Über dieses Buch

Dies ist ein digitales Exemplar eines Buches, das seit Generationen in den Regalen der Bibliotheken aufbewahrt wurde, bevor es von Google im
Rahmen eines Projekts, mit dem die Bücher dieser Welt online verfügbar gemacht werden sollen, sorgfältig gescannt wurde.
Das Buch hat das Urheberrecht überdauert und kann nun öffentlich zugänglich gemacht werden. Ein öffentlich zugängliches Buch ist ein Buch,
das niemals Urheberrechten unterlag oder bei dem die Schutzfrist des Urheberrechts abgelaufen ist. Ob ein Buch öffentlich zugänglich ist, kann
von Land zu Land unterschiedlich sein. Öffentlich zugängliche Bücher sind unser Tor zur Vergangenheit und stellen ein geschichtliches, kulturelles
und wissenschaftliches Vermögen dar, das häufig nur schwierig zu entdecken ist.
Gebrauchsspuren, Anmerkungen und andere Randbemerkungen, die im Originalband enthalten sind, finden sich auch in dieser Datei – eine Erin-
nerung an die lange Reise, die das Buch vom Verleger zu einer Bibliothek und weiter zu Ihnen hinter sich gebracht hat.

Nutzungsrichtlinien

Google ist stolz, mit Bibliotheken in partnerschaftlicher Zusammenarbeit öffentlich zugängliches Material zu digitalisieren und einer breiten Masse
zugänglich zu machen. Öffentlich zugängliche Bücher gehören der Öffentlichkeit, und wir sind nur ihre Hüter. Nichtsdestotrotz ist diese
Arbeit kostspielig. Um diese Ressource weiterhin zur Verfügung stellen zu können, haben wir Schritte unternommen, um den Missbrauch durch
kommerzielle Parteien zu verhindern. Dazu gehören technische Einschränkungen für automatisierte Abfragen.
Wir bitten Sie um Einhaltung folgender Richtlinien:

+ Nutzung der Dateien zu nichtkommerziellen Zwecken Wir haben Google Buchsuche für Endanwender konzipiert und möchten, dass Sie diese
Dateien nur für persönliche, nichtkommerzielle Zwecke verwenden.
+ Keine automatisierten Abfragen Senden Sie keine automatisierten Abfragen irgendwelcher Art an das Google-System. Wenn Sie Recherchen
über maschinelle Übersetzung, optische Zeichenerkennung oder andere Bereiche durchführen, in denen der Zugang zu Text in großen Mengen
nützlich ist, wenden Sie sich bitte an uns. Wir fördern die Nutzung des öffentlich zugänglichen Materials für diese Zwecke und können Ihnen
unter Umständen helfen.
+ Beibehaltung von Google-Markenelementen Das "Wasserzeichen" von Google, das Sie in jeder Datei finden, ist wichtig zur Information über
dieses Projekt und hilft den Anwendern weiteres Material über Google Buchsuche zu finden. Bitte entfernen Sie das Wasserzeichen nicht.
+ Bewegen Sie sich innerhalb der Legalität Unabhängig von Ihrem Verwendungszweck müssen Sie sich Ihrer Verantwortung bewusst sein,
sicherzustellen, dass Ihre Nutzung legal ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass ein Buch, das nach unserem Dafürhalten für Nutzer in den USA
öffentlich zugänglich ist, auch für Nutzer in anderen Ländern öffentlich zugänglich ist. Ob ein Buch noch dem Urheberrecht unterliegt, ist
von Land zu Land verschieden. Wir können keine Beratung leisten, ob eine bestimmte Nutzung eines bestimmten Buches gesetzlich zulässig
ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass das Erscheinen eines Buchs in Google Buchsuche bedeutet, dass es in jeder Form und überall auf der
Welt verwendet werden kann. Eine Urheberrechtsverletzung kann schwerwiegende Folgen haben.

Über Google Buchsuche

Das Ziel von Google besteht darin, die weltweiten Informationen zu organisieren und allgemein nutzbar und zugänglich zu machen. Google
Buchsuche hilft Lesern dabei, die Bücher dieser Welt zu entdecken, und unterstützt Autoren und Verleger dabei, neue Zielgruppen zu erreichen.
Den gesamten Buchtext können Sie im Internet unter http://books.google.com durchsuchen.
 INDIANA
UNIVERSITY
LIBRARY
 SERVII GRAMMATICI
QVI FERVNTVR

IN YERGILII CARMINA COMMENTARII

RECENSVEBVNT

GEORGIVS THILO ET HERMANNVS HAGEN

VOL. Ill FASC. II

APPENDIX SERVIANA

LIPSIAE
IN AEDIBVS B. G. TEVBNERI
MCMII
 APPENDIX SERVIANA
СЕТЕ ROS PRAETER SERVIVM ET SCHOLIA BERNENSIA
VERGILII COMMENTATORES
CONTINENS

RECENS VIT

HERMANNVS HAGEN

LIPSIAE
IN AEDIBVS B. G. TEVBNERI
MCMII
120 ОД.

L1PBIAX: ТТГ18 В O. TEVBNKEr

"^СхЛл^уч, I - i -i -¿о
 GEORGII • THILONIS
PRAE PROPERA MORTE DEFVNCTI ■ MANIBVS

HERMAKNTS • HAGEN
 LECTORIBIBLIOPOLA

Appendix Servil Thiloniani ab Hermanno Hagen collecta atque

emendata iam typis erat descripta, cum editor lugubri morte litteris
amicisque ereptus est. Restabant igitur indices et praefatio, qua iure
sperabatur fore ut quaestiones de Probo et Philargyrio intricatis-
simae a viro doctissimo absolverentur. Neque tarnen quae inter
schedas inventa sunt apta erant quae ederentur. Itaque a nobis
rogatus Pavlvs Rabbow laboran suscepit vastum ilium quidem et
operosissimum sed omnibus gratissimum sine quo totum opus stare
non potest, indices et nominum et rerum condendi locupletissimos:
quos quam primum poterimus separato fascículo edemus. Ne tarnen
viri docti editionem banc diutius desiderarent, ipsum textum publici
iuris faceré constituimus, cui ut praefaretur quae ad notas codicum etc.
explicandas necessaria videbantur, a v. d. Ernesto Lommatzsch im-
petravimus. Vale.

Hoc volumine commentatores ad Vergilium recensiti sunt hi:

I. p. 1— 189 IVNII PHILARGYRII GRAMMATICI EXPLANATIO IN
Bvcolica Vergilii cuius excerpta, nunc primum plena edita, duplici
forma tradita sunt tribus codicibus:
1) cod. Paris. 7960 (olim Colb. 899, regio 5070) s. X. de N
quo cf. Thomas, essai sur Servius p. 278. Servius ed. Thilo HI 1
p. V. codicem contulit Hagenus.
2) cod. Paris. 11308 (olim suppl. lat. 1011) s. IX. formae P
quartae oblongae, f. 114. qui continet Philargyrii ad Bucólica
comm. II fol. 1*— 14a, eiusdem comm. I fol. 14b—41b, anonymi
brevis Georgicorum expositio usque ad Georg. II 91. Sequitur
alia manu scriptum in Vergilii Aen. lib. I—V commentum cui
praemissa est Flava Donati ad Lucium Munatium epistula et Ver
gilii vita de commentario Donati sublata, cf. Scholia Bern,
ed. Hagen p. 683. 734. Thomas, essai p. 281. codicem descripsit
Hagenus.
 VIII

L 3) cod. Laur. plut. XLV 14 membran. s. X, e Gallia allato;

fol. 2— 14 commentarium primum [p. 14 ss.] fol. 14— 22 prooemium
[p. 7] et comía, alteram continet, de quo cf. Mommsenus Mus. Rhen.
XVI 442, Servius ed. Thilo III 1 p. V. contulit Hagenus. Ex eodem
códice scholia ab Ang. Politiano excerpta edidit Fulvius Ursinus a. 1587
(Urs.), quam editionem repetiverunt editores ut Lion a. 1826 (Phil.).
G II. p. 191 —320 Anonymi brevis kxpositio Vehgiui Georgi-
cokum tradita est manca usque ad II 91 p. 291, 11 in codicibus
N et P; plenam usque ad finem libri II habet unus codex G, Bur-
mannianus, nunc bibl. Leidensis publ. Lat. n. 135, a tribus librariis
coaevis saec. XI in. conscriptus, fol. 95—111. cf. W. H. D. Suringarii
hist. exit, scholiast. Lat. II, 259 s. Thilo Mus. Rhen. XV 119.
Mommsenus ib. XVI 444: Thomas, essai p. 276. Codicem descripsit
S. G. de Vries.
III. p. 321 —390 Probi qui dicitur in Vergilh Bucólica et
Geórgica commentaries uno códice Bobiensi nunc deperdito ser-
vatus, ad cuius imaginem restituendam praesto sunt cum editio
E princeps ex ipso códice a. 1507 ab J. B. Egnatio Venetiis emen-
data tum codices ex Bobiensi descripti tres. Egnatius enim, ut ipse
in praefatione testatur, commentarium ex vetustissimo códice manu
script*) Bohii quondam a Georgio Merula [a. 1493] invento edidit;
quam editionem reliqui editores secuti sunt, códice neglecto. cf. M.
Valerii Probi in Vergilii Bucólica et Geórgica commentarius ed.
H. Keil, Halis 1848 p. Vs. Is primus ad Probum recensendum
V codices adhibuit et Vaticanum 2930 chart, s. XV de cuius lectione
P quae H. Keilius memorat in suum usum vocat Hagenus, et Parisinum
8209 (olim n. 6167 cf. Montfaucon Bibl. Bibliothecarum p. 760)
chart, s. XV qui fol. Ia— 33a Probum eadem manu scriptum, quae et
ipsa plurima correxit, continet; eum ad novam editionem parandam
describendum curavit Laur. Santenius : quod apographum nunc servatur
in bibliotheca Berolinensi Diez. Sant. 71; codicem P contulit Hagenus.
M His codicibus addidit Thilo tertium: codicem Monacensem
lat. 755 qui fol. 4 — 27ъ commentarium Probi continet, a Petro
Crinito scriptum pridie nonas Oct. 1496 Florentiae in cdibus quo
tempore Petrus Caponius civis Florentinus, ut relatum, Pisis est
interfectas, ego vero in musarum sacris eptiu [epistulam Momm
senus] quoquc ad Scalae nostri apologiam de urbe Florent: apposui
quod me rogavit. in/^ \iungci\ ad Valerium Probum quern mox sum
integrum pcrscripturus cum licehit exemplar aliquod in venire in quo
opus id invenitur cf. Mommsenus Mus. Rhen. XVI 137. Deest in
códice quaternio, desinit ad Georg. Ill 40, huius editionis p. 378, 2ñ.
 IX

IV. p. 391 —450 Scholia veboNENSIA ab Angelo Mai altero prae-

teriti saeculi decennio in lucem protracta et primum a. MDCCCXVIII
Mediolani, iterum post XVII annos Romae in Class, auct. vol. VII
p. 247 — 320 publici iuris facta leguntur in bibliothecae capituli
Veronensis códice num. XXXVIII insignito, olim ut videtur Bobiensi V
formae quadratae, qui Gregorii in Jobum enarrationes saec. IX in
foliis CCC scriptae continet. Quorum pars posterior a fol. 205 in
membranis palimpsestis scripta est ita ut foliis 205—266 (omissis
fol. 207—210. 217. 218. 225. 226. 232. 233. 242) Vergili fragmenta
scholiis marginalibus et interlinearibus locupletata, ceteris Livi reli
quiae atque geometrae cuiusdam Latini frustula nonnulla legantur. Spe
cimen dedit ab JMuellero professore Patavino depictum Ribbeckius in
tab. Ill prolegomenis Vergilianis adieeta (cf. p. 273): Herrmanno teste
haud ita accurate qui ipse quoque alteram specimen f. 256r in sua
editione publici iuris fecit. Duabns manibus scholia scripta esse idem
monuit, quarum altera usque ad Aen. Ill 691 (f. 247) porrigitur.
Atque Vergilianae partis schedae binae inter se cohaerent
excepto fol. 227 quod supplemento suo h. e. fol. 232 orbatum
est, sed paria aliquot propter causam nescioquam a novi codicis
consarcinatore inversa sunt, seil. 211. 216; 212. 215; 213. 214;
220. 223; 245. 24«; 246. 247; 251. 258; 252. 257; 253. 256; 260.
265; 261. 264; 262. 263. Foliorum pars ad Bucólica pertinens
hoc se ordine in prístina codicis Vergiliani forma excipiebat: fol. 224
(В. Ill 27—51); 219 (В. V 88, VI 1—19); 263 (В. VII 13—37); 262
(В. VIII 21—44). Ad Geórgica spectant fol. 236 (G. II 93—117);
239 (G. II 274—298); 221 (G. II 352—373); fol. 222 (G. П 535—538.
III 1-11); 264 (G. III 351—377); 261 (G. III 382—391); 251
(G. IV 444—463); 258 (G. IV 524-545). Denique foliorum Aeneida
complectentium hic olim erat ordo: 256 (A. I 1 —21); 253 (A. I
237—259); 205. 206 (A. II 81-178); 231 (A. II 289-313); 228
(A. II 472—496); 220 (A. II 623—634); 248 (A. II 649—673); 245
(A. II 678—695); 223 (A. II 703—717); 247 (A. III 691—707); 211
(A. IV 146—158); 216 (A. IV 176—184); 227 (A. V 78—95); 243
(A. V 241—255); 259 (A. V 463—487); 250 (A. V 488-496); 252
(A. VII 260—271); 212 (A. VII 327—341); 215 (A. VII 406—419); 257
(A. Vn 485—506); 244 (A. VII 591—608); 249 (A. VII 665—688);
238 (A. VIII 25—37)'; 237 (A. VIII 104—106); 235. 240 (A. IX
360—404); 260 (A. X 1—18); 241 (A. X 63-78); 234 (A. X
183—207); 265 (A. X 241—245); 230 (A. X 551-566); 229 (A.
X 738); 213 (A. XII 458-470); 255 (A. XII 494—504); 254 (A.
XU 680—684); 214 (A. XII 690—718).
 Cohaerent autem inter se folia haec: 205 206, 211 216, 212
215, 213 214, 224 219, 220 223, 221 222, 231 22«, 230 220, 241
234, 235 240, 236 230, 238 237, 243 2c 0, 244 249, 248 245, 246
247, 251 258, 252 257, 256 253, 2f>5 254, 266 259, 260 265, 264
261, 263 262. Quam condicionem si reputes simulque in singulis
paginis textus Vergiliani versus temos denos scriptos esse animo
teneas, ipsum Vergili librum vetustum per aliquot volumina divisum
fasciculis LII (modo quaternionibus, modo senionibus vel septennioni-
bus, plerumque quinionibus) olim perscriptum fuisse conicias hunc in
modum :
Fase. I (quaternio Bucolicorum partem primam continens) periit.
II 224 219 = quinionis par extremum (fol. 1 et 10), inter
quod periere folia 2—9.
Ill 263 262 = senionis par alterum ab intimo (f. 5 et 8):
periere f. 1 —4. 6. 7. 9 — 12.
IV. V. VI (duo quaterniones et quinio) perierunt.
VII 236 239 = quinionis par quartum ab intimo (f. 2 et 9):
periere f. 1. 3 — 8. 10.
VIII 221 222 = quinionis par quartum ab intimo (f. 2 et 9):
periere f. 1. 3 —8. 10.
IX (quaternio) periit.
X 264 261 = quinionis par intimum (f. 5 et 6): periere
f. 1—4. 7-10.
XL XII (quaternio et quinio) perierunt.
XIII 251 258 = quaternionis par alterum ab intimo (f. 3 et 6):
periere f. 1. 2. 4. 5. 7. 8.
XIV 256 253 = quinionis par extremum (f. 1 et 10): periere
f. 2—9.
XV. XVI (quaternio et quinio) perierunt.
XVII 205 206 = quinionis par intimum (f. 5 et 6): periere
f. 1-4. 7-10.
XVIII 231 228 = quaternionis par extremum (f. 1 et 8): periere
f. 2-7.
XIX 220 223, 248 245 = septennionis par tertium ab intimo
(f. 5 et 10) et intimum (f. 7 et 8): periere f. 1-4. 6. 9.
11—14.
XX. XXI (quiniones duo) perierunt.
XXII 247 = quaternionis paris tertii ab intimo pars altera (f. 7):
periere f. 1 —6. 8.
XXIII 211 216 = senionis par intimum (f. 6 et 7): periere f. 1 — 5.
8-12.
 XI

XXIV. XXV (duo quaterniones vel quiniones) perierimt.

XXVI 227 quaternionis sive quiuionis folium unum.
XX VII 243 250, 260 259 = quiuionis par extremum (f. 1 et 10)
et par quartum ab intimo (f. 2 et 9): periere f. 3—8.
XXVIII—XXXIII (quiniones sex) periemnt.
XXXIV 252 257, 212 215 = quinionis par extremum (f. 1 et 10)
et par alteram ab intimo (f. 4 et 7): periere f. 2. 3. 5. 6. 8. 9.
XXXV 244 249 = quinionis par alteram ab intimo (f. 4 et 7):
periere f. 1—3. 5. (i. 8—10.
XXXVI 238 237 = quinionis par alteram ab intimo (f. 4 et 7):
periere f. 1—3. 5. 6. 8—10.
XXXVII. XXXVIII. XXXIX (quiniones tres) periemnt.
XL 235 240 = senionis par ultimum (f. 0 et 7): periere f. 1 — 5.
8—12.
XLI (quaternio) periit.
XLII 21Ю 2G5, 241 234 = quinionis par extremum (f. 1 et 10)
et par tertium ab intimo (f. 3 et 8): periere f. 2. 4 — 7. 9.
XLIII (senio) periit.
XLIV 230 229 = quaternionis par extremum (f. 1 et 8): periere
f. 2—7.
XLV — L (quiniones sex) perierunt.
LI 213 214, 255 254 = quinionis par extremum (f. 1 et 10)
et par quartum ab intimo (f. 2 et 9): periere f. 3—8.
LII (quaternio Aeneidos partem extremam continens) periit.

Vides igitur fascículos triginta omnino interiisse, ceterorum

viginti duoram paucis exceptis non nisi quartam vel quintam vel
adeo sextam partem superesse; sed et ipsae quae vitam tulerant
particulae misère laboraverunt. Scholia in latis paginarum marginibus
supra et infra versus et a dextra scripta sunt, pauca interioribus
lateribus adpicta vel intra versuum lineas admissa. Singula folia
cum ad novum librum conficiendum circumciderentur, scholiorum in
part« superiore positorum primae lineae, in margine exteriore recto
singularum linearam litterae extremae, verso litterae primae haustae
sunt, qua de re quo melius constaret, Keilius (in editione a. 1848)
ad paginas versas significandas foliorum numeris asteriscos ad-
posuit, quem Hagenus quoque secutus est. Itaque eorum foliorum
quorum non nisi una pagina indicata est, alteram scholiis carere
scito. Deinde Keilius litteris abed singulas scholiorum partes ita
distinxit ut littera a significentur quae in superioribus marginibus
scripta sunt, b quae in inferioribus с quae in lateribus sive exteriori-
хп
bus sive interioribus posita sunt, d quae ipsis poetae verbis inter
lineas adscripta sunt. Atque multo plurima in marginibus superiori-
bus et inferioribus leguntur. Ex exterioribus lateribus omnia quae
codex servaret se récépissé Keilius ipse negavit propterea quod ob
linearum brevitateni (4— 14 litt.) haustis insuper circumcisionis vitio
sive in fine sive initio aliquot litteris quid pauculae reliquae signi-
ficarent certo extricari non poterat. Uncinis quadratis circum-
saepsit ea quae cum Maius etiam legisset, ipsi minus certo legi posse
videbantur; uncinos rotundos substituit si quae verisimiliora quam
certiora esse sibi persuaserat. Puncta ubi addita sunt singulas lit-
teras périsse demonstrant; lineas modo breviores modo longiores
interposuit, e quibus illae minus quartam versus partem abesse volunt,
hae quartae versus partis interitum significant quarum cum duplex
vel triplex in eodem versu numerus ponitur, totidem quartas eius
versus partes desiderari indicatur. Linea recta uniuscuiusque versus
finis denotatur, litteris M К В H Maii, Keilii, Buecheleri, Herr-
manni supplementa. Quod Keilius per temporis brevitatem et canoni-
corum Veronensium severitatem non licuit omnia cum pulvisculo
exhaurire, hoc Arnoldus Herrmann adiuvante Iuliario bibliothecae
Veronensi praefecto optime perfecit atque ad finem certum perduxit
in editione a. 1869. 70 publicata. Hagenus igitur ipse codicem non
inspexit sed textum Herrmanni repetivit cum editionibus Maii et
Keilii diligentissime collatum.
V. p. 451—519 Magni Glossarum libki glossae quibus
Vergili nomen praefixum est, quarum quae litteris A —E incipiunt
eas ex códice Bernensi n. XVI s. IX—X Hagenus descripsit; quibus
adiunguntur f
VI. p. 521 — 524 Grammatici incerti Glossae ad Vergili
Aen. XII PERTINENTES, quae Barthius adversar. XXXHI 13 ex códice
quodam 'antiquissimo' edidit, in quo glossas et marginales et inter
lineares homo quidam erasit ita ut superessent ad libr. XII; et
VII. p. 525—529 ScRii'TORis incerti Glossarium Vergilia-
num ab eodem Barthio adversar. XXXVII 5 editum, in 'prisco'
quodam códice inventum, cui subiectum visitur istum glossariolum.
VIII. Agmen claudit p. 531 —540 Vergilius aspri; huius enim
nomine insiguita leguntur fragmenta grammaticae Vergilianae in
códice rescripto Parisino 121(31, olim Corbeiensi. Edidit fragmenta
a F. H. Knustio descripta H. Keilius, Probi commentario adiuncta a.
1848 p. 111. Novis curis folia miserrime servata atque lectu diffi-
cillima excussit Chatelanius, rev. de philol. torn. X (1886) p. 87,
cuius lectiones sequitur Hagenus. Sunt quae legi possunt folia 4:
 XIII

99. 100; 113. 114; 119. 120; 127. 128: sed cum 127 et 128 bina
pristini codicis folia contineant, sunt omnino colunmae decern,
quas sie sese olim excepisse Keilius doeuit: 113. 114. 1281'. 127".
127h. 128a. 119. 120. 99. 100. Iterum codicem diligentissime
relegit F. Weigel; de studiis ipse refert in Sertis Hartelianis (1896)
p. 129 — 133, e quibus haec appendicis loco afferantur:
p. 533, 7 sie nunc legit: 'pro in significatione eius quod Gr.
dicitur anti'. Deinde v. 10: 'Italiam summa s. a. u. [ad litora
classem projs pexi [Aen. Ill 651]. Habet et invocandi vim |ut:
pro] Iuppiter! ibit. Hie a[it et n.j' A. IV 590.
p. 533, 14 collato Servio ad A. XII 452 sie ille restituit: fIn
heu interiectione ad[notatione] | dignum est [quod earn saepe ex sua
persona] | interponit, qu[amquam] vfult s]ub[su]mi eorum peri[cula
de quibus] loquitur'.
p. 534,17 sic legit: contra accus, [ponitujr pro nominativo.
p. 537,11: ubi proposito singula 'ri n(umero) tarnen pluraliter
v(erbum) occurrit.
p. 539, 14 supplet: contra neutra p[ouit] quasi activa.

Finem praefationis faciant pauca addenda:

p. 32,20 dilectum] delicium ci. Nettleship.
p. 33,23 aprica| opaca idem.
p. 205, 7 fragmentum Pacuvii nunc legitur iii editione Ribbeckii
tertia v. 75" p. 97.
p. 213,11 ostia Petersenum quoque coniecisse [Progr. Dorpat.
1875 p. 11] pustea non sine {/audio vidit Hagenus.
 IVNII PHILAKGYRII GRAMMATICI
EXPLANATIO IN BVCOLICA VEKGILII.
IN NOMINE DEI SVMMI Ш BVCO
LICA PAVCA ORDINANTVR FONA.
Virgilius in operibus suis se-
cutus est diversos poetas, Ноше-
5 rum in Aeneidis, Theocritum in
Bucolicis, Hesiodum in Georgias.
Et cum Geórgica scriberet, traditur
cotidie meditatus a mane plurimos
versus dictasse solitus ас per
10 toturn diem retractando ad pau-
cissimos redigere.
Tres modi locutionum sunt, quos
characteras Graeci vocant, ¿6%vóg
qui tenuis, ftí'tfog qui moderatus,
15 ¿(OQÓs qui validus intellegitur.
Лг Cod, Par. Lat. 7960 ». X
Г Cod. Par. 11308 s. IX
1 BV MI N || 1 S. BOCOLICA P || 8 s.
Virgilius — diversos рое litt, une. N ']
б eneidis N aenidis P || TheooritumJ
teoeritum || 6 bocolicis P || hessiodum
V \ 9 distasse P || 12 Tris P || 13 ca
nuteras P carecteres N Ц GraeciJ
gTt'Ci || ICXNOX P ICXNOIX Лг || 14 ¡léoog I
¡idossos P addos sos N || 15 áícóg|
adhos.
Scrfii сотш. Vol. III. Fase. II.
TI
Virgilius Maro in pago qui
Andes dieitur haut procul a Mantua
nascitur Pompeio et Crasso con- 5
sulibus. Virgilius Brundisi mori-
tur XI Kal. Oct. Sentio Satur
nino et Lucretio Cinna consulibus
nono Ptolomaei regis anno, cui
apud Aegyptuin Cleopatra in re- 10
gnum successit, Angustí Caesaris
XXVI regni amio, ante annos XVI
Christi nativitatis. Ossa eius
Neapolim translata in secundo ab
urbe miliario sepeliuntur titulo 15
N Cod. Par. Lat. 7960 s. X
P Cod. Par. 11308 s. IX
8 s. Virgilius — qui An(des) litt.
maiusc. P || 4 haut] aut || 5 ponpeio N \
6 s. brundis si moritur N brundissim
oritur P || 7 Kal.J к || oeï P octb N \\
7 s. saturnio N || 8 consulî P || 9 Nino
P || Ptolomaei | tholomei || 10 aegiptum,
corr. aegj'jitum P egiptum N | cleopra,
corr. m. II N || 11 agusti P agusti, corr.
m. Il N ¡I 13 el///// N || 14 NeapolimJ
neapoli || 14 s. ab urbe, supra.se. т. II
neapoli J1 И 15 sepeliuntur quem ipse
moriens titulo P sepeliuntur qûëm
ipse morions titulo N.
1
 IVMI PH1LARGYRII
Tribus modis carmen inducitur.
Est eiiim modus dramáticos, est
exegematicos, est mictos. Drama-
ticos est, in quo personae indu-
5 cuntur, exegematicos qui et di-
dascalicos dicitur, in quo poeta
solus loquitur, mictos est ex
utroque constans.
Virgilius Maro Mantuanus pa
lo rentibus modicis fuit ас praeci-
pue pâtre tenui. Quidam opificem
figulum, plures magistri, quidam
viatoris. Initio mercennarium et
sil vis colendis ac apibus recuran-
15 dis operam dédisse tradiderunt.
Natus est sub Gneio Pompeio et
Marco Licinio Crasso consule,
Iduum octavo die in pago qui
Andes dicitur haut procul a Man-
20 tua. Praegnans autem mater eius
somniavit enixam se laurum ilico
in speciem maturae arboris re-
fertaeque varus pomis ac flori-
1 inducitur, ci in ras. N || 2 aro
máticos P arâmaticos, eorr. m. II (s. X)
об
dramáticos JV || 3 exeraatieos, exe in
ras. т. II, ge т. II N animaticos P ¡|
3s. arâmaticos P arammaticos, eorr.m.
II dramm- JV ! 4 persone P ; 5 exegma-
ticos, xeg. in ras. m. II, e suprascr.
m. UN ainmaticos P Ц 5s. didascali-
cosj diaskoy || 8 utroquej utraque
11 pâtre P || tenuis P tenuis, corr.
tenuis || 12 figulumj figulam ¡j quidamj
ti
cuidara || 13 viatoris | uiatori inio, corr.
m. II N || mercinnarium P || 14 coleniT
JV Ц 14 s. recu/'/randis JV | 16 gñ JV
genio P || etj om.N. | 17 MarcoJ magno \
Licinio J milicino || 18 Iduum J Idû
diae N || 19 haut, corr. haud m. II Л' '
20 Pregnane N Prignans P \\ 21 se] re
P || laurü, ü in ras. m. Il N || Ilico, I in
ras. m. UN 22 in eras. N \\ specie, corr.
speciem m. II N || maturam P mature
uel um JV | 22 s. refert aeq, P ref'eren"
tem q, (corr. quae vi. H) N || 23 uaris P.
II
huiusmodi superscripto, quem
ipse moriens dictavit:
Mantua me genuit, Calabri
rapuere, tenet nunc
Partlienope: cecini pascua 5
rura duces.
Humilc, medium, magnum; phy-
sica, etbica, lógica; Bucólica,
Geórgica, Aeneades; naturalis,
moralis, rationalis; pastor, ope- Ю
rator, bellator. Physica, ethica,
lógica propter naturam, propter
usum, propter doctrinam.
Virgilius in operibus suis di
versos secutus est poetas, Home- 15
rum in Aeneidis, quem licet
intervallo longo secutus est;
Theocritum in Bucolicis, a quo
non longe abest; Hesiodum in
Georgicis. Hie autem Hesiodus 20
fuit de Ascra insula, qui scripsit
ad fratrem suum Persen librum,
quem appellavit êçya xul f¡(i¿QKc
1 modis, corr. -i AT || 4 nunc P ;
Spartinope P corr. partenope N ¡| 7 hu-
milê, corr. -le JV || 7 s. physicaJ física \
8 ethica] aethica P hética N i| lógica]
loica I bocolica P bocolica N || 9 enia-
des P corr. eneades N || 11 physical
fisica Q ethica J aethica || 12 lógica |
loica || 15 sequutus P | poetas poetas
pro poetas P \\ 16 quem licet] quem
licet quem licet Ц 17 sequutus P
18 bocolicis P boc- JV Ц 19 aberit,
corr. abest JV || Hesiodum| csiodum
20 Hesiodus J esiodus „ 21 insola P
-insola JV || quem, corr. qui N || 22 f'a-
trem JV y 23 tçya xai rjptçciç) árcala
(acaia P) memoros.
 EXPL. IN VERG. BVC. PROOEM.
bus transfiguratarn, et cetera
vidisse in somnis de eodern puero,
quae hic non sunt.
Initia aetatis Cremonae trans-
5 egit usque ad virilem, quam
séptimo décimo anno a natali suo
suscepit, evenitque, ut eo ipso
die Lucretius poeta decederet.
A Cremona ad Mediolanum et
10 inde paulo post transiit ad ur-
bem. Corporis statura fuit grandi,
aquilino colore, valitudine varia.
Nam plerumque a stomacho ac
dolore capitis laborabat, sangui-
15 nem merum saepe reiecit neque
minimae libidinis in pueros pro-
prios, sed proni amoris, quorum
alterum maxime dilexit Cebetem
et Alexandrum, quem secunda
20 Bucolicorum écloga Alexin appel-
lat donatum sibi ab Asinio Pol-
lione. Cetera autem vita et
animo et ore praeter avaritiam
1 transfiguratur Лт || 2 uidiisse P |
4 Initia legi non potest in N || crémone
N Ц 5 quamj que P [| 6 natale N
87 suseipit P ||corr.
ipso,т.so II
in ras. т. II Л'Лг¡|
fledeceret, decederet
dediceret P || 9 medolanuin P
10 p'aulo P || transiit | transit |] 11 fuit,
fui in гак. го. II N II grandis Ar
13 stomacho, от. a N || 14 laboraret,
corr. m. I -abat P \\ 14 s. sanguine P \
15 sepe N || IG minimaej minime ,
17 prono ¡imore N'u 18 zebetem, ■/. in ras.
m. II N hebitem P || 20 bucolicorum,
orum in ras. m. II N bocolicorum P I
égloga Л' aegloga P || 21 asi ,'/nio N
assimi P || 21 s. apollonc P || 23 hore
N I prêter Л'.
II
idest opera et dies; hie autem
continet, quemadmodum agri et
quibus temporibus sint colendi.
Ingenti autem arte egit, ut po-
tentiam nobis sui ingenii indi- 5
caret coartando lata et angustiora
dilatando. Nam cum Homeri et
Theocriti in brevitatem scripta
collegerit, unum Hesiodi librurn
divisit in quattuor, quod ratione 10
non caret. Nam omnis terra
quadrifaria: aut arvus idest sa-
tionalis, aut consitus idest aptus
arboribus, vel pascuus, qui herbis
et animalibus vacat, aut floridus, 16
in quo sunt horti apibus con
gruentes et floribus. Alii autem
duos tantum Georgicorum male
dicunt, dicentes terrae operam
esse, quam primi continent duo 20
libri, nescientes tertium et quar-
tum, licet Geórgica non habent,
tarnen ad utilitatem rusticam
8 sit, corr. m. I N || 5 ingenui, corr.
-ii P И 5 s. indicaretur, corr. indicaret
N || G augustiora, corr. angustiora N i|
7 delatando P corr. dil- N \\ Homeri |
omeri || 8 teocriti N || U esiodi P esio-
dum, corr. esiodi N || 10 quatuor N ||
rationu, corr. -ne Лт || 12 arvusj ar-
buus || 12 e. eationalisj rationalis ■
13 constituus P consitus, consit in ras.
m. II N || api N || 14 pascuis N II
berb N || 16 vacat autj uacat -i- aut ||
floribus, suprascr. florius P floribus,
corr. m. II floriiT N | IG in quo P il
16 s. orti apibue congregantes P
orti
atquapib; (orti m, II) congregantes,
corr. m. II congruentes N || 18 duo
stam Лг || 19 dieu, corr. m. Il dicunt N
terrae | terre | operum P, operum, corr.
bi. II -am N |] 20 premi, corr. primi N ;|
22 georgia, corr. m. II N georgia-
con P.
 IVNII PHILARGYRn
probus fuit. Unde et Ьсша cuius-
dam exsulantis offerente Augusto
non sustinuerat accipere. Ac si
quando Romae, quo rarissime
5 coibat, viseretur in publico, sec-
tantes demonstrantesque fugiebat
in proximum tectum. Habuitque
domum Romae Esquiliis iuxta
bortos Maecenatianos, quamquam
10 secessu Campaniae Siciliaeque
plurimum uteretur. Parentes iam
grandis amisit, ex quibus patrem
captum oculis et duos fratres
germanos Silonem inpuberem,
15 Flaccum iam adultuin, cuius exi-
tium sub nomine Daphnidis de-
flet. Inter cetera studia medici-
nae quoque et maxime mathe-
raaticae operam dédit, egit et
20 causam apud iudices unam om-
nino, non amplius quam semel.
Nam et in sermone tardissimus
ac paene indoctus. Sed poeticam
1 inprobusP 2 exsolantisPjj agusto
P || 4 romu N | quoJ quod || 5 coebat JP|j
uisseretur P uiseret N || 6 demonstran-
tesquej demonstrarent || 8 rome N \\
esquilus P | 9 ortus P || mecenatianos
N mecfnati апоз P || quanquam N
10 secessum, corr. -u N || campanie N |
scilieque, corr. m. II N \\ 13 et -п.
P | 14 inbuberem P || 15 flacum P ||
15 s. sexitium, corr. exitium N \\ 16 dam-
nidis N | 17 s. medicine N || 18 maxime
P || 20 causam] clusam P || 21 non
от. P I 23 poene P pene N.
II
pertinere. Nam et pécora et
apes habere, studium est rusti-
cum. Licet possimus agricultu-
ram in bis duobus agentibus in-
venire. Nam farrago sine cultura 5
non nascitur, et in hortis colen-
dis non minorem circum terras
constat inpendi laborem. Et hi
libri didascalici sunt, unde ne-
cesse est, ut ad aliquem scriban- Ю
tur. Nam praeceptum doctoris et
discipuli personam requirit. Unde
et ad Maecenatem scripsit, sicut
Hesiodus ad Persen, Lucretius
ad Memmium. Sane agriculturae 15
liuius praecepta non ad omnes
pertinent terras, sed ad solum
situm Italiae, praecipue Venetiae
teste ipso Virgilio, qui ait: Tibi
res antiquae usque ingredior, 20
cum de Italia diceret.
[Quid faciat laetas segetes, quid
terras pingues efficiat. Segetem
4 argentibus, corr. ag- N | 6 et in |
in P in, siijH-ascr. m. II et N | ortie
N || 6 s. fcolendis, coir, col- N fl colendi
ad
sunt P | 9 didascalici j dactilici j' 10 utPj
11 preceptum P || docitoris, corr. doc-
ot
toris N dottoris, corr. doct- P || ad?,
13 mecenatem P mecenantem, corr.
mecenatem N ¡| 14 esiodus N eaeodus,
corr. esi- P 0 15 Soné P Sone, corr.
u
Sane N | agriculture P fl 16 hius N
precepta P || ñ/// N || 18 praecipuae P
praecipuç Ñ fl uenientiae P corr. ue-
netiae N || 19 ipsi P || 19 s. tibi res|
restib; res || 20 antiq, P || 22 s. Quid
faciat laetas segetes, quid terras pin
gues efficiatj quod terras pingues
efficiat || 23 segitem P corr. m. II
segetem N.
19 s. Tibi res | G. II, 174 s.
 EXPL. IN VERG. BVC. PROOEM.
adliuc auspicatus inBallistam, ludi
magistrum, qui erat in Calabria,
ob infamiam latrociniorum co-
opertum lapidibus distichon fecit.
5 Distichon autem II versuum clau
sula, quam in poemate brevem
sententiam dicimus.
Monte sub hoc lapidum tegi-
tur Ballista sepultus:
10 Nocte die tutum carpe,
viator, iter.
Deinde catalepton et Priapea
et epigrammata et diras, item
Cirim Culicem, cum esset anno-
15 rum XVI. Cuius materia talis
est: Pastor fatigatus aestu cum
sub arbore [pro calore] dormisset
et serpens ad eum proreperet, e
palude culex provolavit atque
20 inter duo témpora aculeum fixit
pastori. At ille continuo culicem
contrivit et serpentem interemit
ac sepulcrum culici statuit et
distichon fecit:
1 suspicatus in balistam P legi
non ]x>ssunt in N |] 3 calabria P |j
3 latrociniorum J latrocinorum || 4 s.
pidibus — autem II legi non possunt
in N || 4 distic Лг || 5 Dieticon N ''
5 e. clasula P clausura iV || 6 qua P ||
po mate P-| 8 monte legi nequit in
Лг I hoc от. P || 9 balista N || 10 dieq,
Лг || 12 catelecto, corr. m. II cata-
lecto Лг J priapia P priapia, corr. -ea
Лг || 13 aepigrammata P || idira sitem
P id//rasitem N || 14 CirimJ cere ||
14 s. amorum, corr. annorum N Ц 15 ma
teria] matima P //////tima, corr. tema
N || 16 estu P J 17 pro calore ut glossam
secliisi II 18 ad eumj ai leum P acu
leum AT || ej ae P от. N || 19 culix Лг
culit P || 20 in dua P || temporaculeum,
corr. m. II N || 21 pastorij pastor
22 interimit P || 23 sepulchrum P \\ cu-
licij culicis || 24 distichonj disticon !
fee add. m. I P.
II
pro terra posuit, ut Horrescit
seges ensibus vol sentibus.
Pingues terras, ut paulo post
dicit: cinis, intermissio arandi,
incensio stipularum, stercoratio. 5
Laetas: nam fimus, qui per agros
iacitur, vulgo laetamen vocatur.
Quo sidère idest quo tempore,
quia ex sideribus témpora colli-
guntur.] 10
Iuxta eos, qui opus Virgilii
altius volunt animadverteré, hic
ordo: Virgilium iuxta ordinem
vitae mortalium carmina con-
posuisse. Primum incultam et 15
pastoralem vitam hominibus fuisse
Bucolicis indicavit, postea necesse
fuisse mortalibus fruges et usum
agrorum inventum Georgicis osten-
dit; ubi cupiditatem possidendi 20
ex contentione finivit, ad arma
usque perventum est. Sed argu
mentum de armis fuit, ut in ho
nore Caesaris Aeneae virtutes, ex
8
2 sege sensibus P seges entibus,
corr. m. II N || 3 Pinguas, corr. -es N \
4 orandi, corr. ar- JV |J ö incessio P
sterculatio P corr. m. II stercoratio
ЛГ || 6 loetas N \\ qui] quia P || 7 lae-
tantes P, corr. m. II laetamen N ¡\
9 quiaj ц P I Verba quid faciat — tém
pora colliguntur ad tiervii Georg. I, 1
v
comm. perlinentia seclusi || 1 5 Primam,
corr. m. II N || 17 bocolicis P e bucoli
cis N || indicavit] iudicauit || 18 fuisse |
fuit II 18 s. fruges agrorum et usum
inuentum N || 19 georcis P || 20 posse-
deudi P || 23 s. u in honore, corr. m. II
N || 24 aençe N.
1 HorrcscitJ A. VII, 526
 ITNIl PHILARGYRII
I II
Parve culex, pecudum custos
tibi tale inerenti
Funeris officium vitae pro
muñere reddit.
5 Scripsitque Bucólica rogatu con-
sulum quorundam, per quos in
sedes suas et in agros rediit.
Exorto enim civili bello inter
Augustum et Cassium, Brutum
10 et Antonium, cuius copias contra
Augustum Cremonenses suscepe-
runt, factum est, ut victor Augu
stus in eorum agros veteranos
deduci iuberet milites et non
15 sufficiente agro Cremonensium
Mantuani quoque, in quibus erat
poeta Virgilius, maximam partem
finium perdidissent eo, quod vicini
Cremonensibus fuerunt, sed Vir-
20 gilius mérito carmin um fretus,
a illicit ¡a quorundam potentium et
fama carminum commondatus, ab
Augusto amissos agros recepit
et deinceps imperatoris familiari
25 amore perfunctus est.
1 paruae P parua N || culix N
culis P I pecodum P || 2 tale (corr. tale)
mereren , en et ti in ras. т. II N
talc mereris P || 3 FunerisJ non orem
tunería P non orem legi nequit in Лг
offitium P || uite N || 5 scripsit N || bo-
colica P || ragatu P || 7 redi t N redit
P | 8 civilij cui P || 9 agustum P ¡
10 copia Лг И 11 agustum P || Ils. susci-
pirunt P || 12 s. agustua P || 14 milites
um. P || 15 cremanensium P || 16 in qui
erant P || 17 maximum P || 19 ss. Vir
gilius — amicitiaj l'retus uirgilius car
minum amicitia N uirg mérito carmi
num fretus amioi quam P |j 23 agusto
P || agros, corr. m. I P II recipit P
24 familiam P || 25 perfunctus, от.
est P.
1 ParveJ Cul. v. 413 s.
cuius genere esse cupiebat, suo
carmine ornaret. Nam et primis
erroribus, qui ad similitudinem
carminis Homeri descripti sunt.
Nam paria sunt et numero et 5
magnitudine periculorum virtutis
indicia. In alus vero sex libris,
unde in Italia primi armorum
conflictus, quantae gentes ad
proelium excitatae, quanti duces 10
ante Turni occasum.
Titulus, causa, intentio, nume
rus, ordo, explanatio. Utilitas
legendi, iucunditas audiendi. Mo
dus tenuis, moderatus, praevali- 15
dus: tenuis in Bucolicis, modera
tus in Georgicis, praevalidus in
libris Aeneae.
Incipiunt Bucólica in laudem
Caesaris et principum ceterorum, 20
per quos agri redditi sunt, Asinii
Pollionis Alphenique Vari et Cor-
nelii Galli. Geórgica in honorem
Maecenatis, qui sibi opem tulit.
Novissima autem Aeneis in ho- 25
2 premis, corr. primis JV || 4 omeri
P || 5 et numeroj a numero P Ц 6 magni
tudine, a m. II X || 7 iudicia N \\ sexj
ex К || 8 p , corr. p m. II N |j 9 quan
tae | quante || 10 proeliumj plium || ox-
citataej excítate || 12 intensio P |
14 iocunditas jV || 15 denuus P corr.
m. II tenuis Л' || 15 s. pnieuallidus,
corr. praeual- N \\ 16 tenuis | ten P \\
bocolicis /'|| lus moderatur, corr. -tus
Л'О 17 s. in liber P || 19 IncipiuntJ in
marg. m. s. XIV prima égloga I- P ||
bocolica P || 21 aasinii P, corr. asinii
N || 22 publionia, corr. pullionis P \\
AlpheniqueJ alfinique || 22 s. cornilii P,
corr. corne- m. II N || 23 gallios P |
beorgica, core ge- N Q 24 MaecenatisJ
mecenatis || 25 autem Acneia (li cnî)
siq>ra lin. -P Aeneis от. N.
 EXPL. IN VERG. BVC. PROOEM.

II
Virgilius in operibus diversos norem Caesaris, qui ex genere
secutus est. In imitatione enim Aeneae fuit.
Theocriti, poetae Siculi et Syra- Bucólica triennio scripsit, Geór
cusani, scripsit Bucólica in lau- gica VII annis, Aeneida XI.
5 dem Caesaris et principnm cete- Argumentum Bucolicorum. Ti- 5
rorum, per quos agri redditi sunt, berius Caesar Iulius et Antonius
Asini scilicet Pollionis Alpheni- contra Cassium Brutum civile
que Vari et Corneli Galli. Scrip bellum gesserunt. Inde milites
sit Geórgica in honorem Mae- victoris Augusti et Antonii Trans-
10 cenatis, qui sibi mediocriter adhuc padanorum et Cremonensium et 10
ignoto opem tulit. Nam cum Mantuanorum rapuerunt. Inde
veterano centurioni resistere ausus Virgilii ager ademptus est, quem
esset Virgilius, statim, ut miles, Asinius Pollio iubente Caesare
adprehendens gladium in fugam restituit, in cuius honorem Bu
15 coegit poetam. Quin finis per- cólica scripsit. 15
sequendi non fuit, priusquam in
fluvium Virgilius se coniecisset
et in alteram ripam transnatasset.
In Georgicis Hesiodum, qui de
so Ascra insula fuit. Novissime
scripsit Aeneida in honorem Cae
saris, ut virtutes Aeneae, ex cuius
genere cupiebat esse, suo carmine
ornaret, Homerum secutus.
25 Bucólica triennio scripsif, quae
2 emitationê P |J 3 teocriti N || sicu 2 acnea efuit, corr. acneac fuit N
ili P || 3 s. SyracusaniJ siracusani || 3 Bucólica | bocolica fl triennia, cojt.
4 bocolica P || 5 cfssaris P || prin- -io iV" || scripsit, scri in ras. P
eipium P || 5 s. cpterorum P || 7 Assini ■
P asinii JV (I 7 s. pollionis et cornelii L Cod, Laur. plut. 45, 14 s. X
Лг Cod. Par. Lat. 7900 s. X
galli alpheniique uari N pollionis P Cod. Par. 11308 s. IX
afphenique uari et cornili gaUi P 5 Argumenta LN || bocolicorum LP
8 s. scriptit, corr. m. I scripsit P suprascr. -i- istud est P || 5 s. Tyberius
9 s. Maecenatisj mecenatis || 11 tullit P || 7 ciuille LN || 9 agusti P || 13 as-
P || 12 ueteranario P || centurione N sinius P assimus L a//'sinius N
centorioni P || 13 esset от. N || 14 ad cesare LN I 14s. bocolica LP.
praechedens JJ ¡ 15QuinlCum| 15 s. con-
sequendi P || 17 se от. P || 19 essiodum
P § 19s. qu dea sera N || 20 insola P ||
Nouissimae P \\ 21 aenida P aeneidos
Лт || 21 s. cesaris N cessaris P |j
22 aeniae P eneae N || cui P || 23 cu
piebat, suprascr. m. I vel II eu Лг |¡
esse от. P \\ 24 horaarefc P || 25 bo
colica P bucolicum 1У || tyrennio P
25 s. quae et eoj getheo.
 8 IVN1I rHILARGYRII

I II
et eo successu edidit, ut in scena
quoque per cantatores crebro
recitarentur. Geórgica septem
annis, Aeneida undecim annis
б scripsit.
Obtrectatores Virgilio num-
quam defuerunt nee mirum, nam
nee Homero quidoui, eo quod
pleraque ab Homero sumpsit.
10 Unde, cum quosdaui versus ad
verbum transtulisset, conpilator
veterum diceretur. Sed hoc
ipsum crimen sic defenderé
consuevit: Cur non illi quoque
15 eadem furta temptareut? Ve
rum intellecturos, facilius esse
clavam Herculi extorquere de
manu, quam Homero versum
subripere.
20 Virgilius auno Augusti vicé
simo quinto Brundisi moritur
Sentio Saturnino et Lucretio
Cinna consulibus. Ossa eius
Neapolim translata in II ab urbe
25 miliario sepeliuntur titulo eius-
modi superposito, quem ipse mo-
riens dictaverat:

1 succès sue didit P || 2 cantores Лг||

3 reeitarenturj nuntiarentur; an pro-
nuntiarentur? || 4 XI N || G Obtracta-
tores P || 8 ne P || ils. sumsit///i unde P
11 uerbum, bu in ras. P \ compilator
N || 13 cremen P || defenderé] deper-
dere N perderé P || 16 tèp arent, t
m. I vel II N || 17 clauem Лг || her-
coli P herculis N || 18 homeri JV
hu(co/T. ho)mero quam hornero P \,
uerum P || 20 agusti P || 20 s. uicissl
quinto P XX V- N Ц 21 brundisui P |
22 saturno N Ц 23 Ossa N || 24 neapoli
in
N necapoli P || II-, corr. m. II N
25 s. huiusmodi N || 27 dictauer P.
 EXPL. IN VERG. BVC. PßOOEM.

I II
Mantua me genuit, Oalabri
rapuere, tenet nunc
Partheuope: cecini pascua
rura duces.
5 Varius et Tueca Virgilii et Ho-
ratii contubernales poetae haben-
tur inlustres, qui Aeneidos postea
libros emendaverunt, sub ea con-
ditione, ut nihil delerent.
10 Quoniam de auetore diximus,
de ipso carmine dicendum. Quani-
vis igitur multa alia inscriptione
sub aliena sint prolata et Varius
sub nomine suo edidit, tarnen
15 Bucólica liquido Virgilii esse
minime dubitandum, praesertim
cum ipse poeta tamquam hoc
metuens |jrincipium huius operis
et in alio carmine suum esse
20 testatus sit dicendo:
Carmina qui lusi pastorum
audaxque iuventa,
Tityre, te patulae cecini sub
tegmine fagi.
•25 Bucólica autem et dici et recte
dici vel hoc indicio probari
1 calubri P |1 2 tenet Nu P || 4 ducesj
duce | 5 Variusj uarus || TuccaJ tota P\\
5 s. oratii N oratu P || 6 contuber-
niales JV J 7 aenidos P eneidoB N ]|
8 emandauerunt N emandauerant P ||
с
l) deberent P \\ 10 au tore, corr. m. II
N || 11 carminum P | ducendum, corr.
die- N || 13 alieno N || et et JP ||
uarus JV uaris P || 14 tam P || 15 bo-
colica P P licido P lucido N || 16 prae-
gertimj presertim || 19 carmine///// P
crimine, corr. carmine N || suum esse
от. N || 21 p1 pastorum P || '22 audax '
inucnta, q; m. II P || 23 tjtyre, corr.
tityre P 1 te о?». P || patulae] patule ¡[
cicini V || 24 fagi от. P || 25 Bocolica
/•• | 26 indicio] inditio.
21 e. CarminaJ G. IV, 564 s.
 10 IVNIl PHILARGYitfl

I II
suffecerat, quod eodem nomine
apud Theocritum censeantur. Ve
rum ratio quoque monstranda est.
Tria genera pastorum sunt,
5 qui dignitatem in Bucolicis ha-
bent, quorum minimi caprarii,
paulo honoratiores opiliones, ho-
noratissimi bucolici. Unde igi-
tur magis decuit pastorali car
io mini nomen inponi, nisi ab eo
gradu, qui fere apud pastores
cxcellentissiinus est inventus?
Quaeri solet, unde originem
ducit bucolicum carmen. Non-
15 nulli a Lacedaemoniis originem
sumpsisse ornnantur. Namque
transgresso Xerxe in Graeciam
[rege Persarum], cum Spartanae
virgines sub hostili metu neque
20 egredi urbem neque pompam cho-
rumque colère potuerunt y aram-
que Dianae de more exerceret
urbe pastorum, ne sine religione
praeterirent, eundem usnm incon-
25 ditis cantibus celebraverunt ap-
pellaveruntque Bucolicum abubus.

ь
1 sufficeret, corr. m. II P |l 2 Theo
critum | teocritum || censeatur P || 5 qui |
quae P ¡| bocolicis P | 6 caprari P
8 bocolici P || 9 magis от. N | docuit,
corr. m. II decuit N || 10 s. adeo gradu
P J 11 sere P || aput N || 12 est от. N
12 s. inventus. Quaeri soletj inuenitur
quern solet P inueniri solet N \\ 14 bo-
colicum P || 15 lacedemonis P lace-
demonibus N || 16 sumsisseP || 17trans-
t
greso P oransgreseo, corr. m. II N
xerse P || greciam A grecia P || 18 rege
Persarum ut glossam seclusi || spartane
P || 21 corumque P quorumque N
22 diane N deanae P || excrceretur
bae Л: || 23 relegione P || 24 preteriret
N fl ussum P || 26 bocolicum P Ц ab
ubus P.
 EXPL. Ш VERG. BVG. PROOEM. 11

I II
Alii ab Oreste circa Siciliam
vago id genus carminis Dianae
redditum, sed ipsum atque pasto
res dicunt, quo tempore de Scy- ■
5 thia Táurica cum sorore profu-
gerat, subrepto numinis simulacro
et lato in fasce lignorum. Unde
et Fascelinam Dianam perhibent
nuncupatam. Apud cuius aras
10 Orestes per sacerdotem eiusdem
numinis Ipliigeniam, sororem
suam, a parricidio fuerat expiatus.
Alii Apollini voftito, pastorali
scilicet Deo, qua tempestate Ad
ió nieti boves paverat, alii Libero
Nympharum et Satyrorum et id
genus numinum prineipi, quibus
placet rusticum carmen. Alii
Mercurio, Daphnidis patri, pasto-
20 rum omnium principie. Alii in
honorem Panos peculiariter scribi
putant. Plerique a Syracusa-
nis primum conpositum. Quae
cum omnia dicantur, illud erit
1 OresteJ ore fl 1 s. siciliam murgo
N в ciliamurgo P || 2 idj i- || diane IV"
4 s. ScythiaJ scithia || 6 subreptoj sub
resto II nominis, corr. т. II N \\ 8 fasci-
linain, corr. facilinam N facili nam P \\
dianari P dianari, corr. dianam N !
9 nunccupatamP | aputJV|| 10 orestaa,
corr. m. II -es N || 11 numinisj no
minis || IphigeniamJ i- figentiam I
12 expietus P || 13 alii apolloni N ali
apelloni P 0 vofiCm] nomine || 14 s.
ademeto P || 15 pauuerat, corr. pa-
nerat N§ 16 nimpharum N nipharum
P В 16 SatyrorumJ saturnorum || et idj
•i- | 17 numinum prineipij carminum
prineipibus || quibus supra lin.m.II N l|
19 mercurii N mercorii P || dapnidis
JV || 20 principie. AliiJ principali
r
21 panes P || peculi . aliter, corr. m.
II N pecualiter P || 22 s. siracusanis
N siracassanis P | 23 QuaeJ que ||
24 omni N.
 12 IVNII PHILARGYIUI

I II
probatissimum, Bucolicorum car
men originem ducere a priscis
temporibus, quibus vita pasto-
ralis exércebatur.
5 Quaeritur, quo ordine Virgil ius
sua carmina conposuerit. Et
raerito non aliunde coepit nisi ab
ea vita, quae prima in terris fuit.
Nam postea rura culta et po
lo stremum pro cultis terris bella
suscepta, quod videtur Virgilius
in ipso ordine operuni suorum
voluisse monstrare, cum pastores
primo, deinde agrícolas canit et
15 ad ultimum bellatores. Ergo iu-
cultam primum et pastoralem
vitam hominibus fuisse Bucolicis
indicat, post necessarias mortali-
bus fruges et usum agrorum
20 inveutum Georgicis ostendit, per-
inde cupiditate possidendi exteu-
sione finium ad arma usque per-
ventum est.
Aut (quia) tres modi locutionum
25 sunt, quos characteras Graeci vo-
cant: tenuis, moderatus, validus,
credibile erit Virgilium, qui omni
genere scientiaepraevaleret, Buco-

1 prolatissimum P | bocolicorum
P | 2 origeni P || 6 conposuerit | po-
suerit || 7 cepit N decepit P || 8 que iV
11 uidetur uidetur P || 14 primum N
agriculae P || 15 bellatoris P || 15 s. in
cultura P incultum, corr. m. II -am N
16 pasturalem N | 17 utam, corr. m. II
N || bocolicisP || 18 indicantP || P, corr.
m. II PostA' || 19 useum P|| 21 posse-
dendi P corr. possidendi N Ц 22 adj
atque N j 24 quia addidi \\ tris P
sunt locutionum P || 25 caracteres N
carectaras P || GraeciJ greci | 27 omne,
corr. omni JV | 28 scientiae от. P
preualeret JV" Q 28 s. bocolica P.
 EXPL. IN VERG. BVC. PROOEM. 13
I II
lica ad primum modum, Geórgica
ad secundum, Aeneida ad tertium
voluisse conferre.
Intentio libelli, quem scopon
5 Graeci vocant, in imitatione
TLeocriti poetae constituitur, qui
Siculus ac Syracusanus fuit, et in
laudem Caesaris et principum
ceterorum, per quos, ut supra
10 diximus, in sedes suas atque agros
rediit. Effectue finisque carminis
et delectationem et utilitatem se
cundum praeceptum continet.
Quaeri solet, cur non ultra
15 quam X éclogas scripsit. Quod
nequáquam mirum videbitur, qui
consideraverit, varietatem scaena-
rum pastoralium ultra hunc nu-
merum non potuisse proferri; cum
20 ipse poeta circumspectior Theo-
crito, ut ipsa res indicat, videa-
tur metuere, ne illa écloga, quae
Pollio inscribitur, minus rustica
iudicetur, cum [non] id ipsum
25 praestruit.

2 aenida P || 3 conferri JV || 4 spo-

con JV scopen P || 5 Graecij greei ¡|
emitatione P || 6 TheocritiJ teocriti
poete JV || 7 siclus P || siracusanus N
siracu8sanu8 P || 8 cessans P || princi-
pium P | 9 cacterorum P || per quos|
percos N | 10 anos P || 11 rediitj rc-
deunte || 12 dilectationem P dilectio-
nem N | 13 procep P \\ 14 QuaeriJ
quem ¡j 15 eglogaeJV çglogasP || 16 ne-
quam P \\ 17 s. ecenarum N scenaram
P \ 19 preferri N pferri P \\ 20 poetaj
postea || circmnspector N circum spec-
tatio, corr. m. II P \\ 20 s. teocrita,
eorr. -ti JV teocreta P Ц 22 ille P
égloga JV aegloga P || que P I 23 pol-
lioni scribitur N pollionis scribitur P j
24 iudiceturj uidetur P non seelusi ||
25 praestruitj praestauit P prestabat,
corr. -bit JV, cf. schol. Bern. p. 743.

(ÉCLOGA PRIMA.)
1NCIPIT EXPOSITIO PRIMAE
ECLOGAE.
10
if)
Virgilius sub nomine Tityri
intellegitur, clari pastoris, quo-
niam hircum Siculi tityrum
vocant, qui Caesarem laudat.
L Cod. Laur. plut. 45, 14 s. X
N Cod. Par. Lat. 7060 s. X
P Cod. Par. 1130S s. IX
Iunii Philargyrii in Bucólica com
ment, (ed. Lion) = Phil.
1 écloga гашА addidi | 2 s. пгспчт
EXPOSITIO PRIMAE EGLOGE AT INCIPIT EX-
POST PRIMAE AEGLOGAE P || 16 UIBGILIVS
SVB NOMIHE TVTIKI INTELLEGITVR CLABI
PABTORI8 QVEM HYRCUm N || 17 8. quo-
niamj quem || J 8 hyrcum LX || tyti-
ruift N tytyrum P j| 19 oocant от.
LN | tesarem LX ccssarem P.
J]
(ÉCLOGA PRIMA.)
Eclogam conposnit gratiarum
actionem continentem, in qua 5
sibi personam induit Tityri et
Meliboei alicuius Mantuani pro-
fugientis et felicitatem Virgilii
admirantis. Pastores ovium et
bovum carmina invicem exponen- 10
tes induxit. Tityrus ergo ovium
pastor, Meliboeus bovum. Opi-
liones, qui haedos pascunt, Tity-
ros, qui oves, Meliboeos, qui
boves. 15
Tityrum Virgilium dicit, Meli-
boeum Cornelium Galium, unum
de Mantuanis, quibus sunt agri
adempti. Tityrum arietem vel
Jj Cod. Laur. plut. 45, 14 s. X
N Cod, Par. Lat. 79bV s. X
P Cod. Par. 11308 s. IX
1 écloga prima addidi |] 4 EclogamJ
Eglogam || composuit, corr. corriposuit
P || 6 accionem L || 5 s. in qua si L
С tytyri P tituri L titi/'ri X || 7 meli-
boe P meliboe L meliboe , corr. m.
rec. s. X X || mantua LX \\ 7 s. pro-
f'ugientis, is in ras. P || 11 Tytyrus P
Titurus L Tituros X ], 12 meloboeus L
con: meliboeus Лт || 13 edos LN edu,
h в
corr. m. II edo P || 13 s. Tytyros P
Tituras L Tituros N || 16 Tytyrum P
Titurum L Titurum, corr. Titirum X ¡
17 cornilium LP corr. cornelium Л7 |¡
l'J lulepti L corr. ademption, rec. X ,\
ariè P arien L arien N, corr. m, rec.
 IVNII PHILARGYRTI EXPL. IN VERG. BVC. I, 1—4.
Accusans eum plebs Gallorum,
quae Meliboei nomine loquitur,
quem Qprnelium Galium vocant.
Hereditas ei rapta est et Virgilio
5 data est. Ideo Caesarem conlau-
dat et plebs dolet. Sic fingit
eclogam istam.
m nelius Gallus, Tityrus idest Vir-
1. PAGi idest profedo idest
late idest excelse patentis et
uuinqnam claudi potest, quod
15 significat Caesarem.
2. TENVi idest subtili. medi-
takis idest laudas, imitaris in
•20 carmine, avena idest laudem
scribis subtili carmine.
4. lentvs idest securus.
1 Accursanso u.ples P | 2 moeli-
boei ¿ | 3 que X || cornilium P l|
4 Hereditas ei J hereditatem LN Nere-
ditiitem P || uirg P || 6 oaesaarem P ,[
6 в. conlaudat, corr. -et JP || в fringit
L Q 7 eclogamj eglogam || 12 Fagi -i-
pro fedo -i- excelse P Fagilate -i- ex
celse NL || 13 patentes P || 15 signuP|j
севагеш LN caessarcm P || 19 laudes
P | emitaris P Ц 23 r elentus P.
15
П
hircum Siculi dicunt. Asinius
Pollio, Alphenus Varus et G alius
missi sunt agrum militibus Cae-
saris dividere; iam veteranis con-
stitutis ergo omnibus Mantuani 5
expulsi sunt. Virgilio ob sum
mum ingenium sua loca data
sunt. Ideo itaque in eorum lau
dem dicit. Meliboeus idest Cor
10
gilius.
1. PATVLAE idest latae et ex-
celsae. fagi idest cuius arboris
fructu antiqui vescebantur, quam
Graeci fegon appellant. Allego- 15
rice Caesarem dicit, cuius adiu-
torium Virgilium texit.
2. TENVi idest subtili. medi
ta bis mvsam idest carmen poe-
ticum subtile. 20
3. fines idest litora.
4. FVGiMVS idest quoniam ve
teranis militibus Augusti Caesaris
praestitutus dies fuit neci eorum, 25
nisi fugissent. LENTVS idest se
curus.
1 hircum, corr. hyrcum P ircum
Л' И Assinius N I 2 pollio, io in. II P
Alphenus J alphinius || 5 mantuanis LP
mantuanis, corr. -ni JV || 6 Virgilios,
corr. -io N II 7 loco L || datai dicta
LN | 9 Meleboeus, corr. Meli- L
9 s. Cornelius] cornili, corr. corneli L
comih NP || 10 tytyrus LP || 12 pa-
tvlae| patule || latael late || 12s. ex-
celsaej excelse || 13 Fage, corr. Fagi
L || 14 antiquiJ от. LN m. II suprascr.
P || vescebanturj uesciebantur || quam |
que || 15Graecijgreci || fegumP f'ugum
L fugum, corr. fagum N || 15 s. Alle-
gorice P Alligorice LN || 16 cesarem
P || 17 texitj dixit LN || 19 cameni L ;
20 subtile/;/ N subtile LP || 24 cessa
ns N cessa LP || 25 praestitutus |
restitutus.
 IG IVN1I PHILARGYRH
5. formonsam idest patriam.
amabyllida idest Roma, silvas
idest cónsules.
10
6. Tityrus dicit. О (meliboee).
15 Meliboeus idest qui bovum cu-
ram gerat, devs idest Caesar
Augustus. OTiA idest securi-
tatem.
7. ILLIVS aram idest Octaviará
20 Caesaris.
8. inbvet idest frequentabit
vel consecrabit. agnvs tener
idest carmen tenue, licet inpro-
1 Formosam LN \\ 2 Amarillida
LN -i- amaryllida P \\ silvasJ Siluae
LN Silue P | 3 cónsules | consulè N
consulç L consule P || 14 Tytirus N
Tytyrus P || meliboee addidi || 15 qui|
pro || bouum, uu in ras. P || 16 càesar
(iMnct. m. II) P I 17 agustus P
19 АКЛМ idestj aramP i- LN\\ 20 ces-
saris P ¡I 21 Imbuet L Inbuit P || fre
quentabit, f in ras. m. Il P || 22 Agiris
P || 23 tenuis P 1 23s. inpropriae LN
inpropria P.
16s. Schol. Bern. p. ?'50: devs Augustus vel Deus omnipotens, ut Iunilius
dicit.
II
5. amaryllida s. idest Amaryl
lis, ut quibusdam videtur, Roma
est; ut quibusdam, duarum ami-
carum nomina sunt Amaryllis et
Galatea. Galli a candore cor- 5
poris dicuntur Galatae, qui cum
Graecis venientes se miscuerunt.
Unde primum ea ratione Gallo-
graecia nuncupata est, et postea
Galatia nominata est. Galatia 10
translatio interpretatur. Ancyra
metropolis Galatiae. resonare
idest ut sonaret carmina Virgilii.
6. (meliboee.) Meliboeus idest
nomen conpositum ex Graeco 15
idest ¿lélsiv et ßovg idest quod
bovum curas gerat, devs idest
Caesar Augustus.
7. ARAM idest arae mortuis,
altaría Dus consecrantur. 20
8. inbvet idest frequentabit
vel initiabit. Libuere aram novam
idest consecrare.
1 amaryllida s. | Ainarillidas |] Ama
ryllis] amarillis || 4 amarillis LN ama
rilis P [] 5 galatia L gallatia^P |] gallia
omaoieLN \\ 6 galatç P galateXiV
7 GraecisJ grecis N gregis L greci
st P | 8 eaj e, corr. e m. rec. N
8 s. gallogretia P ¡| У nunc cupata
LN || 10 s. Galatia translatio t. p. P
Galata translatio t p. L Galata trans-
intorpretatui
latio 1 p. (interpretatur m. rec.)
N\\ 11 AncyraJ ancira || 12 metrapolis
LP i galatio L fl 13 uirg LN || 14 meli
boee addidi || meloboeusZ, || 15 nomenJ
non LP || compositum LN || Graeco | •
greco y 16 fiéleiv et ßovg\ mêle et
boeus || t8 cesar LN cefar (corr. m. II)
P Ц 20 dii ÍP df.1", cörr. deis L dnf,
corr. diis N || eonsecrentur, corr. -antur
N || 22 iniciabit N.
 EXJ'L. IN VERG. BVU. I, 5-14.
prie, elicit, sed ad morein rusti-
corum carminum retulit.
9. errare idest carpere herbus
vol libere pascere. ET ipsvm
idest rae ipsum.
10. LVDERE idest scribere. cá
lamo idest fistula, carmine agresti.
11. TOTis idest prosperis.
10
12. TVEBAMVR idest eicimur.
15 ex idest ecce. capellas idest
dirainutivuin a capro.
15. A idest huich, idest inter-
iectio dolentis est.
13. AEGER idest anxius. ago
20 idest iupauch, idest raiiio, idest
pasco, (hanc) idest uxorem vel
vitam suam.
14. CORYLOS idest arbor nu
cís avellanae et rustice dicitur.
25 GEMELLOS idest geminos.
1 (licit от. L || ad amorem LP |
4 s. ipsvm idestl ipsum id P [| б me |
met P || G 8. Cálamo fistula L || 7 earm
LN || 7 s. agresti. totisJ agristi totis
P agristotis LN || 14 iecimur P |j
16 drainum (i siipr. m. I) P \\ 17 s. A
idhuich i- intecSolentis est P A inter-
iectio dolentis est LN \\ 19 aegebJ
Eger | loss. Ago i- inpauch // -i- pasco
•i- in uxorem P Ago i- mino. Pasco -i-
uxorem LN || 21 hanc aildidi || 23 Co-
rilos LN || idest от. P \\ 24 abellane
LN abaelanç P|| 25 Gemillas P || ge
mino L.
Servil comm. Vol. III. i'asc. II.
17
II
9. errare idest carpere herbas
vel vagari libere, et ipsvm idest
me ipsum. 5
10. LVDERE idest scribere.
CÁLAMO idest carmine agresti.
11. TOTis idest prosperis. Ideo
dixit TOTÍS, quod Sulla, cum pro-
scriberet agros, iussit dominos 10
eorum habere pastores, unde vi-
verent. Hoc ergo negat Caesarem
fecisse.
12.' TVRBAMVR idest eicimur.
EN idest ecce. CAPELLAS idest 15
diminutive a capro.
15. A idest eheu.
13. HANC idest uxorem vel
vitam suam. 20
14. CORYLOS idest coryli et
nuces avellanae. Densas corylos,
quod sunt masculi et feminae. 25
3 Errare i- i- (corr. i) P || arpere,
corr. m. rec. carpere N \\ 4 vagarij
uagare || 6 Lude scribere LN \
1 se. agresti. топе idost prosperisj
agresti totis LN agresti totis, supra-
scr. m. II -i- prospis P || 9 totis j toti s ¡
H silla P ques illas L quesilla, corr.
m. rec. quia silla N || 9 s. proscriberetj
perscribere || 11 pas/////ttores N || 12 ne
gatJ neget I cesarem LN \\ 14 iecimur
LP iecimur, corr. eicimur N || 16 de-
minutiuae P deminutiuç L deminu-
tiue, corr. di- N\\à P ai a//// N ¡¡
17 AJ â || eheuj cheu LP ///heu N ||
23 cerillos P corillass, corr. -os L
corillos, corr. corilos Ñ || corilli LP
corilli, corr. corili N || 24 auellanie P
auellan///ae N auellanie L || denseas L
deseas, corr. m. II P || corillos LP
corillos, corr. corilos N || 25 q P que L
que, corr. quia m. rec. N \\ et masculi
 IS IVNII PH1LARGYRII
15. SPEM GEEGis idest maxima
spes gregis, cum binas tenet ab
5 ipsa matre, idest significat car
mina, quae secuntur. A interiectio
dolentis vel exsecrantis. silice
in NVDA idest in sterili terra.
16. SAEPE MALVM idest bella
io civilia significat.
non LAEVA idest stulta, quae
contraria fuerunt.
17. de cáelo TACTAS idest ful
mine percussas. de cáelo idest
15 ira Iovis, quia quercus dedicata
Iovi et; cum peccaret quis in
Iovem, percutiebat quercum. Pul-
chre huius arboris mentionem
facit, quae tacta fulgore domini
20 caelum solet mutare. Per quer
cum ira Iovis, per Iovem ira
Octaviani significatur.
3 idest от. P || 4 cum bina nascuntur
ab una schol. Bern. || 5 matrej Mater ||
5 s. camima, corr. camina P | 6 q, P ||
Aj Ai • h • P II 7 exsacrantis P || 8 nulla,
corr. m. II nuda P || stirili P || terraj
litore LN I 9 Sepe P | 11 laevaj
leua || 13 celo P || tactus LN || 13 s.
fulmone P fui fulmine LN Ц 14 per-
culsas, corr. m. Il percussas P || celo N \
idest от. P || 15 cercus P || 17 cercum
P || 18 huiusj hi i s JV I 19 quae
tactaj qt N | 19 domini | dominis Ij
20 motare, corr. mutare P || certum P.
II
Corylus arbor nucis avellanae.
gemellus idest geminos.
15. a idest interiectio dolentis
vel exsecrantis. silice nvda idesfc
in terra sterili idest in rupe.
CONIXA idest enixa.
id
17. PRAEDICERE QVEECVS id
est in templo Iovis Dodonaei
quercus fuerunt Iovi dedicatae, 15
quae fata Romanorum cecine-
runt. TACTAS idest fulmine per
cussas. Proscriptione a Sulla
Romanis inlata dicuutur vasta-
tiones quercui ingestae, quae 20
in tutela Iovis fiebat; quando
peccaret quis in Iovem, ipse
et LN masculini P masculi (corr.
m. rec.) N || femine L fire. P femine,
corr. m. rec. feminini N.
1 coryllus P corillus LN || auella-
nae, suprascr. m. II i- rustice P || 2 ge-
mellos, corr. gemellas N \\ idest от.
XJV| 3 AJ â || liecti LN t.tecti, corr.
t.iecti P || 4 execrantis JP |] ö stereli,
corr. steriii P sterilis L sterelis, corr.
sterilis N || 6 Conixam N 1 idest enixa
от. LN || 13 predicere P Ц quercos L
v
quercos N || 14 iuuis L 0 dodonei P
dodoneis IN || 15 quertius L quercius
N || fuenmtj fuerint || dedicataej dedi
cate || 16fata¿ y 16s.eccinerunt¿ ecci-
nerunt, corr. ce- N || 17 s. percusas L
percuiTas JP || 18 SullaJ silla || 19 Ro-
manisj romani s || dicunturj dt L P
dî JV I 19 s. vastationes quercui iu-
gestaej uastatione acerreis ingeste ¡.
20 que P || 21 tutella (corr. -la N) LN ||
iiebatj fingebatur conieci in scltol. Bern,
ed. I qñ L qn P || 22 peccaretj pec-
care I qui sin ioue P quis in oue L.
 EXPL. IN VERG. BVC. I, 15-21.
18.»da idest die.
5 19. VRBEM idest Romam idest
poetae vox; per metonymiam idest
inventum per inventorem et in-
ventorem per inventum. Roma
et ante Romulum fuit et ab ea
10 sibi nomen adquisisse Marianus
Lupercanorum poeta sic ostendit:
Sed de flavo et cano ita
Roma Aesculapi filia novum
nomen Latió facit, quod con-
15 ditricis nomine ab ipso om-
nes Romam vocant.
20. Hvic SIMILEM PVTAVi idest
pastor stuporem inponit et, quan
tum Mantua differt a Roma, non
20 conparando ostendit. Non dicit
se errasse in conparando, sed
rnetuisse. ovo idest sicilti.
21. DEPELLERE idest venales
agere, alias a lacte removeré.
4 die | cit L hiu, corr. dio P ||
ó romam, corr. romanam N || 5s. -i-
poetç uox P Poete (Poete N) i- uox
L N 1| 6 meto nomiam L metho no-
miam N metonimiam P || idest от.
Лт I 8 ss. Roma et — vocant Urs. \\
a ab eo LN || 10 adquisise P ad-
quiai visse Urs. || 1 1 Lupercaliorum E/Vs.
12 88. ita roma abs colapia nomen
nouum LN i- taroma aseóla phi fila
{corr. filia) nouum nomen P | 13 Aescu-
lapii Urs. || 16 roma P || Д8 stupore P||
1 9 defert P || а от. P || 20 comparando
L J 21 sedj si L || 22 inestuisse P II
secuti P | 2a Depellere uenales LN*\
24 Alias alias a iactare (corr. a iactere)
mouere P.
10 s. Marianus Lupercanorum poeta | cf. L. Muelleri de re métrica lib. p. 106,
eiitedem Ruttlii Namatiani éd. p. 53.
19
II
percutiebat quercum. Significat
iram Iovis. Per Iovem significat
Octavianum.
18. da idest indica.
19. VRBEM QVAM DICVNT idest 5
poetae. Per urbem significat in
ventum' per inventorem et inven
torem per inventum. romam idest
Roma et ante Romulum fuit et
ab ea sibi Romulus nomen ad- io
quisivit. Marianus Lupercorum
poeta sic ostendit: Sed de flava
et cano ij;a Roma Aesculapi
filia novum nomen Latió fa
cit, quod ab ipso nomine 15
omnes Romam vocant..
20.- hvic nostrae idest Man-
tuae urbi.
20
21. depeleere idest amoveré
in pascua vel separare agnos et
haedos á lacte. 25
G potae LP potae (corr. m. xec.)
N || sign P sig LN || G s. inuentum,
supraser. m. II -i- Roma P ]| 7 per
supra lin. m. II P || inuentorum L
inuentorum, corr. m. rec. -torem N \
7 s. et inuentorem supra Un. m. II
P Ц 8 Romanam N Roma P Q 9 ro-
molum Лг || 10 ab ea sibi P abeas
illi L abeaa ille N | 10 s. adquesiuit
LP a queeiuit (corr. m. rec.) N ||
' s
11 lupercorum, corr. m. II P luper
corum LN || 13 AesculapiJ escolapi |j
14 nomen nouum N || lato L lato,
corr. -m. rec. N \\ 15 ab ipsuin L ||
17 s. manthuae L \\ 25 hedos P edos
LN.
2*
 20 IVNTI PHILARGYRII

23. NORAM idest pro noveram.
CONPONEKE idest conparare.
24. HAEC idest urbs Roma.
25. lenta idest mollia et flexi-
5 bilia. vibvrna idest genus vir-
gulti simile cupressi humilis.
CVPRESSi mutato genere et forma.
26. ET QVAE TANTA CAVSA
idest cupiditas. Sub persona
lo Tityri se vult intellegi. Nam
Bucólica iuvenis scripsit. Liber-
tatem autem, idest receptionem
agrorum suorum, ab Augusto se
dicit consecutum.
15 27. sera idest inmaili vel
alecht.
28. CANDIDIOR idest pro can
dida.
30. amaryllis idest allegorice
20 pro Roma dicit. galatea idest
Gallia, donee in Gallia augmen-
tum patrimonii paupertas preme-
bat. Profecto duarum amicarum
inducta sunt nomina in eodem
II
23. NORAM idest pro noveram.
conponere idest conparare.
24. HAEC idest Roma.
25. vibvrna idest genus vir-
gulti simile cupressi humilis.
26. tanta CAVSA idest cupi
ditas.
10
27. libertas idest agrorum 15
reditus.
28. CANDIDIOR idest pro can
dida.
30. AMARYLLIS ПАВЕТ idest
Roma, galatea idest Gallia vel 20
Mantua. Dum me Galatea idest
donee me Gallia, vel certe Ama
ryllis et Galatea idest duarum
amicarum nomina regionum vel

2 Componere LN || comparare LN [| 1 nouercam P || 3 hec LN || roma -i-

4 s. Lenta idest mollia et flexibilia ¿JV| 4 // / ibiuiburna N fl 4s. uirgultis
om.-P || б vibvenaJ in uiburna lenta P imle L uirgulti/A'// imle Лг || 5 cûpso P
6 simile cupressi от. LN || 7 c\tbessi| comfso LN || humilisj humilis uir
Cupresso LN uirgulta Cupsso P ,
gulta || 17 candidor, corr. m. II P \
motato P 1 8 qua et anta L que
19 amarillis NP amalilylis L || 20 romç
anta N || 10 tytyri P tityre L tytire,
P || galata, corr. -tea P || galia LN |
corr. -ri N || si P |] vultj uelle Ц 11 bu
22 s. AmaryllisJ amarillis.
cólica P || 12 hoc est P || receptionemj
rationem, corr. m. II rectionem P
13 agusto P || se P || 14 consequtum
jP ¡I 15 Sera idestJ Setius P\\ 15 s. Sera
— alecht от. LN || 17s. pro candidco
L || 19 Amarillis LN || allegorice P \\
20GalatheaL2V| 21galleaP| 22patri-
momu P Ц 24 in edem P.

19 Schol. Bern. p. 751: postqvam. Quidam dicunt, ut allegorice Galatea

sit Gallia, Amaryllis autem Roma, sed errant. Nam Tityrus Romaui ierat,
quare moesta Amaryllis *st. Sed pro vero duarum inducta sunt nomina in
pïidem civïtate viventum: Galatea, quam primam habuit Tityrus, Amaryllis,
quam postea. Iunilius Flagrius dicit.
 'EXPL. IN VERG. BVC. I, 23—36.
I il
agro atque in eadem vicinitate
viventum. Galatea, quam primum
• habuerit Tityrus, Amaryllis, quam
postea.
5 Tityrus, Amaryllis, quam postea, 6
32. NEC SPES LIBEKTATIS ЕЕЛТ.
Bene se quoque quasi servum
10 dixit. NEC CVRA (PECVLl). PeCU-
lium dicitur ficultas servi, quae
a pecore.
15 33. QVAMVIS MVLTA VICTIMA
idest amailchetri. victima hostia
dicta quasi vi icta cadat. (saeptis)
agris.
34. ingratae VRBi idest aut
20 quia nihil gratuui et suave rusti-
cus in civitate patitur, cuius laboro
vivitur, vel quia parva aestimant,
quae rusticis magna constant.
35. non VMQVAM idest num-
25 quam, aere idest dono vel tributo.
36. QVID vocares idest Vir
2 Giriathea L | 3 tytirus N || Ama-
rillis LN || 9 bene se quoque (se qq; L)
LN bene quos : P || 10 dixit] dixerit !
nee cura (peculi)] etnecdum || 11 facul
tas serui facultas serui q, P Ц 12 a
pectore LN || 15 qvamvisJ quasi ¡j
16 .iamailchetri P .-i- amicleis LN ||
victima] Nihilq; (nilq, P) pecoribus
uictima Sub antecedentibus fortasse
iatet MVLTA pro pecoribus || hostia L
ostia P 0 17 dicta от. LN || vi icta
cadat. (saeptis) J uicina. Cedent, cf.
schol. Bern. || 19 IngrataeJ Ingrate
idest от. P | 20 nihil] mihi P || 22 esti
mant P || 23 que N || constat N ||
25 Aere P ] 26 s. uirg P || Philargyrii
exc. I partis ad E. I, 36 — JE. II, 10
(4VTD vocakes — ardoro fatigatis) perti-
nentis, quae in Serviani commenti hie
21
civitatum vel mulierum inducta
sunt in eodem agro atque in
eadem vicinitate viventium. Ga
latea, quam primum habuerit
vel Galatea nomen hereditatis
suae, quam prius habuit et rel.
32. NEC SPES idest quasi ser
vum (se) ostendit. NEC cvra pe-
CVLI idest augmentum patrimonii, ю
Paupertas eum premebat. Pecu-
lium idest facultas servi, quae
de pecoribus accipitur. Peculium
quasi pecudium.
33. victima idest hostia pro 15
pecoribus.
34. ingratae idest aut quia
nihil gratum et suave rusticus in 20
civitate patitur, cuius labore vivi
tur, vel quod parva aestimantur,
quae rusticis magna constant.
35. gravis idest ponderosa.
aere idest dono vel tributo. 25
36. Qvm vocares idest quia
1 civitatumj ciuï || 3 uicitate///, corr.
m. rec. N || 5 titurus L titurus, corr.
titirus N tytyrüs P || amaryllus, corr.
-is P amarillis LN || que P || 7 q. P que
LN I ret LN rt. P || 8 spés P || 9 sej
от. || 10 aucmentumÀr aumentan iP
lis. peculum, corr. m. rec. N periculum
L || 12 que P || 13 accipiturj accipiuntur
iV|| accipiunt LP || 15 ostia N || 19 in
grate liV || quia] qui P qua LN |
21 patiter N || 22 q L P tj N \\ aesti-
n
matur P estimatus L estimatur, corr.
m. rec. N || 23 rusticisj rustici sunt ||
25 aerei dono P || 26 quod, <orr.
quid N.
 22 lVNII rULLAKGYRII
gilii personae conveuit. maesta
amarylli idest tibi, quia nemine
laetabatur poeta.
37. cvi penderé idest Dii
5 laudari a te non meruerunt.
38. TITYKVS TE PINVS
idest Roma,
to 39. fontes idest senatores.
ARBVSTA idest frutecta' idest
scholastici. vocABANT id"est in-
terrogatio.
40. SERViTio. Servitium idest
15 conditionis indicium. licebat
idest nee déesse officio poteram.
42. ivvENEM idest Caesarem
20 dicit Octavianum Augustum. De
ereverat enim senatus, ne quis
eum puerum diceret, ne maiestas
tanti imperii minueretur.
43. dies idest principia men-
deperditi locum eessit, scripturae discre-
pantias in Servit codicibus conspiicuas
una cum virorum doctorum coniectaneis
babes huius editionis torn. Ill fase. I
p. 10—19.
1 mesta F maest L || 2 amarilli
L N || nemine P \\ 3 letabatur P || poetà
P J 4 Dii j tibi I 8 Tytirus N Inter-
pretatio Virgilius intercidit || te pinvsJ
tepinus || 9 idest от. LN || 10 Fontes
id senatores P || 12 scholastici] sco-
lastici LN scolasti P || 12 s. inter
rogadoJ intro LN intrô P || 14 Ser-
uitio -i- seruitium i- P || 15 inditium
LN indicium, corr. m. II inditium P |
8EEVIT10 servitus condicionis indicium,
servitium multitudo servorum schal.
Bern. || 1С offltio L J 19 cpsarem P
cesarem L cesar, corr. m. rec. cçsar
N || 20 agustum P || 22 magestas N ]
24 principaría N.
II
nemine laetabatur poeta, maesta
amarylli idest Vocativus.
37. cvi penderé idest in cuius
honorem inviolata servares, (sva) 5
consueta, non insueta poetae in
genio.
38. TiTYRVS idest Virgilius.
PINVS idest Roma.
39. fontes idest senatores. ю
ARBVSTA idest iuvfties scholastici. •
40. NEQVE servitio rel. idest
nee déesse officio servitutis po- 15
teram.
41. PRAESENTES DEOS idest
firmos.
42. ivvenem idest Caesarem
dicit Octavianum Augustum. De- 20
creverat enim senatus, ne quis
eum puerum diceret, ne maiestas
tanti imperii mimieretur.
43. bis senos dies idest primi
1 nemine I neminem || letabatur P
poetaj poetam || Maestal mestam LN
maiestam P || 2 AmarylliJ amarilli
5 servares, (sva) J seruare, cf. scliol.
Bern. || 6 poete P || 8 Tytirus LN
Tytyrus P I Virgilius] uirg || 11 iu-
uenis L iuuenis, corr. -es N \\ scho
lastici] scolastici || 14 rel. J rt
15 offitio LN || 17 Presentes LN ||
19 cesarem LN || 20 agustum LP ||
22 pueret L pueret, corr. m. rec. pu
erum JV I magestas N \\ 23 inperii Лг.
 EXPL. IN VERG. BVC. I, 37-49.
sium vel Idus omnium mensium.
fvmant idest sacrificaut.
44. RESPONSVM PRIMVS DEDIT
idest permisit libere vivere.
б PBQEVS idest ante quem nul-
lus sit.
45. PASCITE idest ut ante era-
tis pueri, sie et modo pascite in
pace.
10 46. FORTVNATE 8ENEX idest
non ad aetatem Virgilii refert,
sed ad fortunam futuram prae-
sago usus verbo.
47. et tibi magna satis idest
15 ordo: magna satis pascua, qvam-
vis lapis idest quamvis mons
sit et lacus. Nam a monte usque
ad lacum et inde usque ad arbo-
rem quandam fuerat terra donata.
20 46. TVA (idest) possessio.
48. PALVS idest chechor idest
aequor. obdvcat idest tegat.
ivnco idest faeno vel fluvio. Flu-
men Mincii.
25 49. gravis idest accusativus
pluralis quasi graves.
23
II
dies XII mensium idest Kalendae.
FVMANT idest sacrificant.
44. RESPONSVM idest permisit
libere vivere.
45. pascite VT ante idest ut
ante eratis pueri, sic et modo.
[Eclogae idest exceptiones].
10
47. et Tim magna satis. Ordo:
satis magna pascua, qvamvis 15
lapis idest quamvis mons saxeus
sit.
48. PALVS idest cetbor. ob
dvcat idest tegat.
49. fetas idest praegnantes. 25

2 fumant P || 4 permissif. P ¡| 1 Kalcnde ЬЛ'||2 sacrificat, con:

б antequam V | 7 s. errastia (от. pueri) ,s
schol. Bern. || 8 pueris P \\ sicut et m. rec. N || 3 permisit, corr. m. II P
modo (t ante modo in ras.) P || 8 s. in promisitX promisit, corr. permisit N ¡j
pasee P || 10 Furtunate P || 11 uirg 7 vT ante от. N || 8 errastis (от. puori)
P uirgtm L uirgilium N || reffert schol. Bern. || et modo, suprascr. m. II
P || 12 fortunam futuramj fortunatum •i- in pace P || 9 Eclogae] Eglogc || ex-
(furtimatum P) futurum || 13 übo, corr. cerptiones P || 14 tordo P || 1(5 lapis,
от. idest N || 1 7 sitj et || 21 cetor JV J
m. II dbo P || 20 Tuas LN || idestj 25 i)rignantes LP prignantes, corr.
от. codd., quod suppJevi, quia ultima pre- JV.
tuas vocabuli littera ex -i- depravata
esse videtur || 21 Paulus L pallas P i
idest chechor от. LN \\ 23 Iuncco N
Iuuonisco P И faeno| feno || 24 mince N
inincae L mince, i in ras. т. II Г !
25 Gravis accusativus — graves Urs. ||
26 pluralisj ptr P pis L plus N \\
quesi P.
 24 IVMI PHILARGYKII

1 II
51. INTER FLVMINA idest Pa-
dum et Mincium.
52. FBIGVS idest quod aestivo
5 tempore sub umbra fit frigus.
OPACVM idest auras prosperas vel
pro nemore. (fontes sacros)
quia omnibus aquis Nymphae
sunt praesidentes. огасум utrum
10 (pro) opacis locis, incertum, an
pro valde frigidum. Frigus hieme
(alterum), alterum, quo refrigemus
aestate.
53. ab limite idest limes agri
16 terminus, saepes idest fiat.
54. HYBLAEis idest Hybla, quae
postea Megara, oppidum Siciliae,
vel locus in Attica, ubi optimum
mel nascitur. DEPASTA idest de-
20 pascere. salicti idest virgulti
genus eo, quod salit et surgit
cito. Hic vocat rusticum ad dul
cía, quae sunt in rebus, quibus
delectatur.
25 55. INIRE idest dormiré.
50. contagia idest pestilentiae.
51. flvmina nota idest Padum
et Mincium.
52. et FRiGvs captabis idest
quod aestivo tempore sub umbra
fit frigus. OPACVM idest auras
prosperas vel pro nemore. (fon
tes sacros) quod omnibus aquis
Nymphae sunt praesidentes. Ideo
habitacula earum. 10
16
54. hyblaeis idest mons in
Sicilia, ubi optimum mel nascitur
f idest fiorem aptum. salicti
idest virgulti genus eo, quod salit
et surgit cito. 20
55. svsvRRO idest susurratio vel 25
animal, quod de apibus nascitur.

2 interJ In I idest от. LN fl 4 Bri 1 pestilentia, corr. -iae N fl 5 estiuo

gua, corr. m. rec. frigus N fl quodj pro
LP stiuo, corr. m. rec. N || 0 fitj sit
codd. quia schol. Bern. || ostiuo P codd. ct schol. Bern. || 7 s. (fontes sacros)
7 (fontes saceos) ex schol. Bern, addidi ex schul. Bern, addidi || 8 quodj q LN
8 nymphu P nimfae L ¡| 10 (pro) ex
qui P || 9 nimphe LN nimphae P ||
schol. Bern, addidi |¡ lucis, corr. m. II •i- deo LN || 10 earumj utrü || 16 hib-
locis P || 11 haeme P | 12 (alterum) baei к L iblaei s Лг || 18 Ante idest
alterumj alterum || refrigeremus LN\\
ridetur ROREM lemma intercidisse , cf.
14 oblimite V fl HmesJ limis || 14 s.
schol. Bern. adn. fl 19 eo, o in ras. N
agrimnua L || 15 Sepes NI' fl 16 Hybleis et L P fl sallit LN psallit P || 25 sur-
N hiblaeis P hibleis N \\ idest от.
rectio P fl 26 amal L.
LN || q; P || 17 MeçaraJ magara || opi-
dum P || siciüe P Bicilicie N || 19s. de-
Ïiascerej cf. schol. Bern. adn. || 24 de-
ectat LN dilectat P

16 Schol. Bern. p. 753: hvhlaeis. Hybla mons in Sicilia vel locus in Attica,
ubi mel optimum nascitur. Gaudentius dicit. Sed tarnen Iunilius dicit
civitatem Hispaniae, cf. adn. ad E. VII, 37.
 EXPL. IN VERG. BVC. I, 50-58. 25
I II
56. frondator idest rusticus 50. frondator idest pastor,
vel f quod de floribus nascitur. qui de frondibus domum sibi facit,
Nam tria genera sunt frondato- vel avis, quae in frondibus mur
rum; frondator, qui arbores am- murât, ad avras idest calidas
5 putat, et, (qui) frondibus maní acstatis. 5
pulos facit hiemis tempore ani-
malibus ad pastum offereudos, et,
qui manibus vitium folia avellit,
quo ardor solis uvam maturiorem
10 reddat ad avras idest in die.
57. EAVCAE idest brongidi. pa-
lvmbes idest colmain idest co-
lumbae, quas vulgus tetas vocat,
et non dicuntur Latine, sed mul-
15 torum auctoritas Latinum fecit.
Cicero in elegia, quae Talamasta
inscribitur: lam mare Tyrrhe-
num longe penitusque pa-
lumbes reliquit.
20 58. GEMERE idest canere, pro
prie tarnen de turture. tvrtvr
declinatur et feminino et mascu
lino genere, nt 'aeria turtur

2 vel animal, quod schol. Bern. || 1 Frondatur L Frondatur, corr. -or

3 sunt от. N | 5 et quij et | 5s. maní N || 2 f'rontibus L || 3 quaej que ¡|
pulos] manibulas [ 6 hemis P hiemps frontibus P || 3 s. mormorat L mormo-
N | tempr P || 7 offerandoe P ' rat N mormarat P.
8 uitum LN || euellit N || 9 unam
P | 11 Rauce P || brongidij ita et
Servius; Peay^tóástí coni. Utephanus i|
11 88. Palumbes -i- colma in -i- quas
P Palumbes -i- columba quas LN
14 sedj si L || 15 facit LN\\ 16 elegia|
egia | que P || talamasta /' tala rnasta,
LN, cf. Serv. Thil. || 17 inscribitur |
scribitur Ц 17 s. TyrrhenumJ tvrrenum
18 pçnitusque LN | 19 reliquid L
rt P Ц 20 Gemiré P || 20 s. proprie
tamenj proprietatem || 21 de turture.
tvbtvkJ decuteretur tur L P decutere
Turtur N || 22 fmö P femo LN ||
22s. mascut LN || 23 genere Servius]
casu P cas LN || eriaturtur P.

16 CiceroJ IV p. 1052, 25 Orell.

 26 IVNII PJI1LÀRGYRII
cessubit', et Plautus: f Tibi ob-
iustos turtures. ab vlmo idest
lignum, quod sub vinea fit.
59. in аетпеке CERVi idest
5 avium ante cervi volabunt more.
60. ET Pisces (idest) sine aqua.
Hoc est: ante rerum natura mu
lo tabitur, quam nos Caesarem po
terimus oblivisci. fréta idest
maria, destitvent idest dere-
linquent.
61. PEREKRATIS errore con-
15 fusis. AMBORVM iciest Germanis
et Persis dicit. exvl idest Caesar.
62. AVT ARARIM, quod duce
Caesare Germanis et Persis victis
milites Ararim, Germaniae flumen,
20 biberunt.
63. iLLivs idest Iulii Caesaris.
LABATVR idest respuatur vel ob-
livioni tradatur.
62. ararim idest Arar, fluvius
1 plaustus P || 1 s. obiustos N ob-
iustus, corr. -os L ob iustos P |j
2 idest | id P I 4 aetere L aetere P
etero К || serui P || 5 auiuum, corr.
auiuni N || uolabt L uolabant P |;
8 idestj от. || 9 s. motabitur P || 10 ces-
sarem P || 12 s. relinquent P || 14 s.
confussis P || 15 GermanisJ fort, de
(¡ermanis Schol. Bern.: hie Persas et
Germanos mutuos a fîuibus suis ex
iliare Il 16 perses LN || 17 avt ararimJ
auterarim P от. iiV || quodj quo
18 cesare P || 19 Ararim | ararum
21 Juli P || cessaris P || 21 Arararim
L || asar P || fluines P.
1 PlautusJ Mostell. I, 1, 45: tu tibi
istos habeas tortures.
24 Schol. Btrn. p. 754: avt ararim parthvs et reliqua. Tityrus, qui vult
diversissima inter se loca significare, dicit prius I'arthum ex Arare potaturum,
Germanum ex Tigride, quam sibi oblivionem futuram non divisi agri Caesaris
beneficio, lunilius Flagrius dicit.
II
50. IN AETHERE CERVI idest
ante rerum natura mutabitur, 5
quam nos Caesarem poterinius
oblivisci.
GO. fréta idest maria.
10
61. PEREKRATIS FINIBVS idest
transinutatis vel confusis. 15
62. ARARIM idest flumen Ger-
maniae vel Galliae. germania
idest Germanus.
20
63. illivs idest Iulii Caesaris.
f Nam cogitatione oblivioni non
tradetur.
4 etere N | 5 mutabitur) utebat L
utebat, suprascr. m. II motabit P
íítebat N || 6 cesarem ¿Лг|| 15 trans-
mutatisj transmotatis || 18 Galliae |
galliae uel || garmania LN || 19 ger
manus, suprascr. m. II tigrum armenie
flumen P || 2 1 cesaris L cçssaris, con:
cessaris P || 22 NamJ Subesse videtur
falsa vocabuli nostra adbreviati (nrà)
perceplio; praeterea ante nostra pec-
tore, ante oblivioni lauktvr lemmata
supplenda sunt; cf. sclml. Bern.
oblioioni N | 23 tradetor P.
 EXPL. IN VEKG. BVC. I, 60-65.
I II
Galliae, fluens in numen Roda-
num. Tigris idest Armeniae flu
vius, influens in Persicum sinum.
Itaque Tigris vult diversissima
5 inter se loca significare. Dicit
prius Parthum ex Arare bibitu-
runi, Germanum ex Tigride, quam
sibi oblivionem futuram non divisi
agri Caesaris beneficio.
10 64. SITIENTIS IBIMVS AFROS
idest tropus synecdoche. Ab
Afris enim Libyam interiorem,
quae aqua eget, intellegi vult.
15 05. SCYTHiAM idest regio sep-
temtrionalis est. et eapidvm
cretae OAXEN hoc est lutosum,
quod rapit cretam. Cretam ter-
ram albam dixit. Nam Oaxis
20 fluvius Mesopotamiae et veloci-
tate utitur, qui rapiens albam
terram turbulentus efficitur, vel
Oaxis fluvius Scythiae: in Creta
Is. rodanumiis L || 2 Tygris P !|
armoenie P || 3 finum P || 4 tigres LN
tygriuH P || diuersima P diuersa LN ||
6 I'urthumJ partem | Í ji quae L
от. N | 9 ce saris, corr. ce saris P [\
10 Sicientis JV|| affros P || 11 idest oni.
LN Q sinecdoche L sinedoche N вмас-
doche, m in ras. m.IIP ¡I 12 afitis P
LibyamJ libiam || interioremj interi
. orem
(mteri , orem m.rec. N) || 13 aquam
LN || 15 scithia P seit ia L sathia
N Q ideät от». LN || 15 s. septen-
trionalis LjN I 17 crête P || luto-
BumJ lutulosum | 18 crçatam, coït.
cretam P || Creatam, corr. Cretam P \
19 'albam ' terram' P J óaxis P aoxie
L || 20 mesopothamiae L messapota-
miae P | et| ex || 20 s. uelocite N ||
21 q, P || 22 turbolentus LN curcu-
lentue P || efficit////, corr. efflcit' m. II
s. X. P || 23 OaxisJ axis || ScythiaeJ
scitliiae | creata P.
•л
64. sitientis idest quia aqua ю
raro invenitur. ibimvs idest in
exilium. afros idest synecdoche.
Ab Afris Libyam voluit intellegi,
quae aqua indiget.
65. OAXEN idest Apollinis et 15
Anchialae filius, qui in Creta ha-
bitans oppidum condidisse fertur
et suo nomine nominavit. Aliter
fluvius Scythiae vel Mesopota
miae. 20
Cretam idest terram albam et
velocitate utitur fluvius rapiens
albam terram idest Hinosam.
10 quia quam P qua aqua LN \\
11 inuenitur -ir- P Ц 12 afros idest |
idest от. P || sinecdoche LP sinech-
doche N fl 13 ab fratris LN ab
afratris, corr. ab afris P || Libyam |
libeam || 14 quae] que || 15 apolinis P
apolimis L apoli 7/nis N || 16 tantile L
tantale NP antalae schal. Bern., ubi
Anchialae scrihendwn esse canicci, cf.
Serv. Thil. || 17 oppidum] opidum [|
19 scithiae N \\ 19s. mesopothamiae P
mesopotamiae, corr. m. rec. N meid-
potamiae L || 21 ex LP || 22 fluuiens
L fluui//us, ult. u in ras. N \\ 23 idest
om. P |i limosem L limosem, corr.
-am N.
 28 IVNII PHILAEGYRII

I II
insula non est, sed aqua cretacei
coloris est. OAXEN. Pliilisthenes
ait: Apollinis et Anchialae filius;
hunc Oaxen in Creta oppidum
5 condidisse, quod suo nomine no-
minavit. Ut Varro ait: Quos
magnos Tantale partus ad-
ducta dolore et geniinis cu-
piens dolorem Oaxi da palmis
10 scindere dicta. m
66. PENITVS Sllbripuit. DIV1SOS
idest quia olim iuncta fuit orbi
terramm Britannia. Est enim
insula reposita in Océano septem-
15 trionali et a poetis alter orbis 15
terrarum dicitur.
67. en idest ecce. vmqvam 67. EN vmqvam idest ecce ali
idest aliquando. ex vmqvam. quando.
Virgilius alio loco dividit um
so quam interposito (verbo), alio
loco (con)ponit, ut infra in ipso
libro: En erit umquam ille

1 insola P || cretacei | cretona codd. 17 enumq P.

cretenei schol. Berti. || 2 philiatenes L N
philostenes /', cf. Scrv. Thil. || 3 apolló
me P apollonis, corr. -inis N || tan-
tilae L tantile N tantulae P, cf.
exc. II || 4 hunco axen P | opidum
P || б 1 1 m к! , от. II 5 s. nominabit P
6 s. Quos magnos | cf. de hoc loco cor-
ruptissimo Serv. Thil. || 7 tantalae L
11 Pacnitua L poenitus JP || 12 idest
от. LN | 13 brittania N bri tania
(t add. m. I) L britaimia P | 14 in
sola J' || repossitâ P [| ociano P
14s. septentrionali LN \\ 16 dicitur)
dr, add man. vet. •!■ P || 18 Enunquam
LN || 19s. unquam L || 20 interpositio
LN ¡J Yerbo ex Servio addidi || 21 con-
ponitj ponit I 22 En errit N euenerit
P || unquam LN.

6 VarroJ Argon. I fragm. 3 p. 332

Baehr.
22 En eritj E. VIII, 7.
 EXPL. IN VERG. BVC. I, 66-70. 29
11
dies, quod significat umquamne,
aliquando.
68. TVGVKi idest a tegendo 68. PAVPERIS tvgvki idest si
dictum, cespite idest terra cum mirabor etiam vile tugurium.
б propria herba revulsa, cvlmen
idest eo, quod culmo tegitur.
Nam physica rusticanorum est
in paleis et in messibus.
69. post ALIQVOT idest tem G9. aristas idest pro annis.
ió pora idest quasi rusticus per ari 10
stas numerat annos. mea régna
idest,' ubi dominatus sum, vel
senem se dicit agros suos re-
cepturum.
15 70. iMPrvs miles idest iratus 70. novalia idest quae per 15
Meliboeus milites dicit, seu quod singulos annos novantur per
agrum suum teneant, seu quod semina, miles idest, seu quod
civile gesserint bellum, (impivs) agrum suum teneant, seu quod
qui pro Antonio arma portavit, civile gesseruut bellum.
■20 quia bella civilia gessit idest de-
siderat. Hie Virgilius Octavianum
Augustum (laesit), tarnen secutus
est veritatem f dum miles por
tando vincendo alios, novalia

1 signium qua Ne P sigñf unquà 3 tugurij tegurii || 4 tegorium L

ne LN [| 2 aliqfi L \ 3 tegori P || tegorium N tegurium P || 15 idest
4 cispite P aspite L | 6 quodj quae
LN | culmo Serv. Thil. culmen coda. ¡¡ quaej et q; LN.
tegit L Q 7 Nam physica Serv. Thil.
eorum enim physica sclwl. Bern, hie
pri8ca (pri ca L) codd. || rustica cano-
rum LN l Ь paleis schal. Bern, palis
codd. I mensibus L mensibus, corr.
menSibus in. I P \\ Verba Nam physica
— messibus szquenti scholio adiwngenda
esse scholia Bernensia docent. ¡| 9 aliqt
P aliqí N J 10 qsi P || 16 Impium P \\
idest от. LN \\ 16 moeliboeus LN ¡|
militos P sub quo milites impios latere
suspicor, cf. Serv. 1ЪИ. || 17 teneant se ,
corr. m. rec. N | qui P || 18 gesserent,
corr. -int N || 18 s. bellum, (impivs)
qui| bellum qui || 19 antô P \\ 20s. i-
<*■ desiderat P || 22 agustum P || (laesit)
xx schal. Bern, addidi || til P || 24 alios |
cf. schol. Berti. || Nouali, corr. NoualiaP.
 30 rVNII PHILARGYRII

11
idest nova, quae per singulos
annos novantur per semina, иа-
шсшт idest in spe ponitur.
73. insère idest semet imperat. 73. insère idest Melibocus se
5 met ipsum imperat. б
74. Felix quasi iam diu ego
felix fui aliquando in finibus ve-
stris. Hic videt se pastor exclu-
sum esse et invidet se non lia-
10 bere illud, quo taurus utitur. m
76. DVMOSA idest f drisidi,
quod (capra), cum pascitur, spi-
nosa pendet.
77. carmina idest quia non
15 libet f aristum canere sua carenti 15
possessione.
78. CYTisvM idest genus fru- 78. CYTISVM genus fruticis vel
ticis vel herba, quae nascitur inter herba, quae nascitur inter campos
campos et silvas. In Cytisa civi- et silvas. In Cytisa civitate na
20 täte nascitur amara hominibus, scitur amara hominibus, non 20
nou capris. amaras idest ad capris. amaras idest ad nostrum
nostrum saporem; nam capris saporem; nam capris dulces sunt.
dulces sunt.
80. mitia idest matura, quae 80. mitia idest matura.
25 non remordent, cum mordentur.
81. castaneae idest mala 81. molles idest maturae.

2 novantur ere. II et schal. Bern. 4 melibeus LN || 17 chiti sum L

nouare codi. || 4 idest от. I. N || 7 felix chithi sum N chithisuni dilicie re-
fui P fl aliqñ L || 8 uidete pastor L J frigerium uoluptates curae solamcn
10 quotaurus LN |] quo Tityrus utitur (verba dilicie — solamen ad tel. II, ~'
Sero. Thil. quod Tityrus habet schol. pertinere videntur) V || 18 quae| que
Bern. || 1 1 Doinosa 1' || drisidij cf. Serv. 19 Cytisa | cbitbisa || 21 Amaras Л" ц
Thil. I 12 quod | (|uid || (capra) ex nFTiP nrîs, corr. т. 11 nrù N || 22 câ
schol. Bern, addidi || 12 s. spiuosa cf. pres L câpres, corr. -is N || 24 Mitia |
Serv. ct schol. Bern || 14 s. quia no libet Mitia.
aristu canere sua P quia secundo -и-
libet aristu canere 1. Лг aristum | fori,
leg. tristi, cf. Serv. Thil. || 17 Cythisum
I Cithisum N P || 18 que || 1Ù syluas
L || cithisa P cytisam L citbiisam Л' J
19 s. ciuitatê LN || 20 hominum L \\
23 dulce N || 24 maturia P | q P |,
25 remordentj remouent || cum mor-
denturj cum morantur IiN Cômoran-
tur P, cf. Serv. Thil. || 26 Castaniae P.
 EXPL. IN VERG. BVC. I, 73-11, 1.
I II
(secundum) antiquiores. molles
idest maturae. et pressi idest
caseum. lactis idest lactis emulcti
aut casei.
5 82. fvmant idest ad vesperti-
nam caenam praeparandum.
83. MAiORES idest duplicantur,
teguntur. VMBRAE idest nox in-
minet.
lö
FINIT PRIMA.
INCIPIT SECVNDA.
Corydonis in persona Virgilius
intellegitur, Caesar Alexis in per
is sona inducitur.
•2> i
]. ARDERAT idest inpatienter
diligebat et alebat et laudabat.
alexin, quemdicunt Alexandrum,
1 secundum | от., cf. Serv. Thil. \\
Moles P || 2 presi L || casseum P jj
3 lactis idest lactisj lac imicta L
laciuncta P laci iuncta Лг || emulti
LN || 4 cassei P || 5 fumant P \[
5 s. vespertinam | uesperu, cf. Serv. Thil. j
6 cenam P | 8 tegunturj augentur schol.
Bern. || Umbro LN || idest от. LN
8 s. imminet Лг || 11 finit prima ■'■■ Ij \\
1ЯС1Р1Т SECUNDA ■'■■ L INCIPIT SCIJA N
( (Jodids L lectiones variae inde ab huius
cclogae initio usque ad v. 10 extr. nos
defecerunt.) R 13 ss. cobidonib in per-
SONA VIUQt INTELLEGITVK CAESAR AI.KXIS
in persona indvcitvr N || 14 alexis in
ii na P || 22 inpati P || 23 laudabat,
lauda in ras. m. // P |¡ 24 Alexim N
quem dicuntj cf. Serv. Thil.
31
82. villarvm idest ad vesper-
tinam caenam praeparandum.
83. cadvnt VMRRAE idest tene-
brae primum veniunt in valles
montium, quasi dixisset nox in-
minet [secura]. К)
FINIT- PRIMA.
INCIPIT -II.
Virgilius Corydonis in persona
intellegitur, Caesar Alexis in per
sona intellegitur, Antonius in 15
Menalcae persona inducitur, Da-
moetas Theocritus significatur,
magister Virgilii, Amyntas Cor-
nificius poeta, inimicus Virgilii,
intellegitur. Caenon idest novum, 20
micton idest mixtum.
1. ARDERAT idest inpatienter
diligebat vel alebat -vel laudabat.
alexin idest Alexander fuit ser-
6s. vespertinaraj uesperíi | G cenam
IjN\\ praeparandum] praeparantum
9 quae si, corr. quasi P ц si L que,
corr. quasi N Ц 10 s. secü. finit prima L
secñ. finit prima, suprascr. uirgilius
pastor N eecú -п- , in тагд. s. XI V
п. P Illud secü ex secunda, sc. écloga
oí tum esse manifestum est || 12 incpt -ii-
LN -и- P || 13 Vergilius LN || cori-
donis IjP coridonos, corr. -is N ||
14 cesar Li cessar P Ц 15 intet LN
intt P || 16 MenalcacJ menalce || 16 s.
damoeta LP dameta N || 17 teocritus
LN\\ 18 AmyntasJ amintas || 19 uirgili
L || 20 Cenon IjN I 21 mictonj m icon
22 inpatienter] inpacienter || 23 f alebat
P uolalebat N ualebat Ij || 24 Alexsin
N Alesin L.
 32 IVNII I'HILAHGYRII

fuit servus Asinii Pollionis. Vir-
gilius, rogatus ad prandium, cum
vidisset in ministerio niniium
pulcherrinium, dilexit euraque
5 dono accepit. Caesarem quidam
acceperunt, formonsum in operi-
bus et gloria. Alii puerum Cae-
saris, quem si laudasset, gratam
rem Caesari fecisset. Nam Vir
io gilius dicitur in pueros habuisse
f alii amore. Nec enim turpiter
eum diligebat. Alii Corydona.,
Asinii Pollionis puerum, adama-
tum a Virgilio feruut eumque a
15 domino datum. Corydona a Vir
gilio ficto nomine videri ex ge
nere avis, quae corydalis dicitur,
dulce canens. Alexin vero pue
rum quasi sine responsione ac
20 superbum. Hune autem dilectum
H
vus Asinii Pollionis. Hune Vir-
gilius, rogatus ad prandium, cura
vidisset in ministerio nimiura
pulcherrimum, dilexit eumque
dono accepit. Caesarem quidam
acceperunt, formonsum operibus
et gloria. Alii puerum Caesaris,
quem si laudasset, gratam rem
Caesari fecisset. Nam Virgilius
dicitur III pueros habuisse. in
15
•2o

fuisse Pollionis et gratum se fu

turum existimasse, si eum lau-
daret, cuius forma Pollio delecta-
batur, qui eo tempore Transpa-
25 danam Italiae partem tenebat et '25
agris praeerat dividendis.
2. QViD si'KRARET idest nec 2. delicias idest dretel.
spem potiendi habebat.
1 fuisse P || assinni apollonis P \ 1 aesinii P asini L asini , corr.
5 accipit P || Cesarem N Cessarem m. rec. N. || 5 accepit | accipit || Cesa
P || quidem JV || 6 acciperunt P | for- rem LN Cessarem P J quidem L
mosura JV || in от. P || 7 s. cesaris N quidem, corr. -am N || 6 acciperunt LP
cessaris P || У cesari P || 11 alii amore | acciperunt, coït, acce- JV H formo'/,'eum
cf. Serv. Thil. || 1 1 se. Nec enim — a N П 1 cesaris LN || 8 si P sim L
domino от. N || 12 s. coridon asini si/'/ JV Q 0 cessari P cessaris LN ¡|
apollonis P || 15 s. Corido nu uirgilio 27 dilicias P.
P Coridon a uirgilio JV || 10 videri |
mmeupari Serv. Thil. || 16 s. ex quo
genere N || 17 q, P ¡| corydalis | cori-
dalis NP || 18 alexinù, corr. alexin
uero P || 10 sine supra lin. m. ead. P
21 se P|| 23 s. dilectabatur P || 26 pre
erat JV J 27 quod P \\ spiraret P l|
28 potiendij patiendi || habebat Л'
panebat {leg. pascebat) P.
 EXPL. IN VERG. BVC. П, 2—10.
3. TANTVM idest tantummodo.
4. adsidve idest saepius. in
condita idest inconposita, subito
dicta, agrestia vel insanientis
5 verba vel incondita inconscripta,
ut Sallustius in 1. V: At i 11 i,
quibus vires aderant, ruere
cuncti ad portas, incondita
tempnere.
10 5. MONTiBvs idest qnod amo-
rem ei praestabat. iactabat
idest fundebat incassum. inani
idest pro nihil sibi procurans
contra absentem loquebatur.
15 G. CRVDELis inexorabilis, qui
non flecteris meis scriptis et non
das ereptos agros, alexi idest
Caesar.
20
7. morí idest prae contemptu.
8. frigora idest f aprica loca
aestate aestiva lacerti captant.
25 9. lacertos idest genus ser
pentis.
10. thestylis idest nomen
1 Tantum от. idest N ¡j tantumodo
N tñmodo P || 2 saepiusj sopius ||
4 dicta uerba N || 6 inconscripta |
•i- conscripta [j 6 SallustiueJ salustius
in Lv L in lum (notae ■/. nihil usquam
respondet) P in libro v H Servii \\
8 cuneta N fl incondita] inconditi ||
10 MONTrBvs| Motibus || 10 s. amore mei
V amore ei N || 11 praestabat] presta«-
bat || 15 s. qui nonj quin P ] 16 flecterisJ
cf. Serv. Thil. | 17 alexiJ Alexin
18 ceesar P || 22 praej pro || contentu N ||
23 apricaj cf. Serv. Thil. || 24 aestatej
estate || estiua P || lacerti captantj la
certos carpant || 27 thestylis] Testilis.
33
II
3. tantvm idest tantummodo.
4. (iNCONDiTA)idestnon scripta.
HAEC incondita idest carmina.
5. STVDiO inani idest fundebat 10
incassum, dum (in) absentem lo
quebatur.
6. о crvdelts idest inexora- 15
bilis, qui non flecteris meis scriptis
et non das raptos agros, (alexi)
о Caesar. Corydon a Virgilio
Actum nomen videtur ex nomine
avis, quae corydalis dicitur, dulce 20
canens.
8. captant idest frígida loca
pro aestate aestiva.
9. lacertos idest genus ser- 25
pentis.
10. (thestylis) idest Actum
1 toñmodo N \ Ъ incondita] от. "
10 inam Lr i- nam N || 11 dum in]
dum || 15 О P | 17 alexiJ от. || 18 ó
LN || cesar L cessar NF || Corydon |
Coridon || 19 nomen] nô N non P
ñ L I 20 quae] q; || corydalis] cori-
dalis || 21 canes LN \\ 24 aestiva |
aestiuat, cf. Serv. Thil. || 25 lacertas
LN || 27 thestylis от.

6 SaUustius in 1. Vj Hist. Il, 58 В.,

II, 67 Kr.
Sorrii comm. Vol. III. Fase. II.
 34 IVNII PHILAEGYMI
rusticae mulieris, quae messori-
bus aestu fatigatis diversa genera
herbarum contuiidens pulmenta-
rium his parat. Vel concubina
5 Corydonis. Vel Testilis idest
fictilis, rusticum nomen et ab eo,
(quod) ponat cibos rusticis. fessis
idest ferventibus, vehementi ar-
dore fatigatis.
10 11. ALLIA et SERPILLVM idest
nomina herbarum. Serpillum La
tine conula, Graece nomen pro
prium herbae vel caepae. olentis
idest accusativus.
16 13. ARBVSTA idest virgulta.
«cadis cauig, cuculum fugant
cantando in lignis, similiter istas
cervi expellunt.
■>o
14. sativs idest nonne sufficit?
(tristes) quae tristem faciunt.
amaryllidis iras idest quidam
hoc a Virgilio ideo dictum putant,
25 quod magis Antoni, quam Augusti
amicitia accipienda fuisset.
1 qui P 1| 2 aestu — diversa eva-
nuerunt in N estu P || б coridonis P
choridonis N | Vel от. N || 7 quodj
от. || cybum N || 8 uechimenti P \
10 Alia L Al ia N || 12 comula L ¡
en
grece P | nom , corr. m. I N || 13 herbe
LN || caepe N сере P ¡| 14 idest
от. LN || accset P accusatis LN \\
v
16 cicADisj Cicades || coculum, corr.
m. / L coclum, corr. codum P \\
ligant P | 17 similites P || istas schol.
Bern, istos codd. || 22 tkistk»| от. \
23 Amarillidie LN || idest от. LN Ц
24 putant от. LN \\ 25 antonii LN ¡
agusti P.
II
nomen. Thestylis idest nomen
rusticae mulieris, quae messori-
bus aestu fatigatis diversa genera
herbarum contundens pulmenta-
rium his parat. Vel concubina 5
Corydonis.
11. serpillvm Latine conula, ю
Graece nomen proprium herbae
vel caepae.
13. cicadis vermes, quae cucu- 15
lum fugant cantando in lignis,
similiter istas cervi expellunt.
11. serpillvm idest nomen
herbae vel caepae. 20
14. nonne sativs idest nonne
sufficit? (tristes) quae tristem fa
ciunt. amaryllidis iras idest qui
dam hoc aVirgilio ideo dictum pu
tant, quod magis amicitia Antonii, 25
quam Augusti accipienda fuisset.
1 thestilis P thestillis LN | nomenj
no" LN ñ P 0 2 rustice P | mulleres
L mulieres, corr. -is N \\ quaej que
4 contundensj contondens || 6 coridonis
LN | 10 Serpilum N Serpylum L
11 GraeceJ grece || berbaej herbe |{
12 cepç LN сере P || 15 quaej que
15s. cuclum LP cuclum, corr.m.rec.
N || 16 fingant L f///u(u corr. )gant N ||
lignist P || 17 istas schol. Bern, istos
codd. [| ceruim L cerai/// N | 19 ser-
pulum Li serpulum, corr. serpilum N |
nô L || 20 herbe LN \\ сарае LN capo
P || 22 tristes] от. || quaej que ]j
23 amaryllidas P amarillidas L ama-
rillidas , corr. -is Л' || 23 ss. тле —
Antonii от., sed sitppl. in тагу. m. an
tigua N || 24 s. patant L || 26 Augusti J
agusti || fuisset] fuisse.
 EXPL. IN VERG. BVC. П, 11—20.
15. fastidia idest contemptus
vel ditiones. menalcan idest
Antonium dicit vel alumnos eius.
16. CANDIDVS idest quia Cae-
6 sar Romanos, Antonius Aegyptios
liabuit in bello.
17. FOHMONSE PVER idest non
debet te praesens rerum succes-
îo sus inmitem faceré; aeque enim
laeta rerum natura mutantur.
18. LIGVSTBA idest meligabur
idest flores vel herba. vaccinia
idest derceroig, violae purpureae,
15 vel subicriib, quia usui sunt, vel
genus floris crocei coloris, vel
nigrae. LIGVSTRA et vaccinia
idest genus virgulti ambo.
19. DESPECTVS contemptus:
20 despicis etspernis Studium meum.
ALEXi idest Caesar.
20. QVAM DIVES PECORIS NIVEI.
Alii sic distingunt, quia antiqui
lanam albam diligebant. abvn-
25 dans idest ingenii 8ui ostendit
abundantiam plurimam.
1 tastidia, corr. fastidia P || contëtus
i Л' || 2 diciones L || 3 alumnua P
4 idest от. Лг || 4 s. cessar P || 5 roma-
1Ш8 LP Ifaegyptius P || G in bello от.
LN ¡| 8 Formose LN\4 presens P \
i»s. susceseus P \ 10 aequej teque || 11
leta rerum i rerum laeta P || inutantur]
motantur || 12 Ligustre LN Legustra
P | 12a. meligabur idest от. LN, cf.
praef. schul. Bern. p. 691. || 13 Uaccinii
L Uaceinee, corr. -nea P J 14 derceroig
от. ÜV|| dercero iguiole P || porporee
P U 15 1 subi criib quia ussui sunt P,
от. LN || löse. 1 genus floris crocei
coloris t nigrae LN, от. P 1 17 li-
ovstraJ Uel ligustra L Uel legustra
P Ц uaccinii L || 19 Dispectus P || con
temptus от. P contemtus N contëtus
L В 20 dispicis P J 23 sic P \\ 20 habun-
dastiam N.
35
II
15. menalcan idest Antonium
vel alumnos eius. fastidia idest
contemptus vel ditiones.
16. ILLE Niger idest Antonius,
quia Aegyptius fuit, candidvs 5
esses idest Caesar candida de
regione.
17. CREDE colorí idest pro-
speritati.
10
18. ligvstra flores papaverum
vel melcaprorum. vaccinia idest
violae purpureae idest dercefroiö
vel subi vel certe dëfcênucb. *15
19. despectvs idest spernis
Studium meum. 20
20. nivei quia antiqui lanam
albam diligebant vel candore poe-
tae magis. lactis idest ingenii
sui ostendit abundantiam. 25
2 alumnus P alomnus L alomnus
N |1 eius от. LN \ 8 diciones P I
5 quae L qu§, corr. qui N | 6 cessar
¿Лт|| candida dej candidate || 8 Credo
L Credo N || idest от. LN || 8 s.
prosteritati LN \\ 12 foras, corr. flores
au
P Ц paperum N pauperum L pau-
perum, corr. paperum P || 13 mel-
caprorumj mel caprorum || uacina 1^
uacinia N uicinia, corr. uacinia P ;
. o. -l- dercefroiö
14 omlae porporeg, supruscr.m.JJ
s. X P uiole purporeae (pupporeae N),
от. -i- dercefroiö LN \\ 15 subi- P
dèrcëruîclriAr dëïcemïchP || 19 de-
a
spkctvsJ Dispectus || 22 qui , a add. т.
rec. N II 23 tandore L N || 23 s. poete L
poeta N || 25 abundantiam] habundan-
tiam.
3*
 зс. IVNII PHILARGYRII
21. SICVLIS IN MONTIBVS idest
quia Theocritum sequitur, Sicu-
lum poetara, regionis illius facit
mentionem. agnae idest forma
5 divitis incitantur ad amorem.
24. AMPHiON DIRCAEVS idest
Antiopae et Iovis filius fuit, qui
ita lyra cecinisse dicitur, ut
eius cantus montes et saxa con-
10 vocasset et Thebanorum muri
surrexerint. Amphionem Theba-
irani musicae fuisse studiosum,
omnibus notum. Dircaeum autem
dicit a fonte Dirce, quae est The-
15 bis in Boeotia. Et Zethus, frater
eius, agrorum cultus habuit. ш
ACTAEO ARACiNTno vel in Hyr-
canio idest vicino Medis, ubi
Amphion regnavit, sed mentitur.
20 Nam Aracinthus in Attica non
est, sed in Acarnania. Pro eo
dicitur, quia nemorosum accipi-
1 ss. Siculis — pootam от. LN |
2 teocritum, corr. teucritum P || 2 s.
siclum P || 4 Agne P || G dirceus LN
derceus P || 7 antiope LN || 8 ita
lyra cecinisse diciturl ttali racicinisse
P tali ratio 4- L tali rationis -^- N \\
9 cantu P || 9 s. convocassctj conuo-
casse || 11 surrexef P surrexerunt L,N ,
AmphionemJ Anphionem || lis. Theba-
nnmj tebanum [| 12 musice IjN mus-
sicç P II 13 notumj natum | Dirceum N
Dircheum L derceum P || 14 DirceJ
derce P dirchis L dire is, corr. m.
ree. N || quaej qî P || 15 boetia NP
boetico L || zetus LP || 16s. In actheo
aracinto L In actheo oracinto N in
atheora с intho P | 17 HyrcanioJ hir-
caronte L hir caronte JP ircaronte N ||
18 uicinome dîs P || 19 anphion NP \\
regnabit L || sedj si L || 20 aracinthus
Ij aracinctus N arachinthus P || atica
P || 21 sedj si L И acarrnenia est P
armenia LN, cf. schol. Bern. || pro eoj
ideo P | 22 dt N.
II
21. SICVLIS idest quia Theocri
tum, poetain Siculum, suum ша-
gistrum sequitur.
24. AJiPHiON DIRCAEVS idest
Amphionem Thebanum musicae
fuisse studiosum, omnibus notum.
Dircaeum autem dicit a fonte
Dircaei, qui est in Boeotia. Am- 10
phion idest Antiopae et Iovis
filius fuit, qui ita lyra ceci
nisse dicitur, ut eius cantu Theba
norum muri surrexerint. actaeo
idest Promontorium in capite is
inontis contra mare Aracinthium.
Aracinthus idest mons in Attica.
Is. teocritum LN || 6 amphionj An
fión || dircaevsJ dirceus I 7 anphionem
NP anfîonem L || mussice L mussicae
P I 8 studiosumj studiorum P от. L N
omî bonotum LN || 9 DircaeumJ Der
ceum J 10 Dircaei | dercei || boetica LN
boethica P || 10 s. anphion i- anthiope
LN anphioni antiopç P || 12 qui itâ
libra L qui itali ra P qui ita///lira
N y 12 s. cecinissej cicinisse || 13 dt L,
cartu L 14 surrexerint) surrexer ¡| Actio
IjP Actio, corr. Acteo N || 15 pro-
v i
montorum (i add. m. rec.) N \ 16 Ara
cinthiumj arachinthiJ^iV arachinthius
P || 17 AracinthusJ Arachintus || atica
LP athica N.
 EXPL. IN VERG. BVC. II, 21-29. 37
I II
mUS. FN ACTAEO ARACINTHO idest
ismosleib herbithu, quia nemoro-
sum est.
25. NON SVM ADEO INFORMIS 25. m LiTORE vidi idest ne
ó idest sed ingeniosus idest nam diceretur ei: in quo speculo te 5
ingenium meum cognovi, cum vidisti, cum sis rusticus?
omnium rerum status esset quie
tus, in LiTORE idest ne diceretur:
in quo speculo te vidisti, cum sis
10 rusticus? 10
26. stärkt idest dum quie- 26. non ego daphnin idest
sceret. non ego daphnin idest pulebritudinem eius non metuam.
Amphionem cantando, Daphnin daphnin idest filius Apollinis.
pulchritudine (se) imitari dixit.
15 27. IVDICE te idest iudicante 27. IVDICK idest pro iudicante. 15
te ipso. Fallit imago idest imago idest quam vidit in speculo.
voluntaria per seniet ipsum, ima
ginaria secundum alium, ut phi-
losophi dicunt.
20 28. LiBEAT idest delectet. sór 28. sórdida idest quae tu sor- 20
dida idest quia tu sórdida exi dida existimas.
stimas.
29. HVMJLES idest quas credis
sub terra esse, quae mapalia
25 VOCantur. ET FIGERE CERVOS id-
est insurgía ligna, quibus addun-
с
1 inacte aracinto L inacte arahinto 11 non ego DAi'iiNiN idestj non ego
N in actenar cintho P \\ la. -i- ismos daphina P || 13 appollinis L appo linis,
leib (leih?) herbithu P от. LN corr. m. rec. N \\ 15 idest от. LN ¡|
5 ideet sedj sed N si L || namj non || 16 q L qui V quia Лг || 20 quaetü P
7 umnium, corr. omnium P ¡| status que, от. tu LN \\ 21 existima L.
schol. Bern, satis codd. || 8 idest от.
LN || 12 daphni L damnim N || 12s.
•i- anphionem P, от. LN I 13 daphni
L damni N || 14 pulcritudine N || sej
от. || emitari P || 16 uidicante L ||
17 voluntaria | uoluntari || 17 s. imagi
naria] maginaria || 18s. philosopi LN
19 deñt, corr. dint N || 20 dilectet P
dilectat LN\\ 21 quiaj quae schol. Bern,
et exe. II Q 23 quae credisj quastrachis,
cf. schol. Bern. || 24 qua mappalia L
qua apalia, corr. in. I N qua apalia
P || 25 figire P Ц 26 insurgiaj incurva
coni. Thilo.
 s« lVNIl PHlLAKGYltll

11
tur ad culmina ad tecta muni-
menta.
30. conpelleke idest minare 30. crVNPELLERE idest minare
vel pascere, ne nervi eorum, si vel pascere. hibisco idest genus
5 diu iaceant, rigescaut ex nimio virgulti, quo pastores flagellant 5
tenore siccati. viridx hibisco pecus.
idest nondleiscaldi idest genus
virgulti, quo pastores flagellant.
32. pan primvs idest Syrin- 32. pan natura omnium rerum,
10 gam cum Pan persequeretur, versa inventor fistulae pastoralis dici- 10
est in calamos. Unde Graece tur. Per cornua solem significat
syringa dicitur fistula. Pan idest et lunam, per fistulam VII pla
natura omnium rerum, inventor netas Stellas, per pellem pictam
fistulae. Pan, pastoralis Deus, caeli sidera, per úngulas caprinas
15 per cornua solem significat et soliditatem terrae. Syringam cum 15
lunam, per fistulam VII planetas Pan persequeretur, versa est in
Stellas, per pelleni maculosam calamos, unde Graece syringa
caeli sidera, per cannam ventos, fistula dicitur.
per pedum tenuitatem aeris, per
20 úngulas caprinas soliditatem ter
rae. Villosus est, quia vestitis
gaudet terra. Hie autem natus
est Mercurio in arietem converso
et Penelope, uxore Ulixi, et ada-
1 clumina, corr. culmina P || mu 3 nunare, corr. niinare P || 10 fistule
ni
menta LP mumenta, corr. m. rec. N L listóle P fistole N J 12 luna P |l
Fort. leg. quibus adduntur culmina ad 14 ungulus, corr. -as N Ц capinas,
tecta munienda || 3 Compellere LN corr. m. rec. N I 15 solitatem LP
4 ne от. LN || 5 regescant P \\ nimioj
nimia LN minia, corr. nimia P solitatem, corr. m. rec. N || sirinam P
6 siccatae LN sieatç P || ibisco, corr. sirrimam L sirringam, g coir. N
re
m. IL || 7 nondleis caldi i P от. LN 16 persequetur LP persequetur, corr.
8 quos LN\\ flagillant P || 9 idost от. m.rec. N \\ 17 GraeceJ grece || 17s. si-
LN || 9s. syrinam LN sirinam P rina fistula P sirinafistula LN.
11 grece P || 12 syrina L syrine Л'
sirina P || 13 inueNtof P inventor est
Phil. || 15 per cornu Phil. || 16 fistulas N
phistolem L \\ 19 per pedum tenuitatem
aeris от. Phil. || aerem P || 21 vestitis
(al. vestitu) Phil. || 23 mascurio P ¡]
aèrietem L || 24 PenelopeJ poenelope ||
Ulyssis Phil.

12 ss. pan raiMve calamos. Pan i. e.

Natura omnium rerum — Penelope
uxore Ulyssis Urs. (Phil.).
 EXPL. IN VERG. BVC. II, 30-38. 3D

I \\
inavit vero Syringam Nympham,
(juae fugiens eius informitatem
in calamum versa est seu fistu-
lam et amorem suum cantu de-
5 Icctabat. Ac (cum) non posset
niagnitudinem fluminis transiré,
fusis precibus meruit in calamum
transfiguran, quo praeciso quo-
niam amori suo satis faceré aliter
to non poterat, cantu delectabatur in
velut adloquio.
26. DAPHNIN nobilem poetam,
cuius ingenium non timeo te iu-
dicante.
15 35. amyntas idest pastor no- 35. AMYNTAS QVID NON FACIE- 15
bilis, qui voluit carmen rusticum bat idest pastor nobilis, qui vo
scribere insulsum. luit carmen rusticum scribere in
sulsum.
36. DISPABIBVS idest inaequa- 36. CICVTIS idest calamis vel
20 libus. CICVTIS idest calamis. Ex culmis. 20
cicuta tantum scripsit et pulsus
est auctoritate.
37. DAMOETAS idest 37. damoetas idest Theocritus
dicitur.
25 38. te idest Virgilium. secvn-
r>VM idest dominum.
36. SEPTEM CONPACTA CICVTIS
idest in VII pastorales odas con-
venientia praemia.
1 SyringamJ iurigä || nimpham i\TP || 15 Amintas, corr.Amyntas P Amin
2 que F || f'ugens P || 4 s. dilectabat P || tas LN I QviD J quod || 17 carnem L
5 (cum) om. || posset | posse || 7 fussie car///m N || 17 s. insulsumj inpulsum ||
P || fjcibus P || 9 amorij amoee, corr. 20 culmiej cubinis LN | 23 Theocritus]
amosi N amos et LP || facerej facre, teocritus || 24 diciturj dt.
corr. m. rec. faceré N sacre LP || 10 po-
tuerat N [ dilectabatur P || uelud N i
h
12 dapbni LN dapni P || nubilem P |
13 ingeniu L || tímente, corr. timeo te N
timente LP \\ 15 amyntasJ Amintas
16 que, corr. qui N || 20 Cicutis, от.
idest LN || 21 tantumj tam || 23s. da-
moetas idest те idest VirgiliumJ
damueetaste (corr. damuetaste) i- uir-
gilium P Damoetas -i- uirgilius LN || 28
idest, от. in LN\t 28 s. conuen//////tia P.
 4(1 IVNII PIIILARGYRIl

Il
38. te NVNC idest Virgilium.
SECVNDVM idest Theocrito, quern
hie Damoetam dicit.
39. STVLTVS AMTNTAS INVIDIT. 39. STVLTVS idest quia invidit.
5 Amyntam Comificium viilt intel- AMYNTAS idest Cornificius, qui 5
legi, qui conatus est contra Vir conatus est contra Virgilium
gilium scribere, vel ideo stultus, scribere.
quia invidit.
40. NEC TVTA idest incauta.
10 41. CAPREOLi idest caprae sil- 41. CAPEEOLi idest quibus so- 10
vaticae. albo idest varii. lent pueri ludere.
42. sicCANT idest mulgent vel 42. SICCANT idest mulgent.
sugunt.
43. THESTYLis idest ei vicinam 43. THESTYLis idest vicina ei
15 mulierem rusticana. Damoetam rustica mulier idest desidiosa et 15
enim possumus suspicari a pago voluntaria.
nominatum, Thestyleni desidiosam
et voluntariam.
44. sordent idest sórdida exi-
•20 stimantur. •jo
46. NTMPHAE CALATHIS PLENIS. 46. CALATHis idest oethaleamib.
Nymphas Deas aquarum putant nais idest proprium Nymphae.
dictas a nubibus, nam ex nubibus
aquae. Unde et dirivatum est,
2 Secunä LN Secundus P || teo- 4 qui , corr. m. rcc. N qui LP
inuidi, corr. m. rec. inuidit N inuidi L
crito LP teocrito N Q 4 amyutasJ ' nudit P || 5 Amintas LN \\ cornifîtius
amintas || 5 AmyntamJ Amintam P || 10 caprioli P capriola L capriola,
cornifitium i? y 6 quia natus est P || corr. capreoli N || 12 mulgaent P
9 incauta, u in ras. P \\ 10 Caprioli LP 14 thestylisJ Testilis | ei | eo || 15 di-
Caprioli, corr. -eoli Лг || idest am. P j
sidiosa P dissidiosa LN | 16 volun
capreae L Ц 10 s. siluatice P || 11 uari taria idem est quod voluptaria || 21
P |] 12 sicant P || mulgunt N || vel
от. P I 13 suçant P || 14 thestylisJ oethaleâ. ib P oeth. alca ib LN ||
Testilis || ei| et || 15 Dam -P |J 16 posu- 22 idest от. LN || NymphaeJ nimphae.
mus P ¡I 17 nominatuml non || testi-
lendi eidiosam P desidiosam testile
LN || 18 uoluntarium L voluntariam
idem est guod voluptariam || 19 sordidaj
sorditant LN || 19s. existimanturl exi-
stimant || 21 calatis LN galathis P ||
22 Nimphas P || deas aquarum P
dearum LN \\ 23 nam ex nubibus от.
LN || 24 aque LN || 24s. diriuatum
est nimphas deas aquarum q P.

17 THESTYLis desiderosam et voluntariam significat schoî. Bern.

 ЕХГЬ. IN VERG. BVC. II, 38—60. 41

I II
quasi ilumina aquarum vel lym-
pharum. Ipsas autem dicunt et
Musas, quas et Nymplias. Nam
aquae inotus musicam efficit.
5 Nympharum apud gentiles va
ria sunt vocabula. Nymphas
quippe montium Oreades di
cunt, sil varum Dryades, fontium
Hamadryades, camporum Melia-
10 des, maris Naides. nais idest
proprium.
47. violas idest scotha vel
vaccinia. papaveka carpens
idest colligens.
15 48. NAECISSVM ET FLOREM
IVNGIT. Narcissus puer conver-
sus in florem, dum ab invito
Apolline fuisset interemptus. Mire
autem id se faceré dicit, quod
20 Deus fecit, anethi idest pror-
loso.
50. MOLLiA LVTEOLA idest 50. . LVTEOLA idest rubicunda.
rubei coloris vel tactu plumae pingit idest conponit.
rubicunda, pingit idest conponit.
25 CALTHA idest herba.

1 mîma L || aquarum от. P || Is.

limpharum P nympharum JV || 2 aût
LN hoc P Ц et от. LN | 3 nimphas
P J 4 a///'que P || mysiquen LN mysi
quem P || 5 Nimpharum P || aput N ||
6 Nimphas P || 7 quipe P || Orea-
degj oriades | 8 DryadesJ driadea
9 HamadryadesJ amadriades || Melia-
desj bimides L imides N hinides P
10 nabides LN nahides P || 10a. hais
idest proprium] Naisi ¿ipt LN Naisi
,r>rù P || 12 violasJ iollas P|| idest от.
P || 14 collegens P J 16 nabcissvmJ Nar-
cisum U 16 Narcisus LP \\ Í7 inuido
LN D 18 a pollione P fl interemtus
P | 19 autem от. LN || facire P ¡|
20 Anedii P || idest от. L N || 20 s. pror
los" LN\\ 22 lutealo i || id P || 23 ru-
beri, eorr. rubei P || plumae NP pul-
mae L || 24 Pingint JV" II coponit LN .
26 Calta LN.
 12 IVNII PHILARGYKII
1 И
51. ipse ego iciest tc agresti
carmine laudatio, lanvgine idest
obruchir.
52. CASTANEAS idest omnia
5 poma, quae durum corticem ha-
bebant, (ut) castaneae, nuces
dicebantur; quae autem mollem,
mala.
53. CEKEA idest matura. prvna
10 idest airnidraigin; diversitas co-
lorum picturam imitatur. honos
idest honor.
54. LAVKi idest quamquam in
gratas habetis baccas.- carpam
15 idest tollam. próxima idest aut
loco aut dignitate.
20 56. COKYDON idest Virgilius.
MVNERA idest carmina. Alexis
idest Caesar, quia dilecta ei civilis
conversatio.
54. Vel laurus et myrtus utra-
25 que virgulta conscia amoris. Nam
laurus Apollini, myrtus Veneri
dilecta est.
1 ego idest tej ego te LN ego
ite P || agristi P I 2 s. -i- obruchir
от. LN Ц 4 idest от. LN || oriiia
NP || 5 q; P || 6 (ut) от. || castane
P || 7 dicebant L || molem LP
10 airnidraigin от. LN\\ 11 emittatar
Г У 12 idest от. LN || honoro P ;,
15 la ri P || quamquamj quia | 13 s.
ingratas] ingratis || 14 bacas LN
uaccas P || Carpan P || 15 s. tollam
•i- próxima aut loco ä dignitate L
16 dignatate N J 20 corydok| Coridon ||
22 dilecta ei J dilectae LN dilectate P
24 larrus L mirtus P mistus L 25 con-
stia, corr. conscia P | 26 appólloni P
mirtus P mistus L.
51. ipse ego cana legam idest
agresti carmine laudabo te. LA
NVGINE corbuïnn.
52. CASTANEAS NVCES idesfc
omnia poma, quae durum corti- 5
cem habent, (ut) castaneae, nuces
dicebantur; quae mollem, mala
dicebantur.
53. cérea idest matura, prvna
idest airnimdràïgm. HONOS idest 10
honor. Diversitas florum et co-
lorum ornatum et honorem facit.
54. O LAVRi idest quamquam
ingratas habetis baccas. próxima
myrte idest aut loco aut digni- 15
täte. Laurus et myrtus utraque
virgulta conscia amoris. Nam
laurus Apollini, Veneri myrtus
dilecta est.
56. mvnera idest carmina. 20
Alexis NEC CVRAT idest Caesar,
quia dilecta ei civilis conversatio.
2 s. Lanugite LN || 3 corbui nñ
L corbum i- nñ N corbuï nñ ; P ¡|
4ss. Castaneas — habent in textu от.,
sed signo \ addito in marg. suppl. m. I
P || 5 quae] que || 6 (ut) от. || castaneas
/' || noces L noces N || 7 quae| que
S dituntur P || 9 matu L || prima P ||
10 air • Nim dràîù. P air nï dr à 5 gî ñ
Л-ZV || 11 DiversitasJ i- diuereitas
12 honoro, corr. rem P || tacit от.
P | 13 quamquamj qui || 14 ingratas]
ingrates || uaeces LP uacces, corr.
baccas N || myhteJ mirte ¡| 15 colo
LN Ц 16 myrtusj mirtus || 18 apollinî
L || myrtusj mirtus || 21 ne curat N
cessar iP || 22 q LP que, corr. quia
»i. rec. N || dilecta ei I diloctat te ¿P
dilectat te, ccwt. de- N.
 EXPL. IN VERG. BVC. II, 51-60. 41'.

I II
56. RvsTicvs est idest ioco
utitur et significat, si certet etiam
muneribus, tarnen divitiorem Pol-
lionem, qui erat dominus pueri.
Pollionem enim vult intellegi,
dum Iollam appellat.
57. si MVNERiBvs idest poetae.
HEY idest o, inquit.
m dum Iollam appellat, vel Corni- 10
61. ... Iuppiter de capite gc-
nuit, Iuno Vulcanum sine viro
peperit.
15 58. AVSTRVM idest ventum N0-
tum contrarium floribus idest
calore; sicuti floribus convectis et
depositis ventus contrarius spar-
git eos, sic carmina mea con-
20 temnuntur et muñera ab Alexi.
59. PEEDiTVS idest démens.
APROS idest quia f voluntates
secus fontium conturbant.
25 60. [Heu] QVEM PVGIS A DE
MENS. Hoc in se, non (in) Alexin.
Ilevocat ilium ad rusticum carmen.
57. MVNERiBvs idest poemate.
IOLLAS idest dominum pueri
Pollionem enim vult intellegi,
ficium significat.
58. AVSTRVM ventum Notuni 15
contrarium floribus; sicuti flori
bus collectis et depositis ventus
contrarius spargit (eos), sic car
mina mea contemnuntur et mu
ñera ab Alexi. 20
59. PERDiTVS idest démens.
APROS idest qui conturbant fontes.
Nunc mea carmina inimici tur-
bant.
60. QVEM FVGIS A DEMENS 25
idest revocat Alexin ad rusticum
carmen.

1 iocoj loco I 2 sic est et iam N || 1 idest от. P (| 8 ioallas P loallas

3 s. polhone in N appellonem P || L lo///llas JV || domum P || 9 Pollio-
5 Apollonem P || enim om.LN || 6 dumj nemj Apollinem || 10 dum] du || gollam,
deum || -i- ollam LN || 8 hevJ Ceu LP corr.m.rec. N || 15 uentrum L uent/7/um
eleu N U 12 iupiter LN íopiter P, N || Notlium L от. N |¡ 16s. sicuti
cf. infra ad v. 61. || 1 2 ss. de capite ñoribus supra lin. т. II s. X P \
— notum contrarium floribus NP de v
ca floribus L | 13 ulcanum P || 17 ca 17 uentis LP uentis iV|| 18 eos] от. ||
lore] calor J sicutij eicut in || con- sicj si H 19 contempnuntur LP || 20
uectis, cti in ras. P \\ 18 depositus L I alexï P I 22 çpnturbant P.
18 s. spargit eoej Spargite imas || 19 ei
N || 19 a. contempnuntur N contemp-
nentur P || 21 Perdictus P || 22 s. vo
luntates secusj voluntates se aquas
schol. Bern., irnde legendum: volutantes
se, aquas || 25 Heu, quod a interiectio-
nem interpretan videtur, seclusi | à P ||
26 non in Alexin] in от.
 44 IVNn PHLARGYRII

I II
61. DAEDANIVSQVE PARIS. Pa- 61. DAEDANIVSQVE PARIS idest
rin idest Priami filium pastorem Alexander. Paris, filius Priami,
fuisse, priusquam a patre agno- pastor in silvis prius fuit, pallas
sceretur, notum est, quem Dai- Minerva, quae prima artibus suis
5 danium appellat, quod in ea re- oppida constituit et condidit urbes.
gione pastor fuisse dicitur.
.... Minervam autem artibus
suis oppida constituisse, mani
festum. Potest etiam attigisse
10 (Athenas), Athenae enim ideo ap- 10
pellantur, quod plura oppida sub
tutela Minervae in Attica posita
Theseus in unum coutulerit. pal-
las QVAS CONDJDIÏ ARCES. Mi-
15 nerva enim, quae et Pallas, prima 15
condidit arces vel urbes.
63. torva LEAENA idest tru 63. TORVA idest saeva, áspera,
culenta vel saeva vel áspera vel irata. LEAENA idest hoc nomine
irata. Hoc nomen licet veteres veteres non utebantur. Dicebant
20 Latinum negent, auctoritate tamen enim leonem masculine et femi
valet. Dicebant enim leonem nine. Feminine, ut Plautus in
masculum et feminam, ut Plautus Vidularia dicit: Nam audi vi

1 Dardanusque LP | Is. Parin от. 2 PriamiJ priami 'i- ] 4 quaej que

i JV [| 3s. cognosceretur LN || 5 quod|
arcibus LP || 5 opida LP opida,
qui LN quo P || 6 pastas LN pastos
corr. m. rec. N || 17 tohvaJ Turba
P || 7 Minervam] cf. яирга post v. 57:
seua LN || asperaj asperia [ 18 lena
Iuppiter de capite — peperit || 8 opsida
1j P le na, coït. m. rec. N ii 20 mascu-
P || 8 s. manifeste P || 9 attiguisse P ¡ linç P masculinae LN || 20s. femi-
10 (Athenas), Athenae enimj Athenee ninae L feminae N fme P || 21 femi-
nim P Athenae autem ÜV || 11 opida ninae LN femme, corr. feminine P
P || 12 tutella P || minerue P || possita PlautusJ plaustus |! 22 dolaría LP
P || 13 teseus LN\\ in unum loquum
{eorr. locum! P || cumtullerit P|| 15 q; dolaría, corr. m. rec. N.
P || palla P || 16 arces vel от. P \\
17 Toruale aena LN torualena'P |
18 velJ от. P || seua P | 20 tar LN
tm P || 22 masculinum P || feri L
feml P fernen N.

. 19 SS. TOBVA LEAEHA. Hoc ПОШвП

licet — panthera et lea Urs. (Phil).

22 ss. Plautus in VidulariaJ cf. Plauti com. cd. Lemaire III p. 530 et
Studemu/ndi de Vidularia Plautina comm. Gryphisw. 1870.
 EXPL. IN VERG. BVC. IT, 61-65.
in Vidularia: Nam audivi ego
feminam leonem semel pa
riré. Cicero de gloria libro ... sic
ait: Statuerunt simulacrum
5 Leaenae. Learn vero Varro ad
Ciceroiiem dicit libro III: Si cut
j nocent panthera et lea.
64. CAPELLA idest ad con-
prehendendam florentem cytisum
10 idest quia omnia ad voluntatem
persequuntur cibi capiendi. la
sciva idest ad pastum.
65. TE CHOEI DONO idest
(chori) exercitus eorum, qui
16 saltare faciunt in civitate. dono
hoc est donum. alexi saltare
cum choro. TRAHIT idest chori
donum te trahit.
1 in uidolaria L in uidolaria N
indolaria Í | Is. feminam ego IjN
Phil. || 3 libro . . .J librorum codd. lib. П
I'hil. || 3 s. sicant P || 4 simulacrum P
gloria L N | 6 laene P leene, corr. m.
тес. N || statuerunt gloria leaena (ai.
st. aeream leaenam; al. statua erat
Gloriae Leaena) Phil. j| 6 libro un N
liber ru P J 7 noce LN no cest P
h persequntur L \\ cibij cybi ¡| 13 co-
nocet Phil. I pant era, corr. m. I L \\
8 Cappella P Ц 8 s. conprehendendum
L N || 9 cythisum L cythysum N ci-
thisuni P || 10 omia P || voluntatemj
pro Toluptatem pos. || 11 persequuntur]
persequentur PN n quentur, corr.
m. I L || lis. Lasciuia L \\ 13 te| tem
P |1 chori donoJ coridon || 14 chori ex
altero excerpto supplein || eorum om.
LN || 15 faciunt om. LN || 16 alexi
LN alexia P || 17 Trachit P | 17 s.
coridonë te L choridonß te N cori-
dontem P || 18 trachit P.
3 Cicero de gloriaj cf. Ciceronis opp. omnia ed. Lemaire XIX p. 247.
6 a. Varro ad CiceronemJ cf. Varronis fragm. de lingua Latina ed. Bip.
I p. 1ST: Sicut vocetur panthera et Lea.
13 s. Haec Virgilii grammatici ineptias summopere rcdolentia iam in schol.
Bern, iure refutantur.
45
II
ego feminam leonem semel
pariré. Cicero de gloria libro...
sic ait: Statuerunt simula
crum Leaenae. Leam vero
Varro ad Ciceronem dicit libro
tertio: Sicut [ait] f non est
in panthera et lea.
64. SEQVITVR LASCIVA CAPELLA
idest quae omnia ad voluntatem
persequuntur cibi capiendi. m
65. chori dono idest CHORI
exercitus eorum, qui saltare fa
ciunt in civitate. dono idest 15
donum. alexi saltare cum choro.
trahit idest chori te trabuiit.
2 pariré LP pariré, corr. parère Л' ||
libro ... I librorum || 3 sic] sic LN
sicut P II 3 s. simalacrum, corr. simu-
P simulachrum N || 4 leçnâe P \\
5 Varro om. X || 6 [aitj ex lin. 3 ortum
eeclusi || 7 pantera P phantera N |!
laea P laea/// N laeta L || 8 seqvitvr |
om. LN || 9 quae | que || voluntatemj
pro Yoluptatem pos. || 10 persecuntur N
ryndon P coridon L choridon' N |j
chijriJ cori || 14 -i- exercitus LN ||
qui] quae LN q P || 15 donoJ Doii
LP Don' Лт || 16 atlexis P adlexis
L talexis N || 17 trachit -i- P
trac ita LN || con tê P choritem N
choritèm L.
 46 IVNII PHILARGYRII

I II
66. ARATRA. Aratrum dicitur, 66. aspice aratra idest prop
propter metri mensuram aratra ter versi mensuram aratra dixit.
dixit.
67. ET SOL CRESCENTIS idest
5 iam tempus preces meas deficit
veniente nocte.
69. A CORTDON idest vult se 69. QVAE ТЕ DEMENTIA idest
in persona Corydonis intellegi, insanus es, qui fugis amantem.
quod non magis carmina scribat,
10 f si qua apud alium sibi nutriat 10
maritum. qvae te dementia
cepit idest cur tam démens sum,
inquit, inchoare tantum officium
rogandi Caesaris ? Vel insanus es,
16 qui fugis amatorem. in
70. frondosa viTis idest de 70. SEMIPVTATA TIBI ET
qua si quis biberit, furit. Sic frondosa vitis idest mentes
Varus: Et frondosam, inquit, sanas non habent, qui ex seini-
et semiputatam queritur vi- putata et frondosa vite vinum
20 tem. Asper: Tarditatem que bibunt. 20
ritur, inquit, quia statim

1 dicitnr NP dioit L || 2 aratra] 1 s. ppt P I 2 aratra | arare 0 7 Que

arare || 4 crescentes LN crecentis P P || demendatia L || idest om. P
6 tempus | tup L te N || defecit LN 8 es P || 18 s. exemï et frondosa L
defecet, corr. -it P || 7 corydonJ cori- , щи potat»
don ¡| 8 Corydonis | coridonis | 9 quod | exemi et frondosa, s et ///// m. rec. N
<iui P || scribit N || 10 s. si qua — mari- ex semi et semipotata lrondosa P ||
tumj cf. schol. Bern.: Figura utitur et 19 uitae LN.
reprehendit se, quod carmina scribat,
per quae nullum sibi mereat nutritum
(uutriat meritum cod.) || 10 a 7 / liuni P '
12 coepit LN || dimensum LN || 13 in
choare | inchoatum |l tiû P || offitium,
corr. officium P || 14 Caesarisj quassari,
cf. schol. Бет.: чуле dementia. Tain
démens sum rogando Üaesarem || 15 i-
qui P ]| amatores L || 16 Frondos auitis
P || 17 furitj fuerit P insanit Phi!.
18 Varus I'hil. auarus coda. || inquid L
19 et от. Phil. || semiputatamj semi
potatam || quaeritur LN || 19 s. ta
uitè N uitaru P | 20 s. quaeritur L.

1С j). SEMIPVTATA et<'. frondosa vitis

i. e. de qua — bibunt vinum. Urs.
{Phil.)
 EXPL. IN VERG. BVC. II, 66—73. 47
II
post vindemiam putant vites.
Vel 'frondosa vitis' idest facit
eos meutes sanas non habere,
qui ex semiputata vite bibunt
5 vinum, atque ideo dementem
vocat eum. Alii: Quod, cum
partem vinearum semiputatam
haberet, [et] amori se dederat.
Hic transit in aliam eclogam.
10 71. QVIN TV ALIQVID PARAS 71. ALIQVID idest operum vel 10
idest vult se intellegi Aeneidos affectuum. indiget vsvs idest
scripturum Caesaris. indiget (ad) necessitatem victus.
idest ad necessitatem victus.
72. viMiNiBVS idest salices,
16 flescaip. 16
73. INVENIES alivm idest ami-
cum.
71. Vel ALIQVID PARAS idest
vult se intellegi Aeneidos scriptu
■20 rum Caesaris. 20
73. invenies alivm idest aliud 73. INVENIES alivm idest aliud
opus hinc adgrediemur efficacius opus hinc adgredimur efficacius
futurum, si te idest Alexin. futurum.

FINIT SECVNDA. FINIT II-

1 uendimiain P J putant | potant || 10 Aliquod L P Aliquod, corr. -quid

2 frondoa aiiitis P || 2 s. idest facit m.ree.N || 11 affectum P afectuumJ> |j
— haberej quia aiunt mente sanos non 12 ad ex exe. I addidi || 19 s. scriptorum
haberi Phil. || 2 facit от. P || 3 eos| LP 8criptu////rum N || 20 cessari LN
cas P от. LN || haberej haberi ; caessari P |j 22 hincj hic Ц efiicaeiusj
PO vr
4 semitata L semitata, corr. m.I N efficatius J 23 fufm L fotm, corr. m.
uitae P || uiuunt P ¡I 6 uocat eum LN ne N || 24 finit и- от. P.
cum dicit P || QuodJ qui | 7 uiniarum
P || semipotatam L N || 8 haberetj ha -
béret et J hinc LN || 9 /////in P || eclo-
gamj eglogam J 10 Quim, corr. Quin
i' J 11 aenidos P \\ 12 scripturam P
14 sálicos | salicem N sallicem L
от. P\\ 15 flescaip от. Xi\rl 22 hinc.|
hic || adgredemue P \\ efficaciusj effi-
CatiuS Ц 24 ИК1Т SECUNDA •;■ L FINIT
SCDA N.
 48 IVNII PHTLARGYRTÏ
INCIPIT TERTIA.
1. DIC MIHI DAMOETA et reli-
qua, idest HI viri sunt, in quibus
fingit eclogam, idest Menalcas et
5 Damoetas et Palaemon. Menalcas
significat Cornificium poetam, ini-
micum Virgilii, cum quo contu-
meliose loquitur atque per alle-
goriam altercatur. Et Menalcae
10 Antonius in persona intellegitur.
Damoetam Virgilius se facit, et
contumeliosa interrogatio provo-
cantis certamen. DAMOETA idest
mercennarius fuit. Menalcas au-
15 tern custos gregis Aegonis. Et
per Damoetam Theocritus intelle-
gibiliter agnoscitur, qui fistulam
suam donavit. Per Palaemonem
Caesar. Aut Meliboeus Gallus,
20 quia postea iudex factus est.
cvrvM PECVS idest ('cuium') ve-
teres dixerunt neutri generis,
1 INCIPIT TERTIA ■■■ L INCIPIT TERCIA P
mo ua
FINIT Uir SCUA gt INCIPIT TER TIA N,
scilicet verba Virgilius monachus in
trusa sunt || 2 s. et retq LN rl P j
3 ni N || yiri sunt | uiros || 4 eclo-
gamj eglogam || 4 s. et dainoeta I'
damoetas LN || 5 PalaemonJ pale
món || Menalchas P || 6 signifi L
sigfif Är sign P || eornipium P || poetam
am. LN || 7 s. contumelios seloquitur
P | 8 adque N \\ 11 Damoetan N || fecit
LN || 14 menalca L menalcha N
menalcae P I] 14 s. autem| aut P \\
15 cultos L t cultor custos A" || eugonis
J' || 16 DamoetamJ Aegonem librarius
scribere debebat || theochritus L teo-
critus P U 16 s. intellegebiliter N
18 palemonem P palamonem N pale
monem L || 19 cesar P || 21 cuium
ante veteres от.
II
INCIPIT TERTIA.
1. DIO MIHI DAMOETA idest
Virgilius se Damoetam facit, Me
li alean idest Cornificium, Aego-
nem (Theocrituni) et Palaemonem 5
idest Caesarem aut Meliboeum
Galium, (quia) postea iudex fac
tus est. Qui Cornificius volúntate
tenuerat possessionem, sed quasi
dissimulanter interrogat. Urba- Ю
nus etiam Virgilius respondet,
non esse illius beneficium, sed
Caesaris. Vel Aegon custos
gregis. dig mihi idest Cornificii
nunc personam ostendit Virgi- 15
Hum contumeliosa interroga
tion provocantis (ad) certamen.
'Cuium' veteres dixerunt neutri
generis et 'cuius' 'cuia' mascu
line et feminine dicebant. Nos 20
'cuius' commune trium generum
dicimus. MELIBOEI idest Gallus
1 INCPT • Ш • LN INCIPIT TERTIA • Ш,
in marg. in P || 2 damoetaJ dameta ¡|
4 Menalchau V || 4 s. Aegonemj ego-
nem || 5 Theocritum от. || et palemo
nem P i- palemonem N palemonem
Л | 6 cessarem LP || máeleboeum P
7 (quia) ex exc. I addidi || 9 sed от. N |
quasij qui || 10 desimulanter P disi-
mulanter L disimulanter, corr. m. rec.
N || 11 respondetj respondit Ц 13 ces
sans L cessans, с т. II in ras. P
VelJ i- JV II 13 AegonJ negon LP
о
///egin N || gustus L gustue, corr.
cii
custos N J 14 cornifici L coniifi ,
corr. m. rec. N || 15s. Uirg LN Uir-
gitius, corr. Uirgilius P || contumi-
liosa P || 17 nuocantis -LA*|| ad J от.
18 cu //iura P c///uium N ciuium L y
neuî P || 19s. mas LN maso P
20 fine P femî N fem L || 21 cuiusj
cuias || commune | commone | 22 meu-
boeiJ Meliboeus 7.Л" Meliboeçus P.
 EXPL. IN VERG. BVC. III, 1-6. 41)

II
'cuius' masculini, 'cuia' feminini. Meliboeus. pecvs idest cives
Nos 'cuius' tribus generibus dici Mantuae, quos infelices ait sem
mas. PECVS idest pecore cives per ipse Virgilius idest eos spo
vult intellegi, quos infelices ait liât, dum Caesar studet novitati
5 semper Virgilius idest eos spo amicorum.
liât, dum Caesar studet novitati
amicorum.
2. AEGONis idest Theocriti.
Contra Cornificium invidum dicit,
10 ut sciret, non esse illius bene- m
ficium, sed Caesaris. tkadidit
aegon idest amici nomen arripit,
ne videatur mercennarius, quasi
ab amico acceperit pascenda.
15 3. NEAERAM idest amicam suam 3. NEAEEAM enim novitatem 15
et communeni amicam. vult intellegi, idest arnica com
munis inter se.
4. DVM FOVET idest amplectitur.
3. (pecvs) .... et omnia ani-
20 malia pécora nuncupantur. ■M)
5. hic ergo ut ostenderet, de 5. ALiENVS cvSTOS idest qui
quo loquebatur ad auditores. opus alienum facit.
4. ne me sibi idest ne me
magis amet, quam ilium.
25 G. svcvs idest vires, svbdvci- 6. svcvs idest vires, lac svb- 25
tvk idest furto tollitur idest cives dvcitvr idest furto tollitur idest
spoliantur agris. cives spoliantur agris.
1 masct LN mcü P || femï P 2 mantue N manthue P manthue
femininum LN || 2 generibus evan, in L || 3 Virgilius idestj idest Virgilius ||
N У 3 pecoreJ pecore dicti -i- P l| 4 cessar LP || 4 s. Nouit acti rni-
5 i- -;- P || 5 s. spoliât evan. in N corum L Nouit a///tia micorum Лг |¡
6 càesar P || 8 eugonis P || idest от.
LN || teocriti N theochriti L teo- 15 Neream P Nerea L ner//a, corr.
creti P || 9 \- contra P || cornifitium, m. rec. N \\ 16 s. communis] commonis
corr. -cium P |] inindum L || 10s. bene- 17 se///// N se P sem L || 21 alienos
fitium, corr. -cium P || 11 cesaris P ' L alienos N || 22 alieni LP aliem,
12 eugon P || arripuit LN |j 13 mer- corr. m. rec. N \\ 25 succus L su/' cus
cinarius P || qsi P || 14 acceperitl acei- Лг II ueres L g 27 spoliantus LN.
pit codd. et schol. Bern. \\ 15 Neream
LP Nerream Лг || 1С commonem P '
araicam от. N || 18 amplectetur P
19 pecvs etl Et, от. pecvs || 20 nun-
cupanturj nominantur -i- P || 24 magis,
от. me LN | amat P \\ 25 Sucis P || id
uires I' | 27 epoliatur IP spolia tur N.
Sorvii comm. Vol. III. Fase. II.
 50 IVNn PHILARGYKH
I II
7. PARCivs isTA viEis idest
non est, quo nobis inpudentiam
exprobres, viri sumus. Scito, te
fecisse, quae viris turpia sunt
5 obiectu, in sacello, et tantum
Nymphae vindicare noluerunt.
8. novimvs idest de turpitudine
eius dicit. et QVi f eythos.
4. NE ME SIBI PRAEFERAT ILEA
10 VERETVR. Dum timet, inquit, ne
ego amicitia Caesaris praeponar,
hic spoliât Mantuanos.
8. TRANSVERSA TVENTIBVS IIIR-
Cis idest oculis f ac humillimis
15 vel langnentibus oculis. (novi-
mvs) non ignorante populo sci-
mus, te et passu m, quae vins
inhonesta sunt, Паес ad Corni-
ficium.
1 Partius P II ls. uiris i- non est JV
uiris ionon -H L uiri sunt, ionon ~
P I 2 inpudentùimj inprudentiam |¡
3 exprès P || simus P || 5 obiectuj
obiecta [I tantumj tain || в nimphe P
S de. P dû LN || cithos P an latet
únoeiá)Ttr¡ais? || 9 ninerae sibi praefret
P nineme praeferat L nimeme prae-
feret N i| 10 inquid P \\ 11 aniieicias
N || cessans P || praeponam' LN
12 montanos P || 13 s. tbansvebsa
tventibvs iiiBcis legitur et 'hirquis'
i. e. oculis ac hnmilibus et langnenti
bus oculis (acuminibus languentibus
ac udis), non ignorante populo (non
rotante pupula?). Iuvenalis (VII, 241 ^> :
Oculosque in fine trementes;
Persius <I, 18J>: Patranti fractus
ocello PAtl. Urs., cf. Serv. || hyreis L
hiscis JV || 14 hac JV || humilimis P
Fart. leg. oculis lascivia limis il 15 s.
(novimvs) от. || 17 et te LN 1 q; P
18s. cornifitiuiu, corr. -cium P.
13 SS. TBANSVEBSA TVENTIBVS IIIBCIS
i. e. oculis — non ignorante populo
Urs. (Phil).
7. PARCivs ISTA idest (non est),
quo nobis inpudentiam exprobres,
viri sumus. Scito tarnen, te fe
cisse, quae viris turpia sunt ob
iectu, in sacello. 5
4. NE ME PRAEFERAT IELA idest
dum timet, ne ego amicitia Cae- ю
saris praeponar, hic spoliât Man
tuanos.
8. NOVIMVS te idest scimus, te
et passum, quae viris inhonesta
obiectu sunt. Haec ad Cornifi- 16
cium dicit. TRANSVERSA TVEN
TIBVS HIRCIS idest maiccinidisse,
verecunde. Hircus enim lascivum
animal et petulcum animal et
fervens semper ad coitum, cuius 20
oculi ob libidinem in transversum
1 Partius P | (non est) ex exe. I
addidi | 2 inprudentiâ 7,JV inpru-
dentia P || 3 tam NP t m L | të,
corr. te P ¡| te 7, te/// JV J 4 que P
4 s. obiectuj obiecta || 9 proférât LP
proférât, corr. m. rec. N || 10 Nego N
non ego, suprascr. m. II i- ne P jj 10 s.
cesaris L cae saris P || Ils. montanus L
montanus, corr. mantuanus t». rec. N
13 tê LN tè, corr. te P || té" LN te,
corr. te P || 14 quaej que || 15 obiectis L
obiectif Лг obiecis P J 17 niaiccinu-
disse JV || 18 uerecundus, corr. -de JV
19 peculcum L corr. pet- JV || il libi-
нет P.
 EXPL. IN VERG. BVC. III, 7-12.
9. ET QVO — SED FACILES
10 NYMPIIAE RISERE — SACELLO idest
propitiae ad veniam dandam, ut
non animadverterent in sacello
idest in sacro loco, ne indignaren-
tur stuprum committi. Aut fa-
16 ciLES quae etiam ad inlecebras
libenter adsentirent.
10. сум idest dum. miconis
idest proprium viri. akbvstvm
reliqua idest arguit autem Vir-
20 gilium, quod strumentum studio-
rnm non habeat ñeque struere
sciat novum carmen, micones
autem cives.
12. (daphnidis) .... Daplmis
25 idest Amyclaei filia ab Apol
line adamata, cum fugeret vim
10 nimpbe P || 11 propotiae, corr.
propitiae N || utj i || 12 animaduerter
LN enimaduerterent P || 13 idest от.
PI nej non i* | I3s. indignerentnr P |
14 commito, corr. commiti N || 15 in
lecebras/// P lecebras L || 17 Cumidum
P J myconis L || 18 idest от. LN ||
proprium] pro || 19 retq ÜV" rt P ||
argit P Ц 19 s. uirgte LN || 21 habeatj
habebat || 22 Myconis LN J 22 s. mi
conis Caesaria schol. Bern. || 24 daphni
dis DaphnisJ Daphnis LP Damnis
JV || 26AmyclaeiJ amiclei || 26s. appol-
lone P | 26 fugeret et P.
51
II
aspiciunt. Unde et nomen traxit.
Nam hirci sunt oculorum anguli
secundum Suetonium reí. Unde
Virgilius dicit, Cornificium non
poetam, sed libidinosum esse, б
similitudine hirci libidinosi, et
habentem oculos semper flagran
tes in mulieres.
9. (et qvo — sed faciles
nymphae risere sacello) .... 10
in sacello stuprum committi aut
faciles, quae etiam ad inlecebras
libenter adsentiunt, vel propitiae
ad veniam dandam. risere idest
indulsere. In sacello idest in 15
sacro loco.
10. ARBVSTVM et reliqua. Ar
guit autem Virgilium, quod stru
mentum studiorum non habeat
ñeque struere sciat novum carmen. 20
micones autem cives.
12. CVM daphnidis arcvm
fregisti. Pro carmine arcum 25
posuit. Daphnis idest filia Amy-
1 nô LN I 2 s. anguli. f suetaniû
rt. LN anguliuf -P fuetuniù ret P \\
7 occulos N oculie P occultis L \\
9 SS. ET QVO — SACELLO .... inj In,
ceteris omissis \\ 11 commite, corr. com
miti P || 12 facile L facile , corr. m.
rec. N || que P \\ adj aut P \\ 13 pro-
picig P || 14 Rissere LP\\ 17 et reliqua
L et rt P reliqua N || 18 uirg LN
uirgm P || quodj quo || 18 s. strumen
tum /////■/////// studiorum P || 20 faciat L
f////ciat N || 21 Miscones P miconis
Caesaris schol. Bern. || 24 dap///Nidis
P || 26s. AmyclaeiJ amiclei LN amic-
bei, corr. -lei P.
3 secundum SuetoniumJ cf. Serv. et
Suet. reïï. p. 272, 3 Reifferseh.
 52 IVN1I PHILARGYRII

I II
amatorisj arborem
laurum claei ab Apolline adamata, quae,
versa est. cum fugeret vim amatoris, in
Alii dicunt Daphnin unam de arborem idest laurum versa est.
Nympbis ab Apolline vitiatani Alii Daphnin Neptuni filium.
5 et proprio pudore, ne apud
sórores esset infamis, ab love
petisse, ut in laurum verteretur.
Ex ea arbore Apollinem Deum
amoris gratiam sibi parasse. Aut
10 Dapbnin idest Neptuni filium 10

dicunt. dapiinidis ARCVM idest

pro carmine poético.
14. vroiSTi PVERO idest Theo- 14. PVERO idest Virgilio, do
crito illo tempore, quo dedisti nata idest a Theocrito.
15 operam, ut me f in gratiam Cae- 15
saris studia quem et apud illum
reprobes.
15. ET SI NON ALIQVA NOG'VIS- 15. aliqva idest ratione.
SES idest pro aliquo tempore.
20 IG. QViD dümini idest liberi. 16. CVM TALIA FVRES idest 20
FVRES idest servi. De furto idest quid faciant servi malique, cum
[de lupo et cane] quod furvae tu, qui furto possides agrum
dicuntur tenebrae. qvid faciant meum, fiduciam adversum me
idest, qui possunt, mali, cum tu, sumpseris?
25 qui furto possides agrum meum,
fiduciam adversum me sumpseris?
1 amatores P || 3 Ali JV || dampnin 1 apollone P appillone L appillone,
N || una P || 4 nyrnfis ab LN nimphis corr. m. rec. N \\ quaej que | 3 conuersa
P || appollone appollone P appollone L y 4 daphnï N \\ 13 uirgiliu, corr. -io
L apolline, m. I corr. N ] 5 apudj P || 14 TheocritoJ teocrito || 21 quod
ea prae, cf. schol. Bern, ¡j 7 petiisse P ,| L P quod, corr. quid N || faciunt L P
8 appollonem P || 9 amaris N amares faciunt, corr. facient N || maliq N
L || paras L panas N || 10 dapnin N 22 qui от. L | furtu L || possedens L P
neptü ¿ | 12 pro от. L || poetae cum possedens, corr. possidens N || 24 sum-
P || 13 pueros L || 13 s. TheocritoJ seris P.
teocrito || 15 opera LN || j^ratam P ¡,
15s. cesari P | 16 et от. L || 17 re-
jirobesj ut me ingratum Caesari faceres
studiaque mea apud illum reprobares
испиШегпЛ 19idestowi.LJV"|| 20 liberi,
от. idest N || 22 de lupoj de stupo P
destrupo LN \\ [de lupo et tune] cf.
ad v. 18 || ci LN || furua P || 23 tenebre
P, cf. schol. Bern. || faciunt P || 24 quij
(]it LN quod P || 25 possidetis L
possedens P \ 26 supseris L.
 EXPL. Ш VERG. BVC. Ill, 14—27.
17. DAMONis idesfc Virgilii.
CAPRVM idest agrum.
18. EXCIPEKE idest velle per-
cutere. Crimen crimini obiciutit.
5 LYC1SCA idesfc conbochiul idest
canis ex lupo conceptúe.
19. proripit idest ingerit vel
inmittit.
22. MEKVISSET. Utraque dici-
10 tur, et beneficium et Stipendium.
CAPEVM idest agrum.
23. capee idest ager.
20. coge idest collige. cakecta
corcib vel gergib vel aristas.
15 25. ILLVM idest ad niagnitu-
dinem. vmqvam idest pro num-
quam.
26. NON TV in TRiviis idest
Romae pastores cum ovibus cir-
20 cumeuntes in locis triviis stantes
cantn pastorali admonent eos, qui
lac emere volunt, itaque sub prae-
sentia emptorum lac multum
venditur. Ideo ergo dixit 'non tu
25 in triviis'.
27. miservm idest quia in tri
2 agrum, от. idest P || 4 cremen P ||
obieciunt P || 5 s. Liciecai conbochiul
■i- camnis (corr. canis) P Licisca i- canis
LN, cf. schol. Bern. || 6 ex LN et P\\
9 Meruesset, corr. -isset JV Muruisset
L |) 9 s. diciturj dictus [| 11 eaprura P \\
13 college P | 14 corcib 1 gergib t P
от. LN | 15 ad от. P | 16s. nunquam
L П 18 tu L || triuis P || 19 pastores от.
LN | 20 triuis P || 23 emptorum P
temporis LN Ц 24 uendit NP Nendit
L | ergo supra Un. т. II L от. N |¡
tu L II 25 triuis P || 26 stridebam
ileq. stridenti) miserum N || qui LN '\
26s. triuis P.
53
ll
17. CAPRVM idest agrum vel
carmen.
18. LYCISCA idest canis ex lupa
et cano conceptus idest orcèbu-
cahil. - 5
22. MERVISSET idest utroque
modo dicitur, et beneficium et Ю
Stipendium.
25. CANTANDO TV ILLVM idest 15
non vicisti illum carmine, havt
idest pro non.
26. NON TV in triviis idest
Romae pastores cum ovibus cir-
cumeuntes in locis triviis stantes 20
cantu pastorali admonent cos,
qui lac emere voluut. Ideo dicit
'in triviis'.
•25
27. STIPVLA idest cuislen.
3 licisca P || 4 s. conceptus i. t con
mcruisset LN conceptus idc 1 cu-
meruisset, corr. conicruisset, suprascr.
m. II s. X orcêbucahil P Illud vel cou
vocàbuli orcêbucahil, quod in P m. Il
suppletum est, litteras primas corrígete
videtur, cf. exe. I ad hune locum || 10 dir
P I 16 haud N | 18 i- ñ tu Лг i- notu P
i
•i- îitû L || triuis LP triuis, corr. m.
rec. N I 19 rome LN || 20 locïs L locis
_ i
P || triuis L triuis, corr. m. rec. N
trîuïs P 0 21 admonet L admonet,
corr. m. rec. N J 22 lace mere uolunt
LN láceme reuoluunt P \\ 23 iñ trîuïs
i
LP iñ trfuis, corr. m. rec. N\\ 26 ciiis
leuus P cuis len LN.
 54 IVNII rmLARGYRII

II
vus, ubi ululans filiam suam ici
est Proserpinam Ceres quaerebat,
et pastores ululabant. in triviis
idest III viae, (stipvla) calamus,
5 fistula idest ex frumento, disper-
pere idest spargere et concordare.
30. MVLCTRAM idest vas, in quo 30. MVLCTRA idest vas, in quo
mulgetur. bis idest mane et sero mulgetur de grege.
mulgitur.
10 29. NE FORTE RECVSES f Sed
recondere recuses. Si vitula est
adhuc, quare binos alit ubere
fetus? Sed ut apud Terentium
virgo dicitur, quae sic peperit —
15 ita in Adelphis: Puer est ná-
tus, nihil habet virgo. Si
virgo, quomodo parit? Ideo, quod
usque secundum partum virgo
dicitur, postmodum mulier — sic
20 per (primuin) partum quae venit,
vitula dicitur pro vacca.

1 ululansj ululauit || 2 serpinam, 7 mulera L mulera, corr. m. II P

corr. m. rec. N serpinam L serpin- mulera, corr. m. rec. N.
nam P y CeresJ et, cf. schoî. Bern. [|
quaerebatj querebat || 3 triuis P || 4 III
viaej in uia, cf. sclwl. Bern, ad v. 26 ||
stipvla от. I) 6 spargire P || 7 mulera
P || 8 mulget • Urbis LN || 10 reçusses
P ¡J sed I si i || 11 retundere P || re-
cusses P, cf. schal. Bern.: ne fobte
recuses. Hic sehsus est non, ne vitu-
lam recuses, sed ne contendere recuses ||
11 ss. Si vitula — pro vacca Urs. (Phil.). ¡|
13 fetusj foetus || TerentiumJ terren-
tium | 14 q; P|| sic от. Phü. || 16 ital
ut Phil. || est от. LN, Phil. || 16s. Si
pant
uirgo qft parat LN Si uirgo quomodo,
pant m. II saec. X P sic virgo, quae
parit Phil.i 17 Ideo quodj Ideoque codd.
ideo Phil. || 18 usquej ad Phil. || 19 sicj
Hie, fort, sic hie || 20 perj post || (pri-
mum) от. || q; P || eueniti quae venit
от. Phil. || 21 dicitur от. N || uaca P.

