcrbie@tabt
i(lm(^taH|ut)ieimert^.
|. youGHAL, Jatein. Jogalia, "^af gleic^faKI
einen brat^en J^ai^en.

f. DESMUND , £at. Comltatus Desmo-


iilae, liegt rieben Corck,
imfeu/ unbnjivö pir
t>onetli^en$uCorck, gerechnet.
BALATiMöRE, ßat. Balatimora, ifleiu groffet
Sinus obev aar / baran ber bevül^mteuni)
ficfiere Oat^en baldimore ijclegen iji.
6. KERRY , £at. Comitatus Kerrienfis,
^lonl jur Sincf en.
^^. ^^RDART, ObetARDEFEART, Saf • ArdatUm , foB
: bie Jpa«pt'©tabt [mr tji aber x^m^

Hxm, ^^atgleie^iDollein^ifit^am»

XLIV.
bcldbaffenf
©a«
?anb ijl fdt / btinfltg n^egen ber bieleti
©een ^ergigt unb SBalbigt / bo(^ an ISJilb^
/

»mveti^. g^?)ateaffran/ 5S5p«e/ ßeberunb


. . ^ bell
oiicf) öie bt(lt 3?4vung in &em fanDe fct^n
foff.Unter Der ledigen ^legierungittjcröcn Die
^eint^ßnDrManufacturen mit jiemli^en 3Rm>fn
getricBen. -

Son Den €iniVD|;nern trirb ui($ f üiel ril^jmfu


<^ef>rviel}let , alßH^ fie tr^ge anr SIrbeit, unft
baxhcvUi^i^'mhiqtf \(i){immt uuDl^alefianiqc
feiuefinDj .£sd;jtnDHeini Kriege (apffcr/ rac^*
gieiiij hüd rdc^t an ermdDcn/ fie hingen ihre 3afc#

37a4t'nn an^ tijf SngeBanter gefeiten l^öBen/


Dafi^r s^erbcrbter Humeur nit^t in corrigiren
ifl j fo kbcR }lc gßn^je eobnien ^ngcüanfccr Ij'm»
eingcid/idt/ nnDIjincjcaen viel tauftuD^nena»
anDcie ^otcufaten u6evia|Ten.
^kh tx^Mt}xm\A)nn Dem^ird fanete; Denn
in Dem ^^Baffer um ^rrl nö fee vnm giefct e^
Uc^i^jel&^>*.e» -

XLV.
Wßö ifi pot eine Keligicn in 3rdant> ?

rv
fluf
c• —
^ - " -
-^-„--^ügierung bif
yen l^^utigen £agt)iele et<iD(e mit Cngeffdn^
per nnD fed)orüönDern tvorDen , aö(|i i^ie#
le p)}smyntn H) |n Dicfer
^nf«! nieDevgelaiTcn
^ö^en / ^0 l;at,Me S^tformirceSieligion jtin]lic&
Die OkrljanD kfönmien, ßi D ß-nrD «llein 2lnfe^
pen nac^ Dnrc^ Die forc|faitige^en;n^i:ng Der jeßi*
g en ro^S:nntnnnifö; en SÄegiernna inmier weiter
«ui^gebreitetJT^erDeu,

XL vi.
XLVI.
Wie ifi Oic Äe^iertinct M'efca Äonigreid^av
bcfd?afFen

lUn Seculi^atfe ^vrlanb fct^


53if iii(?nt)e ^e^^
ttt
, mekbe biivcl)
civ^cne^lleoeateit i!)re llnciing^

Ultimi ^oniq HenricoIL §liüa§ ^aku/J'^n^


Snful (Ic^ untcnvürffia machen. Ämüg Hen*
ricus VlIL nahm befouöcvev llrfac^en megen p
erff bell Xitnl nncß MnUp w
Svvlant) atu /?cut

€ngcOant) a6gefc^tcften Vice-Roy regieret/


^er sa^ar in ,tonif?lic{)en , aoetmfchcuMct
fllcic!)ivof)kn mit ber amMe«
©cUaoigfeit
3rrlmiöifc|e Nation traairenimig.
5>a^ Parlament t)H\H tonigveicp f^mmt
jnjar, Der miffcrü^en Sintidjtuuc; unö lEimlk
(^en 2ScrfajTunc| naa> / dem ©rof^Sritaraf^m
iiemücf) bei) , ig aber in Sfnfe^vma Der Autorität
«nö @eti>alt i)i>ii felbigcm ^iemü^ uitterpicDcn/
tint) mnii ficf) meifteti^ n^cf) öc^ Vice-Äeuig^ S>ov«
fraic( / iiui) mittel« nacl) t)en Inftruaioneu &e«
©ruf ^^Smanuif^en ^ö[e« evf laven.
©iefe fcrcp Sroueu tiat par auf einem ^^augf e,^
itio^ auf imterfd)iei)ene2Beifc»eretHiget. ©et
jefeige ^hiq uon @vo^'2:nifanHten ifl
GEOR-
GIUS AUGUSTÜS II. gf)Hrfi1r(} t)on ^xanti^
ftoeig^fuueburggebo^ren 16^3- öeu 3o.£)cfo&.
tt)ditevfeiti)em2tb)ler6en feinet ^errnSatferr
Äoiüg^GEORGm Lim3a()r 1717. &en€n(^
lif^eu 2l)ron / «nb &ie öamit loerf nupfften ^Uw^
U\\ glMcfli^ 6e|)evt:f(^et.

XLVIL
.

110 6. dap. lux hnb'^^axU*

XL VII.

I. ©le gesotten im&3vrlanfcev!^aBen |t#Bif^


^)ero ni(^f mit ausgemalt : aber &ie €tt9Üfcf;t
SRa^iöu f)at t)a imJ) boxt fc^one golotuenftabiü-
ret
IL 5n EUROPA Beji^^en bie gn^ieoariber
blt jircD ffnfuln cm Den grar^lfifcfjcn Siificßim
gatid/ JERSEYunbGAfeNSEY, tt?ieauc§
Die 3nfiiiMINORWA.p.nb Me Bcftmig GIB-
RALTARimSKttfellanbif^en 53?cer.
lU- 3n AFRICA l)a&cn W
€ngcH^ii&er l^cu^
fi^tß ^acicß gar ein mmtßauf Der €ufic t)on
GUINEA. 5Sor bicfem Ratten fte aini) TAN^
GERanDeretrajTe/ fofomgCarllL öon&et
Croßc ^ortugall mtt feiner @emal)lin jum 5>rau^
ee^af^e erhalten , baß ^aben fte aber im 3af)V
i^Sf.tDeil &ie Unter^)altmi9^^j?open öen 9^u{ie«
ttbertrejfen , demoliret unb t)erlaffen.
IV. 3tt ASIA bep^en feie (EngeBanDer fejiie
importantea ^la^.e , fonberlitf)/ naeö&em pe t>6w
foeu ^loKanbern im BANTAMIfe^en Streite,
vonberguful JAVA tmö depolTediret morben,*-
fcoc^babenfie fo^o^l in Kerpen/ auf Den gnfjen
ton CoromandelimD Malabar , aiß avi(i) na^
fcer Levante mit iJ)ren |)errlid)en Sucbern eine
einttaglicfie j^anMuua / unb fafi buv#gc|)cnb^
iji Den gr.ofien Afiatifäen J^anbell^^laßen t^ire

Contoirs unt) ?l^acf.'^)aufer,


V. 3n AMERICA befif^en &ie gngellan&ri:^
«nterfc^iebeneetucfe/ %li
an

CANADA bminne VIRGINIA ^li


,
lER-
beftf^auDfckfft; ue6|l Der Snful
reneuVe.
1. 9?on^(^qvo<TenANTILLIf(^en ^nfuln,
Mc^nfoljAMAICA.
ANTlLUfc^e«
§ßonl>en netncn gitfuln,
©ie 3nful BARBADOS , ntbp J)ieUn
anöefn. . o ^
Sie ecfiottctt !)abm in 91mertca in bmmif
fc^afft ©arien / einer 3n(ul am
Lfthmo de
la Panama, Anfang bicfe^ Seculieine
golDnie anleaen t^gUcn/ ^abcnabetmegea
t)en3Wl) t)et gngeöanbcr ni^H Unmi
mxtn Tonnen ba^^er biefer ©^Wfe fju
America na^^in
aupivet warben ifli.
,

m öenenSv^niofe»

XLVIIL
)0?^6t>Abcnt?eir alten Setfcn DOtVofcfet: t>te»

fen ^tty X^omgtdd^en ge tt>o|>net f


Subev Sftomet Seiten njarDegngenanö evflilt^
in Britanniam barbar am & Romanam , le^te#
re^tt)ie&evi«Superiorem& inferiorem; na<|^
bin aber Britannia Romana in
Britanniam
primam , fecundam , ( baß ^eufigf :
WAL-
LES ) Maximam Casfaiienfem , (bal l^euf ige
NORTHÜMBERLAND ) Flaviam Ca2-
farlenfem, (M lentifle MERCIA) un& Va-
lentiam, (feie ©egenb i^oH YorckXingetbeuet

^an fünften Seculo gienge &er Svomer ^err/


f^afft |u (inHf unö mxHn hit fHbenMmns
ten
£ie
^Snigvei^e m
alten ^ritanniev
ben Slngel-Sa^fen errietet.
mn^en inm ^er^og'
tum
,

t^imii WALLES retinrcü/ m[(i)t ^^cln^f(^.aff^


ln§auf Seculum feinen eigene»
'oaö^i'repic^icn.bc
J^errnfjatte, nunmcljvo a&cnmt gnaellauD / d6#
ir<of)leu ul5 eine eigene 5}>rDi'inf; / rereiniget i|h
Sev9vf(}e 2bei! von€d)on[anD ju t)cr 9iD<
iiva'

mev ^'^^ Dui^nien ^er Britanniae !

Barbara' mit Bei^riffcn / imb tvar


big nuf Die "^tv
tenÄDHigJacobi V Leiii befpnDcrs; Sieic^/ treU
d: es njeber tiie 3icmer nc(^ fcic Triften imb SngeU
ead)fea fic^ untevnnirffig madjen fennen. 3^'^*'
laut) tfl efceHfdl^aB ein befimDer^556nigrei(^
iroav ber Sfcmcr imb if)rer 9'Ja^fcl(|cr B^ten in
fcte|ev©e(]cnD bcfannt ^ niemanD aber alt? i^vem :

ciijcnen^evvH biß iiri)a^5n)Dlffte Seculum nnter^ v

tl)aix getrefcn. £)ie befannfefien SSelcfer j« öcr,


Slfinev Seiten tvaven i.bieBRITANNI, mel*
^e^Dev^)anpt^9tiTt)iiie aller Soiefev be^ <BMu \

djcnZWM Hn ®ru§^S:vitannicn getvefen. 2.


CANTII hn (iUmf)m^v ber j atii>f(&afft Kent.
3. T te BRIGANTES in Northumberland.
4. a^ie TRINOPANTESiiui£onDen|)eninn
f. Sie SILURES |)iefi'^n bie 2>clcFer um bie
Sevenie bevutn. 6. iU PICTI , .CALE-
DONIIunb VECTURIONES im JRorbli.
i)tn Steile t?ou ©(f)Dtt{anb. ' 7. SM^ SCO'il,
im53tittaglicf;enSi)eile ronec^cttlanb. 8, ZU' t

EBLANIimblViiRNliuSnianb,
®aß VII Kapitel

Sur £ant)'ff Nite,

L
n3A6t>ftbent>ictTü:C»eilßnt>e per eine
Sitiution V

ie 3Ric^)erIan^tv ti?clcl;e £at. BELGIUM


^' über auci; GER Mx\NlA lNFERIüR,
aofeuIesPAIS BAS gcneiiuet rv^nöen, itnD nn
fcbmalcretncb taubeö^au Dernot^ eec/ ftw
-

aeflanb gegen Uber; im&Uege»alfpimöm2emfcU#


fant)at'gen2ib€nDiii. .

2. C^tli^c 6f)arteR finb falf* geMeu/ tt)a«

Situation betrifft: 2llionu4man bie€^avCC


J)ie

maUcn Singen ua^ ber abae^eid;neceji^maj«


mt^naocl rieften, obgleich alfobeun bie ©(^viftt
»evfel)rt ^erau^ fommt.

II.

1. 3luf berImd'cn©eifeKnb obeniftbienotp^


eee/ llatein. MARE GERMANICUM,
allemagne, tt?elcl;el
Sranjoftfd; mer d' ju i^)vep
Äanblung^ömeffUcJ) gelegen ijl. ^ ^ c-t
2. 2>on biefer 3^ori).@ee ge^>t ein jlavtfev SI-
NUS oben in ba^ Sanb ^)inei« / ber ti)ivb bie
^)eD6eer i?oUanbif(f) bie ZUYDERZEE,
Sinus Auttrinus , öbet Lacus Flevus,
geuca»
genenaet, ©cnu/ meiere auß ber3?0rö4^ee in
tiefen Sinum emlauffeu/ Die fahren not^tvenbig

^^3ur i:ed7tcii ^anb poffen bie SRicDertan&e


6 je ßaitge ^enmtev an €cmid>Un^ / in fpede an
(Pf?^9neßiano/ an ba^Sife^um m&Bi^er an
t)te^er^203tKnnet:iuiKi)ttnb €ievc/ mgleid^en
ant)a^g^urfurRent|umCtier: t)ORmelöev 6ei<
te &ie aRieberlanbev bigt)W alle gute 3iacf)5avv
f(5afft genoffen^aben.
4. Unten ahtXf ba^tflbenSRicberlanbevn
gen mimc^ fioffen fte an^tand'teid? / unb i»
foeeie an bie Piccardie , an Champagne unb an
fot^ringen ; t)on melc(;er @eit^ bie SRa§barfd;ajft
6i0^erp gar fc^lec^t gmefen ifi»

III.

S)ie TOeberlanbe pnb ni;*t alljugro^ / bena


l)ie£anget^on ber ©raffc^ajft Artois bif an bie
©ranr^en Den ©rkingen geregnet / n)irb ermann
6f.teutfc^e 3}Jci!en/ uub bie 85reitet)0n
Burg bi§ an bie 3?t>rb ®ee auf 4y-^ teutfc^e ^Steilen
betrafen, ©ein nngcad;tet ifi biefe^ ^anb mit
Dicltn aroffen / reiben tmö 2:alanten ©tdbte»/
VDH ni^t minDer mit mux unoelc^veiblic^eR S)?e«i
jje 3J?eufcf;en augcfullet*

IV.

5«m^^nfaRge Fanmanfi^ nurfol-^enbeauf bec


€l^artemejfenlaffen/ Oiuubevnmn-(fe man be^

I. ©ie
,.

SieMAAS, granft* la Meufe fatein. ,

Mofa , Die f ommf Champagne Jiur^

bif ije unter ©or&v^ct^t in 3lov&^@e^

Di^SCHELDE, gratt^. r Efcaut, faf


Scaldis , CRtforingt in t)cr Piccardie,
fliegt jtir iimtn unter SiuttDcrpcn/ aii^.
in SRovi)'@ce / uab tt^trD i^rein
€inf!utT^e<l)ijTrei(^.
}. ©ie MOSEL , ««t. Mofella , f!ieft m
3tc<^teH in&enSi^dn/ nnt) krÄ|ret bie
9?ie&ftlanbe nur ein mm§»
<• 2)erRHEIN, Rhenus, tkmntmit^
manßXmi^knb herauf / geltet enDli^
mbieD^ieberlanbc^inetn/ «nö t^eilet jt^
nae^ uiiö na^l^ in fünff ^rme. c ie erße
SJfctfeeilung gefAic^ct U\) ber @^encfem
©^an^^pb ba befommt ber lurgincf en fi^
«keifeUi)e 21tm itn 9Mm^« ^^J^-Wacl,
gatein. Vahalis , bicfer fa8t 6et) Wor-
cum in bie SJJaa^. Ser jnr regten ^anb
fort fJieffenbe 3lrmtl&eiletj5^ oberhalb 2lrn#
l^dminbienPtic 3flHt/ f at» FoflaDrusi,
fDel^rbcp Duisburg , mit ber alten 3ffel
t)ereini9etnpirb/ unb in bcn Leck , 2aL
Lecca, DU\tx 9lrm ergief t (t^ oberhalb
SlaterbamüibiegKaaf; htt) Utreftt^eti
let bcr ^^etit jum t)ierteamal^l / «nb
»iTb bcr 5Uorbmart0 in bie ©iiber^See
jlieffenbe 21vm ber Se(^f Vidrus ge^ Ut
»cnnet, .©a^nocfj ji&rige ?Sefln)tof!tef*
fenbe Heine SBaffer beHlti^w ben 2Rab^
ceabe^Slbeinö/ PerWc^t fi* aberuntct«
f al6 Setben bep Caitwick Iw ®a»be. _
r Sie^ffel/ Jaf.NabaliaoDevIfela, bkje
entfpviuGt in aBcj}pl)aleu, mt> fallt unter

1. 3>te oefammten 3Iieöerlani)e fSut) m öiCi

fem XVJI.in ^vot^iuljen einqet^cilct trovöcn.


Unt) ob man mr \)n\tiqc^ laqci mti unb bep
ba^ an^
Der
i)ciet;evflnt)evtl)at/ fo bleibet man bi^cl)

anijcnommenen SRebeni^^Sirt.
2. £^amit au(^ ein 3lnfdnger biffelbigen
Dem
'

föcm^t^^ebcftobejyevimpnmivcufönne/ (oDarff
man fid^ öie 3^icbcvlanbe nur unter Der gtpv eme^
^otrcnö einbilden, n)cld)cv {id) auf övaudvem)
atk^tWf ttnt)i)enKucfcvngegenDie@ee/ Den
%d)cn aber gegen £cutfcl)laub f e|ret.
I ©er ©cbira?:t5 öt'i*&oa>criß ijt A K 1 Olö.
2
.

G^ie bmt^in HENNEGAU


.Reifte pnb
uiiDNAMUR. ^
3. Sie rdrv>rt« »eine LUXEMBURG
ftnt)

uub LIMBURG.
4. Sum^eibc (je^orenBR ABANT ANl- ,
^ -

WERFEN unbMECHELN. ^
f. 3{ufbem2iejcfen liegen FLtANDERN^ nni
SEELAND
6. Sum ^oiic (^eUxtt HOLLAND unö
UTRECHT.
7. Sur :6Kn(ioel)6i-et GELDERN «aöZUT-
PHEN.
t. )D(n offenfu Äflcfce» prasfentir^t O vEK.-

9. tie
9. Die Haie formiret GRöNINGEN.
10. 2)te ©utne btUnUt WEST-FRIES^

u\ 25a^ |)era{>^an3cnt)e Obt ifl öit SüDER^


SEE.
VL
2(betr vccm gcbc^ren öiefe XVII. ptox>menf
1. 93or&icfcm geborten fufajl alle bett^)ct?o*

CAROLUS AUDAX , An. 1477. m


N^cy geblieben mmv tmm
fiemit öer 25utö«J^'^^iß>^« MARIA,
öl^ ^et
cmi(|e« €rbitt / öiiv^ Äet)vatl? on MAXIMI-
LIANUM 1. ben jfanfeiv ««& l&erna^ auf jet^

mnmm, ÄapfecCAROLüMY.
2. 2Bie nun tia4 CaroH V. SvegtevungjJine
gbeilunc^ entfhinö Daf öet Ätuoci FERDI-
,

NANDUS L^a»to tD«v& ; tmb hingegen Der


eobnPHELIPPÜS II. <S>pmitn bei)ielt ; f».

i!)virb el t>ou Cacolo V. fo'gema^t/ t)af Die qt^


fammte»gile&eii(öiöe Cirottöpanien
öen warben.
9JlläBerimfe#ie]^tnbett Seciilo bteepa*
5.
^ . ^
Hier mit ben SRieberlanbenettva^ pi graufam um*
gtengen , unb i^^e Privilegia jan^^m^^
mUtWf fo eiufnmb eine gvDjfe REVOLrE,
öabuvc^ eine neue S^eilung muxiad^tt marb. ^
4. ©enn bieX. %H*e^in^en gegen Stancfreif
iVi/blie^en befldnbigbep epanun/ unb mürben
^annenfren) bie ©paniicbeB , ober €atl>ohrcben
3Hebertanbe , «(it BELqiUM mSPANI-
CUM, aeuennef.
2)ie übrioen VII.<|Jrot)in^en gegentTor^en ju/
fielen W
Spanien a>/ lnbertent)ie Ächgioji/
unb fiengen eine frcye REPÜBLIC an; San^
nen^cro mur&en jte bie üer^mtgten/ ober au^
bie Kcformirten 9?ieblt'lanbC/ faf-BELGI-
UMFOEDERATÜM, gencnnet.
^'ieg/ bec
^. ®ari56erent(iuub ein ^efftigev :

na^e 80. 3a^v getpa^ret l^at / 6i§ eubli^


mitten im ijovigen Seculo An. 1648* berallge*:
meine griebc ?0?iinj!ev imb f)§na6vacE fo
f^loffena^uvbe, baf bie neue REPÜBLIC
6 e?
^ i|)ver Sret)&eit mufle gelaffen itjevben. ^

58o« felbigev Seit an Ut mo^eingeboppelfeJ


Sliebevlanb gebabt / ne^mlic^.
L BELGIUM HISPANICUM , ober,
bie ©partifdjcrtnicöedaiTOe.
IL BELGIUMFOEDERATUM,i?bet
s. 3?un W
imx bev ^5nig in grancfrei^ t^ott
ben Bpamfcbcn 3^iebevlanben nac^ unb
forneUbge^macft, baf bie GeompKi allbereit
bat^bvitte S^eil/ BELGIUM GALLIG UM,
ober bie »Si-woYifcben tlH^aim^t ahit^^nta
mähten.
9- ©0^ weil fol^evge^ale bie ^JroDin^en"
Itemli^ jevriffen tuörben : bie Svaniofen au#t
n«mne|ro gar ^iel wiebenw fi$ ^aben geben,
m»jTen , jte t)erfc|)Umgen ktten : fo bleibt

man bittig ber; bev alten Slbt^eiluug.


I o. 3m Utre(|tifc5>en
/ ^abifc^en unb ?a$iene^

rtf^enSriebenfinbbie ©p^mfd^en D^iebevlaubec


bem ^anfe £)efierreic^?jugeeignet a^or^en^ unj)i
«Ifo werben lie bie 0^ixmxiäntci>tn^U\><xhm
be dmmu >
,;

S5ott Den i^paniWen ohtt

VII.

I» svBieo&ettgeba^f/ it)ettn man bte alte Siiu


t^etlung bev XVIL ^JratJin^en behalten anll , \^
X. Dai^DH |u Den @panifd;cn o&ev muu
gc^ovcti
webr i)ejlervei*#m 3^ieDerlanben.
L ARTOIS , Ut Artefia , eine ©raf»
fd>atft an öer Piccardie,
n. FLANDERN, Saf. Flandria, eine
jiemU^f groffe (Stf^ffchAfft an t>tt aRovD^
©ee.
nL HENNEGAÜ, f afein. Hannoma,
gvan^. Hainaut, eint (^fcaffcb^fft an öea
©vanfjentJonSvancFrei^.
IV. NAMUR, eine (B^afrdnfft an öec
SJtaa^/ ^at. ComitatusNamurcenfis.
V. LUXEMBURG, ein groffe^ t^er^og^^
tböm , Saf. Ducatus Luxeinburgicus
t^ov liefern ifl e^&u^elbtt.-g genennet mpiv
&en> ei^ liegt an berSKofeL
VI. LIMBURG, ein f leinet ^cr^ocjtbttm,
?af . Ducatus Limburgenfis , liegt bVU^
feerant)er?D?aa^.
Vn. GELDERN, laf ein. Geldria , tili

•^et^o^tbam an &ev SiKaa^/ ii&er Lim-


burg. (£i geboret nur l^alb jubenDefleiv
reicßifc^en g^iebevlanbe« / bte anöere «nö

^vpjie Aelffte ge5)pret ju Den Pereirngtc«


«nj) evgvedfet fd) an Die eöDev.@e7.
£)a^ro fommt^, ^af fomöl)l unter Den
X. ©panifc^en, al^ unter &en Vü. tJerei^
mgten ^r0t)in^i*n i)orf6mmt.
Vin. BRABANT, «at. Brabantia , iü
m grollet '^eri5ogtbam mitten i^rinne,
,
«n& itl unter allen ©panif^^en ^xomHm
^
i)ie belle.

IX. ANTWERPEN , an &ef ©c^el&c,


führte t>or Seiten öen Sit ul einermar(T(Tr<5f^
fdbatft / iat Marchionatus Antwerpi-
enfis, mtmU H$ meifle auf &er ®taM
ANTwsRpsN beruhet, n^elc^e feinen fonber*
l4enUmfrei^
'
X, MECHELN, nic^ttveitt^ott Antwer-
pen , führte Dor Diefem Den Situl einet
^crrfcbarFt, fat. Dominium Mechlim-
enfe, DD<^öa^ ineifiebeni^jct cbenfaö^aäf
Der etaDt mecheln, n^elc^e gar einen
fkw
ncn Diftrid ^lat.
2. ©a|finb &teXJ)roi)in^e^^^ t^elc^e
im fe($*
l^euben beculo bcfianbig bep ©panien geblie^
ben ; nmime^ro aber iH|unberf)eit lieber an ba^
^au^ OlIciTeicf) gefallen jinb. .©oc^ menn man
DieaRieberlanbeauilebet , miejtebeutiae^ ^aaci
ei^ige^leikt \nib , fo ifi ANTWERPEN An|
^tirn ^crijogtbum BRABANT gefcblaaen/
Daf mm Mo nm Vnt mtni^kimc ^13rot)in'
|en antxifft. ^ Unb bie mdften »unmebrp
etn>a<
genauer «nterluc^et mn'ben»

I. AR-
»gn &0n ®patt> ober £)e^err>af?teberi. m
L ARTOIS.
VIII.
VOo tie$t (BvaffdiA^t ARTOIS ?
^©ie ©raffd^afft ARTOIS , £at. Artefia,
f}optumcnatt5»^«ncErei*/ unbitpat in fpecie
ÜtlbiC PICCARDIE.
(Pbcn tfl Me ©raff^afft 5I«wDettt / utA $ut
ÄecbKnbte ©raff^ajft 'öcmicßap»
IX.
Wem ctcb<5tret öic (BvaffAafft ARTOIS ?

naif(J>ettttub fRinmegifc^cngriebc».

X.
)£Prt8(Trt^Äbcrmöerö5tafr*Äffc ARTOIS t^ot
norable pla^e ?

1. ARRAS, Jat. Atrebatum, mitHxlkbii^


Atrecht, am??luffcscARPE^ ^atScarpa, tft
iit ^mpUBtati, gvoS/ fdjvrool^lfortifici-
tet/ «üb mit einem @dbbfte t)evfe]&e« / meU
c^c^ t)or eine t)on ben befic« Sefiimgen in bm
ganften 3Rieberlanben pafliven fan. 55er Äi#
fdioff geboret unter ben grfj^^Sif^off iu
Chambray* ©ie Benedidiner l^aben aKl^iev
eine rei^e 216 tet) s. vaast, 2at S. Vedafti

fanum. Sie gran^ofen f)aben biefen J^aupt^


jDvtfett An. 1640.
2. S. OMER , ? at. Audomaropolis , oba
FanumS. Audomari, an beu ?5Uni)e*
liegt

tif(|)eH ©van^en / anber aa, Agmo^


Ä 3
922

vnb ifl <6r«faW eine confiderable tßeflma,


mten im STJornf! gelegen. 3^ie <^ef«i(en fa'
ben in &ifier eta&t ei« Seminarium Vex bi<
^aff;D!i|crKii gcgellonbeiv bavtnr.en eiele ane&#
rige 2ln;cf;la(!e miöer €ngeHan&
jinb gefcbmie*
fict trorben. €if mxb
An. 1670. »on j>en
äiMiifjojen cingeneiiiiiicit.

J. ARIEN, faf.Am. ^vanJ.Aire, «rei*


fm
An.
!)•. lu-rim Di't mmfl
gelegen, a ena d
m 1577. an ^roiicfreij^ ilber. An. 17,0.
CS btc Sllliirten öiirc^ eine
ning nneber tt cggenomme n, a&er
U>
ßhifigeSSelaae*
nucf) im grie*

"* ^ '"''^^^'^ Srancfrett^


SrgelSi ' ' ^

^-J-J-^s^A^"^; ^«<.FanumS.Venanti,-,
^ fov biefem Pefter getvefen ali ie|«nö ; Die
granfiofenero&erfen e^ An. löj-Q.jmb öie 2lk
arten feefameneg An. 1710. unD gafien e^ im
|ne&etti« Utrecht An. ,71^. teif Srfln|ofe«

ßETHUNE, m. BethunJa, flufeineitt

Infi.!
.'7*''^^*
A ' ^"^^^ «n ftf Sran*
lofen itber.^ An. 1710. erokrfen e^öie 21U

5«fn;©f«&fi(iei„eOml^mfeSociS^^

^flu| tn grgncFrci(^ filieret Don öiefer etnöf


'
t>en Jitül a!^ ®vaf(nm Bethune'
BAPAUME, ffltein.Papalma, fiegf jnv
f m\> i(i ein »cpe^ (g§ fam An* i(^4i»

7. HEDINFERT , f at. Hedena Philiber-


ti , oöer Hedinum , Hegt Ämdren an &eu
Piccardif^cn®van(jen; ifl gldc^jall^ »efle/
fo f lein alßfonfi ift. Siefen Dxt ^tvv W
^09 PhilibertEmanueH)on@at)Ot)en/ Äat)^
fev Carls V. General • «nmeit öer rttintrtett
alten ©taDt hedin angeieget. ©eit
venaifd;en grieS^en c^t^mt öiefe SJejJung Der
bm W
:'. gvone SvancFveicfe.
TEROANNE, f^t Teruanna, liege
etman eine ?iKeile i)an Arien
, ^ov Diefem ifie*

eine trefflid^e ©fa&t genjefen ; .©ocp Caro-


lus V. Ut jte fc^on im fe^je^en&en Secula
im grDboöen glei^gema^ r ba^ ^Mn ^euf
ge^ Sage^mc^f^melr fte^et/ alinnr&ieRU'
dera»
S.PAUL, oberS>?QL, faf.FanumS.
5.
Pauli, liegt md)t mit m
mWt
Hedin ,

&en Sitnl
ifl eine
ntittelmaf ige ©toöt r einei:

<Braffcbaff£ {nutete. &mxtt bmmUn öen


9)rinjen tJsn Hornes.
10» LENZ
, £at. Lentium^ eine f lerne

flung an einem ?Öiorafie. ep r)iefem f)rt er* ®


litten tie ©panier 164-^. eine Jarte aRieberlo^
öet>i)ni)entvanti?fen-
II. LILLERS, ^at.Lilerium, etttgenngt^j

,
JDvf.
^^2. GÜINEGAST , Döer ENGUINE-
GATXE, ein ©övff s. omer «n&
jmifc^en
BEDiN megeu öer fogenannten Journce des
, ifl

Efperons in öer ^i^mt merdftDuv^ig / ba


mvii^ Die Sran^pfen 1913. in J>ev ^(^mt
^4 wuHt
gngeBon&crijt^ mt^v Der ©porne
n^tber Die
jum Su^rciffen/
a\ß itx SBaffcR Bebicnet
Sie gan^eÜanDf^öfft^at Uber jluf an &üxt\)btf
mit melcjiem fie auc^ eiucK liemli^eu J&mibel
treibt

II. FLANDERN.
XL
XOo liest t>it (Btaff<b(iift 5'<^nöetrrtt'

€ie liegt an Der noro>@cc/ imb ifi mhl bit


f^onlieuni) reitl^fle ©raff^ajft in bev935el(:
35enn fie be^mfft fafl alle^ / m$
jn)ifc{)en Der
noit>/P)ee m\b bcv ©dicloe gelegen ifl.
Sie $vot)iußen / i^el^e Daran fJoffen , finb
4«r Mndxn Artois , mtcn J&ennega«/ jur
Äedbten ^rabanD / oben ©eelauD*

XIL

3« ^ai;fer^ Caroli V. mürbe ^lanbera


inbaiVOcillontichc/ TmtfdK/ mb Kayfcthv
che glanbern abgetf)eife(, n^elefie Cint^eilung
ttx ^ifli)rien)e3en m
mercfen. JP)eut jn Sag,
^a Die ©panier oDer minmel^ro Die £)ef}errei#
<per/ Die ^rangofen/ miD Die ©taaten Don JP)ol;
lanD flc^ Darein get^eifer, l^at man folgenDe Dre^
S^eüe ja mercfen.
I. ^af? (Pcfferreicbifcbe ^knOem/ ^a^ein.
FLANDRIA AUSTRIACA, möci:
tYlimn.

FLANDRIA GALLICA , jur ILitu

5* 2>«8
.

III. Ba« <ioIlartt»iTd)e ^iari^ec« / ?afeta.


FL ANDRIA HOLLANDIGA,

XIII.

€^ licatttt ber muten/ unö brgrdfftfolgeai

1. GKNT, 2at Gandavum, gratt^Df. Gand.

^ fc in ®cnf ^ufammen fonnm. ©ie ifl fchy


^vof / ^4 man 30000, /?auf(;r iamuia^f
Unmll; tflaocruac^ Proportion mmtflavcC

rolus V.uod[) gebauet I)at/ tji mnM)


t)e^c.

etc {fl Die ^e6ur^^ ©taW Äm)ferö Cavoli v


ünt) im XVI. Seculo eine t?ont5eti galantefieu
©tflbten in Der ®elt (jemefen. ^ei-^ifd^otf
6d)mtmttvm €rV^if#off J« ?S?e^elrr.
Anno matten
1700. Die Sran^0)eH?OIet^
per Dai^Dü / «ab brauten ti in guten Defen-
^
fions-etanl) / fte mürben a&er lum 2l«^gano?
öeffelben 3a|)r^ i>on beuen miiixm «j^iebev
delo^ireL ^^cnHer mil na*! ß^^^^S^^s tin&
Oftende iß etitf*i!uer Canal |U Beförderung
Der ^^anblung angelegt.
2. BRÜGGES , i^at.
Bruga , ifi na^ @int
bie belle©tabt, twf / ^^^^f
aber f^le#t hmilmi. @ie liegt an einem
großen €anal / ^er bil nac^ bem5Reere ge^et,
öub inggemein bie ^a^xt be^ Brügges ge^
nennet tt?irb baf)er0 fan bie ^^n^lnn^
:

lafeltft kquem ßetri^l>ett t^er^en. ©5


^anöhin^0^ ©tabt in Sttc^cvUnt) ge^refeu,

fitxbm tinD Antwerpen


gcfalleti* ©ie m>
mU Maximilian!. S. Philippus
ti?ie&cr
Bonus {lifftete ^ier An. 1429. &ett ßrDen De^
goIbncnSlief. ©ie ©taöt|at eine treff liche
S^örfei Dat^on alle ubtigen DeR SRafjmen ^«5
teil foilciu ia«S) ^eiffet toegen ftim
%Xtt^^Cit Land van den Frycr, UU Fran-
€onatus it. Terra Fr anoa»
3. BAM, ^at. Damum, dti fleitter aBer
fe^vtJcfler £)rf> um tm mük m Bm^-
ges , \m bm
bttOxi eBen m
®i^tx^tit ba
©tabt Brügges tfi augeleget moröe it.
4. BLANCKENßERG , Sat Blancober-
ga, liegt gegen ibnan btt ©ee^ mbi^an
nur ein ©ta&tgen a ahn btx ^avm
felBet
^abeijifife^r Bequem/ tm& bai ©^lof mU
5. WINEDAL, emgeringerX)«/ «i^fweif
nn Brügges na^e Bei> tornhout tcaxb An.
, ,
1708. bm^ einen Keinen ©ieg rtibn bit ^xm^
lofen f tvelAe Dae 33rot)iant mba^ Ailiirte
fogev Be^ SHnf el «jcgne^mea n)ol(ten / Be^
fannt*
OSTENDE, Sat Ofienda, ifljnjarrfefi?
aBertpohlbeöefliget/ unt^ btt einzige ^^ven
Jon Importance , bm
bit ©panier in btit
SRte&evlanDen Ratten.

gj^dj
©iefe ©taDt florirte m
öiefent frefflic^.
A». 1604. »av& fte »PR Dm ©pantem
,^

tincx bxclyfl^im^^ ^ümmi üm^


«Dinme«/ «nb
»ern)un&eti.
W
S^abm nacp ni9t
©er brnnaligett Gouvernantm
I)cr 5RteDevlau&C / Clara Ifabella Eugenia
tJerjjcbli^ Getljane^ ©duböe , m^mxbc
ni^t c^er mmi'^^tt t al6 bi§ t)ieferi)rt t^ut.'
De erolKvf fepnf murx
öie 3fabeBeu prbir
t)cnaRamen ^aO maa auf fcintfnSSevtM«?^
Uimert^ berul)en. ,
An, 170^, ^aben 6ie Jpofian&er btefef
it)i^ttgen ^DcrJ Mirc^^ eine fui^e aber^ef
lige^elaaevnu^bcmeiflfvtyiinb laben biliiuTT
Utrc^ttf^eu Stiebe» Garnifou gc^ Wvm
Unl^ngji fteng Da^ Commercmm
tjafelbfl
tt)iebermi$ttflonreu, t?a#emfn ben Oeßer/
retc^if^ea 3^iebevlatibe« eine ^nbianif^e
gompapfe Dpm 5?agfevn?aT anfgevtdjtet mor?
ben A bieabennelen 5Bieberfpra# ^0« eeitm
j^ollanb^ tfub €neell(mb6 |)at ktbeti rnüffe»/
fie enblid) im Tuaatju 3BieȀn,i7?i-

gani aufge^ßbeiitDorb etr. -

©te mag fenfl ben S^a|men KJoti <Pß«^


fomm^u ^abeiv : benn banebeit liegt }ut
feineren eitl gtecfen / ber Weftende ]^#ifp

fet/

7. NIEUPORT , M. lSrovusPortus,m#f
u^tx S>ni un&
tt)eitt?0»ber©ee/ iflgarein
SANDHOFT geRaunt; ©ie
tmvb fanfi ai!4
Sva^ftöfenl^abene^imgnebeuju Wre#t ^
iTU.abtvetteujttöffett. U«mettbiefer©tÄbf
mrbeu An. 1600. bie ©panier vom $5rin|
Mork tJon Oranien auf ba^ ^aupt 9ef#I(^
ttxpQ Albertus tmm fummn-Fitf» mit btt
M)ti-ttt<nmosen.
J. FÜRNES, »bcr VURNES,SatFur-
nae, tftflein.,aber Bcßt, ein Barrier-'l)!^,
tiiib ifi !)on Den iran^ofen ju
«ü'e(|f Anno
5i7i3.roif&erab9ctmtc«n;0vb<n. An. 1744.
mhnm i^n bk Sran^ofm na^ einer fnvsea
»elaamingmicDernjeg.
5. DIXMUYDEN, Ißf. Dicasmuda, ifl et*
ue feine unö rochen berknl^mtcu
<^nhvmflE(f*-
tc;«!:c?) guten *ier/g>rmi befaiinte
Btabt.
»°;PFJNSE, fafein Deinfa, i(i ei« tnif.
telmaSign' ßvt «nb «^^sn aber bre Lvs
11. FORT KNOCKE, ^rnn^. Fort de la
Kenecke, &|mieilDixmuyden, jf| ein Be*
per Dn amgluffe Ype.. 3fj and; ein Bar-
ner-isiaij. €rgabi!(& 1744^011 öie Sran^ö*

12. CORTRYCHT, ^ran^. Courtray,


m. Cortracum eine «Setlimg am ginffe Le-
,
ye, Srcinfe. Lvs Leda. 3m 5^.'ieae
,

fen, h-n ^JrreöfniuDiDfroiif An. iS^r- ifi


ftc
öm gswfiniern gekfen unö An. 1706. for-
tiricnet mürben, .^af mit bern Bcriga £)rf i»
|em Uttctt f vieg gteicffe^ ©c&icffal ge*

Vh.r
OUDENAR-
Aldenarda, nn öer ec^elbe/^ot miU

,
ecbelöe jltm mtttea biir*. ©er IS'cfroff

»e^dter i!R(er ben
»ry. Anno ijoS. »»v^f
mA^mofm^
Cam-
n bl« t>Wtt§of*jriloii
,

btn 2iaiTVten/ ni^ mit Hn Oudenaf de,


fc^tagcn. S^itx mt> in Cortrycht mxtf

J4. DENDERMONDE, l^atcin. Tenera-


munda^ lie<}t befferjut Sichten an ^e^©(^el^
i)e/ t)ev gluf Dendre, lat. Tenera, ^incin
fliegt.^txS)xtiflm'^lfovt\Rdxttr imt» liegt
im £)ie ©arnifon
^>3?0vafie. folge be^ m
Barriere-Jractatl/ jlai)fevU^/ UHb lalfe
J^oBanDif^-
jf.Xie <25rftf^cbßff? ALOST, J^oHan&ifc^/
TLANT van AELST, fateiu. Comita-
tusAioftanus, Ucßt cb^n&a^ermii/ iintevbev

j. AELST, $0^. Aloftnm^ am S!»!T^ Dradre

GERSTBERG, GRANDTvlOKT, U)iC IR


mannen €baitcn |eiff / lateiu, Gerardi
Mobs, tfi mittclmafig.
l^at. Ninivaj iji gar ein fc|)le^(er

j6. TLAND van WAES, iat Vafia, liegt


atiöj t)a iikr Hx ed^elt^C/ «uD l)at auffer t¥
Forts feinen remarquabkn^la^.
ttigiU

17. NB. ®0 GHNT, BRÜGGES, OSTENDE UHÖ ^If


iena#avten Orte gelegen ftnt)/ bö^ ^at in ^i>#
Tigen Seifen FLANDRIA TEUTONI-
:^CA, ober hai €rm\djt 5ianc»tf n gel^eiffen.
yg, NB. aßo AELST lrn^ Die knadj&arten £)r*
'
teaC()e»©ceiant)^u0etc{|enfmi)/'t)a^ ijiint^ö^
liaen Reifen FLANDRIA IMPERIA^
LiS, 0t)er&ag:^yf€tUvi>c Ji^noemgenenuet
»$^3m ütxt^tii^cn gneöen 17 13. ifl öiefcf
^e|ierreic^ifcf)e glan^em mit nachfolgenden
flauen mmt\)nt moröen, tvdc^e im Den.
graniofen
/ Damit Die ^olIkDer eine itc^ereF i

Barners ©Der ©otmanr l^aten mod^tenr nnö


ijugetretten n?ot&en.

DORNICK, 2at Domacum, granjgftfc^


Tournay, an Der>^ci:?ioe/ i(5 eine fel;r t^e^
*
fie /pßnDete.etabt, Die fe^r eiutragUi^e
§0?anufactnren ^af/ mit einer t)otti'efflid)e«
eitaDeSe. An. k^^/. ^tarnen ee Die grartc
jofen/ «nD An. 17051. mavD ee Duicf) eine blu*^
Uge 55etagerung rcicDev recuperiret. Ser
^tfchof fielet unter Dem €r^^ ^if#Djf ^tr
Cambray, nnD ?3arlament/ Da^ Die
fran^ßfen fonfr piDomick Ratten, iflna*
Jem mvec^rifcben ^neDen nnnme^ivo na4
Cambray verlegt morDen. ©ev
m ^mq Chilpto'cus L if} iu €nDe De«
<^ten Sectiii ?)iev5egva6en,unDfein^egvabr
grancFtir

Ruf 16 f^. entDecf et nwDm. Son tt^c[d;er


fonDerlic^en 55egeben()eit Der 6er#mte
Chiffletius ein eigen 25uc^ gef(|ri el)en.
2, YPERN, iat Ipera, liegt auf einer €6ne,
ig Mif &et)ejIigetA unD ^at ein fc^one«
©cpioR. 5)ie Sranjefen no^imen e^ An,
1^78. ein ; unD An. 1715. ^akn tß im i

Mtrecixif^en SrieDen reßitufren muffen,


perbifcboff gelieret untergRec^eliu ©er ^

teru|mte Cornelius Janfenius ifl ^ier^i^


W?^ gemefen. Ser £)rt |)at fonflen gute
'

Su* ? Fabnqueu/ ii«D eine» Jefannten


l 3a()rmareff»

5, ÄliE-
|. MENIN, D^CVMENEN, fat.Menena,
^ ein nic^t <}av p ör#T, aber t>m1reffH#
^ fortificivtev £)n am gluffeLys, t^elc^a*

1.
.

'

mm groffm grail^joffwen Ingenieurs


gtmttn mx^t. An.
1706, mx\> tß
xmb a\\6)
m imn
Vaubans?öfeiflevjiti(f
Miitttn
im ^viebmmaintenivet
mmtr
4. POPERINGEN > Ut Poperinga, ein

COMINES, Sat Comineum, m^tdbU


'
m aBin
unb
an Lys, ifl feiner ©c^leuffentDegeÄ
t)ie SSater/ ©tabi m kvülymteit
Hiftorici u»b Palitici Philipp! Cominei
§u mevtfe».
WmS^xt
ARWICH,
^ ^
iaf- Varoviacum, em flU^

7 VARNETON^ faf. Varnetonium^ obet


Waftena^ an &er I-ys, au^ ui# gtpf #
«bevttjo^bet^efiigetv

XIV-

S5a^ meifle l^aten {te in bem2tacfiFdbert§ne^


Jen, unb ba^ anbeve in bemniemßöifd^cngrir
i^n ev^alten ; abev im legten
»erlösten.
^xim m mm
x
I. RYSSEL,
Sat Infula. Srönlof. Lillc^
unten^ anbevDeule, £at.Deha,
Iteol
gvo^A n)oI)lbet\)o|nt/ nnb \t^t fJarcE beseitiget,
^)at auÄ; ein neu ^ angelegte^ ©(^io|,
ober
€it«öeü/ bevgleic^en in bev SSBelt ni^t fet)ti
m
; treibet fiarcfe ^anblnng,
fonberli^ mit
Sii&ern unb ©tofen, unb \ft bie ^uapt^eiaot
wter ^i^mi mi^^ bie gv^nipfen bi|^
^ero m Öen3?tet5a1ani)en conquemct ,^a^CK.
Anno hxaäyMi
i(^<^8.
^nn^oftn hkkn
prtini^xtQymalt. An. 1708, tp i!)neu t>'ie^
K 2?i?rma«er jmar Durc^ eine merrfiruFoige
MxMim, avic^ Der i^er(lorkue itonig Au-
guit, Don ^of)lcn &ci;öema5>ne(, tvieöer
a&^c*
nommen n^orben ; fie f}at abcv im grii^cn 5»'
Wrcifit An. 171 j. b^ngvaiUjofcmuicöer muf«
fe« reftituirei mxt)^n.

2. DOUAY,
pe, iff
M Diiacum, öm^luffcScar.
glcicf^faa^ feJ)r t)eftc;
^at ein n)of)beiv
forgte^SctMljau^/ eine UfaiinU Unim^itat,
«nb ein trcfflicf/ee Seminanum ^or nrnde
geiranDer/ ©c^Dtten nn& ^rrlanöer, n)elcbc
<iDl)irr tn Der €afI)olifc^en melirjio»
Kxmm
iperDen- An. 1667. iVimg fte ^erioljren, imb
An. 1710. ifl fit bnx^ eine Hxtnadiqtc
lageruu^ Hn DcnSllüirten mieDer erobert mor^
m. 2I&crAn. 1712. iübkk^mptmciimq
einer f|ar(fen@ioenn)e|re jföieDer
an bi^
grfln§ofer< ubergeganoau

5. La BASSEE, «at. BalTea, m


Den ©ran^
$,en gegen A rtois, ifi gar fein toefligef. ©eit
An. 1668. 5a6eue^ Die gran^ofen.
4. ARMENTIERES, ^af. Armentari^/
am Lys^ joa gar artig unD 5uoIeic& mhU
mc\tmt an:5te&en. ijl au^ A nno lööQ.
»enen granl^nfen |u S^cil v?orDcn* JP^ier mev^
ien gnte SncSer unD pte^afe gemalt.

^ DÜNKIRCHEN, 9?ieDed(lnDi(c&,
DuYnqiierken, i^at. Dannuerca, liegt am
tiKcirte/
.

tificivte,UBb mtf fineiti admirable« ^ft»«tt


»«ft^ene ©tabt gmefcn.
©iefer £>« würbe A. t6f i. m
be«€nget»
iSnbevn BnbSvanß6fcnjH9iei*e««ö«nwiiincn,
nnb bie €BöeDänber blieben böma^)lg in bet
Poflefllon: An. 1662. wflvb er »oHben
©0^
granßofen burd) cineabgerebefe ©nmtna @el*
m etni]cl6fet^ biire^ begberöfemtenVaubans
Direftion in ben befien Fomfications-
45(anb gefe^et, anb W bicfem bar^ bte
f)aRbI«n<| tmb bie »ielen €«!)erf/ fo »en tiiermiö
flu^gelsffen, CngeBanb unb!.0»ü««J> «nf^fl«*
Aen @^aben i«gf föjef. .

«ngeUanber im griebe»
iti
laben
€flbli(&
Ufre^t 1713-
bie
f>vauf gebvungen, m b«e
Fbrtifißation bnf muffen demolnel, anbbec
admifatle Mun
nnbranc^bar qmam
w/*'
»en. X)ierattf1)a6en bie Svanlßfcn par
betj

MAPvDYCK einin «eufr, €Ä.«al ^e^raben*


wobtiv* berSferlufi »e» Dunkerken liemli*
feiin erfe|t werben; aUx
bie SngeBatu
tttoe
ber Me« bai'&IJf sebvmigen, m f'^fP««
«omgS
«nter ber sSRifit»erjaf)rt3f cit be« K^igen
guten SbeiU wieber ^at muüen etngeritlm
»erben, unb fd;einen bie ©freitigfctfen wie»
ber nett in werben/ »oraemlio) f>a •» f»"« 9«'
«enwartigen ^rieg bie 3Irbeif avM nmepxU
«efeßef/ unb ein gcfferfi^eg^er^aben
wjebes
«ngeUanb bofelbfi i# aa^gefd^miebet werben.
6. GREVELINGEN , 2at. Gravelina,
liegt jwif^en €alai^ unb ©ilnfir^en, unb m
tine $iemU#e »efle ©fabf, nic^tweit »on be«
©ee. ©aö ^ahm bie 5ran?ofen Kjt »<^r,«-
miö Költe» I7J3, einen J&aven bafelfe^ otk«
gen m
i^xt ^vieg^^ec^tffe/ fo aber
geüanb acl^inbert tt)ov^)en.
t)on €m
7. WINbXBERG, fatvMoiis S. Vinod
»Der Vmociberga, nid^t mit \)(^my tfl t^ötl
mittelmafigev@ät;uno/ ifl feit i^^j. iugvattir
i^onfc^en ^)4^l)c^u^
CASSEL, >trMONTCASSEL,
Caftellum Morinorum , i(l eine lllpigC
©fabt auieiner Ao^e gelcgett.
9. BOVINES, ?at. Bovine, ein fefjlcc^fer
Slecfen, iDtl^cn Dev-f onig Philippus
iuitt> eit

Ji. tJon ^vaiuftei^ .fapfet Ortoracm Iv. i»


Hilter ©o)Iac^>t An. 12 14. ilkmiinöen.
f ©. ORCI-UES, iat Örchifa, ober Orichia-
cum, ein fletnev a6er tregen i>tx guten äßolt
tt)e6erei)en nal)rf)<iffter £)vt*
II. NB. LILLE, DORNICIC, DQUAV , Un{) Üt
6en(t(|tki*teu£)ile liegen/ ba^ J^afDor bicfem
fc^pn FLANDRIAGALLICA gereiftem
£ie|)eungen©nn?0[)nev l^eiftmmi etenbal^er
mit einem t)evilummclten^^a|me» WAX^-
LONES, Sentfcö öie xMonm.
XV.
)(»cIdE?e3 if? Daß ^o^i1^^i^cfec ^faitöem ?
€^ liegt juv regten .^^«b/ nn& n?a^ Die .^oiraft^
jer tJon glanDern ^aben, ^a&en
tm 5Be)lt)^alif(i^en grieöen in bm laugmierigen
fie noc^ m
Äriege mitepanienmeggenommen; ©enn nacf)
*er ^cit l^aSen fie mit Spanien continuivHc&en
grieben gel)a6t.
i . SLÜIS, 2(it Claufulae ober Slufa, gvanl^.
Eclufe,
bu^aupu^taU iß ni^t alhn gxoh
giebt aber einev svfi^lTenajefuing nichts »aa^.
m htn Span, obix £>eff mvSfliebcvl 15 f

jDeil fiemit SRovSjien umgeBen tff. ©ie


ließt ni^t mit t)üu J)ev©ec/ xm\>W einen
bequemen ^)at)en/ t)af)er fie gut ^irJ^anö^
lun(| gelegen tj]> 5Barö An. i6o^.m\bm
•^oilanDeiT» erobert/ gUiä gegen tiber ifi öte
^vnful Cadfand, (t# m l)ie gmigrirt^
©nltjburger |)inbegeben.
5, ARDENBURG, «af- Ardenburg:ura,
Hein/ aber auc^ gut genug beijepiget.
ijl

©te JjoHau&er !)aben e^ feit An. 1704.


3. ISENDYCK, 2at Ifendicum, tfl aU(ä&
ni^t grof/ paf ivei t^or eine juöertaf ige SJe*
ftung.

4. BIERFLIET, fat. Bicrfletum, ijl eine


jlarcFeFortrefle, tt>el$e öie^oHanber auf
t)erfleinen S^ful BiERFuaT angeleget l^a^
ben / ^ier l^at WilhQlm Ceuckelen o6et
Böckels, ein gifc^er/ au €n&e tie^ t^erje^
I)en&enSeciiii t»ie fünf! erfnnöen/ tDie mm
JieAannge in Sonnen bur^6at^l^0Vba*
gaufung erNten f onne.
f. SAS van GENT, 2at Agger oDev Ca«
tarradta Gandarenfis, tfl ein fe^V t)e|lef
©^!ö§/ ttel^e^ öie ©panier Det ©taöt
@entiur©{c^er|)eit angeleget |)a&en; nun^
mebro aber bejt|en e^ Die ^oSanöcr/ un&
laUn ein eonfiberabfe^gaii^aug bafelbfl
angeleget/ ml^ti {mm Somtb jn Ht
tßi^tige« SSelagerung Don 9ii}ffel 170^-^
^ergtlie^en.

4. AXEL, £at. Axella, ifi cUnfaM ein t)ei

flerOxtf ob er aleitf) nic^t aöji grof ift.

€v iflt f^an un fecj^se^en&ea Sectüo An.


: .

if 86. m
btn ^ollkbm
mmmtnmxim.
mit ^ifi ejngc#

7. HÜLST, 2at Hulftum, litqt ilbev öeiti


2anH t)on Wa^s, «ab ijl fel^r ml hmiiu
öet/ a&er aini) q<\v compcndieux. An,
16^?* ^abe« Dit ^mnUv mmm\nf
nun.

nn bcn SManim DE VIERAM-


BACHTEN, Daf tfl, Die Vitt ISemter

III. HENNEGAU-
XVI.
tt:)o liegt t>je (Btaffdnift HENNEGAU\7
©ie liegt jtvifc&en Der Scheide uiiD bevMa;
©ie ^vot^iRf^eu/ t^eld; e baran flojfeii/ |tnb
Untzn / &ie ^iccarDie Den ^raucfret^.
.

5uc Äm^eiv Die ©r^ffc^ am Artois,

©ben/ §lan&ern unb Trabant,


XVII.
XDem geboret öie ©Vv^ffcb^fFc HENNEGAU
©ie Stan^ofen «nb Öt'fierrei(r)ev IjÄben ff*
ftarein mWtt 3« miqtn Mtmcn Uttt^
mvbit gvan^üfen bie (]an(>e ©raffd)nfft nine,
fiepaben aberiii^Smben pn&fmiif unO Utrecöt
l^iel n)ieber ^crau^ (|cben muffen.

XVlIl.
XÜas babcn «Ifo oic^mn^ofcn im
HBNNFCMU?
X. VALENCIENNES, faf. Valentian^
^bevVaienceiiäi, liegten Dev©c^elbe/ auiff
nii«e4
miffeu bnr^ öie ©fabt %t\)tt ®ie tjt
angebauef, trefflich be^jepigct, imi>
n)oI)(
tod) An. i<^77. m
beu Svansofen/ unt) jti)ai*
l^on 5?6ni9 Lud. XIV. in eigene %ix\mi in
fuv^cv Seit eingenommen mx^^tn. ®ie ^«f
gute S^a^rung m\ Den 3^«^^ Jeinmanb*
SpmMf iflmic^ mit einev ©ta|Jpel*®erec^tig*
!eit Uber bie §ran§§(tfc^en 5Beine t^erfel^en.

\, CAMBRAY, Ut Cameracum, Seuff^


Camcudv liegt brunter/ aßc^ an ber©^clbc
an ben Piccardif^en @r5n^en. ©ie ©taot
i|l grof / unb mit jmep flavc! en ©^^bffern f or-

tificiret.g^ifi au(^§uglei#eingroffei^€i:Q^
2>if|rb»m/ wel^e^ unter anbern an^ ber be^
nl^mte Fenelon tjermaltet öat. Unter t)iei'
len fcI;onen ©ebauben ifl ber
fJallali, ba« SXatf>^au(l/ unb baö^aiif felbketi
Ibepnbli^^erareUI&rmercf Men^murbig. ©ie
jarte Seinmanb/ welche |>ter in ?Dlenge i>erfer^
tiget«nbn>eitunb breit t)erful^r et tvirb/ t)ati?o»
biefer ®UH ben SRafemen a;ammet ^ Cud?
^^erfommen- An. 1677. gieng ber impor-
tante jDrt tJerto^ren. ©ie gan|e ©ejen^
lernm »irb granjofifc^ le CAMBRESIS,
$at. AgerCameracenfis, genennet.
ifi fonfi biefer jDrf n?egen be^ CAM-
BRESIf(|en grieben^ befanut; mX^tx An,
1^29. an btefem jDrte ^ttifc^en C>roio V.
uubFrancifce l. ifl gef^loffentvorbeti. ©et
rieben^ ^Gongrefs An. 1724. gieng \x>X^U
ifab.
"mi^imxi imn ^ ein©^tof/ CHA.
TEAU^n CAMBRESIS, Ut Caftrun»
Spanien au(^ ein grieDe gef^lojjen mxbm
An. iff9.
j. BOUCHAIN , Sat Bochanlum , obtt
Buccinium^ an bcr ©d^elbe, i(I ixi^t gro§/

t>te gvan^ofcn feit An. 1676, befclJe» l^a&en.


An. 171 1. machten bit Wlnxttn SKcipcr
t>at)i^n/ aber An. 171 2. I^olten bie gram
jofen nneDer. Sia ©egeni) um^tt ^eijt
OSTERVANT.
4. CONDET, Ut Condatum, ni^f mit
»0« Valenciennes an bemStnfTuffe öerHai-^
ne in bie Sc^elbC/tDivbtror emeReal-Sejlua^
gehalten» Sie granjofcn naiS)mcn An.
1676, njeg. ©onfl ift biefe^ &er £)rt/ &ai)on
t)ie|)nn|en t^onConde in Srancfrei^benSi^
tut fuhren.
f. MAUBEUGE, Malebodium, am
gluffe Sarabre, ft)cld)et HU Sabis t)ei|l/
fleidE)unter Möns, ift k^o gleicfjfall^ i)efl/
uni) megeu öer Paflage über öle Sambre im
Kriege fe^v t)ort^eilt)ajft.

^ QUESNOY, ?af. Quercetum, t(I einFlei^


ner, aber t)e(ier Dvt An. 171 1, nahmen
bie21Diirfen ein, mb An. 171 2. recuperirfe«
bit granjofen n)ie&er. ©er £)vt pat gute
^anbhmg mit ^eiumani) unb Samofetteo&er
.
^)alb ©eiben^g^ng.
7, LANDRECY,^at.T.andrecium, liegt an
fcerlptccarbii'c^en @r5n^c, am luffe Sambre,
mib ifl eine aSeflung Don mittler attung. 3m®
pvtenm(a>cii ^grieben^aben e^ bie^anjofen
befommen. An. 171 2. fiengen bie ailUir^-
^^iMn iu belagern/ jogenabevmieberab.
^ 8, AYES^
. A\T5:SNES, ?at. Avenna, an &er Hes-
pres, ^atHepta, illjtDar uicf^tgrof/ aber»c*
(le, «nO tmrö eine ^raffcbafft titulivet. Mi
tfi fcI)Dn feit öempywmT^engrie&en imtci:
^vancFve:c|.
, jB A VA Y, ?af .BaTacunni, eine alte im& bev^
jital)len fc^led)te Die im SRi^magif^e«
©taöt/
gvieben An. 1679. gvandfreic^ eingeraumef
njorben.
o. Jpavte bet) Bavay lieaen bte knt^mten gle/
cfen BLEAUGIES, TANIERES , imb
MALPLACKET, 6e^ tvelc&en An. 1709.
bit blutige ©c^lae&t in Dem ganlen ©pam#
fc^cn Succeffi©ns - ivriege wgieng. ©je
nenne» e^ in^aemtin Un
Sillürten ®m
Bleaiigies; öie grnn|i>Kn aber bU e^lad;t

bepTanieres; unö t)ie€ngeHan&ei: bep Mal-


placket.
it |>HILIPPEVn.LE, Eat. Philippopo-
lis, ifl fe^v tt)p|)l fortificiret/ «nb ifl f^o« t?n
P)7i:en5i|cbcn ^rieben an bte granjofen über*
©ie ^at 9Ra|mett t)ön

>
Idffen tuor&e«.
ti)rem €vbauev/
nien/ er^^alten*
listen
Mniq Pliüippo II. m ®pa^

5. MARIENBURG, Saf. Marisburgum,


l^atben 2Ra^men Caix)li V. ©c{)n)ejlet
SRavia/ bie e^z aK Gouvernantln beti
giieberlanb^n 7 angeleget l&at. 3m mim
S%\m {t»b alleFortificationes niebenjeriUen
tföovben.
13. DENAIN, ein ©orjf/ nnb eine Slbtet) an
bev ©^^dbe / JtPifc|en Valenciennes unb
Douay, ifi An, 1713, bur^ bie S^iebevlage
>ir StUiivien befanai mvbeu.
f

143 S>rt« 7.€«l>. sair2rtni>'(S^«rt«

XIX.
XOAi bdibin Oie €>e(leneid}tt nodj im
HENNEGAU
r. MÖNS, oDer»ef«?en/2«f. Montes,o*cr
Möns Hannoitiae , &ie ^aupt^©tabt »in
nwaii, unweitbem 3ufammeiyäl"H.fer Iro-
uiileuti&Haifne, ijl («Kavot/ Mnö»»rfrejf»
bmftiget. An. 1691. nafinu« es Dte
Sran^cfcn «Berröt^creD «in , ,«nb ma^«
ti no^ ee(l«r, nnificn e« Aber «m
teil
mmu
"n"
(fif^en gvtebe«, tttii» jwar wi« <^ ll«nJ>
^5?e» bev
lag/ Uen Spanien ivieber gebe«.
leßfCB Svuptur gevief^ elwiebenn
bxtM(
Dev i^vanftefeu, uiib &er »ö« S5a?'
<vn reilöirte ineiflen^ bafelbfi : 2lber
An. 1 709.
tBarb e«»onbe«^o|)en Wirten na(^
««uer für»

fteii SSelasevang evsbcrt. Slflöier befinbet

«a* ein xt\4(i mit UW^ntd -


avatt«»
'©tifft.
s!;.^TH, «at. Athum, ift fle^, »«ß/
wnb an bev dekdbr , laf . 1 t^^f ^; ..ff»^
liegt
gvan^ojeninac^fen be« 5Sef«^luf bei e|em«b*
ligen ^ximi, m
be« Sipetvirfife^en ärieben,
Anno 1690 tm
i>«mif j Den» ft Ra!)men e«
gnl^ting ein, uab gaben im Äerb|i bur^
f'e
ftn vf rieben »ieber. An. t7&^. I«6«n
»Uiirten ben gratt^ofennö(|ima§i;« «»ö?"»'"'
inen, ©ie ©t«bt treibt einetKtHti'agu^eH
teinwanb'-^anbel. ; ,.

s. ENGHIEN, gatein. Angia. i(i ein Het

neg Sär(iei«t)wm , ba»i>n bie äran|o|t|ö)eii


mbettSpatt. oberOeflerr.aiieberl. 24«

Enghien bm 3^a^meti Dovtveile« gefilmter


rftafc^n. Scvma^lcu gel^öret biefe Stabe
Rc6fl öem ©ebiet^e Dem ^^etSögDö» Slveitv

\. LIGNE, 5af.-Ligniacum, ge^ovef bellt

fürten \)onLigne.
.ESSINES Ut Leffins eine f feine
Qtabtf
Äaitbel ^af.
ti^clc^e
,

gute 3^a^r««g m iummt)^


,

S. Leuze, gat Lotufä, eirte offene ©faW/


m^t meit Don Dornik, mtf cittem 6enil^mteti
Panomcat-Stjjft. An. 1^91. tourben Die
^r<tn$6jtf^e Äaui>^£von>pe^ t)on öe« SlUürte»
§^lena#gef(9[Ägen.
SOIGNIES,Jaf. Sognacum, eine ©taöt
an ber Senne. J)er fflJalb i|l bem ^xMku
"
^of jiR* 3agb Wguem, toat a&er e^emal Don
män&evn fe^v «nfi^er.
^ BRAINEleCOMTE,?af»Bronmm, ei^
ne Heine ©fabf/ tDeW)eber m
bev alten Äijlo^
rie berühmte ^cerfil|)verBrennus fpltevbauet
^aben.
^ HALL, ?af. Halla, eine fleiue ©fabf,
megen be^ munbert^tige« Stauen Vilbel
aberiu metcFen/ melcDem ber beril^mte Lip-
fius feinen ^elfe unb Seber dedicirte.
10. FONTAINE rEVEQUEj ^at. Föns
Epifcopi.
I I. BiNCHE, üt Binchium. Sie Snt^
^
gin sDiäria tJi Unaavn Ut ia ber Seity alife
Siegentin in benacieberlanben gemefen; biefen
£)rt mit 5}aüa^en nnb fttf{.^@arten ^erfel^en^
biegraniofen laben aber na^f^iu aüeö uxto^
ffet.
,

II. S.GHILLAIN, £af. Fanum S. Gislc-


nii, eine Reine ©tabt/ mit einer terö^mt^ii
^enebicfiner^Stbte^.
ih ROEUX, fafein. Rodium, eine f leine
etaDf, inW öen Situl einer ©raffc^ajft.
14. BEAUMONT, 2at Bellemontium, ei^
«<©(<ibf unD®raff^affe.
if. BARBANSON. 2at Barbanfonium
ein ©*lo§ «nb S«tftent|)«m/ mit einer guten
©laf^Fabrique, unö
16. CHIMAY, 2cit Chimacum, eine ©fa&t
: imö gilrpent^uni/ liegen alle Dreine m^t mxt
t^iH ein«n&er/ unter Der Sambrc.
17* STEENKERKEN, ein ©orff,
An, 1^91. eine Mutige ©(^lac^t ^tt^dttn
mvbf in melier &ie Sraniafeu iJber Die Mürte
%mee &en @iej erhielten/ liegt jtDifc^in Hall
und Enghien.
I ANTOING, fat. Antonia, an 5er ©^eU
öc/ ein fleiner/ in etwa^ 6et)efiigterjOrt/9e^l^

t^
ret öemgurfl^n
CHIEVRES,
m EPINOY,
2at Cervia, eine f leine
€t.abf/ ni^ttpeittJonAth, i(l n^egen De^ tvuiv
»ert^atigengrauen^^ilbe^ u«D berSBaBfa^rt
ju nienf e«.

»ie@raffc&afft HENNEGAU, ifffru^rtar,


$at 9Rarw^^rutf;e/ ^lej^/unö eifeni^rrä*
wercTe-

IV.
:

^
iV. NAMUR.
XX.
liegt Die (5rÄ|fc&afft M AMUR r
®lei^ W0 Die sambre, €at. Sabis, mit btt

fcara» lloffen/ pb

Sttt: Kecbren/ ©tifft Äötri*»

V XXI.
Wem 8eb<Jtret Die (Staffdy^nAUm}

«ien 6eFontmetT/ bi^^ fo/ baS bieUJcflungcti mit


gvanjofen Oefc^et 6lieue«. 2l6et im Stieben m
utxt^t 1713* laben bie J^offanbev barauf ge*
brungen/ bci^ bie Donation |at nitlffen n)ibem
tuffen «werben-
I. (Deßevteid) bat
i, NAMUR, ?af. Namurcum, iit ^mpU
©labt/ mit einetH^tn ©fabele auf eiaeiti
gelfetl/ m bie Sambre mib bie Maas infatm
men floffen. 2>iefe 95eflung mUtttn bie
gvanjofen An.
1^92. «nb mad&(en fie/ i^rent
SJorfteben na$/ unüfeeminbli^. Aä» i<^^f»
aber marb pe \>m bcm f
onige in SngeKanb
Wilhelme IE. mit nuglau&lic^er Force, im
Slttgefi^f 100000. Staniofen/ wieber einge^
nommen. SRimmelre ifi fte eine Barriere- -
SSejlnng. .©er ^ifdjoff ^e^et unter bem€r%#
S5,,«,.C«„buy.
^ ,.CHÄ%.
,

- ";„ ',|.,, * -
'

3. CHARLESROY, $at. Car oloregium


iileine neue55eftuug/ btebem
anbevSambre,
U^t'^m^oximn ©panif^en Äonige ju
xtn genennet iDovöen. An. 169h tvup
fo i|l
t)en Die granjofen ?9te{(Ier ba^on/ imD im 3ipB'
trief iji^eu Srie&e» finb öie ©panier wieDet H(
iu I omatien. ^ ^
5. FLEÜRY, 2at Floriacum, ein Sorff/
nic^t weitmNamur, m An. 1622. bei'

®rafern(i un& ^)eito9gl)ii^


t)on ?9?an^fe(b,
(itan t)ott ®vaunfcf)meig t)ie ©panifc^e 2lrmee
gefd^lagen, unö Unterer bep Der SSefluviyun^
bev ©panifÄen 5ßagenbura feinen 2lvm
lehren. 3m3a^n69o. i|l mif*^» berSranjö;
ff^en mb
SiBürten 3lvmee auc& ein blntige«
treffen fuvgefaHen.
II. £)ie^Vamofenb<^ben
CHARLESMONT, M. Carplomon-
tium, eine gute 2?ejlung auf einet Spotft an ber
Maas, i|I An. 16^0. h\x%M^ bemSRiem^gi^
f^en Stieben nn
ben gtanjofen eingenoi»^
meu/ «ab i|>nen nnnmefjr© aud; ubetUffen nwt^

y.^GIVET, ifl eine neu ^ angelegte SSejlnng/


öanfe bavte ben Charlesmont.
2)icfe@taffc^afft
uttb (giietvS^'gmevcfe-
W ebenfalls gute^^k»^

V. LUXEMBURG.
XXIL
Wo lk$t ^Ä^ f^er^ogebom LUXEMBURG?
©leiÄ jmif^en ber Maas unb ^if*en bet
Mofti. ©ie ^vpPinfte», n>el^&e bavan
Sttr Äcdncrt/ baß €^örfur(lent^«m Crfcr,
SötrÄifKfen/ &ie@vaff^afft tlamur.
<Pbcti/ ©(ijft Schild)/ bai jQtt^op mb

XXIIL
Wem 3cl>dm öaö "^eri^ogtl^ttm
LUXEMBURG? .

cv au^ ei« jicm(i(f)e^ Da^o» abgeitüacfet


3m 3«?)V 1

Hien öen gfiurfuvfren


7 1 1 . Wt^ btv itiiiqc ^his
mn^a^m batnit
m6ef^en^
cFct: 3i6er im grieöenjuUtre^f ^atWefe Dona-
tion mdffe« ipiöerröffen werben.
I. 5um 0e(ieiTeic^tfc^en 2(nt^dl

i; LÜXEMBÜRG, o&er Ufi^elbttrg/ ^^f-


Luxembiirgum, ebfr Luceburgum, eine
treppe SSejiung/ am glnffe mm/ Ht Ali-
funcia. An. ber ^onig in
1^84. nal^m fte

Sfancfveid^ $«t Stie&en^^3^it*ö% ««b fee^ielt


fc im 20. jäl^vigen ©till^anbe. An. 1^97.
Äber mit aBenFortificationenbem^D^
ifl iie

«ig in Spanien reilituiret n^ovben. S^arna^


f am fie im Succeflions-@treite nnter bie ^va u
lofen, unb feit bemUtre^tifcf;en Stieben je^ i
tet jte bemJ5)aufe£)ejIcvreic&.
a. CHINY, Ut Chiniacum, eine ©tabtnn»
au^tra9U(^e@vaffd)afft/ bavauf ber onig in^ f
trantf rei^ gröffe Praetenfiones gemacf)t Ht l
aber im Slpt^micfifc^en grieben ben ©po^
Wim wieber i«aeftanbttt wppben»
3*
^
BA-
.
5. BASTOGNE, fat Baftonacum, einm^f*
f ger 0rf, am 3lr&enncv^SBal&/ (reibt flarcfen

4, S.FETTvfae. Fanum S. VitL «nb

f» VIANDE, fat. Vienna, geprfen in txi


£)v«Gife5^€r&f#afft/ unö jinö in öevParta-
An. 1732. &em^rinftent)otiNaflau-Ora-
mcn jugefaHen.
I, ROCHEFORT, Ut. Rupes fortis, eine
©vaMafff/ m\ii}t Nmgurfili^cnJ&aufeiij^
mnfleingel^ovet ^
7. SALM, £at.Salma, eine ©taffc^afff? gel)^^
tet t)rm@vafent5onSalm «u&ReifFerfcheid,
lint) tt)irD jum Unterfd^cit) öe^ £)bev^6alnrf

im ^eflrci^ 3^ie&eD©alm genennef.


II. 2)te ^Vanjofen ^aben

1, MONTMEDY. «at. MonsMedius. m


gluf cHiERS; fat Chirfus, eine f(^ene 33er9^
gje^ung/ ftjel^e no^
trieben ift m^Mmx\)tn.
w
öem ippvenaif^e»

a. BIEDENHOFKN, StÄtti ThlonvUl«.


««t.TheodonisViUa, att öer SRofel/ i|l«u^
eine gute SOejlnng.
|, WOIX, ?at. Epoifus ober Irodium, liegt
tti^t n)eitt)onMontmedy, «nbtt)iv& nunmel^
TO feit An. 1661. baß gurflcntl)um carignam
genannt/ na^^bem nemlid^ ^DnigLud.XIV.
Jiefe» X)vt bem ©at)0t)f(^en ©raten m\ Soifr
fon, Eugenio Mauritio, unter bemSitul et*
«e^ ^urßent^um^ gefc^encFet.
4, DAM VILLERS, Damvillerium,
unt)
f. MARVILLE , f at, Martia Villa , jhtD

waSiö/ ß«4 im?)9rettaifc(ienSrieI)en ah


getrej^
:

m btn ober Oefletr. Slieftetl 345^

^titttttn ttjorben ; mb liege« ganß tmten a«


l)ett fgjtfjrinfjifc^ett ®vön|en. 23te ©^Ä&i
MARVILLE t(l itt)ifd)Ctt francftek^ un&
fof^)vjn0en ^cmeinfd^afftU^.
STENAY,fat.StenacQBn, einef^otteSBe*
flöiiö'/ liegt auf *er ©ränfee ^avte 6et;Mont-
medv, *
toixb aber f^on )u ^otliringeti gerec^^
nef.

7: RODEMACHERN , eine ©ta&f mb


fymj^a^t; ben be^öen Jperr^
geboret tiebfl

V^afften useldingen «nb h^ispringen, frafft


*

einer tjon jfapferMaximilianoL gefc^elenen


©c^cncfung/ ben S)iarggrafen t)on labern
©a^ ?anb tfi jmar t)oB ©ebtirg? tinb SBat
^ung/ njel^e berSlrbenneDSBalb/ *a(. Syiya
Arduenna, genannt mirb/ l^ataber fllet(^mo|l
feinen aWangel an ©etres*.

VI. LIMBURG.
XXIV.
Wo Ifegt &ÄS ^et^ogtl^ttm liMBURG^
liegt an ber SJfaa^ bijfeif« : b«nnenNr0
t^irb e^au^ t>onben 3^iebef!anbern T'LANT
vanOVERMAES^ fat. Transmofana,
Kennet.
£)ie ?5roöin^en/ njel^e baranfloffen/ jinb
5iu:A.indfen/ ba^Ctifft ^utticb.
Bor Xecbcen/ baf Jper^ogt^nm 3fiUd^
Unten/ ba^ J&er(|oat|)«ni ilu;:embtttg.

« 4 XXV-
»4S 7- €«Möt Unt>ffD)Mit
XXV.
Wm Qtbottt ^ßö•^e!:^ogt^)um LIMBURG ?

L (De(leiTeict> hat

*00t|«m 3iSh(^ pef[e(/ bavinnc ift


LIMBURG/fat.Limburgum, hic f^iawptf
€tat)t öer >5^eze, ^at. Weferis. 95ovbie^
im mag t>tx£}xt gang ptgettjefenfepn;
An;
M
1^77. laben biegraniofen bieetabtunb
e^bf
rutmref ^Raq} bicfem i(i ba«
:

C4{«>f ^i^ber fortinciret/ unb An. 1713.


iwibenSWiirta ^retm trcvben.

II. 2>en ^^Uanbcm geboret


©a^ 2|eü/ba^ jur^Lmcfeit an berMaasHedf/ ,

lannne ifl ebenni^ti^ fonberltc^e^,


DALEM, Sat Dalemum, eine @(abt/ ;

i1i in beni epemaltgen Äviege nitniret mtf 1


l^en : fpnfl tvare e^ j?e|ie.
3, FALC'KENBÜRG , ht Palconis
Möns, grang* Fauquemont, eine©tabtr
Gueuie, latekn bergleie^entrau^
iitngiuf
Fata im fliege gel^afet
rige
WICK, Ut. Vicus, liegt <m ber Maas,
ba SBelt^'bevü^mte» 9Se(iung mafitidot i

^egen ubev/ njirb mit einer grojjen ^vncft


^n felbige angcl^anget/ geboret aber eigent* '

lief; ni(^t baiU/ fpwbev» ifi eine tefonbere

4*
4. i^ci'^ogcfttoDc/ ROL DUC,
fat ^.ho-
diva ducis, ei« ©taWkin Uflb ?anbfcf)aff( m
©at^ /?ei'iogtI;um LIMBURG l^at flute^let)/
imb £i|ciw9)cvön)ercfe/ liefert öa^ minerale
©altrei), lun-mittelft ttjclc^ent Äupffev in gjjcp
fiRci t)evmant)eU tvivö/unt) alkut^^k» bchim
H gute Äafe.
VII. GELDERN.
XXVL
Wo liegt ^Oö'iScrjjogtbum GELDERM?
liegt Die f^nge a» Der Maas l^tn hiß m
tu ©^ocr^0ee. ©ie IJJvat^in^en/ meiere Dar^
«n ftotfen / |[nb auf ber i:cd7refi Beite ^illicp/
gleite/ 3ätp]^en/ nnb £)6ev#fTel; auf bev imrfm
©eue. Trabant/ J&olfanb uuD Utrecht.

XXVIL
)cbcm st\)M t>aö •^erijogtbtim GELDERN ?
I. (Pbcr (l5clDc*n miumel^rD Sva^t
?)at Mi
lltved>tif$en S^ieben^z uiiD Barrlere-

^er ÄÖnfcf in Preuffen bAt


GELDERN, iat Geldria, iit^mpU
©tabt be^lanbe^/ amSluffe Niers, eine
confiderable aSefJung/ neb'li etlichen ^enun *

Uegenben f leinen £)ertevn uub ^pevrfc^aff^


ten
/ nenili^ wachtendonck, stralen,
MIDDKLAEB, KESSEL, UHb KRIECKENBERG,
MOKTFORT, eine Heine ©fabt «nb 3lmt/ ge^|^
nt öev £)vamf$en€v6f(&afft-
RUREMONT, tat Rtiremonda, an
Maas, m ^er SItif Rura |)t«ei« fänt, eine
fc^one t)olif reife ©tabt un& üemlic^ease/

^^V^
eta&t/
^

n)elcf;e
Venloa , eine Im^iqtt
liemlic^e JP)anbIimg treibt,
ttnD epeöem mit in beni ^önfeatifd^en 55imö
lejtmiöent(l. €in Bürger »on Venio foB
|ie55Dmbeu erfunden ^aben, tVf wom m
fle unglucflic^e (probe Cleve gemalt m
tporben. ferner ge^ren Denen JP)oüan&ern
*i/ Forts, S. MICHAL unö STE-
VENS WERD, nebji Dem 2lmt Mont-
fort.
9?et)Der etaöt-Venlo fangt fid^ ein be.
tuWtct Canal an, ttjel^er FOSSAJEÜ-
GENIANA genennet wir&y Diemeilen feb
ligen Die Gouvernantin Dcv SJieDerlanDe
Clara Ifabella Eugenia, ^onig Philippi
n. t^onepanfenec^ttjefler, mit Dielen Uti^
fo|len graben
?0?etlen lang,
laffcu-
imD
& ifl 7. 2eutf(|fe
gel^t bif na^Rheinb^r-
gen un (JoHnifc^en/ ifi aber Dermalen in
fc&le^tene^nDe.
n^oer^^elo^ir^ gel^oref gang |U ^oUnt),
[.

«ni) ft)irD m
mux^ l^er juDen vmmiiun
m De» ©po«. p6fr jDfflem S?te&ei?k af i

VIIL BR ABANT,
XXVIIL
Wo [legt ^cri^ogtbom BR ABANT I
Siecht mittcix in bcn 3Ric6edanöen-
Unten iH ^enncc^aa unb tTamur.

Site binden i|l ^ lanoe^n unö ©eel«r»ö.


(Dbefj Die peiicinigtettniet^erianOc,

XXIX.
TDem gcbom tas i^er^ogtbttm BR ABANT l
Sa^^er^ocitl^um Brabant ift ^etitioe^ Sage^
liemli^ mitlm^tiq ©enu manrec^net
: ANT-
WP:RPEN unö MECHELN aii^ &arjtt.

rinne; fonDerr» (Peßerreicb u«& ^oÜM^ Ipa^R

XXX.
reich?
K BRÜSSEL, Sat. Bruxellae, mn gluf Sen-
ncj bie ^)du!)t^^taö( be^ fanöe^/ iib£> geireltu
1t4^ SJepDenö De^ Gouv. vom öermoien

ler Siigenb^tJoflen €i1i^|>eitomn ^mantn^


M bev erlog Savb9n$ot|vinacn erfUrt
. mxt>tn. ©ie ©tabt ifl grog/ f(^pn aebauet/
i^olcFveid) iinb an ber einen @eite mitmxaHnj
an bevanbern mie eigenen SBercfen bet^efiiget
©ie Äivc^e v^ou S. Gudula, SiatWa4 «tv»
:

|o(]licf>c ^affafl i)ur^ eine« imiDernnje^et tnU


^mtmn ^ranb in Die 2(fc^e {]eleget/ met
kt)
tf)en Die Suvc^lmi^tigfte Gouvernante itl
uralTer ©efat-r oetDcfen. ©er angenehme
Umgang/ Die firei)e imö bifltge Seben^^Slr^ ber
€tnmol)tter/ nebfi einem ^a^lrci(|entmDprac^*
ttgenälbel, geben Den Sieifenben ^teltattig^.
©elegen^eif an Jpanben/ ftd^ mit SSergntigeft
«U^ia auf^uljalten/ melcpe ii&er biefe^ tJonö^*
Ken bier in ?0?enge bejinMic^en^fiinfKern nn&
gefo)idFtenExercitien - gjteifiern proHtire«
fonnen. 2>ie t)ielen Manufaduren^ fonöeiv
lid; t)0n(Jamebten/ @|)t|en mibSapeten nw
^en bitfyanblnn^ confiderable, meldte
Den miU^m^nmtmn gar wdiUd^ an^
jelegteu Canal nid^t njenrg beforbert t»irö*
An. i^5if. mtb fie t)0n>em franj§fif($ett
Marchai de Villeroy crfc^rocfH^ bombar^
Hut/ mb mmd) fef^r bef(^at)iget, bo-^ nnn*
mel^ro ifl e^ De(ii> fc&oner tt»teber angebanee
»ovbem An. ijoL miiröen öie gran^ofea
5)arau^ tJerfriebrn. An. 1708. njnrbe bie
etaöf t>0n neuen UMxmtt; mxmbix ji^ Aber
Mr. de Pafcal tapfer t)ert^eiDiget.
5, LOEWEN, Ut Lovanium, gran^at
Louvam, J^arneben am ?11ng Dyk, if] ein^
grcffeetabt inaiemli(f)enDefenfions-etan/
U. ßß bafelbf} m^Hatmuh bi< {^oni
Jfir^e, m
Medicinife^e Colle^ium, &c..
Jan^ anbere f^ke ©ebaube feben^murbtg*
5Set) nn^ i|? fie fonberlic|) megen ber Unimh
mUhmti mmhii^rm m fm^r^ei^ btf
,

f&^mti]tnm^tf uu&uonJoh.IV. ^er^eo m


$ßrab(int) A. f42>% geftifffct mxDciu
€l)ct)em
n?ar ftc aiK{? mc
pte ^ani)el^^®tat)t/ |)eut
jii Sao abev aiii i^ve ^)anDluii9 niä)t tJtelbe^

tcuteit/ unb tfi aufjev Dem / maoMc ©tufei^


venbcut)erH'^Vi*n/ Die 9)le^^vauci'ep Die be^?
SRal^ruug- An* 170^* itiu|lcu Die gran^JH

5. ANTWERPEN , fat. Ant^erpia,


^^•vanß. Anvcrs Scutf^ 3!ntorff / an öct
,

©(^eioe/ mar im [c^jel^euDen Seculo eine


©taöt/ Die m
©reife, an ©tfjon^cif , an
ßornmevcien/ anSieid^t^m/ an SSeflMng^
93au in Der SBelt wenig ii/ve^ glei^^en ^mt;
mvm Die - d^ctoeni^t itjenig contribyiirte ^
treWK bet) SIntmerpen f^on ©c^iffr^^t^^ ifl.
Sd(& feit Dem SRieDerlanDifdjen Ävieo ifi jie
hwxd) Der ©panif^en Slrmeen gemaltfame^
S?erf(tbren jiemlii^ lerimter f ommen/ nnD l^at

Slm(}erDamDie /panDlung an fic^ gebogen. S>it ,

©taDt ifi je|0no(|> pra^tig genug, nnD Da^


€af^e^ ifi nod^ in gutem §^rtijtcatien^^©tam
De; aber mit Den Semmercien / unD folglich
mit Dem ungemeinen 3lei(l)ttttm ifl e^ auij.
S)er n orf Dafelbfi ge^ret unter Den €r^«
^if^off iu SJIec^etn. ©ie gran^oKn Ntteti
e^imle^teu^riegebi^ 1706* Da mufien fie e<
t^erlaffen.

4. MECHELN, lat.MecIilinmm,Rrant
Malines, Darunter, ip auc^ eine fepr grojfe
»)ol)lgebaufe unD ^iemli^ bet^efiigte ©taDt/
tiuD l^at einen befannten tr^ »iid off , mh
<^er PRIMAS BELGE genennet m%
5Die groffe Begiiinage, Dergleichen in Dea
Sliebcrlanöert jtcf; nocf) me^rm , obttJcTien
M^^^»?« foIc&n' ®4fiofci(, tefinDcn, Daß
ApeUations-®^
^o(^(le bn qc^ammUn
m\tMm\id)cn 2mbc ; mb bU btflc Sbw
ia0tt @pi^cn ^ Manufadur verbicnm no<6
i

Don Dtefem £)r( angcmercft ju tDcrbe«.


ARSCHOT , %(xt Arfchottum , nt*t
J»eif t>on LcEwen , am glug Demer, iß ei#

joglic^en ^aiife Aremberg.


-^^^^Tr' Gamben, tMu<&
mfdlen €rBf*afft.
VILVORÖSN , faf. Vilvordia, tucßt

r THIENEN, föt Thiene, grflnß. Tille


^
mont oo^tTirlemont, jfl ci« lundaiifftiaer
Ort/int mt«vlm4f gen Defenfions-et an&e;
5. LEUWE , ot)cv SOÜT-LEWE ,
Leuvia, emc Wim ©fa&Un ber Geetc;
bmxi \\i%x bai ©c^lof glei(&r^3ia6^
«tc^ttD^tr
men^nii gRovafJC/ trel^f^ An. 170^.
luvten Den gran^ofen abnaf^men.
#0. HEYLESEM , ober HEYLISSEN,
'CmSorff, treit »on Thienen, mxb
^^•^^of.beruNf/ nBbteSlßtul^n böfdbft
iinteräuMrungbe^fapffcvn gngiifc^en lörr.
iO^^ tmb Generals Marlborough b\K Sfan*

II. G£M^
.

Vi. GEMBLOURS , 2at Gemblacum^


m Dtx &xmiit &cr ©raffdf^ajft Namur , ift

eme aUe!2lbte^ Be^ediainer-f)r^cn^/ m


/
ml^tV t'Cr bcfaunte Hiftoricus Sigebertus
Gemblaccnfisal^?0?6RC^ im jtt^lffte« Secu-
lo gelcbef
12. NWELLA, Ut Nivigella, (in bm
©rängen §ei) J^ennetjau / ifiint^an cfiemallk
gen ©panif^en Succeflions-5fmg m^ßU^
teflicjct tvovDen/ nuD ^)at ein bevü^mte^ 2iöe^
liebet Svanemetifft.
13. SENNEF, £at. Senneffa, l^artC tXlk^/
ifimir ein ^lecFen: t)0(l)Aii. 1674* gieng bie
Hiftige Q0<i^t ^anf^en Den ^xanpitti/ Jpri;
l^nber« nnb Xcntf^en um &tefe©egeu& m/
tüü^t H^mbii ©d;la(&t bc^)Sennef generi^
net iDirb. ©ev t)(ima!)lige noö> jum]ef>vin|
t)on Oranien / tinb na^^Wöllig^ 5vütii9 t^on
€ngell«nt) Wilhelm IIL ]^atbet) &iefer Adi-
on t)en 5Ku^)m eine^ alten Generalen evfö#
ten.
14. LANDEN , Sat Landae , ein 6t<l&l^
gen, unbNER WINDEN, ein^oifnift
mit \>mn , jin& tt)egen Der 6Ui( igen 6^l(t^&t
mit ben gran^ofen Anno 16Q3. inmercfen;
inwelker fiein?<tir unter Um Commandoöel
Marchals t^on Jujrembnvg &en jeg er^)alte»/ ©
aber gewaltig eingebildet.
if. JÜDOIGNE , ^oB^nbif^ , ®elöena#
cn^ £at. Judonia , ein ©täötgeu/ miD RA-
MELrlES , ein Sorfi;t)«bei) / (intf An. 1 7©^,
i)ttV(^ Die groffe Yiaorie wiDev Die gran^pfew
*ffau»t werDeii.

I«, SANT.
^f. wSANTFLIET, fat.Sanflita, tmfUU
ne SSefiuug aH ber ©c^dD^
, ni^t mit t>dn
Slntwerpen. £)ie ©cgenb
f ant) t)Dn Ryen,
|>eiß M
17. ECKERN,
mtmxptn; mxb Anno
einSorff, «ic^t meif
1703. Dard^
mbie
edjlac^timt be« gran^ofenbefamu, inmU
cper fie über bte ^oUnhtv viaorifirten.
J 8. LIER , ein f leinet ©tabtgen am ^lu§ Ne-
tße, i^tvegeube^ grojlett SBieJy^gRavcf^ m
mercfen.
19. SCHERPENHEFEL , ^tmü. Mon-
taigu, fat. Möns acutus, m(^tmit m\
Dieft, l^at ein n?Hnberil^^tigc^granemS5ilb/
ju tt)el<^en Diele SBaHfa^rten aefcbefien.
ao. TILLY, WESTERLOOunb
GRIM-
BERG ftnb f (eine £>erter , mit einigen baj«
,

9e{)mi(}en$4nberet)en/ bie manmegen bcvbei*


tu|)mten®ef^Iecf)(ev/ foltc^^pni^ne« i<t}xiP
ten/ anjumercfen |at.

xxxn
XOas Hben l>ie «j^oni^nöcr m BR ABANT if
©enen AoHanbern geHvet ba^ iibrige, njd«
0ben an ber ©ran^e au benen vereinigten QJrot^iw^
fien lieget.
^
1^. BERGEN op ZOOM $at Berg« ad
,
Zomam, I)atben gunaN^nDon bem gluffe
Zoom, ber babei^ fliegt, hamit nii^t mit
^ergen im ^ennegau foü J)ermif<r;t iverben.
SSor biefem i(l ber Ovt etneimportante3Se/
pung gcit)efen je(jo aber foü er in fo gar gntem
;^

etanbenie^tlep. €r{%e( benäitul einer


5Kari>^
tjon AUVERGNEau^ ^rancfrcic^, bem c«
im SHtmiagife^cn ^^vieDen An.
iii JP)i>Iläni)ev
167^. mb m'eber tm iÄ9ftt)i(ftfÄett pe^e»
Aji. 1^97. ?)aben a6(retten miJfFen. €r ifl
iiberi7io.öeflov6en ^ tm& feine einzige l2oc|)^
terunbev^in, fomit bem leite« «ßfa%®va?
fent>on eöl^ba(^t)ermat)let(jen)efen/ ^«t
wen einzigen ^prtnften/ meldet? gcgenmarttg
€^urfurfi t)on Der ?pfal^ ifl / l^intevlaffen / Hm
Diefe^ 5)?ar(}qratt^um m<i) ]U^t>tx ©tcvn 2lb^
gerben erblich jugej^Dtet ©leGarnifonnebjl
6er Stflung geboret ben |)oa5n&erit.
2. STEENBERGEN, !at. Stenoberga,
mit bmn
«i^t maliger;
ttmi hu
ifr eiit itt

fefligter £)rt/ tmö gepret Römiie^robem ?Jritt#

3/ BREDA , «af. Breda , litQÜbmtUnm

Stettin am ^^hif e Mercke. ©te ©ta&t an


fi^ felber iji grof unb t^ol)l befefliget. S>a5
fanögen f^ermn be« Sttul einer BA-
Äct
RONIE, Ut Baronia Bredana. ©taÖt
itni) ?anb ge^lret to bie Öranif^e Crbf^afft/

unb itldtif ba« ^nt^ilbe^ ^rin^en^


f rb*@tabrt;alter^ n
grteflaub ;
3fta|i m hm
fa«/
men- Breda i|i fonfi megen be^ §viebe«§ Be?
fannt/ bev An. K^^r. §miftf;en ben fyoüm
im mb ^«geB^nber« bafelbfl ifi gefclloffe»
warben, ©er Ott W
«inen ^r5c^(igen 5)altafi/ ber
f^^ne f ird^en;
bem /?aujfe Naf-
unb

fau ge^y6ret.
, HERtZOGENBUSCH , fat Sylvst
Ducis, gran^^BoisieDuc, liegt meiterittr
SSe#te»/ mi bem 3»f«mmfn^Slöf ber 2ia tmb
aDommcf/ ttnbtflt)ie^)attpt'8Sefl«Hitm J&ri^
!änbif(5enS5raban</ unD eine^Bnöenimppr.
tantefleniascfltmgen in Europa» Senne« ip al^
le^mitSRoraßennmge&en-
€1 i|! ein groffer Diftria ^emm/ welket
tintmayctey, gjteberlaniifc^Mairie, f^rt.
Ma,ioratusSylv3pDucis, genennet mirb/ in
ml^m HELMONT 2at Hclmonti-
,

um, nn&on&ere Reine OxUx mt^x 6eftn&U<5


finö.

f. GRAVE, fat.Gravia, liegian fcer Maa»,


mxi An. n?eggenom*
1(^72. loon grancfreic^
men/ unb njo^il 6et)e(iiget. An. 1674. Hn=
J e« J^ßDanber n ^art belagert «nb mit t)iel 25lut
erobert/ bie 3SefIung^'$ffiercf in ©raub gef^ofi
fen/ je^oiflfte in bembeflen ©tanb tinb im-
nortant, gebotet mit m
£)ramf(|en €rb^

I. MASTRICHT, fat. Trajeaum , mit


bem 3una]^men ad Mofam. ©enn Utre^t /
ba^in ben t^ereinigten Slieberlanben t^orfem*
ntenttjirb/ ^yeifi^af. Trajeaum, abtt
mit bem Junaömen ad Rhei^um.
©iefe^ Maftricht fl fonfl t^egen feiner !Be<f
i

jlnng^^SBercfe uub tDegen bc^ l^errlid)en @e*


tüef^re^ burc^ gaafj EUROPA, befannt.
©lei(^m&{)l nahmen e^ An. i6fi, bie ??ran^
fj^ofen/ aber mit t)iel sSlutöergieffen/ ein. 3m
Bliem^gifc^engriebenabermrtrb e^ ben ^ol-
lanbern miebergegeben , meli^e t»ön biefer §eit
an feine ^foften «nb 5Wube an bem 5?cflima^*
»an qefparet/ unb befanber^ ein berubmte^
Seujjf^auS bavinnen aufaeri((>iet. liegt an &
brr
t^n Maas, itt)if^ett bem J&erlogtl^um fim^

7. RAVENSTEIN,?atCin.Revenfteinmm,
liegtan ber Maas, $tvif(^ett©i'm)e wnD
^o^cnböfd^. €^ i(! eine fletne J^errfc^afft/
n)el*eiu btn ^cxtMtHw^ti gleite
imb Heroen qtU^ü ^at 5SBte ft^ aber €^ut^#
SranDrnburg «nb ^Jfal^^^SReubiivg in biefe ?am
tcr get^ctlet ^)a6en , fo i(l iiefeö SSat^enficm
bmVtcübm0fd>cn "^attfe gelafen n)ovöen>
finb gtUttt alfo jeßo bem €&urfdvfie« in ba

LlLLO, fatLilloa, eine flcine 58efittttf


An Der Scheide , mit cinemJ&olIan&if^KnSw
jbauf m
OSTERWYCK,
t)it mUt)icif)xti\bt ©#ijfe.
eineeabtgen ni^tmeif
t>onJ^cr|o9enbuf(|i / ^)at reiiömmi«e 2«^^
Fabriquen.
2)agj^erj^0gt]^ttm 5?rabant ifi
gJngtg fvti^tban ^at eine öem^^igte
Mx^. M Mt/
iittl)Wele»9ltfrei^e©taö(e.

XXXII,

dxftti^ : ©af Öiefe^ gefeegnefe tei^^ f a«ft^


bietDeilcue^fotJiele^abve bev ed|i4H#la^ bin*
Mger Kriege genjefen / gemaUig &«rcl)tt)iii)let mx^
ben. ©cflalt man fi^n&erlitf; in ^lanDerny nn&
k^ten^ in Trabant/ oft i^inienöon Hefen ^tU
Un m einet ©tÄbt juv antfr« awfflet^pvffe»

3»e^*
®eflp5alif^engnet)cu^im&t)ei? hcUmUn 3Jntr
tt^erper^Barrier-Traaats t?on An. i7if. bie'
f^onflen SSeflungcn/tmgcac^tet (tc fonfie« m^m
flfervd^ iugefioven / mit i^ren Srouppen ht\u

^xitHnß, Me€mn?0]^nerbetretfeab, fo wer*


iienjteal^ tapfere / arbcitfanieJcute/ geft^icfte
Äönfiler , mbgute ©ee^ \)er|lanbi§e geni^met t^*
rf atlju^efftige unb manc^maf)! Unruhen au^^m
f^metjfenbe i?(ebe einer ü&erma^ige« greijt)eit
aberanifinengetabelt. ^

XXXIII.

1- SBo baä ^)miff)eflerreic^ mbbit granßo/


fenati (lebiet^en ^aben / ba i(i alfel bev Catt^o^
lifcbc« iReligion juget^an.
2. 3m mim Seculo entflunb in biefen
»tf^jesgjieberlanbeneine ©ecte/ tt^el^et^onift*
rem Autore, tem 35ifc|0fF Ypern, Cornelio
'

JanfenjbteJANSENISTFNgeneunett^urben;.
mb in gemiffen 2lrticfuln
S^eligiott abgenji^em
m
^aben ji^ ^mar fo gar Ui
fte
ber Sat^olife^eii

ingrancFreia; ausgebreitet/ megentJiele« mac^ti


gern SäSiberfpru^S aber bteDber^anb ni^t erl^al
len mögen.
5. 9Bo bie ^oUanber suaebietfjeu^abeu/ b
n^evben atte ^eligtpnen gebuitet.

XXXIV.
m bcn (Span, oöev ßefferr. ^itUxl. %6i

XXXIV.
Wie öPCtöcn abcc öte <!)efieirtctc&i(if?c

ma\)Cf unDfonaenalfoi^rea 5^eil gar bequem


vegimn, aud^ guten SRut|eit Darauf Sie^e«.
1 .^mqcc^tn ©patiien / unb nunmeb^ro Ocfter*
.

vet^/ jtnD meit abgelegen, unö muffett banne«;


l^evg einen GOÖVERNEUR ober GOU-
VERNANTIN^iapicfen, i»el^erjuS)röf^
fei feine orbentli^e 9ve{iben^

25or biefem Würben meifienö ®pmii^t


GRANDES ^txmS gefc^icft, tvel^e biefel
Gouvernement bre?) 3ak
»a(^ einanber uer^
matteten. 3n n>ä|renbem Succefliotis-^trrtt
tDegen ber ©panif^en ?0?onar^ie igber S^av*
filrll ju Samern bie met|ie geit ©tabttialter m
ben 3?ieberlanben gemefen. 3m frieben iu
Utre^( 1713. pRb ettbli(^ bie epanifc^e» g^ie#
berlanbebem Aaufe ßefterrei* vindiaret mx0
ben ; «nb 53riß^ EUGENIüSan^ benj ^^anfe
©at)0^en ifi btel^er General-GouTjemeur ba*
Don getvefen / beffen Stella ber Marquis de
PRffi ^ertretten 9?ac|^bem aber i(l bie
€rfe^^>erf|ogin MARIA ELISABETH j
©djnjejierbe^ Äai^fer^z jnr Gouvernantin er^
fUretmorben,
genommen, unbnad&
W
an* i72f.Poffeffionbat>on
t)m
2lblebenfinb be^ re^
gterenben ^errn @ref^^)erftog^ t>on Sofcana
^err^ruber, ^rin^ Sarli^onJot^ringen, fö^
ne^mlic^ aber feine ©ema^lin MaxiaMma Htm
ernennet tvorben. £)ie Stepben^i iji JBruffel/
s6* ©a< 7. ^$/p. j»t Uni s

©faaf^^Siatl)^ unb Durc^ andere anfebnlic^eCol-

unb jeDer 5lJroi)in^ infonDer^ieit / na^ i^rea n>o^U

Sott ^em etilfre £ufti(&,

BOUILLON. j|
XXXV.
Wo liegt Das Qtiffr&Ätti*? ;]

@«fft aatti*, Jat. Epifcopatwi


Leodienfis , liegt att ber Maas , imk

30V Äccbten iß Limburg;.


gut Äindrcn iji ßrabant Nam»i%
Unten ifl Luxemburg.
0bm \^ Geld^n.
XXX VL :

Wem gelxJret C>a6 ©tifft Ä^fttti* ?

€« 5at feinen eigenen SSiftfjoff / tvelc^er


btn ^pm. öfter OeHer. Sliebai* t^i

Georgius Ludovicus mxtinai*


riae .^tfc^off
mtntx @rajtJonBerghe&, au^bcinSßieöcrkti^
)if(^ieu®ef(plcd)(c t)urt Grimbergen ^ unb |e<
anafe nac^ 2lbfler6en Jofephi Clementis, €|4ir*
örflert ju gSlIn , ju ötefer l^o^e« 5SBurDc i7H*
)Ctt 7» Febr. ^arb 1743- tittt) i?erma(!&fe fei»
Bermigeu ber armntji / an t)ejfett ©tcHe tt?urt)e
Dd« Saliern «n& SStf^offiiiSrepfiK*
)er ^)criog
jeax^eobovtt^Äapfer 6arl VII. J^evr ^ruOor
umnättdertpal^let.

XXXVII.
VOas firtö por ©tSote im Qi^t Ä-fittiA?
i
. LüTTICH , Sat Leodium , o&er Augu-
fta Eburonum, SRteöerlanbifd) / Luick.
§rantLiege,ltcg(an berMaas^tfi eine trepc$
groffe n?p^lbet)efit9feuRb reii|e@faW/ melclje
»pr biefem t^ren ^ifc|>5ffcn gat tt^ofien ju
Äopffemac^fe»/ öaf ?e enblicl jttje^ Citadel-
len paben anlegen möffen. Unter ben Sffent*
li^en ©ebSnben ifi bie Cathedral-j?ir*;e/
öa^ Capitel, (recldbei^fonfl ba^gee^rtefienn*
teraHenmScutfcJilanb aen^efen/ imb an^
m^ih Sövfien nnb ©rafen be^ ^eil 3i, S?et^<
fcepanDen / jc|t aber f an ein licentiirter Dod,
«nf ber Umt>er(ttät jn ?6i>en ©om^Jberr itt
"
Lüttich ttjerbenO öa^ Siat^^anf unb Ärfenal
fe^en^^tDÖrbig. Öergrofle^anbelmirb mit
Sfic^ern unb ©emelbv getrieben. An. 1702.
/ nn>
^^oteen bie SIHtirten biefen jDrt erobert
iie Ä^Hanber laben lange ©arnifon barinne
gehalten , bi§ ber ©trrtt mit bem 61)urförfie»
wColÄbepgeleget Wölbe«.
'ter Maas gegen Namur JU/ tfl 0ft t^on bei !

gran^ofeu eingenommen njorben : 3m legten


Kriege i^at t>Ut 3a^re eine J^ööanöifcfje ®ar^
ttifon t)atinne gelegen. Sie ©egenö l^emm
|)ei(i CONDROS, iaf. CoHdrufium.
DINANT,?atDinantum, anberMaas^l

l^aben feit An. 1670. bH grunjofen befefftttj^

unb mU fortificivet. 3m graben m Rys-.

Wiek An. i<^97. ^afe^beir3)if4)ojf «lieber b«*.
Fommen/ abevnuv in bemStanbe/ mie tßxim
tiefem gmefen unb Anno 1703. pbDoHenb^
alle Fortifications gefprenget Horben, '^n \

öev "SlaM bi^fer ©t<ibf finb Diele €ifenrftn>


i?npffer^S:>ev3ivevcfey au^ fc^wav^e SRormPi:^

4, MASEICK, ?at Mafacum, anberMaas,


eineetabt unb 58eflung.
f. HASSELT, ?at. Haffelatum, ifleineflei^
ne beigefügte @fabf/ am giuf[<Demer. U«^ }

'

mit biefer etabt liegt balvei#e graüen#


©tifft HERGKENRODE, giflevcienfw I

Ovbenl. I

TONGERN, 2<d. Tungri, iji t)0V3afert


tu großen 2infef)engetDefe»/ bermaltn aber mit
^
m mittelmd^igevört/ anbemglnffe Jecker.
7. FRANCHIMGNT, «at. Fvanchiinon. 1

.
tium, Franci mons grancf enberg eine f leine
j

@tmf gtgcn S^cntf^lanb ju/ unb fu^#


liegt
ret nebfl ber «mlitgenben ©egenb ben Situl
einer 50?arggraff(^afft/ in tuelcyer aufler bicfev
fr <Bta\)t Ux glecf en SP A, f at. Aquae Spada-
imebev^Sß^C/ mm bvrSBnt^befiimi*
ten^$c|imi)''uub ^mcv-^^vunmu f iiiglcic^cn

FabriqueHfint)/ jummfi^tu
t- THÜIN j 2<it Thuinum , eine f leine

©fabt, liegt gang a&mart^ am Jpennegaui^


fc^en ; fo mit erflrecf et fi(^ Dai^ ©ttfft.
9, HORN , 2(it Comitatus Hornanus , ei*
nc etaöt uttö ®vtifi*(l;afft , \\mi4)tn Mtti*
mb i^übctiXf gehöret nad> 2i6|ierben bev au
ten® vafcn aneber jum ©tifftc 2nttiü).
fo, STABIX), M. Abbatia Stabulenfis,
öeprt unter Die teutfc^en3vei($^^©tanöe/ un&
inr ^r6ja)afft De^ ^au§e^*£)ranien.
£1. MALmEDY , 2at. Abbatia Malmun-

darienfis, ifieiuefletne 9ieic{)0»2l6tet)am£ii#


^emburgifd&en.
tu HERSTAL, ober HERISTAL, iff

einalte^©d;M/ nebp einer AerrfAafff/ meu


d>ei»j)ie£)rampe ©rbf^afft gehörete, nnb
An 173 2. Dem Äonige in qjreujjen gan^ mt^
Unnt mxb. 3^un aber ifi bie ©treitigfeit
feit^ An»1741. Dabin »erglicj^en/ bat Der öi^
fchotf ifooöo. ^ataeon^ fiir j^erfiaU unb
^0000. fl. für eine alte ©c^ulb^gerberung hu
lallen mufle. £)er jOtt liegt an Der Maas jur
lincfen ©eite iwijdjen Maftricht unD Lüt-
tich.
ij. RECKHEIM, RECKEM, ober eine
/ glei^babeo, ge{)6retbem @r«#
fen t)on Abi?ERMONT.
14. MüNSTER.ßlLSEN, €at. Monafte-
num Bilianum ein gävfilid) Sutigfraue«.
©ti|t/ H\) bKX
ifl

em
Böllen ^t^um
Idallricht |ur 2Mu\ gegen ibev iieaet-
S8 if. AI^
.

if. ALTEN-BIESEN , %X(^nil. Vieux


Jones, fat Ballivia Juncedana , linmcit
IVlaftricht, ijl eine reiche Balley , welcl&e
bm tnit\^tn ^manwOxbcn gebetet.
16. THOREN m. Abbatia Thorenfis,
,

tfl eine reiche gurjllj(i)c 5ibfct) t)0r gloi]er#


Sungfvaueu/ nic^t weit Hn bcr Maas,
fCi^eu Mafeyck mb Riiremont.
17. PEER, eine fldne ©tabt/ m&et
fc^offtLoots. ©ta&t ifi &ec
Unroeit Mefer
8roffe3)Jora|l/ Donderslach genannt.
Siefen ^o^^StifTtifl «nflreitig eine^ \>on
ben einträglich j]cn unb m5cr)tigflen in bev €t)m
ffen^eit / ifl fruc^^Bar an« ©etrci/t) i!n& au^ an
^rac^teu/ &a( ergiebige Sifei^unb Änpffer^
Scrgmercf^ / auc^ gute ©ctv^^r üuö S:uc{|;
Manufaftuven^

XXXIX.
YDie f?e|>ct C8 mtt Dem ««S^t^ogtbom
BOUILLON;"
1. JJa^fletne i5cr|ogtI)nm BOUILLoL.,^
f at. Comitatus Bullionenns , liegt JtDtfcfieit
t)em J^cr^ögtl)lim Luxemburg un& Champag-
ne ^^rancfrei<$.
2. 3:)ie^au|)t.©ta&fifiBOUILLON,5af.
BuUionum , am glulJc Semoy , ttjel^e flcia

Ä6crt)od)eiöt)ef}e^©cf;lü^{)at.
tfl/
3. 2)aj^ ^ergogtl^ain ifi m
liefern bem
fc^offp $uttie5)t)erfe^?tn)i)rlH'n, &a6 nunme^^rg
pat (icf)&er ^onig in S^amfrei^ oeffelben ange*
mafiet , unb einer gran^of. gannSie / bm
^anf^de la Tourd'Auver^ne, ^ingevciimet,
m Den ©patt. o&er £)eflen\ ^icbcxl 267

njcl^e ficf) ^eiQoctc t)0U


BOUILLON
f^vcu
!be«/ unbfouverame^i1vjlcafemitt?oHen.
4. ®aeöoret ein fleincv Diftna öarju/ tt)»
S. HUBERT , eine ©ta&t mb vet^e 3lbte9 gc^

legen. 2)afelb|l [offen ^perfo?^ nen , fo Mt^tnH


J^imbebeiffcn/ gel^etfet werben. I801; biefem
?)at Die Seftung SED AN
au^ Daju gefeoret , ijl
abev feit^ An. 1742- inStanpftfc^e^anöe gew
t^en/ unöjtt Champagne gefc^lagenwoÄen.

SSon Den mtini^ttn'^UUt^

ie t?mim^tcn tTt>^cr^^^rt^e / tvel^e Sat


BELGIUMFOEDERATUM, inP
gemein t)ie REPUBLIC •Foliant) , genennet
werben/ begreifen (leben $roi>in^en.
I. HOLLAND , £at. HoUandia , eine
(Sfi'«frd?Atft anöer nor^^unö SuoerrQec/
ifl &ie t)ornel>m(le unter aüen , öa^ero aud)
gan^eianö iufammen insgemein -^ollf^no ge^
nennet wirfr.
n. SEELAND ober ZEELAND, Latein.
Selaniüa , eine ®raffd>afft bvunter an bei-

9iorb^©eeöberglanbern.
m. UTRECHT
, Sau Provincia Ultra-
jedina, eine ^)errf^afft/ liegt neben ^oU
UnbanberSüber^See,

mz IV* CEh-
t6% 7. ^ap. jttr8attb?(Ff)arte

IV. GELDERN, &aOaTt7^er|ogf^


unb bit afiduff ZüTPHEN ^at. Co-
mitatus Zutphanienfis , tpertcn \>9X ünt
?Jrot)iö^ aere^uet.
V. cPbcx^YSSEL, £a(. Transifalana , benil
lieget jenfeit Der J ei an t)er@üt)eD@ee/
eine ^)errfd)ajTf.
VI. (JRöNINGEN , Cat. Provincia Gro-
ningenfis, o&ev Domi num Groningenfe^
eineJ^errf(Sajft/ liegt oben juv3lec&ten an Der

Vn. FRIESLAND • ^at Frifia Occlden-


talis, eine J^errfc^afft/ liegt $ur Jintfen an
&er»5&öec-^»ee
^as? (int) bie 7. i?ereinigten ^roi)in^en/
bev lange nac^ 4^. bet SSreite nac^ 40- SSciltn^
bic möffen mimHc()ro etmaS jenauev unteiftt^^

l HOLLAND,

tOo liegt öie (Braffdjafft ^o^an^?


©ie Hegt am ?!Reer unb i(l bf e ^anpU^xo^mii.
^ui iLinden ift bie afJovb^©eC*
^ur 2Cecbten ifl Utrc(|lt.
(Pben ifj bie©iiber^See»
Umm tfi @eelanb.

UL

5Ran5at(t<|)nad^ ben Plagis Mundi gerichtet.

S)m ^ten itgm ^^ümi> iu liegt ,


bal
m wirb 6»•1^/«olknD j fat
DIA AUSTR ALIS, öenennet
HOLLAN-
<:4IiBa^ oben fiegen btx ©i5^er ©ee ju liegef / bo«
tüirD ^ot^^^oÜanD / Sat HöLLANDIA
SEPTENTRIONALIS, oDer 2Bef}#lef^
lani) genennet
3« bei^öen Xl^eiten ßnt) fe&t t^iele ©tSMei»
tnercfen*

IV^
VOM ifi in tToiO^-^oflÄft^ m wer* ett ?
.1. AMSTERDAM, gaf.Amfterodamum,
ober Amftelodamum , nic^t meit Don be«^
©ubeivSeean ber Ye. ©er 3lriit/ mli^tt
»on ber ©dbenSetbif tn bie ©fabt t}txan^
öe^et / tt>irb ber pampus , genennet ; .©a^
glöffletn Amftel, fobnr^ ©fabt p^ctf bie
'
Mb bevfc^one .©amnt/ geten biefem pxh^tU

©iefe ©tabf ifi fonfi ein ©orff gemf fen / f0


feI)rfd^le^te^aufevNte/ ^erna^mareleca
gleifen/ fobann eine ©tabt/ bie An. 146J;
'
mit3)?auevnümaebettn)orben/ nun ifi (t'e o^n*.
ilxütiq bie reid;fte J&anbeB^<£:)tabe in ber qm
ien ®elt; weil bie £>(i.nnb SBefi^^nbif^e
gompagme i^ren ©i^ barinne ^af^njel^e«
^
timfomel befio me^r ju iJermunbern tfl/ njeil
;
'
ber £)rtjnrJ^anblung gar ni^t gelegen if!.

2lnfne?)men f^at fie bem Ruin ber


(BtabiAntwerpen pi banden Sann wie bfe^ :

@(abt Don ben ©paniern im fec^iel^enben


V Secuioijl weggenommen mvbm^ fo f)at ft^
bie gan^e ^xwblnng nac^ Slmj^erbaiii geso?
2S)?.j gen.
:

gen. Sie beft^nbtrc 5rct)]^ett / öeren alle nur


erbencflic^c aieliaion^^SJemanbte imaet)iu^
btxt cjenieffe» / mag jur Stafna^m t)er |)au6^
limg cbenfalb' ein grpp 6et»getragen ^aben.

€^önp finb in 2(mßetoam ba^ 3iat^'^fln^,


Gymnafium , hk Banco , t)ie S56r[e,
Skj^ Arfenal, ba^ Heual^atii^ / t5ie unaal^ligett
gafialc/ hk^Kmli^himt ^aufnv öie mit
!5amiieukfdjtcn ©äffen / unb t>ie i)ovtrejft{#
c^en^aUajie, temdnber^muvDig / Die J^anf#
fev liefen alle mtf 1)6^^^^*^^^« Siofien/ nnöjiinö
ba^ev fel^t i))mx / inber ©fa&t jtnD 12.
ecf)leuffen/ auffen ^errlic^e SBercfe im^h
Ben 5Kont) geleget/ mit) man Fan e^et eine gof«
fe S5ef(f)rei6ung tjon biefev ®tabt / aW tiuc
CompendienfeaRa^iridjt ma^en* ,

NB. 2lm(!ett)am m\b J^arlem tt)trl> nibll


tem GoY-£anD ^on einigen Geographis i«
efit)^^)ouan&gerecf;net .

^. HARX.EM, Harlemum, liegt baP ^

neben
tem
m Jincfen gegen öer 3?ovö^©ee, an
Sluff^ ©paven , ifl iiemlic^ groß/ un&
^

wegen btx ÄanMung mit aller^^ant) ©ei&en*


©toffen ; ^anbevn unö Jeinnjont) benimmt
S)ie S5n(^bruc!e^ÄnnjI foll im 3al&r 1440.
tenLfaurentinCoftero ani)ier erfunDen t\>m
ftenfct)n; njiemofjl ^on an&ernwivD hU ^^re
tiefer €vfinDnng , ben Btahttn ©traßburg
tinö Wmni^ mit tiielev Ungemig&eit bet)gelegee*
©e^ ©pamfc^cn Generals unb J^ev^og^ t?oa J

Albabep€Tobernng?)iefer©fa&t An. If7^ 1

«tt^ge^bie ©vaufamf eiten fmS> mevcfmuvbig / 1


tJ0H J&oDattb. 271

95«9i'] (jetnoröcn.

3. NÄERDEN, M.Narda, o&ev Narde-


mim , 2lmfler&am 5«r Svc^ten an öec
liegt
©i;t)cr*®ee/ im (BoyUn^ , unb jfi in
J^ijbvte an(|> ive^cn öc^ ^ttt^oqß t>on Alba
granfamen 5SevfaBvea gav feefanöf . l^ie^

|cr famenAn. 1^72, bie ^Trar^öfc^ / tmb bat^


tcn nt^t nicf>r Dvc») ^S?etkn naa) Slmflev^
t)aff / efi)av alfo ein ^xel^ler im erfien Hermen
feinen 5Serfuc5; DÄvmifju tl)nn.
4. MUYDEN , Sat Muda , liegt pifAett
Naerden iinD 3lmflerö<tm/ an öem Se^^t/
mb ifi geringe* ungefähr eingefattene
SNu^SSBetter jttjange öle granjofen fi^ in
m6g!id)ilcr €ile»0n5iev jnvöcf ju feieren / N
fie im gebadeten ^al^t 1^7 amflerbam nn&
bie gefammten Slieberlanbe ju t^evf($ lingen ge«
batpten»

f. MUNICKEDAN , f at. Monachoda.


mum, imb «

(5. HORN, Jaf.Horna, ingleid^e»


7. ENKUYSE, £at. Enchufia, unbenblii©
8. MEDEMBLICK, Sat. Medeiiblichium,
©tabte, aber Befannte Jbam
j5nbt)ierf leine
anber ©nber^See / bavinn jal^rli^ ^iel ^un^
bert5fanffarbep'©(f;iffe einlaufen. 3n bie^
fen^at)enn)irbmit Xpatingen/ gefalßjien Si'
fc^en, ^ol^nnb 95utter ein jiarcEer^anbelge*
trieben. Sn Enkhuyfe tji ba^ 2Befl#i#
l4nbif(&e ÄdmiralitaEJts-CoUegium*

gj} j 9w ALC-
Jf. ATvCMAR, Ut Aicniana, (xnc\}t^t^
fc^pnciinbtvül)ibcv>^obnt^ Sta^f^ w?l(^e reu

gute Fortificatiow nn^ ein f<{;^n 3eual)au5


5at/ imö im (cetera Seculo me^en öe^ cin^
traqli^en S?Unaett ^ J^anbeU ßefafint mor^

lo. EGMOND, faf.Egmonda, i(l«urein


reBfieineme^lpfJe, iiit^tgarmei^
glccFciiA
»Oll Alcmar, aber &cr @vafent)on'EGMOND,
tiub jmttKvU(^ Hi if <^8. eat^upttten Lamo-
ral, qjnntjentvon Gavre , uub ©mfen
Egmond, tJlUtt OUd^ be^ Cartefii megeH/
m
tvel^er fie^ af. 3a^t |ier ouf9e?)aUen/ jti
mercfett.
ßu EDAM, emfc^onet/ t)effer£)tf/ ^ti btt
©ööet^ @ee, ifl be^ pten Ä5fe^ tvege« 5c/

ai. SAARDAM, einSoif am SBaffet Yc,


beften ginmi^^ner im ©cfiijt^'^auexcellitta/
«nbmif unter bie vei(|e(}en S5auern geredet
ttjerfren.

ij. ©evTEXEL, lat. Texella, tffeinem^f/


jjö'f 3nfuf an &et Uotty^^ee , n)el(|>e jiem^
m nie&rig lieget/ unfr bo^ero mit foflbareu
©amen muf t^erma^ret tt?er&en* J^ier mt^
tcn bii STerter^ ^dfe gemalt : ©te ^Ofeer--
Gtriiffr, tt)d(^ ^ier mitten bure^ &te®anö/
SSancFe ge|)ef , alle ©c^iffe pafllren mdp
fen f voixb t>on ernioen anc^ 6er Texel ne^
nannt» Ünmeif biefer^nful finb öon Den pe--
rijbmten JP)0BanDifc^en ©ee^J^elben Tromp
«nöRuyter An. i6sh^t\b 167^. jujep bülti'
ge ©ee^ec^lac^te» mit Scn €ngellanöer ge^at
Un
/ icn mxhui / in öeren erjlen söet Admiral
'
Tromp ba^ Men!bur^ einen ©(^af einge*

14. VLIELAND , 2at Fleeolandia , ^aXf


neben/ ifi eben fo eine 3nfttl. 3«>tf*^n l)ie#

fen "^nfuln fmt) &ie evllcjebacj^ten ©traffen/


lya Sie ©d)iffe einzulaufen pftegen, ttjel^i
abermegen ber tJielen ©an&^^ancfe fel^t un^
ficbcvfmD.
V.

ROTERDAM, fatein. Roterodamum,


liegt an &em gluffe Merve , mel^e^ ein 3lrm
»on i)ev Maas ifi/ U«&^at. Merovei Fofla
genennet n>ivi).
^
©icfeetiiWifi gröf / fdioUA fiarcfbenjolnf/
tt)o|t^ eKfiiget / mit einem tiefen ^am
fe^en/ unötttibt, fpn&erli^mit CngeaanD ^
ßarife ^^auMung/ morp Die Maas fel^r B^«r

i|ttem ijl: ttn& ö)ir& alfo fon&er Smeiffelnac^


3lmfiert)atn Die n)td>tig|ie nn^ mh^t^^l^
Ctabt in ben weitti§ten ÜfliebrvlanDen fcpn*
£)ev gekferteErafmus Roterodamu5 it*m*&f
1467. alliier getollten ^ «nb i(l befen Silb^^
Bu6 ^ongSvctall w)$5euf iiiSagm^f bev SJrÄ^

. ©ie ©egenb nm bie ©t^bf l>er«m tDiv&


SCHIELAND,8at*SchieIendia,genenRef.
1. HELVGOT-SLUYS , «in ^aöen bie
Äneg^.'©^iffef bep bem Smflufe ber Maas
m
mif bev ünif en ©efte.
fBon^iet flehet bal
aett)6Mt%33tt4uet^So0f nacl) €ngeManbv
5. ORANÖiN- POLDER , ein J^at^en m
ftevMaas, m^t weit »an Deifit. 5D^r i)rt
gel^Sree in üt Oranif(^)eSrbf(f)aff(/ ifl aBet
An. i7i2,öqn Äonigc tu !}3rcufl[en iuevfannt

4. LEYDEN , Sat Lugdumim Batavo-


rum, lieat gegen öte ©ee am Sll^efn ; tDie*
Der xH^m bafelbfl einem ©raben &l)n\u
tfier fielet / nl^ einem ^In^t.
?:)H&tmiil 9Vo§ unt) tjefie, tDuröe i)on
JenSranjofenbelaaevt/ unb|)ielte fid; i>^)neiv
a^tet be^ ötaufamen entjlanöenen ^unger^
t)evmUtelflJ)er©(^leujTen/ t)a?)ero Wilhelm
Don Öranten inm Sanc! eine UniDev(5(af ^in^
legte, njD fon&erli^ in Medicis gvoffe^
fan erlernet njer&en, Da&nrc^ ifl bie ©tat)t
beru|)mt/ nn^njnrbe t)ie J^an&lung bafelbj!
|ont)er3n)eiffelbejTerblii^en/ tvennjtetJor Der
etabt Amilerdam öen Sv^etn aufräumen/
tinö evmeitern Dtlrffte. .©er flarcfße J^anbel
wirb Dermalen mit Siic^ern getrieben / njel^c
tor bie befJen J&oKanbif^en Sucher ge^^aiten
werben.
f. DELFT , Sat Delphi , liegt bxmtw
unb ifl ebenfalls nnter bie SSornebmfien ^ol'
Mnbifc^en ©tabte jii rechnen : ©ie ?prin$en
fon f)ranien^aben bafelbfft]^rpracf)tige^ fbt^
flv^bnuf. ©en|]i|lba^«Ri>ergleid)li(^e3eng^'
|anf nebfi ben ©efd^irr^Fabriquen auf Por-
cellain-3lrt bafelbfi berühmt. 2ln^ ifl {\t alß
tu ?ßatUXf®taH jweper groffen SRanner/
'
le^Hugonis Grotii, ttnb be^ Penfionarii
Heinfii merdFen.
DORT, ober DORTRECHT, ?atei«.
Dordracum an ber Maas jnr SKe^teii/
, liegt
iinb treibet bat^cvp «n(|i fe^r fJarcf e J^anbumg»
"

®tel;atbie ©tappet® crecfytigfeit; iinb öie


crflcgtiinmcuiUev allen J&oü4nbi|4Hm ®tm
^aß ?ant) benim tfl im funffielKtiben Se-
cuio mx öcm 5B<ijTer fo überfd)töemmet tDou^^

ben/ &a§ mmmcf)ro eine ^nful HvmS mtr

eonfiijIi)ie©taDf wegen t)eg SYNODI


DORDRACENiE su metcFen / wetzet
An. i^ig.tJuabtnvefovmirten Theologis in
tiefer ©tabtijlgc^aUeu/ auf meieren Die
Arminianer |tub Derbauiiei -orben.
7. XJOUDE, £at.Guda, i^^gf gegen Ufrec^f
j«, unbiPlogmegenber {i.ir(f eR .^a^ibluHg/
Sa&acF^^fcijfen^Fabrique , uub guten JBiev^
S3rauer^6evüf)mt.
HAAG, ober GRAVENHAGE, M.f
Hag^a Comitum Srauß. la Haje, liegt'
,

nit^^tmeitvcmberSRorb^eee / unbiuber£)rf/
ta bie Herren ©eneral-^taaten i^re Süfani^
meuFunftte, imb ber ©tabt&alter feine 3ieSi^
ben^^at. Sal&eroaud^berfremben^otenta^
ten nnb Republiquen Slbgefanbte fiic^ f)ier auf*
ju?)aUen pflegen^
€^ befielet meidend aui laufer qjallafien
«nb ©ärfeu/ unbl^at feine ?9Iauern; ha^m
jpric^t man, el tt>are
in ber ganzen SSelf.
m
3n bem fogenannten
mm^mfit^^^rff

/Mt)on Jpollanb, ober ?Jrin|en^M/ iMi^


SJerfammmng ber ©enera^ iöfaaten» SJon
J&aag bi^ an ba^ ©orff Schevelingen / fo §u
nam an ber ©ee gelegen , geltet ein breiter ge^
ppaftmer/ unö mit SSäum^n befe^ter
S9i 6 beffen
gieren fabvenbe&ieneiu
5. RYSWICH, ober REISWICK, i^titt
porf jmift^en Delfft unD Haag, mit einen
Mx mncn e^loUe , NEUBÜRG oöer
NIEYBURG genannt, auf melc^emAnna
j . bet aUgemeine triebe init öcm Könige tti
:
francfreic^tfl gej^bfFen morben- 58or tJie.
unitt)are^£)ramf^A unbiflAn. i7^2.tnöet
S^etlung Hm
^m^en t)an S^affan^Dranien
tugefaüen.
^o. GRAVESAND,Jat.Gravefanda, liegt
öegenba^^eerj«/ mt) mcpl^nböet* (Bxa^
i(?

fen ^oUn\> S^efiben^ gen)efem Anna


1712. kf am Der Äonig in ^p^reuffen biefen Oxtt

ii.HONSLARDYCK, nr(^t weit Hm^


ein prö^ttge^ ecJ^M be^gemefenen^rin^
l|en^i)n£)ramen, baer fk^ gav §ff(ev^ atifge^^
l^aUmJ<^i ; aRunme^ro &at e^ öer ifouig i«
5)reujTen.
^aa. VLAEEa>INGEN , 2iU. Phladiitin-

;:^3PdELFTSHAPEN , Ht Delpliorum
Portus y
laufen.
m bie meipe J^ringl^Buyfen ein^

:34. SCHONHOFEN, 2at Schonhovia,


:Jf- OUDEWATER. Sat Aqua? veteres,
^le aSotterjlaöt itß befannten Tacobi Armi-

'36. WOERDEN, gat.Vcerda, mb


JSELSTEIN
& , Ut. Ifelfleinium , fmb
Oranifc^e gr&fc^afft ge#

LOE-
.
'-"^
^'iiiiii-iriiiiiiir

^ oUanK f^ on 377

18. LOEWENSTEIN, M. Lowenftei^


nium, ein i|l©c|)lot an ben ©etövit^eg
t?cfle^
©rangen m bit Maas m öirS9at)l fallet.
3n bet inncrli(&en Utttu^)e in fyo\im\> An.

min fetttgtn bct groffeHugoGrotius, met


^^en aber He Svene feiner Srauen in mev ^ii*
cf)eiN€iJ(te iDon 3h'vefi enttebigte / auf biefc^
Callell qtk^ctf &a|)eri> mürben biefelben^a»?
itl Me jtoi»c!»f{cimfciK'Faai0n genennct
«9. VL^NEN, faf. Viana, ^abenbie JpoUatu
öer benörafen t>mt)cx abgefanfft. Hm
tzo. WORGUM, tat. Vorconium.
21. GORCUMy l^at Gorichemium.
HEUSDEN,£at.Heudeiia.
23. CREVECOEUR, «at Crepicordium^
liegen alknnt einander um NeMaas Jermu/
mb fmb t>cu feiner groffeu ^Bic^tiöf eif
34. GERTRUYDENBERG, £at. Möns
S. Gertrudis, liegt über Breda, mb fall etmal
iei^eftiget fepn ; geboret nunme^^ro bm
^rin^en mx Ovmmr eber jungen ©iattf^ah
tev J^i>n Svief latib. An. 1 71 o. mürben gritf
öen^^Tradaten bafetbjl mit grancfveW; 9^
pflogen/ aber ni^t tJoEiogen.
3f. WILLEMSTADT, -!at Gmlhelmo^
mit bmn pir Jincfen/ nn&
ftadia^ liegt nic^t
iil »on bem Utten ^tin^en t>m £)ranien ge^^

kuet morben : ge^prrt fett 17}^*^ bem jun*


len ©tabti^alter ven^rie^ianb.
a6. ©iblic() finb giegeuö^c^il inc jnunterfc^ie^
bene 3nfute/ wfl^e glei^fall^ ^öo^i^ol^ m
lan^ gel)6rea/ al^:
©ie 3nfttl VOORN, got. Vornia*
9^7
: :

©ie 3«fill OVERFLACKEE, 2at Trans-


flacheana.
£)ie ^vnful GOEREE, Ut Goderea.
S^ie 5[nful BEYERLAND, 2aU Beyerlan-
dia.
JDie 3Rful ISELMONDE, 2aU Ifelmunda,
t)er ©tai)t Roterdam ge^cn t^ber.

*7. Unter öicfen i(l t)ie 3nful VOORN t?ie-

i?ovnet>mjte; Senn
auf berfelben lieget Der bei
riiftmte^Oat^cnBRIEL, löt.Briela, am©«^
fluffe berMaas in Die SRorb^^See/ tvel^erfo»^
t)erli^ öeffcntmegen ju mercf en iii, mil ba
evfießrtgeircfen/ Den bie tjereinigtenSiieber*
Idnber feen ©Spaniern im ya^v i f 72- «6genom*
inen/ mb bcMv^) g!et(I)(am baj? Fundament
iu ii)rer Repubüc geleget fa&en.

IL SEELAND.
Vf.

5ln ber @re : ©enn ba^m W


6en SRal^men
Ö>b*nt(iJP)oUanb; Unten ifiglanbern; jur ^in^
«tferii j(} bic 3?urb^@ee iur Äecbten ifi Sßrabant
VII.
)ßOie voif'ö ©eeknö cm^etbeifct?
©eelanb befleißet lauter Snfuln/ ttjel^e
fe^^r niebrig liegen, .^ie furnebmßen finb
I. £)ie fvnful WALCHERN, fat. Vala-
chria.
9- ©ie^nful SUD-BEVELAND, Paf.Be-
vekndla Aiiftralis.
3. SDie 3nfnl NORD
-BEVELAND, 2üU
Beydan4ia SeptentrionaUs.
4- ©ie
4. ©ie^nfulDUVELAND, JatDuvclan-

f.
6.
m dia.

Sie 3nful
SCHOWEN, 2at Sqaldia.
3nful
TOLEN, 2aU Tola.
©icfen nniffen noc^ folticnbe jmet), ttjckte ahtt
liemlic^ flein jtnö/ I)et)^efüaet mcrben: WOL^
FERSDYCK, uni) S. PHILIPPE.
VIII.

tfen?
I. »uf t)cr >roI WALCHERN, Ml^t
Slanbern gegen öBer Hegt/ tfl
I. MIDDELBURG, i'at Middelburgum , o&et
Medioburgniim, Me Äaupf^©tat)t tn gau^
eeeJant)/ tfi fel&r gra| / fcf)V5)e(le/ treibt
^arcfe f)ant)hing / f)at einen Deröl^nUen
etappel mit allen ©pamf^aini) ^ranfeojt*
f(^en ^Beinen/ un& ifl m bev ^ifiüne me;?
gen Der Warfen jn)et)*)al)vigen ^elaj^ernng
t>on i572.bi§ir74* tmb a^egen ^rfinbung
öev gevm@lafer gav fel^v befannt. Jpier
ifi bev ©f aat^*Sf{atf)ibev ba^ 4><^«anbifc&e
glanbern»^ - ^
a. FLissiNGEi^ , 5rtf. Fliflinga , J^ollanbif^
Viiflingen, i|l bei' «nbi^onf o#
ben1?)m(e/
Hig Carolo V. feinem ©öl^n/ Ämiig Phi-
lippe II. »on ©panien/ fo evnfllie^ anbe^
fo|)lene ^aDen an ber ©^elbe/ jie mit

einem (iarcfen unb ©(^ipei^en €1nfiu|fe


In bie 9^orb^@ee falU 3n biefemJpat^ew
;

Hegen it)ie©(^iffe/ n^eW^e auf bcn^^tod^f


fifcbaniögel^en/ nnbpi>nf*'n genennef mx^
Jen; ingteic^en bie meißm J^oU^nbif^en
Caper,
Caper. Sie @tabt (\cf)kttf mitt htm
Sttul cinev SRarggrnffd^afft/ in bie jDrani^'

gvietlanb iimefalleiu @ie ijl tSBvigeit^

Dif^cn Admirals Ruyter. ,

3. VEERE ober TER-vEERE, iaU Campovemi


ifl ein mittelma§iger |)at)en auf bev anbevn
©eiteDergnful; ge^Srcte t)&r biefembem
J&aufeDranien/ imD nunmchro bcm^prin^
^en öon Sneflanö. ®ev fiarcffie^)anDel
n)irD mit eingefallenen giften getrieben/
mi am meifien Hn öen ©Rotten negotii-
ret.

«. M«f Oer >ral SUD BEVELAND ifl

60ES, got. Goefa, eine veic^tunb mW^f


iDu^nte ©tabt/ n)eW;e fcf^one Priviiegi» .

]&at.

|. 2(ttf Oer >fnl NORD-BEVELAND ifl


KOLYNSPLAAT, ttu ^ktUtif Qt^k^t im ^xitu
^en »on grief ianD.
4. 2(öf oet >fiif SCHOWEN tfi

j . ziRiesEE, Jat« Ciri^aea, eine ©f a&t mi


Den, bat^on baß SBaffer alfbereit einen groji
fen Sl^eil Devfd)h!ngen bat. 5Bf it 6al^,
©etvevöe/ Sifc&^ti uni) g4rber^3vol^e mivfr
I)ier Diel gel^anDelt
3. BRowERSHAVEK, Jat. Brouvcnhavia , iff
ein atttev ^at)en/ mirb nmfieni^ t)on ©^it*
fern mxb gifc^ern benjo^net.

f. 2fttf
Oer 3rt<m TOLEN ifl

3. TOLEN, ?at. Toia, m\<^tß ein jifmlic^t)^^


fievjDrt fepfpH,
V STA»
?

©panier i6ii. juv ©ee i^aa &en J&oök^

fuln f5nl> faintlicö iu?a3af[et'@Wt/ obetr


mit guten ©miuiun loevmairt. Sie

yer^,

UI. UTRECHT.
IX.
Wo Regt öie ptopm^ tlTR EGHr
Utrecht ifl ijor Diefem eiuiEtt^^ÄiWum

flemem bai <3nfft g^ttennef;


(Pben ffof t mMt ®ii&^c^©ee/ jtr^tncfeii
ilefcit jme?) $rot)tn4ett ijj 0? umgeben.

X.
TDas ifi in tet pTOx>im^ UTR ECKT jtf

1. UTRECHT, M. Ultrajeaum, 0f)er an#


Traje^u^n ad Rhentim, ium Untetfd^eiD Del
Trajeai ad Moßim> tpel^e^ tvir in^§eimin

©ie ©tabt ift grof/ fc§^rn gebf^uef/ mMU^


l^efHg^t A
n)eW)e
ttttö
An. i6iS.
M eine Nni^mte Unit^e^fit^t a
ift qcftx^ut mxhUL fBer
öevRefaEmation ifl U mqxd^iß'Bi^t\>um
gemefen , unö tiom Skm
Philippo IL loon
Qmm la einem €tß^Si|t|^um ev^ieSen movi
l'en.
281 Sa^r. int imt^f^axtt

t)cn. 3m30|ir if79- würbe Die benl^mte


Union , tvdc^e fccr ©runD Der J^oKlnDijG^en
Republique ijl/ unb im^a^r lyij.unl) 1714.

t)ot)en aül^ier oef^lö|[en. ©ie ijl mid) Die ®^


hwiß^^etaM D^ß ?)a6f!c^^ Hadnani VL ^a^^
fev^CaroiiV, iü}xn}üfi^tßfm\)t)cx^tU^)xUn
Annae Marias Schurmannin. 3n Utrecht
auf allen ^DKanbif^ertÜniverfitas-
tt)irö/ tDic
ten Die Jurisprudenz mb
Antiquitastcn am ^
meiilcti (getrieben.
2. AMERSFORDj 5öt Amersfordia, lie^f
l«r Siebten/ am gluffe Eems, i(l ni(^t allju
grof; aber tn gutem Defenfions-©tanDe.
3. WICK, ^at ^ovDiefemDuerftadtge^^eijJen/ ;

mb einijl m'öfter Ott/ DeiJen fcJ)ou Tacitus -


gcbenif e(/ Catcintfc^ nennet man^ ßatavodu-
rum, fccim bit altCiiBatayi l^abcn Da^evum

4. MONTFORT, £at. Montfortium, jur


fincfen/ nic{)taaiU9r0|/ aber gut betjeilrget.
tfl

©er fleiue öaran e^^ lieget/ ^ei|l isala,


man mu^i^n aber mi)t confundiren mit Der
IfeL Die
RHENEN,
m Kenten eiiDe^@ee
lat Rhena,
in Die
unD ein alte^
fallet-
ge*
.

f.
ringet ©taDtleiu/ am Sll)ein*

6. An. 1672. mx
Die gan^e ?j}rot)in^ in Stan^
^6fifd)tn J^anDen : ©ocb in:et) 3al^r Darauf
mxbt fte t)on Den?^ran^ofen felber mla^tn^
fie forDerten aber m^txo gute .£>i:«nD(*Ä<?

7. ©aö ©tifft Utrecht i|l unter allen J^oB(in#


^ifc^en ^Jvo^in^en Die augene^^mlie/ ^)«t Den
(lircFßenSaiiel/ «nö ncbflJ&aag i>i^ !)oP#eii

IV. GELDERN.
XL
XOo hege (Belöcmf'
C>bm (logt au b\t ©at)cr.'@ee ttnb £)Ber^
^ffel/ jur Secbircn an Scutf^lanö / unten m
'
^ XII.
XCk voitZ> (Bcl^tvn emq^tbcikt i

©nlcfe.
1. (Dbcr; GELDERN, Saf. GeldriaSupc.
rior, öa^ gehöret ju ben £)c(Ievvetc^if(|)C« 3cic^
>eriant)en/ unt) iji oben fcljeu angcfutjvctttjovf

2. S)iC BETAU, f af . BetavIa, «m bie Maas*


3. SieVELAU, ßat. Velavia, ant)ev©iit)ei?^
©ee.
4. Sie (Braffc&afft ZüTPHEN, Jaf. Comi-
tatus Zutphanienßs, jur SJecf)ten anScnffd^?
lanö. UnJ) otefc Drcy le^tejt Si^eiU gefroren
iu öcn wemigtcn Sliebcvlanöcn,

XIII.
tO<iB tf! iit öCK BETAU ^tt mercFcn
u NIEM^GEN , oSer NIMWEGEN,
^a(. Noviomagus, an Der Wahl, f at. Va-
halis, ifi bieÄanpt^Stabt ©ieifi gvof / l^at
ein alte^ S^ioßz ^f^ f^^^^^) f^^^ iJolcFveic^
»p^^lfortificiree/ ein guter J^anöd^^^la^/ unö
,

fiebern eine J^anfee^-Sf abt ©onberlf^ aBet


tfl^e mec^e« De^.^ricoens jumercfen/^ev An.
i<^79. öafelbfl mit &er €vone St^(!ttcfrei(^ qtf
ft^loffen n>«rD/ unD &a^et'o Der r7iemegMcbe
5wcoe/ fat* PaxNoviomagenfis, genennet
wirb.
TIEL, f at. Tiela, Imt briiber an berWahl,
iflgar ein feiner £)rt/ unb mil ber 3t^cin tinb
'
lit Wahl H[ühfl eine iiemli<^e lange ^n\nl
formiren^ fo wirb biefelbe Don biefer gtabt
TIELER WAERT geiiennet.
!• BOMMEL, «at. Bommelia, liegt beffer
jur Jincf ea an ber Wahl ,
unb ift ein fc&led^t
t^ern^a^rtcr Ort. ©afelbfi machet bie Maas
unb bie Wahl eine 3nftit/ bte mirb t)on bet
J^aupt > etaU ßOMMELWAERT ge#
nennet.
4. CULEMBURG, iat Culenburgum
liegt am Leck; ^at ein feinet ©c^lof/ tn^vet
Den Situl einer (ßtraffd^affi;/ unb gel;grte be^
«en grben be^ Surflenl i>on Waloerx ; bie
^
©tiiaten tjon ©elbern aber l^aben fie feit
3a?)ren bem .^er|og ^on ^ilbburg^a«^
fn abgelauft.
i

üREN, lat.Biira, nic^f tveit bann/ ftl^?


ret ben Situl einer (^raf(d}>^ifh^ «nb ifi au^ ber
£)ramf(^en€r&fel;afft jnm Slntl^eile be^ SjJria*
t^tni t)on Friesland gef^Ugen morben.
6. SCHENCKENSCHANTZ , 2attin.
Schenckii Arx, liegt am Si^eitt/ m bie Wahl
bat^on abgeltet/ ^arte an btn&midfytn&vitit
feen. ©ie ifl Don einem ^i>n^nbifcj>en Gene-
ral, SRartitt ^cbcncf / im fec^^e^cuben Seculo
«ngeleget/ unb jeberteit t?or einen ©d^lnffeU«
f»öff(inb gehalten »orten: ©oc^ t)engro«|o*
ünmxH An. 167%. oav leiste/ ba^ |te tiefe
mfl miöbermmbU^e FortrefTe n^ecjnÄtmen.
tRad[) biefcm ^at einige 3eit2^ranbenbtirgij^e
§5efa%U!^ tarinne gelegt«/ jte aber ben JpoU
llnoern gegen ein äquivalent wie&er refti-
tuiret tt^orben.
7. nmnt Nimwcgcn ff! bit Befannte MÖO-
CKER-HEYDE, auf n)el(^er insgemein t)i^

J&oü^n&if^cn Jrouppen Rendezvous Ratten.

XIV.
m Oer VEL A U ttiercFcn ?
>r i'fi 3rtt

I. ARNHEIM, faf.Arnacum, amKl^etit,


6ie ^aupU®ta\)t, mU beDefiiaet, nnb bct
mM
tfl

Cttf t)ie @elt)rif4)en ©tan&e ju HXf


fammlen BMgen.
«. HARDfeRWICK, f af . Hardevicum, alt
öer ®ut)e^@ee/ i|I Flein / aBev ema^ tei?c|ti^
get; in einer annehmlichen ©egenD* ©ie Uni#
»erjttat bafelbji ifl An, i(J4B. fteflifftef mor^
t)en.

j. ELBURG, ?a(. Elburgum, m


ber @d#
^er^See / iji gar geringe/ po^ $icmli(^ bet)e#

4, Loo, ifi ^tn Swft^^miLm xt^Mmhi^mt


Wiiheimus JIL citt^ fe^one Sflöerep angele^
get latte €0 ifl au^ Diefetr Crbfc^afft An.
:

btm jungen ©tatt^altev grieglauft


^luS^eik gemorben.
f.
HATTEM, 2üt. Hattemum, eine flemC
6taW/UÄtt)eitberYÄeL
XV.
XÜ(^s iß in X>tt ©raffcbafft ZuTPHEN
metrctcrt?

1. ZüTPHEN, 2at Zutphania, bit ^d^U


(Btabif an öev Yflel, unb M
J^ctcfds 3«^
famm^5lu§ , fan t?ot ehu 9Se(lu«9 palTivcn.
2. GROLL, «a^. Grolla, ijl fleiu, aber au^

LOCHEM, iat Lochcmum, i|l mittel^


ma^ig/ am ^luffe Berckel.
4- DOESBURG, 2at Da^sburgum, an \>Ct

3fci/ t^lf^nbevli^e^: ^an mu§


ni^U mit
Duisburg im Sk\)if^eu Unit/ ni^t confun-
tlireo.
BORCKLO 2at Borckeloa', \^l ein
,

©d&lof/ md)fn}eit i)oa Lochern, unb


tiefem mit feiner ^)evrf(^afft jum etifff
W
murtflet gefioret; Darüber mit bem^rieoerir
fd^en^ifcf)off juSWiinfler/ Bernhard t)ön @a^
len/ oroffer ©treit gefuljret tror&en» @e^oi
ret aber bermalen ben ^^amiber«.
6. ANHOLT, ?at. Anhoitium , liegt un*
tenimt) ge[;oret a(^ eini\f>errfcf;ajft bem^'^ti^
ffen loon salm in Seuffcljlanb.
7. BRONCHORST, ßat. Bronchorftium,-
i(i eiu f(f;le(I;te^ ©tabtaea m ber 3fel, bem
©rafen Don Limburg-Stirum, «ebp einii|eii
'
perterrt unter bem txtnl einer ßaronie jufid«*

1. bWg, 2at. ComitatusMontenfis, eine


fre^e 9leid;^;©raff^ajft/ W feine iefpnbern
©vafen.
m
,

V. (Dbcr^/YSSEL.
XVL
50)0 liegt (Pbcr^TSSEL?
(S« lieejt snt Stedten öev ©öDer/See ge^e»
ibcr an $:eu(fc^an&/ uuö iji ^oUet g)Jorallc «nö
fumpfigtfnjDerter.
guviltfKifcn ijl bic Sufeet^Sce; jurKc^fcti
Stutfc^Ianb ; oben Groningen mi S55^H#icf ^
lauD; ome»®elDa'n.

XVIT.
tIPte tt?^t^(Pber;TSSEL cingetj^cflet?

€^ jinb brep ©täcfe :

1. SALLAND, Sau Sailandia, i« ber mftteti


juv SiucFen.
2. Sie TWENTE, £at Tuventia, nnim
juvSXec^ten.
3* ©ieDRENTE, ?ötDrcntia, oben m
Siechten.

XVIIL
T3Da» ifl taxinm jtt meicfen?
I. 3ttSALLAND jfl

I, DivENTER, Jaf. Daventria, &ie ^atuptf


eta&t be^ gangen Sanbe^/ an ber 3fcl/
gang gat/ unb l^at ein feinet Gymnafium
an<f; guten Sier/35rau.
CAMPEN, 2at Campena^ liegt am glujie
^
3fel/ wenn erklb in bie @ib?v?@ee fat

3* awoLL,
l, z>jc^<^LL, t(it Z^3rolla,iflgrD^/ mh treibt

4« HASSELT, HalFeletum, m jiaiUi<^


ijefle^
Vecht,
|?al.
(Btab^m^ m ifl

5aSaffev tiavbcD l;ci|t


l^at. Vidrus, Jg>0Ü(|HDifc|)Swarte-
water, ba^ ifi/ öa^ f^mai^e SßalTcr^
TCi.LENHovEN, ^^t. Volknhovia, alt t>tt
e
ec/ tfl[ mitediiidlig/ aber f^^r Jia?«:^afft.
4» swAKTSLUfs^ £af. Claufulae Nigrae, l'U^
haxntbmf tfl f Itin/ abxr Do^ cin^ nflc mi
trerü^mUSc^an^e-
7. BLccKziEL:,^at Blockzilra, ifttin^tfiii
CafleU an ber ©iiötr^® ee.
t* sTFwwTCK, 8at. Stenovicum, tfl ün {iaii
befterDrt
3« bt^ TWENTE ifl aujlcr
2at Oldenfalia, deloew,
PENHE M, GOOR IW^ OOTmERSUM , VOCl^t

cFen-

gnöcrDRENTE aberiH
. <;oEv oRDEs, f af- Covordia, Der t»orfrcffli<5t

imö "Siainv berrlic^beöefngef ; öen öa^


tigenÄriege» tfi&erjOrt §4r belannt mx^
Un.
3n tiefer BanbfAaff^ n)ir& mit ©tein^it^^
lea uirb Jarlf nac^ öen nlmatn J^oDanbiV
|(i)e« sprai^in^ett öct ixiflc ^anöel j«rif#

VI.
VI. GRöNlNGEN.
XIX.
Wo liegt ^^cptot>^nr^ GRöMTMGEM?
«Bdfcr hinmif m fccv ©ce : mtm tfi Dhctf-
JJfTf l obeu tfl
; Die 3>i^rb @ee ; juv ilmdretr

laut».
©er grofTe SINUS äiDig^cn ajficmttctcit an*
0fbA>ivgi';;rtO/ mtb bcv DOLLARD, t^f,
Sinus Dollartius, mtV.lKt.
3>icfe ^Dwiiife befielet an§ 2. ©fu<f c«.
X GPvöNlNGEN an fiel) Jetbet/ eüte^mt^
fcßr.ff^ Saf. Dominium Groningenfe.
n. OMMELAjND, Ut Ommelandia, &a«
^eijl fa Das &.atio/ o^ev ti^ci^ im
dl^ itm
t)je ^evrfc^jft Groningen ?>erum gelegen ifl^

XX.
VO^^i iß in Oer «^crirfd^Äfft GRöMIMGEK
5tinier<fen?
I. GRöNiNGEN , ?<if. Groninga, frie
^m^uQtaUf m t)em5lujTe@d>utent)le^, jff
confiderabel. .f)at fett An, 1(^14. eine Uni#-,
tJerfifiU/ n>aYb k^z^. t)üniSjf(ftojfiusBj^nßei>
®
£eon&ar b afeu belagevfA A)on ©en^^ral E^Äben*
^aupt aber defcndiret.
a. BUERTANG, m. Burtanga, eine öefle
e4)^n(se auf öen SD^dnfterifc^en ©raupen/ t^e*.
aeu bererCTmeiterung öet^ifc^off DonSJtut^
per frn1ilt($ ©treu crreaft-
5. WLNäCHOTTEN, «df. Vinfchotta,
eine rieiue SJejliing-

51 XXI.
XXL
XOas O/viMELAND^umercfcn:'
ifi in
I. DELFZIEL, 2at Arx Delfzilia, ei»
pe^©(f;Iof / nc6|l einem guten Äat)eu an hm\
poffen Oftio, gluffeij EMS, S<jt. Ama-
flus , geneiuiet.
1. dam; gat. Damum, ein mittler jDrf/ aber
i^efie; e^ mü§ mitDam inSlan&ernni^lt tJer^

ive^fdt HjevDen.
j. WINSCHOTEN> f af. Vinfchotta, eine
f leine 58ejlung.

4. BOURTAUGER-FORT,fat. Burtun.
ga, ein jlarcfer ?paf bur^ öen SKi^rall gegen
£)p'gvieflanfe.

VIL FRIESLAND.
XXIL

liefet barneben. Sur S^inäcn J)at ii bit


©i1ber'(See, obei? i)teiy}or^'©ee/ jur ^cckun
©roningeri/ üntm f)bcr^S?ff^l*
©gentiic^ f^eill Die qjvoinnft ; UhUchtwcs
Sitmant)^ liegt aber jur Hncf en jenfeit ber
€iiber/©ee tioi^f^oilan^/ l>aß nnrD >x^ci?(?
.^Tvie^iv^n^ genennf/ unb auf ber aubern Seite
liegt in Scutf(J;laub OX^^nc^lmio/ bat)an a«
(einem £)rte. r ^ r.

mtx auf uiclen Sparten nnrb fcurd; Srrt^W


liejenige ?3rot)iRg TOefi / 5riet;lÄnö genennet,
tveld)e bo($ i^on rec^t^megen f^le^t it^eg S^^icß^
imio {olte gef^riebe« wbe».

xxin;
^0» JP>plI(ttt&» a^t

XXIIL
^hct was iß in Säcßmx> mctäm^
t. LEUWARDEN, ßat. Leowardia, xft

fyanpUQtc^bt ijl.
i)te &
vefi&irt je^t bev &h
©taDt^altct au^ Dem ^aufe W^«ffau;2?ie^/
tinD Dc|Tcn?iKutf^r bafclbp.
2, HARLINGEN, gat. Harlinga , M &ec
, ®Ur eine groffc unD rei^ e^önt)cl^?@f abt/
ifl

inglet^en eine confiderableSe(lnng; tt)etI


gar [ci<t>t qmii fm mttt Gaffer gefelief wev^
De«. Set* jpaiJCtt babet) tfl aud; f#t Mc&Ci3/

FRA5sfECKER, ?at. Fianeckera, ti.- ifli

ne ©tabt , iint) bie UniöerjttatA t^eli^e


f leine
^nnoifgf. bafeKjiangelegetmoTbe^ iflaufl)
gar fiel«.
^. STAVERN, gaf. Staiip^ia, an bei* ©jJe,
i^atte t)0tbiefem einen ^at)en/ n)eld)er ol^nflvei^
tig beffev jur Jpanblung lag^ al^ 2lmfleTbain;
ev ifl aba* numne^va tjevf^ttjcmmee- Siefe
^tabt ifi tjor alten Seiten bie Sftejtbenl bet
gvieftfd&enÄonige unö eine^anfee^Sfabt äer
ti^efcn,

f. DOCKUM, Zat Doccuimim, übet Doc-


comium^ eine wf^lge^anf e ^anbell?©fabt
an bemgiu§ Ea,
BOLSWARD, Sat. Bolswerdia, eineDatl
ben äUe|len©tabten m 2mMf
ifi in ttmi

Bei^ejliget , unb e^ebem a«(& eine ^anfee*


©tabt geji?efen.

7; SCHNECKA, Sneca, eine Heine, it^


i)0(Ö t)»lcfvet<&e unb betjefiigte ©tabt/ tvel^i
1. KUYNDER, eine SSejlmtg an bcn e5v5n^

9w 25cr SCHELLING, ?at. Schellinga, iji

iftne lange ^nfui nhtv JparUngen.


lö. A:MKLAND, tat. Amelandia, ifl eine
anbeve/ un& imav fcf)v fvud;tbave 3nfwi öav*
ne6en/ über tenn^ar&en.
n, SCHIERMONG, iat Monico^a, i(I

l)te bn(te;3rtrul beffev jur Siechten/ nebfl nod^


ctli^en fUinen ^niuU\/ bfe ni^t »iel impor-
tiren.

^au
©ie ^rot)inß gtieflanb W guten
unö 5Jie^^3ucf;t, befonber^ werben öi<
Siefer*

trieglanbifc^en ?)ferDe i^rev ©t4rcfe unb


(roff^ wegen bewunbert»

XXIV-
»?Ä5 <fi nm eine »efcbaffen^ft
HanOCö?
JE)i>Danb if! ein feu<&tel «anb,
welAe^ bur^
ößb bur^ mit glöjT^n/ €anaUn unb 53?ora(Iett
«ngefiSllet ifi. ^ ,
.

lfm £anbe manaelt mcr;t^, aU nur be» «al^e


tSt^, wa^ jur tägUÄen aRot?)burftt fleboret:
©enn ^e t)aben , anmr ber iinöerbefferu^en
Sie^3ttc^t/tpeber^uianglii*e^^o(t5/ m0)(Bcf
irarDc/ no^ XOcmwad)»/ no^ ^^ai^/ ber ubru
fen »tt ibrer ed;iffa^rt unb Miqtn
Manufa-
^uren unumgänglich erforberlichen3Rütpmenbig#
friten iuflefcpweigen; tmb gleic^wo^l iji an allen
liefea ©a^en in JpoUaiib ein Uberflu? : Sen»
b^ >aÄb 8i*{ Nt/ ba« jvfe^en bi^ «ni)m
oleic^Hc^cn Sommcrcien; m\^t in öte gaitfee
SBelt ö^tneteu njer&cn. 5>a{;cro öa^^anb mit

iindcfilllet

M) ber profitable -^^äxinmiS^nc^/ Wl^tn bk


^oliäübcx auf ben fuglif^lit'n «nb ©c^ottlanbi^
f#cn Alflen (ret&CR.
S5pc^ bicfc^ if] gemif / baf t)ie J^oDanbifAen
^ai)e» bet) weitem ni(^( 10 gut finb/ öKbiegngH*
f(f)en/ itjei'l fte fef)v t)erf(5tDcmme{ mxbm, un&
kige gefwen Mei6em

XXV.

Sl^re t)Drne]pmfle Profeflion iff bfe Ä^mff^


manitrcbßfft/ n)ei#e tnJ^oBanb fo^P^ geffregm
jj!/baf man 9^n|It(5 QknUr tß\mninbtt§m
%tn 5BeIt ^«fammen fa Diel ©c|iffe mc|t ansnir
treffen, allein in biefem ficiaen ^aube.
SBer au* meif/ bat biefeSRafion frep, ar&eJe«
fattt/ gebultig/ muffig/ fparfoin «nb eigennäftigi
ift/ ber ^at fj0 mc^t jut)ermunbern, n^animnetn

gomttterciert oDen anbevn2Rati$um benSjort^eif


«6gelau|fen
^t\) ben unglauBliÄenS^ommerctena^erfüir*
bie 0eIebtram^cirni(jpt 6ep<Se-ite gefe^ef/ wek
c^e fn biefem Sanbe In aßen ©ifenfcfiafftett fii
^(6 aefiiegen i^, baf (laiü (^nUn Utimtx^m
»e öSeilveffen fonnem
Sie SSu^bruefeT'Äuttff jfarivef tit bk^m$m
iDe«/ boc^ |)aten bie Seutf^xn t§ Nlb efrf n fo n>e*t
gebracht/

j xxvr.
»54 ^aS 7- juir^ant^gi^arte

XXVL
Wa^ tfi ^ör eine ScUgion im ÄÄtiCJe ?
je f>aupt^9leUgion 1(1 refovmiti Sei wcr^ :

ten neben tjctfelben aUemeligionen jnöergan^^ctt


?H5elt mit il^rem Exercitio öe^ul^e(/ fte moam
«oA fo Dumm unö nmnDerKc^ tci^u Sie ein^i^
gen Cat^olifcbcn f)abcn Feine ofFentlii^eBrcfien/
{mbm galten i^re ^ufamnienfunfft in ^Pviöaf*
§Sufan.
XXVIL
TOo« tfi x^ot m Äegiment ?

Jboltanö ifl eine fvepe REPUBLIC, unb Be^


Heftetau^ Den ftekn ^rot)in^eny^n}eI^e An.i f 79.
ittlUvecbt tn einen 5Bun& mit einander qtixttuiu
25on tiefen fi«&en ^totJiu^en njeröen geirijfe
Deputitte na^ 6em HAAG, oHrMm^,
«taef^icEet/ H m Hn
Un&
mi^tigpen ®taatif
tiefet Collegium
6a*ett deliberiret.
leift öet ewatcn^ KatW ober 5bre -^ocbmi?^
öenoen t^ie «^ecrert <^ertCirAlÄ©waten t)cr t>ci:tf
tinimn aicöerl^n^e* 3|ve Kat^ ^ e^laat
toeröen nic^t übereilet/ (tnö akr ini^jemcin &e(tn
iWfter* ,
öbviätlevnet raantu ber Politica.

XXVIIL

L gn EUROPA, ip eben ni(^t^me5r. 3«


i)ief)0ll5nbev bef;ef)ren fo gnr feine Conquetett
aiJanbc snma^en/ bnf tie lieber felbernoe^ e^
jd)e frottn^en geße» Seutf^lanb njplten fa^*
IL 3n AMERICA ^ahm &ie^)'önan&cv e^
lt(^e maU tentivef/ aber mit fo f(^lc(f)tcnt
SuccefTe, Da§ Sagei? tDeiüq Darinne
(Te f)enttt]e^

kft'^CR. Untevöeffm tfi t)oc^ tu ^oöanö eine


®e|t^'3u&ianifc^e6ampapie/ bu ahtx t)er£)(V
3nb#en 6et) meitem ni®t 6et)f6mm(.
III. 3n AFRICA WqtmUhtn (teMiii
imet) Orten I)auptfac^li(^ t^efie .^efe|et
1. 3luf tiev€ü)le i)ön GUINEA, tDofie e«t^
cf;e fc^Dne S^fiungen
aufgemerffmbabeiu
a. Slufbcrgiifleöcv GAFFERN, mo fie öa^
S[Belt6erd|)m(e CAPUT BON-^
SPEI bejt^en/ melc^e^ mit allem U^i^^

IV. 3n ASIA(tBer l^aben fte ni$| imr öie


SBelt'bcFannfe £)ji*3nöif($e^mi&lung; faulem
suglei^ m¥ 3nfnTn unö toni(]rei^e/ feilte In
i()rev^c(i|ung/ t{;eilö in i^rer Devotion, alit
u .Sie (äSfien »on CUNCAN, IN^ALA^
BAR, COROMANDEL,
L4CCA, metflentl&eite.
m MA-
2. ©ie Snful CEYL.ON.
3. ©ieSnfiüJAVÄ, mi& auf fcerfel&en &fc
SSefInngBATAVIA, &er JTDoüanDM
tt?a

fe&c VICE-ROY feine 3ie}t5enpat/ tt)D


in Den leftfent 3a|tea gefa^rlt^e Confpi-
rationen ffnD ancjeiettett/ aUv am^ ducf^
H^ent^ecFef, un& burc^ bie thm &tmbLf
l^afftigfeit öe^ gegenpditigeu J^evrn Gou-
verneurs, biß benif)mten Äevm ^aro»
t>on 3mf)i)f gmigUci) t^crtilgct bor&en.
4* Sie MOLUCKIfd;eri 3nfuln,ttut) tJiel an^ !

iere/i^ie in £)(i^3öbie» t)orr0iwneB mer&etf*

31 4 XXIX
XXiX.
XO^s l;fibctt vov alten lernen x>otVcl£ct in t)Cri
nict>a fanden gctt)obnet?
r SDie ATREßATES^?)aBctt i:^ 6cr^rot^m|
Artois gett)o^ne(.

£»te BATAVI, n)o jcl^ij fcie $Pvo^jng J&o{#

^. Sie CONDRUSII, «m 6ie 6ta&t Huy,


4. ©ie EBÜRONES, im etijfte Htfic^.
5)ie MENAPn , im 3pcv(joßt^mn «r(>»
böuf.
©ie INERVn, im J^ennegatt.
7. £)ie P^MANI, um Bouillon ^enim.
X ©ie SALH in X)6er/5;fcl.
,

©ic TOXANDRI, in t>cn eeclInDifc^e»


>«. ©ie TUNGRI, im f imbiiUöifc^eti «nb i&U

2)a^ ViiL gapitelr

Sur 2ant)^^fi:&am.

I.

A '
HEI.VETIA, 5va:u6f. laSuiffe, liegt

mitmim.
ALPES, Sestfd; t»ie ®c^»ei|cr' ©eWrö«
a>bcn i(1 2«uef^l4n&, «ni in fpecie CKfafl
nni»

3ur Äindfen i(l Mittfrf i*/ M«& in foecie bie


* ranche Comtc DELPHiNAT.
Ktib bflg
Sur fechten ifi tDieberiiiti SeiKfcfilajit»
.
^ ', ukä
in fpecie Die ©i flfftljaffe CyroJ. '

Unten ifi 3(alicrt, iint» in fpecie


e*Pv>ym/
tnflylrtnt-/ «ni> ba« Venetirtmfcbe<5ebtef^c.

IL

LACÜ^ CONSTANTJENSIS iS
b.e ©fabt €ofl«i| Uxm liegt.

LACU^ BRIGANTINüsfi^at^
„ 3n bcr mim l&eifi er ber 5cHcir<^*-e/

Ünb unten
CUS INFERU&
bie tmfcrc
^
©ec/ Pdf T a

. W9?«:Sv(Pn-b|o9enenne(,weilbie©i^S
L

©enjf ober Geneve bmn liegt- ?5)?att


nennet i^n iun?eilen auc^ Mn iLmfAm^ct
o^>e^ ^o\mt @cc t)eu Der unmcit batroa
IteaeuDen ©taM Laufanne.
5. ©ev et.eee ^at. LACUS TI-
GÜRINUS, liegt im 6anton3uv<^^ ;

4^ ®er H^netr i rut)ev utcr TDai^??ö«crt^


e.c LACUS SYLVATICÜS^
|)eifiand) Der Umm©ec/ unD I)at feinen
SiJafimea ^on Den i)ier f leinen €anton^/ n)eU
#e Daran floffen / unD Die VOiil^üktt ge*
nennet irerDen.
f. ©er tTcubtr^acr^ ^ee / faf. LACUS
NEOCOJVIE: \SIS 5, in Dem S^vfleiu
t^um Neuchat .

^)etmad; finb Drei) notable 5twffct


1, Scr RHEIN, 2(\t Rhenus, nyel^er m
Der ©c^mei^/ in fpede im ©raubijnDteD
f (luDe^ entfpvinget/ unD Dwr^ Den BoOen^
-©ee nac^£ejitf(|lanD/ unD t)on Dar na^
Den SRieDerbuDen iu ge^et. Siemeilen
et m Drei) tmterfc^ieDenenjDrten entfprin^
%ttf foftoirD er a«(^ inDeniJorDern/ mittlera
iinD ^internSiSein a6get|)eilet.
. a. Sie RHONE, 2at Rhodanus, ml^C
eBenfall^ m Der Schweiß in fpede im ,
SBallifer^ianDe entfpringef/ «nD Dnrc^ Dem
(Bcnicrs&tK^ in §raRcfrei# sßtt
^
Sie AAR M.
, Aroia, n?el(*e auf Dem
®e6iirge (Srnnfel/ im €antön ^ern/ ent^
fcringt/ unD mitten Diirc| Die^i^tpei^l&iii^
min Den SK^ein liefet*-

Er,
III.

XOiz voxt^ Die Qdhweit^ ^ing^b^ijet l


Sie €c|itt)ei(? tt)trö gar imgcn^D^niic^ ei>
m^uUtr unb man rechte 9?ad)nÄf &at)örr
trenw
pÄbcnmtH/ fo mu§ man i>a^ T^^im^miimt folfaiDtt
ma([en au^ öer ^ifiovie fucpeiu
1. ©a^ gefmnte ©§mei^erlani) geluvte
üov

^prot^intjen befaiiietialfcnia^t tJanfcanÄaDfer ih

^xvm4 Uttc baß ^aiii 0eßemid} bU


?Prot)in|en Uekr jnjemcufen-^ilaijDfri geaöf^en,
n)elcf)e^ t)ic ^anb^SJlgte mit gtitm unö bMm
aßoilea t)erfuc§en mitjlen.

mcn, utj&jagmAnuo im^bk :^apf^vMtn


f. Sie £)ej]tnTei(&er n^offcn (BmaU htm^
t^ctt ; allein bie ® c^metfia &raa^fen ancDer ^

mltf unb Hacfjbm? i^nen ba^ ©icf ertic^emaM


pnfiin gemefen mv, fo n(!^tcten (fe An. 132a,
einen enigen ^nn& unter cinaiibcr anf,
baf fie
i^re S^i^ybm emm^t^tfllic& bthamUn
Sa^ ttatbcx SSnfang i^rer REPU^ jii
LIC, unb bavu&ev fiak» ite tapfer gcjaften
f
*if ße er!«ic&ö0m^anfe£)efierrn4 irnö eRt)lii
/

ÄU^ im ^5:'efl^b«ls&ert ^ne^m/ An 1648


|onbem ganlen Siei^affentli^»^^^^^^
^
itnb erflSretnjorben.
7. 9?urt tjaren: erflli^ mt^^ty / mb mat
m i^xmtinmmmMn biefen^»»^ aetre^
len, RcmlicisWEiT?,URI, unö UNTER.
WALDEN.
8. ^eniac^ trafen m im ^wxqmbMm
LUCERN, ZüRCH, GLARIS, ZUG, unö
BERN ; unb t)icfe tt)ev&cn iiifammea t>U M)t
j^lUn (Pemr genennet,
9. S?ac^t)cm aber An. 1477^ ©(^tDej^er
ten Jpcv^og t'on 2)urgunt)ten/ Carolum Ai^da-
cem, evf^lagcn Utttnf fo traten no^ fünf firo^
t)iti!jcu int)cn^unb/ ri^eldje tn^(jemein Mc neuen
<T) rtet aenennet ttjer&en / nemlic^) FREY-
BURG, SOLOTHURN, BASEL,
SCHAFHAUSEN, APPENZELL.
10. 9^ac!) t)er ^eit ift niemant) mef:r auf 061*
öe 5Beife in t)ie[c^ ^itntnuf eingefcf^lojlcn ii>or^

l)en. Unb 6ef]ef)et alfo nccf; l)cutitjc0 Jage^ iMc


Sieiniblic bev ^djmiiia au^ biefen Xni. OtXf
lern über £anbfd;ajften.
11. ©ie Srauiofen unb ^talianer nennen tu
neu kldmSDxt einen tlanieti; unb biefec^üBort
Satw
m
iß auef) bei) un^ iui^ijemein
^txm \k PAGI, ober te(Ter CIVITA-
TES, (al^tvele^e^SBort inbiefer Sebeutung
gcbrauciilic^.

SO-
f*on bet>ni Julio C^fare fuvfiMnmt) ober
CJETATES , ober aucl) troll CANTO-
TS'ES, genennet, ©ie ©el;njeitier felber nennen
fi^ unter cnmin''iByX>gsnoi}m]ch,i\fitn.
1«. Uber biefe^ finb no^ anbere benad;b«rte
(Bü\)U imb iamiija^Un mit biefenXIII. €au^
tonen iJ' Aiiiance öctretten: Unb biefelben mx^
Um nld)t aU /?aupt;@liebev bcr2?epubliC/Merti
'UV ^wm^^mim
confide.
rlret: £afeinifc^ |)etffcrt fie SOCII Helretio-
rum, Seiitfc^/ öte niaeii^mi^>ten(!>rr€ir.

lan&fcf;affte« f ml^t mhtx ^^ty^fiBzmmu


mt(>ancn fint): Sictt}evt)en Sat. SUßDITI
Helvetiorum (jeiKHuet.
14. Unt)aIfo/ ii?t'nuntan<tHeljufamnietTrcif#
iTct / fo gic&t in Dev @(|it)cifj eineörai'^^^^

L RESPÜßLICA HELVETIORUM,
SüBDmi-IEIvVETIORÜMje&crtie
III. SOCII HELVETIORmi , ober

Jen / ß&a' &i^5«gcK)^^ß2^;€n 0encr*

L DE REPÜBLICA HELVE-
TIORUM.

IV,
KPrtö geJxJret bbw cigentffcb ytir 0a)j»e%«r#
fcfoen REfUBUCV
©tc öbg«{ «{^WBXin. ganf OBS Nr €^t»0<R*^
I, S)vty liegen juu S^incUn,
3)tV ßantouBERN, fatPagus Bernen-
fis, unb ge^tiJon @enfev^©ee
iftöct grofle,
am ^(tsteaar hinauf an \)tnW)tin. •

a. ©er Sanfon FREYBURG, Sat Pagus


Fribureenfis , liegt mitten im gauton ^ev«.
3. ©er eantonSOLOTHURN.Iat. Pagus
Solodurenfis, lie^ttveitet hinauf.

IL 2)reye liegen oben^


Sev (Jaiiton BASEL, faf. Pagus Bafileen-
fis, liegtoben am
S?]^einaan|im*fineFett;
©er€anton SCHAFHAUSEN, Latein-
Pagus Scaphufienfis, über öen 3?^ ein / ni^t
ferne t)om3)oöen*@ee.
f. Ser ganton ZüRCH M. Pagus Tigui
,
i-

nus, gleid; unter e^afflaufen.

IIL 2?reye hegen jur Äec^tem


j. ©et (Eanton APPENZELL, «at. Pagus
Abbatifcellenfis , nebeti 3nr^ A ^in n^enig
jnr Stedten.
55er ganton GLARIS, fat. Pagus Glaro-
nenfis, liegt ttjeiterl^inuKter«
S)er6antonURI, £at. Pagus Uramenfis,
ober Urania, ganß «ntengegert Qu @ot(^
t^art^berg.

IV. X>iere, Itegen in t>ev tHitren.^

%. ©er (£mon SWEITZ UU , Pagus Sri-


tienfis, über Urir
% m 6er ^^^^it-
Pagus Unterwaldenfis , oHt Sylvanien-
fis, ncbeuUriprliticfe».
1. 5>ere;v nt0liZUG, Jot. Pagus Tugienfi^f

4. 5)er(Emi(iHt LUCERN,
2at Pagus:
cernenlis^ fcavncBeniuntncftn..

V.
XDi^» if? wt ein Xepmtntin Wefcr
RJEPUBLIG?
€fn jcöerCßntcn ijf eineflefne SiepuBlic / im&
|at feine %xn)^üt / mM
@efc(|e mb Bx^p
nungen^u nm#e:i : ?ffieniiabern}alt50rfaflf/ baß
üUtmitmanbct öngel;e( / fommen »on aBcii
ganfönen getiiffe Depututcn in ^ BADEN
ßber ja ARAU,
o&ci' an einem an&nn Ötle
infammen ; Unö eint feldje Siifamuienfunfft
tüirb 5e^ ti^Hen eine Ca^ei^^ifn^ genenneU
36' * füllt liebst? öa^Diredorium«
©0nfl befti^m m CANTÖNES
feir^anö>'Poatereit/^ Die werben DHrcp t|te ^ant#
aui lmf

SSßöte regieret / nnt)^ in etlichen "^aljxxix abge^


ft)e#fett
3m nbrigen (lDl#e2fngaßgema#f> ß^f hie
©#n)ei^er
if}

inner^^alb
jooooo. sjJJann iufammen bringen tonmn^
24. ©ütnöen me5r M
S5enn ein jeöer ©d^ei|er if ein ©olNlf feinef
5Safterlan&et^/ nnl) toenn anf gen)tfen; SSergeit
tnr* bai tmif H üt J^uiäpa^fm jtn^/ W<f
Sei^enmit^em euergegebett meröen/ fo muf
an feiner befFImmfen
er fi^ off einfijiien. €if f
«e bmtt baben &ir bep^en Santon*
$robe
BERNtt«tZiiRCHAn. r7ta. gemacht.
VL
* lEmwot>rietn bcfct^offen ;r
|
55a^ ?<inb ifJ »eBcr Betete iinb ^ccnt 5llfu

«er &rai4^n. ?Seil ram fe eine groffe Slnia^l


€imt)o^ner nic^t ermatten UiX/ möjycu bci>

<&en y jie itnb fapffev iinb treu. S)a^ ?anö Ut


funb^^rmineii.
©ie €tmro|n^r gnb (larcF Dom 2tiU , unt>

iregen gerne pi 2ra6an(en eifrig in

^xa<S)t in ber ÄleiDtmg/ mt I«v2lrbeif/ ojfeti.-


t^^^t^O/ öt'treMrmörcbüc^/ t^erbcn ba^era
genieiöioH# äu£^i&< ©aröen genpmmeR-

Vir.
tiPAd ff? t>er eme ^Ceh'gioft im tLmt>t '}

€e floriren jmcp Keffgiijnen ö^rfniie , bie Äci^

«nb birc^^ibpiticte, imJ) mit biejen 5mt ^^^foketu

ZüRCH. BERN. 3^ BASEL. ^


4.
SCHAPHAUSEN.
jLüCERW. z. fre\'bükg: T hol
LOTHÜRN; 4. ZUG. f. SWElfz.
6.URL 7. UNTERWALDEN.
r ^voty cANTONEs f\nb mmif^ttx Rdigbn:
1. GLARIS. 3/APPENZEL.L.
i)cr 9l<^()u6lic ni^tfc^a&enmlge/ fo muf ein jebi
^^cDcrirtöem ^imtonc ti^ej^ue»/ öev feilte ^KdU
gion ^)at ; imb wenn ev bie Sieltsimt anöevt/
inuf etau(& tu einen aubcru ganton üe^en / iim
mx manche Unruhe imtxW^ ent^aubeii.
VIIL
jDodb t»iH ich mn alkn gert<^tteire it^^dbtic&t
l^aben : XOsis ift bty c^em €mon BERN

£)ev Irtwtcn BERN i(i &er gvofie un^ fru^fr


tavfle tmter aKett/ f^^n Anno ijfi. in
iiitt) i|}

Den ©^pet^evif^en ^nvä) ^ctxmiu


m
,

€v fiopt ilinäen m
^xct)him «nb &nbf
t^imy oberrm btn Si^ein iiiti) Snx^ ; jiir
Titcbtmanincm^ MnUxmlhtn unMtri; nm
ten an Den @enfev^©ee/ unö an ba^ 5ßallifer<
fanö.
S^H^tUmn ifl in öiefem €<mton bnx^ m>
Mx^^efotmht.
3in u&rigen Ut gan^e Canton pe^ ^tU
Ii:
I. Sa^ (CetitfAe CCtctI / juv Sled)(en / ttm
benSIu§3<ar.
IL £»a^ ^ran^oßfcbe ^btil , jur ftncFeö/
iim Hn nfev ^ ©^^ imö S^^uÖiitg^^

. IX
,

. XOas ift im ^cmfAcn Cbeife vom ÜAnion 1


BERN merken?
I. BERN, Ut BcYna, eine Rfclf faHltrator*
fe/ K&o^ bfe ^anpV^t^M an bem §Iuft
Aar, jieiflaii^gc^auenfn ©feinen erkiif>
tinDDal^^roftarcf / jebo^ nid;t fc^^one / bte
ß^affen ^nö hxüt mtf bnx^ einen bnix^flief^«
fctittn^ü^ immer faubet/ öa^ Seug^^auf !

ifi ö'^f / ^aupt^Sirc^e S> Vincentii,


«Hb 5Saf|)()auf mfjl ju fe^en / hmhft
bm Gymnafio Academico. £)ie ©tabt
W)xtt einen 254ren in bem 9Bnppen / nnb ev;
halt berglei^cn bejianbio / n?eil Berthol-
diislv,.f)ev^e3ticn3c^ntiijenA bie ©(abt
iiyf.ßbtriTpi^ge&auf/ unb aUmca bea
®rmib acleöt/ mürbe bafel(>|] ein 25at' ge* '

fangen, ba^er fie ben SKa^men ^abett folf. i

S5ie ©rafen »on .Coburg unb Rudolphus


'

Habspurgicus An. 12^6^ prebten na^


Mefen£)vt/ aHeine mgcben^, n^eilfte
mit anberitCamom^ m'banbr.
M
BURGDORF ober BERTHOÜD , faf.
Burgdorfium, eine 59?eile tiber Sem / ifl i;

iDietgeringer/ ^at aber gleic^i^o^l ein be*


röbrnfe^^ 55ab.
ARBURG, ?a(ein.Arburgum, auf einer
3nful ber Aar.
4. HABSPÜRG, Sat Habspurgum, liegt
njeiter binan an bev 2}ar / per 2lran/ un-
^rncf y «nb ij] ^in ake^ ©c^lof /
njeif i^on
wel^e^me^lanb bcn ©rafen Don bfi.iii'g
ge^pret bat/ t>on Äapfer Sigmund aber
An,
An. i4Tf. an S5evn t)evpfani)cMtjpt6e!t/
. l^icr^on flammen t)ie heutige iSt^^-^ erlöge

f. KOENIGSFELD, Campus Regi»


US mx ein bcr#mfe^
, §vd«en^S(ö(ier^
iDclc^e^ €Iifa6e(t) , ^a\)\txi Rudolphi
Sßitttre, (icflifftct/ unt) Agnes, Alber-
©cma^in / mctiUtt / unb &efc^eRc!e(/
ti I.
nn \)cm £)v(e , föo An. 13 os . Äa^fer /iJber-
tiisLiÖeniioröettrovbcn: ^tntmi SageS
tf} eine fcf^one Janö^SJogte^.
4. LENT2BURG, ifl eine ©tabt mit einem

©cfiloffennb anfel^nli^en f an&^aSogtetj.


7. SCHINTZENACH^ ni^tn)eittJo«J&a6*
fpnr^/ l^af mrme^a&er.
I. LAUFEN, ein Heiner f>ri «m§luffe So-
rna, SBenn jnjif^en 35evn nnö
©fveif en(ilel)ct / p mtbm l^iev &ie Con-
ferenzen gelaiten* 3m
i4tcn Sccuio I)a*
^en fcte Berner «nmeit l)Kfev @tö6t eine
grolle SKengewne^menSfDeB etf^tage«^
Siemeil M
fel&igev <iBpi>iele ©ewalt übet
ik Untertlanen angemalKt
9. THUN, £at Thunum^ eine feine ©tabt
attöerTIiuner-©ee*
S><n geringen Ort WINDISCH, ^oHenei*
«ige aU ein U&erblei6fel ^er nn MltmUx^fim
fett ©tÄÖtVINDONISSA Ratten. .

X
XC<^ ift im 55^^^oPfrf>eft €htütvom§m*^
ton BERN 5t$ mcrcf en ?
^ie €in^ß|ner nennen e^ an^&a^neti^eroi^
*we Äaiio^ gran&l^|W|ei# eö k PAIS de
VAUD^
^ VAUD, ?,it.n()er VAUDUM, mbhmifft

$0!ifc^en ©ran^^eii lieget


^tP^o Fan mo!)l mit Siecht iai Stant^ofifdiz

Der legten ^U(jenottcn^25erf8lgim9 t>tele faufenö


refovinirtc gran^ofen öal^eruni nieberöelaffen.
QBegeu feiner y^rü^tbarfeit an SBein un^^e'rrli^
^tn^vn(^UnMxi>t^Hi @$U)ei^erif(f;e ^m*
Dief gencmtef. 2)te mcrrfrüuröigen 3)la^e pui)
folgen^e:
I. LAUSANNE , Laufonium , ,

Lufunum , mt> einiger Slvepitimg nac|


Carpentras , am ®enfer^@ee / ifi bie
^mpU^taH inlUfm Pais de Vau(i,
\ ^t>^mbt^f}^ mi^tn. sQox biefem ^at
ik ^tMtitm X:?Mi*offje|)a6f / öeriff
cbcx fd)önim ie(^idseri?)eR>bculais>erfrie^
Ben ttJi^rie«/ luib M
na* «Jrcybarj
njenöen miifen f iDar fonfi ein SufFragane-
US bc^^'25ifrf;0pyonBefan9on. 5)iel^ii?/
ftge mo^lbepelfte jpol^e ©#ule i^Don öetti
€ßntofj ®ern im i6tcn Secmo mqtlmt
mxhciu Mefer ®tabtHt^(^pfl Fe-
lix V. fc^n^ Amadeus VIII. Jper$og H\%

t>n fab]i\kl)i^nxbtrd\gmxct
©leicf; i)abet; ifi ein Heiner J^aDen / RI-
VA genannt/ Da m^n m©^iffe ge^ct/
•^^ tDemi man ^6er ^en ©enfer-See reifen
ti'iH/ u>fetro^l i)ie ©(^iffa^rt ivegen btß

«nertraglic^enUngcjiefev^garunangcti^f^m
(e^nfoU.
WER-
,

YVERDON, Jat.Ebrodimiim, liest


».
fen am
3Reubuv(}ep©ce, mit) ifl
S^at ein mavtite^
m
fem benimmt gcmcfcn.
»ab / ©auerbrimneii / unb gute Manu-
fakturen.
j; WIFFUSBÜRG, f af. Aventictim
I5van|. Avenches, an bev ?0?m'tem©ee/
tfl eine mo^l^ebaute ©tabt. gu ber Sto*
mtxßütmx (\t eine ^aupt/Stabt bei:
Helvetier, unb flubet man noc^ ^ent ju
Sag Diele 3{$mif<$e SlUertHmev in biefci^
©tabf.
4, VEVAY, fatVibifcus, nber Bibifcum,
am®enfer'©ee, eine$temiicf;anfcl)iilic&^
j^mHU f ©tabt / mit einem trefflichen
?SBeim(Ben)a^fe.
f. MORGUES, Uber MORSE, Sat. Mor-
geaobev Murfia; eine f leine ©tabt/ l^^it

eine SRieberlage ber Svan^Spf^p^ unb Sent*


f(^en Sßaaven.
4. PETERLING , eine Heine ©tabt/ in ei#

nembefonbev^ frn^tba^ven ©etvepb ^^O/r


ben.
7. ©a^öbrifley ttja^ba {lernm lieget / ba^ßnö
entt3>eber ^«nbe^genöffen / ober 8ef)prett
nwtunter geö)ifl"en Sebingnngen biefeiti
Canton ,
önbn?erbeniintent)9vfpmme^.

XI.
Wä5 ifi im Camon FRfiTBURO
5« merc^en?
S)l#v €anton fam erft Anno 148 1. in be^
Sunb ; nad;bem bie ©^)n)ei^er be« ^ix^mm
»orgunogebernntl^iget^att^n.
€rifiumimDam mit t)em ^etmfdicn @e&ie?
fl^e umgeben, tmbtfl gau^ unb g«r Der Catbol*

SSon öea ©tSbten ifl feifi nic^t^ iumcrcfeu f


ÄKMc/?attp^©tat)t FREYBURG, Sat. Fri-

S^cil^auf einen Reifen gele^eu/ beg ehemaligen


^iftf;Dp t»on Laufanne ReTidenz. tiii)t meit
Don bicfev ©tabt i|l ein &filigeiv£)re/ r Heremi-
tage de Freybourg genannt / iDcleJyen ein aru
bac^tigev ^IJonc^ in fetfen mit bloffen ^anben foH
Iiibereitet l^aben.
SSonbenUntevtl^anen , n?el$ebiefer Canton
mit beut Canton 95evn geme{nfc{)afftli(ö regieret/
foll unten gemelbet tverbe«.

XIL
VOM ifl in SOLOTHURN jd
X>tm Cantoa
mtväml
©iefer Danton ifi au^ A, 148 mit ^reobwra
l«gleic?)inbenS«n&öetretten/ imbifl nidjt aBiM
groi
€r liegt fiber bem gluf !J(ar/ fol^evgeftalt/
^aim ^mdm\)^ßlö^ü)nm ffiafel/ oben ber
i^anton ^Safel/ lur^ccbten aber rnibumcnbex
^awtm S3ern liegen f ommt.
©er gantje Santon i|i ber €at};>olifchtn Äch'^
gion jugett^an.
SOLOTHURN , ?at. Sölodurum , unb
Solotkiirum gran^- Soleure, ifl bie AmpU
,
^tabi amgiujleälar/ eine alte aber mof)! beöe*
Sigte <StaUf mxmu man el^emal ein kxmfl^
\ <5^n?eiöerifc6er Srac&t angetroffenv e^ t>er^

t)ieot
l)ien(m biefem Danton fein anbercv£)rt gemevcft
iu tDcrbem refidirt ein granß6|lfc&ev@efan&tet
t)afcl6(I uai) t)<i^ e^lof Dornek ifi mcgeu Deu
1499. t^or öie ©(|in?a6mnöaUlcEU^en @(&lacfet

xni.
XCas Ifl im Canton BASEB ^tt mer*m?i
©tcfcv ffanfon ifl alleverfl An. i;oi, i» freu
(S^tvcißerifc^cu ^imD öetretfett.
€v liegt am Sl^ciit / fo, baf jiir ühtäm
Stmbpu/ obent)a$^93n§(|au, suvKcdbten Die
SBa!1)'©t4&te, nnmaUt
©plptjur« su UegeÄ
fommen. ^ ^

©er Sauton ill ni(|t grof / mit) ifi gan^ in


Keformü ten 2^ eligioß juget^an.
muf Den (Eanton BASEL mit Um 25«W<
t|)um BASEL ni&t confundiven/
BASEL, tat. BafiliaRauracorum, ^rau^
|J(ifc^ Bäle eine groffe unt) iDeltberü^jmte
, ijl

^)anDel^^@tat)tt ifi nt^t SSplcfveii^ nn!) I^at


auljev t)cv9üng^?9?auet feine SSejinng/öer di^tin
a^\)ct bnv^ Die ©taöt/ ^at aber eine peinerne
Ifnicfe, ^er 3ia(|^ 6ef)alt feine aUe2:ra<^t un5
f&ixt^tf iit UniwfitSt/ |ö Piu« II. geflifftet,
6a§ Concilium tJon An. 1431. 1444. fcie
1470. öafelbfl angelegte ^uc^örucf ereo/öle i ; ao.
Vorgegangene Sieformation/ t)ev 21nfent^alt feie*
ler gelehrten ^him/ iSat^^ unD Seug^auf
machen bie ©taöt anfel)nli# genüg. 3n Der
Bibiiothequettl ein gtf^ri^beiier fe^r rarerVir-
gilius unb ein Alcoran auf SiB^eßid)em ^a^im
i « mcrcf en, ©aS g}y!nller wb
bie i>arinnen be4
, -

^inMife ©vaafiafU Er afmi t)uvffen au^ !tid)t

3?icf)t iDcif Don i)er abf ^afcl lieget öie ftar^


tf^Fortrefle Hünningen, Ut. Himin.
gz. £5 i|i biefe^ 3^c^^on bcu Sran^ofen feit
An. 1^80. aufgcbauet trortJcu/ uuö lieget im
©tmD^au / aiif ?5^'ari^5pftf;cn a3üDen/ aber
ttalje üii i)er Stabt B-k'/ Da§ i'ie fafi einanbev
mit Kanonen ervei^en founen. 3ni 3ü;§wt(fi<
f(§en§viet)eni|l|War1)€bungeu / Dafbte Forti-
ficatlon hifititß M mxim
3il)eiß föU gefc^Ieiffet
di^mß ; unb mitten int
abev ieufeit
t)e^ Sv^ein^ angeleget a^ovben/ ijl jlel;en blicr^

LICHSTAL, Ut Leucoftäbulum,
md) eine ©tabt in biefem (tanm , n^elc^e me^
gen ber flanf enPallage nac^ Srancf*
re<^6Ute3Ra^VHng|)at.
(itmn itvei) 53veilen i)Dn ^afel }uv Siedeten ifl
«n bem Sii&einjlrome bev q)af AÜGST , §n bec

SJomerunb befonbev^ Äapfev^ AugrJH geiten/


itl ^ine beriibmte (Btabt getxefen / luib |at
AUGUSTA RAUPvACORUM ge^eiHen
ifl i)OH ben Alemannis nnb ^nnueu $ev(lDvet wxr

.®a^ 2^amfce imb (EpHftdcr.Ba^ Fennen tfi

tiefem (Imtm mit angemer(f et mevöew*

XIV.
VOAB iß in 0cm Camow sCHAFHAUSEM
jttmeircfen?
* SDiefer Danton ijl aller evfl An. if 01. in ^ell
fgd;iDei^evifcl;eti S5unb getretten ; unb ifl fonfl
^mii b^v Ä^^joi'mu:ui>ÄcIi0ioniUäett)a«*
&
liegt tS6evbin3i^einflrom/ alfo/ bafoben
©^maben, |ur^Ced?;cn Der S5o&eiv6ce/ tin/

©taDtetaranfloffen.
SCHAFHAUSEN, faf. Scaphufia , <im
9l^)emftromc/ ifleine t)ont)ett f^6n^en@tat)tm
Ttt Der ©^d^wei^s. Sretbetflarcre^anDlunj/ «iri
f)at ein gut GymnaGum,
NEUKIRCH , m. Neokircha , ein
©taDtletnönbJ&errj^itfft*
3?i^t meit Dat)on / Ut) Hm
alten @^Iof Harn
fax/ ^atl>er3a&ein emeri griffen tPaHcr,Jan,
f at Catarada Rheni ^ über Mpptn UuD S^l'
fen, balmanju fattbe «eigen , unD einen grof*
fen Ilmgang nehmen map. Slüe e^iffe möffe«
t>a\tM an^gelaöen / ünb Die &Mtv er|i untei:
©(^af^ftufen n?ie&er eingeiadFitive^'Den.

-XV.
VOM iß in t^em (Lam<yn ZüRCH 50
ttiercCen V

Sanfon ffl An. ij f i. in Den 95iin&j|e*


1t)iefer
ftetten/ unö \)at untf r Den anDern aHen Die £>m
eteBebe]jalteti.
€r liegt unter Dem 3J5eiii^©(ront/ / Daf
oben ©d)af Raufen/ snv^^mcecn^ern; jur Kccb*
teu 5lppe«jelli mtm ©«^njeilunD^ng ju liegen
fornmetu
Seraan^tCanton; melier grpfunDm^i^tij
ifi / beFennet ftc^ jur Äeformktett Kelt^ion.
ifl <mc^ ebenDevfelbe€anton/Da iinXVI.Secu-
lo ZWINGLIUS, aU ^tiefler/ gelebet m\b
fltle|rcf i^at..

p ZüRHQ
:

ZüRCH, Latein. Tigurum, liegt «nbem


S&rcbeir^Sec, meW;er ?af. Lacus Tigurinus
genennefmirD, unt) t|l eine Döu Denbejfeti/
ni^t gar Ne belle @taöti«bere^d>a?eit3; Senn
m
llnflgrof / fc^on gebauef, treibt |larc?e J&anbi
lung, ^at tJiele glor^ unb grepomgabriquenr
l^ateirt berui^mte^ GYmnafmmAcademicum^
1^0 t>ie t^ortreff Ü^en
SKanner Heidegger, Hoi?^
HngerunbBuxtorffii, befanut (tnb/ tt)ie l)«nti
mi^tin treffli^e^3eu9fyau§/ unDifl jlarcf for-
tificiret; melc^e^ in Der ®^tt?ei(i nid^t gar
mein i|!. ©enn jte fprecj^en : Wo man ficb auf
- man Uim Vcfiuna,
JDie ilbrigen ©f^bte, njelcje ju biefemiSan*
tpn s^l^oren / (inD
I. EGLISAU, l?af.Eglifophia, eineHefc
ne ©taDt imb (gd)lo§ am 3l^eine.
1. KYBURG , Latein. Kyburgum , ein
©c{)lo§ / UH& ?anb*?Sogtep , meldte t)or
Reiten eine bentl^nife ®raff(f)afft grtrefen
ifi/ unb nacf) Slbflerbeu ber ®rafent)on Ky-
bürg. Anno
121^4. bem jfapfer Rudol-
phe jufam / Anno i4f 2. irurbeftem
I.

Srß^^er^og Sigmund t>m ben Silrcj^ern er»


faufft.
3. REGENSPERG, ^afeilvRegenfper-
gum, aufbemfogerberge, ifi ein ©c^lof
unb©tab(lein/ mele^e^mbiefem feine eii
gene ©rafen gehabt.
4. CAPPEL, e|)ebem eineSlbtep, ^euf jtt
Sageine ©diule, l^artebabep ifj Udalri^
cusZNvingiius in einer ©c^lac^t if^i- er#
((plagen tD^rben.

XVI.
XVL
tDÄ8 tf? im Caitton A P P ß M Z E LXr

©icfei' Eanfon 6a( ft^ alleretf! Anno rfij*


inbtn&(fymititxii^tn ^unt> begeben, unb
ölfortu^ mit&erunterffen ©{eUe muffen mlU^
M ^

Cr Uei]f et tt)«^ ahy^ixU jutre^f en fianfe # im&


ttfiudu fi^ fall bif an Hnmmflxom^
€v befielet, mie anbere Cantones, auf im^
terfc^iel)enen(0emcmöen, i)ie merben an l^ie|1#
flC4nDree RODENgenenneC Damit man nur
i^a^SBore mft^ttf in mm mm^m imir
g^arfen gebraac^et tfi.
APPENZEL, «at Abbatiscella iflba
6e(Ie fiati baxinnt , m\^u n^t
fonbern nur n)ie ein lufiiger glecfeu gebauet
m eine
,

€ta&f/

to^i gibt e^ reiche ©nmobnerb^elbli.


bie ^^eiigiontetrift / fo i|ibiefer€anfon
untermengt, Ja^ifl/ i^albSeformiaunb l^alb
««ttjolifct?.

XVIL
ifi im Santo» GLARIS ja mcrtfent
©iejer Sanfon t(I f^o» Anno ijfj« inba
ec()meigenf(r;en Sunb getretten.
€*r Hegt an ben (^raubÄnt)tifc&en®rän|en/
ttttb flogt an 5Ärcb A @d?i»ci^ nnb tlrf.
GLARIS, Glarona , hix beffe £)rt bar^
fat,
jnne, am gfuffe Lint, ifl n^r ein offener meit^
Wufffiger^gtecfen unb an bem gefa^rlid^en ®e#
Mrge ©larnil^ gebaut / Hm e^emal Anno
14.94. eintöe ©tucfe etn^efaUcn. ©icfem eati#
toh ae^)6vet auc^ Die ©vaffc^afft WERDEN-
BERG , ttjel^e im fec^aelienten Seculo t)on beii
legten ©vafen erfmiffct movben. ©er befle jDrt

DariHuen ifi WERDENBRG , am 3i^ein,nne

iicmlic^ fdnc/ unt) etma^ t>e(le©tat)t-


SDic 23ie^).'3u(f;t t(l in biefcm Sanfon un^eti
aleic^lic^/ unö werben bie ©efunben grünen
©^abJi(]e^'Äaf^in Spenge gemalt/ unDnebft
ben breiten f^njar^ peinern Safein \)on ben Sin^
wobnern mit unb breit t)erfubret.
2)ie2Cehc(ionifltn biefem Sanfon au^ untp
menget; boc^ finb bie ^Cefocmirun ettv«< flar<
4er/ al^ bieCÄtt^oiircbeiT.

XVIII.
ifi im Cantoit URI 5» metdfen?
35iefer €anton ifi mitten unter ben erfle«
jDrcfcn, melc{ieben©4tt)eißerif^en ^unban#
~~
öefangenbaben. 3n eben biefem ganton bat itcft
WILHELM TOLL , bem bo^mutbigen
^anb^SSogte ©eitlem lumerflenmalmiberfe^et/
unb babiixd) ben Slnfang jum Slufjianbe ge^
wa(bt.
©icfcr gauton lieget fo/ baf er m^ernunb
^cdncn
anbie@raubuttbter; jur ilindfen an
'Mntertt?alben ; obcna^eran bie ©(fimei^unb
©lart^ Hoffet.
^ ^
ALTDORF , Latein Altorfium , ober Vi-

cus vetus, an bem KupSl^^^ 1 i|l ein f^6ner


Slecf en mit ^PaHaflen unb glotlern gelieret.
3u biefem ganton iflber S. GOTHARDS.
3&€V3 / UU Sumraae Alpes , Pber Möns
Got*
Gothardi, ein fel&v ^o^^eg ©eburrje / mi^ mit
önjumcrcfen/ DietDeilenanDeffeii ÖBur^eln i>ier#
tefannMc gliiffe / ne^mlicö öer Dl^eiti / öic
Kf)one/ Die yiuf unb ber Teffino entteingen/
©er gan^e gantoii ber €atfyoliß)m^diiv
ottiwget^aw.

XIX.
W4d if? in t)em €«ntort UNTERWALDEM''
5ttmcr<fen^
©iefer (Janfon tfl o«^ einer m
benerffen/
Freren , bie Den S5ttnb ae|iiffeet &a6ett.
Umi)iefen6mUon liegt iur Sccbtcit Uri, jiir
Ä^indfen incern / obm e^tt?ei^ , unö mun
©ie Xeiigion Nrinnen i(i bur^ anb btirc^ €4^
t^oiifdh.
1. STANZ, MStantia, öberStatio, IS
cinnjo^lgebaueter Sleefen/ unb ber^aup^Ort
in bem ©
evi^t ob Dem xpalo»
2. SARNEN, ^ateiHvSarnä, ffiai!d)5e^^
gleiten Slecfen/ unbber^aup^i:)rtinbem©e^
Vid;t UucetiralDc«,
3. 3m MELCHTHAL r mmit tm
S)orff SAXL¥, bie SBilbn^f RANF, in
ifl

ml^tx berbefanbte Cinflebler / ^mber SKicpi


law$mUn(ent)alben/ gelebef.

XX.
XPas ifi tm tanton SCHWEIT2
itieri^ert?

©iefer Danton iß au^ unter ben erflen Ore^en


im^<nf welche bie Si^public gepifftet l&aben:
SBte öenn gnn^e £an& ton btefrm €nnton beft
Sßal^mcnBeFommett^öt/ tt?etlftebeiicrficn ©ie$
Jarinne toibtv bie f)e(}errei^er eri^aUen ?)a6cn.
©1 cfcr ganfon Hegt jitJifc^en 3iiv({i , ©Imi^ /
Urt/ Untermalten/ ^«eern unD ^ug mitten itt#
tie.

I. SWEITZ, oberSCHWEITZ, Sat


Svitia idöevbefle jDrt barinne/ iinb ein blof*
,

fer S^lecfen D!)ne SKauet/ a6er ring^ l^erum mit


©ebiirg umgeben.
.2. EINSIDELN, eine f^one 85o(?fet)im&
^ledfen imtreit ^i)m\%,
mit einer ©efilvfletea,
äbtei) f Benediainer-Drben^ f tinb einem mnt
Dmb5tigen5?rauen^35ilb.€^ i(i ar4 ber@ebum*
C^Xi be^ groffen Medici Theophrafti Paracelfi.
Sik Sieligion in biefem ßanfpn i(l buv4>

XXI.
lß?45 tf?in öcm Canton ZUG mtt^tn^
£>tefer Danton ifl An. i jfj.in ben Sunb io
ttttunr «nbifl^arbev fleinfJetmfer aDen/ je#
fe&r fru^tbar unb vrol^l 6enjo!)nt / weil er
finfer Olfen am lüfligflcn i(l/ ben fcf;6nflen Slcfer^
tauv ?ffieintt)a^^ unb59lann^^'?euti)e l)at.
(Er liegt jmif^en 5utcb/ ©cbtrci^ unb£-u^
ccrn.
35ie Oleligion ifl bnre^ unb burci^ ö'atbonTdb.
1. ZUG, ?at. Tii^ium, an einem Meinen
©ee, eine etabt/ ifi berbefle ^la^ barinnen,
ttmi beffer / al^ bie Por?)ergeI)Cttben.

2, WAL-
,

V9
7. WALTERSWYL, UU Villa GiiaK,
teriana , cifi öffnet X)rt mit einem @efun&;^rim#
tien«

xxm
Wi^s ifi cttWi* m €anto« LÜCERN
©lefer (Jmtton ifl An. n?2.tn5enS5unDge^
treffen/ imö i({ einer t)ön öen SSorne^mfien unt)
njic^fiaflen.
€v liegt fafi mitten in öer ©#ttjei^: gur ^im
tfcn tjl 53ern ^ jur Äc*ieri Jitr^ Sng, e#eife
iittb Unf evrt)alben.
Sie JXdj^iott i(| &ör^ mi
l)ur(^€atboI(fc&/
iini) fclefereanfon ifl oa^ nnter öen Cat^ßlif^e»
t>er l^ßrner)m(le.
1. LUCERN, fÄLucerna, iß Die
.t>ai#@(ab(/ tt)el(5e am 3!u^fluf &erÄwß «n^
«ut)cmfucernc^@ee , Ut Lacus Lucernen-
fs, liea^; i(i mittelma^igev (Sröffe , tüoM
mxtt, aber eben nic^t gar jui>oIcfreim.
0
2. SEMPACH, ht Sempachum , txu
fleine©tabf / an Dem Bempadb^'^ee^ i)l itt
t)iefem ganton ancl> jn meWen: Senn fca mx^^
J)eAn. n8<$. ^)er^O(jLeopoldusni. ofccrPro-
bus im £)efierrei^ in eiger bfnfigen ©*la*t
t^on^en @(f)mei^ennj6ern)un&em
Um öicfe ©eaenb t(i auf öem @e6drge Frac-
mont @ee PILATI , ^at. Lacus Pilati
&i e
t?ontDdd)er ^gegeben miit) , öa$ aUemaf)l ein
erfc^rocflic^e^Dunner^SBetter entfiele, njennet^
ptnetn gemorffen nurb.
n)aj5

Sa|if]aut^ tu mercFen/ t)a§ f5d)J)er p^pf?«'


^
*e Muntiu^ , tiJweilen auc& &er ©pÄiufcbe
£) 4
yia t)(ii t. Cay. tot tanNg^^^rte

Mi &avoyfdye ©cfatitfe in tiefem (Eött^


im, mbmmbtx&t(^ttinttxnf aufiutialwn
pPegeru

II, DE SUBDITIS HELVE.


TIORUM.
Ob«
Sonden Untett6attent>et
XXIII,
Ä^rts Isabel) ^k &(bvc>mtt vor tlmer#

2Jbfonöctiid?e ttntettl^anen fm&/ 6aru6a ei»


eiwiaer €an( on ju gc6ie(^en l^af.
(Bemcmc Unfert^anen jtnö; bavobcr alte/^
eber bod; etliche (Janton^ ju je6tetl)en |a6eii.
Übet tiefet giehl e^ nod; bte otmeOrtuatig/.
welche n«y lefbeaive, o6eraufc?ca;jffetn«ffe,
UntertlaHen f oiinen benennet mxbtn.
SergantOtt APPENZELL i|l ümifpik
in öie g^bgenoffenfc^cifft getreten/ un&^at mit
iief en Untert^anen jar nic^t^ t^un / mifTev mit
iem Rheinthal , ml^ts unten t)orfommen toixb.
3m übrigen fepnD hk Untertl^anen tl^üU ^env
[Rafften ; t^m ©tabtC/ t^eil^ giecEen, uni>
liegen i^tiH gegen (tcarfcblanö / t^uU gegea
§rancft:«d?/ t^eil* gegen UmIfen»

XXIV-
XXIV.
Was baben M'c Scbt^citjec gcgcit CetttfcfelanO
poir UntcrtNnert?
®t|Imitt)tefenUn(ert^anen im legten ^rieg^
1713, eine mercfli^e ^tvänbtxiim mqtim
gen. Sinje^o (te?)en öie ©ac^en auf folgcnDem

I. Sie ©raffc^^fft BADEN,


Re6en 3t1r(&
jur lirtcfen geborte fonfl Den alren acht
i

£>xun; abev An. 1712. Tiengen öie S5a^


i)ener aFIäufe^r auf bk mM\\(i)t(SciU,
bax&Ux mxt) bic QtaH Baden Don Den
3t!rc^ern unD Semem emgenommenv baß
©c^loS demoHret / unö t)ie Fortificati-
on acfcf;Ieiffet M^^btn mf!^ i>iefe bei)/
teganton^imSneben^.'@^lufie, fott)o^l
l)ie ©ta&t A al^ bie ©raffc^afft Baden,
mte^Ju^fc^Iiljfung&ev Sat^oUf^en ßanto^
nen / behauptet ; jeDod^ mit a3ovbef>all De^
SJe#(e^/ fo öer Santo» Glans öavan
l^at.
I. BADEN, fat.Bada, oöevAqusc, ob^t
Thermae Helveticorum , mil Diel tüit
f&(ibtx H an ber Limmat, i(J n^n^
finD /
me|)ro ein f*(e^ter £)r(. aSor Diefem
»urDen öie ilaßefa^ungen insgemein
ftlbßgel^aKen, mb An. 1714. toarö bet
iRaftaötifc^e gvie&e mit grattcfvei^ aUf)ier
iu Baden Dolliogen. UnmeitbieferStabt
ifli bie berühmte 3ßdrjfe^9ßiefe tu mer^
(Teu/ Diel taufenb ^eineme SBäiirpl
«tt« bev €vbe gegraben werbe«.

O s ZUR-
2. ZURZACH , 2at Certiacum , oöer
Forum Tiberii, jft ein §!ecf eu am 3il)ein/
fcer berühmte 3al)^?0?ejTen ^)at/ imb hii
auf Die ^oI)e Jurisdiaion öem^oc^^etifft
Coftniz(;eI)6ret
KEYSERSTÜHL , ?af. Tribunal
Cacfaris, einStaötleitiam 3?J)eiiu
IL £)te fo|enaunfenf^e)?en7icmter^ vat.Pro-
vinciae Liberae, m
n)et)lanb Me @va^
fe^afftROURE, oberROREgemefen
ijl/ eiK©tri^fanbe^an&erRufle, ^tt^u
f^en fucerti; ^evn/ ^abenutibSn^'^A
geborte fou(l Oebe n 4lten gautOU^,
^vm .ffvieöe iji^, aber liefen bte (Sachen
fo / baß Die gövcj^er unb Serner bie ^el jf
t^onben5ret)^3lcmfertr, ober ben Sflorbli^
^en S^eil / t)or fi(^ allein bej)ielten, ©tc
fcd^d Sat^oUfc^en alten Werter mufle«
mit bem Oiefie/ ober bem ©ublii^en 2l)eil/
Wlieb nehmen > kbotf) ben &atomm
pl^ne @d)aben; bie in bfefem Äries
neutral ^ef)alten.
BREMGARTEN, Jatein.Bremocar.
tum, eine feine ©fabt an ber Siuf / mit
einer guten ^Japier^Fabrique.
a. MELLINGEN, Sat. MeUinga, aud&
eine feine ©fabt an ber Slu^A ^i«,
3. 3nbiefen§re^^2lemtern/ önb ^njarS^erb/
ti^en liegenber glecFen VIL-
Stieii^ ,
MERGEN ber An. lyii.bur^ eine
,

Hutige ©c^la^t ifl berul)mt n^ovben / in


njelTd^evbie be^ben Santon^ 3ur^
S5ern übet bie alt^n funff€at?)olif^rn San*

4* 3»
ter tfl miffer ?>er beniJ)mec»^CRei>icfjner'
abf ep MURI
, tn welcher bit ^tQxl^bnnk

fe Der aUen ©vafen i^on Jbabfpurg / nebfÜ


Derfc^ieDenen mistigen SjUevtMimrn Die»

In. TURGOW, fat.Turg3vIa, emefanD/


fc^afft unter bem SJoben^Seeij] unter /
j^en alten (Pemm. Qüt
1712* fielen
t)ie 3veformirten mb
gatl^olrdFen in glcu
(i&cm ^c&jtt barinnen : &
ifl bit grefl^

Smb^<^oßUr) unter aHen Q^mi^m^^n


Untert^^auen. ©arinne«
FRAUENFELD, btv f}mpUOvtanb^t
gKurgf , &e^ eanb^^Sogt^ SJefiöcn^.
IV. RHEINTHAL , «at.^ ValHs Rheni,
o&erRhegufia, ifl ein l^anfegeti am Sü^ei^^
ne/ ertnbenÄui)en^©ee{aBf. ©eit
i7i2.]^a6en&reÄl:enad7f £)erter nebenfl
bem Santon Appenzell Sfieil barau.SJei)^
be 9ieÜ(iiön^^'a5ertt?anbten l^abeu gleite
Jura öarinne f bo^ fmb bit Sieformirteii
oen€atI)olifc^>enant>er SInjaf)! überlege«.
©a^ ^anö|)at guten 5Seint5?^id&^ unö Manu-
facuten. ©iebe(ien£)-erfer jinö Kfytyf
mg^mib'liMhtten.
y. SARGANS, 2<ii. Trzäm Sarunetum,
ifleine jiemltc^e ©raffcfiafft / nnb pariret
tüinniebro Den acht alten £)ertern. ©ie
©nmoper mx Den U\}bcn SJeligionen mb
batimt glei^ gut conUitioniret/ i»e!rf)e^
im leite» giie^ett 171^» fjl fefie gefielet
0 6 mxbir.
Sargans, Ragatz, PfefFers, fat. Ther-
tnae Favartae.
VL GASTER , »ber GASTET , ?at Ca-
ftra Rhastica, einFleine^J5ni)gett/ geiea
öem 3ur^c^©er $11/ gcf^ovet bcn l^epbeu
ßaiUoueK GLARis unö schveitz. Sä i(l
t)arjntu
UZNACH, fat.Uzenachum, melc^e^
fem eine ©raffc^afft gemefen ifl/ ml>
W Öie^

scHENNYs, eiureic^e^Statten^ßlofier.
VIL GAMS, ein f leinet «(Snbgen, mel^e^bte
6ej^tKn Cantons Sckweitzunö GiaFis gc^

YIIL ©ie^errf^afft SAX, eine fleme Jaftö^

iiB^aippenjell/ gt^otet öem Danton StSrcj


4il!cin / Ktib|al auffev Dem gUcf en e^ke
«icJitÄ öef^nbevÄ.

XXV.

€^ jttt& t)ier x:>octibeycit , wel^e bit Ut)bt

>«r(f; Jarit)*9S0at^ re^jere« laffen.


I. MURTEN , 2at Muratum , ©(a&t
unö ©^105/ an einem Heine» @ee, iflttje^
fen bti ©iege^ befannt / ben t)ie ©(^meu
|et Anno 147 5. mreber J&er^ogCamlum
Audacem t»onSurgunDienerl)ieUen.
GRANSEE , 2at Grandifonum , ifl
in eben |oict)em 3al)re Duvcji t)ev8lei^ea
©ieg befam« ivpvöe«.
I. OR-
3. ORBEN, ober CHALANS; ot)ei'
'
ECHALENS, Ht Urba, mv iov 3cU
tcu eine htxi^mtt ®tait Sic ©eoenD
l&entm trirö iat Tradus Urbigenus,
Oöev Verbigenus, qmnntt
4. SCHWARTZENBURG, tfl ti^tJie^

. XXVI.

I. 2>ie tjieir ^^almntfcfcen oDer i&mnhhtav»

rae Italica?, Transalpinae , obn* Ultra-


montanae , ti^elc^e Anno rfi2. öen
%m befiimben, i)on Dem gKaplanöifd&en
Äer^oge Maximiliane Sfortia, fint) uber^
laffen n^or&en, ft)ie er öarc^ i^re Äulffe D««

Ilten l)a«e. ©ie^)ciffen:


1. LAUIS, 3(al. Lugano, Prafeaura
LUGGORÜS, 3tal.Locarno, «^tPra^
fedura Locarnenfis, am ©ee öleiÄe«

©taDtLOCARNO, al^eine rd(fieim{r

3, MENDRIS, 3faL Mendrifio, «af. Pr$.


feaura Mendrifiana, jmtfcfien öem ^tt?
"
lEINTr
FrxfeauraMadiana, pbevl^alli§ Ma-
dia. 5:)avmnen:
Ö 7 MA-
/

1.MADiA, ein nal)i1)afffer jDvt


2.GEvio, emc@tat)t an bemgiujTeMadia.
II. 3n bicfev 3taUänif^en ®cgen5) liegen auA

Den SßalD f ©tagten / ba^ i|\


!)vci)

^dm^ei^ Uri unb Unicru?ftl5>cit gej)0^


ten. 'Slmlx^ ^ ,
i. BELI.EKTZ, 2aU Bellitio, o&et Belinzo-.
nium.
päknfmh^l I VALBRENNA , Sat. Vallis
Brunia.
3. Rivi£RA, an ben Uranif^en^ran^en.
Sie gefammten ^talianifc^en 58o9f ^pc«
l^akn groffe Priviiegia, »iele ^ermogli^
^t, aber Da&et; ^iemlid) frei) gejittctc €in^
m\m. S>te t^eligiDu ifl t)urc})gc^enbÖ
eaf^olifd;/ mit) flehen fte in geifllic^enea^
t^en unter Dem ^ift^off »eu Coma ttt
^

SKai;lan&*

XXVII.
3P rtod? iraB mct)r hzy t>en @cfttt?ei'Qcrtfcfeen
Uittmt^aRen 3^a mctcFcn?
€^giebfn0c& eineOattungy biennraafgennffe
?ffieifeUnter(^anen (Int)/ n?eil jic einem unb Dem

ÄnDernganton/ entmcDev n^egen Der (5#u^^®e^


te^tigfeit/ oDer megenanbevevSSerfrage, iXm%
einräumen mnITe» : 3m
übrigen exerdren fie
Die I)o($j}e £)higfeinic^>e ®emalt au^ eigenem
Autorität, ©a^ linD folgenDe:
K ARAU, l(xt Aroviiim, mt Der Aar, ein
magiger £)rt/ if] auf fold;e 2Beife Dem <im
(on i^crn nnternjorffen. iDerben 6i§'
ia?eUenXa9'©aft«n9en Dafeltfi gel^alten.
3m
Sm 3(t5r 1712. ifl mi^ ^tfiten Denen
.
itjeoen Der ^oggenburglfd^en AfTaire in
etxut iJerfanaeiKn €an(onj^ ein gviebe
aU^)ter getoloiTen n^orDen, mlä)n in ber
neuen ©c5mei|e^|)i(lone ju mevcTen

3. BiSCHOFFSZ£LL, faf EpifcOpi CClIa


.
, fme
fleine @tab( im Thurgaw : ©fe ^ati)!>f
liefen evfennen Die Jnrisdiaion t>cß x^t«
fd^otj:^^ ju Cöllnitz; Uber Die Sleformir/
ten aber I^at Der 6ena(I;Nrt-^ dai^tmdutd)
j« befeMe«.
BRUCK, ^atPonsArolae, ein ar(i(| ©^a&t^
(ien an 6er Aar, unter Dem ©^u^ iin&
a$o(l)ma§igFeie De^ (Danton aern.
4, DIESSENHOFEN, Jat Diefieiihofa, o&er
Darnafia, ein fau6ere^ ©taDtlein an Dem
Siljeine/ in Der fanDftf;afff Thurgau.
I)a(^ie €(inf on^ Surd? unD Öcbß|t|)Äaferi
jtt ©cf>uf^'J&erren»
5. GEKSAu, ober GERisAu, ^üt Gerfovia, et»
geringer aber beräumter Slccfen; am Lu-
cerner-Oee:feine ©c^uij^^erren ff nD Die
inner« Canton^/ meiere
t)ier Die Dier
Wa}t>?©raDie genenner merDen/ nemlicfe
Wri, ©c^mei^/ UntermalDen unDSug-
^. RAPPERSWEtL , M.
RupClti VÜla / eiti
©taDtgen am
görc^er ^ ©ee. ©eine
©c^tife^^erren tvaren fonf! Uri, ©^meig,
Mntera^alben imD Sfari^/ An. 17 12. aber
W fi^ Diefer jDrt Den a^ernern unD 3ör*
4)<Jrn ergeben miJ(fen/
miD Die ^aben e«
mid>bej)altin*

7, STEJJ?,
7. STEIN, Jat. Stenium, o&CV Ganodurum,
cmeetabt am St^ein/mo er au^ ber iSee

geiftli^en uuD weltlichen Siemter.

I, Ti'jNTERTHUR, iüt* Vitoduium, eine an?


ne^mlic^eStaöt/ liegt im dmon dfitdb/
mit) liefet m<S) unter DejTel&en©c|)u§, o6
e^ glei(| fein eigen Siegimeut ^at,

9» ZOPFINGEN , Jat.Zopfinga , o&er Tobi-


nium, ein ©taMlein/ nic^t tt)eit t)ött
Arau, flehet ancfi unter öem Äcrmfcbm

XXVIIL
;3fi treiter nidbtß 50 metdfen?

!Ri(^f^me^ral^t)iefeö:
1. 2Bo \>ai Seutf^e S^eil i)om €anfon behn,
SOLOTHURN. LUCERN im!) UNTERWALDEN, liegt/
Daß ivirt) alle^ jufammen&er ARGOw,
Argoja, genennet
2. SBo t)er Santon fre^burg @c#
liegt/ t)iefel6e
genb ^eifi UCHTLAND, «at.Nuitho-
nia.
3. J51e andern ©egenDen/ aW ZÜRCH-
GOW, unbbergleie^en/ Fennet manfc^onan
itn eta&ten/ t)atna^ \ii senenneMvi^rleR.

HL DE
t)ön 6er (Soweit

III. DE SOCIIS HELVE-


TIORUM,

SJon bcn @cl)it)ei^ertfc&en


^unt)^. ©cnoflfem
XXIX.
<0eitoffen?

€^ (tnö imferfc^ie&ene/ n^cf^e tfitiU imw


Melbcn gelegen jmb/ al^:
I. ©a^ ®raubfinOter/ilanD/fat. RUM-
TIA,unb
©am^^life^r.S.<5rt^/ laf . VALLESlA.
um an t)rn 3talinnif^eti ®ran|cn.
©taötim&HnbgeuBIEL, UtBknm,
imb
4- ^äi'ffembttm NEUENBÜRG,
gran^. Neufchatel , -gaf. Principatus
Neocomenfis , Uv^t m
itn &xh^m
gegen t)ie Franche Comte ju,
f. Sie Xepubiic GENF, gran(j. Genere,
2at Respublica Genevenfis.
Sie etaöt unb 3btev S. CALL, 2at
Fanum S. Gallij nidbt mit mu ^oöcn*
©er.
7. Set 35tf^off tJon 2>afeL
Steemot]MüHLHAÜSEN, S«fei»-
Mulhidlaj URÖ
9* Sic
33« Dil« 8. Sa}), m Unbs(SiaxU
5, 3?ie ©taör ROTHWEIL, ^at.Rote-

XXX.
XOi^s siebt es ctfllicf> bcy Oc« (B-raubän^tcrti
3;u incrcfen f
5>(^<^ fönt) bcr (B^raittuHtötetr/ tvelc^e ?iifcir?,
RH^TI ober GRISOiNES ^)djTen, iicgtfo,

geuojTcnf^affO suv 2?edite« an bie ©roffc^afft


SDrol/ unb wn«cn an i^S 23cnetianifc^e©ebiet<
in fvfalicn floffet.
2ßa^ ba^ £anb ferfrifft/ fo ift bal öBere Jfieil
fe|r gerinac/ bergigt uub imfrucf^tbar; ^)ingegeti
ba^ untcrjlc Sbnl öwn Stalicu ju giebt an ,

gni^tbarfdt Uiwm Ott i» ber aScU ettva«


Tai).
J)jc €inn5o^ner Ubm fe^r i^ergmigi / t:);{;cri
wenig t)on uberfJuf igcr -IJrac&t uub SJoflufi/ mit
einem SBorfe, e^ tf}/ al^ n)ena jlenod) au^beral^
ten 2Selt ix^aren.
Sie Kdia^ion ij! tn bau ©raabuttbter.-fanbe
«ntermifc|)e(; bo^ jtnb bie2Ccfoimicten (larcEer
n\ß bie dacboHfcDcn.
©a^ Regiment ift eben fo/ aU ivie bep bett
XIIL ganbn^: £)enn tßifl
I. RESPUBLICA GRISONUM, ober
bie ©vaubnn'otcr an jid) fcl&er.

IL SUBDITIGRISONÜM, ober bie Um


tertbaucn bcr ©raubunbter.
^eber ^mib bait {eine befonbern Jaub-Sage;
bieaUgcmeiacn9(ngc[egc«j)citen aber/ melcbcbic
©raubünbti'r mit cinanber betreffen/ werben auf
t)em S)unb^ Sage abse^anbelt. Slujier biefcn
l^aben
S<mi»m^Uv im Dbtmmti, Der 58iir»
^(»6cn ber
gmmiircv ja d^m im (8oUtß>^m(ti4xm\>, uni>
6«- 3lm(mann ju Davos im
54ctt.@er«Ate*
fmb, ml<i)e aMMi(fytn qmhWt mixn, in

XXXL
XOm getjo'rt j«c REPUBLIC öcr <5mo*
bönOtee?
p«mrmi6itnb(er/Ranb «tt
LIGÜEN,
M feI6evbeffefiff
welche m«n
Sf ^iJ'^^y^^n"!*^''
FOEDERA ntnwt, bit
«flf.
f)a6etj jicf; An.
m
i4Jf. jujainmeii Begck.,,
öenet^roei^fm
Bommen reovöcn.
ju
iittb flnJ»

»im&s^^cuoirc»
11
Anno 1471.
mau
« a
I.Sie (Pber.LIGUE, ober ber grflac/ (ju(§^
»er Alte ^(,(. FOEDUS CANUM, JUf
Iwaen/ nej)eit bemgönfon mi.
.
€^ ge^pren it. ©«meinbert tmu, ^ara*
€MboUfdjen, mb lo.bcrÄeförtf
ter 18. b(t
""«f»^«/ja'on jugeffjan |inb.
£«t- Ilantium, ifi bit'^aüpU
iK.'-sM?1-^^c^
etobt I» bidem ^anbe, aber gerrng. Jbier
5"^J^'!
fielag^Salimgen ber SBiSabfner unb
bag ©iraff^Oeri^if e ge^aUen, auf meiAen bie
itr
ber neiisn moxit UfmbU m^nnikhi AfFaire
eH(fcr;iebcii worben.

^ '^r^^^l^^'^S' ^o<- Difertina, ein


etifft/ beffen 5(&t ber fcorne^mfte
rei&e^
5aab^@(anb
ttnb ein §Hrfi b?ö ^. mm.
m<ü)i ifi.
©onj entfpringt in biefem Äanöe ber

®ie LrlGUE, ober berÄuiiö ^f3 (Sotten


i&«»fee/m. foebos »«mus bei, (iegt bavne«
bfR
,

tenjur Siebten/ unb befielet au^ 19- ©emeiii^

Die ÄcKgion ifl fafl Dat^ unb &ur<5 Se^


formitt .

CHUR, Cum,
granjof. Coirc, i|l
l'af.

fcte f)aupt»©tai)t tarinnen/ unb jugUi* Det


6efle ^la^ im aan^e« ©rmibunbter ;$au6e*
ift ein 6at^ölifcf)er 2)ifd>off ju f bur/ n)d#
d)ev ein gut fi uyD ©(anb be^ Jp. Siom. Kei^«
i|l : Ubev Die SJuvgev aber W et nicf^t^ iw befej)*

?Bo ber entfpvinati J)üfl ba^


tbal nennen e^
i fie ENGADIN, Ut En-
gadina, «nb wivb in obttc unö niei)ete
Engadin einget^jeilet.

IIL Die LIGUE,


ober ber :banD t»er 3^et>eii
<i>€tid)tC $at FOEDUS DECEM jUDlClORUM
/

ßben an Seutfcftlanb. dx begebet au0 üben


©emeinben/ unb ift begtt)e9en^ermutbUa; ber
2)unö t)ev ^efeen Berichte genennet njorben»
3n biefem Bönöe (inb anc^ ineijlen^ Äei
formittc €inmt^b«^i*-
TAVAS^ Vicus Autuatius, bev
1.
J^aupt^Slecfen/ m M Sunbe^ Archiv unb3u*
fammenfunfft ifJ.

2. MEYENFELD, £af. Majasvilla, ober


Lupinum, ifl ein glecFen/ umueitn^eicben 1499»
J)ie £)eflevrei(|er Pon ben ©(f;iveiSern gefcbla^
gen tvovbea.
3. ÄlafdV Ja(. Falifcum, ein Dorff lein/ fo
wegen be!l©ef«nb<'S3abe^/ unb wegen beö b^nli^
SSieinei^ befanbt ift«

XXXIL
XXXIL

iin& but) f leine Janbgen an DenStaliSmi


fcpcn ©raupen / tt)el($t (te tpegen geleifleteif
ÄriC0^.'£)ien|te t)OR Aer^os Maximiiiano Sför-
tia t)on g}?a5la»6 befommetir ÖÄVinne« ififaflal*

h ©le ^raffcbafft CLAVENNA , ^tal


Chiavenna, SeiUfc^ «lepcii/ an feemSo^
n.eivSee.
I. CHIAVENNA, 2at Clzvetinz^ iilbic^mpU
©tabt/ an Dem Sl«f Maiera, ein mp^l
gebauter £)r(.
a. PLÜRS, «at. Plurium, iflAn. itfig.
Don einem ^Berge ilberfaüen mxbtn j bai
itian^eutiae^Sageö an btm Ott, ba Wefe
©tabt geflanben ^i^ti ali eine ®ee
fiel^et.?SJan mercfet hux öenLapidem
Oliarem, tDorau^ ©efaf gemalt tDcrben;
Unb bcn Vinum Aromaticum.
II. ©d^VELTELINjOberVALTELIN,
UU Vallis Tclina , ein unt)erglei^lt^e5
fänbgen/ mel^e^ ber qxit$ Xfckdinctc iWnn
bejcuget/ liegt batneten/ «nb ij! wegen btt
^ijiorie m\)l $u behalten: ©enn sumSJnfang
bti fe^jel^enben Seculi njurbe iwifc^en ©pa^
«ien ttnbSvanrfrei% ba jene^ bin rcbellireni
Den Veitciinern/ biefe^ aber ben ©rauMnb^
fern imt^mbtn, ein ^rpffer Ärieg be^megen
flefilfiret.
MORBEGNo, Latein. Morbonium, ijl

J&anpt' ©tabt.
^ TIOA-
TioANo,
ij! ein f^oner Sl^cf^«/ mit ^i«^nt

Bcrfl^mtCtt'^abrmavcft.
ni. ©ie @rap;aff;tBORJVHO WOR-
ober
MIO, Sat Comitatus Bormienfis, liegt JOr
SXec^tcu an £t)rol.
I. BORMIO, DDcr WORMS, Saf. Bormium, tfl

bcx kpe ^la^ frarinnen.


i. MARTIN,

XXXIIL
Wie f1e{?et es am t>aQ VOMfttf^c^ti^'f
3)A^ tt)aniTct.S.antv/ iat. Vallefia,
9^al)meii t)Dn bea t>idfa!tigen
W
Cbalcm / tDclc^c
Jat-Valles ^eiffeii/ unb liegt um benglu^Rho-
Hanus ^crmu/ e^e er nec^ in Den ©enfer^See
linein ßel^et.
<i>bcn ifl Der €anfon S5ern ; $ur Unäen US
J&eito9tl;um ®a^)i3pen ; Unten baß J^er^ogtl^am
5KaplanD ; jnr Steinen ter g^nton Urt / unb bic
3talianif(|en ^anb^-SSogteotn.
.©a^ gefamime 2mt) An. in 5- ntit ben
©d)mej^ern in Alliance getretten. ift

frud^t&ar an©etrepb/ £)B(1 unb ^mli^en ?9?u*


fcateüer ^ SB^in. .Die ginmol^ner pflid^ten ber
ßat^olifc^en Sleligi^n 6ei). ?5Ran t^eilet bai
Janb in fJber^unb Unter^aBalli^ ein. Sa^ erfle
6efieJ)et ani jie6en ©emeinbe» ober gel^enben/
m «nbre au^ fe^^@emeinben, «nb werben bie
mx ben erflen al^ Unter trauen regieret.
lefetere
3n D6er.9BaHii^ ifl:
SITTEN, graniof. SION, Jat. Sedunum,
nn ber Rbone, bie ^aupt^Stabt bet^ gan^a
iaube^/ an ber Rhone in^iner luftigen ©egenb»
: ,

Der 95ifd^off Diefev ©tabt nennet fic^ einen @ra*


fen mWanißf un& ^at t)ie £>6er|errf^affe Hi
iantutß; ge^ovee unter bengi^Sifc^offtJonTa-
rentaife tn@at)open/ unb njirD öard^ bieSlntl^o^
xitat De^ fan&^^J^aupfmann ber jteben ©emein*
Jen tJon £)ber^5ajaHi^ iimU^ eingef^rancff,
3m Untcr^SSaUi^ tfl ber ftirne^mfiejDrt
S. MORICE, gat. Agaunum, an öetRho-
ne, aegcn @at)ot)en ju, ^at ein t^efle^ Sc^lof
tinbift anfiel fclber eint)pvtrejflj$er5Paf i babe^
jini) tparine Saöer*

XXXIV.
&dwmmfd)m REPUBLIC ?

I. Sie ©fabt tmb ba^ ÄSnDgen BIEL, Ut


ßienna, liegt imter bem ^iUWm Safel/ an
Der Franche Comte am SielcriQee/ meU
q)er f af Lacus ßienuenfis beifl.
.

K p o^^^ S5ifc{ii)ff t)on Safel ifl ift)ar£)ber]&err


Deg ?anbe^/ Kbo4> l^at &ie@tabt^iel i^re eige*
ne ßbrigFeit und btfonbere grep^iten. S)ie
€fmi?i)l)ner ttnb Sicfovmivter Sieliaion.
®ijl ni^t^ barinne, aB

jat. Hxenna, am®ieler^©ee.


bie ©tabf BIEL,
n. ©a^^ iJ6rflm()um NEUENBURG,
granjof. Neufchatd, Latein. Principatus
rMeocomenfi^ liegt brunter am rXeoenbut*
aer.©ee/ n?el<$er baDonLacusNeocomen-
iis gentnntt ttjirb.
NEUENBÜRG, gran$5f.NeufchateI,
^aupt^©fabt, |)at et»
m^Sr'^^i??^*"^'
©^laf/ luib gute^^nölung: Sie ©n^
Iriö^r fint Keformlrter 3itlt^ nnö »o»
fon^erI)a^)ver f ebl)afftigfeit.
VALANGIN, m dne J^errfc^aff^/ l)a^
f e ftabet) gelegen; tr<l^e a^cr Dem S^vflent^mn
incorporirt tfl.
Siefen gilrflenf^um c^t^oxit
LONGÜEVILLE, in
m biefem&eu
teitogeuDon
rancfrei^: a^a^DemaBer tJonbtefem^^mife
Siemannli^eftriU An. 1(^94. im& Die meiblu
An.
1707. abgeflorßen fo l^ab^nl^ter*
mif bie ©tfini)e ^on Neufchatel UnD Valan-
gin ben Äonig in 5)veüffeu |u t^rem fouverai-
mx ^ritt^en evmaf^let, tvcl^ev au^ &ie Pof-
felTion ergriffen/ mtö imUtrecf;(ifc^engrieben
maintenivet ^aU Siefen gur|Ientf)um l)at
Wmitbem
alten Seiten eine 9en)ifi'e?9?itbi]rgerf<^afft
beiiÄ(l;6artett Danton bern aufgeriQ^
tet.

Ht. ©it Rcpiiblic GENF, ^ranjef* Genere,


gat Gcneva, am ®enfe^©ee/ m bevRho.
danus tDieber ^muß (Icuft 25a^ @cbiet|e
tfl flein/ bte®labt anfiel felberaberi>ovtvejf#
M>;f(f;oH/grpf/tei^ unbn)0^)l6e^e|ii9ef, {)af

tine berul^ntte Academie, welche Don grem*


fcen Pei§ig befud;et mivb/ treibet flarcf e^anb#
iung mit @etm;b unb aBev^anb SKanufaetiu
ren/ inbem befonber^t>ieievepon/Slor/eifen^
Slvbeit/ U^«n unb Oemcbv aUl^iev terfertigef
itjevben. Unter ben offentlidjien ©ebauben ifl
taß3n\i\)mß fe^)en^''n)«rbig.
©a^Svegimenf/ fowobl «ber bieiStabf/ aK
iber ben Fleinen Diftrid, tuirb/ na^ 2lrc ber
©d)mei^er/ »on ben Patrküs gefubvet / mU
4)e eiaSKat^ö'Collegium f ormiren, ©ie ^<it*
j

ten mit bcx Siiracrf^ajff ^iü Btmt , Ut


SSar bicfem tfl Geneve eine frej)e 3iei^^#
©tabtgemefen; Dod; An. if4^.]&atftemit3uv(&
«nö ^evn ein Sün&mig aufgerichtet
(£t)emaI;l^iflaHd^eitx i^tfcl^orf ju Genere
getvefen öud; Da ftc^ bie ©ta&t iuv 2lefotmic^
;

teil Kciigton befennet Wi


fo i!^ et genotl^ijet
tt)orben/ feinen ©i^na^ANNECY in ©«t^open
tu i^erlegen.
3fm ilbrigen f)at ber J^er|o9t>0n®aöO9eti
eine flarcEePr^tenfion auf Die ©taDf/ Die et
fc^on unterf($teDene ma^l mit ©emaltpat mi^
fuhren moüen. An. 1602, maven Die ©tricE^
Leitern fd&on angelegt/ Die Seliimg ju erflel^
gen / e^marD abeventDecft/ oe^inDenunD De^^
tDegen ein j^LgepertagrEfcaiade uxnif
net»
IV. ©ie ©^at)tS. GALL, faf.Fanum S.
GalH, liegt smif^en Dem^oDen-'See/ unD
iiem Santon AppenzelU Sie ©kDt ifi arti
gebaiiet / treibt (iarcEen £eimi^anD^^anDel/
tuiD l^at woJ)l^abenDe Sinmo^ner. An, 140»^
ili fie in Den ^unD cjefommtn.
Sie einmo^ner be!ennen fi$ ^ur Äcfoiri
tti^t tcrt 3>? Der ©taDtifi par aud^
2^dic?iön.
Dierei4ic3lbtept)0n^. GALL, Ut
Abba-
- tia Sangaitenfis , e^ W
aber Der %Uf
c^er ein 3ieid)^*giirfli|l/ unD Die Slbte^ Dom
Slei$|eju Sebentragt/ ttber Die ©taDt ni^t^
iu belebten / fouDern fein eigen ©ebietb Dor fi(^f
, in welchen Da^@taDtlein Weil / aB Die fÄeft/
Dentj Der Siebte unD Der nabr^ape SRanf^gl^^
rfenRQSCHACH, lat-Rofacum , am
,,

6oflni^er;©ee, jumercfen. (Sonfltnbt^t


er npC^ ba^ CTaitrteaiiet'^llmr , ba^ <Et>^ tb^f
tinö Die ©raffc^affe (Toitrrrhbtt:
3 , unldyc
öur^ij?aujf bereite im funffic^^iiDen Secnio
ön Die 2l&tep S. Call gefommen. £
iefe ©vaf^
ff^afft ^)at Wii ihxem ebmabligenSanDe^^.Ocvm
t)ieleF;eiTlid)ePrmlegia eitaUi'a/ tt)d4efeif
Den Seiten Der Reformation »on Denen hlcbf
Un mnM) gef rmicf et /m'o Denen Soggenöiuv
gern, 6efonDer^t)onDemle^,fen2!&t/ Leode-
gario, Da^frei)e Exercmum Der9ie{urmnv
ten mmion Uft (ianUid) entzogen mxb^n,
mxani euDlio) nac^ »iefen frnd;tUf ievtcf^lage^
nenSractaten/ DieSoggeu&urgeriu DenSBaf*
feu gegriffen / tuiD mit Afflkrjj Der bepDe»
^antouß iScrn uuD 3urd) De»unrui)tgen2lbt/
JLeodegarmm , j?im f anDe \)inanßqtiiWt
bepttjel^en t)ern)irrtenUm|lanDen Die Slbte?
S. GALL gan^ t)eriDiijle( , nnD i^rer t)cr#
ne^mfien ^oflbarfeiten beranbet tuorDen.
JRa^ De^ 2(&t Leodegarii, £uDe l^abfn Di«
SRönt^e De ^ €f0|ier^ Anno 1718. einen neue»
tJ&t erma{)let, n)eic{)er noc^in eben Dem3ö|)*
remitDenSHVcfjvTa unD Fernern einen 2rac#
tatgefc^loffen hatf Den man in Der J^ijiorie
t>m Der ©^n^eifj nac^fc^ilagen tan. ©ie
mercfmurDigften £)erter in Der ©raffc^afft
Soggenburg \\nb :

r. LLCH FENSTEIG, oDerLTCHTEN-


STEIN, eine ©taDfnmgiufle Tour, ^iec
iDirDDa^grrfe fanD''®eric^t Der ©raff^afff

%,
Soggenburg ntiD
WILD EN HAUS,
M Z^im\)aU gehalten.
Der @eburt^)0^£)rt&el
6cfa»nten SJiri^Zwingiü.

¥• MüL-
1^ iMüLHAUSEN, fot. Mulhufia, \Ua
mcvbtv @d)!»ci|i5Derbem dardoa S5afcl i«
ieuffc^laiib/ tinb in fpecie im ©»»nösau, a»
fem i5lug , iji eine frejrc Kci*a=©Ut

ftp^ncr (inb Ülcfoniiirfer SJcliaion.


VI. ROTWEIL , 2. Rottevilla, lieaf and
m(xt>(teä>mmn^^mittt , un^ifteine
fccye J.eidn» ewöf. ©ie ^at fic^ An. i4(S:j.
wl»fne(|iiKt(5enf^mS5uni>begfDen mb
mam felsigen Anno i f 19. frncutt; ifi «Dec
,

f«it An. i(Sjs, be^sßun&g itJiebfrum


eneiaffe»
»or&f«, weil ftein&er bmiaUim BmdU
»
tmmmmtn. '
<;

t^uvnuitb Sßargunt». &rcCidiv(t &nwm m


»^'« » «nö tfi ein («itfc^ec
»f- I« ??''f
5Ke^«.gurfl. Btmt unruhigen Untni&atwn

tt)i«»tttöcöic0*tpef6jttöee 2?o'mct; Seite»


«ingetljeifct/ anö tPöslxibcaoot ViJicfcc
in OerQcfeaif 15 gewönnet ?

1?"^' Helvetia, unDtturöe


^l^*!*

fif^/ , Ambromcus , Tigurinus tUli) Timms.

j. »leRHiETI, iVüJ)ie(öraJä!,i|Rt)(erfint>.

* a 4. 2)i«
4. Sie SARUNETES, tu btx ©raffc^afft
Sarganz.
f. ©le SEDUNI, im^attife^Janbe.
6. .©leTIGURINI, im6antöii3tiv#-
7- ©üTUGENI, tmeantonBug.
8. ©te VENNONES , im ©rau&önbfeti
£anbe.
9. ©ie VERBIGENI, ober ÜRIGENI,
im Stan^Sflfc^en Steile bei Santon« ^ern.

XL QapiUl
Sur £ant)^ Sparte/

I.

CYtalkn ober tüelfcbfan^ , fat ITALIA,


tf! du langet a&er fc^males^ ©tijcfe ?anbe^/
^tl^ti inMß ?D?ittc!{atibifcf;e?SKccv^iuau^
tvftrecfct, imb in ber ^anb^St^arteni^t t?iela»*
ber^ , al^ ein &tkfd au^fie^tf.
ObcfT ^Dgt an (Ectutd>fan^ ^ an bie
e^
©d^u^etramb»a rin id?: fonf! «ber ifi e^ ab
lent^alBen mit SBaiJev umgeben, ©a^ groffe an»^
etnanbcr baugenbe ©cbürge # tt)elcf)e^ Stalieii
»ongramfreic^, »on ber mibXcutfc^*^
lanb abfouöert / b^iffet 2ilpci>'(B€böt3C/
faf. Alpes.
©a^SBalJer, ttjel^e^unferSt^Uenifl/ |eijl
t^haibiuymbaßJLiaaHifdiettlect / Sat MA-
REUGUSTICÜM, ©ennba^Gcnuefifc^r
(»6cv u'ntei» berom ifi , ^ag Jcifi balTof-
canifAe^eer, £flf. IVIARE TYRRHE-
^"^ ^««"z f «van fli«ft/ «nb
wd^fö roif if^o Tofcana nennen
/ bat »or t)ie»
lemivRRHENNiÄ ge^ftfTen.
.©al2ß.#r, n?d(^e»'jl&er3faltenifl, fielet

AORIATICUM, mtmü : Senn oben,


Ritfm^eif mfStmgfUtqttfii @taM
ADRIA,
n)eW)e £)cvbicfeni fo benimmt gewefen,
&at man
flucj) j»em a)?eer öe« 3ifll^men imn segebea

III.
Ö>a8 (tnb vot Jlöffe in l^Mhew ^ >

*'^^^fx9-r' ^^^-s^^JiJ^' ««tfPringeUttf beiti


55erge Vifo , m bemarMraffc^afft Saluzzo,
<inöere)van§et)enl>auphine, unb fliegt juc
^^et^ten in &a^ Adriatift^e gjjeer / nae^bein et
,<me unjaWi^e Spenge anöerev Sluffe
iu M) ae«
.

,,,«ommenNt/ unb Mbef wegen offtma^föge«


^,)»alfi8 evgeufi.
*. ©er^hif ADIGE, Ut Athefis , Seutf*
bie letfd? , enffijringet auf bein Sgerge Bra-
uho, anbenSnrolif^en^r^n^en, unbtven*
bet fi^ ano; na^ bemMari Adiiatico $H.
j. ©erS^lug ARNO, f af. Arnus , kufff t>oK
. bem Ipenninifc^e« ©eMi-ge bu) Fifa in ba«
lofcanif4^e aReei'.

4- 5:>ie
4. ©ic TIBER, fatTIBERTS,enffpnn(|rt
mi^ m\ &en Slpenninif^en ® cOurgC/ «nbflicf t
trp Siom iJpv&ci; iu Da^ Tofcanifcjie Sftecr,

ISie Ji^nae ton beu auffcvflen SaiJoifc^eii


©V^iU^eubif ai«f ba^ Capo di Spartlvmto^ bC*
tr5gti57m4cl;c?D?cikn/ 6icubeve breite t^on
tcm 7 Ulf F:?r , auf i>er ©van^e jttJif^en Pro-
vence unDNise^, 6i§anbenSluf A/^^
ti(^ auf lof
rien, btlaujft Jcutf^e 5}?etlcn. .

untneabcvioon Monte Ancon bif jum


Sl«#u^ OiJvTYberf aum auf 30. %K\M\ii^ aKeil
Uu»
IV-
tt>ie i'fl OAd Ä.ant) m t^talien bef^affen ?
Oben, IVO e« an J^rancFretc^ unb an Me
©(^mei^doffcf, baftnb&ief^vccflt^en ©cbur^
ge, t)cven aübcveit^ fc^ongebacbtttovDcn/ unö
iDcIc^emtf einem aügciiKincu 3?al;men öie AL-
PEN, ober ©di7«?emer^(Beböröc / ^af. AI-
pes,8enennef iDevben. ©onflen^atbiefe^ ©ebiir^
gc/meil au^ i>ieleu©nicFen gleic^fam .iufiimmcn
gefe^ettfl, i)ielebcfon&eregjal)men/ «uD^eiffe»
infon&erl;ei( bie Sllpen itt)ifcf;ett ^ioXm unb
gvancrret^ Alpes maritima^, ^n^ifc^cu Stellen
unb bev ®^tl>et^ Alpes Grajae obcv Rhaeticae;
in)tf^cn ^fallen unb Seutfcfilaub aber Alpes
Noricae unb Jiiliae.
J&ernacf) fanget fic^ bet) ben^tlDf »: ba^^SJppennw
«ife^e ©ebörae, «atei«. MÖNS APPENNI-
NÜS
2mm
©onflabcvifl^fafkn tincß m
&en f^kpea
in ^cv ijau^a< SBelt / unD trtr^ tv^cjen öer
iint?n%3U*t(^Ücf;cn Svü^tkvfcU andern, £)e(,
®avten^AVUc&(cn / imS anbevti Deiicatdren/
n^cat'n t>iv xmic^J^Mycn amm^tvxn @e0ent)cii/

tiennocl Ben mitm fo i)td Äorti öi^f tii|# aK ,

Jiic (Sir.R^epev bcöurfat tt^M^x ^anqümi^


:

mil i^Dt)(cu, tleiB'rtUS Africa, etfegct tt)ir&.


t)ie53JeKö[e btx xn
&iefcm ^atiDe OefinDl^
(^enöifftigenS^icve/ t)ie ipern SröbeBen un&

gen a«|ufej)cn,

V.
Wie fint> ^{e {Einajobrter bef^Affcn ?

bienet / Daf jte Der ?0?af igf eit ergeben / jur J^«nt)/
lim 9efrf;idF t unt) au(& fefr f^arff(tnni§ i(I ; mie
fiebeun nxbttmufkf tnberi^an^unbmablec^
Äanf? / in SrFanntnn« ber gele^rf en Sllterf Wmev
anbern ingenieufen SBiffenf^afften /
tin* in
an&ern aRationen einen groffen ajorjuo . ^1^*
m
returne]^mflen?aflerp'nb ein be^öu&ig mif trant^
^e^SBefeiib^p na^e gegen a»e SKenf^en/ be^
onber^ gegen Ärem&e, Die tDunberlic^e (Eifers»
ttc^t/ bieuntJerfD^nlid;e3ia^gierigfci(/ meldte
ie |uSJfenc^el^3Rovt>/ uni)anDern^9c^ft Nfflt'
$ 4 q^en
^^en Untcrneljttmnöcn aninleiten pfiecjet , imt) t)a^

9Sor büfem ift tvcgetir^er Banbitcn, if},

treaen Der ©ttajT? n,2<4ttNr, in ^tnlicn / fon^


j)erli^ unten im Neapolitanifc^en/ fel^nibel m
reifen gen)efen : ®oc^ nunmel^vo fmö <ie gar fe§t
gebdiiipffet.
3ttt übrigen Fan man 6er Italiener Humeur
ni^t bejfcr &efd}rei6en/ aB wenn man fpri*t:
€^ tr are bep i^neß ein Temperament ^ivifc^en
ter ©panifd)en Grantezza , «n& J^ifd^eu Der
iranii^P;en gvei)im1tl)täf e«,
VL
Xüas ifl per eine Äcli^ion in ^rafieii?

€^t(l aflc^ Dure^ mb Diiv^ (Tatbohfcb/ «nb


Itvav fo ^at Diefe^ SanD Die (£l)Ve , 6af Da^ ^onpt
l)er(Eatt)DliUf)en Äir^e / nemli^ Der ^apfi/
(eine beji^uDrge Sxef^eiv^Darinne ^at / welcher
t)urd) uutevj'c^ieDene ^o^e Dieafteria , oöer foge^
Kannte Congregationes Den 2lufna$m Der ga^
f|)olifdE)eaÄir({;e6efDr9et-
3nDenSbalernan)ifc{)enDen2ilpen pacfen m
hU[m Die fogenannte TPaloenftr , n^elc^e Der
Sictormirten Sleli^ton am nac^flen femmen:
SRad) Diefem fuiD fie in)ara«f^9raufaiu^mrfol<
<jet tDorDeuKi^ iß aber Doc^ m<^ ein f leinet «Häuf -

lein Bxiq blieben , ml^nß jtc^ big Diefea Sag


t>arinnen aufmalt»
SDcncn^uomipin «nD mieDe?/ mb fo gar
aue^ tu / Der frej^e ©p«e^Dienlt vern^iUi^-

Vir.
Wem crelxJrt ^mlim ?

m^t mir aber Stalten , fon&ern 6ep nal&e «&er


qoMit 2ßeü gebkt^cii; Sllfo mv
Stalten
t)ai^r.l;u öiepornef^mlle SpWin^Dc^ KoinifAett

^eruac^ famen im V. VL
VIL imD VIfl. Se-
culo Die cBof bell/ Aminen/ HeruH, Lcnffo-
bardi, mib anbere S^attonen in "rtaließ t^er^ecr*
,
teu allel/ mib machten alfo ^cm ^omif^en SCeiA
im iDcfiDeut ein Fllglicf;t^ €Röe,

m ^cßmaff^nmm
'
aBk min \w^) Diefer 3dt Oa^ f^one PanD miO

offenm#er SJ ertrage
btt tmmcn tapfer mb
iitnmmmd^ß
i)telen mad^tigen S'Jattonen
S)i'e

erf cnnen / m
ßber^^errfc^afft be^
§eit ju Seit <i6eir
m
Sxmßrrhez"
trum ai>gebenmu)Ten ; fo itnö na^ber Äani> mar
miter!cf)iet)ene / großen imß
t)om Seutfc^en
5Keid;ele^nbare6taatenetit(}ant)en/ mom
My
aber »tele in bent)eranrrten3fit.'^aufften
terregm , nnD bet) anderer ©elegen^eit, tn et*
In-m
ne independente SSerfajfung gefe^et.
©a^
^cbrere tm ben fcerma&Iigen 3(aliantf*eit
^taam mxb am be&lrigen OtU beßaebracfit
tt)eri)en.

€rflli(^6af&erpapf?fetn SJei'l; Bernae&lat


0fletmcb feine Untertf)anettun& 2?afaßen i kr*
nac^ ftnö tJtele fouyeram^ Si^vHenj tmö
Itqw^n/ öten^irbatöbefe^entveröft^.
VIIL
XOk trirO Italien c\n$zthtikt i

tjl am bcfien / wenn man bei) öer gigut te«


©fkteiö bleibet, 3^un t)at ein ©uefcl öret)

1. 5^a^ obere (tbcü, ttJobieSfoIpcn jiin&.


2. Sa^ mittlere Cbct!e/ tt)o&ie ©^ienbcine
unt)DjeSBaben(inb.
3. ©a^ umerReCbeil, n)o öer guf Sit
fi> t^eilen mir auc^^talten in &vet) £l)ctle. 8
I. £)a^ obere Cbetl t)on 2rtalien / um öen

II. ©a^ tiittlere Cbea ijon Italien/ tim öen


glu^ 2Jrno im& um Die Siber»
m. t)ai «merfle (Cbeil Don Italien/ gan$
unten, ^ierju fommet.
IV. Sin 2(n|>rt»3 t>on öe» Stalienif^en 3n^
^In.

©a^ obere Zf)t\\ \>on

IX.
XCaB$thSttt ^nm (Pber^I^?ei'I t?on ^^eatien
©a^ obere 2^)eil t^on Stalien lieget jubep&eu
©eiten M ?5luffe^ ?Jo / un& alfo öon Den ?;ranj6^
ff^en ©rangen m, bif an 2(t>r latiwe
5Weer.
Siefer qmt^t ©tric^ / ober bo^ baß meifle
>at>on , tt)ir& iufammen &ie LOME ARDEY,
lAtt LoBgobardia ^ gen^tin^t / t)on t)en
tfern/
rfern, Die Longobardi geNiffeit/ «n& jin VL
6eculot)ieK@egcn{) eingenommen/ unb ein
mhmß Äonigreic^ Hfclbfi aufgerichtet ^aUn.
& finö iiUx in biefem ohm S^eiU
IL 'i:tiici)e fteyc Äeppbfiqaew.
III, U«i;erfcl;ieOenc Efei?ie
5ui:f?ertrf)ßmetrf
i

X.
It^elc^ee O'Jtö ^te greifen 4^rv,osMmtt ?
L Sa^ J£)er|o9thumSAVOYEN, Däfern.
Sabaudia, unter öem ©enfe^©ee an im
©rangen \>on Dauphine»
IL ^aß gi!rpenti)«m PIEMONT , 2at
Pedemontium
wanden i)0n Provence*
, gteic^ öaninter m \>in

IIL Sa^ J^et^ogt^um MONTFERRAT,


Sat Monsferratus , {iegt HxntUn
Sled)ten an Piemont,
m
IV. ^er|ogt^)um MAILAND, Sat
Ducatus Mediolanenfis, Iieg^ am 509/
un^er ben ©r^ubiinbtern.
V. .©a:^^er|og(l)um PARMA, ?at Du-
catus Parmenfis, liegt unter J)em^p» <
VI. ©a^Xpcrßogtf)um MODENA , Sat
Ducatus Mutinenfis , liegt unter im
VIL ©a^^er^ogff^umMANTUA, Ut
Ducatus Mantuanus , liegt iUx

» < I. SA-
:

1. SAVOYEN-
XL
Wo lie^t S AVOTEN ?
Ohm m @enfe^©ee ; ^ur fimäen tfl ^^rancf^

€tti^eit)uüen©at)Oi)ett ni^t jö Italien re^^


neu: bmifepe, ttMei^inmofff/ fogeI)oret
mem Stalicmtf^en gurllen, mb fm an^
t)0(5
dtifbev fianb^g^rte m Stalten am bejien gefe^

XII.
VOas if? in SAVOTEM itiercFert

^ €^ ge!)oven eigentlich fec^^ «nm^teöene


froDin^entrap; i)od) njevfle mercfen miü, &et
ittu§ eineSpecial-ebarte pir J^ant^ ^abeit/
.gleichen im Vorigen Kriege unterf^iebene ^erau^^
f ommen fint».
L SAVOYEN
&
\int> aber folgende

an fic^ feiler, 2aU Sabau-


diapropna, ^ariuneiiifl
1, CHAMBER¥, ^at.Camberium, oDerCam-
beriacum, tU^amt^^tabt i(i mit Wiaiu
txn aberntet mit asäUentmb ?)af}et)etit)er^
wahret, ttub&a^cro An. i&^o. imb 1704,
%m\ bm^xmi^fyUn mq
genommen tror^en/
«5i^^i'^ ^^^^^ &mf mb W
ein «rdtei^
©^7lof / fo ^or etli^ Sauren abgebrannt.
3lt e{)eDem öer ^er^.öge SSeftDenfe gemefen,
»nö ^eut m Sage ber @tß De^ i^arlament^
nn (5at)ot)en. Anno 1742» tDurDe biefe
©taJ^t vpn i^un öen ©pawiern eingenommen.
U li "^tditn. ^ .
,^49

2. MONTMELFAN, 2at, MontmeHanum, ober


Monsmelianus
gluffe IlRe, ifl eine
, tl\4)t mit
@tm unö ©d;bf anf
DatJOH; m
einera ^c\\cnr ml^tß c^emaB t)ov ei»e

An. 1692./ imö n)te6er An. ijof.


£)vt
eingenommen/^ au^ enMi^ Me Fortifica-
tion gan«? iemoliret.
5. HAUTE ccMBE, fat Altecumba, einerete^e
€tflercienft'v* 3(btep^ am ©ee Boureet,
ber ehemalige ^egrlbniif ^£)vt t>ev alten
©vafen ©a^o^en.
t)un

4, Aix, ^af. A^uas Gmihns^y eine f feine


©taöt/ führet Den %itü eine^ Marquifats,

IL .©0^ JpeT$ogt^)ttm GENEVOIS, fatein^


DucatLis i>^er Tragus Genevenfis^ p6?t an ba^
©enei)ifd;e@el)ietl&e. .Sarinneifl
ANNEcy, ^at Annecium, eine Iiijii«|e ©tabt
an einem ©ee. aBmo tfct ^ifÄ^ff t^on Ge-
neve feine aceHbeni? |)at . feit Dem bie
©tabt Geneve §ur ^efovmivten S^etiftiou
©er ^eil. Francifcus de
«etvetten ifl.
Saks hgraUn.
liegt l^ier

IIL T>aß ^txt^^^mn CHABLAIS , Sat


Ager Cab€llicus, am ®enfer^©ee/ barinttetj!
'
t. THX)NONy ^at. TTiunonium , eine feine
©tab t am= GeneTer.©ee.
2. RirppAiLLE, Sat. Ripalia, ein^^eitßflR^el
fuß[.'©(^lo|^ U^ßJper|0gAmad£eus VJn.
na* refigmnn f a&flliclei' SBilvbe feine
l^b^n^/geit jUffeka^t.
9) 7 h «ViAl?5
,

3. EVI AN, 2aU Aquianum, i(i eine f leine

IV. ©ie ©raffc^afft TARENTAISE


zat Tarentafia, ein avDffe^ S^al/ öarinne ifl
MOUTiERs, mit Dem guna^me n en Tarentaife^
2at Monaflcrium in Tarentafia , ^\^u
frf;cn Den ^er^n/ eine ©labt «nb

V. ©ie ©raffc^iafft MAURIENNE,


Maunana, ifi an^ ein groffe^ S^al an Den @r4n*
|en öon Dauphine unD Piemont, Darinne i(i
1. s. jEA>j de MAURIENNE, ^at Fanum S. Job.
m Maunana, ein mittelmäßiger £)vt am
gUiS Arche, unD ifl er Darum jumcrcfen,
njeil Die ^mtiqm Spcxiio^c Hn ©at^oneu
»or Diefem nur ©rafen t)on MAÜRIEN-
NE (inD genennet morDen. ©er33ifc&öff
©eaDt fJel)et unter Dem (?r^^^if|off
Diefer
iU Vienne in Dauphine.
2, La CHAMBRE, iat Oppidum Camerse,
eine mm^mfintt ©taDt, f#ret Den Zu
tut eine^ Marquifats.
VI. ©ieBaromeFAUCIGNY, fat.Tra-
ftiis Voifigniacus, am SBaüifer/fanDe/ Dariiv
i|i

!• uoNNEviLLE, f a(. BonopoHs, oDer ßona^


Villa, Der hanvUDxt unD ©i^ Der Tuftiz
Diefer ßaronie.
2. cLusE, fat» Ciufa, ein fleiner
f)rt.

xm.
XIIL
Wem c^eiStet x>^6 ^zt^ost\>um SAVOTEN?
W feil?« et^cn^n
Una^HxU PIEMONT, mb
Äntog/ bem a«^
baß Mniavü^
SARDINIEN S)tx Uiim Mnid
m ©arbiaicn,
VICTOR, ifl
,
qthpvt
CAROLUS EMANUßL,
1701. t)m 27. Sipril.
ge&ofeveit
3m Äineg etobevten Die ^van^öfen &a5
tJorigen
öan^e gat^opcn; reftituitten aber ^nrd|^ tjcri
Parti culier-gvie&en Anno 16^6.
legten Mm ifi
Dorigett
©at)operi afeermöfl ganf^ imö
öar in granjDfi'fc^e ^^n&e qmt^tn ; mmme^vo
dber &Mrc5 \)tn gricöen |u Utrcd^t Anno 171^*
(iKe^ iiJicber an Den te#tenJg)mn gef ammen» "^n
t)em öc^enmartig füVtöautenDenlvteg kben
t)it &(^]!o'BpanHx HHn
?9ieifter gemae^f/ an&
m
*alf«nt) buvcjj €inquartterunocn un& (Idnixihnf
tmtn^axt mitgenommen. 25ie Svuij^tbatfeif
fciefe^ Unitß liegen btx falten €(|!iee^i?ufft
ifl

tmD fielen ©eburge fo fönberlicl eben nicl)t. Sie


t^ielenÄviege ^aben au(f;^te€inn)öl^ner liemli^
mm gemacht/ Hn mlä}tn man fonfl Die Xreiie ge^
gen i^ren ^errn/ nnt) ein gefe^te^ martialif^el
SBefen vö{)met.

IL PIEMONT.
XIV.
)(»o liegt PIEMONT?
»m ^o, n)0 et feinen Hvfprung ^a<: (Dbeniß
€at)o^en Mur ^mc^en i(l ^vtancFrcic^, nnJ) ia

Xpeae&a^Dauphinej Urnen ii}i)a^@enuefi^^e


Montferrat.

XV.
yOas ifi m PIEMONT 3^0 mztäcn i

Uten unter biefem 9?a^men begvifenru^'t^'^n.


L PIEMONT an (Ii; lefber / iat. Pede-
montium, if} ni^t n3|n orof/ &at aber Docö bie
€pve, t)a§ bev Srb^-^Jrinf^ eiiie^ i)er^9g0
^OD^n^rm^tJonPiemont geucnnet roirb: ba ifi
I* TURIN, Jat Augufra Taurinorura, bie

^aupt^'©tab( «nb ^efibenli be^^^er^ogl


tm @at>oi)en unb.f ouici^ Don arDinien;
liegt am?)3o/ mit einer fefien€itabeHe,^ro6
tinb fd)ßn gebauet : ^at einen gr^.r^gifcf^ojf;

«nb eine Uniöerfifaf/ gele[)rte ii\xi\jtf gute


Exerdtien^9JJctfler/ fe^r (|efcf;icfte ©nmol*
«er. 3n ber ^ird^e S. Johan. ßaptiftae
tDirb ba^ ©c{>mei§^ 2uc^ g^rifli geiei^ee»
Anno 170^. marb biefc ©tabi ii^on bc«
gramofen ^art belagert, aber au(^ glucHid)
t^urd; ben (apffern^prinSenEugenium ent/
feget. Unmeit ber ©tabt lieget ba^ pra^^
ttge J^erfjoglic^e ©^loß; la Venerie
Royale genannt.
3. cARiGNANo, isxX, Carimanum , ein mafi^
gev Ört am ^O/ treibi gnten ©eiben^J^an^
bei; unb fiilbtet eine appanag^irte f inie be^
©at)ot)if(^en J&aufe^ t)o«Diefem£)vtben
t«l.
3, SAVI6LTAN0, ?at. Savillanum, ein jiemlii
(&ev svpffa* £>i t/ nie^t weit t^pn Xnvuu SBar
{fie&ein eine gute SjefJuBj, t(? «^er
9ef(l>kiffei wor&en.
4. coNijOÖercuNeo, fflf.Cuneuin, amTa-
naro, i|l eine 9UteJ&«iibeB--@(abt mb^Sif
pttiig, DieAn. 1694. »onbengyanjefenser*
9ebli(| 6efflgert werben^ nw(ie gleid&e«
eclicffal 1744. eifo^cn.
C. MONDovr, Jat. Möns regalis, tf! etiteSe*
ßimg auf einem ^erge, bte fcif »eilen bei»
^errjoge iuje ^anbei gemö^t ^«r, ^af eine«
^sfctKjfrV 5IBÖ in bei- 3?fl(5barf($(ip pte»
Sßcmwflc^»' anb g»«m0feS)nid;e.
«. FossANO, Jat.Fofianum, foll
fö »fcf |eip
(en, alSFonsfanus, ttsegen be^
gefutt&eti
SBflffevl/ bcrprt ifi geiius«/ ^at aber b(&
eine« »tftpixlf.
7. MONCAGiiERE, Möns
Calenus, ifi ew
fflf.
ne itemlic^e Qtabi m^e^
mit einem luß»
^Kjufbel^eitogi?/ ni^tmett vm^tin.
j. cHiERi, oöcrojjiERSj iai. Chierium, ei«
mittelmäßiger Ort, ml^n
gute Slal^runa
»on Su^^uab 3eug.Jg)«ubcl |)at.
9. piGNEROL, ^af . Pinaroliuni, wgr eine rea-
le ^Scfiimg, uKb ein ©^tiap ä» Sfalien,
»»elcfcer »ou Anno i6^o. hiß r(J9^. UKb fllfo

'^'^•.^^"i^Sffßiöf'Wm J&kben war, in


»eitler ^eit beriDvt/ »teman prebettMc,
get * unu6crt»tnblid|i war gemacht
»orben.
Stn* bemParticiiiier-gdebcn aUt An,
1696. i\i Die Fortification auf ben (Brun!)
mebcrgertfen/ snb bera^er|oge bie bloff«
©tabt relhtuiret wötien.
10, CHERAsco, obei- eHiERAsco, fflf. Qara-
fcum, SMBjoftM Quieras, etBUUttelmoft*
ger
ger jDrf/ $tt)if$en fcen glujycuTanaro uu&
Stura, ifl mqtn Sneben^ ja mcrcFcn;
Jer Anno 1(^31. aJtt)Kr5tt)ifd|engvantfreic&
tinbItalien tjl 9ef<(;lotynT mxim.
IL AOSTA, £at. Ducatus Auguftanus^
tm^cxiioqi^m in einem groff^n SljaU/ fl5St an

93viii^enj^ t?on ?)ieniont föntet gemetniglic^ öm


2iful tintß S^t\%d§i m\ Aofta,
AOSTA, £ai Augufta Prastoria, o6er Augu-
fta SaloCiorum, &ie J^aUjJf^Sf aöt bÄVinne/
ifl gav fein/ «nö ^at einen
^ifcfjoff.
ni. Sie ^evvfc^-afft VERCELU, Safetn.
Tradus Vercelierifis , an &en 3)?at)ldnt)ifc{ien
©rin^^n/ eiuefriue^ri^li^^^/ öa i|i

ERCELLT, ?at. Vercellae, eineJg)aupt'2Jef!unj


an fcevSeffia, t^el^e Anno 1704. i)je §van^
ipfe« erobert/ nnb ium 2beil demolivt t)a/
ben. ©ie !>at einen ^ifcioff/ unö einen
fannten 6a«al 6if nacf; Jurea-
rV. CANA VESE, Canapitium, et
ne feine 0raff<^<ifft/ öarinue ifl-

2. JUREA, ober iPiiREA, ^^t. Eperoda, ein fei#


ner jDrt/ nebfi einem tieften ©^bffe/ m\>
einem ^if^öfflic^en ©i^-
ii. cHivAsco, ober cHivAs, ?at. Clavafium,
©tabf nnt) 2?efiung.
eine f (eine
3. MAssERANo, ein gtirflentl^um/ öeffen Se^
^er eia ^abfili^er Vafail ifl,

V. SUSE, Saf. Marchionatus Segufinus,


ein fleine^ SSRarggraftfinm/ a» öen Svanjoitf^en
©raniien-
tm Italien. 3ft

3tnlien iinb ^vmdxt\4)f tfl Anno 1704.


uon&en^ranlafcn mqtmmmtn, aber An.
. > 170^. Don DcmJ&cr|ogc glucFlic^ recuperi-

xai^
VI SALuzzo , «ine
Comitatus Salutiarum, gegen övanSvetca
mmmm^tr
in, bcsxmu tfl
!• SALUZZO, 2at Salutiae, ein ^i^Hqtt
f af
mib 2?cf!img, tieften ficf; Sie gran^ofenim
i% 19^1* jfi lege mobl p
gebrauchen t^tijlcn.
1. CARMAGNOLK, ?af. Caimäniola, eine J^öHf
l)fl6^©ta&t unb ©cölof/ liegt la^ar in |^ie^
ittont ßrt fitb fefber/ gehöret aber in fetefet
SWartjgraff^afft.
VlL NIZZA,
eine ©raff(6affe, lat Comi-
latus Nicicnfis, liegt amJigujlipen^eere/ in
6er ©egenb/ n^o ter gtuf Vams iii^if^en grancf^
reicf) utt& Italien bie ©rangen inadit. ©ie f!6pl
an Die Provence, un& ^at J^or bicfcm p'S^'ancf*
teic^ geboret. Snrc^ fciefe ©rapafft fn^te
in öem geaenmftrtigen ivrieg Der &pmm
fanf ® on Wlipp öftere mit feiner SJrmee in^t^
fcen ein jubringen. ©al^inn)irb geregnet
I. NIZZA, 2at Nicea, liegt am Sß?eere/ tfl
t)9Ufrei^/ ttJo^lgebauet/1)at einen Btfd^oflF
«nb J^at)en/ ba^ ©t^lof bafetbfi ^aben bie
Sranjofen gan^ gefprenget.
a. VILLA FRANCA, 2(it Villa Franca , ober
Portus Herculis, ein guter ^miy glei(^

5. BOGLio, ?at, Boleum, ein f^Ie^ter £)rt/


ben Situl einer ©raff^aft, ?at. Co-
flirret
mitatus Boleaiius, ober Bobienßs.
4. TEI*^
:

4« T«Nj)E, ?at. Tenda, cißc ©tabf/ 6at öen


Situl einev ©raffc^afft/ unt) a^^^ov^t ^«
NizEa. Der U^t t)cv(lerbene Äonig Vi-
aor Amadeus, t)on ©av^inien/ l)at na<|>
feiner Abdication 17 jo. t)en 2itttl/al^ ®raf
t)on Tende,
a^fu^Vt- .

5. BARCELONETTR, f'at ßardiio , eltt groffe*


S^al jtDiftIcn ^lalien uni> gtancfreic^/ mirt)
aucf) jur ©vafjc^afft Nizza qcrec^net/ t;ui>

i)l in Den gcgeniD artigen S'rleg npd) me^r be*


fant^t n^orfeen.
. - VIII. ASTi, eirte®raff(&atff, ?af. Comi^
tatiis Aftenfis, liegt m ben ^Jlontfevratifdjen
©rangen/ g^orete^or Anno if 3 1. i«in*^?ntog<
t|)Um5Kapl(?ii!?/ iinD begreijft folgenbe^
I. ASTi, iat Afta, am Slujje Tanara, eine
t)erte ßuD 9vt)jT< ©tabt/ t)a\)on,t)ie ®raf/

pafft bcn3Mmen |)af. 3fl aud; ein^i^' j


/ f(f)0pä)cr©il5.
'
vERUE, i^it Veruca, eine gute $8e(lun9 auf
einem t)ol)ett Serge an bem^po/ tfl Am
170J. t)urc^ eine fe^r langaMnige S^elage*
rungi^on bengran^öfen erobert/ aber Anna
i70(^. recuperiret moröen. i

^, 5. CEVA, ©ta&t tiKD 53iarggraff($afft)


eine
* "

' lat. Marchionatus Cevenus.


IX. ONEGLIA , ein S«v|lettt|)um , ?at.
Ducatus Onegiiae, im ©ennef!fcf)en ©ebiefl^e
«m ?igujlif^en COJeere, gel)orete 'vot An. ifj^,
t)er @enuetifcl)en gamilie d' Oria, öie eä Dem
J5)erliog t)on ©auopen wf auffet t)at.
©NEGLiA, ^at, Onegiia, Die ^aupt'®(at)t ba*
rinnen/ l^at eine» feinen ^mrtf unb treibt
tinen «intragli^en £)el^J^a«bv1.
X. 2Dic Tb^kt Oer WALDENSER, ?af.
.Valles Waldenfium, five Barbatorum, jtnö
iimPignerol f)cvum anbcn^tan%M\i^mmhi
ften. Savinnen tt)o^nen Don imöencrli^en geitea
l)er $ eutc, n)elcf)e in btx Sieligion meiflen^ mit öca

äXcformivtenöbereinFommen: Anno i6$6. muf


üz fie 5er^cr|o^ t>on©at>öpen/i)em röntge in
grancFreic^ ©efaHen; t)cvia(jen j boc^/ 6alD
darauf öer Jfricg ingrancfrei* angieng/ fon)ur^
l)CH fie mcbtv recrpiref/ unb traten t)emi)eito#
9C guteSienfle. SRad)bcm aber i^5^(^. öerPar-
ticuher-gviebe^cf^loffen mxbcn/ fo]^abent)ie#
le tDic&ev in^Exihum aemufi, unb, bie ^d^no(ö
barinnc m\Wtcn, muffen auc^ Wnjftig b^rglek
(pen qmavtii im*
2)ie£l)4lcr(tnbfolgenbe:
S>(iß 2f;al LÜCERNE, UU Vallis Lu-"
cernenfis.
SJalt^al PEROUSE, fat. Vallis Peru-
iina.
©a^ MARTIN, iat Vallis S.
S.
Martini.
5Da4 SNI GLUSON, £af. Vallis Clufo-
nia.
©a^ S^d PRAGELAS, «at VaUis Pra-
3" Sovt FENE-
STRELLES,
(fen^
m
^'^f^'«
glnffe Clufon ju meiv

3Da^ S^al BARCELONETTE, Latein.


yallis Barcinonnenfis, ifl im ^xkhm
Utrecht bcmifonige in granrfveic^ i!bcvlaft-
m
fen movben.

3«;, "t^'^^«fcr;en Sneben finb btt tUkt


uuLrA, mit benen baiinne gelegenen
Fortg
;

Forts EXILLES , SEZANE , unö


BARDONACH, öie fonficu |u bem
Gouvernement t)Ott Daiipkine te^Sren #
n)ie auc^ ba^ FORT-DAUPHIN, faf-
Caftrum Del^hini , jmifc^eit Der @tat)t
Embrun baluzzo, x>on Dem Ä^nige t)ori
grancFrei^ mi ©ai^aptn auf mig abgttret/

XVI.
ö?em geboret ^Äs -^er^ogebttm PIEMONT ?
©ein J&citofi i)eu ©aöopen, meldjer }uglct<5
Mm itt©avDünen
i^tiecfcn I)attcuftd)
ifl. 3n
Den bepDen legten
bte ^ran^ofen Der mic^tigfieit
£)ertei' bavinrtcn 6ematf;ttget: aber nac^ Der gltlcF^
Itd^en©^lac^t 6epm €iufa^e ber^aupt^StaW
Surin An. i7o<^. unb im folgenDeu fjrieben l^at
bcr^er^o^aUe^recuperire^ Piemonttfldbrt^
gru^ fru^t&arer aU @at)5i)en< unö ^at au6
Ifemfi^c ÄanDluuaeu / auffer Den toenig Wal-
denfern ijt atte^ €atpol. Der S:mq ^^^ti
5Berge6mig Der geüll.Slcmter mit&ein5pa5titlan*
W
§e Seit ©trett gef)a6t/ n:el<^er a6er nnrnne^ro
4(1/ im meltlic^en {|e^t al*
groflent^eil^ beogelegt
le^na^ feiuem^efallen. ©ergrb^'^rin^t^et
^lonPiemont tR^geinein De» SRa^men»

III. MONTFERRAT.
XVII.
tDo nettem l>v^*?'^e^o^tbiim MOMTFERRATl
€^ liegt meiflen$ unter be^fi 3ur &i?icf en
ifi ^PieiUDtit; obm ifl Vercclli; ^ur K^^ m i|l

&a^! iö?avl(inDifc^ei ijl Daö (Se«uefif(f;e.


:

(Sß ifi ini}t aUm gvog, a&er ^aupf fac^ ftu*^


bar an^tin «nö@etret)t)c; Dat)er0man glnubf/
bof
öle
MÖNS FEURATUS fo
Möns ferax.
m mm fotti

XVIII.
V0A5 i{l in MONTFERRAT jll rnttacnf
I. CASAL,
reale aScflung mit
tat Cafale,
um
(iavcfen ©tabelf.
tt^at m bUfm eine

An. 1680. n?arö fie iJon Dem J&cr^oge j?oti


f
pranfua an Den ontg in SfancFreii* Der#
rautt(/ unb na^ge^ent)^ crfl re^t bctjeftioet
SDocf; An. . iji ji'e t)on ben SlOiiilen ein*
genommen/ unD mß Die ^ortiftcafiun be#
trifft/ big auf Den ©rnnD gefc()Ieiffet iDorDen,
An. 170J. fiengen e^ Die Stanßofen »ort
neiie« an jn 6et)e|ligeö/ unD An. 1 706. Ua^^
te |ie Dev J&er|oa ^»n ©at^upen unter Di^ ©e*
1^ n^alt.
2» AQUI, Ut Aquae Satella?, eine mittet
mafige ©taDt/^m gluf Bormida, bat tu
nenÄifcboff/ unD gute gefunDe^^Der.
3. NIZZA, mit Dem 3una^)men ^^A'^ P^W/^
mn Unterfc^eiD Der Q)taH NIZZA in
Pieniont, ^af . Nicsa Palea^ i jt mitß
telmnf ig.
"
4. ALPY, Jat. Alba, einefd;lec5te©taDf/l&at
einen Bifcbotf,
f. TRIWO , 2at Tridinum , an# \>\m

6.
f&led)ter ®id)tigfcit/ /
PONT deSTURA, «at. Pens Stur2^,%
am ^0 gekgen.

»i(^tiger?)a§.am?)Dv
3m\^n MONTl ERRAT miD PIE-
MONT ein tlüm ii^txi^ UnM, in
Iii

mU
Langliarum, nuxdtn jinb / bi^ öet

neliiije Vafall tji b^r SÄaragraf t^on CA- i

RETTO.
Jjtefe
An. M
©at^ec/ nebfi ben !Pat Ser^valle am
Äa^fet

Germefifc^en @xün^m Hm
^^t^n ö^laf*
3a Montferrat ti)irb Ätl^ ?!J?a^Um<'
^ifo)e ©ebiet^ ^ött Akxandrino ttflb Lo-
tnellino geve(^net / fo bur# Tra<aateti
1708. bem •^trfeß^e t)on ©a))9i)^n $u2l)eil
geworben/ unbR)oi)on in bem nac^fl f^l^cuf
ien Sopitul ba^ mel;vere folt gebaf^t tvm

XIX/
XOttn Qchotu Da» -^et^ogtböm
MONTFERRAT?
^
t. ©eil An. if gcl^Svet bal gan^e J^er^
^ogt^yum Dem Xjer^oge pouMANTUA, aul
Sem ^auf^ Gonzaga.
2. Spc^ im S^ierafeif^e« ^rieben i6;i, ht*
fam btT Äerfetg t)ou ^>«oo)?t»n bie ©e^eub/ m
ALPY uaD TRINO liege«
gnblid) ijl ber Xjerr^og ©ai)o^en An.
1708. öom5frt^jfev mit bem gan^e» ^er^txjtl^um
l)elel;iKC mürben, ©ur^) ben 5Ö3pvm}'er Sractat
1744' W bevÄciüg in ©avbinien eiuen grolTe«
^mvacö^ ber ^anbev frefpmmen.

IV.
,

IV. MAYLÄND.
XX.
XOo liegt Öi»8 •^ct^ogtbam MATLAND?
liegt um beii «fja: ä>ben i(I bie@($rt)ciß?
l""".
"'5^ 5Ö?onffevi'(it ; tmrc«
r*al@en!Kfij(|)e lltI^ «pörmefasif^c ; tm Sccb*

XXf.

S)km ^n-^oiit^um ^«f «»r bicfem feine tu


mM^lfmbtt
A\ becuh
©od) jjim mkim &e$
1. fJmoeii fie ab; ba |d)!uqen ficfi m
gnbiicf) behielt &d# Carolus V. &en mkft
«Bö belehnte feinen ©oln Philippumn. Mnii

mtn,mt> iülmt%M)t na^


nen^epamf^eB

3ni «Mnif^en Succeffiong


|rancfreic^ ^)ag^el•ßo9^^;um in
GOUVERNEUR
« j^vieae hatte
cmnbcxbüxK
Ä
feinen Mnben:
per na(f; bem €ntfa^ ber &tabt Surin itoä
haben
pber()aflb
bie |«nferli(§en2Bafen a
\>mun.
IefK
€abli% i(i e.' i« bem Lje!
»orben , baß ber tapfer ben ©aulanbifäctt

beflanbw bnrc^ einen GOUVlI^RrijEURTe,


gieren ^o^Ar^.irn.mb
lieffe.
n iyufd
Dl« m-anMm «nb ©«Dppflrben btHarita
Ä j^es»
^)er^ocjf^um^bemä^t(0ef/ mHflen aber i79f-
nac^ Den untcrjei(|inct€ö gvieöen^ ^ Praelimma- .

ricn föte&ergcbcn/ n«r t)a| Savoyen Novara


ttnJ) Toffona U^alUn.
XXII,

Sluffer t)Ctt gluffen PO, SESSIA, TICI-


NOADDA unb OGLIO jinb 3. aroffeScm
j» mercfea, nemlic^ LAGO MAGGIORE,
?af. Lacus Verbanus LAGO di COMO
,

tmi) LAGOdi LUGANO, meiere fc^v jüf^


TCi(^/ unb itir ^)an&lun9 fc^v bequem finb.
eo eonfiderable et^&fe öaiißnett,
fnl), in fo
»cl^e au(|
»iel
m ^an&fc^affteu ifi e^ ein^et^eilet,
gemeiniglich nad) ben ©taDfen %o
«ennet merbetv ö^f nmn alfu nuv t>ie ©tabte mev^
Ifen Darf:
r. MAYLAND, gtalianif($ Milano , ?at
Mcdiolanum , eine«n6 pvö*tigc
ßröjie
©tabf, n?el^e t)D» Den 3(alt5nern Um
Grande, Da^iß/ DiecBromvgenennetnjirD.
€^ftttD etli^egruffe Duv^«an4leDa?)iHje<
leitet njorfeen, Daf Die ©taDt oe^^beffemS«^

©onp ^at Der Gouverneur orDentlicp feu


»eSiefiDenft DÄtinne, »el6er DieStöDt Dur^
cinet)e(le©fÄDeBe, CASTELLO POR-
di
TA ZOBL\ genannt/ im Jatime^^ölten mnf. 4

Hntn' »iflen prac^tigeniueltli^enunD geifV


li^en ©ebäuDen / tDivD Die ^ervlic^e/ unD gör
njifferbefouDrer Urfa^en weac« / noc^ niAt
mimimti CatWial-Äir^l S. Ambrofii'
Von ^ffafkit.

Un bie
Longobardift^eitl^^ntge mir ber dr
jfrtißrone gccvenet rooröen. Sie Jgianbluna
ungemein floriflant, tniömirö bag|]arcfefte'
Commercium, mit SBein, Ä^f, ©ctrepö, af«
ier5)an(> feiöenen, geblümten unJ»
reiben ©fof« i
fen (lefrieben. /

.
p ;1 au(5 eine« von &e« »orne^mfien sem*
*• MONZA, 3af.Modoetia, eine «Ife ©ta&f
am giuf Lambro ; alii^ier würben bie Senf/
Wen £at)fer mit ber fpacnannfen eifern <?oin>
Hxbti^tn <Evm gecr^nef / wel^e no* aeiei«
3e( Wirb.
l. CASSANO, «ne fleine ©fabf «m ^lujTe

^i.^lf Sran^ofen eine Uutm


^ ^^Y^h ' Ticinum, ober «u* Papia,
ift na0 ssRa^lanb bie Befie @taU unb Mt tu
;
ne Um»er!Ua(. 3« ber Äiflorie Ht fie ein oe*
boppv'Ite|en)iae»*SinbeiKfen, meilberleßfe^o.
Big ber fongoBarben, Defiderius, An. 774.
»oafaofer Carole Magno, unb Francifcus
1. mmm
graHif rei^, biefer @(a&( An.
iT2h m bemParcCertofa, ifl gefanaenmor»
l?'
bem m V? 2>»f*otf nmmtübax mut
üJabfie.
r. TRlVOLZO, Ut Trivulcium, iß brti

^P«?^}S' i"^-
Bobium, eine fleine ©tabi

,Ä 3 7.TQR-
, .

delJaFaglia, $at. Alexandria Statiellonim


0berPal2ea, liei3tamgl«lT'^1'anara,^UlUa*
Dem ^0/ an &cn 5)?i}ntfcvratif(^cn ©vanl|cn,
miti \>x^\)m l}ai5ptfacl}U^ tortiiiavet roor^
\\t

öen. An, 170^. geviett) Hx '^\\\m^Z\)mm


instant)/ üa^nvd) n^avb bie 55ejluug 1^'^)^
fcfidbiaet: tfl aber allcä'epaviv^t/ imöbar^
auf Die gan^e SSefluuq bcm ^erßoa
pc^yea übevlalJeu tDevben. ©le ifi am cuie

\^ALENCE, Sat. Valentia, liegt &vu6cc -


9.
auf einer .tpo^e, unb paf iret aud)
i?av
am 330/
eine mäfiö^ ©vantj^ 2Se|luu(j.
Anno^ 1^90^.
mxi> fcicfcv £^vt m\ Den Svau^OjCn truvauq)
fcelaaevt: 5Bcil abcv untevDeffen
t>on@pameti -
DieNeutraHtat acceptiret tDUVbe, fo mavD bie •

gselagernng auf9el)i)(Hn, unbj)iemit bev f


tnStalien geenbiget 3Zac^ biefem \ii
berpvt
An. 1707. t)(m ^eitoge t^on ©aPopcn iil)er#

ta^en wovbeti. ^.
IG. LUMELLO, eine mafige ©tabt Sie
©egent) Ijermn l)eil] LOMELLINA, Ut
Tragus Lumcllins, t)oueinem Jlecfen/ber
tavan liegt, uni) bicfen SRa^men fülltet. .Cie# ^
fev
Aerloge
m¥m\ ©aDopen,
ßanöc^
©tric^ ifl

fvafft
An. 1707.
eme^ gefc^bffe*
Demi

nen Svactati^/ abgetvetten n^ovben.


i n VIGEVANO, ifi eine ^)errfc&afF</ ^2^1^^

i&ev ^nt^H ^ön ©atjopcn immer pat oaoeti


^^oUen/ iubem »pttgen ÄviegiJ aw^ eing^
:

56f
nommen ihn aucf) in Dem SBormfe^
SiMctat ncbjt fielen anbevn ank^nM)tnUn^
imm &cr 5f mrigin in Ungarn abgetrette»
tvorbcn. .©minneu Ifl
1. viGEvANo, l^ar. Vi^iebaniim, eine Ffeine

2. MöRTAKA, eine veicf^e 6ta&t iuii> SSeftima.


1 2. IS OVARA, ?at, Novaria^ liegt über hm
an ?Memont/ unb tfl eine S?eaL-3Jef}iina/
ete ijl berühmten Scholaftici , Petri
Lombardi, Statte v^©ta&(/ «nö&ev @ii eine«
reichen Siftbum^.
1 j. ANGKIERA, $at Angleiia, liecrf ait
Dem groffcn eee LAGO
di MAGGIOEIE^
Sat Lacus Major, o&er di LO- LAGO
BARNO, 2at Lacus Lucanienß'? atf
Rannt/ tjl eine etaDf mit einem ©c^laffe, tm&
Mret bin tM einer (I5raf&aff<
14. ARONA, «af.Orona, eine f(^6ne6taM
anöemLagoMaggiore, I;at einen qtum fya^
m mh treppen 2Beimva^^. ©er la'lke
CarolusBorromaeus, Srß.^Sifc^off l^^at?^
lanifiPter gebol^vcn movDen. Uu^Hi't tiefer
etaöt liegen auf t^em ge&ad)tmE.ii^o öieft^
genannten BQRROM/EPf^m "^Mn;
c^e r^m (3r5flic|en ^aiife BOIÖlöaiEO
^ngck;ren, iinD t>iel 6elicR^eiteH i^ m^tnt
m\b funil in fic^ enthalten,
if» COMO, 2at Comum, liegt barneben an

COMO F^%^ @^e, ttel(f;er LAGO


dl , £at. Lacus Comenfis, gene»;
net tpirt) \m\> eine aufe^nli^e
, iff Äanöel^^
gl^^^/^mit einem unter Aquileja, ge^ovtg^»

Ä I i^.LEC.
16. LECCO, Sat. Leccum, eine flute JTjp
5)di?*©ta&(/ m öeu 2Senetiaiiifc&en ©iw
17. FORT deFUENTES, tint&xh%*^€s
^ung gegen bie ©rnu&ufi&ter/ am LAGO di
COMO, fo m\ hm et}emaliöen6pai:#en
Gouverneur i^on ?(Kat)laut) / ©rafen de
Fiientes, Einfang öe^ i7(ertSecuii erbauet

1^ LODI, Ut Laus Pompeja, liegt Jttr


f{ed)fen amgiuffe Adda, Addua, unt) i(l
£at.
KiAt in foHt)cvlid)em ©(anl)e, ©te ©taöt
liefert mit irrben @efc|)trr/ Äiifferorbentlic^^
«rofie e / unb ber 93ifd;off geboret unter
©faplanb.
1$. CREMONA, faf* Cremona, Itegf am
tO;
U\) feem <Sinfiu§ ber Adda, gar weit
e Aten/ gro§ nnb i^cfie. Sie 5taHaner njtp
m
Ten pc^ t?iel mit beml&o^en S^urme^ ber ba |le#
fjtt Ab. 1702. marb ber f^ranßppfc^e eoin*
manbirenbe ©eneral/ ber Marechall Hn Vil-
lerov, burc^ eine fltiGUi& erfounene fift be^
grüflen gelben/ ?}rin^enEugemi, mitte» au^
bicfer Sejluno gefangen n^eggefw^ret. ©er
äif^off gel)6ret unter ben Srlj/SJif^off t^öti
gjJaplanb» 3>ie ©tabt t)eiffet fpufien la Fi-
delle.

ao. PIZZIGHETONE, eine fleine SSeflung


amglufteAdda, mit einen febr tt)jd;tigen Ci-
tadell. .©er £)rt mufie fi<^Än. 1733. an bie
grauijopic^e Siüiirten ergeben.
21» CASAL MAGGIORE, 2at Cafal ma-
jusj liegt ni^t weit imiy i!) iicmlic^ grof /
tu^rt
mt &em Marchefe di Salra Terra.
Finalium, liegt an bmSü

c-ARRitCTO gegast j öo^ itt MuWts


Anno if 99. ötn ©jjonier« mf«t^L
DU ei

6er ^>aBen öartep ifi m^ommwAeatm m«


tiefer £)rt An. 171 j.
©«««efern^gei S
«rlcflung fiiter confiderabicn
©«mm« @el*
te« a6erl«ffen ttortett, unö ^at
alfc mit {jent
^taaummmlmb weiter feÄConne-
Hon. A.i744.entpBtiöme9etibief<^4>rti,e„^
etne groffc SSwegung, all &fn
©enue fcrH bit
»oraefttecfte |tl&.©umt«e »ie&tr
edeg , u5
bevfel&e bein *ontg »0« ©avöinie n,
.«eNbarfeit
Um mit
W» tSSl
Sieic^, g^ti^l^üBerlaffett werten
folftc
aj. RIPALTA , OD« RIVOLTA , ^af.

bflrtet) An.
if 09. t)ie SSenetiaiter
»un öeti
Sranlofen gefc^lagen worDen.

em ©tftfcf gen nalje bep sSRa^ianb, wßbk


^var^
^"^öcn öte ©c^wei^et' eine
©q)lad;( gewonnen, unb if 24.
eincöerloken.
3f. BICOQUE, 2at. Bicoca, einguft.£)rt,
etwa eme m( Me Pon s9?«i;lan{)/ Da Die •

Ä4 iran»
:

%vmU{tn Anno 1^21.


Cc^lnge bcfflmcu.
m öenÄapferlicf^e«

®ön t)cn 4- S)fm)lkl)if(^ett ?anbt?ogtet)en/


föelc^e b^u Sc^iteif^tni pt) abgctvctteu tvoiv
t>en/ (}c^ct in bem €a))itel t)OH Dcv ^cba^cir,.

f viS^^tcn/ SSie^/ Sieif ßn&£)elc/ |)at artige oc^


'^^«^ iHV Jt)aii6luöa ti?o^)l a«f(^elrgte Sin*

Contributionen l}aU\i in tm\ ^xim iai

bene^aben in loieURSa&rcö «i4?t ^Ttt)iii*

irivtvirb.

V. PARMA.
XXIII.
XOo liegt t)Ä8 pÄtmifitc (BcbktU ?
€^ liegt unter bem ?Jo. 3ur Ätncfen if! ^iat}f
hnbi oben i(l 3)?a^)Ianb «nb5)faufu«/ jurÄcd?^
tcw tjl COJpbena ; mun ift Uß ©enuefifc&e @e#
Stete.

XXI vr-
VTafl i(i C>armnefi frercFcn?
SScnnman aHc^ $ufammen rechnet/ fo befleißet
1^ t)jer unterfcf)iebenen €ti1cFen
L .©a^Jf)frl5catbum PARMA,
fat. Duca-
tus Parmenfis-, liegt jnrSvccfjten gegen 3Jfobena

I. PARMA, bie J^mipt/^'tabt am Sl^^'f]"^ P^^-


nia, iü l^ie jrper^og!id)e 3ieftbtng / grof/
i^^n gefcoMCt/ mit einem vejiengcfjlolTe/
st alte».
Unimfitat nnb^mmn mftJ)tih mifui
mm fruchtbaren Stuben gckgtn. An.
lieferten ^^e^fa»fer(lc^>en Denen an^
hex fie miixUu baftlhfi ein blutige^ Sref/
fcn, nmele^enber jfijt^ferlie^e comnmbu
renöe General, ©rafDonMercy. feierten
geblieben.
3. coLORNo , ein prfl($ftge€ J^erlogUc^e^
M'päM, mlä)^ß aber 17^. A^ai's^ bic
^ai;fer!i#enSrouppen mit flurnienDer
S?anb eingenommen/ jiemlic^ mmuM
3. FORONuovo, M. Fcnim Nowim, ein
gtecfen unter Parma mi iVmgiurraio,
allm S:dni§ Carolus VllL mn~nvmv^l
rcic^ bet) feiner Jiinicrfctir
an^Neapolis
i49f. fi^ buvcl> Die SScnctianer
mmm
IL S^aß
Ducatus Placentia^ ,
^ttW^nm PIACENZA,
Um bcmuhm jur lincfen M
.panb/ <tn Dem9J?a!;lanDilcf)en.
1. iJA'^^^^A^vat piac€ntia,Dirjg)an|)^©ta^
mn tj]jef^Dn/ gro?/ tmb eine öon -oai
befien h^lmum in^tiif:cn hattt bahn
mt
;

DerSinfTiebia inDen^po.
ei^cn^5i^:^off miD eineUmt)ai}^if; tv^
eiamo|)ner föer&en für hqmm mm
^ '
>

leute gefjaiten. /
2. »oNCAGLiA, vi^t. Pvoncalia, ein
S?!eifeti
mc^t meit i?0n PARMA
Jn btfii 1^
gaiDen Die 3irHtifcr)en Ä<jt)fer tljtbm be*^
ifcren ^ugen vM) Stalten i^r^ m^x u4
III. LoSTATO di BÜSSETO, M. Di-
tloBuxetana, o&cn am ^30/ barinnen tfl
j. noRENzioLA, vat. Florentiola, ein bet>e^

fligtev £>vt. .
^ .
-

a. BussETo, Sat Buxetum, em fletner f)vt,

iü mm
Caroli
Der Sufammenfunfft
unb ?t3abjl Pauli III.
^awxi
im 3a^)V
15-43. ^u mcrcfen.
^. SURGO S. DONNIMGO, fat Bui'gUS b. DO-
mini, eine ^^if^lfFlic^e ©tabt.
IV. VALdiTARA, at. Vallis Tan, «n^
fen an ben@enuefif(5en@ran^,en/ barinne i|]
^

1. BORGO divAL diiARA, iat ßurgusVallis


Tari, ein f^lec^tev £)rt.
2. BARDi, ein fleiner Ortt bem ©emictif^en
jrpanfeDORIA,gef)6ri0.
©te^erto^e i>on Parma beulen att(^ ma)m
Äiareicb NeapoH bie etable CIVI-
TA di ?EN^JA . CASTELL ä
MAR di STABIO, «nb bie 3^nfttl

PONZA, benen S^eapclif anifc^en (Julien


fleqcn über.
STRO unb
5luf m ^^^v^^jt^«»^
RONCI-
CA-

GLIONE,
6ammer
n?eld)e m
bie @raff(l>afft
ber^abfilic^en
1^49- eingebogen n?orben/ ^aben
nn^tigePr^tenfion^ mi^a bem
fie eine
ipdb(ilic&en ^)of fc^on m
Unruhe gemacht-
XXV.
XOm gebeutet oaji'iScr^cgtbnm PARMA ?

1. €^ ifl ein Äai)fevli(| üe{)n / ob e« gleich


Anno is4h ^öm ^J)ab|l Paulo IlL bcm ^?ai?K
FARNESE u^r efjne gegeben tvovben.
2. ©er le^te mi btefcm.»?aujen}ar ANTO-
KIÜS, ftavb f»?l9te ber Sfanifc^e
.

^rin$ Don Carlos mmost b(V Qiiadrupel-


ahance, crgtiff Anno I73^bie
SßJafen mit W^^^^^
6er ben U^fcr« Sat)iev, mb creJ>c«eNapoli
unö
biciheit. ssep beut ^xi(htaß^e>ÄM fam
III« unb tpiaceni? iBicber an brts ^auß iO,efierrfi(i,
»el^e»^ nunmeAp baöon bmcf; ^nmmrtkp
eoBroen uterlaffen; baf ilBrige a6er juv
Idnbif^fu Siegimmg gefc^laflen
Ijan.
^ '

©ejreob , unb ^at tint tmmUmmmkl


Bmt, »le benn (ju* bie «Parmefaner/ j?4|e aöf nt#
halben für anberii ^afen ^oc^ ge^rtften
wevbeR.

VI. MODENA.
XXVI.
Wo !ic5t Uloöettcfif*c (SebiCK?
unter bei« 5po. 3ar&m/cFchifi Q34rmai

mf^ej unten i)a« ©enuejtfc^«.

XXVII.

eSVllSir" Mm Mi m
L ©<iff»fr^o9t^jjm MODENA m m Uh
6er/ Jfaf. Ducatus Mutinenfis, liegt jar^e^*
j. MODENA, iflt. Mutina, bit SRefibenl be«
^ergog«/ jtoif^en berSerchia unbSana-
ro, i|} eine f#6ne, groffe unb 6eöe)!iat«
etttbt. Sie fran^pfen lakn lang bat*
WBvngelefle«/ würben «&er 4», u&j. ^ft,
lig delogivet An. i/H- t^AVÖ m
DeaSranliofen befeßt/ uut) na^ öcmgvie^
öennvibcvt^nM^ß/i^t^il abcv Anno 1742.
tev /per^'.og fic5 mit Ot^mü^mb ©a*
ni^t aUiirte/ ti^avD Die ©tabt hm
t)Di)cn
ii.Sulii belagert/ unb mu(le ji* ^|Ci-
tadeii t)eu 29. ergeben/ Uxm^^^fimi
unter Bologna. ^
a. cASTFLLNuovo dl CARFAGNANA3 tat
Ca-
flrum novum Carferonianae, eine ^ts
fjuna auf beut Monte Alphonfo, in öem
S^al Carfagnaea, IDCl^tß imif^eu Mo-
dena, I.iicca uub glorc»^ 0CnKiliic|afft^

m ^ie fi# ju Ärtcg^^SieBfJen tpo^l


applicii cu/ ba|)er fie auä i74f- Fa-
Teur i|re^ t)ertriebcue« ^ntßä^ bie SBaV
fen mjriffcn.
H. ^a^ t)ivtiH^f)m REGGIO Ut , Du-
catus Regienfis , liegt Darncfee« jur liucfen
JE)anD/ an ben ?^u'mefattifd)en
®raR|em
I. REGGio, 'tatein. Regium Lepidi, ij! Me
£^aüpt*@tut)t öarinnc/ mdcl)e ctma^ ge^

rimieri)!/ al^Modena^ bod^abern)©l)lge#


taiict/ «nö ein ^ii(^'lTUc()a ©i^.
^. iFRSFLLo, ebev BRtsELLo, tc.t Brixcllum,
m Den ©rangen gegen ^arma/ a^ör eine
©tc mx
erfili^
mite Prontier.a3efli ng.
jiüt ^at)ferli^en!ßcicrern befeftt, ifi aber
An. 1703. m\ Den gran^ofe« erpbert
qti^UifVi tt)orl)en. _ . -

3, cANosA, ein f leiner £)rt/aIItro5?ai;fer


Hein-
riciis 1 V 1077. bem^abfi
. Gregono VIL
eiue bei"i>uOere;>ubniiflion bejeigeu mnfiu
©Ol
JULI,,
• »Ott g(ahe n> ^73
Iii S^t:ft€mbiim CARPI,'!^,
Principatus Carplenfis,
CARPi, Ut Carpium , bH Uflt ©ta^t &mv
mmn. treibt gute ^au&UiBg / imb {)at tu

ly.pa^ StnHcntlmm CORREGIO,


Sat, Principatus Ccrregienfis.
coRREGio 5 UttiiL Corregium, bitS^dUpi^

V. 3ainme|)ro (iej5vctmi(|) feal f feine


penrtiHmMIRANDOLA bariU/ tDeic|5eg^t)cr
Hn ^obm
^iiDfer ^em S^txUq qtacn eine
(Bmmü &clMß uhnqcUn |at. m^t Mefem
öe^evete e^^ bcm gurfl!icf;eß /;^aiifcPICO, mU
<^cß a&cr na^ €f
anien gctrcnöcf fat/ ito

^am M
^e^t aber auf ba^
eiric m§t ©emallin
^eti0<]tf)iim
bci;.Befei3f

filv etne a^mife

XXVIIL
Wem gel)om c>as liut^o^tbt^m MODE^A ?
€^ !»at feines eigenen .^tt^oc^mß bm J&aufe d'
ESTE , ?at. Famiiia Addlina, tDeic^tt be^
Um Hxmn Stiege fein laiib ttli^$ 3^|ve
mit beut SilcFen anfe^eu muflen/ bif bii gras*
lofen billig au0 btefer ©egcob jir:^ deloginl
ttorben. 21B er bei) s^tnt^iSxüqtm 5lrieg na^
langer SJorfleifting enblic^ &je Bpam\^< ^artl)e^
dffeutHc^ annahm / mt ttbrnm am) hu ©paui^
tot anneeiriStafiencommaiidirtr jo miipe ev
lueufall^ fein Uwb mit im Svucfen anie^n.
374 9. €a)). }4iv tanif^axtt

95or biefem gejiorte ba^ benacf)bcirf e J^cr^o^-


tl)um FERRARA au(^ bariu, tuelc^c^ aUt
mw
feit Ann© 1 f 98. ^apjJe ium Äirc^cmStaat

m ht\)ülun tinterbcffcn bie Praetenfion Darauf.


jg)ctSogt5«mMODENA l^at in Dem t)o^
tigen Ärieg Dielet / unö in Dem gegenmtoigea
Ätt^f^pH e(n?a0Ut)Den muffen.

VII MANTUA.
XXIX.
VOo fiegt öäs mantnanifAt ?
liegt i5ber Dem <Dbcn ifi Da^ ^cw
tianif^e ©tbtcte ; J^^^tcn i(I Da^ 9)?oDenefil(pei
gut ^ Inden ifi bai m<i\)\kb\\d)r> m
Äc<*$ert
»a^ gerravif^e.

XXX.
TDa? ifl ^«titinc 5« mcrcJen?

1. MANTUA, fatein. Mäntua, ifl bit


J^a«pt^©taDf . ©ie liegt an Der ©ee / oDer t^tel;
mehr in einem ?9?0rafie/ unD tfl Dannenl^eroeine
«nt^erglei^li^eSJeftung/ giebt au^ iugleic^ a«
©r6ffeunD®^Dn]^eitn?eni3etaDtcn in 3t^liea
ctma6^ na^. ©er Slu§ / melier Dur* Die ec ©
in Den ^ufiieft/ f)eiflMinzü, iat. Mincius,
An. lyoi.na^mDerJper^og ?5^'an^Äpfc^e ^efa*
^ung ein, ttjel^ebifi An. 1707. Darimiegelege»
l^at : .©ie SSefiung ifl unter Den 3ialianif4)cn Dem
ti)au|e£)e(i^rvei<^ alieiue verblieben*

GÜA-
/

2: GUASTAI.LA , faf. GuardiHallum,


hm unter bm / m\b
iiintburndf ifimtl) langt Stit eine Appanagc
W btn XiM dnr^^foi»
bcv Guaf1:aliifcf;^nimiet)on bm^aHic^rnnm

250V bkim Utttnjic^ bk Sranlofen


, auf
S?crpnfiiguno De^^ntDö^/ in Diefem £)rte
iicrnhc^ ßavcf crj?gefuni)eu/ unbfiiugcnauGua-
llallaaufb'allevBcfle |u fcrtificiven; .©o^ An.
1 6()o. mufie ber J^cr^0<] Fortificationes ra-
äffe
fireu lafem An. 1734, ji'd()ier m^itii<^(ß^xtis
fen^n)if*cnt)en S:aMi<^mMnb mihttnm.
'

3 . LUZ ÄRA , iat Luceria, if} ein ecf;lof


bk hlntm ^4ia4)t mit btn Hrauiofe«
njo 1702.
nxqkns^ inmlt^cv bk 2eurftf;m vidorifir-
Un.
S.BENEDETTO, eine reiche 216eet>
4.
ti^t mimm^Of mb
j. QUISTELLO Hub jtöep OttUx , , tt^o.
]m\tbk%vmtif)\tnm\b Bamparbm ith» ^0»
t^en S:a}^iaU^mnbmtmpüt mvbttu
GOITO^ BORGOFORTE, mnPa,
6.
mb GpVERNOLO, am Minzio ftnb fiel/ ,
ue ©ta&fgen Deren in Dent^oriqen Kriege Iffterl
/

gebac^tmoröen/ MetDetlbepöe flrt;ttenbe Slrmeen


lum offtern in Mefcr ©egenö fafi med&fetoeife öa«
läget ciefd)lai?en^a&en.
7. PITOLA,
ter @el)urt^^£)rtfce^
ein glecfen
mücn VirriHi fenti*
am Minzio, M
8. SABIONEDA, BOZfoLO, CAS.
TIGLIONE SOLVARINO uuD NO ,

VELLARA, (in&fl^iJi^S^ifent^timer/ t^th


ö}e appanagivten Linien öel^aiife^ GONZA-
GAjugelpre«*


XXXL

p Ht kmc ?:eit Dem .tmifc GONZAGA


Mift. S:)uS)ümt Unit i^i An. uos, mit
m CAROLO
Gü ASTALLA
(ib(itftmbtny unb bit
a&er
S^txf
2mc
öa^^
m
if! t)]e !ilcl)f!e : »
grieöcniuRaiiadtunb Baden iftei^ Dem Äat)fcr
li'Oi^iprutfjc« itovüfu / bcr c^J auc^ toc^ einen
Gouverneur n'gievtTi fic§. 33nv Mcfcm irnr
i)a^ _^er|ögf[)am iMONTFERllAl^ Daimt

l'Cu An. 1 7oi. fiiix^mt t:ami äctvagcn tat

XXXIII.
TOefd;C3 f7nö t^k f cyen REFÜBLIQUEH m
€ö Pill) i?)ra Drei):

I. ©icP.epubIk VENEDIG, ^vlt.Rcspub^


lica Veiieta , lic^t oben aiu 3ibnati[(l)ai

IL ©tcRcpiibik GENUA, Sat Respubli-


caGciiuenfls, liegt vuv ^^n»f cn am Ligu-
JEIL ©ie aepvblicLUCCA ,
=

at. Rispabli-
caLucceclis, Ii
e jjs ^ üc: (jenua am Li-
gulli -C^tU I *.av ^i,c ncmr

1. VE.
L VENEDIG.
XXXIIL
\ÜA8 geboret m K^publk VENEDIG i'

Sie|änbcr/ ti^^^lc^^biefcr griffen Rejpu»


1.
biicjuge^ovcH/ tDi^rbcuiaDre^ SlKilcabactBri^
let:
I. 3fl TERRA FIRMA, ober ba« Defle
ÄAHD, baruntiwir&aHe^ Begriffen/ mi
fit oUn um baßAdnzti^t 5)f ecv i)aht\h

IL 3(1 DALMATIA , ^ein fomgteic^,


ba^ liegt mn Adriatlf^ett ^cere / mif öet
<iu^matf igen Seite / tmb kgrcifft jugleic^
bie meifien 3nfuln auf geba($ tem ^eeve.
in; Sie'LEVANTE, htOdms, bmtu
tcv qcUut alM
©md^entoö^abem
m^^t gegen
f in^ Wmm
2. 31uf biefet
TIAM nic^t Befel^en
€|arte fonnen
: Seim
m \mh
DALMA-
am
\n%\\Mt\mxtmh^%mt x>m Ungarn fe^iefen.
meniger fannen tcxt um bie LE-
VANTE beffimmern j Denn öa^ gef)6ret

SIBentJa^ unter bem SBorte TERRA FIR-


MA 6egn|fentli unbeiqentli^ in Stalten \\u
/

%tit geboret an biefenjDrt.

XXXIV.
gebotec nan^u TERRA FiaMA ?
35er etritfj Sauber, h^eld^er oben über bem
»önatift^en SRem lieget/ «nb in ben f «nb^e^v^
ie»
ten tni^gcmeinDOMINIOVENETO, ixrf
ip/ Dominium Venetum qmmttmxb. 5

eiuitemltc^ faul) / unJ) pojTet jur ilim

MantiiaUn&Ferraraj cbfnabetunl) J«rÄccb#


ttn t|i mit £)cf}errei^if(5en ^vo»jn%eti nm
flekn.
-S^r g^n^e Diftria mxb in ^Uff ^mint^tn

f. DUCATÜS VENETÜS. teuff* m


xDOGADo , t(i et« fleincr Diftria «m mmt
big l^enim.
IL LONGOßARDrAVENETA,Se«tf(|
mß m (iucfeti J^ant) ibtx bm $0 bi^ an
?OJöt)la«& lieget
III. MARCHIATARVISINA,Jeu(f^&{e
Can^ifer iTJs^if / ^tal la marca treviö-
KiANA, uberSBenebig.
IV. FORÜMTULIÜM, Zcnm baß^cv4
^oßthom irriaul/ ^falianifc^ il friuu,
liegt
g?e*(en.
m ben jDejlerreicf^if^eu ^anben m
V. ISTRIA, Seutf^ baß «tfietreicb , liegt
noc^ weiter jur Siec^tea am Slbriatif^e»
?Keeve.
XXXV.
XOOB ilibcy öcmvjcti^ogibum VENEDIS
?m mctäm ?
Sa^ ifJ gl^i^f^Jn ba^ J^eite t^on ber Repu-
blic : unb ifi ba^ merdfwuvbig^e bie J&aupt;
\ @tabt.

VE
m Italien.

^
VENEDIG , iat Veneti^ , %m^. Ve-
nife. ©ielie^t rec^tairf Dem ^bxiatii^tnmm
«uftJidf lernen 3nfu(n , imbmUlnt^nMnfmD,
iammanbui ©runb mif etc^eneH
retten mäffen : jia^ero mnp nia»|ii 58ene&ig»i>a
^mUn w
einer ©äffe mv amvti i« SBaffer auf btn Gon-
deln, ba^ifi, mifrieineneefjilfen/fa&im
©je etatt tfl me(jeniJ)rer ©tljfe, Sieicf;t^u%
ec^ün^eit nnb ©emal^/ fonDerli^ aUv mgcn
iprer Situation alletbingg Hx ein SBnn&ert^erdP
jiiNIten. Sötema« Denn 0|ftm#l^? 000®. Paf-
, mX^tmn Die Jeit De^ Car-
fagire^ qm^tt
nevals, &jefenX)rUü befel&en, Da|jn fommett
finb. £)te f oflfcare SnicFe , Rialto , mif t^ek
^er Die 1p<^r(]^ei[)en Der Nicoletten «nö Caftel-
lanen im SCaafen nnb Sii'ngen certiren ; Der hu
v«|mte 59?atcu^.'$la|/ ne&fi Dem Darauf kjinfr^
li^enBrogHo,
iunnDen
m
5er fj!rne^m|ie a&el ein^
/ unD mit ej)a$jcrenge?)en
in era6|ea
nmu Der^)er^oalic^e|3aßaft ; Die S. Marcus-
^tre^e, unD Da^ Ärfeml , flnD ©etouDe, Die
iDenigi^re^ gleiten ^rrSeii. Ubriflenl, oBgieid^
Die ^>anDhmg Diefer ©taDt mit alferf^auD ©ei*
iw unD ©la^/Manufaäuren noi^iiemli^ con-
fiderable ifl, foDcc^ 6ep Ivetten nt(|ffi>
i(l ^'e

important, al^ e^eDem


/ unD e^e man Den
jte

fJßegu^erDa^firojTe ©elt/S)?eer nac^ £)fi''3nDif


engefunDen/ gemefen, Daane JöanDfung^^SBaa^
rent)pn Orient 5 BefonDerö' Die ©pecerei)en/ jti/
er(} na^ SeneDig / urtD Hn Dar nac^
Dem übrigen
H-uropa transportirt n?OVDen.
51Ran UM
DaiJor, Da§Diefe gemafttge ©taDf
tfirenSlnfang f^on
m gcuammen
m Senn
me^r all isoo.^a^^rea
|)aben : al^ DamaM^ Der
^unneiir3.oni(^ / ATTILA,
auf bem t?cf}cn
Jrtnbc fo giMufani Raufet? / foRcn ^ncl ?cute

tuicl; Öcm 3ifccr auf ^lcfc 3«fuln falvitet/ UT\b

®an !}at [mift bcin Q^^^o ^1 venetia,


©ber an bcm Adnati(d)CU ^UXf obferviret,
t)4 ct^ in l)unbctt r^a^veu um SSeacbig ^)erum
DjelfeiArctivovbenifi/ aWiJovbrefem.
2>on b^icu 16. unvbie©tabt25Cucbi8^emm
^dei]cncn3n[ul««Mb £>mtxn finb bie mcvcfmuif^

CHIOGGTA , ober CHIOSA , 2(iL


Claudia Fofia , eine 3nful / auf wl^tt

MURANO^ Jat: Muraniim, eincFki^


iie ©tabf / an] einer ^nful, wo bie fofiba^
ven 6lAfer iuib ©pic^cli^crfertigetmerben.
2/MESTRE , gatein. Meftrea, berichte
Oxt auf bau »efiea Jaub/ \n aKe au^
Scutf^laub Fommenbe ?}erfontnünb
veunac^2Jeuebi3ein3efcf;iffet werben.

XXXVI.
Was m in ^trVene^ifd^m fi.ombatt?ey
5« mctcfm?
oebereu barsu fieben mittelmäßige Janö^

ILPADOUANO, Jat.Ager Patavimis,


SSenebig f^Ciicn ii6er.
K PADUA, Pat. Patavhim , an bc'it 5iu§

Brenta , ij] (?rD§ / unb trar eficbem fe^r


ftjp^l f-rtificire(. Sie foll noc^ etjer aS^

feie ©f abt Siom feyu j6anet wrben. Sie


m\ Italien. 38r

Uniöcrtitat bafdbfl/ \vüd)t ilai^fn* Fride-


ricitsll.gcllitftct/ tthnn-ifanivDlij: £)cim

^uDfn imD iöva-c» / ali&a promovivt«.

Hillorici Titi Livii feijU. & \\\ am) Citl

2iijd?(>lf alliier,"^n Der Cathedrai-Jtir^


d)C Ikgt DcvbefaRutcl;cilige Antonius ^üii
Padua bcjjrabeu.
2. ESTE , Atefte, ijl ein geringer Ort 7
JJat.
er tfi abjr megen Der Geneal€>gie jif uier^
cf e« : Denn e^ iji Oaj? @f ainii^^au^ Der ^er^

grafen d' Eftc ge^eliJeu l)aben.


ÄLBANTo, gat Albanum, eiu fleiuer jDrt/
mit einem berritd;ca (ä5eiunt)?©aD.
2. ILPOLESES^EdiROVIGO, iai i(l
bie ^alb^ Jalwl Rovigo , tat. Peninfula
RhodigiaHa , liegt örimter
Venetia.
Golfo di m
1. ROVIGO, i?at. Rhodigium , t)k ^mi^U
©tabt/ lieben mc|)t^!Dut)erlicf;el.
2. ADRiÄ, iji je^Dau€^i))o|)l Heilt maamercft :

et^aber/iDetl baß 3lDriatifdpe SJeer ben "Slap


um i)mn hthmnm pat. ^ifc|öjf
refidirt jii Rovigo.
3. IL VICENTINO ,
Ager Vicen-
tinus , liegt mciter t}inm\f mw iß ein ati
@ctret)b / SBeiH/ ßel/ un& ®aulbeer#
"Slmnenfru^tbamvßtrid^fiaii&e^/ in tDeU
c^em ^ia eintraolt#er ©eiDen^^attöei ge^
til^bitt n?irb.

1. y*-
I. vicENZA, 8at. Vicentia, iflgrof / aUxin
feinem fonbevli^e« Defenfions-Stan&e.
JP)ateiacii Äircf?off, unbt)iele2lt)eli^e(£itu
»o^ner.
1. ARziGNANo^ Saf Arfignanum , . UttS) ma-
RosTicA^ fiut) imet>fUme©(at>te, Ut) t)er
legtevn ijl Marius HU Sylla ö6cvn)HRl)eB

A, IL VERONESE, UU Ager Veroncn-


tis.m btn gluf ^fcb / mli^x 3talienif^
Adige, Uttt) uU Athefis, l^eijl.

I, VERONA, eine »oilveflic&e ©(aö(/ tveU


*e Hnbtn Italienern felbfl la Degna , bai
t(l/ bieWuvöific/ oDei* bü ©efeen^mtoi^
ge gcuennetwirt). £)a^ ©^loB t)ar6e() ifi
unöerglei^U^ t>efle : unt) in öer ©taDt iff

OOC^ ein gan^e^ Amphitheatrum , mU


6)U tm ungemeine Antiquität jfl. ©it
l^at eine toi^tiqt J^an&lunfl y un& eine»

a,. LEGNANo, lat. Lconicum, tfl eine hxdf


t^eSSejlungan&eriaf*.
PEscHiERA , ?at. Pifcaria, ifl flein/ aber
fe^r / auf einer §elfem3nful
bet^efliget
auf Den @ar£)ep©ee/ bepbem Sueflwfe&e«
MinEio.
fcicHiusA. faf.Vauca, jfl ei» Juii^tigev
^ $af gegen Xeutfc^lauD-
4. s. MicHiELE, ein fleiner £>rf / mit einem
. njunbert^ätigen Svauem95il& / sermo- mb
vat. Sirmio , baß SJatterlant) bcß
fannten Queren Catulli, faßauc&npc^ mit
»«aemercfetujeröe».


g ^

3n Mefem ®e6ie(e ifi Der groffe e^e, lago


decARDA, fafeiB.LacusBenacus, genetl«
«et t)on n^clc^em baß ^mli^t
, ©arbfcr*
gel Den 3?af)men^at^ öi'emeil in öieftt

f. IL BRESCIANO, fat, Ager Brixia-


gis^^li^se( weiter jur 2Mtn, mü^tn
I. BREsciA, fof. BVixia , hit ^anpt^tabtf
iü grof unD t)e^e. €^ luirö mtxmAtt
Mnfllic^e^ Öcbic^^ CBfea^ebr bafelbfl ge#
• ma(S)t ; Da^ero öie gtaliener öfefe 6(abt
rArmata, Da^tfl/ bit (Bewaffnete , »en*
neo. eie l&a( «uc^ einen unter 3Rat)la«>
gelingen »ifcborf.
cHiARi, ?at- Clarium, einittfitgef ©f^öf«
geR/ it)0 Ajino ijpu bie Hi ^mMcn
Äapferli^e^ager J>erge6en^ angriffen.
3. DESE>iÄANo , ein fleiner £>rt, öm ©arber
eee / in bejfeu «egenö öer fSfili^e mm,
t in §anto , pöer Mofcat© genannt/
wacpfl.

^
ILCREMASCO, ^af . Agcr Cremen-
Gs, fJ6ftanDa^g)Japl4n&ifcf;e.
.
CRE.MA, fat. Crema, ip eine @ran|.9Selltt«
gegen bemSWapUn&ifeöenju
, anöemgluf
Seria, pat einen BUcboff, fo unter teil!
Srß^Stf^aff ^on Bologna liepef.
7. ILBERGAaiASCO, «at.AgerBer-
ramenris an bcn ?0tai)ian&if|cK un&
, liegt
5ranbunbtif(5eR ©r^n^em ©icfe «anDfcf;ap
p fonberlt 6 gefcegnet an f ifea^53ergvöercfeB un&
SRarmpr/.Q)ru*ea. '^u mm^mfmb tm%s
iveilig.
I. BEfiGAMO, gat.Bergamum , tfl gvoB UUi)
t)eflc,an einem ^er^e gelegen, eitttvic|)tu
aev AauDele.' ]31aii uaö ^ild)öff li^cr
i. cALEHo, i)ev®eburtJ^>£)vti)e^ bevu^)mtm
Lexicjoyraphi, AmbrofiiCalepiai. ^
XXXVII. 1

t'^iu ae^)oren bie Eleiuen


Diftriae t
L IL TREVIGIANO , Ut Ager Tar^
vifmus, am33>eeru6eva<cueM8, banuneift
u THEviGo, SatTarvifmm, eine n)eitl«u^^
tige imD megen bto l)erumflieffcnDen SBaf^
fer^^ t^ol)l)^evn?a^)rte ©tabt , am gluft
Pi-
vefeiia. ^
®ie ^at einen ^ifcf)off unD eine
Umveifttat. ^ _
3. BÄSSANO , eine ©ta&t «n ber Bren-
Fleine
ta , tvo gute ©eiben^Mamifaauren finb.
I.
CEKEDA, eine fleine, abev bocl; ^^#oit^
©tabt.
liCi^e ^ .

4. coLLALTo , ein &dM


unb ©tamm^aMf
Familie
öev berühmten ©railid)en v^au

Collalto , m\^c fi# gvüfieutlKite in £)e^


ilevveicbiwcn ©ieujicubejinbet-
n. IL FELTRINO, Jat. Ager Felm-
nys, liegt tveiter bvobem .

FiLTRi, i^at.Feimum, einem 3>er*


liCi|tanf
üt, tmbi(lni(f)tt)ielf0nberli«tH^^, ^at abep >

böd; gtei(|t))ol)l einen ^ifcf^olf unb in bec

HL IL
,

feil Stölieit. ^tf


III. IL BELLUNESE , Idt^ellunra-
fi&Ager, ficSfan^rol.
BELLUNo, 2at. Bellunum, tfl au* mUm,

XXXVIII.
Ws« i(l im 5ri«ttl jo me«fcit f
A UTINE f«f. Utinum,
, if! Die Ä«|Bf>

f m< gute 95e|iung pafllrc n tan!


». La PALMA, £a(. Palma, ifi tintmvw
fcpeii ©ran|«n.
J. CONCORDIA, tfl CMi rmtdttt, t»<»f
ni«n nur no^ bk Rudera ffc^ct. .q>er ®u
f#offMefcv ©tabtrefidi« ju PortoXSrua-
ro, unweit »gn^tfr.
4. CrVIDADdiFRIULI, ««f. Forum Tu-

PORDENONE,
f-
mm Portcnaa ,
öieSSenehaner befi^en,
f flt.
jfl ein
mb
Portus Naonis
@(^lof , teclc^el
bk m>fyix»
4, LaPIEVEDI CADORE , at. Cadu-
bnum. eine maf ige etm mit einem ,
«eml4en Diftnäre , liegt gm«? ob«. , mb
wegen i^m
i|t Sreue gegen bk R et ubHc
»on oUem 2vil>«t befreiet. t>k ^mnb
|erum |ei|l cadorina , ^af. Cadorinus
Ager.

St 7. TOU
:

7. TOLMEZZO, Sat TolmeUim , ifl etil

geringer jDrt ; Z)U ©egeoD aber l^erutttv

«. AQUILEJA, Seutfc^ ^nUv / ijl t)or

ten Jetten eine t)örtrep^e ©f aöt gemefen/


unD ^at einen ^atnaid)en ge^n&t. i|t &
abert)te[etf(^6uc Seculo ton
Ort im )^tcn

t)em J^unaett'Ämiige / Attila, bi§ auf


ten ©runö jerjloret morgen/ unö l^at ft^,
tia^ bem md;t mie&ermn erholen fonnen.
S5ieRudera öatJon flt^oren anje^o btm
p^triavif
J^anfe €>c(lcttzid) ; unb meil ber
cbeunterbic Republic Vzy:m^ geboret/
fo J)at er ft A t^on bar n^eg begeben / unö fei*
IKU ©iU« Utinc genommen*
XXXIX.
Wäs ifi etiMicb in 3fiden 5« metcTcn?

S)a« gan^,e ?ani) iff t?el! ungefunber in^tj baS


liemeiden £)erter gar wenig , etti^e au^ Ja«
gar uid^t bemo^net finb. ©i^efkn ginfunf/
U fommen i^on ©alft nnb ^dI|/ welc^e^ |tim
® *iff^35au fe^r bienlic^ iß. Sa»' 2aub ge^öv^t
ött^benSSenetianern nic^tgani aüein, fonbern
|at Oeflerreie^ einen gemiffenaint^eilbaraiu
Unterbeffen jinb bie beflcn £)erter
i. CAPO d' ISTRIA Ut ,
Jumnoüolis,
eine moblbct)e^ig(e QtaU unb ^ifq^offli^
^er ©iL geboret benSSenetianern.
3. POLA, kt.Polaober Pietas Julia, eine
alte @tmf gleicbfall^me Stellung bet
ifi

sBenctianer, unb bat einen ^if^off.


PARENZO, Jat.Parentium, bat eine«
^9^m a» Oer ©ce / ben aber bie asenetia*
Her
,

«er wegen Der allju unjefunöeu ?ufff


f^lec^t traueren tmm , iinö et« Siß^
fl)um.
4. CITTANOVA, Bat Givitas Nova, if!
jar nein/ unb geboret mi^ nacf) IBenebig.
f. TRIESTE, gat. Tergeae, lie^t en bem
Golfo di Trifte, ^at. Sinus Tergefti^
nus, öte ©tabt tfli nid^t aö^u grof / a&er
(lavcf6et)ejliget, iiB&tV0l^l6en)^|)net/ «u(5
in« emem meittaiiffttgen Aat)en t^erfe^en*
An, 1728. befalle Carl VI. ben £>xtmi
m\(k^t benfelbe« mit la^rK^en SSatif*
ten
©iefer £>rt %t%kii t)em Saufe £)cfier#
reic^, «nbttjirbein Siirflentpm ixiulixtL
© ba6ep tfi ber Dxi prosechq , Uim.
[ei(|
Pucinum^-ba ft)a^fl ber beräumte ^ro*
fegnev SSßein, ober Rainfall ^ iiub ge^5/
tetnad)£)e|lerrii<$i.
S. VEIT
ME,
,

$at-
mFanum
Flaum, ini^geineiii
S. Viti ad Flumen
FIU-
riue maffige @f abf mit einer Citadeiie unb
fymn, %tUxa bem ^)anfc 0cfierrei^*
@leic^ barbep liege bocari ^int bucar^
5 no ein grollet
Uber BuccARizzo Com-
mertium
©ee angelegct toorbe«/ n?et
jur
..

^ ^emD^)iem|)or fommt
!3n biefen brep ^ai)en ifl öcrmalen bie ^cEi^
ge £)eflevveic^ifqie ©4iip ^ Armada mxi\^y

* U. GE-
II, GENUA.
XL.
Was geboret m KcpnbUc GENU A -f

(Ein langer, aberfc^malevStvi^Sanbe^, am


Sigufltfc^engjecre, rumgluffe Varo anbigfall
an Den gluf Arno» unt) alfo flßffet bicfe Sie*
public an ^iemont / an SKontfevat / an SKao^
lanb/ an^avma/ anSJioöena/ unbanöU Sic/
pbltc Lucca.

XLI.
VOcts ifi im (BenttefiTcben©ebiete3:iimei:4*ert?

I. GENUA, fat. Genua, fjran^of. Genes;


bie Jpaupt^etabt/ bavauf alle^ b^tul^/i/
Uegt an Dcr ©ee/ ifi qxoh ^^i^/ P^^^^*
tig, mächtig, treibt eine mistige J?ani>#
lmi9/unDiilmo^l&et)efiige^ Annoji68f.
warben bie|unad^N«öer ©ee gelegenen
® äffen t)en Den gran^ojtf^en 55omben fei r
erbarnilicf; ruiniret ; ©oc^ nunmekt? jtnD
fie bejlo f^öner miebernm aufaebauet.
3n beiu anno^ [ortDaurenben Ärieg ^at
bieSrigUf^e gtotte benen ©enuefern mam
t^enScDrecfen eingejagt, wel^e bannen^
6ero iuv ^^ef^u^nng i|)re^ Staate eine Slr^
tnee »on i tooo. gjjanu auf ben Seinen \)üU
Unter t)ielen ree^t Äoniglie^en
ttn.
Huben i(l ba^ Arfcnal , m
Doge^Pafc
lall, ber^4)aUa|lbe^ Jpe^ijog^ i)onDoria,
mib ^aii^m befpn^er^ fetien$>n)urbi§.
3m il&ngcn l^at Dicfc
lj«ncrn felbj} , mm
©fabt t)on
i^va prMjfigen
m ^to
mh bcx€imo^n(x fluiden Hu-
meur, ben S^a^men Bcfomnmi/ baffi^
laSuperba, oNv DiC'^'^^rr^ät^ae / (jenen*
nc( tt)irÖ. 3u Genua ifl air$ ^itt

5ffii3Ht0n Genua tut S^e^ten/


getjen ?Korgai
diLFv'ANTE ,
liegt,
t>Ciß
m
t(l ,
l)ei(t

öa^ Ufer
imbnlfr
LA R1VIER4
<tecteit
C'fte f 2({t* Ora Orientalis tva^ aber ,*

iiir Jincfen ^aub gegen gvancfrd^ iu


liegt/ ittrD i>Ä RiviERA di ponente, bag
jji/ba^ Ufer ^tc|e« Wefie«, «at. Ora
Occidentalis genennet.
2. SAVONA, ial Savo, öövneBen jnrJtn^
atn, mi^ Genua o^nßreitig öiebeffe
tfi

Biabt ©er JP>at)m&afelb(I i(imtf ^leif


tjerbevbf ti^oröen/ i^ieHei^e, Daf öte
fiel
Äan&lnng nic^f t)on Genua wegiieften
eie bat einen Mcbojf .
3. NOLI, ^at, Nauium, gar ein Weinet
t(!

Vxt/ ^at aber einen ^a^en / m\h eine»


r^tTcirojf. 55ie @enne(tfd;en Falliten
pflegen )l'c|) l^iel^er jtt retiriren/
*
i. ALBENGA Ut. Albingaunum, liegt
nieiter jur fincFen/
,

fciefemrn belTern^lor gemefen-


am?9?eer, un&
ete
tf! m
M
anleinen ?^!fd)ott.
f. VINTIMIGLIA , iat Intemilium , tu
ne alte bemol^nte 35if#affljc^e
(larcf
etabt, mit,einem^at)en. 25ie ©egeub
|)erumfii5)retben Still einer iBrafidyaift,
gejipvrt öem J&aufe VintimigUa.
5 POR-
,

6. PORTOFINO , faf. Portus DelpKini,


ift eine maligcr S^mr^t »on Genua jut

.7. RAPALLO, fatRapallum , gleich öo^


bei) , i(l erneuern ^>at)cnt)onmittelma[nger
©tife. ^at oute SRa^vung t)on e^^)an^ £
^el.
t. SESTRAaiLEPANTE, M. Seveftra
Tigiiliorum, Hc^t am S}f ecr / einei)plcf^
vej^c(gf(j&f «nb/3at)eR.
5, PORTO VENER&, f'af. Portus Vene-
ris , eine (^voffe un^ fc^one 6fa&t / l^at

10. SPEZZA^ Latein. Spedia, eine ©f^W/


Xxi^t an einem fleinen Golfo ^ n)el(|er
»on 3?a^men fti^ret
i^r öen
H. SARZANA Ut j Serezana, liegt jur
Steckten A öm glufe Magra, imö ifi eiti
»ol)löemaf)vterX)rt ^)atau^ einen »i^t

tu LERICE j Len'cea , ober Portus


Ericus , ein fel^r u^tx mi Beqnemer J&a?
Den/ an Dem Goifodi Spezis. .

ij. VADO, ^af.Vadum, mm^Mm^xp


te^©taDtgen/ mit einem Jbat^en.
14. S.REMO, int Fanum S.Remi, eilt
nngene^^mer S)xt , in einer iKfiigen unt^
fvu^tbmTn ®egenD.
i;. AR ASSI, Sateim ArafiTum, efn fleiner
C^rt am9}?eere/ xoxxh njeqcn ^e^ in Diefcr
©egenb im ©cfjmang ge^^enbm eoraUen?
gangem gemercfet*
iC* COGUETO , über COGORETO
eittftemerjDvtamSKeer/ tvp &er 5«#m^
U Chriflopliorus Columbus tfigeBobren
%7* eeif 171?. beji|e« Ut ©emiefn* beti

b:a @clt) an |td; geferactif $^6em


i^. 3m «Ijrrgeti jfl biefe^ ©c Wetl^e mit gSoItP

lix^ bor ^aufthiHfr, txnmm/


8i#e tfi ©0Rftcn tverDcft Die ©ettaefer
^on Den ußrtgm 5f almnem felö^en di^ be#
fonDer^ etgennö^ise unD ger|tge f eufe>
5BerW^2Jolcf aber al^ ht\dn^tx^ fre»
6ef#iie&m. Den nattivH^en ©abe«
De^ fanDe^ ^nD Dte ^err!tcf;en f)toen#
©tronen^ ^mweran^sen^ @ranaten/an&
mUxK&mm%xt^mmm\5mmx%&s
nen.
ij. ^ar Republic Genua ge|)Dref an* Die^tr^
fal CORSICA, tvelc^e Draäter
Hegt: pmx^ mm. '

III. LUCCA,
XLI!.
Wäö geb Jrc^ ^^ur Republic LUCGA?
©ar ein flefnet Diftria am ?tga|!tf(§en 5J?efr/
§n5tfc^enDem ©enaefifc^en / gloventinif^en anb
SJtöDcnepfc^enSebietl^e.
hu ganzen ^dnDgen fefnmercftDtkbfgcr
£)ttmef)v, al^ Die .f)<^apt^@eaDt LUGCA,
|at. Luca, amgluffeSerchio, mel^erJat. An •

fer 6ei^; aber Die ijlaa(^ vec^t beöejiigee,


ficbauet / wu> flarcf 6em#net befleißet, Dit
,

m^t fSia^Xiim auf ©eitert ^imb 5BoB^Manu-


taaurCH/ un&mcil biffelbcn fof^arff ^efrieben
wr^en, bai man feinen Bettler ober 53cu§igi
ganger i« t^er etabt Iciöet , fo l^at fie bei) ben
Sfalianern t)ea 9ia^)men Induftriofa , ba^ifi,
bit 2ftbc( fame , bcfommf n, Sie bat au* et*
«en 1

©a0 fUine ©e&ictk biefer RepubHqueiffbe/


ionhm \niMax an Sßein unb Dützen.
SJ« ben ©nn^ohncru ru^mt man aujTet tl^ren
mm if)re e{)v{i*feit/ J^6fücf)fcit gegen bU
frembe/ unb m övaueu.^immerl f eufcj)|)eit.
XLIIL
XVas iH i^ot ein ^x(\immt in ^^efcll
REPURLIQUEN?
©ie hjerben «Bemitejnanber bur^ getDiffe
Äctb^vColfegia regieret
/ tt?el(f;e a«^ ben
rel^mflen 6efc^lec|iten ber etm
befefeef mxi
Hn.
3u25enebigbeflefiet ber 5Sat6/ ober/ wie fie
teben, IL CONSIGLIO GRANDE , au^

lauter 25enetiamf(^en ^befieuten, beren Sänia^l


^^bi^meilen «rf ?ooo.er(lrecfef, 3Dte@taat^^
©efd&affte tDerbeninbefpnbern CoIIegüs abge^
l^anDelt/tDorunterlaSignoria, ilConfi^^lio de-
^liPregadi^ Unbf^arfe etaat^-Inquifition
i>a^fur$terlid)e ConfipliodeeliDieci, Mms
^
t)er^ iu menfen.
3n Genua unbLruccaifiba^ Siegiment eben?
fa!ilAnf}ocrati|(^/ unb finb auffer bem grojTen
©taaf^<?>?atNnterfc|>iebeneanbere Collegia
^^forgimg ber offentli^en unb bürgerlichen Af-
*^iren ausepvbuet. 3ebe tiefer brep Repubii-
que»
oucn W ^mx ein 6efonDer^ Ohcv^S^an^t , met

Me 3)?aje^at Der Republiquc tJoif dlet/ allem


berqlei^en .ocrreu ftn^> Durc^ hit ©efe^e bevmaf^
fen eiu(jefcf)r4u:tt/ öa§ ftemcf)t&ai)!mn&e|le o^/
ne €inn)iUigmi(| bei* Repuolic it)Drnel)men unb
entfc^ci&en mmjcn. 2>enebi0 iinb ®cnua
|)eiri Da6 D&er^aapt&evRepublic ber DOGE,
unD t^irt) aU ein >jCirr»og , bem Ceremoniel
vM)f tjef)a(ten; inSSenebig befifjfevbjefe SSBiiiv
beatifJeben^Iang; iu@enöa abernur 2»3a|ve»
3u Lucca nennet man ben ben |)D(&rten in b"er Re-
public einen GOjNFALONIERE, meli^et
aar nur pcp SJfDnatJi bej? öev Siegierttus »er^
bleibt.

XLIV.
t\?»;8 fm^ m tiefem obemCbcifc nodb potr
f leine J&rffe» ?

©er f leinen Snijten tiub f?ikf!en(5timer ftnb in


5talicnjart)iet/ tonberlit^immittelflen unbnm
(erften .tbeile; um alle |)at man ffc^ m4)t jube^
fnmmern; botf) barff man aucf) biejenigeiTnid^t
«uijeB laffen / meiere in ber (xltm ober in ber nem
en ^i(lorie bef ant ff ub : 2llfp
öejnmerifen:
man W folaen^ Wx
I-
©0^ Oev^ogt^um MIRANDOLANO,
fat. Diicatus Mirandolanus , liegt am /
Iwifd^eiigRantimunb ^Kobena.
€^ begreifft bie jmei^ ©täbte mirandq-
i^A, lat.
Miranduia , nnb coNcoRDiA,
W^e^i^mit einem ^ttriten/ bevfprifi ati^
3v bem
©efe^te^f e PICO i(i : g3e^ bm mic^m
l^'icqi featDiefe^Süif entf)um öicl aus^fle^
|)cn muffen : 3(t rnDlf* iß Der J^er^og a
beme^ geboret / t)om tapfer in &ie 5lcf)t
erflaret A «kö ^er^ogt^um gegen eine
gvoffe ©umme ©eltie^ öem benachbarten
AtxPmc ?5)to&ena uberlajien morben.
ijtx gnrfl ^^at jt(j^ nac^ ©panien genjen&ct
©ie &taH MirmdoU ifi jfemlt^ groß/

n)o^)tgefrattef A »nöt^o^lbetjefiiget. Sßa^


einer lanaenunö ^eliigenmj i|l
blntiiien
t)iefe 33eftnng enbli^ An. 173s - an t)ie
©panier ubi'rgegansett/ nnt) tot |lc^ Der
tapfere S:mtxl Ccmmendant Diefe^
£)rtöA Der Sharon »on ©Jenr; / Durd^
feine ©egenn^el^r einen «ujlcrbUc^ert
SRaljmen gemacht
CONCORBIA , einc©fabf A flirret
feen 2ifnl eine^ ^iirfknibom«.
IL ©a^ mxmmm CASTIGLIONE delle
STTVEREy ^at. Prineipatus Callilioniy,
liet]tgleii^ über Der ©taDt SKanüm^ itnD ge^
iBret einem giivficn au^ Dem ^aufe GON-
ZAGA.
HL ©a^gnrüent^mttSABIONEDA, «nfr
IV. 2)a^ Snr|Ientr)nm BOZZOLO
, liegen
bet)Deim ?9fautuamf(|^en/ iinDiieI)rrteneinent
guvllen anß Dem ^anfe GONZAGA
, Der
An. 'jo^Dl^ne Srben gep-prben ifi. 95et)Dc
fiuD Äaoferlie^e ^el^ne r Xin\> Der ^)erfeügt)oit
GUASTALLA i(i, nlt^ Derna(f;lle2lni?et^
»(inDte / Damit belehnet tPotDe»*
V. S)a^gfiifcnt^«mNOVEL.I.ARA, SaU
Ducatus Noveliariae , litqt im 'JJvO&enefu

Modena Dem j?aoferiuv ger)!u

VI. 2)aö gurflcnt^um SOLFORINO, faf-


Principatus Sulphuvini , liegt im «^frpg^
(^um ^Äautua/ mb^at auif eine» gö^'licn
au^ bem ^aufe GONZ
AGA*
Vn. Sa^SarfieatbumMASSERANO, ?af-
Principatus Mailerani, liegt imff^fE i^a^^
lanö unb 5)iemoat u&cr t>em Po, imbh^ttu
nett gurfleii au^ öem @et(r;lec^f^ FERRE-
RI.
VIIL ©(i^* ^kmmm MONACO , Sat
Principatus Monoeci, Uf tin ©emicilf^ert
gan(H«r Kncfett/ ni^tm^it t>m mmA. Zn^
J^(am^®tm MONACO, %xmil. Monr-
gues , gat. Herculis Moncecl Poii:us^ i\l
eine t)onve|fU^e SJefiunf* Ser ^erfJomn?
girft miMonaco tioor mr^ Dem ®etuH'|tfa)cri
©efc^le^^te itotT GRIMALDL 5)t># lat
er Die a^ejlung MONACO !)en ^raiißofea
tinqtxhmmtf tmt)^atft#ein äquivalent in
gvan*freicl;^at)orge5en laferr- 9Za# feinem
Sötye ^ot fern s5c|me9c^@#it> ^tt J^erlog
m VALENTINOIS,
genommen.
Pofeffion Dmn
IX. ©a^ Sitr|1enf]&iim MASSA y Sat Ducatus
Maflk, lie^f am Bgufiifcficn^eer/ ift?|ff ^«
Genua un& Lucca, mtf kffe einen ßö^ff^
«ui^ bem Äatfr CIBO^ ^^^^
««^^ m 3ratianifd^en
öav&ep gekgene §ttrjlrat^«nt CAR-
äiirgi^An. I7JI. geworben, unb
fduc SäJift«

1. MAssA dl CARRARA , 2at. MafTa


Carrari-
enfc , flin SlulFrigido
, m<^t Wfit Dm
2. CARRARA , Jflffin. Carraria
eine fleine
etm ,
,
in Deren 9?(it^6arf(r;af
( <in fchon«

XLV.
Wie «5C« etihedtt ft* ö<?3 mittelffc etö*
€iJ bearnfff bie/enigen
«anftfc^apen , »el.
#e 9ki(^fflm an ber ^igur öe« ©tiefel^
ecbanbew Hi
unb auf bev anbern eeife bie

Magnus Ducatus HETRURLE, ^"sta,


'
_ Itanifc^ ]a Tofcano.
H. JDt?«päb(?(i(tie t^cbictc/ ober ber Ku«
d^?».era«t '
faf. DITIO PONTIFI-
cJllES?^^
lo STATO della

HI. ^^ff^f,.,
/ rnMjt im $5ro»
renfinifc^en imb «pfl5(}(i(§en @(bif« mit
«niwnmget (inb.
,

m Italien.

XLVL ;
XOic weit gebet Slf^i^cminiidbe (Bthietcl

lUqü umbengkif Arno, mxleimMtn


SKecre oben ifl Lucca
; mb Modena,auf btt
anbcvn (Buten aber iß atleut^al&m mit bti

XLVII.
tDa^ iß im S^orenm^äym m metdcn ?
€i (mb in bm ganzen ^anöe örei) ^amU
etübtt f FLORENZ , PISA iinö SIENA
bmn Mtm UsM)t\^vcn btivnbtxtiDiünä:
Uuh aljo \mb baß 2anb aboet^eikt in
^hJ^J^ ^^oimufHfa^t/ SfaHanifd) il FIO-
RENTINO, Ut Florentinus Ager, liegt
m^t^Unfbmnntni^
I. FLORENZ, iat. Fl< rentia^ ^taliaiufcl) fio-
KEN?A, Die ^aupt^mii) 3u|ibenV ©taöt
te^ ©vof ^/;)ci1|5)(|^ / am liiffe Arno , ijl
tomn i^rer anmiitlttö^n ©egenb/ ©roffe,
fp admirabel,
€d)6tt^eit liuD 9£dC^t]^llin
fi'e Hnbtn ^tülmtxn nur laBELiJi.,
t>aß ifif bk ©d:dr. e (^mmut mb. ©ic
SKauern ^tut) (iarcf unt) ^oc^ uuö r^cun S^o^
te barinneii^ Der ®vof ^ J&er^.ogli^t^al^

lafl/ bic Cathedral-ifirf^e/ bie Statua


Cosmi L auf t^en Piazza del gr an Du-

€a|ttfe^en, Die mit ^miU^in^^lm\)cn
geiime Gailerie be^ @rog.J^er(nrg6 /
mm bKn iXQ^im S)\ammt m tmm
m
n«'
St 7 i^rt;
Mt niaä)cn biefer ©taöt em mntiDern^

fortbmirenöer $:m§ß ^ U8ful)c fmö tiele

SBieu tr-^nsportivct tDßVbett. tfl Cttt

£($6ne5(£%^ig^ An. i42Kt)on


Martino V. unö Academie della
Cmfca An. 14 jg. t^onCofmo deMedi-
ces^ qtß^Utr Ä8nf!'Sammei>BiblK).
thee, Antiquitaeten un& t>tek S}?etcfn)ör^
fcigfeUen "fya^m i^m Carl V. auf bic
öancFe« gekaut / öaf mau Florenz nur
an einen ©onntag fe^en foU: Unö Pride-
ricumlV» öon Dannemanf BctvogesA
lange ^ier anUnl)alm^ tuot^on eyicfd^one
Infcription tn SOTarmot an einem &er
©ta&t S^ore jeigct ©ie ©fabt ^at em
fj^InCaftell S. Johannis BaptiftaD^ itt^et^
©d^an^en Belvedere un^ 8. Miniato ,
cm pvh^tiqStnglian^f t^eröfenet eine
©^6n^eit Stalten^ genennet jawer^en;»
3» AREZZO , tat Aretiiim , liegt öuf einem
^Serge, unö tfl mittelmäßig, ©ie ^at ei^
nen öifcboff xmt) ifl Der ©etnrtl)^ ^ Ovt
^e^ beFcmntert Satyrici Petii Aretini,
3, pRATOLiNo, ein foPares fn(I*©d;lot
&xop^cvtif>9if unn^eit nbcrl^cm
y^lovenlj/
M
Arno, man aüei^ juf^'^^^^^^w ^nf et/ iDa$
mir prA^fig fan genennet n?er^en,
4, pRATo, ein jieriic^ ge6auterjDrt/tvüim)>
tiiqm Äriege lange geK haß S^anpt ümxf
tier &er@p(mifc^enSronppen gewefen ip»
PISTOJA, BORGO DI SAN SEPULCRO, CIETTA
I>I CASTEiJMO, MINIATI tmÖ CORTONA, (i^l*^
fletn^
t^cge» t)er\6eil. Margaretha di Corto-
na, fo allba oegi^aien tP/ «nJ^ öer Ddliti

VALLOM BRÖSA, i(it ValHs ümbrola^ ca-


MAiDOLi, i'at Campus MaMoliy 2,
fiet^efepcti/ ttR^scARPERrA^ em^l^ifea/
gute S)?cj[er @^^ecren gemalt
m
t»cr*
fcetiA fan man ngd> mit inereFen.
IT. Da» p^f^m^e 3talmn. il PISANO^
Ut Traaus PiYanus, Hcgl juiT 2Mm mi tt>f

1 PISA, ^ at. Pif^; am ^fufe Ar^o, ni^f tt?eft


.

^n^öer ©ctv
etaöten-
ifi eine mx
§3 or ^oo. fairen t^at cixint
m 4lte^e»

frepe SJejyubltC/ iinö ^mar maätig/ ate


^mmß taqtß IBmtMg : feit öeni fie aber
öm &ie |re#efl hmmm au^
m inßat
%o
^mttß
ifl,

ölufe^en t^erio^ren/ ant)


\<^käjtm ©tmiDe, ©ie Un^
fo ^jof jte
ifi mju
mlitat uu^ Devi^ri^^;fci;orr bafeibjl
lef«Rnt
Anno i<^^4. »erfrnd |t'c6 Der fa&f! Alexander
VII. nn^ t)er ^Img ih graiirfrri#Lu(t
XIV. §« Pifa nac^ &em »orper gegangene»
bcFanDten ©freit #er Dteüiuivtier^gret)^
l^iü mit einander: ©ai^en? hi^ wubm u
grteöenf .tStöifafen m
P^a geneiine^
Sie
Ben
mttn m et BttpijauWxbui |)a^
l^rtiKeffbetit; aö|ien
LivoRNO, . at iLibiirnus Portus Ifegf
y
ßit^t mntmPiümWKWtr ifietncon-
fiderabler Forto franco m ÄÜ^ Slrö0*
nttif bc^xUt) eine tvid)(tge^anbd^^©taöt/
nn\) lugki^ eine importante SSeftuiig.
Sie €öoeU5tJt)ev befuge« bicfen
bei) ff)rcB Sieifen na*$i ber ? eöante am mei^
Pen/ finö mic^ tummlicl;er 2lnsaM l)ier
ctablirt. 3m 17? lieff Die HXi
einigte€nglif^e unb ©panife^e f lotu mit
t)en ©Pannen Stonppen/ jn ^efc^u|iing
ie^ Infanten Songavlol/ hierein. Sie
©tai)t kt An. 1741. öut(|i^r()beben uber^
au^^iel gelitten.
,3. voLTERRA, ?at. Volaterra, i(i liegen i|)ver
Antiquitäten befannt/ unö kt einen Äi^
fcboftv

in. <Da^ eieniTd^c (f^ehtetcv Stalianif^


ilSENESE, 2at Ager Senenfis, liegt mtciu
tittb f)at t)ov biefem bengpaniern gel)6ret; öo4

ircilfie e^mit gvofTeu Unfällen mainteniren mu#


ftei7 foifle^imfeci[)iet)ent)enSeculo, mita>ovbe*
%a\t De^ Dominii Direkt! bem ^ev^DijC t)Da
gloveni abgetrettenmüvDen; Dorf) \0f baj? fid) Die
€ panier untevfc^if^ene ^Bejhmgen am iDJeer i)Dtv
lebalten I)aben / mel^e ^nfaminen lo STATO
deili PR^SIDÜ geaemtet mxhcWf^ unb balö
tititen DDr^^mme» : 3« Florenz geboren nnter?
i)ef[en:

I. siENA, Jat. Sena, tf? eine gvoffe/ ivo^lge^


baute «nb trol^lbepetligte ©tijbf / anf eii^
nem k^^n S5a'ge gelegen/ nnb t)at einen
ii: auiiK-tf / unb eine UnitJerfitat.
Aier ttjirb am bellen 3t(ili^«ifc|i fl^fpr»^
cöen.

3* CHIU81,
4^
2« ehmsiy lat. Clufium, mt geringe ©(a&(/
tfl in Der alten Stümifc^euJ^ifiorie, al^ feeir
'

etfe Der^efrurifc^en Könige/ kfanufc


1. piENZA^ fa(^. Pientia, unD
4. MOKTALcrNo , Möns AIcinus, pnö
f(^lee{u^ ^iJcboffltcfK etabfe-, in berew
cvlievn ber mmntt ^({h^i Pius IL ge#
bohvrti mürben.

f, PKTiGUANo, Jat Petiiianum^ ifidnt)e(Ier


£>rt an beu ©vantaen btß
^nd)tnf&tut§.
4. MONT« puLCLWö, f ut« Motis PoHtianus',
einf fl^ine ©fabt tmö ^if t^nm an ben
©r^nfeen btß mx^tn ^ ©taat^/ iff ^tqm
itß frf;onen rotten ®etn^ «nb Mt SSat^
ter^etabt bergarbin^tt^Bellarmini i»
tnercfeti.

7^ RADicoFANr^ eitt t)cfJe^ 35^1'^^® ^lof an bca


©van<5en öe^ tiv^emet aaf^*
?u ben ©roi^'J^eitagt^ßm jlorenl gel^l;:
ren au^ nec^ önterfd}iebeße3nfKl» anf
bem tt^xfpm^^^nmtmr unb unter an^
betn a»^ aaf ber 3nful elva SJeptmg
poR^o FERRAjo, iat* Portus feiTeus^.'
^5« öiefem ©r^«; j^er^ij^ti^nm ftnbet mm
Soxiif mmn; ?0?armm* nnb ©efnnb/ Brunnen/
Die finmo^ner frib artig, inrÄanbfuttgünbMa-«
nufaduren nefchicft, nnb befielt i^r meifies in
€eiben ? nnb Seber ^anbet, ba^ ?5raueniim^
*

mx bo^ f(|lRrte in^talien/ 4Kin)egen bie


ifl

€tntvo|}aerein n)Ä(^fam 2{«äe auf bte grembeB


1 a&m.

XLVIII.
;

XLVIIL
Wem geboret ^«ö Slorenemifcfce (BcbtctetT
©ie etabt gten* ifJ * st btefem eine fre^e

tinD mächtige mepabfic gwcfeu. €aMiÄ ifl

mitte t)0n IMEDICES fo rei* unD mam§


mxbtnt &af ftf. Die ^'ep|ett itt ®tabtm^ nt^
nak mtabxuMr mb eni)lt(& Die ^err^c^öfft
mb Den ^txMg(tidim Sttul t)on öem Äat)|er
#ert)a^gl!)rentmif*e erhalte».
Stefe MEDICE! f^ateen |)ernö$ jum Sfufe
gange fee^ XVI. Seculi Dem 25abfl Paulo V, -

fiel (Seit) m^tfix^äü/ unö öerfelbe geDac^te ffc


mit Dem 'B^SniiUdnn ^iml ju belasten: Mm
tapfer Maximiiianus II. tvoUe feine»; Äoniff
m mx
gtalien leiDen ; SItfo Der Siüii eine^ (Btc^
^etno<i« DavauöV tt^el*erne* bejld^Dtg imp
tretÄirD- Übrigen^ Dev ©rof^^Jcrfeog ei»
SSafafl De^ Siomifc^^Seutf^iett m^i^
S)ev le^te ©ruf ^ J&er|D9 Johannes Gafta,
geb. 1^71. Den af^53ia^ parb i7^>7- uuD pei ner^
ntege Der £)uaDn:pel*9iHianli bai^n^P&txt^^s^
mm auf De« ©j^anrf^enfrinJjen ®ön€arlo^;
«Heine Die ^^rieDen^^ Prseliininarien An. 17 3
tleilten föl^e^ Francifco Stephano ^ev^Dgetl
ijon ^0t?)nngen aB ein JEqmivalent §tt^ Der al^
©rot^ Äer.^og Dur^& einen SKe^ierunc^^SKat^
fi4|)mli# regieret, geb. An. 170g. Den g, ^ec,
l^ermaMet Den 12. gebr. i7?<^ mit Maria The-
refia, Äapferi^ €arl VI. «Itiflen ^rinjef in. ffion
Deren ^'Inigl. 5Rajefiat tt?ir bep Ungarn k. je*
fpree^en merDen- Jpter mercfen mir nur fo t^iel
tii/ b4öie^ l^^t)^ ©uv^U €&e^Sf)«ai: i7^9j^f
Keife infeie^ ©rog^j&er^oaf^uingeel^an/ tin& bit
Siesierungi^^ ©a^^u auf Nffera Suf gefe^et.

IL

Q3om ^d&|l(i(^ett ©ef)tete.

XO(tB Ht t^er pßbfl fit yakn f


^ ©e^JJabfl^ ®e&iefe^ in^gemet« öer
fo
*cn.'6taai gencrrnef ti)fr&A erjlreefet ff* t^ont
ai)riafifc5»engRecr 6if in ba^ Sofcamfcjr.
jDben (iogt an ba^ SSeneftanifd)e, 5D?a»^
fuanifc^e^ Wp&euejif^e ftßii glorentimfee
bieten unten aber tfi ba^Äonigretcf) NeapoHs.

^ ^^^f &aia Tiaren/ tperfeen


Dur<9 aogef^icrfe Gouverneurs, otyer/ tDteite

LEGATEN xit^mtU -

©teUntertl^anen tJom .f fvdpeu<'©eaat {Jr& öre


^uerunnftciT uui) elenöejien ^un ^anfe Italien;
fön mX^tx %xm^^ m\\ix &em fc^affen S^eg^
ment unbi^telenSib^aben, W\ti%^t ixuS-^mW
Urfacfr^mif angefiibret tt)trö;.&af oHe^ äbetf uf ige
©etrepöe an öre^abfHtc^en 6ammeDSe&ienteti
tm0ertngen?3reifet5evfaufet/ nnbtJon liefen erfl
Jim po()ern reiß abgenommen öoe^rben muf.
f
5SBirmercFen Ibier ubev^upt an, baf An. 1742.
inbem Ärfeae jnnf<5en@^)aEteii «nbUngatn, Die
lange Slnmefen^eit Der epanier &en ^abff un&
J^^«^» ^l^mWxv. gt^offen 33ert)v«f gafe ne*
groffernfe^oöea wurfa^et&abe»
©eir
4©4 9. €ap. }ti r Unif^attt

Ser je^ige $at(i Benediaus XIV, ai\^ Dem


jSaufe Lambertini t)ßnBologna, ein aÜt})XM

imfl^lct 1740* &en i^. Sluguftu

L FERRARA, ein ^)ev^03f^um/ Jaf.Duca-


tus Ferrarienfis 5 mxitX feCltt ^ö.y mit
2lbmfiftf)en 3}teei:e.
x^^tt^^
BONONIENSETERRITOFLiUM,
U.
Stalianifc^ il kolognese, Sentfc^i/ m
23o?ton.(dic Gebiete/ liegt $t^iid)en Fer-
rara mh Modena.
III. ROIVIAGNA, 2at Romandiola, unter
Ferrara , am Golfo di Venetia.
IV. URBINÖ, ein ^ev|09t^)U«v Ut Ducz-
tus Urbinus , än?tf^e» im Golfo un&
bem^lorentinifd)en- ^
V. MARCHIA d; ANCONA^ ?«t. Mar-
chia Anconitana , t^eifev ^iuuntev am
Golfe.
VI. SPOLETO, 2at Umbria, ein ^er|o$*
tl)um an ben SJoventinif^en ©rangen.
VIL SABINA, eine Heine mi\i^^\ft mitn
bcx Siber.
Vni. CAMPAGNAdiROMA,?at.Cam.
pania Romana , pif^en Der Sibev unö
Den 32:eapoUtamfd)en ®ratt|en.
IX. PATRIMONIÜM PETRI^an&erXi^'
ber, am £t)vvl)enif(f)en Weere.
X. CASTRO, ein^erBoae|)«m/ 2c^t Duca-
tusCallrenfis, am2pvv^etti(^en?3?eer.
XI. OR-
^^^^^^^^^^^^^^^^
m gf alte m 40^
Xr. OPvVIETANO^,lat- Terri^^
bis veteris, öber btm J^citogt^um Ca-

XIL ILPERUGINO , Ut. Ager Perufr


nus, liegt ilbev Orvietano,

LL
JtX^ae iß im •^er^ogt&tiW FERRARA ^tl
mtidcn'i

tucn^tvtmtnm MODENA jufc^ti gegektt


n)ort)cn boi) Anno 1^98.
: tß mv
^ahilt bm
leicht/ einen Pmext}u jin&en/ imD ba^ J&ev(ios^
fpimi mieöer in feine gammer iu iieben.
Sa^ ^ant j(} mit glilffen fo Mir^jegen, bai
lauter fieine3nfulnl)arinne<ini). ?ßmethtm
mercfetman:
1- FERRÄRA, Jat. Ferraria, bitJ^mpU
&t([bt, ttjeld)e qxdh f^on; mb mit einein
jepenet^Ioffet^erforget, aber pr f(^le^l
Um^nt ifJ. ge&0^ jtnb bit giumo^^
«er fo J)DfFH*/ t)af man
^ie ®f at)t la Cor-
tefe, bit ^offli^e nennet. €^ ^ier eine
Academie t>on tapfer Friderico II.
X21I. gejiiftet mb l?on Bonifacio VIII.
confirmivef. ©al SBaffer U\) biefet
©taöt i|i ein arm 100m 5Po/ mib \mb inß*
gemein ii Po morto genennet/ tDeil Der
etrom öafelbf}/ fonberlici^ 5m*©ommer^i
Seit/ gar(cfer f^n?a^ ifl. ©a^ S3ttt]^um
&iefer©tat)f njmDe i73f. t)om Spab^CIe^
.
mente XIL JU einem i^t^^^rf^tl)tim er^
^oben.
CGMMACHIO,ein9Je(#«;|e^n,fteae
«tt einem mpraftige» £)r(e/ 9^8^» ^'^^^

Sl&ria^
Übriatifd^e SReer JU; njurbe An. 170g»
t>on HwXnitj^tn unb mit
fortificivet/
ner ffarcfenGarnifon beleget, ahitiy^r*
tnUi<i^ nai) lanqm @tv<it $ab(le bm
ivie&er eingevaumct.

I LIL
Ta?Aa i(l im BONONii^cfcen^tt mctcfcn?

Ditfe ©fgenb l&at ^iel Privilegla ^on öetn


>5öabfl, «Rb befiabct ff^ feanuenljerö in ei^
mm mit beffera^ullaube, üiß bie anbern

iii auf biefe ©turtbe Der Ambafladeur


^OR Bologna alle SJdv^ Siebte eiirei^IMini-
ftres t)onur|len3vange Don fouve- man
rainen ©taat au öem ^J)56lW#en ^)pfe ju

^
genielfin
BOLOGNA, nt Bononia,
l^at.
W ^mpU
etabt&ariniie, ijlm^taaem^eutigci^Sa*
ge^ eine ber groffeu/ tci4)flen, m)pnfleti
imb tiia^tigjlen ^)anbeb^©tabtc injstf
Im [onbevn ^onmcn ifi f<^oö im XIIL
I

Seculofoma^tiggettjefeit, baf ciöie^ö*


«tif({;ett ÄÄt)ier mit if)rer 9)fad)t f)at tro:i<n
fhnm. ® ic i)at ein jiemU^^e^ Temco-
rium, «nb mxt> banuenljere auc^ tJon beti

3taltauevn la Giafla, ifi/ bie 5ettc/

iugeuat)met ; l^at im fibngen einen *£tr.^


32>f(d)off iiub eine beraumte Unii^eHitat/
aaf^^el^er ba^ 3lomifc|e3ted)t/ nÄC&beitt
lange 3eit in SSergeffcti^eit geblieben,
juev^ t?on bemlrnerio uüebciJ docivet mxf
BibÜQthec ijl fe^en$n>avbig,
mmm — u-rrninriiirr _
9ü$ Ävfifle Commercium ttJivt) mit fci&e^
Ji^K Beugen, 28a?; im& ©(^«»pff ^ Sa&acf

m ikmn JQnnitj k e^ema^l^ bcp im


®clt befaii&t Dte .©pmiutcanev pabCÄ

itenxit pc5 m jt), Dominid ®rabjia(t

1. FORT ÜRBANO, iftcine neue SSefluttj^


it#e«n öen ©ran^at »on Modena»
3al)r 1708. n?avö Der £>xt
fcpr» laHfle bloquirrt,
m öe»
3iti
2^«^

LIIL
if! in ROM A€M A ^tt mewfe«?
X- RAVENNA^ StüffeMontone, i|i t^oc
Ji^fan eine t^ortrefflt^ Ux&fy\nt @tm
«emeftß/ fi^nberltd) \m im VII. uuö VIIL
^eculo öie EXARCHI, ifl, i>ie
Gouverneurs, it^el^e Dott öeti ©rie^i;.
m
f#eu f apfcvn na<| Sfaiien gefdjirfl mt^

iJicfetSeit Der fclon^J&at^e» Dett)er5et,


ift
MO Me ©taöt fe^r verringert i^prDenj
Bit ]^<it einen lat^^Bifcf eft
2. RIMINI, Ut Ariminium
59?m, i|l Cifd#fall^ m , liegt |are
b'cröfjmfcr i)rt|^.
m
njelc^er U%p mä)wtm hct JP)anblung
in MeiiUi^^ein gfor tj}, ^it 1 aC ^inen hisf
fd>ctf\ ja 5it»ti|angi)ei^XVI.Secu-
li, in fcer UhnUtn (S^^cAtum f bvt^
|leicH)ä6{!e fci>n reiten/ jlu |attej&er einti
feine Steg&enUttßimini.
3. CER.

/
,

CERVlÄTTkgTatt ber eef, luit) ^(^e gute

4. FAENZ/S £at Favcntia, ftne ©M'^^fQ-


®taDt glufft Limone, l^af ciue (irolte
4111

nnö ievil^mte S5nic!e lUfv biefea gluf


««i) giiteirri)ene ©efc^irv^Fabriquen.
r. IMOLAFORLI, £at. Forum Livii, unö
'
CESENA, finö fUiuC/ a&ev '^U

LIV.
te^d ifl im ^er^oöttmii URBINO ^txmc\:äml
u 35tr ?Ja6fl W öteft:^ ^ett^gt^im er(l An-

Urbino aljjiurbeu.
^URBINO, ?Ät ürbinum, bic S^mt^
©taöt/ mit bein 3una5 mtn la fidele, Ii cgt
an einem erl)a6euen Oxttf iini) ifi infitttem
©tanDe jte ^attinen : rt^^a^^ifcbcvi

PESARO,
;

got^Pifaurum, m gt'ojlet unö


f.
fc^auev £)rt; W einen
betSeaent) bie bellen ^ei^en tyongtaUen/
5 t.t<>ff / tint) m
ft>eltf)e Vielfältig SJeneöig #ef;:^vet
wröen. ^ ^ ^ .
4. FANO, gnt. Fanum Fortuna;, an Der eee/
eine 5ßif(f)offi. eta&t, ifl flavif bett)ot)net.

€. SINlGAGLIA,Jat:Senogallia, emegutC
beteiligte ^if^ojf li^e etabt unb s^mjXf
mm
im
0tDffe ^anbUmg treibt, uub mt)rlt(&
9Ronat^ Augufto einen berupmt^ti
3al)r^i9tavcft balt.
6. FOSSUMBRONE, ?af. Forum S. Sem-
pronii, tt»b GITTA diGASTELLO,
tat.
. j

r. POGGIÖ iMPERIALEi in baß Hxtu^^


U^t hjl ®(|föf /
t Dem ®röf ^ J&er^o
t)on Sforen^ jügel^oret / un& t^m mß Ut

IKas tfl im ANCONIT ANJ^f^

y^cft ÄanMimg/ moiu öer gute ^(törn fe^c


^ iiemic^ j(t/ bernuumeljro j?om^^^

- '
fiaf eincu^tfcboif.
2|.JESI/ ^at. ^fium, ^ine feine ^if^ePifie
(S#t mnSltifÄ 93ovetUcf)eti3a^/
mut&e i)ev Ört &uv# bie qiiietistek
|e|t*efaHöf{tt)el^eum&iefe@egenöje^t:
ftememmate»,
^ ASCOLI, gat. Afciiium, ifl gtof unb feoH
ZmxmxfH^ tim biefem mi) Diel jrof*
fet muf g^mefen fei;«, l^at einen Bifcboif.
4* FERMO, Jat. Firmum, liegt auf ber
l^e/ am 2{bvia(if($en g^eer, unb if] in äötem
©tanbe ; jte l^at einen h:t^M^o^:
m
MACERATA,
tfl Ladantii 2Satenv@tabf
uni>

f. i(l eine ^f(56ffli(|4


@f abf/ flammt \)or ben anbern allen in avof^
%i| .
fe^Cqnfideration, meil bev aja&ßliÄC"

tf/^LORETO, JafrLauretiim, iH flein, abet


mlig gebauet «nb fortificiref. ^n biefer
etab( iji ba« grofft ^etligt^wn bev So^
ober laCafa Santa genannt/ mmtlc^ember
tci)lanb foH mog^nfeptvuvben/ Mnb«?cU
Die €ngel/ öer €v4a^lu«g na$/ im brep*

,
le^cnben Seculo öa^in foüen gebracht
ben. ift mit i)ier ?9?attvm umgeben^
W
^avinne« «nc ^un^ Der Architeftur unO
g)ia?)lerep jufammen fommt. 21uf bem 2tU
tar ftt])tt ein %m\w^i\^ / tt)el(pe^ nebfl
tem 3€fu^^Äiat)lem mit unfe^aßbaven3u^
pranget/ bie
tt)elen Hn
Dielen ©tanbe^-lper«
fo6«en aH^ SJnbac^f l&ie^er t)ere^ret ttjorben.
©ie ^irAen»®(*5^e «nb ber Ornat finö
it)of)l bie fofibareften in^toMtn; m nic^t in
ber ganzen €f)riß^n^ett/ unb ftnb unter an*
bern 6ron unb ©eepter ber ©c^webifc^en
Äämaing^rißinabafelbfi |U fef)en/ be^gleü
^en Lauis Xm.
€r0ne t)on groffemSBerf ^/
eine qjerle/ in bie J?on SRatar ba^ ^ilbmtft
Mariae gcpriget fep foB, fur| ber @c^a^
t|i faum glaublich. 2)ie Witiimbrten pnb
»nji^lig/ bie t)on ben €at?)olif^en jur Ma-
ria Lauretana »errietet tperben.
7, £)ie €intro|}ner pub ntq^t fonberlic^ civilifi«
tet/ unb tDerbeu b^^wcgen bie 2inconrf<befi
ie|€i g^ntnnet.

LVI.
VC^ tfi im iSf!f^o0tt?mn SPOLETO
metct'en?

I.. SPOLETO, laf.SpoIetum, tfl ei«e grofe


5ä5ifA6ffii(^eetabt/ bie aber Anno 170 j>
Jur<9 ba^ CTbbcben ganß in einen ©teiiu

PK*
Hn^alitn. 41%

2, PERUGIA, SatPerufia,
t|l Die J^tn^.

@taU an öcr tt)httf tint [mnt wo^lbts^


mW^ «»t) in btn diomi\<9^n ^i^otim
htfaniU ©tabt/ ionUüi^ megen öel La-
go di Perugia, SaU Lacus Trafimenus^
jo nic^t mttt ^lev lieget
|. TERNi, gaf.Interamniüm, einefeme^öu
'c^ojffi^e @fat)t am gluffeNera in mtt
Vu^tbareir ©eoeuD , m
berii^mten Hi-
lorici Taciti 3Satterian&. Utmüt Die^
er @fa&t tfl ein grpffer aSBafTa*^S«B &e*
gluffc^ Velino.
4, FULINGNO , Ut FulfIneum , emc
nalr^affte Sifc^orgtc^e (^at)( am fluffe
Tinna, ^)af t>iele 2u#^ imD @pi|ei^Fa-
briquen.
f. ASSISSIO, Bat Affiflium, eine alteSfa&t
auf eiuem SSetge , Francifcus
Der
-ge&o^re» unD begrakttmeröeu.
RECAN ATI, eine Heiße Jg)aRbeB^©ta&fi
riiVn«
LVIL
TDas if? iit SABiMA^u mmfcii?
MAGLIANO, SatManliana, !^ Der einzige
£>xt bmnmf mb mi (^It^Ux 5aJi(^
tigfeit/ N3W^n?ö|^lei«euÄifci;o#/
LVIIL
tUaa tfi in campagma romana ?t$ tnet»^

t, ROMA, Jat Roma, an Der Sober/ i# Dil


^a«pf^®(aDt im ganzen 4?ir4jen/ ©tart
6 *: unfc
'.

mi in gan^ Italien. 3«t Seit ber ©C;


6urt g^nfii mar Die ^aupt^Stabt Der
San^enSBelt/ ttui) f^afte über biniiad^tig^
en ^onigrei^e ju gebieten. 3n Den
mittleren Jeite«/ Da (janlj Italien t?on un^
terf6ie&licf;en fremden fUplcfern bur^^ .
mWt Horben/ ^atfie i)ieli)oni|)rer^err/
li^Feitmlo^ren. ©leid^mo?)! ifl fie \tU
noä) eine t^ortrepc^e @tai)t/ n)el(f)einip*
rem Umcrepfe jieben ^er^e begreift/ un&
mit Den fo(16ar(]en ^PaHafien, fonDerlic^
aber mit Den unt)erglei^li^en Antiqui- ^
'

taten/ prangen fan. ©er^abjl ^at feine


orDe«tlid;e9iefiDen^ auf Dem Monte Va-
tic^no fo i)or Diefem Möns Janiculus
,
l^ieffe/ m
Die j?ir(f)e S.Petri, Die auffet
ber SonDner S. Pauls- j?irc^e i^re^ gleichen
in Der 9Belt nic^t unDDiet)i>rtreff(i({>c
VaticanifclieBibliothec ifl/ n)eld)e Dur(&
t)ie JP)eiDelbergif^e ibrcn grl(ien3utt)a^l
6ef ommen ; tviemD^l er ji^ auc^ offtmal)!^/
MnD mar meipent^eil^ im ©ommcr/ auf
Dem Monte Cavallo aufjul^alten pfleaef.
©Dn|} Die j?ir(^e S, Johannis im La-
ifi

terano, all Die eigentlicpe Cathcdral-j?ir#


(^e, Die t)ornel^mfle/ in welcher Die5)(Sbfle
gecrünetmerDen. 3n Der ©taDt ifl Dai5
tmt)ergleic^li(^e üefle gaflelf S. ANGE-
LO, ^at. Caftrum S. Angeli, meldN^
an patt einer Citadelle Dienet/ einetrejfli/
uo. ©(^ritten über Die
fe 9$rticFe »on
i;ber l)af/ unD Da^ gemolnlic^e (Staat^#
©efangnöß ifl : SBie Denn in Den neuern3et>
te« Der €arDinal Cofcia, unO Deffen2)rur
»Ott Italien. 4ij
Her, btt €rß.!5if^off»onTarga, baUm
flefangen worben. ©er i?jr(J;cti-e(^aß,
Mitb bai Archiv, mb<n (UnUUi in bi<*
fem €«UeU aufbe^aUen.
8. TIVOLI, ««e. Tibur, mb
3- |a<. Tufculum , JWei) 58t,
f(^effli(r)e©tflbfe, liegen ni<|)( n>eitba<
t)on, unb (tnb mit »ielen ^Jaüaflengejieret,
wete^e bie garbinale unb ^J^b^lic^e Ne-
, jotenbflben auffujiven laffen.
4. VfiLETjR.1, 2at. Velitrs, ifi tUnm «««
folget lafliger £>n.
«»n^W/ <(J t)0B2ür(fif4>en@ee*
SlnuBern eingeafe^ert wovben/ «nb »eil
bie^uffe bafel6fi uitgefunb ifi, fo wirb bet
£)rt)e^o f«fl gar ni^t bewohnet ; 55oc5 hat
er ewen Äif*off/ welker attejeit Cardi-
nal-Decanus ifi,
4, TERRACINA, M. Anxur, liegt an btn
SReflpolitanif^en ©rangen/ unb leibet rce«
gen ber aHju ungefunben kfft «u^ ni*t
»iel finwo^ner. .©er J&fl»en iji mit
eanb »erf^wemmet. j&at ebenfalls tu
nen »ifcboff.
7. ANAGNI, ^flt.Anagnia, eine©(«b(«nb

J. ASTURIA, iflf betX)rf/ wo Cicero tfl «r*


. fcblagen »orben.
ALBANO, 2at. Albanum, Dber Alba lon-
ga, ein mäßiger £)rf/ f>at einen ÄiflfcofF.
jo. NETTUNO, iat. Neptunium, einfiel/
ncr©ee^^aöen unb ^ifd)cfÜc^e etabt.
ßwilc^enbiefen £)vt imb Der Btabt
lenacina ijt ber {6m b« Sv^mer*
©3 3«ir
UhmU^m^/ Lacus Pompti-
Seifen

II. CASTEL GANDOLFFO Sat. Ca- ,

ftrum Gandolphi , ein St4t>tgett imö

tann «nb mann l^in^tirejfea pflegen / um


fri(<|e£iijf;f i«f4}6pffen»

LIX.
19?<i^?lf?im PATRIMONIO TETRI ^»metJettf^
4. VITERBO, fat Viterbium, feie paufU
etat)t/ iflgref/Hnö 0)0^1 aebÄuet, in einer
fruchtbaren ©egen^/ unfc fonfeerlic^fcege«
*e^ fa6el|)afften Amm
Viterbienfis
jnercfen. Der Je^ige €f)urfurfl i)un €oln
ift Anno 17*7. an MefemjDrt t>0m?Pa6^
Benediae XIIJ.ium €r|^a3ifc^off getveu^
Bctti^oröen-
TUSCANELLA, iat Tufeania, ifl gatr
fleim
5. MONTE FIASCONE, 2at Möns Fla-
fconis^ Herjt auf emein ^erg/ ifl a6er

Wt^t befteiiet Da^ bepe &er gnte


i|l

g)?ttfcafe!fer ^ SBeiU/ htt uut Diefe ©egen!)


fönberlid^ mol^t aeratl)-
4. CIVITA VECCHIA, fat Centumcel.
lae, tf{ Der berühmte J^a^en be^ ^abpe^ am
5iReere/ u^d fid; iu^^emein tie ^Ibftlic^ett
©alccren auf^u^aUen pflegen. SJieFor-
tificationes barau jtuD gut genug; mnn
nur Die f ufft maß
qtikMv waxc. ©er
^Ja^l Tnnocentius XL J)at öen S)aHn
eornraun genmcf»!/ baf fi(| aBeNationes
aüe SJuU9ii?u^%'äSern?a«&ten ta auf*
Wd>8l>i<—W II I .\. .
. t .
I I
., !> r -^

LX.

CASTRO, ?at Caftrum, ifl ein m^^Ut


£)Tf ^ tDcI^er auf iSef^l ^a6pe^ Inno-*

s. MONTALTO, hl. Möns altus, tfl rt^

SixtiY-
Jll 3u tiefem J^eitootBiim ivtrb m^ bit ^vai^

fC^Äfft R ONCIGLIONE Ut , K<^L

y
K^'^^.
- '
lieget; barinneti
präroia
ffiRondglione ün& Ca-
j0 einen fernen ^alJfifi

@rafic^(Tfft/ gel^ßrten^ßr biefcm &em^eri^


goge SU Parma ; @kid)a>ie fte i^m aber
t)ßm ^a6fie traten mqtxammt «Horben:
, / .ftlfo njnrDen ße ihm aui An. 1^43. »om
*^*^'^^^$a&f} URBANO Via mit nne^mäfe
An. i>49. ^0it INNOCENTIO X,
toie&er genpmmen-
LXI.
K>a6 iß in OerfLan&ichafff ORVIETANO
?u mercfen?
ORVIETO, ?at. Urbs Vetus, eine jieiti^
lic&.'|eje(ltg(e ^ifcfiopc^e etatt mif ek
nem Reifen, am f Inf Chiave, lat, Clanis.
©a0 befannte ©egettf@ifft/ Oryietan,
|)ier erfunden morben/^attJpn öiefet ©faOt
öenSla^men*
©4 AQUA.
-

«. 'AQUAPENDENTE, f<rt. Acuja, ((R(


flme ^ii(J)off(t(^« etrtöt.

LXII.

Wfts ißin CCf ÄanöfdjafTt PERüGl^lb
metdm'i
, iRi^t^ oBgf ba^W Perugia, in öercu @«*
geft^ Hannibai l>u SRomej: it&<rn)ujii)(n.

AYIGnoN,
^Kel&ung gef^c^en
sxittiM)

if?.
mmm m ,
feinem 0rte

Mmm BEfsEVENTP,
'ifi(^f folgen wiri>. . / ,
öaoon 6aiD 3Ra|*
,
•.

©pn^
flkt üe^tt bie gan^e 'gÄi^ifAe
«nßcn^eit öer ganzen SBdt untcv il)in dtöwitt

III.

SÖPö öen ncmern Staaten intiiefem

LXIV. ,

tPrtsfinö iwö/efcm mittlem Cl)lfife!P0tt;3t<»Ifcn


vor Betwc ©tflrtten j tt mercf er» r
I. STATUS PR^SIDII , lo stato
deHi ER^siDii. ©0 tperben bie ©pani«
mtn, ober nnnmtljro £)(ierrei^if^cH ase*
flungen , oDf jufammfn %mm<t, welche
«oc|i im §lDrcn(inif4)fn
<S%Wt^ii nt^f weit
»pn biena,- gelegen jinb. ; .
;


Oer
,

gtalieru 417
©cv 9?a^me fommf ^a^er/ mil fid; &ev 6*

nig Philippiis IL J)on epanien t)iefe £)eiv


tcv Da^umat)!/ a\i erSiena Dniu^aufe Me-
dices ,
liberlajlen
/ ^trM^)a\tnn^
Communication mit ^UlMnb un& 'Slw
j^dwht^alUvxf unD mit feinen Svouppen
oefeljet. 3m leritern ©panifd^'n Suc-
ceflions-Äriegc finö bte erften t>iev t^on öea
£)e(levvei(^evtt beimimgcu ü^pvben» 5>alt>
öarauf na|m ®
panien fic i^iöev ti>c(j / imi>
al^An. 173 f. t)ie griC&eu^^Praeliminariett
gqeic^uet anirbeu/ pden fie au Don Carlos.

2at Orbiteilum, eilt Pcfiev


Ort am SKect; mit einem ^)a^e«.
2. PORTO HERCOLE , ^at. Portus Hcrculfe
ip imav nur ei« geringe^ ^t^Hqcti/ Ht
Uber t)0(^ eiH©({)lo^/ miD einen guten Jg)a''

Hn f unb tfl
17 12. unter ifavferlic^en ®tf
Iporfam gebrad;t worDen.
3. PORTO SAN STEPHÄNO, ?af. PortUS S. StC-
phani, liegt glei^ babep z l)at ein Pefieg
ec^M unb guten ^aPen.
iat» Teiamon, ein ©fabtgcn
mit einem S^mn.
f. PORTO LONGONE, i^at. Portus Longus,
tin fe^r t)ejle^ ®d)lef^/ nebfi einem Mer»
^at)en auf ber 3nful ELBA, beftanOig
ifi

\>m \)U\ Spaniern befei^t geblieben.

H* PIOMBINO , ein Sutfhmbnm / Ut


DiicatusFiumbirms, gc^oret^ ÖDr bicfem/
ÄU m^pauif^^^ict)«/ iinangurfien aui
© S im
'

htm .^atife LUDOYICT, iDelc&cr


Greg^oni XV. Nepote mt. ©araa*
mm
COMPAGNO.
tß öer mtmlitmf^t BUON.
SBei! ahtxitvMU bic

in ^a^fcr Wefe^ guifentl^um An. 170g,


»ntcr fernen ©elerfam; t)od^ if! e^ enöUA
An. 1 7^^^ mieöer reftituiret ttjovt^en»
€^ mdxet hm J)iegt0fe @eat)t mb 58e^
pttngPIOIVIBINO , iaU Plumbinum ,

fvanfto|tf(^e 3o(^ alqtmttüt t)at;


mb fernab Die >fiii ELVA, £ af . Ilva.
&ie 6efien ätt)e^s8e(iHngen auf öer^n^
PßJ/ bit,^lot^ntmi(d)e/ porto ferrajo, mb
ifk &panifcbc porto lokgone , qeboreit
rncpt Daviir.

DL PARNESE, eitt,S&rf?e«tbtim/ fafefir,


Frmcipatus Farnefe liegt im Atv^oa^
mm Caftro, un& ,
bai ®tamm^^miAtt
1)1
mi^g«c«en^er^age öok Marina; So*
l^^^T^lfe^ emeingHrflett au^ hmiAaiu
fe CHIGI ; mM)t ^ab\l Alexandri YIL
Ixepoten (inb.

IT. PALESTRINA, em^örffentbum/ faf-


Ducatus Prceneffinus , Befleißet auf Der
6faDf PA1.ESTRINA, 2at Praenefte, in Cam-
pagnia Romana, unD bat etnea Skiffen au^
tein^anfe BARBERFNI, »elcfje^lkb^
Lrbam VIJL Nepotetr fttiD, mmnu^xoih
V. BRACCIANO , tin ^cr^o^^tbum/ Ut
Djucatus Braccianus y ifl titt Patrirnonio
PetrL nnb gel^oref i'e($a einetn ^örHen au^
Dem ^auic ODESCIiALCHI, n)elc&e
Nepoten 3Ja6f}^ Innocentü XJ. jt«&.
©ie JP)aHp^@tabtBRACCIANO, ifl
: njegeii Der guten aJdöerlKlannt.
VI. IVIELDOLA, ein 5ör«entbnm / ?af.
Principatus Meldulanus , liegt t» Ro-
mandiola, an Den $5loventinif4 en @r4ri#
ßen^ «ttD §tUvH einem Jiirfien an^ Dein
4)aufe PAMPHILI ; föelc^e ^abjj^ In-
nocentü X. Nepoten jtnD.

Vn, PAGLIANO, ein 4er^o<tt()mn/föf*


Dücatus Palianus , liegt in Campagaia
Romana ^ unD ^at einen glitten auß Dem
^anfe COLONNA, mel(|e^ Die UMc
Charge, nemlif Die eteße eiiie^
Siei^^^r
Connetableim^onigreiC^Neapolis txhf
lt(^ &eft|ef.

TEL S, MARINO, fat Marintim, lie^


itt)ifc^enRon;iandiola unD Urbino, «rD ifi
eine freye Siepublif / miem^l^l fanm hhm
©Dvffer Darunter ©ie
gej^itren. maH
'
MARINO i$ilimlx^ fte^efiiget-
stft ß# An, 1719* Dur| Den Cardi-
>ialAIberdni Dem ^abflli^en ©tn^;l füb-
mittlren/ An. 1740, akr gelangte fiej»
,
m Wim '^x^i)üu r

e6
^Da^ unterfle i^^e« \>on 3taftem
LXV.
XüAB geboret mm mtctßm Cbeikif
mi^tß aU i?oni9reti|i.NEAPOLIS,
i(tU Regnum Neapolitanum»
mm flef t an beiß ^abiil &thUU, knfi ifi
«m tm& tmimit 2öaf[er umaefccn.

ia formiret t>a^®ecr tinm groUeiiSINUM,

RENTINÜS, gcucniKt XOixi. ^ ^'i

LXVL

€^^ot tJier^>nup^Sl^eile, Dat^on ein ieötpe&er


mif i)rct) fietneii ^]3r0tJin^en beftekt.
h TERRA LABORIS, 3taL TERRA
dl LAVORO, amTyrrhenif^en^Reere
jur /imdVn/ an t>cm <)3ab|llic^en ©ebiete,
U. APRUTIUM , 3taK ABRUZZO,
am Golfo dl Venetia, (}6f t oben aucb all
ten jf ird^mStaat
HL AJPULlA, 3taf. PUGLIA, Hegf am
Golfo
Sibfa^
dl
tfJ.
Veneria, m 2iecJ}ten/ WO öfr

IV. CALABRIA, liegt am Tyrrhenifd^en


Si^W/ gan^amcn/ tvpöerguf am©tiefd

€S(|v- LXVIL
LXVII.
XpAs gtl) Jrctt »or ptevin^en yo einem feö<
weöcn Cbcilc V
I. Sn TERR AdiLAVOROflcbo'm
I. TERRA LABORIS,
^tal tiriu di
3. PRfNCIP ATÜS CITERIOR ,^tal
pRiNciPATo ciTRA, öarnebtn.
-. j. PRINGIPATUS ULTERIOR,
fftfll. ii pKiNciPATo GLTRA , fevHnttr m
ABRUZZO otebo'ret
5n
I. APRUTIUM ULTERIUS ^Ul ,
ABRUZZOOLTRA, Obf ä«r ftUCf It (tt.
a. APRUTIUM CITERRJS ^fal.
, ,
ABRuzzö CITRA, barnebenjurSiedifen.
COMITATUS MOLISINUS, 3(al.
ilcoKTAoodiMOLisE, ^al•n(^)et^.
fix. 5uAPULIA aeboict
1. GAPITANATA, ^fa!.
TA , oben / ii?D m bm la CAPITANA-
6tiefel alei<6fein

BARIANÜS AGER , ^faL la tirra


dl BARI , ^arrKbe« jur Ste A(en.
5. HYDRUNTINA , ^tal la terra di

IV. ^11 CALABRIA aeboVet


1. BASILICATA , 3eal. la basilicata ,
gleiftin^o^Un Suffe.
2. CALABRIA CITERIOR, ^m. ca-
LABRIA CITRA, m\> ettÖHcfi
^ CALABRIA ULTERIOR SfaU ,

LXVill.
LXVIIL
YÖ^is if? nun in einer letceOen pr«t>in^

J. 3n TERRA LABORISi^iumercfen:
4. NAPCLi, gatein. Neapolis , t^&ie J^aopt
©fabt M
^Imgreic^^ / tuel(|e unter ^it
qvBÜcn; fd^onlie» mtö pvacbtig^en &taHc
in^talm in red^nen i^. ©ie Commer-
den njerbeß ba fe^r parcf getrickn / nnfe ifl
jego &enen ^^öe« t^on 1741. eine t^oBige
grci;^eittJeri!attet &afd6ff J&anMuna^
tt^egen nieder |u laffen / öo(§ muröe biefe
Sretj^eit i744.t^jeiierdngeic^9en/ unb bie
©taDHfl/ auiTer bem imni^m SI6el,
mit foüielen <?ef Ingen €inwo^nern angefuu
Utj t)fli man
i)ier Callelfe ^at anlege»
mnfen, Canaille im S^irniii ^altert*
Die
©er ^mi\ batUt) afei^fal^ gvof imh
ftci)er. An. tt?arD jie t5«r$ frDk.-
lenfeirruinim/ ti^el^e^man An, 1702.
17©?. nnö i7o<^, tDieöer gefpti^ret/ jetto*
ffl nic^t |o])eftigan^ge&ro^e«. ©&nfl
ifi ein ^tm^^^ia-.^' im^ UnmxfitataliH.

©ie Reliquien Öe^ J^etltgen Janaarii,


©(^tt^^PatronsUonNeapolis ^ nvel^criu
btv Cathedral Äird;e begraben liegt/ unO
iJeffen 95lut fcut^ fetnSBallen oöer ©tifle^
mtn bai ©c^icffal bc^ Äonigrcr^^ ^um
SSuraue anjciget/ tt^erDenimt »iclerDeva-
tioH affigier öerepret
2. CAPUA, m^t mit bam
am gluffe A^ul-
turnus , j[i ntc^t Da^ alte Capua , mclcbe^
m&er Sipmifdjeu al* ein fpn^erl
4»!
MYmUnMnüttr aUtmn
Um infmt mrbmUhnntifl^
fonbun tin nmi
f

mtanmßtqlti^ fommet eie j^at chm

W)Dfhtf;e^@tabt , btß ©oeten Ttiverialis


©eBure^^vt ©et 5ei#ti(te Scliolaffi.
cus , THOMAS de Aquino
3Ja§meR»0nt)iefem£)rt
, De» M
mx öen Siüil efne^ fimftet^tbnmL An.
UUm Cßiitv %6\f Henncus
cifcus »Ott Mansfeld, tjfl<*&em erbie

Semi Caroli n. m
na# ®}Jam'ettge6ro(^t ^atfe.
©pauien 0mi<h

mtX'(^hßn-ßmnf ttci^f Anno 1707.


Von öett Sflt)ferIi£^fB tiitt eturm ersfeert/

«Rb 173 8. m Smi^l


tin& rjr?4.»Dn öfir ©pdcietn matnmmtn,
S^epfager »oßjsam

tf. PozzuoLo, ?flWlt.PuteGK '^atm^m


,
(tntnmevff ^at>m , mb mt jn ön* io,
Wfr^«i( in gtitein 6(an&. ®cr bitr^fero*

pv'Wi nn&ßie * eeAverno, bmix %iße


Mmm Die 58iaet in Ceriiifft erßitfm
|9»«tf / ^nöfll^ tffeim«« 2Rntl»«Kvi!igfei*
Un in t)er gja^barfc^afft t)an Pozzuolo

7. vENAFRo, iatetn. Venafrum, etncflcine

^. soRRENTo, ?atetn. Surrentum , amSnbe


Uß Golfo diNapoli, in einer frud^tbav^n

9. NOLA, i(i eine feine unb t^o?)lbeiuo^nfe


©tat)t/ am Sluff^ Sano, ^at einen
fdiotf. Sie ©locfen foüen &ier jnevfl er*
funken tt)or^en fet)n.
jo. SORA, ifi ein f leinet 56rffembttm/ tt?eU
(^e^ l)er gamilie j?on Buoncompagno , lUf
pelzet. Sie etaöt sora l^at einen »i^

man An. 1738. t)ie Äonigin Dafelbfl juevfl


empfii^ng.
12. iscHiA, üat^maria, einefleine/ unt
SBein fvn^tBare 3nful / Nea-
<in |)errli(^en
poli gegen u&ev/ 6at eine SSeftnng gleic^e^
fRa^nen^/ einen S3if(^Dffli^en gi|, nnb
einen g^nev* fpei)euDen ^ertj/ Monte S.
Juliano genannt/ beggleic^enaüd^ gefnnöe
53at)er/ Deren fiep ter Äonigl. g^ur^nng
in©a^fenmiti)ielen Sinken 17 39. bebienel
]^at.
^3. vEsuvms, 3(al. Monte di Somma, ifi
ier beru^mteSener'fpepenDe35erg/ etliche
SJJeilcn Hn Neapoli , jtvifc^en Capua,
tüel^erufftnner^orten graben t)ernrfa(^et
|)at. Unten an bcm De^ Herges i^a^fi
flleicf^ivpt)! Oer ^errlie^fte 5aJein.
,,

BAjA^/faf* BäjsB, tin anbaute DH


fiinr mm bax SRpmer Reiten berühmte S3a&ei

C^enum , acerra , ^a(. Acerrae, imi>


vieo, fat» VicusAqnalis, fitt& f leine 55i^

i^^. A VERSA, tfldne©(al)t/ ntif einem aUen


nri!'^: 3n öet ©egenö öiefer ©ta&t
n?a^^fi ^ev fofllic^e SBein; Afprino ge^
t*süi: Kanitt/: tt)elc^er in Italien |in uub ivieöet
:.>r tevftl^m
MONxr CAssiNO Möns CafTinus,
MSüt
17, ,
ein^erg uni^eit ^taffe^ CarigHano
<iuf n)el(|em Da^ alf ejie Benedi<aine^6bff er
^e|et/ p).pnnnen fe^iö kvul^mte Chroni-
cqn Caffmcnfe Derfertigef tppröen.
Mi. cA^Ri,' fat Caprea?^ ifl feie 3»^P^ ^uf
it^et^ev &er ^at)fev Tibeiius geflovkn ifi /

mt> btt ©ta&t Sorrento gegen


litat
Ser ^iMoff foH feine tneifte flnfiinffte
- ..^,^BJ«^(cln l^aben/ ,&a|er;er auc^ in^gemeiti
m
iiber*

Vefcavo delle caglie , o&er iiX XO(^hU


Sifcfjoff, genennet imrb»
15. ipRoeiTA, tfieirre bem J&mife del Vailo,
iuge{)9rige / ttn& an auerbanb
©avten^
griiei^ten, au# ge&er^5Bil£>^rae gcfepete
3nful / Immert bet Snful Ifchaia.
a©. VILLA di PORTiGi , i^ auf öen naietn S^ar*
fen
higl/
m
neue £u|i/©^(of iii jeligen

H; SnPRINCIPATÜCITERIORIift
{u mertfen;

I * -SA-
I, sALERNö, Fafeitt. Salcrnum, bteJp^tapl*
ge«^t^J)ae ein t)cfit^ S^^lof einen

felbfj/ URt) eme bcni|)mte ^o^e etjjßk/


in niel^er dbfbeftnt>ft 3Jve^tcin6efont)erf
flonrt, inbem öte Regulär &et Scholae
Salemitanse nod& l&eßt |8 Sag BeFöRDt

pm&m ff* ökftt @(al)t «le&eHt

1. AMALFi, fat,Am;iiphisf , ifl Hemön&fle/


rin^c ,f«6rt4&er t^enSidü tincß gurren/
fem^ r uaDI)at einen ^i^^n # Bifdboff,
^>ier f nö »on Flavio Gi©}a öie 3Ragne^
SJaöcln erfrnö^nitw&eiT. fötten
t)H km^in '^l0reuifinif(^en^an6ecte»
POLiCASTRO , f^t Policaflrum, tf!*|an§

ei« Sorff. ^at gki^öj^^^l ewen

4. scALA «n& R4V£LL© fiftb jme9 ©fa&fgctr^

5, LETTERE ^ fat. Uctteranum , eine fteine

m Um
eta^f/ in btun ^^^HMa^t t^tx
f)(!.®ötbi[d)e ^§nta ^ Tejas, Um
©viec^if^en General, Beliifario,^ «6er^
ö)Uß&en U)0Vöen.
Oie 93rot)in^ mirö^ n«c^ btt ^mpt^^iabt

vincia Salernit^na , qea^nncf . *

in. 3n PRJNCIPATü ÜLTERIO-


Rliflittmevcfen;

I. COM-
427
coNZA , 2at Compfa , bk J^aiipf ^©f a^f/
iP abergm* Hm/ ia$mm jnmx\kcm

3» BENEVENTO, fa(. Benev^ntum , öCitt


Silfaminen^Sluf btß Saboro mb Cafore,
m
ünä
tinen iaii^*]6i|ci;off ; iKb^ einem Di-
t>on etlit^en ^SJeilen / fin^ ge|lret
feit beut eilffteu Seculo Dem pabftitd^eti
©tt?.Hc ja. 3m 3a^r 1 702. tDHvfce btefe
il^Due @fat>t tJöu einem i^ejfiipcn €rb6e^
len / ünD 1 72 t^en i^rem grofen fatvmr
bem ^«6(ie Benediäo XIII. t)tmqiff

MONTE voscoLo , iüt Mohs


fufculus,
iflbieSiefiben^be^ GouTci-neurs in bie^
fer^JrotJin^; imb baruac^ t^irb bie ganle
^rot>in^ au(| mit einem anbern 9?4^me«
la PROviNciA di MONTE Fosc©Lo, £iitein.
Provincia Montis Fufciili ^ getieöf
net
4^ AVELLiNo, 2cit Abellinum y eine f leine
©tabi / mit einem ^if^^off. ©e|)lret
unter bmXitnl eine§ §lvf!en(^ani^ bem
Jbanfe Caraccioli.
IV. 3n APRÜTIOULTERIORI ifl m
mercfen.

K L^AQUiLÄ, ^af.Aqiiila, bie ^anpt^StaM


auf einem S^erge , am ghitK Aterno, ifl
miteinem gnten ©cploffe öerfe^en; bcc^
An; 170 tfJ bit quttBtaMbnxi!^ tln&bf
fceben gaafj vniniret mi^. J&at cftien
z. ATRiA, ?a(ein. Atria, eine S5if<^pfi[(i#e
&tabt I führet Den Sitnl tmi ^txvyoa;*
tbüm»/ unt) geltet ber gaimlie dd»
AQUAvivÄ , tm 9^eapolitamf(f;eji
tt}clcf)e

^iel fc^öuc ©nter ^akn.


civiTA di PENNA , $at Pinna , eine 55^
f^opc^eetabt/ ge^retaB ein ©pani^
fc^ei^ £e^n öem ^eiiooe ^onParma.
4. oKTo , eine 35jfd^^fflic^e ©tabf / mit et^
«cm anfe^nlic^en S^cMn / mel(^ei' t)on
ten ^attbel^^femf)en loielfaltig bcfucf^t

5 fat. Capiftranum ,
f. cAPisTRANo wmtxi
t)on Aquila , öe^ l^elDenmöt^igen ir<m/
Cifcaner^ / Antonii Capiftrani , fe fi(^
An. i4f^. bei) i)et SSelagerung SelqraD
fignaliilrt, ^(XtitX'^^iait
6. cELA^No 5 fat. Cehnum , eilt n?i^figer
^af mbem Apenninifc^en ©ebörge.
7. Sie ^roDitife |)eift na^ öev J&aupt^©ta&t
<IU^ la pRoviNciA deir aquila , ^atein^
Provincia Aquilana,
V. 3n APRUTIO CITERIORIifi
j, LANCiANo, ^af. Anxanum , gvo§ unö
flarcf BefDol^net; ^)at einen ^eri;*Bifcboff/
nnt) ja^rli^ snjcp ^roffe 3a^r^5)?arcf te.
2. cHiExr, lat. Theare , if! gro§ unb flarcf
6en)o^net , unrt) auc^
gehalten , imD ^at einen
m
Die J&<iup^©ta5t
^
i^^^iidioff.
Ser TheatincivjOrDen , im filnjf/
n^elcper
|el)enDen Seculo ^ijn Dein J^eil. Cajetano
Thienaeo geflifftct morben/ l^at »en t>ie^
fev ©tflD( ben SRa^m^m

3. SUL-
:

m stalten. 4*?
suLMONA, 2au Sulmo, eine 95if^6jfli^

Borghefe gc|6ri9 , groffen 9)peteri


Oridii ©CbUVt^^ßrt.
4. ©a^ganö ^eip fonfl la provi^a dicHir-
Ti, Jat. Provincia Theatina.
VL 3n&er<£fraffd?affrMOLISE i(lm($«

i. MousE, 8at Moiifa, ml^ti t)o6 aucö

- ISERNIA, LARINO Ullt) BOJANO , filTt) Öf^i


-5 flcinea5ifc^offHc5e ©taöte.
j. ©iefe ^rot> w|mvr& au^ la provincia lan-
GiANA, 2at Provincia Anxani , gettetK
«et: $)m bit ®tabt Lanciano , Die
iotiflin Aprutio citeriori lieget/ tvirD al^#
Dem ^itptx qtn(^mt
VIL 3n CAPITANATA jfl j« metcFett
I. MANFREDONiA, tft m(|t gtof / j^atabeteitt

2«rcfifc^en ®e^'3{5ubcrn gar offt ifl in-


commodivet njoröen. Safel&ß tfl m
8» LUGERiA, ^ at. Luceria Paganorum , ffe#
feetauc^no^ mit/ u^b miröDor öic JP)aupf/
©t4i)t gehalten , Diemeil fi^y öer Gouver-
neur allster a»f$u^aKe« p Jegt. Greifet gii#
te ^n&tiing,
5. MONTE di s. AKGELo^ ^at. Mons Sandi
An^^eH, liegt auf cmem ^o^e« JSerge/
iKl^er eben Diefcn SRat>men führet / mi
|leiueniäfifle©tab(.
4, S,SEVIERO, VULTURARIA , VIESTA LESINA,
^
TERMOLI. DRAGONERA UH^ TciTa CAPRIOLA,

f. TLORENTiNo, cttt flctacr jDrt ^ njo j?a^)fec


r ndericus IL 1 2 30. gefloCben i|t.

lapsoviNciA diuicERjA^ lat» Provin-


_cia Lueerina geneunce.
Vin* Snöcm^an^cBARIift jttittcrcFert:
X. BARI, ^atßanumv
lat fiti^Rj^amunJ
Jine as^fumg , aitcf; einen iSr^^Bifd?off»
Sveibt gute AanDturtg , iinD f^Ält Die e^e/
inapHgen 6ri>««n§0^Ält(^a* ber 9JeapoUt«#
nifcj^^n Äomge in ^ er ,5)aupt^Äii'cl;e S.Ni-
colai in 25ertt)aJ)nmg.
BARLETTA, taf. Barulum, ip eine jtemH^
5)e®tiit)tam9Äem/ m^^htm^)nt,
pat einen ^>^^i:;iiä?orf.
j> ANöRiA , eine i^oi^lgcbaute ®ta&t ^at
«tenfadfi^ t^iel finmo^ner.
4. coNVERSANo . gat Converfanum, ifl
flein / «nö geloret «nter Dem £i(ul einer
@r af i
e| 41 J^au je A|uaviva.
f, TRÄNi , Sau Traiium, f^lec^t , laf
ötcreinen c t3 Bi^cf>ctt, unt)J^at)en. .©ie
Sanö.^/3iegievnng l&at aue^ i>ier i|ven ©i^.
AQU.iVf Vii , GRÄVINA , CELLAMARE , Un&
GiovENAzzo, fmö f leine ßerter, t)ön n?et
*en (id) aber arojje mit) alte iurllli^e Miu
fevin Stallen f(|>mbem
7. CANOSA, iat.Cüniifium, ipeine^ßif^pff/
licfie <BtaHf }u mit OetetaDtCanolfaim

^jerljegt^uitt Modena nicj^t nrnf Hmt^i


feK ip^rOe«. Untveit i^^u \iut> in Ru-
dera
»0» 3talfett. 451

Saliner l^pu öeu Carthaginenrif^^cn


^evvm Hannibalmtf bal j&aupt se(cf;la*

J. BiTONTö, '?af. Budrimtum , tint tltint


>. etaötmit&^mSitul einer SSÄarggraffcpafft
,«nl» einem Jbift'oum. IBei^ öiefer @taöt
^t^at l)ev©panif(§e General , t)er^ergog
.^n Montemar 1734. bic Äa^fevltdS^en ,

£rupi)>« / fo b<iß XhiqxM) Neapolis hu


."fc&nfeen ioütcxx, qddblaQtnr «nö er^ieWe
ii^m 9(nbencfen 4)iefi5 göcfud&en 2ve|fen<
^ ^en Suuleinej^ J^^tBog^ t)onBitonto.
tX. 3» bem «anbe OTRANTO
jfl s« mm
, tfen:
i^^ xEccc, ?at Aletlum , \>it ^mpU®tabU
'
*
"iflin fepr cuteih ©tanbe/ imb bijtfte na-j^
' Neapolmof)l bie im ^hmüi^t fepn/
t)at einen SSitc^aff uab ifi ber ©i^ ber Siegie/
töng-
MUNDisi, ?at, Bruiiduüum, |at gar eine»
üxtiitnS^^tn f «nb einen ißrj^,^25: öboff.
^if^ieler i|l i)ßn Siom mi bte bef annte Via
Äppia flegange».
"1* OTKA^^T^ ^atHydruntum, •

x^m^lu
*efli|et uhb llge f^on }ur S^amimqr t»^»»
j

t)a$ ^«nb allemapl ^ör bea Sütif if<^n ©ee*


SJidubern jt<tevmlve. Safelbjii^ einiertj;

4. GALLiPoti , GalHpolis , jji \mt \t%t


.V Heiuy a6erbev^at>enifJäattiau^ 2rej6f
Süten ^Änbel iwit SßJein/ pfly «nb gii^
f. TARßNTo, fat» Tarentum, liegt auf ^iner
flmen^atb^riful, Latein \>^M ^^loff
ö6er feinen ?Ö(ee^Jba\)en; bo& einen ^irr^*
. 3&irchoff. 3u &er 3C6mer'3eiten mar jte tu
ne anfe^nli^e 3lepu6lif / ^eut $u.2a6 belle*
l^en ii}Xt meinen ©nfunfften in bem SEBottr
i^anbeL 3nber ©ecjeni) öiefer ©ta&t jinir
öie giffligen ©Pinnen / fo Tarantülae genen*
netmevöen/ unb tt)el4e&«rA jl^renStic^
. iiegSenfc^enma^ntt^ir^iä macpeflf ba&^nu
. Patienten na^ einer befiinbem
fcergleic^en
Mufic tangen muffen / un& fp CÄrirt wec*^
Den* fr
Ä. NARTo, Jatein. Neritum , ifl eine Brat**
@trti)t öem^aufeConverfano (je^vig.
/
7. Sie 3}röt>in^tviri) (anfiawc^i uk' Der^)aU)5(<
©taöt la Provincia di LECCE^ ifaf. Pro-
vinci aAletinä , genennet.
X 3nB ASILICAT A, i|l§umercF^n:
Acherontia,
I. ciREbJZA, ?a(ein. bie Jg)aW|ltf
©ta&t/ floriretnic|)t fonöerlicp/ unD fonfl
ijlau^ ni^t confiderables öarinne:
»iel
hd^ i|1 ein ffiiri3fBt'*off 2>on Diefef
^anpt/gtabt mirt) öie^roöing^an^ lapRo-
viNciA di ciRENZA , t((t Pröyincia Achfe-
rontina, genennet,
ft. VEMOSA, ut Venufia, eine Reine
f^Sfflic^e ©taöt/ in einent SBalöe t^ea
. f?lit)en^«dnmen; be^ berifömten 3)pe(eti
. Horatii Satter ©taDt-
3. MONTEPELOSO , TRICARIÖ tjnö jÄURO.f.; jinÖ
*

brep fleihe^tj^ojflicöe ©tlbfev


XI. 3n CALABRiA CITERIORrtflp
«Kvcfen;
I. CO"
1. cosENZA, Satm. Cofentia, bic ^anpU
jmif^enDenimc!^ ^lni\^n Crathis
unbßufeptus. ^attiimfiti Qi^lo^mb
eine« iJ:ri5^j5i|l"borf.
2. RossANo, iat Rofcianum, am 50feere^
V- ^ liegt auf einem fc6v l^p^e« gelfeu / «n& ^^t
einen ^i^rt5?i5i^rborF.
|. AMANTEA,
9)?ecre.
eine f leise J&an^elt'@ta&t m
4. BISIGNANO 5 MARTORANO UHÖ STÄ0NG0I.1 9
jin& Heine s:n[d)offli(f;e
©ta^te ^ i)9n n?eU
i^enabev gtotic 3Rea|^alieaaif^e @ef<|le<|*
teröettSitalftlfjre»*
f. GURiGUÄNo , 2aU Coriolum , eine fleife

ne &tabt/ in Seren ®egent> ein eväiebij


©ilber^^ergttjevcf ifl.
^. SSon Der ^mpt ©taöt mirö &iefe ^m\^%,
-

aucf) la pROviNciA di cosENZA, ^Ost. Provin-


da Confentina , aenennet.
Xn. SttGALABRIAÜLTERlORX ig
> menfen:
cANTAZARo
I . , 8af Cantacium , bie J^aiipf;^
©fat>f/ tfl itemlid^ grof, unö ^a( gute
3la^mn9t>:n Dem ©eiöen^^anDef.
3. SQUiLLACE , £at. Squillaceum
, i|l jmaiC
flein/'bo^ Der Sinus öarne6en l^at öett
2Ral&men fcatJon / mv&mivDGOLFo disQuiL-
LAGE , ?at. Sinus Squiiiaceus, genenneU
©ie^tat)t.l)ateinen ^tfdioff:
5. EUPHEMIA , V(|f. F'anum S. Euphemise^
i|l bnvc^ ein €v&beben gav fe^v ruinivee
tvovt>en.
RHEGio , ?af. Rhegium 5 liegt ©ieilieu
gegen ilbev; ttß&t|i einejiemli^ grpflFe mit>
J)aKl&|lj(]au(J; ein ^ih^
äffff
f,s.sEVERiNA, un&arbere, bitinbtx^avU
fepr grof au^fcl^en , jtnö gan^ geringe;
©oc^ i|l ^ier ein »4:c^ ÖMcboff.
6. CROTONA, Latein. Croton, einf^lcc^tet
Ort; tDirD in Der HiftoriaLiteraria, m$
gen Der ^ie e^emal^ bepnbUcf^en Schoise Py-
thagorica?, mitangemercfet.
7. ^ADUL^To, einena^rl;ajfte^an&el^.'@ta&fji
n)o^iel5Bem/ i:)el, Serpentin unO^auiiu^

S« BELCASTRO, SEMINARA, BOVA UnÖ TROPPEA


gi& no(^ fD jiemlic^ artige ^ifc^ojflicfie
'
wt)te.
GERAci, MHieracium, ©fabt unb gi1r#
pent?)«m &e^ ^aufe^ Grimaldi. Der
SÄomer Seiten l^iefefte locrj, unö eine mx
«nfe^nlic^e Republic.
10. 2)iefe ^roDing n)irö Der J^aupt^
©tabt la PROVINCIA dl CANTAZARO,
€at. ProvinciaCantazarsc, genennet.

LXiX.

?anb iDare unflreitig ein irrbif^e^


bit^ 1 an ©etrapbe / Zitronen / l^oim
njelc^e^
meran^eR/ (Sranaten / ?0?anbeln/ Satteln/
Sapeni/ Lorbeeren, Seigen, ?ucfer , 4^Dnig,
«an ®afran , 2lni^ , Pfeffer , unterfc^iebc^
Men (Gattungen tJDnSBein, Darunter biefogenan^
tf'R t.acrytn» ChrüU De« SJprjMj j^at^n; fec*
mmOüt 95aumtt)o!Ie/ %U^ßf ^aitf/
rtrcn«nMinl&eu Safere«/ bcfottt)ev^mof)lgemad)^
fcnen ?pfcv&en imt) anbctn ®
aben ber3^U«r m<&^^
4ic^ aefeeguctifi/ mni^t bte bielett €r&6e6en,

©corpionen/ Sarantel«/ urtbanba'^? Ungeziefer


öene» €iamo!)ßer» i^^m^ aU Sicifen&en
fc^werlic^ tt^le».
©te Sinmo^ner (int) va^Steti^^ mfifigiinb &a*
^cra Diel Bandite» banmter / &ei*e« taubere»
«kr iux^ öic Juftiz jiemlic& Withm^i mi.

LXX.

S^orbiffeml&ate^ feine eigene Äonige, an*«n#


f«vf4>tet)li^en©ef#le($tern / qt^abt SSot
ettra^ mel^rd^ioo. Salven ^abenjic^ öie ©pa^
Bier anb Svan^ofen Htnm gefcfelagen/ bt§ enö*
Itc^ ber ©panifd^e Ißnig, Perdmandus Caths-
licus, ben^ptdibeI;aUenf)af.
SPon felbiger Jett (fi Neapolis eine Depea-
der« t)i?tt bcv ©p^mffi^eu ©^naf^ie gei^efen^

Uöb jf} bur^ einen Vice-Roy reaiere( tporben^^


öenman allebrep^a^r abgemed^feft t)at
5i3ien)el^lbaina!i megen ber vebeSif^en €in*
öJolner aUentl;alben flavcfe ©arnifonen galten
mit j ba bie ©eiflli^en inc^t alß ben ^)albca
£|)eil bei fonigreid;^ bejt^en : ©o l^aben bic
©pantevarö btefem j?6mgteic5e nic&t t?iel Pro*
fit ge^c>aen.
ill^Än. ijeo. tiac^ bem ^ob Äonig^ CaroH
H. Hx ©panif^e Suc^ffions-©tvcit (^ngieno/
S i
Sa5 9. Sa)). Sur 2mb^(lWtt

fo faf^ten fic^ er(IIic|) bic ^van^ofen in PolTcili-


on, murDnubn^A. ijoy^mb^n Swfcben de-
logivet.
!