13 se. apud Terentium in Adel-

phisj IV, 7, 10: Puer natust. — Di
bene vortant. — Virgo nil habet.
 EXPL. IN VERG. BVG. III, 29-38. 55
1 II
31. depono idest sponsionis
pignus. pignore idest sponsione.
32. deponere idest promittere.
33. PATER idest cuius imperio
5 sum.
32. non AVSIM idest Cornifi- 32. non AVSIM idest Cornificius
cius negat contendere, quod filius negat contendere, quod est filius
familias. familias idest sub potestate regia.
33. NOVERCA idest inimica pri-
10 vignis, quae privignis est odiosa. lu
Noverca idest uxor patrie, non
propria mater.
34. NVMERANT ambo idest dum
exeunt mane et sero dum redeunt,
15 ab ambobue numerantur pécora, 16
haedi vero ex noverca. ambo
idest secundum naturam homi-
num dicit, quod, si quando vide-
mus mixtos viros et feminas,
20 'qui' nos 'illi'? dicimus, non ■il)
('quae')?
36. INSANIRE idest poetae in-
sani dicuntur. pocvla idest
airithcha.
25 37. fagina idest ex fagino 37. fagina pro faginea, quod 25
ligno, sed faginea rectius, tam- rectius, ut ab ulmo ulminea, a
quam ab ulmo nlminea, a populo populo populea.
populea. ALCIMEDONTIS idest
artifex artificem gloriatur.
30 38. LENTA QVIBVS USque VITIS

6 ausus sim P || 7 contendere! eon- 6 ausï//' N auaus L ausum P ||

dere Ij 9 as. Nouerca i- uxor patria non 7 condere LN || q P que LN || 26 ulm-
propria mater. Nouerca i- inimica mea P.
priuignis —■ odiosa N || 10 q P || odi
osea P | 14 uxeant P | rero P j| 15 ab
от. LN || 16 edi uero P от. LN
18 quod sij quasi LN qsi P || 19 uiro
L J 21 (quae) ex schol. Bern, supplevi
22 poete LN || 22s. insanire LN ||
2.4 s. -i- airithcha от. LN || 25 fagineo
P | 26 rectius от. P || 27 ulminea |
ulmenea || 28 pupulea L || 29 artil ex
P I 30 Leta P J qvibvsJ i- quibus.
 fXÏ IVNII PHILARGYR1I
I II
[ad vitem] proferendum est. fa-
CILIS idest quae f cum facile
scquatur. SVPERADDITA idest ex
torno addita.
5 39. AEDEEA PÁLLENTE CORYM-
BOS idest baccas aederarum, quae
iu modum uvae. aedera idest
ab aerendo arboribus, sino ad-
spiratione dici debet. vestit
10 idest folio viridi.
40. IN MEDIO DVO SIGNA CONON
idest genere Sainius, mathemati-
cus fuit et stellaruni peritissimus
magister, qui cum Ptolomaeo
15 vixit, rege Alexandrino, cuius di-
scipulus dicitur Archimedes Syra-
cusanus et a Komanis occisus
est iam senior, et qvis fvit
ALTEB idest Eudoxuin significat
20 mathematicum, eundem philoso-
pbum, Platonis discipulum, ut
quidam aiunt. Alii Hesiodum
dicunt, qui Georgicum carmen
scripsit.
1 [nd vitem] ut vitis vocahuli glos-
sema aeclusi || las. fach-is — cohymbos
от. L y 4 torno от. N || 5 Edera N ¡|
5 s. cobymbosJ corimbos |j 6 bacas LN §
ederaruní LN quae om.LN |¡ 7 edeba,
от. idest LN || 7ss. diffvs. hkdeka;
legitur et aedera (от. idest) ab aerendo
— debet Urs.(Pkü.). | 8 ¡iberendo P ab
Lerendo N \\ sinae, corr. sine P et sine *tumj aratus |] 14s. eo duxum LP eo
Phil. Il 8 s. aspiratio L aspiration N
aspiratione Phil. || 11 quonon N
12 SamiusJ sameus || roatemathicus N ||
Utholonieo LN tholou P || 16 arche-
medes L arceraedis P archemedis N
16 s. siracus. ]. N siracus P | 18 est от. 19 geórgico AT II 19 s. cû scripserit L
LN || 19 edoxumi^ edosumP signi-
ficatt N || 20 mathematicum significat
P || 20 s. philosophm P philophum L ||
21 discipulus, corr. -um P || 22 agunt,
corr. m. I N arant P || Hesiodum]
esiodum | 23 dnï L P giorgicum P.
39. aedera idest ab aerendo 5
arboribus, sine adspiratione dici
debet. CORTMB08 idest brutus,
baccas aederarum.
10
40. CONON idest genere Samius,
mathematicus, stellarum peritissi
mus magister. qvis alter: qui
dam Eudoxum vel Aratum. Eu-
doxum enim matheinaficum, eun- 15
dem philosophum, Platonis disci
pulum dicunt. Quidam vero
Aratum. Alii Hesiodum dicunt,
quia Georgicou carmen conscrip-
serit. Ítem CONON qui cum Ptolo- 20
maeo vixit, rege Alexandrino,
cuius discipulus dicitur Archi
medes Syracusanus et a Romanis
occisus est iam senior.
5 aedera | edera || ab aerendo | he-
rendo || 6 aspiratione L | 7 debeàt P |
corimbos N || brutus, suprascr. baca
sedenumu P || 8 baccas aederarum от.
LN || 11 SamiusJ sameus || 12 mathe-
maticus] mathi L P mati N\ 12 s. peri-
tissimû smagister L || 13 alterJ abt
14 eoduxus LP eoduxit N || Ara-
duxum, corr.eo doxum Л' || 15 wnim L
mathimathicum P mathubacum L
mathimacum, corr. m. rce. mathemati
cum N || 16 philophum P || platonii
LP || 18 esiodum Лг essiodum LP
cuscripserit, corr.m.rec. conscripserit N
scripserit P || 20 con N || 20 s. tolomeo
LP tholomeo N || 22s. Archimedes |
archimedis || 23 Syracusanus] siracus.
 EXPL. IN VERG. BVC. III, 39-52. 57
II
41. radio idest virga philoso-
phorani, per quam geométrica
inventa est. Quando Nilus totam
Aegyptum opérait, inde philo-
5 sophi in aere mensurabant fines
singulorum, qui deturbati fuerunt
per aquae diluvium.
43. admoví idest ad usum con 43. necdvm admoví idest ad
viva, usum convivii.
to 45. ciRCVM idest circiter. acan- 45. CiRCVM idest circiter. ю
tho idest clusum.
46. SILVAS SEQVKNTES idest
quia motae sunt silvae illius cantu.
48. AD VlTVLAM idest quam 48. Si ai> viTVLAM rel. idest
15 posui nomine pignoris. quam pignoris posuit nomine. 15
49. qvocvukjve idest ad quod-
cumque praemium vel carmen.
50. AVDIAT idest is, inquit, 50. PALAEMON idest Caesar, est
quem casus obtulerit, vicinus iudex causae.
20 noster aliquis, quisquís, palae-
mon idest iudex causae. Per Pa-
laemonem Caesar intellegitur.
49. VENIAM idest ad quodcum-
que praemium.
25 51. EFFiciAM idest imaginem.
LACESSAS idest non provoces ite
rara quemquam.
52. QVIN AGE idest immo po-
tius. IIABES idest die. non erit

1 s. philosoporum L philophorum 9 uaü, corr. vi. II P || 13 s. quia

P || 2 q L || geii etrica L geumetricu
P || 3 quandol qño N qñ L qíñ P |¡
4 aegiptum N Ц operit P || 5 aere P
area LN Ц 6 fuerint P || 8 ussum P
14 quae L | 16 possum P || noë LN ||
pigneria LN | 19 obtullerit P || 20 nt
L || aliquis quisque LN aliquisque P j
20s. palaemonJ palemón | 21 s. Palae-
monemj palemonem | 22 cesar P ¡|
25 efficiamJ efficiam et effigiem inter
se commutavit scholiasta | maginem P \\
26 lacesas P | 26 e. iterumj it L iter
NP g 27 quequam P \\ 29 dicj hic.
motae sunt silvae illius cantu. si) qui
monte 5 silue illius cantusi P qui
monte s silue illius casus L N | 14 vitv-
lamJ uitulum || Rt. LN rl P ¡| 15 quamj
quiem || possuit P || 16s. quoclcum-
quej quèt'umque LN quecunique P |
18 palaemonJ palemón || Caesar estj
caesarem N cessarem LP.
 58 IVNII PHILARG YRI1

I II
idest non erunt propone,
quidquid velis.
58. INCIPE dicere.
54. EEPONAS idest ut facile
possis disceptationem nostram
discernere.
55. consedimvs idest quoniam
suavi odore herbarum consedimus
et delectamur.
to 57.FOBMONSISSIMVS ANNVSidest 10
synecdoche, totum pro parte.
Vernum enim tempus dicit.
58. INCIPE
59. alterna idest carmina. 50. alteenA idest carmina.
15 OAMENAE idest cantiones, Deae CAMENAE idest Nymphae. 15
carminura.
60. ab iovE PBINCIPIVM. lovem 60. AB IOVE PRINCIPIVM MVSAE
quidam volant dicere calorcm idest hoc de Arato. AB iove
animis hominum inhaerentem. idest ab Augusto, quem ponit in
20 similitudinem Iovis imperium po- -2U
puli Romani gubernantem.
61. (colit) curat idest fecun 61. colit TERBAS idest fecun
das facit. Vel hoc de Arato. das facit.
60. PBINCIPIVM idest carminis.
25 MVSAE f hoc loco Augusto, quem
1 erat N I Prepone LN ppone P, 10 formonsissimû sannus L for
cf. schul. Bern. I 2 uellis P ¡¡ 4 re mo///sissimu'// sannus N formosissimñ
pones, corr. -as L ponas P || 5 dis- sannus, corr. annus P || 1 1 synecdoche |
ceptionem P discrepationem schul. sinechdoche (pr. e in ras. P) ¡I parto L ¡
Bern. I 7 consedimvsJ Consedemus P
12 üenum, corr. m. rec. N |¡ dit P
Considimus LN || 8 ödere N || con
15 ca//menac P | NymphaeJ niinphe |¡
sedemus P considimus ЬЛГ|| 9 dile ta- 17 Duussae P musse L mu//'se JV Ц 18 hoc
mus P || 13 s. incipe alterna] от. LN\, 19 Augusto] agusto 21 guber-
Incipe alterna LN Incipe altera P nantemj gubernantis || 22 quollt N
15 camenaeJ. camene || 16 carminum + toras N.
LN || 17 pniKcirivM um. P || 18 quidem
N || caloremj colorem || 19 inherentem
NP J 22 (coût) curatJ curat P furat
LN || 22 s. fecundas] fecundat LN ||
23 apato, corr. m. rec. N || Vel hoc de
Arato.J llaec ad v. 60 referenda sunt
24 s. рвгяспттм — hoc loco Augusto]
leg. PEiNcirivM mvsae idest carminis.
Adulatur Augusto, cf. schal. Bern.
25 mvsae I murcae P || agusto P qui
gusto LN.
 EXPL. IN YERG. BVC. III, 54 63.
I II
ponit in similitudinem Iovis im-
perium populi Romani guber-
Bantem.
62. me PHOEBVS idest me Cae-
5 sar bene sentit. Consuemus enim
illum carminibus delectare.
61. ILLI MEA CARMINA CVRAE
idest ideo et poeta ait <v. 62):
10 amat me Phoebus. Aut quod
originem geniturae ex isto versu
conprehendit. Nam mater Vir-
gilii fertur Maia, cum eundem
paritura gravis esset, somniasse,
15 (se) lauri fructum varus floribus
ornatum genuisse et cetera quae-
que.
63. ET SVAVE idest odore. RV-
20 BENS idest rubei coloris vel her-
bae. Vel lavrvs idest in tutela
Apollinis. HYACiNTHVS idest (puer)
pulcherrimae formae fuisse tradi-
tur: ab Apolline dilectus ab eodem-
2 populo N || RomaniJ ponam ||
2 s. gubernantemj gubernantis || 4 Me
foebus N mefebus P M oebus L \\
4 s. cesar P y 6 delectare I delectan ||
8 cure LN || 10 febus LP feibus N
lOss. KT me PHOEBve amat i. e. Caesar:
aut originem geniturae — ornatum ge
nuisse Urs. (Phil.) J 11 geniture LN '¡
v 14 maga L || peritura, corr. par- m.
uerso N fl 12 conphendit LN cphen-
dit P || 14 gravis esset Phil, et sehol.
Bern, grauis graui esset LN grauia
grauiasset P || 15 (se) от. || uaris P
uaris , corr. m. rec. N || floribusj foliis
L I 16 s. queque P || 19 s. bvbens] ruben-
tis || 20 rubi N || 20 s. herbae] herbe |
21 aurus LP || tutela] tutella || 22 apol-
lonis LP apollonis, corr. -inis N ,
iachinthus L iachintus NP \\ (puer)
от. у 23 pulcherrime L || forme LN \\
24 apollone L apollone, corr. -ine N
appollone P|| 24 s. eodemquej eodem qui.
59
62. et me PHOKiivs amat idest
me Caesar bene sentit. Consue- 5
mus enim illum carminibus de
lectare.
Alter amicitiam Caesaris, alter
familiaritatem coniungunt. Ideo
et poeta ait (v. 62)>: amat me lo
Phoebus. Aut quod originem
geniturae ex isto versu conpre
hendit. Nam mater Virgilii fer
tur Maia, cum eundem paritura
gravis esset, somniasse, se lauri 15
fructum variis [fructibus] floribus
ornatum genuisse et cetera quae-
que.
63. hyacinthvs idest nomen
herbae vel puer, qui pulcherrimae 20
formae fuisse traditur: ab Apol
line dilectus ab eodem inprudenti
lúdicro disco opertus est, de cuius
cineribus flores nati sunt eius
4 phebu« (<p m. IT) P phebus LN
á amat LN || 5 cessarLP се//'вагЛГ|1
С s. delectare] dilectari || 8 AI;, ter N\\
amititiam N || cesaris L || 9 congun-
gunt, corr. m. rec. N || 11 PhoebusJ
phebus p quod] qua LP qua, corr.
т. rec. N fi 12 s. 'conpbendit LN l|
II P || 16 uariis fructibus floribus
LN uarii ft fructibus floribus P, quod
corruptum videtur ex uariis 1 fructibus
floribus, mí voci 1 fructibus variae lec-
tionis notam perperam textui insertam
subesse verisimile sit Ц 17 s. cetera que
que LN ceteraq, que P|| 19 iachintus
P Ianchitus L ia//'c///i tus, corr. m.
rec. N || no LN | 20 herbae í herbe
20 s. pulcherrimae formae] pulcherrime
forme || '21 ad L || 21 s. opollinem lectus,
corr. opolline dilectus L [| 23 ludrico P.
 60 IVNII PHlLAlUil'EII
I II
que inprudenti lúdicro disco oper-
tus est, de cuius cineribus flores
nati sunt huius nomine scripti.
hyacinthvs puer vel hyacinthvs
б idest flores: prope amnem Euro-
tam dura cum Apolline ad discuta
ludit, per inprudentiam incautas
interit. Eum Nymphae fleverunt,
ut earum lacrimis inriguus fons
10 crearetur. Inde 'rubens hyacin-
thus' dicitur colori solis con-
paratus.
64. MALO idest omni hora.
GALATEA idest nomen filiae.
15 lasciva idest pcrcussit luxuriosa.
1 inprudentiJ prudenti || ludkroj
ludrieo ¡I 3 Bint L || 4 iachinthus L
iachintus NP || iachinthus L iachintus
P iahinthus N || 5 aiinc L || 5 s. Euro-
tamj egrotum || 6 apollone L apollone,
corr. -me N appollone P || discumj
diseendum, fort. leg. discum iaciendum ||
8 Nymphae fleverunt] nimpheí L
nimpherpe N mmpherunt, corr. nim-
u cautus || 5 nimphç P nimphe LN ||
pherunt P || 9 inrifjuH IjP inrigus,
corr. m. rec. N || fons P foris LN, fort,
leg. flos || 10s. iachinthus LP iachin-
tuhus N || 11 corori P || lis. conpara-
tur L || 13 malo I -(- malo -ZV 1 malo L
omni horaj an pro glussae Scoticac
exe. II corruptela habendum? || 14 gala-
thea N gilatea L || 15 luxuriosa] luxo-
rioea.
nomine conscripti: rubei colons
sunt, hyacinthvs puer prope
amnem Eurotam dum cum Apol
line ad discum ludit, incautus in-
teriit. Eum Nymphae fleverunt, 5
ut earum lacrimis inriguus fons
crearetur. Inde 'rubens hyacin-
thus' dicitur colori solis conpa-
ratus.
m
64. galatea idest nomen filiae
vel ad civitatem pertinet, in qua
Virgilius fnit prius et (quam) sub 15
nomine mulieris ostendit. Qui
dam auteni putant, quod duas
mulieres Virgilius habuit, Ania-
ryllidem et Galateam, unam de
Romanis, alteram de Gallia vel 20
de alia provincia quacumque, in
qua habitavit, vel allegorice lo
quitur, lasciva idest luxuriosa.
1 noê LN || rubei] sub ei LN Ц '¿ Ia
chintus LN Iachintus, corr. m. II P
prope] quoque L | 3 aeirotum LP
aeirotum N \\ 3 s. capolline L cappo-
line P capolline, corr. m. rec. N
4 discumj discendum, fort. leg. discum
iaciendum || ludû P || incautusj -I-
6 inriguis P inrugiis L inrigîïs, corr.
m.rec. N || fons| fort. hg. flos || 7 rè-
crearetur P\\ 7 s. iachintus L N iachinc-
tus P || 8s. conparatur LP || 14 ut L
in | cum || 15 uirg P (quam) owi.fl 18 uir¿
LP urt N Q 18s. amariilem P ama-
rilem L amarillam Лг Ц 19 unamj una
20 alteram] altera NP alt L || galia
L |1 21 prouintia NP || quaque NP
inj cum NP от. L || 22 s. allegorice
loquitur] aligorice loti L alligorice
loti N ala (corr. ali)ricae celoti P '
23 Laxiua N || luxuriosaj luxoriosa.
 EXPL. IN VERG. BVC. Ш, 64—71.
66. ignis idest amor.
67. NOTioß idest ut non minus
nostris canibus notior, quam
Diana, délia idest pro Diana
10 vel pro amica de Delo insula.
68. VENERi idest amicae Ga-
lateae.
69. IPSE LOCVM NOTAVI idest
inveni, quem cupiebam mihi con-
15 tingere idest amicitiam Caesaris.
AERIAE idest aerei coloris. ovo
CONGESSEEE idest quo nidos suos
contulerunt, et allegorice loquitur.
70. PVEBO idest Caesari Au-
20 gusto. EX ÄEBOBE LECTA idest
ex agresti carmine decern éclogas
scripsi Octaviarlo Augusto.
7 non от. i II 8 canibus от. L |,
notiorj fort. leg. notus sit J q L ||
9 deana L P 1 Diana] deana || 10 deda-
lon insula N dedalon sola, corr. m. 1
P dedalon in sola L || 11 amice LP ||
Ils. galatea L galathea N || 14 cupe-
bam P cupebam, corr. m. fee. N cube-
bam L || 16 amicitiamj amicitia || ces-
.saria LP || 16 AEBiAE idest aerei | aeriae
•i- herçi L aeriae -i- erçi JV aeriaei
erei P U qvoJ со iVT || 17 qonidus L quo
nidus, corr. -os N I 18 contullerunt P ¡j
alligoriceX allegoricae P || 19 s. agusto
P || 21 agre&ti] agristi || decim P :
eclogasj églogas || 22 octouiano JV |
agusto LP.
61
II
65. viDERi idest a me idest
ut earn sequar in salicem horri-
dam.
64. malo me petit idest ca-
bàrag.
66. mevs ignis idest amor.
67. délia idest Diana de Delo
insula vel -j- Caesari voluntati.
10
68. meae veneri idest amicae
Galateae.
69. QVO congessere idest quo
nidos suos contulerunt.
15
70. PVERO idest Caesari Au
gusto. 20
71. avrea mala idest éclogas
decern.
68. notavi locvm idest inveni, 25
quae cupiebam mihi evenire idest
amicitiam Caesaris idest f duces
Caesaris.
1 "me P || i- LP ¡HI N || 4 mala
li || 4s. cabâ rag XJV || 7 délia idest]
delicia, corr. délia -i- P || de Delo ] de-
dolon || 8 cessari LP || Verba Caesari
voluntati interpretamenti ad sequentem
versum pertinentis reliquiae esse viden-
tur, cf. schol. Bern, ad v. OS || 11 maeae
N || uenire, corr. ueniri L || amicae]
amice || 13 congessero L || 19 cesnari
LP || 19s. augusto P agusto L || 23s.
éclogas deceml églogas decim ¡¡26 quae | *
que || 27 amicitia P amicicia L ami-
titiâ К l| cessans LP || 28 cessans
LP.
 62 ÎVNIT PHILARGYRII
71. MiTTAM idest misi.
74. NON SPERNIS AMYNTA idest
6 Octavianus, sed diligis me.
75. SECTARis afros idest Vir-
gilius allegorice tetigit pugnan-
tem contra Antonium (Octavia-
шдш), et Virgilium non
10 dimittebat pugnare.
7 G. piiyllida idest nomen niu-
lieris, cum qua arnica eius fuit.
15 IOLLA idest arnica communis,
idest Deus Mantuanorum. phyl-
lida vero felicitatem mitte.
77. CVM FACIAM VITVLAM idest
antequam messes nietereut, vítu
lo lam circum messes couducebant
ac post sacrificium incipiebant
secare.
78. ante alias idest super
alias.
25 80. TRISTE LVPVS STABVLIS
idest Mantuae. LVPVS idest ini-
3 missi L J' J 4 NON I -i- J. JV || AMYNTAJ
aminta || 5 dilegis P || 7 allegorî P
alligoru LN || titigit P || 8 s. Antonium
(Octavianum), etJ antonium et,
cf. schol. Bern, || 13 I'hillida JV Pillida
L Pellida P | idest от. N || 13 s.
nomen mulieris cumj non itiñ cum P
non' nmcù LN || 14 quaJ quo || 1 б com-
nionis P || 10 Mantuanorum | monta-
norum || 10s. pelledam LP pelledam,
corr. pillidam N || 19 antiqui antequam
scfwl. Bern. || ante'i L || metirent LP
meurent, corr. meterent m. rec. N
20 сити esses 1¡ Л circum ее escis
P y cum ducebaut P cum duceba t L
co///nducebant JV J 21 satriiitium P h
pi
inciebant, curr. m. rec. N || 22 secare]
peccare || 25 tabulis L fabulis P [(
20 Lupus id P.
II
69. PALVMBES idest eclogae,
quas cupiebat Caesar.
71. MiTTAM pro misi.
74. AMYNTA idest Octavianus.
s
75. TV SECTARis idest Virgi-
lius allegorice tetigit pugnantem
contra Antonium
et Virgilium(Octavianum),
non dimitte
bat pugnare, ego retía- servo io
idest tu volúntatela capis venando,
ego retia servo.
76. PHYLLiDA et IOLLA idest
Iolla enim Deus Mantuanorum,
Phvllida vero idest felicitatem. 15
77. CVM FACIAM VITVLAM rel.
idest antequam messes meterent,
vitulam circum messes ducebant 20
ac post sacrificium incipiebant
secare segetes.
80. triste LVPVS idest inimi- 25
eus ovium vel herba, quam pe-
1 palumpes IjP palumbes, b in
'ras. N || eclogae | églogas || 2 quasj
que j| cessai- LP \\ 3 pro misij pro-
missi || 4 AMYNTA | aminta || oetauianis
P || 0 tvJ tune || 0 s. uirg P uirgl L A' ¡\
7 alligorico LN alligoricae P Ц 8 s.
Antonium (Octavianum), et]
antonium et, cf. schol. Bern. \\ 9 uirg
LP uirgiir JV || 9 s. dimittebatj de-
mittebat || 10 pugnarae N \\ 11 volun-
tatem pro vokiptatem pontum || 12 egoj
ergo J retifi LP retia/// JV || 13 pillida
NP pilida L || 14 mantuonorum, corr.
îuantua- P || 15 Fhyllida| pillidam
18 uitulum LP || rel.J ri || 19 antiqui
antequam schol. Bern. || 22 seccare P
sectare Ij sec are Лг || segites Li
segites, corr. -êtes JV Ц 20 quam] que
IjP que, corr. quam N \\ 20 s. pec-
cora N.
 EXPL. IN VERG. BVC. III, 69—85. 63
I II
micus vel herba, quam pécora cora non manducant. STABVLIS
non manducant. frvgibvs idest idest Mantuae.
vi enim pullulantis frugis spem
eiciunt.
5 81. arboribvs idest decutiunt 81. AMARYLLIDIS IRAE idest 5
enim flores, amaryllidis irae Romae superbia.
idest amicae superbia Bomae.
82. DVLCE satis HVMOR idest 82. dvlce satis HVMOR idest
seminatis. (hvmok) pluvia idest (ut) humorem sata amant et
lo nt sata humorem amant et haedi haedi arbutum, sic ego Caesa- 10
arbutum, sic ego Caesarem. rem unice.
HAEDis idest agnis.
83. AMTNTAS idest Caesar.
84. pollio idest adulatur con- 84. POLLio AMAT idest hic
15 sulem. Hic magister fuit equi- magister equitum Caesaris, cui 15
tum Caesaris, in cuius honorem adulatur Virgilius, qui et ipse
banc eclogam. Asinium Pollio- poeta fuit.
nem significat, qui et ipse poeta,
cui gratificans dicit, ut qui Apol-
20 linem amaret, ei fluerent mella ■M)
et rubus amomum ferat. qvamvis
idest rustica sit.
85. piérides viTVLAM idest 85. viTVLAM idest optimum et

1 ut N У quam] quia LP qa/Ш, 5 amarillidis ire P amarillis ire N

N | peeoraj peccora [| 2 manducan L ¡\ amarillis -i- re i || 6 IiomaeJ rome [
frugebus, corr. -ibus Л' ¡ 3 vij uî ||
8 duce LP ducae, 1 m. rec. N
poÛulentis LN pullulentes P \\ iieciunt
8 s. hvmok idest utj humori L humore,
L P ieciunt, corr. eiciunt N Щ 5 arbori-
corr. -ri P мтотЦЦ N || 10 haedij
bu.s idecutiunt enim bis P || cleutiunt
hedi || arbutumj arbustum | sicj sic ||
N ,| 6 amaryldis P amarildis L ama-
10 s. CaesaremJ cessarem || 13 amvntasJ
rillidis N || 7 amice P || supbia L \ amintas || Caesar) tras [| 15 aequitum Лг
rome LA" ¡| 9 (hvmoe) pluvia] Plura ||
10 »ataj puta || homorem LN || amant verbis hie magister equitum »и P m. II
et baedi | amant eo hedi P amantheo- subscriptum est partim notis Tironianis:
bedi LN H 11 arbutumj arbustum [| Asinius pollio in cuius honorem scripsit
CaesaremJ cessarem || 12 haedis idest eglogam istam || cessans LP \\ 16 adu-
agnisj Feod -i- agno LP fuero -i- laturj adolatur [| 23 uitulum P.
agno N И 14 id P || adolatur P ado-
latus LN\\ 15 s. aequitum L g 16 ces-
sarie P Ц 17 eclogamj eglogam, cf.
schol. Bern. || AsiniumJ assinum |'
18 poetaj poetâ || 19 s. ajiollonem N
apollonem L appollonem P || 20 flue-
rentj fluerunt | 21 amomumj ammo-
mum || 22 sitj fit ¿2V||23 l'erides L
peridea, corr. m. I N pridides, r eras. P.
 64 IVNII PHILARGYRII
I II
optimum enim et plenum carmen
facit. LECTOiii idest amatori.
PASCITE ut sacrificetis ei.
8G. nova idest mirabilia. pa-
6 sciïe tavrvm idest quia erat
praemium poetis taurus propo
situs.
87. pétât idest feriat.
10 88. QVi te POLLio AMAT idest
Asinius Pollio, consularis vir,
tragoedographus, cuius beneficio
Virgilius in amicitiam Caesaris
receptus est. veniat ad consu
ls latum. QVO te QVOQVE venisee
una tecum gaudet.
89. mella flvant idest patia-
tur aurea saecula. flvant idest
destillent. et rvbvs asper spi-
20 neta, amomvm idest genus her-
bae florisve.
90. QVi VAViVM non ODiT idest
pro poena dicit. Vavius et Mae-
vius idest poetae, qui de Virgilio
1 carnen, corr. m. rec. N || 5 qua/.'//,
corr. m. rec. N q (= quam) L qui P ||
G premium P || 6 s. propositus] prae-
positus (praepossitius P) fl 10 polio P i
11 Asinius] assinus || consolaris L || 12s.
tragoedographus] trogoedo (trogedo L)
graphus || 13 cessans P || 14 veniat
ad] ueniat LN ueni ad P || 16 gau-
detur P || 17 fluent, corr. fluant
LN || 17s. patietur NP pacietur L
18 secta LN || 19 distillant LP disti-
lant N || 19 s. asj) aspinetas L asj?s
pinetaa P asper N || 20 amoniuni L
u
amonumJJ| 21florisuaeLP | 22baium
N 0 non] ñoñi P I омт] dt L diï P
dt, corr. m. rec. N || 23 pena LN pena
P || bauius N | 23 s. Maevius] meuius ||
24 poete LN petç P.
plenum carmen facit. lectori
idest amatori. pascite idest ut
sacrificetis ei.
86. nova carmina idest mira
bilia carmina, pascite tavrvm б
idest quia erat praemium poetis
pro carmine positus, vel taurum
propositum dicit.
88. QVi те pollio AMAT idest 10
Asinius Pollio vir tragoedogra
phus est. veniat idest ad con-
sulatum. Qvo te qvoqve venisse
gaudet, idest una tecum.
15
89. mella flvant idest pa-
tiatur aurea saecula. (flvant
idest) destillent. amomvm idest
genus herbae vel floris vel pig- 20
menti.
90. QVi VAViVM non ODIT idest
Vavius et Maevius poetae, qui
Virgilio obtrectaverunt. Duos sui
2 amatori] amato i- L || 5 carmine
pascite P || 6 quia] qui ¡| primum, corr.
premium P \\ 7 positus] posuit || ut N
8 propositum] ppositum || 10 pullio L P
pullio, corr. -po JV|| 11 assiùs L a /ai-
nius N || pullio P y Ils. tragoedo
graphus] tragoedotus JjP tragoçdotus
Лг || 12 s. consolatum N || 13 qvoj qui
LP q corr. m. rec. quo JV || 17 fluent,
corr. fluant L || 17 s. patiantur N pa-
ciantur J> || 18 sécula LN seta P
18s. flvant idest] от. || 19 destillent]
distillant || Ammoum LP Ammo/ um
N [ 20 herbae] herbe || 22 uauiuin,
corr. bauium N || 23 uauius, corr. b- N
mauius P || Maevius] meuius ¡] poete
NP || 24 uirg LN || obtractauerunt
LN obtratauer, ta add. m. LI P.
 EXPL. IN VEEG. BVC. III, 86-90. G5

II
obtrectaverunt. Duos poetas tem- temporis poetas, quorum carmina
poris sui dicit pessimos, quorum ob humilitatem abiecta sunt. Vult
carmina ob humilitatem abiecta ergo notare, qui sunt inimici
sunt. Vult ergo notare, qui suut Virgilii, quasi dixisset: Qui Va
5 inimici Virgilii. Qui Vavium idest vium pessimum poetam (amat), 6
pessimum poetam (amat, amet) et Maevium peiorem amet, ut
et Maevium idest peiorem poetam, duplum habeat malum. De qui
ut duplum habeat malum. Ex bus Domitius in Cicuta refert:
quibus Vavius curator fuit, de Omnia cum Vavio communia
10 quibus Domitiue in Cicuta refert: frater habebat, Unianimi 10
Omnia cum Vavio communia fratres sicut habere soient,
frater habebat, Unianimi Rura domum nummos (atque)
fratres sicut habere soient, omnia: denique, ut aiunt,
Rura domum nummos atque Corporibus geminis spiritus
15 omnia: denique, ut aiunt, unus erat. Sed postquam 15
Corporibus geminis Spiritus alterius mulierf concubitum
unus erat. Sed postquam Novit, deposuit alter ami
alterius mulier f concubi- citiam. f Et omnia tunc ira
1 obtractauerunt P hoc tractaue- 1 corum N || 2 humulitatem, corr.
runt LN \\ 1 ss. Duos sui temporis humil- P || Uul , corr. m. rec. N \\
poetas dicit — alter amicitiam Urs. 4 uirg LN || 4s. uauium, corr. b- JV ||
(Phil.) ¡| 1 duas ¿ || Is. duos sui tem
poris poetas dicit Phil. |! 2 quorum] vium 5 amatj от., cf. schol. Bern. || 6 Mae
quos || 3 abiecta Phil., exe. II et sehet. amatJ LP meuium || amat, corr. amet JV
\\ S Domitiusl domicius || in
t
Bern.] obieeta | 4 uul , corr. m. rec. N || ciuitate fert L || 9 uauio, corr. b- JV :
6 uauium, corr. bauium N Bavium communia] commonia Ц 10 fil X fer
Phil., cf. exe. II et schal. Bern. || 6 amat N | habeat P || unianl P || 11 ff LP
ametj от., cf. schol. Bern. || 7 Mae f /.ff N || 12 s. Rura domum nummos
vium Phil.] meuium || 8 habeant Phil. | (atque) omnia: deniquej Domum (du
8 s. cf. schol. Bern. | 9 uauius, corr. rum LN) rura nummos. Denique
bauius N || 9 s. de quibusj de quo Phil. omnia || 14 gemini 5 LP || 15 sed| si
10 domicius P || in acuta refret P || Лг || postq; L pque, corr. pquâ N ¡
li uauio, corr. bauio N || commonia 16 alterius muherj mulier alterius |j
P || 12 frt L || uni animi L unianf coneubitumj fort. leg. coneumbere utri
mi N unanimi Phil. || 13 frï L || sicut que || 17 depossuit P || 17 s. amiciciam
saprascr. m. ant. P || 14 Rura domum L amititiam NP.
nummos atquej domum rura nummos
dat P domum ruraml monstat L
domum ruranu mostat N Rura, do
mum, nummos et Phil. || 15 omnia:
deniquej denique omnia codd. et Phil. ||
16 spiritusj spiratur || 17 pq N || 18s.
coneubitumj communis utrique Phil.,
fort. leg. coneumbere utrique.
10 ss. Domitius in CicutaJ Virorum doctorum Sauppii, Froehneri, Vngeri,
Boeperi, Thilonis, Bibbeckii, Buecheleri, Peiperi de hoc carmine emendando sen-
tentias habes in Soc. Sax. Litt. Iielat. a. 1852 p. 130 s., Philol. XIII p. 222 s.,
XIV p. 217, XIX p. 149s., Mus. Ehm. XV p. 132. 152, XVIII p. 470 s. 633s.,
Fleckeiseni Annal, torn. 1С p. 268.
Servil comm. Yol. III. Fase. II. 5
 66 IVNIÏ PHILARGYRII
tum Novit, deposuit alter
amicitiam. f Et omnia tunc
ira tunc desoluta omnia nova
régna duos accipiunt.
5 De Maevio vero nihil reperi,
ut Adamnanus ait.
91. ATQVE IDEM IVNGAT idest
rerum odiosarum sterilitate per-
eat, ut dupliciora et maiora mala
10 habeat.
92. QVI LEGITIS FLOEES idest
ad cives suos dicit idest ante in-
dulgentiam permissam, ne lateat
occulta pernicies. fraga idest
15 subi. Alii dicunt quidam poma
iuxta terram nata.
93. FEiGiDvs idest anguis no-
cens aut qui in frigore moratur
aut natura frigidus aut qui fri-
20 gidos facit per morsum. Aliter
fkigidvs nocens idest Clodius,
qui se crediderat inpune habitu-
rum agrum, si Virgilium occi-
disset.
25 94. PARCITE idest similitudo
idest hoc ad cives dicit, ut se
4 duas N, fart. leg. Omnia tunc ira
deposta eolutaque cuneta Et nova régna
duos accipiunt dominos || 5 MaevioJ
meuio || 6 adannanus N adâninus, corr.
adânanus P || 7 idemJ idest N i| 8 odi-
ossiarum LN odiossiarium P | serili-
tate N || 8s. periat LP periet N
10 habebat L || 13 pmissam LN ¡
14 pnicies LN rmities P || 16 terra
LN || 18 aut -i- qui N [| in frigore
moritur Лг et schol. Bern, in frigorem
oritur ¿P || 19 nature N || 10s. frígi
dos] frigidus LP frigidus, corr. -os
N || 22 crediderañt P || 22 s. habe-
tarum P habet arum L habet (corr.
habit) arum, corr. m. rec. N \\ 23 agrum J
agiriam L || 20 oc L.
II
tune desoluta omnia nova
régna duos accipiunt.
De Maevio vero nihil repperi. 5
10
92. QVI LEGITIS FLOEES idest
ad cives suos dicit idest ante in-
dulgentiam permissam, ne lateat
occulta pernicies. feaga idest
Subi. Quidam tamen dicunt poma 15
iuxta terram nata
93. FEIGIDVS idest aut nocens
aut qui in frigore moratur aut
natura frigidus aut quod frígidos
facit per morsum. angvis idest 20
milites, quibus dati sunt agri,
quippe Clodius, qui se crediderat
inpune habiturum agrum, si Vir
gilium occidisset.
94. PAECITE oves idest simi- 26
litudinem hic facit idest ad cives
1 desoluta, corr. -to L desoluto
NP || omniaj anña L || 1 s. régna
noua N, fort. leg. Omnia tune ira de
posta solutaque cuneta Et nova régna
duos accipiunt dominos R 5 MaevioJ
meuio I repperi N reperi L repperius
P fort, in illo us verborum ut Adam
nanus (cf. exe. I) memoria latet ,,
11 legistis, corr. legitis JV К 12 ante
от. N I 15 subi iv || 17 frigus, corr.
frigidus m. II P || 18 que L que, corr.
qui N || 19 natura P || quodj que LN
q, P || frigidus L frigidus, corr. -os N
22 clodius P || 23 habetorum L habet
v
horum P abetorum, corr. abit- N ||
25 ouis P iouis LN | 26 facit от.
LN.
 EXPL. IN VERG. BVC. III, 91-100.
custodiant contra ditionem f tem-
poris qui virum evitus erat prin
ceps. NIMIVM idest ulterius in-
gredi.
5 95. ARIES aestivo tempore ori
tur, quo maxime incalescit. Vir-
gilium quidam interficere gladio
voluit: is transnato fluvio vesti-
tus potuit evadere ibique vestem
10 suam in ripa contraposita sic-
cavit.
15 96. BEICE idest amove, fuga.
97. in fonte lavabo idest
non in fluvio purificabo. Alle
gorice dicit de agris suis.
98. PBAECEPEEiT idest exsic-
20 caverit vel praeoccupaverit. AE-
stvs idest calor. Nam aestu
solis lac consumitur, nisi ruulsum
fuerit.
100. EHEV QVAM idest inter-
25 iectio dolentis. in eevo idest
tï cur.
1 dictionem LN \\ lss. f temporis
etc.J leg. centurionis quem Virgilius
evaserat praeceps, cf. schol. Bern, ad
v. 95: cum ipse Virgilius periculum
evaserit praeceps [| 2 euitü L || 5 aris
LN || aestivoJ estiuo | 8 tranenatoj
translato [| 9 evaderej is vero trans
nato fluvio vis potuit vestitus evadere
schol. Bern. || 10 riua P || 10 s. si cauit
P U 15 Beiece LP || 17 purificabo I cf.
schol. Bern. || 17 s. AllegoriceJ allig ¡I
19 praeciperit L p"cipent P \ 19 s. ex-
siccaverit] exicaverit schol. Bern, ex-
cusauerit LN excussauerit P J 20 ut
N || 21 aestuj estu || 22 s. nisi simul
fuerit P || 24 ceu P || qvam idestj
idest q LN idest que P || 25 inJ
m P.
G7
II
hoc dicit, ut se custodiant a per-
secutione. nimivm idest ulterius
progredi.
95. ipse AEies idest ad sidus 5
pertinet, quod aestivo tempore
oritur, in quo tempore maxime
ardescit. Quidam vero Virgilium
interficere voluit gladio. Virgi-
lius autem transnato fluvio ve- 10
stitus evadere potuit ibique vestem
suam in ripa contraposita sic-
cavit. ARIES idest aestivum si
dus, in quo res numidae siccantur.
96. EEiCE idest amove, fuga. 15
97. Ш ponte lavabo idest in
Caesare, qui fons est ducibus
suis.
98. PEAECEPERIT idest prae
occupaverit. AESTVS idest calor. 20
Nam aestu solis lac consumitur,
nisi mulsum fuerit. cogite idest
congregate plebem.
100. Ш ervo idest fodofbern.
1 diet L I custodia t, corr. m. rec.
N || 2 idest от. LN || t terius L |]
7 maxima N \\ 9 uolt N || 10 trannato,
corr. trasnato P \\ 11 potuitj is vero
transnato fluvio vix potuit vestitus
evadere schol. Bern. | 14 humidaej hu
mide || 15 ammoue iV|| fuge, corr. fuga
JV U 17 cessare LP ce//sarae N
20 culor L || 24 foeï Ôrbem ni P fod
oïbë m L fei oîbë m N.
 68 IVNII PHILARGYRII
102. his CERTE idest Cornificio
nimia. HAEKENT idest movent.
fascinât idest farmuinethar.
104 S. DIC QVIBVS IN TERRIS,
5 ET ERIS MIHI MAGNVS APOLLO,
TRIS PATEAT CAELI SPATIVM NON
AMPLivs VLNAS idest hic dedit
locum solvendae quaestionis, ut:
Musa mihi reí.
10 Aliter: apud antiquos fuit altis-
simus puteus, in quo descende-
bat ad (sacra) celebranda, cuius
putei orbis, idest summus circu-
lus, [quo cognosceret anni pro-
15 ventus], non amplius quam trium
ulnarum mensuram habebat, cum-
que descendisset, sursum non
ampliorem caeli partem, quam
puteus habuit, ppterat videre.
1 cornificia, corr. -io L cornifitio,
corr. -cio P || 2 nimiaj cf. schol. Bern. :
Vix haerent: nimia maciaetate (macie
ac tabe) confîciuntur ¡| herent P erent
LN II moueùnt P moventJ etc et
schol. Bern.; leg. moventur || 3 far
muinethar P || 5s. apollo, trisJ apollo-
tr
nie P appollonis L appollonis, corr.
m. rec. N || 8 eolvendaej soluendi |]
9 rel.J ri || 10 ss. Apud antiquos — Coe-
lium Mantuanum Urs. (Phil.) || 10 s.
altissimus puteus P/í¡7.J altissimum pu-
teum || Il m quem Phil. || Ils. disten-
debat L descendebant Phil. [| descen-
debat puer ad sacra celebranda quo
cognosceret anni proventus cuius putei
schol. Bern., ad quorum exemplum hace
quoque transformanda sunt || 12 sacra
Phil.\ от. || caelebranda ¿P|| 13 orbis
idest Phil.\ oridS || sumus LN | 14
cognoscerent Phil. Il 15 quamj quae i
16 mensuram от. Phil. || habeat P ||
16s. cûq LN || 17 discendisset LP
descendissent Phil. || sursum от. Phil.
se oreum L sursum aspiciens schol.
Bern, fl 18 ambliorem P || quae L
qui P J 19 poterant Phil.
9 MusaJ A. I, 8.
II
102. HAERENT idest movent.
105. TRIS РАТЕЛТ CAELI SPA
TIVM idest apud antiquos fuit 6
altissimus puteus, in quo descen-
debat ad sacra celebranda, cuius
putei orbis, idest summus circu-
lus, [quo cognosceret anni pro-
ventus], non amplius quam trium 10
ulnarum mensuram habebat, cum-
que descendisset, sursum non
ampliorem caeli partem, quam
puteus habuit, poterat videre.
Vel specus apud Aetnam in 15
Sicilia angusto ore profunda alti-
tudine, per quem rapta est Pro
serpina a Dite Pâtre. Vel caelum
pro toto mundo.
1 haebentJ herent fl moventj cf.
adn. ad exe. 1 1| 4 Tres L P Tres, corr.
Tris N || taeli, corr. caeli m. II P ||
4s. spacium LN || 5 antiquus LN |j
6 s. discendebant L discendebant N ||
7 caelebranda L || 8 sumus L || 8 s. cir-
v
culis N || 9 s. Verba quo cognosceret
anni proventus cum Ulis, quae ante-
cesserunt, ad sacra celebranda coniun-
genda sunt, cf. schol. Bern. || 11 men
suram supra habebat script, m. II vet.
P от. LN || 12 descendisset] discen
disset || sursumj rursum || sursum aspi
ciens schol. Bern. || 14 potuit LN
15 ss. Vel specus — forma fuerat Urs.
(Phil.) fl 15 ut L || specûf L specû///
N || ethnamin LP etnamhin N || 16 si-
cilicia P |! orae P ;| profundit, corr.
-da P || 16 s. ateitudine, corr. alti- P
latitudine Phil. \\ 17 est от. Phil.
18 á P ai.
 EXPL. IN VERG. BVC. III, 102-106. 69

I II
Vel caelum pro toto mundo dicitur Alii clipeum Aiacis dicunt
vel locus apud Aetnam iu Sicilia, trium ulnarum, in quo expressa
quo Dis Pater emersisse fertur ad caeli forma fuerat.
rapiendam Proserpinam.
5 Aliter: caeli spatium idest cli-
peum Aiacis dicunt trium ulna-
rum, in quo expressa caeli forma
fuit. [Hyacinthum significat, quem
Aiax ictu disci occidisse dicitur.]
10 Aliter: in Sicilia ianua spe-
luncae, in quam Orcus Liberam
rapuit.
Aliter: dicit Cornutus ab ipso
Virgilio audisse (se), quod Caelium
15 Mantuanum quendam tetigit, qui
consumptis omnibus facultatibus
nihil sibi reliquit, nisi locum
trium ulnarum spatium ad se-
pulturam. Item Oledius Nasso

1 es. Vel caelum — occidisse dicitur 1 Alii coeli spatium clypeum Phil. '.'
от. Phil., in quo pro his ea leguntur, clepeum LP clepeum, corr. cli- N
quae in excerptis II hohes: Vel specus clypeuni Phil. | Aiacis | Achillis Phil. \\
apud Aetnam — forma fuerat | 2 Aet- 2 olnarum L || expssa P.
namj ethnam || 3 quo DisJ cudis P
cadis LN || emersise P fl 4 " serpinam,
corr. m. rec. N serpinam L serpinnam
P || б spacium L | 5 s. depium P ¡\
6 Aiacis] adiacis P adiocis N ad
ioccis L || 7 quo, от. in P || expesa N
expsa LP || 8 iacinthum LP iachin-
tum N || 9 Aiax ictuj adiax iectu P
adiectu L N Verba Hyacinthum — dici
tur ad v. 101! demum pertinent, cf. schoï.
Bern, et Serv. \\ 10 siccilia NP sitcilia
L | 11 inq L in quo Phil. | oreus LP
horeus N || 13 Cornutus P et schol.
BernA cornif LN Corniflcius Phil.
Cornelius coni. liibb. proleg. Verg. p. 97
abisso LN || 14 audisse (se)J adisse ||
q L quam N qui P \\ celium N
caelum P || 15 matuanum, я m. II
vet. add. P \\ 17 reliquit JPÁi7.J relin-
quit | 18 spatium от. Phil. || 19 oledius
LP oledius, corr. ovidius m. rec. N
Ovidius schol. Bern. || nasso L P na////eo
Л" Naso sc/io/. Bern.
 70 IVNII PHILAKGYKII
(putei) orificium ait, quod tantum
caelum patere videtur, quantum
(putei) orificium patet.
Item Asconius Pedianus ait, se
5 audisse Virgilium dicentem, in
hoc loco se grammaticis crucem
fixisse; quaesituros eos, si quid
studiosius occuleretur. Dicit au-
tem propter Caelium Mantuanum.
10 106. DIC QVIBVS IN TERRIS IN-
SCEIPTI NOMINA REGVM NASCAN-
TVR FLORES ET PHYLLIDA SOLVS
HABETO. Flores idest nomen
Aiacis et Hyacinthi. Hyacinthus
15 dicitur Oebali filius ab Apolline
esse disco occisus; ex eo florem
natum vocem significantem gemi-
tum habere.
Aliter: dicunt esse Aiacis san-
20 guinem; cum se occidisset gladio
Hectoris, inscriptum esse (in)
florem aeae, hoc est gemendi
sonitus Graecus; qua voce autem
1 (putei) orificiumj torificium LP
////orificium JV torificium (al. orif.)
Phil. || ait quodj atque LN от. Phil. i\
3 (putei) orificiumj torificium L P Phil.
////orificium JV ¡| 4 Asconius Phil, es-
conius LN esamius P || 7 quesituros
P quessituros LN || 8 occulereturj
occularetur codd. occultaretur Phil. '
Ai LP dicit Phil, dicitur JV || 9 propter
Caelium schol. Bern, prorcaelum LN
¿>fcaelum P poeta Coelium Phil. j
lis. nascantvkJ nascuntur || 12 pillida
P philada N pilada L || 18 nomenJ
no LN non ]' | 14 AiacisJ iacis
iacinthi LP iachinti JV || iacinthusiJP
iachintus JV || 15 Oebali] caeli || appol-
lone LP abpollone JV || 17s. genitum
LP || 19 aliter LN Alii P || AiacisJ
adiacis || 21 haectoris JLJV || 21s. (in)
floremj in от. || 22 aeae P aee LN ¡\
22 s. gemendi sonitus Graecusj aero-
dotus grecus.
11
106. NASCVNTVR FLORES idest 10
qui demonstrantium litterarum
formam nomina obtinent. Aiax
cum se interfecisset gladio Hec
toris, flores [ас] violae a sanguine
concreto exortae litteras habu- 15
erunt Aiacis, Hyacinthi [alii Ado
nis] nomina exprimentes [habue-
runt]. Hyacinthus enim dicitur
Oebali filius ab Apolline esse occi
sus disco: ex eo florem natum 20
vocem significantem gemitum
habere, vel sanguis Aiacis, cum
se interfecisset, ut praediximus,
10 fores, corr. m. rec. N | 11 de
monstrandum L || 12 forma L || opti-
nent P |l adiax IP a///iax N || 13s.
lectoris L //'/ectoris JVP || 14 ss. florea
[ас] violae a sanguine concreto ex
ortae litteras habuerunt Aiacis, Hya
cinthi [alii Adonis] nomina exprimentes
[habuerunt]] flores ас uiole a sanguine
concrete litteras habuerunt exorte aiacis
iacinthi (iachinti N1') alii adonis (ad
omnîs P) nomina exprimentes (expmtes
L exprementes, corr. expromentês P)
habuerunt codd. flores violae et terra
sanguine concrete litteras haberunt
exorte nomen Aiacis exprimentes; ha
buerunt enim duo aee et inschipti mo
hína regvm Aiacis, Hyacinthi (acinthi),
alii Adonis scliol. Bern. || 18 Iacinthus L
Iachinthus JV Iachintus, h m. II P ||
19 OebaliJ caeli | appolline P opolline
L appollone, corr. -ine JV | 22 aiacci
JV J 23 + ficisset P -f cepffet, corr.
+ fepffet L.
 EXPL. IN VERG. BVC. III, 100—110. 71
II
exclamaverunt Graeci, cum se inscripsit in floreni has litteras
Aiax percussit, eam dicunt scrip- idest aeae, hoc est gemendi so-
tarn esse iii folio f ietimo, idest nitus Graecus; qua voce autem ex
aeae. Quidam nomen scriptum clamaverunt Graeci, cum se Aiax
5 ipsum Aiacis esse dicunt. percussit, eam dicunt scriptam 6
esse in folio f ietimo, idest aeae.
Quidam nomen ipsum Aiacis
scriptum esse dicunt.
108. CONPONERE idest finiré 108. non NOSTRVM idest non
10 vel iudicare idest non est cer- nostrae peritiae. CONPONERE idest Ю
tantum, sed iudicantum est. iudicare.
111 Palaemon non ipse
processerat agros suos inrigare,
sed iudex residens servis suis
15 hoc faceré (periniserat). Ideo 15
ergo dicit sufficienter esse (in-
rigatos agros).
109 et qui studiorum 109. qvisqvis amores idest
amore flagravit, ne (ei) labor qui amat, ne amittat a dolore,
20 desit. quod amavit. 20
HO Si metuet dulces, HO. AVT METVET DVLCIS AVT
1 exclamaverunt] ex diona uer L il 1 as N || 2 ae ae LN ae ■ ae P ||
greci P || 2 adiax LP a///iax N || dient 2 s. gemendi sonitusj herodotus NP
JP II 2 s. scripturam LN \\ 3 inj an L erodotus L \\ S grecus P || 4 GraeciJ
filio LN || 4 aeaej ae. ae. || 5 AiacisJ greci |i 5 ea P |) 6 filio LN || getinio N i
adiacis || 10nidicareP| 10s. certantum idest от. P \\ aeae| ae. ae. || 7 nomenj
sclwl. Bern.\ certandum || 11 iudican no || adiacis LP a/yyiacis N || 9 nostram
tum fchol. Bern.] iudicatum || 12 Palae- LP nostras, corr. -am N || 10 nostrai,
monj cLAVDiTE et reliqua etiam ante corr. nostrae P || peritiaej iritiae LP
Palaemon habent schal. Bern. || palemo
iriciae JV || 19 n° P nee LN || am-
non LN palemomonon P Palaemon,
mittat N || 21 dulcís, corr. dulces N \\
от. non schol. Bern. || 13 processerat hoc, suprascr. aut m. rec. N.
agros suoa inrigare schol. Bern.\ pro-
cessere agnos suos iungere || 14 rese-
dens L resedens, corr. resi- N rede-
dens, corr. resedens m. vet. P || 15 farire
L faceré, ce corr. N II permiserat
schol. Bern.\ от. || IG sufficientur N
16 s. inrigatos agros sclwl. Bern.\ от. \\
18 et quil et qvisqvis Amokes et reliqua.
Recapitulatio : qui amat, ne amittat
etiam ante et qui habtnt schol. Bern.
19 amorum L amorum, corr. m. rec.
amore N |l 19 s. ne (ei) labor desitj
Nee labor desit codi, nee labore desit
schol. Bern. I) 21 Si metuetj avt metvet
dvlcis donee amat. avt expebietvk
amabos postquam impetraverit etiam
ante si metuet habent schol. Bern.
 72 IVNII PHILARGYEII
experiet ur amaros, sin autem non
metuet amaros, experietur dulces.
111. Rivos idest allegorice idest
linguae. PRATA idest mentes et
aures audientium.
10 FINIT .III.
INCIPIT IUI.
INTERPRETATIO SAECVLI NOVI.
1. SICELIDES MVSAE idest Mu-
sas Sicelides vocavit, quouiam
15 Siculus fuit Theocritus, quern
imitatus est in Bucolicis. LTúXiv
autem yeveätav iudicit, idest
mundi iterum infantiam, quod
Cumaeae Sibyllae responsis fuerat
20 divinatum hoc de Pollione et
Salonino, qui nomen accepit ab
eo, quod eodem tempore pater
1 s. sin non autem non metuet
NP sin non autem metuet L || 2 et
perietur L || 7 uiros L || allegoricej
alligor, corr. allegor Ar alligon L aШgo
P || 8 parata, corr. prata m. vet. P
11 INCIPIT • IUI ■■■ L || 12 INTEBPRETATIO] 13 Sicilidides P Sicilidide////s N
interpkaetatio (add. ■ ; • L) || seculi P
In N suprascr. m. alia Virgilius ana-
corita || 13 sicelidesJ Sicilides || muse
в (con-, que) me (corr. mi) mitatus N
LN \\ 13s. musa LP musa , corr. m.
rec. N || 14 SicelidesJ sicilides || qm P
15 TheocritusJ teocritus || 16 emitatus
LP || bocolicis LP || 16s. ndXiv au-
temj talem autem || 17 yt vt aiav indicitj
genian indigit P gemuN indigit L
geniann digit, corr. m. rec. N, cf. schol.
Bern. p. 776, in quibus inducit legitur 1
18 mudi L || q- P quam LN || 19 Cu
maeae SibyllaeJ commono (commone P)
syllabae (sillaba N) \\ 20 PoUioneJ
appollione || 21 accipit P || 22 quod L
qui P q N.
II
EXPERiETVR amaros idest qui
studiorum amore flagravit, ne
(ei) labor desit. Si metuet dul
ces, experietur amaros, si autem
non metuet amaros, experietur
dulces.
finit ли. 10
INCIPIT IIII.
1. sicelides mvsae idest quo-
niam Siculus fuit Theocritus, quem
imitatus est in Bucolicis. Hanc 15
eclogam scriptam esse aiunt in
Asinium Pollionem, quidam in
filiuin eius Saloninum, qui nomen
accepit a Salona civitate, quam
eodem tempore, quo natus est, 20
pater eius expugnavit, sive in
honorem Octaviani Augusti sive
1 periet LP periet, corr. experie
tur »i. rec. N || 2 s. ne (ei) J Nee ||
4 i- si autem P || 5 поп от. L |
6 dulces, от. finit in- P\\ 11 incpt un
LN un-, in marg. s. XIV un P
Sicilididis L || mussae P musse L
нш.'У/se JV|| 14 teocritus iP|| 14s. que
emitatue P qui memitatus L qui
15 Bucolicis] bocolicis || 16 eclogamj
eglogam || 1 7 assinnium L a///sinnium N
assinum P || 18 que LP que///, corr.
qui N || 19 accipit LP accipit, corr.
accepit N || SalonaJ solona || quamj
, que, corr. quam N que L qui P
20 te"mp N | 22 Octaviani — regnavit
u .
m. II in marg. P || agusti P.
 EXPL. IN VERG. BVC. III, 111— IUI, 4.
eius Salonas expugnasset. Haue
eclogam sive in honorem Caesaris
sive Asinii Pollionis, alii arbi-
trantur in SaloDini honorem dic-
5 tarn, filii Pollionis.
2. rvvANT idest délectant.
qvMiLESQVE myricae idest hu-
miliora carmina vel virgulta sine
fruetu.
10
15 3. SILVAE SINT CONSVLE DIGNAE
idest Pollione, qui erat designa
tes eo tempore, quo agris prae-
erat dividendis.
20 4. CYMAEI CAEMINIS AETAS:
quidam interpretantur 'Cymaei'
Sibyllam, quod fuerit ilia Cumaea,
quae futura praedixit. Verum
2 eclogam] eglogam ¿JV eglogam
P || honore L onore JV ¡| cessans P
cessans L || 3 asini JV assini LP ¡j
4 salonim P || onorem N Ц б fili L fili ,
corr. m. rec JV || 6 délectent JV dilec-
tent LP J 7 umilesque JV || miricç
JV musice IP | 8 uirgultae LP \\
15 syluy 2V sylue L silue P || digne
P | 20 Cum ei L Cimei P ci///mei JV ||
caminis, corr. m. rec. N \\ aeatas P ||
21 interpretanturj interptantur || Cy-
maeij cimei || 22 sibellamXP sibellam,
corr. sibillam N || quod fuerit ilia N
qui fuerit qui fuerit ilia P quod fuerit
quae fuerit ilia L || cumea P cum ea
LN.
73
II
Asinii Pollionis. f Natus est et
regnavit Octavianus.
2. ivvANT idest délectant, hv-
MiLES MYRiCAE idest humiliora
carmina vel hvmiles idest sine
fructu.
1. PAVLO MAIORA idest carmina, ю
Laudes regibus nunc dico, hucus-
que de ducibus, vel maioka idest
quae propbetata sunt et a Sibyllis
de Octaviano, nunc narro. •
3. SILVAE SINT CONSVLE DI- 15
GNAE idest maiora carmina nostra
Asinio Pollione sint digna. Hic
adulatur Asinio, qui eo tempore
agris praeerat dividendis.
4. VLTIMA CYMAEI idest quae 20
fugiens homines malos et suos
mores in rusticis morata est, in
caelum abiisse fertur. Quidam
1 assinii L assinu P assinium JV |¡
Pollionis. NatusJ pollionis natus ||
v
2 octauiau JV || 6 Iuvant supra Un.
m. II P II dilectant LP dilectant, corr.
del- JV j| 7 miricae NP mirice L \
11 laude ZJVll Ils. Hucusq; de duci
bus, suprascr. m. II mirice genus uir-
gulti P || 12 q; LP q JV J 13 qui, corr.
que JV qui LP || propheta LN || etj
//// JV || sibillis LJV sabilli s, corr. si-
P || 14 narra L || 15 Saluae P || sunt L ||
consulae LP \\ 15 s. digne P \\ 17 Assinio
LP A/Z/sini , i add. m. rec. N || poll!
P pollim L pollim, corr. m. rec. N ||
hïc P || 18 adulaturj adolatur || Asinio]
assinio || 19 diuidendis L diuidendi
et P I 20 cyme LP cyme, corr. cymei
m. rec. N || quaej que || 22 rusticus L
rustici/'/s JV rústicos P || moratü LP
moratu, corr. -ta JV || 23 caelum P ||
habiisse LN habuisse P || quadam,
corr. quidam JV.
 74 IVNII PH1LABGYRII
poeta veriorem historiara secutus
est. Cymaeum Hesiodi carmen
dicit. Суша enim in Asia est,
quam reiecta Ascra, civitate sua,
5 posteriore tempore aetatis suae
incoluit, in qua eadem carmina
Hesiodus se scripsisse testatur, et
de saeculis refert; quem imitatur
poeta scribens saeculis futura
10 témpora meliora, in honorem
Salonini, filii Pollionis, qui natus
est apud Salonas in Dalmatia:
inde nomen accepit. In Sibyllinis
libris dicitur inventum, quando
15 cum Pelle Iovem regno et Apol-
linem regnaturum. f ptoic inter-
pretantur solem significan. Vir-
gilius Apollinem déclarât, quoniam
et Lucinam dicit, quae eius est
1 historiam] istoriam istoriam L
istoriam NP || sequtus P || 2 Cymaeum]
cimeum || hysiodi L bysidi P hissiodo,
corr. hesiodi N fl 3 CymaJ cima || asia
L assia P | 4 quam reiecta Ascra]
quer eiecta ë a sacra LN <] reiecta è
ascra P || 5 posteriore LN postere
P || temp LN || 7 hysiodus LP isid,
corr. esiod m. rec. N || scripsise P
8 de P || refrèt P [ que emitatur P
quae emitatur L quemitatur, corr.
quem imitatur m. rec. N || 10 tempore
P I meleora, corr. meli- P || onorem N \\
llsaloniJ/P saloni , corr. m. rec. N \\
13 accepitj accipit; || SibyllinisJ sibilli-
nis Л 14 dt L I quo, no in ras. P quo
LN |J 15 pellen LP \\ 15 s. ApollinemJ
apollionem || 16 f ptoicJ utrum corrup-
tum ex Ф01ВОС an ex lemmate pveeo?
cf. schol. Bern. p. 777 ad V. 8: pvero
Phoebo vel Salonino || 16 s. interpcantur
L || 18 apollionem LN appollionemP ||
19 LucinamJ lucaniam || qui eius L N.
7 Hesiodusj Opera et Dies, v. 630
-640, ubi his contraria referuntur.
8 de saeculis] Opera et Dies v.lOOss.
II
interpretantur Sibyllam, quae
fuerit Cumana, quae praedixit
futura. Aliter: Cymaeum Hesio-
dum dicit. Cyma enim in Asia
civitas, quam relicta Ascra, civi- 5
täte sua, posteriore tempore ae
tatis suae incoluit, in qua eadem
carmina Hesiodus se scripsisse
testatur, et de saeculis refert;
quern imitatur Virgilius scribens 10
saeculis futura témpora meliora,
in honorem Salonini, filii Pollio
nis, qui natus est apud Salonas
in Dalmatia: inde nomen accepit.
Vel subtiliter Augustum dicit. 15
1 intpretantur P intptantur LN\\
Sibyllam quaeJ sibillamq; || 2 Cumana J
cumeana || que LN || predixit P
3 cymeumP cimeum LN | 3s. hissio-
dum IjP /////esiodum, e in. rec. N \
i Cima enim L Cim enim P Ц assia
LP a /sia N |l 5 asacra P || 6 tempore
от. LN || 8 hissiodus LN issiodus,
corr. ess- N || scripse Ar || 9 sctis LN
siculis P || référant NP \\ 10 que L
q, P || emitatue LP emitatus, corr.
im- JV" || 11 seculis P || 12 solonini LP
solonini, corr. sa- N ¡| 14 dalmacia L
та.
daltia, corr. m. II P J accipit LP \\
15 AugustumJ agustum.
8 Hesiodus] cf. exc. 1.
 EXPL. IN VEEG. BVC. 1Ш, 4. 75

I II
soror, vel subtiliter Augustum
dicit.
Aliter: CVMAEi idest séptima
Sibylla, quod decern sunt Sibyl-
5 lae, ut hoc exemplum manifestât.
Sibyllae generaliter dicuntur om- •
nes feminae vates lingua Graeca.
Nam 6ióg Aeolico sermone Deus;
ßovXijv Graece mentem nuncu-
10 pant, quasi Dei mentem; proinde
igitur, quod divinain voluntatem
hominibus interpretan solebant,
Sibyllae nominatae sunt; sicut
enim omnis vir prophetans vel
15 vates dicitur vel propheta, ita
omnis femina prophetans Sibylla
nominatur: proprium nomen ex
officio, non ex proprietate voca-
buli est. Decern autem Sibyllae
20 a doctissimis auctoribus fuisse
traduntur, quarum prima fuit f
1 agustum P agust LN \\ 3 cumei
P cum ei L cumei, corr. cimei N
idest от. P || 4 eibella (la in ras. P)
LP sibella, con: sibilla N | quodj
qui P c\ L que, corr. quia m. rec. N |j
•is. sibellae LP sibellae, corr. sibillae
Лг I 6 utj et P || 6 sybillç P sibelle L
sibelle, corr. sibille N || dût L || 7 femine
LN || ligua P I greca P || 8 N, corr.
Nâ т. II vet. P || atas | sios || AeolicoJ
eulicio || 9 ßovl^v] bel in n LP bellian
N Q grece P |j 9 в. nunccupant LN
10 qsi P quae si L || 11 quodJ quae
LN g P || diuina L || uoluntatum L
uoluntatum, corr. -tern m. rec. N ¡|
12 interpretarij interpraetari || 13 sy-
belle P sibelle L sibelle, corr. sibille
N |! nominate LN || 14 profetans P \\
16 syuella P sibella L sibella, corr.
sibilla Л' || 17 proprium nomenj jmo ||
18 propetate, corr. m. rec. N | 18 s.
uocabili P || 19 decim LP decim, corr.
decern N || sybelle P sibelle L sibelle,
corr. sibille N \\ 20 a ctoribus, corr.
m. I N 1 21s. fuit dipsis LN fuit
difjeie m. II vet. suprascr. P.
 76 IVNIl PHILAKGYRII

I П
dipsis, secunda Libyssa, tertia
Delphica in templo Delphici
Apollinis genita, quae ante Tro-
iana bella vaticinata est, cuius
б plurimos versus operi suo Home-
As inseruit. Quarta Cimmeria
in Italia. Quinta Erythraea, no
mine Herophila, in Babylone orta,
quae de Graecis Ilium petentibus
10 vaticinata est, perituram esse
Troiam et Homerum mendacia
scripturum; dicta autem Ery
thraea, quia in eadem insula
huius inventa sunt carmina. Sexta
15 Samia, quae Phemonoe dicta est,
a Samo insula, unde fuit cogno-
minata. Séptima Cymana, nomine
Amalthea, quae novem libros
attulit Tarquinio Prisco, in qui-
20 bus erant decreta Romana con
scripta: ipsa est et Cymaea, de
qua Virgilius <y. 4>: Ultima
Cymaei venit iam carminis

1 libissa P Ubis sa LN | 2 Del-

phicil delphi L P delphic , corr. m.
rec. N || 3 apollonis LP apollonia,
corr. -inia N I que P || 3 s. ante Tro-
ianaj antea troiana | 5 plurimus, corr.
-os P || 6 CimmeriaJ Chimeria || 7 hiri-
thria LP irithria, corr. erithrea JV Ц
8 herofila LP erophila N || Babylonej
babilone || horta L || 9 quaej que ]|
grecis NP gregis L || Iliumj ilium J
poetentibus P || 11 troini P || mendatia
NP || 12 scripturam, corr. -urn P ||
12 s. hirithria L hiritria P hiritria,
corr. heritrea N || 13 insola LP ||
15 Samia] samea | 15ss. quae Phemonoe
— séptima от. LN\\ femone P || 16 in
sola P ¡| 17 chimana JV || 18 amaltea
N 1 noué, u eras. P || 19 adtulit N |
tarcinnio LP tarqnio, corr. m. rec.
N || 21 ipse L ipse, corr. ipsa N \\
cymea LP cimea N \\ 23 cymei NP
cimei L.
 EXPL. IN VERG. BVC. ПП, 4-6. 77
II
aetas. Dicta autem Cymana a
civitate Cyma, quae est in Cam
pania, cuius sepulcrum in Sicilia
adhuc manet. Octava Hellespon-
5 tea in agro Troiano nata, quae
scribitur Solonis et Cyri fuisse
temporibus. Nona Phrygia, quae
vaticinata est Ancyrae. Decima
Tiburtina, nomine Albunea. In
10 quibus omnium carmina efferun- 10
tur, in quibus de Deo et de
Christo multa scripsisse manife-
stissime : celebrior autem
inter ceteras ac nobilior Ery-
15 thraea perhibetur. 15
4. AETAS idest terupus inple-
tionis prophetiae Sibyllae vel
finis, quem narrât Hesiodus. VL-
TIMA idest postrema.
20 5. MAGNVS AB INTEGKO idest 5. ab integro idest de novo. 20
ab initio vel ab origine.
6. IAM REDIT VIRGO idest Iu- 6. virgo idest Iustitia vel
stitia fugiens malos hominum Maria, redit idest post Evam.
mores inter rústicos morata [est] satvrnia idest aurea.
25 in caelum abiisse fertur. Ideo
Iustitia virgo dicta est, eo quod
1 cimina L cymi///a, corr. cyme/////a 16 etas P || 16 s. impletionis P \\
Лт J 1 s. acuítate, corr. т. rec. N || 17 Sibyllae] sibille || 18 quem] que ||
narra P || issiodus LP ///isiodus, corr.
2 CymaJ cymas || que L || 2 s. cam- //.'esiodus Л* ¡ 19 postraemaiV 22 Virgo]
panie J4T Ц 3 sepulchrum || 4 a. Octaua Uirg LP || 23 re///dit N || peuam N.
elespontea L Octaue (corr. -a) heles-
pontea N Octauelespontea P || 5 Tro
iano nata quae] moiano nataque P
moia non ataq; (que N) LN \\ 6 CyriJ
ciri || 7 Nona Phrygia] Non afrigia LP
Non afligiam N || 8 Ancyraej aheirae
P aheire LN \\ 9 TiburtinaJ tiburtim
LP tiburtym N || AlbuneaJ albunia ||
12 multas P | 12 s. manifestisime P
lucunam indicavi \\ 13 caelebrior L ||
14s. erithria LP eritrya 2V|| 21 inicio
L \ 22 s. iusticiaf giens P || 23 malus
v
L | hominem P || 24 [est] uncis circum-
scripsi, cf. seheil. Bern. | 26 habiisse N |
26 îusticia P.
 78 IVNII PHILARGYRII
incorrupta est, vel Maria, satvr-
nia EEGNA idest stabilia regna.
7. nova progenies idest qui
dam dicunt inspiratum eum de
5 Salvatoris adventu, quidam de
adventu Salonini Pollionis, qui
dam de adventu Octaviani dixisse.
cáelo idest ab.
8. TV idest Diana, nascenti
10 idest Phoebo. pvero idest Salo-
nino, Pollionis filio. QVO idest
puero. férrea idest gens labo
riosa.
9. desdíet idest cessât, svr-
16 GET idest reparatur.
10. LvcrNA idest Diana, lv-
сша idest quae parturientibus
lucem praebere creditur et lucem
nascentibus dat.
20 11. TEQVE ADEO DECVS idest
adulatur consulem.
10. apollo idest Caesar.
11. Inibit idest incipiet, con-
secrabit.
25 12. MAGNI idest longi. PROCE
DERÉ idest provenire. menses
idest XII, quod ante X fuere, vel
saeculum bonum.
1 inscripta, corr. incurpta ? | Is.
Baturnea LP || 2 idest от. P || 4 dient
P || 6 solonini LP solonini, corr. sal-
N || pollonis, corr. polli- P || 7 ad-
uentu LP || 9 deana P deana, corr.
di- N dea L || 10 febe LN febe P ||
10s. solonino LN solonino, corr. sal-
N || 14 desinet| Desinat || 16 lucinia L
lacinia P 0 deana LP deana, corr.
diana iV|| 16 s. lucinia L | 17 -i- deana
lucina i- que per dittograph. L |] quaej
que |) partumentibus P partu menti-
bus LN || 21 adulaturj adolatur ||
22 Appollo P I caesa L || 26 s. Menses
•IXn'P || 27 quodj q || inte L |] 28 se-
culum P sclm N sedm L.
II
7. nova progenies idest Au-
gustum dicit. Aestimavit enim
Virgilius, quod de Augusto prae- 5
dixit Sibylla, cum de Christo
omnia prophetavit. caelo idest
f ut Lucanus, ut Virgilius aestimat.
8. férrea idest bellicosa et
laboriosa. 10
ir»
10. lvcina idest Diana, quae
lucem nascentibus facit. tvvs
apollo idest Augustus.
20
11. te consvle idest hoc ad-
mirabile tuo tempore meruisti.
12. MAGNi menses idest tem- 26
pus bonum, idest XII, quod ante
X fuere.
3 noua i- progenies LN || 3 e.
u
agustum L P agustum, corr. m. rec. N Ц
4 AestimavitJ Estimauit || 5 que LN
qui P || agusto P || 6 SibyllaJ sibilla ||
7 profectauit L profe'//tauit N || 8 ut
ulcanus LP an sitbest locativus? || ut
от. N || aestimatJ estimât || 16 quaeJ
que LN q, P || 17 nascentibus -i- LP
nascentibus¡///N1- 18AugustusJagustus
23 të P I) '23 s. mirabile P || 26 q N
q; L qui P.
 EXPL. IN VERG. BVC. IUI, 7—18.
13. te DVCE idest veniente Sa-
loninO. SCELERIS NOSTRI idest
5 pec^atorum nostrorum, idest pro-
scriptionis Sullanae et Caesa-
rianae.
10
14. solvent idest homines
corpus nostrum liberabunt a
peccatis. Tempore enim Augusti
1.5 Salvator venit.
15. ILLE idest Caesar.
16. HEROAS idest potestates
caelestes.
17. PATRiis viRTVTiBvs idest,
20 quod Iulius Caesar orbem terra-
rum pacasse videtur, qui Augu-
stum, sororis suae filium, here-
dem Imperatoremque reliquit.
18. MVNVSCVLA idest dirivati-
•25 vum a 'muñera'.
3 -i- te duce LP II veniente schól.
Bern.\ uiuente || За. solonino L eolo-
nino, corr. sal- N solonine P \\ i idest
ante peccatorum от. P \\ 6 s. pro-
scriptiones P et schól. Bern. || 6 Sulla
nae | solone L P solone, corr. salone N ||
6 s CaesarianaeJ cesariane fl 14 agusti
LP || 16 cesar P || 18 caelestis i\r||
20 que P quae L que, corr. quia
m. rec. N \\ cesar P \\ 21 pacsasse,
corr. paccasse P peccasse L peccasse,
corr. paccasse N || 21 з. agustum LPW
22 sue N seu L \\ 23 imperatorê q
LN imperatoré (e in ras.) quae P ¡;
relinquit P relinquid LN || 24 s. diri-
TativumJ diriuá fort. leg. diminutivum,
cf. ad v. 21 et schol. Bern.: apte di
minutive ¡| 25 aj aut.
79
II
14. solvent idest dimittentur
peccata nostra adventu Christi.
13. sceleris NOSTRi idest Vir-
gilii, et Mantuae illi dicit, quod
dimittetur ei et plebi suae ad- 5
ventu Augusti.
15. DEVM vitam accipiet idest
Augustum inmortalitatem conse-
cuturum adfirmat, quod ad Chri- ю
stum pertinet.
14. solvent terras idest
liberabunt.
15
16. iieroas idest potestates
caelestes.
17. patriis virtvtibvs idest,
quod Iulius Caesar orbem terra- 20
rum pacasse videtur, qui Augu
stum, sororis suae filium, here-
dem Imperatoremque reliquit.
18. nvllo cvltv idest sine
cultu humano producet terra 26
fructus.
2 aduextu L |) 3 n P || 4 ille LP ||
Y
6 plebie LN || 5s. aduenti N || 6 agusti
u
LN agusti, corr. m. IIP || 9 AugustumJ
v
agustum |1 9 s. consequiturum N con-
sequiturum LP \\ 10 ad supra lin. m.
rec. N || 12 soluant LP soluant, corr.
-ent ^¡17 Haeroas L Haerohas N ||
tatoe
potestas L potes , ta m. I, tes m.
rec. .W|| 18 caelestas, corr. -es N ce-
lestes P || 19 Patrus L pacatis in ras.
N || 20 quodj qui P q i- LN || cesar
LN cçsear P || 21 pascasse LN ||
21s. agustum £2V"|| 23 inperatoremque
N || 26 fructos L fructos N.
 so IVMI PHTLAKGYRII
I II
19. EKRANTis idest sine cultu
humano pro multitudine. cvm
baccare idest baccas idest boe-
din, genus herbae floris et odoris
5 iucundi.
20. COLOCASIA idest herba, in
Aegypto circa Nilum nascitur et
apud Alexandrinos cibo digna.
KiDENTi idest patenti. acantho
10 idest genus herbae.
21. distenta idest plena.
CAPELLAE idest a ccapra' dimi
nutiv um.
22. magnos idest feroces ho-
16 mines. metvent idest mansue-
scent enim.
23. CVNABVLA idest initia ge
neris.
20 24. OCCIDET idest abscondetur.
FALLAX herba. Aconitanam dicit,
quae nascitur in Sardinia pasti-
nacae similis, quam si quis come-
derit, moritur. Alibi autem nata
25 somnum facit hominibus tantum.
1 Errantes LN || cultu L cultu/^'
N I 2 humana, can: -o m. I P j|
3 hachare LP\\ 3 s. i- bacas (bacchas N)
herbe LN i- boed ingemis herbae P ||
4 herbae florisve schol. Bern. || 6 io-
cundi N || 6 Colocassia L Collocassia
P || 7 aegipto LN \\ 8 alexandrios
L alaxaudrios P || herbo cibo P ||
h
9 achanto LN achanto, corr. т. I P |
10 herbe LN || 12 Capelle LN | 12s.
diminii P diminum L diminuí N ||
16 enim от. N |¡ 17 Canabula P ¡|
20 abscondeturJ abscondet || 21 erba
N \ AconitanamJ acconitanam || 22
quaej qui P || 22 s. pastinacaej pesti-
naci codd. apiastri Sermus || 23 siqus P
23s. commederit N || 24 moritur, ri
in ras. P || 24 s. nata somnumj natas
omnium || 25 fecit P || hominum L \\
tm LN tam P.
19. cvm baccare idest fiôlTC
et Kíñ vel genus herbae (floris)
et odoris iucundi.
20. RiDENTi idest patenti. co-
LOCASiA idest herba, quae in
Aegypto circa Nilum nascitur, et
in cibum digna, acantho idest
herba. ю
21. DLSTENTA idest plena.
i;,
23. FVNDENT flores idest ad
Christum pertinet, quoniam magi
obtulerunt ei muñera.
24. serpens idest diabolus. 20
herba idest doctrina gentilium,
FALLAX herba idest Aconitana,
quae nascitur in Sardinia pasti-
nacae similis, quam si quis come-
derit, moritur. Alibi autem nata 25
somnum facit hominibus tantum.
1 Cum bacchare -i- 15 *n L Cum
baccare i- Köbb et fiïn P Cum
hachare -i- bö ob ethín N j] 2 herbae
(florie)J herbe || floris ex exc. I inserui g
3 iocundi L iocundus N || 6 s. colo-
carsia LP colocarsia, corr. -casia N |
7 quaej que P q; LN || 8 aegipto N |
NilumJ nilo | 9 Achanto LP Accanto
N || 18 qm LN quando P || mai Л*[
19 e1, i m. rec. N || 20 diabulus, corr.
diabolus P || 21 gentiîi P gentili LN ||
23 quaej que || 23 s. pastinaci P pasti-
nasci L pastina///ci, corr. -ce JV
24s. cömederit JV || 26 somium N |
tantumJ tm.
 EXPL. IN VEBG. BVC. ПП, 19—30. 46. 81

I II
25. ASSTRiVM idest per meto- 25. ASSYRiVM amomvm idest
nymiam pro omni malo pugna- genus pigmenti, apud Assyrios
tionis intellegas. vvlgo nasce- tantum fit. vvlgo idest ubique
tvr AMOMVM idest passim, om- nascetur.
5 niño, ubique, promiscué. Amomum
genus floris, ex quo amomum
unguentum nascitur.
26. parentis idest cum ad
virilem togam perveneris.
10 28. PAVLATIM FLAVESCET, blic 28. PAVLATIM idest sine studio 10
fithir, idest sine studio hominum hominum. arista idest segete.
terra fructus tradet. arista broth.
Omnia tibi erunt duplicia.
29. RVBENS idest matura, sen- 29. rvbens idest matura.
is TIBVS idest vineis, arbustis, idest
argumentum summae felicitatis.
30. svdabvnt idest effluent.
mella idest quia ex rore nasci
tur vel colligitur aut quia de
20 cáelo cum rore cadit.
46. * et quod adhuc per dígi
tos nentes ad fusum tamquam

1 asbyrivmJ Assirium ¡| 1 s. metony- 1 AssvRivM | assirium ammonium

miamj metonicon -i- || 2 per oma L LN U 2 Assyrios | assirios || 11 segite
per omi N || 2 a. malo pugnationisj ItP segite, corr. segetes N.
/ort. leg. modo pigmentationia , cf.
exc. II |1 3 intelleges LN intcrreges
P || 4 ammomu LN аттошшп 1'
5 пЪщ N H promiscuç LN promiscuae
P | ammomum NP || 5 as. Amomum
— naeciturj Amomum genua floris,
quod tantum in Parthia naacitur, quo
amomum unguentum conficitur schol.
Bern. | 6 ex со N || amomumj ammo
mum || 7 ungentum P || 10 Paulatitî
P 1 10 s. blaic fithir P I 11 studioj
studia | 13 dupliciaJ dulcia schol. Бет.
15 ueneisP || idest от. L || 16 summaej
sume | 17 sudabunt P || 18 idest от. P
quiaj que N || exore, corr. m. vet. P
ex ore N ex eo L || 19 col legitur LP
collegitur, corr. colli- N || quia dej
q d N || 20 s. cadit ->£ Et quod L cadit
-X Et quod N cadit. Et quod P ||
22 nenteej mentes, cf. infra p. 86, 24 ¡|
foesum P.
SorTÜ comm. Vol. III. Fa»c. II.
 82 IVNII PHILARGYRII

I II
praesens et praeteritum traicien-
clum est.
47. PARCAE idest Parcas хата
àvritpQaeiv appellatas, quod mi-
5 nime parcant, quas tres esse
voluerunt: unam, quae vitam lio-
minum ordinat, alteram, quae
contexit, tertiam, quae rumpit.
Incipimus enim, cum nascimur,
10 sumus, cum vivimus, desinimus,
cum interimus.
49. iovis INCREMENTVM idest
cui ■ magna m virtutem Iovis dat
aut (qui) quasi in numerum Deo-
15 rum cesserit.
50. convexo idest eruind vel
digas, rotundo, nvtantem idest
digeses aut exultantem cum gau-
dio, an trementem sub onere.
20 51. tract VSQVE idest latitu-
dinem.
53. par« VLTIMA idest quo
vitam liceat earn mihi vivere.
56 NEC LINVS: Apollinis filius.
25 Orpheus Calliopae Musae et
1 prcsens P || ptm LN preterítum
P Q Is. traiciendum -Ж- L tragecien-
dum {corr. tragic-) ><■ N traieciendum
est P || 3 parcakJ Parce || cata
4 antefrasin LP antefrasin, corr.
antifrasin N || apellatas NP | 5 par-
cantJ parcent || 6 quaeJ q; || 6 s. ho
minis LN || 7 hordinat N \\ quaej q; j|
8 que LN || rumpitJ erumpat, cf. sclwl.
Bern. || 9 nascimus P || 11 i terimus,
corr. m. rec. N I 13 cui, i in ras. P
14 aut (qui)J aut || 1(5 s. eruind t digas
P om.LN | 17 retundo LP retundo,
corr. rot- Л' | 18 digeses P от. LN
cum от. P || 18s. gaudio i- N \\ 19 tri-
mentem P || onore P honore LN
20 Tractusq N || 23 liceatj liquiat ||
UIuere, corr. m. I P || 24 apollonis IjP
aitollonis, corr. -inis N || 26 Orfeus
calliope Ij calliopeae P || 25 s. et
OeagriJ oetogri P .o. et cgri LN.
 EXPL. Ш VERG. BVC. ПИ, 47-66. 31—34. 8:5
II
Oeagri fluminis filius fuit, [Thebis
oriundus est,] qui tantum potuit
cithara, ut Eurydicen revocaret
ab inferís. Linus autem Apollinis
5 filius fuit Thebis oriundus, qui
de cursu solis lunaeque omnium-
que astrorum scripsit ....
31. FRAVDis idest astuti animi. 31. PRISCAE FRAVDIS idest
astutiae hominum.
10 32. TEMPTARE idest temptabunt. 32. ТНЕТШ idest mare vel 10
THETiM idest mare vel nomen loci. »ornen loci.
31. SVBERVNT *
33. IVBEANT idest cogant.
34. TiPHYS idest magnus guber- 34. TiPHYS idest gubernator
15 nator navis Argo, idest midnau, navis Argivorum. altera argo 16
qui in Ponto cum posteriore idest ut fuit antea cum Graecis.
parte navis dicitur périsse (in
loco), qui Symplegas appellatur.
1 s. Verba Thebis oriundus est ut ex 8 prisée LP || 10 tethim LN
sequcntibus praerepta seclusi, cf. schol. tethï P || marej maris || 11 nomenj
Bern. || 2 oriundas LN oriundas N \\ no ¡| 14 tiphvsJ Typhis || 14s. guber
nator altera argo i- nauis Л* || 15 acr-
3 cythara L || euridicen LP "uridi- giuorum LP || 15s. altera argo i- hic
cem, corr. m. rec. N |j 4 inpheris L от. N || 16 gracie LN crecis P.
impkeris P || apollonis NP appollo-
nis L || 5 ThebisJ thebeis || oriundas ;
С solus L I lunae que P lunaeq N ||
6 s. omniumq N || 7 s. scripsit -X frau-
dis L scripsit fraudis N scripsit frau-
dis, in marn. -X P Verba versibus
non infacunclis, quae banc scnlentiam
olim claudebant (cf. schol. Bern.), librarii
inscitia loco suo mota infra p. S7,l in
ternes || 8 animij animum LN ani-
inium P Fort, nil nisi (astutiae) honii-
num subest, id quod et in exe. II et in
schol. Bern, exhibetur || 10 temptabunt
scliol. Bern.\ temptabant LN temta-
bant P J 1 1 tethim L tetim N || 12 Sub-
errunt P Post suberunt lacunam indi-
cavi, cf. schol. Bern, p 780 || 13 agant
LN Ц 14 Tiphis L thiphis Лг tithis
P || 15 navis schol. Bern.\ maris ||
15 s. midnau qui in P mo nau quin I,
ino naui qui n, corr. m. rec. N || 16 po
steriore! superiore schol. Bern. || 17.s.
(in loco) qui Symplegas scrip.ti scholia
Bernensia (in loco qui simplecas dicitur)
seeutus qsi -Ж- implegas P qei implegasi
qsi ¡rapiegas iv" || 18 appellatur % L..
 S4 1VNII PHILARGYRIT
I II
30. MAGNVS achirles idest
Augustus. Gaius Caesar, cum
testamento regnum traderet Iulio
Caesari, etiam Troiam iussit re-
5 staurari ab eo, quoniam ipse
superstes minime potuit.
10
37. FiRMATA idest ubi virilem
IB togaru sumpseris [idest ubi ado-
leveris].
38. CEDET idest abstinebit.
NAVTICA idest navis.
20
39. MVTABiT idest pretio. feret
idest omnia enim abundabunt.
40. RASTROS daintbech idest
ligones idest non seretur terra.
25 FALCEM idest non falce putabitur.
41. ROBVSTVS idest propter
ubertatem terrae.
42. mkntiri idest tucrecha,
2 agustus P || cesar LN ^ b qui Г
quod LN И 6 suptes L subtes Лт '
15 sumseris P || los. i- ; ubi ado-
laueris P от. J> Л" pro ghssa seclusi
17 caedet NP || 18 navisj naui |
21 Motabit P || ptio LN rftio P
22 abundabuntj habundabunt || 23 s.
dainthech от. L N idest ligones от. P
24 seretur, cf. schol. Bern, ad v. 45 ]
exercetur || 25 potabitur L N || 26 s.
j ' pubertatem L N | propter ubertatem
terrae inf'atigabilis non iniciet se labori
schol. Bern.
36. MAGNVS ACHILLES idest
Augustus. Gaius Caesar, cum
testamento regnum traderet Iulio
Caesari, etiam Troiam iussit re
stauran ab eo, quoniam ipse 5
superstes minime potuit. Vel de
Pyrrho Epirota loquitur de ge
nere Achillis, vel ipsum Pyrrhum,
qui acerrimum bellum Romanis
intulit, hunc ergo Achillem dixit, ю
Troiam autem Italiam vult intel-
legi per longiorem sensum, quae
a Troianis est constituta.
15
38. CEDET idest cessabit a
navigatione mercandi. NEC mv-
TABiT idest cum oneribus mer-
catoriis non gemet. 20
39. FEKET omnia idest omnia
abundabunt.
■_>:,
41. ivga soLVKT idest non
arabit pro ubertate fructus, quem
terra sua sponte gignet.
42. MENTIKI idest fucata enim
2 agustus LP || GaiusJ Iagus L
•i- agus P || cesar LN cessar P || 3 Iulbo
£ I 4 cessari P caesares, corr. -is
L || б qm LP q N || 0 suprestes P
supstes LN || 7 PyrrhoJ pirro | epi-
roto 1Л1 || 8 PyrrhumJ pirrum | 9 ro
mani s P romani sunt L || 10 acbil-
len L achilen P | 11 Troia JV | italia
L И 12 que LN q, P fort. leg. quod
13 a от. iV|| est от. P || 18 s. nutabit
]¡N | 19 s. mercatoris N mercationis
P mereadonis L || 22 abundabuntj
habundabunt || 29 fucataj fusca, cf.
schol. Bern.
 EXPL. IN VERÜ. BVG. IUI, 36-44. 21—86. 86
I II
tacata enim lana mentitur alium lana, quae ab hominibus accepit
colorem. colorem, mentitur i Hum colorem,
quem non natura sibi ....
44. CROCEOidestglas. (mviuce)
5 rubida tinctura vel purpura vel flos.
mvtabit idest tondebit. lvto
idest sua natura. Aliter
21. ipsae lacté ipsae per se,
non per pastores,
lo 23. blandos flores non omnis
blandos sed ab omnibus meliores.
26. SIMVL HEROVM LAVDES
idest Pollionis et Caesaris, ut
<E. Ill, 86>: ipse nova car
is mina fecit.
31. PRISCAE VESTIGIA idest
vetera bella, raptus coniugum,
perfidias hospitum dicit.
36. MiTTETVR Achilles idest
20 de Pyrrho Epirota loquitur de

1 fucataj fusca PN fusa L, cf. 1 quae I qui || accipit NP \\ 2 calo-

sehol. Bern. || lanaj luna LN от. P rom priore loco LN \\ 3 ij L qui P
alium alium P \\ 4s. Croceo i- rube ft Post sibi lacitnam statut.
tinctura LN Croceo i- glas t tinctura
P || 5 rubidaj rubra schal. Bern. ||
6 tondebitJ en latet ostendet У cf.
exe. II H 7 s. aliter ipse P aliter ipse
LN MVTABiT idest natura sua ex alio
in alium colorem schol. Bern. || 8 lacty
P || ipsaeJ ipse || psse LN\\ 9 s. non per
pastores, blandos FLOHES schol. Bern.
non p"post oblando flores P nomppost
oblando flores N non p post oblando
flores L J 10 omà I | 11 hab N ||
ominibue iV hominibus LP \\ 14 s.
: uacar
no.mina, m. I corr. L \\ 16 Prisco LN
17 vetera bella schol. Bern, uetere
bello || raptusque coniugum schol. Bern.
raptus coniugium || 18 perfldiae schol.
Bern, per insidias PL p insidias N ||
ospitum L || 19 mitetur P || achiles P ||
'20 pyrro P pirro LN.

13ss. Pollionis et Caesaris, ut: ipso

nova carmina fecitj E. III, 86:
Pollio et ipse facit nova carmina.
 86 1VNII PHILAKGYRII

I 11
geuere Achillis, idest ipsum Pyr-
rhum, qui acerrimum bellum Ro
manis intulit, hunc ergo Achil-
lem dixit. Troiam autem Italiam
5 vult intellegi per longiorem sen-
sum, quae a Troianis est con
stituía.
39. FERET idest procreabit.
43. ARIES idest per arietem 43. Aries idest totum pecus
10 totum pecus vult intellegi. significat. ío
44. LVTO idest fusco vel fulvo, 44. CROCEO LVTO idest fusco
ut ibi <A. VII, 26>: Fulgebat vel fulvo idest suam naturam
lutea bigis. ostendet.
45. SANDYX idest genus herbae 45. sandyx genus herbae rossei
15 rubeum, cuius radices infantes colorís idest gl aus. 15
cum coxerint, ceram tingunt.
4(5. CVRRITE FVSIS idest Deae,
quae per fata vaticinantur ; tria
autem fata fingunt in colo et
20 fuso digitisque filum ex lana
torquentibus propter tria tém
pora: praeteritum in fuso iam
netum atque involutum est; prae
sens, quod inter dígitos nentes
25 traicitur; futurum in lana, quae
1 achili.s i'll i- JV \ LP || Is. Pyr- 9 totus JP К 11 fuscoj fuco I 13 osten-
rhumj pirrum | 3 intullit /' || 3 s. achi detl ostendit || 14 sandyxJ sandix
herbe LN l 14s. rossei colons, cf. schul.
len P || 5 uul , corr. »i. rec. JV | p L
Bern.: herbae rubeaej annios sieco-
p P post JV || 6 que P q; LN, fort,
loris P oesicoloris LN U 15 gl"aüs
legendum quod || а от. LN || 8 feketJ
Fert || procreauit LN || 9 auiies LN LJV.
10 totumj ceterum schol. Pern. \\ 11
fusco J fuco P suco LN \\ suluo L ||
12 ut ubi P || 13 lutea biges NP lute
abiges L || 14 SANDYXJ sandix || 16 cum
coxerintj concoxerint || ceram tinguntj
cera (caerá P) intingunt codd. ceras
ex eis tinguntur schal. Bern. || 17 fossis
L fossis, corr. fusis P || 17 s. deaeque
NP daeaeque L || 18 p fata JV !
20 fosso L fosso, corr. fuso NP || filumj
philum 1 21 pp tria LP p tria JV ¡|
22 ptib LN pteritum P || fosso L fosso,
corr. fuso JV fos P || 24 q L q JV qui P
nentesj mentes || 25 tracitüs L trucitus
JV || lana que P lanaque JV laque L.
 EXPL. IN VERG. BVC. IUI, 39-61. 87
I U
colo inplicata est. * versibus non
infacundis.
50. NVTANTEM MVNDVM idest
an exultantem gaudio an tremen-
Lem sub onere gravi.
55. ORPHEvs idest filius Cal-
liopae Musae et Oeagri fluminis
[Thebis oriundus] fuit, Linus id
est Apollinis (filius) fuit Thebis
m oriundus, qui de cursu solis lunae- 10
que omniumque astrorum scripsit
versibus non infacundis.
58. Arcadia idest ubi maxime 58. PAN ETIAM ARCADIA ubi
colitur vel ubi natus est. maxime colitur.
15 60. INCIPE PARVE PVER idest
dicuntur infantes post quadra-
gensimum diem matribus f ad-
ridere agnoscere, sin vero ante
quadragensimum, indicium est
20 mortis. RISV idest quoniam co-
gnoscere sie videntur filii parentes
suos, cum his ultro adrident.
61. DECEM idest quod mares
1 inplicata est * versibusj inpli 3 Mutantem N \\ 4 s. ante tremen-
cata -: -Ж- (X- N) Uersibua || De Mo tem P || 5 subenere L \\ 6 s. Calliopac|
hoc loco cf. supra p. 81s. || 2 infacundisJ caliope || 7 Musael musse || oetegri I P
infecundia Verba versibus non infaeun- oegri N || 8 [Ihebis oriundus] cf.
die finem faciunt Ulis, quae supra exc. I || 8ss. Linus — oriundus от. X |
p. 83, 7 ad v. 56 inlustrandum de Lino 8 liinus, corr. linus P || 9 apollinus /' ||
vate dicta fuerant, cf. schol. Bern. p. 782 filius ex exc. I addidi \\ tcbis iV
et cxc. II II 13 area • dia L | maxima 10 oriundus fuit P || 12 infacundis |
N | 14 colitua L || est от. N || 15 paruae infecundia II 13 pan LN || archadia
P || idest от. P || 16 p ЛГ|| 16s. qdra- LP arcadie N.
gensimum L riuadragesimum N
17 s. f adriderej fort. leg. adridentes
eas || 18 antej an LN || 19 quadra-
gensimumj хьтй Cf. schol. Bern. p. 782 :
Risu cognoscere quoniam sic videntur
filii parentes suos agnoscere, cum ultro
eis adrident, quod post quadrageeiinum
diem faciunt; sin vero ante quadra-
gesimum diem riserint, indicium mortis
est U 20 s. agnoscere schol. Bern.
21 sicj sicut, cf. schol. Bern. | 22 "uos,
corr. m. vet. P || ultroj ultra, cf. schol.
Bern. || 23 decemJ Decim || quodJ q LN
qui P I) matres LN.
 lVNII PHILARUYRH
I II
in decern mensibus nascuntur.
fastidia idest contemptiones,
vitae labores.
63. NEC DEVS IIVNC MENSA
5 NEC DKA DIONATA EST CVBILI
hoc est pueris nobilibus editis in
atrio domus Iunoni Lucinae lectus
ponitur, Herculi теша. Iuppiter
et Iuno cum altercatione sine
10 coitu se deberé filios suscipere
(putarent), Iuppiter de capite
edidit Minervam, Iuno Vulcanum
clandum: hic praecipitatus de
cáelo arti fabrili operam (ledit,
15 fecit sellam mira arte et Dea
Iuno cum scdisset, haesisse dici
tur, quae cum rogaret, ut sol-
veretur, petit ille, ut ilia suos
parentes ostendisset, et risisse
20 dicitur Iuno, unde ille matrem
agnovit. DEA NEC DIGNATA CV
BILI quia nuptias Veneris peti-
1 decim NP J 2 faatigia LP |
contemptionesj contemptionis || 3 uite
Лг I) 5 cubili, alt. i in rus. || 6 hoc,
h in rus. P || aeditis LN ///editis P |j
7 atria N || domus от. Phil. || Iunoni |
iononi || lucine LN |l le tus, corr. w.
rec. N § 8 ponitur | ponebatur Phil.
herculis mensura L herculi mens// /7a
v
X || iupiter P iopiter L iopitir, corr.
-er JV У 11 (putarent) Thilo addidit
ederc filios susciperent Usenerus \\ iop-
v . .
piter LP ioppitir, corr. -er N \\ 12 ul-
canum LP ukanum, corr. m. rec. N
14 arti fabrilij artis fabrilis || 15 sellam
miram in qua cum Iuno sedisset scJiol.
Bern. || 16 hesisse L hessisse iV
heseise P (| 17 que LN || 18 illas uos
P || 19 risise P risese L || et risisse J
rtdrisisse nchol. Bern. \\ 20 illo, corr. ille
m. rec. У Ц martrem, corr. matrem P
21 dignatu L.
6 se. Pueris nobilibus — Herculi mensa Ursinus (Phil.).
63. NEC DEVS IIVNC MENSA
NEC DEA DIGNATA CVBILI EST 5
idest pueris nobilibus editis in
atrio domus Iunoni Lucinae lectus
ponitur, Herculi mensa. Iuppiter
et Iuno cum altercatione sine
coitu [sine partu] se deberé filios ю
suscipere (putarent), Iuppiter de
capite edidit Minervam, Iuno
Vulcanum claudum: hie praeci
pitatus de cáelo arti fabrili ope
ram dedit, fecit sellam mira arte 15
et Dea Iuno cum sedisset, hae
sisse dicitur, quae cum rogaret,
ut solveretur, petit ille, ut ilia
suos parentes ostenderet, et risisse
dicitur Iuno, unde ille matrem 20
agnovit. DEA NEC DIGNATA CV
BILI quod nuptias Veneris peti-
6 idest | i LN I editis LP editis//','
N || 7 domus от. Phil. Ц lucine LN
8 ponebatur Phil. [ hercula L hercula,
corr. -li N || Ioppiter LP || 9 etj ei
L P ei, corr. et N || uino L | 10 cuitu
L У [sine partu] ut glossam seclusi
filio" N J 11 (putarent) Thilo addidit
iopiter LP iopiter N || 13 ulcanum
LP "ulcanum, corr. m. rec. N \\ 13s.
praecipitaptus L \\ 14 / artis N || arti
fabrilij artis fabriiis || 15 sellum LN
16 s. heaisseXA' hesisse, corr. m. II P
17 que P || 19 risise P || 20 ilia, corr.
ille P || 2 1 indignata L indignata, corr.
dignata NP || 22 q LN que P || uene-
СГ
rit L uenit, corr. uenerit >». rec. N.
 EXPL. IN VERG. BVC. 1Ш, 63—V, 1.
verat, sed ab illa contemptus est,
ваш illam artem non dilexit.
60. INCIPE RISV PVER llOC est
iucundus esse et cognosce laetus
5 matrem. Sed aliter curiosi putant
hie suspicari.
10
FINIT -lili
INCU'IT -V-
1. convenimvs boni idest
idonei et docti peritia ad can-
is tandum.
Menalcas et Mopsus idest duo-
rum pastorum nomina sunt, quo
rum alter obitum fratris deflet
consecratum. Quidam autem (di-
20 cunt) banc eclogam pertinere ad
Saloninum, et divisa est in (II)
personas idest Virgilii et Aemili
2 Non illam JV || dilexitJ dix L '|
3 ineiperi supuer P ineipere supuer L
ineipere sipuer N | 4 ioeundus LN
let , corr. m. vet. P | б curiossi L
curiossi, corr. -osi P, cf. schol. Bern,
p. 782 ad v. 60 || 12 incpt v- LN
mcp v- P In N suprascr. uirgilius
cenobita l 13 convenimvsJ in P supra
scr. m. XIV: Cur non mopse boni qm
comienimus ambo || 14 peritia, corr.
er
periti P piti////, corr. m. rec. N !
16 menalchas L menalchos, corr. -as N
menal/í/chas P \\ 17 eint P || 19 conse-
cratumj et consacrât eum sclwl. Bern.,
fort leg. alter sacrât eum || quidam I
autem L | 19 s. (dieunt) ex schol. Bern,
et exe. II addidi || 20 eclogamj eglo-
gam NP égloga L || 21 soloninum LP
soloninum, corr. sal- N || (II) addidi j|
22 Aemili j mili.
89
lí
verat, sed ab illa contemptus est,
nam illam artem non dilexit.
60. incipe Risv PVER hoc est
iucundus esse et cognosce laetus
matrem. Sed aliter curiosi pu
tant hie suspicari. Dicuntur in
fantes post quadragensimum diem
matribus f adridere agnoscere,
sin vero ante quadragensimum,
indicium mortis est. lo
finit -nu
INCIPIT V-
1. CVR non mopse rel.Menalcas
et Mopsus duorum pastorum no
mina, quorum alter obitum fra- 16
tris deflet consecratum. Quidam
autem dieunt hanc eclogam per
tinere ad Saloninum, et divisa est
in (II) personas idest Virgilii et
Aemilii Macri, qui et ipse poeta 20
et Virgilio amantissimus erat.
Virgilius quasi persona Menalcae
1 ad L || contemptus] contép' || i io
eundus N || laetusj letus || 5 curióse P ||
6 hic L N || 7 quadragensimum] xLmum
r
8 atridere, corr. m.I Лг f adridereJ fort,
leg. adridentes eas, cf. exe. I p. 87, IG [
10 indicum LP || 11 finit -im- от. P ||
12 iNcipiT -v- от. P, sed in marg.
s. XIV v incpt v LN У 18 mobse
LN J rel.J rt || 14 mobsus LN [
15 corum N || 15s. fratrus L fratrue,
corr. -is NP || 16 deplet L deplet,
corr. deflet NP || consecartum N et
consacrât eum schol. Bern., cf. exe. I \
16 s. autem quidam i Ц 17 eclogamj
eglogam || 18 soloninum L soloninum,
corr. sa- JV И 19 (II) addidi \\ uirgili P |
20 milii LP milii, corr. m. rec. N \\
maceri LP mac///ri N || qui etj fiat |¡
20s. poeta etj poetae LN poete P |!
22 üirg LP Uirgit N | qfi jP quesi
L II menalce LP.
 90 IVNII PHILARG YRII

I il
Macri, qui et ipse poeta Virgilio
amantissimus erat. Ergo Vir-
gilius quasi persona Menalcae et
Macer quasi Mopsi.
5 2. inflare idest intus flare.
4. TV МАЮК tibi idest ut, cum
sub persona Menalcae se velit
intellegi poeta, Mopsus cum
maiorein prouuntiet. aeqvvm pa-
10 RERE idest oboedire.
5. INGERTAS PER VMBRAS idest
ex ventorum enim flatu arborum
rami commoventur et umbram
mobilem faciunt.
15 6. sivE antro idest pro 'in
antro'.
7. labrvsca idest seadinne,
silvestris vitis: ideo, quod in labris
ruris idest in saepibus nascitur,
20 vel uva agrestis dicta a labris
idest a marginibus f vinum na
et Macer quasi Mopsi. Лдара-
tixóv idest consussus. boni idest
docti et idonei ad cantandum.
4. TV MAiOR ut, cum sub per
sona Menalcae se velit poeta in
tellegi, Mopsus eum maiorem
prouuntiet.
m
5. SVB ingertas vmbras idest
ex ventorum enim flatu arborum
rami commoventur (et) umbras
mobiles faciunt.
ir.
7. labrvsca idest quod in
labris ruris idest in saepibus
nascitur silvestris vitis.

1 MacriJ maceri || qi et ipsa, corr. 1 qli NP quesi L || inobsS L

ipse m. rec. N flat ipse LP \ 2 erit 1 s. Dramaticon P Dramatieon L Dra
L P erit, corr. erat Лг || 3 personas jY mático N || 2 consussus LN con-
■I mact' N mater P \\ mobsi I,N cussus P I 7 menalco LP || uellit LP ¡|
0 tibiJ •!• -LJV| cuml sum Дг || 7 mae- 8 mobsus N || eumj enim j| 9 pro-
nalchae N \\ velit | uellit || 9 pronuntiat nuntiat, corr. -et N \\ 11 incartas, corr.
equum N pronunti aequum L pro- incertas N || 13 (et) ex schal. Bern, et
exc. I insérai || umbrae IjP umbre,
nuntiae qum P \\ 10 obedire N obedere
corr. umbras »i. rec. N | 14 mobile P
J' || 13 /////mouentur N J 13 s. umbrem
mouilem P hum brem ouilem L um mobile L mobile , corr. m. rec. X j|
bras nobiles (sic) schol. Bern. || 17 la 18 saepibusj sepibus.
bruscas L || feadinne L feadinne
siue potest labrusca dici N || 18 sil-
uistris P || ideo q L ideo que N
•i- eo qui, corr. qc1 P \\ 19 idest от. N !
saepibusj sepibus || 20 agristris P \\
a labrisj inlabris || 21 -i- : LP [|
uinuum L || 21s. f vinum nasciturj cf.
infra v. 71.

6 Schol. Bern. p. 784: tv нлгов sub persona Menalcae sc vult Virgilius

intellegi, ut Mopsus eum maiorem et se minorem prouuntiet. lunilius dicit.
17 Schol. Bern. p. 784: labkvsca vitis silvestris, labrusca dicta eo, quod
labris adponitur, sive quod in labris ruris, idest in saepibus nascitur. In
conparatione vineae vituperabiliter dicitur; quando vero sola profertur, lauda-
biliter dicitur. lunilius dicit.
 EXPL. IN VERG. BVC. V, 2-10. 91

scitur, sive potest labrusca dici
eo, quod feratur labrusca labris
in bibendo.
10. SI QVOS PHYLLIDIS idest
Gitonis filia et regina Thraciae
10 fuit, quae Demophontem, filium
Thesei, a Troia redeuntem ada-
mavit, postquam Troiam pugna-
bat; qui cum dedisset ei fidem,
se ad eam protinus perventurum,
15 et tardius perveniret, inpatienter
eum desiderans laqueo vitam
finivit ex arbore folia non ha-
bente. Reversus ergo Demophon
venit ad arborem illam et coepit
20 lacrimare. Illa autem sensit
amantis affectum et pro lacrimis
folia pullulavit, ex quo et Phyllis
vocata est. ignes idest amores.
II
8. CERTET AMYNTAS idest Cor-
nificius inimicus Virgilii. 5
9. QVID idest cïfïcê. si idest
ädäs.
10. AVT PHYLLIDIS IGNES idest
Phyllis, regina Thracum, et ada-
mavit Demophonta, Adrasti filium, ю
qui cum adhuc ad Troiam pu-
gnavit et non pervenit tempore,
quo promittebat ei pervenire ad
earn, illa propter dolorem amoris
laqueum pependit ex arbore folia 15
non habente: illa illic vitam fini
vit. Reversus ergo Demophon
venit ad arborem illam et coepit
lacrimare. Arbor autem sensit
amantis affectum et pro lacrimis 20
folia pullulavit, ex quo et Phyllis
est vocata.

1 sive — dici supra lin. т. rec. N i| 4 Certe tamintas JjN \\ amyntas]

2 qui, corr. quit P || labris | hibis |j
8phili(lis.V pilidisL pilides P || 9 geni-
tonis L N || Thraciae] traciae || 10 que
P y DemophontemJ demo fontem
11 tesei Лг tessei L teffei P || 12 pre-
quam, corr. m. rec. post- N || 14 semad
eâ L se.Ä'adeä N |] i>uenturum IjN
15 preuemret Л' || inpatienter, corr. in-
pacienter P || 16 eumj eo L \\ 17 foliam
P || 17s. habente LP || 18 demofons
LP demofons, corr. -fon N \\ 10 illu
LI' || cepit P || 21 afectum LP effec
tuai, corr. äff- N || 22 pululauit L P |l
pilidis LP pi lidis, corr. m. rec. N.
amintas P || 6 qvid| quod || cllrïce N
cl rï '• с ê P 1 7 adäf P andamf N \
8 i'hyllidisJ pillidis II 9 l'hyllisj pilli-
dis || Thracum | Tracum || 10 Demo
phonta | demofonta |j 11 adhucj adhuc
adhuc || a troiam N || 13 s. ad eam illa ]
ad eu illa/// N ad eu i lia L et dea
milla /' I 15 laqueum, corr. -eo N ||
1С s. flniunt I' || 17 demofon N dema-
fon LP || 18 caepit LN cepit P ||
20 af'ectïs L effectum, corr. aff- Лг ||
21 pululauit LP pululauit, corr. m.
rec. N || pillidis -L^ pilidis P.

8 Schoï. Bern. p. 785: phyllidis iones. Phyllidis amores. Phyllis, Githonis

filia, regina Thracum, quae adamavit Demofonta, filium Adraati. <Jui cum
Troiam expugnabat, non poterat amorem eius extinguere ilia; inpatienter cum
desiderans laqueo vitam finivit in arbore folia non habente. Reversus ergo
Demofon ad illam arborem lacrimavit. Ilia (ille odd.) autem sensit amantis
affectum et pro lacrimis folia pullulavit, ex quo et Phyllis est vocata. Iuni-
lius (licit.
 i>2 ÎVNII PHILARGYHH

I 11
11 AVT ALCONIS HABES LAV-
DES idest Alcoa genere fuit Cre-
tensis, Sagittarius nobilis; cum
Dianae rem divinam faceret,
5 filium eius in templo fatigatum
lusu somnus obpressit; qui cum
vidisset filium suum a dracone
conlevatum, occiso dracone filium
suum incolumem liberavit. co-
10 DEVS idest agebatur multis ante
aetatibus, antequam Peloponnesia
condita est. Codrus, Athenien-
sium dux; cum inter Lacedae-
mones et Athenienses bella gere-
15 bantur (et) nullo modo poteran£
conpescere, divinitus responsum
est ab Apolline, ut, ex qua-
cumque causa princeps fuerit
occisus, et vinceret Cum
11. AVT alconis idest Alcon,
peritissimus sagittariorum, iter
agens puerum aspexit a serpente
circumflexum: direxit sagittam et
puero intacto serpentem occidit. s
AVT ivrgia CODRi idest Codrus,
Atheniensium dux, cum inter
Lacedaemonios et Athenienses
bella gerebantur (et) nullo modo
poterant conpescere, responsum ю
[dictum] est ab Apolline, ut, ex
quacumque causa princeps fuerat
occisus, illam et vinceret gentem
gens, cuius princeps occisus esset.
Cum ergo nemo audebat occidere 15
principem, Codrus iste servili
habitu congressus occisus est et
suis victoriam peperit. Quidam
eum vere mutatum in habitum

ls. laudes, от. i- LN \\ 3 sagi- 2 sagitariorum I || 5 intacte, corr.

tarius NP || uobilis P || 4 diane NP -o P || tí iurga L || 7 AthenieneiumJ
faciret P || tí luso somnus N lusu ¡ithenensium || interj in [| 8 Lacedae-
sumnis P lusus omnis L ¡| obpressit P moniosj lacedemonios || athenessca L
obpssit LN || 7 a draconeiii P \\ 7 s. a
athenenses, corr. m. rec. N || 9 (et)
dracone — dracone от. L || 8 s. filium
add td i ex schol. Bern. | 11 [dictum J
suum от. LN\\ 9 incolomê N incolora
ict glossam seclusi || appolline LN
L incolomen P || 11 aetatibusj aetate
12 causaj acie schol. Bern. || 15 ardebat
idest || anteq ' P || peli ponensia LN L P ardebat, corr. audebat jY auderet
pe liponensia P || Vi condita estj con- schol. Bern. | occiderej hoc dicere L
dite et LN condite et P || 12s. 15 s. principem occidere principem
aethinensium LN etirensium P\\ 13s. P 0 16 istej uite NP uitae L
Lacedaemonesj lacedemones || 14 ate- v
17 abitu N || 19 motatum N.
nienResens N athinensens LP || 14s.
generabantur L | 15 (et) addid i ex
sehol. Bern. || 16 conpiscere P concu-
piscere LN conpesci sclwl. Bern.
17 ab appollone LP ab abpollone,
corr. -ine N I 18 causea L acie schol.
Bern. || 19 post occisus et vinceret lacti
nas statut , cf. exe. II.

1 Sclwl. Bern. p. 785: alconis. Alcon, genere Cretcnsis, Sagittarius nobilis,

cum Dianae sacriticaret, filium suum ludo fatigatum et a somno correptum
draco conplexus est, quem librata (quam liberata codd.) sagitta inlaeso puero
tnmafixit et occiso dracone filium incolumem liberayit. alconis. Alcon, peri
tissimus sagittariorum, iter agens puerum aspexit a serpente circumplexum
(circumflexum cod. li) et direxit sagittam pueroque intacto serpefatem occidit.
lunilius dicit
 EXPL. IN VERG. BVC. V, 11-17.
ergo nemo audebat occidere prin-
cipem, Codrus iste servili habitu
ingressus occisus est et suis vic-
toriam peperit. Quidam eum
5 vere mutatum in babitum
14. DESCRiPSi idest in cortice
scribebant antiqui, et modo car
io mina alterna dicuntur.
15. experiar idest dicam.
16. Salix idest flexibilis. pal-
lenti idest quia prope similes
.... (simili a) folia olivae etiam
15 salix babet.
17. SALiVNCA idest genus her-
bae florem minutam gerens sua-
vissimi odoris. rosetis idest
f libis, vel herba f bona et calidum.
1 audebatj ardebat codd. auderet
schol. Bern. Q 2 coridus L P со// /dus,
corr. m. rec. N | eervili et rustico
habitu quasi unus pabulatorum ad
bostes venions tanta iurgia ingessit,
ut mortem mereretur. Sic ergo ab eis
occisus suis victoriam praebuit schol.
Bern II 3 s. uictoram P || 4 reperit NP
repiritA i 5 mutatumj motatum || habi- "
m
II
lixae et se iniecit hostibus
et interemptus est.
13. cortice idest carta, qua
erat prius.
14. alterna idest carmina.
10
15
17. ROSETIS idest silvis rosae,
vel genus berbae.
1 lixe P lise LN lacunam post
lixae statui || se, corr. se P sem L
se// N || oslibiis N Ц 6 cornice L ''
quaj que codd. Antiqui carmina in
cortice scribebant, quia charta non
erat schol. Hern. || 10 Rusetis LP Ru
setis, corr. Ro- Лг II rose N rosse Ту V
. , , , ,
177 h«baeJ herbe Verba genus hcrbae
ad vocem "almnca périment.

tem N lacunam post habitum statui,

cf. exe. II | 9 antiquij anti LP | modi
L | 10 altera LN altera, corr. altara
P [ 11 experiar, от. idest JV || 12 s.
palenti L palenti, corr. m. rec. N |]
13 q N У lacunam post similes statui
et (similia) inserui, cf. schol. Bern.:
quia salbe similia folia habet olivae,
et paene similes sunt salix et oliva |i
14 folias et L folias P || oliue LN p
16 ealiuncha N || 17 forem P || minutam
(sie) | gerensj generens L \ 17 s. sua-
vissimil suauissi || 18 idest от. LN
19 f libisj fort. leg. rubentis, cf. schol.
Bern. : ut rubentes rosas || f bona et
calidumj fort. leg. orcitunica vulgo
dicta, cf. Serüium; de saliunca agitur.
16 Schol. Bern. p. 7S6: salivnca gonus herbae florem niinutum (.sic) gerens
Buavissimi odoris. lunilius dicit.
 94 ГОШ PH1LARGYEII

ii
19. PLVKA idest dicere. 19. DESINE PLVRA idest dicere.
20. EXTINCTVM CRVDKLI FV- 20. EXTINCTVM idest fratrem
neke. Funus dicitur crudele vivis suum vel Saloninum vel Caesarem.
parentibus. Alii luctum Salonini, DAPHNiN idest Mercurii et Hersae
5 nonnulli Flacci fratris eius putant. filius, pastor formae eximiae fuisse 5
Daphnis, Mercuri filius, pastor dicitur. Hie dilectus a Nympha
eximiae formae fuisse dicitur. Lyca vel Hedina, cui fidem dedit
Hie dilectus a Nympha Lyca, cui se nullius mulieris alterius con
fidem se dedit nullius mulieris cubitu usurum, sed fefellit, ob
to alterius concubitu usurum, sed quod orbatus est luminibus. Cae- ю
fefellit, ob quod orbatus est lu- citatem licet carminibus et fistula
minibus, quam caecitatem licet solaretur, non tarnen diu vixit.
carminibus et fistula solaretur,
non tarnen diu vixit.
15 21. NYMPnis idest plangentibus. 21. NYMPHis idest plangentibus. 15
22. CONPLEXA SVI COEPVS et 22. CONPLEXA SVI COEPVS rel.
reliqua. Superstite enim Maia idest superstite enim Maia matre
С
Extiiitum P
1 dicere от. L || 2 Extiñtum 3 eolonimim L solonenum, corr.
3 fumus L îu//n\is N || crudeli LP -inum P || caesar N cessar LP
crudeli, corr. -le N || 4ss. Alii luctum 4 Dapnin N || mercorii L niercori,
— diu vixit Ursinus ( Phil.) || 4 sala- corr. m. II -rii P || herse LP erse N
nini, corr. salonini P salonii LN 5 formaej forme || eximie N exime
5 nunulli P || Flacci Phil.\ flaci || LP || 6 nimpha L nimfa N || 7 LycaJ
v lica || edina LP aedina N |] 8 ееJ
G Dapnis N || mercori L mercori N
Mercurii Phil. \\ 8 dilecti N || anim sed LN || 9 ussurum LP n///8orum,
phalyca LP anim plia lica N || cui
от. Phil. Il У eedebit LN\\ fidem dedit corr. m. rec. N | 10 liminibus L hmini-
bus N || 10s. CaecitatemJ Sed tani ¡,
nullius se mulieris Phil. || 10 concubitu
uffurum L concubitu u//surum N con- 11 fistola LP fistola N || 12 tarnen |
ta J 15 nimphis LN || plagentibus L P •
cubitius surum P || 11 se fellit LN _\\
16 rel.J rt. || 17 maga P magna L
ob quod oborbatus LN || 12 quam] ma////'//ia Лг. _
q L que N q; P quod Phil. || caeci-
tatem| claritatem, от. Phil. || 13 fistu
L || 14 tamen Phil.\ tam || 15 nvmphis|
nimphis || plangentibus] plagentibus |
IG amplexa N \\ 17 ret L rt P rtq;
N Ц sujSistite P II maga L maie N.
4 Schol. Bern. p. 786: uaphnim. Daphnis, eximiae formae, rex pastorum,
et non diu vixit. Alii allegorice luctum Salonini relatum dicunt, sed magis
epitaphium fratris intellegiiuus, et Virgilius specie Daphnidis fratrem suum,
Flaccum nomine, deflet, quamvis alii de Iulio Caesare dicunt. Iuniliue dicit.
DAPUNiM. Uaphnis pastor. Hic cum amaret Caedinam Nvmpham et fidem
ei dedisset, expertem se omnium femiiiamm (fore), praeter earn iuravit et in
quamdam Nympham lapsus est, et ob hoc peiurium luminibus (luminis cod. В)
orbatus est; carminis tamen meruit scientiani et venerabilis inter pastores fuit
pro carmine Iunilius dicit.
IG Si hol. Bern. p. 78Ü: conplexa cobpvs. Superstite enim Maia matre
Flaccus defuuctus est, quae eius mortem graviter ferens non diu supervixit.
Iunilius dicit.
 EXPL. IN VERG. BVC. V, 19-29.
I II
matre defunctus est Flaccus, quae
graviter mortem eius ferens non
diu supervixit.
5 24. non vLLi pastos. Versus
XIII syllabarum.
23. ASTRA idest quae hominum
fata mutant atque inplent.
io 24. EGERE idest egerunt. во-
VES AD flvmina idest nee ad
pastum duxerunt nee ad potum.
Sine dubio suo maerore retine-
banturl
15
27. POENOS idest crudelis et
feroe.
28. INTERITVM montes idest
20 non obitum, idest ne morte iam
mérita videretur extinctus.
29. DAPHNIS ET ARMENIAS.
Sacra Liberi Patris Iulius duxit
de Armenia ad Romam. cvrrv
25 idest currui. TIGRIS idest flumen
orientale, et bestiae convenit. bi
manes enim et feros homines
docuit ab Augusto domari.
1 flacas LN flatus P || q N que
L || 5 non nulli LP non///ulli N \\
6 syllaba LN sytta P || 7 quaej que ¡j
v hominum facta mutant || 9 implent
8 motant P motent L motent N \\
implent J.N || 11 -i- nec P hic nec L
hinc et N || Ils. ad potum duxerunt
nec ad potum P |] 13 maerorel merore ||
16 pobnosJ phenos || crudehsj sic et
schal. Bern. |¡ 21 mereta P || 23 libera,
corr. -ri N I patrus P || dixit LN ||
24 roma P j 24 s. curru i curru -i- P
currü -i- currui LN \\ 26 orientali N ¡
bestia N || 28 aguato L P \\ docuit
religione, от. ab Augusto domari schal.
Bern, y domari] dominari coda
is) ScJujI. Bern. p. 787: intkbitvm. Non obitum, ne (non optime codd.) morte
iam mérita f interitus dicitur. lunil ius dicit.
95
defunctus est Flaccus, quae gra
viter mortem eius ferens non diu
supervixit. MiSERABiLE idest di-
gnum miseratione.
23. ATQVE ASTRA VOCAT idest
quae hominum fata mutant atque
inplent.
24. non VLLi pastos idest 10
versus XIII syllabarum. NEC
EGERE idest nec ad pastuin duxe
runt nec ad potum, sine dubio
suo maerore. Alii volunt Cae-
sarem Daphnin vocasse. 15
27. POENOS leones idest duces
feros atque inmites homines do
cuit.
-_'u
29. cvrrv idest pro 'currui'
posuit. SVBIVNGERE TIGRES idest
inmites et feras gentes, vel sacra
Liberi Patris Iulius duxit de 25
Armenia ad Romam.
1 quaej que || 7 atquse N || 8 que
LP || fata| facta || mutant | motantur
atque astra (asta L) uocat -i- que
LP И 10 Non nulli L Nam nulli NP ,
pastos | pastor || 11 sillabar'um N ||
14 maerorej merore || 14 s. ceesarem
LP || 15 dapnim N || 16 poenos| Phoe-
nos P Phenos JjN || 23 possunt L
24 mites L.
 90 rVNIl PHILARGYRII

II
30. iNSTiTviT idest invenit. 30. ВАССШ idest Liberi Patris
THiASOS idest clasa. jsacchi idest * utebatur.
Liberi Patris, quia bacchabatur
bibens vinum. ВАССШ thiasos
5 idest coetus virginum sive puero-
rum bacchantium [plangentibus
Nympbis].
29. Aliter: cvrrv idest pro
currum ipse primus inter pastores
10 iungit. in
31. ютехеке idest ligare, ha-
stas idest varus sertis indutas,
quibus Baccha in sacris Liberi
Patris utebatur.
15 34. TV DECvs idest sis tuis 34. TV DECvs OMNE Tvis idest 15
propitius parentibus. tvlervnt sis tuis propitius parentibus.
ipsa pales idest Dea pastoralis
vel Dea frugum.
35. ipsa pales idest Dea frugum.
1 intituit P || 2 thiassos P \\ 2 s. 1 bachi Ij II 2 * utebatur | cf. schol.
clasa. Bacchi idest LiberiJ clasa Bern. Ц 15 Te decus N Te deus L
bachi i- liberi P clausabad i- iliberi Tu deus ¡' || 16 propicius Ij || parentes
N dasabad -i ■ i- liberi L || 3 baccha- LN 1 19 fruomum LP frug/uui N.
bantur N bachabatur L P ¡| 4 s. bachi-
asis -i- caetus L bachiasi 5 i- cetus P
bachiasis s -i- caetus N bachintia
coetus schol. Bern. || 5 s'íue P suae
LN || 6 baccantium L bacantium
P || plagentibus P || 6 s. [plangentibus
Nymphis] quae et in schol. Bern, hie
leguntur, seclusi, ef. supra v. 21 \ 1 nim-
phis L P || 10 iugit P || 11 ligere NP
legere L || lis. astas LN || 12 naris
LP uari s, corr. m. rec. N || sertisj
sertibus || indutas schol. Bern.\ indutus
codil. || 18 bacha LP || 14 utebaturj
satur codd. hastas varus sertis indutas,
quibus Baccbae, idest mulieres de-
bacchantes, in sacris Liberi Patris ute-
bantur schol. Bern. || 14 s. saturtu decus
IjN satur tudecus P || 15 sistus L
sistu/// N isistuis P || 1С tullerunt L
tulerunt P 1 17 ipse 1. N depastoralis L.
lss. Schol. Bern. p. 7S7: institvit
invenit, non primus, quia alius tigres
(alios tigros cod. B) domuit, sed inter
pastores primus, lunilius dicit.
 EXPL. IN VERG. BVC. V, 29-40. 97
II
34. TVLERVNT idest abstulerunt.
37. INFELIX LOLIVM idest quia, 37. avenae idest mälluiölcTn
qui lolium manducant, caecitatem vel ciiîntbëchs idest genus zizaniae.
patiuntur atque ideo 'infelix'.
5 AVENAE idest mailamuilchi vel
cuinfec vel zizaniae.
38. viola idest scoth vel fo- 38. viola idest fobuîrge. PVR
buitge. NAECisso PVRPVREO idest PVREO NAKCisso pulchro.
pulchro.
10 39. PALIVRVS idest gleelce vel 39. palivrvs idest glëeïge. ю
aiten idest infelix et acutus ar-
boribus.
40. SPARGITE idest circumfixis 40. SPARGITE idest circumfusis
arboribus. indvcite idest tegite. arboribus.
16 FONTiBVS VMBRAS idest .... ar
boribus. Sensus hie est: post
obitum Daphnidis, quae erant
fecunda, sterilia extiterunt.
3 qui т. rec. corr. N uim LP 1 Tulerunt idest abstuleruntj tujle-
caecitatemj cecitatem || 4 paciuntur runt et in marg. m. II suppl. tuller -i-
L U 5 auene L X || ös. mai la ni nil abs P || 2 AVENAE | anime || 2 s. mâïl" (chi
chi t cuin fee t zezaniae P mailâ add. N) тоГсЬ I йёГ ей In tböcliä LN
uilchi uelcu infec uel ze zaniae L maitmotehï uêicuîutbëeha 1' || 3 ze-
mailâ uilhi uelcu i infec uel ze zaniae zanie LP zezania, corr. zizaniœ N \\
N LoLivM zizaniam (zyzaniam cod. B)
7 fobûîrgë LN fooûïîgë P | 7s. por-
schol. Bern. Ц 7 uio la, corr. m. vet. P T v v ,e
1 1 ¡oil a LN || scot N | scoth velJ subesse poreo narciso L porporeo narciso,
videtur Scotice || uel t N \\ 7 s. fobuit corr. m. rec. N porpo-reo narciifo P||
ge narciso P fob uirgenas ciso L 10 palliorusiP pa/ liorus N \\ glê Glgê
fob uirgae narciso N I] 8 porporeo LP LN gt"6 еХш P || 13 circumfussis LP
porporeo^ || 9 pulcrho P J lOphalliorus circumQexis vel circumfixis schol. Bern.
P palliorus L pa/7/liorus N || gleele P
geelce L gehelce N || 11 arten N \\
idest от. N || lis. arboribus ex sequen-
tihus praereptum videtur || 13 aspar-
gite L asparge N || circumflexis vel
circumfixis schol. Bern. || 15 kontibvs|
frontibus ¡| Ante arboribus lacunam
statut | 16 haec è LN I 17 hobitum
P 0 que LN I 18 stereli LP stereli",
to
corr. m. rec. N || exteterant L exterant
P exteterant, corr. exti- N Verba
Sensus — extiterunt ad v. 39 pertinent.

16ss. Schol. Bern. p. 788: cabdws et spinis svroit pallivevs acvtis. Sensus
est: post obitum Dapnnidis idest Flacci omnia, quae fecunda erant, sterilia
(facta) sunt. Iunilius dicit.
Serïii comm. Vol. 111. Fase. II. 7
 98 IVNTI PHILARGTRIT

II
42. tvmvlvm idest fert. svper- 42. SVPERADDITE CARMEN idest
addite carmen idest sit scrip titulum scriptum super tumulum.
tum super túmulo idest memoriae
superscribite in écloga.
5 43. in siLVis idest positus. 43. in siLVis idest positus.
DAPnNis ego rel. Carmen hoc
super túmulo fuit et epitaphium
vel f defectionis apud veteres.
44. pecokis cvstos idest po 44. FORMONSi PECORis idest po-
lo puli Romani. puli Romani, cvstos idest Iulius ю
Caesar vel Flaccus vel Saloninus.
46. Ш gramine idest israth,
de nomine herbae, quae gramen
dicitur. QVALE idest dulce,
is 47. saliente idest scatente. 16
48. NEC calamis idest alle- 48. sed voce MAGiSTRVM idest
gorice -dicit Virgilius de Theo- Theocritum.
criti scriptura. aeqviperas idest
1 s. superattite LP aupante N I 1 svferadditeJ superposite L || 9 for
3 memoriaej membrae L membre N mo //si N || peporis L || 10 romani, ro
menbre P || 4 superscribitej super- in ras. P || 11 Caesar | cessar || solo-
scripte' || égloga L égloga P eglogo ninus LP soloninus, corr. sa- N \\
N || in eclgoaj fort' leg. elogium, cf. 16 uocae iV I 17 Theocritum | teo-
schol. Bern.: cabmen epitaphium, hoc critum.
est in eulogio superscribite duos versus
sequentes || 5 in sillus L || possitus LP\
6 ego rt N egor 1 LP || hocj h' P
h" L от. N | 7 túmulo, corr. m. rec. N^
epitaphium] cepit aphu P coepit aphu
Ij ///aepit aphii N || 8 difectiones P
de fectionis LN \\ fdefectionisj пит hoe
eo spectat, quod et in scholiis Vero-
nensibus (p. 75 K.) et in scholiis Ber-
nemibus (ad v. 41) epigrammata ellipsin
amare dicuntur? || 9 peccoris N I' \
9 s. Custosa populi L \\ 10 roma L ||
12 israthj his sath P \\ 13 De nomine]
Deno è II herbe L \\ que P q; LN \
14 qvai.eJ tale (tela cod. В) schol.
Bern II 16s. alligorice LN alligorice
P || 17 d" LN || Uirgî L uirgi P
Uirglo N || 17 s. teocrito scriptura
equiperas N teo scripturasequiperas
L teocrito scriptum aequiperas P
de Theocriti scripturaj de Theocrito
schol. Bern.
5 ss. Schol. Bern. p. 788: шис vsqve ап sroEHA Morve ut alibi <A. I, 379):
Fama super aethera notus. Aut quia Deus aut quia futuras erat.
Iunilius dieit.
 EXPL. IN VERG. BVC. V, 42-63.
I Il
coaequaris idest accusativo et
ablativo. VOCE idest canendo.
magistrvm ïheocritum dicit.
49. alter ab ILLO idest se-
5 cundus a Theocrito.
50. nostra idest [inter] car
mina.
52. AD ASTRA idest inmortalem
faciemus.
10 53. MAivs idest amplius vel
melius.
55. STIMICHON idest quidam
pastor et ipse puer fuit, figuravit
nomina Nympharum resonando.
15 56. CANDIDVS idest pulcher.
INSVETVM idest authominibus aut
sibi insuetum vel insuetam honii-
nibus viam caeli dixit.
59. pana idest carmina Pañis.
20 dryades idest Nymphas.
60. NEC MEDITANTVR idest ПОП
praeparant, idest dicit securi- ■
tatem.
63. raTONSi idest nephglidi vel
25 intacti et nemorosi, silvestres.
1 coequaris L quoequaris N || accum
N accoiu L || 2 ablo LN\\ accusativo
casu et ablativo servit schol. Bern. \\
3 teocritum LP || dr Л* || 4 aliter LN j
5 teocrito LP || С [inter], quod et in
exe. II et in sclwl. Bern, deest, seclusi ¡|
9 faciemusj fecimus || 12 stimicon N
stimocon L stonicon P || qualam, corr.
quidam P ¡| 12 s. stimicho poeta vel
pastor et ipse puer fuit schol. Bern.
14 Nympharum] nimpharum" || 16 aut]
ab Ц ominibus, corr. m. rec. N || aut
sibi aut hominibus schul. Bern. ¡] 17 in
suetam] insuetum || 17 s. homnibus N \
20 dbyadesJ Dríades || Nymphas] nim-
phas || 22 praeparant] praeparent
dicitj dicite || 25 siuestres, m. vet.
corr. P.
99
49. NVNC EKIS ALTER AB ILLO
idest secundus a Theocrito.
50. nostra idest carmina.
52. AD ASTRA FEREMVS idest
inmortalem faciemus.
10
55. stimichon idest quidam
pastor et ipse puer fuit, figura
vit
56. CANDIDVS idest pulcher. 15
INSVETVM idest hominibus caeli
viam dixit.
59. dryades idest Nymphae
montium. 20
63. INTONSI montes idest in
tacti, nemorosi, silvestres, sine 25
pastu.
4 erisJ eius P euis LN || 6 teo-
crito L || 6 sosteaJ Monstra || 7 fre-
mus, corr. m. II P || 9 fecimus LP
fecimuK, corr. faciemus N \\ 12 Stimi-
con L Stimic/// N Stimicön P ||
13 puerj pastor N \\ 13 s. post figu
ravit lacunam indicavi Figuravit nomen
Echo Nymphae resonando schol. Bern. ||
17 viamj ufi P || 19 dryades | Dríades ¡j
nymphe P nimphae LN \\ 24 s. in-
tactu L intatu P.
7-
 100 IVNII PHILARGYRII

II
65. BONVS idest propitius. о
Felix idest féliciter visus. qvat-
tvor ARAS idest consecravimus.
Ponuntur eDim hominibus arae,
5 sed Deorum tantum sunt altaria. 5
G6. ECCE DVAS ARAS idest pO-
nuntur enim hominibus arae, sed
Deorum tantum sunt altaria.
65. sis BONVS idest propitius.
io 67. novo idest recenti. ю
68. OLivi idest quia tantum
Minervae oleum consecratur.
69. MVLTO BACCiio idest vino
Ariusiae.
15 71. NOVVM nectar. Ariusia 15
oppidum Italiae, ubi multum vi-
num nascitur.
70. ante FOCVM idest ante 70. si FRiGvs idest hiems. si
ignem. FRiGvs idest hiems. mes- MESSis idest aestas.
20 SIS idest aestas. 20
71. NOVVM idest multum. ca- 71. CALATHis idest câthuTcâlb.
lathis idest calicibus. Calathus arivsia idest oppidum Italiae,
est genus poculi. Aliter: arivsia ubi Picenum nascitur vinum.

1 о J ó У 2 vieusj usus schól. 6 Eccae N || dvas akas idestj malim

Bern. J 4 araej are || 5 tarii LN tu DVAS idest aras || 7 are XjV || sedj sub
P | 12 consecratue LN | 13 bacho LP И 8 tarn LN tàm P \\ 18 sis frigus
LP y 14 arius siae LN arrius siae P \ LiN sisi frigus P || hiemis N hiemis,
a corr. hiems P hiemps X || 19 mensie
15 nectr; ariusia, corr. m. rec. N ¡|
d NP mestis L || 21 câthâtcâlb^ codd. \\
IG opidum Ij opiü, corr. m. vet. P I 22 ariussia L ariursiu NP || italie
18 fucum, corr. focum N || i- dante LN || 23 piennum LN pien nom P.
N || 19 hiemps L iemps N || 19s.
mesis P y 20 estas P || 21 s. cala-
■i- с
thus genus, corr. vi. vet. P || 23 populi,
corr. m. rec. N || ahivsiaJ aruis sia.

v. 64 Schol. Bern. p. 789: devs, devs ille, menalca. Hie quaestio ab im-
peritis Virgilio obicitur, qui confundi personam hoc loco a poeta arbitrantur.
Duos enim inducit pastores in principio huius eclogae alternis (alterius codd.)
cantantes, Mopsum et Menalcam, unde cum 'Mopse' (eum mopsus codd.) dicere
debuit, 'Menalca' suum nomen dixit. Sed qui diligentius eensum horum versuum
adtenderit <E. V, 42): Ipsi laetitia voces, intelleget, hanc vocem colles
et silvas dédisse respondentes Menalcae cantanti: 'Deus, Deus ille, Menalca'.
Iunilius dicit.
v.68 Schol. Bern. p. 790: chatehasqve dvob idest duo sextaria; quoniam duas
arae consecrat, eleganter adiunxit duos (duas codd.) cráteras. Iunilius dicit.
 EXPL. IN VERG. BVC. V, 65-74. 101
II
uectar cetgrinne idest admirabilis
sapons, et vinum Chium signi-
ficat ex Graecia, quod optimum.
Aliter: AKivsiA idest portus in
5 insula Lesbo vel Chio monte, qui
est in insula Chio.
72. DAMOETAS ET LYCTIVS
' AEGON idest propria.
73. saltante idest ad mobi 73. saltantes idest ad mobi-
le litatem. satyros idest Satyri litatem corporis pertinet. ю
genus poetarum, qui de saturi-
tate eibi et copia canunt.
72. LYCTrvs Cretensis, ut ibi 72. LYCTivs Cretensis, ut ibi
<A. III, 401>: Lyctius Idome- <A. III, 401>: Lyctius Idome-
15 ne us, ab Lycto, urbe Cretae. neus, ab Lycto, urbe Cretae. 15
73. ALPHESIBOEVS idest pro 73. alphesiboevs idest Cor
prium poetae. nelius G,allus, quem invenisse
boves significat, eum sibi resti-
tuisse agrum.
20 74. SOLEMNIA vota idest quae

1 nectar cet grinne P neetacae 13 lyctivs] Lictius II 13ss. ubi latius

grinnae LN || idest (i)J a L от. et dof eius LN ibi lictius et domen
NP || 2 ChiumJ ciuim N ciuin LP eins P U 15 licto LN lieto P |] Cretae |
Л gretia P | q LN qui P || 4 arius crête I 16s. cornilius LP cornilius,
sca LP arius sia (post, i in ras.) N corr. Cornelius N || 18 significet, corr.
•ï-///p///ortus N || 5 insola P || monte] -at P I 18 s. restitutuisse P.
ri te J q LN que P || 6 insula ChioJ
Ь v
solachio P solatio L solachio JV |j
7 damuetas L damuetas, corr. da-
moetas N || lictius N liccius, corr.
lictius P litiua L II 8 aeoomJ et egon
propria] cpï NP prorû L || a s. mobili-
tatam, corr. -tem P || 10 satykosJ sá
tiros Il SatyriJ saturi -i- || 13 lyctivs
Cretensis a Lyctio urbo Cretae Ursinus
(Phil.). U lictius LN liccius, corr.
8
lictius P II cretentius L cretentius N
14 lictius LN latius P || 14s. Idome-
neusj et domenius P et domnius N
с
et demoniue L || 15 licto L P lito,
corr. m. rec. N || crête P || 16 alfhefl-
boeus P | 16s. j>\ LN j.pt P || 17 poete
LN J 20 solënia LN || que L q N.

13 ScJwl. Bern. p. 700: lyctivs Cretensis, a Lycto (licta codd.), urbe Cretae.
Iunilius dicit.
 102 IVNII PHILARGYRII

I 11
certis diebus celebrantur. Cena-
rum genera sunt III, unum, ut
dixi, solemne, aliud viaticum f
et cenam vocant, ad cuius adven-
5 tum gratulantur, et est geniale,
quod genio nostro indulgentes
melius vivimus, ut etiam ipse
Terentius: quod vix demenso
suo suum defraudans genium.
10 75. lvstkabimvs agros idest 10
puriticabimus, sacrificabimus sa-
crificiis.
77. THYMO idest f prorfedo. 77. CICADAE idest quae rore
pascuntur.
15 78. HONOS idest (in) sacrificiis. 15
Nomen idest in praedicatione.
LAVDES idest in meritis.
79. VT BACCHO idest Libero 79. QVOTANNIS AGRICO-LAE FA-

1 certis | ceteris || chelebrantur N 10 lvstrabimvsJ lustrauimus || 11 pu-

eaelebrantur L | 1 ss. Caenarum tria rificauimus LP purificauimus, corr.
genera — genium Ursinus (Phil.). ;| -abimus jV || sacrificauimus L P sacri-
1 a. caenarum jV Urs. \\ 2 tria genera, hcauimus, corr. -abimus N || 13 cicadaeJ
от. sunt Urs. || ut от. LN || 2 s. ut cicade [| quaej qui || 18 qt annis P
dixi от. Urs. Il S solempne L || 3ss. quod annis L quod annis, corr. quot
viaticum — et est genialej viaticum, annis JV || agriculae L agriculc P.
cum ad сепаш convocentur, tertium
geniale schol. Bern, viaticum seu ad-
ventitium, ut Terent. <Eun. II, 2, 2S~):
Ad caenam vocant, adventum
gratulantur; et Geniale Urs. || 4 et
cenant LN || adouius LN \ б nía
LN || 7 etiam ipsej idem Urs.
8 TerentiusJ terrentius || de demenso
Urs. || 9 defrudans Urs. || gemum L
gemum, corr. genium J\r ц 13 thymo|
thimo I! f prorfedoj jiftedo coiU., cf.
ichol. Bern. p. 790 ad v. 74: celebrantur
propter fetus || lô honus LN | (in)
ex schol. Bern, addidi || sacrificus N
sacriticis P || 16 idest post nombh от.
LN || 18 bacho LP || idest ante Libero
от. LN.
8 TerentiusJ Phorm. 1, 1,9s.: Quod
ille unciatim vix de demenso suo
Suum defrudans genium com-
persit miser.
18 Schol. Bern. p. 791: baccho Libero patri. vt baccho ckkeriqvk sic tibi,
Daphnidi, quasi tertio deo. 'Cereri' autem propter áridos, 'Libero' propter
húmidos fructus, Daphnidi propter pecudum proventus. Iunilius dicit.
 EXPL. IN VERG. BVC. V, 75—86.
Patri. CERERIQVE idest Deae
Terrae, quae eadem est et Pro
serpina, eadem est et Vesta.
80. damnABis idest fusilisu idest
5 reos faciès, ut vota tua multi
adorent.
81. QVAE idest digna.
82. VENiENTis AVSTRi idest le-
vissime.
10 83. PERCVSSA idest strepitu leni.
ivvANT idest délectant, quoniam
iucundus somis exauditur, quotiens
aqua profluens saxis inpeditur.
80. Aliter: damn aims idest votis
15 liberabis, unde etiam reos dicit,
qui vota ferunt, ut ibi <A. V, 237> :
Et statuam ante aras voti
reos.
85. CICVTA idest buinne, idest
20 te carmine Bucolicorum ante
donabimus.
1 PatriJ patriae || cçreritj P ceteri-
que LN |j dea LP \\ 2 trçque P
traque LN || 2 в. proserpinna LN ||
Л cadam P || 4 fusi lisu NP fisi
lusu L || 5 reosj res || facier LN ||
vota tuaj uotâ tua || 6 adorarent LN
adhorarent P || 7 idestj id || 8 s. le-
vissimej fort. leg. lenissime, cf. schol.
Bern, molliter et leniter venientis ||
10 Percursa LN || strepituj stripitu ||
11 délectantJ dilectant || 12 iocundus
LN || 13 profluensj prosaliens schol.
Пет. |j impeditur N || 16 feruntj fe-
riunt H ut ubi LN || 17 s. Et statuamj
apud Verg. habes 1. I.: constituam
ante aras voti reus || votij uti |!
19 -i- buinne LN ibuinxe, u in ras. P \\
20 tem P || carmina LN || Bucoli-
corumj bocolicarum.
7 Schol. Bern. p. 791: qvak ut ibi (Quia et ibi codd.) <A. IX, 252 >: Quae
digna (viri) pro laudibus istia. Iunilius dicit.
103
Il
ciENT idest in perpetuum tibi
Offerent.
80. DAMNABis idest condemna-
bis et reos factorum faciès, si 5
non reddant tibi vota.
82. AVSTiu idest molliter su-
surrantis.
83. IWANT idest délectant, 10
quoniam iucundus sonus exaudi
tur, quotiens aqua profluens saxis
praepeditur.
15
85. нас te nos rel. idest ante
hoc carmine te donabimus Buco- 20
licon, quod munus, puer cum esset
Cornificius speciosus et concu-
pisceret, non inpetravit, quamvis
ob aetatem dignus esset.
2 offerant P || 4 s. Da nab i- con-
tOpnab L Dampnab i- contemnab,
corr. cond- N Damnabis i- contêna-
bis, suprascr. m. II t liberab P || 10 lu-
bant LP Iubant, corr. Iuuant N \
dilectant LP dilectant, corr. de- JV||
11 iocundus N || 13 prepeditur N
propeditur LP || 19 нас te nosJ Гас
teños P Йас tu nés L Bäctcnös N ¡¡
rel.J rt || 20 the P || donabimusj do-
nauimus || yOs.bocoliconlyJ-1 bocolicon
N || 21 monus P || 23 impctrauit L
21 dignus schol. Bern, indignus NP
indignû L || esset sclwl. Bern, est codd.
 104 IVNII PHILARGYRII

1 II
88. PEDVM idest bronbrachin,
idest baculum incurvum, quo
pedes ovium inpediuntur, et si-
gnificat donum carminis.
89. ANTIGENES idest quidam
pastor et significat Cornificium
vel Maevium.
10 90. FORMONSVM idest pedum.
paribvs NODis obid, idest pari in-
tervallo distantibus aut aequalibus.
finit -v-
88. PEDVM idest virga curvata,
qua retinentur pedes pecudum.
lnclinatum baculum, cum quo
oves tenentur vel ovium pedes a
pastoribus, ne lancéis conprehen-
sae laedantur.
89. antigènes idest quidam
pastor vel Cornificius.
10
FINIT -V-

INCIPIT VI- INCIPIT VI-

15 Faunorum, Satyrorum, Sileno- i:,

rum, idest genera poetarum, in

quibus fingitur écloga. Signi
ficat amicos Pollionis et Vari,
qui Bucólica postulaverunt.
20 1. prima syracvsio idest ci vi 1. prima syracvsio idest Syra- 20
tas in Sicilia Theocriti, qui Syra- cusia civitas in Sicilia Theocriti,
1 bronbraebin L brombraehin N 2 qua retenentur P quare dedenen-
bronbacbin P || 3 s. significatj signj ¡ tur LN || pecudum J pecodum || 3 in-
S signilicatj signum L signîfi/i/ N clinatum P in LN || 5 Nô lanei s
uigni P I 9 velj ti I MaeviumJ me- LN Nem lane is P || 5s. conprehensaej
uium || 10 formo,'/ sum N || Il nobis confhense || 6 laedanturj ledentur
7 antigenus LN \\ 8 pactor¿JV|| t cor
LN || obi,//, corr. m. I N | par LP nificius suprascr. m. II P от. LN :
Ils. intum alla, corr. -lo P 1 3 finit ■ v- • •' • 13 finit v ■■ L от. P J 14 ixcipiT
la fl№ V- P FINIT QVINTVS N от. P || 20 siracusio N siracussio
14 INCIPT vi ■'■■ L ШС1Р1Т 8EXTVS, suh-
IjP H 20 s. eiracueia N siracussia P
scr. uirgiliue subdccanus N || 15 ss. ciracussia L || 21 teocriti LN.
Faunorum — postulaverunt litteris un-
cialibus scripta habet P || 15 Satyro-
rumj saturorum || 15s. sinelorum LN
17 égloga P eglosa LN \\ 17s. sign! L
siqni P signifie 2VT || 19 bocolica LP

bocolica iV || posTULàposTiîLduKBijN P
ci
20 siracusio N siracussia LP || 21 silia,
corr. m. rec. N || Theocritij teocriti
(1 LP que, corr. qui N || 21s. sira-
cussianus LP siracus '//amie Ж
11 Schol. Bern. p. 79.2: pabibvs nodis pari intervallo distantibus aut aequa
libus. lunilius dicit.
 EXPL. IN VERG. BVC. V, 88 -VI, 3. 105
I П
cusanus erat, prima idest non qui Syracusanus erat. Fauuorum
quod primus Bucólica Latina hic rel. Amici et socii ГоШошв et
scripserit, sed hoc ait: prima Vari, qui Bucólica postulare vi-
haec me voluit idest Thalia con- dentur, vel Dii, qui delectabantur
5 scribere, mox et alia facturum, haec carmina. 5
vel laudative, prima idest f
principalis ideo quod Syracusio
versu Syracusia non debuit di-
cere, sed poética figura usus est.
in 2. THALIA idest nomen Musae. 2. Thalia idest Musae pro- io
prium [pro appellativo posuit].
3. CVM CANEREM REGES idest 3. CVM CANEREM REGES idest
cum canere vellem, ut <A. II, cum canere vellem, ut <A. H,
111): Terruit Auster euntis 111)>: Terruit Auster euntis
16 pro ire volentes. Declaratque se pro ire volentes. Declaratque se 16
Aeneidos libros incipere velle Aeneidos libros incipere velle
ante. CYNTHivs. Cynthium etiam ante. CYNTHivs idest Apollinem

le. non q P non que, corr. non 1 Syracusanus] siracussanus [ ls.

quod m.rec. N isq; L || 2 bocolica L
bocolica N boccolica P || latina, priori
a in ras. P || 4 idestj i- : || Thalia]
talia ea ¡j 5 facturumj futurum || 6 lau-
ditiue LX || idestj i- -f- || 6 s. f princi
palis] principalia, ideo quia Syracosio
versu scribuntur, qui versus praecellit,
quia Theocritus Syracusanus fuit, qui
primatum obtinuitapud Latinos, syra-
cvsio pro Syracusano, proprium pro
appellativo posuit. Syracusano (syra-
cuso codd.) autem debuit dicere a
Syracusis, civitate Siciliae, sed poética
figura usus Syracusio dixit schol. Bern. |]
7 quodj q |1 SyracusioJ siracussio ||
8 uereu, corr. m. rec. N || SyracusiaJ
Faunorum rel. | cf. excerpt. I initium et
schol. Bern. || 2 rel.J rt || 3 bocolica LP
bocolica N || postulare] postulan
4 dilectabantur JyP dilectabantur, corr.
de- N || 5 haec carmina] fort, hoc car
mine || 10 talia N || mussae L mussae,
corr. musae N || 11 [pro appellativo
posuit] cf. 'schol. Bern, ad v. 1 et 2
12 canere L || 13 uolim L uellim P
uelim, corr. -em m. rec. N || ut| aut
LN || 15 uolentis Лг || se P sel L
sel, corr. se N || 16 çneidos L aenea-
dos P çneados N j| 17 chintius N ||
apollonem P appollonem L apollonem,
corr. -inem N.

siracussia || 9 poética, et in ras. P

10 talia N tolia LP || muse LN ||
12 canere LP || idestj i- ~ || 13 uellim
LP uellim, corr. -em N || 15 uolintes,
corr. uolentes P || DeclaratqueJ decareq ;
LP decareq JV|| 16 aenidosXP aeni-
das N Q 17 Cinthius L chinthius iV
chintius P || cinthium L N chintium P.

12 Schol. Bern. p. 793: cvm cankrem et reliqua. Hoc est, cum canere vellem,
ut ibi (A. II, 111]>: Et terruit Auster euntes, pro 'ire volentes'. Eleganter
declaratur hoc versu Virgilius ante hoc carmen coeptos Aeneidos libros habuisse
in honorem regum Romanorum, et proposito omisso (amisso cod. В) Augusti
imperio minora potius carmina scripsit. Iunilius Flagrius dicit.
 106 IVNII PHLARGYEn
I 11
Augustum dicit, a quo iussus est
minora carmina scribere.
5 5. DEDVGTVM idest in oblivio-
nem ductum renovare vel tenue
et iucundum.
6. NVNC ego idest nunc me
oportet. SVPEB tibi ERVNT idest
10 abundabunt.
7. VARE TVAS rel. idest consul
fuit bonus, qui praepositus ab
Augusto divisioni agrorum fuit
et Geruianiamdomuit. ET TRISTIA
15 CONDERE BELLA idest Perusino
bello victo Antonio Caesar Alphe-
num Varum in locum Pollionis
constituit, qui praeesset Trans-
padanae regioni, cui idcirco Vir-
20 gilius adulatus est.
1 augustu L agustum P || 6 ductum
schul, Bern, deductum LP dedectum,
curr. dcdictum JV || renovare schol. Bern.
se nouerai LPN || 7 iocundum LN
8 none me N non me LP \\ 10 habun-
dabunt LP || 11 rel.J rt || 12 bonus |
subesse videtur Varus in barus rie-
torlum, cf. exe. II et schol. Berti. \\
13 Augusto] agusto || 14 germanam P ||
domuit schol. Bern, et exe. II demi-
cuut LP demicunt, corr. dimicaúit
m. rec. N || 16 s. periusi nobello N
periuai nobella L per iufino bella P
et TEisTiA bella Ausonium bellum
schol. Bern. || 16 cesar L || 16 s. Alphe-
numj alienum P alianum LN \\ 18s.
transpadane LN transpadana P ||
19 regione LP regione, corr. -ni N ||
igeirco P || 20 adulatusj adolatus.
5 Schol. Bern. p. 794: pasceke oportet ove» ad illud refert, quod coepisset
Albunorum reges et bella describere Virgilius, sed territus insuavitate carminis
desisset (desistit codd.). Iunilius dicit. dedvctvm in oblivionem ductum re
novare.
Cynthium dicit a monte Cyntho
in insula Delo, idest Augustum,
a quo iussus est minora carmina
scribere.
5. DEDVGTVM idest tenue et 5
iucundum.
6. NVNG EGO idest nunc me
oportet. SVPER ERVNT tibi idest
abundabunt. Ю
7. vare TVAS rel. idest Varus
consul fuit, qui praepositus ab
Augusto divisioni agrorum fuit
et Germaniam Romanis domuit.
Victo enim Antonio Caesar Al- 15
phenum Varum in locum Pollionis
constituit, qui praeesset Trans-
padanae regioni, cui idcirco Vir-
gilius adulatus est. tristia bella
idest Aeneae. gondkke idest 20
scribere.
1 cvntheum LP cynteum, corr.
-ium JV || chinto Лг || ï ¡nsule JV || idest
от. L || aguetum LP || 5 tenue | supra-
scr. m. Il: -i- subtiliter canere P
6 iucundum | iocundum || 8 Nun ego,
corr. m. II P || nuncj non || 10 abunda
buntJ habundabunt || 11 rel.J rt || tuus
uarus LN || 13 Augusto I agusto || 14 ro
manis L romanis//// JV || 15 cáesar P
cessar L \\ 15 s. AlphenumJ alienum
16 in locum uarñ pollionis P || 17 s.
transpadane ¿JV transpadane P |
18 regionis L regione jV || 19 adu
latusj adolatus TnstitiaJV Tristiciai.
 EXPL. IN VERG. BVG. Vi, 5-13.
I II
8. AGRESTEM (idest) carmen
idest scriptura bucólica, quae fit
per calamum.
5 9. non INIVSSA idest a Nym-
phis vel a Caesare.
10. MYRICAE idest virgultum
humile, cui carmina suo con-
parat.
10 11. CANET idest resonabit id
est nobis canentibus resonabit
nemus.
13. PERGiTE idest iam perse-
verate vel dicite.
15 12. QVAM Sim quam Varo.
13. CHROMIS ET MNASYLLV8
idest invocat Musas et sie canere
ineipit. Aliter: chromis et mna-
STLLV8 idest propria Silenorum,
20 nos pro condiseipulis Virgilii ac-
cipere velimus.
1 agestem, corr. m. ree. N || (idest)
uddidi et post carmen lacunam statut,
qua bueolicum vox et lemma harundine
hausta sunt, cf. schal. Bern, et exe. II ||
v NP cessare L || 7 мушсае] mirice ¡
carnem L |] 2 bocolica L bocolica N
boco ca P | sit LN || 5 s. mus sa ia
nlphis LN ñ iniusa ia nïphis 1'
6 a CaesareJ accessare || 7 miricç P
mericae L mericae, corr. mi- N\\ 8 cui
supra lin. т. vet. P || 10 resonauit LP
resonauit, corr. -bit N || 11 resonauit
LP resonauit, corr. -bit N \\ 15 qvamJ
r] L <\ N qui P |. quamj qui P
16 ciiromis| cromis || 16 es. et mna-
sillus -i- inuocas mussae et sic canere
incipit aliter cromis P от. LN || 18 s.
et MHA8Yixvs post Silenorum habent
libri | mnasilîus L mnaasillus N
nasill////uB P || 19 propria Silenorum |
j)iu assilenoni L j>iu assilenorunt,
corr. -rum P j)piu assilenorum N
20 nos J hos schol. Bern. ¡| 20 s. accipere
YelimusJ accipere (corr. -га,) uimus L
accipera uimus NP accipere debemus
schol. Bern.
107
8. aörestem MVSAM idest car
men bueolicum. HARVNDiNE id
est scriptura, quae fit per cala
mum.
9. non iNivssA idest a Nym- 5
phis vel a Caesare.
10. MYKiCAE Bucólica, humiles
arbores.
И. ТЕ NEMVS OMNE CANET 10
idest nobis canentibus resonabit.
• 13. PERGiTE idest dicite.
15
13. CHROMIS ET MNASYLLVS IN
antro idest Silenorum et Saty-
rorum nomina, vel nos pro con
diseipulis Virgilii aeeipimus.
2 bocolicum LP || Harundine'// N
3 scriptura, or in ras. P \\ 5 Non in-
iussis LN || 5 a. Nymphisj nimphis P
nimphls LN \\ 6 ///////uel N P cesare
bocolica LP bocolica N Fort, hoc
verbum olim v. S post scriptura sedem
habuit, cf. exc. J J 11 resonauit LP
resonauit, corr. -bit JV || 13 гккопе|
in marg. m. s. XIV: VI P || 16 Cromis
P Crônis L cronis, corr. m. rec. N
mnassyllus P ///nasillus N marillus
L || 17 s. saturorum LN || 18 nosj
nos P hos schol. Bern.
 108 rVNII PHILAKGYRII
1 II
14. SILENVM PVERI SOMNO rel.
idest Silenum, qui rogatus a Vir
gilio exposuit ei cosinopoeiam,
filius, ut quidam dicunt, Panos,
5 ut quidam, Terrae, ut quidam,
Thaumantis, comitis Liberi Patris,
vel comes Liberi.
15. IACCHO idest Iacchus Liber
Pater f eius. (inflatvm idest)
10 vino ebrium.
16. SKRTA idest coerca.
17. ATTRiTA idest ex usu
tenendi splendens. CANTHARVS
idest crátera idest vas, in quo
15 datur merum. ansa idest dorn.
18. ADGRESSI idest sunt. SENEX
idest pro senes, carminis idest
1 pvekiJ pueris || rcl.J rt || 2 roga-
tum, corr. -us P I 3 eicos mopoeiu L P
e<i quosmopoçum N || 4 filium7,A" || ut |
supra lin. m. rec. N || Panos | punos
(! tuamatis LP tuamantis N || PatrisJ
patri || 7 oms N || libera, corr. -ri Лг I
8 iacchoJ lacho |] IaechusJ iachus ||
9 t eiusj ei N IACCHO idest tempe-
xtate autiqua vel Iacchus Liber pater
dicitur schol. Bern. || (inflatvm idest)
nddidi || H coercaj aerea N || 12 atrita
L atritu P || ussu LN CUS8U P
i en.
13 tendis pendens L tendis (corr. m. rec.)
plendens N |i canthabvsJ cantarus
15 doRn, ok in ras. P || 18 idestj id P
19 senes schol. Bern, senex LPN.
v. 14 sii.ENVM pvERi apte personam
Sileni inducit disputantem, quem choro
Liberi patris magistrum adhibent, qui
choro modum adhibere possit, onde
et ioculariter Uli ferula attributa Urs.
{Phil.), quae ex commentarii huius exe. I
ad v. 32 (p. Ill) satis licenter petita sunt.
18 Schol. Bern. p. 795: senex pro senes, ambo pro ambos, hos ambo.
et Verrais Cet horneros codd.). I uni li us dicit.
14. SILKNVM idest qui rogatus
a Virgilio exposuit ei cosmo
poeiam, filius, ut quidam dicunt,
Panos, ut quidam, Terrae, ut
quidam, Thaumantis, comitis Li
beri Patris, vel cornes Liberi.
15. iacciio idest Libero Pâtre.
m
17. CANTJTARVS idest vas, quo
merum custoditur, atque pigmenta
custodit. ansa ADTRiTA idest ex
usu semper tenendi adtrita. 15
19. LVSERAT idest dum car
mina promittit.
1 Selenum P Sibenum L |! 2 s. cos
inopoeiam J cosmopoeiu codd., sttprascr.
m. II quasi genesi i- librum de creation
mundi P || 4 Panos | punos || ut quidam
terrae supra lin. m. rec. N |¡ terrae P
a u
5 taumatis LP tumatis, corr. m. rec.
N I 8 iaccho j lacho || liber opatri L X
libero patrius P || 12 casthahvsJ can
tarus || quoj со N \\ 18 custoditur |
datur exe. I et schol. Bern. |] 13 s. atque
pigmenta custodit | canthaevs vasis
species, idest pictum vas cum pig-
mentis schol. Bern. || 14 antrita L
antrita, corr. adtrita N atrita P
14 s. ex usu semper tenendi atrita m. II
•d
in ras. P p 15 atrita LP atrita, corr.
m. rec. N || 16 lusserat L lu/.y'serat X
luxerat P.
Sic
 EXPL. IN VERG. BVC. VI, 14-27.
promissionis. ambo idest hos
ambos. Sic ostendit et Homerus.
20. TiMiDis idest pro timenti-
bus. Natura enim timidi sumus,
5 timentes metu. intervenit aeole
idest una Nympharum.
21. viDENTi idest incipienti vel
10 vigilanti.
22. sangvlneis idest coloribus.
morís idest merib. frontem idest
grode. témpora aaru.
23! ILLE DOLVM idest facie-
15 bant timidum gressum solliciti,
ne ante viderentur.
24. SATIS EST Sufficit. VIDERI
idest satis est levem me praesen-
tibus videri ad poenam.
20 25. carmina idest vos quidem
carmina vultis, mnlier capiet
26. IIVIC ALIVÜ MERCEDIS idest
mulieri Aeglae.
25
27. in NVMERVM idest ad niodu-
2 horneros N horneros LP, cf.
quae in Seholioram Bernensium editione
p. 716 de huius nominis emendatione
protulimus | 5 intervenit | Interveniente
Apud Vergilium legitur supervenit |
aeole] aeglae || 6 Nympharumj nim-
pharuin || 10 uigilantis LN uigelanti
P || 12 merib; NP merih L || 13 tim-
pora LP timpora, corr. témpora N
aru P || 16 gressi LN \\ 15s. solli
citi i- ne N sollicidine L \\ 16 vide
renturJ uideantur codd. et schol. Bern. ||
17 diuideri L diuideri, con: uideri N
18s. presentibus P \\ 19 poeni LN ||
20 quidam LN \\ 21 s. capiet ....
hvicJ capiet huic | 23 aegle J.N I 27s.
modolationem LP modolationem N.
109
II
20. ADDIT se sociAM idest qui
dam volunt Seriam, ancillam
Maecenatis, quae (dicitur) inge- 5
niosissima fuisse, quidam Vari
amicam. aegle idest una de
Nymphis.
21. viDENTi idest Sileno.
m
22. frontem PINGIT idest, ut
se ornatum videret Silenus.
15
24. satis est idest sufficit.
POTVISSE videri idest levem et
vilem me a vobis videri.
■20
26. iivic idest mulieri. alivii
mercedis erit idest vos quidem
carmina, mulier vero capiet pro
suo sexu muñera. Veneream vo- 25
luptatem significa!
27. in NVMERVM idest in ordi-
3 socia N || 4 SeriamJ ieram schol.
Bern., cf. quae illo loco j>. 79~> adn. de
vero istkts ancillae nomine dixi || an-
cellam L || 5 MaecenatisJ mecenatis
quaej que || (dicitur) ex schol. Bern,
addidi || 5 s. ingeniosissima| ingeniosa
schol. Bern., fort. ley. vinosissima, cf.
schol. Bern. p. 795 adn. || 6 s. uariä miri-
ficam LN \\ 8 nimphîs L nhimphls/////
N || 9 seleno L || 11 idest от. P [
v
18 s. luuem et mile L lreuem et uilc,
ui in ran. N me ligatum et uilem J'
alligatum me vel levem schol. Bern.
23 mebcedisJ mercis || 5ü Veneream |
uenam LjP uariam N || 25s. uolun-
tatem IjN.
 110 IVNII PHÍLARGYRII
lationem in versuum niensuram.
FAVNOS idest Déos pastorales.
28. rígidas idest inflexibiles.
5' motare idest movere.
29. neo TANTVM PHOEBO idest
quantum haec loca mirantur Si-
leni cantum. paknassia idest
mons Thessaliae.
io 30. RiiODOPE idest montes
Thraciae. Ibi sunt motae silvae
uec mirum, si Deum mirati sunt,
quantum homineni. et ismarvs
idest mons est Apollini consécra
la tus habens"duo promuntoria apud
Macedoniam, Cyrrham Apollini,
Nysam Libero Patri.
31. per inane idest ethercil
idest chaos dicit, quod omnia
20 confusionem habebant eo, quod
sine forma erant. coacta idest
collecta vel coniuncta. Aliter:
1 uersum L P uersum, corr. m. rec.
N || 6 mutare LP mutare, corr. mo-
tare N || 6 tarn LN tamen P I
phokboJ febo || idest) hic P || 7 h L h N
hoc P || 7 s. SileuiJ silo || 8 pernassia
LP pnassia N || У ThessaliaeJ tessa-
liae || 10 rodophe P rodophae LN
11 traiciae LP tra///ciae N || montae
LN || 12 side u LN |j 13 homines LN
14 apolloni P appolloni L appolloni,
corr. -ini N || 15 haben LN || promon-
taria LP promunctaria N || 16 mocc-
doniam P || CyrrhaniJ chirum codd.
cyrram schol. Bern. || apolloni P appol
loni L appolloni, corr. -iui N || 17 Ny
sam | rursum codd. misam schol. Bern. \\
18 ss. per inane vel chaos magnum
dicit, quod philosophi dicunt esse ma-
teriam omnium rerum, in quo omnia
confusionem habebant et sine forma
erant schol. Bern. || 18 et hercil PI,
et hercihl N \ 19 chaus LP caus N
dit N || q L que N qui P || 20 con-
fussionem P || 22 colecta P.
II
nem venire et ludere, favnos-
qve FERA8QVE idest Deos pasto
rales.
29. NEC TANTVM QAVDET idest
quantum haec loca mirantur.
30. RHODOPE idest montes 10
Thraciae. et ismarvs idest mons
est Apollini consecratus habens
duo promuntoria apud Macedo
niam, Cyrrham Apollini, Nysam
Libero Patri. 15
31. per inane idest spatium,
chaos dicit, quod omnia confu
sionem habebant, quoniam sine 20
forma erant. coacta semina
idest collectae materiae creatura-
1 fauonosque LP fau nosque N
2 ferasq N || 7 merantur N mitran-
turZ, || 10 BHonoPEj Kodope ¡ 11 traciae
LN tratiae P || 12 appolloni LN
13 promunctoria N i 13 s. macaedo-
niam N I 14 CyrrhamJ cirum LP
¡Hi'■Hit suprascr. m. rec. circum N
cyrram schol. Bern. || appollini LN
apollini' P I NysamJ rursum' codd.
misam schol. Bern. || 15 liberi LN
18 spacium LN i 19 caos P cauos
LN J (j P quam LN || 21 Cocoacta L
quo// /acta N || 22 collectaej collecte.
 EXPL. IN VERG. BVC. VI, 28-32. 111
I II
CANEBAT secundum Epicureorum rum de atomis minimis, ut gen
sectam ex solidis et atomis con tiles putant.
stare caelum et periturum (putat),
ut in Terentio: Quid si nunc
6 ruat caelum? aut ut Sallustius:
Omnia acta occidunt et orta
senescunt.
32. semina idest átomos. Ar- 32. ANiMAE idest aerem.
tifex sensus, quo inducit poeta
10 Silenum sapientium dogmata re
tractantem, eademque, quae et
locis suis et temporibus a philo
sophie sunt investigata, personam
Sileni inducit disputare, quem
15 idcirco physici addunt choro Li
beri Patrie magistrum Dei atque
per quem choro modus possit

1 epicororum P epic cororum L 1 atomÍ8| antoniis NP antoniis

о . Ii H minimis L || 8 Anime P || animae
epic corarum, cari: т. I N || 2 atuniis
aeris schol. Bern.
LP atumis, corr. atomis N I! 3 peri
tenon LN peritaurum P |) (putat) ex
schol. Bern addidi \\ 4 Terentio | ter-
rentio (| qui si i || 4 b. nun cruat P
5 aut utj à// "Ц P || SallustiusJ sa-
lustius || 8 semina elementa (alimenta
codd.) rel atomi schol. Bern. || 8ss. Arti
ficióse sapientium dogmata persona
(perpereona cod.B) Sileni (pueri codd.)
rétractant schol. Bern. || 10 selenum
LP selenum, corr. si- N || 10s. dog
mata retractant schol. Bern, docu-
mentfi retractantem I.N documentare
tractantem P || Use. namqve canebat
indi ic it poeta Silenum ea, quae ab
aliis investigata fuerant, tractantem
seque Silenum videri vult schol. Bern.
11 eademqueJ ecce denique LN || qui
LN U 12 s. filosophiis L || 13 inuesti-
gatä LN || 14 seleni, corr. si- N
disputare ss. | cf. supra p. 108 ad. v. 14
adn. || 15 fieici N fissici LP | adduntj
additur ] 17 modus | modo.

4 TerentiusJ Hautont. IV, 4, 41:

quid si nunc caelum ruat?
5 SallustiusJ lug. II, 3: omnia-
que о r ta occidunt et au cta senes
cunt.
 112 ГОШ PHILARGYRH

II
adhiberi. Unde quoque ioculariter
ei ferula adtributa.
Aliter: semina creaturarum vel
rerum idest caelum, terram,
5 aquam, ignem, vel omnium rerum
materiam, quam ipsam in serui-
nibus esse adfirmat ex atomis;
Epicureus enim fuit. (mvndi
conckeveeit ORBis) saeculum
10 dicit sine materia. Alii dicunt, in
omnia in primis ex aqua et igni
creari. Alii ex Océano, materia
omnium.
33. ET LIQVIDI SIMVL IGNIS 33. ET LIQVIDI SIMVL IGNIS
15 idest sol et stellae, luna et sidéra idest sol et luna et stellae ас 16
vel fulgora. fulgora.
34. CONCKEVERIT orbis idest
conglobatus sit aer [submotis
nubibus in altuni locatis].
20 35. DVRARE idest durum fieri. 35. DVRARE SOLVM idest durum 20
et mscLVDERE idest separare. ac solidum fieri, et disclvdere
NEREA idest bled mil idest idest separare.

2 attributa Лг || 5 et omnium L et 15 stellaej stelle || 16 fulgora Лт

h omnium N || 6 ipsam | ipsum [| 8 Epi- 22 seperare, corr. separare A'.
cureusj epicorius schol. Bern, epicorus
L P ephichorus N j¡ 8 ss. enim fuit.
(mvndi concreverit orbis) saeculum dicit
scripsi, cf. schol. Bern. v. 31. 3i enim
elicit saeculum (sctm N seím L) fuit
codd. || 10 materi////ea P materiae L
materie, corr. -ia N \\ Alia L alio,
corr. alii К || dint P || 11 igne P.
12 occiano L ociano P o//ciano, corr.
océano N || sed alii Oceanum volunt
patrem esse rerum omnium schol. Bern,
ad v. 3ii ; alii ex Océano materie (matre
codd.) omnium schol. Bern, ad v. 34 ¡|
materiam N || 14 ignis] igneis || 15 id
est | id P || sol etj solet || stella LN\I
17 cumscreuerit, corr. comscreuerit Л" ||
18 conglobatus sitj conglobatura LN\\
18 s. [submotis nubibus in altum locatis |
ex v. 38 male praerepta seclusi submotis
nubibus et in altum collocatis schol.
Bern. || 21 discrudere LN || 22 beld P
•i- bled mil от. N.
 EXPL. IN VERO. BVC. VI, 33-41. 113
I П
animalia maris vel nerea idest
filia Neptuni.
36. VT COEPERIT. Caelum enim
quasi aqua conglobatum est.
5 (novvm) aut primitus visum aut
non ante visum, svmere idest
proprium statum accipere.
37. 8TVPEANT idest homines
vel terra vel mare.
io 38. svMMOTis in altum locatis. 38. svbmotis NVBiBvs idest in ю
altum collocatis.
39. svRGERE idest crescere. 39. Svkgere idest crescere.
41. PYRRHAE idest Dea terrae, 41. HiNC idest canebat. pyerha
idest filia Terrae. Sine ordine idest Dea terrae et filia Terrae.
15 posuit: ante enim Saturnia régna lapides IACTOS idest quos Pyrrha 16
et sic, quos Pyrrha et Deucalion et Deucalion iactaverant, idest in
iactaverat, homines nati sunt. terra post diluvium Deucalionis
IACTOS idest post diluvium sub homines nati sunt de illis viri
Deucalione et Pyrrha. Themis, et feminae.
20 Dea iustissima, petentibus propter
raritatem hominum responsum
dedit, ut ossa matris suae post
dorsum posita tollerent et iacta-
1 animalia marisj animali amaría ¡| 10 Submutis L Submutis, corr.
2 nepfcum P neptu L || 3 ceperit P || Submotie N Summotia P || 13 Pyrra
3 as. Caelum — non ante visum] cf. NP Pirra i || 14 terrae P terre P \\
schol.Bern. p.798 adn. \\ 4 aqua] aqua || 15 pyrra P pirra ÜV || 16 diccalion
conglobatumj congelata scliol. Bern. || LP ducalion N U ■!• aetauerant N
raetauerant I || 17 postj pro LP
5 (nowm) lemma addidi || pimitus, corr.
p N || diccalionis P diccalnonis L
m. rec. N || 6 uisu//// P || 7 statumj
satum || 9 terram N \\ 13 ptbhhae] deocallonis N || 18 illas, corr. illis N ||
pirre || 14 idest filial -i- : filia || 15 pos- 19 femenino, corr. femi- P.
suit P || ante enim Saturnia] enim ante
secum, cf. schul. Bern. || lü PyrrhaJ
pirra || diacalion L diacolion, corr.
diaca- P diacalion, corr. deu- N l|
18 p diluuium Лг || 19 diocalione LP
diacalione, corr. deu- Ar fl PyrrhaJ syra,
corr. m. II P sira LÑ || temis JVr ¡j
20 j>p" N jir P proï L || 23 dorsum]
tergum scliol. Bern. || possita LP |
23 a. tollerent et iactarent] tulerunt
(tullerunt P) et iectant.
12 Schal. Bern. p. 798: svhgere crescere, ut ibi <^A. X, 725^>: Surgentem
in cornua cervum. Iunilius (licit.
Servii comm. Vol. III. Faac. II. 8
 114 IVNII PHILARGYMI

I II
rent; cum pervidissent autem Ter
rain omnium matrem, iacentes
ab ea tulerunt petras atque iacta-
verunt in aquam et ita nati sunt
Б homines. Thessalia tota depressa
est in medio et circa montuosa.
Ubi cum eodem tempore ilumina
abundarent quondam confusa, quo
facilius vim aquae prae se fuge-
10 rent, altitudinem petebant, multi
etiam intra cúmulos morabantur.
Deucalion autem Thessalus cum
Pyrrha in montem Parnassum
ascendit et eos, qui ibidem fue
ls runt, concavis alveolis coepit in
Parnassum, ubi ipse morabatur,
deducere; denique ex siccata aqua
et lapidibus homines ostendisse

1 pervidissent schol. Bern, perdi-

dissent P pdedissent L perdedissent,
corr. perdi- N || autemj h. LN h; P
Is. terra LN || 2materium_L materium,
corr. -am iV |] 2 s. iacentes ab ea tulle-
runt P iectantes abstullerunt L i- t
iacentes abstulerunt N || 3 aque L aquç
t
P a que, corr.m.rec.N || 3s. îectauerunt
LN || 4 aq L aque, corr. aqua N ||
5 ThoesaliaJ Teesalia || tota P | de-
preseaj depsa || 6 est in medio est et
N | montosa LP montosa, corr. m.
rec. N || 7 cum от. L || eo Aë/// P ||
8 abundarent] habundarent || confussa
LP || 9 aque LN || prae sej p id P V
9 s. fugerent, corr. -rant P fugebant
LN || 10 petebat LN | 11 cumulosj
túmulos | morabuntur L morabuntur,
corr. -bantyir N || 12 deocalion L
deacalion N deocalion P || ThessalusJ
tessalus || 13 pyrra LP pyra N
parnasum N \\ 15 concaueis P con-
cauens L concauenis Лг || albeolis P
albeonis L albemis N || caepit N
cepit P || 10 ipse от. N || 17 do duce
1Л' || exeiccata LP exsicata N |]
OS
18 hostendisse L -extendiese, corr. m.
vet. P.
 EXPL. IN VERG. BVC. VI, 41-43. 115
II
dicitur; lapides autem, quos Deu
calion misit, in masculos, quos-
que Pyrrha, in feminas trans
figurai sunt.
5 42. caycaseas idest Caucasias, 42. CAVCASEAS VOLVCRES idest 5
idest mons Armeniae vel Scythiae, mons Scythiae, ubi Prometheus
in quo Prometheo adligato iecur ligatus ab avibus.
Yultur exedit, vel f resedet ab
avibus alligatus.
10 43. ADIVNGIT idest canit. 10
42. FVRTVM PROMETHEi idest 42. FVRTVMQVE PROMETHEI
dicitur ignem de caelo furtim in idest ignem de caelo furtim in
ferulam abscondisse atque abstu- ferulam abscondisse atque abstu-
lisse ideoque ab love condemna- lisse dicitur. Ideo ab love con-
15 tum in monte Caucasio poenas demnatum in monte Caucasio 15
solvere per consummationem ie- poenas solvere per consumma
coris. tionem iecoris.
1 s. diocalion P diescalion L dies- 5 Caucaryseas L || 6 ScythiaeJ sci-
caliou , corr. deuc- N || 2 в. quosque
PyrrhaJ pyrra quoque || 3 in feminas timiae || prometeus, corr. m. II P \\
transj in femina straiis P in femina 7 Post avibus lacimam statin | 12 fur-
stans L in femina stans, corr. m. rec. timj furtum | 13 ferula L ferullä,
N U 6 Caucas eas P Causa seas LN \\ corr. ferulam N 0 14 ab P a N от. L ||
causa seis L causa seius N casis, 14 s. condempnatum I \\ 15 caucassio
corr. caséis P || 6 scethiae LP scetiae, L canca///sio N || 10 poena L poene,
corr. scitiae N || 7 prometeo N |] alli- corr. poena P poena , corr. m. rec. N ']
gato N Q 7 s. iecur vultur exeditj corui 16 s. consumationem N.
uultu rex sedet LP coru/// uultu rex
,'/edet, corr. edit N \\ 11 promethei
Prometheus, Iapeti Alius, dicitur per
sollertiam ignem a fulmine ferula fu-
ratus esse et hominibus dédisse, eum
Iuppiter in Cancaso, monte Scythiae,
catenis religasse et aquilam sive vul-
turem ei adposuisse, ut iecur eius
exederet, quod semper dicituf ronasci
semperque lacerari sclwl. Bern. \\ 11s.
idest diciturj dicitur i- || 13 s. abs-
tullisse P || 14 s. condempnatum L
16 montó LN || caucassio poenas P
caucassi openas JjN || 16 consumatio-
nem LN \\ 16s. iaecoris Лт ]| Caucasus
mons Armeniae vel mons Scythiae,
ubi Prometheus ligatus ab aquila cori-
sumitur propter quod ignem de caelo
furtim abstulit, et ideo ab love con-
demnatus in monte Caucasio per con-
sumptionem iecoris interiit, quod
semper renatum et semper laceratum
poenam aeternam facit schol. Pern.
 116 IVNIl PHILAKGYIUI

43. HYLAN iciest proprium.
Hylas, Herculis socius, cum (cum)
Argonautis navigaret, a nave
excidit atque periit. Veram
5 fabulam haec continent. Alii
dicunt, eum aquatum ad puteum
sive fontem isse ibique prae-
cipitem lapsum periisse. Qui
dam vero a Nymphis adamatum
10 raptum esse ac numquam appa-
ruisse.
44. LITVS hyla idest quaerenti
Herculi silvae omnes respon-
derunt.
15 46. PASIPHAEN idest proprium
mulieris [regina] regis Cretae,
quae adamavit taurum, ex qua
Minotaurus natus est. nivei idest
candidi. AMOKE idest pro in
20 amore.
47. a idest o. virgo idest
quasi aetate, quod antiqui fortes
mulieres virgines dicebant.
II
43. HYLAN idest Hylas, Thio-
damantis filius et Herculis socius,
cum (cum) Argonautis navigaret,
a nave excidit ac periit; eumque
ad puteum aquatum sive fontem
isse ibique praecipitem lapsum
periisse. Quidam vero a Nymphis
adamatum raptum esse ac nus-
quam apparuisse.
10
46. pasu'HAEN idest mulier 15
Minois, regis Cretae.
20
47.' a idest eheu.

1 hilan LP hilani N | jiui LN 1 hylanJ hilan || 1 s. hilastü ida-

montis LP hilastuu/////////// montis,
jmim P || 2 HylasJ hilas || hercolis N corr. hilastau — mantis J\r || 2 hercolis
sotius P || cum (cum)J cum || 4 periitj P || 3 cum (cum)J cum || argonauitis
perit || VeramJ uerum || 5 fabula L LN I 5 ad puteumj apud eum LN
fabula, corr. -lœ N \\ 6 ad puteumj sive от. N || 7 prusse P || nimphis
apud eum P (| 8 periis LP periis, LN || 8 adiuuatum 1,P adamatum,
corr. periisse m. rec. N || 9 Nym- am in ras. N || 9 aparuisse L || Cf.
pbisj nimphis || adonatum LP ado- de his Ilylae fahulis schol. Bern.
natum, coir, adamatum N || 10 niiq; 15 passiphen P phasiphen N pha-
LN || Cf. de his Uißae fahulis schal. sasen L \\ 1С sa. Cretae. a idest eheuj
Bern. || 12 hïiaJ hila || quaerentij cretg •!• clieu N cetea i- cheu LP.
querenti || 13 sibaej siue || 13 s. re
spond t N || 16 pasiphen LN passi-
phen P || proprium] ¿> || 16 [regina]
uncís circumscripsi || crête P creta
N || 17 quaej qui, corr. que P \\
18 mino taurus iV mina taurus LN ||
niveiJ muei || 21 à -i- U P áíó L
alo N || 22 quesi LN 0 etate L
.a
eatate P || q P qui L qui , corr. m.
rec. N.
 EXPL. IN VERG. BVC. VI, 43—54. 117
I П
48. PKOETIDES idest Proeti et 48. PKOETIDES idest Proeti,
Antiae filiae, quae- formam suam regis Argorum, filiae, quae sunt
Iunoni praetulerunt, quas Iuno Chrysippe, Iphinoe, Iphianassa,
in vaccas convertit, et filiae regis idest Iunoni formam suam prae-
5 Argorum fuerunt nomine Chry tulerunt; insania conpulsae cre-
sippe, Iphinoe, Iphianassa; insania diderunt se boves esse et altos
conpulsae crediderunt se boves montes petierunt.
esse et altos montes petierunt.
FALSis MVGiTiBvs idest quia
10 transfiguratae erant. 10
51. in Levi idest molli, cornva
idest bene, quia dementia f latet
cornua sibi exstare credebant.
52. A VIRGO idest quia fortis 52. virgo idest quia antiqui
15 uxor. fortes mulieres virgines dicebant. 15
53. FVLTVS idest substratus.
hyacintho habens latus herba
subtus stratum.
54. ILICE dus.
1 pboetibesJ pro elides ¡| i-J et L '| 1 proendesi prothei P pro endes
1 3. Proeti et Antiae (an Anhopae?)J ti
■i- prothei Ij pro///e'//defl i- prothei JV
petiebantis LN petiebantis P || 2 filie
LN U quod LN que' P || forman P\\ (corr. m. I, ut Thiloni videbatur)
v 2 quaej q; || 3 ChrysippeJ crosipe
3 iononi L iononi N || ,ptulef LN IphinoeJ efinoe || Iphianassaj ephianosa
jituller J* || quasi uno LN \\ 4 uaeca L efianosa N efîanosa P \\ 4 s. pro-
JjN uacca, corr. -as m.vet. P || filia N tulerunt L pro(cow. pre)- N || 5 con-
5 3. ChrysippeJ crosippe || 6 IphioneJ pulse LN conpulse, corr. -se m. II P
efione P efione LN || Iphianassa] 14 que, corr. quia N qui P \\ 15 dice
efianasa | 7 conpulse ¿2V|| 8 peter L P
bant P.
peterunt, corr. m. rec. N \\ 9 talsisJ
Fulsis || migitibus LN || qui N ¡\
10 tranfigurate P || s ante erant ¿iV||
12 bene quiaj biaq N || dementia LN
f latetJ an kg. taetae? || 13 extare
N 1| quia per dementiam cornua sibi
inesse credebant schal. Bern. || 17 hya-
craTHoJ iachintho L iachinto i\riJ
latusJ intus N || 18 stratum] stratus ||
fultum latus hyacintho habens schol.
Bern. || li) iLicE dusj illicedus LP
illicaedus N.
I Schol. Bern. p. 800: proetides implekvnt. Proetides Proeti, regis Argi-
voram, filiae de Sthenoboea (filia destinobio cod. B), uxore eius, Chrysippe
(crissipe cod. B) vel Lysippe (hissipg cod. B), Ijihinoe vel Epinoe, Iphianassa
(vel Cyrianassa) (ifianasia cod. B) Iunoni formam suam praetulerunt et insania
conpulsae crediderunt se esse boves et petierunt altos montes et postea sanatae
sunt a Melampode Leosthenis (leustonis cod. B) (vel Amythaonis) filio. Iunilius
et Gaudentius dicit. Cf. praef. schol. Bern. p. 705.
 118 IVMI PH1LARGYRII

II
55. AVT ALiQVAM idest sequitur
vaccam, idest sui oblitus generis.
56. dictaeae idest de monte 56. dictaeae, quae de Dicto
Dicto, quasi nemorosae Nymphae. monte.
6 CLAVDITE SALTVS idest ut in-
veniatur taurus.
58. EKBABVNDA idest flexis
pedibus. Aut errantis aut vagan-
tis dixit aut proprie, quoniam
10 non in directum pedem tollunt. 10
60. STABVLA idest lesib vel 60. GOUTYNiA idest civitas Cre
gelbintib idest ubi armenta [Apol- tensis.
linis] Solis fiebant. goktynia
idest Cretensis civitas.
15 61. HESPERIDVM М1ВАТАМ idest 61. (hespekidvm idest) Hespe- 15
Hesperides Atlantis filiae, quae rides Atlantis filiae, quae patris
patris hortum trans Oceannm, in hortum, in quo mala aurea erant,

1 aut LN || aliq LN || sequitur 3 Dictac aeque L Dictae//////q N

(schol. Bern.)] inter || 2 uaeam L Dicte aeque P || 11 cortinia P cortima
3 dictae LN dicite P || 4 dicte N || LN || 15 s. (hespeeidvm idest) Hesperi
quasi nemorosaej que (q N) sine mo desJ Hesperides || 16 athlantis LP
rose || dictaeae a Dictaeo monte, quasi at///lantis N || filiaeque P filieq N
de monte nemoroso schol. Bern. || nimphe filieq; i || 17 ortum LN | Post erant
LN nimphe P Ц 8 Aut errantisJ ut lacimam indicavi.
errantis N || 9 aut proprie J aut (& P)
propriae qamLN || 10 indiratum, curr.
-ectum m. rec. N || tolluntj eerabvnda
Homerus stabula errabunda aut erran
tis aut vagantis dixit aut proprie, quo
niam non in directum pedem tollunt
idest f felix pedibus schol. Bun. ||
12 gelben (corr. gelbm) tibi ubi L
gelbin tibi ubi N geltib i- ubi 1' ||
12 s. fApollinis] uncis inclusi appol-
lonis L appollonis', corr. -inis N
apolloni P || 13 feebant, corr. fi- L ||
cortinia LN cortinia, corr. cortynia
P || aoBTYNiA Gortyna Cretensis civitas,
ubi putabatur Solis fuisse armenia.
GOETYNA civitas Cretae, ubi armenta
Solis fiebant (fort. leg. fingebantur)
v
schol, Bern. || 15 hesperidem N her-
peridum P || idest от. P || 16 bisperi-
des LP esperides N || athlantis LP
ablantis N || filae LP file, corr. m.
rec. ЛГЦ quo P que LN || 17 hortumj
ortum || tras P || occianum LP o/^/cia-
num, corr. oceanum m. rec. N.
 EXPL. Ш VERG. BVC. VI, 55-61. 119

I П
quo mala áurea erant, custodie- pvellam idest Atalanten,
runt. Unde Hippomenes, Megari Schoenei iiliam.
filius, tria a Venere accepit.
Atalante cum omnes viros cursu
5 praeiret et sponsione luderet, mala
áurea proiciens, dum ea collige-
rentur, excursus faciebat atque
concubitus virorum fugiebat, sed
postea adamata est ab Hippomene,
ío Megari filio, Neptuni nepote, (et)
superata ab illo, quod Veneriana
mala acceperat, et victam earn
praemii nomine coniugem accepit.
Atalante, Schoenei filia, cursus
15 certamine cum in ipsa conten-
tione ter singulos viros vicisset,
*ideoque praemii nomine accepit
earn coniugem Hippomenes.
1 aérant L | 1 s. custodenmt L || 1 athlantêcinei P athlantancinei
2 hi роете mee L hi роете in es LN.
P hi poeme//nes N || Megari | Megarei
conieci in schol. Bern. p. 801, in gptibus
hic magaris et infra megaris legitur
3 filias LP filia/7/ N || a uenera, corr.
-re P || accipit LP accipit, corr. accepit
JV|| 4 Atalante] athlante || 6 proieciens
LP proi/ ciens N || 6s. colligerenturj
coUegerentur | 8 concúbitos L con-
v i
cubitos N H fugebat, corr. m. rec. N
sugebat L ' sei P || 9 ippome LN ippo-
mae P || 10 MegariJ megaris || 10 s. filio
neptuni nepote supra in marg. m. vet.
P || 10 neptü L I nepotes N || (et)
addidi || 11 superataj supra LP supre
JV | quodj que || VenerianaJ uenerint L
uenerunt N || 12 accipit JjP accipere
N || iunctam LN \\ 13 pmim LN pmun
P ¡j coniugemJ iugem P iugum LN
accepitJ accipit De toto Ыс scholio
cf. schol. Bern., in quibus nonnulla
desunt, nonnulla aliter leguntur \
14 Atalante Schoenei | Athlantes chie-
nei || filiaj filiam (filiü, corr. filia JV) I
15 ter tumine P t tummae, corr. -inae
N t tumine L || 15 s. contensione P||
16 singulos viros vicissetj singula mis-
sorum (mirsorum iV) uicta || 17 ideo-
4ui P|| primii L primii, corr. pre- N'\
accepitj accipit.
 120 1УШ1 PÍULARGYRII

62. PHAETHONTIADAS idest Ilia-
das, sórores Phaethontis. MVSCO
idest circumdatas et contextas
musco canit. Muscus herba circa
5 caudices arborum bene olens
nascitur.
63. PROCERAS idest susum rec
tas. ALNOS idest ferna, pro po-
pulis posuit.
10 64. EERANTEM idest amantem.
permessi idest proprium fluminis
Boeotiae. gallvm idest Corne
lius Gallus, cuius eclogarum libri
leguntur. gallvm filium Solis,
15 qui cum se crederet filium Sous
esse, pe.tiit a patre suo, ut currus
regeret. Hie postea praeceps
missus est in Padum fluvium ac
Cucnus nominatus est, quem
•20 fientes sórores in populos muta-
II
62. Mvscvs herba circa cau
dices arborum bene olens nasci
tur. phaethontiadas idest llia-
das, sórores Phaethontis.
63. proceras ALXOS idest su
sum rectas.
64. errantem idest amantem. 10
PEEMESSi idest proprium fluminis
Boeotiae . . . . ac Cucnus nomina
tus est, quern fientes sórores in
populos mutatae sunt. Vel Cor
nelius Gallus. 15
•20

tae sunt.
65. AONAS idest Nympbas (in 65. VNA SORORVM idest Musa
montes) Boeotiae venientes ut rum.
amail. VNA idest Musarum.