©armif äerietl; &ai? ganfje Äonigvci-^ unter bie


re^fmaf iac ©m^alt De6?0i§mtfc^en apferb" CA-
ROLI VI. melcf^r ihtxbii bur^ t)jek offendu
^eSBertrage in Dem 53efii5 biefe^ f^nDe^ UMu
tujumximf unö folcfie^ mie ©pamen t^mais
bnxi^ Vice-Äomge 6if r7H* regtere-n laffe«.
3n eben öiefein 3a&r machte fi'c^ Don Garlos
i)at)on?0?ei(ier/ unDbel^icItejI/ t)ermöget)erAn.
i73r. ge$eicf)neten grieben^ - Praeliminaneit,
ol^ccronter önig. An, 17J8. befvafftigte
Der Definitiv-grieoe alle^, un& mürbe bie
le^nungt)onbem?5abfll.@(u^l genommen, mel/
^e Ceiemonie 3a!)rlid) am Sage Petri «nb
Pauli mmittdft einen meijfen geller unb einen
äScutel mx 7000. ©ölbnen gronen am ^ah(ii
^pfe mus 6eobacf)tet mvbtn. 3«J>em gegen*
»artigen i?rieg ergrif f onig garoTuS in 5Rea))oli<?
bie ©panif^e faxt^t^ com^nanbirte in eigener
^erfon bie combinirte ©panifc^/Sieapoli^
l^öl&^rn

fanif^eSIrmte, rnnfleabertDegen t)ieler fcl^n)ie#


yigen unb
m)iU
m
2lufru|)r geneigten UnfertJ^ane« mi^
3?eutrali(at ergreifen»,

LXXI.
fmö x>ot ^Uen Seiten vot prömrt^c« in

I. 9Bpje^,o©at)ot)en, ?piemon(, ^SKapIanb/


unb bae a5en!?tianifq)e©ebie(eifl , ba^ f>at

biefem
m
liefern Bet) Den 3vomern aUcß mkmnm GAL^
LIA CIS-ALPINA (|ef)cijTen.
Saqe^ ifi / ba mar Daina!)!^ INSüBRJA.
bamaM^LlGÜRIA, /
4. ba^ ^avme|antf#e,?D?obenefi'f(ie
jeijo
imb 55Dnomfc^e ifi/ ba^^at bamal^l^ ^MI«
LIA
m
qckilJen.
f. ffiobaJ^Iorentmif^etfi/ ba^ ifl Ben öm
SJgmern TUSCIA ober HETRüRIA
«et tDorbe«.
5löo)e$,0 Urbinounb Spoleto jff, ba ^at
f/^«^<n:
tov 3^tten UMBRIA.^
7. ?S50jc$pbie2lnconitanif^eTOarcFi'ft baS
|)at bam(t!)BPieENüM ^mifcn.
8. 9So3lpui liegt/ ba ivar bamaf;!^ LATI^
UM.
9» 5Bo Terra di Lavöro tm U^eopofifanf^
f^en ifl , ba mart^or biefem SAMNIUM,
^
Un 0l)«gef e^t LUCANIA. '

II. SBo Calabrialtegit/ ba Raffen ft^t^or aU


Un 3^it^« »iel ©rtec^en niebergeiafTcu , brmif
nwöec^ GR^CIA MAGNA mmt.
LXXII.
W;c h^hcnXdt atnn iBinvcobntt m 'Jt^i
\kn gebciflenf
1. ©ie ABORIGINES, Rm 9fom/
2. ©ie ALLOBRO GES in eatJö^ett, ,

3. ©ie ANAMANI, in ^«rmefamf^^em


4. ©le APULI m Apulieti.,

j. ©ie AUSONES, mn Benevent©.


L, f. ©ie BRUTIl, in Calabria.
7* Sic CARNI, tnFriaul.
I. £)ie CÄIMERTES, in Umbria.
5. Sie CENOMANI, lun Verona,
aie CENTRONES, imea^oofc^fn.
jo.
m ETRUSCI,
im^lorentinif^cn.
pöcr HETRUSCia
»a. ®ic HERNICI, mc^Mtjetf t^on SXcm an*
Neapolitanif^en ©rangen.
J)en
>3 3. ©le HTRPINI, tmPrincipatuuIteriorn '

2)te ILLYRII , n?p Iftm , Dalmatia


mb Croatia ift. r

5f. Sie INSÜBRES, im?0?Äplkt)if(6e».


s^ie LATINI tim Kmn ^cnim,
, t
>7. Sie LIEYCI um VercelH.
,

38. Sic LIBÜRNI, o6en inDalmatien.


j^, SteLIGURES, imGenuefifcben.
^e. SifLONGOBARDI, n)o?a?aplaR&unl>
ier aSenetianer Terra firma iü,
ßu SieLUCANI, in Bafilicata.
«2. Sie MARSI, in Aprutio ulteriori.
ß 5. Sie PEDICULI um Brundifi herum., ,

«4* SiePICENTINI, inPrincipatuciteri-


ori.
SiePELIGNI, ttt Aprutio citeriori.

©ie RUTULI, inCampaniaR.»man3.


©teSAßlNI, in Sabinat
©icSALASSI, in Aofta.
SALENTINI,
89
,
30.
31.
m
Sie
SAMNITES, m
©ieSEMNONES,
umOtranto.
Molife itl.
in Romandiola.
32. SieSICULI, inekicn.
3J. gie SYBARIT^,
in (£ai«6vien.
34. 2)irrAREISTINI, iu Otranto.

3f. m
"
ton 3<aliett.

3f.
36.
m TAURINI,
UMBRI,
Die mUmbria.
um Turin.

37. £)ieVEJENTES,tniSuvnen(5mtiCaftro.
IS. ©ieVENETI, um3Jcnct)tg.
39' 3>ie VESTINI in Aprutio ulteriori.
,
40. VOLSCI, in Campania Rotfiana»

2Sonben3«fu^» um3tafien^erum.
LXXIII.
XO<tÄ fmö «m Italien \>tmm vot'SnMnl
j. SICILIA, ifl|temIt^(jvof / tm&fÄl^refkü

5. SARDINIA , ni$f toeif b0m / ifi eleit*

3. CORSICA, gleicODvdber, tHau^rtaflt


tii9vet<^/ aber ein gar fWnel
4. MALTA, «öf.Melita, Uegf imfer ©ictf^
e»/ imömirömmigeniuSlfrica qmär
«et.
f. ^)erna^ auf &em SprrJemfcfieK.
finD f^n^ol^l
al/ auf öem 2lfrriat#eR sjjjerre / «ni^i»
f^ie&ene Heine 3nfu(n.

LXXVI.
Wölket ^^s:B^6ni0im<h®ici^icn9
1 .
1^ licijt unter 3f alte» aufj^em® itteHa«0i^
f^en 50?eer , unD ifi mi trem^onigrei* Nea-
gel nur öur^ eine ?0Jeer'€«ge,FARO di MES-
STNA5 ^af.FretumSiculum, 06er Mamer-
tinuin,unfevf<l&!eöen.
2. 5la bicfemFreto [mi bk wet^gef^^rli^eit
gerter, biempeSCVELA unUer mm
etru&el CHARYBDIS, iuglei^eu
S4
mtu
itXf
,

m
i(tbm |Hfft,@£fi(f)( MORGANA genannt,
Htd; imifc^ cn eiciÜCH imb ber 1Rcai)olifniiifc{)C«
etaöt RHEGIO mumikn in ancrbanb t)cr4iv
f erlio;cn ^igtircn ben Singen öar^cBf.'
5. .eicijtcn bat fonfi eine fe^limme Situation
wegen ?erJibbeBen/bömif e^ offfmsls ^eimac fu»>
#e(»tr&:®ie e^benH löQj.bevgeflalt erfe&tkfert
rcoröen, bq^ fafJ f<jne ©tobf unkfefeabiat tlie»
/ 3
len t(}.
>

4. 2Pcn»or «Ken Seifen tre?) 6en1^w(ePro-


smontona in ©teilien waren / nemlid) PRO-
MONTORIUM PELORI^IM
m CAPO di FARO genennfttürb,
fo mm
PA*.
criYmJSoberPASSARO,HnbU^^^^
UM ober CAPO de BOEO , fo wnrbe
''^^ bie mm
t«3n!"ITRINACRlA genennef.
f. aSDfbiefemwgrbbfl^ÄiJnigrei^NAPO-
Llati^liimÄenigrriffeejcilüi; dcrcAnet, iiitö
mxbt SICILIA CITERIOR bie ^nful SI- •

CILIA ULTERIOR ; tföbe Äiine«


JJTRAQüE SICILIA JenSef. ^
LXXV.
Wem gthStet öic ^nfaJ SICfLIA?
eiejiflt|erbiefem eigene Wollige geNBf/ ö«»
*£!"?,^fL^<ß''"f»<cIiufög?niff : ®od)fe/(bet
fteihflnffc^en VESPER
An. i j 82. 1)a( fie

"f«X^PE-ROY regierenrDitfn, reelt^ev mit


b|n Bolen imb nnbnnbigen etcilianern
öentig lu
fm^di gel^(i6f.
» j »

5nbcmef)amfc^enSuccefflong.etvei(e&a^
V. bicfelbe im ^(iiii.
ee jt-hihpf US
441
^vmSrieöcttju Utrecht aber An. 1715, tfl &ie^
fe^ ,f ontgret^ tum ^er^ogc tJon &ctxfoycn ^xigu

mitProteihtion De^ ^onfe^ jD^flnTei^Poflesi-


flon ö«i>on genommen i}at
Am 171 8. traten bie ©panier eineDefcente
öMf ©icilien/ uni) Uii!)men MefTma mb
Paler-
mo ein SBeilnnnöer
: ^nim ©aDopen &ie
3nful nt^t defendircn foRle ; fo trat er fa«
S{e(^t t)em .f ai)fer ab / tDd^er auc^ t)ie ©panitr
barau^t)ertrieben^at/unt) An. 1720. fi'cf; iHqmu
iBcn^miigreic^^ bemnilcri An* 1734. eroberte
Don Carlos öie^nfnl/ lt# ficf) crrnKH/ bHe&
i)ermpj?e t)e^ Befinitiv.^rietJen^ .^err öat)pn#
n«ö l^t {\t hm^ mm Vice-Röy regieren.

LXXVL
Was iß in ^icitim yn mercf eit

@iciUenlieijtöleid>[am im Triangel / yn&


ÄU(^t)vet)^a«pt^S:]^ei(e:
I. VAL
di DEMONA, ?mV Vallis Df-
monge , Napoli geaen iiber , nnb ioU fmmi
liegt
"Sld^nm ^ontJemS.euer?fpei)ettt)en Scrg Mtm
l^äben/ melc^er in t)en alten Seiten öor eme ®fu
f!er^5Bi)pnng gel^aften mörtJen , Darinneifi
I. MESSINA, fat. Meflanaj t)n ^ailpt^^üM
^e^Jan|en ShiqvM)^r i%H^t§mr h^tt
{ä)mr fe|)rDefle; m&trt'ifeft fe^rf .infe
^anMnng / r ^amt Wm^ i\i au* i^d^.

; -
fe|r|roffer Importan?:, iinö iftt^om .^ar;^
W> *|er i^2g» Pt>rt{>rPranco decla. ir^t mt^
t)en. ©afelbfi ifl em^Bi-^>^ifd>5ff.
An. 171 8. nahmen cihit ©panier/ im^
172p, öieSentj'eli^ncjm An. 1734. aber
tfi fie &cn ©paniern treggeuommcn
t)on
tDorben / njel^cm ©^icFfal Die übrigen
iu
^lalje Diefer Snful «a^gcfDlget.
TAORMiNA, ?at. Tauromenium, iflflet«/
^ 11R4) lic(jt auf einem ^ol)en elfen am 3J?eer
'

An. i<$93. ijl e^^ t>ur^ Dat^ €vt)bebeu fe^v


tef^^N^t morgen/ unö An. 171^. er^
«berten Die ^ai)ierli^e«.
0. MELAzzo , Vaf. Mylae, i(l ein Stf4)offlt'
^vr©it2^ tDolbet)efiigct/ I;at ai'4 ^inen
jniftclmaligcn^at^en/ miDlbat An.
iitiD1719, eine l}ai1e 3>cla^erHn9 (i\xi%ts
jiauDen. An. 1 34. a^avD e$ o^)ue SSiDer*
jiauD eingenommen.
4. CATANEA, ^(xt Cataua, ifl gleic^faKmit
einem ^a^en t^eKfc^en i ifl aber im €1 Dbe^
Ben An. 11593. minivet n^orDen. ^at ei^
nen Äircl;orr uub eine Academie.
FRANCA VILLA, ftjavö i?!^. Dut^ efn^
e^lad)t bcFannt/ DaDne Seuff^en Die
©panier fc^Uige« imb autJ ©icilien ver^
(rieben.
CEFALu o&er ciFALU . Cephalsedis^
tmD PATTi, Latein. Pafta, fintfleine^t;
f<&6ffti(f;e ©tabte.

7. jPERiiNGA 5 ei« ©^lof immeit Der £an&#


fd^dfft vALLE di NOTo , tn ttjeW^e^ Die
Dev ©icilianif^en VESPER
ilbrig ge^
Iiiebene 'öraniofrn gejiu^tet / unD lieber
junger jlcrben ivpötn/ al^ a» DU
©»Änier ergebe«.
m Stalin«. 443

uamttttJivt)/ iflDcr beruht« t^wcv-fp^pen*


t)e ^^erg/ um\)cit Catanea, Der ti^m^tUii
Da^Sanö eilige $Ü?cilcn ^mim t)erbvennet.
Sie le^te ^eff(igfie €utjtint)ima ifi 1693.

IL VALdiNOTO , £a{. Vallis Netina,


liegt Dnmter.
1. NOTo, fat.Netum, ifl eref un& tt?i>?)l
kuet , auf einem ^o^m f elfen.
2. sYRACus, ?at. Syracufas
, i^maUttßtif
Un eine treffli^e ©ta&t «nD 3Jefit)en| öeu
Sonige in ©icilieti getpefen. J^eutigef
Sage^ i|l jie jwar megen bcß ^aHni
no(| confiderable genug; aber nic^t fo/
äI^ t)or nac&bem fie
DiefeiH/ [onberlic^/
An. 16^3. im^ iai €vt)6e6ea ganß niini*
vet tfü / An, 1735^. «tnjie öer jDn|i mit Den
©paniem capituHren.
^ AGosTA , 2at Augufta, eine i^o^langf^
legte 3Seftung ,
feu graben gelittem
W
im €v&bekn 1 6n* 9V#

4. TERRANövA, {(imittelmafrtg.
IIL VALdiMAZARA, tat. VallisMa.
Mta; , liegt gegen 2i&enb.
1, MAZARA, laf. Mazara, iji eine tJefle I5v
f^pffli^^ ©taöt/ nnölat einen guten Jg)a^

2. PALERMO, faf.Panormus, ijt t)relfi$6net


iinb gvoffer / |at ein ret^e^ Äoniglic|)el
©(^lop/ eine Umt^erjitat/ unt) einen i^v^
."bifcbotf* Anno 171^. nül}nm iß iit
©j)antetein , imö An, i73o.t3?ar& tß ben
£eutf^^a6ge(mten. ©iei(ia»#i)itaH*
|evo 6fr ©irj Der Vice-^jani^e geit)^.
3at;r 1736. I>atfie6ur^ ein getvaltige«
erbbeben^rotTen e^attcn erlitten. An.
1734. liahme e^ Don Carlos tve^ / «nö
mute i73f al^Äonig be^öer gkilie« au
.
^
cronet.

S. TRAPANo, f<5f.Drepanum, ifj liegen öe*


^amßrmel^r aber megenbe^ guten €orAU
Inv^ang^ um felbiije ©egenö / j« mer?
cfen.

AgTig-entum*, eine dte


^^^rf'^lV ^ ^5!*
3Mfd;rf(i^e ©tfibt , melefie einen fianfeti
©etrert.^^anbel treibt. SSor 6emißfteeu
ne beriilimtc Republic gett>efen/ fientm
Sag aber ton fc^letf^f er 52?i(f;tigfeif.
f. MONREALE, fat. Möns Regius, bet) Pa-
lermo, ijl etma^ geringe^/ ^at «ber i)o*
einen l^t^^Äif^off.

eicilien i)l ttegen feinet fni($f baren @e#


fre|6.3.^D&en^6ie|or«.'gainmer ^talu
en fd;on ja 6er Svoimr- Seiten gennet ivor^
m
6en. ©a^ fan6 un& 6ie Sintrol^ner (inb
mt i^n 3?eai^0fttanern glei(r;er 3lrt^ 6ic ,
SJeliaion if} ^at^olifc^, 6er :S'Pntgbeb,aup#
Ut aber einige S^vep^eit iiber 6en Clerum,
WiviöeralerSvomprotemvet.

LXXVII.
XCas ifj in €: ÄtOii rt 3^0 mträm ?
€ar6inicn gehörte foi ft ebenfalls 6em^o%
mgt m
e>f mxn / m\i> buxd) einen
44f
VICE-ROY vt^imt Anno 1700. miifie fi6
^^efe 3nful iniUx «c ^'Otl^maf igf cit Philippi V.
tcgebctu An. 1708. maxt) fte tintcr Den @e|)0r#
fam t^)vc^ tecf;tmdf ige« ÄcnigsJ Caroli, ria#t)em
Svöitt. ^?apfcv^/ gebraut. An. 1717. imdjttn
fi(b i)ie @p«met rtiebcv ?Otei#ier bamu €u&?
li^ tvavb fi« An, 17:20. Dem ^er^oge -^on ©o^
voym/ i^U ei« -äquivalent i^pvgicilicny eiugc*
raumcf.
Sie ^ufft ifi im fanbc öurd^gel^enW/ megen
l)fv t^iekii ^Dlor^fle, etma.^ ungcfunD 7 bafjcx Die
feuteDatimKtti^taUfiJCvöCtt- Sic6eiicu0a'*
tcvjint):

^anpu ®tm mx steinten am S?tere / ifli


^
gro§/ einen trefflichen /?at)cti/ eineUni^
l^at
»erfiaf/ eine» »i^ti^^Ätfcbort/ imt» etne5Se^
flung/ i^ au# &ie cröentli^eSKepöen^ De*
VICE-ROY.
oRiSTAGNi, laf. Arborea, Hegt gegen libev
an t)eiiincfea©eite/ ttn& iflDer ungeftin^en
Suffe megen gar fe^r wents ben^öt^neti ?^af
fonfi einen t^rtj^j&tfcbctf»
3. BOSA, SatBofa,
4. ALGERi, Sat« Algaria^
f. sASSARi, Sat SalFaris ^ Un&
CASTEL ARAGONisE, lat. Cafifiim Arag'o*
nenfe, liegen aHe \>Ux Sincf en am ^ÜJeer
iUx einander/ «nb laben gute ^huu 3n
SASSARI ift ein *£m^i^ifd?oft*
7, TERRA NOVA, liegt jur 3ie(|tm p6fn> un& ^at
ebenfalls einen ^at)en»

1:7
^ gft^ 9- ggp. tat £an&.g ^arft
s. UmearbiBicn ?)crmn jinö m^TffemÜ
Ri9iac^8d;oriöe3iifuln, Darunter ab« fei.
m
«e remarquable

Lxxvni.
tt?«3 i(i in Ocr>faI CORSJCA jametcEe«:'
S)«f3Rfiil gfHm berRepubJic GENUA,-
s^^i^.^^imcnf m
Utt mcne, mph,
Un fii^ bie €oiie,i, unt» nahmen Anno 1736.:
IheodGium t on Slcii^eftn
i« ii)Tm nnia.

gianifrcicll fie reicbcranfiti, uiaiialwsfctaber,

fcNfft tikrlaffcn weröen. ^iimtitfelfi öiim(


minmtv^eimM) ctwaß in i»cv SJft^e. ©ic be,
(un «}3mi|e i)«rinnenftu£):

oben am mm,
unö bat ein tt\hi^4M.
BebfI einmn»citen^a»eR. Sie idmic^iber
mmiUd)( Ocg Gouverneurs, unö
^at eincn^ijdKtf
a. AjAzzo vat. Ajacium
mnoffUf^
eine

f
^am,
i«bf/
hegt itir J:incf en
uiib liegt gar hifJit).
,
m mm, Ht einen

h CORTE, i'at. Curia, eine 5E.-i[c^^ffli^e


Jiegt mitten baitnne, m\b ifl au^ fein.
4. B0N.FAC.O, tat. Bönifacium, i(l Woljl au
oanctmb woli üeDedtget, fttft Freto jwj.
W)rn ©örDinien, öaljev eö «u^Frctum
• •^ß'l.iracu
geRfnnct »ivD.
f. cAtvr 8at. Rhopiuim, eine S;if(^6ffli<ße
etabf/nüb jifm!ic&t)e(!er.Ca»««.
6. noRzmo, m
bf»e|iiatn-^fl»en. A'erk m
eev neue Jvönis An. 17^6, ju er/J «n
447

2mt) gctretteR/ Sartena, min den hm


ftiftKttDDVDcu/ ftnö np#mtt luincvifen.
eD
bergic^f t^ie 3nfitl ifl/ fo fnicltbarifi
fie im S:^)al/ f^at £)cl nnb gute 6i>lt)<M
teil/ aber f^lcc^te ©itUru
LXXIX.
W^ß ifi bey ^cttJnfoI MALTA B^umet^en?
©le Hc(jf unter ©icüiCR / tiiib gel^ort eigene
li^ AFRICA, faa aber |)ier gar bequem ge^
mcrcfet ti^en^en.
eie geboret &en
fern /
JOHANNITER,
bcmjemgen £)r&en/ tDelc^er i*on
m
t)or foo.^at^renuiDem gebbtcn£ani)eiiigefltf*
Ui mxDcn ; bi§ fte t^i^n Den Surcfen erfiHc^ hiß
«acl Kl^oöi^/ nnl) I^ernac^ im 1 6, Seculo bi^ na^
SWalta put) t^ertricben n)0r^em
©tefer£)r&eun?irt) t)on einem ®ro^/iHeiflcr/
fat. Magnus Magifter Ordinis JoKannitici ,^

feuMelitenfis, regieret/ t^el^er eben atifDiefer


SnfuigKalta feine S?efti)en^ |at/ nnt> einen rc^*
ten gilrßen pr^fentiret.
^nh in Sentfc^lanö / mb mt>m\ OtUn
wx\)Xf t)iel fd}one ganbfejafften/ njelc^e feiefent
£)rt)en ^ugeHv^ß/ «n& mcifterit^umer Ccf&^
mendeieyen Priorate nnl) BolicFen / geneiW
net t?)eri)en/ öie iDir an feinemDrte fn&em
?Eer jti$ in Hefen £)xHn begiebel/ Der Darf
uuD mu§ Dabe^ f^t^oreu/ Daf er*
nid)t leijratl^en/
Den t u ifvn mo9li#en3ibbruc| t^nn ^M.
afien
S^mmif^m mvbKU auf Diefer 3ufnl allemabt
etlicijt Galeeren qtMUu; ml^c Den 2urcfe»

getvi^ mannen ^D([en ern^iefe» ftab^n.


2)rr
©ie 3nfiil bat m mmr bit Ärofff, bag lie

picfe SSg.^ föaf öcm ^aulo ju^^rei&fn,


auf öer3nfi!l3Salta tm DtUvWnbti
fiilH, ö« Uint mhnqm U h : iü au* auf
taj)c (I : -^Im (a|! «0$ difputiren, 060)0*
3m tj&rtgen i(i Me ^nfnl an fic^ fcIBer ganß
rai!^ un& »00« ^dffti, ober »iclitieljr ^reiDe»*

1. VAiETTE, Valetta, öte jF>mipf-'€f(i&f,


f<!t.
ifi eiste mit tideti gjuflcn»
fri'ffüc^e gi?ef!uHg/
im-cfern uüö gafieKat.
mn
3f;rcn
fic »OH bem ©rotmctfier Joh. Valetta,
mmai
Km)cv j'K im löbm Seculo neu anadcaf.
©i« ifi i)j«3vepiDrn§&c«@re§mfi(!er(f, tini>
piu'tget mit tkUn ^n-rhdjctj ©ebau&cn/ bnt

3. BURoo s. ANGFLo, fnf, Burgus S.


Ante-
il, iff gUi(f)kllß eine mtveWli^t ^efimn,
\»tl(i)( iie Uxtftn im
f<(&jfWn&c« Seculo

3. MEDIMA, ebCr Cn-TATICCHIA, Utot


mHUtt
barinne.
4. Um ?9?alta ^^mtm Ut<]ta «ffi^e f leine
fiiU?/ bie n)iTb:n bai» iKve d; nee.
t^ic vor*
nmmn finh r-o^o, 8. Gauln-, «nb comiw
:

Ko, f. Hepa;ftia,it>el^em!( etiic^cnScftsiu


len^tMbcr tvic c.-?';c,u:r»ev »evnnifcvt pub.
i^io ^i'.iul ij] ^n;4n'm an ^bmmmm
: ,

mi Italien. 449
S^ie €int^o6net fommen ben übrigen
^aaliancvn/ Dan "SiatmU m^, jiemiid}

LXXX.

I- 3tvift|en ©icilicn unb 9^capoii finb bie IN-


SUL^LIPARiE, ober VÜLCA-
N[^, t^btt MOlÄM, öber^oiJ*
DES, Ifole di Lipari. & (mb il)^

XXX je()cu , «nb ^c^)ktn aße ©uilie«.


An. 17 is. tDareitjtcSfatiifd)/ tmb 17^0-

fc^cö ^jatiben. ©ie ^orne^mfii ijt LI-


PARI mit einer Sjf*iffiic§en
, tabt ®
gletc^c^ ?lia^\\mß. 6if feringeti etne^

ntut^i^e €tnmo|ner / tocld^e öic €ai3erei>


tlhisflic^ treiben ttiiffen. Slufter^ufuf
STRONGORI ifl ein geucr^pe^enbet
^erg no#mit amumercf en.
3n)if#c« ^lorer^ unb €ar|tca fitib ««(erf^iCi
beiK/ al^
ELVA, l^at, Ilva, tfl (letJ^eilef : Senn por-
TO LONGON E , tat. Portus Longus f t>xc
- braöe ^Btilm^f ge^lret ber €ron <?>pasä!
nien; ^in^egen PORTO FSRRAjo, faf. Por-
tus Ferrarius, ge^Dltt na^ 5io cmr ; ba^
hörige ge^orit itmt gutdcntl^um Piom«
bino.
GORGON A, f at. Margarita, gef)ore{ nod)
v^lorenlj.
CAPRARIA, ge^pv^ben ©anliefern.
PIANOSA, $ae. Plan^fia, gefoVeTna*

GIGLIO, £af. Egilium, qt^xü ^l^


vcnö.
GIANÜTI, Sat. Dianum, it\^kn na*
JIL 21uf öem ®ecre jinb jmar We!
2IJ)r!atifd;en
Sufulit, öe^orcn aber meiflcn^mSat
fic

maticu/ unb mxitn alfo au(& bif öabia

IV. JMapoli gegen ^6ev liegen bit INSULS


TREMITAN^, ^tdl Ifole di Tre-
miti, bte ge|)0ren jum^önigrei Ae Napo-
H. f
^ fiKö i^rev brei) an Der §aftl : S.
DOMINGO, S. NICOLA, CA- '
PRARA.
W. £)ie dbrigen ge|)eren alfe mit etnanber ber
Siepublic re«cDia/ öenn biefeibe ^at tiA
t^en alten 3eieenl^rbasf Dominium Ma-
ris Adriatici anjemaffe^

2)a^ X. (Kapitel

I.

1T:)o liegt €mtfd)hn^l


^nfMmbf UU GERMANIA,
^ Allema|rne, liegt fo, baf e^ Qcqcn 2Lben^
tifcl;
%xmiS^
granif rci^ imh an bje S^ieberlanbe, gegea
mii£cmad)f an bic ^loxb^^nnb Dfl'^@tCf ijegen
motgen an ^dhkn mibUnc^avnf qcmmmaa
Stallen «nb an biee^n)ei^5fio}Fef* ^
II.
II.

XCie gr©^ iQ €mtfchlAnX> i


55ott 2(bcnö gegen ttTorc^en/ ffl/ Don
?irancFretc^ \\% m %^\\i\\f i^crben ungefc^r aoo.
©öDen/ ba^ tf{At)ott bcrDß;©ee bif anstaue»
tt)erben ifo. Seutf^e geregnet. fSou
S)?ctlen
Änöevn Geographis mivb bk ?5 nge Dan tTotOe«
gegen ©fiöett nur auf 140. bie breite a&ev tJori
abcnD gegeumoirgen auf laj» feutfe&e 59?eilen
gcfe^et.

, III.
Wie (fl ÄÄn^ r^me öc« fl5m«?o|)ttem

©(if?an& iffbar#g^enblfef)rfirtt$fBar/ l^ai


feief^^nflen ^Uiffe/ unb bringet affel &ert)or/ n?a«
iur menf^lt*ett3btl)femifi/ u«b au^ tDo^l jum
Uberflujfe «et^tg iß : ©oaberli^^ ifi e.^ ret* an
(^Derknb 3)iinermien.
£)b aber SeutCs^tob (ileid) an ^ie9?0rb^'un&
«n bic jDjl^@ee poffe^, ^at bod) bie £eutf*e
Station feine ©^iff^^^btfen: San
tt)a^ b^e
Äauff/i^eut^)e m'©(|iffe galten, ba^ ifm^lme*
Ktge^,
©ie Jeutf^en jtnfe fon^ ju allen f ^«flen unfc
JBiffenfc&afften gefeiert/ fte ^aben m^mv< %V
im ^er bae Job berCEapffv^r^eittm Kriege, unD
ier Äe5»licbf€ü in ijren aSerri^tungvn erlan^

IV.
:

IV.
Xüa^ iß x>öt eine ^vchf^jon in ttemfdjtan^ ?

tbohf^f-r ?icliaiDn puiHl)an. gu 2{utang ^e^f


fc(B|cbettt)cnSiciiliakv/ nemlt^ Anno ifij.
iDisr^t Dnrc^ ba^ Döu D. LUTHERO imUt^
t\mmtntm^V(! t^cr Reformation, t\}cld)e Don
t)iiiett €tanben nnüto angenrnnmen morgen/
,2cutf(f)lanb/ in ^infehen bev9?eliöion/ 9lci(f;fam
in Sfceile aftMefontJcvti i?a nemlic^ biejcui^ ^

fle/ bcr Reformation bCDgepfliC^tct, *^t?ar:ss


fo
^ei fdn- ober/ Dini}eifcni?)r@la«ben^.'^efann(i
if 30. öuf Dem Kcic^^^Sag jii Slu^fpuvg
6f^
fctifli'cf)aOgelefen mov&en/ 3ucfpiirctiid;e Con*

&m ba|umal fimj CALVINUS eine

tnincrr gcnennct rvCrt'e*!. •

©iefe ixt\) Sieligiouen/ Me (ratbolifcf^c/.


(Ei^anpfciifcbe nnt) ^ieformim fnö tn Jenffd^#.
lanb femnberlie^ unter einan&ereemenßet:
öt]Cf)int2Ctiiaionf,.'*fdeDcn An. i^ff. nnt)«ö(^*

fle^gejleüef/ Dag Mefe bret) ^Seligionen im J^eil.


Siemiic{)en Sici^e aniicbinbert füllen getrieben
mxbcn, 5Mc ^öangeüfc&en nnD Sieformirtcn
mxbm ^tifninmen bU prorefhienocn genennet.
5öa^ aber an einem tebmeben £)rte t)or eine
Sieligionflorivet; i)a^ fmi n:an
nmbeßenbeßci^
nem lebtreöen £^t(e merrfen.

V.
V.
Wem gebetet €cutfd)Um^ *

3n Scutf^kn& ijl em an&ew 3^f!an^/


gar
aU in au&evu .1?Dnigrei€f)eu Scmi Oa ift em
:

tec unb fveye Äeid)a^@rabte ; irtvßktc^tn (tnö


i£ci3^23t(cb<5rfe £>ifdbotfe/ p?ai4cen ntt&2ltb^
ti^mnen/ i)ie alfe ^o^e Siei^bN ©tdnt^e tn
leutfc^lant) auf gmijTe?!Kaffesu&efeI?kn^abeR.
Uni) alfo giebte^ in Znitßlant> gat mlxtgitt^
ttntc X?evrcn. €l^e mir aber mi uad) btm an*
t)crn betrad)ten/ nulffea tDir juDcr öi^fe 3-2S6rf
t(jr »erliefen.
dn ©tilrfe ?anbe^/ iaß man öon &em
€rfiltcÖ
Äapfer u«& beuiüiei^ ^urSc^n trSpt, ba^n^iri)
ein nmiirelbuire^ ober IMMEDIA TES
|Kei#^?®ut genennet.
,
jpiutjcgen ein ©tilcFe Sa»*e^/ baniber bie
lel)n bcmÄar/ftt nnb bemSleic^e/fon^
ni(f;t bei)
öern bet) einem anbern 2ieid)^*@tan^
muf , ba^ l)eijl ein mitte^bates oberMEDIA-
TES S?ei*^.®ut.
Unb enbfic^ ein ©twcFe fanbeS/ Hß \>on niu
manb jnr e^n geltet/ foHbern jemanb al^ ein frcp*
lautere^€igent^nmgeHrety ^eiffrt ein ALLO^
DIAL.@uf.

VI.
Wk vcfk^ mn ^emfdhtanb ei'ngetbeilet ^
S)ie (gint^eilimg ifl eta*a^f!t^n>cr. manU*
Aber 'am aUererjien anf Memoriam iocakm
|u fc^cn ; unD &ev fau ft5ali(f>fl geratl^n mer&eri/

a^tun icb mic& iuSaitfc^lanb nac^ Den


t)ornebiiu
ftv'nc^iilTe» netzte. Zcv\tlbm im\> M)k:
i. 2:)onau / Ut Dx\NUBlUS , tie
fliief t unten ^on Sl&euö aegen ^SKor^cn.
t..£)cv^t>em/ iaf. RHENUS. Oer fiief#
(et jur gincfen janfc^en Sentf^lmiD imD
^raucfreicj)
nacf;t.
, m mt(ai gegen 9)tiUer^

j, »erimyrt/ ^af.MOENUS, berfitcffet


mitten örinne mn^ovqcn gegen 3lbe«6/
unt) \aüt in Den Sl^em-® troin,
Sie tPer^r/ ?at. VISURGIS, Dieflteffet
neten Den 9?ieDerlauDen t)on Wittag ae#
jcn -^3?itternac^t in Die 3?orDx@ee.
Sie;ieibe/ m. ALB
IS, pieffet beffer
Steckten, ebenfaHö öon 5)?ittag gegen
m
tevnacpt in Die 3^9rD/®ee.
4. Sie (Poer/ ^at. ODERA, ober VIA-
DRUS, gan^ m
!5ietf;ten an Den
(lietTet
^otnifd;cn ©varnjen, Dom gWittag geaea
SÄittmiac^t inDie£)(l'eee.
Vif.
bclffcrt C>ie ^lAffe 3:0t ffiintbeifung^
|Eir moBen Die mtit nac^ Sinleitung Diefer
K^^Slöffc in fcc&t^ unterf(f)ieDene£()eile abfaf*
fen/ fo merDen mx alle^ betrachten unD merif<tt
fßnnen,
Zc^ß L
S^eil m
Den Seutfc^en ?)rot)in^en
Dic2:>ortaii^mmi.
um
£)a^ IL Sbeil \>on Den Seuff^en fjrot^in^en um
DenKbe: ;0(i:om*
2)a^ lU.S^eil i?ou Den2e«t|^e4i?5ro^iiU^enmn
m '^talkn. 4fr
S)a^ IV. S^eil m\ Da Seutfd&e« ^rot^infK«
um t)ic Tt)e|cL%
V. X\)ül mx btn Seutf^cn^proDin^en um
Die :.ibe.
£>a^ VL t)ouDe«£cuff^m3)roi)i«6en um

25ctt ^mtcutfc^cn^ro\)in§en um

I.

(cSit ©0ttÄ«/ laf. Danubius, entfpvinsef in

SKorgeu auf Die 400. Jcutfi^eSReilm iDat, bif


IR Da^ fd7CDar^e Jtlecr.
^ier 6efe[;en anv nur Dte ^^nber/ Die an Der
£)onau liegen/ fomeit al^Die©;amt^0n£eutf^#
lanD ae^et: UnD t^eiicn alfo Die £eaau in Dvep
^
©tucfe:
4. £)a^ erfle ©tiicfe i?on Der SonaU/ ifl jur
9iec|ten an Den Uiioarif^en ©rangen bif
um Die ©egenD, Da Der glaj Inn |ineiö
a. ^aß anDere €tticfe t)pn Der S5cnau tfl in
Der ?0tittt'n t^om giiiffe Infi an bif an De»
glußLeck.
3* £)a^ Dritte etiicFe loon Der Sonan ifi juf
tincfen uber Der DieSönaa
entspringet.
IL
tDaa treffen a^k x>^t ILÄnOfcbafftcn 3;t» recf;^
ten ^ xno um Die JDoriaa an V
I. J>a5 ^Srt^j-t^ernomhum (Peflcrreidi/
ARCHIDUCATUS AUSTRI^^
II. '<^i'ro'>^^^'«^ti P^xcycvmcivö^ / Satm^
DUCATUS STIRm, gletd) bvuntnv
HL ?Daa "^eir^ocrrbtim Karntbert/ tat. DU-
CATUS CARINTHLE, Darnebe«-
IV. JDas «»Sert^ovttbtxm (£ram/ iat DUCA-
TUS CÄRNIOL^', uiueu Seil m
Staiiamf^enöranf^en.

I. Oejlevreic^.
IIL

€3 lie^t fo/ t)af bieSonmi mitten öurc^ffrefti

Vinqaxn ; mttm ©tcpevmavcf ; jur Ämcfeii


@al(5but9 unt) ^ai)evn.
©a^ ^auD l^at feine m^nt gr^^^eitoge, fu
me^v al^ imi) j.Secuk t)ie jlai;fer''5Buvt)e ge«
tragen/ cAß aber mit Carolo VI. An. 1740. ben
ao.£)c(ob. bie ?0?lnnlicf)e unie Diefc^©lDriV't1r«
Digßen <Sr^l)anfe^ au^geflorben / jiuö btefeJau*
f)e tjermog Der fall t^on ganlj €uropa garantir*

te« Praomatifcf)en Sandion auf feine altefle


^rinjeffin Maria Therefia t>ercrbet merDeu/
tvelc^e (le bigf^cro mit «njlaublic^crSapfferfeit
m\> tlng^eit bef)auptef/ öai^on bit ojfeutlicfK
@efc|)i(f;teJ;a^ mel;vcre belcjire».
IV.
Waai'f? m(2>eflerreicf? 7U meirc?e?t?

$5ai]mitten in Oeßervci# iHrmtfcpt jüc^ &ef


öeineg[u§ ENS,
tat Animis, mit Der .Do^
«an / \mb t^cikt baß imb in mt) ©tncf
W$aß <uiv Siechten ijegen Ungarn liegt / ^ei(l
tTieocir (Pef?erreirh , ober ^asHan^ txtitcv öcc
ffiii»/ ^at.AUSTRIA INFERIOR.
j r SincFen gegen S5at)ern liegt / I^eifl
(Dbei (i)ef fenctd^ / ober öas /ianO ob OevÄitö/
2<iU AUSTRIASUPERIOR»

!• WIEN, M Vienna, ober Vindobo-


na, an ber ©onau / bie ^aup^unMKef!^
ben^-etabt be^ 3J6mifcf;en Äa^ferl ©af
eine üortreffli^e SJefiung / unb rechte
SSormaner bcr e^riflen^eit fet), baß man
an mt) ux0\i(i)tn ^elagerangen ber Sihv
W
cfen An, ifi^amb An. i^gj.gefe^eii. 3e*
feo jinb bie SSefinng^^SBercf e in bem bejteit
(Stanbe/ inbem fte An. i74i. 6ep anf(f)ei#
nenbcr ©efa^r einer angebri^^ten Selage^
rnng forgf^itig iJerbejTert morben. @ie ^at
einen S:i:r5*Bifcbo|f y ber aber fein imme-
diater Sieic^'^Stanbifl/ ob er gleid; bm
Surjlii^en Situl ftl^rt 1 unb eine uralte
Unim-jitai / bie ben3eftnten gehöret, ©ie
®tabiiHm(\xan\i(^ felbfi nic^t grof / f)ai
ahn i?ortr^p^e unb mit f(|on^« ^Jaüdfieti
U au$i
4f8 £>(»gio.gap.i)oii£e»tf^ lan&.

a\iiqtmt( 9Jprf$ab« , fo »oC 5)jenf(Ben tio»


?)c^ unbnieber^ ©tiinbe^ fmbj 3};nii nn&ct
tnSEBietibie (refflic^flcnVirtuoftn in aHm
Mnfitn; bcr I)o^e @(v'p^)an«--2^urn , t>it

xe ^o\tßi>Qmüt , btx neu ocbaute Sbeil


miöeri?at)fcrl. q^ur«, bie Bibliothec uni)

fo(ibarni@ebflu&cn, bie. j^unfuinb ©cbaß»


Jammer, baö S"iaf|t^)(iu§ , Eugenii unb
mtinjltm spaHflfte Favörita unt>
, bic
CaroliBorromsi-f u(f;e , nebü anDcrti

»orfreffüc^ensSJeitlerftucFfn ber Architec-


tm-m<p(nb(n Dxt^ ibrnni pracf^fig, ber
mmHlt \o »idciv^erfoflenlebtxifft, bi«
tingdrouKgcnc MtttMhtt) angenejim , unb
6ie|(^onen ©pa^iagange fur^weilig. 3n
cem rotten S^urm finbet man eint @pe#i»
t|e, foberjenigc ^lerab ne^imen mag,
fo
Aett tn feinem ^aufe ift. Äuitj Äobtit,
,
m&At unb Ubeifu^ fd^einen fic^ yereiniget
»u^aben, SBien in ©efeujcliafft an^juma»
d)fn/ tmb Ware allen 2e«(f($enbag2Jergni!»
aen Hub bie ?)Ju!ä&arreit m
SBife xe^t bo
W'?^'J° "Ji'if fie geiüif nic|t fo fiele
@elb;©uramen blog jur (£itelfei( in ü3ari#
»erje^ven.

». KREMS , £afein. Cremfa, eine feine


etabt an ber Sonau , beffer jur ^incfen.
p^mtit bmn i|i bei- gefährliche SBaffcr*
faU in ber ©onau ber SBivbel , bie ©taöt
Wmt)^aiir-mäx(itt.
). NEUSTADT, i'aUin. Ncoftadium,
ober NeiJpolis Auftriae, wirb in^semei«
bie
tH XüitmviMn VTtuHaiH genenncf/ Utqt
unter SBien/ aitben Unpvifä;en ©xh^tn,
unD r(l dtießrai^e SSeftung / auc^ manchmal
eitt SlujfctUl^alt t>tx ^taaUfQnianqmn^
Ser .t: iicDctf jJcl^et unter Den €r^^S3if^off
ju Söien.
4. KLOSTER-NEUBURG , Saf.Mo-
nafterium Neoburgicum , €in aufe^nli^
c^e^ ®fifft ba reguiirten Sbov^J^evren/
, ml^tß bct ^Öcarg?
Ordinis S. Auguffini
graf Leopoldus L i)on 0eperreic^ aejiiff^
tet/ liegt nicljt tt)ett t^o^i SBteu/ unter Dem
€aknbtc0i 1 liber meinen t)te Auxüiar-
Trouppen An. 16% 3 . i)ev belagerten ©taöt
Söien jur ^utffe gef ommen / unfc ijl Der £)rf/
Da Die ^ta^ferL ^of|lattgar DjftipeDevo-
tion ju ^erri^teu pfleget. 2)a^ ßlofler i|l
überaus reid; an SBein/ unD {)at unter an*
Dem ein 9Sai / fo Dem J^epDelbergif^eri
m<|t^na^gc6en_foD.
f. LAXEMBURG,Saf.Laxenburgium,
unD
EBERSDORF , Jat/EbersdorfEum.

liegen unter SBien, unDfmD £)erfer / Datl^


Der 5fat;fcrUcf;e 4)of gar offt \\\ divertireu
öPeget* ©onDertiep $u fa^enburg liegen
Der SvaDgerbeift ; Den ©ommer pflegt Der
Jbuf in Der Favorite / Den SSBinter in ler
^«rg jn jubringen.
7. SCHOENBRUNN, l^artebep sffiien^
ijleinf^one^Su|I'^auf / fo Jo%hus 3?6^
niifc^a- Äa#r ju bauen auf^efangcE/ aber
uiq)t DoUenDet. 2)it jef^^ige Xmvcp. Ünii^
gin pfliegt ofif ere^ Dafclbf^ [id) aufpil)aXt n.

W :r ; 3. BA- •
8. BADEN, fat. ThermaeAufliTaca:, «ine
üme etiibt ©ilöroavfg i-on SJic« , jft
Warmen Sön&evnjegenbefaniif.
9. STARENBERG, Latein. Starenber^a,
ba^ ©c^log Ulli» etmnv^m4 bcx Qm«
renberciicbcn gflmiliC.
10. WEITRA , eine ^)enf(5afff an öen S86&*
mifc^fu ©rangen , geboret öcv ^ÖKk»«
becgircbengamtliqu.
u. NB.^swifc^fHggieuunb Den Ungarifcfiett
©rangen an Sonau , tvo PETRONEt
J»cr
unbPucKFuusltegf, ba^akn i>ie Tfia&ßi
©vafen »on ABENSPERG «nfr
TRAUN j^re ©Itter,
^ie ^errf(r;afft ABENSPERG (teaf
TRAUN aber m(I)bet(£>ef?ecrct*.
12. SRebp ben »iel ^errlitpen ©(r^iaffern
mercFf
manö|nfcpanen@tifffern : i.S. pSitenf
m. anum S. Hippolyt! , tjlif einet
etm an &er ^müau 2at. Tragifanus
2. GOTTWEICH, ««(.GoSum
%n Sfimt^umern Jilrciflicf; aU be*
l'uDmfc Chronicon Gottwicenfe ber*
Urnht. 3.MOELCK, ^af.Melioi-
um ,
imt einer <Btm an Der Sonaa / »eU
«c5 ni($t öffein al^ ein
befon&er reidie«
€Io(}er, fonöern auc^ aU ein Seminari-
}™ ,9>'l£^«'<«i: / unD in ber Senffc^eii
S^M^iftont unb Antiquitäten lüD^U
Terfivfer59?annrr, als juin
3. <£. berbec,

»edtin Renomee ||e{)e(. 4. £,9^


Jler«
fleraeufeiv€(of}n*Äilicrtfe(o / Cam-
pilium«

LINTZ, 2<it. l^cntium j iU fympU^tabt


n\<!>bct 0cfictvticb / ijl moflangetauef;
treibt gute^an&lung / imb f)at nußtare
-^nlucr^ imb Sdnmanb ? Manufaduren.
An. 1741V a^art) ej^ m
Denen S5ai)nf(|^
imt) aflitrteri^olcf evn erobert
, uuö je^en
tnufenb gr'an^ofen alß eine g3efa(iung Dar^
innen gelaffen/ mekjfe aber Den JDefler^
reic^^Ungartf^eR ?®affen njei^en, tmb
na^ einem entli^ erhaltenen ^ceorö
Der ©ta&t abjielefi mnfien.
2. ENS, l^at. AniflTus, ein mittelmäßiger £)rt/
m öteEnsin MtSona« fllft/ tt)nv&e An
i74i.t)on öen|5atjernn)eggenm!mien/imi)
mit guten e#an^en an Der ^onanutki
l^eny aber aucf; mieber t^erlo^ren.
Un/
iDCitbiefer ©tabf / tflber^eut ju Saa ae^
ringe £)rt H^m d? , 2üt Laureacum ,
#er t^or ben Seiten Attila eine anfe&nli*e
mU
©tabt / unb in ber ifir^^eik^ifiorie be#
fannteg Sr|tr^i§t^nm geiDefe«.
STEYER, «at.Styra , a^cTber PlßStey.
er unb Ens p^^miteinanber mmmn.
^at gute SRa^ruöguub ©emerbemit ben
unb ©f aM-^Ja^v
t)erfertigt^n €ifen^'
ren.
WELS, 2at Falclana feu Quilabis, ein
geringer Ort am Sluffe Traun , i(i be^.
tPcgenjumercfeH/ bien^eilen^apfer^Ma-
ximilianus L Anno 1^19. aü^icr qtftoXf
Un if}.

f. EFFERDINGEN,«a(ein-EfFerdinga/
6. GEMUND , 2at Gcmunda miffcfc
inaf ig «nb
/ W
^iti ©aUtvevcf

£)ber^£)epevrei^ ^at in öem legtet«


, jfl

Kriege &a^mdilegd«te«/i(l a6crim©tan^


ji'ef) &alt) ju ev^olcn. Unter btn I)eHli^e«
€tifftern ^at bai Benedidiner ^lo^et
Crembsmünfter ben SJbrjug.

»ertrnnDev^^ t^nxbig gefeegnct. JRiebcri


f)e(}md(^?)at?IBein/ ÄovnunbfetJn bcfleii
©affran : jObc^Oefierrei^ @avten#u(r;f,
SBil&prat/ ßtf^^/ ^einmanb, ^3ul#
m f ©efc^irre,

i^en / t)ie
©ta^Uimö SifemSBaa^
©ntt)i)I)ner finb artig/ gaflfret),
ttnt> jubeu ttmfien tu(I)ti9/ moju |ie öurc^
Jiefc^onenAcademienunD ^Jt'eiße crmun«
fertwerben / fcie Mufic • Architedur,
gRa^)leret)en/ ^5ilbl&auer^jttmf^/ Dte©pra^
^enunöExercitiafmi) Den ©nroo^nern fa
Ui^taU allen an&ern Nationen.

II- ©tetjctmarcf-

V.

ra, t'iib öer S5r$nRAW, ^^atDravus, ba^


HRnciufammenfpmiuen»

fl>bcfi I
©al^biirg; |ur »Xecbren Ungarn unö ©chi^
VOttieuj iinrcngvmn.
2)a^ gan^c fauD gelpom t)em €r^^6er^0gU;^

^
Iif*.
©ie Sieli^ä,
^ jfl nnt Dur^ €atl)o^

VL
Was i(? in &ttyctmatd m mercFe« f
tt?ivb eben tDie £)efl[erreic^ m (Pbet^unö
?SBa^iur Stedten an Den Ungartf^en @rmt$en
ligt, f)etfi t:rieöci:^etc;rein / fat. ST\RlA
INFERIOR.
?a5a^ tur ßincFen gegen farnf^enunö ©al&

I. GRiETZ, Sat. Graecmm, an 6er Muer*


&ie^aupt^©ta&t
in einer uberöu^
m gan|en ^er|0gt(?mnl
angenehmen ©eg^nfr / i'fl
iDö^l fortificiret/ |at auc^ ein prj^tigel
e^lof , un& UnitJerft'rat. J£)ier ifi Die 3ve^
gierung ber 3nnev^£)eflerrei(|if^en Sanöe/
«nDi728.]^atteöre©tabf ®nat)e, &a§
t)ie

it)ro^Äaryferltche g)?a)e(lat Carl VI. in al/


lerboc^fJer ?)erfof;n bte «anöeg/^ul&ignnä
aB|)ier einstniel^men geru^eten.
2; RACKELSBURG , Mein. Rackeibur«
gum, liegf Muer, un&
mitten im §luf[e
tfi t^ertrep^e ©ran^^ajeflung gegen
eine
Ungarn.

tt 4 CZA-
5. CZACKENTHURN, nic^t a^citDat)oa/
bct Muer uub Draw i(]
,
^falB eine ajeßiing an t)cn ©r^n^en,
t. EGGENßERG, £at Eg.aenberga, tß
büß BtanmvS^anßbcvnmmtl^xoim uir,
£G GENBERG 4

4. LUfTENBERG, ein 55)?arcfflecfen ge.


aenllngar«/ t^meöen6c^i)eiTU^en2Bei»*

6. SECCAV, fat. Seccovium, t(? Die 3^efw


6en|eine^^:5tfcf)0ff^, Der a6er fein «nm«.
feibarer 3vei(f;6^6t(in&ifi

JUDENBURG Latein. Judenbur^um,


,

line mtttelmalige gtabf an ber 59?«er.


SECCAU Jat. Seccovium liegt nic&f
,
,
n?eit batoH/ifl eineprobfu7/ti:elc^e mU &em
©^lof unt) Sif tl^um ©eccan [0 in gjie#
fcer.'gfe^ermarcf mmeit bergWuer gelegen
iß/ m^tt)arffi)erii}e(^feU werben. .

3, MARIENZELL, Latein. Maii^Cdla,


ifl ein ßbfler an öen f)erterreid)if^en
©rangen / mit einem ft)ünberf{)ntigen ma^
t>em®ilb/ ba^inDielJffiaflfö^r^cnari^eflel^
lef imb6et) ber ©eburteine^ &i'^(\lmß
abfonberh^ foftkre iprafente i16er6rad)f
n^erben.
4. EISENAERZ , ifl eine Utnimtt fQcxp
ptahtj tvo biereic^efien Stall unb (£ikw
©ruben jinb.
in. ^jtj ©^eyn rnarcF achSicn aud) :

! CYLLEY , 2at Comitatus Cillejenfis


,
rine®raP;afft/ mmmt)en&vati{&jen
©rangen. 3?acl)t)cm Me ©rafcn fc^on
lh\iilab%c\Uxbtn iinb/ fp geltet öein

CYLLE^ , tat Cilleja, tjl bk .^amtf^taH f


mit einem @c§!o§ m
htm Saarn
©a^ t^anb tfi imav feevgiaf / hat ©eCre^ö/
Viau:?lieiv SJcin / aacf) €ifeM uiib etal)!,
tn?^cicSent*ie^^ut^o^nen^oW puv&eitm
«nb p lanbeln mifen / fie finb^ni^t galant,
aber iKvtrauli* / imb |u tDi^tigcn Singen
Rtd)t ungefdiicft.
©ic ^u^eu ©eSiirge / fonberlicT) bcr
Semring, jinb auf 5vm;fer!i^e J^i?flen mit
SBegen m\tUn / bic t^^n ben Svembe«
^erbienen betvimbenintverbe«,

e^lieatBcfferjur ImUnS^mb an ber Dra^^^


(lifo ba? ei? |ur Kecbten an ©t epermarcf/ wcefi;
/

angrain mib SSenebig/ jur ilindcn «n Sprol/


obe« an eal^biivgiloffet
^aß ^an^e ^ei^ogt^um g^Wref jtt)ar bm
Äat)fer / €rij^^er^og Dan Oefieitci^r boc^
|fatber^t:d?offj?i)n,B^^mbCiaau^edi(|e 5i3lÄ^
tebaHnn^. ©je Steligion ifi biir^g^ngia «2;^;^

®ai? jav Siechten liegef / l^eiji rr^f r^er<2v4trp


tl)en / jat.CARINTHIAINjFERJOR.
©a^jurftncFen liegt/ 1^^i^0b^t^:B.knti)cn/
latXARINTHIA SÜPERIOR,
US ^ui.
VIII.
tWrtö i|? ftt »«mrbctt jt» mercfcn?
j. CLAGENFURT, 2at Clagenfurtum,
am S?afffr maati, bie^mfbetmm
ganzen J&a^ogtjjamä , iji groß un& »efle
genug.
** ^^.^1^^ Gurcum,
ifi eint maf ige
&ahtr unöeinen ijtfchorf/ Der aber
Fiat

^ feinni!f(cl6flrer5Sei*^^@taR&if?.
}. S.ANDRJi:, oberLAVANT, Mtin.
Luvantum, i|1 eben fo , 6at an* eben ei»
neufolc^en rr tfchoff, Her Latein. Epifco-
Lavantinus genennet reirJr.
4. vElT, ta(.FamimS.Viti, ifi »orbiefeiit

5. SONNECK «ine ^errfe^afft / gey tei


|f"fj*flf»« Siei(^«;®r«fenS)Dn ROSEN-
BERG.
(. Sie ®va\\<S)<ifft ORTENBURG
, qeBovef ^

Den 9iei(&«--5itr^en»wPORTfA;
7. S)em25if(|^off»on BAMBERG ge^Sren et*
lic^e rieine
Ocrtciv a(« villach, eine
«eine X)an&el«<@{a&f7 rnif einer gruffen
!Riet»erlage von Äanffmannö , ©dfern,

fi^ &eg «5am6ergif. Vice-Doms, mU


l5er^^efamf^i^$en na^ Saniberg geböri.-
ge Slemfer regieret, s, Leonhard, feu).
KIRCHE» , ^n^ «nöere mebi'.
I. ©ne^etle von CbgenfUrtirt&frfoafnann»
le FURSTENS^EIN, auf roel|en e?"
mal bie ^er^ege &ie^>Hlbigung in S^anern/
«Kiöemrinnfl^men/ ]&inöni>»i&er@el&
:

vecpt unö gelinge mimtir immifcn \p


re Uatcrt^aueti gering unb
arm tt)4ren/ tüc^
d>e atrmutl) in^emein mit SJorfii^nmg
fie

magerer Spiere angeoeutet/' men» er nmi


iol^tß iugefagt ^ |og er tjen ^aijera Habit
mßr fein^er^aglic^Äfei&att/ im&ti6er^
m\)m hit Dlegierung. .©iefe Ceremonie
aberijl}u3lnfaßg&e^ if.Secuii abgefoiiv
metn
©onf! |af öal ?ant5 ©fall tinö fiferT,
pfe9Sie|)pc^t, reöli^^e f inmpbuer/ Die
jmar menta ^ifi / ^6er Defio mel^r Sreu^
U\itim I \m^%\ in gemeinen J^ain&el un&
92B«uDel/ al^ gegen if^refan&e^^l^err«.

IV. äraim

9ln&emSI«fe SAW, faf.lSavus, £)Ben t(l


^anit^enunb Stepermarcf; umeiiip^a^ 2{i^n«
üüMye^KeerunöSflriaj |«rJt.i5i^e»jfi &a#§rrV
mit; wKt^itnx^i^xmxm.
©a^ gange ^er^0§t^iim geboret Dem €rfs/
^)cr^ogJi(^en ^auf £)e#errei^; «ntr iß önr*
«ni> &iir^ ö er C^cl^ollfcbeii Sciigion jnget^an.

X.
L Ctam (m (idb fclbcr tfl

1. LAUBACH, LAYBACH, faf,


ober
Labacum , W S^mu^xm i m Wrn
»6 gtof
n^oinge^aiitcr Oxi , mit einem pradxiaen

rühmten Gymnafio Academico , Ijat CU


ticn ^i\cbo^ bcx fein imwvcihix^ct

CRAINBURG , Carnioburgum,
ant5cr®au; ifJmafii;/ imt) mar Die e|cm(V
\m Vit^tn^ btt aiUu 3Karggrafcn r>on
5/ AUERSBERG, Sat Auersberga , ein

^au^ ber gurflen


aiuer^kva-
4. YD RIA fatem. Hydria, (gfabt imb
,

©c^bf /,an bem %ln^ ymi^ ^ ifi mcgea

5em ^)auf i:)eficvreic^ geboret / ju iner^


cFcn.
f , GURCKFELD , eine Iu(]ige etabt tmi)
B^lo^ m Der ©ati / mirD für öat^ alU No-
riodunum ge^alten/tml) fan nod^ unterfc^te^
fceue 3?0jinf(f)e Antiquitaeten aiihcmn.
BISCHOFSLAG, ein.efetKe®tai)t, bem

U "Slafjxnnqmi gtptrti/ leinmanö uu&

7* feie e*lR|Ter BURGSTALL KA- ,


ZENSTEIN unt) KOLOWAT, ,

ftnD aU Die e(amnt/Jg)^ufer beni^mter


©r#cf;er ^Jiefc^led^teraniumcrcfen,
I, 2)er CZIRKNIZER.@ee, l^at Lacus
^
^Circonienfis, in ä^itfel eratH/ tft Darum-
ngtable, jpeiimaninmm^apreDariime
,

©a^ L Hon Ux ©onmu 4^9


Sifc^e faHaeu/ ©ilbpret jagen/ «nö Äorn
ein^rn^tcn fan : ewn ®
trocfnet tm &mru
mcv mijj.

^^>cedy anf t)cm ©e&uvge am Ctiip^^ii^A

hii fi^) ^^mftt) Uthtx retiriref


jie ii'ni) gute «BartliepMfeger/ rm'o |46en
t)Kr^ t)en 23ie^;^^anDel i!)re otöflc S^a^^

IL ^te XOint^me morcf / Saf. MAR-


CHIA VINIDORmi, m btn dvoatm^n
©rangen, qtf^mt aud) lu &am^ xinb wirb cu

nie ifl uermut^lic^ t)9n ben SBenbif^en €intt)o|^


tievu ent!lan&en. Savinnc i|l
1. MEILING , 2at Metulum , bit ^mpU
2. RUDOLPHswERD / 2at» Rudolphiverdia,
ifl emt^ev maffen fortificirct ; foufi

3. LANDTROST, jfidne e^abt; e#iof


imi) eiojlnv auf dnev 3nfiil be^ fteffeö

III. IDie <Efeffirf?etc®raffcfoafft GOERTZ,


$at. Comitatiis Goeritienfis, lie(]f am iriaul/
tinb ij! uad) Slbganfl ber ©rafen bau ^)aufe£)e*

bcmgM r ifonzo, ifl t)ejie.


<^e^ aRal;men8V an
IV. iDk ecfbtfitic (Btnffd^afft GRADI- .

.SCA, ^at* Comitatus Gradifceniis. fonfi


l\7
einetiicfe jur ©raffc^aft (öotQ geF)6ref:
£)0({) Der Äonfn* ^at De« gurfien t>on EG-
GENBERG , unD nac^ Deren 2lbgang Dem
@rafent)aii AL.THAN, aB emimmediate^
SSet^M^ef)iul6erlaf}en. .©ie©tat>t GRADIS-
CA tfi eine Oefierrei^ifc^e @rk^
^ SJefiung
gegen SSeneDig.
V, €dt^e rechnen Die ©faDfe AQUILE-
JA, TRIESTE unD S. VEIT
am Flaum,
m4) ^iei^er/ meil fie Dem tapfer geboren i aber jic
geboren iu3talie«, un& pnD Dafelbfi au^ beru^^
retttjorDeu.
©a^ J^er^ogtl^um (Evain tfl em mttß 28ein^
J?anD^ unD ^at nil^lic^e €ifemeea|lmnD ÜuecE^'
jilber^^ergttjenfe. S)ie (£inn)D{)ner jmD §mar.
I)auer^)a|ffte/ arbeitfame ScufeA ti^ei^e aber imU
penffieil^ m Der grellen Slrmut^ leben.

XL
miudüzn C!;eif c i>on Der ^oma an ?
I. ^et^o^bom B^^^^ctit/ fat BAVA-
RIAy jmif^en Dem>« unDilec^.
II. 2Dte metfpm^ 2(it PALATINA- /

TUS SUPERIOR, öber Der -Domia. .

IIL 2>aa ^^etwaümm tleobi^nt ?at» DU-


CATUS NEOßURGICUS, an Der

IV, JDic (Beffirffete (FtraffcT^afft (Tvtrof / 2at


COMITATÜS TYROLENSIS, nn^^
ter Jöuyctn. ?

CHI - EPISCOPATÜS SAUS-


BÜRGEJNSIS, Darneben. i
XII.
Wo Hegt o«8 JS)ayerUntf
mm an DerSonott. SuvÄccfeteu iff öe*

"'
"^^^ ''^ ^'^"^"'^^
f folif
€e tm^ in t>tc^em^an&e^vet)6efflnnteSl^Jflf/
J)te i'4 «nüieSönauergicfTcn: -

i flf. Licus, lusr gincFm.


fe^S^?,
tn ä)a- 3Ji(te„.
-^'^^rl^-S'
?. ©fr INN, ^af. Oenus,,i!!rae#ten,
Sßaf gegen iprolju ffegcf, öag Iseifef it>bcirp
2J'» .«/ «öt BAVAßlA SÜPERJOR.
- .

5äJaö flBer an
btrt^oKaa lieget, fseifet rrie*
tetflodTem/ iaf.BA VARIA INFERIOR,
jm ubvigeni>a6eR int SSaperiaRöe otcyc»
ley^emnstt befehlen;

»cncfena/ «te (£l>otf&fi ja ^


B^ya «.

XIIL
Ja?<w ge&Äct öem aSd^^ser oro ^et^og in.

I. München, far. MonacMum, t,<t


3fer, i^öieÄfluj)(,efaöt öe^pnlcn^an«
tti, unb &t§l^ertge 9jeiit)fn§ ^esl^tivfte
mß, \\tifimh (^hnnb^ü^tiaq^f

Mmt^(^m m An. i72^.|>ur(§ eine«


iroffm ^t4Bt> fejn: 5ef^ft&»aet weiten,
Slnffer
Slujyertiefem pracfttiaeu @d)Iof/ n)eld)e§
Dtß ©^met)if(^en ^enig^y GuftaviAdol-
phi, Admiration bereite Derbtenet/ ifi 5ie
©}urftirf?I:c|)e ©cfia^amb ÄuKp.eammer,
Bibliothec, \)aitKtitl)mß/3^H^c^^^/ ^cr
©arten tmb ba^ prächtige 3efuiter;ColIe-
lum fe^en^ iDiivMg. Sie i^on Der £)u
txxtim^ '^llmm^^tn Slrmce felbfl bc^
mmbcxtt ®ta\)tf Ut im Äne^e An. 742- 1

iu t)ret)ettmalen ergeben/ unb einiinö


fic^
ba^anbere lepben muffen.
^. BURCKHAUSEN, kat Burchufia, eine
n^oMgebante ©tabt, mit einem alten
©c^loffe, am SMe
ealfja/ W
tie fafi öeö
le^tern ^ricge^ fattfam empfunden,
f. LANDSHUT, «af . Lmdshutiim , liejf
an icx 3fer , ifi ein feiner mo^Iacbanter
£)rt/ unJ) bie f)anpt*©taDt in 3?ieber^^
95at)ern. ®er bet) bet S. Martins-^irdfie
6ejinbad)e Sf^nrn, foB ber bSchße ixi
Sentf^ianb fe^^n. 3n bem leeternÄrieg-
l^at ber£)rt tttvaß
gelitten.
m
ben £)efieiTei^erii
:
v • .

4. STRAÜBINGEN, «at. Straubinga, au


ber ©onan, t)l eine feine <£tabtf unb je^o
iiemhcl; i^erfc^anijet/ fa bat fte An. 1742.
mit befoni^erer Sreue, eine Uxtc^ckqt^
Ximq berer De|1aTei^tfcf)4lnaarifc^en 3lr/
mee du^gef^alten/ unb bm'^ feine flanb^
Ipafftc ©egenmel^r t^on bem geinbe felbfi
tl)rM mbimt.
f. NB. 3tT biefen öfer ©tobten jtnb mSL^wf
Dc^^^Kcctt.^m^;^cl^ angeleijet/ barem ba^
flan^e-i?anb t)erei)eilet if]; bie Pi?rnef)m^c
l|iiUJUö«a;^n» IN-
INGOLSTADT, £at. Ingolftadiiim, mi

n)oj)l
eine
m Der J?uufl/ ab' ^on S^atuv/ uuD ^)at
benl^nUe Ünü^erfitat. ©fefn* £)rt
l^af ficf) cinev f)avten23ela(icrung etit)#

lief; m Die Ungarn rrgeSenmilfen.


7. KELHEIM, au ber^onau/ m bergluf
3iltmu!)l hinein Fammt ; ^vcmt quM
^ier. An. 1742. mxh
htx Oxt t)on ben
. f>efferreicf;ifd)4lnganf*cn 5B5lcfern tDcg^
genommen/ unö mafie etl^aö' let)b^n/ J)o$
iDarb e^ in fmtemmicbcriJerklTen/ halb
baranf a6er aneber eingenommen. fftaU
bavan t(i bas? fc^one Benediaine^€lojief
iTeitenbutra / trie aucb ein lBm:moi:sJ

|. DONAWERTH, Bat. Donawerda, liegt


an bev SonaU/an beu ©ci)ma&if^eH ©ran»
^len. 58öV biefcm mx es eir.c fvene 3iet#^*
etabt/ jum e^tDa&ifrf)en era# grf)f tig.
-S>avnacf) ^)atfiefari ioo/3ßf)v bemgl^m'^
fniften Sat)ern ae^^ret. An. i7or.
tft jte m einer fret)en
t^mn Äaijfer tvieberiim
Siei(^-:5^©tabt gemad)t/ imgrieben m
{labt a&er An. 1714. bem ^aufe S3at)crn
irieber reftituiret morben. BIM) babeo
ifl eine ber ©d^ellenbcrct genannt/
IVO An. 1704. bic in ber @panif#cnSuc-
ceffione' f SxxUq^ f Jpifioiie renommirte
©^lac^t dc^altcn mavb. Sie granjofu
fd)e 2lu):i!iar^2tDn|)pe^ matf)(en ben Ort
|u i]^rem©ammcl-^la^/ in bcn ncnlic^en
^xmß^Un^Un; nac^ einer lan^
erl)ielfen

fl^en Belagerung einen frepen 'Mm-


474 IG. ^ap. m Seutfcfilanb.

öenSaperif^en grienen i74r. unnbefeft


Ö^fe^t/ baf Dicfer Drt i^on neutralen 2?ol^
cfern/ 6t§ §um allgemi^incnSrieben befc^f
bleißen follte.
5» BRAUNAU, fatBrunodurum, CineSSe^
flimg am^nn/ tvo tu Dem Icf^teni Succef-
fion^^^vicö ein ^itiiqci Svcjfen jum S^ac^^
f^etf ttx ^at)txn mikl
10. SCH^RDING eine feine un& groffe,

©tabf/ mit einem ©#!ot/ am ^rtn/ war in


bm festem Jvrieg ba^ ^>aupt^ aiier berer
^ai)ern/ na($mal a&er »ontjen Ungarif($ett
tueggcnommcn/ und mol t)erfcf;außet*
ir. LANDSBERG, £at. Landsberga, m
FRIEDBERG, M. Fnedeberga, un^
a^eit2lugi>ur9/ n)egen Der f)iet bcfinMu
ifi

^en loteten Ul)rmac^cr/ tine auc^ megenei^


ncß im le^tern^rieg t)urg«^fallcnen fc^avf^
fen ©(f;armu6ete ^ifc^cn öenUnijaruim{>
^aDcrn befannt.
15. MOSBURG,$atMosburgum, an Der

14. DINGELFINGEN, fat. Dingelfinga,


öa6^ im leisten Ärteg öur^ SranD fe^r t)ie;
le^ erlitten ; unö
if. LANDAU, Faf.Landavia, an Der^fer/
fo nac^ einiger ?9?epung Der Siomer Avo-
na gewcfen; inglecc^en
16. WASSERBURG, ^atWafferburgum,
m Inn, m Der 55at)erifcf;e (Srai;t^£ag off/
ter^ geI)altean?irD/ finD aüe pifammen miU
telmdßige, aber Doc^ n^al^lgebaute, unD in
Dein le^tern Äviej fel^r tt?i?|)lbefanDte
eta&te. 17. OET.
35a§ I. S^etl Don &er i::)onati. 47 j

«7* OETTINGEN, ober NEU OET- -

TINGEN, ifl tm^iaU am Inn, in eii^

nev lufiigen ©egenb. Sine ^)albe©t«Hi)e


taiJon liegt ba<> berü]^m(egb{ier2(i^d:^<ti^
tmc^en / t^aß fögenantite 2eiitfc|e LO-
RETTO, allmn mmnbtxtUti^tim^
tki f^ilt^ mt))xtt
#1. NYMPHENBURG
tt)irb.
eine ?3Zertc m
^
^ SRun^en,
iwei) ?Weilett
in9leicr)en
t)on
,

SCHLEISHEIM,
?S)?uud;en/ «nt DA-
CHAU, am tluffe Amper, iini
an n?elc§en Sla^
gur(llief;e fufl^eclloffeiv
m mb mnfl nii)tß ermangeln laffen/
imm^r jur$pra(&t «n& 3inne^mlic|)f eit bie^

nen fan.
Fürstenfeld, £af. Fürftenfeida,
ifl ein f^one^ €iHctcim\€tf€ioüw mmit

öet ©taöt Pruck, am Stujfe Amper, allm»


»iele ^apertf^e^er^öge begraben liegen»
20. SCHEUERN, Ht Monafterium Schi-
renfe, ifl ein reic^ei^ Benediaine^-glofletv
mb ©tamm^^iitir &ev in Der alten J^i;
jierie befaunteu ©vaftn i)ou ©feuern»
:4t. VOHBURG , 2at Voburgum , eftt
SJfaviffferf an öer SJonan, mxb ebenfaH^
mm
mevift.
btv alten ©rafen Jjon SSopurg ge*

22. AßENSPERG,£ar.AbufIno, amgfuffe


2iberiff/ 6at' ©tamm-^Jpan^ &ev ©rafenijon
Slbenfperg , uni) bU &eri!^mten Hiftorici
Aventini 5?atter/^©ta&t*
REICHENHALL, m. Halla dives,()itt
^er ^aUa mb Craunflem/ jinö j^et) ® täD^
Uf m »iel @at| gefotte» tpivi). SJiefe bei?^
öe
jfnca mit Ungarn
{>e£)ctter (tnö Duvd^ ben
1742. tu cmpjinDlic^cu (Bm^tn (jcfc^t
iDovben/ imö mufte fid; baß ktitm an bie
Uuaavifc^en ergeben.
^4. ANDECHS, Wurm-
nnmcit ber @ce,
WITTELSPACH, nmmit Der
Ulli? f icü

nen ©tabf Aicha , f ub i^ivei) Derfaüene


©d)lojTer/ imb ©tamim^)aufer t)erüt)m<ei'
©cfc^leAter.
3 f. ADELHOETZ, untvertTraunfteln, imt
ABACH, Kntt»eit3?cg^enj>arg/ ftnDuu'aeii
bcr bafelbfi bejinDlid;en 5Bilt)?95ö&er be:^

f annt. 2im le^teni Ort l)at ivar)fer Hen-


ricus II. ober Sandus offt^of ge^)alten/
unb jeip^tman beffenjimmer unb^ertfiatt
Kocf; bü\dbfu

nC. ©taot am "^of / eine f leine nal^r^affte


©tabt ain ber^räcfe ^u^Siegenfmirg/
n)ar iu ben le^ter» Äriej t)on benen jOefter^?
ni(^if(f)eu j^tifareu 6lTter0 befu^e^/ btt
«ber balb lieber m<i nmren / bagegen bie
gran(iofi[d)en Srouppen fiep jaf)lrei^
fclbf} anf^ielten.
W
57. CHAM, ?at Cambum, ©tabf unb ®raf^
fd){iift / nm Camb
, an ber Öber^
^SJajfer
^falßjf^en ©rön^e, fo im klütern Ärieg
orofleu5ßraub/@d;abe« gelitten.
2%. MUHLDORF, Ut Muhldorfium, eine
bem €r^^9)ifd;off m\ ©al^burg gehörige
©tabt am Inn^ una>ert£)ettingen/ imifd^en
biefer ©tabt uubbem fleinen Dxt MmpfiM^
jfi 1322. bie/?aup^©d)l(rd;t imifc^en bem

Lanier Lud^oo^ig, j^er^ogcn mx^antxWf


unb bellen a)ii{;Competente«iuril'at)ferl.
SBurbe,
SBiirDC/ Rettin Sric^ri^ m\ ©eflerrmf)/
mqcqmqtn/ in melc^icr \\^ t)tx ^a\)xm^
General ^cbwzppetm(;nn fo tapffev
galten.
19- WEMBDING, tflefne®fabtunt)@^lo§/
immeit 3?ov&lingen/ mit einem bcrü^mteti
^U'funt).'S3rumien/ mf\^ einige 3^it
^aijevif^e ^xmtt unter Dem Aervu©eneval
®raf t)un ©eif enöövf aufgehalten.
K. BENEDICT-RAYERN unD OSTER-
HOFEN, ttnD reiche geifJL ©tiffter, Deren
ba^ eine in Der SXcgierung ^Kiinc^en/ ba^ au^
bere in ber IKegierungl^anb^l^ut gelegen.
j I. Unter 9$urghaufen ifl ber grifft (Tbtem^^ee/
auf einer beffen^nful ifi ein ©tifft A-eguHr*
ter g|or^J3erren/ unb m ^i\<^mi^)tt
©i^/ mot)Dn berBifd)ott ät^ar ben §iirflli*
c^en Situl fu^rt/ aber ^i?tf ©alftburg eximirt
n)irb.

32. 21n allen £)rten florirf bie (T^^tbohTd^e 3le^


Ugion.
3 3 . S)a^ €6uv^Si1v(Ienthum Samern i|i ein Hldf
rei^ejf ^anb, liefert Betreib {nSKenge, al^
tDomit ber flarcffte ^anbel in ber9?a#ar#
fc^ajft getrieben roirb/ hat gute 2>ieh^3utf;t/
Uberflug an SBil&prat unb m<^)tn^ herrü$e
©ali^fluellen / unterfc^iebene ^ßaber unfr
®efunb^=^runnen; unb ift bep nahe mit aHen^
tDa^ juratahvung unb ^equemlichfeit bien^
li^/ reiflich m\tf}tn. ©afjero auch ein
€hurfurfit)on^at)ern/ n?egenbe^flattlichen
ginf ommen^ / billig unter bie nulehtigflien
SXeich^^Stanbe mit gerechnet wirb. €ine
m ben eint4\ia(idSirKn ehur^SÖ^^Illi^'^«
venüea

47t lo.ijap. m^m{^lmb.


venüen ifl Der rocijTe ^Ux^^xaiu^avMf
ml^ct Regale »onberS^uivguvfl.'
ein
ließen Sammer im ganzen ianht dependirf
Die ^a^eru finD eine arbeitfßme, tapfere /
t^rem ^anbe^^Joerr« getreue, unt) in Der SKe^
liclion eifrige Nation, mel^e
ati^tJiele in
aller^anb ^unflen un& 5ffiif[enf([;afften ger
fcpicftegöianner in je^ig^unö Vorigen Seite«
mm^ti f an. ©a^ ^anb ^at/ mie gebad^jt,
imÄtriege 1742. 45, 44. unb 4r. t)iel gelit^
teu/ b0({) mirb fic^ bcr getreue Untert^att
burc^ feinen gieif balb mieber tx^o^kn.
j/;3mmitte[fl^atte e^ bie€|)re;ba^ b^en milbe^
jler l^aube^^ Satter Carolus Albertus ge^'
6o[)ren 1^97. ben<^. 2lugij(linunme^ro unter
ben5Ra^meu-CaroliVn, »on benen g^mv
fürfien mn
j?at)fer erma^let, unb famt bero
3lllerbur^lau(^t:gj!en®ema^ltn ju SvancF^
furt Anno 1742. gecrSnet morben.
biefeS^re unb^reube mar t>on fur^erSauer/
inaffen biefe^^glormurbigflejOber^auDt teut^
f^er D^ation i74f* mit allgemeiner SJetrilb^
nuß biefer 3eitli^f eit entriffm tt?orben.
XIV.
(ben Xnd^-f<- f <^tvet i
I. £)ie ®raffd;afFt ORTENBURG , ?af.
Comitatus Ortenburgicus , be^ ?)affa«^
n)o fid; ber ^u?n mit ber 250nau i)ermifAt.
©ie ©rafen dou ORTENBURG ftab
irnmediate 3veic^^^eta?jbe/ (£«)auge(if(^er
Sveligion. J)ie 3?e|tbemj bcr ©rafen tjeifl
a>rvc.ihnvii unb i(l ein 5)tarcffieiJen mit
eln(?m6^l^([e»
2. Sie
. '

£)a^ L gf)eU tjoti ön* ©oiiair. 479

3. ©ie®raff(|aft HOHEN WALDECK,


^at Comitatus Hohenwaldeccenfis
mt) t)tejr)n'rfd;afftMACHSELRArN,
2at DynafHaMachfelrainia, liegen mc^f
mit im SJiünc^en / unD tfi Mefe le^feve
nad) öem £o& t>^^ UiiUn ^iar^lrmif^m
S}ietc^^.'®r<ifen/ Toh. Jofeph Marx Veit
1734. ön€^u^3)at)m gefalle«, ©iebe^
flcn £)ertev fiut> ba^ ©c^lof / •^ofecmTDÄlf
Oed' tintNöer gUcfcti micfacb.
S^ie ^nrf($afft BREITENECK, ?af.
Dynaftia Breiteneccenfis, liegt f. 5J?et^

3tci<{)^.@rafen t)on TILLY, n)elef;e fouff


f({jpue@uter m£)e(lemi^ |)aben. Sie
befleti er g<^lo§ unb 59?arcF 2)i'cii
(ifrb
terc^ / Uber ber Mer / unb bte f leine
etabt Sreymfiax>t/ jtt)if(|>eu Äippolfteia
«nb eulgbürg.
4» ©te freye Keid^ö ^ 0tat^ REGEN-
SPURG, Jat. Ratisbona, an ber® 0^
tiau/ m ber gliif ^if acn l^inein faßt. Sie
ptabt tfl jtemli^ grof , ru^ einiger maf*
fen hmHiqttf unb ^at eine fofi6are 35ri1cfe
iiücr b!e.£)i?nau/ fotorbieaflerflürcftleae*
|)aUen/ unbbeflanbig in^mh<l)mim\m
pfer^ialten
mt^panh
ttJirb,
aiifml^in
bte ©ßm^Äir^e,
berfeif An.
m
furma^renbe Stei^^^^Sag gehalten n)0rben,
unb tjerfc^iebeue anbereSinge/ t)erbieiveR
gefeljen $u tDcrben.
«ßc^ neben \f)t m gie begreift au^
^Kü^P^Btm^t in i^ren
fKauren, nemlic^ ben S5ifc|ipff Don Siegen^
ipwxi/ i^n fl^fuviletenSlbf t^^uS, Emme-
ran,
ran, mb t)it pfurRcfcn 'lUbüi^inmn ooa

.©er THat^ unb DU Sürgerf^afff ifi

XV.
öeißlid)^n (BtifCt'i
^ ©a^ 2>i^r|>mn FTIEISINGEN , iaUiu.
EpifcopatusFreifingenfis, berSf^V/ m
ihn 5)?i!n(^en. ©ie @taDt freisingen
ifi uic^t foni)erlicI)gvo§/ lieat aber inmn
§i1v|l[{^e Bip..'e<^{o^ an Der 3fer
3rm^ jnfT/ tint) i^fJegt Der 95ifci^oft ojf^
(er^ bakibfl ani\uf)altt\L ©üiiflen (jeH*
ven aufler iiBterf(^icDli(^er4 ^crrf^afften
m£)erz^rreid;/ &amf tmiunD ©teper^
marct/ Die ^)crrfcl^ajft ^ Ö -n» «nttjeif
SBalJerbiU'ii/ itßDfcie ©raffc^affttTctDert;*
fciB/ a« Den £i)rö!tfd;en draußen auc!^ 5U
öiefem^)Dcf) ©fifee. ©a^l ©tifft bat ie^
feo fetneh vigenea B^td?^}? J^er^jag Job.
Theodorum, Dem ^aufe 33at;ern^
gebD^ren An. [705. Den h 5^6v. ml^t
1744» aa^ lutit^if^off t)i)n Sntti^ tmnuf
t^ig ewefilet «?orDen.
s. 2)a^^i(libi!m REGENSPURG,?at.Epi-
fcopatusRatisbonenfis. liegf an Der©D^
nau/um Die ©taDt SKegempurg/unD i)at mit
gret)tmgert einerlei) S3ifci)(>ff/ Dejjen Cteju
tenij unD Cathedral-^tirc^e t(l jmar tR
Der ©taDt/ Die ^o^ffifftifd^en ©üter aber
fmD ««D nneDev in^apevu mb inDet
£)b^rR^
Dbernj^fallj gelegen- ®ie t^orne^mfie«
Jmb Die 3teic|i^.'^eiTfc&afft Wenb an bet

Der £)term$fal^. Unmett 2Bert|> ifl jmat


ei» ^Perleit^ Sang/ allem bie ?9;uf^elii gelan*
• gen gar feiten 5«r3eitigung.
©a^Ät^fbumPASSAU, MEpIfcopat-
tus PaiTavienfis , uitt bie ^tabt ^]JafiaU/
iDien?oi;l au^ t>\üt ^on ben ^ifc^ofli^ea
©utevnuber bte ©rangen im Deflerreic&ii^
fd^en gelegen |tnb/ l)at feinen eigenen i^i^^
iciyoif f ml^tt bermalen ein gebo^rner
@raf im famhm iff* J&o(|i<©tift/
bem €i%etip eal(|Barg/ be|}cit
|)atinit
geifilic^e Jurisdidion e^ nic^t erfennen
trill f tum »ieljalpvigen Streit, ©ie

PASSAU, Latein» PalTavium, oberPata-


vium an ben 0elierrei*if<^en ©ranßen/
,

m jt^ ber 3nn unb bi^aljmitber S)i>nau


conjungiret. Sie ©tabt ifl gto§ / benn
liegen brep ^BtabU bepfammen. @ie iff
4uc|) tregen be^ ^afTaüif(^en SJertrage^ t)on
An. r;f2. ^erjnmercfen. 93ei;be^ njurbe
nnm})i>^t An. 1741. t)on (i^iw^at)tm
n)eggenommen/ imb ergab f742- an bie
£)c(ierrei^ifd;enUngarif^en lieber/ meU
(f)e0 aber bem Commendanten mc^t gut
ge^eiffen mivbe. ©leic^ beo ber ©tabf
liegt m %\W^fi\^t ©$loS 0bev]&au§/
anf ben S. Georgen-gSerg. €tma^ unter*
njert^an ber Sonau liegt ber Si^c!en ^af«
ntK^iUWf tt)o»ielirvben©efc|irrt)n'fertip
gef tt)irb.

3g 4-
!

4. ©ieCHef&rfictcprobfferBERCHTOLS.
GADEN, ^atPraBpofituraBrechtols.
gadenfis , liege unten neben bcm (Sr^^Stif .

tt eal^Burg. ©et jeßtge 3)robfi ifi ein ge.


6o?)rner ©vaf i)on 3io(Nfft. 2)ie beftecl
£>txux ftnb Die be^jöen g)?arcfflecf en Bctd?i ^

tolsgaöert tinS) scHELLENBBRG» ©{e gitti


2)re^«er mb ©oi
tvo^ner ftnD gefc^icfte
tfenma^er, berenffiaarentDeftunb hxtitf
fo gm: nacf; Dem funflreic^ien Svancfteic^ /

f. 3n btx frepen 3Jei^^^@(a8 f Äegcnfpurc^ lie;


oen bvet) ©tiffte , n^elc^e immediatc
lset*l^@tifter<tnb:
iv ©a^etifft S. EMERAN, Benediai-
nwOxbrn f UU AbbatiaS. Aimerani,
l^at einen Praelaten / meieret De^^.Koim
t^ü^i gi5r(i , unb dermalen Anfeimus
Goudin, i(i. .
2)ie j?ivc&e jfl furtreff li^,
ta^ ©tijft mo^laekut unö t)on fold)er2Bei^
f<5afft/ baf nebfi ben ©eiftli^en gj5r|Icn
öücl; ein n)eltlic(;er Äapferlt(|er Pincipai-
Commifarius barinne wohnen fan. ^tt
biefem ©tifft ru^cn bie Reliquien be^ J^eil.
Dionyfii Areopagit^ , tPonIbCr mit bcn
Benedidinern \\\ S. Denys in grancfrcic^
W\
etu^l
geflritti^n
m njorben
ba^etifft S.
/ mEMERAN
^^x ^^bfili^c
ge^
fpro^ea.
a. £)a^ (Beffirßctc Äcicb3^©hfft OBER-
MÜNSTER, gat.CollegiumCanonif-
farum fuperius, j^at eine 2lcbti^in. .©ie
jeßigeStebtiiinijleine gebp^rne Baroneffe
! .

TER-MüNSTER,^ Latein. Collegium


CanenHIarum Inferius , I)at ail^ eine
Titbmn. S)ie jc^rge Slebtif in i jl eine ger
to^rne (Smfin \>m 2(Nm.

XVL
Xüo Kegt M'e Ö>bcrfpf<^fi5 ?
<5ie liegt i5ber&er2)D«au : obentfl g^ranrfetir
j«r Äecbtcn ^i^men ; $iir Ä^indV« aiic^ gratis
cFen ;arte« SZeuburg untr SSaner«,
mug biefe obere $)3fal^ mit betimtem
SJfalfj am di^tw^txonu ni^t ^emecfifeln.
9Sov fciefem gel^orten fte jufammen. SRa^&em
(5(5 abcv&erg^urförflDou Der 5pfal|/ Friederi-

cusy.bcr®B|mif^ett€rane angcmaffef, «n&


mxbtn, Us
hierüber inDie9{ei(|^/2l(r)t erfl^vet
hm Bayern Die jDber^^fal^unb beti c^ri^n ffl*
fitiiK ^iemif ifi jie An. 1708, bem g|)uvfu'^
lenju ^pfalft nebpaße« Praercgativen uttb De-
pendentien t)om^ai^fer njie&ev ilbergcbcn mx^
f en. 2)ur# Den Srie&en iii Kafla^i aber ifl aU
ie^ nvieber an 95a^ern hmmm.
3« t en legier«
^rieg ^atbiefe^ f^one 'lanö burc^ gcnfributioti
mö ginquartirungen überaus ^iel leiben 4nö(>
en.

XVIL
ifi tft öer <öber pfalf^^tt met*eit
. JDem€|?tti:förfien ge^ret ba^meifte.
3e a I. AM-
4S4 ©aö 10» i^ap. iJOttSeutf^lan*.

1. AMBERG, Sat.Amberga, Die ^)aupt'


©tabt / an öev Vils. ifi gav fein / unb i

etma^beueftiget; bafeftil ifi tmSanbt^*^ j

Siegierung. 3« öer 3ia^e ftnö gute Sifen^


SBevcfe.
2. NEUMARCK, Ncomarchia, ifi

aud)gav ein feiner £>rt/ wel^eguteaRal^^


rung i)on SSi^^^anöel l^at. SSeebe Otxs ^

ter muflen (t4> öen Öefievrei^evn ergc»


Ben.
j. ROTENBERG, eine 95etg^2SefIutt3
ni^t mit mx
a^iirnberg auf t)ev®ränße
t)on S^^ancf en unö Der £)be^?pfal§ ^ ^(^^
W
^e^
biefem ein ©an^Erbcn ecplop/ wet^
ju 31nfang De^ 17. Seculi faujiid; an i

Sapern gefommen/ unt>;ifl An. 1703. t)on !

Den Aliirten demoliret , unb ber Repub-


lic5Äurnberg öberlaffen, aber bur^ ben
Slajiabtif(^en grieben auc^ aneber an
SSapern reflituifet tt)orben; An, 1744.
iDurbe berfel&e i>ml)tn Ungarifd;en2rup^
pen einige ^eif/ aber^erge&li^ belagert
4, TRAUSNITZ ober TRAUWITZ,
ein@d&Io§ / ba ber unglöcüic^e Frideri-
cus Auftriacus nac^ t)erlo^)rner ©^lad;t
bei) ?0iii^?lbDr{f im i4ten Scculo einige

f. WALDSAXEN, mvti^t^ Cfficii ifi


ciertfm(£ioii€i an bemSSj^mer-SJalb,
/

HIRSCHAU ein 55»örifflecfen über


, ,

Imberg / t)on bcjjen (Sintvolbnern aöer*


^aub lächerliche ©(reiche erjSplet ttjerben. 1

©er bef annte Hieronymus Pragenfis ifi


j^ier gefangen werben.
II, lOiC
.

II. ?Dic Äanögr^ffcbafft ILEUCHTEN-


BERG , Landgraviatus Leuchtenber-
?af.
p;iGus , liegt m
fcet ^Slm / Uöö fiel An 1 ^4^, an .

ba^^au^ S5ai)evn / tt)ie öet le^te «aRb^@raf


flavo. ©avnuf t|5 ^an^ Don lamberg Anno
1708. iJomSm^fevbamU belehnet tDoröett. Slbec
Anno 1714, til aßeg tomn m Sdmxti fmf
men.
I. PFREIMT, Bat. Pfreimda , tfl bie
J^aupt^eta&t bavinm.
LEUCHTENBERG , ifi einmattf

IIL SÜLTZBACH , iat Sulzbachium,


i|iein f leinet Siirlient^nm/ unö ^intn eiac^
nen gttrjien anß Dem Pfpl^^(Bi«flicbeii (Se^
W
f^lej*te Don öer S^euburatf^en f inie , njdd)e
jtram be^mit &ev SJ^cnbiirgif^en Itnie eni^tc^
ten Cnb^SSergleidb« bitUnM^^ l&evrli^e ^ol^eif/
n)ie au(^ Votum &Sefrionem auf ben ^aperi*
fAen gvat}f 'Sagen l^at / m
Praerogativ
fol(^er
aoet auf öeni Sleid^^^Sag no© nic^t gelangen mo*
gen. ©ie befienjOerterjinD:
u SÜLTZBACH , Latein. Solisbacum,

etaöt unt) Siejtben^ öer §i!v(ili(&en €tnte


auf einem ®erg.
^i. WEIDEN , Sau Weidena , eine «eine
©fabt.
3n Dem SöI^baAifd^en ©ebiefe j(l
Ja^Simultanenm jtt^if^en btn ^ßrange»
Ufcben unD Catbolifche« eingefiibref
IV. NEUSTiEDTEL, an b er 3}ab e,tfl
An. 1^46. auf aSermittelung be^Ä^anfer^y bem
5itrfleni)onLOBKOWITZ , ber fonfi feine
©ötcv in ©Riepen / untev W «3 Sttnl ber im
?

A%6 gpqg 10. g(ip. Hn Zmtf^lmb.


<0eförf?eteit (Bcaffdyam STERNSTEIN,
ein mmtttclbatcs ^eid)«-£Lcbn mfm^tt.
tjoitem Ser BeRe £)r( tfl tTeafi^ötcl / eine
fleineefat)(, m« einem ©#Ioi
V. SüLTZBERG, eine ^^errfc^afff,^:
Dynalha Sultzbergenfis , geriet btn ftet)e»
5ieicpi@rnfen Don WOLFSTEIN , njelcße
mjnt)niBv^n^difdHn Sleligiön&efeiinen; Det
tejle £)r( tfi (Dbct.-enrt^b&rcr; ^ae. Suitzbur-
|umfuperms, 3)?ar(f unt) ©(^lofi auf einem fto#
|en ^erg, mbtxBul}/ iflml^i^^i^^Bt^fim
Siefi&enij.

^S)ie^er geboret mi^ öie |)errf^afft


bÄQiti / on &er S^ancftfc^en ©r^n^e
pm"
, mit &em
gtarrf pyrbatim. g?a(& Dem öie ©rafen tJoti

«raffMl€^«rS5apern?)eim3efiille«. ;

III STeukr^^

XVIII.
Wo liege öaa -öcr^o grbom Wetibtttg
^anbgen, liegt «n Der ©onau,
....^i*^ ^i"
ItvifcJenSngolfJa&tttnb ©onameW^, iini) ttjit&
mtfy Dieftincfe pfaiR genennef.
€^ifljmttmfambtß fe^jeB^nben SeeuH at^
einem frepen ^ert^o^tbttm gemacht/
lererf! $u
tmb einer pfajn (Bt^tdien ßnie eingeranmet
mvDtnf ttjelc^e ji^ hmtvo hk NEUBURGI-
f^e Unit mmctf^at , big fte nunmel^ro Die
«hpi^pfair^DmiuBefommenl^a&en: 2l(fo ge^o^
vet Oiefe^ ^^er^ugtj^nm {imige^ Sage^ Dem
r^ö7f^r^?cft pfafe. 3^^e leitete ^viecjj-
Paufff e Uhm ftcf; bt^ ^ie^er erfirccFet / mb &ur^
El i|] barme
u NEÜBURG^ m. Neoburgum , eine
«berfaubev un&iierli^ gebauefe
f leine/
©fa&tan in ©onau, ifl au^ etmal be^
tefli^ef > mbbtt Bik bxx £an6e^^9iegie«
rnng.
a. LAUGINGEN, Lauging-a , eine
rieine ®ta&t/ weld&e tvegen öel guten
Gymnafii , mxb le^ Pfol^ <B»r4flid)ert ^

B^vtrabnöffes berül^mf gewefem


KEISERSHEIM, oDerJfEISHEIM,
iffeinettfff/ €i^evctenfe^jDr&eu^ , im^
n?eit ©Duaumert^/ mie i)eni
feejfen
fReuburgifdjcn |)aufe/ megenöer Imme-
diefcf / »ie{ (Iteitenl&af.
4. HOCHSTEDT , eine mxb
®d;lo§ an btx ©Dnau ^ m bk mmUa
1704. ben «nt)erglei(j()!i($en ©teg njibe?
t)ie granßöfe» «nb kapern evföc^tee»

IV. Xt)ro(.

XIX.
Wo liegt 006 Cyrolifc&e?
€jn gut mM
unter berSonau/ dfo, baf
:^obcn an95m;evn; §ur2Cedbten an ©alpur^
mb Äarntl^en ; nmman bal58enetianif^e jur ;
Undtn an bie^(^n?ei6 «nb e4^tt)abcn<^anb

S 4 £)a$
Smb ifl un& bind) fefir Bcvgt^tr
m\) gt^mi mUxbmZitiücim (Bfefütffeicn
(^rarfdbafft / bm S^auk Otfitxxü^.
€^ finb tu öeni TpvoUfc^en @f hkge ui^i aUtin
rvoieHgeBcrga^etc^e / foat)er« öu(^ profitable
Ga\t^xv€tde ißDe%efIcmc unö guter VOtin^

3?ie Stjroler (tub dvBeitfame/ bmtxUfft^t


amö getreue leute gegen r^ven ante^^^)m'n/
!

ren fte m t^ielenSJorfaHcn^eiten ni^mltd&e?9?errf^


itial)lejiHi5)renkf[en. SteOieligioiumiatt&cill

XX.
XDas iß in Zytot mercfen!

Sa^ ifi jtt einer 3{ejiDen^ fe^r6e/


fuemA aber nic|)t »cfie. Sie ©taDt ö»
>4) jübtt m mit bxn SSoiflöteit $iemli(6
grof. Sie ^anDe^Siegievung Der 2Sor^
i)er.pcf!errejc6if<^m «anörbefin&et
iic6ji einer mu
^a^)fer Leopolde aBge*
legten Unit)erfitat/aH{)fer- ©a^ fogenann#
te golDene £)ac^ t)ou Der ^of^gan^lei),
tt)o»on Dd^nutrereäö^ Der J^ijiorie iu er^
f lören ifif »erDienetal^ ettva« curiofes be^
trautet tverDe».
5;^OL, iatTyrolk, ifltin^Utß^tXi^
e* ߧ yi einen gelfen gej^auen,
Dieferaffc^afftöcn 3Rat)mea |^af.
Hm
ERAJN , ratein. Merania, eine mißige
etafct/ anDevetfcf); tpar w 2IIter^Die
Jbmpt^^tabt btß 2mt>cßf mb Don liefet
©taDt Steffen &te immWmi<^^bt^'^tv
ren / J^er^ooe ton merait. ^ep Meran
ificinqnm ^alti^^tvmnt
4^ AMBRAS, OMBRASoöerUMBRAS,
tfl ein pti^tmß Jtifl ©^lof / ml)t Bep
Infpruck , Mtr^o due imfd)aibave J?tiaj]^
mb Karitatett^ gammer ifl. ®ietrol^l
metfle t)ott 6en l^tcr befint>Ü<^en lojj^
iaxUittn,iil bereite na^ 5ffiun transpor-
tir ivorJ)en.
^

f:' S.MARTIN, Dbettnattms^S^crtt/ öW(^


bie ^SÄarfin^^SOBani) / mUt ©eBiIrge bm
Zirl^ ni^t tt)dt i)Ott Inforuck , tfl Dei:
5?clfeit / ba ft<^ Maximil. L auf btx 3m*
femSagötevpiegenl^at.
BOZZEN , ?at. Bclzanum , an btv^p
facf, eine rej^e Jg)ari6ete.'©ta&t , luele^e
ja^rli^ »tet bevil^mte ?9?e ffea l^at. ©et
fanö^^J^auptmann über j)a^^ Etfchland
pflegt ft^^teaufiu^alte^.

7. HALLE j latein. Halaad Oeniim, eine

^,
nit^mO nic^f tt)eit^0n3nfprucf.

t: SCHWATZ, fat. Sebatum, ein %km


am Inn, imb ^)at ringsum fic^^erum bic

menfe,
^. jEHRENBERG,
mb e^lir^ gegen ^d)wahm lU/ ttf^fec&^
ift 6er beril^mte ^
im^ bk ^f}xtnUx.y.Xf(£kn\t Qmntiif
IVO An. ijjf i. R^auritius, €{)urf& fi 4^
"

3t Y .&üip
©atfjfen^ öen^apfevCaroUimV. tl5cr*
rumpelte.
10. ©ieSCHARNITZ, ifl eine tJortrcfflrc^e
gfiHng unö «Paf an öea Sat)rtf^en mn^

ji. RATTENBERG, o&ertnelme^t RO-


TENBERG eine etm ,^tiltt
vßai oni Inn, ^)at Den 3?a^metiDoti De»
rot?)em.f«pfeD§Sergem
11. KUFSTEIN y n)irt)»0rbie6e(fe5Seflim3
ttt qanti 1i^rol atf)alHn ; ©ie liegt am Inn
£nf emem gelfeii , l^arte anbtn Sanrif^en
©raRßetu ©ie ©taöt l)ci{i eiftentUc^
Kuölein , bfe 53et(j;25efmrrg aber (^roi?i
iSd-'ober @eroltt^|!ein- An. i70T.[mir^
^e Diefer mtc^tige ^la^ t^m Den 3?at)era
«^errumpelt^ a&erAn. r704.reftituiret.
S)er ^rant) |)at groffen e^aöen t)«rau
get^att : Jg^mgegen ifi öte Fortification
pon öen dauern i)erkffertn)otrbert.
Jl. ROVEREDO,, Eatetn.Roveretum,ifJ
etne mafige©taör un& ©efjlof aitDengta^
Itanif^eii ©r5n|e« m
Der etfc^^ treibt
cfnea jtemti^en ©eiben^^an&el

14. RIVA, oöer REIF, ifi eine ©fa&t am


@ar&eD©ee/ in einer atr €itronett mi
?)ommeranßmfni^t&aren©egenb. ^
if. ARCO^ 0DerARCH , 2at
Arcus, eilt
»efJe^ ©^lof / ni^t mit t)om ©arberi^
©ee , m
mb ifi ©tamnv^m^ Der ©raf^
Famtlieöatr Arco»
li($en
STAMBS, oöer STANZ.
Paf.Coeno-
bium Stamfenfe, ein reicge^ (itflercien^
f«r*€to|ier am 3nn / iamelc&ea Ut ^5e#
grab^
öröbniiffe btx alUn ®rafen nn Sprol jö fc^
fini).

17. S>ie frct)e Sidd;^^'J^errf^afff Ctafp / in im


mtnn Engadin^ geboret M ein «nmit^
Ulbmi mi^^^itfftn im gilrflli^en
^)anfc©ietrtc^fiein. ©ai^ a^erg^edjlof
Qirßfp ifl ein guter Pafs gegen t)ie 6rau*
bÖRt)tnenfd;e ©van^en*
Ig, TRIDENT, 2aU Tridentum, ^tal
Trento, if} eine f^lne ©t^bt an öer
^ti^)f ge^enSlatien ; ©ie i(i hu S\eftV
Den^ De^ Snl)eutin(fd)en 5^ifc|0p / «J^ö«
i)a^ CONCILILM TRIDENTI-
InUM, fr^im i^ten Seculo fcev Hn
tl^olif^en Äit#e ^ier gehalten njovöen/
5a( feinen SJalpmen ba^on,
19. TRAMIN , fafein. Tramimum , ein
?Dtavcft?ecfen wifrf;en SSojentint) Srtetrf/.
tJmi meic&en ber gute Tramin^r^sajein öe»
SRabmen ffif^ret
»0» BRIXEN , Jnt, Brmum
, iff aiic^ etne

Sifcf)0f(id)eSiep&enfj am ghiffe ipfa^;^ f


iimDett öee &oSen ©ebilrgel / fo &er £>r€n#
nei:0t)cr in
grofe SJerner geiiennef n^irö/
in einer frucf^ttaJbren !Bei»^ @egen&^ .

31. Zimned/ ?^tajTe 5>:nen$ j eine f feine


^tabt f mm i^^v Sifd;ßff mi ^riye»
imn mi tt?ann aiifpf^alten ^)pegt/ |at in
itv fRdl^e gute ©efsnb^^runnei?.
a2.,INNIGHEN ifl ein ffetne^ @tiff , fit
&er f5egen& / m,
Die Draw enCfpringt
15, ^ei)t)e^5Bif(^gfeju2nl»eufnnb^vimi fintr
Seutfcöe Äeic{;d / ^^itflen ; dependlre«
S)a^ i«>.€at>.»un2<Btf^Unö.

aber gewiffer maffm »om J&«uT« £>efi«*



tfitp.

V. Q5on ©af^btir^. •

XXI. :
,

€g ifi im ?anbe uirf}t »jcl merrFen, bit

ben^^^efabt €v|'5ßif^of« SALTZ-


&e«.
UURCj, Salisburgum, (nil glude Salt-
l'ot.
zach. Sie Cathecü al-Äir<^< S. R uperti , mb
m>m<^o^H^t $oi!afl/ Mirabel , ßn&
txmm maüti«. ©ie ^tcfige bcvil^ime Uni.
mmt Wixi}Hn ben Benedid:tiner--£)röer. diri^=
girt. Sie Sit; ^ Qjift^of lic^ien Jufi . et^lofi"«
BELVEKEmiN, BEWitERE «fib WALDEMS fin&
ebcnfa!!^ ßrad&tia onb flniicl)mli(^ gebfliirt.
HiELLEIN, RA-
STADT uHö WERFEN, jtt bwn ctflcü t)a^ meifte

maicTiinl K^rnfbm gc^ren t)iefc mkhnli^c


^m%affun mb ^mm m bUkm veicbm
^
€it^etifft.

m^t 5)?avmoveg^rii^o ll&eif u§ an 5ßilt)praf/


kdljnm mt^) , gifc^en, uuE) übrigen £eben^^.
SRot^ti)eHi>tofeiren. .Sie gintr-ubiicv mb, mie
i?)rc a^ac^barn , feie Zi)XoUvf feefAaffeu, unö
l>flidjtenJ)evi^;tt)olircl;enJiv1iärpn bet>
jwar <|ar ein mnchmx 3ithi)ßf&tmbr welc^cv
nnt£;e(]erreic^ 2Be^fel^*tt)eift Direftorrjm bm
im purpeu^Collegio fil^it/ ial^ jonilc» nocf; »ie^
le Jefi^Rbere SS weckte gcuiegt. ©er t)oriae;
LEOPOLD. ANTON. ELEVThI.
RIUS, emgve^5evrt)0nFirmian9 jDiir^efcen?.
Oäoh, 1727. txt^^^Ut t)cr ledige ein gebo^r^
l

ner guifi ^on gic^tenfiein uui) S3if*Dff i)uu


jiiu(nJ>'9^e Demfelbcn 1744.
5!n Den 2t)rülif^en ©rangen tfi Da^CefF^teg^
^crf€\?cit/ inn?el^emmanAn. i6U' etne€t)an^
9elifcf?e ©emeiue «HPerJ^^fft gefttnöen. Die ^er^
nac^ emigrirt.
An. 1752. unb folgende ^alvc l^aBen nel
iooo.53r0te(IaHten Der KeUgton megen i^rSJat^
ferwnb^erlaffen/ n?el^e ^in uß& mie&er/ befon*
Der^ t« ^preujjen/ aafgenpmmennjpröen.

XXIL
XOab treffen reit nm lincf en ^Son^/ am (t^
tcn ©töcfe ;?ci; 2:>onau/ por^anoei: an ?

9?t(^bf^. afö baß einzige JmiD ^d>wabew 5a(.


SUEVIÄ,
Sie Donau
njelc^e^ aber gar Dielin
flieft mitten Duro). a>bcn fJogf
M Wt
an francfen > jur XindVn an ^aöen m\b
bin S5rifgatt ,* n an Den Soben« ©ee 1 jur
m
^eämn an kapern.
SJfan mercFe m
allen Cingenbiebret) Sltiffe:
I. r eaJTeceer fat.Nicer, Der in Den mein«^
firom föSet. 2. en ^ed:/ fat. Llcus, Der
S5a^ern «nb &^mhm t>m timnbn fc^cibet»,
3- X)^n3kt/ iiftMlarus, berbep Ulmitt^ie So*
3e 7 «««
mn fattt ©enn ^ara« m»f man fi<5 in Dem

i(l in ©^maben untercinan&et gcmenget i &ac^


f[n&*ie ^5>«»gelifd7en tt)cit mel^r*

XXIIL

tßox alte« Seiten id e^ ein eigen e^ J^nt99t^«tn


sett)efen:J^erna# aber ifie^ in i)ie![altige f leine
©taaten jertl^eilet tDpr^e«. Senn ^aben &e«f
til^^ Sage^ iarinne m UUWn
:

I. gdrflen, 2. ®va(e»/ ^ eta&tr-

I- ^tfc^ojfe/ 2. ^valoten / 5. SJfttifinnen,

XXI V.
Was &Aben vot ^adhe^S^ß^nZbtü m

J. Sie J&etloge t)on WüRTEMBERG


6en aar DieL
IL SieSurfienton HOHENZOULERN*
in. ©er Surf! t)on OETTINGEN^
IV. t^nm^i i>on FüRSTENBERG.
V. £)ie€r^^'^ev^0get)on OESTERREICH-
,VL Ser SJnrförfl t?on BAYERN-
XXV.
Was I>abefT Oic Xüttuembct^ifd^m -^cr^oge

5>af Äer^ogf^um tüortffiibmt/ Sat DU-


CATUS WüRTEMBERGENSIS , liege
ntü^m um öen SlecEor ^ernm/ mb i|l in öen do^
mm
, ^

rtgeuÄ^tieien jämmerlich miiiret ftioröcn. €^


i. STUTGARD^ fatet'n, Stutg^rdia

Der ©tntg^vMfc^en ^anpt4mCf i^i imu


^ in cittem S^ale.
Gymnafium, ein
eie M ein
gilt fllic^e^
fc^onc^
©4lof f
Äimfi €öminev unt) ©artew.
Tübingen , i^ot. Tubinga, i(i gvBf
m(f>t/ tiegt j.5S?eilen öat'on am SRecfatA
' l^at eine bekannte UtiU^erttfatA
(le^ S?ev9 ^ ©c^bf *
ein
1 enen Studiefls
m
Theologia? .fiim^effert tfl ein treffli<$e^
Stipendium auf öiefer Unit) erfifat gefiif
i^.j
i Utt unt) ein ibcraut^ i^mu CoUegium'
Illuftreangekget
3, SCHORNDORF, £at Sehomdorfium ,
i'^t^^ Rems , t^on tt?elc^em t)ie gan^e
imr ®^gfR^
'
^emsrCbal/ iiat Vallis
Remfana, genennet
^at
& tfl eine
iiemlic^e SSefhmg. gute ©al^werr
efe, unt in itt SRa6^ feinen 533eintt?a*#»
f. CALW 0&er KALB,
£at. Calva, eine
SiemlidK |)art6el^ ^ ©taöt mit ii)ellenea
Sengen nnb 2mwanbr m
§luffe Nagold»
Knmeit t)on 6ier i^ i)a^ befannte Seikc«^
,
.

rl'^PONBERG,?«t. Leonbei^ga, ein ^)^^


ISi>9li#er 9Bittft)en^ ©i^/ nt$t tueit t^on
"
. etnttgat^ '

€. SULTzAj arttSJecfaiv
$ia«nr*
M etoepteSa^
.
'

7. NÜRTING, Jat. Nurtmga~7m fc^pua ^


mtmmeiii 3?ecfar. m
S. WAIBLING, Ut Weiblinga, ©tabf unö,
©(^Ip^/ ntc^t «)eit Dat>0n am gUiffe Rems
i(l nmSig : SKa« mercfl Darum/ mcü o^n^

ftnnten t^on öiefemOrte, tDiemopl itiit ctner


CGTi-uptcn Prönuntiation, gibelunik jtnö
genennet n)orben.
5. WüRTENBERG, fat. Würtenberga,.
ehi alte^ t)erfallene^ ©d&lo^/ tvot^on Oa^
Janböen 3?a|jmenl)at.
30. TECK,fat.Tecca, tf! ebenfaKeinfoI^el
ni^t mit t)on3?ecfar/ e^)ebem
befonbere J^ergoge refidiret l^aben.
m
11. KIRCHHEIM, eine ©tabe unter bem
@d;loffe 2ecf.
12. AURACH, ober URACH, ?at. Atira-^
cum, oberÜracum, am Slujfe Rems, bie
gemefene Sieftbenß Der alten ©rafen t>dn
SBurtember^/ f)at etne giite^Jappier^Manu-
fadur unbJeinn)anb^^)anbel/ «nb liegt
bingengtgen ilber. S)ab^i) liegt bieS3era^

31. HOHENTWIEL, gat. DuelHum, liegt


etttja^ abmart^ unten in bem fogenannten
^i'gotD/ nie^t tt)eit Dom S3oöen*©ee/imb ifl
,
eine Sefinng auf einem boben ^"elfen aele*
^en/ berglei(f;en in 2eutfc|lanb njenig finb.
BÜTLINGEN, faf. DutHnga, liegt
glei bruber an ber S^onau/ auc| abgelegen/
- -
«nbN n«3«t €iicn^^^V3tt)erc^^^^ '
^
if /HAIDENHEIM , Safein. Heidenhei-
mium,
ti6er bcr
ifl mqcxmtxOtt,
Sjonau/ iuraiec^tcn/ gleicfi i&tt
m gutetöcF
illm, rnttglulTeaMt«^; j^at aber t)o^ ein
^erg^S^lof ^ igeiiciiflem/ genannt
i<. Göppingen, eine ferne eta^tun&fao^
ne^ e^bf an bev SJiB, Ijat einen lenil^m^
ten (gane^33vunnen. llnMit nn Diefer
©tabt i(I l>a^ ^erg ^ ©c^lof -6^bmf
©taatt'cn/ ba^ ©tamm- J^auf Der S^w^ltf
iMcn J^eitoge/ iinö nachmaligen Siomt^
f^en tapfer, ingtei^en öa^ in Der aketi
^Hfiovie berühmte glofier ^ord>/ Jafein*
Laureacum; in me(c|)em i^iele ©^mabfc
fAeJüC^lo^e nüDf i';;;f^r Hm^m liegen*
17* NeüSTADT, Saf. Novoftadium^ liu
gel gan^ öben an öen §r4ncfif^en ©rän^
|en/ m
&er SlufÄofer in &en 3?ecfar faHt/
ifl auch eme 2Bdrtemberaif*e Appanage,
unt) n)irb tt^egen öer H\mfi befinbli^^en
groffen Sinöe, tltnftm oet Ä.inoc m
genennet.
j«, WEILTINGEN , 2at Weiltingia,
liegt ni^t mit Hn TStkilimtn an btn
gröncFifchen @ran|en, nnbi^ Du ^iejibenß
einer nunmehr an^geftorbenen ©ilrfem*
bergifchen Sinie gettjefen.
15» FREUDENSTADT, faf. Fi eudenfta.
dium, ©fa&t, &iet?0rhun&ert3ah*
m
mn
ifleine
i)or Die Cj^ulanfen anß Den S:amlu
grblanDeir im e^mxHmlbt ifi an#
geleget mv^tn, Ut im ttjenig €inmoh»
ner,unD itifeer 3?ady6arf^afftno^ fo jiem^
lic& ergiebige Äupffer/55ergn?ercfe.
2Q, LUD-
49 s S«* 1 0. m Senf f^lanb.

LÜDWIGSBURG, tfi ein neiU Ängde«^

&tnttQatb gegen J^eilBninn ä^u» 3n einer


«n ji^ n!($t Qax angenel^men ©egent». ^)er*
^og Eberhard Ludwig ^at na^ feinen
r 3?al^men nennen laffen/ unD tJor beflanbia
fcafelbfiJ^of (jebaltem
ai. GRUNINGEN, Sat Grumn.^a, 55nr3
«n& Qtabt an Der @lem^/ attma ia\x\i^ tjon
l'en ©df^dfern tm ciantitn 2anb ein folenner
3a^r*S0?arcF{ mit Befon&ern Zeremonien
gaffen t^ir&*
2%. WEINSBERG, iat Vmimontivim,
©faW unb ©d^bf/ tinmeit J&eilbron. 211*
i tit\t ©ta&t im iti^olfften Seculo ^om^at)^
fer Conrado III. eingenommen morben/ l^at
^ t)ie ©emal^lin t)c^ ^>er|o(;^ Guelphi ne&ff

teu übrigen SBeibernber belagerten einbe^


fannte^ Crempel e^eli^er f iebe «nb SSor^
forge an i^rem ©ema^l unb 5BIänuern er^
n)iefen.

ij, BEBENHAUSEN DENCKEN- ,


DORF BLAUBEYERN m\>
, ,
MAULBRUNN, iinböorben Seiten ber
Reformation xt\ä)t ©tifftcr genjefen; be^
tengiHfunffte na^l^in iu Unterl^aUnng t)ie#
1er finbterenben Alumnorum t)on bem iatkf
be^^gßrflen getDibmet morben.
54, HIRSCHAU,
bietiner^eioffer
m
m
gemeine^ reic|es^ SBene*
Nagold
SBaffer , ifi
wegen be^Hiftorici Johannis xrithemii,
önb be^ Cbronici Hiifaugienfis jn mer^
Ifen.
.

Sag I. gl^dt t)pn ^(ll^Sonmt. -


499

ÖörJ», CAROLUS EÜGENIÜS i(l ge,


»o^rc» IS. gebr. 172g. fuccedivf Den 12.
5Rer^ 1757. bk übrigen «ajiktenbcrgifc^en
ftniCB dö9?euf?nb(, sSJompelgarö, £)ete,
^ornftabt/ mu§ man miS ber Genealogie
fcimfiiUrncH.
5>ß« Aerßsgfbom 55Bi!rtemb<rg ifi ein
»ol^rfit^eg, ]vaä)thm, mb mmeinmhtu
bcr^eit gcfcegnceeö Unb, unter »ideti ©e^
funö*5bru«nen unöSSabern tfj öa^saSilb*
5Bflb mif bem ©i^ts^ri^ m\b, mmit
in ®tabt Caib, «IIb ba^ Boiier^SSab bta
m
bcm ©orff Boll förncl^mli^ beru'Ntf. Sie
€m»D5ner ffnb mbettfgme Jeafe, welcöe
»pn beugcinwanb^Manufaftur«» tinb Aan*
'"'pd bit beHeJfla^rung ^taben. ©ie Steli*
gton tji buv<f)9an9tg€i>mtgdtf(^, tinb »oa
benen bif^^riaett^er^ogen, welche b«€a*
tboh^m sRclimon jugetk« finb ; mif bai
m
Mffm^t fc^ulen »erfprpc^en werbtn.
XXVI.
XßM bdben Oie S^ßen von -^olftmolUm in

giirffenfl^nm 'öobcn?:ofrewi/ faf. priw-


CIPATUS BOHENZOIXERANUS mb
, i(! f (eitl Udtt
mmtn bjtpmmm bim S^ecfar bte j Sßf'

1. ZOLLERN, faf. ZoIIemum,


bAi
fM'?:^""^' ein f#6nf« ©*lofi
2. SIGMARINGEN, «at.Sis-mannpa
HESINGEN, fU'Llf^^^^^^^
4. HAIGERLOCH, «ftt. Heigerlocha,

f. VE-
f. VERINGEN, Ut Veringa , (inMam
tcr aeringe ©taöfgcn/ ^aben afcr in &cv
nemogie tf^ren Stufen.

XXVII.
YDä8 geboret ^cn5fitf?Crti>cn (Dettingen?

®rafW)afft Dettmgcu, Jat. Comitatus


OETTINGENSIS, Uegf an fccu grancfifc^en

I. OETTINGEN, Jat. Ottinga, tfreirt


feiner Ott/ 2. ?9?eikn »on SRovMingcn-
2; WALLERSTEIN, l^«t. WaUerftel.
^
nium, t<i gar geringe.
|. SPIELBERG, unD
4. KATZENSTEIN, finb eBenfatttJ gerinn
^tOtxUtf mb
nur n^egea Der befonbern
itten ju mercf^n/ n)<lo;e t^re Svefi&enfDo*
felb|i^a6en.
füi)ret in (Pettingffcbcn Familie nur tv
ner ben ^fitfiitcben Ctinl/ Die andern ftnb-nuv
(trafen Dettingen/ miö &a^ mentge imb ifl
i)on
: Sie gdrfili^e finie njar
Jinter i^nen getl^eilet
'
€»öngelif^/ m\b ifi nnnmefiro aii^gefiorben ;
©raflic^e aber ifiCmbolifd?/ «nb^gtuttnme^w
fcen gurfllic^en Sitnl angenommen.

XXVIIL .
'

XOm t>aben Die 5&rficnbergcr in ©cbwA^


benf
Sie ©raffc^afft ;y&rf?enbcrg/ 2at Comita-
tus FüRSTENBERGICUS, liegt qan^ §ur
fincfen ama3riSgau, m
Der ©d;tt)aren?alb, iaU
J>ylva mora, i(J ; bavinne i ji
i.FüR.
I. Fürstenberg, «at.Fürftei^bei^
^al 6tamm^au§/ t|l ein ©c^lo^. X U
©egent) ^mmtoixb Me ^anbgtaffc&afft
BARR, fat. Landgraviatus ßarrenfis,
genennet.
a. DONES(::HING, fatDonefchInga,
nic^t tioett bat)on/ i{i geringe, unD nui^öntum

in mevcf en/ n?eil öie t^onan in i)iefet' ©egenö


i&renllrfprnng nimmt
|. STüLINGEN, «Ät. Stulinga, neben
e^afbÄnfen inr findFen, fö^vet Den Sitnl
einer ^anDfc^afft/ nnö i/l i)ie Siefibenß &er
jungern vinie.
4. HEILIGENBERG , Sat Heiligen-
berga,m'3ve^ten/niAft»eif^0nU5erlingen.
f. TROCHTELFlNGEN,|^at.Trocli-
telfinga, an Dem gluffe Schmeicha, ein
etucfe t^on öer alten ©raffc^afft WER-
DENBERG.
6. MOESKIRCH, eine fleine ©fatf nnö
Siejiöenl Der altern ^inie>
7- .©«r$ öief?©raff^afft flieft t>tt §luS
KINZING, Hm
baß 2^in^irt(|ct^a:b«l
öen Slamen ^at/ bnref^ n^elc^e^ An. 1703.
I)ie granjofen geDrüngen ftnb. Ser
$a§ öarinne ifi VILLINGEN.
S?a^ Surfllicje ^)a«^ bejie^^t an« irn^ 2u
nien al« v^i'jr^^enberör^mopivcb/ &aJ)Otl
^robenms ^erOiHÄnD geb. i(^^4. ien
17.N0V. ttnb Denn 5ötftenbcrg#©ifiltns»
öe»/ Da^on ^ofcpb \t)jlt>elm $En^fl geb,
i<^99. feen II. 3(pril Die Jr)4nptet tiRJ>.
künftig foUen »on liefen J&anfernjme^ Den
Shvm^m/ i)ie übrigen Den (örApidbm
Situl füi^ren. ®ett An. 172^. befleiße*
ten biefe fiepbe finien t)te l^o^ye ©teile eine^
^at)fevli^en Principal - Commiflarii auf
itm Diei^ö^Sa^ |u Siegewfpuirg.

XXIX.

gn^e? fd^one unmtfttlbate 3ietc|>^^'@i5fer, j>

fe
feit 1719. t)Dn öen ©vafen iJOtt HÖHEN-
:mbs Fauffli^an ftd) gebraut ^aberi/ bmit
fie ©i^ ttnö ©ttmme unter öeu Sei*a#5öi*fieii
Jel^aupten mäaten.
I. VADUZ, Jat.VallisDucis, ein ©c^loS
auf einem po^en Seifen/ mit etlichen
fern.
SCHELLENBERG
a.
Sieic^^^j^errfcjiafft/
tvevt^
, ifl

ni^i mit m eine fretje

XXX.

r. ©ie SKarggraffc^afft BURGAÜ, Ut


MarchionatusBurgaviae, ein Fleine^ Janbgen/
ittJifd>en bmS^ä) unö ber^l^v an Der ©onau.
1. BURGAU, ?at. Burgavia, bie^aupt^Staöfv
3. GUNTZBERG , 2cit Guntzbei'ga . ifl öeitl
?Oiarggraf Louis \>on SSaben An. i<^9j.
^amx
2. miJorn nefAemfet Horben.
ianmoqttt) SCHWABEN,
Pracfe6'cura Provincialis Sueviae, ©ttid^ tfl ein
&aU

imt^tß am 55o^en* ©ee/ bavinne etliche unmif^


telbare Xeicbß^^taor^ unb ^erfc^iebene Schloff
fet liegen/ ml^^ bet Sanb^SSogtep mit ge^en^^
gjffi^ten mbuttben finb. S)a^ oefannfejie ift

AL-
Sag I. tW\ m btt Ponatt . yo;
ALTORF, t)er®t^ btv flKe« ©rafctt gkic^e«

l^icr rctvö «(«(5 bflg©d^»46if^efani>«©<vi(6t

3. ©ie San&f^rtjff BRISGAU, 2at. Bris-


goja,
werben.
am K^einfli-oni, Hm foll 6alJ> gtbanödt

4. ©te ©raffc^afft MONTFORT,


?af.
Comitatus Montfortenfis , m^beinsZbat/
ia$ ijl, bie@egenö mt^^tin, wo er in benSSo»
ben^eeeMt. .©ie@rflfen »onMontfort, 6«*
tenjieuerraHfft.
^
^ f. Sie ©rafft^afff BREGENTZ , 2aU
Ercgsatia, am
5S8ben;©ee, ni^f weit ba*
lieat
m, wo ber Si^ein fiinein faßt, ^af au^ bcn @ra*
fen »on Montfort ge^avef. 3n beitt le^tern
^rieg ^aben jit^ bt« SSergen^er ^Bauern angemein

6. ©ie ®raff(^afft FEEDKIRCH, 2«t.


^am^us S. Petri, bavneben/ «|i a«^ £>eper*

. 7.
®ie©tabf COSTNITZ, £<|f. Gonftan-
tia Callra, am
33oben<(See; i|i ein braöer £>xt
SSor biefcm war e« eine frepe 3vei^g/©{abt weil
;
pe aber jur Jeit Caroli V. ba§ Interim Riefet
an»
tte|meR Wolfe, fo »erlo^r j?e i^re Siei^iJ-Srcnßeif/
m«b geboret biefe ©tunbe ju £)e(Jevrci*.
Ste Um»cr(ifaf bafclbfl ifl noc^ bem m^mdk
fcben trieben wiebev na(^ grejjburg, im
SStif ga«/
seleget worbe«.
Sie©tabt ifi fenf! wegen beg€o(Ini^er<Con.
Si^'J^^"""*' ^^^^^^ i4irJohannHUS.
SEN ()at »er&reiinen laffe«.
BURG, Ut Oynaftia Nellenburgica, liegt
miUt |ur titaStn am S5oöm?©ee.
9. Sic ©raffc^iafft HOHENBERG, iat
DynaftiaHohenbergenfis, (regt tlic^f l^Citt?Ott

10. EHINGEN, unt) an&en etabtc un6


Jpervf^affteit mnveit Ulm/ an &ev.5)o«au/ gc^jo*
rcn auc^ na^ £)r(levrei^.
11. Sit tan&f^ajftORTENAU, mUtt
Um S5vif gau, unö Die SONNE-
©r^ff^afft
BERG,
bönbtncr
oöev PLUDENZ, m
&xh^ux, ^abea
®ratt#
feine
m
na^m^afF(e£)c^
ter.
12. Sie tJier WalD^Stfcte/ trelcöe Faf. Ci-
vitatesSylveflres gcnennet itjetöen/ liegen ^vou
ft^en i)em@^mar^m«lDe unDIK^cinflrcm,
finö a6er Diefe tJier,
I. RHEiNFELDEN, fflt» Rheiiofelda , i(l graf -

«HD be\)e|!igef / mit einer nji^tige»


S5vucfeüb<r benSi^ein-
t. SECKINGEN, 2at Seconium, tfi geringer,
3. L.\iiFFENßURG, Jat» LaiifFenburgum, bit
Siep&en^^ itß ?anb*2?ogtl/ uni>
4. i5^AU)SHUT, 2at Waldshutum, ftn& mit^
telmatig/ aber in etma^bet)efligef.
^et) Kbzinfci^cn nnö ^uuffmbuvg
ftnD eoenfaH^/ mie iu »r^cbafbaofen/ ob*
tpoblen Ric^t fo groffc SKbein-galle.
1 3 ©icfe ©tucf e $ufammeu merDen mit einem

öHgemeiKcn SRa^men Die Vot^^tf^cthtKün^


fd?en^anöe Benennet*

XXXI.
S>agl. £^eiIt)onbtr£>oB<iit. f&s
~
XXXI.
XOm Ht öct €bUrförfi oon Bayern m

25oirfi!rffenf5«ntMINBELHElM, 2at.
Pnncipatus Mindelheimenfis niM
mit Von sojcmittmgen ;
,

^ktt m
logt »Ott MARLBOROUGH, (jl/em
«mnittelbare« ^ütUmWm btg memt
tmtt ©er Itefte Ott bavimm ifi

fecploöh. Georgeisj^erg.
a. £>ic ©raffc^flfft SCHWABECK, 2at. Co-
mitatus Schwabeccenfis
, liegt 5. sjjjf,-,
Uk »on Slttgfprg, unb »iröinöeti nfue«
peil €Ntten mit Jtt miKOelfeeim
ge«^«
3. ^itßmj^m WIESENSTEIG , ?af.
DpaftiaWiefenfteigenfis, «{(§( weif
»on Ulm , b(« fonlfben reiben
©va»
fen »on ^df^r.f?em ge^ref, btc
ahetm
anfang beg i/fen Secuii ^tfmkn fiuö.
benn&ie ©raffc^afr «dtr«n?fem m>
t^eiUf , unb rt;cils an Ulm
, SBihicmberg
utib gmlienberg, (^tilöaDcv/
unbb«njn*
ter bie Acivfd;ajft lilmoeibeim/
an S5flö#
trn gefoinmen.

^ XXXIII.

I. £ie ©Vftfen OETTINGEN, mb


:

f^on i'uöer öo.rl^ergeI)en&eu XXVII. unt) j

XXVin. grage berühret mti^tn. Sie


andern folge« in Der ^anb^S^arte fo
J. iCte@rafent)onRECHßERG, l>abent&^
re ©raffc^afft jmif^enöcm SSnrtembcrg/
mb Otttmqiidlytn , am Sluffe Rems.
a?te ©rafe« bcfennenff6pir€at^oltfct)m
Sidigion/ unDj^abeniurSeitmeißcnv^ am
fuc|)t.

4. ©te@rafent)oit PAPPENHEIM, meiere


mit öen @V(rfeR Siec&bcrg einerkt) Ur#
t>on
fonmg pabcn, ftnb öev €t)ar!gelifc^>eu S?e?
Ijgiön oepgetl^an , tmb l)abett i^re @ra[«
f^ajft üun[d)cn Dettingen unD Sleubuvg/
an ben Svancüfc^eu ©rangen. J'cr alte^
fie ®raf biefc^ ^aufe^ exercitf bte SScr^
tic^tung eine^ i?tt^5Karfd)aö^ beä ^.
SSom. Övctö;^/ meldten Sütulba^gefammi
te @djiid)e^mi§mdnnli^en ©efc^lcc^X« i

mxL tit btjle £)rt PAPPEN- ifl


'j
HEIM eine mittefmSfige ©tabt unb
, I

f)od)araPtc^e 3ief<ben^.
tie©rafenööa FUGGER, tvelcf.eau«
Hem^^auDiuKii^^J^aufe |u einem loanfebu«
li^en ©tiiftic^cn ©ffd[)lee^t ema^fen/
laben fd;6uc ©uter jtt)ifd^en bem t'ecf unö
^let/ umSluafpurg^einim; pnbaberaucj |

in fe^r Linien get^eilet.


t)iel Mieten
übrigen^ ber €<itl)o!r©eH Religion bei)-
a^ie ©rafctt »Ott STADION , ^jaben bie
Crafjc^afft tanhausem , njelc^e fte \>on
bem @ra|lid[)CR Jpaufe Sinm^otiflanfff ,
fmm/ andern ®ütcv liegen in £)cflm
veic^reicf) unD 5:apevtt. Zie ©töfen pn>

7. ©ie Sret)&evren tm FitlEDBERG ,


l)abe« öie »^errfc^aff^ justingem . nid^t \mt
Don Ulm att ber ©onau. St*et)|erreit
finö Sat^öUfcl^»
t. ©ie2nid)fejye t)ou WALDBVRG^]&ö6eti
f)mt>\lm^ t^tiU amtier, ni^tmit i)o»
gKemmtngeit. Eiefe ß^dter (tnb i Die »

fc&ajft SCHEER, unmeit öer SReic^j^^


etabt Pfuilendorf. 2. £ie @rap;ajft
WOLFECK , tß bm Algov , uuö 3.
Sie iöerrfc^nfftZEIL, unmett Biberach.

Sru^feffe , imb p^ii^Un ber Sat^ijlif^ea

9- trafen »onKöNIGSECK, ^ahcn ih


u&&Hxmi^ii)tn bem SOBalbburgif^^en iin&
f arflcn6evg#en r «nfer ber ©onau. €1
oe^oret i^ne« äu^ bie ^)ettf^afft RO-
TENFELD, am 3ler ^ »nt^eit tJim
Kempten / J^evrfc^affte« i»
ncbfl einigest
bem ^er^ogt^mit lu):emburg, ©a^ 6raf^
li(^e J^auf i(l Satljeltfcfjer SieUgion, uu^
l&atba^fottbevbare®mef / baf bev be^ ben
grolien^atentateti mejenfetRer UBt(<bel()a^
ten Conduite beliebte / mb
im €abine(;
tt)ie im Selb
/ tvo^)^evfabtne groffe General,
Excellenz , ^err @raf Lotharius
Äenig^egg / aui^ felbigem ber^oJiimet.
10. a:ie©rafett dokMONTFORT, labe»
tetnang ^ ßaft DynalHa
bie ^errfc^dfft
Tetnangenfis, am^oben^©ee»
f

95ov biefmi ^o&ch |tc au^ bie ©raffc^aff


BREGENz , ü»D fon&erli^ Me ©raff^ajft
MONTFOi^xam ^ot>cn'@ee
i)ie fiiit) m befef[en ; öod^
langer gcit ö^m J^aufe £)efier^
tti^ uberlaffen ttJoröen , oBgleicf) l5je©rafe»
noc^ ^tnt m
Sag öen Stul baDon föj^ven.
£te ©rafen ftnt) €atf)oli[cf;er Sleligion.

üc. 35ie@rafent5onHOHENEMBS,lpabe«
bit @raffd;ajft hohenembs, ^af. Comita-
tus Hohenemfienfis , im ^bcint^haU

S5obc«^©ce faBet. Sie ©vafen finö gat^oli^

Xjr. ©te ©rafea Doti SULTZ , Befaffen btn


KLETGAU , tDelc^er ^at. Pagus Latobricus
^eifi. €^ tfi ein t^ifltict Doa ^fet gleiten/
am €nE)e be^©c5t^ar|^'5Ißalbe^u6cr@(^a^
laufen. @ie|mö An. 1687. abgeflorbe«,
«nö bev Kietgau geboret nun i>m Swifea
t>on©^mar^enkrg.
i^. Z?ie ©vafen t)on GEROLDSECK, finb
«iid) abgeflorben : t ie ^txx{^afft ge^^olds-
icx liegt au beroRTENAu, ifi ei» ©tücf

lan&e^ / fo am Di^etnfirom Der ©taDt


©traf bürg gegen u&ev liegt , unö }u ©c^ma^
6ea gef)§ret. Üe^ten^ gegärte Geroldseck
Um (3xa\m m CRONBERG 1 e^ t(l
aber auc^ biefe gamilie au^geflorben: nnb
btt Äai)fer biegre^^erreu »on ber LIN-
DE,, ml&ji (lat^f>liiii)^x SReligion ftnb/
bamii beleijtu t.

14. SDie©rafent^on EBERSTEIN, fin&au<&


(W^geilprben. Ci^ ^raff(|>afft EstR-
STEIN liegtrbeffcv oben mt ber^JKarggraf^
f(^af(3a^r^t; bateml^aBeuftt^ Die ^nv

t^on »at^en bU ©rafen uon tDoldcit/


ffein Die ©rafen t)on (Bronsfci?)/ iin{>
'

btx ^ifd^öff -aperer / gefBctlet


i;. ©iegcförfiete ©Vöff^afft THENGEN,
liegt in Oer Sanb^^v^ff^afft Neuenbürg,
ete atUn ben ^tficn Hn AUERS*
BEJIG, nKiö!)eiid;i«r€a(^aftftf;e« fKih
lilton befei-neu.
17. S>ie©rafenw GRÄVENECK , ober
GRAVENEG, beit nkmtn
nn mm®AIoffe im SBtirfemberger»
Sauhc: bie ©räfli^fR @<(er aber iiegeti
m^tmitm aflorbliuge«/ jfDifcf;efi 3Jeii*

©vlflt^e Steftbetil €mnäm Ut 172}.


Uxmt^^on Ifymmb Taxis an ftc^ ge#
brad&t ©ir ®ra|en pnb gat^oUfcbec
S?elt9ioti,

m, Sie ®rafen»ott TRAUN, Belt^etibiefrewe


S?ei(&^4errf(^öfft EGLOF, nmwk
««^^ f^«i^
^^"i^^f ^^^i^'.'^y^'^l^ö'«/
€a(^plif(^en Sieligio» bei^get&an.

xxxm.

jtnb i^er lufaminen XXXI. boA baU0afit0


ttut bie erjlen 3e()eii ijo«Confideration , bte an*
Sern finb f lein.
I. AUGSPURG, Paf. Aupifta Vindeli-
eorum, liegt am Sluffe gecf/ ^arfanbea
S> 3 ^ap^
»eficunö retc^/ al^ eine ©taöt in Sentfc^»^
knD» Sreibf aroffe ^anblimg / fonbcrli^
md)^sta\Un / IjatHtU gefef)tcffe ^mftUVf

f&xvsf^mlm gute ®olt)umD: ©ilbe^2lvbei^


ter / iinb ^iipffcivgtec^er / f)errlt($e @e#
taube, befonbcv^ bae prac()tigpe 3(i?f^)|^aHi
in<|an| 3:eutfd)lanb / ntW einen funplic^en
€inla§ / mlä)a ftd; t)0n felbflen auf unb ju^

AiiBo if^o. tibergaben bie SiJangelu


f^en anbiefem £/rtbem.f apfevCarolo V.
fl)v@iau6en^^^efanntmiß/ melc^e^ Hf}m
feie aagfpuirgifcbe Coufe^icn ipi genennef
»orben.
©le efabf j^at fonf! groflen ©fre if mit
feem^t-f^ofFn)eaenber3teUghm/ bev boc$
im SEe(ipI;alifcfen grieben fo 6et)9ele9et
töDVben, baf alle 2iemter in ber @tab(^n)i^
fd;en t>tn Orpanc^eftfcbcrt «nb (t«ibolir*en
föti'enget^eiletnjerben.
Anno 1703. travb Slugfpuvg t^on bc«
gran^Dfen eingenommen/ unb ^arte ixacti^
Ulf aber Anno 1704. n)ieber i^erlajyem
Anno lyi^.mxb megenber ^ontamn ber
Slei^^^Jag i>m 3iegenfpurgna^?iugfpnr9
eine fuv^e Jeit »erleget *
An. 1741. mx
fcafelbftba^ 3?eic^^>Vicanats-@f ri^t erof;^
netz unb i74f. bie grieben^ ^Jr^liminanien
jn)ifd;en £)e(iemi(§ unb ^apevn bafelbjige^
ftf;loj]'eu.

3. ULM, iat Ulma, an ber Sona«/ eine


jiemlicfie groUe , n^uWbetjefJigte ^tait,
treibt pten ^anb^l mit ^eintvanb / ?)ar^
, 5BdIenni)€tfen / nubl)at ein treffe
fic^c^ ©ebiete, t)a^ Um ge^Dvet. Ser
Siatfe t)afel6jl imtvröalt ein bcriKjmti:^
Gymnafium, tlltrr ©tabt. An. i702*

mmiif\flth\(imnmtn, aber An. 1704,


iDieber in i^xt gre^eit gefe^et mxHn.
Dit SieHgionifl i)ur<^gangio®jangelifc&.
3. MEMMTNGEN , Uttin, Mcmmin^.
Heßttii^&t mit t)om bluffe ^lev; i(I gröf
imt) mo^l?)abettJ) , Me beffe" 9?a^rung bei
fle!)t in bem ^eiiimanbamb ^avUx^^anicl
£)ie53övacrfcf)affe tflmeiflen^, ber SÄatJj
aber gang giJaKgeUf^.

4. KEMPTEN m. , Campitunum , liegt


amtier/ ifl€t)angelif*; mifc f{?nf!m atu
fem@tan&e/ aberAn» i*74i.fceRi2. S^Oj«
»ember bur^ 55rant) fe|r bef^ablghi^or^
btxif fie Ibat eine beFante Siieöerlage \>m
3taUamfc^en©öferm
f, LINDAU , iat. Lindavia , am ^o&en*
©ee / eine mb xtim J^anöel^^
groffe
6tat)t, mmmitbtx (Seförflcten 3lebti^
f in ttjegen ber Jurisdidion in einen ^itU
jährigen ©treit verfangen ij}. ©ie lieget
auf bem SOBaffer / unö wirb bannenden»
offtmabl^ Kfctn^v^enedia genennef . S)ev
Scatf) unb bie meijlen ^itrger jinb (iumu
lifd)er SXeligion. 3abt 1728.3m
biefe@tabt, fonberli(^ber55t1rffUd)e3lt^
^
tl)eilbur^ 5euer^/^rußjlt)iel geli{feu»

6.UBERLINGEN,?,Uberlinga,am 35oben/
ifl 9Ut / unb tt)eilanb bie Siejibens

P 4 be«
,

fcer aUen JC)ev|oge t^on ® c^maBcti (jemefen.


Sic €tat)t l^anbcU mit Äorn nad) &ev
\>\t\

edjtrei^ stillt) l^at in t)cv Sf?«dJ)barfcj^afft


®
tmv guten efuuö.'Sruimen, 3:)te 5{di#
j. ROTWEIL Ut Rotevilla,
, mx JSlC^.
ihx tm®fiitembergtf^cn ,
&iS)m\^jtn in t)cn ©c^iilj
Ut M
U^tUn
Ju bcn

mx Mmm öo^ eine frcpe SXcic^ö^

fer ©ta^t
ift ctn ^illqciiicme^ ^of (Beriefen

©tank niSeutf^lanb ang^Nef.


fc Dor &ie
,

I, ESLINGEN, €at. Eslinga , am 9?ecfar,^


m(^f ttjeit ^on ©tntgart) / oat bie Äer^ogc
^on SBnrtemNtg/ jti ©^u§^|)evren/
«nö i(I An. 1 701 a6ge6rattnf
. S)ie Sie*
Kgton öf efcr ©ta&t if} e^anijelifc^.
^ HETLBRUNN, ^at. Heilbrutina , liegl
Äm3?ecfar/ gango6enan&en93faI^if^m
©rangen, tn einer fru<$t6aren ©egenb;
unb tfl eine avtiae ©taöt. ©te jjl bet
©^angeltf^en m\\mn 6et)get^an/ xmi
fcat Me l^o^e 5var;ferfid)e GeneraHtaet im
le^tern Kriege ßd^meifien^ ^ier aufge^ak
fen.
10. NOERTLINGEN , faf. Nordlinga,
!iegtp3?e^tenfa|li!&er ^on4«tt?ert / m
6emfogniaRntcn3{i§/ unbiRk^oHöer blu^
tigene*lac^tAn. k^h- befannt/ Dabie
©c^fvebcn Den Äa^ferli^cn laf*
fen muffen, Sie ©tabt i'd gru§ unb i^efle,
iinb ber €i)angelifc{ien Sidigion betjget^an*
II. DüNCKELSPIET ^P^if. Dünckelfrila,
liegt bntbev an ben granefifc^en @r«n*
1^/

Öieliolon tf! rtutcvmcnget.


lt. LEUTKIRCH Ut Leutkiicha, m ,

KAUF RäUERN, l^atctn. Kaufbeura,

I4i ISNY , Ifna , fm Älgow ^ au<$

ff. WANGEN , 2at Wzngem, n^clc^cl


Der €atf)ölifcfi'u ^Tuligfon krpff^djttt/

Hecken alft t^iere um MmUn / unt) jmD fUi^

16. BÜCHORN ^ Uttm. Buchorma. \m


eine fteine, aber fe^r na^itaffe ©taDt/
tDcil öie meiffett ©e^iöetger ^ ©ilmv
nacl^ ©^niaberiunöu^eöerlua^ Jeiitf**?
lanD gel^f H/ gemeimalt* aBfjier nreDerae^
leg mxitn. £
re SieUgion €t)an9(#

17. RAVENSPURG , fat itavenfpur-


gum, ijlemeanfellnltd^e ©faöf / beDö^r

Ig. BIBERACH, lat Biberachum; ifr ej^


net^a^r^affteetait/ tintermengterfKelv
gion / an Der ülig , imti^eit Ulm
19, PFULLENDORF, lat. PfUllendorf,
fium , im S^m / tinmeit Ubevlingen , m
eine Heine @fa&(/ €at^oHf(^er SJeligtofe^
ao. BUCHAU, M. Buchavia , liegt ni6{
tveit nm öe&ev^eee, «atLacus Plu-
marius , tp eine f leine ©taO^
2U GENGENBACH, «at. Gengenbachi-
um;
22. OFFENBURG, 2aU OfFenburgum,

33. ZELL Cella, mit bem Suna^men


,

aiU'^^^immerat'arh Hegen aüeörei) in Der


oRTENAu , ©trafburg gegen «Jyer / unt>
finb fleine etabte/ öet €at^olifc^en3ic^
ligion bei)getf)an.
WEIL, gaf.Wila, liegt @t«fgav& gegen
über juv linrfen/ am gluffe TCDirm/ «n&
ipeatbDlif^i'vSXetigiün.
.^,af, REUTLINGEN, fat. Reutlinga, um
ler Sdbtngm ^uv Siechten. Sefennet ficjj

inr €»angel!f$cn Steligi^n.


3^, WIMPFEN , Latein. Wimpina ni^t
tveit \>m^y übmnn/
termengter Sletmien.
m SRecfaV/
,

i)l tim

!»7. SCHWÄBISCH HALL,?. HalaSue-


vorum ,

©rängen,
m Hoeker , an Den grancf^

^ier t^arD An. 1610.


fc{)en
^iebefannte UNION mxbcn Protefti-
ten&en ©fkDen in Seutf^lanD gefc^bf*
fen. .Siebeficn(iinUn^U mxi)tn t>m
^eftt l^errlic^en ©al^njercf genommen.
SSermittelfl melcper au^ Die gute ©taDt fK^
ttjegen i^ve^ erlittenen ^ranD^©(()aDend
jiemli^ mieber er|)i>let. ©ie Sieligion i(l

6t>aiujeUf(^^.
SCHWÄBISCH-GEMüND, Fatein-
GemundaSuev^orum, am ^lu^^ Kerne.
£)te Sleliaion i|l eat&o(ifrf>.
aj, ALEN, £at. Alena, am Kocker, in ei^
«evfifc&vei(&c»©eäen&/ «nö

Jo. BO-
50 BOPFFNCEN £mn. Bopfinga^ ,

. GINGEN, UtGkngz, ni(i)tmit

XXXiV.

©er Sifc^n jf In AUGSPURG , «af , Epis-


copus Auguflanus , ^at fein mifft um m
piram^cr, Big S^rol ; il&ev bm
&ie
©eaDt i;at ^er ^ifc^off fdne Jurisdiaion^
©eine g?efit)eu| ijl an DlI.LINGE]>f,
f af. Dillinga , ein m.^iif er £)rt an Der Bf ^
mi r aümo aiic^ eine fd)6ae nmm\itatifu
f^^*^^^ ©tat)t FU.
WoMi^J^^V^ f *
EbbEN,
^"^^^

M.Abudiacum, ^ mercFcri/
m gute @eigem imi) J^uten^ma^er (inb.
An. i74f. jinb bafelGfl bic^vkbmß mu
itiy^nümtbciu
t^cv 58ifo>ff i^oa COSTNITZ Ut
, Epi-
fcopus Conftantienfis , fein ©tifff^m
^oDen^ece j mit Der ©taöt |at bcx Sifcfcoff
cbenfail^ tiic^tt^ jütfjun fon&ern bit qtbi
,
vHbm^anicOmvü^.
@0nü aber jtnö bn (Bktv bkkß mh
i\)nmß Ui)bin QüHn btß ^obtn^Bm,
\Vi

Ui}btvM) gegen bk m)miii


m fe^r mi#
traghd;. .

€^ ^l^mtiabkfmmmm an^bit
Herne 3«f«l REICHENAU Mün. ,
Aiigia dives , o^er Reichenavia , bat^
«nfbtc fette mtcr it)eW;eöemS3if<|)offf
ll^um glci^faKincorporirf ifi*

©uufl Ijat er feine orbentlii^e Siepöen^


tn MERSPURG , f at. Merfpurgum , i)tjjett^
S?o&4in'©ee. 3» Stnfe^ung öerjentdeit
©titer / tt?e(d)5' m ber ©^tuel^ tDtlrcflt^
Wegen iflber 3?tf(^off ni^t ^oBfommeit
/
€)bevf)crr/ uub ifibie jurisdition tttit ein
«n& anber« Santon^ gav UfmUtS getbei^
let.
^
£'er@efiir|Ie(eS16(j«KEMPT£N, Ut. Abbas
Camr idunenfis , ^at mit tftV QiM
^mpmni^UmtUnf fonbern feine üb*
tcyi^m M) f unt) liegen bie baju gel)pnV
flen?anbe^mifef;enber3ler, nnbber SOBer^
fac^. l ie Conventualen ftnb ßenedic-
tiner, ber:^u-ifi€r^^Marechall ber Sie?
fiierenben Sii^mifc^en Äar)fcrin. g}te Sie*
ftbcn^ ift bä0 ©öflers» HILDEGARD.
5)er@eftir!leteJ)robfI ju el^^angen, fatein.
PraepofitasElvangenfis, tt^elc^e^ ber \tf
lige (S^«rffirjl j« 2rier ifl, t)«t bie ©tabt
iL>5^ ANCEN' o6eno^nn?ett tioxmnmn, ie
Conventualen ftnb Canonici Reguläres
Ordinis S. Aup;uftini. tiU^^ti^t^fP^an^
De liegen jniif^en £)emngen unb ©ilrten^
Im an bejr 4-^nc^ii7d|.en ©ranße. ©ie Sie?
ftbeng De« 5Pvv6A^^ <ft m\ ecbon$ im
t)Cii L Sl^etl Don öet ©ona«.

XXXV.
JßP«8 (i«t> in ©cfttDAbert ^otr PRiELATEN, ^ie

confidcriien fwOf
S^k'fe ^arff ntrm fo genau ntc^f njiffen; fonbem
peftd^n ntjriumgiacy^lMen Da.
I. ®cr 2{&t ui MARCHTHAL. faf.Ab-
bas Marchtliaienfis ; bai SlöflCr march-
THAL, liegt über btn 5e&c^©ee an 6er Do^
na«. S)te Cojiventualen fint)Praemoii-
-

ilr itenfer/£?r&en^/ mbbct^U ful^rt


DIr€a:orium ibev &tf 6(^n?56tf#ePrac-

3, Ser 316t mi ELCHINGEN,


bas Elchmgenfis ; ba^ (Jbfier elchin-
M Ab-
€EN, (tegt nu|t tDett t^pn Ulm- 25ie Con-
ventiiaknjlld BenedMner.
1- ©er afctjii SALMANSWEILER, fat
Abbas Salmansweiierenißs ; Slo(Ier
SALMANSWEILER fjCgt mC^t töett Dött UbCt^
lincre tmb iü fe^rreid^, SieConven-
tualeu fin& Ciflercienfer,
4- £er 3ibf mx WEINGARTEN, iat
Abbas Weingartenfis SlofJet! ;

WEINGARTEN, Ord. S. Bencdidi , liegt


&er treten 3iei^|/©fat)t Rapens?
fpt^rtt, 2)ie|e^ ©ttft nimmt feinen Ur^
fprimg tJ0n Den alten ©vafen Altorf,
©er 2J6t mx OCHSENHAUSEN,
2at Abbas Ochfenhufanus, Da^ Qo^et
OCHSENHAUSEN liegt ^ifj^en ttlcwmint

f 7 S?er
/

6. Scr 216t IRSINGEN, Jaf. Abbas


Irringenfis, bai &ofltv irsingen, ßene-
diämtXiOxHü^ iitqt ni^t mit Don öcr
. freien Üieic^^.etaöt lumem:m.
7. 2)tJr 2{&t iu PETERSHAUSEN, iat
Abbas Petershufanus , baß glo^cr ?e-
tershäusän, Benediainer^JDr&en^/ litat
in btx SSßvfiaDt »on CLoHntr^
I. ©ev 216t iu URSPERG, Sat Abbas Ur-
URSPERG , obCt
AUERSPERG, PramonftratemeD£)rDcn^
liegt am gluffe mnM, ni^t mit t)on
^anpaufcm £)a0 bcfannte Chronicon
Urfpergenfe if} im einem e^maltgcn 2tbtr
Diefe^ (ilofler^, Conrado mi Lichten-
berg, gefc^vicbcn mxbciu
5. .©er jti MüNCHRODEN , ?af.
Abbas Rodenfis, baß Slaflcr münchro-
den, Jat. Monachorum Rodum, Prae-
monftratenfcv^jDrÖen^/ iii^t nid)t tt)eit
^Kemminge« jur lincfe» f)auD.
t)on
10. £er 216t öon ROGGENBURG, Ut.
Abbas Roggenburgenfis , öa^ gloflet
ROGGENBURG , PriEmonftrateiifer ^ DX( -
öen^/ liegt an Der guggerifcfjcn ©raffc^afft

lu X>(X mt m WEISSENAU, ?af. Ab-


bas Weilfenavienfis, baß Slojier eisse-
NAu, f at* AugiaMinor^Praemonftraten-
fwDxbtnß; liegt ^arte unter 2^arc-. pacct.
i2. 2)er 2Jbt m SCHüSSENHIED, Seit
Abbas Schuirenridenfis, baß Slü|iev
scHussENRiED , PrcEmoiiftratenftr ^ jDr-
*eu^/ liest imfer öem ,jfeoci'^ei:e,

ij,Set
13. ©er 2lBt jii WETTENHAUSEN,
UU Abbas Wettenhufenfis, D^i^SlofKr
WETTENHAUSEN, t)C^ £)l'^en^ ^XX Yegulip
Uli ^oVf^cxvtnS. Auguftini, Uegt^avtc

14. ©er %bi itt GENGENBACH, in btt


£>xtc\umf ^txaibmq q}§tn &hvj öie Con-
ventualen put) Benediaimv/ unb t)H %nXf

reu tiber i)icfc^ Slofier.


if. ©er |u S. UDALRICI «n&
AFiL/E, eioflet/ Benediainev^
Öiefei^
£)rDcn^/ Hegt in btx ®tabt ^iiatp^rc?,
16. ©er mtjuS. GEORGII, Dfefe^ gltj.
fier/ SJugujiiner^^röen^/ liegt in öer6taöt

17, NB. ©iefe Beg&en legten Siebte jtn&^ti^a^


«nmittelkre Steicf;6^t5v4laeen/^ t)ic aber
feinen ei(j mit auf Der ©cf;tt?abif^tftt ^ra^
latent ^ancf |)aben. 5Bie Denn öie
iret) BenediäinerSlbteijeU/ OTTENBEUERN,
}tt)if(^en S^emniingen unt) S)iberac^ ; s.
BLAsii, in ©^mar^mfllt) neben DenSSalö*
flatttn/ unb zwYFALTEN, unmeitUlm/ nicfif
©rf;nj5bif#^ 5Pr«latem93aucf ad-
<iuf t)ie
mittiret njeröen.

XXXVL
Ö?<1$ fm?) in ©(i?x»«ben v>oc 2(cbn^mrtert/ rocf/
cbe »nmittelbm-c 2leid78>6r4f7t>e finö ?
^
©ie t^eröe« ^u^ nur $um9?a^fc&lagenberg^#

I. ©ie ©eförfiete SIebtifin ju BUCHAU


am ^ eoet ^ ete/ lat- Abbatiffa Bucha-
rknfis.
a. ©te @efur^ete aebtigin in Der ®taM
LtND Aü; £at. Abbatifla Lindavien-
fis.

3. ©te3(«ttiiiROTENMüNSTER,
ht AbbatilTa Monafteni Riibri; mU
äfcß €lofIer ni(i>t mit Hn^otbwtil liegt,

n?irö.
,4. ©te 3Jcbtiftn »01t GUTTENZELL,
iat AbbatifTi Guttencellenfis ; bai
eiollcr GuTrENZELL, Hegt 4- SKeiktt unter
t)er©fat%fUlm.
f. S:M'e3lcb(t§miu HEGGENBACH, $ae.
AbbatilFaHeggenbachenfis, ba^gloffer -

»E EN5ACH, itegt Heben Äibeta* jut ä

Siechten.
S^ic Siebfiiin jii BAINDT, «af. Abb^
üiVx ßaintenfis, J)a^ €loflev baindt, liegt
über i^aijcnfi nr.r,
7, ©te le(jf ern 4. f
mjferlid^en fret)eti ©tiffter
fint) in^gefamt gipercienfe^jOröe«^.

^35ott bett teutfdjen Satibfc^aften


um J)en St^einllrom.
I.
Wo fließt tjce ^^emflrom?
(frSerSK^ein/ ?at. RHENUS, enffpringef tti

rC.^ bem uDf'-anbtmöre ^ILanDc ge^)et l^ern«c|^ /


tm^ &en ^DöetvSee, unö fliegt enDHc^ geije«
SRorOen bif inDie^RieDevIanbe; Da f^I^t
tn uutevfc^iebenc 3lrttie, un&ge|)et en&lt^ in
^icv befrachten wlxnm btn^^m/ iomiWu
Scutf^en ^proDüUjen gelten/ iinb t)a fonnen mir
fcenfelBe» pr bequem in }n)et)®tu'dfetl&eilen.
1. t>cv ^bci f^btin / Jaf. Rhepi pars fup8-
rior, ber f!k§t in bev 5an&^gwte«ttte»
»onP^oben^gee an Hf bal)in/ n)o bec
^Ka^n-etrom bet) 5]?ai)n$, f^ineitt fdUt.
lfe> 2>ct nifOct«2^b<'m / ^af. Rheni pars in-
ferior, ge^ef i^om finflulTe &e^ SJf apn^ a«/
6ip liinunter an bie 3^ieberlaube^

IL
Was Kfflcn Ätt t^em ö^bcnXI)«'!! por

I 3Da8 25tßtf>öin»ÄfcI/ «af. EPISCOPA-


TüS BASILEENSIS.
II» JDie (Braffcböfft mo'mpel.^Ätö / §raRj?.f.
MONTBEiLLARD , «at COMITATUS
MONSBELLIGARDENSIS.
m. JDcr ean^gau/ laf. SUNTGOVIA.
IV. 2?er»n^c^«u/Jat.BRISGOVIA.
V. SDic £.anöarafrdbafft<£Ifa^/ Ja(. LAND-
GR AVIATUS ALSATIiE.
VI. JDic mar (tctraff^afft »aoen/ ^ at. MAR-
CHIONATüS BADENSIS.

VII. ^DtetlJtrer/ObevWieOmpfult;/ Sat.PA-


LATINATÜS INFERIOR.
L ©dö @tifft 25afcl.
III.

Begt 5^0« ötifft Bafel ?


liegt ttm^ abmar« jnr gincfen. Obm
ifi ber ©unbgan; jnr Äecbtcn bev €anton Safer,*
omen
ya2 ie.g4 p/toH£ey(f^fiin&>
^
mtcn ber Santon ©obtf^urR ; juv Ä-incfeit t)ie
Franche Comte.
UnD alfo inu§ man Sift^um Safd, «uD ben
€anton ^afel ni^t mit cjnant)er confundircn.
2)crStfc!)off iji tin&.mh bc^ Äctl^KomlK^en
SKeic^^ : 3?er Danton abev gepm imtev Die

BRONDRUT, ^ai Brundifia, Svatrjof^


Porentru, bic Sif(|cfflt(|e Siefiö^n^; fonfi
Iii nic^t^ ju mcrifen.

II. 93l6mpcIöarJ>*
IV.

€te liegt pifc^en i?er Franche Comte,


^ringen/ gimboaii imb bem©tifff ^^afel.
£)tefet^ Saubae^om Don altea Seifen ^er bem
J^aiife SBurfemberg/ ««b ifl bif l^ero Do» einer 6e#
fotsbern ^tnie regieret Horben ; m^bm aber
^iefelbe An. 1723. an^(ie(Iorben ifl/ fo ^at
EBERHARD LUDWIG, ^erßog jn SBiJr.
temberg ba^^anb in PolTcffion genommen, un&
mit ben anbernPraBtendententranfip-iret
MöMPELGARD , iat Moni Beflicar-

dus, granjof. Montbeillard, bie J^anpt/©ta&t


i)arinne/ an ber Alaine, lieget auf einer J^o^e:
©a^Defieec^iof, laChroche.genannt/ barbep,
rmniret ©ie ginmol^ner finb (SDangelifc^*
ifi

O gel^oren barju bie J^errfc^ajfteu GRAN-


GE, HERICOURT uub CLERMONT,
t»elc|e auf granjofifc^em ©runb unb ^oben lic^
gen*

IIL
III. ©unbgau.
V.

€v liegt jcnfeif^ am Si|etnf!rom ; tm^ flolfet


pbeu an €lfa§ ; tinfcn an S3afd ; tiwStn an
©vaff^afft ?9}empcl||arb.
©tefc6^ l^anö {fl im 2Bcfi|)^aHf($en ^fric^en Sem
^onig in gvancfrdcfi abge.n'etfeu mxbtn : bmn
w\)txqtUttt ei>bcmJg)aufeße|lerrdf/ anttet

£>jict gefommen*

i^PFIRT, 0t)ev PFIRET, Ferreta,


Stam5tif4 Ferrete, W ^amt-^^tatfif
Comitatus
eine @raffd)aff( / f at*
n)itl)
Ferretanus, DÖev Pfiretanus, titulivct.
BEFORT, «af. Befortium, eeabt,ed^lof
tinb 2lmf / trel^c^ t)er t^erflorbene Äonig
Liid.;XIV. Dem J&ntogli^e« *Oaufc Ma-
Zarin aefd)encff. 3n &n- M^i pnö ü*eff^
li^e eifen/Ätiften.
3. Mülhausen,
Wefem
^at. Muihufia,
eine fve^e 9iei(^0^@ta&f gett^efe«,
tfi w
Ut fi^ a6er An. if 15. unD alfo lange |ik
iDot/ el^e bieSraniofent^a^^ant) bcbrnmeti
lahm, iu Dxn @c^n)ei|etif^en ^nnö hu
gefcen.
Unten n^ivt) in (Cbimncten auc| ein
Mülhausen i?Dvf[Hnmcn^/ ttjci^e^
tio^ je^o eine fvet)e9iei^^^©tai)t ifl; Die
mnf mannic^^evn^e^f^ln.
4, HuN-
4* Hünningen, Jat. Humnga, tm^ax^
tfeFortrefle am'Sii^m; tfi öücvevfl An.
t^79- t^onöen^ranaofen aufgebauef ttjoiv
Un, unD Hegt t)tv ©ta&t ^afel ^um greifen
Praejudiz fo«a^C/ taf mit Damnen bc9
M^t tmnHt mnd)tn fonncn. Rys- 3m
•wickif^eu gerieben An. i^^j. n^av&itDar

U^ütiQtn Ufer De^ 3i{)em^ gelegen ifl l^ie ;

SGefumgaber an p^fel6er Miebbeugraiu


jofen.
DANN; ober THANN, Ht Pmetum,
eine ffetne Sta&t/ fa fc^r flatdPen unb

^. MAASJViüNSTER^ Paf.-Mafonis Mo^


nallerium, fiuf neitte @(a&t nnb ©c|bf /
^at gureSRalmng ^on feinen S^virn^^an^
bei; umtH »0» bev-©tab(/ ifl
Slbelt^e^ Srauen|iinine^©tifff.
xtid^tSm
7. LANDSCRON, laf. Coronia. eineS5etg^
SSejlung an ben ©rangen t)(?n Solothurm

IV. ^ai^tifm^
VI.
M?o Kcgt ^«ö Bri^g<ttt?
Siiefeö ?ant> Ite^t Wffett« öe« 3ll^emffrom5/
jmifc^en e^maben unt) im
Dl^em , am
©§liJarg*5öa(be, unb gt^vt laut be^ gviebenl
luRyswick, gan^ unb gar bem &P^xmlU
i^en Jbmifi £)ej}errei(|^.
I. BRTSACH, laf.Brifacum, bte i(nt)er^
gleic^H^e SJeflung, liegt gm Sl^einfirom.
Anno i6s9. mxi (te beu Äapferlicf^en
•bur^l
Den mUMfannttn fyttim BERN-
HARD t)^n ©a#a^ WE[MAR abge*
tiomitteii/ unb i)cr ^ev^o^ itiö^te im
©imu baBen^ ferne bcfl^nbigeSRejtüeufe Mf
felbfl auftuf^Iagen: So^
et (iarb foU
genöe 3a^^v^am 6e!)ge6rac^teft ©iffte / un&
fcatwe^ De« grau^ofen leiste, fomol^l feine
avmee/ aU nuc§ öie SSefiung an p^iu jie^
l^en. ?aSie fte Denn aii^ ^etna# int ®efe
pbalifc^cnjrie&ett t)en gvanäofen gan^li^
ifl jJberlalfen mxbcn. ©er gavbinal Ri-
chelieu l)at biefen jDvt einen ©^luffel ju
Seuff^lanD aenennet/ nnt) t^urbe fte au^
fon^ be^ J^eil. fKim.m4)ß ^)aupt/ifw|fen
gef^eiffen- SRi^t^ *eflatt)eniger ifl tiefet
toii^tiit £>xi An. 1(^97* tm grie&en bem
Äapfer mit aBen Fortificationen reftitui-
xttj un& An. 1700. nnitn Sva«S0f^n murcf^
li^evacuiret morgen : Soi| ^aben fte bi»'
Jegen SReui95rifa4 gegen fiber befio beffet
ei^efligef/ unD an^Än, 1703. baö alte Sri*

fa^ bavju ttjiebenim erobert* 2Rimmebro


ifl 2>e^ung bur^ ben SiÄ|kbtif^ea
biffe
X grieben bem ^aufe £)efierreicj> reftitmref
mtittif befiinbet fic^ aber nid)t me^r in bem
begen©tanbe/ «nb ifl bie befle Munitioa
grepburg gebracht morben.

1. FREYBURG, f at. Fxiburgium, t ji glei<$p

faB^ <in t^efler Ott Anno 1^77. tiabm


i|n ber §ran^6jlf*e Marchdl de Crequi
in 9. Sagen im lärteflen SBinter / i>t)n^
Stt)eifel burc^ äJerratfecri^ be^ €omman*
Danten ein/ nnb behielten i^u au# im3^ie'
wagifc&eu gri^b^n. ©avauf iip«vbe ^bie
;

ftG 10. f Don Teuf fc^lant).

SaJdt^^^ut mkqüf m<l^e^ eine Don beu inec


9SBalD^@tai)(cn ip/ mb üt Srepburgifc^e
UniDerftta^ mürbe glei^fall^ na(| ^öftm^
^m35eDen?©ce transferim. 3m
gvieDe«
R^^swick Anno 1697. mtb btefet £)rt
gleid^faS^ mit DoBer Fortification öem
^aufeDeflevreic^ wie&er tinquairnttf unD
t)ie UntDerlttat f am au(| mtc&cr t)af)in. Am
I7IJ. eroberten e^ jmar Die^ranliofenmic«
fcer; aber im folgenden 3a§r i(ie^ imgrie*
ben j«3laj?a&t Dem .tapfer no(^maH abge*
tretten/ anb neuerlicher Seit fe^r gebetlerf
tDor&en- An. 1744. eroberten e^ bic gran^
ßofen a&ermal^ miemol^l mit iiberau^ grof^
&U mUttn 'llnjmqß bie 2Sc*
fen 9Serl^:(T.
pnn#2Ber(fer fprengen unb f^leijfen, mU
^tß boc^ nacr)geH*ttb^ unterblieben.
5. NEUENBURG, «at. Neoburgnm, liegt:
bijT^lt^ Atm Dl^jeine/ tinb mug feine^mege«
mit bem^er|Dgtf)um3leuburg an ber D^^
nau/ t)evri)e<^)felt tocrben.
4. vn>LlNGEN, eine feine unb t)efle ©tabe
beffer jnr 9lec|ten
an ber SSrijac^ im
©^mar^'Sßalb/ wirb mit jum ^Brif pu qui
rechnet/ unb ge^gret bem J&aufe£)e(!errei^.
Anno 1704» warb fte t>m ben gran^ofea
»ergebend belagert«

f. BEIDERSHEIM, insgemein HeiterfenJ


$at. Heidersheimium, ein©^lo§ UHb
3v?t>Armwer?m€ifter5/ ba^ ifH
jtbentj bejJ
im Jßa^men be^ 50ialtefer#«
bei^jenigen/ ber
SKitter^ßrben^ biejenigen ©uter in feine«
Infpedion f)at/ mel^e biefem ßtOen iiH
i^eutfc^Un^ ge()«ven. ©eü
er ifl ein gtirflü^et SSeii^^Stanb be^
£)lKr^3l^)eitttfcf)eni €rai)fe^/ «nb muf mit
Dem -^ocb^unt) Ccttt^€l^i't^e^^leL• tTTm
gentb^^t tnSraacfeu nid)t confundivettuer^
6^n; Senn e^ (tuD jmet)erlet) fol^egeifili^e
£)vbe«^<@dter in Seutf^lant).
€tli^e geboren bea 3^bmmut ^ obev
ITJaUbefer^Kmem. bie ^aBen i^ren tXlcu
ffer iu tSeiDer^^eim/ melier t)on bem@rof ^
SJJetfler iu ?Of?alta dependiret.
©ie anbern gel^oren ben iTJadartern/
ober öTcotfcbei? (PröetiB^fÄittern/ bie |abeti
i^)re« tTTeiffet luttlergentbÄ! in ^vancfen/
mli^cx }>on memanb/ «l^ i^en bem^ei^e/
dependitet.

VIL
Wo liegt öie ÄÄnögiraffcbÄflt fiffa^.
^etifcit beS Si^ein« bie Hinunter , an
bem^er^ogtburnJot^vinaen, ml^tß bm-^) ba^
SSaugetifd^e ©ebilr^e/ ht
Möns Vogefus,
granjotV Montagne de Vauge , abgejonbert
irirb ; S^x Secbten ifi oiffeitö bie 5D?arggraff
fd;ajff Saben; mm ifl ber ©imbgau; oben
bie Unter/^falö ; »öv Ä^tncEen ba^ ^er^ogtl^um
fotl&nngeo.
£)a^ ©tMe, ml^ti an ben ©unbga« ftofe,
^mmct^mm «at. ALS ATIA SUPE-
RIOR.
©al 6fj|rfe/ tt)el(^eran bie gjieber^^all
ßöft/ töirb HieöerWJgfftg/ Jat. ALSATIA
INFERIOR, geuennet. ©er Jpaupf ^fluf /
t»e[(|er bie Hnsebinbtir^ fließt; ilibie^ii.
viir.

i. COLMAR, gat.Colmaria, etae el^etttalige


fKü^ß^Qtabtr ^aupt^StaOf Htm
ijl

nc/ ivel^e Die Sranljofen m


biefcm &et>e?
fliget Nabelt, ntimitef)ro aber ifl fie ö^neatle
Fortification, ^at abn* nuen tvefflic^m

3, ENSISHEIM, Saf.Enfishemum, tfi f(et^

ne; €^ aber bafelbfl ein ^Jarlamcnt aiu


ifl

geleget, tva^)m öie Svanfeopfc^en Untert^a^


neu Im Stfaf / ©un&^au uui) Da^evum t)er^
tDiefea jint).

|. TURCKHEIM, fat. Turichemum, emt


mafige etaöt/ iu einer fruc^tbaven m<m
©egenD, mtmmwmcdUi^ß^^^UM.
4. KEYSERSBERG, Sat Caefaris Möns,
ijl mi^ magig/ imb mar ebenfalls eine
Sieic^^^' eta'öt Um t)icfe ®iaH foU Der
2Bw^a^^ fet)n.
befieSlfaScr
Münster, im (övcc^outn^cbd/ £af.
Monafkiium in Valle Gregoriana . ijl
mW
©fabt
fi)uD^rli#eg/ unö auc^ eine Sveii^«^
gemefie«. ^ ,

3» Dir etabt mhnihv i^ ein 3Jbf, $>er em

7. MURBACH, fat.Murbacum, eine f lerne


©tai)t an Den aSogeftfc^ea ©ebürge/ gegm
Jpod^^^urjunb/ untr
S» Lüders, :5rau^.Lure, ?at, Ludera, ge^
^Sreu itifarnmen einem (JJcfucilctm %bt/
Benediainer ^ DxtxM , Der ein 3iei^«*
eunö ili 5Dte 3ieitöeo5 »bte^ t(l Die
fleittc
fUm GEBWEILER UUm
etabt ,
Villa Gebhard],
RAPOLSTEIN tat. Rxipes Rapoldi^
.

i|] ein ©^lo§ unb @vaf fc^afft / gel^ßret i'efjif

Dem ?Pfallr®rafetti^Dn3^^ei)brucf I feitöenr


An. ^73 t){e ®ra}en abaeftorben jtiib ; Set
i .

Wa occH Ratten mu^ Prsetenfion Darauf.


.
£^ie^anpf.'@fat)t ift Siappollmejjlet/ Jat.
Rapolti Villa.
10. RUFFACH, ^at.RubeagumüberRu-
biaca, eilte tDo^lgebaufeuut) mo^!6^n)0|)nfe
(^taitin Der ganbfc^afftSJuubel obet 5)tim^
^at genennf , m\(^t öem ^ifc&s?ff ^9»
Ctrapuvg juge^oret*

IX.
M?ö8 ifi im tTieoctiiglfa^ mertf eit f

f. STRASBURG, ?af. Argentina ober Ar-


gentoratum, tli^ftveit mu
Sl^tiU/ ft^at
^
Vor biefcm eine nn Den bejten3lei(^^^@fa&^-
ten in Seufft^lanb ; An. i^gi. feen jo.
@eptcHib,t))uri)ebiefe fenfl gan^ f
mangelt*
fcjie ©tabt o^ne eine ajelagenmg/ Svanrf^

reid) in bie 4>^«^^e geliefert / fea^ ^ef^fe


mis) bem3eug^auffe|inmeg gefn^)ret /
Mmit man feine 3l«frii]^r betal^ren bi!rffe/t
tourbe eine micptige Citadeiie aufer^anet»
/ S5if J)er i \\ jmar niemanb jur 6atf>0lif«$en
\ l)em
^'
SKcligion gein>imgenn)0rben> t>&^Wn\an
/ 35ifc^ojf ^on ©tra^burg ba^ ^errli^c
SRunfter/ baffen S^urn fo ber ^6c|pe
Europa fepn f^B/ «nb f 74, @4^u| $)oc&
3
Ux\)t\tmn Den gvcm&cr bemußbertnjcvben,
lieber eingerduinet / unD aübcreits untere
fc^ie&ene (|atl)olifcI;e in bes Statö lu^nm
mtlilen. Sie (f r^angclifd^e Um'otx\\tat i)i\t

jebnicit in grolTcm glov geftanbeu ; uub


minmet)r ifl aucf; An. 1702. ciue ^cfuiter.-
ß:ai
UniDerfitdt bafel&fi iiugelcget ttjorben.
Gymnafiiim Tliealrum Anatomiciim
,

unD bit Bibliothec pnb cbeufaK fcl;eu5j^


n)ilrbia/im Svicben ^uRyswick Aa. 1(^97.
i|ibie(er©cf)hliTci 2ciit[d)Uu& / tt>elcl>a*
i je^O imporiant fortificivt ifl , mit aKcv
Souverainitat ^uf ciDig t)em Äoniq iii

vet ben ititul ümx jlünig!ttf;en freDeti


Sleid&^^etabt. ta^ ^icfige |)oc^'©tifft
|at ein anfei)nli^ei^ ©ebietc/ in meldten,
iElfal^iSabern bie ©t^bte MOLTZEN,
ober MOLSHEIM , unb BENKEL -

DENanberlll nebfl bein Benediftineiv


«bfievEHimSTEIN an»i>(& mit miw^
mevcFeufinb.
2, ELSAS ZABERN 2aU Tabern^ Al-
iaticae^ mx m
t)e^^if(|(opju©tra§()uvg
,

biefem bte einige IHeftben^


; bo^ nadbbem
bir&Ubt in gvan^ßfifcfien /panben ijt/ ft)

tGi^tn bie ©tröpurgev baö


be^n j<j)if^oflfe
nrfej^ftcr./ ober Die Cathedral-Äirc^e in
gtraffcurg/ auc^ einräumen miiffen. ©a^
t?OH b^m Cardinal de Rohan , al^ SSifc^öff
jöR€tra|*urgöll?)i^r/ neuerkuteprddnii
ie£ (l)b|ip |el^eüe»uvbiO/ aberbep
bcm IcHtlen giufaö ber Ungarif^en Jrujjpe»

5^
»

5. HAGENAU, gat. Hagenoa, befcr ge'


geaöic ^^fal^a / eint qntc r nnb t)ie#

tem berühmte dlüt^ß^^'BtüM f att bec


93Joter / ba^<)0ti ^an^^^fVomy ^m'^
Die
nau t)en 3?a^meu ©re ijl bigr)er0 tJoti
bat.
DeiiSvam^ofcii bmfliqttf barna^ Anno
i70f, öeu SlUivreti eingenommen;
«bev An. 170^. Ivan bm gran^i^fm it^ieöec
emporttret tv^rbeiu
4. SCHLETSTADT, ?atcjn. Selefladium
t^ovmali^ eine &u'ic(r^^@taDf / licqt gecjea
O&er ^lfaf / tinö ift feif^eri^iiemii^ for-
tlSciret mviClh

T. 08ER-EHENHE1M , tat Ehenhei^


mia fuperior, lUlD
6. RÖSHEIM;, ^at/Rofenkelmium, itl)l>
f#en ©tvapnr^ nnb ©c^let^labi /
fleiny unDnjaren ^^tbt^m^ü^ß^
etabte. :

7. WEISENBURG, ober CRON-WEI»^


SENBÜRG £at. WeilTenbur^um,
,

oDer Seburmm 5 eine e^malige Sletc^i«


©taDtuubSieilbenii&e^Stamslai mit fet*
ner Familie, aR Der Kanter / mit einer u«*
mittelkven ^htu)/ mel^e &em ^ocp«
@tifft ®Der)er incorporirt ifi. SiSe biefe
angefil^vte Oevtev mußen 1744- ntan^cl
Ungemach erfahren, Der tapfere 5|3vin|
€avl mit feiner fte^reic^en 9lrmee o^ne
SSerlnfl eine^93?anne^ iber Hn M^m
fefete/ SIeiffenbnrger Mit ilbernimr
t)i^

^eiteunbft^l ©trafbrn^Simmerme^rnal?
€r{e..

32 .
•l.LÄPl;
rJ Ä £)a5 10. (Eap. Don Senf fc^fant.

8. LANDAU Ut , Landavium , eine tb^


*
mali^t 9leicö^^@tat)f / lieget ttmß ah
t\>avtß, tinb fajl mebr in Der pfal^ / als!

im ^6?r«f? / mvb ahn Doc^ ^)ie^er gerec^^


neu Landau ift eine ^aupt-' 25cf]ang/
iini) 33tel|]erft\ic! De<l Beraumten Vaubans,
m\d)C btvdim. Mniq Jofaphus 1702.
Durc^einett}icf;ttt]e ?3clageiung ben ^ran^
^ofcn anßben^anben aevitjen ^)attc Vau- :

ban Ue$ an ein 2i)0V f($rei6en haeC Ce- :

Det neMInl , in ml^cn Die 3a^^^'^^'if)l


M.D.CC.IL liegt: t)ai)erojofeph Da^
au fegen lieg CeDIt taMen C^farL M.
D. CCJL Anno 1703. tvart) pietDie&et:
\>m &en Sranliofen erobert, hierauf ifl
An. [704, Don Den SlHürten / unD An,
fte
17 1 ?. t)on Den grantiofen Durc^ blutige
lagerungengernDnueu/ imgrieDen^u 9ta^
(]aDt aber An. 1714. an grancfreic^ i!ber#
laffen morDen.
9. Lützelstein, St^an^Petite Pierre,
£at.Lutzelfteinium, ein ©c^log/ fecf)^
©tra§&urg/ geboret ju Der
5)Ieilent)on
Portion De^ 3)fal^^@rafen^ t)on VEL-
DENTZ , ttjelc^e^ jpau^^ An. 169 f. auli
ae|iorben ilt.

10. Nß. SäSt)BUSWEILEPJiegf/&at|IDic


©raffcf^afft LICHTENBERG , £at.
Comitatus Lichtenbergenfis , ün&
|lei^ Darneben Die Äerrf^afft OCH-»
SENSTEIN, faf. Dynaftia Ochfen-
ßeinenfis. Die geboren Dem ®rafen Don
^«naa/ tt>el(^er feit Dem S^pfiwicfifc^fn
SrieDen mieDer |ur SSeftliung fommen
Jl&^HttD Slttsßn'biaoa^ eii
;

5>ßi?IL S:fjeiltion Den Silbern. fj j

e ntn§ aUr BUSWEILER unb


BLSCHWEiLE l mit etnanöcr tiid[)t
iHT.rccIjfcU treiben: Denn jie Hegen niä)t
iiHit t)on cinttubcv. ©a^ evfie gel^ovef/
nne jefto ©rafe« iJon-^ana«
(icbae&t , beut
]3{SCliWElLERaber , fat Eplfco-
pi yiiia , gel)ovet jum ^erijogtlum gt^etj^
6nuf. -

11. FORT-LOUIS, ^at FortalitmmLu-


dovici , tfl Anno i6U. mitUti in bellt
Sv^einfJrom auf einer ^nful/ ^mmw
gen ubev / angetcgef trotben, ^e tfi eine
gute Fortrefle , bie 3nful ifl mit 4. ^afli*
onen t)erfe|)ett, unb bic bet)ben Ö6et ben
Sl^ein gelegten iSröcTen iiber alle maffe«
(iarc! bet^efitget.3mSit)fn)icfifd)engne#
bentf! e^ bemf enige
inSrancfrei^ gelaji
fenttJovben: So^^tDai^biffeit SibeinS
angelegt tfl / bat miljfen gefc^letffet vom
M
ben.
12. ANDLAU, ein ©fabtgen, geboret bu
nen .^erren t^en 7inx>latx i bat aber auc^ tu
ne aiebti§in / n>el#e ein freper Sleicö^
etanb ifi^

X.

SJor biefem gebSrcte btf gantje Sanbgraffc^öfft


bcm (£it^^)erfeogH(^eu X^aufe Deflerreicb : bom
tvavcr .ubil STRASBURG nacbfolgenbe be^
reit^ m\ gebovigen £)rt angefubvte a^b^« fr^i)^

3 j Sietd)^;
m4 ^(itto.^ap , nn Seuffc^IonD.
mm
COLBIAR.
a.
^ et^bte t)ariiui7~HAGEPs^AtJ.
SCIiLETS7\M3T.
4,WEISSENBURG, f. LA N D AU.
^.ORERNHEIM. 7. ROSHEIM. 2.
MiiKSTER Im ©reiiovicn SfniL % KEY^
SERSBERG, t^^^ 10. TüRCKHEIM.
£)h mm t^M^kic iti^cn Sta-Dte frcijc S\ eid}^?
^tahtf mttn , fb erfannten fit iJoth bcn 2^ cfl^ct
hex £ant^paff(^afft t^or i|)vcn ilanöTcim / \mh
Üt^mKi^tvMf vctl^ttH\n'Zitn\ in \k^) Ulf,
mixte iuimmmn t)ie )Lan^iVomi-v / p^cr
li^nD^2(ntt <^ag^nari / ?nt. PR^FECFU-
RA PROVINCIALIS HAGENOEN^
SIS, ^tmmct
mi mm An. 164%. ßrrSBcpp&öIifc^e l^rtc&e
|cfcf)Io|Tcn ttnvD / fo trat baß axt^ J^^cxiii^qU^t
i:viu^ Öc^ttret^ Me oaiU^e iör^(]V6ffcI)a!ft€i^
f^fnirt aKen Dependenligil / rcCHuUiCV fDUiJCD
Ic^ aucf) ^k ÄAnD.roaicy -«iV gcnftu begriffen
i^av/ m #ran<^rcid7 ab / ^od; mit itm m^*
%xmü<f}tn Sorbel^alt / t)a5 Die obge&ad^ten
]^en gta^te bcp i|)rer Dlei^e^-immedietatfoBeri
geUfT^nmerben.
Unt) in fd^em ©fanöe
t|l €Ifa§ geblicbet?/

Bif ti(?4) üem


SRiemagif^^en ricDen / legre
Icr j^^dutg in graticfrek^ eine REUNIONS-
iKanuncr ati / iiub na^itt uic^t nur Me K^ni
&ahU imbmf auc^ ©ria^bum I)tutt)cg; ja
mxmcpi^^n^mßm&UUaiU/ tcx imifH bk '

%xaniio\i\(:\)t Souveiainitat crfenncn. ?lSeif


man mm baitmaljl megcn btS Silnfen-ivriegc^
9^rantfrci(l^miirre mai^nx lajTcn / u^ai? ci^ mliu,
fo xcaxb An. i^S4. ^in StiuSu^nb aitf 2o.3;al)jr
gefcfjlojTcn/ iun}elcf;ev3ejt gimifveio; »::c^ be^
Raiten foltc.

3?a(5'
* SlticfjDema&erna^^ Dem ©frHfianDmiebenim
eiab!ütiijcr,Srieg (ietu^)rer morben/
tmi^vicD^n |n Sii)6^micf An. 5(^9^7. feiefai
ctibiid^
fo W man
2}cralin# qctw^cii , Daf granc!rei# fr^fft bti

imiylih ^Sm neuem a&cr (tni) i|>m &ie jmei) Dorf


tvfjfli<^e3 Sormauev« Seutf^en Slet*t^/
S'mASBURGuut) LANDAU , mit aUtt
Souverainitaf anf miq ahqmttun mtHn.

25a^£ant) t}h!krmif (jefeciinee, f)af grilcpfe/

ö&erDon Den t)ic!enf rkgen frauri^e SSJferrfmaljk/^


i)tc€mm0^ner gegebnen ft(^S)ur$ De« U^i^ig^u
Umgang an Svan^epMe ©üten»

VI, 230n^(tbat
XL
eie liegt MlTetf^ be^ Si^cinil/ jn}ifc|>en flfaf
mit) S3urtcm&crg / in cinev gefeegactm®cgen&;
ani) gc{)Dretitim©(^n)tli)ifc^en Srepfc. 3n Den
leisten Äricgctt^at t^al^anD Diel aiiipelcn tmtf«
fen ; boc^ im grteöen §« Sip^anW mi
^abcn i jl
öHc^ in Den t)üngen©tan& gefeget ti^orJren / mi
M^tDa^ njeifereglmflic^e ©^icffal biefer 2m
t>e bei) fünfftigem gticfr4^nl'©d^lu0;e j«. emar^
ten.
(J3lci^ane aber
^aöenaiissmepvinien
SpmßUx 5)?arggrafen
Umu, al[piflau^t)aö
m
l^an& in |tt?ei><t tucf eiigetl)eilet,
3 4 L OBER.
1. OBER-BADEN Ut Marcbionatu% ,
Badenfis Superior, f}6ftanbic£)rtenaU/ \n\b
LUDOVICO WiLHELO SIM-
gel)0ret
PERTO, itx Den 7^ Jun» 1702. gebot)ven
1. BADEN, fat.Badena, bie J^dlipfi mtb
|Den%©f<tM/ iji gan^ runnrct. @iebat
t)cu SRa^mcn i^on bcnm fcafelbfi kjinbtfc

STOi.HOFEN , 2at Stolhofa, üegf Fort-


Louis ge^entJbev/ tittt) tfif(|led;t, 3m
Dßrigen ©panif^&cn Succcriions- Kriege

©^n?46i#eu gva^fc / eine renommivt^


tinic gelogen.
3. KEHL, ei» glccFen un& (iarcfe ©cpött^e,
©traf bürg gegen llbcr r tfl im Sipf micft^
f<|enSnet)ent)em J^i^ufeStiöen eingcrau?
S^vtDf H.
itte^i 3« öem gricfcen Siaftabj
njar& fi'e JemS^etc^e föieöer abgetretten^
«ber i7^h t>Dn öcn gran^ofen abevmal
itjeggenommen / iin& An» 1737- n?icbei'
evacuiret/ fcet 3i5em[c|et 6iefe ©e^anl^e
ini?telen©^a&en.
4» JRASTADT, eine feine ©fabt A ntif einem neu^
erbauten ©c^lojfe/ tfl bie SJcfibcnr? De^re^
gierenden 33Jargarafen^/ iinD An. 1714.
W tiefer jDrt Die d'^re {gehabt,
5^rieDe jtvifc^cn öem jiaijfer lm^.S^ntge in
^a§^et

^raucFrei^ &afelb(l abgc^an&elt itjev&en

f. J^ie^er geboret an^ hoj. Slnt^eil oon Der


an^jeflorbenen ©raf|(!;afft EBER-
STEIN,
STEIN , mld)c öl<^i<M>arnebenTn
(Bd)mbcn 5>a^ iibrtge s>on Diefer
liegt.
©raff($afft an 533uvtenberg / Da^ J&ö^^-
tfl

(Stifft ^?::ci)cr/ unö au Die ©rafen


?£Bi}!afnacjB (jefommen.

\hxbtnm ©raffc^afft SPANHUIM,


oDer SPONHEIM, in &er untcrm^falg/
7. getncr Die -OcrvfckfFten RODEMA-
CHERN, HERSPRINGEN, US-
SELDING im l?u.tcn&i!rgif(f)cn bie ;

^perrfc^afftcti LOBASCH UTZ,


THEÜSING PCDERSExM, Tö^ ,

PELSGRUN PÜRLES riAU. , .


ENSTEIN RAUDNITi, KUP. ,
FERBERG SCHLAGKEN.
tinfi
WF,RD tti^o!)men ; jinD bie @taDf unb
ec^lof GUNTZBERG , tn ©e^ti?a^
b?H / tu Der $0?ar99raff^afft ^imjaiu
8. SiejeJime/ iKicf^e^on Der ^aiit)^©eal>t
Me ^at>ertiTt'bc genennet mirD / ijj Der Sa^
tl^DÜlc^en Sieltgion pgctkti.
IL NIEDER-BADEN , «at. Marchio.
natus Badenfis Inferior, fioff et an Die Untere
^}a\t2 , tniD (lehret ^Öfarggraf CAROLO
FRIDERICO, melc&erDen 2 2. 3^o^. 172g;
gebo^rentjJ. €^ geboret Darpi
1. ßURLACH, Latein. Duplacum, WfyamU
tmD 3ve(tDen^;©tat)t, iftfleiu/ aber tvol)!
gebauet; unD ^af tn De« granlDfifcfje«
Kriegen/ befonDer^ 1689. tt)ie au# 1744.
rmD i74f. t)ie!«ti^O#anben.
2. PFORnzHEiM , Jatein. Porta Hercym^
uDevPfortzenum^ eine feine ^is^U am
Ts m
giuf/ Dem nidit bejlcrev^anoen/
jebocp ^)at ftc^ jianticf; tDiebev erholet.

.f . cARLSRUHs , ein muß fel)v atunut^igc^


©(|luf unt) SleßDenjj vcl ?)?arggrafcn^/
ni^t tDeU t)on Oiivlacf). f^^i vin bevu^m^
te^^ Gymnafium lUuftre.

4. £)ie gjfavggraffc^afft HOCHBERG, tti

SSrt^gau / Darinnen i(i Die ^aupt^Sta&t


EMMEDINGEN, ein feiner i^rt.
f,
BADEN WEILER,
©ie /?errfd>afft
im ^riiaan / nie^f mit m\ ^afei. 2>cr
han^vm ip Die etaU Bx\DEN WEI-
LER, f at* Thermarum villa mit , ei*

nm (juten @efünD^:'£riinnen,
4. Sie ^errf#afft ROETELN ,
gegen
Igafrl ^ti- ürnuit Dem demoiirteu ©(f;Iof
FRIEDLINGEN n^urDen 1702. Die
Sentf^en m H\\ ivan|üfengcferlagen.
SAUSENBERG, mi^
7. ©ieganDf(^afft
f^en Dem ^xiim / «nt^ h^^<^)^\^ D^m
SE^eine/ ififlein.

1, Sic Aerrfdjafften MAHLBERG


unö
LAHR , mxtn nur »erfe|t / unD finD mjn

iRaff^n^ ©aar&rucf mieDer eingclofet


Dem
f. Siefefinie/ meW;et)on in ^mpUBtc^it
^
i)ie Bv^O€n^l>^ i^cb^fa^c geuennet tDirD/

ij| Der €t>anö^lif(^^« ^^l*S*9« i«3^(l>««-


VIL ©ie Uttte^^falaß.
xir.

Sie Untere ober nie^er^pfuf^ tDirÖ mtmf


^eri^onbcmblojfen €^UTfurffent&mn Derf!a«&en/
ijl nic^f aüjii gro^ obtv
: mitD t^eäläinfncj
O^nommert/ imDDa begreift ei^ alle ^{5r0t)ingen/
m\(i)cmn Den 3?]^eiHrtvom / tt^Dl^er tTcdrar |iru
ein fommt/ bt§ anlbie $otl^ringtfc^eii ©rJn^e«
gefegen fmt). Un& im leiste« 2Jevf]an&eit?trö

XIIL

5Ber fi#ve($tbarinne timfel^en t^iB^ &er muf


entmeDer einegute ^f^ax^nm SlWnfirom/ oDet
gar eine Special-€^artei)on bev 93|aU| |ar f^anb
laben. 3n t^ergangenen Äriegen ftnö Die gran^
$D)cn mit terißfafi fe^rgraiifammngegangent-
S^od) m^vitbm 3?t)mnif i|l aflei reftitinvet
tvoröem 53?anmercfet

-4; Untcvf^UUm (Bt(;ffä)kffm^

(iß befleißet aBe^ miteinan&er auf i f . Wemfer«;


bie man in &er Special-€^arteggr.
^entlieft fg^eu:
fan»
3? ^ '
^
;

CTURA HEIDELBERGENSIS
, , am
SJecFav/ Ut Nicer, tro ev in t)enSv^ein[allf-

HEIDELBERG , ?atettl. Hcidelbcr^a , iit

€|nrfi1v^en / l^at im tovi^en Sectio t)tel

mifpefefiuiulffcn- J)enn imSItifartgbesfie^


kn^cl)^'i^^s^^'^ Seciili mx\> ftetou i)en ©pa^
nieni jktmtrii* gepikt bcrt/ imi)bic!)err^
lt€^e Bibliotbec M(J) Scoiu gcful^vi^t. Bimi
Siii^pnciebes o^badjten Seculüjl |lc Arno
1693» t'Cn Den graiuofcn eben fo granf^m
|eimiefud)ef , unb nebft öem fd)^nctt
€^lo|fe in einen CteinFaüffen tJcttDaubctt
mxUt\. Unintftüt öafelbjl tfi eine
Donjen alte|]ci! in SetitJi^lanD. S^ie^tabt
'm;fön9t nURme^vü an iprer 2lf#e »ieberum
|erw jti tpac^fen. Srembe laffen iic& ge?
nteiniglio) t)a6 a3cl^beräI)mteötolTe ^tw
I^Ü^Cß^'&m^inf Carolus
'Ludovicus 1664. hat erbauen , unt) bet
|C|^ vegierenDe e^urfur^ / Carolus Phi-
lippus* 1.728. mitPielen Uufppcnrepari-
ten4<j(f^n»
5. TviANHEiM , ManKemium , iti^r t)ot

tiefem eine «ni^^ereWc^Iic^e §8eßung^iitt


SEBtncfel , m ber Siecfar in ben 3if)ein
An. i^gg-demoli-
fallt

i)ieSranjofenbaben e^
ref nnnme^nxtter i(iöer Ort tt)ie6ctfor-
^
tificiret
rmd^let,
/ imt) m eijurfurjlli^en Steftbenft
auc{) i?ec^iDegen0in neue« ©d)b5
iafelbfigebauettvpvöen.

5, FRIED-
,

3. FRiEDRiCHSEURG , f nf. Fridericcbiirc um

I)artc batet)/ mar au^ eine galante 53cf{ung/

4. SCHWETZINGEN , if} Ctlt fJjtlifmf! Ücljeij


edjb^/ eine gute 5Keilel^i>nJ^ci^elkro/ in

t)cv iXet)9Cv^g:ai^e p
ergoßen pfleget.
IL 2:?as 2lmf mo^^ba^}? / iat. PR^FE-
CTÜRA MQSBACENSIS, aucf) am 2Recf ar
an grarvcFtfd)cn ©ran^^en.
MOS2ACHi, 2at Mosbacuni, i(l btx Uftt Ott
^artnuc.

CTÜRABRETTENSIS, lußthxnwUx m
bcu SSiulcmberßif^en ©ranf^en.
I, BRETTEN, ^ at Brettena^ an btt^aküf ein
feiner Dxt/ bii gelehrten Phiüppi Me«
^
laiichthonis5?atter/® taöt.^
siNTZHEJM, 2at* Sintzheimium, mh
3. EPPiNGEN 5 iat Eppißga 5 f:üb geringe

4. NB. ©iefe öre^ SJembler /


keidil»erg^
. . MOSBACHmb BREITEN, u^eröen üJon öem UtU
mn gluf CREICH melier nntrett
- 6j)et)er in bcn Ov^ein falft/
GÖW genennet
,

m CRICH- -

. IV. amt »orMrct/ fat J^R^EFE-^


CTÜRA BOX^^BERGENSIS, liegt ti^
mß ah^axiß/ f^ou iugraRifen/ m<^i xcüt mi
SRergeht^al
V. IDod 2rmt Xl^hem f 9ot PRiEFE-
CTURA UTZBERGENSIS liegt e&en^ ,
Mß cimß abgelegen im Reffen ;^S)annfl&ti^
/
[(^en.

^ .3 7
*

;vL ©4s
,

VI. lfmf rrm^rcot/ 2at PR^FE-


CTURA NEOSTADIENSIS, liegt S^<U
iühcxq ü^qm ühcv.
1 . K EusTADT, mit ü-citt ^linit^meu an t5?r Hnrt,
Neoüaduim ober Neapolis Ne-
£at. ,

metumj ^peiicr gcaen uöcr. 3n tiefer

2, FRAKCKENTHAL , ?ßt. Fraficodalia^ \kCst

^icin^enn gegen nbcv/ tin&trar eine frcff?

lofeu jfi rafivct tDsr^e«.

FECTÜRA GKRMERSHEIMENSIS^_
$4alg/ bannneifi/ anf
liegt ^ur Svt'^teiuibcrl)fr
fev bcr leisen ©tal-t GERMERSHEIM,
f

lii^tö merifanlv&igi'^*
Vffl. Da^ lfmr Jfi4^cm/ &t.PR^FE-
CTÜRA EUTRENSIS,- l^t um hin ghif
MUTER, £at. Liitra.
KAYS ERs - LAUTERN , Süf . Lutra C^farca
©tat't iikD @^I0§ an eii^vm Buj m ^at)^
|er Fridericiis L [eine Svefibentr qi^aU
m-
JX. ^as 2(mi tat; PR^^FECTU-
RA ALZEJANA , gW^^ödlW/ ifi «liter
Ällen £)&er^3emrn'n i)af ef!m%!i#^^ '
-
.

ALZEY , 2at, Aizeja^4|f'eineato Stat)Vun&

X. (Dprfnhdw f PR^FE-
il- '

at.
CTÜRA OPPENHEIMENSIS. Üc^t jcn^
feit am tSi^cm, «nö P6|t an öa^ 3)?at;n^ifd;e,

I, OPPEN-
1. OPPEKMEIM, Süt' OppenheimmiTij VOO t)fV
©(f;mebtfd)e 5vmno/ Guflavus Adol-
phus, 1^31. &en3tl^eifi j^afTirt
2. INGELHEIM, 2cit. Ingelheimluiri , jßnb bit-

XL ^aBlUmib:۟t^mach/
CTÜRA CRUCINACENSIS
m PK^FE«^-
, liegt |Ut

j , cRf uzENACH, fat Crucinacium, aill Slliffc


Nahe, ?at, Nava, ifi hit kfie Stabt Do^-
rinne. S^at ein 53cr(3'©d)i0f / jo 0er
2<aaver!bcr0 gcucunt Wirt) f nnb t|l Dir

SPANHEIM.
3. EiiERNBURG , f at. Ebernburg'um 5 ni^t

nem^Dlctt^erge. An. i 6^2, Belagericii


Die SJOtivtcu nnnmef)ro
; tß demoH--
XU, mt> t)cm gttplerru ^idimtnmu
inxmQCxknmt.
XIL 2>as 21mt ßtrombn-c^/ tat PRiE-
FECTUR A STROMBERGENSIS, liegt
truBer am3?])eine..
'XIIL m^ limt Xiachavady/ iat PRiE-
FECTURA BACHERACENSJS -lieat-

m
,

barueben jenfeit ^.^tini. ©er kfie Drf ifi

^ad^ataä)/ ein {leinet ©f&tlein; iinö Da^^my


e#Iof ©tablec^ tro öer il|)ein^3ß!f 6eäaf)it
tt)irt). 3n Öi^fein 2lmt tväc^ft ö^r kpe Sif ein^^
©ein.
XIV.. '^as :2fmt Zimmern/ f at^R^FE-
CTUR A SIMMERENSIS-, auf Dem foge.
mmtm:^m^$iM/ ßU ani)a$ 2rierifcf;e/ imö
^at m
flirret.
öiefem benSitul timß ^txHdgtlm\ß
£)er bcileDrt öieetat^fe^mmcm.

^on Der ^fal^ au^ i«m£)&n'?^^einif^enerai)fe


mit ^crei^net.
XV. iDof^ %mt mvdjhna/ 2at. PRiE-FE-
CTÜRA KIRCHBERGENSIS, Datncbc«.

Scr \ciMqt&)mUxü t^on Der CARD- ^j)-fait:/

LUS PHILIPPUS THEODORUS, aa^


Dem ^)aii|C^Hl^i5uci)/i{? t)en io«2)cc 1724, ge?

mit €rniurjt CAROL.O PHILIPTO Den


51. See. 1742. au^geflorSen/ prSijcceßion ge?
langet.
Sie (jange mtteref fd^ifl/ cktitric bie Jan&^
^
grapjafft £1[af ; ein l^anb/ mtkfjtßihctUUi
mit atleii gU nöt!)i^eut)igen iinö Beiiiiemea Untere >

^alt De^ nicuf^ii4^^a ^eben^ erfi?rt)^rlW)en (Ba^


" beu t^crfc^eu; imD rafoti^crljeU Den |ur ©efunD#
fi> [e{)r Dienlie^en SSlicin-SSiin in ®etige fier^-

tJor bringt. Sie Sieli^iion ijl initermenget/ iinö


l^aben alle Drei) im 1S6mifc|)en 55iet(|e ftabilirte
€^ri(iU4e S^^Hgiötten |)itt uub Jvie&er i5a^ fret/e
Exercitium»

geboret t)cn^bnacnpfa%^<5rAfeft
L £)ie ZWEYBRüCKIf*e f irne, an^ ttjet
c^er ^ie leisten öret) ©c^t5)et)ifd)en Könige ent^
fprufen mareu/ l^atte öa^ i^^i^ogtfeßm -^t^i^eif^^
brCic^ 2)er Mm in gvanc!rei(| ^atte
Pofieffian gefeljet / f>at t% aber im 3a^r^l69^
in

iem^enig in ©^l^iveien tvieöeviim eiiroeraumef/


.
^ciß n. ZWl m\ m^ein.

un^^m gerieben ^u?it)^micF mt^maU Ußttiqü.


SRild) ^cm 3:nb '
,'^^6nic;^ CaroHXII. ^cdAnno
1719» ^crr!ik|)fit3>mcr. tHate-'^rafGuaavus
Samuel, Cai1;ulifd)cr Süligfor?/ PolTdlion
mi (genommen: €r tflabcr An. 1751, oiMuSti
bcn i^crfiar&ejT/ \man\ t)cr ^falt^^©raf t)DtiBir-
ckenfeld, mQ) %ii\pxn^ bvS JJapfcii Sieicf)!^
Jppf'Sat^^/ nac^ laugen ©freit mit bmx
mfo\ Don bcr ^pfaKj/ euMjc^ |um S)eiT^ biefe^

ZWEYBRüCK, Deuxponts; gaf»


DucatusBipontinus,6cftel)cf mi^ fanffSiantev^»
1. 5>a^2{mtZW£YBRüCK.
5. ©Ub^ 3{m( LICHTENBERG.
5» 5)a^ 2lmt MEYSSENHEIIVL ^

4. ©]^3lmt LANDSBERa
'
BERGZABERN.
Die bellen gjUge ^nö T.2:WEYßRüCKEN,
B^nontum.
Svit* feie J^atittf/ij,^^^^

©tabt 'in öem' ftjgeuaunfeu tD^sWi^-


©er iingimf H#e ©^ttjiegeiv 23attef be^
5vomg^ Don grancFreidf^/ Stanislaus, ^at
jic!> incle Safere alli^m an^qtMUn.

\. BERGZABERN , Xabems Mon-


tana?, etabf unb ©^lop am (grl6ac&,
AINö/VEYLER, Ut xlnviUera, eine efie^
mah'aeS:eife'©tabt anberXinekb/
CLEEBURG, Jat, Cleeburgum, einflei.-
nev Oxt ©ie eliemalifie 5Kei1ben| einer
appanao:irfen5})fal§.'@ra|Iicr)eu£inie/ aul
treld;er bie le|tern Könige t)on©d)mben
entfprüffen ftnb.
©er BniCKENFELDIfxhen Jinie %u
;';|

T i^rflcnt^tim BIRCKENFELD.
^at PrinciratiisBirc^ tifeldienfis, anbtl^
Nahe, iut N-::va, nHncf)e^ Ciu eulcf m\
J)CV alten ©rafufyaft Sponheim ifi.

€i<Dcgr;iFabcvt3Dt alten 3eUtn Me®vaf!


Map SPANHEIM' ober SPON-i
I-IEIM, bei) m^c btn ganzen ^imö^vödF/!
iinl) mar eingetfceilct in bic i^orccre ®rafi

fc^ilf e / £at Comitatus Citerior , ttJO


CREUTZNACH Üegtj Ulit) Ul bte hmterc ©vaff

f<^afff/ fat. Comitatus ülterior, tro bir-i


CKENFELD,
iuit) ba^ cf)cmat^ LHintbmtc^bjicrSPAN-l

HEIM Imt ®oc^ Die ©rafc» pnb t)ori

lanaev Seit aii^ö^flt^vkn, J^te i^ort^crei


6raffcir# |föif(l)en bcm e|)ur^^n^flcn|
ifl

^11 |?fai^ tinbbcm SJarggrafen ju a^obciv


g^abe'iv bie hintere aUv itcx\d)cii bem ^53fal^
C^3vafcn m\ Sinfcnfeib/ imö bem SJarg^'
övajcn |H ^abcu.'55abeu g^fl^eiief. .t'cr;

^%mt>BtM/ Ut Tragus Hunnoriim,


ifl eine raü!)e / bcrgicf^te f anbfc^aft nntcci
bCi ^an[d)cn bcm3i{)eiu/ bcvl^^ahe,
irab ber Saar, mib (dH vant bcv Xjiinnifdjcit
Colonie, rocluje .tapfer Gratianiis fm1}CiV
mU(ittl)atf bcnS^a^mcu crijakcu^abcn. ,

2. TRARBACH, ifi ei^^»^ @^^^^^f ^^«ij


^unbsniif / mit einem ^cflcn Sevg^Qcfjiof^
(e/ X?5 Giff nbcra ßbev cl^rcüeribt'rci g^
mwdt/ \^^M}cß bic gran$nfen An. 1702.
befdit/ ab'^r An. 1704. nac^ einer i)at1en[
S3elai]eruna im 5Biiitcr mtcber i)abeu ab* 1

trettcu mutJen / n. 1734. beUigevteu pe e^


:

abcvn-al / «üb Ucjjca e$ nae^ gefcfec^aKr i

^robe?
,

II. S^cil m^iim St^ein. f 47

VOimei-bcTct {}cnieinfc!)a-|ftüc^ mit m


5. ^ön Der ©raiKkIft RAPPOLTSTEIN
fclb oc^iH'ct/ ftcl}ce au feinem Ovte.
per jeli^e %Uai;j*^raf t)oit SinfOTfcfö /
CHaiSTLWÜS rv. tjt i)en ^. Sept. 1722:

ni. ©er VELDENZIfd)en f tme aeloref


. Sic^Svaffc^ap VELDENTZ, If^t. Co-
mitatus Veldentknus, \M)t mit t^DU i)er
?Ü?ofcl auf Dem ^^untJs'rti'J. ©ie ^^aayt^

e^lof . Slfl^ier ti?a#ft öer &e|le SRof Ur


®ein.
. ©Äie^M imb 2!iiU LAÜTRECK, 5af.
PrcEfeduraLautercccenfis, lie§(amSlup
fe teern nefcen i)em3röet)&rucFifc|eii.
aJoiibeinee^biycLütZELSTEIN, ^af.
Lützelfteiniiim *^ bai Uu SJiebcr^' €ifa§
lie^t/ iinb aiicf) 9;c^er 0i1;oret/ fle^c^ an
fcincui£)rte.
©iefe 2imt ifi An. nnh
1694., aivSqtildthxiif
e^ (]el)et mein Die Succeffion
era^arleii/
eRMic[; anrb jiierfennet merken : ©eim nn

fen xqlmxUf inibbrni ff^iivfurflcn gjfcirii


em^evaamct ; a&er eUu'm je&eu fciu Siecht
t>ovbc9aitentvov&eiu:

XVL
XVI.

1. ©a^^gtgt^tjjn SPEYER,
Saf^Epifco-l
patusSpirenfis, ticgt am 3{l)ein unter öcm $Rc^i
rfar. 2}or Mefeui trav t)cr g^avfuvft ^ii Sviet'
liuilet* S^ifc^off ©$)et)er/ mimtie^)ro a6cv ^aii
bai^^Sfifft feinen befonbern 53if^Dff awß beir
©Vöfüc^en f)mife tJon ©c^nborn, Damian.
Hilgen. Pliilippum. S>uti^ Diefcr loertre d)felt(
1744. öa^ 3^^^Hc^Je mit öem €mißen. & liegi

Äberiuöiefemetiffte:

! SPEYER, Jat SpiraNemetum, rtmSi^^Cilt,


^ivom/ ifi eine uvMtc freyc ^eici:>*i^t$nci
^ayfcil. Befirabnüff. Braot im& toegcr
fcc^ f)ier aiuielcgten Cammer /(BetidTteyi
fo je^o t»on t?ava«j? na^lSefjlar verlegt irov
r^en/ beFanntj bc^ An.i^gg. iftber fcf/om
£)vt m\Mn gvatiljofen fap fcemÜTDbobfr
gemacht/ nhb 1714» tnglci^ien and
<ileicf)

bep gcgentr^tiig «ot| fortt^anvcnDeu Stüb


Icn \bicDev i^0n ibucn UiiK^ü tt?üvben. ^eii
fcem 3?i)etricfifcl)en gri'cbea
ctma^ ancieknct. gie W
W man hic
une^ei
©tappel
6ciccf^riateit auf t'Cm Si{)ein/ ant) ppicijtei
OvojlcntbciB i)er f
t)augelifa;en Siciigiori
bcp. g^i^^t n)cit but-'jK ill Der berul;mti
6pci)rbiU[)/ ti>0 Mc Sifiiivten 1703. eine tjrof

fe 2RitDer!age erlitten baben.

2. RHEiNZAEFRM, Jat. TabcrncC RhenaHceJ


im 31mte ©ermersl^cim/ i|i fonfl Die Sin
(cl)Sff lic(;e SvefiDenl^ gen?cfen/ a^eil &ie €taDi«

epei;er.
(^peiKiv aU eine frn)cSXci(5i.©fafct/ bm
^ BRUCHSAL, faf. Bruchfalium 5
gen an ber©alHV nvi)t wüt
m <S>tabU
Püipp^/
bimj/ mit einem fdjjmicn ©a^loffe ; aIU;ier
i|l im leisten .Kriege lange geit
baß Ä aofer/
h^e ^nnpt^£lMmli€v gefran^en,
f-^uTERBURG, fat. Lauterblirgum, eine
ncme ©fabt/ njelc^e in btx bm ^t4^etm
epet;er mcorporirfe« ^voM^n IPeife»^
buA0m3?{e&er^€l!aM^*Hit
PHILIPPSBURG, ^af. Pliilippobur^um,
mit mj mmbkfm qt^7u
tli(6(
Diffeitl gelegen ,
tiqtntU^ in S)um m
&titfu,
«liefern W erUDENIlEIM gc^ei([en.
Ann© 1^18. W mtv 55ifc^0ff t)f?nepeper/
Philippus Chriftophorus, afi foitifici-
tcn/ xinb ^a^M feinem 3?aömen nennen iaf*
fen. 3m ?9?iin^erif({)eHSriet)en ei^ielt e^
Srancfreicf; j im3^iemigifö;ettrvvjebe« aUt
tßAn. i676.mxmf
l»erjfm)fer/ n«cf;i)em
Uxt mtb^n. An. i6n. erobmen bU
%xan%d\tnf mb An. 1697. ifi t§ im di^ßf
njicfif^engrieDen bm
Siei^e tDieöer geg^^
Utif abevaucp Anvi7H» t^^iebergen^mme»
mxbtn/ ßbglci^ bevtapjfereGeBeral, ßa-
ron ^uTGENAu, (iUtß t^af / mß mm
Mmv, feifl mv bm^btii le|teiagvr^
Jen bem Sieic^ tDieber jugefieBet mvbcni
lei)ö# t« einem gufianbe/ber gvofFev SJetbe^
ferung nSt^ig laben njtvb.

. mtfym WORMS, Jaf. Epifco-


IS Wormatkafis, Ijejt am E^eine iiber bm
SRecfaV/
^<ihVf anb {)at t)cn ie^iaen €^uvfi!V|lcn |u Sviev/
SranH^^^vg/ ©raf i^öned;aer.bDvn/ in feinem

1. WORMS, gat. Wormatia, ober Auguin


Vangioniim, Die freüe SJcic^J^^' ©ta^t

ganfee Stabt Dem €rD&Di)cn gleich

maclt/ uuD man bat nod) luv 5eit mcnitj


tuieDev a{tt]cl)auet. ©ie ©taDt ifl Der
^Dangelifc^cn SicHgiou fcciigct^an. An.
if2i. mx
2ntl)mi bafclbfi aut t)em
Sxeic^^.'Sao. ©cgearcavüg l)alteu Die

2. DURNSTEIN,
bo.mf foüfoufl DicDicttDen^be^'^tfc^op

L\DE>'BURG, £at. Ladenburgiim, cme alre

bcni^mte etaDt am 3^ccf aiv Jtvifc^en Äct^


Dvtbeva unD gj^an^;tim/ qi^mt auc? Dav^
jti. .Sie 3:if^offe
D^lTm ^ier
m
2ßovmö ^abcn
refidivet.
<W

XVIL

L 5>ie ©vafen tjon LEININGEN,


Hut) i«J

ypcp .Oaupt^Sinicn aHcmktß uemli# inii^ei^i

bnut ^P^m Der appan^iivirtett Sinia aber


pt) f6nff SlepDca^^e^lojfcv |u mevcfcn i. :

ß[ARTENBERG, aHnt l^OU ^UVm^. 2. HEYDES-


niCf)t
HEIM. DACHsuuRG, in aRieöer ^ gljaj. 4«
GüNTERSßkUTvi, jroifc^en üppenheim «nD
Worms, f. w ESTERjuiJ^.G. in Der Sß^tteim
.S)je juDiefeyJävaPaffC fle^iniöcai^anöcpuDia
Unter; ^J3fn^|/ imSifag/ an& in bcvmtman
[iglon ift bur^gaiiqig mmi\<^t Sie J^icjli/

f. .©ieWILD-anD RHEINGRAFEN,
Sare:
gv^r^ret i^incn DijTeite Der
. S^ic
©vafl^afft RHEIN GRAFEN-
STEIN, an öa-Nahe, ^U)ifa)t'uSivcffn^
t£lD uni) ermKuad;. 3u mdd)a' Die

ilub DAUHN, mqm \)n ©raflic^cn Famil-


ien/ faHci^^iet>anfc^rd&vn/ gemmfetmciv
i'^enmilffen.
» Saare, au öet? ?ot]^vm(iif4)eu
S^'nlcjt ber
(SvaniKH/ Die @vaifcf;afft SALM,
^ae.
Comitatiis Salmenfis, m^lcfec jnm Untetr
fd)eit) Der im vOer(ioöt^um LUXEM-
BURG g^egen^n ©raffclafft Uieocr?»

nennet iDirb.
. Cte^erv[^«fftFINSTRINGEN,faf.
Dominium Finrtnngenfe, gvan^. Fe-
neftrange, an öer Saare. greenwiusiv
UnÖ PUTLINGEN, p^er PETERUNGEN, fff]^
km Sie^teng^ec^lof er iefon&rev ®rafi
ti^en^iniem
Sie XDiid^^nt) Äbei'ft> :5taf4m ftn& (ti
Weleäaiea mqct^tütt, mm
öie ^k^fl^
in t)en Geichs ? ^#rfxeii!?0ranD er^a6en
tDorben/ imi) in &ev t^t iuftanbia^n ^ztt^
fd '«m 2ir.boit/ in Der ^^flanöifl^n @r#
TOafft Zytphen, reMret.
:

Sic (iatWü]ß)t \n\b ^x\>u\mti\ä)t Tfio


liqm ift tu Dtcjcr ©vafic|)afft mit mavMx

IIL ©ie ©rafe« öou NASSAU, |)a6cn ein


i|:'Vcv ©iltt'v in i)cm WeiuKnil)^/ an hm
i)ev lüiireraii mmiunm. fiuD aber &
i. .We ®raficf)afft SA ARBRüCK, Jat. Co-
mitatiis Saracpontanus , pifd)ai
ttucfen «uD iof{)Vinac«.
^> Zic &xamaf{t SAARWEPvDEN, M.
Comitatiis Saarwerdenfis , jtl>ifc^Cn ^^ri*
fa'$'Hni)€ifat; aHc &cpt)e an ber Saar, ^©ic
föraffa^ap -&a.p:w(ix>m mixt) (jvojlen?

Miih £ic ©rafcii finö g^^aui]di[d;er 3iC/

X. SAARBRÜCK, ?at. Saraepons , eine fleittC

t. OTT-HEILER, Paf. Ottweilera, (int)3iefi&eiv


ficn &ev 9^a|fauifc!;en i^inicn.
^ £ie©rafUt^on
IV. CRICHINGEN^a^
ten
bie ^errfc^afft CRICHINGEN oJjet ,

CREANCE, pifd&en Sii:^, «nö tev Saar,


». ©Je |)ervfc^afft BÜTLINGEN, Be^beim
au beu i ot^)vingifcf;cn (bran^»
3Q:>eifi?2te!die/
l^en. ©ie SvafcRfinD An. 1697. %c\loxUn/
iiuD bie Succeffion ifl Hoc^ |lreitia. £)te ,

@rafettt)DnSoIin?^|tnD iel^o inPollelTion. 1

V Sieevaffc^afft FALCKENSTEIN,
|j

p
VI, 2)ie 5)ervf*afft OBEßl^STEIN, im&
Vit
VIL .Ocrrfcf)afFC REIPOLTS-
KIRCH, liegen an t)em jr;)eitoöt^um Smt)^
imh fogeuannten DotneMing m ^tr^
<ttK
cfeufelb unb Santerecf liefen nnb qtl^kHn t)Dt
einem ©vafen/ bev ji^
öicfeiii
STEIN fc^rie&.
fAlEKEN- m /

Sllö nun An» 1682. ber lefjfe ®taf flarb; ö


mnn bie ©rafen t)on MANDERSCHEID
KEYL u«b btc ®rafen t)on LOEWEN-
HÄUFT bienatf)fien€vbeu, bie ^aben fic^ iti
bie Allodialia getl^eilef; banmter bie Äerncftaift
REJPOLTSKIRCHE ifl.
©mar «BeivEALCKENSTEIN ein ?el^tt
»on Söt^viogen ^ un& na#?ibgang biejer ©vaferi
pel e.^ bemfelben ttjteber anleint.
VJII. ©ie ©rafi^afft BITSCH
, ^tan%.
BicHE, liegt in n:>efimcb/ an ben 8meDbn!cfu
f^en ©vanl^en, unb gel^orte bem ©rafen \>on
^(^nm. SRa^bem aber bie ^icbecnberöjfcbe
|inie abgegangen 1(1 : ©o ^at ber Jperlog t)on
fot^vingen biefelbe mieber eingesogen. tifh 3m
rigen Kriege nahmen e^ bie Sraniofe«
/ gaben e^
«ber im grieben lufKp^micf mieber.Ser befleDrC
barinnen i(l BITSCH, %t.Bidifcum, mld^m
bie^ran^öfen mim
Siaffabter^Sriebenforti-
ficiret/ l^ernac^malö aber triebet demoiiret
labern

XVIIL
3(i nod) em?as mcbr in t>tt pf<^le 3:1t

mer(f en
SBegen bei; Rettung tfi folgenbe^ m mtxämt
Sßa^anben m|ringif($en mhtim liegt, fon«
berlt^ um
ben gluf Saar |)erum, bo^ mirb
(ammen baö TPeflfKei* / ober öpefi^Ktcb/
2t a «Ät,
f f4 lo.dap. i)onS;eutf<$tanti.

ioTAUSTRASlA, genennet/ unb &egtetfft

itnbiDa^&al^cruitiigelegenifi. S^icfee ijt atevein

fc^lec^ter
AÜSTRASIEN,
Diftridgegen, m
alte Äiuigrei^
melc^e^ gan^M^orr uneben/
mbin latofenfuaiid^ ik 9^ieDcrl5nt)iftf;e f^ro*
Dingen $n?if^enber9)faa^un& ©efyelöebegviffen
bat/ vomn Der berö^mte @c^urifleif(& einebe*
fonöcre Diflertjition gefc^vieben.

XIX.
Was Jommett «on an öem nnteir^^n (Tbcife
Oes Äf;cmö por Ccuticbe propmr.j^n pot ?
L ?DÄ»<ErrvBi^tbummayn^' Saf. ARCHI-
EPISCOP ATUS M O G U N T I-
NUS.
II. JDaot^tt Bißtbtim (Trier / lat.ARCHI-
EPISCOPATUS TREVIRENSIS.
IIL pa<^^^iI:>imum(^6i^n ?at.ARCHI-
EPISCOPATÜS COLONIENSIS.
IV. 2)ieiEifteI/ fatErPALIA.
V. ^as -«Ser^ocjtbum ^filid?/ Ut. DUCA^
TUSJÜLIACENSIS,
VI. 3Da5 -^er^oft? bom 3 Tcten / ^at. DüCA-
TUSMONTENSlS. i

VIL JDasÄ-^es^^oc^ibamCIepe/ ?at. DUCA* i

TÜS CUVENSIS. 1

I. IDaö 9)kpn$if(^e^
XX.
VOo fiectt t><t^ fBr^^Äi^tbam tStayn^ ? j

©aiJ meide bat^oa liegt jtrif^cti ber pfafe


I.
imKtrier am SK?)anllvpm/ um öi^ ©eaeni)/ m
ber ^min fa(ft. Die ^atipt ©nt^dlun^
ifl i)ai> ßbcre unö Unttxt ©tif 3« ö^m £)kr«

I. MAYNTZ, Safcia. Moguntia , p&ec


Monguntiacum ^^*au^. Mayence,
lic^t am Dv^cin/
,

jcnfeit^/ m bn ^a^H
l^incinfdat/ ««& ifl eine uralte/ atoffetmd
Dolcfreit^e ^aupt^Stabt imD ovöentlt(^e
SictTbenpe^ €^ur#1rfien^. ©te I)at et*
ne Uinucrjttaf / Die ©tappel'©ere#tigf eif/
linb eine ©c^iff-Srucfe/ imb ijl bep Dem
t)övi9en Kriege ^iernlic^ beöefiiget morbe«.
©a0 g^urfnrfllic^c 3ietl&e«|^'©<§l0f z ^eifl
eigentli^^ Die s. martinsburg. 3niini)
«uffer ber ©tabt befinben fic§ Diele ^mu
fc^eunb Seutfc^e 2llteilHmer/ tDorunter
bev fo genannte^^rd7eij=Steirt tti be» Wem
tergen ba^ fucnel&mfle Saf bie Su^^
bracferep t)oa emem ^tejtgen Patricio,
aRa^men^So^ann ©utenüevg get^if erfun*
betiiDa^n/ na^ t^ielea ©tveitJ&err
TProf . Jto^ler grunblicö barget^an.
1. BINGEN, $at* Binga, etliche ?SKeilenba*
»Ott am 3i^et«/ tfl eine alte feine ©tabt
SRi(I;t meit bat^on flehet mitten im Sil^eine
ber fb genannte rtl^tiibcbi^tii/ iDel^e«
ein€i%33ifcöoff in?Otat;n| fc^on An. ^^g.
ber Srja^lana na(^ ^at bauen laff^U/ al^
er m ben SJJaufen auf bem €rbboben ni^t
fidler gemefen.
HOECHST <5tCiUm am
}• ,

?JRai)n / niclt i^eit


(le
m
ein lufiige«
grantff^vt.
i74f» nebjl ben ganzen mat)niifa)eti
©ebieti)pnbev bafeibfluntev beg|Jria|m
Sl^a* Cont/
: -

Conty einquavtiercv'U Slvmee fe^r ^Uk$

4. Sie@egen& jtDif^en m^rnn / B gen/


imt) d.;cher«cb mivD ba^ RHEINGAU,
Seit. Rhenogavia, gcnenuet/ im&^atl)evv*
li^cn 2Betnmacf)^.
f IMe Slcintev EPPSTEIN im^ KöNIG-
STEIN, an &en ©raupen bevWetterau,

3n DemUntern^©ttffte liegen
.11. SELIGENSTADT, gilt. Selegiiiafladium , ef*

nefUineetabt am gRapu, mit einem bei


f annten Beaedia:inev^(5li)|ier.
2. AscHAFFENEURG , £atein. Schaffnaburgum,
obet Afciburgum, eine feine©taDt am_
?(Kat)n/ mHn bev bevut)mte Hiftoricus,
Lambertus Schafnaburgenfis , benStU
nahmen fu^it, X>ciß S^urförftli^e ©d)lo§,
l)ieS. Johannis-? m'(| Genannt / ifl fopvac^^
tig ab aiTtief)mli^ erbauet. An. i74f. bat^
ten fic^ ali^icv bie Sranjo|en W
an t)ie3a^ne
imar eingegraben/ tvoUten aber &od) t)en
Slngrif ber Ungarift^en Slrmee nid)t ^xmxf
ten/ t)al)<x t)erlieffen eilfertig ben Ort/
tmöruinirtenjum SJngebencfenibver ©egen^
njartbiefo^errlid; fJeinerne Briefe,
j, KUNGENBERG, etnt fUine ©taöt / in ei;
ner fru^tbaren SSBein-Segenb»
n. S)ieani)ern ©ötet liegen aBeI;iHUn&tt)ie#N
•öTierflreuet/ aU
T. £)ieBERG-STRASSE, Ut ViaMon-,
tana, i(t ein f^maler / bergic^ter ©treiff
taube«, biffeif$be«3il)ein^/ jtoifc^ett ^)eif
»:

gen £;CXUV WEINHEIM^ BENSHEIM iltlD HEP-


PENHEIM «lefegen finb. ©je i3er^?<^i af)e
njav i)ov biefem au ü^ß C^urfurflen i« ^fnl^

Svit1)ctt t^kbtv eing^Iofcf n)ort)en. ©er

©rafcrt t)on€rk^ N&en au(^ ei« önö anöe?



reiDevtciint)iefev^anbf(|)afft.
2. 3n bcr ^t«l? aucji etlia>e Dertev/ alS :

1. GERRESHEIM, mc|t ft^eit tJöuSSBorm^.


2. SOBERNHEM , mä)t &ni^CM^ f
uubqmnqt £)eiler ntel^r.
(inbere
3. 3n FRANCKEN, am COcapU/ ni^tmit
mi %xan&\nxtf gar ein fc^ßner ©tvid^
ifl

fanbe^/ barin»e aujTer itn vbm an^e^


ifJ

fiiimen £)rten/ Slfc&apnburg / ©eligetu


flabtunbÄlütgenbera/ berSaiitleil an Der
^raff^afft Ki'mecf j« merrf en. ©er bcjle
£>xti^t}ai(BtabÜmP^obri memefd;one
©pieae^Fabriqiie angelegettjl,
4. 3n THÜRINGEN 9eS)Bret bem €^urfi!r
ERFURT
Erfurttim, bat)ona« feinem £)rte
gat. fplf>
gebaut njerben.
5. ©a^ NISFELD , ?a(. Nisfeldia , jfl ei«
Heiner Panbgen/ jmifcfjen S^dringen/ .t^ef?
fen imb ^raunfd^treig gelegen / unb ge^ oret
aa^ nac^ SKapn^ ©ie teflen £)erter fjnb
1. HEILINGENSTADT, an bev feine/ bieJ^aupt^
QtM unb ©i^ ber fanbe^-Üvegierung.
2. DUDERSTADT, an bevüvaiim/ eine jiemli^
anfeljnli^e ©tabt / wl^e gut ^ier
brauet*
5. GERODE, etuvdcf;e^glo|lei\
KüLFENBERG , ciu ^ m^tu htx jal)rijc^etr
Dolcf reiben SBaöfa^rt / renommivtet

4. 3n HESSEN felber / unt) jnjar in aRietev^

i. FRITZLAR, fat. Fritzlaria, eine aßfe^uH?


QtaH mib 2(mtan &er &tv r ««ö
2* AMOENEßURG, jn^|}Cniein Ohmeburg* , tU
ne flcine ©tat)t / mit einem iJeften 53erg
©c^lof / unnjettöerOhm^
7* S?ev mWm
PHILIPPUS CAROLUS €Mer
€5«rfurfi ui ?9?at)ng ^ief
J^eiT
»Ott Eitz, ttjefe^c^ ^aiif öurA if)n öie^
©r4(li#e®ur&e erhalte», evn)5l&lt öen
Jun. ©ein 3SotfaI)rer aber mx ei»
!eBo|)rner9^fal|qrafeaii^ Dem^aafe SReu*
urg. ©ein 3fca^fol9^r ijl gegenmörtig
§ran^ ©ettfvie^) görl 3o^)ann grieberi^
anfon @raf VDHiDflein/ ein patmtif*er
IKegent/ geBorn &en 6. 3uU 1^89- r er
€Nrfiirfi t>Dn 3J?ai)ng iji be^ 4>ei(. 9v6m.
Keie^^ €r^^€an^er burd^ Germanien/ uni>
W S^mn et)nrfur(iU Collegii.

II. S)a^ trierifc^e.

XXL
hege ^er^J^iiSrbrtm (triet?

liegf um &ie ?D?ofel ^ernm, «n&alfomei/


\<mt 3v!)euW nn i)en «uyemBurgi.
fc^en
©a^ II. S:l}eil mbm 3tf>citT, ff 9

geujammcvU^ xmixu l^aBen. ©ie 6e(ien jOev^


Ux fiuö:
1, TRIER, Latein. Treviri, bit^duptnmb
fv;cp^r^^^.@tab^i?c^€^tm§örf^e^/ anbei'
?0?ofeL ©teift eine m\ aBcralteji^a
©fnbten in Seiufc^lanbA
Mt
W
etnetlniöer^
iini (Iciticrne S^rMe ä6ev Die SWofe!,
einmal tratet' ^ie§raniofenö^e Fortifica-
tiones nieüertienffen/ ialö !)a6cn fteneue
Httf^efiil^ret / J)af alfpöerDitsarfe^t xnU
mtt ifi. An. 1704. mmhu WnxUn/
unbAn. i7oy. t)ie granjofen ?9?eifter
tJon / bt§ auf öen f tiet^en ju ^aiiabt 1714»
fca fie &em€^urfi!'illen Ifl xt^ituivü \mHn»

3m3a^v i7f4- UimfuiU^xaim^m


wiebev tt)e3^ei[iommctt. Hiimctf Sriei*/
be^t)em€lo|ier tioj^fcn, evfs)#ti fceii 18.
Oft. i7jf. öie ÄatifevH*^ Slrmee/ unter
Slnfij^vung öe^ ©encralcn cfmdotf/ ©
einen blutigen ©ieg über bie ^ranipfeu/^
njetc^e Der ©raf Belle-Isle commandi-
tet
jTr COBLENZ, Latein. Confluenti^ , oDetr
Confluentes im Sßincfel/ m Die
5Kofel in Den
,

^KW^
liegt
fli^^t
rno^l gebaute unD iiemli# J^efle
/ eine alte m
feiefem
©taDt / ttjelAe ftc^ im Vorigen Kriege f
Dem ©panifc^en SuccelTions - Kriege/
m
tapffer tviDev Die gtonjoftfc&en 95ambea
defendivet ^at.

ßa4 h EH-
j

s6o ^aß 10. (Jap. tJonSeuffc^lani).

3. EHRENBREITSTEIN Ut , Ehren-
breidleinium Caflrum , ObCV Callrum
Erinberti S. Hermanni , beitl in imm
d)euehrten au^ HERIVLWSTEIN.
€i\i^t (ioUtnii i^eaen u6er/ Mffeit^ beg
^!)ctris;/ luib i(l ein 6<^lof / ba^ tteae«
feiner fyiU müx t)H imu&emint)licf>en gc;
rccf}net mrb.
4. MONTABOUR, Latein. Mons-Tabor,
etabtriut) mtf liegt au^ öilJeit^ Deö

j. OBER>WESEL, VefaliaSuperior,
?at.
Hegt ni^f n^eit t)öri €oMen^
/ m\\> mu§ mit
nie^^er^We^^C im €let)tfq)eu md^t con-
fundiret iDerben.
41. WITLICH, Jat. A^itdliacum, liegt ge*
öen ter ©ffelA am gluf fefet/ miD{)af
ein feinet ©c^log , OTTENSTEIN
genannt / &a öer Dovige e^miuvfi off tmal
feine 9lc{tbeni|)afte.
7. BERNCASTELL, f at. Caftellum Ta-
bernarum , OÖCV Tabernae MoleUani-
eae,
5. COCHEM, ^af.Cochemmm, unö
9. MÜNSTER im MEYENFELD ^nf.
, ,
Monafte mm Meyenfeldiae liege« a« ,

t)er3)?ofef/ «nD linö geringe.

10. SARBURG, Üat. Saraburgum , ©tabt


xmb e^löf r li^ö^K ti»*^ ^^^^ ^«^« /
n^obte ©^a in Die?S}?Dfel fallt/ unt) ge^
leeren Srier. S)enn ein anöer^ill Bäc^
bntr ^ ein anbrrs ©. i^av u0.
11. PRÜM, fötcin.Prumla, ifj eine alte un&
reiche BenedictmeV'Slbtep/ jm£)rt)enau*
lg)a^IL3:i^eaDonbgmyif;eüi, f^i
eiv23?al^ / mM)c Oer e|)tirfj!r(i ju irkt
perpetuirlid^adminiftriret. .

12. MONTROYAL , 2at Möns Re^ius,


etnc benii^mte 5Bef!trng ; t^elche Die %vati*
jefen An. i6s^ an^jdegef Uhüh ®ie
lag an Der ?9?ofd, Svartacf; q^§cn tiber,
URO mn§ nid^t mit Moiatreal confundi-
ret niert^eu /X^!c[)C6 nicfjf it?ei( Dat)un lienf,

©pc^ im 5rict)cn^in^n^itf Ht fkf) öet


jii

^S'PRtgrefolviret öaf Die ajeftung foUc


/
gefc^Ieijfcttpeiöen/ welche? ^uc|i erfolget

13. BOPPART, «af.Baudobriga, tim^ht,


maBHge3vci(^6%®taDt/ mit einem SiBein^
Soll.
14. OBER-HAMMERSTETN, tmmbp
lein unD Sera^ec^M / aii3if^en ^^iitiB
tmi) Slaöernacsi/ 6ie 3ou^@ereätia^
feit. /

I f. Sev je$ige €^urfi1v|! / FRACISCUS GE-


ORGIÜS , ®raf Don e(|)6n6ovn^'9$«(*.
^eim/^ geb. Den 17. 3uf. i^sa.ijl maieich
^veblt §u iglwAngen / «nö S5if*off i«

III. !£)ar (J6amTc&e.

Wo liegt t>^B igr^i?Äi^tbam (EoUrt ?


©a^
Srepid
€it.etifft an fi'c^ felber liegt öer
t)U ^Snge J^iRimcev ^(m SK^rinfJvom/
m
31 Ä 4
mb ifl mit Dm Dvet) ^eiii^^t^^iwn

i^e xmh bergen umgeben, göifl&aviune

!• CöLrN y Sau Colonia Agrippina * o6er


Aiigiifta Ubiorum, litQt am &?f)ein#
(trom, «n& iji eine i)ont)en9rcpenefa^'

ten in Setitfc^lant) / mli}c^ baxmß ainus


mlmunmii mm i6. 5|orr|e^[et^ 6ie
gelovet aber nic^t Dem ei)iirfi1r|len
eoHn , fon&em i(i eine frepe 3icid^$;6tat)t
m
€a(^D!ifc|er Sieligion / unb ^av eine t^ott
5enj?0rnel)mpeH. 5^oc^ geltet ba^ ef>mv
fnrfllic^e&tWt\)t bi^ an bie etabr^SRau^
ern. ^3nber ©tabtifleineberu^jim'e Uou
uerftfdt / 6at|olifd)er SJeligion. ©er
^abf} ^at feineu beil^.abigca Nundum
«llljier. Unter vielen anbern Reliquien
Iterben oii^ bie eoiper Derweil, brei)
mtf al^einfi)ßbareg?)eiligc^Äleinöb
€cUnaufbe^)altenA unb bie ?)Keffe anber^
felben gell t|lmol)l bie eintraglid^fie. Sie
©rabt if] ttbrigeni^ aiemtie^ beDefligef, unb
tniU gute JP^anblmig^. An. 1707. iitacf;te
i^ria CroixHetUnrul^e^ «nbtt^arff fogar
linige bomben in bie ©fabt eine Contri«
bution tJon {%x jtt erjanagen / atleine fie ga^
Ben mit guten ganuneu/ berenfic^ein jinp
M;er 2Sorratf> in ben Seugbanfern befin^f
*et, ber ©a^e i?)ve abHlpcpe gj^aaf^

2. BONN, ?af.Boi<na,j(iveAra Vbiorum,


©tunben ilber golfn / tvenn
liegt bret)
man nach bem Sluffe rechnet/ ober a«c&
unter epö«/ tpen» man ber g^ar;^
,j

55a« II. ^tilm beni SR^eim ff

öe« ei^urfurflen^. ©fe mar in §ran(j6ft>


f^eiT J^anDen^ ifla&erAn. irojAnmni^
tagen ran 6m Wiiiittcn cv^Uxt mtHn^
oh glctd^ eine reale SSefiung ifi.

j. NEUS , £af. Novefiiim, cNrNuffia, i|i


eine emeJgyaat)cl^^eiaO{amiÄ|)einuttb an
6er €rfr.
4. RHEINBERGEN , Sc^t Rheinberga
eine ina§i ,e uitD (^lcf4)iti^tt bc^efligteStabt/
|)at |Ic^ tivar Anno 170^. nac^ einer Blo-
quade, an '?3ri i;jye« er.ii^'ben / ifiafea* 1714,
im S^rtoenreftitulref n^Dr&en,
f. KEYSERSWERTH ^ l^at- C^faris ver-
da, oDer Infula Rheni , liegt bi^ütß am
ifl Anna 1702. tJon
Stfcctii, 6en ÖlHiirten
erD&ert, bie 3ie^ßn« iief(|lei{fcf/ utiö tn^s
^ta\)tqm bmt ©^mfurflen ^pfalg einae#
Strämmt mmbtn f 6ur<^ Den ^aa6i^
fc^en gtk&en a6er an €^«r ^ Cölln gef^nu
men,
^, ANDERNACH, iafein/Ändernacum,
-
etaöt tinfr ©c&lof am di^im / iff Ricf;t
tueit \>m SoHeng / t^af öie Soff/ @erec|^
tigFeif , mb in Der !Ka(|6arjc{)aft einen
tefannren Srumien / melier öet
©auer f

Tiiierborn p6ev biX Tonneftein genen^


nefnnvD.
% DEUTZ, o&erDUITZ, fat/Tuitmm,
ein fleinei' i:)rt Der ©taDt Solln gegen^
über,
/

tvivD gi'D^entl^eil^ m ^»Dea f


T^4 Sa« lo.eap. tJonSeuffc^knb

J, ZÜLCH , faf. Tolbiacum , unt) WO-


RLVGEN, |5jiDjtöet;fleiae£)evtcr, meU
m aber tDcgeu imeper mic^titjea ©i^la^^

Secuhfuroefalleti/ in öer^ifiDrie ein et^t^


Anbeficfen l^akm Anno I^f^ mivöen
)|} Zulch t)erf(&ie&ene Antiquitaeten in ei^
«ern @rab en^Decfet, t^ef^e^ Chifflettinö
«n&ere
efen
m
@ra5
Chiiderid , ^m%^ in gran?
angegeben , imi) öiefe fijpare
«Berbleibfel nac^ Svanefvetc^ abge|)ö/

BROEL , D&er BRUYL , eine «eine


©fabt unt) e^nrfilrplic^e^ 3Je^enß^
€(^lof / in öeffen ©egent) auc(? Die ^eiger^
5Seilje gehalten n?tr&»

IG. RENS, mt RENSE , fat Refa , ein


©tabtgen am Sljeine; u6)tm\t Hn €i>b/
len^ , geboret nac^ gotfn ; Da n)ar un^
tev Den 2ßii§^53a«men t>or alten Reiten Der
Ort / t!}oDfe F^omif^en jf<it)fcr enva^U
truvDen / n?eilDie3{{)etnlanDifcf)eneburfur^
flen ein jeDer ein 6d;b§ in DerS^^be fiaf^
ten. ©er fooenannte j?6ntg^ ©t4l mirD
^^^l^^^^^KtW öwget, n^elc^en Jp)err
?Proffe(Ter ÄD^ler in einer eignen Diflemti-
©n befc^rieben.

II. MüT.LENDO'NCK ^ jn^ifi^en Neus


mD Ruremond, eine frepe Svei^^/J&err^
l^afft. j

4^ ren;
,

RHEINECK, nmmt Andernach, em

Die ©rafeu t^on ©in^en&oiif ^iirgövafeu

I KEMPEN, cim fUint ©tabf; in nn^tt


itX UhmtC Thec^logus Thomas ä
Kempis, gc6. IDoiDen.
14* & ^tiiktt Dem €»^urfiit1!ert piSoHn an*
WESTPHALEN,
Da^ ^cttogtl^iim
f<lf. Ducatus We(lphalT2E, baß
ni#l ift;
qm%t WESTPHALEN, fmbmx
mtv an ©etlif bat^on} ml^tß feinem m
£)rte mfmnm v^ivb. Jnfllei<6en
6ie ©rafitfeafft RECKLINGSHAU-
SEN , itt)if^eii SRilHfifr &m mb
,
SKarcf, anDer ti|)pe/ n)dd)e auc^ Die ©raf^
fc^offt in VaQ ober Sefl benennet ti?irt>.
3n Der ^aii#©taW gleichen Siaf^men^
ip ein gate^ graueti^gtiffe.
Jf- ©er je|ige €Wnf gofftt, CLE-
MENS AUGUST. B'^bohvm Den
Slmjnflt 1700. ijj ein 95rnDer De0 i^oriaen
S:arAcxß Caroli vn. tirtb €f)m1äifuiß m
S?ai)ern/ ttjeft^en er ati^ mit ^emiUtgiinÄ
t)on €l^iir ^?9?m)nß geeronef.

1^. Sie SSctiOTn ift in Diefen bv^\) €r|^®tijf?

(ern groflent^eil^ €atf)eafef). ©a^ l^anö


aber cine^ Der f(|pn(ien nnD fm^tbar^
pe«/ n)elcj)c^#d; mx bimn i)ielfalü>aa^^
ge^anDenea feinDlicpenaiertvjijlunaeH am
ialD ju erM^npfl^get
; :

s66 ©oi lo. iJ0rtSea(fi&ta»5.

XXIII.
TOaa i(? por cm Ä<an^ ?
€^ ifl citi @fiicFe Janöe^ jt^ifc^ctt Zrittj ^i-

ijav k1)v vninxYct wovHn. & pnb etli^c@raf»


Wajr^eu &annn^/ bicman mijTeiimut:
i. (i5iaffctaft> RMNDERSCHEID,
Latein. Comitatus Manderfcheidenfis,
5jie bellen ßerteiv Die J^aju gel^oren/ finD
MANDERSCHEID, BLANCKEMHEIK, KAIL Önt^ GE-
ROLSTFiNf, t)o« n)cld>en j?^ unferfd^ie&ene
©vaf1t(^e Tinten fci^reiben. Sie trafen
fin^ €at^aUfc^er Steli^ion.
H. 2:tf tfu^arFt REIFFERSCHEID,
fat Comitatus ReifFerfcheidanus , lie^
get gleich barbet). $)^ic^t mit bam lie^t
ein ©c^iof Si\LM, am gfujTe Salm
l^er fd;reiben (i(f> bie trafen Don salm «ni)^
REIFFERSCHEID.
SALM
& uuif ubet öiefc (B^ afi?
fd »atf^ in ber Riffel; mit hon
^fnflemh. m SALM im Sßeflcrreic^
m'd^t confundiret tt)ei't)e«- ©ie ©rate«

EI. JDie(0.a. a .rre VIRNEBURG, ?(iU\n.


Comitatus Virneburgenfis, iff fri^r Hein/-
mb gehöret benSur(Jen t)on lönjcenstein-
^yRTHE'.M, tfit il}xc anDere ©öter in '/ran?
cFen l^i^ben, nnD öereattjotif^^enSJefigio»
tevpflie^ten.
IV. IDk (öl <?tTd)«tfr AREMBERG, f«(e(rr.
Comitatus Arembergicus, flei)pi:t bem
gdt Die UB^iÄVifd}^ Slrmee am 3it;d« coim
nitin&irt |)at
iD'cmmKhm SLEIDA, ^atDynaftia
Sleidana, ö^J&öVt Dcin wafcn t)0n öcr
MARCK. 3n bm
^aupt^'Vt S|eiden ifl
öer ben!f?ttite Hifloncii.^ Johan. Sieida-

tDo liegt t>as ^cxt^ogtbntn ^fitidb ?

& liegt i'enfeie^ öe^ Sticht^ l^ngf! an Hx 5^oer,

1. Jülich, fafJuHaciim, t)te J^aup^©fa&f/


fait t)ov eine 5iemU(^e SJefl^ng titn-
2. DÜREN, i!at IVlarcodurum, oDev Düre-
ns. mW^bmUv jOrn
mxbm
i)l

METTERNICHT
ebenfalls tin

als t)ie
m MERODE,
©tamin^^aiifet itueper be^
nU)mlen Famiiiea angementet
|. ERCKELENS, l^at. Herculanum , eme
fiirtrefflic^e J^errfclafft m öav3liei)edä«^
i)if(^i'ii ©rangen/ ml^e bm% tJormaÜgen
l)em Siei^^^Xag 3vegenfpiu'^/ Baron
;!

f. LINNICH, an öev Roer, tfl ein FIciner


£>vt, in bejjen 3iac^bar[c^afft im Snnffje^
$^KbenSecuio &ie beru!)imc^df)laa^t i^cs
galten merl^eii/ mcldfte ^xviä)tmu}
St. Huberti.£)rt)en ©clegenl;at ö^geben.
M
©ie Siefigion i(i t^a^mm nn(ermen9t/ t^til^
SJeformiH/ t|»eilt^ gjjangelifcf;.
7« ACKEN, Slacl^^n, ^nf. Aquis^ranum,
Sran^ojifc^, Aix la Chaoeüe, tifgt jD^r 1

im 3fr!icf)er.'?ani)e/ aber ifl dne fret)e


SKeicl^^^©(a&t/ unö ^ar Die t^orne^mlle
unter nBen. Carolus M. |at offtmabl^
in biefer ©tabtrefidiret, unb if] bafelbfl
An. 814. in\72.^s(ihxjimßMtxßacildXs
Uiif au(^ in beml)eiT(ic^enSomm be'pge*
fe^t tv^orbeH/ n?o ma^ fein Epitaphium
«oc^ mi\Kt & i}} aü^ier ein bcfann^
^^aabf bie Religion ifl ganl}
lifcf)/ bie Äai)fcr mürben fonfi anfolae bet'
g^lbnen 35ulle aUf)ier gecronet/ m^ii aber
bevDrt tt;eil^ entlegen/ tbeiBbm*^ 33ranb
fel^r bef^abigt ttjor^en, fc^icFt bie ©tabt
&nv(& Df.putirre Die jvleinobien/ nemlic^
ein SDangelien-Sucf) mit qolbnen 23uc^ jia?
benge[cf;ticben/ ba'S©c^merbt CaroliM»
mhfi bem @ef)ange/ fo in ber Cathedral-
^tr^e aiifbebalten werben/ inmelc^erber
Siom. S'aDfer Cmonicus ju fet)n pfleget*
©agegen babent
befiHJimt Jage bie
|ie/

gvommg gleuf; an bem^Sabl-DrtetJüüio^


genmirb, Reverfalien jnr Confervirung
^m^(^tu 3» verfc^ebeuen mal;^
öet 9ld({)§?jJleruot)tcn einen ©trek ange^
fangen, mobei) Die ler^fere t^ve ©evec^tfa^
me \naniUnbiqü\<Bit)tiffUnii<itt\i(S)
f^ei&igef. ©ie beffe mal^xnm beiieJ)et
in t)cm £ucf).^)anbel 3m
^afcr i66r.
njuvbe ein bekannter §vte&c in &iefer©ta&f
9cfc})b|[en.
8. 3}id)t mit t)on2lcFen liegt Die5ibtcr COR-
NEUI-mMte / 2at St. Comelii
Monafterium , Benedidiner * £)rt)en^/
Deffen 2lbt ein fvet)er 3ieid)^.©tanb ifi
9. 3n^W^&^nöi^ 2lbre)? BURSCHEID, hu
ten2febtpn aircö ein 9ieic&^^@tant) i%

XXV.
3ör>o hegt t^^tö ^t^o^i|)tmt Bergen
^ßlim biffeit^ bei^ Si^ein^ettomi?/ baf nlfö
ba^ ®tifft€oHn gleid^ itt)ifd)en3ii[iüynnb§3e^^
gen mitten inne ltet]et. ©a^ gan|e .^er|ogt|um
gelieret l^eotige^ S«ge^ Dem Cbott^^f^^n t»ort
©ie ^protefiantrfc^e unb gatl^olifc^e
eligion finb bavinnen Untermenget, meiv
cfenifl
1. Düsseldorf, jaf. Duneidorpium,
am 3i|)ein/ bie fyam^^taU be^ lanbef
nnb t)0rmaf)tiaeSie(tben(| Uß&mU^fltnß
au^fal^/ ifi uocl) nemlicl bet)ejliget.
2. SOLINGENyto/ Solinga, eine fleine
eifen^93eng.©tabt an ber Sippe/ i^ liegen
ber guten Clingen/ \i> |ier loevtevttget tver^
ben/ befannt.
;

3. LENEPP imb EBERFELD , firiD

imet) f leine etaöte/ ^^rotcfiantifc^er Reli-


gion, ml^t m\ S:ttc^^gabriquen «nl>

?[ßeintint) ©etve^öe/ babet) megcn Der t)if/

len ©fen^SBoÜMinD ©armManufaauven


liemtid^ Solcfreu^,

VIL ©a^j^cr$ost^umS(e\>e.
XXVI.
X^o hege OAö tSei^ogt&nm (Efcr>€/

® Ueqt am SvlKin, im& (iSff an iic SRieüm


fanöcr f^c^e^oretDemK-nJ.Kmptenile^ Hn&
jfi meijlcn^ Svefurmirter Religion,
©ie f la^e
bavinne jtnb
1. CLEVE, ?at. ChVia, &ie .^aup^Stabf,
tfl f<J)o«/ akr »i^e »epe. Sie fanbe^^Sie'^
fiieruno I)at i^rcn ©t^ aB^ier.
2. NIEDER- WESEL, ^at. Vefalia infe-
rior, m Die ftppc in ben9vf)ein fäüt/ iff
fe^r grofr unt) eine I;auptfä(^Utf;c SSeflung/
neb^ einer wfrefflic^enCitadelle.
5. REES, var.Refmm, un&
4. ORSOY, Vitt Orfoium,fmbrietne©f(lt)^
(eam3lf)eirT,
f. DUISBURG, 2af.Dmsbiirgum, an De»
^Ber^ifcfien ©r^n^en/ biffeit^ bet^ 3i5)einl/
ill eine jiem(i(^e ©tabf^ unb ^at eine Uni^

mfit5t/ Stefermirf er Religion, bie ber


6|urfnr|l ^^ranben&urq Anno i6s6.
I^ofelbfl t^on neuem a«fseri^tef.
6. EM-
;

6. EMMERICH
.jreitl^ufftiger
, ?at Emmericum,
n)i>l)!(|ebaHter £)rt
m
am
,
Di^ettt/ meiner gute J^auMung na^ J^ot
lanb (reibt.
7. BEDBUR, eine etabf tin& @<^Id§ mxt
mm benilmtcn SiDehc^cn Svaucn?©tift,
Smifchen Cleve, Jülich imö Cölln, Wm
^k^mi^yxm MüRS
ober MOE-
URS, Ut Principatus Mcerfenfis,
»ber Mceuifianüs, qt^Ut htm ^onig m
Sngelfanb f Wiiheimalll. ol^ ^liti^eti
tmOxmtxif nacf) beffe« Jobe aber ifl
an |)rcujfcn fommet?; ©er befl^ £)rt t(l
Die f leine ©tabt Mceurs mit eiuem
fe.

5* Siefe bre^ Jp)er^0at^i!!mr/ ^Wf*/ Cfe^^e


un& Äcr0/ ingleic^en bie ©raffc^afft

l^atten iJor biefem einen eigenen ^)er^og^


nac^ beffen^&flerben Anno 1^09 Der
SBclt^befannte ^tiitditfcbe SuccefTions^
©treie enrfiunb^ n^eltf)er au ffc^ felbev in
6ie S)i^mt ge|ioret. J^iev mercFet man
nur/ ba§ Ijeutige^ Sage^ c^wr/^tanDcm
botg (ikUf gWarcft unb IÄatJen$berg
(Ei or^pfal^ aßerSili^, ®erg unb Ü^a^)en*
Peinbeftf^n/ tinbtt)ie e|)ebem bieSa^e fiy
»erglic^en morbeu/ bap na<$> Slbiebea bei
t)origen €|)urfuvflen ^ii g)fal^, ba^^au^
©üf^ba^/ nebll ber gr)ur au# btefe €rb*
f^afft uberne|)men folfte/ fotft e^ nanme^^
TO aud) tt)ttrcf lic^ erfolget f
er Äßßig in
55reutTen Ut fi^ erflaref, bag er mitglet^e
iufvieben fepu/ «nö Stili^ un& bergen bem
:

S?mic ©ul^bacfi xnW übedafTeu tt)DlIte.

t)em 2)nvd)/g)?ar[tf) Der 3iüürteti i74f.


f^ti?e!)ve gontribtttion liefern unt) ja^e»

!35on Den Xeutfdjeni^rotjm^ctt um

I.

Cr n SvancFcn an ^en556bmifc^e^ @v(Sn$en/ nt^t


^ mit t5£U itv BtaH HÖF,
Äcbidbas/
öer Mannteifj

auft)emfdbauatfprtngent)iergldf^
fe:
I» £te EGER, £at. Egra, Die g<^ee gege»
<Dfnm ^o^men.
in
3, S^ie NABE, fat. Nabus, tiege^ef gtge»
^üt>enin t)te l;)DnaiK
3. ©ie SALE, SaU Sala, &ie flicht gegen
HotDen in bie £1be,
4. S)ev MAYN, i?at. Mcenus, &ev flieft gi^
genlCPcficninOenSv^ein.

IL
Wi^e hegen t^Jor^anDfcfeafftert um ^en

€^ finb Drei) jtemlic^ grojTe © tilcFe


I 5rand:'enU;nO/ iat. FRANCONIA.
n. fSciTen/ Sat. HASSIA.
in. XPctter^;«/ l^at. WETTERAVIA,
1. grmu
:J

I©a« in. m im Si^eim f7

III.

I, (Bcifilicb^ (Btmxt
1. Sa^ gSift^Km BAMBERG, Epi-
fcopatus Bambergenfis.
2. Sa^JSige^um WüRTZßURG, gatem.
Epifcopatus Herbipolitanus.
3. ©a^. mtWm AICHST^DT, taUin.
Epifcopatus Aichlladienfls.
4. ©er ©iß JE)D^.un& Jeuff(^mei(ier§,
Satm. Aula Magni Magiftri Ordinis
Teutonia. .

llVOdtUdyemiUrt
u ©amarggraWmn BAYREUT,
Marchion at US Fnruthinus.
s. Sa^?5Kavggtaftf)Mm ANSPACH, ?af»
Marchionatus Onoldinus.
3. ©a^8^Ir^}ent^^^m COBURG, ^at.Prin-
cipatus Coburgenfis.
4. Sie ©efurflete ©raff^afft HENNE-
BERG, Comitatus Hennebergir
cus.

IV.
»?o hegt ^ÄS ©nfft BAMBERG >

gjjitfen in Srancfen am5)?at)tt/ jti>ifc6cri 2^5*


ringen, SSDigdant), mmha^^ mx^Mqmb
göbuvq , un& 1(1 ba^ t>pvnc|mße ^ift^um in
Zmmmi , melc^e^ Unmi(tel6ar unter Dejti
Uajfi jiel^tt/ unb bie mx mHMt S^nrftirßeji
m grb;^55eam(en €^ iParinne tu mercf en
i.BAM*
f74 ©a?ro.5ap.t>0öS;euffc^Iatt&.

I- BAMBERG, 2at Bamberga, fe^t m


SVojyerimD meitlaafftigevangene^^mevDre
m bem gl^ff^ r^tdnitz, Rednldus,
m er iti Den gjfa^u fallt: ©tabt
Do(^ bie
^at feirtc 5}?auren» ©Dafi l^att man b«^
i)oi> bat biefe ©ta^t mitten in 2eutfd)lanD
lic«]enfDL 3n bei;©e9enbi)Dn Bamberg i

tt)ac^fl öiel ©affra«/ Zwiebel unb ©u§^

FORCHHEIM, «at. Forchhemium , :

m bemSlaff^: Rednitz, tfl eine t>ortvep^


#eSe^ungbe^Sif^i)p.
|. CRONACH, Ut Cronachium, eine i

©tabt/ ^at ein öejieö ©c^loi


4. LICHTENFELS, 2at Lichtenfdfaj
ifleine geringe ©fabt
f. POMMERSFELD, ifi einuntjerglei^/^
ttc^e^ m^Q^H be^ ^ifc^off^/ 4- ?5Rei^
len t)ou 3?t1rnberg, n?el^e^ ber S^urfnrf!
|U ^Äpn(g/ Lotharius Francifcus, ange*
leget.
6. ViLSECK, eine f leine ©tabt an benen
©ranfjen berDber^fal^/ in beren 3?a(ö'
Barfd)afft mite eifen-ßämmet ftnb,
7* SerSif^off t)an a5amberg (^at (tuc5unfer#
f(()iebene äemter in bem Jjerßogt^nm
Äarnt^)cn/ bat^on fielet oben.
8» ©erledige Sif(l}off ju 35am6era^ FRIDE-
RICUS CAROLUS, @rafi)ön©*6n;
born, geb. ben 5. ?0?art. 1674. ifi ^ngleic^
55iwoff in?fiSmtbargfeit An. 1729. na*^ 1

bem er t)orl)in eine geraume Jeit bie •

SBiirbe tinc^ SSice^ganljler^ im teutfcfien


Slei^ mit grpffem Svu^m t^erwaU et ^t.
V.
:

©aäHr: m htm m
Wo liege örta ©tifft wurtzburg ?

€^ liegt öarnebe» lurStncfen, tmö


ifi ein fref^
ii*el 55tjit^um , t^elc&c^ fetuen befouDerti Si*
fjof au^ t)em ©rapiden JpAufee^anbotn
®ie Omer ömiune jtnD
1. WüRTZBURG, faf. Herbipolis , am
5Kapn/ t(i ^irt^ feine etaöt/ i^oPet^e^
flige, iinD die ^eto^n^ öe^ Stf^ofi^. ©}e
l^ieltge UnitJerfitat t)ur^ öieiinermilöeee
©örgfaK öe^t)enna^Ii9en Äevvn ^if^ojf^
^Dc^fuvfll. ©na&^n t« groffeRetmtation
«n&Slufna^megefommen.
OCHSENFÜRT, Ochfcnfur-
tum, fine miftelma§ige^tabtamgKap»/
gel^oret au^ &em S5if^offe ; um Die ©e^
genö tt^a^fiDerSvancfen^SBeiöfe^rfi^on.
5, KITZINGEN, M.Kimnga, nic^tttjeif
öatJon am 3Ra^n / tfl eine mittelmlf ige
©tabt ; 6arum ^aben jid& öie ?9?ava9va^
fen))Dn35ran:ben6urg imJ) öer95ifd^öfft)oa
SBörßburg lange 3eitgeiancf et ©iej^af
lineu einiraglii^ett 3irfl»

4. Königshofen, gat Regis cum,


ift fef)t flein aber bo^ fe^v ido^I beöe^
/

fligee/ an beivJ^ennebergif^en ©rangen.


MAINBURG, Ul Mainburgum, ei»
©4lo|un&5Jmt
EBORACH , Ut Eberacum, txn
etabtlein uub berfi^mte^ €i(iercienfer/
eiojiet: mx ^iimm\\> / 1« n?el^em bt«
^tx'^tn t)et öerflorbnen Sif^affc tu aSiut'
butfi aaf6el)aUen mevben.
7. SCHWARTZACH, am ^Kap/ tft ein
Oeru^mfci^ ^^eneöicttner^Slopev/ mtt einem

I. Sie ^5if#Äife fö^ren b^n Situl ein^^Ä^r*;


tio^^ XU granif en. S)a^ JanD ift am @e#.
tret)D tmö^ein gefecgnet/ mormUev Der faf
genaante öKmjTbew befönöer^ excelli-'
lU
VI.
WofiegtöasSi^tbttm AICHST^OT?
unten an ber Slitmtil^l/ «n& geltet
liegt qanti
fafl 6if an Die Sonau- g^^at feinen eitjenen 55i^

1. AICHST^DT^ Sat. Aichftadium,


am glnfft 2tltmuhl meieret 2at. Almonus
f)üHf itit)ie^)aupt^uat)me)tt)en^^©tabt De«
^ifc^op.
2. WILLIBALDSBURG, ober WAL-
PERSBURG, liegt eine l)al6e©tunbeba^
auf einen Serae/ unb tfi bi^ orbentli^^
tjon
3ie(iben^be^Sif($i)ff^. •

,
3. REBDORF, an bev SHtmu^V i|l ein fc^o*
«e^ Siugii^iinev'gloller.

VIL
Wo fielet: t>k ®fc er öer (Tcotfd&ert (Ptj^
Denrr^Xittct?

®ie
firenet
l^aben t^ve
meiere an^
W
®ufer
M ^o^^mi
«nb n)ieber jer^
S^utfe^mei^
,

fller^ gammeiv@iiteru/ unb bret)ie5en ^atfe^eit


6ejiet)en ; J&iev in grancfen ({Ux ifl bie etabt
:.

® III. S^eil m bm m
MERGENTHEIM ober MERGEN-
THAL, Jaf.Mergenthenum, am bluffe Tau-
Dem ©c^lotK Neuenhaus,
ber, mit Der ^ocbs> H
tinDCcmfcb.mcfflcr feine Sfeft&euraiifgefcJIa^
gen nd^öem ber.Ccmfcbe (Pröen
|en iflmjaget Horben.
ptewf^ m
?S5eld;cr maffen biefer ^Seutf^e (Prt)cn mff bem
tn«fxbcfct5Kitf er ^ (Ptoen Hic|t mtiffe confun-
diret tverben; ob jie glei^ allebepbeimi^eiobtm
an^f ^or me?)V f oo. ^a^ren enfßanben pnb/
f
folc^e^ fielet oben HEIDERSHEIM.
©er jeitoe .eodj.unb 2;eü(fc&;?0?eifler t(I ba

Wo liegt t>A8 ttTÄtg3rAftböm BATREUTH ?

Ä^^A^
CULMBACH, ?at.
.SÄavggrdftItmf
Marchionatus Culm-
bacenfis, ob^r ba^3&örc?ar«ffbJ2m oberl^alb be«
©eburge^ genennet, unb liegt anben^if)mtW)eit
®ran|en, m\^m a^olmen, 33amber0, £)ber^
5J3|aift tmb bem S^urnberaif^en ©ebief e. €^ ^at
feinen eigenen SRarggrafen / \n^ix bem
Sie g)?arMrnfen unb
IKeligion jugetl^an.
m l:'anb jt'nb ber ^&mnazf^

I. BAYREUT,oberBAREUT,J?at. Byru-
thum , am ?3?apn/ iff l)eutiae^ Cagei^ bie
Siefibeu^ be^ regiercnben ^g)?argiirafen
S^a# Collegium Chriftian-Erneflinum
»ar öormal^ fc^Sn unb beril^mt ; feit An.
174I* t)ie..Jrei)m4«ver eine neu^
S5 6
!

f7 J Saö 10. (Jap. Hn 2euffc^lan&


Loge t)afelbfJ/ Knb An. 1742. bie ©fabt
ein Coliegium Aeademicum befoiuinen/
fo bie griebritf)^ f Academie genennef
wirb/ n)el(f;e aber 174}. »ac|) ^xi^ian-^Xf
lang üevleget worben.
u CULMBACH, 2at Culmbaeum,
biefem bie SKetlben^ gemefcn; bat^©ct)loS
ifi m
bavbep^eifl BLASSENBüRG, unb if!

eine gute SSeflung, bie el^ebcm mit ^m{s


fifd^enSronppen befe^et mar. !

}• HOF, ^af. Curia Varifcorum, l^arteanbe» 1

SBo^mif^n ©rangen ; ifi eine ^iemltc^e


nal)r^affte Btabt / unb ^at ein feine§
Gymnaflum; |te ^e^oiet nebfi Wonfie-
del eigenflicj^ jumSSogtlanbe, ifi au^ bic
.^aupt'@(abt barinne; batJon unten.
4. WONSIEDEL, ?at. Wonfidelia, eine
©tabt/
feine/ na{)r{)afFte aber mtinu W
ö^« 3a^ven groffen 95ranb^©c&aben erlitt
ten. ^at gute §5rberet)en.
NEUSTADT an ber 2lif^ , eine Fleine
©fabt. ©ie bafelbll angelegte ©cfiule
ifi beflanbig im Slor.

6. ERLANGEN • eine Heine ©fabt an bet


Rednitz, l)at feine ^anblung.
NEU ERLANGEN
- ober CHRI-
7,
STIAN-ERL ANGEN,
,

eine m bU\
granßSftfdjen gliJc^f linge neu angelegte ^ I

nette (^tat)t/ nic^t tveit bai^o«. J^at gute


Manufafturen f unb eine profitable
j^anblunä ; ein mo?)lgebaufe^ 9iatt)Nuj i

unb3ieformirteÄirc^e, au^ einen fc^oneit


©(^lpp^@art^tt. 3^unmei)ti> ifi bas' h^oi
g. Set) CRONACHift Anno i^pf.eiaOolS^
Sergwercf ent&eif et avör^>m.
9. ©ene^ige ?Ö?arg9raf $u ©ai>re«f^/ FRIDE-
RICUS, ifl i)(?tt 10, SDJap 171 uqtko^m.

IX,
MC>o hegt öictnargö^affcbAfft An:spaCh>
pit Hegt iveifet jur KncFett, alfo/ &a§
numberaiftte &tbutt gleich jmifc&m btefe«
injcDCii 5)?arggraffc^afFtea m Itegeit famme;
tt)irDt)a^^arg^iaftt>ttm untermal!) &em@e&iir(r
genennt, ^
^
^§ gcfioref au(|
Denbiirg, t^ei^e mit
ben gjfarggrafen
bm^mmM^mmt na&e
m Sranr
t^envatibt finö.
©er gjfarggraf «nb baßSmb finb
lif^en Sveltgt^n suget^an.
ba&mu
ANSPACH , ot)er ONOLTZBACH,
£at.Onolsbacum, o&erOnoldinum, &ie
^aupt*unb 9{eftöenV@fa&t öer ?))fara^
mUn, ^at ein fc^one^ Si1r(ili<^e^
ecbloS/ ein gute^ Gymnafium, unö eine
teru^mte ©tifff^^Äirc^e. ®
mtri) an*
im baiühfl eine f^oneBibliothec anae.-
le^r
SCHWAB ACH, Sat. Schwabacum, iffi

^oftfc^en.gfüc^flinge tuibtn flarcfe Aanö*


lang mit tf)ven Manufa6luren-
HAILSBRUNN, «at. Heilsbrunna , ift
ein 6er«f)m(eg Gymnafmm, öa« a&er rm»^
6 2 me|^
S«^ ^ott Senf f^lattl)
f 80

me^ro b6ai^ einsegan^enr mar t)oritaf)l5

4, WILTZBUPvG, eine33evg^2>c!lung/mc^t
n?eit Don öev aveic^^.-etabt 5Betffenbuvg.
c. SECKENDORF, t)a^ etamm^^aug öc^
bcru^mtm ©ef^lec^te^^ liegt n\(i)t mit
i)onLangenzenn, tüoje^O eine oft |

legt tt?ovt)en.
6. Der je^igeSKarggraf, CAROLUS Wll..
HELMUS FRIDERICUS , i|l Den
i^. g)?a9 i7i2.9e&o^^^n*
^ '
X.
TOo liegt r>a& S&clientböm COBURG? ^

liegt nic^t föcit t)on Der ©aale/ jttjifc^en Dem


g5areut|)if4)en, £^)ürittgii(^en/ ^ennebergifc^en
«nD SSambergifc^cn ©ebicre.
©iefe^ ^uvjientl)um geborte t)or Diefem De«
©rafen »on/jenneberg : An. h7. fam
Slber i e^

Durä) JjepratI) an Da^ ^am eaAfcn,


3nDerSt>eilung^)crnac^ n?arD eö juSllfenburg
(iefd)lagen ; unD mt An. 1(^72. Die ^Itenburgi*
giuie abflarb/ fofiele^an
^er^ogErneftuni,
f*e
ju(öotl>a/ unD qt^oxtt au^ le^o no^ Dem (Botf

it>mld)en^aufe. ^. ^ ^
I. COBURG, 2at Coburgum, Dte ^anpU
etaDt, am gar fein, unDJat
t(i

ein niitß e(I;to§ auf einer /pope. SJot 1

^unDert Sauren ifi eine i^^tf re»^ * P^cbole


oDer ein Gymnafium illuftre, Cafimiria-
num genannt, Da angeleget morDen. 2111^ 1

^ier refiöirte ^)er^;og ALBER rUb,!


@0t^aifd)er^inte, welcher aber An. 169% ^

i^bne erben sefiorben ili. ©er Succef-;


,

fions-<S(reit iftin fo mUbt{)qcUq(t, öafi


eac^ffn.-©a!fel& .©rittcl•
unb eAl
fen.-?(Keiimngeii ein Kriftel »on &cn Re-
venuen m
iam FRANCISCÜS mUtfO
gciitejfeti ^at.
rcjlk-et
TOM, a"
teuren Den 2 f. Sept. i^gr.
3. EISFELD l'at. , Eisfeidia, eine Hein«
<Btnbt, mb
3. HILPERSHAUSEN , ober HILD-
BURGHAUSEN, fa(. Hilpershufa,
0ber Villa Hiiperri, Uegen an ben
^er.ne»

4. HELDBÜRG, l*af. Heldburgum , jker.


|09 ERiNESTO FRlDElficd, auV
Der ©et^Ücfien^inie, welcher ben 17. De-
cemb. 1707. 9£bof)ren iÜ, unbiti-^ifpers»
Narm reftbiret. 9u .OUb&!ir(|^nufen ifl
ein f*oneg fSiirUlic^eö ©c^l»|, luiö ein
tn bfcfem Seculo angelegte^
haix'^mtti
Gymnaiium illuftre, welc^Cg «6er »OK
r. fe".V^''"<'I'9^n »if l«^ »«vloliren.
f. RoMHlLD, «af. Romhilda, eine fkinc
©tabf/ an ben .Oennebergifc^en ®xkti<H
War bje fSenbeH^ ^ntog ^emi^S
per ©Df^aifc^ea inie, unb
*
nod) "ein üem»
m
Itc^e^ ©(öbtgen mit mtt) @(^l6fTenv: An.
17 10. ifi ^)er^09 HENRICUS s^nt f
ben geworben / unb bie j^aufer ©orb«?/
memungen unb eaifelo |a&en iM barein
flef^eüef. 58on einigen wirb RöM-
HILD ju ber @efi!r(ieten
©rafKNfft
.^»enneberg g£re(f;net.

3 XI.
XL
XCo liegt t>ic (S^efutfietc <5rAff*affl
HENMEBERGl
©ie liegt an öetrSBew/ jmifc^enS^üringeni

An. u85.pai'btJer U^te@rafi&0n^)emtebf^9/


unb ba fairi/ tevmoge ber <£rb^33erbrubcvu«g/
fca^^au^ ©ad)(crt juvSuccelTion, m\b itvaV/
laßen ji'd) bie untcrfc^iebenen ^iöim öarein ge*

3^. MAINUNGEN, Jat. Mamunga, gar efr.


nc feiae ©tabt/ lie^t mitten im Saube an
l)er Werre, unb ifl iicrftc^^ CAROU
*
FRIDERlCI,a«^bem^)aafe(Botba/
J)ev beti lg. Juiii 1712. öfbDl)r^n ifl/ or=?
öcntüc^e IKefibenfi : unter beffcn ^Dtf)>
inaSigfeit finb anc^ bU bena^bartm£)cvi

j. MASFELD, 2at Masfeldia, ein ©^Io§ mb


Sliut; bai'inne (Inb bie Rudera f>mi ^em aU
ten e^toSHENNEBERG iu feiert.
2» wAsui^HEN, Jat. Wafunga, i(t ein ©tabf^
gen unb- §lmt an ber Werre.
5, sALzüNG EN, i^it. Saltzunga, an ber Werre,
qff)ktt micf) na^i) Maimingen: €{> ifl ei«
etabtoen/ bafc^üueSaKimcrdfefinb/ un&
lieot eigeutlfo^ niü)( im ^emie&ergifc^ien/
fonöern in Jl^iirinqen. An. 170^. littt
t)ie etabt t>iü buvcf; *ranb. Sa^ ©c^lDf
bafelfcft l^eiiyet biC ©(^itepffeuBurg.
2. SCHLEUSINGEN, 2at Schleufmga,
mx bicfem m
SKefiöm^ bn ©rafe«
bif?
im X^enneBerg. Slnje^o ifi ein hn&^mtTß
GYMNASIUM öarinn angelegen mh
nn allen dependirct/ &ieam^enn^

«ber, nnt) bie btn«#arte@^aMSüLA,


tt)o @emcf)v qema*et t3)jrö, tnglei^en
viel
fcaö ad)(of Ulli) 2Jmt KUNDORF, gt^s
ren «cbll il)re« Diftriaen jut* dcii^ifii^eti
€rb Jaiibe^^^Portion, unt) Heiden fett 171g.
unter ef)uv^©a^jtfd^er ^&^tit
. ILMENAU, gat.limenavia, liegt mbtn
SbHringifc()en ©rduf^en ; gefröret na^
WEIMAR, unb |)flt gutei^er^r^crd'e/
au^ meieren Die ?9?ön^,eH mit öer c5luc?^
•Hernie flint) gepraget \mxbm
. KALTEN- NORTHEIM, faf. Nort-
heimium Frigidum, ©(^lof un& 3l«tt#
lte|t^t^^tn(f eu/ unfe ge^rt nac^ EISE-
. SMALKALDEN, 2at Smalkaldia, efttf
anfe^nU^e ^taöt/mel^e megen be^ 3mal.
kaldif(|)en ^«nöe^/ unb megeu ber Smal-
kaldifc^eu3lrticul t)on An. if 57. Ufamtp
liegetjmar im ^ennebergif^eu/ geboret ^
aber bem l^anb^@rafen ^on hessen-cassel,
3n ber S^ac^barfc^afft mirb
unb ©tabl gegraben.
f ifea
£te SJeligion ifl
m
göangelif^ unb Sxeformirt.
25er 2lbt
ba^
mFULDA befi^et berma^leti
mt VISCHBERG, mit Den basti
gehörigen £s?rffern»

xir.
,

XII.
Wä8 (in^ in S^^tiäm vot ^eid>es(Btfiflid)t

I. ^ir ®raff(&«jff SCWARTZENBERG,


Jöt. Comitatus Schwartzenbergicus
liegtjmif^en ^amöevo uuD SSilrßburg.
©ie ©rafen »on ©c^marl^enbero fmO
1670. tnöen^urflemBtano evl^obenmor>
Un. ©er 6effe £)rt ifl in öicfev gefufpCi
fen ©raff^afft bai ©ta&tgen marcf^
breit/ am ^amf fo i^on öer S^iffa^rt

@ki(5 t)örbei) liegt 6te J^errfcfidTt


SEINSHEIM. Die geboret auc^ ju
©^mar^cnberg Die anbern ©uter liegen
:

in ^Q^nm/ ©(^U)a&en uni) aSeflp^alen.


?9?an miif aber öiefe^ »^dwat^enberg
ni^t confundiren mit Bd^coat^bocg/
in 2l)i5nngen gelegen ifi.

©er Snrfi Don ©c^marfjenberg tfi ga*


tl^oltfd)ev Sieligion/ fein ?anD aber in gran^
(!en f at{)ölifc^ uub Si^angelif^.
n. ©ie ©rapafff CASTEL, 2at Comita-
tus Cartellenfis , liegt gleich Darbet) am
©teigermalD/ imb ^at feine eigene ©rafen /
€öangelifc&er Sieligion. öiegaR^je@i#
fc^afft befielet anß ^)aup^2lemtern/
Drei)
(Tviffel ^^uocfibtiöfen nuD ^cmli ige«.

HL ©ie ©raffc^afft WERTHEIM, um Den


5)?ai)n/ t^at» Comitatus Wertheimenfis
»nD
IV, Sie
s

- _ 2)aniL_S^ciI m ^em ^m- r r


IV. ©ie ©raPjäfrLoEWENS'mN
l'af. Comitatus Lccwenfkimus, (twaä

S ri.iN unö WERTHEIM |C&r«i&vn.


ff^'.!'€>^^n^ erhoben; unD 1718. asfloröfti,

ff
NEBURGJȴl,'^.^it"'^"*^''^^'''f^>^'"'''44l#t VIR-
iH bn- c-ifd. &mU
mßt WEx^THEIMjjat guten ^ inV

^. tie ©raPafff HOHENLOHE, c&es


HOL ACH, Comitatus Hohen-
l'af.
loicus, iicgt andi) an bfn ©c^roatJiMm
^ranrjeii, jitiic^cn bf v Saabnv ^a*ri unö

Pßr%\ .,2)ev ®rafen Don HOHEr4.


LQH£. imb gar »id, &a| faü eis jcbel
etaDtgcp. bte<£5re Ut, cuieOicfiöcnS
let)«. Äiegan|e@rafj"d)afftt»irD

P5 mi^c eme fd)lne

tcnHnn ticx(im0ii^)tnmüiqmbm^^ ^

71 Sie ©taffc^afft ERPACH, 2at Cotm-


tatusErpacenfis, litgf unfer &euj ?gjas)n/
flarwcttiur^incfea/ fa|] «atergrancffait/

^ b f fd«c
feine dgcueOrafcn )^oHERPACH,€t)a»^
9eHfd)cr Sieiigioti.

VIL ©te ®vaf|c^a{ftRETNEGK, fat. Co-


mitatiis Reineccenfis , Wtqt ti&cr ^erl

ref bcu fvepen S^ei(f)^^@l'afc^^t?ün NO- \


STITZ, t^dc&c anbmreit fc^one ©utcir

VIII. ©ie ©vafen t^on DERNBACH, mh

©uterm ^vöncf CH; um öa^^nffttD^^r^^


bnr^; t)aß @^fc^(ecf)t aber ifl
An. 1697,

finb Dermale« m^0l bititx&xafiU


IX. BU
tiie
%x^t)^tmn m LIMBUR.G, f)mn
J^evr^c^afft SPECKFELD , neben i)cm
ed;«3ar^enbergifc^eB/ tmt> öte ^^ervf^^afft
LIMBURG 5 roel^^^e fafi me^v inSdwßben
al^ in Srancf en o^l^^c« ifJ- ö er Äoatg in
ijreuff^n fonnirte etne Pra^enfion Dar*
auf/ ttnt)
PoflefTion
Wbmn
3Ibller&en t>er ©rafen
^enoinimn. ©te ati^ge?
ßovbenen ©rafert fulrtcR Den Situl Sem-
per-??rei)/ imö tt)aren €vb^Ä^eiKfen m
K m6m. mctc^^/ met^e^ &b^^m bm beji^en*
ma^lm Die @rafe«
X ' 5^ie®rafeti m SCHOENBORN
am
bit Joerrf^afft ^tecga. be.
^abett
SJurfur*
gifc^en. Buffer &iefer^errf*afft beit^ett
tte ©rafen Don^cDoribom^c^ lu öe jter*
y^icb/ Uuäavn uttt> (^(lav^putai a«lc&uU^e
&utcr»
f«t^r- ©te mmn öev ©roTen ifi Die

XI. Snc&xamm GEYER, liegf a« Den


©ran|eu mn 33i§t()um AicWtedt. ©er
le^te v^raf ftarb 1 704. un^ f^gte öen ħtim
i)on ^Dreiijfen mn &bcn thy meieret 1729.
t)ie|e©raff*afft Dem ^«arggrafcnPOfi Situ
fpad) uberlte§.
XII. ©ie®raf|c[)afft GIECH, Ikqtimmm^
^)an^ i jl Si^angelif^er Religion.
SIIL Sie ©rafen m\ GR^VENITZ,
(imiqüi\<i)cv DndUliqm f meiere miter
mum mqkxma an Dem m^xUmUxaU
Ulli)
av. £)ie ©rafe« t)oa WINDISCH-
GR^TZ, (?atM«fc|^er Sidiglon, finö
aucp folenniter mieer t)ic grancfif&ca

. NüRNB^.RG,
Pegniz
Sat Noriberga,
eine u6eraii^ qroii^; fc&foo
mn»
rei.
^e/n)o?)l6et)efii^ee; mir3)?anern, mütn,
©rakn unö t)tcleu S^ilriiciv fo mit ^iem^
ii^en ganonen befe|ef ftnö
, ijerfebene
ftm , bit bm^ btn gSeif i^xtt
thülu
feinmo^ner i^ve Commerda mb
Manufaaureti fel)r ^0^ gebra^f, uitt>
leri? i^l« einev öev beflen J&iiii&eH^Spia^e
35 M aage?
©a5 1©. €ap. \)ött2ni(f^IattS

auqefebcH mirt). ^^ie @tat)f ift in fet)t


temÄtanDC/ obi^leid; Der ^oDea bat)enmt ^
liemli^l fanDitjt iil. Die /oaufer fiu'o mei*^

mablet/aac^ tuiüeuMi} roegen bcv JfiettigFeit

©taöt ^at ein tDo'oleingeridjtete^

t^m^nti xnhnt^en ; ©ie Sicgimeat^^^^orttr


tfl fe^v wo^l eingeri^tet/tni^» a^mct bev 3le#
:publiF Venedig in i>\tUn m<i) bie ^olice^.^ ;

iji fci)r pt Sie ®pitahSixä)t $uni


.

ligen® eiii t)enDa^ret beu gro^^lenCbni oec

2*ptfei ©cepter/lHviiiref/ bie Dalmatlca,


^m^fd^ab päntoffd/ ©t.umptf ; uaö . i

«cbjl liefen einen iiemltcf)en S^cil t)on Re- ^


|

liquien/ fo in^vjemein ba^^eiiic^tbßm ge^ i

nennet mcvDen ; ba^ Gymnafium; bie ^Bif^ < i

fenfc^alTten unbÄunjle,fonberli^) Mma^^


Uvet), finb in auf em g!ov. Siat^'^au^
-

groS luib fc^en^müvDig. ©te SKelini )n ifl


buvc^ge&cnb^ (£t)attgelif^ : bod) i|] ein teut*
f^e^|)mi^ in bev©fabt/ n)oman ba^Sa*
tbDlif|)e 3leligiön^'Exercitium cerflattet.
©a^ ®ebiet[) bevStabt Sßiirnberg ifl anr
fe^nlic?)/ unb begreijft bic mi>l)leingeric^te(e ,

@tm uub Univerfifaf 2llfbovff/ fo JrtJat I

an gef(f;icflen Sel^rern niema^l/ aber in^gej |

mein an ^a^lrei^^en Academicis gRanjel i

|)at. ®ie 1(1 oon Rudolpho II. i f 7f •


fiifffet.

~ LICHTENAU, i(l eine ^urnbergif^e 2Se/

llung/ wnb liegt im Slnfpac^if^cm


HER.
^

©a« IIL S^eil öon &em 5)?apn. fg

HERsi RucK, i}] cinkFaiinteb'Otßbtletn/

nei^ acbrauct mirD.


5. SCHWELNFÜRT , i?at Schweinfur-
tum oDcr Suevofurtum , eine fciue
,

©taot am SKatjU/ €i>anocafc^er SveHgi^

feine ^tfiioim
3. ROTENBURG , an btv Tauber , Sat
Rotegj^i^gum ad Tubarim , eine bc«
i
.
rul^mte ©tabt, unö glctdjfam Da^ form
V *
l)auf Der SRiirnbcrger. Sie Sleügton jft
t)ie €oanm'Utc^e.
4. WEIb^E^BüRG, (im mdvbqanr
Weiirenbur^um ni^t mit t>m 2!tcf);
,

flM , mit einem guten ©efunb&eit^^^aD/

WINSHEIM, «at, Winsheimium, nt$t


5.
ttjeit m Slnfpac^/ jtnD mittler Bat^
tuno; mib bepöe Der €t)angefif^en Sielte
m
gion iuget^an- 3m
SJine^eim pariret
ne gute €n)nU.

II. ^eiTm
XIV.
Wo liegt Däs Äanö "^cfll'tt ?

€^ erfirecfet jic^ t)om ^hemßrom bif ju Der


Weiev an Die SOSetfera«/ SHnngeu/
tinb jioft
aße(I])Baleu, grancEen unD 53rauuf^tDcig.
Sie ^anDgrnfli^e gamilie befielet in imeo
mWi^ CASSEL
Aauptanmix, miö
DARMSTADT Saraus ftuD ätpei; SRcbem
:
Sin'm eßtfproffen / nc^mlid> RHEINFELS
unb HOMBURG.
.Sie Cv^jTcIiicbe ^evrfci&afft tfi Ktfotmkt ; &tC

Catbohfd) ; lint) bic i^^^t^burötifdie Kefoc^


fdi^e
niu'L ©te UntertbancH jinb untermencjet.
©a^JpaujJt ocvgafycHf^eHi^ime tilFRIDE-
RICUS, iekig tu ec^mc^en/ geb. as. 2lpr»
1^76.
/?aupt ber Savmflabtijidben &en f. 2lpi%
An. 1^91. LÜDOVICUS ; geWen.

XV.
3Ö>aB geboret ?u igefTcrt ; (n^(]^B^

I. ®ai tuetfäe t>Dn Slie^er / ^)effen/ Däfern.


HASSIA INFERIOR, an ben gramfife^en,
SHnnsifc^en / ^raiinfd}iveig!jcl;cii unt^ 9Be(l^
pMHfcpe» ©rangen : 3Tifoni>evpeit
1. CASSEL, icitCzilellx,^ am gluffe Fulda,
(feilet ft^ tu t}xa) BtoMCf ne^mü^ in bte
Sllte / 3?eue unb £)&ere gtabt, unö trat
ite 9JefiDeu$^ btß 2anh'&xaitnß.
©ev Surftlt^e ©arten^ t)a^ 3^«3l)<^i'§/
t)te 5?unfi^€ammev uu& Bibliotheque, (tu&
fel)en^tt)iiröige@cbaube, befouber^^ bev eit^

neStuube bat)on gelegeue


2. wEissENsTtiN, et« foflfeaveif Sc^löf / mit
©arten unD ©rotten/ eine?SKeile »on 6af^
fei/ njeld^e^Der lernte gauD^@raf Caro-
lus iiittÄoutglK^eujlofleu augeleget»
©ie^errfcöafft plesse, gegen bo^ giirfletu
t|ium©rubew|?a3ea»
4, ZIEGEN'-
4. ziEGENHAiN^, 2at Ziegenfiaina, eitle @f aOf
an Dn- Sch^alm, unt) confiderable 2?ei»
fiimc} ; in einer fruchtbaren @raffd[)aff/ m
NEUKIRCHEN;, UtlÖ SCHWAKTZEl^BORN ,

Ho^^BURG, mit t>m Sttu^nm


f. «Reffen/ m
eine feine @tat)t anf einem f)i}^en55erge/
mif öeffeß e^>i(je ein alte^ ecf;l0f fJel)ee,
Sretbt OardPen f einman^^^)ani)eL
6. CREUTZBERG, Uthfl bm
©^lO^e PHILIPPS-
THAL, an Der Werre , iß J>ie ^^eft&en|
fan^grafen^ Philipp!, imD nmnn^t fiU
Rcr vfinDen
7. SPÄNGENBERG^, tiut QtaU mit cuimt nfim
Serg^etfjloffe.
IL iu (Pbcir^tSeffe»/ Jaf. HASSIA
SUPERIOR.
MARPURG, fat Marpiirgum , eine fefne
©tat)( «n& btt&f^mU fSeförmirfc Unit)er*
fit5t/ nebfl einem ^o^en t^etlcn ^erg^
©cf)lojTe unb 2eiitf(|en £)rben6^'J;)a«fe.
3* FRANCKENBERG, eiue fliitc ^ctg^©tat)t an
öer Edder,
5. KiRCHHAYN, eine ©faöt itt Ohme»
4. WETTER, nj0 ein3migfraueti©(ip t^.
III. 2)a^ gilrflentNm HIRSCHFELD,
tt)ar wöiefem rtneSlbte»; jn^ifd&en {>em©tifft
§öl&a/ unb 4>er ©raff^afft Jiegen^otjni i^ aber
im SBeflp^dif^en grieDen fecularifiret, unö^
i)em «anö;©rftfni |u ^effen/gaffd cing^rauniet

IV,
f9» ©a§ 10. gap. t)otiSeu(fd)[auö

VI. Ba^ mcifle t»on Der ©raffcf)afff


SCHAUMBURG, trelcfK An. 1640. a'Dgc^
fiorben ifi; Da^on nute« inSBcfip^alen.
V. SicSlemtcrUCHT lüiD FREUDEN-
BERG, in &er ©raffa^afft HOYA, um jicl)e

ten in 5öc?]pl)alen.
VI. SMALKALDEN, einegrojye gtabf/
famt ber -^ervfi^ajft franckenstein, im J£)eu«6
6er§tf(&eu.

XVI.
tÜ^s gcbom ?tt «^SeiTen^DARMSTADT?
L Sa^ mei|le Don (0^er^<5e(ren/&a^ift^
1. GiEssE.^ , 2at GilTa , ein mittelmö§tget

£)itVimm\itat bafel&fl mart) An. i<!>o7.


angelegen / unt) {)at €t)aagelifcf)e Theo-
logos 2)ie ©taDt tfl liemlicl) fortifici-
:

tct
2. NIDDA, eine ©raffc^aft.
3. ITTER, eine ^eiTfd;aftl/ am SlajTe biefc^
^ila^nmß/ m
Den *Ba(t)ecFl|*:§en ®ran#
Isen.
i|. BUTSBACH, ifl eine feine @(aDf/ an öer
3^tt)Da/ tt)i5 t)ov biefcm eine ranDgrafli^e
gvauSBittme t)iel^ya^re reft&iret ()at
II. 55ieDbeve@raff^öfftCATZENELN-
BOGEN, {at. Comitatus Catimelibocen-
fisSuperior, liegt naa) Der JanD^gfiarteiuve^^
nen/ unter Dem 3?ai;nc/ Darinne ift.
DÄRMSTADT , ücteiu. Darmftadium • bit
jp)aupt^@taD(/ ifl feie SJetiDenlj De^ fanD^
svaW^. ^at ein f({)pneg ©(5)lp^ unD ein
gUteSO^v^nafium.
a. TREBUR, Triburia, eine
J?a(. mmaUhCf
vu^mte m^i^em ; tfl mt ia Sag nur
ein glecfen-
DORNHEIM ober Dörnberg , ein
, tt>Mti
ff jmnjcit meieren jmtfc^eti
Alberto
(Ettöc Öd
1. «nö Adolpho m
Naflau |U
örei)5e|enDeH Seculi öte bffann^
tapfer

te blutige @(^la(j)tfärge7aKen.

t(I Der © Alilffel |ur 23.v^.6craffe / mb

XVII.

I. ©ie tltoerc . (Sraffdbafft CATZEN-


ELNBOGEN , 2at Comitatus Catimeli-
bocenfis inferior, Sariane if!
1, RHEINFELS, Rhenöfelda , eilt Hft^ß

Kit be^ Slbein^. ©eit 1719. i(l er mit


5^mmr(ic^en2rouppen befe^f, 1734. aber
Cajvl einger4«met movöe«.
2. s. oEv^ER, ot)CV s. r.oAR, faf. Fanum S.
Goaris, t(i bie ©fabt bavUi), ©omoM
öie etaöt/ alt^ t)a^©c^lot3?{)efnfe!tf/ faK
te lauf öe^ Utve$(ifd;cn grie&en^ Reffen/
€af|cl kben, urö eta^Equivalent hamx
i^eben : €^ iinif]e aber i^jg. be^Del an
Si^jetnfefö reflituireuj &ocl) i7h» er|jielte
e^ TusPraefidii.

m SSeflung/ öie CATZ genannt.


4. CATZ-
10. €ap. t)ongcuff^Ianb
f94
CATZEKELNBOGEN ,
Catimelibocum,
t)ie©taöt/ t>mn Uni beu 5Ra^meti

scHwALBACH, rtttt Deiit ^unal^mcn langen-


scHWAL ACH, dugUcf CH/l^flt ettie« bevul)!^
ten ©aueviBrutnien/ unö ni^t tt>eit i)at)on

II. 3n niet)cr ^ «Reffen fint) Utttcri<^tc&ene

etabfe, Slcmter unb J^errf^afften, fonDalicö ^


I. ROTENBURG , an ber Fulda , t)a
vetibiret

«(tnögraf JOSEPHUS
öon

ANFRiED , an &er Werre , t)a rejtDivee

«an&gvafWiLHELMUS.
5, ESCHWEGE, Ut Efchwega, ettte tt)or)l9e/

taute etabt an bcr Werre, ba rcfibivrt


$anb(}raf CHRISTIANUS.
4, soi^TRA^ eitte©tabfm^ttDütbamt

XVill.
gel>dm 50 HOMBUR6?
HOMBURG, mit bcm Sunal^men t^en bcv ^o^
t>e/ Ue9tni^tmciti)ougrdncftur(jni:)ber^
i)5ffen, unb auf bem edM^ ^^^^^^PJA^
Sanbg^f, FRIDERICUS JACX)-
BUS, Svtformirter SldtgiDn-

XIX,

SRd^ n>aö wenige! _ . . . .


. r
I. FRITZLAR, rat Fritzlana, eine feittC

etabt in 3^icber^.^efl(^n/ 9ct)ovet


brm
©a« III. Sl^eil m Dem SSRaptr. f 5»^

e^u^SiIrften dou ^am- ^at)fn* Hen-


ricus Der gincf ItT marb l^iev erma^)(et.
AMOENEßURG , inegcmein (D&me^^

h TREFÜRT, Süt Trefurtium, liegt m


bev Werre gegen S^dvittgen
, / h«&
Pot brVt) J^yerren: ©n
SI)en gepret na^
^)etfen€ajieU Da^ andere bem e^nr^gib
fieu 3Rai)n^; Der bvitte iKm SburSiir^
fien ju@ijc^f(n.
imb v^rancFen liegt Die ©e^
4. StDitc&eti ^)ef}"e«
inxfm mu^ FULDA, Benediainer*
Crbtni, 2at Abbatia Fuldenfis , befr
fen 3l&f ei« freoev 3ieic^t^;@tan&, iinb ber
Stomif^ert ^at)ferin fit-^fangler ifi.
©tine mefibenl/ bte etabt FULDA,
lie^gt au bemgluf Fulda, |at eiae neu/

autgertc^tcte Unintfität/ unb eine filrtrejf^


Ii(J)e Bibiiotheque, ©ie 3l&te» i^ gvof^
fev aU nm(^tß mUWm.
gan^e £anbgen jufammen njirb in^<
gemeinter BUCHAU, gatBuchovk,
ober Fagonia, genennet
Sie SanbmMa\ft ^efftn/ mtb fonfl

fcpon !a^\ie af^ ein ^m^Mjtßianb hnnm


flelernef/ *i>elc&e^ mitanten^nnb emtragH^
^cn JSergtvetcreu / ©efimb ^ Grannen,
'
gabern/ fruc|it&afen gelber», Söiefen,
feailen, ial)nm mib müben 3>iel) ; mic
ni^^tminber mit njo^fange&auten unb üokfi
vei(f;en ©eabten unb Sorffem angefiillet
ip. ©te iSinföP&ner mxHn Hn Dielen
wege»
feit / ol^ DerÄern Der Seutfc^en Militz
genifymet. Die ^)e{tifc&cn S:ni))pen ^a^
hn in Dem le^terni8«pcrifi&enitvie<i imO
ia^ ^effeu'ganb Durc^ imet) groffe Darin*
nen einquartierte Armeen/ Die Miixit/'
tinD §ran^6f#e/ {t^x WUi a«^fle^en müf«

III ^Die ^tttmn.


XX.
Wo ücgj v)ie Wettcrßo?

©0 nennet man Da^ ©tudPe ?anbe^ / tt)eld;eö


jn)if(f)cn -^cflen uaD Wcftf)^akn lieget. €i5 pa*
lenDarinne^ubefeI)leH.
L üa^J&au^NASSAU, ml^tß mß fielen,
fteill «Jütritacfocn/ t|)eil^ ^traiüicbert ISinien iu
(ie|)et.

€lliegen aberDieSRaff^tuif^en^utertl^eil^itt
Der VDctrerau; tl)eiBaber in Deai Wc|?^ei:i-»e.
.^ier in Der SBctterau (InD nac^folgenDe Sleft^
Denzen : i. siegen, eine feine ©tabt/ in Deren
SRai^barfc^afft gute €ifen^55ergmerrle fin^. 2.
DILLENBURG. SCHÄ11M3URG, ©tarC üttD ^C^luf
in Der @raffc|afft v^ofea^ rfci trelc^e nunme^^
ro Dem gurßlif^en Jpaufe 21nt>ÄU^23emt>prg ju^
geboret. 4. i^ie"^?. f. ha-^amar. 6. ^eil-
BURG. 7. IDSTEIN^ ^ UUD 8. USLn:GES%
J^inten imOBctlreic^c liegen Die übrigen Sieji^
feenljen/ uemlid) i. ottweiler , ukD 2.
SAASBRÜCK.

g)ai?in.S^ei(»gtt& titt?0?<>t)». T9?

t5^^",v?''"„®''?f/'^''ff^ l»«9t HER,


**^J>N, i!at. Herborna, eine
nm beru^mfcit Gymnafio, Dieformirter Sielt*
©fa&f mit w
mn wclc^eö
, m bttt j. ntüen
jDificwbotf? un^ ^iev,
ju eiegm/ ,
mtal>aHtn wirb.
fidUn m
Sttjct) btt etabt SOten/ liegt baS
Uhmt« EMSER-BAD, an ber ?cN(.
S)iegi1rßettunb©rafent)Dn2R4au (tn&f^eiW
?/^5v'''^Sl''^*" ' ^ümigelifcßen/
fpeifij bei- ^eforniirfen Sieligion
jHget^jan.

r^-
I-
'«6te ©cftf Bon HANAU
^off e eine
fd)cne ©rdflcßofft/ jwei; ?9?eilen Bon gr<jncF»
Pif «H bengrancfif#en@van5en, borinne HA-
INAU, Sat. Hanovia, eine grolTe, mUatt
taute imb beBefiigte ©tabf am SRapn gelegen,
.©er &vaf War ber SBangelif^tnSveligioh juge*
tpan, bte Untert^anen aber (inb mcipen^ refor-
mivt , reel(I;e ft^ mit affer^nb Manufaiturett
reic^lic?» na^iren. 2)aif Siefiben^>ec{)lof p Aa*
nau/ i|] pva^tig, unb ba§ Gymnafium Illu-
ßre in guter Renomee. 3!1« aber An. 7 j 9. bet
1
Icßte @vaf mit Sob abgegangen, fam bte m-af>
Mafff fln€ajTel, megen ber .^errf^afft Boben-
haufen aber wirb mit |?e(JeB»©armjiobf geßrit«
f en.Umreit ber ®tabt i|l bai f($one ^uj}«© Alpfi
PHILIPPSRUHE. .

3Sonben@rafi^afffen LICHTENBERG
iinb OCHSENSTEIN, ftelc^e biefer @r4f.
litpen Samtlie ge^orear flehet oben.

UP- SOLMS
®*'<'f<^" , 5aben ibrc
©titet neben benen »on ma^an.. ©ie (inb in nn»
terf^ebene Linien 5«rf^?tlef , tuelfte aöfTfu
4ittt) in ber ^Rie&an^mignife t^re ®uter ^aUn.
Xit ©vafen pnD &a\m^\\(^f

^^lv\%it (Bcafen ^on LEININGEN


htn f)m Die ©raffc&afft WESTERBURG,
l>on Den anDern Linien/ unö Dcv ganzen S(V
milic; fielet oben* ^ r
V- Ws> afen tJon
(Bf ISENBURG, ^aben
nic^f
tfire @taff<f)afft ncbfu Dem ^anauifc^fn,
mit i^ouSrancffurt/ «nb jünD ebenfalls in uittp
fcl)ieDene Linien sertl)alet.i>er bejle imb na^r?
feafftefteßrt ifl öie ©tabt offen^^ach am 59?ap/
m^geu bei 1741. 8et)alt<nen gmjep
fo
äage^ um fo me^v beFannf njovben. Sie sSeU--
gioö ber ©rafen, ifl bie ^ieformnle.
VL T ii: ©rafen SAYN
unb WIT-
GENSTEIN, bellten

i. £)ie®raff(^afft SAYN ober sEYN, amSv^ein^


etvom / nid)t raeit t)on€oblen1j. Saöon
öet)orten etlicf)e £)ertet bem Aer^oae jti

€ifenad)/ fonbevlid; bat?©d)loe imb ^>ew


fd)afft Saviv Altenbiirg , batJOR aber An.
1741. na<| bc^/3eittJg^öDn©fenad)S;ob^
bcr Atvr ?ötavg(iraf i^en SSranbcnbura?
£)nDl^ba^ 35efi(j ne(>men iaffen, n)icn)ool
mit örojIemSBibevfpvn(& M
^txm^ »on
SBeimar.
Sie ©raffc^afft witgenstein , nic^t tveif
m Wiaxhm^y €l)ebem befaffen fie au^
:.c^^.......
S^ie ©raffdiaft Hohenstein in 2l)annc(en/
iDcldje ^Preuffen minme|)vo in
unb:
r^ieJ&etrfc^afftHACHENBURG,meU
4)e bur^ ^)ei;vat^ew an bie SSuvagvafejt
Hn Kirchberg gefommen. ©te ©rafe«
ftnb tf^tilß Siefurmirt/ i^uH &anqüM.
VIT, Sic trafen m\ HATZFELD,
Ben i^)re©raffc^afft gletc^ nc6en bem SBittgeu^
trimfd)em €onfl |akn pe f^6ne ©uter m
!)iir Ingen unD Sc^lctten/ bmn
unten/ unb pfli^i?
teu bcr Satt)olifc^en SveltGlon 6ei).
VIIL S:e ©rafen t>on WIED, ]^a6en bte
®^'Cf!^)<*f^ ^JE? , unD Die ^ertf^afft. ISEN URG,
mH)t bei/be am di^tm nic^t t^eit Dou gßblenft
gele(^cu fiuö ; ingletc^en bic ^errfc^affi RON-
CKEL, an Der Lohn, pjfc^en Dem 3Raffam^
fc{)eu. r^ie ©lafen iJon SEteD (inD meifiett«

IX. 3^ie ©vafen tm CRONBERG,


(^c fonft Die ©raff^afft gerol^seck in ^dym^
tenbefeffeu/ "Ratten i^r ® tamm-J^au^ cronberg
nm'itvepCKdlen DonSrancffuil; ©iegamilietfi
miegcriorbcn/ unD Die®ra]ftf)# ifl al^eini-e^tt
an Hß etijft mami mrm gefallen.
X. S^ie ©vaff^afft WALDECK liegf jmi#
fgen ^4en imD ?lßefl))l)alen. ^aiipi Det
ai5
SBalDecftfc^en Samilie i(l nunme^ro in Den^ätj?
flcn^©tanö ev&oben tt)j)vDen»
I. WALDECK , Sat Waldecca
, Da^ alte
etamm^'©(^Ioi
3» COR Ac. , £at. Corbachium, l^at ein gutei
Gymnafium, unD ifi Die Äaupt^StaDt De«
SanDe^.
}. wilVungem, ut Wildun^ay ^ine mhU
gebaute ©faDt mit dnem ©efunD^^vun*
neu.
^00 ©a* 10. Sap. i)ott Seuffc^lantv

S. MENCERINGSHAUSE.^, fltlÖ ÖtC beflC» OCVUC


barinneu.
XI. gnbli^ ftnö in in SBetterau noc^ t>iec
fret)eKcicbst&t^ott/ aU
1, FRANCKFURT aöt MAYN, Jaf . FrancofurtuiTi
adMceniim, ifi eine uralte/ groffe/fdjone
iiemlic^ bet^efligteetabt. ©te^anölung
ifi bafelPji in greifen glor. ©ie ^ tm
l)at öa^ Privilegium, t)flf aüema^l Die
fKm. Jfat)fer &afel&fl era>ä{)let tverDen,
m\i)tß mic^An, lyii.unt) 1742. gefcf^e^
j^en, uni) ^atte Die ©tabt Die S^re, ba§
S^ro j?at)ferl.S3Jajeft. einige Seit t)«^ ,

felbft aufgeEjaUen/ unb Der Ketcfi^^Sag \)on i

t)tegenfpurg interim^ ^tt?eife Dal^in t)erle# ,

get n^orben. Slaf Dem ^atl}\)anh ober fo |

genannten 3i6mer/ttirb bie gijlbne Bulle


ifapfer^ Caroli IV. gejeiget.^ U6cr ben
^am gebt eine peincrne kniete na(^ber
e>tat)t SACHSENHAUSEN, tt)d^e
(ibfonberlic^ bei^ejliget iR/ nnb ju grancf^
furt get)oref. An. 17 19. jtnb o^)ngefebr
400. Käufer b«vc& einen erfc{)rocfli(oeii
SSranb in bie 3lf(^e geleget njorben. Sie
(S^mt ifi ber €t?angelif(f;en Religion in#
aet^an. Sie Suben aber njerben in grof»
fer SKenge geiulbef.
2. WETZLAR, Ut. Wetzlaria, ni^f ttjeit l)on
©teffen an ber HW/ t)ie i|l je^o wegen bei
(lammer ^ <S>end>r?i befannt / ba^ tjo«
epetjer An. 11^93. babin i|l »erleget n?or^
ben. £ ie Sieligion ifi bie €t)angclifd)e.

}, FRiECBER^, Jat. Friedberga, ifi eine al^

U m\^tn grancffurt^nnb ©ief#


5>a« IV. ISI^eil mbct ® onaü- 66f
ittif St)angelif(^erSveltgioti. ^ct) liefet
©(at)( i|i ein befannte^ @ön ^ €rben^
©^£»f/ aufmflc^eti jiA ein ^a<)ferli^tt
S5ur9(jraf aufzuhalten pflegt
4« GELLtNHAusEN, ^at. Gcinhufa , liegt jit)e^
55KciIen mx ^man , i^ flein unb ^at eBen^
©amCrben-Sc^lof / tvegen i^tet
fall^ ein
Immedietat aber t?iclen ©tveif. Anno
1 74f iDimmelte el in liefen ©egenöen

Ungarif^/ mi §ran^6pf^en SSöicfev».

Sa^ iv. zun


Xon Xeutfc^cn <pro\)m^ttt um

I.

. tt?o fKegt Die TOefct^

lei^ unter ?9Jin&en fommen &ie ittjeti jfe^


t)ie Fulda un& bie Werre §afammen ^ uni
bon &emfelben£)vtattit)ir&öer §luf / Die WE-
SER , iat Vifurgis , genennet/ ml^^x bif
hinunter in öie 3?^r&'@ee ge^ef»

IL
XO(tB liegen pot Ceutf*e prot^irt^^» ^^t

[. Stic Ämdcn gegen &en Sv^ein jU/ Hegt &af


„ t»eitlaufftige ?an& XDtHpHkn.
a. Sttt Äccbten gegen Die €Ibe JU/ liegen bit
BtraöitfdweigifdKn unö ilöneborst*
III. (Bc^moienocD ©cejw liegen

III.

XOas seb^m ja Weflp^wilen?


I. Sa« Jbeitqgt|»um ^^(ivhaten / Sattin.
DUCATUS WESTPHALIiE.
II. Sa« S5ift^uni m&n(fer / 2at. EPISCO-
PATUS MONASTERIENSIS.
HI. Sa« ^imm mnabx M/M. EPISCO-
PATÜSOSNABRUGENSIS.
IV. Sa« 55ift^um p«»et born Uttin. EPI-
SCOPA.TÜS PADERBORNEN-
SIS.
V. Si« ©efdrfiefe libtey (totvay / Sat. AB-
BATIA CORBETENSIS.
VI. Sa«Si!rfl?nt|)iim mmtn/ 2aU PRIN-
CIPATUS MINO ANUS pDetMIN-
DENSIS.
vn. Unterf^ieben« (Bvaffdxiffm.

IV.
Wo liegt t>M •^<reo0tt>»m Ä>ef?pl)ftlcn ?
sO?an muf i|t^ mit im SBorte WefipbateM
ni^tcenfundiren Senn man »erf}e^)«( baburqi
:

tnfipe&e« Den 9Bc(lp'^5l«fc^cn €vat>« / bavuiittt


wirb bei? nal)e aUe« begriffen, wa« iwif^en b«
- ^eftrunb jro«f^<nbem3i^cin«W«an bie 3^rb/
»

<SetUm Obtv mm mfle^tmiw^UnitnU


;
Ötuüillndt, beiiiDii- in btxml)evqt^eni)cn brif
t(n p-mmmm l)«6en ;
§<tbflöuv({inic^t« iiie^r, ali ixi^ -^e, Rogtbum
£>btt hx^o mm
TOe(?pt»»;ien , bmn
mix t)icx ju vet>«n l^äBcn.
liegt aber
J&er^oafbüm, nac^ 6er
«anb<et)arfejuve^nen, glei^ilbevberXDettet*

I. ARENSBERG , UU Arensberga
^ , tff
^erbcfieipIaOarinne.
I. WERLE fou einiger COIoffen beoefligef
,

leD«.
j. SAU^LAND fieiH
ein ©filcfe öon bie.
,
fem 5Be(IpBaJeri , fo juna# an t>en 9)fl&er»
bornif(()en ©rangen liegt.

4, BIELSTEIN eine ^errfc^flfff, gef)o'ret


m
,

&en frep<H 3iei^^*@rflfen metter-


NICHT.

V.
VOo liegt örts etifft mSnflet:?
an Den J?)ellanblf^ett ©rönnen r
liegt um
bengUif €m«/ welker i*at. AmafusJ^eifl, kt
feinen eigenenfSifc^off auS i>em ^aniilSaym/
ivelc^erjuglei^ 95if(*off ju «Pa&erborn, ju
öegl)eim/ ä« Ognabrilg , Aoc&^unt) Sentfc^.
miiicx mb mn
m ben
ipbavinne
€^!urfihf{ jn
veicjifien
ifl;
©tifff ern in Senf fcfelanb.
<ii ift eine«

I, Münster, «atet«. Monafterium , bie


^>a«pf.©tabt,
»efteunbvei^.
amSBaffff
9S»r biefem war e^ eine
ifl mh
ftep« ©fabt: So^ bie SBitopffe |»aben
€c a ni^t
!

tti^tnad^gelaffen/ bif fte An, unter

3m fec^je^enDcn Seculo biefe mxb


©tat)ttt)egenDer Wicöerr«tiffct befannt,
<nU i^x ^onig/ johakn boccolt , etn
©c^neifeer au^ Aollanb / feine Siefiben^
Dafelbfl «ufgefc^lagen^atfe.
©on^iji Der 5Belt^ befannte gKunftcri^
f^e grieöe An, 1^48. alliier 9efd;lo{[en/
wnbbaburcli bev brepßig^ jäbtige Ärieg ge*
fnbigetmörben.
2. COESFELD, Safcin.Cosfe1dia,i(ifonfi
bit or&entUc^eSiefi'öenl bcr S5ifc^Dffe ger
tiefen/ e^eftc bie J^anpt^Stabt gRunftec
einbeFommen |)aben.
5. MEPPEN, faf.Meppena, ifl eine gute
5Seßunganbevffm^.
4. VECHTE, «af. Vechta, eine5ße|Iungm
einem SKovafl / nicf)( weit t>t>m5>ammer*
©ee.
f. STROMBERG, ?at. Strombergum, ein
unb Surggraffcjiafft / nic^t mit
m\ bev Sippe.
WARENDORF, eine mittelmafige
etabt an bcr (Emf / ^at gute 3ca^rung x>o\i
feinnjanb'^anbel*
7. BORKELO, im ?utpl)emf0en/ ttnb
liegt
banmMi<§bie J^ollänf
ifibieJ^ertfd^afff/ j

Der unb ber ^if^off t)pr biefemgejancfeti


^aben.
VI.
XO 0 liegt ^Ä8 »i^tl;am (UßnAbtS* :r
j

€^ liegt mifc&en bem ©tifft gjliiöfier «nb bfiti


5)ammev»®ee. 3m SBefipHlifc^en griebe«
S5(r« IV. S^eil m btm m\tt. 6i i

^Pf^fo gcmöd^e mxbtn, i)af m öiejtm ©tifftc


t)itM}5rote(Iireuöen unb gafl^olkfett mit eitiatiDet
ilternirettfoüeu/ mhbaUn'^Yokilixmt aüu
mlamm^mU SJraunf^mcig unb iCmthnxa
^11 poftulivet meröen.
PnK|%tf(^Dff ifl
?S3enn ein eöangelifcfiec
^af Der €Nrfjjr(l i)ön
, fo
)ieMetTopoiitan.5Rc(^tei!6ßr bie gaf^oUf^^^^
»
llntertbönen. ©er mqt mdhoff iÜ CLE-
MENS AUGUSTÜS\ eiJ geTofier^er.
5og öon Samern unb €^uvfdrfiiu goKn, 93tfAoff
^51
?)aberborn, jii J&i(be#eim
inb Scutfc^metfieriuSrcevöentl^etm.
I. OSNABRÜCK , ober OSNAJ^RüG,
Latein. Osnabru^ ift bte ^anpuBtaU
t>avmncj oitt 5l«Tfe Haffe, iDelJ^e
,

biu
fem mi^ fret) gemefen , tmb tHje^tgen 3ei^
m
ten grof «nb tvo^l^abenb tfi. ©er £)rt
fonberlt^ mm bti
gnebeu^ ju mertfen, welcher An. i6^%^
O^mbvMmcn
iumSlu^gange be^ bret>$jg^l'a|rjgenJ?rtef
«e^ mit ben ©^meben bafelbfi ifl gefcblop
fen tDorben. SBenn man ben mönfietri;
r*en unb 0^mbthdifdHn ^rieben ju^^
fammen nennen mu, fo {)ei(i manl ben
Vpefipb&iifihen grieben. ©er anfcj^off
,
Pnegfmif ber fogenannten Petersburp- §u
refidiren. An. 174 1. muffe ber £)r(bmle#
i)er Krmut^cn 5ran^ofifc&e
35efaljung ein^
nehmen, bte an ben gepung^-SBerifen
ernfilic^ gearbeitet.
2. IBURG, Jat. Iburgum. eine Heine ©tabt
' unb ©c^lof , ifi fonfl bie ^ifc^offlic^e
SKcfibentj gemefen.
BEELHEIM, i(! ein Heiner £)rt/ nrntjeif
Usnabrück, alfmober ©a^fen ^ttm^
S f 3 Wit-
,

Wittekindus , ju gnbe t)(ß a^un


Seculi ök ^iiliQt Saufe empfingen l)at.

VII.
Wo hegt t>A8 ©tifff pA^erbolrn ?
€^ liegt jtt3i{(&en SRilnfler unt) SSBefer , unb ^at
«nje^o fernen eigenen 33ifdf)Df / «n^ bcm JP)(iufe
:&aynn f mm)tt S^ifÄoff ?0?ün|ler,
£)fn<i6n1cf / J^itee^^eim / ^^oc^^unb Seutf^*
9Kei(ler mb ef)ur(iiv(i jn goUn morben ifL
J. PADERBORN , ^af, Paderborna , ifl
eine brätle /mi^lqtbanU/ siemlt^ »efie
Cfaöt. ^er^og ©>ri^tan^t>ott 53raim*
f^n)eig fani)l^ier bie XII. SlpofielDon @tt
ier/ au^ melden er S^aler fdEilagen lie^,
itiitberUn#vifft: @f)tte^ greunb, bet
93faffen geinb, tmbjie in aüe 5a?elf fAicFte.
^. NIENHAUSEN, Latein. Neuhaufium
ein @(r)lof / liegt l^arte babep / unb iß bie
SSifc^offlid^e Siejiben^.
WARBURG , ober WARTBERG,
f«t, Warburgiim, an ber.St)mel/ ifiei^
ne feine ©tabt.
f. VINNEBERG , eine ^mi<^afft , im
J^aufe VCintzrnid)\ geI)ong.
f. 3n biefem ©tijft ^«t ber berut)mte 3l6gütt ber
Bacr;fen, bie IRMENSEULiE ge.-

ßanben, tioelc^e Carolus M. Kt|ti5ret


^at. .Öama?)l^ {)iet ber £)rt tl^bi esburg/

SlujTer «nterj^iebenen ©auer^unb am


bern ©efiinb^^minnen/ fiub l^inunbane;
berunm'f(f)iebenc J^6niifd)e unb Sejj^fcjie
3lltev^f)ü«K V in biefen ©egenben ju fe^)cn.
VÜL
1,

S:^aßIV.Z^cilm Dem SEBefer.


'
""^
6
~ ;

VIII.
TOo l est öie Zbtey (Eotvey ?
Sie liegt an ^ev SBefav im ©tiffte <}Ja6er/
>rn/ imb eiwen 2ibt / Benediainer^C)^
l^af

/ &cr ein geifilic^ev Xetcfcö 5örfle


jf!.

1. CORVEY, JatCorbeja, möta^glo*


flevift , liegt an ^er ?£Befer, «nb
iii miu
teltnafig. SSor Sllter^ mx eine freffli^e
ed^ule all^iev, in meldet tJiele gelehrte
Praeiaten gejogen mxbtn.
1. HOEXTER, Latein; Huxaria, tfleine
fleine©taötnn553a{f an &erSBe(er / unb
ge^^oref bcm Sllte t)ott 6ort)et) ; bocf) bie
©tabt miHi|re gm)^eit pfaetendircit,
unb bie benad^bavten Sraunfl^tt)eigifd)en
gurflen ^aben i^te ©c^n^ ^©ered^tigfeit
unb anbete Prsetenfiones bavauf / tO^Xf
i1bernp#geffnftenn?ivb/

IX.
XOo liegt ^Äö fiembam Va\nX>tn ?
liegt $tt)if^en Öfnabröc! unb ber 2Befer.
n;bicfem ifi e^ ein gei(}Ii^e^©tijft gemefen
aber im 2Beflp|)atif^en grieben feculari-
iif unb bem J^aufe bon 23^.«nocnbarg unter
n Xitul eine^ 5&t:ficntl>tim8 / eingerdumet
vben.

MINDEN , Saf . Minda , ifi eine groffe


unb n30blbete(5jgte
bcr^©i^
^ioX^t ©ie tfl am
bcr fanbe^^9{^ilierung. ©ie
S)nicf e unb bcv $af iibev bie Söefer finb
.fel)v bevtt^mt: noc^ ein .X)om^€api^
e c 4 tnl
tul Oafelbfi t)on gt^angelifc^en ttn& Satlolu
f^en CanöBicis.
2. PETERSHAGEN, ififonqi)ie3te(it)enft

3. WEIDERSTEIN, ein ©(^lof an ber


5Befer / l|i eine Johanniter-Commenthu-
'
rey.
4. QUERNHEIM, cinettffttJprSt^angelfe
f^egrSttleim

X.
Wrtö liegen ntin m Wef?p|?Älen tto* Dor
<5raffd?Äffteii?
I. ©ie ©raff^afft MARCK , ?nf. Comi-
tatus Marchiar , liegt neben Dem J^er^ogt^um
iSergen/ tin&gePret&em (y?)«rfurflen jn^ran^
Jienbuvg mß bcx Siilic^ifc^en €rb(^affl/ mni
cjDermit öer tnard? Branoenburc; an t^er jDöer
iiic^f confundiret wevöen. i(i bavinnc
I. HAMM, ?at Hammen, biebefleStaöt an
,
i)etLippe^ mitein^mSieformirtenGYm-
nafio.
WERDEN, 2at Werda, liegt an t)er SRutA
in bev©tabt 1(1 ein 2ibt/ i)er ein freyer
Äctd>s©iall^ifi.
3. SOEST, fat Sufatum , eine groffe,
c|)malen berühmte ^anfee.'Stabt^ Don meU.
(i^erba^befanntejus Sufaticum öen SR«^*
men fahret.
4* DORTMUND, fatTremonia, am^Inflem
Imfchar, liege aud^ barinne, i(i aber eine
groffe/ fcpone, frei;e3ieid)^;©eaDt/ ^t^an^
selif(f;er SKeligiwi. ein Archi-Gym-
nafium&ariane angelegef.
f. KSBN, fat. Eflendia , eine feine €»anfle>
mt etm, ^(iteine gat^oiifcjie ©efurfie/
teaebti^in t>ie ein Äcicbfl;©tanB jß.
3n &iefer ©rafft^afft werben bie 6efien
gp|)«ltf(^eu ec&incfen unb mxiie ^t,

II. ©t< ©raffc^alff RAVENSBERG,


f «f.
Comitatus Ravenfpergicus liegt be» SKin» ,
Den, ^atwbiefem ju 3üli(^, glese ai ö ^jec*
jengel^öref, unbt(ianie^obeml6nia in Pisnß
renuntcrivorffen. gsiliöminne
I. RAVENSBERG , Uttw. Ravcnsbcrffa
, «itt
f(()Ic(^te635er(?--et^iüft ^ '
j. «'ELEFEi-D ^at Biiefelda, ein feiner un&
Wß|l&ercD{)nter £)vf/ b« f^one fcinen)(int>
t)erfertige( »irb.
j. sP.iRENBERG, faf, Sparebcrga
, liegt ^arfe
«n ^telefelb , unb jft ein NaiKf^tbliA
fic^ec^lof auf einem Seifen.
w
4. HERFORDEN , Ut Hcffordia , eine mtt
tnne , befen feefilrfief e 2rebttßi« ein Vrcrcr
' unb in?flr ber ^veforniir»
r*'^ V /

f. ENGERN £afeiH. Angria, iftberßrt , tc»


ocv eam«n ©tflitiiH^sSatter/ WITTE-
KINDUS , fein^ergo(,fi)mngcNbf hat :
bßiv (sm^ ttt brr €df(nifc^en Situl^sfnp
fleljef. 3e|D i|l ts ein BiofSer pfeifen ,
bcA
fielet nirtn Rod) ba^®ra&.
<5. 3n biefer ®röficl;afft jinb bie €t)«ngel»*
%fd)enam|arcff}cn, boc^ finb fluc| €«t|oli.
tfetiunb SieiorinirteanteniteKöet.

ec f III.
/ :

III. m (8ia[fcf)afft
Sat Comitatus Schauenburgicus ,
SCHAUENBURG,
liC(|f an ber

5Bt'fev. Anno 1640. (larb oer K^fc ©raft^oii


©d -iii nbara. imb ba l^öttcn Die ©rafen t?on
DerÄ ip* puim Jbcil fuccedircn follen; bo^ im
?£Bcf}pl&öIiwen Sneben rvarb bie
©raffc^afft
hm kanbf ©rafen eingerau^
t^on •4v(Ten^(r«(fc=
mef / tDclc^fr ffd^ l^ernac^ mit bcnen ton bcv Up
in bev ©lite folgenber maiT^ntjergli^en

1. ^efTett^CafTel l^at

1. SCHAUENBURG , Ütl ©(^lof titlb Sltttf.


2. RINTELN, eine üictawbet)erngtc©tabt mit
f iner Unit^er^tat / bte An. 1^21. i(} angele^
getmorben»
SACHSENHAGEN, ©fabt/ ©C^Iof ttn&

4. KOTENBERG, eiu ® (f)li)f uttb 2lmf


f. OLDENDORP, eiHcStabt/ anber$H3efei%
6. OBERNKIRCHEN , Ullb
7. VISBERG, finb ©tifftev
grrtulein.
w gt^angelif^e
^
II. ?tfr<5t.ffnt?onm^ippe gelber et ^
1. BÜCKENBURG, ein ©tabtge» mit einem f(^o^
nen ©cfiloffe.
2. STADTHAG E.M, ©d;lof URbSlmt/ nebfletli^
U(f)en<mbern3lemtern.
IV. S>ie (Sraf(c|>ajTt SPIEGELBERG^
TPaf.Comitatus Spiegelbergenfis , liegt stt)i^
f^en Jameln unbJf^ilbe^^eim/ uitb gcI)oref jeßo
fem ^a«fe Gallun iim alleiniel^nt^on.O<»n^
'

nmx. ©ie ©raffc^ajft mivb jef^o insgemein


Coppenbrüere genannt.
V. Sie ©vap;afft LIPPE, iat Comita-
te Lippienlis , lieat am ©tiffte ?i)ab<J4'buvn/
. ,

g)flgIV.g^eit^)oK^grgggO!^^.

""PSTADT, eaf. Lippw, an


^"hV.T'

im dff öei- ©f»,|c^e!i Succe-Hon 9ffr6et

infreaiTfn, flirCon-Dominüs mirö n

i »-
•V>-!irf< exeraret

Wehre, ur5ii «nein fc|onen ©c&loffe «nö

tl »?nö-raifefica girnirejiön«.
fcer öe^enb
^
öon Detmold foll öie bffaimfe

^•fc'T'^j.^^^f-Lemg-ovia, eine mit m\)t>

SKinben , %^%k^i ber 5l%en Sinif

^..m"'? intereffiref. ©iC


f. STERNBERG, ©(^lo^^utib Sitit / ittgleiJ^ftt
6^ BLUM BERG y O^tX BLOMBERG, ©tat)t^

^egrä6nuf ^ gel^ore» anä) Ra# Set^

7. BRACKE» ©faötA ©^{o§ un£) SfmtA liegt

J)e abgef^eilte gtnie flarb 1709. mßf nwb


Der regtemDe ©raf »on ©ctwlö J at Pof^
feffion öatJ0ti getiöinmeti.
ALVERDISSEN , glecftii^iKjy Slitit^^ati^ / ifl
&te SteftDenl eine^ ab^^l^fi^ti ©tafc»

^iefitgeti ?^rauen @tiff(^ mu§


Slebtt^in öe^
aUmit mt gebolvne ©vafia »ön öer Jijjpe

%^ LIPPERODE ,

t|etl öcv altejien Sinie ©etmolb.


3^. BücKENBURG, &a»Dn Öle ottbere ^inieDen
tRai^mm fähret ^ liegt ia Der ©vaff^afft
&d?ancnbm$/ mb
i|l bafetb({ bcfd^vU^

bem
ji. BisTERTELD, Itegf au bctt ©faiifeeu ift^ifc^m

UFFELN j eine 6tabt/ wegen bceSalfe^


5SBercBbefa»nttjI*
VL ©ie ©raffc^afft PYRMONT , 2at
Comitatus Pyrmontanus , liegt td^t ttüt
Doneuröe^anberSBcfer/ ifi gar Heiß/ unbgel^o^
tet grofient^erl^ t)em Sörpen \>on WAL-
DECK : übiige bcii^et Der 53if(f)i?ff »on
SpaDerbern. ©er befle Ovt xfi edilof
»YRMONT, UtÜlU PetriMons, unmeit Deffcrt
fl ein bcrul^mter@aüetl)i'unnen in mtmUmm
{Ulfen/ n?cl^cr §ar ficiffig btfiic|>etanrD.
VM. ©ic@rafi$afft RIETBERG,
Ibmitatus Rietbergicus, ifj «c6ctt ^abcrborn.
ßon bcm ©rapiden J&aufe ifl nienmni) mel^r
ißvig/ eine ©rafin/ W
f<^ an t)en Smbßs^
jauptniann t)on gK^i[)ren/ Maximilianum Ul-
icum, ©rafen ^on Kaunitz, hatmmMtt
VIII. Sic ©raffi^afft HOYA, 2at Comi-
atus Hoyenfis, liegt an bcr SBefer «l>er
ICH/ unb ge{)oret t^eil^ mä) ^ammtr tMU

2. HOYA, götHoya, eine mapige ©taW an


t)ct SBcfer, unö
2. NIENBURG, Jat Novobur|;um,. eine gute
23efiung an terSBefer/ geborten fonfi nac^
Seile/ nuume!)rona# ^annow.
5\ LIEBENAU, Jat. Lribenavia, nnö
4» sTOLTZENAUj gcljoven be^öe nac^ J^aan^

f. FREUDENBERG, önfr
^. ucHT, jtt)ei> Slemfct/ gej^oren na(ä& *&eten#
€afi[eK
IX. Sie ©raffc^afft DIEPHOLT, «af.
Z'omitatus Diepholtanus, Itegf ÖaSfl^/ gi^iu
t y^m htt^fyqt tJun Seil/ tmö nunme^ro öem
Ef)urfttrpen ^n J^annoDer.
DitPHOLD, ^at Diepholda , tjt &te ^anptf
etabt Davinnc/ in eiuev moraptgen ©cgenfe
am Summen ©ee.
X. ©ie ©raffc^ojft BENTHES , 2(it
Comitatus Bentheimms, letna^
XL 5:K©raff#affr TECKLENBURG^
Sot* Comitatus 'I'ediknburgicusj ünö

€c 7 XIL
XIL Die ®raffc^.# STEINFORT, 2at
Comitatus Stenfordenfis , liegen aüe Drei) Jin
^immi^un^cvf ünDgel)aren einer ©raflicpen
gamiliC/ meiere ftcfy in J)ie ßENfTHEiMifc^e/ tecklen^-
BURGifcf)e unD sTEiNFORTifd^e^inie getficilet {)af.
eine ieömebe ^at Den 9f?aömen t)on öev ^)aHpt^
etabe. mmn Secflenbnrg ()at e^ mit Hm
l2)riifii^en^mife solms t>ielin procefllren gege*
htUf bi^e^enblic^ An. 1706. berjfonig in ^»reuf^
fen an fid; gefaufft. Sie Bentheimird^e l'inie
tfi gat^olifc^/ Die Steinfordfcf;e S^eformire, unö
bk Tecklenburg! fc^e £Dangelif<^.
XIIL rie®raff(^afftLINGEN, gaf. Co-
mitatus ober DynafHaLingenfis, liegt mittm
im SRunfierifc^en/ «nD geboret miß Der£)rani^
fcl)en €rbfcf)4t Dem Äonig in <Pvenffen. Sie
^aupt^StaDt ^mc^cn ip iiemlicf; t)ejle/ unö ^at
ein gute^ Gymnafmm.
XIV. ©ie ©rafen
finb Sat^olifd),
m ASPERMONT
nnb ^aben t^r ©tamm^J^au^
RECKHEIM im ©tiift IHitti^-
XV. ie ©rafen t?on VEHLEN, ?)a6fn
©uter l^i» anb tüieber
t|)re in SBeflp^ialen/ ba^
©(amm^JTpau^ vehlen abtr liegt im ©tifft 3Run?
fler/ fiefinb An. 1755. au^gefiorben / unbifere
iiiimittelba^re Steic^^. Aerrfcl;afft Brezenheim
l»urbe Dem ©rafen lounVIRMOND tjevlic^en.
XVI. Sie ©rafen Don LIMBURG STY-
RUM, J)aben ba^ ©tamm -J^mi^ STYRUM im
4)cr iogt^)um35eraen, nnb feit 1719. befißen ne
m(i) BRONCHORST in 3iitpl)en «nb ,
GRONSFELD im ^ev^ogtl)um Limburp.
S^ie jr)ivvia)alTt LiMBüRG aber liegt mitten
ia
in Der ©raff^afft ^axcf an DevLeine, mb (ie^
f)6ret Dem ©rafen iDon be^^theim. J)ie ©rafe»
füiD fflil^ (Eat^olifc^eV/ ft'Cil^ Proteftantif(f)ev

XVIL ©tcOrafenl^DU METTERNICH,


\)aUn ihv &mmnffya\iß im ^{i\i^txf2(inht;
t>ie fymmfft BIELSTEIN liegf im
^oatbtim S>efipklen/ uuö bie^errfc^afft VIN-
NEBURG im ®tifte ^^Drvbm^n» 2Mc ©va^
[en befcmien fiel) ^m* ^atj^olifAen !Keltgion.
XVni. ©ie @rßfcat)on NESSELROTH,

^cr^oarJ^umBerg, wkD Dic^errfc^afftGRIM-


3ERG liccit in Der 5)?arcf.
©te SBepp^af^« i# ^mc^ Der
t^anDf(^rtjft UU
eflen Jcutfd&cn JanDer/ miD DaI)evD mc^t qat
vnä){bav am @e^ret)^e. ^)at aber f^rne 2Sie^^
M;t/ ^a^er Die gute« ffise|l|J^aii|^cn e<|iHcfen
ommen/ J^öl^uni]en unD 3ag^6arf eitern ©te
Dmiev^affte/ arbcitfame fetite,
[*iriu^ol)ner finD
Deiche megen i^^reMefe^ten unD flanDfiafftenSB«^
mß/ foirol)l im jfriege, aß f^atfffinnigen SBif^
ta{Q)a^Un trefflich avanciren.

11. ^vattnf(l)töeiä unt>£ünet)iirg^

XL
£t)o liegen OieS^ratinrdbireigirAeii m^SLünt^

©ie liegen re^t sn)if<|ie« Der®efer «nb €lbe/


egreijfen ein ^iemlic^e^umficf;, unb^aben mei^
mß ^üangelifd^e ©mta^nen
©a^ gan^e JanD wirD in Drep J^auptSüicFe
inget^eilet/ n^el^ie na^ De» S^mftf&taHm

l.
62i Sa^ 10, 5ap- l)ön£^utf^lan&.

1. JDas &.untbnrQifcbt/ ml^tß in DerJanö^


(i^axtt ofr^n Heget.
IL 5^06 ^«nn<n>crtfcbc/ öjelc^e^ in i>er im^'^
€^rtr(e jur S^incfen lieget.
III* J0aBl5t^tinfcbwci^fcbt/ n>el^e§ in ber
Unbf^t^axtt }ur Siechten lie§t.

XII.

ft. Lüneburg , 2at Lüneburgum , t)ie


J^anpu(Btmf liegtam SluiJe gimenau /
ifi eine gvoffe mit MaUtn imt) dauern t^eiv
fe^ene unb n}i>|)l6ea>o^nte ©t<ibt/ welche
pten Zugang t>on bem 'Bainipcrd-c ^)at
Uber ber ©tabt liegt bie SJeflung :Kr.i(f?
bcr^. An. i^ff. ift ein giiFfrl. Colle-
gium mib Siitterfi^ule bafelbfl angelegen
iDorben. S)k oolocne ^Ecifci im ^lofier
'S. Michaelis bafelbfi/ ifi An, 1698. xm
SRicol ^ijien beraubet trprben. ©ie !)at
eine fel^rfc^oiie ^rucfe «ber bie Ilmenau.
35ie groffe i'iSne&urger.^eDbe/ Ht Saltus
Lunebuigenfis , »erbiencf ebenfalls an;^
gemercFet tioerben.
ZELL, 2aU Zella, am gtuffe Aller, Sat
Aliera, i(I bfe3ie)lben^ be^ J^er^og^ t>on
iüneburg Georg Wilhelms aemefen/ unb
bie alte j^er^ogiid;e Sßittme ^lat alif)ier
6if an i^renSob refibiret. tie (Btahi t(l |

itüar ntd^t gro§/ aber gebauet/ «nb ^



|at ein groffe^ Appellations-©eri(I;t über
ba0 gan^e t^an^. ajon biefer Slefibenft !

»irb ba^ gan^e ^anbinsgcmeiu bas^ocilii^


idnuwciumt^um gcnenaet.
3. HAR»
X)<iß IV. S^etl m btt gSefen M ij
5. HARBURG, Ut Harburgum, liejl an
btt eibe, ^amhmg gegen öber, «tttK|)at ein

4. ULTZEN;?at.Ukzena, eine mtttelmaffi.


ge ©tabt an Der Slmena« / in einer
gen @egen&. An. 1646. ^ttc öre ©taöt
Dur^ 95rant)©^a&en/ öer aber feit& frer
3eit^erbcffertn)orbem
f. GIFHORN, gat.Gifhorma, an ber2lfler,
j^atetntjefie^e^^lof.
^. BüRGDORl^ , ifi ein lufltge^ ©taötgen
mit einem ^urfllic^en ©e^Ioffe.
7» DANNEBERG, 2at Danneberga , t(!
Die Jg>anpt'©tabt ^er ©raffc^affti^aniietf
bcrg an Der eibe, ^at gute 3Raf)nmg
Jeinmanb^'^anbel. £)ie anOevn Werter
m
tarinne jtnö
1. HiTZACKEK, oDer HiszGER, iat Hitzp*era.
^
tmetabt.
2. scHNAQK?NBURG;f an&erS[6e/ l^af einen gn*
tenSöir.
3. LÜCHOW, Jat. Lucliovia, ©faDt un&
©c^lot» 3n liefern S«fj]entl^imtmo|neß

BARDOWICK, gaf.Bardoviciim, nic^t


tveit ^ötteburg^ mx miknb eine ge^
t^ott

tDaltige ^mMß^^&tahtr bif fte An. 1 1 86*


t)&n Henrico Leone jerfiö|ret n?arD»
Slnie^o i^ e^ efnglecfen/ meiner einCol-
legium Canonk'orum |at
9. EBSDORF, mtf;tmeitt)OHgtmeburg;if} etti
€^angelif4 Sungfraiien ^ Clofiet/ Derglei*
^en im ^u«eb«räif<&e» unterfc^ieMiAe
fn&.

to. GöR-
10. GöRDE^rWEYHAUSEN , ftnü
jivci) S-ufl^unb 3aGö^ec{)l6lTet/ gegen Die
SBraunfdbmetgif^en ©raupen.
11. SOLTAÜ, Soltavit, tjl ein glccfen
gegen im giirjientf'um 5Set)V&en jii/ atln^o
Anno if i9. jn^ifd^en &em Aerr;og iDon

a?ra«nfcj)meig Henrico, unt) 6if(|)pfF Jo-


hann m\JpilDe6^)enn / eine blutige
e(ölacf)t mit Der ©pl(miev^/pei)&e ifl ge^
^)al(enttor&e«.

12. SIVERSHAUSEN, ifl einSTorff «n öen

JP>ilDe6^l^eimif(^en@vfln^en/troAn. iffs*
eine berul)mf c ®d)lad)t gefjalten n?avD/ in
n:el(^evt) er g^uvfuvll Mauritius |u ©a^^

fen tlMli^ bleffitf ft)or&en.

13. STUBEKESHORN ober STIPS- ,

HORN, liegt ni(^(tt?eit Don ©oltmi/unö


i(lbaß ©tamnvJpmi« öer befannten 15il^
|mcifd?eriSamilie,

14. AHLEN, ein 2{mf, ©^lof unt) glecFen,


aöti'o fid) be^ ii^erfiorbenen ^onig^Geor-
giiU tJon ©roß' Britannien abgefc^iebe^
ne ©ema^lin bif an bo^ (£nbe ij)re« ^eben^
aufhalten muffen.
if . £)er SBaTb untt}eitGifhorn,tt)trb berJDrom»
m ling genannt.
16. 9Ba6 t)on ben®röffc^afFtenD]EPHOLD
imb HOYA, }um$uneburgifc^ett31nt!)ei^
le gel^pvef/ ba^ ifl oben berühret tt)orbcn.
17. ©iefe^ gan^e AtTiioatbum geboret nunme^;
ro bein ^^urfurften ju J^annvter.

XIIL
XIII.
XOaq ifl im "ianndvctifdbm m Wiersen f
I. HANNOVER, fat Hannovera, Mt m
Äemc ifl Die ^mpt'^ &tabt^ mb hmUi^

t^cr, bev nunnu^ro jf omg In €iigeUaR& ifl.

iinb tortificirce, 2)a^ ©ci^lof litte An.


1741. t>en if. SJpril t)uv^ gcuev gvoffen
©c^aötn, mb tDuröe Dai^ vfonigl. ^aupti
Archiv mit harter ?9?uj)c gerettet,
befauRte ^icv/ &er2>texipi^n/ iji aD^iev
funöen ivorDein
.HAMELN, oöcr QüERNHA^
MELN, 5at. Hamelia, an Der SBefer,
eine madige/ aber wo^l 6etve(iigte etabt..
An. 1284. foü ein Äaaenfangcr unter bet
?Pre&igt 130. @ta&t^5?tnbcr pnSf^ore |)tn^
anö in einen 35erg gefu^ret ^a6en.
CALENBERG , mx
©^lof/jtt)et)9Keilent)on/pannot)er/ anöer
m Diefein em
feine/ e^ i^ 06er mm
gan^ abgetragen,
gon Diefem ©e^loffe mirD Da»' ^annD^eri^
fcpe ©ebiete Da^ 8ilrflent|)um Cakßbcrg/
genennet.
HERNHAUSEN , ifl ein f(f)0ne5 g^t*
fnrfllic^e^fnft.'@4bj}, nebfi einem t^ortreff^
liefen ©arten, eine ^albe 59?eile .^an^ xm
not)er. SlU^ier pflegt fJc^ t>er Äonig bei) fei;
ncr Slnftmfft in feine tentfrf>e €rblant)e ge#
meiniglic^ aufiuf>alten/ mie Denn auc^ t>a^
felbft aJerma^lung Dev^riniegin
1744.. bie
ti^uiie mit bem grb^in^en i>on ©anne.-
marcf/
.

iimrcf / mit groffen ?Jvac^t lo^sogen »or^

5. NEUSTADT, ?af. Neoftadium, anitt


feine; if] ein (^toDtgen mit einem fc^onen
Siirfilic^en ©djloffe/ unD n)itbinsgemein
ncafkoe am ^ubm/Ber^e genennet.
^. WUNSTORF ein ©tabtgen unmcit
m
, ,

^annmxf mar ^Itcxß eine ©raffc^afft.


7. LOCKUM, tll ein €t)angelif*e^ glofJev,-
öeffen 2{bt ein groffer ^xhkt tji ; mie bann
Der Dorige ^err Molanus eine fc^one^ibr
liüt^ee UK*o mi^evlefene^SRun^'-galjiuet ge/
fammlet |>afte.

GRUBENHAGEN. t(i ein befonöeröflei'


ne^/ aber megen Der ^evgwercfe eintvagli^
d^e^gurftentlnm/ öarinne folgende ßevter
mevcfmiirDigtinö:

1. EiMBECK, t)iebe(Je<gfa&t öe^gurpent^um^/


an öer ^tme/ brant gute^ SSier.
2. GRUBENHAGEN, ffl ein t^{\flt^ ©C^lof
3. osTERODA, eine fe^r na^rl^affte ©ta&t/ in
Jeven 3?nd)barf^afft f^one ^ktajlcvs
&ipm\nt> ©fen''93ergtt)ercfe tlnö. @ie ifl

«u^ t)er @i^ t)er f an&e^.SJegicrung.


4. MERTzsERG, eitt @^Iof «nt> ^evg^©ta&t.

f.
eUingeroda, ein ©taötge«/ in Neffen 3Ra^^
barf(f;afft t)iel gifen gegraben n?irD.
CLAUSTHAL, S. ANDREAS - ÄCTC? / tUlD ALTE-
NAU, ftut) Irer) J^annoPerifc^egilber^'^erg^'
etabte.
7. sALTz T)ct "^ü^m I ein glecFen un!) altee'

3n
ifl baß groffe walbigte &tUvqtf 6er 4att^
tnanntf iat Sylva Hercynia, ml^C$
^tn einer jiemltc^en^atige mm^nX^^
ringen un& 9?ieöer^6a(f)fen evflvedfef, al^
ein U6erbleibfel öer ehemaligen 5Böfie^
Re^en unfern SSatterlanbe^, anjumercf en.
9. S)ie ®egenb um NORTHEIM unD
GOETTINGEN, toitb mqtu
bti
©oUinger ^ malbti baß SMcmhum
(Pbcr^tDalo genenne(/ baW gel^oret
I. NORTHEIM, Sat Northeimium, eine Qtabt
an ber Leine, ^ate^e&em i|re eigene ®ra^
ten qt\)abt
5, GÖTTINGEN, föf.Gottinga, an &er Leine, "
eine tt?egen unterfc^ieDener Manufadu.
ren na^r^)affte ©tabt, mit einem guten
Gymnafio, welc^e^ An. 1734. in eine
UniDerittattjerman&elt, unö An. i7j7.mit
groffen folenaitaten eingen)et)^etmorDetT»
SRan ^at aBer ßrten bit ©ele&rtejien fe«#
t^t auProfeiToribus Da^tu beruffe«/ bm
no* ili öie 2lnjaf)l öerer ftudirenben
grofnic^f.
5, MÜNDEN, 2at. Munda^ eineSfa&f/ tt)o jtc&
t)ie 5Befer anfanget, an ben .^egif^eti
©rangen. €ß muf mit minden in SBeftf
p^alen ni^t ^eripe^felt werben,
lor 58or21lterl ^nb um biefe®egenb unterfd^ie*
bene beruhe ©raffc^afften gemefen, ate
I. woELPE, ober wELPicKE, um bie ©egenft*
n)0 Neuftadt liegt,
1.UTTERBIRG, |ii§t ttjcit tJpnDfterode.
|, EBERSTEIN, JUtlt S^cit um &ie ©egenö ßo-fj
den w erder. f
II, HALLERMüND, ti)0 ber Haller
in 6te Leine fdDt, mar mmtxi m^tU
ne 6evul)mte ©raffc^ajft. An. 1708. ifl

ftei^vcm 95?fi^ev/ bem ©rafen k)on piat^


tcn/ g^ven/ miebetum |u t^^ver alte«
Dignitat a^6^)et Horben.
II. Sßet) Elbineeroda tfi öev 6eriS^mte
BROCKSjIeRG oDer BLOCKS- |
|

BERG, ?at. Möns ßruderus , oDet


Möns Melibocus, it3el(|er t?or aüen an*
bevR^ergen auf tatt^avi ^txm xmtM'
feu ^^»ef^sjf t'n?)eif i)iele ©ek^rten naievev
3cit gninölic^ unterfud)ct/ unb Darauf Die
j&eyen i^re gufammnif unjft f)ab^n fpUen.

XIV.
X^ae i(i im l£>xatxnfd)wmif(bcn m mer<€en ^
r. BRAUNSCHWEIG
au öer Ocker, 2at Ockera,
, M Brunfvis^a,
tjl eine fept ||

groffeunbrneitlaufftigeetaM. ©ij?^^«^* '

eine frepe ©tabt, bi^ An. 1671. ba fie


enbli^ bem ^tx%H/ Rudolphe Augu-
fto, ^«t fubmittircn muffen. i\i ba^ &
felfejl m
gurflltc^e ©^loS dawckwerde-
RODE, be^3a|re^ jmet;mal eine beraumte 1

SReffe, ba^ rei*e ©tifft blash, bre^


s.

n)Dl^lbepeüte ©^uleu/ ba^ jlarcFe braune i

SSier/ bie genannt/ unb timmf


mpbmc '

trcffU^e Fortification anjumercEen.


1. WOLFENBÜTTEL, ^at. Guelpherbi-
tum , ebenfalls an ber Ocker, eine reale .
.t)a^ IV. Sl&eil m t>tx SBefer. 6tf
58e(l«ng/ «nb ^^e ov&entlitf;e Kefiben'^ öe^
J^er^og^. Sie ßibliothec
Dafelbfi ^at me^
mg meß gleiten. €^ ifl anq) dne mo^l^
eingenc^tete KUtev/Academie aB^ieiv
|. SALTZ-THAL, ^#en 5)vaut#tt)eia
UR& SBolffenWtfel / ifi ein t)ertt)»n&ern^^
mtoige^ ?u(i ^ ^ati§ bet J&erßoge t)oti

SßJolffen&uttcl, ah tt)el^en fotiöerlid^ öer


©artCH/ i)ie ©rotten unt) ©cptlOerepen be?
wunDert n^erben.
4. HELMSTiEDT, 2at. Helmftadium,
liegtgegen CO?agbeburg jw / eine mittlere
©tabt/ mit einer berühmten/ unb jn)ifc^en
fcemepur^J^anf J^anno^er unb bem
^oglic^en ^)aufe aJoljfentilttel gemein^
fc^afftli^e Unit)erfiitat
/ bie i^rem
©tiffter/ J&er^og Julio,„Academia Julia
genennet wirb/ unb m\t vtii)m €infiSnff*
ten t)erfe^en ip. ©eit An, 174^. ifl jie
gon^lic^ bem ^)aufe ©olffenMttel über*
laffen morben.
f. GOSLAR, «af. Goslatia. nm gluffe Go-
fe, ifl eine meitlaufftige alte 3leic^^^@tabt
auf bem Jparle, n)el^c biß dato be?
i^xcx 8rei;^eit erhalten ^at. ©ie Ut fcfjo^
ne ©ilberamb ^lep 95ergtt)ercfe / mb
traut ein guteö 93ier/ bie (Bofe genannt-
Unnjeit biefer @taH
i(i fonberlic^ ©iU Hi
ter^rei^^e ©cbilrge/ ber Rammeisberg,
unb bie munberbare Baamanns^Ao^le iu
mercf en.
4. LUTTER, 2at Lutera, mit bem 3«na5i
men am.bavenbccgc / an ben ©rangen nn
^jlbe^f)eim/ Ifl ein etabtm, baiJ bur*
;

630 ©a< 10. ijap. tJonSeutfc^IawD.

öie Q^k^t 1626. bcfan&t mor&en/ in mif


i)tt Äontg Chriftian IV. t)on ©annematcE
gegen Me^apferlic^en baß gelb t)erlol)ve*

7. KOENIGS-LUTER, Ut. Lutera Re-


gia, otiev Lotharia Regia, t(l ni^t fltof
liegt untt)eit^)elmf}at)t/ unb ifl e^eDem a\i
ein beru^mte^ Benediainer^eiofieiv in mU
d^en neb^ «nDern groffen ^)erren, aud) j?ao^
fer Lotharius IL begraben lieget/ befanöt
aewefen/ j^eutjuSage aber njegenbe^ l;err*
li^e« S3iere^ mercFwurbig/ tvel^ei^ (Lucb*
mn genennet mirö. & i|l eine €t)angeli^ 1

f^e 31bteo öafelbf}.


SCHOENINGEN, dneiiemU^e©ta&f, 1
'

nebfl einem ©^lotJe mit) gurfieni©c^ule,


degen ^)alberl]aöt. SieSiegievungin^at
Berliabt feat iuglei^ 6ie Infpedion mit ubec
t)iefe®(9ule. 1

9. SCHOEPPENST^DT,jmif^en5Bolf^ !

un& ^dmüabt, ifi geringe, unö


f^jnbüttel i

tDerDen t)on benen Sinmo^nern aller^an^


lacfjerlt^e ^)iflorien erje^let.
10. BLANCKENBÜRG, etne©(a&f/
@d)lo§ nnö @raff*afft auf bm^ax^t an
Den S^ilvingif^en ©rangen, tDart) 1709.1«
einem 3tei(^^^pvjlent^)um evjyoben; unb ge#
*

|)Svte ^)erfeog Ludovico Rudoipho, b(t


ein95atterDer je^tt)ern>ittibtenSKom.5fap^
ferin/ Äat)ferSavl VL
glortrurbigtlen 9lttf
geöencEen^/^ema^lin/ unö balD nac^ erlange 1

ter 3legievung über Die gefnmten SBolffen^ 1

büttlij^en gaube, An. 1 7 ? f t^erfiorben if!.


.

SRunmel^vo ifl Diefe^ görjlent^um mit beut !

^>er^03t^)mn SBoljfenbnttel wie&ev w'einu j,

jet» K."^- I
II, RTDDx\G5.HAUSEN, £at Monafte-
riumRiddagufanum , #emall tm &^
fier un& «uitme^ro cüt pute^Seminarium
Theolo^cum^ ^at timx g^auädtf^t»

GANDERSHEIM, « öf Ganderfum ,
.

f. Gandershemiurrf , m
&mbf
Sluf / ni<^t mit mx @0§lar , i|l eitie
^WAn\^mm\<bc ©taötr |)at aber eine
Ugion.
BEVERN, Sat Beverajrtgf abi^art^ atl
öer 5Sefer / iß ein ©d^le^z unb mar &ie
e^nia|)ti3^Siepb^n^ ünn befonbern appa-
nagirten ^iniC/ mel^e aber An. 17 jf.
nad^ 2ib|lerb^ll ^ettog^ tudbvici Ru-
dolph! Jörn g5e(tfj ttnb Slegseims bet
?3Boifenbuttclifc^e«iaubeÄelanaef.
WALCKENRIED, einv^i(^e^€lt>(feiv
UejC fAou ia Sbönngen / gehöret abet
S5raunf€^weig* S5or biefemmar ciu f^4#^
ne^Gymnafium bafelbfl.
f. ILFELD, 2at. Iifelda, ei» €lofler, fff
'

iiicine©(5ule mmnbütmxi^f geba^


ret nacbJbNÄtirtotJeiv
f. WERNIGERODA , eine ®Taff<|afft,
tfl ^vanbebnrgif^e^ Sebn; unb gepo*
ein
tet bem ©rafen t)ott ©foHberg. SSon bem
öaltge« 2tmtmannifi An. 1 744» bei* SR-ar*
f^aBiJon^ßell Isle nebfl feinemJ&evrn ^tuf^
unb ber Rödigen Suite gefangen genuin«
fcev
inen/ nnb nacpge^enb^ na^ J^annouec
tinbfDban» weiter« na^ gpnben gebracfee
»orben.

5 - 17* epnp
'

6j« ro. So)), m Senf f^ton^

17. ©onjl ill imtfc^en S^yilvingen imb JBrauiu^"


f(Ött)eig um (äof Uv ^erum ein grof|eö ©e* i

bürge, mel^e^ i>er Äar^A o&ev ^)ar^'


5Bal&/ Sat. Sylva Hercynia, gcticnnet
tt)eUe^etH©tüeft)onbemÄltenHer-
tt)ivD/
cynif^en ©ebiirge ifl , welc&e^ gan^
2eatfd;lanö gegangen. 2luf t)tm S^ax^t
fint)t)iel »eta ©t^ote/ tt)eld&ie J&annot>et 1

mb 33rattnf^mei9 gemeinfc^afftlid^ beft^em i

I. CELLERFELD, 2. WII-DEMANN. GRUN- \

DE» 4. k.\UTENTHAl.. ^

i8,STEDERBURG , ijl ein UxiW^i


Sungfvauen^'glofler, €t)anaeUf(fter5Kelt8i*
OH, nic^tmeit ^onSBolffenoutteu
19. SUPPLINBURG oDev Süpplingen-
,

bürg , ifl ein ® ^lo§meit t)on S^dm^


, nicf)t

flabt / mel^e^ weilanD t^eru^mte (BraHn


qtf)m ©erma^len ifi eine 3ol)an<
mtev/gumment^urei) , jnv ^alle?) ©»nne^
6uv9 ge^^rig.
20. ?H5o0di<5mn^en liegt ,
umfelfeigeOegenö
iiß m SKag&eburgif^^e , ifl m^lanh öie be^
fanbte (Biraffcbaffc sommerseburg gen)e^

fen.

21. HOMBURG, ein alM t)efie^ ®erg^


ed^lo^ > in Der alten ©vaffcööfft Hom-
burg, m(f)tn)eitt)on Bevern. |

22. STAÜFFENBERG , ein «Ife« fSttm

@^lo§, ni^ttDeitt)on Gandersheim, iff


t)er £)rf , tt)o Henrici Aucupijs 93ogcu
'

^)eerD gefianDen |)at.


^

HARTZBURG, tmUx&W^i ^^m^


j

2}.
haini^t treit i)at)on gelegen, if! ahcxßti'
Wngji demolir(. Sluf Diefcm ®c^lpffe ifi
mnv. S^en m SSefer. St t

Den.
14. Mnmit
fKa\ihem4
?SBolffeuBi!ftel
ASSEBURG
W In&hmic
gefian&eti,
tDeld^c^^langfl demoliret ifl.

«f. 33^9 Äom§f^^£uttertfi Der Seifen McfCi^Ei?»?,


ot)er cf Rcbßeifi/ öa^on ^ine ^xmn§ntm
S3ieröcn3fiaI)men^aL
KNEUTLTNGEN , ein Sorff Be^
ec^oppenfiaDt> muf aucf) nicht i^ergejjea
tDev^ea/ iDeil Äolenfpiegei öafelbjl gebo^*
ren i%
3n bem gefammfen ^^im^xmn^^mU
unD SLB0l|fen6iitteUf#en
gjfd^^' $mHn jJpr^
Teti)ie£i>an9eUfc&e SReligiöiu

3(1 md>t& fticbrbef öem Jlitrtcbttrai'fc&e»

St^if^en bem S5rannfd)mei(}^ «n& S^mmuxh


f^Kn liegt ba^etift HILDESHEIM, fo tu
«e^ i)oni)enfd)k|len fl^ijmeni in imti^lanb
tfi. €i]&at [einen €atl)0lif^en^if^0ffauöi)eni
.taufe ^:5a^ern, Der iugleic^ ^tfc^off !0?unflei>
iu 0aberborn j $u Of nabrilgg ; ^ unö
Seutfc^meifJer iinb g^urfilvf! §u 6^0« ifi / un&
An. 1724. ema^let mxHn. Sie Unf ertj^anea
fint) meifleu^ €^angelif^e.

I. HILDESHEIM , «atein, HildeCa , bie

^mtf^tabtf am'^mtx^ f \^l gn>| unt)


fiavcf bemD^nt. ©ie
^at ftd^ bi§|ero beut
S5ifd&off nic^t ^Mq
untermotjfenv tDeiljte.
auf allen ^aü t>on bem J^aufe 35raünfd^n)ei$

^
imb^nnebutifanfccundiretmev&eu
b a
: n?ie
©a< 10. (Jap. tJOttJeuff^lanb.

jie Denn wegen einigev fSeli^io«^' DifFeren-

tieuAn. 171 1. »on (S^uv-ipannoi^ev befe^t/


aber «a^ erfolgtem ^cx^kx^ a«c^ mtHt
evacuiret mxbtn- &
^ni) bcpöe SveligiO'
ntn in t)er ©tabt untermenget.
HIMMELSTHÜR , e^n
ni#ttt)eiti)on^)Ube^^eün.
}. PEINA, Latein. CaftrumPoynum, et«
etaötgenmit einem ©c^loffe im ?))JorafIe/
wel^e^ m
eine Seflung paffiren fan. €^e<
bm ^afte e^ feine eigene ©rafen.
4. WINZENBURG, «nmeit ©anber^f^eim
tj! m\)kx\t> eine berühmte ©raff(|)afft ge^
tiefen.

f. DASSEL,
m ober ASSEL, einSorff,
biefem auc^ befonbere ©rafen gehabt.
W
6, LAMSPRING , ifi ein &ofmr on beitt

fluf Lamme , barinne lauter gatJ)olif(^e


ngellanberfmb.
7. RiN GELHEIM, einSlofler, iammt)^
lanb bie ©rafen i>on fKingel^eim tituliret
itjorben.

a«^ biefe« mcrcFen: ©te fünebnn


5)?an fan
öif*' unb ^ra«nfcf)tT?eigif*en ?anbe tverben in3
gemein tTtef^cr^eacbfcrw fatein. SAXONIA
INFERIOR, genennet. 35enn obgleitf; SRiei
t)er^©ad)fen [on|i Dielmel^r tnjtc^ begreijft/
nemli^ ^olfiem / medlenbotrct / Btctnert/
«nb anbere / fo ifl man^ bcct) ^lei^mol^l gett^obut/
man|)auptf5({;li^ biefe «anbe barunter »er#
XVI.
»0 liest Siitfltntbvim <!>(^^^5w^fart^?
(Pff^ ^tiegfoitö , ^at. Comitatus FrifiaB
Onentaiis, mirö fo geuentiet , meü In |)0lla»b
eine55n)i>in^if}/ meiere Wcn Smmn^/ SaU
Frifia Occidentalis
, qmimü tt>\Xb.
S^aß 2mt) Ut feineu eigenen gurflen/ beffett
SSorfiil^renerllAn. i6s^. ini)en^in:fem©tanö
(tnDcrfjobcnn^or&en: benn t)orbicfcmn)urbeD«^
fcant) niiv t)je <Btaficbaff£ EMDEN , imn.
Comitatus Emdanus , benennet, ©fc f5n&
174?. mit bm ^üx^cn €$ar6 tJolHg autf gefipvten/
unb Der jfontain 33reuffen Ut Hxmfm bkkm
gnr|]ent^um$3e|?$ genommem
©aö^anb liegt ujiten m btx SRar&^©ce, «ti
Dem gluffe EMS, €at. Amafus, nnb^oft an
l>«^^tgt^nm5B?t!nfler. e^ifi&avinne
1. EMDEN, fat.Emda, bH^ütipU^tAUüm
glulJeEms, m\(S}t^Xdh fcljon nnb tei^
ifl/ unö n^egen M
guten J^a^eu^ flarcfe
^anöluna treibet, ©e^^ Die ©tabt tröget
auf ifire Privikgia , mb
ipero bem
W
pc^ bannen^
%nxfitn nfema^l^ tintermorffen/
[Dubern lieber $u i^rer DefenCon eine
lanbtfcf^e ^Sefa^ng eingenommen. .©urÄ
ayreujTif^e StnfJalten i(i kto aüe^ in guteti
Bei)gelegt , unb bie J^oBanbifc^e fStimna
«b^eiogen.
2. AURICH, £at Aucrium, eine mitfelmafii^
ge ©tabt, W mu^ki ©^bf
ber gurfl feine orbentli($e ^iefibeng
, barauf
^at,
paJ?Surtlli(^efup.©^ls?$ unnjeit t)on ^ier
geiflSANDHORST,
-

3^ KORTEN, £atNordena, eint^rofT^r/ abet


gan^ offeuev Ort an ^er aZort^eee / ivat^
itt einem ^atjcn fel)r ttjo^l actegen.
GRETsiFL, ha^ aSfe @tamm^)aut Dev^eu(i#
gen gurjlen t)on ßfl^gvtellant) / ein tu
^e^ ©4)lef nebjl ctnem ^at)en.
f. Anno i7i7.Nt>t^Ö^0ff«5B<^<I^VfIut^
ÜU
fe^ $atit) ubel zugerichtet / nnb 172©. tfl
J)er0lei^enflefehehenA
« £)a^ ganb ift m\itntUiU morafHg a I)at
aber 2?k^^3ueht.
t^ortreffitc^e je 9ie*

ligion jfli Dßtc^^angig ei>angclif(fi. Der


Dorig« Pt|l imö t)ie ^anb^r tanöe lebten
feit etlidien Sal^reu in grojfen SmifiigFet^
len itiiteinanber / n^el(|e aber numnel)ra
inr^ &ie ^reu^ifc^^ Svegiernna bei^geU*
gettvoröen.

XVIL
Wo Kegt OLDENBURG ttnODELMENHORST?
€ö jinb jmep @raff#afften/ £at. Comitatus
Oldenburgicus & Delmenhorftanus , aa
ber feefer / £)|i#iePan& m\>
ittJifc^en
SSrenien.
Anno 1667.. ftarb^ &er le^te ®raf »on OL-
DENBURG, Anthon Gunther, Da gäb e«
einen groffen Succefilons-gtreit iit?ifd)en bei«
.Konige in Sanemanf , unb bem ^)er^Dge t)oa
J^olfiein/ n^elc^ev enblic^ fo ifl bepgeleget n)or^
öen/ bafber Shiq in Sdnncmarcf alles be?)at
tenf^at.
I. OLDENBURG tdlm. Oldeoburgum , bie
^aupti <Btai)t / an ber Hunte , baber
©raf PöV biefem refldiie( l&at / ifl eine
iiein-'
ii^ . ..— , I. . . .
- ., I.

jjemli#e ©laW / au^ einiget maffcnforw


tificiKf.
a, CHRISTIANSTADT, tt)at& All. i^g I . em^t

' lixttmxitn.

DELMENHORST, f^f Delmenhorffium , am
^lujff Delmen , tfi ein l^efle^ ©c^lof nebfl
ttnct genngctt ©taW / xtü^t btx
§tjifUu^annot)ev ein Unlerpfanb fi5t
eineöÄrgelel^nfe ©ummci^ör Soooo.S&o?
lev einige 3«^re befcffen^)af. Stber t)0«
Jent)ret)?)Mionen t^ern/ t)afuv2)te
nemavcf SSremen^ an ^annot^er ilbevlap
. fe»/ tt>ie&erfrc98ema^(mor&em
,

4, BUDfÄDIN GER-LAND , jU^tf^en ^tX Wc&T


m\> bm Sfwffe Jade, baxinm OVEL-
Günne, mmtoxt rf^ht ^Ut^
öejeagee A mb ein SBolffenbilttelifc^e^

f. ELESFELD, tm Stecfe» utt& ^^mum Der


SBefer»
6, jEVERN, 2at Jevera , ©fabt unö J^fm

KNiPHAusEN. ?af ein» Kiiipliufia , ©d^lDl


unb Joerrf^afft , liegt an ben 0fi>gne§^
lanbifcben Ovanften r ?)öben aber bm
©rafen t)on Ölbenbiirg geboret/ bavuber
ein gvojTer ©treit gefdbvet n^orben. Senn
triebet le^fe ©rafjlavb/ fot)enna^te er
JEVERN , feiner ©cbmeflet , melc&e
nac^ ^ctbfl t)erm4blettDan unb KNIP-
HAUSEN feinem und^ten ©ob» An-
tonio»
9^un madjte^rancfreicp einige Pra?-
tenfioji barauf / tt}eil e^ ein Surgunbi^
Ob^
f^e^ fe^un?ar/ mb cedivte biefelbe an
©aneittarcF. €nMi^ifl öabei) oeblie.-
bett; traf Tevern bm Suiil^n iuSevbfl;
Kniphaufen bem nad) Ubcn&en jun^

m
V\\t)

krgv
©rafen Don
ifl
£)It)en6ni'g ^ öbev SJtten*
a^laffen morDc» / t^elc^er a»f
beni ©c^bjfe va^el reiidivet /^unb
tia(| fememSoE) An> j 73 8. bn* ©vafin t)ott
BENTING Äte feiner efnfeism Sottet
lintnlatTenlrat .
j

t)Dn ben offtern Uberf^n^emmungi^n abtJt^ [

tick Ungelegcnl^eit au^^u|lti^en. 2)te Un*


tevt^anenjiinbba' ftrangelifd&maieUäio»

XVHL
Wo tkst t>A& -^ztt^ostbnm Bremen f
€ßUi§t an ber SRovb^eee/; v?^.t jtt)ifc^ett bet

3)D($im2Beitp^alif(l)engriebcnt(} feculari-
fivet/ unbbem^cmaem ©d^a^eocii unter bem
2itul eine^ J^er|o9tpm^ / 2at Ducatus: Bre-
menfis , ein^;eraumet morben. Anno 1712.
madyttn^i^ bie©aneH5Rei(ier bot^o«/ unb feit
i7if. beplet c^ bex 6f)urfdr(l mx ^mmmr
Derne e^ bie grone / annemarcf fhfi^^i) ab0ttret>
ten l)af. 3^^r 17? 3. erhielte au^ ba^ et)ur?
ijrfiU^e^auf bie f e^en über ba^ J&erjogt^uni
i-©irben am Äai)ferli:{) n ^)ofe»
BREMEN , tatm. Brema, \H^t afl
I,
SBefer/ «nbiflitv^ir bie c^anpt^Stabt
ber
m
.

" ^
^anbcß f aber eine frei)e Äerd78?0taDt/

Ben lei&en iD^lIen. ©ie ©tiiDt ifi fonfl


övof / fc[)on / veic^ / ^at ein ^lemlic&e^
®e&kte/ Muö treibt eine fef)v importante

fc iucf;t %m\\ Wnaiif gebraut tueröeu7 fon/

@fat)t. An» 1739. W^H ^SiXi%xm

tt)o|)ncr migtaublic^en @c|abca eHifte«>


€^ ijl em n^oijf atuielcgte^ Gyninafium
«tiba Die Steligmn aber ifi -Kx^oxi^^dy
:

«üb Ke- otmirt Unter tluanDer I öoc^ finfr


öle SJeforniirf^ti mit fidr^tt / «ni) &er
Magiftrat aan| St^fm'mirt Set Dobrn
in ber i£ta6t ge^lrte fanfl Dem Inige in
©d>meDen imD «mimefjro Mn Jpatife
^annotjer* 3niier^alb Der ©taöt i|i auf
^ er ®efer ein fiartf er ?a^l.'f ang.
f. STiiDE, $af. Stada , liegt nicf;t ti?eif t^oti
Der €lbe an Der Sckwingey tfi tto|l be^
t?epiger ^ iuiD iji Der £)rl/ tD0 Die Siegie^^
ruri.g Diefc^ /3erlj9;Gt!)mn^ -angeleget iß.
2)1/ t)Drbet)fabrenDe S#iffemt1(fen einm
twßfgen gßlf öUlicr entri^fen, Bi4er
£)rti(l An, i7i2. t)on Den ©anrn «a#
»er garten S>eia5ening erobert^ miD Dar^^
auf an Dcr g|orfurfIfti p
Jpannöl^r IPbg^^
freteu t^orDen. f^ ifi au^i ön gntef
Gymnasium aül^icr.
^. BRE^JERVERDE, f Bremerverfc
oDcv Vardavy mitten im f anDe / am 0c|t •
tlatriftfDufl Die Sie(i'Den|^©laDI
m^iß^pff^set^efen.
m
D f S 4^ BO ^
4. BOXTEHÜDE , 2at BoxteTiuda , i\l

tin \d)k4)t^t aha bcd) lufiiaer £)xt ,


f m
ber Defic/ m\\t in bie 2:lbc fattt*
f. WILDHAUSEN , Vat WiMenhufia,
liegt jci^feit ber ?SBefer/ im jDlöcaburgtf^eu/
<gel)m et abaiu Bremen.
C ÖTTERSßERG, ifl eine gute SSijlung
tttit) mic^)fi9er ^af im gRorafie.
7. £)ben an Der Horo See
lieijt Da^ HADE>
LER-LAND üöcr ba^ i2.ßr*o oon
,

^»e/n/ ba^kgreifftgar t^entg ?an& in jic^/-


ip abev fc^n' fi'ud^toar / «nö l)at i?ör btcfem

6ei}ea Sobe ifl lange barujti geflvitfen tvov*


Jen/ imö ijl enMicfc bein »^anfe Jg)nnnot)et ^

jugcfallen. Sie einmol)uet biefe^ fteineri


fanbe^ (iui) feine Stauten/ fonbmi nenuett
ftd^etanbe.,
ETTENDORF ^ ober Attemdorf^ i({ bev fefle
i5rt barinnen , nebfi einem 6d)lDffe»
t. LAND-WURSTEN,, tjIbteSegenb au
bet Wefen
5, KEDINGER-LAND, ilib{e©egen& ati
berSlbeunterStade.
10. Sa^OLDE-LANDj ober bal alte tanö
ift Bf^Boxtehude-
lu RITZEBüTTEL , i# eia @^lo§ unb^
-«ttifanbetSee;. tinb aepvt ben ^ambur^
gern / tDtlc^e be^ bau Sorffe Cuxha-
ven einen Fleinen ^atJeu Ijaben.
12. Tie ©egcnb bicfee i^anbe^ an berSRorb^Oee,
latitt bergroden aöafferPut^ An. 171 7 «nb
An. i72o.Mubc[^veibli(ljen.©c&abeu y^elit*
XIX4
Töo tic$t enMicb öaa ^ertjogt&am^

Ite^t sföifc^eti Dem ^vem{f($en untr Un^^-

^d^m^tfmh&li\^tn^Xitbm \mtb fecula-


rifirct / itni) ben ©d^meDen einger&met. Slnle.-

^l)iinT ^ DemiDoe einer CeiTion' »oa öer Sron^

^tcit^)ön^er SBefet/ an &er Aller y ijl Dj^

illi'fe damalige ^Kt^im% öcr 5£ü*§lffe gc^


wefctL 3m ganzen ^ ariöc ipte töanjvl^

Bon Jjmteatf(&en^ro^in|m«m
Ifie ®be stiegen»
h
Wo fliegt öt« ffilbe?
mc(i / unb 3f|)et inix^ gaa» (|>bct<pm»&

®o feie eaia t« bieSlbe faUt, bamUt {»(&


©U6 ^11*
'

€4t [ 2)aj i^> ga>)^enSeMtf(^ton».

tt)a^ gv^geu Die ®ee |u tfi / ^ei|i DU tTieocr#:

93cp biefer finf&eilintq moflen njir bleiCcn/»


mb evfllic^ bie ßanDfc^ajftcn au Dtr tTic&<»u(Er^^

l^aö liegeii ait t^et X^kr^miBlhe rot Cetttfc&e

HtJ^ e»f gegen qt^m /. fo f «mmt


CAtUS SLES VICENSIS.
IL ^^afl-^crnoathnmi^i^UTem/ JatDÜCA-
TÜS FiOLSATLE, .
HE ^an '^'^a w^thvm UJ^dienhvva / Mtin^
DUCATÜS MEGAPOLITAINUS.
jEV. ^aa^^ernc^atbuii^ ©*:d icn^üv^pefibuira/
«at. DLfCATUS SAXO- LAUEN-
BURGICUS.
CATUS MAGDEBURGICüS:
PRINCIPATUS HALBERSTA^
DIENSlSv

IIL

2)a^ J^evlogt^^um Sd^ref?u5ict liegt gati^ ge^


Pen \)n t7oiromb (^ih^ec, €^ gtl)ku foii^
|u£eHtt*cS)IanD/ iff abcv feit kngev 3dt ein fou-
verai!ii'$ ,^ettmvtl)n!ii. UntcröeferrföH tß hi^^

iElbc/ alfo Daf f)tv ^f?>etv€5iro«t/ £at. Ei<iera,

öni> ®ecfler»burgti<^e Gebiete/ uuö t# aHn'ömgi


ein etiicfe ^0« 'lcnt\ö)lanb^
3m übrigen in alfco ölefenSanie« Die ®>m

»ilTe» n)ill/ Dermuf fetn©mn& au^ öerJ^lfierie


filmen.
pern &ic Äonigf / Die bei; je|rgen Seiten j«:
£)anncmarif regieret laben/ finb an»' Dem J^er^
^cgli^^en Jpaufe AoHtleni mipw^m ba^tvt^
;

iÖ cöfommen, Uf
huUnbt thtiU bmShiQ m
^»«nnemard:/ tl^eil^ öe« J^er^agen^on^oiiileiit
leboren.
^un&ert 3a5ven tm
3R«R mart) ol^ngefel^r i^or
\f>\^tx 2?erglei^ gemö^t, bat inöMnfftige m
tm ©^lefnngif^en unö ^oöfiemifdjen Söuö^rt
«ur sttepStegterungen f^p folfent
u 2.ne:adt*tgiicbe ?a GLüCKSTADT.
ä>ie'^a^ogiicbe GOTTORP.
jci
l^u^ babep iji btf^er aebiicben. ©enn obv
gkt<^ na(|> Der 3cif Die ^tv^^gc t)ou ^olltlei«

Ten fie Do# enüucDeri«mi?imaU^en ium

£)b tm Sviege tc^ SReafi^en (5u


öuii gletd^
fcencfeu/ etticfiie imt übiv ^taanqtn t
mai^l aöe^
m\> Der Jgxr^og ^o» ©ottorp t^o» Dem Äo»i§ in
Sannemardt eine geraume $eie feinen ^an*
&en t)ertrteben njorDeu ifn 6i^i|i e^ Di^c^ immer
toieDer auf Den loi^rtgen §ut gefe^et morDen.
3 m leliteu 3loTDif(|>ett gri eDen 1 7 « o. |öt San^ ^
nemarcf g^mft ©cblef^oTict/ mit ©enelm^altung
terbeDDeaÄanige/' mStigeUan&uitD ©(^meDe«/.
Ie|)alteri ; ii?orgegea aber Da^ pmj
^oiiücm^^
iBotrotp auf aöe Steife protefliret.
©0 lange Der leijte ^rieg \m^xU/ fo trar au#
5a^ gan^e ^)eri5ü9t^um -fSoüficn) in t)hi{d}ct
©emalt; n?etl aber ^t^oflfieinjumSiomifc^enSlei^
cf;ege{)0ret, foi|lDem^aufe®i^ttj)rp feiR2tnt|)eit
reftituiret morDen.
211^ 174«» «HD 43. Der ^er^og trijn ^offffein^
©ottorp €arl ?>eter H^^*^ öroffurften iinD

SIroufolger tn SitsftaiiD/ mb
feinet ©raf^SJat^
fer$ ^ruDer^ ®Qi}n/ SIDpMS^i^i^^'^^^/ 2l^mi^^^ >

prator unD^ifc^ofl- m
im^A^ ium S^roufolger
t)on©cf;meDenerfldretmovDen/ fotMrDc Der alte-
eti'cit mi( ©annemarcf auf^ neue mieöer rege/
ttttD Die (iarcfe ^^nrnjimig gab Deutlich erten^
nen^ Daf man Der ©ae[;e ^ntfc{>eiDimg auf De«.
Slu^gang Der 5Baffcn aufouimen la|[en mUU;
Di)c^ verfiel man nacpgei)enc'ö auf quüi(i}t Sra^
ctate»/ Deren Stu^gattg unD :;5u{)aU «p^ i« erwar^
fielet»
Sa« V. s^ett mict €lhf. 64r
^if^ivb nmUütn Uwr mir U^bc^m
^^^^nti

^pqt'fyhux fo befi^retBeu/ mie ffe Dor kitten

V-
10C>ie ttTÄi; olfo tHtö'^eti5ogt|)tißi©d7le^t»i0

u FLENSBURG^ Fat Flensburgum, eine


[0\xc u^^ atif#nli#e ©ta^t tJcn iiemliclet
importan^ ^ liegt m mtm %xm / Un bit
OfP&^t Qki^{m mft$ iliecfet/ mkf)^t
2atnn\\(^ Sinus Fleni geiicnuet mth /
trei&t gute J^anMuRg, ^at einen btqucmen:
4)at'Civ nnö ein aiifcl)ßli4 ©c&lot auf einem

GLüCKSBURG, 06 et LÜCKSBURG ^
iat Glilcksburgum, liegt glei^ btirfret)/
ijl ein uid^igev £)rt ^ ^at aber m@^bh
tmb ijl einenr^erloge btt Mm%M)in2mt
gegeben.
|. HADERSLEBEN faf. Haderslebia^
ein iiemlic^er Dxtf
,

nthfi mm gntm Jpa^

CHRISTIANPREIS j?af. Chriffiani


Munitio , ein ©d)li>|y Chriftianu&
IV. j?ßnig inSaniiemarcf / nicfjt mit mn
5?iel l)at bauen laffen.
ALSEN, Fat. AlfaijDerAirena, eineSnfuf
aijf t)et £)|l^e>ee/ Darauf liegen 3 ec|lof^ ,

(er iT fciW«' Mi- ^ctiiegUe^e minien i^on


su>JiO ERBURG, iat Sunderburgum^
KORBURG, £a(. Nordoburgum,
AUGUSTUSBURG , £^t» Auguftoburgum>
ARROE, iat Arroa, eine 3nful an bei:
'
f)ö^©ec/ Haderslcben gegenüber / ge^c*
rct mit p Dem ®lucf$'b«raif<^?eu aut^)eil.
7. ROM^^ol.Roma, eine ^nfutauf Der 9?or&^
eee.
1. AMROM, ^at Ämroma, att# rtlte 3nful
auf &er!ß0rt^®ee,
5. FORA, faf. Fora, eine ^nfiil auf berSRorö^^
©ee ; pHret t^em ^vonige /
l^alb mb ^al&
öem J&ettogt öon ©ottovp.

S. SCHLESWIG, fof Slesvicum


. , Die
4)aupt^®taöt am glaffe Slia, tfl gro^/ u«&'^
treibet ^iemlic^e ^anDlung/ t)ai)tr i)er 5ott
öafelbfi ein groff«?^ austi'aget ajurmat)!^
l^aüe Die ©taDt einen fc^onen .fpai^en^ ^er
aber tjorjest) feljr unbrauchbar ifi/ t>ör ^^e^'

fem mar tin beräl)mteb S)i^t|um alliier /r

tt?elAe^ aber im fe(|ieheuDe« Seculo fecu-


laiiüret morben.
2. GOTTORP, tat. Gottorpia, ein galante*
©(^lof/ ui^t mix t)on ©d^legn^ig ; darauf
iDer ^er^og oröentli<|) refidirct l^at/ Dat^on
iifkt^gan^e^eri^oglf4)e fyani bcn 3Zaf)men:
fül)vet. ^n t^ea letzten S^orDlf^en Unruhen
tft ^a^ gu7e6o31ü$ feiner meifjenJperrli#^^

feit beraubet/ uni) unter andern a«4 ^^^^


frmManufcrijta «ac^ (^l^pen^ageu/ ber
,

hßaf}xt SBelt^eFannfe Globus a6ev na^

5. APPENRADE, ijl nic^t alljtt grof


itbev einen feineti ^am mbcx D^l^Qtt.
4. TpNDERN, gat Tundera, liegt gegen
libeiv ni($t totit m\
hcv 9lört)^©ee / eine
etai»f/ tt)e!^fM6if(|3le4tl^at/ un& guten
SSie^ unb ©efre^b ^mitl fveifct :>

HUSUM, Jat. Hufumum, eine }?emli#e


^mbtlß^^^taH am S0feer6ufen Hever,
i)at einen !)ö6fc|en ^am nub t|} töegen
btt aaf?eni ftefannt/ t^et^e fonbevlii^ «m
öiefe ©egenb gefangen ^eri)en.
6. TöNNINGEN, Tonning^^ m\ €^
öer-StroIni/ £at. Eydera, mt tiummf
la^ige SJefJung» I-tefelbe ^at
1714/ na^ nnev längmilrigen Bioquade
M Anno
&urc| Accord an &ie ©a^rien ergeben mif»
fen/ imb ifi i^aranf gefc^leif föDiten.
7. FRIDRICHSTAÜT, Sat Fridericopo-
Iis. eme neue ©tabt am £t)beiv©trDl)m/ ifl
evfi i>0vl^unbert Sauren i:^am^er|Dg Pride-
rico erßaiKt tüorben/ mib bat €inmo|)ner
i^on atter^anb SieligiDnen A jonierlic^ t)iele .

Slrminiati^t mb ?SKennoni(!en. £)ie"©e?


gent^ |)erßm |ei^ €i{)erft4t)t
ECKLENFORT , 2at Eckleiifornra,
li^gt bixDfu®tt/mb ^at umn^^kf
t)en.

NORD-STRAND , M.. Strandia S«-


ptentrionalis , mgteici^ea
10, S\rLT,tat.Sylta,mitr
II* HErLGELAND Ut , Infula San£!ay
wate lebten i^iele Stanjolnev öom J&erißg^?
fang ; al^tte aber mim^Ai einen J^ering ani
Übermut^ niUS(ut|ea gefirt'r^en; foll ict
gangmitmianöer t>erbt)venl)aben.

12/ FEMERN 5 iixU Fimeia^ ifl eine ^nful


auf bet£)|i''©ee.

©a^ ^eit^gtl&mtt ®c^le§mig ifi ein fvud^tba^


re^ ?attD> fo uni^ev&cfierlt^e 2>iel^.'3ttc^t,
iinb einen Ubetflnf an anciiant) ©attungen
©ee^'if^en; Mnfmn; SKufc^cln nnb J?reb*
fen^an ©ie^etigtpu ifi Die gt^attfleUf^r*

®entt man &a^ ®ove ^^ßfletn in bem ai?er;

ffanöe nimmt; wit man insgemein yi veöen pfi^


get/ fo btjie^et e^ au^ 4-©t!i(fen;

I . HOLSTEIN, an felber, ?af Holfa- .

tiaPropria, mitten immu am €t)ber'i2tvom/


Darinnen gebort

1, RENDSBURG, £at. Rcnsburgum, am SUlfj'e


€DDer/ eine i)ortrep(^e SJefJung/ ^at gute
5Ra^rang i)on ^olij^^anbel. : ,

5. iTXEHo, Sat Itzehoa, am ^lu!^t ®tk^


£at Stora, ein mifiger na^v^afffer Ort;
«ic^t a^cit \>on ber glbe, mit mm 2lbrti^en
Sva«eniimmev^'©tifft. ^

IL 3iiti^
IL Sum ^er^o^Iichen Cbcile/
I. KIEL, ?at Kilonium, ober Chilonium,
tim luftige tinb wo^l gckgeneStal)!/ ntc^t
iDett t^on Der £)fl?©ee; an einem mafigen
©ee i ti tfl ein teijuemer S^aun bnit^.
Anno J^^f. |)at btx^txiin ^on0ouovp
eine Unimfttaf öafelbj! gelifftet; tin^ nun^
itteltö l)at bev fnngc ^evr ^eiljtg €avl ?5e/
ter Ulrid) / geMren Den 21* §eb. i^ag.
feit Anno 17 }9' SJefibenl bafelbp ; fmi
«ber 174^ na^13etevi3bu% it)i> tx b\c
©vie^ifc^e Dteligion efendi^ angenom*
nten. €^ mxb mic^ ein gvofer ^af)^
SD?arcFtia^rIi# alliier gelalfep,/ öet md^n
.fieler Uiiir^lag geuennet wixb.

1. BORDISHOX.M, ein getsjefenef rei#e^ 3fugu^


pinev.'€lD(ler/ beffen ©nfnnffe jnv Unit^et*
Äiel gef^ lagen fmb.
fitaf

|. uoRNHövET, jt^if^en Jplon «nb SRemniittr


(Jet / i|l ein ßorff; tDa Anno 1227. eine
©^U^t geI)aUen ttjorben.
L WAGRIEN, iat Wagria, iff bal©tiicf
an ber £)(b©ce^ barinne ge^vet

1. PLOEt^, ?af. Ploria, an einem ©ee> if! nid&t


grof ; tß geH^et bavju arensbeck mb rein-
FELD ml^c iJßr biefem €l#et gemefen.
,
©iefe ^ 0erter jufammen ma(|eH ein be^
fonbere^ ^ix^minm / unb gelorer beut
'
^tx^m ^on v^oUficin^pjd» mi^ ber S^h
Hnie. An» 1722. färb ber ^tXf
niglicf)en
log ^rin^en, bem folgte ber le^f e (5a^
^
iolifc^e ^er|og/ n?el^er m
fKmii^ re-
iidirtf/
:

lldivte , unb (iarb 1729. auc?^ o^ne Qft^

SZunmel^ro ivar nicmanS^ mel^r übrig/ nl^


FRIEDR, CAROL. {\tx fi^ Dut^
^ulffe Der ^aneu/ f0föD^lt^omgur|letitl)um
W
NORBURG, ^0« PLöN, o|^ne ®e#
ncl)ml)altimg öeöÄaijfer^ iiiPolTefTion ge*
fe^ef , nad)ma|)B aber Anno 173 1. ^ow

j, SEGEBERG, Jat. Segebcrga, UM ©tabtgett

|. ©LDESLo, Bat. Oldesloa? an iU Traye,


tfi ein iicmli^er £)tt»
4. HEiucrsHAv^N 5 eine ©tabt an ber
©ee; bie Snfnl Femern liegt geg^Jn über.

f, 3n 5B«^3Tien liegt avi^ travejsthal , ei«


©cllöf / m Anno 1700. bev gviebe ge#
f(f)loflett marb ; €^ gehöret jum gnrften#

^n^iei^^eii retwisch, einS^lofunb t))ir

ma|)ii9e 3ie|tben§ einer SReben^-i^inie Hin


^)aafe ^piln.
7^ pREriE, frtt.MonafleriumBirchufinum,^
ein 21beli<|e« granenjimme^Stiff^
IL ;5mn ^crrio^lidieii (E{?€ik/
1. OLDENBURG, pber ALT EN BURG, idt Oldcil-
burgum , ein mS^iger Drt / njelc^er mit
Oldenburg an ber 2Befer ni^t muf t*er^
tt)ecf)feU ttjerben ; 5Kar e^ebem ein anfe^nr

2. RANZOW Ranzovia, bo^ ©(amtlt'


, Jat.
J^auli Der t)0u Kan^oa^
©rafeu
3. EUTiNj^at. Eutinum, ober Otinum, ein
Heiner feiner £>xt / Die 3vefibenS be^ ^i^;
müffen ^xaft hc^
fec^^ »ifc^Sffe
mmxaq^
na^cinan&ev
m i^47.
mß &em J&cr*
fiH\i^' ^uflüm\^m J&aufe poftuiirej

III. STORMARN, ?at. Stormaria, liegl


«u ber €l&e am «aiienburgifdKti. aebävct
fcatiniun

I. 3am Korttglicbcrt arj^eitc/


I. GLÜCKSTADT , ^üt Glückftadiirtn , oöet
Tychopolis obtx Fanum Fortun®,
an i)ev€l6e/
Mniqc
,

tfi erfl m loo.^a^xin


Chriftiano IV. in ®3nnemÄrcE
Hm
üngdcgt/ mb liemli^) f ortificivet mxbüu

pier. An. 170J. mx\> bitkx Ott Durcfi

ALTONA , fat. Altonarla, ^axt m


^a\\u
bürg, biee^meben Brauten c^An. 171J.
totqftmahtx je^öfc^ancraafgebauee, m
Itemlicbenglot/ W^inmmnqmqMüo-
nllantes Gymnafium , mi Umt aüC
SKeligion^^SJamanbfe.
!• KRSAiPE, |atKrempa, mxmbHftmtin^
SSefiimg/ i|l aber l^erna^ gefprcnget n?or*
bcn.
4. piNNEBBRG , PinnebcTga, ein ItlMtV
ger, aber gar befanntcrOrt. gjt^t mit
iam # bie n)s>&lbei>e|ligte -^ittiecjf
©cban^e.
il^ 5am^er5oali*cni;beik/ bi^3lemfer
j. TRiTTo^, Ut Trittovia, tjl mä^ig.
i. RHEINBECK, JatRheinbcca, «uDenSaueö«

5. TREMSßÜTTEii, UUb
4« STEINHORST.
nigeti 3a^ven imifc^ea ^)antt0ver
tmD
S>aim(mavcf eine mimmtnH^nmi
mfianmf mli^t aber tn©iitebq^
geleget t»orben- ^
y. BARMSTEDT, lAt Bamifteda, gep^Vt Dem
©vafeR^Dti RANzo>j^, unb ifl Anno 1640,
itt eineSieic^^^®vaffc^afft crigiret mxr
Den. ß^t lefete @raf patb iZH^J»
g3?unif^olm tu Komegen imöefangnnS: 1

«nb bie Sd^ue« ^aUn bte @raffc|afft bc;

IV; DITIIMARSEN , ?at.


Dithmarfia,
liegt att ber 3^urb^@eei bavinne gebavet.

®a^junad)fi anberSIb^, imbalfo gegeu©u;


beu SU lieget/ barintte i(i
1, MELDORF 9 ber be^e jDtt; jiemli^ gebaut/
aber bo^ o{)ne ?Öv aarew. ^
.

2, BRUNSBÜTTEL, ifl buv^


bje (gl6e ubet*;
fc^n)emmettt)orb<n/ unb berne« angelegte
£>x*/ m(l)t m\i bavou/ ifl t?pn fc^lecjitei'
SBicfttigfert.

IL Unm ^nt^oc;U^nn Cbeile.


Söa^ gegen ©(^le§wjg ju/ unb alfa gege« 9Röv«.
i en lieget/ batinnejfi
I, MEYDE, berbejieglecfeH. gl

Siefen iaub Anno 171}» t)iel tnjn


bea 5)Ji)fcou)itevtt / unb Anno 17 1 7* nep
inebc
,

\<n.

VII.
; 3f? beyiS,oUflemnod) wAt jtt metäeiff

,^'•3» ©(ovmarit liegt tiic BeFannte @vaf*


gnf PINNEBERG,
t ttel<6e »oi-fiSf«,« bSIi
praten »0» ©dbaombut-ft geHrefe.
m ^Aamhuxamt J^ak Anno
211«
i6i6. ab>
nun

mb f
önrein.
\o t|f il« M öer Mnig
©fr^önig teFam «ac^folgenbe^r^
unö Der Aeitoa

epiefe: i.Keliing-^ird^, 2. Quieborn-Äircß,


?. Ottenfen-Ätr<f, 4. Altona-^jyc^, Hertz- f,
Ö.Uterfen-^irc^, 7. Horft-Äirc^.
fe.?;?'!"^'
2:«v^er|o9 «Bei- BeFnm: i. Barrnftaedt-Ätr*
K'^'ora-Äirc^. ©iefen gilrfllic^en m<
k
mif ^ahtn Anno 1649. Die ©rafen »on Äan*

^es wuf maH^^ott) in «©«grien imx attiUn;


^lewuf iftSavinfiabt in e!Ke3ieid)«.®raff(6afft
fv^jobcn, nuBmc^ro in Sö^nifc^e
m ,
^an&e geUe*
unö mit Pmneberg Seretnigct wovbm.
3Jf an muf eine Spedal-gfearte bavju
|«&en.
s. ©le »ter
j^l^einif^en BtabU kiel,, ,
RENDSBURG, ITZEHO^ilnb OLDESLO,
UfOtl»

«''i'i'i 2)oc^ &fl« ge^e« inba« JusPu-


blSm*
c*.S!f'"Li!? Wfidnmen »ier ®angelifo§e
3«n9f«.€lofIer: i. 30 itzeho, a. jii breez, j.
iU UTERSEN, 4. }U SCHLESWIG,

,,
3mgar*eH|anb floriretbieg»angelif#eS){e«
Uim. X>ii €vbvei(| ifi graHe» sfnl^ moro«
iaUt) aUt fru^tJar am ©etrepö/ u«ö fc^t
Dienlich juü 2>it&#3ud)t.

tfe«/ mcl^c entweder auf ^)olfleimf(&en^:So&en/


iü)et boc^ jum meuigflc« ^arfc tiabep gdeg^n \m.
I, HAMBURG, ?at. Hamburgum, liegt

<itttrer€l6e; ni^taBiumeit tJonöerTcorö^


©ee, mt nn ben groflen unt) vei0»
M
uut) ifl

(lea freien Siei^^^etabten tu Ztnt\d)i^


ianb; jiemlic^ bc^^t^igt uub
ni^f
tfi

tvo^l öe&auet/ unb


meu ba »ormffU^eu ^anblung iu bau*
W 2lufae^i^

cf eu/ mhn bie §lbt


mo^)l gelegeu ifi-
fe{)r
Sa^fc^OUeGymnafiumilluftre, bas oe^ ,

rdl)mtc alte «nb neue Banco, unb bev ante

iai SÄat^^au^ unb bie pra^tigeu ©arten


Pub mercfmürbig. 3>ie etaU ifl bei?

«tfangelif^cn Sieligiou bei)get^)an.


^i^^ero t)at ber Äonig tu ©anuemavcE
tiue Prstenfion uac^ ber anhm formi-
tet;e^wareau^ etli^e mat)l balb juei*
ner formaleu Belagerung fommeuj boqi
Big dato ^)aiM ^i^^tdit uo(*bep it)ve«
greioljeitmainteniret,

©a^ ©tSbtgen bergdorf, «ub bie fo*


SeRanntenüterÄ^rtOer/ merbeu^ou^aitv
urg uubliibec!gemeinf^afftlid; regieret.
SDer Oxtf wo ber €lb^3oU abgegeben mrb
|)eijTet ber ZolknfpidcK^ Sou RITZ-
Büttel ijl inj SSremif^eu get)anbelt
s»9rbeii.
\u. Lübeck , Lubeca, liegt ^ambum
öe^en uHv am ^InifcTrava ^ ni^t mit
m\ Det jDfi'See. i(I efeeufaUl eme groP
fcmiöfve^eSieic^ö. , tabt. Die glei^faH^
ffiivcfe ^anMimg treibet €^ t(T auc^ ju
fubecf ein^tpt^um/ ^rote(Itrenber aielt^
.
muf melc^e^ i)o« einem J^eit^og in ^ol^
ß<^iu bif ^ero i|i admlnifhivct tDoröen
/ Der
fttue ovDentUcle 3ie(tt)en| §ii gutin ^at.
Sieetabf ifl ebenfalls öer ^t)angelifcöe«
Sveligi^n jtiget^an«

aSorbiefem tfl ßobecF jb m^^ttg geme^^


fen öÄf e^ eine gan^e glotte in Me ©ee
/
fuhren, nn& &ie Dlor&ifc^en €ronen Da?
maW. brat)iren fonnen , tDie öec
HANSEATIf(f>e «ani) no^ geme^ret
9at. ©ie @ta&t ^at no«^ ^eut |u Sag ein
ijemli^e^@ebtete, «nb i)! fon&erli* be^
Aat)#n TRAVEMÜNDE an Der f)«^^
©ee iu mer<f en*
35or etli^etibunöert ^a^ren Ibaben bit
mnihm^n eübU in Sentfc&lanb unö in
Den bena#arten Äonigreii^en r ^itim
S5nnb mit einanber gemalt/ ti^elc^e^ Ht
•^an^e«ftTdbei^fm^ ^atein.^OEDUS
HANSEATICUM, mbbi^ etaHc
j^anfei^;© iöfe ^at. UrbesHanfaticse,
finb ö/«ennet morben, ^aß 2lbfel?en mt
mpml\<^ bie Commercia tn beftan^
DigemSlor
;

erhalten
Wutige Kriege ^abeti fu^iren miiffcn.
, barilber jte m
Unter folgen ^)anfeei:©tabten mt ba^
mm Die
PC, «lhpo|t(&
®tm Lübeck bie t)orne^m#
bie 2l6geprbneten ber ^>a!i^
fe(f
1 .

fcc<@fc&fe ju »crfnmmlcnpflcgfen. ©onff


mvta ipxtx an im 3al)l 66. tinö ^af*'
öfter
ten (i^ in Bier Staffen a&gct^eilef

I. 501- Siiibeäi\d)m (£lafic geboren


Lübeck. Tun ^ü^(in0
HAMBURG. J f^cn.
WISMAR. in gKecfUti»
ROSTOCK. bürg.
STRALSUND,
6. STETTIN.
7. ANCLAM.
8. GRIPSWALDE.
9. COLBERG. ^t«5)Joinm<rit^
10. STARGAD. 1
1 STOLPE.
12. GOLNOW.
, Lüneburg, im gi!nebur9if4)e«.

II. 3ae €<J(nifcfoetj i2;ißjTegeb<5«e»

COELN,
BIELEFELD.
m SK^einflrom.
1
COESFELD. I

HERVORDEN. f

LEMGOW. I

LIPPE.
Münster. i

8. OSNABRÜCK. 1

9. PADERBORN. 1

10. WARBURG I

11. ARNHEIM. J

t j. BOLS-
1

tj. BOLSWAERT
ij. CAMPEN.
14. DEVENTER.
if. ELBURG.
16. GROENlNGEN.
17. HÄRDER WICK.
18. NIMAEGEN.
19. RUREMONT.
so. VENLO.
II. ZUTPHEN.
S2. ZWOL.
2j. DUJLSBURG.
S4. ElVIERICH.
2 f. WESEL,
s6. HAM. J
if. SOEST.
ig. DORTMUND. ^11 tet ©raf*
vl,^»,.
»9. UNNA. Jfc^afftSRftttf.
j®. STAVERN, itt£)|i'5rietlflit&.

III, ;3n öie Bci«inf*t»etijifdjc Clflffe


flet) orten

I. BRAUNSCHWEIG,
». BREMEN,
j. BOXTEHÜDE.
4. EIMBECK.
f. GOSLAR.
(J. GOETTINGEN.
7. HAMELN.
8. HANNO \^ER.
9. HILDESHEIM.
10. MAGDEBURG.
II. STADE.
12. ULZEN. J
I}. MINDA, in SBe|!|>i;>alen.

IV/ 3
6s% 35a5 10. mtm\^l<mb.

1. DANTZIG. 1
2. KOENIGSBERG. 1

BRAUNSCHWEia litt ^teujTea


L CULM. >
ELBINGEN. 1

6. THOREN. J
7. BERGEN, \n ^OXMm*
8. RIGA. 1

10. DERPT J

35ttnö. Tec^ im fe($5e^)fnben Seculo if{ imtet


CaroliV. Siegicrungt^vegKae^t gan^ gefaKen/
önb ber 93unb dilFölvivef njovben. jbeutiaeS
£age^ führen bieetabte, LüBECK, HAM-
BURG, Horben SKulal^J&anfee^etabte.

VIII.
tt5o Kegt oas -^ct^o^tbttm tnecEfenbtJtgf
©a^ ^)er^Dgt^)um SKecflenBurg/ 2at Duca-^
us^ Mecklcnburgicus , obCV Megalopolita-
Bus, liegt attbev2)f?^@ce; juriilinrfert (io^tei
<jf
bie €ibe unb an ba^ ?auen6urgif(^e; onteti
f of t ejj an bic g)?arcf SranbenSurg ; jur Äecbtcii
«n baö^ev^ogtljnm ^Püininmern,
e^{)atbc»9?a()ment)on bev©tabt mccflett/
f)or(t , f at. MEGALOPOLIS , tDclAe t)or
biefemWtrefFli(^gen)e(litl/ unb o^efe^reine
VitiU mSBif mav ^ü^^tü i)cutige^
XOit tt)itO t>w "^cr^ogtl^cim XTlcäknbnts

©gcnfli^ Befielet ba^gatt^f ?«nt) an« fteben


mtxx\(^icUntn 5pvot)in^en / &ie man aUx mt
duf &en Special- f^arteÄ fe^rnfan.
JDoä ^ moa bam MECKLENBURG,
Jaf.DucatusMegalopolitanus, (i^
m
felbcr f Imt: an
©tabt WISMAR
Dfi^^tt,
iß,
mm
atl

t, Sutßmthutn WENDEN , Mein.


Principatus Vandaliae , o&er Wenda?,

Unt) lat: Güstrow, ^nv^m^t^Uit


J. JDaB^iVffenibtim SCHWERIN, ^afei«.
Pnndpatus Sverinenfis , f)orittal^(^ ün
?&iUl)nm / wtl^ti Im ?0?iinfletifcfjen Stre^
itn tfl feculadfitet tt)örben ; liegt mti

Büzzo^ ifiber &ef!e£>vt&arjnne»


4. 5)Ä8 RATZEBURG, faf-
&r(?erttb«m
Pnncipatus Raceburgicus , mar t^or ICltl

gepret öwu Der 2:>om (n l&er ©taöt


SCHOENBERG «

f. JDicCBrÄffcbafft SCHWERIN, faf. Co-


mitatiis Sverinenfis
0if^tnbCX(£lH
mb\>m®^mxmv(QHf
scKWERiN gelegen
bieeta&t
ifi.
,

m
Ce j 6. JDie
2:)tvVv:it0n# ROSTOCK, Sat Domi*
nmmRoffochienfe , mi bct £)j!^©ee/
geije« ^Pommern ju, m Die ©taW Ro-
stock lki]c^
JDte^crtJ r.ff'STARGARD, fatDo-
miiimm Stsrgardienfe^ lie^tJatl^tVart^

X.
SX'em gefröret oa^ ^ettjogifjttm

Ser 5fonrg iti Sd)u?ct)ert 5af bie ©labt


WISMAR , 2at Wismaria. ©ie liegt

Miqt no^nmx bie ©t^meben


iTigen
£)itcm, unb im ?0?ttH|Ienf(|en griebeti
Itanrben \u in ber Poflefllon confirmivet
€^ §el)0ret boriu bie ^alb^gtiföl pobl/
«Hb ba« amt rreo^cicviier. gngtei^en oe>
lorte ben ©^n^ebm bie Dcfle ©^anf^e
WARNEMÜNDE au bfm S'^^f^ Wamo}^ , itr
Ser\OOTf#<ifft9ioilocf / tt)o bevgiwß it^bie
eee faüt.A. 17 1 ^ tt)arb bieferjjDrt t)o n beit
©aalten WoquireC imb bombardirct nilb ;

A- 171^. bat er ilc^ enbliif aHb4e ©aftiun


öRb i$rc2llltirf iMi er(]c&cn miijTcn/trMjlclieA*
17 17. bie admirable Fcrdfication , 6e?
fonber^ tiaß mit t^ielen Äo|]eu crbauete
Fort, \)iv WJ'ffi.^i qcmmitr gefc^lcif^

fef; berjDrt an pc^ falber ijl üun bey €vürt


ec^ivcbfiireßituivet mxHn. 2l0|)ier tfi
f6i

S«^ iibrige alle^ miteinanöer geboret öeti


90'€rj i>or triedknbmft S5or feie*

eine megihmig SCHWERIN, uaJ)


jti

Ofl- bic anbere r?j GÜSTROW m§tUqtt mar.


3la«$t)em aber An. 1 69 f. Me ®iijiiwif(|>e
Simea&acftorkntfi, fo^af man ganzer
3a^)r einen Succeifion^^gtveif gefulret/
Den man o^ne SwM^^ttng öer ©eneal^gie
ni^t t)erfiel^eKfan,
gnblic^ ifi im 3a^v 1701. bie ©a#e ijiitlti^
Bepgeleaetmorben/ «nbjmarfo/ ba| ^)er#
feog FRIEDERICUS WILHEL-
MUS, bem nnnmel^ro fein ^rnberi CA-
ROLÜSLEOPOLDUS, ben 26.
No-r, i679»fuccedivef feaf/ 5« Schwerin J
ti0&n%OQ ADOLPHUS FRIDERI.
CüSsnsTRFUTz, ge&. btnr* Jmü i6i6.
m
man
2anb nntev jt(& (jetleilet

au(^ bep biefev ©eleaenbeit ba^ jus


k6en. 2Beil

pRiMOGEi^iTUM eingefil^ref paf ; fofaneine


Seit fommen / bap ganl ^ecf lenbnvg rmie
einen ^mn pat
XL
t\?48 gc{)<5i:et -^er^oä CAROLO LIEOPOLDO

T. 2:^aö
BURGinfpecie,
«öer!50c?t[?rsm MECKLEN-
barinnet(!
1. MECKLENBURG , 2^1 Mc^alopolls Ut^t
,
tpafVpnSJi^mav: 3Jot b^iefem mar bie
€ e 4 ^mi^
,

nac^öem bereite im laten Seculo t?on


e^rifien unt) SBcn&en ^ernüfiet n?ovöen/ ifi
ein t ovff.
a. OADEBliSCH, Sat, LUCUS Dci ,
BUCKOW,
cREvisMOELEN «Hb oHöere / fuD madige
,

©tabte : .J>arunh'r t|i gadebusch Anno


271t. buvc^ bie v5c^,fac^t imifdfie« Denen
2)ör)nen unö ©4ti>ei)en befannt tr ovöen.
3, WISMAR, geboret obge&a^ter maffen &em
^emg in ^4mt)cn; iü aber im Ic|ten j?rie;
ge aller Fortification pevaiibef n^erben.

5>AS S^iümbtim WENDEN


i« GÜSTROW, ?af ein. Gufirovmm , an 6em
f(ufye3?ebel/ eine feine ©tabf/ nebfJ einer
iirfltic^enSiefiben^.
5. PARCHiM 5 2(it Parchimum , eine feine
etabf m ber eibe , in t^el^er SKecf^
lenburgif^eÄan^^ unb-^of^tacridbt gcbal^
fen tDirb. 3n neuem Seiten finb bafclbfl
5Keli0i0n^/©trei(i9f eiten entflanben.
DÖMITZ, ^atDomitium^ eine berilbmfe
j.
?Bef!nng
©Riffen
an ber €lbe/wo ber^oll
entrichtet mirb.
W
4» GRABOW , 2at. Grabovh , eine ©fabf un&
Siefibcn^ ^er^og^ Chrilliani Ludovici,,
t\?el^er ein 5>n^ber bc^ refiicrenben J^er*
%i>gß\U Sch^x'e^n ift, ©tabf lUib ©c|bf
t|I Anno 172;. ^ott®runb abgebrannt
f. STERNBFRG, 2at. Sternberg-a , eine feine
Qtcibtf anben ®ran^,en bef g^irflen^bmii^
Schwerin» ©eit einigen Salden ifi bie
SSer^'
6. xjTAREis, Patern» Varenia , eine ©faJ)f mit
©ce
litten*
SKiiri^/ N ®van6^©(t>a&en gef

7. MAicBow, 5af» Malchovia, eine ©fa&f


jn)ria)en Hm Caiginer unb Plawer ®ee.
fat. Flavia, if} a&ge&ratiut / liegt
aucf^ au einein ^:^:!ee- ^ V
9. STAVENHAGEN , ^ ateiHr Staveiilia^a 5 eine
©taöt netfr einem altei? 6d)lDffe/ liegt l^in^
^mnmeiif^en ©raul|CJt,
(en an öen
10. rvEKACH , iat, Ivenacum , jjleic^ bap
bep;' aucf)eina!te^©c&iDf.
11 . MALCHIN j iat MalcMimm , ^at |ic§ nac|
öein %cmx'&il)aMn toie&ernm ttbjoltt/ Ikqt

felsmeife mit ber ©ta&t Stemberg öet:


hnb^iagqt^^Um*
I3, PENTZUN ^ KETUENKAUDEJJ y ROBEf^ y WE»
DEHAGEM, TETTEROW, GOLDBEKG y CKACKOXJf',
ftn& fkine ©t&tgeno^mt^cit goIstrow,
I|» LUBITZ, NEUSTADT, ELDENA, GOrvLOSEK^
ftnö fleine ©ta&tgen gegen Die €1be ju,
D^umeit Parchlm,
III. StiiHentbnm SCHWERIN,
njelc^el i?ovma^l^ ei» S3if t^um genjefe» / öa
ifi

I. BÜzzow, BuÄOvium , ööer Bucf-


phala^a, eine Heine ©taW/ wel^eüi^r öi^t
fem bie55i}^offii(5e3?efi&en^geii?efen.
a. RHÜNEN, o&eTRuEN, ein©4^lof ntt& 2tmf/
mit einem 3l&elic&eu ^^ngltau^n f
per.
^
€ef
IV. ?Die<Bi:Äfid;.aftt SCHWERIN, im
mm tff.

I. scH\>c'ERiN, 5af. Severinum, &ieJP)ati^t*


mb me|iöen^.'®fatt , liegt an einem lan?
geneec/ tyelc^cr bat^Dii ben 3?a^men ^at
rä. WITTENBURG, l^at, Wittenburgiim ^ eine
ptaHf Die man mit SBijtenCerg in @a**
fen Utc|>t Jti confundiven ^vlt.
|C BoiTZEMßiiRG , fat. Boitzeiiburgum eme
,
^of)let:baute ©fai)t «ni? alte^ ©cbM mUt
(gtbe.

^V. 2?ie4mfcfcßft ROSTOCK^ öarimir

I. ROSTOCK , fat.RoflocIimm, an&ev0ff^^


€ee , eine örofTe imD berühmte fyanbm^
etabt, itel^ei)ielPrivilegiaunD |rci)bei#.
(en bat €^ ifl eine 6tvi5t)mte UniDerfitat
bafel6(l an^eleget, wüä)t tfjciU mx beut
r§og/ t^etll »ön bev @tabt mi< Profeiro^
ribp^i)crf^geett>tvb. 3m legten jlrfegr^

^albyiufr|c|f©afiebarinnegemcfen.
ber mcgtnhtm öei:£)it jt^miic^ Be^eftt^^
öetmorben.
f. RiBNiTz, vatRibmzium, eine@tabf ge^=
gen Pommer«/ liegt an einem eee, mmU
6)m ja^rtic^ eine gvofe 3)cen^e -5*:vi»tqe ge^
fangen mcrben. mf)m i|} an^ ein 2lbeli^
^e^ ?^ranenjimmer'€lofter.
suLTz, iÜMqmM&Mv,x^ctä8mlnM^
*
li(i)cß ©tabtgen.
4. WARNEMÜNDE, efee t^ejle ©^an|e ^m €in^
flitfl-^
bev Warnovj' . gebpt:(e fonfi bett
^o

^jsar^T '

* —
'
®d)tt)et)cn / nnrimel)ro aUv Dem ^er^pg
ml^cx ein 3oU^^an^ aUf)\<x anstiegt

IX.
3Q?Ä0 geboret ^cm ^cr^og ADOLPHO FRIDE^
RICO ni ^tidivj ^

I. ©a^^ Si!iftent()um RATZEBÜRG m ,


ben Saucnburgifcljcti ©vaulen. [(iß get)Dvet

I. 2)ev öom in bet @tai)t ratzkrurg { bU


,
©taM a6er fetbev iil je^o liinebuv*

scHOENBURG , einSiitif m'^f meif öaöon,


IL i ie^^rr^rhaiftSTÄRGARD, an&e»
5ßranben&uriiif(^en ©ronlen / öannne ifi
I. ALT-sTARGARD, Stargardia vetus , tjl
mir ein ©taötgen / §t!rflU^
D0C|) ftegt ein
©^bf Nkp/ iDek^iiJAnno 1713« abge^
brannt ijl-
a . NKu- BRANDEN^BURG , f af Brand
. enburgum
Rovum, iji siw groß / lat aber t)iel
'
53ranö'^@telferf.
3, sTRELiTz, Latein. Streliziitm , iji nur ei«
b<it aber bj§ber^er|D8 Adolf
&tühtqtn /
Friderico
An. 171 j.abQebvannt
m
Ste^en| gebienet/ imb tjl

4, NFMERow , i^at. Nemorovia, ifi bor bie^


fem ben^Dl&annitavSvittern jufianbig geme^
fe«/ im 5ßej1|}^aliftf)en ^rieben fecularifi-
ret / imb nebji mirow bem ^er^og jugeeig^
net tvovben.
MiRo^ ^ ^at. Miravla, 6tabt «nb 3(mt/
bat t)pr biefem au^ ben 3oi)a«mtern ge^
.

6* FELDBERG UUb FRIEDELAND, fitlt) Rl'^f

NB. einige 3a5re &a!)erftnt) tnS)?ecf(enbuiv


giften f^ttjeve ?9ii§^eßt^feiteu itnifd^en öcm

enblic^ Anno 17 19. ba^ lan& t^on öcnSRieDeiv


©ocf)iifc^eu €rat)f ^Svouppen ift befefet ttjorö^n*
9?iirj!nef)rü regieret ^tx%oq CHRISTIA-
NUSLUDOVICÜS, M Unb
altern SSniDer / ge.
fcoren Den i
f. ^at) 167}. bai aU Äapferli^
t^er Adminillrator.
I ai J^er^.ogtl^iim 59?ecnen6ttrg Afi mS) fo
itemli(| fruc^tkr/ ^ataber bod&nte^r J^oKj
@etret)i?e. 3n &emfanDefmbaud;^innnö mie^
i)er ©lag^Manufaduveu. ®je ©m^)p^^
fc^one
tier auf &em ^anöe (tnD meißen^ leibeigen.

XIIL
V0O liegt tNV^ et ^cfftbam &öttenbttr3?

€^iji^arein Heiner Jon%o<ith^mf nnb Ueget


«n Der €lbe/ red)t pif^en Den SJfecffenburgu
f^cn / J^olfteintfc^eu mb l^uueburgif<i^en \-m
i)en.
' SJor Diefem l&atte e^ feinen eigenen J^erC^og /
iDelc^er ber Satfmlife^eaS^ctigion iuget|)antt)ar*
©eit&etneriiunAn. idg«?. geflorben ifl, fo ^at
fi^imtfc&en Dem ©;'fi>Ofcnc»' SLfi u bmaMicn
mb ürtbaltipben ^mife/ eintan^aueriger Suc-
celiions-©treit creigatt. 33 if? dato i|l Da^
J^auH'iuieburg/ unb tufouDeri^eit Der€|)urfurfi
itt S^mi>t/<Xf m
^4)PlTe^lpn / mb
auc^; uon
:

€^ur^©a*fen An. 16^7. eine Sefioii erhalten.