1 Phetont.iadas LN Poetontiadas Is. caudicesj caudas || 2 t> olens P

P || idest от. P || Is. IliadasJ illi ad as bolene LN\\ 3 phoetonciades (es, corr.
(adas P) \\ 2 phetontis LN fetontis P |] as N) LN phoetiçontiades P || 4 so-
5 caudices J caudas || 7 sussum LN roris LN || Phaethontis] foetontis
süsü P || 7 s. rectos LN \\ 8 fernas P ,] 7 procaeras N proceres, corr. -as P j
10 errante Л7 erantem LP || 11 pro 11 es. ¿>p flum boetiae nominatus P
prium] propir |] 12 BoeotiaeJ boetiae ¡| p nun accrunus nominatus LN, cf.
12s. cornilius LP cornilius, corr. Cor
nelius N || 13 eclogarumj eglogarum ! exc. J || 14 mótate LP mótate N
15 crederet filium solis, solis m. II. 14s. cornilius LP cornilius, corr.
vet. P | 16 petiitj petit || cumos, corr. -elius N || 22 sororem LN sorem P
curros P curnose quos L curnos 22s. mussarum LP mu///sarum N.
aequos Ar || 17 segeret L sêgeret N ']
18 misue P || fluum, corr. m. vet. P
fluuius LN || 18 s. accucnus P nac-
cucnus L naccuonus N || 1 U nominatur
est N || 20 populus L populus, corr.
-as (an -os?) N || 20 s. mutate LN
mótate P || 22 NymphasJ nimphas
22s. iin montesi ex schol. Pern, addidi |l
23 BoeotiaeJ boetiae || 24 amail. vnaJ
amai luna |1 mussarum LN.
 EXPL. IN VERG. BVC. VI, 62—71. 121
I II
66. CHORVS idest honorem fe- 66. viro idest Gallo, phoebi
cerint Phoebo discipuli. idest Apollinis. chorvs omnis
idest Phoebi discipuli.
67. LiNVS idest filius Apollinis 67. LiNVS idest Apollinis filius
6 et Samathae. Alii dicunt huic et Samathae. illi idest Gallo.
hoc factum contigisse.
68. apio idest liubserb herena. 68. apio idest herena olus est.
Olus apiumque iuxta aquam haec
sunt amariora.
10 69. tibi idest Gallo, mvsae 10
idest Deae.
70. QVOS idest dederant. as- 70. QVOS calamos dederunt.
CRAEO seni idest notandum ibi seni idest Hesiodo.
'seni', nam mortuus finem vi-
15 vendi recepit, Tel quod ei vita
sit redonata. ille idest Hesiodus.
71. rígidas idest aut duras
aut nimium rectas, dedvcere
idest multa re permulcere rusti-
1 choros P || 1 s. fecerintj facient j| 1 gallo phebi NP gallo febe L
5 samatae L sámate N samata P |
2 pebo, corr. m. I L phebo NP || Uli -i- 1 sileio (an Hesiodo velî cf.
dispuli, corr. m. vet. P || 4 apollonis P sclwl. Bern.) gallo P || 7 aerena oliis L
appollonis L -onis, corr. -inis N | herèna {corr. herba) olus N eretiaolus
5 SamathaeJ sámate Psamathae (Psa- P || 10 Mussae P || Ils. Deae. qvosj
mathes) in schal. Bern. p. b02 conieci, e
de aequos LP de aequos, corr. m.
quae et i]>sa samathe habent || dient rec. N || 12 calamus LN || 13 beniJ se
P |¡ huicj huic Lino schol. Bern. || 7 liub L || esiodo LP ¡eseiodo N.
ferbhherena N luib lerb herena P luib
fe'rb heréna L || 8 holus LP || apiumque |
appique || 8— 14 iuxta — 'seni', nam
от. L I apio olus vel genus herbae
viridis. aMako (amore cod. В) apii qui
iuxta aquam non sunt amariores esse
soient schol. Bern. || 12 s. ascraeoJ as-
creo || 13 seuni, corr. seni P J lits, no
tandum ibi rseni', namj notandum///bis
enira schol. Bern, notandum bis enim
codd. || 14 mortuusj motuus schol. Bern.
mortis codd. || firem P \\ 14 s. uiuenti L
u^enti, corr. in. rec. N || 15 recepit |
pci/pitP pcepitbA" schol.Bem. \ quod
ei vitaj quo de uita P quod euita LN ||
1С HesiodusJ essiodus || 17 s duras Л P
dura sä L || 18 mimium, corr. nimium P
didecere, corr. deducere Ar dudecere L ||
1 9 multa repmulcere P multare jïmulcere
L mult-are p/(//mulcere N idest quibus
rústicos solebat mulcere schol. Bern.
 122 IVNII PHILAKGYEH

I II
cos solebat. ORNOS idest ligna
idest darchac.
72. his idest calamis. grynei
idest mons Colophoniae Apollini
5 sacer vel Apollinis nemus. 5
74. avt scyllam idest .... 74. qvid SCYLLAM. Virgilius
duas Scyllas dicit esse, unam

1 ornus LN || 2 s. idest darchac. G Qvrojquod | scillam.LAr|| 7 scillas

his idest calamisj idarchachis i- cala- LN scyntillas, suprascr. m. II schillas
mis N i- darchachis -i- calamis L P \\ una,' corr.'m. II una P una LN.
•i- darchahis i- calamis P [| 3 grinei P
griniae N giriniae L || 4 colofoniae ||
appollini L appolloni, corr. -ini N J
5 apollinine mus P appolli -i- nine-
mus L appolini nemus Лг || 6 avtJ ä
P || scillam
dvlichusJ
LP sillam
i- dulichias.
N || Gs. idest

6 Schol. Bern. p. 803: avt scyllam nisi et reliqua. Sciendum est in hoc
loco, utrum Virgilius de una (an) de duabus Scyllis loquitur; sed si de una,
quae est Nisi, eum falli putamus; inde melius intellegendum est, eum de duabus
loqui, et per caut' coniunctiouem disiunctivam fabulas earum caute secernit,
et in sexto libro Aeneidos Virgilius dicit duas Scyllas esse, dicens (v. 286):
Scyllaeque biformes. Una Nisi, altera Forci, quarum fabulae hae sunt.
Nisus, Megarensium Siculorum rex, a Minoe, Cretensium rege, propter Androgei,
fllii sui, obitum, quem Athenienses et Megarenses dolo circumventum occi-
dissent, graviter obpugnabatur. Sed Scylla, filia Nisi, adamavit Minoem, patris
scilicet hostem, et patri dormienti crinem fatalem purpureumque abscidit, ut
Minoi, hostium regi, cuius amore flagrabat, daret, quo absciso pater periit.
Atqui Scylla a Minoe non recepta, (qui) hoc genus victoriae execrates earn in
mare deiecit, et in avem, quae ciris dicitur, Latine vero tonsilla, conversa est.
Item pater eius Nisus in Haliaeetum conversus est, qui parricidii exsequens
poenas Cirim hostili mente persequitur. Item : Scylla Forci et Crataeidis
filia, virgo pulcherrimae (formae), a Glauco, deo maris, adamata est, de qua
Virgilius dicit in primo libro Aeneidos (v. 200): Vos et Scyllaeam rabiem
penitusque sonantis Accestis scopulos. Set a Circe, Solis filia, quae
Glaucum adamaverat, in beluas marinas transfiguratur fretumque Siculum
obsedit, ubi praetereuntes naufragio adficiebat eamque Neptunus percussam
tridenti in scopulum mutavit.
Scylla, Forci filia, a Glauco, deo maris, adamata est. Glaucus vero non
valuit tenere earn. Ad Circen, Solis filiam, perrexit maleficiorum doctissimam
rogavitque, ut Scyllam maleficiis corrumperet. Circe vero rogantem Glaucum
adamavit, sed ne Scylla plus forte a Glauco amaretur, quam Circe, fontem,
in quo Scylla (post) venatum ablui consuerat, quia Dianae comes erat, venenis
infecit, in quem descendens Scylla pube tenus in beluas mutata est; sed, quia
monstru, idest pilos suos in canes versos, tegere non potuit, in mare profugit
et virgineam extulit faciem naviguntibus; ideo nautae torquebant ad earn naves,
virginem earn credentes, quos ilia conprehensos beluis suis porrigebat, ut rabiem
luporum posset conpescere. Tunc Neptunus iratus tridenti percussam in sco
pulum mutavit, qui praetereuntes naufragio affligit. qvam fama secvta est
furandi crinem Nisi, quern dedit Minoi. Ilia crinem furata est, ego carmen.
pama idest infamia, ut ipse (A. II, 21): Est in conspectu Tenedoa no-
tissima fama, idest infamia, quia Tennes cum noverca sua concubuit. fama
secvta est si quidem alterius amore flagravit. Iunilius dicit.
EXPL. IN VERG. BVC. VI, 72-74. 123

II
Nisi filiara, alteram Phorci. Ni-
sus, Megarensium Siculorum rex,
a Minoe, rege Cretensium, propter
Androgei filii sui occisionem,
quem Athenienses et Megarenses 5
dolo circumventum occidissent,
graviter oppugnabatur. Sed
Scylla, Nisi filia, adamavit Mi-
noem, patris scilicet sui hostem,
et patri crinem fatalem purpu- 10
reumque abscidit. Quo iam abs-
ciso pater periit. Itaque Scylla
a Minoe non recepta; detestans
malum, quod in patrem admisit,
[et] earn in mare iecit, et in avem, 15
quae ciris dicitur, Latine vero
tonsilla, versa est et pater eius
Nieus in haliaetum conversus est,
qui parricidii exsequens poenas
cirim hostili mente persequitur. 20
Scylla vero, Phorci et Cra-
taeidis Nymphae filia, virgo pul-

1 filia, corr. т. II filia P filia L N

altera, corr. m. II -rä P altera N
ultera L || forci LN orci 1' || ls nie;
Nisus P || 2 migarensium L miga-
rensium, corr. meg- N mig /arensium
P | 5 athenenses P ad thenenses 1j
athnenses, corr. m. rec. iV || migarenses
cu
LP mig-, corr. meg- 2V" || 6 ciruentum
P || 8 Scylla] scilla || 8 s. /J/minoem P
10 crimen L crimen, corr. crinem JVr ||
T
10 s. purporoum que, coït, que P por-
poreumq; L purporeumque, corr. pur-
pur- TV || Ils. abscisoj abscisa | 12 scilla
LN || 13 detenstans L || 15 |ct] ditto-
(jruphia ortiim abieci || 16 quaej que ¡|
cyris LP || dt L dt N || 17 tolsiua LN
tulsilk P || 18 halietum P halie LN \
19 paracidii P paricidii LN || ex-
equens LP || penas LP || 20 cirö N
cyrü LP II persequiturj jPsequitur |l
21 Scilla LN || PhorciJ forci || 21s. Cra-
taeidisj critidis | 22 nimphe LN
22 s. pulcherima N.
124 IVNII PHILAKGYIill

I II
cherrima a Glauco, Deo maris,
adamata est, de qua Virgilius
dicit in I libro Aeneidorum
<v. 200. 201>: Vos Scyllaeam
rabiem penitusque sonantis 5
Accestis scopulos. Et a Circe,
Solis filia, quae Glaucum ama-
verat, in beluas marinas trans-
figurata est fretumque Siculum
obsedit, ubi praeternavigantes 10
adficiebat. Eamque Neptunus per-
cussam tridenti in scopulum mu-
tavit. Glaucus enim Scyllam
habere et tenere non potuit. Ideo
rogavit Circen, Solis filiam, male- lb
ficiorum doctissimam, ut Scyllam
suis maléficas corrumperet et
seduceret. Circe vero Glaucum
amans, ne Scylla plus forte a
Glauco amaretur f et illa, sciens 20
fonteni, in quo Scylla post vena-
tum se abluere semper consue-
verat, quae Dianae comes erat,
illa maléfica veniens ad fontem
inficit ilium, in quern descendens 25
2 adanata N || 8 in libro L in
I librom, I m. rec. N || aenéidoru P
4 VosJ Vo N || Scyllaeam] scileam ||
5 penitusq LN l| sonectis LN sonectus
P || 6 adeestis N aceatis P acretis L
7 filiaq, P || 7 s. amarat, curr. m. IT P
8 belbus L belbus, coir, beluas m. I N
vas
belbus, con: m. II P |] 10 рт nauiganten,
corr. m. II ¿>~, P I 12 scopulâ L
seopulam N || 12 s. motauit L motauit
iV^ motauit, corr. m. II P | 13 scillam
LN || 15 Circen I circe || 16 scillam
LN || 17 malefitius N \\ corruperet P
18 CyrceJ^H 19 scilla i Л" || 'Л Scylla J
Scilla I 21 s. p uenatum Лг fl 23 que
LN que, corr. que m. Il P \\ DianaeJ
diane || 23s. comeilla L lomeilla N
24 maléfica] maleficia || 25 discendens
LP discendens, corr. des- N.
 EXPL. IN VERG. BVC, VI, 70—77.
10
76. DVLICHIAS Ithacenses.
15 74. SCYLLAM QVAM FAMA SE-
CVTA est si quidem alterius
ашоге flagravit. Sed fama idest
infamia, ut ipse <A. II, 21>: Est
in conspectu Tenedos notis-
20 sima fama idest infamia, quia
Tennes cum noverca sua concu-
buerat.
75. iNGvraA idest nomen loci,
in quo canes Scyllae latrabant,
25 vel melen.
76. DVLICHIAS idest Ulixis
patria.
77. A et exsecratio est et in-
teriectio.
14 ithachenses L itachenses N ita
henses P || 15 scyllam qvamJ scillâ q
17 flagtauit, corr. flagR- P || idestJ
•i- : || 18 insania LN || 20 idestJ i- : |
21 TennesJ tenues || 23 inovinaJ in
grima || 24 Scillae LP scille N ¡|
25 melen] me len || 20 dulicias LP
dnlitias N Ц UlixisJ olixis || 28 a etj
a ее NP à ее L || execratio P || etj
I LN.
125
II
Scylla pube tenus in beluam
mutata est et reí. Neptunus vero
sibi non placens, Scyllam virgíneo
vultu fallentem semper invadere
naves, illam percussit (et) in
scopulum convertit.
70. ante idest (notandum) ibi
cseni', nam mortuus finem vivendi
recepit vel (quod) ei vita sit
redonata. 10
72. Ш8 idest calamis. gkynei
idest mons Colophoniae Apollini
sacratus (vel) nemus Apollinis.
1 scyllâ, corr. scylla P scillâ L
scilla/// N || 2 rel.J rt. || 3 scillam LN
5 (et) от. I 5 s. in scopulum, tupraser.
m. II conuertit P convertit от. LN \\
7 s. (notandum) ibi fseni', namj bis
enim codd., cf.exc.Ip.121 |] 9 recepit
vel (quod) eij percipit t ei P percipite
lei L percipite lei, corr. perce- tf,
cf. exc. I || 11 his LN \\ gyrinei L
girinei N || 12 ColophoniaeJ colofoniae ||
apolloni P appolloni L appollini N
13 (vel) от., cf. exc. I p. 1U2 || nemus
ApollinisJ nemus apollonis sacratus
nemus apollonis P || apollonis P appol-
lonis LN.
 126 IVNII PHILARGYRn

11
74. VEL 8CTLLAM idest Nisus,
rex Megarensium, cum oppugna-
retur a Minoe, rege Cretensium,
Scylla, filia eius Nisi, quae ada-
5 uiaverat hostium ducem, crine
fatali absciso * et postea propter
illa prodita non recepta in navem
regiam, mutata est in monstrum
sui nominis, quae circa fretum
10 Siculum socios Ulixis vexavit, (in) 10
quam Ulixes, (ut) videtur, incidit.
78. TEREi idest proprium viri. 78. TEEEi idest proprium viri.
Orosius dicit: Terei Prognae Progne idest Pandionis filia, uxor
et Philomelae [eius] incesto Terei, Thracum regis.
15 parricidium adiunctum at-
que exsecrabilius utroque
conviviumper infandos cibos
additum, cum propter soro-
ris pudicitiam ereptam prae-
1 scyllamJ scillam || 2 megarentium 12 Tirei LN || proprium] pro i- P
г в proi L pro/// N || 13 idest от. LP \
P meganentium L meganentium, corr. 14 Thracum 1 tracum.
ъ
m. rec. N || 2 s. opugnaretur, corr. m.
vet. P obpugnaretur LN | 4 ScyllaJ
scilla | que 1' || 4a. ad âmauerat LN \
5 ostium N ostium, corr. hostium P
crini LP crini, corr. crine N || 6 Post
absciso lacunam indicavi || 6 s. propter
ülaj pt ilia LN pti ilia P || 8 motata
V
LP motata iV^ | 9 quae I que || 10 so-
cioso lexis P socios olix L socios
olexis, corr. s. olixis N \\ 10 s. (in) quamj
q LN qui P у 11 Ulixes] olexis ¡j
(ut) от. || inciditj inciditur NP inci-
detur i || 12 proprium virij proui ut
13 urosiu8 L urosius, corr. or- N II
therei N || progne P \\ 14 filomeliae
LP filomel/, ae N \\ eiusj euius P
incerto LN | 15 parricida,/// im N ¡|
16 s. adque N | 16 execrabihus N ex-
ecrabili////; P exsecrabilis L || 18 x>\>
L N pfi P || 18 s. sororis, oris in ras. P
19 puditiciam LN || 19s. praecissam-
que N.
13 Orosius] Hist. 1,11 : Tunc etiam
Terei Prognes et Philomelae in
cesto parricidium adiunctum —
pater comedit.
 EXPL. IN VERG. BVG VI, 74. 78—86. 127
II
ci s am que lingua m filium par-
Yulum mater occidit, pater
comedit.
79. Philomela idest quod fecit
Progne, hoc dicit Philomelam
fecisse.
83. EVROTAS idest fluvius La- 83. EVROTAS idest fluvius La-
conicae, in cuius ripa lauri sunt coniae, in cuius ripa lauri sunt
et templa Apollinis, cuius arbores et templa Apollinis, cuius arbores
10 edidisse carmen poeta refert. edidisse carmen poeta refert. 10
84. ILLE idest Silenus. pvlsae 84. ILLE CANIT idest Silenus.
idest pro echo pulsatae. refe- pvlsae valles idest pro echo.
rvnt idest canenti reiciunt.
85. cogère idest concludere. 85. cogère idest concludere.
15 referre idest reducere vel re- 15
cognoscere.
86. et invito processit idest
quasi nolente; nolentem dicit
propter carminum voluptatem.
20 Vel invito processit idest ex 20
harmonía mundus. Nam et ibi
ideo ait <A. VII, 37>: Aethera
mulcebant cantu, et modo hic
delectatione captus est, quoniam
25 invito se processerit Vesper. 25
finit -VI- FINIT -VI-

1 lingiiam P || 2 paterj mater 4 philomella L philome//la N pilo-

3 coedit N || 7 s. latonicae N \\ 9 appol- mella P || idest от. LN | ql N g fecit
linis L apollonis P || 10 edidissej edi- schol. Bern, àr codd. || 5 philomella, L
diciese conieci in schal. Bern., ubi et philomella J' filóme/// la N || 8 in cuius |
edisse vel edisse legitur || 11 i le L \\ ut cuius ¿P || 8s. lauri sunt etl laurîH
SilenusJ plenus | pvlsaeJ puise || 12 pul et LN || 9 apollonis P appollonis L
sataeJ pulsate || 13 canenti reieiuntj appollonis, corr. -inis N \\ 12 pvlsaeJ
cum anent reicere codd. commonent pulse J uales P || 26 finit vi- от. P.
referre vel commonem referre schol.
Bern. || 15referr///ePH 15s.recognoreI<
В 00
recognore, corr. m. rec. N || 17 s. pro-
ceseidi quasi LN \\ 19 propter] jirû LP
pp¡/// N II voluptatemj uoluntatem ||
21 harmoniaj armonia || m/////, corr.
m. vet. P || 22 AetheraJ et hera ||
24 dilectatione LP dilectatione, corr.
del- N quoniamj quo L P со N\\ 25 in-
uitos, corr. inuito N g VesperJ ueper.
 128 IVN1I PHILARGYRII
INCIPIT VIT-
10
1. FORTE SVB ARGVTA rel. idest
continentur IUI personae: Meli-
15 boei [et] Virgilii vel Vari; Da-
phnidis hoc est Corneli [et] Galli
(vel) Caesaris [poetae sunt] * ar-
gvta dresachtach idest personanti
vento. ILICE DAPHNis idest Mer-
20 curi Alius, optimus poeta, signi-
ficat Caesarem.
1 iNCipiT vu, subscr. uirgt decauus
N || 13 rel.J rl || 14 111- persone LN
15 [et] seelusi || vel] et || 10 hoc", corr.
m. vet. P || cornili LP cornili, corr.
comeli N || 16 s. [etj Galli (vel) I et
galli || Quattuor personae in hac écloga
introducuntur: Meliboei Virgilii vel
Vari; Daphnidis Cornelii Galli vel
Caesaris; Corydonis et Thyrsidis Vir
gilii et Maeri, quorum par aetas fuit
schol. Bern. || 17 [poetae sunt] apertum
nominum antecedentium glossuna se
elusi || poete LP || 18 dresachtach]
dresach tach L dresactach N |] per-
sonantij jisonanti ]| 19 iliceJ scilicet
LP salicet, corr. m. rec. scilicet N i
daphnidis P \\ 19 s. mercori P merari
JjN I 20 obtimus P || sig L signî NP
21 cesarem LN.
II
INCIPIT VIL
Continentur IIII personae: Me
liboei [et] Virgilii vel Vari;
Daphnidis hoc est Corneli [et]
Galli vel Caesaris [poetae sunt]; 5
Corydonis et Thyrsidis Virgilii et
Vari: horum fere similis aetas
fuit et "j" prioris personae diu
futura sunt, diu certamine sequen-
tur. Arcades autem ideo, quod ю
agrestis carminis fistula sit in-
strumentum, cuius inventor Pan.
1. svB ARGVTA idest loquax
vel mobilis, stridula. daphxis
idest M ercurii tílius, optimus poeta, 15
qui et Cornelius Gallus.
1 iMciPiT от. et in marg. s. XJV vii
P || 2 persone LN \\ 2s. moliboei L ||
3 [etj seelusi || velj et || 4 h ë P g cor-
nilii LP cornili, corr. corneli N
4 s. [et] Galli] et galli || 5 vel] et
cesarix N cessans LP || | poetae sunt]
cf. adn. ad exc. J || poetaej poete
6 coridonisiiV || tyrsidis NP tursidis
¿ | 7 orum N || similis] sunt Ц 7 s. etas
fuit>* etaffuitXA" quorum par aetjis
fuit schol. Bern. || 9 certamine P || 9s.
sequet', corr. m. I P\\ IIII (titum cod.B)
pastorum personae, duorum scilicet cer-
tantium et tertius more iudicis loquitur
et quarta persona subrepit, idest (Dei1
pastorum vel principia schol. Bern.
10 Archadea N Arcadas P Archadas
L || ц P q; L que, coir. m. rec. quia
N |¡ 11 fistola LP fistula N || fit P ,,
12 paN P pan L piah N || 13 svb]
Sur LN || loquax| locax || 14 tridula
LP tridula, corr. m. rec. str- N [
Dapnis L || 15 mercorii I' \\ 16 tornilius
LP cornilius, corr. come- N.
 EXPL. IN VERO. BVG. VII, 1-7.
2. contvlekant idest inpacta-
tar idest coadunaverant.
3. disientas idest plenas.
4. ABCADES idest sulbari vel
fissidi.
Г). cantare idest voce. ET
responderé idest fistula, idest
10 ambo poetae Thyrsis (et) Cory-
don, quod fistula Pan primus
carmen cecinit in Arcadia.
Aliter arcades ambo lauda
tive dixit, idest summi cantatores,
15 ut alibi <E. X, 32s.>: Soli can-
tare periti Arcades.
6. DVM TEÑERAS DEFENDO idest
dum possessionem Virgilius cupit
liberare, in Caesarem incidit, a
20 quo sit conspectus et vocatus et
cum sibi scripta fecisset
7. vir (¡regis idest hircus et
abusive dicitur spes gregis. Ho-
1 contulert P contuler LN || Is.
iinpactatar I' || 2 со adonauer N quo
adonauer L quo adonauert P || 3 di
stantes V || 5 Ksidi P fissili N An
Ifij. : arcades idest vel voce vel fistula? j
10 ambo poetaeJ amrnouet cf. scliol.
Bern. : nobiles poetae Corydon et Thyr
sis У tersis NI' terris L ¡I (et) uddidi ;
10s. choridem N coridon LP\\ 11 4111
P q LN¡ 12 cicinit LP estinit, corr.
"e/ytinit m. rec. N | arcania, con: ar-
cadia P || 13 archades L \\ 14 idest |
•i || 17 teneres, corr. -as P || de-
ees
stendo N || 18 possionem, corr. m. vet.
I' jl 19 cessarem LN || 20 s. cum P ||
21 fecissetJ lacunam indicavi || 22 i- uir
r
N | 23 abussiuç P abussiu/Z/e-ZV^bufibe,
corr. -fiue L || 23 s. HoratiusJ horneras
LI' omerus N.
23s. HoratiusJ carm. 1,17, 7: dentis uxores mariti.
Servii conim. Vol. III. Fase. II.
129
II
2. contvlekant idest aduna-
verant.
3. distentas idest plenas.
4. arcades idest ambo poetae
Thyrsis (et) Corydon, quod fistula б
Pan primus carmen in Arcadia
cecinit.
5. cantare idest voce, et
responderé idest fistula.
10
16
6. DVM TEÑERAS DEPENDO idest
dum possessionem Virgilius cupit
liberare, in Caesarem incidit, a
quo sit conspectus et vocatus et 20
cum sibi scripta fecisset
7. vir gregis idest abusive
dicitur spes gregis. Horatius:
1 ante tulerant P ante tullcrant L
ante tullerant, corr. m. I, ut Thiloni
videbatur, eonpulerant N || Is. aduna-
uerunt LN adunauer P 1 4 Archades
P || ambo poetae | amonet || 5 tersis
LP tersis, corr. tirsis N || (et) от. ||
coridon || 6 pan || 7 cecinit | cicinit l
l'J cesarem N cessarem LI' || 20 sit
от. N U 20 s. et cum] cum N \\ 21 fe
cisset] lacunam indicavi || 22 ur, corr.
m. I P || 22 s. gregis i- abussiue df
pes (spes ]') gregis humeros (hume
ra in 1') uxorque codd. \\ i- abussiue dî
spes gregis m. II in marg. cri>ixi}öuv P.
 130 IVNII PIULARGYRIl

ratius: uxorque olentis (ma
ri ti), caper idest cuius lacte
nutritus est Iovis. DEERRAVERAT
idest todihel.
ь 8. ocivs velociter.
!). caper tibi idest quoniam
ex eo generantur. salvvs idest
slan. HAEDi idest plum.
13. MiNcrvs idest fluvius, qui
lo transit per Mantuam, patriam
Virgilii. examina idest saith
idest apes [perj susurrum remit-
tunt.
14. nec HABEHAM idest, quae
15 meum serviret officium.
16 Et magna contentio
erat Virgilii et Aemilii Macri.
14. ALCTPPEN ET PHYELIDA,
idest ancillarum nomina.
20
16. CVM THYRS1DE idest Aemi-
lius Macer, qui pari studio fla-
grabat f quia inscani in finibus.
II
uxorque olentis mariti idest
capri.
9. caper тип 8ALWS idest
quoniam ex eo generantur.
13. MINOIVS idest fluvius, qui
transit per Mantuam, patriam ю
Virgilii. examina idest apium.
if.
14. NEQVE EGO ALCIPPEN NEC
PHYLLIDA idest nomina ancilla
rum. SO
16. certamen idest ille et ille,
non illias et illins. CVM thyr-
side magnvm idest Aemilius Ma-

1 olentis] olenuB || ls. (mariti) ото. '■ 1 holenus LP olenus N || niaritij

2 lactae P || 4 todi bel N todi el P uiri P uir LN | 3 capi N || G salua
todi del L || 5 occius LP о/./eins N Ll'l 7 generatus LN generatus, corr.
7 salvvsJ salus || 8 hedi N || plü L || -tur P || 10 mantoam L || 11 Exanima
v u
9 fluius P P 10 mantiam L mantiam N L Ц appiâ Л' || IS ego alocipen P ego-
mantia /' || Ils. saithi apes IjN saithia licepen LN ¡| l'J pcllida LJ' pellida,
pes P || 12 [perj seclusi p N || su- corr. pill- N D ancellarum LP an-
surrumj susurum N sursum sclwl. cell-, corr. ancill- N \\ 22 s. tih-rsidk-J
Bern. || 12 :я. remittunt schol. Bern, ire tirside || 23 AemiliusJ nmelius || 23s.
amittunt codd. [ 14 abebant N || quaej
mater L.
quem || 15 t seruiret P t seruus et L |!
16 contensio, corr. m. rec. N || 17 uir-
gili P || emenim arci LN emeni marci
P || 18 ALcirPKNj alcipen || thyllida]
pillida | 19 ancellarum Jj || 21 tyrside
N tirside LP || 21s. Aemiliusj eme-
lius |] 22 parij paris P patris LN II
23 inscani L scani NP || f quia inscani
in finibusj fort, reliquiae stmt scholii
ad v. 11 pertinentis hune fere in modurn

v. 15 Schol. Bern. p. 80S: rmrvi.so.s. Verbo proprio (proprie codd.) pastorum

utitur, ut (E. I, 22): Ovium teneros depiliere fetus, lunilius dicit.
 EXPL. IN VERO. BVC. VII, 8—21. 131
II
cer, qui pari studio flagrabat f
qui"ascani in finibus.
17. P08THABV1 idest contempsi. 17. POSTHABVi idest contempsi.
seria idest samret, allegorice mea SKKiA idest secreta negotia
5 Virgilius dicit contra ininiicôs rel. domus meae vel mea propria.
18. VERSiBVS ambo idest pro
illorum lusu.
lü. (mvsae.) Tria genera Mu-
sarum: aqua ignis aer.
10 21. NYMPHAE idest allegorice 21. NYMPHAE idest allegorice 10
Musas ego diligo, libethrides Musas ego diligo. libethrides
idest quas nos diligimus, idest a avt mihi Carmen idest Libe-
monte Boeotiae Libethro, qui est thrus fluvius in Thracîa a monte
Musis sacer. Boeotiae Libethro, qui est Musis
is sacer. 16
11. PER PRATA IVVENCI idest
fluvius dicitur Iuvencus.
21. Aliter Libethrus idest flu
vius in Thracia, ubi Orpheus
20 laniatus est.
Alii fontem in Boeotia esse
dicunt.
emendandae: (ivvknci) quia Iuvencus est 3 P'///abui N II contemsi, eorr. от. 11
fluvius, cf. exe. Ip.131, 17 et schol. Bern, V | 10 nimphe LN || allégorie, coït.
ad E. VII, v. 11 (p. 807): Iuvencus enim »г. // allegoric P allegoriae LN \\
fluvius dicitur haud longo a Mincio. 11 mussae L rnu//sae N mussa P
3 phabui N || 3 s. contemjisi. seriaJ dilego V || r.iBETUKiDKs | libetrides || 12s.
contenais eria || 4 l'amret P famre Лг libetrius NP libethriusi || 13 fluvius|
famre X || allegoricej allegoricae || б Лг Alius || tracia N tratia Г || 14 boezie N
LN Ц rel.J rt || 8 (mvsab) lemma addidi ¡I beozie, corr. от. // -iç P beozia L
trea Ij P trea, corr. tría N || 8 s. mussam libetro codd.
P mussä LN || 10 nimphe LN niphe
P || alleg;///orice P alligoricae LN ¡|
11 dilego LP dilego, corr. diligo N ||
libethri , corr. от. rec. N libe dirides
P у 12 dilegemus P || 13 Boeotiae ,
LibethroJ begue libe P belibe LN \\
16 per prataJ p parata LN \\ 17 fluviusj
tilius || dt LN\\ iuueneus, с in ras. P \\
18 libet hrus LN libet hrus, ru in
ras. P || 18 s. fluius P || 19 ThraciaJ
tracia Ц orfeus P orpheur L || 21 Alii |
Alia L Aliaf N \\ fontes L || BoeotiaJ
boetia 0 22 dicit LN.
10 ss. Schol. Bern. p. S08: nymphae ыветшипкв a monte Boootiae Libethro,
qui est Musis sacer, vel Libethrus fluvius in Thracia, ubi Orpheus laniatus
est, ubi se Musae lavabant. Alii fontem in Boeotia dicunt. Iunilius dicit.
9*
 132 IVNIT PHJLARGYKTI
22. CODRO idest poeta amicus
Virgilii; quoniam laudat Codrum,
nunc intellegi voluit Helvium
Cinnam poetara, de quo melius
б sentit. Idem est Cinna, cum
dicit <E. IX, 35 s.>: Nam nee
adhuc (Vario) videor (nee)
dicere (Cinna) Digna, sed
argutos inter strepere anser
10 olores. Ait autem Cinnam (non)
minus ingeniöse scribere, quam
Apollinem. próxima idest similia
Phoebi (et) Homeri carmina.
24. ARGVTA idest stridula, mo
lo bili. (pendebit) aut si non similia
canere potero, desistam esse poeta.
25. pastores idest poetae.
CRESCENTEM idest incipientem
dicere. ornate idest de se dicit.
20 26. arcades idest Aemilius
Macer. RVMPANTVR idest ex in-
vidia. cobro idest Codrum Cin
nam dicit et vult utique tara-
quam lividum aestimatorem futu-
1 codrâ, coir. m. rec. N || amicus
supra lin. т. vet. P || 2 uirgili P !l
laudat | laudet || 8 intelligi JV || 3 s.
Helvium Cinnam | helidum cignam j
6 Idem est Cinna, cum] Idû et aracum
L id« et ara cum P i- et aracum N
7 (Vario) от. || (пес) от. || 8 (Cinna)
от. И 8 s. sed argutosj sed quosdam
argutos || 9 stripera P îtripera L stri-
pera, corr. strepere N || 10 odores LP
odores , . corr. olores »г. rec. N || 10s.
Cinnam (non) minusj cimminus || 11 in-
geniosse LP ingeniosse, corr. -ose N i
i| ХЛГ qui P || 12 ApollinemJ appol-
linem || 13 Phoebi (et) HomeriJ phebio
meri IjN phebi omeri P \\ 14 tridula
L || 15 (pendebit) lemma supplevi | autj
àP| IG potere i || 17 poetaej poete
20 AemiliusJ emelius || 22 quodro JV"||
22 s. cignam N || 23 diï P|| 23 s. tâq P
tâq; LN II 24 libidum L libidum N
libium, corr. libidum m. I P || estima-
torem L.
П
22. CODRO idest poeta amicus
Virgilii; quoniam laudat Codrum,
Helvium Cinnam poetam vult
intcllegi, de quo melius sentit.
PRÓXIMA pnoEBi idest similia 5
Pboebi et Homeri carmina.
îo
24. pendebit idest aut si non
similia canere potero, desistam 15
esse poeta.
25. pastores idest poetae.
crescentem idest incipientem
dicere. ornate idest de se dicit.
26. arcades idest Aemilius 20
Macer. VT ilia cobro idest
Codrum Cinnam dicit et vult
tamquam lividum aestimatorem
futurum operis sui invidia ....
1 Codro, suprascr. m. II i- teocri-
tos P quodro JV || 2 laudatl laudet
quodrum N || 3 HelviumJ heliduin ||
4 meluis LN || 5 Phebi P boephi L
foebi corr. N U 6 foebi N febi P
HomeriJ omeri fl 14 idest aut si non|
■i- âsinon L -i- á sin P iamsinon JV ;
16 poeta, corr. poeta P || 17 poetaej
poeta, corr. poeta P poeta LN J 19 de
sej deré L decê N || 20 Archades
LN\\ AemiliusJ emelius || 23 tâq LN
lipidum LN libidum P [ aestimato-
remj aestimatori || 24 post invidia la-
cunam statut.
 EXPL. IN VERG. BVC. VII, 22—29. 133
II
mm operis sui invidia rumpi vel,
si livide, inquit, laudare coeperit.
27. VLTRA idest si plus lauda- 27. 81 VLTRA reí. idest si plus
verit, quam mihi placuerit. BAO laudaverit, quam mihi placuerit.
ciíaee idest fronti corona inde isAcciiAKK idest boethin. 5
ligatur, si quis est nociturus in
genio. Ut quidam putant, Cor-
nificium lividum dicit, quia Cin-
nam [quem] supra laudavit.
10 Herba bacchare, quod ob fasci- lo
num in frontem ligatur.
28. FVTVKO idest poetae mihi.
29. SETOSI idest simch. (par- 2ÍI. setosi CAPVT idest ecce
vvs micon) idest ex illo, quod vovetur. DELIA idest Diana. PAE-
15 scriptum est: f Micone grano- vvs MICON idest vel gramen vile 15
que revexerat insulis. [Apol- liederae, idest herba, quae ob
2 libi dé L libidmcm, corr- libi- 3 reí.J it LP rb N [| 4 laudauerat
dem P libide/W N || inquid LP ¡| L N || 5 bochare LP || boethm LN
eeperit P [ 4 q LN qiii 1' || 4s. hachare 12 fut L futr N || poetae] poeta -i-
P ¡| бкн. fronti corona inde ligatur, si LP poeta N || 13 «acetos -i- caput P
quis est nociturus ingenio. Ut quidam saetos i- caput L saetosi caput! N ||
putantj si cornua molliatur si qua est 14 voveturj moCtur LN nioúetv P \\
nocitura mine niuní ingenium quidam DianaJ deana || 14 ss. parvvs micon
putant со/Id. uAccARE herba, quae ob — conseeratuinj Huius scholii lemma
fascinum in frontem ligatur; ex baccare ВЛСЮ1ЛВЕ (v. 27) potius fuit || 15 vilej
corona moliatur, si quis est nociturus
ueli L 1 16 hederé LN hedra P corr.
ingenium quidam putant schol. Bern.
Illud mine nium vocabuli ingenium m. I 'aedera' scribi iusserat commen
tator E. III, 39 || 16 ss. quae — pasto-
dittograpkiam praebere perquam veri-
simüe est || 8 libidum LP libidum, ribus Dianae от. LN.
corr. liuidum N \\ 8 s. quia Cinnam
[quem] supra laudavit secundum schol.
Bern. scrii>si quem cinenum (ciagnum
N) quem supra laudent codd. j| 10 bac
chare] bachare |¡ 10 s. offas cinum L
offas cinum, corr. ob fas- N ob (b in
ran.) fascinum P\\ 11 -ligatus N ligatas
L | 13 idest от. P || sinnihc P || 13 s.
Lemma (pabws micos) supphvi\\ 14 quod |
qui P \\ 16 rouexerat insolis N re-
uixerat insolis P reueae ratinsolis P
LocuscorruptiJisimushuncinmodumcor-
riyendus: Mycono e (celsa) Gyaroquo
revinxerat insulis et ad Л. Ill, 76 re
ferendum: Errantem Mycono eeelsa
Gyaroque revinxit || 16 s. Verba
13 ss. Schol. Bern. p. 810: Parvus vocativus casus est parvus Mycon puer
eius vel Diana, vel, ut Iuuilius dicit, pauper dominus in orationu 'parvi
properemus', et e contrario ampli divites dicuntur, cf. schol. Bern, adn., ubi
ista ad iustum ordinem revocare conatus sum.
 134 IVN1I PHILAKGYRII

II
lini et Dianae consecratum est.] invidiam in frontem ligatur, Apol
Vota facit convenientia venatori lini et Dianae consecratum. Pau
bus et pastoribus Dianae, si inpetra per f dominus ....
verit, uti restituatur sibi ager. de-
5 lia idest Diana, parvvs idest puer.
30. MICON [idest Diana] vel 30. CORNVA cervi idest vota
pauper f dominus, ut in Horatio facit convenientia venatoribus et
<Epist. I, 3, 28>: parvi prope pastoribus Dianae, si inpetraverit,
re mus; ut e contrario 'ampli' n ti restituatur sibi ager.
lo divites dicuntur. VIVACIS idest in
quod centum annos manere dici-
tur, (ut) quidam dicunt.
31. SI PROPRIVM HOC FVER1Ï 31. si PROPRIVM idest perpe
idest perpetuum aut acceptum. tuum vel acceptum. HOC idest
15 munus. 15
32. PVNiCEO idest rubeo. co- 32. PVNICEO idest rubro. CO-
THVRNO idest calciamento venatri- THVRNO idest calciamento vena-
cio, crepidine. svras idest gairri. tricio.
| Apollini — consecratum est] ad scho 1 ligatur] ligatue P || 2 dianáe P
lium praecedens pertinere cornm. exe. II i s. Pauper f dominus . . . .] Lacunam
(locet || apolloni P appolloui L appol- statui, cf. exc. I et schol. Bern., ubi
loni, curr. -ini N. dicens legendum esse conieci | 8 diane
P || si impetraverit m. II in ras. P
1 deane LP Jane, carr. m. rec. N j
inpetraverit] impetrauerit || 14 accen-
3 s. impetrauerit JV|| 4 restituatur exe.
tum L accentum, corr. acceptum N
II et schol. Bern, restauratur codd. j1
acentum P || hoc LP || 15 monus L
5 deana LP daña, corr. m. rec. N || mon, corr. mon m. II P || 10 Punicio,
G UianaJ deana Pertinet ad lemma délia corr. -eo N Punitio, corr. -icio P
.. (v. 29) || 7 paup' LN || f dominus] cf. lGs. cothvhno] coturno H 17 s. uena
schol. Bern., ubi dicens legendum esse toricio LP uenatoritio N.
conieci || in Horatio] in oratione codd.
et schol. Bern. ;| 10 dnr in ras. P ¡j
lOss. vivacis — dicunt tri marg. m. II
vet.P || 11 quodj qui P || 12 (ut) от. \\
dient P || vivacis quia centum annis
dicero uiuere dicitur sthol. Bern. !|
13 probrium P || li л P ut LN |
10s. caturno LP catarno, corr. m. rec.
P || 17 s. uenatoricio L N uenatoritio P
18 crepidine J crepidam et crepidinem
inter se permutavit excerptor || svrasJ
surras || gayrri N.
1 ss. tibi deha r.\Kvvs vel puer vel
pauper, ut Horatius (Epist. I, 3, 28^>:
Parvi properemus et ampli, i. e.
divites Urs. (Phil.)

v. 31. Levi DK мАвмокк tota soient euim plormuquo caput (tantum add.
Sem.) vcl thoraca lacere Urs. (Phil.) ex Scrrio.
 EXPL. IN VEKG. BVG. VII, 30-37.
I ll
33. SINVM lactis idest genus
vasis rustici ex vimine factum.
et НЛЕС idest sufficit (vel) decet.
PKiAPE idest Priapus iurgiis gau-
5 det et fascinum eum dixit.
34. expectare idest sustinere
vel tollere.
36. si FETVBA idest si [quis]
10 respondent carmen spei meae,
idest qui nunc marmoreus es
Deus, aureus eris, si fetus gregis
ampliatus fuerit. esto idest pro
eris. vel AVKEVS idest formonsior.
15 37. neuine idest Nerei filia.
THYMO idest melle vel flore, dvl-
ciOR idest videtur. hyblae idest
dulcior, inquit, Gallia melle Si
135
33. SINVM LACTis idest genus
vasis idest bömilge. priape
idest QVOTANNis idest
hie Aemilius Macer timet quasi,
ne noceat sibi. Priapum venera- 5
tur ut fascinum Deum.
36. svppleverit idest per mul-
titudinem agnorum. avrevs esto io
idest formonsior.
37. NERiNE idest filia Nerei. 15
galatea idest Gallia mihi dul
cior, inquit, de melle Siculo,
fertilitate sensus formonsior.

1 sniu L smu, corr. sinu P || i uassi 2 uassis P || boniilgê N bömilge P |

ci 2 s. гшаре idest J Lacumim
LP\ rusti LP rusti , corr. m. rcc. N l|
statut || 4 emelius LP emelius, corr.
uiru'ne P uinino L || fractum LP
emilius N || 5 nej no LN nem P \\
f//actum N || 3 (vel) ex schul. Burn.
ml it<li || decetj (lebet codä. et schul. 5 s. veneratur ut fascinum Deum | ucne-
raturus (uenaraturus L) cinnam (cinnan
Berti. || 4 iurgiisj iurgis || 5 fascinum J
JV") deum codd. ergo Kmelius Macer
suscinum || dit P || Priapus iurgiis gau- timet, ne fascinet ei et ideo veneratur
det; fascinum eum deum dicit schul. eum schol. Bern. \\ 10 agnorum sclwl.
Bern. || 8 tollere schul. Bern, tullerare Bern, agrorum cudd. || aesto L \\ 11 for-
LP tullerare, corr. tolerare JV Ц 9 fe- mosior N || 17 inquitj in quod || siclo
tvraJ foetura || idest tn. post, insert. P || LN sido P || 18 fertillitute N || for-
9 e. si respondent schol. Bern, si quis nio///sior N formosior P.
responderet codd. || 10maeeiV|| 11 idest
um. LP || mormoreus LP mormoreus,
corr. mar- N || 12 si fetus schul. Bern.
si pecus LP si////Wpecus N || grecis L
grecis, corr. gregis N || 13 ampliatus
schul. Bern, amplicatus cudd. Ц 14 for-
monsiorj fortior || 15 idest m. II supra
lin. P || 16 Tamo] thimo || 17 videtur |
furt. leg. videris || hyblaeJ iblae P
ible LN Ц 18 inquid LP || gallea LP
gallea, corr. gallia JV || 18s. siclo LP
siclo, corr. m. rec. N.

17 Schol. Btrn. p. 810.811: iiyblae. Hybla civitas Hispaniae, ubi thymum

(tymo cudd.) nascitur. Iunilius dicit. Tamen Gaudentius dicit: Mons in
Sicilia vel locus in Attica, ubi mel optimum.
 136 I VN II PHILAHGYIUI

I П
culo et fertilitate seusus formon- thy MO pro melle posuit vel
sior aedera. Йоге.
38. alba idest quod est et
nigra, idest Gallia dulcior est
5 t'acultatibus nostris.
39. CVM PRiMVM í'ASTi idest ЗУ. сум l'KiMVM idest vespere.
cum primum possessores novi
coeperint adsignatos possiderc
agros.
lo 40. si QVA TVi idest concubi- 40. SI QVA TVI CORYDONIS idest 10
nam alloquitur. corydonis idest Virgilii ; concubiuam alloquitur.
Virgilii. te CVEA idest si me навет te CVRA idest si ше di
diligis. ligis.
41 Sardonia herba apio si- 41 Sardonia idest herba
15 milis iuxta ripas nascitur in Sar apio similis iuxta ripas nascitur 15
donia insula, quam si quis шап- in Sardonia insula, quam si quis
ducaverit, risu moritur. manducaverit, risu moritur.
42. iivsco idest aittun vel rusc. 42. horrioior RVSCO idest

ls. formonsiorj forraossior !| 2 edera 1 тнумо| Timo Л 10 si qua P :

N || 3 quodj q; (quo P) || 4 gallieia
LN || dulcior est] dulciorë LN | С s.
pasti i- cum primara supra Un. m. Il vet.
P || 7 pmumiV || possessores schal. Berti.
possessiones codd. |j 8 ceperint P cepe-
rint L || possédera IjP possedere, corr.
-ire N || 10 si quantui L si qua////tui
iV|| 11 corydonisJ coridonis || 12 tern P
tô L te/// N || curia P || 13 dilegis P '\
H apioj oppido P || 15 uixta.ZV|| ripasJ
riuos sclwl. Bern. j 16 insola L in-
solia, corr. insola P || si qf P || 17 risu
moriturj risuiu oritur codd. et schol.
Bern. || 18 aittunj ait tun.
coridonis N coridinis L Ц 11 uirg P
uirgilius IjN || 12 te cviiaJ teucra L
te/y/c. ra, corr. ni. rec. N || 12s. dilegis
P || 15 iuxta ripas nascitur. finit vu
шсрт vin • Hoc genus canniiiis cenon
ucl micton dicitur ■ haec égloga for-
macies appellator • Nam due forme
introducuntur dammonis et alphesboei
quorum alteram amissam querit uxo-
rem orbatus, alter eius mulieres refert
actusque ac uiro anionolio dedita fuerit
que puellani alter puerum in puellam
¡unat in sardonia insola etc. codd. cf. ad
E. VIII, 1 8 16 insola LP insola N
que L q P que, corr. quâ N || 17 risu
oritur LN ! 18 orridior N |; ruscor LN.

1 fertilitate sensusj Subesse videtur facultatibus nostris, cf. v. 3S еле. I et

schol. Bern. p. sil: Allegorice de Gallia dicit, quae dulcior est mihi substantiis
nostris vel dulcior melle Siculo. Gaudentius dicit. Porro verba exe. I for-
monsior aedera cum suiuentïbus coniungenda et exe. II vocabulum formonsior
pro lemmate (v. 38) habendum, cuius explicalio periit.
10 se. Schol. Bern. p. 811: si qva si me diligis, si modo non habes Vir-
gilium invisum, restituatur mihi hoc, quod possedi. tvi cobydonis concu-
binam alloquitur. si habet tu cvha venito idest si tenet te amor mei, veni.
cvRA amor, ut (A. IV, 1): At regina gravi iam dudum saucia cura.
Iunilius dicit.
 EXPL. IN VERG. BVC. VII, 38-51.
ГК01ЕСТА idest pro nihilo habita.
ALGA idest herba.
43. Lvx idest dies.
5 45. mvscosi idest coennich.
fontes idest sum.
4G. et QVAE vos idest о loci.
ARBVTVS idest sunt frondes. Uter-
que adulatorium carmen subiecit
10 pertinens ad Caesaris venera-
tionem.
47. SOLSTITIVM idest quia circa
sextam horam sol stat et iterum
currit.
15 48. tórrida idest ignea idest
ex illo tempore, tvrgent idest
astoid.
49. et taedae idest caindla.
50. FVLiGiNE idest osuidi.
20 51. hic tantvm boreae idest
demonstrative, hoc est parvi du-
cimus et pro nihilo curamus fri
137
ll
aittiun. Hie adulatur Macer Vir
gilio. PROIECTA ALGA idest herba
pro nihilo habita.
43. lvx idest dies.
45. mvscosi fontes idest 6
46. ARHVTvs idest
Uterque adulatorium carmen
subiecit pertinens ad Caesaris
venerationem. et qvae vos idest ю
о loci.
47. sobsriTivM idest aestas.
48. tvrgent idest fulgent. 15
51. tantvm cvramvs idest pro 20
nihilo curamus frigora propter
abundantiam lignorum.

1 habeta LP abeta, corr. abieeta 1 aittin N ait tiun LP [ adolatur

m. ree. N || б coen nich L coen hic N P adoldtuü LN || ls. uirgio P uir-
coinnieh P [| üs. sumet LN sunt et P || gilius N || 3 habeta LP habeta, corr.
7 que P q; L q N | ó LP ö JV || habita N || 5 muscos i- fontes N || 5 ss.
8 AKBVTVS | arbustus || 8 s. uter q N || idest Акт-туя idest Uterque |
9 adulatoriumj adolatorium |j 10 perti- •i- arbustos i- uterque N1' -i- arbustosi
r uterque 1j || 0 cesaris L || 10 vene
nent L pertinen , corr. m. rec. N \\ 10 s. rationem] iuberationem || «¿vaeJ q;
Caesaris venerationem | cesrationö 116 loci LN ö Tei P || 12 solsticium
f ti
12 soltium P solcium L solitium, LN || 21 nihil P || ppr P || 22 abun-
corr. m. rec. N || circum, corr. circam L il. ml ¡.im | hab-.
circam Лг || Solestitium quia circa
horam sextam stat et iterum ad ima
currit schal. Berti. || 15 corrida P ||
■i- -f- LN || 16 ex illo tempore] Ilaec
ad vocabuii iam interpretntionem peiii-
nere videntur \\ 17 s. astoid. кт tabdasJ
asto -i- et tçdç P asta idet tede L
asto id///ettede, pr. d m. rec, eras.
d N || 10 ofuidi N ]| 20 tñ LN tarnen
P || borç P bore LN.

5s. Schot. Bern. p. Sil: mvscosi fontes et reliqua. Uterque adolatorium

carmen subiecit pertinens ad Caesaris venerationem. Muscus lierba., quao
nascitur in aquis. lunilius (licit.
 138 IVNIl PHILARGYRn

I If
gora propter abuudantiani ligno-
rum.
52. LVPVS aliquid de numero
pecorum tollat, hoc est numero
S ovium multitudinem civium.
53. 8TANT idest abundant, hik- 53. STANT idest abundant, hir-
SVTAE idest spinosae vel capil- SVTAE idest spinosae.
losae.
54. STRATA idest non vento, 54. strata idest non vento,
lo sed niaturitate. sed maturitate. lo
55. rident idest hilara et fe 55. rident idest florent.
stiva sunt.
56. abbat idest discedat. sicca 56. ABEAT idest discedat.
idest acpia viduabuntur flumiua.
15 57. ARET AGER VITIO AERIS 57. ARET ager idest Mantua- 16
per 'herba moriens' et caelum norum.
vitiatum ait et omnia in
culta, quod (Mantuani) cultores

1 propter] tpru LP ¿\\>Щ N fl 6 abundaiit| bab- || 6 s. hiksvtaeJ

hirsute || 7 spinose Лт/' spinosso L
lmbundantiani NP habundantia L \\
cvkamvs hoc est parvi ducimus. cvha- 11 sident LN [\ 13 aheatJ habeat.
mvs fkiuoua pro nihilo curamus frigora
propter lignorum habundantiam schol.
Bem.\\ 4peconimJ peccorum || 5 civiumj
supplendum conparat vel simile quid,
cf. schol. Bern.: nvmebvm allegorice
civium multitudinem Ц G habundant L \\
G ss. hirsuty -i- spinose t capillosç P
byrsutc i- spinnos set capillo so L
. r
hyrsute i- spinofe l (s coït. m. rec.)
capillo se N || 11 hilara schol. Bern.
bilarent LP ilarent N || lis. festival
festina || 13 habeat LP || discebat L
discebat JV || 14 uidua buntur P uidua-
yll
batur, corr. m. I N || flvmina sicca
aqua viduata schol. Bern. || 14 s. flumi-
a i
na reta germtio P \\ 15 utio L utio,
corr. m. rec. N || 16 herba| herbil
18 quodj que N quae LP \\ (Man
tuani) cultores agros amiserunt, quos
si Caesar restituent, redituram (eis)
fecunditatem scliolia Bernensia secutus
scripsi, quae post fecunditatem insuper
vocahulum ait exhibent quod cultores
amiserunt agri Mantuanorum quos sicut
restituent traditur (restitueri traditiir
L) fecunditatem codd., sub quorum
 EXPL. IN VEKG. BVC. VII, 52 -G4.
I II
amiserunt agros, quos si Caesar
restituerit, redituram (eis) fecun-
ditatem.
58. PAMPiNEAS idest chanachdi
5 idest vitium.
59. phyllidis idest Caesaris.
60. ivppiTEK idest aer. швы
idest multum pluviarum decidet
de caelo.
10 61. POPVLVS idest profedo,
idest quia Hercules populö coro-
uatus ad Inferos descendit. iac-
сно idest idem et Bacchus et
Liber Pater.
is 63. Phyllis idest Caesar, co-
UYLOS idest Mantuanos.
64. NEC MYKTvs idest licet
nihil sit tarn sterile, quam Man-
tuauorum ager est, si Caesar
20 adiuvassit suis, ager placebit po
pulo suo.
verbis agri Mantuanorum scholium ageii
idest (i) Mantuanorum latere coniece-
rim, cf. exc. II.
. • я
1 amisserunt L amiserunt, corr.
m. JI vet. P amiss-, corr. amis- N
2 s. foecunditatcm L || 4 pampiniis L
pampinias, corr. -eas N || channachdi
L canachdi P || 5 vitium schal. Bern.
uitae (uite P) si sunt || 6 riiYLUDisJ
pilidis || 7 iopiter LP ioppiter N
Ü pluuioy. N pluior LP Ц 10 pro i'oedo
P, cf. su¡>ra ad E. I, l et infra ad E. IX,
41. X, 27 | 1 1 hercolis L P hercolis N ||
12 discenditi P discendit, corr. des-JV|
12 s. iacciioJ iacho || 13 bachus NP II
14 I'atcrJ patris LN Ц 15 pillis P
l tam steriles || 20 CaesareJ cessare ¡
pilis L puis, corr. m. rec. N \\ 15 s.
cobylosJ corillos p 17 mirtus LP mir-
tus, corr. myrtus N |] 19 agerem P
cesar P || 20 adiuvassitj adiuuasis et P
X tam sterile, quam ager Mantuanorum,
adiuasisset L adiu///sisset N || jilace-
bitj placuit.
139
58. LIHER idest Bacchus, qui
ct Liber Pater.
59. phyllidis idest Caesaris.
60. IVPP1TER idest aer vel imbcr.
61. POPVLVS ALCIDAE idest 10
quod Hercules populo coronatus
ad Inferos descendit.
63. Phyllis idest Caesar, cory- 15
LOS idest Mantuanos.
64. NEC MYRTVS VINCET rel.
licet nihil sit tam sterile, quam
corylus (idest) Mantuanorum ager
est, iuvante tamen Caesare nulla 20
arbor earn vincit, idest nullus
Caesare potentior est.
4 liberi bacchus N [\ bachus LP ||
tí niYLi.misJ pillidis || cessaris LP ||
10 ALciDAE idest| alcide -i- P alcidei
LN || quodj que LP que, corr. quia m.
rec. N || 11 hercolis LP hercolis N ■■
coronatusj euro proui ■ Natus L euro
prouinatus, corr. -tas P curo////////nat',
Г08
corr. coro- N И 12 infe L tnfe , corr.
m. rec. N ;i discendit LP discendit,
corr. desc- N || 15 pillis P pilis L
filis N || cesar LP | 15s. corilos in
ras. N Cornillus L || 17 myrtos P
mirtus LN || rel. J rt. || 18 tam] cum L
tum P tum, corr. tarn JST || 19 s. corylus
(idest) Mantuanorum ager est, iuvante
scripsi Mantuanorum ager est populus
veniente codd., cf. schal. Bern. : cokylos
21 eamj euni || vincitj uicit || 22 caesar
N cesar, corr. m. II P cessar L
potentior estj Allegorice: licet nihil
favento tamen Caesare nulli fecun-
diores nobis, quia nullus potentior
Caesare schol. Bern.
 140 IVNII PHILAllGYRII

I Il
65. fkaxüívs idest umnus.
piNV.s idest oct tfagh.
GG. Abies idest octh gacha
»ardua lailu. popvlvs idest fit.
5 Subsequitur 'pulcherrima'.
67. LYCIDA idest Cornelius G7. LYCIDA idest Cornelius
Gallus, idest refert arbores eas, Gallus.
quae sunt vel inveniuntur spe-
ciosae, sed si frequentius sibi
10 praesentia continuât Corneli Galli, 10
quem nunc Lycidam vocat, non
illas pulchriores fore.

FINIT -VU- FINIT -Vil-

Ü a. oct gagh. до»:» | oct gaghabies || 6 lïcidaJ licida U cornilius LP cor-

i fid P || 5 subscquiturl fort. kg. sub- uilius, corr. corne- N || 13 fiuit viu :-
auditur || G lycidaJ licida || cornilius LN от. P.
L P cornilius, corr. corne- N || 7 refreí
P || 7 s. arbores eas quae| arboreasq;
(que P q N) || 8 s. speciosae| speciose
10 comili LP cornili, corr. corneli
N || 11 que LN<¡ liquidant LP liqui
dant, corr. licidam N || 12 pulcriore.s
h
N pulcnores, corr. m. II vet. P
FRAxiNVB in silvis et reliqua. Ref'ert
arbores, quae sunt speciosae, idest
'fortes et bono«', sed si Lycidae
(lycida codd.), idest Cornclii (cornilii
codd.) Galli praesentia continuât sibi,
ait infirmiores fore schol. Bern.
 EXPL. IN VERO. BVC. VII, 66—VIII, 1. 141
I II

INCIPIT VIII INCIPIT Vin-

1. PASTOBVM MVSAM idest hoc 1. Hoc genus carminis coenon

genus carminis coenon vel micton
dicitur. Haec écloga pharmacis
f> appellator. Nam duae personae
introducuntur, Damonis et Alphe
siboei, quorum alter amissam
queritur uxorem orbatus, alter
[et] eius mulieris refert actus,
in quae alii viro f amonolio dedita
fuerit, alterque puellam, alter
puerum ut puellam amat.
vel micton dicitur. Haec écloga
pharmacis appellator. Nam duae
personae introducuntur, Damonis 6
et Alphesiboei, quorum alter
amissam queritur uxorem orba
tus, alter eius mulieris refert
actus, quae alii viro f amonolio
dedita fuerit, alterque puellam, 10
alter puerum ut puellam amat.
1. damonis idest Cornificii.
ALPHESIBOEI Virgilii. MVSAM pro
carmine posuit. 15

1 шеи1 vni LN add. mrgilius pia
fa тГ
tus Л J 2 ос Р I 3 geni , corr. m. rec.
N || earmi//,/ms N Ц cenon, corr. m. rec.
N cenon LP, cf. exe. II ad E. II
argum. || 4 dt Ij || égloga LN aegloga
P Ц farmacics LN farmaties P ||
5 apellatur P || personae schol. Bern.
formae codd. || 7 quorum altera missam,
rum et altera in ras. P quo alter
amissam L quo alter a///missam,
corr. ni. rec. N || 8 queriturj querit LN
quaerit P || 8 s. alter eï ei ; P alter et
•ñus LN || 9s actus quaoj actusque
LP aetusque N || 10 alii viroj a uiro
codd. viro alii scltol. Bern. || f amono-
lioj Utrum subest idest (i) Mopso an
de lemmate Maenalis (v. 21) cogilan-
dum? || 11 alterq N || 12 utj in codd.
ut puellam от. schol. Bern.
1 Iuxta ripas nascitur (VII, 41).
finit vn • iNCPT vin • Hoc genus — in
puellam amat (VIII, 1). in Sardonia
( VII,41)-idest Cornelius Gallus (VII, G7).
finit vin ■ incii'it viiii. Damonis i- Cor
nificii (VIII, 1) codd. || iNCFT vni ■ ■ LN
vin, in marg. viíi égloga s. XIV P
priore loco, altero incipit viiii ■ ■ • L N vnn,
corr. vin P || 2 cenon LP cenon, corr. m.
rec. N, cf. exe. II ad E. II argum. ||
3 écloga | égloga || 4 pharmacisj forma-
cies'l duaej due || 5 personae schol. Bern.
formae P forme L N : DamonisJ damonis
С Alphesiboei] alphes boei || altera LP
alter/y/ N I 7 ammissam JV || queritur]
querit || 8 mulieres L mulieres, corr. -is
N || 9 quaej que || alii viroj ac uiro LN
a uiro P f amonolioj cf. exe. I\\ 10 alter
que] que LN || 11 utj in И 13 Damo
nis P Damonis LN\\ 14 mussain LP.

2 Schol. Bern. p. 814: Hoc genus carminis kolvóv vel fiiKTÓv dicunt. Haec
écloga <p«pfia-/u's (jiarmacies В permacies G) appellatur. (In hac écloga) duae
personae introducuntur Damonis et Alphesiboei, qui repudiatorum amores
narrant. Damon amissam queritur (querit codd.) uxorem, Alphesiboeus eius
mulieris refert actus, quae viro alii dedita fuorat. Damon queritur, Alphesi
boeus remedia agit; ille iustum amorem contemptum et sordidum appetitum
canit, hic veneficia excurrit amoris altcrius, quibus iustum amorem nititur
disrumpere: Damon puellam, Alphesiboeus puerum amat. Iunilius dicit.
Haec écloga inpari numero epigrammatum gaudet. Haec écloga propria
Bucolicon. Haec écloga sive in Hispania sive in Gallia canitiir et in agro
canitur, ut (v. 2): Inmemor herbarum quos est mirata iuvenca. Iuni
lius dicit.
 142 1VN1I l'HILAJiGYRII

I II
2. ivvENCA idest pro armentis 2. iNMEMOR idest oblita. qvos
posuit. est idest poetas.
3. LYNCES idest pro feris om 3. LYNCES idest ferae Liberi
nibus. Patris sacris dedicatae.
ó 2. iNMEMoii idest oblita. iier-
barvm idest pastus. qvos idest
poetas.
3. LYNCES idest fera bestia,
quae (e) lupis et canibus nasci-
10 tur, et ferae Liberi Patris sacris M
dedicatae, quae sunt pantheris
similes, caudas tarnen graciliores
habent.
6. TV mihi SVPEKAS idest Pol- 6. TV MIHI SEV MAONI SVPEKAS
15 lionem petit Salonitarum victo- i am SAXA timavi idest tragici 15
rem. Asiuius Pollio prope non carminis mentione efficit, ut Pol-
minus poeticae, quam oratoriae lionem credant nominari, sed Cor
vel imperatoriae laudis avidus nelius Gallus potest existimari,
fuit. Nam et multa carmina et quod dicit <v. 11>: A te prin-
20 varia arte poematum scripsit. cipium, tibi desinet. Nam et 20

1 ivvKNCA | Iunencu || 2 possuit P it unces | linces || ferae | fere R 4 de

3 Linces LN luices P || 5 Inmemori dicatae | dedicate || 14 mihi| mihi -i- ¡
oblita N || S lvncksJ Linces || 9 quae (e) | ceu LP caeu JV | maoni| magna |
quae PN que L || 10 ferç P fere 15 iamJ ad || TiMAví i- 1 tima i L timai
LN || 11 dedicataej dedicate*! que L j|
P tima -i-, corr. m. rec. N || tragici |
panteris, corr. m. II vet. P pathcri tragia || 10 mentionej mentione || lGs.
LN I 12 gracillires I' gra illi res L l'olíionemj pulliouem || 17 s. comilius
0 о LP cornilius, corr. Cornelius N |
gralilires, corr. in. rec. N || i.yncks ferae 19 n, LN | 20 desinit LP desinit,
Liberi patris sacris dedicatae, pan corr. -et N.
theris similes, caudas tarnen graci
liores habent schol. Bern. |! 15 poetit P
О 8
petit LN || 1С asinus, corr. m. II P
assinus I assinus, corr. m. rec. N ||
prope non | proprie non .schol. Bern.
prophenon I' || 17 que L que, corr.
qua N || oratorio N || 18 imperatorie
N J 20 poematum exc. II poemata
codd.
14 ss. Schol. Bern. p. N13: Asinium Pollionem petit Salonitarum victorem,
qui proprie non minus poeticae — Thyestes omnibus tragicis praeferenda:
aliud nihil eius legitur. Thyestes nomen artis. Iunilins dicit. (varia poemata,
от. arte || est illud: Sola Sophocleo et reliqua || a Caesare от. || successor
parti criinonensiuni || idcmqiie magistrat us cum tribunum | pécora Vari capta
pignon taindiu in foro clausa tenuit — nam Varus possessor Mantuanus erat —
donee media.)
 EXPL. IN VERG. P.VC. VIII, 2—G.
Unde illud est, [idestj <v. 10>:
Sophocleotua carmina digna
cothurno. Huic post victum
Anton ium apud Perusiam a Cae-
5 sare successu datus est Âlphenus
Varus, qui iratus Mantuanis agros
eorum perticae Cremonensium
iunxit. Causa autem iracundiae
haec fuit. Octavius Musa, civis
10 Mantuanus idemque magistratus,
cum tributum ab Augusto fuisset
indictum, pécora Vari — nam
Varus possessor apud Mantuanos
erat — cuius pécora capta pignori
15 tarn diu in foro clausa tenuit,
donee inedia morerentur. Unde
molestiam Mantuanis super amit-
tendis agris intulit Varus, Vir
1 [idestj uncis circumscripsi Q 2 so-
phoeleo N || tuo, corr. tua P \\ 3 co-
thurnoj coturno || post victumj pre-
iectum JV | 4 perussiam IjN || 4 s.
accossare LP ac///e///sare N || 5 suc-
cessul successor sclwl. Bern. | alfeneus
P alfineus LN \\ 6 montanis L mon
tanis, corr. mantuanis m. rec. N \\
7 pertice LP parti///// N parti schol.
Bern. || 8 iuncxit NP || 9 OctaviusJ
octauus || 10 montanus LP montanus,
corr. m. rec. mantuanus N || itemque L
noemq N || magistratus schol. Bern.
magister erat codd. \\ 11 tributam J>
tributam N || agusto LP \\ 12 peccora
LN y 13 ap P I montanos P mon
tanus L montani, corr. niantuaní N
apud MantuanoeJ Mantuanus schol.
Bern. || 14 pecoraj peccora | 15 claus
a .
LP claus , corr. m. rec. N || 16 mori-
rentur P morientur L morientur,
corr. morerentur m. rec. iV j| 17 mon-
tanis LP montanis, corr. mantuanis
m. rec. N || 17 s. amittœndis N ¡| 18 b.
uergilio P.
14 cuius pecoraj Haec verba, quae excerptores ob parenthesin 'nam Varus
possessor apud Mantuanos erat', sibi repetenda esse credidenmt, a scholiis Ber-
nensibus absunt, quae ipsa parenthesin illam post verba in foro clausa tenuit
exhibent.
143
il
prima ode de illo loquitur et
ultima. Pollionem petit Saloni-
tarum victorem.
Asinius Pollio prope non minus
poeticae, quam oratoriae vel im- 5
peratoriae laudis avidus fuit. Nam
et multa carmina et varia arte
poematum scripsit. Unde illud
est <V. 10).: Sophocleo tua
carmina digna cothurno. ю
Huic post victum Antonium apud
Perusiam a Caesare successu da
tus est Alphenus Varus, qui ira-
tns Mantuanis agros eorum per
ticae Cremonensium iunxit. Causa 15
autem iracundiae haec fuit. Octa
vius Musa, civis Mantuanus idem-
que magistratus, cum tributum ab
1 prima odej cf jyraef. E. I \\ illa,
corr. illo L || ls. et ultima. Pollionem |
et ultima pollionem ¡j et ultima] iï. X, 2 ||
4 Asinus LP Asinus, corr. m. rec. N\\
prope nonj proprie non schol. Bern. |
8 s. illud est -i- P || 9 sophodeo LP
sophodeo, corr. -cleo Л7 | 10 coturno
LP caturno AT I 11 Huicj hic LN \
12 PerusiamJ perussiam || Caesare] ces-
sare || euccessuj successor schol. Bern. ¡|
13 Alphenus] Alfeneus || uarrus P j|
13 s. iratusj ratus LN || 14 montanis
L P montanis, corr. mantuanis m. rec.
вео
Лг fl 14 s. agrorù pçutite corr. m. II P
agris eorum ptite L agris [corr. agros)
eorum ptite N || perticaej parti schal.
Bern, h 15 iunxit I iuncxit |j Caus L ||
16 s. OctaviusJ octauus || 17 mussa
LP || montanus LP montanus, corr.
mantuanus N | 18 magistratus schol.
Bern, magister erat codd. || cum tri
butum | contributum L contributum N.
 144 IV NI I PHILARGYRII
gilio tarnen pepercit, quoniam
condiscipulus eius fuerat. Eius-
dem autern Vari est tragoedia
Thyestcs omnibus tragicis prae-
6 foronda, aliud nihil eius habetur.
10
Í5. ti м л vi idest locus, in quo
Antenor civitatem condidit.
7. ORAM idest litora. illvkici
idest Adriatici maris, legis idest
15 consideras. EN ERIT idest optan-
tis vox.
8. TVA FACTA DICERE idest
tuas laudes dicere vel scribere.
í). en ERIT idest utinam liceat
2o tua facta meis carminibus digne
exponi.
1 tñ LN I 3 est I extra Г ex LN'\
tragoedia | trugoediam l| 4 Thy estesJ
testibue I 4s. praeferenda schol. Bern.
proferendam || Я habetur | habet coda.
legitur schol. Bern. || 11 timaviJ Tima
JA' Thima JV || 12 antior LP antior,
corr. m. rer. anterior JV || 13 littora V
omnibus littera JV (omnibus illud cod.
N unde ortum sit, difficile diclu est,
nisi ferlasse ex ultimis praecedentis
scholii verbis omnibus tragicis prae
ferenda hue irrepsisse statuas) |[ ili.y-
riciJ i- lirici || 14 andriatiei P illyrjci
Adriatici. AK4V0KI8 maris seliol. Bern.
15 eu LN || lös. obtantis h || 17 tva
каста | uterque faciad N uterque faciat
L uterque fatiat P Pro uterque fort.
utinam. tva scribendum (cf. adn. crit.
ad v. a) atque utinam praecedenti scholio
adiungendum || idest m. Il P от. LN ¡
1.4 tuas laudes dicere от. LN j| scri-
bere| scri ¡ 19 utinamj ut utinam P
uter LN.
II
Augusto fuisset indictum, pécora
Vari — nam Varus possessor
apud Mantuanos erat — cuius
pécora capta pignori tarn diu in
foro clausa tenuit, donee inedia ь
morerentur. Unde molestiam
Mantuanis super amittendis agris
intulit Varus, Virgilio tarnen
pepercit, quoniam condiscipulus
eius fuerat. 10
6. tima vi idest locus, in quo
Antenor civitatem condidit.
7. SIVE Oram idest litora. 1L-
LYRICI idest Adriatici maris.
LEGIS idest rimas, en erit vm- 15
qvam idest optantis vox.
8. TVA pacta idest tuas laudes.
9. EN ERIT VT LICEAT idest
utinam liceat tua facta meis car- 20
minibus digne exponi.
1 agusto IjN II 1 s. pecor auari I.
peccor auari N || 2 posessor L Л 3 aj>'
N ap L âpre P || montanus ]j P mon-
tauus, corr. mantuanos N || es P '
4 pignora, corr. -ri L || 5 clausa in
foro L || inediaj media L ¡| 6 morirentur
LP morirentur, corr. more- N || 7 nion-
tauis LP corr. mantuanis JV || ami-
tendis JV || 8 intullit L || Virgilio] uirg
LN uirgilius P | tñ L te N ||
(J pepicit P pepecit L petit N Ц
11 Timai LP Timai, corr. m. rcc. N
12 antiiiorJ'H 13 ouam| horam || littora
JV littera L || 13 s ilirici NP -i- lirici
lt || ii.i.ïitici Adriatici. aeqvohib maris
schol. Bern. || 15 laegis JV || rimasj Hoc
ex antecedentis scholii vocahulo maris
corruptum videtur ipso interpretamento
diperdito, cf. schol. Bern.: legis con
sideras vel praeteris, vel legis per
liburnas navigans || lös. eneritum q P
eneretû q L eneretii q, corr. eneritum
<ï JV U 16 optandis Ll' corr. optantis
JV || 19 en ekjtJ euenerit P || 20 factor
LP facto//, corr. facta/// JV.
 EXPL. IN VERÖ. BVC. VIII, 6-12.
10. SOPHOCLEO idest ideo eum
Sophocli conparabat, quia hic
primus tragoediam scripsit, et
Asinium Pollionem significat, qui
5 tragoediam scripsit illo tempore.
И. л te prlncipivm idest [in
ter tuos triumphos aut inter tra-
goedias] quia nemo ante te scripsit
10 tragoediam nee post te scriptu
res est.
12. carmina COEPTA Tvis idest
quod sic intellegi debet: aeeipe
iussis carmina coepta tuis, idest
15 utile sit.
145
II
10. SOPHOCLEO COTHVRNO idest
ideo eum Sophocli conparat, quod
primus hic tragoediam scripsit.
TVA carmina idest Asinium Pol
lionem significat, qui tragoediam
scripsit illo tempore.
11. A TE PRINCIPIVM 12.
idest inter tuos triumphos
aut inter tuas tragoedias et meum
poema. 10

2 Sophocli | sophocleo Ij P sopo- 1 cothvbhoJ coturno II 2 ideoj deo

cleo N, cf. schal. Bern.: sophocleo. LN || SophocliJ sophocleo, cf. schol.
Sophocles poeta tragicus, qui primus Bern. || quodj q LN que P || 3 tra-
tragoediam scripsit, eximiae gravitatis goecham P || 4 assinium LP |l 4s. pul-
habitus, et ideo Pollionem huic com lionem L pollionem, corr. pull- m. II
parât, quia scripsit Pollio tragoediam P || б tragueediam P || Gss. illo tem
illo tempore || q N || 4 assinum LP pore ante principium -i- inter tuos J'
illo tempore i- inter tuos Ii illo tem
assinum, corr. m. rec. N |] pollioñe P \\
и pore i- tuos N || 9 interj in || tra-
5 tragoediam, corr. m. LT P || 7 Ait guoedias P || 10 poema L poema/// N jj
Verba idest inter tuos — et meum
te i' Ц 7 s. inter tuosj in tuos || 8 in', poema ad v. 12 pertinent, (piare pont
cuti: m. I P || 8s. tragoedias, corr. m. II puiscipivM et ante idest duplican lacu-
t nam statui, cf. schol. Bern. v. 12.
P gragoedias L gragoedias, corr. m.
rec. N I Verba inter tuos triumphos
aut inter tragoedias uncis circumscripsi,
(¿nippe quae ad v. 12 interpretationcm
pertineant, cf. schol. Bern, v.ll: a te
rKiNcn'ivM tibi DESiNET idest nemo ante
te tragoediam scripsit nee post te
scripturus erat et v. 12: sine verbum
idest adinitte (dimitte cod.) inter tuos
triumphos aut tragoedias et meum
poema || 9 ante tej ante KP || 10 tra-
guediam N tragoediam, corr. tra-
guediam m. II P || posté P potestè L
t
poteste, corr. m. rec. N fl 12 cokptaJ
cepta || 12ss. idest quod — coepta tuis
от. L y 14 iusis P || cepta NP || idest
от. P.

v. 10. sola etc. Asinium Pollionem intellegit tragoedianim scriptorem,

aut Varium , cuius extat Thyestea tragoedia omnibus tragicis praeferenda
Urs. (Phil).
Servii comm. Vol. HT. Fane. H. 1"
 146 IVNII PfflLARGYBII

I II
10. digna boc est, cum iusseris
ab agris nieis recedi, et ego haec
in te carmina digne scribam.
13. INTER VICTRICES LAVROS 13. inter VICTRICES idest Asi-
5 idest quoniam soient poetae nium Pollionem significat, qui et
(aedera) coronari, quia pallida est poeta fuit, sed quoniam Salonas
et, qui versificantur, pallidi sunt, devicerat, utraque corona di gnus
victoresque lauro [victrice] in fuit, lauro ut victor, aedera ut
certaminibus coronantur, et Asi poeta, ut ait<E.IH,86>: Pollio
lo nium Pollionem significat, qui et et ipse facit nova carmina, 10
poeta fuit, sed, quoniam Salonas quasi dixisset: Laudabo tuum
devicerat, utraque corona dignus poema et tuam victoriam per
fuit, lauro ut victor, aedera ut totum orbem.
poeta, ut ait <E. III, 86>: Pollio
15 et ipse facit nova carmina.
SERPERE idest humiliter procederé.
12. sine idest leic.
14. frígida idest quoniam nox
facta est.
1 dionaJ digne || hocj Ь JV || cum 4 s. asinum P assinum L ъЩА-
iusserisj cuius aeris (eris P) eodd. nium N || 5 pullionem LP pullionem,
quiseris sclwl. Bern. || 2 recedij recede corr. po- N || 7 diuicerat LP corr.
schol. Bern. || ego от. schal. Bern. ! de- N || 8 lauro utj laurum || aedera
haec ] К L от. N || б poetaej poete j( ut| edoram P edoram, corr. ederam N
6 (aedera) addidi coronas hederae habere edorum L.
sclwl. Bern. О pallia, pr. а т. II P
pallia L pallia, corr. m. rec. N || est,
st m. II P || 7 versificantur schol. Bern.
uersificarentur codd. || pallidi sunt]
pallidis || 8 victoresquej uterque codd.
et victoree schol. Bern. || [victrice] schol.
Bern, secutus seclusi |j 9 s. asinum P
assinum L assinum, corr. m. rec. N
10 apollionem NP appollionem L ||
quia et P \\ 11 salono L salono, corr.
salonâ N || 13 lauro utj laura, corr.
laurvm P laurum LN || aedera utj
ederam || 15 etj ut || carmina, mi in ras.
P || 16 serpereJ sternere || 17 leicj lea
N || 18 quoniamj qnm LN quando
schol. Bern. || 18 s. frígida vix caelo et
reliqua. Quando nox facta est (finita
est coni. Mueller), mane prorumpebat
schol. Bern.
v. 18. Schol. Bern. p. 816: inter victrices et reliqua. Asinium Pollionem signi
ficat, qui et poeta fuit, sed quoniam Salonas devicerat, utraque corona dignus,
laurum victor, hederam poeta, ut (E. III, 80)>: Pollio et ipse facit nova
carmina. Iunilius dicit.
 EXPL. IN VERG. IWC. VITI, 10—19. 147
II
16. TERETi idest [in] latitu-
dinem triumphi.
17. NASCERE idest oriri diem 17. NASCERE idest oriri diem
desiderat. age idest ferairli, idest vult, idest veni, age diem almum.
5 cito veni. PRAEVENIENS LVCIFER ALMVM 5
idest tria significat: si lux alma
recessit <A. III, 311>, idest can
dida; parturit almus ager
<G. II, 330>, idest fertilis; alma
m parens <A. 11,591. 664. X,252>, ю
idest sancta.
11. A te PRINCIPIVM idest nemo
ante te scripsit tragoediam nee
post te scripturus est.
15 18. CONIVGIS nisab idest quasi
a sua uxore destitutus.
17. ALMVM tria significat: si
lux alma recessit <(A.III,311),
idest candida; parturit almus
20 ager <G. II, 330), idest fertilis;
alma parens <A. II, 591. 664.
X, 252), idest sancta.
19. DVM QVEROR idest adloquor,

2 triumphij спи ros in teñera et re- 3 orriri ¿P || 4 venij uenti N \\

liqua. Allegorice latitudinem triumphi
malum L ////aluni, corr. m. rec. N |,
significat schol. Bern., quae secutus in
8 almul P || 12 a té principiuin P \\
vocabulum seclusi || 3 orri L /////orri N \\
13 ante tej te supra lin. m. rec. N
4 ferailli, corr. feramli P || 15 nise
LN || q//////b, q et f m. II P || 16 suo от. LP И 14 p'te P poste te N potest
Г
LP suo, corr. sua N || destitutus te L || scnpturum, corr. m. I N.
destitue | 17 s. si lux alma recessit
si lux alma significat uel secessit LÑ
uel secessit P Illud significat ad v. 16
scholium pertinere mdetur, cf. schol.
Bern. v. Jfi || 19 i- -:- L |i 20 i:LN \\
22 -i- L H 23 aud loquor L lo-
quor iV.

v. 17. Scfiol. Bern. p. 817: 'Almus' tria genera significat, ut Lux aima
<A. I, 306. m, 311> idest candida, et Parturit almus ager <G. 11,330),
idest fertilis, et Alma parens (A. II, 591. G64. X, 252) idest sancta. Iuni-
lius dicit.
т. 18. ScJiol. Bern. p. 817: indigno idest magno, ut (G. II, 373) Indignas
hiemes, idest magnas. Iunilius dicit.
23 Schol. Bern. p. 817: qveror adloquor. dvm qveror dum querellas facio,
ut Iunilius dicit.
10*
 148 IVNTT PIIILARGYHTI

I Il
quamvis alii sint, qui credunt
Deos non esse, vel te, inquit,
dies, dum queror, quod mihi
liberalitate Caesaris destinata
5 praedia alio translata sint.
20. extrema idest vitae meae 20. extrema idest vitae meae.
scilicet.
21. raciPE maenalios idest 21. maenalios idest a Maenalo
Arcadios a Maenalo monte, quod monte Arcadios dicit.
to Pan Areas fistulae inventor est, lu
quae fistula convenit pastorali
carmini, et persévérât in eisdem,
et quia laudavit Maenalum eius-
que lucos ас frequentiam canen-
15 tium pastorum, versus Maenalios 15
dicit vel vocat.
22. AKGVTVMQVE stridulum ex 22. pinos LOQVENTES idest
iteratione reciproce resonantis poetas semper habet plurimos.
VOCÍS. PINOS LOQVENTES idest
20 plurimos semper habet poetas. •jo

23. Amokes idest querimonias. 23. amores idest carmina.

1 quamvisj qfi P quasi LN || alii 6 vitae] uite || 8 menalios P

aintj alius et |¡ 2 deos deos JjN |] te] Maenalo J menalo ¡| 9 archadios IjP
tG || iuquid LP || 3 quod] q || 4 liberali 18 abet N.
tate] libértate || cesaris -LJVr|| 5 predia
P y sint от. LN || 6 extrima P ||
uite P Ц moeae, corr. meae P || 8 me-
nalos, n et 1 in ras. P menalus L
menalus, corr. m. rec. N || 9 arcadios P ||
niœnala, corr. menala P menalo LN l|
qui, corr. Ц P quo LN || 10 carcas L
cars N || fistulaeJ fistula || 11 quae|
que || 12 carmini] carmine |] eisdemj
eiusdem || 13 etj ut || Maenalumj me-
nalum Ц 14 lucus, con: lucos P |] fre-
quentium L frequentium, corr. -iam
JV|| 14s. cauentium L || 15 menalo LjP
menalo, corr. m. rec. N | 17 abovtvm-
qveJ argutum queq N argutum qq; L ||
stridolum N extridulum P || 18 itera-
tionej teratione || reciprocej reproce
20 poetas] pinos allegorice: poetas
plurimos semper habet schol. Bern.

13 Schol. Bern. p. 817: incipk maenalios. Maenalum einsque lucos laudat et

frequentiam pastorum canentium; versus Maenalios vocat. Iunilius dicit.
 EXPL. IN VEltG. BVC. VIII, 20-27. 149
II
26. MOPSO idest Mopsus fuit 26. mopso idest Mopsus anti
antiquus vates. Mopso ergo Vir- quus vates fuit. Mopso ergo
gilii datur ager et significat Theo- ager Virgilii datur. nisa idest
critum. nisa DATVE idest uxor uxor mea indigno homini datur.
5 mea viro indigno vel homini. nisa idest locus in Asia. Ъ
Vel nisa locus in Asia, in quo
superatus ab Apolline Marsyas
poenas audaciae solvit iudicanti-
bus Musis. QVID NON SPEKEMVS
10 idest quia in amore (est), semper m
(sperare).
27. gryphes idest animal in 27. IVNGKNTVK IAM GRYPHES
Hyperboreis locis nascitur sem idest animal iu Hyperboreis locis
per adfectans equos, quod rostrum nascitur semper equos adfectans,
15 habet et pennas et quattuor pe quod rostrum habet et .ИИ. pe- 15
des: imago leonis, caput aquili- des: imago leonis, caput aqui
num et ungues f ut iunoni. linum.
1 mobso LN || mobsus LN || 2 anti- Is. antiquus I Atticus LN schol.
cuis, corr. m. II antiquus P || uatis Bern. Atticis P || 2 vates | uatis j|
LP uatis, corr. -es N || Mopso] mopsi Mopso] mopsi || 3 Virgiliij uirgilio ||
LP mobsi N || 2s. Virgilii] uirgilio | Nissa LP Ni///sa N || 4 uxore LN i|
3 signii L signnm, corr. m. rec. signiï homini | hommi | datusJyiV|| 5 Nissa P
N sigm P || 3 s. Theocritum] teo- Ni///sa P || as.sia P || 12 ohyphes | griphes
critnm || 4 nysa P || idest от. P || 5 in NP agriphes L | 13 idest от. LN \\
yperboreis 1' || 14 aequos NP || ad
digno] indigni || 6 asia XP ] 7 ab fectans | adfectat || 15 s. pedes -i- mago-
apollione LN ab appollione, Hi in leonis LN || 10 capud N.
ras. P |] Marsyas | in arsuras || 8 auda-
tiae L audaciáe P autacie N || 9 qui ,
corr. m. rec. N || 10 s. (est) semper
(sperare) schol. Bern, sccutus scripsi
cepti codd. || 12 ohyphesJ gripes || ani
mas, corr. -al N || 13 yperboreis LN
yperboriis, corr. -eis m. II P || 14 ad
fectans equos, quod rostrum] aclfectate
quosq; rostrum LN adfecty quosqui
rostrum P 0 15 pennasJ spinas || IG ca-
pud N capud, corr. m. II caput P \\
ui
16 s. accilinum LP accilinum, corr.
то. rec. N | 17 ungues] unges y ut
iunoni] an vulturinos? Schol. Bern.:
GRYPHES aves ferae, quae sunt in Scy-
thia, vel animal, quod in Hyperboreis
locis nascitur, semper equos adfectans,
sed ad nocendum, quod rostrum habet
et pensas quattuorquc pedes: imago
leonis, caput aquilinum et ungues.
v. 26. Schol. Bern. p. S1Ú: mopso nys a DATVR. Nunc adnotatio incipit usque
ad finem. Indignatur enim Nysam Mopso datam et se spretum. lu nil hi s dicit.
 150 IVNII PHILARGYlíII

TI
33. мел FISTVLÁ idest rusticum
carmen.
28. CVM CANIBVS TIMID1 VE-
NIENT AD POCVLA DAMMAE idest
ó quod contra naturam eorum est;
et masculini generis dixit dammae.
29. tibi idest ad te ducitur.
30. NVCES idest nocte nuptia- 30. SPARGE MARITE NVCES idest
rum soient nuces iacere, ne per- nocte nuptiarum soient nuces
10 veniat malum augurium. tibi iacere, ne perveniat malum au- io
idest quia, si cui incipit Hesperus, gurium. oetam idest mons in
Oetam deserit. oetam idest nions Thessalia, uude Hesperus oritur.
in Thessalia, unde Hesperus ori
tur, deserit ergo inridet Mop-
15 sum post montem cursu intento. 15
32. o digno idest о mulier in
digna, quae digno fueras iuncta
viro, despicis idest contemnis.
33. mea fistvla idest rusti- 33. CAPELLAE idest humile
20 cum carmen sive studium. odio Patrimonium. 20
mea fistvla: in amatore enim

3 s. uenient, ni in ras. т. II P ' 8 sparge mabiteJ Spargite || 11 Oetam

4 pocola NP copóla L fl 5 quod sehol. LN || 12 ThessaliaJ tessalia || hospenis
Bern, quia codd. || eorumj secum, LP [ 19 capille LP corr. capelle i\T.
от. schal. Bern. || 6 mascü gene L
mascutn geneí/// N mascum genëni P
V
dam me ÜVr|| 10 augonum ZP augo-
rium JV 1| 1 J quia sij que si P quasi
LN || hesperius LN hepperua P ¡j
12 oetamJ oeta L oetam, corr. oetam
N oetii, corr. oeta (oe m. II) P ¡|
13 ThessaliaJ tesalia || 14 deserit, ser
m. II P II ergoj fort. leg. allegorice,
cf. schol. Bern. p. 810 ad v. 32 || uiridet
P || 14 s. mobsum L \\ 16 intento | in
tente || 16 dignoJ digna I 17 que P и
в
digna LP I iun//ta N || 18 despicisJ
dispicis || contempnis L \\ 20 stidmm
N || v. 33 fistvla rusticum carmen sive
studium humile idest Patrimonium
schol. Bern. || DVMQVE CAPELLAE idest
meae divitiae; in amatore enim—«can-
tans. Haec enim tria in eo sua ama-
tiix despexerat schol. Bern. Ц o digno
coNivNCTA vmo. In amatore tria — can-
tans Urs. (Phil). || 21 enim от. Urs.
 EXPL. IN VERG. BVC. VIII, 28-41. 151
II
tria requiruntur, ut formonsus
sit, ut dives, ut bene cantans.
Capellae idest humile Patrimo
nium.
5 34. PROMISSA idest pendens.
37. roscida mala idest rorem
habentia.
38. dvx idest ego vobis duca- 38. dvx ego VENTER idest ego
tum regebam, idest alloquitur vobis ducatum regebam. legen-
10 Ut VIDI CVM MATRE LE- tem idest deliciosam. ю
GENTEM idest deliciosam.
39. alter idest secundus, ut
sit tertius decimus.
40. fragiles idest flexibiles.
15 41. VT vidi idest in despectu 41. error idest definitio 15
me habes idest propter amoris. VT vidi idest statim.
inparem amorem et non reci- VT PERU idest valde. VT me
procum. VT vidi idest ut statim. MALVS idest quemadmodum, ve-

1 tria/////// P || reqruntur P || for- 8 ergo LP || vestekJ urt P || 10 di

mo////sus N || 3 capelle LN capellae, liciosam LP corr. de- N \¡ 15 ereoe
corr. -e P || 3 s. patremonium, corr. idestl errori || definitioj difinitio
patri- P || 5 promisa LP || pendans, 16 uide L.
corr. pendens N || 6 mella LP mella,
corr. mala JV || 6 s. rore madentia schol.
Bern. p. 81!) conieci Q 7 habentiä L
habentiä//' N || 9 s. alloquitur ut
vidi cvm] alloquitur ut uidicum (iudi-
cum P) codd. dvx Eoo vestee euam ego
vobis ducatum regebam vel praece-
debam vos. Allegorice capras suas
alloquitur schol. Bern. || aloquitur L F j
'll diliciosam LP dilic-, corr. delic-
ЛГ 1| 13 tertua, corr. m. rec. N tercius,
corr. tertius P || decimusj dicimus ||
15 dcspectuj dispectü || IG s. propter
ioparemj j^riN pare L || löse, vt vidi
— reciprocumj cf. schol. Bern.: malvs
abstvlit ЕИВОЕ quia inpar amor et non
reciprocus. — malvs EHKOR idest malus
amor; putavi enim, quod mea esses,
sed non amavisti, sed in despectu me
habes, quae secutus post habes lacunam
statut, qua malvs ebeoe lemma inter-
cidit U 18 ut ante statim от. NP.

v. 37. Schol. Bern.p. slit: глкуам exprobrat veteres suos amores et incongrue
«licit se contemptum. Maior iniuria hic (fort. ley. hinc) apparet, cum ab in-
f'antia secum fuît. Iunilius dicit.
 152 1VN1I PHJLAlíGYlilI

I II
VT рекы idest ut valde. vt me
idest amor non inpetrabilis, eo
quod fastidiosam dixeram. ERROR
idest definitio amoris.
5 43. in COTIBVS idest lecib; di
minutive coticula facit.
44. ISMAROS idest mons Thra-
ciae, idest pro habitatoribus [po-
pulus Africae]. rhodope idest
10 mons. AVT EXTREMI ОАВЛМ AN
TES idest in extremum mundum
constituti idest populus Âfricae.
45. NEC GENERIS NOSTRI idest
quasi liumani non esset generis.
15 PVERVM idest Cupidinem. NEC
SANGViNis idest non ex nostris
elementis générant, idest non ex
nostro sanguine nascitur.
lut: perii, statim ut vidi, idest
postquam.
44. ISMARVS idest mons Thra-
ciae, pro babitatoribus. GARA-
MANTES idest populi Africae in
extremum mundum constituti. ю
45. NEC GENERIS NOSTRI PVE
RVM idest Cupidinem. nec san-
gvinis idest non ex nostris ele- is
mentis générant.
47. SAEVVS amor DOCViT idest
amore Iasonis filios suos truci- 20
davit Medea, matrem idest Me-
deam aut Prognam.

1 peri NP pere L 1 s. me ij mei N '■ 1 perii statum P per u.statum L ||

2 inpenetrabilis P || 3 ftistudiosam P idest от. N \\ 7 is manís L hismarus
fastidiosum, corr. -sam Лг|| 4 definitio | Лг || 7s. traciae P tratiae LN || 8s. Gra-
difinitio || 5 quotibus JVP || lecib; LN
decib P || 6 8. diminutiuie P || G coti mantes L Gramautes, corr. m. rec. N ||
9 africe LP}\ 13 nostriJ ni P Ц 14 cu-t
cula | conticula I 7 ismamros LP isma-
■/'////rôs N || 7 s. traciae -i- LN traciae, pidionem P |j 15 s. aelimentis LP corr'
corr. tratiae i- P in. II | 8 s. ppafrice aele- Лг || 19 saetius P || 20 iasonis L
iassionis P iason Лг || 21 MedeaJ me
LP prop, africe, corr. m. rec. N Verba
dia || 22 Medeam | maiae LP mage N ¡|
populus Africae ex sequenti scholio male
hie intrusa || 9 rotlofe L sodophe, corr. 23 PrognamJ prochnam.
p
m. II ro- P rodóse, corr. m. rec. N \\
10 extrema L extrima P extrema,
corr. extremi N || gasamantes, corr.
gar- P || 11 extrimum P || in extre
mum mundumj in extremo mundi
scliol. Bern. || 12 populusj pp LN pro
pter P, cf. supra | africe LN, aflrice,
с
ff т. II P II 13 ne , corr. m. rec. N ||
14 humana Är hamana L || êe P \\ 17 eli-
mentis LN aelimentis P| générant////
P || 18 sanguine] genere schol. Bern.
 EXPL. IN VEKG. BVC. VIII, 43-49. 153
I II
48. COMMACVLABE MANVS. In-
certum, quam matrem dicere
videatur; plures enim hoc voca-
bulo dignae sunt. Nam et Progne
5 ob amorem Terei f se interfecit
et Medea suos filios, sed banc
magis poetam aecipiendum dixisse,
quae futurum alterius maritum
Iasonem danmo communis sobolis
10 adfecit. 10
40. In Corneliani contingere,
in Ebri PEKTINGERE.
48. TV idest interrogative. 48. TV QVOQVE idest interro
gative.
15 49. mater idest Medea, filia f 49. AN PVER INPRORVS ILLE IE
pro aetatc. an pver inprobvs idest amore Iason inopportunus,

1 Commuculare L Commu-, corr. 13 s. interrogatiuç i>JV||ltí Iason |

Comma- N Cuimmiculare, corr. Comnia- iasson || inopportunus] inoportunas.
P || 2 quem L P quem, corr. quam N ||
2 s. dicere videaturj dicit schol. Bern. ||
4 dignaeJ digne |j etj ex LN || pro-
geniae, corr. prognae P || 6 tirei LP
tirei, corr. terei Лт || interfieit LP in
terfieit, corr. interfecit N || se inter-
fecitj filium suum interfecit schul. Bern.
6 mediáis media, corr.m. //medeaP'l
7 aecipiendum schol. Bern, accipiendam
L N accipisendam, corr. -endam P || dis-
sise P || 8 que P | 9 dampno LN ||
commonis LP communis N || 10 ad-
ficit L P adficit, corr. adfecit N || 11 in
corniliii L P in corniliâ, corr. in Corne
lia N || costinoeheJ coniungere || 13 in-
_ . t
terroga P interroga L interroga , corr.
m. rec. iV || 16 MedeaJ media || 16 etatu
P eatate L e///tate N || pro aetatoj sub-
csse videtur regis Acetae, cf. schol. Bern. :
MATBB Modea, Aeetae filia, regis Col-
chorum. — CBVDtLisjuTEKMedea, Aeetae
filia || i inprobus, corr. i mprobus P

1 Schol. Bern. p. 820: saevvs amok noevrr natobvm sankvine m.vtrem.

Incertum, quam matrem dicit. Plures enim hoc vocabulo dignae sunt; nam
et Progne, Terei uxor, ob amorem (ab amore codd.) Terei filium suum inter
fecit, et Medea suos filios propter Iasonem interfecit; sed magis hanc dixisse
aecipiendum, quae damno communis sobolis marilum Iasonem atfecit. Iuni-
lius dicit.
Cod. Vossianus: commacvlare manvs Medea enim Aeetae (aetae), Colchorum
regis filia, ob (ab) amorem lasonis suos filios trucidavit. lunilius dicit.
 154 IVNII I'HILAKGYRII

I II
idest ашоге Iason iiiopportunus,
qui earn ad tale facinus seduxerit,
efc omnia ad amorem referuntur
crudelem.
Ki
15
54. ELECTBA idest orarget.
qui earn ad tale facinus seduxerit;
Progne ob amorem Terei f se
interfecit.
52. NVNC ET OVIS VLTRO rel. 5
Miscet contrariis adversa, quod
est contra naturam rerum. Nunc,
inquit, fiat, quidquid contra rerum
naturam est. 55 quod
Tityrus vel ut Orpheus, vel ut ю
Arion conferendus est: successu
carminis non, ut deberet, sollici-
tavit silvas. Ita Virgilius con-
sccutus est agrum, ut Arion in-
sperato vixit, f vel exilio con- 15
ferendus.
54. SVDENT ELECTRA idest
gemmae sucinae.

1 inopporturms I inoportunus И 2 qui 1 qui eamj quem || seduxerit] edu

eamj quam P quem LN || a tale L
a tale, corr. m. rec. N II seduxerit |
eduxerit || 3 refferuntur JP || 4 crudi-
lem P || 17 s. orarget. vlvlaeJ orargu'et
ulule P orarge tulule N orget ulule L
xerit LP eduxer JV|| 2 obj ab || tiréis
-:- infieit P tireisse inficit L tyreiese ' /
intficit {corr. -fecit) N Terei filium
suum interfecit schol. Bern. || 5 rel. |
rt || 6 Miscet contrariis adyersaj haec
mabadoma, cf. schol. Bern. || 7 s. Nunc,
inquitj nc in quod P in quod L in qt N\\
8 qdqd N quod quod P quot quod J.
rerumj res L /'//'/ Лг || 9 naturam fG est
N || quodj qua, corr. m. rec. N quâ L \
Ante quod lacunam statui, qua sit
tityevs oBPHEvs lemma periisse suspi-
cor || 10 tytyrus LP tytirus N$ vel ut
1 ut 1Д' ut P || orfeus LN || vel ut
uelut || 12 deberé LP ebere N\ 14 ut
\x\LN\ P || 14s. insperatoj insperata P
inspirata LN || 15 vixit velj uix 1 P
uixt LN || 15 s. confrendus LP con-
serendus N ]\ 17 sudentJ uidit || dectra
¿ || 18 gemmae sucinae scluA. Bern.
gemine N gemine LP.

5 Schol. Bern. p. 821: nvnc et ovis et reliqua. Contrariis miscet ad

versa, quibus iniquam coniunctionem Nysae ostendat et Mopsi, et se despec-
tum esse convenienter probat. Iunilius dicit. fvoiat imperative vel inter
rogative, nvnc et ovis. Sensus est: Nunc, inquit, fiat, quicqnid contra
rerum est naturam.
 EXPL. IN VEKlí. UVC. VIII, 52—58.
55. VLVLAE idest coinnil. cy-
gnis idest elu. ohphevs Orphei.
56. ARION idest poeta summus.
Arion Methymnaeus, citharoedus
5 sum mus, cum in piratas incidis-
set, inpetravit, ut sibi eodem
habitu, quo in scaenam introire
adsuesceret, canere liceret. Cantu
cum delphinas adlicuisset, in шаге
10 se praecipitavit exceptusque ab
his in terram perlatus est, sicut
et Phineus, cum incideret in
piratas, praemisit sese in mare
(et) delphines captae amore eius
16 portaverunt eum in continentem.
58. OMNIA VEL MEDIVM FIANT
idest etiam prius diluvium opta-
155
IJ
56. arion idest tragoedus suin-
mus ab agone recedens, Methym
naeus natione, cum in piratas
incidisset, inminentis mortis dila-
tionein petiit et cithara letalem
naeniam cum cecinisset, (se) re
pente proiecit in mare. Hunc
delphinus piscis in dorso accep- 10
tum liberavit e mari et reddidit
patriae.
15
58. VEL MEDIVM FIANT MARK
idest (prius) diluv.ium optavit,

1 COIlilll ill P || 18. CYGNISJ (¡Ignis || 3 tragoedusj corruptum ex citha

2 ely P || OBPHEus OrpheiJ ioi'phe i P || roedus || я s. sumus P sumus LN || 4 re-
3 orion N ¡| sumus L || 4 Methymnaeus eaedens-A^i 4s. themneusii temneusAr !
citharoedusj met hietüni uei taro edus temeus P |¡ 5 in piratasj inspiratus LP
h inspiratas N || 6 incedisset LP incae-
LN metietuni ueitharo edus P || 5 pir- disset, corr. inci- N \] 6s. dilectionem
ta
rae LP pi/'/ras, corr. m. rec. N\\ 6 im- LP corr. dilationem N \\ 7 petiitj petit
perauit L impetrauit P || о eodem P \\ 7 s. cithara letalem ueniam concinu-
7 scenam codd. || introirej introiret || ieset LN atharale talem ueniam con-
r cinnuisset JP II 8s. (se) repente] repente !
8 aduesperet L aduesceret, corr. m. rec.
N || 9 dilphinas, corr. del- m. rec. N || 9 marae N || hue, corr. m. rec. N ||
10 quej q LN || 11 perlatusj I per 10 delphinusj delphinis || 10 s. accep-
conlatus P } p conlatus XiV|| 12 Phi tum in dorso P || lletmariP| 16fiamt|
neus I fineus codd. et schol. Bern. || 12 s. flant || 17 (prius) addidi ex schol. Bern.,
cum incideret in piratasj cum uideret su cf. exc. I II opitauit P
apirus || 13 .P. misit L pmissit NP \\
sesej sed se || 14 (et) шkl idi || delphi-
neas LP delphineV/s JV|| capte LN
15 portauerint NP portauerit L || in
continentemj in contentai L incontenti N
incontenti; P | le uel medium uel me
dium N || 17 priusj pyrrus | diluum P ||
obtauit L

3 Schol. Bern. p. 821: inteb delphinas akion. Arion poeta summuK efc
citharoedus, Methymnaeus natione, ab agone recedens in piratas incidit et in
petravit, ut sibi eodem habitu, quo in scaenam (in scena codd.) introire ad-
suesset, canere liceret, et cantu cum delphinae adlicuisset, in mare se praeci
pitavit exceptusque ab eis in terram perlatus est. t?ic et Phineus Iunilius
dicit.
 156 IVNII I'HILARGYRII

II
vit, (deiiule) vel medietatem mundi (deinde) vel medietatem mundi
perire. Omnia, inquit, confun- perire. Omnia, inquit, confun-
dantur, idest quatenus mihi mori dantur, quatenus mihi mori sa
satius est, quam haec perpeti. tius est quam haec perpeti f et
iterum idest diluvium, vivite 5
silVAE idest válete.
52. Miscet contrariis adversa,
quod est contra rerum naturam.
Nunc, inquit, fiat, quicquid con-
10 tra rerum naturam est.
55 quod Tityrus vel
Orpheus vél ut Arion conferen-
dus est: successu carminis non,
ut deberet, sollicitavit silvas. Ita
15 Virgilius consecutus est agrum,
velut Arion insperato vixit f
exilio conferendus vidit.
Vel Arion ab agone recedens,
Methymnaeus natione, cum in
20 piratas incidisset, inminentis mor-

1 (deinde) addidi ex schol. Bern. |l 1 (deinde) addidi ex schol. Bern.

2 perirej pari || inquitJ iu quid || 3 qua- mundi LI' inundisiV Ц 2 in quod LP in
tinus LP quatinus, con: quatenus N\\ с
quod, corr. in quid JV: 2s. fundantur J'
4 quamj quia LN \\ hec P || perpoeti N ¡j 3 quatenu.s| quatinus ¡i moris N¡,3s. sa-
ОМЛ1Д VEL MEDIVM FIAT MAHE. 1'rÍUS
tiuus P || 4 s. et iterum idest diluvium]
diluvium optat, deinde vel medietatem
Portasse leg. quam haec perpeti ite
mundi perire, vel omnia, inquit, confun-
rum et verba idest diluvium pro inter-
dantur; satius enim mihi est mori, quam
pretatione vocabulorum Omnia con-
Laec perpeti. — omnia vel medivm fiat
make. Prius optavit omnia, dein vel fundantur habenda || 5 uiuitç N ''
medietatem perire schol. Bern.'.] 7 Miscet 6 silue L.
contrariis adversaj et haec mala doma
P et haec mala dogma LN, cf. schol.
Bern, et exc. II \\ 8 q L q N <j.ui P ;
rerum, ru m. II P || 9 inquitJ inquid
qc. fiat ¿ [111 Ante quod lacunam statut,
qua sit TiTYHvs ourHEvs lemma haustum
esse suspicor || q LP q; N | tytirus (y in
с
ras. P) codd. || 12 orfiéus P J 13 sucessu,
corr. т. rec. N || 14 deberé LN || sil-
uo8, corr. siluas N || 10 insperato | in-
spcrata || 18 s. recedens. temneus P re-
cedem to neus L recede /ntê neue JV;
19 s. in piratas] inspirâtes J,Pin//pirat ,
corr. m. rec. N || 20 incedisset P || in-
mentis LN.
 EXPL. IN VERG. BVC. VIII, 52-64. 157
I II
tis dilationem petiit et cithara
letalem naeniam cum cecinisset,
(se) repente proiecit in mare.
Hune delphinus piscis in dorso
б acceptum liberavit e mari et
reddidit patriae.
58. VTviTE silVAE idest válete.
69. AERii MONTIS idest ex- 59. SPECVLA idest scopulo in-
celsi. SPECVLA idest scopulo in- minenti.
10 minenti. m
60. mvnvs idest mortem meam. 60. HABETO idest о uxor.
HABETO idest uxor.
62. HAEC Damon idest dixit.
63. DiCiTE idest expectatio de 63. piérides idest Nymphae.
15 Alphesiboeo. piérides idest Nym- 15
phae. non omnia possvmvs idest
verba delirantis vel amautis.
64. EFFER aqvam idest uxor 64. EFFER AQVAM idest UXOr
Daphnidis dicit: ipsa est prae- Daphnidis dicit: ipsa est prae-
•20 saga et pro muliere dicitur. et saga. 20
molli idest lana, cinge idest
Amaryllis, ancilla eius. HAEC

1 delictionem, corr. m. Il dilettio- 8 scopolo, corr. scopulo ni. II P ||

nem P || petiitj petit || chytara N || 2 le
11 о uxor LN uxor P IJ 14 perides P
talem LN legarem, corr. m. II lega
pyerides N \\ nymphe P nimphe LN Ц
lem I' |j naeniamj ueniam ¡] cum ceci-
18 «fer aquam LN efera (juam P ||
nissetj concinuÍ89et*ÜV concinnuisset
19 dafnidis P || AU P.
P Ij 3 (se) repenteJ repente || proicit L P
proicit, corr. proecit JV || 4 delphinusj
delphinis U 6 reddedit P || uiuitae L
uiuitç P || 8 aerei LP herei, corr. m.
rec. N 1 idestj от. P t LN 0 8 в. ex-
celsi apelunca L N excelsis pelonea P ||
9 s. imminenti N¡ ягесуьа de montis de
scopulo eminenti schoï. Bern. || 11 Mu-
nusj monus || mortem meam sehol.
liern.\ morem meum || 13 dicit LN\
14 dixite LN§ spectatio L || 16 alphe-
sebo eopirides P alphessebo eopiri-
des L alphessebo eopirides N || 15 s.
nymphe P nimphe LN \\ 17 deliran-
tisj delerantis || 19 dapnidis L || 19 s.
p..-////saga, 'm. II P || 20 muli credr L ||
21 lanae inge L lanae inge, corr.
m. rec. JV || 22 Amaryllis] amarillis |]
ancella LP ancolia, corr. ancilla N.
 158 1VN1I PHILARGYUII

II
altaría vitta idest ad suam
ministram dicifc praesaga Ama-
ryllidam, ut sint in potestate
mea agri vel civium, quos eis
б restituere cupio. vitta idest
snathe.
65. verbenas idest verbena, ü5. verbenas idest genus her
genus herbae castissimae, sum- bae castissimae sumptae, ut ait
ptae, ut ait Terentius, ex ara: Terentius, ex ara: (Ex ara)
10 (Ex ara) sume hinc verbe sume hinc verbenas tibi. Vel ю
nas tibi. frondes olivae, alii dicunt rorem
Aliter verbenas idest frondes; marinum, quo utebantur anti
nam omnia, quae virent, verbenae qui, antequam tus inveniebatur.
dicuntur. Alii rorem marinum, ADOLE idest incende.
15 quo utebantur antiqui, antequam
tus inveniebatur. Alii autem oli
vara proprie accipiunt.

7 nrbenas LN || 7 s. herbe ZJV

1 altaría uita P alteri auita L herbe/// P || 8 castissimaej castissime ||
t
alteri (corr. altari) auita, coir. m. rec. sumptaej sumpte || 9 TerentiusJ ter
N || 2 presaga P \ 2 s. AmaryllidamJ rentius || ex ara: (Ex ara)J ex ara Ц
11 olivaej oliue || 12 rorem marinumj
amarillidam || 4 me , corr. m. rec. N \\ rosseû || 13 qui antequam LP /////ante
eius, corr. eis P || 5 restitueri L resti- quam N || tus | rus, add. m. rec. N ont.
tueri, corr. -re Лг || cuppio P || uita L L 1 1 14 Adole i J Adolel N Adoleo L.
t t
uita P uita, corr. m. rec. N || idest
ont. L || 6 snathe XiVrsinathe P \\ 1 Uer-
bennas LP Uerbe//nas N \\ idest от.
P || uerbenna LP uerbe///na N || 8 ge
nus | -i- genus || castissimaej castissime ||
9 Terentius | terrentius || 9s. ex ara: (Ex
ara)J ex ara || 10 summe, corr. sume P
sumae L || lis. tibi. Aliter uerbenas
от. JV I) 12 uerbennas L uerbenas P ||
13 quaej que || virent schol. Bern. \ uene-
rint || uerbenne LP uerbe///ne N \\ 14
rorem | rosemu LN ros eum P || mari-
rinum L, || 15 s. antequam tusj antq-
quam tus L anti/Л// (corr. ante /////)
quam tus N antqui quantus P|| l(i s.
autem olivamj ante moliuam LP ante
oliuam N || 17 propie N propriae L.

7 Schol. Bern. p. S22: verdemas genus herbae castissimae vel ex loco

sancto (sanctae codd.) sumptae, ut Terentius et lu nil ins dicunt.
9 TerentiusJ Andr. IV, 3, 11: ex ara hinc sume verbenas tibi.
 EXPL. IN VEItG. BVC. VIII, G5-G9. 159

Aliter verbenae frondes, olivae
ramos, idest carnes pingues.
adole idest incende.
66. sanos SENSVS non amantes
5 sensus. CONIVGIS mariti.
65. ET MASCVLA TVRA idest
fortia tura.
66. SANOS SENSVS idest qui
non amant. Nam qui amant,
lo aegrotant, quasi amor morbi
causa sit.
67. nihil шс post sacrificium
perfectum.
15 68. DVCITE ab VRBE idest alle-
gorice Roma, domvm idest Mu-
sam vel carmen, dvcite idest
maritum suum. dapiinin idest
genetivus casus. Amorem suum
20 dicit non Daphnin, sed lunam
ipsam deducere de cáelo.
69. vel idest pro saltern, vel
11
65. mascvla тука idest fortia.
66. SANOS AVERTEBE SENSVS
idest sanus sensus est, qui non
amat. Nam qui amant, insani sunt. 10
67. nihil DESVNT idest de
praeparatione sacrificii. Nisi car
mina idest incantationes.
68. dvcite ab VRBE idest alle- 16
gorice dicit Romam. dapiinin
idest Caesarem, ut sint in pote-
state mea agri civium, quos eis
restituere cupio.
20
69. DEDVCERE LVNAM idest

1 uerbennae L uerbe///nae N uer- 6 masculatura P masculinatura LN\\

benne P || oliue P || 2 ramus, corr. ra 8 sanus L sanus, corr. sanos N || saen-
mos P || pinges L || carnes pingues] sus L || 9 sanusl sonus L || 10 NamJ lam
vKBBENAs olivae ramos vel carnes pin LN || 15s. alligorie P alligoriae L
gues Tel frondes schol. Bern. | 3 ado- alligorie N | 16 dafnin LN ¡ 17 uel
lei incende LN\ 4 sanosJ sinos LN agrum suum i- cesarem P\[ cesarem N P
sinon P | amantes] añites || 5 sensusj cessarem L || 18 civiumj ciuibus || 22 la-
sinus || 7 fortia tuara L fortia tu//'raiV|
9 amant -i- nam LN i- add. m. II P |, nam LP
10 aegrotantj egrotant || qsi LN que si
P|| 11 causa eitj cf. schol. Bern.: sanos
non amantes; nam qui amant, aegrotant
quasi morbo || 12 pest, corr. post m.
II P || sacrifitium, corr. -cium m. IIP
13 perfectumJ confatum schol. Bern.,
ubi leg. confectum || 15 ad urbœ, corr.
ad urbe P 15 s. alligoriceP ]j 16 s. musa
N | 18 dapnin P || 19 gen L gent JV
geni P || cas in ras. т. IIP \\ 20 dapnin
P || 21 ducere LN || celo, corr. celo P
de caeloj cf. schol. Bern.: carmina et
reliqua, idest non solum Daphnim, sed
lunam ipsam deducere caelo possunt ||
22 saltim LP.
 160 ГОШ PHILAKGYRII

II
etiam. DEDVCEKE idest, Roma quam aqua fertur deducere per
est dicens, ut veuiat Caesar. incautationem, quando defecit
luna, ut fingunt gentiles, vel
lunam Dianam dicit vel allegorice
Romam. s
70. CIRCE idest filia Solis, 70. socios mvtavit vlixis
quae socios Ulixis mutasse fertur idest in leones et in ursos.
in bestias.
71. frigid vs idest eo, quod 71. FRIGIDVS idest natura vel
10 homines frígidos morte facit. eo, quod frígidos homines facit. ю
CANTANDO idest eo, quod, dum
incantatur, carminibus incantato-
rum anguis rumpitur.
72. DVCITE DAPHNIN idest mn-
15 tat Virgilius nomen possessionis 15
suae et earn alio nomine a lauro
Dapbnin appellat.
73. terna idest novem intelle- 73. terna idest hostia, tri-
gimus diversa colore, triplici plici со Lo RE idest novem intel -
¿o idest tria alba, tria rosea, tria legimus diversa colore: tria alba, 20
nigra. tria rubea, tria nigra.
74. licia idest englemen, quasi 74. LICIA ënglëùjën, quasi ligia,
' ligia, per quae ligantur stamina. per quae ligantur stamina. Bene
2 dicensj от. L et dicens N || 6 eircae 2 quandoj qïïî || 3 utj et N || 4 alle
LN\\ 1 quae | quo || sotios, corr. socios gorice | alligorice || 6 sotius P p mota-
т. II I' || olixis L P I] mutassae N mu uit LPmïitnnit N || olixis LP ólixis N ¡
tasse P motassac L || 10 morte | morsu 10 t'rigidosj frigidus LP frigidus, corr.
schol. Bern, (morsus cod. C) || 11 Gantan- -dos Лг || IS s. triplico L || 20 trea LP ||
dando L || eo quodum, corr. от. II eo 21 trea LP || rutea P rurea L rurea,
qud dum P eo q dum L quia dum Лг | corr. rubea JV | trea LP || 22 ênglê-
)2s. incantorum P | 13 rumpiturj intel- riiên P euim gtOmëu Л" || 23 quaej q;.
legitur quod anguis qui frigidus est
•i- non curans de delecta cantando
rumpitur dulcibus cantibus in marg. s.
XIV 1' || 14 Ducite, u in ras. от. II P
Dicite Ij II dapnim, corr. dapnin P
14 s. motat LP\\ 15 nomenj non || pos-
sessione L || 16 earn, e in ras. от. Il P
homine IP\ 17 daphiii, vorr. daphnin
m. II P Verba Nam qui amant (». 66) —
Daphnin appellat in marg. inf. suppl.
m. s. XI JV || 18 novem schol. Bern, et
exe. II noem L P noe, corr. от. rec. N
19 diversa | diuerso || 21 nigna LN
22 englem LN \\ 22s. qsi ligïa L fei
lia JV q siligia P || 23 quaej que.
 EXPL. IN VERG. BVC. VIII, 70-81. 161
I П
Bene utitur liciis, quae membra utitur liciis, quae membra ado
adolescentis alligaut. lescentis alligant.
75. EFFIGIEM Dvco idest faciunt 75. CIRCVM effigiem idest hoc
[male] malefici: effigiem amatoris faciunt malefici: circumferunt ef
5 circumferunt unam luti, aliam ex figiem amatoris. Duae effigies
cera. devs idest pro omnibus idest una luto, alia ex cera.
Dus. impare pro impari.
77. NECTE idest immonaisc 77. amaryllis idest ancilla
idest, cum ligare coeperis, Amo eius et praesaga.
ló rem te ligare dicito, necte idest 10
metro anapaestico in honorem
Cupidinis consecrato. ternos
idest lanae colores.
78. veneris idest Amoris. 78. veneris idest Amoris.
15 80. LIMVS idest terra mollis iú
ex aqua soluta, ню idest igni
coquitur.
81. VNO IGNI idest sole. 81. VNO EODEMQVE IGNI idest
sole.

1 BeneJ uel, cf. exe. II et schol. 1 liciisj licis || quaej que |] men-
Bern. II lucia, corr. licis P lncis ¿JV||
Ъга P II 4 s. effiem, corr. m. I N ¡|
que I' que LN [| 2 adoloscentis P ||
б due L N || 6 caerá JVJ 8 amaryllis]
membra adolescentisj mentem adole-
amarillis || 9 jisaga P.
scentem schol. Bern. || 4 [maie] ex ditto-
graphia ortum seclusi || malet'eci, corr.
-fici N J 5 circumf //erunt 2V || unamj
uno tria || 6 cera, corr. cerse N |! ex
ceraj Haec faciunt malefici facientes
veneficia, idest effigiem amatoris cir
cumferunt, unam ex ligno, alteram ex
luto, tertiam ex cera schol. Bern. ||
pre N per L P pro (omnes dii) schol.
Bern. ¡| 7 pro impari, corr. pro impare
m. II P || 8 песте eras. P || 9 ceperis
LP\ 10 té IN té P || 11 anapaesticoj
anapéstico || honore P || nkcte tribvs
modis metrum anapaesticum in hono
rem Cupidinis dicitur consecratum Urs.
(Phil.) Il 13 laneiiV lane, corr. lane PII
16 ex aquaj ex qua || 17coquiturJ cogni-
tus | limvs terra mollis ex aqua soluta
igni coquitur schol. Bern.

7 Schol. Bern. p. 824: inpaek pro inpari. 'Par' numerus adveráis con-
venit, ut <^A. II, 243)>: Quater ipso in limine portae Substitit atque
utero sonitum quater arma dedere, quod excidio civitatis convenit, et
alibi <A. V, 639>: En quattuor arae Neptuno, quod arsuris navibus con
venit; inpari vero numero Deus gaudet. Iunilius dicit.
Servli cumin. Vol. III. Faso. II. 11
 162 IVNIl PH1LARGYRII

I II
82. sparge MOLAM idest inpone 82. sparge molam idest in
laborem. Ancillam vel concubi- pone laborem, vel mola idest
nam vel collegam. Molam dicit, holus, quod spargitur super sa-
ut mos est maleficis. bitvmine crificia.
5 ori, idest de fulgore nascitur.
83. VRiT idest amore. Ю da- 83. ego HANC idest uro.
phnide idest adversum Daphnin.
86. LVCOS idest f Chalcidico
et Euboico per artem. bvcvla
10 idest bonat, idest perdita amore. in

87. IN VLVA idest in herba. 87. propter idest iuxta.

88. SEBAE etmaill.
88. SERAE NOCTi idest longa
nocte.
15 91. EXWIAS idest indafodh, 9J. EXWIAS idest vestes. 15
idest pellis serpentis senescentis

2 labore LN laboremj salem con- 2 molaj nolaLN 3olusiV||qui spar

ieci in schol. Bern. ed. ¡| Ancillam vel gitur P ¡i; uis pargitur L q//d sper-
scholia Bern, secutas (Ancillam vel gitur N\\ 6 utro 2V || 11 propter] pp i
concubinam alloquitur vel collegam) ui
15 exuas L exuas, corr. m. rec. N\
scripsi, sed ante andllam insuper allo
ueste L.
quitur periisse ex corruptelas quali-
tate conicias aliqñ LP aliam N \\ 2s.
cubinam corr. m. rec. N \\ 5 ori -i-
P orii i- L or/// -i- N || nascitur,
r m. II P || 6 шит, иг m. ЯР ||
6 s. DaphnideJ daphnin LN daphin,
corr. m. II daphnin P \ 1 daph-
nim N dapnin, corr. m. II P || 8 locus,
corr. lucos m. II P || ChalcidicoJ cal
cidico || 9 j) artem P partemus LN
fort.leg.: ut Chalcidico pro Euboico
<E. X, 50> partem pro toto || bocola
LP bocôla jY || 11 in herbaj herbe от.
in N \\ 12 1ère, corr. Içre P fere iSr||
etmaillj et maill || 13 saere noctu P
screnocti LN\\ nocti ¿P|| 15 exlviasJ
exuias || inda fodh L inda foht N inda
fodib, corr. inda fodb P | 16 sarpen-
tis P senescentisj senescente.

85 Scliol. Bern. p. 825: qvalis cvm fessa iwencvm. Eleganter rusticus

amorem suum pecoris amori comparavit. Iunilius dicit.
91 Schol. Bern. p. 825: exwias. Exuviae vestes dictae ab exuendo. ex-
wiAs et reliqua. Pastor de puero dicit, poeta de collega (pastor de colliga
de puero dicit cod. В, cf. schal. Bern, ad v. 109), Medea de fratre suo, Vir-
gilius de Octaviano Caesare, aut mulier de amatore suo dicit. exwias allego-
rice, pars agri, quae secum remansit. pebfidvs malae fidei. tekfidvs idest
dignus magicis carminibus, dum perlidus sit. Iunilius dicit.
 EXPL. IN VERG. BVC. VIII, 82-97. 163
II
et in terra silentis inde exuvia
nominatur et deinde exuviae dic-
tae vestes ab exueudo. exvvias
idest Medea dicit de fratre suo
б et Virgilius de Octaviano.
92. limine ю ipso idest sub 92. limine in ipso idest sub
limine depono idest loco sacro limine sepelio.
vel in templo Vestae.
93. daphnin idest reducere. 93. DEBENT idest reducere.
lo 95. has Herbas idest f mala 10
dicitur Medea dicit de fratre suo
vel Caesar.
96. MOERis idest pastor et tu 96. ipse dédit moeris idest
tor Virgilii, et (de) arte mágica pastor et tutor Virgilii et ma
15 loquitur, quia Moeris magus gus buius rei peritissimus. 15
peritissimus buius rei. moeris
magus.
97. SAEPE LVPVM FIERI nihil 97. lvpvm fieri idest callidi-
est, quo lupum (se) fecerat, in- tate et subtilitate artis magicae

1 terram LN | silentisj silente || 6 ipsa L ipsa, corr. ipso N | 14 etj

unde, corr. inde P | ex uia LN | 2 s. ut II tuor LN || uirgt LN \\ 15 rei rei
exuviae dictaej ex uice uicte LN iP|| petirissimus N \\ 18 feeri, corr.
ex uiee uite, corr. m. II ex uice fieri LN.
uicte P, ef. schoj. Bern.: exwias. Ex
uviae vestes dictae ab exuendo || 3 ex-
usuendo N || exuias LN ¡j 4 Medeaj
media || dît LN dir, f m. II P\\b et
Virgilius J uirgilio et, cf. schol. Bern.:
exwias et reliqua. Pastor de puero
dicit, poeta de collega, Medea de fratre
suo, Virgilius de Octaviano Caesare
aut mulier de amatore suo dicit || 6 lu-
mine, corr. limine P || 6 s. sub limine
schol. Bern, solimine, corr. m. rec. N
solimine LP \\ 8 Vestae] ueste || 9 daph-
nim N || 10 erbas N || 11 Medeaj ame-
dia codd. || 12 cesar LN cysar P Haec
ita corríaos: maga dicitur Medea.
(Medea) dicit de fratre suo, Virgilius
(de) Caesare, cf. schol. Bern, ad v. 91 ||
VA pastor, as m. II P | 14 (de) ante
arte supplevi, cf. schol. Bern., ubi idem
desiderabatur || maica, corr. m. rec- N ¡
15 moeris /'////magus P || 16 pueritissi-
mus, corr. m. II périt- P || hl N || moe-
•bisJ inderis N hideris LP\\ 18 saepeJ
se | 19 quo] qui P q LN\\ (se) от.
H*
 164 IVNII PHILARGYRII

II
super et naturain fallebat. et dicitur lupus vel naturae versi-
se COXDEKE siLVis. Efficacissima bilitate.
carmina exemplis ostendit. lv-
PVM idest inter feritatem ambu-
б lantern non agnosci.
98. saepe animas idest ei f 98. EXCiKE SEPVLCHEis quod

datus est herbis venientibus um faciebant pythonissae.

brae post fata vexerunt. sepvl-
CHEis idest quia sepulchris con-
in
10 duntur.
99. satas idest segetes a pro 99. alio idest ubi non erant
pria festivitate removeré, tea- segetes, vel a propria regione in
dvceee idest decipere. Seges in- aliam regionem ducebat segetes.
terea et ipsa terra dicitur et quod
15 continetur. messes idest iam in 15

culmum turgentes.
101. fee idest affer idest mini- 101. amaeylli idest ministra
strae suae dicit. cineees idest vel concubina vel ancilla.
aerearum. amaeylli idest con-
2П
20 cubinae nomen et ancillae.
102. IACE indas hantrat chenn. 102. his idest venenis.

1 natuiamj natura || 2///'ndere, corr. 1 diciturj dt L Ц nature P | 1 s.

m. ree. N\\ i idest от. LN\\ 6 bakpeJ lsibilitate N | 6 Exrere L exrere, corr.
sepe ' anmasIP anmas, corr. m. ree. N\' exîire N exiere P || 7 faciebat L Ц
1 erbis N || 7 s. umbre, corr. umbrç P[\ pythonissaej phitonisse || 12 segites
8 post) y IV i vexeruntj Haec fort, ita cor LP, corr. segetes N \ 13 ducebant
rigenda stmt: ei datum est, herbis ve- LN ¡I segites LP, corr. segetes N
nenatis umbras post fata revehere l| 17 amabyli.iJ amarilli || 21 his L hi
8 s. sepulcris P || 9 quiaj que Лг || in
sunt N || ueninis P uerinis LN vene
sepulchris sclwl. Bern. || 11 segites P náis schol. Bern.
segites, corr. segetes N || aj -i- a
festivitatej fertilitate conieci in sclwl.
Bern. || 13 s. interea sclwl. Bern, in-
tret codd. | 14 et ipsaj ocipsa N \\ dt
CO
terra Ni Aï P dt ¿Л" В 15 '<;'nntine-
tur, corr. т. ree. N || 17 affer | afer
codd. effer sclwl. Bern. || idest от. N .,
17 s. ministraej ministro L ministros P
niistro N\\ 18 suaej suo || eine//// res N
Ciñere, res L | 19 amarylliJ amarilli ||
19 s. coneubinaej concubine || 20 an
cilla P ancille ¿iV || 21 indar P || han-
tarP hameratJV || 21s. chemine respex-
eris L cenne respexeris N chenn (corr.
cherin) nerespexeris P.
 EXPL. IN VERG. BVC. VIII, 98—IOC 165
II
ne respexeris idest ne forte
respicias aliam doctrinam vel
maiestatem. ms idest venenis.
103. ADGREDiAR idest insidia- 103. adgrediar idest insidia-
5 bor Uli. NIHIL CARMINA idest bor illi.
carminibus hoc dixit, quasi ad-
' ventu eius quaedam carmina
dixerat.
105. CORRIPVIT idest adreth.
10 Hoc dicitur et Ciceroni conti- 10
gisse, cum de eo uxor sua sacri-
ficaret. TREMVLis idest crispan-
tibus.
Vel uxor Ciceronis obtulit
15 hostias pro marito. In illo tem 15
pore Cicero consul factus.
106. SPONTE SVA idest sine
igni. ferre idest offerre proi-
cienda.
20 105. altaría idest dicuntur 105. altaría idest altaría di- 20
et quae continent et quae con- cuntur et quae continent et quae
tinentur ipsis. continentur.
106. ipse. BONVM idest tan- 106. SPONTE SVA idest sine
tum modo ut bonum sit; credo, igne. BONVM sit idest credo,
25 (quod) bonum erit. quod bonum augurium erit. 25

1 idest от. P || 2 respiciasj re- 4 adgrediabJ adgredior ¡I 20 s. dnt L [

spieiens aepicias conieci in schol. et
Bern. || 3 magestatem N || venenisj 21 continent i , corr. m. rec. N con
veneficiis schol. Bern. || 6 quesi P ,| tinent i- LP.
7 quaedamj quedam || 10 diciturj
dt N || 10 в. contegisse P | 11 suo
LP suo, corr. sua JV || 15 ostias N
16 cieere, corr. cicero P\\ 17 suo L
sinej signe || 18 offere P efferre schol.
Bern. || 18 s. proicienda schol. Bern.
proetientes, corr. proecientes P proei-
cientee L proiecientes N || 20 dnt N
21 quaej que ¡| continent] continentur,
от. et quae continentur P || quaej
que L N || 23 honvmJ donum || 23 s. tm
modii P I 24 sic jY | 20 quod ex schol.
Bern, addidi.
 166 IVNU PHILARGYEII

II
107. HYLAS idest conbochuil 107. HYLAS idest horcemilchu
idest ubi amat inesse. ceetk vel conbochail.
idest verum.
108. fingvnt (quia) qui amant, 102. ne KESPEXERis idest ne
5 quae cupiunt, et vident. officiât venenum maleficii. 5
10!). PAiiCiTE idest ad carmina:
nolite movere. Hic non dixit
'desine', quia, qui desinit, fiuem
facit, qui parcit, suspendit id,
10 quod agebat.

finit -vin- (finit vin-)

1 hilas P hi ias L hi ias, corr. hi 1 hïlasj hilas || horce milchu KP

las N || le. conbochuili ubi N || 2 ubi horcae milchu L | 2 conbocail L conb-
amat inesse lemmatis in limine inter- cail N conbocha ille P i 4 idest от.
pretatio esse videtur; m limine lathat L || ne P nete LN.
in loco, ubi amati vestes obruerat ex-
hibet Servius 2 s. cebte idestj cerae i- L
cerei JV 1| 4= quia ex schol. Bern, ad-
didi || 5 quaej queP qui LN || vident]
dent L || 6 PAKciTE, ab VKBE non de-
sine dixit — agebat Un. (Phil.) |,
7 Hic от. Urs. P non desine dixit
Urs. I 8 disine P I q qui iV y dieinit P||
9 id Urs.j i-

6 Schol. Bern. p. S26: pakcite. Hic non dixit 'desine'; qui enim desinit,
fînem facit; qui vero parcit, suspendit, quod agat. lunilius dicit.
 EXPL. IN VERG. BVC. VIII, 107—Vim, 1—3. 167
I II

INCIPIÏ -Villi- (INCIPIT) Villi-

Lycida Cornelius Gallus, Vir-
gilius Moeris. Dramaticon vel
mimeticon.
5 1. QVO TE MOEKI PEDES idest
ad iiicedendum ducunt, hoc est,
fingit se ad querelas iturum.
Nam cum Clodio, quodam milite,
communem agrum possidebat, a
10 quo paene fuerat occisus.
3. NVMQVAM VEEiTi svMvs idest
15 malum inopinatum, ut Dido <A.
IV, 419)>: Hune ego si potui.
AGELLi idest Virgilii vicus.
Dramaticon vel mimeticon. Ly
cida idest Cornelius Gallus, Moe
ris idest Virgilius.
1. QVO TE MOERI PEDES idest 5
fingit se ad querelas iturum.
Nam cum Clodio, quodam milite,
communem agrum possidebat, a
quo paene fuerat occisus. QVO
te pedes idest ducunt. 10
2. О LYCIDA VIVI PEKVENIMVS
idest gratulamur, quod evadere
potui; vix enim evasi.
3. NVMQVAM vERiTi idest ma
lum inopinatum, ut (Dido) dixit 16
<A. IV,419>: Hune ego si po
tui rel. AGELLi idest Virgilii
vicus.

1 iscpT vnn ■■■ LN (add. uirgilius 1 Ytm et in mora. s. XIV :'x P

abas 2V) uteri vmi P || 2 Lucida, corr.
Licida N Lucida L P || comilius P cor-
nilius, corr. Cornelius N cornibus L ||
3 draminati con LP dram///./ati con N¡¡
4 memeticon LP metmetiè iV|| 7 que
rellas N ¡{ iterum LP itèrum N \\
9 commonem LP commónem N \\ 10
paenej pene | ¡ 14 numquum P numqum L ¡ j
ri
uerti LP ue///ti, corr. m. rec. N \\
15 inopinatum, a m. II in ras. P jj
17 agilli LP, corr. agelli N.
от. L N ¡| 2 Drammaticon N || mimeti-
conj memeticon || 2 s. LycidaJ lucida ||
b cornilius LP, corr. Cornelius N\\ 6 fin
git, it in ras. N fingas L \\ sé P [
querellas iturum P querella siturum
LN \\ 7 cumj con L con N II eludió P\\
codam N || 8 commonem P \\ posside-
batj possedebat || 9 paenej pene || 10 du
cuntJ dicuntur i || 11 lycidaJ licida !|
13 euassi LP || 15 (Dido) ex schol.
Bern, et exc. I addidi, nisi forte sub
illo dixit, quod neutro loco legihtr.
Dido Met || 17 rel.J rt. || egeUi LP,
corr. agelli N || uirgili P.

2 Arg. et v.l. Schol. Bern. p. 827: Virgilius hanceclogam in honorem amico-

rum Buorum seripsit. Hoc genus carminis dcafiurinóv vel jiiur¡Tinóv dicitur. Haec
écloga in Gallia canitur vel in Hispania, et in agro camtur, ut (v. 1)>: An
quo viaducitinurbem. In hac écloga personae (II) introducuntur, quae
inpari numero epigrammatum decurrit. Haec écloga proprie bucolicon. In hac
écloga personae duorum pastorum in via fortuitu convenientium et fugientium
milites et alloquium atque consilium habentium historialiter intimandae sunt.
Iunilius dicit. In hac écloga Moeris, idest Virgilius, fingit se ad querelas
iturum Romam; nam cum Claudio, quodam milite, communem agrum posside
bat, a quo paene fuerat occisus. — Allegorice Lycida Cornelius Gallus, Moeris
Virgilius.
 168 IVNII PHILARGYRIl

I II
4. migrate COLONI idest quo-
niam (repugnare) non possumus,
cedimus. coloni idest quondam
domini.
6 5. fors idest toceth idest
clamor laetitiae militaris.
6. NEC vertat idest nee ei G. HAEDOS idest dona reí car
bene proficiat et non veniam mina.
mereatur.
10 Bene MiTTiMVS idest propera- 10
mus dona idest Ario, cuidam
militi qui (ob) saxa commissa
voluit educto gladio Virgilium
interficere.
15 7. CERTE EQVTDEM idest tuO 7. avdieram idest ingenio tuo 15
ingenio audieram agros esse re- agros esse restitutos. SE svb-
stitutos. 8VBDVCERE idest in DVCERE colles idest in procli-
proclivium a summo usque in vium idest a summo usque in
imum. imum.
20 8. molli CLivo idest ripa 8. molli clivo idest ripam 20
Minci, olivo idest aequa de- Minci aequo descensu.
1 migrate LN | 2 (repugnare) ex 7 hedos P edos ii\'|| 15 Aud he-
schol. Bern, addidi | possimus LP I ram N Aut heram L |l 16 SeJ esse
3 cedimus schol. Bern, cedemus codd. I 17 coLLis, corr. colles N | 17 s. pro-
condam К || 5 fros, corr. m. II fors P
cliviumj prodium || 18 i- a summo
toc eth L to ceth P tochet N || idest
usque P i- ü asii mousque L -i- ///asu
m. II P || 6 laetitiae, corr. m. II lae-
ticiae P || 7 ne auertat LN | 8 pro- mousque N || 18 s. in mum L in mum
fitiat, corr. m. II proficiat P proficiet JV|| 20 diuo, corr. cliuo P | 21 Minci
LN || etJ ut || 9 mereaturj merear codd. aequo | maciaq; LP maciaq; corr. m.
nee veniam mereatur schol. Bern. \\ rec. minciaq; N | descensu J discensu.
10 mitimus, corr. m. rec. N mitimus,
corr. mittimus P [ 10 s. properamus]
pro portamus schol. Bern. |l 11 ArioJ
arioni || cuidam , cu in ras. P || 12 mi-
lite, corr. -ti L \\ ob от. |¡ saiaj fort.
Ьд. sata || conmiesal-JV, fort. leg. com
munia, с/, schol. Bern, ad v. 14: de
agro eonimuni |¡ 13 eduutoj addueto N
adueto L adancto. auet w. Il P stricto
Serrius |i 16s. restituais P Ц lb ^elium
LN U usque, que ni. Il P || i0 s. molli
cliyo idest ripa Mincij molli i- cliuio-
ris aminci LP molli -i- cluuioris
aminci N 21 aequaj aque P aqua LN.

1 >chol. Béni. p. 82S: vkteres migrate. Quoniam repugnare non possu

mus, cedimus. Iunilius dicit. coloni quondam domini, uunc coloni.
 EXPL. IN VERG. BVC. У1Ш, 4—14. 169
II
cursione a summo per deseen-
sum.
9. PAGI idest, sicut superius 9. VSQVE ad AQVAM rel. idest
dictum est, a lacu usque ad ar- haec sunt fines possessionis Vir
5 borem fines possessionis Virgilii gilii. 5
a triumviris divisoribus agri Man-
tuani esse indultos.
10. OMNIA idest suprascripta 10. omnia idest suprascripta
loca. menalcan idest Virgilium. loca. MENALCAN idest Virgilium.
10 11. FAMA idest tantum fama 11. AVD1ERAS ET FAMA PVIT 10
fuit. ATOLERAS idest reddi, sed tantum fama.
arma plus possunt.
12. TELA INTER MARTIA idest 12. lycida idest nomen. MAR
inter vim militarem. valent TIA idest bellicosa.
16 idest solatiant. lycida idest vo- 15
cativus.
13. CHAONiAS idest Chaon ne
mas in Epiro vel regio. Vel
Dodonenses, quod ibi a quercu
20 per ipsas responsa dabantur. 20
14. nisi achtomlem. QVACVM- 14. QVACVMQVE idest quoquo

1 perj parte || 1 s. descensumj dis- 3 rel.J rt || 9 menalchan N || uirg

censu LP discessu N \\ 3 fragi, corr. LN uirgit/// P || 10 audieres, corr.
-ris N || 11 faina | fam, corr. fama P '
fagi P y 4 alicuusq; L alicuusq; N 13 lycidaJ licida || 13 s. martio P mar-
5 finesJ sine || KT vKTKRis ïAM et reliqua,
cio Lj, corr. marcia N \\ 21 quçcumque
idest a lacu usque ad arborum fines
LN || 21 s. quomodo LP cómodo N.
possessiones Virgilii (licit schol. Bern. |¡
6 divisoribusj diuisionibus || 7 s. in
dulto somnia L indulta somnia N ||
8 supascripta, corr. m. rec. N || 9 loca
P от. LN menalcam N \\ 11 redisedi
redisset N\\ 13 tki.aJ taie L taie, corr.
tela N || 13 marcia ]jN || 15 sola-
ciant L || licida N Wdda L j| idest от.
LN || lös. uocii LN uoeam P || 17
ciiaoxiasJ chaomas LP chao ñas X ||
17 9. nem Л" || 18 in Epiro vel regio.
VclJ se bibeo ezias, cf. schol. Linn.:
СВЛОН1ЛЯ idest de nenioris nomine,
quod est iu Epiro. vel Channia regio
in Epiro. — CHAOXIAS coLVMBAS Dodo
nenses, quia ibi a quercu per ipsas
responsa dabantur || 19 dolonenses P
4¿7/ -P 4 LN |l acercu L acertu N
aceruum P || 20 j>, corr. p P p JV || re-
spousas LjN responsias, corr. respon
sa» P || 21 achtomblO N achtomlê LP.
 170 ÎVNII PHILARGYRII

QVE idest quoquo modo, lites
idest militares lites traducere.
15. AKTE SINISTRA CAVA МО-
NVISSET AB 1LICE COKNIX idest
5 cecinisset.
16. Tvvs idest amicus, ipse
MENALCAS idest Virgilius.
17. HEV CAMT idest congruit.
ш QVEMQVAM idest ut occiderit
10 Virgilium.
18. solatia carminum. карта
a nobis.
21. VEL QVAE SVBLEGI idest
subduxi, vel has ipsas odas, quas
15 tibi recitavi, cum Romam venires.
(Monet), ne asperiorem reddat
Varum, a quo ipse, cum per car
bonarias (fugeret, necdum libera-
tus est).
20 22. amaryllida idest concu
bina amborum, Virgilii et Ly-
cidae.
23. tityre dvm eedeo idest
II
modo, novas lites idest mili
tares lites traducere.
16. NEC tvvs idest amicus.
MENALCAS idest Virgilius.
17. HEV CADIT IN QVEMQVAM
idest ut occideret Virgilium.
10
18. solatia idest carminum.
21. QVAE svblegi idest sub
duxi. carmina nvper idest vel
has ipsas odas, tibi quas recitavi, 15
cum Romam venires.
22. AMARYLLIDA idest quasi 20
concubina amborum, Virgilii et
Lycidae, (vel) Roma dicitur.
23. brevis est via idest non

1 quoque P || 2 lites traducerej li- 6 tvvsJ tu; P || 8 hevJ cheu || qmlë-

terare ducere P literera ducere L quâ P || 9 uirgtl'iV || 11 s. carminum que
litera aducere N || 3 sinistra, ra in P carminumq; LNf[ 15 quasi qua L |
ras. m. II P II 5 ceciniesetj que si 16 veniresj ueniret || 20 amarillida LN
neret || 7 uirgilius, g m ras. m. II P \\ 21 arborum LN || uirgt N || 22 Lycidae
h schol. Bern, lichi codd. || (vel) ex schol.
8 heuJ ceu L P ///eu, coït. m. rec. N Bern, inserui, sed fort, quasi v. 20 hue
9 quemq, corr. quemq P quemque transferendum [j 23 idest nonj inü L.
LN || ut от. LN || 11 solatia, corr.
-cia m. II P || 13 que LN || 14 hasj
as LN || odasj hodas || 16 (Monet) ex
schol. Bern, addidi || aspiriorem P
17 VarumJ uaro || 17 s. per carbona
rias (fugeret, necdum liberatus est)
schol. Bern, secutus correxi et supplevi
per condonaris ceteris omissis codd. |!
20 amabyllidaJ amarillida || 21 a. Ly
cidae scliol. Bern, lichi codd. || 23 ti-
tire LP titiri, corr. -re N || dümJ earn |:
idest от. N.

13 Schol. Bern. p. S3!): svhlegi eubduxi. vel qvae svblkqi. Hoc Corne
lius ad Macrum de Virgilio dicit. Hic sensus est: Has ipsas odas, quas tibi
recitavi, cum Romam ires (inies codd.). lunilius dicit.
 EXPL. IN VERG. В VC. Villi, 15 30. 171
II
non longe afuturus sum. Virgi- longe afuturus sum. pasce ca-
lius loquitur ad pastorem. pasce pellas idest commemoratio car-
CAPELLAS idest commemoratio minum.
carminum.
5 24. et POTVM idest ad potan 24. POTVM idest ad potandum. 5
dum.
25. OCCVBSAEE capeo idest 25. CAPKO idest Claudio.
occurrere. Et militem cave: gla-
dio ferit. Militi Varo dicit.
10 26. QVAE idest carmina poetae. 26. iMMO HAEC idest carmina. 10
27. MANTVA idest nominativus
idest superat Mantua nomen tuum.
28. MANTVA vicina idest quod 28. MANTVA VAE MISERAE quod
Cremona ob vicinitatem Mantuae Cremona ob vicinitatem Mantuae
15 nimium misera est. nimium misera est. 15
29. svblime idest adverbium 29. svblime idest nomen. cygni
vel svblime nomen. cygni idest idest poetae.
poetae.
30. CYRNEAS idest Corsicas, 30. SIC TVA CYRNEAS FVGIANT
20 insula in mari Tyrrheno. Hie idest hie ostendit habitatores 20
ostendit habitatores Mantuae ru Mantuae fugisse ab ea, sicut apes
gisse ab ea causa libertatis, sicut effugiunt taxos Cyrneas. taxos
1 afuturi sumP afuturi///sumus {fuit 1 afuturus] afuturis || 1 s. capellas
afutuiïs) JV [| 7 ocursare L ////¡oçcar- idestj capellaci P | 7 caphoJ i- caproi ||
sare P | 8 oecurrerej ocurre L oecurre и
cladio L cladio, corr. m. rec. N da-
NP || 9 uado, corr. m. II uaro P |
dio P || 13 vae| ue LN\\ miscere LP
10 4vaeJ queque || 11 idest nominati
mis///ere 2V|| quodj que LP que, corr.
vus idestj i- nom i- P in ош! LN \\-
quia m. rec. N \\ 15 minium L corr.
12 mantuano mentuum P | 13 quodj nimium Лг || 16 sublime P || nomen.
quae L P quem JV || 14 gregë mona L
о cygniJ noâcani || 17 poetaej poete codd.
gremona, corr. m. rec. JV || 16 adver- suprascr. m. II cecini P || 19 girimas
biumj aduer || 17 cygniJ cigni || 19 cyr- LP guineas N suprascr. m. II i- Cor
neasJ girinias L girinias, corr. -eas JV sicas P || 22 effugiunt] efugiunt || giri
•i- poenias P gnneas schol. Bern. \\
nias L grinias, corr. m. II P girineas
20 insola LP insola N \\ terreno LP JV || taxos] taxus JVP taxas L.
terreno, corr. tirreno N || 21 hostendit
P||mantue iJV"||22 ab eo, corr. ab
ea JV || casa LP casa, corr. m. rec. N.
5 Schol. Bern. p. 820: et potvm ad potandum. et potvm pastas age. Monet
ne quid contra Alfenum Varum, divisorem agrorum faciat, ne asperiorem reddat,
quia necdum per huius Vari seu Tuccae intercessionem liberatus est, cum per car
bonarias fugeret. Iunilius dicit. Cf. quae de his in schol. Bern, ed.p.829 ad v. 24
adnotavimus.
19 Schol. Bern. p. 830: gryneas Corsicas. Iunilius dicit. examina apes.
FVGiAKT ЕХАмгал TAxos. Hie ostendit, habitatores Mantuae fugisso ab ea, sicut
apes effugiunt taxos. taxos. Arbor apibus venenata, amaros flores habens et
mel amarum, vel animalia f suilia, quae offendunt apes.
 172 IV NU PHILARGYRII

II
apes fugiunt (taxos). examina idest arbores (amaros) flores ha-
sathi. taxos idest fer idest arbor bentes, et mel amarum apes inde
amaros flores habens, et mel colligunt.
amarum apes inde colligunt.
5 31. CYTiso idest genus herbae.
32. POETAM idest ingeniosum.
35. varo idest proprium, cinna 35. cinna idest nobili viro et
idest proprium, idest nobili viro. poeta.
36. ANSER idest gigren idest
10 poeta optimus Antoni et Anser
nominatus est. inter argvtos
olores idest iternelu luiueenchu.
Olor idest avis est, quam Graeci
cygnum appellant; olor enim
15 dictus, quod sit totiis plumis
albus; nullus enim meminit cy
gnum nigrum; olon enim Graece
totum dicitur.

1 taxos от., supplevi ex schol. Bern. 1 (amaros) ex schol. Bern, et exe. I

h de
et exe. Il I 1 s. examina sati, h m. II supplevi || 1 s. habentê JCJV || 2 in ,
P examinas athi L JV || 3 amaros] ama corr. m. Il P || 3 collegunt LP, corr.
res || 4 collegunt P || 5 cithiso JV chi- colligunt Л' Il 8 poetaj poetae JLJV
thiso L chinthiso P || 7 jiuî, corr. m. II poete P.
ppî N ,puim ¿P || 8 proui, corr. m. II
propï JV prouï LP¡ nubili J' Il '•> ffi-
greni JV [j 10 antom LN antonii P ||
о
11 argu///tis JV 1| 12 olores L, corr. olo
res JV || inter (corr. iter) nelii liun-
cenchu P it nelu luincen chu (-cencu Л')
Z*JV| 13 que LP que, corr. qua JV
Graeci | greci || 14 cignum LP cin-
gnum Л' И 15 quodj q L q JV qui P il
tit P || totusj fort. leg. totis || pk'mis JV
16 aluus P aluos L aluös, corr. albus
JV || 16 s. cingnum JV gignum L ci-
gignum J" || l? пЩ1 1* Il srece P l| 18 tu-
tum P.

12 нес шсеке cixKA DiGXA Cinna timyrnam scripsit, quam nonum post
annum, ut Catullus <^9a, 1} ait, edidit. Id quod et Quintilianus ait <X, 4, 4).
Unde etiam Horatiuni in arte poética <v. 388> dicunt ad eum allusisse, cum
ait: Xonumque prematur in annum. Fuit autem liber obscuras adeo,
ut et nonnulli eius aetatis gramiuatici in eum scripserint magnamque ex eius
enarratione sint gloriam consecuti. Quod obscuras fuerit, etiam Martialis
ostendit in illo versu <Epigr. X, 21>: Indice te melior Cinna Marone
fuit Urs (Phil.)
 EXPL. IN VERG. BVC. Villi, 31—47.
I II
39. Hvc ADES idest (a) Poly-
phemo dictum amante Galateam.
Galatea idest filia, quam Cyclops
adamavit. lvdvs in vndis idest
6 in honorem Mantuae hoc dicit et
in honorem Caesaris.
41. POPVLVS idest profedo idest
adiuncta Mincio.
42. LENTAE idest flexibiles.
10 43. inSani idest magni.
44. рука idest splendida.
45. AVDIERAM NVMEROS idest
cantatorum.
16 46. DAPHNI idest vocativus idest
Caesar, qvid antiqvos idest
haec, per quae cecinit Moeris.
siGNOKVM idest astrologia. svspi-
cis idest consideras.
20 47. ECCE DiONAEi idest ex
Dione, filia Veneris, ex qua ori-
ginem ducere Caesar gloriabatur.
PROCESSI!' CAESARIS ASTRVM idest
173
39. о GALATEA idest filia, quam
Cyclops adamavit. QVis est nam
lvdvs in vndis idest (a) Poly-
phemo dictum amante Galateam.
43. INSANI flvctvs idest magni. Ю
44. PVRA svb NOCTE idest
splendida.
46. DAPHNI idest Caesar, qvid 15
antiqvos ortvs idest carmina,
per quae cecinit Moeris. signo-
RVM idest astrologia.
47. ECCE dionaei idest Dione, 20
filia Veneris, ex qua originem
ducere Caesar gloriabatur. cae
saris idest Gai Caesaris, qui

1 aj от. И 1 s. polufemo LP po- 1 ó galatea P || 2 idops L P hi-

li//femo -ЛГ || 2 GalateamJ galantem dops N || num, corr. nam P || 3 aj от. |j
3 galath'ea P || filia LP mitgignu filia 3s. polyíemo LP polifemo N || 4 dictü,
N, cf. v. 36: meminit cygnum || quam ü m. IIP || amante | amanti | 15 daphniJ
Cyclops I quid ops P qua i- dop.s L qua dapni I CaesarJ cesar || 4wtDj quod LP
idest opos Nflj hocj hoc est LN\\ dicitj
df N I 7 pro fedo LN pro foedo, corr. q//, cmr. vi. rec. N \\ 16 antiquus L,
pro fedo P, cf. supra ad E. VII, Gl corr. antiquos N || carminaj in car
et infra ad E. X, 27 || 8 adiuncta schol. mine P || 17 quae| que || cicinit LP\
20 dionei Лг dodonei LP || 22 cesar
Bern, adiuncto LN adiucto P || micio I N || gloriebatur L P, corr. gloriaba
L mincfiio P || 9 lente NP || 14 can- tur N || 22 s. caesarisJ Caesearis P
torum P || 15 vocatiTusJ uocä L uo- cessaris L \\ 23 cessans L.
cam P uocar// ^| 16 qvidJ -i- quid ||
17 quael que || cicinit LP, corr. ceci
nit N || MoerisJ morieris P || 18 astra-
logia N || 18 s. suscipis LP suspipis,
corr. m. rec. N || 20 dionaeiJ dionei ¡|
20 e. ex a dione L P ex///diane N ||
22 César LN\\ gloriebatur LP, corr.
gloriabatur N || 23 cesaris L || ha-
strum N.

3 filiaj post filia mpplendum esse Nerei in schol. Pern. ed. conieci.
 174 IVNII PHILARGYRTI

I II
Gai Caesaris, qui instituerat here- instituerat heredem imperii Cae
dem imperi Caesarem hoc sarem. ASTRVM idest imperare
est imperare coepit. coepit.
48. GAVDERENT iciest turgent 48. GAVDERENT idest maturae
6 idest maturae fiunt. fiunt. 5
49. DVCEKET idest acciperet.
(apricis) calidis vel frigidis.
APRicis idest clithiab.
50. insère idest hie alloquitur 50. DAPHNi idest vocativus.
10 Caesarem. piros idest arbores. 10
51. omnia pert idest folio hide
fedid.
52. cantando idest carmina 52. cantando idest carmina
diceildo. CONDERE SOLES LONGOS dicendo. CONDERE soles idest
15 idest dies finiré magnos idest toto dies finiré magnos: tota die 15
die caneham. canebam.
54. LVPi MOERiM idest vox
pastoris est: antequam [ilium]
lupum viderim (ille me vidit), ut
20 vocem meam distringeret. Cum •20

' enim primi viderint, hiantibus

oribus vox distringitur.
56. CAVSANDO idest causas 56. CAVSANDO idest causas
nectendo diversas. nectendo diversas.

1 gai -i- cesaría LN || istituerat L 1 intituerat LN instituerat, in т.

istituerat, corr. m. rec. N || 2 cesarem II P 1 inperii JV И 1 в. Cessarem LP
LN caesarem P J Ante hoc est lemma 3 coepitj cepit | 4 maturaej mature ¡
proceesit vel astrum periit, cf. exc. II || 9 dapni L || uocati LP uoca N || 16 ca-
nebamj canebo P an leg. canendo? fl
3 imperare] inperare || cóepit P caepit 24 nectando LP, corr. nectendo N.
N I 5 maturaej mature || 6 acciperat
LN accipiret, corr. acciperet P Ц
7 (apbicis) от. J calidisj ali dis || 8 s. cli-
thi abinsere L cliti abinsere P clitthi
abinsere N |] 10 cesarem L cessarem P |
11 indel inct LN inct P || 12 fedid LP
fedro N | 14 solos L ¡| longuos, corr.
-os P \\ 16 finirej finere || tota L || 16 ce-
nabam, corr. m. II canebam P || 18
ilium on. LN || 19 viderimj uiderit
(ille me vidit) supplevi \\ 20 distringe-
rit LP, corr. -eret 2V|| 21 prime, corr.
m. II primi P || chiantibus LP co-
hiantibus JV || 22 oribusj oris P horis
LN || distingitur P || 24 nectando LP,
corr. nectendo N.
 EXPL. IN VERG. BVC. Villi, 48-65. 175
И
57. STEATVM idest quiet,um.
AEQVOR idest muir.
59. media est idest ad urbem. 59. media via idest ab urbem.
60. BiANOKis idest heros est; 60. MANOKis idest heros est;
5 filius Tusci dicitur, qui et ipse filius Tusci dicitur, qui et ipse 5
condidit Mantuam. Bianor idest condidit Mantuam. Bianor idest
animo et corpore fortissimus animo et corpore fortissimus
agrícola, vbi stringvnt idest agrícola.
pro distringunt idest amputant
10 vel faciunt. 10
61. моем idest proprium, vo- 61. CANAMVS idest invicem nos
cativus. CANAMVS idest invicem delectemus.
nos delectemus.
62. ШС HAEDOS DEPONE idest 62. nie HAEDOS depone idest
15 Daphnem carminibus Bucolico- carmina vel satiliti. 15
rum; ad hoc enim hora inminet.
63. NE idest cautauminus.
64. LAEDIT idest a timoré in-
miuentis pluviae.
20 65. cantantes idest mulcentes 65. fasce idest onere. ■20
nosmet. fasce idest onere. le-
vabo idest exaltabo vel relevabo,
leviorem reddam.

2 equor LN || 3 -i- ad urbemj -i- 4 s. herosem filius L herose filius P

add. т. IIP\b filiis N Ц 6 condedit P\\ heroset filius N || 8 agricula JP || 12 di
7 fortisimus P flrmissimus L || 8 agri- lectemus LP, corr. delectemus N II
cula LP | 10 vel faciuntj vel tecta 14 çdos L edos NP \\ deponere P \\
sibi faciunt scfiol. Bern. || Il s. jmï uo- 15 camina L J 20 fascae N || honore
catius L ¡>ui uocatiua, corr. m. rec. N LP, corr. honere N.
,puim uocatitis P || 13 dilectemus LP\\
14 hedos P edos LN\\ 15 daphinê P
dafinê LN l carminibus, mi m. IIP
ante carminibus videtur canamus in-
tercidisse || 15 s. bocolicorum L bôcoli-
cornm N bocolicosum, corr. m. II
-orum P || 17 né NP || catauminus P
an lotet cantantibus? || 18 laedit idest]
ledet i- P ladeti L ladet -i- , corr. le-
det -i- N || 19 pluiae L \\ 20 mulcan-
tes LP, corr. mulcentes N || 21 nosmetJ
nos met H fascœ, corr. fasce P || onerej
honore || 22 exultabo L || reuelabo P.

4 Schol. Bern. p. 832: bianoris. Bianor, filius Tusci (Tucci B), qui et ipse
Mantuam condidit, animo et corpore fortissimus agrícola; inde Bianor dictus
est, sed postea deus erat, hoc est: forsitan adiuvet (te) cantantem.
 176 IVNII PHILARGYEn

II
G6. PVEE idest o Lycida. aga- 66. PVEE Lycida.
MVS itlest ambulemus.
67. ipse idest Menalca. 67. ipse idest Menalca.
finit -vim- finit villi-

5 INCIPIT -X- INCIPIT -X-

Ad Galium Cornelium et Vo- Ad Galium Cornelium et Vo-

lumniam Thecidem meretricem, lumniam Thecidem meretricem,
quam Lycoridam dicit. Exegeti- quam Lycoridam dixit. Exege-
con dicitur vel epangelticon. In ticon dicitur vel epangelticon. In
10 honorem Galli, amici Virgilii. honorem Galli, amici Virgilii. m
1. aeethvsa idest Nympha.
2. MEO gallo idest poeta An- 2. IPSA LYCOBIS idest provincia
tonii. QVAE LEGAT LYCOIÍIS idest vel meretrix, quam Gallus ada
provincia vel meretrix, quam mavit, quae eo contempto Cae
16 G alius adamavit, quae contempto sarem est secuta. 15
eo Caesarem secuta est, vel quae
1 olicida LN octicida, corr. o li- 1 licida N || 8 menalcha N || 4 fi
oida P || 2 ambulemus i- Jj JV || 8 ipso nit viii L, от. NP || 5 iNCPT vnn L
P || 4 finit vim от. L || 5 incipit xj iNciriT DEciMVB N X, in marg. m. s.
add. uirgilius archimandrita N || 6 ad XIV X P || 6 CorneliumJ cornilium ¡
GAI.LVM CORNILIUM ET VOLUMNEAM L 6 a. uolumneam NP uolünneam L
CorneliumJ cornilium || 6 s. uolumneam 7 thecide codd. leg. Cytheridem, cf.
LP uolumneam, corr. -iam N || 7 the- Serv. et sdiol. Bern. [¡ meretrice LN
cidG LN thech'ide, corr. m. II -de P, 8 quamj q LN Lycoridaml loridam В
ley. Cytheridem, cf. Serv. et schal. Bern. \\ dir P II 8 s. Exegiticor L N Exegiti
cor P | 9 diciturJ àï LP || epungesti-
8 loridam L ridam, corr. m. II I'
con P epungestiê L, corr. epangesticA" |
loridam, corr. m. rec. N || 8 s exegi- 10 honore LN\\ 12 licoris LN liquo-
con N exegicor LP || 9 vel epangel ris P || prouintia P || 13 quamj que LN
ticon] lepangelticon P || 11 abethvsaJ quod J' I 14 que P || 14 s. cesarem N
Aretussa || nimpha LN \\ 13 qaaeJ que cessarem L || 15 sequuta LN.
ltcobisJ licoris I 14 quam] que LN
q//// P Ц 15 quaej que | contempta L
contepta N || 16 cesarem IjN \ se-
quuta L || quaej que.
6 ss. Schol. Bern. p. S32. S33: Haec écloga in honorem G. Cornelii Galli,
amici Virgilii, scripta est, de quo Eusebius dicit: G. Asinius Gallus, ora
tor, Aeinii Pollionis filius, de quo Virgilius meminit. Haec écloga
quibusdam in Arcadia posita videtur ideo, quia dicit <V. 14^: Pinifer i 11 u in
etiam sola sub rupe iacentem Maenalus et gelidi fleverunt saxa
Lycaei. In hac écloga solus poeta loquitur. Haec écloga non proprie buco-
licon. Hoc genus carminis íl-r¡yr¡Tixóv dicitur vel êitayyelzmôv. Iunilius dicit.
Haec écloga in agro canitur, ut (v. 7): Dum teñera adtondent simae
virgulta capellae In hac écloga tantum ordo ostenditur dicendo: 'Ex-
tremum', tamen per hoc conicere possumus, naturalem ordinem in his esse.
Poeta hanc eclogam Galli circa Voluminiam Cutheridem (cvthcidem cod. B)
meretricem, quam Lycoridem dicit.
 EXPL. IN VERG. BVC. Villi, GG-X, 1-7. 177
I II
primo Cytheris. [Sollicitos, ut
<G. IV, 262>: mare sollicitum.]
3. оallô idest meritis Galli.
4. svbterlabere idest curres.
5 SICANOS idest f sicandi pro plebis.
5. Doris idest Dea maris idest 5. Doms idest mater Nympha
mater Nympharum. doris Nym- rum. DORIS Nympha maritima.
pha maritima; ex nomine itaque amara idest salsa. SVAM VNDAM
eius mare appellator, quia et idest aquam marinam.
10 aqua eius mari amarior est. !lt

amara idest salsa, vnüam idest

marinant aquam.
6. sollicitos, ut <G. IV, 262>: 6. amores idest Galli.
mare sollicitum.
15 7. ADTOXDENT idest pascuntur. 7. siMAE capellae idest in- 15
SIMAE idest milberach. virovlta pressis naribus.
idest inpressis naribus. SIMAE
capellae, Graecum, idest f per
sonas.

1 CytherisJ cytaris P cytharis L 6 s. nimpharum LN \\ 7 nimpha

chitaría Дг || 1 ss. [Sollicitos — solli LN || 8 svAM vhdamJ sua mundam
citum], cf. infra ad v. 6 || sollicitus У idest aquam J iaquam P || 15 sime
LN sollititos, corr. m. II sollic- P \\
LP simi , corr. m. I N\ capellae]
2 aollititum, corr. m. II -citum P
capelle || 15 s. inpresis P inpsis LN.
sollaitum, corr. m. rec. sollicitum N \\
4 curresj curri codd. eurris schoJ. Sern.
5 sicanus L N || sicandi pro plebisj fort.
kg. Sicani proprium plebis || 6 da, corr.
m. rec. JV Ц 7 nimpharum LN || uimpha
LN J 8 maritina LN || ex nomine ita
que eius schul. Bern, ex nomine i-
que eius LN ex nomine -i- que euis
P | 10 aquç P || mari schol. Bern, (ama
rior est mari), maris codd. || amariore
LN amariorem P\\ 11 salsaj falsa id
est om.P , 13 sollicitos | sollicitâtes L.ZV
sollititatos, corr. solicitâtes »и. // P ||
15 attendent N || IG semç L si/'mae N
seme, corr. seme m. II P || 16s. id
est milberach — naribus. simae от. P
per haplographiam |] IG virovltaJ -i-
uirgulta LN || 17 inpressi N inpsi L ¡j
inpressis naribus pro interpretatione
vocabuli simae accipiendum || saemç I
seme, corr. sime т. rec. JS || 18 ca-
pelle LN || GraecumJ grecum || IS a.
personas] leg. presso naso, cf. schol.
Bern.
Sútvü cuinm. Vol.111. Fase. 11. It
 178 ÎVNII PTIILAKGYRII

I II
8. respondent idest montes
enim reciprocam mittunt ex echo
vocem.
9. QVAE NEMOKA idest hie in-
:> cipit narratio.
10. naiades idest vocativus
idest Nymphae fontium propriae,
Oreades montium. indigno idest
inpari, quia amans contemneba-
10 tur. indigno idest magno, ut
Terentius dicit: indignum faci-
nus ex me audies.
11. PARNASSI IVGA idest pro
prium montis Boeotiae. pindi
15 idest Pindus mons in Thessalia
vel in Thracia.
12. AONiAE idest mons Boeo-
8. respondent idest montes
enim reciprocam mittunt ex echo
vocem.
9. QVAE NEMOKA idest hinc in-
cipit narratio.
10. naiades idest fontium
Nymphae. indigno idest inpari,
quod amans contemnebatur.
10
11. PARNASSI idest mons Thes-
saliae. pindi idest Thraciae mons.
15
12. aoniae idest mons Boeotius.

1 responderat P || 2 amittnnt LP 4 qvaeJ que || 6 fortium LP corr.

fontium N 11 nymphe P nimphe LN
//mittunt N || ex eco, corr. m. II P
ex ocho, corr. ex echo N ex aequo L || indigno suprascr. m. II -i- И P | 8 que
4 qvaeJ que || 6 naiacies L || voca LN || anmans, corr. amans P amas L |
contemnebatur] k contempnabatur || 13
tivus] uoeâ 1j uoc//// N uocam P || t'arnaesl P Parnassi, corr. -nasi Ar g
7 nymphe P nimphae LN ¡I 8 Oreades j
8
oriadee || montiumj naides Nymphae mons] mon LP mon , corr. m. I N \
fontium, si simpliciter; si proprie, Orea 13 s. Thessaliae] tesaliae L N tesalie
des idest Nymphae montium sehol. P | 14 Thraciae] traciae | 17 aoniae |
Bern. || idest от. P || 9 amans] mans Лг
■i- aoniae || mons sclwl. Bern, ions
9 s. contempnnbatur N contempnaba- codd. || Boeotius] boetius.
tur L contemnabatur P || 11 Terentius |
terrentius || an dignum L an dignum,
corr. in d. N || 11 s. facimus L fa-
ci//nns N fatinus, corr. fac- P || 12 ex
ea NP | audias, corr. audies N || 13 s.
,l>pu, pu add. m. rec. N j> LP \\ 14 mon
tis Boeotiae] montis -i- boctiae || 15
.Thessalia] tes alia || 16 tracia LN tra-
tia, corr. tracia P || 17 aoeniae L || id
est от. LN || mons schol. Bern, fou s
codd. || 17 s. Boeotiae] boetiae.

11 Terentius] Andr. V, 2, 13: Im mo

vero indignum, Chrême, iam fa
tinus faxo ex me audies.

17 a. Cod. Vossianus: Ulla aoniae mons boaetiae aganiphae n ons

traue t parnasi boetiae. pindi traciae ct aganiphae similiter ut Iunilius
dicit.
 EXPL. IN VERG. BVC. X, 8-17.
tiae. aganippae idest fons Thra-
ciae.
14. PiNiFER (idest) fintadbir-
tihd. SVB BVPE IACENTEM idest
5 deserta, prae nimio amore con-
temptu atque odio hominum cap-
tum in solis locis iacentem.
15. (maenalvs idest) mons Ar-
cadiae. gelidi idest frigidi. LY-
10 CAEi idest proprium montis.
15
IG. NEC РАЕМТЕТ ILLAS idest
allegorice idest nee tu erubescas
Bucólica scribere nee nos eru-
beseimus.
20 17. PECORis idest poematis.
poeta idest Gallus poeta fuit
179
II
aganippae idest Nympba vel fons
Thraciae.
15. maenalvs idest mons Ar-
cadiae.
lu
14. SVB RVPE IACENTEM idest
deserta, prae nimio amore con-
temptu atque odio hominum cap-
tum in solis locis iacentem.
15. LTCAEi idest montis. 15
16. NEC PAENITET idest alle-
gorice nee tu erubescas Bucólica
scribere nee nos erubeseimus.
17. PECORis idest poematis. 20
divine poeta idest Gallus poeta

1 aganippae] -i- agnipe P agnipe L 1 aganippakJ Gauippe || nimpba Лт

nempha LP || fonsj nions codd. et schol.
agnipe, corr. m. rec. N \\ idest supra
Bern. || 2 traciae IjN tratiae, corr. tni-
lin. от. / P II fonaj mons codd. et schol.
ciae P || 8 maekalvsJ menelaus IjV me-
Bern. || 1 s. traciae LN tratiae, corr.
nii'kus 2'|| 8 s. archadiae LP\\ 12 de
m. II traciae P || 3 (idest) от. || 3 s. fin
serta lemmatis sola interpretatio est
tad birtihd L finit ad birthio N fin-
12 s. coDtemptu schol. Bern, contenta P
tad hir thid 1' \\ i ripe j rubae, corr. m. II contentu L contemptum Лг | 14 in solis |
rube P || 5 diserta P || deserta lemma-
го
insulis || iacentum L corr. iacentem N ||
tis sola tnterpretatio est || amo , corr. 15 lucei, corr. lycei P lycei L licaei N
m. rec. N || Ь s. contemptu schol. Bern. idest от. LN^ 10 paenitetJ penitet ||
contentum codd. |] 0 Hodio P hodio N
16 s. alligoriae LJ' alligoriae, corr.
odia L || 7 s. iacentem. (maenalvs idest)
m. rec. N fl 17 erèbescas P || bocolica
mons scripsi iacentem mons codd. P bocolicas L bucólica/// JV || 20 peo-
8s. arcadie LN archadiae P || 9 fri-
oris] peccoris N.
gedi , corr. m. II frigidi P J 9 s. ly-
taeiJ licei I 10 idest supra lin. m. II P |
propriumj ¡p U 16 paenitetJ penitet ||
17 alligoria LP albgoria, corr. alle
gorice от. rec. N |j erubescas, corr. -eis
Л' || 18 bocolicae LP bocolicas, corr.
-ca N y 20 pecoeisJ pecori P peccori
LN 121 p°eta fuit P.
il
 180 IVNII PHILARGYRII

II
optimus, qui et ipse scripsifc metra optimus fuit, qui ipse scripsit
elegiaca. metra elegiaca.
18. adonis idest proprium. 18. formonsvs adonis idest
proprium.
г> 19. (opiLio idest) opiliones 19. OPILIO idest opiliones dicun
dicuntur ovium et pastores hae- tur magistri ovium.
dorum. SVBVLCI idest niucibi
idest porcorum pastores, ideo
tardi, quia aliter porci non pas-
10 cuntur, nisi radicitus herbam 10
eradicent.
20. vvidvs idest pinguis sucus 20. HIBERNA DE GLANDE idest
intrinsecus, unde uvae dictae sunt, quod hiemis tempore glandes
quasi uvis pendentibus glandibus maturescuut.
15 ex quercu coronatus. hiheuna
idest quia hiemis tempore glan
des maturescunt.

1 obtimus Ij H que 1*P q , corr. 1 q P q LN l spse L || 2 metra

m. rec. N || 1 s. metre legiaca L metre
(con: metra) leica, corr. m. rec. N ||
3 proprium] proium P juu L ¿>pü, pu
m. rec. N Q 3 ss. proprium, (opilio idest)
opiliones scripsi proprium opiliones
codd. || 6 dicunt L N || 0 s. haedorumj
edorum || 7 mucidi P, fort, rede \\ 8 por-
corumj parci || 9 quia aliterj quialiter
elgiaca J.. metrelegiaca P metra elgiaca,
corr. m. IN\¡¡ • formo '//sus Лг J 4 s. pro
prium, opilio J <puiri opulio j? jpuirio
pulio LN an leg. proprium viri. opi
lio? | 5 opuliones LP opyliones N l|
12 iberna N || 13 quodj que || chemis Ij
themis P bemis, corr. m. rec. N.

P que aliter L que (corr. m. rec. qui )

aliter N fort. leg. quod aliter || 11 he-
radicent N || 12 nuuidus N || pingùis P
pingis L pingi N || 13 intrisecus P ||
uvae | uae L ив P uae, corr. m. rec. N
]4s. uvis pendentibus (dependentibus?)
glandibus ex quercuj ubi solendenti-
bus grandis ex cercu P ubi solen den-
tibus grandis exercu LN, cf. scliol.
Bern. || 15 heberna LP corr. hiberna
h . hi .
Лг || 16 eemis P cheinie L ////émis,

corr. m. rec. N || 16 s. grandes, corr.

m. rec. N.

5 Schol. Bern. p. S34: opilio. Opiliones dicuntur haedomm pastores, vel

opiliones magistri ovium dicuntur. lunilius dicit. vknkiik venerimt. tabdi
yknkuk svbvlci. Pastores porcorum ideo tardi dicuntur, quia aliter porci non
pascuntur, nisi radicitus herbam effodiant.
 KXPL. Ш VERG. «VC. X, 18—27.
I II
22. TVA cvra idest amor, ut
ibi <A. 1V, 1)>: Iamdudum sau-
cia cura. Inrisorie dicitur.
23. ALivM idest Antonium.
5 hórrida castra bella: hic tan-
git Antonium. Ideo [haec] autem
hórrida, quia cum Augusto Cae-
sare fecit bella civilia.
24. SILVANVS idest Deus silva-
10 rum.
25. FLORENTES FERVLAS idest
flesca idest virides frondes, gran-
dia idest longa, qvassans idest
quae hunt in ipsis ferulis.
15 26. QVEM viDiMvs ipsi idest
soient enim numina se offerre
rusticis.
27. SANGViNEis idest rubeis.
EBVLi idest profedo. bacis idest
181
22. tva CVRA idest amor. In
risorie dicitur.
23. ALIVM idest Antonium.
hórrida castra idest bella: hic
tangit Antonium. Ideo autem
hórrida, quod (cum) Augusto
Caesare fecit bella civilia.
24. silvanvs idest Deus sil-
varum. m
25. FLORENTIS idest virides
frondes. Grandia idest longa.
15
27. SANGViNEis idest rubeis.
EBVLi bacis idest coloribus vel

1 amor -i- ut LP || 2 ibij tibi || 1 s. Inrisorie diciturj inrisori edf

2 8. sacia, corr. m. rec. N faucia, corr. 5 CASTBA idest] idest ins. m. II Г |
hinc JV || 6 aut P || 7 a LN que P ||
l'iiucia P J 3 i- inrisore P inrosorae, (cum) additli ¡; agusto L | 8 cesare L \\ 12
corr. inrisorae N inrisore, corr. m. rec. frontes LN\\ longa | lingua || 19 ss. uel
N [| 6 Antonium от. L 2V || Adeo, corr. ebuli bacis idest nomen P uel ebuli
Ideo P |! haecj H P || [haec] autem] bacis i- coloribus uel ebuli i- no
Illud haec, quod et in exe. II et in men LN.
schol. Bern, deest, ex autem vocabulo
adbreviate Scripte per dittographiam
ortum esse videtur || 7 qua L N !
agusto LP U 7 s. CaesareJ cesare
rfi
9 s. silua , corr. m. II P \\ 11 floran
tes ferulae in marg. m. s. XI P ||
12 s. granda L granda, corr. in. rec.
JV | 14 quaej que P\\ 15 vidimvsJ ui-
demua | 16 numina, u t». // P || so
offerre P || 17 rusticus P || 18 idest
tu. II P || rubus, corr. rubeis m. II P [\
19 profedo] cf. supia ad E. VII, 61.
К IX, 41.

1 tva cvRA LYcoHis i. e. amor, ut <^A. IV, 1): Iamdudum saucia cura.
Haec autem Lycoris Cytheris appellata est i/r.s. (Phil.).
18 s. banouineis bacis quia grana ipsa nigi-a sunt, floris sueus autem rubous,
ex quo venenum est, ideo dixit 'bacis sanguineis' schol. Bern.
 182 IVNIl riílLARGYRU

1 И
cariaib idest quia grana ipsa
nigra sunt a foris, sucus autem
eorum rubeus, ex quo venenum
est. Ideo dixit 'bacis sanguineis.'
28. inqvit idest amanti. non
TALIA CVRAT idest non flectitur
maeroribus. Expertus loquitur.
io 29. NKC LACitiMis idest quantas-
cumque lacrimas fuderit amans,
tanto amplior eum respexit Amor,
idest sieut non satiantur gramina
rivis et rel.
15 31. TRISTIS лт verum tristis
amator. tamen alii superioribus
iungunt, melius tarnen sensus
cadit: Licet ego duro amore con
sumar, tamen erit solatium, quia
20 amor erit vestra cantilena.
EBVLI bacis idest nomen arboris
vel herbae. sangvtneis bacis
idest quia grana ipsa nigra sunt
a foris, sucus autem eorum ru-
beus, ex quo venenum est. minio 5
idest vafordinon.
28. MODVS idest amanti. talia
idest quae sequuntur.
2D. NEC LACBIMIS. Quautas- io
cumque enim lacrimas fuderit -
amans, tanto amplior eum respexit
Amor.
31. tristis et ILLE idest 15
amator. tamen cantabitis ar-
C.vdks idest alii superioribus iun
gunt 'tarnen', aliter est sensus,
idest: Licet ego duro amore con-
sumar, tamen erit solatium, quod 20
amor erit vestra cantilena.

1 ciriaib N cairaib 1' || 1 s. ipsa 1 s. arbori ri berbe L P arborif (f m.

scii foris P ipaa sunt aforis L ipsa
sunt aforis, corr. in. rec. N \\ 2 sucos
L P sucos N || 3 ueuinum P || 4 ideo'////
dixit Г II 7 inquid N |[ 8 cvkatJ cura P
tura N rura L || idest от. P || flecatur,
corr. m. rec. N \\ 9 mercoribus LP
mar//oribus, corr. m. rec. N || 12 tanta
N || amplior eumj larapliore || 13 satiun-
tur P saciuntur L satiuntur, corr. sa
tiantur N I 14 rel.J rt || 15 at verum J
puerum || 10 trîi P || susperioribus, corr.
sup- N II 17 tm P | 18 caditj canit ||
l'J tm P I solacium LN |] 20 vestra
schol. Bern, tua codd.
rec.) ri herbe N || 2 bacisJ -i- bacis
3 quiaj q N q L que P || 4 succus L
с _ _
su///u8 JV autem | au L 6 uafordi n L N
uafordi non P || 8 que LN | secun-
tur LN\\ 10 lacrimi LN\\ 10 s. quan-
ticumque L quanticumque N fl 11 la
crimas, corr. -is JV" || 1 2 amplior eumj
ampliorem || 16 cautabitisJ cantabis
16 e. archades P || 17 aliis N || 17 s.
iungunt, ont. 'tamen' N || 18 tmP ëeen-
Bus, coir. G sensus P | 20 tñ P | quodj
que LN || 21 vestra cantilena schol.
Bern, uacanti J' uoeanti LN

10 s. Quantascumque enim lacrimas fuderit amans, tanto amor extitit (ex-

tetit cod. В) amplior schol. Bern.
16 'Tamen' alii superioribus iungunt, sed melius, ut sic leganius: 'Tamen
cantabitis'. Sensus enim hic est: licet ego duro amore consumar, tamen erit
solacium, quia meus amor erit vestra cantilena schol. Bern.
 EXPL. Ш VEKG. BVC. X, 28-42.
33. о мин idest pronuntiat se
moriturum. tvm idest tuiic. ossa
qviescant idest sedantur.
34. Olim idest aliquando, idest
5 tria témpora significat, praesens
praeteritum futurum.
35. vestriqve idest pastor
fuissem, ut rusticam vitam co-
lerem.
10 36. viNiTOR idest finbondid.
37. CERTE idest utinam esset
Phyllis.
38. FVROR idest amor, qvid
idest opus sit.
15 40. SVB vite idest alii svit
RVPE.
41. serta idest coherta. PHYL
LIS idest mollibus lenibusque
manibus et digitis suis.
20 42. ШС GELIDI FONTES idest
ac si diceret: quid te adiuvat
inter frigora (esse) idest invasit
183
II
33. о mihi idest pronuntiat se
moriturum. tvm idest pro tunc.
34. OLIM idest aliquando. Nam
tria témpora significat.
35. ATQVE VTINAM idest lit
rusticanam vitam colerem. vnvs
idest ut pastor fuissem.
10
ir,
41. PHYLLIS LEGEKET idest
mollibus lenibusque manibus et
digitis suis.
42. IIIC GELIDI FONTES idest 20
invasit amor eius animum et
quasi ad praesentem loquitur.

1 о muh J omnibus || j ntiat LN 1 se P || 2 pro tuncj ppt P Jitil L

1 s. rêmoriturum L remmoriturum P re- ,pta N || 4 ollim L olli N || 5 trea LP <
raoriturum, corr. se mor- N \\ 2 s. tunc. 7 adquc N \\ 8 uitam colorcm Ii N co
ossa qviescantJ tunc quod adquies- lorem uitem P \\ 17 pillis P philis L
cant LN tunc qui (corr. m. II q) ad- i
qescant P | 4 olimJ ollim || 5 terpora philis, corr. m. I N \\ 18 lenibusquej
lentisque || 21 inuasi ]' || amore ius P.
P |] significat i- LN || 5 s. pf рт fur P
рГ (pf N) JfriT LN i 8 8. colorem LP
corr. colerem N || 10 uiniator LP ui-
ni 7/tor N || finbondio N || 12 philis LN
pilis /'|| 14 opos P || 15 uite LN \\
17 coerta NP || 17 s. philis LN -i-
philis, i- eras. P || 18 mollibus leni-
busquej mollis lentisque || 20 gilidi
LP corr. gelidi N || idest supra
Un. m. II P || 21 quid schol. Bern.
qui codd. Il tcj tern P || 22 inter schol.
Bern, idest codd. || frigoro, corr. fri
gora m. II P || esse schol. Bern., от.
çodd. || inuassit P.

17 s. rnYLLis mollis lentaque manibus ot digitis suis schol. Bent.

 184 1VN1I rillLARUVRll

1 II
amor eius aninium et quasi ad fontes idest ac si diceret: quid
praesentem loquitur. LYCORI idest te adiuvat inter frigora (esse).
proprium.
44. NVNC INSANVS лмок idest 44. NVNC INSANVS AMOR idest
5 quia ñeque per absentiam amantis omnis amor plenus furoris. Hinc 5
discedit; omnis amor plenus est usque in fiuem amatoris incon
furoris. Hinc usque in fineni stantia exprimitur.
amatoris inconstantia exprimitur.
45. ADVERSOS idest infestos,
ni HOSTis idest bellicosos. lo
4G. PKOCVL idest recessisti. 46. tv PRocvL idest recessisti.
NEC sit (tv) idest Phyllis
vel Lycoris.
47. alpinas idest montanas.
16 EHENi idest proprium fluminis 15
auch.
49. ÁSPERA plantas idest etsi
despectus a te, sollicitus sum, ne
quid sustineas.
20 47. nvRA idest nimis crudelis. 47. A DVRA idest crudelis. 20
50. chalcidic'O idest Chaléis 50. liso idest etsi me spernas,

1 eius | ei LN || 2 lycohiJ licori 1 ac si .P || quidj quod || 2 inter

3 proprium | jniu fort. leg. proprium schol. Bei п. idest codd. (esse) от. codd. Ц
.a 7 exprimitus L P || 11 recesisti P || 20 á.
mulieris |] 5 qui , corr. m. rec. N ||
N dura codd. || crudilis J>P|| 21 etsij si.
amatis P ! 6 ominis Лг !| 7 in finem P
finem N furorem L || 8 inconstantiaj
in eonstantia || expmitur P || 9 adveii-
sos | aduevsus || infertos L P infartos,
corr. m. rec. N || 10 idest от. LN
bellicosos schol. Bern, bellicosus codd. ||
1 1 recessistij requisisti LN requisiti P
12 NEC sit (tv) idest Phyllis vel
Lycoris scr¡2isi Nee sit idest pillis uel
licoris codd. || 14 montanas] montana
vel Mantuanae schol. Bern, maturas
codd. || lü bueni fluvius Europae schol.
Bern. || loss, proprium fluminis auch.
Asr-EKAJ jpfui a aueha spera L j>flü a
pria
uchaspera P (pflum aut áspera N ||
17 etsij si || 18 dispectus LP corr.
desp- N || & te LN a têm P || вши]
r
rum L rum, corr. ni. ríe. N\\ 18 s. ne
quid mari (ley. amarii su.>tineas schol.
fíern. || 21 chalcidicoJ calci dieo || Chal
éis] calcis.
 EXFL. IN VERO. BVG. X, 44-55.
I II
civitas in Euboea, in qua fuit
Euphorion, qui Euphorion clisti-
chico versu usus est.
51. Pastoris sicvli idest Theo-
criti.
50. VERSV idest iterum rediit
ad se et sic loquitur,
lo 51. modvlaboe idest sibrase
idest scribam. avena idest cá
lamo idest per scripturam.
52. inter SPELAEA idest inter
speluncas.
15 53. malle idest maacubrimse.
54. crescent illae idest sil-
vae. amores idest et vus crescetis,
amores.
55. MiXTis nymphis idest cum
20 Nymphis permixtus montes lu-
strabo venando.
1 eboea L P eboea, corr. in. rec. N ||
2 EuphorionJ euforion || 2 8. qui Eupho
rion distichico versu usua est] q eupho
rias (heuphorius N) fidus ill i a con-
uersu (conuersi N) usus est LN qui
(corr. vi. II que) eufhorius fídiis iliaco
(il m. //) üsu usus est P\\ tí pastoris
¿oris siculi (sie m. II) P pastoralis
ecti LN | 6 s. teocriti LN teocriti,
r in ras. P | 9 sicj si LP si , corr.
m. rec. N \\ 10 modolabor P ni labor L
du
mo labor, corr. m. rec. N || sibrase,
as in ras. m. II P || 13 spelia LP
corr. spelea N || 14 peluncas P
15 b. malle -i- Ma-acubrim secrescent
(•!■ et Ma r«. II) P malles i. maa
cubrimse crescent LN\\ 16 illaeJ ille
16 s. silvaej silue || 17 amoresJ i- amo
res Ц crestetis L || 19 nimphis LN ||
20 nimphis i || permixtis L permixtis N
permyxti P permixtos schul. Bern. \\
20 s. lutrabo JP || 21 ueniendo L P corr.
uenando N.
185
sollicitus tamen sum, ne quid
sustineas. chalcidico idest ci
vitas enim in Euboea Chalcis
dicitur, in qua fuit Euphorion,
quern transtulit Gallus.
51. Pastoris sicvli idest Theo-
criti.
Ю
52. inter spelaea idest inter
speluncas.
15
54. CRESCENT ILLAE idest sil-
vae. crescetis amores idest et
vos, amores, crescetis.
55. maenala idest accusativus.
1 tamenj tioñ LP tiorîi, corr. tara
N || quod LP quod, coir, quid Л' ||
I s. ne quid mari (leg. amari) susti
neas schul. Bern. К 2 sustenoas LP
curr. sustineas JV || chalcidicoJ Calci
dico || 3 eni L || Kuboea| eboea || Chal
cis] caléis || 4 EuphorionJ euforion
5 quemj qm || GallusJ gallos || 6 pasto-
hisJ Pastores || tí s. theocriti, corr. m.
II P || 13 inter spelaeaJ t spolia LN
t spolia P I interj in || 16 illakJ ille LN
17 Crescitis L corr. Crescetis N cres
cent, corr. crescitis P || 18 crescitis L
corr. crescetis N |l 19 Menala LN Me-
nœla P || accusa LN accûssâ P.
 186 IVN1I PIIILARGYRII

I II
56. ACRis idest vehementes.
VENABOK idest adchichlus.
57. PAHTHEN40S idest Arcadios, 57. parthenios idest Arcadi-
a virginibus dicti, quae illic ve- cos, a virginibus dicti, quae illic
5 nari consuerunt. SALTVS idest venari consuerunt. circvmdare
iteram quasi in ecstasi factus saltvs idest iterum quasi in
loquitur, ut soient amantes faceré. ecstasi factus loquitur, ut soient
Inconstans animus amantis di amantes faceré. .
versa se amare loquitur.
10 Aliter: parthenios. Parthenii к.
Lacones ideo, quod, cum profecti
essent ad bellum, reliqua iuven-
tus stuprum cum virginibus fecit;
inde nati Parthenii nominati sunt.
15 59. PARTiio idest Parthico. 59. PARTHO idest Parthus, qui 15
(ire) idest (a) provincia, cornv in Parthia habitat, cydonia idest
idest ondid buoc idest arcus Pér Cretenses; ibi enim harum arbo
sicos. CYDONIA idest Cretensia; rum usus inventus est primitus.
ibi enim harum arborum usus
20 inventus est primitus.
1 uehimentes P || 2 adcichlus N ad- 3 Parthcneos P Partenios N "
cicblus vel adeichlus P || 3 parhtemus L i quaej que || illa L illa, coït, illic
h JV || 5 uencri LN || 6 s. inectas si P
parhtemus, corr. -mos N partamos, h m.
/7P¡;archadiosLP|4 queP qLN,\ia. iniectas si L nettes si, corr. m. rec. N
ueneri LP corr. uenari i\r||6 neeta 8 amanthes L || 15 parto L || Parthus |
si, corr. m. rec. N in ectasi P in iecta partus || 15 s. qui inj quem L quem,
si i || 8 incontrans, corr. incontans P corr. quini Лт || 16 partiha L || Cydonea P
9 se amarej ex amari [| lOpartenios P\\
Parthenii J partheni ¡11 quodj q, corr. Cidonea L corr. Cidonia N [| 1 7 ubi L
m. It qui P || perfecti P | 12 s. luuen- //ibi N || arum N.
tus, corr. iuu- P | 14 nati от. schol.
Bern. || PartheniiJ partheni || 15 parto,
cwr. m. II P || partico N particho L |
16 (ibe) et (a) ex schol. Bern, supplevi
prouincia, corr. m. II -tia P || 17 ondidj
ondio N fl artus LN artos P | 17 s. par-
sicos LN passicos, corr. pars- m.IIP
18 cydonia arcus Persicus vel Creten-
sis schol. Bern. || cidonea LP corr. ci
donia N || 19 ubi L P i// bi N J arum,
corr. m. II P 0 ussus P àrsus L /////usus,
pr. u m. rec. N.
3 Schol. Bern. p. S36: гактнехгоя Arcadios vel mons f Partheu in montibus
Caucasi est. lunilius dicit. Sed et Parthenii Lacones ideo, quod, cum profecti
essent ad bellum, reliqua iuventus stuprum cum virginibus fecit; inde Parthenii
nominati sunt, vel Parthenii dicti a virginibus, quae illic venari (uenerare
cod. B) consuerunt.
 EXPL. IN VEEG. BVG. X, 5G-G«.
60. " SPICVLA idest fogau vel
gaau. medicina idest ut supra
dixit.
61. devs idest Cupido.
5 02. IIAMADEYADES Nymphae,
(quae cum) arboribus et nascun-
tur (et pereunt), qualis ilia, quae
Erysichthonem occidit arborem
caedentem, et vox inde erupit et
10 sanguis, ut docet Ovidius. Drya
des arbores habitant.
64. ILLVM idest Amorem.
65. SI FRiGORiKvs idest hoc
15 dicit: (amore) carere non posse.
iiEBRVMQVE idest iiuinenThraciae.
66. sithonias idest a Sithone
idest Phyllidis fratre.
187
II
60. SPICVLA idest fogu.
61. AVT DEVS ILLE idestCupido.
62. NEQVE HAMADRYADES idest 5
Nymphae, (quae cum) arboribus
et nascuntur (et pereunt), qualis
ilia, quae Erysichthonem occidit
arborem incidentem, et vox inde
erupit et sanguis, ut docet Ovi- 10
dius. Dryades arbores inhabita-
bant.
64. non ILLVM idest Amorem.
65. HEBRVM idest flamen Thra-
ciae. 15
66. SITHONIAS idest Sithon
mons Thraciae.