I. LAÜENBURG, Ut Lauenburguniy
ein m4f iget £)vf ön t)er €ibe/ njot^ijn

$at ein f#ßne^©^lof/«a^eineaiiemU#


eintragli^en 3Dlf.
RATZEBÜRG, Ut Ratzeburgum, t(l
aHenttjalben mit SB^ffer umgeben- ©ie

fen^^auenlurg: Scr -l^^om in J)er ©taW


o&a* ge|)oret neBjl feinen Dependentietr
tia^ SRecflentorg* ©enn ein anöer^ i(I
&a^i^5flrp«m?ta|e6urg/ i)al i|i anS9?ecF#
len&nrg hmmen : €itt anber^ i(l Die @taf#
fc^afff Ka^e&urg;^t)ieif} öntanenburg ge#
fallen. 3eit n^al^fenDenSuccefiionii^
©tvett tl^ Die f^nekrger in PoA
feffion gefeiet/ iiub &en£)it 6et)efliget ; fie
, n)uv&en aber An. 1 6^ % . »ou-öen ©anen ge^
not^iget/ t)ie Fortification p
demolire»
i)D# ftn& fie 6tg dato tuPoflefllon ge&H^;^
Ben.
5. MOELLEN , am Stuf Steckenitz , mi(^

telfittjd^en t)te€tai)tejg)am&iivg unöl^il*


Becf Communication mit eipnöer l&a?
ben^ ««t' ^avmn |u merrien/ tt)eil€ulen^
fpiegel ^afelfejl begraben liegt
4. FRANTZHAGEN, gat- Frantzliaga,
ein gleef en nebf} einem Surpl ^^aufe, liegt
au(^ Darinn e; unE> bi^^ero Die 3lefi^en|
iji

einer ^olifleinifc^en abgefundenen finie


getviefeu/ t)ie aber nunmelro abgepcrben
ifl: 2inje^o befiltö^ffetbe Da^ -OaulHoI-
ftein-Beck»
f, NB. 3m ©etffe Bremen Itegt o&en an 6cr
SRorö^^ee / nic^t tvcit t)on t)er €l&e / m
LAND Ut Hadelia, qmimtt mvi>
WO m e^ybf ÖTTENDORF
, /
gele^

'
fempim er^ogt^umÖac^femSauenburg.
2Ra(| 3i5aang Diefe^ |)aufc^ tfi in Die
Äapferli^C Sequeftrstion FörnmCH/ unb
feit 17? i. Dem(E^)urfur(icn tJon ^pannoöet
a&getretfenn^ovöcn.
6. Nß. ©er leiste J:)er^og t)on©a^feö^'Pauen/
6urq hatte amh f^one ® nter in -Jio^men /
SCHLA'CKENWERDA , nn&
anbere : öod) bie ge^iren nic^t |um v»5eiv
^oatJjum mienbura/ tuib jmb (tlfo an feine
^rin^eiin Sod^ter fomnm/ mx in bmw
^9t}nm ^orenroerbcu.
'S)aß qm%c Hnb i\l ber S^angelifc&ea
S)leÜgio« äUgetHu»

Sa^ö Kegt t^aö «^^cr^oatbom tnagöcburg?


liegt fi)/ M
(Qbe rec^t mitten bnrc^
bie
fic^tt unbif} mitber^jSanf Äninöcrtbiicct/ mit
bem evi^Dgt^umÄiraiinfdra^eia/ mit bemgötif
.

flentl)um «^^iberfiaot/ unb mit bem Siirrientbum:


a^ibnü umgeben,
25pv biefem ifl e^ ein geifili^^e^ @tifft unb
ml}nu^'Jzii^fjoiihbum in Seutfdftlanb gen)efen/
n)eUJ)e^' im fccf;K&uibenSeculo bie i^vonc^diiche

irveU3ii?«an'9m9mmen^at; unb gemetniglid^tjoti


mm
mm 53?m%39rafen i« 2)ranten6urg i(I admini-
ftriref iDorDeu*

m^im ^xUqtß m^cn öev Coadjuteris-aSap


Da ncmlic^ öer
gvolTe ©tvcitiafeiten rnt^anDen;
^at)fevPerdinaiidus IL feinen ©ol«/ Deu€r^
^ev^og/ Leopoldum Wilhelmum, (olc^cr
l^o^en ©tetle reGomroandirte/^ öa^ .5)om^€a()i*
tul abcv be^ glnrfuifien t)0n @ad)|C^n/ Johannis
Georgii, ^Iteflen ©j?^n/t)m ^vin^en Auguftum
poftiiTivfC/ iDora&cr Die fcfjlne €taDt?9?a<jbe#
Büro imSn^ri^jK mUt
DemGommandoDef
Äai)ferL Generals Tilly, eine heftige ^elage^
rangr miö eoDlicf; tm$h%U^i lun&^rung^un&
f
SBermnflßn^ (mß{ltJ)m mmm.
dtivM) imtb tß im ^tmUW^tn frie&en fo
mmi^ttif Daf AUGUSTüS 6ac^fen Daf
pn!|e f ^ ©tip ifetolana behalten fbltr;
löenn er aber (ierkn iDiIrbe, foU e unter Dem
Situl eine^ ^er^ogi^uma an Den €^urfmften ^ii
BfanocitbUi^ faUen ; mel^e^ aa^ An. i6io,.
nad> öe^ le^tenAdminHlratorisSo&ea^fc&eka

m(o gel^oret 3Dla3De6nrg ^enttge^f Sa^ge^ Sein


Äouitje in Vim^fm alt ein rr-eltH^e§ ^er^og^
tl)«Ht j Doc^ tfi iio^ Coliegium Canonicoruro
|u ^^agöeButg in feinem ©tanöe gelaffen mxb^n.
An. i74f. ^ogficl int g)?agi)eBurgif4in eine an?
ie^)nlid)e^rrutif$e2irmee iufammen/ «m emeti
€infaa tn@a4fen §u magern
SRerfeburg gef^loffene
Dd# öur^ eine
Convention mxH Diel
m
XV.
Waö if? im magöcbmrgifdjen 50 meccfen?

,1, MAGDEBURG, Ut Ma^deburgum,


D&cv Parthenopolis, an ber €lbe/ ifl im 2(iu
fange bei wi^enSecuH som^o^ften ®va*
Je Der ©löc! feeltgFett gejltegen ; h\i Am
i^ju bie ^at)ferl ©cuerale nav ani) pap-
PENHfiM, &ie ©taDt belagerten/ utiD eR&li<|^
mit (lötmefiDer Jf)nnb einbcfamen/ t)a Denn
Diet taufend 3Reuf#ett Mmmerlic^er 5ffietfc
maflacriret/ tmö t?iet loa fd)i5ne ^O^ufer
!)erbrannt njorDen- £)re ©tat>t ift ft«nme5#
to ni^t allem trieberaufigebauet/ fonöerrt
<iu^ ju einer t)'Drtrefflic^eaS5ejIung gemacht
njorbetJ. ©te ^)at mi^) bie @tape^@cvec|?
tigfeit/ imt^ einen eintvlgltc^en Äom^-^ an^
iel. ©ie IKegtenmg iibet ^a^ gan^e J&er^
logt^öm/ n)elc^e tiefer ju *^aÖe ^etöcfcn^
tüuröe An. l^teljer transferiref. \Xne
ter öenüffentli^enSebÄuben njfrö W fc^o^
ne «n& prächtige ©om^5livc^e admirirt/
n)el(^e in bcr SJcrroujTung f!e^)en geblieben.
fl. 950V Der ©tabt ©Jagbeböro liegt tm^' iojler
BERGEN, bitrinne Anno if7<^.t)ie FOR-
MULA coNcoRDi^ t)0n &en <^t?angelif(^ea
Theologis ijl roiberilberfe^eu njorben; €^
|)at einen €tJar{gelifd)en2lbt^ unb bte Con«
ventualen finb StudiofiTheolog;iae.
5» BURG, ober BORCH, «at. Bur^nm, ei»
feiner Oxtf gel^orete^ tjor biefem oem er^
^oget)onSSeitTenfcl^; Denn e^ u^ar einem
^%\^ tUx ©täbteu m §uv(ient^um5 Äuer?
fuvt-
Un ereigneten/ fo mxb tnbli^ BORCH
gar mt( einanbei^ Dem €^urftir(!en \>m Äri^iti
^cnbllrct uberlaffen.
4. STAFFURT, insgemein STASFÜRT,
Sat Staffurdia, an Der Bode, t)e(fen Svat&
:r au^ lauter €&eBeuten befleißen fofi/unö
SALTZ, in:^gemein (Bto^f&al^/ Sattln.
Saitza, fm&ttjegen öer@al|merc!e injet)b^#
fÄunte Staate.
WOLMERST^DT, f^af eüie Derfattene
trl^^ifc^offli^e ^efiöen^.
7, CALBE, ift gar eine feine ©tat)t/ an öer

©aale. .&at einen guten Sa^^fan^»


5. LOBURG, tflatJ(Sni(^t$u t)erad^ten-
9. MARIENSTUHL, unnjeit Egeln, ein
Sat^oIifcSe^ gjcnnen^ €lo(Ier/ imö AM-
MENSLEBEN, ein €atMif<&e«
Sion^^glofier/ Benedi6üner^i:>r6eng.
10. ZINNA, 2(\t Ccena Mariae^y n)ar iJOt^
ma^l^ ein Slofter/ mmeit 3t1terbacF/ t^on
t!)el^en bet 1667^ allba beliebte 3inni[(|e
gup im Seutf^en ?9vin|^'2ßefen öen SRaß^
men fö^jrf-
11. HALLE^fatHallaSaxonum, ober Ve*
nedorum, an ber ©aale/ in &e« fogenann^
tenSaaler-'greDfe/ eine stemh'dje griffe nnö
tvoMbmoInte ©tabt. 3« f^lbiger flöriret
bie St)angelifc^e Ketigion boc^ laben
; an4
bieSveformirten/ tt)ie nt^t niinber bie
ben il^re ©emeine unb ©j^tte^bienfl barin^
ne. ©a^ ©c&loe / bie Woti^ * %t*
mmtf ifl im Kriege ruiniret njorben. 3m
übrigen ^at ^alle treppen gugang itjegen
btß i^htn ^a^mxdß. An. 1694, ^at
t>txDamaltge g^tivfnvft eine neue Umtevfi#
tat bafelbji angekget/ tt)elc^e feinem
9?a^men bie ^fricöeridbf jUntceifität (^e^
nennet \m\>. ©ie I)at jeöe^ma! öielrijfi?
Ii(^|len6fentließen ge^revaufgemicfen/ wnb
I)at bie (i^^re/ ba6 bnr^ bcn hm^mim
^levrn SBolff ^ie mumtm^t bafel&fi iti
gvofFe öentlic^f eit gefe^et n>orben/ momiber
man lanqe t)a'ge&lt(^ q^ilxiiitn. ?ie Sie^
gierungd&ev ba^ gan^e .^er^ogf biinv m^tbe
An. 17 14. t>f>nbax na^3)?aö5eburtjtrans-
^sn ber 25ovfiabt/ glau^h
f ei ivet. i|t jtia^

tt)ol)let«geri^^tete f
Iniglt^e SSa^)f.em^)au§
tinb Paedagogium Ii! mevifen/jDei(^e^ bet
benl^mCe Prof. Tfrancf e anBCtic^eet/ tt)oI)ei*

mi^ bie fo beUcöten ^4li#en Siriencpeii


fominea.
12, WETTIN, ?at Wettmum , i|l nuv ein
©tabtgen; t)i?r btefem abev ifte^einegi^ofe
©raff^affc getijefcn/ baDon mh
in ber aiten
©aclpfc^en .^ifione ^^ret. 3n bet SRa^e
ti^evben t)iete @fetn>5?oWen gebrochen.
15. GIEBIGENSTEIN, liegt nicf>t weit t^on
•^aüe unb tfi ein befanntef eingefaßene^
/

©c^lo§ an bev ©aale, nebfi einem Slmte.


SevSanbtjraf inS^uringen/ LucJewig ber
©pringev/ f;at auf biefem @(r>lpffe gefangen
gefeffen,

14. L.EBEGUIN, liegt an ben anl)altif(5en


© ranBen/ unb ndbvet fic^ Don Sier brauen.
if. ©evPE TERSBERG, ober LAUTER-
BERG, ßat. Möns Serenas, i(i ein m<
falleneö eipflev mif einem S)evge/ in meL-
(|iem
/

t)tn.
i6. ^itttn Im gKaa&efruirgif^e» lieget baß
2>nrc?3r«fcbJ5^n borg, ge|5*

^t^ü au^ &cn 4* Remtern : u elbenau,


2, GOMMERN. GorTAlh 4» RANIS.
©a^ ^txUitl)mx 9)i0g^eburg tfl ein
fru^tbard ^lyvii anb/ tinb ob gleich
?JRangel an J&otije ^)at fo t&\x^ \d\^tt
t)uv0 veigen ©d^? Brunnen s^RUf
fmn erlebet.

XVL
XÜo liegt Ö4d 5tef?ef5t|>tim ^<äbttfiaW}
neben Nm^Dfaö&eburgif^en
liegt m^iw
fen, UU& ifi mit öen^raunfcljmeigifd^eRlau&en
jmgeben.
SPor&iefem el ein 55i§t^um gettjefen/ff^abej?
m SKeflpWlifc^n %xiiUn fecuiarifirct / iin&
)em &)mUxfitn m i^tan^cnbara eingeratimef
vt^xbm. ©emfölben geboret ei roc§, €^ ifl
Jarinne
u HALBERSTADT, Sat Halberfladmnr,
am SSaffer i)0l|emme/ Die J&aupt^©tat>t
ffl

hu
ein grofer unb iDeitl&ffüger £)rf /
Siegiet'uno tlber t)a^ gan^ gilrßen^
m
tl^um ifi. €^ tD0rJ)en alle i. S?elii|ioHen
aHt)a ererciret/ ^iib Die meifien €j)am
gelif^. 2ia ^uDen feblt ei ai?# nrcf;t
€i 1(1 ein imppvtanteö Som^-Sapitul D^-
felbfu
2. ASCHERS-
,

€74 Sa? io> gafi> l?t^n?c«ff(|Ian&.

2. ASCHERSLEBEN, fat. Afcherslebia,


ober Afcania, Hegt an öerEine, im gut*
pentl^mii W^mlt
^aiif Der gÄrjiea m& tft
:ä»b«It t Denn e^ ijl
kfannf/ Dal Dtcfelben erfllt^ nur ©rafett
etamm*

m ASCANIEN gemtfen ftnb ; t)er^


ßa^ aber ifl Die <BttM \mt> ©raffchafft ati
haß etifft Jpalkr^iaDt / unD alfo na^ge^
l^ent)^ an Den €t)örf«t|len Hn ^mMn^
burtfornmen»
j. RHEINSTEIN, eilte ©r^f[#afff ^ Sc^^
Comitatus Rheinfteinenfis, liegt glei^
Darnebe«^ un^ l^fte noc^ t^or ctlid) 40.
Salären einen eigenen ©rafen au^ berlliu
gatif#cn Soinile im tettem agh, J)o(^
wie Devfelbe megen Der Siebellion in Un^
garu ent{)auptct triirDc/ [0 jin? Der <5|Hr^
förft $u S^ran^eubnrg Die ©raMafft/ ali
ein /paiberfi/i^tifc^e^ ve^n^ an ft(|. ©a«
gelfen^e^lof E^heinflfin ifl iDieDer auf
gcbmiet unö fortlficiret morDen.
4* OSTERWICK, eine mittlere etait
S. GRüNINGEN, ig mrge« De^ ehemaligen
SiefiDea$/©($laffe^ < Der fc^Snen ^irc|e
furtrep#en£)rgel tmD De^groffenSBeim
§ajye^merift»ärDiff.
STRöPKE, ifi jmif^en J^alben
ein 2>orjf,
fiabt unD bittxwHf ; Da Die Mauren im
®<f;a(i)foie[e fo mo^lexerciref ttjevDen.
7. HAMMERSLEBEN miD HUIS-
BURG , ftnD |tt>et) rei^e Sat^olifcfje
SÄonc^^'gtDfler.
8. WEFERLINGEN, gc^lof unD3(mt; an
Der Aller , n>elc^e^ Der eulmbac^^ifc^e
SRarggraf/ mi Dem ^aprent^^ifc^en^aU'-
fiJ / ChrüHanus Henricus , ici H%i^cn

XVIL
XO(tB fiegctt nun votptovin^tn an ^ec

®iv mxUn VL j^aupt I IJvoDin^^n anfte|i

L (!>beti&A<bfcn/ 2<it SAXONIA SUPE-


RIOR.
[L JDrts m^tg;gt:<^fthnm metflen/ f af . MAR*
CmONATUS MISNIiE.
IIL JDie Äanögraffdbafft CCbörinjtcit / £af*
LANDGRAVIATÜS THÜRIN-
GIM..
[V. 3Daömm'<fgraftf>ttm^a»fic;/Saf.MAR^
GHIONATÜS LUSATl^-
V. Kom.^rct<i> Bobmcn/ Latein. RE-
GNUM BOHEMIiE.
VL JDasmarsgraffbnmmabi'Crt/^/MAR-
CHIONATUS MORAVLE.

XVIIL

6e/
?!Betl
um
w alten Seiten &ie
Die SBefevy m\> um
Saufen nm
i>te
t)ie€J#
©aale getoo^net
|)aben/ fo |)at man Siefen genevalenaflat)men 5e#
galten.
SSa^ mmttiet^er^öaAfcn betrifft/ öavjti
3£>ra«nfd?ir>ci3ifcben/ nnt) fLUmbut^iänn ?an#
t>e; &a^^«lberfiÄO$if(*f?/ t>fl§Jllf^3C>ebiir0tf(bc/
dal
genüg g^miefcn a^üri>ea.
3u (DbeuSadif -7 a&eiy bai^ ttit jeßo t)ov^af

^a^^ #u ficrt^bom lljiba(t Ut PRINCI-


PATUS ANHALTINUS.
ö:. 2>ie cSrafHb4^n Joatbv/ Jat. COMIT
TUS BAREIENSIS. ^
2)afi ^urftcmi-.n7 <Xlx>mwti Ut PRI
CIPATUS QUERFURTENSIS.
4. 2)er (IbunB. DUCATÜS S
ey^j i?at

JDie 2ibtei (öacMinb«j-et/ M. ABBAT


QÜEDLINBURGSNSIS.

TDo fic^t t^a»#ü jfcm!?'^m 'ÜnMtl


€^ liegt an bcr (Slbv; glcic^ um Die ®egen
IDD Die 93;iil^a tiiib ©aale ^tucinfaöt.

©ie 2lu^aiti[c|)e fmmtlie f)at jkl^ int^ier ftnie

Pentium.
I. 2)eir Hinte C^effiu geb(fcet
I. DESSAU, Ut DelTavia, Die 9Ie(I&en6
LEOPOLDI, De^ Jpfil. C^om. 3lei^^

leu/DevDen Jul. 1676. geborten ifl/imi)


Die ^^upl ^ ©tiiDt bei^ gan|i» gurfien^
tl)um^/ n>o Die SJnlDau in Die €Ibe fallf.
©ie e^«Dt/ Der Sfeiev^ ©arten/ unD Da^
e(f)fDi jtnD gar fein, ©ie Ixtt auc^ gute
SJai^vnng t)on^aci>6fang.
WOR
'

'»D fl» V. ST;(t{ m itx €l6e. g/f.

J. WORLITZ,'«fl(. Worlitia, an öcr^ibo


ein ©(aDdeitt/ 2imt unö S«9&*-&flu^/

fv RADEGAST, ifi wegen &er©eneale3ie j».


inffifen.

4. SANDERSLEBEN , an 6cr Wipper,


<g^io§ unöSimt, tfl ein ©cffmuf^ev ^feitt«
lDen-©!|, jur liucfen ^anö gelegen.

^4 ORANIENBAUM, ifiein.febanel neiie^-*


- ' o*"Jf«£,^«(i'©^iDf an ben ©rangen beS
(£amf(^in €f>uivgrai>fel, mit einen» \)xa<k*
tigcn ©arten.
II. {Der Ätme yti gcrnburg gefc»&ct
I. BERNRURG, l^<if. Bernburgum , ein«
feine ©fabt unt> ©c^log an öer ©aale. 3«
Die Sie|i&en| VIQ^ORIS FRIDERI-
CI, gebol^ven öeTi 20. ©epf. 1700.
J. HARTZGERODE, «af. Hartzgeroda,
liegtjuviiRtFen an ber Selcke, ^at ein

,
Sergroerif / unti tuar m
wenig Salven eine
6ef8nbeve5Kejiben^*©ta&f.
J. BALLENSTADT, l'at. Balienlhdium,
hegf^ni^t weit imix/ un^ ifJ eine @raf>
fc^üfft.

4. ALT-ANHALT, ein ruinirf er ört, 6«*^


tm i>e4 ©ef^lec^t öen 9?ft()inen ^lat.
f. PLöTZKAU, ©(^lof unt» mt.
©tifft unt) aiei4g,-©fan& gewefen,
7. ZEITZ , inggemeiR mein^eie, genannt
,
war mßkjil ^mi, auf welc&em «intern'
feHrgif^ev^Jvin^refidirt?.

m. (Dec
in. 2>er ^ink 50 (£oc|>en gebotci
Göthen, ?at. Cothenium, jmif^en öet^
Mulda u»D Saala, thx feiner £)vf . "^fl t)ie
SiejtDett^ AUGUSTI LUDOVICI
aeb. Den 9. 3un. i<^97.

^ NIENBURG, e^bi mb mu, m\m


eine 5H)tep-
IV. 3>et: fi^inie 5» ^etbfi öcI;oret
f. ZERBST, SaC.Servefta, liegt jenfeif H
etk/ eine feine ©tabt unb ® / nebfl e
Item beru^)m(en Gymnafio, \0it 3leftben
JOHANNIS AUGUSTI, ^ebo^ve
i)tn 2^.3ul. 1677. ®ie bef}e3?a!)vunä be<
flehet in btm ^Ux^hvamih
A COSTWITZ, eine f leine etabf / etf)lof
na^e an bevSlbe an bcr ^a^[u
tinb 31mt/
f(^en ©ran^e.
* *
f% MüLINGEN , ein Slmt im ^JKagbeburgi^
f4)en/ i|l nac^ 3lb^iang bev ©rafen t)on ^ar^
an ba^ ^au^ 3tnl)alt/ unb burc^ eine«
föergkicb in fpecie an S^vbjl a^f^U^«-
4. DORNBÜRG, n^ar fonfl bie ERepbe»^ ei^
ne^ appanagivten gurflenl
f. SSon JEVERN im i^lbenbiirgifc^en fiefiet
^
'
oben.
NB. .©ie 2ln^altif(&en ^ö^fien ftnb famt i|re»
£ anben ber 3{efovmirten SieliaiDn juget^)att ^
«uffer ber Suvfl ju 5ci:bfi/ ipelc|>er i^van^
QCiDäi ifl. _ ^
'

3n ber ©tabf 3evbfl aber ifl bieSiefor*


mirte «nb C^angelifc^e Steligion unterein^
anber gemenget»
gefammten 2ln^)attif(&en £attbe
fBbfviic&tbar aH^etvepb unb auserlesenem
- £)&(ie/ 6#m ftfjofie ©ji&ev €if<n* und

Sil«pragif^en nnö Sße|lp^ß}if(^cn Wrieöen


gtiua^ct / unti &«m ^W'^m^t eacfife» einae,
m
räumet worbeii. ©t flalt a«^ nocb beut iae«
Sie efäDtf [if gcB gar if rfireu«.
1. QÜERFÜRT, latQueifuitum, «cgt
^aOe gegen u*cr, jenfeit ber 6«ale/ a«
benailriBgifc&en ©rangen. Untpfit bie^
fer©toiiuii Die fffgenannte «fcfe tDife/
auf »eitl er ja^rltcö ein graffer
gfl^riimrcf
gtpalten n?irb.
DAM, o&erTHAM. faf.Thama, eine
f leine (5(at>( an öen ©rangen »ob berfiaiiS.
nt^, i(I bie WfnS bei ^er^og« Joh.

3. JUTERBOCK ober GüTERBOCK,


^"•ifö®''^'?*^™' eilte feine ©tabf, un»
weit 2Bif tenberg / 6ep welcher bie ©d^m«»
ben 1^44, eisen »oIIfommeBen ©ieg »iöer
öie J?apfei'Ii(^eH evfo#fen^rtben.

|. üOKChi, Latein. Burgum, TOCiAe^ aBec
minine^jro beintSnige in ?5reu([en geM
ret,
lif gt mitten im «ÖJagbeburgifctie«.

Sf f. S!'.b=
'

680 giag lo.gflp. t>gnt(u{f^Iant).'

ium ©tiffte ?0?a!)b«buva %iUx(t Hhtn,


mm eigentlich) &a<J §iiV||«nt^um O^
fuM.Utjö&aegim SBeflpl alifc^eti Swöm
ucw

fo aHlacmac^f mürbe , i)a§ ba«


€i-^=©tinfr
SKabeburg isisf iinfftige an bCB^l)uvfuvflctt
iii'^vanbenburg fallen foUe ; fo »«vö vui*
qeaenbeftblolJen/ barbiefeiJSuvfte«t|mn
^ Äuevfurf ben beut (5()im^)auie ead^fen
»e'rbUtbenfoUte : ©eflatten tS auA na*»
ae^enbä 5ur J^o^fuvRlic^en sajeiffenfeln«
f^ettPortionif} gef^ilagentDDVben.
6. 3lnje^on)etben «u*,^,'«
»'«^^^Imfcr in
ringen/ SACHSEN BURG, HEL-
DRukcEN WENDELSTEIN,

unb SlTTICHENßACH
ge» baviu
rei^nef.
ebev öuer*
55e« iefeige Äerfeog 5« SBeiffenfell
fu«, CMSTIANÜS, tu ge6öt)ren

XXI.
Wo liegt öic (BrÄffc&ßff ^^^^r •

®if Iteat an
tüö gin^ai
ber eibe
Anno i6f9.
, Mm t

5Rfl9&«ß"tf

®rafen»0n»«br «b, nnb ber AdminiftratGr

W
iasöfaabebuvgaugbem
rete:
mmn,
beffen
HENRICO
loH
Jpaiife ©a^fen
iU e^ einem m
fuccedi-,

e«gebenwDVben, wel'
feinen

djevil^ inr ä^efownüif« mim Mmtt


,
na^ btifcnXobt Ulm fein eigenerSo^tty
Georgius Albertus^ öcrabCfAftno 1739. \)^r
m j?lni)ev f!ar&. ©a bann Die ^)etto9e i^on

Sre Slemtet MÜLINGEN tmö WAL*


THKR-NIENBURG, atian&al^Scvbff, ffnt)

Siint ROSENBURG aber ben 'Äonij ati

Befummln. Sie eiiiiii]^ ©ta&t / ©^lof tm£^


anu BARBY be^ t)em ;^cit«>^li^^ea^aufe
ifl
'

Saclfea-aBeifenfel^geblieSlu.
•BARBY, Nateln. ßarbiHmvt)SeA^iUi)^unl&
Sieftöen^^etaöt/ liegt ankr€lbc.

^on ^em Qljm^^m^

XDkmit cxßttdt ficb Oet i btttr#äirtyP


€^ ifi 6tätf fant) an Der €l6er
ein ft^Sne^
itt)ifcf;en ?Weiffen/ ?9?anf un& 2m^^f
Sln^alt /
)ejn € btrrfucfim ja ©rtd^fen gehörig/ barinne-

[. WITTEBERG, laf.Witfeeberga, rö^e


Leucoria, an Der €lbe. ffre eta&t if
t?on mittler @ro([e / trnt) iiemfiif) veff e ; bie
Unioevlütat / md^e
An. ifoi. tjon Fri*
derico III, bem S^upfilrflieiM« &a<l)\tn^
'tm '
gellifftet mx^tn j t(i Der m%<n SBelt be^^
ranbt ; fonöerlii^ n>eil D, Luther Da^^
felbjigelebet, unb bieStefotimation ange^
fangen ^at. €^ Iff au^ ein g^urfnrfHi^
^t^ ^pf^Sevi^t in tiefer etabt angrie*-

1. HERTÄ
6U I^gg io>gap.t)onS:eut f^lau&. 1
2. HERTZBERG, UtUtmhQv^^, UtM
gegen Jaufi'^ uuDiflmittdniiigig. ,f
H
.

3. UCHTENBURG, ein maf iget Drf/


ein ©c^lof mif einem fcf;onen (Savtcu ^ an

t)er€16e/ n^oD^e€^u^?Jfal^5if^e2ßi(^me
ünö De^ IcljM^erjlov&cnen Könige i^^on 5Po^/
len grau 33?utter bi^ an i^ren Sob refidi-
retbaben.
4. PRETSCH, eta&tlein, ec^IögnnöSImt
jmei) 5D?ei[enöDn aSiftenBerg / njofelbjl Die
Dovig^ -Königin t)on Wien Anno 1727.
flavb.

f , SCHWEIDNITZ , an Det €lper , ein i

<£(a&tgenunD2lmt, «nb j

6, ANNABURG ol)er LOCHx\y , ein


|

@(^lo^/ t)at)önbie Ä-od)«tici^^c>'öe ben !

3Ral)m^« ^^3^«
^i^^^ J^ijlorie
Ijteccfen/ inbemS^urfuif / Job. Friede- |

'^^'Vicht)on@a($fen/ a»fbiefer^)et)be in cv '

tifv ©4^la(^t t)on ilapfev Carolo V, ge^


f(|lagen unb gefangen Horben.
1- Sie SieligiPJi iU bjur^ganatj Svange/

XXIII.
XÜolitdtt>as &tint (licieMinbtitgt
€^ liegt in^if^en bem ^)alberf}abtiMien unb
2lnt>alttfc^en gtivfietit^um, Sie ^ebf ifin ijl ein
freper 3vei(^^^'®tanb/ nnb nebfibem gtiiiUber
€t)angtlif<^en Religion ittgefpan. & ^aium
Äonij
|

*iefem€l)u^©acl)fen/ nunmel^rab<r ben


tu f)veuffen im ^^ii^^m\u ^
QUEDLINBURG , Sat Quedlinbü;:
|um, am ghiffe^«SDiV, tfi Die einzige ©faDt
bmmt , m welchem £)v(e ein Gymnafmm
.
il
lußreangdcg«
aqüe^tti^
if}. ^tm/fcrHenricuTAuräps
~ (Ffbi'fli'abett.

II. ^0rt 9}?eiffem


XXIV.
tt?o r/cgt Oä8 mrtrögrrtftbom mciffen?
meiflcrt / £(3(, Mifnia liegt jtpifc^en Der
,
eaale, jutifc^cn i)er€l6e, iinb jttifAe« 5BI&,
«ifn. ^a^mei^eJxiöDnge^Bref öem d&w/ja**

ff cn §iir(Jen an^ ml baxmc.


_$S5enntt)iralIflaenmitti(Tentt!p!Ien,
femsjfF«

II» 2)en£dpjic?erCi-4y0.
III. 2)eni5rt5*(B;ebnrtft7cfeen
Cravs,
IV. |)ö8 WcifTenfcirifc^e
©cbfefc.

VI, ^as Sei'^ifdjc '(Sebi'efc»


VII. ^aöX>o(?rfan5/ unD
VIIJ. 2)a6 (D>rlanN
XXV.
Sie €(&eflieffmitfenbiir(5; «De«, w«« mb
^ntine heget
3«*fen.
, ge^gvct beut €bm^hrfien
€^Hnbttberfolaen&e«BIäße:
w
g f J I. DHE-
<>4 £)<>g 10. gflP' «0" Senf f^la«^-

DRESDEN , Sat. Dresda , m btx |


S.'
in einer angenelmcüScacnö,
«
bieorbeiu»
lj*eSiefi&<nf| De« e^urfmft:n^ ^\®T*m
©W etabf nid)tflllä« groU a^f«^
im. ijt

Mjcbl fortificircf , ttnb mit b«n


ajafläficn (ingcfttflct., ©n^^ »ortvcfflKH
©(bloi ift Anno 1 701 . 1)uv4> «in^n

- ecitenöergl&ebuetaöt ALT-DRES-
DEN, tpcl^^e niinme^fo prolong»«*
mxm, Mtm fMm
^if .^^^tadt

|e iwifd;«« ben, l)ct>&en ©tobten Uta.

^röon bcn »fttnc^roße« «»^ ff cnfi«^«l

Ihm , mxmta Dev e|iu- «


Surjllt^i

8winfler<®artea/ m grüne fecttolbe,/


^flBajl/ »ot mibevn fce*
tet Japanift^e
»uatitrtttaben, bcv magnifiqye imb
i(jt)i'

ber ^errli^flen .aib angenet)«!?««


Jner
tfiCiitewalfe
& MEISSEN, ««KiR-Mifena,
v^nwc c&erbaggmt^efanb bcu»uen,
bat €^ififeepber'etaÖteinirof;l9c6aiM-;

ift tu sgiciffea (Ute berül)mfe fa^W«


Vfi£n<ecbnie; 3^ie ?«3e biefer ©tabt
ifi tütgcttbev »ielen SSein&eräf mamo
2?or ötefem ifi tHeiffen ein importan-

in Der Reformation i|i eingejogen/


ober balSom-eapitul Schalten moröen.
j. PERNE, Latein. Pirna, Uegf att)ei)?D?ei(ett
t)on ©rtf Den gea^n Sof^men m / ift eine
feine ©taW/ «^'M Gütern i^efien ©d^loffe
m ber glBe, SONNENSTEE^e/
gannt/ auf mcl^ea betin unfrmenn BUttßf
©ef^ng^ue mm^ntmxiitn. Mmtx
@tetR^55ru^e. ©te tfl
jtnb k^ortrejf lic^e
ber ®thmt^f £>vt be$ in ben Reforma-
tions-Seifen bafilmten Stfelaf^^tHme^'^
Tezels.

noa , ttm brep 5)?eilen i?on Srefbew /


am gfeffe fKtbct/ if eine itemli($e imS^
fi3o!/lbett3ß?)ate ©tabtnubSinf / «^Bfi
, ner guten ©^ule.
5. KoNrGSipiN, Kömgffeimum , atrbW
^Dbmif^en ©rangen / iji bie unt^erglei^^
li6e ^eflaug be^ gburfurflens'ju (Käufer/
(iKt einem überaus f)o|en gelf^n / bergbei?
d^en in Scutfc^knb a^enig jefunben mw
ben. X}ai ©tdbtgi^n i^onictficm / mh
c^e,^ alei(§ batiiebea^n berSibe negf / ifl
gar ffein. ®ie aSeflung Ifi chmm
SON-
KensteiN ei» gitvo^nlrie« etaa(l^
©efangnif;
6. BISGPIOFSWERDÄ, fafetn. Bifchofs-
werda, ober Epifcopi Infulia , i(l ein^
mittlere ©tabf.

gf 4 7. SCHAN^
tTsCHANDAU, iat. Schandavia, an fcCV

ijlanc^ mittelmäßig.
I. HOHENSTEIN , £af. Hohenfleinium
ifl ein alte^ ©d)iog unb meitlmifftigc^ Slmt
an t)eK256bmi[c^e^®r5n^JeH.
f. MORITZBURG, £at. Mauricibiirgum^
mtxtffM)tß gdjlof / Rid)t
ein mcit
»on ©reiben , ienfeit Der €lbe. &W
ijen SRa^meniiJo» feinem €vkuer/
MAURICIO.
fVf!
OLFEN , tat Stolüa , i(! ein mit (cI*

mafigerjDrt/ aber&ai^ 2!m(/ nnbtJa^tJe^


ff e ©(^ !pf auf einem |)o|ien ^erge/puD im-
portant.
tK OSCHATZ , Ifi mt iiemlid) tueiflauff^
tig / aber fe^r f^led^t htmW-
12. STRELEN, ^at. Strela, ifi ein etabU
gen an itt &U H man / jJberjufa^ren
pflegt
J3/MÜHLBERG, ?af.MifhIberga, i^cin
geringer £>rt an Der €l6e/ gegen Sorgau
JU. €rifl aberremarquable, IDeil An.
5f47- ein 23ancr/ tim biefe ^egenb Den
5fai)ferlie^cn &en ^^af u&cr ^ie ©be
Tätigen I)af , Darüber ef^mfurfl JOHAN.
FRIDERICUS \m Carolo V. i|l ge^
fangen njorDen : ferner tveil Äcnig AU-
GUSTÜS IL I7JO. na^e Dabet)
»el^berii^mte Campement ai^ffc^fagen
lic^.

14. PILNITZ, ein e^lc§an DerOrlbe/ am


Dcrtl^alb ^Ttcilcn ton Sref Den / rrar

if. TOR'
if. TORGAU , 2at Torgavia , eine feine
®fat)(mi(öemf(^onen©^lo§^airtenfel8/
an t)er€l6e. ©ie e^urfui1]lit$en mtU
mn pflegten gemeimgli^) öH^iev il^rcn
SBittmem©!^ jn nel^men* S)er gfnttjol^^
ner tcfie 2Raf)nmg bepel&et in Den Steiv
55vauen y unD mirb ^iefige ^ter auf bec
(E(be fel^v meit »evfu^vet. 3n Der Äiv(^en
JpifJovie ftnö &ie Sorgauifc^en SItticf ein
fannbt.
i.^ SENFTENBERG, fat Senftenberga
eine ^tabt mit cm m guten &xmt^
6tf;Iof an Den ©ranfjen feev^auj?^.
17, SCHILDE , ifi eine Heine ©tafet, ^oti
Deren ©ntt^o^nerivt)iele lM;erli%^>ijIo*
rien eriäl)lt tDev&en.
®a^ ifi mit aU
gRarggrafflumSKeiffeu
len ?eBen^^3)iittc(n befonDer^ mit
/
tveDbe unD SSBein veiAli^ gefeegnef/ unt>
I)at t)ov anbern £eutfcf;en ^rs)ijin|en btn
^m'm A öef en (£üin?«>I)nev öa^ fd}pa*

XX VL

Sarinne g.e]^otet alle« Dem €^utfuv|lcn m


©a^fen.
K LEIPZIG, ?at. Lipfia, liegt imiffen&et
©aale nnb Der 5Kulöa: €^ fiieffen iJier
fleine^^lnfe Dörbei) jJodBer, oie pfeift /
«at, Pliffa, Die mfl^c / Ut
Elyfler^
Die26are/ ^at. Bara, «nD Die ^uppe^
?at. Luppa. ®ie ©taDt an^ef; feitet iil
' - Sil .
mi)t aI!jn^vo§/ aber fe^r flarcf bemö^nt

. An, 1409. Dafelbpil] mifgerjd^tetnjovöcn


tJie ^raöiic^e Uni\)erfjtat gctvennct
fiel) t)ie

Ibaffe/ ifl eine \)Dn be« ßävcftlen. «n&


ru^mteflenin Seutf^lanb. ©ie ^eben^
iavtißn)o{)lanii5nt)i9/ unb t)iefd)cnen5S5tf^
fenf^afften an&evti l)afelb(i beliebet
©ie £eutf<|etmb 'ateitiifc^e6pr(Hj;eJt}er
ieu/ ttJte in benen bena^atten Unit)ev|t
taten / inxj^ errichtete 0ewi(f«:h«ff£cn im^
iner |0l)er gebraut, fyim^^^ fiorirc
4ie Commerden bafelbji umoer^Uicf^lic^
t^ü^KßW groffen öret) Jeipiiger ?D?effe«
^iti ueuctt3al)r/ an £)flern/ unb an 93?
4ael / aenugfam au^meifen. SÖiit emcm
?SJorte / e^ ifl eine i?on Den bejlen ©tabte
in 2eutfe|lanö. ßa^ e<j^Iof tinrt) t)o
iem nää)fien glutje fcie PLEISSEN
BURG aenennek
GRISIME, m. Grimma ,^ret) ?(}?eile

iß^mr
£)rt. ©
an
ifi
t)cr 55Kiilt)a/
eint
w
©ä#f$e
i|l ein feine
tförflcn
editiie bafelbji ati^eUgt.
.3..EILENBÜR&, «at Ileburgum, liegt
an Der SKulDa / ifieine siemlic^e €taDt
unb aimt /_unö t}at 9«t Sier.
4.. WÜRTZEN, at. Wurzena , bvet) 50?ei
len t)on ^eiöji^/ eine feine ©taDt / 31m
imD a5ifd)öp^e^ ©ct)lo§ trel^e^ Jon* /
terlt^ <inte a^a^rnna mu
55ierbrauen pat/
S)ie 3J?uli)agebt |)arte t)orbet). SSor Dies^
fem i(i ^jcuRTZEN ün geiplie^ ^tfft öetDe#
jen; e^ipane^ je^u ußcj;cine ©tifft^-Sle^
gi^rMnflbafelbll* Anno 1704, »jlDer £)r(
SoSV. S^jeiltfon öevflbf. «8?
t)uv^ einen grojlen ^ranö fej)r ruiniret tvor^

f. BORNE, $af. Borna, efa&funbSImf.


6. ROCHLITZ, ?af. Rochlitium, imt) :

7. DOEBELN, fi'nb mittelmäßige @t5t)(e.


LEISNICK, ifteine etaOt Dun ol^ngefe&t
jt)o..^i5ufer/ miD
einalte^^urggrafli^
(f)c^ ©^lo6 7 tnilDenffcin genannt.
5;..eOLDITZ, g^t. Colditium , eta&funö
SImt / njirb aUemat)l Den ^emittibten Cbtit-»
5ü f?mnen jii ©a^fen ijum fei&.'@et)inge
mi^g^i^t.- eiijt.ein fdjone^ €^loß öa^.

10; PEGAU, Jät.Pegavia, ©faötunögimt/


Hegt iJi^ar in eipjiger (Jrat)fe / e^t>af a5ei*
^

Dem .^cr^ogef ön 3ei(j geboret, bi^ tiefe


itletimtme^ronBgefforbenifl: _

Ii; WERNSDORF,. oDer S; HUBERTS.


BURG^ ein €feui#|lli(^ 3ag&^ unö «ajl^
genial*-

XXVII.

? iefer €rö^^ gc§Dretit)ieber,gaii^ öemiCbar^


5?i* frcnn ©art-^fcn ?at. nennet mßu ihn. DI-
STRICTUM aiETALEIFER üM.
liegt an a>5l^men / luib ^at Diel fc&one ^ergr
&
tuercf^ ; babcr Dai?' Sant) aitc^benD^a^mer^^at;^

r. FREYEERG , £at. Freyberga, eine ali


©tat^t gegen . re^Sea
(e nnfc groffe
ififo
gar fiavcf nie^t bem^^nt:. 3^ai €ilbfn
SJ evgmevcf böfelbft !)at vor Seiten «nn^mt^-
fc()i?ne2IU5beute gegebenMDiemoI^l e^ aucT)
je^ouo(^ nic^f ittuerü^ten i(i,. SDie^e^aßt^
Sf^ J)at:
.

690 .©A6io.€ap.t)ott2etitfrf)lanö.

W fonft hk €^re , l)af &ie Cbutfutflen t)on

2. CHEMNITZ , ?at. Chemnitium , tll

eilu gute ©taöt/ Ut fc^one Sannafa^ / unb


o^mtit tmSorff ei)er<5bad) bteÄldber^ec
t)on 2Jlt^nbur9entftt{)v(en©ac^Pfc|>en $pnn^

4. ZWICKAU, fatCygnea, tfimiteelmäf*

nauum.
4. STOLBERG, $ateim Stolberga, jfj ein
mittelmnfiger£)rt / ^at gute JRöpvung t)on
2ud>Manufaauren.
5, ANNABERG, Jat.Annogberga, imö
SCHNEBERG, Sattin. Schneberga, fi>

1719. gan^abaebrannf inölei^^n^ /

7. CATHARINENBERG, lat- Cathari-


n^herga, ^rJ) bcFanntc S5cv(j/
t)avinne tMH Qütet / JOPi^'mml?
imi) 5i»^* (jcgraben mirö.

b-ti^/ t)amx t)\t ©cbiedVubcrgei: i^n

9. ATTENBERG , |at ta^ reic^fie 3inm


^ergnjeref im Bün&e.
Jo. FRÄKCKENRERG , i|J WcgCtt ^^;t

3n«g Manufadur bef aast


II. SCHWARTZENBERG , aUm m
5Slc<^^JJ)ammer/ «nö Da^^laii^Sarb^ssjeril
geboret
la. AUGUSTÜSBURG , Fat. Augufto-
buiEum 3 ifl ctn VDVtvcffü^c^ ^ tonbm§
©d>!of/ tt^elcfjc^Aiiguihis öev (El)uvfurjl
«ocp erbauet ^at
15. WOLCKENSTEIN, ifl ein €|urfut;fl5
ltd)3lmt/ tmt) bat ein giite^^at).
14. GRüNHAYN , ifl je^t ein %\\\X
t)Drma|)l^ ein (Slopev. J^ier iairbe t)er
5)nn^en;^SCau6er/ iJon ^aupugert,^
gefangen.
if. JOHANN -GEORGEN STADT, -

fat. Johann Geord- Villa , ifl ru-ercrf!


An. i6j-f, f^örtcan DcnS6f)imfd)en®ran^
^en t^on i)em 6!)urfi1r^!cn , lohann Geor^,
angelegt tpor&en / unD^mar meifleii^ t^Sr
i)ie €t)angelif^en , trcU^e i)ama|B au^
S5o]^iiientjertrte&en ttmrDen i iß eine 53erg^
etabt.
lÄ. WEISENBURG, ©(|Id| nn5 Slrnt^
Jtt>i!d)en3micf^u nRD@c|neekr 6/ge|6rete
einev ^ev^oglie^en finie au^ l)em Äaufe

17. GLAUCHA, HARTENSTEIN,


PENICK, unt) etlicf;e andere £)ereer,
Sel)ovenl)em @raPid;en^)anfeDon©i$0U^
lit i/tDelc^ef^tntJiele Linien jere^eüt/ «njji

t>cr €K)angeUf§en Sieligion |u^jef!)an ifn


lg. WILDENFELS, ein©taDtgen/ gef;o^
trt Den ©raffn t)0n SOLMS.
19, ZOEBLIZ , ein ?9?avcfjJecfen mit ci.
nem fronen Serpentin-etein-'^rac^.
3tt Den gefammten €^ur ©a^fif^ea
fanden flonretbie ffi^angefif^eSteHgiun^
^nnße «nb SBilfenf^ßfßea / J^an&el imö
SSJau&rt/ öa^erojieatsi:^ mit vci^cn^ (le^
6^2 . S5a6 ic.gap.^on2euffc^lan&*

Iet)vteaunl) geWjcften SimDo^nern WDie»

XXVIIL
XOo liegt ^aB TDeiiTenfelfifcbe <5c biete V
5>ie etabt WEISSENFELS , iat Weif-
fenfelfa, ObcvLeucopetra, Heijt au bcr ©aa^
IC/ fciv^ii^ fall gegen ußer ; imD ifi t^ou mittel^
ni^liacr (%f'tye. @'tic^ baten lic(^t auf bcm
55cvöe i^as' Scfjiof AUGUSTUSßUPvG,
mxan^ Hx J)txip=s nn
SBcifTcnfel^ refidlra.
©on^ i]tin Der ©ta&tein Gymnasium illustre
angciegct/ ti}cld)ei^ feiaeuÄStifftcr ja€J)itn au-

©leid; Daki) liegt t}a§ tveidmiffttge 2imf/


etatit uni)©^lo§/ FREYBURG , tt?el^e«

ebenfalls bnn ^erljoge SBcifTeuf cli? qtUxü*


^HxvM)iistl;kct bm.^ixiim t)i^n3Be{}iem
fet^ Da^Stullent^nm QUERFÜRT
anf\<i) feU
hT/ tiubbic@r<iff(^aftBarbyDiit5i)n o&e« «Iii/

]{\tjxli^q^i)aä)tmrtch
at^xcn xm i.M'mttxin'lfinxm
atn SACHSENBURG , HEUDRUN-
GEN.
/

WE N DEESTEIN, SITTI-
CHENBACH , ft3elf e, trie cöen i|i ge^a^t
vrorben 7 ium %nxilmmm £imx\mt geregnet
iDerbeiu
€nöM) ö^l;6itn i^m m^A- f^on^ ^cmUx in
ZUvinm ölt t)cr llnflnit ECKARTS- :

BERG, W E .S S E N SEE, SANGER-


- l

HAUSEN iinb LANGENSALTZ, Hx^m


5:)a^V.S:f)ciH)0nbev€l6c. 693

XXIX.
YCas gcbcrcMt?m rilerfeburgtfAcn (Bebiere?
91I5 Annoi738.t)evle^fe^atog m\ ^lttt\u
bürg Henricus fiar& / tint) feine Ici6^^ (Erbe»
na* (ic^ Uli/ fidba^^ev^,ogtl;um an haß iUnir
gM)c feliir<^aiie , nnö na|m a!(o ©acMen fö

etifftifll^pr öer Reformation ciii Clatfjv\\\^tß


^M^mwqcmitit, bmmHVMnftman
I. MiRSEßURG, faCein.Merfgb.urgum:, cDet
Martisburgum , auba@aaley pif^en
Wcil1cßfel5 nnb^dk / eine feine &tabt
tmb 3ie(tt)en| S)eä giivflen/

^ GYMNASIUM ,wnt) qx\it^xaih'3ti'Anm^.


W m^uM
SSSeikn tjon f eiD^i^g / miteiuein compen-
dieufen 6^U#. "Sii^tmit bami i(i
An. 16^2. ^icn 6. ^d^mh.
Äcnig in bxx
©^tt^e&en gust^^vus adolphus , im Re-
cognofciten geWt^ben / «n£) bcx £>xt / n)p
§epeJ)e« / tfl mit einem arofiea Stein/
fo nec^ t)ov|)anten / Um^)m mxbuu
SCKEUDITZ.,
4, LAUCHSTÄDT, tltib
f ,
SCHAFSTÄDT , f^ö jiemlic^e ©t^&fgen hhö'^
Sleinfer.
f. ALT-RANSTÄnT, tfli einSorff/ jtDif^enfeip^
ligunbH^en gelegen. An, 1701$. na^m
i)er Äonia in ©djmeten fein ^mpt^Dmxf
UtxHimfi/ nnt) an eben l)iefcmX^tte ifi
^94- Sa^ eap. tgttS^utf^Ignt).

au($) bcv grieDc tvegen 55olen ö^Wlßff^«

IL ^ernac^ se^Jorcn auffer Dem ©tifftc nac^

1, NEUTSCH, ?at. Delitium, eine feine Sfat)t


unt) 3imf / an ber Äuber ; ifl neuti^ ei»
gitrflli<$et aSitm^en^-eifs getDcfen.
2. BiTTEi^FELr., |at.
Bittcrfelda, «UÖ
3, ZÖRBICH3 5at. Sorbiga , ein 3fmt / liegen
ade Dren nid)t n^eit 1^0« ^er 5Riilba. 3ö
gorbig refidirte .t^ev^ogi^ AUGUST!,
mß bem Jpaufe ©ac^fen jSRerfcßurgv
5S5ittroe.

4. BREHNA, cmeff eine ©e<iM/ ifi i?ov öiefem


eine berühmte ©vaff^afft acmefen.
IlL 3n ilaufm 0el)0Kt bem Jper^p^e tJo»
?Bfevfebur^&ö^mei^et)oul5eraRieber.'!(iuitf2; t><i^
i&on ön feinem £^rte 3?a<|Ticl)t folgen trivt). Sic
KeligionDiefer $aufcei(ibie g^angelifd;«. ^

XXX
§chottt^nm 3eit5if*er' Gebiete?
©er ^atiH ^on Sei^ / Wilhelm Mauri-
tius flavb An. 171 s. 0lme €vben/ n^urai^f ^et
tonig ^olen, al^ €l)urfinfl i)0n@iK!>ien7
idwM m
t?on
öenen ©tipt^en / aU
fanbern, Pofieffion genommen/ itjel^einfoU
|eni)en©üi(fe« befiel) en-

I. 2>aö Snfft NAUMBURG, an öct C


lt. (ißlicqtHximt
I. KAUM uRG, ?vit Npumfrumim , an öet
©n{t!e / ein limM) groffer Cvt. 3<n
fetviiiii&?)auli^2agn5iro in &iefer€tat)t
eine
tint 58?e(fe qcl}alUn. An. 1714. IvamiH
i>n*£)tt^(ilbahf mb
An. jyi f. gmqtß
itx anim ^üfftt ni6)t ml 6e|fev/ je^o

f. ZEITZ , 2at Citium, ober Ciza, mi btt


gifter, tflmitf; eine feine 6faW/ ua-^bie

ritzburg genennet. tfi allster ein su*


fe^ Gymnafium.
^ Sie £öm^Jp)erreu meinen tjfite ja Naum-
burg , miß m Zeitz , nnb f^nb aUc ba
tT ^»l^^^^^^^^'ouiugeüjan.
II. PlLGAU, MPegzvh, ein mafigef
Crt, iegtin|eipiiger €re^fe/ n^elcfjer ^ttJarsur
SRaum&urgif^en xirntj dHxmUn mnmt^mn
öef)0ret
IIL Sa^ Slsnf TAUTENBURG , t'it

m^liegef. 2)ie3agr^|i^alel^n]a^em^^*^|t^^
VI. ®em^er'^i?0et)on5ci^ ^efeorefe mid^im
«eftnebergiidjcrt b\t
GENiinbSULA, bmnflt^ttoUn,
mm SCHLEUSIN-
V ferner öc^om ein greffeiJ upe« t^om
5(^ofrak»töe |iim Jei^ifc^en
aufteile , mxb
VI. ^arte mmmhms
ict)
Imt bU &dmh

XXXL
.

S>a^ 1 0. gap> t)onSeü(fc^Ianb.

XXXL
yOo licg,t ^a3 Voi$tlanr>if

e liegt an l)en ^ rfjmifdeti tmt) gViincTifc^eu


1. fccm fyxtxft &amm "Sm I ttjcl^c« nun

j. jPL AUEN, ?af. Flavia, ön&er Elfter,


tfi iel^o ^^e Aatipt^^tabt im 95oia[lanbe <
feit Dciti Die etnbt hof na^ 35nreml) gel)^^
xtU iH mid) etii€^b§ tiafelbj}.
2. VOIGTSBERG, JaMMons^Advoca-
torum ein fllt«^ e*lD§ nit^f weif ba>
, if}

t>on / wel#eg »er alten Seiten bcru^mf 9?*


wfen; l!flticfeoeinn)i^tii3Jmf.
^
5. oF,T^NIT2, (in iicv Elfter, 8e|>örff
inöSl'intlBpigt^rvieyg-.
. s.^
&ef
Die öre» S^^ffer gegen
4. ^ngkicfycn
^Lle sn, ZIEGENRÜCK, iWEI-
EA i!r.t) ARENSHAUG, in w\^m
W ©tatt
moR
NEUSTADT
Orla öer (in gelegen ift.
, inif öem ?
m
r^,

«af ,
«jttief
ism in WEIDA bcnnt)Ud;cn «.(plofle

5^tc^c^tcl!5^^an(tr, nr,b^eniö(!() t>a^


Simt
NB.
SACIISENBÜRG, gnbevUnilraf.m
£5)i1viiigen , »ev&cn jufammcn öie t»iet
aiTecurirten 2lemfer acncnnet , iveUDe
etnrfilvfl Auguftus föv Die Unfojlen be»,
fommen bat/ trelc^je er ouf bie Ebelage*,
nm9®cfl)a(]eive]i&etl)ntte. _ ..„..q ,•
;-ü-ti\'i<-)v«fert Kt^us-
in t'ie fvet)cn

SEN tteld)e bcv'<2»anGeUf^en 3ieiigtoa


j)flid)ten/ ^fll>e«iiMS>oi3tlanD« ^
q^r^,
©^»^ V. t^eitt^on öer OrlBe. <597

K GERA , an ^cr Elfter y eine feine gtabt/

hat ein &evii?)mteö Gvmnafmm , iinb tvei*


bctftflKFe^ant)Uing/ fccfonber^ mitaHev^

2. SCHLAITZ, ^at. Schlaitza.


3. GR^TZ,. ?at. Gr ffidurn, uub
4. LOBENSTEIN, min metM^on Detr
ganle-, finb nuftelmBige ^vejl^^en^^
©taDtebtT©vaPi»$enSil^ie«.
<^4ITv ®
©er nrfwrfl ^
cbini ^at Umm^^
,

f^en RETCFfENRÄCH V t^d%^ n?e§en ber


fidvcfen SiK^-'^^ÄuMuns Mmnt ifi / a&cr
m mmn
^<it.
3«^rcn bm^S^
Unter Da^
^pt'cnb tsielel erlitten
€^tirfi!rflli^e3(mt &afeib(l gc^
leren aucl) bie ©ch«ffrifif^^n im a^Dtgtlanbe.
IV/ 5>ie: ifetabt HOF , tint) btc gta&f
WONSIEDEL , rennen fii| f^lBfi jiim Sangt^
lanbe; 3l&ct fc gcHvtti i^cm gKargvafen t^on
SSareutl^-

m Sicligion ifi tiir^ganglg ^t^angelif^.

XXXIL
TDo 11:31 ^.m ö>|3etfatt5?

©rtSift ©trt4> Jan&es milfen in SKciiTcn.


eitt

5?DV ^liefern gel)6rte e^ einem eigenen gurjlen/


n)cl(f)er feine Dveftben^Hi Siltenlnirg latte, unb
bannen^)ero it)art) ba^ lanb mä) bal ,f utften^
tburitALTENBURGgeuemiet.2l&erA.i^7^»
(Jarb ber litte /pertjög Don Slltetiburg ö^negrbcu/
mib bafiel ba^ gati(3ei?anb beut b(tmabiigen^)er|ö*
(I'e sn ©otk, ERNESTO ju. SBitu^Df)! ber
fromme Suril auf gutem SKillen. ber ?lßeimßri^
t^cn^inie ctn>af bat)on / nemlic^ ben ^r^^^tm
S^cil/ cingeraumet ^af. 2"efeo (leiten bit

1. ALTENBURG^ Jatein. Altenbiirg-iim,


ot^er Palaeopyr^um y eilte gro^eunb au*

te^ etf)lof / t?ontt)elc^em Die bepben $vin*


feen ERNESTUS «nb ALBERTUS
Anno Mff. Ji^DnCnnt^iinöUftUtfnngcn
jtub entfuf^vettDarben/ einebefonöerefan*
t)e^/3veai^tung/ eine cingeviAme

©tifff.
2. ORUAMüNDE , ?af . Orlamünda , atl
t)cv ©cuile jenfeu^ / ein mUtelmafiger
0\'t ©rafm t^im (Dilamönoc iraveti
mJcf;fige J&evun/ fint) aber latigflen^aui)^

3. EISENBERG , eine ©ta&t imt) ©^(of


gegen Die ©aal-: §« / mit einem Fleinen /
aber mhl bcmol^nten Diftriae , n^elcf^et
.
m W(m\ appanagirtm J)mn / nun?
mel^ro aber nac^ ©otoa ; cßli^l^xct

4. LUCCA eine Heine ©tab( unmcit Zeitz^


, /

anb YOLTZHEIM uiUDCit ©era/ , l)a*

beninDer vf)iflovie ein en?fge^ Slnöencfen/


\)um\l U\) Der erfien 1 207. jmifc^en Äai)*
fer Alberto imb bem gSargqrafen/
Fri^
derico Bellicofo , unbbeo bem anbern im
3a^r loso. mnf(ien 5vai)fer HenricoIV*
jinb jlen ©egen^f ai)fer Rudolphe jtue?
Mutige 2\vfFen jurgefallen jtnb»
j. CÄLE , ein gan^ axtiq ©taöf an In
6. LEICHTENRÜRG , ein mmli^t^
auf einem |)of;en ^evge nio^t mtit

7- CAMBURG, ein^iemli^ ©tatJtgenaH&ei:


gaale, l)at einen fe^r alten aanB vunöeu
S^uvn..
Ä^RODA, eine ficine Qtübt 2. 93Jeilen ^oa
" .
3enaant)erRoda, fo fei;)- gif^reicf) if},

Stcmtcv/ mc|)in)eit nn iaQmk/ ab§uxUm


n?pri)en:

I. DORNBURG, ©tabtiinö ecf)[i?f auf


einem 93erge an Der ©aale.
1. ROSLAU.
i. Bürgel, im&
4. HEUSDOKF*
^iermev(fctmanALLST^EDT, mh
i^tlin bttiptm @ad)(m t)aite an t)er @raf/
f($)äfft ?SKann6felt) lix^tt; nnb bk dlc^btnti Der
€ifena(^ifc^engilrtll1^en?ffitttn}e eilte gevaum^
geu 5i$ an ii^ren toD gemefen ifn

©uvc^gel^enD^florivet Die €t)^i?ge!iftf;e 3?eU#


fion/ unD bit £inn?o|)ner im Slltenbiirgif^en
^Hi)m^lf)aUnbtiü\t1)^ii [onDerh^ öer ^anö^
SJfann/ bix bü) feiner fouöei1ii$eu ä^aner^-Svacöf
bleibet.

III. Q3ott
«

S>ag 10. Gap. Bbh Sfutfi^lanb.

III. 23on XI)Krinöf w»

V:-«I)ih;'3i? niv XXXIII, ;

J"^,^'"*^ert
Söcv gegen «fovgeu ait|5?eiffen ;
ober qegvu ?lireaD an -Taljen
unten in &«r ifano^
;

(Tfaavtc; feaiSiil/ gegen iö^ittag 7


«n^vantfen,
oben iu bcv ?a«is^avte, öaö ifi , gegen SK.t*
tma^t, an3^iebft-'ettc[>!cn.
'!^t>urmgef^
©egen ibeiTen ju ift t)«v groffc
"VD-'c : £at. SvlvaThuringica, »elepeg nocl)

f in ©tiicf von \)m4tm Syivä HeycyRia iß. ,

XXXIV. •
. .» ,

Wem geboret CbSirinSc»? V"


g§ ift aav eilt »erraivrter B« jlanb bavinne. Un>
wenn man aUe^genan imifcntviU, \o üiuf ma»
l)etva(^{en: _
2)aö£anb&crCl?uif.Ju\nöynß.
^ »v-r
I.

III. Unreifct)iet>me (Bvaffd^afftcn.


IV. 5weyfieyel^eid)a*@ta&tc.
V. 2)te£>alley ^L^uvtngcn.
XXXV.
VOM t)Ät öee «burfurU J« mftytte '» ^

ERFURT, ^af. Erfordia , tit S?mpU


1.
etaöt 5><« ganzen ti!;i«fl«4'4nöe« /
f
glujye &txa : ©te ijt mtxc^M) gro§/
a6er aar i^kö)t bmoW^ |inDaii4

in Dcv ©tabt/ tuelc^er jiemlfcf; hmii qU


Ol; irnD Die cvriacksburg , auiTer Der
©tabt Sie Dveltgion ia Der €(a&t
ifi t^eil^ Caibofifcb / t|ei[^
c^cUfcb. <iß tj? aiic^ eine Umtjcrjit^t m
€rfurt/ t^elcf>e Anno 1^92. gejlijftet
a^orben. ©je Simvo^uer tinfen mit qn!^
ner ©arten ^2ßaare jicmlicß» iiimugef^em
SDie aü^ter bej!uDli(l;e ©locfe / Sufanna
penannf/ ifli eine Der grollen in £eutfd>
lant)/ ^t^s^^kninbicmüHf f. €len
in &ie£)o5)e Der ,f lppfela6tr
; uamD öU
gaa^^iStocfe 270. Zentner.
IBmvDietVm t^ar ERFURT eine freije
©taDt / unD gab Demg^urfiiriJen^n ©a^*
fen ein gemig ©4;ii^^@el&. S^oc^^ D«
ber SÖHrfilrji^ Wapn^ e-iue^iUePraBten.
fionauf Die ©faDt HtU; unö (t^ in De?
©ta&l gemaltige Unru|)en l^erö0vt|)aten /
mxiibcx Die etaDt in Die 3i(f)t evflavet
njorDen/ fp gef^afee e^ / Daf pe Dur*
tillffe Dergranfjopfc^e» Srouppen/ mel*
e Damals gleich au^ Ungarn f ommen / nn#
ter De^ S^urfurfien
f tgf eit geriett)e.
9Jtm% m
Sllfp tjl €r[art mit i^rem
^^mm^
4uge^?ri9en£iiflrtcte/ ^)eatiger2a^e6^ tin*
ter Dem Cfjnrfdrflen jn m^nm. Sie
@taH ^)at m iiemlidje^ ®cblete / Hn
ttte^)ral^7o.£ovffern/ D<^rnnterDa^grojV
fe ©orjf vARGiLA an Der Ui^lrutju mer^
cfcn/ (o vtai^fer Carl Der ©roffe Tenam
.
Conceptionis fuae gemuf»
2. ©aS
2. ©a^^EISFEI^D , ot>er EICHSFELD, ,

i^at Eisfeidia, ifl ein tUint^ ©tucfc 2ans


Hßf Ui^t ttJdt ö^t Werre,
tüCl^e^
»on etlichen <n'f]^rt etli^en iu
' t)on
25tÄunrct7tt?^'ic5/ t)on etlichen a&er Cbu#

in einem 5Binc!d, pifc^cu Dicfen tum


xhhm I
imö i|i oben bei) Den ei)urfurpli^
<^cn ?Dtat;ufjifd;en l^öuöcn f^ou bcfc^vie&e«
iporöen*

XXXVL

wtitevfcbiebcne 21cttitet an öcv Unßtuf.

0en Die na^rt)afftc J&an&eB^®taD( ^angen^

2. 21int WEISSENSEE. ,

J)ai2lmt SANGERHAUSEN.
4. ©a^SImtECKAJRTSBERG.
f. ipa^ SImt FREYBÜRG , öa^ ftn& t)ie

funff t>ornc^mjlen. .

Äevnacf) jinD anbete ti^ev Slemter ; trelc^e tn^*


gemein in bem Äuevfuvtifc|)en guv|Ienet)um ge*
re&net werben. ^^^^
I)a021mt SACHSENBURG, mWitu
ne^ t)pn Den 4. afiecurirten 21emtevn i|i.
Sa^SImt HELDRUNGEN, bavinne
öa^ ©(^Id§ keldkungin
Def}(j , iat. Hel-
druBga^, jekgen ijl
,

3. Da^ 2lmt WENDELSTEIN, unö .


*

4. Zaß mt SITTICHENBACH,
IL ?yuv VOämavifdmt ^ink aebofct
I, WEIMAR, $at.Vinaria, ati&erSlnt/ tat.
Ilmus, eine feine ©tabt/ nebjl einm neu^
erbauten ©^loffe/ t)ie wilueumsburg qtf
mmt/ m
ber reaierenöe^erliog ERNE-
STUS AUGUSTÜS,
SJpril geb. veftbiret.
i6%%. Hn i f. m
Sie Bibliothequ«
SDZun^ ^ gabinet r i?unfi ^ €ammev unb iai
^lirfllt^e Archiv finb fe]^en^tt)urt)ig. 3«
ber etabt 2Beimar ifl i6i%Mt mettbefann^
te Sruc^tbtingenbe @efe^fc^>aff^ ervi^fet
worben; nic^t tont baöon ifi ba^ J^erf^oglie&e
. - ?at! ^ ©d^lof Belvedere.
Satiu gePren bie nac^figelegenen Slemfet
unb QtaMm. Sie bellen ftnb i . BUTT-
STADT an berLofla, ^at 8Ute3?a|ru«9
mn 2Sie^^^)anbel, 2. bie gufi^e^loffet
ETTERSBERG unb KRUMS-
* DORF.
h Sa^ 2lmt APOLDA, ml^U öer Um^er^
fitaf mtbcn^ nnS gute
3ena gef^encfet
SRa^rung©trumpf^SiBiücfeÄ
t)on
in. ^v^mifemdbiicbm ^ink/ bie mit bem
^txtzH SBil^elm ^mxi^ 174 f. au^gefiorbeu/
m^\>a\)m bie famtli^e^anbe an Weimar t)et?
trbet morbeu/ gel)ßrte
I. EISENACH,
t)on ber Werre, unb
M lfenacum, ni^t meif
alfo gar n^eit^ur fiincf en
gegen Reffen $u. @ie ^at ein guvjil.
Gymnafium.
©leid|j^abet) ijl baS ©#li^§ WAR-
TENBERG, barinne D. Luther eine
SSeile ge(Iecfet ^af.
@g €ine
/

MARCKSUL, eine e|>emaf)lige 3vqn)en|


einer abgefunöeuea i^nie / imb Da^ ©c^loi
WILHELMSTHAL in einem 5ß(ilöe.
2. Sie ^unäc^p um gij'enacf; ^txmn gelegene
SIemtev uttD ^lafee.
3. JENA, Die befannte ©t«öt unb ünimmt
an bev ©aale : Ser Dvt i(t nic^t aflsugrof
aber munter/ unb l^)at einen flarcf en
j)on flubirenben eut^eu/ beren ft^ einige
taufeub bafelbj] befinben. : ieSebeni^^SU't
je^o ungieicp bejjer/ alu \)ov biefem/ unb
iji

iergleif fo vieler gelehrten 9)ianner inaU


lenFacultaeten/ [onberli^ bie fcl)§nen &Cf
feafd)aitten in Latein ^Seutf^'^raniofifc^*
unb anbevn ©prac^en fo nil^lic^ al^ rul)m#
lic^. 3u ber Michaeüs - Äirc()e ifl D.
Martin Luthers ^:8ilb mx €r^/ tt)elc{)e^

t)on SBtttenberg ba^in gebraut a^erben*


^Ri^t mit bat>on/anf einem helfen 33eröC/
tfi ein alter / unb (laiiferSi^iHrii /
ben
mau ben §i!^^?2^)urn nennet/ tvcil man
bie jungen ©tubenten el^emaf)!^ öa?)in m
führen p^egte. SSor biefem |)atte 3ena
feineu eigenen gilrflen ; bo(^ im i6i)o.
ga^re iji bie Jiuie au^^gejJorDen/ m;b bie
Btat)t gc&orte fobann nac& €ifena^,
^ ALLSTEDT, eine leine ©tabt, f nebfletir

nem © Aloffe, war fonfJ bie ^)auptjlabt i«


ber ^falft ©ad^fen: gieulic?) W
bie »er^
»ittibte ^erßogin t)on gifenacf^ bafelbfl
bi^ an ben £ob refibiret- j25er £)r( liegt
legen bie ©raffc^aftt 3Krflif«ib |u.

IV. Sttr
ren
1. GOTHA, eine gute im& tvol^l gcbauete
©tat^t an ber Leine, brcp ?9?ctku ^on €v<^
fuvtA tt)ü öeV veaicrcn^e JbeH2Ogt)0n ©ot^/
FRIDERICÜS ,

1699. feine Siefiben^ ^at


geb.
2>te ©tabf
m 14- 9Jpttt

^at ein guU*^ Gymnafmm , unb auf bellt


©<^loffe befinbeti eine wol^leingen^?
feteBibliotheque, ^uttfl^unb 50iön^e«5-
Cabinet, ml^tß m
timß btt fd^ouflett
tnSeutfcplattb gehalten mtrb.
©a^©^lof bet)®otN ^it^m biefem
GRIMMENSTEIN So^ : mx^
im fe^Ki^^ttbeit Seculo Don..6|)uvfilvfl au-
<5usTo gef^leiffet/ unjt m^im
'
^ev^i^ge ernesto mieberum aufgebauef
ifl

W
iDorben/ fo
DENSTEIN
btn
befommen.
^a^m FRIE-
2. Sarju qt})kt\\ bic «dcf)ft gelegenen Stemfet
unb $1%. Sie mercfmirbtgflen finb
ÄembatOö^Svt^itn iat Fons Reinhar-
di, ein me^lanb bevö^mte^ Benediainer^

glofler unb a^egrabnii^ *©tatt bev alten
Janbgrafe» t)0n Sl^ueing^n ; ferner bie
Slemter (Eenneber^? (Bco aenxbol 3cb#
tcr^bftttfen «nö bie f^lrie >^erirfcbafft:

» Dem Äau^ ©ac^fen * ©ot^a ge^Srf


au(^ ba^ prflent^um sirmbata i?ott
mi<i)m\ bereite grtve^nung gefc^e^eu i^^
V. 5tJr ealfelt^tjcbcn Slmte gef/o-^-i
SALFELD, Jaf.Salfeldia, an ber ©ale, mit
feinem Diftriae, ttjelAe^
©
m
biefan eine
®öi
8 ^
70^ £)ag io«gaP't^ottSeutf^Iatt&> '
_
©efurficte 3l6ter) genjefen ifl. 5^afelb|l
refiliiret Chriftian Ernfk, gebol^veu De«
18. 2lug. i^8j.
VI. ^et Cbta-föcfl ©acbfe« ^at inS^ii^
ringen bie©cbtiff#flen in Den ^fficiffi'nfclftfc^en
giemtern ; unb eine« Stjeil t)on Der ©tabt TRE-
FURT, n)el(f)e aber t)on K^ielen ju Reffen gerecj)^
net n?irt). ^naleic^en ba^ 3lmt nn& ©tabt
TENSTEDT, iiber Stfavt.
5n biefen Sanben tH buv^gangig bie€t)ange^
lif^e Sieligion eingeführt.

xxxvir.
\1D48 ftnt> irt (Ebur^ngcit notAbfe

I. ?Die 5&tf?ert / votmats (Btafen von


SCHWARTZBURG, mel^e man nic^t mit
SCHWARTZENBERG »ermec^feln mn^r
Beppen inSMvingen feine ©iltev/ nnb ^)abenfic9
in }wty Linien ijet^eilet.
f. RUDOLPHSTADT , ober Ä«t)cb
ftaw Sat.RudolphopoHs, anberSalf/
«m bie ©egenb m
SSogÜanbe^, bie ^nxfl
^eftbenl/ hat einante^ Gymnafium, nnb
gar ein feinet ©4lof / unb ^it^tabt i|l
«ncfi Riept i» t)era($ten. 3n biefer Jinie
gehöret anch ba^ ©*lo§ «nb ©tamrm
^au^ SCHWARTZBURG, «ateitr.
5chwartzburg;um, nicht »eit bal^on auf
einem ^d^tn an ber ©^marja. 3n§lei*
<^en bie Benachbarten 5lemter um©alfeö
iernm. ©ie beflen jDerter |tnb ^cmcna
betc^ tmb StandenhMAißm / Bep welche»
leßtern ba§ einträgli^ ©al^^5BercE m
a. SONDERSHAUSEN, t)te fKefi'&en^ ci
ne^ 5ur|!en^/ liegt Wwqtn tn öer ^ant)
e^arte glei<J i!6cr Srfurt / tiid^e mert Don
t)er Unflfi: tir an bix Wipper, ^at ein j)vl$*
tige^ neuerbaute^ ©cI)lo§ ; mb m<i)
mux\^Ut)tm im^MxH SIcmter.
J» ARNSTADT, J^Ät Arnlladium, eine ©tat)f/
ncbfl einein fc^onen ©^bf
e, liegt an Dem
glu^Gera, unD ^at ebeufaW etli(S^e3lem^
ttx. ®ie mx fonfi ^ie ERefiDen^ ^mott
©öntbctÄ au^ bet ©ont)er6^&a«fif<^en 5i^
nie/ ber Anno 17 k^. o|ne grben m^ioxf
Utif önD 9el)6rrt nunme|vi? na^ ©onber^^
l&aufen.
3n &em 9lmte (Bejjren ifi &er groffe
SKavcf^ecf en Sreitenk^ mqm M
guten
©d)mefe^3llaun;un& Vitriol-SBercfe^ in
mevtfen.
©ai^ 2ani mb bk J&etvfd)afft finb ba
€t)an9elif(^en Sieligion iuget^an.
IL CJic^rafcriüonMANSFELD, faNa
il^re©liter aegen Die an^alttf^en (Svan^en.
£)a^evü e^ etli^e nie^t ju Springen/ fonbern in
jDbeD©a(^fen rennen, ©aiinneifi
I. MANSFELD, 2(iU Mansfeida, ©fabt
unb ©d^Iof / ba^on ba^ Sanb ben Wmen
ful)vet/ lieget an ber SBipper/ nnb ifi gar
fein ; baß @<|)lo§ aber ijl demoliret,
BORNSTEDT, gat. Bornftadium, ifi

eine ni5§ige ®tabt unb Slint^ t)on melc^er


bie €at^olifc^e finie ben 3nnal&men Wf
mb beren ginfdnfte nebfi einigen anbern
bemnoc^ übrigen jungen prfien angemie^
fen fiub.

@g3 5* AR ,
; ,

ARTERN, Ut Artera, an ber Unßrut,


tDar i) je Siefibcn^ Der €t)angelifrf)cn ^tnie
Die nunmel^ro An. 1710. au^oeftovben
EISLEBEN, af.Tskbia, tvo Anno 1483.
DJiaiber gebofeven/ imD An. 1^46. qtf
ftor&en/i(] fonfl Die befle ©taDf in Der ©raf^
fc^aft.
i^. €5 maven in Der @r4f!t^en ^an^fdDifc^en
gaunlie iit^e^^ Sinicn: Die^ßisie? ifd^c mar
gDauGclifd), unb rcfiuirfe meiflen^ ju 3lr*
tern. Sie ©oina^onfcbc ifi Satfcolifcfi /
tinD tu ^at)feri?(^en 2)tenfien. iji aber
i)ie(^MnocHfc^e am 3Ue«^3af)r^^ Sage
1710. abgejioröe«.
S>te ®raff<^afft Ut iMU
Der g^urfdrS
iu ©ac^fen/ t^etl^ Der gl)urfiirfi ^ran^
enburg/ in Sequefti ation genommen/ bif
J)re ©trettigfeiten merDen abget^)an fepn^

£)ie ©ac{)tif^e Sequeftrations - Siegie*


rung ifi ju EISLEBEN; unD Die^ran^
Denbtirgif(f)e ja MANSFELD anaele^
gef. €beDem
batte Die ©raff^afft fcbo^
ne ©ilber^ 33ergmercfe; f)ü\t ju Sag aber
liefert fie nur Tupfer «nD ©({?iefer. ©te •

Sieligion göangelif^.
ifi

III. Sie ©raPafft STOLBERG, Utm.


ComitatusStolbergenfis, nebe« Dem 5Kan5fel^
J)ifd)en; iflni^taUjugrof/ l)at gute^ergit^ercfe/
m Die penjten eilbcr.'?ÖJun6en au^geprSget
unD Denen
jtjerDen/ feine eigenen ©rafen. ge^^

Uni md) Die ©rafjchßfft WERNIGERO-


DE; ti^elrf)C im i&raunfcf;roeigif(ben auf Dem J^ar^
^trif<$en (?H»ilar uT«D jr)a!ber|ij&t licaet/ ferner
f iuige jDerter au^ Oer alten ©raff(&# Köni^-
Hein
:

ftem tn tier5Betteraii/ Warntet heringen imb


KELBRA gemeinf^afftlt^ mit ©^marl^burfi Ru-

IV. ©ie ®raff(^afff HOHENSTEIN,


iat Comitatus Hohenftemenfis, lUqt baruc*
Ben a bcu 3In|)alttf^eu ®rln^cti. Siefe ©raf*
1

tiefem i^u eigene ©rafen ; mie


!)atte t»or
i^afft
ic mmaib'ßurSen/ fo fiel eiu2t)eil Dou Der ©tof*

*afft au Da^ ©tifft ^^l^edraoi al^ ein


iwrucfe / ncitilic^ bie Remter KLETTEN^
BERG unD LOHRA fol^e finö ^ernaf öe»
;

©rafen tJon sayn unb wiTCEbTSTEiN , i^en €i mr*


2Jri:^t^frtbrrt.^ iu Jefen gegeben n^orben / !i?el#e
m n«nmef)V0 ©rafeii mn
HOHENSTEIN
HOIIENSTEIN
Ca^ Sinti aber
f*veiben.
STOLBERG
liaben bie ©rafen
men; unb ILEFELD mUxüm^ fyannmx.
m befom^

An. 1700. l^at birbamalligeg^itrfurfliü^ran^


benburg bie ©v^^ffc^a^ HOHEN-
STEIN tvieber eingeiogen.
V. ©ie ©raffc^afft BEICHLINGEN,
iat Comitatus Beichlingenfis, lieat an ber Uti«
fti ttt/ älanmbnrg in ber Sanb^g^arte geaen über
Die ©vafen finb auifgeflorbeu/ unb bie ©tker ge^
l^Sren anje^o ben Herren m WERTHERN-
VL ©ie©raPafft GLEICHEN, iat
Comitatus Gleichenfis. liegt «m €tfart UWty
©otH ^enu«. ?Cm biefem ^at eigene ©ra#
fen ge^^abt/ unb ifl fe^r tt)eitlSuiffigunb impor-
tant gemefen. Sßai^bem biefelben abgejlövben
fmb/ to Nben rtc& bie bena#arten@ot^aifc^en
tinbSSeiiuavif^engüvfien in bie ©raffcf)aftt ge-
(\)uUt > bp^ |)aben bie ©rafen t?on HÄTZ-
©94 FELD
710 ©a5 ia (rap. t)0tt2ea(f(^lan^

FELD aucfi ^eföitimen , aU gleichen mb


BLANCKENHErN. ©tC ©tafCH tJOH HOHEN-
LOHE aber laben &ie Staöt ortruf, einen
Xiaixfja^tcnOxt am5Ba([cr or, eine SKeile nntev

VJL 5)?it Dem alfen^nrggraft^um KIRCH-


BERG, bate^mmmebvo folgenDe^emanDnilf.
£)a^ alte 23ev.^'@c^(o§ KIRCHBERG, liegt
eine balbe ^Mk ^on Jena , unb i(] jc^o Sife^
Hadjifcf) : @ie befgen aber hdc^ Die J^errfc^afft
FARNRODE im S&nnngtfc^en , imb Die
S7m{i)m HACHENBURG am Si&ei«^
ßrpmv/ »ermittelfi einev Mariage,

XXXVIIL
XCas fm^ ett^Kd7 in (Lbö««gen f&t freye

1, MüHLHAUSEN, fat Mühlhufia, eine


feine groffe ®ta&t gegen iaß gi^felD |U/
Än Der llnfinif/ in einer frueF^tbaren^orn^^
©egenDV «lit einemjiemlic^en ©ebiete.
£)ie ©taDt lebte ijormal^l^ mit Dem Magi-
ftrat in öielerUnrul^e/ Die fic^) aber fc^oge^
ffillet l^aben. &h
ifi Durcf) Drepmaligen

S5ranD in grojTen©ci;aDeR gefi^mmen.


2. KORTHAUSEN, Ut Northüfia, liegt
gegen Den fyav-}, gli»f[cn J^ulm
tiuD 3etge. Ar.. i7ro, nuD lat 171 2.
Der £>rt groiTfri ^^euer S^aDen gelitten,
€r iji mit Döp^dtt^n 3}ituicrri umgeben /
|)at fcfjüue ai{iftcr.'5ßerd'?/ gute ^irc^eu/
imD^ ein 6atf>Miijc!)e^ Süfft.

^ep^
Scobe ©taöte pflichten &er StJangeli^

XXXIX
fin& J)in «nD t&kbtx in IhMwßm ami^t
®ütev/ n)dc^e öen Seutf^en ÖrDen^^ Gittern
!Tte iu Mergentheim, t^reri ^od> * unö Ccutfcb^

rej^eri ober Cptiticbt ^Äuftt: ßmmtt


mtb^ni
©tefclben j)eiiTen jnfammen DicÄaJkyCbüdfiäJ
(tcn / ; at, BALLIVIATUS THÜRIN-
GT^, UHb merben aHmaljl einem @4(5(tfc^eti
.garfien J^ermalte« gcgeBe«.
3^ie ©ilter Hegen t)m unl) lieber h^xüvmtt-
£)er beranntefle Drt i(I ZWEZENA^ ni^t
njeit ^DH ber @ale / |)avte Be^ Jena. g)enn t>a
fpU Oev Balliv feine Sieftben^ HUm^

IV. !23i?n bergauft^,


XL.

©ie liegt ^mifc^en &et €lbe tiHb jO&er. 3m


^.incf en (io§c fie an 5Kei(Ten ; sur Kednen
an
(Brienen j unten an SD|)men j oben in ber £anö^
Sparte an bie 3KardF ajranbenßnrg
;Diefe^ aragraMuin ^at t)or biefeitt jum f 0/
m9vei*^obme»gei)oret. SEienun An. 16 jg.
bie^0|mif^eUntulN angieng/ fo n)atb bie^a^^
fi|glei(^faü^vekUifc|): Unb wül ber bama!)liae
^^)urfur|l sn ©ac{)fen, Joh. Geomus
I. bie
jfaDferl.J3att^ev i)U\u (5, 6va^te e? bie iaufift
\m mm^m^^ mmxmn jum ©e^orfam.
© fl f sißeil
711 S)a^ 10. ^ai>. loonSeuffc^lanö.

?83ctl er nun tfiü Uufofien auf folgen Jf rieg qtf


mndtWtCf fö mart) il)m enDlic^ tm^ptagtf^e«
grieben An. lö^f. bie Saufi^ tjon Dem Äa^fer
abgetretteu/ imD ifi bi^ auf Diefe ©tunöe bep Dem

g^ur^^aufe geblieben.
u)irD abev in jmeDStucFe getl^eilet: ©enu
gegen bie S6^)mif(^en ©rangen lieget/
t)eifi ii>be .Ä^aufttj/ «at. LUSATIA SUPE-
RIOR : ma^ aber gegen bie 50?arcF liegt/ l^eifl
riJeDeir.&aari^/ |at^ LUSATIA INFE-
RIOR,
'
XLI.

©arinne gel^ovet Dem Ct^ucfurfien jtt

1. BAUTZEN, faf.Budifla, an berSptcc/


Sat Spreha, 4)aupt'©f abt barinne/
i|l Die
iiemlie^ gro§ unb möl)igebauet/ neb(? einem
njeitlÄufftigen e4)lojye/ auf n)elc^em bet
f anb ' äl&gt refidiret. 3« ifi &taU ^

nod) ein ^Atbolu-b (Beinffte/ unb meil


U\)U 3ieligion6^ SSemanbf en i^ren &oU '

Uiibmil in einaivivdE)e t)evri({)tea/ fo l^a^


ben bie€t)angelifd)en eine^elffte bat^ou/
imb bie 6atl>Dlifd;eö bie anbete Jg)eljfte.
An. 1709. i(ibiefcvfc^6ne£)rt bi^auf baß
^HxU 2&eil in bie 3lfc^c geleget/ aber [c^on
n)ieber erbauet ivorben. ©le bepe 3?a^^
rung befielet in^iicx'bmmn.
Görlitz, Ut
Gorlitium, an ber X7cif^
fc/ gat. NüFa, ifi ebenfalls groß/ unb mit
einem guten Gymuafio li^erfe^en. ®te
S^aS V. t^ül m ber Slbe, 7U
i(i imD ^at auf e 3?a|r«ita i?on
Dekifrfic^/
öer Suc&<5ßcberep unb Dem /?an&el mit
iüeijTerSßaare. An. 1^91. &en r9.?5)?are.
gieng ein groffe^ 2!)etl &ev ©tabf/ iKbfi öei^
f(f)önen f
trc&e i;u©t 5)emuttt) ^auliV im
geuer «uf ; unö An. 1717. be« f i. guU
l^atte fie abermate ba^ Knglilrf/ &a§ äbetr
400. jr^aufet/ ncbpber @t SRicplat^f ir^e
abbrannten. SSor ber 6tabf ifl ba^ -^eir.
(B' t na^ bem^DIobefi angeleat/ toie
fafi»öv loo.^a&rcn in bem gwbfcn^an?
bc au^cjefekn ^)at; wM)cß aMinqß
eine S<;avitat pafUren fan.
m
ZITTAU, 2at Zitta, oberZittavia, an
ber 3?eiffe/ eine grolfe, tDol^lgebaafe mt>
mU^md\ntt Btabt an ben ^l6mifd)m
©rangeit/ in einer atimutBigen^cgenb.
trn^ mnhmu GymBafium bafelbfi
J)at ba^ mm^^tm ganfee Seculum buregi
floriret
©onfi W bie
m^u^cn ^mim WENCESLAO,,
@tabt i&r 2(uftif Itmen beut

Ottocari @D^ne, ^li banden. ?>enn ber^


feibe foä in feiner^t^g^nb iJertoSrcnr iinb
etliche 3a]^r t)ou ben Sittauif^en £iic|>^
madjern fepn auferjogen tt^orben.
etabt J)af ebenfalls ^on Sncft^^imb Sein/
njanb^'^ffieberej)/ tDie a^t^tJon ?5ie^braiica
il^re befJe SJu^rung.
LOERAÜ, insgemein bie Hiebe/ 2at Lce-
bavia, liegt pifc^^en Bittan, Sanften
&ox\\^. Ba^ero fie auc| |u ben gemobn*
liefen €ont)en(en ber @e4^.@t^t)te am
äclegenlkniji» ©ieifi fleiner aW bie i)or*
© g 6
unb l^at im loovigen Se-
?)erge]^ent)en brep/
culo t)iel 5eue^©d;at)en evlitteti.
f. LAUBEN, fat. Lauba, obcv Lraubana,
liegt am (Tt^eiß UU QuilTus an be« ,

©tljlefif^cn ©rangen. i)\t ©tabt ifi

gar in gutem ©fanbC/ ob glei^ im mf


fie

tDi^cftenSecuio etli^emal)tfartgan^ mib


gar abgebrannt ifi / ber flarcffle ^anbel
n)irb mit 2ud)ern/ geintt)anbnnb©arage?
trieben. 3n ber (SiaH ifl ein
nennen ^Clolkr/ 5)tagbalenen<
tt>oijfrb
Öxbmßf mlAc^ ein ©töcf t>on ber ©tabt^
^irc^e inne Ut* (iß ifi auc^ biefe ©tabt
mit einer wölb angelegten ©^nle miu
6. CAMENTZ, Sat. Camentia, liegt juna^fli
gegen gSeiffen/ an ber fc^mar^en €i(ier/
ifimittelmafig / unb ifi Anno 1706. fafi
gan^ abgebrannt.
NB. .I^iefe fe<$^ ©tabte werben inl;
gemein jufammen ©iJcbö^ÖwDie/
HEXAPOLIS genennet.
l^at. ,

7, MOSCAU, ober MUSCA, ein (Staitm


«nb©(|lo§/ mit einem guten Jllanm^erg*
mxdf ge^vet ben ©rafeen Pon daUen^

%. HOYERSWERDA, ein ©tabfge^t


©4)lo^ unb^errfc^afft/ anberSlfier/ g
Iboret ber^tirfiin i)on2ef(^en.

9. MARIENTHAL, ifi ein Satlolifd^e


gjoanen * Slo^er / ©fiercienfer ? Drben«
^wifcben Zittau unb ©orli^.
10, MARTENSTERN, ifi gleic^faD^ ein (Ja^
tM\^ 3?pn«en^ eipper/ gifiereienfer*
£)rben^A
S)a« V. Sl^dl m bn €l&e. 71 f

Oxbtnß; gegen 25aii^cn|«. ^e^De glo^'


^er ^aben ei« fc^önc^ ©eHete. ©^iifl i(l
in ^er ?auH^ afle^ fDangetifc^.
IV NB. foku unb kauften
Ilm ^mm
etrt

f^malev ©tretff fant^eö / t)armne Die


XOmbrnrnf^ntti/ mü^cß eine Ubevblei^
bang ü)on Den alten Vandalis iji. ©ie bu
l&altetti^te eigene SBenHfc^e ©pra^e,
Ulli) i^re la^evli(|e 5?leitnmg. <£ß erjlre^
if et fii^ folt|ev ©tri^ imM öiir^ t)ie

giici)ev?faiirtft biiv^/ big in i)ie SJJarcf


$5ranl)enbnrg|)tnnetn.

XLII.
J
Wäö ifi m t>er nie?)cr Äasip^ merken f
I. JDcm 'öer^oge von merfehm^ ßtbSm
t>A8mcifie/ An. abetflarböer lefete Jg)eri

|ogr mt> HUtam €l)ur/©a#ni manbe;


mevcft: _
1. LiiBBEN, fat.Lubbena, an &er@pve^/
i)ie^)aupt^©ta&ttel£an&eg/ tt)9 l)ie3ie^
gievttn^
©(^lo?.
angeleget ifi / W ^i« f^i«^^

GUBEN, ^af. Gubenz, an t)er tReiffe/


au(5 ein feiner jDvt/ tuel^er gute^ratt;
g^a^nmgl^at.
j. FORST, 2at Forlla, brauet gufe^^Siet/
anje^D ein
ifi ?Ö3ittn)en^©i^/ au§
Dem 4)a«fe ©a4>fen^9Rerfeburg-
4. LÜCCAu, Latein. Luccavia, ein feiner
£)rt , an Der ©ran^e gegen Dem €t)ur^
€rat)fe»

©87 FXN-
7i6 10. ^(^p. m Se«(f(|lan&.

f. FINSTER WALD, «a(. Finfter>j7alda,


ein mtttelmaf iget Ort.
6, DOBRILOCK, ^at Dobrilucca,
ed^lof mit) Simt/ uaö mx m tfi eiti

etlichen

7. SPREMBERG, ifiDerjOrC,
^erlog hen?iicus , au^ Der ^cx\thutgi^
mWmu
f^en llnic rejtöirete j imD i(i An. 170;.
gatig abgebrannt.
ILf)em Äonicf in PreufTen ctc^oret.
COTBUS, öbei COTWITZ;^at.Cot-
bufium, eine feine t)0tcf reiche ®ti5t)t / a»
&er Spree , in melier Die €t?angeUf^e
unb Stcformirte SJeligion untermenget tfl/
tinö ein treffliil Sier gebrauet roicb.
'Ä. PESCAU, iatei«. Pefeavia, ein geringer
Ort.
3. STORCKAU, eine ^errfc^nfft.
4. PEITZ, £at. Peitza, ein£)rt/ ^erWei^
ne |iemüd)e SJcfiuncj paffireu fan.
5. SOÄIMERFELD, ht ^ilicampium,
ein ©t&tgen/ xoü^^ß gute Su^^Manu-
facluren !)at. ^
IIL SORAU, ?afein. Soravia, eine feine
©tabt / bm
gef)j)ret ©rafen spromnir^ /
It)eld)eri)afe[&flre8i)iret.
IV. SO NNE WALDE, ein ©t&t^en am
glufDober, gebiret einer |iuieaub'ber^eic^^?
©rajlid^en Familie sojlms. xm
V. SENFTENBERG, «atettt. Senften-
berga, ©tqötgen , gel^lretnebfj
ein @rf)li>gmiD
etlicf;en anber« geringen üevtcrn Oem €&urfur^
<Je«}ii6acf;fe»; m^ml
©eufftenbevg^pn t>itf
Un
^^$y. ^tilmbtx Clbe, 717

XLIII.
Wo hegt öas :E<5nigi:cidb B<5b«^^« '
iu Seutfc^lant) gt^^r^j o&er luit ? 3c$o laben
tcivimß Darum nt^t beftlmmern fouberntött
/

^aui):(^}axUt>ontm\i^lanb am beflen ju (e|m


ift; M«bn?ejl au^ iieisU^) Der Simg in Solmen
feine« etg ivieDer im e|urfiir#(if en Collegio
genommen Nt. Sie grage mfelkv geHref
in Da^ Jus Publicum.

Sllfi) Itetif bal Ä5mgretd& »olmen an Der €lbe.


n^elc^e eben Darinne entf^ringet gyviUincf en/
tmD alfo gegen 2i6enb / ifl'grancfen mb Die Ober^
35fal|^;jurSecten unD aifo gegen ^SJorgen^
tflS?a|renmiD©c^lefieR; cbin/ unDalf^/ ge?
gengKitfernad^t/ ifI*a«MiinD?Kelffen; finteii/
linD gegen SRittag/ i|1 Deflerrei^ W&
5Bat)ern.

Sie t)orneNPen glnffe Darinne / f n&


I. Sie^ibc/ ^at.Aibis, iür3i^rf)ten.
^. Siemulüa/ ^at Vultavia, ^Der Mulda.
Diemuf mit Ux tfmoa in 9Xeif[en ni^f
confnnDiret n^erDem ©i^ f ommt bm
£)e|ierreid)ifc§eu ©ringen leratif.

3t Sie^^-tci/ ^atEpra, fornrntjuviincfenanl


gvantfen»
.

71 8 ©a« 1 0. Sap* m ttnt\(^lmb.

©iefe^ ^ofttgret^ i(i imar um unö um mit


®albevn uaigcbcn ; fonberlic^ tfi gegen bitOhtxi
5ßfal| Der groffe BoUmenlPalo / n)cltf;e^ ein
©tue! Don Hm Sylva Hercynia t|L
€^ ^at a6er biefe^; J¥oniarei4an äffen ©eegen
&£)tM einen bef^nDevn ühxM / gefunbe JuffO
j\)arme ^abet/ @ef«nt) ^ Brunnen
/ ®etrei)D/
^opffen / sJKetaöe / 3ut^elen / ?Ö?inevaUen / .

labm unb vtnlbe^ aStel^ / öer?9Ienge/ unD öer j

görtrejf li(()f eif na^ / ni^t minber nö|li&e Ma-


nufadure»/ befonber^ t^iele @la^? Joutten.
©al^ ft)irb t)on anbern £)vt^ea eingebva^t/
Sßeintjl fo i)iel nic^t/ Die 33ergtt)evcfejnb auc^
frur^ bie Hufliten unb 3 c. ^al^visen ^iege mit^
genommen.
©ic gtnmol^ner 5aben ibre eigene ©jira^e;
iDiei^ol^l mä) m
mkn Orten Seutfc^ / unb -

tneinunb anbern ©dbten jiemlicf) rem gerebef


-
iDirb. £:ie S5D|)men finb meifient^eii$ banci 1)ajf#
teunbjumMilitair .©ienftengleict'fringehobrne
Seute / ^iemol)l jte ft^ an^ in ^\\)u\id)^pm
tmb ^funflen/ befouber^ tu ber Mufic treniic^
^txmi^m. Sliif bcm £anbe finb bie finnjD^ner
meifien^ leibeigen, ©ie Sieligipn ifi nunme^)ro
gan^ €atf)oUfcf
gan^e 4t6niareicf) gebort bem €rß^ÄeD
^.oglicf}en ^au$ £)ejterrei^ / na* CaroH vL
Soö fegte e^ mit bem Sl)ur^|)anfe 33apeinDe§n)e^
gengroffen ©treitunb einen l)ar(en Ärieg, ba^
i)ur(9 Dai^ ^anb/ fonberlic^ bie Äaupt^Stabt
iprag |u t)erfc^iebenen mal^le« feljr gelitten. Sluc^
feljoibat ber ^^öntg in1})veutTenbai> Ärtea^^The-
atrum in 355l)men aufgefc^lugen / bvuon bie ^eit
unb ©efc^i4;t^ benäJui^gang lehren mujjen.
XLIV.
XLIV.
Wie mt^ ^a8 iKonigccicfe S<?bttieft
eingcibetfct!

^Bo^e» tfi t)ott alten Seiten Jer in XV, Cir-


culos ober Greife ab(}etI)eUetgettJffc»j &aritt pnö
l^erna^ nod& III. ani)ere Greife fommen : ^ii^
njirb^Bo^men ^)ettti9ef Xage« tu XVIII. greife

l ©te arten XV. finb:


L JDecptÄger^dd?/ Latein. CIRCULUS
PRAGENSIS, anöerMulda.
n. jDee^ödom^e^^^teis / gatein. CIRCU-
LUS RACONIENSIS, HxmUn
^incfen,
m
HL 2>cir CIRCULUS
^ranerr^trciö /
SLANENSIS, anöerMulda, mW
€lbe^)ineinfattt.
IV. JDer ea^^.Ktem / iat CIRCULUS
ZATECENSIS, um&ie ^^ttm^i^^
fen.
V. 5>ev ileotmermet'3UretB/ ^at. CIRCU-
LUS LITÖJMIRICENSXS , «m Die
€lbe an l)en?9Jei^nif(^en «n& fauft^ifcöen
'
®van(jen.
VI. 5Det Bs?infet Btei* / ?at. CIRCULUS
BOLESLAVIENSIS , ßjt an Me
SaufipnD ©cfeleften.
VIL t>zr^oni^c^:hh(i^-l^m^/ 2at CIRCU-
LUS GRADECIENSIS, um t)ie €U
6e an &en ©(^lepfc^en ©rängen.

Vlfi 5>ei:
Vin. 2)er€bnit)meir^2jtrm/ gat. CIRCU-
LUS CHRUDIMENSIS , an öen
?SRa^rifc^en ©rangen.
IX. ^5ct€Tas^fßner:arei8, fafcin. CIRCU-
LUS CZASLAVIENSIS , öameben

X. 3Der:5rcbmei^3.rcis / Sat. CIRCULUS


BACHINENSIS
Miildaan£)eftervet(|.
, m iXc^ten an 6er

-XI. JDc4^Cb««r5mier/a4-'ei6 / Sat CIRCU-


LUS CHAUHZIMENSIS , an 6er
MuldajHr3lcc|f es neben SJvag.
Xn. JDcrmölCßUCir^amft/ 5at CIRCU-
LUS VUl.TARIENSIS , an 6er
Muida unter ^iJrag.
XIII. rprad>enfcv*'arctd/ fat. CIRCU-
etr

LUS PR ACENSIS , an 6er Mulda |ur

fincfen / an 6en a>a^rif^en ©ranlen,


€r muf nie^t mit öem^prager^Äreife hu
menget merben.
XIV. ^ei* Bi'rattnetr ofeer poöberner^Äreia/
«at. CIRCULUS VERONENSIS
ober PODERBOCENSIS an 6er ,

Mulda jur f incf en unter ^raae.


XV. ?Detpj?^nmKtci^/ £at. ClRCULUS
PILSENSIS au 6en £)ber^^fal5ifc|)en
,

©rauijen.

JDer ffiftrifd^e^^reid / 2at CIRCULUS


EGRANUS, anterSger/ ^arfan6en
irancfifc^en ©rangen.

II. ?Dcr
II. S^crmnbocct^m^ ^oTciRCULUS
CUBITANUS, obeiELNBOGIEN.
SIS , gleich Darben (in i>en ISosclan&ifcfim
©rangen.
m. ^ie iStamam <Bla^ / S^t COMTA-
TUS GLACENSIS,
f*en ©raupen-
m ^
XLV.
XOas itnr> in X^obtmn vot St4t>tc 3fit

PRAG, MPyaga, an&erMiilda,ü6erft)el^


c^e eine föjibave fieinevrie 95n1cFe t)on ii^.
e^tt)il)6ogc« ge^et / öie fe^r laiig nnt Brett
ifi.Sie J^nuöt . etabt btß ganitn Mnw
tt\(^ß nnb Sveft'benß be^ Äemaltlen ©tat)f/
WMß. eu ifi »prtrcf Ii* gtof / mb
njo^lDiegrofieimfRomiTOengtei^e/ (iarcf
bcföof)nf/ iJoü KJöU fvac^tigen jtirclenunö
^allafien : Unb fm&bvetrgroffe ©ta&te an
einanJ)er gebauef / bi^ mt^ ©taöt/ bie
tlexy^ta^t mi
Die Heine Berte. An*
1^89» unb 1708. lit^e (ie gvoffeii @d)a&en
öuvi$,95ranb. €^ finb aucf; jtt)et) flarcFe
ecblojjerinberetabt: €ine^f
SEHRAD, in bev 3Jea.©tabt/
^0 WIS-
tmbba^
anbere RATSHIN auf bet , fleine«
Seite, a«tt)oba^ Äouigli^e ©cSM, bie
er^'33if(^gfflic6e Cathedra! - Sfr^e unb

& mmmM^mt
ber qjallaa m
fe^en ifi.
^rag
aud; Hl ein vSi^^Bifaoff / in^
glcic&cneine^prtrefflic^eUmpetrtt^t/ ttjel^
(^e bcr Äaöf^r CAROLUS IV. Anno
1347, bafelbfl aufgcn^fet ^at Sie
fuiten I)(ib'en Da ^^e f^onflen Collegia unb
©ütev i?on bev 5Belt. Unter feen irctblu-
c^en etifftcrn ifl Mi ^nx^M)C
%xaxiw
©tifft/ S.Georgii, §u mercfe«. €^ finö
micf) mD3rageHeUaufenl) 3«&eH/ n^el^e
in berSHt^etaöt ein eigene^ Stet^kr !)a6en/
öa^bie^uc^em^aotgenennetttivb. An.
1741 . ben 26. SiDt). mnjle ^ic^ bicfe ©f abt an
SSapern unb beffen alüvee bur^€üirm eiv
gebe«/ imbe An. 1742» Hn ben jDcfieiv
reihern ttjiebet/ belagert enbli^bloquiret/
imbt)onbet)ben Steilen einanber iaxt
^if enbli^ bie Depervetc^tfcfie 2lr^
fe^t.
mee m rat^^^n^ielte / ben jDrt() jn t)er^
Sie ©tabt unb bie ginmo^) ner
laffen.
benbabet)t)iele^ gelitten/ unb bie granjo^
fen mupen einige geit mit ^ferb^-^leif^ Hx^
lieb nehmen / bif enbli^ ber^)er^og
Belllsle im {)arteflen 5Binter bie Retira-
m
6e auf eine erflaunlic^e 2lrt magte.
@lei(| bep 9)rage ijl ber mef(Te:ö^t(t /
t)araufAn.i(^2o;bieS)6^menbie©cJilac^t
t)erlo^)ren.
SRac^bemA. 1^18. bie ^anferli^en Mi-
niftriäu^rage m bem©c(;iofle mxm\)txf
unter gemorffen morben / fogiengberSeut^
fc^eÄrieganumb wie A. i<^48.bie ®^meb;
ben bie f leine ©eitat)pn ?>rag einbeFommeu
ftatteu/fo a^arb ber allgemeine SS3ef{pbalif(f)e
griebe gefc^loffen ; Saf
alfo bie (£ta\)t ^Prag
ben Slufang unb ba^ Snbe beg breppig^-tdJ^ri^
geni?riegc^befpvbertM»

Unkfi
T^ßV. ^iiUon btx^U, m
. Unb Diefe^ ^rag i|I*mic| öer etnljige Ort
in 335^mett ^ Der re^t confiderable iff.

.©ie foUjenDen ©taDte fmD ^on fogtojT^i:


Impoitan^ tnc^t.
11^ 3'^ ÄacPontßer^Crayfe jT. i

u RACKONICK, Ut Raconicum tin ,f

mittelmaliger S)xt mb Äontglid^e %x^\)t


etat)t / an Dem $^luffeMiza, braut ein
gefim&e^SBjnter^^ier.
2. PL ASS, einrei^e^®(ierctenfe^€(9|!er,
III. 3m ©laner/Crayf^ i'tl

SLANY, SatSlania, ünmifigctOxt


nmüt t)tß ^o^)en SSerge^ ZRITZ , o&er
ZRZIP (inb bie Rudera Der
, altm
©tabt BUDECZ , ju fe^en ^ n)o ju
Libuffa tmbixti^mU
3eitcti bet ^mhm
©^uUfolfgetDefenfepn.
IV. 3m eaßer^Crayfe ifl

I. SATZ , ober ZIATEGK ; 2at Zate-


cium, anbergger/ tjimtttelmaftg.
1. RADAN , lat. Cadanum , ber f get m
tflem feiner £)rf/ welker megenbe^ Ser^
glei^e^ pif^en Carolo V.unb bemS^ur^
färfien iu©a*fen/ foAn, if h- 9ef<$loP
fen ttjorben/ oefanntifl.

}. Sie ©tabte COMETAU, CHE-


ober
MCTOW, LAUN unb BRIX {(n&
liemli^ angebauet unb 'ooläxti^.
gnbiefemSrap^tPa^fl bev bejle 5Bp&^
m#e ^ppfe«.
V. 3m
u LEUTMERITZ , Ut Litomericum,
an bev £1be , iilim bxt^p \af)x\m ^fvie^
ge t)0nt)ca©a(^fcn niiniret tt^oröen, Der^

itiden aber eine fc^öue/ n^o^lgebaufe^unö


Dolcfrei(^^ etaöt / mid) eine 53if(|)frp*
c^e 3iept)en^ , in le^tevn Ävieg hm
man^eö ©cpicf fal erfat)ven muffen.
TEPLrrZ, M.Teplicium, ipef£)rf,-
iDobal befanntenjavme ^ab iji/ fobeebe
Ä^niglic^e 55laje(iaf en i)on $olen Pef ig be^
fachen.
1. AUSSIG, ^o^mMfta/ «at Auftia, em
©tabtgenanberöbe, if} liegen ber^uf^

ftten^©d)lac5t feit x^n. 142^^. bef annt


4. STADITZ , ein Sorff , ttelc^e^ ivegeti
PremislaiL in bev 556l)mif(^en ^)iflovic-
befmint/ liegt bei; BiHm.
f. 2^ie beften ^tabtt (inb ben obigen:
BöHIVUSCH, CHEMNITZ, Jörne; I

gen Hß Jpaubei^ mit jlrcpben-ölafern/ v


»obmifd^eLEIPE, fo megen ber2u($^
Fabriquen, unb ., fo me^GRÄUPUS ;

aeu be^ tvunbevt^atigen @nabem33ilbe« |

befanntifi.
tf. OSSEG , i(l ein berul^mfe« gijlercienfer^
6lofler>
7. 3ttber®egen&t>on AUSSIG,^ unb PODS,
CALSCY
|

madpll ber bejTe 35o^mif(§c !

vot^e SOBein.

VI jfmönnisrer Ctviyfeijl
I. BUNTZEL Jaf. Boleslavia, ober Fa-
&
,

num ßoleslau liegen itve^ ©tab*

I
Sag V. S^cH m bct €l6e. 7^s
U Ri^t mit mi mmbtr eine ^eifj
:
'Jm^
Buntjcl / Die auöcrc 2llr?.^unt^ef»
1. FRIEDELAND, Satein. Friedelandia,

^. TORNAU Ut Tornavia , gebSren beti


©rafen m\ WÄLDSTEIN , ati^ mU
(f;ev gamilie bev beril^nife ©eneral
WALDSTEIN, pDeveigeiUHc^ WAL-
LENSTEIN ^ernae^ina^)!^ gnrfJ t^o«
,
FRIEDLAND, geiDefen, iDelc^erAn.
i^?4. iu fger i|i erfto^eu ivorben; Oa«
©tamm^^auö WALDSTEIN liegt
9(ei^ Darneben-
4. REICHENBERG, Saf. Reichenberfa,
MINES «nb anöre, jtnD geringe ©tao^
gen*
^. Sie ^ycrvf(5afft REICHSTADT, njdc^e
Durc^ S?t\)xat^ anöaö^auf ©a^femSauen*
Barg gefommen ifl, im& öermalenDonDet:
©rof^^er^ogin ju §loreu| 6efefTentt)irJ).

VII. JmlshniQt^vatim^taifei^,
i. KöNIGINGRAITZ, oöer if6mg^@ra|
SSe^m.KRALowiRADEs, iüt RcginaegTadc-
cium, ifl gar eine braöe ©fa&tanber €t
be , unb eine ^if^fif li^e tficßtn^. ©ie.
fe etabt gel^orefne&fl einigen anbernjuei^
nerSr ö^mifc^enÄOßigin Seibgebinge. 3ti
betn legten i^rieg fam biefer Ott offt in 3ei^
tnnoen filr.
s. JAROMITZ, ?«f.Jaromitia, anber€t
U, ifl mittelmäßig.
3. CHLUMNITZ, Mein. ChlumnitiaJff
ri»»ejle^ ©^lof.
4. NA'
4- NACHOD j geboret t)em giirden
PICCOLOMINI, ml^t^ fonjl eine'
3(aliaiüf(^egaintliet(l.
f. S5et) Den Slecfen GRADLITZtflba^reno-
mivte Äufuö^gSaö/ fo öem ©rafen
Sporck ge^DHä»
VIIL ^mC^ru&imerfCrayfi^ijl
CHRUDIM, J?atXhiudima, miim
lic&e©taöt
1. BARDUBITZ, Ut Pardubitia, an iCt
eibetflflem/ abermo^ltefefiigee.
i LITOMYSEL , ?at Litomislium , at
|)Dvet 6en gieicTj^^förafen t)on TRAUT-
MANSDORF^, mel^e |)in un& wtebet
me^v ©uter in 5>ül;men traben, ©a^ Si§^.
I^umifl t)Dn natf; KöNIGSGR^TZ,
tjevlegt tvorben.

CZASLAU, Ut Czaslavia, iflnic^t aUf


jugvoi Johann ZISCA , öer ^ufiten
Jpaupt/ ifti)ab.egraben tr^röen. ©en 17*
?S?fl^ An. 1742, ifi itrii'^en t)enen f)e(le^
teic^ifc^ Mint) ^preuitfc^en Svouppe^ o^n^^
iDeitt)on ^iev ein blutige« Steffen DovgefaU
len.
2« KUTTENBERG , Sat. Cutna , fSü^.
^oia i(l flein ; um Dicfe ©egenö fini gute
(Silbciv93evgmenfe.
DEUTSCH BROD , 2^t Broda Ger-
manica , tvivD jum Unterft^eibe fo genen*
mt, Denn e« ifi noc|> ein f)rt/ öer Sot)f

4. SED-
4. SEDLETZ, iji ein i^kcß Bflmmfx^

X. 3m SecfctneivCraiTe tfl
I. BÜDWEIS, ^at. Budovifla,pberBudie.
govicum , eine hxaH m\> mfilhm^i^U
©tabt an Der Mulda, mx im ler^tem
Ävieg bct ©amtml^^la^ t>u £)eftevreicf)t^
fcf;en Slvmee, unb ^ou l^eer aal Mite Ut
Cordon geioge«; um £>e|lm'ei^ &cöe^
cfen imb bie fre^e Communication mit

TAßOR y $at Taborum , tim @fa&f

ten meilant) ötc taboäiten pnb ge^Kwnet ft)or<f

ben.
TEYNi} iat Tetina, tin e^löß an bet
SRulba / ttjo bie ^eilige Ludmilla tfl ermar?
betmetben.
DESN Y^jl ein 6ed|mter ©aueiv^rnn^

CHAURZIM mnn. , Chaurzima , tin


gvoffer unb tt)t)|)lge6auf er £>re-
BöHMISCH^BROD , Ut Broda Bo-
hemica, iji geringe.
BRANDElä, fiatBrandefium, ein Ht^
treff @d;lo§ an ber €lbe. ^vn be^
9?a^barfcf;afft tfi eine gute 5S5ilb T^a^n/

*t)oftc^3l)vo1?m)ieul. g)?aje(lat öftere mit


ber3agbdivertiret.
JANCOVVITZ, m tvegen ber ©c^lae^t
ieif.i64f. benimmt.

Jo f) xiu 3m
:

'^XIL3m tiloiöaueivCraife nt*«. i

XIIL 3mPrad)enreivCraiTeifl
I, PJSECK, «ateimPifecium, ein fc^lea^tet
0xt I m Die gransofen nebfi Slbne^inimg
Bagage,
tt?rer jicittUd; ©4)1^9^ 6^fa*
nie«.
f. KRUMLAU, ?at. Krumlavia, an Öet
50iUlt)a gegen Deftemic^ju, ijl ein \>xmi

©t^lof / führet ijen Jitul eine^ ^^üt^p


tbßm^i / unb gc|)0vct Dem Siirfien t)oii

j, STRACKONltZ, tfl bie Siefiben^ be«


S56^mit(&en @vo§'i)nor J »om So^anniter^ -

£)rben.
4. £)te^)errfc^afftLOBOSITZ, ge^)oretbem
3Rar ggralitct)en Äaufe Baden Baden.
r. Qu WINTERBERG , oNr WIM-
BERG, ift Die befle ©la^^ütte mSSo^
men»
, Xi V . 3m »erauner^Ctatfe tjl

r. BERAUN, fat. Beraunum, ober Vero-


na, tfl Hein üab genrnje. '4^at bie befle
SRa^rung U)x Dev Mnf!li4>ea Sopffer^-Slr*
beit.
t. CARLSTEIN, ?at. Carolfteinium , eilt

treffli(| t)efie^ / ^^^»t'auf bie Infig-=


nia be0 Sieic^^^ / alö Sme u«b ©ceptet/
tjevft>a|)Tet werben foüten.
XV. ImPüjheir^CraiSeijl
I., PILSEN, Jat. Pilfeminp, oberPelfina,
eine «ab t)c!lc ©taöt.
groflfe ^ep biefec
^X^^X \)Mt jii Einfang be^ t?orle^,tern

^iege^ einS^al ^it Äatferli(^<*ri Svoup^


fr^ ua&
»ea 4«f(ünmew s^l^^ä^» / ben
SvS^em
Sil^eiii marchiref. Anno 1742. ifi
&Ubt in ^amM^ abtt l^erna^mal mu
Der in £)t\lmü^ii^m J^an&en gemefeit.
2. GLATTAU, emetomglic&<?©taöt, mif

}. NEPOMÜCK, einSerg^ecIlo^, Der


©e6urf0 f £>vt '
groffe» SSoi^mif^ett
©c{)ii^^Patrons&e^ J^. Johannis Nepo
muceni.
XVI. 3m£ß3rifd)enCraiTetjl
EGER, Latein. Egra, eine fel^riDo^lgebaufe
iinött)o^Jbe»e^tgte@taDtan Der Sger att
fcen gvancfif^en ©rangen, ©te ti^tr^
itac^ ^rage bcp na^e Die be(Ie fepn. Set
©auevbrunne« öafelbli ifl befannt. Sie
trat c^ebem eine \xm 'Sitii^ivBi^At^
tinb mir& in Der J^iflDVie megen De^ &afet6(l
ennorbeten Äapferli^en ©tneral^ Wal-
Icnfteiri gemeraet. öev ^rt if! Anno
174^. feen Slptil an bie ar^ferli^
35at)etif^e SHürte Ra^ einer ^iemli^eti
©egenme^r unb einem lei;bentli(^cn Ac-
cordubergegangen, 55Ru(le ft^ aber i ^44.
««(^ einer langen Bloquade lieber an bie
Oeflerrei^er ergeben unb biegrar^|6fi[^c
Garnifon mit langen ©tecf enabaie^e«.
XVII. Omglnbogneritimreill
r. ELNBOGEN Ut Cubitus, ober Ein-
,

boga, bie^)aupt'@fabt/ifiAnnoi7if.
gan^ abgebrannt
SCHLACKEWERD,?af.Schlackevver-
da, ©tabtiinb ©c^!o|/ geborte hxu
fem bem ^er^oge t^ou &m\^n^mzi%
m
4> M b^^i
\

7}o Sa« 10. (Eap. ^onSeuffc^lanb.


hm<x ; SfJac^ feinem S:ot)e ifl e^ an 6ie jung^
pe ^rinje^in Soc^tev gefallen , m[d)c eine
?lßiemet)e^An. 1707. t)evtlovbenen ^xm
%m Louis ^on 35at)e« mx: 2Son 'oer e^

nunme^)voibr Äo^n Der jefeige SJJavggvaf


iu ^aben 3lajlat)( geevbet paf.

|. CARLSBAD, Thermas Carolinas,


l^at.

ifl ©täbtlein an Der Tö-


ein fein gebautes
pel, darinnen bae befannte manne 53a&/
toel^e^An. 1370. CaroluslV.gefunberi

^, FALCKENAU, ge^)6r(e w^inben®ra^


fen loon schlick, numnejiro ben^a do«
KOSTITZ. i

f. TOACHIMS-THAL, ?af ein. Vallis Jo-


achimica , lieget ^arte an Den ©ac^fifc^eu
ßnb 58ogtlaut)ifc{)en ©rängen. SSor d^nr
aefe{)r $mei){)uubevt ^a!)!"^» marb eintet^
^e^ ©ilbeD^ergiDerdf bafelbfl entbecfet/
iinbmeilmanfoiJiel ganiie S:f)aler bavan^
?efc^lagenl)at/ foilUerna^ein jebmeber
ateinifc^ JOACHIIMICÜS genennet
Warben.
tf, SttSCHLACKENWALDE unD
SCHOENFELD finbbie bellen 3inn^
^evgnjevcfe.
XVIIL 3n bcv (Bvaffd)afft (Blat^ ifl
u GLATZ;, Jat.Glacium, eine feine ©tabf
au ber SeeifTe am Slicfen^Sebilrae / mit tis
nem iiemli^en tjeflen ©c^loffe. £)iefe
©vaf|*afft i|Uon bem je^igen Äa^fer,
bem^oniain ^U'eiijleuj5berla)[en tvorben/
Sßiic^bem ti<& QtaU «nb ©^lof an be«
Itltern An. 1742. ergeben muffen/ «n&
in
fn Sern ^Fref (aucv Sriefccnjrotfcfien ßefler»
rciA tinb Sprcuffa, ifi t»cm k^(frn ao
Ukbtn.
». LEVIN, ciB gkcFfti , wo fe^t Mnfllj^e

VI. 03011 0}l%em


XLVI.
'Wofie(tt6iem«t-cfgMfrdb«ffrm«hreiti' •

Sn-5luf MORAU,
^Ä^«'".^^^"]!?^"^'
M fliegt
Moravus, 5««^
miffc, &Brc&

d|p bn- ^ontgini;0n Ungarn, alß mUain in

Sie Sieligion t(} burc^ iint) 5«r$ €6tboim.


©al^an& ftaf in benle$.ternÄrieg^<Unvuhen Bö»
öen ©ac^fen .m& 5}3reuffen ilberflu^ Nie gelifS

XLVIII.
Wrts m mabten ?tt mcrtfc» ?
ifl

I. OLMüTZ, Prtf.oimutium einemi<fel^ ,


mü^qe, aitviimM^ &e»ef}igte ©fabf,
.mh 1" "2'*' i*^*'« ^»mip^©tat)f,
mb pnt unjangf} groffen aM-an&,-©(f>aben

Mev©fabe, «nb eine Uui»cv|iiä(. it


^tat>thmA. i74i.inspreufifc&c Jfjnnbe.

'S>H 2. BRÜNN,
a7 BRÜNN, fat. Rrinna, iPmpiget/ unö
ftateintvefflK^ ftaxdt^^<i)H f öere- el*
bei c^ genannt , auf treiben t)ie etaatö^

wmi^xct %txM\h er befannte Rene-


gat ©rat BonnevaK f)af an^an^ter
lefellcn. 3u ^2r«nn ift übrigens Die S^er^
famm!nngi}er£ant)^etaut)e/ unb ber eii
ber
ier ?i^gievun9/ n?ie nid>tminber tregcn
guten 3at)rm5rdte , eine jiemlic^e ^anö*
^

luug.

ü HRADISCH, M.Hradiftium, anbem


gluffe MORAw, ift autf; jiemlic^ gvof / «uD
t)eft-

4. ZNATM , oöer ZNOIM, an ttn £)flev^

tei*ifc^en ©rangen / eine feine ^taU tfi

alten ^ifiorieaB bieSleft&^nfj öer ah


in t)cv

ten S)?arggrafen m
5)?a^ren bef annt.

Ä IGLAW, i?ateinJglavia, an&enS5D^imr%


fc&en ©rangen, ifl ein nji>^lbewoJ)uter£)r(>
tDelc^ergnteSRa^vung t^on ^ierbrauen nnö
S«d)/S<^briquen bat, lefetern ifrirj3m
poftirte ft^ Die ©ac^fifc^e 21rmee allbier.

i. NICLASBURG , 2at.
Nicolai'burgum,
eine Heine etabt/ liegt an Den Oefierrei.-
cbifcben ©ran|en / unD geI)oret Dem prjlen
t)on DIETRICHSTEIN, m{(i)cxmt^X
©uter Da^ernm l)at. £)ie SuDenbejünDen
fi^ in jienUic^ev 53?enge all^fier.

rfcREMSIER, oDer KREMSIER , am


gluffe Muran , iü eine ©taDt mit einem
.

I. 9?a(f) ALT- WASSER, o&er S.ANNA


gefc^cfcen groffeSBailfal)rfcri.

SSaumol^Udegeu/ bauet mi<^5Bcm/ mel^



aber m^t oefiinb fetju [dü.
i{>ev §!a<l^ unö
J&anff H)5c^fi ebenfalls in Uberpu^ im^
mu
5) VI,
^^Ctl
23on öen ^ro^m^en an ^«r
ODec

£)&eteuffpvm9f mif&er®ran^e ^ffc^ett


©ehielten unb ^a^ren/ jmD Pic|t l;er^
ttac^ gegen 3?örben üi Die £)ji^©ee.
Sie ganöfc^afteu/ ii^elc^iebaran liegen/ |in&
L t>ct&^evt^oa^bvm&chkfHn/ Latein. DU-
CATUS siLSsm;
II. jDiemar(f granöenbur^t ^
Satein. MAR-
CHIA BRANDENBÜRGICA.
III. ^rt*' -iSeti^oathum poiijmerrj / Latein»
DUCATUS POMERANLE.

IL
W ? liegt ©d)Ie($en?
€S liegt fof Da§(Pocr rc^t mitten tJurc^
feie

fliegt/unD liegt alfo§u>if($en3Jö|)len/ 95o^men/


Ungarn/ ?9?a^ven/i'aufitun& Der g)Jarcf,
gf4
7'H ©a? io.€a)). ^ouSeut fc^Iarffc.
"
©onpen gel^ovet gan^ (getieften öem ^aufe
£)ef}ervdc^ ,/ m^mUtitm §:aWH Sob aber

hox^r Lignitz, Briegimb Wohlau, Sinfptö^


c^e / Darüber f am iu öen SBaffen/ unb mar
l)er5?rieg t)on 6et){)en Sl^eilett mit groff^r Sapf^

fcrfdt in i>em ftxtnqikn Sßinter acftt^rct ; Anno


i74iJame^m^reglaupm5rieDenA uub mur^
i)c t)ie ©a^e ba|)in t)ergli(l;en / &a^ ^Jreufferi
f)bcr^unt) Jßieber^Sc^lefien behalten/ «nb Die
€at^oltf(I;e fUtliqm in ftatu quo iaffcn folte.
£)cflerrei^ be^idte Teschen, Troppau, rca^
icnfcft^ber Oppen «nb auf bem l)p|)en ©ebttrgc
Heget ^ ^

Sie ^»(tngelif^e ifnb^ ^(^iWM^ iKümw ifl

bur^gangigmitenneudct/ nnb ijl Die erflere fö*


njo^l bur^ ben 5Bef{p!)alif^en griebe« / alS
tmä) bic 2tlt'3ianfiab(if(f)e Convention \>Qti

1703. auf Pepen §u^ gef^et morben.

III.

tDie t3?itt)©d:ileftert emgett^eifet^

e<|leiien^)afmet)2^>ile:
I. SBa^ aegen 3Ka^>ren unb Ungarn \n Itcgef
|)Ci(l (Dber '/&d)h^zn i SILESIA:
SUPERIOR.
II. 2Ba^ gegen iSaufifj unb bie 5JJarcf ^u tiegee/
bcift riieoer^^ct?rcfieit/ fat. SILESIA
INFERIOR.
Unb in bicfen Steilen |inb XVIL f leine ffir#
(icm^ftmei: unb VL
^errfcj?ftff^'^'^«

VI.
IV.

I. Das TESCHEN 2(iUin.


5&cflentf)öm ,
DUCATUS TESCHENENSIS.
II. Das 5 Cirflcntbtim TROPPAU 2aUm ,

DUCATUS TROPPAVIEMSK.
III. öas urßcntbnrn J^GERNDORF,
,f
2(it DUCATUS CARNOVIENSJS.
IV. ^eiiilembumR ATIBOR, Sc^Uin.
DUCATUS RATIßORIENSIS.
V. £)(?ö .5üLfferttbam OPPELN,
^at du-
CATUS OPPOLIENSIS.
VI. £:aH Smentbtxm GROTKAU
, |af ein.

DUCATUS GROTKOVIENSIS.
VII. ©a« 5&t fl^mbum MüNSTERBERG,
faf. DUCATUS MÜNSTERBERG ENSIS.
VIIL Sicfrerc^ecrfcbafft PLESSE, Ut.
DYNASTIA Oi)et BARONATUS PLESSENSIS.
IX Sie frcyctScrrfcbafftBEUTHENj^at
DYNASTIA BEUTHENIANA.

V.
Was gcbom jtt STicDer ©d&fefie« ^
L ©as ,^iu ff entbam BRESLAU, SaUin.
DUCATUS WRATISLAVIENSIS.
n. S«s SiitHmtbnm SCHWEIDNITZ "

2(it* DUCATUS SCHWIDNICENSIS, '

HL öas^^urflentbum JAVER,iaf. i>uca.


TUS jauraviensis,
IV. S«3 Äurfrentbum LIGNITZ , 2mn.
DUCATUS LIGNICENSIS,
V, ®«8 5urf?cmbam BRIEG , Latein*
DUCATUS BRIGENSIS.
VL ©as Siitfim^um OELS , 2at duca-
TUS OELSENSIS.
VIL ©as 5övfientbam WOLAU
, Latein.

DUCATUS 'WOLAVIENSIS.
VIII. £)a8 ^ötflentbimi , GLOGAU
?at.
DUCATUS GLOGAVIENSIS.
IX. CaB^fitfleritbomSAGAN, £a(- duca-
TUS SAG AN ENS IS,
X. ©as S&tiimbim CROSSEN, Latein-
DUCATUS CROSNENTS'S.
XL 2)ie ^zttfdraffc WARTENBERG,
DYNASTtÄ {ybtX EARONATUS WARTENBERGEN-

m SIS«
©ie ^mfcbafft MILITSCH
DYNASTIA Ot)^V BARONATUS MILITlEVSIS.
, Pateiti.

Xni. ©ic-^eccfcbafft TRACHENBERG,


fat. DYNASTIA OÖCC BARONATUS TRACHENBER-
GE NSiS.
XIV. ©tc-^ertfdbftfftBEUTHEN, Latein.
DYNASTIA BEUTHANIENSIS

Vf.
W»is j(i im S&tilentbtxm TESCHEN 3:0

meieren f

€^ liegt an ö er ®ran^e ,tt^o 5PoIen unb Ungarn

f^n einander j^o§t/ unönjo Di^tDeicbidunö (Pocc


ijren Urfpnmq l)ar. öiefe^ J^er^Dgt^)um ifi An.
ijia.b^m^ev^ogeöon^ot^ringenju ^e^n gege^
tenmorben.
I. TESCHEN , 2at Tefchena^ ein mit(e^

wäfftgei: £)rt / nebli einem @^]pffe / an


^
£)a5 V. Sl^e« m htt mt. 7X7
hm Sluffc eifp. Sretbt outen J^anbcl mit
Sc\)cvmbfsiintcn Tefchincken genannt.
/
2, JABELUNCICA, jpein mtxi0i^cx^a^
an Den ©ebiirgen gegen Ungarn JU/ ^atit#
im leßternitviegan $>reuffen ergeöen n#
fen.
}• ^e^ Dem ©ovfe Uftronich enffpvina^Jt t)H
WeixeK

Ä^as i/i im 5«cf?entl)öm TROPPAU 3^tl

merd^cn /

liegt an &en ?0?af)rif(l^en ©ranfen / tinS


ifi Den guvfien i)on LICHTEN STEINju
f e^n gercicf)ef tDor&en/ öie e^ noc{> je^unöer im
aSefe ^aben.
1, TROPPAU, £af. Oppavia, oBer Trop^
pavia, &te^aii*)t*©tabt am SBaffer Op«
pa, in einer fruchtbaren ©egenö/ Katern
alte^ ©cf)to§ / fain in &en le^tern ^ric^i An.
174 z, in^preupfc^e^aube / tDavD aber öem
J&aug jOe|1errei#im gri^öen njicö^r ju ge*
(iellet.

2, ENGELSBERG , FREUDEN-
THAL , önb ba^iernm gelegene
etliche
£)erter/ gef)oren Den Seutfc^en Svitteru/
batJon ba^ le^tere im leiten i?riegfe|rmit^
öenommen tpprben»

VIII.
XOfis iiiim S&tßentbnm JiEGERNDORiF

e§ ifl gar f lein / utib fafi mit b em Troppaui.


t#en guvjient^ttm umgeben / imb ifi beu §ur^
73g Sa§ io.5ap.>onSeu(f^ftnb.
fien LICHTENSTEIN ebenfatl^ ju gc^n
gevei^ettvovöen. ^ ^
SSov t)em örepf iq-ialvigen 5vvie(je gehörete bt^
fei^gür|lentl)um.einen ^Kavgf^rafen m
^raiiDeu^
Wg. 3u Slnfange be^ Dvcp^ig^ j5|)vigen ^?mg^J
aber mürben t)te m^xaqxmvHxtxithcn. SRaq)
tiefem ^atber ef)«vfarfl ju^ranocnbntacontu
niitrlicb bavaiif prabentivet : enbli^ ifl t^o
üliebea trorbeii/ ba§ ber &)mmf iu Svanben-
büvg in 3Riebcv^e(|leften ben ©c^tDibujifc[)en
€rat;f / aU ein ^Equit^alent, bat)or
acce^ttvet

]^at; melc^ev^av nac^gcl^enb^ an Zapfen.


5)?a^

jeftat mieberum nberlaffeu trotten / unfern


Seiten aber
tie
W ba^ ^au§
2lnfpvücÖc*tt?iebererneutrt/ unb
^n^anben&itvg fet^
i(i nun alle^

J)urä ben ^rieben t^eroU^en.


i; J^GERNDORF Ut , Carnovia , ifi
eine feine ©tabt / an berOppa; mitei^
nempradXigenecfilöjie.
Lübschütz, ^at. Lrobfchütium, eine
a,
feine njel^e gute JRa^rung
^prn^^)anbel^)a(.
/ m
IX.
Wä8 ifi im 55rficntb«m R AT BOR I

erliegt an berJDber/ nnb ^a< feinen eigenen


Sürßen; fonbernißmit bem angran^enbenSür^
flentt)umOPPELN t)erbunbeR,
RATIBOR ^at. Ratiboria
, , bie .fpaupt^
©tabtanberöber/ mittelmäßig / unb
^atmatte^©(&lo§-

X.
739

X.
XOa& ifi im ^Ärfieirbnm OPPELN
merdfen?
€^ baß grojie unter aKen ©^^lefifc^engur*
ifi

flent^iimcrn/ «nb Ue^t an öen ^Dlmfd;cne)vk^


|en. ©
i)l feinem giivfleu/ fon&ern unmitteU

bar feinem Souverain unternjorffen / unb bie


jnjep SilrfientHmer oppeln nnb ratibor |)aben^
jnfammen eine Slegierung.
I. OPPELN, i?a(. Oppolia, an ber jDber, i^

bie^aupt/©tabt/iiemli^anfel)nlic^/ m\b
(reibt einen jlarcf en i)0li|.'6anbe(.
iÄ* OBER- ßDer KLEIN -GLOGAÜ, ?af.
Glogovia minor f. fuperior, |um Untere
f#eib ber anbern©tabfin3^iebeD©($le^
jten/<Btoß^®o^<>ti genannt/ |^at ein f^o*
tie^ @(f)l0f/ fi)D|in jt^ &er mjagUMm
Cafimir m\ 550l)len i6s6. retiriret.
9. KOSEL,ifleinfJaf anber£)ber.
4. NEUSTADT, an ber Srubnil/ ifi nac&
Oppeln ber befie ßrt im guv|lentl)um.
3n biefem gurfient^tim ifi bie meifie»
^ol^ungnnb 5Bilb/^a|n m ganfeSc^le^

XL
Was Ifi imS&tfimtbvim GROTKAU
mei'cEe»?

f an öer©ran^e/ mo ft(| ^ol^men mt>


^ liegt
5D?a&renfAeibet. f sanrb tJonanbern balpr#
ftentf)um NEISSE genennet, ©a^gantie pv^
flentbum öe()eret
l^otfiu^veflau-
m m^alten Seiten |)er bemBu

,S)|7 I, NEIS-
,

740 55aä 1 0. Sap. m Senf f<|)latt&.

NEISSE, UU Niffa, ifl eine mit einer gu^


ten gcfiimg t)evfel)ene fc^one mD?)lgekute
©(abt/ m
ber ^ifc^off tJon ^ref lau hiß^
eie muvbe
mikn feine 3teiiben(j ^)at
t)on Den q3reuffen Bombarbirt/ erobert/
imb befe^et r bit SSeilung^^SBercfe jtnb
Ibavf mit genommen, ©ie befte SRabvung
befielet in SOBein^ unb ^einmanb^ S^anm.
GROTKAU, Sat Grotgavia, ifi bie an/
bere mercfmurbige ©fabt in biefem gur/
ffent^um/ unb in ben le^tern Unrut)en marb
jie balbin?)reu§l.balb in jDefierrcic^ifc^en

^nben-
3. ZUCKMANTEL, eine fleine i?upffei<
unbeifen^S5er9^'©tabt.

XII.
Was ifi im 5Stf?cntl)um MuNSTERBERG
3;« mcrcEen i

liegt an ben SSo^^mif^en ©rangen, unb i(i

& Anno
gar nein:
AUERSBERG ße^n
ifi i^f4. bem Surflen »)on
gegeben njorben.
I. MÜNSTERBERG, £at. Münfterberga
i(I eine jiemlic^eetabt/ anber Ok, neblt
einem e^ebem anfe^mli^en @q)lo1Te-
5. FRANGKENSTEIN , Jat. Francken-
fteinium, ^at eine lujlige Situation, in ei^

nerfru^tßarenSegenb.
CAMENTZ unb HEINRICH AU, finb
3.
reiche eiflercienfer^Sloflet/ mm
Contnbu-
bem Äonig in ^rcuffen (latcfe
tiones $a^Un mu|ien.
4. WAR-
1

VI. S^eil m \>tx £>ic\\ 74


^^&™A, 1(1 ein
^0?)mif(^cn ©rangen, Da^in
mm Oxtf an Den
WeU 5Batt^
t«!n't^n gehalten wn-öen.

XIII.
Was ifi im ^urflcntbum BRESLAU yn
mttdcnl
2. BRESLAU, ^af. Wratislavia, ot)er Bu-
doms. eine t)or<veffUc^e, groffe, rcicr;^/
wppigebaute / t)olcfvetq)e unö ma^t^t
^a«Defö^©tabf an ber £)Der/ mb mit tu
nm SBorte, Die J^auptStaDf in bem f(ß&
nen fan&e ec^leften. ©er gan^e 3iat^
t|i bi^dato no($ föangelifc^, ingleicfien
bte meiflen Sinttjo^nev. €^ fnb jmep
n)o]^lbe|}ellteeioangclif(!&e GYMNAsiAmber
©ta&f/ JU S. Elifabeth imb |U S. Magda-
lena. Sie gatf)olifd;e Sieligion ttJitb
ÖUC9 not?) unb nacf; in öiefev ©tabf me6^
rev^ ausgebreitet
S3ref (au W
au($ einen »ifd)off /
gebaut/ baS§tfv(Ient^um
met
•J^T$?Vo5i^
NEISSE ober GROTKAU iufianbia
Anno1702. i(I
ifl.

ter|tt5t m eine neue Unu


Den 3efuiten bafelbfl angele,
get morben. Sie ©tabt na^m Slnfang^
in ben (erstem Unruhen 1741. ^veulifcbe
^efa|ung ein , nnb ^ulbigte bafo bavauf
bem Könige felbjlen. An. 174^. greift
tenbieUngarif^en3ufuvgen(en big inbie
SJovjiabt.
NAMSLAU, 2at Namslavia, eine ©(abt
an bev3Bej)be/ ^at ein i^efleS ©^log, unb
tPirb m einen na^ 35ppen ge^)a((en*
GROS-
3.
3. GROSMÜCKERN, ein Dorff/ iflmegen
Der jn)if4>cu Den 5?omc|en Uladislao in
^o^mcn , Cafimiro
Matthia Don Ungarn im ^al^v 1474-
m
^oi}Un nnD

folgten Sufammeufunfft mercftvut&ig.

XIV.
ifl im 5fufientbum SCHWEIDNITZ
jumetdren?

(gi^ liegt an benSo^mif» ©rangen, nnbifl fei.-

tiem Surften, fonbern immediate feinem jDoer^


^lerrn imtermorffen. .

I. SCHWEIDNITZ, faf . Schweidmtmm,


eine fe^r fcfjone, Defle nnb iDo^lgebauete
©tabt/ hitin bemle^tern^frieg an^reup
fen bie ^ulbigung leiflen mnffen. 5Bor
ber ©fabt ^aben bie (Eoangelifc^^n eine
^irc^e, bie im S[Be(3pt)alifc?)en grieben ifi
privilegiret morben. Unmeit bicfev
etabt liegt ber f)o^e ^otcnbet^ £ateim /

Möns Zabothus, ober Strigenfis.


STRIEGAU, i'at. Strigavia, ift and;.8av
Sttiecti^
feine/ unb fonberiicf; liegen bev
fcbcn €rbe/ melcf^e iinn^eit biefer ©tabt
am S. Georgen ^erge gegraben n)irb/

ni^t nnbefannt.
GRIS^A, ^at. GriiTovium, t|l eine reiche
©jlercienfer^ abtep. 2)ie anbern i)er^
ter finb flein.
LANDSHÜT, 2at Landshuta, mit^
4.
telma^ig/ unb W©avn
bie befte 1Rat)rung
t(i

m
^einn^anönmb ^'^)anbel.

XV-

A
i
.

XV.
VOAB-iß im S&tflembam JAUER jt»
merken'}
'
€^ fJoff fln SBo^nicn Bn&
jer ©rän^emmn mum£>6«^£atili*
fcmf^ebrnge/
b.fg" ifl
; auf

Sat. Montes Sudeti, »o fi(b Der

teilKii foH. SBfl^ Die dicmvun§ bitxmTfo ifi

JAUER, |af. Jauria, i>it^mot>&tm


.

m ferner DU mit einem Sitrplicben ©cfilof


|»of Oer ekU ;jl auc^ etrrt (^»aHgeüfcfje
%(|e/ t»el(^e tni SÄinflerifle» grij^en
prmlegiref ' ' -
_
jfi.
3. LEMBERG, o&er LEONBERG,
iat
Leoberga, an ber 95i)ber, iflmbkfemqm
gwefen/ e^je fte &uv(| &en .^rieg ruinire(

3. HIRSCHBERG, £at. Hirfchberga , ifl


wo^l bemo^nf , ^ßf ben fJavcffien €^Ufi>
fq>en ^einmanb^^anöel, uitb i(J megen be5
warmen ^abe^befannt/ört^etoaeineWeu
le bafon ifl.

. LIEBENTHAL, ^af. Liebenthalia, tft


ünSfrtbrgen, nnb ge&oref einer Sjebfigin/
5)enebic(iner'£)rbeng.
r. GREIFFENBEkG, ?af. Grypheberga,
Jfiaud; noc^ gnf genug, unb ^at feine bell«
a^nftrung »om ^einroanb^Ämtbel.
f. SCHMIDEBERG.
r. KUPFERBERG.
J.BUN-
|. BUNZEL,£at Boleslavia, mit bm 3^
mt^nm ^d?kfi(cbf£nnt^^/ mt> andere/
ft'nb acriirge.
GREIFFENSTEIN, Ut Grvphimon-
tium, i(] ein ©c^lof / trelc^e^6em ©vafen
nn&d}a\lQot(d) geboret.

XVI. j

»?43 ifi im Siitdcntbvtm LIGNITZ ,J


mercfcn? J
€^ liegt jn3if^cn öeriDber unttcm Jaurifd^err
Surllenf^um. An. i^7f ffavb ^ev le^te .^^^ .

fogt^ßttLiGNnz, Da biefe^ gürj]cr4um/ nebfi


fiel

icübcD&enbcna^bavten brieg utll) vfOLAu, &em


Äar/ermilcüri/ trari) abcrnacfe CarcU VL^to!)
-
*ßn Svaifbenburg in Siufpru^'cienonimen.
I. LIGNITZ, iat Lipitium, Die ^mt^
etait, iil (^h m\b pv^c^tio: Sietuvfiett
Lignitz ^abcn ein f of}bare$^ tniD fe^en^^
iDiirs^ioc^ S)eördbm16 Dafelb!!/ tt?el^e^ «n^
laugjt Dnrcf) einen ^vanD ruinivet mxf
Den. i(l anö) eine SKitter
Sieligionö^SevwanDfen Dafelbjl
bet)Devtet)
ift

^ e^nle m
angeleget tror&en/ Die @taDt mn(le in Den
le^tmi ÄriegqSrenffife^e^efaf^ung einne^^
men/ unD Dcm^ontg ()ulDigen.
a. GOLDBERG, 2at Goldberga, ifl mit^
telmatiig. noc^ biöb^ro eine dHnf
(iß ifi

9elifc{)e ee^ide Dafelbü aclitten tt?orDen/


Die m<i) ieljo aujjer ©efal^r ifl.
j. WALSTADT, ifl an jii^ felber geringe,

man mercft e^ aber megen Der blntige«


©^la^t 1 2 4 Da Die Sartarn 3 2000. €^rJ»
1 .

Pen nie&ergefabelt.
Sa« VI. Si^eil m &evJDt>en 74 s

XVIL
XOas ifi im '^er^ogtbum BRIEG ^tt
metdml
^ p liegt an btv £)&nv ttjcl^e miffen bmä
I. BRIEG,
bcr£)beiv
JatBriga, bU S^mptetaUf m
i(i eine Den kfiCRimfc'f^ou^
Js^on ^

flcn ®mun in e<$lejiett. 3j! aii0 ^lu


ölet* eine reale 3Scflimg/ ün^|af ein mf
trep^e^ &m(^t\i\(S)tß Gymnafium ,
nebfl einer mhl angelegten ^ttmv®d^m
le, berßre fam in kltcvn^rieg in 33rettf*
ftf^e ^anbt/ einer fm^en ^elaae^
rang.
a. OLAW, ?af. Olavia, ni^t meit &atJon/iff
aucp ein feiner Oxt, nmfa
f4 An, 174U
an 5)reu(ten ergeben-
3. MOLWITZ, eine ?9?eile SSriea, im Hn
SSriegifc&en aSeic^&il&C/ anbertfialb g»ei.
je m Olaw, ifi njcoen &er
perreicf; un& ^realfen An. 1741. ben 10.
mMjcn bu
SIpril t)or3efaBeKett ^aupt ^Bataille m
inercfen.
XVIII.
TO^^ö (fi im S^rfhntbttm OHLS ^ti
mcrcfen?
es liegf ni(fif n^eit t^Dn 55ref (au jenfeif^ öet
£)Der/ «nö gef)oret einer ?inie Don Deii TOurrcnss
bergirdbcn^Sct^ogcn/ n)elc|)eDa^cr0 inber Ge-
nealogie, bit &cbkfifd7e «nie-genennef mirö.
SSor ^efem tparen brep mun j unö alfo au(&
öreo Siefi&en^en:
I OELS, faf . Olfna, baß öer befie Ort im
.

ganzen gurjJent^um/ m
ift

inittelmafiger
©roffe,
.

®r6ffe/ n)elc()er Anno 17^0. ^i'«^ ^

m'off« geuct^^'35nmfi fafi m^U^ in iit:

2If4^ ü^^^^t tt>orben.


2. BERNSTADT, £at. Bernftadium, ni^t
t^citbaöou/ an Der Weyda , eine feine
©tat)t imf einem güvfilic^en ©^lof
3. JULIUSBURG, Ut Julioburgum, baS;
"
tfl ein neuer £)rt/ ber feiten in Den mxbi
a^^xHn 3Runme^ro a&cr i|l Die^
flieget.

Jinie Oels obgejlorben ; «nb al!o finb,


nur pet; mefibeni^en, ja (Pe!:3 unb }u
25crrtftaot ©er Jperö^og Oüß ifi

et)^^n(]elif^ ber ju ^ernftabf aber ^at


;

tl($ jiir gat^ölif^en Sieligion qtmnM.


4. TREBNITZ, ifi einrei(j^e^Srauen^etifff i

^ ^
€i|]erctenfcr^Ovbenö*
HUNDSFfcLD, ein Slcrf^tt an ber 5Bet^
ba/ aßn^o f aijfer S^emii^ Der V.. 109. 1

t)on ben^o^len unbbietobten


gefcf;lagen/
e6ri)er ber erfc^laaenen Seutfc^en ben
j&nnben iur©peife öberlaffe« tuorben*

XIX.

3rti mcvden ?
€g liegt an ber 0bcr ne&en bemLignitzif<$e
nne anbcre ^urjlentbnmer unmittelba
tittb ifi

feinem Dberfeerren nntermorffen.


I. WOLAU, fat. Wolavia, ift gut/ l^at
^tiiuß ® (^lo§/ unb tt?egen if: be<^ ^TOorafl

einiger maffen öefle. S^ie befle 2Raf)run


befiehet in ber 55>oI('®eberet).
a. LP2UBUS, f at. Leobufium, ift eine reiche
^iftercienfer-Sibtep.
S^c>^ VI. S^eil m itx Obtt. 747
h STEINAU^ Sat Steinavia" i|l ein fetnec

Jarcf na(& Wien.


XX.
^umcrdfen?
ßß
©rangen.
liegt an Der jDbev nnö m Den ?5olmf(5en
I. GLOGAU, mit im ^mal^men (Svo^it
(BiociQU/ iat Glogavia major,
ante Btabt; m iff

jugleicf) eine ©ranß.-SS'e*


ßung gegen SPolen. SSor Der etabt iff
eine

abermals eine privilegirte €t)angeliW)e


«irä;e. 55ev£)rt nmh fid) An. 1741.
- i^^« Neuffen Dur^ etuvm ergeben/
w fhb öer ^onig ^at ft^ eine $eitlang in Dem
eine SKeile t)on@logan gelegenen edjlof
-^crrcnooct aufgehalten. i)iea5e(inng^^
SBercFer mirben njeit l^trrlitf>ern)ie&erufn
angeleget, unb in Der @tabt ifl ein^Preufi*
fc^ei) Tribunal aufgericßtet.
i. SPkpn'AU,«at. SprQttavia, ein mittet
mafiger£)rt/ anöerBober, ifl An, 1702.
abgebrannt.
U GRüNBERG, in einer frn^tbaren 5Bein#
©egenb; unb anbere jinb geringe»

XXI.
Was iß ith 5«r|ientböm SAG AH jt$
merdfcn?
€lfl6§t an bie S^ieber^-ßanfii An. 1471.
J)arb tjon ben .6er|ogen an bmd^mfbr^hn
M eat^feß; ERNESTUM, ^erfaufft: g^ur.
m
fürft MAURITIUS trat CAROLO V.
im fe*ie|)enDenSeeulo mieDer <tb. ^
An. &24. i

mxb UV UhnnU General WALLEN-


STEINER Damit UU^ntt An. 16^2.
fam Der gilrft t)0n LOBCKOWITA
i, SAGAN,kf.Saganum, Dtegurfilrc^^eSie^

fi&enß^ gar ein fetner moW^ebaiiter Ott


i|i

©ie €i)angelif*ert ^abeti laut Der mU


5Ran|laDtif(|ea Convention eine ^ir^e
iinD®d)ule aHMer. ^ . -ir
PRYBUS, £at.Prybufium, attberNeilT^
ge^et au^ nocf) mit.

XXIL
XOAB Ol im Si^riknibnm CROSSEM

liegt an ben®rSußen gegen Der gKrfrt! jtt,


anD gel^oret anc^ t^em '^^n^^, ali p\xmim/
ein geib.©e&inge Der H%t i)crantti&ten onigm. f
©ieSleligion nvtiilen^-o-
ifJ
Do#Hn& • '

auA in erojfen 3le{ormivtc mit «ntermcngef.


i. CROSSEN, >at. Crosna, eine feine gta&t
an Der jODet/ i|l Anno 1708- ganfe abge/
brannt. „ . , .

ZüLLICHAU, 2at Zülhchavia, lOer^


nad; Der befte Drc/ tpelc^er t)on Den Su^*
Fabriqueu gute 3Ra^rung i^at-

3. SOMMERFELD, at. Sommcifeldia,


Iii iM^f an Der i'au§ni^e^®i;ai^^^^^
NB. (BIM) Datbei) i|l Der SWiBUSIfc^e
:Rreicv Ut Diüridus SwibuficnJis, Darinnen
s^i-usEN , £at. SxvibuCum, eine fciuc etaDI
geleoe» ij]/ Da^on n)ir f4lon pb^n bep Sager»^
jprjf flereDet^be«-
XXIIL
Wä8 tfl €nt>licb biy ocit fedbs fteyzn^ctt^
fcbaffrtn mcrcfcnY

©ie werten Darum fr^ve» ^ettrdjafften ge*


nennet, mil fie feinem gurftentfinm geboren/
fonbern anmiuelbat: unter i^vemj05erl;ervn|Ie#
l^en*
1. Sie^errfc^afftPLESSE, ?at. Baronatua
Pleirenfis, liegt neben Dem Snvflent^nm
TEscHEN , nnt) gel^öret Den ©rafen \>m
PROMNITZ, Dtefwif! m^mX7ic^et^
&aartt5 @«ter HUn. C er 6efie £)rt iß
DieetaDt PLESSE, Saf.Plefla, njek^e
_ Noblen einen fiarcFenÄanDel treibt.
2, S:ie ^)errf(^afft WARTENBERG,
Baronatu^ Wart€nber?icus, liegt 95re§i
lau gegen ^ber, fo ber p le^t fo ungliicf li^c
^er^og Ernft Johann Biron t)on €ur*
lanb, geFanft/ unt) natf; feeffen SSer^afff
6er @raf mm gef^encft ersten/ aber
auQ na(^^)ero voUhtx »erlobren. Set
fyanpUOxt WARTENBERG liegt m
mx^fij nm ifl ein ^af geaen f o|len.
5- J)te Jg)errfcf;a|ft MILITSCH, Baro.
natus Militieniis, liegt Darneben/ unb ge^
J&oretben®rafen »onMALZAN. ^tt
DeretabtMILITSCH ^abenbiegÄ
_ gehi^cn eine f ir^e»
4* »ieÄerrfc^afftTRACHENBERa:gaf-
Baronatus TraTchenbiwenfis, jmifc^^en
m^m unt) SKilitic^; auf Der ©vau^e
!|)9]&le»/ i^UxH m Wem bea
Qd^atJ^otfchcn / nunmc^)vo aber bin
©rafen öo» HATZFELD.
f. ©ie ^)errfcf)affi OBER-BEUTHEN,
gat.DynartiaBeutheniana, im Surjletl^!
t^mx Oppeln, atUxtt btti (Btafcn
HENCfKEL.
6. ®ie.pevrfc^afft NiEDER-BEUTHEN,
idU Dynaftia Beuthanienfis, im gllr^
fient^mn Giogau, ge^)6vet bm afm
t)on SCHOENAICH: 5Sov ötcfemmai:
ein berühmt Gymnafmm in öev ©taD(
BEUTHEN, mU^tß aber feit bm
&ret)ft9 ja^ngenÄrieg wöjl^gelaffeutvpr^
6en.
ed)le(ten ifi ein fruci&tbare^ un& iJolcf*
|

reic^e^ SanD/ bejTcn €tnn)of)ner mit^tacf)^,


(Sarn/ geinmanD/ 2öc{)eni uub5S5elIe (iav^
(fe^anblung treibe«; mib i^orläng[lcn mit
unter bU civilifirteflen Nationen gerecf;*
net iDorben. ^nfonber^cit wirb Der
©^Ictlfdjen Nation eine naturli^e 3?ei^
^ung nnb 6efont)re@abe Excolirung Der
Seutfe&en Poefie m einigen bepgelegef.

II !?5onDec9}lar(f.
XXIV.
XOo liest öie tnatd ÄwfiDenbtirö^
©ie liegt gegen bie jD(l?@ee ju, unbfloft ge/
gen :7oiöcn an ?)ommern nnb ?SKecflenbnrg;
gegen dD'hn an ^o^len gegen ©aoen an ^4le^
;

ften^ianjt^/ £)be^gac^fen«nb3Kagbebnvg; ge;


gen VOi\kn an bie Suuebnrgif^ien Sanbe.
3«^
5ur Sichten ^ief t W
a>cer/ £a(. Odera , oDet
Viadrus, mi(f; Suevus^* jur fiucf^u öte
iSlbe/ ?at. Albis.
€^ ge^arel öie gaii^e g)?arcf feent Ztonig in
prcartcit. J>a5 metfle ifr iSv^angelifd^crt
Sieligion ^U(|et&an ; bö* l)a Der Komg felfefl Sie^
fovinirterSicligiöntfi/ fo pnfe auc^ |iam&ipi0jp

XXV.
TDie a?^lr^ t^ie tnatd* cmget^jtif et f
I. TOiz alte marcF / iat MARCHIA VE-
TUS, liegt öifcit^ Ut €l6e arttn öfiu
JuneSurgife^en.
IL JDiepnec^niQ/ gat. PRIGNITIA, | enfeif
t>er©6emiöeri S)tecfle«&ur9if^en @r4tt^

5)ie mittel. marcf / «af. MARCHIA


MEDIA, imif^cn öer SlBe «nb i)^er,
an DenjD6nv©a^ftf^en unö ßaiiplif^e»
©rangen.
IV. JDieUd'et.mÄttf / «afein. MARCHIA
UCKERAN A , liegt in Ux Unimex*
te Uber Hx neuen ?9Jarcf an öen $wnmm*
f(|)en ©rangen.
V- JDieneaemard /
VA,
M MARCHIA NO-
liegt jurlÄe^feniH>ifc&en|)ölenun&

XXVI.
ira» iR in ^Cl: aitert mÄtcf 3^0 mtrcfett ?
!• STENDAL, ?at. Stendalia, bie^oiipf^
©taöt, liegt an öem Sßaffer Ucht, und
ifitiemlid^gro^.
3 i Ä. SALTZ-
SALTZWEDEL , ober SOLTWE-
•r^^' f^tSoltquella, anDcn?i1nebnr*
gifc^en ©rangen , be(leJ)ef aus iircn ®t5D^
ten. ©ien)art)ovöiefem eine 59?arggvaf/
Iic&e 3ie(iDeng.
f. GARDELEGEN , ober GAR DELE-
BEN, 2at Gardelegia , x\\ gar fein/
imDifi megen t)cß guten ^ier^, xB^^ i^y
genannt / ju mercfen. t ie @e(|enö um
,
öiefe etabt ifl fruchtbar an fyopffcn,
4. TANGERMÜNDE, at.l an P erm un-
da, t)on mittler ®ammq, am 551u{fe
langer, tapfer Carl IV. ^atte >^tefe
©taDt iu einer 3liet)erlage , Der au^ '^^5^
men na^ 3^ie&er'@ad)fen unb nacf) ^tt
!Rorb.'@ee ge^^enben ©uter / au^erfe&et?.
f. SEEHAUSEN, £at. SeehuHum i^Uiri ,
mittelmaiigcr Ott , am SBaf er mmht.
tf. OSTERBURG, Sat. Ofterburgum ifl ,

ctma^ fleiner/ |atte bem feine eigene


i^er
©rafen^
WERBEN , £at. Werb«na , Ii egf att bet
eibe, n3o bie ^at)el Nttein falK; r^a*
©tabtgen ifi mäfiq, 55or fctefem n>ar
«in ^a§ an ber SIbe; aber nun ifl btc
©Ranfte rttiniret»

XXVIL

i>t PERLEBERG, gatein, Perleberga, bit


^aupu®taht f anbevStepenit?:, tjt mt(#
telm«^ iä unb ^at i^m Siicjjii^acfietc^e». -
i

35a^ VI. S^eilwnber Ober. rr


1. PRITZWAI^CK, latCiR. Pritzvalcum,
^at cl)emal^ mm hnn^tm ©poppen
1\ HAVELBERG, ?at. Havelberga, ^at
öen fSlanmx t>ott bem §laffe ^at^ r^/ Dar*
an liegt ©er £)tt iff nt#t fon&erli^
gro^/ unb Ifl

i^Diffdnimgemefe«.
m ber SJJeformatti?» et»

4. KYRITZ , Jat/Kyririum, ein fc^ecpfer


£)rt/ tfl wegen be^ Sierö üefannt , mU
i)t^ tnotty önb €or>fdilas geneiinef
iDirb.
f. LENTZEN , liegf an ber eik , ifl eine
fleine na|>r|affte ©tabt / unb fat einen

tf. WITSTOCK, ?at.WitftQcliium, ifJef^


ne malige ®tait
f fie ift aber megen bet
©^lac^tbefannt/ njel^er bie ©^mebe«
Anno i6}6. babep miberbie ©a^fener^
l^ielten»

7. WILSNACK, ?at Vilsnacum, ein gle^


dFeu/ ftjel^er mbrn, tt)egen beri?SBafc
fa^rt ium jieilige« ^Int j Ux&^mt §mu
fen.

XXVIII.
WÄf? iflirt öet tniacl m«rcE merdfen t
I, BERLIN, ?^f. Berolinum, liegt an b et
©Bree / tat Sprea , unb ifi eine i^on be»
arofien unb fc^onfien ©tabteninSeutfcfi^
lanb; benne^finbfunff ©tabte an einan*^
geSauet / berlin» 2. coeln.
FRIEDRICHS WERDER. 4» DOROTHEENSTADT^
f. FRIE ERICHSTA'^T , ÜC allC )^OXtXt^\^
athantt mxhtn. Sic mevcfifodrDigfleri
©ebauDejinD neb^ an&ern Da^ÄonigliAe
©c^lof / baß 3tnQ^)ani , t)ie oniglicpe
Bibliotheque, öie 5tuil|i'^Antiqiutä;teil'
unb Medaillen gammer / Da^xWenal,
*

ba^ filvtreffMe £)perm6aul Unö Die


(leineruc ^rnete dber Die ©pree.
25ie etaDt if} Die ovDentlic^e Kefiben^i
te^ 3;o'nig8 in ptca(|m / FRIDERI-
CI, geb. 1712» ben 24» 3an. fuccedirt
?i. SS?a9/ 1749» ^^nti^^lt Den 12. 3un,
1 7 ? 3- mitEüfabeth Chriftina , an^ bein

Äaufe SBolffeRlmteL @ie ijl UKgemei»


garer ben^opnf; fDubevH^/ na^bemfict^
fo t)iel §ranftSf#e gUicf;tlinae bavinnett
nieber gelafen M^^n. ifl anc^ bavin*

«en We fiirnetjmflc ^ßge ber grepmawrer.


3Ri^t meit bat)on liegt ra^ un^ergfeidfilt^
fuß^e^M CHARLOTTEN-
B U R G tvel^e^ l)or biefem ^ft^cnburg
,

geRennet n^arb. £)ie übrigen na^gelege?


«en ÄSniglic^enl tifi^Oerter fmb I« MONBI-
JOU ,n)ü \\^ ^ie je^jt t)ermiWbte ^Inigin
divertiren p^eget 2in bepben bicfe«
ed)lofieraHt man bi6f)et an Architeaur
ßid^t^ ermangeln laffen. 1. WENDISCH-
WUSTERHAUSEN , ifijt eincm fronen 2^ier#
©arten. ^Xer.divertirt jic^ ber ^onig m«
Sieb^^iiner^ec^ieffen unb mit ber Par-
force-3aib, j. ma^chau. 4. frid-

BRANDENBURG , «at. Brandenbur-


^um, bcjle&etau^ittjep ^{i^ixx^i bat)oii
,

©Äö VI. t^tUm ber jOöer- nr


^iRetTeOi^BrÄrtöcnburc? / t)te anbete 2(ft^
3&rattöe«batdt / genennee mixb. £>ic Jg)a^
t^el flief t öarinnfd^en. 35or ber ^eforma^
e^ ein qet
tioii ! jl ® geitJtfen. tifff

5. FRANCKFURT an Der «Pöcr / Mtin.


Francofurtum ad Oderam, ober ad Vi-^
adrum, tfl eine feine pmili^ Mfit ^an^
Del^*©f abt / mbW^ititUvim\\tUy^\t
hm ro6. ifi angelegef tporöen.
1 Sie Dii^^
ligion bav innen ifl nntemeng^t

4. SPANDAU, VatSpandavia, ifieinefU{#


nc aSeflung an Der Jpat)el / bie @pree
l&inein filnimt €^ tveröen Darinnen t)tel
©cfangene t^ermabret
f. ORANIENBURG, oberURANIEN-
BURG , ?at Caftrum AraufiGnis ift .

ein 5?eniglid^c^ Vnjl^@(|lD^ anber^a^efi


: t^ütljtn^at bcr£)rtPOEZÄiigel^-ci|TcB.
f. POTSDAM, Sat.Potsdampium, ifiein
(5f4btgcn anf einem Sßevber / n?e e|^n Die
fyml nebf} anDcvn ©etpMcr formiret
Ser ^miq ftaf ein ©cfjlo^/ nebjl einem
©arten bafetbfi ; unb nimmt biefer f)rf /
njegerrberium rftern l^ier bejinblic|en
«iglic^en Äof Staat unb imterfc^iebenen
angelegten Fabriquen/ t^glic^su. Unter
bem^ortgen Äonig {iiib bafel&fi feine gr5^
(Jen € olbaten einqnarfiret gen?efen»
7. FEHRBELLIN, ?at. Fehrbellinum, tfl
ein geringeif ©tfetgen an bemS!uf[siK^pn.
Btabtm an ftc^ felfcil beiflnarsEL-
LiN, mil aber bie .*^ebrc bafetbjl (lebet/
itjorauf man über ben Slnf su fahren pfleaet/
fo ^at ti biefeu Siabmen befommen. €^
3i 3 ift
,

t)en An. 167^. bas 55di) bel&idf.


$. RUPIN, at. Rupinum, iflDot^te^cm eu

; iTf u ? RUPiN afeer t(l dne jicmltdbe

5. JOACHTMSTHAI., Pafein. ValKs Jo-


achimica, (fegt oegeil bie tlcfiir^tlTÄircfj:
ju/ ur,b haiu m
biefcm eine 9{cfovimrte
^ö Jkri^6d?o!e; HS) nun ifi Gym-
nafium na^ Berlin t)erlegef n)ovt)en.
muß aUx &iefe$ 30acf)im^t|al mit bm in

I©. RATENAU 2ät Ratenavia an btt


, ,

Aaulf eine feine ©tabt mb guter


ifl ^fia^
mt bieJ^atDel.
11. BERNAU, MBernavia, i^mm^ti
guten ^ievöbefaunt.
12. LEBUS, JatXebufium, i(l einemäfi^
aegtabt/ batmii6efanbt/ tt?eileOer&ie#
fem ein geijilicf; ©tifft genjefen.
ij. TREUEN BRIETZEN, £af,Brieza,
fideiis ^ eine madige ©ta&t an ber Qa^f
ftfd;en ®van^e-
14. PLAUEN mb STRAUSBERG, [mb
fleine €täbfe, aber n-egcn ber ^orceüain*
unb Sot)''Fabnquenbefar.bt.
if. MUHLROSA, aubcm ^ffialfer Schübe,
ifleinftcinerjDrt/ abernjegen be^ CanaU
iu menfen/ bur^ meieren ef)iivftjv(l Frie-
deiicus Wilhelmus um biefe ©egenb Die
(Poeiriuttö Die Spree ^at laffeu iufammen
gra^
•w~- ' ^

flraben / Dat)ur^ t>ai Commercium


unt)
jtvjfc^en35reßlauuntJ ^atnbiivg faciiititet.

XXIX

1. PRENSLOW , Mtin. Prenslavia , W|


^mpU®Uit öarinnco > tieg{ au ein^ift
(See.
A. TEMPLIN, Templmu^T# eine maW
ge ©ta&t / un& ^at bcn 3lal)men t^ou öe^
ctcmpei vScite» / njcl^e pe ^ebatiet j^ateri.
jrLOECKNITZ', Saf. Lochnitium , tft
ein gcriniie^©tlotgen/ aber ein 6$lo6/
t)a^ mit laatev ^orajien nrngeben ifi / unD
olfo i^or eine (Btan% ? S^ejlung gegen ^pom^
inevn p^firen fan^
4, SVET ^dmm'/, iflein ©c^bg «n5
©tnDt , ®?arggvaf Philippi mttm
J^ofju galten ppegte.
ODERBURG, ijl eine SSejIung an öer
(PDer.
7. ANGERMüNDE , jat. Angermunda,
ifi bie t^ornel^mfie ©ta&t in &em Jj^n"^
©tolpe/ (a t^or öiefem eine ®raff(|affi
wcfen.

7. ZEDENICK , i^ eine feine ©fö&f , mit


einem 3nng[vaulic^^3l&elic&en ©tifft m>
f(^§nen€ifenn}evif.

S I 4 XXX,
XXX,
W^B in t>er tTcu tTTarcF ^ii merken ?
tf?

ji. SOLDIN, fatSoIdinum, ifJöte^aupf^


©ta&t/ «nö l^eutju Sage im niaf igen @tan#
öe.
CüSTRTN, faf. Cüftrinum, eine unt^er^
*
»crgici^c 5Be(iung an ber £)6er / m hit
fßmK l)mm faW. eie t»irt) in Sciitf^^

3. DRIESEN, gat.Driefa, tfl ar4 cintro^k


£eiH(]igtcr £)rt , gegen $ol;te«p/ an in
5Barte.
4. STERNBERG, £af. Sternberga , ^af
nen ganzen ©ifirict tim ij^ / t)arin«et^ liegt
Älld^söNNENBUKO , i^ateitt. SoHneburnim,
m\ii}H t>tm J&ee^'?9?cißer bes ^soUtnMttu
^röen^jnflel)et/ unbeint^epe^ tt)o^lgeBau/
M ©#bf l^at Sev J^eer^?9fcjßer r(I alfe^
jeit ein ^rin^Den ^ran&eR6ur(Hfd)eH
aii^
^aufe^ unt) nebflDen Siittern ber 5Pvo(e#
fanttföjen Sieligien &epgetl^an / dependi-
tef aufgor m(^tt)o« öem ©rog^SKetflev itt

§. LANDSBERG , 2at Landsberga ,

«tiftelmafig/ tuiDif! ein ^aHi^tüt Wart


te; treld^er mit Sdc^evn unD ^t>U n«^
fohlen fJartf e ^anbUing tuihU
6. CüSTRINlCKEN- «n^
7. BERLINICKEN, t^nöflcfne,
r ie S3?avcF 53rant)cnfuirg ifl an ^(5 ni^t
fruchtbar / aberbie gute2JorfDrgeif)verDle;^
oenteu evfe^t allen SJJangel burc^ Coloni-
fU / Manufaftura lini) Commeixia.
HI. ^on
III, !25on Bommern.
XXXI.
Tüo liegt t>M ^ctt^oQt^nm pommtnl
gange ^inan ber Oli^ ®ee, un&
liegt bie
(iü§t alfo iuv ßincf en an tned7ewbai:(? / unten an
i)ie ?5}?arcf Branöcnbarg / «nb juv Siechten a«

Pohlen.
2Ba^
Vot^pomtmm
mimUn gegen 2l6^nb gelegen ifl / witi
/ Ut POMERANIA CI-
TERIOR , genennet ; unb mß juv 3ve($iten ge^
gen ^Olorgen liegt/ l^eifl ^inm-^pomimm/ iAt
POMERANIA ÜLTERIOR.
XXXII.
Wem getötet pommern ?
S)te JP)erftoge i^on Bommern Wttn mit bm
^^m^^^m^c ^xmbtnhm^ eine ii£rb^rmmig#
«rtg (lufgeric^tet / baf fie in Bommern fuccebiren
folten/ n^ennbieJ^er^oge abgiengen; ©od^ aK
^erle^te ^er^og gleicf) mitten im bve^)fig.'j4l^ri^

fienKriege ilarb ; fo Ratten bie ©^meben 5Poim


mera in PofTefTion, unb mie l^ernac^ ber SÖefi*
p()alif^egviebegef*lo(Tenn)uröe, mufie ^xam
benbuvg mit ber ^)eljfte vorliebnehmen/ unb beti
©darneben bie anbere Reifte / ne^mö^ mn%
ipor^pommecn/ nebfi ber 3nful Äfigen dber*
laffen.
Snjar al^ Anno 167^. bte ©c^meben in bie
?!)?arif einfieku/ fo njaren Im folgenbe« Kriege
»ejjeWur|ien5aJaffen fo glütflii/ b# fte bii^
3i f gan^c
«

7^ 0 5)ag io> gai). Don £c^tf^la tt^>


'

gan^e ©c^meöif^e S^cil eroberten : 3IIIein iiii


2Riemaaifd;en Srieöen mufie t>er Sron ©c^meDeti
alle^ rcfUtuiret mcröen , unb alfo blieb ^Pommerti
get^eilet/ mie t)örl)in,
3u Dem le|ten 3?or&if*en ^rieaemuröen öte
e^iijebeu abevmaf)l i)uv(^ bte SlUinlen gan^
t)om2eut|cf)en ^obcn getrieben, imD bte
ixzn unb ptrcuffen t^etUen pc^ Anno i r i f . bergen
p^iUiiiba^fanb, Daf bev gluf Peene itt)if^ea
i^nenbie©ran^ett)ar.
enbUc& ifl An. 1720. im SJorbifc^en Snebeti
Sie eac^e fo i)erglie&en ujorb? n , baf bie Sa^nea
t^ren 2lntl)eil jmifd)en bcx£)il*®cc unb bem gluf
Peene n)iebev an ©dweoert abgetretten l^a*
ben^
ptcttfTen aber l^at ba^ übrige SSor^^ommertt.
Peene unb ber Oder auf enjtg an ba^
jn)ifc^en ber
3j)au^ ^ranbenburg gebraut.
© begretfft aber biefe^ nunmel^rö au^reuffett
STE-
äbertaffene ?anb , erfllic^^ bie 5äSe(iung
TIN mit ibtem ©iflriete; barnac^ bie bei)bea
©tabfe DAM
GOLNOW,
unb jenfeit^ ber
äDber; unb enblid) bie bepben ^nfuln USE-
DOM unb WOLLIN Sa^ alfo : nunme^)ri>
i)ie ^reuffen ol^ngefe^r bret) SSiertl^eile ; bie
©cj^tüeben aber nur noc| ein asierttjeil t)on ?Jo«v
mern beji^en*

XXXIII,

©en ©cbweöett gel^oret oben an ber


©(t@e^ unb an öen SRecflenburgif^en ©ran^
^aß VT. S^eil m bev Obtv.
'

I. ^cr »;itt?iT*e DISTRICT , baxf

1. BARTH, Ut Bardum, eine miffelmaftge


etabt, ni^t mit See, 3ti
i)on &er
SRal)e ifi Der njeV'@^r«nJ^^^v««o^«-
2. DAMGARTEN , titi gcgeiT ba^ S}fecHe«^

TKi ESEs, ciaOvan^^Ortö^a^nöit^SR^^'


lenbur(iifc{)e f (inb Flcine ©labte
4. sRALsuND , Jat. Stralfundia , eilte groj|c
J^«nbcl^.'£tabt / ant)cvDfuBttmitmm
Öiifca^aueitf tiubflarcfen SJellung^ »Äo
bie ^c^tre^ifc^e ^anbc^^üvegierung anfefe/
gee ifr. ^HTÖrf iß Anno 171 burc^ bie
Ie|(e2>ela§crutig fei}V niinivef rDovben.
n. ?Der (Bt^owii^t DISTRICT , m
bcm 513eene.'§[uf/ baifi
I. GüTZKo>?f^, SatGutzkovIa, eingninger
©lt.
2* WOLGAST, ?af. WölgzCtu^ tinc *^\emlU
d)e etabf A am SlulTe f eenc , mit einem
J^atjcti unb / wel($cj^ im legten
;S:ne3et?iei gelitten l)at.
GRIPSWALDE, pbev Gieifswalde , ?atem,
Gripswaldia, cfne<Sfabf, m'c^tmeit tjoti
btt See/ mit einer llmuetfitat / bie fef^o»
Anno i4f ift geflifff et Werben.
IIL iDie>Jal Rügen, ^atUugia,
ifi ber feefk Dvt barcwt r^i«^fl^to^

(Stabil mit einem e^lof »nb ©)anäeli#


fc^en^migfermSlofier.

Sie
.

©eil ^reufen öel)oret


1. 2>etr ©tetmifd7C DISTRICT , tcmUf

sTETiN, £af.Stetmiim, hU^anpU?tait


m baObtt, eine fcf;Dne SSefluug mit einein
pten Gymnafio. ®k fijar Der alte«
^cr^oge i^on ^omniern S?efti)en^.
2. TAM, Sat.Damum, jenfeit^DerÖber.
3. GoLNow , £at Golnovia,. au($ i'enfeitj
5 er £)&er. ^

4. ncKERMÜNDE , f a(^ Uckcrmunda y fliegt


onbernftifd^cnobergrofTeft -^«ff/ treibet
£at. Sinus Magnus genennet t^ixb.
f. GARTz tat. Gartia, anDer£)t)er/ tfi im
legten jtriege abgebrannt tt)ort)en,
6* ANCLAM y f atetn. Anclamum , eine feine
@tal)tanöer^)3eene.
7. DEMMiw , iat DemminUni , atl Öen SRecF*
^ tenburgifcf;en ©rangen.
U. 5Dic>f«I USEDOM, ^at.Ufedomia,
5n)ifc^f n öem 50?eer nnb bem großen J£)ajf
I. USEDOM^ biebefleC^tafct&arauf.
2* viNETÄ, tflDorbiefemeineberupmtev-faöf
gen?rfen/ Meaberba^ 5öa{[ev überf^ttjeim
mit
S5e^ bem Slu^fluf öer ^eene tu biegee
Ikgt bk beFante 5Pe eneiminiKr^^ ^)an^e.
in. ^ie3iirm WOLLIN,
i^at. Wollina,
ant)er0&er/ n)ojteint>ie®eefdUe*
i. iH ein fa)le^te^ gtabtlein»
juLiN 5 ifi t)ov Sllter^ eine reiche J&anbeK;
eta&tgemefen/ öieaberauf Den fönmbiji
lerfip^ret mx^in.
XXXIV.
:

Sa« VI. S^eil m btx (ilU. 765

XXXIV.
VOi^s ifi in ^intct fpomm^tn 5tt mercFe«?

Sa« aanfte J^rnter-^Jornrnmi ge^^oret feit &etti


?ffic(]pb5l. Srit&en ^em ^aufe 2>tanoenbiiirg,
e« bcfte?)ct au« tiacf>fol9euben ©tucf en
L ^<^^ntetfVommem an fidyfelbtt/ Latein.
POWER ANIA ULTERIOR, &amneifl:
I. STARGARD, f at StaTgardk, an öer^l^ne/
if} ^atipt^gtabf beß 2mt)cßf aUm Die
^Dinmerifctje Siealemn^ anaeteget ijl. Ote
©taötif! mU
qäanttr unh ^cd ümägliit^

5. CAMIN, i?at Caminium , Itegf oBcH/ n{(^f


n)ettt)on £)jl^@ceA mb ift Wr Dtcfeni ein
35tf tl)imt
©tabi abgfSronnl.
qtmim. An. 1709. i|l w gute

|. TRtPTOW GREIFFENHÄGER ItUÖ POLTZIN ,


,

f[n& na^r?)affe Detter/ ml^t allerf)a»&


roollenc 3euge faSricireK.
IL 2?as -^crrioatbnm Caffabcn/ £at DU-
CATUS CASSüBIiE, beffer Siec^tctii
iavinneifl;
f . coL-^ERG, ^ at Colberga, ifl eine Defie
büß'^Btabt m 6ev£)(l^©ee/ mit einem gw^^
Un^mn; «u& t^)a&lbe|ieaten3ii(te^@q)tt^
le.

BELGARD, Ut Belgardia, eme ©faDf/


©c^M uni) am(.
3. GösLiN, f af. Cosiinum, i|i mittler ©at^
t«»9/Nt)P^ein©^tef,
3i 7 4. Njctt-
: .

764 3ln^«ng ju Seuffc^laaö.

4. NEu-sTETiN, i(l eine, nac^ bcm ^Olobell be*


alten ©te(in^/ angelegte ©ta&t.
III. 25^0 -«^Aeri^oatbum TDertOctT/ ?at. DU-
CATÜS VENEDORÜM, liegt noc^ mu
tev juv Kec^ten
1, RÜGENTWALDE, ?at. RügCiiwalda , jfl ÖCt
6eHei:)rt bavtnne»
2, STOLPE, SatStolpa,iflel)ema^lg eine ^)an#
fee.'©tabt gemefen, un& I)eut ja Sag in jienu
lii^) gutem ©tanbe.
IV. JDic ^errfcbafft LAWENBURG,
fat. Dynaftia Lauenburgica , tinD
V. ^ic^o^ttfdym BüTAU, fat. Dyna.
ftia Bütavienfis, baten t)ov^in 6e^De Q3Dlert
gel^ort/ uni) (iinö Anno 1667. an ^ranbenburg
iibgctretten tDor&en, Sie^aupt^-Devtcr barin^
nen finb gleid&e^ 9?a^men6\ 3n gan^ ^onimevn
flpvivet bie St^angelifc^e Sieligion.

L
VOa^. iß in i:eittfd?!an^ nodb 5^0 metcFctt?
ir ffnb Seuff(f)lanb fa buvd)gegangen, ba§
fiel; bie Memoria localis an bie gluffe
|)a( galten fonnen ; mil man aBer in ber @eo^
graplie aüental)l auf bie anbern Sifciplinen fe^)e«
iiiutl/ bavinnbie@eograpI)tci^ren5)^ufien cvrow
kt f fj> nuiljen mir megen be^ Juris Publid
Seutfqilanb noc^ jtuepma^l buvc^ge|)en:
! ißcfJlidb md) Den leäiercnOcn perfbneit.
2* n^d; ^nbilimnm3c}^in€vfiyi(:n^
II-
MOä« (Tnö iit IctttfArawö t>or tegicrcrtöe

©er3Iom.5fat)fer, aB öa^^2l8evl)6c^fie£)bei>
fimipt i)c^ <^an^eu9ic{(f;e^ tmt) alle unmittelbave
5nd)^.e(aut)e ; ©ie ummttelbavm SSei^«'
6tan&c a6cr jünb:

II.©te €t%5^ifc^ofire.
III.Sie 9?tfc&6jfe/
IV; ©ic £)r&eu^^?9?ci(le^
V. 2M'e @ef^5v jieten, Siebte-
VL £)ie Prälaten.
VII. £te 3k&ü§innett-
VIII. ©ic alten Snrjllid^ett Aaufer.
IX. ©ie neuen giUftUd^en |)&fer.
X. ©te fvepe« S\eic[;^^©rafen «n& J&er*
ren.
XL ©ie fretjen Slei^^? Statte j ^terju
fommet no^.
xn. ©ie fvepe Svifterf^afft»

III.
VO^e Qc\}Stet mtm iet>wt^m von tiefen
SBir woffeti eine 5i(ie l^inju fe^ett/ itja^ fegij
cinrm ^e&ft}e^ett pflauDtg ifl. Unter n^ai^
nemSitttl aber einer öiefeig^ Der andere jene^ hu
tU m
ffßet, Da^mag man mß &erÄjjIovie/ ati^&er ©e*
ttealogiey Hn& mi« öem TureFublico |>erau^ fiu

IV.
j66 SSttl^atig ju Seuff^lanö. ^;

IV.
VO<^s bat m t£cmfd)lanx> bzt KÄ^fcc?
©er au^ Dem JD^flevreic^ffc^en
leßte jfapfer
©tamm Carl VI. ^atte.
1. £)efierret^.
2. (Sfet)ermarcf.

4. €vain»

6. gtmai^ in ©^^maBe«.
7. 3« ^n^gau.
5ßa^ Deffen SuD fam Die tapfer ^ SBur&e an
58at)ern/ t)ai)on pben «nö tm na^^folgcnDe« %u

V.
Xüas bAbert ^ic Cbttrförficn !
©er ei^urf^rflen ftnö neune/ Dret^ ©eifllu
^eunö fe^^sjBeitUc^e:
I. 2)erCbutfürjl jutTJaynQ
I. ©a^ €r^^@tift ?S»at)n^*
2* grftirf in SJjuringen.
3. J^a^ €t6felb.
4. 3r -Reffen einige £)er(er.

1. ©ein gr^;©(ifft
2. ©a^ Sift^um aßorm^,
3. €Utt?an9em
III. 2)ei- €buvfmß Coln ^at
1. eeiner^*©(ifff.
3. ©ai? ^eviioöt^nm ^ffiejlp^^Un.
3. ©a^ a)t6tt)uni ?)ai)er6orm
7. ^txqtnti^tm/ «H&i)ie9fu[tt($t Btt bin
ganzen S^uffc^en Oröeti»
IVr 2)er Kontg m Sol^men ^atte
ebenem

€ttDai? in ©^mabetr*

Sa« ©ejlff S^aumkrg.

1. Sie ?Karif SranDetiSurf.


2. Jbinfevv^Pommerti.
3. 3tt 5Bßr#0mmcra»
4. ^agDeburg*
f. JE)dber|la&t

7. 6lei)e>
S>i^®raffd;afftS)?arcf.
5* SJo«*
:

10. iimtn.
II.
12. SecfUnBurg.

if. ^nmthtxs2an(\^.

17- ^rcuffeti/ Dat?on unfett


lg. £)aö 5^ur|ieatf)«m Dfi^'?5rie§(an&»
19. Sic ©vaffc&afFt Limpurg*
VIII. 2)er ö;t>urfar|l: von Pfale t^at

5* Salt*.
4. Sevgen. /

IX. 2)ei- C^urfurjl j» Srauw

4. ©a^ 58crbifcf)e.

VI.

€v(ilic^ bte bret) geifilic^cn e^nrfurflen/


SRapu^^ Sricv unD eclti/ Die finD in ön* t)ov&evge^

itt)^9

VIL
.

VII.
W^ö fint> )0Cft 23if*offe in Emfd)lm^l
T)txmiiin 95if^6ffe , t^el^e m^i^ ©fSn^

in graucf en.
in Barnten.
11 Su TPurßburg
in o^vancfen.
III. 5u Vt>orm5
in Der lln(e^53fal5.

in granrfen.

in &er Unfer^^falft-
VI. Su ©tca^burg
im Slfag-
VII. Su €oßmti
am 95obem©ee.

in ©^tt^a^en.
IX. Su ibilöeebeim
im SSvaunf^meigif^eir.
Su Paöei'bom
in 2Bc|]p5alen,
XI. 5u ^'rtyjjngen
in Sapern.
XU. Su l^cgenfpuvg
in kapern.
XUU
XllL 5u Paflau
XIV. 2?a- Stfc^off 5U ^n'Ö^nt
tm Sprolif^en.
XV. Su Srtyen
im Si^^roltf^en-
XVI. m Bafel
in t>er ©^n)Ci^[.
XVll 5u £urtfc^
in ben 3ßiet)cvlant)em
XVUl. 5u (Dpnabnig
in ?IBefIp^alen*
XIX. Sil niunjJef
in SSeffpbnlcn.
XX. 5u fiubecF
im ^oirteinif^m.
XXI. Su Cbur
in öeti ®rau6ttnöten.

Vlll.

SU sJKergent^eim.
11. 2)ei' 3ol)annitev^Vnei(ier
)u J&ciDere^eimim '^ri^gau.

IX.
)a?cl*ed fint> Die ©effttfietcn aebte?

I. ©ev 2lbt m
IL 2)^' in ^?mpUn.
III. Ser
^ii^msinXtüt^^lm^. 77 t

IV, ©er mt hn 3Kurba* un&


V. 3u Piibevj^.
VL ©er q3r0bfl ju 9?ertol^^gat)em
VIL ©er ^l^xobft jii 5öeiiTenbttvg^
VIIL ©er Mht m $n1m.
IX. ©er 2ibt ©tablp.
X. ©er aibt in ^mt\).
XL ©er 2lbt ^on S. Emmerani
X.

©ie mer&en in öie Bdwabifcbe mb Kbei^


«i'fci^eBand' emget^eilef.
I. 2(uf&erec^tvabiTc^en22>anclfftnl)
bfe 2(ebte

». yu gl^ingen.

4. 3» SBemgarten.
f.3" i^^N^aufciu.
^» 3« Stjutgen.
7. gu $«ter^^>aufen*
8. 3« Urfperg.
9* 3« SJJund&robeö.
10. 3a SSpggenburf.
11. 3ö SBeiJfenau,
12. 3u ©^iilTenrie&.
13- gtt ?Bettenl&aufe»/
14. 3« ©egeaba^-
II. ^uf t>tt^l)einifd)en l^ancf itnm
bk siebte
2. 3u ©t gmmera«.
^3»
77* Kni^attj jtt S:eu(fc&la»>*

5« ®eorgen.
4. 3u SOBaUf envicD.
f. 3u 6t Ulrich un&2lfra.
^. gu fffiev&en.
7. 3« 33r«(l&fal ober Ubettl&efm.

9. 3u €övnelii ?))?iinlln%

XL
XOm ftrtö DOC aebti^muciit
X. ©ie ju eilen.
2, Sie iu 35u(^atK

4. ©ie ju SInblau.
f ^ Die III fiubaa.
6. ©ie |u ^^eevforbeti.
7. 2Me
|u ©ernrobe.
i)ie ju 0be^'35?i1u(Im
9. ©ie §u 2ßiebe^)3JHti|Ier.
10. J)ie ju S3uvfc^d&,
ir. 2Me @anbcv^f)eim*
12. ®ie iu Svotemuunfle^
ij. ©ie ©utteiuell-
14. ©ie ^mt^U^^
if * ^i'e ju S&ainb.

Xll
VO<ts fmx> vot ,<ffi ilh'Ae ^^ufct in
CemfcblanD?
p

SlbSlerben
I. iu^er Unfer'5BfalS,
!• imaf^iebev^gifaf^
II. jDie 2^ircf enfelDifcfoe Ämie l^at
I. in ^Slitbn^^](il%.
1. im jDbn^€lfö§»
III. 2>te relDen^ifcbe Äinle 9a(fe »ot
fem
1. in btv 55falß,
3. im SRieöeivfelfaf ?il^elfldit,
IV. ?Dic ©ttl^bacbifcbe Umie l^af ttt tC¥

11. 2)te <)er6oge t^on Sac^fen ^ahm i


I. SBciffenfel^.

^ ^arbi).
4- in ZHtim^n.
II. »>ic metrfcbargifc&e Hirtfe Satte
1. 5)Jerfe6ur^.
2. in 9iie&ev^?au|t^.
III. 3Die SeiQiTcbcILime 5affe
1. ©a^ etifft Slmimburg-
2. im ^HU2mt>t.
1. im ^ennebcrgif^fn.
IV. ?Dtc Kreymatifcbc £.iwte fiitf
I. in SWvinae«.
3. im ^ennebergif^en»
5. im aiUenburgifcpen.
V. Unt) mm a«e^/ t>it&ifcnf^ifd)^g^

I. in S;^önnaen.
s. im ^)cnncbergifd^f ti.
3* in ber §Be«erau.
.VI. me(Botbird)i^SLm^M
I. in S^iiringen.
774 Mnlfmq ju 2eutf<^lanb.

VIL IDU iZobutc^ikbc Ämie ^aff C t)Ot

km in ^xandm
im ^ennrbcrgifc^en.

im Soburgifc^en. . . ^
^

im jDperlanbf.
XL ?Die 4ü| erabaiinrcbei.inje |>«t

im €o6nrgifc|cn.
XIL ^tc &^mi^ihz Ämie ^at
1. in %\)\xx'xx\%m.
2. im i£o&iirgtfc|)ea.

IIL 2)ie tTKußgiafeit t?on 25ranJ)en#


bürg;

in gvanclem

in S^'<i*^cfcn.
Sie ©raffdjafft @at)tt-

2. ^annoöcrifa)e.

V. J)te iba-t;oge r>on tPiutemberg t

2. Sie @vafitf}afft ?0?«mpel9atD-


3. i::a^ guvfinU|)um jDel^.
VI. 2>ic i^ert^oge ponlTlecFlenbutg:
I, ©c^merin»
VII. 2^fe£ant>3rafenvon^e|)en:
r. /pewem^affeL

1. 3» £>bc^@ac^[en.

XIII.
Was (Tft6 ^or ttcoc 5 Ätfiftdbe ^4öftr m
I* X>on 2(rembem

2. m Trabant.
II, Von bobm 5ol(em
in ©c^maSen*
III, X>on i^ggenberg;

2. in graia.

I. in <5c^(ep[en.
in öer £)&er*|3falS,

^ f V, Von
77^ 3lti5a«9 |tt Setrt|^«H>.

V. Port ©alm
K im ®iJ(ireic&*
in BiUp^en.

VI. Von HafTau


1. in Der 5ßet(crau.
2. im 2ßcjirci^.
VIL l?on Timvobcta
I. in Sraiiu
a. in @&n)abe«.
3. in ®4'^pcn.
VIII. Von©iMneßlant)
an bcr SBefer.
IX. Don ^ufflenberg
in ®^mUnr
I. ingvancFen*

j. in Climen»
Xt X>on (Dettingen
in ©c^n^abeti.

XIL t>on £sct)t^njle{n


I. inß^kjien.
Ä, in iSc^tpa&en.

XIII. Von ^ktvickfidn


in SJM^ren.
XIV. Von Piccolomini
in Summen.
XV. Von Povtia
w Äärnfen.
3^L Voti
f

XVL Von &ci)xvav^bm3


in S^iSringert.
XVII Von mavlbovouQf)
^atumtiit^cmm Q^mbtn / baß durften

XVIIL Ton Bamberg

XIX. Von XOalbca


i\ in ber SBetleraa.
2. in Wt^^p^akn.

XIV.
Was pno t^ot Ädcfo8#0rafcrt tm^

©<e jtn& in t)ier Collegia ciniet^eilet*

l ^aö VOettemuifcfee.
II.<Da9 tPeflp^dlir*^.
III.25a6 @c6tt>ab{)c^e.
IV. 2545 ^vancftlc^e^

XV.

I. 2>ie (Bvafen von Serg


itt Den SRk&erla«!)em
II. 2>te (Brafen oon Cric^mgen
111^ 2>ie (Btafm von ^amm
a. im eifai
5. im SBeflrci^.
IV* 2)ie (Brafen von ^at^fdb
1. in ber 5Betmm
3. in 2(>tiringen.
3. in ©((lUfieK.

V. 2)te (Brafert ron 3rcnbum


in bet SBeitcra«,

VI* 2)ie (Bvafm von S^einintten


I. i» Der m%
VII, ^le (trafen dou ITlan&ftlb
in SHtingcn^
Vin. 2>fe (Btäfen vonXXa^au
1. tu fcem Wt^xü^.
f. t« öer 3Bet(eraii.
f. ©ic ©raffc^afft ©piegelberj.
IX. 2)ie (Brafen von (Dvtenbms
In Sapevn.

in &er ^fal6 ttn&

XI 2>ie (25rafcn von J^fufTen


im SSogrlan&e.
±11. 2>{e (Siafent^onSc^onbuvg
••ti fiii|-| r : .
"

I
- -IMiill J.

XIIL l5te (Srafen t^on ö^Ima*


1. in t)ejf SBctmm
3. in SJteiffim.

XIV. 2>ie (B^afen von GoübevQ


in Zh&xmm*
XV. 2)ie trafen i>cn
! in ber 2Bettevau.
3n SBefl^l^«len.
3.

XVI. 2)ie<Ö^rafent50i:Witt3enflem
%nt>aWUtmn.

XVL
fcben Conegiol

I. ^ie<Stafenvon€v0nhev3
'^atHnm^it\m

2. ©erolö^erf in @d;n)a6cn.
II, 2)te ^>eyl>err(»n t>onine5berg
Sufiingen in ©^ma&in.
III ^ie ©rafen von ^ugger
in Sc^a^aSen.
IV. ^leCBrafenron^örjlenberg
in ©d^n^aben.
V. 2)ie(0röfenpon(5rafenecPt
Bep SRovblingen in @^t))a&en.
VL 2>te (SvafenPon^obeniSma

Ä f 5 VII,
YIL ^ie (BvafmvonldKOnis^cct
VIIL I)ie (Bvafen von Vnaj:elvain
iti kapern.
IX. 2)te(5iafen wnlTJontfoit
mit ^oö^n^See-
X» 2)tr cj^rafent^on (Dctttncfen
in g^^t^aBc«.

tu Bi)mUn.
XII. 2)te ®raft?on Pappent)ci'm»
©djmakn.
tu
XIII. ^)ie (Btafen von Bc^licP
tu S)0l)mciT.
XIV. 2)te r^rafen pon Qin^mbotff
in ^^mhtn.
XV. 2)ie (Bvafen von Sul^
^)atttnt)or btef^ttt

XVI 2)ie(SrafenüOnSra&iotf
e^maten
in
XVII. 2)te ©rafen rönItUjr
tu 95atjem.
XVIII. 2)ie (Brafen ron Tibmebtvs
mt> Evalin
I. in jDejlerretc^.
in ©cpmaben.
XIX. 2)te Olafen t?on ?Lrautmane#
boiff
in SSo^mcti»

XX. 2>ie
XX ^ie Ztud)fcffe von XOaltbmg
in ©c^mafien.
XX Wk (Bvaftn vonXOciifm^VOol^
in Äarnt^eru
XXII. 2)k (trafen t?on XOalbficin
in 25ö^^men.
XXIII. 2>te<0rafenwntDoIceenfietn
itt ©d^materr.
XXiV/2>fe (Brafen PdnXOoIffßem

XVIL
fcben ColfegtoY

h Dte (Biafen t)On C<illel(,


in SraiTif en*
11^ ^ne (trafen von Dernbach
in ^rancFen.
III ^i€(Bvafenv0nitibad}
in gvancfen.
IV. 2)te(5rafenPOn<)O^enl0l^e
1. in ^rancifen.
2. in S^junngen.

Ratten
in grancfen.
m tiefem

VI, 2>ie (Biafen t>on Jiowenjiein unt^


VOmbcim ,

I. in Svancfen-

^ f 4 VII. 2>te
VII. 2)ie (Srafen ron nofJiß
inf^rancFen.
Vlil. ^te (Bvafm von Sc^onborn
in Svancfen.
IX. 2)te (ßvafen von (Beytv
in Sratirfcn.
X, 2)te (Brafen t?on (5ted^
in grancf en.

in gvöHcfeii.

XIL 2>te (Brufen i^on XOinbifd)^<BväQ


mgraiicfe«.

XVIII.

L ^ieCBvafenvon Sent^eün / ^CccP^-


lenburgunt) ©temfovt
in SBefJpl^alctt.

II hic (trafen von 23ronc^^rjl uub


(BvomfüO
in Btitß^en.
in ©cpiraöeR»

III 2)i'e Surftttrafen von Äfr4)berg


I. in Da ^cttmu.
a. in £f;tiriH0cn.

IV, IDk (5vafcn von t>tv Äippe


V, ^le (Brufen V0n tTJanOeifc^efl)
I . m ber giffd.
in &er ^pfalg.

in Dev Siffel.
VU. (Brafent><>ntTJetm'mc^
I. auf öcn ÄunWvM.
3. in 5ße(lppaUn.
VllL 3J)te(5rafen von^anQOw?
im ^)oljIeinif4>eiu
IX, 2)tc (Btafenvonl^tMyeim^
in ^iftphaUiu

XI iDte ©raff n pon ©alm mb Ädfi


fetfd>ei5
tn Der €iffeU
XIL 2>ie ©tafen t?on X>el}lm
in ascppl^alen.
XIII. 2)ie®röfmt?onVt?tet)
in itx 5Bettcrmn
XIV. 2>!e<35iafenvonnefle(roe^
in SBc(lpl)alcn.

XIX.
XO(>s fm^ m CentfAI^nö ßt fre/e
©ie merben tnjn)ei)^äncfe abqi(^ti\iU
L 3urSi{)(inif^en^ancf9e?)0Kn/
I, €6Un am S?l)ein,

«ff M
714 Vln^m W Seu(f^Ian^.^
5. ^tibcd im ^^Dlficmifc^en»
4. Worms in ber ^fßl^.
f• &pzyev iti btx 5Pfal^.

7» '^a^enau im (gtfaf,
5. Colmot im Cifaf»
5^.ecbIct^^«^^ im €lfaf •
10. <2?a!?rar im SSrattttfi^njeigift^etT.
11. Bremen au ber SBefer.
1a.mfibn^aafeninSl^uvingett*
il-tToiobattfertinS^tonflen,.
14» WeiflenbaraimSlfaf.
if. Ä«nfauim€lfa^.
(übemWmimSlfaf.
17^ :^ayfergbet^ im Slfaf^

19. Kefibeim im Slfa^.


20^ Cfitd' beim im ßrlfaf*
9 1. JDonmm^ inSBefip^atetr»
22.5riet)bergin Der 5Kctferau.
2j. Weilar in Der S33cftnm
34. (SelnbattfeitittöctSSBetteraif»

II, 3öt©(5n)abjf^en^ancf9e^ovm
1. K^genfpmr^ in Sa^evtt»
2{«öfrRrg in e^tt)a6en»
2.
tTurtiber^j in ?f rancf en»
4» Ulm in g(^ma&en.
f. le^lin^ßit in ©d)wa6en.
6. Keutlirtc^en in ©^maßen.
7* Xlot^Unecn in ©Qmaben»
Sotenbarc^anberSauber»
5. 0riw&if*^^aUin@(&n?al)^no
10. ?^ottc>ca in ©^n)ak«.
.

I f. ilmöan fii ©e|maBeiT.


i6.2:>imdcirptci in ©c^mabej?«
17. Bibcrad?m@eömabm.

20. Bc?nptent«©c|^maben.
21- tl[>}»9|>ctm ttt grancf en»

24. tD^nfte« tn ©^mabetir


af. 3?ßmm©c^?v^fl6etT*
3^. pfufienDotff m©c^maberf.
27- öiffcnbmrg itr ^maben.
2g. SLmttkdjm in ©<^tT^aben#
29. tDimpffenm@($ma6en.
jc^ VOeiffenborct im JfJovbgaw.
51, (Bingen in ©(^iDa&etT.
j2.<0€itgenbarf?in@c^mabm#

j4. ^bucbbor« in ©^njaberr*


3lf . Tiakn in ©c^wabcn.
Btidiaa m ©^»abeti.

NB. ©iV ®fai)f HAMBURG t»ir& (ßB


»or einefveDegveic^ö^©(aDt ge|al(en> lo<|f tmt
Conti-adiaion J)f^ j?6nfg^ m
C änemavcf
©ie freien giei(|^©tfl&ie^ im ©{af Rclenj'd
716

XX.
JÖPas iß cn^lid) für eine freye Keid^sr

® ftnb in ^vanrf ciT / in Q^mltn


/ iir &et

SBettetoH unD ant Zi^z'm , fe^v inel JfJtttcr^@u<^


tcv/ mefd)egmi^,privilegiretfin^ &a6i|it2)c^
^'(iev g!eicf)iamfktnc Snvficn prsefentiven j ber^

fefiimerfDiefrejeSeid>f.f2vKtetfd?afft / -fatvliu
Irnmediata leperii Nobilitas, ^mnutf xm\>
in tu iV«ndfi)d>e / ^djwabifcbe unb Kt>eiriü
'

fchc eiajfe einöCti^eifcL ©te granififc^e voix\>


njiebcrin fcd)^/ bie ©^tt^a6if$e tu funff/ Hn&
bicSt^chiifciic in j. Cantonsp'ba'iluavtKVUb*
gctlciiel,.

XXi.
Wefdbes fint> cnMid? t>ie (Traufe/ ^atefrt

€^ j^uö il^rerX.uni)biefc 5l!)t^)rihmgij?alfa^


trflAn. if 12. inUer^at)fer^ MAXIMiLIA-
NI L 0. egicrun^ gemacht tvevben. ©ie folgcni

LUSAUSTRIACUS.
IL iDci-a^arannord^e (Eta>'» / faf- CIRCU-
LUS BÜRGUNDICÜS.
HL lO'it €fcu? füi|ter.-oc>ec t7icöer^2^bei'rtird)e
^tays/ CmCULUS ELECTO-
RALIS.
IV, 2^cr 25ayenfd?e Cirard / UU CIPvCÜ-
LÜS BAVARICUS.
CULÜS SAXONICUS SUPii.
RIOR.
VI. IDer Si andtfdjc €vays / Sat CIRCU-
LUS FRANCONICUS.
VIL lDct^diwabmn€vay8/2(it CIRCU-
LUSSVEVICUS.
VIIL lDzt0>bct'mycinifän€rdy^/ ^at.CIR-
CULUS RHENANUS SUPE-
RIOR.
IX. ^ctVOeilpbäimedtayBf Sat CIRCU-
LUS WESTPHALICÜS.
X* JDernieöer^Sacbfrfdie €mys / 2at CIR-
CULUS SAXONICUS INFE-
RIOR»

xm
XTas wfeö 50m (Deffcmidnfcfce» Crrtf^
geredmet?

8» Sie \Ddo»©i&re/ im&^a^ Dtüixui^


©d^maben kp^t.
fonf} in

7 XXIIL
XXllL
rechnet ?
©avjtt gel^iref e
r.
m bicfenr
FRANCHE COMTE,

ßer ate Svanftofen gar eine an&ere €iRt|eilunj

XXIV.
CburffiirtiKc^eu Cteife ?
ۧ gebetet batiir

4. Sie e^urfiivfll. ©Uta* in öer tTieöerr

XXV.
Was gebotrcr jum Äayvifcpen Crei'fe?
S5«|)mge^Dvef

2. Sie (Dbcr;pf»5lt5.

f. 2)a^ prftentf)um ©nJt^bacb.


6. Sie ©cfurficte ©raffc&afft0temf?citt.

% Sa«
9. S)Ciß ^iMnm ^^cgenfpurg*

15- ©ie ©raffc^afft (Prcenbar^.

(rem,

XXVL

K ©er ©^cMifcTjie €bmf€teig^


2. ©a^?J)?afgi]vaft^tim IticifiefT*
©ie£an^gvaff^afftCb&rmgeit^
4* ©al§15r(^eKtpumCobot3-
f. ©a^ Suvflent^um (liaeirfiirr*
6, ©a^ ©tifft :m^fcbttr(j^

9. ©te 9(l>te{^ (DticDliiibuirg,


10. ©ie ©raff^offtB^rby,
XU ©ie SJfatcf Äranömbmrg^
11. ©a«-&t^4^ä(&mn pommcm*

XXVII.
790 5fnBang ju Jeivtfc^Ion^

XXVIL
XOas Qzhotctmm Sramfifcben Greife:'
mit einem Söorte, qan% gvaucfenlan&e, ti^ie

oben ijl abgetf)cilct njovben. Savinne ifi

3. 3Die ©ciKrfiete ®rafftf)a{ft ^mnthcva.


4. ©n^ Siirjlent^jum Coburct aber 3cl;i?rc{

ium £)ber^'eac^f#en Crei^e.

©er tSod)nm& Cctit^d?,'trjei'f?er*

9, ©er prfi t)on P^durm^eiiberg.


10, ©ie l)enim geleacncn <jimfid?afrtcrt.
11, ©ie3lei^^^'©tabte,r?ttttti>erg/ lottern

SAU.

XXVIIL

gcrcd^ttet?

©a^ gan^e ©^tt^aben ^ ?an^ ©(irinne fptw

I . ©a^ JDcitog(]^«m roftttemberg,


3. ©le 9JJava^vaffd;^^fft 2^A0en.
3, ©a^giivflentl)nm ^oben^^oneiit,
4. ©a^ gnvfJentljiim (Pertmgcit,

f. ©n^ pvflcn(;;u4n minodbeim*,


6. ©a^ Si$tf)inu 2(uc^fpörg^

^ 8* ©Ol
9» €«&lt^ aHe Äeid>a*<Bfc4f|Aafftett/2(bi»

XXIX.

gerechnet?
€^ ge^rcti barju

dmfds) mb Vclocfj^.

5» Stegatt|ett)etteraii.

f. ettfft n)orms*
6. £ ©tijft Speyer,
7- S^a^ ©tifft etm#b«r3»
2)a^ etifft ö«fd.

10. <3tra#brij'gim&&jean&ernÄeidbs^3t;50#
te tm €Ifa§.
iivJ^ie Sici^^ I ©la&te Svanäfmt am
mm/ 5«:ieDberg/ T:De^lai:ttn& (Bcln\>üm
fert»

14. t er |)citog Di^n ©a^oven/ merDcn ft?e^


(jeti i|rcr (ra^imben 3?et^^fe^ney au#
XXX.
gerccbncj?
fBan% 5Beff jjl&ateiT / Uxinu
1. Da^ ©tif t m&rtfi€c.
2. ©tifft Wirticb.

Sic Slbte^Coroc)^/ ^ttt) anöeri ©tifftcr.


f.

7. ©a^ |>er^0gtS(um Clcx>e.

1 1, 2>a^ Suvfientt'Um mtnoen,

13. Sie ©rafi^afft OlDenburg/ ttri& unter/


i^icbm mfvM^i\<^^ ©rafl^ajftett / fi>

XXXL
fd;e» Greife?

^jcr^i>cytf)iint m«3^ebin:s»
j. 33at^ SttVpent^uin ^albecflaör-
4. ©a^ |)tr^a9t^:im merflenbarg.
f. Sa^^cr|ogt^>iun25«:emert.
6. S>a^ .f^er^oötl^uitt <^olf?em.

Hamburg/ m6bl|>(^«fert / VloKXi\>mkn/

NB. €0' %\t%tt trege« ier X. Greife Döer


fuI Confiifion unt DifputiVerirboA
.Kixf) i^icl

bajielbe ^e^oret md^t m


t)ie Geographie,
fon*
tan in öaö Jus Publicum.
XXXIL
tÜc^Q b^be« i?oi:2(fierö vot ^(JfcF er in tCtm^
I. ALEMANNI, tiatCR um &rn Neckar^ ttn&
alfo in ©^tpa^^cn, tvo je|ö ^drtcmbcrg iff,

5. ANGLI, ober ANGELN, m 9?iebe^

in €imeUani> eingefallen.
ANGRIVARII , ^aNn in 1^\;efipbarefi
gntjo^nef^ m ^entige^^ Sage^ no^ fngerti

f. BOJI, ^aBeni^ren ©(^ m B^xetit tm&Äo6#r


meit gehabt
r, BRUCTERI, IpabenamSJlpeinegettjo^nef/
ba^Äatogtf)mtt»€cqenijf.
nji> j'eßo

BURGUNDIONES , |aben eiflic^ in


•^interipommern 9en)0|«et/ ^nb ^evna#
tn^Srancfveic^ eingefallen/ un& ^aben &a#
Äonigrei^ARELAT gefliff^et.
r. CATTI, ^abe» fi(& ba aufgelatten, i^oje^n^
8. CHAU^
794 än^gnu S it 3:cutf^Ian6.
^

i i. CHAUCI, l^abcH i^re« ©i^ um ©egenö

5. CHERüSCf, fini) Die 9?iebe^©ac^fen ge^

I©. GÜGERNI, fint) im ger^ogtbum Cleve

11. HERJSJUNDURI, «m iie ©egenö/ tt^o

12. H£RULI,bmc«mpommet:n/mi&tn)eit

H J. EONGORARDI, ^abctt i^reu um


23evün %t\)Mi <t«fe aber ^crna^ an Wc Sc?