Is. foga l////gaaumedicina medicina 1 fagu N || 5 iiamadryadesI ama-

P fogau t ga aumedicina medicina driades || 6 nymphe LP nimphe N \\
LN || 3 dixi P Adludit ad v. 28, cf. (quae cum) et (et pereunt) ex schol.
Dchoï. Bern. || 4 i- cupido 1' o cupido Bern, addidi || 8 ille P || quo P || Ery-
7>ЛГ|| 5 amatriades LP corr. amadria- sichthonemj siclium P sic liü LN ||
des N || nymphe NP niphe L || 6 (quae 0 arbore P || etj ut N || indej unde
cum) et (et pereunt) ex schol. Hern, 10 erupitj rapit || sanguis | sanguinis ||
uddidi || 7 quae] que || 8 Erysichtho ut] aut || 11 triades LP corr. dríades
nem occiditj siclum occidit P cecidit Л| lis. habitabant l'\\ Dryades vero
LN || arboremj arborentem L arbo- sunt, quae inter arbores habitant
rentém N || 9 cidentem L cidentes, Kchol. Bern. || 14 s. traciao LP tra-
chiae N || 17 sinthonias L si//tonias 2\rj
corr. mi. Il -të P cidentem, corr. ced-
Л' || indej unde || erupitj rapit || 10 san 18 ThraciaeJ traciae.
guinis LN || 10 s. triades IjP corr.
dríades Лг Dryades vero sunt, quae
inter arbores habitant schol. Bern. ||
13 AmoremJ morem ¡j 14 hocj h |j 15
(amore) ex schol. Bern, addidi || 16 he-
bmmq I.N hebrumqy P \\ tmciae LN
tratiae P |{ 17 sithohiasJ i- scithicas ||
a SithoneJ aut sithone P aut sit///one
N aueithone L \\ 18 phillidis L pilli-
dis NP.

7 ss. qualis fuit illa, qua siclium occidit, qui cum arborem incideret, et
voi inde erupit et sanguis, ut Ovidius docet schol. Bern.
10 Ovidius] Met. VIII, 738 ss.
17 Schol. Bern. p. 837: sithonias f pro scitho barbáricas Thracias. Sithon
mons Thraciae, vel sithonias, idest Scythias a Scithone, Phyllidis fratre. Iuni-
lius dicit. Cf. nostrum ad schol. Bern. y. 837 v. 6U adnotationem.
 188 ÎVNII rHILAKGYRl]
I ll
67. ALTAidest suspensa, (liber)
vitis. LIBER idest insiiob. ARET
idest moritur vitio aeris. in vlmo
idest in arbore posita.
5 in arbore posita.
68. VERSEMVS idest paseamus
CANCRI idest nomen sideris.
70. DIVAE idest Musae idest
Deae. poetam idest Galium.
lo 71. FISCELLAM idest sportam
idest allegorice dicit: significat
conposuisse hunc libellum tenuis-
simo stilo. HIBISCO idest herbae
genus.
15 74. QVANTVM veré idest hoc
dicit propter Caesarem. svbicit
idest crescit, ministrat ad pro-
ceritatem.
77. HESPERVS idest Stella, quae
20 primo vespere apparet. Verecunde
se capellarum esse pastorem (di
cit) idest vilissimorum aniina-
lium; nam Bucólica scribens de
1 alta, от. -i- N || (llbeh) lemma sup-
plcvi sclwl. Bern, secutus || 2 insnop N !:
ared P | 3 idestj Ь ' , corr. m. rcc. N
moretur LP con: moritur iV ¡) 3 a. vitio
aeris. in vlmo idest in arborej in
ulrno i- uitio agris || uicio P || 8 divaeJ
duac || 8 s. Musae idest Deaej mare -i-
dea || 10 sportamj portara LN || 11 alli-
gorice LN aligoricae, con: m. II P
12 se conposuisse sclwl. Bern. || 13 stiloj
etillo || ibisco N || herbaej herbe || 15 id
est от. IjN I IG propterj j>r P || ce-
sarem XiV|| 19 quae] qua LP qua,
corr. quae N || 20 uespere aparet LN
uespera paret P \\ 20 s. Verecunde sej
uere condere || 21 s. (dicit) ( x schal.
Bern, addidi || 22 uilisimorum P
23 bocolica P bocolico L bucólico,
corr. -ca N.
16 se svbicit eusum mittit ad proeeritatem bchol. Bern.
67. liber idest sinob. • aret
idest moritur. Vel Liber Pater,
qui et Bacchus, pro vite dicitur.
aret idest vitio aeris. alta vitis
6
68. VERSEMVS idest paseamus.
70. DIVAE idest Musae idest
Deae. poetam idest Galium.
71. FISCELLAM idest sportam; ю
significat conposuisse hunc libel
lum tenuissimo stilo. НГВ18СО
idest genus herbae vel virgulti.
74. QVANTVM VERE NOVO idest 15
propter Caesarem hoc dicit. svbi
cit alnvs idest crescit et minis
trat ad proceritatem.
77. HESPERvs idest stella, quae
primo vespere apparet. 20
1 sinob. aketJ si ñob aret LN sñ
baret P || 2 idest от. L \\ morietur LP
corr. moritur N || VelJ от. N || 3 ba-
chus L || uiti LP coir, uite N || 4 agris
LP corr. aeris N || 6 paschamus LN
S Diue LN || 8e. Musae idest Deae|
maris deae (duae L) || 10 fiscillam LP
fiscilla, corr. fiscella Л" У 11 8. hunc
libellum от. P || se conposuisse sclwl.
Bern. || 12 hibisto P \\ 13 herbe L |
uirgultae L uirgulte P uirgulte, corr.
-ti N || 16 propterj pp LN || cesarem
N cessarem LP || hoej h P h N .h. L |¡
IG s. svbicitJ subiecit || 18 procaerita-
tem N || 19 quaej q, P || 20 uespe L.
 EXPL. IN VERG. BVC. X, 67-77. 189
I II
buit se dicere bovum pastorem;
sed vitans arrogantiam ultimum
se esse voluit, non principem, in-
scribens Bucolicis: (cIte domum
5 saturae, ite capellae').
EXPLANATIO IVNII FILARGIRII EXPLICIT EXPLANATIO IVNII
GRAMMATici explicit. Deus me- FILAGIEII GRAMMATICI IN BVCO-
cum per omnia, ego sum in gloria. LICA | VALENTINIANO. BVCOLICON
Optatio mentis meae haec est, HABET VER.SVS ЬСССХХ-
îo ut ante me supradictum est: qui- FINIT. 10
cumque legeris banc glosiolam,
Deum pro me misero roges, ut
animae meae apud patrem meum
veniam in caelo merear, qui
is nomine sum Fatosus.
FINIT AMEN

1 se dicerej redicere LP redicere 7 FILAliciRU P FII.AGIRII N FILA-

N J bovumj bonuin || 3 sej rë LN ciRii i || 7 s. bvcoLicaJ bocoi.ica || 8 bv-
le P || 3 s. inscribens schoî. Bern, in COUCOnJ BOCOLICON II 11 VERSVS dcccxxJ
scribendis codd. || 4 bocolicis LP bu Sunt revera versus dcccxxx., ut tertium
colicis N J i s. (Ite domum saturae, ite X librarii vitio deperiisse conicias.
capellae) ex schol. Bern, supplevi || 6 ex- \ 0 FINIT ■ '■■ L FINIT AMEN P.
planatio iunii filargirii gramatici ex
plicit litt, minusc. et uncis inclus. Л'
Explannatio Junii filargirii gramma-
tici explicit P 0 8 per oma P p anima
L от. N || 9 obtatio LN | h, от. est AT'¡¡
10 superadictum , corr. supradictum P
supadictum N ¡ quiacumque -Л' ¡| 1 3 ani-
maej anime || 14 merear, ea m. II P
IG ÍMEN P FINIT AUEN, SUJtrOSCr. mer-
cennarius uirgilius N.
 ANONYMI

BREVIS EXPOSITIO

VERGILII GEORGICOKVM
(BVRMANNIANVS G)
IN NOMINE DEI PATRIS ET FILII ET SPIRITVS SANCTI INCIPIT LIBER
'GEORGICORVM BREVIS EXPOSITIO'.

Virgilius in operibus suis diversos secutus est poetas, Homerum

in Aeneade, quem licet longo intervallo secutus est, Theocritum in
Bucolicis, a quo non longe abest, Hesiodum in his libris, quem 5
penitus reliquit. Hic autem Hesiodus fuit de Ascra insula, qui
scripsit ad fratrem suum Persen librum, quem appellavit ¿çya xal
щисад, idest opera et dies. Hie enim liber continet, quemadmodum
agri et quibus temporibus sint colendi. Cuius libri titulum trans-
ferre noluit, sicut Bucolicorum transtulit, sicut Aeneadem appellavit 10

N Cod. Par. Lot. 7960 s. X.

P Cod. Par. 11308 s. IX.
G Cod. Leid. 13j (Burmannianus G) s. XI in.
S Servius.
Ha Servius auctus.
В Scholia Bernensia.

1 DEI ОТО. N || EFIbH P || SPS P SPV N |1 INCIP N I 2 GEORG P GEOR N || IN

KOMINE EXPOSITIOj DE PRIMO (о Ш. ГвС.) LIBRO GEORG BREUIS EXPOSITIO ШРТ G \\

3 VirgiliusJ in marg. s. XIV: In I et П Super libro georgicorum glosule

donati 1 |! operibus (т. Г) P || seqUutue P | 4 eniacl, corr. m. II s. X eneact N
em ad e P aeneide GS eneiadis В || quemj qui G | interuallos, corr. -o N ||
intervallo longo В || secutus est tarnen S || teoeritum P || 5 BucolicisJ bocolicis ||
bisiodum P corr. hesiodum N hessiodum G || in his libris Georgicorum, от.
quem penitus reliquit В || quemj quos G ¡| 6 poenitus NP \\ relicit P corr.
reliquit N || hie autem от. N || Hisiodus, corr. He- N hissiodus P hessiod G ||
insola P | quij <\ N^l ad fratrem suum Persen от. G ¡i lib N libas , corr.
т. II lib P ] appallauit, corr. т. II appell- P I 7s. erga hemerias G ergo
emerias N ercemerias P|| 8 idestj hoc est В || enim NP autem G SB || quêam-
modum G || 9 libri G от. NPSB || 10 bocolicorum PG böeolicorum N |!
transtullit, corr. -tulit JV | sicut G sicut in NP \\ aeniadem P corr. aeneadem N
aeneiden G || transtulit et sicut Aeneidem В transtulit sicuti Aeneidem S \\
appallauit, corr. m. II appell- P.

3 Virgilius — p. 196, 9 cum de Italia diceret S Iunilius Flagrius

Valentiano Mediolani. Virgilius — cum de Italia diceret. Hucusque Iuni
lius B.
Servii comm. VoL Ш. Faec. II. 13
 194 IffiEVIS EXPOSITIO

(ad imitationem) Odysseae. Tamen cum periphrasi primo exprimit

versu dicens: Indicabo, quo opere et quibus (temporibus) ager
colendus sit.
Ingenti autem egit arte, ut potentiam nobis sui indicaret ingenii
5 coartando lata et angustiora dilatando. Nam cum Homeri et
Theocriti in brevitatem scripta collegerit, unum Hesiodi librum
divisit in quattuor, quod ratione non caret. Nam omnis terra, ut
etiam Varro docet, quadrif'ariam dividitur: aut arvus est ager, idest
sationabilis, aut consitus, idest aptus arboribus, aut pascuus, qui
10 herbis tantum et animalibus vacat, aut floreus, in quo sunt horti
apibus congruentes et floribus.
Male autem quidam Georgicorum duos tantum esse adserunt
libros dicentes georgian esse yt¡g ¿çyov, idest terrae operam, quam
primi duo continent libri; III et 1Ш licet georgian non habeant,
is tamen ad utilitatem rusticam pertinere dicimus. Nam et pécora
et apes habere studii est rustici. Licet possimus agriculturam
etiam in his II invenire sequentibus. Nam et farrago sine cultura
non nascitur et in hortis colendis non minorem circa terram con-

1 (ad imitationem), quod et in В deest, ex Servio supplcvimus || hodissiae G

hodisse P odissia N || TaruenJ tunc N || cum perifrasi G cum per ifrasi NP
cum per periphrasis S eum perífrasis В || expremit P || 2 (temporibus), quod
et in В deest, ex Servio supplevimus || 3 colendus sit. Inde duobus modis
scripsisse dicendum est. Ingenti В || 4 egit| a egita P || sui indicaret КPS
indicaret sui G В || in ingenii J' || ó quoartando N || 6 teocriti NP || inscripta P
collegent, corr. -gerit N || hessiodi PG essiodi, corr. esi- N ¡| lib P || unum
Hesiodi tamen librum in 1Ш divisit В || 7 quodj q N qui P || Nam omnis terra
quadrifaria, от. ut etiam Varro docet et dividitur В || omis N || 8 arbus JV aruus,
corr. arius (sic) G || aut enim arvus BS || idestj : , corr. m. II л- P || 9 saciabilis G
rationabilis NP rationalis В sationalis S\\ idestj -i- est JV|| quij q N que P¡
10 tantumj tm N tamen P\\ animalibus, от. et G |¡ uacet (in ras. P) NPl
aut in ras. P |! suntj stas, corr. s N [| hosti, corr. horti Лт|| 11 conguentes, corr.
m. II P || 12 Alii autem duos tantum Geórgicos male dicunt dicentes В
quedam, e in ras. P II geoï G J duo testâm, s. m. II P || 13 lib PG liber, corr.
aflaef
libre J\r || 12 s. tantum lib dicentes, от. esse, assef m. rec. G \\ 13 georgian G
гкогпая В georgiam S georgion с Лт georgion P || cre corr. ее
_ N esse idest
. ß ,
íhcepiyon (î Гпс Еруоп Р н cepition (h in ras.) N || i- est N || terre NP
quâ G q N qui P || 14 primi continent duo В \\ contiji N | georgian G georgi
gean P georgi gean, corr. m. Il georgi gican N georgiam S || 15 tm Л' taii G
dicimus G am. NP nescientes tertium et quartum — tamen ad utilitatem
rusticam pertinere S nestamen ad utilitatem rusticum (sic) pertinere В ceteris
omissis || 16 apes abere studi P haues habere studium N || 17 etiam ow. G {
in his ont. II N || in his duobus sequentibus SB || farago P farago, r add.
m. Il G sarago N \\ 18 nascitur, от. non P \\ ortis NP || colentis, corr. colen
dis N || terras SB || 18 s. constat от. В.

8 VarroJ Cf. Isid. or'uj. XV, 13, 6. ubi verba Nam omnis terra — floribus
exscripta leguntur, et Varr. li. H. I, tí.
 GEORGICORVM. 195

stat inpendi laborem. Et hi libri didascalici sunt. Unde necesse

est, ut ad aliquem scribantur. Nam praeceptum et doctoris et disci-
puli personam requirit. Undé ad Maecenatem dixit vel scribit,
sicut Hesiodus ad Persen, Lucretius ad Mettium vel Memmium vel
Kemmium. 5
Sane agriculturae huius praecepta non ad omnes pertinent
terras, sed ad solum (situm) Italiae et praecipue Venetiae teste
ipso Virgilio, qui ait <G. II, 174>: Tibi res antiquae laudis et
artis Ingredior, cum de Italia diceret.
In scripturis II sunt sectanda, utilitas et iucuuditas. Quid ю
utilius agricultura, qua Italia calet, in quo ait <^G. II, 173)>: Salve
magna parens frugum Saturnia tellus? Quid iucundius, quam
id, quod Hesiodus dixit, Graecus et antiquus poeta, et Virgilius
secutus (G.II, 175s/>: Ingredior sanctos ausus recludere fontes
ÁscrdPumque cano Romana per oppida carmen? 15
Hoc opus studiose voluit, hoc est agrie ulturam, IUI voluminibus
explicare, velut agri IIH generibus cultus aut vocabulis continetur:
arvue, consitus, pascuus, floreus. Atque ita divisit primum, (ut)
duae species esse videantur, hoc est agrorum cultura et rusticatio.
Atque culturam item dupliciter divisit II libris: in primo segetum 20
solertiam, in secundo vitium arborumque culturam. Item rusticatio-
nem bipertite II voluminibus ostendit: in tertio delectum pecorum
conprehendit, in IUI experientiam apium indicavit. Quapropter

1 inpedi, corr. m. II P || hii PB || didascalici S italici GB duces NF \\

ut et aliquen» P || doctoris, от. et В || 3 unde et ad G || mecenatem N me
cinatem P micenatem G \\ dixit vel scribitj scrips GB scribit S || 4 esio-
due N thesiodus P hessiodus G || 4 s. ad Mettium vel Memmium vel EemmiumJ
ad Memmium SB || metium P metum N meuium G || memü (i m. I) G men-
nium NP В uel remium NP, от. G || G agriculture N || 6 s. terras perti
nent G I 6 pertinant, corr. m. II -ent P || 7 (situm) ex SB supplevimus || italie N\\
praecipuae G || uenjentiç P corr. uenetiae N uenitiae G || et praecipue Vene
tiae и». В || 8 ipso от. G II q G q N q. ; P || tibe , corr. m. II tibi NP \
10 cripturis, corr. m. II scr- P \\ -n- PG t> N\\ sequenda G || utilitas utilius
mediis от. G | iocunditas NP \\ 11 utiliusj plus utilius NP || quaj qui, corr.
m. II qua P qui N || caletj caret P adet N \\ 12 magne G magne N \\ fruguum
P, corr. frugum N frigum G \\ iocundius G iucundus P iocundus Jv || 12 s. quam
id quodj qua id q G q i- q N q i- q. P|| 13 hessioit G essio///dus, h add.
m. I P H dixitj dt NG |[ grecus || 14 sequutus G || 16 ascreumque PG ascreumq N\\
opida H carmenj cam N Q 16 studiose voluit от. G || 17 velut agrij aut NP\\
contenetur P || 18 arvusj coruus P herbuus N || pase G pascuas N parcus P ]
flor G H atq N autque P || (ut) от. || 19 due, corr. m. II due P due N \\ spe-
ties N speues, corr. m. II species P || uidentur G \\ 20 AtqueJ que P q N
q G II in primos egitum P \\ segitum, corr. -etum N || 21 arborumq N || 22 biper-
titej liberati N || in tertiol interiectio NP || delectum] dilectum || 23 conphendit N
in Illlj ipse ira P H appium P corr. apum N || QuapropterJ Quiapp P.
13*
 196 BREVIS EXPOSITIO

principia iuxta praecepta rhetorum his libris adhibentur, hoc est

primo et tertio; ut in primo enim de agri solertia incipit, ita et
in tertio de pecorum custodiis inchoat, ut scilicet sit praefatio, in-
vocatio, expositio. Ut in Aeneade est, uti diximus, ita et hic prae-
5 fatio <G. I, 1>: Quid faciat laetas segetes et cetera. Sequitur
invocatio, ut <^G. 1, 5. 6)>: Vos, o clarissima mundi Lumina.
D.einceps expositio <(G. I, 43. 44>: Vere novo gelidus canis cum
montibus humor Liquitur.
In tertio sane Georgicorum libro cuneta permiscuit in principiis,
îo quod etiam in volumine 1 contra usum de pecoribus praedixerat, cum
ait <G. I, 3>: Quae cura boum rel. Atque ita in eodem tertio-
que omnia breviter conprehendit et dilucide explicuit, ut ПП studia
ruris IIII voluminibus indicaturus IUI versibus inciperet et elau-
deret; de agricultura <G. I, 1>: Quid faciat laetas segetes rel.,
15 de vitibus et arboribus <G. I, 2 s.)>: Ulmisque adiunger^vites
Conveniat; de pecoribus <G. 1, 3)>: Quae cura boum rej..; de
apium delectu <G. 1, 4>: Apibus quanta experientia parcis.
Nam et ad ornatum et decorem operis sui epilogos subdidit, per-
fectionem utique indicans carminis, ut in secundi libri fine; cum
20 omnia vitae instituta conprehenderet, praecipue praeposuit omnium
laudibus experientiam ruris, cum ait (G. II, 458 s.>: О fortunatos
nimium, sua si bona norint, Agricolas, et subdens cetera,
in quibus cum alia indicat instituta, tum maxime praedicat et

1 iuxtaj iusta P || rethorum [NP rethoricorum G || librisj lib NP || 2 tertioj

■nu- G || enim от. NP || solestia, corr. solertia N | 3 tertia, eorr. -ip N -nn- G ¡
custodiis от. NP || inchoant G inchoauit NP || praefacio, corr. m. II -tio P I
4 expossitio P || Ut in Aeneade — Liquitur, cf. infra p. 19S , 5—12 || aeniade
PG geniaâ N || utij ut NG || uti diximus] ad Aeneidis comm. adluditur ||
5 facit P || letas, corr. m. II lçtas P letas N [ segites , corr. segetes N segi-
tes P | Sequiturj sur, corr. sqr N sur P от. G | 7 sexpositio, corr. exp- N ï
gilidus, corr. gel- N gilidus P || gelidus — LiquiturJ s. с. с. m. h. 1. G || 9 In
tertioj Interrogatio NP || sanae, corr. m. II sane P sine, corr. sane Ni libroj
librorum N || principie, corr. principiis N principie P || 10 quodl q. P q N
quam G || ussum, corr. usum N ussum P | 11 que P || boum, от. reí. G bouum
rt NP || Atq 2V || 11 s. tertioq N tertio quae G || 12 comphendit N\\ delucide,
corr. dil- N delucide P \ explicuitl ut plicuit, corr. ut placuit N || 12s. 1Ш studia
ruris от. N || 13 rurisj raris G J inducturus P inducitur N || 13 s. clauderetj dederet
et NP || 14 de agriculturam N || fauat, corr. m. II faciat P || laetasegrt N letae
ségrt P Л- s et 1 G 15 ulmisq N\\ uitas, corr. uites N\, 16 Conveniat от. G l| que P
bouum NP || rel.J ri NP r- G J 17 apium, corr. apum N || delecto ííí dilecto G \\
parcisj -p- G | 18 etj от. -Л/" || ad ornatum et decoremj ad ornatum odorem de-
coris G ad ornatum odorem N ador natumodorem P || epilogue G epilogue
epilogue P ephilogus epïlong.W|| 19 utiq JV|| secundi, corr. -do N secundo P
setto, cdo t» ras. G \\ libro N || finej sine NP (sin ecumoma P) Ц 20 uite NP ||
conphenderet ЛГ cfhendere G | preposuit N ppoesuit P ¡| 21 experientiam, corr.
-iam ЛГ eperientiam P experientia ff || fortunat N fortunatue G J 22 agricu-
las P | subdiens, corr. subdens N subdiens P.
 GEORGICORm 197

praefert his omnibus exercitium agricolarum fide, quiete, utilitate,

iustitia, cum dicit <4Jr. II, 467 ss.^>: At secura quies et nescia
fallere vitam, Dives opum variarum, at laetis otia fundis,
Speluncae vivique lacus et frígida Tempe Mugitusque
boum mollesque sub arbore somni Non absunt; illic saltus б
ас lustra ferarum usque <G. II, 474>: vestigia fecit. Item in
1Ш fine ex Aristaei invento originem apium praedicavit, cum ait
(ß. IV, 283 в.у: Tempus et Arcadii memoranda inventa
magistri Pandere et cetera, quae velut in epilogo fabula Orphei
subdidit et ornavit. Ю
Omnis agri, qui colitur, П11 sunt species: arvus, consitus,
pascuus, floreus. In banc materiam quadrifariam opus suum divisit
poeta. Cuius tantum duae sunt species: alia enim ad agriculturam
pertinet, alia ad rusticationem. Et agriculturae quidem opera
sunt segetes et vites aliaque, quae ex agris nascuntur, rusticationis 15
autem cura pecorum et ovium ceterorumque animalium, quae ruri
sunt fructuosa. Ergo duo priores libri super agricultura sunt,
quapropter velut perfecto opere in II libro laudem agriculturae
exsequitur, in quo etiam nullo velut principio utens statim ad
ipsam rem transit, scilicet praefationem eius operis abunde ex- 20

1 hominibus , corr. omnibus N || exercitum N || agricolarum] agricularum ||

2 iustitiam, corr. m. II iustitia P iustitiam N || Atj ad N | 2 s. nesciat saliere N
nescia ////////fallere P || 3 uariar N || letis , corr. m. II letis P letis N \\ 4 spe-
lunce P speloncae N || yiviquej uiniceq N uinice que P || frigid: N | TempeJ
têpra ff II mugidus que P mugit q N || 5 bouum P bonum , corr. boum N
molesq N || que от. ff || arbores omni N \\ absunt] a£s P abs N [ salt" N
6 uaq N J festigia P fastigia N || fecitj sit N || 6 s. in mi- G || 7 flnem NP jj
aristei || apium, corr. apum .ЛГЦ 8 temp iV|| arcadi N arcKa , corr. m. II P
9 cet. quae uelut G cela uelut, élut in ras. P ceteram t JV || in epilogo]
G. IV, 454 ss. Il orfei NP | 11 Omnisj Oms NP || qui] q N que P || speties, corr.
m. II species P|| arbuus N§ 12 pasciuus, corr. pascuus N pasfi. G par P |'
flor. G
faria II materiam]
JVr|| maturam
13 poeta от. G \\ Cuï
G || Cuius] floreus. In hanc materiam
N Georgicorum от.| P
В || tantum || quadri-
tamen NP,
от. В I diue N J species: alia enim] specialia non NP species: alia В || 14 agri
culture N H quidem opera от. G | quidest, corr. quide N || 15 segites, corr.
segetes N segites P || aliaque] et afia В alia G || quae] q ff q; corr. q N
q-.- P quaeque В \\ nascunturj gignuntur В || 16 autem] aut, corr. aut N
vero В I ceterorumquej ceterorum N et ceterorum В | animalia N \\ que P
17 Ego, corr. m. II Ergo P || pores, corr. m. II priores iV|| libris, s eras. N ||
super] supra G || agricultura sunt] agriculturas N || 18 quapropterj propter ff ¡j
agriculture, lorr. in. II -rç P agriculture N || 19 exsequitur] exur N ex-
8us P | nullo velut] null tut P Nutt ut N | utensj utiens , corr. in. II P ut
hiemps N |l 20 transiit ff || profationem J¥ || eius] eï N huius ff || habundc,
corr. m. II habundç P habunde N.

13 Cuius tantum — p. 198, 4 ex secundo similitudinem B.

 198 BREVIS EXrOSITIO

plicante primo libro. At vero opus rusticationis 1П et IUI volu-

minibus continetur, quapropter tertius longiorem rursum praefatio-
nem velut novo principio ас primae conparatione incipit, et IUI
expeditam et festinantem referens ex secundo similitudinem.
r, Principium Georgicorum paene tale est, quale in Aeneade: ut
expositio materiae ibi, hie praefatio; secunda invocatio numinis, ut
<A. I, 8)>: Musa, mihi causas memora; tertia expositio materiae
narrativa, ut <A. I, 12)>: Urbs antiqua fuit. Hic igitur praefatio
est <G. 1, 1>: Quid faciat laetas segetes; invocatio numinis
10 (G. I, 5s.)>: Vos, о clarissima mundi Lumina, ut ibi <A. I, 8):
Musa, mihi causas; expositio materiae <(G. I, 43>: Vere novo
gel i dus reliqua.
1. QVID faciat laetas segetes idest quae res terras pingues
efficiat; nam segetem modo pro terra arata posuit, sicut alibi
15 <A.. VII, 52G>: Horrescit seges f sentibus. Pingues autem
efficit terras, ut paulo post dicturus est, cinis, intermissio arandi,
incensio stipularum, stercoratio. Unde etiam 'laetas' ait; nam
fimus, qui per agros iacitur, vulgo laetamen vocatur. Nee saue
segetes simpliciter pro terra ponuntur, sed pro terra arata; Varro
1 op', corr. orí N || 2 continentur N continet G || rureus G russum N \\
2 s. prefationem N || 3 aej hac NB uc, corr. ac G | primae] prime codd. et В
conparatione] comparatiue G В | 4 festineantem NP |] refferens P || 5 Georgi
corum] geo4 N || pene NP от. G || quale от. NP R aeniade , corr. aeneade N
aeniade PG || 6 expossitio, corr. m. II P | praefatio prima В prefatio P p'fatio-ЛГ [
ut от. G II 7 mussa ^"Ц causa JV|| memoria, corr. memora т. II P\\ musa mihi
с. m. q. п. 1. ff 11 8 narratiuae G narratur В || fuit] r- G j igiturj autem В \
p'fatio N 1 9 est от. NP est ut В || fecit, corr. faciat N facit P || laetas sege
tes] lesuntes, corr. letas N lem segi P || segetes] -a- G H numinis ut В || 10 Vos o]
О uos G || clarissima mundi Lumina] clarissima -m- 1. G clarissimum nun lum' N
clam muñ lumen P || 10 s. ut ibi: Musa] utibimus sa P- 1| 11 causas] eau G |¡
materiae ut В matheriae N | 12 gelidu, corr. gelid N gelidi P || reliqua от. G
gelidus canis quo montibus humor. Hucusque hic tractatus В | 13 leta P
leta N || segites, corr. segetes N \\ idest от. G J que P || pingues terras G i
14 efficiat; nam от. Р\\ segitem, corr. segetem N segitem P || arata от. SB
possùit P || 14s. sie alibi horrescit GS ut horrescit В sicut alibi orscit P sie. am
libior sit N || 15 sentibus codd. et Servii codd. nonnulli ensibus. Iunilius
dicit В || autem] enim G || 16 efficiat, corr. efficit N efficiat PG || terras от. NP
paulo] pallo P pollo N \\ intermisio N inter misi P enï inmissio G \\ 17 in-
censiob, b eras. N \\ stercuratio, corr. stercoratio N stercuratio P unde sterco
ratio G || letas, corr. m. II lçtas P letas _ЛГ ¡| 18 per] super NP$ iacitur от.
NP\\ letam Лг letam//// P || vocatur S uoeant codd. dicitur В | 19 segites,
corr. segetes N segites P \\ sed от. N || pro от. P\] 18 Nee sane — p. 199, 9
non dubie de terra arata dixit от. G || 19 ut Varro B.

5 Principium Georgicorum — 12 gelidus reliqua В || 13 quae res terras

— 18 laetamen vocatur S \\ 13 quae res terras — 15 seges sentibus В || 17 s. nam
fimus — 18 laetamen vocatur В || 18 Nee sane — p. 199, 2 arari convenit B.
14s. alibi] Verg. A. VII, 526: Horrescit strictis seges ensibus |
19 s. Varro] Л. B. 129.

^
 IN VERG. GEORG. I, 1. 2. 199

rerum rusticarum (I) libro: Prata purgari, salicta seri, segetes

arari convenit, et infra: Seges dicitur, quod aratum, non-
dum satum est. Accius in Atreo: Si in segetem deterioreni
datae sunt fruges. Cicero de re publica libro V: Tum in
optimam segetem praeclara essent sparsa semina, et in б
Horteusio: Ut f non segetes agricolae subiunguntur aristis
multo ante, quam serant. Postremo ipse Virgilius <Чт. I, 47 s.)>:
Ilia seges demum votis respondet avari Agricolae, bis
quae solem, bis frigora sensit non dubie de terra arata dixit.
QVO sidère idest quo tempore vel cuius sideris ortu (vel ос- ю
casu); ex sideribus enim témpora colliguntur. In his quattuor
versibus primis IUI agrormn genera sunt: quid faciat: arvus;
verteré: consitus; conveniat: pascuus; sit pecori: floreus.
2. verteré arare, [mycenas civitas Graeciae, in qua vites
optimae nascuntur. Item] Maecenas [Maecenatis facit], in cuius 15
honorem Geórgica scripsit. vlmisqve adivngere vîtes. Proprie
enim vites ulmis maritantur, ut ipse <G. II, 3(31)>: summasque
1 (I) ex В supplevimus : segitee, corr. segetes Лг segites P 2 quod] q" JV 2 s. non-
dum] nudum P || 3 AcciusJ acius || AtreoJ atrio |¡ Si inj sine P || segitem, corr. sege
tem JV' 4 dataej date frugesj spuges и 4 s. in optimum] inobtimam JV || 5 segetemj
segitem [| preclara P || semia JV femina P || ö s. et in ostensio, corr. m. III
ortenso P Э in ostenso N || tí segites, corr. segetes JV segiter P\\ agricolaej
agriculiae P || subgunguntur JV || aristris, corr. -tis JV aritris P || 7 quam serantj
i| serant JV quis erant P [| postrimo P \\ 8 IllaJ ille || respondetJ res P res N
auam, corr. auari JV auam P || agricole, cole in ras. m. II N agrico P || 9 quaej
q; corr. q m. UN que P || f'rigora] frí |¡ sensit] sen P sent N\\ dubie | dubiae :
10 idest от. PG || vel cuius sideris ortu vel occasu от. S \\ 10 s. Quo sideris
ortu vel occasu idest quo tempore; ex sideribus enim témpora colliguntur В
10 sederie, corr. si- т. II P\\ 10 s. (vel occasu) ex В addidi || 11 enim temporal n
in tùpora (té mgll P) XP\\ colleguntur, corr. colliguntur N colleguntur PG !'
12 primis от. Ti || ПИ от. Л' || agrorum genera sunt] agrorum sunt genera В
genera agriculturae sunt G || quod Л^Ц faciat: arvusj fä aruus P famaruus N\
13 conueniet N || lit jieccori P |j 14 vketere arare от. G vekteue ntQirpcaaniiug
arare tía 0 [mycexah — 15 nascuntur. Item] om. G || Micaenas Лг Micenas P\\ civi
tas | cium, corr. ciuit N ciul P || greciae, coir, grecie JV greciae P || 15 optimae]
optime || micenas G inicoenas Лг тессепав J' || | Maecenatis facit] от. G J
meccenatis JV meccenatis P || uius JV || 16 Geórgica] grecia NP || scrip G ¡¡
VLMisQVE — p. 200, 1 tabulata] maritantur ut ipse ulmisq adiungere uites Propria
■ii- uites ulmis sunmiosq sequi ablata {corr. tabulata) JV || Proprio] propriae.

10 quo tempore — 11 colliguntur tíB, || 11 In his quattuor — 13 floreus В

14 vekteee arare Btía \\ 16 Proprie — 17 maritantur, cf. tía.

2 et infra] В. В. I, 2!> \ 3 Accius in Atreo] Cf. Tragicor. Lat. rel. éd.

Iiibbeck I p. I'M v. 673 s. (Attius, ex incertis fabulis XVIII, ex Cicerone): Probae
etsi in segetem sunt deteriorem datae Fruges, tarnen ipsae suapte
natura enitent || 1 Cicero de re publica] Deest apud OrcUium || 5 s. et in
Hortensio] Cf. Nonius, ed. f.. Mueller I p. 648 s.: Ut enim segetes agri
colae subigunt aratris multo ante, quam seraut.
 200 BREVIS EXPOSITIO

sequi tabulafca per ulmos. Et secundum Italiae situm locutus

est, in qua rites altius elevantur. Sic alibi <(G. II, 89>: Non
eadem vindemia arboribus pendet nostris, vel quia in Italia
arbores sunt ingentes.
5 3. QVAE CVKA BOVM. In sequenti epexegesis est, ut hoc sit
cqui cultus habendus sit pecori', quod est 'quae cura boum': aut
certe xax ¿%о%^у ait boves et postea intulit cetera pécora, ut maius
animal separaret a minoribus, si cut de hominibus facit dicens
<A. I, 30>: relliquias Danaum atque i. A.
io HABENDO dum habentur, ut habeantur. qvi cvltvs. Cultum
posuit pro cultura. Cultura enim in animi constat intensione,
cultus autem in ipsa operis diligentia, ex quo verbum nimirum
illud in consuetudinem pervenit, ut pécora 'culta' dicantur.
4. EXPERIENTIA usu nata doctrina, notitia scientia. PARCIS
15 idest servatricibus, quae mella custodiunt.
5. vos о CLAEissiMA. Sunt, qui Solem et Lunam volunt in-
tellegi. Stoici autem dicunt, non esse nisi unum Deum et unam
eandemque potestatem, quae pro ratione officiorum nostrorum variis
1 sequit ablata P || ulmus, corr. m. I ulmos P || et hoc secundum Sa
и
secundum S || et sects italiae situm G et fit ales itum P et ñtalie situm,
corr. et secundum italie situm N |j locutus, corr. m. II loquutus P loqu'tus N |
2 Sic alibi — б ut hoc sit от. G | 3 uendemia P || pendet nostrisj pen
nos || б qvae] quare || bouum || Inj aut in S || in eequenti epexegesis est S inse-
quentiae rex exhigisset (exigisset N) NP || hocj b autem N h autem P || 6 quij
que P q N || habendus codd. et Servil codices nonnulli habendo S || pecori/// P ¡j
quodj q P q N cp G || que P || bouum NP | 7 каг' i£o%r¡v\ cat hexochen S
catacen G cataroen NP \\ aitj aut P || caetera N ¡J pécora Sa от. S pocora,
corr. pec- N || maï N || 8 separaret a minoribusl minoribus non separetur В || se-
peraret G || dicens от. G || 9 relliquias (sic) G rehquiasque P reliquias qN | atque j
•a- G I i. a. G id NP inmitis Achilles. Gallus dicit В || 10 habejtoo — habean
tur от. G || habendo autem dum Sa | habentur ut от. В Q qvi #vltvs. CultumJ
qui cultum NP | 10 s. Cultum posuit от. В || 11 pro culture, corr. m. II -rç P
enim costat in animi G || enim от. P || anima P || intensione N intentione В
12 operisj opera N\\ ex quo — 14 scientia от. G | ex quo, corr. ex quibus N
ex eo В || verbumj uerbis N |] 13 dnî, corr. dnr N dictentur et dicuntur В \¡
14 Eperientiae usu doctrina natura N Q nataj natura codd. et plerique Servit
libri I actus rei usu nata doctrina В || noticia P || 14 s. pabcis autem servatricibus
(autem deest in Servii cod. L) S || 15 servatricibus frugum В et Servit cod. V
servatricibus frugi S || que NP quia В || mellaj mel В || 16 Vos o ow. ff |
о clarissimaj ó clä NP || lumina post clarissima add. G ¡ 17 autem от. S \\ unum
om. G || et unamj et nûa P || 18 eandemque от. G eandae qui, corr. eandem
que N || esse potestatem S || quaej q; 'N q, P\\ uaris P.
1 Et secundum — 3 nostris S || 5 In sequenti — 9 atque inmitis Achilli $|| 7 s. ut
maius animal — 9 atque i. A. В | 10 dum habentur ut habeantur SB \\ 11 pro cul
tura — 13 'culta' dicantur В 14 usu nata doctrina SB notitia scientia £ | 16 ser
vatricibus — custodiunt SB || 17 ss. Stoici — p. 201, 2 Proserpinam dicunt Ä
2 alibij Verg. G. II, 89: Non eadem arboribus pendet vindemia
nostris.
 IN VERG. GEORG. I, 3—9. 201

nominibus appellator. Unde (Solem) eundem Liberum, eundem

Apollinem vocant. Item Lunam eandem * Proserpinam dicunt,
secundum quos pro Sole Liberum, pro Luna Cererem invocavit.
6. QVAE dvcitis ANNVM idest quorum cursu témpora con-
putantur; nam per Lunam menses, per Solem annus ostenditur. б
7. alma pulchra ab alendo, ceres a creando dicta. Aut per
Liberum masculos Deos, per Cererem feminas Deas significat. si
pro siquidem; nam csi' confirmantis est.
8. СНАОШАМ quia in Chaonia, in regione Epiri, priusquam Ceres
frumentum invenisset, antiqui homines glande vescebantur. Et 10
modo speciem pro genere posuit; non enim in Epiro tantum glandes
fuerunt aut de solo Achelonio homines potaverunt. (arista).
Arietam pro frumento posuit, cum proprie ab ariditate sit dicta.
9. ACHELONIA. Achelonius fluvius Aetoliae; non quod ipse
solus vino sit mixtus, sed ipsum pro qualibet aqua posuit. Sive, 15
quoniam ex Océano et Thetide multis genitis fluviis hie primus

1 appellatur S appellantur, n eras. N appellanturP6?|¡ (Solem) exSaddidimus\\

eundem Solem eundem Liberum S, ubiprius eundem secludendum esse Thilo satis pro-
babiliter eonieeit || 2 ApollinemJ apot G aptiñ N apolö P || eandemj eundem, corr.
eandem N eundem P | eandem * Proserpinam] eandem Dianam, eandem Cererem,
eandem Iunonem, eandem Proserpinam S || proserpina G perserpinnam NP j|
3 secundum quosdam В ||-f quo pro P si pro quo, corr. sicundum quod N ||
pro Sole et Luna Liberum et Cererem S || Liberum] lib NP || Luna] luñ G || cae-
rerem N || inuocabant G | 4 qvaeJ quo P q ; corr. q N || annvm idest] an i- P
annim N || quorum cursu témpora conputantur от. G | 4 s. conpotantur P [|
5 menses] mensis plerique Servii codices messes, corr. menses N [| annus osten-
diturj annos В || 6 alma — a creando dicta от. G || pulcra N | 6 s. Aut per Libe
rum — eignificatj Liber et Ceres Sol et Luna accipiuntur, ut per Liberum
masculum Deos significaret, per Lunam vero feminas Deas В || Aut perj ap,
corr. aut per Лт ар, corr. т. IL ají P || 7 deos N \\ etas N \\ significatj sigñf ; G
sign P signs N ¡| 7 s. si pro — confirmantis est от. G [[ Si autem hic pro siqui-
8
dem Sa Si siquidem SB || 8 nami N \\ 'si'J 'si' modo Sa | nam confirmantis
est 'si' В || confirmantis] confirmatus P | 9 chaokiamJ cuboniam, corr. caho-
niam N U quiaj i- q< G || eperi, corr. epiri N eperi PG \\ priusq N || 10 antique,
corr. -qui N§ homine ^T|| glandej grand N \\ uescaebantur N\\ 11 non -n- corr.
non h N non n« P || epero, corr. epiro N epero PG || tantumj tam P '|
grandes JV О 12 achilonio coda. Acheloo S | potare consueverunt vel consue-
verant S || (arista) от. | 13 Aristam — ait dicta от. G || Aristam modo pro fru
mento posuit. Et adfectate ait pinguem aristam, cum proprie S \\ propriae NP
ab aritate P || 14 Achelonia В achilonia NG achillonia P || Achelonius В
achilonius NG achillonius P || namque achilonius, от. fluvius Aetoliae non
quod ipse G Ulud namque ex ultimae verbi praecedentis syllabae dittographia
et diwbus vocdbuUs apud Vergilium sequentibus miscuit uvis per litteras initia
les scriptis ortum esse videtur | etoliae P etolie N от. В || 15 possuit || 16 ociano,
corr. océano N ociano PG | thithide G titide NPj fluuius, corr. fluuiis JV
flunius P.
3 secundum quos — Cererem invocavit SB \\ 4 quorum — 5 ostenditur S ¡|
6 pulchra В | ab alendo В ab alendo — creando dicta S || Aut per — 7 Deas
significat В И 8 siquidem — est SB || 10 s. Et modo — 12 potaverunt S \\
13 Aristam — sit dicta S \\ 14 Achelonius — 15 aqua posuit B.
 202 BREV1S EXPOSITIO

natus est, in honore eius omnia Achelonia dicta est aqua, pocvlaqve
inventis aciielonia MISCVIT wis. Stapliylus enim, Oenei regis
pastor, cum videret caprum saepius a grege discedere et pleniorem
revertí, secutus uvam depascentem invenit, quam decerpsitet gustavit;
5 cuius dulcedine inductus earn expressit, et cum humorem eius
bibisset, quem et suavem sensit * ас per hoc de Acheloo Ilumine,
in cuius ripa uva fuerat inventa, aquam miscuit vino, atque ita
cum potum optimum fecisset, speciem uvae et potum obtulit regi;
quae cum ille probasset, uvam inventorie nomine {etaq>vl.r¡v) vocari
10 iussit, vinum Graeco verbo olvov a suo nomine appellavit.
10. ET VOS AGRESTVM PKAESENTIA NVMINA idest propitia, ut
<(E. I, 41): Nee tarn praesentes alibi cognoscere divos,
quorum praesentia favor est; et bene de diversis rebus dicturus
diversa invocat numina.
15 11. FEKTE siMVL pedem idest cferte' aut simul venite aut
date carmini meo facilitatem, quod utique pedibus continetur, ut
sit 'ferte pedem': metricam praestate rationem. favni Dii silvestres.
Faunus et Fauna, Dii Latinorum, soliti fari, et a fando Fauni
sunt dicti.
20 dryades arborum Nymphae.

1 achilonia PG adehilonia, corr. achi- JVJls. pocvlaqve _ vvrsj Pocula

et rt. G |] pocula q N pocolaque P || 2 achilonia || Staphylus euim OeueiJ Ouista
enim filius ynen G Ouista ii. filius synenen P Ouista n {corr. n) filius ynen N
3 sepius || discederej discere G || plenioremj plenior PG pleniua N || 4 uvamj
uuiam P || quamj q N qui P || 5 duleidine , corr. dulcedine N duleidine P
expsit NP || 0 quemj quia N q/7 , corr. ц т. II P || suavemj suaue NP [| Pctst
sensit nonnulla intercidisse palet || per hocj per h N || AchelooJ achilo |¡ 7 in
venta от. N И miscuit, t in ras. P || atq N || 8 spetiem, corr. speciem m. II P
potumj potum optimum G, cf. praecedentia || optulit N \\ 9 quaej qui || (aza<pv-
Iriv) от. I nomine appellauit uoeari, vocabulo appellauit ex sequentibus prae-
repto N \\ 10 greco || uïvov\ ynon || 11 egrestum, corr. ag- JV || praesenti -i- a P
presentía t a, con: presentía N || nvminaJ uumina fauni G \\ propitia j a pro-
pitia NP || 12 tamj tamen JSrP || cognoscaere N || diuos, о »n. Il in rag. P
13 quorumj super quorum N sup quorum P || presentía P psentii* X || favorj
i'auorum G || rebus от. G || 14 diversa invocatj diuersam uoeat N || 15 idestj
•i- est NP || fertej pedem ferte plerique Servii codices || ferte aut от. G || aut
simulj así mul P um (corr. я) simul N || 15 s. aut date S adiuuate codd.
16 facultatem N \\ quodj ц P q N | 17 ferto Лг || préstate G praefata, corr.
praestate N praefate P || Dii silvestres Ыс от. G\\ 18 Dii Latinorum, soliti |
dilati G || fani, corr. fari N || 19 dictij dicti idest dii siluestres G \\ 20 dkyadbs
arborum Nymphae от. G || driades NP |] nimphe, corr. m. III nymphe P
nimphe N.

2 Staphylus — 10 a suo nomine appellavit | Similia, sed non eadem, upitd

Sa (p. 132 , 10— 14) leguntur || 11 idest propitia — 14 numina »S' || 15 'ferte'
— 17 rationem iS' || 17 Dii silvestres В || 18 Faunus — 19 sunt dictij Am
plióla upvd Sa (p. 133, 4—7) leguntur.
 IN VERG. GEORG. 1, 10-14. 203

13. FVDiT EQWM. Quoniam ab Ope pro Neptuno sit equus sub-
positus Saturno, sicut lapis pro love, convenit huiusmodi historiam
dicere et Neptunum invocare, quod de natura equorum dicturus est.
12. cvi prima usque 14. neptvne. Quia Neptunus in Thessalia
scopulum tridenti percussit, ex quo equus Pegasus vel Scyphius 5
nomine prosiluisse dicitur, ut alibi ^A. VII, 691. IX, 523^: At
Messapus, equum domitor, Neptunia proles.
14. et CVLTOR NEMORVM. Aristaeum invocat, Apollinis et
Cyrenes filium, quem Hesiodus dicit Apollinem pastoralem fuisse.
Hic, ut etiam Sallustius docet, post laniatum a canibus Actaeonem ю
filium matris instinctu Thebas reliquit et Ceam insulam obtinuit
primo, adhuc hominibus vacuam, postea (ea) relicta cum Daedalo
ad Sardiniam transitum fecit. Item: pingvia ceae. (Cea) insula
Aegaei maris est, quae primo dicitur (a) Nymphis habitari, ideoque
et Hydrussam dictam, postea a Ceo Naupactio Ceam appellatam, 15
in quam Aristaeus ex Arcadia venisse fertur et responso patris

1 fundit NP || eqwmJ qum N || аЪ Ope В ab ioue G ab ioue ioppe NP ||

equual aequus NP || 1 8. subpostu/y, coït. m. II subpositus P || 2 sicut от. Ii || pro
love lapis В || convenitj hic convénit В || huiusmodi historiam dicere et от. В
3 dicaere N || Neptunum invocare de equis dicturus. Iunilius dicit ceteris
omissis В || quod dej quid e || equorum, corr. m. II aequorum P aequorum N ||
dicturus estj dictus est PG dicti est, corr. dictus est JV || 4 peimaJ primum ||
n
neptune qm eptunus N neptunus que neptunae P || quiaj quoniam В || neptun',
n' m. II G || 4 s. in tessalia scopulum add. m. II G || in Thessalia — percussitj in
principio terram percussit tridenti В || tessalia PG thessalie JV II 5 ex quo] et
inde В || equus, corr. m. II equus P || pegassus G pergassus NP || vel Scy
phius nomine от. В | ScyphiusJ sciphus P schiphus N cifuf G Cf. de hoc
nomine schal. Pind. Pyth. IV, ¡¡46 et Tzetzen ad Lycophr. v. 7(17 || 6 prosiluisse
diciturj prosilivit В || alibi. At от. В || ÀtJ ad , corr. at JV ut P || 7 equumj
aequm P || neptuniam, corr. -ia NP || proies, Iunilius dicit В || 8 aristêum
invocatj uocat G || idest Apollinis S || apollonis P appollonis, corr. -inis N I
9 CyrenesJ cirine G cerere NP | quemj q; corr. q N quam G || hessiodês P
hessiod G || appollmem N || fuisse от. S || 10 etiam от. G || salustius || post|
p N || laniatumj lamitum N \\ к G || actheonem PG adtheonem JV| 11 instinctu
ThebasJ instricto thebas N instri et uthebas P || reliquid NP || etj et N \\
cheam NP | insolam, corr. insulam N insolam P || obtenuit P || 12 (ea) ex
Servio supplevi \\ dédalo G didalo P diabolo N || 13 sardinam N sardineam G \\
pinguiae, corr. -ia N pingua G || ceae I ceae i-, i- eras. N || (Cea) ex Sa addidi I1
13 s. insula Aegaei marisj Cea vero insula in Aegeo mari Sa |J insola, corr. insula N
insola P II 14 egei || quaej que NP \\ primoj prima || diciturj dt N || (a) Nym-
phisj nimphis | 15 HydrussamJ h'idrussam P idras sam N id rursû G || a ceo
naupaucorü N a ceo naupau corfl P aceon aupaucorü ff || 16 in qua G inqiens,
XL
corr. in q .W|| aristeus PG aristheus ^|| arcadeia, corr. -dia N- arcadeia P.

1 Quoniam — 3 dicturus est В || 4 Quia Neptunus — 7 proies В || 8 Ari

staeum — 13 transitum fecit S \\ 13 (Cea) insula Aegaei maris similia Sa,

9 HesiodusJ fragrn. CXLIV p. 336 Markscheftel | 10 SallustiusJ Hist. II,

5 В., 7 sg_. Kr.
 204 BREVIS EXPOSITIO

Apollinis monitus. Qui ex pecoribus usum lactis invenit et mellis

studium apium solertia consecutus est.
15. tee CENTVM pro multis. NivEi candidi. dvmeta áspera.
16. LTCAEi montis Arcadiae.
5 17. pan oviVM cvsTOS. Pana Pindarus ex Apolline et Penelopa
in Lycaeo monte editum scribit, qui a Lycone, rege Arcadiae,
Lycaeus nions dictus est. Alii ex Mercurio et Penelopa natum,
comitem Dianae feras solitum a cubilibus excitare et ideo capri-
pedem figuratuni, quo facilius densitatem cursu posset evadere.
10 Cicero ait in IUI Verrinarum, Liberi esse filium. Alii eum ex
Aethere et Iunone, Apollodorus * sine parentibus eum fingit,
quoniam Universum, idest го жар, huic Deo sit adtributum. Cornua,
quibus solis circuli lunaeque designantur; pellis maculis distincta,
quae variam désignât imaginem siderum; inferior pars corporis
15 hirsuta, ut situs terrae; cum fistula est, quoniam flatus ventorurn
ex eo oriuntur; metus vero ad repentinas fugas Panicus dictus
propter subitam aeris commotationem. Eundem volunt etiam lani-
ficii repertorem, a quo dictas paniculas. Denique Virgilius ex eo

1 apollonis P appollinis N || monitus. QuiJ monitusq. ; P molitua q N

fort. leg. monitisque || peccoribus P || ussum P || 2 apium, corr. apum N || soler
tia G J 3 ter centvm — 4 montis Arcadiae от. G || ntveiJ nugei, corr. niuei N
asperaj áspera pascua, spineta В | 4 lycaeiJ licai P lica -i- N || montis S
montea codd. || archadiae P arcadie N [I 5 pinda-2). N || polline N polline P
penelopa N^ 6 licaeo P lieço G liceo N ¡| ecribit G В scripsit NP\\ qui aj
quia P qui ff q JT || licone NP alicone G || arcadie N ar chadie P || 7 LycaeusJ
locus || est от. G || Alii exj alnex P atn. ex N || mercorio, corr. mercurio N
mercorio P || 8 deane, corr. diane N deanne P1| á G |l excitari N |] 9 quoj qua G
que P q Лг|| 10 CiceroJ La cero, corr. cicero N$ Alii eumj alneum, corr. alii
eum N alneum P || eum от. В \\ 11 ethere G haetere P aeterei, i eras. N !
IunoneJ Oenone B, cf. scM. Bern. p. 846 adn. || apollodurus G appollodurus N \
fingit | sinit G || 12 unüsum N || топая G tonan N TOTian P || eornuam P |]
13 quibus J q G |j circuli от. G \\ luneque NP || distincta, quaej distmeta-
que NP || 14 uariamj uarim, i m. II in ras. P uarï N || siderumj sideï P
Si dixerint N\ pars| pràs P || 15 hisfuta P \\ terre NP\\ 16 eo от. G || metus]
mutus, corr. matus N || Panicus dictusj panicus G panidicus dici P panidiciis
dici N I 17 propter subitamj pro subitánea G \\ eris N ¡| comotione G
¿olunt G Q 17 s. lanifici, postr. im. II in ras. P lanifice, carr. ci N Q 18 aj
ait' P || quoj que, corr. quo JV|] dictas] dictus N от. G || deniq N.

3 pro multis В || áspera В || 4 montis Arcadiae S || 5 Гама Pindarus —

6 editum scripsit В || 10 Alii eum ex Aethere et Iunone B.

5 PindarusJ Cf. Bergk. poet. lyr. Gr. éd. IV I p. 406. || 10 Cicero ait in IUI
VerrinarumJ Ciceronis locum male confudit commentator, cf. Act. II I. IV, 57
§ 128, ubi de Paeanis signo ex Aesculapii aede oblato et de Aristaei simulacro
ex Liberi templo rapto et de Libero, Aristaei patre, agitur || 11 ApollodorusJ Apud
Apollodorum 1, 4, 1 lovis et Thymbridis filius dicitur, guare lacunam statut.
 IN VERG. GEORG. I, 16—18. 205

<G. Ill, 391 s. y-. Muñere sic niveo lanae, si credere dignum
est, Pan, Deus Arcadiae, captara te, Luna, fefellit.
si siquidem. maenala idest mons Arcadiae.
18. tegeaee vocativus est a dirivatione Tegei, oppidi Arcadiae.
Et 'Tegeum' tribrachys est, 'Tegeaeus' paeon primus. 5
ADSIS О TEGEAEE. '0' Subdistinguendum ПОП est. O TEGEAEE.
Tegea, Arcadiae civitas, ut apud Pacuvium in Atalanta: Tegea
Arcadiae civitas calumina antiquum oppidum. OLEAEQVE
inventées. Sunt, qui dicunt, Athenis prolatum esse olivae гашиш
a Minerva [quae terrain percussit et erupit oliva]. Sunt, qui 10
putant, olei numorem idcirco Minervae convenire, quia nulli possit
misceri incorruptus et integer, conparabilis Virgini Deae, quae ex
uno parente dicatur esse progenita, quam sapientiam interpretantur,
virtutem inviolabilem, ut Homerus. Cum ergo inter Minervam et
Neptunum de terra Attica esset contentio, primum Minerva in arce 15

1 muñera N || sic NP || lane si creddere P lanç sic credere G lanesio

reddere N 2 archadiae P arcadie N captû te G captante P ¡| lunam P lunae N
3 st siquidem. maehala idest mons Arcadiae от. G II menala P menalea, corr.
-la N || archadiae P arcadie N || 4 Tegeae uero a diriuatione. ê. q. ë. tegeeus
á tegeo oppido G || tegeae PG et temgeum tegee N || vocativus — oppidij diri-
vatum (vel dirivativum) a Tegeo oppido В | Tegei .S' tegeo (от., in marg.
suppl. m. I N) libri || archadiae P arcadie N \\ 6 Et Tegeum — 6 subdistinguen
dum non est. о TEGEAEE от. G || tribacis, corr. m. I P tibrachis N || tegeus NB
tegeos P | peon PB peom, corr. peon N \\ primusj rimus P \\ '.- post primus
habet unus N || Tegeaee (vel tegeae vel tegeus vel tegei) paeon tertius S II
6 adsis о tegeaee. oj ad fi fo tegem 6 N adno tego, corr. m. II P || subdistin-
gendum P | non est] nonü P nn N || tegeaeeJ tegeç NP || 7 arcidie, corr. ar
cadie N arcidiç, rci m. II in ras., e m. II P|| civitasj ciuï P ciuim, corr.
ciuit К H pacubium G paucubium P pauciuium, corr. pauciuium N \\ Atalanta]
athlanta NP antlanta G \\ tegia, corr. tegea N tegia P | 8 archadie, corr.
m. II — die P arcadie N II civitasj ciuts G ciuim, corr. ciut N ciuim, corr.
m. II ciûi P I calumina antiquum oppidumj et rt. G \\ oppidumj opidum NP ||
oleaeqveJ oliuaeque P oliueq ; N oliuae minerua G II 9 SuntJ fi , corr. t N ||
athinis P | oliue NP || 9 s. ramum aj ramuan, corr. ramü a N \\ 10 [quae terram
percussit et erupit oliva] от. G В, quare seclusimus \\ quaej que NP || terra,
corr. terram N terra P || percusit N || erupitj eripuit NP || 11 olei humoremj
oleinomorem P | idcircoj -i- circo P -i- tircü (corr. -со) N || merue N || quiaj
q N quod В || 12 miscerij miscere P miscaere N || quaej q N que P || 13 pro-
genitaj genita G || dicatur esse progenitaj progenita est В \\ quaml q P q N :
interptantur PG interpretauit N | 14 ut Homerus. Iunilius dicit В \\ inter]
ipiter P J 16 AtticaJ acta G actia, corr. acta JV actia P || essetj ëe ^P|| con-
tensio N conteneio P || Minerva inj minueruam, corr. т. II miuerua in P ||
arcae, a post. m. II P.

3 siquidem В J mons Arcadiae SB || 4 vocativus — 5 paeon primus S et

partim В Q 9 Sunt, qui dicunt — 14 ut Homerus B.

1 apud Pacuvium in AtalantaJ Deest apud Ribbeckium || 14 ut HomerusJ

Hoc a schuliasta generaliter dictum videtur.
 206 BREVIS EXPOSITIO

Athenaruin olivae arborem protulisse fertur, tum Neptunus iratus

mare in civitatem misit, postea per Mercurium rogatus sedavit
iracundiam. Ita demum Athenae dictae sunt ob victoriam Minervae.
19. PVEK MONSTKATOE АЕАТШ VNCi. Alii Triptolemum, Celei
6 filium, dicunt, alii Osirirn putant, * ob quam ab Aegyptiis inter
Déos sit relatus. Triptolemus, Celei, regis Eleusinae, filius fuit,
qui usum serendi primus invenit et mortalibus tradidit. Bene
autem de nomine tacuit et generaliter ait 'puer'. Nam non unus
aratrum in toto orbe monstravit, sed diversi in diversis loéis.
lo 20. silvane. Silvanus Deus silvarum, quem quidam Faunum
dicunt. Hic adamavit puerum, Cupressum nomine, qui habebat
mansuetissimam cervam. Hanc cum Silvanus nescius occidisset,
puer dolore extinctus est, quem amator Deus in cupressum arborem
eius nominis vertit, quam pro solatio portare dicitur. Hunc Silvanum
15 quidam funebrem Deum arbitrautur et ideo cupressum tribuunt ei,
quia eadem arbor apta sit funeri ob radicum infirmitatem.
21. DiiQVE DEAEQVE. Post specialem transit ad generalera

1 ethenarum N || oliue, corr. m. II oliuç P oliue N || tumj cum || Neptu-

nusj neptus P || 2 mercorium NI' || rogatusj rogat N || sedavitj seda corr.
m. I P sed au G || S iracondiam P || demiona ethene N || athene P || dicte NP ||
uiatoriam N | minerue N || 4 monstratur, corr. m. II -tor P || vnci от. G I,
Alii Triptolemum — putantl Alii Triptolemum, alii Osirim volunt S |l 4 a. Alii
Triptolemum, Celei filium dicuntj Triptolemum dicit, Celei filium В || tripo-
telemum P triiotelemum, corr. triptolemum N tleptholemum G || CeleiJ calei P
ú ossirim || patant N | ob quam codd. et В Exciderunt nonmdla, quibus Osiri-
dis inventi vocabulo generis feminin* adhibito mentio fiebat |] egiptiis G aegiptis P
egiptia N\\6 déos GB duos N duos P \\ triptelemus , corr. tripto- N tripo-
telemus P tleptholemus G \\ EleusinaeJ elius sine, corr. eleusine Лг elius sine P Ц
7 qui от. N \\ ussum, corr. usum N ussum P || serenti, corr. -di Лг У invenit et
от. G II 8 tacuit de nomine В |¡ de noè iV^ denoc P | quia non unus В \\ 9 ara
trum от. G || in totoj toto S || monstravit, sedj monstraû set, corr. monstrauit f ; A"-,
diversi от. NP || in diversis locis от. В \\ 10 Silvanus от. В || est silvarum S 11
quidam от. G || 11 amavit S || puer, corr. pueH- N puer P || cupsum Лг cum-
preeum P ciparissum В Cyparissum S || 12 mansuetissimamj mansuetudinem,
corr. mansuetissimam N || nesciuis P || occidissit P || 13 puer est extinctus do
lore 8 puer extinctus dolore, от. est В || convertit in cupressum arborem eius
nominis В || cupssû G cupressu P cupsum N || 14 uestit, corr. uertit N || quamj
quod, corr. m. II q P || salatio, corr. -sol. N \\ 15 funebràem, corr. m. II P
arbitranturj putant G || cupssû G cuiiipsum, corr. m. IIP cupsum, corr. cup
sum N I eij et P | 16 quia eademj qui eadem P q de eadem, con: qd eadem N
17 dhqveJ Diiq JV" Dii G | dkakqveJ deae N diae, corr. m. II deae P fl PostJ
pro, corr. post .ДГ || Post specialem — invocationemj Post specialem invocatio-
nem transit ad generalitatem S Post specialem invocationem generaliter dicit В
a
specilem N || transiit G et Servit cod. P.

4 Alii Triptolemum — 6 sit relatus В et partim S || 7 s. Bene autem — 9 in

diversis locis SB | 10 Silvanus Deus silvarum SB || 11 Hic adamavit — 14 por
tare dicitur SB || 17 Post specialem — p. 207, 1 praetereat SB.
 IN VERG. GEORG. I, 19—24. 207

invocationem, ne quod numen praetereat. Quod autem ait: studium

quibus arva tueri et reí., nomina haec numinum (in) indigitamen-
tis inveniuntur, idest in libris pontificalibus, qui et nomina Deorum
et rationes ipsorum nominum continent, quae etiain Varro ait. Nam,
ut supra diximus, nomina numinibus ex officiis constat inposita: 5
verbi causa ab occatione Deus Occator dicitur, a sarritione Sarritor,
a stercoratione Sterculinius , a satione Sator. tveri pro tuendi.
22. non VLLO semine PEVQES idest non iactas a nobis.
24. TVQVE ADEO. Ad Augustum adulatur, quem vivum inter
Deos nominat et voeat, nee tarnen totum adulationi dandum, sed 10
(et) veritati. Nam cum omnes Imperatores post mortem (sint)
inter Deos relati, Augustus vivus divinos honores meruit, quod
etiam Horatius testatur dicens: Praesenti tibi maturos largimur
honores Iurandasque tuum per numen ponimus aras. Unde

1 inuocatione G || ne quodj ne qNd G ne q JV ñeque P || numenJ nomen,

corr. numen JV nomen P || pretereat JV \\ Quodj q////, corr. m. II ц F que JV
erl
q< G И aitj dieit S || 2 tueri etj tum est P tû-f-, corr. tu — JV || rel.J rt. G
rerum NP || nominaj numina || haecj aut G || numium JV || (in) ex S supplevi-
tbus || indegitamentis GN indegiteementis P || 3 idestj i- -4- NP || pontificia-
libus, corr. -calibus JV || quij q G || et от. В \\ deorum N || 4 nominum ipso
rum В |j nominumj nom G || quaej que P quod JV || aitj dicit S || 5 supraj aupa,
u t». II JV || nominibus , corr. num- N nominibus P \\ officis P oficia N || con
stant, corr. constat N constant 6? | 6 verbi causa ab occationej uerbi a
(a G) uoeatione || verbi causa ut — dicatur S || OccatorJ uoeatur GP uoea-
tua Л* I uoeatione et uoeatur et Servit codices nonnulli habent || tí s. a saritione sar-
ritor. á satione sator; от. a atercoratione Sterculinius G a sirrationes arritora
stercoraster colimus a rationea ator P a sirratione (corr. serr-) sirrator ast era
st {corr. serrator a aï ra et) colonius a satione sat' (corr. sat) N \\ 7 tveri
— 8 a nobis от. G J pro tuendi aut tuendorum Sa || 8 й nullo, corr. v
ullo N || idestj i- -t- || îactasj lectas P || aj á P || 9 tvqveJ tuq JV tuquàe, corr.
m. II P || Ad Auguatum adulaturj adulatur Augustum vel adulatur Augusto
vel adulatio ad Augustum Servit codices || agustum, corr. ag- JV agustum GP
adolatur G adolatus N adholat'//// P || quem vivumj quem uiû P que niuium JV fj
vivum от. S || 10 nominat et vocatj invocat S || née totum tarnen dandum est
adulationi S || adolationi || 10 s. sed (et) veritatij f' uanti, corr. f' ueritati 2V ||
11 (et) ex Servio addidimus || impatores , corr. imperatores N || p mortem N ||
(sint) ex Servio addidimus || 12 DeosJ duos, corr. deos N || relati/// P \\ agustua G
agustus N agustis P\\ vivuaj unius, corr. uiuus JV unius P от. G || diuinus,
corr. m. II -os P || emeruit aliquot Servit codices || quodj quem G q Лг ||
13 oratius GP || Praesenti tibij praesentibus P et Servii cod. H présentions Лг
praesenti G || 14 IurandasqueJ iucundumque P iocundumq: G iocundumq JV I
per numenj per nomen plerique Servii codices prae nomen P pro nomen JV
post nomen G.

1 Quod autem — 7 a satione Sator S | 2 (in) indigitamentia — 4 conti

nent SB || 7 pro tuendi В Sa || 8 non iactas a nobis В \\ 9 Ad Augustum —
p. 208, 2 interitum Augusto S.

4 VarroJ Ex Antiquitatum Herum Divinarum opere haustum | 5 supra

diximusj Cf. p. 200, 18 || 13 HoratjusJ Epist. II, 1, 15 s.
 208 BREVIS EXPOSITIO

male quidam culpant Virgilium dicentes eum aviditate dixisse lau-

daudi interitum Augusto.
25. incertvm est idest nondum scimus, qui Deus esse velis.
Nam Deum fieri, maximum est; in potestate habere, quis Deus
5 velis fieri, plus esse, quam maximum, constat, vrbisne inviseee
caesar idest utrum velis terrarum an maris an caeli imperium
possidere.
26. et te MAXiMvs idest totus, ut ipse <G. I, 329 s.>: Quo
maxima motu Terra tremit.
10 27. avctorem frvgvm. 'Auctor' ab augendo dictus, velut sator,
ut <A. VII, 49>: Tu sanguinis ultimus auctor. potentem.
f Ordo est auctorem. tempestatvmqve potentem. Aut bonarum
tempestatum, ut <A. IX, 19>: Unde haec tam clara tempestas?
Aut 'tempestatum' ait temporum, sicut ubique Sallustius [ait].
15 28. materna témpora MYRTO. 'Maternam' autem myrtum
propter Iuliam gentem dixit, quae a Venere traditur oriunda.
Veneris autem in honore et in tutela myrtus fuit.
29. an devs INMENSI idest totius. venias. 'Ерфатсх&д 've-

1 quidem, corr. quidam NP || culpantJ putantur NP || 1 s. dixisse — Augusto]

laudandi oitum interitum Augusto optasse Л' || dixissej dixit NP dix G
2 agusto GP || 3 idest om. G \\ nondumj mundum, corr. -i- nondum N mun-
dum P || velisj uellis || 5 uellis G uel li P ut lis N || quam] q<- G ц P que,
corr. qua N || 5 s. invisere caesab idestj inuiaere ces. id G inuisse caesar -i-,
corr. inuise caesar i- N inuis se cessam P || 6 utrum uellis NG ut remued-
lis P y terrarum S terram NP terrae G || an maris om. G \\ an caelij añ
ceili P || an caeli imperium possiderej imperium an caeli tenere et possidere G '
inperium N || 7 possedere P || 8 ipse om. В || 9 maxima] máximo G [ motu]
motum NP \\ terrât, corr. terra N terrât P om. G || tremit] frémit P fremat N
10 Auctor om. В || velut sator om. G || velut] uel ut NP || sator] satur N „
11 ultimum ^|| auctor. Iunilius dicit В || 11 s. potentem, f Ordo est auctorem
om. G fort. leg. modo nomen est, ut auctorem, cf. Sa: et 'potentem' modo
nomen est || 12 tempestatèmque N || Aut] Am, corr. Ä N || bonarumj honarum P
13 tempestatem P tepetestatë, corr. tëpestatv N || ut, t in ras. P ait, suprascr.
m. II ut G || haec] aut (= autem = B) & || 14 Aut om. NP || tempestatumj
tempestas G || ubiq N \\ salustius || [ait] om. ff S | 15 tempoha] temporum NP
om. G || mirto GP miro JV|| autem om. G || mirtum G || 16 propter Iuliam gen
tem] pro iliam gentem. Iunilius dicit В pro iulia gente G || quae aj q á G
q' aut, corr. q a N que aut P || 17 honorej honorem || tutela] tutelam G tu-
tellam NP |[ mirtus || 18 totius] totus P totius maris В || am devs inmensi idest
totius om. G || '£fi<jpc¡Tn«SffJ ы»фл1акос G €s4>kykocvc N €nikokocuq P (ultimae
istae N et P litterae vc et uq ex vocabulis verbum Graecum per adbreviationem
v. e. scriptis ortae esse videntwr).

3 nondum Bcimus — 5 constat S В 6 utrum velis — 7 possidere S || 8 totus

— 9 tremit В || 10 'Auctor' ab augendo — 11 auctor В || 12 Aut bonarum
— 14 Sallustius S 0 16 propter Iuliam gentem В | 18 totius B.

14 Sallustius] Cf. Cat. 7, 1; 17, 7; 53, 5; lug. 3, 1; 8, 1; 13, 7; 96, 1.

 IN VERG. GEORG. I, 25-32. 209
nias' magis, quam cfias', ut propriae magis sit, quam alienae
potestatis.
30. NVMINA sola COLANT idest magna, quasi melior sit futurus
et Neptuno et ceteris Dus marinis. thyle vix paucis nota insula
in Océano, quam idcirco noniinavit, ut longum ei et magnum 5
tribueret imperium. Alii putant civitatem in ultimis Hispaniae.
31. TEQVE SIBI GENERVM TETHTS. Ut solet, dixit: in honorem
inmortalitatis Deam uxorem adiungit, ut Aeolo Deiopeiam offerri
facit. Inconsiderate dicunt, quoniam haberet Liviani uxorem Caesar,
ipsam divam futuram: quomodo autem alteram offert? Nee ad- 10
tendunt ad illud, offerri quidem, sed ab eo non accipi. Non enim
semper id, quod offertur, accipitur. Tethys autem uxor Oceani et
mater Nympharum esse dicitur. Quod autem ait femat', ad anti
quum nuptiarum pertinet ritum, quo se maritus et uxor invicem
emebant, sicut et habemus in iure. 15
32. ANNE NOWM siDvs rel. Libram significat inter XII signa,
qua sol aequinoctium autumnale conficit, et eleganter 'tardis men-

1 quamj q G q////, m. II q P || fias ut, s et u т. II P || quamj q N

aleñe, corr. aliene N alêne P || 3 numena G || colantJ cot P col, corr. cot N
от. G II magna от. NP || quasij q si NP || futurusj furus N futurus, от. et G J
4 ceteris N | Thile N Tyle G Tile P || insola, corr. insula N insola P insula
est В I 5 eociano, corr. océano N octiano P ociano G || insula in ociano uix
paucis nota G [| quamj q NP qui В | ideircoj si -i- circo NP \\ nomimauit P j
magnum ei et longum В fl G tribuerat, corr. -et N \\ civitatemj ciuit G ciuit,
corr. ciut N ciui P || hispanie N | 7 sibiJ tibi , corr. sibi N tibi P || tythis P
thithis, corr. thethis N et rt G | in honorem] iuxta honorem В || 8 adiungit.
Iunilius ait £ | 8 eolo G oleo NP || deiopiam N diopiam, corr. m. II deiopiam
offeri G || 9 inconsiderate G inconsiderati NP || dicuntj dt G || haberetj ha
bere iV]]LiviamJ libiam | CaesarJ ces G caesari N cáesari, corr. т. II P\\
i
10 quomodoj quoniam NP \\ autemj a dis N dis P || 10 s. attendant G || 11 qui
dam N |¡ accepi, corr. accipi N || 12 id, quod] i- r¡ N que, corr. т. II -i- que P
Tethys — 13 esse dicitur. Quod autem ait от. G || thithis P thithis, corr. the
this Л" || autemj est S II ociani P pr. i in ras. m. II N || 12 s. et mater Nym
pharum esse diciturj Nympharum mater HB \\ 13 nimpharum N || Quod autem
ait 'emat'J Emat ait В || QuodJ q////, corr. m. II <\ P q N \\ 13 s. antiqum G ¡;
14 nuptiarum от. S || ritum pertinet В || pertineret, corr. pertinet iV|| sej si,
corr. se JV" || maritusj vir В meritus, corr. mar- N | 15 emebant. Galius
dicit В || emebant] Servit codices vel emebant vel coemebant exhibent | etj add.
m. II N от. S \\ 16 annk — interj Nouum sidus. sigùf. libram inter G || rel.J
ri NPl liberam, corr. libram N liberam P\\ interj in NP\\ 17 qua] quo, con-.
ж. //• qua P II solj in G \\ equinoctiuni GN aequinotium P \\ atumnale NP
eleganter Hardis mensibus' aitj Eleganter dicit tordis В || eliganter P eligan-
tur, corr. eleganter N \\ 17 s. mensibus от. G В.
3 magna В || 3 magna — 4 marinis S || 4 insula — tí imperium В || 7 in
honorem — 8 adiungit В || 12 Tethys autem — 15 in iure S || uxor Oceani В ,;
13 mater Nympharum В | 13 Quod autem — 15 emebant В || 17 eleganter
— p. 210, 2 vita tendatur B.
8 Aeolo Deiopeiam J Cf. Verg. Aen, I, 72. || 15 in iurej Cf. Isid. orig. V, 24,26.
Serril comm. Vol. III. Faec. II. 14
 210 BREVIS EXPOSITIO

sibus' ait, quasi futurum sit, ut, cum Caesar abierit in caelum,
hominum vita tendatur, ut in Bucolicis (IV, 12>: et incipient
magni procederé menses.
33. QVA ERiGONEM inter. Erudite et sapienter Virgilius
5 Scorpionis locum Augusto tradidit. Ut enim astrologi dicunt,
Scorpius in zodiaco duorum * locum tenet: nam chelae eius, idest
brachia extenta, dcodsx¿rr]v possident. Ita, si Scorpius contrahat
brachia sua et relinquat locum, quem inprobe occupavit, sine iniuria
cuiusquam Caesar in regionem caeli recipiatur. Nam [in] banc
10 partem signiferi kixgccv idest libram appellant. Bene igitur dat
Augusto regionem iustitiae. Modo ergo secundum Chaldaicos locutus
(est) dicens, posse eum habere locum inter Scorpionem et Virginem.
Nam Erigone ipsa est Virgo, quae inter XII signa esse dicitur,

1 quasi] q si N qsi P || ut от. В || cessar, corr. cesar Лг ces G || habierit,

h m. II P nierifc В abiecit, corr. abierit N || celum, corr. celum P || 2 hominum]
hominis G || tendantur, corr. -atur N || bucoti N bocoti P bocot G || 3 procederé
menses J ф- m. в || 4 qva| Qu, corr. Qu N от. G || f.rigonemJ Erigoneis G
eruditi, corr. m. II erudite P || uirginis, corr. uirgilius N | 5 agusto, corr.
au- Лг agusto G'P||dicuntJ dnï, corr. dnt N \\ 6 sodadico, corr. zodiaco Лг
sodadico P || duorum siderum В duorum siguorum й' || chelae eius idest bra
chial caelae eius i. brachia N caele ei ~ i. : brachia P celeae ei: intra
brachia G || 7 extensa G || ô(aSi%urr}v possidentj AWAKbNNOPOf sedent P
AW&KINNo possident N TOK6A6NO possident G Illud О in Gracci rerbi fiite
positum ex littera G = Graecum corruptum esse videtur \\ si от. NP Д contra-
chat, corr. contraat N contrachat P || 8 improbe G | occupavit] oecupaat, corr.
occupât N occubant P || iniuraa, corr. -ria N || 9 caeli recipiatur | caeli uocant
ci »
repiat G Illud vocantur vocabuli appellant, quod statim sequitur, glossam con-
tinere videtur, sed cf. etiam schal. Bern. || [in] ex praecedentis vocabuli Nam litt.
ult. ortum seclusimus || hancj anc N || 10 partem] partam P || signiferi | signiferis
Uzquv idestj rHNè»NKM. G R6NÊNTKM N reiV€NKà.l P Littera ultima ¡pro
■i- posita esse videtur; duabus, quae antecedunt, litteris Ko. vocabulorum verbuni
Graecum adbreviationem contineri susjncor || libramj liberam, e m. II N
lieram, corr. m. II P || appellant. Bene] appellantur b P appellantur t N I
igitur от. В II 10 s. dat AugustoJ agusto dat G || 11 agusto, corr. aug- N
agusto GP || regionon, corr. regionê Л' || iusticiae, corr. m. Il -tiae P || se
cundé iV|| caldaicos P caldaicas, corr. -os N kaldaicos G Chaldaeos S || 12 (est)
ex Servio petivi | eum, m in ras. P \\ scorpium S \\ uiginem, r m. I P\\ 13 Nam
Erigone — Atheniensis filiaj Ipsa est virgo Erigone, Icari Atheniensis filia;
inter duodecim signa esse dicitur В \\ erigione P eregione G || estj est et G ¡j
que P || dicitur esse G.

2 s. et incipient magni procederé mensesj Versus Vergilianus et a Sa lau-

datur P 4 Erudite — 9 recipiaturj Schol. Bern, ad v. 35: Eleganter Virgilius
locum Scorpionis Augusto tradidit. Aiunt astrologi, idest Chaldaei, Scorpio
nem locum duorum siderum in zodiaco tenere, et in locum, quem inprobe occu
pât, sine iniuria cuiusquam Caesar invocatur || 10 Bene — 11 iustitiae В || 11 Modo
ergo — 14 ipsa est Virgo S || 13 Nam Erigone — p. 211, 1 Atheniensis filia В.
 IN VERG. GEORG. I, S3. 211

Icari Atheniensis filia. Nam Liber Pater Icaro vinum pro hospitio
*, ut regiones peragraret et usum vini monstraret, Icarus autem
pastoribus dédit. Et pastores oppressi sunt somno. Quorum
parentes existimantes, eos veneno necatos, eum occiderunt et in
puteum iecerunt et plaustra eius proiecerunt et reliqua instrumenta. 5
Canis autem eius quodam modo significare coepit domini mortem.
Erigone autem suspitione tacta antecedentem canem sequi coepit.
Filia eius Erigone secuta est canem ad puteum et cadaver patris
sepelivit optavitque, ut, nisi Athenienses ulti essent mortem Icari,
eadem morte périrent; inde silentio vitam finivit. Et cum inde 10
pestilentia incidisset, responsum est, nisi punirent pastores, (eos)
poenam pro Ulis soluturos [ex eo tempore] : magis poenam evitarent,

1 iacari athinienses (corr. -sis) filia G iacariathinesis filias P i- achari (corr.

ichari) atinesis filia N \ 1 ss. Icaro vinum — p. 212, 1 pestilentiaque caruerunt]
pro hospitio Icaro Atheniensi vinum dédit et usum vini monstravit; at ille cum
pastoribus dedisset et illi cupiditate non parvum bibissent, somno sunt oppressi,
quorum parentes aestimantes, veneno ab Icaro esse necatos, eum Icarum occi
derunt et cadaver eius in puteum proiecerunt. Canis autem eius cum venisset
Athenas, quocumque modo significare coepit domini mortem. Icari autem filia
Erigone suspitione tacta antecedentem canem secuta est. Cum ad puteum
pervenisset animadvertissetque patris cadaver, sepeliit (sepelit codd.), qua po-
tuit, optavitque, ut, nisi Athenienses ulti essent Icari mortem, eadem morte
périrent. Inde silentio vitam finivit. Et cum pestilentia incidisset, responsum
est, pastores eos poenam pro illis soluturos. lili cum pastorea punirent, pesti
lentia caruerunt В || iacaro G iacaro, con: icaro N iacoro P | vinumj umum P
humum N || pro hospitio — 2 monstraret от. G |¡ ospicio, corr. -tio P hospito N
2 peragraretl peragrasset NP, quod fortasse retinendum, sed ita, ut legas:
Nam Liber Pater, cum regiones peragrasset, ut usum vini monstraret, Icaro
vinum pro hospitio *, Icarus autem pastoribus dedit || vinij uicini P || iacarus
G P iacarus, corr. icarus Лг || autem от. G | 3 opssi G opsi NP || Quorum] co
li
rum, corr. qorum N || 4 eos от. G || uenino, corr. ueneno N uenino P || necator,
corr. -os N || 5 iecierunt P leoer, corr. elecer N ¿neceï G || plaustre, corr. -ra Ar ||
proiecierunt P hoc loco от. G || et reliqua instrumenta] et instrumenta et rt G |
reliquaj rt || intrumenta, corr. m. II P ] 6 quodamj quoquam, corr. quodam N
quoquam P || caepit Лг cepit P | mortemj morte NP morti В || 7 Erigone
autem — sequi coepit от. G || tacta В acta P asta N | antetedentem N || ca
nem от N || coepi, corr. coepit N cepit P || 8 eri//gone, eri m. // in ras. P
eregione G || cadauer G В cadauera NP ¡| 9 obtauitque P obtauitq i^HnisiJ
missi G || athenenses, corr. ienses N athenenses P || essent] ent G | iacari, corr.
icari N iacari GP|| 10 inde silentio — p. 212, 1 quam paterentur от. G || inde
silentio] indisilentio P || et cum et cum P || inde] in NP\\ 11 incedisset, corr.
incidisset N incedisset P || responsumj et responsum P || (eos) от. || 12 illis, is
т. II in ras. P I soluturos N || [ex eo tempore] Haec verba . quae rectum ora-
tionis cursum foede turbant, ex antecedentibus , ubi posterioris inde locum olim
occupabant, temeré hue delata esse videntur \\ poenam , coït, poena; N penam,
t
corr. m. II P || evitarent] emitarentur P emitarent', corr. emitœrent' N.

1 Liber Pater — p. 212,4 Siriusque appellatur B.

14"
 212 BREVIS EXPOSITlo

quam paterentur. Et í Hi occidenmt pastores pestilentiaque carue-

runt. Liber autem memor, quod sua causa Icarus perisset, filiam
eius intra astra locavit, quae est Virgo, cauemque eius, qui, quotiens
oritur, vites adurit Siriusque appellatur.
б 34. panditvr ipse tibí. Ordo est: qua locus ipse tibi panditur.
'Tibi' autem, quasi in tuum honorem et gloriam tuam.
'Ardens' autem commune omnibus caeli sideribus, an proprie
ad Scorpium refertur, quod sit ferventissimum signum. An 'ardens'
festinans et cupiens parare locum Augusto, ut alibi <A. VI, 5):
10 Iuvenum manus emicat ardens.
35. SCOEPios Graecus nominativus est, et 'ardens' quod dixit,
ad illud refertur, quia Martis est domicilium. Nam Scorpii tempus
frigidum Novembris est mensis.
36. QVICQVID EBIS idest quisquís. Cetera per parenthesin dicta
15 sunt. NEC SPERENT idest allegorice dicit ilium nee deberé velle

1 quamj que, corr. qua N qui P || pestilentiaque N || pestilentiaque ca-

ruerunt от. G || 2 quodj q< G qui P || iacarus, corr. icarus N iacarus GP Q per
isset] periret GN piriret, con-, m. 7/piriret (= peririret) P periit В || 3 loca-
vitj collocavit В || quaej q:> P que N \\ canem que P cauem q, corr. q: Л"
eius от. G || eiusque canem В || qui от. P ¡¡ quoties KP || 4 vites adurit Sirius-
quej vites aduritur quique Sirius В || siriusque, iu m. II in ras. P siriusq N
5 PANDiTVB — 6 gloriam tuam от. G |J quaj quia Лт [ panditur. Tibi от. P ||
6 quasij qui P qui N от. S ,| et gloriam tuam J et gratiam tuam S gratiamque В
7 autemj hoc G от. В || commone P come N || ominibus, corr. omnibus N || caeli
sideribusj sideribus caeli G от. В || an proprie — 8 ferventissimum signum от. G
an proprie N adproprie P || 8 Scorpion В || refertur В profertur NP cf., quod
antecedit, proprie vocubulum || quod] que N q P || sit P sit, corr. fit N Ц ser-
uentissimum, corr. fer- N seruentissimum P || An 'ardens'J aut ardens G |
9 festinas, corr. m. I РЦ et cupiens от. G || agusto, corr. aug- N agusto GP
ut alibi — 10 emicat ardens от. G \\ alibi от. В \\ 10 emieat' P emicat Л' ||
ardens, ar m. II in ras. P || 11 scobpios Graecus nominativus] Item ardens
scorpiùs gcus nomts G scrophius g. f. nominatiuus P Item ardens scropius
(corr. scorpius) GS. nominatiuus (corr. nominatus) N || quodj ut GP et N
dixitj dixi G || quod dixit от. SB || 12 referturj referunt P \\ quia G SB quod P
q N || MartisJ mortis NP || est от. В || scorpi PN || scorpitempus, corr. scor-
pionemp' JV || 13 frigidum est idest Novembris, от. mensis В frigidum est,
quippe cuius November est mensis S || noimbris jY non imbris P |¡ 1 4 qvicqvtd
— p. 213, 2 cui loquitur от. G || Quicquid eris i , d eris -i- m. // in ras. P ¡¡ quis
quís] qá qùd P qq N quia В ordo est 'quicquid eris, da facilem cursum' S
cetera enim S || per parenthesin dictaj per parentes indicta PB per parentes
indicti , corr. -ta N || 1 5 spebeniJ sprent P y allegoricej alligoricae NP allego-
ricos ¿>' || 15 s. nec deberé velle mori nec possej nec deber itb uiuere posses
siue P ne (corr. ñ) deberi 1b uiuere possessiue N nec deberé mori velle nec
posse S non deberé mori vel bene posse В.

5 Ordo est — 6 gloriam tuam S 0 tí in tuum — gloriam tuam В || 7 com

mune omnibus — 10 emicat ardens В \\ 11 'ardens' — 13 est mensis SB
14 quisquis — dicta sunt SB || 15 allegorice — p. 213, 1 posse SB.
 IN VERG. GEORG. I, 84-42. 213

mon nee posse, nec te tártara regem. Prudenter dixit. Seit

enim hominem esse, cui loquitur.
38. QVAMVis ELYSios. Quaerendum, an ad auctores Graecos,
an ad solum Homerum retulerit, qui in Odyssia campos laudat
Elysios et adeo amoenos locos, quos praetulerit amori matris 5
Proserpina nee accepta facúltate earn voluerit sequi, (matrem) idest
Cererem. proserpina Iovis et Cereris filia, quae per specum Siciliae
a Dite Patre rapta est. In infernum descendit Ceres, ut filiam
reciperet; ilia matrem sequi noluit. Specus, per quam descenderat,
mundus est appellatus. Item: rex Molossorum Proserpinam rapuit ю
et Ceres ostia cum cantatoribus multis pulsavit nee veniebat ad
earn filia eius pro loci amore.
40. da facilem cvRSVM meo scilicet poemati. avdacibvs
adnve COEPTIS. Verecunde suas vires exténuât.
41. IGNAROSQVE viae MECVM. Aut 'viae' idest artis vel tra- 15
ditionis (ignaros) miseratus rústicos iuva, ut 'mecum ignaros' in-
tellegas, aut rusticis ignaris cfave mecuru'.
42. et VOTIS idest sacrificiis. Beneque divinam ei tribuit
potestatem.
1 nee te tartar tártara P || seit, corr. scio N \\ 2 loquitur] loquor N \\
3 Quamuis elisseos G quis eleseus P quis eleseos, con: elisios JV || queren-
dum NP || auctoresj auditores В || grecos NP | 4 HomerumJ hominum, corr.
hominem 2V || rettulerat, con: retulerit N || qui in hodissia G qunodis eia, u
in. // P quunodissae , corr. quofiodisse 2\T[| campes, corr. -03 iV" || laudet, corr.
-at 2V j| 5 elisios G eliseus P elisseus, corr. elissios iV || amenos G ammoneos P
animoneos N || praetulerit, lerit m. II in ras. P pertullerit, corr. pertulerit N
amorij quos praetullitur amori P quos pertullerit quos pertullit' amori (corr.
amore) N || matris. Iunilius dicit В || 6 Proserpina — 7 peosebpinaJ proserpina
(corr. -пае N) NP ceteris omissis \\ voluerit sequil voluit sequi. Iunilius dicit В
(наткем) ex В addidi || 7 CererisJ ceteris P cetis, corr. tetis К || filiaj t' filia,
г ' eras. N filia G || que P q N | sicilie , con: facile N II 8 á dite G || discendit
cores (feres N) mundus est appellatus (appellatus/// P) NP ceteris omissis
9 reciperet] perciperet G 10 molosorum j Proserpinamj proserpina G 11 cer///es P
caeres N || ostiaj hostia || cantictatoribus P || 12 eius от. G \\ locij longo P
longa, corr. -o N \, 13 da facilem — p. 214, 9 attkitvs splendens от. G || De, corr.
m. II Da NP || meoj ineos, corr. ineo N || poemati, corr. -e N || 14 ceptis N
i.ceptis P p uereconde P \\ sua N || 15 ignaros q N || uie, corr. uie N || Aut 'viae'
traditionisl aut mecum viae idest rationis S \\ artisj aut artis Sa pro artis В
16 s. vel traditionis vel rationis В uel tarditionis codd. || 16 (ignaros) ex Servio
addidi II misseratus || ut 1res Servit libri á P ////â N aut tres Servil libri
me///cum N || 16 s. intellegis N \\ 17 autj ä P am, con: an N || ignarus, corr.
-is N II favej fame P || 18 sacrifice, corr. -ciis N sacrificis P || BenequeJ bq N
diuina mei P diuine i- ei, i- m. II N.

3 Quaerendum — 5 s. matris Proserpina В \\ 6 пес accepta — 7 Cererem В

13 meo scilicet poemati S \\ 14 Verecunde suas vires exténuât S \\ 15 Aut viae
— 17 fave mecum S || artis vel traditionis В || 16 rústicos iuva В \\ sacrificiis B.

4 HomerumJ Od. IV, 563 ss.

 214 BREVIS EXPOSITIO

43. novo recenti, incipiente. 'Ver novum' ideo ait, quia mensis
Martius initium anni est. canis idest albis et candidis nive.
44. LIQVITVR idest defluit. zephyro idest calido vento, qui
cardinalis est in occasu.
t> 43. HVMOR. Ordo: cum liquitur humor canis montibus.
45. TAVRVS pro bove, ut alibi <A. Ill, 21>: mactabam in
litore taurum, ubi nisi bos intellegatur, Virgilius erravit. Tauro
enim Iovi sacrificium non fit.
46. ATTRiTVS splendens. vomer vomendo terram. Dicimus
10 autem 'hie vomer' et 'hic vomis' et ab utroque 'huius vomeris'.
Lucretius: decrescit vomer.
47. illa SEGES. Seges et cum fructibus intellegitur et sine
fructibus, ut <(G. I, 112>: Luxuriem segetum teñera depascit
in herba. Tantum terra, ut <(G. IV, 129): Nec pecori opportuna
15 seges. voTis desideriis.
48. bis qvae SOLEM rel. idest dierum calorem et solis, frigora
et hiemis. sentit aratur [idest scinditur, in transversum sulcum
ducitur]; indicat autem ПП témpora.
no _
1 recentij requenti P aequenti JV || uernouu JV novum ver S | 1 s. mensis
— estj anni initium mensis est Martius à' ¡| 2 marcius JV Q albis et candidis nivej
albis ex nive S nive candidis В || albis etj albis set P abil et, coït, alb et JV
3 liqtur P || deflu/'/it, u m. II in ras. P ¡J sephero, corr. zephiro N sephero P y
callido P || quij q P |] 5 hvmor. Ordo: cum liquitur от. N || liquitur, pr. i in
ras. m. Il P || (î pro bove, ut alibi: mactabamj speciem pro genere posuit;
'taurum' enim bovem dicit, ut: Caelicolum régi В || uoue, corr. boue Лт|| macta-
bat Ц 7 intellegatur, Virgilius erravitj intellegitur, ceteris omissis £ | 8 iouis,
corr. ioui N || sacrificium Iovi В || sacrifitium P || sit, corr. fit N sit P || 9 Atri-
tus P || vomendo terramj uoiu dotra G || 9 s. Dicimus — vomerisj Hic vomer
et hic vomis et ab utroque huius vomeris dicimus В || dicimus Й hic P dici
mus ic hic, corr. dicimus hic JV dicimus enim hic G dicimus autem et hic S
10 vomerj omer JV|| uomes, corr. uomis JV uomes GPl vomis etj vomis sed S
utroquej utraque P utraq N || vomeris facit S \\ 11 Lucretius: decrescit vomer
от. G || Lucretius (add. ait В): occulto decrescit vomer in arvo (arvis B) SB
12 segep et, corr. seges et JV segep et P et G || et intellegitur NP || 13 utj intellegi
tur ut G || luxoriam, corr. m. I -iem P luxeacem, corr. luxuriem JV luxuria G Q
segitum P segitêm JV || 14 in herba. Tantum] inherbat m P in herba tarn К
Tantum] modo S | Tantum terra — 15 desideriis от. G || 14 s. Nec pecori opportuna
segesj nec peccari obtunas egites P nec pécari (corr. pecori) o|îtuna (corr. -nœ)
segites (corr. segetes) N || 16 desideris, corr. desideres N desideris P || 16 que GP
rel.J rt NP от. G || i- est N || dierum — 17 hiemisj calorem dierum et noctium В
17 hiemisj chemis NP ||_sentitJ sam JV a P aut his G | arat' iV || Verba [idest
scinditur, in transversum sulcum ducitur], quae in В desuní, vocabuîi scindimus
(v. 50) interpretamenti reliquias continere videntur || transu///////sum JV || 18 duci-
turj dicitur P dt, corr. dt' JV || indicat — p. 215, 1 impleverunt от. G | autem В
etiam codd. || I1II temporaj his témpora, quibus seritur B.
I recenti, incipiente В || 'Ver novum' — 2 anni est S || 2 albis — nive SB |l
3 defluit S || calido vento В || 6 pro bove — 8 non fit В || 9 Dicimus — 10 vo
meris SB || 11 Lucretius: decrescit vomer SB || 14 Tantum terra S ' ut — 15 seges
Sa || 16 calorem dierum В || 17 aratur В ¡| 18 indicat — témpora В.
II LucretiusJ i, 314.
 IN VERG. GEORG. I, 43-66. 215

49. EVPEKVNT iciest impleverunt.

50. AEQVOK modo terrain accipimus, ab aequalitate, unde (et)
maria aequora nominamus.
51. VENTOS quia diversis locis diversi praevalent venti ex
diversa parte caeli. varivm morem aeris * nosse qualitatem, utrum 5
pluviis gaudeat (an) tepore an frigore.
52. patrios cvltvsqve. Duas res dicit sciendas, idest ager
et quemadmodum cultus sit a maioribus, et quid melius referre
consuerit. Nam 'habitus locorum' possibilitates accipimus.
54. VENiVNT idest crescunt, ut <A. V, 344>: pulchro veniens ю
in corpore virtus, sive proveniunt, ut 'provenisse' fructus
dicuntur, an proprie; solet enim sensus arboribus dare, ut <G. II, 82)>:
Miraturque novas frondes rel.
55. alibi alio loco, inivssa quia sine studio subeunt, sive
'iniussa', quasi, quae nascuntur pósito semine, nasci iubeantur; nam 16
frumenta iussa nascuntur. Tale est illud <(G. I, 127 s.>: ipsaque
tellus Omnia liberius.
56. CROCEOS ab herba Lydiae croco, nonne vides. Argumen-
tatur, quasi hoc dicens: si una provincia ferre non potest omnia,

1 rupuerunt, corr. rapuerunt N rupuerunt P || 2 modo terrain] muretra,

corr. mare irá N || accipimus от. NP accipe S || ab aequalitate dictam S
ob equalitate (corr. -tem) N || (et) ex Servio supplevi || 3 mariaequora N || nomi-
namusj nominas P no///////, corr. nominantur N dicuntur S Q 4 uentis JV|| quiaj
qui P q iV'H locisj loquis NP\\ diuensi, corr. diuersi 2V || 4 s. ex diversa parte
caelij diversa caeli parte В || ex diversa — 14 studio subeunt от. G !|
5 diuensa, corr. diuersa N || partae JV || uarum, corr. uarium N uarum P
aeris * nossej lacuna ex Servio explenda, qui habet: idest aeris: Lucretius
(TV, 182)>: in hoc caelo qui dicitur aer. Et hoc dicit: debes etiam caeli
qualitatem nosse || nossej moss : ae P \\ 6 pluviisj plus codd. || gaudiat, corr. -eat N
gaudiat P || (an) ex SB addidi || teporej tempore (corr. tepore N) NP \\
anj ac (corr. an N) NP || 7 cultusq N || sciendas idestj sciendum est S |
7 s. ager etj agere (corr. ager et JV) NP || 8 a maioribus cultus sit S j| quidj
quid do, do eras. N || refere P referri N ferre S || 9 consueverit S || Namque S
accipintus, corr. accipimus N \\ 10 pulcro P || 11 virtus, idest crescens. Gallus
dicit U || proveniunt] pro eueniunt P pro euenient^H ut 'provenisse'J et pro-
venire В || 12 dicuntur. Iunilius dicit В || propriae P || dare, corr. dari N
13 MiraturqueJ niiratasque P miratasq N || novasj suas codd. || rel.J r P s. N ;
14 inivssaJ inuisa NP || sine studio sine cultura В || 16 riniussa'J inuisa NP
in musa G || quasij quesi P qsi N \\ quaej q:' P\\ possito P|| iubebantur G !
15 s. nam frumenta — 17 liberius от. G || 16 iussal iusa P uisa N || nascantur P ¡|
ipsaq N || 17 tellusj tet P te ut N | liberiusj lib NP || 18 LydiaeJ lidie NP
libiae G || 18 s. argumentantur G || 19 quasi hoc dicensJ ac si dicat В \\ quasij
qsi N | oc P || prouintia N prouincia, corr. -tia P || omnia от. В.

1 impleverunt JB || 2 modo terram — 3 nominamus S || 4 quia — venti S |j

4 s. ex diversa parte caeli В || б aeris S \\ nosse — 6 frigore S || utrum — 6 fri
gore В i 7 Duas res — 9 accipimus S || 10 crescunt — 11 virtus SB \\ 11 pro
veniunt — 12 dicuntur В || 14 alio loco В || sine studio В \\ 15 nam — 16 nascun
tur В 18 s. Argumentatur — p. 216, 1 ager SB.
 216 BREVIS Exposmo
quanto magis unus ager? [in Lydia]. Ut alii, Moins vel Tmolus
mons est Siciliae vel Ciliciae, in quo nascitur crocum boni odoris
praecipue. Nam loca commémorât, ubi plus et melius aliquid
provenit. Nam crocum (et) in alia nascitur provincia, sed non tale
5 nee tantum, quale vel quantum in Cilicia.
57. SAUAKi populi iuxta Syriam et Arabiam, dicti Sabaei (¿aro
год eeßs6%-ai) [populi], quod apud eos tus nascitur. 'Molles' autem
ait vel quod sub aere clementiore sint, sive 'molles' delicati aut
toto corpore vestiti.
lo 58. CHALYBES gens in Ponto inventrix ferri, dicti a Chalybio,
Euboiae vico, quod bine coloni sunt, nvdi ad hoc expediti, vel
quod ita operantur, cum fodiunt ferrum. pontvs castorea
[liypallage]. In Ponto castores dicuntur silvestres canes, quos
Latine fibrös dicunt. Virus, quod in testiculis habent, aptum

1 unuej unius N ¡I in Lydia — vel Tmolus ora. G [in Lydia]. UtJ im (corr. in)
libia ut N im libi aut P Fort. leg. ut Lydia et pro vocabuli provincia inter-
pretamento aeeipiendam |j tinolus (corr. tmolus N) NP от. G ]| 2 sioilie N
sciliae, i add. т. II P | est Siciliae vel от. G siciliae et in Servii cod. a le-
gitur: proferuntur niinirum ïectionum varietates || in qua, corr. in quo N in
qua P ibi G || crocum, о m. // in ras. N herba G || boni odoris от. S [| 3 pre
cipue N precipue, corr. precipue P || Nam loca — У corpore vestiti от. G ;
Nam] Non, corr. Nam N nü P || ubi plue provenit et melius aliquid S J ali-
quit N U 4 Nam] non P \\ (et) ex Servio petivi || aliaj Africa, ora. provincia S
prouintia N II 5 quantum vel quale S || quale , qu in ras. т. II N uel cale P [|
cilicia, corr. m. Il -tia P || 6 Sabei || populi sunt S || siriam || sabei || 6 s. ¿nb
тоб eißiad-ai S populi codd. | 7 quod apudj q apd N op, corr. m. II qp P I
tus | tur JV || nasciturj quo Deos placamus add. S\ moles (corr. molles N) NP
8 quod J q:j P que, corr. quia 2Vr vel quod S || clementiores (corr. clemen
tiore Лг) NP || eintj simt SB || moles (corr. molles N) NP | dilicati P dila-
cati, corr. deli- N\\ 9 ueeti N \\ 10 Calibes G calib N ¡J in Ponto inventrix]
inponin uentrix P imponin uertrix N || Chalybio В calybio P calibio, con:
о
-bo N calibeo G || 11 Euboiae] eubiae, о т. I P eubio ie, corr. euboie Лг
quod] qui, corr. q. m. II P q N q< G \ hinc] hie || suntj sint G Runt. Iunilius
dicit В || nvdi — 12 ferrum от. G \\ ad hocj adli P adh N || 12 quodj qui, corr. m. II
q P que, corr. quia N \\ operantur/// P || castoria (corr. castorea N) codd.
13 hypallage от. GB hypalage, corr. m. II -ge P hyp / alege, corr. -läge N
Verbum huic loco male aptum ttt ex v. :">!), ad cuius interpretationem a Servio
recti- adhibetur, temeré praereptum seclusimus \\ In Ponto от. GB J castores'.z/P
silvestres canes] idest canes silvestres, qui in Ponto tantum nascuntur В
14 LatineJ laninae P lanine, corr. latini N Latini В || febros, corr. fibrös N(!
febros PB || dicuntur (corr. dicunt N) NP || Virus — p. 217, 1 appellator] virus,
quod habent, castoreum dicitur, medits oniissis В | quod] q P q Дг || in testi
culis] intesticolos, corr. m. II -ticalos P intesticales, corr. -culis N.

3 mons est — б in Cilicia S || 6 populi iuxta — 8 clementiore eint S

populi — Arabiam В || 8 quod sub aere clementiore sint В \\ 8 deUcati —
9 vestiti В || 10 gens — 11 coloni sunt В \ 13 castores — 14 fibrös dicunt В
14 Virus — p. 217, 1 appellator В.
 IN VERG. GEORG. I, 57-64. 217

mediéis, 'castoreum' appellator, f Hoc adeunt cum sciant, quam

ob causam *, ultro eos sibi demere. Quod ait et Cicero in Scau-
riana: Cum, quam ob causam in periculo eint, sentiant,
redimunt se a morte ea parte corporis, propter quam ex-
petuntur, avulsa et relicta. 5
59. ELIADVM palmas EQVARVM. Hoc dicit : Epiros creat equas
óptimas, quae apud Elidem palmas merentur in Iovis Olympici
curu(li certamine). Elis autem urbs est Peloponnesi, dicta a
Tolotae filio Elo. Epiros autem in Europa est.
63. DVRVM GENVS idest quod ex lapidibus constat iuxta histo- 10
riam Deucalionis et Pyrrhae. homines nati dvrvm genvs. Ex-
pressit то ctttiov idest causativum; nam et Graece populi kaoi
dicuntur a lapidibus.
64. PRiMis a MENSiBVS hoc est, quod dixerat <G. I, 43>: Vere
novo. Maiores nostri mensem Martium primum habuerant. 15

1 castorium G castorem P || adeuntj adeant NP || j Hoc adeunt etc.J Fort,

leg. Hoc (sc. virus), aiunt, cum sciant etc. || quamj q JV que P \\ 1 s. quam ob
causam *J Sttppleverim requirantur Senium secutus, ubi legitur: Fibri canes
sunt Pontici, quorum testones apti sunt medicaminibus: propter quos ubi se
senserint requiri, eos secant. || 2 ultro — 3 quam ob causam per haplographiam
от. N || ultro eos sibi demere. Quod. aitj utro eusibi demere qui ait P ||
2 s. in ScaurianaJ in scauro G от. S || Quod ait et Cicero — 5 relictaj De his
Cicero: Redimunt se ea parte corporis, propter quam maxime expetuntur S
ceteris omissis || 3 Cum quamj cum qui, corr. m. II cum q P || sint, sentiant
от. G II 4 redimuntj redemant (corr. redimant JV) NP redimant G || propter]
proprie G y quamj q JV qui, corr. m. II q P || 6 bqvabvmJ aequarum NP \\
HocJ К P Й . JV || epirof P epiros N | creat equasj creat aequas JV creata equs,
| m. II P | 7 obtimas N || que, corr. que m. II P || elidim NP | olimpici || 8 curu
(li certamine)] Secundtim Senium correxi et supplevi lacunam haplographia syllàbae
li ortam curru NP (curruli Servit end. A) cursu G || ElisJ élis N || urbsj urbis N
Peloponnesi | pelopensi G pilopensi NP Ц dictaj dicat (corr. dicta N) NP
8 s. a TolotaeJ ato lote P atolate N Tolotarum gens a Plolemaeo (IV, 2, 17 1
Mauretaniam Caes, incoîere perhibetur || 9 filio | fiíia JV || Elis urbs Peloponnesi
ab Elo dicta. Iunilius dicit В || ae pirus N ephiros P || Epiros in Europa,
in qua equi optimi. Iunilius dicit В || 10 idest ont. G || quodj qui, corr. m. II
q P q 2V|| et, coït, ex N \\ iusta, corr. iuxta P secundum В || 11 deocalionis G
Лео callionis P deucalliomis , corr. -ionis N || et Pyrrhae от. В fl pirrae G
pyrre N pirre P || 11 s. expssit G expresit N expsit P || 12 та afctov\ TOàTION N
TOATTON G TOàTTION P || idest causativum от. G || causativum ] accusatiuum P
accm JV|| nam GS от. NP || grece NP | laot\ laos G lao y NP || 13 dicuntur|
dnt G || a от. PG \\ 14 pkimis — 15 habuerunt от. G || quodj i] JV || dixerat |
dixit Л' : verej uerno JVP || 15 nouo, u m. II P || maioris (corr. maiores JV)
NP Q marcium JV.

2 Cicero — 4 expetuntur S || 6 Hoc dicit — 8 curuli certamine S \\ 8 Elis

— 9 Elo В || 9 Epiros — est В || 10 quod ex — 11 Deuciilionis В || 11 s. Ex-
pressit — 18 a lapidibus S || 14 hoc est — 15 novo S.

2 Cicero in ScaurianaJ pro Scauro or. firagm. 7; IV p. 955 s. Or.

 218 BREVIS EXPOSITIO

66. PVLVERVLENTA quae glebas solvit in pulverem. 'Pulveru

lenta' inquit: aptum hoc epitheton aestatis propter ariditatem, ut
ipse alibi <^G. II, 417)>: Sollicitanda tarnen tellus pulvisque
movendus. matvris solibvs pro matura facientibus, aut 'maturis'
5 quasi plenis et legitimis, ut <A. X, 256 s.>: revoluta ruebat
Matura iam luce dies.
(37. SVB IPSVM arctvrvm idest autumnali tempore, quando
Arcturus oritur. Et sciendum, quod 'sub' praepositio, quando
tempus significar, accusativo gaudet, ut hoc loco 'sub ipsum Arcturum',
10 idest circa ipsum Arcturum. Arcturus idem, qui Bootes, et dictus,
quod ursas putant quidam Boreo circulo contineri; Bootes autem,
quod plaustrum huic ursarum nomine tribuatur. Hie oritur a. d.
XI Kalend. Octobris.
68. TENVi SVLCO idest leviter arare.
15 71. ALTERNis idest per vices.
72. SEGNEM pro cessantem.
69. officiant noceant. illic in terra pingui.
70. hic in sterili.
71. idem agrícola. Omnia praecepta, quae commemorata sunt,
1 puluerulentaque P puluerlentari 2V || solvit inj soluit NP |! 1 s. 'Pulve
rulenta' | puluef G от. NP || 2 inquid NP || hoc epithetonj hic epiteton G
hie ephiteton N hicepitet on P \\ áestatis, corr. m. II P || propter ariditatem]
per pariditatem NP от. G |] 3 Sollicitanda tamenj sollicitadat non P sollici
ta non, corr. m. I N || pulusq N\\ 4 mouendus/'/.■■■// P mouenolus JV|] matvris
dat
solibvs — 6 luce dies от. G || proj per, corr. m. If pro P \\ autj an, corr. aut N
5 quasi] qsi P que si N от. В || legittimis N || 7 ipsvmJ ipse, corr. ipsv N
с
ipse P || arturum, corr. m. II P || idestj i- : NP || auttumnali N | quandoj
с i
qn N quo SB || 8 arturus N || quodj q NP quia plerique S codices | prepósito N
quandoj qiî JV || 9 ipsum utroque loco от. S\\ 10 idestj -i- : N \\ arcturus PB
ArcturueJ arcturiS NP\\ idernj id G idest N i- : P \\ quij qui et (sttprascript.
m. I) G || boetes G boctus P bocus N || et от. G В || dictusj diacus N dictus
idest G || 11 quodj qui P q N que G quod В || borio P baorio G || boetes NG
bo ¿êtes, corr. m. II P \\ autem от. G || 12 quodj qui, corr. m. II q P Q Лг
qua G quod В || nominej nomini NP nominis G || tribuaturj tribuantur NP
attribuant G \\ hicritur, corr. hic oritur N || a. d.J ad G PB ad, corr. ab N [
13 xi KL octob; G xi calasdoctimbris, 1 et n m. II P xi callando octimbaris
(corr. calendis octimbris) N Oritur autem idem arcturus ante xv Kl octubris
cod. V Servii II 14 TENvi — arare от. G || 15 idest от. NP || per vices — 19 agri
cola от. G | per vices, adverbialiter dixit В || 16 eignem, corr. segnem JV"
eignem P || pro cessantem dicit В \\ 1 7 noceant obstent Sa obsint noceant В
in terra forti et pingui В || 18 hic inj hinc JV || stereli JV stirili P || 19 idemJ idest
N || agricula P || praeceptaque P preceptaque JV || cummemorata, corr. com- JV |
sunt от. NP || commemorata suntj commémorât S.
1 quae — in pulverem S Ц 4 pro matura — 5 legitimis В |¡ 7 idest
autumnali — 10 circa ipsum Arcturum S et licenter В || 10 Arcturus — 12 quod
plaustrum В \\ 12 Hic — 13 Octobris В \\ 1 1 leviter arare В || 15 per vices В
16 pro cessantem JV [J 17 noceant Sa В in terra pingui SB || 19 idem agri
cola В | Omnia — p. 219, 1 segetes S.
 IN VERG. GEORG. I, 66-75. 219

ad illud pertinent, quod ait <G.I, 1>: Quid faciat laetas segetes.
NOVALIS agri, qui alternis vacant virium novandarum gratia. Dici-
mus autem et has novales et haec novalia: novales, quod sementa
novantur, novalia primo rura proscissa.
73. MVTATO SIDERE novo anno idest principio veris alterius anni. 5
74. VNDE PKivs LAETVM. Sensus hie est: si angustia agri
non patietur, ut nóvale habeas, fructus commutabis; nam ipsa
commutatio adfert requiem.
72. SITV DVEESCERE ut redeat in vires priores.
74. LAETVM fertile; 'homo laetus' idest hilaris; 'laetum pecus' ю
idest pingue, legvmen. Legumen dicitur, quod manu legatur nee
sectionem in falce requirat. siliqva folliculo, ubi semen leguminis.
QVASSANTE idest sonante, quando quassetur.
75. viciAE idest leguminis genus, tenvis viciae. Mire ait
'tenuis', nam vicia vix ad triplicem fructum pervenit, cum alia le- 15
gumma proventum habeant felicissimum et fertilem. tristis

1 quodj qui P q N || facit (con: faciat N) NP || laetasj le NP | segetesj

seçet, t m. II in ras. N segë P || 2 noval»J Noualia || quiJ q P || 3 autemJ
'■ni m G ¡I has, a m. II P || haecj h~ NP || novalea — 4 proscissaJ proprie
novates sunt tunc primum arva proscissa S || quod| q, m. II q P q N quia В
an leg. quando? || sementa | seminata NP || 4 primo | prima codd. et В tunc
primum S rara, corr. rura N rara P arva S \\ 4 s. proscisa (corr. -issa) motuto
(corr. mutato) N proscisa; Mutato G proscis amotato P ) 5 novoj noua P |
ano, corr. m. II P || novo anno от. G \\ idestj i- -;- NP | prinapio, corr. prin
cipio P || veris J ueteris NP || alterius anni] alternis annis В || 6 vhdb phivs
от. G II letum, corr. т. II lçtum P || angustiam G || 7 patientur G || ut от. G
nouale; G || Si angustiae agri non patientur, ut novales habeas etc. Lion
habeas] haec bea P abea N || fruct N \\ commotabis (corr. commu- Л) NP \\
8 commotatio (corr. commu- N) NP || 9 sixv — vires priores от. G || dures
esse P durus esse N || rediat (corr. redeat N) NP || in viresj maiores N 1' ||
10 letum || homo от. G || letus NP || fertile. Et 'laetus', prout res fuerit,
accipe, ut 'laetus homo' S || idestj hoc est G \\ 11 idestj hoc est G 1 leovmsn
om. NP || LegumenJ legû 6? || quodj q P quam iv"|| 12 sextionem JV|| in falce
от. Seivius || silica, corr. -qua N silica P6r || folicola (corr. folicula N)
NP follis G p ubij uel codd. intra quem So P liguminis, corr. leg- JV liguminis,
med. i »п. 7/ P legum (V || semen leguminisj 1 * nascuntur S, quae sic potins
supplenda sunt: leguminis semina || 13 qvassante idestj quasa non G || quandoj
quae G que NP cum Sa || quass(atur) .S'a casetur NP || 14 uitie N uitiae/////
(ires litterae eras.), от. idest G || liguminis (corr. leg- Лг) iVP legumini G
e ...
genusj gs, e m. II G || ^enus leguminis P || tenvis viciae om. G | uitii, corr.
uitie ^ uiciae, corr. m. II uitiae P || 15 nam viciaj vicia enim В || viciaj uitia
a N || pervenit om. NP || pervenit fructum S provenit fructum В \\ 15 s. ligu-
mina (corr. leg- N) NP legumini G || 16 peruentum habent G || flicisimum P (
fertilemj fertilissimum G || thistisJ tristes NP.

2 qui alternis vacant .S' | 2 s. Dicimus — 3 haec novalia S, similia В |l

3 novales — 4 proscissa В || 5 principio — anni В || 9 ut — priores SB
10 fertile — 11 pingue S\\ 11 Legumen — 12 requirat S \\ 12 folliculo SrcP || ubi
semen leguminis similia Sa || 13 sonante P || quando quassetur Sa || 14 genus
leguminis P || 14 Mire — 16 fertilem S || 15 nam vicia — pervenit P.
 220 BREVIS EXPOSITIO

LVPiNi quod gustu suo amaro tristes faciat, vel 'tristis' idest
amari.
[Frumenta vero sunt omnia, quae ex se emittunt aristas. Nam
quod ait ante <G. I, 73) 'farra', nos frumenta accipimus: species
5 est enim pro genere.J
7fi. silvamqve SONANTEM. Ubi enim fabae tolluntur, sonat silva.
77. VEIT enim LiNi CAMPVM. Bene excerpsit linum, papaver,
avenas, et dicit post haec frumenta non esse serenda; nam licet
manu legantur et sint inter legumina, viribus tarnen frumentis
10 aequantur. veit vexât.
78. papaveba. Somniculosum esse papaver vulgatum est, ut ipse
alibi ait <A. IV, 486): soporiferumque papaver, et ad dolorem
obliviscendum in potionibus datur. Nam Ceres, mater Proserpinae,
love, pâtre Proserpinae, admonente dicitur cibo papaveris orbitatis
16 oblita; qui enim papavera manducat, cito somno premitur. lethaeo.
Graeco verbo usus est, quod est 'oblivione'; somnus enim oblivionem
facit. Sed et Lethaeus infernalis fluvius dicitur, de quo qui bibunt,
laboriosae buius vitae obliviscuntur.
80. FIMO idest stercore, quod in visceribus fit. pingvi idest
20 fertili.

1 lupinis, con: lupino JV Ц gustó JV || faciat, ac m. II P faciet, corr. -at Лг

1 s. vel — amari от. G || 2 amaris P || 3 [Frumenta - 5 pro genere]j Haec ad
schul, v. 74 pertinent, ubi post requirat inserenda sunt, cf. Serv. || Frimenta G
8
sunt] sed JVP || quaej que JV qui, corr. m. II que P Ц exemittunt JV || anstus,
corr. -as JV || -4 quodj qui, corr. m. II q P que NG || ante от. G supra S
nosj no JV от PG S || accipus JV accipemus P\\ speties, coït. m. II species P
5 est enim от. G || generae N | 6 silvamqve — sonat silva от. G || sonantem,
о m. II JV || fabaej taba NP || sonant В || 7 campvm et rt. G câpi P cap Лт "
BeneJ bâ JV || exscerpsit G excersit JV || 8 anenas NP || avenas papaver В S (
hec, m. II hoc P от. N || ferenda JV || serenda non esse S || 9 ligumina (corr.
leg- N) NP || viribus tamenj tamen uiribus JVP p temenj tni P || 11 papa-
puera P || somnieulorum JV somniculosa G \\ papaverj papauera II 12 ait|
dic.it Лг || soporiferumque, corr. soporif- JV || pauor, corr. papauer JV || etj nam В

dolo , corr. т. II P II 13 daturj dantur (n m. IT N) NP || mater Proserpinae

от. BS y proserpine P proserpina (corr. -ae JV) JVC? || 14 love pâtre Proser
pinae от. G || pâtre Proserpinae от. BS || prosei-pine JVP || 15 obliuia, corr.
oblita JV || enim от. P || premiturj pmitur coild. opprimitur В || Letheo P
Leteo JV Loeteo G || 16 greco || ussus P || quodj qui P q JV|| est от. JV || 17 et
от. G || leteus (h m. I N, m II P) NP loeteus G Ц 18 laboriose JVP labo
riosa G || uite JVP || obliuiscantur JVP || 19 fimo — p. 221, 2 Solum singulariter
nm. G || fimo P || quodj qui, corr. m. II q P q N || fit, coït. m. II fit P
20 fertilij vel umido vel fertili S.

1 quod — faciat similia В || 2 amari S || 3 Frumenta vero — 5 pro ge

nere S II 6 Ubi — silva В II 7 Bene — 10 aequantur BS |l 10 vexât В | 12 et
ad dolorem — 13 datur В || 13 Nam Ceres — 15 oblita BS || 15 qui enim —
premitur В || 20 fertili S.
 IN VERG. GEORG. I, 76—93. 221

81. effetos idest steriles, senes.

80. sola. 'Solum' singulariter.
81. CINEREM INMVNDVM ad distmctionem illius, quo utitur puella.
82. EEQViESCVNT. Non eniin roborantur, quod intermissio ara-
tionis efficit, quam rem repetit dicendo (y. 83>: Necnulla. 5
83. INARATAE et rel. idest non satae: ad illud refert, quod
dixerat <v. 71>: tonsas cessare novales et rel.
84. AGROS quisquilias, quae in agris fiunt.
86. occvLTAS ex igni; occultas * exsiccatur.
88. EXVDAT per breves cavernas, per quas sudor émanât fruc- io
tibus, sed non ipse humor, sed terra desudat.
92. RAPiDi velocis.
93. ACRIOR pro duobus accipi potest, au etiam pro uno, quasi
sol tunc obsit, cum pluviae tenues fuerint. avt boreae pene-
trabile FRIGVS ad solem et ad frigus pertinet: nam uno sermone 16
duo diversa concludit. 'Penetrale', quod pénétrât; 'penetrabile', quod
facile penetratur.

1 effeótos P effectos, corr. effetos N || 2 sola, 1 m. II P || 3 diatinctionemj

discretionem BS distinationem , corr. distinctionem N || utuntur puellae S ||
4 non enimj non etiam Servii codd. pars || quodj qui, corr. m. II q P que,
corr. quod JV q< G \\ intermisio P || 4 s. orationis P || arationis от. JV ц 5 offacit,
corr. eff- JV" | efficit arationis S || quamj ^ P q JV" | rem repetitj rempetit P
rem rursus repetit S || 6 isakatae et rel.J inarator P inartas JV || поп от. G ||
aate P saco JV || illudj ilium G || ad illud refertj haeret ad illud В || quodj qui,
m. II q P que JV || 7 cesare, corr. m. II cesare P caesare JV ¡J nouamles P\\
et rel.J rl N I' || 8 aoros — ü occultas exsiccatur от. G || quisquilias, quae]
q his q:> P q his q JV Correxi ex Servio, ubi legitw: non agros, sed ea, quae
in agris sunt, idest stipulas vel quisquilias, idest purgamenta terrarum || 9 occul
tas *J 'occultas1 autem arcana quadam ratione celatas Servius || exsiccaturj
eisicatur codd. Pertinet autem ad v. 88 verhi exsudât interpretatianem , cf.
schol. Bern. || 10 per brevesJ p1 breues JV || sudor emanatj sudorê parât G ||
11 sedj f G nam S dum В Ц 12 sapidi, corr. т. II ra- P || ueloces JVP ||
RAPiDi velocis от. G ¡| 13 quasij q:» si P| 14 sol tuncj sola JVP|| cumj eum P
plue JV || boeree, corr. boree JV" Ц Us. penetrabilej penet G pene JVP || 15 frige,
f
corr. frigore JV || rigus JV || pertinent N || nam от. В \\ uno sermone от. G ||
unoj imo P Q 16 concluditj conclusit S conclusit clausula В || PenetraleJ pene-
ne
trabile G poetrale P || quodj q,. corr. m. II q P || póenetrat, corr. m. II P
quodj que JV qui, corr. m. H q P quam JV g 17 póenetratur, corr. m. 11 P
penetratue, corr. -tur JV.

3 ad distinctionem — puella В et similia S || 4 Non enim — 5 nulla S ¡

5 quam rem — nulla В || 6 non satae BSa || ad illud — 7 novales В ;,
8 quisquilias — fiunt similia S || 9 ex igni S || exsiccatur В || 10 per breves
— emanat BS || 11 sed non ipse — desudat S similia В \\ 12 velocis В ||
13 pro duobus — pro uno similia В ¡| 15 ad solem — 16 concludit SB ¡| 16 Pene-
trale — 17 penetraturj Eodem redire videtur schol. Bern.: penktbabile non
quod pénétrât, sed quod facile penetratur. Iunilius dicit.
 222 BREVIS EXPOSITIO

94. inertes idest infertiles.

95. crates idest ad exaequationem agrorum.
94. RASTRis. Et 'hos rastros' dicimus et Ъаес rastra.'
96. flava ceres propter maturitatem frugum. alto quasi
5 semper in caelo sedeat laborantibus favens. neqviqvam idest non
sine causa; nam semper duae negativae confirmativam faciunt.
97. PROSCisso verbo convenienti dicit.
98. rvrsvs ш OBLIQWM scilicet autumnali tempore, quo iam
cum seminibus aratur. perrvmpit. Bene 'perrumpit' de obliqua
10 aratione idest contra sulcum, ut rustici dicunt.
99. ATQVE imperat arvis idest ut tantum ferant, quantum
ipse desiderat.
100. SOLSTiTiA pro aequinoctiis Octobris mensis. Quomodo
haec cpngruere possunt, cum alterum ex solstitiis hibemuni sit?
15 Et ferunt, quod 'solstitia' pro 'solstitio' sit, referentes omnino ad

1 inertes — 2 exaequationem agrorum от. G || infertiles P \\ 2 era res,

corr. m. II cratres P || exequationem NP || 3 et hos rastros et haec rastra dici
mus G || rastrus, corr. -os N || dieimusj ¿fis Ar || rastras, corr. -ra N\\ 4 flava
— frugum от. G || fruguum (corr. frugum N) NP aristarum В || qsi N || 5 celo,
corr. m. II celo P |l sedead Лт || sedeat in caelo et prospiciat laborantibus fa
vens В || favens | faueat NP || idestj i- - : NP || 6 due N || duae semper G || nega-
tiue (corr. m. II -ue P) NP || confirmatiuum N coñfirmatiuum P || faciunt N
7 prosciso, corr. -isso N prosciso PG || dicit | dt, t m II P dix G dî N [<
8 autumnala, corr. -H P auttünali, lin. m. II N || quo iamj quoniam В
9 aratus, corr. -tur N | perbvmpit. Bene 'perrumpit'J Perrumpit aratro G | de
obliqua — 11 шреват in тага, signo addito т. II N || 'perrumpit' от. Р || 10 га-
tiones consul cum rustici dñt P \\ sustici, corr. rustici G || dicunt] dicunt
cancellate arare В || 11 adque P от. G || arius P || idestj idem, corr. -i- Л'
idem, corr. m. II P || tantumj tamen P || ferat N ferant fructum G ¡| 12 de-
siderant, corr. m. I P\\13 solstitia pro aequinoctiis Octobris mensis | Húmida
solstitia G || solsticia, corr. m. II -tia P || j) çqnoctis P p"ssi qui
noctis N || OctobrisJ octimbri NP | 14 haec congruere possuntj congruit В
alteram (corr. alteram N) NP alterutrum G || solstitis (corr. -tiis Jv) NP Ц
heber nam P heb nám Лг || cum alterum ex solstitiis hibernum sitj cum alterum
hibernum, alterum aestivum В || 15 Et ferunt — p. 223, 1 aestivumj ferunt
ceteris omissis 6r [| Et ferunt — pro solstitio sitj Et sunt alii, qui solstitia pro
solstitio dicunt В || quodj q, »î. // corr. q P qui N \\ solistitia, corr. m. IP
pro solstitio sitj j> solstitia N p solutis, corr. m. II ¿> solstitis P | refferen-
tes P || omnino от. В.

1 infertiles] non fertiles В \\ 2 ad agrorum scilicet exaequationem S | 3 et

hos — rastra S similia В || 4 propter maturitatem frugum similia BS || 5 in
caelo — favens similia B, add. Iunilius dicit || idest non — 6 faciunt S
7 verbo convenienti dicitj conveniens verbum В propria voce usus est Sa ||
й scilicet — 9 aratur SB || 9 Bene — 10 dicunt 11 || 11 idest ut tantum —
12 desiderat SB || 13 Quomodo — 14 hibernum sit similia В | 15 Et ferunt —
p. 223, 1 ad aestivum similia B.
 IN VERG. GEORG. I, 94—103. 223

aestivum. Alii 'solstitia' pro aequinoctiis verno et autumnali f

accipere, alii solstitia per omnia, inepte.
101. PVLVERE idest sereuitate hiemis, quod serenitas pulverem
créât et serenum per hiemem caelum significat.
102. NVLLO idest nullo, inquit, cultu tantum se iactat Moesia, б
quantum, qui habet 'húmida solstitia' et 'hiemes serenas'. Constat
enim Moesiam circa eulturam esse diligentem, sed non ei suus
cultus (tantum) prodest, quantum hiberna serenitas. Moesia autem
provincia est et civitas Phrygiae haut longe a Troia, quod magis
debemus accipere propter Gárgara, montes Phrygios. Moesia autem ю
regio est uberrima frugum.
103. gárgara ut alii, mons Apuliae. Moesiae quidem sunt II,
Moesia in Europa Moesiaque in Asia, gárgara idest pars Idae
montis in Phrygia antiqua, nunc vero in Troada, quoniam Troes
Phryges dicuntur. Quidam Gárgara montem Asianum putant. 15
MIRANTVR. Phantasia poética, rei inanimali sensum dare.

1 aestivumJ estiuuam, corr. m. I P stiuiam, eorr. stiuam N [\ aliis, eorr.

alii N || solsticia P || proj. ]j N <p, т. II p P || aequinoctiiaj equioctatis (corr.
-ctio) Лг aeqtactis P || auctumnali Pi? || 2 f acciperej accipiunt В fort. leg.
malunt accipere || alii — ineptej alii pro aestatibus В || solsticia, corr. m. II
-tia P И ¿юта N |] per omnia ineptej pro aestatibus G || 3 serenitate hiemis
от. G hiberna serenitate H ¡| chemis (corr. hiemis N) NP || quodj qui P q Ar
q<(? eo quod S || serenitas | nimia serenitas S || 4 perj p, m. II p P\\ hemem P
heimem, corr. himem 2V|| 5 hvllo — Moesia) Nullo tantum i- G || nvi,lo idest
nullo J nullo in ullo P nullo in ullo 2\r|| inquitj quid P\\ cultum, corr. -tu N\\
tantumj tem, corr. tanï N tarnen P || mesia Л"Р|| 6 solsticia P || hemis (corr.
hemes N) NP\\ 7 enim//////// P quidem S || moessiam G mesiam P mesia N\\
deligentem G |; 7 s. cultus suus iS' | 8 (tantum) ex Servio supplevi \\ Moesia
autemj Mesiaut P Mesia ut N |] 9 prouincia, corr. m. II -tia P prouintia NG |
est от. NP \\ ciuit, corr. ciuit N \\ frigiae KG frigie, corr. m. II -iç P || 8 Moesia
— 9 PhrygiaeJ Mysia autem provincia est, Moesia vero civitas Phrygiae S ¡|
9 aut /' haud G |l quodj q N q< G quam S || 10 propter] pro G || garramontes, corr.
-mantes N\ frygios P frigios G frigio, corr. -os N\\ mesia P \\ 11 est от. G |,
10 Moesia — 11 frugumj Moesia regio Asiae uberrima В || 12 apuleae (corr. apuliae
N) NP | moesie (corr. moesia N) NP || sunt от. NP || HJ ni- G В vi NP Moesiae
tres sunt В I 13 Moesia in EuropaJ moesia gárgara moesia superior GB moe-
. 0
siam superior P moeme supeiûorum 2V"|| mesiaq:', 0 m. II P mosiaq N moesia
quae G И in AsiaJ in assia P in assiaq; N in Asia provincia В || idest от. G ||
pars, rs in ras. P \\ idiae P idie N indiae G \\ 14 frigia || antiqua от. В || an-
tiquam conuero P || in troida (corr. in troia N) NP in troia G iada В || 15 fri
ges Q dicunturj df N dicunt P || QuidamJ quidem G || assianum P || 10 mieantvb
in ras. m. I N || phantasia est S fantasia G fantassia NP || petica, 0 m. II P \\
rei inanimali sensum darej in rei aniinali (== in re inanimali) В.

1 Alii — 2 accipere В || 3 serenitate — 4 créât similia 8 || serenitas —

4 créât В || 6 Constat — 8 serenitas S \\ 8 Moesia — 10 Phrygios /S|| Il regio
est uberrima similia В || 12 mons Apuliae В || Moesiae — 13 in Asia similia В ¡j
13 pars Idae — 15 dicuntur В || 16 Phantasia — dare S similia B.
 224 BREVIS EXPOSITIO

104. COMMiNVS statim, sine intermissione.

105. male PiNGVis non pinguis idest sterilis. rvit idest aratro
evertit, dissipât, frangit. Nam modo agentis est, ut <A. I, 85):
Vna Eurusque Notusque ruunt. Nam aliter dictum <(A. II, 290):
5 *uit alto a culmine.
10G. DEINDE satis. Post generalem commemoratam agri-
culturam transit ad species, satis segetibus, agria; nam parti-
cipium est. rivosqve seqventes iuges, aut certe rivorum est
epitheton.
lo 107. EXVSTVS ager scilicet aeatatis calore, morientibvs
herbis secundum Pythagoricos, qui dicunt, omne, quod crescit,
animam habere.
108. SVPERCILIO eminenti et superiore clivo.
109. elicit educit. levia saxa cálculos dicit.
15 110. CIET inritat vel commovet. scatebris * salientibus vel
scaturientibus. 'Scaturnices' dicuntur venae aquarum, frequentis plu-
viae processus, si in arido solo aqua missa perinde ebulliat atque si
ibi oriatur, idest aqua fervens scaturire dicitur, quod glomeretur.
112. LvxvRiEM. Bene 'luxuriem', ut ostendat rem superfluam
20 et nocituram, nisi amputetur.
1 coMMiNvs — 2 idest sterilis от. G |] 2 pingis N \\ non pingues P, от. N
sterelis P || idest от. G |i 3 evertitj auertit NP || frangit от. G S [ 4 una/// P Ц
urusq: G eurusq N || nothusq : G notusque P notque, core, not'que Л" || runt nam P
runant, con: ruunt N || dictum est »S' || 6 а от. NP || 6 post commemoratam agri-
culturam generalem G post commemoratam generalem agriculturam S | 6 s. agri-
culturamj culturam NP || 7 speties, corr. m. J I -cies P || segitibus (con: sege- N
АР II agrie satis iS' || 8 rivosqveJ riuos per Лт || У ephiteton NP || 10 exvstvs
— calore от. G || hestatis P || 11 secundum от. P || phithagoricos G phitago-
ricos N perhita goricas P | dicit post Pythagoricos add. В )| dicuntj dint, corr.
dnt N || 12 i¡animam, corr. »i. II P \\ 13 svpekcilio — 15 commovet от. G
8U///////percilio Лг|| superiore eliuo N superior eoliuo P \\ 14 helicit К i| educit j
evocat inducit В || 15 cet, con: ». IP || inritatj inriget cotld. et В || commovet)
canit В || Scatabris (corr. Scatebris Л") NP | salientibusj alientibus, corr. sa- N
Jntercidit verbum subslantivum ¡| 16 scaturmes В scaturigines coni. Mueller ||
uene NP frequentis pluviae processus от. G et В | 16 s. pluuie N 17 procesus P
sij sed codd. et В || in aridoj marido (con: madido J\T) NP || niissa aqua G В
aqua que, от. missa perinde В || 17 s. si ibij sibi codd. ibi В \\ 18 idestj i- ~ NP
fervensj l'eruiens (corr. feuiens N) NP || quodj q; P q N || glomeretur, con:
-atur N || aqua fervens quae scaturire dicitur idest glomerare В || 19 lvxvtuem
— p. 225, 3 stipula от. G \\ luxoriem NP || benej uel P || luxoriem NP |, fiosten-
dat P I Bene luxuriem', ut ostendatj Ustendit В ¡| superfluuam N || 20 et J
■i- N | noscituram, corr. no- N || amputaretur B.
1 statim, sine intermissione S || 2 non — sterilis S || 3 frangit evertit dis
sipât В || evertit — 5 culmine tí |[ 6 Post — 7 ad species S similia Ь %
7 segetibus — 8 est S similia В || 8 luges В || iuges — 9 epitheton S |] 10 scilicet
— calore SB || 11 secundum — 12 habere SB || 13 quasi superiore clivo В || 14 cal-
culos dicit В || 15 inritat vel commovet eadem, sed corrupta В y salientibus В
16 Scaturnices — 18 glomeretur В | 19 Bene — 20 amputetur S et similia B.
 IN VERG. GEORG. I, 104—118. 225

113. CVM PRIMVM SVLCOS AEQVANT sata cum adhuc herbae

(sunt) tenerae, ântequam in culmos cogantur. aeqvanï cooperiunt.
111. CVLMVS stipula.
114. DEDVCIT. Ordo est: paludis humorem deducit (collectum
bibula arena, dedvcit) idest siccat vel trabit, dirivat. Haec cultura 5
priori contraria est: nam ut ilia sicco agro aquara iumittit, ita haec
abundantem aquam deducit in tempore veris aut varietate aeris.
115. iNCEKTis MENSIBVS inopportunis; incerti enim menses
veris vel autumni: nam hiemis certum est frigus et aestatis certus
est calor. jo
116. OBDVCTO supedito vel superfuso.
117. TEPIDO noxio, inutili. VNDE quamobrem. lacvnae cava
loca, quae concipiunt aquam pluvialem. 'Lacunae' sunt, in quibus
aqua stare consuevit, sive quae fiunt ad deducendum humorem.
118. NEC TAMEN nihil idest aliquid tamen. NEC nihil OFPI- 15
CIVNT. Hoc dicit: licet haec omnia, quae dixi, arando sint experti
et hominum et boum labores, tamen sunt adhuc aliqua, quae obsunt,
nisi praevideris.
1 equant NP || cum — 2 teneraej herbae adhuc tenerae В || herbael
herba NP || 2 (sunt) ex Servio addidi || teuere (corr. teñera N) NP || antequi P
ideot ântequam S |i culmosj culmo NP || cooperiuntj со operant P coeperant N
operiunt Sa || 3 culmos N || 4 dedvcit — б dirivatJ Quique paludis ri G || (col
lectum bibula arena, dedvcit) ex schol. Pern, supplevi || 5 sicat P || trachit
(corr. trahit N) NP || vel trahit] detrahit S || dedvcit dirivat siccat trahit В ||
hec N I 6 contria P || ut ilia | utili, corr. ut ibi N || sico P \\ inmitit N \\ 7 habun-
dantem NP |] deducís G || in tempore veris | uernis tepr G | autj a G || uarie-
tate, corr. m. II uariç- P || aerisj teris P teris N || in tempore — aerisj veris
temporum pro varieta eris В || 8 inoportunis PG i- oportunus N || incertij -i-
certe Л* || enim от. G autem S || mense NP menses sunt S \\ 9 s. nam hiemis
certum est tempus frigus et aestatis est certus calor G et (et от. N) aestati
(estati Л7) certus est (est от. N) calor NP\\ 9 nam et hiemis S || 11 obdvcto
— 12 quamobrem от. G || superlites, corr. -to Лт || vel от. SB || superfusso, corr.
-fuso iV || superfuso supedito В || 12 utili N || undique ob rem JNr || iacone (corr.
lacune N) NP || cava] Ccaua G || 13 que NP \\ concipiunt) cupiunt (corr. ca-
piunt N) NP J aquam concipiunt В || Iacone P lacône N || rLacunae' suntj
Lacunae autem sunt fossae S || 14 starej constare G \\ que NP || ducendum
PG, corr. ded- ,№|| 15 nec — aliquid tamen от. G || Nec tam P Nec non Лг||
nee nihil NP || idest (= -i-)J sunt P ster JV || taiî, P, от. N || 15 s. offitiunt,
corr. m. II offic- P || 16 HocJ fi JV Et hoc S || omnia haec G | que NP || ex-
pertim (corr. -ti N) NP || 17 homi P homini N || bouum (corr. boúum N)
NP || labore? tu P laborestm, — et m m. II N D sunt tamen G \\ que NP :
18 preuideris N || provideris, ut aves absint et umbra arborum S.

1 cum adhuc — 2 cogantur SB || 2 cooperiunt similia Sa || 4 Ordo est

— 5 arena В || 5 dedvcit idest siccat — dirivat similia В || dedvcit idest siccat
vel trahit similia S \\ Haec — 7 deducit В || 7 in tempore — aeris similia В \\
8 inopportunis SB || incerti — 10 calor <S || 9 veris — 10 calor similia В ||
11 superlito vel superfuso SB || 12 noxio inutili BS\\ quamobrem similia Sa ||
cava — 13 pluvialem В \\ 13 Lacunae — 14 consuevit S || 16 Hoc dicit —
18 praevideris S.
Scrrii comm. Vol. III. Pasc. II. 1Б
 226 BREVIS EXPOSITIO

119. inprobvs ANSER insatiabilis vel inopportunus, quia

fugatus redeat.
120. strymoneae a Strymone, palade Thraciae vel Macedonia«.
IXTIBA. Pluralis numerus neutri generis, singularis vero generis
5 masculini, ut Lucilius in V: Intiba praeterea pedibus f pressus
equinis. Item intiba vena quaedam pessima et nervi araari terrae.
AMaris FiBRis (isracpoçixwg amaro suco; fibras enim animalia habent
idest summas iecorum partes.
121. pater Iuppiter vel Triptolemus.
io 124. VETERNO desidioso * vel veterno otiosa pigritia vel
morbi nomen.
123. MOvit agros, f Multa possint in vituperationem venire,
et hoc loco défendit, quod ait 'mortalia corda acuens.'
125. ante iovem. Deest: regnantem.
15 127. in MEDIVM in commune.

1 iNPKOBvs — 3 Macedoniae от. G || improbus N || insatiabiliej instabi

le NP || inoportunus NP || quiaj q N У 2 fugatus В figuratus P, corr. satura
tes N || rediat (corr. redeat N) NP || 3 strimoniaea strimone á P strimone
a strimone N || plauide N || tracie N tratie P || macidonie P macidonie , corr.
mace- N \\ Strymon fluvius Macedoniae vel Thraciae В || 4 Intiba, corr. m. II
Intyba P Intyba G ptu num neu geñs siñgu gen màs P ptur num neut gênrS
singularis geEs mas N ptr neu genr. singtt u mais G || 6 lucius NG lutius P
in VJ in uto N || IntibaJ intyba P ut tiba N Intybus berba G || praetereal
pta N || fesus G presus P psus N || 6 intuba P intyba G || quedam NP || 6 s. nerui
amari terraei^Samaris N neruiamari terrae Samaris P || 7 fibrisJ fib NP
metafóricos PG metasforicos, corr. metaf- ÎV || amaroJ amare N || sucoj fuco NP
8 idestj i- ;- P || summae G || iccorum, corr. iec- N pecorum G || 9 patek
t Ш
— 11 morbi nomen от. G || iopiterJ-1 iôppiteriV|| trippolenus N | 10 desidioso
* velj desidioso 1 N desidio solus///' P Post desidioso fort, inserendum otio
ocioso P otiosu, corr. -sa ^|] pigricia, corr. m. II -tia P || 11 nomenj nô P\
veterno. Morbi nomen, otio pigritia hidropicorum В || 12 aqrosJ ag P ai N
Multa — venirej dictums est Iovem fecisse multa, quae posaunt in vitupera
tionem venire S Iovem dicit fecisse ea, quae in vituperationem veniunt В
MultaJ multi || possunt G || uituperarationem NP || 13 et hoc loco — acuensj
sed hoc loco défendit dicens 'acuens mortalia corda' et reliqua В et ea hoc
colore défendit, quo dicat voluisse eum ingenium mortalibus ex necessitate
praestare, ne torperent otio, quod ex reruin abundantia procreatur S J hocj
Й N || quodj qui P q N q- G || mortalia corda acuensj mor (mor N) coram
cum NP | acuensj acñ; G || 14 ante iovem — 15 in commune от. G J 15 com
mune P.

1 insatiabilis S J 1 s. quia fugatus redeat В Ц 3 a Strymone — Macedoniae

similia В || 4 Pluralis — 6 masculini »imilia В || 6 vena — terrae В || 7 amaro
suco В II 8 summas iecorum partes similia В Sa || 9 Iuppiter vel Triptolemus]
Triptolemus vel Iuppiter В || 10 desidioso — 11 morbi nomen similia В
12 Multa — 13 défendit similia SB \\ 13 quod ait — acuens sivUlia £ В 15 in
commune SB.

6 Lucilius in VJ Cf. Luc. fragm. V nr. 13 p. 27 éd. Mueller: Intubu'

praeterea pedibus praetensus equinis.
 IN VERG. GEORG. I, 119-138. 227

126. limite. Inter 'limitera' et 'terminum' hoc interest: 'limes'

consecratus est adeo, ut, quoniam eum Turnus commovit, sit
interemptus; ait enim (A. XII, 898>: Limes agro rel.
129. MALVM viRvs. Ad distinctionem epitheton addidit; nam
virus bonum et malum est, sicut venenum: nam idem est. Sub б
Saturno fuere serpentes, sed sine veneno.
132. et passim Kivis. Quondam vini rivi fuerant.
131. iGNEMQVE EEMOViT non sustulit, sed occulit.
133. EXTVNDERET excuderet.
134. HERBAM segetes. ю
136. ALNOS fluviales navículas.
137. NAVITA pro 'nauta', ut 'Mavors' pro 'Mars', nvmeros
modos, ut diceretur Septentrio Septem stellarum.
138. pléiades sunt stellae in cauda Tauri, quae a verno ortu
Vergiliae appellantur, quae ortu suo primae navigationis tempus 15
ostendunt. Has a matre Pleione quidam nominatas existimant,
sicut etiam Atlantidas a patre Atlante, pléiades quae navigan-
tibus ortu suo ostendunt initium, аяЬ rov nhaíovE*; idest plures,
quod VII uno loco esse videantur.

1 limite JV || Inter limitemj inter limitem inter limum NP ¡| hoc от. N

2 est от. В || adeoj adeo terminus В || eum TurnusJ eu tnus N turnus eum G ||
commonuit Лг || 2 s. sit interemptus ; ait enim : Limes agro rel.J fit aut {minus
limes agrorum G || 3 interemptas N || agroj agrorum || rel.J rt В 1 N от. G !
4 uirös Лг О AdJ Bene ad S || distincctionem, corr. distinct- N discrotionem SB ||
epiteton || addidit от. В || 5 et bonum et malum SB || malum, от. est N | nam
idem est от. В || 6 eerpentesj semper NP \\ 7 et passim — 13 septem stellarum
от. G || QuondamJ quidam NB qdam P || uini, от. rivi P uinirui iV || fuerunt В ¡|
с . .
8 ignemq N \\ oaulit N occulit etiam tres Servii codices, ceteri occuluit || 9 extvn-
deeetI extenderet NP \\ 10 segites (corr. segetes N) NP || 12 navitaJ nautoâAT||
utj sicut S || 13 diceretur В diceret (i m. II in ras. P) NP \\ ui itrio P
vii itrio, corr. vu trio ^|| 14 pleades, corr. pli- N peades P|| stelle, corr.
m. II stellg P stellam Лг || caût, corr. cauda N || quaej q; //// P que JV
a от. G I 16 uigiliae P uirgilie N || que NP || prime NP || 16 ostendt N \\ HasJ
as N || PleioneJ pelione PG pollione JV || nominat N || 17 sicutj sic N || atlan-
titas, it i». II. P athlamitas, corr. athlantidas JV||aJ at, corr. a iV||patreJ
matre || AtlanteJ athlante NP || pleades (corr. pliades N) NP pleides G || quaej
q; P quod N \\ 18 ortö N |j ostendunt initiumj primae nauigationis tempus
ostendunt initium G, cf. supra [| ànb xov nXeioves\ ô\TTO TO TTACCIN G apoto
plestin NP¡ idestj i- 4- NP§ 19 quodj qui P q G que N \\ vu] in.

1 Inter limitem — 2 adeo В || 3 Limes agro Sa || 4 Ad distinctionem

— 5 idem est similia SB || 5 s. Sub Saturno — 6 sine veneno similia В |j 7 Qui
dam vini rivi fuerunt. Iunilius dicit В || 8 non sustulit, sed occulit BS ||
12 pro nauta — Mars S | 13 modos — stellarum В || 14 sunt stellae — 16 ap
pellantur similia B.
15*
 228 BREVTS EXPOSITIO

hyadas. Sunt stellae in fronte Tauri septem, ut Chaldaei

tradunt, nutrices Liberi Patris, lit Musaeus scripsit, ab Hya fratre,
quern in venatione interemptum fleverunt, uncle Hyades dictae. Alii
ab eo Hyadas dictas putant, quod ortu earum pluviae nascuntur,
б quae a nautis Suculae dicuntur vel vocantur. Alii, quod magis
credibilius est: Y littera formatae Hyades appellatae sunt.
CLARVMQVE LYCAONis ARCTON. Helicen dicit, idest maioreui
Septentrionem; nam minor Cynosura dicitur. 'Lycaonis' autem
subauditur 'filia', altera ursaruin, in quam transfigurata est Callisto,
10 Lycaonis filia, Dianae in venationibus comes, quam Tuppiter ad-
amavit, et in Dianam versus cum ea coneubuit; quae cum pinguis
apparuisset, de suo earn removit; quae Arcadem puerum edidit. Sed
Iuno odio pellicita in ursam earn transfiguravit et venanti filio
obtulit cumque ille feram putasset et insequi coepisset, Iuppiter
15 eos iisdem figuris astris consecravit: et illa velut ursa fugiens et
ille veluti impetum faciens in earn. Quod sidus Septentrio dicitur

1 Hydias V idias, corr. ides N Hyadas. hyadae G || Sunt stellaej Stellae

quae В || stelle NP || septemj -v G | chaldei JV caldei P Kaldei G || 2 patres P
utj appellatae, ut В [¡ musseus G museus P musei N [] scripsit от. G || Hya]
hyal P ial N || frate, r m. II P || 3 quem supra lin. т. I G que P q JV ||
uenationem NP || Hyades dictae eras. N hyadas dicte (dicte m. Il) P dictae,
от. Hyades G II Alii in ras. m. II JV || 4 iadas JV || dictas] esse В || quodj q,
corr. m. II q JJ q N \\ ortu, r m. II in ras. P | earumj erum P suo В || pluuie,
corr. m. Il -i§ P || 5 que NP \\ a nautisj amantis G || succulae G succule P
siculae iV^II dicuntur vel от. G \\ quodj q, corr. m. Il qui V que, corr. quod N ■
С Y от. N j| fita N \\ formate P forma JV || hydes G Ydes P iades JS' || apellate
(corr. m. II -te P) NP^ 7 Clarumq N Claramque G || licaonis NG || akctonJ
ai- NP et rt G || aelicen, corr. elicen P elicen G \\ 8 septimtrionem G vnonem,
tri m. II P || cynosa P cinosa G chinosa N || lychaonis P licaonis NG || autem
от. В |¡ 9 altera ursarumj idest ursa В || usarû. ê. G J in quamj in que Лт iu
quantum G || calisto NG calysto P\\ 10 licaonis || DianaeJ deane P deana N
quam] qué G q N q, corr. m. II q P || iupiter G iopiter P || 11 deanam ц
que ÑP || cumj com N con P || pingis G | 12 et de suo N || quae| q; P f|iV
archadem P || 13 hodio pellicata G || 14 optulit P || cumq N \ illa, corr. ille N
о .
et add. m. II N от. G || cepisset, о m. II P || iupiter G iopiter P iôppiter N l
16 eos hisdem PG eos isdem, corr. easdem JV' || figuris, corr. -as N figu-
rans G || uelud, corr. -ut JV || fugens JVJ' || 15 s. et illej ille G || 16 ueluti, i add.
т. II P uelut G || fatiens, corr. m. II fac- P \\ Quodj q Лт q, m. II » P\
septentrion G vu trion JV vu (in ras. m. II) trioni P.

1 stellae — 3 fleverunt. Iunilius dicit В || 3 Alii — 5 dicuntur В

6 Y littera formatae Hyades appellatae sunt similia Sa || 7 Helicen — 8 Cyno
sura dicitur S || idest maiorem — 8 Cynosura dicitur В || 8 'Lycaonis' autem
subaudis 'filiam' «S || 8 s. 'Lycaonis' subauditur — 10 Lycaonis filia В.

2 MusaeusJ Cf. Schal. Germ. Ar. p. 13G Breysig. p. 30(1 Eyssenhardt.;

Hygin. poet. astr. II 21.
 IN VBRG. GEORG. I, 138-147. 229

sive a numero stellarum sive, quod in parte poli septentrionali sit,

hoc est arcton appellatur; ilium autem arctophylacem eo, quod
iuxta locatus custos esse videatur. 'Clarani' autem dicit ideo, quod
semper apparet.
139. visco autem genus laqueatus. 5
141. (fvnda) est genus retis, fundendo dicta.
143. rigor acies, durities, unde et 'rigidus homo' dicitur. serrae.
Perdix, discipulus Daedali, serrae usum primus invenit, cui magister
invidens, quod melior in hoc fuisset inventus, ne plura inveniendo
laudem eius infringeret, apud Athenas ex arce Minervae eum prae- ю
cipitavit. Hie est sororis eius filius, propter quem Minervam fugit.
A Minerva in avem perdicem mutatus, et quia praecipitatus esset,
in altnm non potest pervolare.
14G. LNPROBVS idest magnus vel nulli probabilis; nullus enim
est amator laboris. 15
147. prima ceres. (Prima Ceres) omne agriculturae genus
hominibus indicavit; superfluo enim quaestionem movent commen-
tarii, dicentes Osirim vel Triptolemum aratrum invenisse: nam
aliud est, unam rem invenire, aliud omnem agriculturam. Ceres
cum filiam quaereret Liberam et in Atticam adveniret ad Celeum, 20

1 quodj q JV q, m. II q P || vu trionalis JV septintrionalis G \\ 2 ilium

autem aretophylacemj ilium aut are cophilam, corr. illümutare cophilam JV ']
arctophilam I1 arcto filiam G || quodj q N q, m. II q P || 3 audeatur, coït, ui-
deatur JV || clarum JV || ideo dicit G || dieitj dr JV || quodj q, m. II q P que,
corr. quia N q« в || 4 aparet JV || 5 visco — 7 rigidus homo dicitur от. G ||
leq ; atus, u m. II in ras. P laqatus N || 6 (fvnda) estj eat P em, m. II ë N\\
fundendo dicti Б dictum a fundendo S \\ 7 aties JV || duricies NP || unde unde,
corr. untie N inde В || rigidus Amor В \\ serre NP || 8 PerdixJ pernix NP Ц
dedali NG didali P || serre xuñ////, â m. Il P ferre (corr. fere) uiam N |¡ cuij
cum NP y magiï P || 9 quodj q, m. II q P qm N || melioV i hoc P meliori
hoc N \\ 10 infrigeret N§ ap, m. II ap' P || athenas ex arce, ei:- et er т. II
et in marg. gr infrigeret ap'//// athenas aperta repetitione P \\ minerue P || eumj
cum P II 11 HicJ hoc -2V (] filius supra lin. add. m. I G || propter] 1 propter G
ppe N II quemj quam P q JV || MinervamJ minoen G \\ 12 Aj aut NP || mineruâ
•i- auem N \\ pdicem, corr. pdicem JV || motatus (corr. mu- N) NP âmotatus G
quiaj q N || 13 in altumj altum JVP || 14 Improbus G || Inprobus , -i- m. I P ||
idestl -i- : JV vel .S' || nulli i- pi-obabilis JV|| enin, corr. enî JV|| 15 labor is JVJ
16 (Prima Ceres) haplographia haustum ex Servio supplevi || omne от. NP\\
agriculture JV 1 17 hominis JV|] superfluam G superfluuo JV|| questionem ¡! 17s. com-
metari. corr. -rii JV || 18 osserim P ossirî G osseri N\\ treptolemum P trepto-
lentum, corr. -lemum JV tleptolemum G \\ 19 invenirej inuenisse G || et aliud
omnem agriculturam docere S || 20 quereret P || LiberamJ libeiam G || et in
aticam G eam in aticam P eamatica JV || adveniret от. NP || caeliû G celü P
caelum, corr. caenam JV.

5 genus — 6 dicta BS || 7 acies В \\ durities В || durities — dicitur S si-

milia P 1 8 »Perdix — primus invenit. Iunilius dicit В ¡j 14 magnus В ||
14 magnus — 15 laboris S || 16 (Prima Ceres) — 19 agriculturam S simüia B.
 230 BREVIS EXPOSITIO

hospitaliter ab ipso suscepta reddidit gratiam. Nam filio eius

Triptolemo arandi ac serendi usum, ut ille hominibus ostenderet,
ipsa demonstravit.
148. SACBAE quae victum praeberent religione quadam vel
5 mel adferebant.
149. DEFICERENT ut per laborem ad usum frumenti veniretur.
148. AEBVTA rubra poma silvarum, quae unedones vocantur.
150. labor ADDITVS aut 'datus', ut nihil mali ante habuerint,
aut revera 'additus', quia ante quidem erat labor, sed tantum
lo herbarum, intiborum, postea accessit rubiginis, carduorum.
149. DODONA civitas Epiri, iuxta quam nemus est Iovi sacratum
et abundans glandibus.
151. ESSET consumeret. rvbigo autem genus est vitii, quo
culini pereunt. segnis inutilis. segnis in arvis infructuosis.
15 152. áspera silva. Notandum, etiam de herbis silvam dictam.
153. LAPPAE et teibvli genera herbarum spinosarum.
154. (infelix) infecundum, contra <G. II, 188): Felice m

1 ospitaliter, h т. II P \\ ab ipso, supraser. celeo N || suscepta est redi-

dit NP || 2 treptulemo (corr. trepto- N) NP tleptolemo G || usum] us sum P ||
ut ille , corr. utile N || Kostenderet P hostenderet, corr. hostend et JV || 3 ip G
ipsa, corr. ipsa iV|| temonstrauit, corr. de- N \\ 4 sackaeJ sacre NP Sacrum G
q ; P || proberent N || reli///gione, pr. i т. II in ras. P || quadamj quidam, corr.
quçdam JV || 4 s. vel mel adferebant — 6 frumenti veniretur от. G || 6 defick-
rentJ didiceret N || ad.y/ussum P || ueneretur (corr. ueniretur N) NP fl 7 ar-
busta Ä/"||ruba N || silvarumj siluaro, corr. siluatica ^||q; P || un//idones G
honudes N homides P|| 8 labor — 10 carduOruni от. G || aut 'datus'j X datus,
— m. II P am datus, corr. i- datus N\\ habuerintj habuer P habuef, corr.
habuerit Лг || 9 erat quidem # quidem от. В || tarn P || 10 intibor (corr. inti-
bos N) XP || carduorumj labor В || 11 Dodona i- G | civitas Epiri от. G
ciuî (con: ciuït N) NP || uxta N\\ nemus//// est P ////-.- ' , nemus m. // Ni
est от. В Ц est Iovi от. G || secratum G consecratum В || 12 habundans NP ¡¡.
gladibus P gladibus N glandibus semper S || 13 esset consumeret — 14 culmi
pereunt от. G || rubigo rubigo autem P || autem et est от. В || uiti Д'" || quoi
qd N II 14 pereunt, corr. m. II periunt P periunt, corr. pereunt N \ Signis PC
corr. Segnis iV || idest inutilis G || skgnis iu arvis — p. 231, 7 frumenti coacervatio-
nem от. G || signis (corr. signes N) NP j| arvisj arum NP | 15 dictaml dicta-
nms P I 16 lappe, corr. -g N || tribvliJ tribus NP || genera, corr. generibus Л"
spiloearum (coït, pilosarum N) NP\\ 17 (dîfeiji) infecundumj in scdm (d m.
II P) NP || Felicemque Yergilius.

1 rubra poma silvarum 8 || quae unedones vocantur similia SB || 8 aut

datus — 10 carduorum 6' || 9 quia ante — 10 rubiginis В || 11 civitas — 13
glandibus BS || 13 consumeret BS || rvbioo autem —-14 pereunt S || rvbiqo
genus vitii, quo culmi pereunt, abusive В | 14 inutilis BS | 15 Notandum
— dictam ¿?|| 17 infecundum — p. 231, 1 liinum S.
 IN VERG. GEORG. I, 148-168. 231

trahunt limum. steriles ad discretionem earum, quae seruntur.

DOMiNANTVR quod altius inter segetes crescuiit.
157. PREMES supprimes, conpesces.
159. FAMEM SOLABERE ac si diceret: ne glandibus quidem
satiaberis, quod dixit <(G. I, 149): et victum Dodona negaret rel. 6
160. arma instrumenta, ut <A. I, 177>: Cerealiaque arma.
158. ACERVVM frumenti coarcervationem.
162. VOMIS. Vomis dicitur, quod trudendo vomit terram.
grave propter sulcos altius inprimendos. inflexi pro 'flexi': nam
'in' supervacua est. ю
163. PLAVSTRA vehiculum bobus aptum. elevsinae. Eleusina
civitas est Atticae provinciae haut longe ab Athenis, in qua cum
regnaret Celeus et Cererem quaereDtem filiam suscepisset hospitio,
ilia pro remuneratione ostendit ei omne genus agriculturae. 'Matrem'
autem 'Eleusinam' Cererem dicit; nam ut 'patres' Déos dicebant 15
veteres, ita Deas 'matres' vocabant: Deum matrem, Vestam matrem,
Cererem, ut ibi ait <^G. I, 498): Vestaque mater. 'Eleusina'
dicta ab Eleusina, urbe Atticae.

1 traunt, h т. II P\\ que JVJP || feruntur P || 2 Dominantus, corr. -tur JV||

quodj % nt. II q P q, corr. m. II qui N |] segites (corr. segetes N) NP || con-
crescunt В \\ 3 pmes NP || suppremes В superes (su eras. N) NP ¡| incides con
pesces В conpiscas P conpiscam N || 4 famam , corr. -em N || solauere (corr.
solabere N) NP || ne] none JV|| 5 satiaueris NP§ quodj q, m. II q P q N
quia .S' || dixit] dicit NP dixerat S || victumj inctum P inetum N || dodane
- la
regaret 2V|| rel.J r P от. N\ 6 ut tere aliaq; P uterealiaque N§ 7 acceruum,
corr. ace- JV|| quoaceruationem N\\S uomi dicitur N et ex eo dictus В || quod|
f|. m. II q P q N |] uomat G В uomi N || 9 pp P, corr. pp N \\ inpmendos P
10 'in' supervacuaj insuper uaca NP J 11 uechiculum P ue/////hiculum N \\
bobusj ob N || Eleussinae G от. NP || eleussina G heleussina, corr. heleusina N
Eleusin S от. В || 12 ciul (corr. ciuit N) NP ciuif G || eat от. G В || AtticaeJ
arce NP от. G || prouintiae N ciae G от. В | auth P aut N haud G |j athi-
nis P atinis, corr. atenis N \\ 1H rcgnaretj regnasset G || querentem NP \\ ausci-
pisset P susciperet В liberaliesime suscepisset S || 14 illa от. G || ci ostendit
NP | omne// N || agriculture Л'] 15 eleussinam P eleusinam N || CereremJ
cerem P quaerere G || 15 e. nam ut veteres 'patres' Deos dicebant, ita et Deas
'matres', от. vocabant В |j 16 Deum matrem — 17 Vestaque mater от. G
Deum] deam NP dea В Ц matre, corr. -гб JV|| Vestam J uestrani PB uram,
corr. uïam N || matrem от. В || 17 Cereremque В || VestaqueJ uestraque N .
eleussina G eliussina NP Eleusinam, от. dicta В | 18 eleussina G elius-
sina P | atice JVatice P.

1 ad discretionem earum, quae seruntur SB || 2 quod — crescunt В

3 pREMEs — conpesces В || conpesces Sa || 4 ac si dieeret — 5 negaret S\\6 in
strumenta — arma BS || 8 Vomis — terram В || 9 propter — inprimendos S
et lemmate inflexi praescripto В || pro 'flexi': nam 'in' supervacua est similia S '
11 vehiculum — aptum В || 12 civitas — 14 agriculturae SB \\ 14 s. 'Matrem'
autem - 17 Cereremque. Iunilius dicit В || 18 ab Eleusina, urbe Atticae В.
 232 BREVIS EXPOSITIO

164. TKIBVLA genus vehiculi, unde teruntur frumenta. trahae.

Trabas dicimus, quibus trahuntur frumenta et coacervantur. Dictum
est autem hoc genus vehiculi a trahendo: nam rotas non habet.
INIQVO pondere idest magno, ut sine labore possint rustid glebas
5 confringere. rastri a dentium raritate dicti.
165. svi'ellex vasa viminea idest de vimine facta.
166. crates coniunctae inter se virgae. vannvs qua grana
ventilantur. iacchi ideo ait, quia Liberi Patris sacra ad purgatio-
nem animarum pertinebant, et sic homines huius mysteriis (púrga
lo bantur), sicut vannis frumenta purgantur.
170. in BVRIM. Pars aratri, quae curvatur, 'buris' dicta, ut
videtur Modesto, a bustione; igni enim flectitur; quasi ßoog ovgá,
quod sit in similitudinem caudae bovis.
172. binae avres quibus latior sulcus efficitur.
16 171. temo aircurarathir.
172. dentalia idest in quibus vomer inducitur: hie neutraliter,
postmodum masculino genere <G. 1,261): durum procudit arator.
173. tilia genus arboris levissimae. levis ne boves laborent.

1 tbibvla — 3 non habet от. G || ueculi N |] teruntur, pr. u m. II P

ceruntur, corr. ter- N \\ fruruta, corr. frumenta N \\ trache P trachç*JV|| 2 Tra-
hasj trachas NP |[ dñs, coït. m. II drâs P || trachuntur N tracuntur, h m. I P
coarcebantur P quoarcebantur N || 3 autem от N || trachendo, corr. trah- N (
habent, corr. m. II P ab; N || 4 iniqvoJ in quo NP || pondere 7 P II idest i-
-f- .NU psent, corr. peint N possent P \\ 5 infringere S || bastbi — 7 inter se
virgae от. G || 6 Suppellex NP || ueminea, corr. ui- N \\ ideatj i- : N \\ di
uimine, m. II de- P âauimine, a eras. iV|| facta, post. am. II If il Cratae AM
coniunete NP || uirge ////////////// P uirge N || uanñ N || quaj que, corr. quo N
quo G || 8 uentilentur, corr. m. I -antur P || iachi || ideoj modo, pr. о т. II N ,i
quiaj quod S || 9 animae S \\ pertinebat N \\ sie hominesj si comunes, corr. sic
omines N || huius, corr. has N eius S || misteriis G mistis P mistus, corr.
mistas N \\ 9 s. (purgabantur) ex Servie supplevi Ц 10 uannis, corr. -us N[ fru-
menti, corr. -ta JV" || 11 que P || 12 Modesto] modesta P modesta N от. G
a bustionej ambustione || igni, corr. igné N || q.; si P || boos sura P beorsura Лг
boas ura G || 13 quodj quae G que NP \\ sit от. В || caude NP || 14 binak
— 17 procudit arator от. G || bine ¡| quibusj duae quibus SB || sulcôs N
15 air curara thir P air curarathir, corr. air cura aratri JV an latet manica
aratri? cf. Serv. G I, 174: stivaqve manica aratri, qua regitur || 17 postmodumj
p (= sed) modu, corr. modo ' N | genus, corr. gen JV| producit N \\ 18 tilia J
Tylia G quialem, corr. qui le 2Vr qualem P | leuissime NP || levis — p. 233, 1
gubernaculum от. G || laborant NP.

1 genus — frumenta S sîmilia В J 2 s. Dictum est — 3 non habet simi-

lia SB Q 4 magno similia S || ut sine - 5 confringere >S || 6 vasa viminea si-
milia S || 7 coniunctae — virgae В |¡ 8 ideo ait — 10 purgantur S | 11 buris
dicta a bustione; igni enim flectitur В || 12 quasi — 13 bovis SB || 14 quibus
— efficitur SB || 16 dentale est (est от. В) lignum, in quo vomer inducitur SB H
18 ne boves laborent S.
 IN VERG. GEORG. I, 164-186. 233

174. STivA aratri gubernaculum. CVRRVS. Ideo 'currus' propter

morcm provinciae suae, in qua aratra habent rotas.
175. explorât quod vitia materiae ex eo apparent; probatae
enim soliditatis sunt, si in fumo minime rimas fecerint ipsa robora.
177. TENVis subtilis. б
178. area ex ariditate dicta, quod careat suco.
186. morí tarn ad formicam, quam ad omnes generaliter bestias
referendum.
178. CYLiNDRO lapide tereti in modum columnae, quo areae
coaequantur. ю
180. PVLVERE ne solvatur in pulverem.
179. creta terra.
181. exigvvs MVS nitela, cuius Cicero meminit.
183. CAPTi TALPAE debiles oculis. Mutavit genus, nam 'haec
talpa' dicitur, ut in Bucolicis dicit <VIII, 28): timidi dammae. 15
184. BVFO rana agrestis mirae magnitudinis.
186. cvRCVLio vermis in frugibus nascens.
1 stiuia P, corr. stiua JV J gubernaculum aratri, ut Nigidius ait В || cursus,
corr. currus utroque loco JV || Ideo 'currus'J 'currus' autem dixit S \\ 2 prouin-
tiae NG prouincie P || ratra JV || habentj habentur G || rotas quibus iuvan-
tur iS' II 3 explobat] explorant JVP j| quodj qui, m. II <j P que A' || bene agit
{leg. ait) 'explorât' quia В || vitia materiaej uitiam auarie N uitia auiriae P i
ex eo от. G || apparent] parent G || 3 s. probatae enim soliditatis S probat
enim (proba tenü P) quam (quod G) solida libri || 4 in fimo G Ínfimo P
mfimo , corr. in fumo JV || minimej nomine NP \\ fecerunt Лг effecerint S || ro-
bura G robo P robo JV || 5 tenvis subtilis от. G [| subtilisj abtilis P от. N
subtilitatem studii ostendit В || 0 aeeaJ areae NP || araditate NP || quodj q,
m. II q P q JV q< G ¡| sueco PG, corr. suco Д7 || 7 inopi - 8 referendum от. G
inoppi P|| quamj qui P q; 2V || bestias'//////^/''/ P || 8 refferendum, postr. e in
ras. P || 9 Colindro P cilindro JV || teriti Í'G || inj im, corr. in N \\ columne NP ;
arçae P aere, corr. arce JV creta G || 10 co(iequantur, corr. m. IIP quae-
quantur, corr. aequantur N coequatur G || 11 pvi.vebe| puluerem P || in pulve
rem solvatur В || 12 CBKTA terra от. G || terra] alba terra В || 13 exigus P i
uve] m, corr. mus N || nitella Лт nistella P\\ meminit in Sestiana S \\ 14 talpe
JVP taípee G || oculis, i m. II in ras. P oceulis JV|| motauit (corr. mut- Лг) NP
et mutavit >9 |¡ 15 bocolicis P bocot G || dt, corr. df JV от. В \\ damme, corr.
-o JV damme////'// P || 16 bvfo — p. 234, 2 aquas dulces от. G || bus forana P
buforana, corr. buffo rana JV || agristis JVP terrestris SB || mire (corr. miro JV)
NP nimiae SB.

1 aratri gubernaculum В Sa || propter — 2 rotas S || 3 quia vitia — appa

rent, luniliue dicit В || probatae — 4 effecerint S || 6 ex ariditate — suco
similia В || 7 tam ad formicam — 8 referendum similia BS \\ 9 lapide — co
lumnae .S' || lapide — 10 coaequantur similia В || 1 1 solvatur in pulverem alio
ordinc В || 12 terra В || 13 nitela — meminit S || 14 debiles — 15 dicitur S \
mutavit genus В || ló ut in Bucolicis — dammae В || 1С rana — magnitudinis
similia SB.
13 Cicero] pro Sest. 33, 72: quoniam id etiam fatum civitatis fuit,
ut illa ex vepreculis extracta nitedula reinpublicam conaretur
arrodere.
 234 BREVIS EXPOSITIO

187. CONTEMPLATOR verbum futuri, ut alibi <G. IV, 61>: Con-

templator aquas dulces, nvx plvrima idest longa; significat
amygdalum. Longam dixit, ut ipse <G. Ill, 52>: cui plurima cervix.
188. indvet nr FLOREJi idest (se) infundet in florem, et bene
6 elegit arborem, quae prima foliis vestitur. olentes odorem dantes.
189. svperant abundant, pariter pro 'similiter'.
190. CVM magno calore. Aut aestus nimios fore significat,
aut dicit caloris festinationem futuram.
192. neqviqvam piNGVis idest non pinguis: tunc enim plena
10 sunt, quando frumenta non habent. Vel incassum pinguis idest
sine fructu erit; alibi <G. 1, 403>: Nequiquam seros exercet
noctua cantus, idest non exercet. Et notandum, paleam dictam
numero singulari contra Artem; nam ea, quae ex pluribus constant,
numeri sunt pluralis, ut 'cancelli'.
15 193. Semina vidi rel. idest serere volentes, instans pro futuro,
ut <A. II, 111): terruit Auster euntes. medicare pro 'medi-
camentis aspergeré', ut <G. II, 135)>: senibus medicantur anbelis;
contra 'medicari' pro 'mederi' <A. VII, 756s.)>: Sed non Dardaniae

1 CONTEMPLATOR — ut alibij 'contemplator' autem imperativi modi tempus

futurum pro praesenti 'contemplare': alibi 8 [| contemplatus , corr. -tor N |
futurij fut JVP || 1 s. contemplatur N || 2 nvx от. G || idest ото. G || longua P |
significat autem S || 3 amigdalum G autmigdalum N 1' || longuani P | cui от. G ||
4 iNDVET — 6 pro 'similiter' от. G || induat, corr. -et JV || flô P fio, corr.
floré JV || idestj i- : N || (se) от. NP || infudit (corr. infundit JV) NP einlu
det S II 5 que NP || folis P || 6 super erant JV" || habundant NP || 7 cato (corr.
calore JV) JVP || Aut aestusj ä estus P estus JV || forej forem (corr. furem JV)
JVP flores G || 7 s. significat aut dicitj signa (n et & m. Il) dicit P signî (corr.
significat) adt (corr. ad tantum) JV || 8 caloris | calori , corr. calore N \\ aut
calorem dixit festinationem, от. futuram S || 9 Ñeque q ping P Neq (corr.
Nequi) q ¡) ping JV || i- non pinguis i- non pinguis P | поп от. N || tunc |
tune JV tam P \\ 9 s. plena sunt| plenas JVP || 10 quando] qü, n »j. II P
qm JV || non suprascr. m. I G || incasum JV || ping P pingue G || 11 eritj leg.
erunt || neque quam P neq q; JV || exerce P exerto, corr. -te JV | 12 noctuaj
mortuo JVP || exercetj est JVP от. G S || 13 nüo singt G num sig NP || nam |
inam JVP || quaej q; P q JV || ex| a JVP|| constat JV| 14 nuï G num P nu-
merum Лг || ptr G от. NP tantum pluralis S || ut ccelli, corr. то. / P J 16 rel.J
rt JVP от. G II eererej resere P rerere N ¡| pro futuro posuit G || 16 terruitj ter
rupuit JVP et terruit Sa || AusterJ ä st NP \\ eintes Л'|| 17 anelis G anelis NP
18 medicariri (corr. medicari JV) N P | mederi. Sed non| mederis' tam P
mederis tarn JV || dardaniue (corr. tarda niue JV) JVP.

1 verbum futuri — 2 dulces simüia В fl 2 idest longa — 3 amygdalum S

similia В || 3 plurima cervix В Sa || 4 sc effundet — 5 vestitur S || se infundet В
6 abundant S similia В || similiter Sa В \\ 7 Aut aestus — 8 festinationem S\
aestus nimios fore dicit В || 9 non pingues SB || 11 alibi — 12 idest non S | 12 Et
notandum — 14 cancelli S similia В || 16 serere volentes BSa || 1С ut — eun
tes Sa U 16 s. pro 'medicamentos aspergeré' В.
 IN VERG. GEORG. I, 187—205. 235
medicari cuspidis ictum Praevaluit. (cMedico' et) 'medicor'
enim antiqui dixerunt.
194. NITBO herba, qua corpora et vestes lavantur. amvrca
humor ex oleo aquatilis, quae faeces solvit cum olivae carne et
facit faeces. 5
195. SILIQVIS folliculis. FALLACIBVS quae plerumque fallere
consuerunt.
196. PEOPERATA MADERENT idest festinata coquerentur.
197. SPECTATA probata vel explorata, ut <A. VIII, 150 s.>:
sunt nobis fortia bello Pectora, (sunt animi) et rebus 10
spectata iuventus.
198. degenerare TAMEN quamvis cito coquerentur. ni vis
hvmana idest studium, possibilitas.
199. MANV legeret. Hinc quidam volunt dictum 'legumen'.
200 ю peivs RVERE ас retro svBLAPSA. Bis idem dicit.. 16
201. LEMBVM. Lembus navis pirática brevis.
202. SVBIGIT sursum agit, urget, inpellit.
204. sidéra pro 'sidus'. ARCTVRi cuius ortu tempestates fiunt.
205. HAEDORVMQVE dies. Aurigae signum est haut longe a
Septentrione, cuius pedi cornu Tauri una stella adiungit. Item 20

1 cupidia, corr. cupis 2V|ictu G ieotu NP || ('Medico' et) 'medicor'J me-

dicor G meditor {corr. medicatur N) NP || 'medicare' antique: nam maiores
'medico' et 'medicor' dicebant S |] 3 nutro, corr. nitro iV|| erba N || labantur
(corr. lau- N) NP \\ amvbca — 6 folliculis от G || Amusca P amurca N ||
4 f\ N que P || faces (coït, feces iV) NP Q soluet (corr. soluit N) NP || olivaej
obliue NP | б faces (corr. feces N) NP [| 6 silicis P sicilis , corr. siliquis N
que P q N || plerumq N plerumque P || fallere plerumque SB || 7 consueue-
runt, corr. consuerunt N consueuerant G soient В || 8 properatam adéènt P
properatä adessent, corr. -ta maderent N || idest от. G || quoqrentur N I
9 spectataJ Specta NP |] uel exijilerata uel exi plerata P uel exij)lerata N
ta
10 pectura P ¡| (sunt animi) от. || 1 1 spectataj expecta P expecta N || mven-
tuej iuiunt P iuuendus, corr. iuuentus N || 12 deoenekahe — 13 possibilitas
от. G И citoj ad P || quoqrentur N quoquerentur, с от. IIP || ni visJ niuis NP
13 idest add. т. II N, от. Р [| 14 ligumen NP\\ 15 in peivs — 18 pro 'sidus'
от. G Ц pei N \\ acreto, corr. et retro N || sublapsaj sibi NP || dixit S || 16 spi-
ratica P || 17 sursumj rursum NP || agit urgetj agitur get. get eras. N f'
18 abctvbiJ arctum (corr. arcturum N) NP || fluntj fiunt. aut sidéra tempestates
sunt G || 19 haedoevmqveJ et hedorumq; P eaedorumq, corr. aedorumq N |
aurige NP || haud G aut NP || longue P || 19 s. a. vu. trione, a. vu. m. II in
ras. N autuitrione P \\ 20 pedij pedem SB sedem NP \\ corni N cum cornu S
adiungitj coniungit .S' || 20 s. Item Haedorum — p. 236, 3 concitantur от. G.

1 'Medico' — 2 dixerunt similia S || 6 quae — 7 consuerunt SB || 8 festi

nata coquerentur S\\ 9 probata SB || 9 s. ut: et rebus spectata iuventus SB
13 possibilitas S || 14 Hinc — 'legumen' S II 15 Bis idem dixit S || 17 sursum
agit - inpellit S similia В || 18 cuius ortu tempestas fit В || 19 Aurigae — 20 ad
iungit SB.
 236 BREVIS EXPOSITrO

Haedorum signum in autumno fit. Haedi autem inter sidera sunt

in numero sinistro Aurigae stellae figuratae, quarum occasu tempes-
tates concitantur. LVCIDVS ANQVIS. Ill sunt angues in caelo, unus,
qui in Septentrione est, alter Ophiuchi, tertius australis, in quo
5 Crater et Corvus, de quo nunc proprie dicitur 'anguis'. Ut alii,
Arcturus eo, quod sinuosus, ut serpens a brevioie meatu dictus.
207. OSTRiFERi rel. Oonchulae sunt, unde fit purpura, abydi.
Sestos et Abydos civitates sunt Hellesponti in parte Asiae, quae
angusto et periculoso mari segregantur.
10 208. ывкл die pro 'diei'. Aequinoctium autumuale, quod fit
sole in Libra pósito; vernale enim aequinoctium Aries efficit: tunc
sol in Ariete positus. Frumenta dicit serenda autumnali tempore,
legurnma vero usque ad veris initium.
[205. Item Haedorum signum in autumno fit. Haedi autem
15 inter sidera sunt in numero sinistro Aurigae stellae figuratae, quarum
occasu tempestates concitantur.]
208. * in quo sol in Libra; vernali enim sol in Ariete fit-
Item libra die. Varro dixit vel scripsit: Ab aequinoctio
1 edorum N edorum, h »i. I P || auttumno N [| HaediJ hedi NP || 2 in
numero sinistroj leg. vid. in manu sinistra, cf. Sen. : hie (Auriga) in manu sinistra
fert Haedos || aurige NP || stelle P \\ figúrate JV || 2 s. tempestatis, corr. -es N Ц
3 III sunt anguesj mst anges P [| 4 qui inj qui inter PG l| septentrione]
septentrione G septemtrionem NP\\ Ophiuchi | ofichi G officii NP || tercius P
in quo] in qua NP \\ 5 Crater] sunt cmter S || Corvus | corus P chorus N \
nunc] nomine P пой, corr. ñ N || propriae P \\ dicitur] ait S || 6 sinuosus] sinu
opsos P finu obsos N В á breuiore G ab renore P a brauiore, corr. a bre- N
dictus] dicta NP || 7 ostriferi — purpura от. G \\ castriferi f P eastriferi
.corr. astri-) sunt i\r|l conchulae suntj consulest P consulesurt, corr. conculca
fit] sit P || 7 s. abydi. SestosJ Abidi. resto G abydiresto NP 0 8 Habidos, corr. m.
11 P abides N || sunt, corr. est N от. В || ieliponte, pr. i m. Il P heliponte.
corr. hellesponti Лт от. G || AsiaeJ assiae |j in parte Asiae от. SB || que -Л\Р |>
9 mari] freto В || 10 Libera Лт || die pro diei от. G \\ pro dei P \\ Dicit autem
aequinoctium S || equinoctium NG || actumnale, corr. m. II aut- P auttum-
nale JV" || quod] qui, m, II q P que N || fit] sit (corr. fit N) ЛГР|| 11 possito P |
uernalem P || equinoctium NP || Aries] apies, corr. aprilis N \\ tuncj Et G |
12 eriete, corr. ar- N |l positus ] in sole positus (possitus P) JVP|| Aries efficit.
Tune sol in Ariete positus] sol in ariete positus efficit S || Frumenta dicit se
renda | Hoc autem dicit: frumenta serenda esse iS' || auttumnali JV Ц 13 usque
ad] usque G || 14 [Item Haedorum — 16 concitantur] cf. p. 335, 20 —p. 236, 3 '
hedorum NP || sign P sig N || auttumno N || fit] sit G Ц hedi P edit, coir.
hedi Ar || 15 aurige stelle figúrate NP || 17 in quo sol — in Ariete fit от. G '
* in quo] libra aequinoctium autumnalc, in quo В \\ libro (corr. libra N) NP
libero sit В II uenali (corr. uernali N) N P || ariete] arete N II fit | sit Л" || vernali
enim in ariete В || 18 Item in libra N || uerro, corr. uarro N \\ dixit vel scripsitj
scripsit В scribit G || equinoctio N.
3 III sunt angues — 5 ranguis' S similia В || 7 Conehulae — purpura В
8 Sestos — 9 segregantur SB || 10 pro 'diei' «S' В || Aequinoctium autumnale
— 13 veris initium similia S || 17 in quo — in Ariete В || 18 Varro — p. 237, 2
brumam B.
18 VarroJ B. M. I, За.
 IN VERG. GEORG. I, 207-215. 237

autumnali nobis serendum usque ad diem nonagesimum

primum post brumam.
210. HORDEA pluraliter dixit, sed sciendum III casus habere,
ut vina rel.
211. VSQVE SVB EXTREMVM brvmae. Bruma videtur dicta a 6
breviori meatu solis; non usque ergo ad brumae finem, sed circa;
nam bruma finitur VIII Kal. Ian. et iste non usque ad ilium diem
dicit serendum. intractabilis durae.
212. CEREALE vel quod sit inter frumenta vel quod eo Ceres
curas levaverit lugens filiam somno inpleta. 10
213. IAMDVDVM pro 'quam primum', ut <A.II, 103>: Iamdudum
sumite poenas. Et hoc dicit: serendum eo tempore, non quando
pluit, sed quando inminent pluviae.
215. FABis genus seminis. medica. Ad ipsam herbam facit
apostropham. Haec lierba a Médis translata in Graeciam, et banc 16
Xerxes pugnans ad Medos rapuit, et a Médis translata est in
Graeciam, quo tempore earn invaserunt.

1 auttumnali N$ serendumj seruandum || usquej que P q; -ZV(] a die N ||

nonagissimum P \\ 2 primum j pium N от. В || brumam В pruma mus NP
(illud us ad usque supplendum pertinere videtur) libram G || 3 ordea ||
pluraliterj ptu NP ptr G [| dixitj dt G || cassus P || 4 vina rel.J uinarü P uinaf ,
corr. uirgnaf N uina et rt G || 5 vsyvE svb extrkmvm от. G II brume bruma P
mubremum a, corr. brubremum a N || aj à G || 6 breuiore NP || non usquej
nomusq; N || ergo от. S || brume NP || 7 VIIIJ vnn NP || Kat iaS G KL 1аЖ N
Kb iañ P II non от. NP\\ usquej usq N \\ illumj illam P ipsam GP ipsum S \\
non usque ad ilium diem dicit serendumj non dicit usque ad ipsam diem se
rendum G || 8 iNTRACTAiiiLis durae от. G || dure NP || S Ce le в cáeriale,
corr. m. II P ceriale , corr. céréale N || quodj qui , m. II q P || sit от. N P ||
inter В in {add. т. II N) codd. || quod eo В eo quod codd. || quodj que N
eo] leo NP || 9 s. cerascuras N || 10 curasj curam В || lenauerit P || filiam
suam В || impleta PG || 11 iamdvdvm — 12 poenas от. G || iamdudam P iam
dudum, corr. -am .№|| quamj q P que N \\ 12 hocj h N || Et hoc dicitj dum
nibula pendent, hoc dicit G || serendum esse »S' || Dicit hoc tempore serendum
quando non pluit В || quandoj q P q ; 2ST || 13 quandoj quod NP от. В || in-
minentj inmte N \\ 13s. pluuiae f'auis P pluuies auis N || 14 fabis genus seminis
от. G У 15 apostropam NP || apostropham facit tí || Haec autem S || herbaj
uerba G | aj à в | tranlata, s m. II P translata est tí || greciam NG gretiam P !
hune, corr. hanc JV || 16 xerses PG xeres iV|| pugnas, n m. IIP || MedosJ me
dios NP || a MedisJ ad (c&rr. a) mediis Ar || 16s. et a Médis translata est in
Graeciam от. G || 17 greciam N gretiam P || quoj qc G \\ earn invaserunt S ea
minuta seï. G œamiminuta eeruunt P canituita seruiunt N.

3 sciendum — 4 vina similia В || 5 Bruma — 6 solis similia В \\ 6 non usque

ad brumae finem — 8 serendum S similia В || 8 durae В || 9 quod inter frumenta
sit vel verius quod — 10 impleta. Iunilius dicit В || 11 pro 'quam primum' В |¡
'quam primum' S || 12 Et hoc — 13 pluviae S similia В \\ 14 Ad ipsam — 15 in
Graeciam tí |) 15s. et banc Xerxes — 16s. in Graeciam similia В || 17 quo tempore
earn invaserunt S.
 238 BREVIS EXPOSITIO

215 s. PVTRES SVLCi. Ad uaturam ipsius herbae respicit: nam

uno anno frequenter seritur et post aliquot annis sponte procreatur.
216. ET Miyo VENIT ANNVA cvKA. Ostendit, Medicae curam
non esse annuam. Haec [Medica] berba vulgo silla dicitur. milio.
5 Semen nigrum simile lolio, quod ad pabulum boum seritur.
218. TAVKVS vernum tempus significat.
217 s. CANDID VS AVEATIS APER1T CVM CORNIBVS ANNVM TAVRVS
idest (non) procedit: non enim (a) capite, sed a dorso oritur idest
tantum medio sui, unde iucipit apparere; qua mutilatus est, oritur,
10 non a fronte, aperit annvm ideo, quia Aprili mense sol in Tauro
est, quo cuneta aperiuntur, et hoc melius: et aliud est caperire'
annum, aliud est 'inchoare'. A Tauro usque ad Taurum et a Ge-
minis usque ad Geminos annus est. Alii dicuut Sidonium ab
Europae raptu consecratum taurum, alii vaccam, in quam lo trans-
15 figurata est, et ideo melius incertum habetur. Ex XII consecratur,
quod Aprili mense oritur. Et inde Aprilis de aperiendo. Nam

1 PutresJ patres NP || Ad от. SB Ц ipsius m. II in marg. P || herbe P

herbam N || 2 unu, m. II uno P ab uno N || ut seritur N || postea S p" P
aliquot annis S aliquos annos coda. || procreatus 2V || 3 et от. G || milioj me-
lior NP || cvraJ cii G от. NP Q medice G medici N || 4 esset P || haec medica PG
haec medicina N Haec autem S [Medica], quod et apud Servium deest, ut
glossam seclusi || uulga N || sylla P scylla vel Scilla vel sylla vel silla S silicia
coniecit Thilo | 5 nigrum] nigf NP || quodj qui, m. II q P q N i bouum NP
6 TAVRvs vernum tempus significat от. G || 7 candid vs avratis — 10 aperit
annvm ideo, quiaj Candidus auratis. a. et rt qua, mediis omissis G | cum eras. N ¡|
(jornibvs annvmJ corante (corr. cornua Л") NP || tavbvsJ taurum NP || 8 (non)
от. NP || (a) от. NP || dorpro, core dorso N J 9 tarn P tñ N a S in В J unde ti
inde NP || apparere; nam ea parte, qua S J mutilatusj multi lat; JP multi
(1 eras.) lat JV || 10 non aj nam NP \\ apperit NP \\ annvmJ an NP || ideo quiaj
deoq; P deo q N qufi G || apli PG ¡| tauiro, corr. tauro iV || 11 est от. G |
quoj quando G || aperiuntur — et aliud est 'aperire' annum, aliud 'inchoare',
nam nullus dubitat, Martio mense, ut supra diximus, annum inchoare —, et
hoc melius: aut certe quia potest unumquodque signum et inchoare annum et
finiré, ut 'aperit annum' dixerit, scilicet suum: nam et a Tauro etc. S Ц et hoc
melius от. G II hoc от. N || apperire P \\ 12 aliud estj aliud G | AJ á G
tauro, t in. II in ras. P | 12 s. a gemino usque ad geminos P ad geminos,
ceteris omissis N || 13 est annus G \\ dicuntj dt, corr. m. II dnt P |) 14 europe N
uerope P europa G || raptuj raptum || IoJ io- G iuno NP || 14 s. transfigura-
tus JV|| 15 incertumj incertus || habetur] habet JVJP || ex, corr. et jV|] consecra-
turj consecratus N conaecratus est P || 16 quod Aprili mense oritur] qui ápli
mense oritur G q apli mens eoritur P q ampli mse (corr. q ampti mse) ori
tur N || 1С s. Et inde Aprilis de aperiendo. Nam ortus от. NP.

1 naturam — 2 procreatur 6' similia В || 3 Ostendit — 4 silla dicitur S

Medicae ostendit non esse curam В \\ 5 nigrum est В || quod — seritur В Ц
8 non procedit — 10 a fronte S similia В || 10 Aprili — 11 aperiuntur S | Aprili
— 10 s. in Tauro est В || 11 et hoc melius S || et aliud — 12 'inchoare' S ¡
12 A Tauro — 13 annus est S || 16 Aprilis de aperiendo similia B.
 IN VERG. GEORG. I, 216—218. 239

ortus eius primus in Aprili est XIIII Kal. Mai., in quo signo multa
signa sunt: signa enim témpora ait.
APERiT CVM CORNIBVS ANNVM hoc est, quod tunc f ideae
procedunt.
218. averso astro. Supinus enim Canis occidit, idest stella, 6
quae Orionis astrum sequitur. Et adverso astro quidam 'malo'
accipiunt secundum illud<A.X,273s.>: aut Sirius ardor Ille sitim
morbos que ferens rel. Alii 'adverso astro' non ad ipsum Canem
referunt, sed ad solem, qui adversus intellegitur ex eo, quod contra
mundum nititur. Sed magis nos intellegere convenit 'adverso 10
astro' Taurum dici, cum quo Canis occidit, de quo Nigidius ait *
Taurum adversum inter sidera locatum, quod posteriores eius partes,
quia primi veris sunt, humidiores habeantur, priores autem ideo,
quia aestatis, existant sicciores. Duplex igitur lectio est: nam
(alii) 'adverso' legunt; cum Cane enim nascitur Sirius, qui est 16
terris adversus, de quo legimus <A. X, 274>: Ille sitim rel. Si
autem 'averso' legimus, 'cum' subaudiamus necesse est.

1 in Aprile est хин. Kai mai G xv aplis est, ceteris omissis NP jj 1 s. in quo
signo multa signa suntj in quo signa multa sed NP || 2 signa enim — 4 pro
cedunt от. G || signa enimj sig -u- enim NP || 3 apit N || coenibvs annvm] coram
(cor N) can NP \\ hoej h NP || quod tune f ideaej q te ideae P que a die N ||
5 aversoJ a uestro NP |] astro от. G \\ SupinusJ ros mus P ros mus, corr.
more N \\ canes, corr. -is N \\ stella от. G || 6 quaej que NP qui G || Orionis]
orienis N oriens P || astrum от. NP |¡ adverso В auerso codd. || aete, corr.
astro N || quidem N || malo В male codd. || 7 secundum] sed P sit Лт || illud :
autj illudâ, ill m. H in ras. P illudam, am tras. N || 7s. sit imor bosq; f'eruens P
sitim morbusq; fruens N \\ 8 rel.J rt G г P r, eras. N \\ Alii adverso — 10 ni
titur от. G II adverso В auerso NP || astromon, corr. astro non N || canum,
corr. canem Лг |] 9 adversus В auersus NP || quod] qui P q 2V || 10 nos intel-
legere] intellegere nos GB\\ adverso В auerso codd. || 11 astro tauf G astau-
rorum, s in ras. m. II P astrorum N II cum quo] quo от. G || de quoj de NP
denique G quia В || Nigidius ait *J Nigidii locum deperditum, quo de Canis
ortu atque occasu agebatur, Sa servavit: „Nigidius commentario sphaerae grae-
canicae: Oritur enim Canicula cum Cancro, in eolumen venit cum Geminis,
t
occidit cum Tauro" || 12 aurum N || adversum В auersum codd. || inter] t G ||
quod posteriores — 15 cum Cane enim nascitur от. G || quod] q, m. II q P
que N || 13 quia] qui В quae N q P || suntj f' N || umidiores N \\ habentur В
13 s. ideo quia В ideo priores NP\\ 14 aestatis] aestati PB estati N \\ ex
istant, corr. m. II P U siciores NP || igitur от. S || lectio S lectum NP
15 (alii) от. || adûiiiso N || cano JV || Sirius] 1 adues///ïi astris sirius dicitur G ||
qui] q P| 1С de quo legimus — p. 240,2 sunt serenda от. G || de q, corr. de
quo N || rel.J r N ï P || 16e. ut "adverso' sit pestífero et contrario mortalibus.
Si autem S \\ 17 averso] aduerso P adîimso, m eras. N || legerimus S || 'cum'
subaudiamus] cursum audeamus NP.

6 quidam 'malo' — 8 ferena similia В || 8 Alii 'adverso astro' — 14 siccio

res. Iunilius dicit В || 14 Duplex — 17 necesse est S.
 240 «REVIS EXPOSITIO

219. ROBYSTAQVE FAKRA frunienta, quae plus habent virium,

quam leguniina, quo tempore uobis Atlantides occiduut, sunt serenda.
221. atlantides aliquaiido VI videntur, aliquando VII in
caelo, quae Novembri mense incipiunt non videri a nobis.
5 219. AST si TRITICEAM ш MESSEM. Hoc autem quinto die
Iduum Novembrium, quando occidit Taurus cum Sirio Cane.
218. adverso ideo, quoniam f Canis cuius posteriores pedes
in australi circulo sunt brevitate ea, quod, cum extremi procedunt,
ante occidunt. Nam cum Canis Sirius adversus per pedes occidit,
10 cum capite oriatur. (Oritur) cum Cancro, in culmen
venit cum Geminis, occidit cum Tauro.
221. atlantides. Ut alii aiunt, Vergiliae sunt, quarum nomina
haec: Alcyone, Merope, Celaeno, Electra Asterope, Taygete.
[Athamans, Aeoli filius, ex Nympha Phrixum et Hellen filios
15 procreavit; Ino, Cadmi filiam, coniugem duxit, quae ad perniciem
pignorum sata igni vitiata intercidebat, ac sic cum fames incre-
visset, subornavit eos, qui responsum ab Apolline petebant, ut
dicerent, Phrixum et Hellen inmolandos. Ergo Athamans cum filios
1 Rubus staq, corr. Rubustaq N || fassa, corr. farsa Лг | que P || habent
uirium, corr. habentur in usum JV |{ 2 quamj quç ^|| ligumina {corr. leg- N)
NP[ athlantides P adlantades, corr. -tides J\r || 3 atlantides aliquando J At si
triticeam et rt. usq: atlantides obscondantur. atlantides aliquando G || athlan
tides F atlantides Лг || 3s. in celo NP |j 4 que iV|| aj á О || б ast si твгпсеам
in messemJ Si triticeam in raessem et rt G || tristiceam P tristiciam, corr. triti
ceam N || messemJ niser P \\ HocJ Й JY || tí Iduum от. G | noymbrium P || quandoj
qm Дг || Сапе от. G || 7 adveesoJ aduersos P aduersùs Л aduersus G | qqpniam
supra lin.m.I N || f Canis] et canis G canes NP || 8 sunt от. G || quodj q,
te
т. П ft P q< G || extrimi NP || 9 an G || per от. NP || 9 s. Post occidit 7a-
(unam statut et (Oritur) post oriatur supplevi || 10 Cancro от. G || columen Sa
11 çeginis {corr. geminis A') JV^P || 12 atlantides — 13 Taygete от. G || Ath-
lantide P Atlantide N || agunt N \\ VergiliaeJ uirgiliae || uirgilia est , corr. uir-
giliae sunt N Ц ûôà N || 13 haecj hi' h, corr. h N || AlcyoneJ acalcione P
acaltionem, corr. -one N, fort. leg. Maia, Alcyone, cf. v. 2X5 || MeropeJ mes-
sope || CelaenoJ celendo P celendro N || olectra, о eras. N || TaygeteJ tauget« p
14 Athamans] adamans || eoli || n'jpha G nipha P nim/'//pha N. leg. Nephele |
PhrixumJ frixum G fîxum N P | HellenJ helen NP heïeon G || 15 Ino Cadmij
iniocam diami P inioaham diami N inioeâ diomi G Ino Dionis coni. Lion \
1(5 vitiataj uitata NP\\ intercidebatj intercedebat codd. interserebat сои». Lion
famis PG famis, corr. -es N\ 16 s. intercreuisset G || 17 appolline, corr. ар- Л'
apollonione, p m. I P || 18 PhrixumJ frixum G fîxum P fixum N [ helen NG
elen, h m. II P || immolandos PG || AthamansJ adamans.

1 frumenta — 2 serenda S similia В ¡| 3 aliquando — 4 a nobis eimi-

ííít В S || 10 (Oritur) cum Cancro — 11 occidit cum Tauro eadem Nigidü locus
« Sa luudatus exhibet || 12 atlantides idest Pleiades, hoc est Vergiliae, et sunt
sex, quarum nomina Alcyone — 13 Taygete В.

14 Verba [Athamans— p. 241,5 custodiase dicitur] a poetae interprétât¡one

aliena uncís circumscripsimus.
 IN VERG. GEORG. I, 219—223. 241

inmolare vellet, Nympha mater arietem aurei velleris iuvenibus in-

misit, cui insidentes cum per maria ferrentur, Helle in fretum de-
cidit, quod Hellespontus dicitur, Phrixus Colchos ad regem Aeetam
perrenit, ibi arietem inmolavit et in luco matris pellem consecravit,
quam draco pervigil custodisse dicitur.] 5
221. EOAE Orientis. cEoae' non est epitheton Atlantidum, sed
ceoae abscondantur' idest (cum) matutinum occasum faciunt; (nam)
cum sol in Scorpione est, xv Kal. Maias, Vergiliae occidunt.
222. gnosiaqve Stella COHONAE. Ariadnen scilicet dicit,
consecratam Libero Patri, cuius occasu arbores et vites folia lo
deponunt. CORONAE. Corona XII stellae signis proximae, in quas
Ariadne, Liberi uxor, transfigurata est. Cum enim Liber Pater
Ariadnen, Minois filiam uxorem duceret, Vulcanus ei coronam obtulit,
quam ad uxoris insigne inter sidera collocavit. Item gnosiaqve
ardentis. Ariadne a Libero Patre adamata cum in litore dormiens 15
a Theseo fuisset relicta, huic coronam muneri dedit, cum qua astris
consecrata est.
223. COMMITTAS quasi fidis custodibus.

1 immolare G immolaret. P || nimpha mater NG nympham at P, leg.

Nephele mater || aretem P || 2 insedentes |] ferentur {corr. ferrentur N) NP
fererentur G || helles P beles NG || fret i' || 3 quod helispontum G quod helles-
pontum N qui ellespontum, h m. II P\\ PhrixusJ frixus G fixus (u m. II in
ras. P) NP || eholchos N || ÁeetamJ etiam NG metam P \\ 4 ibij qui Lion ||
aretem P || matrisj Martis coni. Lion || immolauit || 5 perugil, i m. II P || custo-
dise P || dt, corr. di Лг|| 6 eoe Ar|| 'Eoae' nonj Соей N || epiteth'on, h т. II
sttprascr. G ephitheton P | athlantidum P atlandum, ti m. II G || 7 eoe iV || abs-
condentur P || (cum) от. || matitinum, " m. II P \\ matutinos occasus В || (nam)
ex В supplevi || 8 Kai G KL ЛГР|| maî PG || uirgiliae NP \\ 9 gnosi aéquáe,
corr. m. II P Conosiaq; corr. Gonosiaq; Лг Gnosia G || corone Дг от. G || arrian-
nem P arrianem, corr. ardentem N ariadnam G \\ 9 s. dicit consecratam libero
m. I in marg. suppl. signo s. addito G || 10 consecratum {corr. -am N) JVP||
10 s. vites folia deponuntj uites uinea deponunt folia G || 11 cokonae. CoronaJ Co
rona NP || stelle NP \\ próxima NP \\ quasj qua NP \\ 12 arriane NP ariadna G
Cum enimj enim от. S || 13 ariadne, corr. ariœdnç N arri ad ni {corr. -ne
i". Il) P ariadnam G |¡ Minois Cretae regis ñliam S || ulcanus NP || 14 quem N
<\, m. II q P quam ille >S' || insigne] in signo et G \\ 14 s. gnosiaqve ahdentisJ
gnosiaq: ardens. G* gnossia quarü N gnosiq; arü I'\\ 15 ariadna G || libere,
corr. -ro N || littore N || douiiens N dommiens P || 16 a Theseo fuissetj adesca
fuisset G adesca fuisset adesca NP\\ munerij muñere codd. An leg. in muñere? ||
deditj áedidit P edidit iV || cumj eum P || atris N \\ 18 committas — p. 242, 2 et
supra 'committas' от. G U Commutas, corr. m. Il commitas P Commutas, corr.
Commetas N || quasi] qua, corr. quas N || fidisj fides N U custodibus fidis S.

6 Orientis В || non est epitheton Atlantidum similia Sa || 7 idest matuti

num — 8 occidunt. Iunilius dicit В || 11 Corona — proximae similia В |¡
12 Cum enim Liber — 14 collocavit S || 13 Vulcanus — 14 collocavit similia B,
add. Iunilius et Gaudentius dicit || 18 quasi fidis custodibus S.
Servii comm. Yol. III. Faec. LT. lü
 242 BREVIS EXPOSITIO

224. raviTAE dicit Probus a translatione dictum esse, ut <v. 224)

cspem credere terrae' et supra <v. 223> 'committas'.
225. ante OCCASVM MAiAE idest ante occasum Atlantidum;
nam Maia una est de Atlantidibus sive de Vergiliis, sed per unani
5 omnes intellegimus: tropus synecdoche. Grata varietas: nam idem
signum Tauri tot nominibus significavit, modo 'astrum aversum',
modo 'Atlantidas', modo 'Maiam' dicens.
227. viciAM genus parvi leguminis. vilem phaselvm plurimum,
abundantem. 'Phaselum' autem siliquam, (genus) leguminis.
10 228. pelvsiacae lentis. Pelusium unum est de VII ostiis
Nili fluminis, ubi optima lens nascitur.
229. BOOTES occasus tardi videtur; decidit enim cum ИП signis
Tauro, Geminis, Cancro, Leone, verno scilicet tempore: tunc enim
occidit. Quod autem subdidit * Quare hie primam partem occasus
15 eius, idest cum Tauro, iutellegi oportet, ut vere legumina serenda
dicantur, non aestate.
230. et ad medias SEMENTEM rel. Omnia conplexus est tem-

1 inuite NP ¡| dt //// P || probus /(/ P || tranlatione, s m.IIP transtatione A'

spemj speciem (spetiem, corr. speciem P) NP || 2 terre N\ committasj com-
mitare N comitare JP || 3 maie (m. II maig P) KP ¡J idest ante occasum — 5
omnes intellegimus от. G || -i- est N || occasu N || antlantidum P adlantidum N
4 nam MaiaJ шалаш N II atlantibus N antlantibus P || de ipsis Atlantidibus S ||
uirgilis (corr. uirgiliis N) NP || sedj sunt NP || ¿nam jP || 5 trophus P tropus
est G || sinechdoche G sinechdoee 2V" sinechdochae P || 6 signumj sigf G
modoj mö P mom , corr. nominat N || astrum aversumj astrauer sum P astra-
uersa 2V || 7 mô, corr. no N || athlantidas N antlantidas P || mô, corr. no N
]
8 viciam — 11 lens nascitur от. G || uitiam P || phasilum, 1 m. II add. P
phasillum, corr. -elum JV ¡j 9 habundantem NP || phasillum {corr. -elum N)
NP || siliquamJ silica P silica silica, corr. siliqua 2V || ('genus) от. || Siliquia
genus leguminis, quod nos phaselum dicimus В || 10 pelvsiacae lentis] philus
iacelontis P philusia caelestis JV || philusium NP || hostis P hostes, corr.
hostiie JV|| 11 fluminis от. S\\ 12 Boetes PG, corr. bootes N f¡ caeleste sidus
cuius occasus В || tardil tarde GB, fort. leg. tardus || cum от. N || signis
от. В И 14 Bootes occidit S || QuodJ qnit G qsi P quasi N || autemj aut
subdidit *| subdidit 'et ad medias sementem extende pruínas', omnia com-
plexus est témpora, et vernum, quo legumen seritur, et autumnale, quo fru-
mentum S, cf. ad v. 230 || QuareJ crè P Crem 2V Ц hi Щ | 15 eiusl ei N |
idest от. G -i- est JV || ligumina, corr. m. II leg- P || 15 s. serenda dicantur|
seri indicentur (seri indicentes P) codd. et В || 17 rel. J rt G f NP | cumplexus N.

3 idest ante occasum — 4 Atlantidibus S similia В || 4 de Vergiliis — 5

synecdoche íí Ц 8 s. plurimum, abundantem SB || 9 siliquam — leguminis simi
lia В || 10 Pelusium — 11 nascitur S || 10 unum — 11 Nüi В [ 12 occasus — IS
Leone В || 13 verno scilicet — 14 subdidit S [ 14 Quare — 16 non aestate.
Iunilius dicit В | 17 Omnia conplexus — p. 243, 1 frumentum S similia B.

1 ProbuHj In Probi conn», nil tale Ugitur.

 IN VERG. GEORG. I, 224—235. 243

рога, et vemuin, quo legumen seritur, et autumnale, quo frumentum,

et multi volunt, (ita) hanc partem astrologiae librasse Virgilium,
ut in omnibus utrumque tempus significaret, vernale (et) autumnale.
231. DIMENSVM propter annum divisum in IUI témpora, et
per XII signa XII menses accipimus. б
230. PRVINAS. Ros matutino tempore congelatus.
233. zonae. Translatio; лат proprie 'zonae' in terra intelle-
guntur, sed hic pro parallelois posuit.
235. EXTREMAE septentrionalis et australis.
237. DVAE MORTALiBVS solstitialis et hiemalis. 10
238. (via secta) zodiacus, quern 'signiferum' f oris dicimus.
236. Item QVAM circvm extremae. Bene addidit 'eztremae',
idest ne eas circa igneam esse intellegeremus, quas constat tem-
peratas esse vicinitate calorie et frigoris, quarum unam nos habitainus,
alteram Antipodae, (ad quos) hinc torrente zona, hinc frigidis ire 15
prohibemur. Antipodae autem dicuntur, quod contra nos positi
sunt contrarii vestigiis. Terrain autem dicunt undique cáelo et aere

1 quo J qd P, con: quo N || 2 (ita) от., add. S \\ austrologia JVP || librassej

libérasse codd. et В \\ 3 omnibus] ominibus (con: omnibus P ) JV P j| (et) от.,
add. S || auttumnale JV || 4 dimensvm] dimensium NP |j 4 s. et perj per G || 5 acci
pimus; -X- G || 6 PRViNAs — congelatus от. G || fr vinas. Ros] pruinarioa (con:
pruinaros JV) NP \\ temp JV || congelaste P congelastos, con: -latus JV || 7 zone P \
tranlatio nam P translatione JV translative nam В || proprie zonaej zonae pro-
priae G || propriej propriae || zonaej done (con: m. II donc P) KP || 7 s. intelle-
guntur от. В И 8 hic от. В || pro от. NP || parallelois) paralois NG parabis P '
posuit idest circulis В || 9 extrime P extrema Лг extkkmae zonae В \\ vu trio- .
nales N || australes, con: -is ЛТ || 10 dvae mortat.ibvs - 12 circvm extremak
от. G, cf. infra ad v. 235 || due (con: m. II due P) NP || montalibus P |
solsticialis N 1 chemalis (corr. hiemalis N) NP "australis ВЦП (via secta)
от. И zodaicus NP ¡| f orisj aris N Fort, lemma ordo (v. 239) subest \\ dicimus |
от. NP, cf. G infra ad v. 235 || zodiacus circulus, quem 'nos signiferum dici
mus В zodiacum dicit, quem nos signiferum dicimus Sa || 12 extreme JV ex
trime P || addiditj addit JVP || extrime, corr. m. II -me P extreme N || 'extremae'
addidit S \\ 13 idest от. S ¡| eas, con: has JV || cirta A j| esse от. G || circa igneam
esse! quae circa igneam sunt S \\ intellegeremur, t'orr. -mus m. Il N intelle-
gendas G || 13 s. esse temperatas S \\ 14 abitamus JV | 15 antipode NP anti
podes ¿> || (ad quos) ex S mpplevi |j hinc torrente, con: in torrente JV || frigidisj
t'rigidue NP || irej iure G j 16 proibemur JV Antopode JV Antipodéhinçtorrenté P :,
autemj enim S от. G || dt, corr. dicuntur JV|| quodj qua, corr. quia N qui P\\
possiti P | 17 contrari (corr. contrarii JV) JVP contrariis S от. G || uestigis P \\
dt JV J aerej here JV here P.

2 et multi — 3 autumnale S Ц et multi — Virgilium В || 4 propter annum

— témpora В || annum — témpora S fl 4 s. et per — 5 accipimus S et similia В
6 Ros — congelatus В \\ 7 Translatio — 8 posuit В || 9 septentrionalis et
australis. Iunilius dicit if | 10 solstitialis et australis. Iunilius dicit В
11 zodiacus circulus, quem nos signiferum dicimus. Iunilius dicit В et si
milia Sa || 12 Bene addidit — p. 244, 4 vicissim venit S.
16*
 244 BREVIS EXPOSITIO

cingi. Per has duas zonas in oblicum tenditur signifer circulus,

qui solis continet cursum, unde fiunt II zonae frigidissimae, ad quas
non accedit, una fervens, a qua paene numquam recedit, II tempe-
ratae, ad quas vicissim venit.
б 240. mvndvs VT ad SCYTHIAM rel. Pro caelo mundus accipitur;
nam 'mundi' nomine lili elementa continentur. Quemadmodum
enim erigitur mundus in septentrionalem plagara, ita declinatur
in australem. lam definíti о est nostri climatis, idest nostrae
habitationis, quae a Septentrione incipiens in australi desinit plaga.
10 riphaeas AECES. Scytbiam dicit, cuius sunt montes Kiphaei.
238. via secta. Eridani, fluminis Italiae, simulacrum in caelo
dicitur esse.
241. LiBYAE. Regio Africae.
242. ню vertex septentrionalis Arctos, ut Aratus dicit, quia
15 secundum clima nostri caeli arcticus circulus contra Orientera non
venit, ut contra antarcticus supra non excurrit, quapropter partem

1 Per has autem S || obliquum G || tenditurj traditur JV |] signiferj ignifer I]

circulum, corr. m. II -us P\\ 2 solus, coït, -is JV || continetur sum P continet
tur sum, corr. continet cursum JV || fiuntj tit (corr. tiunt JV) NP || zone P || fri-
gidissime JV || unde duae zonae frigidae tiunt G [| Post frigidissimae add. sunt P
h, eras. N \\ unde etiam fit, ut duae zonae frigidissimae sint S || 3 nonj num
quam S || acceditj accidit G occidit P occidis, corr. -it JV || a quaj aqua G N '
pene || penemüq, corr. pene numquam N penenüq ; P [| 3 s. temperate P || 4 uenit,
и т. II Р || vicissim venitj In G adduntur: dvae moktalibvs solstitialis et hie-
malis. zodiacus quem (q) signiferum dicimus, cf. supra ad v. 237. 33S \\ 5 sci-
thiam r P scita. à. î N sitnià G || mundus pro caelo G || 6 mi от. P [ àeli-
ruenta P || continenturj ignis aer aqua terra add. В || 7 erigiturj eregitur ¡]
in//// N || declinantur N || 8 difinitio G diftnicio, m. II -tio P || nostrij nï P
nim, eras. N\ climatis, cl m. II in ras. N || idestj -i- -f- KP || nostraej hoe
(= пае) NP || 9 abitationis N || q á G q et NP || in от. N [| disinit G difinit,
»и. II disinit P || 10 RiPHAEAs — 13 Regio Africae от. G || Ripheas artes (corr.
arces) N Riphia sarcem P || Scythiam secundum Sert: et scM. Bern, scripsi
riphiam P ripheam JV || sunt montes] montes sunt В || riphei NP || 11 hiridiane Лг
ri a
hidiane P | italie N | simulacrum] lacrum P || celo N || 13 libi//// N || effrice P
aefrice, corr. africe JV ¡| 14 septentrioflalisj septentriona G vn triona JVP j
arctas JV|| AratusJ aratos JVP || quia] qua G || 15 clima nostrij claman! P clâ-
manim JV || caelo JV || articus PG earticus JV || 15 s. non venitj inuenit G
16 antarticos P antarticus JV articus G || supni P supram, corr. supra JV |!
16 s. quapropter partem illamj quapropter ilium JV quia per illam P.

5 Pro caelo В || Pro caelo mundus accipitur similia Sa || 6 nam 'mundi'

— continentur P || 8 Iam definitio — 9 plaga SB add. Aratus et Iunilius
dicit В || 10 Scythiam - Riphaei BS || 14 septentrionalis — 16 non excurrit
similia Sa.

14 AratusJ Cf. Phaen. v. 5.

 IN VERG. GEORG. I, 240-247. 245

illam in sphaera astrologi nulla pictura désignant, semper svblimis

idest haec pars mundi nobis semper videtur.
243. Styx. Palus infernalis. (illvm). Axem notion idest
australem, qui numquam nobis videtur, sicut borios. Et hic sunt
variae opiniones philosophorum: alii dicunt, a nobis abscedentem 5
solem ire ad Antipodas, alii negant et volunt, illic tenebras esse
perpetuas. Mire ait 'Styx atra' quasi de infernis. atra. Philosophi
dicunt, (recedentes) animas hinc illic alia corpora induere.
245. ciRCVM PERQVE DVAS. Et 'circum' enim et 'per'; nam
per utramque labitur, maiorem cauda tangens, alvo conplectens 10
minorem.
245. 246. ю MOREM plvminis arctos oceani metventes
aeqvore т. Haec refert ad fabulam. Nam hae duae pellices
Iunonis fuisse dicuntur, quas postquam Iuppiter inter sidera retulit,
Iuno rogavit Thetyn, suam nutricem, ne umquam pateretur eas 15
occidere, unde nunc 'metuentes' eas dicit. Thetys vero, Iunonis
nutrix, Oceani uxor. Propter quod negantur occidere.
247. intempesta inapta vel grossa, séptima pars noctis.

1 in sphaera] effera G tephera {corr. zephira) N zephera P || astrologii G

est post svblimis add. NP |j 2 a nobis maior Servit librorum pars || semper a
nobis В || eemperj super NP || 3 Stix || palus У/// P palis JV || (illvm) lemma
addidi || notion] nocon P mocon Лт || idestJ i- -:- N || 4 quij q N quae G || numq N\"
a nobis maior Servit librorum pars || a nobis numquam S || boriosj boreos NP ¡j
sunt от. G || 5 uarie N || philosophorum opiniones G j| abscedentemj absciden-
tem NP Ц 6 negunt, corr. negant N || esse tenebras G || 7 stix || quasi] qsi J'
quesj N \\ infernisj infernas P iuferis G SB || philosoph G || 8 dnr, corr. dnt JV
(recedentes) ex S supplcvi || illicJ illinc PG || aliaj ¡ilii N || recedentes hinc ani
mas illic alia corpora sortiri S ¡| induere) indueri, corr. -re N indueri P in-
dui G | 9 PKUQVK dvas. EtJ per quern G || 10 utramque | utrumque G )| labiter P ¡Í
Circum enim et per utramque labitur В || alneo, curr. aluo G \\ 12 ш моккм
— 13 aeqvore т.] M/./'/orê fluminis. o. m. a. t. G ilàmà oï meta eqre NP
13 Haecj hoc S || referí;J referí JV refertur S || hae duaej ne due JV non eduae P [',
pelices ö || 14 innonis, in т. JI in гак. N -Ht-nonis P || quae" от. P || iupiter G
iopiter P iôpiter JV Ц retullit P || in siderum rettulit numerum S || 15 rogavitj
regnauit NP | thithin G tithin P tithim, corr. tethim JV || patiretur P || eas
pateretur S || 16 nuncl no" JV || dicit eas NP dixit, от. eas, add. scilicet nutri
cem Iunonis S )| thithis G athis P, corr. tethis JV || veroj ////// JV || 17 ociani G
occiani P ¡| xxxetJUUJII P II Propter quod — p. 24tï, 6 universa noscuntur от. G ¡]
Propter quodj propter JVP || 18 inaptaj non apta В ¡| grosa P glosa JV crassa S],
septimaj vu JVP.

1 astrologi — désignant В || 2 idest — videtur S || haec pare — videtur В

3 Axem — 1 sicut boreus В || 3 Axem — 6 philosophorum aimilia S || 5 alii
dicunt — 7 perpetuas S || 7 Mire — de infernis similia S || quasi de inferís В
Philosophi - 8 induere similia S || 9 Et 'circum' — 11 minorem S similia В ||
13 Haec — ad fabulam similia S || Nam hae — 16 'metuentes' eas dicit S,
bimïlia, add. Gaudentius dicit В || 18 inapta similia В || grossa similia S.
 246 BREVIS EXPOSITIO

Posset sane hoc ñeri in aliqua parte mundi, ut paene sibi totum
vindicet nox.
250. EQVis. Apud poetas sol equos et currum habere dicitur.
253. HINC. Ex ratione philosophiae vel astrologiae, et iam
5 conclusio est; nam hoc dicit: non sine causa iniuemur siderum ortus
et occasus: hinc enim universa noscuntur.
252. CAKLO aere.
254. INFIDVM. Lucretius: Infidi maris insidias viresque
dolosque.
io 258. TEMPORiBVS PAKEM idest verno, aestivo, autumnali, hiberno:
de rebus contrariis fecit declinationein dicendo 'parem', revera
enim nihil est tam diversum et contrarium inter se, quam aestas
hiemi et e contra.
260. MVLTA usque datve. Hie est ordo: multa maturare
15 datur, quae forent in serenitate properanda. Nam male (quidam)
'forent' esse praesentis temporis volunt, ut sit sensus: multa sunt
properanda, quae maturare datur. мох cáelo sereno idest ' in
usum caeli sereni multa maturare datur, idest celeriter faceré, quae
1 Posset sanej posse autem S \\ репе JVJ° | 3 equis, corr. equis JV| equos]
equas jV [| 4 philosophie JV philophiae P || astrologie JV || 5 поп от. N \\ caupa,
torr. causa JV || intuemus P intuom, corr. intuemur iV || oriJP oril, corr. ortüJV|[
6 осей JV h'occâ, corr. т. II P\\ hic P ¡¡ uniumea, corr. uniûsa JV [ noscunturj
nascuntur NP Sic et coda. VL Serviani, seil noscuntur procul dubio verum est
7 cáelo aerej alocre, corr. cáelo ere P Pro his in G haec habentur: Dubio
cáelo: etiara dubii erimus caeli sive quando dubium caelum, intempestatis et
screnitatis indicium (inditium) discernitur hac ratione |¡ 8 ihfidvmJ Insidium NP
si
ut lucretius G || InfidiJ insidi Ar indi' P || indias G |¡ uiresq JV || 9 dolosq Л'
dolum G ¡ 10 TEMPoRiiivs от. G || estiuo N astiuo, corr. m II ae- P || autumnalij
autumno codd. et В || hiberiioque G Praderea in G haec adduntur: idest aequah
trium mensium in unoquoque anni tempore idest de calore et frigore || 11 con
trarie P || declinationemj declamationem Servius ]| discendo P, corr. dicendo N
'parem'J partem NP || 12 s. q estas chemi P que earn scemi N quam aestas et
hieras GS || 13 et e contra от. GS || sontra, corr. contra N || 14 mvlta usque
— p. 247, 7 maturate fugam от. G, sed priora upqice ad p. 247,4 velociter post
p. 247, 11 agricultural petitionem inserta leguntur || mvlta usque datvb. Hie est
ordoj Maturare ordo est G || Hie est ordoj Ordo est .SB || 15 daturj datur NP
que P et G || serenitates N || Nam male — 16s. sunt properanda per haplogra-
phiam от. N || (quidam) ex Servio et schol. Bern, supplevi \\ 16 praesentis tem-
porisj pro semper || 17 que P qua N et G || mature JV J i- -^ JV Ц 17 s. in ueumj
inuisum G | 18 eaeli P || serena, corr. sereni G || datur — p. 247, 1 cáelo sereno
addito signo in тагу. т. I P i maturare от. G Ц idest add. т. II P et ¿> ||
eaeleriter P ¡| faci re P || quaej et G.
1 Posset sane — 2 vindicet nox, add. probat Britannia, quae lucia dives, vis
quoddam spatium noctibus cedit .s' Ц 4 Ex ratione astrologiae — 6 universa
noscuntur Л', add. Gaudentius dicit В || 10 pakem verno — hiberno J8 || 11 de rebus
contrariis — dicendo 'parem' S || revera — 12 s. aestas hiemi fere paria S similia
JS || 1 4 Hie est ordo — 17 maturare datur similia SB || 1 7 s. in usum caeli sereni S
18 multa maturare — p. 247, 2 dum festinas fere paria S || ideet celeriter faceré JB.
8. LucretiusJ /i, 55T.
 IN VERG. GEORG. I, 250-263. 247

si velis caolo sereno properanter faceré, non diligenter faceré poteris,

dum festinas. 'Maturare' verbuin habet duas significationes : dicitur
enim 'maturare' tarde, idest sensim aliquid faceré, dicitur et pro
'velociter', ut Plautus in Curculione: qui homo maturare quae-
sivit pecuniam, nisi earn mature parserit, substantiae 5
dee s t. Hic ergo duo sensus possunt accipi, ut ipse alibi de celeri-
tate dixit <A. I, 137>: Maturate fugam.
259. FR1GIDVS et rel. usque datvr. Monet agricolam deberé
aliqua opera faceré, quibus minime nocent imbres et quae in sereno
cáelo facienda esse sibi necessaria, quae celeriter operaretur propter lo
agricultura« petitionem.
262. LINTRES duas significationes habet, nam intellegitur hoc
nomen et pro navibus et pro vase concavo, ubi vulgo oliva
portatur.
261. PKOCVDIT idest cudendo exténuât. 16
263. AVT PECORi siGNVM idest facit characteres, quibus pécora
signantur.
AVT NVMEROS ACERVis idest tesseras, quibus frumentorum
numerus designatur. Nam numerum pro litteris posuit.
1 uellis P, corr. uelis N |¡ celo , m. II celo P caeli G || properantur N \\
faceré properanter G || diligentur N || faceré, non diligenter faceré] re non dili
genter face m. II P \\ poterisj potest G || potería faceré S || 2 festinas] festi-
nans NP festinus G || 'Maturare' verbumj Hoc verbum В || duas habet G В
sighs Л" Il 3 enim от. NP II tarde] trade NI> || sensimj sensum NP || facire P
dicitur et pro| dicitur quid NI' et dicitur pro В || 4 velociterj ueloq; ci P
ueloqcim; N || Plautus J clautus NP\\ curcullione P || is. qsiü N quissiuit P j
5 mature parseritj mactire quis siuerit N P [| 6 duo| vi N ¡| possû N possum P j
ipsi N || 6 s. claritate P, corr. celeritate N || ut ipse alibi de celeritate dixitj ut
de velocitate ait В || 7 maturare P, corr. maturate N || 8 fkioidvs et rel. ueque
datvbJ Frigidus imber et rt. G || rel.J ri || agricolamj agriculam || 9 facerej agere G
et quaej et q; P et q etiV Fort. leg. et quaedam || 10 celo, corr. m. II colo NP\\
que P || celeritur N tain celeriter G || 11 agriculture N || petitionemj Post hace
in G haben, quae supra p. 246,14 — p. 247, 4 leguntur: Maturare ordo est: multa
maturare datur — idest sensim aliquid faceré, dicitur et pro 'velociter' l| 12 duas|
n- NP | significationes] sigàf G signa Лг sin¿ P || 13 nomenj no P nom, corr.
nomini N || uaese P, corr. uase N || vulgoj uult NP от. G || olivaj uua GS |
vasa concava in quibus premuntur uvae В || 15 pkocvdit — exténuât от. G
procludit P prucludit, corr. prucudit iV|| i- -=- -ZV || 16 peccori Лт|| sionvmJ sig P,
corr. signât N от. G || caractares N cai-ecteres PG || peecora N || 17 signanturj
significantur G || 18 num P, corr. números N || accef P, corr. accerbis N '|
•i- -f- N от. G II tessares, corr. tessaras Лт|| 10 numerus iV || Signatur В || Nam
numerumj numerum Nam N nam mî r G nam numéros S.

2 'Maturare' verbum — 3 s. et pro 'velociter' В similia Sa || 6 Hie ergo

— 7 fugam similia, add. Iuuilius dicit В || 12 duas significationes —■ 14 portatur
similia Sa et add. Iuuilius dicit В || 15 cudendo exténuât S similia В \\
16 idest facit — 17 signantur S fl characteres — 17 signantur В J 18 tesseras
— 19 posait S J tesserae — 19 designatur В.

4 Plautus in Curculione] V.383s.: Mature qui quaesivit homo pecu

niam, Nisi earn mature parsit, mature esurit.
 248 «REVIS EXPOSITIO

264. VALLOS palos; 'paxilli' diminutive.

FVBCAS quibvis fnlciuntur vites et spinae coacervantur.
265. ajierina retin ACVLA quibus vites ligantur, quae virgae
vel vimina abundant circa Àmerinum oppidum Italiae.
5 266. FACiLis flexibilis.
rvbea. Rubi oppidum in Apulia hoc genere viminis abundans.
Item rviîea viKGA ex arbore rubi facta.
FisciNA genus virgae, ubi caseum premitur, diminutive 'fiscilla'.
267. NVNC tórrete praeparate panem, quo utamini in sereni-
10 täte, ut prius torreantur idest siccentur, dein molantur.
268. qvippe ETIAM rel. Non miruin, rusticum aliqua faceré
deberé per pluvias, cum sint quaedam, quae faceré possit etiam
festis diebus.
269. (fas). 'Fas' divinum, 'ius' humanum, vel 'fas' ad homines,
15 'iura' ad Déos.
Rivos DEDVCERE idest siccare; nam 'deducere' siccare, 'in-

1 puxilli P, corr. paxilli N paxilla G || diminutiuae G || 2 forças PG, corr.

forças JV|| idest ante quibus add. G ¡qui, corr. qui ' N || spine P spino, corr.
spino N II coarcebantur N || 3 ambrina от. G || virgas de quibus S \\ que P
uirge NP || 4 viminaj uirina NP || vel vimina от. S || habundaut P habuntant,
corr. -dant N || circa | urca P || opidum NP \\ italie N || 5 kacilis flexibilis от. G
6 bvbea. Rubi — 7 rubi factaj Horum ordo Itabitiisqiie in G talis est: Ruben
idest ex arbore rubi facta uel rubea rubi oppidum in appulia uel in thessalia
quae hoc genere uiminis abimdat || Rubil rube, corr. m. I rubi P rubi G ,
opidum NP I hocj h N || habundans N habundant, corr. m. II -dans P || 7 rubij
rube _ZV || 8 fascina JP [| uirge NP\\ casseum P, corr. caseum N || pmitur G
diminutivej ftm, corr. dminituue i\r dein PG \\ fiscillaj fiscella N tiscilla, isc
m. II in ras. P || 9 nvncJ Se N hune P от. G || torritc P torrite, corr. tórrete N'
prepárate, corr. m. II prepárate P properate G || panemj funem NP Ц utaminij
uitamini NP || 10 utj et В || pius N || torreanturj torrentur В torpeantur P
torpeant N torreatur G || -i- — P II siccenturj siccantèr N siccatur PG siccan-
tur В || dein molanturj deinde immolantur NP dein imniolatur G indie mo-
liuntur В || molanturj Post hace in G addita sunt haec: frangite saxo idest
о au
ordo peruersus quia frangere saxo antecedit (saxte cedit cod., corr. т. Г) [
11 qvippe etiam rel.J Quaedam G || rel. | ï N f P || Non mirumj nimirum codd.
non mirum est .s' || rusticuraj rustici N rustici/7/ P || 12 quaedam от. NP
que P qua, corr. quai JV" [| 14 (fas) lemma siipplevi \\ cFas' divinum — 15 ad
Ueos ow. G || fius' humanumj iufismauum JP luuismanû, corr. louis manu N ||
15 'iura'J uira, corr. uera JV|| adeos N adeos, corr. m. II P || 16 mvosj uiros,
corr. ueros JVJP || -i- :- P || 16 s. nam 'deducere' siccare, 'inducere' inrigare estj
nam inrigare inducere est Сг6'|| sicare P.

1 palos Sa Q 2 quibus — 4 Italiae S similia, add. Iunilius dicit В || 5 faci-

lis flexibilis В I 6 RVBEA — abundans, add. Iunilius dicit В similia S | 8 ubi
(in qua В) caseum premitur В || 9 praeparate — 9 s. in serenitate S | praepa
rate panem В || 10 ut prius — molantur fere paria В \\ 11 Non mirum — 13
festis diebus S | 14 'Fas' divinum, 'ius' humanum, add. Iunilius dicit B,
similia S || 14 s. 'fas' ad homines, 'iura' ad Déos В capraria S || 16 dedvceke
— p. 249, 1 inducit fluvium similia S \\ dedvcere — p. 249, 1 inrigare est similia B.
 IN VERG. GEOKG. I, 264-275. 240

ducere' inrigare est, ut (Q. I, 1(Ж>: Deiude satis inducit flu-

vium.
271. INSIDIAS AVIBVS. Non de aucupatione loquitur, sed iubet
aves a satis prohibere referons ad illud <(G. I, ÍW): nihil inprobus
anser. 5
vêpres. Spinosum virgulti genus masculini generis, ut
<A. VIII, 645): sparsi rorabant sanguine vêpres.
272. BALANTVM gregem idest salutífero lavari fluvio oportet;
nam in tertio <G. Ill, 441 ss.) dicit, scabie temptari, nisi laventur,
animalia. 10
273. TABDi vel naturaliter vel onusti.
agitator verberator ab agendo dictus.
274. viLiBVS abundantibus.
273. aselli diminutio 'asini' est.
274. lapidem mcvsvM refectum perforatum, molam manualem 15
cudendo asperatam.
275. massam picis. Aut qui oleum aut poma portaverit, aut
certe ideo ait 'reportât', quia pix in agris nascitur et in urbe
retractata (in agrum) a plerisque reportatur.

1 inrigare] insegare P insiegare, corr. insiccare .№ || inducitj inducerit P

induceret JV"|| 1 s. fluuius, corr. m. I -ium P || 3 insidias, -post, s т. II in ras. N\\
aupationo Р аров///////////// N aucupationibus В || loquatur, corr. loquitur NI
sed aues iubet G || sedj si N || iubetj iubes N iuues P II 4 á satis G aut satis P
am ratis Л" || a satis aves В || probiberi G В |] refferens P || illud, llud m. II P \\
referens ad illudj ut В || improbus Cr || 6 uipres P uips N 1| masculinij mas ||
generisj gen P gens, eras. N Ц ut от. NP || 7 sparri N || rorabantj roborant ||
a sanguine G J uipres P uips, corr. ueps N | 8 balantvm gkeoem — 16 cudendo
asperatam от. G || Balantium P, corr. -tum N || gbegemJ gef NP || -i- -f- N ||
salutiphero P || 9 tercio, corr. m. II tertio P [| scabiae P || temptaturi P tem-
taturi JV ¡| 11 honusti P \\ 12 uerberatur, corr. -tor N\\ agendo] egendo NP \\
13 habundantibu8 P || 14 asilli P, corr. aselli N || assini NP || 15 incusum N ||
refectumj reparatum refectum В || molamj molem P monem JV" || manuualem N j
16 cudende N | asperatamj asperatum NP || 17 masum N \\ pices P, corr. picis ЛГЦ
Aut qui oleumj âut quleum P aquoleum, corr. an oleum N || autj am Ж
vel S || pomaj qui poma G || portaveritj portauit G portaverat Servii codicum
pars maior || 17 s. aut certe ideoj autoertei deo N \\ 18 'reportât' quiaj reporta
tur q Лт || et от. N || urbe, corr. orbe N urbem G || 19 retractataj retracta codi,
et В diatracta S || (in agrum) ex Servio et schol. Bern, supplevi || aj á G aut NP
plerisq N.

3 Non de aucupatione — 4 s. inprobus anser similia В || 6 masculini gene

ris В I 8 idest salutífero S Ц 9 nam in tertio — 10 animalia fere paria S,
similia В I 11 onusti В || 12 agitator — dictus SB |] 13 vilibvs abundantibue SB ¡J
14 aselli asini В || 15 incvsvm reparatum refectum perforatum. Gaudentius
dicit В | 15 molam — 16 asperatam S || molam manualem В || 17 Aut qui — 19
reportatur S \\ 18 quia pix — 19 reportatur B.

1 DeindeJ G. I, 106: Deinde satis fluvium inducit.

 250 BREVIS EXPOSITIO

276. ipsa dies reí. Ordo est: ipsa luna alios dies alio ordine
dedit felices operum, idest non eosdem ad omnia felices, sed alios
aliis rebus aptos. Plenissirae de lunae diebus omnibus expressit
Hesiodus, quam rem iste praelibat.
5 277. QViXTAM FVGE. Dicitur enim hie numerus Minervae esse
consecratus, quam sterilem esse constat; inde sterilia omnia quinta
luna nata esse dicuntur, ut Orcus, Furiae, Gigantes, pallidvs
quod pallidos morte facit. Steriles evmenides, quae crinem vipereum
habuisse dicuntur.
10 278. SATAE pro 'creatae'.
279. (saewm). 'Saevus' nunc crudelem, nunc fortem significat.
TTPHOEA accusativus.
280. FRATEES. Geminos Aloidas dicit, Otum et Ephialtem.
281. (pelio ossam). Pelion et Ossa montes Thessaliae.
15 283. exstrvctos montes: ab eis.
284. séptima post decimam. Aut septimam decimam dicit
aut hoc dicit: felis; quidem est séptima, sed felicior decima, ut
primum locum decimae relinquat.

1 ipsa dies — 4 iste praelibat от. G || reí. J rt || 2 operuux — felices от. В

•i- -г- Л' |] 3 lunaej luna JVP | expsit P expsscit, con: expssit JV [| 4 HesiodusJ
hissiodus NP || iste | breviter iste S || prolibet P, corr. prelibat JV Ц 5 enim
от. В II minerue JV ¡| esse от. G || 6 consecratos P || indej unde В || inde ste
rilia omnia] unde etiam omnia sterilia S || steriliaj sterilia sunt P stelia sunt Лт J
7 esse nata В || OrcusJ ortus G \\ Furiae — 9 habuisse dicuntur от. G || PuriaeJ
siraiae P sime, corr. siue JV || 8 quodj q JV que P quia SB || morti, corr.
morte JV7, от. SB || Steriles evmenides | Eumenides steriles В \\ evmenides J eum
nudes P eum nudes , corr. enim nodos JV || quaej qui NP || vipereumj ui per
uim P uipere JV || 10 sate JVP g create JV Ait leg. satae procreatae? || 11 (saewm)
lemma suppled || seuus NG, corr. m. Il spuus P || nuncj non JVP ] nuncj si,
corr. sed JV|| significant, corr. m. Il P siget JV|| 12 typhoea accusativus — 15
exstbvctos montes: ab eis от. G || Tiphoea P Thipoea JV|| accus JV accus P ||
13 fratrum, corr. frais JV|| aliodas, corr. m. II P alliodas JV|| dr JV|| Otum et
Ephialtem J otub cutone piagun t efialem P otum î cutone piagun î efialem N
14 (pelio ossam) lemma supplevi || tessaliae P J 15 Exstructes P Extructes JV||
montes] mortes JV || 16 post] f> N | AutJ a P, eras. N || septimamj sept P
septè JV sep G || 17 hoej enim (= h) P tf (=. h) JV | 17 septimaj vin JV xa JV
18 primum locumj prius locus G | décime P x N || relinquatj relinquatur.

1 Ordo est — 3 aptos, add. Iunilius dicit В || 2 s. sed alios aliis rebus
aptos Sa 0 3 Plenissime — 4 praelibat S, similia В || 5 Dicitur enim — 7 Gigan
tes S ¡ Dicitur — 7 dicuntur, add. Gaudentius dicit В || 7 pallidvs — 8 facit SB
8 Steriles evmenides В || Il 'Saevus' nunc crudelem nunc fortem significat
similia, add. Iunilius dicit В || 13 Geminos — Ephialtem similia В et SSa
14 montes Thessaliae В || 16 Aut septimam — 18 relinquat S || 17 felix qui
dem — décima, add. Gaudentius dicit B.

4 HesiodusJ Opp. et Dd. v. 765 ss.

 IN VERG. GEORG. I, ¿76—292. 251

286. NONA FVGAE MELIOE CONTRAEIA FVETIS. Non, ut stultis

videtur, Virgilius aut servis fugara suadet aut eis indicat dies,
quibus semet a rapinis contineaat.
287. ADEO: valde. Diligens divisio temporum; primo enim quat-
tuor partes anni exsecutus est, deinde dies lunares, modo horas, in 5
quas dividitur nox et dies.
NOCTE nomen est, ut ei Horatius praepositionem iunxerit: de
nocte latrones. Nam adverbium 'noctu' facit, sicut 'diu'; Sallustius:
diu noctuque laborare.
288. sole novo ortu novo. 10
EOVS stella Veneris; alii Iunonis interpretantur, alii Cephei
et Aurorae filium Hesperum tradunt, qui cum Venere de pulchritu-
dine contendí t, sed magis Veneris stella est <^A. VIII, 590)>: Quem
Venus ante alios astrorum diligit ignes. Item 'Eous' Lucifer,
alii Hesperum putant. 16
291. ET QVIDAM SEROS: 'quidam' hic pro 'aliquis' intellegendum
est; 'quidam' enim ad certam personam refertur.
HiBEKNi ad lvmtnis ignes pro 'hiberni ad lumen ignis'.
292. inspicat incidit, infindit, acuit.

1 Nonna P || fuge || melior contraria fvbtis от. G || contrariae P \\ Non, utj

ut non NP idest ut G || 2 aut servis] a seruis N P§ aut fugam servis S || autj
et NP || eisj es P es N huius G \\ indicatj inducet, corr. m. II indicet P
indicet N\\ 3 sem N se P se GS\\ rapinnis N rpinis G || eontineat P con-
tinat JV abstineant S custodiant uel contineant G || 4 adeoJ Multa adeo G ||
di.
deligens P Ц 6 diuit N || dividitur nox et diesj dies et nox diuiditur G et dies
noxque dividitur В || 7 note N || adeo ut ei S || ei от. G || HoratiusJ oratius ||
prepositionem P praeposuit G R iunxit NG uncxit, corr. m. II P J praepositio
nem iunxerit] iunxerit praepositionem S || 8 NamJ nonP|| 'diu' J dius, corr. äitN
ut G |j SallustiusJ salustius | 9 die N || 10 sole novo ortu novo от. G Q 11 eoius,
corr. eous N \\ interptantur G ur nr P ut pnr N от. В || ali N \\ chephei G ,
12 aurore NP J filium HesperumJ filiam her per P filico nés p N || Hesperum
от. В II cuml 6 ff Q 12 s. pulcritudine iV| 13 QuemJ quern .V q G | 14 uenos P,
corr. uenus N || austrorum, corr. m. II P \\ dilegit P || 15 esperum N || 16 et
qvidamJ Quidam G ¡| 17 'quidam' enim от. G II refertur, corr. refertur N ||
18 hiberni ad LVMiNis — p. 252, 6 s. in Ebi'ü et Corneliani trepidis от. G
lvminisJ lu P luiî N || ignis JV || lumenj lu P luth N || ignes P, corr. ignis N '
19 incmdit P|| infinditj findit В Sa.

1 Non ut stultis — 3 contineant S \\ i adeo valde В S \\ Diligens — 6 nox

et dies, add. Iunilius dicit В || 7 nomen est — 9 laborare S similia В ¡
Il stella Veneris — 13 Veneris stella est В || 14 Lucifer Sa \\ 16 'quidam' hic
— 17 refertur similia В || 19 incidit S | incidit — acuit alio ordine B.

7 HoratiusJ Epist. I, S, 32: Ut iugulent hominem, surgunt de nocte

latrones || 8 SallustiusJ Cf. Iug. 38, 3; 44, 5; 70, 1; Cat. 27, 2.
 252 BREVIS EXPOSITIO

294 РЕСТШЕ a quo tela densetur.

295. MVSTi vini novi. Hie versus est una syllaba longior, sed
sine vitio, ut ille (A. II, 745): Quern non incusavi amens homi-
numque Deorumque?
5 vvLCANO igne.. DECOQviT passam facit.
296. TKEPiDi ferventis, saltantis. aeni calathi vel lebetis. In
Ebrii et Corneliani 'trepidis'.
297. ceres messis per metonymiam.
298. TOSTAS tórridas.
10 299. NVDVS ARA reí. Expeditus, adeo sereno cáelo, ut amictus
possis contemnere. hiems ignava propter frigus; ignavum reddit
colonum plerumque frigus.
300. parto parato.
302. genialis voluptuosa, convivialis, quia tunc genio euo
15 indulgent.
303. PRESSAE onustae.
304. coronas. Aut revera coronas (aut) spiras funium accipi

1 aco, corr. m. II a quo P || denseturj tensentur, corr. texitur Л' ¡| 2 uino P,

corr. uini N |[ sillaba N1' || longior от. NP || longior est una syllaba BSa
3 incusavi amensj cussam am NP || 3 s. hominumquej nominii P mominum N I
4 DeorumqueJ deorum qui P dex qui, corr. dico qui 2V|| 5 ulcano P ulcano JV|i
u fl
igni В || decocit P, corr. decoqit N || pasam N idest uvam passam В ] 6 tre-
pi N trepi P || feruentesaltantes, corr. -te N 1er uentes altantes P || eni, m. II
ami P eni JV || calathi J calabi NP || libete P bibete, corr. lebete IV || 6 s. In
Ebrii et CornelianiJ inebriet corani J' inebriat coram N || 7 tripidis P || 8 meto-
nimiam NP metonimiam ostendit inuentum per inuentorem G || 9 torridis P,
corr. torrides N idest tórridas G || 10 rel.] r P r, corr. r N от. G [ ExpeditusJ
idest expeditus G iuxta Hesiodum В || ad/'eo P || amictusj amictum SB || 10 s. ut
amictus possis contemnerej от. G, sed т. I in marg. suppl. ~ signo praemisso:
ut mictus contemnere possis || 11 contemnere possis В \\ possis, ult. в т. II in
)•«*'. P || contepnere N || hikms ignava — 13 рлкто parato от. G || hemi signaua P
hiemis ignaua N || propter! PP P II reddidit, corr. reddit N || 13 porto N
parate P || 14 voluptuosa] idest uoluptuosus G uoluntuossa P uolütuosa, corr.
uoluptuosa N || coiivivialisj conuiuiales G convivalis S || tunc от. G | suo supra
lin. т. I G II 15 indugent P || 16 pbessae onustae от. G |) f se N prase P
honustae N honuste, corr. m. II -te P || 17 Aut supra lin. т. I G j coronas]
coronae P corone N || (aut) spirasj spirae G spinas NP || fumum ЛГ funimum P
flnium, corr. m. II G.

2 Hie versus — 2 s. sed sine vitio Sa, et add. Iunilius dicit В

5 WLCANo igni В || passam facit В || 6 ferventis В || 8 messis per metonymiam
similia В I) 10 adeo sereno — 11 contemnere SB || lis. ignavum reddit colo
num S similia В Ц 13 pabto parato £ | 14 voluptuosa, convivialis SB
quia — 15 indulgent similia SB || 1(5 pbessae onustae SB || 17 Aut revera
— accipimus S.
 [IN VEBG. GEORG. I, 294-311. 253

mus sive post evasum mare nautae inponunt navibus insignia

victoriae.
305. QVEKNAS ex quercu. Sunt aliquae derivationes ex usu
magis quam ex ratione venientes, ut 'quernus', ut 'ficulnus', 'ilignum',
'colurnum', a corylo, ilice, fico, quercu. stringere decutere. б
306. MYRTA neutri generis. crventa quia matura cruoris imi-
tantur colorem, vel de sanguine Adonis, vel quod sucum cruori
similem habeant, vel quod belli tempore inde hastilia fiant.
307. PEDiCAS laqueos, quibus pedes innectuntur.
308. AVRITOS magnas aures habentes. f Abscenam insulam. ю
309. BALEARis FVNDAE. Baleares insulae Hispani maris vicinae
inter se, ubi primum dicitur fundae militaris usus inventus esse.
310. nix alta cacemphaton.
311. QVID TEMPESTATES rel. Verno et autumnali tempore fiunt
tempestates, quando nee plena aestas est .nee plena hiems, unde 15

1 euassum P, corr. euasum N || naute NP от. G || 2 uictorie, corr. -ie N \\

victoriaej Post haec in G adduntur: Sed tarnen et querñ et rt idest quamuis
tibi dixi (v. 302)>: cura resol uitur hieme, quaedam tamen opera hiemalia
sunt exercenda in agricultura, ut quaedam domi in noctibus ad hiberni
luminis ignes seros <^v. 291 y || 3 ex quercuj excer su P ex arcu N от. G \\
alique NP || diriuationes PG || usü P u//su G || 4 exj ex ac, h т. II P
e*///// N J quemas NP et maior Servii eodd. pars || ut 'ficulnus' 'ilignum'J
uel ficulnus silignum P uel ficulneusilignum, i ante 1 eras. N ¡| ut quernus ex
quercu ficulnus lignum G || б 'colurnum'J colonum P colônum N \\ corilo G
corillo P, corr corilo N \\ illite P [| fico/' G fico от. N\\ quercu, eu in ras. N ]\
quercuj Post liaec in G adduntur: hinc fructum quercus putamua esse quernam
(leg. quernum) || 5 s. stringere decutere. myrta neutri generis от. G \\ 6 myrta
neutrij mistaneum NP || generis] genus N gen J* || quia от. G [ cruoris, corr.
-es Лт || 6 s. emitantur P emittantur N emitantur G || 7 quodj q N qui, m. II
q P quia G || succum N || cruorij cruoris G || 7 s. cruori similemj in cruoris
similem (corr. similitudinem) N \\ 8 quodj quam, corr. quia N qui P quia G \
bastib'aj astilia NP hostilia G || fiantj fiunt G В || 9 pedicas — 10 f Abscenam
insulam от. G || 10 auritas N || magnos N magitas (as m. II in ras.) nlagnas P
abe cenà P abscenâ N || insolam N P An sunt rudera de Balearibus insuïis
scholii: Baleares vicinae insulae î cf. ad v. 309 || 11 funde NP от. G ¡| Baleares]
balearis NP || insole NP |j uicine N, corr. e P || 12 primumj primam NP || funde
NP || inventusj inuenit G \\ essej est NP от. G В \\ 13 nix alta cacemphaton
от. G || cacenfaton P cacenfatim Лг || 14 qvidJ qui N \\ tempestas P || rel.J 7 NP
от. G j| fiunt tempore G || 15 quandoj qñ N quia В || estas P -4- stis, corr.
; estis N§ chems P, corr. hiems N hiemps G.

3 ex quercu В || Sunt aliquae — 5 quercu S similia В || 5 stringere decu

tere В H 6 quia matura — 7 colorem fere paria S || 7 de sanguine Adonis — 8
hastilia fiunt В \\ 9 laqueos — innectuntur similia SB || 10 magnas aures
habentes similia SB || 11 Baleares insulae — 12 inveutus esse В et simi
lia SSa О 13 cacemphaton В || 14 Verno — p. 254, 2 efficit tempestates S,
similia B.
 254 BREVIS EXPOSITIO

medium et confine utriusque temporis ex coniunctione rerum con-

trariarum efficit tempestates. sidera frigora.
313. VIGILANDA providenda. rvit praecipitatur.
314. SPICEA IAM CAMPis. 'Spicos' de maturis frugibus abusive
5 dicimus; nam proprie 'spicus' est, cum per culmi folliculum, idest
extremum tumorem, aristae inhokkvit intremiscit.
315. FRVMENTA lactantia adhuc tenuia et lactis plena. Varro
in libro divinarum dicit, Deum esse Lactantem, qui se infundit
segetibus et eas facit lactescere [láctea esse]. Et sciendum, inter
10 'lactantem' et 'lactentem' hoc intéresse, quod 'lactans' est, qui lac
praebet, 'lactens', cui praebetur.
317. STRINGERET secaret, meteret, ut ibi <Ecl. IX, GO s.>: densas
Agricolae stringunt frondes.
318. omnia pro 'omnium ventorum'.
15 320. SVBLIMEM pro 'sublime', quod sublime portarent erutam
segetem. tvrbine nigro tempestate noxia.
321. HIEMS tempestas. CVLMVM levem. 'Culnius' spica, 'stipulae'
vero ipsa folia.

1 s. contrariarumj contrarias || 2 tempestatesj In G insuper haec leguntur:

et hic praeponit ut praecaueat unusquisque || sidekaJ side N || frigorse Лг „
a
3 vigilanda — praecipitatur от. G || uigilendo N || providenda vigilanter S ||
precipitatur P j'cipitatur ЛГ || 4 spiceaJ spiceta P, corr. spica N | 'Spicos']
spicas (add. m. II P) NP spiceos G || de от. G || abussiue P abusiuie N ц
6 propriae PG || perj pre N || idest supi'a lin. т. IG i- -f- N | 6 ariste P
от. Ñ Post aristae apud Servium haec insuper leguntur: adhuc tenues in шо-
dum spiculi eminent j| 6 s. ixhorrvit intremiscit. fbvmenta от. G [I intremescit У
iutres mes cit P || 7 tenuia | tenua || lactisj lactantia NP lactantia lactis G
VarroJ Sane Varro S \\ 8 in libroj in lib G in libris £ An leg. Ill libro? |
lauctantem Лт || qui se infunditJ quin fundit se G \\ 9 segitibus P segintibus,
corr. seget- N || lactescerej latescere G || [láctea esse], quod et in G et in SB
detst, pro glossemate seclusi || 10 'lactantem'J lactantem, corr. lactentem Л* ;;
'lactentem'J lactantem JV || hoej h N || inter se P, corr. intéresse N || quodl q AT
q< G || quij quae ib' quia Servil cod. A J 11 probet, corr. proebet N J probetur,
corr. pre- N || 12 stbingeuet — 18 ipsa folia от. G || secaretj destringeret В
meteret от. S || ut ibij tibi N ut ubi В ut hic ubi S || 13 agricole N agricule,
corr. m. II -e P Ц 14 omnium, suprascr. nimietate N || ventorum от. В
15 sublimé ЛГ sublimen P || quodj qui, m. II q P <\ N || pro 'sublime', quod
sublimej per sublime S || portarent от. i\ \\ erutem P, corr. -am Л' || 16 segitem P,
corr. sege- N || 17 hems P hiemis N || levemJ lenem NP \\ spicaj spicula NP
stipule P, corr. le N.

2 frigora ^i. e. scripturae varietas) В | 3 providenda S \\ praecipitatur SB

4 'Spicos' — 6 aristae S \\ de maturis frugibus — 6 aristae, add. Gaudentiue
dicit JEí И 6 intremiscit S || 7 adhuc tenuia — 11 praebetur S adhuc tenuia
— 9 lactescere В ¡\ 10 Mactans' — 11 praebetur В || 12 stringebet — 13 frondes
(ere paria SB || 14 pro omnium В \\ 15 svblimem — IG segetem simil ia S | svb-
LiMEM pro 'sublime' В || 16 tvebise — noxia SB ¡17 hiems tempestas similia В
'Culmus' — 18 folia similia ¿' |j 'stipulae' — 18 folia similia В.

7 Varro in libro divinarumj Cf. Merkelii prol. ad Ov. Fast. p. 187.

 Ш VBRG. GEORG. I, 313—332. 255

322. AGMEN AQVARVM idest impetus pluviarum aquarum, ut

<A. II, 782>: leni fluit agmine Thybris.
324. COLLECTAE EX alto ab Aquilone, qui ex alto flat idest
a Septentrione f aevo et tempestates gravissimas facit; nam Auster
humilis. 5
KViT cum ímpetu venit. ardvvs aetiiee tonitru.
326. cava alta; ad alveum retulit fluviorum.
328. pater Iuppiter.
327. FRETis. Ostia fluminum vel maria.
328. CORVSCA coruscantia. Ю
331. HVMILIS STRAVIT pavor quod humiles facit, ut: pallidus
morbus.
332. avt ATiiON AVT RHODOPEN. Montes Graeciae, Thessaliae
vel Thraciae. * Ordo * crescente numero syllabarum per aucta
montium nomina, quod genus et apud Homerum industrie factum 15
invenitur, cum idem versus ab una syllaba incipiens usque ad quin
qué syllabas decurrit.

1 a quorum, corr. aquarum N || idest impetus] impetus idest NP \\ pluvia

rum от. G I 2 leni, con: leno N || Thybris] tibris NP tigris t tibris О || 3 col
lecte NP || qui ex alta N qui utique de alto S || flaet Лт || i- -:- N | i aj к G \
vii trionem N septemtrione P || aeuo P euo NG от. S || greuissimas N || aster N |l
a
5 humilit N est humilis S || 6 kvit — 10 corvsca coruscantia от. G Q ruit
e
ruit N || cum impetu venti et tonitru venit В || aeter P | tonitrui P || 7 altaj
alua N || aluetum P, corr. alueum N || retullit P || fluviorum] Flauorum P
8 ioppiter P iöpiter N || 9 OstiaJ hostia NP || 10 corvsca coruscantia] currus
cadiruscantia P corus //////¿////////////¡/I/ cantia Дт| 11 hnmili JVj| stravit от. G |,
quodj q; P q N q< G qui S \\ pallidus, corr. -os N\\ 12 morbus, corr. -os N ,¡
ut: pallidus morbus] et pallidus orcus dicitur G; Servit cod. P habet: pallidus
orcus pallidus morbus; maior Servit codd. pars: pallidus morbus, cf. G. 1,277:
pallidus Orcus; A. VI, 275: Pallentesque habitant morbi || 13 avt
acb
атноя] autâton P amauton, corr. auton N Aut aton G || avt rhodopenJ et rt G
arodopen P aredepen, corr. autrodopen N\ Montes Graeciae, Thessaliae vel
Thraciae от. G \\ graetiae P greci et JV|| thesalie N tesaliae P|| 14 ThraciaeJ
trachiliae P trachilie N || * Ordo *J ordo eat G potest adfectus ordo videri В ,
la
sillabarum N silbarum, c
coït. т. I G |) auta Лг || 15 nominaj noam, corr. noa Лт
quodj qui, m. II q P q N q< G || et от. G || humerum, corr. ho- N || in-
dustnae PG || 15s. factum inveniturj inuenitur factum G || 16 versus] E, eras. N |
17 sillabas N, от. В || decurit, corr. m. I G.

1 impetus — 2 Thybris similia S Ц aqvabvm pluviarum В || 3 ab Aquilone

— 5 humilis S similia, add. Gaudentius dicit В \\ 6 cum impetu venit fere
paria В. у tonitru В, similia S || 7 alta S \\ ad alveum retulit fluviorum В
8 pater Iuppiter В И 10 corvsca coruscantia S I 11 quod humiles facit В || quod
humiles — 12 morbus fere paria S || 13 Montes — 14 Thraciae similia BS ¡|
14 Ordo — 17 decurrit, add. Iunilius dicit B.
 256 , BREVIS EXPOSITIO

CERAVNiA. Montes Epiri in Adriático mari crebris dicti fulmiuibus.

334. PLANGVNT. Percutiuntur, resonant.
335. саеы menses. Duodecim signa, quibus menses agnoscimus
vel planetas.
5 et SIDERA. Vel tempestates vel planetarum motus. Sciendum,
de planetis V duos bonos, Iovem et Venerem, II malos, Martern et
Saturnum; Mercurius vero talis est, qualis ille, cui iungitur.
336. frígida satvrni Stella. Satis coguitum est, Saturni
stellam frigidam esse et ideo apud Iudaeos Saturni die frígidos
10 cibos esse; frigidam autem dicunt stellam, quae sit glacialis, pestilis,
grandinosa, atrox, permutabilis.
frígida satvrni ut ipse <Ecl. Ill, 93>: Frigidus [quia Deus
pluviarum] o pueri fugite [idest nociva et contraria].
337. 'Cyllenius' autem 'ignis' stella Mercurialis est; nam in
i& Cvlleno, monte Arcadiae, dicitur esse Mercurius natus.
ERRET. Nam interdum in Austrum, interdum in Septentrionem,

1 cebavnia — 2 resonant от. G || eperi P, coir, epiri N || a//driaco, corr.

adriatico Л7 || crebris, ris то. II in ras. P\\ dictij iecti P lecti N sed quominus
icti legendum esse tibí persuádeos, prohibet Servii scholion: ceravkia montes
Epiri a crebris dicta fulminibus, undc et hoc loco a ante crebris excidisse veri-
simile sit || fulminibusj fluminibus (fl in ras. т. II P) 2°tTP || 2 percutiuntur В
percutiunt NP || 3 caeliJ celi N, coït. m. II ci-li P || 3 s. agnoscimus vel planetas J
agnoscimus G || 5 et sidéra. VelJ Et sidéra serua jj G || tempestatesj tempestas N
motus, t m. II in ras. P \\ b s. Sciendum de planetis VJ sciendum et si dixi-
mus de planetis V G || 7 saturnu , corr. saturnu N || mercorius P || veroj uom,
corr. uo Лг|| illej et ille G || 8 satvrnij satur+ P saturû N || stellaJ stell'',/ P
stellam N от. G |j Satis — 9 stellam ото. N [\ SatisJ idest satis G Ц 9 IudaeosJ
g>
iudeos || diej di//e P || 10 cibosj cib; P || fridam JV |] dicunt stellamj stellam
dicunt G || dicuntj dnr, corr. dût A || quaej que, corr. m. II quç P quam Л'
cp G quod В ¡| glatialis, corr. то. II glac- P gracialis IV' || 11 permotabilis P,
gi
corr. permutabilis JV" || 12 frigidaJ frida P ¡I satveniJ saturniae jY || quiaj q К
13 fugite idestj fugite G Fort. leg. feigida satvbni idest nociva et contraria,
quia I)eus pluviarum, ut ipse: Frigidus, о pueri, fugite, cf. Serv.: frí
gida — RECEPTET idest nocens, ut: Frigidus, о pueri, fugite hinc, latet
anguis in herba. Ideo autem hoc dicit, quia Saturnus Deus pluviarum est.
14 'Cyllenius'J cellineus P, corr. cellinius N \\ autem от. G || stellaJ idest
stella G | mercorialis P, corr. mercur- IV || stella Mercurialis estj est stella Mer
curialis ¿i || 15 Cylleno Servii librarian pars cyllino G celleno XP\\ arcadie Л'
archadie P || mercorius P, corr. mercurius N |l esse Mercurius natusj natus esse
Mercurius S || 15 s. natus. erbetJ natus est €rret, rr in ras. m. II P natus est
a ...
(est eras.) Erret N natus fuisse Erret G || 16 in SeptentrionemJ ш vn tnona-
lem P in (add. то. //) vi trionalem N.

1 Montes Epiri — fulminibus similia S || 2 plano vnt. Percutiuntur, reso

nant В И resonant S || 3 Duodecim — agnoscimus S et similia В Q 5 Vel tem
pestates — 7 cui iungitur similia S\\S Satis cognitum est — 11 permutabilis
similia В || 12 frígida satvrni — 13 contraria similia S \\ 13 nociva et con
traria В | 14 'Cyllenius' — 15 natus eadem alio ordine S et similia, add. '
Gaudentius dicit В || IG Nam interdum — p. 257, 1 cum mundo feruntur S.
 IN VERG. GEOKG. I, 334-346. 257

plerumque contra munduni, noimumquam cum mundo fertur. Her-

mippus autem ait Mercuri stellam vocari, sed esse Apollinis.
338. inprimis venerare déos. Qui possunt tempestates et
pluvias depellere. Post haec cognita da praecipue operam sacrificas,
quibus tempestates et pluviae possint repelli. 5
annva anniversaria.
339. sacra sacrificia. operatvs in herbis. Aut dans operam
convivas aut cum opera cuneta conpleveris.
341. MOLLissiMA vina. Vina defaecata, asperitate carentia, dulcia.
343. CVNCTA tibi: in bono rem (tuum) et in tuam gratiam. ю
344. с vi TV: cui tu liba de lacte, melle, vino, dilve dissolve.
345. Felix fecunda, ter quia <E. VIII, 75>: numero Deus
inpare gaudet.
346. (chorvs). 'Chorus' proprie coaevorum cantus et saltatio,
ut alibi <A. VIII, 287>: iuvenum chorus, ille senum. (Hie) 15
multitudo.
1 nonnumquam] nominumque, corr. ///////////que. N || fertur P feruntur S \\
I s. Hermippus] hirmippus G hirmipus NP || 2 autem aitj h ait P h, от.
ait N [| mercori P mercôri , corr. -rii N mercurii G || stellam] stella , m. II
stellá P 1| esse от. G || apollonis P appollonis, corr. -inis N || 3 venerare déos]
•u- -d- G || Qui possunt — 4 depellere от. G || possuntj posa P pas st N Ц
4 da Servius\ dat || praecipuo N || sacrificis N || 6 pluuie NP || possint Servius
et G possunt NP || replli G || 6 annva — 7 sacrificia от. G || anniumsaria,
corr. anniüsaria N || 7 eacrifitia, corr. m. II -cia P || AutJ idest aut G || operamj
operiam P operans N || 8 conviviis] conuiuis [| cuneta P || cùpleueris G |[ 9 mol-
lissiha — 10 gratiam от. G ¡ dificata P corr. defecata Лг || aperitate P || dultia,
coir. m. II -cia P || 10 (tuum) от. NP et Schol. Bern., exhibet Servius || et от.
maior Servii codd. pars et Schol. Bern. || 11 evi tv: cui tuj Cui tu N Cui tu
lacte f- -i- G || libaj libia NP || melle, vinoj et melle et uino G || dilveJ diloue P
dilö//e Quit diloue) N, от. G || dissolve] desolue (pr. e m. II P) libri offer
desolue Schol. Bern. |¡ 12 fecunda. tekJ secundat P secunda, coït, fecunda N
fecundanter G || quiaj quia h G || numero] numerum NP || 13 inpara, corr. in-
pari P inpari, corr. -e N от. G || 14 (chorvs) lemma addidi || 'Chorus'] Chorus
et socii G Chorus est В chori P || propriae NG Propiae P || coaevorum] choe-
borum G choauerunt N \\ et] atque S || et saltatio от. В \\ 1 5 ut alibi — p. 258, 1
frumentorum от. G \\ ut alibi: iuvenum chorus, ille senum. (Hic) multitudo
Schol. Bern, seciitus scripsi ut alibi multitudo iuuenum chorus ille senum NP ut
alibi: Chorus ille senum. Hic multitudo В || 15 uuenum, corr. m. II P |] corus P ¡j
16 multitudo m. II in ras. P.

4 Post haec — 5 repelli S || 6 annva anniversaria SB || 7 Aut dans — 8

conpleveris S et similia В || 9 defaecata asperitate carentia S defaecata — dul
cia similia, add. Iunilius dicit В || 10 cvncta tibi — in tuam gratiam SB ||
II cui tu liba — vino S вассно vino В || dilve dissolve (desolue codd.) В ,i
12 Felix fecunda SB || ter — 13 gaudet similia В || 14 'Chorus' — saltatio S
'Chorus' — 16 multitudo similia B.

1 s. HermippusJ In Hermippo qui dicitur de astrologia diálogo a. 1830

Hauniae per BUichium edito I, 17 legitur, Mercurii et Solis eandem esse naturam
ob eamque causam Mercurii stellam proximo a Sole intervallo versari.
Servii oomm. Vol. Ш. Faso. 11. 17
 258 BREVIS EXPOSITIO

347. CEREREM copiam frumentorum.

349. torta REDiMiTvs idest habens in memoriam priorem
victuiu, a quo Cereris revocatus est benignitate. Nam olim homines
glandibus vescebantur.
5 350. carmina DICAT: hymnos, [saltationem aptam] subaudi
inconposita, ex nulla arte venientia.
353. MENSTRVA lvna: inde et Mr¡vr¡ dicitur.
354. CADERENT AVSTRi venti desinerent vel f flarent.
356. SVRGENTIBVS incipientibus. fréta litora, quae feriuntur
10 fluctibu8 maris.
357 s. et aridvs fragor idest sonitus, qualis solet fieri ex
aridis, cum franguntur, arboribus.
[344. DiLVE idest offer.]
Omne enim, quod aridum est, cum frangi coeperit, nimium
15 efficit sonum. Fragor enim fractarum rerum sonitus nominatus est.
359. MISCERI perturbari.
360. male tempérât pro non abstinetur, sed crescit et surgit.
361. céleres pro celeriter. mergi corvi marini, foilinn.

2 tobtaJ tota P, corr. torta, N || redemitus P redmitus N || habenej lmius G

2 s. priorem victum] victum priorem SB || 3 ollim P|| hominis, corr. -ее P '
5 cabmina DiCAT hymnos — tí ex nulla arte venientiaj Pro his in G haec legun-
tur: Motus incompositos idest saltationem aptam religioni ec (n add. m. I)
ulla ex arte uenientem ; eadem apud Servium (nee ex ulla arte venientem Serv.)
6 hymnosj imnas P immas N | [saltationem aptam] quae seclusi, ad aliud schol.
pertinent, quod motus incompositos illustrabat, cf. quae in G et apud Servium
leguntur || 7 indej unde G S В |] etj et graece G || Mr¡vr,\ mené || 8 cadebbnt — 9 in
cipientibus mn. G || venti deeinerentj desinerent venti S || venti — flarentj flare
desinerent В || f flarentj fort. leg. non flarent || 9 incipientibusj flare incipienti
bus SB I! fretaJ Fréta agitata G || litoraj litora pelagi S || que N, corr. m. II
qu§ P || feruntur PG || 10 maris от. S || 11 et abidvsJ Aridus G || i- : P ||
sonitus, itus in. II in ras. P solitur N |l idest sonitus от. G || solet et N \\
12 cum frangunturj confranguntur NP\\ 13 [344. dilve idest offer] от. G, peí -
tinet ad schol. v. M4, cf. Schol. Bern. || delue P delucae N || offer] ofer NP
14 quod] q N \\ ceperit, corr. m. II ceperit P || 15 enim] etiam S J fractarum
rerum sonitus nominatus est] fracturarum rerum nominatus est sonitus G
a fractarum rerum nominatus est sonitu .S' || 16 miscebi — 18 pro celeriter
ото. G || perturbarij per turbam P per herbä, corr. per erba N pro turbari В
17 male (le т. II in ras.) temperit P mal & emperit N ¡| pro non] pronus N |
abstenetur P, corr. absternitur N || sed crescit] federescit NP | 18 marini]
marine P carine N || foilinn P fiolii in N от. G.

1 copiam frumentorum S || 2 idest habens — 4 vescebantur S habens

— vescebantur similia В || 5 савмша dicat hymnos S || [saltationem aptam] — 6
venientia similia S et В, add. Gaudentius dicit |j 7 inde — dicitur SB
8 venti desinerent alio ordine S || desinerent vel flarent similia В \\ 9 incipien
tibus SB || litora — 10 fructibus similia S || 11 sonitus — 12 arboribus S
13 [dilve idest offer] В || 14 Omne — 15 nominatus est similia S Ц ltí misceei
perturbari (pro turbari cod.) В similia S \\ 17 pro non abstinetur similia В
la céleres celeriter B.
 IN VERG. GEORG. I, 347—369. 259

363 s. MARINAE FVLICAE idest ad distinctionem fluvialium.

364. árdea dicta quasi ardua, quae, cum altius volaverit, quasi
significa t tempestatem. Item: ardea * oculi eius ardescunt. Alii
putant ardeam dictam, quorum unus Modestus, quod ardua crura
habeat, idest alta. 6
369. CONLVDERE conmoveri.
365. raPENDENTK inminente.
366. * quod nobis praecipitari videantur. praecipiies rel.
Sequitur vulgi opinionem; non enim omnia pradenter a poeta
dicenda sunt. 10
367. FLAMMARVM. Stellarum purgamenta cadentia ventum
denuntiant. Fit enim f a fructuoso ex abundantia, quae dicitur,
densitate aeris, unde vcnti.
368. frondes. Folia.
369. PLVMAS. Quascumque, nisi forte papulos significat, idest 15
cardui florera.

1 MAHi.NAE от. NP || rvLicAE idest от. G || fulice NP || idest] idê '- NP I

distinctionem] distinctionem JV discretionem SB \\ fluvialium] fluiarum, corr.
m. II P fluuiarum JV || 2 ardeaJ Ardea auis G I quasi] rjsi N qsi P || que JV,
corr. m. II que P || altiius, corr. altius JV|| quasi] qsi NP || 3 sigùf G signû P
signum JV|| Item: ardea * oculi eius ardescunt] Pro his G habet: Item ardea
auis quam uulgo sarpam uocant dicta ab q (leg. ab eo quod) cum emittit
uocem oculi eius ardescunt et Schol. Pern.: ardea quasi ardua; avis, quam
vulgo sarapam vocant, dicta ab eo, quod, cum vocem emittit, oculi eius ar
descunt. y Alii putant ardeam dictam, quorum unus Modestus, quodj uel q<-
ceteris omissis G Alii putant dicta, quod ceteris omissis В \\ i ardeamj sarä NP,
cf. quae in G et in Scliol. Bern, de sarpa dicta stmt \\ quodj q< G quam JV ||
ardea P || cura JV || 5 idestj i- NP || 6 conlvdere — 8 videantur от. G |t
conlvdereJ concludere NPl conmoverij commouere (poster, e m. II in ras. P)
NP | 7 intendente] pendente (pendent m. II in ras. P) NP || 8 quod] qui P
ijA'l precipitari P || Verba quod nobis praecipitari videantur ad v. 3ti6 voca-
buli praecipites scholium pertinent, cf. Schol. Bern.: pbaecipites utrum pro cele-
ritate an potius, quia sic a nobis videntur? || rel. J ri : N et ri в || 9 Sequi
tur] eurum (= sûr) NP || 11 flammakvm — 15 PLVMAS от. G, sed pro his ista
habet: Plumas i- pennae auium uolantium in litore superuolitant in undis uel
plumas | cadentia] caentia JV" || 12 Fit] sit, corr. fit _ZV [| Fit enim — 13 ventij
Fit enim hoc ex nabundantia fluctuosa, quae dicitur densitas aeris, unde venti
veniunt В || habundantia P || que P ц JV [ 15 plumas P || Quascumque plu
mas В y papulosj pu pillos , corr. pábulos JV papos G pappos В || significatj
sig NP от. G U idest] i- ; JVP|¡ 16 florem] florem plumeum B.

1 ad distinctionem fluvialium similia SB || 2 árdea — 3 tempestatem S \\

3 oculi eius ardescunt В |j 3 s. Alii putant — 5 idest alta similia B, omisso
Modesti nomine || 6 conlvdere conmoveri В et Servii cod. В \\ 7 ispkndente in
minente В I 8 quod nobis — videantur similia В || 9 Sequitur — 10 dicenda
sunt S И 11 Stellarum — 13 unde venti В || 15 Quascumque — 16 florem similia,
add. Aratus ait B.

4 Modestus] Cf. infra ad G. I, 378.

17*
 260 BREVIS EXPOSITIO

370. boreae de parte TRVCIS rel. Hoc vult dicere: ubique

ingentes efñcit pluvias ab istis ventis mota tempestas.
371. DOMVS. Cuius ventorum rex Aeolus custos fuisse dicitur.
373. INPKVDENTIBVS valde prudentibus aut pro nescientibus
5 posuit, idest numquam nescientibus obfuit imber, tot signis prae-
cedentibus.
375. GRVES. Aut aerei coloris aut in altum volantes hiemis
signum; dicit enim grues de vallibus fugere, non pluviam de valli-
bus surgere.
10 376. CAPTAviT suscepit.
378. ET VETEREM m limo RANAE rel. Multi ambigunt, quae
sit ranarum vetus querela. Modestus ait, Latonam, cum ageretur
a Iunone, in Lyciam supervenisse et sitientem accessisse ad fontem,
(a) pastoribus autem prohibitam. Memorem autem iniuriae suae
15 post editum partum redisse in Lyciam et pastores in ranas vertisse,
ut perpetuam eius fontis haberent custodiam, cuius potum Latonae
denegassent. Ovidius dicit: Ceres cum Proserpinam quaesisset,

1 boree N || de pabteJ от. G. |] parte P | crucis , corr. trucis JV \\ rel.J f P

■r- JV i- G || uul N || ubiquej uluq; P aluq JV || 2 ingentes efficitj efficit ingen
tes G II motaj mutata G || tempesta JV || 3 domvs — fuisse dicitur от. G || eolus P
oleus, corr. eleus JV || custosj castor JVP || 4 Inprudentibus i- ualde prud (pru-
iteb corr. m. II) G || valde prudentibus — 5 s. praecedentibusj pro nescien
tibus posuit, idest numquam nescientibus offuit tot iis (totis cod. В tontis
cod. C) praecedentibus signis, vel verius valde prudentibus В || pro nescienti-
busj numquam nescentibus P numquam jonescentibus JV || 5 possuit I' || idestj
■i- :- P || nescientibusj nescentibus NP scientibus G j] obfuitj ofuit JVP | imbr JV
totj tot iis В || signisj sig NP || 5 s. pcidentibus P precedentibus N \\ 7 gbvks.
Aut aerei — de vallibus surgerej Pro his in G haec habes: grues idest in altum
de uallibus uolantes fugere dt || grues in ras. т. II P | aut erei JV ärp cerei,
— et ... m. II P 0 autJ ä P || in altumj altum iS || hiemis signum от. S || hiemi P
hicmi N || 8 signum] sig P sign N || dicitj dr N || enimj eiü P autem S |j non,
corr. nam N || 10 captavit suscepit от. G || captaum, corr. captaii JV || suscipit JVP
11 et vetebem ut limo BANAE rel.J Veterem in limo idest G || uetem, corr. uete-
rem JV || rel.J rt NP ¡j que JV corr. que P || 12 uetis P || quaerela G querela P
qrula JV || LatonamJ latonum NP || 13 aj à G aut P am, corr. a JV | liciam JV
litiam P liceam G || supreuenisse, corr. super- JV uenisse G || sicientem Л*|
14 (a) paetoribusj a am. || antem от. G || prohabitam P proabitam N Ц iniurie
sue JV || 16 postj p JV || liciam JV6r litiam P || rannas P sannas, corr. sanos JV
vertissel conuertisse G \\ 16 eiusj ei JV huius G || fontes JVP Ц latone NP |
17 Obidius P obuidiue Лт|| cesses P, corr. ceres JV |j profer pinam P Ц quae-
sissetj quesieset JVP quaereret G BS.

1 Hoc vult — 2 tempestas S \\ i valde prudentibus similia В |) 7 Aut aerei

— 9 surgere similia Л' || 10 captavit suscepit В \\ 12 Modestus ait В || Latonam
— 17 denegassent similia, sed valde decurtata В || 17 Ovidius dicit: Ceres
— p. 261, 4 imitationem clamant similia S Ovidius dicit — p. 261, 1 ad quen-
dam fontem similia B.

12 ModestusJ Cf. supra ad 67. I, 364 et Ribbeckii proleg. p. 121 I 17 Ovi-

diusj Met. VI, 340—382.
 IN VERG. GEORG. I, 370-381. 261

ad bibendum accessit ad quendam fontem, tunc earn Lycii rustici

a potatu prohibuerunt, et conturbantes pedibus fontem cum contra
earn emitterent turpem narium sonum, illa irata eos convertit in
ranas, quae nunc quoque ad illius soni imitationem clamant. Alii
dicunt, ranas per abundantiam aquae extra paludes pelli et serpentibus 5
cibo esse aut alioquin interire. Inde igitur (ad) tempestatis ad-
ventum eas querelas excipere.
'Querela' est vox muta, ut ipse ait <^A. VIII, 215s.)>: omne
querellis Inpleri nemus.
379. EXTVLiT ova. Ubi frigidus (est) aer, terra spissescit, et 10
si qua (habet) caloris semina, intrinsecus cogit, quo fit, ut in hieme
aqua puteana calidior sit; ergo inminente pluvia frigidiore aere
humus inferior vaporatur, quapropter mirum non est, si formicae,
quae sub terra vivunt, ex repentino calore pluviam praesentientes
ova proferunt. 15
380. et BiBiT. Iris enim ex Océano bibit.
381. ARCVS. 'Ingentem' dixit arcum volens duplicem exprimere.
Hie sequitur vulgi opinionem.
1 ad bibendumj adibendum JV || accessitj cessit N || adj at N |] fontes P ||
tuncj t P I N 1 earn от. NP || LyciiJ lici G lichi NP || 2 aj à G || prohiberunt NP
и о
prohiberunt, corr. m. II G || conturbantes JV || cum contra eamj cum ээ eu,
ээ ей in ras. т. II P cu 1,1 т. II JV ¡| 3 emitterenturpem barium P emite-
rent turpemarium (corr. turpe narium) JV turpem narium emitterent G || sa-
num JV sonam, corr. sonum G || conumtit, corr. conutit JV|| 4 que JV|| quoque
от. G II illius sonij illus soni P illos /////, corr. illor JV || emitationem P, corr.
im- JV И clamantj conclamant G cowxant Servius \\ Ali JV \\ 5 perj f> N \\ habun-
dantiam NP || aque, corr. m. II -ç P Щ N \\ 6 ciboj cibos coda, et Schoï.
Bern. Il a, corr. aut N || alio qui G aliquin P aliquid N || inter irae P interiore G \\
Inde igiturj Ranas namque dicunt В || (ad) ex Schol. Bern, addidi || tempesta-
tes NP II 6 s. aduentum, corr. aduersus Дт aduentus G || 7 qrelas NG querel-
lam В || 8 Qaerela G qrela Лг || mutaj mutua G An leg. multa? || ut ipse ait
ut ipse ait P И 9 qrelis G \\ InpleriJ implere || 10 extvxit ova — 15 ova pro
férant] Pro his in G non nisi haec babes: Extulit oua. de foraminibus portans
ad domum suam ne pluu(ia) phendat eam || Extullit P || (est) ex Schol. Bern,
addidi J aerj sacer P, corr. ether N || terra spissescit В terras pirescit libri ' "
11 si quai sica P || (habet) ex Schol. Bem. addidi || coloris N \\ intersecus JV [|
quoj quod P q N || fit utj sicut JV || chieme P, corr. hieme N || 12 sitj fit NP |
imminente N \\ pluia P || 13 umus P hum N || inferior] Fort. leg. interior |¡ uapu-
ratur P, corr. uaporat" JV |] formice P || 14 que P || repentine 7Vr || colore , corr.
ca- JV II pluùiam, corr. m. II P || 15 pfef JV ^fertur P || 16 et bibit — 17
duplicem exprimere от. G || iris enim, corr. ingens JV || ociano P occiano,
corr. océano Лт|| 17 abcvsJ larcus, corr. arcus JV || exfmere P, corr. expmere JV
18 Hic sequitur vulgi opinionemj iiî sequitur hic opinionem uulgi G \\ sequi-
turj qï (= quaeritur) N 1'.
4s. Alii dicunt — 6 alioquin interire B, add. Gaudentius dicit, de quo
additamento cf. nostrae Schol. Bern, editionis praef. p. 707 || 6 Inde igitur
— 7 excipere similia В || 8 'Querela' — 9 nemus fere paria B, add. Iunilius
dicit II 10 Ubi frigidus — 15 proferunt fere paria В \\ 16 Iris — bibit В \
17 Ingentem — exprimere similia В || 18 Hic sequitur — opinionem fere paria S.
 262 BREVIS EXPOSITIO

383. IAM VARIAS PELAGI VOLVC'RES ATQVE ASIA CIRCVM et rel.

Haec est vera lectio et serisns talis est: iam varias volucres et eas,
quae circum prata rimantur, in dulcibus stagnis Caystri videas
certatim largos et rel. Nam si variae legeris, sensus nulla ratione
5 procedit. Caystrus autem fluvius est Lydiae, non palus; Asia vero
palus, unde fit 'prata Asia' et longa 'л'; nam de provincia corri-
pitur 'a', ut <A. I, 385): Europa atque Asia pulsus.
384. RiMANTVR prata pascuntur in pratis.
387. INCASSVM videas gestire : laetitiam suam corporis habitu
10 significare; nam ut homines verbis laetitiam suam exprimunt, ita
aves corporis gestu.
'Incassum' ideo ait, quia plumarum conpositio aquam minimam
mittit ad corpus, sive frustra: humor enim pennarum densa levitate
suspenditur.
15 384. RIMANTVE. Iucunda translatione usus est pro 'scrutantur'.
Proprie enim sues 'ri mari' dicuntur, cum glandes rostro exarant.
388. plena voce rauca contra naturam suam, et 'vocat' poetice:

1 iam varias pelagi — 2 sensus talis estj Uarias uolucres -i- sensus e-
' talis G |! pellagi N pilagi P [| adque N || assiae P assie N || rel.J rt NP || 2 sen-
susus P || iam varias volucresj nam uarias pelagi ualucres G || 3 que P |¡
caistri G carstri, corr. caistri N \\ 4 certatim, tim m. II in ras. N§ lagos N ¡|
et rel.J umeris infundere rores et cetera Servius || et rel. Nam — 5 Lydiae,
non palus от. G || rel.J ri NP || Num, corr. Nam N ¡j vabiaeJ uarie N \\ 5 pce-
dit P, corr. pcedet N || lidiae P lidie N || non palusj Asean paludis P aeenon
paludis, ase eras. N \\ afia P || vero от. G j| в fitj sit || prata AsiaJ asia prata G |
* &
Asial asea P, corr. asia N \\ longa 'a'J longa , corr. m. II G longua P longa Ni
prouintia PG || 6 s. corripitur 'a'J corripi aut P corripî aut N a corripitur G |)
7 Europa atquej eropatatque N\\ assea N || pulso N || 8 bimantv» — m pratis
от. G P riniantur N\\ 9 in casfl P in casum Ar|| videas gestibeJ ugi- G | leti-
tiam N laetiam P || suamj sua G || habitu N || 10 verbisj umbi, corr. iïbo N !
laetitiamj letiam NP || expmunt P expremunt, corr. expri- N | Il avesj auis G
gestu J gestum NP geaticulatione Servius et Schoï. Bern. || 12 quial q NP |¡ 12 s. mi
nimam mittitj minime admittit S || minimam, corr. nimiam Jv|13 corpus, u
m- II in ras. P || sive frustraj siue incassum idest frustra G U eive frustra:
humor enimj frustra enim humor В || humorj humor+, corr. humor N humo-
rum P || pinnarum P, corr. pennarum N || 15 rtmantvb — 17 contra naturam
suam et от. G || iugunda P, corr. iucunda N || proj prout NP || 16 ProprieJ
propriae NP ¡| rima , rima m. II in ran. N rnitti P || cumj comes NP | glan
des rostro J glande ri rastro P grandes t raste ЛГ || 17 plana, corr. plena N
poeticej poetice dit G poetice ait S \\ poetice, corr. -ce N.

2 Haec est — 7 Asia pulsus fere paria S || 5 Caystrus — Lydiae similia,

add. Iunilius dicit В \\ 8 pascuntur in pratis S || 9 laetitiam — il gestu ferz
paria S, similia ad v. 3S0 В || 12 'Incassum' — 13 ad corpus fere paria S
13 sive frustra — 14 suspenditur fere paria В || 15 Iucunda — 16 dicuntur,
mbl. Iunilius dicit fere paria В || 17 rauca — p. 263, 2 et plures fere paria S
rauca contra naturam suam fere paria B.
 IN VERG. GEORG. I, 383—393. 263

non enim vocat pluviam, sed demmtiat, et notandum, cornicem et

rauca voce et solam pluviam praedicere, corvos vero et plures.
Posuit aves praedicere futura, quod in aere vitam agunt, unde
mersitant se pluvia inminente, ne insperatus imber subveniat.
391. testa lucerna, cvm ardente. Propter vilitatem 'lucer- б
nam' noluit (dicere) nec iterum 'lychnum', sicut in heroico carmine,
ut <A. I, 726>: dependent lychni.
392. PVTRES CONCBESCERE FVNGOS globos quosdam; nam, ut
dicit Plinius, cum aeris frigus esse coeperit, (favilla) prohibita aeris
crassitate in lucerna residet et quasdam velut fungorum imagines 10
imitatur.
393. nec MiNVS ex iMBRi soles idest serenitates et versa vice
dat prognostica, quibus agnoscamus ex tempestivo cáelo serenitatem
futuram.
SOLES. Serenitatem dicit. Serenitas autem eo, quod seret 16

1 pluuiam, corr. m. II P || denuntiatj enuntiat NP | 1 a. et rauca] ranea G ||

2 uocae N || et solamj solam G || pluiam P || pdicere N || 3 pdiscere G prediscere P
pdicere N [ futm (u{ m. II) N || quod in aere — 4 imber subveniatj quae
in aere vivunt В, от. G |! quodj q P q N || in //■'/// aere N in ere P || 4 mor-
eitant, corr. m. II mer- JP || sej se PI pluia P ¡| insperatusj in pratis P, corr.
ineperatuB N || imbr N || subueniet P || 5 lucerna от. G || Propter) pp NP '
uehtatem P uelitatom , corr. - em N || 6 (dicere) ex Servio addidi || lichnum G
lichinum P, corr. lichnum Лг || sicutj i?fp eras. N sed G || hiroico P heroo S '[
7 depondant, corr. m. II dependant P dependant, ant in ras. N || lichni G
lichini P lichina, corr. lichna Лг | 8 pvtres conceescebe fvnoos globos quosdamj
Putres G- f. G || concrescaere, corr. -ere N || nam от. P\\ utj u, corr. ut N
9 plenius G plenius, corr. m. s. XV plinius et in marg. m. s. XV: ne plinium P
plenuis , corr. plinius N \\ aerisj aceris P acaeris , corr. aeris N j| aeris frigusj
frigus aeris В aer umidus S || coeperitj cepit, corr. ceperit N cepit, corr. m. II
cypit, m. III s. XV cepit P I (favilla) ex Servio addidi favilla, quae cum
fumo solet egredi Serviits || rjibita, corr. ¿ribita Л7 || 10 crassitatae G crassitu-
Uine Schol. Bern. || in lucernaj in lucernis S || resedet G reeedt N sedet P ,|
uelud NP || fungorumj fulgorum NP frigoris G || imagines imitaturj imitatur
imagines BS\\ 11 imitantur P emittantur G mittantur N || 12 imbbi soles idest
serenitates et versaj imb i- uersa G || imbri, corr. -e N || idestj i- -r- NP \\
12 e. vice datj ui caedat N || 13 prognosticaj promostica N pro mostica P ||
quibusj qb, corr. qo N || adnoscamus P, corr. agnoscamus N || tempestiu N
tempestatiuo schol. v. 309 additamentum || serenitatom N || 15 soles. Serenitatem
dicit. Serenitas autem eoj Serena, serenitas in eo G || serenitatam, cmr. -tem N \
e
di, corr. dt N | aùt///// N U seretj serat G erat P erat N.

1 denuntiat В У notandum — 2 plures similia В || 3 Posuit — vitam agunt

similia В || б Propter vilitatem — 7 lychni S et similia В || 8 globos В || 8 s. nam
ut dicit Plinius — 11 imitatur similia S || dicit Plinius — imitatur similia В
12 idest serenitates — 14 futuram S || 13 quibus agnoscamus — 14 futuram
similia ad v. 391 В || 15 Serenitatem dicit similia B.

9 PliniusJ N. H. XVIII, 84 §. 357 s.

 264 BREVIS EXPOSITIO

caelum idest aperiat. Eleganter id epitheton nominis etymologiani

ostendit; serenum enim dictum est a serando idest aperiendo, sicut
alibi Yirgilius <A. 1, 146): Et vastas aperit Syrtes, idest reserat.
396. NEC FRATKIS EADIIS. ('Obtunsa') subaudis a superioribus,
5 nam hoc dicit: nee luna videtur obtunsa, quae est radiis solis
obnoxia; nam, ut dicunt physici, ab eo accipit lumen.
'Obnoxiam Lunam' dixit pro eo, quod obstet et noceat. Non
absurde hic videbitur II témpora dixisse, nocturnum et diurnum, et
quidem nocturnum sic: Nam ñeque tum stellis acies obtunsa
10 videtur; diurnum autem hoc versu: Nec fratris radiis obnoxia surgere
Luna, ut sit sensus: nec si subito sol deficit, ut videatur radiis eius
fuisse obnoxia Luna. Eclipsidem Aratus dicit.
397. tenvia nec LANAE. Proceleumaticus est pro dactylo,
quam rem quotiens facit Virgilius, servat locum, ut 'tenuia'.
16 NEC LANAE. Nebulae dicuntur, quae inminente tempestate ob

1 celum , corr. celo N || aperiat. Eleganter id epithetonj aperiat eliganter

epitheton Cr aspéate lignantur i- hephiteton (h pr. m. II) P aperiat eligantur
■i- ephiteton N || nominis ethimo logiam N nomini aedamo logiam P || ethi-
mologiam G || 2 serenum ///■/// P || dictum estj est dictum G jj aj a G "
serendo G serundo, ru m. II in ras. P semendo, corr. reserando N || idestj
■i- est P I sicutJ sic G || 3 sirtes PG | idestj i- ~ NP || 4 fratres,
corr. -is N II radis P radis N ■!• G || ('Obtunsa') от. || 5 df iV Ц lunaj lara P I
obtonsa P, corr. obtunsa N || est от. N \ radis P || sot P \\ 6 ut от. P '
physici] phistici P fistici, corr. fisici N philosophi G | ab eo| babeo Лг|| acce-
pit, corr. accipit N | 7 dixit] dt G || quodj q N |l noceat ///// P nocaeat N '
8 absurde] ab sorde P obsurde, corr. ab- N || videbiturj uidetur G et Schol.
Bern. || II от. G || dixsisse P \\ 8 s. et quidem nocturnum от. G || 9 quidem]
quidam, corr. -dem N \\ sic] sicut .ЛГЦ Nam ñeque] namque P namq _№|| tum
stellis acies obtunsa videtur] t. s. a. o. u. G \\ tum] tum, - т. II P j| aties,
corr. acies P || obtonsa P || 10 hoc] h N || Nec] nam NP || radiisol noxia N
adiie obnoxia P || surgerae, corr. -re N || 11 sit m. II N || si] sit NP sic G '
deficit] diefficit P dies sicit, corr. dies facit Дг | uidetur, corr. m. I G \ radiis]
radix JV || 12 etnoxia N | obnoxia fuisse G || Eclipsidem Aratus dicit] eclipsi
demoratus dt G edipsi demaratus dicit P eclipsi dt maturat df N || 13 skc
lanae] n. 1. G || lane P || procaeleumaticus N procleumaticus P proceleom G
dáctilo NP dacî G || 14 quam] q. P que, corr. quam N || rem et P
rem//// Лт || quotiens, corr. m. II P quoties N quotienscumque S || facit Virgi-
u
liusj uif fac G || locum] locum synizesi S \\ ut от. G || tenia P tenia N || 15 икс
lanae] n. 1. G. ac lana P ///lana N \\ NebulaeJ nebula NG nibula P nebu
lae В I dicuntur] dicitur NP || quaèj q, corr. m. II q P || imminente G | ton-
pestate, corr. temp- N.
2 serenum — idest aperiendo similia В || 4 ('Obtunsa') subaudis — 6
lumen S | 6 ab eo accipit lumen fere paria В || 7 pro eo, quod obstet et
noceat fere paria В || 7 s. Non absurde — 8 et diurnum fere paria add. Iuni-
lius dicit В || 12 Eclipsidem Aratus dicit similia от. Arati nomine et add.
Iunilius dicit В || 13 Proceleumaticus — 14 'tenuia' fere paria S | 15 Ne
bulae — p. 265, 1 iactantur fere paria B.
12 Aratus] De eclipsi Aratus loquitur Dios. v. 132.
 IN VERG. GEORG. I, 396-399. 265

nimiam levitatem in aere vento iactantur. Item 'vellera' nubes

dixit, 'tenuia' aranearum texturas, quae inminente tempestate per
aera raptantur. Varro in Epimenide: nubes sicut vellera lanae
constabunt, sicut et Aratus.
399. dilectae THETiDi alcyones. Ceyx [vel Ciax], filius Б
Luciferi, habuit uxorem Alcyonen, a qua cum prohibitus esset (ire)
ad consulendum Apollinem de statu regni sui, naufragio periit,
cuius corpus ad uxorem cum delatum fuisset, illa se in mare prae-
cipitavit; postea miseratione Thetidis et Luciferi conversi sunt ambo
in aves marinas alcyones. Ю
[394. prospiceiîe quod agnoscitur caelo tempestativo serenitas.]
Item: dilectae thetidi alcyones. Ciax, rex Thracum, Iovem
se vocari et Alcyonen, coniugem suam, Iunonem coli iussit; peregre
profectus naufragio periit: coniux inpatienter ferens luctum in avem
sui nominis mutata, cui hoc honoris datum est, ut Villi diebus, 15

1 nimam P || leuitaton, corr. -tem N || vento] uecto G ¡i lactant', corr. iaetat' N

2 aranearumj arenarum NP, corr. то. II aranearum G || textura G || que N \\
perj pro N II 3 aera raptanturj aereaptantur NP aera rumpantur В || Epime-
nidej epimedine NP || sicut от. G || lane N, corr. m. II lane P || 4 constabuntj
stabunt G || sicut] sic ff I ä dilectae tuetidi alcyones | dilectae thididi a- G
dilecte cithi dialcones P dilectethichi (corr. dilecte theti) dialcones N
Ceyx] ciec- NP ciux, corr. m. II ciax G || [vel Ciax] quae pro glossa seclusi,
от. G, in quo pro his rex tracum addita sunt || Ciax] cihacs N || 6 Alcyonen]
alchionen G altionë NP || a qua] il qua P nam qua N nome aqua G || proi-
bitus N || esset (ire) secundum Schol. Bern. cod. С scrijjsi esset NG et Scrrii
cod. H et Schol. Bern. cod. В ee_et, ■— m. II P esset et isset Servit, cod. V
isset maior Srrvii codd. pars |[ 7 consulandum G || apott G appollin' N || sui
от. NP || perit PG, corr. periit N || 8 dilatum G deleatum P, corr. delatum N
8 s. in mare praecipitavitj praecipitauit in mare G praecipitavit in pelagus S ||
in m. II P || precipitauit N || 9 tithidis P, corr. tethidis N thididis G || с con-
uersi, с eras. N || in aves] maues, corr. m. II in aues P || 10 marinas alcyonesj
marinasti alchines, corr. marinas altiones N marinapti alchines P marinas
quae alchiones dicuntur G || 11 [394. prospicebe — serenitas] quae et in G
desunt, schol. v. 393 adscriptum referunt || quod] q NP || celo, corr. m. II
colo NP Q tempestativo] teropestati uo NP \\ 12 dilecte P ftlecte, с in ras.
т. II, corr. di- N || thetidi] -t- G tithidi i- -:- P, corr. tethidi -i- : Лг Illud
■i- - : (= ■!•) ex ultimae vocabuli thetidi litterae dittographia ortum \\ alcyones]
a G alchiones P alciornes, corr. alciones N || Ciax] eyas (y m. JI in ras. P)
NP\\ Thracum] tracum G tracuum NP\\ iouom, corr. iouem N | 13 alcionë G
¡ilchionem P aJcionem N |! coniugem] coiugem P uxorem G || Iunonem] iunio-
rem NP || peregre] pereW , corr. m. II G peregrite N || 14 profectus est G
perfectus P || periit] perit P interiit G || coniunx G coiux P || inpatient P
inpacient NG || luctum] lactum P, corr. iactum N \\ 15 motata P || honoris,
corr. -ri N || vim, о то. / Лг vu G || diebus от. NP.

1 Item 'vellera' nubes dixit similia Sa || 2 aranearum — 3 raptantur similia,

add. Iunilius dicit В || 5 Ceyx — 10 marinas alcyones similia SB || 15 ut vim
diebus — p. 266, 1 s. ventue exsurgat similia B.

3 Varro in Epimenide] in Ephemeride coni. Bergkius, quern A. Bieseus

secutus est in ed. Sat. Varr. Men. p. 264 || 4 AratueJ Dios. v. 208.
 26b' BREVIS EXPOSITIO

quibus fetus in mari facit, nulla aura nullusque ventus ex-

surgat.
non ORE SOLVTOS. Alii 'soluto ore' accipiunt idest nimium
patenti vel quod pluvialibus diebus faciunt.
5 400. INMVNDI SVES nimis sordidi, luto gaudentes.
401. IMA PETVNT idest deprimuntur ad valles.
403. NEQVIQVAM seros idest (non) seros.
NOCTVA. Avis est lucifuga, quae significat pluviam, si cecinerit
post solis occasum. De hac autem talis fabula. Nyctimone post-
10 quam cum pâtre concubuit et agnovit facinus, se in silvis abdidit
et lucem refugit, ubi Deorum volúntate conversa est in avem, quae
pro tanto facinore omnibus avibus est admirationi. Item: Nyctimone,
Epopei filia, a Corymbo hospite conpressa iram patris timens in
silvas profugit, quae misericordia Minervae in noctuam mutata est.
15 404. Nisvs. (Nisus), Megarensium rex, pater Scyllae, fuisse
traditur crine purpureo fatali, qui responsum accepit, tamdiu

1 foetus G | cura, corr. aura N || ventus от. NP ¡Is. exsurgit P ex-

urgit N |] 3 non ore soLVTOs — 7 idest (non) seros от. G || non ore solvtos.
Alii 'soluto ore' accipiuntj non höre soluto alii soluto höre accipiunt Лг non
ore solute ore accipiunt P |] idestj i- -f- NP || 4 patienti P pacienti N [| quodj
qui, m. II % P que N || 5 sórdido JV|| 6 depmuntur P depremuntur, corr.
depri- N || 7 neqq, corr. nequiquam N || sores, corr. seros N \\ (поп) от. NP i
sores, corr. seres N || 8 noctu , a m. II P || est от. G || significat pluuiam supra
lin. т. I G II significat] sig NP || cecineritj cicinerit NP || 9 postj p" N i! eolisj
sot P || occasum. De hac| occasum probus ait si in tectis uel in arboribus
altis canat serenitatem sigñf si in ibraminibus uel in ramusculis de hac G
In Piobi qui dicitur Вис. et Georg, comm. hic locus non legitur, verum in Schol.
Bern, haec: Si canat post solis occasum, pluviam significat. Probus ait: Si
in tectis vel in arboribus canat sero, serenitatem significat, cf. nostrae Schol.
Bern, editionis praef. p. 720 || de ас N Da ас, corr. т. II De hac P [ fabula
est G || Nyctimone Servii codd. nyctinion P Nictimon N nictymon G II 9 s. post-
quamj p'quam N \\ 10 patrej matre NP\\ sel esse G \\ silvisl silius P|| 11 ubij
et ubi, corr. et ibi N || quaej quâ G || 12 facmorê, corr. -re N \\ omibus P ¿ avi
bus от. G |i est от. P \\ ammirationi G admiratione N || 12 s. Nyctimone EpopeiJ
nictymon epuli G nycticone puli P nictic epuli N \\ 13 aj á Cr || colimbo G
corynimbo, y m. II P quorinimbo Лг || ospite N || côpssa G cumpsa P cumpsa N
14 profuit N I quaej quâ G || noctuamj octuam N || mutataj mota P, corr.
mutata N || 15 nisvs. (Nisua)] alterum Nisus addidi || nisvs. (Nisus) Mega
rensium rex pater ScyllaeJ Nisus et rt pater Scillae G || nisus, is m. II in ras. P
migarensium, corr. meg- N migrarensium P || scille N seilet P [ 15 s. fuisse
traditur — p. 267, 6 s. hostili mente persequitur от. G [ 16 porporeo P
porporeo N 0 resposum N J accipit P, corr. accepit N.

3 s. Alii patenti S || idest nimium patenti В || 5 nimis sordidi В | Into

gaudentes S et similia В \\ 6 idest deprimuntur ad valles SB Q 7 idest non S
8 Avis est — 12 admirationi fere paria S || 8 Avis — 9 solis occasum similia В
9 Nyctimone — 12 admirationi similia В || 15 (Nisus) — pater Scyllae S.
 IN VERG. GEORG. Г, 400-405. . 207

victurum, quamdiu crinis esset intonsus. Hoc Scyllae filiae cum

confessus esset et a Minoe, Cretensium rege, obsideretur, Scylla
Minoem adarnavit et desectum patris crinem ad eum pertulit, quod
genus victoriae ille exsecratus Scyllam navi religatam in mare earn
deiecit. At ilia in cirim conversa est, item pater eius Nisus 5
in haliaeetum, qui parricidi exsequens poenas cirim hostili mente
pereequitur.
405. et (pro) pvepvreo rel. II fuerunt Scyllae, una Phorci
et Crataeidis Nymphae filia, quae in marinum monstrum conversa
esse dicitur; altera Scylla Nisi, Megarensium regis, filia, contra quos to
cum devictis Atheniensibus pugnaret Minos propter filii Androgei
interitum, quem Athenienses et Megarenses circumventum dolo
necaverunt, amatus a Scylla, Nisi filia, quae, ut hosti posset placeré,
comam patris purpuream abscisam ei abstulit, quod ita habuerat
consecratum, ut tamdiu regnaret, quamdiu illam habuisset intactam. 15
Postea Scylla, a Minoe condemnata, dolore in avem conversa est

1 essetj ее et P || HocJ £ JV || Scillae NP || filie, e in ras. т. II JV || 2 esset

et a Minoe) ее et et ic minoae P et cet et animoae (corr. -moa) JV || ob-
sederetur P, corr. obsi- JV | Scilla NP [| 3 desectum patris crinemj desecta
patris crinëm P defecto (corr. desecto) patris crin (corr. crine) JV || pertullit P
qnodj q, corr. q N || 4 execratus : JV || scillam NP || religatamj religatum P
seligatnm JV J in m. II in ras. P || 5 cyrî P || comumsa N || 6 haliaeetumj
alietum NP || exequens N || penas P || cyrim P \\ ostili N |] 8 (pro) от. || por-
poreo P, corr. purpureo N \\ .f. N .r. JP || I, corr. II N \ fuerunt ScyllaeJ Scillae
fuerunt G || scille NP || forci || 9 Crataeidis] cretidae G cretide N 1' Cretei-
doe S | nimphae G niphe P nife, corr. nise iV|| filiaj filia fuit G || 9 s. quae
in marinum monstrum conversa esse dicitur от. G || 9 que N, corr. m. II
que P I mostr, n m. II P momstf JV || 10 essej est NP \\ altera Scylla Nisi
Megarensium regis filiaj altera nisi regis filia G || altera] altam P altam JV !
Scylla NieiJ scillam si P, corr. Scilla se JV || Megarensiumj mig- JVP Ц contra
quosj tragos JV contra quam G \\ 1 1 Atheniensibusj athenensibus NP || pugnaret I
cum pugnaret G || minoes P, corr. minois JV || androchei JV || 12 interitum //'///////ff
P |] quem athenenses JV que matheneses, s sup. m. II P || MegarensesJ mig- libri \\
u
circum uentum G || 13 neca/////erunt JV | a scilla G ad scilla P as silla N |]
nt
ut hosti, ut sup. я». II P || posset placerej placeret G posset pascere placeré
placeré P || 14 purpor G porpoream P, corr. purpuream JV || abstullit P '
quodj q- P q JV quamuis G || 16 consecratumj consecratam G ¡ tandiu P \\
¿diu P qdiu, corr. qdi JV | illan P | abuisset P ¡j 16 ScyllaJ scilla NP ilia G \
condemnataj condemnatur, corr. -ta JV contemnatur P condempnatur G con-
tempta S | dolorem JV || est от. NP.

3 в. quod genus — 7 persequitur similia В fl 4 navi religatam similia Sa

ad Вис VI, 74 || 8 II fuerunt Scyllae — 9 Nymphae filia fere paria 8 ad
Вис. VI, 74 || 9 quae in marinum — 10 dicitur similia Sa ad Вис. VI, 74
10 altera Scylla — p. 268, 2 magna discordia simuia S ad Вис. VI, 74,
 268 BREVIS EXPOSITIO

et Nisus extinctus Deorum miseratione in avis ínutatus est formam,

quae aves hodie inter se flagrant magna discordia.
410. liqvidas puras.
413. actis pro abactis idest finitis.
5 410 s. tee QVATER. Indicium serenitatis.
414. PEOGENIEM PARVAM. f Aristoteles enim dicit (eos esse)
obliviosos et plerumque ad nidos suos minime reverti, sed quadam
ratione naturae haec ad suos congerunt nidos, quae vermes possint
creare.
10 415. HAVD EQViDEM credo. Proponit sibi quaestionem acerri-
mam. Nam quaerit, cur homines, quos constat esse prudentiores
animalibus, per se non sentiant qualitatem aeris futuri. Quare,
cum in VI dixerit <A. VI, 728>: Inde hominum pecudumque
genus vitaeque volantum, hic aliter dicit? Ideo, quod ibi
15 Anchises apud Inferos loquitur, hie vero poeta vivus hoc dixit.
416. PRVDENTIA MAIOR idest nobis. AVT RERVM FATO PRVDENTIA
MAIOR. (Non) est divinitus illis concessum ingenium nee prudentia,

1 extinectus JV || Deorum от. G || avisj auem NP || mutatusj motatus P

permutatus G |] 2 que NP || flagrant] flagant NP || discordia] Post haec in G
ista adduntur: 'Apparet nequiquam' quia haec auis scilla sigñf tempestatem,
ut noctua, siue alio sensu 'apparet' intellegitur, auis significans, quod (q) pluat
de cáelo, et non adiungitur 'nequiquam' || 3 liqvidas puras — 8 s. possint
ui
creare от. G || 3 Liqdas JV || 4 aliactis, corr. abactis JV || finitus, corr. -tie N
5 inditium P || 6 parvam. f Aristoteles enim dicit (eos esse)J pariam li : enim
dicit P parient h -; enim dicit N parvam d. q. k. n. De corvis Plinius in
naturali historia hoc dicit eos esse S, sed tàlia apud Plinium nulla leguntur,
ñeque ubi de corvis loquitur (X, 15. 60. 79y ñeque ubi de animalium ingeniis
agit (JX, SSss.y || 7 obliuiosus JV || minime secundum S scripsi a mae P ame N
8 nature N |l quae vermes] qrumes P Qrumes N II possint iS| psst N possunt P f
10 havdJ aut N II aequidem P || Proponit sibij sibi pponit G \\ questionem NP
10 s. aceriniam N \\ 11 querifc (r m. II), corr. m. II querit P qrit N \\ constat,
с in ras. m. II N \\ 12 per se ex SB dedi praesentï P praesentibus G prae-
sentem N Ц sentiat P, corr. sentiant N sentiunt G || 12 s. quare cum in sexto G
que (m. II que) re cum ui P q recum ui N || 13 omnium 2V || pecodumque PG
pecodumq TV || 14 genus vitaequej genusque uite (corr. m. II uite) P genusq
inte JV || dicitj dicat NP || quodj qui P q JV q- G || ubi, corr. m. II ibi P
15 AnchisesJ hanc ipses P ancipses, corr. antipodes JV || apud Inferos] apud
inferos ар inferos P apud inferos aiom inferos JV || peta, о m. II P | hoej h G
16 PRVDENTIA maiorJ maior prudentia codd. || prudentî P prudenti JV || mior P
idest nobisj iouis G \\ facto JV | 17 (Non) от. idest non S \\ estj idest G
illis divinitus S || i- genium JV || necj ne JVP || prudentia S prudentiam codd.

8 liqvidas apertas puras В || 4 actis discussis transactis abactis В

6 s. (eos esse) obliviosos — 8 s. possint creare similia S | 10s. Proponit — acerri-
mam SB || 11 Nam quaerit — 12 aeris fnturi SB || 12 Quare — 15 vivus hoc
dixit similia В || 17 (Non) est — p. 269, 2 fatum S D 17 concessum ingenium
ordine inverso B.
 .IN VERG. GEORG. I, 410—431. 269

quae est maior rerum fato; alibi <^G. II, 49 1>: metus о m ni s et
inexorabile fatum.
422. CONCENTVS mixtus cantus hoc est symphoniae lege.
423. pecvdes aeris serenitate gaudentes.
424. SOLEM ad rapid VM: velocem. Et notandum, haec signa 5
magis fida esse et subtiliora, quae ex luna vel sole colligimus.
LVNASQVE SEQVENTES idest rationabiliter solem sequentes. Luna
enim solis circuios sequitur, licet ipsa inferior sit. 'Sequentes'
a prima, (a secunda), a tertia vel a quarta se sequentes.
425 s. CEASTINA fallet hora. Hyperbole est: nee hora una ю
quidem te decipiet.
426. CAPiERE decipiere. insidiis. Scimus, nos decipi serenitate.
428. NiGRVM aéra non nigrum cornu, quoniam Graece xov àêça.
430. at si virginevm quoniam virgo est Luna, svffvderit
forinsecus habuerit; nam de interiore parte diceret 'infuderit'. 15
431. avrea Phoebe pulchra, et venit ab eo, quod est 'Phoebus',
et sciendum, propria nomina ex se tantum feminina, non etiam neutra

1 quaej q N || fatoj stato NP || 2 fatumj statum JVP || 3 concentvs

— 4 serenitate gaudentes от. G || 3 concentvs] conceptus JV || simphoniae P
simphoniç N || liiege, corr. m. II lege P Subestne laetae? Cf. Serv. mixtus
cantus idest symphonia. laetae pecvdes || 4 poecodes, corr. m. II paecodes P
pecodes N | aerisj erit, corr. m. II cris P \\ 5 sole Лт || kapidvmJ rapit NP |
idest uelocem G || 6 magis fida et subtiliora esse <S' || magis fida essej esse fida,
от. magis G || fidaj fidat JV || que Лг || collegimus PG, corr. colligimus JV ,¡

7 sequent' JV sequenter P || solem m. II P || sequtes N || 7 s. Luna enimj vel

luna В И 8 circulas JV circulum S || sur P surunt, corr. sequitur JV || licet et G \
sitj est В || 9 aj á G || (a secunda) В secutus supplevi secunda В || tertia, от. a G
III В | quarta, от. a P 1111 В || sej eê P sese В || 10 fallet hokaJ -f • h ■ G \
feilet, corr. fallit Л* || hipérbole G hyberbole P i- berbole N | lu s. nec hora
una quidem tej nec hoc hora te G nec oratur quidem JVP ne hora quidem
te S || quod bon hora nos decipit В || 12 capiere, corr. capere JV || decipierej
decipere || insidis P, corr. insidiis N || serenitatëm JV || 13 nigkvm — 14 virgo
est Luna от. G || 13 aeraJ cera NP || comul corito P || qm qñ JV || grece conera P
grec& toñera JV || 14 vtrqinevmJ uirgineam NP \\ quoniamj quia В || suffoderit JV
lô forinsecusj foras intrinsecus enim G intrinsèque P interinsecus JV || de
in
interiorej deteriore, in »i. II P || diceretj pdiceret JV dixerat G || rinfuderit'J
suffuderit | 'infuderit' diceret S || 16 avbea phoebeJ phebe aurea JVP || avrea
— venitj Phoebe uenit G || pulcra JV| et venitj Thoebe' autem veDit S Phoebe
ntu
venit В || quodj q JV || phebus JVP Phoebos В | 17 tantumj ta • m, corr. m. II G
femininum ex se tantum, non etiam neutrum faceré S || feminia P.

3 mixtus — symphoniae fere paria S || idest symphonia В || 4 aeris sereni

tate gaudentes SB |j 5 velocem В ¡| velocem — 6 colligimus S || 6 fida — colli
gimus similia В || 7 idest rationabiliter — 8 inferior sit S \\ 7 s. Luna enim
— 8 inferior sit fere paria В || 8 s. 'Sequentes' a prima — 9 sequentes В |
10 Hyperbole — 11 decipiet fere paria S, similia В || 12 decipiere SB || Scimus
— serenitate S || 13 non nigrum cornu В || 14 quia virgo est luna В || 15 forin
secus — 'infuderit' S || 16 pulchra S \\ et venit — p. 270, 2 doctus a um fere
paria S et venit — p. 270, 1 Tullia similia B.
 270 BRKVIS EXPOSITIO
faceré, ut 'Phoebus Phoebe', cIulius Iulia', 'Tullius Tullia', non ut
appellativa, ut 'doctus a um'. Aratus ait, si cornu aquilonium sit
erectius, Aquilonem inminere et per eum serenum fieri, quia ventus
contractiora reserat. Nigidius de ventis IUI: Si summum corni-
б culum maculas nigras habuerit in primis (ruensis) partibus, imbres,
ait, fore; si in imo cornu, serenitatem debemus (scire).
vento KVBET. Ventum denuntiat rubens luna: fit enim ventus
ex aeris densitate et densitas aeris inducto splendore lunae crudescit.
432. sin ORTV QVARTO. Aratus tertiam dicit animadvertendam
10 lunam, hie quartam, non illud inprobans, sed hoc magis probans,
ut ait: 'namque is certissimus auctor'.
437. GLAVCO. Hic piscator fuit de Anthedone civitate, qui,
cum captos pisces per herbas posuisset in litore (et) Uli recepto
spiritu maria rursus petissent, sensit quandam herbarum potentiam,
16 quibus esis conversus est in numen marinum. Glaucus enim dolens

1 facerej faciunt G от. NP || Phoeboa Phoebe В phep. plebe P pheb;

plebe (corr. pleba) N || Iulius Iulia от. В || tulius tulia 2V ¡| non ut S iam haec
ut G iam non NP || 2 appla N appellativum, от. ufc seq. S || ut doctus a. m.
aratus G doctus a. m. Aratus P doctus amaratus N Q aquilonum N || sitj
sitJ G fit N || 3 aquilone N || imminere N || quia ventus — 4 reserat от. G
4 contractiora reseratj contatior ora rescit P cantatiora rescit N || SiJ f' N ]
cornuculum P cornilium, corr. cornelium N |l ó maculasj masculas NP || (mensis)
ex В supplevi || 6 si in imoj sumo NP || serenitatem P serenitatem, corr.
-te N || debemusj от. G || (scire) ex В supplevi || 7 vento rvbet — lunaj Vento
r. rubens. uentum denuntiat G ventvs eeit. Ventum semper denuntiat luna
rubens В || denunciat N || fit enimj sit enun P || fit enim ventusj Ventus venit В |
8 eris, corr. m. II aeris P || et от. G \\ eris, corr. m. II aeris P || inductoj inducta
NP || lune NP || 9 sin OKTv qvartoJ Si mortu mi- NP Si in ortu. mi- G J dicitj
dr N I animadvertendamJ animaduertendum || 10 quartamj lunam quartam G
improbans NG || hoej h" P h N || emagis P [ 11 ut aitj ait G nam ad hoc
pertinet S || 'namque is certissimus auctor' J Nam qui is ceram uc P Namq his
cef autor, duae lineae sup. et or m. II N Nam certissimus auctor G || 12 glavcoj
Glauco i- glaucus antiodonis filius G || antedone N antedone P antedona G '
13 cumj con P || captas P, corr. captos Лт || per m I suprascr. G per, corr.
m. II super N super <S || herbasj herbam PGS В potuisset P, corr. pos- N |
in litore от. NP || (et) ex Servio supplevi || 14 petiaset N || herbarum potentiam S
herbam potentiam P herbam (corr. herbae) potentiam N herbam potentiam
habere G || 15 quibus esis conversus est in numen marinum от. G l| esis S
aut (т. II aût) si P hoc si N || in u//////// imarinü, corr. in num imarinum N |
enim от. G U delens N.

2 Aratus — 3 serenum fieri В || 4 Nigidius — 6 debemus scire В \\ 7 Ventum

— 8 densitate fere paria В | 9 Aratus — 11 auctor (ere paria S || 12 Hic
piscator — 15 in numen marinum <S | 15 Glaucus enim — p. 271,2 factus est
similia, add. Iunilius dicit B.

2 AratusJ Cf. Dios. v. 03 s. || 4 NigidiusJ Cf. de hoc loco Isid. de rer. not.
cap. XXXVIII I 9 AratusJ Cf. Dios. v. 51 s.
 IN VERG. GEORG. I, 432—442. 271

¡nuisisse praedam, idest pisces, praecipitavit se in шаге et Deus

maris facta« est.
Item: Glaucus, Polyboei [vel Polimboe] et Terrae filius, herba
quadam gustata inmortalitatem adeptus est, quam piscibus mar-
cescentibus inposuerat et revixerunt. Haec autem herba dicitur in 5
Fortunatis insulis nasci.
PANOPEAE. Fanopea, ut Hesiodus scripsit, Nerei filia est,
coniux Glauci et Nymplia marina, Melicertes vero Inus filius et
Athamantis, quern Palaemonem Corinthii in Isthmo colunt, nostri
Portunum dicunt, quod portibus praesit, unde clavum tenens pingi 10
solet. Item moo melicektae. Patronymicon est a matre, ut alibi
<A. Ill, 328>: Ledaeam Hermiônen est. Sane Ino et Melicerta
postquam sunt in numina commutati, Graece Palaemon et Leucothea
sunt nominati, Latine Portunus et Mater Matuta.
442. CONDITVS ш nvbem idest si orbis eius quasi concavus 15

1 amisise P || idestj -i- : JVP || precipitauit JV || sé P Ц 8 glacus JV ,|

PolyboeiJ polibei JVP poliphei G Polybi В || [vel Polimboe] ut lectionis
varietatem seclusi || poluboe P || terre, corr. m. II terre P terra, corr. terrae JV
scriboe В | 4 adebtus P || quamj qui P que JV q< G || 4 в. marciscentibus P,
corr. marees- JV || 5 hec, corr. m. II hçc NP || haerba G || 6 FortunatisJ furtu-
natis y insolis NP || 7 Panopeae ■ panopia ut hessioa* G panopete panope aut
///e8Ío///dus, d m. II in ras. P panopete panopea \ utes siodua N || scripsitl
dicit G || NereiJ herei, ei m. 11 in ras. P erei N || est от. G ¡| 8 coiux P
con
/////iux N coniunx G || nimpha NG || marina; Maelicertes G marina melicertis N
marina elicertes P | InusJ inoos G innucinus NP || 9 atthamantis N || quemj
q; in P <j in N q G || palemonem G palemionem P palemione N || corinti P
chorinthi NG || in istino N in histino P in hismo G || nostriJ nï P nom,
corr. nri iV || 10 fortunum, corr. por- JV || quodj q, m. II % P q N q? G ц
presit iSrP || clavumj clauem || pingij pingui ЛТР || 11 solet] polet iVP || Ite
nunoo P Item inoae, corr. Ite inoo Л || inoo от. G || mklicertaeJ melicertes G
et mellecerteae P et mellecerty JV || Patronymicon est a matrej patronomicon
est a matre melicerta G patri(m. II corr. patro)nomiamâ matre P patronomiä
a matre, utrar¡ue lin. eras. N || ut alibi — 12 Hermionen est от. G || ///alibi P ||
12 Ledaeam Hermionenj lidiam hermonem (h'er monem P) NP ¡| InoJ inoo (?
inoo, noo m. II in ras. N to P || mellecerte P, corr. melicerte ^ || 13 numinaj
eumina P summa N summa in G || commotati P || grece || palemón || lechotea G
leootea, h т. II P letotea N | 14 nominati] noá NP J portunos Лт || Matuta]
matuna P matuno JV || 15 conditvs — p. 272, 1 refugerit orbe ont. G || 15 Conditur,
corr. -tus N Conditos P || idest] -i- ;- P i- es Л' || quasi] qsi JVP || concavusj
cuius JVP.

3 Glaucus Polyboei — 5s. in Fortunatis insulis nasci similia, add. Iunilius

dicit В || 7 Nerei filia — 8 marina alio ordine В || 8 Nympha marina S l|
Melicertes — 10 portibus praesit similia, add. Iunilius dicit В || 11 Patrony
micon est a matre SB \\ ut aUbi: Ledaeam В || 12 Sane Ino — 14 Matuta
fere paria S || 13 Leucothea — 14 Matuta similia В || 15 idest si orbis — p. 272, 1
refugerit orbe S.

7 Hesiodus] Theog. v. 240. 250: Nj¡qt¡os S' èyévovro fttyjjptrar те'хга 9táa>v
— JiHijls xal Пиуопц 7Ш.1 tveiôijg ГаЫгвш.
 272 BREVIS EXPOSITIO

faerit, quod exprimit dicens: 'medioque rei'ugerit orbe'. Item con-

ditvs veluti refugo orbe apparuerit in medio suo orbe, conditvs
in NVBEM soloecismus est: nam dicere debuit 'conditus in nube',
sed non hic vitium, quoniam 'in' et 'pro' praepositiones multa
5 significant. Nunc de 'pro' exeniplum <A. IX, 468 s.>: pro turribus
altis Stant maesti, hoc est 'ante turres'. Et hic 'in' non 'in
nubem conditus', ut sit vitium, sed 'in' pro 'intra' significat, idest
'intra nubem conditus est'.
444. sinister noxius.
10 447. TiTHONi. Maritus Aurorae.
448. MiTis maturus, ut ipse alio loco <Ecl. I, 81>: sunt nobis
mitia poma idest matura, male defendet. Nam excussis pam-
pinis uva vim grandinis patitur. pampinvs. Robor vitis vel folia
vitis silvestris.
16 450. EMENSO non proprie, sicut dicimus 'emensos nos viam'.
451. PROFVERIT MEMINISSE MAGis quod sole veniente ad vespe-
rum signa meliora sunt.
453. CAERVLEVS viridis, niger.
455. PARiTER aequaliter.
20 454. MiscERiER pro 'misceri'.
456. FERVERE a 'fervo fervis'.

1 fueritj ferit N [| quodj q N || ipse exprimit S |] expmit P expremit N

2 ueludi, corr. -ti N uelato В || refugoj refuga В || apparuerit В peruenit
codd. || me. die, corr. medio NP || 3 so locismus P solocismus G solocismus N
4 hiej hoc N || uicium, corr. uitium NP || et от. N || praepossî P pepssim Л' ¡
ö significat 2V || NuncJ nun N от. G \ exemp P exemp' N exemple G || pro
turribusj ¿itoribus P ptoribus N || 6 alti N || mesti || turresj curres ЛГР || 7 sed,
от. in Л' Il intraj intra codd. et В | significatj sig AP || idestj i- :- NP
8 intraj intra codd. et В I est от. G || 9 sinistek — 21 a fervo fervis от. G Q
sinistekJ signister NP \\ 10 tithoniJ Titoniene P Tithoniene, corr. Tithonia N
u
maritis N \ aurore P, corr. -re N || 12 micia, corr. mitia N ¡| idestj -i- :
(•i- wi. // N) NP || deffendet, "corr. -it N \\ decussis 8 || 12 s. pampanis P
13 una P, corr. uua N || uim, u in. II P \\ rampinus P rampifi, corr. pam-
piü N || robor nitis P robor nitus (corr. uitis) N || 14 siluistris P || 15 pro-
priae P || sicutj sunt ut NP || dicimusJ dils N |) 16 quodj qui, m. II q P
que 2V || 16 s. uesper P | quia a sole venientia vespertina signa meliora sunt
er
iServi'us || 19 equaliter N || 20 mscEEiEsJ misceri N.

2 veluti — apparuerit similia В || 3 soloecismus — 5 significant similia В

6 Et hic — 8 conditus est similia В || 9 noxius SB \\ 11 maturus — 12 matura
similia, add. Iunilius dicit В || 12 Nam excussis — 13 patitur similia S
15 non proprie — viam similia В || 16 quod sole — 17 meliora sunt fere
paria В, similia S \\ 18 niger В \\ 21 fervo fervis B.

5 Pro turribusj Apud Verg.l.l. et turribus altis Stant maesti legilur,

sed cf. A. IX, 572: summis stantem pro turribus Idan et A. IX, 074:
pro turribus adstant.
 IN VERG. GEORG. I, 444-468. 273

458. at si CVM REFERETQVE rel. Hoc ad futurum serenitatis

pertinet signum. Nam si (de) ipso (die) dicas, stultissimum.
460. claro AQViLOKE serenefico, quia est et nubilus, sicut fere
omnes venti.
461. DENiQVE QVID vesper SERVS VEHAT. Vesper stella f>
Martis. Conclusio est, quae haec continet: signa, quae possimus
ex stellis vel ex ventis colligere, melius ex sole colligimus. Item:
'vesperem' pro nocte posuit: tropus synecdoche, a parte totum.
462. QVID COGITET idest in quam se partem inflectat, utrum
ad serenitatem an ad pluviam. 10
463. FALSVM pro fallaci.
464. CAECOS latentes insidias.
466. ILLE ETIAM rel. Bonum epiloga repperit locum, ut in
Augusti gratiam defleat Caesaris mortem. Constat enim, occiso
Iulio Caesare in senatu pridie Iduuni Maiarum die solis fuisse 15
defectum ab hora VI usque in noctein, quod quia multis tractum
horis est, dictum <v. 468>: aeternam timuerunt saecula noctem.
468. impía additum, ut perpetuam noctem Romani timuissent,
quod sciebant, se f miseri propter interfectionem Caesaris.

1 ad sien ЩИII¡II, corr. ad sieïï то. II P || refert q; P refert /que N refert G '
rel.J sunt N1J от. G || futuram 1' futurae S || 2 signumj sig NP \\ si ipso
dicas NG sup so dicas P (de) et (die) ex Servio supplevi || stultissimum est GS
ni
3 aquilone///, e in ras. т. II P | seremfico P, corr. serefico N et serenico G
et от. G II nubilusj uubilius G nubilis NP || sicut от. NP \\ ferej uere G
feruere NP || 4 ompuenti P || 5 deniqve — vehat. VesperJ Quid uesper . uesper G
deniq N \\ QviD om.NP \\ vehat| ueniatJV_P |¡ 6 quaej q< G || signaq; P II possimus |
posuimus G possumus »S1 || 7 ex stellis | ex ite millis P ex itë illis N || ex
ventisl exeuutes NP || collegere PG, corr. colligere N || collegimus PG, corr.
i-olligimus N II 8 uesperum G || sinecdoche N sinechdoche G sinaechdoche P J
;i qvidJ quod NP II cogitktJ cogit G || idestj i- -:- NP || in quam partem se G ||
in qua N II partem, corr. parte N || inflectat N inflectet NP iletit G flectet В
10 ad pluviainj ad pluvias S \\ 11 falbvm — 12 latentes insidias от. G || 12 la
tentesJ laentes N lentes P || 13 illeJ ipse NP \\ rel.J î NP extincto G | Bonum
epilogii (epilogi <S) repperit locum ut] от. NP || 14 agusti P angusti NG
gratia P H cesaris G J eniml autem S || occisio, s m. II supraser. P\\ 15 cesare
PG II IduumJ i- duü N || MaiarumJ Martii В || solisj solem || 16 defectu G
VI usquej V iusq N || ad noctem G \\ quod quiaj q q JV q- G || tractatum P,
corr. tractum N \\ 17 dictum] dicit S || aeternamj et aeternam NP et aeterna G
timuerunt sécula G timuie secum P timue se eum, corr. timuisse eum N ||
18 iMriA — 19 interfectionem CaesarisJ Pro his in G haec legnntur post r. 467
scholium: Impia sécula quibus cesar fuerat occisus; || 18 aditum P || per-
petuum P II româ N \\ 19 quodj q N || y miseri | mereri noctem B.

1 Hoc — 2 stultissimum S || 3 serenifico — 4 venti S, similia В ¡| 6 Con

clusio — 7 colligimus S, alio ordine В || 8 vesperem — totum fere paria В 'I
9 in quam — 10 ad pluviam S, fere paria В || 11 pro fallaci В, similia S \\
12 latentes insidias SB || 13 Bonum — 17 saecula noctem S || 13 s. in Augusti
— 1С usque in noctem similia В || 18 ut perpetuam noctem Romani timuissent
alio ordine В ¡I 19 quia se mereri noctem sciebant B.
Servii coiuin. V (il. III. Fuec. 11. 18
 274 BREVIS EXPOSITIO

467. ferrvgine. Proprie ferri scabies, purpura nigrior Hispana,

obscuritas ferri aut ferri rasura.
469. AEQVORA PONTi. Non sine causa additum 'ponti', quia
sunt et campi aequora.
5 470. OBSCENi canes diri, quod obscenum canunt, quod obsint
augurio. inportvnaeqve VOLVCRES quae ad domos accedunt et
malum significant, in alien um tempus ruentes, ut striges aut bubones
nocte gaudentes per diem possent videri.
472. vndantem evomentem: malum enim omen est, quando
10 non fumi, sed flammarum globos egerit.
474. TOTO Germania cáelo. Bene 'Germania', quam vicerat
Caesar, ut eo occiso in rebellionem videretur exsurgere.
475. insolitis antea in Alpibus numquam factis aut magnis
et sólito maioribus.
15 476. vvlgo passim.
478. SVB OBSCVRVM circa noctis obscurum.
478 s. locvtae INFANDVM. Aut infanda verba protulerunt aut
hoc ipsum infandum fuit, quod sunt locutae contra naturam.
480. INLACRIMAT tempus EBVR scilicet sinmlacrorum. aeraqve
20 SVDANT (signa) laboris futuri.
1 feeevgineJ ferugine N P || propriae P \\ fessi scabies Лт fessis cabies P
purpora G porpura P, corr. purpura N || HispanaJ hispania NP || 2 opscuri-
tas iV || obscuritas a ferri G || ferri rasura | fer rira fura P || 3 equora N
PONTi | p. G || additumj addidit S H 'ponti' от. G || quia от. NP \\ 4 et от. G ¡'
campa, coït, campi P || equora N || 5 canes diri | c- i- G \\ quodj que P q N
qui G ¡I obscaenum J\r || canunt obscenum G || quodj qui, m. Il q P q N q< G
obsint | obeit G || 6 augorio NP || Inportunçque G in portu aeque P in portn
eq Лг || que P \ domosj dom' G domios P dominos N [| accidunt G || 7 sigñf.
malum G || strigesj friges NP | autj am, corr. m. II G || bobonee P, corr. bu- N ,
8 possent S possunt codd. \\ 9 vndantem — 10 egerit от. G || 9 evomentem |
flammas vomentem SB || 10 fumi, sedj fumis N \\ globos Л"|| egerit S eregit NP
emergit В | 11 тото oermania caei.oJ Germania G \\ Tota P || germa P, corr.
germani N || celo, corr. eçlo Лг || quamj <i JV qui P || 12 ces G cesar, cin~r. m. Il
c§sar P cesserai, corr. cesar N || occisso P \ rebelliorem G || exurgere N
13 insolitis — 16 noctis obscurum от. G || 13 in alpibus, in eras. N II numq N t
14 maioribusj maioribus, corr. malo rebus N || 16 passimj poesim N || 16 svb)
sed NP I] 17 Loqutae P Loquite JVr | inkandvmJ inl'iiù NP \\ Aut| vel 6'
infantia N || protullerunt P || 18 infandumj infandam NP || quodj q< G i suntj
sed NP J contra naturam locutae G S || loqutae, qu m. II P loquite N
19 inlacrimant N \\ tkmplisj temp N temp P | aeraq N \\ 20 sudunt G (| (signal
ex SB suppleri.
1 Proprie — purpura similia В || purpura nigrior Hispana S || 3 Non sine
causa — 4 campi aequora S || 3 s. quia — campi aequora similia Б | í diri
— 6 augurio В И <', quae ad domos — 7 significant В || 7 in alienum tempus
ruentes SB || ut striges — 8 videri .S, similia В || 9 evomentemj similia SB
malum enim — 10 globos egerit S, similia В fl 11 Bene — 12 exsurgere SB j
13 antea — 14 maioribus alio ordine S, similia В || 16 circa noctis obscurum S
17 Aut infanda — 18 contra naturam alio ordine S || 19 scilicet simulacrn-
rum S || 20 signa laboris futuri li, add. sunt S.
 IN VERG. GKORG. I, 467-488. 27Ô

481. insano magno, et sciendum, flumina, cum supra modum

crescunt, non tantum ad praesens inferre damna, sed etiam futura
significare.
482. FLWIORVM rex. Padum dicit. Ubi sit Heridanus, multi
errant. Eusebius ipsum esse Rhodanum putat propter magnitudinem, 6
Ctesias hunc in India esse, Choerilus in Germania, in quo flumme
Phaethon extinctus est, Ion in Achaia. Sed Virgilium credibile est
Padum significasse, cuius inundatio semper prodigiosa existimata
est. Quem 'fluviorum regem' dixit, sive quod multa in se fiumina
currentia ex Alpibus recipit sive quia ipsius simulacrum in caelo ю
sit receptum inter astra.
Item FLWIORVM kex heridanvs. Padum dicit per Italiam
aut certe per totum orbem, ut Lucanus.
484. FIBRAE extremae partes iocineris a fibris vestimenti. Ordo:
c(nec) cruor cessavit'. 15
487. CECIDERVNT PLVRA SEBENO. Omen est in eo, quod caelo
sereno missa sunt fulmina.
488. DiRi COMETAE. Stellae pessimae crinitae, sunt tarnen et
bonae. DiRi pro 'dirae'.
1 insano i- G I 2 non tantumj no tu, n m. II P S tamen N n tarn G
praesens] ps NP || futuraJ futur P alia futura <S' || sig futura N || 4 fi.vviobvm kex]
Fluuiorum .r. h. G fluiorum P\\ elicit J dicunt ATJP| heridianus G heredianus P,
con: heridanus A' || 5 errant | errent P herent, corr. herent N \\ heusebius A"
от. G Aeschylus conieci in Schol. Bern. ed. || rodanum G rodianum P, corr.
rodanum Ar || putatj putant G || magnitudinemj multitudinem G | t! CtesiasJ
thesias G В ïessias (h m. II P) NP | huncl hue P huo, con: uô N || India |
media G || choerilus A* choeriliis P choerelus G nhoerulua В || 7 pheton Л'
peton P edion G \\ Ion in AchaiaJ ioninachia N iomna dua P || SedJ f N '
8 cuiuej au i\r от. P || 9 QuemJ q est P qm est N quàe G il dix G dixisse iV
dixise P || sivej riue G || quodj que, corr. quia Л* qui P || 10 curentia P I
recepit, corr. recipit A' || que, corr. quia N || celo Ar, corr. m. II celo P
caelum G || 12 fluiorum P \\ hebidanvs. PadumJ erim padum P herimphadum A'
.r. h. padum G || dicit ont. G || 13 autj À P || 14 fibbae — 15 cruor cessavit |
Pro his in G habes: Fibrae minaces • uidebantur currere in fluuios pro signo
eifusionis sanguinis; || fibrae P febre Ar || extreme AT extrime P || a iibris -Х- АГ!
15 (пес) ex В supplevi || 16 ciciderunt P | i>lvba sebeno| .p. s. f. G || plu J'
ptur, con: plura JV || hebeno| rerum ArP || Omen estj ominem, corr. m. 11
omenem P hominem N || quodj q К || caelo от. NP \\ 17 serenoj serena NP |l
miaea sunt fulmina | missa fulgora et pluuia missa; G missa sunt fulmina cl.
plura sunt missa S || i'ulminaj flumina NP \\ 18 comeïaeJ comité G comités P,
corr. cometes Ar || stelle AT, corr. m. II stelle P || pessime N, corr. m. II -me P
crinite N || tamenj tarîi Ar || 19 bonaej bene A7 1| dihiJ diri, corr. dire N Ц 'dirae' |
diriae P dine N.
1 magno SB || et sciendum — 3 significare S || 4 Padum dicit SB || Ubi
sit — 8 prodigiosa fere paria В || 9 sive quod multa — 11 sit receptum simiiia В '
IS per Italiam — 13 ut Lucanus fere paria S per Italiam — orbem В || 14 Ordo
— 15 cessavit В || 16 Omen est — 17 fulmina «V || 17 sereno В || 1H s. Stella«, — et
bonae simiiia S.
13 LucanusJ II, 414 ss.
18*
 276 BREV1S EXPOSITIO

490. PHiLiPPi civitas Tbessaliae, in qua primo Caesar et Pom

peius, (postea) Augustus et Brutus cum Cassio dimicaverunt.
491. NEC FVIT indignvm. Quasi exclamatio ad Deos.
492. EMATHiAM. Thessaliam dicit ab Emathione rege, haemi.
5 Haemus enim mons Thessaliae.
490. Item PHILIPPL In Macedonia Romani victi sunt a Philippo
rege, ubi Caesar et Antonius adversum Brutum et Cassium dimica
verunt.
492. Emathia autem pars Macedoniae dicta ab Ematbione, Iovis
10 et Electrae filio. Bis autem inundatos Romano sanguine Emathiae
campos dicit, quia Caesar et Pompeius ad se bellaverunt, Brutus
et Cassius contra Caesarem, Augustus et Antonius contra Brutum
et Cassium, semel Pompeius et Caesar, iterum Brutus et Cassius
contra Augustum haemi. Mons Macedoniae.
15 494. racvRVO. Una pars orationis.
495. SCABRA áspera, unde et 'scabies' dicitur a corporis asperi-
tate. pila. Genus teli maximi.
496. inanes concavas, tunc inanes, quando non tegunt capita.

1 Philippi ciuit thessaliae G philipiciumites saliae, p suprascr. m. 11 P

montes
philipitiü (coir, philipi) tessalie JV ¡| primo J prima NP || ces G cessar, eorr.
cesar JV || 2 (postea) ex Servio supplevi ¡| agustus P |j BrutusJ bratus KP || cum
cassio -X- P II dimicaveruntj dimicaft P dimicata (corn -ti) 5 N || 3 indigna G
3 s. ad Deos. emathiamJ ad eos emathiam P ad se mathiam JV adeos -è- erna-
thiam G || 4 thesaliam Лг thesaliam, s suprascr. m. II P thesâ G || emationç В
e///mathe P emato JV ematho G Emathio iS' || haemi — 5 Thessaliae от. G || hemi P
Inemi JV || б HaemusJ Hemus NP || mons tàe saliae P montes sabe (corr. salie) Ä j
6 philipi Л* pilipp^ P || Macedonia RomaniJ macedo aromanis NP J philip G
pilipo P philopo, cmr. -ipo N || 7 cesar P ces G || brudum P || casium У
9 Emathea P Ematha JV || macedonie Л~ || emathonie N || 10 electre NP |
emathio N amathiae G || 11 dicitj dixit G || cesar P ces G || 12 caaius Л'
contraj D D P ¡ cesarem P ces G || agustus P augustum G || antô G antonl P
13 casium JV" caseeum G || semelj sem. G semp P semper N || caeear, corr.
m. II P cç8. G 0 iterumj item NP || casiue N casseus G [ 14 agustum PG
hakmiJ hemi NP hiemi G || MonsJ m G || macidoniae P \ 15 imcvbvo. l'na
pars orationis от. G |l horationis P || lti et ож. NP II aj & ß || 17 pila
— p. 277, 2 corpora tellus от. Cr ¡ 17 telli, corr. teli JV | maximi/)//// P
a
18 concaues N concauies, corr. m. Il -uias P || tuncj tarn, cod'. tar" Л
quandoj qn NP.

1 civitas — 2 dimicaverunt <S', similia В \\ 3 Quasi — ad Deos B, add.

est ¿Í H 4 Thessaliam — rege fere paria S | 5 Haemus — Thessaliae fere
paria S || 6 In Macedonia — 7 rege similia В || 7 s. ubi Caesar — dimicaverunt
similia В I 9 Emathia autem — 10 Electrae filio similia В || 14 Mons Mace
doniae -B || In Una pars orationis, add. est S | 16 s. áspera — asperitat« .S
16 indi- scabies В || 18 cóncavas ,S' || tunc inanes — capita fere paría В.
 IN VERG. GEORG. I, 490-499. 277

497. GRAKDIA aut multa aut ingentia, sicut ibi <A. XII, 900):
Qualia nunc hominum producit corpora tellus.
498. dii i'ATRii INDIGETES. Qui praesunt singulis civitatibus,
ut Minerva Atbenis, luno Karthaginiensibus. Indigetes proprie sunt
Dii ex hominibus facti, quasi '(in) Diis agentes', abusive omnes 5
generaliter, quasi nullius rei egentes.
Alii 'indigetes' proprie interpretan tur, quorum propriorum
nominum indigemus, ut Dii Penates, item Lares, vestaqve matek.
Et haec de quaestionibus Virgilianis est: cur dicit a Vesta Palatium
et Tiberim servari, cum urbs Roma, sicut multis videtur, in tutela Ю
sit Martis? Seu idcirco dicitur subtractum esse proprium nomen
a Virgilio, ne scirent hostes, cui Deo contra Romanos vota susci-
perent. Quamquam erudite Virgilius nimium praesidem Tiberis
Vestam dicit: hanc enim physici putant terram.
499. TVSCVM quia per Tusciam fluit. 16

1 Granda P Granda JV || sicut ibij sic ubi P | 2 hominumj hom/7// P

horï JV И perducit P || corpora tellusj cortellos JV coi tellus P || 3 duJ Du P
patri P patri JV |! indigites G indegites P, eorr. indigetes JV | Quij qui,
i m. II P | presunt JV praesint G || singuli, eorr. -is JV || 4 miner////ua P
lunoj iugo iVr || Kartaginensibus P cartaginensib , eorr. -sib; JV partaginensi-
bu» G fl indigites G indegites P, eorr. indigetes N || propriae P || 5 quasi diis,
i _ 8i
от. in et agentes JV qasi diis egentes G qdiis egentes, si m. I P || (in) ex
Servio supplevi || abiussiue P || 6 qsi P || reij regi NP || 7 indigites G indegites P,
eorr. indegetes JV || propriae P || interptantur G interphr P 1 r p h f JV || pro-
priorumj pro priorum P proprium G priorum N || 8 nominumj nö NP ñoñi
ut G || indigamus, eorr. indigemus JV indignamus, con: in. II P || Penates]
poenates iVP || LaresJ Post haec in G adduntur: qui dii contra sonantes {leg.
Consentes) quorum singula nomina nesciuntur (cf. Schol. Bern.) ; Uestaque mater.
poetice dicit nam uerum nomen eius numinis quia (leg. quod) urbi romae est
(leg. praeest) scire sacra lege prohibitum est quia (leg. quod) ausus quidam
trib: (leg. tribunus) plebi nuntiare (ley. enuntiare) in crecem (leg. in crucem)
leuatus est (cf. Serv.) || vestaqvkJ uestraque P uestraq JV Item uestaque G \;
У Et от. G H de от. G | questionibus PG || Virgilianisj uirgilialis JVP l| cur]
cum JVP || a VestaJ auerta N || Palatium J palidum JVP | 10 TiberimJ tiberini
NP p servaril seruare NP seruata G \ urtis JV urbys, ur in ras. m. II P '
sicutj sic////// P II tutella JVP || 11 essel et NP || nomenj nô P Ц 12 aj á G ||
ne scirentj neecirent G ne nescirent NP || contraj dd P (| vota от. NP ■
13 Quamquam | qq JVP || uimiumj nimiam JV an leg. nimirumV | praesidemj
per fidem JV || 14 dicitj dixit G || enim от. G \\ phisici P phiscici Л
iissici G || terram///// P || 15 tvscvm — fluit от. G || quiaj q JV || fluit, 1 m. II
in ras. P.

1 aut multa aut ingentia S || sicut ibi — 2 tellus В || 3 Qui praesunt

— 4 Karthaginiensibus fere paria S V |¡ 4 Indigetes — 6 egentes S Indigetes
— 5 abusive В 0 7 Alii 'indigetes' — 8 item Lares similia В || 9 cur dicit —
12 s. vota susciperent similia В || 14 physici putant terram similia B.
 278 BBEVIS EXPOSITIO

500. ivvENEM. Bene 'iuvenem', ut ostendat clarum, quia hac

aetate tantum posait, ut occurrat saeculo.
502. laomedoxteak. Laomedon pater Priami. Excusat Augusti
témpora; et eum dicit suis viribus conpensare tanta damna rei
5 publicae, quae ex maiorum vitiis descendisse confirmât, pekivkia.
Tam longe petit bellorum civilium causas, et pluraliter 'periuria'
dicit semel adversus Herculem gesta, semel adversus Apollinem et
Neptunum, ut Callimachus docet, propter pollicitam Hesionam,
Apollini et Neptuno propter muros constructos. LVIMVS solvimus.
10 504. in viDEï quod hic sis in terra, non (in) caelo cum Dus.
509. Hixc MOVET kvphraïes. Euphrates Orientis fluvius est,
Germania Occidentis provincia.
510. vicinae RVPTis. Externa et civilia bella desaeviunt.
512. vT CVM carceribvs. Hoc vult dicere: res publica habet
16 quidem optimum imperatorem, sed tanta sunt vitia temporum prae-
teritorum, quae in dies singulos aucta sunt, quemadmodum (in)
processu equorum cursus augetur, ut ea licet optimus refrenare

1 ostendet JV hostendet P || clormn , corr. clarum JV || quiaj q JV q G

haij bec P II 2 aetate tantum] aetatex m JV || tantumj tam G || utj et Лт (|
saeculo | seiTo G II 3 Lamedonteae ■ lamedon G Lamidonte aelamichon V Lami-
donte elamidon JV | PriamiJ piam NP || excussat PG excusait JV|| agusti PG
i et eumj et cum G etenim NP || dicitj df N || conpessare P pessare Лг
pensare G || 5 publicaej publice NP || que P ¡| vitiisj uitis NP || discendisse P
6 petit] appétit В || et pluraliter 'periuria' dicit от. G || pluraliterj plü NP i
7 hercolem P cornielem, corr. cornelium N || gestaj esta NP | aduersum P
apollionem, p m. II swprascr. P appollionem JV Ц 8 NeptunumJ neptun N
ut Callimachus docetl docet ut callimacus G || ut| et N || dcet, corr. docet N^
pollicitam от. NP II nessionam G iosioniosinam P iosioniasinam N l| 9 appol-
iini P appolli N || constructOB от. NP || lvimvs — 13 desaeviunt от. G
lvimvsJ eluimus P elumue N \\ 10 invidetJ ut uidet N || quodj qd P ( (in)
w«. NP || celo Л7 1 11 hincJ hino N || evphratesJ eufrâ P eufram, corr. eufram N
eufratis P, corr. -tes N \\ 12 prouintig N || 13 uicine N J hvptisJ sup- P
sup' N | deaeuiunt P deseuiuunt, corr. deseuiunt N \\ 14 cvmJ enim NP
cabceribvsJ car NP || HocJ h N || 15 quidemj quid ; N от. G || quidem
habet S || optimum impr «¡. II suprascr. G || inperatorem N || uitia JV" J tem
porum] teprm G témpora P tempera, corr. -ora JV || 15 s. praeteritorum от. G\\
16 quaej q JV J auctaj octa P acta NG || 16 s. (in) processu equorunr] pro
ccssuae quorum P pro cessuç quorum JV processu equarum G (in) ex Servio
nupplevi | 17 augetur — p. 279, 3 augeturj tur — auge m. Il in paginae fine litteris
minoribus suppleta P || optimusj optimus rector S || refrinare P.

1 Bene 'iuvenem' — 2 posait В || 3 Laomedon pater Priami h || Excusat

— 5 confirmât SB || 6 Tam longe — causas В || et pluraliter — 9 muros con
structos similia В || 9 lvimvs solvimus В || 11 Euphrates — 12 provincia fere
paria S II 11 Orientis fluvius В || 12 Occidentis provincia В Ц 13 Externa —
desaeviunt S || 14 Ног vult — p. 279, 2 revocare S J 14 Hoc vult — 15 s. prae
teritorum similia B.

S CallimachusJ Cf. 0. Schneiden CaUimachea fr. ййУ. 500, II p. t>92.

 IN VBRG. GEORG. I, 500—11, 1. 279

non possit, sicut et auriga (a) ferventi cursu equos non potest
plemmque revocare.
513. ADDVKT (in) si'atia. Currendo plus eorum cursus augetur.
514. NEQVE AVDIT CVRKVS habenas idest equi; attendendum
est, translationem banc esse, (non) conparationem, quae si ponatur 5
in fine, vitiosum.
FINIT PKIMVS 1ЛВЕК.

INCIPIT II.
1. HACTENVS rel. Deest verbum 'cecini'. In hoc libro exse-
quitur culturam agri consiti, qui omnium arborum continet genera, ю
Et sciendum, Virgilium vites quoque arbores dicere, ut <G. II, 277s.):
nee setius omnis in unguem Arboribus positis secto via
limite quadret. Quidam quaestionem opponunt: quare, cum de
vitibus primum debuit dicere, ab arboribus coepit? Quia in Italia
in arboribus pendent vineae et non possunt esse vites, nisi prius 15
fuerint arbores.

ic et
1 sicut et | sed , ic et т. II G sicut NP || (a) ex Servio supplevi ¡ curau]
qursu N curru Cr |¡ çquos P || 2 pleruiuq X || 3 (in) от. || eorum] eö P eo N
4 Avoir ] audgit, corr. audet N || cvbbvs habenasJ с- h- С? || cvbevsJ cursus NP\\
idestj i- -:- P || equil e<\ N aeq; P \\ attendenduml atdendum, corr. m. I atten-
ilum P addendum N sane sciendum S ¡| 5 translationis Cr || (non) ex Servio
mtpplevi U côparationem G conparationie NP || quasi ponantur N || (5 uitioso,
itioso m. II P uitiosum est GS || 7 pbimvsJ pitnui P \\ lib NP || finit pbimvs
ЫВЕН От. G fl 8 IHCIPIT IlJ IT£ IN SCDO иВВО Cr INCIPIT II hoBATIUS DELICTd iridlOBUM
I.VM16K1TUS aUIS P INC1PIT II OHATTVS (corr. OKATIUS) »ELICTA MAIOBVM I- FB1T1S AVIS N,
cf. Hm: carm. III, в, 1: Delicta maiorum inmeritus lues. Est fartasse frustum
¡•cliolii ad G. 1 , 50'J scripti || 9 hactenvs rel. Deest verbum 'cecini' от. G
rel.J rt NP | 'cecini'. In hoej cicini in oc N cicinun hoc P || In hoc autem
libro S У 9 s. exsequitur (= exsùr)J exurum P || 10 culturam exurû N J quij q,
m. II q P || 11 Et m. II N \\ Et sciendum est S || quoquej qq P qq N |.
Г2 necj net, corr. nec N || setiue omnis in unguemj rectius iniugem G semitas
u
et ius om nie in iu gem (m ult. add. m. II) P semita fecius omis in iu gem N
///'arboribus P || positisj poesit P Q 12 s. positis secto via limite quadretj
p. s. u. 1. q. C? Il sectoj secta recta N recta recta P || 13 limitet, corr. -te N
Quidam quaestionem opponunt от. В || questionem PG questione, corr. -ô N ||
oponunt P ponunt N || cumj cum cum P || 13 s. de vitibusj diuitibus P
14 primam P, corr. primum N | debuitj debui В || ab от. В || coepitj m. Il
suprascr. G caepit NP coeperit В \\ Quiaj d N |j 15 pendentJ pendunt NP \\
uinee Лг uiniae P vineae idest in ulmis В || vites esse В | 16 arbores
l'uerint G.

3 Currendo — augetur S ¡| 4 idest equi — 8 vitiosum fere paria S

4 s. attendendum est В \\ !• Deest verbum 'cecini' similia В || In hoc libro
— 13 quadret fere paria S |) 13 quare — fuerint arbores B.
 280 BREVIS EXPOSITIÜ

'Hactenus', ut multi volunt, una pars orationis est et (est)

adverbinm significans 'bucusque'; alii II partes volunt, pronomen
et adverbium, ut sit 'tenus bac', ut <A. 111,427): Pube tenus et
reí. Sed melius est, imam partem orationis accipere.
a et siDEKA (ЛЕЫ. Pleonasmus; nee enim alibi nisi in caelo
sidera sunt.
2. NV.Nc IK UACCiiE canam. Inventorem pro vitibus posuit.
2 s. silvestria teovm viRGVLTA infecundas arbores, quibus in
Italia vites colmerent.
10 3. tarde CRESt'ENTis (iLiv.VE. Res enim (diu) duratura tardius
crescit.
■i. live pater O lexaee. 'Pater' licet generaliter sit omnium
Deorum, tamen proprie Libero cobaeret; nam et Liber 'pater'
vocatur. 0 lenaee. 'Leuaeus pater' Liber ало xov hqvov, idest
15 a lacu, in quo uvae premuntur. Sive Lenaeus «до tr¡g Xr¡vov dicitar,
idest a lacu. Nam quod Donatus ait ab eo, quod mentem deleniat,

1 Actenus P Et hactenus S || orationisj oris G || est et est S -ë- et G

от. NP !| 2 significans J sigñf G signï P signum, corr. sig N || 3 aduerbium
adumbum, con: adubum N || sit j от. NP || utj sicut S il 3 s. Pube tenus et rel.
et crurum tenus a mentó palearía pendent (A. Ill, 53) S | 4 rel.J rt | orationis^
orâ NP orts G | 6 celi N, corr. m. II celi P c- G \\ pleonasmus PB pleo-
nasmus, corr. -os N pleonasmos idest adiectio uerbi superuacui G est add. SB
celo NP || 7 bache G bate P | canamJ cam P tan N || idest inuentorem G
inuenterem P || 8 siluistria P siluestiria, corr. -tria JV || virgvltaJ uirgilius NP
in
u- G || idest infecundas G | quibus praecipue S || 8 s. italia, in add. m. I G ¡
9 coherent G choerent P coerentь Дг || 10 tarde cbescentis — 12 hvc paies
о lenaee от. G || crès P cresct N § ouvaeJ olî NP || (diu) ex Servio et Sdiol.
Bent, supplevi || duratura S durutura В dura NP et Servit cod. A || tarduis N
tardus P | 12 о lenaeeJ alenae et, e m. // P helene et Л" ¡ generaliterj generale
SB || 13 tamenj è, corr. t JV|| proprie, corr. m. Il -ie P || liberet, corr. libero N
libero patri G Ц coheret NG choeret P semper cohaeret S || et от. S || libr N
paterj et pater G || 14 uoeatus N || о lenaee. LenaeusJ 0 lenee oleneue G
alenus NP J Über pater G || lit) P libr N \ 6.nOTOo.NOY P o.nOTOAnNOY У
аПО TOY ANNOY, coir. m. 11 G \ idestj i- : NP I 15 a lacuj ab NP ab
huius uase G Ц uue N || pmuntur PG pmf, corr. m. II $rh£ Л' || Sive LenaeusJ
siue oleneus codd. Lenaeus autem ¿>' || 6.TTO T€C àN€NOI, corr. m. II G & pote
caneny P a porto caneny N АГТООНС ANNOC В || dicitur от. G || 16 idest]
•i- : JV || a lacu. NamJ lacuna G || lacuj laco NP || quod DonatusJ qndnatus
PG qñ donatus N | aitj est codd. est dixit В (licit .S || quodj qui, m. II q P
de
qui ÀV q< G || mentenij te N ¡| delineat G liniat P déclinât N.

1 'Hactenus' — 4 orationis accipere fere paria S, similia В U 5 Pleonasmus

— 6 sidera sunt ferc paria SB || 7 Inventorem — posuit S, similia В |¡ 8 in
fecundas — 9 cohaerent S, similia В || 10 Res enim — 11 crescit SB Ц 12 'Pater'
— 13s. 'pater' vocatur fere paria S 'Pater' — Libero similia В \\ 15 Sive
Lenaeus — 16 a lacu fere paria S || 15 ánb tf;s Xr¡vov — 16 a lacn similia В
16 Nam quod — p. 281, 2 recipere fere paria S, similia В.
 IN VEttG. GEORG. II, -j-16. 281

non procedit: non enim potest Graecum nomen Latinam etymo-

logiam recipere. lenaee quod leniat in se fructus.
5 s. tibi floret. In honorem tuum exultât.
5. PAMPINEO pro 'pampinoso', ut 'nemus frondeum' pro 'frou-
dosum'. 5
6. labkis pro 'dolus'.
11. SPONTE SVA. Nomen est, quia iunctum est ei genus, quo
caret semper adverbium. venivnt crescunt.
12. molle siLEK. Genus arboris est, et notandum, genere
neutro esse, quod admodum rarum in arboribus. io
13. GLAVCA CANENTiA 8ALIGTA. Locum salicum pro ipsis
arboribus posuit. Bene autem 'glauca' et 'canentia'. Nam salix
(ab) una parte alba est et ab altera viridis. Sane cacemphaton
est 'glauca canentia'.
14. pósito de semine quacumque ratione proiecto vel (ab) 15
avibus vel (ab) hominibus.
16. HABITAE GRAis. Nam in Dodonae nemore arbores dantes
responsa (fuisse) dicuntur. Columbae enim super quercum sedentes
hominibus fata cecinerunt. 'Habitae' autem 'Grais' vel quasi non
credens dicit vel quasi Italus, qui loca nesciret. 20

1 procidit P, corr. procedit JV || nec enim SB || grecum NP || nomen |

non NP || LatinamJ in latinam G inlatam P inlata N || 1 8. ethimologiam G
ethomologiam NP \\ 2 lenaeeJ lene NP lenet G [| quodj qui P q Лг q< G \

fructus////, s in ras. m. II P || 3 tibi floret — 8 venivnt crescunt от. G

3 TiBiJ ti in ras. m. II P || exultatj exalta NP || 4 pameopin pro panipinoso P
pameopim pro {corr. panpineo pampineus pro) pani (corr. pà) pinasa N || tí doliisj
doléis NP || 7 NomenJ no/'/ë P modo nomen .S' || iunectum N || 9 mole P ■
est от. G || 9 s. genere neutroj genre neut G || 10 neutroj neut || quod ad-
înodumj quemadmodum iVCr || 11 oi.avcaJ Gl in ras. N || salicta от. G
: locum salicum pro
11 s. ■!•: ipsis arboribus posuit, corr. m. I G J '12 autemj aut, con: m. II aùt P
etj et salices P et ralices N || 12 s. salix una PG salpcuna JV || 13 uiridus P \\
SaneJ saneca P || cacemphaton, от. est В cacenphaton, от. est N cacenfaton
■ë- G cacenfatonë P || 16 pósito | possita P, corr. posita JV || semine -s. G ||
15 s. (ab) utroque loco от. ex SB supplevi || 17 нлвггае oraisJ Habetae grais G
habeteglais NP || DodonaeJ dolore NP Dodonaeo ,S' || 18 (fuisse) ex Servio
supplevi || dicunturj dntr P || Columbe N, coir. m. II Columbg P || quercum |
cercum P ceruum N \\ 19 hominibus fata от. G || cicineï NP Ц habetae G
abaete P abete N || autem от. G || 20 credens dicit velj credentes de t
(dô 1 linea induct.) G \\ dicitj dixit S || quij que P q N || loca illa S.
•¿ quod leniat В \\ 3 In honorem tuum exultât S || 4 s. pro 'pampinoso' —
'frondosum' S, similia В || 6 dolus В | 7 Nomen est — 8 adverbium S, similia В
8 venivnt crescunt SB || 9 Genus — 10 in arboribus similia S || 9 notandum
— 10 in arboribus similia 79 | 11 Locum — 12 'canentia' В, fere paria S !
15 quacumque — 16 hominibus S, /ere paria В || 17 Nam — 18 dicuntur S ||
19 'Habitae' — 20 nesciret fere paria S || 20 quasi Italus B.
4 rnemus frondeum'J Verg. A. I, 191: nemora inter frondea.
 282 BIffiVIS EXPOSITIU
•
17. PVLLVLAT. Mira in singulis est varietas. Nam ait: „sponte
sua veniunt", item: „surgunt de semine", „pullulât ab radiée''.
Eleganter per numéros adfectatur varietas, ne enumeratione simili
offenderet auditorem. Mire tripertitam naturam arborum ostendit
5 primo „sponte", II „pósito de semine", III „ab radiée".
18. cerasis. 'Haec cerasus' 'his cerasis' facit. Sane Cerasus
eivitas est Ponti. Arbor 'cerasus', poinum 'cerasium' dicitur. Cerasos
Lucullus capto oppido Cerasunte in Italiam primus attulit.
I'aknassia Lavrvs a Parnasso monte Apollini consecrato.
10 21. frvtic'VM. 'Frútices' sunt pomiferarum arborum rami.
22. via y terrae utens, qua via istud faciès ratione propria.
23. hic PLANTAS. Iuter plantas et plantaría hoc interest:
plantae sunt, quae de suis arboribus nascuntur, plantaría vero,
quae de suis seminibus nata cum radicibus et terra propria trans
is feruntur, ut <G. II, 27): viva sua plantaría terra.
24. svlcis fossis. STIRPES radices. OBRVIT altius deponit.
ARVO terra.
25. qvadrikidas ita robustas, ut possint in IUI partes dividi.

1 l'ululat G pullut P, corr. pullulât N || mire l'G, cuir, mira N || varietasj

proprietas ti || aitj it N || 2 sua ueniuntj s. u. G || dej a G ¡i seminœ N
pullat P, corr. pullulât N Item pululat G || radicej iram P, corr. radice N ||
3 eligantur P, coir. -ter N || adfectat NG || 4 offenderat NP Ц Mire triper
titam — 5 III ab radice от. G || 4 tripertitum P tripertuum JV ¡| 5 IIJ di P ч
poesito P || ab radicej asladice P arladice, corr. ab radice N l| 6 HaecJ h N
h P || cerassus G ceras, corr. cerasus N || 'his cerasis'J sis G \\ cerashis, corr.
cerasis N II cerassus G || 7 ciuï P ciuim, сотт. ciuitas N \\ est от. G \\ ceraasus G
caeraeus N || ceraseium G caerasium P cerasium, corr. -eum N cereaseum В
cerassos G cerasos, corr. m. II cçrasos P cerasus N || 8 LucullusJ lucilius G
lucus NP fl opido P || CerasunteJ cere X, corr. m. II c^re P caere G cereaso В
in Italiamj idest aliam G || attullit P, corr. attulit Л" || 9 iarnassia lavbvs
— 11 ratione propria от. G || parnasia N \\ lavbvsJ lau, corr. m. II lau P
laurn, corr. larum К \\ parnaso Лг || appollonio secrato P appollino (corr. -ni)
consecratum N || 10 fbvticvm. 'Frutices'J fructificirm fructifeces (corr. fructi-
fices m. II) P fructificum fructifices i\r || suntj sed NP \\ 11 trae Л" tre, corr. m. Il
trç P || utiens P, corr. utens N || quaj q NP \ 12 hoc : interest N
13 plante NP || euntj f m. II G sed NP Ц quaej q; P \ 14 s. trañfertur (;
15 uua G uiuat N || suaj sub JV \ 16 svlcis — p. 283, 2 Idem sunt от. G || svlcis
fossisj fulcis foscis N Q stirps Лг strips P || 17 arvo] arua N || 18 qvadhifipas
itaj quadrofida (corr. m. 11 quadri-) sita NP \\ robustus NP Ц possintj p"et Л".

1 Mira — 5 'ab radice' f'ere paria S || 6 'Haec cerasus' — 7 Ponti S

6 s. Cerasus eivitas Ponti В || 7 Arbor — dicitur S, fere paria В U 8 Lucullus
— attulit f'ere puria B, similia S || 9 a Pamasso — consecrato S, similia В
10 'Frútices' — rami similia В || 11 ratione propria В ratione S J 12 Inter
plantas — 14 s. transferuntur fere paria В Inter plantas — 16 plantaría terra
similia S | 16 fossis SB || altius deponit .S' [ 17 terra В || 18 ita robustas
— dividi S ut possint '— dividi B.
 IN VERG. GEOHG. II, 17-37. 283

ACVTO roboke pro 'acuti roboris' accipimus. svdks et vallos.

Idem sunt.
26. silvakvmqve. Hoc praecipue vitibus congruit. arcvs eo,
quod incurvantur ad terrain.
28. PVTATOK idest plantator arborum. 6
30. CAVDiciBvs pro 'codicibus'.
33. verteré pro 'verti', (in) quibus alieni figuntur ramunculi.
31. TKVDiTVR urgente natura procreatur ex arido. oleagina
dirivativum ab 'olea', ut 'terrigena' a 'terra' (et) 'generando'.
32. INPVNE sine damno. lo
34. lapidosa corna dura. 'Lapidosa' a qualitatibus baccarum
eiue. RVBESCERE maturescere. corna genus arboris, de qua fiunt
hastilia.
35. Generatim. 'Generatim' est per singula, 'generaliter' autem
simal omnia. 16
36. FEROS idest amaros.
37. SEGNES pigrae, infecundae. ismara. Mons Thraciae, in
quo viñeta optima; sive Thessaliae, ut alii; sed et mons et urbs
pari nomine sunt in Tliracia.

1 aucto, corr. aeuto X || uales, corr. -os X uat P || 2 suntj siuc P |

3 siluarum'j X || praecipm; P praecipué X |] ahcvs — 8 ex arido от. G ¡|
i quodj q X |j 5 potatok idestj potatori P potatori, corr. -tor N || 6 cavdicibvsJ
caudibus JVP || 7 uertiri P, corr. uerti X fl (in) от. XP || 8 trutitur P, corr.
trutis X || naturaj nata P Ц procreantur X J oleagena P || 9 ab folea' j ab oliva В ||
at
ut 'terrigena' a 'terra' (et) 'generando'] utrigena a tragerando P m trigena
a tra grando X J 10 inpvne sine damno от. G \\ 11 coknaJ corn///a G cor XP ¡I
'Lapidosa a qualitatibusl peda qualitatibus P pede (corr. peda) qditatibus X
sunt aqualitatibus G \\ Dacharum PG || 12 eiusj ei, corr. eis X от. G \\
jivBEscERE maturescere от. G || cobnaJ conna P cosna, corr. corna X ||
13 astilia XP || hastilia fiunt G Secuntur in G haec: et non cornus habet
fructum || 14 genehatbi — 19 sunt in Thracia от. G || per singula genera S
16 ////amaros P Ц 17 Signos P, corr. segnes Лг || pigre, corr. m. II -re P pigne X ||
infecunde, corr. m. II inf^cunde P || ismahaJ isruarau P istruarau, corr.
ismara X | tratiae P tracia X || 17 s. in qua P in qa X || 18 tessaliae P
tesalie X || ut alii; sed et monsj ut alii Г ut mous X ut alii f: et alii f: et
mons, corr. m. II P \\ 19 in tratia P IVracia, corr. tracia X.

1 pro — accipimus S pro 'acuti roboris' В || svdes — 2 sunt /ere paria

BS fl 3 praecipue vitibus congruit S, alio ordine В || 6 pro 'codicibus' SB \\
7 pro 'verti' В i 8 urgente - arido .S', alio ordine В || 9 dirivativum ab
'olea' S, »imilui В || 10 sine damno SB || 11 dura SB \\ 12 maturescere В
14 'Generatim' — 15 simul omnia »Sf J 17 pigrae, infecundae SB || Mons
Thraciae simiha SB || 18 nions et urbs — 19 Thracia siinilia B.
 284 BREVIS EXPOSITIO

38. tabvknvm. Mons Campaniae vel Sabinorum sive Apuliae.

VESTIKE inplere.
39. TVQVE ADKS iNCEPTVM. Adesto et inceptum favorem
omnibus libris inpendito.
5 40. о DECVS rel. (Horatius: 0) et praesidium et dulce decus
meum. Eleganter dicit: quamvis durum opus ab illo acceperit,
tarnen illius beneficio factum est, ut per hoc gratiam consequeretur.
41. PELAGOQVE VOLANS. Simplici generi carminis praesta
favorem, ut 'vela' favorem intellegamus, 'patens pelagus' carminis
10 facilitatem. patenti allegorice secundo vel prospero pelago.
42. non ego cvncta idest non sum universa dicturus, пес
enim possum; quare et suam verecunde exténuât possibilitatem et
Maecenatis auribus ex sui carminis brevitate blanditur. (Alii) aliter
accipiunt. Constat Maecenatem litterarum fuisse peritum et plura
15 conposuisse. Nam Augusti Caesaris gesta descripsit. opto pro
'expeto'.

1 Tabernum P, con: Taburnum Лг || eampinie, con: campanie N \\ sabili-

norum P, corr. sabinorum N || epuliae PG epulie JV || 2 vestiré — 4 libris
inpendito oi». G || implere NP || 4 inpendite. corr. -to JV || 5 rel. J rt NP
et ri G |] (Horatius: 0) ex Servio supplcvi || etj -i G || 6 meurnj mm P mem JV
eliganter NP || dicit от. NP || quamvisj quis NP || durumj dur G dnf NP ||
ucciperit P, corr. accepere JV || 7 tarn JV t5 P || benefitio N |] est от. GB
hoej auï NP || gratiam] grati NP \\ conseqretur JV' consequiretur P || 8 pelaoo-
qve voLANe] Tilag. q. u. idest G || pilagoque P, corr. pel- N || 9 fauorem,
corr. -re N || fvela'J uel a G || fauore G \\ intellegamusl accipiamus S || patensj
patiens G | pilagus PG, corr. pel- N || 10 facilitatem 8 felicitatem В facilitas.
Item P facilitas. Ita Л' facilitas • ас si aperte dicat mihi auxiliuiii da in hoc
labore quia poeta es tu siue placeant tibi qmo curae fuerint quaecumque
pono G II patent! — pelago от. G || alligoricae P || vel от. P || prosperoj pro
spere NP || pilago P, coir, pel- N || 11 cvnctaJ С' G || uniumsa, corr. uniùsa N
11 s. nee enim possum от. G \\ ne enim P || 12 quarej qf e P qf S»JV || suam
vereeundej suam uericonde G suaue recoudiae P suaue reCdie (con: reeundie) N
extinuat P, corr. exténuât N | jTsibilitatem JV Post possibilitatem in P legitur
nota Tironiana eadem, quam v. GO' inter, declarant et пес habes || 13 micenatis PG.
con: mec- N |l suij in G || (Alii) aliterj Miter codd. || 14 micenatem G minatem N
minantem P || hterarum N \\ 15 composuisse G eonposuise P || agusti NP
agus G || Caesaris gesta от. G || cesaris, con: т. II cesaris P ] discripsit JV
dis scripsit P I 16 s. opto pro 'expeto' от. G || optoJ octo JV || 16 expecto NP
non expeto conprehendere B.