^14. MARCOMANNI, jtuö miifcn in 25ob*


men gemefen,
if. NEMETES, tDo jefjo Speyer
NORICi,mjc{io(Peffcri'e(cb/^4mtbcn/
0tc)'etmar«f / (Ir^^in unö Sal^bm'fl ifi»
17. QUADL in rslabte». 1

lg. Si\XO]SIES , ^a&en evi^ltc^ in tjolffciit


|

gm>&bnct i ^vTua^ !)abcH (le ftc^ ttjcit »nö i

fern ausgebreitet. ^ ^
19. SEMNONES, (tnö in(Pber;0^*fcn ge^

tiefen.
50. SVEVI, f)aben öie ganlje matcF /
mern/ medr'lenburc^/ UKö aljO iJicl auber^ 1

SSckfer unter fi^ begriffen. ,

ai. SICAMBRI, jtnb im ©tijfife pat)ei:bom |

gei^oefe«, unD um biefelbe ©egenb.


22. TREVIRI, um bie ©tabt Ctiec*^

33. TRlßüCCI, im Äir^ifi.


«4. VAN-
24. VANIMLI, \aUn an öer W^Bee um
Die (Poer geföü^ne(/ luiD ^a&^n t)ie!e «nlet
M Begriffe«, fiabaa^foflarcf gemefen/ öag
fte (larcfe <?iaf4fte tn auDere lanber , all
epanieu uuD 2{frica get^an kkn-
1;, VANGIONES, um tX)omta l&erum/
2^. VARINI, im mecElenbaar^Uxben,
27. ÜBU, mo je|p 3iMut uub Coln tfi.
18. VINDELICI, um :a«grpßtg ^eram.
29. NB. ZU FRANCI,
fen
Hm
ixt %xam^
unö^rancfrei^ öenSJabmen 5err;abeu/
jin?) aucp eine 2entf(^e Nation ^emefen,
«nb l^aben um Den JKpein linD um öie 23efer/
wnö (Ufo um öie€e§ent)/ t^o ie^,f)SüJefl|)l)a^

BRUCTERI. ANGRIVARIK
CHAUCI, CHERUSCI, CATTl'
FRISII, unö auöeve, f)a&ea aBe ju Den
5cij«dVii geptet; tJe grancfcn PnD ^eiv
«a^ in GALLIEN eingefallen/ unD ^a^
6en i)a^ meijle imn mhtxt ] bat alfo
grancEvei^ Dama^l^ ni^ti^ an&er^ al^
evmorbene^ ^anö Der Seutfc&eß gemefen \%
m
gar fclbigen Seit dilHnguirte man inter
Franciam ORIENTALEM • Difeif
i?e^ 3i^)ein«/ «nö Franeiam OCCIDEN-
TAjUEM, jeßleitö^^^^eiiif.
Sur gat!b*£f)acte*

I.

GNUMDANI^. ^
II. a€ f mii^rctc^ aotw^^m/ *
RE-
GNUM NORWEGIiE.
nr. 2)4^ Ättttaveicfe ecfea^ct^er?/ «at. RE-
GNUxM SÜECLE. ^

fc^ie^ne mahl mmi^ti ^rntjcn: ^tnü^ißtas

nur 5ufamme«; ed^ci^^oen <^Ux W feine« ftgtf

^^V^rioiiig tu Tanmatd CHRISTIA-


NUS VL tft 50. Nov. 1(^99. «eboI)ren-

C-tefc ßaiiber ließi'tt etira^ t^cit gegen aiotöeri/


uuö aei)cn fcti^an Da^eig^^Dfett; m^fra \u um
ein mercflt^lc^ falter unDaufvuö;(batcvjm&/ m
Ußfeve dnber. , . „
3m lUrigeu florivet t»uvc^ unö Uvt^ 1« aBert

5f LUiiar^ii^eu t)ie ^i:v)^^^vuiifrbe


Religion.
fcrei)
a^iunmc^vo befc^en wir ei» ^ora^ieicp m9
im anber«.
L230tt
IL
VCo liegt t>a5 Kcn?gr4!icb ?>^nmatä ?

IMare Balneum , gelegen jinD. ©0^ ß6f f an

m
J5«^€r&re!(^ ifl auf beRfftifultt f0 fni#t6atv
J)af \tm Qinml)mx qax ml^l mhmn fan:
Sie 9Sie^^3u<^f tfl Duv^gangig uuDerbcfferlid;,
ja ÄÄ (DvMcf^ iH , foa&evli(§ iH 3i1tlanO, etu fol^
mx Uberfluj, Da§ fe bea naM^-gelegcnenSeuf^
wen ^rot)iR^en l^amit auspellten f onnen. Sie
S>Stttfd)en ¥fn-De finfe tpter prtrep^fetf i^e^
gen 5ffielt^'&ef«unl/ unb tDerDen mt
unD Breit
i^evfu^ret. Sie Ufer n?mtmel» t)öu aBer^anö
uniabligen 3(rten öer 6efleu gifc^e/mmmt eben/
fa80^ ein profitabler ^)anDel getrieben \mb. Sie
<finn)o6ner ffn& meifient^eil^ H^hm^lm^^f
feiiejeute, ttjei^e ji# gmie am bie^aiiffmann*
fc^nfft legen, mm
^a«Mung^#CoÄipagmen
gcgenfö^rttg Ut öngektsten
t^iel faetjtrageu/ ?iBri*
flen^aber^ur^gangif förnoiaafiret/ &ßpfie Hn
önbern Europäern mttx inbenfriebli^en; uo(&
i»ilitarif^enÄ4nffenti)a^' «abgeben.

IV.
1
'

79«

IV.

I. £)ie cfroffen Jnfuln*


2^ 2)te Cleine 3^r^^^^» -
3> ibatbO^^r^i Intimi,
V.

I. ©iegnfnt SEELAND, «(tt.Seelandia,


anmutig u^b fruchtbar- Sie fecfkn i)^ttcr

I. COPPENHAGEN, ?af. Hafnia, ©a* i

nif^ Kiobenhaven, Die S^mH^BtaU tt^S


m\%<n Älnigrei^^/ mt> Die SiejtDea^ Deä
ÄDuig^. Cie ©t4bt i^i grof / »olcfrcic^/
tmD tt)of)l fortificitet
, melc^e^ fi^ Anno i

lö^'g. mß^m^tn ^at , Da jte x>on Den i

©^meben m§cbtnß htk^txt tDUvDe, «ut>


I?at eine ffarcf e €itaDeö. €ij; i|l bisset
tiocf) immer «n Dev Fortification gcai'bci?

tet movöen. ©ie liegt an ber ®ee , «uD


l^ateinen fc^mien Jpat^en. £^ie Siejtöen^
feev t)origen Königin ^ei^ amalienburg ; :

ia^ neue ©^lof a&er mivD fridric sburg


'

geneimet. ©ege» Äber liegt Die 3nful


AMACK, tt)el0e Durc^ ein fc^r fc^male^
Fretum t)on SeelanD abgefoiibevt i|l. SßaS 1

auf btefev 3nful gebauet iji/ mivD c aisnA^Js-


H4F^:^^ geuennet. ^ ie U!xi!)^V|itat in 1

penj)ageii/ i\\ An. 1479. ^efliifcet movDen.


j

ArniQ ijnn Mub !7i2, \fi Diefe .^aupt'


©taöf
79^

cntflmiD e(RC ^euer^^'SSrmff} in einem Ffemeti


-?)aufe/ l)at>ür^ faflimet) Cxitt^cik^onbct
&tat)tin t)te mivbeti/ tDelcpe
3!fc&e gelegen
^öntgifc^e 3)?U&c unt) 2Si>rfi^u5
4)iivcö t)te

0VDtlcnt^eit^unet)cv/ unD imar mett ^errli#


:^er, auf(;e6miet ttorDen/ tmö 1|it)a^ ne^
iKefiDen^-ec^logunt) ©c^fo^^f tv^e. An.
1740. eingemep^et, fa einej^ öev fd^nfim
unfcrcr ^eiteiufl / unt) feen 3?a|)men chri*
STIANSBURG fu^te^.
^ ROTHSCHILD, o&er ROSOHILD^
l^at. RofcMldia, iUqtimmäxtß, unbift
ein remarqiiabler £^h t^üU mQtnH
^QniqM)cn ^cqvabmmß ; i^nU megeti
Uß^oibiänli:>i'cbzn^VUbmßj Der Ann©
i^f 8. !)afel6(I imrf#en®#iueöen unö ©anr^^
marcf gef^loffm möti).
te^Gymnafium alliier.
& ifl au^ ein gu*

I. HELSINGOEHR, Satein. Heffingorsj.


^ine etabt / unD
^. CRONENBURG, Coronaebuiv
gum, eine fcabei) evknte SJeflung/ lieae»
am ©unbe.
€^ i|] aberber Öml^ / ?at Ftetüm Or©
fundicum , eine ?0?eer^€nqe pifjc^en Cro-
nenburg in ©eelanb Unb Helfingburg in
©c^onenf ümß nhtx eine l^albe ?9Jeile
6rcif. SBeil nun aße ©c&iffe babur# paffi-
ten muffen, tvelc^eaulber £)fi^©ee in bie
IRorbK^cemolIen/ fo ^at bevifonig inSä^
mmmiS überaus groffe Revenüen loon bem
Soüe / mi
mancf)en Za^ etliche l^uuberf
©cfm>iffeDuvc{)pa§ircn muffen.
£)b im ubvigea SJetiuiig fuffident
J^K/
öen ©uni) fpnv^n/ fic{)ct Da;

FRIDRICHSRURG , ^af. Fnedenco-

i^^P*^^/^"'"^'"^« tiH'!cI;e,^ feiner


^oflbarfeit m(\> me^r al^ S:hiqM)km
m. €-8 ^lat feinen ^a^nm
von feinem
«rfJeii€vbmier miniaFrid.II. ©ermfl/
U-n fangt e^ an jtemliit
Oaufallig 511 irer^
ojtt. ©je €lcpl)ai!(en^9utter.-£)r&eng.
Capelle ift in öiefem gcfiloffe.
FRIDRICHSBßRG, gat. Möns Friede-
nd, ein anber jtmiiglidje^ ii^>mM,

rtr^' l^^'f^"' ^'"^N finSlo^


GYMNASIO gemacht • worben Un.
^«i^J'iff« @(a&t (tegt baß 2ü^l>fyan|
HERSCHHOLM , o&er H E R-
LOFSHOLM, in mit flBnm£()i8(n
Walöigten ©egenb.
S. JiEGERSBURG, ein fu|i. unb 3«gb«
ed)lof m ifi

f onigcg , Der e^iDebifc[)m


SSefJung^anb^cron gegen d6«r.
f. KöGE , ift eine fkine gtabt an ber £)j?>
eee mit einem fleinen , an einem ^mn
Cweerbnfen / treic^erKoegerbuchtgenen»
netmirb.
IC FRIEDENSBURG, Latein. Irenopyr-
gum , jroiff^en Friederichsburg- un&
Helfingör, einueHei^mibfel^r prai^tige«
^ 2ap
Sot

feoeSlrUuleqcnlaffcn;
II RINGSTEDT, fat Rinaftadium, em
flemerXJvf b^n Sora , inm^mUtkaU
tepam|a)tvjiouige Begraben lieaen.
CALLUNDBORG, ht Callundbur-
^um , ettt guter JpatJenuni)
Hfttß^^M,
auf melcf)em Der ijcfauqene Mniq Chrifti-

CORSOER, ober KORSOER, cm


IL 2Me3n(nlFüNEN, UtFionia, Um
"'^"''^ '^'^^^^^
«nb StbS?
I. OI>ENSEE, 2atOttonh,imc^mpU
^taU^ miim anl Der ^nfuf qckm.
Sit i)i\t em btfltbum nnb m qnmGvm-
nafium. ©er
. Htm
Mniq ©ane.
marif 7 Friedericus IV. jbaf an bkkm
m
^ ^^^^ «

vr.

.
Scvcn (tn&
öevlK^ remarquable
mtmmu , \smutx Umt [m
'

ifl:

^"^f^SiPv^"^- Lakndia. ©er bcfte

l\i 3. FAL-
3. FALSTER, faf.Falftria, baraufltn&bie
rieinen ©tabfe NTECöPING imD
STUBKOEPING mit t^ven ^mn Jtt

mercfen.
}. MONE, fatMona, liecif «nfer gedantf.

©ermercftt)uvbtg|]e£)vti(l t)a^ etabttein


STEGE.
4. LANGELAND, Latein. Langelandia,
imölnfula longa , liegt imfcicn gunm
unD geelanb. ©er ^aupt-Ört i|l \)K
etabt RUDKOEPINa
j-, ARROE, fat. Arroa, liegt mifev Sinnen.
C. SAMSOE, J?at. Samfoa,^ liegt unter ^lU
nen / unb gebörte Der ©rafin t)on samsoe.
^^at fcl^one3agerei)cn.
7. AMAOK , m\ü)t meifien^ Don ^oUnbif
f^en dauern &ett)ot)net n?irt)/ ifiöer
Ämf&axttn m\ € oppen^agen.
j. SOLTHOLM , tat Soltholmia , liegt
€oppcnI)agen gegen ikt/ njeten b<x 3n#
fulShnacf.
BORNHOLM^ ?atetn. Boringia , oöet
Bornholmia
auf^?v0|^^©ee.
, liegt e^nja^ w Siebte»

tp. ANHOUT , liegt


^
Uber ©eelant) , tinb in
t>tx ©egenö ßnD verborgene ©ant)^^an#
de.
11. GULDEBURG , jmif^en Laland un&
Falfter.
12. LESSOW, in bmx fog^nannten Catte-
gatt, t)er©tat)t Alborg gegen über f \\l
umMni um mit @an&*S52ncf ^numgt?bi?n.
:

S03

VIL
^as 1(1 in ^eir ^albOnfiil Jtithnt^^u
mcircfcn?
©ic^nful liege jmtf<$en öer norö,un&(Pß^
6ce/ iint)(b§ctan©c^legmi9. SScr alten 3ri/
uirnnrö Sutlanb unt) @d)letmtaiufammen<ie^
n^m , mit) f)tcf CHERSONESUS CIM-
gRlCA , ober bie ©mbmfcfie \f)al6 ^
3nfuL
lutiaSeptentrionalis, mb in ©i'iD 3fulan5> /

t^^Hh Jy^^^ Meridionalis get^etlet n)oröe«.


€nM!^}inD auc^ öiefe 3?aNeu abfornmert:
Senn ©äc^^:3ötlan^ mxb t^mtmß Sage^ aBe#
mU&MenmQ
m fc^lec^t n^eg
Jütlandia.
genannt
36ti«no /
; unb tTorö^iötland
lat, Jutia , ober

^
^a^^d)lega>!3EetrtP/ barinne ber fonia
©änemarcf eu? onfe^mlicge^ @ti!cfc liaf, b^
m
in
tfi tm gapttef i)on2eiiff^lanb!5Jacr;n(f)t

gebcit morben. ^5Son rjatlano ober,


a^.
meiner
bejn^onige in SanemarcEgan^ geboret , jff biet
jn veben.
Unb^n?avfopirb bje gan^^e JPyal6.'3nfur, wet
d;eam&cn'epbe,grn^tenunbSie^.3uc6frei*^^
li^gefeegnet i(I ; ^mmß
£age^ na| ben vm
•^4upt Braöien in ine^ «nterf|tebene
Diftii(ae
abgetl^eilet
I. ARHÜS, far.ArKufia, Hegt jutlKecBteii
anbereeer/ «nb ifi einen?r<$fige ©eabf
,

?i cte^^^
confiderabien ^)aöen nnbm
fd)«en eil.' ©er gan^e Diftria:
iDivD Katern,
nennet.
diqecesis arhvsiensis
^ae#

fl 1 3ef
£ er OjVolTc Sinus , trcldjer Arhus ^c*
öen über ^mifcßcn Siitlanb unt) Sc^oneu
tibcri)cn l>amf*en 3nfiil«ifi/ trurD ?aL
SINUS CODÄNUS , Smüf* abet
SCHAGERACK unD aüf ^^oHan/ ,

KATTEGAD c^mmut 5Bie^


t)if(|
tt)i)^l etliche 583ört Sinus Codanus
^Dtt bev ganzen £)jl^©ee gebrauchen.
2. SCANDERBURG, ober SCAND-
RUP, iiitinHilcß^x^bh m^mk\)tn
- marcF auftalf.
^ RANDERS, über Arhus, 'ein mittelmaf^
iöer£)rt / ber öe^Sad)^tang^imt) beröa^
I)er fommenöen ©anifc^en .^^^^^f^^h
fonöev^befant)tt|T*
IL ALBORG, gatein. Alburgum, liegt
öbcu an einem (larcf en ©ee.'3lrin /
Limfortge*
nannt ©ie gtabt ifJ fe^)r fc^on gebauet , mb
wixi öa^ero anbere (Soppen^agen genannt»

5l«f biefer gutle (tub ^inunb nneber gefährliche


Oanb'^ancfe unb baö berühmte Sorget
bürge sgagen mercf en / £at. Promon-.
toriumScagenfe, \)am\ ber OlZeer-Su^
fen ®dhvia^racF ben S^ahmca h^^t.
Serganf^^eDiilriah^ifj ß^tein. dioecesis al-
BURGENSIS.
III. WfßORG, ?atein.Viburgum, liegt

oben iur i^incf en. ©ie hat ein Bifuhum > einen
berühmten 3ahrmarc!t/ unbiflber ©iljber iJo--

nigUchen ßanbeövSiegierung. ^cer Dillridl heift


Jat. DIOECESIS VIRUKG£NS13.
©er
Don 5^iinemarcf. gof

vntehi.Rvpa.
^ n'lA^^X^^"^'
ecl)Utmig!jcf;en ©rangen an
liegt an Den
Dev3torb^eee,
Die XpaaDIung (lavcf getrie&en
n?irD» Jöat einen

SerDiftriai^eifJ^af. dioecesis rypensis. €^


iffaud)bannne.
r. COLDINGEN,Jafefn. Coldin^a, ©föDf
unt) treffe Citadelle , mo An. i7ii. &ie
^enigli^^e^of.gtnbe refidirefiiat , at^

1, FRIDRICHS-OEDE, f afein. Friderici


Oda, einDerter$Ia^juv3{eo5fen/ moetn
frei)e^ Exercitium
SSemanbte ift.
m
alle SJeligion^^

©tanße jttjifc^en 3ue!an& un&


r-^J^^ H.^f
©cplegmig ffie§f Der gluf Ripa Die ßnere Durc5:
Sßaf nun )a|rl{^ t^on (Dcbfenau^ 3uflanD au^.
gefn^ref mirD , Die niilffen Diefen gluf paiTu-en/
«nD ju j?oiDingen t)ev5oflt merDen.

Vlll

^ fr Da^ j?önigreic^ Wortregen /Darwx


gleich 3ca($ri<$t folgen anrD.
2. ^nje^o Da^ganle S^n%oqt^m ^dkUnvoW
mlti)cß auf Der Xmt\i}tn €|)arf e mit ift
rühret morDen.

m QUid^im in Seatfc^lanDtJ e|6r(-


^l 4 4. St«
un?
©ie kt)6eji ©vaff^afften (Plöniburg
^^dmenhotfr niK^ tu S:eittfa)lant).
/

©ie©raPafftBARMSTEDT. i

freintKbcn ,mm
RANTZAU
i>em unalucflicljen g)va^
aeI)ovte.
Ifen t)ou ^
An 1712. Umamm ^^^^^ Bönen mi*
m fycxmtW^^m Spamom nbeiMen.
ti.

Bremen mtncßam
tjcm g^uvfilfftcn
Anno. i7if-.ti?ar in. ^^3ommevn^li SSeflung.
©tvalM, uebff t)cr 3n[ul Singen / «i>^

tev tl)re ^otl^mafigFeit fommen öie fte;

aber An. 1720. an e^mm m^bcr ab^^


gttvetttn ^aben».
anf bet €ti(le
?8Sat^ tuenige^ m
CcvomanOef/

to ^mt
öa^gf^Dtef iuSlffen.
Kolonien anf Der €nfK
.

Guinea.^m
|aHe5lvetna!^2lfvica..

Wo liegt ÖÄö Äom^tci A i^omc^cn T-

liegt in bcn^an^^e^arfe nber©anentarcf,


in)if^en Der S'Jeri) ^ ©ee unb e^tt^eDen , n)^
linauf gegen Den Polum Ardicum : @e)mltm
Denn t>on €oppenl^agen anbi^ mf baß mifterfte
$apptanö / m^c 200. gj? eilen ju reifen (tnD.
X.
5^ic ifi Oaö &anö unö Die lEitiroobnei:

3nnß(IJ an I'anemarcfifIe^gnrn)ü^)lbenjo5^
«ef/ Mlaber. gegen SRcrbenli^gt/. ififalt/ m
fru^t^
.

fnicr^fBanmb unbeFamit. ©ie finwofener fin&


Mbett[me, önuer^tape 2me melcbe ftcb luc
ed)tff«rföormibfmi»D^lappiiciren:
Sag &efte im 2(mi)t ßnö öie »ortiefflt(!&en miU
j(5^lK|)egKenae (gießen beg^a^r^
ä&erlairm wer*

fall» ic^one Revenuen «b/ uiib


fd&eint, bafi
unfer bfr lefeigcn Diegiermig aiicfi
f(mnätj(ßv, ali bmivo
W enUvl
genügt »erben
borfffetu Slufferbiefen »erben in 9?i>r»eaen
"""^^
Dit
belle« gsagnefegebro^en.
Süll beu Ufern ifi bergifc^.Jfnng
Hn groffer Im-
pomntz; »iebennfonberltcf» bie e^ocf «fifcbe-
«m biefe ©egenb l)4ufft9 gefswigen »erbeaJ^

ffettjeifet?
5^ft^aan|e^oBi9rci4f ifibm Königin ©äoe^
marcr«ntert{)anbiö auf einen mnfigen Diftria,
freierer bem j?onig in ©(^»eben i(iabgeü-etten"
»m'ben, unb iHbie€öanaei!fc^e3ieligionburc6«r
gnngig, (moU in bem Äonigrei^ SRormcgw,
ttB ben bajtt ge^orism anfuln
, eingefiltjret

I. 2)48 ÄomgrciVf) an{tct) felbev.

um»

XO^ißim Ädntgtet* tlorioege» «b fiäb feW-

pn^e Äömgreic^ Wirt» iB jieb<n95riji)iii»'


t« <ing?ti)eiUf:.
"

los ra^iT^gap.snvgan^g^qr te.


1. rk^min% BAWS, 2at Pr^feaura^
'
Bahufia, am
mtmM?i ii6er 5>ancmavcfDepen-
nu Codano tml) ge^vet mit aM\ i^ren
,
,

denticnbemScnigin^dweöcn 5

1. BAHus, to.Bahufium, tfl eine


l)OVtveffj :

U(^e2?ellim9/ tvelc^e An. i^ys.Kvgeben^


t){)Hben tonnen belagert mavi). ©teauDent
£)evtcr fmDunbefannt. ^ •
Ef

2, M4LTRAND, oöcv MARSTRAND ,


fleme ift eilte

QtaUf mit Dem t)e(Iett @(^lo§ C^tlflem/ ,

^)at)en. An.
auf einer ^nful/ aHtvo ein guter
171 9. natmen e^ t)ie tränen ein/ gaben
e« 1

aber im Srie&en 1720. ttjie&er an ©c^meöen-


jiirücfe- ^ , , T'
gttifcfeen Bahus unb Gotheburgliegt bte
HJSINGEN ober DANS-
^rifnl
HOLM a^ö bie ©rangen ton SRornjegen/
,
'

'

ed;n)eben unb tanemarc! sufatumen


fen.

IL Tte5)3roin'n|AGGERI-IUS, Saf.Praen
feaura Aggerhufia, liegt bavbebeu/ gletcöubei:!.

5:anemarif.
I« AGGERI'US , Satein.
Aggerhufia , t(t
n
m
gtfjlol / bai^onbie ianbf^afft benS^amea
l)at. mm au(^ bieofbentUc^eSiepben^bef '

Vice-Roy»
5. orsLo, cerAKSLo, ?at. Ansloga, tjtao^
gebrannt / i rb bte barneben neu^ erbaut
etabt ^ci^^^CHRlSTlANIA: (S^mx
bafelbfl baä l}c(l;l]c ©eric^t gehegt.
]J)at aiK^ ein G^mnallum uitb einen 23'

5. FR^-FRiciisDALT, !'at. Fridencoitadiu


il1 erfi im mm\ Secuio ang^l^S^^
4. FRI
4, FRIDERICHSHALL, @f Ufib J^dDetl / mhü
einem tt)id;(igen@c^ log I'RIDERICHSTEIN
j
Schwinefund. gn btv ^üaqmnq tfukt
mtnnq nnifie CAROLUS XIL f gnia
mx ec^mebcn bm^ , einen «nglticflicßea
€^nUnß DerSJefiling fei'8en@ei(I Ann#
1718. aufge&en.
III rie^roinn^.BERGHENHüS,
2Mt
Pra^fedura Bergenris , liegt btx 3?orÖ^ m
BERGEN, HUin.BeY^^z, iilfimflbU fyamu
^tabt im qm%cnS:ünu]väd)Cj nnb
bnj anDlimg mitSSvl^t^ Siaucpmenf
mm
nnb.
(ler-örrtcn giften i^dii ftt^r cirofTer SBicp^ia.
ft'ir. i Anno 1702. fajl gaH^j aiqt^
le iff
hvainit/ am\i)mmibcv mifcieBanef nnnv
Den. er ^ainni
pn mty ^equemfien in
t:^nri) i^^r einen bcv Mm
ganl Europa ge^at

IV, STAVANGER, £^at Dioecefis Sta.


vangrienfis, liegt fl)erl^ ^iiv fincfen im SSin#
cFel/ t&eit^ mitten im i?an&e n?ic man
, auf bct
Special-g&avte feigen fan.
STAVANGER , v<tt. StavangTia iff eine feine
,
|o|l&eiDD^«te ©tabt / unt) S3ifcfjcpa)er

V. Tie $Prot)in| DRONTHEIM, o^»*r


DRUNTHEfM, oöermicp TRÖNt'
HEIM , Sat Praefe6lura Nidrofiana
, oöer
Trontheimenfis, liegt tt)ei(er^inan.
I, rRo^^THEIM, ?at. Trontheimium
, o^er
-Nidrofia , tfl eine beri!|)mte /?ant)elt^.
©tabt mit einem Bequemen ^mn. g^e.-
im pflegten fcie gjormegif^^en i?pnige ail^
jio eol 1 1 . (Eap. sitr £att^'€^avt«-

IHK ju reftdiren. SS ifi bafflbH ctn gtpffer


^ifcboff. 5ron öcv eec.©eite wirb fic

'
tmvt^ bai ® cf)lo§ Monckholm befd)ttfet.
D«V DC«
*, MAFLSTROM, OÖeVMESKESTROM, «fl

rannte Euripus, aufbev©ceu6cvSwt.


fcetm / t)ev auf i ?9icilcn im Umfvei« pat /
ijira ju na»
iinballe e^iffc Mrf(l;Un9t, fo

« *L^n"kho"lm , ifi eine gelfen^Seffang «n»


etaatsf
jveitbcvSec/ möennuni) wenn
befangene Bcrroatvettuerben. _

VI SALT EN , Praefeftura Saiten fis


cm mW
bavinnen ©alten
fltn iibcv 2)vont^)eim/
*^
vn^V ie mrotinft WARDHUS , £afein.
eben unö
Prsfeäu'ra Wardhuna, ««flf <5an^ ,

flcbetbi^an NORD-CAPO , ^af. Pro-


SJSumSeptentr^^^^ mdc^el bal.au^
fcv)]cgjBVb!i(|).e25ovgeb.uv9e»on Europa «jl rnn

'*t^"n!i'r««f"«.Vardurmn..ifleinalf«g|
abet fel)r cinaefaUcneied^lc^A «if einer
SHfuUmSife ^Keeve.. .
^ _, .

5:iefeT@fn^ wirb tpigemcin ba« t-am

abev bie SRsvweaifc^cn Sinnen


anö
t Änci-
*''un?bSe Sgenb iff el nitfif aHetn iinei^

1)lxt falt ,
auc^ fafi
fonfcevn es ifi m m^i'
Mbeg =tal)r uo# etnanbev «Bmfer / unö'
fcvnadmicberfali ein gan^e^ i)aA(i jam
Pommer barinue. Sßie b«6 i«9«l>et / m\f
KMix wvt«n«Hf bcmGlobo fepen.
Xlll.
XIII;.
Was {inttHyVTotwcsmvot'^nfulnm

f Sic 3ttfül EISLAND,


^at. lslandia
oöer ISLAND,
Heget ein gnm
©tacfe SBefV
mxtf Uber ©c^ßtüaiii) , \mb \mb mi^nnbat
^tilmlan^ gefc^afjcf. Sie 3nfölgdjar et t)em-
^mq xn mmmatt^/ w el$ er au^: ein en TI€E-
KOY unD Gouverneur ha^ m f^tif en »ffe^
sct; ^DC^ mai fta^ €infommen |i^led)t fcftt
1. scHALOT, oDcr SKALHOLT, Scalotiim
m bcfu ©faöt fearinnen/
i^at.
unt) i)er©{$i>e&>
^-

2. BALi.ESTADT, {f} eiu ©^lof / ^er ©antf^r


Oouverneur femeSJejlit)en| 5af*
SSoe tu
nigen^Geographis wivb fekfer jßrf ^estede^ ,

oöer KRONIGES GABD Qtntttixtt


3* HOLA^obcx HAMB, tji&eri5jf<*lff{i*c.©t*
tm5RorMicf)en Steile. _

4* HEctA , tji t)er Befanuf e S^*He^ ^ fj>f t)tnt>t^


Serg/ tDd^er Ujti fo t^lel ^eflDmeiriu t)er^
ivunDep,.n)eU j\>nßDie3tiiul|ofaU ifi/ ö#
©tc tjeiffe« gälcfen ^ jl^ ^ier^efangett:
n?erotn/ palt man »ur Me: &eßen ik Europa*
. "vrP^^ 3ttf«lö HITLAND oler
SCHETLAND , iat: InMe^imlnoia^.
,

ffber behetlandic^, liefen fRormegeit ettt^a^ n&


per. ftnb tfiren fe^fe, frarunter bie Sßful
MAINLAND Dit befteifl. ©j^ geprcH aB^v tii^t ^

11^ in:
1[TL ©je Siifiüu FEllPvO , ?at. Inrul3B
GlcfTaiTcS Dbcv i^^rroenfes , lieaen nic^t R^it
Ni^on: €o [üib ilrev i6, ant)cv3a^l/ «nb (]et)o*
vcn ^üani)f m\b alfo t)em Äpnige in lo^mt^
mar (f. ^ ^ ^. ^
IV. NB. U&er9?ömei3enitnö edt^|)e mvtXf
fltn^ftIe^-^Ul!^/ ai^ GRÖNLAND, NOVA-
ZEMBLA nttb SPITZBERGA, barauf bte
2)ancmanfcr uc&j: anbcrn Nationen {)i^ni)c!«

pflegnu i/Dcf) Die qti)Oxen mcf)tfpo^U« Eu-


ropa, aU-h^l Dt'u nnbzfannttn ilanr^ern ßCgeu
korben/ öa^)ön unten Seilest erfoli]cn foü.

bini^öllmibcrn^ ßaiti&tiroern iint) Bremern mit


guten 230Vti)cii ja^ilic^ i)cvrtc{;tet n?ivö.

IIL "Bon &<ijm^m.


XIV.

^ie (PiT^See/ Sat. Mare Balticiim, fireift


mit) aroffe SINUS t)Dn jt^ Cinen ^ecienmot^
:

acn' Eer'^ci^ SINUS FINNICUS


Den ^^^^^ :

kvnaeacn mmttmcht/ bcv ^eift biNUi>


BOTHNICUS. mai mui um öicfe bctjDen
Sinus bcvum lieoet/ t)a^ nnvD alfri^ lujamme«
ecl?tt?cDen/ i^at» SVECIA, genennet-

XV.
XOit m oaa ilariö uno c^ie £introl>ner
befd)Affcn ?

?ant) iji fcbr Falt / imi) alfo mc^f gar


fvue^tbat/ fon&erlid; gegen aiorben ju ^ rp|
:

fftiD öic Revenuen mig öfu f^jonen (E!roiMit'&

aber f)ingf3cn am iBaliiimmgd


te/ tt)rcm ^oni^ getrc«, w ber "Slüimn ü\mq,
gegen tiie§rertit)C!t efii^as avqn^^tiifcf),
ilbrigniiS
aber 5U flucrfimtl? 3Sif!cnf#afff«i ido|1
ßufgcloaf,
uiiD fci)f!iu't eg, a!if eh \\t uufev bcr jcßiqcnSfe^
gimuig 51! cttKv ^QnbJungMiebcnöfn Nation
trerbcn raoSitcn.

^ 3ni 9ö!iil<R f nnöe florire! &ie (gi)aneelif(fie


Religion. Die Ärniglicle ©etsalt ig &«rd) bie
Autöntat &cfme.;4;.g.iKaf^e un5 ©fäube kVx
'
etngfjct-rüncft. '

_,2>e'- KSvip .finig in etf;treben,


FRIDE-
idjHgle^l «finbgraf S^tf^m^ ©er er.
n)fll;lte
S:!)remSolger i|i 3l&D!j3l) ^rieöeru^, ^)cr.
ßog ju Äolilfin unb Sif(&Dff äu ^jlbecf^ gcbn|rca

Ulnca/ ^onigl. f-renfifc^e ^priaicfin/ geb.


ben
24.jmiii72o. iievina^J(i744. ben i7.3u!ii.

XVI.
Wie ttiftrs Scfcwct»e« cingctl^cifct ?

©g« weiflrtuffiige ^onigrcic^ ^affe hx im


entern 2Rorbtfc^cn Kriege fetl^ Steile

^- „®*"'«^f" f'(& ftltdV «at. SVECIA


Itnße fic difta.
II. (Bojbiflnö/
GOTHIA,
III. ^oror«i!S./
IV.
Ut. NORDLANDIA. •

5innl«r»t)/ UU FINNIA.
VL ^mn^J Ut UVONIA.
xvir.
Was ifiin Bdivcmnan fi'd? (elbct

Sinus
Wiefel S^cil lk^t im 5Btncfd/ tro
Bothnicus UUD Sinus Finnicus ^Uiauimetl föm^'
nien. €^ mvi) n)iet)enim iafuuff fleint^rouup
icn a&gctl)eüet.-
11 UPL AND, Sat Uplandia, barinne if!

1.. STOCKHOLM, Sat. Holmia, bie J?auptj

. &cr4'©tßi)tbei! f ßnigef / befielet aus un^

t^ifcöer
An.
©praclc Holme^cuennetiterDeru-
1697. ijli)a^ pvlcltigt W
pra|tt9^tt?ie^
^gelegct/ aber nad) Diefem f^^r
t^er aufgebaoct n)ovt>en. Cie .OanoUing
n)iTi» jiarcf achicbeu/ un& bcr^a^en ^amjtr. ^

iß febr fic|)cv.Um bie ^^it)f |evum ftnb tier


gelfcn, tHoiri#?n auf t^er ^ee
t)or
ayMen

nel)me« muffen. An. 1710. fml) böfctbfl'


ijtel taufent) 5Rcnfd)en an Der
^^cü nefiorbeß.
u sAL, ^at. Upfkiia, ift eine u&eraulalte
€v^/2gif(|)D|ffi^e ©tabt/ mit einfmJeJjr
»ffteu ©c!)loffe. werben bte /vpiiigsr
böfelbß gecroncf. S^ic Univei-fitat §tt^

Upfal ijt bie t)ovne{)mpe in ©c^tt)eben.^
Anno 1701a, i(i bie flute ©{AWfaflaan^ ofc**
..

(^bvamt, WM aber fc^oniiemlic^ itjicfcet

i)olm geg^n über, auf mM)cx aber ben


Un m^btn ift txactixü mxbm.
4. jCARLSBERGEN , ^egcti Sßejieu mit 9Äa|)ler^:
ece/ if] mi Ä6ntghc|> Sii|i*@^}of
^*
Z'^?rf'^''^''' '
^^^^ ^hm€)ci^^ Sup^
e<lM einet m^t njeie öaH
3nfuL
etpiflolm. £ te iibrrqen bf fatn?fcn äd^
»igli^e« fufi^'@c^IpjTer jml^
SllLESTADT, STUÖmUNGS^ ECK0L1.AND UUi^
STEININGEN.^
tL SUDERMANNI.AND, ^atSuder^
mannia^ liegt itxuuUx öiit 3}?eeve.
I, NicöpiNG, fat Nicopia, eine 6taW nebff
g^f^'j^ff^ Gittern jP)aDen/
pet)6ef SRnfrfc^eaiavafion 171:9. bat öie?

ien^<)ran^'e^ai)en erlitten, eongen fti


,
iö öiefer ©e^etiö Die ©^tDeöif^eepra*!
«m atevli#cn g.ef|jr0^eniwtea; "

^. GRiPSHOLM/if|-€in e^llaf,^

f^of U(5e @(a&i am S)leie^6ee.


la WESTER^IANNLAN^), Jaferrk
Weitermamiia, öar^nne f|i;.

f^>offhd;e eta«^ii?eW;e,eineB ftarcfea


fen^'^anöel treibt...
2^. AREOGA, eine ©taöt..
ifi

^. SALBERG, i:at;Salberga, ejne


flefne©taDf#
mit mem äutea©ilber/^.er8tverif

4» HiP-
%i4 ©fl5 ii. gao. jm* ganb^d^avte^J

"Z KÖKiGsöR, dn Som\4 Sajl'^««« »on


baöon, am ?i?>;ik
anmiset,
J;!)il5C ciuc Uc.it

e« Meier, iid)t5e^En S^dien »on ©focf'


IV.^NERICIA ,
i\\ due gan^ fidue ?))ro*

"'Jr'ehro, gat Orebroa, am


©ee^idmcn/ ifi

j»ie dntiige eta&t


bavinnf/ gar (c^mai/

V DALmi:ERLIA, tat. Dalecarlia , ifi

lSR '.N g«lnnct werben, liib in Der ^.^Dric

bef annt, unö »erben m gute ©olbflten «nbSJeig*

ÄfiflnutnntcrMegrSflenet^btei«
ed>t«ebca 5u rennen. @ie liegt w t^'

»upfcc*
nm hhai^Simi voeld)cv b^ev
bcrggcricrmdwirb. , _ ,

2 .vEsw T,iteintUinevßvt;Wi)b'eec^«e'
bife^eu lupfer * ^imn gelcfjiagen »uer-

ben.
XVllI.

att
€ö i!l ein ©tu?! tauöeä/ welc^e^ ^nnacljft
\tbtx, he*
bem SinuCodino, ^ ancmavvf gegen
bawer»
aff, u,nbiiHvböarb.#!&e Efinb ielfllutj,
miim bicä> .unblixrt.OJotbju ^^fransfonv
jtalten,.
meu'fiub, vodd^t im fiintften.^eculo
l^rancfrekt) to laminerltd) »irmiw
©panien uub
brep >l)ro»in)ieit ab»
fKt {)fi6en. €i reivö al>cr iu

^"l* Ü>!<<(5c>tb?ano / ßat. Goüiia Orientalis,


jHrSue&tf/öiefe^ begreift , ^
^^^^
r. OST-GOTHLi^NIi, ORvo Go^
thin, an\i(f)\dhcvf baviniicnifi

I. >?oRKoriNG, bic .panpr^efaDt/ an


bctDfh
©ce; tfl^(]rog/ uiib ixcibt ftar^t .^anbluna
mitS)vCi|ing luii) andern Manufaöurcii.
1. LiNKOPiNG, i^it Lincopia^ i)l ni#t ail,|u
övo^ J?at einen Bifdiotr iinö ein gut
Oryinnaiium.
^
Un^^d)^p
t^al. Stegehurgiiin, (m mUU
.4. WADSTEEN-, Süt WadfleniiiTi . UtiU in tu

«nD ^^xahvm^Qxi Der l)ciligai Bnpitta


^
iu iiKvcTcn.

. S^^ALÄIVD, f at.Smalandla, glej^&nm.

1. calmär, Jaf. Calmaria, eiH


t^ottreffficBct

3&ifll7off unt) Gymnaüum.


2. jitNKÖPiNG, ^af. Tenecopkga, tfi nic|f all.
|u grop/ am ^ce Wetter gelegen, oafe

^'-^ 8^^' fleiner ^it,


\'''4''4^1^^7r''''%

4. ESTERwicK,^af.Veftrovicum,^^^^^^^^^^
vx
kt einen
^ai)enan&er£)fl.eee.
f. BROMSEBROE, f at. Bi'omfebroa, lieget nicö^
tpeit^o« Calmar, unt) ifl megen bei om^
, öer Anno
febroifcfeen ^rteDcnl 6efannt
i^4f. ttinfd)en ©anemarcf un& 6*tDeDen
gqc&lpllenw^vöe«.

^ S>ic
«

^ 3nfiil OELANDIA, Olandia,


Ueat Calmar gegcimbct/ iinb geboret
aucl)

p "fellngem Gouvernement.^
, I. BORCKHOLM, Vaf.Rorckholmia, im
5. osTENBY, Ut Oftenbiia, [lllb itt)C^ Kfie

4 5^ie 3nful GOTHLAND, Gothlan-


dia, liegt m(l)t t»eitt)at)oti.
it}eit]ai#
^'isBY, Jat. Visbia, t|i eine stemli^
tiaeetabt bavinnc; nad) imbna(r)^ott
t)ie

itl met)lanb
t)ev eee abforbivet iinrb.
gewefen.
gine geiDaltige ^ant)el^^©tabt
§:a{)evo baö Wysbiifd;e ©ee.SRe^t noc^
UUmt ifi. „ ^ ^ ^. ^ .^^
Ocadeö*
.

II\Xtftf(Soibl^nr>/ 5at. Gotftia


talis* mtm mäturmp beaveiff . ,

1 WEST-GOTHEN, m. eftrogothia-,

an ft* felBet/ bavintie tji


c^oTKtNBURG, £at. Gothenburgum, eitte
fAmteSfabt an bem Sinn Codano, tpel^
m melleiAf nA^() ©tocf^)ß!m bie Belle tci)n
Mrb: ©cnn fteifuuiileicf) real k^efi iget,
gonv
«nb i|i ftntüc^ baeine£)ii^'ru;ibifd)e

})apte angcleget mxHih gif ^at an«


einen Äird;ott" unb ein fc^faunte^Gymna-
fium, . t r ^
ELTSBORG, ettt ©c^fo? @)otpenbnv9 a«
2t.

5. LI
bev©e^.
KÖPiNG, eine. Sijcf)offlic|)e ©tabt m 1

_
SBenev.©ee.
WERMELAND ,
^
Sat. Wermelandia,^

1.
tavinne iji

iLippsri T, £at. P uhppoftadium, etm;


X P
neue©tabt/ ijl /^.n.,i7oo-t»iJ^ba'umaant
liemeüvettvovben.. ^ |

2» GARL-j
2. CARLSTADT, Ut Caroloftadium, Don Ca-
rolo IX, gcbauef/ uni) liegt nicr;t tveituoit
Dem Werner-©ee/ ^at. La-cus Venerus.
. DALIA, liei]t m btn 9?ont)eaifc&.en ©rmu
DALiBUKG, «af.Daleburgum^
ein ftejitev 0rt
.IIL SitöeivCBfotbfanö/ £at. Gothia Meri-

• ^~^^^LLAND,Saf.HaIlandia, Cin^anNm
omu Codano, D<irnine.
I- HELMSTADT 2at Helmoftadium ^ öff
,

^)aupt.e(a&f,am gluiNis.
1. LAHOLM, Jat Laholmia,
l^ateinfRSa^m

J. WARBURG, Paf.VarbTir^um,
|)at rtmfaB«

SCHONEN, fat Scandia, liegt ^opm^


pa^e« gegen über am etinDe. €^ iß Dar*
i, LUNDEN, oDef Lu^^D, ^at, Lundis,
Die
^mpetm; i(] An, i^^8, mit einer Uni^
^erttfat gelieret tDorben,
aber mxht f^r ruiniret,
(ie
i« btn Mmn
^
Coronia, tfl eilt ojfeaeg
"^w'f ^'''r^^^-
£rt;J)at aber eine i)e(i4: ©taöeHe unb gu#
ten JpaDen, ^

M^^MOE £at.Malmogia,
f.-
tfi eine gute So
^^^^^^ nebfl einer D^Jie«
Seil?.
HELsiNGBOTiG, ?af.
mm Helfinrobur^um,
Ort/ nebfl einem alten mfaüeneti
eitt
,

gegenüber.
iilo§7mb~^äy^^
Anno 1709. Rrtt)men ti bie J^anenem/
llencäabevbalb roicbev»crl«rf«n- ^ ,

f vsT-EHT, eine
. etm
an bev ©ee, föo ovbenti-
emlmiffeii.
lieb Die Sofien aug 2ei!tf*!anb
eine nem<
6. HUEN, obcv xt'EEN, ^at.Huena,
»eil Tycho
^nful, ill be^megen bensbrn-f /
baiv
de Brahe fein ©c^lüf , Uranieübuvg,
auf aebaiKt bö^- „ , . •

BT^EtKINGEiy, 2ai. Bleckmgia, Itege^


j.
juv Neffen/ bsvinne i!l .
:

1. cHRisTiANOPEL, £af. Chnftianopolis, »(l

»Dn bem ivonise Carolo XL gan^ rahvf

cASLsoRON, £fit.Caroh Corona, ein f^O',


2.
ncvArtBen, ein roenig m
Sinjen, i|i binge*
©tanö
gen öDin Carölo XI. in tveffiic{;en
g<fe!|ef tvovben. „ j-
j cHiu3Ti.v«TADT, £at. Chrimanofiadium
liegtäiivSincfen gegen e*one«;
«nb ift«n»<
feine etabt. »i« l^^^T^
1709. n^oraiif peroiebev jun» tanbe
bui
An.
au'S gcfcbl^gen muvben.
carfsUfek, ?at. CaroliPortus, ifl eir
4.
(i(^ever£)rttwbie©(J;tffe.

XIX.

JRowegeij
©asJ t!^ ein groffeg Sanb janfc^en
gegen S^orDea ju.
«nb bem Sinu ßothnico -

finöbavimie folgenbc£anbfd;afften :

'
I GESTRIGIA, tibev Upfal, am Shiff
gifen^Sjergraevcfe.;
Haiunda, ^«t fe^r ergiebige
II. 1-]£LSINGEN, 2at. Heifmpia,' mi>
(er I)m gegen a^orDfH; • ^

*otpnii(I;cn©ee.
IV. JEMPTELAND, Pflf. Temptia, Ikat

oat inne/ Die


remarquable luare.
V. ANGERMANNLAND , f at. An-
germannia, am Sinu Bothnico.
HKRNosAM„ ^flt. Hernofandia
, jft bie 6cf!«
"^"^
^"'^^ G^mna-
fium
VI. BÖTHNIAJiegf oben
am SinuBoth-
Bico. iarmnetjl nichts mmevcfen/alr
^^"^ »^'«"z iPie.AflUB(*

CaroiusXI. aereifef, unö ^»t ben


langilen
Sag mit angefe^en.
Vn. LAPPLAND, Sat. Lappia Sveci-
h gegen SRwben an Den mcrmau
n ©r.Snßen, unö ^af fe^r
mibt unHavlSl
J
Je €in»oi)ner. .©aö Unl> ifl jtemlic^ grS/
it
f.Ä"f^ «'^''^^
fmiff s})vo»imäen etngefl^eilee.
^»v»/
&uvc^§ej)e„

1. UMA-LAPMARCK , uin Den flug Uma.

2. w™A-LAr.MARCK,uinDenghifPitha.
I. I-ULA-I.APMARCK, Hin
DenglugLula,
4- TORNI-LAPMARCK, «|n J«»
g(㤠TgI IIC.
f. K!M!»
KIMI-LA.PMARCK, Ulli Ö«!! glu| KilTli.

Mme^en buvcb etUc|)e Mathemat^



3u "»
,cös, genauer unferfucltn laffen.
fern 5dfen ^at btx ÄSiug
gvaticEve^ w -
ciatae aef&icfte
Mathematicos ,
lintet

m»ei(^uuöea Des ^oU.flls bie^eflaUDvi


(gvben genauer $u unf er|ud)en.

'
Unb mH welCH wilöeu t£§ier«n tefe^et,
Sc»nii?ieic fonber«
barnnter bie Hfanntc«
Ud) remarquablefinb. .
^^^p,
NB i^V eil bief«^ m^r iat- LAPPIA SVl^.
CICA benennet »iTb,femut man welche*
ret Ten/

in Genere baS ganfjc Sanb ,


baS
an baö Mare
äber beut Sinu BoAnico biS
Glaciale ge^et , UWt em«ra generalen
Sorte LAPPLAND , «at,
Lappia,
BberLappohia, m^nn't »trb.
^4)otentflten X|)etl
Sn- fei) unterf^Ui)«««

,. ITktMt okn,»el|eOen.©anen
DAMICA.
a<'

-t^vef, LAPPIA
XX.
meinen r
XOm if? «t 5in»I«n'5

Sur Sied)fcn an bcn ^«f'i'«^««


tts litflf
an^ereTravai^en fc^r mhl Hvtra^ux Fdnneit/

lf4teru ÄrK(je geriet^ pntj 5»^ttlart& i« SKugifd^e


JE>ant)e:aberöuvc^^mgrteDeniu Nyftaedt {>a^
|K«t)ie®t5<\)eöcni)a^ mecflfe wte&er befomme«.

JenrngtorfaSenmcrte/ tvirö bir Seif lej^e«.


I. FINNLAND Ut , Finnlandia , an
fic^ felbet/ liegt im'SBiticfel, t>tn &ie te^öc«
©ecnformire»/ etocfÖDlmgcgetnibcr.
I. ABO, J^at. Aboa, ijiDieJpaupt/StaMJe«
giattUnDe^. Anno 1^40, l^at bt«
gartljf tt
^Snigin Chriftina eine U«imf e4t Da*^
fd&^angeleget. An. 17 i}'iflbit\tt Ott
an öie Muffen iiBcrgatrgftt/ ater lyiu
ivie£)ecre(ii(mree moröeit*
BiÖRNBBURG, iratBierneburgum^ i^^tU

5, NYsr^DT, o&erNeuftadt, ijlberörf/


An. 1711, Der triebe |tt)if<$ett @(^n)eöe«
m
üitb 9tuf laiib ifi gef^lpifenwocDe».
IL CAJANIA., liegt obea «itrSinuBoth.
Rico , unb mirl) in man^tt 2anbf^^axu per er-
rorcm Bothnia Orientalis iKnennet.
I, cAjANEBURG, gat. Cajaneburgum , i^bie
J&aupe*Sfabc öavinne.
1. eine neu* erbaute ©tdbt am ^eer»
ULA,
f.VASA, oberMusTASÄR, tm ^üH ^auitW
©tabf anber@ee.
m. SAVOLAXIA, liegt bmnf et, unbifl
^oBcr ©cewunbSJiH'afte/ barinneijl
^^YSLOT, eint)e|ie^®c^l{?f imfEßaffcr, mit ei#
nemGymnafio.

«Rm IV. TA-


;

S24 Sa« ii.€a\5. juv?attö*S|avte.

IV. TAVASTIA , Darneben jut imUWf


öarinne ifl ^
TAVASTHus , Utm. TavaftHa , eine tjefte
eias^tjmtf^eni)en5)iorä|tcn. ©iernivi)/
au^ cROHEsiBURQ genennet.
V. NYLAND, lat. Nylandia, amSinu
Finnico.
I. RASEBORC ,
Raleburgum, tfi tlem/
l^at aber einen bequemen Jpat^en.
Sat HelTingfordia, ijlgat

VI.
flein W /
CARELIA
aoer einen maSigeu^a^en.
, liegt Darneben am Smu
Finmco,unDi|lAnno lyai.Durc^DenSR^I^aDti* j

fc^engneDen Denen ^^ufTen grollen S^eiU abge* |

treftennjorDen. ^ .
I. wiBORG, gatein. Viburgum , Du ^aupt^
etabt/ ein fet)r t)eiie^ e^loS / njeU
^e^Dte ÄaflcnetU^emat)l t)ergebenfbe^
lagert / aber Anno 1710. Durd; accorD
erobert l^aben. .

%\ cROKscHLOT, iji eine Siuf ifd)e SSeflnngmit*


tenin&er@ee, An. 1704. erbauet/ liegt
4.teilen van S. Petersburg.
3. wiLMANSTRAND , eitt tJOtt Den @^tt)eDea S

ganft neu befejligter £)rt / bep t^elc^emAn. |

1741. iiDifclenDemSJuf ticken unD e^we»


Dif(|en Generalen ein ()arte^ ^reffen
gefallen.
VII. KEXHOLM Latein. Kcxholmia,
Hegt gantä an Den 3?ufif^en ^xin^tn } ptt
,
m \

Ladoga, unDifl An. 17 31. Dur^ DenKvfIaDti' i

f^en srieDen Den Äoffe» gr^|ient!?eil« i« i

Sljetl worDcR.
CARELOGOROD mHUtl, Utii AntiO I7I0.

XXI
XOm ifl in "3n$ttmamUnt> m merdfen?
€^ liegt jnxfcf^en bm Sinn finnico , ußb bm
pee LADOGA , ix)el(^e bnt^ btn §lui Nieve,
jerrimaet imbtn^ imö|at w
Okimt de» Stuf'

mibtv btn 3vuf[etij!6erfaneamor&f n.


^* ^OTEBURG, raf. Noteburgum,
<juf f€tt*
^it<9 Orefca, tH eint f^auptfac&lic|>e 5Be>
pung mb fyam / am ©ce Lado^a ,
öer glugNieva^meinfaHf, Ann^ ^612.
m
m
men
tß Guftavus Adolphus eingt^etiu
, tm&))on fel6iger 3e« an i(i ganiier
90. 3at)r öer grone e^m^e^en iintermorf^
. fengemefen, bift^ An. 1702. {)ie l)?ufi"f»
tpicöerum erobert , unbRunme^r Sdi>l«(;
feibocct genennet baben-
3. iVANOGoRo Jgatejn. Ivanogorodia, ei«
.j

^eße^ 6($lof / bn rr^anfc#en ®ta&f


Narva gegenüber/ ifl m4 Anno 1704,
t)0n öen 3viijTen erobert tm^ötn.

®tt, niciltmettt^ön Noteburg, i|l An.


1703. an&ie Stuffen ijbergegaugen.
4. S. PETERSBURG , jfl HU
^CflUUq ilUb
btU^etabt , bk €|aar PETRUS
Der L
leitl)An. 1703. angeleget, unb nad) fel>
iiem3?a()HKngenjennet ^at , ml^t t^o»
SR «t a Sag
;

Ii5 £««iii.€flMttr?<ittb«<St*fttf<.

btt
2«9
g|aar#c
iu ?ag jimimmt
J?of feit
,
eirä^ea
ionbevluft
3a^v<n
t
m
fe«
\>u

unO
ne sSBaaren »onSlr^jangfl &a|in gejogen
6(1»Ladogaif^en Canal anqeltgtt »af.
Sur S5e&e|ttn9 i(l auf btv ec« öa^ €anea
6ton>©Alo^ gcbanf t. <ii i|l ar^
Hernie txjfeitfi. SBtatn bev nic&rigtnjage

MBttmovffen.

XXIU

J5tefeg tattb liegt öifftif« beti?^-.©e< / i»t«

'Aen i5o1Un uni» bcm Sinu Fmico; «jlj<5tt


'

'tu(f)tbrtv unb skiÄfam bie


Äorn!rtmniet »on ben
'

wlbeu ^otbtn. ^ot biffem 9«I>ovt« baä g«»ße


«tfflanbbeH fogwannfen €eeuQ iS^Efven/
wei.

A«6 ein gdilii^»« aiittcr<Otb«n »av / unb be*


«iff bama^B «u^ €«tl«nö untevM. •v"'"!*
würben bie JRitfev »en ben ^»M«« "«^ 2?um-n
»frtrieben <gitbli<^ ijaben bie e^tceben ba«
:

«dfttbasen erobert, unbe^au^KitbemDiiw


bifAenSrieben Anno i^Äa.beWnbi^ beliaupUt.
SnbemleijteHSfrt?(ieaber ^»abenbic KttfltnUi
mifii ianb erfllid) »evwfipef , unb ^atnm
fifl, tf)dl^b«f(&bi»5öaffea, t^eilsbiird>^(ulffe
bcr«e3, tmferi^>ren®e^oviamgtbvac5)f. S»«,
e*roeben ^ahtn au(fe im Srieben.ia mmm
ArnoiTM.flcö all« «pratenHpnflui bi«ffiJ
t< Äorn^Sanb begeben iiuljleH. €« bejtdiet aoct
ßöno ttfivi €uvlai5b ni^t barja jereejuel
iKrb ia itoey 6(Men
ES-i
mmmm
L ESTHEN, ?<if.Eflhonia, ifl baßoUf
r< Xpdl (im Sinu Finico.
1. REVEL, faf.Revalia, eine groffe imb
rei#
dje «^an^el^^etabt ber ®ee, tt?d(|e i«
Jeiti |).infcaeifcf;fttE5im^e meUanD tu gnrfV
fer ^ünfioer^üon gemefen ifl. An. j7 1 u
«abmen e$ t)ie SvajTe« ein, tifl^ein 5}e
«cft m)^m aUtß Mvinu aufgeraumct
paffe.
NARVA. emei)efie©taDf : MS^Wöitr^
6et) Ipei^] lyANocRo-
, <>'at Ivanogroda.
$Dtci«:r Ottmar An, 1700. t)on ^enl?ijfien
t)i'v<tefeen6^ ^eiage«, aber enWtcö öaä An.
174«^. erobert
5. BERPT , ?Ät Derpatum JEJöer Terpatum,
mlttüii^anime; beP^itn Anno 16 jt. eine

iü Anno 1704 Ajmn hu Slyffcii mm


.
4. PE8NA11, at.Pernavia, !peiüf(cmeraf*ei
itjölbeiH^fli^ter ^ae einen feinen
,
tien , unt) jcit An.^8 r. eine Uais^erfiral.
i

Anno 1710. gieno b^r £)vt önünrlKnffeii


Uber.
FEHN, M.FeHnum, ©fa&f untvedfef.
6. ^isENSTEiN. tinH\it^®(S)hlmU 'Mm'
raffen umgeben , wirD auc& Wittenllem
genennet.
7. OESEL, gafein, Oefelia, ouf »eli$er bie
^mbt^tmoitemfpmg ju mercF cn ; tinl
8. DAGHo, Jat. Daghoa, jtni) jwe? mittel
ma§!ge3nfuln anf Der @ee.
n. LETTEN , 2at. Lithlandia , tfl bai
«n(erfle£J)eili>n Den (Suvl^ nbifc^en, SXug#
iic& en ttn& Mlmfd)en ©rlnlen,
9i m } 1^ Kl»
1

TT»!^ am Sdiffc Düna ,


t)tc^)aupt^etflM/

rmtmöaetaöteiHC flarcfe Äauffmonm


f^afff. J)a^ Gvmnafmm bafdbfi i)l|C*
Ux^cit berühmt gea^efen. 2?ov Der Svcfor^

wa^I t^ergeben^ belagert. Anno 1710.


«lupeevit^enMi^ ergeben, na^bem t)ie
S&oUf^ rei^e etabt in m^Ijrenöer langtrie^
Tigen Bloquade ff)eil^ t)ur^ Den junger,
tbetU^Durc^Me^pefi, gan^ evbarmlt^ t>on
i|ren€ittn)0^nemn)arentblo((etn?orben.
DüNAMÜNDA , eine t)ortrejfli^e 3Se(lung/
«nööabep ein^)at)en, nit^t weit t)on ber
©ee , öet Sluf Düna , |)jneiR faßt.
tvi>

Stßie Die@armfonMir(bbie?)efi anfgerie*


bentDat/ fomujieMberi:)rtan Die 3iup
fe« ergeoem ^ _^. «
i, KocKENHusEN;, i(i eittC S5efiimg am glune
Dürna , t)er Diefem irör e^ bie orbentliroc
meftbenß be^ liepanDifcfjen gr^.^if^off^.
it. DÜNEBURG M
benSittffengel&lrig.

XXIIL
Wös geboret tticbcocr (Trotte Scfewct^en?
. ©te 3)ret)in^ BAKUS, in S^orn^egen/ &a#
fur^ »orl)er
t)ön gefcfjeben ifl.

. gttt?a^ t>m S5or^ POMMERN, nebjl ber


3n|ui Rügen.
. ©ie gtabt WISMAR , an bev f)(l'®ee,
im J£>er^ogtt)um SÖvecflenbnrg. SJor bie^
fem mrtß me
numnfpro aber
reale gSeflung
ein offener jDvt.
m 1716.

4. ©fl^-&er^09ft>«m BREMEN, giborfe Den


ec^iüeöen feit Dem SBe(b^^ljfd^en
grie.

epn t»f n Saljiien evo6ert,


umm«^ &em
6t)arfur(}cn j« J^annouer cebirct
y. ©a« AeitoGttmin VERDEN , war «»(6
mein
©tjkfe t)on Der 38ea(e
«enÄmgeg: giunmc^ro

kSÄe?"*^"
aber $ Ä
&reBfta.ii6rl'

55<i|S"rflfn(bum STETTIN in ajommer«,


mex-nni^ in (preuffcn im leÄrfi

t. 55ag Äer^ogtbum ZWEYBRüCK m bct


Dt'^l(5/ je^orteber grone ©(^»eben
fl« ben Sobt t^nigg Caroli
be/xil. ee f
17 1 8. aber e^ bciii spfal^-örafen
, Gh-
Samuel, su2b«ilei»orl>en. X^am

XXIV.
Wie tftt es »oc ölre» Seite« in
trotte»
gefisnoeijir
I. e^raebenufib 9?ortüegentüiirbent>Dn
benSll.

ber 3?4me Cherfo„e^?aS^icat.S


:

i7©i7©5nir^en3nfultt l)ab?n tit TEUTO-


NES btmWt ßb aber öie Ccatfd^cn
:

DatJonfeen SRabmenl^aben/ Hebet bal)UT.


4. :Sniecl)trebifd)en®ofbiaiii)eb«bt;n5^ie
GO-
THI öcit^obact / m{6)t im m\> \Mun
folgeuben Seculis \)cxm in bie Siomil^en
5fro^iii^en gcbnm^eti finb imt) jtd) in iit^
(pfi- unb WejT^*JOo ben gcfl)Cilct l)abcn..

i)e tiefet ©ofbcn ein jeöer Hiftoricus fei*

»e eigene gKetjttun9t;at

^aö XII. eapitel


Suf £ant) < fi:()artC/

!•

Wo liegt pofenV
Sentf^en gegen SKorgen «nb
@« Hegtdilo^ur
fet
litt«
binden obcv gegen SJbcnb
, f!6f*
an
ober gegen SKovgen an
e^lcpe»; iurKcdncn/
gKofeou ; wmot / ober gtgen ^tittaqf an m
mn, eiebenbilrgen, S?aßn(^epunbS:artörep;
eben / ober gegen 9)}fUevna(I;t / an iHcufte»/
gMiianbunb^iefianb.
II.
Was vot ,S(6(Te m pcten?
©er t)orneJ)mpen finb Diev
I. T^ieWEIXEL, Jatein.Viftula, trelc^ci»
?KÄ{)ven enffpringet/ unb b»t4? ^Jrenffeil
inbie£>ll^@eeflej)e(.
ton^oUu. Iii
2. £)cr DNIESTER , obtv N1ESTEr7
2at. Tyras , , fliegt mUn jtt>tfc^en btx W^U
j. ©er NlEt>ER , opcv DNIEPER, «ae.
Boryfthenes , cntfpringet in ?SSof(?a»/

4. ©kDüNA, ^oln. DWINA, oöer »zwi^a,


^at, Duina , jlief t p&en iti?ifc{;en Suvlanö

III.

bcfcb<<ffcn?
S5a§ ?atT& ifl öur^gc^)fn&^ fc^t fnic^tfar/iuet

t)ie 5i)olrnfcI)cn £)d?fen 6cjeligen. 9lu ^Duig,


SBa^:/ ©als unD SäJoSo ifi glei^faö^ einUber^

$)aß2mi ifl allenf^alben flarcESemo^Rej, mb


btt ebcKeufe ifi in ipolcn eine unerfco te ssjenge*
©ie€inn)ot)ner jint) mciflenö mol^l^emad^fene ilavf
cfc ^.^nite / gerne pxai}t\q in t|)rer aufferlid^cn
3lujti5l)rnn9 / maß
^oc^miit&ig/ univ eifrig in
55efcf)ufeuni3 i^^rer grep^ett 5Bel<9e gc^en
2eutf*lanl) mb ?5re«(fen mo^ne« , jinD Diel
civiiifirter / al^ i^ele^e t^infen an btn 2Rofiwii
ttf(&^ UKö £ar(arif(5^n@ran^enfint),

IV.
Was if? vot eine Kcligicn in po^kn^
£)ie Aanpt^Sieliaipn i|i ^atMü^
/ juttjeldBec

j5<^ Der Ä'onig,/ imb öie SJornc^mflenjbe^ 3^ei^^/


bef ennen. »rrD^n ^in unö mi^^er anbete
®? III ; Si^li^
formir?e (Tmed^cn ju^cn unb Curdeii/ f
>

nicfef nur bavinue gcUtten/ fptibcvn aud) bcp i^rcnt l


Exerdtio Religionis gcfclniget* ©onDcrlt^
fini ^te ^uDeß baviniie bcfier eDn^^t^omrt/
an einem crt in t)cr 5Ißelt. 5llle t)iefe SieliaiDnif*

S;evn?aut)(enr.rateßSmif eüum
allgemeinen ^al^«
ouaDissENTiENTEs^ oDcv DissicENxeH/ ftcueuuet*

V.
TOte tt)itö polen ewctctbcifet?
€ä jinö eigentli^ groffe SnnberBe^fam^^
®(en:
L 3DaB^o?t?ar€iVf^p<^leiicinrfd> fclber/ J?at.
REGNUMPOLONI^^,an benSeuU
fd}en nnb Ungavifc^en ©vanßen*

MAGNUS DÜCATUS LITHUA-


NliE, an&en?B?ofco$^Uif(^en ©rangen.
S5or biefem l)at ein >et)i\)eöe^ feine SKegenteit
Wt gehabt ; bod) nunmelro feit bem tievje^
lenDenSeculofinD 6ei;t)e genau miteinanöer i)er*
Dnnöeuyt nnö njevöen Don mem
^cnig vegie*
xtt.
Serj^lfge König in ^olen, FRIDERICUS
AUGUSTUS, ober ÄUGÜSTÜS
III. ge*
lobten t)fß7. £?ct. i^s^ajliugleic^ S^urförß iH

VI.

€in sifwiRi^ f an& an Den €ci&lejifc{>en / U"'


ÄVir» polen POLONIA
NOR M öen ©djU|ifc{ien ©ranßtn.MI-
I. / Latein.
,
II. <f>io)4 pokii / £af. POLONlÄ MA-
J'^^R » «n ^en ^ßve u§if(f;en ©rangett.

Wöfl i7i tri Äff m.pofcit m mercFen ?


£)tcfes©(u(F(f Heget nKif^en#jtt)tfc&cn®c5fr*
fienuR&&eraßci]rel/ lm^ aegreijrt Drep fliifebnlir
^eqsvoöin^etf, wel^e man auf ^tblntfcb XOoyi
nxjPlciififfiCtt/ JfltcHt. PALATINÄTÜS.*
nennet.
1. ©ie^Bapnjo&fc^afft CRACAU, fafeitr,
Pahtmatus Cracovienfis
e^leiien/ mo&ieSBeijtel^ermigfommf.
, ßßt m £)bm
1, CRACAU, ?are«». Ciacovia, i(lDiej6aup&^
etflbt bei ganzen Äonlijrei^g an
t)«rSSet*
jrelMfnjtic^ ^rof, untunit einem »cfiei»
e(5)li?jje au{
ememl)o!)ett5)ergewrfehci?.
Anno ijot.iH Dafdbü eine UniPeritt^f
«ifgevid)tet woröen. bie etabt Um m
TOi-haf unb ÄocEnm (tnb fc^one ©alL
e)vuben. Anno.i7o»,^)a(feB&iee(*!»£»

gclslof bur* eraetiSl.ranö r«iniretn.wben,

©«e etö&(^af einen S.fdio!f,


2. sEVERiA, ifi bif .^aupt-etabt eine^ Jöcrr

l><mStf(&ofw» Cracau gejagt.


3. czENSTocHow, eineSfabf mit einem Slo'
fler, unött:unDertl)ati8en@nat)emSili)/ itt

welchem groffe SÜSa^lfa^rten gef(^e?)ett.

n. ®ieS[ßot)tt)Dl)f(^afftSAND01VUR, fflf.
Palatinatus Sandomirienfis , liegt bavneben Oll
öev ^tinl
SANDOMIR, $af.SandGmina, nnt)er5H5ei#
yel, «uf einer ^Df)e/ f)at einjtemlicf)\?eile*
©c^IdS Ulli) t^ßfee^ Sribunal
a» RAGOW • ^af.Racovia, cineFIeine ©fabf/
Da öev Socinianif^egated;ifmu^ ijl gefc^mi^
tetmorben.
3^ piNczow, ober pitsghox»',
obercLfssow,
ijj itx Ott; n: 0 An. 1 702. i)ie € c^ttjeben ei#
ne€(^la(J)ter|teIfen.
m. ©ie 2Bot)n)obf<5aff( LUBLTN, 2<iU
Palatinatus Lubiinenlis, jenfett ber $Sei):e!.

kUBLiN, Vtttetn. Lublinum, gluffe Bys- m


tiücza, einegreffeti^oPetvo^nteunbrci^e
©tobt, mel^eflrtrcfen^anbeltreiBet/ir.irD
bur^ bie SKovifle jiemlt^ t)evtt)ai>ret
it^at au^ ein ÄomsK^e^ Xribunal.

VIII.
Vüa^ ifiin (Brog^polcn 3:« mf rtfeit ?
Tiefe« etiJcFe liegt an ben ^reufif^en &xint
nnb begreift bvep anfe^nlie^e fanbfc&aff*
ften/
ten:
L <0roR Polen an ficbfclbcc/ ^af.POLO-
^lA MAJOR, ftrifte fic difta , barinne
tinatus Pofnanienfis,
2. posE>^, Pofnania, 6er WavtC; ifl
gar eine feine \>on Steinen ie6auere©ta6e/
nebf] einem feinen ©c^loffe. ifl j«i
llercr; ein Wdiofftbum, 3n bem leß(ea
nege bev £)rt balb
f ijl

Mb mit ©ac^fen, tefe^t


mit ©c^meben,
geit^efcn.
t. LESNo, ober LISSA, inigemein ^^hMs
LilTa, <mber©cl}lejtfd;en@rattfje/
ifleine
fleinena^rbaffteÄanDel^.©(abe/UHljlen/
muß t)on Proteltanten bemo^nf»
iRAUENSTADT^ {jl ebenfaöi^ fine fleine ©tabt
«n ben ©tf;lcpfc&en @)ran6en, tt?elc&e qm
m^jxmq nn mü^^anDüffat; imb bnr^
bie©^la(^t t)on i7o/^. befann( geworben/
in trel^^er bie ©(r^^fen fegen bie
Q^tou
ben bai^ gelb t)erlo!?ren.

j. ©ie^opmebf(ÖafftKAUSCH,gat.Pa.
atinatus Califfienfis.
I, GNisEN, fat. Gnefna, ifl iit^aupt^tm
in (5)ro§.'q3olen/ unb
M
^incn i^x^s^i^
(ajoff/ melc^er ber tJorne^mjie im ganzen
aconigreic^/ ?af Primas Regni, i(J. Sie
W
.

etabi mirb au^ i)ie altc/ie in ganft


Vulen gehalten.
t-KALiscH, eine fleine etabe, am
Sfup
Profna , bep Welver Anno 1706.
©c^meben t)on ben ©a^fe» gefc^lagen
iDorben.
t' PU 2Bo9»o&f{f;flfft SIRADIEN,
idatinatusSiradienfisI

SÄ in 7 MT«»-
^

PETRICOTV ,

£>at ein 6evul)nuc6 Slfi(f)6^'Tribunal.


4. 2Dk 5[Boryn?D^fd)afft LENCZITZ; £at.
Palatinatus Lencizienils»
LENCfiTz, gat. Lencizium, i|l eine ©tat)t/ unb

f. iie gBot)tX'öbf(f)afft RA VA, £at. Palati-


natus Raven fis. ,

l.« RAVA,
jDvt/ nut einem ed)io^/mi>rauf Die€taat
©efangcnen ijetmabvet njcrDeii.

2^ Lov^iETz, t)ie3ietit)en^'©taDtbe^lßrt5*»i*
fciio^s t)oti ©nefeu/ l)at gute 3at)r^

IL 2)08 ^.ant> mafot^ien / MASO


VIA ,
bev 5Bei)r el an t)en $Vfuf if({)
liegt jenfeit
©rantjen/ unD 6egreifft foUjenbe £ant)[c^a{tte
K MASOVIEN, anp^felber/fat.Mafo
via propria * t)arinnc
WARSCHAU, ^at. Warfovl^, l>it pütipU
©tat)t be^ ^an^e^/ an D^r 5Bei^el/ ift 6if

?)er\)H ordentliche Siefii)en^^ etabt bc*


^oniö^ öemefen, ein fc|6ner/ veicper unt^
mU ben?o|ntcr jDxt. 3negemein mtf
bie $oinifd;en Sieic^^* Sad^.bafelbfl
gehalten, ©ne
halbe SKeUe bat)on ifi ba«
gelb/ iiin)eld)em ber neue oni^ enDntjlrtf
n>ivb. An. 1708. M
bie ij)cft unb ber
Sranb fe{)v öbel barinne gchaufet.
VILLANOVA, ^dL Villanow , ni^t mit
WaiTau,
jjon ein lujiiaev £>rt/ n)elcheit'
^5ntg Jobannes IlL fernem Plaifir feit
wiegen laffen i bie $|}pleii wltea e^ erfili^
niÄf fei&ni, avctf^ ifirm FundamentaT-

Mri"«™-
mt Ä"t- '^'^
^mß AUGUSTÜS
Anno 1711.
®f9en&eiiif(|Bt]e»^Campement.
II. i,t & '

4. rg^Rzr., vae. Dobrinum, tft Ein mlf j^er

«rof^ fl5fr Ulim. Um & tft @cl

. Sie SBopiDoÖfi^flft BRZESTY,


latinatusßrenienfis, Hximit ifl
M Pa.

T^?"*-*^' Uladislavia, eine nirtfel.*

Dei Äi?d>ott
»OttCujaviettrefidirtr

^ nur cm etJbtgert. Sus


lott mir ein SSt^rger
I««/ oö?r »fluer »on
bcfanntc Äenig Popielus
»oft
Aem t)cv

Palatinatüs Inolocxenfis OÖCV


Jumula-
dislavienlis, liegt trüber.
„DGosc obtr BLOMBERG , M\m «in ae W
POMERELUEN rec^n«« ,
«cl^orft

4.ractatvH
fcn Anno löyö. g(f4)lotl<nf»
iffannf.

IX.

öamit m<|t
fen jamUnterfc^eiMeiiennet, <^
»cl(l)e« «naft
mofcftu foü confundiret wcröl«,
««t^>
fonfi (ßto^>ÄcutTer. ober

«n ft(| fclbtr, tSbfv Ungarn unb ©ubtubiiigcn/

*'"Äif SBDDWobfd^afft LUWOW ,


oö«
LEMBERG, $at. Palatmatus Lern«

«a(.LeOpOlis,
«. ^J^i.|^"fl<Uff(^ LEMBERG,
iß bie Aaupt » €tabt
bavinne, W
m
««
bejc
^<J>lo$ «u b(r etabt, uub ein««
etabt ; i(i alfo grot/ »efi« u«b »ojl be»
25ttf'^rr.
wobnt/ ^at an* einen -^ivr. «

EeJ&flfl^lun9irtf9«b«ff«(laüeSßa.
,

»O tt f olftr. j J5

ttonrt ba m^Mn. Anno 1704. ijl t>U((

»mJ> hti<!i)km trorW. ^ "

a. PKKEMisu, £|f.Premislia, dn auc^


fcv 8n^ fmntvOxt,
mt) mm mditf
W mmntS^nkr,
ifl

^
grof»

1
/

i. HALEcz, ia(. Halitia, «mNiefler, tflißt


&t«i?m ctne »ortr? ff lixf;« ©taW sosefta
mmmf obcrje^o fe^rab.
4. jAvoRo-w, anD

M) »er Diejf m fcje rrftf^t g«i;


oft ju divertireii pgf ste.
f. Sie SäJotnppä'fcÖnfft BkLcZ, gat.Palati-
natusBeleenfis, liegt ^rilber.
I. Biicz, Belzium, ein weifWufftigfs
tfi

8. lAMoiscziE, ^af.^amoifcium,
fine IW*
neuer 3lr(flfbflBe(«33e(}iing.
3. ^)^e.5Boptt)o^^($aff( CHELM,
Ut. Pala-
tmatus Chelmenfis, öavinne
CHOMyiat. Chelmum, bit ÄmpU&tdbt
Ht
einen 2>ifdjoff.

t^' Z*'"^ VOLHYNIEN , liegt Bef,


""^ itifwetlen nur eine
IS ^^A^^i"'
®oi)«)obf%ff( genennef. ©a« gute «anb iff

garofffnia^ilö ruinivefworöen.
lucKo, i'flf. Luceria, Seufft^ Lufuc, tfl bfe
»f'®f<«J>f/ nebfl einejti ©c^Ioffe; <i
|nö»i<l3uben barinne. ^at einen»»

PODOLIEN, Itegf bran»


Utj Uber bn maUn^d^ «wNießer, eiii fru#(*
bwe«
.

ian^ ?anb, Voller ^äumc/ aßicfe», ©ctre^bf/

KAMINIECK, mit bem ^mal&men Podoiski, f af.


Camenecum, oDcv Camenecia, eine üor^
tvefflic^e «nb t)or unÄfeevtrinblicp ge|aU^
ne ^ers^^cflung au ben Siarcf ifc^cn mhnf
^en. Anno 1672. marb fte \>on ben StJtv
cfen eingenommen/ unb alla'erft im left^ ,

(en griebenju CarWitz Ahho 1699.


ben $>Dlen reftituiret morben.
IV. ©ie UtVmnc/ J(te. UCRANIA, i^
ein f^Snel unb groffe^StücEc fnnbe^ m bepben
©eiten be^ Niepers ober BoryAhenis. S)aÖ
f anb begveifft j^eny jiemlic^ gvoffe Woyioo^^

2Boi)fö0bf^afFt KIOW,
Sat. Palatina-
tus Kiovienfis, an ben SKafcottjitifc^en
©rangen.
£)ieS3Dijn)obfd^a|f(BRACLAW, ?a(.Pa-
latinatus Braclavienfis , an bni 0oboli?
f^en &xh^t\u
Sßeil e^ eine ©ran^^roöin^ i(I/ fo |at
fe in ben I)is|)erigen^^negen tJonbenSRo-
icottjitevn nnb (Sofarfcn »iel au^iie^en
»läffen.

2>en Polen gel^oret noc^


1. BRACLAW, [at. Braclavia, ein ^efler
Ort an bem Bog**
2. BJALOCERKIOW, «at, Bialaquerca,
eine53e|lnng.
}. NEÜKOENIGPOL, unb ba^enin
lieget.

2)C;
2>en ÄuflTcn 3ct>om
KIOW, ^af.
I.
Kiovia, obcv Chiovia,
m
Jrmgfn fe^r ruimrff reorbtn. <£i »ff ei«

delletmi) UniBerfifaf.
1. •V«n<»(Ntteä, ms mitit &c« Niepers an

m^^tm, welche An. 170V £Äb

4. TECHTIMERdw,, 2at Tcchtimero

4. 3Bil«i(^tn Die ^nfafn auf bem Nieper oixt

«in ^plcf unb,


idS
unö
mi m folgenüf
it>«n fte mmmvffZ
tt «apUnl »ovfeimK

X
.

X.

L 5.tttbaucn>^n(!d>fclbci:; ?at. LITHUA*


NIA, ^arJu geboret ^
7. 5)te 5Boi)ti?aöf*afft WILNAW,
fat. Pa-
latinatus Vilncnfis.
YiLSA, oiöer WILDAU, $at; Vilm, if! bie ^^a«pt' :

©tabt in pn^ --iit^aucn/ qro§ unb u^o^U^


1) emol)nt/ bod) fmö bie £^fofcv mdflcn*
t^on J^Dl^e. €^ werbe n in (clbiger tabt S
a8e ?S3DC^e]i bvep ea&bati)c begangen:
>

2) enn bie abn^'^^ii fet)ren bert Sonntag/


bie^ööcrt benSonnabenb/ unb bie c^c^
dren ben Steotat;. €^ ifl auc^ ein
fd?otf allba/ nebfl einem Tribunal unb ei#
nev U«ii)cv^tä(. ^ ^
9, ©ie aöüt)Wobfd;afft TROCKIE, £af. Pa-
latinatus Trocenfis, liegt im^Un JUt
fincfen- _ /
I, TRocKo, PatoTrocum, eine©f«bt mit ei*

nein tje(len©d;lofl'e.
a, CRODNO
e^lo^
,

:
Sat Grodna .
Die etabt aber
W ei«
|)at
^.
Kmef
fcf)le(i^te
^

Käufer. SSiSweikn tvcrben bie qjolnu


fcben fSit\i)^ ?:aqt bafelbft qc^alten.
j. 2)ie®m)tt)obf(r)aiTt BRESSICI, £at. Pala-
tinatusBrefTicenfis, trirb aud) \on$ PO-
LESIA genennet , unb liegt mitten aut
ber i anb ^ €t)arte.
ilkESsici, ?at. BrefTicia, ober Brefcia, ifl bet
kelle jDvt Mariane, ©ie 3«t>ca ^abea
aü^ier
,

«SJitr i^ve bcrü^mf«|l< Synagoge ttnft

SIA LITHa\NICA, »irö fotiffauc^ vom*

«. ©te 2ßoj)»ot)f{^afft NOVOGRODECK,


•cflt. Palatinatus NovoPTodenfis, bar»
^ " '
inn<i(I
NovocRo ECK, £<rt. Novoffrodecum, eiae

I. Ci<SBo!)reobf#aff(MINSKlE, ?a<.Pala-
tmatus Minfcicnfis, Mariane iff
M««cK, 2at. Minfcium, ei«
i^Uäm Ott,
06 er altt# in öer ^aB^,€&<^«^ gau avoa

f. »tf SBotjttJoUf^aft MSCISLAW , fof.


Palatmatus Mfcisiavienfis , aiO Nie-
per, barinne ijt

i. MscisLA'w, gfl(.Mfci»lavia,
flii Djffcr^
rr MO. aov, Mohilovia, ftRtrofTerwft
Ort ,
lt>o^Ibt»9j>B(er An. 1708.
DtngRotcpipitcni »«vbrannt »orten.
m
}. Hoipvicm, iH Anno 170g. i)tir6 Jen
et^webifc^eo ©tes beröN( iwrb«.
4. inNo, »arö in eben bem3«^re öuri Die
%l)erlfl9« öei- et^tteNn befanW/ liejt
irepaRtüentioBPropoisk.
4. ®i>pwotsf(^afft WITEPSKIE
Palatinatus VVitepskienfis, bavtttne
I. -«MTEMCK, 2at. Wiepscum, liegt
am Wiuffe
Dwina, urtÖ|)«t ei« »e|ie*' et^lpf.
MAS«
Jaf.Braslavia, ei» m^nOxif
<(l m manchen Sparten (xH eine befoitbere
SBopmoöf^afft afegcici^net.^ T)tx Oit
lieat attöengurlanDifc^cn@van$e«. ;

f. ©te SBopmobfc^afft POLOZKU^: , Sat.


Paktinauis Polocenfis.
'

POLocz, UU
Polocium, am Slufc DwmA,

i. Ote Sßo^^mDbfc^afft SMOLENSKO, ?at.


Palatinatus Smolenfcienfis, Öariaue bte
t)ovtrejfli(|)e SSefiung SMOLENSKO
gelegen i^/ nx öiefem au^ ju q5oleir
geHref/ ip aber
^^at

icjjp t)e«33?i>fcon)ifern m
termovffen. ^
ni. eamo^tmfrt/ Jaf. SAMOGITIA,
ipein@tiicfeSani)el, öa^ imifcfjen ^reuffen un>
€arlan& bi^atti>ie£)|l;©ecge^et. ^ ^
I. RosiENNE, ^at. Rofienia, Die b^lle ©(aDt
bavinnc, itl gar geringe. . .

s. MEDNicY, oDer vtowie, iixt Medmcia, tp


au* ni^t gro§/ Die Kep&en^ öe^ Samogi-
tifd^en Ötichoff«.
l. BiRZE, insaemeiriBiRSEN, etneStabtanben
eurlanbifc^eu ©rangen. ^ .

NB. Um
t)iefe®egenb baben biegurflettm
RADZlvrLi^)re@iiter.

XL
Wie bat polen rot ßlfn Seiten rttt^gefebett if

ajolett unb 5)?ofcatt jufammen »m'öen t>o«


Den alten Kgmevn SARMATIA EU-
ROPiEA geuennet, \m Unterfc^eibe be^
etücfeö DO» Sllien, n)elc{)e6^ SARMA-
TXA ASIATICA ftene»tte( n?uvbe.
00« ^okn.
US

Wp KlBpccBiren bit ^iefffn ßORUS^

S^t'eufFen unb Sudans


I.

»oKtgtprcttfren?

bem €ro» Polen/


1

i
\

(«pä;«>/ HnölDU•t»^l^^»«^(^ PRUSblA FU-


LONICA gmeaaet.
SJa^roeiter^in mnöen ^lufPrcgellicjef/ gf»
tötet btm e^)arfiktlea |u «ran^en&ar^/ btx bu«.

SL\ BRANDENBURGICA fjfrt««»«^;^^


©ev
CÜS
je^iae
i\\
Mm in ?)vcu|t(;ii,
ge&a^ten bcit »4-3an. 171»- fuccedi«
t RLDii^Ri-

Ken } u 3ftap i74«- r


II. :

baritin<
6efle|><t ««« 'oitt ^ro»in^tn,
(Eü^tt^gelif*«/ €«lboüi<l>e «nb 5*for«U'
ic 9C<*
fvu(?)tb«
Ugieii «ntcrmesqtt ül.' S)aS^8<tntv ifl
«ti@efrci>i>, ^laä^i snb tJanf .
»cv ^i-'^'^'»»'
aatfia» wl^et an beii dflett öerDJl'ece,
fenberlic^ in bcm ®flm!aubi>'<^)eii fi-a»))e gm«*
bcn ivitö, i(I etat öet be.ftfinm&Ttu^lKöflenCu-
riofitfljcn.
©ie !areo!)nct jtab inetpen«
,
mM
ti •
',-r,f
cmtihrf,
tig auf biejcnige, fo anbei- iint»att#m

"'S wraeD!«iHtt5löiTe jtnb PRÜGEL,


t()eilö «« ba«>,m:ij
teel*« it* ftetlg inS
»elt^c i«&a<
fcb« J&af «qieBt/ uub bietnemcl
CBapbe £»af fließt. .

PRiEFECTURA MARIENBURGEN-
SI5, batinnt tfl ^ ^ .
M?!ia5burgum, «WC
I. M*RiENBUK ,
£)a«e(bl6B paf-
etGttainP:»TcMogar:
fir(t»w<»ueä><|}im3. ä>er3lU«w»«aTf«
94¥

1708. beg^atiipStanislai.
^"'^GEN , ^öf.EibiBga , m
mcaen t)«c
pt{)Dnbet(/ .OamMung iinö Fortificaticm

i)ie ©c|i»e&en,Dal& bit gtuffen itttie fl«ba*f.

»OB gRanehburg. ©let^ öav6ct) ift


STUMSDORF, n?o An. f. 16; bnhitbcmu
m« Wta mb ®^mbm gef^loffMi

CTUR A CULMENSIS , fearinnf


cuLM Culma,
1. ^dt. (int iUmli&t QtM
3. THOREN «at.Thorunuim, eine
groffe, (Mf

J-oUoquium Thorunienfe j(i oe^altt»


ttpr&en. An, 170}. ^bincibU@&mr
btttmbnt, »orbe? bie p(e ar @tm
Käufern fe^r rumirct mxbe. An. 1724,
rnftuttb öafelbfi jwifc^en btn
«»angelü
pen unt) Saf^oltcfcn ein grefferSumult»
t>« mit einem &«i-ten 55lut<S5aö cn&ig'

'"'ODNiTz, eine ©fß&4


*J«s?^'i^Pi*''^"'

GRAUD£NTz,MGraudentium, eine r«^


0«9e@ta&tunb@^[of.
3um Sulmifc^en ©ebiete wirb au^ ba*

©VflBgeti geregnet.

31» ni-Wen»
'

III. WetmclAnö ober ffirmelanö / iaUiru


WARMlA,t)avinnct(l /

I» HEILS3ERG, ^üt Hcilsbcrga, l)ie alteSie^ ^

2, BRUNSBERG, ODCt BRAUKS ERG, ^^111 JtOp

Sinus Aquae dulcis, genennet wixb. Um


t)iefe ©egrnö it)ivb t)cv bejle SigiUein ge/
funben*
j, FRAUENBURG, ?af. Frauenburgum , eilt
©tabtgcn mit einer fc^onen 3>mvS:ix^tf
h m Hx btX&fyfnU
LAUS coPERNicus,
Mathematicus ^ nico-^
Canonicus QU
n^eplatlÖ
wefem
4^ wARTtNBURG, etttc ©f ttöf titib ©d;lo§ Unter
J^eiWbevg g^l^S^"-
IV, 3^fcirt*pommern/p&er pomcrcllen/ 2aU
POMERELrLIA , au i)en $J)ommertf^ett
©rangen:
£arinne ifli
t. 5a(. Dantifcum, ot)ev Geda^
num, ani)er2Bei):el/ mnti {u halt) nnflm
öie ©ee fitUen; eine aufi^bunöig^ f^^ke,'
arojye/ rei^e/ »efleuut) ma^tige.Oanbel^
eta&t bie aber burc^ bic leljtere ®cl«#
gerung
:

t)iele^ erlitten. <iibiefem


tfi w
eine [repe 3iei^^»©tabt gen^efeH/ ^«t
öber unter ^i^olen bf geben, uno lebet untet
^l^em e^u^ in (nviin|(()ter grepf^eif.
feeil \H M Stanislai ^m^^\)
17 ?4. t>on ben Siuffe» imÄ
17 «t*

griff/ ttarb fte


©a^fen erotert, nber aucj) enblicf) n?itbei?
-
in tJovigen Sul^anb gefegt. Sic fKti^m
bavtune iP an{?niKn8^^ ^anbiuna
1« öfr <r.(a&( me^r als ioooo.^tnmti
l>«ill>mt€g Gjmnafium Acadetnicum.
SBwcl in die faüf, rcavö 17,4. ew!
j. OLIVA, «ft ein ©oller, €inesjSeikttoi,35a,^
|19/ »«Ah. 1660. t)fl-kvij^mfea>!ts>ifebe
^"'«w ©t&roet>m iil
• fler4»fojt€n morD«. .

f. ßiRscHAu, ein f4>le($«r jDit

III.

5» mcrcfe» ?
€^^(»f jmi§S»rtnacKfä)e/t^itg2?cfotm<rt«
*^
*reo?)ro»in^ett. '

I. ©4mfortO/ Saf. SAMBIA, «m öen ©ee


%imn, »eitler Oer Cortf^e «äff/ £«t. Laöus
Curiandia:, genennet »irb.
©artnne t|l
j. KONiGSBZRG,^<rt.MonsRegius,
Ii?']!}?"*
£ta|f am

berg/ Äobeni*t
» Prcgel, iat.
obcrRe-
weiüaufffiac
PrM.
tinb jRüeirboff/ «efiff
«nem »ortreffli^^en 6d)Io(?i eei;f«mmen.
Anno if44. i^ t)ie Umt><r|itat öafelW an»
3. piLLÄu, Cat. Pillavia, ift ein ^a^en unb

fiumjm
WELAu,
Äonigsbcrä gelegen.
ober vELAu, 2(nt Velavia^ cint
<Btabt mit einem ruinirten ©cf^loffe ; itt
n^egen ber SSelaiiif. Svactaten pif^eu 5>ü*
len unb^ranbenburg »on A. i <^ j 7. bef annf.
4. FiscHHAusEH, ©CabtUHb ©c^lof amfnfc^e»
*^ajf / um ml^t ©egenb t)iel i^cmiicin
gefunbentt)irb.
f,.
MEMEL, ?at. Memelia, bie auffetfle ©r^tift*
Sßeflung am €nbe be^ guvif^en ^ap*
SteOtabt ifl mafig/ ba^>©c^ioi/jec
nebd bem $pfl'$ffiefen unb ber|)aDm finb

n. nataftgcrt/Sat NATANGIA, unter


lernPregeL ©<lrinu^ ijl
I. BRAN-ENtuRG, etnic!)Dne^©^lof/ nebfiei^
4ier mafigen ©tabt am fiif^^ö 4>^ff*
s» HEiuGENiEii., e!ne alte madige ©tabt.
f. BARTENSTEIN, (iue ^BtaU mit einem tväilen
6cf;lof[e.
4. ÄASTENßuRG, etabt unb ©d^lo§»
f. JOHANNESBURG, elw Deflc^ ©(^bf a» be»
3)ablmf^en^ran^en/ n)9 fi* An. 17}».
^itU ©al^burger niebergelaffen-
ni. ^ocferlanö / Sat HOCKERLAN-
ÖIA, liegt mitttn in ^preuiTen/ bavinue ift

K MARiENwEKDER, eiuc ©vauS^Stabt gegen


^JornereOien,
HOLLAND, eine Qtaii unb ©(f)lo^/ ni^ff
föett t>on Elbing-.
oiLGEN uRG , au beu ^obhuf^en ©ran*
$en/ tvaAnno 1400» in einer ©(^lac^i
100000. 9)?ann bep bem JJprffe Tanne-
berg gebliebeu finb*
4, CHRIST»
.

4- CHRISTEHRG, (Sfdbt
üllö fAfof

mmmt W m POa&SANlA
f^üjfe gemffoi; öean ba^ metfie
*ob hxl

osTHODE, finegffl&t
öROe^lof.

IV.

wte tin mmun Seculo mif ötn €mS


HAKD KETLER, ««(er nif^e Prote-

tm ganzen Aerljogt^um
}(! bic >ip.„ae«wS2
m Anna Jwanowna, bracßte bteKerftnS^
rtum anJohannErnflBirt;„X
tob Wieberum entfe^t »orben Sm&m
4go iff-m^
mi( bei- 2ßal)l eine.'
nwnÄgA^^^^
wel(|e «Bern 9?ermu(f)en
na| nuf bTSe»

5(1 n j y.
:

Was i(l in €mlanX) merrfcn ?


€g (tut) jtrep Janöer bejfammen
K Cudan^ ^a(- CÜRJLANDIÄ, jur JtÄ^
cfcR/ uni)
3. 6w .i?^aaien/ fot. SEMIGALLIÄ,

mn f n al)§t|eitf)uct Sie £)ni«r immt

ScSiof M^^tig genug-


5. GOLDi- GEN, l^ar. Goldinga, t^ixb ^CXU^
kt Uftt 5)ia^ im.
^
j, ^ iNDAu iat Vinda
, * obft Wmdavia,
t(] au0 nid>t aBiu grop. ©tc n>ar Die cl^#

fier.

4. LiBAw, Liba^ eine ©(a6f mit einem


^atjen ati öeri)|} @ee-
f. ©ö^ gaij^e J&ev^öBt^um ifi 6et) Dem k^Un
Ärrtge balt) t)on i)eniS(^n?eDen/ balb dö«
t)cn3?ufjen etnaenomwenA unböaöurcf; er^
barmücl mmilctmxbtn.
6. An.' 17 10. Farn öer ve(^tmaftge^^>er^og
ttjteöer jur Pofieffion, ti«t) »ermablte m
mit einer Süififc^en ^vinjefin : €r flati
«bev balö taxai]\r unD ^interiie§ eine |un>
ge2Bifttt?C/ Die De^ öanial)li9en e^a^ir^
^miDcv^ £0d;teiv unb nad)mal Äai)feviti
t5on Siu^lanb m\\ ?9?tttlermeile ^aben
l)ic3iulTeu Da^^&ei^ogtbum n^ieber in^e?
flenpmmen. ijl Dev einzige
;

Koc^ Ulmbt^uim miimlmif Ferdi.


nandus, l)er Den 3. Nov.
i^f f. pb. tff #
mteö^ reftituirety t^afi mii»
einiger nii^ffen
tm bcn itinm xben An. 1726.
einm
bucceiroi-em ttm^Ut f^at An.
1737
mxt> cim grofpf Commifflon ßcBalfcn/

lertt^ilc })at öiefer alte.&er$00 An. 1720


eine Manage mit tintf ©cicfi^f^en q)da'
0115 Dan ^mfc Beiffetifcll
ief ttt
ffarb aber An
mtmm
1717. p^ge tinDer/ bü bantt

mi Biron gc^, 1^0. |tmi -^crloa f^fsiM-


ren/ aber ^iie^ 1740. 20. Nor.bm

Sur £(inb' Charte*


^on Wlofm ober 9?uf (an^
^
Smorc(i«oI)ei-Xu^lanO/
I.

1130 Wege mofcflu?


2at. MOSCoViA,
RussiA MAGNA, Ober
S*n?rttn. ÄeaiTer. / taf
*ussiA NIGRA, generaiet
wirD, if? baö lufTerße ^an&
tn Europa, an itn 2l|m«fcf/eH
®r4n|en.
!Rn 4 SBctm
^im in 5)?ofcau bin, fp Uht gegen

bie Ciiroptiffc^ea Sarton im^ \>aß .((^mm^e


59?eer/ bi0 an iaß daM^tWtm; ge^en mor^
gen i)ic avolfc Sijlatifc^e f
a^tavei) ; gegen tnuteci
nacfet Da^ €i&^33?ecr/ mel^e^s^ 2at mare gla-
CIALE, CONGELATUM, f)bCX CRONlllM, ßDet
0t)?r
sARMATicuM; oI)^v aiid^ MoscoviTicuMj gencunet

^et o^t<9efcf)v t>er ging qby , fat Obius, t)ie


e}van^e/ uni) an 5em -SKeer i(} ^Otofcau unb
Nova Zembla, burc^ eine ?9?ecr.'^nge unter*
WAIGAZ, Ut
i^itbcnr
#retum Wml^t in^nemein
eigatium, genenncf toixb.

Ih

2Der S!«f
Mn
WOLGA, £af
^öfilnifc^^en
.

©rangen an/
Wolga, fliegt
in
m
gafi^ifc^e SKeer.
: J)erglug OBY, Obius, jlieft 3Rorö^
n?ait^ tn baß ^Bf^fXneev mt) mai)t d^ns
gefe^r Die ©rangen jttifc^en Snrupa nn&
SIfia.
f--£)er gml DON, ?at Tanais, flieff gar
fnimm l&ernm in t)en groffen See, njelc^er
mit bejii fcf)tt)avßen3)teere inf^^nunen^-an^
get/ iinö ?at PALUS MiEOTIS ge^
nennef n^irb.
4. Ber ging DWINA, «af. Duina, ffieft in
fca^rDetfre^meet melcTK^ fa(. MARE
ALBUM genennet voixb / unt) mit öem
Stöffe» Sif ^SReer iufgmmcn Hns^t-
III
I>oii?0?ofcfluot)er3tu§{fln&.
gff
III.

^XTcf ^^SJ'^^W^ gvoffeg^anö. ®en«


3 10 sKfikti/ unb »on ^&U(n biß an Die
Xartavep rocr&en 300. £eutf(^e sWeilcii
Wmm gere^»

2Bfl(f &a§fanb betrifft, fo ijie^ an Dielen Dr^


m, lon&erli* {)inten gegen SJfien su, kbxw&üt,
Oie ©nrool^ner finö bie^m Me^ht civilifi-
; ©oc^ Der gjaav Petrus
ref flen)e|eR
I. wanbfe
mmatt, &a| |te
enttn bnm
öuv^ejeifen &ie
bm gHvopäer annehme« mochten.-
IV.
U>er tcgiecet m mofciSö?
©er bidtj 2änbeß t(i f@nfi ein
©ro«?..^&rfi/ imö a»f i^ve ©^jrat^e
genenncf, aBer feif An. 1732. Der
CZAAR
^ayfethche
fiM etngefu^vct movben. 3?«^ bcm Sob bec
le^tevn Sjaarin Anna Twanowna,
Sierung, i^rer ec^mefier Soc^fei-
iiir «We/hm
©a^n Jw^m,
geb. 1740. ben »j. Siug. ein
^rin^ Anton Ul'
nchs, »on ^raunichiueig
miffenbitul , «n&
Slüeme bte JPnnietün Elifabeth, Petri
1. tot,
tVC, ber Annae Jwanownae gjöffer« «rilbcc

|en Sljron, welken j!e bM Ijie^cr t»»l be^er rfAet

mxb^ mm angehalten/ «nb tsixb }iU


3?tt f in
:

t'n einem glofler t)evföa^vcf. An. 1742. n^ur&e


*t)er4)eitDgt)on^ylßem^@offDrp, geb. 1728.
Un 21, %thv. ,vum iln'on-Sölger unb^rcf^Sir^
penbe^^fiififc^ea^idcf;^ erfliref, meiere mit ?u

i)efea5;fr)lager gegenn^arttg ßile nuv nfnnlic^c


yKi^tigeliRfialteu gemad)t merDen,

V.

€ie (iiiD Der ^deduTdicn 3?eItgrort lugef&arr/'


mit Isafen einen parttarcben; Dcfjfn^telkaber
je^o feit m'eien ^ra^rcn entlebigt ifi. n)e#
ger brr g'ommercien mxbtn in Den ^anDeW^
€ töteten auOeve Siaigioni > SSeriv^nDte»

VI
^on lat ft^ in bm
mcif laufftigen ?an&e um
J)ie€infl)ei(imgnt(^( fej^r^ubefiimmern; §i!ma|)l
*ß Die ?)3rot3!n$en iiuf allen tani)^€Wrten ni^f
^^nü^nct finD. eonfi f)at ?0?Dfeau 4. ?^eile
-I. aiOSCAU (TVf^etr tY'e^^k^^ / ober TOefi«
;»^nf>f r.ö fat MOSCOVIA CCCI-
DENTALIS, an Den ?5o?)lnif<^en ©van^
feen.
IL MOSCAU ^^rten <r>f?cn/ ober (n^?^??a6i^
1^ ^ at. MOSCOVIA ORIENTA-
LIS, iicyt bvjyer jur Sve^ten/ unter Dem
Freto AX'AiGATz.
HI* tie t1 K-c>(; Kf'ff^e 5:tirtarf r / ^«afein.
TARTARIA MOSCOVITICA, lie^
man btn matm<n ©rangen, um btn-

LAPPIA MOSCOVITICA , iSf

Vir.
iffiB M0SCOVI\ OGGIDENTALI
jö inerdfe« f

1. PLEscow, ?rtf. Piefcovia, i(l bU bettt

CföDf, ifl Anno 1700. »„n 0f„

7. IDft&an>f r. ff NOVOGOROD Paf

I. NEUGART,
®rc^ß,NOVIGROD
^at. NovognrdJa, Magna,
?Öfafcon)it!

Segen gieiTanö, nt^t


i'?' mei/i.m g'o
per ^«f. i^acus Ilmenus
geiieiiüet tplrS)/
a. oLONEcz, vtftt Olonetz, ^n)ifdf)en feen htj^
htn @een Ladoga un60nega, ifi tt>egcti
t)er 234öcr beröl^mt.

^. 2)ie^an^rd[?ajfftTW£R, fatDuveria,
«m t)ic ®egeuö/ Me Wolga entfpnnoet.
3a biejer ^'aubt^afft |at Dev(5$aar Petrus !•
tiitU^icn glüfie Tvertza, mb Sehna^
iar^ einen €anal laffeniufammen graben^
S)af mau au^ htm ©^mari^ea unb€a(pi#
f^ea 53?eeve Uß in bie 0|i*©ee folte fal)^
rga Foaaea; maa l^otet aber aic^t/ E)a|
pra6licable fet).

4. ?D!€ ^anOfc&afft RESCHOW, ^af-Rc


fcoTia, liegt öaruaeen
f. mz ^an^^dhafft BIEDSKY, 2at Biel-
kia^ baraebea m bea ^o^lnifcl)ea &vh^tn.
6. 2>A5 ^er^ogtbttm SMOLENSKO,
f Ot» Ducatus Smolenfcenfis , aa &ea !Pol)tai^
f^ea ©raaf^ea.
SMOLENSKO^ Sat Smolenfcmm, tfl 5te^0<^P'*
©tabt aa t)ea ^?5o^!nif(|)ea ©ran^ea/ eiae
l^aa)>tfSc^lic^e5Se|iuagA Me iabea^riegen
itiit^ollea gar offt tfl belagert tt?ürbea.
7. 2:)aö ^er^ogtbom SEVERIEN ^ vaf.
Dncatus Severienfis;, liegt Druntea aa Dea $o?) t
lif^ea ©raa^ea.
MOvoGoROD, 2(it Novogardia Severias , t(i

^aupt^'Stabt; t>oa tvet^er mi(i) bic,


t)ie

gaa^e SanDfc^afft offtma|)te Ducatus no-


voGAR&r^ SEVERINE geifeaact ivixb.
IDas tSetTQOötbom CZERNICHOW,
f at. Ducatus Czernicovießfis, liegt au^ aa De»
|)p6lmfc§ea ^xUm^
Czernichovia , ijuUiti;
ö6er t)e^e.

pöer &IC 3oknn!f,©ce,


Dar««« ifi ein

Ron
K-uu
^^i^^^ntbam NJSI-NOVOGO-
, 5at. Ducatus Novogardienfis infe-
rior, liegt (ja J»fr Wolga.
Kisi-NovoGOROD iaf.Novogardia,
, tffeine

etnemöbeiflug|,p5e„ gelfen gelegen


i|
r.^"*!
«er6oait)«m WOLODIMER,
lÄrtefwota""^"'
WOLODIMER, fa(. Wolodimeria, ißttDrSJL
4«f^J«3i^(iö<nper9t«fjf(5e„'g!rSS9e,
^

'^eceofttbum SUSDAL, af

9J B 7 lÄ.
i6. 2Da^^.-r^o£tib«mMOSCAU, 2atm.
Ducatus Mofcovice , iji öie «^aupt ^)vo»in^, »

MoscAu, 2atm, Mofcua, bit s anptf^taH

fceöCZAARS, ai$ Des ©mc^tf^cn p«*^


tturrhert^^ am ^ lutK Mofcau , ml^tt.
Mbf/ma(^ in hm Mii^ Occa, unö enö^-
Itc^ ta bit Wolga faät* @ie befielt ani
t)td iooo.^folern/ Die aber mJpolt|«nt>
$etm fel)v inijiTabci pfammt'B geflicf t ttn& >
ia^m btx ecf.abni t:benfogroJ Ri^tift/
i^m
it>erm ftUd;c ißoo. Käufer abbre«^
mn. iDa^igdjbf tRöer etöbt/ Davmne
|egot)te.tar;fmu un&Dte ^om^mficnMi^
mihimhunf nnrt^KREMELiw, genennet
©ie®fat)f?)atJ)e«6.g)?ao. 1742 Dte €^
re ge{)abt \t)vc neue J?apfevtn ju cvonen/
ElifabethaPetrowna,9et. Oeni^, i;ecb.

17. 3Dte Äßnofcbaffir ROSTHOW, ^af.


Softhovia, litqthxvMv*
uGurz, eine igfabf mit einem ©^lolJe t)ov
^
@taaf^@efasigene,
lg, ^le ilandfdvttt JEROSLAU^ 2at
Jeroslavia, iKi^t Dnlf Cr.
jERosLAu^ eine gvi^fie Sraöt/ Da gufer J&a»#

19. 2Die Äafi?>frhifr BIELE JEZORA,


fat. BieiaOzora, liegt öniber aui 31mcn^®ee/
f at Lacus llmenus.
.

20. cicmbtmTWOLOGDA,
Ducatus Woiogdae , liegt Daniber nebe« Sem
gee ONEGA.
nt'OLOGDA, ißeineiiemli^e©(aW»
2U JDfe
»9» ^ofcatt ober SJuf löittf.
^

J^argapoiia, Ue^t bm miiftttmo


ohnmttt

":. ^"^ ^«"ÄfTc DWINA, Dm. M


ARCHANGEL, |affui. Archangelopolis
, pöer
iHnen. lirgf am n)fi<f«n g5J«re, ur»

malt öemi miö ?9?ofcaubie|ffl«renSi

lung nflC^ St. Petersburg


mml
^ vm.
TPaaifiw MOSCOVI4 orjentali

i. cieilvincr ft PETZORA, i<flt.Pet.

tes Riph^. f« giuflva nennen


HUht
Sem«|oKamenoy,,afejn.Cinguium

TERMS*
PERMSKY wELicKi , ^at. PeriTiia magna , ijl

thu groffe ©tabt.


f. ^Dic &anDfcb«|ffOUSTIUGH, £atein.
Ufliuga 5 liegt m
iincfen am '^^'lufle Dwina.
ousTiuGH, Jat» üftiuga, i|l Die iSfaöt t)ar#
^

vinnc.
5Da8 ^ert^oc^tböm WIADSKY , faf-
Viatka , liegt bruhtev amgluffe Kam, t^elc^et -
in 6ic Wolga fallt-
7. 2>teAAnDfd)afff,öa t)ieCZEREMISSE,
ein^liofcomitifc^SSolcf/ t^ofinen. rienöiT^ec
Wol,^a ti^o^nen/ l&eiffen a-ocowoY , betm e^
tt)a^fef t)icl 4ea / an t)emfel6igen Drte ; öie aBet
unter öer Wolp-a njol^nen ^ ^eiffen nagarnoy,
&enn jinö J^iefSetge bafeltfi.

IX.
J9Dß5 ge|?otci: 3^tit tnofcoirieifdbctt tCartAirey ?

r
a^ ip i)a0©tü(le an öen Slfiatif^en ©rangen/
^artnne ijl
I. Oa. 2^,5iitc5rctdb ASTRACAN , 2aU
Regnum Aftracanum , am ^^uffe Wolga, -

n)enn er in t)a^ €af5ifc^e 3}?eev fallt.


1. ASTRACAN j f at. Aftracanum, liegt anbet
Wolga, nicf)tmeiti)om eafpifd)en ?9?eere,

unD i^ eine groffe mb meitlanfFt^g^ ©tabt.
3n biefer ©egenb ifl ©aüj Die ?9t enge.
2. lERCKY, ifi bie aufferjle aSeflung ber Siuffen
amgafpifc{>en?9Ieere. 1
2. :2:>a^ Koni^teid? BÜLGAR , £at. Re-
fnum Bulgariac , liegt bvuber ^«r 3vecf;ten an ;

er Wolga; e^ mnf aber mit ^«Igavie» tnUtt^


javn ni<$t cgafundivet n?fvb<;n»
^"it mim oSn* ^KtiUani. uj

J. »<wio'm!TirekBCASAN,5at.Reffnum
^afanum , liegf t>nl6cr um bm §luf Kamf
CASAN frtfcin Cafanum,
if} «ne grefff UB>
conüderable @tahU
4. ^as rsonwieid- SIBERIEN, Saf.Re-

e(a6f tiarinne; aDlUO


cium getrieben »irö.
m groffc^ Commer-
S5ic &iirA frfc !ßie,
Jcrlrtge bet) spult«»« »eruitglto(e
,inS) athn>
»««ficn^ievgflr »iele^auä*
ßen^
Samojeda, ^f^^ft SAMOJEDA , Utas.
liegt D6en am ffi^aicere / mta^
rsmiM wAiGATz (f?.

WS ^.5»if^en&emgluffeoEY «nb bem muffe i»»


hegen eili#c unbefannfe
»cl|e t-on etlichen ju
^önbfl Jfen.
fen9.^.»^cy,
jj)!« , diS S'
t»on etlichen
aUtitt<iwm,iZ

no* niAf befflnnt , unD aü^ mm%t Hn be^


«leiien. ja
>or, fl!^n)enn
bic neueften Georraphi
Bieaufferfien
hdf
©rdnten »nn Ä
:

Anno 1722. ^atö er Czaar Peter I, am €afpt#


fcleti 5J?eer &ie kt)&cri SSefiungen in ?})er(ten Der-
bent tmb Backu a%gciiainmen. Unt) Anna
1 7 ? 2. iji Der Kur-gluf mx@xh%ic gefegt mr&m>

X. .
.
'

Im^ metdm ?
©iefee ©tücFe Kegt ^&cr hm\ mi^tn SKeere a»
Jen€#tt)et)tf<|en Uranien, unb mxbm j.mi
mbthunu 2anM^a^Hn üm(tl)tikt :

^
K MUREMANSKOYLEPORIE^Oa«
1{l Leporia Maritima, ^arinriej^
KOLA, mtttam glulje Kola, Da Die ^oU
knDer urcD gögcaaut^r eimge J^anvlaitg

^
3. TERSKOYI.EPÖRIE, gat Lepo-
riaTerfa, Dariiuie ifr nicfet^.
h BELLAMORESKOY LEPORIE,
$af. Grandvicenfis Leporia , Dariimeift aütl*
«n&tfatinf.
XL
Wie Ht es vov allen Seiten oni tHofcatt

T, Wtofmmii^fdicxi'il etn gfiicF »on SAR-


MATIA EUROPA Ageirefcn, Darjtt ,

aiK^ Da^ b^^na<i)baxtt^oknqtUxU f)at.


2. 5Bo jdjo Dte Sartarn am Ponto Euxino
mi)imi Da marru Der alten Seiten Dt^
ALAUNI oDer ROXOLANL
UmDenglHtTanais foüent^eitaiiD Die flxüU
bmn SBei&ev AMAZONES gemo^net
foit mfcm Pitt Stuf fn ntf.

So« bttflmm tattamr


«nö tJöu kn Sofatfem
I« 23oit ben Zmtm.
XIL
XOo iß t>ie Heine ^artmyt
w cmi unö iWifßtn öem mm%m mm :
3n& ^m»t moB jtc^ n.c^f confundivet , fo maß

^/Ä^^IIi^^^i^^'^'Ä (Tu grof

^<tttatcy/ 2atcm. tartaria


asiatica , ae.
^'''« 8*1«'
SEfKöcf

RU*i>ICA
-Oby, luib
&ie hm iiifem M
if in btv »»rfiergc^enöe« •
IX

Sii 'c^u ^"^^^^^ ItkatsKav mt


1!

^en un& 5SBiffenfc^afften ju unf emcBteti/


^amit jie t>m ber SJtlDniif fvet) unt) a« Mif-
fiomit trotic^Sav n)crt?en.
III. t tc flcin^! ?!:«rtan;>^/ ^a(. TARTA-j
RIA MINOR, öa^ if{ Die Sartaret);!
i)tc unl am nä^jieti iji / liub bCirai?^ tic 93a^
kn gar ofte SK^nici fakn.
iinb Utigarn l

'

S^ie flme^Jartaret) n3^r^Jortf!1net]fl!tcm

Xlll ^ !

SDa^' ^ßrnefempe iff Die ^albOnftil/TAURI-l


CA CHERSONESUS, ii?e!cf)e baß &ä^wAt:i

V,ttXW€t / Jöf. MARENIGRUM, ObCt PONTUS EU-


xr us; tmt) l^cvna^ &ev ctroge ©ce/ tijef^er
«AR DELLA 7ABACHS , f PaluS MaSOtis , gCUCß*
nettDirt)/ formiven; öa^Fretum, bo^urd^ber
PontiisEuxinus mb PalusMseotis sufaitimen

graulöllcl; Le Detroit di CafFa , tat bospho-


üusciMMERius, gcnentict.
I5ie Sartavn / meldte Damnen teol^nftt/ l^o^
Beni|)veneiaenen5?omg / m\xl)tx \nß(\mm btt
CÄi-tai'CHAM, ober t)jelim^r HAN,
genen/f
ne( irirD ; fcoc^ i(l er ein fBififall btß SurdtfdEien
^a»fer^» Unterbeffen ftnt) Dteioovuel&m|Ien£)et^
ter atifDer^)alb^3nföL
j. BACIESARAY , 2at Bacafara , oiCt^
Bacafarium , OtaDt unb OD
Die S^ail);>tf t|

bentli<fte Siefiben^ Deö Xartar-^^am^.


^. KRIM, ht Crimsea , unt) t)or Seiten Cim-
merium, j|i fel^v eingeganflen.
PRECOP |af. Prscopia , ober Taphrae,
liegt gki^fm am Illhmo, iinö iftnii^t
mmoh aUtwo^ hmßatt, öie <Sm
^ s^'^'^^^*'"- Caj)ha, ober Cavum,
Ober «ü(^ Theodofia , liegt am Ponto
r.?/J2?' "«j»»«! eine trepc^e ^ati»
oeiß.iöfabtjfi, neben einem importanten
S?mn, fo 5a6en e« bie Sijrcfen
yÄ^'"^ unter %re @emalf gcbvac&f.
mit m
A
' »"^'A^ACK, «afein. Tanais,
liegf auffer ber
m^.^m, ber %\4
lanaisinben ©ee, palus m^otis,
f^Bt.
™Port»nter £)rf fotvo^I
^lfsi% ,

/ »»«^ ©i*er^eit
ber 3nfHl betrifft, b«rnm
Nffen bie
Suicren biefcg Ovtb' ebenfattö
»erficßert:
»oetn An. i69f. warb bie ©fabf
»onbe»
g^ofcowttern mit greller ©ewalt belagert,
«nb An. i4^6. burc^ ^»illffc ber
Seuf&e»
Ingenieurs erobert , unb ba
mufien ft(& bie
XWen »on be« gKofcoraitif^en ©(feiffen
«iit bem fc^mar^en SReere gar
offf e bravi-
ren laffen. 2Jber nac^bem ber Sjaar in bem
fen M«glu(fli#eH Srnfatt i«
|te|arcfeB get^an Ntte, fo mu^en bie
^''|^"F^^S"'"^'^f«^ SUofö, foubern jw»
9ki^üe25e|}ungen,bie |ie fenfl «m fc^nxi»
|en gReere «ngelegef i^atten , ber £)tto»
»lannif^en^forte wieber abtretfen.
DemJegferB Äriegaber üel fulcj)« geßuna
%
ftieber in Svtifif^e .&4nb«,
foUabev nal
bem 1741. neuerlich trifteten 2JfroleiÄ
''

XIV. >

gc&oret?
€ö noc& ni^f aße^ : ©tnn bit Sarfarn ftnft
tiic^tRHrauf ber^)all)^3nf«l gebliebeti, fonbevn
fie laben p^aiic^aaffijrö er fdben/ fomol)! gegeir
5D?oraeii/ <il^ gegen 3l6en& / mßq^hxütttnnii^ct
fliegefe^et S:a|eroifte^fommeu/ t)a§ mir un^
ter Den €m*^paif<^en 2ar(arn fo i?ieier(c^ ©or^
tenlMben / m\^tnniifyxtn'6otx>€iif)inmt>mu
t)er ftreiffen* C'ie 3Rai^Juen f^mmen in öenBei*
tungen gor offf m
: allein i\)xt ?Ket)iere finö in Dm

lanD'giarfenentmeDa* garniert; oDerbo^ fel^r i

vcranöerli^ abgeiei^^net. @o \)iel man !ßa4^


ri^f^af^ folabenjieli^föeinget^eilet: ,

I. ^Dtcprccop^nftfcbenCairratn / TAR-I
TARIPRiECOPENSES, unD I

U IDit (Itimikiym danmn / $at TARTA-!


RI CRIMENSES , finD einerlei ; tenn
Ja&urc^meröen aKema^l Diejenigen t)erfian» i

ien/ meiere in nnD um Die^aib ^nfulmo^*


wen/ iinD Dem £ar(ar>gj>am «nfernj^rffen
'

UnD. ^

I. JDic (Tttrcafi eben CArtArn/ $af-TARTA.|


RI CIRCASSI, imD
4. JDic Calmrtcfifcbcfi Cattarrt / Saf. TAR*i
TARI CALMUCHI , inglei^en
ti JDieVTati4iul>crMr mm ? at. TARTA- I

RI N^GANENSES , jinD be^fam^


tuen, ©enn ba\>md) wrDen t)iejenigeit

t>erflanDen n)el(f)e t)intev Der J^alb^Smul


W /

an 3l(ivacan/ jirifc^en Dem Slnffe Ta-


n^js ttnD öem ^n'a< Caucafus r*?p&nen.
TARIBUDZIACENSEsfU ±

MR^ifiiÄ^i^^CfÄ^^^^^^

-ilTr ^PßRUCINENSES , finD

' '
«»feto.
:

1 2. ^le ^tpHct €att.%xn/ 2(it TARTARI


LIPCOVIENSES ,
^ttb in ber Ufvatne
mi)t mit t)OH Kio>o^ . © o weit l;a6en fiel

II. 25ön i>ett Sefacf en.

2Me Äofacfen ober gofacFen, ?at. dOSACI.


finb einvau&evtf(öc^35oltf wel^e^ rrid;tt)ietbefif
/

fer aiß bit Stttcf en unb Savtarn , unb mo^ncn


§um
Sbcil in berHfraiae, iumXbeiUu bem Stnepet
geaen bie ^axtaxMni mm^jn , t^)eil^ auc^
miux gegen 5)Jov9en mn ben §lup Doni^ber l a-
**^©ieformiten feine fontjerame SKepublic / im
lern bepenbircn i^xtn mdefeth^enaRacpbar»/
enb ftnb alfo balb ^olnif^e / balb 9i4il(|)e i)al&
. Surcftfc^eSSafaöen. ^ , , ,

3u0gemet»tt)erbenbie(5ofac!enin iwv «nter*


{Atebcne5Uatiöue^ etn9ett)etiet
L Sinige |)eiffen bie ZAPOROPSKIfc^ett
€^facFen/ at. cosaci zaporoviemses.
.X)ieanbevn |)eiffen bic DONIf4)e» €pf(M
Cf en / ^(It. COSACI
DONSKII,

XVI.

©ietDolnen um ben Nieper , ober Boryflke^


nei^ ^eiiun ienn
: evfle machet ber
gluf Nieper . c^e ev in ben Pontum EuKinum
filat/ Hutevwiebene ^nfuln/ tvorani
pe ju erff
Anno rtf4g. mtbtn ff« m mcn kht
f^^'^'.mlmtmxb; bat&kv mvbenffS

JOo wohmh öic jDcnifAc« Cofscfm'

TO«« iT? föc «n Äegimcnt bey öcii


,

m Dnieper^, ju B
UHD mar
ATüRIN am glufle t^ejna/
ein 2?afal i)on Siiif lanb.
SRacf)Dcmera&iT^ubea gc»^mcbcu nberge(^aii<
gen, füt^a&en Die Svuflcn emge;BATÜRIN
Rommen , unb einen neuen gelb-Äerrn u&er bie
(äüfacfen confimnvet; tuelc^er SlfOROPAKL
genennet marb.- €ri(l fobi unb ber imat hm
DANIELAPOSTEL.
PULTAVA, unterbe([en ifl btejem'ge 5Se?
flnng, ml^^ bie ©c^meben An. 1709. mit i^s
nx ßrojfen S^iebn'lage b^f annt gemacht ^aben.
-

Q3on Unflarn unb twrcfet;.


j.

iefe^€apif ul auf eine eigene Janb^g^arfe


ifi

gerietet , Darauf ber gan|§e ©ona-H^


©tro^m/ t)Dn Sentfe^lanb an bi$ an ba^@c|)mat^
|e ent^aUeuifi.
«. Unb meil bie ©rangen imff^en ben Stlrcfen
öBb Sbrificn iramberlic^ miter tmnbct lauffe»/
f0if}e^"ami-;f^en/ menn man alle bie Sanber/ bic
fingen £)rient an ber Äo^mu liege«/ jufammea
Äimmet.
^ ®a^aberba^2urcfif^e ©ebiete betriff
\oJÜ e^ nur t)on ben €üropaif(f;en ifanbfd&affte»
l«f erfie&en/ melc&e bep uuij insgemein bie
cfcF genennet werben : 2)cnnöonben2lt5atif(^eit
«nb Slfricanifc^eu ^anberu m\> an feinem i)rte
S^Ä^vi^t fplgeii.
'

~
^ ^ ~IL

11. ecraponte»/ fae.SLAVONIA.


IV. 35oßmen/
V. 5D«fm«,e„/
gaf.BOSNIA.
^at.DALMATIA
"'^^"^ ^R-ANSYLVA-
nS!
X^^- ^^'«ber/
IX.
«af. WALLACfflA
mclo«o / MOLD AVIA
A. Stagamn/
JU. Äoinümm/
BULGARIA
ifltROMANIA.'

I* 25ott
Ungarin

rpo hegt oa» Äom^«* Hng<tr«?

C> 0 Z IV.
874 g)ali4-€ai}-ittt^flttt''^^«y^<'

IV.
Wem gcb«Jcet Da« »©'rngteicb Uitgrttnf

Sjor biefemfiatUHsavn tigene^ontie gehabt,


btö an bag ^a\)x ir^ö. baberlctstaet^fniafige
Ä^nig LUDOVICUS , in Ux
®(^lac^t bC9 ,

Moha« üon ben Sürcfcn erf^logtu roavb : fim


Wtt tt reinen €v6en , al6 eine
NA, bie mar an FERDINANDUM I. bii
^aöfev« CAROLI V. ^mtt S^rubcr , »evmab«
let; unb alfo fid bairföa^f^oneÄenigvet^
«nl)fl«J^au^£)e|iemi^.
©ol^cg flunb bem Silrcfif^en %Dfer ni^t
Mf mWx fiber i^o. 3flf)»"J<in <S«IT«v|leOer'
fud)«t, biefe« im)>oi-tante Äonigvet^ ^'''"PT
ßen ans ben J^anben $u reiffes : war au^ m
6«rf it meif f ominen , ba§ bie Suvcf en mejir bat«
fo
innehatten, aU bie S&viflen : bis! nunmebro feit

An. i^gj-berß^naben^reic^e @ßft bie «ffiaffett

Der gbtifJen bevgeftalf gefeegnet bat/ baf an)<»


^0 bie Suvcf en ni^tl me|v bavinne ubvig t)aben.

Unb
Äomifdnn
fllfo M^ktt m Ungarn bem
5?6nigrei(^
Cit^^er^oge »w £)«'
2<av!ei-/ fllä

fierrei^/ welker aucM'in« ««tboiifdic xKüm


en««ev£>rten bafel&ft l)af einfuhren laffen: ©o*
inb nocb t)in unb wieber »iel €üangelif^eunb|Je#
formirte barinne. ^aä> beg, tapfer €arl VI,
fobili^cn Ainfriff fiel »ermog ber Piagmati-
fÄcnSanaionbieSuccefllon auf bcffelben alte»
fit €vb;Xi'^fer, auf bie ©urc^l. j?önigiH AIA-
RIA THERESIA , wel^e in gegenmarfig«
'«nnoch forfbaurenben f^weren jtrieg bie uneer«
Mlf4>t« Sreutunbunbepegte 2apfevfeit bersior»
V.
rOie XOkt> Ungarn
eittgetUittt ?

hunöaria'inferior!"''
fd)«fi^.cn .
PALATINATUS
«II nt0t genau
ahmd'^att, aUo mertfe m^n nnV

»l|q?ftlÄomg, Anno r74i.hcn2r


^unti
«bev MARIA THERESIA?b;^k"
gdif^cnnöcf;bt1^vei)|)e«, öatpef veDiger ^)aU
teil nißge«. ^
av 2:)ie>faJ©*ntt/ M.Schutia, n>iv&
-

m
öer ©onmi formiret/ «ntr ifl ni^t alUu^
övof : &
ijl nic^t^ öarnuf mercf ea , m
COMMöRA, eine t)ovtrep^e reale

TD-qe^iudn fallt; (le i(l t)Dn Ferdman-'


do L anqelcget muvDea , unb niemals i»
£iivc!#e JfianDe gcvatfecn.
|. IsJEUHEüSEL , iat. Neofelmm, o6C¥
Neiihefelmm, i|! eine fleinc f a&ev uor^
trepd)c23e(iimg. Anno 1^63. mavi) ftc
t)oubcn Xüt cfcn elHgcnommen / aber \6%t.
recuperi-
Ilm ^urincnDcr/^dtlD IvicDCiüni
ni Arno 1 7 1 ö. tDuri)e fte Den Svebelien/
'

freiere jic^ berfelbetiAnno i704.bema^#


tiactfcatten, mitSlccovt) abijenommen. ^
4, LEOPOLDSTADT , ?at. Leopoldi-
num Hegt ntcl)t mit Unx^ , tmb ift
,
mt
re^ulaire Seflimg a« t)em glutic wage,
i^atcin. Vaous , \w 3^eu^)eiiHl gebauet.

Senn i^ie mm Anno 1664, bep Dem 20.

jabvigen etilitlauDe SRe«f)eufet Den Surj


rfen Uffen mufle , fotvmb bebungen, m
Der 5vai)[er DatJüv eine 33e(liutg autbanen
unD Da^ n?av biefe leopold-
mochte/ "

STArT
f. TIRNAU, «öf.Ti'rnavia, iß <inf fAotie
Äoniqlic?)« 0vep'e(flt)t / mif
Der €bctic,

l)at (lud; ein bcrutjiutcg


Gymnadum.
6. NB. 5^«^cviim titMeu etli^c 5Kmh*e grof*
(e ©tflDtf, «I5TRANSCHIN, NEU-
bOJL/j
soL alts6l7leütsch&c.
,

^Si^JP^^^®^«^"''« Grins?

> , Hatuanum , ein«

II

- rnib Ungüöfce ergrften. p;? h^-f her


i'ona«/ WB&ie3tifi!lS.ANDilEAi(i
Ii
^H^'%J-eAgna, eine flvcPe ifaöf
mit crncm mtm e t^lojle. Anno ,^ 7
'

Z^Z^P^^^'^mmma , baf ile lief) «n


f^'^&fn
Jf«f.i»l"* niade. Anno 1710.

li^gt nicf/f tteit i)on d"«


tll'ivrÄ^^
£> 0 4 buvc&
I 7t Sag i4.gap> )uv£an&.-g^arte.
bwxi) SIccort) an Üfatjfcr tlber. m
9Sor
tiefem tfi ein bcvu^mtc^ (£>?angeltf(^e«
Gvmnafiiim aliba getrefen»
CA§CHAU, Sat. Caffovia , tfl CineDOH
öen beflen Stabten in Dbev^Ungarn. An.
1 68 y . tvnrb pe mit 3lccuvt) eingenommen.

i;, TOCKAY , 2at Tockaeum, ein gerim

gev £)vt anbertHEisE, gatein. Tibifcus. _


'^^üi ©c^to^ ijt au(^ \ni)t fonbevli^ con- v
fiderable. An. 1(^84. ergab ficb Der Ott
fluftinifig. ber t^rtreffli^e
onfi i(] Co^
d'arer^TDetrt ui^t uubefannt.
1«, MONGATSCH, Moneatfchium. £af .

ein überaus bem Hdjfien gefc


ifjefje^/ auf
fen gelegene^ ©^lo|/ mxt>t^ Söcfelpbe^
fier unD kf^rcr ßrt / &a er feinen ©^a^
«nt) feine ©ema|)lin |iatte Soc^ Anno :

1^88. gieng er nad; einer 2jaf)rigen Bio-,


quade mit Slccort) über. .©ie?S?alconten/
tenmajlen e^ 1711* öuv^ SIccorD abtrei
tcn.
%7. ZATMAR , 5?at. Zatmarla, iß ^iemlid^
grö^/ t)ot^ f4)le^t gebauet; bieSSepung
(iberiili^üVtrep^.
18. GYULA , eine ©tabt mi ©d^lof ni^t
njeit m\ ©rog5ßaraDcin. J)te ©tabt
^

illföimportantnid)t; abrrba^©c^io§ill
UOC^ai^ni!i(|) confiderable ; n?avl) Anno
i<^93. tJonbeu^Sbriften erobert
10. (Bio ^^ i" - i ^^«»^ l^af. \V aradinum , liegt ,

«n ben ©iebenburgi;d)en &ün<i^nj mii>


ttirbm:(J) in6m'mrin^,H bcmfcl&en ^ilrfJem
tl)U'^^ tH'red)ncr. ®i{i eine reale ^beflimg/

16^0. bie Jurcfen unb An.io


iDelc^e An.
x6>2, oie^'&vifJmerpbmvn.
20,
J g» Ungar» mb Ut^ftp.

21*

2i

Kfi^p einem i^e<icn edllnfr/ ML «f^^^^

nau , Theife iini) Mai


ofch Ten ^.1.
'
57. SALArvKEMEN , g at. Salankemum,
ein €tat)t an bev Sonau / l)art bep ©rie^
]i a
^tf^^2Be?iTeabura / t)a Anno 1^91. ^vin^
LOUJSijou ^aDen einen ^enlic^en ©icg
ft)iöev&ie2«rcfenerf)ielt. ,

Xll. -

1. OEDENBURG , Ünqar. Sopron, Ut


Sopronium, illfe^vflein/ ^af aber ?0Jaiu
ern/ SBalle unb evabeu, unb if! fiarcf be^ ^

tDol)nf* ^üinqß Ijwm ge^et eine ^^orfiabt/


mli^t an^ eine 3}?auer luib einen ©vaben
|at. SBte bie Snvcfen £)fen nod) |>atten/

fo bje^aupt'Staöt bcv 6!;rijlea iti

SRiebcrdlncfarn. £afclb(iifiaucpem €i)att^^


geliftt;ev ©otte^btenfi-

2 RAAB, Sat.An-abo, ober Jaunniitn, ev


*
ne nhuanß fiarcfe S^eprmf] an bcm glutK
Raab, mc^t föcit ^on ber 3nfu!^e(^üte<
^
©je j(l im tJorigenSeculoniein ^tircfifc^cu
Farben geii^efen. ift ei« 2?Ji*d?oft ba^

fclbli , ^
5 GRAN, gaf. Strigomum, anbn' SonnU/
troberpj GranljiamfaH^ / ijl eine grtji

5Jif(^opd)e etabt / raa^ll einem f^blie. ;


I ^8 ^ tDAVb ben Äapferlic^en
An. fie t?on ein^

(genommen. , -

4. VICEGRAD, ?atVicegradum, tfl eines


mittelmäßige ©tabt / mit einem S?anpV
ften ed)lone. Anno 1684^ 3tenq
©timu, bie SJcßungabci mit Sccorbuber.j.
f OFEN, l^at. Buda, an ber S^onaU/ bie
reifte Spar^^t ^i^^^i iu ganf^ Ungarn /
'

ge^
»pvmal/U eine fuvjilid^eßibüothecmar/
J
fem ifl |ic etliche mm mUm bS

GaIetI '«^•I'^^^^^S. MAR.


• SJ'^^I-.WEISSENBURG , 2at Alba
Regahs , lugt in faufer
3}?w4ßen , unb iff

»efief^wcfcn. Anno , ^oo ^ r1> S


Bloquade , mt> Darauf marD
cation demrJirct.
Die 1'"-nn- ;^

[(?)cnCamfchatinb Raab, weicßf. fc'«;.,.

liefe feegnit) erhielten


; t»ßraüf&ef aoilhr^
10. NEU-SERTNWAR, mvbt ben Un^
0arifrf)en@i'#nsF:RiNi, nicßf o^ejti^on Ca-
mTcbi , anaeleqet ^ mb
falte eine iimier^
gu id^Ü^e Senium? mer^eiu Tot^ e!)e fte

xuf)t ferticj a>art) / fo eroberten t)ie


Sunfen Anno
i6i<4.t)en mit ©turitt/
jtiad:?ten aüe^ nieber, imb^rafirtenbte S5e*
fluni].
11. PAPA, ni^tmüHn efnl'2BeifFen6ur(j,
ein offener Orf , mit einem t)e(ien ©d)löiTe.
12. MARTINSBERG, m(J,ttt)eitt)at)ßn, tfl

ein i!&erau^ l^o^ ^ gelegene^ unD t)efte«

ij, STGETH, ?at.S}getum, liegt n?e«cr jut


Sfe^tcn / ifi mit ©emaffer umgeben / unt>
Jaf>ero Anno is66. fam e^iti
fel^r t)ep[e.

Sijrif ifrf)e S^anH / nac^bem öer Comman-


dante , @raf t^on SERINI , fo nnit ge^
brac^it mXf
Daf er mit feiner m\mn
S5efa(junvi au^ Defoeration burc^ bie %m
cüfc^eSIrmeeburc^fc^ia^enn^olte, mit) ^r^r^
ibiT mit aHen Dem ©einigen mafTacriret
MrDe. An. 1689. fam t)cr£)rtnnd^ einer
2jaf)ri ien ^oquaöe tvieDermn in be^Äao*

fer^ fyanH. _
J4. PüNFKlRCHEN, at Quinque Ec-
clefiae, i(l einealt^ t>^tmf(l)e@tabt mit tu
nemi)effen@cJ)lo!Te/ unöbereilK^ne^
fc^off^. An. mufle jic{> Der jDrt an
ti!eÄat^ferIi'^enevqe&"n.
if. MOHÄTZ, gatei n. Mohatium, aniet
£ii5nau/ ein öerin^erürt/ t|iabenne|r al^
iv hihnht f megei: Der anqiiuflid)en
©cl)la(&t/ Darinnc 1^26, Der le^re Um
iania)cÄ^mv}LüDüVlCUS; nebflDiel
JNJti Ungarn mtbSifnffp.
»jj
tmfnb (Jfirtflen umfflm.~T^S7 evWltm

16, CüLOCZA, M. Colocia, m bcrDoiwu,

vni.

»pr&fn, «nö gt^rf t eö


alCo Königin in Uii"

IX.

'*
öert)orne5mlIc
ßrS..;f-.^f^"s"'"'
t'it bariKne, UtgfflHberi^RAw,
roennfiei»

^» ieq)i((ft.sjßeifl-enbi!rg. iß barbc» feie

ffi.>fh)',.^^"e-
1687. »crbrarmten bie ^tu

3f irnrnbe »o« ben


S'm,ifA^JI
im? aufs beitc fortiAcn-ri, iiüb ifi jeßp dne

radinum, luat^eiyTab
«oci; na^er. Htm
£"> 7 ip(|lel
t)efle^©cI)Io§ auf einem fe^r f)i)t)en53evge, ^

tvcl^e^ An. c(>87. ^^e €f)vitlen drmal)meiu


^

UnDi7i6. ^at ber^^)vimjEuoeniustnebert


l)icfer®e(}enD einen i)0ilvefflia)en ©leg aber
t>ie SüvcE en ec{)alteu. ?^a(?met)vo i|] es su

einer realen 58efiung gemacht moröea.


WALPO, ui^t tüeit öai^ou/ if! aucf) siem^
gieng An. 1687. an i)ie jf ap^
lid)i^efte, imt)
fevUc^en fiber. Sie ©egent) t)erum I)eifl
Coiratatus Sirmienfis, treld)e^ \)CX Äapfer
bcmStalianifc^engurjien LIVIO ODE-
SCHALCO, tinter bem Situl cine^ yjnr^
ücnt^nmß/ Anno 169s. tjerfauffet bat.

POSEGA, ijl fonji ^or bie j?a»pt^'@tat)t in .

gclatJonien geb^altcn mx^c\h ^An. ?687»


fam tDicöer in €^ri11licf)e .panbc.
GRADISCA, ein ^iemli^ H^txDxtf maröl i
Anno 1688. recuperiret.
COPRANITZ, tat. Copranicia, Hegt an
berTraw, unb ifl jeberjeit i« ber ei)nfien
^anbe getDefen. ^ . . •

VEROWITZ, 2at Verovitia, tjl em


&xh%'^@<PMh t^^W)^^ fi^
f ai)[crli(^en ergeben«
bie
CARLOWrrz, ntc^t meit m
An. 1659. «)ev
<peterma^
~
rabein, ift haß ©c^lof?/
§^riv'begef*lDiTcumorbcn. ©a^Sontercnii^
%m^f in tDeld)^m ber gricbe q^^Um
mxot; hat Leopoidüs ben gvaneifcaaern
0efd)eucfet/ Die eine Sircl)e haxanß gewacht
unter bem a^ameu Mariae de pace.
»Bii Ungarn uiibgilrcFet). gsj-

III. 23on (2'roatiem


X.
Tüo liegt Crorttien?

©alniaftcn. ©gg mcifie ge^i^ret strar jcio öeii

^'«f- Caroloftadium,

miucr gebicn« bat.


'
^

buäeiff^rifihc^gsttiefen.
.
WARASpiN, tat. Warasdioum, at) bet

4. CASTANOWITZ, fofeitt. Cailnno-«-


tmm, j|} ein Beficg6#iof, ttnAd Anno
etiiiienommcR luarb.

6, SIbSECK, i at.Sifacum, tn bw
"

ifi »orige«

Dod) bcn fehriflrit.


7. ^IHICZ, ober WIHATZ, 2at Wihi-
tia, i|i noc^ eint Surcfifcf^e
f?iuuj »on awjV
m Importantz, Warb An. lü^,/. »on b^»
€!)viß<n ttergcDeitr&dagnt.
J. ©le^iiimo^ner bicfe« gaube^ nnntt mm
öen^riefl Der Mniiin im Ungarn gar 9«'
~
te Sienfle leiftnt/ uiib 6 er
Gouverneur
i»ariiuie njirb BANNUS Croatia; s««««*

IV. 23on55ofmen,
XI.
XOo licet« Äofrttcn?

€g liciif barneben jroif^cn ber ©au, €voflf ktt;


ber g!ap
S)«}iiintien uni» ©er»ien, im Sanöe Piejt
Bofna, ba»ont)aöJaH&bes3üa!)menl)at.
tU
©ie €bri(}en l>a6en in bem »origen Kriege
Mt mal>'l bieSaSi3ter<£i!iartiere_bariunc
aenom«
jur 3eif
Wien, aber bie ^»aiipt^SSejlungen Hnb

1" BANIALÜCA, ttoierBalTa »ouSSofnie»


feine Siefiben^ I)at.
lAICZA, anbfnSvoafifc^enSranfieii, wcU
a.
d)ei be»be (reffUcJ)« Sjeftungcn
fenb, »le»
»onbfnSBrcfen felbfi i|H>er*
tüe?)l bfl« er(le
brannf »orben. .

5. SERAJO, Sat. Serajum, «»n^Srom -»pa«^

bcl^^etabt, iH An. 1697. »0« ben €t)viti«n


in SSvanb gcilec!« werben.
*. ZWORNICK, if} ein bi^jj'important«
^anben.
^«^, no(^ in S;ürcfi|4)C»

V. ^on '£)almatien,
XII.
Wo lieg. 2:)Äii»iöfien?

€1 «(} ein langer etrifö Panbeö «m Slbriati*


m Uttggrn iini) Xh ^ttf. 887
rfB :
Senn fo ^itUnm^a^xi^t Hm M, (o

ZENG, o^fr SENG, Jflf. Senia, ein«


MAtiSi

l»?« asaicfer
?)etfffn USGOCKI.
II.2)cnen Pencttanern,
I. CLIM, fflf. Clima, o&ct Glimma,
Weif««
t|l eBrnfall^ eine
te""'-/ confrderable

lemm
etnti)o|nev
ititrb MORLACHIA
morI«(fen genennet, wclcfie
, mZ
m in Der Republic VENEDIG
©Äüö [)e«<.j
bcn/jnö iur geff öe^^riegeg
Unmim
*'
V^^t- Ja^e"r «JifS fonfi »ov bie
^mipf .©fßöt
mt(n, mt)ji
ganzen M^xim
f(f;on »or lasgen Seifen öer

3. btBENiCq, ?«t. Sebenicum, ein »effer


5'«^ »örbep^eiü Titius,
. TP 4' ingleicTjen

fe6r i'ffifr £)rf, n^ari) An. i6u. »on be»


5.<eiietionern eroberf.
6. SPALATRO, ut. Spalatrum-, tji <?t!(ß
ö«« öic 25:cnc(imter lao.
2?S.ftff ^l'l^'^f'
getjefcffen^aben.
?. CASTeL- NüOVO , 2<it Caflellum
iNovum, «m^)aupf.Bef{ef©c&lc^, roarb
Anno 1687* t50n Den SBenetiancm cro^

S. CATTARO, Seit Cattara, eine SSeflnng,


if} im langen Seiten ]^ev25cRetiantf^ ge^
trefcn.

f, NARENZA, ?aU Narenta, oöer Naro,


^atiä) im vorigen Ätiege DenSgenetianera
ergeben,
10. SALONE, M. Salona, iff n^e^Iant) ^cr
Illyri[cf;enKönige KepDen^ gea^efen; ati<
le^^ö ein ofener £)rt/ ben Die Scuetianee
Anno i^g4. Den Suvcfen abgenommen.
IX. BÜDOA, Sau Butua, t(} tiein/ aber eine
g^te S^c^uag oerSienetianer.
12. CICLUT, eine guteSefumg Der SScnetia^
ner/ ifl entioeber Narenza felber/ ober
liegt aic^t mit bm\u
15. SING, eine f leine SJefinng berSJenetfaner/
am glufeCerine.

I. ARCEGOVINA,
za. ift
vdi!t)tmit m Naren-
be^ ßaflens JKefiben^/ unb tDirb au(&
HERCEGOVINA gefa)rieben.
s. SCARDONxi, ni^tmeit »on Sebenico,
ijl in bcfferm ©tanbe.

IV. rie fcere Republic liegt RAGUSA,


am Wxiaü](htn ^tm,
unb evfennet baib bie
6^ri(lcn/ baib bie Sikcfen Dor @d;u(j 'J^erren/
Racl)bem biefe ober kne bic£)ber>/panb J)aben.
ge^)Dret bar^ii
1, RAGiisA, eine ©tabt uub SJefJung/ bie gar
oft ron bem e*rbbeben befcbabiget morben.
a. s. cKoix, vat. Poitus S. Criicis, neb|l et-

lichen barbei; gelegeuen^nN»*


V. &
'

m, äiirRepubhc VENEDIG gehlfen


I. vEGuA,m Veda, liegt Beikene.

«'Ä «^t;? Helfta, ftVgf


BfSettRaffufi,

"^"'"^ öfter »on ber


ftis -"^i'!''

VI. Q3o»@erm'm,
XIII.

1. ^K{iiU;iiöGH - V/EISSENBURG
»ön- BELGRAD, tat. Bellogradurn

'"'"^
»or'
rr?fn 2ir^5!f'i^"
trctri.^enec^lpffe «uf «iticm bo&eii ^er*

An ,ögg. mürbe !>a„ öeng^rifjen rö

pitftf&e^atibe. An. iöoj. iß ödh


g^apferl. t,n-3e6en<J fedagm,

»orb n
^ 3(ccorb ero&ert mb abqHvettea
.

l;o S)a« 14. m Unh^H^tc


ftung benenSiircFcn nac^ einer furzen S5ei
lagerung mieber eingevaumf ; SBclcpe^ ei*
«ige ein Serfe^en/ anbete eine 5Rot^»eni
bigfett nennen. Xie neuen ^tümqis
SBevcfe unb ©c^nn^en foUen geii^leiffet
itevben. &
f^einet nfeev bev Renegat
Bonnaval bm'an zuarbeiten/ baf folc^e
3^ic^t mit »on
iDieber erg^nf^et mürben.
Belgrad ifiGrotzka, mo bieÄat)ferli^en
mit ben Sürcfen ein unglucflicfje^ Srcffen
gehalten.
a, SEMENDRIA, ober Senderovia , liegt
ni(^t meitbaiJon/ unb iü tJor^llter^ einbf*
xni)mUxOvt gemefen/ aber je^o nic^t me^r.
5. PASSAROWITZ, ijl berDrt an ber ©ö^

nau/tDo An. 1718. ber leiste ?^riebeiflge/


f(!^li)(yen morbcn.
4. NISSA, liegt weiter ^)mi\y am SlnfTeMo-
rava. An. 1^89. marb es; ron bcn (i1)xv
fien mit ©türm erobert ; ifl aber ir-ie*

Derum ^erlo()ren gegangen/ unb gel)oret


«0^ benSiivcfen.
jr. WIDIN, £at. Widinum, liegt an ber ©o^
nau. & mx ani) in €^rifllid;ett Jpan#
bcu/ abere^t)at mieberum muffen öerlaffe»
ttjerbeu/ unb t|I je(jo nod) turcFifc^.
^. SCOPIA, liegt unten, unb i/l nic&tt) frnber^
li^cß, ben türcfen gei)6rig.

Vll. !33on ®iebent)üri^en*


XIV.
VTo liegt Sicbcnbuttcnf
liegt mitten amifd;en Ungar«/ ber^Jtolbau
nnö 5a3aöacl;e9. (E^ get)uret unmittelbar bem
Rar tmä einen commanöirenbeu General/ fon«
Dern aud) bur(^ emGubernium, wel4)e^(mgii.
pevfoncn befielet,
mtu/h bcv&anqtimtn/
Hm oröenfli(| j. öer (iathm
3. Der^eformirten,
unö ber ©ecinioRifchen »e^ve juget^on
j. fint»/
regieren laffef. ©er Gubernator biefeg Gu-
e^?.'^*!''^'''*'^^®''«''^«»^^^ »wt HALLER.
cfü
chael Apafill.
Wi'^itMkm« gllrfl Mi-
flarb juSa3ienAn. 171 j.
fanb t»trb fonf} in
®raf»ober (Befodw
rdymen/ iat. Comitatus, unb 6töblc/ (Di-
ftrifte) 2at Sedes, eingcffieiref. baii aijteit
gJettwachg/ toit auc^ ©plb/®il6er*aub €ifen»
'
sßevg»ercfe.
©te SKeligion barinne nac^ UtKerf^eib b«
einwo{)ner untermengef : ©enn bie
Jeutr*?«
l'nö bnvc^ae^enb«, wenige -au/ge*
nommeti, ^Danaelifd;: ©ie Ungarn
m.
wen
biaih, tuel^e m unbSecflcr,
cinaaber nur feem 3?a6^
n«c^ diiFeriren, finb 9v6(leiit&eil^
Steforniirt/
)tt)o<^ am Dteje€af^0lif(^, unbnic&t»enia©o«
flü!"!?''^'
^'^ ß^irUmtani ijeijTenmoöeii; anc^
einige Süangelifc^ S>te ©riechen nnö SBaüa»
:

^en, beren^iel l)tnuojUüieberim^«nbet»pbnen,

XV.
jnmcrcfcrt?
*' ^^^n^ANSTADT, Ungr. Sieben,
lat. Cibmmm, bte J&fluöf*@tabt bed gatt'
8ro§/ röan flebmief, mit
ti!^^^^'
fl««n SWdwren/ ««(^ fefer »Kl iSeic^enivo^l
m^mfca ; knttx Seuffc^c Siamo^*
ner / «nti ein bevül)nUe^ ^öangelife^iJ^
Gymiiafiurru
CRONSTADT, Ungv. Brafib, ?at. Co-
Tona, oDcrBrairobia, ober Stephanopo-
lis, [im gegen gKovgcn ^art au Den SBat

Ja^tf^en ©ran^CB/ in einem tijlvicte/


iDelc^er ^örsjeitfanö genennet mtvö / uni
ifl t)ie t)DlcFveic|lIe unter aüen ®tai)Un.
£?ie €inroof)ner jinD Seuifcf)e/ mienjul^l in
Mx groffen $8ov|lfi&ten an^ Ungorn un&
|S?afk^en geöal&et ttjer&en. 'üaß &an^
(gelifcöe Gymnafium gutem glov/
ijl in
;i3rD haß bct) Der ©taDt liegen&e Serg^
g^lofn)0f)lfortificiret.
i WEISSENBURG, feßo CARL-
STADT, Uugr Feiervar, £at* Alba
Julia, mx fon^ öle SieftDentj &e^ Sieben^
Mtgifd^erigarfleni^. ©ie liegt nt^t meif
Mm gluffe gjJarofd;/ wnD mirb nunme^ro
Vortrefflich betjejlijet. Cie aieformirten
Ratten Dafelbfi ein feinet Gymnafium,
ober CoUegiiim, mie fie e^ nennen; mh
li^tß aitx nacf} S^enmarcf tat jnnjTen trans-
lociret merben/ ntÄie ^aupt^^lr^e ha?
ben ^e Denen €atlmiifcn einräumen nnJfj^
fcu/ n)eltf;e^ug!eid)Dafeibfi einen Bifirbojf
l)aben. ©cit etniiien 3al;ren ^)at Der coiui
incuiDirenDe Äat)ferli^e ©eneral im Stivjl^.
licf;en©d;lDgre(iDirct.
4. NOESEN, oDer BISTRITZ, Ungmipl
Befzterce, ;'at. i3iftiicium , i|I eine f^inf
©taot an Den S)?DiDanifcten ©ranlien/
imD n?irD m
Scytfc^^] bei^o^net.

f. JVIED.
mt m nnttin im 2avM, {ist tm(d)l
^^«AESSBÜRG xingr. Segisvar, £af.

i.it. uaudiopohs, m^imit BonöenUn'

«in GymHafium oü« dollegium


t^uill^-
^^^'^ Denen
; alle

S «

*f vmnalium ofcer CoUeOTum flBfiicr bic


;

?. FOGARA5CH, Ungr.Fogaras, Ut.Fo-


garafinum, <in glcifen in'iffeen Aer«

ko. ENJEDEN, Ungr. Enyed, Ut Eni»di-


biet i|veli%ottcgbien)l,
unö &.« legten u«
Gymnafium oöerColle-
«leicb i&V befie«

Ott.

Rnn«; itnflr Szäsz-Varos, ?af. Saxopo-

|Wü
14. REPS, Ungv.Köhalom, gaf.Rupcs,
*
f«l)en@(l;ä§burg unö evonflaöt , tli tm
46ner unö gvpf« Sltcfcn »on
Kwe^iit/ unö ^»atfitt »eflegSSevge^loj».
if. GROSS-
' ttwtttnpttiun& StlrcFgg.
t^f
rf. GROSS-SqHENCK , Un^ttr. Nagy-
Grofs-Schenckinum ,%
9mm m'«f*'^^?--
feiner Jeu(f(^er§kcfen,
nicfie

ßIRTHAELjlEN , Ungar. Bartha- .

iom, ^af.Birthalbinum, lifaf nidif weit .

'»•^„«RÖTHETHURN, eSetifoweff

'^«««fwfCb.v/ iffeiBefe^rmqtPaffl-

XVI.
Wo liegt MeraDftfffldbcjr?

mit ber^dteiilifc^eü genau


öSerdÄ^m^P"^^
«9^ Sttr»€^vte_
14- ^fl?-

ttToljnerWÖDE, 2at Woywoda,


8«««ttKet,

I. BUKEREST, iat. Bucorefta, mm


3l«(tt>ettfjöcä
«anbe / unö tfi btc ovt>entlid)c

fo fmJ» üie übrigen


tiimmt, fg*««
groffe f iv^e« öafelb|i. , ^ _ .
^ ,

Teroovifta , tiegi ©icb<nbut;rten xx&jtx,


«nö pflegt bev^urli^ieielblt a«c&

kÄlSnGE
Campus
au/
gUcf en ,
üat.
MWW 6.
juroeiUa

, «
longus , tm fein«
5leiUu »on Svff
il-^erj

in eibenbi'irgcn, ifl »vegen Der m^Ji


|niour^
mertftB/ bieben^am^.fn Sillium ,

S?et/«nUoubcniWMl«^^^^^

4. PITEST, unt) '


. . t
CSERN^TEST, fiH^ itegen bef »erfre^
liÄen sffiesn'J mer<f >t»\rtiui , bev »oBt«»g
fld?ift, «nb fptvop.l
in biefen t*)<9enbe«
.

»a«n«<^!9ebfnfon. «(„nv 1

"^ Öcu.??VKbm ;«|af.


Alutlgcicge«, i!^

I7IÜ. bciii SlBUuföjvh Sa?'


An.
favctüifc
1er , Hnb im grieb. 1.
f-clgtab Anno m
abij-.tvctr«i
,7(9. fcem 'Ät"-.-?eu »iebcr
%ti\
KorbC«, U«C Feit Benfehau ,

mm- äjpnl
IX !33ott Her SDloIbau*

XVII.

^tx bi^meilfB Der TDorcüoöe / hißmiWn m»#


«ospoöflr tn ?D?Dl5au geaennet
»irö. gr ift ei«

I. j Abb V ^flf. jairum , iflbk oröentlt^e ffiu

^^CZOVA , nm mit Hm, i(i m&t


»tel fun&trlt^e«.
j. CHOZIM , tfl eine SiircFifd^e «ßeftuna ON
^«^J)o&oli^0e« ©ringen, meldbtvM bic
SCuffen bcmeiflm
/
bm Sunfcttfine^arte
na^bem mhm
{^lac^t geliefe«,
L
&D(?) ab« Anno t7J9. nebfl ber Jansen
fi9im bcinXilrcf«! im gricöen ilberlk

4. auf bet ^oltiif^cn ©r^nfec ifi bie ^Aannc

^'i^^VÄ ^«« ^«nf 8«N ffr SIuS


FKU in , an benijelbigen giCK« Anno
unb 5Xu||envpivn)or«uf aliobgib bn*
Exi(*
X. 33on SSulgaviem / :

XVlll-
tt)ot liegt 2^>ulgadcn ?

©fri^ f anfiel
C^ifidtt langer aber fc^ma|)Ur
Sonau / welker fic^ im)(S)tn Siomauiar
tinter fier
gRDlDau unö SBaUa^ei) btö an fd^mar^eJKcet
«•flrecfet, öarinue aBe« öem Sürctifc^m Äat)fet
Äet)5ret. ^ ^ ..^
I. SOPHIA, Jat. Sophia, ofierSardica, fite*

J^aupf^etaöt, ifigrDf nnD fe^ir (kvif .

ttJD^net, |)at aber reine 3Kauren.


NICOPOLIS, Ueat an Der Sonau/ un|
ifiau^grof/ abermd;tbetje(lu]et. ©©njl ^
5Rie&erlage
tfJ Der Drf meaen Der grojlen
berS^ri|ienbefannt/^aAn, ivj6, 20000^
t)on Den SurcFe« erfcblagen morgen.
1; SILISTRIA , liegt gleich an Der £)oaa«/ tp
gr4unMateitt©(^lof.
4; VARNA, liegt glei^l)inten am PontoEu-
xino ,
dislao
mm An. Uia-
1444. «titer Äßntg
joooo. (J^tifien t)on Den SurcfeH
,
malTacriret worö^n. , .

f. 3m übrigen mn§ man btefe^ SSnlgarien mit


Htm Bulgarien in SKofcau nid)t confuar
üxtn, Dat>pnifipbenget)ai&ttt)or&e». ,

XI Q3on 9lomamen.

TDo lieg« ROM AMI A?


m Keflt unter Der Tf>non m 'd^wavtxen mec*
»0 « gtgflr« anbjSttrcFct^.

%rm^T
^GEÜM, ^''^««- Märe
ehev ARCHIPELAGUS oe.
^'^''^ ^""'^ ^^"^^ ^«"5*"
famStT"'** '

ff ^ dardanS

fretum Conftantinopoli-
t,? b ^«i-
BOSPMOR^ÜS
THRAClS
bCDben Fretis öeid Hü» MAR di ffiRMl?
»DVbicfnji f)ft( eg PROPokrJSqehemn
»«rer ' welc&erinbiefcr !j3wm|tn ber etm
tiefe ®egcnb m.bom.' .föw
65;n(Ien gebulbet
, »eHnftet^ren
^Äbl
trito
S entriß

Äultan Achmet III. ©ef^naHig , un!) ij*

Imn 1696. imx «uf bett ^at^m^m gefS

XX.
tD<« fln^m ROM ANIA votpi5r,e
m mcrcfe« ?
1. CONSTANTINOPEL, «af.Conftan-
tinopohs, «ineörpfe, unbjurjbanbfan«
^9} nt
fefjvkflucm« etabt , liegt an Dem Fret«,
iom iu^m BospliprusThracistJcntW .

^mkv CO NST AINTI-


iV. Seculo
MUS MAGNUS feinen nad)
-
»pn ?iiom
tin A BvzANTz mmi feinem , unb fie

Sßamen nennte. 5Bie -^^ nun balb bfli-au[

ife i)anpt ©tabt m


OCCIDEINTA-
LlfAen/ unb (tOii(f«n mo cl bei Olaf-
/'-^no
ElNTAU)(I)''n .f ai}fcvf{)uml.
i4f ; . t^avb (le y on bei-; Imhv mit
etarm
Itobevt/ «nb \(it bem bev Surtfija)««

ntiibd't (jcivefcn. s: fl« I3va0)tt»


itai)fev ^

« ecfe!o§n)irD SE.P.AGUO aenennet. .

©iffeetnbftmvbfdflallia^rlicf) »piiJ«!!»*
letii* !)eimctfK(J)t / "«ö
^^'^^ '

HHb gvDbeben fct)on Diel erlitten.


ADRIANOPEL £af. Adrianopohs,
m, m
, \

mma^ ber befte bev tnrrfu

wenn er in goniTantinopel entroe»


Bfledf
bev m /

bev ^kfi obev m bev nnvuljigen Ca-


naille uie^tf^evifl.
PHILIPPOPOLI , 2at. Philippopolisf
i(l au(I) iiemlic^ svot/ a^fv o^«« f
GALLIPOLI, l'atein. Gallipohs. liegt

am ]N ia! di Marmora, ^«t lÜ gVOß/


nnOj
nen guten .f)a»cn/ ein»ejleied;lot /
impcrtantes3eiig--J;:au^. ^

T^U DARD^^^ELLEN , fateiti. Darda-.


iin»ev9lci(I;li(|e üe(ie,
nerse ,
fiub äioet)

e(6l»ff«r am Heilefpont, welche bre-s


^ tum
»OB Uit gorit mib Silrcfe^. 901

K ^^i^t anMten fhnen , m baimxch


L^^"«»''?«'' 5)?fere fefgdn mm.
lieaf in €urppa: anberc Ixijl AVI-
IjO 4t. Afaydus, unJ) Um gegen itbej;

NB. Siefen ftnt) bie mWm Darda-


nellen , öl« muf itianji!$( mit öen f (einen
DardanelleB confittdiren welcbe , in
»»ledjcnlanJ) »orfeminennjeröen.

XXI.
Wie bdf t* vot alten Säten am ötcfc (Segens

I. ^O-^.jf^oUttgrtrnif} , N.n)eplaiti) PAN-


^.^NfA miö bie finiDo^ner PAN-
NONfl gepfiffen.
s. SteHüNNIiinöBpmPonto Euxino j^ee»
msä in Ungarn, inibBßn&av nac,^ Stallen,
mnanid) nnb atiüfrn sproötiigen gegati«

3. SB» 5)ic^gßai$c9 "Rb SKoiödn ifl, baS &ae


'

manDACIAnen^nnet.
4. 2ln be« jIBaUa*.ifdje« imb s^Jelbauifc^ett
e)ranßen Hbcn bie GED^Egewo^et
f. Sißojc^oSStrigantniinbgeröieniff/ ba^ mar
»prbiefemMYSIAnnbMOESIA.
6. S35o|e^o!)iömanicn t|I , ba ifl »or alten Sei*
Jen bie «anbfc^afft THRACIA geroe«

f. JßJoCroatiaUBbpalmatialfegf, ba
alters
CO
m qxtfl( ©filcf
geroefe«.
»om ILLYRi-
iß »ac

>P4 .
S)a^
®aö XV. Sapitet

Sur ^mh'&Httc,

I.

XOo lie^ ÖJtte*cnlArt& ?

Untttim ?S?örtc ©ricc^enlanb Wirb iti^geintf«


'aUe« begriff cn »«0««*«»
, J'«^
huM ^erum lieget/ t^ieilö »efkö lanb / f^etW

5^i^ C&rrfcn tinb Veitctwncr ^)atten ft«? Öflrew


«efleilet/ vinbim f^riebcn Anno
1699. analkn
^rten bte ©rani^cn aböe^i^net 5 ber le^te Äne«
ßber W iil)x vHUi »eraubert.

f ieSSenctiancr nennen eö bie LEVANTE,


weile« 3faUen ju reimen/ gegen SKorgen

''^bben floft el an ©«lni«ttcn/ eemeii/


23'j<c5(;vief!imb Cb'acicn/ bie TOit tintJor^erge«
lenben €fl)!itul gefc^en {)aben.
3uv f incfen ifl pifd)cn Stalten ein groffe^
etilcfe rom ^D^itteHanbife^en 5D?eere / ba« rotrb
Ut MARE JONICUM genennet.
barauf fetiv »icl
Sag ©ereaffer jur Siechten /

*jnfuln liegen, beiff ftare^'ßc;-^'' ber AR-


CHIPELAGUS, pberflH(&MAREiEGE-
L'M.

II.
;

ton Ungarn mb Siirrfetj. 90$

II.
)a?ie wwt> nan (Bmdien C^nO cmgctbcifet'

felffmn, baf manalfo gar öbel mit 5er


fitjtfö.
lungjii reAfcfomm(, fotibevlicptccnnman
fa
»lU^ &af man fotvo^I in Der alten aK
iBiifcn
in t>ec
neuen ^ifJorie Damit fertFommen fan.
©ocb Dem
im »iei^mrooüe, fobeji^etmati
I. £»40 t>e|te HanÖ»
3« ^ie f>a'um(iegcnt>cn 3nful»i»

III.
XOie Witt» t>ae vtfie abgetbeiktl

T ^ T teiT 'i' ^"'f?^*^


^>au|>t--f roöingen

li ^^f^IA^unter
glei# unter ©almatien.
m ai&anien/ amSKeerf.

V LrVADIA, brunter.

IV.
UOtts ifl m }((b Amen 5^(t mertfen ?

^•fi''^C5'" «"> ö?«3l&riafif<$e«n&

k
r
K>mf<^e mtr aneinanber (ia|t , olei* «ntee

iNAUTjba^erl^eiffen bie €in»ol>ner biegen««»

'"^«gflan^e fanb ge^ ret bm CSrcBe». ©enti

ALliAiNJbbERjItjfii »iber bie Silrcfeit auf»



& ,f »mit»
kbeit/ fo finD b»c^ Die bejleu ^lafee i«
tiMegelt
2avcfif4en^)ant)engt'tÜeNn/ al6
1. DLRAZZO , Latein. Dyrrachium, ^at
einen t*or(rcf lid)eu Jpa^en,
2. SCUTARl ,
Scodra, ifl gtof / tt)0^)l
ben)ol)nt / »epe / «nb Die or&entltd^e fSiu
fiDen^, bei) Waffen in 2llbanien.
3. VALONA, 8at. Aulon, mx n^C,
ein 9ute^ ©c|)lof imb mefiltjelegeneu
Den/ i|l aber Anno 1^91. gefpvenget n)or^
i)en.
ALBANOPEL Ut Albanopolis ijl
4.
je^o (l^ivDemullet
^?aup^©tabt
,

: m
geirefen.
biefem aber
,

tfl e«
bie

f. CROJA , ^at ein t)e>le^ ©c^lof auf einer


^)ooe.
^. ANTIVART , Jafein. Antibarum , Hegt
ni^t Cattaro am 3Keere , nnb
a^eit i)on ijl

m
DOLCIGNO,
btefem ein fr^-^nf tl^um genjefen.
i^at. Olcinium, ein t)e(Ief
7.
SRaub.'fftefl ber £i!vcfif(^en ©ee^Siauber,

V.

Xüas ff? m EPIRO ^0 tuercf cn ?
Oiefe^ Janb liegt am Jonifc^en^DIeeve/ unbi^ |

|leic|faÜ6^ nod) meiflentt)eil^ ben SijvcFen untere i

mfen/ obficö ölei(|) Die ffienetianer an einem


«nb Dem anbern £)rte feß gefe^et ^)aben.
I. CHIMERA , ^at
einen feinen ^a\)en am
Jonifc^en 5JJeeve. ji

a. LARTA, ?at Arta, ifl eine flarrf betrol^iw il

te i)anbHß>^taD(. Ii

3. BUTRlIS'rO , Buthrotum/ ein gcrf


4. PREVESA, üntxfltvDvt, fo Am.t^sZ

f. 5ffioCapoFigoiö fielet, bfl^ifl »orbinPro-

ten/roo^apffi' Auguftus mit Antonio


a«,

VI.
Tt)«8 ifi MACEDONIEN nt merft'enf
npnSr ^""^z affttJO ÄLEXAN-
|iircfe.n. i|i unterfc^jf i,e„e^ j«

I. SALONICHT, faf. Theffilonka , mt


iK^t an Hinein ©ee k'M)^ golfe Ii
,
SAioNicHi, l'af. Sinus
. TheirjIonicT a"*

D«a Nf. Anno i?34- erlifte öie 6tfli)t

f<n Golfo , bat bor btefeinPELLA,


ge*

lippus , Alexandri M. mtUv refidiret

^^^'a^^L'^^^' t""»"'^ f«f«« BER-

4. OCRIDA , pbtt LOCRIDA , fatein,

fr« f. STA-
:

5. STOGIRA , mt jetjo LIBANOVA,


liub Ucöt iiir Siecfitcn an ben 3:^vacif(^e»
©rangen. ARISTOTELES ift ba*
fdbfl gefeofiren tvorbcR/ unb tvivb baf)ero
STAGIRITES ocnennct.
6. PHILIPPI ,an bcn ©rangen gegen
liegt
Sioniania/ imb ipberjDrt/ ba^^aulu^feii
ne fpipel Itngefd^t icben l&at SRicfet meit
bat*on tjl ber strymon.
7. ÄTHOS, juvmec^tcn am golfo di salo-
NieHi, ifl brr 53erg, tt^el^en man dov ei;
. ncnbev atIcvK*<&P^« m ber ?ffielt l^^lt/
miltt imcn^^^aiUn^^^ ?9?eileR meit tu
Jet ©ec/ tvö el nxi^)r ifl / tDcrffen M.
3n ben neuen Sutten mivb ev MONTE
SANTO genennet.
VII. :>

Was ifi in THESS A LI A 5a mercf ert ?

€^ liegt «nfer ?9?aceDonien, imb geltet beti/


?«rcFen; bocl^tt?o|)nenfe^ri)tel gj^riflen barinne.
S3enig@tabte pnb remarquablcjafeer fün(l giebt
f ^ «nttrteiebene^ §u mercF en
1. JANNA, ober JANNINA,
liegt an ben
epirif^en ©rangen / iji gvof unb fiartf
betrobnet.
LARISSA , ifl fonfi iU ^mt^^tc^it ttt

5^effalia. ,

3, FARSALO, fat. Pharfalus, ifj btt Dxtf^


6et) uulc^em bte 6eruf)mten CAMPI
PHARSALICl finb , m Caefar ben
Pompeium, gefc^lagenl^at.
4, 3n THESSALIEN , ßnö bie bevu^mte»
SBerge.
PIN-
"^^JL^^c^' no^wfiter |ur Stedten,
üie fangen manber, «Hb werben
ixifinen^ero
mmmtn.
m fln
ben $oefen promifcue

OLYMPUS, beffen @pm Btf an bie mu


cfcn vei^t , bo^ero bie f oeten fabuliret

fle, t« ou^ ni^t mit bam.


f. S5or biefein mvtn m THESSALIA bit
*
flftnfn?«nöf4)fifffeB:
^^LASGIA MAGNESIA, PHTHIO-
-iiö, |te paUn abcV nunaBe anöcre 3?afe
»neti/ mb bU &ttti)ühn& iümbtxi ait

*' 'i^uCf«' enge^Jaf THER.


MOPYL^ bcfea ber alten ^ifioriein .

8flr oft gebflc^f; unb jei^o Bocca diLup©

TuÄs iff in LIVADIA yo mertferti*

flul G&Ä" ^ti^f fflanb , tinö wir»

^£^^J^'^"<^ HELLAS genenne ; Eli


«»i^SJenetLevin bemi:
rS'Ä'r^''"^»
g» Jin«9e ««nsenpmmen. ©ie bepen £)ertec

** ^«f- .Athens,
^S.?.' t)or e^rifli t»flf
'

Ä
®f6uvt eine mächtige Republic.

§axt« sT"" i^»*


ba^cp tfl ber^asenPIREO,
fortusPirseus, beffen in ber
Anno
5?eneei«ner ben0*f

«ltett^»ifla*
ein.
m.
fP 7 m
rte oft ern?el)ne( mirb. ©ie ® egenb fter^
|

um bief t)or biefem attica, unb gehöret


benturcfen. ,
9. eine ?Wcile »on Sitten ifl ber CAMPUS
MARATHONIUS, ba btc ?5eviev %tf
f^lagen morben.
3. MEGARA, Hi^t meif batton, t|l gar genn*
ge. ä'^te @egeub bt^ß meplaab megark.

4. THEBEN, iat Thebse, liegt brubev/ im* I

ifl auc^ einefre^eRepublicgcmefcn; ©a<


i anbaen htxnm e^emal^ boeotia.
r. 3n Bceotia bat bevDrt CH^RONEA
gelegen, ba bie ©rieben bie^ ©c^lac^t tt)i#
ber ben ^Jfacebonifeben Äonig/ Philip-
pum, unb jugleic^ bie Sre^^eit einbnp^

6.
ten.
DELPHI, jur Sincfen/ ifi

berubmte
ber f)rf/ ba
Oraculum
m
alten Seiten ba^
war, £ie ©egenb b^rum bat Dor biefem
-
PHocis gebeiffen.
7, Sie «einen DARDANELLEN jtnb^ttje^

e^lojjer amFreto, ^nnfc|>en bem^Sfecre


Wnb bem golfo di LEPÄNTE , 2at Sinus
Corinthiacus , jte t^erben alfi) geneiint/
n)eU jie ber Situation nad) ben grollen
Dardanellen am Hellefpont bep
tiuopel nic^t unabtUitf) feben.

l, LEPANTE, £at. Naupadus, einimpor-


tanter £)rt , nicbt meit t)Drt ben Darda-
nellen, unb einer tjon ben befien in ©vie^
^enlanb. Sie SSenctianer nabmen fo^
WObl Lepante, al^ bie Dardanellen An.
16S7. ein. gjad) bem ^rieben aber ifi
Leparnte bewSurcfenreftituir«/ «nbba«
35ir®cgeni) um Lepante ^frmn Wm
^OLIA, DORIS Jini) ACARNA-

IX.
Wrts «fJ in MOR EA jö metcfcn ?
©flgifi eine jicmlic^
groff« Jödb^'^tnfut, nseldit

"
»Ölten, »orige,, f rieqc amcf/Ä Sc

»ms fcc^ipg flu, einem ^o&en ?.srae..

V.^Ä^i'^"l^'"' ''l^'^'' ö'«NeineBoj.

i'ATRASSO, i'flf. Patra, eine


ifj SSeßuna

fcl . s
^•'f- Ckrentia, liegt tia»,

te L?L^fsl^"^^f OmGolfodiLepan-

<. BEL-
,

9IÜ Sag I f €ap>


>
mbf^mt
ßELVEDERE, t)or Diefem ELIS, Hegt
6.
jur vtttcf en am Jonifc^en 3)?eeve t)ie ; Um
eus.
l^afff &evum ^ie| Dor biefem
7. sjBo LONGAVICO liegt/ ^a ^)at t)or 3^1^
OLYMPIA
fen bie ©ta&t gefianbe»
m t)ie£)lt)mpif^ett©piele aeNt«i

j, NAVARINO, m biefem PYLUS, eine

avoffc
fmö imet)
unD »efle^auffmanu^^etabt.
©taöte feepfainmen, 2iit^Na.
p
varino ijl ruiniret j rZca^Navanno flo-

riret min benSJenefianevn. ,.

m. MODON, Ut Methone, eiae groffe ©taW


mit einem »efien e^bffe unt) guten

CORON, 8af. Corone, ifl eBenfaü^ etne


nji^tigeSBefiung mit einem ft^ern^aöen
m GOLFo di coRON ,
niacus.
Smus Melle- Ut
Ti» NB. ©iefe ganfeeeetfe f)erum n)irb fieutv
ae^lage^ Die Iromn^ BELVEDERE
genennet ; fonji aber, m Coron, Modon
^egenö
tmb Navarino liegen / biefelbe
hieß bep öen Sitten messenia.
12. MEGALOPOLIS, liegt fafi mitten ttt

Morea, unD nur ein geringer glecfen.


ifi

SSor alten Seiten aber mx^ eine ^)aupt^


©tat)t in ARCA lEN, benn fo t^a^ mit^

telfie ©tmfe loon Morea.


Ij. MAINA, J?at/Caftrum Maine, liegt §an§
unten am simu laconico ,
njelc^er jeßoi
GOLFo de coLocHiNNA l)eijl/ unb i|i megeu
^er €intt)o^ner mercFen/ njel^e MAI-
JMOTTEN, UX. Mainottae, ^eiitetu

14* LA.
liegUm eiuffe Eurotas, n^r »er fcieffm
ö.e 6ert!|mfe Repubiic
»el#e mit 6«
^mg gefH^ref ?)at. Sit göngf
^6af)eruml^fifiLAcowcA.
if. NAPOLI di MALVASIA, UtEvi-
daurusLimera, obfV Malvafia,
fllt^ «m
as«i£fimiev karten
ff.^"i^'r"''i*'^
i«/ fi»e fie An. 1^90. iam mt*
müf,n
«J««! important.
A dV.^^'';^?!!/"
NAPOLI
1^. d,ROMANlA,'gaf. NaupHa,
liegt iotiUt binm^ an bfin
GolfodiNa-
poh, tSd^tt Ut. Sinus ARGOLICUS
nennt wirD. €^ m ebenfalls eine »ic^ffge
Denn eg liege« no4) &ie Rudera
»on &eu
weplanD b einernten ©ta&t ARG OS öanniic.
Um biefe @egent> i|i in mHuycm^
geUflB&eti.
»7. CAPp MATABAN, T^nariiun,

X.

tt5(»8 pnt> nan um ^viedienian^ {>etom


3nfaSn ja meKfcn!
m
fi8tient»e&erg«ro^ober«ciH.

a.
X**! CANDIA,
»fl^ ^PBigrei^ NECROPONTE.
. U. 3Di<
! '

II. ^te fkiit^it 3«falrt liegen/


1. Sluf be^n Tomf(^en?5J?eeve qc^tn Stalten jti.

a. £)Der auf öcm ARCIUPELAGO flefte»

XL
Wo liegt örtd &dntgi:eic& C ANDIA ?
«

€g liegt auf Dem 33?tttenan&if*en ^eeve, nt^t


tjeif t)on Morea, unter bem Archipelago, m\i
ba^ «anb,
1 ji e^emalt^ GRETA Wl
S5or biefem g^Um ba^9an^eS?pute|ret(^&er
Republic VENEDIG, 6if An. 164V. gvif^

fen bie Silvcf rn €anbta an; «nb obgkid) ganzer!


24. Safive na(^ einanber ta^^ffeveväöibcillaab ge*
fc^iibe/ fo bo^ An. 1^99. bCii^meitle Davin^j
qim
»e t)Cvloi)ren/ biß auf etliche 25e|lungen/ bk nunj
ben Stivcfen jtnb ^um J^^eile Horben. ^
1. iDieCurcfm l^abenbiet)ier.0^i«]>t*@^<«bte/!
melcben ba^ ganlje jtonigrei^ in »ter Steile
eingetbeilet mirb.
1. CÄNDIA, bie ^)aupf^©tabt/ liegt am ^tu
re, in bcr ?Diitten/ ifi gvo§ unb fe^t flarcf
be^ejltget/ uebfi einem trefflic{)e« ^at?en.
An. 1 660. tt)avb fie ijon ben iürcfen getron*
tieu/ nad)bem fie etliche 3at^v nac^ einan^
itx mx belagert njurben. 3eit tomw
ber Belagerung Ratten bie Surcfen bet) ber
^tabt eine neue ©tabt angelegt/ wel^e
Hcu^eanbien genennet/ aber ]&erna<& de-
mifliret morben.
s, CANFA, Vat. Cydonia, liegt jur Jincfen
am 9)?eere/ auc^ eine importanteSSe^l
iji

jlung mit einem guten J^a^en. ©ie wart)


An. i64r» vpaben^MeBeinaenommen/
imb An. 1691. t>on öe« DScned'anrrn Htf

f. RETIMO, i^U. Rhyrimum, Itegf jWf^eti


eanDiaiinbganca; ijl tmaß {jcringer,
|)at
Äbev i)o(9 eiucn
^^^^^
^am
nnb
i^erloI;rei?.
m ©c^laf,
cir4?\^^^^*
4. 1 lA, ^ at. CytajLim, [iei|r gatif? m Sle^^
INlß. 21uf Der a^^cvn ©eite fiini) ebenfaK ferne
©taDfC; ^'öcinmi) ©c&i(}jjev/ Die un^ a6e^

i66p.|olfienDe ^.ak'ifüirqcii, meiere a« bmxükt


gegtii i)en Archi-duuum, <u liegen, unö mxh
I. GAkABuSA, jiir fificfen/ mek^e Anno
i6q2. t)urc|) mxxklm^ in

SUDA, in ber ?Öfit(cn, mb


h SPINALONGA, jur OJec^ten, n^elc^e An,
17 16, m t>tn Surcfen txt>bmmxim..

Xlh
Wo hegt NEGROPOMTE?
T^t^^^fnieinM graffe 3nf«l liegt Be? LIVA-
^lA,
imbi
btxt
«
glei(Jii()er9lfl^e«/ un&mirD^pitiJemtJerteti

MlUxß W
eine fe^male
fit
?9?eer.g»ge «baefo«.
EUBOEÄ gereift «.
,^
qeHm feit 1470, öen Sfeen, tmbU^
Iß eben öer SSenetianer önglilcF,
Daf fte Wiefel

pe«n fo i^nge öa^ öenJiinfen bleibet,


anter» Conquete« alle mml
fr lange
. 1

Beruftet aDe^ miteinant)er ouf ber ^aupf/ I

et öt)t NEGROPONTE, ml^t ut feiefem i

CHALCIS ic^eifeul&at; HeitUber fe^tDcflie; ,

tinb t»ö^l befe|f/ tua^ Um geringe ?9Ja(^t t)ar§ti i

txidxhtvt \mt> : ÜBiefte ienn im !e^,t€n Stiege


»ergebew^ t?on öenSBenetianevR ifi belagert ttJ^^^

3Iuf ötefer^nfulifi Der EURIPUS CHAT>


CIDICUS, baretn jic^ Ariftoteles fofl iieftijr|f

aBetu ingki^^ea \)a^ SSor^^yrge ARTEMI-


lüM; unt) bteetabt PLAT^E^, bit man ,

in Jer ©riec^ifd^^n J&ißom n^iffen muf

XIIL J-

Was liege» Ätif t>em jONifdhen meerc


^
f leine :jnruln:'

©ie ^el^oren aHe miteiHanber Der Republic


VENEDia Si^e^ ji'nö aber ixt mn^^m^
jieti: , J
I. ©ie 3nful CORFU, fat. Corcyre, liegt!

epiroqegenüber/ mt&i|!mitcr öen f leinen

jiemli4 «J^of- ^ ^ _
«ORFu, Ut Corcyra, bie J&attp^@fabt bat^
mif/ tfl gvof / treffü^ hmfim,
^^ern ^mn^
einen;
unb ein tveffUcfte^ 3eu«^
W
4)au^. ?D?it einem 533orte : ©ie t(l t)on

groffer SSJi^tiqfeit. 171^- mxb ixt t^on


ben Sutifen mit 40000. gRann belagert /,
fie mujlen aber mit ©c^abe» unb

ben abliefen,
©ie 3nful S,MAURA, iat Lcucas, ober
Leucadia, liegt brunter/ unb bat t)or bem
^e» Sörzen ßet^iSret: inbem^tie^e
Aa
An, 1084. i^aUn M feie sUtnrttaner beis

SV MAMA, laf. Sanfta Maura, ober Leucas

nern cro6ev( warb

^'.1.
gcgcB^^^'^"^^^f^
: Sl&er
6«fpi-enget/ toeil man fic
b,«|ürcf «n |u erhalten Hi#(
An. 171! Ä
getraue*
£)Dq) An. 171g. in
SJaltaroteißer»
'
iKjTenüemteöerfortificiren.

KB gegen likr.

&!e©fa8>(e linö eingegau^en,


bieUrdfe«
"'^^"^^"^^
Seiten barinsegeiDefenltHö.
4. ©ie 3«f«lZANTE, «af.Zacynthus, liea«
bruBter, Morea gegen u6er.
«AKm bic
^)aupfc@fabt barinne, if! tsoM 6e.
,
unb
»efijget N einen »etf&eil^fljffiaea
^at>en, ne6f! einem flarcFene^lol" '
S5k SnfulB CÜRZOLARI, iat
m
weMem An.
Golfo
liegen
Echina-
Lepante, di bta
j ya.
,
{,ie Uximt
ge^lagen warb.
6. 35ie3nfm CERIGO, Ut Cythera, lierf

dia »eil fie a6er mi4> benaJenetiaBern


:
acr
ll^K^/fowü-bPfroiaif&evgereliler*^
XIV.
tP4d liege« Crtt^Iidb aaf Dem ARCHIPELAGO

(g^ (Inö tf)rev trefflich ^t^l/ treibe fa(l


aDeintf
timnHx Den Süvcfcn geboren.
SBelc^e ^unäd)!! über t>evir?oH!|reiA g^^^^^
liefen / öietvevbeu ITsSuL^ii^ cyci^a-
Ut
DES genennet/ mii \it qU\d)m\ tn einem Ctw
-
ctti üepfammen liegen.
SSelc^e aber an öen Slnatilc^en ®van|eOm*
mif iu liefen/ t)ieit)evt)cu ^af.
lNi>uLr/£. bFU-
RADES genennet/ meil (iie jecikeuct pin un&
ber lienen
©H^e ftatuivea öie Drifte (Saftung / welAc
»eDer unter DieSporades «nD Q
cla4^ aere^^
'
net n?erben / «nD Des^megen NEüTRAl^E5>

^^$0% ie|o jtnD Die SRamen nic|>t mt^ im ©e^


6raud)e/ f^nDern man nennet ne mit eineni SBer^
teDie3nfulnau!Dcm ARCHIx^^^^
Slüe Davff man ebenuicbt mercten, len^erntmc
bie tjovnctmfien/ Das fiuD fö^^fjJ&V v. r
STALIMENE, ^)at t)or Dttfem
j. 5:)ie ^vpfiil
iTeMNüS gebeifien; wnD liegt säuI
METEUXO, ^ie§ m
oben. -

£ ie ^viJfirl Diefeitt

LisB S, DDer xMITYLENE, uaft

obui an Den ©i nn^en bei; 21tJ?-


lieqet

I* 2:)ie 3nfulSC10,
hug tor Die|em CHIÜS,
liegt Drnutcr in 3i,ia' unD ifl eine ton Den
importantertcn An. i(^9f- eroberten ftc
Die ^enetianev/ !>«ben |ie abertt)KDert)e^
4. 35ie3n(ul SCHIRO, 2at. Scyrus, litgf au

©*e3nfulTYN£,^üa(.Tenos, liege gleich

auf Dem Archipelaeo.


NA<5sil, t«t. Naxus, liegt

*
^jjjjf»' MYLO, Sat. Melua, liegt ju«

«4. »ie 3B&1 STAMPALIA, Aftypa,


«a, liegt hinten ühtt gan&ia.
^. ©«eSnfiil PALMOSA, «f. Pathmus,

'
Exilio gelebet |at.
lt. S)te an&ern
Snf«!/ öie weifer l)in gegen sii5?or«
§«« liegen, »«rJ>enatt<j»2l|iengeve^net.
^ai XVI. SapiteU

Sur gantJf^^arte» ,

250ttASIA.

XOo liegt ASIAJ .

Curtspaevti liegt itm morgen/


Un^vo tß ai-4 i>«^ morc?ciiU:no gencnnet mvD.
taj«»'
,

35«» ?9?9fcau fiof f e« an furgpß,


anb beo.^99tJ*.
feti an Slftica ; fouj} «&cv ifi um unö öin mit
SBflffer ums«6c». , ._ . ,

öm ein twxMi^ii ^ri'iTcv Europa; unö


ifl Stfia
i>te«Snge »ivb fowo^l «Sc i3tr:5re!fe an etlu
4en£>rten auf uoo. £eiitf^e5}teiUutvflv«(rep.

II.
Ä>«9 ifl am AS) A vor c^ctöpfiVci'
r, ©a^fcbmarRemeci- ?af.PONTUS EU^
XINUS , |tvif4)en öev €aropaif(&ett untr

s. Saö <£«>piSchc iTuef' 8flt. MARE CA-


SPIUM, ober HYRCANUM, in bet
€l)avte jmicitiiglic?» MAR de SALE,
i)»rei« bev SKofci)reittf($e gluf Wolga

m«r Saf. MARE


£)flg*mi{«cUrtii5ifd7C
* MEDITERR ANEUM auf m^m ,

t)ie€urpp4«r «a^SljK« ja fcegf In ppegeR.


tai -oH^t avui* Ut. MARE RUB-
RUM, ober ERYTHR^UM, wtU
(&e§ Slfieu unb#if « »on e inaHber
\^tiM.
f. ©ii|:f«bifd>cmc<:c/ «öt.MARE ARA-
BICUM, ift (in ©(lief bm groffen
öon
yceanoOnentali,
. ^ unter 31rfl6ieit.
*^<'0"öMttird)emeee/ Saf. MAREIN-
DICUM , iijtia @(ikf t)on bem Oceano
Onentah, unter 3ut>ien.
7. mfnm mcec/ iat. mare pacifi-
|M unb Slincrica , Darauf fo »iel neue
ldnt)er |iBbefitt>eift»flrben,
bag fchei*
ne( , al^ wenn fäfia unö
geac«
2lmeric<j
SJorben ju enfsveberadeinanber ^ienaett,
ober bod) nur önrcl^
i^maW Freta »o.i
^ «iaan&eru!Kci'ftf;tebean)afeH.

^^''l^'^f^S'f*^ «a^cw. MARE


^M^/'^^^^U^/ "ber SCYTHI-
5^ J;e'J'^^^''^^"8^Sfti3?0rbeH , uni>iil
ettt@tucf !3ou bem Oceano
gvoffeh Sep-
*^
tentnoaali.

III.

f^(1^ in ASfA üot^ffiffe?

pi^Jt in Den sinum persigum, l^^hhn^7^>t^

^Qq IV.
.

IV.
iOic ifi Oäb Äant) itt ASIA bcrd^^ffcit ?

a^gen 3?orl)en jii lieget / iii tJoUer ^^erge


iint) SBiifienepen / unb ifl b^i^ Europäern qm%
mbthmt ©o^ qx&iic ©ebilrge bariune feeifl

ber Serg TAURUS , n)elc[)er.t)om fd)mav^eu


Speere an burc^ ba^ ganße 2l|ien ge^et/ unD ^er-
na^ 9?a^men befommt Senn
unterfc^ieDenc :

|ft)if^en Dem f($n?ar(5en «nb Safpifc^en 3)?eere


tmrDevCAUCASUS, unbin ber groffenSar^
tareo IMAUS genennet.
5Ba^abet am ßnentafif^eit Speere lieget/
ba^ fcf)6ntle ^anb nn ber 5Belt ; ®e(]alt
fca^ijl
n)ivbennbie meifle Bcioe / (Bcwtvr^z/ (0o1d/
pcdeit/ leodgefteme/ unb anbevc ÄofibavfeiV
tenmi^ 3Ifien Idolen.

V.
XCk (Tnt> t>tc (Emirobrtet: in ASIA
bcfcbfttfcrt?

3JHe Saubfc^nfften finb jn?at mit fielen €iR^


iPDi)netn6efeßet; bec^e^ifl gor eine a«bere (3aU
fung von ?0fenf(|)en / a!^ tn Europa / bi^ mß
©itten unb ©eiDo^nfjetten betrifft/ bavon ji^
bellen 6ep einem jebn?eben ?anbe beii3{ej(?#
m
S5ef<^veiD«ngen difcouriven la^f

VI.
XCaß iß in ASIA vot eint Äcfigiott:'

£)b jtrav (if)xiili\ß nnb feine apofleliumerffe»


tdö^ €vangeliani in Slfiia geprebiget ^«6en / fe im&
Vo n 3<|im. jit

Wff*4fu«9eg Sage« no* ctmv

("f^.«"' .{'ff^fn
bep&n-nac&fplaenbenSe'
f ibung ettie^
isörecbfn i^flnbeg fpecificiv«« Iflp

' VII.
Tt»ic wttt> nan ASlA eiitgetbeffet ?

H^ICA, ober ASIATÜRCICA,


Jube|)bene«itenbe^€up5raf#s
1. Ä>«3 pctfmmTfftc (Bcbrete
/ 2at. IMPERI-
UM PERSICÜM mmcnimm^ ,

ri
«nff«'"»' Indus.
U. a)«anOicn / «at. INDIA ORIENTA-
^"''"^ ""^
Gange^

'
^STNlm™^'"'' ^rf*'^- IMPERIUM

;Cl q a VI. 2>ie


:

©aä i6. €ap« m Unb^^aüt.


AS[ATICiE , mif Dem 3nt)ianifcf)eri

^on km IWifc^en ©ebicte


inASlA.
VilL
tüits geboret öcn CfircEen m AsiA ?

€tli^f aii^evlefene ^proöintjen, Darunter mi^


ba^ qüoUc 2au\> fclbev begriffen , imt)
töcrl Diefelbea t^dl^ in Der 53ibel/ll&eil^in Der
^illovie fef)r offte »orfoinmen / fo mu^ fitbo mm
genauer mercFen.
2Juf Dergemeinen ?ant)^€l^arte Don Slfien fan
mau fi^ fe^r übel bel^elffen; trenn man aber Die
€|arte ^inj« fuget , Darauf Da^ Surcf ifc&e Stei^
a parte gefißcfien ift/ fo fan man jnraRptJ» au^^t
ft)mmen.

IX.
Wie i>ei^cn X>iz ILtitdifchm pvovint^tnl
SSor alten Seiten l&aben fie gan§ auDere 9?a^

men gefil^ret ali {)eutige^ Sage^ : ©annen^ero


toirD am beflen fepn / wenn mir Die heutige £in*
tl^eilung bel^alten
/ unD an einem jeDn)eDen£)rte
Die alten
iRamenoepfügen. UnD iwarfofinDDer j

tanDf^a|ften;eci?(e/ DaDon liegen. i


1. ^vey tiifeks tee~mpkväts7~
2. iDrey jcnfeits t>e6 itupl^vat».
X.

Äßn^/Aötft SORIA
mmkmtn mm 'mmmen
Ym S
htm
,

xr. .

W(J8 gelxfr« öc« jEfircTcrtlttfeft


ÖC8

I.
2^%^«fr*«ff' GEORGIA j ji»ifc5en&em

[r. 3&IC s^^nmam turcomannia,

^s5/^?f^^*l' diarbecIer, wo

#
I. Xon NATOLIA.
xir.
ö?o liegtVtatoUm i
Un« Curapaer« liegt gegen sSKergett , ?)*«^
'«3«n e$ a«(^ »en bem @ried;if(Oen mmt
!

ja4 g^gg i6. gap4«t?anb^g|6Vte>

^pdT&T.^" , NATOLIA o&ev ANATOLIA,


iß genennet t^orben. , r
Sie Stalianer denominiren e^ ebentaus t)o»
ter Situation , m\> nennen Die LEVANTE,
in t^ver 6pra(&e t)iel !)eifi alö em

eonßen
2i!emafien/
aber i|i e^
UU ASIA MINOR,
m alten Seiten allemapl
genennet
^öv&en. . ^ 'r.
©egenmittetrnadbt fioff eg a\\ TOn?avlie
SRcer / aegen 2(bcnt> an Den Archipclagum ,
ge^

gen mictag anba^ SKittenanbif^e , imö mtx


t^ien morgen an Den f «Pirat.

XIII.
3»Ad tf! irt tTatolicn ?tt mcrcFert

€be manfi^um t)ie€int|eihiu(; ettva^öenaii*


rr befilmmert , fo ntertft man i>ov allen ©ingen Die
gr0<ie ^janDlung / Die na* S^atolien getviebea
iDirD- SieStalianev/ nnDinfonDerkitDie9Je^
mianttf nennen e^ Die^anDlunanacI; Dev Le-
Tante; DiefngellanDer unD J^oIIanDev nennen e^
Die Emittier ^anr>lunc^/ mil pe fonDevh* in
Der ©faDt Smirna evrid;tet i(l ; imD mil alle
englifc^eunD ^üüanDif*eeMe Gibral-
tar Dnr* Die ©traf[e#ren muffea, lo merken
fie tnSeitungenin^tjemetn Die6i;v^t?r^;' er (jenen*
net»
<£ß ^a6en jnjat Die meiflen ©ivopaif^en ^atWf
nen il)ve Societaten nnD i^ven CONSUL D«^
fel&fl; Doc& importir et bei) je^iqcn Seiten Die Sng^
U|(i)c nnb ^ollauDii(|e/?auDlunj}Dai^mei|]e.
XIV.

je lan&rtpaft gegen
örn Archipelagum

^'^"'«r^««
^^^ifem^'

^^efre?^^'^^'^'
mmmmhmtn
Ä^:tV°^"^ ^itifen mnEuphrat.
J'
r. r Ott« fommtii cj!:(fi e 3n|«j« mf im mmii
Ifln&itc^en aKeem

^
X0A9 m
XV.
in NÄTOLIÄ in fpecie m

S fl<jrcf. Beweinte

. BERGAMUS . p&cr PERGAMUS , ift

^- *5«-!«-i>IA,D&erßRUSIA, oberPRUSIA

^""(^"»^'«»P^' genom»«eu
ßen?
;© q 4 f. ABY-
>\ ABYDO , ?at. Abydus , ift eine m\ m
&ei)t)en25eflungen am Hellefpont,
d^t ^Xt gVo|[en Dardanellen: gen^unct VötXf
ttn : bie andere tjcc^euiSb er letfiSESTO,
tiHi) tfi im i^öv^etge^eniJtn €a}>itul i^ovf om-
nun,'
^. EPIIESUS Ri#t ttJdt Uijn Smyma ifl

H m Wim Der
^ ,

l>cr £)ve / fcevuf mf c Dia


Kcn^Sempel sef}<tnt)en / imb ta ^aiüu^ fv^n
»e€piSel f^tngcfc^rieben ^at: ifl jc^.o Kur
einelenfeerglecfea.
TROJA, 6efen©d)b|ILlUM«eI)eiffctt
|at/ Hellefpcnt gegni «Dcr/
liegt tiem
«toomanwodieimge FLudera H^n t)ev cit
fcugtabt Troja freuet j nnl&t n?»:^3ct^hr
I I 00, 3afet' g^rifn ®e&urt foU fcpn
levfiöret tDorfcen.

t. ISNICH^ I)ief t^0r allen Seiten Nic^A, mit


Dem3ttnal)menBithyni2e, &afmD Die jmei)
Concilia NICJSNA Anno 32^. unt>
7 S7- gehalten tt)or?)en.

5. SCUTARI, ifi eine anfe^^nlic^e etait,


€on(!antinopel gegen il&er r unb J)ief ijov
alten S^it^n chrysopolis.
r^o. SZidit ttjeit t)0n Scutari , l^at alte
CHALCEDON gelegen /moba^Chal-
cedonifi^e Cociliiim Anno 4f i . i(l ge^
l^aftentrorDen ; jeßo fielet man <l*tirg \

n. ISMID:, ^icoor biefem KicoMEBiA , am


Propontide, ein maf iqer Drt. |

12. I.AMPSACUS, omHellelpont, iflei»i


liemlic^er Oxt
13. FO-
,

13. FOYA , jpteg tor öiefem PHOC^A,


14. MILASSO , mt)la\ib mii.etus', tßjfieüfM

16. FILADELFI , ^ieg m Bdtm thila-

fic^ »tff C^rifHt^f gömHien auf.

17. SARDO, »or Öicfem

'
Klo «in geringer £)rf.

^er giuf GRANICUS , u>o Xlexandef

groffe ©^abt I^ODICEA gcS



»I. ten^uin biefe ©egenö
f foH »^te etaU CO-
ht£temc gpy'ijlgeft&vicbct. ^af;
i)m4akc
noc^geäiociireltmirö.

SHILADELPHIA, SARBJS, IISfiAMUS


, LAO^ j!
XVI.
m in X>tt ptovm AMASIA ju

1. AMASAN, ?at. Amafia,t)ie^)a«pfcStal)t


2. TOCAT, Jat Tocata, M baß (dU neo-
C^SAREA
»nb fiarcf^ bctpo^nte etabt / tu einet ©e-
genb , ba bev befie SäJeia tn 3Ratolie»

1, TREBISONDE , ?af. Trapezus , eine


berHt)mte €tm unb ^mn am fAmx^tn
5Kccre / i(1 ef)ema^)l^ bev ©vie^ifcpen Äai;?
ferKefiben^emefen.
4, SISIMO y 2at Amifus , jfl m\)\anb be«
Pontifc^en ^hii^ mithridatis Svepben^

SUWAS , obet ,SIWAS


Sat. Sebaflo-
polis ^ iflin gvojyemglorf ba^ero in man*
(^en(E$avten bie gau^e $rot)in^ biefer
^taU genennet tt)irb»
SRtd)ttrcitDonTocat })atbk ©fabtNAZI-
ANZUM gelegen/ barna# Gregorius
INazianzenus ifi genennet tDovben*

XVIL
XOa& m in Oer prorm^ CARAMANIA

COGNT, Utlconium ybiC^a^UetaH


unb3?eftben^,be^^^eglevbeg<^.
TARSO, tat. TaiTus, be^ 3lpofIel^q3aulr
aaW«i md;tö?eit)^p«bev©ee.
3» ^^t^
m giften,

5. 35ci) TARso i(l t)cr CYDNUS


ALEXANBER M. 6^10 UIH
^ , Darinne
ßc&en fpHUiK«*

^
TPas

ifi m
XVIIL
Cer propin^ ALAUDÜLI4
?o itierd'en ?

m ban tonig ALElANDkR

XIX..
Wie m NATOLIA po«r alten Seifen einael
tfyeilet gewejen'l

*'
^MINoT ^^^^^^ ^^ """^ PHRYGIA
^^P^^'gamustiegf, bat»«rMYSfÄ
MA-

'/ ^ofoya liegt/ txtWar^OLlS.


». SßoSmjrna liegt, örtWarlONlA.
7. SBoFIalicarilailusÜeot/ Damav DORIS.
SguFiladelnuniy Sardo liegt/ t)a n?at LY-
DIA.
9. $So Alidinel'i liegt/ batt)av CARIA.
10. ?ß?oPrufia liegt / bam<irBITHYNIA.
11. mo Heraclea iic^üf H mx PONTUS,
lutea^i){)l inögemeiu öas gau^e Ufer am
fc^!var|en SJteevel^in J)cv ponius geaeunet

^ 2. ® Sinopi fielet / t)a n?ar PAPHLAGO-


NIA.
4 1. ®^ AtiP-tiria flehet / ia mt GALA-
TIA,
34. aSö Tocat liegt, 6a njat CAPP ADO-
CIA.
if* ?ß0t)ie9Jrot^infjAlaiiduHa tfi/ 6« tDar DU
. aubfc^afftARMENIAMINOR.
I ^. SBü Tfti fo liegt / Da mar CILICL\.
17, SBö Cogni liegt / öa n^av LYCAO-
NIA.
18. SSoAntiocIiia liegt, t)a mövPISIDIA.
16. 5ffio Satalia liegt / t)a mx PAMPHI-
LIA.
aa SJoMentefeliegf/ battJarLYGIA.

XX.
Wae Q^botzn enMich t>ot tJ^fof« 3ftt

NATOLIA i
L Tie "Inful CYPERN, Jatetn. Cypruy,
ein M^niiid; groffe^ S6nigvei(^ oiif öem ^it#
telliiuöU^ni i^Jccere. 2Sor Oiefem ^)atte
feine cigtueu Könige : wie Diefcl&en ab(iur^
feen, f» fam e^ Anno 1472. an .^lemi;
nc m\apc mqmmmxnf nnb foH nod} leflitiu-
ref tiKr&fn.
i)er^erji0ö'^oneanoFen hat
ne Fr^texnfion bflvauf
; Hßmqm er beriSinit
®kbe|fe?ßcr^
^^^^^^^

tf« Bsfia refidiret; qxoh HtiD fteat iri^

^VMAGGSTA JaL Fama Aijgiifla, ifi eine


|aiipf|aö)Iic^e Sjeflung/ n# einem 'aucc!i

CBUNEs Sat Ceraunea, t|! iiicf;t alf^o grog*


4^ PÄPKo^i^at-Paplia, ifi eint ^anbtWetaUf
mß^mi Nt gvoffe ^cr Veneris ^
atv
Jj^efeti.
rr. £)ie3ufu!RHODIS.,?at-Rhodus,Ife0t
Bejfcr gigen ©rk^enlani) An. i ,^09. marb
\\t

l^eld^c
m man
Den So^anrntte^aitfern eingenonimen,'
Da^era trte ^boDtfet^^sctcr nen^
nen pflegte An, itf 22. na|m ber S^rcfi.
fq)e^at)fcr Soiimannus t)u 3nful njeg, iini) t)er^
tXHbJit JKitttv f mel^e bernac^ \t)xm eoi auf
m gnlal Malta genommen ?)a6en^ ©ett öcnt
ifl ^^vboc -8 in 2unf ifdjen Jp4ttt)eii ae&lie&en.
i?Ho^is, ^at.Rhodus, eine jlm^cEe SSejluna

ni ©It^e rennen iMe 3«f«ln auf l^em Ar-


chipela^e, Dir jun^c&(I anNatolien liegen/
aiid)
I« Jifm ; '^mn ^xmmU Scro , £af: Chius ; in^
öleic^ett METELlNO, l^atLesbuX mb ll.
^^^^^ öefc^icft/ Daf ffcisti
f?^tf^¥
ßapiteUon @necf>entanJ)
f'^'!^

alle iufammen jmD re-


<;eniivet ö^pröen.
IL 23on SORI A.
XXL
Wo liegt tvic Cuict'if*e &4nt)fcbAfft
SORIA>

te unb Dem unD t^)ir^in maiid)eu^^^


£nipl)rat/
(en SÜRIA, manchen an^ SÜRIS 1
m AN
aenennet öa^ ^anD a» (elbcv ifi foti^o^t bcr
gvorcon-
«ibel/ al^ bevmdtlicle« /jitloviUDegm, ^

fiderable^
XXIL
ge^ cingeibeilct?
Sa^ aan^e Saab mivb i)0tt bret) SürcfifJjca
BASSEN obev BEGLERßEGEN xtgimU

K Der crfle p ALEPPO.


2. ©ev aubeve TRIPOLL
Sex bvitte iu DAMASCO.
XXIIL
XOOB 3et)orci unter om ^Af^n
ALEPPOl
u ALEPPO , Ut Aleppum , bte ^mU
@tm Dou gvojfer Importanz ; matten
bem XnnUii ber 9Vötle|)offen qc^AMüß
man biefcr BafTa £n|i |u rebelliven l)at.
jj. SCA N DERON A, tat Alexandria, 3taL
AleiTandrette, liegt an bev ©ee^ imb tveU
betftavife^)aubUmß; e^mui abennit beitt
Alexandda in SgDpten nicjit tjermec^felt
^evbcni Hm (mb iml^v al« irl)ettf)er*
m 2{jTm.
j

tcxin tjxmit, Die Dicfen S^a^men geftlß.

I. ANTIOCHIA ifi bit (jrofFc 55afrfm;r|a[r.

fit baimmfir, bd^ f}abuibk0tmtaiu

4. LAODJCEA, if] fonp beru^me qcimfai,


je^^o^aberobfcur : ^J^atoüen ijl aucö ei*

r SELEüCfA,
*

iflemtjenuoerOrt
^. SAMOSAT, SamGlata, ifl
i^at.
fcfilafif /
mii> öe^epktm Luciani
&niU)intea

7. Der ^erg LIBANON, M. MonsLiba-


nus, mütm im i aiiDe, mvb ^tntim $a^^

MARONITENgeneHnameröS:
XXIV.
TRIPOLIS
"^^PPF^^^l- Tripolis, mit Dem B^mffnm
dl Sona^öamit mit DemSlfricanifAcn
Siau6 . 3^efic Wiefel 3?a|)men^ ni#r
confundiret mtbtn. ©ic gtait
M
m
ttoc^ Klu einen feine» J&(U>en*

VO(^s ge|?Ä€t unter öeit Ä^^ffm


DAMASCO>
I. DAMAS, $(it Damafco, bU J^aup^©fa&f,
ttt m öiefem m gvpffem gl^r gemefen^
aber m(^t mef)r ; bitSamaf^enerÄliRs'en

u SAYD, t)or Dicfau SIDON, ifl im fd)lec5,

5. SUR, ^^0V Dtefem TYRUS, bte bcfann(e,

TAFFE, l)tc§ \)Dr Oiefcin JOPPE, rfl an öa^


4.
!öcn/ ^cn Die (£nri)l>aifc^en Äaufficute ber
facf)en : foub^rlid) ftdaen Die ^13U9Vim^^
^'^'^"^
J eute hM^it ^^^^^^ ^'^^^^ ^^'^"^ ^

fcn
f. CARE, |te§ ti^et)lanD PTOLOMAIS,
S)m\u
'

Heqt am m^ix, Ktit) ijt ein .

^. SAMARIA, liegt ^twimi 2:a§e^ ganfe im,

7. JERUSALEM, £atHierofolj;ma, ijl bie

uacf) Der 3evjlol)ruag Deb


etaDf, meiere
gevufakui^ xiim ^^^»t Da^on i)t au|*
alten
gebauet muröen; n)ieiDol)l fie gegen Der aU
ten gar elenDe aii5^fiel)et
5. GAZA, ijl Die aufferfle gtaDt an Den gg^*
^)tifc^en ©ran(jen, l)eutige0 Sage^ gat
f4)ie(^t bejleHt.

XXVI.
Was finö om t)iefe <5f ^cnO ror KUcrß x>oe

5?oT alfen Seiten maren in Diefer ©egenD


Die
Deren in Der^ibel gar offt geDacl)!
brct) iatiDer,

^^l'sYRIA, m ie^i> iVleppo liegt.

II.PHOENICIA, n}i>Tripoli tieat.


IlL PAL^ESTINA, oDer CANAAN^
^

gelpbte SanD/ njo ^erufalem liegt.

XXVIL
XXVII.
-ber vom gcfobtenXmice mod)U
ich mehr

f. «^/Jl'^*' '^f1"
i^sef/ fecr miit öie i^nedsh&m

, mcrcfft man öcv öBcn Singt« :


'
^
^

CUS ASPHALTITECmf& cfc


mmmt mi) fiincfenbe s!)?öferic i.i M
gefianbcn ^Un.
h JDer.^rii^ >s-öß,r/
f<if. TORDANUS,
bicßmv 3frael gicigcn, ^
fcarujcr
mm <B(t mn mbm. " ' *
XXVIIL
Ä>ic ö?«t& C«8 gelobte &«nO toci'frtnö
einj^erbetfct ?

* «'f' i'^^Ä^l;;;
»iE''*!?««'. ff" ""•*<« / >i«i« IM»
I. lDktc.nm^am JUD^A, imifc&en bem
S5Httel!ai]Dif(f)cu utiö Sobten S)?cevo baviune
tvar:
1. Stcimm juda.
5jcv
®ev ©tamm ben^jamin^
2.

3. Svr ©tamni
han.
4. Ser Stamm simqon.
n. 2?ie ^m^fdnift GALILiEA, ^tDif^ai
feem ?}?ittcllanbtfd)cn 53?eeve nub bem
©cc©c<;
«e5ai'Ci!);bavmnemar
1. ©evetammASER.
2. £)ev©tamm naphthali.
3. ©er ©tiinm SEBULON.
4. £)ev ©tamm isascha«,
IIL 2)ic^anMd7affrS AMARIA, am3ö«?
fan juv lincfcu -Ot'^''^' barinucmav
"i. ©er ©tamm ephraim.
3)er©tamm mamasse.
IV.
2.
2)te fi.an>f(1iatft PERtEA , Hm m
etMt TRACHONITIS, ba^ auberelDU-
MMA, bat^ brUteBATANEA ^)ief/am3oVi
H\\ iur red;ten ^anb ; barinne mx
1. crcr ©tamm^uBEH.
2. ©er ©tamm gad.
3. ©erf)albc ©tammMANAssE.

nett Oie ^^^tn^er ^fracl fo x?icl Kriege gc^

Siing^^ t!m bai^ qclobte Janb I)crum/ tt)ie bic

©eograpl)ifd)e Zahdk
aut^mcifet. 3. e
K 0cg. n 2lbeno Die PHILISTER, am9Kif'
tcHanbifc&en 3R«er(^. •
^
tcnmcm; nnb bk ÄGYPTER
^^^i^J^}^^'^^^ AMMONHER
MIDIANITER,
bit

AMALEKITE^,
MOABITER
®aiüiiil
4. (Btgcnmttctmdn bk SYRER, m htv

XXX.
• tT?<^ö fin^ im sdobten iLant>e t?or ÖJctrer
mercf»?örDigf
^cr Dollig mtmmtt fm m^bct hn ml
na(^j;e|en, bic OtxUx gelegen Hnö;
tt)o
büm in
L 3m&mmm]ÜDA,
I. BETHLEHEM^ tDo ^pvifm^ geBp^teR.
a. HEBRON,
GAZA,im&
m
S5aDt& tDar*

4. AsroD, a« 6er ®ee.


r. ©a^ ^anb gosen.
SIPH. »
II- 3m etamme BEJAMIN,
1. JERUSALEM, &ie ^)aiipt^©taöt
ganßenSö*
2. JERICHO, in^i mit Hm ^oxban.
SILO, «ic^t meit t^on^erufalem.
III. Jni v^^ amme SIMEON,
1. EERSABE, i|l fafl &ev MerfieiDrt öe^gelofifea
umß qmn^^mm m^ Safere 5>ejfV
fe^ e^ tu t)er «ii>el fo ^on ^ an biß qm
offf
^evfaba/ melcpe^ öie grofle £dnge btß qt^
lobten mb^ß tx>ax:
2. AscÄLON; m mttiUnbii^nx SKeere.
,,

ly. 3m ©tAmme DAN


V. :?m etßmme AS3ER
1. S5cv 3?'Cvg sARON.
^. g5ie ©rfoijcn mit t^en^^'i-mt,
VL 3m etÄrr,mcNAPHTALI,
u cAPERNAiiM, Der Hauptmann J)er mar.
2. cvssAREA PHiLiPPi , |ic§ im ölten 2ei1amente
DAN, uHb ififatl bic M^vjle @tat)t öe^ ge^
lobten Sari&eö^ gegen ©i)ricn ju. 5ßö i)tc^
k ©taDt liefet/ Da fommen Die Denzen.
gSuf[e euD TAN infammen/ Darauf p^'d

£ je ©egetiD Der y^bcn &tme/ xo,t deca- ,

VIL v-r^^Hm:c Sii.BlJI.0N,


K ©er ^erg thaboh, Darauf (i\)xipi Wtlmt
a^ovDen.
t, TiBERiAs, am©ce@ene5aretB.
3. mu ©ee ©cnc^avct]^.
FETHSAiDA,
4. ©ie ©taDt CANA m ©alilaa,
f , NA7ARETH, tDo Sf^rtilu^ er^ogcn.
VIIL Im e^amme ISA SCHAR ,

1. .©er 33evg carmel, Dai^oit Die Sarmeliten Den


SZa^nien ^abcn foHen.
2. T^a^^^al um Die ©taDt jESREn.
IX. Im etammc EPHRAIM,
I. ©ieetaDt samaria, wo je^oDieSa*
maritani aufhalten.
3. Sie ©taDt sichem.
X, ©ntmmeMANASSE,
1. ©aö f cuigre id) basan.
2. , ie QtaM co^Amu
3. £)a^@e&ilirae se«.
XL 3m
»011 3i|]f«.
95»

Ajas gani gilbad. •


,

Xir. rfm ewffimc


ruben,

xxxr,
ÖC8 gelobte» Ä«n0c8 »oc
itiÄcf^ä'.
?>ige €>crf.ec?

2. 3?tc|f iDc-if ^a»on, m (mfi 3erS lern ae.


fJflBben |ae, ba i|l »ieber eine © apfieB^f f
^dc^e 3leu JERUSALEM g uennc l^Jf/ff

^««fme je*
rufflltrm tBieD« mjimmtn.

öa bas gebjte ^«nb aic^f nur


»ob beii3iamern^
fonbern m^nac^geOcnbg
J)«nbeB5ilXmSi'

«nbcvn m Bag gebbtefaub, erot Ii ineS


,

940
f. ©0 Inngc mm t>ie (Ebngen bo«?)CiUge®rrtb
hatten, wuröen un5at)l!9c5Ballfa!)rten öa^in an«
qejlfüef :
füld)CV©elcgent)eU enfftunben
niib 6et)
bieineillen Kitte >a>!ö. n/ bacon toir no^) tnea.
vüürt I)m unt) ti?ie&ev etliche
Ubcvbleibfcl |)rtben.
^>od) t)ai geboret in bte Aiflavic . , .
:
'

S:(1nfiTd)eÄm)fer cfUd^e nia^l benjborfdjlaggf


pi Berfaiif*
(ban, bas bctiige @ra& Deneii€^vigen
fen ; cMx bat not^) niemanb feinföelb bavsu
employren wallen.

III. ^on ARABIA.


XXXIF.
"0)0 hegt ARABIA 1
? «3 liegt ä«)ifd)cn perlten «nb beut rotten «SKee*
.

©cgs» 2ibenO tfiafftca / baöOtt wivb


rc.
buvcf) baä totbe mectr/ £at. Mare rubrum, un*
tevfd)ieben. ©cgen moigen tfi ^criien, batoR
©ee/ ?af. Sinus Perheus
el öuvtf) eine grofle
akefonbevf wovben. ®egen mitt«g ijl
Hi
2(i«b.r*c mecsr/ gat. Mare Arabicum.
<fce*

Soria.
gen U*ii«er»«d?t iji ba6 ^flnb

XXXIII.
XOie ifi 0ß62.«nO unO oic<6tit»rot>tiCi:

befcbflffcn?

Sa« ?anb ijl/ fonberlie^ gegen bie ©ec JU/ fcf>t


Ä^lförn/pew
fvutbtbmv iinö bringt Wcyc««.*/
icn/ Coffee, «nb anbereSinae ^er»ov/
bienacö
Europa 8«fü&v<t tf»evbet«.
^.^
»Oll SJiTeir,

_
jpem
XXXIV.
neboVct o«» &«„ö Arabien-

XXXV.

n.ARABIADESERTA,ä„„4#«me«,
in. ARABIA FELIX, ifl ba§ m-Me, «nl»

^
TOMiflf!}
XXXVI.
ARABIA PETR^A
merfFcn?


!

"öiefe^ ©tucfe Dat)ou ift fe^r tergic^t/ fc«^


f/tH'o autf) auf SeiUfc^ bas ffcmic^te ilrabicrt
geuennet mivö. €^ ifi batinnt &et HO-
REB unb SINAI, iugkichen Die grofF^n VOtv
ftm PARAN, ZIN, CADES, DaOuv^ Die
^Tiubev 3(rael gqogen |lub.
^^^.^x^
AMALrE'
%\ Dtefem atibgen l)a6en bti
kitSk, edomiter, midianiter, ^
un^ ISMAELITSR, qtm^nH.
4. Siin rotten 3)cceve anrt) bni Sleifent^en Der
£)rt 0ctt)iefen/ Da t)ic ÄinD^r^fvael Ijcrubcr oe^

fpjmiu'u jiui). .

f. Sic leftc ©ta&t &arinne f)0 KRACK,


fDa- HERAT, gat. Petra, Da)?on&a^Sa»i)i)«»

XXXVIL
W^B Ifi in AR ABI A DESERTA jn
mcrcEen ?

s. Sim 3^a^men ^imt man ft^öti; &a§ <i eintv«^

1. ANNA, eine /panbeK^Stabi amßrup^yrat;


^at nur eine ©affc/ bic aber tili^t ^<u
Im lang
BALSERA, ober B AESORA,
ober BAS-
SORA, liegt am Sinu Perfico, unb \)at
\

Situation, bdet? biegro^


fö eine bequeme |

(le ^)anbel^^©fabt in bcr 5Bclt fe^yn fönte


;

tine |"ie bcnn and^im tauten ©tanbe nab


einen Suvcftfc^c» BASSEN ^at.

XXXVIIl
XXXVIII.
\0H9 ifi ARABIA FELICI ja mertfCHf
in
*•
€^ Wirb mgen ber foitbeibafren ^ruc^tNt/
Kit Dag gI«cEiid?eo&fri)fl^m*e2it«bten

• j. MECCA, DberMECHA, ift bit^taUf


^«^!^e&«v Sdgm^ 3}vop{>rt MAHO-
MH. 1 'An. &ti^i 5-70. ifi ge&o^lta wor'

11319« , bje nmime^ro fafi burc^ ganß


«n mib afrtca «u(?geDreifet Ifi
/ i^rfn Uiv
fpnmg^ae. Sit! ©tabt ifi grog m«& rc icB,
«ttb bai« ^ilfft nm
wenig bie groffe XOaiy

pomefancnt aug SJjia unb 3frifa babin Htt


n#(et »irb.^ Ser^Jerüfc&eKouli Chan
bringt fiavcFbarauf, ba§ feinen
Uatertfio*
neuauf 9lei*e,i§u?bie €Haubiiug, mu^
\mmi)4iaium(nj wfiaftet rcerbe«
mo^te.

^^Pa^^t^'J"'^. """ Sana^meti TAL-


NABI, %f. Medina , ober Methym-
na, m(l;t»eitbat)pnifiber£)rt/ WD
Ma'
Ppn'f f An, <J37. gcfiotbcn tinb tegraben
ill.
©cm ©rab wirb noc^ ^mtigc^ £aae^ ge* '
Wiefeij. .

4. Sljvertiele rennen bicfe 6et)be ©t(ibfe/ mb.


cHAUnbuKDiNÄ, ArabiaPetrsa.
JU
^* ^«^iZibithum, ifi eine .Oanber&
^^ITs^'
femSABAge^eiffen^ta&en, ba btet>eilu
sc orey »omge j>erf ommen jtnb.

Sit 6. ADEN»
6. ADEN ,1at. Ädenum , ift eine ^geflunj
am 2lrabird)en 93veere , beffai EMIR,
7. MASCATE, €at. Maicatum, m^aHn''
miPDvcere, gc^lrte »or Dicfcm De« $J3or^
tugicfcn , nun aber ni^t me^r.
8» MOCHA , eine große ^an&ele^etat)t am

xotljcn ?SKeer.
9. BAH AREN, o&er Bx\HREN, Utm.
Bahrenia, ifl eitre 3nful am SinuPerfico,
ba einemtrep^e pcdcmo^^/ weU
^e öen petfiAnein itifiänbig.

IV. Q30tt GEORGIA,


XXXIX.
XÜoUcQi GEORGIEN?
Sie gan^je «anbfcT^afff ^trifc^en &em \^mr%tn
mb €afmfd&en SKecr mrt) insgemein mjt einem
generalen 2Ra^men pDer GUR-
GEORGIA,
GISTAN aenennet. ^.

SBat^lur ^inc!eu am f^marfeen ?Dleer^ Uegf;


_
ftieg öor alten Seiten COLCHIS
, tx^aji^

©riec|)en baß gulöcne Plie^ ^at. Aureum


Vel-
lus, ^e^okt^aben.
äBa« aber
^ , .rr.
Siebten am gafpif^enSReere
^
liegt / ba^|)ieft)or alten Seifen
IBERIA.
€tlid)e Geographi machen noc^ |)euti(3e^5<M
fle^ baxanß^ mb nennen öa*.
ja^en 93rot)in^en
I tacfe ant fc^n^av^en SKeere MINGRELt
EN, ba^ anbixt ©tmf am gafpift&en 3)Jeer«
GEORGIEN in fpecie.
5,"^^" ,^«»-^««9/ m m CIRCASSI . oöec

Wie ifi
XL
öfe &««öfcb,ft 6EORGIEN Hmiat»

«inf^r^s^ ^Iß'^ «(^ 9a<; <»5«f feie ®it»

3?fic^ Jcm aber Der 'Öeniaiiifd5« f Si^^^ n .

• ®*i/"*^'^,.«n MINGRELIEN,* Mein


be. 3n Mefet ©egetiD ifl tiev gluf FA-
ZO yUtm. Phafis , ti^o ^ie pbafane t>er/
'

fornmen- ^ ^
inIMERETTE, Imerc-
|

2. Ser 56cfi ?at.


tia. barinne tfl cotais , eine gtoffe unS) I

J. ©erS&rf?m GÜRIEL, ?at. Curia, t)W^ I

tnne ifl Fein mercfmuvbiga Oxt


4. 2)ei:5&rrt in CARDUEL , i(xt Cardue-
Ha, teffen be^e ©faJt tefljs , ofcer tif-
Lis qmnmt voixi.

f- ©er 56tfi in GACHETI, Sat- Gaguetia,


t)ateinn)i(le??an&.
©er 5&ifiittDAGESTHAN; eintavter
tJon Nation , i^ An. 172?. »ön ben 9luf^
fen vertrieben morben^ töelc^e feine 9Se*
f rnjfl BACKu am €afpif*en 3Keere eingc*
nommen unb Frafft be^ grieben« i»ifc^cn
Der Äflt)ferin Anna Iwanowna, unbbem
e^ac^ »on^eriien bem Siuf if(^en Sleic^
«uf emig eintjerleibt^aben.

V. Q3ouTURCOMANNIA,
XLII.
Wo liegt TURCOMANNIA?
•itenfeif bcä eup^>rat«/ unb floft mt
WncTe«
«nlRafoUen, jur Äcdjte an «»crpett/ oben m
35ic^^<,„ö {,at üov aUenSeitenARlSlENIA
MATORgfbJiiTcn: »iebenn t>it Witten/ Dv
ItuaseöSas«^ PJ8 «nö w»«»« ^'«''»»''* •^"'^'"^5
«Ii mi<5
Uvm^it

VI.
DIARBECKER.
^
Wo liest bie
XLIV.
&anmm diarbeceer >

XLV.
iff mDiARBECKER yttmcrtfe« ?
' Jafcjn; Baffdadum, am^HnfT^
- ^^^^^^^
5i r j etaet
*
^4S ©Ä5i<5.6itp.|Mvfmtt)*€^arfe.

€ta&t sM^EüCIAge{)etfTen. €tli^e


'
inet)nen
/
Bagdad jlnn^e , treplanb m
BABYLON oefiauDen bat : t)o^ es
falfcf; / t)Cttn Babylon am &ipf)rat/
\)at

irnt) alfi> etliche Sage^SKeife« t)mn ^cjon»

J)eH/ alltDo ma« no<$ einige Rudera t)a#


mx lu^et. €0^ tfl aber tiefer gmbimt feeM
|)er (^cfommeH j t)a§ einige Scribenten Se-
leuciam Babyloniam novam , ditt
,

fd)Ie(^terbing^ Babylon genenne(/


weil e^ t5uv^ Babylons Reliquien aage*
tDad^feti- Vtx 0evfifc^e Kouli Chaa
macfite f(f;on öftere SKine / Nefel&ige m
Belögern.
^. MOSOUL, Jaf. Maufilum, am Jtgt»
ebenfalls eine grofle Stabt / tcixb \nß$u
mein
fe«.
m bk alte etabt NINIVE geH^
3. OPHRA , 0&er ORPHA , foH ttjetjlanfr

EDESSA gi1)ctfTen ^)aben- Um biefe


©egenb t\nvD Der Sttrcfif^e >*tcn ia
gri>ffer 5)?enge gemacl)t.

4. HARAN, foH ba^ alte Cafrae in ?O?efep0^


(amien fet)n a tt)i> Der Sicmifc^e ©eneral
CralTusifterf^lagen mrbtn.
J^«>ber €upl)rat un& figrtf
f, Um^ie®eqent! /
jufaiumen flieffen / foll tai pÄraoie» ge^
flanbenl)aben.
SBo oRBr A liegt, biefelbe ®egenb l^af wbie^^
fetlt MESÖPOTAMTA gef>eiffen.
7. ®D BAGDAD
öiefemBABYLONIA,
liegt, &tefe(6e
m CHAL-W
©egenb l&ieß

8« m
XLVI,
i»o liest petfien f
rf5ß /il^l 5«n Segen sOferaen. J?nr a«.

phrates miö Der Sinus Perficusf&k


Sf^"

rc?/ ^'^ grolle C.«<w

tont

' Sir 4 Z(i9


9fe ©««i(f.€a^ittic8«it^5«(e

%Ä'kr
SEPH,
m in mx epra^e SOPHI,
D&trSCHACH.genetiHetTOirb.
o&et

>ur(^ öcn Är«(9 im( bctt Surcfen , t^)eilö bur^ ine


Revciutionen ff^r serrdttet »orb««- |><n"
Anno 1721. dethronifirte biV fÜtMt MIRI-
WEIS bm bfmat)lig<n SophisöLMANvuM 11.

©en IN'iriweis »crbvatig fdn SBcttet ESREF


A.
i7af.unt)btefcJWarb 1729- »01» bfg Solimanm
II gobne THAMAS mmtt , welc^fti Ie%»

lern fein
GeneraliflimusKOULlCHAN An.

Äbiaf eol)ncg SchachABAS bte Siegievuna


S Sev Ii

Autorität flefB^ret ?S^t b.efati


Abblsin.(i(ir&. An. ,736.bie fllfe ©op^mm.
.

fte Smaitie auS


, tinb mt jiA alfo b« 5?or*
«utHbttutftbcmSßa^menSchachNadyrflntbJ«
1li)xm.
n Sinfana feiner Svcgieruna mltt
«r et»

Unb eb er fe^on mbtx ben @vo|


Sfovfc Sviebe.

bavinnen ungemein «lief li^,


unb trieb btc dm
Äev ber fvosintj Candahar anöem um
e^vecfen i« #c.«veH. ,
^

XLVIII»

bef(t«ffe»?

wofl/ «nb Dat fenberlid; einen (»Ictien mm


PwtSfi'eii.

ffijfeioe/ j&ßf (i Den €i(rö|>aern fd&rffffi eb[i


mtoniavt eiimnw mitmiin tm. "
Sk€iBtV0^«erftn&^on fincragffc&icftcn Na

»ett fiments SKflteriaiiert '


jukurnla&eo;

XLIX»
XTäs ly? pot ciBe Xeli^ior» IM pcrfieij-'

Immmahait , finö a&cr laif-öfa Sn'rrfen in m-

Aaf pohtiffci, Uiirtc^en rjflrei&en. gj?


^mt^^rAv^mmri/m% &cr fe nenf
""« ö«« jai»5 , dirigLt/
SS
SfÄ
L.
«•^ Sro^ m^cr wob! pci-JTen feyn

SciitfcblatiD, CngeaOTö, .Öd;i,{tlai^ S -1


U
wi PK ȣin{t)t:UBn9M$rjo
genau ju beMmuKm;
r f »ilf
,

mll mm ile a&er milTen / fo befielet ba^ ganfe

f(|afften.
I. FARS, f (tf Farfiaan
, , ^ieß l^ortiß per-
SIS, D^et PERSFAPROPRiA, liegt am SinuPerfico*.
scHiP As^ Satein. Schirafium , ifl eine groffe-^
©taot am ^iiijTe J^endomir. üRu^t peit
t)at'üß liegen Die Ruderä üon ber fö)eueti
©taDt PERSEP0Ü3, met^)C Alexander M.
öet Canaille thäis |u ©efalieii aR.^iinbefe»
3n Dicfer ©tafct ijl du btru{)mtC6 Gym-
naßum y Da Prof eirores tu alleu FaculW ^
tenge^mteiimerDen. _

n, CHUSISTAN, gatSufiana, liegt aitt


€u^*^vat / m
er iRl>en Sinum Perficum fallt
JUS, Sufl , ifl t)i€ Jpaupt^etabt Nvm*
Ut
RC/ utib i|1 o!)ne gweifel ber £)rt / ba
AHASVERUS, met)tan^ refidivet
Ij^at 1 iefe^ro^mt^^at bevSiebcUe El]-
ref An. i72a.benJuvcfca abtvette» muf«
fctu

HL ERAKACEM TRACK-AGEIVII, ,

!>bev ERAXDK, Iraca It^ö^^n^^^l^^fl»?


,
FARtmA
tfl bte ©egenö
t# genenuff mvbm r
/
n^etc^)^ n?<t;lanb
man biefe^ wUmU m
»|ng^fef)rpr3Bfumm'n f an*
I. isPAHAK, über KrsPAHÄN, ?af. Aipaha-
num, HUilimbit 3ieftbci4 bei ^erft^
onifd^n f apfer^ obev^onigi^. 9ie^
fibenf^ ift nnt)er(|leic^!i€^ / iinb bie €int\>o&^

nev fa^^Jiuabti.^ : 2lber bie ©fabt an ltt&

felbiliflgarivnfauber-
CA5wm^ ,atCa>bmum, if! Wm biefem blC
a.
lKe(iö^nyme[en/ «nö M npcp pvac?^
.
<ige| ecm ; !te »7? ebenfaifg borfrefflicfi
»nitfriicp
greg uns 6 woiiiif.

^i^oAKBt.L,Agtllmibett,
ander
Alex-
M. bea jt^mg Dariu4 g.f^lagj«
m

»prat«n3eton MEDIA g«.ei(Te„


Surcf .f(f;f „ ©rangen »e&en
fatTan b n
"
t\u4omannia
.1. TABR,s ob«-™s, pberTEBRis, raWa
labrifiuni, »^ t)yr biefem bie keftbenft

V. SCIRVAN, pbcv SIR VAN Pnfcfn

hin»
fommeiT nnU. 2)icfen importanteu Ott
baben ^ic Siuffcn An. 1 722 unD Baku einr .

SJefliimj am gafpifd)en g)Jeev An. 172J.


erobert»
£icfe ianbf($afft^a6cn bieSiiiffeuAn. 1732*
ni^t nur tm grieöea R^echt cvhalunf
fonbcrnbcr giu§ Kour ober Kur ifl ^rok
f(^cn bci)t>eu SCcicI;cn jur ®rau| gefe^f
tvprt)en*
VL GILAN , o&rr KILAN , Gila-
nia, miUx ^Hr3ie($fen am €rtrpi[cf;eniÖ?eere;
«nt)TAßx\RES'rAN-ae]^6ic:i |u[animf r*/ a>eU
t^e ©cgenö tor^Dem HlRCANtA gel^ciffen.
!)at. 23&r! ©ta^Nn mercft man Recht oDer
RaBtf:h i?er Ufte ^Ifa^/ fo tve^en ^er itijtfe^^n

i>en^erferrinbBii!feH An. i729.anDAn. 17^2.


^afel&ff «jepPoonen TradlatCR |« mercFen; Deren
fcer lernte Den eruberten tnicö>^anöe^ filöiDart^
njiebcr ^urMgeflellet.
Vll. CHORASAN Chorafania,
« ht
liegt
j^icfem BACTRIAN
,

an bcn£artari[^en®r^n|ea, unt> I;at


Age^^efen.
m
HERAT, ^atHeratum, iflbie beflc ©tabt iti
i)iefer ©egen^.
^

fö ter guten ©abel l^albett/ 6ic


t)afelbfi|emac5ttt)ert)en/ berühmt
Vin, SABLUSTAN Ut , Sabluflania,
Kegt brunter / unb Ht nid)t^ menfmuröige^/ aup
(er / eine f repc^e Sefimig.
IX. SrTZiSTAN, Jat. Sigiftania, ^atm
tiefem DRANGIANA ge^)ei|Te«.
siGisTAN, q\>tx ZARENG , tfi bte befle ©tabt
barinne.
X. CANDAHAR , UtCxn. Candeharia ,
teötl)avte anfeeö2)?i?apl« @van|en:.ae(}aU^|||
. m
grolle Revolte an, bo4)W (ie-ixrfmacMnia

XL SEND *
^af. Sinda , it. Macran Uttb

*fluc^ Bende-Abaffi nensrt.

eine em wf einn- 3nf«{, Är sSerfi*


^mn b,e goni^e mit Unding AZVmmt

m?? ünb
MtCH/
« ORMUS Sa"
binUmenOtt big auf bag ^(hinS

Is fl '^9^> ''«St i»c^ braR/ tt)ie bie


^
LIL

£)fiant)ien, Ut INDFA ORIENTALIS,


löirD entt^e&er tDeitlaufftig genommen, imb t)a

te^reifft alle^, mi an Dem Snbianif^en SKeer


lieget/ fomol Da^ t)efle t!auD, al^ btc 3nfu(n. 3n
6em ^crflanDe fpric^e man : ®te (PflOn^jf^e

£)t)er es wivb ftnde genommen/ t>or ba^ieni*


gt Sanb, ttjel($e^ t)or alten Seiten INDIA i|l 6e^
nennet ttjoröen; unö ba mu§ man »or allen ©in*
gen £»enSto§ GANGES anffen/ meieret in Da^
3nbianlf^e?8fJeer fallt: ©enn e^ lieget eis grof
etucf ^antJe^ |ur Ä.irt<f cn an Den ^erftanifc^e»
JBran^en/ Da^ f)^ INDIA GAN- INTRA
GEM, e^ liegt au* ein gute^ ©trief jm* KecHen/
gegen €^)ina JU/ Da^ ^ei(i INDIA EXTRA
GANGEM.
UnD alfo floft (Pfl^^ >öfcn eigentlich gegen
»benö an^erfien/ Da Dev ging INDUS
of>nge^
fetiv Die®ran^e mac^t: gegen
tnnmt^cidH/ an
Die gvoffe lartareD, Da Da^ ©eBiIrge CAÜCA-
SÜS Die föraalje formivet ? gegen tfiorgc» an
ta^ grolle t^iuD ötl;ina ; gegeii WJmoa
unD enblj^ gegen
>

LHL
I

»0« 2f^m.

«MerDcffenfmb 60(5 nur örep


lauS^^^^^^^^

faf IMPERIUM MAGnMgo:


^^'» Ganges „ä
l£^rr'^^*"
IT. ^/e 4.:Jb,

je merken?

f*rci&ungcn^ son fernem kftcfitS S S


mü'fmn erbeutet/ man bcn1RtfS)t})tmt:im
mß m^i fcl^eu fan. 6aae/ iinD t)ielcr Untfr?
tF)aaeit/ fouDerltcb öer ©roff^^n/ Religion tfi5}?a^

r(f;arff iü^tqe^altcn, al^ i« anbcrnjOrten, auc^


J)ie alte Jpei)Dmfc|)e SieltaioH/ tt)ie anberc/;
öe^ul^e^ Uatev Denen S?cr)t>tn ^n^^it Brahmi-
'
nen md) in groffem 2infe^en. ^

SRan ^af Ki#t nßt^ig/ Daf man &ie j?onmreU


4^ ^löe mercf e ©eun iDa^ :-aHDß)^.rt^ an ^)en Sar^
:

tanfc^en ©ranijen liegt/ ba^tfi gan^ un&efann(-


hingegen fan man ua^folgenDe &rei)e nic|t tnU
lehren.
I.
tm$an&e*
^aB7XSni$md) AGRA, liegt W nutteti

AGRA, we ^anpt'®taDf Davinne/ ifl Die ?rac^#


mefibenl ^e^ tapfer^ f>t)er graffc»
ti'ge

?DIoguB/ Die tjegen i^ver ©^on^eit un^


imglaublti^en mi^t^wmß ni^t genug fa»
gelobet merbeu.
IL 2)09 Äomgreid> DEHLY,
liegt baxm

jEHANNEBAT, fjl Hx befießtt barmne/ unD öle


. ituepte mefeen^ Del ©vo^?SRogul^/ fo fel^r
pva^tig i(t.

in. 2:>aö2^6ni3reicb GESÜRATE, lieget


«mUfcv jurl^incfen|)aut)/ wo t)ei*§lu§ Indus in
i)a^ 93teei' fallt : barinne i ji
^
I. suRATE, Sat. Surata, eine berühmte Spatif
öel^^etabt/ tt)eI4)e t)mi öen Europäern
flei^ng bcfuc^t tiJtvD,
oDcv DIU, t^at. Dium; liegt fjarte am
Uf civ a.if gan^ f (einen 3n|ul/ iü ni^t
einer
%xoh abci r0ol;l bm^iiü/ «nö gepret öen
|)prtttfliefen.
5» tAM-
5. cAMBAYA, oDct cAMBojA, iff cbenfaB^ eüTc
ixm<f)t fyanMß^etabtf nefefj mmxkht
n)o|)l gelegenen ^at^ea am Golfo di cam-
BAYA, 2at Sinus Cambaya.
'
©ie @(aÖt
ijl f0 confiderable, i)aft)ie2lu^t4RDerpffe?
I11a^fDa^ gan^e Ämugvei^ öatna* cAMr
BAYA nennen.
^^^^|m0rei* BENGALA,
.3llf^W» Ganges
liege!
infca«

BENGALA, OÖet €KATlGAN, &ie J^OUpf^gfaM


gnf &er 3nful im gfufLaquia ; Ser grolle
Sinus öark^ l^eifi Golfo di BENGA-
LA, SINUS GANGETICUS.
a. ©uGELi^l*ae. UgeliunFi, eine gute Jbatt«
vel^^©taö(.
ANNO
«omg
i7;5^. rmifie
in?j3erfien
Der ®rof ^^ogul
Da^^^aniirei^Cabulfa
m

ifl Ättf ^et •^ÄlbOitfaf Ojffetts öes Gang«$

^©et Jfomgrei(5e pnö h)ie&entm fe^r i^iel:


©9(9 m«R i)arff nur bie an t)en CäRe- miflen,
^enn öiemerDen t^^u 6m€uroi54ern6efucöt : 2IU
fo mercfet man
I. 3:'iea:öf!eiit?onCUNCAN, eöer CÜ-
CAN, oten am Golfo t)on Cambaya, gat.Lit-
tus Cuncanum, Da ifi
I. DECAN, dn :^Snißxziä)/ gaf. Regnum
DecatHim, föel^e^ meifieitj Dem groffe»
unö
?9Jo9olgeJh)rer/ eir^en groffen mnflnf
«n .ötamanten ^at
* •
*
3. CUN.
,

a. CUNCAN, ein l^Snic^md)/ Ut Regnum


Cuncanum, baximt ifl

I. TIS4B0RA, bie ^mpU^taH mb fSefttenft


Äonigc^ t^on Cuncan.

i)en potrmctiefen ; ©enn eben in Mefcr


etaU refidiret Der VICE-RE, m^tt
feie^Jorüigtejtf^en gommevcien iR£)l> ^tt^
i)ien diripiret. ^)iev liegt anc|t)er3t'fmt
Francifcus Xaverius, t»ev in§qemein ^et
Snbinner !Hj3:iIel genennef trtrb , 6egra^
Ten ; fo iß aucp Dafelbfi ein fc^arffe^ I nqui-
fitions-@erid;t Unb biefc^ tfi no^ Der
ein^Jge importante jDvt/ tJfii Die ^ortUi
giefen in £)fi^3n«>i^« > «'^^ "^^^^ ^^^^

lern t^0n5>en^^DltanDevnt)emie6m.
finbjte
tDor&en. i:)ie ©fal^t ^at feine ^Ofauern

Ä&et fe^^ gafielle. ?SBe9en öer ungefun^


l)en gufft tt)ir& jte öas^ ©ied?? "öi^ud looti

£)(I^3nt)ien genennet.

II. ^tf (Tfifie t)ott MALABAR, unten an .

Jpalbanfnl, ^itf n)elc^er berbeftepfeffer^^^^^^


feer
funken mitb; ©o ifi au^ Die 5SRalabanl^e?Wtp:
jion fel)rbeFanöt; barinneifl ,

I. CALECUT, Eonmidcb/ faf. Rc*


ein
gnum Caiecutiiim, ml^ti feinen tigu^
mn Ä5mg ^at.
CALEcuT^ ?at. Calecutium, Die Jg)mipt^©tabf/
ifi gvof / nnD treibet tiberan^ fJarcfc
J^anöi
lung mifbeti^oIlanDern.
CANANOR, ein ^dnigrcid)/ ?at Rc-
gnum Cananorium , ^^t «U^ fjinett
^^^^ ^'"'inWf^^ne^u^
?et

}, CUCHIN, em 2tdj«f{s-ei*/ Ut. Reenum


Cochinum, fi<»fs»(,i- feinen eigenen M*
ecdag bege&en msifen.
eocHiN tföf. Cochinum,
t>k ^m»Umm,
tfl eme gute mmq, unö ge^ref ben |»o&
ÄI"' ""l'^lf «»f fieffv gangen €iS|iti)te
I- .
1"'*'= COROMANDEL,
lugt jnr Sxe^fen-ara Sinu Gangetico,
Hxm\

l JNARSINGA,
s.K^mf^^'"^^'^ CHANDEGREY.
unb on&ere onigtetd^e.
I. KEGAPATAN, ^irt-^lVegapatanum,
bje 6effe
©(aM auf bttm^t, p^ut Mti^oUm
öcrn.
». GELDRIA, t(I ?tne Seflung; wel^e '
iit ^oW
i«nt>ct öarinne aufgefaltet
l^aBen.
j. TRANGESAR, ifj eine groffe ©taöt/ neBß tu
neiti Aa'öennnb einer Sefiang, anb gebo^

M .©ötttfc^e Äliffionarii
, €»angeltf(öet
Sieligtoa/ aaf/ »el0e «KBeveif »iel
fymbta
m (ipnßo heum Hhtn, rote ba»0B bie m
faa< fterauö fommenbe
rw^fen fattfun jeugen.
^
erbauliche !Rflt6;

IV. HHe Cfifie von GOLCONDA, liegt


^
tlmmfiit^tttt, borinne i(i
'

1. GOLCONDA, «BD
a. ORI-
3, ORIXA, jwet) Äfimgrei^c/ teeren ^)«^t^
©faDte §Ietd^e S^ö^men fuhren.
coLcoNDA, ifi eine rei^e ^an^el^'©tabf/^Ä
flamme« ^immtm unb Sejo^»: ^)er»
L\^I.

KOas iß Auf t>er^alb^>fhl Kttfeft ^e8 Gangei


^ttmeccfcn?

pBt) Helgroffe^onigrei^f/ iutt)tl(|em6tf


<»nbern referiret »erben.
2)08 Kdrtigrci*
I. AVA
, iat Rcgaum

Ävae , lieget üben jn)if(&en bem^Ganges untr


China, unb f}at feinen eigenen 2^or«g/ n?el^em
bÄ^ ^lontsrcicb AR ACAN
unb PEGU
an bem Golfo di Bengala geboret.
II. 2^aß %6nim^id} PEGU, fat. Regnum
Pe^iianum, liegt ixmttXj m
biefem ivar e^ei«
grof tteitlaufftige^ rieic^; 3^unmef)ra aki\muft
-
€ß bem Ä6«ig $u Ava gelovc^en. piefe« Äo^
marei(^ tfl fon^ an ©olbe fo veic^ befunben mx^
i)en/ ba§ t^iele m ©ßlomon^ omR ^mn.
PEGU, 8at* Peguum, bie J&a«pt/©tabt/ treibt
IJavcfe Jpanbluttg.

ni. ^OÄ KonK^ d h SIAM, ?at. Regnum


Siamenfc;
Äg.
liegt brunter, imb W
An. 1^8 f. !)attenfi^ bie gran^o^lc^eti
leinen eioeneti

Sefuitenbei) if)m infmuivet, baßpe nicbt nörba«


fanb, fonbern ben Äönig obevÄ^at)je^ felbff/ jut
€bnTtlic^en el;re ju befe^ren gebauten, guieiti
tpie DDr etlt(l;en Sauren ein neuer Scma
an feine
©teile Fommen fpflubfii jautmerli^ barinuf
mfolget ft)orben.
©DIA,
.

m ^onigret^^ Siam auf einer ^nful:


S3oB «nberir mir&
. fSe juthu genennef
4»uber9f^afcf MALAGA, unt«Siatn,»«V
<9t9 »ov «(en3et(en chersonesus aurea,
Bpir iie göiöcne-^^lbOufni
ifl genennrt
lüBrDen.
MALAC1, bu ^mipf<@fa&e/
welche ml ßWfe
(ligrf ift/
ge^Sre f Den J&oB(ln&ern.
©oN «eberct CAM-
t)(,g j?ontgreicf;

ßOJA, kffer iör 3ie(&f<ii.


IV. 2)«sK<5iiictrcicb COCHINCHINA,
liegt jur fRti^tcn gegen g|in(i ju.
©arju mirb ba« Äenisrei*
geveAnet, iat Regnum Tunchinum ,
TUNQUIN
in weit
(i^ heutige! Sage^ »itl e^rifien
auftalten.
'*

tvri.
tOo Keftt M< groffe ^masey-f
^it ^flben o6e« ir ^pfcau eitten Untttf^tii
mmn ber fiemen tartarep in Curoßa/ un&
in)#en ber avo^n Immpmfia genia&t.
o ®'*l''mt^«'^'<'r«t' t|Hai?«a!tb,baöwaUeii
Seiten SCYTHIA ASIATICA iffgenennet
ttorben/ imb liegt gegen mmn m bm €ig.
9Keer, »elAeg |af. MAKE GLACIALE,
Pb« flu(& SCYTHICÜM genennrt wirb.
(sFttJTt^ffi^ hii an SJvofcau, an ^Jerpe«,
an £)|1^3nDien/ uub an (E^ina; bat man atfo lei*t
evad)tcn fan/
tant) fepnmnf.
tt)aö w ein f^vocHicf) qx\>\]ti

DUM cmjlug, Dcr^eijl


tti
ober TARTAR,
t>iflme&t TATTER, baton foU ba^ ?auD ben
SRanun ^aben: 5Bie tm\ m^tWtitx tata-
RiA, TARTARiA «enttcn molltn.
al^^ SKan bat tve^
ba bni£inn)t)^nevn/ no^D^)» benÄoninen/
i)0n
grofi'e3?a^nrt)t; Do^ fo t)iel man/ Oa|u«i.
tcvtoicbriieivomge öarinne linb.
eonDerlid^ ifl Der gtöfye dviirtarifdbf :Biävfet
ober CHAN, m^t nnb^^Eannt/ ml^cx fein ?an&
iuna<^ll an &)\m Ut ©cnn btnanberu |)at
:

man fd&U^te SRac^vic^t

LVIIL

©0 t)iel aB man ?anb'gf)arten W/ fo t^ifl ma^l


iDirt) bavinne variirct. 2lm bejien tfi6/ man t^ei^

let fie trtfec^^'©ti!cfe:


L TARTARIA MOSCOVITICA.obet
RUSSICA, Die ^unad)f^ an 9iu|lanb/ um ucn
iji

gluf Oby, aebt t^on jDflen faft ^t^4n Dao Snöe


t)er gtoffenSartarep. €t)e fie tonPetro 1. mn
©cbDiiam t]ebratf)t morDen/ TARTA-
RIA DESERTA.
IL ZAGATGAY, USBECK, ober MA-
WAR LN :HR/\, lieu hUiM)nan%^nmr
ba ber 5iu§ Oxus bic ^^rSnl^e mad)t ; barinne
finb untevfcf;i^bene Sonujt.
sAMARCA A i)l bie beflc <gtabt barinne; wa
iix UxümH TAMERiWiNEs vefibiret ^at.
jUL TÜR?
»Ott ^f\ tn.

wirbanc? TAR.
TARtI™^^'^^^'
i/\KiAL,ibli,RiiLgenennee, weilen webet
SJiip «nö Bot^biee^mefer
eigen 6e(ißen7 bavne.
6eRnbcrbe^5SKogoK@e&ie(e: ^tn ffinSe
Ja6ent.orbiefeuibie?!lrcfen9e4nf/e1?ffi

ft(^mit ben ©arateneö cenjungirct


{jaBen.
CAMUL, Böer XAMO
, ffibie befle ®tabf bar^
'
I III ?5elbern liegen.

STN r^'^Ti^.^^ ' ll''^


TARTARIA,
''^9^Ü^«e^ma/ börinneidba^ÄaJ
S '
nigiev^ niucki, bejfen Mnia aber tapfer An.
^Ictc^iic^e Mb erobert Ht taUuXütiatt
lage^bie€«tai;if(^e XavtmnlSrSnS
mJ'^
«i'«« »wö- ©ie^e unten m
S'I^'^ f Sflffarifc^en ober e"»,

Iber AI UGALL genennet werben.


in^en, bieam6efien<iBgebauf
unb Bewobnf tff.

anbaut 6ep Den Sllten Sogdiana unb Baftria-

Ät ' f^^u^IaHö unterworfen jinb, tto.


Reilenlatigimb i+o.gSeilentrei/
i(Ifrn4f6«S
b^atrei(^eS8er<™ercfe, unb würbe
SThaf


6 alb &ort i^r S^oxHn m^am
Calmaci,
/ 9f^»ow«
bieFluthsoötr Calmusci «uA
mtX Aftracan , Öie mit m
iXuff«« S« f

ie balt«n. ©ie Mongous oö«r Mugali

i,

LIX.
Wo liegt OftäXc«* Ct><«<*?

£5ie €in»o^ntr fpve«^«« el au« »i« swa, örum


»iv!> audÖ »OttWielm swa, M. Imperium
SINENSE gcHftinet ; alsöwn nm? man sir
unt)

AM mit» siNA nid&t »«vtut^feln-

ffg Ueat unter öer arofftn


Sartarep , jwif^«

Ibcf9eflcinettmc^t9entt9be|4)r.«ben»ett)en.
««gtneti
sBot &ief«n tiatte öa« Sanb ftintn

RW: ©oi An. i^jo. fielen bit ^mm,


M
,

mit folmer üewalti


feiesunachß ba6et> »o^)nen,
öaä un»ev9lei(&lic&e mttx Den
ein
gu^brad)ten.
€« ttar eine greffe sOIauer jtüifc^en 6^ma unD
Der Sawe^foo. steilen lang
««fgeMtet , wel«
Ae ben €inf«U Der Zaxmn Bevl)mb.evn foite,
be»
Eoä ba« war fc&Umm , baS bie Xartavn
'
«jegu^etbie^Kfluet 9<f«nöen &«tt«««
mjo itü^cf ^mmß^la^es ein quUtZMvoa
btt lattavtnf mit) baß di<i^&)m uatev
Äapfer, weUf)tv fomUbevSlNESL{^t:Si^ykt/
mm
alf btv grolft Xarfarefc^c CHAN mmtt
wirö.
€-i-^alt ff^ or&enflt(§ iniS^ttta auf; f^ufa&er
jüiueileit eine Steife bac^ bcv
mit eiaemOefolge
SÄenfc^en.
m mt^xaii
gcoffeit
^mbmtMfm^
Savfare»/
'

^©te neuen Itineraria beriefen/ &afi biefec


Xam äwifc^en Der groflensOfauer unb bexXm-
farep, Da« iranb auf loo. ?9?ciien SBege^
mit,
aan| ^abe »emuften lafTen, öaf feinegeelc
feM »o^nen öarff ; »ielfeic{)f öavaiit, t>af iftäit
nt(|>t etman öie miöem Sarfafn ebenfalls in (IbU
m jufprec&en mochten/ al^ wie ei-gef^an
^at.

LX.
\0m fmö eoc ©tßotc in Sbina ?a metäen ?
4.. PEKING, ober XUNTIEN,
o&er Jav^^
tarifc&CAMBALU, faf. Pöchinum,
ijl öie ^amt>®im Mb orbentli^e Sicfi»-
benß &e| ©ineftfAen j^apfer^ gegen ben
Savtanfclien ©rangen ju. muf eine
iiemlt(^e ©tabt fe^n : X>enn man wiH ge.-
toig üerfi($ern, bag fie ^. Seuf fc^e sWeile»
:

HHUmfreifc, unb <Ja S^ore bat. 2Sic


pennAn. 17J1. bep bementfe^licr>en€rb*
beben 100. taufcnb^DJenfc^en urafoininen.
Siege/uiteti ^aben barinneiiijitHe fe^r fd»ö*
neÄii-(|unb gloltei:, fam( einer fepureit
Ännfl-fammer.
I. NANQUIN, ober NANGKING, 2at.
Nanquinum, liegt bvmtit, mb iü, o^M
, ,

öie SovUa&te, ni&t


öevfelten fiat)
m
tkintx. Sluffec
öieaSovflabee ineineSKauer
mgefaft, meiere ao. SReilen tu fi^ ^dlt.
SSor tiefem mar bicStefiben^ Der altea

treff li(^e J^ariDeB ^ ®tabt ©ie ?^aBÄfle


^ergjjanDarin^ geben tvegeni^rer fc^oncn
®iocFen'S:^urne ein Befonbev^ 2lnfe^en.
QUANCHEU, 2at Quancheum, anöen
ipeSenfaD^ eineüDrtveffli4e^)an^
itufleri/
fcefö^taDt, r.2:eutf($^e?0Jetlen gvog/ mel^
cpe »on öen Europäern fleißig befuget
tt)(rb : tle tfl jHgleic^ n)o^l fortificiref.
Sa wirb Porcellain hergebracht.
4* 55or öiefem hat man mm
CAMBALU ju eriehlen gemufli/ tüel^e
Der groffen ©ta&f

in Cataya liegt; .5>och nanmehro hat man


itfehen/ baf campalu mi peking einerlei

f. 3>ie anDera aroffen im& t)ricFreichen ©tabfe


inehinafm&fiilinnjehlich.
Unter €hi«a liegt «e berühmte J^anbeKi
etabt MACAO
, auf einer «einen 3n^
»elc6er \>k ^yortugiefen eine impor-
ful/ in
tante^anblung ftabiliret haben.
7. Sngleidben 6ie ^nful HAYNAN , oöer
AYNAN, fo njegen ihrer ^erleH^53ancf
in mercfen. eie liegt bem iJonigreichc
COCHINCHINA gegen Uber.
96f

Lxr.

SnS i!!
Sauren mmll
^"^
IS/n h'if'^i I^^F^ "««^ qe!

^erDiettnett/ Damit e<j n«§f «ti ^


aniiert (Eu-
ropäer
m6$fe»«tflnbeSSÄI
Ü"^ »««f^ie&eße j?5tü<ie in Cey-
In?
lon öarunf
, er öer ju CANDY L

Snful eine fp(*e Autorität,


bflSlIX
®^ « eiep^an»
:

2)ad i6. Sa)), m 2mh(l^(ixU


mnn jie ^ufammcn fommen.
2. Sie MALDlVI<d?en lErlanöc/ 2at IN-
SVLM MALDIV^, ot)er ÄFchipe.
lagus Maldivarum , liegen auf fK^Den-
©eiten um Die 2mt ^mm. |?nD i^*
rer eine unglaubliche SKenge, aber e^ ift
feine fonberlic^ gro§ Darunter, eie ße^
]&en alle unter
einem ^tonige/ njelcfeer auf
Der 3nful MALE
refidiret. Sie €uroJ
paer Hhtn m<fytß fonDerli^e^ Darauf anr
getroffen. ,

3. Sie 3nful SUMATRA, unter Siam^


liegt
unD Wunterftf;ieDeneÄ6nige/ unter \vd*
ACHEM
ten Der ju Der Dorne^mfte i|I
ß hanDeln unterfc^ieDene Nationes auS
Europa Daf)in ; Doch h^ben Die gngellam
Der biehero Da^ mei^e Dariune ju fpve^ett
gehabt.
4» Sie^nful JAVA, Darneben^i(^ eine uon De«
beflen/ megen De^ fofllichen ©en^uv^e^.

€^ fittD etliche Könige Darinne/ Dodb Die


mti) m BANTAM uuD ju MATE.-
RAN finD confiderable Darunter.
25or Dtefem hanDelten Die ^oMn^et,
linD lErtctelianDeir jugleich auf Diefe 3nfuU
©ie .^oHanDer hatten Die trejfli^e S3e#
(iung BATAVIA ; hingegen hatten ft^
Die (£ngelIdnDer bet)m i?onige in BAN-
TAM iiemli^ tefle gefefeet. Soch An.
i<$8i. entfiunD in BANTAM jtDifche»
Dem königlichen 95atter unD ©ohne ein
etreit/ Da-halffen Die (gngeKdnDev Dent
«attei:/ unDDieJ&oKänDerD«ii©oh«^>
m
K

mmc Seit in)if*en ö^nÄö S mS


fnßeMübtxn n <iuropa ein Streit

6Ad)c gcnennct wirJ).


'

eoinpflante einen
f#«//
umSmamTSat
fr »mlffen ftc& Die ei.
fe S |eVÄ
mgefcl6fit)ori&nenfi rc&(e«.
erregten t)ie Sinefer
"74, Z.
bafeM eiaf Ad^hr:

mit «ber Java, UBb «j rb in 5i(tfl Ben na,

Iic|vci*»on|)iflmanten.
^ieKpl c

SieSiiful CELEBES, lieaf barncfie« ..„h

bmMmm öm-iime; ber »orneSe

2 TZ
«Ig «(}
i^\fP,^«^(<^ 'ft-
bfH^-oliflnberntiiemfl^ll
Siefer
fl«( gewe»
feil/ 1ie ^abea i^n aber jiemli^ unttv ten
Siif ge6ra#t.
7* S)ie MOLUCKIf(|e« ^nfuln, 2<it Infulag
Moluccae, liegen mä) MiUx f}in.

nur f. Heine 3nfuln/ ternate,


gentljicl) ftnt)
TIDOR, MACHIAN, MOTIR Uni) BACHIAN, tljet
ifie bie5Rolucfif(^en genennet weröen/ uifft

in einem fleinenDHlrifte btpfammen


\\f
gen ; Die f^abtn meipen^ il)re eigenen Äö^
nige/ ^ieaba^ DerJ^oaanfeevS5«faBenfinD/
tDcld^e groffen ^xd^it Hti tiefen überaus
fruchtbaren Snfuln, unb fon&erltc&t^pnöeu

Sß^gemein aber merben nnf er ben S)?o^


Intfif^tn^nfuln aBe Fleine 3nfuln iufaim
men iJerftanben/ meldte um Diefe ©egenb
Hegen/ amboina, banda, keu-guinea,
^ober TSRRA DOS PÄPos, ba^ijiba^üanbber
0d)iȀti5en/ unb anbere mel)r.
?Eegen biefer 3nfuln §aben pcf) bie @pa>'
Hier unb ^ortngiefen fdjarff qmndct/ ob
fte iu ö>f? ^ ober W^f^-^nbien ge^)Dren/ big
nuume^)ro feine mx be^ben3iationenn)aJj
barauf 511 fprcd)enl^at.
*

r ©iePHIUPPINIf^engefuIn, M-Infu-
lae Philippinae, liegen üm^ meif er ^inan/
unb ^ahtn ben3?abmen t^on Philippe II.
Jlfinige in©panien/ unter beffen 3vegie*
rung |te t)on be» ©paniern lünb bejogen
njorben.
(iß finb i^)rer mel^r al« i ooo. bepfammen,
tanmter bieguful MANILLA oben,
unb bie 3nful MINDANA unten bie
x>ornehm|len pnb*
9( m emm. 5r»t^ naH^ ikkm ifl

«ber HBö öie meigen ^aien


wk |te no* j

nif#«r VICE-RE ftinc ^eSheti^hS^


J. Sie Mm FORMOsTm%f&^funt>
flelorfe m tiefetnt(<H*oüini5 "rn/raeicfie

^f'«"« ffÄrt IN««t. ®p(fi An

GO uni) XIMO, oöer SAIKOCK.-

m JAPONIfc^e«manbtv mUr Wm
mm ttc alle mit
tapfer
? ,

I 'M*".^ ""1 tapfer jiir €|,rifilw

SaJ"^ ^'''"^1
^nmtmma(^t,
^»«9 &fnen japanern
t>äß i^vet mm fo
^ait
ö«« e^rifilicTjeB mmbeni main, bäume
574 ^fl^ ig.€<ip.py tflnt"gf'<»?t^

finb maflacrivct «nb jtt Sobf ö«i«flrt«rt

»f. ^aS ?ant) JESSq, ober YEDSp ,


obet

JEZZO Ut , ferra Efonis,Seculo


lugf bvÖ»
tfon
Bcv, unb ift aBeverj! im »ortgeR

mebevgclrt jcn,
fth aber f (ine «Ration b<i
nic^f »id an^
»ieBeic^t reeil auf bcr Snful

«ine3nf«nP/ epfv obe« tmt5«merKaji|M


tcn jHfamiiiCH ^amt. An. i7»f «no

V0V> baf lic ein naieg Fretum enfbf (f


(J
tattSK, buv^ ft'Cl^cg man pen a«Vi-i!: 9-
^atJ)3aponi<n/ unb folglicl) na(^ /Dfl'Sn*
Öicn T^iffcn tonte.
Unb fo »iel m ASIA.
©a^ XVII. (2ap{teL

Q3on AFRICA.
I.

Wo liegt AFRIGA?
liegt ti gegen SKiffag ju, unb
Uns €uropaern
mit lauter Cffiajfer umgeben/ bif auf
ifl fall
ttlid;e SReileu an ben ©rängen gegen 2l|ia ju.


»an 2l(Tett.
97r
3« ber (Sporte prsfentircf ficfi öa^ Panö f/iff
unter i5cr Spi-m e'incS Sriangdl: eS 5®
maU fo grog iß, alß ©iropa. ^
Öte mittags. £m,e/
^SrTTM^»^^^?AP^b(n eö« LINEA
^QUINOCTIALIS '
b<n ©cßiffern ,

II.
jh

».ebcr »iel mfitn mit unfern enget Unten ab"?


III.
VOcm geboret Mefea treitloöfftige Ä.artt>:!f ,

mmntf treibe weifien^ Don i^reneinf)eiiiiif($eti?


Äpn^en regieret njerben ; Do^ nmt tjute«
S^cil bat^on ben Surcfifc^cn^apftr refpedliren»
m
S?acf;bem au(^) hv 200. Sat-ren bie ©ortugiefen
jum txilmnafjl tcn SßSeo um Africa nad) Ofi-Sn^
Dien öefun&en%ben/ fo finb Die önberu guropacr
Racpgefolget; öaf alfo ^eutige^ Sage^ Die por^
tucneten/ PSppnjcr / <SolIönOer iinD anbere
€^rifl[i($e SRationen i^re SSefJungen unb ©tabte
in Africa ^abeu/ m
toix unten fe^cn tverben.

IV.
XÜAS ifl um AFRICA vot (BetDßffetr?
I- £)ien i(i jmif^en Africa unb Europa baS
mitte lanci che mecr Latein. MARE
MEDITERRANEUM.
a. 5ur fmcfen über bie «inie, mmtlantifdyz
^^eer / 2at. MARE ATLANTI-
CUM.
5. 3«tfin(feni(i unter ber^mie, miietbiopU
rdbe mcer/ i'at. MARE ^THIOPI-
CUM.
4- SurJKec^ten ifl i^Ben baß 2?otbe meer f af.

f. Huv SJcc^teu t<J uBten ba« 5nöi«nifcbc «Teer/


«at. MARE INDICUM.
V.
:

Slfrica.
977

V.
VOasfin^vot ^/fiffem AFRrCA ?

i. .Sev NILUS njelc^ev t^on WäUaqc geae«


,

mttma^tmtf uuö inDa^ Si)fi«e«an*


©ev Niger, melc^er \>m ?9?oraen gege»
Slbcuö (lieft/ unö inH^Mi^m^^ma

VI.
tDie u>trt> AFRICA emgetbeilet:"
Slmbefien ibir&e^ fepn, trenn mv Afri-
ca mux bcx gorm dne^ Sriangd^ eiubilöen.
®ennalf^^a&entt)jr

1. rteBARBAREY.
2. Sa^^anb BILEDULGERID
^ ^Cte Sßu^ien SAARA,
4* £)a^fant>NlGRITlA-
f.lU giifle GVINEA,
II, Jn bem XOincM jur 3\ect)ten
1. ©a^Älnigreic^ EGYPTEN
2. ©alf onigrei^ NUBIEN.^
3. £)«^Äoni8vei(6ABYSSJNIA,
III, 3n 6em tPmcf el unten
1. ©ieilufJe CONGO.
2. Sie eii|!e ber GAFFERN^
3. JteeufteZANGUEBAR.
4. 1'a^ Äonigveic^ MONOMOTA-
PA,
e« <; IV. auf
5S7 S^a§ 17. €ap4ur fani)/€^)ar{e

IV. 2(«f oem ineecc uttferfc^i^öene 3ni

VIL
TDte n?eit gebet Oie B^^tbotc)? ?

®ic erflrecfef ftc^ t)on ber ^DJeer^CEnge bc^


Gibraltar, a« ber 5Ritteüant)ifc^cn ©feptti/
fafl hit an ben Nilus. 31uf bicfen eui^eit
$ alte» pc^ Die ©ee.-SlÄubev auf/ meld)e ei« 3iaub^
Sßtjt neben bem an&ern Ibaben , uni> insgemein
CORSAREN genennet njcrben.
Sa^ meifle bat>on ftebet unter be^ StlrcFen
^otbmaSigfeit / n^temobl / ba fie fo i^eit t^oti
eonftantinopelfinb/ fo fragen fie nic^t t>ul mi)
itm Surcfen.
©iefe^roi)in|enjinb im fe({)je^.^nö^« Seculo
crfl fö^arcfpeuplirettDorbe«/ tinebie ©panier
Mauros au^ ibvemSanbe t^ertrieben : benn
glei#tt?tebiefelbenn)et)lanbau6^ ber Barbarei) in
©pxinien hmnm tt?aren/ alfo m^mtn jie auc^
ibre '^ufiu^t nncber t^aW, unb f)aUn b\^f}fxo
mit ibren 2?auberet)en ben ebvipen unfaglic^en
©^aben^ugefuget.

VIIL
XOic mtX> tJic 15^vhatcy eitiQctJ^tiUt

€^fmö fec{?ö Äpnigrei^ bk SKep^e na^ eim


4inb^r;
t^on jjfnca.

Re^nura MAR O C CENSE iS

*TLlNETA&li#fJfj^J<'^;^^^^^^

n:>«8 im
ifl »o'niiti-cKfc FEZ yo merken»

mm,
U; Mi m\of)vtn: öenn

* MIQUENEZ , ^atdn. Miquenefia,


Fez,jK
ettt

SÄeilcn »on
ninflfiaer

S!?o
£>rt /
t>ie orbentltd^e
M SS« .

Anno ijjiy. «on&cn3So|reni(l9e.'-


tuaall
fd)laafn»i)Vbcn, liegt gau|tmmiun.
ARCILLA ,
»on Fez , x^ijat-
nit^t ttcif
f.
\at aUx einen ^«»en / unb
9Cl)ovet
fldn ,

£ TETUANf^at.Tetuanum, ifleineSSe*
'
(lung ber «ffio^ren / »d ber Äunig offtmaw

7. CEUTA Latein. Septa, liegtSlBik


,
am Freto ;

ttarte «m SSevge ^at


Herculeo ,
/ i

tinen Mnn unb ein


Befiel e|>ioF-
fefer ;

Ort i^^ktt nod) tieutigcS Xafle«


s^jefev
Sbatbarn
öen ©paniern , «nb i(i »on ben
3al>r belagert,
öanfzevfe*« unb jwan^Jg
enblicbaber An. i7»o.Bon ben
©pamern
tntfe^et; TOiemol)lBa(^biefembo^n)iebet
bioquiref tijorben.
L' ARACHE, idf.Lixa, l'e^j ^'t^tt'
j.
confiderable a>er
tifAen 59ieeve, ifi eine
ge*
ßuna mit einem bequemen .^a»en ; er
borte »or biefem ben ©paniern / mnmt^'
ro aber wieber ben sSarbarn.
• MELILIA, liegt an bem gKitteUanbt|*en
sSKeer,i|lm4 ein feiner ;Drt, berbiö da-
to no(^ ben ©pwiern 3e{)oret.
j

10. PEN-
»Ott SIfriM,
5,1
10 PENNON de VELEzTIZv^iiTRÜ-
no(5 btn epaniertt.
II TANGER, ^at. Tingis, Hcotam Fre-
to Herculeo Hv
, &tefem ge^ilc (g tm
mnmftn, biefelBcn tlbedkffen c^Aa.

bflf ötellnMfngrSrertraren, d^bcVa^u.


If«/ Jo i|l eg demoliret iDoröen.

«ni)i^SO?a^oitt«fantft^erKdtgii)n.

X.
Was iflim Äo'ingreidb MAROCGO

'

Z'&'^'''^i ' öftren einm llnjg?,

-Jon -tage ju Sageins mne\imtn.


». MASSAGAN , Mairaganum, o&ef

" poMtigicfcn gt,


'
§551
J. ©t^efeg^Sntgrt t(} t)or Diefem au# ein ©dltf
»otiDemaKfn MAURITAWIEN gewf*

4. 3Wi*
, ,

9Si gflgi?. gap.ittrg(int)> €^arte.

4. 3miM)en Fezunb Marocco liegen iroct) fle'*

LET.rocl^e \>tt)t>i ötmMai occif^en o«

nißege^isren, aber m^t in allen (ipawn

B„ÄlitMSiEYBMAEL, |an|tett III

li^ An. i7n. geHorben, unö ba


M) feine (Se!)ncum DieSuccefion. enD*
lieh beSjicU An. 1729- Muley Abdalah
t>ie£)bei1)ant> , unD W fi<^ <>«*>!^ ^'«^«.'^

»r*
mit gvofen 9)luti)ev9telfen »itxv |etn«

t»et mainteniref.

XOM iß im ^^onigreid? ALGIER jo mcrtfc»?


s^tefe« f i'uigreit^ l)at ^eufigcö
Sagef Feinen
^hm, wieBorbiefem, fonbevne« Wivb wie
, unb fie^ef unter Jurcft*,
ne SepubUcf vegicief

^^^'SSiÄetabtALGIERill e^^^^^^^
Collegium ,
weW^eg bei) t?)nen ber DIVAN
sene«netttivb, baflbe führet bieSUmer^^^^
^ €^^aUjt#ein£ttrcfifcI)er -6*%J>Ä
fcoc^ {>af er gar «jenigj« fpred;en,auiTev b«f
Jid) »or feinen Äa^fer ben
f^^^^^

gen)ol)nli(t)en Siibut
Ä
©o^iffbiefe^ mauB=?Refl fo mac^f ig/
baf c§ oft»
inal)iö mitgrancfreic^, ^'l«"^"?^ '^i^eöan»/
«leiÄalöeinefouveraine Republic, Äueg %i>~

mtit unbSvicbengefc^lojTcH^at. 2B»efiebentt


gcprugeU,
rurijlic^ben granläeftf(l)en fonful fob
Tabarca
<,utb 400. Sran^ofen , fo auf bicSnful
(bie jte grancfrei«^ eliemal enfriffen)eine ianbuna
M flefangengöbeti/ öuljorn öel DayTermor-^

©«^SiegimenttDirb fo gefiUn^cf, Da§ ein jeb^


»cDcr, bev nurnnn , <iuf Den S?aii6 öusfa^ren
Dörff/ tDeRnernur&emDi7an emeÄen)iffe a)or^

^©a^meiffe beru&ef öuf ber J?)a«pf^©fa&f AL-


1« ' Algeria ^ rDCtc^e (tß Der Wlithh
IS^-
Imhimtn 6ee 3?cKian gelegen ifl , «nö einen
Itemli^en Diftria im Urnfveife ^)af. ©er £)rt
mi$ n)Dfilt)erma^ret fei;n ; Denn An,
i r4r. ^teng
Carolus V. in eigener 3)evfo^in
mit einer rn^tv
gen glofte iamf rnnfic abtx mit
groffem SSer^
aifi tDie&er afe^iel^en. An.i 68 ^ mxb er t)on Den
gvaiilefe» e5e!![fJf5^fr^f'ef"^Hombardirt. An.

llnvi:5^^*l^^l^^ fljote^unö mistige i&im,


fafigan^ruiniret ©iean.
Imm^^^^
I. CONSTANTINE, jnr 9iccfjfen, ififonfl
bie:5()UDt^@ta&tinDem ^Inigreic^e qku
cpe^3Ja^men^gea^efen, ge^^metaBernun^
ntepro mif ollen -Dependenticn
m Mm\
5. öuGiA.tfi ein fc&oner ^mn m Der Sjjit.
tell^nDtfi$en ©ee.
I. TELENSIN , ^ae. Telenflnum , liegf
jur I'incfen ncbm Fez, grof unD w^l bu
mf)nct
4. GIGERI oDer GIGEL f af. Mffeli-
, ,
um ein S^am Waxt) Anno r6^4. t)o«
, /
t>^n Sranlofen eingenommen , unD halb
t^erlaffeu.
f/ORAN, |af.Oranum, eine ff ep^eS5e/
^
' (tung anfeinem l^o^en unD raul^en gelfen/
Reben einem fi^ern .^mn. €r ge^jorete
]mn feit 200, Sauren Dem onige in@pa^
nien;
'

nie«; iflaBerfe^ t»em ©uccefion^^trei^


tett)fgenber€röRtf4cng}?onar^ie/ An.
i7o8.»0nbcng}to^vctt emgenonrmentöor*
t>en : Aubo 175t. mÄi^ten fJt^ hU :

©paraet «lit groffev Glorie mitx WttU


IJer t)at)0n. *
^
^. MARSALQÜIVIR iat Portus Ma-,
,

gnus, ein ^aKn ßi^t trcit iJon Oran,^


tfiAn. i7o8.t)cnet)amev« Hxt ^in?Kp^# :

ven abgatommen «>in't)en. ^

7. BONA, |at eitlen jQmn / unö i)or dten •

3eitenHIPPON gcl&eiffen/ tpo s.augu-'


sTiNus SifAoff lemefen ifl.
r £)tefe®e9ent) lief m
alt?n Seifen NUMI-

f XII.
XO AS if? im ÄonigtCKt) TUN IS jtt mercfen ?
€^
tm Um DIVAN
W etcnfaff^ feinen Äenig / fon&ern ttitb
, i(i / t)cm Katl)«/
~
Collegiö in Tunis, ^arinBen einer pra(i^ire(,
öenfieDAYneanen/ unbDer Hn^talxam\<i)tn''^'
DOGEN faiJ glei^fommf/ tvieeineSiepubRc xtqu -

ref; fcoc^ fo/ t)af fie bemSuvifen 2vibut geben


rnüffen. ©ie Staubcreo n?irD eben fo getrieben /


al^mie ju Sllgier; öoc^ finb pefp ma^tig ni^t.

I . TUNIS , 2at Tunetum, Die ^anpU^tdbU \[


-

ifigrof unt) inM^tig / nni) f)at ein »ortreff?


li$ i>e|le^ Carolus V. nobni
®ct;tof.
öenOrt iHJ-ein/ unb machte einen Äo^
nig über fie / aber e^ irabrete nicfif lange,
a. GOLETTE, oDer GULETTE , ?a(.
Galatha , ijieine grpjTe^nful/ öaraufei^
:

.
Don Sifn'ca.

net)or(rfffii(5eSSf(I«ng gelegen iff, foTer


etdbt Tunis jiir SSebecftmg bienef.
J. 3{r*t mitm Tunis ftiiö n5(() bie Rudera
S|??t^v^^.ä'^^" '«fl#«9«n etöbt CAR.
THAGp ju fc|)en , welche bte 9ii«ec

4. Slufbiefem^inigretc^enjirt) ja^rftcl »iel


2lf«

XIU.
Wrtfl ifi im :&4msmd) TRIPOLI ja mctcfen
?
m M^Jtinttt Skia , fenbern eine ^e*
puBitc unter ^^wix^m^^i&t , mt im ^C-
gimeat fielet ein Prsfes »or, welken fif DAY
nennen, einem «ffiorfe , itie ei in 21(aier
J"^,^uni|jf}/ fo t(i ei in Sripoli mi(^
, fowoH
Bfli-ödiSlcgiment, alibieKoiiBerep betrifft.

sxf fÄfj'^J^l^*'^''^«* ^«
barinne, oll bte
ötflbt TRIPOLI, tat Tripolis, »elc^e tu
len »eflen
.^öBJn anb (larcf ei 6^lof ^xtf. CO?an
mif biefei Sripoli mit bem Sripoli i« eprien
i4f Perwec^feln.
Siefei 3iaub<g?epi|i An. lysg.PonbenSra«*
iofcnboinbarciiref/ unb 173J. gcwaltigPonbf*
|)t|t^<im9efu^tworb«R.

XIV.
tT?<?8 ifi im "^Sni^tid) BARG AN jnmexätn'i
''fltib liegt bem SiircFen Umim\ix,
nb ift i5)m fllfe aue^ »iel fclasif^fr imterreorfrcn
:ocb bai ganße ?anb «nb
ifi febr unfriK^tbor /

mhmWi, fonbfrlit^ iß bai/ roai^anbwarti


}u lieget/ meiften^ n?ä|!e; ^a^)eroc^ml^ in ber
Sanö^e^am bie SBufien BARCA genennel
tDivb. -

SSorbiefemiflumbiefe ©egeab ba^fanb LY-^i


BIA gen^efen/ menn man^ in fpccie «immf; ^

Senn fon(if)at man alle^ ^ai cienen* LYBIEN I

net/ mß b<m ^Otiftetlanbifc^en ^eeve.


jmifc^en
^
unb bcn giuf Niger gelegen ifl.
^eutige^ Sage^ tfinfc^ß barinne / aU bie
^tabt BARCA , unb ip nit&t gar ml \

9Sdv biefem mx bie ©fabf CYRENE unir


BERENICE bavinne befannt m jefep caf- /

II ^on BILIDULGERID.
XV.
'

Was if? in BILI DULGERID meir4*crt ?

ifi ein langer ©tri^i fanbe^ imifdjenber


?a5uflenSAAR unb ber äwkrei)/ tvegen ber
\va^\u niän ml fonberlicpe^ im
groffen J^i^e -ji

taube/ alß2)imdn/ ba^ero au^ baf2:>attcb -jl

S.y%ni> I %oX. Terra daclylifera genennet n^irb.


Unter ben Dielen S^^nigreid^fU/ bie barinnen
obgeiei^net jiab / ifi eben feinet |u inercFen / auf/ .

fer SEGELMESSE , |Hua(&fi au


Marocco.
3mifd)en Bilidulgerid uub ber 95arbaret) tft \

i)aj? övotie ©eburge ATLAS, n^eldie^ fe^on in \


'

Marocco anfangt/ unb fa|i bii^ an ggppten ge#


l^^t. 2)ie 55evge bavinne finb fo ba§ fte i

(let^mitSBoWenbebecfetfinb: bal^eroifibiega^ s

lel entßanbeu/ al^n^enn ber ^ergSltla^ ben ^inv J

Ittel ,
Ä
LANTlfc^e mut Den 3t«^m«n
öVon.

III, T>k !Buflett SAARA.


TO(i3 if? m öct tüfiffen SAARA jn metcffei» ?
a Jh'I"!!'""^"®^'"''^ ^«nöeg
unter Biiidur^
gend 9[ct^ linier Dem Tropico
Cancri .
' un&
wirDaucbZARAgefc^riebeiu

"'^'"'«^'^
äi.'r "^s
aßilfleaepen abgeBetT

f^^^^f^n^iel^ÖrfensaSiifienepen »on f««jf.


«ifl«»«fDermn einen
fÄSS! '

xvn.
ifim NiGRiTiA oöct im Hanöc
&cc

GRITARUM REGIO. «J fial 6(1, Ä


nS yl'iX^A^^'^ ^ ' AGADEä ,
IDA-
©t4D{e pnD aar fei{f(„i,{,,flrii]n£g.
, |

. atrttufer ijl ein UUmttß Vombtitgit/ ml'


^tß CAPO VERDE , 2at Caput Viride,
öa^ifli/ Da^ ar&ner^oraebu^cte / gcnenncf mivD/'

au^fü^et/ tticl)f al^menn^al5Baffer§run mave


feRöerii ^xmt auf t)em
n^äc^fet ein fuBtile^
SBajJevfD t>i6)t an einanDev/ al^ mebep ön^Die
JLinien auf ben Seichen.
^
9tn btefem Ufer mirb fonfl ein fiarcf et SRenfcl&en^
JP)ant)el mit Den chroHr^e« eclat)en getrieben/
n)elc^ebie ©panier fanfFen, un& in feie Slmerrca^
nifc^en25ergn)ercfe fc^icfen.
£)ie §ran,5ofen l^akn ein Fort S. Louis am
giuffe SENEGA ober SENEGAC angeleget,
^axcUn S^anbümt fte Denn au^ tvei^
önb txtibtn
terJ>inaufi)a^FortÄRGUIN^a6en. ^
||

V. ^Dic ^üfle GUINEA,


|

XVIIL
30)^0 ifi auf Oet Ä6flc t)Ort GUINEA 3tt
mctcf cnl . , ^

©a^ ein langer ©tric^ lottbe^ am Ufer be^


^wi, glei^überberBniei bar^
Sltlantif^en

1. GUINEA art (ich felbct erfirecFt ft^ Dööti


/

G APO das PALMAS f at. Promontonum ,

Palmarum, jur 3te(|)ten ^in bif an ben glwi


TOLTA.
5Ba^juna^p «n bem glu^ VOLTA
Uegtt/i,
ba^ mirb insgemein bie ©oit-zÄ^fie / ^oüf^'
Wfcb GouD cusT , Sattin^ Oraaurea genenaet/
n?eil(iet?iel®oibbafelb|lgefnnbent)aben. i i
.

PALvMAS Um, bas Reifen öie J&olfanfce« fcie

y T^^^r ^Of- ArxS. Geor-

.
fiefflK^en ^mn auf &er @olb<gilöe.
^0" NASSAU, »eic^fg ^„(^ laMouRE
amen»

AssiNE, Aximum, i(f e6en folAti


»"^h ei» imtpes
angelegte« gaflcD.
4. coRMENTiN, Jat. Cormentinum, «benfaff^.
a> ^ie itnseUnbn bähen
f
1. CAPo coRso, lat. Caput
Cöffurn, ntAf
mei.t ton bem Fort NalTau,
i|l'f ja Sora6
f'»'^'« »<|i«n
©^loffe auf ben$
JeSen*'^
s. ENiACH AM, oeu tt%aütiä
eilt
@#lof
? ^ic 2)dnen feabm,
^^^»»CHSBESG, fat. Fridericoburgum,

2. CTRiSTUNSBURC, €af. Chriflianebureum.


f«nb jwep neti/anaelegfe
e(f;l6(Fer, »elcfic

3 ^ALAGETTA, mbananD , iag


'

unb ju biefcn Sajlm gerechnet tvir& ; <S« t(i


fef,
atcr nt^^t(5 r.otabkS Dariiine.
BENIN, ein gvojTcä Sanb, jiir 3vf9tctt
III.
um Den §l«§ volta, wivb au^ ju biefen Suften
cevcc^netj c»'iftfl&«r «u(| nid^fg barinne/ als bU
groffe ^aupf^@fabt benin, in
roelc^ev »»" m
IV. BIAFARA,eine cjröffe ?anb,0^off(/

bavinne gkic&woSjl wenig »or bie gHropaer ja


t^un iü/ weil |ie »ov J&i^e nt^t barinne b«ure^
fennen.

VI. 23on (Jö^pten.

XIX.
Wo liegt t»«8 Äo'rtigtet* le^rPte«
tiegf am rot^ien 5Kcere, iinbSluffe Nilns.
<ii Ut abev biefev ging »on SRaftir biefe Sigen»
Mt
bigium
anfiel, bager aüe3atire»om i7.3un.<w
«"«fvitt, unb Hiia'ii auf i6.
14. ©«P<-
€Uen tief unter 5ßafTtr fefeet.
, ©0 weit nun biefe« 5Ba|Tet l5ufff, fo weit wirO
ba^ ganb fruchtbar fu gar, baf bie €iHWol)neit
,

jDrten ©anb flreuen, bamif |te bte aUju


(in Bielen
oroffe gettigf eit bämpffen. ©at>ero. in
f fP"« |

fo »iell?orn ifi , bag biBtg ber benac^barteti


jränberÄorn«»«mmer fan genenncf werben,
hingegen wo bee Nilus ni^t [jinfotnmf / ba t|c
baSlanb fo burre, bof ni^f« alg purer ©anb jtt j

fefcen ift/ welcher oft gan^e rcifcnbe


Kompagnien/
fo bafelbjl CARAVANEN jenennet werbe«/ i

ittlxbecfftippejet. .1
XX.
(Seit An. in 7. ge^orere^ öen ^Mm, unb
mltßm gut ©efrepbe.^anD ifi; fo if{^^ eine t?oii
SiircFiteea 5Prot)in|en. 6te nenrif rr
^i^Tv^fSil^
ei^ MISIR, mb (äffen es^ öiir^ finen BASSA
regiere«. An.
1742. te&e«irten bU (iqmtct
mb mtcn tixmi neuen Balta , öer eine ^ea^iffe
mm Der Gapituhtion eitigekn mufie/ ml6'tß
bimim^mot^nü^ maiv unö öe^mega in Con-
ftantinopel groffe^ 31uffe]pen ma^fe.
®J^JÄeIigion ifl imar aÜent|)al6enmabome^

ö)el(^e COPTICI genennet merken»

XXL
mttdmi
Um bt ^©ntfjeilung'l^at nt^itfi^ ntd^t befilm/
groffe DELTA
neru/ auffer Daß man nur &ä<^
uevcfet: Senn fo mb HiUnb amNiio genen^
let/ n?o ev nemH($ ton Der©ee SIrme ^öu
tc^ (trecfef; metc^e^ Wüu'^mm^ammt


^^i,^S'.fö«^^:AI>KAm t)te^)aupf.@faö(
am Nilo, xfL %xmim\ grog, fo gar, Daf
e^, K^D t?ov t)ie groHeiu Der
5öc(t gehalten
anro. Senn etli^e mUn 24000. ©afs
2 t
U8
fen barittnen rennen. SetS^rcfif^e
BASSA oDerCALIF, orbentU^
K'at feine
ipe SKeftben^ Dafel&fl. SSor alten Seiten
&at Die 6eruf)mfe eta&t MEMPHIS um
&iefe@egenb gedanben.
Um Cairo ^ermii werben groffc
PYRAMIDEN unt) oBELisci gefunbett : ^
fmb jraufam^^of)e 5:^)unne/ n?clc^c i^onfo
groffen SaSerc!^ ©tucfen aufgeboiiet finb
,
t)af man meber bie a)?u5e no^ bie Unfo#-
Pen/ mn allemenigjlen aber ben 3Ju^en ba#
t)on begveiffen fan.
gben lim felbige ©egenb tt)erben im Srb#
boben groffe ©emofber gefunben, ba bie
alten i^gpptier i^vc Sobten l^inein ijeleget
l^aben ; n>eil fte mm mit ben fofilK^fien
(gpeceretjen finb balfamiret movben/ fo iiab
pe no^ ttni^erfaulet, unb t^erben MU-
MIEN genennet.
ALEXANDRIA, auf Sur-f ifc^ SCAN-
DERIK, am ?8Jittenanb#en muxcj tfl
bie ©tabt/ meiere Alexander m. gebauet
?)af. 35or biefem ifi ein patußtcbc ba*
felbfl gen^efcn/ unb bie ©fabt
meic{)li^ floriret : £enn
«ntjer*
e|)e
W
bie ^ortugie?
fen ben SBeg um Slfrica naef; Öfi-^nbien \
gefunben f)aben/ fa l^at man alle ^jpem 1

ret)en unb ©emür^e ba^ rotl^e 5Keer


ilber
ttac^ Slleranbvia/ luib t*on bar nad) SJene*
big öberbra^f. ^eutige^ Sageö lieget bie
©tabt meiflen^ imSKuin. Soc^ meil bec
/Dat^en fo gar gelegen fo mirb no($
ftarcf e ^anblung t)on ben Europäern ba^in
getrieben. 5Roc^ je^o reftbiret ber p*?ti:i<' ,

mcbe ber (£op«|d?eng|)ri|len barinne.


IlBiMntjiM.-
•^•i IM
'

9Jic^e meit »on Alexandria


hat bot 2ei--
(en Der gxoßc SJ)urm
PHARüS geffati.
fffj/ bfl| fic^ fcic @(^iferauf Der eee bar»
j^^l^yri^tm fönten.
J. DAJVJIATE, fat-DamiatisjPberDamia-
«f„'i,5^r" ""»^'l^fff^iat^r £)rf/ mit dnem
|5;w^^9«n«n t>(x jianfcn 3tt^

4. ROSETTE fat Rofetum, im aleicft

f. &UEZ, an öen 2Jra&if4« ©langen, iü eine

s Tf/' «'«f tabfgen am rotten 5ü?ee*

7. Slm eeeMöris !Tnb no#bieRuderat»on &em


«. Dh bH m
von ^etteUim^m, wd(6«
Sigeoncr gencRnet (Derben,
bk
oug darnttn

Jac Thomafms, önb ber


bet&hmtt m>

VII. 23ott mueien,

XXII.
Wo liegt ö<i8 »onigreidE) NtJBlA »

2t j DAN-
.

föi>iel ttjeif mön, «nt)ere iü alM «nbcfannC.


§80« anbern wirb SENNAR al^ bie ^aupt^
©fa&t angegeben.
Sie©mDof)nev finb meiflcn« einet SJrtnnb bei*
ef^nftli^en Sieligion luget^^an, meiere bie CO-
PTIfclie ober ABYSSlNIf^e genennet njivb.

VIIL 23onABYSSINIA.
XXIIL
Wo !iC0t ABTSSINIA?
m
Nubien
biefe^meic^ ober^a^fert|>um«nfet
lieget
Up
^

am Nilo.
Sateinifc^ wixb e^
ABYSSINIA, balb ABASSIA, 6alb HA-
BESSINA, klb ^THIOPIA
geucnnet-
2eutf^ ^ctfl man e^ insgemein ba^ inobien^ -

itanö. Unb max llride: ©enn fonfl mivb ba«


tian^e mittlere S^eil t)on Slfrica iaß ?ÖJot)ren^
tanb genennet. . .

©er ^fonig biefe^ Panbe^ insgemein em


tt)irb

^fivfer ütiilixct 25on ben anbevn WKanem,


n)ivb er ber grojle NEGUZ genannt. |^ov bte^ ,

fem ifl er ion oeineinen beuten ber ^prie|t^;v lO-


HANN ober JEAN
genennet tt?orben :
biefen albernen ^vtrtl^um Ut mn
fic|)

abgemo^net/ nac^bem man genauet*e 3caq)rtc9t


bat)on \)at ^ , ^ /
finb im ?anbe feine fonberUd)e etäbte ; bec
ifapfer felbfl f)at feine övbentlicl)e^iefi^en^/ fon*
bern jeuc^t mit feinen Selten i)on einem f)rtejttm
anbern, mibtrofie anfgef^lagen werben; baifi
gleic^fam bie Slefiben^. Sotf; n>ar m bem
AXUM bie Siejiben^^'unb s^mvt^^tm^ti
»0» 5(frica. 99T
acid&fl ©onfl ifi im ^ontgrej^ TIGRA öe
öcrer DOBARUA unö
üntev>Mmqt;
FREMONA Ratten bie «ßortugif fcn uni) '^efui.
btpannf mm^üf ingiei^en GUBAY
feii

DEMBEA, fto bic f gntgin ^)of m '


'

©er ^mn ARKIKO in öev Stircf f n J^a. ifi

3« tsieffmJanbc cntfpvtngf ö^rNilus, «in We


ftcgenb, tro bie MONTES LUN^ finb

Itdjen Sit lt:iien ituief^xw/ K3eW)c abertton


b<n
wpflif^ien in »idi'ii €tikffn differiref.
3m ba^Janb vsU^tvqc, bemet>
im ^o^a,
bürge,
üBi-tgett
ali m
i|l

'j)Bren.itf(5e iinb 3JIpen.-@c*


bc* bafeet; fo fru^rtav/ ba§ man beö lab*
rcf itt#r «l^ einmal einernbten fan.

IX. ©ie eujle \)on CONGO.


XXIV.
Wrta ifi «ttfc>e«:(£6fic ponCONGO ju
mcttfcnV

flvetffttolgenbefanber:
I. CONGO, an
fel6er, tm^SionisKeid,
m. Kegnum Congum, liegt an i»em §-{utTe(
fic^

^^irej.jat einen <Ebriiriid)cnÄ6nig/ «nb


meifl
feOnpiiAe €intt)D^ner/ bie aber me^r ben
3?a&^
men, aB bie f#rcn.
s. SALVATOR,
i*at. Famim Salvatoris, ober
Soteropoiis, if} bie jF>attp£=mib Dieiibenß;
©tflbt auf einer \OoJ)e-

Q.. & ^^M^NGO , ein Komcirei*/ über bcm



Slujie /iaire, ^ar(e an ber Jat. Wm%%>%mi
2 t J Re-
RegnumLoangum, Darintte ijl eben ni^U re-

marquable^ / aß ^ ^. ^ *
^

LOANGo, t)ie^auptainbme(5&en^^©tat)f/ mV
(he an berSee lieget . s...
III. ANGOLA, einKomgrct*/
unterbeut
glnUe, Zaire, tfi mei|lent^eil^ ben ?5omi9tefen
«ntevmorffen. ^-

c r» r ^;«#
toAN A s. PAULO, Sat. Loanda S.Pauli, emc
1

^)at)en anf einet


fltoffe etabt unt) t)ej!er
üant?. f leinen 3uful, \)axti am
Ufer ^ m
fan*.
ber ^ortugtefen ©ewalt/ unb nö(^
t^iel

IV. MATAMBA, ifl ein 3;<Jm3tcid) aut

öiefer Sufle, aber ntc^t


abgejei^net.

X- !Dic Sülle ber GAFFERN.


XXV.
€a\fmfd)zn <rfifi« 3^0 merken f •

XOa^ Ol
Sa^ £anb ber Gaffern, M. CAFFRERIA,
crjirecfet ft^ 5ubet}beneeiteubCi^cAPo deiuoNA

5Belcbe gegen tücHen ju am 2let]^iop{fc|en

?01eerett)ot)nen/ bie ^aben feine gtabte, aucl) fei^

nenJ^onig/ fonbevn pe vagirenim^anbe


t)evum/,.

unbfiub a! o nic^t meibeffeiv al^ bie Sq^^^


bevli*, meil fie 53?entc^en.gieM^^^^^^^
^auDe HOri|.NiOi-
TEN genennet/ unb reben M eine
ivevben in it)vem
(e)pva(l;e, alö

tDte menn bep unö bie £ru(^a?)ne ober galecutea

^^aBel*e aber auf ber anbern ®eifen gegen ^or^


aen \\\ mW^i ^"^^ njenigflen in^ontgi^
md)(
reid)e emget{)aict/ ob fie gleich fonji aud;

imn bepen bef(f)affen fin^*


ZOFA'
:

Don Slfrica. 997


ZOFALA, ober ZEFALA, ober SOFA-
LA/ ein Äonigreic^, fiz^tt unter portal
Qkftid^em ed;u^e. Sie andern fanöer
«n&f onigreidje fmb ni^t mmfwnvtiq.
t a^ CAPUT BONiE SPEI aber
Hegt gan§ unten ^n^gemein mflt^H
:

mm babm^ bie gan^eSpi^e unten art


aifrica. eoufi aber i(i eine ^auptfac^li^
SSefluui^ Dafelbfi, n)elrf)e ben ^VoHan^»
t>ern zufielet/ unt) meiere man biflig für tu
ne redete Ctn^rc in Dfi 3nt)ten ^^alten mag-
2Bie
atefen
m jmet)l^«nt)ert 3af)ren Die ^portu*
benSBeg na^ DP^nbkn foc^fen/
'
fo famen fie eublic^Jbi^um biefe®egenD:
SBctt fie nun fo \>kl (^lenb Ratten moflFtii
aU6}]el|en/ fonenneten fiebiefe^'Sorgebto
ge erflHcf; CAPO TORMENTOSO
^ernad) aber, n?te e<j qlMU^ mn (latten
gteng/ änderten )te bm a^a^nnen, unb
nenneten e^^ haß CAPUT BON^
SPEI mil 5 mm aUbmn gute ^)offnuKg
|)at/ m hnnmu/ mnn man
na^ Snbien
nur um bieje 6egenb angelanget iß. gran^
CAP de BONNE ESPE-
RANCE, gtalianifc^/ CABO di ßüO-
nasperanza;

XL ®je eüfle ZANGVEBAR.


XXVI.
Was liegt auf öec €&f?e zangvebär?
Siefen fanb lieget f#on am Snbianif^en
SKecre/ uub ge^et biö an
£t
m 5»eer/
2lrabif4)e
4 ^lateim
Jatein. ^eijl bie ©^genD ZANGVEBARIA,
immt tfi

!• MOSAMBIQUE,?at.Mofambicum,
eine ai'offe/ tjcjle unb reiche ©tabt/ t)c»
portti^icferi su(i4n&jg/ tvelc^^e öen 4>atJe«

3. QUILOA, ti)eitet l)in/ eine groffe ^)an*

in bcr ponuc^kftn &malt '


,

I* MONBAZÄ, VatMonbacia, liegt ttjeu .


f er ^ßt ein »e(lct> ©c^ylot «nb eine«
^
^a^^etu €^ geboret beu sportugiefea;
aber Anno 170a. ^aben e^ t^ie a3td;vea
n)ieber eingenonimai.
©a^in oef)Drct aud) ba^^^anbgen AJANIA,.
mXiji^ bt^ au beu Sinum Arabiae ge^et.
baritirien
I. MAGADOXA^ ^atMagadoxum, unb
'

'

3. ADEL,^a(.Adela,iuiDg'teeta&te/imb
bcbeuten lantcvijaupt/etdbte iubemfkü
mnSaubgen.

XIL ®ie Sufle ABEX,


XXVIL .

TiDa hege fie f

€^ ifl ein ©ü'eiff fanbe^ jmif^en bem rotßert


?0?efre/ anb ^if*eiT ben (>ei;bcn Steic^eu NU-
EIA unb AB YSSIiNIA.
3^a6^ r^nb gegen 3Jorbert 6eft|f ber ZM\[i}t
^m)fer/ nnb barinnenif!
SUZUEN, ?iin rotten SReero eine imf or-
tante J^anbell^ötabf.
XIII.
ton 3lfriea. 999

Xlll Q3on MONOMOTAPA.


XXVIIL
VOo liegt MPNOMOTAPA ?

€^ \Hqt mtcn mif^)tn Dem Unbc hex (Icdfm,

tetv®er(jt^^crcf e öa^^ reW>fle Unb in 'älfrica.


per Äonig , m^lc^er feine 3ie(ti)cnf5 in 5er
mämtxi ^mptetabt MONOMOTAPA
m/m bm bluffe, ben bie^ortngiefenRio de!
bpinto Santo genennet l)aUn; wnb aucf) eiu
m^fcx titnlivct
Jinb mttix aU XX. Mimxci^t bmntn
(£ß
begriffen/ öte urt^a&erunbefannf fin&:
©ieSJor^
tugiefen kben gefiid;f Da einiunifieln,
mögen
Mmm
aber nod) nicfn
MONOEMUGI,
roeif feiß.
fie ^

bartieben, ifi ein |iem!ic5


gri^fie^Äonigrejc^/ njelc^e^tj^n t^ieleiisnMono-
motapa gere<|>net tt)irt).

XIV. Q3oiibeii3ttfu(m
XXIX.
Was fm (im ÄFRICA vot-Jnftiln 3Umetäenl
L ^le CANARIfAcrt ^nfnht.
Sie 3nfa(Fi öe « gr&teit Vof (tebäraes.
AIL ^le MADAGASCAR. ^

A V. Ärlic&e Fleme 3nfoiin

XXX.
tr^o fie^cft öic CA MARifcbefi 3nfatni
eie Hegen auf bem 3(e!at!(ifc^en g)?eere/ beni
Äapfer({)um MAROCCO gegen ilber, uxib ge.
:

l)kvAaVit mUdnanöct bcmÄomgc tu ©panicti.


fcor Dicfem fiuJ) ite Die at&d?rechi^cn 3«!^^??^ .

IKSL L^]: FORTüNATJi:, t^ielleicf)t ms


qmbn greifen Sviic^tbarfcit/ gcnennct mövDcn.
I, CANARIA, i(l öte t)ornet)m!le Darunter,
t)axan\ liegt Die Jpau^t ©tabt cividad de
las PALMAS, £at. Civitas Palmarum

3. TENERIFFA, i(i Darum ju mercfen, njetl

Der überaus "po^eS5n'g pico Darauf lieget/


ml^tx Ux Den ^o^flen in Der ^ffielt gea^* ^
tettxnrD. :

^ FORTEVENTURA.
4. FERRO.

f. EA PALMA.
GRATIOSx\, jinDaHefe^rfru^tbar:
7. MADERA melc^e^ ettvai weiter gegen
,

SRorDcn lieget / n}irD aucf; unter Die €an^


vien*3nfuln geregnet/ mierout)! (ie ni^t
Den epaniern, fouDern Den 5J3ortugiefen
(tauDigifi.

s. Um Diefe ©egenD foB m\)lani Die groffe 3n*


ful ATLANTIS gett)efenfei;n, m\i}t
nunme^rD t)erf^munDen ili : i^o* öieU
lei^t ifl e^ eben Da^ f anD gemefen, Da^ \u
^0 inSImerica genennet it)irD; moniert/ fi>
finD Diefe Snfuin no^ Uberbleibungen
öem^erfuntfenenSanDe.
m

XXXh
,

t»on SJfric«. lOOI

XXXI.
Jt3?o liegen Oic Jniuln öea gtöncn Vorge*
böcgc«?
_ ©te Hegen am §ltl<intif^en COIceve, 6ei« GA-
PO VERDE, 9b«r bcm cf» finen !DorgebÄir^e
9e(?cn über, t)af?er Je &cn 5Ral)meR f)a6fn. ©i«
gefiovcn alle luiaramen &em I'cnige in Po> v-iomU
mi) Keiöen M. INSULiE HESPERIDES,
ober GORGONES genentuf. & fmb ibx(t

' 1. S, JAGO, Sat. Jacobilnfiila, tfl öje »or*


«eNße DarmiUr / DaraHf ©(aO(e HnS>

s. S. LUZA.
j. S. NICOLAO.
4. S. VINCENTE,
f. DE BOA VISTA.
6, S. ANTONIO.
7. del FÜOGO.
5. MAYO.
9. BRAVA, oöer BRANIA.
10. DELLA SALE.
xxxir.
VOo tkst öie 3«foI MADAGASGAR?
©ie ncBcn hcv gölie »on Zanguebar,
Itcgf
unö tfl überaus grog: Sennltc ,oHfo»ie!tmUim
freig ^a6eH, afö Sngellanö unt> ©^otflanb jufaiit«
.
men.
3>te prati^ofen nennen ffe la DAUPHINS,
unb paben aii^ ein €a|lea bartnne aufgemorffen
«eiffle« Jte le
forttauphin nennen, töel#e^na^
mm öKf ngtUanö« rceggenomiWff.
2t 6 m
©ie 53pvfiiaiefeu aUv nennen fie ^^e 3«f«l S.
LAURENTII, i^ie l)aben pe inevfl erfunDen,

© ftnb auf i}cr3nfnl feine fonbcrl!cf)en ^tab^


U/ mit) e^ fcljeinef; a!^ menn fein gruffer 5Projit
i)avauf p mvic^en n?avc.
©ie ti^erben i^önSIfvica tuvc^ eineSReer.-Sage
«ttterfd)iel)en / metcf)e le CANAL de MÖ-
SAMBIQUE genennet toixi>.

XXXIII.
3ö:>a8 fi'«ö ^nOlid) vot f leine ^nftiln ?

I, JDie ^nfu! S. THOM^, liegt gleich unter


tiev linie; unb gel)uvet hm ponv^kfen/
ml^^ jle An. 1 4or. am Sl^oma^^Sage ent^
t)ecf et f)a6en. (E^ ifl ein B?:<toff ba.
a. S^ie 3nrt?i du PRINCE, 2at InfulaPrin-
cipisj liegt glei^ bxtikr, mti geboret btn

|. SDie >fulEERDTNANDOPAO, ?at.


Feidinandi, Utgt aU$ ba^eruill/
Infiila
unb ge^vet Den pottußteizn
4, JDie ^niu! ANNEBON, Jat. Inoila An-
niboni, qcl)kü Den pos;at,tit]en/ unD tjl
t)on i^nen am 3ReU''3al)V^?2age ent&ecfet
trorbe?].
f* Jnini MATTHJEI, Itegf gleich unter
öer^inie, unb geboret aii(^ benpottugiei^

i. m icn fie ifl aber nicfyt bei\ot)nt.


3nut^ S.
unter/ unb
HELENA
ifi jeijo t)ön
, liegt beffer l^er#
ben iist^^clmnocim
befeijet: nie^t ireit bmn liegt eme anbete


Von gjfricfl. looj
7. 2>K>feI'ASCENSIO,iZSaAll7n-
iionis, lit-gt gegen Sßcfien, i(i rcenig bt>

©cf;tffen(>tftr,ei(en6efu(^et.
S. 5D;e >(uiROURBON,
bonia , liegt 6et)
M
Madagafcar ,
Iflfulä
«nJ»
Bor-
ift »an
etil itfitt^ofen feit An. 16^4. Umlim.
Ift mt( <>oüßrOern befe^t.
10. Sie an&ern.fint) ni^t Don grojfer Impor-
tantz.

Uni> fo t)iel Don AFRICA. '

33un AMERICA,
I.

Wo liest AMERICA ?

|tng€urD))to! liegt eg- gegen 3(ben& o&er SB«,

h)ent8(Iettil6er goo.fjjeiifn'sffi/geg
ja fi"^»«^"«
gein v(m
bo^
Ben, f^efteitm16erfommen. ««

CHRISTOPHORUS CQI^ulmVST^

2(7 m
Saf &iefev Columbus mW 3^ad)ri(f)t ton

g^acf; Columbo qmq AMERICUS VE-


SPUTIUS, ein Slorentiner, mit ümfiaxdm

mx / Da? er an Das t)€(le fcant) |)inein fam a ip.

j^arbe il)uuu €^ven ba^ gan^e ianb AMERI-


CA genennet.
gn6Gemein]^eijTetman^t)iet:TcneTOert weil
m fnxt^tx 3üt ijl tx^imbtn ti>pri)en.
Schiffer aber nennen e^ XOem^in-oicn /
£te
mm.
INDIAM OCCIDENTALEM , bennlte
bauten, aUe bteJanbermuflen ^vnt)ien^)eitTen/
bie fomeitt)Dn Europa entfernet maten,
nnb bar^
au^ man fo t)iel ©olb unb eitber brachte; nnb
<ilfomn§ mannunmel)ro 0HOntkn
unb VO^H^^
^ooicn nie&t miteinatiber nernjef^feln.

II.

Was tfi t>oi: tDaiTer um AMERICA?


^mifd)en Europa, Africa unb America, tft
MARE ATLAN-
fiber ber Sinie ba^ gruffe
TICUM, ttjelc^eö gegen America ju t)on beti
ed)iffern MAR DEL NORT genennet mxb.
m^im ipxm man MARE SEPTEN- :

TRIONALE, quod Americam alluit.


Unter ber finte i(l jtvif^en America unb Afri-
ca ber OCAENUSÄTHIOPrCUS. V
^n>jfd)en Afia unb America ifl ba^ qroffe MA-
RE PACIFICüM mele^e^ bie epanier
MAR DELZUR nennen mW
,

/
mn ia
Mexi-
»on 9lfnca. lOOf
Mexico gf gen efiöm/ baS ifi, qeq(n inittaq
^^AA^}-^ 9^ '^^f- MARE AÜSTRI-
Sr&
^"^^"^ ^ Americam gcnennef

mm! Berfaitf wegen nicl)fn)dfer gelten


fan: 4a
man nici§ nic^t einmaW, ob oben niefit AME.
RICAunbban^flnb JESSO, bg^roh-beo Afo
Smtnmn, anetnanbcrfialfer
^
@«genSKt{(agju , bafon d hingegen
umfafi«
,ren »erben ;benn man ^«tamif^en
America «nb
bem^anbff.nnten Ißnöe gegen bem
6fiöew
Pof / ©fragen ober Freta entbecfet :
&nc fieiff
FRETUMMAGELLANICUM; bSnnS
An. I f 1 9. »on FERDiNANDOMÄGELi^NO
\\t
. einem
$omigiefe»-, enfbecfet rtorben ;
wimo^l bi"
Paßage babur^ gar enge iinb gefn&rli* iil &, -

neanbere NifiFRETUN JwilREÜM,


bgS
tntbecfef / &(ii(ibte ©fraffe etwg^ (i'^erer.

III.
Wem sehSm Kicfcs AM ERICA ?

de
ItmaM.
ITI'^'
Ä 1^*- ^ I'" «
»'«f ferne eigene
Sßiegberbie ©panier einmal fcinei«
Meten (ie «Ifobalb baö SnfiS"
n>
ba| fte b.e Simvobner
»ertügeij , unb m
Sif^ l'9«tNmIi(& unterwerfen 'Ä
felbfi

«.,1 f!L "'o'f« lei'ie grengebiafeit


iMJc&fejien lallen,
HR^t.ere^rteba?gflnßefi
;

ioo6 Sa^ 17. €ap. bon Seuff^tanb

ne in America fel6fl banikr gcfpottet ^)aben / m


md;t feine marcn>
£)b nunwo^lbie epamer l^eutigc^ Sage^ Die
ineifienunt)tt3i#tigflen Sonigrei^e barinne
^tn; fD f^abe!vfie Oo^mc^t i^er^in^ern formen/'
tiC^m^t andere Natione.si{)re Commercicn öo^
|in geüiefeen f)atten;n?ie öenn bie »^rannoTn
iEn#
ItefianDcK- und potiaftiep!n e&enfatt^ an]e]&nU^
^rot)in^2cn Darinnen ^a&en. 3a etli^e 3aK^
i)al)er füiD bie &e-^fMnbex auf Dem piMcn
33?eci^

te fo pavcEüuD f iil)ne möt&en , öaß fie gav pfft Die


e^anifc&en€uflenpli!n&ern.

IV.

©ab' Jan&anp^fclkriflittnt^ergleic^lic^/ önD-J


fonöcvli^an@Dii) nHt)©iibev fo vei^/ &a> bie-
gsamer mand)e [c^onc ^dba-^^^icice barau*
geflirtet ^abeiu SBenn a«c^ Die gpanier mitbeti
einnjo^nevnetmaö frcünbiid;er timgegangcnma^ 1

xnxi io tonxH ber Sveic^t^um iinf^cW) genjefe» |

fei)n/ ben jte barau^ t^dtten jie^en fonnen : ©1^. ;

aber, fie t)iele ^3)nüimKn ?O^Jrnfcf)en elenbe*


1

Sßeifematfacrivct (laben /fojSinb ronbcn ©mto^i 1

«evH fetbfi t)icl ^ßevgivevcfe mit Sleiß t)evberbet


Oxm
j

wölben; an hü<u mamüt tß md) nmr '

tne?)ro an beuten / unb bte NEGRES , obef


fäivoatv,m Umt^ bie auf ben Afncani|(^en
|

eüflen ge: aujfet , iinb nad^ America in bie ^gergr


|

tt)ev(feäefu|)vetn)evöen/))?plle««t(öt {«langen- i
D on Sifriea. 1007

Jingen NtflBne^mcH Rinnen ; qSon ön-

MICUS ge nennet
ffia^nnn i!6er fol(^c« Ifthmo gegen Wßtbtn
]^^,'Jiß'^^ AMERJCA SEI>tENTRt
ui\ Ai.lS unb ms unter bem fel&en qeaen
,
?0?.*i
^gsu heget, ^eifi AMERICA mIridio.
f"'"'"«« tiöc^Welfaitige 3i,fii;8
A '•^'^i"

VI.
VL
Was ifi m 2(me«ca ©cptcntrionali 5a

laffe man fi(^ i^or oBtn ©tngen n^eifen


I. 5:)ieert:o(Temticicaii^fd:*e Bec/ Ut SINUS
MEXICANUS 5 tt)ot)er ISTHMUS PANA-
Micus ifi. V
S.LAURENTII.
IL
III.
IDenctroffert^luf?/
2)ictneer^(£nge t>übnx(^ America
'

ben unbefanntCR SauDcrn gegenaRovben uü.»


W !

terfd;tet)enifl, Jat. FRE'J LMHüD-


SONIS, melc^esem / hen- <£{igcUöUi&er
RicuSHUr so.^ , cnt)ccf et ^af.
jßo bann meuf et man Die J^aup^^rot)in$^eH.
ir MEXICO, ober Nova HISPANIA,
^füifc^en bemSinuMexicano imi) Dem jtit
len 5)?m'C/ nniöevisTHMus ift.

,a. NOVAMEXICO, glei(f) Druber.


3. FLORIDA tjber Dem , Sinu Mexicano^
ainMardelNort.
4» CANADA, um Den groffenvgluf S. Lau-
rentii, bt^antai^FretumHUDson.

tDaa ifi im MEXICO mctdcn ?

Siefen i|l Me t)0rne\)mfI^^rDi)inß/ trdc^e bie


©panier tn America bcfi^en / t\)M)t Der bcrül^im
te epanier / FERDINANDUS CORTE-
SIUS, umöa^3oi^r if 21. eingenommen, unö
t)cn Spaniern untenrorff en ^at.
i£ß finDuntcrfc^iebene itSuigretcl^e barinne:
t)DC^ ne n?eri)en alle in Dret) t ifJriif te etngetf)eilet/'

n?elcf;c bie ©paniev AUDIENTIAS nennen.


I IVIEXI- .
t)on jMfri cg. 1009
'^r- MEXICO, 2at IVlexicana, Dminne tff
I. MExicQ , 2at Mexicum eine Dmlreffli^e
,
mncßtm , mb ba^ ^mpt in gang
America, @ie lieget etm^ nuMg^^mb
mbrnrnn^m etli^emal groffenSBafTer/
©0at)en gelitten, ©onfl aber |)at Der
©pamfcöeyiC&RE feine M^^tige Die.
(dbcit eine Unit^erfttat, unö ein Tribu-
nal inqumtioBis ba.
2» LÄvERA CRux, Vera Crux, M
Imx ^am am Mexicanifc^ek ©ee
ein tJijr treffe
, Da
fafi alle SBaaren jnfammen^ gebracht
mer.
Den, öienad^ Europa ge^en. J>avte
Da^
|ei)t|l&a^ e^log s. JUAN iiLxoA j £at.
l^anum S. Johannis de Ulloa iDelcbe^
,
fo n)D^)lfortificivet ifl.
1. ÄQUABULco, fatein.Portusaqu3Dpulchr^,
Ober Acapulcum , eintreffUtfjer fjaöen,
nebfi einer
mafigen ©taDt , am fliüen
f?/^t'e /Dienet Den ©c^ifen. Die au^
Alia nacp America falzten.
r^Vr^Y^P^V^^^f^A
OALLIGA » oDer NOVA
Mexico.
, liegt m Den ©rangen i)0ii 3Reu/

Hfl«)!! am lühmo Panamico iicgce.


t. GUATiMALA , ifi (ine fc^ane ©tabf, ba bag
Dberfic Tnbunal in gertt^tlic^eti @ad)m
angckgct ifi.
u HOMDuRAs^, «ine
^anbf(^aff( am Mexicani-

(«pen »&ee.

viir.
VIII.
YD(>8 if? in t7eu;»MEXICO 3^0 mercf ctt ?|
€6 liegt über aReu^6pamen, «nb befleißet auS
Dielen Sonigntc^en.
Sie ©panier laben e^ |U erfJ Anno if^g. m
fu^l^en/ unl)i)enettge^6rete^nod)» Umenßoöt
an !Reu*©panien ; jur Ked>een Florida;
iurÄtndcrt anöa^gKeer pifcfie« bevarotTeu 3«^
ful California, IDelc^e^MARE Vt MEJO,
Vat Marc Purpureum , ober Rubrum (jenen*

netturb; (Pbcn abergeqen 3Rorben/ mi^ nm


nod}m^t/ tt)ien)eite^oe|)ef.
^.^^r*
^ n mancf/n g^arten tt?irt) ar<^ NOVA .

GPANADAgencnnef. Siuiibrigenitl ^•
S.FE Latein. Fanum Fidei öie
,
, be^e,
etaötanbSiefiöenfjöe^ Gouve:neurs imm.
IX.
m FLORIDA cFcft?
ttJ^^S
©iefe^ f ant)
tfi

ifl ebenfalls m 3:tt flic

&en ©pantern
^ntbecFet tDorben / unb W
lefon men/ meil e^ebenam?)3a!m*@onntage i(l
barum Den aia^men

iji erfunbenmorben/ üjelc^en fie


pascua le flo**
RES nennen: ^ . . « .

3ur Reit mir bie 9)la|e am Ufer befannf;


jlnb
benn m2mh l)m\m ift nD(& niemanb fommen.
§:>ie (Spanier ^^aben barinne S.MATHEO
imbS. AUGÜSTINO , finb SajlcU hm
le gegen bic SKericatiifd^e gee ju.
®a^ nun weiter gegen SSirginien ju liegt/ n)0
CAROLINE in ber «anb^-g^arte jlebet/ ba«
ben (EngeKanbern / bie ^aben e^ Anno
get)6ret
i66q. m ©paniern abgenpnim«n / unb ben
©nbf
euMid^en It^ük bam Anno 1720. i^xmi
feit^
4fomg|u€&ren GEORGIA qmnmtf mkUv jei^o
Emigranten fmö/ no^atigetau^ tintt).
I. cARLESTowN, SCi^en
jDflc« me K^uc ©t^M
mit einem qnmspmn.
i. SAVANNAH , am gfulfe glct^e^ SRal^nunJ
imeubltc^cnS^cil, ifierft neu angelest.
3. SInöen (Sranljen tJon ^tit> Carolina m^^
tut iU Natio Characky vitt
maiS)tiqc
Cherrokces, Die fiel An. 1730. btn Sn*
geBanDennmtemofjfen.
MISSISIPPI ifi dn glyf , fcer mitten öurtf)!
•fanb in Den ^Ke^icanifc^en ©ee oe^)et Um UU
hm ©egenl) ^aben je$^o Die gvanlofen Die £)ber^
^anD/ iinDDem Commercio jum 9üitnef)UK« ei^^
ne neue 5ffie(}^3uDif($e €om))a<]me in J^srancfvei^
Anno 171 s. anfqni^Ht 2)oc^ |)af Dicfelbe
Anno i74r^ einen groffeneti^f evlttten/ aKDer
SommönDemiffiarren Cap Breton elnr
[£n9lifcf;e

^inaenommen. ^
%^ tüas tfi m GANADA ^tt mttämi
'^Ünter &em ?®orfe CANADA, n)ir& t»^ge#
nein Dös^ uixiqc alle^ miteinanDev begriffen waß
/
legen aZm'Den bi^ an Da^ FRETUMHUD-
>ON gelegen ift.

^€^*pnDgart)ie(^rot){n^en/ bie^arju stUvm, _

L NOVA FRANCIA , um Den Pi§ S.


-raurentii, tfi i^^enDp-UDL^n ^t^n^ejen nnUt
/
;

ioi2 Sa« 18. dap. juv?ant)^€^)arfc.

FRANCISCI L Regierung , tu genommea


tvov&en; unt)ben^ngeprete^no^ie(5o.
Satein, Quebecum , am gluffe S.
Laurentü , tfl bie ^>aiip6®tabt barinne
iinb bie SKetibcnß be^ 5?ranl5oftf^en
vice-
ROY, unb bat einen ^ifc^off. An. i74r*
ma(I)ten bie SngeHanber eingenom*
menen Cap Breton 5)Itne / auc^ biefen
£)vt jn erobern.
IL LOUISIANA, ifl eine 55roi>tn^ neben

Virdnicn/ tt)el^$eArno i^7S« allererfiDön ben


(l^xtn
J^ran^ofen entbea'et , unb if)rejti J?onigeitt
fo genennet morben ifl:
3nDen gemeinen fbarteti
k fie md)t abgejei^nvt; e^ i^^ aber
bie ©egerjb,

tr 0bcr 3Ja^)me IROQUOIX flef)et : benn fo ba^^

ben bie gintt)o5ner gefjeidcn. ©ie ganße $ro^


i)in^ mirb Nova Francia geregnet.
IIL VIRGINIA neben Florida , iü bet
,

Königin lusABErri p ®)ren


fo genennet worben/

iinb geboret noi^ iel^oben(£ngenanbern.


jAMEs-TowN, £at. jacobipolis, ijlbie©taW'
barinne.
Anno 1^93. tjl i?)nen Dom ifonige loergonnef
fljorben, bat? ft^ eineUniDerfttat in Virgi-
nien ^aben iiufn({)ten m6gen.
©» ©fucfe Virginien ^eifl MARY^
LAND, Jat. T rraMariae.
3ln^ biefer ^rot>infebeFommen bie €uropäer
, ben berühmten Virginlfe^enXabacf.
IV. NOVA SUECIA , liegt neben Vit'-
ginien/ unbgeVcrtet)or biefem benScf^n ebeii/
nunme^vo aber Hn^&ngenhi^an. J)a^ 6tn?f e/
tpel4)eö bie Oiw^^cEci: bat)pn inne ^aben /
»Ott SJmertca. loij
PENSILyANIA : &affdre"^r& An. ,^gr.
Drin bmWtin OitißcFer WILHEM PEiN
»omf ÖmgeCAROLO UMvem, mbnaA
fernem 9M;men genennet. 3^ je ©(abt, welche
'
philÄelph[V"^^^^''"^^
V. NOVA HOLLANDIA ffegf bat'
mtnammm, ml^ti um i^iefc
,
©egent) mar
de CANADA genennet roirt). ©te J^oüanöer
tJmi)U|tm%i^)abt, Hf)ategbm^il&httm mit
mm
iht&}t gefaf»vet ; bs>^ mmt^xo ge&ovet eß feit

NEU-YORCK , NovumEboracum.
VI, NOVA ANGLIA , liegt weiter int
jxeqjf en / un& ben *&meUänv>em,
ge^joret
1. BOSTON, bte jpauptf@ta&f.
2. BRISTOL, i(ietnef(&5ne©tabf barinnt.
?. s. G£o«GE, ifJeinFortanbevSee.

Sran^ofen. ©iebe|le©tabftflBREST.

« Vin. ACADIA, welche« «n bemSinu beS


giullesLaurentu liegt , mb XJeiu&rkotilanQ
genennet wirb ,
m ift im Utrecht ifc^en
Svinben 17 ij.
^ngeHanbern vmdioivet worben. ©ie belle
©fabt barinne
YAL,
»or biefem FORT-RO-
numne^iro ANNAPOLIS.
IX. ESTOTILAND , ober ukralmo.
RAbOR, Ober NOVA BRITANNIA,
Ober CORTEREAI,,
BDerPAvsdesisQBiMAux, ifi am^Sinu Hudfon.
©le ginwojiner werben bie tpilocn
genennet.

s3 bim
m, K
®^^"' Äber Wcßttj^cts
liegen etli^e Utu
man nnr 3?«5m(n gegeben |)«t ob* ,
:

1D14 g) a^tB*€ap4üvga&^g'^^y^^'

alci^ nimmb hin %\xükHxn bmni

NORD-WAI.LES,
SÜD-WALLES. ^ ^ ^
NEU-D^:NE]MARCK , unö ba^
s^cer barau fte liefen/ Ut mau ^MÄ-
RE CHRISTIAN üMaencRuet.Are-
XL mim ^inan m^n Polum aM m TeR^
ticum iU9ef)et, ba^ aef)oret ad
INCOGNITiVM, unö alfp lu ba^ folg^nbe

XI;
T:D4S siebt e« itt AMBRICA MERIDIONALI

Sa itnbwaüeti öinöenbiejmep Stoffen


"str gUif ber AMAZONEN Ut Flu- ,

vius Amazonum ber fiieSt oben gegett


,

mm^^ j nt^t<^ ««i^t bet Sinie / in ba^

t. £)evg!U] dela PLATA, fat. Fiuvius


Platae ober
, F
uviiis Argenteus , bet
Picf t gegen ^Jittag in ben
Oceanum.
?Ruiime^ro mmm
man bte Sanbicpöfften
L TER A FIRMA , iuna^ji am IfthmoPa-
namico. ^ i»;r t» •

II. PERU, bie Sange lerunter am Man Pa-

III. CHILI, tmtcrPeru, amMariPadfico.


'
IV- TERRA MAGELLANICA, unten
im S'ipffel/ m
Magellam* bae Fretum
cum t(}.
V TUCUivJAJSNlA , jtvif^en Chili nn»
bau Stoffe ^elaPiata.
^^^^
-y^"^'|;|^^««& m bm AMAZONEN-
XII.
\VA» if} in TERRA FIRMA jö mcrcf m.

1- PORro-Bo.o, o()«- VELO, ^af. Portus PuI

no, oteg »Ol- t„e^s„| NOMBRE de mos i^af

Stpitmbm mkmat W^An ,11'

fSn »»""«n P^fto

«» 4.S
ioi6 ^ai is. (Sap. jur Sanb^S^avfe

4. S.MARTHA, bdxinm maut?a am SKcet


mit einem guten S^mn.
5. VENEZUELA, baiinne
S. JAQUE de LEON ObeV CASACAS, eiHC ©töDt ^
um öiefe® egenb mac^)l Der Cacao,iDel^en
ja^vlicf) t)ie frepeCompagnie m\ S.Se-
baftian ab()olt/ UtlÖ Chocolate Darau*
machen laffet.
6. NOVA ANDALUSIA.
7. CARABANA, ober CARIBANIA.
S. PARIA,
9. NOVA GRANADA &c. bo^ bavinueti
ifi ebenni^tö infpede jumevcfen.

xiir.
TD«3 ifi in PERU 3^umci:cfen?

PERU, 2at Peru, o&er- Regnum Perua-


flum, ifinac^ Mexico öle mac^tigfie^roinn^ in
^ America, gan^uut) gar bea©pamern juflänDig/
> jeit Dem Anno 1^29. t>m FRANCISCO tizarro ,
einem ©panier/ i(l entDecf et njorben.
£>a^ ganfe^ ?anD tt)irb in brep AUDIEN-
TIAS, oöer PRiEFECTURAS eingetl^eilet.
L;.QUIT0, Prsefeilura Quiti, o6en glei^ un^
ter ber i^inie. „ .

QUITO, «at. Quitum, liegt |)arte an&erfime,


i\i bie S^mpU^SUUf bie ein j?omgU(5e^

CARAQUES,
©eri^>te unb eine Umt)er|lt4t ?)at.
finb 93ulcfer an ber Söfie m
^quatore. 3u S. Sebaftian in epa^
nicn ifl bei) imfern Seiten eine ^anbel^»
eumpagnie aufgcrid^tet / bie aUem bert

J&anbel mit cACAo S)iev treiben fou.


IL LOS
"• LOS REYES, M. Prafeftura
|um, [legf bvmUi; ü»ö fllfo mitten in Peru,

I- "MA, o&cr tos REVEs, iat Lima, oUt Ci-


71^ n^^"^' 50?cci-c; Dag iß Die

bauet mx^ta. ©er Ä^ntglij^e VICE-

2.

ini»ergfn0!,|f„ spami
, m\\ auf bicf?r

f^'nmtnuunte^ropngjnDeca-
III.
.... LOS CHARCAS ,
.^v'^ v^«.AK.v.Aö fßf.
Jfaf. Pisfeaui
Pr^efeaur^
I
.
i-AHJ-ATA, i;at. Argentea, Die jpaup{,@f

aan| America ifi, liegt in Diefer ©fgenö.


XIV.
irt«»öccfi.«»&fd,öfft CHILI jomercFe«?

ecr Gouverneur refidiref. ift ein


IClg

X^ifd;off unö «IIC^ ein Tribunal-Inqui-


fitionis ba. ^
4. LA co>JCEPTioN, 9at Civitas Conceptio-
nis, ijl tim
tiefem gemefen.

XV.
Waßiffm TERRA M AGELL ANICA ^ti

merd:en?
€6 ^at t)en 9?al)meu \>m feinem Svfjn&eiv Fer-
dinando Magellano, Der ein ^Portiigiefe g^me*
fen ij]/ imb An. ifao. öa^ianb im2^a^men fce^
Ä^nig^ in Spanien eingenommen l^at.
6 einer Situation nac^ ifi e^ fel^r faU : ®ie
©panier batten snjet) &taMc baximc qcbantf .
PHILIPPE unö NOMßRE de JESUS. 1:

SBeil aber in Dem falten 5?ayDenic^t^|n profpe-


riren gemefen/ f)aU\\ jie e^ mieber t)erlajTen : 3llfö
eben Die €inn)Dl^nev/ NATAGONS
qmanni,
m jlcj). Sa^ aan^e ?D?eer ^erum mirö
MAGELLANICUM genennet.
MARE
XVL
Was m in TUCUM ANNIA mercfen?
S>öi^ meijle fcat?on ^aUn Die ©panier unter i6^

m Sot^maSigfeit.
I. s. ^fIGUE^ ?at. Faniim S, Michaelis, Die
bejleetaDt Darinnc
1, s.jAGo del £STERo, fot. Fanum S. Jacobi
Storea, am ginf[e Eller o, t(tDieS?etUenl^
ie^ Gouverneurs.

XVII.
. r^Ä» ift im^Lan^c paraguat ^amercfett?
Sind; Diefei^SanD ge^oref fafjganfjuHDgar&eti II

©paman; \Utt jföifc^enDemSluffe laPlata


epaiuer, mit einem
f4„f„

xvin.
ß^«3 t/i m BR.! siLlEN mercTe» ?

«« »ori^eR SeciiIo afoam,' fit^


Se -
ffe eÄ

fleiuer Smus , ^er »tpö bab.a de


los sANTos, tod^s
&af SiBus omnium San

J f. 3t»>
f. 2mpm ^ie^eu bctjbc» Devtcru ifl Der
JAN^YRO, 2aU anuarius, Dcit^OU ÖtC

XIX.
XCas iß imSLf^nt>e^tt AMAZONEN ^tt -
,

& \\mn tinfev bem Amazonen ^SlttjTe


PARA-
eine^
^roffc Shnqe Fletner fanbfc^^tfftcn /

NAY, APANTA^ unt> i^tel ariDevC; tie man


m ber nnö^Slarte feien fan-
l

©iefel&e meman& i)ou tcn2lu?lan6crn5e/


je^vct unfevtl^i« hingen; fpeii?/ meii^e müuii

tiri iDnöerua;e^ maq ÄnitJfveffcnfccn.


SURINAM^ fat. Surinamiim, ifi eine?Se*
|nngf.mUfcr/ ttjel^e öle-j^cli^noei- tm^ßefitj^a^

Sonfl Ie6en bie ieufe n^c^ if^rcm ©efalfen tti


jl}vergrepl^eif/ unD finb no^ alle in bev J^epbni^

^
XX.
X0a^cikbt6tnt>hd) um AMERICA t;ei:«m

€^ imb i&rer nic^t menffj: Senn e^ Itetjen j5>


rer eine ante 5pavtl)et) jn^ifc^en africa iinb ame-
RicA, auf bem Mar del INort ; %i liegen '\\)m
fiii^Dielätt)if(^enAsiAunb AMEiacA anf bemMari
Pacifico» Unb meil bie ß:nrßpa!fcl)en Nationes
f^c^^in unbn?iebev barauf nieb\jfj^clajten/ fpmu^
man einige D^a^vic^t bavon l&aöen.

XXL
,

»Ott m<nca. 1021

XXI.
VOas (Inö «of r><m M^K dd nort poe
I.
^e>rarrtAZCRES.
III. Uno lonf? »od? ejridje «nöere*

XXII.

^"'^'"""'^^ »öer jiiEuro-


Viv%m folf'"""
ACCTi.#öÄ^^^^s^' "^-^^ INSULS

flR ri' «»'^ INSULS FLAU.


'"^
nmS ' ^''^ ^i«'n.fd;en3nfmtt ae,

Portöa«H{ e# |in& i^rcr IX. an htt


S^t'i'
öf- Tercera, eber Tercia
ift
ifl
Vöie . '
f
»ovnc^m^c banindT, barauf bij

*
XXllL

m, lv«li5e »on Amenca bcmÄhmo flegeii


Uu 4 öber
1C22

^bev lie(]cn ; beim eben ba^ev bakn (le t»on ^e«


epanicra Den ?Ra^men^ANTILLiE bcforn^

lltett/ tintf INSULS ANTE AMERICAM jtUi)/ bH^lp/


foi^egnfiiln/ biet^or Amerkalie^en, tt)enntiiän
«U^ Europa nae^ America fee^elt.
5Bietvpl ba i^vev eine ^iemli^e ^anq^
fo
fcn
W man cineuUnterfc^etb brnuter machen itmf*
; «nb Älfo it)erben bie ANTlLLH^^en 3n^
Mn tu t)kv klaffen ein(?et^etlet: .

L ANTILL^ MAJORES ober ^te


aroHen Antillifc^en Snfiitn. _ ^

II. Sie 3nf«ln BARLO VENTO.


III. SMelynfuln ^TTQ VENTO.
IV. Sie lAJ^^i^en
XXIV. ; r :

1. Sie 3uful HISPANIOLA^ (je^)6vet mci^


ften^ben <S>panie^ n/ benn itc I)aDen barauf
bie f^6aejg)au»^@(abr s,domimgo, Snf.
Dominicopolisunb anbete mefiv. ©leiqi^
tDßf)l f)aben jie nic^t i^crbinbern fonnen/
baf ftd) nic^t auf bcr S^örbifc^eu ©eite
.feie Sran^ofen nieberqdaffen hatten, ©er
^^?amfcf)e GOUVERNEUR auf bie.
fevSnful iil \mü bev alte(]e unter aUentn
America : ©enn bie 3nful marb suerfi
m\
ben epanievn befef^et/ el)e fie t^eiter
famen.
!)inetn ^
3. Sie ^HfiilCUßA, liegt meitev^in/Unbge()o^
ret gattö unb gav ben ©paiticiti
> Sarauf
ifi bic groile ^anbel^ etM HAVA-
NA , ober S, CHRISTOVAL de la
IIAVANA, um tt)def;e ©egenb ficf; aüe*
malö
»•Oll Sfincricm

fmniitkf , iwb i^r


Rendezvous A , X

po in acht nehmfn, unt» ilVsffff^Vr ^"l'

PORTO Kicco
, Jfaf. FanumS.
Portus divitis, ücuufi!» J'-'i«n"is iSiÄ
XXV.
-Wclcbcs (tfiö Me BARLOVBlSfTO ?
Ut nennet man INSULAS ad VEN-
fi'e

TUM. ©onfi abev njevben bie CA- fte

REYBIf(|)rn !rvlanDc/ ?af. INSULS CA-'


RIBES, (jeK^nrif/ti^eilDjooDngen (£inn)D^)nerfo
^nBen/ ixt ficxim^ m\ Den Europäern
flel)t'i([en

mtxUlHn iint> mairacrivet ti^orben» <£i


1)ahux aUx imUx{^ut)m Nationes Sl^nl öo*
ran.
2)fe 5i'<^^?or^f^ fcaben ^
1. GUADELOUPE, Guadelupia. .

2. MARTINIQUE, M. Martinica.
3. S, CROIX, at. Infula S. Crucis.
4. S. BARTHELEMI, iat Infula S. Bar.
thokmgBi.
f. S. ALOUZIE, 2at Infula S, Lucae.
^. TOR TUE, at. InfulaTefludinis, epan.
Tortb-^a.
7. S, IVlARtlN, faf. Infula S. Martini-
^ie ^trtceüanbev l)aben f
I. Bß RBADOS, £at. Infula Barbata.
.2. ]VK;IST SARA, Jat. Infula montis Ser-
ratT.
3. AINTIGOA, 2at. Infula Antiqua*
4. NIEVES, at. Infula Nivium.
5-, S.CKRIbTOFLE, ut Inlula S. Chri-
'

flophori ,
christo-
l^at tsen 3?a6niett t?on
PHCRo coLUMBo, Der fie erfunden. Sic
setpvet 55rafft icß Utre^tttd)engmben§
An. 171 3. oan^ Den Snijcüanöern.

5. THOM^ 3nfui*
5.EüSTACHII3nfttU
vvttt
XXVI»

I
,

VOeldn» iirft) öic SOTTOVENTO >

©t? ftcgen {iUx Terra Firma unh nUn Ln


nennef mau fie INSULAS^NFRA VEn

r . Spaniern nthovn
u LAJRINIDAD,fat/ÄT^-nftativ
2.. MARGARITHA Ut Infula Mar<.an' ,
t*, iKfc^e (f^fm
wegen Dc^ feiSS"
t,or bie ©panier
ian?fr?*^ fe^Sj^f:

CÜRAZZOA f'flr. CurafToa, bic anöem


h>-

Vento confundiret wer&en

W, ixw Kolonie öa flufjuric^t/n;


XXVII.

Wttö 1.BA.
)
,!
'

1. BAHAMA.
2. LÜCx\YONECA, un&
GUANAHAMIA, finb bie befannfe(ie» i

fearuntevr Sie Untere i(i mm!c»:i


Slcn» mie colum^us baß erfle ma^)l au^ I

fu^V/ America iu flicken/ fö tDoltf n if)n bie


©panier umbringeiv ti^etl ffe nieintcu7 er
n)ave dtiSetrüget: 311^ j5c aber bie^nfuti
GUANAHAMiA erblicfteu/ fo gaben fie I

friebc« ; ©al)ero au^ Columbus ^iefer


SALVADOR
|

Snful Den 3Ra^mea S. §e^


geben l)at Unö alfo tfl Diefe^ guanahaml^
: i

bic crfie 3nful gemefen/ mel^e t)te €uro^


per mi America 9efet)ea ^aben.

XXVIIL
j

XDa& (tnö fonf? noct> votytfixln Attf OctSerte j

3. £ ie ^nful TERRENEUVE, ?at. rzRm


m
\

KovA, liegt bct) Canada, Der glu§ S. ?

Laurentii tu Da^ ?9?eer fallt. ifl ein& ^

J^ann Darauf / melcf;er port s. ieam, ,

Portas S. Je hannis,J)eijTet/ unD einfiar^ i

dtß Fort, njeld^e^ PLAISANCE jencn^ •

»et n)ivD. ®
Um Diefe egenD i(i ein rei^tr i

gi!(&=Sa«g/ionDerÜc^n)o Die grojfe ©anD»


X^rKi- amSKcer ifl. ä:it gan^e3nful r(l j

iin Utrecht An, 1713, Den gn^


gcKauDtin cvfanntmovDen.
1. 5%ie ^nfuln ANTICOSTI , Sat InfuI«
* -
Ailumptionis, inglci(^en |

4* Sir:
»Ott 3(m<rtca.
,oi-
4. 5^.•^3nfulS: JEAN,
l'af.lÄsrToan.
nis, tmö anbcre
rem Nova mm, welche ^axtc be»
, mif^Dcnt Golfo S. l4-

f. ^•«SnNnBERMUDES, j5n& eiste Cou-

bUMMER-3nfi!ln , £af JnfuJas Oli-


vas, oiiC^ bic <Ect!|fe{
Onrarn / ist Infu-
, r>.-^^f^°^^^y nennen.
(. ^i( jnmi, m^^^
BRASI-
LlANJfc^en feuflen liegen qeUx(n t>ea
,
ponogtejert ; SBieföoP feine
»oa Impor-
^
tan^ t|i,

,
XXIX.
JTäs (tttö cn©f!cf7 (iaf
cem MAKE PaCIFICO
noch vot "itmwcamfche i^ttfafn ?
'*
^'B?n"iS!.fÄ^^-^^^^I^' !iC9f okn ne.

MAR VERxMEJO , 2at. Marc Pur-


»»R AMERICA

pn^Amenca, UB&iff»on% n €pSm


«ttfDetlet toßi-öe«
«mn&Nbedi^
: ©pcfi e« iil M* nie
|!ineT«|,m„cn jTAa £
Hm! ^ ^^'"^ ^c4\nt
U « ^ a. PE-
: : '

PERU gegen u6er liege» um t)Crt Tropi-


cum Capticorni eine ganlje ?9Zcn(|e Flei^
Rev3Kful«übcr&i!ante^ n)cttf)cDie ^oU
l<5ni?-cv monUt \}aUn ; bie (tber in&jti iim

portIvcR. 2)ict>efaraite}lnxfinö

vLiEGEK-iEylanD/ fat InfulaMufcarum.


Prtnn Iwilkflms - ?h,v1v.j;0 / tat Infula
Principis Gtiiliermi.
HovDEN^">Svlano / £at. Infula Canum.
lEvIf.Kö van CODE HOPE, tat Infula Bo-
na^ Spei &c,
Sie ^vnfuln SALOMONIS , lieticn ge<
f^eit Stficn t)ötle unter Iht fin^e: eie
jint) Anno 1^67. ben g|>ariiern pcrfl
tntHiUt tDovDen / imt) ^Infünge; mochten
jiei}ielSiti^)tr)iimt)aicl&i? (\^imt)(nf)ab^nf
U^tx fie ar4 ©afönimns^SnSntu \in\ ge*
Kcnncnt^ort^en. ©oc^ uiiume^n> mögen
jte^iemlief) crfcbctffctfepu/ nuil jefjt nie^^
manö i^oni)cn ^mpam
barinnen r^ol^net-
€6fint)il)renn[amnien ^Jran^ig/ t)m\nUt
i)ie3ti[iilsaSABELLiIi bie t?orra1m^^

INSULS. LATRONUM Ucgm


-
an 2}fia / unb vcn'i)eu t)ön etli^
nocf) nal)er
d)cn piSituu m\ ctli^en ^11 Slmcvica ge^
redinet
etc f|cbnren aHemif cmanberben^pi^^
nicvii \mt> baben aar inclerlep S^al^men
Senn bcijTen Die '>'uit)iri de las V;^-
LAS, r at InfiilaE; Velariim , anc&Dte
yrnUi de la SAP ANA , gatcin. Infula^
Sapanae. . ©iepni) einer Äunigin in par
»ien iu €r)ren INSÜLJi ^^^^^
A NN^ Qtimnet moröcn. ^^n mmiäui
LAZARI genennet
®ie anöern fieinen ^nfuln/ welche hin nnh
'
L^pautm : Utib mil man fie auf ha- ebm-
tc t^on
fo fiiKf
AMERICA
man Die m Sni<|(k?
C&arfe

f)ad i? hmf
Jl^rauf Oer m¥ GL6mjtl^& i

6. DüSalomonifcf)?,! imhLatronif£rjen<^vnfiil!t

5)a^ XIX (^apifel

23on t)^tt unkfanntftt Sdnt>erit.


I.

y^i(iokn3f&atr;£tt)oiten, &rtfum5ft)iiePO.

mmt
ri mten, mb
dtff

u<jiNU^,
K
^hKt^^!"*"""* tröffe 5an?ert»ßVn, wth
'""-.f
f-^^«»,/ aber Bot{.'ni<f;t
bannt n^cro insgemein bie

gsnemKtisdrbcn.
"Ü"^ ff»-'«^ genauer 6c/
aA'/.!i'^!Ü.Jf'^^*"
mur^, mt> bannender» «titwcöa 6»e ianö*
1030 ©a^ 19- Sap. jun^aa^'S^arfc.

ei^örte Dom GLORO , ober ml^tß fcffev ift/


eine« rechte« GLOBUMiur^)vanbncl)nKtK

Wrte (inC^ gegen t)cm t7ott^^pof rot ttnbe*

uNv EUROI^A unö AMERI-.


Triefe liegen
CA, an bem gruiJcn jJ£#rneerc/ unb mcvbea
TERRA A?lCTICA , 0ÖeV TERRA INXOGNITA SEPTENTRIO-
NALis ueneimet / ali:
u NOVA ZEMBLA , Btv mim : €^
lieget |)avt iibcv SRßfcaii/ mtvb bur^ iu:t)

balFREiuM WÄIGAZ5. ti3elc^e^ auc|) fretum


NAssovicüM getiennef irti'b / batJw uti^
terfc^icben. £>ev 91abme ift ^Refcomitlfit^
«nb^eijlaufSeutfc^fD tJiel/ aU ba^Heue
Ä.ano. ifl t)on Den ^oHanbern piin

Slü^gauge be$^ fcc^^el^cuben.Seculievfuubert


mt^tnj aBfte ba^erum einen ®eg na^^
3nDien [i^ten. 2ji^ .Oo^J^nbcr ge^
ben i?ot / als ofe jie einen 5B?ei] babuvcf) ge^
funbcn f)atfeu; e^ finb aber f.uv S^it no^
feine lotten bafem ge^^angen Unb a\\o i\l
glitublic^er/ ba§fie tvcgcn
laben fonnen fortfomnien. ^Kan tr-eig:
m :

ivM

nun mi*/ bag NOVA


ZEIMRLA cinf
3ufnl fei) ; benti in allen neuen (ENrteri.
n)ivb fte fo r^oraetlrOct / baf fie imt btv grofi^

fen 2artavtn) nic^t ,5ufainnien{)ange(.


2» SPITZBERGEN, Satein. Spii-zberga,^.
liegt vi^<i) cm gut ©tücf nn^itcr bin gegen' 1

i)en PoltinvArakum : ifl ebenfalls


Anno I f ^y-^. i^on ben J^Kaubern entDcif et^ 1

Änbnjcgen bct pi^igen »eirge mit Diefem


2lab^
»pn^en(m&cf(^«nf^R^aH^)n«.

m-nmi bekqtt mrbtn. mm mi6

uns)»ann ffli)« , be nn hc t-aöen tiBtcvfchie


öencj;apfn Da ani)! troff».
3. GRÖNLAND l^af. Grcenlandia,
pfcej-
Uroma, otiev ferraviridis, fiaiil ic viel
fll6 bfl^a.une ila,p^

^öt uwi mx im X
Son
Seculo
b'ie rm S /ö
, rnib «!

^encreiinna« / <;olf4«Def
tativcrt
unD 2)4.
nen bflf),n , mfiffen^^tfcfce
nnb tPalifiTcbe
Nfelbfyu fangen/ n3«lc[;e man bie ©cd«,

©catn America ä« ^at Anno i


f gf . ef«
|-naeLant)cr, Johannes DA%as,
dnavojTel
Nt)?ro FRE-
? frf *f
«-'Clc^f«

uPl^^J^'^it^"""^" i*»^^ FRETUM


f^'-'PSONib, mcic&eg fßenfaag »o« eu
neitif-tisenanöof iß erfmiben irorboH
/ ut!&
glci^fain bie ©rt^n^e jtuif^en America

i Sep;entrionali
strafft bcg grieben^ äu Uf«(f;t ,715.
btefcgFretum, uebllbfmDiftriäe'
4t/}.

' bfa
engcBanbcvnMeibcn.
»al)tn tut rben auc() bie ^anbev tiiitev
Cir- bm
1. |Jsu-
I. NElS-Dy^NEMARCK,
3. SOUTH- WALLE ,

MARE CHRISTI ANUM licflt.

f. €tlid;e vcdjnen bie gvotfe ^nful ISLAND


a\vJ)miti\\\Ux bie bcfannteit i^ant^cr : wir
^a6cn bei) norn^cgcn a3erj(^t tamx

fanbJESSO, ober JEDSO, ?ateiru


Terra Eionis , mli)^^ an Afia öebet/
. iinbt)oubevQrojTcn2artaret) nur b. vc^ et»
encie^ Freturn ahqtjonitxt ift / trd^e^Jri
brn mtn ^\)axm RETüm AI>' AN|
in ben neuen 06er Detroit d' uriez, ?af-

5>ie ^)Dilaabev jinb in bieje^ hnh ^tin


mmtn: jJe b^6cnöbevfein€*nbe gcfim^
ben. etliche [^reiben , gtenge t)ieiej

ia*'^]KSSObi6 anbie grop SnfnlCA^


LIFORNIA Irai^on n)iive {ie alfercrfl

burcf^ ba0 FRETÜM ANIAN nntt^i

mm
fcfcicbcn tH)u; aud; anberc/ au'U
f ^ ait'bt inel

(U t)(iß FREtüM ANIAN nnl


baran frDiycubeSanb AN[AN gar eml
Figmentum Ratten. einem aßj?vte/;
?Dvit

e^ tjl ein mb^i^nntc» ^.wnö. \ j

3?ur neulich baben bie 3?HjTcn bie &p\


9enb o.cnauv^if!tiret/ unb niV^n^w
'

ne €ü'a|Te öefnnben 5« fiahcn / babnrcp


manaü(^?^)Jcifcau UDcf; £)fb3Hbion fegelR
fan: n>elcf;c6' bie Seit Ic^venmirb, Ciefe
neu; entbecfte 5)?eer'en(]e fjeifi in ben neue^
fien ^anb^gbartea le D^oitde KAMT-
SCHADKA , Uber MER^'d' A-
MOUR.
7. NOVA ALRTON foU ein ^an^ piftfjc«
,

Cahfondaunb bm^OMbtJcJlh fe!)iv tt)Cb


d^e^F!?Avcisciis DRAcus, tlu ^nq^ümbtt/

ir^iünimaM^ mc^fs bimn miftru; ^ahcxo

(?cla|)enijl; vieaeicf)tt|t caufornia fcU

I. mt Hm Sanbc QUIVIF A , \mU%tß nti^

f. FR ISLAND, faf.Frishndi2,f-!!finegrDf^
(iti^a^cß mi§ iiimimb imtt!
©. THL'LE 5 ifl m ^Itm Jetten
rul)mte3nfiil9egen1l0r^eu §ett)efen : Död^
eine

insgemein n^irb ba^er ae^aUen , &af


t)a^ tieuthje ISLAND fep, t)ai?on okn
iligebac^tmm'öeu.

iir.

kannte ^^nOcr ?
Tiefem Polo pnb bU Schiffer noc^ lange
m fona^efommcn/ al(? bein SKcr^^-^JoI/ iin&

:n / ?at. TEPRA AUSTRALIS , » jel grefV

^uf t>tv ©ette, WD AFRICA liegt , ^a i|l


>9 fiUeg gan^ «n&efantrt ©fßtt d& fcie €#!ffer
:
f^ai nimmb anmfmqcn begehret ; ttian^a

$n)trchcnASIA unb AMERICA, itjo bai grtl


felVIARE AUSTRlNUMifl; Da finb biföe
V0b'n^cr^"''M''t)eue Jnbcrcntbecfct Horben /

I. NOVA HOLLANDIA , ein groff?;


etücFi^aaöc^ unter t)cn g3?olucfif(ften 3n;
fiilr./ unqefel)r t)9r etlid)enso.3af)rcii
ift

Den ben jroikinber« entbecfet mprben;


?S>Mnn eif abernp(!)ri(f)t/ ob eine
£>Devo6c^ bifanDen Polum Ant
fulift/
araricum hvmx ge^et fte miiffen and ;

mcf^t t)iei fonberUcf)c^ barinne aefnn&en l^q

btn : l^cnn c^;:nbnoc^tem?!d0ionien&at


l^inaefcyiccCitüörDent
f. NOVA GUINEA , liegt
miUt gegt
59covgen/ unter ben Inflilis Latronum
unt> ih An. r s i>0R ben Summern eni
I : .

bet!et morbCH : ^en9^at)nien Me^^ba^e


befommen/ tt}ct[bie©eacnb fafl miöf<
fcen fofl / (iU PM bie gufie i)9n guineav
Slfrtea. ?0?an hilte^ für eine 3nfnl €•
i|l aber no^ ni^tß oMamadjl
3 . CARPENTARE A , ifr ein ©tucf e Saubti
unter Nova Guinea, ba^ ^ at tor meni;
3al)ren ein ^oBanber / carpendarius
nnnnt/ entbccfef/ manttlabernurbiöatt.
Ufer fommen.
4. TERRAdeQUIROS, faf. Quin Re
gio ein g tikf ^anbei) imter ben >
, i|]

fuInsALOMONis, nnbijlAnro i^ot^. t^D

FERDis'AN oQuiRo, ejuem ©pauler/ eni

becfet njorben : €^ rnivD fonfl aud) t^:rr


australis SPIRITUS sANCTi geneHHet.

5' TER
Kegio, hegt gar na^cgeae« Ocn Polum
iU/ ift Anno 164t, crfunDen/
«nö bem
^JJlöOtacn ^DlIönMfd)en Gouverneur m

iommittmxbm.
K- NOVA SEELANDfA , liegt nic^t t^eit
pat)on, unDifiAnno 1^42. i)on Den
ädU
lanbern entDetfet mxt)m.
^^ii*f, 0&e^eme3nfiili^
^mmii aUt
f TERRA del FUOGO, Terra Ignis,
obitlgmum Regio , liegt gleiif) unter
öan maraair^i en 2imenca / imb iü nur
Fretum Pvlagellanicunn ÖODöö
Durc^ Öa^
unterfd)ieDcn. Sstßerne^iifu!, btnntS
.
i(}micl)em4f)l umfeiiclftDorDi'a ; ßi^ An.
ifto. loon einem 53ortU9(efen/ >ER inan-
Bo MAGtLLANo , bal^etu Fretum Ma-
gellanicum öen 9^al)men ^at ;
^ ernac^
Anno öonjAcoßöle maire, einem
ÄoüanDer/ t)a|no baß anDeve Fretum
Mäjreum öenD^a^men^at; unbnacb bie^
'

fem mef;rmaf)l.

.
^2in ber öuffer(len Spf^c
MrgeHOORNCAp'gat.CaputHor.
j(! tia^ ^mo
oanum m}ä)tß Jacobus le Maire,
mmmbn
,

anßbtx €tm , An!


i^i<^.ent&ecfetf)at.
I. 5Ber etmaj^aUe.fan^S^avfen ^atr btx
ttJtrö
biememg|en»onDiefen €anbfd;ajft^n t)ßr^
?

10] 6 ©a^ 20. (Jap. \nm Globo.

©aö XX- gaptteL

gum GLOBO,
VO as^ tf! in t^er G EC GR A PHI E itcdb fibvtg

t^on^tHcF^uetucf bctva(f;tet : SRunme^ii


VO mi^jlcu unr fetjcn / itic alle$ jufammen latu

S^uti ifi ^ie ß:rbe nmt) : f eim mer ni(I;t glnu^

bentvüij bevbavf nur mcinon^zn ^miKnntg


«ufe^CR/ Da H) aUmoM ein vutit>cr ©chatten

iai)üf nidh't ninb u^avc. 9cfä;tt)ei0cn/ öaf


man um t)ie (grbc fc[)D{ujcf(^ifft.
Unl)t)annen^crofanallc5 i)tel kfTcr auf mm
ninbcu Globo amnefcnmcrbeu / al^ menn mdn
ßd^miraufDcvfan&^e^atle mit Hm
Globo 6^^

IL
WasUmctmmauf^cm GLOBO if

S)ie gönne Derurfa^et Den Sa(|: Senn m§


in t)cr 2Be(t Sag utü) SUr^f abföec^fel^ / folfl^^ "»"^
tt)icbevtveiblid)/ i)a§ fic^ cntmeöcc Me ©onne
miföemFirmament, oDcv öer Srtboöen htm*
get.
"
SBenn man nac^ ijcr SSevnunfft ci^^^^^/ ft'
f4)emet e^ (jlau6Ud)civ öaS t>te ©oune flehet/
Mnl) t)ev SrO&pDen bmeget ivivD : £)cun Da Die
©onn
.

S^aS 10. Cflp. älim Globo. t oj 7


@otJn Pifl moM gro||cr icp foU, amie &b>^ü>
[ix mfmmtf als cm ^tooP miqü,
m Mr mt BDI! üii^ cnffevHtt fcp
riB<r@(unpe etMc Rimbert (aufmö
,
fo folliet,
nriD,«!!» d
mükn fn
|ifmfauffc5unicf (eges mef«; fu faa au^ Die
betüfgimg feer mamten r.a^
i)j?fcr Hypothefi

.ALS COPEäNICUS, eißCanonicus


rirrtuecbUicr w Pfrt>fl;-n
defendiret , tticltßc
0(9 jc(jo Bon »ielen
twr&,
^üt^vun imttn mmmi
ifti tia simml beuü. mnm^x» mvUs
^'^l^^'^'Ji^ t'^i*-' ^«^onung t)cr 5lffrtprifa(
n- t)ctliäcn ec^vifft ni^t öen gcritigfKn Eintrag

,£)cr Btnl^rnff t^m\<^t Mathematicus


ycho deBrahe {)öf in feinem Svilemate
anae«
mtmtn; bflp&ie€r&e^el)e, Dieeonne^iRge,
:n gebe; SByibi« j;.. Sc^rifft
6ff«riJ Bon ber
jQune fage : «e ae^. e
jinb teut^e , öie ficfa
.

nbilDen, bat bieje 3i{bcii«<2{rt|cn


nidtg 6lo1
10) iin^, ober mie ^« rti^ optice
»orfcinmft/
ngenc&fet ftnb : & Ww\
aber bte
ematici ber €^tt!il^rtgfcit jifinlid)
\mm Ma-
ake{)olf«
n.
©09 DUt&ff| einein /eben fret) , »elcbem
rftwTiati er &eöpf^ic^(CH tsiU.
^ux ^at man
m 1 ychomco folgen »oBen.
penn man nun anntmraf , baf bie ©oane
:D ba« gan^c ^iirmament
; tmmerfert »on
;Drgcn gegen abenb nm Die €vbe
Isenun oe*
il^ei »cvbe , fo eiuPc^ef «us biefcr Sgetse.
Slßisfc^fdungea bev 3aM'3f«f««/
^L^^l!
J5lBe«ev^, M Xage^«nb bef m^t: Unö
io]i Sa« 10. dap. jum Globo;

eben bU\t^\(i e«, it)a^ man auf Dem GLOBO]«


Urnen |)at /
in.
Was gtebt C8 Oftbcy tl?ttrt:f

ajnraaen .Singen mulKn mx bie MATlj&|


MATl|;d)e gittt^etUmg De« ©lobtvec^t n?iiTeif|t'

baDonmiv oben w
etmatJ rcciur,. e get)a(f)t t)ai)eiu!
Jperna^ muffen roir Die 2iS)rjcc|)|elungen Der
t'en demonftriveu levaen Sa^^eill/ n)ir lev^
:

nen:
I. 2:){e2)efAaffenbeit0eftGLOBL
r. J)cii Hu^en Oed GLOBI.

IV,
X0^5 {>at man hcy occ 'B^^fdnffmUn DeS v 1
GLOBI ni morden '{ l|

(iß jin& eine ?SKenge VOCABULA ,


welche
bie Geop-raphi untcx fiel) recipitet ^afeeu / a\i i

i. Sie POLL
©er ÄQUATOR.
5. S^r ZODIACUS.
4. a:Me TROPiCI.
f. ©ie POLARES,
Sie ZON/E. '

7. Sie COLURI.
Ser MERIDIANUS.
^ Ser HORIZONT.
10. Sa^ZENITHunt) NADIR.
II. Sie ELEVATiO POLL
11. Sie LONGITUDOLOCL
ih SieLATITUDO LOCI.
14. SerClRCULUSHORARIUS.
i}. ©ieCLIMATA.
^aß to. Cap. jüitt Globo. lojf

V.
VOaa m ein PÖLUS >

'^tmml
SBenn nmm mffm iwff , fb mug matx im
bkitvbe gegen dttaB&cflsalten.
mit)
msix Dabf n oben pracfupponiret/ Sag
bai Fir-
mament continuirltä t>on morgen aegc«
2Jte- ö (jcrum latifff : i(f
öag nun toa^r, fo mMeit
RDtproenbtg gegen mitjagimö mittcwadjs
^'^"'^^^^"'fö"'/ fon&ernjitUe
ß'en
»fl^ fan in«« «fnem SBagen fe^en:
<ra Senn
ttenii i>er Sauer mn mmqtn gegen SibenD f4&.
i«/ fo öreN fi<& etne@p(g<»onber^^c^fe gegen
mm, un& bje an&ere ofgengRitternac^t,
mtf
i)ie fc|)ren mat^^tm, fonbrn i>iem&erge6en
/
ttni fte ^eruitt. »
€in folc{)e^ Punftum teirS «mJ^immel ein
FU LUS genannt/ »ob J»<m ©tie^iCc^en SBorte
iroXf» , verto.
l^aen g)?itfernfl<^f ^eifl POLÜS AR-
c 1 ICUS, 2eutf$ ii(x Uott^pov oonbem @e*
pirne, |»a§ nic^t mit bmn
fli^(t/ welkes @rie«
^tfc& ürfa, gencnnef mvb.
frtf.
Un& Diefen polum arcticum f^nnen »rr biet
iu^aiibe aUmami^tn, weil öie Europäer
seaen
Wtitutna^tml)nen.
^
fSfnnti!jrbiefenPOLÜMau(&nic^f ttnffen,
0 biirjf en totr nur eint gRagnet-3?at>el baben, bie
»^et mit Der ©pi^e «ttemo^l «uf biefen Sf^'^rb*

rfu'At^fl^.^^i«» 3Kf««8^etfiPOLUS AN-


^."^
?rV "^«i' ö«'!» Araico glei(&
iw (ie&«, Sfutf^ {»jreftöerjpol,
3£f
1040 20. ^ap. äi^^^^ Glob o.
^ /

Unt) liefen polum antarcticum fait man in Su^

3n}i[c^cn btcfeu ^ep PCLIS


nun ffcb^t bte
5a3e(t mitten inne. ©enu
n>o[ane m<i« »un beut
Horo^po! bi^^mtt<3u^et?po« eiutni Btud ^ie^
l^cn fültc/ fa uwbe bevfelbe qletd) mitten hmä)
Den Srbboben ge|)cn ; unb Srbe n:t1vt»e al^^
fcenn an folc^em ©triefe lS)angen/ al^ n)ie eine |)civ
le an einem %aitn.
Ober menu an fiatt be^ ©triefet eine gerabe
©tarme l?on einem Polo jum antcru (jicni^e/ [d
tt)ärbe fol^eetange mitten bm4 bcn(£rbboDeti
bur^ge^en/ mibber€rb6obenrdrbebaran^)ati/
gen.
5Benn n«n bai öefc^e^en folte, fo miifle bet
erbboben nat^ft^enbig ^ei) l^cc^er {)abeu/ ba?
bm'c^ bie ©tange ober gaben burö)ge^en fönte:
einei^ gegen mmawcbi;/ «nbba^ anbere gegen

Sa tß aber nic^t gefc^ie^ef, fo ^aben bie


leprf en bocp bie jmep ?puncte genau au^gere^nef
m \)aß £oc^ m'ilfie biir(^(^eboI}ret n^evben ; «nö
bietelben ^abtn fte ebenfalls/ tvieamSirmament/
POLOS genennet.
Sllfo UUn mir aucft auf bem grbboben i\m
POLOS.
I. (0iacn m«rcrri4d)r ben AR- POLÜM
CTICUM, ba am Globo oben bie mep
ftngene ©piße ^erau^ ge^ef.
I. Qnf,cn maxact ben POLUM ANT-
ARCTICUM, welcher biefcm §?ffetr
über flehet.
}. c er DIAMETER, Den man in 1

bancfen ^f>n einem Polo jöm anbernmit*


teil
20. ^(ip, im Globo. 1041

n?n-ö ÄXis gfnfBiiet.

VI.

^eBnmaii tipn einem Polo jiim «ifcertt reife«

hMi^^'^^n ^''^i'^ «»f feniGlobo öec

9mi|tn€n^bebeii ^emm eineJiniegejogeu, mel*

""^ ^'^"'«äsii i'ateiBifej>ec


l-o /aÄ^'^'

Ä älplegr
«ttf SJac^t gleicher san»

jw t!)retii!auff glei^ il6er Diefer SinU


wX ift

'"^3'^'""» ntirfc^Iec^f
weg &*ie Äff
.
©tefe ^tnie ifl in)6o. Gradus aBgeffeeike roor*

len pfj«gcn ^„^


; j^^er ©rab ^at auf biefet

Uniifm|er4oo.Seu(f(^egSetIeiu
"^^^ ^'^ einenPolum, fm&

biÄ"w$"! °'
^QUATORE an, jinb au(&
^"'""z «"f )f ömebev Seite acbt
^ek„..gucul um ben gan^eu Globum jjerum ge'
ifo, sswejitn, »on etnaisbev
i(l. s^iefVlben weW
$y 2 b(it
öen PARALLEL! ge ennet/ Sab nur Def?-

fentme(fen a^iJ)^^^!/ i)ai auni Di^ Gradus Defio


bef[cr abie^lcu fan* :

VIL
tt)oiflt)ei:ZODTACU5>

©er ZODIACUS, Sentfcl) DctCbicrv-Äreid/


ifleipntli;$cütkc!tcrötveijf am ^^immel/ tieti

ner^atö melden Die fizbmpUnmn t^vcu laujf

S)a nmjt^ nun in btx GeogrspHe nm alle


55la»ictenm(9tbefummevt; fofartau^ in &iefem
Kapitel exprofefTo, tt)iemanfa9t/ tJonbemZo-
diaco nfc^t ge^anödt ttjerben.
9Ber Demnach tjon Der cigcntli^en 55veite/ unb
i^onDen gan^ befon&ernPoHs DeaZodiad rec^e
gvuHblt^ 3Rac5nd&t baben will/ ber muf pc^ 6e^
ben ©tern^(gd)ern Üiat^^ cvboleu.
Ußtt'Vöefl'en!5}eil man auf San Globo terreflri

ober nidit^ demonftrirenfan/ menu imii


vveni^;
bie tagücbe mbi^i)xl\^t SJenjeaung bev (5onne
«i^t tjerfiebet : ©o mu§ in t)iefem €apitul tJon.
ÄcmZodiäco |um ttjenigflen fo t)iel gefagctmm
ben/ all ^umgauff bcre^nnegebSree.
ifi bemna^ auf einem jebtD^beu Globo ter-

yelki auf ber ^cititn ein €ircul um ben ^rbbo^


Jen berum gelogen/ ujel^ev ben iEquatorem an
lti^n)£)rten önr^f^neibet, uni? jlcb aljo um Den«
leiben gleicf) ale^ eiac ©Alange b^vum n^iuDet.
X)Uh (^\xMmxb ECLIPIICA, ober Die
&onnmi^t^k genennet/ unb tbeilctbenZodla-
mm^ feiner asveite na^/ in jnjep 8lei(6^S:beile#
mU
©««^fe öftSton jin& gegen Hotoent

4. CANCER, ^fr :Reeb8 SS


6. VIRGO, MC :jtt«gfWB np
®i« atibera fec^fe ffnö gegen
efi&e»j
I. LißRA.

Sunt, Arles Taurus, Gemini, Cancer,

L<ibraque, Scorpius,
Arcitenens, Caper.
Amphora, f >
Pifces.

fr&icEcliptica, ipie&er Singen.


refiSÄ/ f
S^.n ^^'s^''"'''l^<9egeH noroe«/ «te gegen
B^öcn/
mm »o„ öe,n ^qu^tore ab, unö
|mar auf
eeite um 2j|.@rfl&, wel^e^auf beo»
3By j Öf"i
'

i©44 £)ag 2Q> gap« {um Globo,

i)en Seiten pifammen gerechnet/ 47, Gradus,

3:^iefe 6etjber[ctttge €ntfcrniing bevEclipticae


t)DR Öem^quatore, t)l auf ^eln Globo terreftri

jeic^net/ meiere Tropici gencnncf trer&en/ unö


tmn iU fölgenbe gvage mit jiKl)ver« t)ani5elti

Sie breite mm ^on einem Trcpico btl in öem


0Ut)C-vn/ Ui^ü mt^m ZON A TORRIDA,
laut) anrt) iratcn (u diiev befon&evn gragc auc^ mit

"
p '
"

xM)XCi ; l^ivb ^^e Zona Torrida auf bem Glo-


insgemetumic^ i)erZodiacuS;, &ber
fco terreftri
i(xEbkx*€td-/ qmmiHf nh\k oleicl) (pnfi gatf
€igen^Uc| i-öu einauDer URta'f<|cibenTin^
"^xa mau nennet He bloffe Ecli|3ticam offf/!

ina|B i)cn rbfcr^ cEvci?/ ^ber &cn Zodiacum,


iDdlbieittciff Seidjen/ barunter t^ierj^ieve jtnb/
barauf abgejircfelt pnb: ö5 (iScid) bic Ecliptica ;

eigeuttid) nur ber mittle S^urdjtc^nitt; un&glei^


am ber Jiquator Hß £f)ier'ereifc^ \\u

VIIL
Was fmo Die TROPICI?
?S?ir ?)a6en in ror^mjcbenber^rnge gebad^lf/

ba^ bie ©Dune iabriic^ benZODiACUM, über


bic ?)immlifc^en Seiten einmal)l buvc^laufft^'
bat? iflfojn verfielen;
flüe^i4. ©run&fn ernm(^|)I um Die SBdf |)ei-iira.

'^^töeiiy o|)fv g^gen ^vftwn/


Eciiptjc fragt
fort, «öer
fe!Pfe5forfrttrf!iRfl alktmi hnm
© ab aus ; mtl mn Dtcfer
Surf el Don ®1ffen ge"

i>,s f 'ii^ ^^^^^ «5!e Sase am eisten

5lrt auf eines hinaus' lauft.

59?an Fan fi^ benMotum letAt anhimn,


wenn matv nur btt) einem ©• ed .- -.v ac'-: V" ^mt,
,ti)ie ^e^or&e eonfimiirlic^ um biecs^yi ^dhe'
^tfRn ^in imi> rcieöer «Smeif&et : £;t.r:r ««in

Söe"!''
""^"^«^^« ^mm nm

©enn imjrij^»(inge, i»cnn Wir p^ngefebr


Den

©onnc gleief; itOec Dem ^quatore, roo «uf


öevEchptica Der W ööer abgeäeicr;net ifl.

Acrnac^
m riefet (le alle Sage gegen &en
D^orö.
fort/ 6tg fie an &aö 3eid;en l>eö :SKb}e3

m löngfien Sag im 3a&re l^aben.


/

55on &av feieret fte m^fber um/ unb Vi1c!ef äffe


Sage Dcm^quatori nal}er/ 610 (te Da^

©epf. ba ftel)t:f
feen 22. ?»> tDicDerum über Dem
jEquatore, unöiuaff^e.^ alfi> Sagimt) 3^a^t mie^
feevnin gleicp.
Jg)?rnad) kncf ef fie fi^ aHe Sage n)cif er gegen
S}itftai|/ btfbaß 3cic^cn bei^ Ö^^ mb. cf» anqc*
let/ öal fitf^ärlct i^ngcfc|r Den 22. ©ce. ba {)a*
ben nnr Sei) mß beuhitteflenSai?.
gelet fie mimm aunufe «a^ bem
iEquatori jii/ tvo ^a05^^^f)^" i^^^ WiobetÄ ange*
fjH/ t^m BwK^ct n^tcDemm beu 2i;s?rurtif.
tmnit mt }f;un ja^rü^en faufftJDÖenbet,
fie

S3o niut foi^cr^cflaU bie Sonne im^ommet


gcaeii SRürt)en/ nnb im 2öintcr gegen ben ?Ö?iftag/;
md) tmfcrcr Situation «mjufe^ren pfTcget / ba
frib l^on ben Geographis ^mt) ftnie gen g^o
Di^ 11^ ^rben bealuegen tJüu bem ©rie^ifcpBSSorte
t^^Vä», vertoj bie TROPICI genennet.
©er gegen rTcrocn ^eifl PI TR O GUS
CANCRI5 n^eil bafelbfc ba^3^t^)^n mJ^xcb^^
|eö angel)et
J>er gegen miitag ^üfl TROPIGUS
CA-
PRICORNI,
&
mil bafelbfVba^ 3eic^en
^ hoäe angebet
'
M
m^oßnb bie TROPICI ntc^t^ anber^, aU
bit©rangen/ m
bie ©onne njieber umfel^rert
mag/ «nb bie 46. @rab mii)tn bnjbm TRO-
PICIS, finb bie 23reife t)on bemSpa^ietSan-'
ge, bcnti bie ©onne alk 3al)r einma^l t)tn/ «nb
timmyi tvicber {)er/ burwPveidjen pfleget.

XI.
1x7"
~
TD43 fiiiO f le CIRCUU POLARES?
®fil &m TROPICIS
ttert 6,

gaftn- »irb,
att
»on
öie Polos
Mtv mm m
ij], mi& ö.e
&re Polos fammf,
S
no<S> lifinfidj

IcpeaumötnGloDum&ermngqoqm.
T ?n^i?"^f^S$;^e«N«fl CIRCULÜS PO-
LARIS ARCTICÜS,
pico Cancri 4;.@raö, Hti
mt>
btm Polo Arctico
i(l m hm Tro-

<i6«r 2} 2- ©raö enffernef.

T ?'5J«9en,mi««it beiß CIRCÜLÜS PO-


LARIS ANTARCTICUS, unb
iropico Capncorm eknfalfg 4?.
m @r«&/ iint»
DonPoioAntarftico sjl.^vat) entfern«.

X.
Was fsnö
5tc ZOn^e ?

®tr ?)(iben ben ^quatorem, öj? h(i)i(n Tro


piccs, Die Seesen Circulos Polares
, «nb hie
6es)öm Polos geff^m : bie Spatia nmi,
mlde
pifff)en bieien ©vif dn auf bau Globo
ffnb, roer

Leiter (fiftrtci/ ober an« eine i5i8bV/aKm


Globum (jebanbntjinb.
glfiab bfrfetöea t4(?fFe/ weMe
man «(r^ber
jofurlic^e« f&immm biß Lbc7Simt
Zü.\A TORRIDA
mm ber ijro%n .f>i|c
aeaennee,
)s})r
tr-eil

him bmitu

mm(i:Unböiqebe8vetfft47,©vab.
1048 X)aß 20. gap. $um Globo.

2. SSa^ itt^if^en 5)cm tropico cancri unb bm


ciRcuLo ARCTico IHüt j tt^ivD ZONA
TEMPERAl^A SEPTENTRIO-
NALIS gencnncf/ mW SB^ttev bari«^
ne n)0^l temperive^ if} : Unö t>iefe begitifft

|. ®a6' |t\nfcl)en&cm tropico capricorni unt)


Dem CIXCULO ANTARCTICO tVlVl) ZO-
NA TEMPERATA AUSTRALIS
genettnef / ti^etl bie S^x^t ebenfalls maitg
Jarirmen ifi : Unö Die begreifft gleic^ergc^
fialt43»@vaD.
4« ?ß3a^ i)0m CIRCULO ARCTICO an bett-
pcuiM ARCTicliM Heget/ ZONA i)a^ t)df}
FRIGtDA SEPTENTRIONA-
LIS, mege« feei' giojlen ^altc/ uuö bcr
ßveiff 255. ©rat),
f• SBa^ t?om circulo antarctico btS un bett-
poLUM atvtarcticum \\to^tX / ^^ejf} ZONA
FRIGIDA AUSTRALIS , ebenfal«
itjcgcn bev f 5lte/ ttöö begvciffi aud; 2 j|*
©vab.
XL
Wäb ftnt> öcnn M'e COLtJRIl
jtregetmtl/ bfe ni^t atifaHenGIo-
ftnb
bis exprimircf finb; mcu fatt fie nber (ei^t m[f
fen/ tt^enn man nur bieEcüptieam m\\ gemep
efet ^af.
J^ennbiefelbigc FnimmeHme fi^neibef erftlrcp
ben^quatorem pe^mal^l ent^tipet) Shimobl/
m
:

n?D ba^ B^^^*^» tDir)C>erj> angebet ; ba^


bemnat)!/ tvo bal S^i^^H öfi: XP^^ge feinen 91«^
Sag »o.gflp. itimGiobo.
1049

fmm, öa gern (im y^inie t>on mtla !t!L

XII.
t1:3rt9 ificei- MERIDIAKUS>
iCfD gto. (iap.^ jum Globo.

m^rnc^ unS mMmnacht ; ber MERIDIA-


NUS übamiitt mir pra;dfe, mVfiorQZt%mi
SBeim man dfo eine Sage neunte , unt) t^»
Globum tx]{M) na^ hitkm mcfingencn ^m-
riANOy und lieraitf hm ^quatore l)uv(9^
f^nitte^ fornlrte Der gauf^e Globus invietg}tP
d;e Chetlc lerfaflen. €^ ^at *iber mit Wefettl
MERIDIäNO mx folc^e a^wan&ennf:
3d) mag in i)et^:B3cit rro5nen/t^0t^ tinB/ fo ßo^
Be TC^ einmall he^Zaqtßtmms/ linb benfelben
aiugenbltcF/ Da fo!#e^ gef#efien/ D« pe^c 3*/
tite©onne/ unD bie bejoc« Poii m
einer geta*
ben^iniemitetnanöer.
Senn ttuferne ve^t tm5)?tttag t)0« einem Po-'
lo pmanbern ein ©trief ti&eri)en€rbb0ben folte
ge^oi^en merbenv fo it-tlrbe t)or^ erfie bcr ©trif
itt)ii%tn meinen Steinen i)iir(^|el)en : Unb mnn
lernad) tjan Der ©onne eine ©^nur mit einem
93lei) föUel^erab gelnfeniDerben/ fo mürbe folc^e
c6enfa!M mif biefen©tricF eintreffen. Unb biefe
Sink; bie man ftd? nureinbilben muf/ |)eiflmei»
MERIDIANUS, ober meine mitm»
nie*

S3enn ic^ nnn auf bem €rbBoben tJo« <Df?ert


gegen TO^'t^cn nac^? ^Proportion eben fo qtf
fcf)roinbe fortlaufen fonte^ al^n)iebie©onneain
^immel tl^nt: g. ^. Söennic^ unter bemMeri-
diano n?otnte/ «nb Hn 12. \ll)x au ^Maqt m
ÄÜe ©tunben nur tr. ©rab, ba^ ifJ 2 2f. XtnU
f<^e ^Seilen laufen fmite, fon^u'rbe ic^ contmuir/
lic^SKittag U^in, wnö in 24. ©tunben n)urö;
.__^^*o.?cip.äumGlobo. lofi

HxvUt!
"''^^ "'^»«^ mttasmni«
3. .^«NW / ^^e mir gegen Offen mMtn , t.

e«öcn m einer gmitsi 2im gcgea &tc

5Benii man mm aü( foft^e Mendianos


auf 5em

'^"^ PERP£xiiiis vfCARius, aSerfittbem


isVr/r r z

S ef Ä?'" ^Hirfe tS, S


STANTINOPOLITANUS,

ridia-
lofi 5)a^2o. gap.jumGlobo.

3 idiano nacf) / luti htn Globum xin^ß [;erum 5 6.


MERIDIANI PARALLELl allema^l ig.
Gradus t)oneinant)er gc^oocii.
'^amanfjat tnt)li<i) unterliefen ^6. Meridia-
nis einen ^nni PRIMO MERIDIANO qo
niad)t/t?onDcmmantn3a^)lent)eR3lnfan§ möc^en;
imb aliema|)l
muf.
m
XPefien gegen .(Dfkn fahren

ObttJoWttjegen biefe^ Primi Meridiani gröffet


©n-eif eut!löBöenif!/ Daf man fomof)l auf Den
Giobis , aU auf öen gemeinen Janb^Sl;arteu gvöf^
fe ^onfiiilon ^at;fo ijl er Doc^ in Den neuen Editio-
nen gemeinigH^ ^)ur^ bie ARIEN jn* CAN
fuln, unbinfpecieentmeberbUV^ l?ieSnful Te-
neriffa , ot>er PALMA , ober ferro ; gejogen^
l>enn Die Hegen ^axU oepfammen.

SBeil auc^ bie /pollanber meijien^ 6ei)biefettt


Termino bleiben/ meiere fonfi ammeifien auf
ber ©ee ju fc^ajf en ^)a6en/ fp
(^ebaDDnab|na^eid)en.
ni<w ni^t Urfa^ W
©onjl aber finbet man in ben alten (Sparten ge^
meinigli^ , ba§ Der PRIMUS MERIDIA-
NUS o^ngefel)r um 14I Gradus weiter lurucfe
gegen Söeflen, bnxil)^it ^nfuluAZORES un&
par in jrpecieburd)bie3nfnl CORVO gebogen tfr.
aifomr^man fe{)en/ mit u:eld^er Hypothefi e«
jebmeber Autor gehalten bat. 3!n)t(|i felber Ue>
gef uid;ti' baran / er mag geigen fenn /
njiü:
er
iflfc^limm/ ba^fteme{)t auf einen
^iiberbai^
m
jDvtconfeiuiret()aben»

XIII^
'

- XIII.
XünB iß öee HORizcnt?

6 nfd6en,„|,K!,9lei<|e steife
cmi|»ci ö
"4

,i5ib\'^^I^ l"'^
^«'« HORIZONT «Ten fo

yoNT^?!^" ^ ^«"^ f^«"fn HORI.

Äffg,kfeSaLlr^^
.

aufaßen ©ctten 90, OmD bif an ben Horizont


geregnet werben. 3Bcnni)ai>iud)tirt, fo ifi \

mc^t öev redjfe Horizont tJefTelBi^cn Dxtß. ) \

Siefer ©re^cUfrfonberüc^ gut/ btn&onnav \

S^aa^in obferviren : Snimajlcn bcfönnt/ bat


Die ©oritic lugleid) auf cimiiat^l bie 5ßelt Äugel >

nicf)t befc^tinen fan penn feflen trüvbc aüenf*


;

jalbencontinmrU($ci'S;a0 [ep; fonbern fit be^,


fd;ctni't nur beu fcalbv^a €rbboben aaf einma^l/
J
«nbrüifefbamltfort 'i

ailfoFanman genau f€!)en , njenn b(e©onne


5ber unfer» HORIZONT l)erauf f ^mmt / un&
tpenupe tpielev^inunter Qi^tU

XIV.
i»aö ifi ZENITH NADIR :f

finb 2. ^ancf e / bie man fiä) conciplre»


wui unb imv \o ZENITH aUemß^lberifl

Xniud'Pma in meinem HORIZONT ober ,^

SeutH^et w reben / e^ i(i baffelbige 5pia|9en/ :'

Darauf i^ in b er ^eitrK][)e/ tinbba^vavnret,


0ffti4^ meine Skuation, miD alftj au^ meinew
Horizont tJcranbive,
NADIR aber ifi ber pmef mif ber anbevR

©eite ber ber mcimn


5ffielt/ ZENITH
gleicl^

diametraliter Vdtqcqtn tjefe^iet ifl/ Sriffr e^ in ein


'

fanb/ u*o5}?C'f#erimol)nen/ foheifTen btcfelbi^


eeu 2aUe ; bu um bas Pimaum NADIR
mo^^
neu, allfmaW meine ANTIPODES, n^eil i# ;

bieSiiffeI)tr{untcr, unb fie bie §u(fe herauf fe^# ji

reu.
3(^fn(Tmir ba^^ Pur^a-m ZENITH au($

g«(i?^e Äba^ mümu 4< Ppffe am^;,)immel eiubiibe«.


XV.
»

Sagie.gflp.SUfflGlobo. io;f

XV.
VOasißin benn ELVEatio
poli ?

pas au m m ,4 Sef
m„ Si:
ej-
&e„ Polis

foiu faaw/ auf mfiiiem Komnn^ «ff""


g)Qgao.grtp.iumGlobo.
lOf«

£>btx mm
tac^m, forommf bev
w mt
m bmPOLUS ANTARG
«oijATORt ,

-ncÜSintit^t, öaf tc^bcnfclbenubermei«


ber Pe-
nen Horizont fc^^cnf an; imb^inaegen
uro fo »icl u»t«v matif n
Hori-
ius Arfticus hmt
zont Itimmtcr. V
sffienn biefcg gcf<|ieT!e( ,
ncnntt uian tut
fo

Diftance »on t»cn) Polo bt§ an Öen Horizont,,


ELEVATIONEM POU ,
nn^ hxt eicU
lu«9 Deg gnnöfnGlobiTOirD «Islann
SPHäka
OßUQUA geneimet.
^mmmAnum i^'Ji"««' .''^
'it £-
lenigctlfirtcderElevationem Poh ^)aben/ öW
mit cir-
Mmmhtmb^tiiinmmtx ot>er

m%mi
culo Paralieio mit dnanbcr
unb baB ;

IXnrtegenaHcbieicnigedne flnbmE!_evationem
Poii^aben ir.uiTen, n-dcf^c qegm STo^öen
oön
©&t>en »pn mir entfernet jinb.
3um STcmpel:
ji-evatio
I, LEIPZIG in Suvopa, tft t>te

POU ARCTlCiyl.
arcti-,
». guGOAin3Jiia/ itlbiCEtEVATiopou
c. i8.@vab}o.5öJmuten. I

3. 35ci)ra CAPUT BüN^SPEltn 5ifnca/


i|i ELEVATIO POLI ANTARCTICI 3 f. ®Vab.
3«LIMAin2linmta/ »(1 bie elevatio pou
4.
ANTARCTICI 12. ®Vflb.

XVI.
Wftöißm LATiTUDOeme»(!>rt8i?
einev unb bet;
^vn ben ovbenfUc^en gapituln »on
bev
«nbern ««nb ^ ^^»flvt« , fl<!)<t offtm«Dl
hmt Cciincblanö fep ? j|} feineswegg bkkb
De t,cc«eo!)cri.4TiTuro , t)jeioir5in'»erSe|)en.
©entifcter ijl LATITÜTO LOCI fo »tel,
icbroeDen jDröelsen öem
^o^TAifc^i"^'^
Ä,QüArORE, es? mag nun öevfel&e £>« ge»
gen tiotöc« c&ergegenafi&e« gelegen
fenn.

s ."pT ri^^te^"'''* jumevcfe« , m


LATU üDO ebenbejTelNn 0vteiJ / ««eiiia|>l
einerlet) nte:
I, LEIPZIG lieg unter betitfi. ©r^O unj» 17.
yjfinuf. wiTUDiNis. -

9. GOA, liegt unfer bm n. ©rafe mb j©.


SKinnf. i^TiTur iNis.
?. CAPUT BON^ SPEI (iegf unter bm
Jf. ©rat) LATITUDWIS.
4. LIMA liegt unter Dem 12. ©raö iatitudi-
NIS,

XVII.
VOas ifi öenn LONgitudo LOCH
£)ben ifi in unferfc^tebenen göpitHln aucBson
cer l'ange biefeg ober jenelfanbeg gerebef
mi->
otn ; j. (£. mie lang yaUm
/ Centfcbiano/ jc.
!<!); 4:p<$biefel6ige fange tDirb {)ier aacfe nic6t
»critanben.
@onbern LONGITUDO LO CI iß on bie*
Km Dvte ni^ts «nber^; nl^ &ie Diftanz eineg
£>rM »on Dem PRIMO MERIDIANO.
Sßovbcpjummfenill, baf ic^aaemalöoubem
Fnmo Mendiano «ti gegen 0ßen je^len
Afi'R'^"." Primus Meridianus bur«
ÖieCANARIfc^eSnfulgejpgenil?. f»Uegt
^
I. LEIP-
1. LEIPZIG, unter öcm @ta& «nb 50.
LO>?GlTUDlNlS.
GOA, unfctbemio5. @ra&i*oNGiTUDfNis.^
3. CAPUT BON^ SPEI, unter ^em 3l^-
©tÖÖ LONGITUDINJS.
4» LIMA, D^)n^efc^r unter im 29
JUONGITUDINIS.

XVIIL
TT Aö<f?t)Ct CIRCULUS HOHAKIUS?
€tiü Der tiKltn^^enerunöf Strcrel / &cr Um
POLö AK CTICO an öca :;;?^iu9nen ME-
RlDIANüM!angema*t tfl / tinb Javauf bte
öerSiu^eubeiTelSeuill/ öa^anröp^ uateuvceu
fen,

'
XIX.
'

T:t5^^8 (TrtO ^enn Die CLIMATA?


3Ra^ Sern man 6ieElevationem Poll l^at/ (0
Brnn^t man Die CLIäIATA ni^t \t\)X\ Untere
bellen t(l bie ©a^c föbefc^ajfen:
5Ber9lci4)imtcrDem ^Equatore mmh
W 3al?v au^ 3al)r ein Sag unb.3?ac^t
§asev unter bem Polo ftjol^net f t)erf)atir>.8}?onate
alet(^.

einanDf r Sag / un& 6. gKonate na^ einander


SRa^t.
SBelc^e aber jti^if^en Dem ^quatoreunt) beut
Polo tvo^nen / bie ^aben eine ungleiche Sage^^
Sange; benn an manchem Drteifi ber langfle
Sag23.@tuuben/ anman^emi^, aumancpem
ao.unbfotpeiter*

©0
Sa 3io. ga|).{HfliGlo bo. lofj
@a »tel aB
nun «uf öftn Giobo Spatium er^
gTbei-twiit, tat bwIangfieSagum eine
halbe
^l^nTm^^*^^"^^^ «nterfc^ie&en
WirbCLIMAgenennet.
Hmbt
^'"^ Unglfit^leit örtrimfei: , öenH
J'^ "i?"^
8e«TtbenAquatoremja(in&öie
mbmtK,
CLIMATA
«jg gegen
benPolumjtt. ®ir»oU
if E es a» unterf^iebenen Gradibus
Latitudinis
lepen.
Unter Dem ^quatore if! bevlanglle Sa«
12. ©funben.
I- Unter be)tt^8.@r(it> ts.mimtiiitxx lkm
Unter Dem if.
«. @_r<5i» if. mn. ijiöfr!5n9^c

j. Unter i)em 23. @rfll>f«.s0;jnii(.ifl


Der längfle
2agij2.@funDen.
4. Unter fcem jo. @ra& 30. COJtnuf.
{(! Der lanafie
'

?aäi4.<Sfunöen.
f> Unter Dem j<J. ©raD 28.?0JinU{,tftDerl(in9(i«

£agi45.@tttnDen.
4. Unter betii4i.@ra& *a. SRinuf. ifiDer Ilna»
^«Sagif.etuBDen.

r. SBerbenUnggenSßatton ifi. ©tungenl«.


öermuSunter &em46.®r«J> "t
I^l^f^
c^^'''"f,%Latit«dinis »Dianen.
»
8. aßer Den langlien Sag f 90 16.
©funDenBaBe»
'
1"'! ' 49- @raD Lati-
tudinis tüo^nen.
^' ®" J*» '«n9<i«n S«9 i<f|. ©tuuDett l^aka
^vj'/>n«f «neeröem f2. @raD f«.
tDtfl,Der muf unter Dem ©^rao ^7-
SSinut'/nLrititudinis njD'nucu.
Die Gli-
Sa fielet mau augenfc^cinlitf} / njie
mata immer {C^makra^erDeu: ^eua-
©aif esfeClima tjl 8. ©rat) uuD 2f . 5Rmuteti (

6reit. 1
©a^anoereClimai^ 7-®ta!) UUb fe.SKinU^
ten. ,
^ I

Jja^ öuttc CUma jß ^. ©rab breit»


©aö^ebenrjeCIimattliturpa) ©rabunbs^

3a ba^t:>5ct^?tt)3^'a3ant5MftcClima , n)ela)e5 fl

Dasleftteifl;unD unter Dem 66. @raD^3o.


3iSiuuteu Latitudinis trifft / Dcr laug*

^e Jaci 2; efunDiiif)at/ i(l nic^t ine^t


als ^iKp^Kimvten breit.
©et!u mm noc^ voctter ^in bif gegen Den Po-
lum ge^et fo nimmt Der langfie Jag md)t nur
/

um bAibe ^u^fnoe« lotiDern um gan^e ^ac^^^A


TO - i ^en unD tlilonate |U 6t§ enDlic^) mc oben
/ /

aeDa^t / uhter Dem Polo nur em Sag uuD eine


ma^t im ganfHi? 3a^re ift/ Dai^on aber jeöweDe«
^•9Ronaten)a|)ret»

XX.

miföemGLOBOdemonftnrcn? .

?SKan Fan mlii etliche ^uuDert Problemata


I

i)orgeben / unD Diefel&eu auf Dem Globo


folvi-

ren : UiiterDeffen mirD e^ m


einen Slnfanger qO i

mi fepn / wenn er nnv Die vprne^mjlen n^eiS. H


_5a*»o.C(jp.jumGlobo. io6t
©0* «^emanöäijeriiigd« demonftiiren fati,

XXI.
XOie muß tcfo öe» CLOBUM f7e«crt ^
ßÄl
€Jm CB
-«'^
ifl
pag. ä.
gefag« moröen, ba^
»Ott
i|)re
Den 2anb*
Situation
mu|, ba^ tüaime^ bm Globo p erinnern.

2)?an miit au* auf Den Horizont 3lc^fH8g ae>

Ä Ä^^i^ (te^e^man
DixÄÄ n?, ah ben%er(ern :

XXII
XOm iii bey öem e)Me jo mer^ert
/ ö^pott ic&
etwa» demonftrit en a>»H ?

r. Sie LATITUDlNEfe
«. ©lei^LEV^ATIONEMPOLI.

xm
,

©Ä« 20. (Jap. sumGlobo.

XXIII.
We Un icb latitudinem eine«

Lratitudo tfl DieDiftanizl^om JEqnztove.


UxOxtnmhdannt; foptiöet man feine Lautu-
dinem iu Den gemeinen XahtlUn , biejin nn| n^te^
in mHcm£^ih'betn ju fe^eu fiub : ®s) lucpt / ja
milÖ &ie Latitudinem fettet Jucpeiu

UuD ia^ itl sar 6al& flef^e^n : r enn ic^ fnite


iettört mx mttt beRSIcStnaenen
Meridiamim
lavai'f nnb bie Gradus
Lratitudims mn
^iT.q'^--

tore au big ä«m Polo aSgeietcfinet. Slljoirojet


£)xti^f Uma&/tman m
3etct)en auf Dem Me-
ridiano, unD finget i^om^quitore JU je?ien an
Bii Dabin
3
/ fo
SBenni^
W LISABON Latitudinem.
unter m Men-
,

dianumfßbvt/ VOUbar J)i€ iimiiEquaiprc,^


itnt)

Dbet wel^e^ etn^rleo tfl / tJorn^c^uatorc


;c.
m oa*.

hin, amMeridianojeble/ fotvac^m

XXIV.
tOie Sah i* elev ati omem
poli
fiinr>en?

®enn td) bieLatitudinem fjaU , fo tfl tt


leiAte : ©tun Die Gradus latitu i as nnb eleva-
TioN'is POL.fiuD aHemabl einerlei), ^llfe vndft

i^an Den Globum fo lange/ bif bev POLÜS


eben um f^ wi ©vaO öber Homont Dm

3,
3. SBenn i^Elevationem Poli
SAßON ^akn anlf/ le^k tc^ iJomPolo au 59.
mlÄ-
praD aaf bm Mcridiano ©o-meic gct)tt btt
;

Horizont nnb baß


, öle xt^U ELEVA-
ifi
1 10 POLI buQtcM J-I3AB0N.

XXV.
Un tdb t>ert Horizont mcs 4>trte«

. Horizont gegen VZot^tn 0&Deri


im eo ipfo fd^ou/ mm
Eievatfonem
Poligcfunben^abe. SBiüic^imnau* &e« Ho-
rizont gegen (P/fen nnö tpef^en
gemi^ ^Uiy fa
pmf m^t jne^r f^uiv al^ öal ((^ bcn jOit «a^
eer Den meridianum (ieHe :
Senn eben öanmtec
irnnein Pundum Zenith.
3. (g. ajenn nn LISABON bit Elera-
tionemPoh gemacht ^afee, fodre^e fc^ &en0re
unter Den Mendianumj
fo pragfentitet mir öec
Horizont Den
ma^r^pgen HORI-
ZONT bn etaU LISABON
icp aüererfi

monitnrem
m Unö aBl^enn fan :

öiefem jDrt tpa^ accurate^ de*

XXVI.

J^**^^ 55en mt Hn Ott my


inc .nf¥^"1^?''''^' leljletil^&enn fcie Gra-
lus mif Dem^quatore-bi^ lUmPRiMO MERiDLi.
^^^i^i^i^ö^^taffcige LONGITLT.
jInEM
^^^.
j _^ a^ 20. gap. äum Globo.

muf
?Oian abcv t)a^ mmhix : SBenn ic^ i^on
Dem ßvte SU je^len anfange; fo muf tc^ aMml
Don (PhVn qtqtnXOeihn seilen: SSeun id) abcv
^om Primo Meridiano ju jcl)len anfange / fo
muf i$ allemal t)on TDcf?crt aegea (J>ften icl)(cn.
3.€. Sßenuid) LISABON unfen^enMcri-
dianum flirre/ fo faiDciC^ bi^ai^n Primo Meri-
diano in öni €ananfcl}en^nfuln/ 1 1. @rdD unD
30. 55?niuten. £)a^' i\i fu LONGITUDO,

XXVIL
XCk id) teilen/ wo ?M'e©o«rtC tiefen o^el
fenerr im ZO DIA CO laujft?
@ar lei^f . auf bem Horizont ifl ein €aleni
^et/baviBuen fud;eid) DcnDoroeaeSenenSKonatgi
Sag/ unt) fel^e/ ma^ Denfel6eu£aa tov ein Gra-
4us, unöin tt)el#em binnnhfrhin^ctcberi eraul
ien Horizont gegen u6et flcbct. ^ernac^ fu^^(i
i^auffcerEciiptica eben baljelHge^etc^ie« unl
teng<m^rcf(enGradum, fo fanicb eigeutii$t)ae
Pundum meife«/ !toru&er Me ©onhe an [dbii
jem Sage t&ren Jauff »errichtet i

S» f. SaJiH U)iffen/ ivo öen a«. gj?arf. öi<!


® ORRC Ilufft j fo fin&e icf) auf Dem Horizont, bat
Stefan $00 Der i.®vöb t)ei?2Bit)&er^ gegen übet
(lebet ; £)enfelbe« fuc^e tc^ auf Der Eciiptica,
URO fiBbe öenfelben glcicf; auf öem iEquatore;
ftlfo f)üt ben 2». ^axt. bU ©onni öieid& ilbei
Um -*:quatore ij)ven ^auff»

XXVIIL
xxvni

XXIX.
tt?ie E«„ rc& «„es (Ptw
MERIDM MUM

««t)eni etfiffB ' «« Vicanus, flHsrr

XXX.

fiaöenf

»w «Bf« äDtngea
&nmmar
3? » » Htm»
beffdoen £)rf e^Eievationem Poli nni
lint)
Ho-
rizont tuc^eu/ trte in öer XIV,
un&XV. ,^raae
i|t gctrtefen ttjcrDen.
/?erna^(je^et i>re ©onne einen Sag eber
auf
iinb imter, afö Den anDern:
m\o mug man einen
Btmm Sag t)orf(I;lagen/ unb auf DemZodiaco
Den £)rt fui^e« roo Die ©onne
, Denfelben Saa
^mifft/ tvie in Der XXVII. gvage ifl genjiefen troD

^
Äa6e i* DenLocum Solis, fo notire idj ben^
jelben auf Der
Ediptica mit Kr€I^c/ ober mit
XOadys/ unb fu^re ben£)vt ber etabt ober be^
f anbe4 ipieberum unter Den Meridianum, bannt
Der Horizont feine 5)iic{)eigfeit ^at.

^.
Sft öß^gef^e^en/ fomußi^benLocumSa-
hsam unter Den Meridianum tragen/ unb bai
«nbere au^Iof^en: wüiS)iß leicht gefc^el)en hn,
tpenn j(5 eine fpi^ige treibe an ben Meridianum
anJ)aUe, unb ben Globum fo n^eit ^)erumFeI)re/
bis i^^v Ott unter bem Mendiano i)L SBiü icö
öen Globofeinen Schaben tl^un, fo nehme iä
einen gircfei;nnb meffe bieDillanz be^ eonnem
Sauff^ tJOlli Meridianol
©te^^et nun alfo ber f>rt, i^ demon- bmn
ftnre, unb l^ernac^ ba4 Pun^^umSoHs
in eineir
bem Mendiano, fofe^re icp auf Dem
finie unter
.Circulo Horario ben feiger auf 12. U^r,
un»
imv auf Die 1 2. n)eld;e meinem i)orgegebenen Dxt
gmna#eni|].
5SBiU ic^ nun bie ©tunbe be^ ©onncn#2rof#
^cn::j5 iDiiTen/ fo brefie ic^ ben
ganzen Globuih
10 lange gegen 3)tora^^^^ bg^ Puuaum Solls
©<l^ ao.Cfli), juittGIobo, io6j

htm Horizont gkic^ fommt, bmit


mikt t)et
aSS »«langte etnnbi bei

fcf f f %™ ^f'" Horizont qhid

fj-^' 3^ 5i» i» LISABON, uub t»t8 t»if»

1. Elevatio Poli j"^. @ra&.


3. Sn- Locus Solis jfljs^n n, ©??. ökjÄ
vmUn %vab ki Bteinhods @o
Sift^ Den
i

Tropicuia
mm
Capricoml'^^^^
^'
^if^^'^^n^j'. Locus Solis, fK^ffnnfee
Dfiti Mendiano in einer gfnte , mbbet
4. 3t& fe^Vf öcn Globum gegen (Pficij/ fs
weifet bn- 3fi9« auf Dal& 8. U&v.
^'
^^f¥P ^i^
Globum gegen Wcffc»/ fo
weifet b(t Setger auf^al6 f. U^r.
Sllfö gc^et ben 2j.©ee. juLifabon bie®on»
iteumf>aib s.UJjrauf, unb um!)al6
f. Ufir unter.

s P^^l^ "1^' S'^!'«" 9?gebeti.


öte Elevationem Poli Antaraid
*T
*en m, i. e 6e^n Caput bons fpd,
nia'
fo ftnbc
10 an bemtelbeivPolo fernen Circulu^Hora-
rium; 2Jlfo mu§ mit einiger Incommodifdt
imter bemGlobonaj&bemPoloAraico fe|»ca,
, iPp 3. benn
S5ög ao. Sa?. Stirn Globo,

^enn^>ev5cjger trifft m einem Polo eis/ aK n?te'

XXXL

<^€8/ fo M i^i^ ^^^^ nadjt; Duphrf

Unbalfoifl tiefet Problehia gavUid&te/ wm^


mm tCR 2 2. Sccem&r. jii Lifabon 6u
enntm 4^ U^r imfer, if! bevjelbeSaÄ 9/

enmöen fan«. pe 72« ÄUf/ fa tfi bie


S^aÄt if.etaftbeit lang: ^.inib 1^. niai^en

fammen ^i4.@t«nö^ny fo laug i(i Sag unö 3fla#f

XXXIL
mtky f
m\^t X)erter einerlei) ELEVATIO-
NEM POLI nutemari&ei ba&en/ t)ie Nbeaeif
ne 2«gcl^f«nBe mit etnanber.
^. 3fi 5« Lsiabon Dc» «2. ®ec. ber Sog
9, Igtunben livig/ fo ifl er
bcnfclbcn Sag l»
MESSINA ineicilien, }u CORFU
auf beitj
Mari Adriatico, m NEGROPONTE i«
©rie^^eßknb eben fo lang : öenn aBer bit^
fev ijertev JElevatio Poli ifi prseter
propter
Sfl^ so. Sap. mm Globo. 10^9
^iK<w«R olfc &u'tfn!(ifti =Dei;fer/
bit eine /im

rlVl^l^
f«-s «Hnn^mai CLIMATIBÜS

Fang; SStü j^nunTvIKÄ^


se|o;?Deii« Operation mx 6. ©ftmöfc. Un&

XXXIII.

mmmmmm wenn DfD un# ; nXuf:


fe^r'IS^^f'/ 1» ^«öe« Ü< Weber la? H
3 ,r-^*^-^i-Ei^AM machen, baß h,.|.

5)6 4 4,eiff.
1070 10. (5a^ jum dabo.
J^elffte continuivlid& mUX i^xm HorizonU \

XXXIV.
Crifft t>ie Ul>t alfent{?alben &berc<n?

WiC f W eineilcp Longitudmem , tinb dfö


einevkp Meridranum Ija&en , Die {labett
«ucf; ciuevU^ U^r^Si^lag; unbiDenn an einem
Crte jnjolffe ii)lh^tf fo f^laaet e« an im
IcvnOvte au^polffe,
?üSo dUx öieLongitudo nt^t einerlei tfi/ Da.
tii^tau^ &erU!)r^S^la3 ni^^tiUwfn/fon&ern/
.i»el<öe mir ge^en iTiorgi^n n^o^n^n/ tie l^abea
4et SKirtag/ nnt) ^tl^t mtn %bttit> mWn^
>te ^a&en fpatet ^ditaq/ ic&. m
SBili \^ mm
&en Unterf^et& tinjjett/ fo fu^i^e
i§ meinen Ortunter Den Meridianum,
ÄeipTict; rücfe ben feiger anf-i2. ll^x.
J^ma^ fe^re i^ Den anbernÖrUn^ «ttter ben
Meridianum , fo ii^eifet mir bev 3^i9^^'
mfc^tib.
- €. SBenn e^ ja P^npm in^ittaq jtvoljfc

f4)lagt, fö ifi e^ in GOA in 2{fien f(^on um f.


U^r nae^ ?D^ittage; bcnn ber£)rt lieget meit
?en£)llen; unD ju LIIVIA in America i)le^erfl
e^ ?9?i>r(jenö um 6.\l^^; ben« berjDrt lit^t fe^)r

n)eit ge^en SBefrcn.


2ln0 tum PROBLEMATE ^ieffen na#^
fotgenbe Drei)Demonftrationes.
I. Sßenn einer bie SBelt gegen morc^crt um^ >

f^iffet / unb m\ 2ibcn^ l)er tvieber an beuOrt


^^aSio. gap. $um Globo. 107,
roiiimf, bö er ausgefahren iH/ foUt(v
cmn'TM
mv
mscnOüf
^ronntas
!H

/ Jo
S.a.
})at er
m
KinevStedjHung, a(s &!e€nitt)o()ner Dep

in feinem
©«»pl^ncr ^a&en
€akii&er fcfwa
mo«?«3 ; Bfnn gegen Oximt f)abc ade if.
@rai)nm eine e&er g)?!f ^ag ba? imd^t
:

^'«f«
Senlag
s. ^)innegeH; wenn einer gegen ^fno m
na^ ^atiK femmf, fo ^af er einen Jag roeRtgec
tn feinei- Svec^nung, aB Die
©nmo^ncr feeffeik*
gnOxtcg 3.e SBenn fie bep feiner SJnflinfft
goniiwg Labenz fo^ofcr in feinem C^alenbererffi
6omiab£n&. Senn gegen a&enb N&e i^
aHe
i f @rab eine ©junbe
. langfamer mittas,
fragt tn 3^5°. Gradibus glei^ 24. ©(unfeea W t^aß

?. SBenn auc^ i^rer mt) mm^ven,


um
^.
gegen morgen/ nnb &er «n&ere
aegen
2(bcnö/ unr» Begegneten einanber
unferrceneVe^
inoc&fefet)n,tt)oe^reoBe, fo ludröen fie einen iaa
»OReijianberuneerfchieDen
it&onmm lia&en,
fep : 3. e einer wk>
ber an&eremonrßct
te a6er ein jeglic&er feine 3ieife fort,
}«,glei^ einer »on moi:mi
fo, Ht fe
bev anöere toin
«gbcnD |er na^^aafe Umtn, öa^6eBöe
«m&ir
gjjn^e mit sefaljren xokea, \.o
toäxbt ft noth,
mii)tq%wey^äs^ »oa einati&er feun: a. ff hfe
gm»ol)aev tvuröen beneomjtag^flöen;
{jcrge.
^fn i<ot'n^ ausgefahren/ abtv
»om CO?orf?en fcer
»K&erfWBiM« »(ire, n>iSrbe @o»iK?t>w4«&es;
S)«^ 20, €ap. Jörn Globo.

«nt) bit gegen monten aulgefabreri/ aber t)om


2iben^^ertioieber fornmenrndre/ Dev n3uti)efi9on j

Ba&eV fommt^/ t)af bit ©panier in benpv


Iippimf^en3nfuln «nbere^^fertage f^a&en/ aH
l)te J&oHan&er fonfi in Dfi^3nöie«. T^ean öie
©ipanier ftnt) ac^enajeflett l)iae!n gqa|)r^Ji/ un5
Jie JpoBanöev finö gegen 3Kov9enf)mc{» foiumea.

xxxy. }
3Q?ie tt?edbfdn öic 34|)t^i^ Seiten ant> C>p,6
IfDeaei: ab? ;

"^ni^mtin n)ettent)ie ti^ter^ni^r^^S^if^»«^^


*em ^Setter einget^eilet. ^eun ,f)ie J&i^e «m
grcjlen fobeill'e^ Der ^- o^nmet ; menn
"

xmUiq cürä^f«^!ern)irl)|fD^eiö e<^ ber =*Setbfr,


n^ennDie^teve^f arol i^; fü^cifJe^Der 10:)üi^
tet; iinD Mtin tß aUniaW^ tüieöev tDavm \mt)/
fo leift ter^-^^l-f^nrr.
I^tefe 3lb!^ed)fe(u«o fommf t)a?)er/ tt)eil t)ie

©oune im Zodlaco gegen -''•^ •


unb ^^uosn
öm 4-7. ^'^vaö fortrucfet
; 2:enn mofern tiefet
«i^t |e[c6a^)e/ unbalfo to®onnetline|Iiiiii)e/f!)
ta)ml)iti wir 3a^r a«^ 3a^v ein einerlei) SBetter
|)aben.
©a^ fiin&ament bepe^^ef Darinnen : Sie ©on*
ne wirft \m unb um ®tra?)ren i)on fi^ > meldje
©tra^Utt nun §leic^ unter (li) gelten , Diefelben
Diel ftircfer unb ^i^ißtX/ al^ Diejenigen/ met

m i^m ^><v©n^e mwf^^^^<if siifpitnb tit


2kf
S)flg se. €ap. {tun Giobo. toj^

JfeV" ncmenbigm
Wörincr, alOie m bfB Zonis Temperatis;

JerHcr finb btf ©(w^Icb 6er ©»nne um fö »fei


Iffw !)tfei9tr; le naper 6er eonncaÄer Dem
^rDböfva lU ; unt» bannenfierB/ tt«enn

piKjiC/ bnf bjeeomre mn
kn wtmx htxmtcx riicFf e,
etli^e tmkab mü>
fo W!Jr6e iiemt hdb

\mm. i^ru ^oxmi. fall mmimtm iP

Saf
m 2..

voatm I
e^ in öcn ?onis xeMPERATis
aii6 fijieöerum fcbre;;lt
timxuM
fr »n ml

2' ^«^t in öfit zoNis FRiGiDis, mit) fo!Ji?n>^

ivtf
Ä^^** wann fe»)n faii;.

SBiB inan Sie »ifr ^ab^-s/Jeiten fliif fcem 7xy-

TEMPERATA SEPTENTRIONALI.
1074

in
Sa^ 20. gap.

Da^3cid)en beö i'ptvöcit)


jum Giobo*

(vttt/
1ba^ ifl

t)en 22. 3mi.


3. Dr^ <^ei:bf?e» 2(nfan9/ njenn bie Sonne
in Dae Beteten ber WA^Qi ixitt/ bas ifl ben
2 2. Sept.
4. ©e^ VDmrctft Slnfan^/ menn bje©onne m
ba^ Seiten b^^ &iünbods tvitt, ba^ ifi

ben 22. See.


£»0^ bnl trifft nnr in ber Zona Temperata
Septentrionali ein, in bcn anbcrnni($t*

3n bev Zona Temperata Aufirali ifi

umoeFefcrct: .ßaben mirSBintev/ fo ba&en


©ommer lakn mir /^erbfl/ fo H5en fie gnil)^
;

ling; f)a&cn ttJir ©ommer/ fo ^aben fie 5Sinter;


fiaben mx Svü()ling/ fo ^aben fie J&erbfi.

5Bel(^e in ber Zona Torrida gleich tintcr itm


jff^quatore iDo^nen/ bie fjaben btß ^a\)xß smei;?
©ommer/ «nb iri)e))mal^l 5Blnter : 2ötll
itia{)l

tnon ba^ auf bem Globo feigen , fo mac(;e min


Sphseram rectam, ba^ bie Poli auf bem ^orijon^
U liegen, fo njivb man fe^en, baf Die ©onne alle
Saf^r einmal^l gegen tTo- : ci; unb einmalU gegen
&:Hn ausfc^ttjeiffef, «nb mit tf)revgcbot)pelte»
Cntfernungiroeeiie^Binter/ unb mit ibrergeb«^
gelten flötcbnfimfft iiv^ne ©ommer Derml>'

SB*
_8Bd<}}t Ahr in hx Zons Torrida e(»(Jn 8.
©rati nnbm ^Equatore mf}n(a/ hkklbtn ha>
btn im eomtncr mt> äWei) SttibUnae/ ahn
nnt mm ^«bfi «ihm ttsintci-: ©enn tiie
Contie iBitö Bur liamdS)! e{}»o«r mit mUmt.
mi DUfcm fan mm nmmt^xo Ummth'
Jffiefür fep mu^/ t»e«n man imr »et§ /

XXXVI.
Äbcr wenn Mc Bonne fo forttöcTct / xx>itt>
ottdr
Oec ecbfaten «n emem ©rte «nOec»
/ «1$
ftnOemartoesrnJ

p qar / ^a§ ou(5 öu Geographi jjtn 3?ß'ißhett

Cond e6«rjt)(;rb«tt bif ^iBt».


bner b« zok^
TORRiD^ 4MPHISCII
«eaesnif / Dotf Sh^^ foltbe
,

a^erfin. tm mun auf Dem ^^iobo fei

Im) mm man mxUn^^p^^iuf&Oinqttx^m


ne CUf i?m Zodiaco )D^f§,

fn t)en zokis tempeil^tis ii}ßl^nctt /

litUühl contrair ; in Tenrpetata Scpreil-

Hi^nttt Tempcrata Aufiraii ofkma§I qeptl


XTma^. ©anncnötre n?erHR fl« auc& hexe-:
ROSCH geninnet

€*n1)Iid)/ H^dt^e m öcRzaNisFÄiGiDisn^o^tun/


tue l)e.'tTcn PEKi3<:ii bc^^i^/ Fcijf4?y Di? Hn

gef^ie|)ct in lanacn 5«jgtn / Da i^e»


©oniie ni^^t untei:/ fe5t)irn i?ur am 0je tj^^^

tum 9^|)et

XXXVIL V;

TDä8 tAt ea mit t>cm JEcjuinoÄio «>or etne

2De!cfie gklcf) imfer ^^m ^quamre mefin^ii;

25enn fßa «nb SJ.ad)t ifi ^eD Ibuvn alknia^l


gldcö ; tric rann lcit|ti^:^fc aal t etn Globo fu^iti
Kenn sph^ra recta gma^t t»«:}^
* u^tmaf / wenn &fe eennt w u«« gejstiM iVg

"«^ ^«8 öat>f?4f


'S 1^! *

öfeii§ mkt itu mit mhmn / Sie

nm mmt ^mn m ©etwe sel^u mt auf ib«


:

xxxvm.
Ä>ie iße&mit öen SOLSTITHS
be#

^^^tmtjt bu an Den tropicum cm<


temrionsli
f078 ©Ö^ 20. jum Globo,
•1
.bflöSOLSTiTiuM TESTivuM, ^a t^t ^xW^m I

mß \f I unl) 6er Somincc angcijel ®üld)e^ : \

gffcf^ii^et &en za* Swnti / Da {)a&en wir t)<« \

Äoramf t)fe ®otttie 011 ten tropicum capri»


eoRNi , fo raug fie c&cnfall^ x^kl^x i^-rucfe/
6«^ ÖeifJ beo Un^ / in i)ev Zona Xemperata Se-
ptentrianaii , SOLSTITIUM HTBERNUM,
weil ber »O^r&fi öu^ ift / unt) Der SJinrer ange*
^ee : eol^el a«f(5ic^et De» ai^ See. Da Ijaben
s^ir Den fnriefien Sag«

fXXXIX.
Wie gebet es mit öcncn ©o«ft^ ttiiO ttToni

35i< Senne unD Der ?0iOn& l)öBen fcepDe tbveri i

fauffum Den ifrDboDen ^erum: 51IIeine Die Com !

ne jicbct W\ Dö|>er / al# Der üBonD ; UnD l)er^


ßa(| 5at Die e^nn« t^or (i* feiber t^r gießt; i)in«
öe^en Der 50?onD ifl ein jinftere^ Corpus , Da j
feinen ©lang N/
»enn t>on Der @pnneni(i)(
I)efc()tenen h)irD»

SBenn'Diefe jn^et) f id)(er in Der ECLIPTICA


jüf-n^men foinmen / Düg emc^ t)or Dem anDer«
tor^eo p&en raug / fo irirD eine Bonnen* ^i"^
f{ein&^.«^©enn ti^enn njir auf D >ra i^itboDen
n% Der^onn? fe&en ippKc» / fo ^^¥^ Der
f$»ar'
g)a$ 2<&> ggp Jörn Globo. J079

hrfnWA'/.'rS"' »"«««< «tarn.