1 Mons Campaniae S Mons Campaniae — Apuliae fere paria В || i in

plere HB II 3 Adesto — 4 inpendito S || 5 (Horatius) — 6 meum S, fere paria В
6 quamvis — 7 consequeretur fere paria В || 8 Simplici — 10 facilitatem
fere paria S || 8 Simplici — 8s. praesta favorem В || 9 ut 'vela' — 10 facilitatem
aimilia В || 11 idest non sum — 15 descripsit fere paria S non eum universa
dicturus В || 12 suam verecunde — 13 blanditur В || 14 Constat — 15 Caeaaris
gesta similia В || 15 s. pro 'expeto' similia В.

5 (Horatius)] Carm. I, 1, 2.
 IN VERG. GEORG. И, 38-47. 285

43. lingvae. Homericus sensus Graeci poetae, sicut et Ennius:

Non si lingua loqui saperet et ora decern sint f in metrum
ferro cor sit pectusque revinctum.
44. férrea pro 'aenea'. primi lege LITORIS. Nauticus sermo,
qui nunc ad navigium et ad lectionein potest referri: faveto prin- 5
cipio (yel) humilitati carminis mei.
45. in manibvs terrae in facili et promptu.
44. Item primi lege rel. idest transi ad festinationem, ut
<A. Ill, 706>: vada dura lego.
45. in manibvs terrae ut in manibus terrain habeam, поп ю
proelia. non hic te carmine ficto. (Non) conposito cum summa
diligentia, (sed) simpliciter universa describam.
46. ambages circuitus (ab) 'ambigendo' dicti. exorsa pro-
oemia longe repetita vel initia vel locutiones. Haec dicit: ipsam
rem tibi indicabo. ir>
47. SPONTE SVA. Ad id, quod omiserat, redit, oras confinia
aeris et terrae.
1 Linguae centum G lingue Лг, core. т. II lingug P || homeri ricus P,
corr. homericus N || greci N greti, coir. m. II greci P || poete N || sicut et]
sic nam et В || sicut et Ennius — 4 feiibea pro 'aenea' от. G || en n¡;, nÍ;
m. II in ras. P II 2 saperetj superet coni. L. Mueller || et ora decemj atorax P
atora ■ x • Л' || inter metrum P in me, tum coni. L. Mueller || 4 'aenea'J enea NP
lege litorirJ 1. 1. G || gelé, corr. lege N || litorisJ lit NP || 5 et ad navigium S ||
navigiumj ui m. II in ras. P m m. II N || et от. P || lectionem S dilectionem
codd. || faveto »S' facto codd. || 6 (vel) ex Servio supplevi \\ humilitatij humilitate
codd. I mei, corr. me N || 7 terre, coït. m. Il terrç P |] promptuj prumpta G
promta NP \\ 8 i.eok rel.J lege • r N legerunt P lege G || idestj i- -:- NP
от. G Ц transii N transit G \\ 9 legoj loco P, corr. loca N \\ 10 terre N,
corr. m. II terrç P | ut от. N || terra P || habiam P abiam iV || 11 plia P
plia N || non hic — 12 universa describam от. G || 11 та cabmineJ tesarum N
cesarum P || 11 s. (Non) conposito cum summa diligentia, (sed)J Non cum
summa diligentia conposito, sed В pósito cum (cum not. Tir.) summa dili
gentia I' p"sito coneummo diligentia N || 12 simpliciter universa describam]
ex facili et subtili universa describam В || uniumsa, corr. uniüsa iV^ || disscribam P
discribam N \\ 13 ambaues, corr. ambages N || (ab) per haplographiam haustum
supplevi || ambigendoj ambiendo G || dicti vi. II P\\ 13 s. prooemia| pmia codd.
14 repetitaj petita G || vel initia от. G \\ initial mitia P || locutiones | locationes
NP || HaecJ hoc G || i///psam, i et ps m. II P \\ 16 sponte sva — 17 aeris et
terrae от. G || 16 idj i- NP ]| omiseratj omnis erat NP || ores, con-, oras N
confina N I 17 eris, core m. il cris P || terrae] terra Л".

1 Homericus sensus В 0 sicut et Ennius f'ere paria В || 2 ora decern В

4 'aenea' В \\ Nauticus — 5 referri S | 5 faveto — 6 carminis mei S || 7 in
facili et promptu B, feie paria S |) 8 idest — festinationem P || ut — 9 lego В
10 ut in manibus — 11 proelia similia В || Ils. (Non) conposito cum summa
diligentia alio ordine В || 12 simpliciter universa describam S, similia В ¡<
13 s. prooemia longe repetita SP || 14 initia В || 16 Ad id — redit fere paria S,
similia В.

1 Homericus sensusj 11. В, v. 488. EnniusJ Ann. lib. inc. m: LXXXI,

v. 581, ed. L. Mueller.
 286 BREVIS EXPOSITIO

. 50. SCROBiBvs fossis. Nos 'scrobes' generis dicimus masculini,

licet Lucanus contra Artem dixerit: Exigua posuit scrobe.
51. silvestrkm ANIMVM pro natura posuit: asperitatem, in-
fecunditatem.
5 52. voces artes fecunditates ex arte venientes.
54. HOC FACIET. Erit fecunda, si fuerit inde translata, digesta
disposita in ordinem, divisa.
56. adimvnt demunt. ferentem ferre incipientem, idest, quae
ferre possit, si ei umbra non noceat.
it) 57. SVSTVLIT sursum tulit.
62. cogendae congregandae.
58. tarda pro 'tarde' adverbio, seris tardautibus.
59. POMAQVE dégénérant. Ab animali ad inanimale; ver-
tuntur in peius, alias in melius. 'Poma' autem arborum ex semine
IG procreatarum dicit.
60. FERT WA racemos. 'Uvam' pro 'vite' posuit, idest fructum
pro arbore. Sane 'racemus' est botryonis pars et botryon Graecum
est. 'Turpes' autem 'racemos' labruscas dicit.

1 scropibus G scorpibus P || scropes G scropis P scorpis, corr. scorps N

scrobis В || generisJ gBs P gens N genere GS || masculiniJ mas' codd. mascu
lino S II 2 Lucanus от. G || dixerit] dicerit NP \\ possuit P pois" N || scrope PG
scropes N || 3 siLVESTRKM — 3s. infecunditatem от. G || 3 tiluestrem N \\ aspre-
tatem, corr. asperitatem iV ] 3 e. infeconditatem P || 5 aktesJ artium NP
f'econtitates P || venientesj uenantes NP || 6 facietJ faciat л. G || herit, corr.
m. II P || dioesta — 12 seris tardantibus от. G || 6 degeeta NP || 7 dispossita P
8 febentemJ serentem P |j idestj i- ; NP j quaej qui, m. Il que P \ 9 ferrej
ferret et, ult. et eras. N || possitj posset P p^set N potest S p si ei umbra |
libra NP || nocœat P || 10 surum P, corr. sursum N susum В Ц tullit, corr.
tulit N У 11 cogende NP Ц congregande NP || 12 adverbio | aduerb NP
tardentibus P, corr. -antibus Л' || 13 pomaq N Poma G || deoenekantJ degenem P
degemne, corr. de genere N ¡| Ab animali ad inanimale от. G || animalij
animale NP || ad animale P, от. N\\ 13 s. vertuntur in peiusj uerti im peius Д
uertun peius P || 14 aliasj alia В [I arborumj arbî P || 15 procreatarumj pro-
creato f P procreator, corr. procreantur JNT Q 16 febt vva от. G || fertufura
ácimos P fertufura acim' N\ 'Uvam' — 17 pro arbore от. G | 16 uite, corr.
m. II uite P || idest от. N || fructum, с hi ra$. т. II N || 17 racimus P, corr.
racemus N || botrionis P butrionis NG | par P || etj a N || butrion G bntrio
NP || greeum NP graecum nom G || 18 racimos P racem, corr. racemos N
labruscas] librumcas, corr. m. II libruscas P.

1 fossis similia В || Nos 'scrobes' — 2 scrobe f'ere paria S, simula В || 3 pro

natura posuit JS || 3 s. asperitatem, infecunditatem similia SB || ó fecunditates
ex arte venientes SB || 6 Erit fecunda — translata S || 7 disposita in ordinem,
divisa fere paria В || 8 ferre incipientem В |] 8 s. quae ferre — noceat S
10 sursum tulit В l| 11 congregandae В || 12 pro 'tarde' adverbio similia В |i
13 Ab animali ad inanimale В | 13 s. vertuntur — 14 in melius .SjÍÍ ' 14 'Poma'
autem — 15 dicit S || 16 'Uvam' — 17 pro arbore S, similia В || 17 Sane
'racemus' — 17 s. Graecum est S || 18 labruscas P,.

2 LucanusJ VIII, v. 756.

 ÎN VERG. GEORG. Tî, 50-C7. 287

62. MVLTA mercede multo labore, in svLCVM in ordinem

arandae.
63. SED TRVNCIS OLEAE MEMVS quod Supra ait <G. II, 31):
Truditur e sicco rel. PROPAQLNE propria origine.
64. respondent consentiunt. PAPHIAE adiectum myrtis a r>
Veneris urbe Papho, quae est in Cypro insula.
65. PLANTis et DVRAE CORYLI. 'Duras' dixit non ad lignum,
sed ad fructum earum. Corylus, ex qua avellana nux nascitur.
66. HERCVLEAEQVE ARBOS VMBROSA. Populum arborem signi-
ficat; ipse alibi <^A. VIII, 276>: Hercúlea bicolor. Enneapolis, ю
civitas Babylonis, Herculem pro tempore colère dicitur. Idcirco
hanc arborem ei dedicatam, idest populum dicunt, (quod) huius
folia noctis et lucis imaginem declarant, nee alia causa clavam ei
adsignant, quam quod sit inaequalibus vulneribus, per quod dierum
inaequalitas intellegitur. 15
67. CHAONii path is Iovis Epirotici, qui matrem Quercum dilexit.
ARDVA palma aut alta aut ad quam difficile pervenitur.
1 MVLTA MEKCEDE - 5 RESPONDENT COnsentiunt Olli. G || 1 MEBCEDeJ ШвГИШ NP l|
2 annule NP || 3 tiivncisJ trances NP || oleae melivs quod supra aitj olimque
superauit (suprauit Лг) NP |] 4 traditur N l| e sicco rel.J essi cor P eesicoï N

nagine N | б phaphe N phaphae P || mirtis (is m. II in ras. P) NP mirtus G ¡j

aj á G II 6 phapo N papo P || quaej <j N || cipro G cripo NP || insola NP ||
7 PLANTis — 8 nux nascitur от. G | 7 dure NP || corilli P, corr. corili Л7 1| lignum,
lig m. II in ras. N || 8 Corillus P, corr. Corilus N || quaj qc N || âuellana P
âuellana//// N || 9 hebcvleakqve akbos vmbrosaJ Hercoleae • q ■ a • u ■ с • G || Herco-
leaeque, corr. Hercolçaeque P Hercoleeque N || akbos vmiiuosaJ arboreum P
arborum N \\ arboremj arborei NP || 9 s. significatj signî N signù P Post
signifîcat in G haec addnntur: quia de populo fuit corona quam portauit
Hercules circa »mini caput in infernum, cf. Sa || 10 Hercúlea bicolor. Ennea-
polisj Hercúlea bicolor. Arnepolis G hercolae babicolor (corr. т. II) onneopolis,
pr. n wi. II in rus. P hercole abicoloronneopolis (corr. omn-) Nj 11 babilonis N
habilonis P a Babyloniis G || hercolem P hercolem Лг || 12 hancj han P
an N || arborem, r ult. in ras. P [ ei от. NP || dedicatam, idestj dedicat ad Л'
dedicatam G delicata P \\ (quod) от. codd. ¡| 13 simaginem, corr. imaginem Лг
declarant] in P sequitur nota Tironiana, quae morum significare videtur, cf.
supra ad v. V6 || necj ner, corr. nee N || clavam ei | claue mei Лг daue mei I'
14 adsignent I\ corr. adsignant N || quam quodj <\ q N, corr. m. II q q /'
quamquam G || inaequalibusj in aequalibus P in aeq<libus N || quodj q P
f[uâ NG || dierumj dixerunt codd. || 16 Chaoni NG Chioni P || patris i- G
aepirotici P ephirotici N || qui| q Лг q P \\ 17 abdva — pervenitur от. G
ardua, corr. -а Л' || talma autl palm à P palmà N || alta, corr. altâ N || aut
ad quamj ¡i adq; P /////atq N || dificile NP.
1 multo labore S, similia В \\ Is. in ordinem arandae B, similia S
3 quod supra — 4 e sicco fere paria S || 6 consentiunt В \\ 7 'Duras' — 8 fructum
earum similia S non ad lignum, sed ad fructum В || 8 Corylus — nascitur It
9 s. Populum arborem sigmficat similia В || 10 ipso alibi: Hercúlea bicolor S,
frre paria В || 10 Iovis Epirotici SB || 17 aut alta — pervenitur S, similia B.
10 Hercúlea | Verg. A. VIII, 27(1: Hercúlea bicolor cum populus
umbra.
 288 BREVIS EXPOSITIO

68. i:t casv'S abies rel. II genera abietis sunt, aliud, quod
fabrieis datur, aliud ad faciendas naves: 'sappinum' vulgo vocant.
69. inseritvr vero et rel. Versus dactylicus: nam et male
quidam 'horrens' et sic in Conieliani. 'Hórrida' autem hispida.
5 Et iam transit ad insitionem, quae duplex est. Nam aut 'insitio'
dicitur, cum fisso trunco surculus insterilis arboris sterili inseritur,
aut 'oculorum inpositio', cum inciso cortice libro alienae arboris
germen inponimus. Est autem arbor, cuius pomum unedon dicitur,
quod, si unum edatur, tarn iueundum est, ut et aliud exposcas.
10 70. steriles PLATANi. In hoc loco nionet, (quid) in qua arbore
debemus inserere: in arbuto nucem, in plátano malum, in fago
castaneam, in orno pirum.
71. fagos. Nominativus Graecus.
72. SVB vlmis insitis scilicet.
15 73. NEC MODVS inserere SIMPLEX idest aut non facilis et
1 et c.vsvs ABiKs rel.J Abies G || cassus P || abiesJ habes KP (| rel.J r P
i- К || abietisj habiaetis P habietis К || aliud quodj aluid q К aliud <)
(corr. q m. II) P aliud ii G || 2 aliud adj ad G || naves quam S naves et В
sappinum Servil codd. aym sapinum Servit codd. PH sapin: G appum KP
papinae В И vocant] dicitur 1 appnum uulgo uoeant G || 3 Insent К \\ vkho
от. G У rel.J rt codd. || umsus, corr. usus К | dactilicus KP dactilicus est G
male, от. et SB || maláe, corr. m. II P || 3 s. nam et male quidam horrensj
et male quidam от. G || 4 quidamj quidem KP || 'horrens'J horens N horrens
legunt SB G || sicj sic KP || in CornelianiJ in corniliani G incornibani KP
in
Orrida P || autem от. G || 5 transiit G || insitionemj sitionem, in m. I G
infinitionem P, corr. difinitionem К || quaej q K, corr. m. II que P || Nam autj
Na ¡T /' || insitioj infitio P infinitio К || (5 cumj not. Tir. P con К J fisso,
con: fosso Ar || trunco surculus | surculus trunco G || tranco P, corr. trunco Лт
surculuej surcucis P H insterilis] in sterili P infecundae G fecundae SB
sterili SB fertih codd. || 7 aut, corr. aut Лг || oculorum, cmr. m. II G occu-

lorum К |! inpossitio P inposito К |] incissu, corr. m. II -so P || libro S от. В

libre К librç P I aliene К || 8 inponimusj inserimus SB || autemj etiam G
unedonj unedan codd. || 0 quodj q Лт || unumj in unum G || iocundum KG |'
10 stenlis KP || PLATANi | platani ■ r i\r || loco monetj cômonet G | monet|
inonetur, ur eras. К || («pjidl ex Servio supplevi | 10 s. in quam arborem de-
beamus S \\ 11 plátano malumj plata somalum P platasmalum, no »и. //.
s eras. К I 12 castaneamj castauecum KP \\ ornu G ortu P hortu Лт fl piruuij
j)if P pir .AT Ц 18 fagos — 14 insitis scilicet от. G || 13 fagosJ phagus JST
iîominativusj nou P seciam colmis nomina К Sub verbis seciam colmis latere
ridetur singularis, cf. Serv.: 'fagos' enim incipit Graecus esse nominativus
singularis, non pluralis noster accusativus. || grecus KP || 15 inseberk post. r.
in ras. К И simplex idest aut non facilisj -i- li simplex non fueili- KP
•i- non simplex G.

1 II genera — 2 vocant fere paria В || 2 aliud ad faciendas — vocant

KÍmilia S И 3 Versus dactylicus — 4 'horrens' S, similia В || 4 'Hórrida' — 8 in
ponimus fere paria S 'Hórrida' hispida В || 5 Et iam — 8 inponimus fere
paria В || 10 (quid) — 12 pinmi S \\ 11 in arlmto — 12 pirum fere paria В
13 Nominativus Graecus В, similia S || 15 aut non — p. 289,2 oculos inponere
fere paría S.
 IN VERG. GEORG. II, 68-84. 289

fortuita ratio, sed ea, quae ingenti labore colligitur, aut hoc dicit :
non idem est inserere, quod et oculos inponere. inserere dicit pro
'inserendo'. OCVLOS. Oculi nodi arborum, e quibus frondes exeunt
vel gemmae.
74. TRVDVNT pullulant, eiciunt. б
75. TENVES TVNICAS interiores arborum libros. Graece cortices
arborum %irâvug dicunt. 'Librum' dicit interiorem corticem.
77. VDO umido.
78. alte profunde.
79. feraces fertiles. io
80. PLANTAE a pangendo quasi 'pangae' dictac.
81. PELiciBVs fertilibus.
82. MIRATA. Deest (est). Metaphora.
83. PRAETEREA GENVS rel. Modo dicit, uniuscuiusque arboris
esse genera. n,
84. LOTOQVE. Lotus Nympha quaedam fuit, quae fugiens
amatores in arborem sui versa est nominis, quam cum amaret
Priapus, illa Deorum miseratione in arborem conversa est, quae

1 fortuiiia, corr. m. Il -ita JV || sedj 5 P f eras. N [| quaej que JV, corr.

m. II q P || collegitur P, corr. colli- N collegit G || aut hocj â îi P ah JV |'
•i insererere P | quodj qui, corr. m. II q P q N q«, corr. m. II quod G ||
occullos G || insïhehej insère N infere P || 3 'inserendo'J inferendo NP
ocvLos. Oculi | Occuli s G И occulos P || e quibusj eq;b P aeqbis JV || frodes P,
corr. frondes N \\ exiunt P, corr. exeunt N || 4 gemme NP || 5 trvdvmt pullu
lant eiciunt от. G || trudt N || pululant P pubulant, corr. pullu- N pro-
pellunt S || eiciuntj ieciunt PB, corr. eiciunt N || 6 tedves tvnicas interiores
arborumj Tónicas arborum idest inferiores arborum G || tvmicasJ tonim P
tomï JV |J 6 e. libros. Graece cortices arborum m. II add. P \\ grece P grecae iV
7 %izwvuç\ kytanas P kytana N KiTdN.ic G || inferiorem PGP, corr. interio
rem N || 8 vi)o — 10 fertiles от. G || 8 vdoJ hudo N || umidoj amido P
hamido N J 11 plantae aj planteam P plante aut JV || pangendoj pancendo P
parcendo Лг || pange NG, corr. pangç m. II P || dicte JV || 12 eelicibvs — 15 еязе
genera от. G \\ 13 шкатл. Deest (est). MetaphoraJ mirata de est metacora NP
14 rel.J r NP || Modo dicitj modit P || imius cuiusque P Vnius cuiq Лг
10 lotoqveJ lothoque codd. || lotus, h m. Il P lothus JVíí Lotos S || nimpha
codd. || quedam JV || fait от. NP \\ fugiens — 17 nominis, quam от. G
IG s. fugiens amatoresj aliam rem fugiens В || 17 quamj q JV, corr.
m. II q P || amaret | amiret P || 18 arbor P || conuer////sa P || quaej in
arborem NP.

1 fortuita ratio — labore similia В || 4 gemmae similia В || 5 pullulant

eiciunt J3, similia S | 6 interiores arborum libros SB || 7 'Librum' — corticem
similia В I 11 a pangendo — dictae В \\ 12 fertilibus В || 16 Lotus — fuit .S'
quae fugiens — 17 nominis similia В || 17 quam cum — p. 290, 1 dicitur f'ere
paria S.
Servii согаш. Vol. III. Fuuc. II. 1У
 290 BREVIS EXPOSITIO

vulgo faba Syriaca dicitur. idaeis ab Ida monte Cretae. cypa-

RIS8IS arboribus, quae nascuntur in Greta.
86. OHCADES insulae XXX iuxta Graecam etymologiam, sed
obscenam dictae in modum testiculorum. Nam Graece '6q%eiç idest
5 testiculi dicuntur. kadii olivae a longinquitate nominatae. pavsia
genus olivarum viride: ideo amaris descripsit bacis. Item kadii
quia sunt longiores olivae. pavsia oliva a paviendo dicta idest
tundendo [vel patiendo], quod plus humoris habet baca.
87. ALCiNOi SILVAE pomiferae arbores. Nam Alcinous rex
10 Atheniensium fuit (sive) Phaeacum, diligens cultor hortorum, unde
per eius 'silvas' arbores pomíferas intellegimus. Homerus enim
dicit, Alcinoum, regem Phaeacum, óptimo cultu habuisse potnaria.
SVRCVLVS lignum fructiferum.
88. CRVSTVMiis. Crustumia sunt pira ex parte rubentia, ab

1 faba Syriacaj subarissica В |] SyriacaJ sérica G sirica NP \\ idaeis|

Ideis G idei JVp || ab IdaJ abido NP || crete NP || 1 a. Ciparissis G cyparisis
NP || 2 arboribus quaej arborisque N arboris//////q ; P ciparissi sunt arbores
quae G || nancuntur, corr. m. II nascuntur N \\ CretaJ creata P || 3 <>kcades|
0 о
Arcades (corr. ////rcades m. 11) i- arcades (con: m. II) G \\ insulaej in sole P
insolae N || XXX от. G || GraecamJ greciam JV gretiam P || etimologiam G
et himologiam P aethi- N || 4 obscenam, bs m. 11 P || dicte N, corr. m. II
dictç P || Nam | Na N, con. m. II Nii P non G || grece P grecae N
оркас N оркшс P огкоэтс G \\ idestj -i- : NP | 5 dicunturj dicitur NP ||
kadii olivae a longinquitatej radioliueâ long nq; täte P radioliueà lomquen-
qorte N || nominate NP || pavsiaJ Passia NP ¡| 6 discripsit N Q bachis P
bacchis, corr. bacis Лг baccis G || radi P, corr. radii N ¡j 7 quia suntj qui
sunt G qis P quasi JV || oliue N, corr. -u P || paus///sia, i m. II N || oliva
от. G II a paviendo .S' a patiendo Servii codd. AM a. paciendo В apendo I\
coït, a pendendo JV a pendendo G || idestj i- ;- NP || 8 tundendo S rudendo В
undendo codd. || [vel patiendo] ut lectionis varietatem secïusi \\ quod I q JV quia G
bâcha P baccha N bacca G Post haec in G etiam adduntur: uel bacca nomen
aromatis est agrestis. Poma et Alcinoi: subaudis: nec in unam faciem nascuntur
(subaudis — nascuntur similia B, fere paria S) || 9 alchynoy P alcynoy JV ,
silue J\r, corr. m. II -ç P || pomifere NP || Nam Alcinous — 10 hortorumj Nam
Alcinous rex Phaeacum fuit diligens cultor hortorum S Alcinous res Athe
niensium, studiosus agrícola В || 9 alcnous P, corr. alcinous JV || 10 athinensiuiu
PG, corr. athenensium JV || fuit (sive) PhaeacumJ piacum fuit G \\ (sive) от.
Phaeacum] piacum codd. Ц delegens P, corr. deligens JV || cultor hortorumj
cultorum N cultor///////// P || 11 eius, corr. eas JV || 12 dicitj dr N |: alchinouiu.
corr. m. II P |j phiacum N piacum PG || obtima, corr. opt- P ¡i 13 s\ticvlvs —
p. 291, 1 nominata от. G || 13 sulculus P, corr. sur- JV || 14 crvstvjuis ¿Í crusti-
mis P, corr. -mus N \\ Crustumia S crustimia N crustima, i m. II suprascr. P.

I vulgo faba Syriaca В || 3 iuxta Graecam — 4 testiculorum similia S

4 in modum testiculorum — 5 dicuntur similia B'\ 5 olivae — nominatae SB У
7 oliva — 8 tundendo iS', fere paria В | 8 quod plus — baca similia В В 9 pomi
ferae arbores В || pomiferae arbores — 11 intellegimus fere paria ti || У Alcinous
— 10 hortorum similia В || 14 Crustumia — p. 291,4 nominata S || 14 s. ab oppido
Crustumia fere paria B.

II HomerusJ Cf. Od. II v. 115: xal (iijZf'at ¿уЯаох«ряо1 et v. 120: uïfior

ô' lui \ч]Ха>,
 IN VERG. GEORG. II, 86—95. 291

oppido Crustumia nominata. syriis nigris vel syriis genus arboris.

Item FiRis pomiferae arbores. gravibvs magnis. volemis ideo,
quod uianum inplent vel inplicant, quod interior pars palmae 'vola'
appellatur. Nam et 'volema' eo, quod palmam inpleant, dicta sunt,
unde et 'involare' dicitur. 5
89. NON EADEM arboribvs idest vites quoque diversae sunt.
90. METHYMNAEO. Methymna idest oppidum in Lesbo insula
habens pretiosissimum vinum. Lesbos autem insula Troadi adfinis,
cuius urbs Methymna. lesbos idest habitator Lesbi.
91. thasiae a Thaeo insula nominatae. makeotides. Dicendo ю
'albas' ostendit, etiam esse purpureas vel alterius coloris.

93. PASSO psythia VTILIOR ut ostendat, etiam de alia uva

posse fieri passum. Item hasso vino. Item genus vitis psythia
in Creta insula, vtilior. Ad maturitatem cito currit et gracile
vinum facit. ladeos quae Latine leporaria dicitur. 16
95. PRECiAE quasi 'praecocae': baec cito inaturescunt.

1 opido P || Crustumio ,S' crustumia Servii cod. H crustima NP crustimo

(corr. crustumio) et crystimo В || syriisJ stiris PG staris N || nigris vel syriis |
i- nigris t G || syriisJ stris P tris N I arborisj arboribus N ¡j 2 pomifere NP \
arboreaj arborum NP || volemis] uolentus, e m. II P uolemf JV || ideoj eo в
.-{ quodj que N || manumj magnum NP || implent PG || implicant NG Subessc
ridetur varia lectio inpleant, cf. infra || quod| que N quia G || palme N, co-rr.
m. II -ç P || 4 et от. G Q 'volema' J uolimia NP || quod| q N || calmam, corr.
palmam N || impleant NP implet G || diet//// G || sunt <S' est G autem NP
6 diciturj dicimus S \\ 6 kademJ edem N || akboribvsJ arb NP ¡J idestj : N ||
quoquej q; P q N \\ deuerse, corr. m. II diuerse P diumse, corr. diûse N
7 Methimneo G metimneo P meti/////eo, corr. metîneo eo Лг || metimna P
metimma N Q Methymna idestj methimnû G || opidum P || lerbo P, cmr. lesbo Л'
insola P, corr. insula N || 8 habensj huius G || ptiosissimum G preciossissi-
mum N || lesbus NP J insola P, corr. insula Лг || TroadiJ troiá" N troidç P
urbs
troiade G An leg. Troadae? || 9 urbs MethymnaJ metinea {corr. metînia m. 1)
corr. m. I G U urbs Methymna. lesbos idestj urbs metimnales bos •!■ P urbe
metimales bosi -; N || lesbos — 10 nominatae от. G || 10 thassiae P thaesie N
a ïhasoj athasso P athassao N || insola P \\ nominate P nominate JV ||
mabeotides. DicendoJ Mareotides albae. meriotis//////// (quattuor litterae erasae)
regio et lacus in aegipto et dicendo G || mareotides JV || 11 esse от. G || por-
poreas PG porporea JV || vel alterius colorisj etiam alterius coloris G etiam
coloris P от. N Quae secuntur usque ad tractatus finem, in solo códice
Leuknsñ VS5 (Burnt. G) sérvala sunt \\ 12 psythiaJ psithia || 13 psythiaj psithia
Hi pbeciaeJ Pretiae.

1 nigris S || 2 magnis SB || ideo — 3 inplent similia SB Ц 4 Nam et

4olema' — б dicitur fere paria S \\ 6 idest — sunt .S' || 7 Methymna — 8 vinum
similia SB \\ 8 Lesbos — 9 Methymna similia В || 10 a ïhaso insula nominatae S,
similia В || Dicendo — 11 coloris S || 12 ut ostendat — 13 passum S, similia В |
13s. psythia in Creta insula similia В I 14 Ad maturitatem — 16 facit similia В ||
l.r> quae - dicitur S, similia В || lt> quasi — inaturescunt fere paria, serf alio
ordine S || haec cito inaturescunt B.
19*
 292 BREVIS EXPOSITIO

96. CELLis ubi vina conduntur. Hoc dicit: licet sis a Catone
laudata, tarnen vino te Campano praeferre non debes, cellis
autem apothecis dicit; nam celias vinarias dicimus. falerkis.
Falernus mons Canipaniae, in quo vina optima nascuntur.
5 97. SVNT et amineae v. Aminium vinum dictum quasi 'sine
minio' idest sine rubore, nam album est. Sane 'Aminneum' dici
versus probat. Item amineae ab agro Amineo, unde vitem banc
translatant dicunt.
98. TMObivs ADSVRGiT. Duplex hoc loco expositio. Nam alii
10 volunt sine vitio, alii autem ad superiora referunt, (ut) 'quibus'
non ad vina referamus, sed ad vites, ut sit: quibus cedit Tmolius
et Phanaeus, montes vitibus consiti. hex ipse phanaevs. Phanaeus
promuntorium Siciliae, ubi Apolliuis templum est, Tmolium et
Phanaeum dicit. Item TMOLIVS a monte Libyae Tniolo, Tmolicum
15 vinum. phanaevs promuntorium Chii, unde et Chium vinum.
Tmolium et Phanaeum dicendo Tmolicum vinum et Chium ostendit.
102. BVMASTE. Genus uvae longum habens racemum in simili-
tudinem mammae bovis.
112. MTRTETJS. Locum posuit pro ipsis arboribus, ut salictum
20 pro salicibus <G. II, 13>. Nam myrtetum locus est, arbor ipsa
myrtus vocatur.
114. ASPICE. In isto loco omnes regiones laudat, sed apposite
crimine, ut (cum) ad panegyricuin Italiae (veniat), maior fama
(eius) esse videatur.

4 uinum optimum nascitur, coït, m. II uina optima nascuntur || 5 vinum

dictumj ''dictum ''uinum Ц 6 'Aminneum'J aminium || 6 s. dici versus iS diaerea В
• no
diuersos G |i 7 AmineoJ aminio || 9 tmolivbJ Tcleus | expositio SB côpositio G
10 vitio В et Servit eodd. plerique dubio Servit codd. VM uino G Ц ut quibus' S
quibus G || Ils. tmoleus et paneus || 12 consiti S consistentes G В || 12 s. paneus ■
paneus Promontorium || 13 SiciliaeJ Subesse videtur Ciliciae, cf. Serv.: et Tmolius
mons est Ciliciae || tmoleum || 14 paneum | tmoleus || libiae tmoo |j 16 paneus
Promontorium chi || 16 tmoleum et paneum || 17 habensj buius, cf. supra ad
v. 90 |j 19 Mirtetis || salictum S salicum G || 20 mirtetum | 21 mirtus | 22 i///sto
appositoj opposito В G || 23 ut cum В ut G | ad от. В У pañi gerum В
pannigericum G \\ (veniat) supplevi || famaj sama В iam G || 24 (eius) suppleri
videaturj videtur B.

1 ubi vina conduntur В || licet sis — 3 dicimus S \\ 4 Falernus — nascun

tur B, /ere paria S || 5 Aminium — 7 probat S, fere paria, sed alio ordine В
7 ab agro — 8 dicunt fere paria В || 9 Duplex — 10 sine vitio <S, fere paria В ||
10 alii autem — 12 consiti S, similia В || 15 promuntorium Chii B, similia S
17 Genus — 18 bovis similia SB || 19 Locum — 21 vocatur fere paria S [ 22 In
isto loco — 24 videatur fere pari« В.

I a Caloño J V. 79, 2 lord.

 IN VERG. GEORG. II, 96— 134. 293

115. PICTOSQVE GBLONOS. ¡Stigmata habentes populi Scythiae,

ut <A. IV, 146>: pictique Agathyrsi. Item gelonos. Thraces
sunt a Gelono, Herculis et Chaoniae Nymphae filio, dicti; et ideo
'pictos', quia stigmata conpunctionuni habent. Hi in Africa sunt
non longe a Poenis f quam aquosae dicit pictos. 5
116. SOLA india N. F. H. Atqui in Aegypto nascitur, seel Indiam
omnem plagam Aethiopiae accipimus. Sane et chaec hebenue' et
'hoc hebenum' dicitur.
119. BAL.SAMAQVE. Sane 'balsamum' est arbor, 'opobalsamum'
sucus collectus ex arbore, nam ояод dicitur sucus, 'xylobalsamuin' 10
lignum, (carpo)balsamum fructus ipsius arboris. Opobalsamum
dicit: in India quaedam arbores sunt, e quibus lacrimae émanant,
quod 'balsamum' nominatur. fkondkntis acanthi. Arbor in
Aegypto semper frondens, ut oliva, laurus. Item: acanthi de qua
Gnifo scripsit, quo in flore tincta vestis acanthia dicitur. 15
126. tabdvm s. vix intellegibilem, quod ill i ad carnem mediam
citri referunt, at prima et interior facile suum ostendit saporem.
Vel TARDVM diu inhaerentem ori.
128. SAEVAE NOVERCAE quae saevae sunt, sive epitheton est
omnium noYercarum. 20
130. venena. Radices enim nucesque ac lupini acceptum non
fugant.
134. animas. Pulmonis vitiosum vel halitus foetidos.
1 gelonee I ScythiaeJ sithiae || 2 agathirsi || gelones, corr. m. II gelenos ¡|
traces || 3 geleno |] hercolis || chaniae || nimphae || 5 PoenisJ pennis | quamJ q |[
6 et in Aegypto S in egypto G || nascitur >S' nascuntur G || 7 ethiopiae || acci-
piamus S || 9 arbor ipsa S || opobalsmaum || 10 opos [] 10 s. xylobalsamum lignum
ipsius arboris S || xylobalsamumj Xilo G xylo Servit cod. i* || 11 (carpo) balsa-
mumj balsamum, cf. Schol. Bern. cod. В т. II p. S96 adn. ed. nostrae \\ opo-
balsamaum || 18 quodj quo || achanti | 15 GnifoJ Cf. Schal. Bern.: Gnifo commen-
tatur annalium libro décimo hanc arborem in insula Cercina regionis Africae
esse opportunam tineturae, quae in floris sui colorem lanam tinguat, unde
vestis acanthia appellatur |j quoi quod | achantia ¡| 16 quod S quia G || il! i
Apud Servium hoc anlecesserat: Hanc plerique citrum volunt ¡| 16 s. ad carnem
mediatn citri S ad carmen medicam cicatrix G || 17 atj ut G nam S, от.
Servil cod. A || facile S facilis G | 18 inherentem || 19 sunt S fiunt G || 21 non|
nomen || 21s. Radices nuces lupini citrum apium prosunt contra futurum, non
contra iam acceptum venenum S || 22 fugantj fugunt || 23 Pulmonis vitiosum
anhelitum SB \\ alitus || foetidos В foeditas G.
1 Stigmata — 2 Agathyrsi aS' Stigmata habentes similia В || 2 Thraces
— 3 dicti fere paria S || 6 Atqui — 7 accipimus fere paria S || 7 omnem — acci
pimus fere paria В \\ 7 Sane --8 dicitur S, similia В || 9 Sane balsamum
— 11 lignum fere paria S | 13 Arbor — 14 laurus S I 14 s. de qua Gnifo
— 16 dicitur similia В || 16 vix intellegibilem В vix intellegibilem — 17 saporem
fere paria S || 18 diu inhaerentem on B, similia Sa || 19 quae saevae sunt fere
paria S U epitheton — 20 novercarum SB || 21 s. Radices — non fugant similia S
Radices — lupini fere paria В || 28 Pulmonis vitiosum similia SB || halitus
foetidos B.
 294 ВНЕ VIS EXPOSITIO

137. GANGES. Fluvius Indiae emergens de latere Caucasi ail

Meridiem et ad Orientis frontem inclinatus dividit Indiam eoque
inter flumina significatur Indiae, in quo aurum et gemmae nascuntur.
iiERMVS. Fluvius Lydiae harenas áureas trahens. "Turbidum' dicit,
5 quia copia auri viriditatem aquae perdat.
138. bactra. Regio iuxta Syriam vel civitas in Oriente, quam
Alexander cepit, urbs Persarum.
139. PANCHAIA. Arabia, ubi tus abundanter nascitur. cPan-
cbaiam' dixit propter suavitatem.
lo 140. плес loca. Italiae scilicet. XON tavri spirantes quales
fuerunt in Colchida, civitate Scytbiae. Iason Colchos profectus
petiit pellem auream arietis. Aeeta, pater Medeae, rex Colchidae,
hanc oblationem dédit, quod non posset earn accipere, nisi prius
tauros, quos ei Vulcanus dono dederat ignem navibus spirantes,
15 iungeret et dentés draconis, quem occiderat Cadmus * Quae diffi-
cultas per Medeae, Aeetae filiae, amorem et artem effecta est.
Nam cum Iasonem adamasset Medea, carminibus suis obtinuit ac
venenis et medicaminibus permiscuit omnia, ut, quamvis tauri ignem
spirarent, nocere non possent et feritas eorum conpesceretur, et
íío serpentinis (dentibus) iactis per sulcum cum armati homines ex-
stitissent, depugnantes (inter se) interierunt. Quibus rebus Iason
victor effectue pellem, quam petierat, sustulit et Medeam secum
avexit. Item: Iason, Thessalus vir, qui Colchos propter pellem
auream navigabat, quae in tutela Liberi Patrie erat, et ad con-
25 ditionem a Medea adiutus, cui iniunctum fuerat, ut tauros ignem
Mantes domaret, quos delenitos ita veneficiis subegit, ut ararent;
pro seminibus autem draconis dentés accepit, quibus natus est
exercitus armatus. Adeo poeta laudat Italiam istis malis viduatam.

1 emergens! mergens J caucassi || 2 eoquej eo quod || 3 IndiaeJ india et

4 Lydiae SB libiao G || 7 coepit || 8 thus || 8 s. 'Panchaiam' dixit propter
suavitatem. нллс loca. Italiae scilicet] panchaiam dixit haec loca italiae
scilicet propter suauitatem || 10 spikahtesJ spir ¡| 11 cholchida G Colchide S
cholcide В || scithiae || 12 petiitj petit || eta || ColchidaeJ colchae 0 15 Cadmus *J
Excidit verbum sereret tel iaceret || 16 Medeae, Aeetae filiae, amorem et artemj
medeae amorem et aetae filiae artem ¡| 20 serpentinis (dentibus) | serpentium
21 (inter se) um. || 25 adiutusj aduitus || 28 malisj maculis В || viduatamj
viduam B.

1 Fluvius Indiae fere paria S Fluvius ludiae — 3 nascuntur similia В

i Fluvius Lydiae — trahens fere paria S, similia В || 5 quia — perdat fere
paria В I 6 Regio iuxta Syriain fere paria S Regio — 7 Persarum similia S
8 Arabia SB || ubi tus abundanter nascitur В II 9 dixit propter suavitatem
alia ordine В | 10 Italiae similia В | quales — 11 Scythiae S, fere paria В
28 Adeo poeta — viduatam similia B.
 IN VERG. GEORG. II, 137—159. 295

141. HYDRi pro draconibus.

145. bellatob EQvvs. Bellicosi equi in Italia nasci adsueruut.
146. CLiTVMNE. Clitumnus fluvius est in Mevania, quae pars
est Umbriae, partis Tusciae, ubi optimi boves nascuntur. Item:
Clitumnus in Umbria Deus, quo nomine ibi et fluvius est in Tiberim 5
fluens, ad quern nunc loquitur, maxima tavrvs v. quia triumphantes
albis tauris sacrificabant Dus suis.
147. pebfvsi autem tauri, qui ante triumphantes usque ad
templa ducebantur.
151. kapidae tigres. Bestiae Armeniae tigres, quae ultro ю
raptis fall un tur catulis.
152. FALLVNT A. Mira arte usus est, ut excusaret rem, quam
negare non potuit; nam aconita nascuntur in Italia, sed non ea
obesse dicit, quia sunt omnibus nota. Haec autem herba nata
(licitur de spumis Cerberi, quo tempore eum ab imis Hercules traxit. lb
Aconitum letalis herba est, quae crescit in pétris. [Dicendo]
Aconita autem herbae quaedam in Ponto sine terra in saxis natae,
sive aconita gemmae in capitibus draconum nascentes similes pre-
tiosis lapidibus. Non nocent in Italia. Dicendo 'aconita' ad inno-
centiam Italorum respicit execrans venena peregrina. Aconita enim 20
herbae quaedam sine terra in saxis natae.
154. in SPiRAM quando se glomerat in nodum. tractv s. c. a.
Hoc (ait): Sunt serpentes in Italia, sed non tales, quales in Aegypto
aut in Africa.
159. LARi. Larius in Gallia lacus Alpibus vicinus. Item: 25
Larius fluvius Italiae sub urbe Como.

2 Bellicosi — adsueruntj Equos bellicos in Italia nasci adserit B, quod

jiraeferendum |l 3 fluviusj filius [| 4 optimij opinii coir. Lion || tí quenij q
7 albisj de albis S, sed de от. Servil, cod. А || saorificant В |, Dus suis
от. SB I 10 ultroj uitro II 15 eerueri || hercolis || 16 [Dicendo] ex sequentibut*
male praereptum seclusi || 17 sinej sed, quae vox hide orta esse videtur, quod,
postquam pro sine librarii incuria li positum fuit, hoc pro simillima vocaouli
sed adbreviatione habitum est, cf. infra || nataej nata || 18 s. ptiosis || 19 acco-
nita I 20 respicit execransj respiciens execratur В || acconita, corr. aconita
21 sine I sidone, cf. supra fl 22 noduml modum || 23 (ait) supplevi || Sunt quidcni
serpentes SB || aegipto || 26 fiuvius ltaliaej lacus in Italia B.

■_* Bellicosi — adsuerunt s-inrilia В || 3 Clitumnus — 4 partis Tusciae S

3 Clitumnus — 4 nascuntur similia В || 5 in Umbria Deus - fluvius est similia
Sa В II 6 quia — 7 sacrificabant fere paria SB || 8 гкш-'vsi autem — 9 duce
bantur S || 12 Mira arte — 15 Hercules traxit fox paria S \\ 17 in Ponto — natae
similia В || 19 s. ad innocentiam — peregrina fere paria В \\ 22 quando —
nodum fere paria В \\ 23 Sunt serpentes — 24 in Africa fere paria SB j
25 Larius — vicinus fere paria S | 26 Larius — Como similia B.
 296 BREVIS EXP0SIT10

160. rexace. Benacus lacus Italiae, qui magnitudine suae

tempestatis imitatur marinas. Item: Benacus inter Brixiam et
Veronam, quae sunt civitates Venetiae.
161. LVCKINO. Lacus proximus Baiis; in Baiano enim sinu
5 Campauiae contra Puteolanam civitatem lacus sunt duo, Avermis
et Lucrinus, qui olim propter copiani piscium vectigalia magna
praestabant. Sed cum maris impetus plerumque inrumpens exinde
pisces excluderet et redemptores gravia damna paterentur, supplica-
verunt senatui, et profectus C. Iulius Caesar ductis brachiis exclusit
io partem maris, quae antea infesta esse consueverat, reliquitque breve
spatium per Avernum, qua et piscium copia posset intrare et
íluctus non essent molest!, quod opus Iulium dictum est. Sed hic
ambitiöse cundam Iuliani' appellavit frementem contra moles a
Iulio positas.
16 162. ATQVE kídignatvm indignanti simile, sólita exclusum
licentia et indignationem suam stridoribus prodens.
161. Itemque: lvckixo cui Campano lacui Caesar unum bra-
chium muro adiecit, ut ibi tutior esset navibus static
164. TYRHHENVsyvE idest de Tyrrheno latrone occiso in eo
'¿o vel de populo Tyrrheno. Quidam vero quasi tyrannicum idest
fluctuosum esse putant. Nonnulli, quod oinnes terras mediasque
interluit. Avernis. Per lacum Avernum Augustus ratem, qua
fuerat adversus Pompeium usus, Lucrino inmisit lacui. Sed idcirco
hanc stationem poeta laudat, quia nondum erat portus Augusti.
25 165. AEBis METADLA. Senatus consultum esse dicitur, quo
probibetur in Italia metalla exercere, ut, si quando domesticis
viribus opus merit, integra sufficiant.
168. malo inopiae victus, vel 'malum' pro labore, sicut e con-
1 s. magnitudine sua marinas tempestates imitatur В magnitudine sui
tempestates imitatur marinas N || 2 imitatur marinasj mutat' in marinos
BrixiamJ biriè | 3 VenetiaeJ uenaticae G uenatice В || 4 Baiis | bais || Baianoj
baonia || 8 s. et redemptores gravia damna patiebantur supplicaveruntque
senatum et praefectus G. Iulius Caesar В \\ 14 positasj oppositas S fl 16 simile
indignanti В ¡I a sólita SB || 1С suam S sed G Ц ¿dens, u suprascr. m. II
17 CaesarJ ces | 19 tyrrhenvsqve idest de TyrrhenoJ Tyrrenasque i- de tyreeo J
20 TyrrhenoJ tyrreo fl 21 mediasquej medasque An leg. metasque? || 22 Augustus]
agustii || 23 Pompeium ususJ pompei ausus || qua erat usus adversum Pom
peium В || 24 stacionem В rationem G || AugustiJ agueti || 26 probibetur |
jihibetur || si quandoj si quid Lion || 27 viribus от. Lion || 28 inopia В.
1 Benacue — 2 marinas fere paria S, similia В || Benacus — 3 Venetiae,
add. Iunilius dicit В | 4 in Baiano — 13 s. a Iulio positas S, fere paria В ■
16 indignanti simile alio ordine В || 16 s. sólita exclusum licentia alio ordine В
sólita — prodens S Ц 17 Caesar — 18 statio similia В || 22 Per lacum — 24 portus
Augusti fere paria В || 28 inopiae victus fere paria В fl vel 'malum' — p. 297, ¿
laborum fere paria S, similia В.
 IN VERG. GEORG. II, 160—172. 297

trario pro malo ЧаЬогеш' solet poneré, ut ibi <A. IV, 160): lile
(dies) primus leti primusque laborum. lkívkem. Ligures
sunt latrones confines * ut Varro ait, Ligures montani piratae, qui
Alpium asperrima colunt. yolscosqve qui in Alpibus sunt.
169. decios. Decii duo fuerunt, pater et filius et rel. 5
MAEios. Gaius Marius Arpis natus, qui de Iugurtha, Numi-
darum rege, triumphavit, et de Teutonibus et Cimbris. Idem cum
Cinna collega adversum Lucium Syllam bellum civile gessit et
septimum consulatum cepit. Multi tamen Marii fuerunt. magnos-
qve gamillos. Abusive dicit, quia (unus fuit), qui a Gallis sublata 10
signa revocavit. Item: Camillus captam Urbem a Gallis Senonibus
mense Novembre revertens ab Árdea de exilio liberavit aurumque,
quod per pactionem a Romanis acceperant, sustulit omnesque prorsus
interemit.
170. SCIPIADAS pro 'Scipionibus', ut <A. I, 490): Amazonidum 15
pro 'Amazonum'. Scipiones autem duo fuerunt, avus et nepos,
quorum unus leges victae Karthagini inposuit, alter eandem diruit.
Haec omnia plenius in VI libro (tul v. 843. 844~y memorabimus.
172. inbellem inertem, qui resistere non potest, avertis
cum ceteris gentibus Orientis, vel ideo inbelles, quia líos Caesar 20
contemnendo inbelles vocavit. arcibvs a Romanis civitatibus vel
Romano imperio.
2 (dies) от. ¡| laborumj malorum Sa \\ 3 confines *| Post hoc suppl. Galliis
secundum Schol. Bern.: Ligures, ut Nigidius dicit, confines Galliis, latrones
ac piratae || ligeree, con: m. II || 6 pater et filius et rel.J quorum unus bello
Itálico, alter Gallico se pro re publica devovere S pro re publica se devo-
verunt, quorum alter bello Gallico, alter Marsico functus est В diversis
temporibus pro re p. se devoverunt, pater Gallico bello, filius Latino gloss.
Bern. cod. 16 || 6 iurgutha У 7 teutonibus et cymbris || cumj с || 8 et) in G is
ami. Lion || 9 cepitj coepit || 10 s. abusiue dicit quia qui a gallis sublata
signa reuocauit G Abusive dixit, quod, qui a Gallis sublata signa revocavit,
unus fuit cow'. Lion Abusive: nam unus fuit, qui a Gallis sublata signa revo
cavit S Abusive: nam unus fuit, qui Gallos prostravit, praenomine Marcus В
10 (unus fuit) ex SB supplevi || 11 camelus || 12 arumque || 13 per pactionem|
^actionem, corr. pactionem || acceperant coni. Lion\ accipiant || 18 in VII in -v-
Haec plenius in sexto libro dicemus В Haec autem omnia plenius in sexto
memoravimus (memorabimus Servit cod. A) S || 20 CaesarJ ces || 21 contem
nendo В cdêpnando G An leg. contemptando?

2 Ligures — 3 confines similia В || 3 montani — 4 colunt similia В

4 qui in Alpibus sunt similia В || 5 Decii — et filius В Q 6 Gaius Marius
— 7 Cimbris similia В || 9 septimum consulatum cepit similia SB || Multi
tamen Marii fuerunt fere paria SB II 10 Abusive — 11 revocavit fere paria S,
similia В I 16 pro 'Scipionibus' — 18 memorabimus fere paria S, similia В
19 inertem В Ц 20 vel ideo — 21 vocavit В \\ 21 a Romanis — 22 imperio
fere paria S.

3 VarroJ 'Nigiclius' dicitur a Schol. Bern. G. II, 168 et Sa A. XI, 715.

 298 liltEVIS EXPOSITlü

174. magna v. tibi R. idest in honorem tuum. antiqvae l.

et a. i. Est sensus: Haec dico, quae iam olim dicere debueram.
176. ASCRAEVMQVE et rel. Hesiodum dicit de civitate Graeciae
Л sera, ubi natus est Hesiodus, ubi sunt natae Musae; unde sumpsit
5 Hesiodus poema, inde et ego sumpsi, sed ille Graecis cecinit, ego
Romanis.
177. ingénus naturis, ut Sallustius 'ingenium' pro 'natura'
posuit. Tempus est, naturam arvorum describere.
178. (¿vis color quae species, quomodo dicimus: equo colore
10 recitavit'?'
180. TENVis VBi argilla sine humore. 'Tenuis' inquit, quia
est et pinguis argilla. calcvlvs lapis tarn tenuis, ut iactus transiliat
in undas. calcvlvs lapis brevis terrae admixtus. Dictus autem
calculus, quia sine molestia sui brevitate calcetur. Item: calcvlvs
15 lapis candidus.
181. palladia quia Pallas, hoc est Minerva, inventrix olivae
dicitur.
182. oleaster arbor, in qua peiores olivae crescunt.
184. dvlciqve vligine. Uligo proprie est liquor naturalis
20 terrae et perpetuus et ex ea numquam recedens et pinguis.
189. FILICEM. Tropum metaphoram fecit, ut videantur quasi
suas iniurias aratra sentiré, quia radices filiéis aratris sunt in
pedimento.

2 Est sensus — debueramJ Hic sensus est: dico iam haec, quae olim
ilebui dicere В [| 3 Ascreumque || hessiodum || 4 AscraJ use-rea G et Senii
cud. A [| hessiodus || mussae || 5 hessiodus || 7 salustius || 8 arvorumj agrorum S
Tempus dicendi naturam agrorum В || 10 ille recitavit S || lis. sine humore
quia est et pinguis SB || 12 argitt | calcvlvsJ glaucus [ transilit || 13 in undasj
mixt'
Fort. leg. undas || admixtusj adiunctus, suprascr. m. I | autem от. SB [ 14 quiaj
quod SB || 16 s. palladia a Minerva eo quod Minerva oleae inventrix dicitur В :
19 propriej proprii ¡I 19 s. est liquor — recedensj est naturalis terrae humor
ex ea numquam recedens, от. et pinguis S || 21 fecit от. В |i uideant || 22 suasj
Л» leg. filicis? || quiaj quod В || suntj sint B.

1 in honorem tuum fere paria В || 2 Est sensus — debueram fere paria В

3 Hesiodum — 6 Romanis similia
fere paria S, similia В \\ 9 quae
11 sine humore SB || 'Tenuis' —
— 14 calcetur fere paria SB ||
19 Uligo — 20 pinguis similia S ||
В \\ 7 naturis SB || 8 Tempus — describere
species В quae species — 10 recitavit S
12 argilla fere paria SB || 13 lapis brevis
1Ü quia Pallas — 17 dicitur similia В
21 Tropum — 23 inpedimento fere paria В.

7 SallustiusJ Cf. Non. I p. 514 ed. Müll. : Ingenium est naturalis sapientia.
Sallustius in C'atilinae bello: ingenium nemo sine corpore exercebat
Ingenio veteres dixerunt et sua sponte vel natura Sallustius Hist. lib. Ш :
castrisque conlatis pugna tarnen ingenio loci prohibebatur. Vide
insuper Sali. Cat. V, 1. VIH, 5. XXV, 5.
 IN VERG. GEORG. П, 174-215. 299

190. PRAEVALmAs permansuras; iu laude parum dixerat 'prae-

validas', nisi dixisset 'olim', idest multo tempore, olim idest cuius-
libet temporis.
193. EBVR idest ostendit elefantinum, de quo tibiae ornantur.
'Ebur' ergo pro tibia posuit. 5
194. lancibvs. Vasa lata, in quibus fercula efficiunt.
197. ET SATVKi. Aut fecundi aut quia iuxta oppidum Saturum;
(Saturum) et Tarentum vicinae sunt sibi Calabriae civitates. Item:
SATVKi. Locus Tarenti est, quem Caelius in V libro historiaruin
dicit nomen accepisse a Satura puella, quam Neptunus conpressit. 10
LONGiNQVA porro sita, ut apud Sallustium in primo: Traditur
fugam in Oceani longinqua agitavisse. tarenti. Tarentus
civitas in Italia, ubi foenum satis nascitur et lana Tarentina, unde
Hercules fuit.
204. IMITAMVR. f Studemus hoc quidem modo nullum imitemur. 15
207. IRATVS idest infecunditati, quia nullos ex his fructus habet.
214. TOFVS lapis asper et cavernosus, (scaber) unde et
'scabies' dicitur ab asperitate.
215. creta. Albior est terra, quam pro cibo sectantur ser
pentes. NEGANT. Solinus et Nicander, qui de his rebus scripserunt. 20

1 paruum Л 2 multo tempore duraturas В quovis tempore 8 || 5 Eborem

autem pro tibiis posuit, quia ex ebore flunt eaeque in sacrificas adhibentur В
i¡ ferculaj in marg. m. II minima cena |¡ 7 quiaj quod est S || 8 (Saturum) et
Tarentumj Tarentum enim et Saturum (enim от. Servii cod. V) S, ex quo
(Saturum) supplevi || 9 Tarenti estj tárente || celius || 10 a Satura В aratura G
nepthunua || côpressit || 11 lonoinqva porro sitaj Longa ptiosa (corr. ptiora) G
i.ongihqva longe poeita vel posteriora В || salustium || in primoj in prima ||
12 ociani || 13 ciuit || 14 hercoles | civitas Italiae in Calabria ubi — unde et
Hercules fuit В || 15 imitamvrJ imitem' || hoc modo nilum imitamur nilum
studiemus et sequimur B, ubi: 'Hoc' modo non dicit 'imitamur solum', sed
'studemus et sequimur' leg. conieci || 16 Iratusq: infecunditate G avt vnde iratvs
infecunditati diuturnae S || iratvs quod nullos ex his fructus habuisset В
17 Toffua U asperj asperrimus SB || (scabek) ex Schal. Bern, addidi || 18 ab
asperitate dicitur В \\ 10 albiorC ira || se///tantur || chelydris serpentibus, quia
¡ilgidiorem (leg. argillosam) terram idest cretam pro cibo sectantur В || 20 scilicet
Solinus S idest Solinus В \\ neccander.

1 permaneuras В || in laude — 2 tempore В || 2 s. cuiuslibet temporis

mmilta S || 5 'Ebur' — posuit fere parta В, similia S || 7 Aut fecundi — 8 civi
tates fere paria S \\ У Locus Tarenti — 10 conpressit fere paria В || 11 porro
sita similia В, add. Iunilius dicit || 12 Tarentus — 14 Hercules fuit fere paria В
15 Studemus — imitemur similia В || 16 infecunditati S || quia — habet fere
paria В 0 17 lapis asper fere paria SB || unde — 18 ab asperitate S, alio
ordine В || 19 s. Albior — serpentes similia В || 20 Solinus — scripserunt SB.

9 CaeliusJ Cf. Mommsen. mus. Bhen. XVI p. 453 У 11 apud SallustiuuiJ

Cf. Sail. Hist, fraqm. I, 41 ed.Kritz. \\ 20 Solinus] Cf. Thilonem ad Serr. Georg.
II, 215 II NicanderJ Nicandri 'Oqpiaxcc a Nie. Ther. v. 377 Schol. et a Plin.
N. H. XX, 97 laudantur.

'
 300 BREVIS EXPOSITIÜ

• 217. QVAE tenvem E. \. Dixit agrum omnium rerum feracem;

quattuor enim genera agrorum imitatur. nebvlam. Aliquando pro
'nube', sed est ros turbidissimus in aestate et pruina in hieme.
FVMOSQVE VOLVCEES idest quasi fumos, scilicet ex humore.
5 220. SCABiE. Proprie 'rubigo' scabies ferri est.
225. VACVis desertis. clanivs non ae. a. Acerrae ci vitas
Campaniae haud longe a Neapoli, quam Clanius praeterfluit fluvius,
cuius etiam inundatio earn exhaurit, unde ait vacvis et rel. Pauci
enim Acerram incolunt, quia in paludes magna ex parte versa est.
10 231. ix solido idest ne ager sit coucavus.
232. HVMVM. 'Humus' est interior pars terrae, 'terra' superior.
236. CVNCTANTES idest dubitantes, utruiu Baccho an Cereri
conveniant.
237. EXPECTA idest proba, ut <A. VIII, 151>: rebus spectata
15 iuventus.
240. SVA nomina idest suas naturas et nomina amittunt.
241. specimen dignam probationem talem. spisso vimine
spissi viminis. qvalo.s per quos vinum defluit, qui et ipsi a
calendo dicti sunt.
20 242. cola instrumentant, quo vinum premitur. prelohvm
quibus exprimuntur et torquentur uvae. Docet Virgilius agricolam
ad vitem prela congregare, ut colis vinum dulce exprimeret.
243. DVLCES idest dulces fiunt fontes, terra tarnen salsa sit.
244. ad plenvm с idest desuper fundantur fontes, ut lympha
25 eorum expurget terrae amaritudinem tacitam.

1 DixitJ Dicit SB || 4 voLvcBEs | uot || fumus ¡j idest от. S | quasi ex humore

mediis omissis В || б Proprie: nam rubigo quasi scabies ferri est S | 6 ciuit
7 ' necapoli, in marg. m. II t neopoli |j 8 etiamj frequens S \\ 10 concavus SB
iuuacuum et ccauù G quorum pro et leg. vel (1) et inuacuum pro corruptee
lectionis varietate accipiendum || 11 interior] sic et Schol. Bern., fort. leg. inferior
superior terra В I 18 ± cunctantes || bacho || 13 conveniantj conueniunt G
serviant (seruant libri) В || 14 Expecta/// idest proba// || ut: et rebus expectata
i^expecta Servii cod. H spectata a) iuventus S || 16 mominaJ noma || nominal
noria || 17 dignamj Sic et Servius, ubi ífíy/xa coni. Thilo Ц 18s. colaqve
prklorvm qualos, per quos vinum defluit, qui et ipsi a colando dicti sunt S
■20 pmit || Plorum || 21 expmunt | agriculam || 22 pla [ expmeret | 23 fiuntJ
fort. leg. sint || 24 o. (= calcentvr) scripsi -i- G || fundanturj humantur
24 s. limpha earum expurgat. ■

1 Uixit — feracem fere paria В Dixit — 2 imitatur fere paria S J 4 quasi

— humore S, similia В || 5 Proprie — est fere paria S | 6 Acerrae — 8 vacvis
et rel. fere paria S, similia В || 8 Pauci — 9 incolunt similia В |l 10 ne ager
sit concavus SB fl 11 'Humus' — superior fere paria В Ц 12 dubitantes — 13 con
veniant fere paria В || 14 proba — 15 iuventus В, fere paria S || 17 dignam
probationem talem S || 18 spissi viminis SB || per quos vinum defluit В per
quos — 19 dicti sunt fere paria S || 21 quibus — uvae similia S.
 IN VERG. GEORG. II, 217—275. 301

247. SENSV т. a. Bene in superioribus divisit terraruni speciem

separati m salsam, separatim ашагаш. Alia euim salsa, alia amara,
nee unum saporem utraque retinet. Et hic de sola loquitur amara.
252. LAETIOR ultra modum, plus quam oportet, a nimivm ne
herbae plus aequo crescentes spem adimant frumentorum. 5
257. PICEAE ligna, in quibus nascitur pix. taxi arbores, quae
in frígido loco melius crescunt.
258. pandvnt vestigia idest indicant frigus; nam vestigia
appellavit indicia.
259. ins ANiMADVERSis agri qualitate deprehensa. mvlto ante, io
Hoc dicit, non esse eo anno ponendas vites, quo fodiuntur scrobes,
sed post annum.
260. EXCOQVERE. Ad illud refert <G. I, 87. 88>: sive [quod]
illis omne per ignem Excoquitur vitium.
206. ante LOCVM s. е. Hoc dicit, in translatione arborum 15
similem terram requirendam.
267. ARBORIBVS s. quia de seminario loquitur, arborum bene
segetem appellavit. 'Seges' a secando dicitur. DIQESTA ordinata
a sua terra, quam 'matrem' nominavit.
271. AXi. 'Axem' cum sine additamento inponit, Septeiitrionem 20
vult tibi ostendere.
272. RESTITVANT ut eandem in translatione partem observent,
quam antea arbor translata tenebat.
273. COLL1BVS A. p. Atqui supra ait <G. II, 113>: Bacchus
amat colles. 25
275. densa pro 'dense', ut <G.III,499s.>: pede terram Crebra
fer it. f Si putre solum fuerit ultra modum ventorum flatus et gelidae.
2 seperatim utroque loco || In superioribus bene divisit terrarum speciem
separatim salsam separatim amaram; hic de sola loquitur amara В || 4 ne
Kupra lin. G scilicet ne S idest ne В || 6 Piciae || 8 idest] hederae S ¡| 9 in
dicia »S uestia G quod ex vestigia male repetito ortum esse videtur || 10 dephensa
agri qualitate deprehensaj ut agri qualitatem deprehendas В || 1 1 ponendae I
scropes || 13 s. siue qd illis || 15 Hoc от. S || 16 esse requirendam S In trans
latione arborum similem terram requirendam esse dicit et caeli partem В
17s. quia — appellavit] Bene segetem appellavit loquutus de semine arborum В |
18 ordinataj ordint || 19 quam] quia || 22 ut eandem in translatione partem
observent] ut in eadein translatione partem obseruant || 24 Atqui S qui G
bachus Ц 26 Desa pro densae || 27 f Si putre — gelidaej Haec frustula esse
videntur sclwilii olim versions 262 et 203 adpositi, cf. Serv.
1 Bene — 2 amaram alio ordine В || 3 hic — amara В || 4 ultra — oportet S
4 s. ne herbae — frumentorum S, fere paria В | 8 indicant — 9 indicia S ||
10 agri — deprehensa S, similia В || 11 Hoc dicit — 12 post annum S || 15 Hoc
dicit — 16 requirendam fere paria SB || 17 quia — 18 appellavit S, similia В
18 ordinata SB || 24 Atqui — 25 colles fere paria S, similia В || 26 pro 'dense' В
pro 'dense' — 27 l'erifc S.
 302 BREVIS EXPOSITIO

277. INDVLGE ordinibvs ut <A. IX, 165>: Indulgent vino.

Nam de plano ait <v. 275>: Densa sere: in denso, vel fac ordines
(largiores) vel 'indulge' idest da inter vites intervallum, cuius
humus tumuli prosit in tenui colle,
б 278. SECTO limite ducto, unde et 'sectae' philosophorum
dicuntur, idest ductus, qvadket idest consentiat congruatque.
Translatio a quadris lapidibus, qui bene conveniunt sibi invicem.
288. FOBSITAN E. s. idest quia supra diximus, ut modum habeant
profunditatis, necesse. fastigia. Summae et imae partes fastigia
10 nominantur, et hic pro Minis' dicuntur.
289. AVSIM pro 'ausus sim' a verbo 'audeo'. tenvi vitem
idest facilitate culturae blanditur agricolis, ut ostendat, diligentia
inagis vites, quam labore, prosurgere.
291. AESCVXVS arbor glandifera, quae licet ab esu dicta est,
15 tamen áspera est.
298. neve verga XT sed ad calorem meridianum tendant se.
299. neve corylvm. Radices enim eius nocent vitibus. fla
gella. ('Flagella') dicuntur summae partes arborum ab eo, quia
ventornm crebros sustinent flatus.
20 300. SVAIMA pete. Non de summa arbore plantam ponito
neque de summo vitem ponito.
301. tantvs a. т. ut statim germinent.
302. semina plantas vitium.
301. tantvs amor. Sic diligentcr a rustico ager colendus est.

1 oBDtHiBveJ ordi ¡I indulgeant || 2 sere] fere ¡| 3 (largiores) ex SB supplem

5 s. idest ducto, unde et sectae philosophorum idest ductus dicuntur В |¡
li congruetque || 7 qui bene| quib || qui sibi bene conveniunt SB J 8 quia supra
diximus | Pont hctec quaedam déesse videntur, quia Servio auetnre illud 'svpra'
ad G. II, ;>0 scholium de scrobe prolatum pertinere jierquam probabile est
13 prosurgerel consurgere В \\ 14 grandifera |] arbor est glandifera S genus
¡irboris glandif'erae В Ц 15 áspera estj Sic et В et Servi i cod. A aes per ae est
coni. Thilo || 16 Ne uergant || 17 corillum || 17s. flagklla. ('Flagella')! Klagella
18 summae arborum partes S ¡| flagella summae arborum partes 'flagella'
dicuntur ab eo, quod ventorum crebros flatus sustinent В || quiaj quod SB
20 s. Neque de summa arbore plantam ponito neque de summa vite В i
22 germinant || Obscure dixit, ut statim germinent et Cum radiée deponere
(leg. depone), ut statim germinent B.

1 ut — vino SB || 2 Nam — in denso fere paria S || vel — 3 (largiores i

similia SB || 3 da — intervallum ,similia Sa || 5 ducto — 6 ductus S, fere
paria В || 6 consentiat — 7 invicem fere paria SB \\ 8 quia supra diximus
fere paria S || 9 Summae — 10 nominantur similia S | 11 'ausus sim' SB
12 facilitate — 13 prosurgere fere paria В || 14 arbor — 15 áspera est fere
paria B, similia S | 17 Radices — vitibus S, similia В | 18 ('Flagella') — 19 flatus
fere paria S, similia В || 20 Non de summa — 21 vitem ponito fere paria В
22 ut statim germinent В | 23 plantas vitium В || 24 Sic colendus est S.
 IN VERG. GEORG. II, 277—821. 303

301 S. FERRO LAEDE RETVNSO SEMINA. 'Retunso' (obtuneo),

quo vites quassantur potius, quam putantur; ferro non abscidenda.
Aliter: TANTVS amor terrae sed cum radice deponas.
302. neve OLEAE s. Non quo (non) prosit, sed, ut etiam
ipse dicit <v. ?>03у, propter causam incendii, idest non inseras 5
truncis silvestribus oleas.
303. PASTORIBVS iNCAVTis idest neglegentibus; occupati enirn
sunt curis pecorum suorum.
305. robora CONPRENDIT. Pars a radicibus tendens ad ramos
in omni arbore 'robur' nominatur. 10
312. revertí. Non valent revertí, dum fixas in terra non
babent radices, quasi incensas habeant radices, arbor non revocatur
a virgultis suis, нос vni. 'Contigerit' subauditur.
314. SVPERAT idest superest, ut <A. Ill, 339>: Quid? Puer
Ascanius superatne? 15
316. TELLVHEM gelu tabescentem.
318. CONCRETAM idest radicem; ante enim quasi gutta quae
dam ex humore et terra procreata, quae postea tenditur in radicem.
320. Candida idest ciconia, (ut) Iuvenalis dicit, sed 'candida
avis' ciconia, quae manducat serpentes quaeque prope cycni magni- 20
tudinem esse dicitur.
321. AYTVMNi s. idest (aestatis) in fine et in principio hieiuis.

1 в. Ferro ledere obtonso seminare tonso quo iiites G Tunso hederato

(leg. Retunso hebetato) idest obtunso seminare quo vites В || (obtunso) ex SB
supplevi || 2 putantur SB amputantur G || ferro non abscidendaj Hace сит illo
semina, quod et ipbum apud Servium deest, coniungetida esse videntur || Я sed|
si Ц sed cum radice deponasj cum radice deponere В | 4 s. (= silvestres)
malui ■£■ (= scilicet) G || (non), quod et Servii cod. M omisit, ex ¡Aerifique Servit
codd. supplevi || 4 s. sed ut etiam ipse dicit S ut etiam ipse dicit sed G
5 propter casum S || G truncibus || siluistribus Ц 7 pastoribvsJ ¡> pastoribus ¡I
7 s. occupati — auorumj circa alia occupatis SB || 9 conpbenditJ cjihendit
10 robor || 12 incensa || 13 subauditur 'contigerit' В subaudis 'contigerit' S ||
14 snperestj ruper • ê ■ || 14 s. qui puer arcanius || 15 superatnej superat || 17 aute|
an || 17e. quaedam est S || concheтам quasi guttam quandam В ¡ 19 ciconia,
(ut) Iuvenalisj uinea inuinalis || candida venit a. l. i. 0. Iuvenalis: serpenti;
ciconia pullos nutrit S avis ciconia В || sedj fort. leg. vel || 20 avis ciconia
quae manducatl a uisco cui: quae (quam coni. Jjion) manducant || cicni
22 avtvmhi s. idest (aestatis) in finej Autumnus i- in fine.

1 'Retunso' — 2 putantur S (obtunso) — putantur fere paria В | 3 sed

cum radice deponas fere paria В || 4 Non — 5 incendii fere paria S 0 7 negle
gentibus — 8 suorum similia SB || 13 'Contigerit' subauditur alio online B,
/ere paria S || 14 superest — 15 superatne S, fere paria В || 17 ante enim
— 18 radicem S \\ 17 s. quasi gutta quaedam fere paiia В || 19 ciconia В
Iuvenalis ,S' || 20 quae manducat serpentes ¡ere paria В.

19 Iuvenalisj Sat. XIV, 71.

 304 BREVIS EXPOSITIO

320. Candida idest ciconia idest Antigona, filia Laomedontis,

regis Troiae, quae habuit comam magnani, ut diceret se similem
Tunoni, cui displicuit similitudo cuiusquam contra se et mutavit
comam Autigonae in serpentes nocentes ei et postea miseratione
г> Deorum versa est in avem, quae veris tempore ab Africa venit.
inaisa COLVBRIS quod eorum causa versa est in avem.
321. rapidvs sol. Ad vulgi opinionem tulit se.
324. genitalia semina. ('Genitalia semina') dicimus, quibus
aliquid procreatur vel gignitur.
10 325. pater omnu'Otkns. Interdum Iuno pro 'aere', pro
'aethere' ponitur Iuppiter, vel Iuppiter interdum 'superior aer',
Inno caer inferior' accipitur, qui est humidus.
326. cONivuis Iunonis, quae, ut diximus, 'aer humidus' idest
inferior. Aliter: ter ram arbitrantur; Iuppiter enim aether esse
15 dicitur et eius coniunx terra cum concubuerint, tunc terra fructus
mortalibus profert. Terra autem frígida, aether calidus. Caeli
uxorem terram.
327. corpore pro 'corpori', ut <A. X,361>: haeret pede pes.
Licet accipere possimus 'commixtus terrae magno corpore', idest
20 aethereo.
330. (almvs) ab eo, quia alat.
336. NON alios et rel. Hoc autem licentia poetarum dicit,
nam falsum est. Constat enim, post factum mundum ex qualitate
cursus solis témpora esse divisa.
26 337. tenokem eandem similitudinem.

1 lamidontis || 2 comamj 'cena, in marg. m. II coma || 3 cuiusquam|

oius quam Lion || 4 antigone |[ 5 tempore] tëpr ¡| 8 seminaJ semini || ('Genitalia
semina') supplevi 'Gonitalia' autem dicimus 'semina' S || 9 et gignitur S
10 omnps || 10s. interdum pro aere luno, pro aethere Iuppiter ponitur S || 11 iupiter
utroque loco || 14 AliterJ alii eoni. Lion || iupiter || 16 cum concubuerint Lion
cum cubuerint G || Dicitur enim, quod (quod от. codd.) Iuppiter aether et eius
coniux terra cum concubuerint (cum cubuerint codd.), tunc terra fructus mor
talibus proférât. Terra frígida, aether calidus. Caeli etiam uxorem Terram
dici testis est Varro. Iunilius dicit В || 18 ut bet pede pes linen transversa
inductum || 19 Licet possimus accipere — magno suo corpore idest aetherio S
accipere possimusj accipimus || terrae] terra || 20 ethereo || 21 (almvs) addidi |
almvs AOEK ab eo, quod nos alat S almvs fertilis vel annus ab eo, quod alat
nos В И 22 dicitj dt [| Hoc secundum licentiam poeticam dixit (dicit Servi)
codd. VM dt cod. Bern. 363) S || 24 cursus от. S.

8 ('Genitalia semina') — 9 gignitur fere paria S || 10 Interdum — 11 ponitur

Iuppiter alio ordine S || li Iuppiter enim — 17 uxorem terram fere paria В
18 pro 'corpori' В pro 'corpori' — pes S |] 19 Licet — 20 aethereo fere
paria S И 21 ab eo, quia alat fere paria SB \\ 22 Hoc autem — 24 divisa
similia S.
 INTERG. GEORG. II, 320—858. 305

338. veií illvi). Absoluta locutio: quicquid illud fuit, ver fuit.
Lucretius libro V: At uovitas mundi пес frigora dura ciebat
Nec nimios aestus nee magnis viribus auras.
341. férrea progenies (procreata) ex lapidibus ad laborera.
Alibi <G. I, 63): Unde homines (nati) durum genus et reí. ó
342. INMISSAE ferae S. quasi dixisset cáelo. Huuc ordinem
propter Arcadas tenuit; nam Statius dicit: Arcades astris luna-
que priores.
345. caeli indvlgentia aeris temperies.
346. QVOD svperest non quod deest. premes demerges. 10
348. scatentes scatebrosas. lapidem bibvlvm qui harenarius
vocatur. conchas. Conchae propter admittenda spiramina info-
diuntur, lapis vero harenosus propter spiramina et propter haurien-
dum huniorem, (si) forte nimius fuerit.
350. HALITVS f adeo etiam animara, quibus etiam halitum 15
dat, non aerem. ánimos tollent suniunt ab his rebus magna-
Hi'mitateni. iamqve reperti scilicet diligentiores.
352. MVNIMEN contra nimias pluvias.
353. hivlca nimiis caloribus scissa. Nam 'hiulcus' dicitur,

1 locutio | elocutio (locutio Servii codd. H et Bern. 3GS) S | illud fui tj illud
fuerit (fuit Servii cod. Bern. 363) S || 2 LueretiusJ lucf fl libro Vj in libro V В
lib III G II 2 s. sciebat nec minus aestus ed nec || 3 aurasJ curas || Adversus
quorundam ineptam reprehensionem. Lucretius enim in libro V — auras.
Omnia enim pariter crescunt et robora sumunt В || 4 (procreata) ex Servio
nnj>plevi || 5 (nati) ex SU supplevi || 7 StatiusJ satius || Hune ordinem propter
Arcadas dicit, qui dicuntur (dicunt cod.) astris lunaque priores В Hune ordinem
propter Arcadas tenuit, qui se proselenos esse adserunt, idest ante lunam natos,
quod et Cicero in Fundaniana commémorât et Statius, qui ait: Arcades —
priores S | 9 indvlcîentiaJ indulgí || 10 non quod S non quia G || non quod
deest, sed quod sequitur S || demerges, infodies S \\ 11 scatentesJ sqvalentes SB
Scalentee tí || scatebrosas vel sórdidas В || 12 vocaturj dicitur В || conchas.
ConcbaeJ Cocleae autem S || 13 harenosusj harenarius et S || spiramina] spira-
menta В || auriendum || 14 si forte nimius fuerit SB fore humus G \\ lu Alitus
animum Lion || alitum dt | 16 non aerem sumunt Lion || halitvs spiritus;
animam satis (istis codd.) dat В || tollentJ tott || sument (sumuut Servii
cod. H) S || tollest erigunt, idest ab his rebus sumunt magnanimitatem В
17 scilicet от. В || 19 nimis scaloribus (m. Il corr. sqaloribus) scisa G nimiis
(nimis Servii cod. A) caloribus fissa S.

1 Absoluta — ver fuit fere paria S || 2 Lucretius — 3 auras fere paria В

4 (procreata) — ad laborem S | ex lapidibus fere paria В || 5 Alibi — genus S,
fere paria В || 6 Hune ordinem — 7 tenuit S, fere paria В || 7 nam Statius
— 8 priores fere paria S, similia В || 10 non quod deest S || demerges S
11 scatebrosas В || qui — 12 vocatur S, fere paria В || 12 Conchae — 14 fuerit
fere paria S || 13 propter spiramina — 14 fuerit fere paria В || 16 s. sumunt —
magnanimitatem S, alio ordine В || 17 scilicet diligentiores ¿Í, fere paria В l|
18 contra nimias pluvias S, siviilia В || 19 nimiis caloribus sciesa fere paria S.

1 Lucretius libro VJ Г. 816 s. || 7 StatiusJ Theb. 1 V, 275.

SorTii comm. Vol. III. l'aec. II. 20
 306 BREVIS EXPOSITIO '

qui hiat, 'petulcus', qui petit. CANIS sidus ardentissimum, quia fit
per aestatem.
355. AD capita positarum vitium. bidentes ferramenta bi
dentes habentia ad comminuendas glebas pertinent.
5 357. FLECTERE cum quadam moderatione ducere, ne teñera
adhuc virgulta concutiant.
358. TVM leves calamos. Nodos dicit et cannas (et) virgas
tondendas. BASAE pro 'planissimae virgae'.
359. SVDES quibus texuntur saepes.
10 360. VIRIBVS ENITI. Adminiculo vitium est.
361. per VLMOS inter ramos, tabvlata. Spatium, quod
interest ramis arborum, 'tabulatum' dicitur idest intervallum. Item:
tabvlata ramusculi in plana crescentes, non altiora petentes.
363. parcendvm TENERis ut radices robora accipiaut, initia
16 non inquietanda.
365. ipsa acies. Sensus hie est: teneris adhuc vitibus non
est falcis acies necessaria.
367. STmPiRVS solidioribus palmitibus, truncis.
371. TENENDVM arcendnm, ne morsibus laedant.
20 373. potentem intolerabilem.
374. silvestres vri qui in Pyrenaeo monte nascuntur inter
Gallias. 'Uri' autem boves silvestres, quos vulgo 'bobalos' appellant.
SEQVACE8 persécutrices.

3 positarum scilicet vitium S |) 3 s. iactabe bidentes ad commovendas glebas

pertinet В Iactare autem bidentes ad comminuendas (commouendas Servii cod. M
couimuneendas H) pertinet (pertinent Servit cod. P) glebas S \\ 5 moderationej
ratione В || 6 concutient || 7 tvmJ Tu || dicit от. Lion || (et) ante virgas ex S
supplevi ¡I 9 texentur || sepes || 10 eniti adminicula vitium idest palmites В !
11 e. tabvlata inter ramos quod est intervallum in arboribus, tabulatum
dicitur В |] 13 tabvlata | tab || ramusculij rami q | Tabulata sunt rami effhsiores
(effusiores rami В) et in plana tendentes, non in altiora crescentes SB
14 aeeipiant, corr. m. II -ent || Initia non incitanda, ut radices robur acci-
piant В || lOe. si acies, sensus hie est — nondum est S Sensus est hic В
18 idest truncis S || 19 Hoc est arcendum В || 20 intollerabilem GB \\ 21 boves
agrestes qui SB || pirineo || 21 s. inter Gallias et Hispaniaa pósito S J 22 quos
vulgus et inperiti búbalos (bubulos В babulos C) dieunt В || 23 fugaces
persequutricee В.

3 positarum vitium fere paria S | 4 ad comminuendas glebas pertinent

fere paria SB || 5 cum quadam — 6 concutiant S, fere paria В | 7 Nodos
— 8 tondendas similia S || 10 Adminiculo vitium est similia В || 11 Spatium
— 12 intervallum fere paria В | 13 ramusculi — petentes similia SB
14 ut radices — 15 non inquietanda alio online В \ IG Sensus — 17 necessaria
fere paria SB || 18 solidioribus В solidioribus — truncis S || 19 arcendum —
laedant В || 20 intolerabilem SB || 21 qui — 22 Gallias similia SB [ 22 'Uri'
— appellant similia В J 23 persécutrices SB.
 IN VERG. GEORG. II, 355—381. 307

377. DíCVMBENS penetrans. SCOPVLIS ARENTIBVS. Non solum

incumbens scopulis, sed locum pariter viridem et scopulos calore
revolvit.
379. cicatrix. Vulneris signuni arboris rapto cortice dixit.
380. non aliaîi ob cvlpam. Victimae numinibus aut per r>
similitudinem aut per contrarietatem immolantur: (per similitudinem),
ut nigrum pecus Plutoni, per contrarietatem, ut porca, quae obest
frugibus, Cereri, et caper, qui obest (vitibus), Libero. 'Aris' autem
'omnibus' non sine causa (licit. Nam cum numinibus ceteris (varie)
pro qualitate regionum sacrificetur et Veneri Paphiae * 10
384. MOLLiBVS in PRATis. Romulus cum aedificaret templum
lovis, pelles uñetas stravit et sic ludos edidit, ut et caestibus
dimicarent et cursu contenderent, quam rem Ennius in Annalibus
testatur. Ideo autem ciu pratis', ne laederentur cadentes.
381. proscenia autem pulpita ante scenam, in quibus ludiera ir>
exercentur. 'Proscenium' dicitur locus, in quo concurrunt in scena
bidentes. Item: Inter 'scenam' et 'proscenium' hoc interest, quod
'scena' dispositio columnarum et erectio ipsius ornatus, ut in primo
<(A. I, 428 s.y-. columnas Rupibus excidunt scenis decora alta
futuris. 'Proscenium' autem est ipsum spatium. 20

1 penetrans] etiam saxa caloribus penetrans S \\ Is. Non scopulis incum

bens, sed — et scopulos obit В || 4 Vulneris signuinj uuln' ignium || 5 cupam,
corr. m. II culpam || nominibus || 5 ss. aut per similitudinem ut nigrae pecodis
aut per contrarietatem immolantes ut nigrum pecus plutoni G Locum misère
habitum ex SB correxi; verba ut nigrae pecodis eorum, quae sequuntur, ut
nigrum pecus, dittographia esse videntur || 7 porcaj furca | 8 etj ut (et Servit
cod. V) S J (vitibus) ex Servio dedi || Libero vitibus В || Aris S aliis G '}
9 omnibus S noib:, corr. oui: G || dixit S || 9 s. Nam cum hominibus ceteri
pro qualitate regionum sacrificentur et ueneri papiac * G Locum foede cor-
ruptum et insuper in fine lacunosum ex Servio correxi || 10 et Veneri Paphiae +J
ut (et Servit cod. A) Veneri Paphiae tantum de ture, unde est (A. I, ~A'¿o):
Haud equidem tali me dignor honore; Genetrici vero, idest Romanae,
otiam de victimis, Libero ubique caper immolatur S \\ 11 aedificasset В
12 Iovi Feretrio В || uñetas В iu///as G \\ ut et caestibus coni. Lion ut et
celestibus G ut caelestibus В || 13 demicarent В G || curi-u В || in annâ
14 lederentur || in pratis autem ideo, ne laederentur cadentes S molmbvs in
tbatis ne laederentur cadentes В \\ 15 sunt pulpita SB || senam, corr. m. II
scenam || 15 s. ludiera exercenturj nati sunt ludi В || 10 ccurf || 17 Item от. В [¡
17 s. quod see dispositio G scena est dispositio В II 18 ss. et in primo columnas
rupibus excedunt scenis dedecora alta futuris G ut (in cod.) scenis decora alta
futuris В [| 20 Pscenium hoe est | Proscenium est autem spatium ipsum B.

1 penetrans B, similia S\\l Non solum — 3 resolvit similia В || 5 Victimae

— 8 Libero SB fl 8 cAris' — 10 Paphiae * fere paria S \\ 11 Romulus — 14 testa
tur В || 14 Ideo — cadentes fere paria SB || 15 i-hoscenia — 16 exercentur S,
fere paria В | 17 Inter — 20 ipsum spatium fere paria В.

13 Ennius in AnnalibusJ Enn. Annal, frac/mentis addendum.

20*
 308 BREVIS EXPOSITIO

382. pagos et compita idest (per) quadrivia, (quae) compita

appellantur ab eo, quod multae viae in шит confluant, et villas,
quae 'pagi' àith ràv жщу&у appellantur, idest a fontibus, circa quos
villae consuerunt condi. Unde et 'pagani' dicti sunt, quasi ex uno
5 fonte potantes, compita unde ludi 'compitalicii'.
384. VTRES ad insultationein mortuorum caprorum, ne quid
ex his esset, quod non sentiret iniuriam. salvere per vtres.
Secundum Artem locutus est; nam 'salió salui'.
386. VERSiBVS iNCOMPTis hoc est carminibus Saturnio metro
10 compositis, quod ad rhythmum solum vulgares componere con
suerunt.
389. Item: lcarus cum a Libero Pâtre pro muñere accepisset
vinum, quod domum secum ad civitatem adferret, a latronibus
comprehensus est, et, cum iis ultro muñere obtulisset poculum

1 Pagos in competa ]| 1 s. idest competa quadriuia appellant G correxi

ex Servio Competa competum per quadrauia quae competum dicitur В [
2 quodj quo || in unam (in unum cod. Va Servil) SB || villasJ uilla || 3 ала
xü>v ni¡y&v\ ATTTONNIPITT€ô.. Ц appellatur || f^/ontibus || 4 consueverant S
'pagani'J pagi || 5 putantes || competa || competalici || 6 рее vtres idest ad
insultationem В Utres vero fiebant ad insultationem etiam S || nequi, corr. m. I
nequid ¡| 7 saliere G et Servit codd. Л VH || utrem | 8 saliui G et Servit cod. M
9 hoc est] idest S ¡| 10 rithmuni || 12 Item: lcarus — p. 309, 9 oscilla voca-
veruntj lcarus Atheniensis, pater Erigonae, cum acceptum a Libero Pâtre
vinum mortalibus indicaret, occisus est a rusticis, qui cum plus aequo potassent,
dcebriati se venenum accepisse crediderant. Huius canis est reversus ad Eri-
gonam tiliam, quae, cum eius comitata vestigia pervenisset ad patrie cadaver,
laqueo vitam finivit. Haec Deorum volúntate inter astra relata est, quam
Virginem vocant. Canis quoque ille est inter sidéra collocatus. Sed post
aliquantum tenipus Atheniensibus morbus inmissus est talis, ut eorum virgines
furore quodam compellerentur ad laqueum: responditque oraculum, sedari
posse illam pestilentiam , si Erigonae et Icari cadavera requirerentur. Quae
cum diu quaesita nusquam invenirentur, ad ostendendam suam devotionem
Athenienses, ut etiam in alieno ea quaerere viderentur elemento, suspenderunt
de arboribus funem, ad quem se tenentes homines hac atque illac agitabantur,
ut quasi et per aerem illorum cadavera quaerere viderentur. Sed cum inde
plerique caderent, inventum est, ut formas ad oris sui similitudinem facerent
et eas pro se suspensas moverent. Unde et oscilla dicta sunt ab eo, quod in
his cillerentur idest moverentur ora: nam 'cillere' est movere, unde et furcillae
dietae sunt, quibus frumenta cillentur S lcarus Atheniensis, pater Erigones
(idest Litis filia), cum a Libero Patre usum vini didicisset, civibus suis ex-
hibuit, qui cum ebrii iacerent, ut mortui visi sunt, quo indignati ceteri Icarum
lapidaverunt. Huius canis ad Erigonem filiam euam pervenit, quae cum
comitata ad patris cadaver pervenisset, laqueo vitam finivit et a Oiis inter
astra adlata est. Itaque Athenienses eius memoriam celebrantes filias suas
laqueis suspenderunt et funes in summa pinu suspendentes atque in duplice
supersedentes hue atque illuc eunt suspensi ludentes, quem funiuin lusum
(funem lueus codd.) 'oscilla' appellaverunt В J 12 Item carus eum libero
11 cum is.

1 (per) quadrivia — б potantes fere paria S, similia В || 5 unde ludi

compitalicii S || 6 ad insultationem — 7 iniuriam B, fere paria S ] 8 Secundum
Artem — salui fere paria S || 9 hoc est — 11 consuerunt S | 12 lcarus — p. 309, 9
oscilla vocaverunt similia SB.
 IN VERG. GEOUG. II, 382—407. 309

vini, atque illi ebrii venerium sibi datum putaverunt atque eum
interfecerunt. Et postmodum cum filia eius Erigone mortuum
quaereret. quae cum reperisset corpus eius; laqueo vitam finivit.
Inde Athenienses filias suas laqueis inligabant. Post cuius interitum
cum multae Atheniensium tali morte interirent, consuluerunt ora- 5
culum, quod respondit, Erigones mortem expiandam esse, eandem
placandam. Tunc instituerunt ludos et dies festos et arboribus
laqueos pensiles inligare, in quibus se bue illuc ferrent, quos
laqueos oscilla vocaverunt. Alii dicunt: Post mortem Latini regis
quaesiverunt cum in terra et in mari et nusquam inventum est to
corpus eius; quaesiverunt eum in aere et suspendisse (se) laqueo
inventum est. Hinc initiaverunt hoc genus mortis.
395. ET DVCTVS CORNV. Iuxta haruspicinam dicit, quoniam
tune festa victima est, quotiens patientiam praebet, ut alio loco
<A. IX, 624)>: Et statuam ante aras aurata fronte iuvencum. 15
Quotienscumque [in sudibus] devota victima (vincula) runrpit et
fugit, magnum exitium significat.
403. Olim seras prístinas, ut Sallustius *
406. RELICTAM a se paulo ante desertam. Aliter: crelictam'
non desertam aut neglectam, sed fructu ablato derelictam. 20
407. FINGIT componit, ut ibi <A. VIII, 634>: et corpora
fingere lingua, et alibi, ut <A. VI, 80>: fingitque premendo.
2 mortuum Lion mortem || 4 inligabantj integebant [| 5 multae Lion multi
6 quod Lion qui || expiandam Lion expediendam || 7 arboribus Lion arboris ||
10 quaesierunt В | eumj earn В || iu mari, от. et В || nusquam Lion et Schol.
Bern. cod. В nunquam G et Schol. Bern. cod. С || 11 quaesierunt В | eum
от. В I (so) от. || 11 s. et suspendisse in laqueo (laq;e cod. В) et inicia verunt
lioc genus mortis В || 13 aunspicinam || 14 tune] tum Lion || 15 Et statuanij
■ô- au£ || 16 [in sudibus] ut ah hoc loco alienum seclusi; legendum autem veiubvs
sudibus et ad versum sequentem detrudendum, cf. Schol. Bern. || Quoties autem
devota В || victima Lion uicta || (vincula) supplevi || rumpit В repperit G ;|
i
17 exitü J 18 Uel seras prístinas ut salustiusj Non nisi haec in prima f. 110a
cod. G linea leguntur, quare post Sallustius lacunam indicavi. Fortasse illud
Uel, pro quo otra scripsimus, se rede habet et aliam vocis seras inkipretationcm
inferri docet, cf. Schol. Bern.: bebas prístinas vel 'seras frondes' sero cadentes;
tarde enim spoliantur frondibus vites || 19 scilicet a se S || 20 autj vel В ||
21 a. Locum: et corpora fingere lingua от. S, alterum: fingitque premendo
от. В И 22 piído.
9 Alii dicunt — 12 genus mortis fere paria В \\ 13 quoniam — 15 iuvencum
similia S || 15 Et statuam — iuvencum В || 16 Quotienscumque — 17 significat
fere paria В \\ 18 prístinas В || 19 a se — desertam fere paria S fl 19 'relictam'
— 20 derelictam fere paria В || 21 componit — 22 premendo fere paria SB.
18 SallustiusJ Cf. Sa ad hunc locum: et aliter: vetulas, áridas et eundem
■ к! Georg. IV, 144: et 'seras' hic vetulas et magnas: Sallustius in II: serum
bellum in angustiis fore pro 'magnum', de quo loco adeas Sali, llist. •
fragm. III, 13 ed. Kritz. p. 209.
 310 BREVIS KXrOSlTIO

409. VALLOS vitium sustentacula, quae noiniullis locis in tecta

portantur, ne cito irabribus pereant.
410. METITO a verbo 'meto'. Item: postremvs metito idest
legito. Persévérât enim in translatione, ut, quoniam vindemiae
5 'segetem' dixerat, 'metendam' eandem vindemiam diceret pro 'colli-
gendam'. 'Postrenius' autem, (ut) maturius sit, quoniam, quanto
maturior fuerit lecta vindemia, tanto dulcius dabit vinum. Sic
autem 'meteré' dixit pro 'legere', ut ibi ait <G. IV, 231>: duo
témpora messis, cum de melle colligendo loqueretur.
10 412. LAVDATO et rel. quod ideo dictum est, vel quia maiores
agros [et] incultos 'rura' dicebant, idest silvas et pascua, 'agrura'
vero, qui colebatur. Intellegimus: laudato ingentes silvas, eolito
agrum minorem, vel, quod melius, quia ait in primo <G. I, 71):
Alternis.
15 413. EVSTI. Virgultum, unde vites ligantur; commémorât
labores, qui, licet circa alia, tarnen pro vitibus exercentur.
415. INCVLTIQVE et rel. Quasi cum indignatione ait: causa
vitium cura nos etiam sponte nascentium rerum fatigat. cvka.
Hoc est pro 'vitium ligatura'.
'¿о 417. antes. Alii dicunt, quod maceriae sint, quibus vineae
claudantur, vel carmina.
418. l'VLViSQVE MOVENDVS. Genus ipsum culturae 'pulveratio'
dicitur, quo inminutae (glebae) vitibus applicantur.
419. metvendvs IVPP1TER. Aerem dieit more suo, cuius
25 varietas plerumque decipit laborem rusticorum.
1 nonnullisj nullis || in tecta S intectis G || 2 ne imbribus cito depereant »S
svB tecta refekto ne in brevi depereant В || 3 postkemvsJ postremo || 4 quoniam В
quantum G || 6 Postremo autem maturius iussit G, quae correxi ex li g quoniam
(qm) G quia В quam Lion || 7s. Sic auteml si autem В sic hic G, cf. supra
ad v. 3S1 || 8 pro eligere Lion || ut ibij ut tibi G ut alibi В || 8 s. -и- tèpr G
duo от. Lion || 11 agros incultos .S' agros et incultos G В || pascuae || 12 Iu-
tellegimusj ut intellegamus S || 13 vel S tibi G || quod melius est quia ait S
quia melius quod ait G || 13s. in pruno alternis G in primo: Alternis idem
tonsas cessare novales Et segnem patiere situ durescere campumS
15 hvstiJ Cf. Schcil. Bern, et Servit cod. V || Virgultum est S || et commémorât S |
16 labores S uel arbores G \\ circa alia S erulia G || 17 causa — 18 fatigat]
In Svhol. Bern, non nisi causa vitium legitur |! 18 cura nos S curnos G
20 s. Et 'antes' alii extremos vinearum ordines accipiunt, alii macerias, quibus
viñeta cluduntur (clauduntur Servi/ coda. УMa) S Alii maceriae, quibus vineae
concluduntur В || 23 diciturj vocatur SB || (glebae) ex Servio inserui | 24 iuf>
Лег more suo, от. dicit S || 25 laborem decipit S.

1 vitium — 2 pereant fere paria S, similia В || 4 legito В Ц Persévérât

—■ 9 loqueretur fere paria В || 10 quod ideo — 12 colebatur S || 10 quia
maiores — 11 dicebant В | 12 Intellegimus — 14 Alternis fere paria S
15 Virgultum — 16 exercentur S || 17 Quasi — 18 fatigat S, similia В |) 20 Alii
dicunt — 2 1 claudantur nimilia SB || 22 Genus ipsum — 23 dicitur fere paria В
Genus ipsum — applicantur fere paria S || 24 Aerem — 25 rusticorum fere paria S.
 IN VERG. GEORG. II, 409—437. ЗИ

421. RASTROS ad fodiendum; neglegentiam ferunt oleae, cuín

iam coeperint esse valentiores; nam adhuc parvae (nimiam) requi-
rimt curam.
424. gravidas с. v. F. 'Cum' abundat; nam hoc dicit: sub-
ш ii lis trat fruges vomere. Urbanus tamen sic accipit: 'gravidas 5
cum (vomere)', idest statim post arationem.
425. paw quia oleae rami pro pacis indicio ab hostibus offe-
runtur. NVTRiTOR pro 'nutrix'. Item: nvtritor pro 'nutri', pro
activi imperativo passivi futurum ponit.
426. poma arbores, in quibus et fructus eiusdem nominis crescit. ю
427. vires Svas quia teñera virgulta soient religan fustibus
viilidioribus, sicut ait de vitibus <(G.II,360)>: Viribus eniti quarum.
429. FOETV N. 0. idest utilitate. Nam omnis utilitas foetus,
llluc autem tendit laus ista silvarum, ut approbet, non mirum esse,
si et poma et oleae sine ulla cultura praebeantur. 15
430. aviaria a via longe posita. incvlta ab avibus pasta.
1UCCIS SANGViNEis. 'Baccas sanguineas' poma silvestria accipimus.
431. CYTisi virgulta a Cyto insula, ubi abundant, nominata.
434. GENESTAE HVMILES infructuosae. Nam quemadmodum
sunt humiles, si umbras pastoribus faciunt? 20
437. VNDANTEM abundantem. Ennius in libro Villi Annaliuin:

1 ad fodiendum Sei'vii codd. plerique ad fodiendaui G et Servii cod. Л ad

fodcndum В fl scilicet post ad fodiendum insertmt SB |] autem ferunt oleae S ¡Dsef
oliuae G || Negleguntur oleae, cum valentiores fuerint В || 2 s. }>arvae nimiam
curam requirunt S paruâ reqf curam G || ñ vomere S uomer G || 6 'vomere'
(= u.) ex Servio su2>plevi |) 8 Nutrit || nitritur || 'J imperativo praesenti S || pass!
futur G passivum В || posuit SB || 10 crescunt Lion \\ 11 soient religari S solerl
ualent G || 12 sicut supra ait S || initi quarum G eniti quarum et contemnere
ventos S; in Schol. Bern, non nisi haec manca leguntur: quia teñera virgulta
validioribus eniti, quorum eniti ad Georg, locum laudatum pertinet || 13 NamJ
non || omnis от. В || fetus est S || 14 approbetj et probet S || 15 si S siô G |i
oleaej olivae (oliua Servii cod. P) S fl 16 a viaj auia || vel quia longe a via
posita sunt В И 17 Bacc. sang. || Bacas (bacas autem S) sanguíneas accipimus
poma silvestria SB || 18 Cithissi || citho || virgultum a Chito insula dictum
habundat В || 19 infructuosae humiles B, ubi cf. nostrum adnotationem || 20 sij
sic || 21 abundantemj abund fl Annalium от. Lion.

1 ad fodiendum SB || neglegentiam — 2 valentiores fere paria S, similia В i

2 nam — 3 curam alio ordine S || 4 'Cum' — 5 vomere S | 5 Urbanus — 6 aratio
nem S || 8 pro 'nutri' — 9 ponit fere paria S, similia В || 11 quia — 12 quarum
fere paria S, similia В fl 13 idest utilitate — 15 praebeantur fere paria S
utilitate — foetus fere paria В || 16 a via longe posita fere paria В fl ab avibus
pasta similia В || 17 Baccas — accipimus alio ordine SB fl 18 virgulta — nomi
nata S, fere paria В fl 19 infructuosae — 20 faciunt fere paria В || 21 abun
dantem B.

21 EnniusJ Cf. Enn. fragm. Ann. v. 320 éd. Vahlen.

 312 BREVIS EXrOSITIO

praeda excrcitus undat. bvxo. Buxum lignum pulclierrimi

coloris. CYTOKVM. Mons Macedoniae, ubi abundat buxus, quae
vento [acta velj motata (aestus) imitatur undarum, sive nions
Paphlagoniae buxi ferax Cytorus dicitur.
5 438. NARYCIAE picis a loco, in quo abundant piceae, vcl
'Naryciae' Bruttiae, quae in similitudinem picis arborum corticibus
fiuunt. Item: 'Naryciae' Bruttiae, quae in silva fiunt, ut alibi
<A. Ill, 399): Hic et Narycii posuerunt moenia Locri.
439. NON obnoxia non debitricia.
10 440. cavcaseo. (Caucasus) mons Scythiae pro quolibet monte;
posuit specieni pro genere.
444. НШС radios de incultis scilicet silvis *, de cupresso
eflicit rotas, trivere. Pastores composuerunt de torno, tympana
in quibus fiunt radii, vel tecta vebiculorum. Item: 'tympana' ait
15 rotas ingentes.
445. pandas longas, curvas, extentas.
446. VIMINIBVS s. idest ligaturis. (Lcgitur) et 'foecundae
frondibus' (idest) umbraculis 'ulmi'.
447. ET bona bello. Apta est et fortis hastilibus cornus.
20 448. (itvraeos). Itura civitas Scytbiae et gens, vel Ituri
gens orientalis colens Libanum montem sagittis exercita.

2 Citorum ] inacidoniae || in quo abundat buxus S ubi abundant buxi G

3 facta vel] ut lectionis varietatem ad vocabulum motata pertinentem seclusi |
motata В mutata G mota S || (aestus) ex SB supplevi (fluctue) undarum
coni. Lion || vndantem bvxo. Buxus vento motata aestus imitatur undarum В
i Paphlagoniae Lion\ papilicomg || citoris | 5 Nariciae || piceae S pices G
habumlat pix В || tí nariciae brutiae utroque loco || 8 NaryciiJ in naricis
Locri J lucris || 10 (Caucasus) ex SB supplevi || scithiae || 11 speciem pro genere
posuit В |i pro genereJ trae Fort, leg.: pro quolibet monte posuit speciem
terrae || pro quolibet monteJ pro quibuslibet asperrimis montibus S I 12 g. вас
de silvis scilicet; nam nullus de cupresso efficit rotas aut radios (aut radios
от. Servii cod. V) S || 13 composuere S || trivere tornavere, subauditur pastores В
de tornoj deturno || Timpana || 14 vel tectaj sub tecta, cf. Serv.: tympana p.
tecta vehiculorum, et Schol. Bern. cod. В m. Il: Tympana sunt tecta plaustro-
rum I timfi || tympana rotos ingentes В || 16 pandas curvas S pandas longas
extensas В || 17 (Legitur) ex Servio supplevi || 18 frondibus (idest) umbraculis
ulmij frondia umbraculis uln . . . G || Legitur et fecundae frondibus ulmi S
19 Aptaj asta || astilibus || Apta est enim (etiam от. Servii cod. M) cornus
hastilibus S bona fortis. кт bona bello apta est etiam cornus В Ц 20 (itvrabos).
IturaJ Stiria G ityraeos Ityra В || scithiae G Cretae В J IturiJ sturi G Ityri В
21 orientis В || incolens B.

2 Mons Macedoniae — 3 undarum fere paria S || 3 buxus, quae — 3 undarum

fere paria В [| ó a loco — piceae S, similia В || 7 ut alibi — 8 Locri B, fere
paria S II 9 non debitricia S II 10 Caucasus — monte B, similia S || 11 posuit
— genere alio ordine В ¡| 12 de incultis — 13 rotas fere paria S | 13 Pastores
composuerunt de torno fere paria S, similia В || 14 tecta vehiculorum S,
similia В m. II \\ 15 rotas ingentes В || 16 longas, curvas, extentas similia SB
17 Legitur — 18 'ulmi' fere paria S || 20 Ituri — 21 exercita fere paria B.
 IN VEEG. GEORG. II, 438 -460. 313

449. NEC TILIAS. Ordo: 'nee non'. BASILE quia facile raditur.
torno. (Torno) fiunt vasa.
452. PADO. Species pro genere.
453. VITIOSAE iLicis. Vult probare, etiam putres arbores
habere utilitatem aliquam. 5
454. Qvm MEMOKANDVM. Quid similiter laudandum tuleruut
dona Liberi, sicut silvae multae *?
455. 1LLE p. С Lapithae et Centauri ebrietate in furorem
sunt conpulsi, deinde hoc loco ait Centauros in furorem actos a
Libero, non Lapithas dicit. 10
457. LAPiTHis с M. Bonum schema: ita enim pinguntur quasi
poculis tractantes bella Centauri (et) Lapithae. Centauri 'cum ad
nuptias Lapitharum invitati fuissent, in convivio ebrii nuptam rapere
voluerunt, ob quam rem Lapithae eos interfeccrunt.
458. O FORTVNATOS. Non est abruptus transitus ad laudem 15
vitae rusticae. Nam ad superiora pertinet, et hoc loco post vitu-
perationem vini ista quasi consolatio est, per quam ostenditur,
([nautas voluptates (rusticis natura praestiterit).
459. PBOCVL D. A. idest longe a civitatibus, plenis iurgio ct
rapinis. 20
460. ivsTissiMA т. Proprio; nam si iustus est, qui, quod
recepit, reddit, terra utique iustissima semina accepta restituit.

1 Ordo est ,S' || nee J n , con: m. II || 'nee non'] 'nee non' hoc est etiam S
nee non formam accipiunt В || 2 toeno. (Torno) | turno || 3 Species est pro
genere S || 4 s. cariosae; vult autem probare — aliquam utilitatem S || 7 LiberiJ
libero U multae *J Decsse hie nonnulla ex Servio colligas, qui habet: sicut silvae
multa sponte procreantes || qvid memokandvm ut silvae aliae В || 8 laphiti
9 copulsi || in furorem ebrietate conpulsi sunt В licet irarum causas Mars
habuerit, Lapithae tarnen et Centauri in furorem sunt ebrietate conpulsi S
deinde hoc loco aitj vel В || Centauros ait, от. dicit S || 10 laphitas || a Libero
dicit, non Lapithas В || 11 scema II itaj at || 12 bella Centauri (et) LapithacJ
bel; Centaû. laphe || quasi poculis bella tractantes réliquis omissis S || 13 laphe-
tarum || 14 Lapithae eos Lion laphinos G || 15 fortunat' | 16 s. et hoc loeo
post vituperationem vinij Post vituperationem enim vini S et quoniam priora
posuit ad vituperationem vini В || 16 postj posuit || 17 haec quasi ad con-
solationem ponit, per quae ostendit В || 18 quanta uoluntas esset réliquis
omissis G correxi et sttpplevi ex Servio quantas voluntates réliquis omissis В \
19 idest от. S || 22 recipit G acceperit (accepit Servii cod. A) SB || lustus quod
acceperit reddit. Terra utique iustissima est quia maiore fenore semina accepta
restituit В I 22 iustissima est quae maiore fenore semina accepta restituit S.

1 Ordo: fnec non' S, simiïia li || 3 Species pro genere S, similia В

4 Vult — 5 aliquam fere paria S \\ 6 quid similiter — 7 multae S || 7 sicut
silvae multae similia В || 8 Lapithae — 10 dicit fere paria S, similia В
11 Bonum — 12 Centauri (et) Lapithae fere paria S || 15 Non est — 16 per
tinet S || 16 s. post vituperationem — 18 praestiterit S, similia В || 19 longe
— 20 rapinis S, in duo scholia divis. В || 21 Proprie — 22 restituit fere paria S,
similia B.
 314 BREVIS EXPOSITIO

461. SI NON INGENTEM. XJt etiam in laude fecit Italiae, non

solum vitam rusticam laudat, sed etiam contrariain, idest urbauam
vitupérât.
462. VNDAM. Turbam hominum domum vomere testatur.
5 464. inlvsasqve AVRO in quibus aurifex auro ludens aliqua
depinxit. Male quidam legunt 'inclusas'. Non enim usus talis
est, sed auro vestis texitur. ephyeeiaqve aera idest Corinthia.
Corinthus enim Ephyre dicebatur. aera arma.
465. veneno colore, veneno medicamento, unde antiqui Чепе-
10 natas' vestes dicebant aliquo colore tinctas, et omnia medicamenta
Venena' appellant, sicut Sallustius: ñeque enim venenum malum
gignitur.
466. NEC casia. Herba est, de qua fit unguentum. Mire
autein ait: 'usus olivi corrumpitur'; nam oleum generalem usum
15 habet, quod cum in unguentum fuerit (corruptum), uni rei tantum
esse aptuin incipit.
467. et NESCIA F. VITA et reí. Urbanorum enim fortuna aut
(in) insidiis est aut in labore, aut hyperbolice.
468. latís f. Fundus dicitur eo, quod (sit) omnium reruin
2o fundamentum, sed proprie vasis dicitur fundus.
469. SPELVNCAE bona naturalia non sicut in urbibus labore

2 laudat rusticam S || 4 vndam] unde G unde etiam Lion || vomere domum

Lian domam uomere || 5 avboJ au || aurifex J artifex S || 6 depinxerat iS |] Male
autem quidam 'inclusas' legunt S || 7 vestis euni. Mommscn\ uestibus || Non usus
talis est, sed aurum (auram codd.) vestibus intexatur B, unde fartasse legeu-
dum: sed ut aurum vestibus intexatur; videtur enim hoc scholium ad hctioi-um
variorum inlusas et inclusas discretionem pertinere || Epireiaque ¡| corinthea
8 corln enim pire || armaj arina || 9 veneno] Venino sic semper |¡ 9 s. veneno colore
idest medicamento. Antiqui enim 'venenatas' — 10 tinctas В || 11 appella-
bant Lion || salustius || 13 nec casiaJ Ñeque casse || 14 corrumpitur] corr
15 (corruptum) ex Servio supplevi || tantum S tarnen G j| 1 ö aptunij a]>aim |!
aptura esse S || 17 UrbanorumJ urbano || 18 (in) insidiisj in sidiis || aut insidiis
aut proscriptione variatur S |¡ hiperbolice || 19 eo quodj ab eo quod ,S' quod В
(sit) ex SB supplevi || rerum omnium (omnium reriun Servii codd. VM) S I
20 propriae || fundus] fundum || 21 idest bona SB |) 21 s. labore quaesita /s
laborum G labor B.

I Ut etiam — 3 vitupérât S, similia В || 5 in quibus — 6 'inclusas' fere

paria S || 6 Non enim — 7 texitur fere paria В || 7 Corinthia — dicebatur fere
paria B, similia S || 9 colore SB || medicamento В || unde — 10 tinctas fere
paria В || 13 Herba est — 16 incipit $ || 13 Herba est — unguentum В || 14 nam
— 15 habet В || 17 Urbanorum — 18 in labore similia S || 18 hyperbolice
similia В | 19 Fundus — 20 fundamentum B, fere paria S || 21 bona — p. 315, 1
(quaesita) S, fere paria B.

II SallustiusJ Cf. Sail. Hist, fragm. V, 3 Kr., Hist. inc. libr. rel. 30 D.:
Prohibet nocere venenum quod tibi clatur.
 IN VERG. GEUKG. II, 461-479. 315

(quaeaita). frígida t. Proprie Tempe sunt amoena loca Thessaliae,

abusive cuiusvis loci amoenitas.
471. SALTVS et LVSTRA venationes, quae in urbibus non sunt.
Bene 'ferarum' addit, quoniam sunt in urbibus lustra meretricum.
472. EXiovo ASSVETA non ut urbana, quae segnis et prodiga. 5
473. SANCTI quod in urbana vita sanciti sunt, ac per hoc
intellegi vult, apud solos rústicos reliquias iustitiae remanere.
475. me VEEO. Diu quaesitum, utrum philosophiae an rusti-
citatis vita esset felicior, unde nunc dicit primo philosophorum,
post rusticam vitam; suam autem personam pro quocumque ponit, ю
sicut paulo post <v. 485): Rura mihi placeant.
476. sacra FERO. Poeta enim quasi Musarum sacerdos est.
477. CAELi vías aut artes, ut <A. IV, 478>: Inveni, ger
mana, viam; aut certe circuios VII, quibus sidera continentur.
478. lvnaeqve labores. Sunt errores, quibus non recte 15
incedit, vel defectus, qui contingunt in ХПП lumine.
479. VNDE tremor terris. Alii dicunt, ventum esse in con-
cavis terrae, qui motus etiam terrain movet. Sallustius: vent i
per concava terrae citatu. Lucanus: quaerentem erumpere

1 propriae || auena, corr. m. I [I thesaliac || Tempe sunt proprie (proprie

sunt Servii cod. M) loca amoena Thessaliae S Hoc accipiendum est pro
quibuslibet locis; proprie tamen Tempe sunt loca amoena in Thessalia В \\
quae penitus ¡5 || 3 illic saltvs idest venationes. ac lvstiîa i-erakvm. Hace
in urbibus non sunt В II 4 addit G В addidit S || quoniam S quanta G quia В
Bene addit ferarum, quia in urbibus lustra meretricum sunt В || 5 segnis |
signis G est segnis SB || 6 sancti Lion sancit G || ac per hoej Hic В II 8 Diu
quaesitum est (est от. Servii codd. APH) S || 9 esset vita S II philosophorumj
philosopho || primam esse philosophiam, post ipsam rusticam vitam S || 11 sicutj
sic ,S' || pía paulo || placeant Servii cod. V pira G || 12 Poeta quasi Musarum
est sacerdos В 11 13 aut от. В || 13 s. germana || 14 aut certej vel В || УП от. SB '
15 SuntJ vel SB || quibusj quia SB || non via recta В non recta S || 16 incidit ||
vel defectus — luminej vel defectus lunae dicit В vel defectus, qui contingunt
lunae, quotiens terrae altitudo interveniens radiis solis earn inluminari non
patitur, a quibus dicitur lumen accipere S || luminej lu || 18 s. motus etiam
uenti per concaua terrae concitantur terras mouet salûs. Lucanus G correxi
cum ex Servio tum ex Scholiis Bern. || 18 motusj motatus В || qui motus ventus
per concava Lion || 19 concaua G et Servii cod. Ma cava S, cf. adn. ad Schol.
Bern. || citatu G В et Servii codd. AVH citati Servii codd. PM concitatus
coni. Lion A erumperej aerè per.

1 Proprie — 2 amoenitas fere paria S, similia В || 3 venationes — non sunt

fere paria S, in duo scholia divis. В || 4 Bene — meretricum S, fere paria В
5 non — prodiga .S' non — segnis В || 6 ac per hoc — 7 remanere fere paria В ||
8 Diu — 11 placeant fere paria S || 12 Poeta — sacerdos est S, fere paria В \\
13 aut artes — 14 continentur fere paria S, similia В || 15 Sunt — 16 lumine
similia SB 0 17 Alii — p. 316, 2 vasa fere paria BS.

18 SallustiusJ Hist, fragm. II, 43 Dietsch., II, 52 Kritz. Ц 19 LucanusJ

III, 460 s.
 316 BREVIS EXPOSITIO

ven tum Credidit. Alii aquam dicunt genitalem sub terris moveri
■ et eas simul concutere, sicut vasa, qva vi maria. Alii dicunt,
quia disruptis obicibus, idest Calpe et Atlante, montibus Hispaniae
et Mauretaniae Oceanus inmittitur.
ö 481. QViD TANTVM océano. Circulorum hoc fecit ratio, ut
etiam in Aeneide (I, 745)> legimus.
481 s. SOLES HiBEKNi. Hiberni nobis cum sunt soles, anti-
podis nostris aestivi. Nam qui sphaeram scripserunt, diversa nos
ab illis uno tempore pati dicunt. Cum enini sol sive buius modi
lo sive illius excedit, regienes mutantur diversitate cardinis.
483. natvkae ACCEDEiiE p. Physiee scimus, unde occurrit,
quod dixit.
482. TAKDLS NOCTiBVS tarde venientibus in hieme.
484. FKiGiDVS obstiterit. Secundum philosophos, qui dicunt
15 stultos esse frigidioris sanguinis et prudentes calidioris, unde senes,
in quibus iam friget, et pueri, in quibus (necdum) calet, minus
sapiunt.
488. TAYGETA. Mons et civitas Laconiae Libero et Bacchis
consecratus, unde descendit Sperchius.
20 487. BACCHATA. Figura elegans, hoc est, in quibus virgines
bacchatae sunt. 'Bacchantes' dicuntur in Bacchi convivio ludentes.

2 concuteri В || sicut uasa G В sicut vas aquae .S' || 2 s. Alii sic accipiunt
quod ruptis (corruptis Servil codd. A II 31, arruptis, от. quod V) obicibus .S'
Alii sic accipiunt obicibus ruptis В || 8 Atlante S athlante G aueñ В
4 MauretaniaeJ mauritani || ociauus || inmittiturj eruperit et ista fecerit maria S
Uccanus inmittitur от. В || ft tantvmJ tan || fecitj efficit »S' || 6 in Aeneide S
in eodem G || legimusj diximus S || 7 hiberni J hibes [| sunt G В sint Lion ¡|
8 sphaeram Lion speram В ueram G || scripseruntj scripserint G scripserant
Lion scripserà В || nosj nobis nos В || 9 sivej sine || eiusmodi Lion || 10 motan-
tur В || 11 phisicc scim' G physicae philosophiae S An leg. physicae scientiae?
occur? G occurrunt Lion || 12 quodj que G quae coni. Lion unde sunt ilia
quae dixit S || 14 obsteterit || philosophos j physicos »S' | Nunc secundum philo
sophos loquitur В || 15 esse homines SB || prudentes calidi (calidioris Servii
codd. HM), от. et SB || et senes .S' || 16 (necdum) ex SB supplevi Ц calet J
ualet U 18 Taigeta || Laconiae В lacô G Laconum S || BacchisJ bacho G
bacchis В et Servii cod. И bachis Servii cod. A bachi Servii cod. V baccho
Servii cod. P bacho Servii cod. H || mous et civitas Laconiae idest Graeciae
provinciae, de quo credunt descenderé Sperchium fluvium, Libero et Bacchis
consecratus В mons Laconum Libero et Bacchis sacralus (consecratus Servii
codd. a p) SI 21 bachatae || bâchantes || Bacchi vel Bacchico coni. Lion
bacho G.

2 Alii dicunt — 4 inmittitur similia SB 0 5 Circulorum — 6 legimus fere

paria S Л 7 Hiberni — 10 cardinis В [ 11 Physiee — 12 dixit similia S
13 tarde venientibus S || 14 Secundum — 17 sapiunt fere paria S, similia В}
18 Mons — 1'J consecratus fere paria В, similia S || l'.i unde descendit Sperchius
similia В || 20 Figura fere paria add. ut Iunilius dicit В || 20 s. in quibus virgines
bacchatae sunt B, fere paria Sa.
 IN VERG. GEORG. П, 481—499. 317

490. Felix QVi POTViT. Iam vero repetitionem facit superioris

coloris. Nam hoc dicit, quia rustici felices sunt et qui tribuunt
operam philosophiae.
491. METvs OMNis qui ex fato veniunt, calcavit pedibus.
PATVM. Quamquam Virgilius Epicureus est, hoc ait, quod Stoici 5
dicunt, esse fatum, sed inexorabile. Nemo ultra fatum vivere
potest, * qui sub pedibus fatum habuit.
490. RERVM idest malarum, quae in urbibus per ambitionem
et avaritiam *
492. ACiiERONTis AVARi. Palus infernalis, quae numquam ю
potest saturari.
496. AGiTANS discordia FRATRES. Eteocles et Polynices,
Oedipi et Iocastae filii, cum regnum Thebarum alternis anni
vicibus tenerent, Eteocles adeptum regnum retinuit nee fratri
restituere voluit, ad quod petendum Polynices cum Adrasti et 16
Graecorum petisset auxilium, bellum Thebis movit, in quo bello
pugnantes inter se fratres Eteocles et Polynices mutuis vulneribus
interierunt.
497. CONivRATO DESCENDENS idest non sollicitatur coniuratione
barbarorum; convenerunt enim iure iurando ultra fluvium Histrum 20
et coeperunt Romanos pellere, sed iussu Augusti ab Agrippa sunt
proiecti.
499. AVT DOLVIT quia eis non interest, quippe qui urbibus

1 8. Repetitio est superioris coloris S || 2 quia! et iS' || 5 QuamquamJ qm G

qñ В II epicoreus || quod В quia G || 6 esse um. Lion || inexohahile fatvm quia
non potest exorari; nemo enim potest ultra fatum vivere B, unde fort, leg.:
sed inexorabile. (inexohahile). Nemo (enim) ultra etc. || 7 * qui sub pedibus
fatum habuitj Ante haee nonnulla intercidisse videntur, е. д.: sed felix vel felix
est ille, cf. Schol. Bern.: Felix est ille, qui sub pedibus fatum habuit, idest
calcavit || 8 in urbe В || 9 avaritiam *J Hace ¡ta ex Schol. Bern, supplenda:
quaestiones et discordias incitant | 10 avari quia illa palus numquam potest
saturari В \\ quae Lion que G || 11 satiari Lion || 12 s. ethiocles et polinices
idepicastae filii || 13 Thebanum Lion || anni от. iÀon || 14 ethiocles || retenuit
15 restituere voluitj restitueret abiit || polinices || 17 ethiocles et potin || 19 Con-
ci
iuratio discendens || sollicitaturj sollitatê" || idest non eum sollicitât coniuratio
barbarorum S Coniuratio barbarorum non eum sollicitât В || 20 histf || 21 iussuj
in usu || agusti || agripa || Quia convenerunt iure iurando ultra flumen Histrum,
idest Danubium, et, cum sedes ponerent, coeperunt Romanos pellere, sed iussu
Augusti ab Agrippa sunt proiecti et repulsi В ¡| 23 quia — p. 318, 1 remotusj
Küt et aliud, quod possumus accipere: ideo rusticum nec bonis nec malis
alienie moveri, quia^eis non interest, quippe qui ab urbibus est remotus S.

1 Iam vero — 3 philosophiae~/ere paria S || 4 qui — pedibus similia S

5 Quamquam — 6 inexorabile В || 6 Nemo — 7 potest fere paria В | 8 idest
malarum — 9 avaritiam fere paria В 1 10 Palus — 11 saturari similia В ¡
19 s. idest non sollicitatur coniuratione barbarorum similia SB \\ 20 convenerunt
— 22 proiecti similia В || 23 quia eis — p. 318, 1 remotus fere paria S, similia B.
 318 BREVIS EXPOSITIO

est remotus. misebans inopem. Non tam durum dicit rusticum,

ut iriopis non misereatur, sed inopem in re rustica neminem esse
dicit, quoniam agricolae naturalibus copiis abundant.
501. IVRA inexorabilia, nihil paenitentia.
б 502. TABVLABIA ubi populus continetur. Significat autem
templum Saturai, in quo aerarium fuerat et reponebantur acta.
Item: tabvlabia quae fiunt in summitatibus murorum.
50(5. SARBANO OSTRO Туri a purpura, quod Tyrius nuncupatur,
qui antea Sarranus dicebatur. Antiquum nonien Tyri Sarra.
10 508. hic 8TVPET ATTONITVS BOSTBIS scilicet ut concionaretur.
De Cicerone videtur dicere. Hi 'attoniti' dicuntur, iuxta quos
fulmen decidit, quia timoré stupeant.
509. per CVNEOS GEMiNATVS: De Pompeio videtur lusisse.
510. COEEIPVIT. Ordo: 'corripuit enim huuc geminatus per
15 cuneos plausus et plebis et patrum'.
511. EXILIOQVE voluntario scilicet propter avaritiam.
(dvlcia.) Ad luxuriam, non ad necessitatem retulit, et propter
homicidia dulcia, sicut ibi <Buc. I, 3)>: dulcia linquimus arva.
512. alio SVB sole climate. Hyperbolice 'alio sub sole' dixit.
20 Duros nimis et barbaris imperatoribus describit.
514. HiNC païriam. Donatus villain intellegit, non revera
patriam.

1 tamj tantum Lion ¡| durumj dnr, от. Lion || dieunt, coni. dicit Lion
2 inopi non rniseretur id inopem J Et aliter: non crudelem rusticum inducit,
qui inopia non misereatur, sed qui sciens paupertatem malum non esse pauperis
non doleat sortem Sa || in ré || 4 penitentia Ц 5 ubi actus publici continentur S
6 aereum G et aerarium (et от. Servit codd. VM) S || 7 tabulata Lion ||
8 tiria purpora q tirus || 9 quia antea [| tiri ¡| sarrano ostro ïyria purpura;
quae euiin nunc Tyros dicitur, olim Sarra vocabatur S sarrano aput antiquos
Tyrorum civitas Sarra dicebatur, quae nunc ïyrus dicitur В || 10 rostkis
scilicet] scilicet rostris, correxi ex Servio ¡ contionetur SB || Il Hi| lui qui В
12 fulmen decidit Lion cum Schol. Bern. Humen decedit G Ц quiaj qui G В [|
stupore, coït, timoré m. II || 13 gemin-atvsJ gems ¡| lusissej lusi G ludi Lion,
qiii dici leg. coni. | per cvneos Pompeáis В || 14 corripvitJ Cf. Sert, ad v. 50¡> ,
geminates || 15 plebi |¡ IG uoluntariao scilicet populi auiiritiam G, correxi ex
Servio voluntario scilicet et propter avaritiam В || 17 idvlcia) ex Schol. Bern.
supplevi J 19 sub alio climate S || hiperbolice || 20 barbaros imperatores coni.
Lion || Duros nimis describit eos, qui relicta patria ad alios migrant В ,
21 non S ne ff An leg. пес? || ré uera.

1 Non tam — 2 non misereatur similia Sa || 4 inexorabilia SB || 5 ubi

populus continetur similia S \\ Significat — fi acta S |) 8 Tyria — 9 Sarra
nimilia SB || 10 scilicet ut concionaretur fere paria SB || 11 de Cicerone videtur
dicere similia В || Hi 'attoniti' — 12 stupeant fere paria В | 13 De Pompeio
videtur lusisse similia В \\ 14 corripuit — 15 patrum S || lfi voluntario — ava
ritiam д^, fere paria В || 17 Ad luxuriam — 18 urva ferc paria В || 19 climate В,
similia S || 20 Duros — describit similia В || 21 Donatus — 22 patriam S.
 IN VERG. GEORG. II, 501—ЙЗЗ. 319

517. CEREALis м. С. Manípulos spicarum 'mergites' mergendo

dicimus. 'Mergites' abundantia spicarum.
519. 8ICTONIA a Sicyone oppido, ubi optima oliva nascitur.
trapetis molis olivariis; nominativus 'trapetuin'. "Trapeta' autem
sunt saxa trahendo dicta, quibus frangitur oliva. б
522. ш APRICIS soli obpositis, unde et senes solem ob rigorem
amantes 'apricos' dicimus.
524. casta PVDICITIAM. In urbibus inpudica meretrix.
531. palaestra rustica luctamina. 'Palaestra' autem dicta
est ¿яо tíjs nál-qg, idest a luctatione, vel ano tov itúíXeiv, idest 10
(a motu) urnae; nam ducti sorte luctantur.
533. FORTis etrvria. Eleganter Italiae Etruriam iunxit, quo-
niam primo loquitur de Romuli imperio, et Titum (Tatium) collegam
eius intellegi vult, sive quod Etrusci bellicosissimi et gens magna
fuit. (Constat) secundum historiam, Túseos (a Tuscia) usque (ad 15
fretum) Siculum omnia possedisse. Etrusci enim bellicosissimi viri,
apud quos primum Romuli fuit imperium.

1 spicorum Strvii codd. AP || Is. a mergendo mergites ab abundantia

spicarum Lion || 3 Siconia a sicone || nascuntur || Sicyone oppido Laconiae —
nascitur В || 4 olivaribus S || nominatus, corr. -tiuus m. II ¡j 5 a trahendo Lion
Trapeta saxa sunt, quibus oliva frangitur, a trahendo dicta В |j 6 soli obpositis
Lion sole obposuit G in oppositis soli В || ob rigoremj ob rigen G orientern
coni. Lion II unde etiam senes aprici nominari possent, qui solem cupiunt propter
rigidum sanguinem В || 8 inpudica meretrix] inpudicitia В || non ut in urbibus
inpudica S || 9 Palestra || luctaminaj luctatione SB || palestra || 9 s. dicta est
vel S || 10 ¿чПОТОТТсЧЛеС II Ô.TTOTOYTTo.AeiN II idestj hoc est S || 11 (a motu)
ex SB supplevi || 12 eliganter || Italiae Etruriam В italiam etruriae G
12 s. quoniamj quia В || 13 de primo loquitur romuli imperior titum collegam,
correxi ex В || 14 eutrusci || Sive Etrusci (trusci codd.) В | 16 fuitj fuerit В ||
(Constat) ex В supplevi || historias Lion || Secundum historiam: nam constat
Túseos usque ad fretum Siculum omnia possedisse S || 15 s. a Tuscia usque
ad fretum Siculum, от. Túseos et omnia possedisse В \\ (a Tuscia) ex B, (ad
fretum) ex SB supplevi || 16 eutrusci || viri от. Lion.

1 Manípulos — 2 dicimus fere paria S, similia В || 2 abundantia В Г

3 a Sicyone — nascitur fere paria В, similia S || 4 molis olivariis B, similia S ||
nominativus 'trapetum' similia S || 4 'Trapeta' autem — 6 oliva fere paria В,
similia Sa || 0 soli obpositis fere paria В || unde — 7 dicimus similia В \\ 8 In
urbibus inpudica meretrix similia SB || 9 rustica luctamina similia SB
'Palaestra' — 11 luctantur SB J 12 Eleganter — 14 vult В || 14 sive quod
— 15 fuit fere paria В || 15 Constat — 16 possedisse В , fere paria S.

15 secundum historiam] Livium dicit, qui et ipse a Sa nominatur: 'maximum

enim imperium Etruscorum in Italia fuit, ut ait Livius, ab Alpibus usque ad
fretum Siculum', cf. Liv. I, 2: 'quamquam tanta opibus Etruria erat, ut iam
non terras solum, sed mare etiam per totam Italiae longitudinem ab Alpibus
ad fretum Siculum fama nominis sui inplesset', et V, 33, 7: 'Tuscorum ante
Romanum imperium late terra mariqne opes patuere'.
 320 BRKVIS EXPOSITIO IN VERO. GEORG. II, 536—542.

53(3. üiCTAEi REGIS. Occulte Itippiter nutritus in Greta est

lacte Climiae caprae (a) Curetibus et Corybantibus, qui ex eo
Dictaeus appellatur, quia regio Cretensis Dicta ä monte Dictaeo.
Britoiuartis filia cum persequentis Minois amatoris sui vim fugiens
5 seinet ex hoc monte in subiectum praecipitem deiecisset, excepta
retibus incolumis evasit, qua dicitur gratia Dictynna, ideo et mon s
Dictaeus, non regio Creta Dictaea appellatur, in qua honestum
Diana ipsa etiam opem obtulit, Dictynna appellata est.
537. impía qvam caesis. Mire rústicos impíos dixit, quia
lO.iuvencos in epulas fuderunt servandos magis ruri.
538. avrevs SATVKNVS non aureus Saturnus, sed quia in
aureo saeculo regnabat, cuius rei meminit Hesiodus.
539. CLASSiCA tubas, lituos: primitus enim (per classes) divide-
bautur exercitus, postea legio ab electione dicta est.
15 540. EN8ES. Iuvenalis: Nescirent primi gladios extun-
dere fabri.
542. et IAM TEMPVS. Allegorice hoc dicit: debenius fatigato
ingenio parcere, finem carminis faceré. Sane non est compara tio,
sed translatio.

1 Dictai || occultus iupitcr || in Creta nutritus est Lion || 2 ClimiaeJ Amal-

theae nomen reponere veritus sum. Diuuae Lion || (a) Curetibus et Corybantibus J
coritis et coripbantibus || 8 dietaus | ¡ippelhit' || quiaj quod Lion || dicta Lion,
cf. Hchol. Bern.: Dicta locus est in Graecia (an leg. in Creta'?), in quo Iovis
educatus est || 4 Britomartis (cf. Paus. Л, ■!</, Л)J brutone martis G Brutoue
matris Lion || 5 semetj et G от. Lion || deiecissetj deiecit et | 6 incolomis
euasis qua dr gtia || DictynnaJ decinua G decima Lion || 7 dicteus Ц dictea
8 deana || optulit j| Dianae ipsa etiam opem detulit Lion. Fort. leg. in
qua quod honestara — obtulit || dictina || 9 cesis || dixitj dicit В || 0 s. qui
iuveneos in epulas eo quod funderint servandos magis ruri putabant quia
maiores bovem nefas coraedi putabant В || lis. quia aureo saeculo regna-
verit В || 13 lituosj litus || primitusj prius В || (per classes) ex В suppleri
14 ab electione militum В || 15 iuuenales || 15 s. cxtunderej esconderé || 17 alli-
gorice G alligoricos В Ц 18 et faceré finem carminis S fine carminis B.

1 Iuppiter nutritus in Creta est fere paria SB || 3 Dictaeus — a monte

Dictaeo ximilia В || 9 Mire — 10 ruri fere paria В ¡| 11 non aureus — 12 regnabat
fere paria В || 13 tubas similia В || primitus — 14 dicta est fere paria В
15 Iuvenalis — 1(5 fabri S \\ 17 Allegorice — 19 translatio fere paria S, similia В.

12 HesiodusJ Cf. Opp. et DJ. v. 109s. fl 15 IuvenalisJ XV, 1GS.

 PROBI QVI DICITVR
IN VERGILII

BVCOLICA ET GEÓRGICA

COMMENTARIVS.

Sorvil comm. Vol. III. Vase, li. '¿I

 PROBI QVI DICITVR COMMENTARIVS
IN VERG. BVCOLIC.Y ET GEÓRGICA.
P. Vergilius Maro natus Idibus Octobris Crasso et Pompeio
consulibus matre Magia Polla, patre Vergilio rustico vico Andico,
qui abest a Mantua milia passuum XXX, tenui facúltate nutritus. б
Sed cum iam summis eloquentiae doctoribus vacaret, in belli civilis
témpora incidit, quod Augustus adversus Antonium gessit, primum-
que bellum veteranis post Mutinense, postea restituais beneficio
Alpheni Vari, Asinii Pollionis et Cornelii Galli, quibus in Bucolicis
adulatur: deinde per gratiam Maecenatis in amicitiam Caesaris to
ductus est. Vixit pluribus annis liberali in otio, secutus Epicuri
sectam, insigni concordia et familiaritate usus ' Quintili Tuccae et
Vari. Scripsit Bucólica annos natus VIII et XX, Theocritum
secutus, Geórgica Hesiodum et Varronem. Aeneida ingressus bello
Cantábrico, hanc quoque ingenti industria ab Augusto usque ad 15
sestertium centies bonestatus est. Decessit in Calabria annum
agens quinquagesimum et primum heredibus Augusto et Maecenate
cum Proculo minore fratre. In eius sepulcro, quod est in via
Puteolana, hoc legitur epigramma:
Mantua me genuit, Calabri rapuere, tenet nunc 20
Parthenope: cecini pascua rura duces.
V = Cod. Valicanus nr. 2930 s. XV.
P — Cod. Parisinus nr. 8209 s. XV.
M = Cod. Monucensis Lat. nr. 755 s. XV. ,
E = Egnatii ed. princ. a. 1507 Venetiis inpressa.
1 a. m. val. PROBi V Valerii Probi in Buccolica et Geórgica Vergilii cora-
mentariolum V Valerii Probi super BuÄm et georgic Vergilii Commontariolum M
рвот vETvsTissiMi grammatici ra BvcoLicA comhentarii E || 3 eidibus V Ц oetobris
MP octobr. V Octobribu8 Keilius || 4 consa : M conüí P fl Mahia P || 5 mil : M
mil. P || pas. P || faccultate P (haec et similia iam omittentur) || 7 s. primumque
post Mutinense bellum ueteranis E primumque post Mutinense bellum veteranis
agri eius distributi sunt, postea Keilius; malim: primumque post Mutinense bellum
veteranis eius, ager distributus, postea || 9 albeni V || 10 mecenatis P (sic semper) '
11 ocio P || 12 quintilii tucce M || 13 buccolica MP || octo et uiginti M octo
et XX P || 14 eneida M || 15 hanc scripsi hac MP hoc V De lacuna, quam
post Cantábrico statuit, Keilius ad Bonati vitam Verg. provocat; cf. Schol. Bern,
p. 737 ed. nostrae || 16 sextertium M sextètium P || añ P || 17 Lm P || aug: M ']
mecenate M || 18 In eius Keilius cuius VMP, quod procul dubio in verborum
in eius locum successif quoius E || sepulchro MP \\ 21 Partenope P || pascua
rura duces MPE, Don. vita Verg. (Schol. Bern. p. 7.Î.S ed. п.), Cynthius Cene-
tensis ed. Maius (script, class. VII p. 323) pascua poma phruges V.
21*
 324 PROBI QVI DICITYR COMM.

Aeneis servata ab Augusto, cjuamvis ipse testamento damnât,

ne quid eorum, quae non edidisset, extaret, quod et Servius Varus
hoc testatur epigrammate:
Iusserat haec rapidis aboleri carmina flammis
5 Vergilius, Phrygium quae cecinere ducem.
Tueca vetat Variusque; simul tu, maxime Caesar:
Non tibi, sed Latiae consulis historiae.
Bucolicorum omnis origo triplex fertur: primum a Lacedae-
moniis. Nam cum Xerxes Graeciam adfeetaret et terribilis esset,
10 relictis civitatibus onmes Graecae in deserta loca refugerunt: post,
cum apud Marathonein victus recessisset, Lacedaemoniis reversis
Peloponnesum religiosior fuit cura Dianae Caryatidis colendae.
Nam forte ipso die reverterunt in patriam suam victores, quo fieri
sacra eidem Deac competebat. Sed quoniam praesentia virginum
15 deesset, quae ea celebrare consueverant, ne sacrificium intermitte-
retur, pastores ex vicinis agris contraxerunt et per eos sacra ex-
pedierunt adhibitis carminibus etiam rusticis. Ritum autem sacro-
rum bueolicon appellarunt, non quoniam soli boum pastores ibi
fuerint, sed quoniam boves pécora praestarent magnitudine. Hoc
20 idem carmen et astrabicon dictum est ex forma, qua advecti fuerant,
qui illa cantatui'i erant. Sunt autem astraba véhicula dicta яиди
то цц бхдефгб&си: quo titulo et Plautus fabulam inscripsit, in qua
mulleres in eiusmodi vehiculis inducit. Altera causa ad Siculos
pertinet. Ante Gelonis tyrannidem Syracusis lue pécora interibant:

1 damnaverit coni. Keilius cavisset E Fort, damnasset cavens || 2 quae]

quod V J et от. MP || Seruios Varos V Sulpicium Carthagmiensem eorum
versuum auctorem (licit Donat. vita Verg. p. 738 ed. n. || 4 flamis P || 5 phres-
guni V qprigium M || G Varicusq (sed ic extinctum esse videtur) M uarusque VP
Keilius || simul, tu maxime Caesar interpunxere Keilius et Beiflersch. || 6 s. Caesar
non tibi interp. Keilius || 7 Non sinis et Latiae Don. Apud Don. hi insuper secuntur
versus : Infelix gemino cecidit prope Pergamon igni Et paene est alio Troia
sepulta rogo. Ipsius Sulpicii Carthaginiensis hoc legitur in anthol. Lat. ed. R.
nr. 053 (II p. 106) carmen: Carmina Vergilius Phrygium prodentia Martern
Secum fatali iusserat igne mori. TuccfP negat, Varius prohibet, superaddite
Caesar, Nomen in Aeneae non sinis esse nefas. О quam paene iterum gemi-
nasti funere funus, Troia, bis interitus causa futura tui. |] 8 buceo licorum MP
8 s. Lacedemoniis MP \\ 9 xerses P || Graecias M Grecias P || affectaret MP J
10 omnes Graeciae (Greciç P) in deserta loca VMP omnis Graeciae gene in
deserta loca E omnes in deserta loca Graeciae Keilius. Fort, omnes virgines
in deserta loca || 11 lacedemoniis MP || 12 in ■ Peloponnesum -J? et Keilius
Peloponuessum MP || 15 consueuerat P || 18 buccolicon MP || pastores boum P
19 fuerint M et editores fuerunt VPE || 21 astraba VMPE astrabae Keilius ||
uehicula et dicta, et del. M | 21 s. nuoai го atotcpev&ui, in marg. жаден
то ¡in ozHptvo&ai quia non torquentur hue illuc V jraçcsi ur¡ atçf<ptv9ài
suprascr. m. ead.: quia non torquentur hue illuc P itaçù — titulo от. M,
sed lacuna interiecta \\ 23 uehiculi V || 24 GelonisJ Diomcd. Gramm. ¡Ait. ed. Keil.
I p. 48(i, 27: Antequam Hiero rex Syracnsas expugnaret || siracusis M || interime-
bant 1*.
 IN VERG. BVC. ET GEOEG. 325

quibus refovendis votum fecerunt eiusque voti compotes templum

Dianae instituerunt, quam Lyaeam vocaverunt propter quod malis
essent absoluti. Ad eius dedicationem plurimi pastores confluxerunt
cum utribus vino plenis et panibus figuras ferarum vel pecorum
referentibus iique instituerunt, ut ii; qui convenerant, laudes Deae 5
dicerent certato, qui eas rectius prosequeretur, contenderent autem
in ea forma ornati, ut cornua fronti adiuncta taenia obligarent
cum utre et retículo, quo panificia haberent, et, quicumque vicisset,
praemium haberet, quod is, qui victus erat, contulisset: permissum-
que, ut inde exirent et, quibus cantaverant, iisdem illis fausta omi- 10
narentur. [Quod genus religionis hodie conversum est in quaestum.
Iidem sunt enim, qui bucolistae nominantur.] Tertia opinio ad
eosdem Siculos pertinet, sed ex alia ratione. Nam Orestes post
parricidium furens responso didicit, quod • deponeret furorem ita
demum, si reperta sorore Iphigenia * ablueretur [fluvio, quod septem 15
fluminibus confunderetur]. Diu vexatus cum a Taurice Iphigeniam
repetisset, venit ad fines Rheginorum ibique invento ilumine elutus
traiecit in Sicilian! et iuxta Syracusas somnio admonitus simulacrum
Deae, quod secuiu dp Taurice advexerat, templo pósito consecravit,
quam appellavit b'acelitim, (sive) * sive quod fasce lignorum tectum 20
de Taurice simulacrum extulisset. Eius Deae nomen brevi adpro-
batum propter quod plurima pécora muneri quisque conferebat.
Quae cum incrementassent, non defuerunt, qui gratuitam custo-
2 Lyaeam editores, ef.Diomed. 1. 1.: Lyaeam cognominaverunt quasi solutri-
cem malorum. Lyaeam E Lymacam VP lymacham ЛГЦЗ cuius P J pastores
от. F J 5 eique MP || instituerunt E instituèrent codd. | 6 prosequeretù P ]
7 Fortasse leg. in earn formam coni. Keilius || iuncta- fronti P || tenia M || alli-
garent P || 8 s. haberent cunque (cumque MP) et qui uicisset praemium (pre
mium P) haberet quod codd. haberent et qui vicisset praemium haberet quod-
cunque Keilius haberent cum claua et qui uicisset praemium haberet quod E,
cf. Diomed. 1. 1. et iieçl тГ/s tiçéatcûg x&v t3ov%o3.iKuv В p. 5 Theoer. cd. Eritzschc
a. Ifi70: "AiSsiv Se <paotv aitovç ûqtov i^r¡Qzr]fiívovs &t¡q{<ov iv tavteo rvitovg
ixovza nal nr¡cav navanCQuíag áváitlecov ка1 oïvov iv alyeía ¿exoj enovSr¡v
véfiovras toîs vnavTwot, atetpuvôv re niQiKíía9ui nul negara îXa<pœv HQovieCa&ai
xai petà ¡¡¡«caff fxsiv ^ayoaßolov xov 8t vwrjCavra Xafißuvsiv zov tob vîviy.ï]-
liívov &QTOV. Il 10 certaverant ed itores || iisdemj eisdem P eisque M || 11 — 12 Quod
— nominantur E, от. codd., cf. Diomed. 1. 1. || 13 horestes M || 14 paricidium Ml' |j
disponeret M || 15 Ante ablueretur lacunae Signum posui Iphigenia ablueretur.
Diu codd. Iphigenia ablueretur fluuio quod Septem fluminibus confunderetur.
Diu E || 16 cum ас (ac del.) .a taurice M cum Tauricae V Keilius || 17 repe-
tissetj reperisset VE Keilius || fluuio M fl 18 simulachrum MP || 1У deae pro
quod, pro del. M || thaurice M Táurica Keilius || -20 Sacelitim, corr. Facelitim,
in marg. Facelitim in antiquo V Fascelitim E Fortasse Facelitim sive Faceli-
nam quod coni. Keilius provocans ad Gynth. Geriet, p. 371: templum illi erexit
cum titulo Dianae l'hascelitis sive Phascelinae quia simulacrum eius avoctum
fuerat in fasce, ut alii volunt a face Ц (sive) addidi et ante sive quod lacunam
statui; пит duplicem ywminis etymologiam olim propositam fuisse, quarum altera
a 'face' petita haplographiae vitio periit, verisimilius videtur || 21 de Taurice codd.
et E de Taurica Keilius || simulachrum MP || 21 s. approbatum MP.
 32B PROBI QVI DICITVR COMM.

diendis operain adhiberent, contenti taniquam mercede fructu casei

vel lactis. Huius autem fluminis, apud quod purgatus est Orestes,
Varro meminit Humanarum XI sic: Iuxta Rhegium fluvii sunt
continui septem: Latapadon, Micotes, Eugiton, Stracteos,
5 Polie, Molee, Argeades. In his matris nece purgatus dici-
tur Orestes ibique ahenum eius diu fuisse ensem et ab eo
aedificatum Apollinis templum, e cuius luco Rheginos,
cum Delphos proficiscerentur, re divina facta lauream
decerpere solitos, quam ferrent secum. Item Cato Origi-
10 num III: Thesunti Tauriani vocantur de fluvio, qui propter
fluit. Id oppidum Aurunci primo possederunt, inde Achaei
Troia domum redeuntes. In eorum agro fluvii sunt sex,
septimus finem Rheginum atque Taurinum dispescit:
fluvii nomen est Pecoli. Eo Orestem cum Iphigenia atque
15 Pylade dicunt maternam песет expiatum venisse et non
longinqua memoria est, cum in arbore ensem viderint,
quem Orestes abiens reliquisse dicitur. Facelitis autem
Dianae Lucilius quoque in tertio satirarum meminit sic:
Et saepe quod ante
20 Optasti, fréta Messanae, Rhegina videbis
Moenia, turn Liparas, Facelinae templa Dianae.
Carmen bucolicum legem habere videtur, uti versus eius quartus
pes partem orationis finiat, quod Theocritus custodivit. Nam Ver-
gilius in primo versu attendit, sequentis protinus aliam formam
25 fecit. Bucólica Theocritus facilius videtur fecisse, quoniam Graecis
1 tanquam P || merendé Keilius mercedem codd. et S | 2 horestes M
3 XII X ed. Bip. И 4 lathapadon M || Micodea P Micodes, suprascr. Micos V [
5 Molee от. P | ArgeadesJ Argendes VE |] a matris Varr. éd. Bip. || 6 horestes M
aeneum M | ahenum eius от. Varr. éd. Bip. || etl ut V | 7 e от. V et Varr. ed.
Bip. | luco Sehneidewinus (Diana Phacelitis et Orestes p- 18) loco codd. et E et
Varr. ed. Bip. | 8 proficisceretur MP || 9 ferret ferrent, priore del. P II 10 tertio M
Thesunti MP Duebnerus Theseunti V Rhegini E \ thauriani M Taurocini E j
quij q P || 11 possiderunt VMP | achei MP | 12 eorumj difficile lectu in M
13 reginum P || dispestit P dispertit VE | 14 Pecoli. Eo Duebnerus Pecolieo
codd. Paccolico E Phacelini liermannus opp.II p. 73 Phacelino Bergkius ephem.
antiq. 1845 p. 127 conl. Vib. Seq. p. 10. An Polie? cf. supra l. 5 H 15 dicunt
от. M | etj ut К || 16 viderunt Keïlius | 17 Fascelitis, in marg. Facelitis et
post faceline in antiquo códice fuit. S. V || 18 diane M || -8- satyrarum MP
20 optastij optati sive optaté M | messanâ MP messanam, in marg. messanae V
Regina, corr. Regina т. I P regina M reginam, corr. regina V Q 21 Menia P
lyparas M \\ «pacelinae M fascelinae V || 22 buccolicum MP (sic semper P) j
24 sequen P sequentem VME \\ alia forma E || 25 facit P Ц buccolicha M
Grecis P graecus E Keilius.
3 VarroJ Cf. éd. Bip. I p. 206 s. (Latopodonar, Mygodes, Eugyon, Stacteres,
Polme, Meleissa, Argeades) et Krahneri de Varronis antiquitatum Berum Hu
manarum et Divinarum libris comm. p. 1 7 s. | 9 CatoJ Cf. Wagener. M. Porcii
(Monis Originum fragm. p. 44 \\ 18 LuçiliusJ Cf. Lucil. sot. rel. ed. L. Mueller, p. 11.
 IN VERG. BVG ET GEuRG. 327

sermo sic Videtur divisus, ut Doris dialectos, qua ille scripsit,

rustica habeatur. Opportunum fuit ergo ei, qui pastores iuferebat,
ca lingua disputasse. Vergilio tanto factum opus mains, quanto
una lingua loquens sensus rústicos aptare elaboravit sine repre-
hensione sermonis. Sunt quaedam propria, heroico carmini sublimia, б
sed in bucólico humilia, quae apte divisisse Vergilius notatus est.
Nam cum Aeneas gratias Didoni ageret eiusque se, quamdiu
natura rerum stetisset, memoriam habiturum confiteretur, sic ait
<A. I, 607 s.>:
In fréta dum fluvii current, dum montibus umbrae 10
Lustrabunt, convexa polus dum sidera pascet.
Sic et Tityrus, cum beneficiis Augusti gratias ageret, rerum naturae
perpetuitateui congruentibus sensibus tractavit sic <E. I, 60s.>:
Ante leves ergo pascentur in aetbere cervi
Et fréta destituent nudos in litore pieces. 15
In hoc etiam carmine quosdam versus posuit, qui possint
lieroico carmini aptari, ut sunt <E. II, 45— 48)>:
Hue ades, o formóse puer: tibi lilia plenis
Ecce ferunt Nymphae calathis, tibi candida Nais
Pallentes violas et summa papavera carpens, 20
Narcissum et florem iungit bene olentis anethi
et quouiam intellegebat, sublimius se dixissc, novissimum versum
attenuavit, quo rustico sensu carmen aptius fecit. Vergilius autem,
ut Bucólica scriberet, causam eiusmodi habuit. M. Antonius Octaviam
sororem Augusti habebat uxorem et provinciam sortitus est Aegyp- 25
tum. Ubi cum Cleopatram adamasset et uxorem duxisset repudio
Octaviae dato et speraret de imperio Alexandriae constituendo, hostis
publicus appellatus est. Quem persecuturus Augustus exercitus'in
orientem ducebat eumque bello superávit apud Actiacum Apollinem.
Italiae ergo civitatibus diversas partes sequentibus Cremonenses et 30
Mantuani neutri sunt auxiliati: sed hoc Augustus indignatus vete-
ranis, quorum operam in bello habuerat, agros Cremonensium dividi
iussit et, si non suífecissent, Mantuanos adiungi. Unde factum, uti

1 sic] hic M || dialectics VE Keilius || quaj quam VMP || 2 habcantur VP

oporhmum MP || inserebat P \\ 3 djputasse P \\ 4 elaporauit, corr. elab- m. I P ||
6 buecolico M buecolica P || uerg: M || 7 ageret didoni M || 8 sic ait postea
add. т. I in lineae fine P || 11 sydera P || 12 naturam M Ц 13 sic postea add.
т. 1 in lineae fine P || 14 ethere P aequore V Keilhis \\ 15 littore P || 16 pos-
eent PVE Keilius || 17 aptari -heroico carmini M || 19 naya M || 21 anheti P
anhetÍ8, corr. anheti M || 22 intelligebat, sic semper P || 2.'S senaui VE Keilius ¡|
24 buccolica MP Ц 25 Aug. P || 25 s. Egyptum P || 26 s. duxisset de imperio
alexandriae constituendo repudio, verbis de imp. alex. const, inductis M ¡
28 persecutns V || 30 diversas E aduersas codd.
 328 PROBI QVI DIC1TVR COMM.

Vergilius quoque agros amitteret, quos sexaginta veteraui acciperent.

Sed insinuates Augusto per Cornelium Galium, condiscipulum suum,
promeruit, ut agros suos reciperet, et eo facto concitaverat in se
veteranos adeo, ut a Milieno Torone primipilari paene sit interfectus,
5 nisi fugisset, ut contestatur ipse, cum ait <E. IX, 14ss.>:
Quod nisi me quacumque novas componere lites
Ante sinistra cava monuisset ab ilice cornix,
Nee tuus hie Moeris nee viveret ipse Menalcas.
Gratias ergo agens Augusto, quod recepisset agros, Bucólica scripsit.
to Sed non eodeni ordine edidit, quo scripsit. Est enim écloga, qua
ereptos sibi agros queritur, sic inchoans <E. IX, 1>: Quo te, Moeri,
pedes? An quo via ducit in urbem? et ea posita est in paen-
ultimo. At prius fuit queri damnum, deinde testari beneficium.
Ergo praeponi illa écloga debuerat et sic haee substituí, qua gratias
15 agit. Sed Vergilii consilium hoc fuit: ne offenderet imperatorem,
cuius saeculo librum legendum praebebat, maluit instare testimonio.
Nam ipsa écloga, quae de damno refert, nee in ultimo posita est,
ne vel sic insigniter legeretur. Plerumque enim, quae in medio
ponuntur, inter prima (et ultima) delitescunt. — Qua pronuhtiatione
20 quaeque écloga legi debeat, sic ordinabitur, quoniam in ipsis, quae
cantanda putat, carminis facit mentionem; si non putat, huius
ouinino nominis non meminit. Adeo secunda écloga cantanda erat:
ait in principio <E. II, 6>: O crudelis Alexi, nihil mea carmina
curas? Sed in tertia, usque quo cantanda non fuit, praetermisit;
25 at ubi cantandum erat <E. Ill, 60 s.> :
Ab love principium, Musae: Iovis omnia plena,
I lie colit terras, illi mea carmina curae.
Et' in reliquis eclogis hoc idem licet animadvertere. Nam Geórgica
quomodo pronuntiarentur, statim ostendit dicendo <G. I, 5>: H in с
30 canere incipiam. Item Aeneida quoniam plásmate legi volebat,
ait (k. I, 1>: Arma virumque cano. — Tityri et Meliboei per
sonas de Theocrito sumpsit, sed tarnen ratio haec nominum [est];

1 ammitteret M || ueterani amitteret acciperent, amitteret del. M [| 3 suos

от. M H 4 Mileno V || pene P || 5 nisit P || testatur P || 6 quacüque M P qua-
cunque E quascunque V || 7 mouisset V || illice M ¡| 8 Meris P Щ uineeret V
9 buccolica MP || 10 égloga MP | 11 meri M Meri (m. I) P || 12 s. in penúltimo
codd. || 13 AtJ Et P || 14 preponi P || égloga MP ¡16 seculo M || 17 égloga MP
de от. V II est от. P || 18 in medioj in ultimo V || 19 et ultima add. Keilius,
от. codd. et JE || 20 égloga MP || si quae editores, fortasse in illis quae Keilius
•il mensionem, corr. mentionem m. I P || 22 AdeoJ ideo quia E || égloga MP \
23 aitj ut 1', fortasse ait enim Keilius \\ 24 in tertia E in tertio codd. Ц preter-
misit P || 26 lovisj loue V || 28 eglogis MP || 31 Melibei P || 32 [est] от. MP
habent VE.
 IN VEßG. BVC. II, 23 s. 329

nam liircus Libyca lingua tityrus appellatur; Meliboeus cura boum

diligens: congruentia ergo pastoribus nomina. Et totus liber per
allegoriam intellegitur. Facit enim se esse Tityrum et Meliboeum
Cornelium Galium, qui admiretur, quod Vergilius solus agros reti-
nuerit. Nee mirandum, quod infra senem se dicit, cum certum sit, 5
cum, ut Asconius Pedianus dicit, XXVIII annos natum Bucólica
edidisse. Nam eadem licentia (se) senem dixit, cum sit iuvenis,
qua pastorem facit, cum sit urbanus, aut Tityrum nominat, cum
sit Vergilius.
Omne carmen in tres characteres dividitur: dramaticon, in quo 10
personae tantummodo loquuntur; diegematicon, in quo solus poeta;
micton, ubi promiscué et poeta et persona. Omnium specierum
éclogas in Bucolicis posuit. Dramatici erit prima <E. I, 1>: Tityre,
tu patulae; diegematici erit <E. IV, 1>: Sicelides Musae, paulo
maiora canamus, mixti <E. VI, 1>: Prima Syracusio dignata 15
est ludere versu.
Ed. II, 23s. CANTO, QVAE SOLITVS, SI QVANDO AKMENTA
VOCAUAT, AMPHiON DiiíCAEVS. Amphionem et Zethum Euripides
et apud nos Pacuvius Iovis ex Antiopa Nyctei ait natos * can
tando potuisse armenta vocare testantur Thebae, quas Apollonius 20
in Argonautis a fratribus ante dictis muro esse clausas ait, sed
Zethus humeris saxa contulit operi, Ampliion cantu evocavit, si
quidem sensus animalium facilius, quam saxa vincuntur. Phanocles
et Alexander lvram a Mercurio muneri datam dicunt, quod primus
f Euianaram liberavit. Dircaeum dixit, quod Thebanus a fonte Dirce. 25
1 nam hircus — appellatur, Meliboeus coni. Keilius hircus — appellatur,
nam Meliboeus codd. || hyreus P || lingua libyca M \\ melibeus MP || cura]
An leg. curam? | 3 intelligitur MP || esse от. V || melibeum M Melibçum P |
4 CorneliumJ Cor. P || 5 dicat (corr. m. I dixit) cum sit Iuuenis (cum sit Iuuenis
del. m. I) cum certum sit P || 6 utj tamen V\\ xxxvhi V || buccolica MP \\
7 (se) addidi || senem от. M | 8 pactorem, corr. pastorem m. I P | tytirum M \\
10 caracteres MP | dragmaticon 31 \\ 11 loquntur Ы || dihegematicon MP \\
13 églogas MP || buccolicis MP || erat M || 14 diegematici M dihegematici P '
erat M II sicilides MP \\ 15 syracosio M \\ 18 dirceus MP \\ ZethumJ Thetum V ||
19 et anthiopae nictaei (nictati?) M ex Anthiopa Nictei P\\ 19 s. natos. Can
tando codd., lacunam statui natos. Amphionem autem cantando coni. Keilius ]\
20 potuissej potius se VMP || 22 humerisj muneris V || cantu evocavitj An
ley. cantu armenta convocavit? || 23 Phanocles Schneidewinus Phanodicus
1/uebnerus Panocus codd. Pannyasis E | 24 alexñ M || dicuntj dicit P \\
25 Euianaram V Eianarâ M Eyianaram dicit (del. dicit m. I) P Cynaram К
ei агат consecravit coni. Keilius ei aram dedicaverit vel ei in ara libaverit t
Meinekius anal. Alex. p. 2i>l coni. Paus. Boeot. V, 4 exta ei in ara libaverit
Schneidewinus || dirceum M Dyrceum P || dixit] dicit VE || thebanum P
Dyrce P.
18 Eurípides] Cf.Trag.Gracc.fragm.rec.A.Nauck.ed.IIp.410. Ц 19 Pacuvius]
Cf. Luc. Muclleri de Pacuvii fabulis disp. p. 17 || 20 Apollonius] Cf. Arg. I, 735 ss.
 830 PEOBI QVl DICITVR COMM.

24. ЛСТЛЕО ABACÍNTHO a monte ашоепо Thebano, quem Actaeo

dixit non Atticum, sed quod ibi Aetaeon a canibus sit laceratus.
48. Narcissus fios, f Euzimades refert, a Narcisso Amarynthi,
qui fuit Eretrieus ex insula Euboea. Interemptus enim ab ■(• Euppo;
5 ex cruore flores, qui nomen eius aeeepenmt, procreati. A pictore
Narcissi floribus Erinyas, idest Furias, primas esse coronatas aiunt.
61. pallas QVAS CONUIDIT ARCES. Ab liastae quassatione
dicta, id est a vibratione, quod sit bellicosa. IJáMaiv enim quatere
vocant Graeci. Haec primum aedificiorum usum invenisse dicitur.
10 III, 40. CONON Samius mathematicus. Sed quamvis plures
fuerint matliematici, eleganter erranteni rusticum induxit diceutem
<E. Ill, 40>: Quis fuit alter? 'Altei-' enim accipitur unus ex
duobus. In alio sic: Conon mathematicus, Aegyptius natione,
Ptolemaeo adsiduus, libros de astrologia VII reliquit.
15 Alterum post Cononem quem dicat, incertum est, sed suspicantur
Archimedem, quoniam Cononis discipulus; quidam Eudoxum Cnidium,
qui de astrologia disputaverit; quidam Aratum, in quem videtur
fides nutare, quoniam Prognostica fecerit; quidam Hesiodum, quod
dixerit ita: Пкгцаоау 'AtkayEvécov inirsííofisváaiv, quod et bic:
20 <E. Ill, 42>: Tempora quae messor, quae curvus arator
haberet.
62. ET me PHOEBVS. Apollo, idest sol, sine quo fruges neque

1 acteo MP || Aracintho P ¡ ameno MP || Actaeo V Actco P atheo M

Actaeum E Actaeum dixit, non Atticum Keilius || 2 acteon MP || 3 Euziniads M
Eu zimarls V Euriniades 1' Acusilaus E Euanthes Schneidewinus Asclepiades
C. F. Hermannus apud Schneiden, ut Simonides coni. Keilius \\ Amaryntlii Muellerus
fragm. vet. hist. Grace, p. 102 amarinti M Amaranthi VEP || 4 Eretrieua
Schneidewinus Eretriensis Muellerus erethrieus M Erictheus VP Erechtheis E,
cf. Strabo IX p. 404, Steph. Буг. s. v. 'A¡iáqvv9og || Euboea E eubeia M {teste
Thilone; euboia teste Mommseno) Eubgia P Euboeia V || EuppoJ Epope E
Epopeo Schneidewinus; fortasse Ellope Keilius conl. Strab. X p. H5 | 5 ex
cruore eius E || acegperunt P || procreavit Keilius || 6 erynias MP [[ aiunt
от. MP | Ab Istro Narcissi — coronatas narratur ihwbnerus conl. Joh. Natal,
de coron, p. 1014, schol. Oed. Col. 683 ; fortasse a pectore, quod est in apographo
Berolinemi (a pictore Duebn.), erat in Bobiensi, quod ortum fuerit e scriptura
quidam a pectore ad v. e cruore adscripta- Keilius \\ 8 а от. VE Keilius
9 Greci P || aedificiorum usumj edificia, otn. usum M Ц 10 e. plures fuerint |
pluerint 3[\\ U fuerunt V || 13 egvptius MP || 14 Ptholomeo P | assiduus MP
ad sidotis E fl septem MP || 15 dicit V \\ 16 Gnidium M [| 17 disputauit V ;
arathum M || 18 mutare, corr. nutare M || 18 s. quod dixerit itaj quod dixerat
ita V qui ita dixerit P || 19 nirjiádcov — ènireHofievâcav ex E dédit Keilius;
lacuna in VM, in P duorum versuum || àzXuytvàaiv E || et hic E ut hic Ml'
• ut hinc V || 20 messes VM messes, corr. messor m. II P \\ cnrvnsj cuuus, corr.
cùuus (cù pro cur semper in P positum) P || 22 phebus M Phebus P.

13 Conon mathematicusj Cf. Schol. Bern. p. 76$ ed. n : Conon Samius genere
mathematicus stellarum peritissimus magistcr Tel, ut quidam, Afexandrinns,
qui cum Ptolomaeo fuit. || 1У HesiodumJ Op. v. 383.
 IN VERG. BVC. II, 24-VI, 31. 331

oriantur neque rnaturentur. Laurum ei gratam accipere debemus,

quod Daphnen, ut vult Parthenius in volumine, quod ei de amantibus
compositum est, Amyclae filiam dilexit, quam, ne per vim stupraret,
Iuppiter in arborem laurum convertit.
106. INSCRIPTI nomina REGVM. Hyacinthus. Hyacinthus ab 5
Apolline adamatus propter nimiam pulchritudinem et ab ipso per
ignorantiam occisus disco conversus est in florem, qui in se litteras
habet A. I. A., ut sit vox plorantis. Quidam ex Aiacis- sanguine.
IV, 4. CVMAEi CARMIN1S. Vel a Sibylla, quod Cumana et post
quattuor saecula novam generationeni futuram cecinit, vel cvmaki ю
CARMINIS: Hesiodi, a patre Dip, qui Cumaeus fuit. Hesiodus autern
libris suis quattuór saeculorum facit mentionem.
34. TiPHYS gubernator navis Argus. Argo autem a celeritate
dicta est, ut Homerus, qui xvvag àçyovg, idest canes céleres dixit.
Inde 'arguti', qui multum ac celeriter loquuntur, ut <G. I, 377>: 15
arguta hirundo.
58. pan ETIAM. Pan Mercurii et Penelopae filius fistulam
carmeuque composuit. Simplici significatione eadem consectatur,
ut ibi <G. IV, 341 s.>:
Oceanitides ambae, 20
Ambae auro, pictis incinctae pellibus ambae.
Nunc casuum et generum permutationej ut <A. I, 448 s.>:
Aerea cui gradibus surgebant limina nixaeque
Aere trabes, foribus cardo stridebat ahenis.
Item <A. ÍV, 138 s.>: 25
Cui pharebra ex auro, crines nodantur in aurum,
Aurea purpuream subnectit fibula vestem,
ne sit mirum, hie quoque iterationem a poeta frequentatam.
VI, 31. Hactenus breviter. Nunc, ut omnis quaestio tractetur,
quaeritur, an poeta quattuor solis et his an omnibus principia зо
1 grata M Ц 2 daphnë M || in от. P J quod ei Keilius quod et codd. et E
An quod et de amantibus? ¡| 3 AmyclaeJ amyclesi PE amiclesi M Any-
clesi V 'ApvKla d-vyarcog Partben. XV p. 318 ed. Mtin. \\ quam nej quanquam
nee V || 4 arborem от. V || 5 s. regum hiacinthus (hiacynthus M) ab Apolline
MP U 8 ata- MP || 9 Cymaei V Cymei P .Cymei M \\ 10 quatuor JP (| nouam
generationem MP lacuna in V naUyytvcelav E Keilius || Cymaei V Cymçi P
cymei M || 11 Cymaeus V eymeus MP || 12 in libris Keilius || quatuor P j|
13 tiphis MP || 14 xvvag ¿pyoiisj lacuna in M Kvvaa uo\>oro P Kovag acvovg V |i
15 locuntur M || 17 peñelopae M Pennelope P || 21 Ambae auro — ambae от. V
23 nexaeque MP \ 27 purpureum V |f 28 nej nee MP || 29 in marg. m. I
VI Égloga P fl questio P || 30 queritur M || an poeta E a poeta codd. || qua
tuor P || Ante et his fort, elementis excidit, cf. p. 332 I. 26. \\ an ME añ V
am, corr. an m. I P.
2 PartheniusJ Erot. XV. \\ 11 Hesiodusl Op. v. 709—160. i 14 HomerusJ
II. I, 50.
 332 PKOBI QVI DICITVll COMM.

rerum convenire confirinet, tunc deinde, an revolutis super eadem

re sensibus paria percurrat, an vero diversa confundat. Ut igitur
sensum plenius intellegamus, hoc, quod est ab eo versu <(E. VI, 31s.}:
Namque canebat, uti magnum per inane coacta Semina,
5 proprium in Vergilio est, ut nihil magnum sua auctoritate con-
firmet, sed aut a Musis acceptum dicat aut admirabile famae tri-
buat. Hoc quidam diffidentiae dicunt: nam si confirmet, inquiunt,
opiniones hominum ad credendum facilius inducat. Sed poeta fortius
probat, cum suae opinioni etiam famam consentiré pronuntiat, ut
io est illud <A. I, 15>:
Quam Iuno fertur terris magis omnibus unam
et illud <A. Ill, 578 s.>:
Fama est Enceladi semiustum fulmine corpus
Urgeri mole hac
15 et illud <A. VI, 14):
Daedalus, ut fama est, fugiens Minoia regna
et illud <A. VII, 765>:
Namque ferunt fainaHippol ytum, postquam arte novercae
et illud <E. VI, 74-76):
20 Quid loquar aut Scyllam Nisi, quam fama secuta est,
Candida succinctam latrantibus inguina monstris
■ Dulichias vexasse rates.
Quae nisi famae auctoritas fulciat, fabulosa videantur et inania.
Hic autem fama Sileni aeque Dei auctoritate, quae canit, confirmât.
26 Oiunein igitur hanc rerum naturae formam tenui primum et inani
mole dispersam refert in quattuor elementa concretam et ex his
omnia esse postea effigiata, (ut) Stoici tradunt Zenon Citieus et
Chrysippus Solaeus, Cleanthes et Assius, qui principem habuerunt
Empedoclem Agrigentinum, qui de his ita scribit:
30 ТЕвбиса dr¡ jzávtav çiÇapaxa. tcqcotov ¿a6iv
Zevg àçyijg "Hcr¡ te cpecießiog r¡d' AldavEvg
Nrjtitig #' r¡ ôaxQvoig ye nixçoig va>fiä ßcotsiov yévog
2 vero I non P J 3 intelligamus MP || 4 Nanque P || 5 uirgilio M An leg.
proprium Vergilio? || autoritate' P,\\ 6 acceptum E conceptum codd. fl 8 homi
nis V || 10 illud est P || 13 Fama est — 17 et illud om. M || 13 Enciladi P
semustu V || 15 et E aut VP \\ 16 Dedalus P || 17 et illud - 18 novercae от. У I
18 Nanque P || hyppolitum MP || 20 famam V || 24 Syleni P || 26 quatuor jp| etj
ut M || 27 postea om. P \\ (ut) addidi Ita Stoici coni. Keilius et Thilo Л Cytieus M
Crieus V || 28 Crisippus VP Speusippus E || soleus M Soloeue VÏ'E || et
Cleanthes Keilius et Oleantes E Cleanthes (puncto anteposito) M Oleantes VP
et Assius scripsi Assius Keilius Thasius УМЕ Tasius P || 30 zioauça — p 333, 3
Zi)va om. MPV, lacuna relicta trium linearum M sex et sem. linearum I'
Graeca Keilius ex E dédit.
29 EmpedoclemJ Cf. Empedoclis fragin. ed. Sturz v. 2§ ss. et p. 04Э.
 IN VERG. ВVC. VI, 31. 333

ut accipiamus Zevg ¿çy^g ignem, qui sit Çéav et candens, quod

ignis est proprium, de quo Euripides: àoug tov vipov tóvS" an.si.Qov
íd&tQu xul tov nsQié%ovtu vyoàv uyxúkaig töv vópi^e Zr¡va, et
Ennius:
Aspice hoc sublime candens, quem vocant omnes Iovem. б
Адуцд autem idest Хиржоод vel xuyyg. Nam et Homerus xul xvvug
âçyovg, et Argus undique lucens et videns. Hoc idem Vergüius
executus ait <E. VI, 33>: Et liquidi simul ignis, purum demon-
strans, non liquentem, et <A. VI, 202>: Liquidum super aethera
lapsae, aeque purum; item <A. VIII, 402): Quod fieri ferro liqui- io
dove potest electro, puri coloris. Ubi autem ait <G. IV, 1G4)>:
Liquido distendunt nectare celias, nee [enim] 'liquido' pro
fluenti dixit, sed pro puro. In hoc enim commendatio est operis
apium. Nee enim laus mellis, si fluat, sed gloria, si lucidum visatur.
— "Hoiq autem q>£cs6ßiog terram tradit, quae victum firmet, de qua 15
Homerus Çeiôaçog ccqovqu, unde t^v "Hquv quidam üquv appella-
runt. — 'US' AlöaavEvg : Ditem quidem patrem glossa significat, sed
accipere debemus aera, quem Euripides in Cadmo %úog appellavit
sic: Ovçavhg viteg гц1йд xutvmg (pot&v eâog Sui^lóvvov róS' èv (is6a
rov ovgavov re xul %&ovóg, oï (ihv ovofiaÇovei %áog: quia quibusdam 20

2 ùçàg tov vipov róvS' untiQov Al&coa Гашг 7céçi^ í'xovd' vyoatç êv
âynuXciig; zovzov vófiigí Zfjva tóvd' r¡yov fttóv Schneidewinus || 6 'Acyr¡g Keilius
Arges ME Argos VP || XéunQog uel za%vg MP Ictftitcbg *al rostís VE Keilius ,
10 item от. P || QuodJ Quid P || 12 distendit V || nec [eniín] scripsi: videtur
scilicet illud enim ex sequenti linea (Nec enim) praereptwn esse, nec enim VMPE
et Thilo non Keilius || 13 commendatio E mendacio VM mendacio (cô m. II) P
14 gloriam V I 16 "Hqt\ E Ermes codd. || yiotafiioç E Pheresbius P «jperesbius M
eberesbius V || firmet codd. ferat E Keilius || 16 unde — 16 s. appeljaruntj
Fort. leg. unde "Hçav quidam ïaav idest yîjv appellarunt. || 16 gctScoçoç — 17 Aläa-
vfvg Keilius ex E dédit, lacuna in codd. (unius lineae in P) || 18 chatos M \
19 Ovçavùç — 20 ¡jaos Keilius ex E dédit, lacuna in codd. (unius lineae in P/ ||
ovçavùç &' ijuâç vneç' xrel y»/ ßcozuv xoivóv re datfióvcov &' tíos' *¿ f £"
¡líacp zovz' oiçavov ze %aï %ftovùç Z"°S uev avo¡iá£ovaiv Valcken. diatr. p. 12
ovçavùç viteç&e ksîuivoç, cpcoz&v ïSoç daiuóviov ¿v ¡jtteoi ai zoväe xai x&ovoç,
di (ilv ôvouagovoiv %áoc Wilamowitzius Anal. Eur. p. ICO. Ad eandem Cadmi
fabulant, cuius notitia uni Probo debetur, Valckenarius atque Naucltius fragm. 022
référant: oïuoi, acá-xcov \iov yiyvtzai zù r¡¡ii<sv | zi-nvov, ittcin\áv.r\fti zv¡> Xomñ
7CUZQÍ- quod Hermogenes Bhét. vol. Ill p. ISO servavit. |j 20 quiaj qui a' P.

•2 EuripidesJ Cf. Matth. fr. inc. trag. 1 et Dindorßi Eurip. fragm. 035 (xal
yr¡v jiEpig etc.), ubi magnus scriptorum antiquorum, qui hos versus laudant,
numerus recensetur; cf. etiam A. Nauckii Trag. G-raec. fragm. ed. II p. 663 s. |j
4 EnniusJ Cf. Cic. de not. Deor. II, 25; Énnii fragm. trag. rcl. IX v. 402
ed. Vahlen. || 6 HomerusJ Cf. supra p. 331, 14 || 16 HomerusJ Cf. II. II, 548;
Od. Ill, 3 J 18 EuripidesJ Cf. Matth. fr. inc. trag. p. 118, Dindorfii Eurip.
fragm. 451, A. Nauckii Trag. Grace, fragm. ed. II p. 400 , qui cum Wilamo-
witzio hunc locum Euripide indignum esse opinatur.
 334 PROBI QVI DICITVR COMM.

videtur, aera, qui et summa montium et ima terrarum segnius

iaceat, reliquo, qui desuper incumbat, esse obtusiorem atque ita
vicem inferorum obtinere. Hoc adnotasse Vergilium aiunt in VI
sic <v. 887 s.>:
б Tota passim regione vagantur
Aeris in campis laetis atque omnia lustrant,
ut post mortem soluto corpore umbrae in hac obversentur caligine,
animae ultimo aeri, ut puriori, transmittantur. — Ni¡6tig . aquarn
significat, quae scilicet sincero habitu cuneta confirmet. Nam cre
lo ditur id eundem hominem, quern acceperit, servare. Cicero autein
AlSavêa pro terra interpretatur, "Hçav pro aere versa vice in libro
secundo de Deorum natura. Aer, inquit, ut Stoici disputant,
interiectus inter mare et caelum Iunonis nomine conse-
cratur, quae est soroT et coniunx Iovis, quod ei simili-
15 tudo est aeris et cum eo summa coniunctio. Effemina-
runt autem eum Iunonique tribuerunt, quod nihil est illo
mollius. Sed Iunonem a iuvando credo nominatam. Haec
de aere. Infra de terra sic: Terrena autem vis omnis atque
natura Diti patri dedicata est, qui Dives, ut apud Graecos
20 niovTcov, quia et recidunt omnia in terras et oriuntur e
terris. Idem hoc Homerus significat sic:
Tçix&à db navra ôéôacSTcu' ехабход ó5' ёрцосе Tijif¡$-
¡¡roi, èyàv Eka%ov itokír¡v älu vaié^sv atel
nukkopévcav, Aidr¡g ó' ёка%Е t,óq>ov r¡ecóevxK,
25 Zsvg ô' è'kccx ovçavbv svqvv iv cd&eci xctl v£<p¿ki¡6iv,
yeda à' ëxi Í,vvri aávxcav xal цахсод "Okvpxog.
Quoad ad Iovem aether pertineat, mare ad Neptunum, aer ad Ditis
imperia, in Here terram remansisse. In quo animadvertendum,
quod Homerus consentiat Efnpedocli et Heracleoni Ciceronis diversa

1 etj ex JUPA' | le. segniue iaceatj segniefaciat E saepius lateat VKeilius ¡

•2 incumbatj incubât VME Keïlius \\ 7 obuersantur V | 8 ut puriori editores ut
puriores codd. et purior E | Nfjczig от. M et P, in quo lacuna \\ 9 significant P
10 hominemj habitum Keilius et Thilo fortasse recte || acceperit jPJ 11 aïdavéa E
от. codd. ¡| pro terra E propterea codd. || "Hpav от. M Hqaj; P || 1 1 s. in libro ■ 2 ■ M
12 de от. V || 14 eis, corr. ei m. I P || lö»illo от. Y || 18 infra terra, от. de M \
20 nlovtmv E Pluton codd. || quiaj qr P, quod semper pro quia ponitur in P
22 Tqlz&ù — 26 "tUufijtos ex E dédit Keilius, lacuna (trium linearum in cod. M,
trium et sein, in cod. P) in codd. || 22 S" от. E || 27 Quoad adj quoad MP
quod ad VE Keilius \\ pertineat aether M 1 aerj terra codd. et E, cf. p. 333, 18
inferi vel tartarua coni. Keilius | 28 in HereJ in aere codd. et E, cf. p. 333, loss. u
29 quod Homerus от. P.

10 ss. Cicero .... in libro secundo de Deorum natura) 11,26 | 18 InfraJ

Cic. 1. 1. || 21 HomerusJ 11. XV, 189—193 || 29 EmpedocliJ СУ', supra p. 33X,30sa.;
de Ileracleone gnóstico cf. Grabe spic. pair. II p. ti3s.
 IN VERG. BVC. VI, 31. 335

opinione. Aristoteles quattuor elementa ait, aquam et terram pon-

deribus suis deorsum ferri, ignem et aera tenuitate sua sublevari,
et his quattuor elementis quintum quasi proprium aethera addit
privata mole discretum. Idem Aristoteles ait non esse idem ignem
et aethera diversitatemque eorum elementorum probari ex eo, quod 6
ignis omnia consumât, aether omnia conservet et nutriat. Anaxa-
goras quattuor elementis constitutis rectorem adiungit sive spiritum
sive Deum sive mentem, per quem haec quattuor regantur. [Hie
Anaxagoras Abderites fuit Democrito popularis et discipulus, quam-
quam ,alii Dionysium Smyrnaeum, quidam Aristotelem magistrum ю
eius adfirment, vir nobilis, amicus Alexandra, apud Persas comes.]
Hie principium omnium sensum facit, quem secutus Plato in libro
nsçl tl>v%r¡g sic ait: 'AA.X' àxovoag ¡isv лоте ¿x ßißliov. xivóg, ¿>g
êoixsv, Ava%ayóoov avayiváfíxovxog xal Xêyovxog, é>g aça vovg ¿6tiv
6 itâvxa aisl xo6¡iav xe xal návxmv utxiog, tccvtt) aixía i¡e&r¡v xs 15
xal èâo^sv ¡toi ev ë%Eiv xov vovv eîvai ndvxav aüxiov, xal r¡yr¡6áfir¡v,
si xovxo ovxcag ë%ot, xóv xs vovv xoepovvxa %àvxa xoe^isïv xal
ехабга 6axítíe6&at xuvzr¡, oitr¡ av ße'XxMSza s%oi. »
Quod aeque Vergilius idem secutus est dicendo <A. VI, 726 s.):
Spiritus intus alit totamque effusa per artus 20
Mens agitât molem.
Nam quod Anaxagoras vovv, hie spiritum dixit: et quoniam in-
eidimus in hunc locum, par est praesenti quaestioni, summatim
videamus, quid in his quoque agat Vergilius. Versus ita se habent
<A. VI, 724— 726>: 25
1 quatuor P || quattuor esse elementa Keilius || 2 dehorsum M fl 3 quatuor P |,
a
ethera M || ddit, a add. m. I P | 4 ignem om. V || 7 quatuor P || spiritumj
ipsum V, cf. I. 22 adnot.: ipsum illud ex abbreviatione spm ortum est. ¡;
8 quatuor P || regnantur V || 8 s. Verba Hie Anaxagoras — 11 apud Persas
comes pro suppositiciis sive additieiis habet Keilius, quia Probus ijjse p. 33S, 22
Anaxagoram recte Clazomenium vocat, cum hoc loco falsum Abderitae cognomen
ad Anaxarchum potius cum Anaxagora confusum spectet. || 9 s. quanquam V I
10 Dyonisium P || smjrneum MP || Aristotilem P || 11 affirment P || alex M
Alexandri VPE || 13 ittql ipvp'ig om. M et P, in quo lacuna || 'All' áxovoctg
— 18 fj;ot om. V P (octo linearum lacuna in P) et M, in quo quinqué linearum
spatium relictum; ex E dedit Keilius || 13 ¿x ßifiliov\ e-xßaxov E | 15 alxíct
r,a&r¡v\ aixi.r¡a9s E || 18 awxi<sta&ai\ fortasse ovvxí&to&ai Keilius || §éJ.xicxa\
ßaxioxa E || lb eque M\\ idemj item V E Keilius || 22 Nam quodj namque M\-
iDvv\ om. M cum lacuna \\ spiritumj ipsum V | 23 est om. P | questioni P.
1 AristotelesJ Cf. Arist. ntoi ytvéasaig kcù <pfroç>àg II, 3 ; itsçï oiçavov TV, 5 ;
de aelhere omnium verum principe cf. Arist. Meteorolog. I, 3 || 4 AristotelesJ Pc
diversa aetheris (aeris) et ignis natura cf. Arist. Meteorolog. 1, 3 || 6 s. AnaxagorasJ
Cf. phil. Graec. fragm. éd. Mullach. I p. 218 ss. || 12 s. Plato in libro ntçl ipv%f]g\
Cf. Plat. Phaedon. p. 97 B, ubi hae ketiones rariae leguntur: as iomfwj ¿g £(pr¡
ó navra alsl xocftcôyj ô diaxoeuibv | xavxv i¡Sr¡ xf/ aCxiçc \ ИдоЦе \ xçônov xivù
tv tjftj' то xov vovv | Tov&' | ï%ti | xóv ye vovv \ txaexov xi&évai xavzy \ ¿¡çj?.
 336 PROBI QVI DTCITVR COMM.

Principio caelum ac terram camposque liquentes

Lucentemque globum lunae Titaniaque astra
Spiritus intus alit.
Cur ibi Anchisen facit disputantem, quod hie Silenum Deum? Nisi
5 quod poeta Ennius Anchisen augurii ac per hoc divini quiddam
habuisse praesumit sic:
Doctusque Anchisesque, Venus quem pulchra Dearum
Fari donavit, divinum pectus habere.
Naevius belli Punici libro tertio sic:
10 Postquam avem aspexit in templo Anchisa,
Sacra in mensa Penatium ordine ponuntur;
Immolabat auream victimam pulchram.
Vergilius sic <A. II, 690 s.>:
Et si pietate meremur,
15 Da deinde augurium, pater, atque haec omina firma.
Nisi enim petisset omina, numquam confirmad optasset. Dehinc
visa stella ait <A. 11, 703): Vestrum hoc augurium vestroque
in numine Troia est. Idem Vergilius in tertio Aeneidos, ubi
primum Italiam, quo auspicati sunt, ac templum in arce Minervae
20 accesserint, quod est oppidum Minervae sacrum, unde nomen Castrum
Minervae habet conditum ab Idomeneo et Salentinis. De qua re
haec tradit Varro, qui sit Menippeus non a magistro, cuius aetas
longe praecesserat , nominatus, sed a societate ingenii, quod is
quoque omnigeno carmine sátiras suas expoliverat. In tertio Rerum
25 Humanarum refert: Gentis Salentinae nomen tribus e locis

2 tytaniaque MP 0 4 anchise M | 5 anchisô MP || diuinum V || quidam P

6 presumit P I sic от. V || 7 e. Portasse Doctusque Anchises Venu' quem pulcher-
rima divum Fari donavit divinum ut pectus haberet Keilius conl. Schol. Veron.
Aen. II, 687 ; Cynth. Genet, ibid. p. 3a6: Anchises vates fuit auctor divinandi.
Ennius: doctusque Anchises venis, et Naevius belli punici lib. Ill: templo
Anchisa sacra inmensa Penatium ordine ponuntur. I| 9 neuius MP || -3- libro M
10 avemj Fortasse aves Keilius | Anchises V || 12 imolabat P Ц Forta^se aura-
tamque immolabat Keilius || 15 haec de?. F || ominaj omnia V Cf.Cijnth.Cenet.l.c:
Auxilium. Probus grammaticus vult esse legendum augurium. Nam ex seu-
tentia Servii non sufficiebat augurium, nisi ex simili confirmaretur. Cf. Serr.
ad Aen. II, 691: Secundum Romanum morem petit, ut visa firmentur. Non
enim unum augurium vidisse sufficit, nisi confirmetur ex simili. || 16 oïa P
omnia M omnia, in marg. omina V || nunquam PVK || 18 IdemJ item M,
fartasse recle || Ver. P || in ш P in -3- M || 19 arcej arcem VP fl 20 accesserint]
adcesserint V accesserunt К Keilius || 22 traddit I' || Menippeus P || aetas
от. P || 23 precesserat P || 24 omnigero? V \\ carmine от. P ( satyras MP.