XL.
übet id) mi^ ommabU nicht/ ob mktin
Citt gegen morgen ooer gegen 2(bc»öljc»

GLOBÖ finden?

si«^'^,"«"^!'
fS5r< Ken örf/ »»o f*
hÜ r r^'P'^S uns« D/nMe«dianüm; her«

D6«r awt) »015! mi( einem


^^öen / eitie gwle

& h!; «• ®ffl^j sit^ / big A


Ott ni^t anf t^ern Globo,
(?tc$ef mir a&er ein
^ö^ic Longitu-
fD[4>ci(feiiiir in eine Sd&elfC/
dines UhD Latkudines Locorum fJe^^en / m\h r

id/d Gradus fotro&l auf Dem >^Eqiiatore,|


vAUf dcmPrimoMeridiano, fo fan ic^ prac-
cife ba^ PuRdum itcifen / tDo Der £)rf liegen [olf.

3. €. Äeip5ii<mif Den mittebn^ft^en Globis


ifi

nrc^fexprimi«; iÄmeif afeer/ Daf feine Latl-


tudo i.@r^b; tlUDfemcLongitudo u.^taö
f
i|i : Slie
itt^le er|}[i# Longitudinis Gradus^
tmD mac&e einen Funä mit Äreiöe Dal)im Jf)er^
n^;c$' je|le (4) Longitudinis Gradus auf Deui t

iEquatore , mt) ma<S)t an^ eine» Pund.


€«Dii# li^lfe i# riM bet^Den Punais im ünHn
laufen/ Die eine mi Dem Punfto Latitudinis
(leocn £)|!en oDer SS^ften ; nnb Difunbere ani D em
Pimäo Longitudinis gegen SJüvDen oDer gu^
Den. 2So t^d) mm Die ßimen grenfjmeig Dm'cf)
f^neiDcu/ Da0 ijl Dav Pundum, lifo Dev.jDrt;
liegen f^H.

ete^ef aber Der £>r^ önc5 nicr)t in Den Tabulls


j

Latitudinis nnD Loneitudinis , fa Ke^mc i^


Den nad;|ien i:)rüim felbigeföegenD : Senn etti^
#e ?S5?eilenaMf«nDaf) f innen {)ier nic^t t)iel au^#
tragrn,

3Rm' Diefe^ m«f man ^aBet) tt?ilTen: 2lnf Dem


HoraonttmDDier PLACE MÜNDI, ori-
ENS, MEiTlDIESÜJlDSE^TENTRlO, einÄß^^' i

Der gleich iibcr aefe^K :41nlM))eun SPH.ERA '

RfXTÄtfi/ DafDie POUanfDemHoiizont


^ffen liegen/ fo siebtem feine Düficultat: Senn 1

(9 i
t^aß jo.^op. jiitlt Glcbo. toll

MERJDlEM «nö SEPTENTiu


ggilj

tKsimbocciöEN's ii'Dljl reo. Gradus breit; bin*

ttm ^mn^Fizsis Mundi , m\mu


conftituim/ öli&ai^:

I. ORIENS iESTIVUS , tag iff &je @e.

baß
»^tkö««^ ben S2. 3fun. »«in Die

3. ORIENS HYBERNUS, mhUBm^


nt amm ; wenn bie ©msu|Ber im mm
Den 2*. SfmnBer mi^t, tstm t>U

-3. OCCIDENS iESTiVUS , wo bit


!

4. OCCIDENS HYBERNÜS , m bit

XLt
Ärttt id) mf ^em globo {eben /
mit tk
(Prr ^0» öem AnDcrn lieget ?

£)«f man aKe^ mif e'nc 9Sicrfd?)?ei(e treffe«


»oUte , büß mü n^o^l «ic^t ange^jm
, jmna5)I
r^nn öer Globus einen f leinen Diai^trum m\t ;
a6ev mi( dnev 0l;ngcfef)vud;ea Slusve^i.
tiung &er ^Keilen ivid ja frie&en
fep, fo fan ti
gar angebe«,

SJian prsfuppomret ttemlf^ ^oralfenSm*


it}ie oSen SJelbuno gefe^e^en tfl, i)a§ auf 1

fcem ^quatore ein abgezeichneter Gradus if.


S;eutf(f;e5}?ct{en in (i^ Ij^lt 5Benn nun
: bietet)/ j

öen £)erter alle bei)be gleich unter Dein -^quato-


re, ober bocj)^arte Daran liegen; fotfibie Ope- !

rationgar leidste; benn manje^let bie Gratus


i^on einem Drte mm
anberu/ unb multipliciret
biefelbenimtfunffie^en/ fo meifet ba^ Facit bie
ol^ngcfe^rlid)e Diftan^; tt)enn ic^ auöber
SnfulS. Thomas gegen Dflenjuna^ ben SJIoto
(Eifc^enSiifuln reifen n?iH/ fojinben ji^ auf beut
^quatore 130» Gradus , bie luacfien 19^0.
5S?eilen.
P<^ao.gap.}UtHGl obo. toji
man mcMeOtvUt (intvUt) Lon^i'

f^nenMeridianum,VHr6?Ä

Benna6?r&t«Bet)bc« Oerf^r »eftf-r rin^-r«.«


i^H Siaß 10. ^ap* j«m Giobo.

itfr^cniuöen \>dngcn addiret/ imD i)araa^ Di.*

gmi^e @innma/ obgc&a^ter ma)Teu/ mit if.


miiltiplicii'Ct.

SBennmannunaBcr fol^crgejialf öieDIftanl


fe0U K^)i'RGradibiismit Dem ©vcul ncl)me.ii milif
(omuf auf Dem iEquatore [dbfl/ niv^t atec
öuf feilten Parallel-giricri negen S^orDe« oi^er
<guDcn gef(§e^en:2)en« Dicfelteu Parallelen
heu^at/ mciU'i gegen Die Polos jti(|ef)et/ aiac^
il&tc J90. Gradus , tine die Sirif el ; 06er Die
Gradus t5nD nic^t fo grD§ / al^ auf Dem jEqm-
tore, imD f&mcn and) mit if. mne^mcaet^^»
2cöt[^en 53?eüen multipiicivet mxitn.

XLII.

2(bei la^tfcbiOiefes nid^e aud) auf Dert


(Ibntccn demoniirirert i

€l9e5e{aH|)laii/ aber 6et)tt)dtemm<$tfö gut?


SJeuu matt leid; t crödjtcft fat;/ DaDer (ErDto^v*n
iimb^ imDt)fiJ e^amn pianfinD/ {)ö§ man(i(ff
Diefet^ allel rdd}tcin&iföeu Fan. €^fcmmt aucp
nod) DiefeDifficiütat Dai^u , Daf etliche S^^arfeii
mit ^ct^^bü\f linD etliche mit frumm^» Linien h(
ici^nct fmD.

©afbeffe; ba^ man auf DenBanö^S^arffttttfri^


fe«fati/inD DieGradus LONGITÜDINIS,
IHID LATiTüDINIS- £)ean unten «nD t>Bcn
fdb« praaicjcc»/ »3cn» id? leife J

ffiJeiin iij ein


Pier Aflronomus Bin , niih t>,g
/

xog6 SCa« 10. Sap. jmtt Globo.

J&inaegen aber / hjenn 5Be((er frube iff


laümanmeberöie ®onm n\)ä} anDere ©efiim
fe|)aifan/ fo tfiei^f^f;limm. ©onbevli^ t|l Da«

6i^f)OT «nmögiic^ gemefen / Dag man auf Dem


g}Jeere LONGlTüDlNEM gemig J)a(te jia.
fctufonne«: ©enn fb balD ein ©c^ijt" ein menig
t)on Der orDentli^^en %aW
»erfe^lagen mirD, fo
Ujeife^beptriikn Detter nic^t/ meit es gc^ mt
gen ^ßo% oDer gegen TPeilc» üomnieti
UnD
feavaufDie
eben Diefe^ i|l m fd^li^e
^oHenDer/ SngellSnDer unDgran^o*
Problema,

fen fo grojye ®elD^©mnmen gtfe^etljaben/ un&


Dai>on VARENlüSium^ef^liiH feiner Geo-
graphie PALMA IN IVIEDIO
[(^reibet :

POSITA EST: RAPIAT, QU!


POTEST.
UnD fp i^iel m Dem Glob«
f1

Acadia ' *
910» loi^
Abach 47,^ Acapulcum 100^
Abardenshire 192 Acarnania 905^
Abaffi
Accipitrumlnful. 1 02
Abaffia Accerra
994 42$^
Abbatifcelk 514 Achaja
Abbatisvilla ^07
log
Abdera 57 Achem
Abellinum 970
427 Acherontia 452
Abbeville 108 Achrida oor

Acqs 114
Aherdomzmva 192 Acre
Aberfrauw jij
£g£ A(5t:ium
Abergevenni
Pr*(?;«v jof
17} ^cula 4ii
Aberne&ey 190 Adde/w*
Abex 3^4
Addua ßuv^ 26
Afeo Adel
Aboa 90
^ 52 f x^delhob'
Aborigmes 47^
437 Aden,
Abrenethiitn 1^0 Adjacium
944
Abrincae 44^
Abruz^o
10^ A f^tßuv, 141.
420. 42 rAdria
flkbudiacum 341- nr
- Adrianopel 90 a
\buia
Adriaticum w^re 3^1
\husßuv. i;^^ Adura
\bu^no 114
4,-7 Adyrbeyasan
9f?
Siebte 770, 77E
\bydus
VPjmma
^1.92^
977.5194
mtm
-o^dm
II,
^ J4.^
f13 1

Ag-ejum ^

^lia Agendicum Senonum


iElft 229 134
jEmilia 4? 7 Agenois 11*;
iEnaria 424 Ager Albretanus 114
iEolides hfuU 449 Armemacenßs Hf
iEolis 92^ Aurelianenß^ 91 ;

iEquator 6, 97 Barianus 42 t
~

iEquino Cialis i o4 Belloion \oi


cohrus 1049 Beüovac. %%
//»e^ 6. 97 , Beüunenf. 38^
iEquinodlium 1049 Bergamenß 38 J
^
*
Bkfenfy 94
^fia, F/äo/. 409 Brixünus 585
^fium - 409 CaheUkus 349
iEfticampium 71*^ Cabillionenßs 13
iEftuarium 1 Caäorims 38f
Bodotria iSf Camer acenfis 137
G/o/^4S i8f Cenoman, ^6

/f35<«Ä ^ i8r Condomen/. iif
Vara i2f Conferane^lf, 114
iEthiopia ^94 Cremenßs 383
iEthiopicum Jdare Feltrinus 384
florentinui 397
JEthio^icus Ocean, 10 Lugdun, io% \

Mtnd, 441« 44 J Nivernenf, f1 ,

^toUa 909 Batauinus 38« |

Afra fi9 Berußnus 40$


Africa 8, 974 Retelenf. 1 34

Agades 987 Senerßs 40t;


Agatha 119 ISenoie'nßs I3T j

Agaunum TarvißK. 3^4


Agdc 119 Vafatenß Ji4
A^ea 112
rrr f. I
Veronenf.
Vicentinus 511
Alava
Alaudulia^
H
Vindocin» 1^4 Alauni 864
^gerGandavienfis 2 Alhz Hifp. ft
Agerhus ^§08 Longa
Aginnum 411
1x2 ital.
AginoF/ÄV, :22i Julia S92
Aglar Maid
Agnano
Agofta
/^J w 42 ^ Regalis
iö£
88c
44;
Agra ^j^g Albania 90] 191
Agria :87/ AVbznifanm
Agrigentum 444 Albano i8i.4iJ^
Agrim i20f Albanopel
Agropolis ;^94 Albaracianum
Albaracina
Ahasvcrus 9^2 Albenga
Ahlen 189
:^24 Albiga 116
Ajania 2tl&i^enfer
Ajazio A46 Albingaunum
Albion
nr
mrm
Aiguesmortcs
sn nova
'
fO||
lOlJ
119 Albis Fluv.
^mcran 4r4-
d4t
^neF/z/v» 88.1)4 Albor 95ab
Ainfa 68 Albord
fUre 30
^22 AJbret 114
nxlachapelle
Albretanus D^^r. n4
f68 Album Afare 18
iilande F/äi/.
792 Afbuquerque sz
Liandia
8if Alburgum 804
il^gonFiuv. Alby^
üani "
US Alcacar T7
JaEaaf/»v. 47- Aleair 991
Alca-
;

Alcala des Hennares \


Alife, Alipha 4af'
Aljubarotta s5
43 ;

Alcantara A^kair 991


AlcalFar 980 Allemap:ne
Alckmar 272 ;
Allenbach f4^
60 621
Alcoy
101.
Akudia 7'
Aidenardo 228 Allobroges 437
Ale^a 119 Almanza 4r
Alemanni 792 Almeria 57
Alen VA Ataerin
Aleconium to6 Alm onus fluv.
Alencon 106 Alnetenfis fra^us 9f
Alenteja 22 Alone
Aleppo/ 9r2 -Aloft
Äleria Alouzie 1024
Aleflandrette 932 Alpes 1. 329.734
Aleffandria della 3^4 Alpüxarras 57:
Alet 119 Alfa ßuv,
Alerina Pröy. 412 Alfatia
Aletiiim 431 fuperior 527
AlexandrIsJ?^j^/>^i 992 inferior f27
Statiellomm 3^4 Alfen <^4f

SyWiC 91- 325


^

Alexandrino 3^4 Alt j^Ä^i/. 893


Algarbii 21.29
Algeriae 982 7rf
Algeri 44r 72f
40. 46
AlgTeria 44f-9H3
Alge«ira ^84
f4
Al^icf 979.98a SKarc! 7ri
Algo^x^ 47f
Alicant« f9 SianflaOt 6n
AIi«üiicia/ÄV< 24;
, } f 4

Slegifier.

^ Am azonen-ff liif i o1
73 ? AmazoQe'H - ^^t*^
AitecUmba
1020
Ambacliteh
Altenau ^26 Ambaßa
Alten bei^e ^90 Anihej'g
1 4S4
Ambiani J41
Ambianiim 107
Ambleteufe 110
Altona Alton© ^72
Ambolfe 94
Altorl Francon^
Ambras 4S9
HehetiA Ambrones
Arneland 292
Altfol j

Amelburg-
^lltfiattcn
i
America ^

Alva
meridionalis 1007
AlverdifTen
feptentrionalis 1007
Alverni
Americus Vefputius
Alvernaria
Amersford 282
Amiens 107
Alzey
Amifus
Amack 7^8» Ammoniter
Amalekiter *

Amceneburg j^^g.
Amalfi
Amper/«^, 47^
Amaiienburg Ampfing;^
Amalphis 47^
Amantea
^
Ampmfcu 10. 7
^
Amafan Amphitheatra 100
Amafia
c
Amrom '

64.6
^ Amftela///i/,
Amafus ßuv. 2.
Amftelodamum 269
Amazones Anagni 4U
3i Au^.
x
f
J

Anamani 437 Ängoiilefme 59?


hmsfluv. ' ao, 59 Aiig:oumoi& "
99
Anatolia 924 Angra 950^
Anclam ^56.762 Anguria ^ 930*
Ancona 409 Angrivaria 79
Andalufia 40.^3 Angu^ 192
nQva^ iQ\6 AnguhZ 19^
Andechs 47^ Wijait ^7^
Andegavi 141 Siiifiolt -2 84
Andegavum 97 Anhoiit
Andernach 5^3 Aniaa/r(r/«w 974^
120»
Andlau; fiy Äuicium.
Andomadunum ijf Anj 97
Andrae 18E Aniiiüsj^i^t;. 4f7*4^i^

iftudreopolis: i^^m ^nna 94«


Andrisi 43 o Annaberg, 690
Andro 917 Annaburg^ 68
Angeliburgus 44a Annapolis 101^
Angeln 793 Annand it^
Angermanland 821 Annebon Zw/; ioot
Angermunde: 7^7 Anncciunv 34?
Angers^ 97 Annecy 337- 349^,
Anghiera' 565- Ambom /»/; 100«
Angia 240 Anferßuv^
. 39^
Angleria 56f Anslo 8of
Anglefey 181 Ansloga Sog:
Angli :
793 2bifpa<^ ^73^
Anglia ifi, if j Antaräicus: polus
media ifaj .
1^47

orieniaJis Antibarum 9^4:


Angliae regniim in | Antibes 1 2

Angola 59f |Aiuicofti i»/l 1026


Antilte/«,-. loai
Anbochia ^jo Aqua Flavia
Antipodes 29
4. lofÄ AquaPemiente
Antipolis 416
Antiqua ..,0,4
Antiffiodanim jjo
AJitivari 00* Aquae Gratlanjt.
Anbveftaeum Prow. f Tn
AquacfTe'/i/^r/.
|
jj,
AquiB/4^4e
Antoin? jff

Antrjra 'i*
,
Satelli£
^
Anvers '
J TarbeBicjt; u^.
An^eiler
yJJ
Anxur Aquae dulcis finias
2,?
Aque^jf^v, ^ loir -

Jpami« f[J Aqu^


^penrade
Aquianum 35^0^
Aquila 427.
'iphrodiHunj; /ro«» AquilanaFr<7t^', 42 f
Aquileia 38^470
Apolda.
Aquiha
Aquüa ^
Appenzell
Aquina
joajä* Aquisgi-anum
f
^pnitium
Aquitania I4.
420.42? AqmtanicaGallia 14a
no
Aquitanicus
4jj.4,7 oceanus-
12? I Arabia ^23.941

3i 4 /(^ix
. 1

941 5. Lazari I0Ä9


941 Adddivarum 970
Arabicum mare 919. Arcilla 9Si!
940 Arco 490 j

Aracan ^61 Arcobriga


Arache 942 Arcos sv\
Arad 879 AjdKUs polus^ 1047
Arragonia 41. 67 Arcus lOf. 4991
Arania Inß Ardart 207
Aranjues . 44 Ardartiim 207
Avarat 947 Ardenburo-
Araris ßuv. !0O. 131. 247-

Ara^i 190 Ai^drerium 108


Arau 103. 12^!; Ardres lol
128 Arelate'
Araußonis caftrum 21rembevg ^6
lag Arenacum f66
ArauficanusPnW, ng
Araxis ßuv^ 64
Arbela 9^3
Arboga gif
Arbois ifi I
Aretium
Arborea 445* Arezzo
Arborola ifi
Arburg 306 \ Argathelia
Arcadia 910 Argente a
Arcegovina .888 Argen teus/ii^v,
Arch"- 490 ;
Arg:jentina
Archangel Ui Argentaratum
;

Sir^e Noae 9471 Argia


I

Arcbe/Ät'. Kol Argoja


I

Archipelagus S991 Argolicus ßnus


i

902* Argos
Argo^
'

Arg*ow 328 nxhptt


Arpyle 2^4
190 Arfignanum 382
Arn US Arfinoe qqj
Aria Arta
Arien
^
//^
22 2 Artaönim Pr«?»?^ <Si
Arimini 407 '

ArtemifiiimFro/;/, 914
Arkiko
Arles X22 .Arteda -
^

Armagh '20 2 Artois


Armagnac 216.21S1
Ilf A.rv®rnia 221
Avmcniß. mafcr ^46] Arve^i;.^, 142
Aruiidei
Armeniaceiifis Ager Aruntina 1/^3
115: Arvonia - -
jgo
ArmentaricT 232 AvxDelfzHIa 2^0
Arm enti eres 2^2 -^Jaffovia c^g^
S/Georgii ^g<^
Arniorica 104 Bcbenckii
Arnaiit 284
Arzignano '

2g2
Arn heim 6s6.2$f
Avnoßuv, 34 r Aicalon
Slruflaöe
^37
707 Afo.ma "^74
Arnu^ßuv, 341 Afc-enfio Inf, IC03
Arona -

AroUßuv. 298.327 iicf^cvt^tcben ^74


Arolfea '

Afcii^ J075
ArolFa Sif
Aroviiim 33^^ Alculum
Arpayou 409
129 Afdcd g^7
Arrabo g!,;o Afer
Arracaa 93^
^(^2 Afia §.9ig
Arra^onia 41.^7 minor
Arras ^24
Turciea pzi
Arrpe J02. 6^6 Snfliifi 922
5iT Aipa
':

Dtegifler.

Afpahanum AthtiticMsOceanr 10)6 .

Afpcimont 620 AtlaMisJ»/. l ooa :

Alphaltites Z^m ^tjf Atlas-


Aflaph. Igt Atlone aof
AfTeburg 6^^ Atrebates 25$
Am
AfTidonia.
Atrebatum
Atrecht
axf
22 f
'

ff
Affine 989 Atria A^f:
AlTmth j:94 AtterndorfE 640
AiTiiTio 41 r Attica 907^ •

Aflumption civ». toi^ Atururrr 114-


A iBimp tion Inf. ioz6 Ava 9^2
AfTyria 949 AvaTicvAvaricmn 9JJ

Afta? 4(^3 . 3 f6 Aubiiffons lot


Ke^i^ ff Audeßuv, .

Aftaracenfis Cö^Wr iif Audenarde


Aftemfis Cö»?r Audomaropolis 221
^
Afti 3S^ Audieiitiae. loog:
Aftorga fo Avellina 4^7'
Aftracan $62^^66 Avenches: 309^
Aftura 413 Arenio Cararum \2f
Aftures Avenionenfis Com^
Afturia 41^62,415 I2f
Slfiuncn^SitMt 63 Avemia 239
Afturiga fo AventicuTTX 1^9^
Aftypaaea 5^17 4<f^-P^
2lucr0l)crg
Atax ßuv,. 116 Averno Lmüs: 425^
Ath 240 Averfö 4'f
Athen 507 Avesnes; 2^9
Athefisjfö-p^r H^«382 Avefladt Si6
Atholia 193 Augia f
18'
Athos 9^6 miner f
Athum 24« Augium 107"
Augft ,fo^
Atiranches loj^
Aurelia ^1
'Onfeilloa Aifreliacum^ lor
44J Aurelian^nfis /j^icc- 84
Aufcwruift ager 91
ILbuTonwm Aaricli
Fr^torta 6jf
Auria 61
Rauracorum Auriacus PV/^r»= i zg
Salcfßorum Auict iij;i42
AU^g 7,4
Taiiri/ionivt Auiones^
Tricaflimrum 4J7
Alliier 35
Vangionwm
UhioTum Aultria
Plndelicorum J24
Auftralis Bi^r^«^-
Auguilanus D/^c- T)-4 Oceanus- \q
Auguftiao loia Terra:.
Äuguftodunum 104J
lyo Aujtrafi^
Auguftametum rr4.r4f
loi
Augufloritum iLf-
movimrrt 112
Auguftusburg 64^6.6^0 Aui tr munr w^^r^' 2 1
Aiiyergnc j
Auflrinus /^^i^ 21 j
Avido 901 A u tun
Avignon 3
4ir Auvergne ici^^r/
Avila mons 47 Aüx:
urhs
_
AuxerreT ,

Aviles
6^ Axei^ 2
Avis arx
Aülo»
26] Aximum
904! Axis jo^^
Äumale
^vona fluv,
uths
474, Aya^onte
49^1 Aymontiujrn
3^.}^ Ayna-n
2

Aynznlnß 9^% I Bahren 944


Ayr 189 Bah US 808.828
Ayre 114 Baja ^ 42f
Azack 867 Baindt f 2P
Aziruth Bajoc«
Azores 1021 Bajonna
Azow
Dabecilltim II
m. 6i
I Gall.
^ ßabefieux III Balacleigli
Babyion ^48 Balaguer • 71
Babylonia 94t Balatuc 11^
Bacafara $66 Baiati more 207
543 Baiaton-©^r «8f
Bacchian 91 Balbaftro ^7
Baciefarai ßale
Backu 8<^4, 9^6 ßaiegarium 71
Badriaaa Baletires 41.7^
Bad-r 321 677
Badijoz ft 81S
Baiiey^
Helv. 30J.32I
f3f Bailivia junceta 26S
Baliivatus K^^r* 711
nr Balfa
f38 ßallain 44
Batulato 434
Bsetica Proy»'
7/ Balfora •
514».
Bstis/tfx/. 39 Baiticiirn man IT
Baeza ff f7r
Bagdad 947 Bandy^^^x?^ 20a
Bahama 1026 Banda 972
Baharen 944 Bangor
ßahiaditod. los fantos Banialuca^ 88<J

Bim,
Ban, ßfdv, 2 CO
Bantam Barm/led-^irc^
970 BaroniaBredaDa
22a Barr
6S7
Barbaftrum
.67
Barfiiraunc
136
BarbadnsT»/!
Harroducum 14
^ ßarrojus joi
Barbamoiv 241 B^Yovvßuv. i^^.iol
977 baronie
Barba/lrum
BÄrbai^a/«/. Barfuraiine ijt
1024 Bartenfiein
Barberini e^c
Barbefieux
4a
»

Barby @raf xsarthaiom gö,


' ^80 Barthelemi/;^/
Barca 1024
Barcan Barvlcum
Barcelona
68 Barvvick
Balm
^8 93^
Bafel 300. ^02.\jn
Barkeshire
Bardi
Bardonach valL g2i;leaRauracor, 311
3f8 Baühcata 42 •432
129 Basque
Bardowick 113. iif
Bardum
Baf&no
Bareuth I
Baffen
Bari
T77 BaiTeNavaire
j 115
BalTcra
I
94a
3ar le
: BaOla
duc '

^arletta- I Bamile.
43 c ^vBaftGgne
Jarlovento//^/: a4(^
I022 Bailonacum
246
BafluJi
^
Si
1

#atanea Bechinenfis Ckc irr.


ßatavi^ a9<^ Becibur f7%
Batavia^ i9f»97<^ ßedford
Batavodiirum is^' Beelheim 6it
Bath« 167 Befbrt
Bathonix tir
Baton^ Beja
Baturin
Bavacum; Beira.
-Bavaria 470
Jttperior , 4Tf
inferior 471 Belcaftro 414
Bavay Belcf 839
Baudobng^ f^i Belfaff 5ca
629 Belgrad 18^
711
Bellica Gallix 14*
168
BeTghirrf
470,494
Jußriac. 218
Bayeux lOf
318.
Bayonne III
f7?
Galh
7^^ Hifpau^ 77.2!r
Bai;adi)is 114 Belgard
Bazas; ri4 'Belhßuv. 211
Bearn Benamoresky
Beauzairc 118
Beaufort 97 Kellay- 132
Beaujeu ^ roi T04
Belle-Iste
Beaujolois 10
Bellemontium I07r
Beauniont 107. 242
24z
B'eaune 132
Reltenz 32«-
BcaulTe 9^
Bellinium 132'
Beauvais 88
Belliiizonium 32^'
•49^
BeHograifum Bergamo 5 84-
ßelloiovium io ?
NafcL ^2f
Bellomontium 242 Berga&adZomam 2ftf
Belloquart^ Hg Bergamum^ 3t4
Bellovacenfis' Ager
142
BelTovacnnr 8J Germ* f6f
Bellum vadum 6y Jd'tgd^hurg 670
Bei] unenfis Jger 3 8t Morvveg^
Belluno 3 8t opZoom 2f&
Belna jjit Famer:,, 7^1
Belfia Qf ^ etgen / jfb|ler ^70
Bergenlsus^ 8^9?
ttxtUinf/ öer gtuffe :?er(|'igcf)9tfen ^^^^
801: ^?rg> etatf r ixj;^;^^. 8 77'
BelveJer 35 8 ^ r o
Relzium 869
Bender
Bendomiry^Äv;
Renedra^aprrtr 47r Bermudes/i^.
I
7027'
Beneharnia rif
Bei>eventa 4i^v427 Berna' 30^^
Senfeldeir f^o ^mxaw 7f6
äengala Wernburg ^77-
äenjamiff 53^
5enm i^^o Bernice ^ ogS^
3?cnif£iit)f 74^
Seraun
Jercheria
72 g Berolinunii \ 75*3^
i^f ßcihoa 505
Ber^tol^gaDt«: 482 ßerri^ 9J
ierenke: Bevfabe 93^
Berfelio 37;^
BerthoiiÄ 3gä»
1

B^rtrand i'f Biel 320.


Befan^on ifi BielaOzöra S<5o

BefTarabta 8^9 Bieica 85^


g^ielefelO 61 s
S3efFar«bif^e Sartar.
Biele^rod 8<^9

811 Biele jeÄora 8^0 -

Beftede
-Bessterce «9 2
Betau, Betavia Bielsk, Bieica S$7|
381
Bielsky SfB^
Bethabara 919 609
Bielftein
Bethlehem 2| 9^7
Biena 33f 1

Bcthfaida 9n Bienna t29-35ri


Bethune 222
Bevelandia^«/?r. 278 Bierneburg ^23
578 liefet! SS 4
Bevern Bigerrenfis Cow. 14
Beugefia 'Bieorrc i-^4
7fo
278 Bilbao
Beziers I -8 Bilbilis ^7;
Bezoar ^62 Biledulgcrid 977. 989|
Eiafara 99'' Bilfen 26 f
Bialajquerca 84 Einehe, Binchium 241
BialocerKiovv 840
Bialogrodif^e
8^9 a^-ircfenfeU) f46i

Bialogrod 1^9 Birgus 199


Biilen 844i
Biptia ff
Bibcvach f 3
Birth aelmen 89;;
Bir^e 844-
Blbifcum 3 9
BiHlia Complut 43 Hilcaja 3^.41-63
BicHe fr5
Bicoca, Bicoque goy ^Mfd)6ff<^ Gtrw» 7^f
^8f 6n
327 %U
f33 Blois 94
Blumberg 6i8
Bisn Hf.ar 96 r
Boaviftai loci
S.Mrtcifeib 61$ Boandus ^ 199
Bifiricilim 892 74?
Biftritz 892 Bobienfis Co;«, 3ff
Biterr(E US Bobbio, Bobium
Bitlivioia 930 Bocari 587
Bitonto 43' Bochia
mm ff? Bochanium 238
^94 Boccolt 910
Biuiricenßs regio 197
93 Bodotria I8f
Bituriges 142 Bajotia 90^
Bitiirix 93
Bkantium 900
720
Blabia 724
Blakwaterjfov, 902 724
Biaifois
94 Bögj^ÄV» 840
Boglio
Bonemia 675 .7 r7
^mthn^mn Bojano 429
Blarelonette 126 Boji 79J
BlafTeriburg
f78 BoisIeDuc 2f7
498 Bois de Ticenae 87
Blavet 103
Bleaugies 239 Boleslavia 724
820 B oleum 3ff
Blefae
94 Boll 4f9 ^
Bletifa
499
Bliterrae Bologna 40^
1

Bolognefe 404 Borgo forte S7r


Bolswaert 6f7, 29 di^an fepulcro
Bolzanum 489 Boringia
Bommel 284. Bormida^i^.
Bommelwaert 2S4 Bormio 334
Bona ^ 584 6%s
Bonavilla 3fo Bornco 971
Bona; Spei Caput -lys Born hövct
Bongo 575 Uz
Bonifado 44^ 7^7
Bonifaciö Infula ßuv Boruifi, Boruffia 84r
44^. Boryfthencs gn S4^
Bonn f62 Bofi \ 44r
Eoneville
Bononia 108 Bofniea S73-
/^^/. 4« 6
Bononienfe territori- Bofphorus 12.899
unt ^ 404 Cimmerius-
Bonnopolis ffo Bofton
BGiniisaer loio B^tknim S21
BothnicusSM/i^* 821
Boppsrt fC^ Bova r 434
Borbonenfis Prov: loi Bouchain
Borboßium Axcimba Bouillon
lOI iiovines
Borbonia J:^y^ ifioj Boulogne
Borch Urhs ^70 Bourbo» Brechantu
Borckelo ^10,23^ lOI
Bourbon 7«/J
Bourbonois lOI
Bordisholm
Borealis Oceaur
9
Bourbonne
Bourdeama
m
III
Boreas BourgenlTrefß^
4« Bourge^'
Bourguet ein glecfcn Braunau
r

474
Briuneck
ßourget,(gcr H9 Braun odunum
Bourgogne 474
gj: 129 Braunsberg 848
Boiirtanjrer Fort, 2y 621
Brechin 15^3
Srecknock 179^
Breda.
Boyne F/«i;. Brega.
pozzea 489 ^r,egantia
iözzola
?rf 394 297
Trabant 516. Brehna
hacara-
25r
27
I

95reitenecf
^4
Jraccata GalUa^
;
477
141 707
Jracciano 'Bremen
Wracke
829. ^34
<^84
^racklavT
321
raga 28renuer
raganza 491
Brenta Fluv^,
raid-AlbaiT^ ßrentg J/^^^i.
^H
raineleComt* s f
&40 Brefcia
rand^ 727 ßrefciano
rania Inf. 323
I^i Breslau 741
randenburg 849» 8 fo ßresle Fk-xt^
BrefTe
131
randenburgum 66 f Breflella
nouum 7r4-^ Breflia
Breffici
afilien!
84?
34 Breft;
agavv Breffia
äffe Bretagne 84^ i^^
affbvia Bretigny
ava Inf. 9r
ßretiniacum 9T
i4« Bretoit jisiuioiz.
1

491
Bria,ßrie Brixia 38?
Briacon 128 Brixinum 491

Broda Bohcmi 726


Briefafidelis 75<^ Germ*
Brigantes »is Brodsitz S47
Brigaiitia 28 Broel r^4
Brigantinuslacus 297 BroiBberg;
Bripantium is8 Br®aifebroe 817
Brinuega
Brinn 7^2 Brondrut
Bronium 24t
Briso'au rc3.f24 Bros
Brirtac 97 Bourenhavla 280
Briftol 1013 BrovvershafeH sgo
1^7 f49
Briftovy 1013 Bruck 527
Britanni zu Bructeri
1 79^
Britannia 1 96 jÄruäierusmons 628
bärham an Bru^a 22;
magna if*
wmc^r 84 ! Brunoifia 43U522I(
101 j
l Brundufi 4?r
Romana 1 1 \
Bruno durum 474!
Britanicum/ref/^ 8 a Brunsberg S4S'
mare 82. if4 jf VUilö&aftcl
Brunsviga
I

Brun traut
Britannodunum 19« Brufia
Brivates 103 S3rulTct, 2ft
Brizianus^^^r 3^3 Brutti 438
Brixellum 372 .
Bruxelia 2fl
f^4*
Um*
.. 1

Brzefly 83<^ Bullionenfis Due, 266


Bueari 387 Bulloniiini 266
Buccarizza
Bucephalea fe^ 33 f
Bucchania
Bucharay' 332
Buchau yi3.f9r S5un|d 724.
744
Bucha via fi3 R
ßuquaa 19»
S5ucfen&urg 4 6 Bura 284
Buckingham 171 Burbonenfis Froi/. «01
Buckow 661 SSurcfl^aajeti 47 a
Buda Burckrain 480
Budecz 723 Burdegala i1
Budjadbger.fan& %6g Bureu 284
T» .
^^'^ Burg - ^70
Budiegoricum 721
Budifia ,72
Budoa _
'
88g Burgel ^99
'

Eudor^is 74 ßurgi 4^
Budovlfla , 35u&tt)et^ Burgo Faldi Tara
.37®
Budrutiim 43 S Angelo, 44g
Budzick g^9 5 Domin gbo 370
BuenRetiiX) 44 diS.Sepulcro 398
Buenos ayri» \o\^ Bupgos 4^
Buentas f4 Burgftal 868
Buertang 2gp Butguefe 549
3u}rhinghaxn 171 Buigum ^7^
8ug;ey i ^ -
Bi.rguad
Comff' i^i.ifo
f!3.i32 Ducat, gf.
iuckercft S9(S 13a
1

ttieber 1.32 Cabillonum 13 t

Burgündiones 793 Gabo, vid Capo


997
7%^ Cabrera i/^. 74
Burgus Aiißrälis Cacao roT6 j

ßreßa 131 Cadanum


Domini 570 Cades 94*
'
VallisTari 370 Cadis
'

n
S Angelt 448 Cadix ff
Cadotnum rof
Burfia Cadore , Cadubnura
Lurtanga 289 m\
892 Cadorinus ager 38r|i
Bufeptus J?«Vt 43 5 Cvdiand
1

Buffeto 37^ Cadubrium Alf


Cadurci
\
141
Butau 7(^4 Cadureorum DivanA\
Buthrotum 9 4 \ Regio
Butiinto 94 Caen
192 jCaerdifFa 179
Buttftadt 7 5 Caermarden 179
Butua 1
Caernarvan igt»
Buvinda )99 Caefaraugufta 67
Buxecum 37- Cacfarea/;^/ 107 ä

Buzzovv 6^3 Vhilippi


Budgofc Cacfaris mons
B^fl-riicza ///V* 72(^ Tribunal
Byiuthum f77
Byzantium 9? Cgefarodunum 94
Cafron 98^!
Ct\hcV'-\cusager 349 Caffa 8^6 %67 \

Ciibeilio^ I 6 Caffee
^Cabillioncnlls CafFern 977 99^
i3 Cafitera
.,

44J California laia


Caaors 112 Calis ^fi
Cajeneburj Callao de Lima i& 7
Cajania Callundborg 801
Cajeta Callenberg 4f^
Cairo Callipoli 43
Cairoft
Caithnc»
Calmar ^ '
t

7
Calabria 420.42 (

citvrior/. xitra 42 1 Calori 427, 44f


4|2 Calpe
f4
ulttYiorf. oltra 411, Calshot j6f
Calvi 44^
Calaguria , Calahorra Calw 49f
Calais %o% Camaldoli
Calaris 44f |Camälodonum \6z
Calatayud .67 Cawib
I 47Ä
Calatrart 44 jCambalu 9^7
Calb 9r-4^9 Camcaja
Calbe 9r9
, 671 Cambay^aeJ?;2ÄJ
Cale 9ff
ly, 699 Camberium 34g
Calecut ^^o Camboricum
Caledonia 9^
X84 Camboritum 1^9
Caledonii 2 1 ^ Camboya ^f^.
Caledonium Caflrum
«91 Cambray 437
Calenberg Cambrefis 237
.^ij^
Calenum 42 f Cambria
Calcpio ^84 Cambrigdc 169
Caletanum frtf//w» ifg Cambum 476
Caiidpbcaun 07 1 Camburg 669
iCalif ,91 CamcfiLCoU
[
'

€amcn| 714.740 Canavefe 3T4^


Cancagium '77
Camer acum 2>7
I04^
gameri^ *37 Cancri Troj&ic«^
Cameriao. 4^9 Canaio
Camertes 4^8 Candahar 9 f 0*9 54-
Camm 7^3 Candia 9^^
Camifars 120.138 Caiidy 9^9
di 'Roma Canea 91»
Campagna
Canifcha «8«
Canifia 88f
Campania 8^
Campbell 19" Cannat
Campen Cano 5>«7

Czm^i Catal. 13?> Canofa 37»t


90S
450
Marathon,
Canufium 43*
Vharfdl ^ 96 8^
Campidunum f ^
Cantabri
Campilium 4^^- Cantabrla ^5^,

Campoveria Cantabricus Ocean. 6f


Campus Fi/ci Cantabrigia
Cantacium 433
Longtis
AiaUoli 399 Cantazaro
4^
Jldarathonius 9® 8 Cantelberg
Canterbury
;
'^9
Regius 3<^7 !
Cantii
Camul !

Cana 5>^8 Canthim


|0ö|
Canaan 9 4 Cantons
Canada ^00%, 10 Cantuaria
Canal 1. 8^v'« ^4 Cap. de Breton.
\ou
7 Capernaum
9tt;
Languedoc. i

de Adofamhique 9V8 Capha %h


9^0 Cspirtrano 42
Cansnor
Canap\Uum 3 4 Capitanata 421-4»$
99? ^Capo
*1
Lm^^n^H^
i
,

Slegiffer.

de hone efperance Caracciola 45»


Caramania 9n
n
syoco Caraques
440
€orfo 98^ Carantonus %ti
deCreux 59*^9.71 Caravane 941
di Fara 440
. CarcalFone lU
Figolo 90 f Cardif t79
Cardigan
Forbat Cardines mundi I
de Gates ff Cardona 7<»
d'Ißria •

n6 Carduel
Alataban 911 Care 9H
^
Palmas 988 Carelia 824
Falos f^ Carelogorod
Tormentofo 997 ۀvep6i|(|e ertaube
Verde 1024
Vincente Carfagnana vaU, 17%
Cappadocia Cargapolia
Cappel ^4 Caria 930
Capr^ea 41s Caribama
Caprara 4fo Caribes 1024
Capraria 74*449 Carignano If*
Caprarola 4rf Carinianum If«
Capri 4^f Carinola 42r
Capr ic or niTrop/V. i©4(^ Carinthia 4^f
-r-
Caprufium 90 fuperior & inferior
Capua 42 £ 4^r
Caput ij^ Carlile 177
Caput Jpei i ^ Carleolum 177
^9T. 997 Carleftown loii
Carlingfort 202
Hornanum 103 f Carlo witz 884
'Carabana 1^16 ^dxUbtxatn 8if
1

Carpentaria 103
\

gavBcvon 820 .
Carpentoradum ,126
820 i
Carpentras 308» 12)^
Carpecani 8i
f38 \

garl^^©taöt Croat. Carpi 373


j

88f. 892 Carrae 948


Siiec. 819 Carredo 3<^7

€avlfleitt 728 ;
Carrera '
39r-
Carmap-nole Carrik 18?
Carmania 92f»^tf Carriaa 189
Gars "947
Carmaniola 3ff ^

Carmel 93 8 Carfe 9471


Carni 43 8 Carthagena 4^^y.
loc;
Carnia
Carnioburgum 408 Hi/>. f8
Carniola 4f^ Carthago 98 f
Carnovia. 738 nova f8-
Carnutes 142 Cafa Candida 189
Carnutum iel Cardio 44
Caroburgus lOf Santa Äf. 410
130 Cafacas 10
Carolefium '

Carolae 130 Cafal 3f9 .

Carolicorona g20 maggior^


Caroline lOlO Cafan 8^3
Caroli Portus 820 Casbinum 9r*
Carolomontium 244 Gafchau 878 .

Gashel 20($
Carolopolis
Caroloregium 244 Gafpiae portae 953
Car«loftadium 819. €afmf^e5}lect 18.918
88f GalTano 3<^3

Carolofteinium 728
Caronium 61 I mmii
234
j Caffilia
873 ICaflfevia «78
Calft.
f

Siegiffer.

CafTuben 76} Carferonianj^ jjt


j

Caflanlen 343 Defj)hini 3^ g


Caftanowitz 88f Ebrenherti f^o
Caflel Comit. f84 GuHdo^iis 164
S.Angelo 412 Gondolß I f^
Arägonefe 44r Mäin£, 910
Branco ^7 '

^ovum 178
td Jkfar di flabio 570 Foynum ^34
INuovf S87 Theodorici 136
idi Carj ..^nana
372 Vervon^ 13
Ganiolfo 414 Caswin pf2
' de Vide 2$ Gatalauniim 133
fCzüeU^ nova
vetus .
^
40
Catalaunici campi 1 3 3
Catalonia

'Caftelli© Gatanea 442


Caftcllo di Porta 3^2 Catarra^li Gandov
Caftellum alhura 27
Morinomm 234 Rheni 315
Novum 887 Cataya
Tahernarum f6o Caterlaga 203
Theodorici 1^6
Caftjglione jyf. 3>4 Catlienes 194
Caihha 40 Catimelibocum f 9 2
Cattaro f^a
Caftilio 3 94 Cattegat 888
CaftraRliaetica 324 Catti _ 802
Caftres 117 Catza 79 3
Caflro 570.404 eafjcmiglnBogen jy3
Caftrum 41 f Cavaillon' f 92
'S* Angelt 412 Ca van 12^
Aragon, 44^ Ga.ucafus t6%.^o%
Airmfion. 75^^ CaucoHberis 920
Caledon. 193 Cauda //i^i;, 42
Caudebec 10 L
31 a a % Cauria
11

Slegtfler*

Cauria Cefena
Caurzim CeMa i7f
Cavum Cete
%6 Cetine /«v. 888
Caya fluv^ \

2a
Cefalonia Cetobriganova
Cefalu 442 \
Ceva
428 Ceuta 37. 77
Celano \

Celebes 971 Ceylanum 9^?


.Cell» f 14 Ceylon 9<59- 29r
430 Chablis 13^
Cellamare
Cellenfis lacus 297 Chablais 349
632 Chaeronea 90«
;Cellerfeld
Gelona Chalans
142 Chalcedon 92Ä
CelisB
Celtiberi Chalcidicus Euripus
CelticaGallia. 140 914
Celurca 19^ Chalcis 9H
Chaldaea '94«

Cemenius tradus 119


Ceneda 384 Challon/«rS^(?we 131
Challonois 13»
Csnomani 4J8. 142
Cenomanum Chalons n3
Cham 866.470
Centrones 43 8
Chambery 348
Centumcell« 4H 9f
Cephaledis 44^ Chamber
9^^" Chambre 3f0
Cephalonia
Ceraunia 93 Champagne 8f.i35
Cerdagne 7o Chan, SaVtatC
Ceretica 180 Chandegrey
Chanonry 194
Cerigol«/. 9^^
Chanoricüm 194
Cerines 93
Chantilly 9«
Certagne, Ceritan, 70 ^
Charcarum Pr^/. 87
Certiacum 3 ^2
C erver a 7° I
Charente 9S

CcrviÄ. 241.408 Charidemum P»^^«*


Charite Cheralco
31 3f3
Charlesmont 244 Cherboutg lof
Hih. 201 Cherfonefus 13,14
Charles-Roy 244 Aurea
Charleville iH Cimbrica S 03. 829
Charlottenburg 7f4 Taurka $66
Charoburp-iis 134 Cherufci
Charoles 794
G Clfefter
Charolois jjy
0 Chevreufe
Charon Yluv. 90
194 Chiari jgj
Chartres Chiav« 41
Charvbdis Chiauenna
Chaffillon 335
90 Chiaves 29
Chailres 117
^ ^ ^ Chichefter
Chateau-Daiiphin 129 Chiem-©ee
Chateau-Palais 477
104 Chieri 3
Chateau-Thiery Chierafco
Chatey de Vincennes 35^
S7
Chateau en Cambrefls Chiers/i;;ir,
^^'^ Chieti 42^
Chattam Chievres
Chartelleraud
. 24^
Chigi 4,g
Chaftres 117
Chateu Neuf 129 Chili ^ 1014
Chatigan Chilmoria 204
Chatillön 92 Ghilonium
Chauci ^49
794 Chimacum 242
Chaurzim 727 Chimay
Chelles 242
91 Chimera 904
Chelm %\3 China
Chelfey 921.9^^
163 Chinefif(f)eaJIaUCr 966
6^0 SSuflen 967
Chemutov^ 723 Chiniacum,Chmy
,

24f
3laa j Chi-
Chinon 9V
4hioop;ia 380 Chufiftan 9f*
Chiofa^ 380 Cibiniüm 89<>

Chiovia 841 C ibo 39r


Chivihsßuv 246 Ciceftria i^j -

Ciclut 888
Olivas y. Chivafco
Ciale 1017
€Mü§ hß 5,16 Cilicia 95<*
Chiufa Cilleja, €inei) 4^r ^^
CMufi 401 Cilltjenfis C^m« 4^4 '

72 f Cimbri 829
Cholmkil CimmeriusBofplior.
Choqiielate
Chorafan 954 ein 799^
Chores gigäntum 166 Circaffi 841* 94f
Chczim 897 CircaflTiJc^eSavtarn 86g
Chraftowitz 88f Circonienfis lacus
8f I Circulus Horams
S7^ io3 8.i©f8;
ihriAiania 808 1047
Folam
Chnffianimunitiö75'^
820: Cirenza 43^
Chriffianopel 280
Ciriczaea ^

Cis-Alpina GalHa 4 3 7«:


gbriftiau^buvg 798 ;

140^
1

798
€l)ttilian ^ ©tabt Ol'- Cifomagenfis vicus 94
:

^
! Gift er dum 132
g20' Citeaux 132
Suec.
Chriftofle
Cit^um ^'J_f

Chriftovalde.IaHava cittadelle 73
Cittadiv aftello 4^^
398 Citta i^ova 3 87;
Cieta di Caftello
vecchia 44^..
Chnidim 7
926 Civdella 75.
Cliryfopolis
Cxvidad de las Palm. eimifeiiburj 89?
looo 126
Rodriga yo Claufulae 234
diFenna ^70.428 Clauflilae nlgrae 288
di Friuli
jgf Cleeburg
Civitates 300 Clermont ioi> 522
Civita Kecchia 414 f 70
Civitas AJfnmptionis 3n
Clim 887
Conceptionis loig Climata 103g
Cliniacum I

Palmar ujfi CljfTa 887


1000
jRe^//?» i©i7 Cliflbw^ 8H
livia f7o
Roderici fo
Clodoaldi fanum _

Slagenfurf ^66 Qomnel 20S


Ciamorgan Clugny 130
179
Clanis 41 f
Clumacum . ijo
Clara 206 Clufe jfo
Clarafcum Clufium 40 f
jfj
Cläre 206 Clufon vallis j f7
Clarence 170 Clyd Fluv. 18^
Clarentia Clysdai 191
909,170
Clarenza " go§len^ ff9p
909
Clarium Soturg f7f
583 ^

Clafliea 12)
Cochemlum f6o
Clavafium i ^4
Gl au du fanum Cochinchina ^6y
if i
Claudacaflra 17 j Codanus ßnus 804. 81^
Solftt 766.f<^£
Claudio polis I93 I SüHß au 6er ©pvec 7ri
^ lavenna 333/ Ccena Marise 671
eiauKtt 4g9 /
Ccenöbium 5if
6io Colonh Agrippina S62
Cceslin Colonia Patricia f4
Ccetlien Face^ßs, 123
Caevorden Colonna 419
Cogni 928 Colorno 369
Cogueto, Cogoreto 527
390 I
ColosVar 893
Coila 18^ Colouri 917
26.^2 Col van e 200
Coimbra !

Coimbriea 26 1 Columbi f»/^/^

Coire 33 2 ! Columbo 9^9


Columbiis 1005
Col i9f
Colania 59f Columnae Herculis ^

37;
Cokcflria 162 Colufus .10)%
Colcbefter 1^2 ^cjuwoB. 104^.
Colchis 944 folßitialis 104?
Cdldanna 188 Comachio 4of
Coldinga 8of Comata Gallia 141,
Caldingkam 188 €amet^©ee 3^r
Cömetau 7^5
384 Comines 231
Collalto
Coilegium Canonico- Comineum 23 1<

rum ^73 Cominges ii f -

Coilegium Canonifla- Comino 44^


Comitatus regis 204
rum 483
regin£ 204
tnfemis 48 3
fuperius 48^ Commercy 14^;
Commerciacum 14^'
CoUiom-e 121
CoHpponis «3 Como 3^r.
Colmar f^g Commora 87^
Coltiow Corppiegne 2? •^^9.
Colocza . 883 Compedium J^7^

Colonefus
j

1
Complutum 4J*
Com-
Compoftella Contado di Molife 42.5-
Compfa l Contiacum 12^
Bornum Continens ® 14

Conceptio I

Contium
I 28
Concha 1 Conty , Contiacum
Concordla
109.129
Condatum I

Contyen
\
199
ConJet C on V en enlis Com. 1 1 f
Condinsk Conventre 175
Condom Conventria 175
CondomoiJf Converfano 430
Condros Conza 427
Condrufii Copernieus 1037
Condiufium Coppenbrügge 6i6
Conflens goppenfjagen 798
^Confluentia Copranitz 884. 29$-
Gonfluentes C optici 991
Congchtum Afare 8f 4 &pti\(t)t(£^xi^tn
Con^o 994
(.orazim 935
Com 3?l &tbat^ 5^9^
Conimbrica 26 Coibeja (ij
Connacia 199. 204 Corbeil
Connaugt ßg
J99 Corbeiium
Connaugty J99 Corcavia 207
Conferrans 114 Corck ao7
ConfeianenCs Ager Corcyra
^
^4
Conftantia Cordoua
Call. f4
jof Corduba 5-4
Conftantienfis Lacus Corfu 914
Coria
Conftantine ^85^ Corinthia 909
L^onftantinopel
899 Corinthiacus ßms
j 5>o^
Corinthus 909
9( a(l r Corto-
1

Coriolum 433 CosHn 763


Coigfopitum ie3 ;
Coüa. . - 14
Cormentin 989 fo3
Corneln-9)?t1nfiev ^69
Cornouaille 103 297
Cornubien i<^8^ Coftwitz 67S
Cornwal i^s Cotatis 14
Coromandel Zo6.^6i. 71^
Corona 89^ Cotes 14
Corön 9^^ Colhenium 678
Coronaebiirgum 799 '

Coronia ^24 Cotyasum 92f


9^^ Covalia 189,
Coronium I

Corregio 373 1 Covilhana 27..


Covordia 28S^
Corfaren 38-978 I

gorfen 44«^ I Courtenay 90


Cortray 228
Gorßca 391.439-440 I

Coutance lOf
CosrÖes i

C outras III
Corte 44^ I

1013 Cowel 18^


Cortereal i

Cortefms ico§ 1 evabateu 88r


Sracau 833
Cortona i

Cortracum ; Crakow 66
228 1 Cracovia S33
6n 4^7
fortsei)
ßvainburg 468
Corunna
Corrotium 37? raon 97
870 C:rathis fiüv. 43 3
Colaci 2<5
Donskii 870 v^rato
Zaparovjenfes 870 creance
Cofentia 43 3
Credonium n
CreicbJ?«v. f4i
CofentinaPw. 43 3
Cofipnza 433 Lrema •383
6io C remafco 383
Cosreldia
Cremen-
Cremenfis Ager
Cremona
m Cro neburg Finh
Cronium^^re
824
Crempe 8f4
Cremfa
^xmv^mn 824
Cremfier
Cremsmunfter ferofim
Crepiacum 74g
g9 Crofna
Crepicordium 277 Cro ton
Crepy Crii€inacmm
8^ 5^4^
110 Crucis/;^/:
CrefiTacum 1024
IIO Fonus
Creta jgg
rromonh ^9.121
Cre\^ec(Eur 277 Crumlavia 72g
f9 Crufvicia
g^^
Cubai;^ 1022
HS Cubitus
€vicr;om
Cuenca 4^

Crimcea
griinifc&eJarfant i^g Cuj'avien
^64 |ulfm5urg
ßruateti 284

Crodo
Crcefus
Croja
Ciimbria 17^
Qroixlnf.
Cunean 29^434,9^^^
1024;
( romarty
Cuningham ig^,
Cuprimontium 745
f Qg. f Curazzoa
Cronnenburg ß^^^i^ loif
Curia .J32.44^
799 Curigahno 49 >
2t aa ^ Cuii®!
CuriofoUtae 142 \
Slnnematcf 16. 797-
giaavjftner 797. ^auö
guvlanb S4f-8fi 75*t'®ntl)tiluiig798.
Curtiniacum 90 Situation 797, Con-
Curzola queteu
Curzolari Iw/I Dageflhan 94(5
Cufco IOI7 Dagho
Cutaye Dalbet
CiUteuberj Dalebum
Cutna 726 DalekerSa
Cuxhaven ^40 Dalem 348
Cycladesi«/,; 916 Dalia %i9
Cydnus 528 Dalmatia 377. 87^
Cydonia 912 Dam Fland^ 22^
Cygnea 390
Cylley 464 Gerni> 679
930 Fomer» 760

701
Damas
Damafcus
W
Cytacum ©aitigarte» 76^1
Cythera /«/l 9if Damiate ni
Czaar 85 f Damvillers 246
Czackenthurm 464 Damum 216. 290
Czaslau 72^ Dan
Czenftochow
Czeremifle
834
862. S69
Dancala m
840
Czernichow 8y8 Dania 796
Cziinizer-@ee 4<^8 Daon 24«
Czircaffi 841 Danneberff 623
Dansholm
Dachau 47 f j
T)anm S4S
Dada 901 Dantifcum
\
84»
930 Danubius 4r4>4f/
'

Daea ßuv.
iDarbia 17*
Darbj
Darby 174 ©emf(|, Delitium
Dardanellce
Marien lOIf Delmen ^^^^
Darnaiia IfO
Selmenfiorfi m 636.
Darvernum 160 SIT-
De phi
^88
Darwent Fluv. ^08,
174 iJeiphinatus «^T
DafTel
634 DeJphini Caftrum
Daventria
n6
287 Delphini portus
Dauhn ffi
3,0
'

David Dephinus
.179 JJelphorum portus
Divis frefum
Dauphin 127 Delta
Dauphine «M27 991
Delus Inf.
Fret. 917
Inß Demer/öi;.
1024 Demmin
Dax 114 Denain
Dav
983 Denbigh
Debeln 109 Denckendorff
i8i
De boa vifta Infula 498
Dendermonde 229
1001 Dender
Debrezin
879 Dendrejf^-if.
Decan 229
9r9 Deneburp;
Decapolis
938 (Denia
Dee Fiuv.
DehJy Denis
«7
Deinfa
Deppa
22 8 Derbent
Delden ^^4»94f
Delft
274 Derpt
Delftshofen S27
Del Fuoffo
22^^ Dertona
looi Dertefi
364
Delfziel ^
70
a^oj Dery
Deiia ßuv. 200
23 i Defenzano
D«3-
1 ,

Diepenheim 2^8
Desmonia^ Comit>
207 !
Diepliolt
Dieppe 105
Desmound 2.07
[
Desny 8f9 Dieffenhofen
\

676 Dieft 2^4


Detmold 732
Detroit 12 Diez
866 Digna 1^3
di Caffa
deKa7ntscbadkaio^2 Di}Oti 83-129
d' llriez 1032 Dillenburg f 9^

Deva^A'v, ^2 Diiiingen fif


Deucaled. Märe .
1 84 Dinant 264
Deventer 287« ^T7 JMagelfinä^tl 474
Dinia ^ 23
Deviotia
De vier Ambachten Dio 9r8
2>4 Dionyfiifanum 87
Deule,/«!^- 2 3 Dirfchau 847
Devonshire i^7 Difentis, Difertina
Devonia i^7 331
Dillantia locorum

Diftriausmetall. 6S9
Ditio Vontificis 5 ^^

Ditio Buxetana ^7^


Deutz
^29 recuperata lOJ
Deux ponts ßj"»
Deynfe *
»28 Ditmarfen
DezniA'^'- Divan ^8»
Diablintes 142 Divino
Dianeum Divionum 12?
Diamim 4fo Divifio Orbi^ J
Diarbecker 923*947 Alathent^ S
Dicasmunda 228 Fbyßc. S
243 Polit. S
Diedenhofen .

Diemeiiiregi 1034 Diu -H..9f8


Dium
1 6

Dium Don av Verth 471


Divona Cadurcon Donderslach
129 Donefching
228 870
Dniper DonumDei
Dmfter 831 Dorchefier 1^7
Dobarua 99^ Dorceiln'a i<^7
T)ohcrfluv^ 71 Dordracena Synodus-
716
Dobrinum 137 Dordracum 274
^9 27f
Dcbrsin S37 Doria///-u* Jf4
Dockiitn FamiL
Doris 5109.
Schill 662 Dornacurn 2
Dornlieim .

f95
Dogato ns
Dogenburg Dorneck Vi
6%6 Dornesberg ff?
Do; 103 Dornick 230 i

Dola 150 Dornock 194


Dolcigno 7fJ
Dole Dorpatum 827
Dollart Dorfetshire 167
Dombarum Fr im. Dorfetia i6j
274
Dombes dl 4
DominicopoHs 1022 274
Dominio Veneta 37 Douay 232
Dömitz 662 Douer 160
Domitium <Sc>2 Douglas 191
Dommelßuv. 2 f7 Douneliam 170 ,

DonjW, Sf4'87o Donrofluv,


Dowijiuv, Jfl
Dovven
Dovvne
Dragenera 430
*
Dumbar i87
Drangiana Dumblain 190
DravusfiuVi 462 Dumbriton ^9^
Dravv Dumferling 188
Drente Dumfreis 189
2S7. 288
Drentia 287 Diimbrodunum 194
Drepanum 444 Düna 831
684 Dunamünde 828
Dreux 90 Dumbar
7f8 Dunchal ist
©riefen
Drochdaga 202 Dunckeld 195
©uncfelfpid 512
Drocum 90
Drogheda 202 Jiundee 192
Drogieczin 837 Lüneburg 82a
^24 DunelmenCs S/ji/c*

Dromore 200 177


©vontl^etm 809 Dnnelmum 577
Drottingholm 8if Dunen 1^0
Druidum fanum 90 üunfreis iS^
Dunganon 201
Duacum Dunj^hal, Dungal 201
Ifl Dungisby J94
jyvihisfluv.
203 Dünkirenen 23a
Dublin
Dublinenfis Com 203 Dunnotyr 19»
Dun quer cken 23a
Dubris
6n Duns i6o. 188
Dunftafag 190
©uberfia&l SS7
Dunum 200
Duellium
Duero 20.39- ;
Duplin
282 Durancej?«a/, 110
Duglas '
Durazzo
Duina S3i»«f4
Durham 177
Mojc»
Duri-
1

Durnis 40^ Eburones 2^^


Eburovices 142
©urnffeitt ff© Ebufiis
Durnovaria 73
167 Ecaultj?Ät/^_
Burocortorum 1 3 3 Ecbatana
Dui^vernum 1^0 Echalens
Durocobrivae 32f
171 Echinades
©ilffclborf f^9
Eckern 2f6
DuyelandZ^y; 279.281 €cf(e«fort
Dwina ^47
831, Eckoland
Eclipfis IG79
Dyleßuv. 2f2 Ecliptica 1042. 1064
^

Dyrrachium 904 Eclufa 234


Dwina 831, g43 Edam 272
l^Afiuv. 291 Edem ßuv^ 177
^ EaftMeath
Eaton
204
171 EdefTa
187
948
Edomiter 957.942
€6erfel& f7o Enis //^i;. 281
r47 trferöinge» 4^3
Eger urhs 71 8» 7 9.
S6erfleia f 08, f 36 fluv,
Eblana r7*
203 4^4
Eblani 212 Eglingen
Ebora f04
24 ürglium 4fo
Eborach f7f Eglifau 114
Eboracum n^^7f Eglof .

novum\ f09
loi r Egmond 27.2
Eboricae iCf Egra f 72. 7^9
Ebro 40. 6% €gt)pfen
Ebrodimum ^ 309 Ebenheimia fuperior
^23 f3
4^f e^n'lba^ fij
fC4 Elchingen fi7
Ehingen
Eldena f 6<^?
gbvenßerfj 4S9
eepHuten ^
9^9
elvenbvcitllcitl
©ept)antem34ue 989
612 Eleonora ^if
Elcsfeld <^37
Elevatiopoli 103
^
lOfö
64.
Eifalia
gabcvtt 53^
etfel
Eisborg 8 %

M
'

688
Elgin,Elgi5 i|3
gim&ecfc \ ^^^o.i^?
Eine/ft-u» El?s
Einfideln 3 8 Elmshorn-ÄUC9 ^T5-
ghibngCtt 729
ElfeF/.w- 24 j
gifcitacf)
464^ gljtevF/i/if 687
eifenbevg 698 Elfus Hf
€ifenl)ömmcr f83 ElfaJ^/. 401. 41 8. 449
Elvs
eifern 2|)ov
7^^. f8i ElvangenfisPr^j^.f ^
811. 19(^ Elyas
giilebcn 708
Ely. 169
Elyberis 121
Elaver
Elyfter Yluv\ 687
eibe 4 94*^4» ,

<^42 1
Embroduniim 127
ßbm 642 j
Embrum 127

eibenaa ßrmben 63T


\
^
glbingeu 84« I EmeritaAuguita
Elbingerode 6i6 j
Emirs 941
Elbceuf xoo \
Emruedingen
Elbouium
Elburg
j 1

€mfeiv5Ba& ^ S97 Epilcopivilla.


Enchiiyfe , Enchuia f3?
Epoiflis 246
271 Appingen]
Engadin Eppfteia
737 Eral£ 2
Eräkacem
Erceriim^ ^47
^ o - .
MO Erckelens S67
Eiigolifma
4
Engolimenfis Prov. Erfordia 7®c>
©'furt
Engumegate 22
S77
Eniachom pg^ Erlangea
Enjeden fo? €rmclan& 84s
€anct g3i!r9!f(5en Ernus 202
Eroanum
Ens//zx.. ^

^Urbs '
45^7
461
m:
EntreMinha eDouto
Er van 9n
EntreTeja e Guadea« Erythra&üm Mare 93 f
na 22 Erzerum
Enyed 947
I
Efcaut Äv. 21 f
Eous Oceanus
I

!
Eperies
Efchalens nr
'
Eperoda Efcia
[Ephefus Eshdal
Ephraim 91^ Efcurial 4?
;

EpitaurusLimera9ii Stfiligeti
lEpmoy, fI2
2^2 Eionis Terra IOj2.
|Epirus
^ 50 Efpagne 3S
lEpifcopicella 527 Efpernoii Pf
%ifcöpilnfula 6gf Eifeciüm
Stegifier.

€fecf 883^ 18. ©renken ®r6ffe


2T.9Baffer -9
Ellen 6if
Eflendia 6if Eurotas//ÄV» 911
Elims 3
Effex iy<$.if7.i^^-
162 Euflachiii«/. 1024
Eftampers 89 Eutin 6fo
Eftarrac tif Excefter
Elle 373- Exelodunum 93
EüoyqFIuv, Exetidimum 93
Eftiten 827 Exilles 3 f 8. 129
Efthonia 827 Exonia i<^7

Eftotiland 1013 Extrematuraifi/f 40* .

Eftrechol fi
port 21 , 22. •

de Gibraltar 37
Eftrella©e&ürij ^43
Eftremadura Hiß 4° Eyderfiaedt ^49
13
Eflremos 2f Eyrach//«v, 48^
Etrufci 438 P^Aenza
Feefulae 399
.
Hi-38^-
Ettersberg 70} Fagonia
Eu 107 Falaife 107
Eubcea 913 Faidana 4^1
Eufemia galtfenau 730;
f33
Kup;emi Inf, 201 24s
Evian ^fo I
galcfenfieitt ffl
eulen&uvg 6%S \
Falconis Möns 24S
Evoi a 24 Fale ßuv, 16$
\

Evreux lOf Faliscum 332


Euphemia 43 3
|
S
Falmouth 1^7
Falofia 107
Euphrat/«v. !

12 galflcr 801
Eurippus
Cbalcidicus 914] Fama Augufta 931
Europas. .€intl&eilttn8 Famagofta
Fano
11

Fano 408 5. Äfadovii


Maneholdi
S. Afaximini 124
S,Aniani ^4 S, Aficbaelis
S,Afaphi i%i S Paladii
S.Audomari ä2i S. Papuli 117
S.Bertraadi 11 y Pauli 22|
Boleslai 724 S. Pauli Leomni 10|
Brioci i o S. Quintini
j
.S,Claudii Ijtifi
Clodoaldi 5« Salvatorii 99U
Dionyfii gj 10 19
Druidum Sebafliani 1019
5« EuphemU 43 S, Stephani
S.Fidei loio S. Trinitatis 1019
FontunA 4oS.^f i Vedafti
iS. 121
S.Galli 329.337 S» Venantii 222
5, Germani 87 S,Viti 24^*
5. Gislenii 24a 6<^4
S.Goaris ^ f^^ VitiadFlumen
S Gothardi %8
S.Hippoliti 46^0 ;Farjij-fe
370» 41g
S.Jacohi 1017 i Farnrode 71©
FarodiMeffina 439
S* Job. de llloa 1009 Faros ^9
j

5. /» Mauriana \
Fars
Farfalo
S.] oh, Luifii iiy Farfiflan
Job, portus, dvit gafaiietignful« 64
1023 Faventia 408
Juliane ^2 Foucigny
$. Lkerii 1 Faukevraut
14 99
Luciferi 54 Favonius
F^uquempi^ 248
Fazb ßuv. 94^ Fez 311
Fe 9^^ Fhalun
Fecarnp io6 gic^tclberg f72
geber-@ee fi8 Fielble 39?
iFifa 180
iFi^adelplii 927
Fciervar 892 iFimera <^4S
Final 367
PelD&erg
eldkirch foj 391
Feldkiachen 4^6 Finis terrae Caho
Felicitas Julia 22 Finnicus Sinus S2f
Felin S27 ginulaub 813 .821
Felri,Feltrium IS4 Ftnnmarck S22
Feltrinus ^^e« 84 1078
3
Femern ^48 ginllermalbe 71^
Fenellrange 5fi ff
iFionia 801
Feneftrelles 3f7. ^29
^41 Fiorenza 44<f
Ferden
1002 Fiorenziola 370-
Ferdinand! I;^/»
Ferfnanach 201 Fiorenzo 44«
Fermo 409 iFirmum 409
Ferrara 404. 40 f
761
Ferreri 49 f
Ferreta Fiumc187
Ferette lämmif^e^nfulni 02t
Ferro 1-6.^^1^ TOOO 332
glanbern 2 24
Ferroenfes Inf. 1^6
I

Flaum
Flandria 21^.
Fefia 57^^
Feflanum Regnum 219
Aüfiriac^ 224
979
Unb 7 Gallica 224 234
fefle
euda Langharum Hifpan. 224
3^© Hollands 22 r
Int'
:

Imperialis 229 Foix] 1 16


Teutonica 229 Fondi
U^allon 421
•234 Fons Ballaqueus
Flandricae Z;^/ 102 t Fpifcopj 24 f
Flavia Csefarienfis 211
Evraldi
Flavia Conftantina
Rapidus
Rbeinhardi 709
Flaviobriga
Sanus
Fontaineblau 87
levolandia
Fontaine l'Eveque
Fleury
Flexia
Fontanenlis Ecclefia
Flinth
Fontenay 130
lorentino iy/,js^^Q Fora
Flo rentinus a^er 597
Florentiola 370 orenfis Vrov^
m
102
&„,
Florida 44- loog
Forec
244 Forfar '
102
1512
Forli 4 8
FloriopoEs
Fprmentera 71
Formofa 59- 971
Foro-Julium
Fluvius
Foro novo 369
Amazonum Forft
Argenteus 7if
1014 Fort Arguin 988
Fluxus maris j
15 FoYt Dauphin 3 fg. 12^
F cederatum ßelgiutn' Exilles 39s 129
de Tuendes 5 5^
Feedus C^^//;«
5ii Teneflrelks iS7-\2<^
Knoche 22 §
DomusDei
Lovis
Hanfeaticum ^ j

^ ogarafch
34 Francia st
S.Sacrament
Sezane ?f8 novä 139
988 occidentalis
S. Louis
Urhano Orient alis
407 79f
Fortalitium Ludovi- gvancfeu ff 7- f7i
ci gvancfenbcrg 2^4.f9U
Forteventura 1000 699
706
^^^^^^^^ ,„ ,„

Forthea 186 Itancfenfiiciti f92.743


Fothering-Cafteile Svaucfent^al f4«
172 %attcffuvt an SRa^n
Fortunatas Inf^ lOOO
Forum JuUi 58f an ber Obtt 7Tf
julium J78 jvancfifc^eÄrei« 78r
Livii 408 Aancodalia SAP
169 FranGofurtum ad
40 S 6oy
S, S^mpronii
Tiberii 522 ad Oderam 7fr
Fofla •^rufi Franconatus
afo Franconia f7*
380 5rancfvei(& 16. gl
Claudi'^'
Fc'ffano ?f3 2ln^n9 M4
291
FofeniaQUStraftusjf^ granecfer
3^4 667
FoiTiny
4^8 Frafcati 41t
Foiiimbronc
848.1037
F oxienfis Com. 1 1 6 ^vauenburg 319
^vauenfelb
F.' jicnfis Co?«»
927 5vanen^^vi«nift 7^9
Fova
?5vaücnftaDt 83r
Fracmont 3 19
Freifmgen 4«ö
Francavilla 44^
Frcjuls lif
FrancheComte fia.
Fremona 99f
132 if^)

Franchimont ^^4 Fretum


Franci 799 Anian
Boni
Bonifacii 44/^ Friburgum 310. f:?{r
Britanicum ^2 grköterg 474^^03
Caletanum 15-7 grie()c6crg 474. $^07
Confiantinop. gp^
Dardanellamm 899
Dauifi 1051
Gaditanum ?7. f4 Frideri^'o-da ^o«
Gallicßm 82. if7 Friedericoburgum
Her cnie um 37 800,
Hudfonis '008. loji Frie^ericopolis 647^
Kampfe hadka 1032 Fridericoftadium 80g
Alosremn loof
4^agel!ankum loof. frieWä^ber^ 800.989
1014 friei)ric|^6ura 800.
Aiam ertum 439 79s
Almay 181 Dan. 80a
Adorinorum
f4t
^aßovium
Onßtndium 7r4
799
Siculum 80JP
4J9 80^
llru 1032 Soi
^47
f92 March 7f4.
{reubenfia&f 497 Norvv»- 1808!
737

5rep6urg ßr//^.
<^89
in
^2f Vig^ida Zona
/iw. 300.^03,309 Frigido /«I/.
,
2lmt 692 »48
r rifia Orientalls
^tepelanO 287 Occidentalis 63f.
rezeiburp;h 192 Frifii •595»
Stieflanö 1033. 2^0

b 6 mt^f
1

^tp 6}S Gadiva 18-t

%xiillat ff8.f94 Gaeta ^ 4^1


Friuli 378. 3 8f Gagvetia 94<^

Frontignan H9 Galatha 9H
Fuentarabia ^4 Galatia 930
Fuentes 366 Galilaea 93«
FuertoMariae f4 ©alUaif^ie3Reev 93 f
FuelTen fif Gall 337
Fugger f 06 Gallaeci
81 \

Fulda f83-5*5>f
Galles iff ;

81'^
Fulham 163 Gallia
Fuligno 41 Aquitanka lA^
Fundi 4^5 Eelgica 140
Fünen 801 Braccata 1^0
günpr^eit 882 Celtica 14®
Fuogo looi Cis Alpina 437.140
Furnas / 228 Comata 1^0
Furnes 2:8 Lügdunenfis i^o
Narl^onenßs 8»i4<3
494- f 01
1 1
Silrftcnberg
g^vtieafclb 47 f Togata 1^0
FHiiica|]ein 4<>^ Trans-Alpina 1^0
! Fiixienfis Com 1 f^ Gallicia 41 -^o
Fyrth uf nova] 100^
'
af Förth . i8f Gallicum fretum 82.
if7
GAbalenfis Pw. Gallipoli 431.90®
119 Galliva
Gabali 142 GallivenfisCöW/^ (20f
Gficheti 1037 Gallovidia T89,20f
Gad 9^^ Gallo way 189.20^
Garns 3 M
Gades 3?*f^ Gand,Gandayum
Gaditanum fretum 37
Gaditanus Portus ff
Gan-i
Gandolphi Caftrum Geldria 219. 249. 9^,^
""l

Ganges 961
919. ^fö Inferior
ijangeticus Sinus 961
Superior
Gano durum 523 @dn[)aufeti

Garabufa
9^3 Gemblacum
®arDelegeti
7r2 Gembioursi

Garnfey
,383, Gemunda ^0^.
(Garnfeja 107.2101 Genes
'

(Garonne
83 1 Geneve 29% \i9.
Gartia
7^^\
Garumna
|3 !Genevenfis ducatus ^
f.
7^^ tradus
Gafcogne |2. 110. Genevois
II 2. 1
14 Genevum
j
84^
3 24 Gpnezareth 92 r
Gaftinois
Gates Cabo
93i|@e»feD©ee
Gaulus
Gaure
Gent
GaurenfisCo»« Genua
Gaza ^76,ni
^37 Genuenfisrelp.
Gebel-Tarif ^4 G^orgenthal
Geb w eiler
f29 Georgia 9^3. 94*
Gedanum a^//^ A£n^9^9, i^ii
Qedrofia 9^r Gera ^r^^
7
254 707
7^^ Geraci
SefrornegKeer
4^4
18 Gerardi
jeldenacken
Moms 229
2ff Gerberoi 90 '

® H 2 Ger.
1

Cerboredum 90 Giengen
Giennium 62
Cergcnti 444
Germania Laye 87 Giennum ff
Germania 4To (Steffen S9?
a 6t)
wferior ^ 3

Germanicum Mare Gigeri


Giglio 450
Ginun 9.?
Gilan 9r4
Gerode fS8 Gilead 959
Gilgal 939
©erolfleiti ©ilaenBttV?
Giovenaz'.o 41«
Gippevicum 170
Gerfau, Gerfovia
Girona ^9
Gerllberg 229 GislenüFanum 244
@etvur)&enber9 277 Giffa ^91
Givaudan 119
Gerunda ^9
891 Givet 244
©efpatifc&afffftt
Ghznßüv. 4^(i
@e(iai)c 14
Glacenfis Com. 721
Geftricia
Glaciale Adare iS
Gefurate 9T8
Getae 901 Glacialis Oceanum 9
Gevalia 821 Glacium 73^
Glamorgan i79
Gevcp f93
Gevio 9 2^
Glandeve, Glamda 1

123
Gex 131
®epec 587 Glaris 300. 302, 304
Ghillain 242 Glarona l^S
Gianuti 4^^ Glafcovv, Glasquo
19t
Gibellinen 49^
Gibraltar $7.^4. 210 Glattau 7^9
Glaucha 671
Glaudia caftra Jp
730 I
Goleonda 9^1
709 ©dbBerg ^(^5. 744
Gleflariae/«/!
Glimma
!

! mbmmm 226

Globus 4
Globum fJcffgn 852
Glocefler
3%%
739. 747 j
Golette ^?4
Glotiana Golfa 12
Glottajf/;^v. Bengaia
64r diCadix
Clotta; ajftuarium 1 8f diCamhaya 9T9
©lucffeeltge 3lra6ieK de Colochin^ 910
545 ei Coron ^ IQ
^^Snfttln 100 di Lepante
diNapoli "
Gnefen^Gnena S^f diNauplm
Gnevum 83f diSalcnkhi
Goa dt Specia 39^"
Goar diSquiUace
©oeFcttt di Tarento^ 420
GodeHope 1028 dt Triefle 1S7
Godera di Vemtla
Goes 141
6f 6. 7^0
Golnovia 762
®omorra
^ordc Gomor^^aGamron
rcerde 62 \
-Jyritienfis Cem. 4^9 Gonfoloniere
712 Gonzaga
4^9 Goor
^27 Gorcum 377
roila
189 Gorea
:Oit©
Gorgana
GoiV
6 1

Gorgones/»/. ici^ magna 437


Gorichemium 277 propriadifta 907
GorlitiurÄ 712 Graecium 4^3-
Gorlofen 66 j @vat)enicE S^7
GoCe Fluv. 4n
©ofen 9?7
@v5l55>oi9tl ^97
@otf)a 7or ©vafen i« £<uff<^lauö
777
©vafcnecf fSo
got^i'ttbueg 808.818 Grajum 1 5

Göthi 54T-«5o Grammönt ioa.113


. Gothia Grientalis 8 1 ©ran 877-880
Occidentalis 8 ' 8 Gränada 4^ 5^ !

. Meridionalis $19 nova 1010


€ett)lanö ii3 Grande Chattreufo -

1 27
(!}0ttau ^3 Grandes 4^
Gottinga 027 Grandifonum 3^4
Grandmont 229
Grange f 22

1
Goud-Cuft 988 Grämcus 9^7
Goude ^7y Granfee 324
Gozo 44s Grävicenf LeponV?
Governolo 37f
Go^ry. 193 GralTa 40^.124
I

I
Goy-^ant^ . »70. 271- Gratianopolis 1
27
e^rifli 939 GratisB portus' lOf
1 .

Gratiofai»/: 1000

;
Grace »
24 ©vaubünöter 3^-^-330*
Gradlfca SS4*-^ö9 331
Gradlix '
7^-6 '
Graudenz 847
Gradus <^ ; Grave 2>:8
33«
I

Grs^cia $02 1 ©raue^imb -

Gra-
1

Gravelina 233 ®rpB 2U


Gravenegg f09 Gronfa 103
Gravenhage 27r 7- 2 89
8i2. 103 f
Holl. 276 Gronsfeld
Gravina 430 Gronvicum 1 f 9
Graupus 724 1^.
Gray 157 If2
Grenovicum if9
Greenwich ^59 747
Green willer f5i
©rciffenbcrg] 74^
Greiffenhagen 7^3 83 %
®veijfenfiein 744 ©rofmocfcrn
761 ©rei'Novigrod %'
Grrnoble 127
Grethfiel 6^6 ©roi'SieuiJen
^33
Grevenburg S63
©revismolen 662
90 ©rojTe&crSSeU
m
1041
762
©vojye Savtavc^
911
©rollen J^ap
Grimaldi 39^ ©rotfau 73 f. 739
Grimberg 2^^.621 ©ru&eß^ageu 626
©Timme 62^ ©nineberg 7^7
©rimmenffeiii 70f ©vunDe 632
©riep^g^olm sif ©rune.aiorgebärij 9S8
@run|at)n 691
Griibnes 330 Grüningen 498.^74
©nffa 742 Gryphiberga^ 743
Grodno §42 \ Gryphimontium 743
55 b b 4
Guina io%[

(Bvrp^malöe 761 Guinea So^. 927. 210.- :

Guadalaxara 1009 29f'


Guadalaviar/irf. 39 nova ,

Guinegaft 22?
Guadalupe
70^4 Guines \opi
Guadaloupe
Guadeliipia 1024 Guipufcoa 64
Gutfe 109'
Guadalquivir 19
20.59 ®n!&eburg 8^^'
Guadiana
Guadieroßuv* Sl
Guadix, Guadicia S7
Gulette 984'
Gualterianayilla V9
Guanahamia 1026
Guar da 27 &Vi\\%hm T02'f37_
Guaflalla 37f ®ur(f/Gurcum 4^^
©lircffetb 4<^8
Guardiftallum 57f
Guatemala 10^9 Gurgiiiam 944
Guben 7if Gurgiftan 944
Guria 944^
Guda
>

37 f
028 Guriel 94^
Guelpherbytum
®UfIroW €61.662
Gueret
'<^2 Gufurate 9S^
Gueritum
®utcvbocf ^79
Gueule/«v*
©uften^lt ^20
Gugeli 794
©ulifom 761
Gugemi 794
Guienne U^iio Gyon ^i'

Gvula B7^'
Giennium no
Guilli ^ 199
Habcfl^inia 994
Guildonis Caltrum

Guilford 164 ^ac^^cRburg 59«


Guilhelmil«/. ^77 Hadamar f9^
Guilhelmoftadia 277 ^aJ)^Ba»6^ Hadela
^8 640
Guimaranes
241
fn©n$fen 671
^afnctßßifl 481 f '4
Hafnia 798 in Sifrol
^
4S9
Haga Comitum 27 f
Hagenoa fji Haller/at;, 628
Hallermund 62g
^14 46^
Hamadan 9f3
liagenoa f3i »ambuvg 6f4
Hagenow ^64 ameltr 62 f
497

499 674
f79 Hamtnona
Haimeran^ 430 Hamtoncourt
Hamptoni curia
Haine 238 Hampton Water 16 f
Hainaut
HalaBf/^.
5^68
241 Hanrronia
m
Saxonum 671
62SI
fJ4 Hano
TiroL 489
^71 Hantonia 1^4.
Halar Sil Aufiralis
673 Hantshire
14 Haran
9^7 ^23:
9i7 Harcourt 106"'

9^1 aröemicf
^alicarnaflu5 927 fardeYicum
^lalic
«3? Jg)arbfart
Halitia: Harlegk
270 ,
Hehudxlnß 1S9
291 \
499
art Fluv. 691 Heda XI t
TfO Hedinfert? 21j:
6%7 Hedinum '
225
^avtenfleia 6^1 Hedena 225
6^2 Hedui 141
^77 S)mbdxn 597
6^1 Heelvoot-SIuys 275
Harwich 162 f 20
Harvicum 162 49^
HalTelt y40
HalTia |)etbenl)etm 497
inferior 590
fuperior 591 Äeit)C6{)eim ^26
Hafunda 20
JE 499
Haiuanum 162 |)etlbnum
677
Hattem 4:eilt(^enbeil
Hat^ an S77
Havana 1022 ^eügenberg fOI
Havel ßuv. 7f3 ^eiligen(]ai)t f5'7

7f3 939
hmn 14 jDel 133
84s
Hauenftein 537 J^eiBberg
Havre de Grace 83. 4)etUbvunn 579-^80
lOf Heinrichau 740
Haute Combe, 34; ^eitctfcn
Haynan 9^8 4)clDbuv9 SU
j^etbnmgen 6^0
Haye 275 1002
vicus ^4 Jpelfcnfinn fog
Hebrideslw/» i}f Helicon r
907
J£)ebvpÄ 537 Hellas 907
Hei-
Siegjffer.

Hellenbrun 492 ^ercuUs Column^


• Hellenllein 37
497 Fretum
Rellefpontus Mon(£{;ipoYtüs 35^5^
Helmont 2fg P^r2r//^
29. 3f f. 417
Helm oft adium 819 riercynia Sylva
718
^elmfta&t 629
Jpclmfiaöt 819 iHerfordienfisCc?;?,
799' Si9
821
Ä r ^7?
171
I
Herkourt %^x^
799 Heringen 7C9
He]va? Heriftall 265^
Helvetia HerlofshoJm
Helvii Soo
142
Helvoot-SJuys S91
27^
Henaresßuv, 560
45 Herrn unduri
Henckei 794
f.
2f
?73 Hernici
Hepaeftia 43^
44B Hernoland
2i6» 219. HerMolm
240 Herfpruck
ff7
Heptaß&v, ^ ^^7
2^9 Herrtal
HeptarchiaAng;,

Heraclea
^4
Herar 2f7
942-9r4 249
xlerbipolis Heruli
Herbipolitan, Epifc. ^4f • 794
f 7? Hefperia
Hefpeates/«/: 1009
Hcrcegovma ggg Hespres ^.xq
Herckenrode 2^4
Herculanum ^67
Hififigen 808
Hornburg 5^9^ Hifpahan
g[it)eiufel^ r9o. f93 Hifpalenfes
Heterofcii lo?» Hifpaiis
Hetruria 39^-437 Hifpania
Hetrufci 434 Bjitka 79.80
Lupanka 79^8P
Heudena 277 Tanaconenßs 80

Hexapolis Hifpanicum Belglura


^86 Till
Hey de
Heydeskeim ffo Hifpamolai 10 1%
Heylefem ^f4 Äiperreid; 3^71

Hiberi-iia if 2. i)iülanl) 811


Hibernicum Mare Hiilandif($en3nfuln
15-4.. 184. 196
Hielmenfee 8.»^'

Hieracium 434 Hitzacker 62j-


i
Hiercs //r^i^ ^f
infuh jpoc^VBevtr f38
Hierofolym^t S34 ^i)cl>33urgim& 13:2. 150

fgc^llaöt 487

^immeltt^ut ^ ^34 (ier SM* Sil


£i«tJt]U[<^e Seiten

Hippon
1043

984
M
|)6x(et

Hogue
,
<^i3

f78
lof
Hircania 9r4 Jr)oI)enaura# 49^
Hirpini 43 8 'u!)cttbcra f04
4^4^498
74J Hohen Ems fcn^foR
Hoorn
Hcorn-Cap
726i

Boreb
Horizont
^Jo^VM^oUcm 494 ßnßh,
Rolach f^i' i77telligibiL
Hola g^j i
Horna 26 f. 2Jl
Hovnznv.s€om. 26 s
^efc^affcnl^eit 292.
Hofpodar m Moli..
Hdion 3vegumat294.
ConqueUxi i^s Hotten tottea
Hollandia 99^
nova
267 Hop 592
1013 Hoye 264
AuflraU 26*^
Ssptentr. 269
rlolm 73 ^
J14 Hubave/g'^. 12^
"iolme/Äi/.. gi4 Hubat 43?
rlolma ^14 Hubes 93a
lolovc^ezinr 14$ Hudfonis fretum
iolfatia ^48 loog:
pmria ^48 82sl
Joljleitt
^34 Huen.
i/^^^c/e ^4g Huena
Huefka
[oly-Head 182 I

Hulfenberg HZ'
^efi:f0 y9, Huisburg-
^
Hull 176.
OH&eU.'CuUlUb 1028 Hulft
onduras ^009 Humber
onsiarpkk 2.75 Hundanptiion
a

iJafFe
ijago ^^'7
Hungaria fupenor %7S 1 Jaicza ,

inferior ^7f ,

1023.11»
1
Jamaica
161
Hunnorum Tradus James
143 James Town 101«
Hunte 78 727
Jancowitz
Hurepoix S9 I

10 19
Hurepoifinus Tractus Janeyro fluv.
!

JaniTemplum
Hufum ^47
Janna
Huum 264
Jannina
Huxaria 6n
Huy Januarius fluv.
Hydeparc Japonia 975
Hydria 4^1 Jarmuthum 170
Hydruntum 43 ^

Jaromitz 72t-
Hypaca/w/. ^25 '

Jarovv 177
Hyrcania 9^^ 1

HyrcanumMare 949 Jarfey J^f


Hyth 160 S5?7

JAbelunkea 737 Java 970» 21c


Jaca 6l 743
Saut
Jacca 67 •Javorow
Jacobil«/. lOOI
Jauria 743
Jacübipolis 1012
Jaurinum
]adej/«v. 1012 Iberia 37« 4<^

37- 4<
Jader 887 Ibcrus
61
3agernt)orff 73T-737 •

Icaria Inf. 9
Icauna
Jaen ff
t
1

Igclus portus 109 Jezzo 974


3c&ter^f;aufm tot Igilgelium 5)83
Iconium 928 Iglaw 732
Idflein 5^96 Jgnatius Loyola 6f
Idumea 93^ IIa

Jean ^xitfln lllanz; 3 3


941
lilarus 493
Jean Inf, 113
Illeburgum ^88
JeandeLuz 113 Stefelö 631
Jean deMaurienneJ Ignis terra 103 5-

Ignium Regio 103 f


Jedbruck 188 Jihun 949
Jeddo 973
Her 493
Jedfo TIerda 6<)
1032
Ilergetes 81
Jehannebat 958 3lfe1t> ^31
Semptelanö 821 Ulium 92^
Jemptia 821 III ßuv^
f27
Jena • 704 Iiiice f9
Illyricum 501
Jeneۊ)pinga 8 17
Illyrien 901
Jenizaja 8<^3 Illyrii 43 g
Jerieho Ilm ßuv,
937 f 83
Jeroslau l^o Ilmenau f83
Jerfey 107, iro
/Äfy. ^22
IlmenusLacus Sf7
Jerufalem
534 Il||^/^^a/. .
842
Jeß 40^ Ilva 418*449
T-<reel Iln3aus 920
Jeflol Imerette 94^
57^^ lOQ^ I

'
Imola forli 408
.
Incolismenfis Prov. 99
ev^rn 637^678 ilndia
In-
f

^Q^6
* / ) ^
999
1004
S.Andrew S77
Gmgem Anehon Annihoni
S^xtra
I.©02
9f6
AntiÜA 102 1
1004
Antiquar 1024
919
Afcenfionis- fG03
Eidicus OcearLUS 10
AjßatiCA 921
Indoftan 9T7 102^
Aßumtionls
Indus Tluv.. 919-
Azores 34. 102
Induftriofa
Ealcares 41.72
Sngel^cim fM Barbados 1024
Barlovento 1023
473
201 S^Bartholom^i 1024
Inisho^ea IG27
Bermudes
Inn fluv.
193
Borromd.
Inuernes
Britannien if3
Innernium J93
Bonn, Spei 1028
352
Bourbon. 1003;
Innich en 491
Cabo "verde 33
332
Inovi'locÄ S33 Canaris. V- 999
inquifitioiii 32 Canum 979
Caribes 1024
Inskilling 202
4SS Chtißophon-
Safprucf
5. Columhi ro24. i9f
infubres> 438
Crucis 1024
Infubria. 437
Curzolarl 889
ifWji Cyclades
Infula
Dnmonum 1027
Infulae 13
Ebudn 19^
JEoliies '449
1021 EcMnades:- 9 Ff
Accipitrtm
Ad ventum. 1024 Eha 41.«

l®27 Eugmi
§,Eußachn 1024 Matths^
'Verdina}2di 1002
1002 Mamitii looj
Ferroenfes ^12.196 Michaelis 1021
UandricA ^
^021 Moluccjt
Fortunata ^72.
loog Montisferrati 1024
.
TrancU ^4. Mufcarum
$, Gahrhl
j©2g
^4 Neutrales ^.j^
ülefarU tu. 196 ^ivium
€r£d£ 1024
eil Occiientahs j^j»
Orcades
i^f
Mäfianorum 6^
Hehrides i^^r '^hUippin^ 77. ^7 X
.
HebuU '^ithuyfäi
5. Helene 41
ioo2 'Bortüs divitis joij
Hefperides iqoi frindpis 1002
Hitlaadic^ Iu*i9(^
^'J^go iooi Salomanis 77. 102g
JaponU 97 j S.Salvator 1019.102^
113 San^a
Infraventunt loif S^pan£ 102 g
Schetlandic£
JLazari
Scotic^ ig4
Latronum 77.1028 Septem 104
S.Laurent ih 1002 Silur um
Lipar^ 4^g, Soitovento. 102 a
Zo^;^^ 3 i
f Sporades jiö-
Lucay^ i02f Stctchades
Xöd<c tjf
1024 Tnhad 102 f
Alaldiv£ ^7Q. Teßudim^ 1024
S.Alargartf^ 881 Tboms, ^ 33.1002
Afargarita 102 f Tremita?2£ 4fo^^_
AlarU 169. Trinitatis 10 2 f
AlariAJnm 102% J^elarum
i
102%
S^MciYtim 1024' VulQaniA 44^.
ITeßernes i9f Toyofa
Intemilium 3?9 Ipera
Interamnenfis Vrov. Ipswick
aa. 27 Ipufcoa
Interamnum 411 Iraca
Interim ^1^ Irenopolis
Inthal 491 Irenopirgum
Invernees 1 93 IriaFlavia
Inurea 3J4 3vmen(eul
Ijoquoix
Joanvilla i3f 3rrlanD
3ocI}ten 813
jogalia 207 Irvan
Irvin
Johann 994
Ifala
Joh.Boccolt 610
Ifabella I«/.
aol^anrt ©eorgenfiabt
Ifara
Ifafchar
Ifchia
Ifel fluv.
Ifelmonde
Ifelftein
f27
Ifenacum
Johnftohn 19?
3fenburg
Jönköping 817 irendyck
Joinville 1 3 f Ifelt
Jones 929 Ifere
929 Iferga, fluv.
Jonia
Ifernia
Jonnc iH Ifis IlüV,
Joppe 934' 9>S Islandia 196.
Sorban 93 f Isle
Jofedum 89 deFrajge
Joyeufe i^o Oleron
Siegtffer.

Isle rfe lOO Juda


I»Ies Hieres
Judaea 93
Islebia 708 3«ö^nbuvg 4(^4
fyfinaeliter
Ismaring Judoigne äff
480
Ismid Ivenach
926
Isna Iverni 212
fi3
Isnich Ivetor 106
Isny Juhorski, Jugia 8^1
Ifola Ivica 75
di Tremiti Julia bona 106
diLapari 449 Juliacum S67
Ißfthan Julianopolis 62
Iflel 216 Julia Traduda SS
I/rus
929
IfTv S^7
91 Julinum 762
Ifthmtis 14. 8^7 Julioburgum 74<^
^gypti 991
Corintbiacus
Juliodunum
909
Vanamicus 1 007 74^
incetana ßallivia 166
IHuela/^i^i;. <^7
^m\%^m%t\ 72 f
Stallen 16.^.140
amigtcDeBjler 772

Itter Juniuladislav. Palat.


[tuna/Äxr. 177. i8f
^finarium i g
^
Ivoix, Ivodium 24^
[tzeho Jura ifo
uan de porto Ricco Jurea 35-4
. I02f Jufliglofter f2
uand'ülloa ^78
vanozero ^ gj«^ [
Juffinopolis 5 8(^
vaaogorod 82f.827 Sutevbocf
1
^79
Juthia
9^3 Kelfo 18^.
Juthia
utia mendionalis 803 Kempen
feftentrionaii 803 Kempten

Kennet ßtw, 166


Kacheri
kadah Kenfington
Kasmpelunge Kendal
Kent
49f Kerry 20/
Kalb
Mm f8i
Keffel
Ketwein
^

Kalifch Kexholm
Kiel
Kam fluv. 862 Kilan
Kaminiec Kildarc
Kamtfcbadka 974 Kilhenny
Killalay
Kargap ol
Ti3 Kilmore
f43 Kilonium
Kimi ßuv.
Kimi-Lapmarck
Kincardinshire
f?8
487 Kinges
Kingfton
Kinofio^ä^n
Kinkarn
468 Kinfalia
468»foo Kintzingj?/^v.
^40 Kintyre
Ked nger-l^atlb
Kintnn^er-4.9Al
Keisheim 48r Kiobennaven
Keibra
Kiow
Kelheim 473
Kelling-Kircb 6fl
4

Koloswar 893
Kirchhayn f9i Kolowrat 4^8
49^ Kolynsplaat 280
Kirch w all
79r 72f
Krirnan 9n
Kitzingen
U9
fzr for
924
n9 f7T
630
848 ^16
SieufTen
ff^
8^r ^78
990
^77 Korfoer Soi
Kletgau f08 Äofacfc» 87®
Klettenberg 709 Kofel 739
fS6 Krack ^42
14 Kralowiradcs 72r
fc4 78<^
4f9 Kremelin
Knapdalia 190 Kremnitz 877
Kneiphof S49 I
Kneitlingea 63} Krems 4^-8
Kniphaufea 637 Kremfier 73 Ä
Knocke Krieckenberg 249
Knockfergus Krim 86^
Kochern f6o 509
Kockenhufen 828 Kronigesgrad 89
Köp,Kögerbucht goo Krumiaw 728
Köhalom 594 Krumsdorf
.

703
Koker y 1 Kruswick 857
Kola ^^4 Kudack
Kiikusbad 726
Kolos Kufftein 490
5
1 1

Äun&ovff
^u(Ie
m 14
Afphaltides
Benacus
Biemenßs
Brigantinus
Cellenfis
Kuynder ® 29^ Circonienfis
Kyburp; 314 Comenfis ^62.3^?
Kyle i«9 -Confiantienßs 297
Kynfale 207 CurlandU 849
Kyritz 7f3 De Gene ve 297
Kyrman 823 diLocarno ' |2f
Kyrnburg ffi F/ei/«5 213
Labacum 4^7 Genezar et b 93 f
LaBaflee 232 llmenus
Laborador 420 Infer US 297
LaborisTerra 410.42 Lemanus 297
Labour 1 1 Lucarnenßs
^ 9
LaBreiTe 131 Lucernenfis 3

La Breire Chalonnoi- Maggiore 3^^


fe 131 Major 3^f
Alurtanus 3 24
La Brie i3f
Labrit 114 Necomenßs 298. 3 3f
La Cafa del Campo P//^^i 319
Flumarius fi3
Podamicus 297
Lacedsemon 911
Pomptinus 4^4
La Chambre 1 3 3
298
208 Sylvaticus
£a(^fe
Tigurmus 29g
Lacobriga 29
Traßmenas 41
LaConception 1018
loio J^enereus 819
La Florida
LaCharite 93 J^trbanus
LaChiufa U2 Laeo di Como 3^^*
^ 36^
Laconica 91 ^

Lacus - «3
1 7

Lanciana Prd?^, 429


l'aDenbarg ffo Lanciano 42 g
Ladoga 824. 8f 8 Landaf ij^
Lra Fleche Landarum
97 Tra6lus
La Force 1 1
Lagenia 19^.203 Landau
Laghly 474
204 Landavia474.f32.179
Lra grande Chartres
2mb ©^malten
L 127
Lago
.
987
dl Perugia 411 oböerfnö 4)-
unter t)er€n§ 4^7
La^os 29 t>m^ciMn 640
LaBaye H Over Ada es 2}6
njicus
94 vonRyen 28 f
Hogue
I^2L lOf von Waes 229
Laholm 819 van de Fr U» 226
Lahr 838| If^urfic^ ^40
Lajazzo ^29 fa^Dea
Laland 2ff
goi Landes
La Manche 114
82 Landreci 238
LaMarche 102 Landsberg 474, ^4^.
48f 7y8
--ambro ßuv* .

Sanööcro» 819. r 24
'ambefe 124 ^anH?)ut 472.742
rumeca Land van denFryen
amego »7 226
14^
-'amme ßuv. 4^1
aMothe 147 ^anötrofl
-aMoure 469
989 £«nge(anö 803
-ampfacus 926 Jangenau 89<J
-ampfpring 634 l^angenfa!^ ^92.70»
-ancalter ij6 fangen ©c5tt?alba^f 94

Lang-
Latiniacum 9'^
Lano-fide 19^
LatitudoLoci 1038.
L^angres 1 5 f
iof7
Languedoc 8f. LTitium 437
Languedocia fuperior Lätobricus p^igus fog
LaTofcana 59^
i?ifcrior i ^ 7 La Trappe 9^
Laodicea .927^93 3 LaTremouiUe 98
La Trinidad io2f
1000 Latronum Inf. 1028
La Palma ^

Lapis oliarls 33 Laval


3 9f
.

Lavantinus Epuc 46 ^
LaPlata 1019 Lavantum A^^
Lappia €2 2 LaVaur
Danica «22
Laubana 7^4
£attbcn^ 7^4
LaPuglia
Laucoftabulum 695
Lapurdenfis tradus
Laudania J8e
114
^9^
L'aquila 4*7 Laudera
Laudunum 8^

gatsenbuvg ^66,7^^
Laredo ^3
^3 La vera*crux looi
Laredum
Laufen 3^]
Lariiio 4^9
Lariffa
48
LaRocheUe 99 Stiugingea
9^^ Laun 71
Larta
Lavis >^
La fanta cafa
4^'
Lafcarum iH LavoT^
Las Huelgas 4^ Laureacum 49
LaSuiffe 5^9^ LaurcntiijE/tti^.
4^'- Laurentii Zw/, ioo
Latetaao I

4^
Latini 4?^ iLauretum
La^
Laiifannc 2^8.303 Ledefium
j
17^
Lausdine fluv. Leeds
;'

17^
711 401
712 Legia/m 212
Legio 40. 45^
Laufonium Legnano
Laus Pombea Leicefter «74
Leichtenburg
Leiiäoure iif
672
27r
?auterecf
n? Lein 199
f47 Leine
Lautereecenfia^ Pr^/.
Leinfler
^ f42
^(^^.667 Leira S. Ldria
n
Laybach 467 LeLoing
Lazari
9z
Inf^
97 J Le Maine ^6
Lebeguin 672 LeMaire
Le ßugey 9t
tJI.If2 Lemanus Lacus
Leb US
Le Cambrefis 741
Fol.:
831
LeChateaude ifi Lemgo
Vincenne 87 Lemnus/«/
L^Ecaut 91^
2If Le mont de Vauge $ ij
Lecce 431 Lemovicenfis Frov^
Lecco, Leccum 366
Lecus 47 i Lemovices 14a
Ced: 2 if. 471, Lemovicum
} 112
L-ectora j j <^ Lenczitz gjtJ
Ledesma Lenepp j-70
LeDetröit di CaiFa Lennox
j 191
%i6 jLentium 223.^61
megiftet.

223.461 Lefcar ^^4


Lcntz
Dentzburg 307 LEfcaut
LeSenois 106
^enBCtt 7r3 4?o
Leober^a 743 LerSina
Leobufium 74^ Les Isles de Hieres
LeodienfisEpifc. 262
Leodium ^^3 Les Landes 114N
Leogus i9i Lcsno
Les fept Isles 104
Leon 4®- 4^
119
Leonberff 49' Les Sevennes
Leonhard L6(tine«
Leonicum 38 Le{rin»
Leopoldinum 87 LeitoNT'
J!copolD(ia&t 87^
Letha
Löthe Fluvjf 21
Leopolis^ 83
teowardia 25 Letrim
LePaisbas 21, Letten
LePais d'Aums,';>..99 Lettere 90
LePais deVaud '^öy. LeValbis
Levante }77
74^
LePais recpnquis 108 lieubus 216
Lepantc . 39ö» 9^8 Leücadil
Lepaile Calais 8^ Leucas
ii7
Lepaffag« K
Leucate
Leporia (^räsdViCenf.
84^ Leucopeti a .

Maritims 8<^4 Leucorea


Lc u u1 1- •* ulufn 513
LeVermandois
8!
LeVexiflf
Lericc
Lerida ^9 Levin
19
Lerma 48 Levinia
LesBarbtiÜi f56 Leutenberg
Lesbus /»/. fi<.9?i Leutkirch
JLeutmeriz
.Leutfch Liege 2(^j
Leuvia iLier
Leli Warden
LLrigne^Lrigniacuni 24 t
Leuze \^m\%
Lewes 744
Lj?^e
Lewis Ligures 4^»
Lexovium Iviguria
Leyden U4.4I7
^

Lilie 2^
Lezno Lilebonne
Libanon Lflle
Liban nyg Liliers
Lilerium 21$
Libenavit
Libici Lillo
Liburni Lima IOI7
[/iburnus porfcus
21
Ubufa
Jfi^eftriä
^ichfield
Sctrum ^ -

t74.. Limfor|:/tt^ tQ4


^khflai Litnmat FAwr^^ 121
^idhtenau .-Limmerifc
Lipog^
Limojln II»
Lmcolne .«74

ricUS
Lincöping
ridcopino'
^ ^ Lincopia 817
ie&e
Lindau
j
Linde
j
Lindum
Linet
Linea aequinoft. 97r Livadia 911
1041 Livorno 39f
Lingen 610 Livii forum 40t
Lingones Hl Lixa
S6^ Loanda S. Fault
fintc 6
Linlithgow 187 Loango 99^
^IS LobaschuÄ f57
f8r
2m 461 ?oben|iem
Lobkowitz 743
Lionl
Lionnois lüO Lobofitz 728
Loburg 671
Lipare/«/. 449
Siprer Zaxtm Locar netifis Pr^/.
Lippe Com. 617 Locarno
fluv. 617 Lochabria
617 Lochau 6%:

Lipperode 6iS Lochern t

Lipfia 687 Loches


Lis/?/'i', 222 Lochia
Lifabon 22 931 Lochnitium
Lisbona 22 Lockum
Lifer 114 Locri
Lifieux 106 Locrida
Lifla 83f Locris
Lithaucn Lodeve
Lithlandia 827 Lodi
Lithuania S32 ,842 Lodonejum
Litomerium 724 Lcebau
Litomiflel 7 26
Littora 14
Cantü 160 dornen
Littus 14
Altuffi 188 LoewenfteinjE/oi^<
Cancanm 9f9
Log
I'Orowoy %62 Lorcto 409. 47f
lonna f6o JLorna 190
Lohr 1

ff7 Lofa
Lohra
SS7 LosCharcas 1017
toingßuv. 90 LosReyes
Lojola 1017
6f Lro Stata della Giefa
Loire
«3
Lombardey 40?
346
Lombatia diBufeta 370
iif
Lombez Lotharia regia 6}o
Uf Lothiana
Lomellina 1^4 i%6
iomund 191 144
Londen 161 Lotufa 241
LondinoDetria soo Lovanium
I-ondinum i4i
Loudun 9B
iondondery 200 Lovenfteinium
Londonelum Louifiana
1S6
Londre 161
Louth
Longavico 51a Lonvain
LongaviIIa ko6 Louvre
Longford 204 Lowietz
Longitydo loci
uongobardi 43 s
o^t
Hm
m\%
7fr

Longobardia 14^.794 663


Vensta
j-#ongofordium
m
204 -LubfchitK
Lubim

--ongovicum 148
Lueani
--ongueville 106, LucaniE 4^7
-#ongwick 144, 146
Lucar de Barameda
-*onus fluv. ij6
-*oo
Lucaif^<3nfuln 1022
^ootsComit»
-'Oquabria

266
15^4
,

Lucca
Lucavoneca 102^
37^.391
-orch 4^1 497'Luccau 715»
€ C C I Lue*
^

Lugronno 49
LuccenfisRefpubl,
Luifium
Lula^öt'* 8^1
jLuceburgum 24^
LukLapmarck Sü
575-- 4^9 LumellinaeTraaus
Luceria 3^4
Lucerina Pro^'. 43
LimaF/afT. ^7^
1°^-
Lucern C^»^öw 107S
503. ^i!^ LunaBtnontes
Lunaevilla M8
Lunda
Lunden 819
Limdis
Lucia- J^/ 100UI014
Luciierii^aniim f4
Luciona 9^
Liclco 839 Lupara ^>
64i jLupia ^^7;
Lvcksburg •

332
Lucvoiimm ^3° iLupinum
Suppe
Lucus
I

Lure
Liifatia 712
ude 97 7^^
Superior
Inferior 7^^
Ludorlclfanum i47 9^
Lutioviciportus i83 Lufignan ^

Lufitani 34
Lüfitania ^9;
LuRanenfis Pr^f.J^r 34'
LufitamcaPrc^-i^.
Lugano 32f
Lildunerßs^^^r 100 Lufon
LugdunenGs i4^

Lug^vinum Batav.
Lufunum
^ Lutera P8.629
GaU.
Lutetia ^\
Luggoriis I

»74
.

^'^ iLuteva
Lugo
Ü

LfUthenfis Comitatus Macaon 9^8


'Maeao ^4.9^^
TuutrsLfluv, f3i iVJacafar 971
C^farea f42 Macedonien 9©j.90f
hMUviUx^ 464 Macerata 4P4
Liitter 629. Maceriae 134
Lutterberg" 627 Machian 972
Lutter Worth 174 Machfelrain
Lutum 479
202 MaclovüFanum lO};
Um^ 262. 26^ Mäcon Mafcon
Liizara 379
Hl^elbura
lußCÜllcin
219. 24f Macran ^
f32.f47 Madagafcar 9^^
|ti^e« 693 Ma.dera 33, rooo
mitnhnt^ 7S4 MRdizßuvAIrk y%6
Luwow gjg Madiane Fr^/, Itf
Luxemburg 21^.219. Madra
Madrigallego s%
Luyck 2B3 Madrigallexum fa
Luynes 90 Madrit
Lui;a l?7ß looi 1
^((^m 7<?7. 731
Luzara 37S' Maelftrom
\
810
Luzena 69} l Magadoxa
Luzls hf, ro?4 u^cagfceburg
[ 697.679
Lybia 936 93?agbe&iir3. Burggraf*
Lycaonia 93 c <^i^4. ^69
L^cia 930 Magifler(9ri.r^«^
Lydia 930
Lymicus Sinus Zo6 Ord, Johann
Lys Fluv. 447
222 Magellan,/r^toioi8
Lyth 187 ^are ipig
X>.Aas 2if.J46
^^-^
Maas-gjJönfin- Magliana 411
f24 Magnefia 907
'
^ 4 sp?afl*
«fagnet'SRaöcl ich Malmedy 26($

Magog
Magra Fluv, l^o Maln^ce 819
Malmogia ^19
Mahometb 94? Malmundarienns
Abb.
io|
Maj«villa 5?* Malo
Majera/wi?» 355 Malorca 7*
Maina Malplacket 2^9
^
Maine ijuj^* i<> Malta 77.459.487
g)Ial(^efer^3li«cr fa7
iv^ainland 811.19^ Malvafia 911
Mainlandia; 196 Maltzan 749
Mainotten ^10 Mamer tinum/r ^^4 5 9
Mzn Ifrf, 177
MaJoratusSylvaeDuc. Manafi^ 93^
Maneholdifanum 21 f

Malorca 7^^979 Masche 82.if4


72 Mande
ii9
IVIajorka
41 sj)?aRDerf<^ci& ff 5.f6<J
Majoritum
Madubii 142
Mairie
Malabar 9^ö.t9f Manfredonia 429
f4o
Malacea S7^S^3'^9f ?!Kanntyeim
8f7 Manilla 97»
ivdalaga
Manliana 4t ^
Malagetta 999
Malatia 9^9 Manma i77
Mans 96
Malchau 7f 4
66 y sSKan^felfr 7^7
Malchin
Malchovv 665 Mantes 9^»

MaldivaB/»/. 97^ Mantua 547- 574


Carpetanorum 41
Maldo»
Mantnanus Duc. 547
Male 1015
Malebodium 2?g MzräeCanada
Maliaes ^fJ I
di Marmor Or 899
2 ^4

del Nord i o, 1 004 Aquitnnicum 8» 2


de Sala 94.9 Arabicim 9 9, 940 t

dellaZahacbe %66 Atlantkum, 17.976


del Zur 10,1004 Außrale loof
Marathonius Campus Außrinum loof
5^08 Baltkum I7,gi2
Mar atz 929 Boreale S 1 2. gf4
Mara Trevigiana ^7% Brit-ankum 82. i f 4
Marche _ 102 Cantährkum 5 $
Marchenium igg Cafpmm 18*918
Marchia ^14 Chrißianum 1014,
d\4nconal 404 1032
GalUca 102 '
Cmgelatum Sf
Comitah 61^ Cron'mm 8r4
Media 7^1 Deucakdonium 17.
J^öi»^ 7^ I 184
FrignitU 7^1
T^rvifina j7g Erythranm ^^^.^76
llkerana jf r Gaiil££ ^jf
Üermamcam 1 7. 21 j
Vinidorum 46^9
SRarc^t&d 517 Glaciak i8.8f4
SKanf^^ranbcnt. o liibernkum ff 4^
^«rapafft 614 184-
5Bfarcf breit
f 84 Hjrcanum .^pi 8.949
SKardPful 704 Ibericum
Marcodurum 5*67 Indkum 919.97^
Marcomanni 794 Jonkum po2
Mardycfe 2j3 Ligußkum '540
Marc 1 MageBankum lo*
Adriatkum 541 loig
u^geum Mediterran, 17^37,,
JEthiopigwn 97^ 9JS
AferidionaI& 10
C C f ^«fo>
1 »

Mofcovvitk, 85*4
Mortuum mxUnß^ü 4^4
Marignano 3<^7
Qccldentak 9 Marinum 419 ^
Occiduum 10 Marckful 704
Orientale 10 Marlborough fof.i^^
Facificum 10.^1^ iMarly
Purpureum 10 10 Marlianum 86
Ruhrum 918. 97^ Marne 87» ;
Sarmaticum 8f4 iMsrnia 15^»-
Scythiaum 9^9 iMerodiium 9^^
Septentrionak 10. Marocco 3h 979
1004 :Marofch>v. 879
Tartaricum 9^9 Maroniten 973
Tyrrhenura 34 Maroftica '

38
Verraejo 01 o» 1027
1
Maros-Vafarhely 8^4
Mare4e//^z Zabache Marpurg
^66 Marr i9^
Margarita 1025* MarfaI,Marfalumi47
Marfalquivir 77»
Maria Lauretana 410 Marfeille
Mariacl«/. Marfi 438
Maviae Annae Inf. iot^ MarlUlac 99
%o%
MarisburgumB^ 2^9 Marikand
Martia Villa 24^^
Boruf
Mariae Cella 4<^4 MartinivalU 357
Martinique 1024
Marianer ^27
Mariburow 204 Martinsberg 4S9»«8»
MaridunenfisCö»!. 179 Martinsburg 69^
Maridunum 179 Martinswand 489»
Marienburg 84^ Martisburgam 65^3

gRavienllcvtv 714 iMartorano 433


iMarviile • 246
^Maryland. 1012
1

Mafacum 26 i Tmgitana 979


Mafaaan Mauritii 7;^/^ 1003
Mafcan P44
Mafco Maufilum 948
Mafe 264 Mawaralnahra 9^4
j
Maxelrain 479
Mafonis monafle- Maxima Caelarienfls
num I

i
211
Mafovieti ^vj/) : Maxi'mini fanum 124
MafFa ]gy Mayen ce
;

5ff
MalladiCarrara '

50?a!jenfilD 673
MaiTagan 33 981 Mayenne 9^
MaflTerani Pn;^c. 39f MayenfisCom. fff/
MaiTerano 3^4. zqt
Maifilia 122 Mayerey 2f8
MaiTillae 122 ?Diöi)ri/öt/. 4f4. f72
Maftrand gog
Maftricht 2f8. 281
Mataban 91 ^ Mayo locr. 20^
Matamba 9^^ Mazaganum ^981
Malaro 7 Mazara 443
Materan. 970 Mazeppa 871
Mathem.Dir.Orb. f Äleauz i3f
Matifco 130.132 Mecca 943
Matrona 133 Mecha 943
MatthaBi/«/; 1002 Mecheln ai^. 2f 3
Maubeuge 238 Mechlinum af 3
SBIauenim@ina 9(^5 g)?ecflcn6»V9 634
SRaulkimn 498 Medelpadia 821
Mauri 975 gRebemölkf 271
Mauriana 3f Media 893, 9f |
Mauriciburgum 68<^ Mediate©u(ev 4;j
Maurienne 3^0» Medicei 40%
Mauritauia 979,5i8iJ Medices 40 a
Slegifler.

Medies 893 Meinthal


Medina 448. »?4? gReiffen
Cell 48 ©(aöt
delCämp9 fi f7<^'

Sidmta ff Melazzo 442


Talnahi 941 Melchthal
Medioburgum 279 MeldaB
Mediolanenf. Duc Meldola 415^
M7 ?0?elDorff ^^2
Mediolanum 3^2 McldulanusPmr. 4 9
Santonum in Meldunum J^^
Mediomatrices 142. Meleda 88?
149 Meier «iJ
Mediovlcus 147 Meliboccus mons
Mediterraneum mare j
61%
17 MeHcIum 460
Mednicy 844 Melignanum 3 7
MedmcMsfluv. if9 Melilla 78. 980
I

Meduana , 9^ ) Melita 435^.8 8^


MeduRta 5^0 I Melli 987
Medway/«^»
Medwifch S5>? Melodunum %9
5Keev 12 Melum
Bifcaifche 3^ I
MelusZ«/'. 917*951
Memel 8fo
I

j
Memmingen
bei} C^/^ 8(^<i Memphis 992
Menapii 290
Wegalopolis 910 Menavia t 17^
M€galopolitanus Due. Menayfret. 181
i

1 MendrifianaPr^/. 33tf
Megara 9^8 Mendrifio l^S
I

Wegaris 9^8 Menen


Menirerinehaufen ^o*
Menin 231 Sio
^entheid 190 Mefopotamia
190 JVIcflana
^eödunum 441
Beppen
U Ä^efienia 441
610 MefTma
A^eraeumfretum 441
Mefire
Meran 488
Werche,Merchia 149
I Metelino
Werda iy6. i^g. 170 Mechone Inf. ^16.93
Werd'AIemagne 215 Methymna
MerckeF/i^i;.
Metka Cell 48
de Gafcogne $2
du Norf. -10 ^^etuium 4(^9
Mergenthal Meudon
^77
^^ergenriieim 7^7 'S77 n
Ä^eride 146.749
^, Meurfianus Com/, f7i
^leridia
^, Meurtre/Ä-y, 1^^
J^eridies 2.1061 Meufe/ÄX^. 21^.146
Ä^eridianus 103 g Mewe
Primus 10 fo Mexicana 1009
Ä^erioneth Mexico 1004. J 009
Mernis 192 Mexicum 1009
Mernifia
Meyde
Merode 3^7 Mayenfeld
Merovaeifofla 273 MeyJand 347.1^1
!
5W(fj)ffen5eim J4f
jMeziers 134
Mertzberg 020
626 I
Michael lois
MervinienfisC<?w, igo
Michael i»/:»r*i',i Ol g.
Mer>^e/Äv,
373 I

Mefacum aco I Michalow ^4.7


I
Middelaer 240*
' ?

Middelangeln ifS, Miquelets 7^


Middelburg 279 Miquenez 9^©
Middlefex 161 Miranda deDouro 28

Midia Orient. 204


Occidentalis 204 Mirandolano 393
937- 94^ MirandulanusDttC« 393
sSRibtariitet
Mirobriga so
Miropincum IIS
Mietau 8f2
loiS Mivavia 66s
Mip:uel/»/.«r^'^
^ 1021 Mirepoix 118
Mirow 66f
JWilano
Mifena 684
Milaffb 9^/
9^' 449
Milazzo
Mifitra 911
sjJiilötHfiein
Miletus 92' Mifnia
17: Mißlflipi ICH
Wilford [.2.3
SRilitSfc^ 74
91 Mittavia 8f2
ivdilo
Wimatüm n ?SRifteaanbif(^e®ce 17
5Rittel6are@ta;;oe 7^9
Mincius F/«v. 3 7
^1 sjRittelmatcf 7fi
Jviindenae
i^i
Mindel/z/o'. 5o
1.2.
Mitylene/w/ 91Ä
MizaF/Äi^. 728
Nindonia ^
gRt?abttev 937
Mingrelien 9^
Mocha 944
Minho 5

Winiati 35
Modena 347.371
Minius
' Modoetia
.

Modon 910
Minorca 73-9:
189
Kiinfcium 8^ MofFet
Mölck 460
Minsk 8- ,

667
SRinuten
\
Mcmpelgard S2%
M«nus
:

Mcenus ßuv, 4^*4, Bilfafium


Mceotis Palus 26f
^66 Bircbußmm 6fo
Moeris 002 in valk Greg,
Mcefia
Jdeyefrfeldia
Möskirch
Neohurgkum
McEurs #7 m Tarentafia
Moffet 3 so
4^ Riddagufamm
Mogol 6n
^ rubrum
Moguntia
fckirenfe
Mohatz ggi
47r
. S, Cornelii
Mohilow Monbaza
Moldau S7^89:
iMonbiton
'Moncagliere
.

m
Moleon 1 1 Monckholm
Molina 810
20. 4J Mondego 20
Molmgar 204
Molinos c-^
Molinum _ ^ 1079
101 Mondortnedo
Molife 61
Mondovi 3f3
Molifmus Cofti. 429 Menne ^
173
Molücc^/;,;:
Mcnemugi 999
^72.29f Montferrat- 347 3f8
Mol'CKitz 745. Mongal
Momonia 2go. 20^ Mongatfch
Mona/«/. 878
802.1 81 Mongibeilo
Fl UV, 443
1^2 Mongcmery'
Monachium I80
471 Monicoga 292
Monachodamum 271 Monmelianum
Monachorum Rodum H9
549
Monmoranciaeum 90
Monaco Monmcuth 175
Monoeci Frinc, Portus
Monagham / 202
Monafteriolum icg Monoemugi ^^9
Monomotapa 97.7*999
Fefulanm II«
Mon Reale 444
618
Möns 240 Petri
Politianm 401
acutus
Kegalis ?53 -
Aävocatorunt P3
AgrißAgriß 92 Regius 444' 849 -

116 Remiricus 148


Alhänus
' 401 Rofarum 192
Alcinus
Serenus 6^^
Altus 41t
\66 Senatus 70,
Ambroß
429 Stigenfis 74*r'
S. Angelt
Apenninus 342 Thabor
Vadanüs 147
Bellicardus f 22
102 S, Vimci 234
Brifonus
628 Vogeßis f27.i4r
Zahothus 742
C^faris f28 60
Cakrius 353 Montabour f
.
-

Caßnus Monta^nes de Vauge


248 f27.i4f
Jalconis
Montalbanum 1*7
Jenax 401
ferratus Montalcino
414 Montalto 4ir
flafconis
Wriderici 800 Montaigu
Montargis 92
Fußulus
229 Montauban iiö
Gerardi
277 Montbeillard f 22L
Certrudis
180 Montbriflbn J02
Gomenci
316 Montcaflel 234
S. Gotbardi
HannoniA 240 MontChouart 99
Janiculus 412 Monte Alf bon/o
S. Angelo 4^9
Libanus
hudovici 120 Cajßno 4^Ci
CavaUo 41»:
995
246 Fifione
'

^ 41+
Mediüs
42r
j

Julidno 424
j
Montfara/»/: 1024
Pelofo
43 i Monumethia
Fukiano 401 Moocker-Heyde 28f
Santo 906 Monza
ii Somm^ 424
Vaticano 412 Moravia Scot.
Montenfisö^r. 5^4 Morzvusßuv.
Comit, 731
Morbegno 333
Montereau - Faut Motbonium
'rönne 133
Mordua
Montes 2^0 Morea
Lun^
Morgana 440
Morgea 3©9
1.2,
Sudeti
Mcrguis
Montferrat 547* Morice
^rti^^ 249. 2 g2 Morini 142
Morinorumfretum 82
Montgomery jgo Moritania
Montiers ^« Tarentaife 96
Worlachia 887
^ontis ferrati7;?/.|y5i.

Morfe 509
^lontLouis 120 Mortafgne
»lontmedy 96
246 Moitara, Mortarla
lontmelian 36f
54^^ ^ottuummare 9jf
fontmorancy 90 Morviedro 5^9
^ontone ^ofa
[©ntpellier 2IM46
1 1 g
lontpenfier
ontrevil
loi
10^
SS'"
S3?o.%n-g
^^1:?
ontroilun^i, 474
,,o8 MofcauÄÄ^ 8<^o
ontrofe 102 X«/^!^; 714
ontroyal
Molcau
Mofco -
!

Mofcovia .
gKulöaucr Äveid
S^o 678
Orientalis
8fo Müllenbach 893
Occidentalis
Wofcoviticum mare ?KuUenboncf
Mümpelgard
471.
sn
Munda^öX'. 20
SRofcotD. Savtarn 8^2
<'7^6a7
Mofcua
?SJcünt>en
?DMel/^ofellaaif.H^
Mungatfch 878
Mofoul 948
Munickedam 271
Mothe 147. H8
766
Mothsea 147* ^48
im®veqonen£oal528
Motir
Moulin 73f.74o
?9?unjlevber(}^
Moun
Mounfter 4ö»
MiiraJ^Äi;.
Moure 38o*
Mourges Murano
Muratum 3^4.
Mourray
Moutiers 4i'^^
Murcia
Moyenvic
Muremanskoy Lepo
Mfcislau 8^4
rie
Muda 87^t
Murgis
MurijSlbfe^
476 Muri Veteres
S3Jöt)lt-orff
0 Murray 193
ss[{üt)U)au(v'nmr. 7 i8f 1
Murray -Fyrth
Muro 43^:
Muhlrofa 7Sj>

Murfia 309

Mula
Muna fluv. ,

21 i Murtanus Lacns 309


5-71
1 MUrs
SRulfeau
9

?Ofuvten 3H Nannetes 102.142


Nanquin 9^7
Mufca 7H Nantes 10»
M ufcar um J»/^ 1028 Naphtali 936
Napoli 422.440
Mimipontum 147 di Malvaßa 911
Wiiftafar $23 di Romania 911
Wutina 37 r Narbo IIS
Mutinenfis Ducatus Narbonne ;
118
347o7i Narbonnenüs Gaü.
Mydcn 271 140
My.cenae 911 Narda 271
Mylae 44^ Nardenum 271
iMylo//^/. Narenta 888
Myfia
minor 9^9
Narenza
N^ro 888
w
major 9^9 Narfmga ^61
VTabantium 612 Narya 82f. 827
Nafcow 801
Nachod 726 Nafeby 172
Nacfia 917 Naflau 5f2.778
Nadir lOjS.i^H Jcrt 989
. Naerden 271 Dietz f9^
DiUe7ihnrg 796
SRacjolb/«!?. 45^7 Hada?nar S96
Nagornoy . 8^2 Idftein S9^
ISfagy-Sinck g^f Ottvveiler Sf^
Nahe/Ä'i/. f43 Nafiau Saar brück ff 2
Namslau 74 ^ Schaumhurg f9^
Namur ti6* 219.243 Steden f9^
Namurenfis Com, 2 1 Uß?2gen S9^
Namurcum 245 Idenburg - f9^
Nanceium i\6 I
Naflövium Fr^/. 989
Nancy 146 : Natangen , 8f^
Nato-
1 3

Natolia 3i!)em 487-f42


Nava ßuv. Sönnern. 804
f43
Navarino 5>7o Ne^csefarea 9^8
Navarra 4i»^f Neocöaienfis TritfC.

inferwr 66* 1 3
329- 33r
fuperior ^6 Neocomenfis Lacus
Naulum 389 298. 33r
Neocomum 335^

Naupaftus 9^^ Neokircha 31

ISJauplia Neo-Marchia 484


Naxus/»/ Neofolium 876
Nazareth 958 Neoftadienfis Prdf.
Nazianzum 9^8 54*
JSJeapolis 77« 4^^ Neoftadium 458* f 4^
Nepomuck 7^9
Nemetum f42 Neptunium 4« 5
Nera 4»«
Nebelj?ÄV.
>Jeckar 493 Nerica 8 ^ •

Negapatan 961 Neritum 43*


Negres ^006 Nervii «9^
Negroponte 91 ^ Nerwinden 255
Neftelroth 621
Neguz 994
NeifTe^öV. 739 Nethe/z/v. »5^
Neifle ttr^^ 739-740 Nether-Tyronne 20I
, Nettuno 4^ J
Nemaufus 118 Netum 441
Nemetes 794
75ir
Nemoracum 9°
Nemorow 66 f SßcuBuvg (in Der Sopau
47O.
Nemofium 9^"

Nemours 9^
Nemus Vincenar. 87
NeoburgTim ad Dä-
Neu-
Neufchatel 178 Neufol §7«
3Zeu*£)d«nmarcfii>i<. SJleue9ß[kU 1004
Jap
5ßeu(iaöt^ 497.^<J|
anDei'tofc^ f7S

SBdt 1004 T4»


an&cr?ehte 626
anbcv£)rla 6^6
663
Neuen- Kalden 66^ 4«
©cf)ma6if^ 497
SZeu^erobmi^anö 307 in Stanlan!)
Nevers yi 9?eufla&tel 4^9
Neufchatel J29*Hf Neuftria 107
Neu Guinea 972 Neutowne 201
Neugart 1^7 Neutra S77
Neu neufei Neutrales Inf, 9^7
Neuhufium 612 New-Aberdeen 192
Newcaftle 178
Nicaria/«/^. 9 »7
92^
Sahauäl
9^ew^jflo|ier 660 FaUa 3f9
N eu- Königpol g 40 Nicea
Neumarcket 894 NicerF/ö-y. 49^
SJeumardP ff 1.8944484 Nicienfis Comitatus
NeuMexiöo 1010
Neu-Navarino 910 aRicIa^^^urg 73«
Neupört N icolaiburgum 71x
Neu-Rupin ^^6 Nicoiao 37f
g?eu.'©(^ottIa«& 1013 Nicomedia 926
Neu-Serinwar sgt Nicopia
1
giy
Neus j6j [Nicopolis 898
a^i^macjcn Stiebe 284
Mtcofia goy.
Nienburg 619
Nidda
Nidrofi« 80^ Nienhaus
'

Niecöping So?iJ ^

Nienfchanz
nctt
Niefter 839 r

Nievaj^«x^»~
Nieburg 276 .

132 Nieves
1024^
Nieuport
977
195 Niger ßuv.
Seilt f^lattb 2lJ Nigrit^nia 9^
€lbe
Nigritarum Regio^^^:
f27
13* Nigritia 977
Engadin it
Nferummare
Nilus 977
JC)effea
Nimes
Lan^uedoc 117 Nimwegea itiMT
7» 2 NmiriF7«v. .

Ninira «a?
Stier 94r
Navarra 6^ Ninive
f)c(lervei<ä5^ 4f7 Ninove
519 NiortfurlaScvfC 9SK
fzi Niortum 99
Kt)ein ^
^f)einif. Stet« 788 NiperF/av.
®acl)jenl
/^34'Niphoma
792 N'isßuv. 8^9
i ©ac&ftf^Stet«
©atm NP-Novogrö4 «fj
46: Niff^fluv. 19^
©tepettt

SBefel
C70 Nithesdal
Nithia. ^f?
Nitria %77
Nivelle ^
Nivernoi« ja 9RovM. America 1007
Nivernüm Nordlingen fi2
Niyigella Nordoburgum ^4^
Nivium Inf. 1024 Nordovicum 1
69
Nizza H2«3f) 3ßüt*>?^ol d. 1040
della pagli4 } 59
Noailles 98
Nocera 428 184
Noefen 892
SRorb^ Walles 10
Negar/tfO'. 84^ 1032. i78».i8o
IMoginentum Rctmm Nord wich 1^9

Noir-Mouftier 99 Noriberga 5^87


Noia ^ ^ 424 Norici 794
Nöli Noriodunum< 46^
Nombre D/e?/ loif Norköpingiv l'7
deießs - 1018 JVormandie, 84^ 104
Nö5tieny,Nomenium Normannia .
'
^84
«

147 'Sioxmmntt 107


Nön-Conformift, 18 j Nordfolck 1^9
Nonnet/Äv, 8^ Northampton 171
Norburg ^ > Nothantonia 17 £
Norcia ^ *18<^ Nordhaufen ^lo
Nord-Beveland 278
Nordheimium frigid»
NordCapo |io
Northumberland i
f6.
N<5Tdena 6^6 rfS. I7f* i7r
S?ort)^>aufett 710 Northvift i9f
Nortl^umbfia ly^.
J 1

Norwegia 796 Diahlintum 9^


16.796 Noviomagus «81
Situation Noviomus rji
^06 Novoburgum ^l^
16 Novogardia magnanir
©nt^etlung 80? 8J7.8r9
Sttfulti 807 Novogrod 8 58
Norwick 169 NovogrodSeveri* 8 f l
f8f.750 /re&^ 8f7
Novogrodecum 84
Noto Novo-Grodeck 841
Nottingham 174 Novoftadium 497
Notus 2 Suevu 497.
Nova Alblon Novum Brandenb. .

Anialußa 1016 66f 7rc


,

Anglia Caftrum 178


Britamia
^
Ehoracam 1013
Francia loii. 139 Novusportus 227.
Gallica 1009 i6t
Gtanada ioio»ioiö Noviodunum %S
Novogardia 8f7
Hifpania Noyentleretroü, 9^
HoUandia ioiJ.i034 Noyon 88
1008 Nubien 977» 99;
Seelandia Nuceria 57^i
Svecia Nuithonia P8
Zembla 8r2.i^54Numantianova 4«|

Novara Numantini Sil

Novcllara 57f-39f Numidia ^841


Novefium aflurnbcrj ir87i

Novigrad 87 Nürtiiig 49Ö


Novigrod 84J- J^T9
Nuflla
801
. Novillacum 98
Noviodunum Nycöping 811
Nvenfehantz 82f r 216. 2 Ä8 2g)^
Nfhnd 824 Oberkirchen

Nyslot 0&erfIetR ff 2
Nyftadt Obius ßuv^ 8r4
Oßelifci 5^92 8f4 919
Occzfluv» 8f9
4;i Occidens !• 1061
, Beuthen 7fo &fiivus
m>t 6^2 hyhernus loS»
fz? Occidentale mare 9
Engadin Occidentales Inß 105«
249 281 Occiduus Oceanus lo«
©loga« 747
f6i Occiduum?8^r^ lo.
481 19g
591 Occidania 8r
Oceanus > , it
. Langueioc 116 Qcjiamum '
1174
7,12
Ligue
^48o
. ^Navarra 56 Dc^feKfiem a 12. 597
JDcfer ^ |:74<^
48 j Oerida m j^of ?

Oczocovif(|e {tiXX^XM
79 f 869 :

67f £)ot)enfee
789 OUxfluv. 4f4-7i7
734 7r7 ?

4^j Odefckachi
^
419
Ungarn 37f Odia
461 Oedenburg 88Ö
Ii8
Slegi'ffer.

£)elt)öm Gimmel 7J«


74T Olmurium nt
Olonetz
Oenipons 488 Olsna 74f
Oenus ; 471 Olympia 910
£)cfel Olympus
494 Olyflippo
Ombras
787 Omer 221
47f-494 Ommeland 289*t90
£)fett $80 Onega
Oneglia
Cffenbuvj tu Onelia
10? Onnate
Oglio///^v. 362 Onoldium t79
Opnatum 64 Onc^lzbach S79
C)|mebur9 sn Onolsbacum 179
Oife/y«v. 88 Onomatheopolis
Ola 745
Olandia 818 Ootmerfum t88
£)latD 74T Ophir 9^»
Olbia IM Ophiufa 71
Olcinium 904 Ophra 948
Olde-Land 630 OppaF/ÄV 7J7
ClDenburg Oppavia 7>7
Oldendorp 616 £)ppelnt 7J9
Oldenfael 288 £)ppcnl)eim T4t
Oldenfalia 288 Oppidum Charitatis
Oldeslo 6fo
Oleron 114 CamerA
Olinda 1019 Oppolia 739
Oliva 849 Opslo 8ö8
Olivcnia Or 710.8^7
Oliyentia Ora '4
Ora
Oy2lAurea 98 g Oriola f9
Dentium 989 Oriftagtii 44r
Occidentalis 189 Orixa 96 e
Orient alis ^89 Orlamunda d98
Oran Orleannois 91
Oranien las Orleans 8f*9l»9*
£)rantenbattm 677 Ormtis
Oronai
Orpha 94«
Orben Orfoy
Orbiteilum Orfojum
OrbiteUo 4^7 Orfuna fr
Orcades Inful« 19 t Ortennu
r 4««*47«
Orcelis Orto 4»»
Orchies Ortruf
Orchifa «J4 Orvietana 4«r^4«f
"Orckney Orvieto 4or4rf
Orwel/?»v,
Orebro Ofca «7
Orenge 1^8 Ofcara/fef.
Orenfe
Orefca «2f Ofeüa etr
Orefundicumfr* 799 Ofismii
Oretani 8c Ofma 4t
Ovhfluv* 64 Ofnabrugt
Orichiacum «14
Oriens '•177 OiTe^ 7*4
ifiivus logi OiFuna
hybemus fogi
Orientale mart Oft-Anrfial
9 ^
Origantium rzg jDfIcn
Origuelia Oftenby
f9 »•I
OriUac lOl Oftendc
.

Oviedo ^*
£)fIevl^ofea , 477 Oukam So?
697 'Oulxvallis 3t7.
»
Ottervant 238 Ourique
8f I. 626
Oufe
£)ßcrmic! 259.674 Ouftiugh 86*;
;vte|lan& 6^5-. 290 Oxama '1 '48
O^ort .-^

4» 0:10 nia • 17*


Oftia
Oxus '^49
OCHum
Oftro-Gothk '8*7

j^tenfisColonia tS
Oft ®ee 17*
Pachynus 44^' «

Otinutn P acifi«^™ '^^^^ ^

44»^
Otraüto Pa^a
^66, 612
66g Hadron«) 61
0tenfen^l?ir# f65J Padua -

Padus F///V.
.640 Padouano
Otterndorf *
640 Pa&mani . .

Ottinga 500 Pasanorunn tuccria


80I ^ 429
Ottonia :

6>tt weiter
.

Pagi
-
PagliaQO 4t^9
.Ouehe Fluv^,
Oudenarde 228 Pagus LatobFicus-5oS
Oudc^ater Paisd'Aunis 17S
©velgunne PaisPas
Overflackce 27 g I>aisdesEsqüi?fia*a7^(
I

I Paisreconquis loj

)vetum 62 IpaisdeVaud 30:

Ougeli m »
Palaeftina ^ ?^
Palai
7
3 11

Svegiflet»

Palais I3t Panormus 44


Palamos Pantlieon 41
Palamus 69- Papa U2
Palatinatus Papalma 22:
Inferior 470 Papaume i^y
füperior Paphiagonia 930
Palentia Papho/«/: 93
Papia 36|
Falermo 44 g Papul J;?|
Paleftrina 415
PaIianiisD//r. 419 ^avai)k^ 543*94»
Palladii Fanum 1 1 j Paragey 10
Paluntia Paralleli 1042
Palma ari^i 72»3gf Par^n 942
Paranay luio
Palmarum civitas Parphim ^6%
lOOG Par^iaa
Palmarum Vrom, 989 Pardo 44.
Palmofa Jw/ 917 Pardubitz,/
, ,
yi^
Palas de Moguer f6 Parentium |g$
Palum 114 Parenzo jgÄ
Palus r ,
.
1 Paria loi^
Paris -
8f. 917
Volcta %%\ Paris/»/. 917
Pamiers 1 1 Parifii 8J. i43
Pampelone 6f Parma ?47-j68
Pamphili 419 Parmenfis DucaUis
Pamphilia 9?o
^'^^
Pampus 26^ Parnafllis 907
Panama loij Parthenopolis 6^0
Panamicus Ißhmus Parthia 9 ja
• loif Parus/»/. 917 ^

Pannonia 901 Pas de Calais S 2. 1^7


Pannonii ^01 Pasley 1 90

© & Ö } Paf.
1

Paflage^ 64 Pedicali 438


PairagiusPortus 64 Peebles
Paffaro 44^ Peer a66
PafTarovitz 8^0 Peene//«v, 7^0
fflajjau 481 ?|3egau ^89
Paffavium 48»
PaHeAfc <4
Patacina ^7 Peina 654
Patagons lOig
Patavinus ^^^r Pelalgia 907
Patavium ItaL 580 Peligni 43 S
Bavar. 48i Pella 9of
VdXhmus Inf. V7 Peloponneflis 909
PatralTo Patrae 909
, Pembrochihum 179
^Patrimonium Petri Pembrock 179
404' 4M Pemfey 1 64
Patti 44»
J?au 114 Pen-Infula ij.^o
Pavia 3^3 intraGangem - ^f7
Paul lU ^x^r^ Gangem 9^7
PzulaeLeon 10} Rbodigiano 38
Paul /roii chaßeau Penifcola (io
128 Pennon de Velles
Paufilippo 425^ 7S.981
P2Lxaugußa if.p PenSylvania I0I|
Penzlin
J^oviomagenßs 254 Peraga
Pais des esquimaus Percha S6
1015 Per^amus 93f
Peblicium 189 Pengord IM
Pechinum 9^7 Periguex I U
Pecking 9^7 Periidi 1076
Pedemontlum |47»
perlen 940
6

$frlenbancf 944 Petersborough 17*


Permia S61 674
Permsky 861 0ctcrsl)aufcn f IS
827 881
Pernambucum 1019 ^etigliano 401
Peronne Petite Piere
Peroufa P^allis Petra 94a
Perpignan 120 Petricorienf. regio
Perpinianum J 20 in
PerfepoHs Petricorif I4J
Perf^apropria 9P Petricoriura III
PerficusSmus 942 Petricow
3Jer(ieii
949 Petrimons 61g
Perfis Petrina 98 s
Perth 19? PetriWaradinum 881
Perthia 191 Petroburguro '7*
Perthum I5>j Petroneir
PertinenfisRerio 96 Petzora
^ S61
IDertt 1C14 Petzur
Perua loiö
Perugia 41 t. 41
Perugino 4^^.4.16
Perufia
fr?
411 704
PerufinavalKs 411
Perufinus asrcr
^ 40J
Pefaro 408 Pfir
'firetanus Comit
Pefcau 716 Pfirt
Pefcavia 716 9J7
m
Pefchiera

Peterborugh
38^
879
172
Pfreimt

Pharfalici Campi 90^


48f

Peterlingen 109. ff Pharfalus


I
90^
<!>7ii| Pharus ^9*99}
eter§burg
. ©& & 4 Pra-
.

^4 Picquigny 109'
Phafianorum
Phafis 94^ Picquinacum IC9
Phernambuco, :
1019 Piäavia 97i
PMladelpMa 92?, ^Pi^lavium 97
Piai «13
Philadelphia J^^c^.
Piöones i43

Phtiippi Piemont 347-3^^-


Phili-ppevüle 239 3f3
Philippe ^ou.*79 Pienza 4^^
Pieria 9^T
PlnUppobiiirgum f49 Pierre la Montier 9^
900 eficife 100.
Phiippopoli
Philippopoiis2!9-9oc Pietas Julia 3%^
Pievedi Cadore jSf
Pignerol BH^^^^:
Pilatilacus 519
Piilau 8fo
PilnitÄ
5)f)iliiler
phiadirtinga »7*^ Piifeti 72^
Phocaea 9^7 Pinarolium 3^5«
Phocis ^oS
Phcenbia ^ 534 Pinczow
Pindus 907
P h r y gi a »/ö r 9^9
minor 9^9 Pinetum 5*24

Phthiotis 9^7 Pinna 428


Phvficadivifio S
Piäeenzai 369 Piombino 417*
4To Piquigny Piquinä-i
Pianofa ,

Picardia 84 cum 109-


Picardie 74^1^7 Pireo 907
^

Picolomini 7^^
Pieentini 4? 8 Pi^a J97. ^99 •

Picenum 437 Pilano 399-:

Pico 374* ^94 iJPifaurum 49^1


Pifca ria 382 riimuthutn 1^8.
Plfeck 728 PlifTa ^87
Pifidia 930
Pifliacum 90
Pifloja PlGczko 831
Piteft Plombieres 14S
821 Flofcum Uz
PitbaLapmardc 821 Pliidenz f 04
Pitola 37 s PlumeriusLacus fi^
Pitfchow g34 Plumbariae Thermos
Pityufifc^e3nflllH 4K 148
Plümbinum 41 g
Pitzur 8^7 Plumbinus 417
Pizarrus ^f6 Flürs, Plurium 33 j
Pizzighetone ^66 Voßuv, 341*362
Placentia f 2» 369 Pöblet ^
71
Pl^CQnü^ Dnc, 369 PodamicusLacus 297
Plagsmundi i, 1080 Podium Caritanum 71
Plaiiance 102^ PodebrocenStCirc. 720
Planafia iifo Poderfen fi/
Plafs 723 Podlachia 837
Plata///v* 1014 Podbemer-ÄVei^ 7^0
Urh 1017
Plataeae 914 Podolski ^ 840
flauen 696.7^6 Podskalski 724
Flavia 663. 69/^ Poggio imperiale 409
660
^pietlTe 687 Rolfen 460
$letfeti6urg ^88
5)le^com 8^7 Poi feiers 97
Pleffe FoiiPcou
:
f90.74^ 97
Pleymomh i6g Poifly 90
ipteomaiDe» i6g Pola ?8<?.8f9
Polares Circvli 103g
© Ö & f p^le
Pole 8f9 Pontac 114
PontaMouflTon 147
Tolefia S42 Pontana 202
Tolefini diRovigo 3 % i Pont de Stura 399
Policaftro 42^ Ponte di Lima 28
Poli Elevatio 1068 Ponte Vetra Ci
Politica divifio 9 Ponthieu lOg
Pollentia 73 Ponticum loS
?J5ol)Imf^Liira 83; Pontiopolis IIS
Polocz 844 Pontifara 88
Polocium 844 Pontoife 88
Polonia 831 Pontus 930
major 83T.834 Pontus Euxlnus 18.
minor 83i»834 %66
Polozkie 844 Ponza, Inf. 370
Polus 6 Poperingen 231
arflicus 6« 1014 pordenone 38f
antar^icus 6. 1039 Porentru 339.f22
Poltzin 763 Porquerolles I2f
Pomerania ciUrior Porta Port 38
7f9 Porta 89f
uherior 799 Fenea 199
Pomerellia $38» 848 HercynU 937
Pomefania Portalegre 2f
574 Portse Cafpiae 991
^5ommern 799 Porte er OS /»/I 129
Pomonia I9f Portello 4H
Pompejopolis ^Pottenau 38f
Pompoma Porti a ^66
Pomptinuslacus 414 Port Louis 103
Ponente Port Royal 1013
PonsArolae 327 S.Jean 102^
PortVendres 121
Sturz 399
«1 Pwto 19*28.
Svegjfiev.

VoTtoMo lOIf Gefohricatt 103


ßm 590 Gratia, i of
Fermjo 401.418, Herculis 29. f f f •
. 449 4^7
Gruaro Henuhs Afomci 39 f
Hercole 417 Iccius 109
. Longone 417,418. S. Johannis 1016
449 Lihurnus 399
Maon 73 Longus 417.494
Torte Jlirofz 584 Ludovtci loi
^^^^^^ f7>#9S4' löf
Jdago 75
S. Stephano 417 S.MarU f4
Vener e 590 Naonis ^Zf
5P0rfIan& 16:7 Novxs 227.169
Portsmuth i^f Paffagius 64
Pire&ns ^oj
$oriflg«ü 19.21 Privat US lo)
3Jorüigj^fifc5esW(;er 17 Pule her loif
portus 14 S.j^idariA i9f
alacris 2f S.Stephani 417
Aqu/z?ukbrA IQ09 Telonenßs 1% ^
Arkiko gf9 Vener is 350 12t
C^/ö 28 Pefega $84
Qarolt .
fiQ ^ofeii/ Pofoniä 83?
Cithar^ßa ^16
S.Crtdcis 88g Potofi 101 7 .

Delphini ^
jjo Poynumcaftr, 468
Detphorum 276 5PjOt§J>am 7^1"
Divitis 1025 Pozzuolo 423
S.Em^deri 62 Praceiifis C/r^*, 720
Ericus % 390
Ferrarius "
449 1 Prado 44
Gaditanas ff I Praecopia 8^7
St^&ö Tri».
Tmftä. Aurelianenf.
^neflerjean 9^4
Frmfed:. BahulTn gog Frincipatus citerior
Fraefedl» Hagenoenf, 42K42f
SH lllterior 421.424
Praef Italica^ jif Principis 1002
Lugdun.. 84 ^JnnfjWilh. 1028
SueviA 5*02 $m^t)oa Wallis 178
Praelaten fi7»7<5f Priorat I^t
Praenefte 418
Praefidii Status 4^16 Fröcita 42^
Praefidium Julium 23 ^raiiini^ ^ 749
Prag. ^
721 Promontorium if
Pragelana Valfis 5^7 Aciium 90 j
Pragelas-S^al 3 57» 129 Artahrum 61
Prag^enßs Cirr» 719 Aphrodifium 1^6:
Prato 398 Antiveftmm 168
Pratolino 35)8
Precöp 8^7 Chariiemam fj
PrecopenferSartarn Crucis 39
Lilyh^um 440
Preej^ 6 so Palmar um 98^8
Felorum 440
Premislia 839 Sacrum
Prenslo^ 7f7 Saturni fg
tis SeptentrionaU 8fo
Preftain 180 Feruvium 194
Prefton 17^ Vincenüi 3 o
Pretfch ^82 Viride 93 g
Prevefa Propoisk . 843
84r Propontis 899* 9 26
84f Prosnä//ttV. 83f
849 Profecho 3 ST
Pribufiuin 748 pj:ofegnnv?2J^tn 387
Prgtg
-

fSegtffer.

Prote I2f
Provence 8f. iij. I2^
Provincia
39-^9.
Provinciaeliberae Pyrmont 6ig

Prumia QUadi 794


Prufia S4f
X. Quanclieu
Pruflia Quaqiia-€dfi 989
S4f.92j
Folonica Quebec I Ol 2
g4^
^
Brandenhurgica Xlueöltrikrg!
Pruth Queens Comif, 204
897
Prybus 748
Przetnisl QueislH
tJ9 7J4
Ptolomais Quenes , Quenefto
934 ne
Pudnum 387 204
Quercetum
Puerto S. Maria
fircFIluf .
H
460
Quercy
Puglia fiiierfurf 679
420
Püglienza •
73 Quernheim
Puiccerda 7t 614
PiiHhely Quesnoy 231
Hl
Pultava 84^.871 Qiueborn-^ircS
Purbeck Quiers
Hj Quieras
35 J
Piiritaner 3ff
Pudes Quilabis 461
Purfia • Quiloa s
7^6
Puteoli Quimper-Corentin
i6j.ip4

Puylaurent
n QmnqneEccleliaB 882
QumtmiFamm 43.
Pylus gio
Pyraeus portus 7^9 Quiri Regio 1034
Pyramideii 99^ Quiilus 714
Pyrbaum Quiftello 97 f
£) ö 0 7 QuitQ
Quito
Quivira 103)
uAab 8So
^ Urbs
fiuv.
880 Ratibor 73'!*73l
Raceburgiim 667 Ratisbona 479
Rackelburgum 46^ Ratshin 721
Siacfel^burg 4^5 SJattenberg 490
7^1
Racow 8H Rava 836
Staöcgafl 677 Raudnitz 537
Radicovani 401 Ravello 4^6-
Radnor igo Ravenna 4^7
Radzivil S44
Raitfch 9U SKam^burg yu.T7i
SKa^enmarcE
Ragatz Rauraci 319
Ragufa
gfJainfaU
I

I m
387
Rauracorum Auguft»
31»
Rambovillet 9f Rea 10«
Rani dies Readlng 166
639 Reate Ji6
'4 Rebdorf 576
SJanfffiUönif 3'7 Recanati 4!l
Ranis ^73
^ jo f)vccf!)etm 2{if
Rapallo 590 f6f
Rapoa 201 Redones loz. 141
RapoldiRupes P9 574
Rapoldi Villa f29 Rees
Rapoy 201 Refluxus marij i|
3^7 47f
Slappol^ttjeiley 3vC(jcnfper9 3U
Slappullieiu S^9\ Stegenfpiirg 479
iH 480^
Reg-
Reggio 372 , SSerpalf^/Äir^
Regienfis D^c. 372 Relling-jtivc^ (Jn
Regina! Com. Remi
204 1 UJ* Ml
Reginas Gradecium Remiremont 14 g
« - . 72f Remiricus mons 148
Reginaepolis 204 491
Regiomons 849 49f
RegiopoKs 204 534
RegisCo^. 2 ©4 Remfana ValHs 49 f
Curia f7f 64 S
Regium 123 Renfrey 190
Lepidi 372 Rennes 101
Regles 201 S22
Regum clvitas IC17 Rens f64
9ieicJ)ena« Reps 894
Refa f^4
72f Refchow Sf8
475 Refium f70
76s Refpublicai/Ji^, 501
Grifonum 3^0
Retel i|4
765 Retimo ^11
72f Reth'^ifch
Reif 490 Rez
Reucus
u
Inj. 100
Revel
Reif Apollinarii I2j Syr
Reim5 -
Stög 85i
148 Heilt 833
Reinbeck 6t j 833
Reineck n6 851
SieinfelD 649
fi4
70f Reyes
Reys-
1 9
1

Reyswick Rhone 84*2^98


Rezan 8yo Rhopicum 44^
Rhaeti J3Ö. 339 Rhünen 66^
Rh8Btia 349 Rhütupia 871
Rhaetica caflra 324 Rhytimum 913
Rheticaealpes 342
Rhegia 43^ Richelieu, Richeliumi
Rhegufia 3^1
W)t\ti 217.198. 414 Rlchemond 164
Rheinbeck 6^2 Richmond 1(^4.174
fSl^einbevgeu s^i Richmundia 17 6
Si^einecE ^^hS^r Äiddagshaufen 63
SÄ|)einfel&m 504 Ditebenia^)! 743
Siiefenburg gyi
Rheingau f f6 fKicim&ibm^ 743
3lJ)ein(ivafenjie{» jfi Rietberg 61
Rieti 41
Riez 123
!yi&ctnia6ern f48 Rieux 1 6
Rhenen, Rhena 281 Riga $28
Rhenofelda 504« ^93 Rimini ^
407
Rhenogavia ^6 Ringelheim 634
Rhenus alf. 29S.4f4 Slingrtaöt 801
fuperior SliRtdri 616
inferior 521 Rio 13
Rhoda 69 delSfiritoS^ndo
Rhodanus 84*298 Rioja 4?
RhodignianaP^»//^^/^ Ripa I4»8of
381 Ripaalta 367
Rhodigium 381 Ripacorfa 68
Rhodlb 9 3 T Ripacurtia ^8
5Kl)ot)ifer^3iiffer 9^ Ripaille 349
Rhodiva ducis 249 Ripalia 349
Rhodopolis Ripalt» 3<7
1 1

Jlitzebüttel 6^0 /»/I 646


Riva 49© Romagna* 404.417
Romandiola 404
Kiyiera 526 Romania 87 898
dt Levante I
^29 Romelia 928
diFonente jg9 Romhilda
!
581
Rirolta 367 Roncaglia 569
Rium , ipi Ronceval d^,
Roben Ronciglione 370. 4if
Rochefoucault 99 Roncilio 43 y
Rochefort ^9»24ö Ronckel
Rachelle ^99
99 Ronda ^7
Rochefler 15-9 Rore
Roche ilir Yon 98 Rpfchachj Rofac. 337
Rochlitz Rofchild 75>9
Rocroy ,^4 Rofcianiim 43 3
Koda 6^9 Rofcomen 2 0f
Rodemachern 24 7 Rofenberg ©v» 46^
Roden ^i* Röfenheimium f3
Rodenfis Abbas 70g Rofes 65^
Roderici civitas jo Rofette 5^9}
Rodas ifj
Rodium 242 Röfienia ^44
Rodolphiverdia 469
R08UX 242 Roflano
Rolduc 433
249 RofTia if9»i94

Roita 37 §
Roggenburg ,jg yCötenmirg 641
Roja fluv. tot tttSef)rDett 641
jtiÄeffen ^94
Rom «r£^
^^^^ jw&fv Sauber; fg<>.
Siotenfelt) fo; Kugenmato 7^4
Siötenmunffet f jö Rugia 7^'
Roter dam 573 Rumney ido
Rotevilla J5o,3B9 Rupella 99
Rupert! villa 327
Slo(t)e2t)uvm 89r Rupes 894
Rothomagus 104 Rupes ad Yonara 98
gi:otf)9lraffm 838 Rupes Fer^Ä</// 200
Slotl)fc^ilö 799 Fortis 99.245
Siot^meU 3J0.339 Fucaldi 99
Reuen 104 Rapo/di fi9
Roveredo 49<* Regia 134
Rovergne 1 1 * K^/i^ 14*
Rovigo 581 Rupia 7f 5
Roure ?i2
Rouffilon 71.120
Routland 174 Rura /äv. afe
Roxburgh 188 Ruremont 2^0.5^7
Roxolam 8^4 Rufcincnenß» Com.
Rubeagum ^29 120
Slubcn 9?<^ RufTe/m 3»i
Rubrum mare 97^
Ruconia 49 Ruffia ^/^^ 841
Rudcöping 802 Lithuamd S41
Rudelrtadt ^ 706 magna 8f>
Rudolphiverdia 4^9 »i|r^ 8ri
Rudolphopolis 706 Röi'yÄ 83i*8}8
Ruteni 1 1 % ,

3iut)olp|)^n)ert^ 4<59 Rutheni 14J


Ruenz/öv. 179 Rutlandia 174
SlüDcnl)aufe« T84 Rutuli 43*
Ruen 663 Rye lio.i^l
RufEach ^»9 Rypen 80^
Ryf-
1 1 1 3. '

RyfTel 231 S. Cyr 91


Rysw'ick 176 S.David 179
C Afrae 1014 S. Denis 57,482
Aignan
S.
94 S.Dionyfiifanum 87
S. Aimeran S. Dorningo i7r.4fo
479
S.Albans 171 S.Etienne deFurens
S. Alouzie 1024 101
S. Andreas-^erj 626 S. Euphemiae 41
Andrew 62^%jy S.Euüachii/»/; 1024
S. Andrej s lu S.Fe loio
S/Angell burgus 44 S S.FIour löi
S.Angelo 412 S, Gabriel 34
ö.Anna 71? S;Gall J29..H7
S.Antoijio 100 S. Gecrge^fort,. 1013
S.Aflaph igi S . G eorgenberg f of
S.Auguftiqo joio 74*
S.ßarthelemi 1024 S. Georgii f 19
S.Benedetto S. Georgio della.Mrna
S. Bertrand 1 1
^
S.Blafii 519 S. Germain aLaye $j
S. Bonifacii fretum S. Gertrudis mons 277
S. Gever
o.Bneux loj S. Ghillain 24 a
S.Briocifanum loj S. Gisleniifanum 241
S.Chrifl^fle/»/: 1024 S. Goar
S. ChriftovaldelaHa- S. Gothard 31^.881
vana 1022 S.Haimeran 479
S. Claudli fanum i
§ Helenen Inf,
f 1
1002
S.Clodoaldifanum g; S.Hiiaire 197
S. Gloud
37 S.Hubert 267
S, Claude i^ i ©t. J^u6m^6ur3 689
S.Colutnbi/»y; 19^ S. Hubes 2
S.Croix Inf ggg. 1014 S. Jacob 60
S. Crucis portw jgj SL jago 60. lor 8. cot
Inß
1 6

Inf, 1001 S. Maneholdi fanum


Americ£ 1017 i4f
delEflero loJg S.MargaretaBl;^/. 44?
delaVega 1023 881.
S» James ^61 S.Mariae/«/. 45 ©
S.JaquedeLeon 1016 S.Marino 4^9"
S.Jean deMaurienne S.Martha 10 1
S. Martini 334
S. JeandeLuz 113 Inf. lojl
S. jean Inf, S. Martin 4S'9
SJldephonfe 4f Urbs 1 00
S. Johannisburg S. Martin Faßis 3 57
'
ohannis Inf. 1027 S. Martinsberg 498
S. johnilohn S. Martinsburg fff
S. ifabella I02g S. Matthaei 1002
S. ]uan deporto ricco S.Mattharo Joio
I0 2f S.Maura 914
S.Juand'UIloa 1009 S. Maximin 124
S. Julianaefaniim i »2 S.M^nehoufd 136
SAuüi Jdonaßer, -t^ S.Michaelis 1018.1,021
S.Laurentiij^Äi/. 1008 S.Michiele 3^8*

S. Laurentii S.Miguel 10 Ig
S. Lazari 1024 S.Morice 33 f

S.Leonhard 4^^ S.Nicolai lodi


S.Liceriifanum 14 1 S.NicoJaoZ«/: A50.
S.Lucar deBaramcoy4 loor
S.Lucar S.Omer ^ 221
f4
S. Luciae 1024 S.Palais
S.Luciferifanum J4 S.Palladii fanum iij.

S.Lucia i024 S.Papoul 117


S.Ludovicifanum 147 S.Paul Ih^^i
S.Luza 100 S.Paul de Leon lo^j

S.Macloviifanum 103 S.Paul detroischafte-


S.MalQ 103 aux jag
'
1

S. Pefersburg g2y Saar Fluv^ 14^


S. Petri Campus foj Saarbruck
S.Philippe ^0.279 Saarburg
Fierre - 107 Saardam
S. Poelten 160 Saar-Louis
S. Pons na Saara ?2Bujiett 5^77
IS. Quintin 4J.I09 Saaron
S. Remo %n
,ÄSacrament ;4 Saba 941
'S-$alvator ^9^.1019 Sabaudia 347
S/Sebaftian öj.ior^d proprio, 94g
S. Sever i 14 Sabefus
S. Severina 4^4 Sabina 404. 41
S, Severino 424 Sabini 43 g
.,i>eviero 450, Sai)ioneda J7T-394
S.Stephani ad Fund. Sajbis fliiv.. 2i8
4 1 7f jSaTbluftan^;*^;
S. Stevens w€rd 2fo Sabrina ^t^^^ijz
'

S. Thomdi'Inß |j«ipo2
6So
H^^^' 1024
^.Trinitatis fanuip ^ 600
Sacrum Caefaris "91
S.ValtrS^\f44^' Säczova
S.Veit /^^tiU Sagan 747
SvVeitamStott/^;^/. Sägiuni io5

'470 Sagrae 30
S. Venant. 12^ Sagrez |o
S. Vincente '
idoi 3äguntus 47*
Sr yinoci mons 234 Saguntini
S! VitiadFlumen jg? > 8^
SaiKOck 971
S.yitifanuni \ 3 §7 . Stintes III
S. Winifredsbrun" I g 1 Sainto|;he in
J?.lJlrici 486 Saia Urbs 5^79
S. Yres 1;^ Fluv.
Sala-
78

Salamanca 49
Salamantica 49
Salamis Inf. 9 1

Salanches"^ Salancia
"©al^ungeti fSt
Salankemen gS©
Salaffi 438 Salvaterra 24. 27
Salberg gij Salvator 10 19
Sale ßuv\ f 72 Saluzzo, Salutiag
151
Salee ^ ^79 Salza 671
Salentini Samarcanda 964
S alcmitana Pre-v^ 426 Samaria 934*9^^
Salerno 4^-^ Samaritani
Salez Sambia 84^
©atfelö 70c Sambre^ÄV,
Salii 19^ Samland 849
Salms, Salinae 151 Samnites 438
Salisburgum 49^ Samnium 437
Salisbury 166 Samo If^ß
Saland 282 Samogitia 844-
Salm 24^,ffur^^ Samo jede 8^1
©alman^meiler v7 Samofat
Salmurlum 97 Samofae Fluv,
Salom onis 7«/. i o 1 Samfoe
Äalom, Salojia 124 Samus bif.
Salone ! Sancerre'
Salonichi 90 y
Salopiens Com^ 1 7f
Salfes,Salfulae 120
Salum 1 24
'

Sandomir
j
SandwickjSandjovieus

Sand-
1

Stndfliet 3f5 Sartena 447


Sangallenfis Abb. 137 Sarunetes 540
©angcr^aufm 69z Sarunctumtraftus j
^oanitia 2^6*124 Sarzana 590
Sano ßuv^ 424 Saflari
44f
Sans 14^ Sas van Gent ajf^
Santacafa 6s Saturni promont» f g
Santarein * s| Satz 72{
Santjago leoi 467
Santillana 62 Savannah lois
Santones 1 11.
143 ©auerknö €09
Santogne, Santonia Savigliano 3f»
^ III Savilianum
SaoneF/«t/. igo.iii. Saumour 5^7
if I Savolaxia 82|
Sapanae/»/: 1028 Savona l«9
Sara ßuv^ 146 Savoyen
Saraburgum j6o ©auftnberg fl8
Saravus 14^ Saw, Savus 881
Sarai^poni ffa Sax 1*4
SaragolTa ^[7 Saxly 5«7
©arbriicf ff» Saxones 794
Sarburg j6o Saxonia fw/irw ^14
Sardica g^g fuperior 67s
©arbimen 77. ifi*4?9 Orientalis iff
Sardis, Sardo 917 Außrah iff
Sargans 52 j Saxopolis «94
Sariat, Sarlatum 1 1 Sayd 9,4
SzvmdLtizEurop^a $44.
f9i
964 Scagen
^jf4/ic^ g44 Scaia
barmatigummare gf4 Sealdia Z79
Sarna Scaldis 2lf
Saron v9i8 Scalotum 81«
'

mm

Scanderburg , 804 284


ßcanderick Schenkiiarx
Scanderona Schennis .

-
Scandia Schepey
81^4
Scandinavia
Scandrup Scherneß 166
Scaphufia 513 ^cherpenhevel 2f6
Scardona ©t^ntlanöifc^e Snfultt
^
Scarpe ^«v. -
^21
Scavperia Schevelingen 27r
Sceuditz 5S4 47r
Schach Schiel and 273
@c[)ad)fpiel Schiernr>.ong 24^
Schaer dingen
Schaftnaburgum Schinzcnach 307
7ro Söhiras
*

©cpafiaufcu 3^0,302. Sciro/;;/. 9^7


730
5-37'
©t!)af!la&t .^93,
Schagerrack 804 0^8 7.29

eMott Sil 697


©clatibau ^8(^ S9A
47$
falttgfdt 897 ©dlefieo 733.7^7
jDber 734
.Schaesbiirg 893 754 !

^eä}atten io3<^ ©(^lefif^2?imfeel 744


i
©(^lc§tt)tö«y^^ 64^
'Schäuenburg-NafTau Ducatus <^4>
©d;Uttflat)t
Scheer f07 ©Aleufingeri . f8i I

©(l}Ucr
^dnVitnUtq 482, ro2 *©c|)hiffel6ur9 82r
lSchmeichar//^'i'.
.©$mie# !„
745
©c^Jt^alenberg ^17
Schnecka 291
B<bnttbcxq 6^0
©cDonaicf) 7fo 100^
fi6
n6
4f9
&mnbmq 77S
730 ^90
S19
276 706
6}o ©c^iMi^enbnrg
6jo fOO
49T
16.79^
Situation ig4
Schowen 797
279,280 ©c^mel^m'^ ^2,74^
©i^mdnfurt ^89
Schremsburpf I7f ©Amci^ 1^.29^.518
706 ©c^tt?ci|er^@ebilra^
oehrops I7f 83.297.142
Schrowsburi I7f ©^tt)ei$,er4^nö 29^
17 Schwerin Surften
©c^ulpfort
6r9
f ©taDt
SchutJ/T/:
©^melmgeu r4i
f79 ©(^iDjbujlf.jtret^ 74?
©^maöecf Schwidnitium 7421
©c^maben 49h f 02 Schwinefund 809
©c^minge /«v,
Scia i9r
Seio Inf. 516
Scirvan
See Scteu-
Sckeudiz 695 Sedan I34«^^l
Sclavonien 873.883 Sedletz T^f
Scodra 904 Sedunum 334
Scoon Seduni 340
Scopia 890 ©ec- n .

Scoriacum 43 Seelandia 79t


ScorialeJ 43 ©ee ©enesÄtet^
Scotti ai2 ©eel^aufen
Scotia If2. i84©e^lanö 21Ä.178.798
Aieriiion i%6 Dan. 79»
Septentr. i%6 Holl. 267.278
Scotiae Inf. 186 Nova io3f
Scutari 904.91^ ©ee<3{aubet 38. 1006
Scylla 439 Seez
Scyrus Inf. 917 ©egeBerg
SQ^thiz Afiatica 9<^3 Segedin 879
Scythicum mavQ 9^3 Segelmefre 9SÄ
Seaux 91 Seger jStt'V.
Seaford 160 Segeswar
Sebaftian 1019 Segobia 47
Sebaftianopolis 6h Segovia 47
928 Segre ßuv» 17^
Sebaftöpolis 6} Seguntia 47
Sebatum 489 Segura Fluv. f8
Sebenico 887 Segufiani
Marcnion.
Sebulon 95^ SeguGnus
Sebulium 893
Seccau 4^4 Segulium 3ff
Secovium 4<^4 Seguftero I2J
Secerra 70 Sehn
714 Sehna Fluv»
©ecfeuborff f8o Sehufmm 7f» !

©eäimjeil/ Scconium Seine Fluv. 85 i1

504 Seinsheim
Seir
Seir
Seland
9n Septlsles 104
79^ Septem Infulae 104
Selandia 97h 267 Septentrio^ 2.1061"'
SelckeF/uv. 160 Septentiionale »/^tre .

Seleiieia
io
Septcntrionalis 1048
3^9 Oceanus 9
Semendria 890 Septimania
Seminara 8r
434 Sequana 81
Semgallien 8r2 Sequani 14$
Semnones 418» 794 Scraglio 90 b
Semoy Fluv, Serajo

Semring 4^r
Serchio Fluvm
Serazana
m
Sena 400 Seria
Send 4a
9ff Sermone
Senderovia Sio Sertina
Senega Fluv. Serv^nia
Senenfis ager 400 Servefte ^78
Senez 124 Servien
Senftenberg 87r
SefiiaF/m 3f4*3^2
Seng 887 Sefto 901
Senfis
SeftradiLepante 390
Senne Fluv. Setabis
Sennef Sete
2f f 119
Senogallia 408 Setia'
Senois
913
134 Setubal 21
Senones populi 143 Sevennes
Senones»r^x 134 Sever
Sens 134 Seyergt^a
Sensheim f84 Severia Iii
5enusjF/»v.
5ephi
199 ^mxm S3i,*fJ
9fo Seyerina 434
Septa 980 Severne Fluv. i ff. 172
e e e a tj^veri-
Severinum 66^ ©ilbei%SlDfte 61.100^
Severne i5T Silefia 733
^

Severopolis 114 fuperior 734


HS
.

Sevefta Tiguliorum =
inferior
390 .Siliftria ^69.898
Sevilla 36- f 3 Silley/«/:
deiOra i02f Silo 937
Silva Arduennä 2^7
Schennon Fluv 199 Silva ducis »^7
If7 Silv« 29
Shires
Silvaneaum 88
Shrqps 17^
i7f Silves 29
Shröwsbury
5hureF///v. *
18 '5 ilures
Siam 962 Silur um 1028
865 ilurumlnfulaB 169
©iberieti
Sicambri 794 ©imeon 93^
Sichern ©immer n f45
Sicilia. 77-439 Sina
440 Sinai 942
citerior .

ulterior 44Ö Sinarum Imperium


utraque 440
Siculi 438.891 Sinda'
©ineftfc^e 55Reer 9^'^
Siculum fretum 4*9| I

9^9 sing 888


Sicyon l ,
.

Simgaglia 4<^8
Sidon ,934
©iebenbürgen 890 ©intjeuöovff f4^
@inti^)eim f^i
©leben ©emcin^en u-2
Siegen 5-96 Sinus .

882 Aquädukts 8^8


©ieget?>
Sinus ^r^o/ic«i 9^ ^
Siena 397 400
Auflrinus 213
Sigirtania 9f4
Bothnicus. 812.82c
©igmaringen 499
Signorie 592 Cambaye 9^5
Co^iÄ;?»^ 804. 8 id
Siguena;a 473
g

Corinthiacus ^og Skoropaki 87^


DoUartius ag^ 5kye
Finnicus 512,824 Slany
Tleni
Slavonia
Gangeticus 875
:
Slego
Laconicus ^10 SIeida
Lymicus f^7
gof Slesvicum
Magnus 804 SliaF/Äx;.
Aitjfeniacens. ^46^
910 Sluis
Maxie anus 1 2 . 1 00 234
Smaland 817
Perßcus 940 SmaU^alden
Sanäorum omnium Smolensko 844.85* g
1019 Smyrna
Squiüaceus 43? Smyrner. ^«tl6{liiig
Tarentims 420
Tergeßinus 924
387 Sneca ^^j^^
Thejfalonic^
^ Sobrarbia
Sion 334
4g
@06ren()eim
Siph
SociiHelvet. 301.
Sirad 835 Soezova
Sirmienfis Co»?,
.

gg^
884 Sodom
Sirmio 382 Sodore
Sirtes Voc
14
Sirvan
5^3
Sifacum
88f Sognacum 241
Siffimo 5>28
SifFek 88y Soillbns 88
^iftarica 123 Soldin
5ifteron 7>8
123 Soleiire
©itten 310
©ittic^en6ac&
3H Solforino Pr/^c",
680 Solingen
Sitziftan
^f4 ' *^olms
Sivershaufen ?97
624 Solisbacum
Siwas 48f
$>28 Solodurum 3IÖ
Solo?
1 1

Solothurn 300*302. Sorbiodunutn 1^6


Solfona' ^0 Sorbonne 86
Solilitium 1077 SorJa 20.48.929
itfiivum 1078
pyhermm 1078 Sorlingues /»/i 169
Soltau 624 Sorento 4H
Soltfeolm 802 SoteropoHs 99S
Soltquella 75" 2 S Otto vent o Inf. 1022
Soudwalles 1032.178
Solvarino 37S Soule 115
SolwayF/«^. if2 Southampton 1^4«»^^
Solwayfyrth i8f South-Lewe 2f4
Somma 107 Spalatro «87
Sommeßuv. 107 Spa 2^4
eommcvfelD 71^.748 ©panöau 7ff .

©pangenberg T9Jt

Commevfcburg 632 @pan|etm f37


^ommeriet 167 ©panien ii.3f-74
Sommerfetshirc 167 ©rangen 3^-

%omor\2Lßuv. 107 Situation 3r


€i>ntrtr6i)aufen 707 ©panif^e 3Riet)ertanl)e

eonnebevg 504 217


©onne&urj 7^8 ©pavcnbetg ^if
Sonneck 46^ Sparnonum 19^
^onneujleitt ^8f Special-€^aVfm 1

©onnenjal&e 7^^ epecFfelb s^^


Sontra f94 Spedia 39^
Sophi Sperlinga 44»
Sophia 898 Spernonum 9f
Soprarbia ^8 epetjer f48
Sopron 880 Spezza 390
Sora 424.800 Sphaera redla loff
Sorau 71^ obliqua loj^
Sorhiga ^94 parallela loff
©pie^'
©targarö 4^6.761
©piel&erg foo.61 Stargardia vetus 66$
5>pina longa 913 Stasfurt 671
Spira f48 Statio 317
Spiritö Santo 1019 State dt Bujfeto 370
Spithead 16 f ^^/^^ Chiefa 396
©püjberöe« 512.1030 deUiPreßdn 4:60 A16
Spoleto 404,410 Stavanger 809
Sponheim 5^37 ©tat)en|agcn
Spörades/»/; 516 Stavenille 2gr
©pree 7f3 Stavern 291.^^7
Sprea /w. 75*3 ©laufen^eirj 6^2
6prem6erg 71^ Stavria 291
©proftair 747 Steckenitz F/äo;. 667
Squillace 433 Stederburg 6j%
Stablo 2^5" Steenbergen
©tabe 639 Steenldrken 24»
©tabiott fo^ Stege <02
Staditz 724 ©tegeBorö H17
©fabt nmJP)of 47(^ ©tetn
©taDtSerg Äia ©teinau 747
©taDtl^agen 616 ©teinfort 620
€taötc/©erj$t67i.339 ©tein|)ovfl
StafFord ^7 1,174 ©temingett Bif
Stagira 906 ©tetnfolU« 163
Stagnum ij Stenacum 247
©to^lecf f43 Stenay 247
Stalimene jid
7;^/; ©teni^al 7ri
Stambs 490 ©tenfert ^20
©tamc3frnel«93f.93^ Stenium 328
btampalia 917 Steooberga 2f7
Stantia, Stantz 317. Steno vicum 288
Stenwick 288
etmnUxQ 4do Stepenitz
4 Stepha-
Stephanoduniim 1 90 Strandia iSeptentrion.
Stephanopolis 892
©tevling 191
Sterlinga 191 fVtt/^ 847

©ternflein 48^ ©tr äffen a7r

Stevenswerd Strathern 19^


^UijiX urhs 461 Strath-Navern 194
Fluv. 4^^ ©trraibinga 47»
gtraueberj 7f^
Streckeniz 7^^
©tme?9?eet 919 ©(tepeö 815
Stipshom 624 ©tveien 686
Stiiia 4^ ^ ©trclt^
Jiiperwr 4^3 Streik ,

mferior 4^3 Stretto 12.889^


ii4 ^/i Conßantinap. 899
Cf9t!^s?im
Stcechades J^, 12 j diDardanelli 299.
©tel&evg 690,708 ©trigau 74»
Strigenfis mons 74-
Stolpe Strigonium 880
^f<$.7<^4
Strimon 9^^^
etvomberg f43.<^5<^
1^6 ©tromtingä 81 r
Stone-henge
Strongoli 431
Ströpke ^74"
Stora 9« 7
Storcau 7^^ Stubeckeshorn 624
Stubköping 802
Stormam 6fi
15^9 ©tiilin^eu foi
Stoiir^i;.
Strackonitz 7 2^ ©tut-SBciffeabiivg m--
Strada montana ^07 Stum 847
Stralen ^49 ©tum^Sorff 847
Stura 3T9-if9
©t«r^
Suilbkk 170
Styra 463 Suilli* 29/I
Styrum 2^6 Svitia
Subdhi Hehet 301,3 20 Siiia
Grijonum 330 Suleftadt 8if
Sirbola 113 Sulmona 429
Subfolanus 2 SulühuriniPrine. 39^
Süda 913 eim^bac^ 4g^
Sud-Beveland 27S.2I0 ©öl^ßerg 4g^
Sudbury 170 ^ultz ;

48<^, 5^08
Sultza /^/v.
49
©uD^J^olIanb 2(^9.273 SulÄburgumfup. 486
803 Sulza 49j^
Sumatra 970
gummge Alpes 316
Sud- Walles 1014 @iimmnv3nfa!n 1027
2 ©mit) 799
2 ©imDer&ßrg ^41$
©ilDevmanttlan& 815 Sunderland 177
[
©unögatt fiy
©ttbenSec 213 ©un&^njalt^ g2f
Sudeti montes Supplinburg
743 ^32
©llt>li(f^eAmerica 1007 Suprarbia 6s
Suecia 812.79^ Sur
novTt 1012 Surate 95 g
Sverinum 664 Suria 93 ^
Sveffio Surinam lo'ao
Svefltonenfes Suriftan ^31
Svet 7f7 Surrentum 424
Svevi 794 Surrey 16^
Svevia Surria 165
Sus
Svez Süß 9f2»9^t'
Suffglcia Sufatum 614
9

Sflegifiev-

Susdal 81 T^abaci Infula 102^


* Tabago/?^/:
Sufe 3T4
Sufiana 9?* Tabareftan 9f4
SulFex if<J.M7 Taberna Alfaticae y 30
SufTexia if7«i6i
Suthantonia 16 r Jldofeüdnic A y00
Sutherländia I94 745
Suwas 9^8 1 abor 727
Suzuen 99^' Taboriten 7*7
Swartewater///v. i88 1 abris^ 9^3
Swart-Sluis 288 Taenanutn 911
Sweitz 300.302.? 18 Tafala 66
Swerin ^64 Taffilet 98t
Swibiifen 748
S>»'ibu{ium 748 Tagus 20.39
Sybaritae 43 8 Tajo 20
Sycion 9^9 Talmont 99
Swly2i Arduenna 247- Tamaga, Fluv. 29
136 Tarne ^«i>.
Ducis 2?7 Tamerlanes 964
Hercynia Ä27.718 Tanais 854*864
I^igra 504 Tanara 3S6
Thuringica 700 Tanger 981.210
Sylvanc<5les i43 Sangermunbe 75»
Sylt ^4:^ Tanhaufen ^o6
Synodus Dordracena Tanieies 239
275 Tanneber^ 85*
Syracufac 443 3J8
e^rer 937 Taodunum T92
Syria 934 Taormina 44«
Szasz-Szebes 893 Taphrae 26i
Szasz-Varos 85>4 Taracona ^7
Szeben 89» Taranto 43«
Szek t9f Tarafona 67
Tär-
Tarba If4 Tatter /^a/, 9<^4
Tarbellicas aquae Tavas
Tarbellici Tavaftha 824
Tarbes Tavafthus 824
Tarentaife ^
577
Tarentafia
179
TaTentini 438 29
Tarentinus Sinus 420 Tavira 29
Tarentum 4^2 Taurica Gherfonefus
TarifFa jj
Tarraco ^9 Taurini
Tarracona 6^ Tauris 953
Tarraconenfis Erov. Tauromenium 442
Taurus f 0.9 20
Tarracona Tautenburg;
Tarfo Tavus Fluv.
Tartar^«v.
1 8f
Tartaria Tebrjs 9f3
Afiatica Tedimerow 841
deferta Teck 496
Europ^a Tecklenburg 619
Lihera
493
Tefiis 94^
minor. %66 Telamone 417
Jdofcovitica g f 6.8 6 f Telenfin
Rußca 86;»9^4 TeloMartius 122
Sinica 96^ Telonenfis portus 112
Temeswar 5^7^
Tartar-Cham 9^4 TemperataZona
578. Templin
7r7
384 Tenda 356
Xarvifinus ager 384 Ten de 3t ^
Tarvifium I84| Tenerajfei;. 229
TaffusJ/m »791 Teneramunda 329
(£u6 Ten«
»

Teneriffa, i ooo* i t MarU ici-


Tennsberg 7©^ Kov^ 441 «44 5
Tenos ^17 diOtranto 4*^'
Tenftadt 706 dosPapoi 97
Tepblia 946 de Quiros loH
Teplitz 724 Spir.San^i io34
Tercera 1021
Tercky 85i Terracina 4' J

Tergefte ,187 Terreneuve i02 6»2ii


Tergovift 89^ TerskoyLteporie 8^4
Teria/«v^ 88 Tertia/»/: 9©»
Termoll 430 Teruanna «^J
Ternate. 572 TerVerm 280
Terrd 411 Teruel ^7
Teroann^ 21^ Terula,Terulum 67
Tei'batum 827 Terrvifch 890
Terra ^r<!?/V^ 1x30 Tefchen 7}S-7S^
Aüßralis. 10} 3 T^mnoßuv. 317
dl Barl Zi Teftudinisi»/: 1024
Capriala 4\o .Tetina 7^7
diDiemms tojf .Tetnang 5^7
Efonis, 974-'öl^
firma, I4«J77 Tetterow ^^3
Trane a 127 Tetuan 980
:
delFuogo 103 j SeuffeW^nfttlit 1027
mcognit^Seph 8*9. Teviatia 188:

1014 Teutones 835


imognita. Mmd. 9» £aitf«&^35lfi>& 7^Ä
1029 Seutfc^lani) i«4fö
Ignh 10 J 4 S:euf|cöe3)lw i7
Lahor adar io'3 2ej:el 27»
Laboris 420.421 Texella «7»
iiLavoro 420» 421 (Teyn 7^7
Magcüanica i^i^ »Thabor 9?«
£11^
1 «

min
Tham ' .
m Thomas de Aquina
Thames FIuv. n4 Thomond to6
if4Thonon ^4^
Thann Thoren §47
'
160 Thoren 2{6te9 2^^
Theate 428 Thorenburg
Theatina Prff^, 4251 1 horunium
Thebae^ §47
Thouars
Theben 50g Thucatiuniä 9^
878 Thracia ^01
Thelands Ende Thuilleries
ThemfeF/ÄO/» ijr4 Thuin
_ Thengen f^9 Thuinum
Theodonis villa 246 adf
2^ Thüle 10
Theodorici caftrum Thun 307
Thuringia?. 67^
TheTm^Außnac£ 460 Balliviatus
Flumham^
' 71t
Landgr^ 70a
Tliuringica Sylva 700
jP^a'^n>
^24 Sliirisgen ff7.7oo
Helv.etior j2 SMvinga.SBalö 700
Thermarum villa 5 Thurfo >o4:
Themiopyl^ f07
ihyatira ^27
X neilalomca^
^©^ Tiber
Theufing ^-^y Tiberiasr
The Wefternes Mes Tiberiniun 40^
Tiberis 34
Thiene» 2II Tibifcus
S|iet^Ätei#
§7g
1044 Tibur 4rj
ThionviUe 34^^ Ticinoaddaf/Äi?*.
Tkouloufe ^6%
Ticinum
ThQmaBi»/; jqq^ [Tidoir 37^
Tiel 284 Tobolska 8^3
Tielerwaert 284 Tocat
Tiene 410 Tockay 878
Tifiis 946 Tockseum 878
Tigra 99^ Tockenburg 33 8
Tigris fluv. 947 TodüslosSantos 1009
Tigurini 340
Tigurinus^Äi^s 298 Töpelsgrun J37
314 TcgataGallia 141
Tigurum 314 Toggenburgl 338
Tillemont 2f4 Tola 279- i80
Tilly^ 2f6 .479 Tolbiacum 5*64

Tingis 981 Toledo 42*44


979 ToIenJ»/. 279.280
Tm\ofluv. Tolentino 44
Tinna 411 Toletum 42
Tiol Fluv. 123 Tollenfpicker 6sA
Tirano 634 Toliapis 160
Tirlemont af4 Tolmetum 386
876 Tolmezzo 38<^

Tirnavia 876 Tolofa


487 Kifpan. ^4
Titan, Inf^ I2f Galh \\(^

.Titius fiüv.' 263 Tolofates i43


Tivedal 188 Tomar 24
Tivoli 413 Tombut 987
VUn^von Alß. 229 SonDerti ^47
'vanOvermacs 247 Songern 264
van den Vriyen 22(5 1
Tonna 70f
Van Waes 229 j
Tonningen ^47
Toam 20^ Torbay 1^8
Tobinium 928 Tor da 894"
Tobius 179 Sorgau 687
86} Torhout a26
Tobolium '

To»*
, 1

ToTvnesßuv, Landartm
Tornacum 3^0
Lapurdenßs 1
Tornau 3
72f Lumelli?7£ 3^4
«2 1 Nivernenßs 9%
821 Vifanus
Toro fo Sarnuetum
Torrida Zona 32j
1047 TuTonenßs
Tortona ^4
Vafiinius
Tortofa 40. 70 Vercelknßs 554
Tortue 1024 VGlcaßms 88
Tortuga I02f Voßgniacus 3^0
Tofcana
Urhigems 374
Tofcanella 414 1 ragifanus
41 4(^0
Tofcanifc^eSKeer
1 oulon
h
Ti^guria 887
Irajectum 281
Touloufe
ad Afofam 2f8. 281
adRhenum 2%v
Touraine
Tra-los montes 22
Tournay
Tramin j^^i
Tours
Trangebar ^61
Toxandri
irani 4^0
Towr iTrans- Alpina Gallia
Touy Flm.
140
749 fTransHacheana 278
Trachonitis
936 Tranfifalana 2^8
Tragus Aginenßs 112
Trans montana 22.
Alnetenfis.
99 28
Andegavenfis
97 jTransmofana 247
BurdegalenRs III iTräns-Tagana
Cmmenm 21. 24
119 26
Foffigniacus
3fo Transfylvania
Genevenßs
349 Tranunfi 430
Hunnorum
f 4<^ Trapano 444
tiurejoißus
89 Trapezus
Trap-
Trappe 96 Treuenbrietzen 7<;6
'IVevigiano 384- 1

Trafp 491 Trevi^o 384


460 Treviri' fr9-794^
Trava Treviris fJ?
Travemünd Trevoltium 131
Traveothal Trevoux ^ 3 ^
j

Svautt 4^0. f 09 Tribefes l^i


Sraunfleiti 475" Tribocci 794 I

Srauinife 484 TfibunafCaefatis 3^^


Triburia f95
Travus ßuv* 883 Tricario 43*
Trawßuv> 887 TricafT« 135
ürbs 887 Tricafles i43
Trebiaßuv. 369 Trident 491
Trebifonde 92% Tridentinum Conc,
Trebnitz 74(5 491
f93 Tridentum 49 ^ '

i rebul
Treca& 133 Tridinum 3^9
Trecorium 103 Srier 76<^. f^-s

Trefurt f9f Triefte 387* 47^


Treguier Trim 2^4 ;

Treifa Trimolia 98^


j

Tremitanae Infulae Trinacria 44° '

4fo Trinitatis/»/. 1024


Tremolia 98 Trino
Tremonia 614 Trinobantes na ,

Tremouille 98 Tripolt 932» 979 |

Trcmsbüttel yf/ric^e 979 il

Trenfchin %76 diSoria 9^ t

Trent Yluv. iff. 174 Svittott)


:•

Trenta iff» 174 Trivolzo ,


Trivum-
Trento 491 um 3^^
foi
Treptoy 763 Trochtelfingen
Trockie 842 Tuuquin
Trocko 9$^
«42 Turcheflan ^^j^
Troja!
TurciaAfiatica 920
£uv<f et) ©irop. 16.87^
Tropano 737
Tropicus 1038
Cancri
n? 921.949
Capricorm 1046 Ana 922
Troppaea 4H Turcomannia 921
7lf.737 Turdetani 81
Trouiile i4P Turenne 112
Troyes 133 Turduli gl
Tuama 206 Turgovia 525
TüTjingen
49f Surgam 323
630 Turichemum f 2g
Tucomania 946. 10 14 Turin 35^2
Tuda 61 Turonenfis tra&us ^4
TueJa ^77 Turones
Tueria 1 4^
180 Tua^onum
Tuerza 94
8f8 Turris Londinenfis
Tugeni 340 161
Tugium 318 Türtzburg^
Tuitium ^
89^
Tufcania 414
Tult 146.149 Tufcia
Tulle 437
III Tufculiim 415
Tuilum H9 Tutela 112
Tulmedum fJ7 Tüyentia 287
Tundera 647
Tnnetanum regnum T^ede lya, 177
979 Twededal 1^9
/ 194 Twedia 189
J ungri 204, 296Twer §^g
Tunis 979*984 T^wente 287.288
Tunonium H9 Tycho de Brahe 820 -
Tychopolis 6n ValdiNoto 445
178 Val di Tara 370
Tyne/»/. Valdoletum
Typerary io6 Valence Gali 127
831 ItaL
Tyrconel 201 Valenciennes 23*
TyrconenfisComitat. Valentia 4i.fS-U9*
aoi 364-127.
Valentianae 236
Tyne Inf. ^9S
Tyrifius I9f Valentine 11 f

Tyroli 4?7 Valentinois Jjf. 127


Tyronne 201 Valefia 89
Tyrrhenia 34 ^ Vaktte 448
TyrrhenumMare 341 Valladolid 4^
Tyrus 934 Vallefia 329-134
112 Vallis Bariconnenßs
VAbrae
Vabres 112 3S7
Vuccaei 81 BrunU 3^6
Vacia S77 ClufonU 3f7
Vadicafies 143 Dmon£ 441
VadojVadum 39^ Dz/ci^ 31^
Vaduz 5c>2 Joachimica 730. 7fÄ
Vallisducis 502 Lucernenßs 3f7
Vagus //tto/. 3ir
Vahalis aTf.283 Jdazara 443
Vaifon 126 N^/i«^ 443
Valachria 278 fragelana 3f7i
Valangin 336 Verufiana , 3 J

ValBrenna 326 Remjana 491


ValduBuentas 49 Regußa 7S
Valdemontium 147
ValdiDemona 441 S. Martini 357
Val di Mazarin 443 T^yi 370
Valmadia 3af adTeßum 188
Telina 135 Vafcones
llfnhrofa 399 Vafconia 110
ValJifoletum 46 mfpech 114
Vallombrofa Vafia
VaJmagia Vafio 12^
16g
Valogne 107 valtmium 90,92
Valois S5 Vafto 403
Valona 504 Vaticano 412
Valonia 107 Vaudemont 147
Vals J20 Vaudum 308
Valtelin 333 S5au9cftf^e@«6öv9f27
Vandalia 6f9 Vaurum 1 17
Vandälitia ^o.s3 Ubcda ff
Vangiones 79t Uberlinäen fu
Vannes 103 übii 79f
Vapincum 12.8 U^e f9^
Var Flüv, 342 «^tlanal 328
i8r UcfermarcE 7ft
Varburgum 819 Urfevmön&e 76*
Varduli 81 Ucrania 840
Vargila 701 Udalricimonaft. fij
Varthufium S06 Ubenl&eiin f49
Varel 6n Udine, 38f
Varenia 663 VqFIuv. 236
Varini 79f Vecht aif, 288
Varna S(J9.898 Vechte 610
Varjieton 2}l Vedis^ 16s
Varouiacum 2)1 Veä:urIones 212
Varvicum 17? Veere 280
Varus/^t/. 388 Vegia
Vafatenfis Ager 889
114 Vegia
Vafates 114 143 Vehlen 620
Vafcitania iif Vejente«
439
Veit
8

SSegifter.

Veit Venetiae
2^6, 387*4^8 379
Velarum Infulae o1i VenetiaeG^Ä 10}
\ehs Inß 1028 Venetum Dominum
Velau 28f. 287. 8fo 378
Velavia 203, 8fo Venezuela io\6
Velaunia 120 Venife 379
Velay 120 Venfo
2 so. 6f7
Veldentz Vennes i ^3
Veletri 413 Vennones 34^
Veliarupes 981 Venofa, VenufJa 43»
Velino Fluv. 411 VentadeBüentas 49
Velitrae 413 Belgarum i<^4
Vellus aureum 944 Silur um i(^7

144 Venti cardinäles 2


Velocaffes
Veltelin 333 Veracrux 1009
Venafro 423 Verbigeni 34<^
Venaifin 125- Verbigenus Trafbus
Venant 222
Venafca 67 Vercellae
;f4
Venasque 67 Vercelli
3f4
Vence 124 SSciten 829-^41
Vendome 9f Verdun . H^- t49
Vendomois 9f SSerdnigteiRicdcdauö
37<5-377

vid.
378.380 Veria 90f
Venedorum Ducatus 900
378-7^4 Vermandois 109
Veneris portus 390 Verodunum 149
Venerrs/^c«5 390 Veromandui 144
Venetä Refpublica Verona 382
37<^ 382
Veroneäfis<2^er
Veneti 43 9* 84? Circ 382.
Vero-
Veronefe 3^2 Viadnis/»!/, 4^4
Verowitz Viana 66.^77
Verfailles 86 Viande 246
Verfalia Vianen 277
Verua Viatka ^ ^62
Veruca Jfö.^gj Vibiicus 309
Verviers 2^f Viburgum 804.824
Vervins 109 Vicegrad 880
Vervinium 109 Vicenarumnemus if.
Verulamium 171 87
VervonaeCaftrum i jf Vicentia 582
Ver u vium p rom. 1 94 Vicentinus ager 381
Vefaliafuperior f6o Vicenza 382
inferior y/o Vieh 70
Vesconia iio Vicloa 205
Vefcovo delle Coa Vico 42 f

Vefolum 131 Vidriacum 1^6


Vefontio ifi Vicus 248.198
Vefoul ifi Antuatius 333
Vefputius 1004 Aqualis 42 f
Vemni 439 Aüfonenfy 70
Veftrovicum 817 Cifomagenßs 94
Vefuvius 414 yetus 3\6
Vettones 34. 81 Vidaffus, Videfcus
Vevay I09 (^4
Vexfordia 304 Vidrus 2if.288
Vexfia 517 ViennaBe/^. 24^
Vexin 88 G allf, Allohr oc um
Ufer 14 1 27
Uffel« ^18 •
Gem. 4f7
Ugelium .
959 Vier Ambachten 23^
Ugernum ii8 j Vieux Jones 26^
«&V , I0Ä8 83tn1an&er 6f4
3 1

VincentiiC^iö 30
Viefta 4?o Inf. loot
Vivegano 3^4. Vincium
1 24

Vigos Vinda 8r*


Vigornia 173 Vindafcinus Cow. iif
Vindelici 79;
ViliUa 68 Vindelis ^ 167
Vilh Conßuentium 121 Vindeforium i6f
deConflant 121 Vindobona 4f7
Epifcopi 6}} Vindocinenfis /^ffr.
franca 3ff. 121 9f
Gehbar dt Vindocinum 9f
Gualderiana 319 Vindonifla 3^7
Hilpert i fSi Vineta 762
Vinidorum Marchia
diPortici 4^f 469
Rapoldi Vinneberg 61
real 29 Vinociberga 254
regalis 29 Vinfchota 289. 290
Ruperti 3 27 Vintimiglia 389
Tb er marum f3 8 Vintonia 164.
vitiofa 2^*28#4f.62, Virginia 1012,211
SSiUa* 6<i Viride «aput looi
Viilingen 501* f 2^ Virneburg f6Ä.;8f
Vilinergen 322 SSirmSJruut) fi3
Vilna 84^ Vifabora 9^<^
Vils /»tf. f 74 Visberg 616
Vilfeck f74 Visbia 8i8
Vilsnacum 7f3 Vifchberg f83
Viltonia i6<^ Vifeo 27
Vilvorden 2f4 Vifeum 27
Vimarinum 2^ Vifo nions 1 29

Vimutium Viffan 109


Vinaria 70J Viftula 830
Vi-
i

yiliüs Septentr, 195 Ulyflippo 2»


Vifurgis Fluv, 4f 4.601 UlrnzFluv. Cog
Vifzagna 895 Uma Lapmarck 8 »
Vitelfiacum 560 Umbras 48#
Vitepscum S4J Umbri 419
Viterbium 4I4 Vmbria 404, 4^7
Viterbo 414
Vitifanum jSr lOöf
Vitodurum 328 gegen Sioröen 8.9.
Vitry ij6 gegen ©üöen
Vittoria 64 Ungarn 1^.871
Vivarais 119 Union lyj
Vivarienfis Prov. 1 19 Unmjftel6ave©tan&e
Vivarium 120
Viviers 120 Unna 65^7
Ukraine 870 Un|IrutF/m 702
Vh 828 Unrtr^^fal^ no
Uladislavia gj; Unter ^ SK^einf. Äreiä
Vlaerdingea 276
Vliarus 100 Ußterd^anen bet
SSltegen-Splanö^ 1028 ©c^metger joi.jio
SSlielanD 273 Untermalten 300. 30J.

SSlieiinge» 170 Vocontii 144


Vll^ßuv. 6i Vohburg Voburgum
Ulm tio
Voerda 27^

m
Ulricum

vJltonia
.
2c| Vogefiis
»99!
199.2001
Ultrajedina Provin-|
SSoPurg
mons f 27, 1 4 y
SSotgt^fcant)
47;-
696
SSoigt^berg 69^
cia 267' Volaterra 400
Ultrajedluip agi Volcac
Volcaflinus traftus gg
Vol.
SV

Volhynien 8J9 Uri 300. 302. 31^


V Glienhofen 188 Uriae Fretnm 298
Volfci 439 298
Yoltzßuv, 98 8 Urfperg f 18
Volterra 400 Urusfluv. 175*

Volzheim 6^3 166


Voorn 277 Usbeck 9(^4
Vorconium 277 Ufedom 760.7^1
Vorda Ufez
Usgocki 8^7
Uttagen f96
Uskoken
Vornia ^77 UfTelding 347
58oiv!)3ümmertt7r9.S2 8
Ufta 724
Voffigniacus Tradiis Ufliuga %6t
Ultronick 737
Uplanft «'4 Uterfen 6f5
Uterfen^Äirc^ 6si
Upper-Tyrone 201 Utica 119
Uppingham 174 Utinum
814 Utrecht 21^.2^7 .281
ftlpfal
Urach 49^ Upberg ^

Urania 302 Vulcaniac Inf, I028


Uranien 128 Vultavia^
Vulturaria 43o
Urauienburg 75 f
UranienfisPagus 502 Vulturnus//«v« 4*2
Urbä 3»^
Vurnes 22g
^

Urbigeni 540 Ujtama 48


Urbigenus tradus 525- Uxantes 104
Urbino 404« 4©» Uzenacum 3H
Urbinum 404*408 Uznach 32^,
Urbs vetus 405, 41 f
Urgeliae 70
Urguel 70 iWachtendonck 249I
303 Walpo 884
Wadfteen 817 SaSaltpcr* Nienburg
Wadt 308 681
Wael Ulf SBalfia&f
Waes 744
Walfingham 170
^76 Walterswyl 319
Wagrien 649 Wanfried f 94
283 5Bangen
49^ Waradinum 878
8f4 Waralnahra 189
877 Warasdin 88f
278, 279 SBarburg S79*^r*
5Ba(cfenrte& 631 Wardhus 810
SSBaren 663
lein
^10
®alb6iirg Warmia 848
fffialöecf
5iBariiemi!nbe 660
492 Warnow^Ä'y, 660
53Ja!t)enfer 100. 344 Warfchu 830
484 612
fo4 703.749
2Sar(en6urg
f04 Wartha 74 t
SBal&fletn 72f Warwich 231
873- 89f Warwick 17$
SBailerliej« 500 Wafa
Walles iff* 178 Wafcow
WaUefia iff
WaUia 474
iff
Aufiralis 178
Borealis 178 Wailena

W aterfort

m
Ween g20 Welles i<^7

Weferlingen 674 2BeU 4^1


Wehre//t'v, 57^ SBclptcFe
Weiblinga ffielfd^lanö 34^
Weick. 194 SBeltalfe 8
SBci&a 69Ä. 746 neue 8
;

48f 1

Ö14 i 5Bembt)ing 477


Weigaz/re/. Sr4«8^3 SBen&en 84f
I

337 4>eriiot3t^um 7^4


596 SBeubeljieiu ^80
SöetltiHoe« 497
705 7f4
Weingarten S33erner.'@ee «19
sffietn|eutt SS7 5SBerbeti 7r*
498 SBerbcrt <^i4
722
18 SEßn-t^afeB 480
Siofe 176 5Cr:fen 49*
CBeiffenau fi8
©dffciibuvg 8< SOBevmelattö 818. 848
^//^^ f3i ferner 819
Jrancon f89 Söermgevoöe ^3^-708
Tranfilv. 892 5Beru0Dovif 689
692 sBSerre ^01
?Seiffca|jom fi8 SBerter» 709
SSdffcnfee 692 mxm 481
827 2ßev(l)etm f84
Weitra sißefer>v. 4;4.6oi
?lßei)ccl 737.830 Weferis 248
849 ©eilen
sißeftenöt «aj
SBSelau I

1(^7 iWefteras 81 r
I
Wetteravia S9^
Wefterloo 2f6 672
Weftermannia Sif 60Q
5Bef!ermannlanö sif 204
Wefternes Isles 19 f Wexio 817
Weyhaufen <^24
SBefletmtcf 817 Weymouth 167
SSßefl^gmflanJ) 217.
5^40
290
Wezeßuv. 248
Wiadsky
Weftro-Gothia gig
804
®efl.3nMen 1004 824
i6s
Weitmannia 177 245. 282
Weftmaria 177 Wieliczk 83t
Weft-Meath 204 Wicklo 203
Weft-Monafterium Wielef IS7
j6j
SÖBejImorlanö • 177
SKefimiinfier
f 99
161
4r7

Wight
Wigornienfis 171
Weft-Sexia '1^7; Wihicz QQ^
®cft.sEini) , !

Wila
^^tU^ 8i7.fcri
Wildemann 63 t
2

I
SSJilbcn f89
Winterthür 328
^34
Wildenhufia
^40 5ßirtembev9 494
Sßtlöuugen J9 Wisby • 818
828
Wiffehrad 721
Witenftein 827
aSilMm€^lan& 1028 Witepskie .
84J
Wühelmsthal 704 59«
fBiüemfiaDt 277 5Bitbal i6i
Willibaldsburg 189
Willmanftrand E24 f6o
Wilna-^ 842 2Bitflocf 7fJ
Wilsnaek 7f3 47^
Wiltshire SäJittcnbcrg 6Si
Wiltzburg fSo SBUtenburg 6^4
74^.
Wimpina fi4 f9S
Winchelfea 160 WladislaV 837
Winchefter 164 Wode «9^
Wolau 74<^
Wölpe . 627
9Biabif(& ,
307 Wcerden
5äJolcfenpei« 691
?JBint)M4SKarcf 4^9 Wolfeck fü7
Windfor i6s Wolfersdyck 279.281
5ßmt)mirbel 1 628
Winenthal 226 5ä5olffflem 48<^
Winterburg f43 SBoljfjJbera 46^
Winfchotten a »9.2 90 Wolga ir.8f4
5ßino;ber9 334 Sßolgafi 7^1
Winteiberg 728 74
182 Xima 973
5IBoöm 7^0. 762 Xuntien
, 9<^7
5Boliner(}«|)e 671 Varmouth lof 170
.

Wolodimer Sf9 ^ Ydria 468


Wologda 8^0 Yodfo
Womie 974
844 Yeres Inf, 102^
SBönfwöel 578 Yeffo
Worchefter 974
Ylla 195
Worcum 277 Yonne J/m
Yorck 175
677 Youghall 207
Wormatia ffo Youreßuv* l7f
Wormio 228
706. Ypern 230
Yfel 286
Worodin 8f9 Dfelfieiti 27<J
831 Ysni Ti|
Wratislavia 741 Yflbudun 95
Wrexham Yftädt S20
SBunflorff Yverdon 309
Wurcena Yves 17t
^76 Yvetot lo^
Wurften 639 Yvica 7? -

494
f73 ^ Zagatgay
74 a
9^4
?IBurgen 688 Zairej^Äi'»
99f
VAmo 1
Zamoifcze
$6f Zamoi(pium
Xativa 6®
Xantodunum Zamora fo
63 Zanfara
Xera 987
Zanguebar 33*977
Xeres dela Frontera
Zante
ZaporopskifdJ^
Xicocu '

cfen 870
Sff 3 Za-
Zara 887.^87 Stegcnrticf 696
Zareng; c^;4 Biegeuner 993
Zatecenfis Circulus 9^9
Zin 5>42
Zatecium 723 Zjps X77
Zatmar 878 Zinna 671
Zatz 723 Ziricfce 2S0
Zazynthus 5>if 4S9
Zitta 713
Zedeniqk 7f 7 Zittau 713
Zeeland '267 Ziza 69^
Zeyala ^93 Znaim 73a
Znoim 732
Seiten t)c^ J&jmmel^ Znoimum
1043 Zodiacus 1038
Zoebliz 691
Zofala 597
2lii^)alö
Zolkiev 839
677
3^11 f07.622 49^
am ^mmtxiHi) Zolnochium 879
f 14 Zolnock 879
Zonae
Zona 104g
J04g
Seng Ter4perata ic4g
1^7
Zenith JWrida 1044
ioj$,io;4
Zenthan ii79
Zoom ßuv*
Ze^hyrus 2 3*8
^94
gerge 76 Zottenberp; 742
Ziateck 723 Zuchria 5>of
943 Zuckrr.andel 740
5?i Zrip ßuv. 723
Zutphania
3\imani)U0nUv 301
Zulch Zuyderzee
3trep6rücE
Sun* 300.302.319

3urc^er;©ee 29g wingenberg


, 322iZwoll
itttpt)C« ai6. f^i. I
Z>o.ornick
3tt)eDfaltm

Das könnte Ihnen auch gefallen