5 EnniusJ Cf. Knnii fragm. Ann. rel. X VII v. IS. 19 ed. Vahlen. || 9 Naevius
belli Punici libro tertioj Cf. Bereitem, de Gn. Naevii vita et scriptis p. 39.
22 ss. Varro in tertio Rerum HumanarumJ Cf. ed. Bip. I p. ¡H)ô et
Krcûineri de Varronis antiquitatum Herum Humanarum et Divinarum ¡iuris
comm. p. 17.
 IN VERG. BVC. VI, 31. 337

fertur coaluisse, e Creta, Illyrico, Italia. Idomeneus e

Creta oppido Blanda pulsus per seditionem.bello Magnen-
sium cum grandi manu ad regem Divitium ad Illyricum
venit. Ab eo item accepta manu cum Locrensibus pleris-
que profugis in mari coniunctus per similem causam ami- г>
citiaque sociatis Locros appulit. Vacuata eo metu urbe
ibidem possedit aliquot oppida condidit, in queis Uria
et Castrum Minervae nobilissimum. In tres partes divisa
copia in populos duodecim. Salentini dicti, quod in salo
amicitiam fecerint. — Cum ad hanc igitur arcem sive oppidum 10
equos animadvertisset Ancbises, ut augur exclamât <A. Ill, 539—543):
Bellum, о terra hospita, portas:
Bello armantur equi, bellum haec amienta minantur,
Sed tarnen iidem olim currus succedere sueti
Quadrupèdes et frena iugo concordia ferre: 15
Spes et pacis, ait.
Apte igitur Anchises de rebus divinis alibi loquitur, ut bic Silenus.
Quaeramus igitur, an et ibi, sicut hie, quattuor principia designet
<A. VI, 724—726):
Principio caelum ас terram camposque liquentes 20
Lucentemque globum lunae Titaniaque astra
Spiritus intus alit.
Nam terram simpliciter dixit, in campis liquentibus mare significat.
Ceterum caelum, quod dixit, si pro igni aecipimus, ubi aer? Sin
vero caelum pro aere, ubi ignem requiremus? Aemilius Asper cum 25
hunc locum adnotaret, sic ait: Haec membra naturae sic solet
iungere, ut in tria dividat. Nam et alibi <(A. I, 58): Maria
ac terras caelumque profundum. Et Homerus similiter: 'Ev
(ihv yaïuv fTiu|', èv S' ovQavbv, ¿v db &álu60otv. Sed et Homerum

1 illirico M 1| 2 Blanda] Lycto E | 2 a. Magnesum P megarensium M

Portasse bello pulsus per seditionem Magnensium Keilius ¡| 5 s. per similem
causam amicitiaque sociatis scripsi amicitiaque per similem causam sociatis
codd. et E amicitiaque per similem causam sociatus Keilius || causam] An ley.
casum? || 6 Vacuata eo metul Fortasse vacuataque metu Keilius || 7 ibique
consedit et aliquot oppida [aliaque oppida?] condidit Th. Mommsenus Iseri-
zione Messapiche p. 69 || in qf M in quis P \\ 8 tres M tris P VE Keilius
Ü хп MP I Salenti P II 11 aiaduertisset P || 14 idem JP || cursus, corr. currus
m. I P || 18 Queramus P || quatuor P || 20 coelum P || liquentesj liquentis VE
Keilius || 21 tytaniaque MP || 24 Cgterum P\\ accipimuss, altera s del. m. I P j
aer est V E Keilius || 25 caelum от. V \\ requiremus editores requirimus codd.
et E || 27 in tria E in tertia VMP || aliubi M || 28 s. 'Ev (ihv — &àlaeeav\
Graeca et hic et p. 338, 2 et 3 in codd. lacunis ubique interiectis (nisi quod l. 3S s.
in P, p. 338, 3 in M lacuna desideratur) omissa ex E Keilius dédit.

28 Homerus] 11. XVIII, 483.

Servil oomm. Vol. III. Fase. II. 22
 338 PROBI QVI DICITATl COMM.

ipso hoc loco possumus probare quattuor elementorum mentionem

fecisse. Nam ¿v ¡lev yatav exev^ev Achilles significatur, ut homo
terrenus, cui arma fiebant, iv S' ovqkvóv aerem scilicet, in quo ista
fiebant: ignern extrinsecus adhibebimus in ipso Vulcano. Similiter
ó et Emiius in Medea exule in his versibus:
luppiter tuque adeo summe Sol, qui omnis res inspicis,
Quique lumine tuo maria terram caelum contines,
Inspice hoc facinus: priusquam fiat, prohibessis scelus.
lam et hic luppiter et Sol pro igni, qui mare et terram et caelum
10 continet, (ut) non dubiè caelum pro aere dixerit, ita ut Vergilius
<A. VI, 14s.>:
Daedalus, ut fama est, fugiens Minoia regna
Praepetibus pennis ausus se credere caelo.
Nam Daedalum volantem aer sustinuit, ignis prodidit, ut Tcarum.
15 Et in eodem <A. VI, 190 s.>:
Geminae cum forte columbae
Ipsa sub ora viri caelo venere volantes.
Nam et avium volatus in aere. Lucretius manifestius, cum ait:
In hoc caelo, qui dicitur aer. Quod ad Homeri versus pertinet,
20 i\¿lióv x ùxa[iavra, ignem quidam velint significan, quoniam sol
nihil aliud esse credatur, quam lumen igni permixtum. Hoc et
Anaxagorae Clazomenio visum Socrates reprehendit, ut Xenophon
in quarto 'slitofivrniovevuáxav sic refert: KivSvveveui d' uv ёщ xkj
7tttQa(pQOvr¡6ai xov тес-ига fieci^ivavxa ovôev fjxxov i} ,Avu%ayÓQag
25 ncccs(pQÓvr¡6Bv, ó [ityioxov (pçov^eag еж1 xä xàg x:üv &eS>v (trj%ccvàg
i%i¡yel6&eu. 'Exelvog yac Aéyav ¡lev то avxb tívq xe xal í¡Xiov
t)yvÓEi, шд то ¡lev nvQ üv&qoitioi çaôiag хсс&осабм, e(g ôè xbv
í'/Xiov ov dvvuvxui avxtßkeiteiv, xal vito (lev xov íjkíov хахссАацло-
(isvoi xà xcáfiuxa (leAávxeoa ü%ov6iv, vnb de xov itvçbg ov' r¡yvóti

1 quatuor P || 3 aerem — i fiebant от. M || 5 et ow. 3Í" jj 6 omnis res

Keilius roe omnis codd. et E || 7 lumine tuo Keilius tuo lumine codd. et E
maria Keilius mare codd. et E || 8 facimus V || fiat Keilius fit VE sit M P \
prohibessis Keilius prohibesse V prohibe ë"e P prohibe prohibe esse M pro
hibe E || 9 IamJ Nam Keilius || mare terram P || 10 (ut) addidit Keilius
dubinm MP: an leg. continet: non dubium, caelum etc. sane licentiore dicentli
ratione? || 12 Dedalus P\\ mynoia M || 13 ausus est se V || 14 dedalum MP
substinuit MP || 16 Gemine P || 18 manifestius Lucretius cum P || 19 quod
dicitur M || Quod MP Quauquam quod V E Keilius || 20 ijtliùv r' àyiaimvxu
от. MP sine lacuna || 21 credatur MP uideatur VE Keilius \\ 22 auaxagorao P\\
23 in ini P || 'Ano^vTniovtvfiáziav — p. 339, 5 diafitva ex E dedit Keilius,
Inclina (duodecim linearum in P) in codd.

5 Enniusl Cf. Ennii fragm. Trag. v. 321 s. ed. Valúen. || 18 Lucretius j

IV, 133 || 19 Homeri versus | II. XVIII, 484 |l 22 s. Xenophon in quarto 'Ажо-
ui)jfioi'ii'fitiriüj»J IV, 7, 6. 7.
 IN VERG. BVC. VI, 81. 339

6' ort xai x&v ¿x щд yr¡g cpvofisvav ccvev (lev той т/Яг-ov ссиуцд
ovÔév dvvarcu хакыд av%e6&cci , vxb de rov itvoog d'EQ^iuivófisvK
navra, anókkvrai' (páoxav de xhv rjhov Xi&ov ôuinvoov elvai xaî
rovTO í¡yvóei, on M&og ¡iev èv tcvqí &v ovtb nokvv %qóvov ¿vr¿xei,
ó de r¡Xiog xov itávxu %qóvov xávxcov кацтсоотеоод mv âiccfiévei, б
Igitur si secundum exempla apud Vergilium et caelum pro aere
positura intelleginius, ignem in eo interpretabimur, quod ait
<(A. VI, 725>: Titaniaque astra. Ea enim esse ignea per ipsum
probantur, inprimis quod ait <A. VI, 797 s.~):
Ubi maximus Atlas ю
Axem humero torquet stellis ardentibus aptum.
Deinde <A. IV, 351 s.>:
Me patris Anchisae quotiens humentibus umbris
Nox operit terras, quotiens astra ignea surgunt.
Item <A. Ill, 585)>: Nam ñeque erant astrorum ignes; item 15
<G. I, 222^>: Cnosiaque ardentis decedat stella Ooronae.
ítem Cicero in secundo de Deorum natura sie: Quem complexa
summa pars caeli, quae aetberia dicitur, et summum re
tinet ardorem tenuem et nulla admixtione concretum et
cum aeris extremitate coniungitur. In aethere autem astra 20
volvuntur, quae se et nisu suo conglobata continent et
forma ipsa figuraque sua momenta sustentant. Sunt enim
rotunda, S[uibus formis, ut ante dixisse videor, minime
noceri potest. Sunt autem stellae natura flammeae, quo-
circa terrae, maris aquarumque reliquarum vaporibus 25
aluntur iis, qui a sole ex agris tepefactis et ex aquis ex-
citantur, quibus peraltac renovataeque stellae atque oninis
aether refundunt eadem et rursuni trahunt itidem, nihil

3 Xí&ov om. E || 6 exemplaj ex M, quod videtur ad notissimas illas abbre-

T1 m i i. * i
vtatwnes, quae m F quoque extant, ex = exemplum, ex = exempli, ex = exempla
redire | coelum P || 7 intelligimus MP || 8 Tytaniaque F || У in primis F :
10 ¡ithlas M || 13 quotiens — 14 terras per haplographiam om. V || 14 aperit M ||
lti Gnosiaque M || 17 C! P || in -2- M ni iï F || sicj Si P || 18 aetheriaj aether
Cic. Ц summum] suum Oie. \ 20 extremitatej eternitate V || 21 se E Cic. sic
codd. || etj ex V || nixu P || 21 s. et forma E Cic. forma codd. \\ 22 substen-
tanfc M J Sunt| sut P || 24 noceri E Cic. dooeri codd. || flamee P 0 24 s. quod-
circa M quod circa F quod contra V || 25 reliquarumque aquarum P ||
26 aluntur Cic. alantur codd. et E \\ his qui M \\ et agria M || 26 s. con-
citantur V || 27 omnis E Cic. omnes VF oms M || 28 aether refundunt Cic.
aether ettunduiit Keilius çthere fiunt P aethere fuit M (teste Thilone, qui
tarnen dubitabat, utrum fuit an fiunt scriptum esset) aethere sunt: Fiunt V ||
etj ut M || itidemj indidem Cic.

17 Cicero in secundo do Deorum natura | 11, 45. 40.

22*
 340 PK0B1 QVT DICITVR COMM.

ut fere intereat aut admodum pauluni, quod astrorum ignis

et aetheris flamma consumât. Ex quo venturum putant
nostri id, de quo Panaetium addubitare dicebant, ut ad
postremum omnis mundus ignesceret, cum humore cou-
5 sumpto neque terra ali posset nee remearet aer, cuius
ortus aqua omni exhausta esse non posset. Itaque relin-
qui nihil praeter igneni, quo rursum animante ас de eo
revocatio mundi fieret idemque ornatus oriretur. Sin vero
caelum pro igni in his versibus intellexerimus, quem eundem шип-
10 dum et xóe¡iov dictum probat Varro in Cynicis, quam inscripsit
Dolium aut Seria, sic: Mundus domus est maxima homulli,
quam quinqué altitonae fragmine zonae cingunt, per quam
limbus pictus bis sex signis stellumicantibus altus in
obliquo aethere lunae bigas acceptât postumi cui seplasia
10 fetet appellatur a caelatura caelum, Graece ab ornatu
хобнод, Latine a puritia mundus: — si ergo caelum pro igni
acceperimus, superest, ut in eo, quod ait <A. VI, 726)>: Spiritus
intus alit, aerem dictum praesumamus. Hie est etiam, qui nobis
vivendi spirituum commeatum largitur. Hoc illud et Ennius appel
ai) lavit in Annalibus:
Corpore Tartáreo prognata Paluda virago,
Cui par imber et ignis spiritus et gravis terra.
Item Lucilius in XXVIII Satirarum: Hoc cum feceris cum
ceteris reus una tradetur Lupo; non aderit: àQ%als homi-
1 aut MP Cic. ut VE Keilius, nisi typothetae error subest | paullulum ijic.
astrorum E Cic. praeteritorum MP praetorum V || ignis Oie. ignés codd., E et
Keilius || 2 flamma E Cic. flammam codd. (flamam P) || consumant E Keilius
eventurum Cic. || 2 s. nostri putant id Cic. |j 3 panetium M P || 3 s. ad extremuui
Cic. || 5 neque E Cic. atque codd. || remearet Cic. remaneret VMP Keilius
6 ItaqueJ ita Oie. |j 7 prêter P || quoj a quo Cic. || ac de eoj ac deo Cic.
8 revocatioj renovatio E Cic. || idemquej atque idem Cic. || 9 in от. V
10 cosmô M Cosmon P || probatj putant P || 11 Seria] Seira V || sic — 13 limbus
pictus bis scripta in M, priori loco (olim uno tenore exarata) deleta, altero
(voce sic supra lineam posita) per versus divisa {usque ad l. 14 seplasia fetet)
hoc modo: mundus domus est maxima homulli
quam quinqué altitonae fragmine zonae cingunt
per quam limbus pictus bis sex signis
stellimicantibus altus in obliquo aethere lunae
bigas acceptât posthumi cui seplasia fetet.
12 fragmine, corr. -ine от. / P || 14 se Plasia P \\ 15 coelum P Ц Grèce P
16 cosmos MP II 17 superet M || 18 presumamus P |) 21 corpore E corpora
codd. || tartarino Varro de l. L. VII, 37 p. 333 Sp., Fest. p. 359 M. \\ Paluda
Varro 1. 1. et M, ut Thiloni videbatur palude VP || 23 satyr.irum MP || cum ante
< eteris от. M И 24 ceteris P || &çxai:S cum lacuna от. M &çxatS PE uçiais,
mprascr. dandi casus V.

10 Varro in CynicisJ Cf.ed.Bip. I p. 270 ¡ 10 Ennius in Annalibusl Cf. Ennii

fragm. Ann. v. 510 s. ed. VaMen. || 23 LuciliusJ 1Л1>. XX VIII, 2—S ed. L. Mueller.
 m VEItö. BVG. VI, 31. 341

нет et 6xoi%eíois simul privabitur. Igni cum et aqua intcr-

dixerit, duo habet erot^ífa. Adfuerit anima et Corpore, yf¡
corpus, anima est xvsvfia. Posterioribus 6toi%eîoiç, si id
maluerit, privabit tarnen. Et Cicero in eo libro, quo supra:
Principio enim terra, sita iû media parte mundi, circum- 5
fusa undique est hac animabili spirabilique natura, cui
nomen est aer. Sed, ut Vergilius in versibus superioribus
<E. VI, 32>: terrarumque animaeque, cum signiticaret aerem,
ergo in his qnoque versibus spiritum pro aere accipiemus quattuor
elementorum facta descriptione. Ad quam imaginem Varro mundo to
ovum comparavit in Logistorico, qui inscribitur Tubero de origine
humana, sic dicens: Caelum ut testa, item vitellum ut terra,
inter illa duo humor quasi Схцад inclusus aer, in quo calor.
In eodem etiam libro Varro interpretatur, vitellum appellatum,
quia generet vitalia. Nam et quod ait Vergilius <(A. I, 58 a.~): 15
Ni faciat, maria ac terras caelumque profundum
Quippe ferant rapidi secura verrantque per auras, —
non, ut Asper putat, mundum in tres partes divisit. Nam pro
aere venti hic extrinsecus accipiuntur. Ad quod argumentum colle-
gimus Ennii exemplum de Annalium tertio: 20
Et densis aquila pennis obnixa volabat
Vento, quem perhibent Graium genus aera lingua.

1 ot atoiitiois EKcilius et stocchiis MP et stoechiisque V || priuabitur

et igni M privabit eum igni E || cum от. E || 2 ezoi%tCa EKeilius stoeebia
codd. (stçchia P) | yf¡ Duebtierus XH P от. M cum lacuna 'Гит V |] 3 nvevfia
от. M iiQtvfiu V \\ 6Toi%iioiç EKeilius stoechiis codd. (stçcbiis P) \\ 4 priuabit.
Tamcn et M || Haec sic disposait L. Muellerus Lucil. fragm. p. 97:
'Hoc cum feceris
Cum ceteris reus una tradetur Lupo.' —
'Non aderit.' — 'Acquis hoimnem et OToi%ííoiq simul
I*rivabit; igni cum et aqua interdixerit,
Duo habet a%oi%tCu.' — rAd superat (vel superest) anima et corpore.
Гг; corpus, animast nvívy¡.a.' — 'Posterioribus
Exoi%eíois, si id maluerit, privabit tarnen.'
Cf. ciusdem horum versuum enarrationem l. I. p. 255 \\ 5 enim | eum V Ц 6 hacj
hoc V ¡1 animabili Oie. codd. E animali Keilius \\ natura от. V |¡ 7 numen P
8 terramm P || 0 ego V || quatuor PJ 10 descriptio VP || 11 comperauit M \\
12 ducens M || Coelum P || et testa MP || 13 ¿Kficts, in marg. 1. lyçvç proles
Vitellum quaf V ilcinus E от. MP \\ inclususj intus clusus, suprascr. t')
(inter?) M clusus V || 14 interpraetatur M || 15 quiaj qr P, qttod semper in P
pro quia scriptum est, cum quod tío brevictur q || 18 tris V [| 19 hinc P |
aeeipinnt P || 19 s. colligimus VMP || 20 Enni P || annali iii P annali -3- M \¡
21 aquila in Keilius || pennisj primis V pinnis EPKeilius.

4 Cicero | de nat. Deor. II, 30 || 10 s. Varro in Logistorico qui inscribitur

Tubero] Cf. ed. Bip. I p. 318 \\ 14 In eodem etiam libro VarroJ Cf. ib. I p. 31H ц
20 Ennii de Annalium tertioj Cf. Ennii fragm. Ann. v. 140 s. éd. Valúen.
 342 ГМ0В1 QVI DICITVR CÜMM.

Item cum ait Vergilius <A. I, 279 s.>:

• Quin áspera luno,
Quae mare nunc terrasquc metu caelumque fatigat,
nee hie trium tantummodo elcmentoruiu intellegenda auctoritas.
5 Nam Iunonis iiomen in significatfbne positum est iieris et exeniplo
superiore Ciceroiiis, quo earn Iovi iunctam, ut aerem aetheri viciuum,
declaravit. Item Homeri versus eundem referunt intellectum, cum
Iuppitcr castigans ait:
*H ov fiifivyj, ore t' ¿xqÚuo vipó&Ev, ix de itoôoùv
10 "Axpovas rpece crura, 7Csçï %£Q6Ï Se d£6¡ibv lr¡Xa
Xqvûeov, açQiqxrov, 6v d' iv cci&ÉQi xcel VE<pÉlr¡6iv
'Excéda}.
Haec Iuppiter Iunoni dixit comminatus. Quae autem possunt
Iunonis videri suspendía, nisi librati aeris elementa? Quae sunt
15 pedibus demissa pondera, nisi terra marique iacentia? Quisve
aureus laqueus, nisi igneus? Quid enim? Si nomen Iunonis Graece
pronanties saepius, nonne iteratum incidit? Quin immo consequitur
nomen aeris, id est ut incipiat íj'p« atque identidem revoluta liât
aer. Sic etiam apud Homerum, ubi Dii armis disceptant, luiio
20 Diana eadem sit quae luna, et luna confusa aeris densitate con-
suerit pati obscuritatem. Quamquam eandem Lunam sive Dianam
et eandem Iunonem videri sibi dicat Cicero in secundo de Dcorum
natura sic: Luna a lucendo nominata, eadem Lucina. Itaque
ut apud Graecos Dianam eamque Luciferam, sic apud nos
25 Iunonem Lucinam in pariendo invocant, quae eadem Diana
omnivaga dicitur, non a venando, sed quod semper vagatur
tamquam venantibus, Diana dicta, quia noctu quasi diem
effecerit. Adliibetur autem ad partus, quod maturescunt

4- intelligence MP || autoritas Í | 6 eamj ei VMP | uicinam P

9 — 12 Graeca ex E dedit Keilius, lacuna in codd. (trium linearum in Д/,
duarum in P) || 14 librati — 15 nisi от. M per haplographiam \ 15 terraj
terrae VPE Ц iacentia от. M || Quisque V ¡ 16 aureus E aerius codd.
laqueus E liquens codd. || Iunonis nomen M || grece MP || 17 quinimo V E,
ut videtur || 18 нга P || fiatJ sit V \\ 20 et luna от. V || 21 quanquam VE
eadem, utroque loco V | 22 videri sibi 'Keilius uiderit sibi M uiderit ubi V
uiderit ibi P uideri ibi E || in n P in -2- M || 23 nominata sit: eadem est
enim Lucina Cic. || -24 Grecos P || apud nostros Cic. || 25 IunonemJ ¡i Iunone M
26 ucnendo, corr. -ando т. I P || 26 s. sed quod semper vagatur tamquam
venantibusj sed quod in septem numeratur tamquam vagantibus Cic. [| 27 tan-
quain PVE II venatibus editores praeter Keilium || 28 efficeret Cic. || quod si
maturescunt Cic. quod maturescunt E, от. codd.

6 Ciceronisl Cf. p. 339,20 Ц 7 Homeri versusj II. XV, 18—21 Ц 19 apud

IioineruinJ Cf. II. XX, 70s. || 22s. Cicero in secundo de Duoruin natura] //, л'7.
 IN VEEG. BVG. VI, 31. 343

aut septcm noniiumquam aut plerumque novem lunae cur-

sibus, qui quia mensa spatia conficiunt, menses nominati.
Varro etiam in Logistorico, quem inscripsit Messalla de valetudine,
ait: Antiquos agrestes venaudi peritos, cum plurimum in
silvis agerent, quod veluti Diana duce ad investigandas 5
feras solas et dévias silvas peterent, Devianam appellasse
Deam, mox Dianam, quod intellegerent, eandein esse, quae
diem nascentibus daret. — Plane trinam esse mundi originem
et Lucretius confitetur diceus:
Principio maria ас terras caelumque tuere, ю
Quorum naturam triplicein, tria corpora, Memini,
Tres species tarn dissimiles, tria talia texta,
et alio loco:
Omnia personitus arcet, terram, mare, caelum.
Afranius etiam in Augure: 15
Modo postquam adripuit rabies buuc nostrum augurem,
Mare, caelum, terram rucre ас tremeré diceres.
Consentit et Pherecydes, sed diversa adfert elementa: Zijva inquit
xal Xbàvu xccl Kqóvov, ignem ac terram et tempus signiJicans, et
esse aetbera, qui regat, terram, quae regatur, tempus, in quo 20
universa pars moderetur. — Sunt qui binis principiis inundum
discriminent. Nam Xenopbanes Colopbonius terram et aquain pro-
didit: quamquam baec antea ab Homero tractata sit opinio: 'Al^
i'fteig (ilv nrcvrsg vdaç xal yaïa yEvoiö&e. Consentit in numero
Euripides, sed speciem discriminât. Terram eniin et aerem iuducit 25

1 nonnunquam V E, от. P || 2 spacia M || nominantur (lie. || 3 Meesala P I

5 syluis P || 6 syluas P || paterent V || 7 intelligerent MP || 11 Memini P |j
12 tresj tris VE II pedes M spectes V || tamj data V || 14 per sonitus P !|
15 Aft'ranius /' || 16 Modo — augurem от. Л/Ц 17 coelum P | ruer P || 18 Phere-
cides M ferecides P \\ affert MP || Zijva от. MP cum lacuna || inquit от. P
cum lacuna || 19 xal X&óvct kcù Kqovov от. MP cum lacuna || X&wva V || ас
terram | et terram V E Keilius || ac tempus P || 23 quanquam VE || et
haec M || hace antea um. V || tractata E tracta codd. Fortasse haec etiam
ab Homero tracta Keilius || 'AXV — 24 yivoiafrt ex E dedit Keilius, от. codd.
(cum lacuna M, umius et sem. lineac P) || 25 speciem | sporn M || aeremj aetherem
Wilamowitsius.

3 Varro in Logistorico, quem inscripsit Messalla de valetudinej Cf. ed. Bip.

I p. 323 |¡ 9 LucreüusJ V, 92 - Hi || 13 alio locoj Cf. Ennii ann. rel. 532
cd. Vaklen. Serr. comm. in Verg. Aen. I, 31, qui Ennium recte laudat \\
15 Afranius in Augure | Com. hat. rel. cd. Bibb. (ed. II) p. 166, cf. Schneideicin.
mus. Bhen. IV, lili || 18 PherecydesJ Cf. Diog. Laert. I, 11!) || 22 Xenopbanes
ColophouiusJ Cf. Elcaticorum philosopJtorum fragm. cd. Mullach. юг. 0 s. |;
23 ab Homero j П. VII, 9!) || 26 EuripidesJ Cf. A. Nauckii Trag. Crraec. fragm.
ed. II p. 426.
 344 TRÜBl QVI DICITVR COMM.

principia rerum esse in Antiopa *. Et Varro in Logistorico, qui

inscribitur Curio de Deorum cultu: Cognomenta magnorum
Deorum. Tres arae sunt in circo medio ad columnas, in
quibus stant signa: in una inscriptum dus magnis, altera
5 DUS POTENTiBvs, tertia dus terrae et CAELO. In haec
duo divisus mundus. Item duo initiales, unde omnia et
omnes orti, et hi Dii magni appellati in Samothrace. —
Sunt qui singulis elementis principia adsignaverunt: Parmenides
Eleatcs terram, Hippasus Metapontinus et Heraclitus Ephesius, qui
10 oxoTsivóg appellatur, ignem, Anaximenes Lampsacenus, qui primus
existimatur physica induxisse, aerem, Thaies Milesius, magister
eius, aquain. Hanc quidem Thaletis opinionem ab Hesiodo putant
manare, qui dixerit: tftoi (isv жоапбтсс Xáog ysvet, avràp èneixa.
Nam Zenon Citieus sic interpretatur, aquam Xáog appellatam ало
15 rov iteeftai, quamquam eandem opinionem ab Homero possimus
intellegere, quod ait: 'HxÉavóv те ftsibv yiveeiv nul fii}t£ça TrjQ-vv,
quod Vergilius quoque imitatus ait <G. IV, 382>: Oceanumque
patrem rerum Nymphasque sórores.
42. CAVCASEASQVE REPERT VOLVCRES FVRTVMQVE PROMETHEI.
20 Prometheus opera . sua et fictos et animatos homines cum videret
ignis egere, qui solis in lumine diem Diis operabatur, ferula inter-
ceptum in terras deferebat. Furem Iuppiter insequebatur, sed ille,

1 esse rerum M \\ in AntiopaJ Post haec lacuna unius lineae in MP.

Verba ôqùç rbv vipov tova' âneiçov al&éçct etc. (cf. p. 333, 2) excidisse censuit
Schneidewinus , de versu per Sextum Empiricum p. 53!), 15 servato: Afàiça x<ù
Fatctv návzcov ytveznicuv áiíota ( Trag. Graec. fragm. rec. A. Nauck. éd. Il p. 6S6)
cum Wagnero cogitât Wilamowitéius; ad Chrysippi locum (Trag. Graec. fragm.
rec. A. Nauck. ed. II p. 633) nos duhitanter delegat Nauckius l. I. р. 42в
2 curia M || Deorum om. M || 3 Tris V || are M a re Г Ц 4 in altera VE g
5 in tertia VE || diis om. P || coelo, m. I corr. cablo JP || 7 hii Ж || Samo-
trhace M Samotrace JP ]| 8 assignauerunt MP || Parmenades V || 10 scotinos
codd. || appellatus V appella4<P|| Anaxamenes VP\ 11 phisica M || Tales P
12 Taletis P || 13 i'jtoi — htvta om. M cum lacuna nioiuae тгроткттахаов reliquis
om. P || yfVer'J vfútTo V || ènata V || 14 Cytieus M Citaeus V | interptatur P ¡| ^¿oj
om. M cum lacuna || 14 s. àitb rov xtio&ai om. M cum lacuna || 15 хекп-ai P
quanquam VE \\ eadem V || ab Homero om. P | possimusj possumus VE '\
16 intelligere MP || 'Slusavôv te — Ti¡9vv от. MP cum lacuna lunitts
lineae P) || ysvirneiBv V \\ 17 imitatus : ait P || occeanumque M || 19 Cauca-
seas V || 21 solus P || 21 s. intercepthum P Ц 22 in terrae] in terram VE Keüius
referebat M || sequebatur VM.

1 s. Varro in Logistorico, qui inscribitur Curio de Deorum cultul Cf. ed.

Bip. I p. 23i || 8 s. Parmenides EleatesJ Cf. Diog. Laert. IX, 23 || 9 Hippasus
MetapontinusJ Cf. Diog. Laert. VIII, 84 || Heraclitus EphesiusJ Cf. Diog. Laert.
IX, 7 | 10 Anaximenes Lampsacenus | Cf. philos. Graec. fragm. ed. Mulhch.
p. 2 ils. || 11 Thaies MilesiusJ Cf. Brücken hist. crit. philos. I p. 457 s. J 12 ab
HesiodoJ Theog. v. 110 | 14 Zenon Citieusl Cf. Diog. Laert. IX, 29 D 15 ab
Homero] II. XIV, 201.
 IN VERG. BVC. VI, 31-61. 345

qui non posset subterfugerc, in silicem ferulam adlisit eique igiiem

commendavit. Id aegre ferens Iuppiter in monte Caucaso eum
lamnis patibulo adfixit et adhibuit vulturem, qui cor eius exederet.
Hunc quidem vulturem Hercules interemit, Prometheum tamen •
liberare, ne offenderet patrem, timuit. Sed postea Prometheus 5
Iovem a concubitu deterruit pronuntians, quod ex his nasceretur,
qui ipsis Diis fortior futurus esset. Ob hoc beneficium Iuppiter
eum solvit. Ne tamen inpunitus esset, coronam et anulum gastanda
ei tradidit, ut neque in anulo saxi aut ferri memoria deesset et in
corona vinculorum forma remaneret. ю
43. HIS ADIVNGIT HYLAN. Argonautae Colchos migrantes cum
aquatum descendissent, Hylas, Thiodamantis Alius, qui in deliciis
Herculis ibat, ad fontem veiiit et adamatus a Nymphis inmersus
est. Ea propter Hercules sequi Argonautas noluit, quod indiligentes
custodiendo comiti suo fuissent. 16
48. proetides IMPLERVNT. Proeti filiae regis Argivorum.
Hesiodus docet, ex Proeto et Sthenoboea Amphidamantis natas *
Has, quod Iunonis contempserant numen, insania exterritas, quae
crederent se boves factas, patriam Argos reliquisse, postea a Melam-
pode, Amythaonis filio, sanatas ita uti * 20
61. TVM CANIT IIESI'ERIDVM MIRATAM MALA PVELLAM. Ata-
lantam, Schoenei filiam, virginem velocissimam multi petebant.
Praescriptum est a patre, ut is haberet, qui cursu superasset, et
victus interiret. Tunc indignata Venus, esse aliquam, quae foedera
ipsius nesciret, hortata est Hippomenem, ut earn peteret uxorem, 25
deditque tria mala aurea, lecta de arbore, quam Hesperides trans
Oceanum servabant. Cum his malis cursum Hippomenes intendit

1 subterfugerej ferfugcro P perfugere VMEKeilius || adlisit V E Keilius

alliait P illisit M, neseio an'recte |j 2 eum от.' P || 3 laminis E Keilius \\
affixit MP || uulturem adhibuit M \\ 4 tamen от. V || 5 ostenderet V || 8 im-
punitus PVE || annulum M || 9 traddidit P || 10 retineret V || 11 Hylam M
Hylfi P || 12 aquatumj aquam M || Hylas quod Thiodamantis MP. Videtur
illo quod eius quae próxima linea sequitur vocis qui praereptio contineri
delitiis MP || 13 ibatj erat E Keilius || et от. V\\ immersus PVE \\ 14 quod)
quasi M P || 16 PBEtides P || implkrvnt от. PV E || Preti P || regis Argiuorum
tiliae VE Keilius || 17 Proetheo V Preto P || sthenobea M Stenobea VP \\
AmphidamantisJ Aphidantis Schneidewinus , conl. Apollod. Ill, .'), 1 || natas *|
Lacunam duarum linearum dimidiatarum post natas habet P || 18 quaej An leg.
qua? || 19e. a Melampode sanatas, sanatas del. m. I P || 20 filio от. M
ita uti MP ita tu V ita ait E Keilius. Lacunam post ait indicavit Keilius \\
21 s. atalante M Atlantem V || 22 schinei M schenei P || 23 prescriptum P
superaret P || etj An leg. at? || 24 fydera P || 26 HippomenemJ Ubique y pro i
pos. MP II 26 arboré, coir, -re т. I P Ц 27 oceanon V.

17 HesioduaJ Cf. Sclwl. Ven. II. XIX, 116.

 34ß TßOBI QVI DICITVE CX>MM.

et ita, ut erat a Venere demonstratuni, in latus unum abiecit,

lorigius item aliud et prope finem tertium. Haec dum virgo colli-
gere desiderat universa, victa tradita est uxor Hippomeni. Sed
■ cum impatientius virginitatem eius Hippomenes voluisset eripere,
5 secesserunt iu lucum Matris Deum ibique demutati sunt in leones.
74. QVID LOQVAR AVT SCYLLAM NISI. Nisi, regis Megarensium,
crinem habentis aureum eundemque fatalem, urbem Minos, rex
Cretensium, impugnabat. Sed Scylla, Nisi filia, pulchrum Minoem
e muris prospectavit et adamavit et dormientis crinem patris am-
10 putavit et hosti detulit, petens praemium nuptias. At ille parri-
cidam refragatus uxorem obsidium solvit, quoniani hostem aequo
manibus filiae perditum videbat. Sed Nisus ubi faciiius cognovit,
filiam necaturus persequebatur ac Dus miserantibus, ne et ille
faceret parricidium, demutati sunt in aves, Scylla in Cirim, ut
15 facinus etiam nomine declararet.
74 s. QVAM FAMA SECVTA EST CANDIDA SVCCINCTAM LATRAN-
TiBVS INGV1NA MONSTRis. Phorci et Crataeidis filia Scylla Tritonem
habebat amatorem, postea Neptunum paravit. Ea contumelia Triton
exacerbatus a Circe venena accepit, quibus illa callebat, et mare
20 infecit, per quod Scylla ad Neptunum frequentabat. Ergo fraudis
ignara ubi mare ingressa est Scylla, demutata est, tenus inguina,
ut canibus sex succincta, reliqua delpliinus esset: pars sola honiinem
retinuit, quae super aqua fuit.
78. AVT VT MVTATOS TEREI NARRAVEKIT ARTVS. Pandioilis,
25 regis Athenarum, filiam Procnen Tereus, rex Thracum, accepit uxorem
et ex ea filium Ityn generavit. Postea cum forte Athenas isset et
aliam Pandionis filiam, Philomelam, virginem speciosam vidisset,
ementitus Procnen interisse Philomelam uxorem accepit eique
corruptae linguam amputavit, ne quo modo scelus permanaret ad
30 Ггоспеп, et in abditis Tegni sui earn ablegavit. Sed illa in veste

3 uicta uxor traddita est Hyppomeni P || 5 lucum E Keilius locum codd.

6 Nysi, y pro i, sic ubique M || 7 s. fatalem Minos rex Cretensium urbem,
corr. m. I l'\l» Nisi F. 1> || Minoa P || 9 s. et amputauit et V || 10 hoetij hoc P
от. M I dettulit P(| premium P || 12 iubebat V || 13 dis P || 14 paricidium P
permutati in aues sunt M || cyrim MP || 15 etiamj et in 31, etiam in /\
fartasse reete || 17 Cratheidis M Crateidis P Crataedis V | Trytouem P
18 Neptinum P I paravitJ An leg. praetulit? || 19 accçpit P || 20 perj et V
quod corr. m. I P || 22 homine M || 23 aquam E Keilius || 25 ProcnO MP
Thereus P || trhacum M || accepit P | 26 ytiin M | esset V || 27 speciosamj
aponsam V, procul dubio abbreviatione spiosam male intellecta || 28 Procnem P
interiisse Л/ || accepit P || 29 linquam P | quoj quoquo P || scelus от. V { per
manaret] peruenir'et Л/ j| 30 Procnem MP || et ut in VM An leg. et tum in?
earn от. V \ ablegavit E Keilius ablegauerat codd.
 TN VERG. BVC. VI, 71 -VIII, 50. 347

descripsit facinora Terei et sie sorori declararit. Tum Procne

filium communem Ityn per membra laceratum Tereo praebuit epu-
landuin. Confessa deinde, quod fecisset, cum sorore effugit. Tereus
vindex persequebatur, sed omnes demutati sunt in aves, Procne in
lusciniam, Philomela in hirundinem, Tereus in .upupani. 5
82. omnia QVAE EVKOTAS. Eurotas amnis, ut ait Callimacbus,
in flumina serpit per Laconum fines. Fontes agit ex monte Mae-
nalio, confunditur Alpheo rursusque discedit. Ripae eius lauro
opaeantur, quas ait Apollinis edidisse voces, cum eodem loco car
mina referret. 'Beatum' dixit ob potentatum Laconum. 10
VII, 61. POPVLVS ALCiDAE. Aleides Hercules ab Alcaeo monte
sive ало T7¡g ¿Ajojs, id est fortitudine. Pindarus initio Aleiden
nominatum, postea Herculem dicit ab "Hqcc, quam Iunonem dieimus,
quod eius imperiis opinionem famamque virtutis sit consecutus. In
huius tutela populus, Liberi vites, Veneris autem myrtus. Physici 15
Herculem tempus dieunt interpretantes ideoque populum ei ad-
signari ùiXrjyoQixàg, ut, quia bicolor sit, partes temporis accipere
possimus, idest noctis atque diei.
VHI, 27. GKYPHES. Ferae, quae habent capita aquilae, cetera
membra leonis, cum alis ingentis magnitudinis, in tutela Apollinis. 20
31. MAENALIOS. Pastorales a Maenalo, monte Arcadiae, quae
regio plurima pascua habet.
56. (arion). Arion Methymnaeus citharoedus, cum in piratas
incurrisset, impetravit, ut sub eodem habitu, quo in scaenam pro
dire adsuesset, canere ei liceret. Qui cum cantu delphinos elicuisset 25
et in mare se praecipitavisset, exceptus ab ipsis perlatus in
terram est.

1 TereiJ Thesei P || tunc MP || 2 comunem M || Itym MP Ц 3 aufugit M]

5 hyrundineni M || 6 que P [] 7 finis VP || fontis V || 7 s. Maenalo Keilius,
cf. lin. ¡il maenalio (menalio MP) codd. || 8 Alpheoi P || 10 LaconumJ Post
hoc duarum linearum lacuna in M \\ 11 Populum K] Alcydae M P Alcydes M
alceo MP || monte codd. avo EKeilius, qui haec ex Pomponio Sabino adfcrt:
Aloidea dicitur Hercules aut ab viro Alcaeo Amphitryonis pâtre ant a colle
Alceo qui est in agro Thebano || 12 àito ils àWig M a potis alcis P || in
initio F || 12s. nominatum Alciden P || Alcyden M || dicit от. P || Hera MP'
15 in Veneris PVE \\ phisici MP || 16 tempus от. P || eij eius M || 16 s. assignari
MP || 17 allegoricos MP J 18 possimus ME possumus VP || atque | et P |l
19 Griphes M Gripes P || 21 Menalios MP || Menalo P || Archadiae M ||
23 (arion) lemma supplevi \\ Aryon P || Metynmeus P Methimnaeus M ¡| eythu-
reduK MP Ц pyratas MP || 24 in scaenam M in scenam VE in scena P
25 assuesset M || delphines P || 26 in mari M ¡| precipitauisset P |] perlatusJ
perlitus V.

6 CallimachusJ Cf. Callimachi opp. ed. Schneider. II p. 3X8 || 12 Pindarus j

Cf. Pindari opera ed. Härtung. IV p. 265, nr. IOS.
 348 I'ROHI (»VI DlCITVli СОМЫ.

IX, 13. CHAONiAS. Quoniíim columbae in Chaonia, regione

Epiri, in quercus arbore sedisse dicuntur et humana voce dédisse
responsa et ita bonum augurium erat, si corvus dextra, cornix
sinistra volaret, ut Cicero divinarum: Quorum a dextra corvus,
5 a sinistra cornix. facit augurium.
47. DiONAEi caesaris. Sive eadein Venus sive mater Veneris
est: divum Iulium significat, cuius capiti in statua stella addita est.
X, 1 . ARETHVSA. Fons in Sicilia, a грло Musas videtur cogno-
minare, quoniam Bucólica carmen Siculuni, vol quia amoris causa
lu Alpheus, Pisae fluvius, per шаге defluens in eam convenit.
18. adonis. (Ut) Hesiodus ait, Phoenicis et Alpbesiboeae ;
Agenoris Thiantis, qui Histriam Arabiamque tenuit imperio, ut
Antimachus ait, regnavit in Cypro; ut Pbilostephanus libro, quo
quaestiones poéticas reddidit, ex love sine ullius feminae accubitu
15 procreatus. Hunc venandi studiosum fuisse et ab арго interisse,
atque ita plurimis cognitum. Pastorem non invenimus fuisse, sed
amatoriam fictam Veneris induxit historiam.
50. CHALCiDico. Eupliorion elegiarum scriptor Chalcidensis
fuit, cuius in scribendo secutus colorem videtur Cornelius Gallus.
20 G2. hamadryade.s. Nymphae, quae pariter cum arboribus et
crescere et decrescere traduntur.

Praedivisione, quam Gracci xçoOccciçeeiv vocant, quid quoque

libro praecipiat, signilicat. Hoc enim rationem arvorum cultibus
agrestibus necessariam ex siderum observatione relaturum se pro-

2 Kpyri P | in quercus arbores codd. in quercu arbore E Keilius || de-

ilisset V |j 6 Dionei M || mater j m'r M || 8 in Sicilia от. V |¡ 9 buccolica MP
uel quia VMP vel quoniam E Keilius || 10 Aljihius F|| fluviusj Fl. P\\ 11 (üt)
addidit Keilius; fartasse et alterum Adonis lacuna haustum || ait от. V
l'hçnicis P Phenicis M || Alpesibeae P || 12 Thiantis Stollius conl. Apollod.
Ill, 14,4 hoautis codd. ïhoantis F. \\ Hystriam P\\ 13 Anthimachus P| regnanit
in Cypro ut et Pbilostephanus libro M \\ in от. VP К Keilius \\ 14 questiones P
sine от. P || feminaej femine P staminé V \\ coneubitu P || 15 proereatum VMP.
Legendum fartasse : ut et Philostephanu.s libro — reddidit; ex love sine —
proereatum hune venandi etc. || interfile M || 17 amator iam M || Is Chalcy-
dico M fl calcidensis MP || 19 Cornelius] Cor P || 20 amadryades MP
20 s. et crescerej et от. M || 21 tradunturj dicuntur rt'ios Buccolic M \\ 22 In
codd. praemissa: Val: probus super Géorgie Vergil — M finis (col. nigr.)
Commentariolum in Geórgica (col. rubrj P geobgica V Q Pre diuisione M j¡
nçoSiaÎQieiv E prodieheresim M pro Dieresim V prodiheren (si in. IP) P
23 cultis MP от. V || 24 nocessaria V || syderum P || relaturum от. M.

4 Cicero divinarum J Cf. Cic. de Divin. 1,39,85: Quid augur cur a

dextra corvus, a sinistra cornix faciat ratum? || 11 HesiodusJ Cf.
Apollod. 111,14,4 || 13 AntimachueJ Cf. Antimachi fragm. CXVII p. 107 ed.
Stoll. | rhilostephanusj Cf. Muelleri fragm. hist. Grace. Ill p. 31.
 IN VERO. BVG. IX, 13-X, G2. GEORG. I, 1-9. 349

misit, secundo demonstraturum, quemadmodum vitibus ulmi mari-

tentur et quae cum his olearum cura agi debeat, tertio pecorum
armentorumque rationem, quarto apiuin indicaturum. Dicturus
autem de arvis ait <G. I, ls.>: Quid faciat laetas segetes,
quo sidere terram Verteré Maecenas; de arboribus et vineis 5
^G. I, 2s.>: Ulmisque adiungere vites Conveniat; de pecoribus
et armentis <G. I, 3 s.): Quae cura boum, qui cultus habendo
Sit pecori; de apibus <G. I, 4>: Apibus quanta experientia
parcis.
Georg. I, 5—7. vos, о clarissima mvndi lvmdja, labentem io
CAELO QVAE DVCITIS ANNVM, LIBER ET ALMA CERES. Hoc loCO
vult iutellegi Lunam Cererem, a creando dictam, quia maturet
fruges, Solem Liberum, quia libere pervagetur per aera, vel quia
eius fulgor aliorum siderum luinina praestringat, vel quia maturet
vineas. 15
7 S. VESTROQVE Ш MVNERE TELLVS CHAONIAM PINGVI GLANDEM
mvtavit arista. Chaonia dicta est a Chaonia, regione Epiri, in
qua Dodonaei Iovis est oraculum a loco dictum Dodone eius regionis.
Itaque columbas etiam existimatur ab ea regione Chaonias dictas
et in hoc oráculo fuisse vocales et responsa dédisse consulentibus. 20
Traditur etiam quercus arbor subiecta tutelae Dodonaei Iovis fuisse
aeque vocalis, ut columbae, et responsa dédisse ad idem oraculum,
quod testatur Vergilius dicens <G. II, 16)>: Atque habitae Graiis
oracula quercus. Unde dici Chaoniam glandem ipse déclarât,
cum dicit (G. II, 67): Chaoniique patris glandes. Appellata 25
est autem ea regio ab Heleno Chaonia, ut ipse testatur <A. III, 355):
Chaoniamque omnem Troiano a Chaone dixit.
9. POCVLAQVE INVENTIS ACHELOIA MISCVIT WIS. Aetolus '
pastor Staphylus, cum Oenei capellas in pabulum deduceret, notavit
unani praecipue secedentem a grege, laetiorem(que) ceteris reci- 30

4 autem M cum VP quidem E | amis aruis, priore m. I del. P ¡|

5 Mecenas ЫР || 8 quanta sit experientia V || 11 loco E loci codd. An leg.
Hoc loco lumina? || 12 intelligi MP || 13 liber evagetur Gaudentius, cf. Scholia
Bern. p. 844 ed. meae, pro quibus libere vagetur scripsi, conl. Schol. Bern. I. I.
ad G. 1,7: Liber, quia libere commoveat || 14 syderum P || prestringat P per-
stringat V || 1(5 Fortasse Vestro quia muñere Keilius || 17 Epyri P \\ 18 Dodonei
MP !| Dodone VPJi Dodonae M Dodona Keilius || 19 existimaturj existimat
codd. et К, cf. p. 3.ï0, 15 || 21 s. tutelae Iovis fuisse aeque vocalis ut Dodonae
(Dodonç P Dodone VM et Л) et responsa Keilius cum codd. addita coniectura:
tutelae- Iovis fuisse Dodonae aeque vocalis ut columbae et responsa, quam
minus fere amplexi || 22 ad| apud E \ idemj identidem V || 23 grais MP I
25 Chaoniique | cbaoniia M || 26 eleno M Eort. leg.: a Chaone Troiano Chaonia ||
28 Aetholus MP Cf. Apulei. de ortkogr. p. 0 Os. Schol. Leid. p. S07 Suringar.
29 Staphilus MP || enei P \\ 30 precipuo J' || laetiorem (que)J laetiorem codd.
el E || ceteris P.
 350 PROBT QVI DICITVR COMM.

pientem se serins iu praesepia. Cuius rei ut causam cognosceret,

secutus est earn clam et in remota stirpe animadvertit uvam
edentem, pomum iis temporibus incognitum, et sustulit regique
pertulit Oeneo, qui expresso humore delectatus, cum eum vetustate
5 cognosceret mitescere, Libero patri posuit excepto a se hospitio.
Cuius rei cultum cum demonstraret Liber, ut perpetua inventorum
esset gloria, constituit, ut ab Oeneo oivo? appellaretur vinum, a
Staphylo uva бхиуькц. Achelous est autem flumen Aetoliae. Ita
quantum ad Acheloum pertinet, aqua intellegi poterit, quem ideo
10 potissimum nominavit, quod primus in Graeciam videtur fluxisse.
Uva autem significat vinum.
10. ET VOS, AGBESTVM PRAESENTIA NVMINA FAVNI. Eundem
Pana, eundem Inuum, eundem Faunum quidam interpretantur, quod
ei in Italia quidam annuum sacrum celebrant, quidam menstruum.
15 Existimatur autem fuisse Faunus rex Aboriginum, qui cives suos
mitiorem vitam docuerit ritu ferarum viventes, et primus loca certis
numinibus et aedificia quaedam lucosque sacraverit, a quo et fana
sunt dicta. Ipse autem receptus in Deorum numerum creditur.
Itaque etiam oraculum eius in Albunea, Laurentinorum silva, est.
20 Plures autem existimantur esse et praesentes idcirco, quod rusticis
persuasuni est incolentibus earn partem Italiae, quae suburbana est,
saepe eos in agris conspici.
11. DETADESQVE PVELLAE. 'Dryadas puellas' (licit, quas alii
Hamadryadas vocant, et eas cum quercu nasci et simul interire,
25 sed diuturnas esse, et inde Hamadryadas dictas. Quercus euim
firaece appellatur ôçvg, apa significat simul.
12. TVQVE O, CVI PRIMA FREMENTEM FVDIT EQVVM MAGNO
TELLVS PERCVSSA TRiDENTi, NEPTVNE. Campi in Thessalia sunt
Petraei, in quibus locus, Petra nomine, percussus tridente Neptuni
30 emisit equum, qui Scyphios vocatur. Romani autem Neptunum

2 remotaj re mosta V || 3 edentem ) adeuntem V \\ eis MP || substulit MP \

4 Oeneo E Inacho VP Inaco M || 5 agnosceret M || posuit| An leg. proposuit? i
7 otros E otvov V oenon P aenon M || 8 staphilo M || sterile M Staphyle P
Staphile V || autem est M \\ flumen | Fl. P || etholie P etholiae M || 9 in-
telligi MP || 10 Greciam P || 11 signilicauit MP j| Ï4 Italia P \ annum P
15 Aborigenum MP | ab originium qui dues submitiorem V |] suos] sub, coit.
suos m. I P | 17 numinibus Keilius nominibus codd. et E || fama V || 18 ijse P \\
numerum deorum M || Ipse — creditur от. V || 19 etiamj et E Keilius J sylua P |
20 etj etiam VP || 28 aliis V || 24 amadryadas P amadriadas M || 25 -sed —
dictas от. V | diuturnasj An leg. divinas? || amadryadas MP | 26 gi-ece MP
appellatur от. M || dçvg «fia M Drys: hama P \\ signiflcat от. V || 28 tri-
denti VMP tridente E \ Neptune, superscr. о P Neptun i V || Tesalia P
2'J petrei MP \\ nomine Petra M || tridenti V \\ 30 emisit E émisent VMP |
vocaturj An leg. vocatus?
 IN VERG. GEORG. T, 10—16. 351

equestrem vocant, Graeci htxuthv IJoGstdàva, quod existiniatur

princeps originis equorum, et idcirco etiam poetae tradtmt ab eo
donatum Adrasto equum Ariona et Iunoni Xanthum et Cyllaron,
quos ilia dederit Castori et Polluci. Sed harum fabularum et
opinionis huius initium est natura. Nam quia animalium materia ñ
liquore constat et ea praecipue effusa in studium est generations
naturae equestris, adeo ut equas certum sit plerumque e vento
concipere, animalium seminis, hoc est liquoris universi Deus existi
matur Neptunus, equorum eo magis, quod planities eis conveniens
sit, quae aquis accidit. 10
14. ET CVLTOR NEMORVM, CVI PINGVIA СЕЛЕ TERCENTVM NIVEI
tondent DVMETA 1VVENCI. Insula est Cea in Aegaeo mari, in
qua sunt urbes quattuor, Iulis, Carthaea, Poeeessa, Coressos. Ibi
oxistimatur pestilentia fuisse pecorum et armentorum gravis propter
interitum Actaeonis. Aristaeus monstrante Apolline patre profectus 15
est in insulam Ceam et ibi sacrificio facto aram Iovi Icmaeo con
struit, qui placatis flatibus et aestu, qui necabant pécora et ar
menia, liberavit ea. Tpse autem post excessum vitaé* imperante
oráculo Apollinis ab inhabitantibus earn insulam relatus in numerum
Deorum appellatus est Nomius et Aeguros, quod et agresti studio et 20
cura pecorum armentorumque non mediocriter profuerat hominibus.
Traditur haec historia de Aristaeo in corpore Argonautarum a
Varrone Atacino. — 'Dumeta' et áspera loca et montuosa dicuntur.
IG SS. IPSE NEMVS LINQVENS PATRIVM SALTVSQVE LYCAEI PAN,
OVIVM CVSTOS, TVA SI TIBI SUÉNALA CVRAE, ADSIS, O TEQEAEE, 25
EAVKNS. Pana Inuum Latini interpretantur, cuius religionem Italiae
*
1 Greci P || hippicon M hyppicon VP || Posidona MP Possidona V \\
2 i< circo, sic semper MP || poetae etiam M || 3 equum (cqum M) Adrasto MP ||
6 liquore] natura V | ea Keilius ei eodd. et E || precipuo P praecipua V
6 s. effusa in studium constat et generation est naturae M effusa in studium
constat et generationis naturae V effusa «x in studium constat et generationes
naturae E effusa in studium et generationes est naturae P || 7 ut E от. codd.
it eis E ei codd. iis Keilius \\ 12 Egeo P || 13 quatuor JP |[ Iulis — Coressos E
Pylis Carthea Loessa Ceressos codd. Ad Strabon. X p. 4ti(J provocat Keilius ||
15 Acteonis MP || Aristeus MP \\ 16 Icmaeo Keilius icmeo E Ichnio P
isthmio (st baud dilucide scriptum teste Thilone) M Ionio V Cf. Apoll. Jthod.
II, 522 cum scholiü || 17 placatis E placatus codd. || 18 impante P (| 19 Apol
linis от. V || inhabitantibus J inmorantibus M immorantibus VPE || earn
insulam] in ea insula coni. liuJmkenius epist. crit. 2 p. 209, quem secutus est
Keilius || 20 est от. V || Aegoros E Aegaros MP Aegatos V Agrcus coni.
Huhnkenius l. с || 22 hystoria 31 (| AristaeoJ aristeo codd. et E || in corpore,
corr. opere fa Petro Orinilo, codicia M scriptore) M \\ 23 Attacionio V || Dumetaj
dum P dû M I montosa MP || 24 saltus V || Lycei M || 25 si от. V || Menala MP ||
assis P || о от. V \\ 26 relligionem P.

22 s. a Varrone AtacinoJ Cf. Riesci Varr. Sat. Mcnipp. p. 201 ss.

 352 PROBI QVI DICITVE COMM.

fertur intulisse Evander. Sed creditur propter duo argumenta sub eius
nuuiine et vocabulo Iuppiter coli, id est mundus, quorum unum est,
quod Pan Graece significat 'omne', idest universam naturam, alteram,
quod hinuleaginae pellis, qua tegitur, varietas maculis imitetur Stellas.
5 Maenalus et Lycaeus montes sunt Arcadiae, Tegea eiusdem oppidum,
cuius nomine est in Tuscia ab exulibus Arcadiae urbs condita.
18. OLEAEQVE minerva INVENTÉIS. Putant earn quidam et
Neptunum contentionem de Athenis habuisse, utrius urbs esset
nomine. Neptunum tridente percussisse arcem et inde prosiluisse
10 aquam saisi haustus, et hodie fontem in ea arce Neptuni appellari.
Minervam ictu cuspidis indidem oleam evocasse, quae quia utilior
esset hominibus, ei cessisse Athenas.
19. VNCiQVE PVER Monstrator ARATRi. Quidam putant Tripto-
lemum Atticum dici, quem in volucri curru tradunt poetae fruges
15 terris credidisse; quidam Buzygen, qui primus iunctis (iumentis)
existimatur ad arandum usus. Sed constat multis annis ante et
fruges in Aegypto inventas esse et arasse primum Osirim duobus
bubus, quorum nomina nunc sunt sacra sub eis, qui religionis
causa eodem vocabulo appellati coluntur, Apis et Mnevis, quorum
20 alterum Memphitae colunt, Apim, alterum Heliopolitae, Mnevim.
20. ET TENERAM ЛВ RADICE FERENS, SILVANE, CVPRESSVM.
Silvanum quidam sic ortum ferunt. Crathis pastor in Italia cum
iuxta flumen quoddam pasceret capellas et unam earum soleret
incurrere, lioc est libidini suae in ea serviret et obdormisset in
25 ripa sedeus somnique pondere caput quasi deiectum subinde nutaret,
caper, qui solebat earn capellam saliere, Ímpetu in eum facto cere-
broque eius cornibus disiecto abiecit eum in flumen, quod interfecti
nomine Crathis est appellatum. Cum autem ex capella puer esset

2 numine M nomine PVE Keilius || unus V || 3 Grèce P ¡| omnej omem M

omen P || 4 hinuleaginaej inuleagineae MP inu leagineae V hinuli E et
Pomponius Subinus, quos secutus est Keilius || uarietas от. M || 5 Menalus et
Lyceus MP || Archadiae MP || Tegea P || 6 Thuscia M y Archadiae MP
condita urbs P || 8 contendentem, eorr. m. I contentionem P || utrius — 9 nominej
An leg. sub utrius — numine V cf. supra I. 2 | 9 tridentem P || 10 aquam]
equam M ¡| odie P || 11 indidemj in idem codd. et E ibidem Keilius
13 s. Triptholemum P || 14 quern E cum codd. Fartasse eum Keilius || 15 terris
credidisse Keilius Brmdhusium ad Tib. I , S, 2s secutus, qui tarnen terrae
maluit terris reddidisse codd. terrae reddidisse E || Buzygen Broulhusius I. I.
Bizeser codd. Bremser E || (iumentis) addidi || 16 usus am. P || 1(5 s. et fruges
am. P || 17 Egvpto P || Osyrim MP || 18 iis VE || relligionis P | 19 Mnevis
Keilius Mneii P Mnei M Mneni V utjuptg E \\ 20 Memphyte P || Heliopolitae
Keilius canl. Pomp. Sab.: qui colitur in Heliopoli. Liopote VP byopt« M
hieropolitae E || MnevimJ Mneii P Mnei M Mneni V (itucpiv E || 21 a radiée M
Syluane /-* || 22 Syluanum P || quidem M || 23 quodam P || 2(i salire E Keilius ¡
27 s. interfecti nominej in facti nomine E inf'ati (in fati /') nomine MP in
facti mcmoriam V (?) editores; fartasse ab interfecti nomine Keilius.
 IN VERO. GEORG. I, 18-35. 353

natus, cuius pars inferior erat caprina, eumque dominus educaret

augeretque eius rem familiärem, ut eum auimadvertit adultae esse
aetatis educator, timens, ne feritas eius noceret suis, clam eum
tollit in silvam et ibi destituit. Quem quia in silva primum
agrestes conspexerant, ut Deum venerati Silvanum appellaverunt. 5
27. ACCIPIAT CINGENS MATEKNA TEMPORA MYKTO. Myrtus est
arbuscula Veneris subiecta tutelae. Caesar autem Iulius quia trabit
ab A enea genus, idcirco 'materna' myrtus dicta est a Vergilio.
30. TIBI SEKVIAT VLTIMA THVLE, TEQVE SIBI GENEEVM TETHYS
EMAT OMNIBVS VNDis. Superior sensus déclarât ambigi inter Deos, 10
utrum Iovi succedere debeat Caesar, frugum tempestatumque arbiter
futurus agrestibus et omnibus urbibus venerabilis; sequens, an etiam
Neptuno, qui ei det Amphitriten, uxorem Neptuni, futuram Caesaris
coniugem: Tethyn matrem ait dubitare generatam ex Océano.
Insulae sunt in océano Septentrionali iunctae Britanniae ultimis 16
partibus Orcades, quarum ultima est Tbule. Significat ergo, hanc
quoque servituram Caesari cousecuturo honores caelestes.
32—35. ANNE NOVVM TAEDIS SIDVS TE MENSIBVS ADDAS, QVA
LOCVS ERIGONEN INTER CHELASQVE SEQVENTIS PANDITVR. IPSE
TIBI IAM BRACHIA CONTRAHIT ARDENS SCORPIO, SED САЕ1Л IVSTA 20
PLVS parte RELiNQviT. 'Tardis mensibus' ideo, quod domicilium
Saturni tradant astrologi libram, quod est signum aequitatis, cuius
mensis est biennii et sex mensium, cuius loco futurum Caesarem
dicit. Chelas dicit scorpionis brachia; Erigonen dicit virginem,
quae Iustitia, Astraei filia, quae cum morata esset áureo et argénteo 25
saeculo cum hominibus, férreo saeculo se recepit in caelum, quia
ultra in terris sedem non habuerit nec sustinuerit se hominum
miscere sceleribus. Erigone autem Icari fuit filia, pastoris Attici,
quae relata est in numerum siderum, non signorum. Sidéra enim
extra signiferum circulum sunt, signa tantum duodecim placet esse 30
astrologis. — cIusta plus parte relinquit', a scorpione, quia scorpio

1 eumque E eum VMP J 2 eius от. P || augeretque ea re familiaritatem E j

a
utj et P | 3 eum clam M\ 4 syluam P sylu////s (fuisse videtur olim syluis) M \
iu sylua MP || 5 Syluanum P l| 6 cingentis VP || materna от. P \\ myrtho P
mirtho M || myrthus MP || 7 tutelle P || 8 myrthus P || 9 Thile MP || fethis Y
Thetys P thetis M \\ 13 detj de V dédit M || Amphitritê P Ц 14 Thetyn V
Tethin P Thetys M || 16 orchades MP || Thile P Thilae M || ergo от. P
17 servituramj futuram (conpendio -fuituram maie intellecto) M \\ 18 sydus MP
19 panditus P || 20 bracchia P || iuxta VMP || 24 bracchia P || Erigonem
VME || 25 quae editores, cf. llygin. 130 cui VM cm P quoi E \\ iusticia M
Astrei MP || et argénteo от. P || 20 recopit P || 27 substinuerit MP ¡ 28 filia
fuit P Л 29 syderum P || Sydera P || 30 in MP || 31 Iuxta VM | reliquit V
scorpio Keilius scorpios MPE scorpius V.
Servi! comm. Vol. III. Faso. II. 23
 354 riíOBI QVI DICITVK COMM.

duoruní signorum spatium tenet, in cuius brachiis duobus est posita

statera, signum librae, quem Graeci t,vyóv vocant. Hoc enim spatium
ab eo detineri et Ovidius testatur, cum ait:
Est locus, in geniinos ubi bracliia concavat arcus
5 Scorpius et cauda flexisque utrimque lacertis
Porrigit in spatium signorum membra duorum.
36—39. QVICQVII) EBIS: NAM TE NEC SPEBENT TARTARA REGEM,
NEC TIBI REGNANDI VENIAT ТАМ DIRA CVPIDO, QVAMVIS ELYSIOS
MIRETVB GEAECIA CAMPOS NEC BEPETITA SEQVI CVBET PROSERPINA
10 МАТВЕИ. Tartarum ait Vergilius apud Inferos locum praecipitem
infinitae altitudiuis, cum ait <A. VI, 577 — 57U)>:
Tum Tartaros ipse
Bis patet in praeceps tantum tenditque sub umbras,
Quantua ad aetherium caeli suspectus Olympum.
15 Elysios campos dicit apud Inferos, iu quos recipiantur piorum
animae, quos alii putant esse Ínsulas fortunatorum. Nam quod
negat Proserpinam sequi voluisse matrem, contra historiam refert.
Cognito enim eius raptu Ceres Iovi detulit querelam, qui permisit
matri filiam abducere, si nullum cibum ore apud Inferos contigisset.
20 Cum autem indicium fecisset Ascalaphus, Orphnes et Acherontis
filius, earn tria grana mali punici in horto Ditis dévorasse, mutatus
est in avein bubonem. luppiter permisit sex mensibus cum matre
liliam esse, totidem vero apud Inferos.
47 s. ILLA SEGES DEMVM VOTIS BESPONDET AVABI AGBICOLAE,
26 bis QVAE SOLEM, bis EEiGORA sensit. De eo agro loquitur, quem
novalem vocaut. Is autem alternis annis cessât, sed sub exitu
hiemis, hoc est initio veris proscinditur, et ita aestate, quae se-
quitur, siccatur: deinde sub introitu hiemis sementé facta sequenti
aestate reddit fructum. Ergo bis sentit frigus, semel [aestatemj
30 deficiente hieme initio veris, iterum post sementem; bis solem,
semel aestate qua cessât, iterum qua fructum refert. Ipse autem

1 spacium M spatio V |. 2 quemj quam Keilius quae E | Greci P

£t'7o»> E zicou eodd. || spacio M || 3 et ] etiam 31P, fortnsse recte || 4 bracchia P '
5 utrlque MP utrinque VE | 0 spacium M | 7 spernent VP || 8 Elisios M
elisos V || í) Grecia P || 10 aput P || précipitera P | 1.4 tendique P || 14 caeli
suspectus Olympum от. MP\\ 17 liYstoriani il/ || 18 clettulit jP || l'J apud inferos
ore V И 20 Ascalaphus Orphnes _/•,', Pomponius Sabinus Alachus Orphei (orqpei M
Orphçi P) codd. || 21 filiusj :f: M || eamj ea M \ orto MP \\ Ditis editores
dicit codd. || 22 est от. V || matrera V || 25 sentit V || 26 Is autem от. V
27 h}erais P Ц 28 hyemis P || 29 aestatem (aestate E) uncís inclusif Keilius
.40 hyeme P || 31 aestatem quia VP \\ cesserai V || qua fructum | qua fructus E
quia fructum V.

3 OvidiusJ Met. II, 195—197.

 IN VERG. GEORG. I, 36-69. 355

substituet huius rei causam progressu operis, cum praecipiet, ut

sub introitu hieinis sterilis ager proscindatur. Ilium enim, qui est
fertilis, sub exitu hiemis proscissum ideo putat relinqui oportere
cessantem, ut siccetur aestu proximo, ne luxuriantis soli natura
fertilis efficiatur, (idest) inter fruges herbae nascantur. Rursus 5
enm, qui sterilis est, idcirco sub hieme proscindendum putat, quod
humorem caelestem hibernumque accipiendo esse foecundior possit.
Itaque <G. I, 69s.>:
Illic officiant laetis ne frugibus herbae,
Hie sterilem exiguus ne deserat humor harenam. ю
56—59. NONNE VIDES, CROCEOS VT [SEMPER] TMOLVS ODORES,
INDIA MITTIT EBVR, MOLLES SVA TVRA SABAEI, AT CHALYBES NVDI
FERRVM VIROSAQVE PONTVS CASTOREA, ELIADVM PALMAS EPIROS
EQVARVM? tmolvs Lydiae mons est, quem non idcirco nominat
utique, quod solus crocum ferat, sed quod praecipue, ut (G. I, 228> 15
Pelusiacam lentem dicit et <(G. II, 519^ Sicyoniam baccam,
olivam, non quod Sicyone tantum nascatur aut Pelusii lens. —
india MITTIT EBVR, sed et Africa, sed maiores sunt in India
elephanti. — sabaei natio est Arabiae, quos 'molles' vitio sermonis,
quia parum viriliter loquantur. —• chalybes natio Pontica, in qua 20
sunt ferrifodinae : ibi autem a nudis ferrum quaeritur. — pontvs
fert et castorea, sed non solus. Fibri enim testes hoc nomine
appellantur. Quod animal cum etiam in aliis regionibus, quam
Ponto, nascatur, non tarnen tanta vis est testium, quanta Ponti-
corum fibrorum. — eliadvm palmas epiros eqvarvm. Copio- 25
sissimam etiam palmis Epirum significat, nee tarnen solam eas
ferre, dicit enim et <G. III, 12> Idumaeas. — Quaeri solet, quare
'equarum' potius, quam 'equorum' dicat. Ipse rationem consilii
sui explicat, cum ait in libro tertio <G. Ill, 49 — 51):
Sen quis, Olympiacae miratus praemia palmae, 30
Pascit equos, seu quis fortis ad aratra iuvencos,
Corpora praecipue matrum legat.

1 sustinet V || preeipiet P || 2 hyernia P \\ 4 siccetu P || 5 (idest) (= 1)

addidi et E от. codd. || rursum M || 6 hyeme P II 7 celestem || excipiendo M
faeeundior MP Ц 11 [sempeh] от. MP\\ thmolus M || 12 thura MP || sabei M |
13 Elyadum P || Epyros M || 14 Thmolus M || est от. V || 15 preeipue P
16 Sycioniam P || baccham M || 17 Sycionc P || nascatur Keilius nascantur
codd. et E Fortasse: Sicyoniam baccam, non quod nascantur Sicyone tantuni
oliva aut Pelusii lens. || Pelusii ME Pelusio VP\\ 18 Aft'rica M\\ 19 sabei M I
21 ibi] ubi M II queritur P \\ 22 et 01«. V || febri M \\ 23 etiamj et M || 24 nascat V
nascatur P || 25 Elyadum P || Еругоя MP\\ 2(i Epyrum M P \\ solam eas editores
solum eas VPE eas solum M || 27 Idymeas P idimeas M || queri P \\ quare |
qf M y 29 in от. M Ц libro ■ 3 • MP || 30 premia P || 31 pascis V || 32 precipuo P.
23*
 356 PKUBl QVI D1CITVR COMM.

60 — 63. CONTINVO HAS LEGES AETERNAQVE FOEDEKA CERTIS

IMPOSVIT NATVRA LOCIS, QVO TEMPORE PBIMVM DEVCALION VACVV.M
LAPIDES IACTAVIT IN ORBEM, VNDE HOMINES NATI, DVRVM GENVS.
Deucaliona putant l'romethei filium fuisse et habuisse in matri-
5 mouio sororem patruelem Pyrrham, Epimethei filiain, iis temporibus,
quibus ira Iovis inundata Graecia cataclysmo perdidit humanuni
genus. Qui cum perlati essent in montem Parnasum, cuius tantum
duo vertices eminebant, et ibi esset oraculum Themidos, intra-
verunt adorantes, quemadmodum possent restituí homines. Quibus
10 responsum est, iactanda esse iis ossa parentis magnae post terga
discinctis capitibusque velatis. Interpretati autem cum essent terram
parentem, ossa eius lapides iecerunt post se, ex quibus hominum
genus renatum est: cuius etiam Ovidius meminit, cum ait:
Unde genus durum sumus experiensque laborum
16 Et documenta damus, qua simus origine nati.
67 S. AT SI NON PVERIT TELLVS FOECVNDA, SVB IPSVM ARCTVRVM
TENVi sat ERIT svspendere svLCO. Arcturus est stella in cauda
niaioris ursae, quam Graeci Helicen vocant, quae Latine Septentrio
vocatur, dicta a cauda et ursa: ccçxrog enim Graece ursa dicitur,
20 cauda ovqcc, cuius ortu hiems incipit.
70. HIC STERILEM EXIGVVS NE DESERAT HVMOR HARENAM.
Aspirant harenam, quia haereat, cui etymo h adiunctum est, quod
etiam haurit, hoc est in se receptum humorem trahit. Huius banc
esse naturam Vergilius testatur dicens <G. I, 114)>: Collectum
26 humorem bibula deducit harena. cBibula' enim, quia bibat,
dicitur.
73 — 76. AVT IBI FLAVA SERES MVTATO SIDERE FARRA, VNDE
PRIVS LAETVM SILIQVA QVASSANTE LEGVMEN AVT TENVIS FOETVS
VICIAE TRISTISQVE LVPINI SVSTVLERIS FRAGILIS CALAMOS SILVAM-
30 QVE SONANTEM. Putant, non minus esse utilem ad sationem farris

1 çthernaque federa P Ц 2 locis от. P || 6 Pyrram M \ Epymethei F. P

iisj his M || 6 inundata E inundata est MP inundatam est V | Graecia К
(jraeciam (Greciam P) codd. || cataclismo M \\ 7 Parnassum MP Ц 8 Themydos P
Themidis M || 10 iisj his M || 11 distinctis MP || Interjiretanti V || 12 ossa eins
от. M II 13 genus от. M || 14 sumus durum P || 15 sumus M | nati от. M '
Hi faecunda MP || Arcthurum P | 17 Arcthurus P \\ 18 Greci P || Hélice M i
Septentrion V || 19 arctos M Arcthos P\ enini от. V || Grèce P\\ 20 ura MP
hyems P hyemps M || 21 exiguis M |] 22 Haspirant P aspirât V | haereat E
liareat V areat MP | etymo hj et ymon (sic) P ethimon M trvpov E Keiiius
ufifiog in marg. Hymon V \\ 24 Vergilius от. V || 25 enim| etiam Y \ quia|
•liiod VE || 27 avtJ At M || seres E Ceres (Ceres P) codd. || 28 letum MP
([uassant Y || fçtus P \ 29 tristique V || substuleris MP H fragilis post sonantem
(honantem M) codd. || 29 s. syluamque P.

13 OvidiusJ Met. I, 414 s.

 IN VERG. GEORG. I, 60—138. 357

agrum, ex quo alius fructus sublatus sit, quam eum, qui vicibus
cessât.
78. vrvnt LETHAEO pekfvsa PAPAVEKA SOMNO. 'Lethaeum'
somnum dicit eo, quod excutiat memoriam sopitis. jltf&tj est enini
oblivio. Papaver autem, quod in segete nascitur, facit somnum. 5
102 s. NVLLO TANTVM SE MTSIA CVLÏV IACTET ET IPSA SVAS
mirentvr gárgara messes. MYSIA natio est coniuncta barbaris,
contingens Adriaticum sinum. Sed est et altera huius nominis
terra, iuncta Troadi, aliquando subiecta regi Telepho et ante Teu-
thranti. gárgara cacumen appellatur Idae Phrygiae. Ю
120. STRYMONIAEQVE GRVES. Dictae sunt a Strymone, Thraciae
flumine, ubi maxime per aestum morantur.
124. NEC TORPERE GRAVI PAS8VS SVA REGNA VETERNO. 'Veter-
num' gravem somnum volunt intellegi et spectantem ad interitum,
quern medici 'lethargum' vocant. 15
138. PLEIADAS, HYADAS CLARAMQVE LYCAONIS ARCTON. 'Plei
ades' Vergiliae dicuntur, ut quibusdam liquet, quia sint Atlantis
et Pleiones filiae, vel ало tov nksïv dictae idcirco, quod earum
ortu prima sit tuta navigatio. Quarum mentionem facit Ovidius
in Phaenomenis, dicens de Perseo: 20
Pleiades ante genus septem radiare feruntur,
Sed tarnen apparet sub opaca séptima nube.
cHyades' existimantur esse in cornibus tauri et in ore, quas imperiti
'súculas' appellant, arbitrantes a suibus Hyadas dictas, sed errant.
Dictae sunt enim àito той vsiv, idest a spargendo (pluviam). Est 25
euim pluvium sidus, hoc est non temeré oritur, ut non imbres
sequantur. — 'Lycaonis Arcton' dicit Septentrionem et vulgarem
sequitur historiam. Iuppiter enim Callisto, Lycaonis filiam, creditur
mutatus in Dianam compressisse; quae gravida mutata in ursam

3 letheo M Letheo P || Letheuni P || 4 Lethe MP || 6 Misia If В 8 et

¡litera MP altera V et E [| 9 thelepho MP || 9 s. theutranti M Theuthranti P
10 Idiae V || Phrigiae V ¡j 11 strimone M || Trade P || 12 flum: M Fl. P |
maxime MPE mare V conpendio maîe mole intelleeto \\ 14 intelligi MP || et
spectantemJ spectantem E expectantem VMP \\ 16 Pleyadas M || arthon P
16s. Pléyades, corr. m. I P Pleides M || 17 sunt V || Athlantis M \ 18 vel
от. M |] &nb той nie tv от. M cum lacuna || 20 in от. V | Phaenomenis E рае
nominis VP pace nominis ЛГ|| 21 Pliades P || antej autem V | 22 apparent VP
nube :- P || Pliades — feruntur. Sex .... sed tarnen etc. Duebnerus cord.
Aral. 2oo || 23 Hiades M || etj aut Duebnerus || 24 succulas MP || erant M \
25 Ductae V || ànb tov vtiv от. M cum lac. a ттотои ину P || Fortasse
я spargendo aquam Keilius (pluviam) addidi | 26 non от. V || hymbres M \\
27 Lychaonis M || arethon P || 28 hystoriam M || Calisto P 1 filiamj filio M.

19 s. Ovidiue in PhaenomenisJ Cf. Ovid. éd. Riese III p. 294 wr. V.

 358 Г1ЮШ QVI DICITVR COMM.

ira Iunonis peperit puerum Arcada, quem luppiter, ne venans

matreni feriret, inutatum in eandern formam cum ea iuter sidera
retulit. Sunt autem ibi duae ursae, maior et minor; maior Hélice
vocatur, minor Cynosura.
5 148. CVM IAM GLANDES ATQVE ARBVTA SACRAE DEFICEREXT
siLVAE et viCTVM DODONA NEGARET. Arbuta sunt arbusculae,
quae in silvis frequenter nascuntur, quas plerique unedones vocant.
— Dodona locum continentem * quercus, quae continetur, erat
dicta. Est autem templum Dodonaei Iovis in Chaonia, parte Epiri,
lo quae hoc nomine appellatur.
16;5. TARDAQVE ELEVSIXAE MATRIS VOLVENTIA PLAVSTRA. Im-
periti ea plostra appellant. Sunt autem véhicula, quorum rotae non
sunt radiatae, sed tympana cohaerentia axi et iuncta cautho férreo:
axis autem cum rota volvitur, non rotae circa eiusdem cardinem.
15 Adhibehu- hoc vehiculum in sacris Cereris arcanae, quae Eleusine
appellatur ab oppido Atticae Eleusine, et id ducunt boves. —
Est praeterea olivae viridis * Siliqua folliculus, in quo faba
nascitur.
201. lembvs, genus navigii.
20 205. HAEUORVMQVE dies. Adrastea capella, quae educavit
lovem cum haedis, ob hoc beueficium in sideribus sacrata est,
quorum ortum pluviae sequuntur.
205. et LVCIDVS ANGVis. Draco existimatur Ladou Hesperidum
pomarii custos, relatus inter sidera intersecare duo Septentriones,
25 quae omnia genera stellarum tempestatem significabant. Ergo tam
agrestibus observanda esse caelestia signa, quam navigantibus, quia
utrisque noceat tempestas. 'Ostriferum' autem dicit Abyduni, quod
ibi ostrea generantur copiosissima.
208. LIBRA DIEI SOMNIQVE PARES VBI FECERIT HORAS. Aeqili-

1 Archada 31 Arca V \\ 2 sydera P || 3 rettulit P || 5 sacrae — 6 neg-aret

от. V || 6 syluç P II 7 syluis P || quae V || onedonas V || 8 continenteruj lacunam
notavit Kcilius | quaej cq 31 || eratj Litteras duas medias in 31 hand dilucide
scriptas testatur Thilo. Vortai-ne : Dodona per locum continentem quercus, quae
continetur, erat dicta, г', e. continens pro eo quod continetur || 9 Dodonei 31 P
Kpyri 31 P l| 11 Tardaeque M ïardeque P || 12 eaj et V | 13 radiata P |
coherentia V | cantho К cantu V3IP \\ 14 autem | aut V \\ 15 Eleusine P
16 appellatur] appellabatur VF Kcilius |j Eleusine P | 17 EstJ et V l pre-
terca P || Lacunam post viridis sUitui || Siliqua — nascitur | Haec ad v. G 1, 195:
Grandior ut foetus siliquis fallacibus esset pertinere videntur. Est praeterea
olivae viridis siliqua et folliculus, in quo faba nascitur Keilius || in quoj iu
qua 31 1| 20 Hedorumque 31P || 21 hedis 31 bedis, corr. hedis P || syderibus P
23 Ladon E Keilius Lamm VMP [| puellarum E || 24 sydera P || intersecare
editores interfleere codd. intori'ecere E intereidere Keilius An potius inter-
stingere legendum? \\ 25 omnia от. V || 27 autem от. V | Abidum 31 P
29 s. Equinoctium P.
 IN VERG. GEORG. I, 148-220. 359

noctium automnale descripeit. Somno cnim noctem significat.

Vcrnura aequinoctium fit in ariete, automnale in libra,
212. CEREALE rapaver ait, quia in segete nascitur.
217 s. CANDIDVS AVRATIS APERIT CVM CORNIBVS ANNVM TAVRVS
KT AVERSO CEDENS CANIS ОСС1ШТ ASTRO. Icari, pastoris Attici, 5
canis, qui servaverat corpus occisi, et filia Erigone, quae se
suspendió necaverat ob interitum patris, relati sunt in sidera,
Pecoribus autern canis sidus ideo inimicum est, quod poetae ferunt
a pastoribns Icarum occisum. Occidit autem canis oriente Tauro,
qui existimatur ideo sacratus inter caelestia, quod insidias parantem ю
Iovem Europae celaverit. Tempus autem definitur extrenii Aprilis
mensis usque in Kalendas Maias. Hoc idoneuni fabae sationi putant.
221—22:5. ANTE TIBI EOAE ATLANTIDES AP.SCONDANTVR, CNO-
SIAQVE ARDENTIS DECEDAT STELLA CORONAE, DEBITA QVAM SVLCIS
COMMITTAS semina. Si in hoc exerccbitur terra, ut triticum acci- 15
piat, prius, inquit, occidant Vergiliae et corona Ariadnes, quam
sementem facias. Matutini exortus Eoa significat. Eos enim prae-
cedit Auroram. Atlantis autem filiae sunt Vergiliae: idcirco Atlan-
tides vocantur. Ariadnes autem coronae talis historia traditur.
Adamatus Theseus ab Ariadne cum eius ope interfecto Minotauro 20
labyrinthi evasisset errorem, et earn raptam in insula Dia dor-
mientem reliquisset, Liber earn adamavit, et eius capiti coronam
detractam misit in caelum, quae sidus facta est, quod est post
Erigonen. Ipsam autem Ariadnen matrimonio sibi iunctam Liberam
appellavit inmortalitate donatam. 'Cnosia' autem dicit ab oppido 25
Cnoso Cretae.
225 s. MVLTI ANTE OCCASVM MAIAE COEPERE, SED ILLOS EX-
PECTATA SEGES VANis ELVSIT avenís. Multi, inquit, ante occasum
Vergiliarum sementem fecerunt, sed inanem messem sustulerunt.
Maia autem una est ex Vergiliis. 30
227—229. sí vero viciamqve seres vilemqve faselvm, nec
PELVSIACAE CVRAM ASPERNABERE LENTIS, HAVD OIÎSCVRA CADENS

1 auctumnale M || 3 in от. VMP || 4 aurum annum, aurum del. m. T P

5 eucrso M || credens M || Icarii P \\ (> nlia Kcilius filiae codd. filii E || Eri-
gones У || 7 negauerat M \\ sydera P || 8 sydus P .1 inimicum sidus est 31
poete P I 9 occisus, corr. m. I occisum P !| 10 inter nigna caelestia Keilitts:
si quid sitpjilendum, malim sidera propter praecedentis verbi inter similitudinem
1 1 coleuerit, corr. celauerit m. J P \\ 12 usque inj ш- V \\ Ktas P || 13 cog P ||
Athlantides M || 13 s. Gnosiaque M || 17 Fartasse Eoae significat mututini ex
ortus coni. Keilius I 17 s. precedit P || 18 Athlantis ЗГ || is s. Athlantides M
19 corona P I hystoria M || 21 insulam, corr. insula M \\ 23 que P \\ sydus P [|
quod est post от. P || 24 Èrigonè P || Ariadnam P || 25 inmortalitate M im-
mortalitate VPE || Gnosia M || autem | aut V || 26 Gnosio M || 27 cepere P '
27 s. Espectata, corr. Exsp- m. I P || 28 vanisJ ualis P || 29 substuierunt M.
 360 PROBI QVI DICITVE CÜMM.

mittet tibí signa bootes. Ciceris est genus, quod faselum vocant.
Vicia est aeque leguminis genus lentis magnitudine. 'Pelusiacam
lentem' dicit a Pelusio, oppido Aegypti, a quo fluminis Nili ostium
Pelusiacum dicitur. Optima autem lens in Aegypto nascitur. Bootes
5 est stella in arctophylacis, ut plerique putant, balteo, ut alii iudi-
cant, in humero, dicta a bubus. Nam Septentriones, quos Graeci
duas ursas vocant, Helicen et Cynosuram, in barbárica sphaera
plaustrum esse, quod ducatur a bubus iunctis. Cuius rei testis
est Gaetulicus, cum ait de Britannis:
10 Non aries ilium verno ferit aere cornu,
Cnosia nee geminos praecidunt cornua tauri,
Sicca Lycaonius resupinat plaustra Bootes.
233—239. QVINQVE TENENT CAELVM ZONAE, QVARVM VNA
CORVSCO SEMPER SOLE BVBENS ET TÓRRIDA SEMPER AB IGNI,
15 QVAM CIRCVM EXTREMAE DEXTRA LAEVAQVE TRAIIVNTVR CAERVLEA
GLACIE CONCRETAE ATQVE IMBRIBVS ATIÎIS. HAS INTER MEDIAM-
QVE DVAE MORTALIBVS AEGRIS MVNERE CONCESSAE D1VVM ET VIA
SECTA PER AMBAS, OBLIQVVS QVA SE SIGNORVM VEUTERET ORDO.
Mundi caloris et lumiuis sol causa est: eius autem talis est cursus,
20 ut neque citra solstitialem circulum ad nos accédât, nee ultra
brumalem recédât. Radii autem eius ubi deficiunt, ibi necesse est
esse fvigus cum tenebris: deficiunt autem eius radii bruma ad
Septentrionajem circulum; ibi autem frigus est cum obscuritate.
Sol autem quia inter brumalem et solstitialem circulum conficit
25 annuum cursum, totam banc mediam regionem urit, quae Latine
plaga vocatur adusta. Ex ea, quae Septentrionalis est, ubi deficiunt
sous radii, quia ob hoc frigida est et obscura, frigus in proximam
regionem pervenit et miscetur calori, qui ex adusta regione in
eandem sedem fertur: inde efficitur temperata regio, in qua sumus,
30 quae est habitabilis. Alterae duae inhabitabiles, sed physica ratione

2 eque P || genus am. M || 3 egipti MP || fluminisj Flu. P || hostium M

4 diciturj dictum M || egypto MP || б arctoqpilacis M arctbophilacis P | putant
от. V H baltheo M || ó s. indicant V || 6 Greci P || 7 sqpera M spera, corr.
m. I P || 9 est oi». P H getulicus it/ | 10 ferit Keilius ferat coda, et E
11 (Inosia M || precidunt P il tauri Keilius tantum codd. et E taurum editores II
13 culun P || 15 leuaque MP || cerúlea MP\\ 16 liymbribus M \\ 17 concesse P
et от. P || 20 пес V || acced.it MPE accedit V || 21 recedatj accédât, corr.
recédât m. I P praecodat (précédât V) VM Л radiie VM \\ 22 ad от. V '
23 septentrionem codd. || ibi autem bis scriptum in M ibi ergo editores praeter
h'ciliuiit || est est cum V || 25 hancj hac V || 27 quia P Keilius et quia VUE,
fartasse rede | et от. V || 29 eadem V || indej et E Keilius ei codd. | 30 pbisica M.

9 GaetulicusJ Cf. Teuft el. hist. litt. Rom. ed. II $ 3S0, 1.

 IN VEKU. GEORG. I, 233—246. 361

nobis sunt incognitae. Prohibemur enim transiré adustae regionis

calorem. Sed quia in meridie brumam animadvertimus, ultra solem
magnum spatium caeli vacare scimus et in contrariam nobis partem
eius radios ferri et quemadmodum hie, ita illic deficere, ubi de-
fecerunt esse frigus cum tenebris et inde aliquam pai-tem ferri in в
proximuni locum et ex adusta regione, quae finitur brumali sol-
stitiali circulo, in eundem pervenire vaporem, et utroque mixto
perinde temperatam efficere regionem mediam frigidae et adustae.
Quinqué ergo sunt zonae in regione caeli (et) terrae, duae extremae
frigidae, Septentrionalis et Austrina, una adusta, duae temperatae ю
inter frigidam'et adustam, cingentes earn et intercidentes frigidis,
quarum altera antioecumene vocatur. — 'Via autem secta per ambas'
dicit signiferum circulum, qui a brumali obliquus ad solstitialem
venit, ita nt brumalem tangat capricorne, solstitialem cancro, aequi-
noctialem libra et ariete. — 'Obliquus qua se signorum verteret 15
ordo' idcirco dixit, quia hie ipse circulus duodecim signa caelestia
voluit. Clima nostrum, hoc est in climate zonae nostrae, sic se
habet, ut simus ad Septentrionem ab ea parte, qua Scythia est et
Rbipaei montes, cui contraria inclinatio est ad Africam. Ergo hoc
sentit, cum ait <G. I, 247—251): 20
Illic, ut perhibent, aut intempesta silet nox
Semper et obtenta densantur nocte tenebrae,
Aut reddit nobis Aurora diemque reducit,
Nosque ubi primus equis oriens adflavit anhelans,
Illic sera rubens ostendit lumina vesper. 25
Ait enim aut aeternam esse nocteni in austrina frigida regione,
quia ibi deficiunt solis radii, aut in antioecumene, cum occidat
nobis sol, incipere ortum, aut, cum oriatur, ibi occasum esse.
244— 24G. MAXiMvs iiic flexv sinvoso elabitvr angvis
CIRCVM PERQVE DVA8 IN MOREM FLVMINIS ARCTOS, ARCTOS OCEANI 30
METVENTES AEQVOBE TiNGVi. Quidam draconem, cuius sidus inter
duas ursas, hoc est duos Septentriones, existimant esse Ladona,
qui custodierit Hesperidum mala: quidam consecratum a Minerva
2 quia inj in от MP || 6 ex adusta E exhausta codi. || 6 s. solsticiali Л/
8 perin temperatam V per inde temperatam P per intemperataiu M | 0 in
urn. MP\\ caeli et terrae editores (et) от. codd. et E || duae um. V\\ 10 austrine,
corr. -a m. I P\\ 11 intereidentesj intercingentes M || 12 antiocumene M Autio
ceumena, in maro. Antioecumene V | 13 qui a| quia MP | solsticialem M
14 ita от. V\\ capricornum MP II 14 s. equinoctialem M\\ 15 oblique M || uer-
terit P uertitur VM \\ 16 xn MP || 10 Rhiphei P ritjpei M \\ inclinatio est |
ineli P, sed in paginae Jineae ultimae fine || Affricam M || '22 optenta P
24 equis E equus codd. || afflauit MP\ 26 AitJ Aut V\\ 27 aut in antioecumene
от. V || oeeidit V || 28 sol nobis M || oriantur V 0 30 arctlios P || Arcthos P
Arcto F || 31 aydus P || 32 existimat V \\ Ladona E I.adna codd.
 362 I'JÍOBI QVI D1CITVR COMM.

tradunt, (a) quo sit educatus Ericbtbonius. Arctos autem sunt

duo Septentriones, quos 'metuere' ait 'aequore tingui', quod nee
occidant nee oriantur. Autumant quidam ex océano oriri sidéra et
in oceanum occiderc, quia ibi visus noster deficiat, et ubi defecerit,
5 orizon fiat.
In alio sic: 233. qvinqve tenent caelvm zonae. In quinqué
zonas mundum esse divisum accipimus, quas secundum clima nostri
orbis sic deformabimus, ut laevam manum contra ora nostra pona-
imis atque, ubi est pollex, ibi sit zona, quae appellatur Graece
10 cícxxlxy¡, quod in se babet arctos. id est ursas, eadem Latine Septen-
trionalis cognommatur, quod in ea parte caeli posita sit, quae vento
Septentrionali adflatur, eaque pars semper supra vertitur, boc est
numquam in oceanum demergitur, quod etiam Homerus significavit,
cum ait:
15 "Aqxxov, rf¡v xccl clfia^av inixh]6iv xuktovúiv,
"Hz ecmov exçétpsxat xccl x 'ílgíavcc ooxevsi,
Otr¡ <$' &fi[iOQÓg iexi loExçàv coxeavoïo.
et Vergilius <G. I, 246)>: Arctos oceani metuentes aequore
tingui. Nam baec zona inbabitabilis est propter nimios rigores.
20 Pollici proximus digitus observabitur in vicem zonae, quae Graece
appellatur dsçivi], a nobis aestivalis, quod scilicet sol, cum in
eandem zonam declinavit, longiores dies efficit. Ibi enirn solstitium
facit aestivum, idest VIII. Kai. lui. Haec zona habitabilis propter
temperiem et multi solis et illius vicinitate zonae, quam Septen-
25 trionalem nuneupavimus. Médius autem digitus significabit zonam,
quae Graece dicitur ¿6i]ueçivrl, Latine aequinoctialis. Sed et sol
in banc zonam bis anno venit et totiens libram facit diei et noctis,
idest VIII. Kai. April, et VIII. Kai. Octobr. Haec zona inhabitabilis.
Nam propter nimios ardores loca subiecta babet exusta. Quartus
MO deinde digitus significabit zonam, quae appellatur %Ein,EQivr¡, a nobis

1 (a) addidit Keilius, от. codd. et К, fortasse recte || Erictonius P Eri-

thonius il/ | Arctlios P Arthos M || 3 sydera P || 8 leuam MP || 9 Grèce P i
10 ¿рчихг; от. M cum lacuna || quodj quae V \\ habeat M || arethos P y
11 cognominantur V || 12 septentrionali Keilius septentrione codd. et E
afflatur il/P || 13 niiquam P || 14 ait areton VP Graecis in lacuna tquattuor
linearum in P) omissis || 15 ttua^ov M || 17 oi'tjJ uUal il/ || ¿uitogng M
ôxiavow M || IS Arcthos P || 1!) haec| et codd. et E ea Keilius | 20 obserua-
bis il/ || 21 ïïiqivi'i a nobis К ftiQucanç a nobis, del. a V therinea a nobis MP
22 eadem V || effecit V || 23 fecit V || VIHJ octauo J' || Kal.J Ktas M Kts P
Iulii il/P || 25 imnciupamus il/ || significat il/ || 26 (.¡rece P || ter¡ucQiv$ от. M
iiçijiUQivTj V etCHMepi ■ |/n P || equinoetialis il/ || 27 ac noctis P || 28 Ktas
aprilis il/P || Ktas octobris Д/РЦ 30 significat il/ signifieabat VP || ^fjjftfpiv?; V
chimerinc MP.

13 HomerusJ II. XVIII, 487—489; Od. V 273—275.

 IN VERG. GEORG. I, 246. 363

hiemalis, quod scilicet, cum illam sol transcendit, hiemem facit et

breviores dies agit. Nam ibi solstitium efficit, quod est VIII. Kal.
Ianuar. Hanc quoque zonam inhabitari credibile est, quoniam et
ipsa pari temperatura inter noton et meridiem posita est, quem-
admodum, cuius supra fecimus mentionem, aestivalis inter aequi- 5
noctialem et Septentrionalem : et in hac zona si qui habitant,
appellantur a nobis avti-jftovsg mg tr¡v svavríav %ftóvu otxovvtEg.
Digitus minimus habet quintam zonam appellatam voTior, quoniam
ex illa parte cum adflat ventus, humidum facit aerem. Nam et
humorem colligens corpus vorig dicitur. Haec plaga Latine Australia ю
appellator, depressior, quam ut a nobis videri possit, et ideo infra
orizontem descendit. Orizon autein est, qui définit sphaeram supe-
riorem, qui et diem a nocte disterminat. Haec quoque praesumenda
inhabitabilis, propter rigores, quos patiatur necesse est, quoniam
longe ab sole segregatur. Circulus autem zodiacus, qui Xo%óg is
appellator, per tres zonas medias fertur, per quem sol currit. Sic
ergo, quoniam ad ultimas non perveniat, frígidas relinquit, mediam
zonam, quoniam saepe onerat, igneam facit. Huius zonae mentionem
facit Vergilius in séptimo, cum vellet ex verbis Uionei Latino con
firmare, neminem esse in orbe toto, qui ignoraret, quauto bello 20
Asia et Europa conflixissent, quandoquidem scire possent, etiam
qui ultra oceauum extimum agitarent, quique divisi plaga aequi-
noctiali zonam illam, quam %ei(ieoivr¡v diximus, incolerent, quam
verisimile ab aliquibus inhabitari. Sunt autem, qui hoc declarant,
versus eiusmodi <A. VII, 222—227): 25
Quanta per Idaeos saevis effusa Mycenis
Tempestas ierit campos, quibus actus uterque
Europae atque Asiae fatis concurrerit orbis,
Audiit, et si quern tellus extrema refuso
Summovet océano, et si quem extenta plagarum 30
Quattuor in medio dirimit plaga solis iniqui.
1 hyemalis P (| illa V |[ trascendit P || hyemem P || 2 oitauo Kat (Klas P)
Ianuarias MP || 4 nothon M || 5 cuiue Keilius eius codd. et E || 6 habitant M
inhabitant YPE Keilius || 7 antithoncs M antichthones l'\\ <¡>s — olxovvtig ex
E Keilius dedit; lacuna (unius lineae in]') in codd. \\ 8 notion E vizinv V netion
MP Й 9 afflat MP || et m. I suprascr. P || 10 voti's Keilius notia MPE notitia V \\
11 a nobis E nobis codd., fortasse recle || 12 autonij aut P || quod définit
sqpeam M || spheram P || 13 praesuiiienda M || 15 ;ib| a M || loxas M louos,
con: loxos m. I P fl 16 per от. V || tris V \\ 17 pervenit Keilius || 18 onerat J
Fort. ley. ineat vel intret || 19 in VII MP \\ 21 seiret, corr. scire M || 22 agitarent]
uo
habitarent M \\ diuersi MP || plaga ] plagae VP || 22 e. equictiali, corr. m. I P
23 xnutcivTjv от. MP (P cum lac.) || diximus от. P cum lac. \\ quam от. V у
24 hos M II 26 Quinto per Idieo V || 27 ieritj urit V Ц 29 rei'usi V
31 quatuor MP.
 364 ГНОМ QVI DIC1TVR COMM.

Haue tarnen universam disputationem certum est Vergilium transtu-

lisse ab Eratosthene, cuius liber est hexametris versibus scriptus,
qui Hermes inscribitur: cuius disputationis tale principiuni est:
TLivxE Sé oí Çâvai nsçiaçÉeg ¿ensiçrjvro,
5 Ai ÔVO [l£V ykttVXOÏO XVCiVÓTEQCO, xvúvoio,
et cetera ex ipso libro requirenda. Nam quidam orbem terrarum
deseripserunt in formant litterae & et in lineamentis, quae per
circuitum ambiunt litteram, formam referunt oceani, quera recte
t,(u6tr¡Qcc xov xo6fiov dixerunt, et Cyrillus, cum ait: 'Qxeavóg, a> жаб«
10 71£qîqqvzoç ¿vôiderca ffiáv. In media autem parte linea, quae de-
ducitur, Atlanticum oceanum fertur transmitiere, quod mare traditur
subiectum plagae aequinoctiali, et sic divisas esse duas partes orbis,
quarum nos habitemus earn, quae sit ab Oriente dexterior, atque
esse vei'isimile, ut adversam pari tractu solidam gens alia hominum
15 inhabitet. Si tamen velimus omnem diligentiam in examinandis
Homeri carminibus adhibere, fortassis ibi quoque descriptionis huius
ordinem possimus invenire. Clipeus enim Achillis quinqué orbibus
intextus fuit, quorum sic meminit:
Ai Ô' aç èxi rçEig
20 Нбку, ètceI «évzB nzvyag rjXaes Kvkkonoàîav,
Tag ovo %cclxeùcg, ovo ô' i'vöo&i хаббмедою,
Ti]v de (líav %gv6¿r¡v rf ç ¿6%sto yakxtov èy%og.
Nam examinemus colorem metallorum et conditionem zonarum, et
poterimus recte comparare, ut cassiteris, idest plumbi albi, zonas
25 dixerit Septentrionalem et Australem, ut scilicet frígidas et cana
iiive oppletas, aereas autem, quae refulgent, habentes temperaturam
candoris et rutili coloris, dixerit aestivalem et hiemalem, auream
autem sine dubio igneam: nam est sic dictum <A. II, 488>: Ferit
aurea sidéra clamor, et a Pindaro: ó âl %çv6bg afàofiEvov jivq.
2 Erathostene P \\ exametris MP Ц 4 s. Graeea Keilius ex E dédit; lacuna '
i duarum linearum in M, duarum et scm. in P) in codd. || 4 еапеСдт/рто Schul!.
Venet. II. Z 473 neÍQi¡v&o E || 5 xvc'cvoio om. E | 6 cotera P |] 7 litterae & M
liniamentis M || quae — 8 referunt om. V || 9 zœstera той xoöfiot M Zostera
tu cosmu P || etj etiam V fartasse ut Keilius || 9 s. Graeea ex Ë dédit Keilius;
lacuna (unius lineae in P/ in codd. ¡| 10 ¿vaédezai %9â>v\ IvShai aix&iov E
11 fertum, corr. fertur m. I P | 12 subiectum esse plagae M || partis V || 14 ad
versam Keilius aduerso suam codd. adverso in tam E |] 15 tamenj tum V
16 descriptionis ei huius V || 17 possumus V || clypeus M clipeos P | enim|
nero V || 19 — 22 Graeea ex E Keilius dédit, lacuna (duarum Unearum in V,
trium in M) in codd. || 24 recte ME nocte VP || comperare M \\ alibi V
26 nivej mire V || 27 coloris] loco eris P | hyemalem MP ¡| 28 est om. V |l
2!) Graeea ex E dedit Keilius; lacuna i unius lineae in P/ in codd.
2 ab EratoetheneJ Cf. Bernhard]} Eratosth. p. 141 fl 9 Cyrillusl Cyrilli
pottac mentio fit in Anth. Graec. TX, 369 || 18 quorum sic meminitj nom. II.
XX, 269-U72 || 29 a PindaroJ 01. I, 1.
 IN VE11G. GEORG. I, 281—899. 365

Et Vulcanus ut ignis Deus virium suarum beneficium in ilia zona

involverit, ut aurum clipeo superponeret.
281. PELION ET OSSAN. Montes Thessaliae.
309. Baleares insulae continuant Hispaniam, ubi optimi fun-
ditores. 5
336 s. KEIGIDA SATVBNI SESE QVO STELLA HECEPÏET, (¿VOS
IGNIS CÁELO CYLLENIVS ERRET IN ORBIS. Omnibus stellis sol et
lumen dat et calorem. Infra solem autem Veneris stella est, tribus
hemitoniis seposita intercedentibus. Superior sole Martis stella est,
quae iivqósis appellatur, tono intercedente altior. Inde hemitonio ю
superior est Iovis, quae appellatur tpaéfrav. Summa est Saturai,
quae, quia propior est crystallo, hoc est caelo, in ea deficit calor
solis. Rapit enim eum ad se jcvçoêig, quae stella ardore suo hor-
rorem a frigore Saturnio venientem in Iovem tempérât. Cyllenius
autem Mercurii stella est, quae duobus tonis infra Saturnum est 15
et vocatur ßrtkßav. Ait ergo observandum esse agrestibus, ut
vitare possint tempestates, occasus stellarum et in quo quaeque
sit signo.
378. ET VETEREM IN LIMO RANAE CECINERE QVERELAM. In
Lycia Latona aestu exhaustis uberibus educans Apollinem et Dianam 20
infantes accessit ad Melam fontem, et cum vellet bibere, prohibuit
earn Neocles pastor. Cum autem ilia pertinacior esset, proliibuerunt
aqua. Itaque Deae numine mutati sunt in ranas.
383 s. ATQVE ASIA CIRCVM DVLCIBVS IN STAGNIS RIMANTVR
PKATA CAYSTRI. Asia producta prima littera dicitur, in qua cjuod- 25
dam pratum Asium iuxta Caystrum flamen appellatur.
399. DILECTAE THETioi ALCYONE«. Varia est opinio harum

2 clypeo MP || 3 KT от. V |] Tessalie P || 4 Hyspaniam M | 6 quo se

se M I RECKi'TET Qvos E recepit (reoçpit P) et quos codd. || 7 caeloJ collo M
9 emithoniis P || intercedentibus E intercidentibus codd. || 10 pyrois KM
I'yrrhos P Pyrros, coït. Pyeros V || intereidento P intedieente V \\ liemitouio К
emitono M hemizonio V hemizono P \\ 11 Phaeton (qjaeton M) codd. || 12 quae
oí«. V И proprior P || cliristallo M Cristallo, corr. m. I P \\ color, от. solis V
13 ad| ab P\\ pyrois E epyro MP epyrro F|| 14 Saturno E Saturui Keilius ||
Cyllenios P || 16 stilbon EM ozilfitiv V Stelbon P || 17 tempestates et
occasus VE Keilius || ocasus M || 20 Licia M \\ 22 s. Fortasse perturbaverunt
(perturbarunt Duehnems) aquam Keilius. Pomponius Sabinus sic explicat: cum
autem illa pertinacior instaret, ex concursu etiam aliorum pastorum prohibita
est. || 23 sunt от. V\ 24 Asi^ P || 25 Caistri P \\ producta] correpta M in quo
correptae (dias vocabuli 'Asia' litterae primae notio latere viditur, unde fortasse
olim scriptum fuit: Asia correpta prima littera dicitur, in qua quoddam pratum
Asium iuxta Caystrum flumen producta prima littera appellatur. || litera M
25 s. quodam, corr. т. I P || 26 Caistrum. FI. P.
 3GG PROBI QVI DICITVR COMM.

volucrum originis. Itaque in altera sequitur Ovidius Nicandrum,

in altera Theodomm. Putatur enim Ceyx, Luciferi filius, cum
Alcyone, Aeoli filia; mutatus in has volucres. Idem refert Alcyonen,
Scironis filiam, latronis Attici, Polypemonis filii, cum pater ei prae-
5 ciperet, ut quaereret maritum, arbitratam permiss-um sibi, ut con-
cumberet, cum quibus vellet, ab irato patre deiectam in mare,
mutatam in banc volucrem. Idcirco auteni dilectas ïhetidi dicit
has aves, quod per septem dies, quibus excludunt foetus, in mari
tranquillitas est, ut tuta sit navigatio.
10 437. GLAVCO ET PANOPEAE ET LNOO MELICERTAE. Panopeam
hanc virginem unam nominat inter Nereidas. Glaucus autem Deus
maris est: is autem piscator fuit et gustu cuiusdam herbae con-
versus est in numen. Inouni Melicertam ait Palaemona, quem
quidam Portumnum interpretantur. Ipsa autem mater praecipitata
16 cum eo in mare numen pelagi facta est et appellata Mater Matuta,
Graece Aevxo&éa.
492. EMATHIAM ET LATOS НАЕЛИ PINGVESCEKE CAMPOS. HaeuiUS
mons dividit ïhraciam a Macedonia, dictus a nomine regis Thracum
Haemi, cuius soror vel uxor Khodos fuisse traditur. Emathia dicitur
20 Macedonia, ut plerisque auctoribus liquet, ab Emathione, fratre
Memnonis, Aurorae et Tithoni filii.
Lib. II, 2. NVNC te, BACCHE, с anam. Bacchari est furere.
Inde et Bacchae dicuntur, quae per furorem sacra Liberi Patris
celebrant, et ipse Bacchus vocatur a furore, quem incutit cultoribus
25 suis. Idem Lenaeus dicitur, torcularis nomine Graeco, quod Xr¡vov
appellant torculum.
8. Cothurni sunt calceamentorum genera venatorum, quibus

1 oui P || 2 CeyxJ caesa V cçsa P m. I, sed del. et in margine т. II corr.

Ceyx || 3 eoli MP || filial .E. P | Alcyone MP || 4 ScironisJ Scyronis P
sicionis M || filium M || polipemonis M Polymemnonis V, cf. Kaekii opuse. II
p. 191 || 4 s. pater ei pater imperat, compendio p male soluto F|i preciperet P
5 quereret P \\ 5 a. coneuberet V || 7 Thetydi M || 8 faetus MP || 11 unam E
tiù unam (t minus dilucide scripta) M in unum V in unam P Fortasse nominat,
unam Keilius ¡| 13 Melicertem M \\ autem ait VE || 14 Portunum P |) inter-
ptantur P || 16 greco VP \\ Leucothea MP || 17 Hemi MP, sic semper Ц 18 dictus |
ditus M || regis от. V | 20 liquet in fine lineae in marg. pos. habet P \\ Ema-
thone V || 21 tytoni M Tithonis V || filiij -F- P || Inter I. ¿1 et 22 duarum
linearum spathun relictum in M || 22 Liber Secundus {rubro colore) P | Bache M
G
bachari M \\ est от. У || 23 Bachç, corr. т. I P || 25 leneus M || Greco P
quodj sed M || Lenon P || lenô M || 27 coturni MP || calciamentorum codd. et E |
veriatorumj venatori apta E Fartasse veuatoriorum Keilius.

1 OvidiusJ Cf. Met. XI, 410-750 || NicandrumJ Cf. Nicandri 'Eztcoiovfiira

ab Ath. Ill p. 82 A; VII p. 305 D laudata || 2 TheodorumJ Cf. Scholl. Ajwll.
Shod. IV, 264; Plut, purall. min. 22 ; Slob, /toril. LXIV, 34.
 IN VERG. GEORG. I, 437 — 11, 84. 367

crura etiam muniuntur; cuius calceamenti effigies est in simulacris

Liberi et Dianae.
16. AÏQVE ЫАШТАЕ GKAIIS OKACVLA QVERCVS. Existimailt ill
Dodonaei Iovis oráculo quercum votalem fuisse, ex qua lignum
Minerva in (Argo navi posuit, quod) Árgonautis futura praediceret. б
18. VT CEKASIS VLMISQVE; ETIAM PARNASIA LAVKVS. Ex urbe
Ceraso, quae est in Ponto, Lucullus, qui oppugiiavit Mithridatem,
transtulit arboris genus, quod fert cerasia poma: ipsam autein
arborem, ut oppidi nomen, cerason vocavit, pomum cerasium. cPar-
nasia laurus' dicitur, quia subiecta est Apollinis tutelae, cuius ora- 10
culuin Delphicum Parnaso, nionti Phocidis, subest.
37 S. IVVAT ISMAKA BACCHO COÍÍSERERE ATQVE OLEA MAGNVM
vestiré TABVRNVM. Thracia vino fertilis est, cuius nationem quan-
dam appellat Homerus. Aliter: oppidum est Ismarus, quod ex-
pugnavit Ulixes, cum a Troia discederet, et victor vinum accepit 15
a Marone, cuius pater Cupitus traditur, quod Cyclopi dedit. Eius
autem tanta vis existimatur, ut uuuin metron vini viginti etiam
metra sustineat aquae. Ergo quia tam efficax est natura in vino
Tbraciae, praecepit earn conserendam vitem. — Taburnus muns est
Apuliae regionis, quae fertilis est oleae. 20
64. SOLIDO PAPULAE DE ROBORE MYRTVS. Insula est Cypi'OS
tota Veneri sacrata, in qua est oppidum Paphos, a quo Paphiam
myrtuni appellat arbusculam, quae Veneris tutelae subiecta est.
66. IlERCVLEAEO,VE ARBOS VMBROSA CORONAE. Populus, quia
Herculis tutelae existimatur subiecta: testatur in Aeneide Vergilius 25
dicens <A. VIII, 276 s.>:
Dixerat, Hercúlea bicolor cum populus umbra
Velavitque comas foliisque inmissa pependit.
84. idaeis CYPARissis. Cyparissus dicitur cypressus: quidam
dicunt a Cyparisso, qui in insula Chio cum liaberet cervum man- зо

1 cm V Quoi, coït, cuius m. I P || calciamenti codd. et E || simulachris M

3 grais codd. || 4 dodonci MP || 5 (Argo navi posuit quod) (ut Duebu.) adâidit
Keilius Diubnerum secutas || 0 Cerasis P || eïiamJ et V || parnasa V || 7 Cera-
sunte E || Mithrydatem M \\ 8 C^rasia I' || У arborem ut от. 31P || Ctrasium P
Us. cerasium Apollinis tutelae l'arnasia Laurus dicitur subiecta eius cuius V ||
11 Parnasso /' || 13 tibumum F|| estj et codd. от. E || 15 Vlyxes P \\ descen-
deret V || 1(> ad marono V || CupitusJ a Marone Euanthis filio Pomponius
Sabinus Euantheus Broukhusius ad Tib. IV, 1, 5G capithus M || 17 tanta]
tota P || 18 substineat MP || nature, corr. -a m. I P || 19 praecipit VE ,
20 Apuliae VE || 21 Sólito M || 23 Veneri V || 24 corona codd. || 25 exist.i-
înetur VP [| 28 inmissaj înissa P || 29 Ideis M || Cyparissum MP || dicit E
Cypreasum codd. || 30 dicunt Cyparisso P || qui in от. 31 || in от. P || Chia /'.

14 HomerusJ Od. IX, 40. 198.

 368 PROB! QVI DICITVIi COMM.

suetum, quem unice diligebat, et crrantera in silvis iguarus iaculo

traiecisset, inedia se necavit. Quem quia nec consilio a morte nec
viribus medicinae Apollo, qui eum ininoderate diligebat, revocare
poterat, convertit in cypressum, arborem luctuosam. Quidam pu-
6 tant, ut Asclepiade.s ait, Boream fuisse Celtarum regem, qui filiam
Cyparissam amiserit, et novum arboris huius genus primus in
túmulo eius severit ob eamque causam esse luctuosam cypressum.
'Idaeas' autem 'cyparissos' ideo, quod copiosae sunt in nemore
Matris Magnae.
10 86. ORCHADES ET RADII ET AMARA PAVSIA BACCA. Orcliades
a magnitudine appellatae, quod similes sint testiculis, qui Graece
öp^Ets dicuntur. Pausia oleae genus est acerbae, quam possiam
vocant.
87. POMAQVE ET ALCINOI SILVAE. 'Alcinoi silvas' dicit, quia
15 refert Honierus eum habuisse pomarium incredibili superbia. Fuit
autem rex Phaeacum, qui sunt in insula Corcyra, et babuit ex Arete,
fratris sui filia Rbexenoris, Nausicaam filiam, quae Ulixi inopi in
litore opem tulit et intraturo patris domum vestitum dedit.
89. NON EADEM ARBORIBVS PENDET YINDEMIA NOSTRIS, QVAM
20 METHYMNAEO CARPIT DE PALMITE LESBOS. Lesbos est insula Asiae
in sinu Aegaeo conspicua Troadi et Thraciae, a Lesbo, filia Macaris,
appellata, in qua est oppidum, quod appellatur Methymna, ex quo
fuit Arion citliaroedus. Talmitem' signifieat vitem.
91. SVNT TIIASIAE VITES, SVNT ET MAREOTIDES ALBAE. A Thaso
25 dicit insula pomum 'Thasias'. 'Marcotidas' Aegyptiacas iutellegimus
a paludo Mareotide, quae est in Aegypto.
93. Р81ТША genus vitis et 'lageos' et 'pretiae' et 'purpureas'.

1 syluis MP || 2 a morte от. M || .'i immoderate VPE \\ 4 cupressum M

5 iitj iiut V || Celtorum, corr. -arum m. I P !| U amisoritj amiserat VPE Keilius |
7 cupressum MP || H Ideas MP || ideo dieit quod E Keilius ideo quod quod V
.sunt | sint MP, haud scio an recte || nemore, corr. -re m. I P |) !• Magnae
. matris V || 10 radii E radiis codd. || baccha MP || 11 а от. V ¡ sunt V || Grèce P
от. V || 12 lÍQXtis E oprot V orchis (orchis M) MP || 14 Alcyoni, lis VM
syluáe MP || Alcynoi syluas JP || 15 credibili V || lü Pheacum Ml' || 17 Rexe-
noris MP || Nausicam VP Nauxicam M || Vlyxi P || 1« littore M || et intratur.i
Keilius et Iuro E intraturo, от. et coila. || 20 Methynmeo MP || 21 egeo P
Traciae M || Lesbe filio E, cf. Uiod. Sic. Ill, ;~>5. Sleph,. Byz. s. v. Aîfiovi«.
scholl. Vict. II. SI Г>44 II Maoharis P || 22 Metymna M || 23 cytharedus MP
•J"» pomum | unde E Portasse nominates Keilius J egyptiacas MP g intelli-
gimus MP || 2C egypto MP || 27 psitiae V psithiae M Psithie P | lageeus M
Pretie P praeciae M.

5 AsclepiadesJ Asclepiadac Tragilensis ojms VQayrodovutva spectari videtur,

cuius fragmenta liabes apud Muellerum 11Ш. draec. fragm. Ill p. 301 ss. et
aptid Werferum АЛ. philol. Monac. II //. i'.H ss. Cf. infra ad Georg. Ill, 367
Probi comui. || 15 HomerusJ Od. VII, 114 ss.
 IN VERG. GEORG. II, 86-139. 309

99. 'Argites' autem dicta est a candore. '

98. TMOLIVS ADSVRGET QVIBVS ET EEX IPSE PHANEVS. cTniO-

lium' nunc Tmolum vult intellegi, Lydiae montem, amminio fertilem.

'Phaneum' portum vult esse insulae Chiae, et significan infle Chium
aluminium. G
102. 'Rhodia' et 'bumastos' genera sunt uvarum, Rhodia a
loco dicta, bumastos, quod imitetur papillas vaccae.
108. 'Ionios fluctus' dicit Adriatici maris, quod Ionium ab
lone dictum est.
115. EOASQVE DOMOS ARABVM PICTOSQVE GELONOS. Cieloni 10
sunt Scythiae populi, dicti ab Herculis filio (ielono et Echidna,
ut in quarto Herodotus refert.
117. HEBENVM lignum est nigrum pretiosum.
119. 'Balsamum' est liquidum medicamentum oculorum curationi
necessarium, quod arboribus destillat in modum picis. 'Acanthus' 15
est herba spinosa folia lata habens et rugosa.
120 s. QVID NEMOKA AETHIOPVM MOLLI CANDENTIA LANA,
VELLERAQVE VT FOLIIS DEPECTANT ÏENVIA SEKES. Existimailtur
bestiolae quaedam, quas bombycas vocant. Quidam indicant, ex
harundinum foliis Seras veluti lanam faceré et hide fieri sérica. 20
Seres autem natio est in ultima India.
126 s. MEDIA FERT TRISTES SVCCOS TARDVMQVE SAPOREM
FELICIS MALI. Pars Parthorum Media est appellata a Medo, filio
Medeae et Aegei, ut existimat Varro, qui quattuor libros de Argo-
nautis edidit. Arbor autem, quae describitur a Vergilio, nascitur 25
quidem et in Italia, sed non est eiusdem eftectus, cuius in Media,
appellata Rhododaplme.
137 — 139. NEC PVLCHER GANGES ATQVE AVRO TVRBIUVN 1IERMVS
LAVDIBVS ITALIAE CERTENT;"NON BACTKA NEQVE INDI TOTAQVE

1 Argytes P || 2 thmolius M Tmolus VPE || asimrget MP\\ 2 s. Tmolum

non Timolum uolunt V \\ Tmolium ото. M \\ 3 Thmolum nun« M \\ intelligi MP ||
Ludiae, in тшд. Lydiae V || añiinieo M \\ amminio uino fertilem VE || 4 Phc-
neum P || 5 amineum M ammineum P || 6 sunt ото. P \\ Rhodia от. MP
8 Ionius MP || 10 Eosque V || 11 Scythiae populi M Scythiae V Scythae PE
Echidna E chidna codd. \\ 13 preciosum MP ¡| 14 oculorum curationi ME
curationi oculorum P oculorum curari V conpendio curaoi male intellecto j|
15 ex arboribus PE \\ distillât MP || achanthus M Achantus P Ц 17 ethiopum
MP\\ canentia codd. || 18 vt| et codd. |l 19 bombicas M bombyces E \\ Quidam
iudicant от. M || 20 SerasJ ceras M ieras P \\ 23 faelicis MP \\ 24 Medeae |
Mediae MP | Egei P \\ quatuor P || 26 s. in Media, appellataj in Media appel-
latur codd. et E iu Media quae appellatur Keilius Eortasse in Media et
appellatur Keilius || 29 Battra, corr. Bactra то. 1 P.

12 in quarto Herodotus J Cap. 108 s. || 24 VarroJ Cf. Wiillneri de Varronis

Atacini vita et scriptis p. 12.
Servii connu. Vol. III. Pasc. II. 24
 370 PROBI QV1 DICITVR COMM.

TVRiFERis PANCHAIA PiNGVis HAEENis. Gauges fluvius est Indiae,

Hermus, Lydiae, qui fert auruin. Bactra oppidum Iudorum; Panchaia,
Persidis regio, a rege Panchaeo dicitur.
146. niNO ALBI, CLITVMNE, GREGES ET MAXIME TAVRVS VICTIMA,
6 SAEPE TVO PERPVSi flvmine sacro. Clituuiuus est Etruriae fluvius
a foute navigabilis.
152. NEC MISEROS FALLVNT ACONITA LEGENTES. Aconita Sunt
veneuorum genera, quae fere in pétris nascuntur Scythiae iuxta
Maeotidem paludem. Existimantur autem esse ex spuma Cerberi,
10 quam is fuderit protractus ab Hercule in lucem. Aconita autem
(¡raece a eotis nomine dicuntur. Illa enim «xóvr¡ appellatur.
158. AN MARE, QVOD SVPRA, MEMOREM QVODQVE AUL VIT INFRA?
Cingit Italiam a Septentrione Adriaticus sinus, a meridie Tuscum
mare. Adriaticum superunl appellatur, Tuscum inferum.
15 159 s. ANNE LACVS TANTOS? TE, LARI MAXIME, TEQVE FLVCTIBVS
ET FREMITV AUSVRGENS, RENACE, MARINO? Uterque laCU8 est in
Ttalia: Larius Insubres tangit et pervenit usque in Comum oppidum;
Benacus est, ex quo Mincius Humen nascitur, quod praeterfluit
Mantuam.
20 107 — 169. IIAEC GENVS ACRE VIRVM MARSOS PVBEMQVE SABEL-
LAM AUSVETVMQVE MALO LIGVREM VOLSCOSQVE VEKVTOS EXTVLIT.
Sabelli gens est Italiae. Appuli iidem appellantur Dauni. Volsci
'veruti' ideo dicuntur, quod dolonibus iu proelio soliti sint uti.
176. ASCRAEVMQVE CANO ROMANA PER ОРРШЛ CARMEN. Ascra
25 vicus est Boeotiae, in quo existimatur uatus Hesiodus, qui scripsit
carmina, quae dicuntur êçya xal {¡¡.u'yici, quo libro agri quoque
cultus rationem stringit, et ideo se dicit 'Ascraeum carmen' Ver-
gilius 'per Romana oppida canere'.
192 s. niNC LATICIS, QVALEM PATERIS LIBAMVS ET AVRO, Ш-
30 FLAViT cvM pingvis EBVR TYRRHENVS au aras. Tinguis Tyrrhenus'
Tuscus tibicen siguificatur, vel quod non sit subtilis musice barbara
vel quod tumeant buccae inflantis tibias, quae significantur ebore
dicto.

1 thuriferis MP | fluvius] flumen V Fl. P || IndiaeJ nidiae V | 2 Battra P

3 Pancheo MP fl 4 alibi V || tauris P || 6 flimusj flumon VE Fl P ,
7 fallit V || 9 Meotidem P Meotida V Ц Existimatur P || 10 pertractus F |
11 Grèce P Ц a cotisj a cautis VE от. M cum ¡acuna Cantis, от. a P || aconen
appellant MP J 12 alluit MP i 13 Thuscum M || 14 appellant V \\ ïhnscum M |'
1С assurgens P Ц 17 oppidumj .op. P || 18 flumenj .FI. P | nascitur | oritur E
preterfluit P 1 20 Нес P Nec M Ц uiros MP || 21 asauetumque MP | 22 idem
VM || Daunii M || 23 prelio P || sunt V || 24 Ascreumque MP || 25 Boetiae MP
26 carmina — -fjfiiçai от. M cum ¡acuna || 1-qvu V || Erga хш fifçac P \
27 Ascrcum MP || 29 Hic M | latices P J 32 ebure VM.
 IN VERG. GEORG. II, 146—384. 371

197 s. SALTVS ET SATVRI PETITO LONGINQVA TARENTI, ET

QVALEM infelix AMisiT MANTVA OAMPVM. Tarentum oppidum in
Italia condiderunt Parthenidae, hoc est exules Lacedaeinoniorum,
duce Phalantho. In finibus autem Tarentinorum est locus, quem
Saturium vocant, unde etiani paludem Saturam, cuius etiam in ö
séptimo mentio est, cum ait Vergilius <(A. VII, 801 s.>:
Qua Saturae iacet atra palus gelidusque per imas
Quaerit iter valles atque in mare conditur Ufens.
'Saturi' ergo 'Tarenti' a Saturio loco vel a Satura palude dixit. Quidam
dicunt cum ob agri bonitatem, turn a loco quodam Saturo, qui est ю
prope Tarentum, Saturum cognominatum. Dicitur autem Tarentum,
Neptuni filium, Lacedaemonia civitate ex Saturia, Minois Cretensium
regis filia, procréasse filium. Hunc proiectum naufragio facto del-
phinus in Italiam evexisse dicitur: cuius hodie quoque testimonium
manet. Nam in municipio Tarentinorum hominis effigies in del- 16
phino sedens est. A Saturia uxore eum locum Saturium appellasse
fertur et postea ei loco ex suo nomine nomen Tarentum imposuisse.
Ideo 'infelicem Mantuam' dicit, quia Mantuanis, quod a Romanis
desciverant, agri adempti sunt.
224 S. TALEM DIVES ARAT CAPVA ET VICINA VESEVO ORA 20
1VGO et VACVis clanivs non AEQVVS acerris. Vesuvius mous est
in Campania vino fertilis, quem 'Vesevum iugum' dicit. Eiusdem
est Campaniae flumen Clanius iuxta Acerras nomine, sed gigantis
nomine Clanius dictus est, qui ab eo dicitur, ut Metrodorus ait.
'Non aequus' autem idcirco 'Acerris' existimatur, quod eas saepe 26
inundet, quae vacuae idcirco dicuntur, quod paene desertae sunt.
380—384. NON ALIAM OH CVLPAM BACCHO CAPER OMNIBVS
ARIS CAEDITVR ET VETERES INEVNT PROSCENIA LVDI, PRAEMIAQVE

3 Lacedemoniorum MP ¡| Phalanto MP || 5 saturium E Satorium MP

Saturnum V \\ etiam paludem | et paludem P || 6 vu MP || 8 Querit P ||
uallis VE J 10 cum E eum eodd. || tum) eum V || 11 TarentumJ Tarantcm E
Tarentus Keilius || 12 filium codd. et E alius Keilius || Lacedemonia P \\ 16 Sa
turium Keilius Saturia P Saturia VE от. M, fortasse recle \ 18 infVlieem P
a mantuaiiis M || quod VM qui PE Keilius \\ 20 aras M || et от. V || 'il clanivs |
dainus V || aequs M \\ Vesuvius] Vesulus VP Vesevus: sive Vesbius sive
Vesulus mons est Campaniae Pomponiiis Sabinus || est от. V || 22 dicit E
dicunt codd. || 23 est et V || Acerré, corr. m. I P | nomine * * * sed Ducbnerus I
24 qui ею, от. ab MP qui ab eo dicitur del. Duebnerus. Fortasse iuxta Acerras,
et gigantis — qui non ab eo Keilius || 25 equua M || existimatur Acerris P
26 pene P || 27 ob от. V || 28 inevntJ in eum V metuit, corr. m. I ineunt P ||
Ludos, corr. m. I Ludi P.

24 Metrodorus] Cf. Teuber. de Servii vita et commentt. I p. 50. Videtur

idem esse, cuius quinqué de zonis libros Servitts ad Verg. Georg. I, 229 laudat.
24*
 372 PROBI QVI DICITVR COMM.

INGENTES PAGOS ET COMPITA CIBCVM THESIDAE POSVERE ATQVE

INTER POCVLA LAETI MOLLIBVS IN PEATIS VNCTOS SALIERE PER
VTRES. Postquam humanitas animaliuni coepit carne vesci, quae
frugibus nocent vel aliquos laeserant fructus, prima existimatur
б hostia fuisse sus, secunda caper, ille, quia terram rostro protun-
dendo semina rueret, hic, quia vitem laeserat. Itaque etiam Ovidius
iu quinto décimo dat testimonium huic opinioni dicente Pythagora:
Et prima putatur
Hostia sus meruisse песет, quia semina pando
îo Eruerat rostro spemque interfecerat anni:
Vite caper morsa Bacchi mactatus ad aras
Dicitur ultoris: nocuit sua culpa duobus.
'Praemia' autem 'posuisse Thesidas' cum dicit 'ingentes pagos et
compita circum', Athenienses significat a rege Theseo dictos. Itaque
16 ludis quia praemium victoriae erat caper, qui Graece tçâyog, tra-
goedia coepit appellari genus quoddam carminis, ab antiquis causa
spectaculi institutum.
385—389. NEC NON AVSON1I, TROIA GENS ORSA, COLONI VERSIBV8
INCOMPTIS LVDVNT RISVQVE SOLVTO ORAQVE CORTICIBVS SVMVNT
20 HORRENDA CAVATIS, SED TE, BACCHE, VOCANT PER CARMINA LAETA
TIBIQVE OSCILLA EX ALTA SVSPENDVNT MOLLIA PINV. Hic quoque
ritus oscillorum iactationis frequens in Italia ab Atticis est traditus:
celebratur autem feras sementinis, ex hac causa ab Atheniensibus
institutus. Icarus pastor Atticus cum a Libero Pâtre accepisset
25 vinum deportandum vénale et praeciperet ignorantibus adhuc usum
huius, ut parce biberent, illi sapore delectati contumaces fuerunt
praecepto. Itaque cum corpus eorum solveretur ebrietate et somno,
urbitrati se venenum accepisse, interfecerunt Icarum. Canis autem
eius, sine domino reversus ad Erigonen filiam, dux fuit quaerenti
30 patrem. Illa autem cognita morte Icari suspendió se necavit, canis
vero non recedens a corpore dominorum inedia consumptus est.

3 humanitasj uixisse V Keilius iussisse M iussisse vel uississe P || cçpit P

I'ostquam mortale genus animaliuni coepit came vesci: ex his quae frugibus
nocerent — laederent E || 4 alios P || lederaut M || 5 suis M sui P \ 0 ruèrent P
leserat MP || Oui etiam P || 7 in XV MP || dat ом. V (| Pyctagora P Ц 11 matU-
tus P\\ Vi ulctoris P|| nocuitj meruit P\\ 13 ingentis V || 14 Teaeo P|j 16 pre
mium P || victoriae | uictoris E Keïlim || qui| quia P || Grèce P grege V
zQÙyoç V trogos MP О 15 8. Tragedia P | 16 cepit P || quodam P || 28 hac
от. V || 24 accepisset P || 20 huiusj eius M || illa P | delecta V || 27 precepto P
cum et corpus VM || 28 accepisse P || 29 Krigouem P | 81 vero от. V | non
от. M supra lin. repos, m. I P || corporum F.

6 OvidiusJ Met. XV, 111—115.

 IN VERG. GEORG. II, 385-481. 373

Cum autcni subita pestilentia in Attica incidisset ct novi generis

virgines alienatae mente suspendió se necarent in silvis, consultum
est oraculum Apollinis de fine tam luctuosi furoris. Responsum
est remedium futurum praesens supplicium eorum, qui occiderant
Icarum. Quibus conquisitis et interfectis sacratoque inter sidera 5
Icaro et filia et cane plane (ut) numinibus sacrificium institutum
est, quo oscilla imitarentur suspendía Atticarum virginum.
425. 'Elaeam' Graece dicunt olivara, ex qua premitur oleum,
quod èkatov vocatur: âkeog dicitur misericordia, quae quia contigit
iis, quibus pax datur, olea pacis signum est. lo
437. ET rVVAT VNDANTEM BVXO SPECTARE CYTORON. Cytoros
est oppidum Ponticuni fertile buxo non solum, sed praecipue.
438. NARYCIAEQVE picis Lvcos. Narycia est oppidum Locridos
piceis frequens.
448. 'Ityraei' natio est Scytharum. 15
464. EPHYREA AERA. Corinthia; Ephyre enim prius dicta est,
quam Corinthus.
469. tempe sunt loca nemorosa, frígida, fontana.
478. DEFECTVS SOLIS VARIOS LVNAEQVE LABORES. Deficit sol,
cum eius orbem subit luna et obstat radiis. Lunae autem defectio 20
fit, quia non suo lumine lucet, sed eo, quod a sole accepit, cum
in umbram terrae venit. Aestus autem maris ad lunae motum et
rationem fiunt. Sed lunae sunt quinqué motus: diurnus, menstruus,
annuus, latitudinis, altitudinis. Hi extremi ad mare pertinent.
Terrae autem tremoris tres causae sunt. Nam aut ventis inclusis 25
exitum quaerentibus fundamenta quassantur et his labefactis supe-
riora continuantur, aut igni, quem inesse Aetna terrae docet, exusta
occidunt cumque iis onus ipsorum subsidit, aut aquis id, quod
sustinent, delabi in liquorern patiuntur et consumptis terris lacus
constituuntur. 30
4Я1 s. QVID TANTVM OCÉANO PROPERENT SE TINGVERE SOLES

2 alicnati MP, fortassc lei/, alienata || necarent editores necabant codd.

et E || syluis MP || 6 (ut) addidit Keilius || institutum eat sacrificium M
7 oscylla M II imitarentur E temptarentur VP tentarentur M || atticae, corr.
m. I arum Г || 8 Eleam MP i Grèce Г || pmitur P || 9 cleon MP i Eleos MP
¿Imzvç V || dicitur от. V || 10 eis MP || pax E parum codd. ¡11 buxum P
Cythoron MP Ц Cythoros MP || 12 buxù, corr. buxo m. I P || precipite P ||
13 Nariciaeque M || Karycia Keilius Naricia E Naricia codd. || 15 Ityrei MP ■
16 Ephirea era Corynthia M Ц Ephyre V Ephire M Ephyra PE || 16 s. prius
est quam Corinthus dicta M || 18 Tempae M || 20 et от. codd. || 21 accepit P
22 motus P || 24 altitudinis latitudinis MP || 25 aut E aiùt P aiunt M
от. V U 26 ex his labefactatis V ut iis labefactis E || 27 aut in igni, in
del. M II Aethna M ] 28 iisj eis P eius M || onus Keilius sonus codd. et E
29 substinent M subetinet P || et Duebnerus sed codd. et E || 31 oceani V.
 374 FROBI QVI DICITVR COMM.

HiBERNi VEL QVAE TAROis mora noctibvs obstet. Brevem diem

facit brumalis circuitus, cum octava parte maior est ea pars circuli,
quae subiecta terris est et superior eadem minor. •
483 S. SIN^ HAS NE POSSIM NATVRAE ACCEDERÉ PARTES, FRI-
5 GIDVS OBSTiTERiT ciRCVM PRAECORDiA SANGVis. Signiiicat sanguine
circum praecordia ducto animum, Empedoclis senteiitia.
487. 'Sperchios' est Thessaliae fluvius, 'Taygeta' Laconiae, ubi
venantur virgines Laconicae. Laconice enim 'Lacaenas' facit, Lace-
daemon 'Lacedaemonias': Laconice regio est, Lacedaemdn oppidum
m Spartae dicitur, unde Spartanae sunt eaedem virgines.
506. VT GEMMA BIBAT ET SARRANO DORMIAT OSTRO. Tyriaui
purpuram vult intellegi Sarranuni ostrum. Tyron enim Sarram
appellatam Homerus docet, quern etiam Ennius sequitur auctorem,
cum dicit Poenos Sarra oriundos.
15 361. TABVLATA per VLMOS rami sunt, qui vites sustinent per
translationem, quia rustici cum putant, supra eos ramos stant, hoc
est tabulas.
417. 'Antes effectos' ordines inter vites ad vindemiam factos
dicit, et tum maxime súbitos imbres periculosos esse.
20 519. TERiTVR siCYONiA ВАССЛ TRAPETis. Sicyoniam Ьассаш
olivam dicit. Trapetum torculare olei.
536. DICTAEO regí. Tovi a Dicte, monte Crctac, in qua edu
cates creditur.
Lib. Ш, 1 S. ТЕ QVOQVE, MAGNA PALES, ET TE, MEMORANDE,
25 CANEMVS, PASTOR AB AMPIIRYSO, VOS, S1LVAE AMNESQVE LYCAEI.
Pales Dea est pastorum, cuius diem sacrum appellant Parilia trans-

1 hyberni P || 2 brumalis circuitus hie addidit, in sequentibus delevit

Keilius fl 3 subiecta terris est brumalis et superior eadem minor circuitus
codd. et E | 4 partis VPE || 5 precordia P || sanguinem V || 6 precordia P
scilicet animum V animum, scilicet Keilius scilicet oui. MPE || 7 Tessalie P |
fluuius M numen VE Fl. P || Taigeta M || LaconiaéJ Liiconices Keilius laco-
nicis E || 8 LaconicaeJ Lacenae MP || Laconice] Laconicae M | Lacenas P
8 s. Lacedemon Lacedemonias M P Lacedaemon Lacedaemonius V | 9 Laco
nicae MP || regioj regno MP || Lacedemon MP || 10 Sparte P Sparthe M
Sparthanae M || 11 etJ aut MP || 12 intelligi MP || H Peños P\\ Sarra| bar
bara M || 15 substinent MP || 16 rustici cum Keilius rusticî quum E rusticum
codd. || putat VP || sup P (t. e. supra, nam super in P semper sup scribitur)
18 ordinis M || inter vites от. MP (M cum lac.) || 19 ymbres P || 20 Sycionia P II
baccha M baccha, corr. bacca P || Sycioniam P\\ bacoham M || 21 trapet-em M
torcularej torcularem VPE torcular est Keilius, haud inprobabiliter 1 22 Dicteo
MP || reoiJ rei P || a Dictea MP || Inter l. 23 et 24 quattuor linearum spatium
relictum in M Liber Tertius (col. rubr.) P || 24 et| ex V \\ 25 Amphrisso M
syluç P II Lycei MP II 2(> cui VM || Palilia, in marg. Parilia V.

6 Empedoclis senteutiaj Cf. phïl. Grace, fragm. cd. Mullach. I p. 11

(v. 373. 374) J 13 IlomcrusJ Apud Hotnerum nil tale \\ EnniusJ Cf. Enn. fragm.
éd. Vahlcn. p. 40 Ann. v. 330.
 IN VERI!. GEORG. II, 483-536. Ill, 1-6. 375

posita littera L, quae si suo loco esset, Paliria potius dicerentur,

Qui dies natalis est urbis Romae, quae a pastoribus est condita.
Huius autem, cuius Deae esset, etiam ritus déclarât natura. Nam
et ignem transiliunt accensis stramentis more agresti ibi bunc
diem colentes (et) lactem libant, qui fructus ex pecore tollitur. — 5
Amphrysos flumen est Thessaliae, cfíus regionem quandam Molossi
incolunt, quorum rex fuit Admetus, Pheretis 'filius, cuius pécora
et armenta pavit Apollo, iussus serviendi contumelia decern annis
luere temeritatem, qua Cyclopas perdiderat, qui fulmen fecerant,
quia indignabatur eo percussum Asclepium. His ergo invocat eum 10
cum Pale. — Lycaeus mons Arcadiae regionis, quae pecorum stu-
diosa est.
4 S. QVIS AVT EVBYSTIIEA DVKVM AVT ILLAVDATI NESCIT BVSI-
RiDis aras? Eurystheus rex fuit, cuius imperio Hercules intolera-
bilia stipendia sustinuit. Busiris, Neptuni filius, rex Aegyptiorum 15
fuit, advenas ad aras immolare solitus, quem Hercules intérfecit.
6. CVI NON DICTVS HYLAS PVER ET LATONIA DELOS? Hylas,
Tliiodamantis filius, Dryopum regis, quorum gens subiecta Parnaso
fuit, qui pâtre interfecto Herculem secutus fuit, studio eius virtutis
ardens. Cum ex comitatu Argonautarum' in Mysia Hercules reces- 20
sisset ad materiam quaerendam remi, quem fractum volebat reficere,
et Hylas ad hauriendam aquam Ascanii fluminis urnam extulisset,
dum accedit ad ripam, adamatus a Nymphis. Propter hune Her
cules comités deseruit nec secutus Iasonem, ut refert Apollonius
in Argonautis: eius fluminis Nympha f Madide tunicae partus est. 25
Et Apollonius refert in Argonautis f aXefciovrjv èvofiaxçito. 'Latonia

1 ai от. V || 3 hius, corr. huius m. / P || etiam от. V ¡ natura от. VMP,

fortasse rede, ut natura (per compendium nâ scriptum) pro dittographia vocis
Nam liabendum sit | 5 (et) addidit Keilius || lacte Keilius lactem codd. et E
qua de forma cf. Hertz. Gell. ed. mai. XII, 1, 17 || 6 Amphrisos M | fiumonl
FL P || est от. P || Tessalie P | 7 Pheritis MP || filiusj .F. P || 8 s. anm
tulere V |! 9 fecerat V || 11 cum Pale E cum от. codd. || Lyceus MP\\ Archa-
diae MP\ 13 Euristhea P|| aut ill. — aras hic omissum post sustinuit I. 15 po-
suerunt MP || 13 s. busyridis M || 14 Eurysteus P Euristeus M \\ 14 s. intollera-
bilia MP Ц 15 substinuit MP \\ Busyris Neptvfni F. P \\ egyptiorum MP
16 imolare P || 17 evij Quoi M || 18 Driopum P \\ Parnasso MP || 20 Misia P ||
21 querendam P || 22 hauriendum M || Ascanii .FI. P fluminis Ascanii VE <
23 a nymphis est E Keilius || propter] per V || 25 fluminisJ . FI. P || Madidç P ||
Madide tunicaej Meliae Eunicae E , cf. Thcocr. XIII, 45 (Eivtíiia кса Malis).
ЛУге11. ad Apoll. Rhod. II, 4. Ad fontem Celei (/ort. Cetei) venit fluminis Schol.
Bernens. ad Ecl. VI, 43, p. 799 ed. n. || partus] raptus P || 26 alt £iovr)v óvoua-
viQiTO V et Alexionin onomacrito MP fiéer¡ è' tvi KUßßaXi d'ívr¡ E, cf. Apoll.
Shod. I, 1239 || 26 s. Latona Delus V.

24 s. Apollonius in ArgonautisJ /, 1207 s. \ 26 Apollonius in Argonautis]

Cf. Merkelii ed. p. 61 adn.
 376 PKOBI QV1 DICITVR COMM.

Delos', quia ibi peperit Apolliaem et Dianam in ipsa palmae et

oleae arbore.
10 — 12. PBIMVS KfiO IN PATRIAM MECVM, MODO VITA SVPERSIT,
AO>40 REDIENS DEDVCAM VERTIGE MVSAS, PRIMVS IDVMAEAS RE-
5 fera и tibi, MANTVA, PALMAS. Terram, quae nunc Boeotia vocatur,
habuerunt ante Hyantes, Lelejps, Hectenes, Stemanti, Aones, unde
adhuc Aonia dicituf. Est autem in ea Helicon mons sacer Musis,
in cuius vértice Musius fons expressus dicitur úngula Pegasi, quem
alii Aganippen, alii Hippocrenen vocant. Inde ergo se deducturum
lo Musas elicit, quia primus Mantuanorum carmina scripserit. fldu-
ínaeas' autem 'palmas' ab Idumaeorum gente, id est Iudaeorum,
quae regio est in Syria Palaestina. Locum autem hunc dixit, quod
non ibi tantum sint palmae, sed praecipue.
14 s. VBi FLEXiBVS errat mincivs. Mincius numen, ex Benaco
15 lacu fluens, p rae te rit Mantuam.
19 S. OVNCTA MIHI, ALPHEVM LINQVENS LVCOSQVE MOLORCHI,
CVRSIBVS ET CRVDO DECERNET GRAECIA CAE8TV. Eos significat
ludos, qui in Achaia celebrantur quinto quoque anno et appellantur
Olympia, et eos, qui in Arcadia, et dicuntur Nemea. Alpheos
20 enini flumen est Achaiae, iuxta quem Elis oppidum, extra quod
Olympii Iovis templum. Ibi celebrantur quinquennalia certamina
gymnica. 'Lucos Molorchi' Ncmeam dicit. Molorchus fuit Herculis
hospes, apud quern is diversatus est, cum proficisceretur ad Leonem
Nemeum necandum. Qui cum immolaturus esset unicum arietem,
25 quem habebat, ut Herculem liberalius aeeiperet, impetravit ab eo
Hercules, ut euni servaret, immolaturus vel victori tamquam Deo
vel victo et interfecto leone cum solutus esset vel odio lunonis,
ne ei caelestes honores contingerent, vel fatigatus, experrectus mira

1 in ipsa E in apisa MP Mapisa V || 2 oleaej dcae V || arbori MP

arbores V\\ 4 Idumeas M Idymeas P || ñ Terra V || Boetia P || 6 Hectenes E, cf.
Paus. IX, O,!: rfjv äs tÍ¡v BrjßatSct oivtijaai nçônov Xtyovaiv'ExTrjvas Eptenes VP
Bentices M Ц StemantiJ Temmices H, cf. Strab. IX, 401: 'H d'? nvv ВошхСа itgó-
TiQov ¡ùv Ьло Bacßacmv oSxftro 'Anvmv Kai Tt¡ji¡i.íyLa)V lií той Sovviov nfiilavr¡-
/lérœv -nal Ailíyoiv Kai 'Távrcov. VIJ, :¡2I : ainijv as zr¡v Boicoríav "Aorsg Kai
TefifUKts xo" "Tavxts || 8 inj ex M |¡ Musius | unus M || fonsj mons M \\ quemj
quae V || 9 Hyppoercnen P || rlucturum I || 1 0 s. Iduraeas M Idymeas P
11 ab E, от. codd. || Idymeorum MP || ludeorum MP || 12 Palestina MP\
hunc dixit от. V || 13 praecipuej precipue P, cf. p. 373,12 praecipuae MVE
U erat V J flumenj .FI. P || 15 prêtent P | 17 decertet M || Grecia cestu P
18 s. Olympia appellantur M || 19 Olympica V || Archadia MP \\ 20 est
Fluni P || Elis | Elis P eolis M || extraj iuxta M [I 22 Nemeam KeiUus Nemea
codd. et E || 23 s. Nemeum leonem P || 24 imolaturus 21ÍP || 26 imolaturus P
tanquam VPE || 27 et от. V. Fortasse interfecto Manibus. Interfecto autem
leone cum sopitus esset Keilim ad О. Ialm. Mus. Ehen. a. 1S45 p. 618 ss. et
Naekii opuse. II p. 119 provocan» || 28 nej uel M || celestes P.
 IN VERG. GEORG. Ill, 10-36. 377

damnum celerifcate correxit, sumpta apiacea corona, qua ornantur,

qui Nemea vincunt. Supervenit itaque et Molorcho paranti sacri-
ficium Manibus, ubi et aries immolatus erat. Inde Nemea instituta
sunt: postea Archemori Manibus sunt renovata a septem vins, qui
Thebas petebant. Sed Molorchi mentio est apud Callimachum in 5
AirCerv libris.
25. PVRPVRBA INTKXTI TOLLVNT AVLAEA BRITANNI. Plerumque
ludis Domitiani Impcratoris, quas proxime gentes devicit, earum
liabitum et figuram aulaeis intexunt, quo saepius redintegretur
memoria virtutis f erat, quam populo ostendant. Britannos autem 10
pro qualibet gente dixit.
27 — 29. GANGARIDVM KACIAM VICTORISQVE ARMA QVIRINI. AD-
DAM VRBES ASIAE DOMITAS PVLSVMQVE NIPHATEM ET DVO RAPTA
MANV diverso ex hoste TROPAEA. Gangaridae dicuntur Indi ab
Iiuliae ilumine Gange. Cingitur enim Caucaso India et flumine et t5
Océano. — Quirinum victorem llomulum significat. Sic enim Pro-
' cuius Iulius persuasit populo, cum Romulus non compareret, eum
vidisse se ab eoque in mandatis accepisse, uti populus Roman us
Quirinum se appellaret, quia in numerum Deorum esset receptus. —
Niphates est mons Armeniae, quae cingitur Tigri Euphrateque 20
Huminibus. Est et pars Mesopotamiae. Haec autem ilumina de-
currunt in Persicum sinuni. — 'Diverso ex hoste tropaea' significat
orientali et occidentali.
34—36. STABVNT ET PARU LAPIDES, SPIRANTIA SIGNA, ASSA-
RACI PROLES DEMISSAEQVE AB IOVE GENTIS NOMIttA, TROSQVE 25
parens et TROiAE CYNTHivs AvCTOR. Paros insula est Cyclas in
Aegaeo mari, in qua mons est Marpessos, unde marmor exciditur
candidum, ut ipse Vergilius in sexto <(v. 471> 'Marpesiam cautem'

1 celeritate damnum E Keilius || damnumj Daunium V || sumpta apiacoa

Keilius (apiacea Naekius invencrat) sumptaque picea codd. et К Fortasse
sumptaque apiacea corona — vincunt, tricésimo, postquam ab hospite profectus
erat, die ad eum venit. Supervenit itaque Keilius || ornanturl hornantur P
honorantur V К || 2 qui in Nemea MP || uincunt, superuenit. M || parante P
3 ibi P || imolatus P || 4 reuocata V \\ 6 aittóv V aetion M çtion P || 7 aulea
MP alea V || 8 Domitiani V от. MPE, ut pro spurio habendum sit || gentesj
gentis VMP, fartasse gentes is || eorum M || 9 auleis P auleeis M | redinte
gretur E reintegretur codd. \\ 10 erat от. E Fortasse eius Keilius; malim
Imperatoris || ostendit V |{ 13 Nifatem M\\ 14 trophea P troqpea M || 14 s. Indi
ab Indiae fluminoj Indi a flumine MP ab Indiae flumine VE Keilius
16 océano, от. et V || occeano 31 \\ 18 eo, от. que V || accepisse P || 20 Armae-
niae M || Tygri MP || et Euphrateque M || 22 tropea P troqpea M || 24 lapidie V
25 dimissaeque P | gentiej Utrum P gentis an gentes habeat, incertum || 26 autor
MP II 27 Aegeo M Egeo P || marmur P \\ exciditur VE excinditur MP
28 in VI MP.
5 CallimachumJ Cf. Callim. ed. Sehneider, fragm. 0 (II p. 119).
 378 PROBI QVI DICITVR COMM.

vocat. Assaraci auteiu prolem vult accipi Caesarem, qui deducat

progeniem ab Aenea, qui ex Anchise patre est. Capys Assaraci
filius, Assaracus autem Trois, Tros ipse Erichthonii filius, Ijjrich-
thonius ex Electra et love nascitur, ut Aeschylos, tragicus scriptor,
5 sentit. — 'Cynthius' est Apollo a monte insulae Deli Cyntho dictus.
Idcirco 'Troiae auctor' dicitur, quod earn munierit sub Laomedonte,
et Neptunus.
37 S. INVIDIA INFELIX FVKIAS AMNEMQVE SEVERVM COCYTI
METVET TORTOSQVE ixiONis ANOVES. Potest videri haec sententia
lo ambigua, quia et 'angues' interpretari aliquis potest <(G. Ill, 39):
rotam et non exsuperabîle saxum Ixionis, sed nee praeter
rotam et saxum aliud esse supplicium, ipse Vergilius. Sentit enim
illum a Furia et Pirithoum urgueri epulis regii apparatus, quarum
prius incendantur, et motu impendente saxi urgueri, cum ait
15 <A. VT, 601—603):
Quid memorem Lapithas, Ixiona Pirithoumque,
Quos super atra silex iam iam lapsura cadentique
Imminet adsimilis.
Sed significatio liorum versuum fere haec est: Quisquis inviderit
20 huic operi, debebit timere post excessum vitae supplicia, quae pati
existimantur defuncti, et Furias. Cocytus autem palus est Inferorum
et Styx. 'Styga' si diceret 'severam', intellegeremus eam ob hoc
dici, quod eius relligio teneat Deos. Per eam enim iurare cre-
dun-tur. Sed 'Cocyti amnem' dicit, qui a luctuosa voce appellatur.
25 'Severum' aütem significat tristem, quod proprium est morti.
40 s. INTEREA DRYADVM SILVAS SALTVSQVE SEQVAMVR INTACTOS.
Hoc est: scribamus carmen agreste imperatum a Maecenate.
43 s. VOCAT INGENTI CLAMORE CITIIAERON TAYGETIQVE CANES
DOMiTRiXQVE EPIDAVRVS EQVORVM. Cithaeron mons est Boeotiae,

1 accipij intelligi M || 2 Capis MP || 3 s. Erictonii filiue Erictbonius P

Erithonii filius Erithonius M || 4 ut V К от. MP^ AeschylosJ Sic Schneidetcinus.
Stylos M Scilos VPE | scriptor tragicus PE | 6 autor P |j 8 infçlix P
9 Potest] post V || 10 quia от. V || aliquis interpretari M \\ interptori P |
11 exuperabile MP || praeter! per MP || 12 alius P || ipse Vergilius| Fortasse
ipse Vergilius dissentit. Sentit Keilius \\ 13 furia E syna codd. | Pynthoum M
Pirythoum P I urgueri sechisit Keilius || quarumj Fortasse quae Keilius || 14 et
motu et pendente V || 16 Lapythas M Lapitas P || Pyrithoumque MP || 17 laxara,
del. x et suprascr. ps M ¡| cadenti P || IH assimilis P || 19 haec fere M I in-
videritj uiderit KP [ 21 palos F i 22 stix M || Stygia Af||diceretJ dicet VM
intelligeremue MP || 25 seuerara VM Seuerem P \\ 26 syluas MP || intactosJ
Hic desinit cod. Monac. || 27 Mecenate P || 28 Cytheron P Ц Taigetique P
TAYGKTiQVE — 29 EQvoHVM от. V\ 29 Epydauros P || equarum P \\ Cytheron P
Boetiç P.

4 AeschylosJ Cf. Nauckii Trag. Graec. fragm. éd. Il p. 109.

 IN VERG. GEORG. Ш, 37-91. 379

ubi arcana Liberi Patris sacra celebranfcur tertio quoque anno, quae
trieterica dicuntur. Existimatur autem Liber esse cum Musis, et
ideo ex hederá, fronde eius, corona poetis datur. Nunc idcirco
vocari se eius sacris vult accipi, quod et de vitibus praeceperit.
'Taygetos canes' dicit Lacónicos a Taygeto, monte Laconiae. 'Epi- 5
daurus' est Peloponnesi civitas, unde optimi et generosissimi equi
exeunt.
46—49. МОХ TAMEN AKDENTIS ACCINGAR DICERE PVGNAS CAE-
SARIS ET NOMEN FAMA TOT FERRE PER ANNOS, TITHONI PRIMA
QVOT ABEST ab origine Caesar. Pollicetur autem se quoque 40
Caesaris Octaviani, qui postea Augustus cognominatus est, scriptu- •
rum victoriam, et quidam putant eum promissis fidein destituisse,
ignorantes non quidem ncor¡yov^évcog acta eius scripsisse, sed tarnen
non claudicare, quantum ad fidei pertinet vinculum. In octavo
<v. 704ss.)> enim descripsit in clipeo eius pugnam et Actiacum 15
bellum, quod est gestum cum Antonio. — Tithonus autem fuit
Laomedontis filius, frater Priami, qui existimatur ab Aurora ad-
amatus uxorem eam habuisse. Priami autem filia Creusa, Aeneae
uxor, mater Ascanii, a quo secuta est gens, quae ad Caesarem
pervenit. 20
60s. AETAS LVCINAM IVSTOSQVE PATI HYMENAEOS DESINIT
ANTE DÈCEM, POST QVATTVOR INC1PIT ANNOS. Ex Lucina partus,
ex Hymenaeo concubitus accipiemus. Itaque hoc ait, post annum
quartum et intra decimum ad concipiendum utiles esse boves, extra
fiuem hunc parum. 26
82. spadices »glavciqve. Palmae, cuius iam deficit color,
colorem dicit. Siculi enim palmain, quam Graeci tpoivixK appellant,
vocant бяадьха. Spadicis color est, quem ísvxóxvqov vocant, hoc
est albus et fuscus, glaucus autem color viridis.
89—91. talis amyclaei domitvs pollvcis habenis cyllaros, 30

1 celebrantuv | colebantur V || 2 trieterica E Triaterica VP || 3 ex edere,

corr. -ra »i. / P cxedere V | Nunc editores cum VP et E || 4 precepcrit P |
5 Laconiae VP Laconices EKeilius ¡j 5 s. Epydausius, corr. Epydaurus m. I P ||
6 Peloponnessiii , от. ciuitas, quod sub syllabis iù (ciû) latere videtur, P
gene/osi У | 9 ВТ от. V || 11 Octauii P || 12 quidam] Д 1}> 2M0(' *'n P W0
quidem poní solet || putant eum E, от. VP || promissisj pro musis V | 13 pro-
hegumenos VP |] tamen от. F|| 15 clypeo P || 16 gestum est E \\ 19 quo, a add.
m. I Pi 21 Luciniam V | tati от. VP \\ hymenos P || 22 quatuor P || 23 hyme-
neo P |] concupitus, corr. concubitus m. 1 P || 24 extra I ex P || 26 s. Spadices
glaucique: palmae, cuius iam deficit color, colorem dicit Keilius Spadices
palmae cuius iam deficit glaucique color colorem dicit VP || glaucique от. E
27 Greci P || phenica P || 28 anaStwa V Spadica P || Spadicis Keilius Callucis
VP Spadix E || Leucopyrum P || 29 colos P.
 •380 PROBI QVI DIC1TVR COMM.-

ET QVORVM GRAU MEMINERE POETAE, MARTIS EQVI BIIVGES ET

MAGNI CVKRVS ACHILLIS. Amyclae oj)j)idum est Laconices, ut refeit
Homerus in catalogo ducum, qui ad Troiam armis accesserunt.
I'ollux autem et Castor Lacedaemone nati sunt, qui existimantur
5 equos accepisse a Iunone muneris nomine, ¡Savd-ov xal Kvkkaçov,
quos ei Neptunus donaverat. Martis equi traduntur ¿Itlfiog xal
<$oßog Homero auctore, Achillis ¡Sav&og xal Aïftav. Quidam quat-
tuor putant et iis adiciunt Tlodacyov xal Aá\jMov. Sed iis, qui
duos credunt, haec eorum epitheta fuisse persuasio est.
10 92—94. TALIS ET IPSE IVBAM CERVICE EFFVDIT EQVINA CON-
IVGIS ADVENTV PERNIX SATVRNVS, ET ALT VII PELION HINNITV
fvgiens IMPLEVIT ACVTO. Saturnus Fhilyram, Oceani et Tethyos
Bliam, existimatur adamasse et, cum ea se mutasset in equam, ut
eum falleret, ille quoque in equum transfiguratus cum ea concubuit:
15 ex quibus natus est Chiron; doctissimus Centaurus. Telion' est
Thessaliae mons.
122. NEPTVNIQVE IPSA DEDVCAT ORIGINE GENTEM. Neptunus
Cereri cum vim adferre vcllet, ea se in equam transfiguravit: nihilo
minus incepto non destitit Neptunus eamque ita compressit, quod
20 genus equorum inde proditur esse.
113—115. PRIMVS ERICHTHONIVS CVRKVS ET QVATTVOR AVSVS
IVNGERE EQVOS RAPIDVSQVE ROTIS INSISTERE VICTOR. FRENA PELE-
THRONii LAPiTHAE GYROSQVE DEDERE. Erichthonius Electrae et
lovis filius fuit: sed huius nunc mentio non est, sed Attici, Vulcani
25 filii et terrae. * cum cupiditate eius patris luctando invaluisse
Minervae per certamina natus est, a terra et «a certamine Erich
thonius dictus. Primus autem dicitur quadrigis usus, quo decentius

1 equorum (от. et) V || grai V |¡ biiugis V || 2 Achille VP Q Amyclae К

от. VP || Laconices JP ¡| ut editores unde V PK, forlasse rede, ut Homeri versum
excidisse statuas || S ad Troiam E maiorum VP \\ 4 Lacedemone P \\ 5 equo,
corr. equos m. II P || accçpisse P 1 Xanthum et Cyllarum P || 6 s. Dimos et
Phebos P || 7 rprißog V || autore P || Xanthus et Kthon P J 7 s. quatuor P
8 eis P g Podargum et Lampum P || eis P \\ 9 fiiissej esse V J persuasum E
10 effundlt VP | 11 aduentum a Turnus et V | satvbnvsJ Atumus, corr.
m. II P || innitu P || 12 s. Filiam Oceani et Thetidis Phyliram P |] 12 Tethiis V
16 Tesaliç P || 18 afierre P || 19 ineeptu VP || non E от. VP |) ita от. V
21 Ericthonius P || quatuyr P | 22 s. Peletronii P Phetronii, in marg. Phele-
tronii V || 23 Lapitç P || Ericthonius P || 25 Post terrae lacunam indicaeit
Duebnerus \\ 25 s. invaluisse MinervaeJ vim voluisset inferre E | 26 certamine,
от. a P | 26 s. Ericthonius P.
a Homerus in catalogo ducumJ Я. II, uS4 || 7 Homero auetorej Homerus
Martis aurigas dicit IL IV, 440. XI, 37. XV, 119. XIII, 200, sed loci XV, 119
habitus ambiguus errorem adduecre poterat; Achillis equi apud Homerum non
Xanthus et Aethon, sed Xanthus et Balius dieuntur (IL XVI, 140), at Xanthus
et Aethon, Podargus et Lampus Hectoris equi nominantur 11. VIII, 185.
 IN VERG. GEORG. Ш, 92-149. 381

celaret pedes anguinos suos. 'Lapithae' natio est Thessaloruin,

'Pelethronii' dicti a loco, qui subiectus esse Pelio monti dicitur,
ab eo, quod medicamentorum magna vis ibi nascatur, quae Graeci
уХтбвгщатш&д &çova vocant. 'Pelion' autem est eadem lingua
lividum. Lapithae ergo primi existimantur equitasse, et, ut Palae- r>
phatus in libro 'Aitlexav ait, eius gentis utique [et hei pro hi
diphthongus est Graeca] ii, qui in Nephele castello morentur. Ex
qua causa Centauri nebulae filii creduntur, et Ixion iis mercedem
promisit, si furentem taurorum gregem occidissent, quorum veloci-
tate equorum cum impetus effugerent et ipsos telis conficerent, 10
аяо тог» xsvretv, quod est figere, xul tuvqov Centauri <iicti sunt.
Existimati sunt biformes, quia primi equitare coeperunt.
146—149. EST LVCOS SILARI CIRCA ILICIBVSQVE VIRENTEM
PLVRIMVS ALBVRNVM VOLITANS, CVI NOMEN ASILO ROMANVM EST,
oletQov GRAJi verteré VOCANTES. Silarus flumen est Lucaniae, 15
portus Alburnus et eiusdem nominis mons ad sextum a primis
tabernis. Mentionem facit Lucilius hoc versu: Quattuor hinc
Silari ad flumen portumque Alburnum, asilo. Genus est
tabani adeo acre, ut soleat armenta bucera inquietare: vocatur
Graece oîetçog. Meminit autem historiae hoc loco Vergilius eius, 20
quam Ovidius in primo Metamorphoseon exposuit plene, referens
Inachi filiam До, compressam a love, mutatam in vaccam, actam
esse per orbem terrarum oestro, donee ad Humen Nilum venit,
ubi mitigata Iuuone finitus sit eius labor, quam Inachiam dicit
Vergilius <G. Ш, 153>. 25

1 celaret P || Lapythe P || Tessalorum P || 2 Peletronii P \\ dieitur от. P

3 quae | quod VP | Greci P || 4 Glossematicos P gloaeematici V || Trôna P
&QOVOV V || vocant от. V J 5 Lapytç P || 5 s. Palephatus P | G 'Anlaza>v coni.
Duebnerus aristón VPE || [et hei — 7 GraecaJ seclusit Keilius; desunt autem
in PE una cum verbis ii qui. Videntur ilia perlinuisse olim ad lectionem
,"и ¡am hei voeabulo ii adpositam interpretandam || 8 eis P \\ 9 taurorum E
* centaurorum VP || 9 8. quorum velocitate equorum cum impetus effugerent et|
quorum velocitate cum impetus effugerent et E quorum uelocitate quorum
cum impetus effugerint (от. et) VP quorum impetus cum velocitate effugerent
et Keilius || 10 telis P | 11 атготоике|;тн^ P ¡| fugere V || xal ratcotí V et
tauris P || 12 ceperunt P || 13 locus V || 14 evij cum V || aeylo P ||
15 Kstrum P || graî V || Silaris V || est Lucaniae от. V \\ 16 primis] parmis P ||
17 Quatuor P Ц hincj huic V || 18 ad Silari flumen VPE ad transposuif
Keilius || AlburnumJ taburnum V \\ Asylo P Asilus Keilius || est от. V |
19 acer V || soleant V || 20 Grèce P || Estros P || hystorie P fl 21 metamor-
phoseos V Methamorphoseos P \\ 23 estro P \\ flumenj .Fl. P ¡| 24 ubi Keilius
ibi VPE.

бз. PalaephatusJ Cf. Palaeph. cap. I || 17 LuciliusJ Cf. Lucil. Sat. rel. cd.
L. Mueller. Ill, ¡21 || 21 Ovidius in primo MetamorphoseonJ I, 588.
 382 PR0B1 QVI DICITVK COMM.

151. et SICCI ripa TANAGKi. Tauagrus torrens est Lucaniae.

qui, cum pluviae sunt, effusior est et saevit, cum serenum, siccus est.
180. Alpheus flumen est Achaiae. pisae. Oppidum, quod
habuit Oenomaus.
5 202, hic VEL AD ELEi metas et maxima CAMPi. Eleus campus
stadium Olympiacuui, ubi equi quoque certant.
197. Scythia regio est Septentrionalis.
204. Belgae natío Gallorum.
231. Carix herba, quae nascitur in paludibus.
10 255. Sabelli gens est Italiae, coniuncta mari, ubi maxima
copia apforum est.
282. HIPPOMANES, QVOD SAEPE MALAE LEGERE NOVERCAE.
Hippomanes nunc siguiticat id, quod ex inguinibus defluit equarum,
quod datur amatorium et furorem facit, si aut intempestivum est
15 aut excedit modum. Theocritus herbam esse dicit, quam equi si
gus'taverint, efferantur.
267 S. QVO TEMPORE PRIMVM POTNIADES MALIS MEMBRA AB-
SVMPSERE QVADRIGAE. Potnia urbs est Boeotiae, ubi Glaucus,
Sisyplii filius et Meropes, ut Asclepiades in tQayœâoviiévav libro
20 primo ait, habuit equas, quas adsueverat humana carne alere, quo
cupidius in hostein irruerent et perniciosius. Ipsum autem, cum
alimenta defecissent, devoraverunt in ludis fuuebribus Peliae. Qui
dam autem has equas Diomedis fuisse, quas Hercules ad Eurysthea
perduxerit, et ab Eurystheo a Sisypho distractas eumque filio suo
25 dédisse.
293. castalios fontes. Castalius fons est Delphis in Apol-
liuis oráculo, qui adluit ipsam aram Dei, dictus a Castalio, Delphi,
(filii) Apollinis, filio, nepote Neptuui. Apollo autem dicitur Musa-
getes, quia Musarum (dux) existimetur, ut Lutatius in primo Com-
30 munis Historiae ait: Qui Deorum curam egerat.
2 aiccum est VP | 3 flumenj .Fl. P || Pise P Pisa est Keilius || 5 çlei P
7 regionem V \\ 10 gens in lineae fine margini adscriptum habet P || est ом. V ,
12 Hyppomanes P || 13 Hyppomanes P || nunc от. P fl ex от. V || 14 datur
Keilius datum VPE \\ et E ei VP\\ autj ut VP Ц 15 herbam essej Thebam
est V ¡| 17 tempore | ipse (lpfe = rpre) V || 17 s. assumpsere P adsumpsere V
18 Boetie P \\ 19 Sysiphi P\\ Tragodumenon P|| 20 assueuerat P adsuerat F
•21 cupidiusj cupidinis V || perniciosiusj pernicius van de Sande Bakhuizen in
Л. Nauckii Trag. Graec. fragm. ed. II p. 13 coni. hand perperam J 22 deuora-
runt V || funebris V || 24 Sysiplio P || 2G fontes] foutis YE || 27 alluit P
Delphi Keilius Delphis P Delphici VE || 28 (filii) add. Keilius | nepotis P (
28 s. Musagetie VP || 29 Musarum (dux) Keilius musarum VP musis sacrum E
Tiiictatius P || prima V.
15 Theocritus | Id. II, 48s. || 19 A.sclepiades| Cf. supra ad Georg. II, 84 Prohi
coram. || 29 Lutatius | Cf. Ç. Lutatii Catuli Commun. Hisí. fragm. a С L. Fothio
hist. p. 3:i2s. et 11. Petro hist. I p. 193 s. collecta.
 IN VERG. GEORG. Ill, 151—426. 383

304. AQVARivs hiemem et pieces finiunt: ab iis ver incipit,

hoc est ab ariete.
312. CINYPHII TONDENT IIIRCI SETASQVE COMANTIS. CinypS
oppidum est et Humen Africae regionis Garamantum,' apud quos
hirci villosissimi nascuntur, quos tondent ad cilicia, quibus nautae б
utuntur. ■
391s. MVNEKE SIC NIVEO CAPTAM ТЕ, LVNA, FEFELLIT, IN
NEMORA ALTA VOCANS NEC TV ASPERNATA VOCANTEM. Pan, Mer-
curii filius, cum Lunam concupisset, et haberet optimum pecus,
poscente ea partem pecoris pro concubitu dicitur pollicitus, et ю
duas partes fecisse gregem, quarum alteram candidiorem, sed lanae
crassioris: Lunam deceptam candore deterius pecus abduxisse poeta
significat.
338. LITORAQVE ALCYONEN RESONANT, ACALANTHIDA DVMI.
Alcyone, filia Aeoli, uxor Ceycis, quae cum viro naufragio amisso 16
ruutata est in aves alcyonas: cuius partus dum excluditur, septem
diebus mare quietism est. Acalantbis est ea, quae Graece dicitur
âxav&is, dicta est Latine carduelis a carduo. dvmi vocantur áspera
loca inculta colli cosa [alii lusciniam].
340. MAPALiA loca deserta Púnica. • 20
345. AMYCLAEVMQVE CANEM CRESSAMQVE PHARETRAM. Amyclae
oppidum Laconices: significat ergo Laconicum сапеш. cressam
Cretensem, quia ibi optimi sagittarii sunt.
351. 'Podóitr¡ mons Thraciae. medivm axem dicit Septentrionem.
382. RHIPAEO tvnditvr EVRO. Significat vento, non utique 25
eo, qui ab ortu fiat, sed eo, quern aquilonem vocamus. 'Rhipaeos
montes' quidam putaverunt Alpes, sed proprie sunt Rbipaei montes
Scytbiae. Scythium quidam interpretantur lupini colorem, quidam
hibiscum.
408. Iberi Hispani, a ilumine Ibero. зо
415. Galbanum medicamenti genus.
425. Calabria, regio, in qua Brundusium est oppidum.

1 hyeruem P \\ finiunt editores fiunt VPE || ab ois P || 2 ab от. P

3 Cyniphii P || aetasue VP fl Cyniphs P || 5 clicia V \\ С utantur V || 7 Muñera V ||
te captam VP || 11 partis V || gregemj An leg. gregis? || lane P || 12 candi-
diore P Q 15 Eoli P | Ceycis quae cum viro naufragio Keüius Ceicis quoi
naufragio E Ceyce cui cum uero naufragio VP || admisso V || 10 Vortasse avem
alcyonem Keüius, sed cf. simile dicendi genus p. 300, ;í adhibitum: Ceyx ....
cum Alcyone .... mutatus in has volucres. || 17 Grèce P || 18 axuv&riç V
Acanthis P Q carduellis P \\ 19 [alii lusciniam] quae ad G. IV, 15 scholium
olim pertinuisse videntur, seclusit Keïlius \\ 21 Amycleumque P || 24 Rhodope P
Tracie P || dixit V || 25 Rhypheo P || tunduntur V || 26 fluat sed eum V
Rhypheos P | 27 montis V || quidam от. V \\ 28 Alpes E от. VP || propriç P
rhypei P || 31 Galbanum Keüius Galbani VPE || genere V ¡| 32 oppidum] .op. i
 384 PROBI QVI DIC1TVH COMM.

451. Scylla bulbi genus, unde inficitur acetum, quod scyllites

dicitur. — Elleborum genus medicamenti venenati, quod interdum
mortiferum est.
461. BISALTAE gens est ДЪгасиш, Geloni Scythiae, et utrique
& a regionibus dicti.
475. Iapidia regio dicta est Histriae.
129. IPSA AVTEM MACIE [immodice] tenvant armenta vo-
lentes, et deinceps versus [que] sequentes. Significat sub tempore
concubitus maribus pabulum subministran otiosis deberé, feminis
to omnia deneganda, insuperque eas etiam opere fatigandas, quia non
aliter, quod ex maribus sit natum, possit conservare corporis de-
corem, feminaeque, nisi ieiunio exaruerint et labore, conceptum
semen retiñere non possint. Nam genitale arvum sulcosque honeste
obscoena equarum per allegoriam interponens, et ostendit et texit
15 illecebras inductio amoris.
264. Qvro LYNCES VARIAE. Videtur ideo eas illi adsignare, ut
per earum colorem indicetur in vino varias hominum esse mentes,
vel ut per eas saevitia demonstretur, quod quidam poti infinitaru
excedunt crudelitatem, vel quod tale sit vinum, ut vi sua feras
so quoque sub suam potestatem redigat.
339 s. QVID TIBI PASTORES LIBYAE, QVID PASCVA VERSV PRO
SEO,VAR et RARis HABITATA MAPALIA TECTis? Numidae mapalia
vocant tecta sua, quae f subducta sunt mauibus suis post amissum
regem Persea inversa pro domicilio habere coeperant.
25 Lib. IV, 1 S. PROTINVS AERH MELLIS CAELESTIA DONA PROSE-
QVAR. Quidam dicunt mel in aere nasci, quidam apes colligere:
quo tempore Iuppiter in Ida nutriebatur, tum primum ex aere
fluxisse eoque ipsum altum.
10. PETVLCI. Lascivientes haedi.
30 11. AVT ERRANS BVGVLA campo. Vaccam dicit.
14. MEROPESQVE ALIAEQVE VOLVCRES. Meropes dicuntur aves,
quas in Italia vocant barbaros, quaruin vox quia multiplex capit

2 venenati от. V || 4 Bysalte 1' || Scythe P || ¡> regibus 1* || dicti от. P

7 [immodiceJ seclusit Keilius immodice P || tenuarat V || 8 uersusque sequentes
PV E, [que| srclusi per dittographiam ortum || 9 feminis P| 10 denegando VP
11 exj et F || 12 teminç que P || ieiuno V iuiunio P || exaruerunt VP | 13 con-
tinere V || poseent VP || honesta V || 14 obscena P Ц 15 Fortanse inducti Ketliu* •
1С liuces uarie P || assignare P || 17 inducitur VP \\ 18 seuitia P \\ demonstra-
retur P demonstraret V || 19 s. ferasque quoque V | 21 lybie, corr. libye m. I P
23 s. Fortasse quae subductis navibus suis post amissum regem et inversis
Регэае pro, cf. Sail. lug. 18 Keilius Ц 24 coeperant J coeperunt (cçpert) P
Sequitur in P col. rubr. Liber Quartus || 28 ipsum editores praeter Keilt um.
ipso VPE I 30 buccula P \ 31 aliae V.
 IN VERG. GEORG. Ill, 451-475. 129—339. IV, 1—210. 385

partitionem vocis, meropes appellantur Graece ¿no rov tuyiouov,

quem Graeci vocant, nos autem partitionem vocis, quam iidem '6«a
dicunt укюббгщитм&с.
15. ET MANIBVS PROGNE PECTVS SIGNATA GRVENTIS. Hiruudo
quondam Procne, Pandionis filia, quae cum filiuni suum Itym Tereo 5
coniugi pro epulis posuisset, propter quod in avem mutata est,
ideo dixit: Et manibus Procne pectus signata cruentis. In
hirundinem Philomela fertur ab aliis, non Procne, versa.
30 S. GASIAE VIRIDES ET OLENTIA LATE SER14LLA. Casia genus
herbae est odoratae. Serpillum herbae genus est, quod a serpendo Ю
serpillum cognominatur.
63. TRITA MELISPIIYLLA ET CERINTHAE IGNOBILE GRAMEN.
Melisphylla est herba, quam plerique vocant meliloton. Cerinthon
est fios luteus cuiusdam herbae, quae copiosissima est in Euboea.
125. * in quo oppidum est impositum. Tarentum Lacedae- 15
nionii condiderunt duce Phalantho, qui sunt dicti Partheniadae,
nati, cum oppugnaretur Messene, non legitimo matrimonio. 'Oebalia
arx' ab Oebalo dicitur in Lacedaemone hoc ipsum oppidum, quod
praeterfluit Galaesus flumes.
127. Pompeius, cum oppugnaret piratas, remigibus eorum pro- 20
inisit agros, si vicisset eorum adiutorio: quorum proditione victor
Tarentinorum agros veteranis divisit, et quicquid deterrimum fuit,
remigibus dedit. Cilices autem tunc exercuerunt piraticam. Est
autem in Cilicia Promontorium Corycium nomine uxoris Promethei,
quae Kύvxiov est appellata. Dictum ergo 'senem Corycium' 25
Cilicem intellegi vult, hoc est remigem piratarum.
209 S. PRAETEREA REGEM NON SIG AEGYPTOS ET INGENS LYDIA.
Lydia natio est in Asia.
210. AVT MEDVS HYDA.SPES: flumen Indiae, sed Vergilius Mediae
dixit flumen Hydaspen. Hi Medi duce Alexandro Porom, regem 80
Indoruni, et ipsain Indiam subegerunt.

1 Grcce P || a merismo P || 2 Greci P || quem Graeci vocant от. V | autem

от. V || idem VP || opa P onr¡v V || 3 glossematicos V Glosematicos P
5 Tereo T, altero T del. P\\ 10 est herbae E\\ Serpilla P\\ est от. V \\ 11 ser-
pilla P от. F J 12 Melyspilla P | Cerintha P || 13 Melyspilla P|| Cerinthos V
14 Eubga P [| 15 * in quoj in qua P Lacunam indicavit Keilitis || Tantum,
corr. m. I P y 15 s. Lacedemonii P \\ 16 PartheniadaeJ Partheni inde V ||
18 çbalo P| Lacedemone P || 19 preterfluit P || (Jalesys FI. P || 20 Pyratas P ||
21 uietorum V \\ 23 pyraticam P || EstJ Et Y \ 24 Cylitia P || 25 Koqvkiov Keilitis
Koçv-лш V Corycion P || 2(1 Cylicem P || iutelligi P || pyratarum P \\ 27 Pre-
terea P || Egyptos P || 28 Lydia | Lydiç media P Lydia media К || nationes
in Asia K\ 29 аут о». V || Hidaspos P|| flumen | .F1.P||30 PorumJ Paerea V
per fium Pi! Гогеа КеШик.
Servii comm. Vol. TIT. Fase. IL 25
 :$8<; PROBI QVI DICITVR COMM.

287. NAM (¿VA PELLAEI GENS FORTVNATA CANOPI. Pella est

oppidum Macedoniae, patria Alexandri. Omnes autem Alexandrias
Alexander constituit. Ergo Canopi Pellaei dicti sunt. Canopus est
autem in Aegypto iuxta Alexandriam, a gubernatore dictus Menelai.
5 Fortunatam autem dixit gentem propter agri fertilitatem.
317. PASTOR AKISTAEVS FVGIENS l'ENEIA TEMPE. Aristaeus
Cyrenes et Apollinis filius est, idem pater Actaeonis, de quo locuti
sumus in prinii libri comnientario, cum enarraremus <(G. 1, 14s.>:
Cultor nemorum cui pinguia Ceae
lu Tercentum nivei tondent dumeta iuvenci.
peneia tempe. Peneos est Thessaliae Humen, quod in Pindo monte
eiusdam terrae oritur. 'Tempe' autem sunt loca frigida, opaca,
frondosa, copiosa fontibus vel fluminibus. Hoc commune omnium
eiusmodi locorum est, et idcirco adiectum est Teneia' Tempe, quia
15 poterant et alia intellegi. Dicitur quidem et iis locis praecipue,
ubi Peneus oritur, ut in primo Metamorphoseon Ovidius refert dicens:
Est nemus Haemoniae, praerupta quod undique claudit
Silva: vocant Tempe, per quae Peneos ab imo
Effusus Pindo spumosis volvitur undis.
20 387. est ш CAKPATHii NEPTVNi gvrgite vates. Carpathium
mare ab insula Carpatho dictum, quae existimatur obiecta Peneo.
389 S. HIC NVNC EMATHIAE PORTVS PATRIAMQVE REVISIT PAL-
LEBTEN. Emathia dicitur Macedonia ab Emathione, fratre Memnonis,
ubi est urbs Pallene. Sed Proteus in Aegypto natus est, et propter
25 crudelitatem Busiridis dicitur Pallenen petiisse et iterum rediisse
in Aegyptum.
429 s. CVM PROTEVS CONSVETA PETENS E PLVCTIBVS ANTRA
ЮАТ. Proteus Deus maris, solitus se in omnes figuras convertere.
4<J2. ALTAQVE PANGAEA ET RHES1 MAVORTIA TELLVS. Pail-
30 gaeus mons est et Rhodope Thraciae: 'Rhesi tellus' Thracia, quae

1 Pellei P Ц 2 Macedoniae от. V \\ 3 costituit JP || Pellei P || Portasse

Canopi incolae Keilius ¡j 4 Egyplo P || dictus E dictum VP || 5 Fortunatam]
Potu: natam V || 6 Aristheus P \\ Aristheus P || 7 Actheonis P || 10 dumeta,
corr. dumeta in. I P || 11 PeneosJ Peneo F|| Tessab'e Fl. P | 15 poterunt V
intelligi P || in iis locis E Keilius | iisj eis P || precipue P J 16 Metamorphoseos V
Metlia. P || OvidiusJ oui P || 17 Hemoniç P | praerupta quod| praeruptaque P \
h
claudit — 18 Tempe E от. VP || IS per que P || imoj uno V || 20 Carpatium,
h add. m. I P\\ 22 nvncj nùo P| emathie, h add. m. I P 1 22 s. Pallentem V
23 Hemathia J' || Kmatkione P | 24 ubij ub P || Protheus P \\ Egypte P |
25 Busyridis P || petiisse et ita E preteriisse et ita P || 20 Egyptum P || 27 Pro
theus P | 28 Protheus P || onmis V | 29 Pangeç P || lihessi P.

7 s. locuti summusj Of. supra p. 351 |j 10 OvidiusJ Met. I, 568—570.

 IN VERG. GEORG. IV, -¿87-535. 110-371. 387

prius dicta est Aria ab Areo rege, pâtre Thracis et Edoniae, a quo
Thracia dicta est, et quaedam gens est Edoniae. Latine autem
interpretatur 'Aria' Martia sive Mavortia. Mavors autem dicitur
magna vortens Deus'.
467. taenarias ETIAM FAVCEis. Таепагс-s est Laconices litus, 5
in quo specus est, per quern Hercules existimatur descendisse ad
Inferos et Orpheus.
520. SPRETAE CICONVM QVO MVNERE MATKES. CiconeS liatio
Thracum, in qua oppidum est Isniaros.
535. ET FAClLis venerare NAPAEAS. Napaeae sunt Nymphae 10
arvorum.
110 s. ET CVSTOS FVRVM ATQVE AVIVM CVM FALCE SALIGNA
itellespontiaci SERVET TVTELA PRiAPi. In Hellesponto est Lampsa-
cum oppidum, in quo Priapus formosissimus dicitur esse, quem cives
eius colunt ut Deum. Is autem in horto ponitur, ut avibus formi- 15
dini sit, itemque noctu furibus, quod interdiu custos videtur stai-e.
231. TAYGETE Vergiliarum ostendit sidus: 6vvexdo%ixœg una
ex his hoc nomine appellatur, e qua totum astrum significatur
Pleiades, quoniam cum hac Iuppiter concubuit in monte, qui ex
eventu Taygetos dicitur. 20
246 s. INVISA MINERVAE IN FORIBVS LAXOS SVSPENOIT ARANEA
casses. Mars devicta Thracia dicitur Minervae donasse regiam
puellam ex captivis nomine Arachnen, quae subtilitate operis lani-
ficii negavit se cederé Minervae. Ob hoc in araneam ab ea con-
versa est, et Graece acú%vr¡ vocatur. 25
380. 'Maeonium' Liberum Patrem dicit, quia Lydia Maeonia
appellatur.
371. TAVRINO CORNVA VVLTV [erigi]. Eridanus sive Padus
et ideo taurino vultu, quod eius sonus ut tauri mugitus, et ripae'
flexuosae ut cornua sunt. so

1 Aria ab Areo К Arsa ab Arseo VP || 2 quedam P Ц Edonia V || 8 inter-

fitatur P Ц Aria Keilius Arsa VP ansa К |) Marsia (corr. Martia) est siue
Mauorsia {corr. Mauortia m. I) P || 5 Tenaureas V Tenareas P || Tenaros P
8 Cyconum P || Cycones P || 9 est oppidum V || 10 faciles V || Napeas Napeç P
13 Hellespontum V [| 14 formosissimus | An leg. formidolosissimus? || 15 in
orto P l| utj aut V || 16 interdiu editores interdum V PK Jllud interdiu post
formidini sit transponere malim || 17 Syneodochicos P syneedochicos V || 18 his|
¡is P || l'J inj cum P || 21s. in FOKiiivs laxos svsi'KNDiT ci casses от. in lucunis VP\
23 neun P || Aracne V || 23 s. linificii V || 25 Grèce P || 26 Meonium P || Meonia P
28 [erigij ex sequetiti Eridanus ortum seclusit Keilius, от. К frigi V P || 29 ex
ideo V || 30 sint V || Inperfectum opus | et mutilum in fine add. V Finis.
Distchicum Alcimii | Mantua da ueniam fama siicrata perenni Sit fas Pharsalia
post Simoenta legi P, cf. Anthol. Lat. ed. Biese nr. 233 (I p. Vil), vbi Thessaliani
pro Pharsalia legitur.

26*
 Addenda.
His subiciuntur aliquot in Probi cnmm. coniecturae , quas Georgius Thilo
meus in sua de Probi comm. scriptiuncula 2*>st illius mortem per Sam. Brandtium
in Flecbeiseni Annal, philol. a. 1S94 p. 2S9—304 et p. 421—432 jmblici iuris
facta proposuit.
P. 323, 4 vico AndicoJ Reifterscheklii coniecturam in vico Andibus ideo
reprobandam , quia in huius comm. sermone Africitas quae dicitur quaedam in-
veniatur.
P. 323, 14 s. bello Cantábrico hac quoque ingenti industria (confecta) vel
(absoluta) ab Augusto etc.
P. 324, 2 VarusJ Marius
P. 324, 10 omnes Graeci in deserta loca refugerunt
P. 324, 19 praestarentj praestant
P. 324, 20 ex forma (vehiculi) quo
P. 325, 2 LyaeamJ Avai*a%ov, cf. Schneideirin, in Mus. Ehen. IV p. 141.
P. 325, 7 obligarent (et)
P. 325, S haberentj cumque retinendum et postea pedo essent reí pedo in-
cederent inserendum.
P. 325, 11 s. Verba: Quod genus — nominantur ob vocabulorum ominarentur
et nominantur similitudinem in codd. intercidisse videri.
P. 325, IG e Taurice
P. 325, 20 (sive quod facem gereret) vel (sive a face quam gerebat) ante
sive quod inserendum, cf. Sern. A. II, 116.
P. 325, 21 nomenj numen
P. 325, 23 Quae cum incrementassent] Quae cum incrementa cepissent reí
Quae cum laesi incrementi essent
P. 32G, 2 lactisj Post hoc aliquot verba intercidisse rideri, qitibus homines
illos, qui greges sacras custodiendas susceperant , carmina quoque, unde posteu
carmen bucolicum ortum esse dicebatur, festis templi diebus cecinisse comme-
morabatur.
P. 326, 4 LatapadonJ Aá&u (= Arjfrrj) jraorwr
lb. MicotesJ Mvi<¡>5r¡g, a vocabulo fivx¿s deriv.
lb. EugitonJ Eiyfhiov, quod iam Duebnerus viderat.
Ib. StracteosJ A stirpe ctccey, h. e. 'verteré' derivatum esse videri.
P. 326, 5 PolieJ Idem nomen esse rideri, quod l. 14 Pecoli dicitur, cf. adnot.
nostram ad p. 326, 15.
Ib. Argeades| Ad rocabula ¿py?;'s vel acyrjiig, i. e. 'candidus', 'candide
splendens' referendum.
P. 326, 24 (id) in primo
 ADDENDA. 389

P. 327, 4 unaJ urbana

P. 327, 13 congruentibus (rustico) sonsibus
P. 328, 19 inter prima (et postrema)
P. 328, 30 (cum) plásmate, cf. At il. Fort. G. L. VI p. 282, 18 K. sine
plásmate
P. 329, 1 Libyca pro Lacónica ab ipso comrn. auctoie scriptum esse videri
fállente memoria.
P. 331,30 quaeritur an poeta ' quattuor (elemeutis, filo) sofis ct poetis
annuentibus principia г. с. с. vel quaeritur an poeta quattuor (esse elementa
filo) sofis (adsentientibus praesumat) et an his (sc. dementis) omnibus prin
cipia г. с. с
P. 332, 6 aut (ut) admirabile
P. 332, 7 nam si (sua auctoritate) confirmet
P. 332, 24 Vel fama del. vel scrib.-. Hic autem (non) Famae, (sed) Sileni,
acque Dei, auctoritate quae canit confirmât.
P. 333, 11 Ubi autem aitj Item ubi ait
P. 333, 12 s. (non) pro fluenti dixit
P. 334, Is. aera, qui ex summa montium ad inia terrarum (vel: qui inter
summa montram et ima terrarum) segnius iaceat
P. 334, 10 idj ideo
P. 334, 27 terra ex aer corruptum a lectore quodam, qui Homcrum cum
Cicerone congruum exhibere volebat.
P. 334, 28 in aere ex inde Iimoni corruptum ab codent, qui I. 27 terra
corrcxerat.
P. 335, 23 (qui) par est
1'. 330, 10 petissetj sensisset vel simile quid.
P. 338, 3 s. Post verba: in quo ista fiobant nonnulla intercidisse videri.
P. 338, 9 lam et hic retinendum.
P. 338, 10 ut non dubiej non dubium (igitur quin)
P. 338, 14 ut от.
P. 338, 19 quamquam cum MP от.
P. 338, 20 velintj volunt
P. 338, 21 videaturj credatur cum MP
P. 341, 13 inter ilia duo humor, quasi Oceanus, inclusus (vel interfusus)
et aer, in quo calor.
P. 342, 15 nisi terrae mariaque iacentia
P. 342, 17 s. nonne iterato eo incidit, quin immo consequitur nomen aeris?
P. 342, 19 s. Iuno (aer), Diana eadem erit quae luna
P. 342, 20 et lunaj cum luna
P. 343, 21 universa parsj universa Zas (=■ Ztvs) vel universitas
P. 313, 23 tractata cum E
P. 344, 2 Varronis fragm. usque ad I. 7 Samothrace pcrtincre.
P. 344, 2 cognomentaj de cognomento
P. 344, 6 Item non Varronis, sed scltoliastac esse videri.
P. 344, 9 terramj Pro accusativis dativas formas ponendas, nisi iam comm.
auctor haec ita corrupisse dicendus sit.
P. 314, 15 possimus cum MP.
ДОГ) ADDENDA.

I'raetereu inter Lionis oui. II Corrigenda et Addenda (vol. II p. 490 s.) loci
aliquot comm. Prob, leguntur, quos Ule erróte nescio quo scductus omiserat, cum
his scripturae discrepantUs:
Г. 330, 22. 331, 1 —4: Apollo idestj Apollo in terra | orianturj oriuntur |
maturenturj maturescunt | gratamj gratum | DaphnenJ Daphneui | eij от. |
compositum estj composuit | AmyclesiJ Amydesi.
1'. 33 J, 5 — 8: nomina regum| от. | hyacinthusj от. | Hyacinthusj Hya-
cinthus enim | A. I. Л.] Hya.
Г. 353, 31. 354, 1—0: relinquitj reliquat ] seorpioj Scorpiits | tenet) teneat !
est positaj posita | quamj quae | caudaj caudam | flexisquej flexis | membra
duorumj от.
1'. 3">4, 7 — 23: nam те — рковеш'шд matremJ etc. | Tartaros | Tartarus | in
praeceps — suspectus OlympumJ etc. | permieitj pennittit | IuppiterJ Iujipitvr
autem | filiamj filium | totidem vero apud Inferos] et totidem cum viro.
V. 357,16 — 35S, 4: iiyadas — abctonJ etc. | nXùv\ nXènv | sit tuta navi-
gatioj prima cura sit navigio | radiare | radiata | tarnen J tantum | apparetj
apparent j et in orej aut in ore ¡ a suibusj ànb zov velv \ vtiv\ bfiv \ id est aj
hoc est | hoc estj Hoc | ArctonJ arctor | SeptentrionemJ Urionem | HeliceJ Elice ;
voeaturj от. \ CynosuraJ Cynosura vocatur.
SCHOLIORVM VERONENSIYM
IN VERGILII

BVCOLICA GEÓRGICA AENEIDEM

FRAGMENTA.
 BVCOLICA.
*
• *
ECLÜGA Ш.
*
224 а 27. STIPVLA DISPERDERE CARMEN. Signiticanter illud Theo-
criti translatum locavit: àçxeî 601 xaXáfiag avkov itoitnvôdsv \ £%ovxi.
'Disperdere' eleganter: ex loco, quod 4n triviis', re, quod 'stipula', 5
sono, quod 'stridenti'. |
с 29. viTVLAM. Mo[re huius] j operis auditor *. Par (tu)[s bovum]
apud veteres [sic voca)bantur, ut co[mici] | arietes, at tra[gici]
hirquos; hero[ici *, at] | lyrici tauros [dicunt.] |
a 30. BIS VENIT AD MVLCTRAM. Adnotandum, quod hic 'mulctram' lo
feminino genere posuerit, cum alibi neutro: inplebunt mulctr[alia
vac cae. Hoc] | autem est ex illo Theocriti: ¡ió<f%ov iyh дцбса, 6v

V = Cod. bibl. capituli Veronensis nr. 38 palimps. saec. V—VI.

II = Herrmannus.
M = Mains.
К = Keilius.
S = Serviiis.
Sa= Serviits auctus.
i t'xovTi\ ExoNTEi V \\ 7 mo[ro huius] Ы m M К |¡ auditor fupra Un. V\\
auditor *J Librarii vitio vacca (cf. Schol. Bern.: 'Vitulam' dixit pro vacca) vel
iuvenca (cf. Serv.) excidisse videtur, a quo ipsum illud auditor prius neglectum
fuerat, quod non cum Herrmanno pro vocativo, sed pro imperativo habendum
(i. e. 'intellegatur') \\ par (tu)[s bovum] II parat MK auditur [iuvenca:
nam ante] partum [vitulae] apud veteres [voca]bantur coni. Thilo verba
iuvenca nam ante iam a librario amissa esse statuens || 8 [sic voca] | bantur H
| bantur К || utj (a)ut К || co[mici] H [comici adipiscerentur praemii loco]
spatii ratione non habita male supplevit Maius; praeterea hoc loco de diversis
diversorum poetarum dicendi generíbus agitur |j at tra[gici] nos ac tra[gici] II
a(fc>) tra К utrum at an ас in códice scriptum esset dubitans ut tr[agki] M
9 hero[ici +, at] nos post heroici librarii neglegentia vocabulum excidisse sta-
tuentes, quo heroicorum dicendi mos lyricorum consuetudini opponebatur, quod
probans Thilo iuvencos supplendum esse coniecit hero[ici ac] H hero[ici] . . . M
hero К || tauros. MK [dicunt] ad spatium supplendum probabiliter addidit H '■.
11 inplebunt supra lin. script. V \] lis. mulctr[alia vaccae. Hoc] H mulctralia
vaecae. Hoc M mulctrfaha vaccae. Totum] К quod Thiloni magis adrisit,
qui et de depono (v. 31) lemmate cogitavit.

3 s. Theocriti] V, 7 | 10 Adnotandum] Cf. Serv. ad E. Ill, 30 \\ 11 inplebunt]

G. Ill, 177 || 12 Theocriti] VIII, 14,
 394 SCHOLIA VERONENSIA

dl &tg ¡борагоса fífivov et reliqua. binos alit vb[eke foetvs dixit]

suo more cbinos' pro duobus, ut alibi: Bina manu lato crispans
hastilia ferro. Praedicatio vitulae est, quae duo[s foetus alat.]
с 31. QVO pignore cerïes. | Quo opere confligas [ vel quod
praemium ad certamen exhibeas. | 5
33. iniv.sta no[verca cum] | sint et ali[ae tales.] | Fuisse
aute[m quidam] | tradunt no[vercam| | etiam Iniu[stam] | vocatam. |
b 34. BiSQVE die NVMERANT [ambo pecvs. Nu]mer(a)n(t, ut)
non sinant quicquam | de grege imminuere. alter et haedos.
Alteruter etiam haedos, ut cura [ propensior indicetur, cum etiam ю
liaedorum numerus requiratur. |
37. alcimedontis. Fictum nomen artiñcis: nusquam enim
laus huius operis invenitur. | Et voluit obscuriorem sensum reddere.
Nofuien] autfem addens] arti[ficis pocu]lorum [ pignus futurae con-
eertationis adiuvit. | 15
с 38. torno faci[li idest] | scalptura, [nomine] | a sonitu
lign[i ducto.] |
39. 'Corymbi' sunt hed[erae] | fructus granis in [orbem] | inter
se coeunt[ibus. | |
224* a 40. [et qvis fvit alter | quaeritur, quis siguificatus i]ta 20
de pluribus sit. Alii namque Eudoxum tradunt, plerique Aratum, ¡

1 frf í omissa iiarticula y' vel r' legitur etiam in Theocriti codicibus k. a. s. !). L.,
cf. Vritzschium || Ioouuzoqu] icomaptyha V || vb[ebe foetvs dixit] KH ubere
foetus M J 3 duo[s foetus alat] H duofs foetus habeat] К || 4 C¿uo opere] Лапе
minus aptam esse interpretationem recle Thilo monuit, quia Damoetas nondam
scire poterat, Menalcam opus aliquod esse depositurum; sed hoc vitium non ad
librarium sed ad ipsum scholiastam redire idem bene vidit || G intvsta — 7 vocatam
primus legit et supplevit H || 6 no[vekca cum] suppl. Thilo xo[vebca] H
6 s. Fuisse — vocatam] Futile aute[m quod quidam] tradunt no[mine] istam
lniufstam] vocatam coni. Thilo || 8 s. [ambo pkcvs nu]mer(a)n(t, ut) non sinant II
I ambo pecus: ineuntes] numerum non sinunt К [ambo ineuntesj numerum non
sinunt M || 9 imminuere] imminui coni. Thilo || 14 No[men] aut[em addens]
(nofmine] aut[em additoj coni.Bueclieler) artifficis pocu]lorum 11 noluit
(faedera) — orum К . . . faedera . . . orum M || 16 faci[li id est] II
facili . . . M fácil К || 16 s. [nomine] | a souitu lign[i ducto] suppl. Butchtlcr
| a sonitu .... К ... M [facili I a mollitie lign[i] dtibitanter coni. Thilo
ad Schol. Bern.: 'facilis' ad materiam refertur provocans || 18 hed[erae] M
hed • К || in H h M К || [orbem] suppl. Buícheler || il) coeunt[ibus] II
coeunt К coëunt. ilf || 20 s. [Et quis fuit alter. Quaeritur quis significatus
i]ta de pluribus sit К ['et quis fuit alter' : | quaeritur quis signi
ficatus ita de pluribus] sit H, sit iam periisse adfirmans Et quis fuit alter?
... ta de pluribus sit M [ 21 Eudoxum cnrr. J\l endoxum V.

2 pro duobus] Cf. Serv. ad A. 1, 313 Ц Bina] A. I, 313 || 6 et aliae] Cf. Serv.:
lNivsTA noverca. Epitheton generale novercarum | 14 Nomen autemj Cf. Serv.:
Laus ab artifice || 18 Corymbi| Cf. Serv. || 21 Eudoxum] Cf. Serv. | Aratum]
Cf. Schol. Bern, et Serv.
 IN VERG. BVC. Ill, 31-61. 305

[qui Phaejiiomena scripscrit; nouuulli Archimeden, quidam Hip-

parchum vel etiam Euctemonem; de Hesiodo | [cogitare inpri]mis
convenit; aliqui Eucliden astrologum signiiicari putant. in medio
Cornutus sic aestimat dic[tum esse, ut]: In medio mihi Caesar
erit pro 'eminebit'. Б
d 40. [dvo signa]. Duos libros putatur ostendere, quos nondum
publicaverit. |
с 44. Alcimedontis aut[em] | [nulla es]t apud vcteres opinio |
[aut c]aelator accipitur | [cuius Theo]critus meminis | [set.]
46. [in m]edio rosviT si(l). seqv. | [Fabuljarem opinionem | lo
[de carmjine Orphei tradit . . | [quate]nus agrestes ho [ininu]m
mores ab eo | [poe]ta formati sunt. |
50. [Talaem]onem' Augustum, | [quippe q]ui iudex sit poeta-
rum, | [vocan]s. Mora adbibenda | [ante cv]eF.
51. voce hoc est | [canta]udo. 15

1 [qui Phae]nomena scribserit suppl. Tliilo, quod ita probo, ut ob spatii

ainplitudinem ilium qui coniciam . . . ae nomen ascribserit 31 ■ ¡to nomen
ascribserit К (i) nomen ascribserit cod. teste liermanno, qui [sed horum]
nomen ascribserit supplevit || soripseritj scribserit V |] Is. Hipparclium corr. M
hippasyclmm V || 2 Euctemonem corr. К eucdaemonem V (ad Eudaemonem
a Vitruvio IX, 7, 7 nominatum provocavit Mams) || [cogitare mpri]mis H
ntis К . . . utis M De inprimis Supplemente Thilo dubitat, quia Hesiodus
non fuerit muthematicus, sed con/', v. 4 2 et Prob, ad h. 1., Schol. Bern, ad v. 37
et 42 || 3 Eucliden corr. 31 eupliden V || 4 dicftum esse ut] II die | [tum esse
ut illud] К dic[it in medio sicut illjud M || 0 [4duo signa]' II Duo signa 31 et К
Quod scholium quia inter lineas scriptum esse dicitiir, ad v. 34 , quern in priori
folii pagina scriptum fuisse certum est, pertinere, id quod Thilo conl. Schol. Bern,
ad v. 36: 'Pocvila' allegorice duo libri Georgicorum conkcit, minus crediderim.
Idem de v. 4.1 quoque cogitavit || 8 s. Opus Alcimedontis aut (eius) | [nulla es]t
apud veteres opinio [aut c]aelator accipitur [cuius Theo]critus meminis [set] II
Opus с«»» ajnid Kcilium non extet, пит in códice legatur dubito; acccdit, quod
versus 37, in quo orvs alcimedontis lemma legitur, in priori folii pagina scriptus
fuit, quamquam Alcimedontis nomen v. 44 memoratum scholiastam, ut prions
kmmatis reminisceretur, adducere potuit. Posterior scholii pars significare vide-
tur, si Alcimedon caelator extitissel, Theocritimi eius mentionem facturum fuisse.
Alcimedontis aut | put Teteres opinio I lator accipitur | critus me-
miniss | К totum scholium от. 31 \\ 8 apud H put К || 10 [in m]kdio H edio К
si(l). sE<¿y, hoc est silvas^vk serventes V sic seq К | [fabul]arem suppl. Thilo
(An: [popul|arem?) aulae Я (i)a К [Augusteae] aulae suppl. Buecheler
litlerarum numerum supergrediens \\ 11 [de carm]ine suppl. Thilo [de nom]ine H
ne К |j tradit] Cum in huius vocabuli fine punctum inveniatur, Herrmannus
scquentes lateras dttas tvanidas ad posteriora pertinere eisquc , cum prior S esse
videatur, vocem silvas messe susjñcatur. Quod si rede statuit, certe propter
spatii exiguitatem non siluas plenis litteris, sed sil vel s. scriptum fuit, traditur К
[ quate]nus H (ter) К tradit. Revera coni. Thilo \\ ho[minu]m II ho (ne) К |¡
12 [poe]ta H К An [musi]ca? || formati sunt К formatae sint Ы Totum
scholium apud 3taium deest [| 13 |Palaem|onem И ГРа1ае]топет К
I quippe qui] Il ui К || Venit ecce Palaemon. Palaemon Augustum intelligit,
qui iudex sit poetarura .... ceteris omissis 31 1| 14 s. s . . . . pora adhibenda
e(i) uoce hoc est | ndo. К suppl. H || 14 vocans] vocat mavult 'Thilo.
4 In medio mihi] tí. Ill, 16 || 12 formati sunt] Cf. Serv. ad Aen. VI, 045 ¡j
13 Augustum] Cf. Schol. Bern. v. 4H. 50 || 14 Mora] Cf. Serv.
 396 SCHOLIA VERONENS1A

ÉCLOGA V.
*
219 a 88. pracmiis Aiax Hectorque discedunt. Tedum' autem est
baculuui recurvum, quo pastores utuntur, [ut operis auxilium] | aut
adminiculum pedum sit, ut ait Ennius in Ifigenia: gradum pro
ferre pedum nitere cessas о fide? ['Pedum' dicitur ab eo, 5
quod] I pastores pedes ovium retrahere soleant. Ut autem inputaret
munus suum, ait: quod m[e cum saepe rogaret] | Non tulit
Antigenes, additque: et erat tum dignus amari. Cetera etiam
ad laudandum pedum difcuntur.] |

ÉCLOGA VI. 10
1. prima SYRACVSio. (Aut nostra) ex omnibus prima, quasi
primus Latine Bucolicon Vergilius sc[ripserit versu usus] | Siciliensi,
idest Theocriti. Est autem vntcßatov, nam' ordo hic est: 'prima
nostra Thalea dignata est | [versu] Syra[cusio ludere nee erubuit
silvas habitare'], aut Sicil[iensi c(ílr¡]yocixag, quasi primus ex Ro- 15
manis bucolicon cofndiderit carmen.] | syracvsio versv Theocriti,

2 praemiisj Verbis praemiis — discedunt locum a commentatore laitdatum

contineri suspicatus est H; ante praemiis totius lineae interitum notavit idem,
in qua liacc fere vcl similia scripta fuisse conicias: at tv svme pedvm ut apud
Homerum (11. VII, 303): datis inter se praemiis etc. At tu sume pedum ....
praemiis alacer uterque discedunt e coniectura M || Aiax] alax M || 3 [ut operis
auxilium] К nuUam lacunam dedit M\\ 5 s. fide? [Pedum dicitur ab eo quod] II
fide [dux? Pedum ab eo quod] К fid . . [Pedum dictum est quia eo] M eo
vel simile quid supplendum esse demonstrant Serviana et Scholia Bernensia
6 ovium corr. 31, cf. Schol. Bern, bovium V pecudum Serv. [| 7 m[e cum saepe
rogaret] К me cum saepe rogaret M || 8 Cetera autem Ä" Ц 9 di[cuntur] К
|dicuntur] M J 11 (aut nostra) superscr. in cod. teste H Aut nostra M (aut
nostra) KH I prima от. M || 12 Latine от. H || se[ribserit] . . . Siciliensi 3/
sefribserit тегзи usus] Siciliensi К || 14 s. dignata est [ [versu] Syra[cusio ludere
пес crubuit silvas habitare] aut Sicil[iensi aXlr¡]yoQix¿bs Ы dignate est [versu
Syracusio lud | ere пес erubuit silvas habitare] aut [Siciliensi] &XXriyoçmmç К
dignata est . . yoçLK&s M Totum scholium e pluribus consarcinatum esse pro-
habiliter co-niecit Thilo, qui verba ¿Uj¡yopt*us quasi primus etc. non ad Siciliensi,
sed ad totos v. 1 et 2 olim pertinuisse ratus est, pro aut Siciliensi, quae coti-
sarcinalori deberentur, prima sykacosio et reliqua olim scripta fuisse statuens.
Illud aut, quod ante Siciliensi leijitur , olim scholio in fine pósito praefixtun
fuisse suspicor, quod ipsum Uli interpretationi Aut nostra ex omnibus prima
etc. respondisse videtur || 16 [condiderit carmen] H cofndiderit carmen] К
cofndiderit] . . . M.

3 baculum recurvum] Cf. Serv. et Schol. Bern. || 4 Ennius in Ifigenia]

Cf. Fest. p. 24!) éd. M., p. 324 éd. Tliewrcick., Ennii fragm. p. 120 trag. reí. IX
Iphig. II ed. Vahlen. || 6 pedes ovium] Cf. Serv. et Scltol. Bent. || 7 quod me]
Bue. V, 88. 89 H 8 et erat] Вис. V, 89 U 11 s. quasi primus] Cf. Serv. auct. I
13 Theocriti] Cf. Serv. et Schol. Bern.
 IN VERG. В VC. V, 88. VI, 1-4. 397

ideo dictum, quia Syracusae, metropolis Siciliae, civitas, de qua

Theo[critus natus erat] | pri e .... a ... . s . ta . carm(ina
in ponuri) nota Syracusis.
b DIGNATA est adroganter dictum, quasi potuerit maiora scribere
[quam Bucolicon] quod ex facili compositione [paratur. | lvdere 5
autem, ut Horatius]: Nee sicut olim lusit Anacreon, vel Vero-
nensis Catullus: [Cui dono lepidum novum libellum] | Arido
modo pumice expolitum? Corneli, tibi: namque tu solebas
Meas esse aliquid putare nugas. Item Horatius: [Ibam forte
via | (sacra, sicut meus est mos, Nescio quid meditans io
nugarum.)
2. silvas habitare] antiqua consuetudine, sic[ut: Centum
urbes habitant] | magnas, ut Graeci dicunt: itkéet xr¡v %áka66av,
et alibi Vergilius: cava trabe currimus aequor pro csup[eV
aequor currere.'] ; 15
7. TRISTIA conoere bella. Aut epitheton est omnium bel-
lorum 'tristia' aut specialiter ad civilia bella res[picit, non canen-
tibus] | tristia, sed illis, contra quos gesta sunt, condeke pro
'componere'; sic Horatius: Condo et compono, quae m[ox de-
promere possim.] | 20
d 4. vellit sicut iis solemus faceré, quos admonemus. VELLIT
praeteriti temporis est, ut 'admonuit'. 'Cynthium' Augustum ait. |

1 ideo dictum от. К \\ 2 Theo[critus natus erat] К Theocritus . . . M

2 s. Verba pri — Syracusis primus detexit H An: fri[ma prin ]c[ipali |a
[buco]l[i]ca carmina inprimis nota Syracusis? cf. Schol. Bern, phima ягклсояю
i). L. versi; i. e. carmina imitari nata Syracusis coni. Thilo |¡ 5 [quam bucoliconj M
5 s. compositione [paratur. | lvdkre autem ut Horatius] coni. Thilo compositions
[paratur. | Ex loco superiore loquitur] ex Servio: et. 'dignata est' sic dixit,
quasi ex loco superiore supplens II compositione . . . M compos | —
К || 6 sicut V sic ut H siquid Horatius || 7 [Cui dono lepidum
novum libellum] К Cui dono lepidum novum libellum M Той versui olim hie
fuisse locum negat H; fortasse vox libellum initiali tantum littera significatif
erat И 8 pumici H \\ 9 Horatius Mil Hora[tius] К |] 9 ss. [Ibam forte via |
(sacra sicut meus est mos nescio quid meditans nugarum.) (silvas habitare' | II
[Ibam forte via] I (sacra sicut meus est mos nescio quid meditans nugarum.)
Silvas habitare л Ibam forte via sacra sicut meus est mos Nescio quid medi
tans nugarum. Silvas habitare M \\ 12 s. sicut [Centum urbes habitant) К
sicut: Adque humiles habitare casas (E. II, 29]> . . . Senium seculus M
13 nXhiv M || 14 s. sup[er aequor currere| К [super aequor] M \\ 17 s. res|picit
non canentibus] II re|spicit non canentibus] A' respicit [quae fucrunt| M I
19 s. m[ox depromere possim | КII mox depromere possim M || 22 praeteriti
corr. M praeteri V || est от. MK || Cynthius. Idest Augustus aurem . . . M.

0 Horatius | Carm.IV,9,9$ 7 Catullus | 1,1—4 || 9 Horatius | Serin. 1,9, 1.3

12 Centum] A. Ill, 106 || 14 cava] A. Ill, 191 Ц ltís. oinniinn bellorum| Cf. Serv.
18 s. pro 'componere'J Cf. Serr. auct. ¡| 19 HoratiusJ Kp. I, 1, l'i || 22 'Cvnthium'J
Cf. Schol. Bern.
 398 SCHOLIA VERONENSIA

5. DEDVCTVM carmen tenue gracile subtile, quale Bucolicis

co[nvenit], | origo a - quia haec deductiores sunt, idest
tenuiores. |
6. Ordo hic est: 'nunc ego, Vare, agrestem tenui Musam
meditabor harundine'. Supersunt autem, qui laudes tuas dicant. 5
7. cvpiANT хат i£o%i¡v legendum: 'dicere cupiant', sed inplere
non possint. I
219* a 9. [non inivssa cano.] Cornutus putat hoc ad Musas per-
tinere, sed illud magis accipiendum: Cynthius aurem vellit et ad-
шоп I [uit, scilicet quia iussu Au]gusti admonitus sit, ut Bucólica 10
scriberet. SI Qvis tamen hakc qvoqve si qvis. Iucunda ¿xavct-
h]tyiç: I [si quis delectabitur his l]icet (rusti)cis.
10. te NOSTBAE vare MYKiCAE idest: te etiam humilia cañen t,
et pastor alibi: carminibus | |vestrum servasse] Menalcam.
Ab numinibus nostris caneris. Varum ergo prosequitur hoc epi- 15
cedio, cui etiam conloquia | [ilia sub puerorum persjonis inpendit.
Duobus tamen illis pastoralia nomina adfingit, Silenum vero Sirona
philosophum | [intellegit. Nam Sirojna et Vergilius audivit. Hie
tamen (Siron Epicureus traditur . . .) |
1 s. bucolicis origo ab aucipe em quia MK || 2 co[nvenit] II I
Origo (sc. locutionis vel translationis) ab aranearum telis (vel ab arañéis) tracta
quia coni. Thilo || Ex verbis ab aucipe em H non nisi a extricare potuit
delegatque ad Servi i verba: translatio a lana, quae deducitur iu tenuitatem
haec] hae MK || 5 meditabor] modulor MK || G cvfiant con: К curant V
implen' M I) 8 [Non iniussa cano] К Non iniussa cano 31 Ц [Cor]uutus AI
9 s. adrnonfuit scilicet quia iussu Au]gusti К H admonuit: [пешре quod nutu|
Augusti M II 11 s. kitanamimiiï V teste К \\ 12 [si quis delectabitur his liejet
[nisjticis К . . et с . . ticis M \ icet (crast)is legere sibi visus est H
f. al!) с haec insuper invenit H: 1) haec (eg) | varia (li) | inter
alias quae ad v. 9 relata hune in modum supplevit: haec egfo nunc condo, |
varia lifcet scribserim] inter alia s | 2) ad v. 3: cvm ca[nerkm hegksJ
dictum [est pro 'cum] caner[e vellem'. De] | Albanifs regibus lo]quitu)[r qui
sum|mas res [perpetrarunt], cf. Serv.: cvm canerem reoks et proelia cum canere
vellem. Et significat aut Aeneidem aut gesta regum Albanorum, quae coepta
omisit nominum asperitate deterritus, et Schol.Bern.: cvm canerem heces id ел,
cum canere vellem reges Romanorum sive Albanorum vel vellem Aeneidos
scribere || 13 idest] hoc est M К || 14 et pastor] An: ut pastor? \ [vestrum
servasse] К 11 vestrum servasse M || Menalcam MH [Menalca]m К || 15 Ab]
[ab] К M II numinibus] nemoribus coni. M || Verbis ab numinibus
nostris caneris lemma pkrqite piérides (v. 13) praefigendum esse censet Thilo,
sed forma caneris nos pot ius ad v. 10. 11 provocat || 16 conloquia | [ilia sub
puerorum pers]onis H conloquia | [creditur sub puerorum pers]onis A" con
loquia [creditnr пес non sibi serm]onis M || inpendit] impendit V teste H
inpenilere M К || 18 [intellegit; nam Sir]ona M [intellegit. nam Siro]na H
[vult intellegi: nam Sir|ona К || 18 s. hic tamen Siron epicureus traditur . . . M
hic tamen (academicus traditur) | К hic tamen (Siron Epicureus traditur . . .) H,

1 tenue] Cf. Serv. et Sclwl. Bern, \\ subtile j Cf. Schol, Bern. || 4 Ordo|
Cf. Serv. Il 8 ad Musas | Cf. Schol. Bern. || 1« Augusti | Cf. Serv. H Schol, Bern.
12 licet rustic-is] Cf. Serv. || 13 humilia | Cf. Schol. Bern, || 14 carminibus] Вис.
IX, 10 И 17 Sirona] Cf. Serv. J 18 Vergilius] Cf. Serv.
 IN VERG. BVG. VI, 5—19. VII, 13-22. 399

с 16— 19. [Iac]entem adgressi ceter(aque) | videre . . piorum

[procul aerea ra]mis dependet galea. | - e tractata. | [ex
vincvla serJtis eleganter ut ex (rec) |

ÉCLOGA Vn.
263 c 13. Sacra qver[cv.] | Vel templo [con] | sacrata e[rat vel] | 5
fatifdica, quia om] | nes [quercus] | sun[t Iovis.] |
17. ILLORVM lvd[o.] Musarum o[peribus.] |
21. LiBEt[hrii:>es.] | Musfae] — | ] arani - | qui
est | (ca)ntu[s. alii] | autem [sie eas] puta[nt vocarij | quod.
ec — | . ra . . (de) | 10
b 22. QVALE meo CODRO. Codrum plerique Vergilium aeeipiunt,
alii Cornificium, nonnulli Helvium | Cinnam putant, de quo bene
sentit. Similiter autem hunc Codrum in elegiis Valgius bono ri ¡fice
appellat et quadam in écloga de eo ait:
Codrus(que) ille canit, quali tu voce canebas, 15
atque | solet numéros dicere, Cinna, tuos,

cf. Serv.: nam vult exequi seetam Epicuream, quam didicerat tarn Vergilius
quam Varus docente Sirone.
1 s. [iac]entem etc. in f. 219 * marg. (c) primus invenit et suppl. II ||
[adgressi iaejentem adgressi. cetera [per parenthesin], videre inopinato (vel
inopiuati). [procvl prope ut: procul aerea ramis dependet galea (cf. Serv.).
[attrita saep]e tractata. [ex vincvla ser]tis eleganter ut fex' seq[uatur] coni.
Thilo, cf. Serv. [| . . piorum] fort. [eb]riosum, cf. Schul. Bern.: et gravis attrita
eleganter ebriosum ostendit attrita frequenti potu || 2 proculj Cf. Serv. ad v. 10 ||
5 s. sacra etc. in f. 203 marg. (c) primus invenit et suppl. Il, cf. Serv. auet.:
rsacra' autem 'quercus' aut ipsam quam vult intellegit, aut Universum genus,
quod et Iovis et olim fatidica || 7 illorvm etc. in f. 203 marg. (c) primus invenit
et partim suppl. H |] ofperibus] suppl. Buecheler, cf. Schul. Bern.: illorvm lvdo
idest cantationibus , et Serv.: lvdo cantilenae || 8 s. lii!et[hhides] etc. in f. 203
marg. (c) primus invenit et suppl. H || libetheidesJ Haec secundum Servium ita
supplere conatus est Ы: Libet[hrides] | mus[ae fuerunt] | [quibus consecraverat]
aram [Libethrus] | qui est [auetor] | (ca)ntu[s] etc. Libetbrides musae dietae,
quia eis aram consecraverat Libethrus, qui est inventor cantus suppl. Thilo
9 s. quod. ec | . ra . . (de) | H quod Hesiodus erat de Libretho
suppl. Thilo, cf. Serv. auet.: alii (Libethron) locum, in quo Hesiodus natus est
11 qvale meo codroJ Scholii marginalis reliquiae hae iuxta leguntur: quods |
laude | ■ fuere. | H quods | laude | fuer | К quas Malus falso cum
v. 22 scholio coniunxit unum scholium esse ratus quae sunt duo, cf. ad v. 22 \\
12 s. Helvium — honorificej Helvium. Quod s . . . Cinnam putant de quo bene
sentit. Similiter autem hunc Codrum in elegiis Valgius honor[e] et laude . . .
|Corni]fic(i) M, cf. ad v. 21 || 14 appellat H [appellat] Ä uppetat M
15 Codrus (que) ille H ille K, post ait 2'otius nosdum vel quondam
rel sitnile quid scriptum esse erntendem et Ille canit Codrus legendum esse
coniciens . . . Ille M || 16 solet MII sole(s) K, utrum solet an soles legeret
dubüans.

2 proculj A. X, S3US. Q 12 Helvium | Cf. Schal. Bern. || 13 in elegiis

;iusj Cf. Serv. auet. || 15 CodrusqueJ Cf. R. I'ngeri de С Valgii Büß poematis
Valgiu
comm.
 400 SCHOLIA VERONENSIA

dulcior ut numquam Pylio profluxerit ore

Nestoris | aut [doc]to pectore Dem[odoci]
.... tra 11am credis (mihi) sen . . . vitam |
noctem non hilarum posset ed
falleris insanus, quantum si gurgite nauta | Б
Criseae quaerat
qui accipiendus
fluminaest Castaliae.
<pv6ixàg. \

24. HIC ARGVTA FISTVLA SACRA PINV PENDEBIT. 'Arguta' SOnora,

ut est: Arguto tenuem percurrens pectine telam. sacra pixv.
Consecrata enim soient ea penderé, quae voveant certamen agentes. ¡ io
263* a 30. [ramosa micoJn vivacis cornva cervi ëXkiifnç. Non enim
add id it aut: 'consecravit' aut: 'posuit', sicut illic: | [Aeneas haec]
de Danais victoribus arma, vivacis cervi. Et Homerus ita:
'Evvéa ¡lev Çaei yeveàg iaxéçvÇa xocávr¡ \
['dvôçâv i}ß]avrav, è'kccopog dé re rerçccxoçavog. | 15
33. [sinvm LACTis.] Asper: sinum est vas vinarium, ut Cicero
significat, non, ut quidam, lactarium. Plautus in Curculione: |
[cedo, puere, sin]um et respondetur ita: quasi tu lagynam
dicas, in qua Chium vinum solet esse. 'Sinum' ergo vas pa-
tulum, | [quod et masculinje 'sinus' vocitatum, hic autem 'sinum 20
lactis' vas quodcmique lacté onustum. Varro de vita p. R. lib. I: ¡

2 Nestoris | aut [doc]to H Keilinm secutus Nestoris . . . aut . . . M

Dem[odoei| H Keilium secutus dem . . . M \ 3 . . . . tra llam credis
(mihi) sen . . . vitam H .... tra 11e ... . llam credis mihi
vitam К . . . credis mihi . . . M || 4 noctem non hilarum posset ed
К H Noctem non hilarum posset . . . M || 5 falleris Kit (F)alleris M
insanus Kit in . . . M An leg. in saevo? || nauta] rautae M coniciens raucae |
0 CastaliaeJ Post hoc sedecim pitncta habet К, quindecim U, tria M | î qui
accipiendus est (¡pnotxwsj Haec Thilo rede ad v. 21 nostee amob referí, haec
supplens: nostee лмое animi (vel i/>i>j4xoï) non qui accipiendus est tpvcixùç
Ego tentabam: [amoe ipvxwwç, alio] qui accipiendus est <pvcixà>ç Ц 9 ut est
— telam supra lineam scripta in V teste К || tenues et telas Verg. codd. ut
et noster ad Ed. VIII, 22 || 10 voveantj voverant сои». Thilo || 11 [ramosa
MicoJn H [Ramosa Micon] A' nullam ïacunam indicarit M || illtiipiç M
12 addit A' || [Aeneas haec] КH Aeneas haec M Ц 13 vivacis cebvi. Et от. M Ц
15 \&vâçà>v] H àvSçiov MK || \i]$\¿>vxa>v H ontuh V Tjßwvvmv M К
3¿ corr. M лае V || zstqcvxúqo>vos\ Post haec Maius 1res sequentes eius frag-
menti versus a Plutarcho l. I. traititos: Tçfîg ô' èlâcpovç — Jwç alyiôxoio de
suo add¡dit \\ 1С [Sinum lactis | КH Sinum lactis M || 18 [Cedo, puere, sin [uni
Kit Cedo, puere, sinum M || 20 [quod et masculin |e Kit An potius: quod
<;t mascule? quippe quod cum spatio melius congruat . . . e M || 21 de vita
populi Romani Serv. aud., от. lib. I.

9 Arguto] A. VII, 14 I 11 ÎHiipig\ Aliud ellipseos genus amplectuntur

Scholia lierncnsia | 12 Aeneas | A. Ill, 2SS [| 13 Homerus] immo Itesiwlus teste
Plutarcho Moral, p. 415 C, cf. Iles, fragm. иг. 163 cd. (¿oetlling., nr. 207 ер.
(rraec. fragt», ed. Kinkel. || 17 in C'nrculione| 1.1,7b \ 18 quasi] Cure. 1,1,78$.:
quasi tu lagenam dicas, ubi viuum solet Chium esse || 21 Varro] Cf. Serv. auet.
 IN VERG. BVC. VII, 24-37. VIII, 21-22. 401

[lepestam dijcebant, ubi erat vinum in mensa positum, aut

galeolam aut sinum. Tria enim haec sirailia sunt, pro
quibus nunc I [acratophorjon ponitur. Atta (in Megalensibus:
nempe - sinus apud mensam), ubi sermo | solet suboriri
seditiosus. | 5
37. Galatea Nerei filia a Polyphemo cyclope adamata con-
plexum eius evitans | in mare se praecipitavit. ne [rime patrony-
micon Graecum est, non] | epitheton. Dicit 'Nerine', ut declararet
(Sicu)lam esse Galateam. |
с NERINE galatea | [idesjt Oceanina. | 10

ÉCLOGA Vin.
262 a 21. raciPE MAENALios m. M. т. v. Antiquorum more banc clau
sulara velut epodon repetit Theocritum [secutus]: \"Aq%ete ßovxohixßg,
Mov6ui ' (pikuL , uq%et ¿oiâàg. \
22. ARGVTVM NEMVS est canorum, ut illud: [Arguto tenu] es 16
percurrens pectine telas. |
MAENALVS mons Arcadiae. |
с Abusio [est] | pinos [loqui]. |

1 aut lepestam (pepestam cod. L) Serv. auct. || [lepestam di]cebant КII

[lepestam vas di]cebant 31 || dicebant, ubi erat vinum in mensa positum от.
Serv. auct. || 2 paleolam cod. L Serv. auct. || aut sinum dicebant Serv. auct.
haec supra lin. V teste К || haec similia sunt in cod. L Serv. auct. omissa ex
Scholiw Veronensibus apud Servium supplevit Thilo [| 3 [acratophor]on KH
^crataph]oron M acratoforon Serv. auct. || ponitur] dicitur Serv. auct. || in
egarensibus V et edd. in migalensibus cod. L Serv. auct. || 3 s. (in Mega-
rensibus nempe ( H) sinus apud mensam) KH in Megarensibus.
Nempe . . . sinus apud mensam M in Megarensibus nempe ad mensam Serv.
auct. || 4 s. ubi sermo de sinu solet suboriri, от. seditiosus Serv. auct. j nempe]
Nempe ádstat sinus ápud mensam ubi sermo solet Suboriri seditiosus Ribbeckius
Com. Lat. rel. ed. II p. 1(11 Némpe ad mensam, ubi sérmo de sinú solet Sub
oriri Godofr. Hermannus opuse. V, :¡77 \ 7 s. praecipitavit. Nefrine patrony-
micon graecum est, non] epitheton suppl. Thilo, cf. Serv.: Nerine autem patro-
nymicon est graecum, et Serv. auct.: alii pro 'Nereis' accipiunt || praecipitavit.
Nefrine patronymicum est, alus vero] | epitheton II praecipitavit ut
alii Corneli | epitheton К praecipitat . . . Alii Corneli epitheton M ;
8 (ut decla)raret M || 9 (Sicu)lam MjH Siculam К \\ Siculam esse GalateamJ
Quia Graeco sermone Sicilienses utebatttur || 10 nerine — Oceanina от. M
[id es]t H —m К || 12 more от. M in ed. II || 13 [secutus] KB. secutus M ¡,
15 est canorumj ... M |¡ ut illud [Arguto tenu]es // [ut illud Arguto tenues] К
ut illud . . . [arguto] M || 1С telas] Vf. supra ad E. VII, 24 \\ 17 Maenalus argu-
tumque nemus. Maenalus mons Arcadiae M [| 18 Abusio — loqui primus in
/'. 262 marg. (c) detexit et suppl. H.

3 Atta] Com. Lat. rel. rec. Ribbeck. ed. II p. 161 \\ С a PolyphemoJ

Cf. Serv. auct. || 7 s. neiune patronymiconj Cf. Sei'v. et Serv. auct. \\ 13 Theo
critum | /, 64 || 15 Arguto] A. VII, 14 || 17 maenai.vs] Cf. Serv. et Schol. Bern,
ad v. 21.
Servii curam. Vol. III. Fase. II. 2G
 4(12 SCHOLIA VEBONENSIA

27. QRYPES [ferae] | equis in[primis] | inffensae]. —

b 29. MOPSE. (Cato vel de moribus) noimullas culpas
[affert, profiter quas| (nuptiae) pleraeque a po | iu reatum
vocatae sinfc, et ait, quod mulier in publico osculum offerre debuerit
nee obtulerit, plexibil[e esse]. | Ob id enim institutum hoc apud 5
veteres habebatur, ut probaret, se temulentam in publico non fuisse
vel in nuptias . . pellem ni. f. e i . n intulisse со .
30. sparge МАШТЕ NVCES. Nuptiali festo nuces dividí vel in
solum abici soient, ut puerorum collige[ntium strepitu] vox puellae
nou audiatur vel ne infausta verba ad aures ferantur. Est et iila 10
opinio, quod, qui nuptias [ineunt], | lusum notum relinquunt, ut in
Terentio: nunc hie dies aliam vitam, alios mores postulat.
tibi DESERIT HEHPERV8 OETAN hoc est: tibi Hesperus ab Oeta
monte consurgit. Inde etiam raptus ille ri | tus fuit - —. |
262* a 32. [conivncta viro. VJindictae loco degeneris viri carpit iu
.societatem.
33. DVMQVE tibi est odio mea FISTVLA есеэтмезд quasi non

1 Grypes — iii[fensae] primus in f. 2G2 marg. (c) detexit et suppl. 11.

cf. Sen.: hoc genus ferarum — equis vehementer infestae, at cum Servii codd.
■vel infeslae vel infensae habeant, utrum hoc loco snpplendum sit, non constat
Post Abusio — loqui in fol. 262 тагу, (с) H hoc scholium primus deprehtndit'.
Mo(pse) t . . | Vesta ti | opere ce | e de agria pe , quod ad v. 29
pertinuisse autumat, cf. Serv. |¡ - Mopse. (Cato vel de moribus) non-
nullas culpas [affert, propter quas| (nuptiae) pleraeque a po| sterioribus] 11
(Mopse с ■ vel de moribus nonnullis culpas súbitas pleraeque
ар ) К (Mopse) . . . с . . . vel de moribus nonuullas culpas . . . cubilas
pleraeque ар . . . M , ad Varronem de vita populi liomaui provocans, coli. Cic.
de rcp. IV fr. С || CatoJ Cato in oratione de dote vel de moribus mulierum
suppl. Thilo, coli. Gell. X, ¿3; idem mavult nuptae et a po[utificibus], quia
pontífices in rebus nuptialibus ius dixerunt, coli. Marquardt. Staatsverfassung
der Römer III ' p. 291 s. || 4 quodj Fort. leg. quando || 5 plexibilfe esse] H
plexibil К plexibil ... M \\ 7 vel in | nuptias . . pellem ni . f.
e i . n intulisse со. | H vel i , nuptias
intulisse. | Í ... nuptias . . . intulisse M Ultima fort, suppléas:
non intulisse coniugi | У utj sic M || collige| ntium strepitu] M H collig[entium
strepitu] A' || 10 audiatur] auditur M \\ 11 [ineunt] | lusum notum H [ineunt,
pueriles] | lusus inviti К [contrahunt] lusus ineaviti M, ineaviti pro incauti
archaisticos dictum esse contendens (incauiti vel inauuiti V test. К) \ relinqunt Y
14 ille ritus fuit - KII ille ritus . . . M || raptus ille ritusj raptus
ille ritus nocturni intellegendus suppl. suspicatur Thilo, hanc eins scholii sen-
tentiam fuisse putans: inde, quod Vergilius 'tibi deserit Hesperus Oetam' dixisset,
concludi posse, eum de notissimo illo norae nuptae per noctem rapiendae ritu
cogitasse | 15 [Coniuncta viro v]indictae KH O digno coniuneta viro. Vin-
dietae M.

1 obtpes] Cf. Serv. et Schol. Bern. || 1 CatoJ Cf. Plin. n. h. XIV, 14. Gell
X, 23 || 9 puerorum colligendum strepituj Cf. Serv. Q 10 infausta verbaj Cf.
Schol. Bern, et Serv. auet. || 10s. illa opinio| Cf. Serv. et Schol. Bern. | 11 s. in
Terentio] Ad. 1,2, IS: Nunc hie dies aliam vitam defert, alios mores
postulat.
 IN VERG. BVC. VIII, 27—44. GEORG. II, 93. 403

ipsuui I [virum oderit, s]ed genus vitae. An omnia apud eum

posita odit, quia ipse despicabilis sit? |
с 32. —. perfidi | dum contemptus | drus | .
a 34. [hibsvtvmqve sv]percilivm. Morum gravitas luxum refu-
tans. PROMISSAQVE barba aiinis virilibus pasta. |
b 44. [TMAROS mons Ep]iri; sita est | [sub eo Dodona]. RHODOPE
mons est Thraci[ae. TransJ Aegyptum positi [sunt] | [Garamanjtes
gens in extrema [Africae] parte. |

GEOEGICA.
LIB. II. 10
236 a 93. [passo] * | seu quod expandi soleat яагба' oiovsC. lageos.
Uva leporini coloris, unde et vocabulum s[umptum est], | vel quia
lepores ultra alias adpetunt, sive quod laugon est iuxta dialécticos
pedibus infi[rinis stare] | ac per ebrietatem ruere, unde et pigros
vel otio deditos langonas vocarunt, |quod et poeta] | evidenter 15
notavit: Temptatura pedes olim vincturaque linguam. |

1 [virum oderit s]ed H [virum oderit se]d К [oderit sed] M se illa

(vel se Nisa) oderit suppl. Thilo || 3 . perfidi etc. in f. 262* marg. (с)
primus invenit H, cf. Ser», auct.: ergo sic pronuiitiandum, ut habeat con-
temptum. o digno conivncta viro pérfido pérfida, cum contemptu pronuntian-
dum con>. Thilo || 4 [Hirsutumque su]percilium KH Hirsutumque supercilium M ||
6 ss. Tmaros — parte от. M || Tmaros mons Ep]iri [Africae] parte suppl. H,
cf. Serv.: аут tmaros avt rhodope montes sunt Thraeiae asperrimi et Serv. auct.:
Tmaros in Epiro, Rhodope in Thracia; Serv.: extremi garamantes populi Africae;
Schal Bern.: avt tmaros avt rhodope edit. Tmaros et Rhodope montes Thraeiae
pro habitatoribus dicit. avt extremi garamantes populi Africae in extremo
mundi constituti etc. erii ita est | rodop . . mons est tra
aegyptum positi | —— tes . gens in extrema || A' |
RODOPK V || 7 Trans Aegyptum | ultra Aegyptum coni. Buecheler || 11 seu quod
In initio paginae unum vel plures versus periisse contenait Keilius. [passo
supplevi Et passo Psythia utilior . . . seu quod M || návaa\ pansa coni. M et
Buech. | T1ANCA- oioNEi V Graecam vocahuli 'Psithia' interpretationem subesse
slatuit Thilo, ut legatur: psithia itçàfivwg oïvog, cf. schol. ad Nicandri alexij>h.
v. 181: ipi&ia de iiSog à^inilov Íjtis %al nçauvia Xéycrai || 12 s[umptum est] KH
[sumitur] M\ 13 langonj languon coni. M sed malim langan layytveiv coni. К
seeund. Steph. gloss.: cessator Xayymv: Hesgch. Xayyùiv uezaßolog fjuropos' layyá&i
à%vil, oí Si loyyáfci. И 14 infifrmis stare] Ы inf[irmis stare] К infi[rmus] ... M\\
15 langonas] languonas V et edd. || [quod et poeta] | К [quod et рое] ¡ta К
. . . [poe]ta M.

1 An omnia] Cf. Serv. auct. ad v. 32 et Schol. Bern, ad v. 32 || 4 Morum

gravitas] Cf. Serv. || 6 EpiriJ Cf. Serv. auct. || 7 Thraeiae] Cf. Serv. et Serv. auct.
et Schol. Bern. || Garamantes] Cf. Serv. et Schol. Bern. || 16 Temptatura] Georg.
II, 94.
26*
 404 SCHOLIA VERONENSIA

b 99. AKGITIS Graeca, quasi Argeotis: minor uva baec melior,

quam ulla maior. |
102. EHODIA de Rhodo insula.
101. dis accepta quod ex ea maxime numinibus sacrificatur
qu — | poculis vel pomis 5
parantur. |
" 91. Indiscretim locavit, ut quas quisque voluerit pro terrarum
situ eligat. |
98. PHANAEvs promuntorium in Cliio insula, ubi Liber et
Apollo máximo [honore] coluntur nés. | ю
23(i*a Ю5 (qu)am idur . . n . . ha(r)ena . maxime
harenosum. | [Ipse alibi]: Litus barenosum ad [Libyae]. |
c 108. [elv|ctvs ionii. | [MareJ Ionium | [est vajstissimum
|veutisq]ue quasi pro [digio |sum. |
112. etissima | — evicentur | —— ata dicatur | m . 15
itor | videmus. |
11 LAPERT0S D0C es* colljee patentes, sine umbra.
113. ЛМАТ BACCHVS. Vites bene proveniunt. taxi arbores
floribus venenatis, | |quae frigid ]is locis abundant, tepidioribus
denegantur. 20
115. Arabia orientis regio abundantissima. |

2 ulla] i(ll)a M si К || 4 sacrificatur . . . poculis il/ | 6 qu

К qu[ae etiam secundis mensig adhibetur.
secundae enim mensae| ad sensum suppl. Thilo qu[odque iude etiam mensae
secundae, quae esui et potui bonae post iuferuntur] sujipl. H, cf. Serv.: lus et
mensis accepta sEcvNDis grata et sacrifieiis et mensis secundis pomorum scilicet;
Serv. auct.: et aliter 'dis secundis' intellegitur, hoc est propitiis, aliter 'mensis
(secundis'), quae post inferuntur, per quas significat et esui et potui bona
In f. 236 marg. (c) haec insuper deprehendit II, quae fartasse ad v. SC pertinere
opinatur : cum | . . . eue | nee quia prat | adsuina . . .
contention ¡ | 9 promunturium H || 10 | honore] M \\
nes 11 nes К ... nés M \\ 11s. - — (qu)am idur
. . n . . ha(r)ena . maxime harenosum H quia
maxime harenosum К ... maxime harenosum M libyci tklit akqvobis шки
Libycum mare maxime harenosum suppl. Thilo || 12 [Ipse alibij 'litus hare
nosum ad [Libyae'] H, cf. Serv. auct. litus harenosum ac Libyae К
. . . idest litus harenosum ac Libyae M | adj Cum in V ac scriptum esse, quod
et Keilius habet, testetur Maius, fartasse at legendum \\ 13 s. [flvJctvs — pro-
[digio]sum in f. 23(t* marg. (c) primus invenit et supjil. II || 15 etissima
usque ad videmus ¡n f. 23G* marg. (c) primus vidit II litora mïrtetis laktissima
cum Venus e (vel de) mari nata dicatur, myrtos in litoribus videmus temptavit
Thilo || 17 [Apertos hoc est coll]es К H (sed illud hoc est ut per se superfluum
est, ita spatium supergreditur) Bacchus amat colles. Colles M || 18 amat haichvs
mí scholii partem cum antecedentibus ccmiwxere priores || 19 [quae frigid]is H
[quae frigidijs К ... [f'rigidis] M Ц 21 ArabiaJ Eoasque domos Arabura.
Arabia M.

9 promuntoriumJ ('/; Serv. et Schal. Bern. || 12 Litus | A. IV, 257.

 IN VERG. GEOEG. II, 99—299. 405

[pictosqve GELO]nos Thracas corporibus interlitis: in lu[to

enim tingunjt membra. Sic et alibi: pictique Agathyrsi. | [Non-
nnlli autem] de versicoloribus eorum vestibus 'pictos' putant dictos. |
117. [fert hebenvm] materiem nigram et levem, observan-
dumque, quod masculino genere dixerit, nisi forte | nom locutus 5
sit - || '
239 с 274. metahere verbum de castris locand[is]. | Metatio [est] |
loco cho[itisj. |
239*c 281. FLVCTVAT [OMNis] | aere [tellvs]. | [Splendet]. I
287. VACWM n . . um spatium. | Ю
a 289. [tenvi pjaruni profundae fossae, et fructuosior habetur
vinea, quae nou in profundum nimium | [alte inf]oditur. |
299. [neve in]ter vîtes corylvm sEre 'arboris
fructus — ] assandas in sacras carnes; etiain verua ex ea
1 [Pictosque Gelo]nos h'H Pictosque Gelonos M || 1 s. in lu[to enim tin
gunjt membra II inlustrifa habentes] membra K, qui ante membra sibi vide-
batur vel .... sed vel .... ad legere, inlustri . . . membra M inli[nunt enim
coloribusj membra coni. Thilo. Fort. leg. Thracas. Coloribus interlitis in-
lustria eorum sunt (vel habent) membra || a s. [Nonnulli autem] К H ... M
4 [Fert hebenum] II (Pert ebenum] К Nigrum hebenum ... M || materiam M |)
lenem II || 5 s. nom locutus sit — | К . . . num locutus
sit. M [graece eben]om locutus sit. U neutro hoc loco usus sit coni. Thilo.
Fort. leg. neutro 'hoc hebenum' locutus sit || 7 s. Metabere usque ad chofrtis]
in f. 23!) marg. (c) jtrimtis invertit et suppl. H || MetatioJ 'Metari' h[oc] loco
eligcre coni. Thilo, con/'. Serv.: metabebe eliges et Schul. Bern.: metabebe meta-
beris id est dispoues et eleges || In f. 23'J marg. (c) haec praeterea invertit et
suppl. II: set —— | sap | non | supra al[iud] | verbum |posuit] |
morari quae utrum ad v. ¿!7!i (segnior) an ad v. 277 (setius) an ad v. 278 (secto)
pcrlincant, dubitat, quia primi vocabuli reliquiae et pro seg et pro set et pro sec
halieri possint. Atque verbo morari videtur marmorarii notio subesse, cf. Serv.
ad G. II, 277 et Schol. Bern, ad G. II, 278, quod probana Thilo haec temptavit:
sEGmoR lentior (vel pigrior vel tardior). svpinos molliter surgentes. in vnovem
ut loquuntur marmorarii || 9 Fluctuât — [splendet] in f. 23!)* с (apud II male
h legitur) primus invenit et suppl. Il, cf. Serv. et Schol. Bern.: flvctvat splendet
In f. 23!)* с (noti b) praeterea Itaec primus invertit H: signis — | XXXX |
rhept | quae ad vites per quincuncem pósitos (cf. v. 278) referri vult ¡|
10 vacvvm] Hoc scholium in f. 239* с (»¿ом b) primus invenit H || n . . umj
nudum coni. II inane coni. Buecheler Fort. leg. medium, cf. Schol. Bern.:
'vacuum' dixit intercapediuem duarum arborum || 11 [Tenui p]arum КH [Tenui
vitem committere sulco.] Parum M || 12 [alte infjoditur КH [infjoditur M
13 [Neve injter H [Neve i]nter К Neve inter jli || 13s. sere — arboris
fructus | -— assandas A' sere .... arboris fructus . . . assandas M
sere, [nam radices eius nocent vitibus, sedj arboris [fructus antipharmacon
esse aiunt atque iniciuntur] | assandas temptavit H, cf. Serv. : corylvm sere
radices enim eius nocent vitibus (Schol. Bern.: coeylvm coryli enim radices late
epargentes et terrain sterilem faciunt et nocent vitibus) et Sen: auct.: et aliter:
corylos antipharmacon esse aiunt, quod infra manifestum facit dicendo (v. 396):
in veribus torrebimus exta colurnis, scilicet ut hostia nocens eo vir-
gulto coquatur, quod vitibus nocet. In alttra scholii parte inde a verbis arboris
fructus potius de coryli fructibus ad sacras carnes, quo suaviores reddantur,
assandas adhibitis agi censet Thilo coni. Macrob. Sat. Ill, 18 et Athen. II p. 54.
2 pictiquej A. IV, 146 \\ б masculino genereJ Cf. Schol. Bern. | nisi fortej
Cf. Serv. et Schol. Bern. \\ 9 klvctvatJ Cf. Serv. et Schol. Bern.
 406 SCHOLIA VERONENSIA

faciunt, sicut ipse alibi: Et ductus cornu stabit sacer hircus

ad aram Fin [guiaque in verubus] torrebimus exta colur[nis.
Atque ut nocentem] vitibus pecudem caprum immolant Libero |
[quo aeque] ille plectatur, ita banc arborem Deo velut sacrificalibus
flammis [comburunt]. | 5
[flagkll]a dicuntur vitium sine fructibus summitates de flagri
similitudine, quae ante bimatum [flagella], postea palmites dic[untur]
a naturali humanae palmae simili [tudine], quod in partes multifidas
dividantur ut digiti. |
A 291. AESCVLVS. Arbos glandifera, parvas tarnen bacas ferens. | to
298. VEKOANT. Déclinent, spectent. |
221 d 352. VRGERENT. Premerent ad muniendum contra pluvias. |
a 353. нос VBi [hÍvlga]. Perite docet | signum
illud formatum putetur. Est enim in lingua extima caniculae stellst
ardentissima, quae solet | germina male operta torrere. | 16
b 354. SEMiNiBVS posiTis (scilicet) [vitium.]
uibus spargis. |
с 355. (iactare) | erit non | turn | cultura r. | sum
inter | adhaer . . | aratra . u. |
1 s. Et ductus cornu stabit sacer hircus ad aram pin![guiaque in verubujs К
tet ductus rornu stabit sacer hircus ad aram pin|guiaque in verubus] H
!t ductus cornu stabit sacer hircus ad aram Pinguiaque in verubus M
2 s. colur[nis. atque ut nocentem] H colurnis К colurnis .... M
colurnis. itaque ut nocentem coni. Thilo || 4 ede plectantur A' . . . ede
plectantur M [quo aeque] ille plectatur H, V secutus, in quo ille plectatur legi
testatur ut mérito ille (vel ut iusta mercede) plectatur coni. Thilo || ita Thilo
ut F || 5 s. flammie [comburunt]. | [flagella] H flammig | [Flagell]a À'
flammis . . . a M || 7 [flagella] К . . . M [flagell]a H || dicfuntur] a H [dicun
tur а] К ... M II 8 simili [tudine] К H simili . . . M | 9 dividantur scripsi
dividatur V teste H quod ipse amplexus est dividitur V teste К (quod et M
habet) dividuntur coni. К \\ \i urgerent premerent ad muniendam (muniendum
corr. H) contra pluvias V Urgerent premerent M et K, qui insuper haec in
adnotatione ad f. 221 pertinente: ínter lineas scholium duorum versuum cxstat,
cuius extrema tantum verba legere potiii hace: ad mores contra plura |;
13 353. 'hoc ubi [hiulca'] perite docet [Vergilius] 353.
signum primus vidit et suppl. H * signum К Findit canis aestifer arva . . .
signum M Verba perite docet, quibus si Vergilium scholiasta tetigit ut nomen
addatur haud opus, cum sequentibus coniungenda esse, quia, quid poeta perite
docuerit, desideretur, recte censet Thilo; eis, quae désuni, talent fere sententiam
in/'uisse suspicor: qua de causa ad agros siti findendos || 14 lingua] liuga sibi
legere visus est 11 || extima MK (extima) U ea ima in V scriptum esse putans
16 seminibus positis (scilicet) [vitium.] in f. 221b primus deprehendit et suppl. H |
17 uibus spargis H — uitibus
spargis А' от. M || 18 iactare usque ad aratra etc. in f. 221 marg. (c) primus
inrenit H, inter turn et cultura longius spatium patere contendens
19 aratra] Haec ad v. 350 'sub vomere' refert H; totum scholium fortasse ad
v. 351 — 357 pertinere suspicatur Thilo, qui haec temptavit: opus erit solum diu-
turna tractare cultura; rursum inter terram adhaerenteni vitibus aratra ducere.
1 Et ductus] G. II, 305. 396 || 6 summitatesj Cf. Serv. et Schol. Bern.
10 glamliferaj Cf. Serv. et Schol. Bern. || 16 beminidvs positisJ Cf. Serv. ad G. 11,355.
 IN VERG. GEORG. II, 291—538. Ill, 1. 407

2-21* a 36G. [Quo niaiusj robur sumant, inter[legendae; | sed cum

acc]reverint, 'stringe comas', attonde luxuriantem. |
b 373. (осе) . . alter monetur agrícola | ut ... h
I [pecus frondi su]per elementorum vim nociturum
intellegat, nisi caverit. | 5
222 a 535. Septem arces Septem montes, unde etiam dies sacer
septimontii constitutus est. |
536. 'Dictaeus' Graeci | 'impius' |
538. AVKEVS satvbnvs aurei saeculi auctor, cuius in Italia
latentis regnum iustissimum | q— — | Ю

LIB. III.

i 1. te QVOQVE magna pales quae ita nunc |

Palem invocat de pecorum studiis proventibusque dicturus, [quibus
praeest Pales]. Егтоссад qu[idem ad propositum] | se parât, sed
[quoniam in prooemio primi libri Maecenatem adlocutus sit], 15
haesitant, quod a Deo [novum librum inchoa]|verit. Sed in eo
Maecenatem ad vicem numinis est precatus. 'Magna Pales' potest

1 s. [Quo inaius] robur sumant, inter [legendae; | sed cum acc]reverint,

siringe comas, attende luxuriantem II tibus sumant interiecta | re-
verint. Stringe comas, attonde luxuriantem, ad v. 308 omnia referens К ...
tibus sumant intellegi . . . [cr]everint. Stringe comas. Attonde luxuriantem M \
2 luxuriantemj Numerus singularis hoc loco ferri neaxi.it || 3 s. (осе) . .
alter monetur agricola | ut ... h | [pecus frondi sulper H
- enter moneo | [pecus frondi super] К Cui super
indignas hiemes . . . Pecus supra M || (осе) . .J 'inludunt' nocent
suppl. II de v. 375 cogitans || . . alterj prudenter suppl. Thilo Keilii lectionem
(. . enter) secutrn |[ i nocituram К || In /'. 221* marg. (c) hace insuper legit H:
er. fro(ndis) ¡ frond(is) | eae non | (iate) front. | ei (pe psia)
pha ania ad Serv. G. II, 372 , ubi inter frondem et frontem discernitur,
provocans ; praeterea ibidem et hoc schol. marg. invenit: impotens | tem . in |
uter . . - - | ad v.372 (inprudensque) referens || tí septem (montes) il/|| [unde] К
... M || 8 Graeci | Impius | К
Graeci ... M \\ impius | Hoc ad v. 537 (impia) pertinere videiur || 10 iustissimum
q— H iustissimum | qui К iustissimum
. . . qui . . . M И 12 tales — I Lacunam litterarum LXV sic
fupplere conatus est II: [ut de frumentis dicturus et vitibus Cererem invocavit
et Liberum, deam pabulij conferens Serv.: te qvoqve magna pales invocat deam
pabuli dicturus de animalibus, sicut de frumentis dicturus et vitibus Cererem
invocavit et Liberum. Vide etiam Schol. Bern.: magna pales invocat deam
pabuli dicturus de animalibus; sicut de frumentis et vitibus Ceres et Liber,
sie nunc et in carmine pastorali post Georgicon dea pabuli Pales, quam alii
Vestam esse, alii Matrem Deorum dicunt || nunc J n A' nunc[upatur]
suppl. H una cum verbis quae ita от. M || 13 s. [quibus praeest Pales] suppl. К H
[quibus praesidet] Pales M || 14 qufidem ad propositum] KI1 qu[idem] M
[sed] К |l 15 [quoniam in prooemio primi libri Maecenatem adlocutus sit]
suppl. К H ...M || ltí (ha)esitant M \\ [novum librum inchoa] verit suppl. К II
[inchoa]verit M \\ in eo] l'/¡'»i¡' libri prooemium elicit.
 408 SCHOLIA VERONENSIA

commuui [sensu intellegi] | et magnis cuius

relligionem Ro[mulus] | coli statuit et cuius die fiomam condidit,
id est Palilibus. Sic et alibi poeta: Nunc veneranda P[ales.
Appcllatur] | et Pales Matuta, cuius templum Atilius Regulus vovit
àvxiôtaetékkav, unde Magna Mat | er dicta est]. | 5
2-22* a 2. [PASTOR ЛВ AMPHRYSO. Apollo, qui pavisse Ad]meti pecus
traditu(r a)tque iuxta Amphrysum, Thessaliae fluvium, huic subiacuit
8er[vus. | siLVAE amnesqve] lycaei. Lycaeus mons Arcadiae, circa
quem Pan Deus colitur. Arcadia autem abundat his | [pastoriciis
etiajiunum relligionibus, unde et idem Pan Lupercus colitur. ю
3. CETERA QVAE VACVAS TENVISSENT | [CARMINE MENTES].
Vacuas mentes scribentum intellegendum. Sic Lucretius: Vacuas
nures animumque sagacem. | Accipitur et 'vacuas' otiosas.
4. omnia IAM VVLGATA in vulgum data ac per hoc reliu-
quenda; | [nova enim poeta]e sensui libentius tradere soient, quam 15
mussationes persequi. |
[evrysthea dvrv]m dure Herculi imperitantem et [duritiem]
circa eum exercentem, unde illud est: Homines nati, durum
genus. | [Eurystheus autem], Sthenelei filius, rex Argivorum, Her
culi atlila XII imperavit. | so

1 [sensu intellegi] suppl. KU communi . . . relligionem mediis omiasis M

et magnis cuius 11 et magnis
solus К et magnis dis adnumerari Pales cuius temptat Thilo duplicem vocis
magna interpretationem huic scholio inef-se rains hanc: magna et communi sensu
intellegi passe et tía, ut Pales in Magnorum Deorum numero habeatur
2 Ro[mulus] I coli H rede, sed ob spatii abundantiam post Romulus pauca in-
sicper desiderantur. | coli К . . . coli M || 3 (poeta) A' || 3 s. P[ales appel-
latur] H [Pales. Appellatur] К Pales M || 4 Regulus corr. Il (cf. tichol.
Bern, ad h. I.: magna pales quare 'magnam' Palem dicit? Cum igitur Romani
bellum contra Sallentinos habuissent Regulo consule, templo ei a Regulo con
stitute Sallentini victi sunt) Romulus V || 5 magna mat[er dicta eetj Ы magna
P[ales dicta est] К uiagn ... M || 6 s. ['Pastor ab Amphryso' Apollo qui pavisse
Adjmeti pecus traditu(r a)tque H [Pastor ab Amphryso, Apollo, cui Adjmeti
pecus traditus est, qui К Pastor ab Amphryso. [Apollo pavisse] Admeti pecus
traditus est, qui ДГ ¡| 7 s. subiacuit serfvus. | Silvae amnesque] Lycaei KB
subiacuit. Lycaei mediis omissis M |] 9 s. bis | [pastoriciis etia]mnum К H his
etiamnum M \\ 11 [carmine mentes] KH mentes M |j 12 scribentium MK
15 [nova enim poeta]e U [nova enim poetae] К . . . M || (s)ensui M \
tra[dere soient] quam К tra . . . M || 16 mussationes] imitationes coni. Thilo:
maiim mutitationes || 17 [Eurysthea duru]m К H . . . il/ || dure] dura coni. Thilo
conl. Serv. and.: 'durum' dura imperantem || imper[it]antem A' || et [duritiem] H
[et duritiemj К . . M || 19 [Eurystheus autem] KH . . . M \\ Sthenelei F
Stheneli MK \\ 20 athlas V et edd. || imperavitj Praeterea haec in f.222* marg.Cc*
repperit И : exsecrabili . . | e . adpulsos | . (te)aris | [sacrifi]c(a)bat
quem | [ips]e (p)rostrauit | (ini.avdati exsecrabilis, qui hospites adpulsos in axis

3 Palilibus] Cf. Serv. et Schol. Bern. || NuncJ G. 111,291 | 6 ApolloJ Of. Serv.
et Schol. Bern. || 8 LycaeusJ Cf. Serv. et Schol. Bern. || 12 Lucretius] 1, 45
18 Homines] G. I, (13 |] 19 fíurysthcus] Cf. Serv. et Schol. Bern
 IN VERG. GEORG. Ill, 2-7. 409

С. [hylas, Thiodamantis fijlius, inter Argonautas comes Her-

culis, in Mysia raptus a Nympliis et fonte immersus est. | [latonia
DELOS. ApoJUine et Diana Latona gravida insequentem draconem
Delo invecta vitavit, | [postquam in cotur]nicem avem, quae Graece
opruj; dicitur, versa a [love] est, [unde Delos insula] postea | 6
[Ortygia etiam nom]inata est. |
7. [hippodameqve] Oenomai filia, [qui eius procos] velo-
ci[ssimis equis usus] equestri certamiue exsuperavit. Quae per
fraudem | [Myrtilo aurig]ae, Mercuri filio (huic) | [nomen
dedit Myr]toum. vmekoqve pelops [insignis ebvrno]. M\thici ю
tradiderunt Tantalum, Iovis filium | [et Plutonis], parentem Pelopis
. . . . e adfixum | [esse] cenae, (quam) lautissimis dapibus
adpositis Furiarum agmine prohibeatur attingere | fabulae quas.
(uo) | —— pellatum. S Servilianus histo-
riarum scriptor | [eb]ori faverit, eburnum appellatum tradidit. 16
A Minerva ex ebore | mal ... s cetera membra répa
rassent. |

sacrificaban, quem Hercules prostravit temptavit Thilo); infra liaec: in-

tellegis ri | p. s latino (inlavdati intellegitur inlaudabilis , participium
pro nomine temptavit Thilo ami. Serv.: unde 'inlaudati' participium est pro
nomine, ut sit inlaudabilis, non qui laudatus non sit, sed qui laudari non
nieruerit) atque in eiusdem fulii parte dextra: mu(lu)uis . . о ... (pr)umutorum;
sed | eas quibus hospites | immola]bat, omnia ad v. 5 (Busiridis aras) referens.
1 [Hylas Thiodamantis fijlius II [Hylas Thiodamantis] Alius К Hylas
puer . . . filius M || Argonautas] Argonautes et alia id genus innumerabilia, ut
Thiodomantis, Polops H || 2 s. fonte immersus est. [\Latonia líelos' : Apojlline II
tbut[e hausjtus est. [Latonia Delos. Apo]lline A" son|itu proditus] rivi est.
Et Latonia Delos. Apolline 31 \\ 4 [postquam in coturjniceni К H [in cotujrni-
cem M || б versa a [love] est etc. H versa fa love erat, unde Delos insula
postea Órtygia , etiam nom|inata est К versa ... poeta ceteris omissis M '
postea] poeta M || 7 [Hippodamequej KH Hippodameque M \\ 7 s. filia
velocit quos certamine К et omisse quos M, mppl. II \\ 9 [ Myrtilo aurigjae
Mercuri H | ercori MK || filioj Haec sic suppl. 11: [primum coitum sic
promisit si Pelops superasset: quo facto ab illo in mare deiectus] (huic)
[nomen dedit Myr]toum || 9 s. filio — oum MK
10 Umeroque Pelops [insignis eburno] mythici H umerique Pelops
mythici MK || 11 filium | [et Plutonis] parentem Pelopis II filium | antem
Pelopis ~ К filium . . . antem Pelopis M Post
Pelopis H suppl.: [ut deorum divinitatem tentaret, invitatis eis filium suum
epulandum apposuisse ideoqu]e [I 12 ... . e] [ideoqu]e H от. M К ¡| [esse]
cenae (quam) H et ut MK i| 13 (adpositis) MK || 13 s. attingere |
fabulae quas. (uo) | pellatum. s H
attingere pulae genus | pellatum s M К || 15 scriptor]
scribtor V I [eb]ori faverit H uerit MK || 16 A Minerva] Minerva
MК Ц mal ... s cetera H cetera MK || 16 s. membra réparassent]
(lucu)brare parassent M.

1 s. comes HerculisJ Cf. Serv. et Schol. Bern. \\ 3 Apollinel Cf. Serv. et

Schal. Bern. || 7 Oenomai filia.) Cf. Serv. et Schol. Bern. Il 11 Tantalum] Cf. Serv.
et Schol. Bern. [| 14 a. Servilianus historiarum scriptor] Cf. Petri hist. Mom. fragm.
ed. mai. p. 114 et scholia ad Pindari Ol. I, 37 ss.
 410 SCHOLIA VEltONENSIA

12. [l'KUivs IDYMEAS. RegnumJ Idymeorum regio Iúdaeue

Musaruni nurnini sacra. Eleganter autem regiomim con [latione
utitur] — - (quid aliud) dixerit. Idymeas specialiter palmas,
quia illic et plures et pro [ceriores sunt]. |
d 11. AONIO vértice. Helicone, Boeotiae monte Musis sacro, 5
quae Vergilium ad Romfanam lingu)am sequantur.
•J64 a 351. HHODOPE POERECTA svn AXEM idest ad Septentrionem
porrecta. | Longissime autem hic nions iuga sua extendens. | Mons
hie indeclinabilis est. ¡|
264* a 364. [vmida vina. N]on per se umida, sed aquae admixtione 10
[calore moderjato et ideo gelu stricta. Purum enim | [dum est
vinum, nu]mquam gelatur. |
с 365. [la]cunas [ n . . nuin | st tria autem |
[g]lacie rige(scunt)
b 376. SECVRA OTiA. Nihil laboris habitura cum latibulo. | 15
с 377. [congestaqve] conge | e ubi ce | igni.
261 a 382. uhiphaeo EVRO. Scythico. Sed nunc Eurum | non suo
nomine significavit, quia ab Oriente | flatus illius est, sed per meta-
lepsim quemcumque ventum dixit; attamen | Aquilonem proprie
accipiemus | cui s ] 20
1 [phimvs idymeas. Regnum] Idymeorum KH Idymeas palmas. (Palmas)
Idymeorum 31 || 2s. con[ latione utitur] (quid aliud) dixerit.
Idymeas H coula [tione utitur] quid aliud dixerit Idymeas A"
conla . . . q . . . dixerit idymeas M conlaudationem ita instituit, ut, quid
quaeque praecipue, non quid sola proférât, dixerit, Idymeas etc. temptarit Thilo
conl. Prob. Georg. I, 56: tmoi.vs Lydiae mons est, quem non ideirco nominat
utique, quod solus crocum ferat, sed quod praecipue etc. Vel haec idem: con-
latione utitur, ut, quod in quaque optimum sit, inde al latum esse dixerit,
Idymeas etc. || 4 pro[ceriores sunt] 77 profceriores fiunt] К pro[cerioree pro-
veniunt] 31 || G ad Romanam linguam 3IK || 8 s. extendens . . . mons hie
in(declinab ... M || In /'. 264 margine (с) haec insuper invenit et su¡ip¡. II ad
v. 355 pertinentia: ['adsurgit':] in ulnas . . . manus; cubito ad difgitos]
e exe coeli | impius uina | gitorum priorem partem similia
fere atque Senium ad Georg. Ill, 3ñ5 protulisse rede Thilo vidit; reliqua idem
ad v. 359 rettulit hunc in modum su/ipleta: cum de axe caeli descendit in undas
Oceani || 10 I Umida vina n]on К H Umida vina. Non M \\ 11 [calore moderjato H
[calore moderajto A', iitntm to an eo in V scripttim sit, dubitam . . . о M
12 [dum est vinum nu|mquam К II numquam M || 13 e. [lajcunae
rige(scunt) in f. í¡(¡i marg. (cl primus inn nit it suppl. H dicit lacunas usque
ad imum gelari, stiriam autem, id est guttam, glaoie rigescere temptarit Thilo
16 cum latibulo . . . M || lti [соиоектл<л'е] — igni in f. 264 marg. (c) primus
inrenit et suppl. II congestaqve idest longesserunt et subiecerunt igni temptavit
Thilo || 18 s. metalepsim A' metalemsim Y || 20 cui ... M \ cui s J
cui Sfcythia subiecta est] vel simile quid ntppleiidum, cf. Schol. Bern.: Perperam
autem Rhipaeo Euro dixit, tum Aquilo llatu suo ipsa loca conturbet, non Eurus,
qui ab ortu venit. Iuuilius elicit, cui subiacet (vel suViiecta est) Scythia suppl. Thilo.
1 regio Iudaeae] Cf. Serv. auct. | б HeliconeJ Cf. Sehol. Bern, et Serv.
7 ad SeptentrionemJ Cf. Serv., Serv. auct., Schol. Bern. ] 10 aquae admixtione]
Cf. Serv. || 13 lacunas] Cf. Serv. I| 17 ScythicoJ Cf. Serv. et Schol. Bern. | 18 ab
Oriente] Cf. Schol. Bern. || 19 quemcumque ventumj Cf. Serv. auct. et Schol. Bern.

\
 IN VERG. GEORG. Ill, 12-3111. IV, 414-458. 411

261* a 391. [mvnere lanae]. Traditur speciosi arietis muñere Lunam

a Pane delusam fuisse, | [quare et vejllera quaedam (nitapannos et
pani)culas vocaverunt.

LIB. IV.
251 b 44-1. hominis ore. Deus [artibus Aristei captus], quia vaticina- 6
turus est, | os hominis traditur induisse, ut loquens responsorum
seriem ab Aristeo | possit intellegi. |
с 443. FALLACIA - | et subdo —— | pellacis | paçis.
so | placidis.
b 445. nam Qvis те pro 'quisnam', poética usurpatio, ut re- ю
versione syllabarum | loquendi [difficultas et perturbatio animi Dei
vaticinaturi notetur], | quia nondum se divinatio tota collegerat et
minaciter correptus irascitur. |
с 448. DESINE VELLE. Deest [fallere] | aut interrogare]. |
450. DENIQVE postfponitur]. | 15
251* a 451. [ardentJes ocvlos. Divinaturi imaginem | [vultu co]m-
motiore désignât.
с 458. HYDRVM | [servantem] tenentem [idest | in ripa]
iacentem.
1 [Muñere lan]ae K, ar se in cod. invertisse testant Muñere sic niveo ... M i|
munerej monere V teste К || 2 [quare et vejllera К H ... [vejllera M || 2 s. nita
pannos et panículas MK || nitapannos] Ita Panos coni. M nitida pannos
coni. К I paniculasj Panículas coni. M \\ In f. 2(11* margine hate insuper in
venit H: 1) (ad v. 394 fréquentes) numerosos | auctos . . . | rbas.
seu (mais) | res alias . . . | de ta parata ; 2) [fort, ad v. 393 aspernata)
ata quod | et inligata | t incastos. Ad quae spectare videntur
ea, quae Keilius adnotavit ad f. 201*: „In margine exteriore tria scripta erant
scholia, e quibus Maius videtur effecisse id quod ad v. 402 posuit: Calathis,
quae vulgo panaria vocant." Ad nr. 1 Thilo have temptavit: freqventes nume
rosos, salsas sale tinctas. hekbas graminis. hinc esis (vel comesis vel sumptis)
saisis herbis. excreto» separates; ad nr. 2: quod eo muñere est inlecta ad
incestum || 5 Deus [artibus Aristei captusj К De . . . M || 7 ab AristeoJ ab
supra lin. V teste К || pos(sit) M || 8 s. fallacia — placidis primus in f. 2öl
marg. (c) invenit H || fallaciaJ Utrum fallacia an pellacia scriptum sit, dubitat H
et subdo J Cf. Serv. auct.: fallacia victvs legitur et pellacia, idest fraue,
ut <^A. II, 90V pellacis Vlixi, et Lucretius <II, 559^: Subdola cum ridet
penitus pellacia ponti, et Serv. auct. ad Aen. II, 90 \\ 8 s. pacis etc.] Haec
pro loco quodam exempli gratia adlato habet H fallacia alii 'pellacia', ut
'subdola placidi pellacia ponti' i. e. fallacis, non re vera placidi temptaoit
Thilo || Ils. [difficultas — notetur] suppl. К || 14 desine — interrogare] primus
in f. 251 marg. (с) invenit H\ [fallere] suppl. Buechtltr || intferrogare] suppl. II,
cf. Schol. Bern.: velle iocari et Serv.: cum omnia noveris, deöine adventus mei
causam velle cognoscere || 15 deniqve post[ponitur | primus ibidem invenit 11
postfponitur] suppl. Buecheler; an subest postremo? || IG [Ardent]es // |Arden-
te]s К Ardentes M || 16 s. [vultu cojmmotiore К H . . . [aspectu] commotiore M \\
18 s. hydrvm — iacentem primus in f. 251* marg. invenit et suppl. H, cf. Serr.:
servantem ripas tenentem, et Schol. Berti.: servantem custodientem , tenentem.

2 a Pane] Cf. Serv. auct. et Schol. Bern. || 10 pro 'quisnam'J Cf. Schol. Bern.:
admirative dicit.
 412 SCHOLIA VERONENSIA

462. [Rhodope] et Pangea ! [montes sunt] Thraciae. j [aiayobtiaJ

TELLV8 T[hracia, dicta ab Areo], (qui) rex [Thraciae] fui(tj. ) [Rhesus
autem], quem poeta | hoc loco carpit, | [postea terram tenuit].
b 463. ACTIAS OKiTHYiA. Attica, quae Acte aliquando vocata est,
ut Callimachus et alii tradideruut. | Orithyia, Erechthei filia; haec 5
a Borea rapta et advecta in Thraciam edidit ex se Zethum | et
Calain. Per Orithyiam autem ultimam Thraciae partem significat
ad Septentrionem | locatae. |
■258 a 524. OEAGRivs HEBRvs. Epitheton flumini de regis nomifne
inpositum], | quia patria Oeagri est, Orphei patris. | m
с 535. faciles nap[aeas] | fluctuan[tes et] | natura fl[exibiles].
d Quia Graeci nemora 'nape' vocant. |
-258* с 540. | cetapaemus. ¡ sacrificia | uitura . . |
fiduci . . | lae boratum | et sinceri. |
545. u sed Orphei | [ut irasci d]esinat | societat 10
I I ш est. I

1 [Rhodope] — 'A [postea terrain tenuit] primus in /'. 251* niara, invenit
et suppl. H, cf. Serv. ad G. IV, 450: Rhodope mons Thraciae, sicut Pangaea;
Serv. aud. ad G. IV, 441: et aliter: Pangaea Thraciae montes; Schol. Bern.:
khodopeiae abcès mons Thraciae. pangaea loca Thraciae; Serv. ad G. IV, 461:
RHEsi mavortia TEi.i.vs quam postea Rhesus tenuit; Serv. auct.: idcirco autem
Thracia Mavortia tellus dicitur, quia in divisione terrae Marti cessit; Prob, ad
G. IV, 402: Altaquc Pangaea et Rhesi Mavortia tellus. Pangaeus mons est
et Rhodope Thraciae: Rhesi tellus Thracia, quae prius dicta est Arsa ab Arseo
rege patre Thracis et Edoniae, a quo Thracia dicta est, et quaedain gens еЛ
Edoniae. Latine autem etc. || 2 ab Areo] a Marte mavuU Thilo: idem in
sequentibus haec temptavit: Rhesus autem, quem poeta memorat hoc loco pro-
lepticos, post Orphea terram tenuit, conl. Serv. auct.: Rhesus dux Thracum et
est prolepsis, quia Orpheus Rheso antiquior est || 5 Erichthaei V te*ti!rus M
et К, cf. Serv. auct.: et aliter: Orithyia, Erechthei et Praxitheac filia, ab
Aquilone in Thraciam rapta, Zctum et Oalairi filios edidit || 6 (et advecta'i M
9 s. nomi[ne impositum] H nomifne inqjosuit] К nomi|ne] M ¡| 10 Oeagri
est // (Jeagr(iu)s aut M Oeagrius aut К || Orphaei V testions M et A
11 Napfaeas] fluctuanftes et| natura fl[exibiles] К Napaeas fluctuantes, natura
fl[exibiles| M || 12 'nape'J Cf. Serv. auct.: vánceg enim Graeci dicunt nemora
QuiaJ Faciles Napaeas. Quia M || 13 s. cetapaemus — sinceri in f. 25S*
imirg. te) primus invenit H, quae Thilo ad r. 544s. rettulit haec temptans:
accipiamus mortuorum sacrificia. caosa vitula plaçât Euryducen quia Titula
est ante partum et sinceri corporis |¡ 15 s. u sed Orphei — m est jirimus
ibidem invenit et supplcvit И || [ut irasci djesinatj Cf. Serv. auct.: inferías orphei
ut irarum obliviscatur.

4 Acte] Cf. Serv. auct. || 5 CallimachusJ Cf. Call, fragm. CCCXLVIII éd.
Schneid. Ц 5 UrithyiaJ Cf. Serv. auct. et Schol. Bern. || 10 OeagriJ Cf. Serv. et Serv.
auct. et Sclwl. Bern. || 15 OrpheiJ Cf. Schol. Bern.
 IN VERG. GEORG. IV, 462—546. AEN. I, 1. 413

AENEIS.
LIB. I.
256 a 1. [arma VIKVMQVE CANO. Arma poiiuntur pro -;
ponuntur pro rebus navalibus, ut <A.IV,289s.): Classem] (aptent)
[tacitij sociosque ad litora cogant, Arma pareat. Ponuntur 5
pro velia <A. V, 15): (Colligere) ar[ma iubet]. | Ponuntur pro
caestibus <A. V, 425): paribus palmas amborum innexuit
armis. Ponuntur pro pistor[um instrumentis] | (A. I, 177): Ceri-
aliaque arma Expediunt. Ponuntur proprie suo nomine arma
cum telis <(A. IT, 668)»: Arma, viri, ferte [arma, Et item in] | ю
parte orationis ponuntur pro fulgore <^A. III. 517): Armatumque
auro circumspicit Oriona. Signific[at et ínstruere] <^A. IX, 773):
ferrumque armare veneno. Accipitur et pro bello, ut hic:
Arma virumque cano. |
'Vir' tribus modis ad intellegentiam datur; ponitur enim natura, 15
virtute, adfinitate. Nat[ura <(A. VU, 444)>: Bella viri pacemjque
gérant; accipitur pro virtute <^A. X, 361): haeret pede pes den-
susque viro vir; adfinitate <(Ecl. VIII, 32): О dignfo coniuncta
viroj. |
'Canere' quattuor significationes habet; ponitur pro 'cantare' 20
<^A. I, 742): Hic canit errantem lunam. Ponitur pro 'p[raedi-
care' <A. II, 124s.): et mihi iam| | multi crudele canebant
Exitium. Ponitur pro 'vaticinan' <(A. VI, 76): Ipsa canas oro.
Pro carmine hic accipit|ur|. |

3 s. [arma — Classem] J llorum verborum ad lineam primara pertinentium

non nisi raras litteras easque circumcisas depréhendit iliaque supplevit H \\
3 ss. Arma virumque cano ... ad litora cogant. Arma (partim) ponuntur pro
[instrumentis rusticis, ut: Dicendum et quae sint duris agrestibus
arma.] Ponuntur pro caestibus M [Arma virumque cano. Arma] ponuntur
[pro instrumentis rusticis, ut <(G. I, 160\: Dicendum et quae sint duris
agrestibus arma] | ponuntur pro caestibus К | 6 pro [ve](lis colligere) ar[ma
iubet] H || S pistor| um instrumentis] 11 pistor(uru) | instrumentis] M pistoru|iu
instrumentis] К || a s. ¡Cerejaliaque M | 10 [arma. Et item in] КII arma, in
alia (vel in derivata) parte orationis coni. Thilo, ut 'alia pars' formam verbalem
'armare' signified || 12 Significfat et instruere] KU || 13 Accipitur] Accipiuntur
coni. M || lGNat[ura: Bellaviri pacem ]que Kll Natura: [Bella viri pacem|que M
18 s. dign[o coniuncta viro] К H dign[o coniujneta viro M || 20 quatuor MК H ||
21s. p[raedicare. Et mihi iamj multi К H pl[orare] Multi M || 23 Exitium |
Artificie scelus Very. || 24 accipit[ur] H accipi[tur] MK.

3 Arma] Cf. Serv. auct. || 8 pro pistor[um instrumentis]] Cf. Serv. auct. |
20 'Canere'J cano polysemus sermo est. Tria enim significat: aliquando laudo,
ut <(A. VII, 698): regemque canebant; aliquando divino, ut <^A. VI, 76):
ipsa canas or о; aliquando cauto, ut in hoc loco Servius.
 414 SCHOLIA VERONENSIA

troiae ab oris. Per perifrasin circumlocutus est 'ab oris

Troiae' pro 'a Troia'. Significantur aute[m litora maris], | ut est
<(A. I, 538): pauci vestris adnavimus oris. Significantur fines
<^A. Ill, 396): Italique hanc litoris oram. Significan[tur et
extremae] clipei partes (A. X, 588): subit oras basta per imas. 5
Significantur et regiones, ut bic: Troiae qui primus ab oris j
in pri t ... e . t . p scribamus. |
arma semper plurali numero enuntianda, sed hic per [iíxcovv-
\t,iuv bellum intellegemus. | Metavv(iCa est: per id, quod continet,
id, quod continetur, ut dicitur Ceres pro frugibus aut Mars pro bello. | 10
с PRiMVS. In[fra non | | Aeneas prim[us dictus], ¡ sed Anteno[r].
5. DVM co[nderet vebem]. I Conder[et pro 'constijtueret.'
[Significat etj 'sepelir|e\ Alibi autem] | conde[re idem est quod]
'abscond[ere' vel etiam] 'conducjere'. Abscondere] ¡ <(A. VI, 271): ubi
cael[um condidit umbra]. , Signifi|cat 'conducere']: | Conde ¡ 15
8. NVMiNE. Hfic 'Deorum| | responsa' si[gnificant] ¡ numina,
u[t illud <A. II, 396): haud] | numine no[stro]. |
b 11. INPVLERIT. Hie 'coegerit'. Alibi significat 'inpingere'
<(A. I, 82): Inpulit in latus. Significat et 'temptare' <A. II, 55):
Inpulerat ferro | Significat 'aperire' <A. VII, 621): Inpulit 20
ipsa manu portas. |
3. IACTATVS et alto. Altum significat 'mare', ut bic. Signi
ficat et 'caelum' <A. I, 297): Maia genitum demittit ab alto.
Sig[nificat 'profund urn.'], | ut <(A. VI, 237): Spelunca alta fuit
vastoque immauis hiatu. Significat 'amplum', ut <(G. IV, 462): 26

2 aute|m litora maris] KH autem [litora] M || 4 s. Significan[tur et ex

tremae I А' И hÜgnificantur M || 7 in pri etc. — scribamus H primus •
scribamus К . . . scribamus M frimvs in primis, quia et Antenor
eo tempore in Italia civitatem condidit vel simile quid temptavit Thilo, conl.
sehol. Dan. ad h. I., ad Aen. I, 24 et ad Georg. 1,12 || 8 s. per iufx<ai'i'fna»'J
MKTOsviAN 7 I 9 intellcgetur 7v || mktonvmia V || 10 aut Mars H arma MK
11 PKiMvs — Antenor primus in f. 250 marg. (e) invenit H || In[fra non] suppl.
Buechekr || InfraJ A. 1, 242 || primfus dictus |J pri[mus] H, sed plus spatii vacat;
possi.s et prim[us dicitur] supplere || 12 dvm condkbet etc. in f. 25(1 marg. ici
primus invenit et suppl. il || 14 conducere. | ubi H || Pro 'conducere' Thilo
coni. 'obducere' || 15 signifi[cat ] | condu[cere] | H Significat rob-
ducere' ut (G. 1,442): Conditus in nubem coni. et suppl. Thilo Ц 16 s. kvvikk
— nostro primus in f. 254 marg. (c) invenit et suppl. H || nvmisk] numina V
20 ferroj Quia etiam duorum verborum spatium sequilur, reliqua eius versus
vocabula Argolicas foedare, fartasse per adbreviationem scripta, olim addita
fuisse conicias ¡ 24 sigfnificat profundumj KH significat fprofundumj 31.

8 s. per p.fzo)vv¡iittv\ Per 'arma' autem bellum significat, et est tropus

metonyinia Servius || 11 AntenorJ Cf. Serv. || 22 AltumJ Cf. Sert: [| 23 caelum |
similta S II Maia — alto Sa.
 Ю VERG. AEN. I, 8-21. 240. 415

Altaque Pangea. Significat 'niafgnificum, ut| | <A. X, 875): Sic

pater ille Deum faciat, sic altus Apollo. |
10. 'Insignis' ponitur pro 'admirabili', ut hie: Insignem
pietate virum. Ponitur pro 'pretioso', ut illic <A. VIII, 166)>:
[Insignem] | pharetram. Ponitur pro 'decoro' <A. IX, 583): 6
Insignis facie genitor quem miserat Arcens. |
12. TYRii COLONI. Sic, quia Tyfrii Carthajginem condiderunt,
a| ppellantur]. |
13. contra (non quia) e region[e| posita, sed quo[d adver-
sariij, J qui Itali nun[c vocantur]. | 10
256* a 16. [Iunoni poetaje hastam et cassidem tradunt. Venus etiam
armata perhibetur. Est aute[m praeterjea currus. | (Nam curru
sacerdosj Matris Deum vehitur, unde et Iunoni potest hoc vehi-
culura deputari, sicuti ipse poeta ait | <G. Ill, 532 s.): [Quaesitas
ad sacr]a boves Iunonis et uris Inparibus ductos alta ad 16
donaría currus. |
b 21. [bello]qve svperbvm. Hie posuit 'superbum', ut in tertio
<^A. Ill, 326): iuvenem superbum. Sed intellegitur et [ '[gl]ori-
osum'. Accipitur 'clarum' <A. VII, 630): ultroque superbum.
Intellegitur et 'imperiosum' <A. XII, 236): Nos patria | [am]issa 20
doininis parère superbis Cogemur.
253 a 240. ■ | interdum pro statu incerto, ut illud <A. 1, 454):

1 ma[gnum ut] 11 mfagnum ut] MK, sed plus spatii vacat || 4 precioso
M К H II 5 [Insignem] AT Insignem M || 7 tykiiJ Antea M insuper haec habet:
Urbs antiqua fuit. Éxpositio, quae от. К II || (sic) quia H hi qui a MK
Ty[rii Cartha Iginem II Ty[ro profecti Cartha]ginem M Ty|ro ducunt orij-
ginem K, cf. tíerv.: Coloni autem dicuntur cultores advenae, et hos de ïyro
constat venisse qui Cartbaginem condiderunt || 7 s. condiderunt a[ppellantur] //
condiderunt MK || 9 contra (non quia e) regio|ne] Il contra (púnicas) . . .
regiones M contra - - regiones К || 9 s. sed quo[d adversarii] Il sed
quo К sed quoniam ...M Possis et aemuli supplere, if. Serv. auct.: aut
certe [ideo | Italiam contra quasi de aemula dictum accipiamus, ut non tantum
situ quantum et animis contra ¡| 10 nun|c vocantur] Il nu M К Possis et
nuneupantur supplere \\ 11 [Iunoni poetaje II [Iunoni poetae] К [Hic illius arma.
Iunoni curru]m M || 12 aute[m praeter ]ea H aute| m praetere]a Ä autem ... a Ж ¡
12 s. [Nam curru sacerdos| К Fortasse legendum: Est aute[m propterjea currus,
[quia curru sacerdos] || 14 s. [Quaesitas ad sacr]a К II Quaesitas ad sacra M
F. 350 * in marg. (c) haec primus insuper invenit et suppl. H: 1) ad v. l:>
Tiberinaque pertimntia: fluminis | [ostia Lati|um hic dicta | [sunt]
ornum. | (is) urbis. | 2) in omnis | . r sive | num.
fami | 1 cunctos | teri. | pos. || 17 iielloqve integrum legerunt M К
18 s. [gljorio^um II [glo]riosum К ... |glo|riosum M || 19 ultroque] Tiburque
Verg. codd. || 20 [am |issa 11 [amijssa Ä amissa M || 22 De diversis vocabuli
fortuna significationibits agitur. [fortuna ponitur] | interdum H
[Fortuna poni|tur interdum M.

7 s. Sic quia Tyrii — appellantur| similia S || 9 s. non quia — vocantur]

similia Sa || 11 hastam et cassidem tradunt] siviilia Sa || 13 s. hoc vehiculumj
Cf. Sa Ц 15 s. ductos — currus So || 18 s. gloriosum| Cf. Sa.
 416 SCHOLIA VERONENSIA

dum quae fortuna sit urbi. Saepe ponitur pro adversa, ut

hic: Nunc ea|dem fortuna viros]; | aliquando pro prospera
<A. XI, 413>: nee habet fortuna regressum. Accipitur pro
occasione <(A. IX, 2I38^>: si fortuna permittitis uti; [accipitur
et pro] | successu <A. XII, 920): Sortitus fortunara oculis; 5
interduiu pro necessitate <A. IX, 40>: si qua interea fortuna
fuisset. |
237. 'Genitor' melius quam cpater', quia cpater' fit et adoptione,
'genitor' non nisi, qui genuerit. [VEETIT inflexit te] vel inmutavit,
idest a promisso retraxit, ut alieno instinetu, non sua sponte ю
mutatus sit. |
b 242. Antenor Troiauorum primatibus mixtus de reddenda Helena
saepe auctor fuit Menelaumque et Ulixen, | ne Paridis insidiis ster-
nerentur, admonuit et, ut ab aliquibus traditur, ipse défendit, ob
quod meritum j capto Ilio incolumis evasit. Hie iuxta fontem 15
Timavi f|lumin]is Lconsetlit et urbemj statuit, | quam Patavium
nominavit. |
243. iLLYRicos siNVS. Cadmus, Agenoris filius, relictis Thebis
comité Harmonía coniuge fortuuae iniurias su|stinensj | fines Mace-
doniae supergressus parvulum filium, qui iuxta lllyricum fluvium 20
ab Harmonía editus fue[rat|, | dereliquit. Hunc serpens spiris suis
innexuit et, donee ad adultos veniret annos, amplexu corporis fovit
imbuitque viribus, quibus omnem illam regionern sibi subdidit.
Hie ex vocabulo (suo Illyrium) [denomjinavit. |
244. LiBVRNfoRVMj | . . . . ma . ¡ . . a . ! inter 25
— I ponitu I re . ac | Liburna | (thr)e sunt | ac
per An|tenoremJ lata en | pur . t | nocent African ——
d 240. PREMIT inrigat, tegit.
253* a 247. I quas aves Antenor secutus traditur ex

2 ea[dem fortuna viros] // ead| em fortuna viros] A' eadem fortuna viroeJtf
3s. [accipitur — et pro| II ¡| 8 Genitor] Quae te Genitor? Genitor 3/| 9 [Vertit
inflexit tej. // Ve[rtit inflexit tej К |] 9 immutavit M Ц 10 a promissoj de
proposito M И 12 Antenor] Antenor potuit. Antenor JVf | 16 fjluminjis [consedit
et urbemj II fl[umi]n[is consedit et urbem | A' . . . urbem M || 19 sulstinens] A'tí
(sus[tinens|) M H 21 fue|rat| К H fuerat M \\ 24 Hic ex vocabulo H (Hic ex
vo)cabulo К (Hic) ex vocabulo M || (siio lllyricum) [denomijnavit К suo Illyrium
[denomi|navit M | 25 liiîvhnokvm — 27 African in f. ¿53 marg. (ci primus
iuvenil et suppL II || 25 s. inter ) An subest Horatii locus epod. I, J:
Liburnus inter alta ad vocem Liburnus inluMrandam exempli gratia adhibitux?
28 PREMiT — tegit in f. 253 тагу, (d) primus invenit II || 29 quaeJ t uas A'.

12 s. de reddenda Helena saepe auctor fuit] fere paria Sa Ц 13 Menelaiun-

que s.J similia Sa Ц 14 s. ob quod meritum — evasit] similia Sa Ц 16 s. quam
Patavium nominavitJ similia ¿>a || 29 quas aves — ex responso | similia S.
 IN VERG. AEN. I, 237-259. 417

responso. Sunt qui Fatavium a Patena palude dictum putent, quae

prope [ [urbem fuit. Alii earn aPJado flumine vocatam volunt, ut littera
una sit mutata postea ex Padavio. Antenor autem traditur | [comités
suos Henetos], qui ex gente Paphlagonum secuti erant, amisso duce
Poelaemene adposito digammate Vénetos appellasse, ¡ [de quibus etiam] б
Homerus ita ait: naykayóvmv д' fjystto üvlaí^évEos Ыбюу хщ.
248. GENTi Nomen dédit. Potest pro \ [progenie accipi], ut est
<A. V, 621): Cui genus et nomen quondam natique fuissent;
et alibi <A. II, 89 s.)>: Et nos aliquod nomenque decusque
Gessimus. [Hinc] dicunt [Patavjini gentiles se Romanorum. Sed io
haec intempestiva interpraetatio est. |
с 248. [no]men . quia | -— quamvis | Iunonis ob |
iram. | alibi poeta | ius . in I. | | inter Ita[liam] |
int omnes | s. | -— Antenor. |
250. [progenies] Antenoria. | Aponi.esse | [Apojnus Apollo 15
dictus | [fertur, quod] dolores fu¡get. |
b 259. [ad sidera caeli]. Aeneas uxore et regno potitus Latino
mortuo Etruscos certamine premens in conflictu bellico | [repente
nusquam apjparuit et Numici fiuminis gurgite haustus putatur, cui
Ascanius hostibus devictis in loco, quo | [postremo pa]ter appa- 20
ruerat, Aeneae Indigeti templum dicavit, ad quod pontifices quo-
tannis cum consulibus | [ire soient sacrijficaturi. |

1 Patena] Patina Sa |j putant M |¡ 1 s. quae prope [urbem fuit. Alii earn

a P]ado К (quae) [prope civitatem fuisse dicitur. Alii a] Pado M || 2 voca-
tum M || 3s. [comités suos Henetos] К [Henetos] M\ 5 Poelemene V Poelae
mene II Pylemene corr. MK || digrammate V digammate coït. MK, cf. Serv.
ad A. I, 243: quod inde venit quidam Henetus rex, qui Venetiam tenuit,
a cuius nomine Henetiam dictam posteri Venetiam nominaverunt, et ad A.
I, 2!>2: Vesta autem dicta vel ânb tfjs toziag, ut digammos sit adiecta, sicut
■riff ver, 'Everóg Venetus; cf. etiam Liv. I, 1 || [de quibus etiam] К
6 S' ¡¡'/tito — XáOlOv\ AHÏEITO riYAEMENHEAAEIOn V || Ilvluiy.évlOq íáciüv] ЗП'Яе-
fiívt laeiov H 1 7 [progenie accipi] M nobilitate accipi suppl. Klotz, quacst.
Serv. p. 46 || 10 I Hinc 1 dicunt [Patavjini II [Hinc dicunt Patavjini M \\ 11 inter
praetatio V || 12 [nojuien — 14 Antenor in p. 253* тагу, (с) primus invenit et
suppl. H, ad v. ~47 verba Hic tarnen refert Thilo Ц 15 [progenies] H || [Apo]nus
suppl. Buechelerus tus M К || ApolloJ Aponus coni. M fl ltí [fertur quod] //
17 [Ad sidera caeli] К Magnanimum Aenean M ¡| 18 [repente] suppl. Buechelerus
Ipetitus] К [requisitus] M || 19 [nusquam apjparuit К [nusquam comjparuit M
20 [postremo pa]ter II [postremo patejr К ...r M, cf. Serv. auct.: ipse vero,
ut quidam dicunt, cum Mezentium, ut quidam vero, Messapum fugeret, in
Numicum fluvium cecidit, ut vero Ovidius refert, in caelum raptus est, cuius
corpus cum victis a se Itutulis et Mezentio Ascanius requisitura non invenisset,
in Deorum numerum credidit relatum. Itaque ei templum condidit et Iovem
Indigetem appellavit. Cf. prueterea Dion. Hal. Antiq. Bom. I, (¡4; Liv. I, 2;
Tib. II, 5, 43 II 22 [ire soient sacrijficaturi К [veniunt sacrijficaturi M.

1 a Patena palude alio ordine Sa || 1 s quae propej Similia Sa || 2 a Pado

flumine — 3 ex Padavio | Cf. Serv. || 6 Homerus] II. II, H51 \\ 9 Et поя — 10 Gessi
mus Sa I 14 AntenorJ Cf. Sa || 17 Aeneas - 21 templum dicavitj Cf. S et Sa.
Sorvii сопим. Vol. III. Fuse. II. 27
 418 SCHOLIA VERONENSIA

LIB. П.
205a 81. [fando] — - us in Laomedonte: Memora volvenda,
at quae fama - | et Pacuvius in Teucro: Nihilne a Troia
adportat faudo? Lucilius in II: Fandam atque auditam ite
ra b im us [famam. Itaque hic] | patiendi vim, non agendi habet; 5
supra vero <A. II, (i): Quis talia fando Myrmidonum activo
modo enuntiavit. |
82. BELiDAE NOMEN PALAMEDis. Nauplii quidem filius Pala-
medes, sed longius repetita origine Belidis epitheton [posuit et ad
Heluni] | refert. Origo autem eius talis traditur. Epaphus, Iovis ю
et lus filius, de [Euxia] (Elidís) amnis filia Memphi [genuit Libyam] ,
ex qua et Neptuno Belus [et Age]nor nati sunt; ex Belo Danaus
et Aegyptus, ex Danao Amymone, soror[um L una, ex qua genuit] ¡
Neptunus Nauplium; huius Proetus et Proeti [filius fuit] Laernus,
cuius Naubolus filius, et inde Clytius, [ex quo Nauplius] |, et ex 16
eo Palamedes, de quo nunc Sinon loquitur. Varro Argonautarum
primo: Ecce venit Danai multis [celebrata propago]. | Nam-
que satus Clytio Laerni, quern Naubolus ex se, Laernum
Naupliades Proetus, sed Nauplion edit Fil[ia Amymoue
Europae] | Danaique superbi. | 20
с 85. deMisere n[eci] | a Graeco. . . . | | -— |

2 [fando] cum M suppl. || - — usj [Ennijus coni. Л || 2 s. - us

— et PacuviusJ Fando ... et Pacuvius M * et Pacuvius К || Мешога etc.J
In hoc fragmento fando vel simile quid scriptum fuisse sententiarum co-nexus
clamât || 4 atquej adque V J| 4 s. iterabimus [famam. Itaque hic] H iterabimus
f|amam. Itaque hic] A iter ab ima fl . . . . [Hic ergo] M fl 9 repetit ab
origine M |] 9 s. [ posuit et ad Belum] K, pro quo et [ponens ad Belum] conicere
possis [nempe ad Belum usque] M || 11 [Euxia] (Elidis) H Euxia Elidis M
i Kuxia) Elidis A || de uxore Nili amnis coni. A ¡| Memphi [genuit Libyam] H
Memph[i genuit Libyam] К Memph ... M || 12 [et Agejnor II (et Agenor) К
et (Agenor) M || 13 Amymene M || soror[um L una, ex qua genuit] A soror[um
una, ex qua genuit] H Ц 14 Proetus corr. M Protaeus V || [tilius fuit] A",
от. M || 15 [ex quo Nauplius] A" [Tum ex hoc Nauplius] M J 16 de quo
Sinon H || Vano] Cf. Apollon. Uhod. 1, 133 ss.: Ta <î* t-xi Sr\ &tioio xltv Aavuoîo
ytvc&li) Navnliog- y yàç i'riV KXvtovrjov NavßoXt'oao. NavßoXog av Лгруог.
AÎqvov ye piv ÎSfitv iàvzu flçoitov Nuvnliádcw- Поанбс'сып, Si xot'p7j Ilçiv
nor' 'Jai^á>vr¡ Javals tÍüív tvvr¡9tíoa NavnXiov, ôç mçi nártag irtatviTO vavri-
lír¡aiv. || 17 Daua(i) M || [celebrata propago] A |; 19s. Fil[ia Amymone Europae] A"
| Filius huic Palamedes quem] M \\ 20 Danai [nece perdunt] M || 21 demisere etc.
primus in p. U05 marg. te) vidit et suppl. H || a Graeco \"AiSí nçoiaipeiv] suppl.
Buechelerus, quod ita probo, ut horum Ilomeri locorum memoriam iniciam: ¡1.1,3
"Aldi TtQoíaipsv, II. VI, 4ti7 "Л181 itqoíáipii, II. XI, 55 "AiSi ncoiáipíiv, II. V, 190
'AiätavTp iteoiáipliv .

3 PacuviusJ Cf. L. Muélleri de Paeuvii fabulix disp. p. 43 J 4 LuciliusJ

Cf. I.ucilü fragm. ed. A. Mueller. II, v. 30 p. 10: — ^ ^ — fandam atque auditain
iterabimu1 famam || 8 s. Palamedes etc.\ Cf. tkrv.
 IN VFRG. AEN. II, 81—103. 419

89. NOMENQVE dec[vsqve] | nomen dign[um] | ut est

<^A. V, 621)>: Cui genu[s et quondam nomen] | natique fuis
sent | per nomen e | cum quodam. |
Ъ 90. PELLACis circumventoris vel etiam corruptoris a verbo
quodam 'pellicio', id est circumvenio, sollicito, trado. | Lucretius: 5
[Nee poterat quemjquam placidi pellacia ponti. |
83. fal(sa svb proditione) [pelasgi] - [pati reum]
per Palameden; nam [ quia genus trahebat a Belo, non potuisset
a commilitio vacare Graecorum; proditusque in ilia simulatione
furo[ris] | corrupto satellite eius noctu aliquid auri in tabernáculo ю
illius obruit fictasque de proditione mox fu[tura] | litteras Aga-
memnoni dedit, quod cum penitus adseveratum fuisset, innocens
Palamedes damnation[e periit]. |
•-»05* с 94. [si qva t]vlisset | [idest] ad patriam. |
98. [noJvis. Mire 'novis' | [aliis at]que aliis ac di[uturnitatem] 15
non babentibus. | | |
a 101. — | [posjtea quidem ad alias personas pertinentia
proferuntur. Ceterum ubi ad ipsius Sinonis actus venitur, | [bene
fraus sum]ma contexitur. Nam neque ullis adpetitus insidiis est
neque devotus hostiae nëque fugiendi [fuerunt enses]; deuique sic 20
de omnibus iurat, ut per ea, quae non fuerunt, dans sacramentum
careat obiurga [tione]. |
b 103. IAMDVDVM SVMITE POENAS. 'Iamdudum' [significat rex
longo tempore', sed accipitur pro 'quam primum']. ut | <(A. I, 580 s.):
1 noMENQVE — 3 cum quodam primus in p. 205 marg. (c) vidit et suppl. H
I dign[um] j An leg. dignitas? || 2 genu[s et quondam] suppl. Ы, sed et
nomen adesse debuit \\ 3 | per nomen — cum quodam] Alii per nomen
intellegunt gloriam coni. Thilo, cf. Scrv. || 5 quodam H qu(od est) К probante
Thilone qu(idem) M || tradoj tra . . . M || 6 [Nee poterat quemjquam H [Nee
poterat quemquam] К M || 7 Fal(sa sub proditione) [Pelasgi]
[pati reum] H Falsa sub (proditione). Filaetia est [qua] [pati reum]
legit et suppl. К Falsa sub proditione. Filaetia est (qua . . . pati reum) M
IJlixis nomen commemoratum fuisse probabile est \\ 8 nam H [Nam] К Na[m] M
quia] qui M | a Belo] Post haec lacunam statuit Thilo, nisi potius scholium
male contractum esse putetur || 10 furo[ris] H fur[oris] К furoris . . . M
(noctu aliquid) M \\ 11 fu[tura] К futura M \\ 13 damnation[e periit] К
damnation[e oceiditur] M || 14 si qva — ad patriam in p. ¿05* marg. ie) primus
repperit et suppl. H || 15 s. novis — non habentibus in p. 205* marg. tc) primus
invenit et suppl. H || 15 di[uturnitatem] suppl. Buechelcrus || 17 [pos]tea К [an]tea
coni. Georgius || 18 Ceterum] sed nunc coni. Georgius \\ ubi M et К omiseruid
18 s. I bene fraus sumjma M [et bene fraus sujmma К [Vos arae ensesque
nefandi, quos fugi] . . . mma M || 19 contexitor V teste К \\ 20 [fuerunt enses] К \
19 — 22 Nam neque etc.\ llaec ad i\ 155 s. pertinere ¡am Mains vidit II 22 obiur-
ga[tione] A' obiurgatore M || 23 s. [significat — 'quam primum'] K, cf. Serv.
(hie) [est quam primum] M.
1 nomen dignmn] Similia Sa || 2 s. Cui — fuissent Sa || 5 pellioio | Cf. S
Lucretius] V, 1002 || 8 genus — a Belo similia S || 10 aliquid auri] Cf. S |]
II fictasque] Cf. S \\ 15 aliis iitque aliis Sa || 24 'quam primum' S.
 420 SCHOLTA VERONENSIA

Iamdudum erumpere nubem Ardebant. Plerique tarnen sic

distinguut: Idque audire sat est iamdudum, | [ut] sequatur
postea quasi ex fiducia: (sumite p o en as].
104. HOC ITHACVS VELIT ET MAGNO MEECENTVE ATRIDAE-
Elegans fraudium color, ut, quidquid suppliciorum | Sinoni fuerit 5
inlatum, Graeci sint vindicandi. |
20Gc 160. PROMISSIS ma[neas ut] | <A. VIII, 643>: At tu dictis
Alba[ne maneres]. |
163. iNPivs TYüiDES qu[od est nomen] | generis. In Deos
[autem] inpius nominatur. | | Ю
a 164. I suae potestatis (et sapientiae) noctu occisis
arcis custodibus Diomedes et Ulixes in castra Palladium [abstule-
runt] I ac tunc Diomeden Ulixes, ut tantae laudis titulum solus
adquireret, temptavit occidere. |
165. fatale palladivm in quo fatum Troianorum constabat; 10
alibi <(A. II, 237)>: Scandit fatalis machina muros,
b cFata' quattuor modis ponuntur: aut enim ab his Di s[epa-
rantur] due . u . . is . uras . a . . eredem et Parca[e; aut sunt ora-
cula] , quae et responsorum significatione intelleguntur, ut est
<(A. II, 13)>: Fracti bello fatisque repuMsi; aut universe [a Deo 20
aliquo] I constituía, ut <A. II, 554>: Haec finis Priami fatorum;
aut quos Graeci [daemon]as dicunt <A. XI. 96s.>: B[ell]i Fata
vocant, idest quae t | que . . apa .... m .... acti . uinte .

2 distinguunt Л/ [| [ut] К || 3 [sumite poenas] A || 7 s. pbomissis — maneres

primus vidit in p. 206 marg. (e) et suppl. H || 9 Impius utroque loco MК \
qufod est nomen] II [epitheton est] А от. M quod est proprium coni. Thilo ||
generis J genereil/ || 9 s. in deos | autem] H indeque [propter patrem] A' inde M
10 nominatur Mil nominatfur] A || 11 |Scelerumquc inventor Ulixes] . . . suae
potestatis M \\ (et sapientiae) Л et sapientiae К . . . M || 12 s. [abstulenint] К
17 quatuor MК Ц ponuntur] (sum)untur il/ || 17 ss. ab his dis
aedem et parca quae et A' ab his di s[eparantur] duc . u . . is . uras . a . .
eredem et Parca[e; aut sunt oracula] | quae et //, cf. Serv. auct. ad A. VIII, 3')S:
NEC PATEii oumroTEKs. Notandum , quod hic Iovem a fatis separat, cum alibi
iungat, ut <III, :i75>: Sic fata Deum rex Sortitur, et Serv. ad A. II, 13: fatisqv-e
repvlsi. Oraculis. ab his dis . . . edem et Parca . . . quae et M Iovis dicta
(vel decreta) sunt, ut <(A. IV, 614^>: Et sic fata Iovis poscunt h. t. h. Eadeni
[se. decreta) et Parcarum (sc. intelleguntur); aut sunt oracula quae et coni.
Thilo || 18 ParcaeJ Cf. Verg. A. 1, 18. 22 et E. IV, 47 || 20 s. universe [a deo
aliquo] constituía H univers | constituta MK universe quae sunt mor-
talibus (rei hominibus vd cuique) constituta coni. 'Thilo || 22 s. quos Graeci
[daimon]as dicunt: B[ell]i fata vocant H Quo te (rationes et) fata vocant A"
Quo te ... ас ... fata vocant M, ad Verg. A. VI, 147 (Si te fata vocant;
provocans || Verba Fata vocant Verg. praeterea habet G. I V, 495 et A. X, 471
23 s. idest quae t | que . . etc. ii id est quae te J quae
feratque laborem К Id est quo ae (in) . . . (adiuvante) deo aguntur
. . . [Et quo quemque modo fujgiatque feratque laborem M | acti . uinte . sed
iungunturj An leg. evitantur aut feruntur?
11 s. occisis etc.\ Cf. a et Sa.
 IX VEIíG. AEN. II, 104. 160—178. 421

sed iunguntur, ut il[lud] <A. VI, 892)>: fugiatque feratque labo

re m. Traduntur eti[am Deorum dona fatajlia fuisse, ex qua signi-
ficatione hic dicitur fatale Palladium. |
De Palladio sane (haec pauca). Duo Palladia traduntur ex-
stitisse, alterum in Attices regione, [alterum] | in Troade. Atque 5
illud, quod Athenis reperturn est, videbatur ponti inlabsum, unde
apud illos tu[m colebatur Dea] | ratpvçltig 'АЩуа. Alii sic existi-
mant, quod lioc ex Samothracia in Troiam Dardanus transtuli[t,
quod etiam] | mégalos vocant, cui responsum fuit, tamdiu mansuram
Troiam, quamdiu id niansisset inco[lume]. | 10
с 170. AVERSA DEAE mens. In [I dicit de] Iunone <A. I, 482>:
Diva solo [fixos oculos] | aversa tenebat. |
206* a 171. - | alii in Libya esse confirmant, quidam etiam
paludem interpraetantur, ut Santra antiquitatium libris. | [Alii, quod
Graece t]qeïv sit <poßel6&cu et Minerva hominibus in proeliis metum 15
iniciat. |
173. SALSVSQVE рек ARTVS s]vdor HT. Hoc epitheton de-
monstrativum, quo totius corporis sucus etiam gustu potuerit
agnosci : [Salsus Nam]que laborando manat de corpore
sucus. Probus malo epitheto putat usum poetam, critici vero 20
naturalia [epitheta a poetis] nusquam inhoneste putant locari. |
b 178. [OMINA Ni] REPETANT AROIS NVMENQVE KEDVCANT. Tum
e relligionem omina vitiose repetuntur. | о unde progredi
1 fugiatque feratquej fugiasque ferasquo V || 2 eti[am deorum dona fata]|lia H
eti | fatalia К etiam . . . fatalia M || 4s. exstitisse alterum in H [exstitisse]
(alterum in) К [exstitisse] (alterum) in M || 5 [alterum] M || in ïroiade H ]
Adque V || 7 tu[m colebatur dea] À" || i ефуттк V || 8 hoc от. К || 8 s. trans-
tuli[t, quod etiam] К transtuli(t) . . . M \\ 9 mégalos] An megales (fityabjç)
leg.? || 10 incoflume] M, cf. Dion. Mal. Antiq. Rom. II, <i6 || 11 s. aveiisa — tenebatj
Haec К falso ad p. tiOU* marg. ext. retulit || in [I dicit de] Iunone // Iunone К
. . . Iunone M H 12 [fixos oculos] suppl. M et II, от. К || 13 - alii]
Tritonia . . . alii M || 14 interpraetantur V || antiquitatum M || 14 s. [Alii quod
Graece t]q(îv К . . . xçtCv il/ || 16 In p. 206* тагу, (с) primus invenit II hace:
1) ad v. 172—175: degen . . | ret in quo | in parvam | tuo
occupât | aes petita | ginis magn. | [d]iftormari. | [emi]cuit. I
2) ad v. 177 : abooi.uis (te)lis | ponit . quod | admodum | potarat
in | numen о || 17 [Salsusque per artus sjudor II [Salsusque per
artu]s sudor К [Salsus] sudor M || 17 s. demonstrativum quo] demonstrat vivum
uod com'. Georgias || 19 [Salsus namlque K, cf. Macrob. Sat. VI, 1: Vergilius:
T'um gelidus toto manabat corpore sudor (A. Ill, 175). Ennius in sexto décimo:
Tunc túmido manat ex omni corpore sudor || [Nam]que M || 20 sucus] sudor M
Salsus Namque — sucus Ennii versum praebere coni. Kiesslingius et Georgias,
cf. Sa : Probo sane displicet 'salsus sudor1, et supervacue positum videtur.
Hoc autem Ennius de lamis dixit || critici] Physici coni. Georgius || 21 [epitheta
a poetis] К [epitheta] M || 22 [Omnia ni] II [Omina ni] M К || 22 s. tum e H,
от. MK I 23 omina] omnia H.

7 f'íqpi'pírtgj Similia Sa \\ 8 ex Samothracia — transtulitj Similia Sa

15 ZQbCv\ Cf. S II 2 0 Probus] Cf. Sa,
 422 SCHOLIA VERONENSLY

| am proficiscitur, inde saucius nulla re gesta me

moriae mandanda obiecta relligione numinum rediit | lamque
repetiit atr p t- s: Si forte | quis-
piam princeps senex Recipiebat sortisque atque auspicium
repetebat domo. | 5
-J31 a 289. [hev fvge nate dea. Horum verborura vim et pro-
nuntiationem] prior versus adstruxit, cum dictum s[it <(v. 288):
gemitus imo] | de pectore ducens. Summa autem celeritate
enuntianda sunt omnia, quae debent urgere fugiturum.
с 291. DEXTEA. Si [per fata licuisset,] | ostende[re vult, Troia] ' ю
potuit ha[c dextra] | defendi | teque his a |
a 293. Eleganter ait: 'Troia commendat' potius, quam ipse com-
mendare se dicat. Cuneta enim sic Aeneas agit, ut vid[eatur patriae]
praestitisse, quod fugit. Sunt autem in his versibus, quae cum
еххабь pronuntianda sunt: 'sacra', quae ostendo, ['suosque', hoc est], 15
quae sola habet, 'tibi commendat', qui solus de civibus remansisti.
b 295. PERERUATO STATVES QVAE DENIQVE PONTO. VaticinÜ
more somnii mónita clauduntur, ut sit securitas prae | cum
cum postremitatem | magna. Ita dictum et illud
<(A. Ill, 159s.)>: Tu moenia magnis Magna para. 20
с 296. VESTAM po[tentem cuius] , sacra a(b Il)[io advecta sunt], ¡
sed haue с | esse | Roma |
Ь 299. QVAMQVAM SECRETA PARENTIS ANCHISAE DOMVS е
saevire incipie(ns) | ideoque rem оtarn patris domum fuisse con-

2 lamqe И amque M К \\ 3 repetit M \\ atr p 1

— s H, от. MK s poetue laudati nominis litteram ultimam cotitinere
videtur |] Si forte loci laudati verba prima a jrrioribus distinxi, a verbo quispiam
Шит ineipere existimat H \\ 3 s. si forte quispiam M || 4 (sortisque) MK
adque V idque M | 6 s. [Heu fuge — pronuntiationem] prior К Graviter
gemitus imo de pectore ducens . . . prior M ¡| 7 dictum] dicitur M \ 7 s. s[it:
gemitus imo] H [sit: gemitus imo] К [gemitus imo] M || 10 dextra — 11 bis
a in p. 231 marg. <c) primus vidit et supplevit H, cf. Serv. auet. ad Л. II
v. 292: iritellegunt enim, eum ostendere voluisse, Troiam volúntate divina
corto tempore esse defensam, et nunc, si salutem tenere per fata potuisset,
ipsius quoque dextera potuisse defendi || 10 [per fata licuisset |J Cur non:
[Di voluis^ent]? || 12 EleganterJ [Sacra suosque tibi commendat Troia penates.]
Eleganter M || Troiam V teste M || 18 vidfeatur patriae] К vid[eatur obedien-
tiam patriae | M || 14 praestitisse corr. M patstitisse V teste К pastitisse V
teste H |[ 15 h.xáati M || [suosque, hoc est] nos [vel haec, hoc est] KH
18 prae H prae MK || 19 postremitaten Ы postremitat(em) К || prae
. . . cum . . . postremitat(em) . . . magna M || 21 s. vkstam — Roma
in p. 231 marg. (c) primus invertit supplevitque H, cf. Serv. auet. ad A. Ill, 2&1 :
nam et Vestam ideo Troiani colunt, quia eadem terra est: Burm. G. ad G.
I, 49S: quamquam erudite Vergilius nimium praesidem Tiberis Vestam dixit;
hanc physici putant terraui, et Schol. Veron. infia ad A. II, 717 | 24 saeviore H
incipie(ns) 31.
12 Eleganter — 14 fugit] Cf. Sa || 20 Tu — para Sa.
 IN VERG. AEN. II, 289—313. 472. 423

Hruiat, cum Metrodorus referai, Anchisae aedes in lo[co abscondito] j

Troianae urbis fuisse. |
•-'31* a 302. | tis solemus expelli, sic incusso torpore
subito horrore quassamur.
305. [rapidvs mo]ntano flvmine torrens Asper: 'montano' ъ
magno, aut quod monte decurrat rapidus, et 'torrens' [dicitur is]!,
qui aestate arescens hieme attollitur, quem Graeci xíi¡i¿qqovv
vocant; sed nos ei nomen [ab aestate] posuimus, Graeci ex hieme.
310. [iam deipho]bi üedit AMPLA rvinam [observandum, quam
sapien]ter primam Deipbobi domum arsisse confirmet, de quo in VI | io
[haec causa] additur, quod scilicet post interitum Faridis Helena
ei tradita sit, et ob id in eius domum primam Graecorum |
i[ncursionem] fui(sse). |
311. [proximvs ar]det vcalegon pro domo Ucalegoutis nomen
ipsius posuit, sicuti dicimus ei, ad cuius domum ierimus, 'ad te fui.' j 15
[Ita supra <A. II, 193s.): Ul]tro Asiam magnam Pe[lopea ad
moenia bello Venturam]; nam per Asiam incolae Asiae intelle-
guntur. I
313. [exoritvr cl]amorqve virvm CLANGORQVE TVBARVM
Horneras nullum tubarum usum in nocte constituit. | [Immutatio]- 20
nem rerum omnium etiam ex hoc confirmât Aeneas, quod ad con-
vocandos socios non solum ignis indicio, | [verum etia]m tubarum
sonitu Graecorum multitudo commota sit. |
228 a 472. [frígida svJb TERRA TVMIDVM QVEM BRVMA TEGEBAÏ
conveniens comparatio, ut, sicut serpens | sub terra latuerit et in 25
auras subito eruperit, ita et Pyrrhus in equo clausus tali specie |
in bella processerit. |

1 Metrodorus II Metfrod ]orus M Me[tro]dorus A" [ in lo[co abscondito] К

in lo[co] ... M || 3 * tis К [Excutior somnoj ... tis M || 4 subito horrore
desunt apud H || 5 [Rapidus mojntano К Rapidus montano M \\ 6 decurrat.
Rapidus et torrens interp. M || [dicitur is| К [dicitur] H dicitu[r] M
7 xocmappoyn V xcijiaçQovv corr. M || 8 [ab aestate] M; cur non: |ex aestate]? ||
'.) | Iam Deipho]bi К Iam Deiphobi M || 9 s. [observandum quam sapien ]ter M
10 in VIJ v. 494 ss. || 11 [haec causa] К nullam ¡acunam habet M ö scilicet]
ilicet M ü 12 prima К || 13 i[ncursionem] H [ineursionem] M [ineursio] К
fui(sse) II [nunc dicit fuj(isse) M |f]uit К \\ 14 |Proximus ar|det К Iam
proximus ardet M || 15 (ad t)e fui M || 1(5 [Ita supra: Ul]tro К [Ita supra |
Ultro M || 16 s. Pelopea ad moenia bello venturam integra legerunt M et К
19 [exoritvr ст,]лмонолк] [Exoriturque cljamor KH Clamorque M -
amor F J 20 in nocte] in acie coni. Georgias || 20 s. [Immutatiojnem К [Immu-
tatum ordi]nem M desperationem aive perturbationem coni. Georgius Ц 22 [verum
etiajm M || In p. 2Я1* marg. (c) hate insuper primus invertit H ad v. 313
jiertinentia: virum | laudium | veritate | 24 | Frígida sujb
terra etc. II [Frígida sub terra tumidum quem bruma teg]ebat К priorem
versus partem cultro periisse contendtns [Sub terra tumidum quem bruma
tegjebat M.
 424 SCHOLIA VERONENSIA

b 479. CORREPTA [dvra biJpex|ni veteres penuam quodcumque

est] acutum vocarunt, | unde et bipennis dicitur ex utraque parte
acuta. ¡
с 473. Quaeritur ab aliquibus. utrum bene positum sit 'exuviis'
in sig nificatione pellis. Dialectici enim traduut, inde bene dici | 5
'exuvias', unde dici et 'induviae' recte possint. |
482. 'Fenestra' dic[itur] | quod per oculo |
228* с 487. [plangoribvs] plangere est | [pectus tunderje, ut illud: j
[plajngit. Luctus | [ostenditur icti]bus nianum, | [quibus
corpus luge)ntes feriunt | atur. | Ю
490. [amplexaeqve] tenent postes | [antiqua ilia] consue-
tudine | nda in aedibus | |
Ь 496. SPVMEVS AMNIS plus est 'spumeus' quam 'spumosus'|, ut
est <A. I, 191): nemora inter frondea, pro 'frondosa.' |
220* a 633. [ne] | flammis opprimatur incendii. Tale est 15
etiam illud, quod | praestitit Aristeo, cum dixit poeta <(G. IV, 361^>:
Curvata in montis faciem circumstetit unda. |
623. 'Magna numina' vel primae inter caelestes potentiae vel
'magna' intoleranda, cum in excidium Ilii | saevitiani etiam multi-
tudo cumulaverit. | 20
b 632. descendu qui legunt 'Deo', fatum volunt dictum. Sal-
lustius quoque auctor est occultam potentiam Deum vocari: [Fecit], ]
ut tanta repente mutatio non sine Deo videretur. Ipse
etiam poeta alibi <(A. IV, 576 s.>: sequimur te, sánete Deorum,
Quisqu[is es. I | Qui vero legunt 'Dea', matri adtribuunt Aeneae 25
liberationem.

Is. Correpta [dura bijpenlni veteres penuam quodcunque est] acutum

suppl. H acutum Л" Correpta dura bipenni . . . acutum il, cf. Sert:
ad h. I.: bipeniîi ecce nomen, quod reservavit antiquitatem, quia veteres 'pennas'
dicebant, non 'pinnae', et Serv. auct. ad A. XI, 601: bipennis autem dicitur,
quod ex utraque parte habeat aciem, quasi duas pennas. quae veteres dicebant
4 Quaeritur J [Positis exsuviis.] Quaeritur M || exsuviis il || С exsuvias il К |,
7 Fenestra — per oculo ¿и p. 228 тагд. (с) primus vidit et supplevit II
8 pLANGORinvs — 10 atur in p. 22S* marg. (c) primus invertit et supplevit H
9 [pla]ngit] [pectora pla]ngit coniecit H, cf. Serv. auct. ad A. XI, 211:
'plangere' cum aliquibus dictis miserabilibus pectus et faciem tundere
Ils. [amplexaeqveJ — in aedibus in p. 22«* marg. (c) primus invenit et supple
vit H II H frondosa] frfondibus onusta] 3/ || 15 In p. ;.':J() marg. (o haec primus
invenit H et ad v. 617 (Ipse pater Danais ánimos viresque secundas Sufficit)
dubitanter rettulit: tandem | animus i | cum .... | mar . ——
[ne] supplívi I 18 Numina magna M || "21 Desciendo ac ducente Dea. Legitur
et Deo. Descendo. Alii legunt Deo : fatum etc. il, illud legitur et Deo glossam
in códice esse contendens || 21 s. SallustiusJ Hist, fragm. inc. 66 ed. Kritz.
22 | fecit] К (f)[atum] it || 23 repente] hoc et fecit desutit apud Serv. ad h. 1.,
fecit apud Donatum ad Ter. Eun. V, 2, 36 deest || 25 quisqu[is es] К quis
quís es M.
 IN VEEG. AEN. II, 479-688. 42.Ô

G33. FLAMMAEQVE recedvnt ad id refertur, quo[d <A.II, 50;Y>:

tenent] | Danai, qua deficit ignis. Sed cum epirhemate hoc
dictum est, ut Veneri obtempe[rent] flammae obsequen[tes Deae] ',
et ita antea spopondit filio securitatem <(A. If, 62(T>: Nusquam
abero. | 5
d 632. Legitur et 'Deo'.
248 a 649. | cuius rei Vergilius sciens voluit seriem facti
huius evolvere. Epicurei autem ita tractant, ut poeta elocut[us est],
ventumque igneum fulmen vocant ac nubibus excuti aiunt, sicut et
Lucretius tradit. | 10
b 657. men EFFERRE PEDEM genitor non sine te ñeque
et amans fatalis, sed tertio inprobetur even tus |
et illud de Aeneae pie[tate], | ut nollit etiam ipse disce-
dere, si pater detrectet evadere. |
¿48* a 668. arma viRi FERTE (arma) | [quo] ocior iustiget, 15
subdendum (erat) 'arma' adque id duplicis causae ratio deposcit,
ut et pro consuetudine hominum | eorum, qui morantur, tarditas
increpetur et ad invidiam pertineat Anchisae, qui filium conpulerit
periclitan. | | armatus Aeneas ante arma fefel-
lerit, (sed Graecorum habebat.) | 20
с 667. | | melius legitur | sed pleri-
que | metu ponunt | dum fili . . adi | mi orbandus |
668. [lvx vltima fijducia, ut vin|[cam] [respondent |
jebis rompi . . .

1 s. quo[d tenent] // qu[od tenent] К quod . . M || 2 (epichi)rhemate

legere sibi visi sunt МК\'Л obtempèrent] II obtempe(rent) MК || obsequenftes
deae] К obsequentes M || 6 Legitur et rbeo'J Cf. supra ad v. G32 [| 7 coius V
teste К y cuius] [Fulminis adflavit yentis et contigit igni] . . . cuius M || 8 Epi-
curi V testibtis M et K; fortasse pro Epicurii dictum esse autumat Mains
elocut[us est] К elocutus [est] il/|| 10 Lucretius] VI, 204$s. || 12 sed tertio etc.]
Haec ad Anchisae mortem in libri III fine v. 708 ss. commemoratani jicrtinere
videntur || . . . (in)probetur M \\ 13 (il)lud M || pietate integrum vidcrunt M et К
de Aeneae pietate] Cf. Serv.: mené probatae pietatis nlium || nollitj nollet Ъ1 1|
lñ авмл — (лвма) desunt apud К Arma viri ferte citi .... M || [quo] suppi. Л
ocior] potius 31 || 10 (erat) H est MК || 'arma'J armet M К || adque F|| id ita
M К || 17 hominum . . . eorum M || 19 periclitan ] — armatus К
periclitan. | | [Quaerunt aliqui, cur arma petat, cum
Graecorum] armatus suppl. H Maium secutus, sed cerle illud Graecorum, ut
sequentin ostendunt, minime hic scriptum fuivze potest ruque quaerendi, sed
notandi notio desiderari videtur, cf. Sert.: arma viki fekte arma notant hoc
critici, quia saepius armari aliquos dicit, cum exarmatos nusquam ostendat etc.
ct Serv. auct.: vel quia ad auferendum patrcm arma deposuerat; vel quia
armis Graecorum fuerat armatus. | [quaerunt quidam, cur petat arma] suppl.
Georgius \\ |sed] Aeneas [cum] ante suppl. Geor:iius || ante adverhium est et arma
cum vocabulo armatus coniungendum || 20 (sed Graecorum habebat) 11 dilucide
legerunt 31 К sed hic от. Georgius || 21 melius legitur — 22 orbandus primus H
in p. 24S* marg. (c) invenit || 23 lvx — 24 rompi in p. 2-18* marg. (c) piimus II
invenit et supplevit. Secuntur insuper haec ab Herrmanno primo ibidem investi
 421) SCHOLIA VERONENSIA

a 664. [hoc erat alma p]arens scandendi difficultatem primae

syllabae brevitas facit, nisi о vocalem aut finis partis orationis ]
[hie longam fac]iet aut с consonantis litterae [geminatio, quae],
dum in utraque syllaba sonum praestat, pro duabus posita | [sta-
tuenda erit], ut illud <A. XI, 16): Mezentius hie est. 5
b 670. [nvmqvam omnes] hodie sic in Bucolicis <E. Ill, 49>:
Numquam hodie effugies. Plautus in Colace: Si me tu hodie
invitaveris, n[um]quam quicquam | Titinius in Iurisperita:
Numquamne mihi licebit hodie dicere. Cato in contione Api-
rensium: Bellum fecimus | tris missi ad (versus quos 10
censorem habuistis neque -— upli pectore adsecutus). |
673. [ecce avtem conp]lexa pedes в%цца diuvoíus. Haec
enim omnia non tarn narrationem, quam (aliquod) spectaculum |
[continent, nee ut] ante nuntiantur.
674. pabvvmqve PATRi TENDEBAT IVLVM plus est, quam si 15
dixisset 'mihi', ut ad retinendum | [filium satis for]tis vis affectionis
esset hoc nomine. |
(1 665. ERIPI.S pro 'eripiebas' aut 'ereptura eras'. |
245 a 678. ET CONIVNX QVONDAM TVA RELINQVOR feminei doloris
obiectio, qua neglecta a marito uxor relinquenda proponat[ur, ut] j 20
prius personas ad suffragium retentionis obiciat; tamen, ubi ad
suum pervenit nomen, oblivionem [sui] | accusât. |
682. I sed ex Servii Tullii historia describtio loci
istius coloratur, cui tradunt in regia Tarcini dormienti de [capite
exiisse flammam]. | levis hie pro 'leviter' . n . . ndo carenum ant 25
h ... n est levis apicis, sed leviter fundere: intellegit pil(leum) |

gata: о nu (chien) . . | [descjriptio agitata | nitela |

s nduni | cionem mun | usi tres.
1 [Hoc erat alma p]arens К Hoc erat, alma parens M || 3 [hic longam
fac]iet II [ hic longam facijet К . . . et M || [geminatio quae] К aut (g)em . . .
legere sibi tnsus est Mains || 4 s. [statuenda erit] H [videri potest] A' nullum
lacunam habet M || 6 [Numquam omnes] M || 7 s. Si me hodie invitaverit -V
8 n[um]quam H [num]quam К numquam 31 || Titinius] Com. Lat. rell. coll.
Bibbeck. ed. II v. O'ii ip. 143 > || 9 s. Apirensium] Epirensium coni. et ad sequentin
traxit M I] 10 s. ad (versus quos censorem habuistis neque) upli
pectore adsecutus M К \\ 12 [Ecce autem compl]exa К [Conpl]exa M \\ 13 omnia
con: M omine V 'I (aliquod) // [aliquod \ К ... M || 14 [continent nee ut] К
16 [filium satis forjtis // [filium magis for]tis К \\ 17 hoc nomine] (hoc omine) 31 1
19 femínea coni. Oeorgius || 20 neglecta a H nee decus ea M legit, qui nee
decore a coniecit; nee deus ea legit K, ne Creusa coniciens; ne neglecta a cotii.
Georgius [| proponatfur ut] II proponat[ur] К Georgias || 22 [sui] II s[ui] M
23 sed ex Servii Tullii historia describitio in regia I levis hic sola vidit К
(от. M), cetera usque ad pil(leum) II primus extricavit || 24 s. [capite exiisse
flammam] suppl. Buech. || 25 levis hic pro 'leviter'] Cf. Sen: atict.: levis pro
leviter || 26 h . . . nj An subest h . [no]n? || pilleumj Cf. Sen: ad v. (183: apex pro
prie dicitur in summo flaminis pilleo virga lanata etc. et Sero, auct.: Suetonius tria
genera pilleorum dixit, quibus sacerdotes utuntur, apicem, tutulum, galerum €/c.
 IN VERG. AEN. II, 664—714. 427

b 687. Peritum multaruni disciplinarum Anchisen fuisse [et divini

quiddam habuisse, probare po]ssunt Naevius |, qui ita de eo
ait: Doctus Anchisa Venus quem pulcherrima div[um] Fata
docet ..., divinum ut pectus haberet. Plu | post nox
serena est. | 5
245* a 693. [intonvit laevvm] sinistrum idest (bonum), ab eo, quod
stici ideo dictum in terrain — — | ■ od in posticis
idest ratum. Sed fulmen, unde exoritur, id observan oportet et
tonitru, ubi desinit. | a tonat, optimum fit auspicium, si modo
non posticis, sed anticis evenit. | lo
695. [stella fac]em dvcens qui ait, Troianos stel-
lam ducem discessionis habuisse | dum exactius, quid si facem
ducens? Omnes enim, qui de prodigiis aliqua scribserunt, aiunt,
quod, si | o exciderit rtendas. Atqui Anchises velut bonum
auspicium esse laetatus est | a peritis magis acceptum est, quod 15
in re (dolosis adversa signis prodigia casibus) expe |
223 a 703. | discessionis et (veta) . .
vestroqve ю nvmine TEOIA est pulchre reparandae gentis
interpra[etatur signa,] | ut non périsse Troiam signorum praesentium
maiestate doceatur, cui numinum favor a (ch) | nitate reseretur. | 20
223* a 714. [templvm cekeris] desertae quasi a filia derelictae,
perpetuumque epitheton faciunt propter raptum Proserpinae vel |
[propter sacerdote]m, quem postea aput inferos vidit Aeneas.

1 PeritumJ [At pater Anchises.] Peritum M \\ 1 s. [et divini quiddam

habuisse probare po]ssunt К || 2 !Naev[ius] MK, praeterea К coniecit:
Naev[ius et Ennius in An.] [| de eo corr. M deo V | 3 quem Venus M
div[um] К Div(um) M || 4 docetj Lacunam post docet statui fata docet fari
com. Btrnays. || 4 s. Plu . . . po(eta nox) serenum erat M ¡| 5 serena estj Frag-
mentum usque hac pertinere statuit H || 6 [Intonuit laevum] M || (bonum) II
integrum viderunt MK || 7 stici primus vid. H || dictum in terram I
od H dictum sit | od К dictum sit ... quod M || odj suppl.
[qu]od || 8 observan H servari MK || 9 a tonatj leg. [si sinistrla
tonat, cf. Serv. ad A. II, 54 et Serv. auct. ad A. II, 603 . . . sinist(r)a tonat M
11 [Stella fac]em H [Stella face]m К Stella facem M || secundum Varronem
qui ait suppl. Klotz, quaest. Serv. p. 40 secundum ¿>'o A. 11,801 || 12 dum H
um MK || 14 -— rtendas К [polrtendas M || 15 magisj magnis //
16 (dolosis adversa signis prodigia casibus) H, integra viderunt MK. In
p. 215* marg. (c> hace primus invenit H ad v. 405 —700 referens: im . . agitur
iae caelestia | le agit . . aut | g supern . . . . | fit . . .
p .... | ü 17 disceasionisj [Vestrum hoc augurium.] Discessionis M || (veta) ._.|
vaticinii M К II 18 Vestroque — pulchre desunt apud M К \\ 19 mterpra[etathr
signa] H interpre MK |] 20 cui H qui MK || a | nitate К a [serejni-
tate M fort, leg.: a caeli serenitate || 21 [Templum Cereris] К [Cerería] M
22 epithetum M || 23 [propter sacerdote]m К, cf. Veig. A. VI, 484: Cererique
sacrum Polyboten.

1 s. Cf. Prob, ad E. VI, 31 p. 334, 5 éd. nostrae.

 428 SCHOLIA VERONEXSIA

Imitatio saue huius epitheti et inde tracta existimatur, | [quod in

Capitoli]o po(st) aedem Opis ara est Isidis desertae, sic appellatae
propter huius modi causam, quia quondam ex libris | [Sibyllinis
victima statjuta es[t] et per inpradentiam agnae hostia consecrate,
quod victimae genus adeo a cultu Deae eius alienum est, | [ut 5
sacerdotes, qu]i sacra eius celebrant, agnina carne penitus semet
abstineant. |
719. [flvmine vivo volu]nt quidam calumnian, quid dixerit
'vivo', sed est consuetudo, ut dicatur aqua viva, quae suo tantum
rivo meat | [nee augetur, quasi] (esset) semper means in eo paludis Ю
portu, nee more torpescens. |
721. [latos vmeros iure] dictum est 'latos', nee notanda
iactantia est in veritate, sicut illud in primo <A. I, 378)>: Sum
pius Aeneas.
723. SVCCEDOQVE ONERi | [idest haec omnia] sustollo validis is
umeris (genitorem Elisio na) —— (sacra contactu vetat.)
DEXTRA se parvvs IVLVS iNPLicviT | [dextram tenuit] et dictum
'inplicuit' propter pueri trepidationem. |
b 717. [cape sacra] manv Varro secundo Historiarum refert,
Aenean capta Troia arcem cum plurimis occupasse magnaque 20
hostium | [gratia obtinuisse a]beundi potestatem. Itaque
vellet auferre cumque circa [aur]um opesque alias ceteri mora-
rentur, Aeneau patrem suum eolio | [tulisse mirantibus]que Achivis

1 Imitatione sane JSl || 1 s. existimatur . . . Ara M |[ [quod in Capitolijo

suppl. Buech. || 2 po(st) aedem Opis H pe . ndumons. vel re . ndumuns A"
3 s. ex libris [Sibyllinis victima statjuta es[t] suppl. Buech., quod spatium
exced.it; itaque malim: ex libris [ei victima stat|uta es[t] || ex libris | ut
acr . . К || 5 s. [ut sacerdotes qu ]i H [ut sacerdotes qui] К [ut qui] Л1
6 sacra H [s]acra К [sac]ra 31 || 8 |Flumine vivo solejnt quidam К [Flumine
vivo. Solent quid]am M [volu]nt suppl. Georgius || 9 sed supra lin. teste К
est et consuetudo M || 10 [nee augetur quasi] suppl. II [nee augetur alio]
suppl. К Pro augetur malim augescens, ut Uli torpescens respondeat \\ (esset) H
velut, sed uncis adiectis improbans К, от. M || 11 more uncis inclusif К mori
coni. M morte cowt. К means nee paludis portu nee mora torpescens coni.
Klotz, quaest. Sen. p. 49 || 12 [Latos umeros: iure] M || 15 honeri M || [idest
baec omnia] II [hoc est haec omni]a A' || 16 [u]mer¡s M \\ (genitorem Elisio
na) —— К genitorem Elisio na ... M 0 genitorem Elisio efe] Cf. Vtrg. A.
VI, 700 s. J (sacra contactu vetat) A" sacra contactu (vetat) M || 17 dbxteaJ
dextrae Vtrg. coild. || [dextram tenuitj К nullum lucunam habet M || 19 [Cape
sacra] M || 21 [gratia obtinuisse a]beundi К . . . [obtinuisse] abeundi M
21 s. Itaque [cum eumj vellet // Itaque vellet К Ita ... ili Itaque
concessum quidquid vellet auferre coni. Both. Itaque concessum ei quod vellet
auferre ami. Peter. || 22 velletj Utrum vellet an velle legendum sit, duhitat К
|aur]um H [aurum] К (arma) M \\ opesque alias supra Un. V teste К
23 [tulisse mirantibus]que К [extulisse mirantibus]que M.

19 Varro] Cf. Hist. Bom. fragm. coll. Both. p. 404, coll. Peter, p. 96.
 IN VERG. AEN. II, 719-724. Ill, 691. 693. 429

haue pietatem redeundi Ilium copiam datam ac Deos Penates liguéis

sigillis vel lapidéis, terrenis quoque Aenean | [umeris extulisse,]
quam rem Graecos stupentes omnia sua auferendi potestatem dé
disse eaque [ratione saepius redeuntem omnia e Troia abstulisse
et in | navibus posuisse. AJtticus de pâtre consentit, de Dis Pena- б
tibus negat, sed ex Samothracia in Italiam devectos, contra quam
opinionem refertur | [fuisse simulacrja Vestae incensis Deae eius
aris ex ruinis Troicis liberata. Additur etiam ab L. Cassio Censorio,
miraculo magis Aenean patris | [dignitate sanctio]rem inter hostes
intactum properavisse concessisque ei navibus in Italiam navigasse. ю
ídem Historiarum libro I ait, Ilio capto | [Aenean cum Dis Pena]-
tibus umeris inpositis erupisse duosque filios, Ascanium et Eury-
baten, bracchio eius innixos ante ora hostium praej[tergressos,
dat]as etiam ei naves concessumque, ut quas vellet de navibus
securus veheret. | 15
с 714. r .... vel qui primi | [Cererem te]mplo col en J-
[dam] curaverint. |
722. (vk)ste insternoe | e accipien | —-. |
724. pueris . sed | in curr | uc (ust) | se-
quitur. | 20
LIB. Ш.
■247 a 691. COMES iNFELicis VLixi Cornutus: num indecore hoc
dicitur, qum sit Ulixes hostis Aeneae? Asp.: non indecore, sed
poetic(e et) | magnifiée, quoniam eadem erroribus et periculis patie-
batur Aeneas. | 25
693. PLEMYEIVM VNDOSVM Long.: 'plemurium' fuit emendatum
cPlemyrium', promunturium Siciliae; dictum autem ano 3t2.r¡(ivciag
ideo est, quod undique fluctibus undisque adluatur. Nasos prius
2 [umeris extulisse J К | 4 a. f ratione — posuisse. Atjtieus (AJtticus H) К
5 ... [Atjtieus Ж [| Dis от. Ж Ц 7 [fuisse simulacrja К \\ 8 Troicis supra lin.
teste AT I 9 [dignitate sanctiojrem suppl. K, haud satis certo, quia et maiestate
conici potest || 10 concessisque — navigasse от. Ж || 11 IdemJ Item M, de
Varrone cogitons || 11 s. [Aenean cum Dis Penajtibus К ... [Penjatibus Ж
13 eius от. M || 13s. prae[tergressos , datajs (datjas П) К prae ... s Ж ||
16 s. r . . . . vel — curaverint in p. 223* marg. (c) primus invenit Ы
[Cererem tejmplo colen[dam] suppl. Buech. | 18 Veste — accipien J Cf. Sen.
auct. iNSTKBNOB eleganter tamquam onus laturus ut de animalibus. Haec in
p. 223* marg. (c) primus repperit H || 19 s. pueris — sequitur in p. 223*
marg. (c) primus repperit H || 24 poetiefe et) II patiefe ot] K, poetice coniciens;
patic ... Ж, pathetice coniciens, cf. Serv. auct.: nam Aeneas incongrue infelicem
Ulixen dicit, nisi forte quasi pius etiam hostis miseretur, cum similes errores
et ipse patiatur || 27 promunturium H Promontorium К promuutorium Ж
7tXr]fivQCae coni. К Tilrifivotiv coni. M riAHMYPKAN V nAMYPEÁN К || 28 (ideo) К .
Nasos coni. Thilo nassos V Naxos coni. K, cf. Serv. auct.: sinus Syracusanus,
in quo Ortygia, cuius hic necessarie meminit; nondum emm erant conditae
Syracusao.
 430 SCHOLIA VERONENSIA

appellata | Ortygia apposita esse dicta ab eo, quod | Latona

fugiens draconem Pythonern in coturnicem mutata, quae Graece
'óqtv% dicitur, in earn evolaverit. |
b C96. Duo ora habere hie fluvius dicitur, quorum alterum
бтбца 'AkfpEiov, alterum бхора 'j4QsQ-ov6r¡c. | 5
699. SAXA PACHTNI Pachynum promunturium dictum, quod
ibi propter .... litus [multo] densior sit aer. |
701. APPARET CAMERINA PROCVL Asp.: Camerina Siciliae oppi
dum teret pestem | ensibus (in ca e)
exhaurire earn instituerunt, quae cum attingerentur, satis tetrum Ю
odorem red[didit]. | Turn consilio capto ad oraculum Apollinis
abierunt. [1Ы responsum a Deo est ita: Mr¡ xívst Ka(isçiv]av
axívrjtog yàç èfieivoav. \
247* a 705. SELiNVS Longue: quasi Opuns, Amathus, unde Selinuntii,
quasi Opuntii et Amathuntii dicuntur. | Selynas 15
Olympionicas inultos fuisse adfirmat Milestos. |
b 707. нше DREPANi me PORTVS cum castraret | patrem
suum Caelum (aliis) tudine, quod ad bracchia X | falcis imagine;
C. Fannius in VIII aDnali Drepanum modo, modo Drepana appellat.

LIB. IV. 20
211 a 146. PICTIQVE AGATHTRSi Asper:cpictos' stigmosos ut <G. 11,11 5>:
Pictosque Gelonos. In Protesilaodamia: Fac papyrin haec

1 Post Ortygia et apposita (quod К legere non potuit) vicenae fere litterae
evanuerunt. Ortygia [SyracusisJ apposita [traditur] esse dicta suppl. Georgius
Ortygia [quod Diana ibi nata est.] Apollinis [Delos fertur Ortygia] esse dicta
suppl. Thilo, cf. lioscher. Lexic. mythol. p. 578. Praeterea in p. ÍH7 marg. (ei
haec primus H invenit et ad v. 608 dubitanter rettulit: - | appellata
| quod in mol | diffunditur | ea . . appell 1 • }t . urae !
6 'Afoptiov К 'Alyaíov M длфЕОТ V || apegoycec V apeoycec ¿f || 6 promun-
torium M К II 7 (ibi) M || propter .... litus [multoj densior H propter luus
densior MK || 9 . . . r . . . teret M An [emit] teret? || ensibus (in ca e) H
(eusibus in ca . . . . e) К ensibus (in ca) . . . e M An penitus incolae? cf. Serv.:
consultus Apollo an earn penitus exhaurire deberent etc. | 10 satis om. M
11 red[diditj К redd[ebat] M || 12 [Ibi responsum — Ka¡iecív]av К Ibi
| responsum est : | Mr¡ kÍvil Ka¡iscívav 31 || Mr¡ xívíi, cf. Serv. et Zenob. pror.
cent. V, IS || H [Palmosa] Selinus К Palmosa Selinus M || (s.)unde et Seli-
nuutii M || 15 Selinus [palmosa dicitur quod inde] suppl. Thilo, cf. Serv. auet.:
an palmosa. ab equis nobilibus? || 1С multosj multo V teste Maio || adtírmat|
adnotat M || MilestosJ Atit de Melisso aut de Milesio ne^cio quo cogitandum ait
Maius || 17 s. [Drepanum dictum quod SaturnusJ cum castrasset patrem suum
Caelum [falceni illuc proiecit] suppl. Thilo, cf. Serv.: vel propter curvaturaiu
litoris in quo sita est, те1 quod Saturnus post amputata virilia Caelo patri
illuc falcem proiecit, quae Graece Sçénavog dicitur] 17 cum X castraret 3ÍK-.
X nota Chronon vel Oronon significan putat Mriius || 18 brachia H || X ...
falcis M || 19 Dre[punuin| 31 || 22 in Protesilaodamia: Fac papyrin H in
Protesibiodamiae ac papyrin К in prothesi Laodamiae ac Papyrin 31.
 IN VERG. AEN. Ill, G96— 707. IV, 146—178. 431

terga habeant stigmata. Scaurus: 'Crêtes', quia responso accepto

ex insula Creta profec[ti esse] | et ducem secuti Delphuni Phocidam
tenuisse dicuntur adque ab eo se Delphos nominasse, ut Philar-
c[hus ait]. |
b 149. HAVD ILLO SEGNiOR Long.: 'segnior' deformior accipien- б
dum, si quidem 'segnis' est sine igni, idest frig[idus]; | nam et
'formonsum' non aliunde dicimus, quam a calido; 'formum' enim
dicebant antiqui calidum, und[e et] h[oc loco] segneni pro
deformi [bene] | dicit Vergilius. |
211* a 158. VOTIS optât APRVM Long.: indolem pueri vult ostendere, ю
ut mérito in Villi <v. 633> Numanu[m] | occidisse videatur. |
¿1С a 176. Primo propter metum parva, mox, ubi valere iam coepit,
laeta sublimitate procera famosum (voce) c[aput] [ sideribus audet
inserere.
178. ILLAM TERRA PARENS IRA INRITATA Coruiltus: 15
(quid) e posset. Asp.: an[imo] inritato | in Deos
saevire Famam creavit, per quam quia introducuntur invicem cer-
tantes et adulter[asse] Deos [inter se] | et belligerasse, haec nobis
iunotescerent. Famam Vergilius singulariter atque Sa[ll. dixit
plu] rali numero, ut in primo Historiarum: Ac per omnem pro- 20
vinciam magnae atque atro[ces famae ibant,] qum ex suo
quisque terrore quinquaginta aut amplius hostium milia,
novas immanes f[ormas, fluctibus] | Oceani [ad]puls[as]
corporibus hominum vesci contenderent.

2 profecfti esse] К || 3 adque V || atque — nominasse от. M || 3 в. Philarc[hus

ait] Il Phalarch[us ait] К, Philarchus coniciens; Phalare .... il/, Alexarchus
legendum suspicans, coll. Sav. auct. ad A. III, 334. In p. 211 marg. (c) haec
invertit II minutissimis litteris scripta ad v. 147 vel 14H referens: u xim . . |
n . ful(i et) | edentem opes etsi ! prae . n sunt ..m
quie | uincia mu | nibus eu | fit (bos) | ocrum et | . |
О igné M К |] frig[idus] К frig[idus] ... M g 8 undfe et] | h[oc loco ]
suppl В un [ h— К Un[de] ... M Ц У [bene] suppl. H Ц 10 optât
aprum corr. M optata parum (rarum teste H) V || 11 Numanu[m] H, integrum
legerunt M К || 12 Primo] [Parva metu primo.] Primo M || 13 laeta от. M \
(voce) H v(oce) il/A" || c[aput] H [caput] M | 16 (quid) от. К || e от. К [¡
Cornutus . . . (quid) . . . e M || an[imo] inritato H an[imo inritato] A
A[it| ... il/ || 18 adulterfasse] deos [inter se] H adulter[asse deos inter se] A"
adulter ... M j 19 atquej aut К , ait vel at coniciens; aut M, at coniciens;
iitqui coni. H || 19 a. Sa[ll. dixit plujrali A' Sal[lustiusJ . . . plurali M
20 AcJ at MK || 21 atque atrfoces (atro[ces H) famae ibant] К atr[ocesque
f'iitiiae I M Kritzius || 23 immanis Kritzius || f formas fluctibus | A" feras suppl.
Orellius || ocean(i) M fl [ad]puls[as] H [adpulsosj К acc(it)os M accolas
suppl. Kritzius.

19 Ballustius] llist. fragm. ed. Kritz. p. 06 (I, 66).

 432 SCHOLIA VERONENSIA

179. [extremam] utrum pessimam, an eruditius sensit, ut

lcgimus apud medicos degenerate soleré ulti]jmos partus? |
■-'10* a 184. [nocte volat] hac mora distinguenduin, ut sit eius sen-
tentia et ordo talis: nocte quidem volat, ad lucem | [autem quasi J
custos omnis eventus tecti summo sedet culmine. | з

LIB. V.
■i-il a 78. Ut <A. VII, 554>: Quae sors prima dedit, sanguis
novus imbuit arma,
b 80. SALVE SANCTE parens Catullus: Sálvete, Deum gens,
о bona rnatrum Progenies, sálvete iter[um] | ю
[salve] sancte parens ITERVM quia [eum iam] salutaverat, qum
ad sepulturam mitteret, ut facit in XI Pallanti <A. XI, 97 s.): Salve
iieteriium m(ihi m)[axime Palla] | Aeternumque vale
(ssu dic)itur. Sail, in | eo
redeunte domum salutaret apud aedem Bellonae. Homerus 15
| 81 NEQViCQVAM inquiunt, quod haec [quamquam] ¡ habent
solacium aliquod ad dolorem, non adfertur tarnen remediuin aliquod
poste[a. <(v. 82s.>: Non licu]|it fines Italos fataliaque arva
Nee tecum Ausonium q. e. q. T. |
81. In tria bominem dividit: animam, quae in caelum abit, 20
umbram, quae ad inferos, corpus, quo[d traditur] | sepulturae. |
1 [Extremara] К Extremam M \\ 2 degenerar[e soleré ultijmos К degene
rar-fe extre]mos M || In p. 216 marg. (c) haec primus invenit H ad v. 175 (vigetl
et v. 177 (ingreditur) pertinentia: | omnia | cresc(it) | vixat
quod in[gre]jditur e | f[amae] | qui[a] | in [certus] au[ctor] | ign |
cf. Sero, ad A. IV, 175: mohilitatk viqet .... et laudat a contrario; cum enim
omnia labore minuantur, haec crescit, et Serv. auct. ad A. IV, 177: vel quia
famae incertus auctor || 3 [Nocte volat] MK || 4 ad lucem] at luce coni. M
[autem quasi] К nullam lacunam habet M || ö summi К sedet summo tecti M (
7 Ut] [Duo lacte novo] Ut M \\ dédit] tulit M || 9 gens] genus Catullus;
nominantur heroes j| 10 iter[um] H iterum M | 11 [salvk] mpplevi; qtimlra-
ginta octo fere lateras déesse teslatur К fl [eum iam] H || 13 m(ihi m)[axime
Palla] II mihi m|axime Palla] К m[ihi maxume Palla] M || 14 .... (ssu dic)i-
tur If ssu dicitur integrum legerunt MK j| Sallustius M Q in
in (di) . . . M, utrum in declauiatione an in XI legendum sit, dubitans
15 salutaretur M Kritzius | aput M || Horneras] Huius versus finis atque se-
quentis pars maior vacua relicta in códice, ut Homer ¡ locum a Horario omissum
es.se paUat, quem II. XXIII, 179 (Xatçi uoi, ы /larçox/U , xccl slv AiSao
SùyLoiai) fuisse recle statuit Maius || 16 neqvicqvamJ Hoc prions ipsius scholii
partem esse falso crediderunt \\ haec [quamquam] H ha[ec quamquam] К
ha . . . M || 17 adf'erunt M || 18 poste[a Xon licu]it К poste . . . Non licuit M
19 q. e. q. T.] Hoc est: quicumque est quaerere Thybrim. |] 20 In tria] [Nequic-
quam cinere.s animaeque umbraeque paternae.J In tria M || 21 quo[d traditurj К
quod I traditur] M || In p. U27 marg. (c) luiec primus invenit H ad v. 80—84
referens: . . cum (di) citur qu(ia) | uolumi . . . | dicit. r . . | rquam fu. | |

9 CatullusJ 64, 23 s. | 14 Sallustius] Hist, fragm. coll. Ante. p. Злб

(fragm. inc. 6t>).
 IN VERG. AEN. IV, 179. 184. V, 78-251. 433

с 84. cAdyta' dicuutur | proprie | Deorum in temjplis, sed de

Anchi sae túmulo dixit, qui fuit sa(nctus.) |
■227*a 93. altaría limina, ut <A. XII, 174): paterisque altaría
libant, et <E. VIII, 105>: Aspice, corripuit tremulis altaría
[flam]mis. Pacuvius in Medo: Vitam propagans exa[nimis] 6
altaribus.
с 91. [serpens] participi[um magis qu]am no [men.] |
b 95. [incertvs] GENIVMNE loci Scaurus: erudite; nam ait ex
medullis corporum anguis nasci, ut equorum | [et boum] et vitu-
lorum apes | [quo]d antiqui eos in monumentis defodibant. 10
Santra de antiquitate verborum libro III ait | dracones genus
| accipi pro locorum geniis ideoque loc[o] go
bene accipere pio unde etiam Persius: Veto qui s quam fax it
oletum; Pinge duos angues, pueri, sacer est locus. |
apud Ciceronem de natura Deorum . it . ubi de Cleomene Lace- 15
daemonio. |
243 a 241. Ennius: Atque manu magna Romanos inpulit amnis.
Portunus, ut Varro ait, Deus por[tuum porta]rumque praeses, quare
huius dies festus Portunalia, quo aput veteres claves in focum
ad[dere prope] | mare institutum. Hunc Graeci Palaemona vocant. 20
Ъ 251. Lucret. in II <(v. 499 s.): lam tibi barbaricae vestes
Meliboeaque fulgens Purpura. Coelius: "Mean | factum.
meandro DVPLici — - lana est, qualis a Meliboea
2 sa(nctua) H integrum videront MK J 3 liminaj libaniiua coni. Klotz,
quaest. Serv. p. 51 || б [flamjmis M || in Medo H in [m]edio К in (Medo) M \\
5 s. ex ar[is et] altanbus К ex ar(is et) altaribus M exa[nimis] altaribus
suppl. Ribbeck. trag. Lat. rell. p. 88 v. 233 ex a[nimis] altaribus H || In p. 227 *
marg. (O hace invenit primus H: 1) ad v. SO (lapsusque): ■ (taenia) | sque.
2) ad v. 88 (incendebat): bat | dens obli | cipiunt | guntur. |
7 [serpens] — no[men] in p. 227* marg. (c) primus vidit et sup¡>levit H, cf. Serv.:
serpens participium est, non nomen, ac si diceret 'repens'. || 8 [Incertus] К
Incertus M || geniumue H \\ 9 medull[is] К medull(is) M || (ut) M || [et boum] К \\
10 Ante apes dist. II, sed conf. Serv. ad A. I, 435 (et G. IV, 286): proprie tarnen
apes vocantur ortae de bubus, fuci de equis, crabrones de mulis, vespae de
asinis. || apes J apes [e visceribus efferveseunt] MH || [quo]d
¡mtiqui supplevi et distinxi danti qui priores || 11 sandra V \\ genus 11
genu MK || 12 loo[o] suppl. H || 13 pio (pii M)\ Fort. leg. pro || 16 . it .] Hoc
pro It, idebt libro tertio, accepit Mains, sed et it., hoc est, item legi posse idem
contenait, cf. Cic. opp. ed. Halm, et Baiter. IV p. 479 (fragm. librorum de Deorum
natura ex libro III nr. 5), ubi post Lacedaemonio lacuna statuitur || 17 EnniusJ
[Et pater ipse manu magna Portunus euntem inpulit.] Ennius M || amnis]
omnis V ut Maio videbatur || 18 por[tuum porta]rumque H portfuum porta]rum-
que M |i 19 quo] qua V || 20 ad[dere prope] H add[ere prope] К add ... M
21 Lucret.J | Meliboea] Lucretius M Lucretius A' || 22 Meliboeaque corr. M
MELiBOE<iVE V Moeliboeque H || 23 meandro dvpi.iciJ Haec cum scholio ante
cedente coniunxerunt priores || Meliboea] mei.ibea V teste M Melibia H.

13 PersiusJ I, 112 s. || 17 Ennius | Cf. Enn. rell. coll. Vahlen. p. 81 nr.XCIV

v. 558.
Servii coram. Vol. III. Falo. II. 28
 434 SCHOLIA VERONENSIA

ufc velum | Sic alius eum errantem, alius ludentem dicit. An

potius duo opera Meandri in chlamy[de texta? Placet] | hoc magis.
с 252. Poetice, ut illud | in pictura. |
243*a 255. Cicero in Mario: Hic Iovis altisoni subito pinnata
satelles. | 5
269* a 463. [daketa fJessvm non modo lassum, verum etiam de-
ficientem accipi vult: id etiam sequentia indicant. |
467. [cede deo u]t <A. II, 632): Descendo ac ducente
Deo. An secundum illam consuetudinem athletarum, qua hodieque
victores ] [interdum h]oc honore nominant et forsitan sic supra m
<v. 391> Eryx Deus dictus? |
b 473. ШС VICTOR SVPEKANS (aNIMIS TAVROQVE SVPERBVS)
(sse cui superes -— animus) pugnandi vires. | <4j. I, 189>:
Si superant fetus, pariter frumenta sequentur. Ennius in VI:
Aut ánimos superant atque asp[era p]rima ¡ [sequntur, Nee] 15
fera belli spernunt. Quod tamen Democritus cuius ex
gloria est | eficiat, probat, ánimos sibi post pugnam superesse.
Et ferunt Pollucem victo Amyco Bacchia | | dominus
appareret long | esse victoria. |
260 с 472. Ent. dixit bi | taurumque . sospes | 20
477. dixit [et ad]versi c[ontra] | ham delet —
hum | Tn antiq. di |
■250*d 487. 'Malus' quando arbolrem navis significat, | generis mascu-
lini est, | (quando arborem pomorum,) | feminini. |

1 ut velum] Usque hue H cum M Coelii locum porrigi censet || e(u)m M

•2 chlamyfde texta? placet] К chlamy[de?| M || 3 Poetice] [Intextusque puer.]
Poetice M I 4 Cicero] | Iovis armiger. J Cicero M j¡ De p. 359 haec K: t'num
scholium dudbus versibus dimidiis comprehetuium haec pagina continet, quod,
quamquam nihil ab altera scriptum jmssum est, tarnen praeter paucas litteras
legi nequit |] 6 [Dareta fJessum К [Fessumque Dareta.] Feseum M || non] nunc V
test. M К И 8 [Cede deo u]t A' [Cede Deo. Scilicet fato, ujt M || 9 illum F
test. MK illam test. H || 10 [interdum hjoc К hoc M || 12 [Hic vijetor A"
Hic victor M || (animis tauroque superbus) H, integra viderunt MK || 13 D . . . sse
cui superes . . . M (ase cui superes ) К || superes] Fort. leg. superet
tanimus) II, integrum viderunt M К || 14 [Si sujperant К Si superant M
15 ánimos] Utrum in V ánimos an animas sit, duhitat K, sed animo leg.
conicit animis coni. M \\ asp . . . rima К asp[cra p]rima conicie»s asperrima M
15 s. [sequuntur nec] fera A' |moen]era M || 1С Dem(ocritus) M || 17 eficiat]
Fort, [ne unquam djeficiat leg. . . . [rjeficiat M || anim(o)s M || (si)bi Л1
20 Ent. — sospes prunus in p. ¿50 marg. (c) invenit H || 21s. Dixit — antiq. di
primus in p. 2.')0 marg. (c) invenit et supplevit II || Dixit [ad]versi svppl. H
23 Malus] [Malum.] Malus M || 'Malus' J Haec in p. 259* fine enumerat К J
24 (quando arborem pomorum) H integra legerunt MK, cf. Serv.: malvm malus
arbor navis generis est masculini.

14 EnniusJ Cf. Enn. rell. coll. Yahlen. p. 33 nr. XVII ». 212 s.

 IN VERG-. AEX. V, 252. 255. 463-496. VII, 2G0. 266. 269. 435

с 492. (so) sic fuit in | i validas | emtam | ae. ¡

clamore . . | nomen Hippocoontis. |
a 488. Long.: adnotat Comutus, quod indecenter sacram matri
suae avem sagittis figendam constituent. Sed videlicet Homerum
secutus est; sed et eodem modo quamcunque aliam avem expositam 6
queri potuit, quia singula genera alitum Dus quibuscunque sacrata
sunt. Praeterea colum bae in tutela sunt ati | magna quae
ratae | quod leones Matris Magnae, contra Deam faciet,
qui leonem occident, nisi qui forte fuerit sacratus. |
b 495. [cCl]arissimum' dixit facto insignem. | ю
490. [Pan]darus Minerva auctore foedus, quod inter Graecos
et Troianos factum erat, confudit icto | [sa]gitta Menelao in femore.

LIB. VII.
252 Ъ 260. Et hic 'augurium' pro responso posuit, ut in 111 <A. Ill, 89>:
Da, pater, augurium adque animis inlabere no[stris.] | 15
262* a 266. [Dextram dejstinat ad implendam fidem responsi et
[firman]dum, quod vates praedixit. Sed populo magnum porten ;[di
crediderat bel]lum et sperat non superfuturas causas belli, (si m)atu-
rato filiam conlocaverit et quia eum Ilioneus sic | [antea adlocutus ]
erat <A. VII, 235): Sive fide seu quis bello est expertus et 20
armis. Quae quidem res redolet antiqnitatem. Uli enim iun[gere
solebant] dextram et pro tabulis signatis cedebat et haec fides
aput gentem Saturni maxima fuisse debet ex | [tempore Satur]ni.
b 269. non рлтню ex ADTTO hoc ad illud <A. VI 1, 82s.>:
Lucosque sub alta Consulit Albunea. 25

1 8. (so)sic — Hippocoontis in p. 250* marg. (c) primus invenit Л jj

3 Lcrag.J [ Volucrem traiecto in fune columbatn.] Longus M \\ 5 quamcumque M К \
G queri recte coni. M quaeri V || quibuscumque MK || 7 in tutela sunt
(a) (er) ati К in tutela Bunt ... a ... er ... ati M
7 s. quae (quia) — ratae К quae . . . (quia) ... M\\ 10 [Cl]a-
rissimum К [О olarissime.] Clarissimum M ¡| 11 [Panjdarus К [Pandare] Pan-
darus M || 12 [sa|gitta К sagitta M, cf. II. IV, SO s. О 14 EtJ [Auguriumque
auum.] Et M || 15 in animis V ut videtur \\ no[stris] // n[ostris] К nostris M
16 | Dextram de]stinat K, sed spatium voculae (ati solam?) superesse videtur
[Dextram tetigisse.] . . . tinat M || (et) M || 17 [firnianjdum К || 17 s. porten[di
crediderat bejllum (beljlum H) К || 18 s. (si m)aturato К (si) maturato M ,,
19 eumj cum coni. M || Ilioneus coni. К Ilio natus V test. Mil Ilio naeus
teste К ¡| sic Ы sit K, sic vel ita coniciens sit M || [antea adlocutus] К ,
21 quidem] equidem il/||21s. iun[gere solebant] K, mal im iungere consuerant
sjtatii explendi causa || 22 dextram] Pro hoc et tixtra legi posse nota vit К ti
[ d [extra M ¡i 23 [tempore Satur]ni K, sed malim Latini, ut molesta verbi rcpe-
titio vitetur Ц 24 |N]on К Non M.

4 Homerum] 17. XXIII, 853.

28*
 4*3(1 SCHOLIA VERONENSIA

sortes <A. VII, 96): Ne pete conubiis | natam sociare

Latiuis.
non PLVEiMA cáelo hoc ad illud <A. VII, 74): Atque ошпеш
ornatum flamma crepi [ta]nte cremari.
271. нос CANVNT latió vaticinantur, <A. VII, 68 s.>: exter- 6
num cernimus, inquit, Adventare virum. |
212 a 327. Non quia pater eius sit; Eumenidum enim mater est
Nox, sed quia Ditem patrem dicimus. |
331. 'Virgines' Furias ideo putant physici videri, quia nullam
voluptatem capiant. 10
HVNC mihi da PKOPKiVM [bene] locutus; 'propria' dicebantur,
quae non ix itucecyov, sed quae necessaria et sine intervallo age-
ban[tur]. | Contraria sunt 'subsiciva': qui studendi propositum habet
et hui с rei attendit, 'proprium' studium, ex [con] trario, qui [ludit,
ca]utat aut aliquid tale, 'subsiciva' opera dicitur. Nunc hoc dicit: 15
hoc tantum agas ex ani[mo]. |
b 337. Hater.: 'nomen' hic pro 'facie' positum, ut in II
<A. II, 557 s.): iacet ingens litore truncus A. u. с et s. п. с
pro s[ine facie. Sensus] | est talis: tibi mille faciès, mille ad no-
cendum artes, idest in nullam non faciem nocendi cau[sa trans- 20
formaris]. | Hue illud quoque suffragatur <A. XII, 891): Verte
omnes tete in faciès. |
2i2*a 341. [As]p.: statim. Haec sine ulla lectionis intercapedine
pronuntianda sunt, quia loyoçov ясббалор | [in]duxit hoc ex no
cendi festinatione ideoque illam perfecto officio induxit loquentem. 20
Sic et | [in] primo <A. I, 689) Cupido matri non respondit. Et
'Gorgoneis venenis infectam' abusive, non quo¡[ni]am Gorgonis
angues habeat, sed quoniam ut Gorgo serpentibus armata fue(rit).

1 fnjatani MK || 4 crepi[ta]nte H crepi [t]ante К crepitante M \ In

p. 252* marg. (c) tria hace scholia П primus repperit: 1) ad v. 262 (opxilentia) :
(c) l(e"ms et | ferta fe | oblitura. | 2) ad v. 242: agri ma. |
3) ad v. 273 (augurât): —— aug | r(a)t | masum. | 7 NonJ Pater
Pluton. Non M ¡I 8 NoxJ Post hoc verba pater Acheron inserenda esse ait Maius,
quamquam nulla in códice lacuna est || 9 VirginesJ [Virgo.] Virgines M
11 [bene] К || propria scripsi cum Georgia proprie V || 12 s. ageban[tur] К |
14s. [conjtrario qui [ludit ca]ntat II [con]trario [qui ludit cant]at К c[ont]ra[rio]
... r ... at M || 16 ani[mo] M || 17 Hater.] Tibí nomina mille. Haterianus M
18 A. etc.\ Hoc est: Âvolsumque umeris caput et sine nomine corpus | etj
et. V || 19 pro s[ine facie. Sensusj II pro [sine facie. Sensus] К pro . . .
| Seneus] M || 20 s. cau[sa transformarle] A" causa [te vertis] M || 23 [As]p. К
| Exin gorgoneis Allecto infecta veneuis] Asper M J Statim vocabuli exim xnter-
jiretatio est || 24 locpÓQOv nqaaomov coni. К loq>onqóaa¡nov coni. M xiaipbv Ttçù-
aianov Hauptius opuse. Ill p. ö~>3 какрожсобатог Georgxus УОФОРРОС ОФОН V
teste Я У^ФОПРОСОПО^ teste К vanpungoaomov teste M | [in]duxit M
25 loquentem | Cf. A. VII, ~i45 || 20 [inj primo A" || 27 infectum К ¡ quo[ni]am A"
qu[oni]am M || 28 ut scripsi et V || Gorgos M || fue(rit) H fui(sset) К fuisset M.
 IN VERG. AEN. VII, 269—606. 437

215 a 406. Quae reginam primum accendit, deinde Turnum, шох

canes Iuli. |
412. Hoc dicit referens ad sua témpora: retinet quidem nomen
adhuc, sed fortunam priorem exti[nxit ae]|tas
2l5*a 419. [fit cha]lybe similis illi. Tale est illud <A. V, 620>: 5
Fit Beroe, Tmari coniunx longaeva Dorycli. |
¿57 a 485. Asp.: nomen Tyrrhi ab historiéis traxit. Tyrrhum enim
aiunt fuisse pastorem, aput quem L[avinia] | delituit tum, qum
Ascanium timens fugit in silvas. Hic Latini vilicus traditur fuisse. I
b 489. Long.: ['Ferus' quadrupes] admodum in consuetudine in- ю
tellegitur; aeque enim poterat esse ferus, de quo s[upra dixit] |
<v. 487>: Adsuetum imperiis. Et 'herum' communiter a e ç s
e . a . . . oportet figuratum (. . . .)anam iam n[on ad natu] ram refert
animalis, sed ad morum qualitatem, si tamen dicendi sunt in feris
mores et leo с | non est si fera с | feevm quo- 15
modo et de equo in II <^A. II, 51 s.): inque feri curvam com-
pagibus alvum Contorsit. |
•257* a 506. [Cur] ita armati veniunt, antequam sciant, quid propter
armentur? An quia auxilium Silvia vocat | [int]ellexerunt se armari
deberé? | 20
244 с 591. Temerarium, inprobnm. |
244* a 605. [Gens est Sc]ythiae. Artificio enumerat hostes, ut veniat
ad Parthos in honorem Augusti. Indos enim Aug¡[ustus super]avit.
606. PARTHOSQVE KEPOSCEEE SIGNA quae Licinio Crasso inter-

1 Quaej [Postquam visa satis primos acuisse furores. | Quae M || Quae

corr. M qua V || accendit| incendit M || S HocJ [Et nunc magnum manet
Ardea nomen.] Hoc M || 4 adhuc corr. M ad hoc V || priorem H primam 31 К
exti[nxit aejtas К extifnxit aetas] M \\ 5 [Fit Cha|lybe H [Fit Chalybe] К
[ Fit Chalybe] ... M || 7 Tyrrhusque pater. Asper 31 || 8 L[avinia] M i,
10 [Pectebatque ferum.] Longus M Ц [Ferus quadrupes] H, cf. Sert:: рестепат-
qve feevm qnadrupedem ut ^11, 51 y-, in latus inque feri curvam compagibus
alvum К ... n ... M \\ 11 s[upra dixit] M || 12 herum] Hoc
• <<l v. 490: mensaeque adsuetus erili pertinere videtur, cf. Serv. ad v. 490
12 s. communiter a e ç s e . a . . . oportet figuratum (. . . ,)anam iam H com
muniter a (oportet figuratum a)|tcipere] ranam iam К communiter
a . . . oportet figuratum afccipere] . . . ranam iam M || 13 (. . . .)anam H (accra)-
nam V teste II l| n[on ad natu]ram M || 15 et leo с | non est
si fera с II et leo с | non est — si fera с К et leo
с . . . non est . . . si fera ci[bum] ... M \\ 16 In p. 257 marg. (c) haec primus II
invenit ad v. 490 trahens: quia pu | (n)erum | eiega[nter] | ex-
plici | dicitur | suetu | In pe fortasse Tatet pectebat [
18 [Cur] A" [Hic torre arinatus. An] M [Quid] Georgius confcrens DS Aen.
VIII, 31 || lu [int]ellexerunt A' [idcirco int|ellexerunt M || 21 Temerarium
ab H falso pro hmmate habitum vocis caecum interpretatio est. [Caecum.]
Temerarium M || 22 Gens est Sclythiae K: ad Hyrcanisve trahendum |Hyr-
canisve. Gens est] Scythiae M || hostessut V teste К || 23 in honorem Augusti
от. M || Indos] [Ad Indos. | Indos M || Aug | ustus super]avit Я A(ug)|[ustus
super]avit К Àu[gustus] . . . avit M (superávit?) add. Lion.
 438 SCHOLIA VERONENSIA

fecto interceperant Pavthi: haec ¡ [reportavit] Augustus. Huius facti

Nicae repraesentantur in arcu, qui est iuxta aedem divi Tulii. |
607. [Numa Pompil]ius in imo Argileto sac[ram Iano II por-
tarum] aedem constituit Quirino, indicem pacis et belli. Hunc ;
[Deum Falisci]s captis transtulerunt Romani. Dicit ergo Y erg. et 5
Laurento fuisse hanc consuetudinem, | [quam instituit N]uma Pom-
pilius. Clusit hune et ante eum Romulus (per quem) fuit in pace,
secundus T. Manlius Torquatus | in mensibus octo in pace fuit,
tertius Augustus.
608. kelligione, non hostiis caesis, sed observ(a). | su- ю
(m)ur . i (divom). | ■ ena tutum est. |
•249 a 665. et TERETi PVGNANT MVCRONE dolonem significat. Dolo
dicitur gladius acutissimi et tenu[issimi ferri. Et] | per verum Sa-
bellum pila. Quid ita autem sic illos armavit, nisi si vult ilium
Samnitibus es | dolones nam ligneis capulis ■ | 15
249* a 681. [caecvlvs. Ca]to in Originibus ait Caeculum virgines
aquam petentes in foco invenisse ideoque Vulcaui | [filium eum
ex]istimasse et, quod oculos exiguos haberet, Caeculum appellatum.
Hie coIle(cticiis pastoribus) | [urbem Praene]ste fundavit. Hunc
Varro ab Depidiis pastoribus educatum ipsique Depidio nomen 20
fuisse I [et datum cognom]entum Caeculo (tradit) libro, qui in-
scr(ibitur Marius aut de fortuna). |
Ь 683. [gelidvm]qve anienem Asp. : Ani | ad
tertium miliarium.

1 [reportavit] A || 2 NicaeJ vinui G. Wolffius Mus. Bh. XIX p. 312 nitae

sibi legere videbantur MK notae coni. M 1| 3 fNuma Pompil]ius К [Sunt geminae
belli portae . . . Numa Pompiljius M || л s. sac[ram Iano II portarum] aedem
constituit suppl. Bw chelerus Sat[urno] aedem constituit А от. M
i Quirino H .... ino A ... ino M || 5 [deum Faliscijs A' [Phaliscis] M p
Verg.J verum M || 6 [quam instituit NJuma К . . . Numa M [| 6 s. Pompilius .
clusit hunc // Pompilius (d) . . . .hunc К Pompilius d . . . hunc M Ц 7 et ante
eum Romulus (per quem) fuit H et ante e(um Romulus) . . . quem (f)uit К
. . . fuit M I 8 secundus T. Manlius H secundus Manlius M К | in . mensibus V
teste К in от. M || 10 Relligione etc. cum prioribm coniunxerunt MK \ sed V
teste К et M se.u H \ 10 s. observ(a). su(m)ur. i (divom) | ena
tutum est H observa | ostium | ena tutum est К observa
. . . ena tutum est M || In p. 244 (an p. 24i* 1) marg. (c) haec primus invenit H: j
-— um ussa. | ns quia avis | uig. iarum | q. ¡ 13 tenu[issimi
ferri et] К tenu[issimi ferri] ... M || per ver К ¡] 14 amavit V test. MK
nisi vult M (nisi si vult Lion) || 15 es[se] . . . M | In p. Í¿i9 marg. (c) haec
etiam primus invenit H, fort, ad v. 665 (Sabello) pertinentia: Sabella. о |
16 [Caeculum. Ca]to A' et H [Caeculus.] Cato M \\ 17 s. [filium eum ex]istimasse A
[fihum e]xistimasse M || 19 colle(cticiis pastoribus) H colle(cticiis) pastoribus A
colle(ctitiis) pastoribus M\\ [urbem Praene]ste К Praeneste M \\ 21 [et datum
cognom]entum A [et cogno]mentum M || 21 s. inserfibitur Marius aut de
fortuna) H, integra viderunt MK || 23 [Gelidum]que A Gelidumque M
Ani (o) ... et ... ad M cf. Sert. : oelidvmo.ve anikxem Anio fluvius haud longe
ab urbe est.
 IN VERG. AEN. VII, 607-688. VIII, 25- 37. 439

684. hernica saxa COLVNT audiendum est, quod sic etiam

Marsi lingua sua | [h]ernas vocant Hernica
Hernici sunt. | [Anajgniam habitant Marsorum coloni. 'Hernica'
ergo' quasi Marsica. |
688. (Fr)onto qui neutro genere dicit galeria atas 5
dictas putant, quarum prior |

LIB. VIH
-238 с 25. Lacuar | pluribus | quae n . . | Lucilius |
arcusque. |
-238* a 28. [svb aetJheris axe sub dio. Accius in Philocteta: Sub ю
axe positum, unde horridus Aquilonis stridor | [gelidjas
niolitur nives. |
30. Ut dictum est: Ov %qÍ] nawvy¡iov svdeiv (lovkr¡<pÓQOv avoca,
quod (duci convenitj. |
b 34. CARBASVS et masculino et feminino genere dictus est. 15
(Catullus cannubiae carbasus) | ros. VMBROSA
(c an) |
37. in Italiam vehendo etfecisti aeterna. Bene ex persona
Dei ominatur Romanis. |
2 ■ [h]ernasj [saxa] hernas M ernas KH, cf. Ser г.: hernica saxa
colvnt Sabinorum lingua saxa hernae vocantur. Quidam dux magnus Sabinos
de suis locis elicuit et habitare secum fecit in saxosis montibus: unde dicta
sunt Hernica loca et populi Hernici. || 3 — gniam К [Aua]gniam H Ana-
gniam M ¡j 5 (Fr)onto qui JI onicus К Galeros .... [Fronto et Andlro-
nicus M, cf. Serr.: galerus genus est pillei, quod Pronto genere neutro dicit
'hoc galerum.' fl dicitj (dicta) M, etiam dicit legi posse addens || 5 s. galería . . .
ta . . . (dictas) putant M \ G quarumj TJtrum quarum an quorum scriptum esset,
dubitavit К qu(o)rum M || In p. 249* тагу, (с) liaec primus investigavit H:
1) ex et. e | eg. re. a | n (man) quo j liar. | 2) ibus ma
se ea in | translata | 3) ad v. 0'S5 pert.: ascisse | |'ama]senus
flu [viusj cum. || 8 Lacuaria ... M || LacuarJ Cf. Serv.: laqveabia multi
'lacuaria' legunt, nam 'lacus' dicuntur. || 9 flacusque] arcusque suppl. L.Mueller.
I. I. arcusque ... M\\ 10 [Sub aet|heris A' [Sub ae|theris M || sub dio dubitanter
corr. M sub deo cum V К et H, cf. Serv.: rvb aetheris axe idest sub aëre.
10 s. Sub axej Cf. Oie. 'J'use, disp. 1,28: Sub axe posita ad Stellas septem,
unde horrifer Aquilonis stridor gélidas molitur nives, et Non. p. 346, I p. 560
éd. L. Mueller. : Moliri extruere, dictum a molibus Accius Philocteta: ubi
horrifer I Aquiloni' stridor gélidas molitur nives. || 11 [gelidjas К gélidas M l|
13 UtJ [Seramque dédit per membra quietem] . . . Uti M || 14 quod (duci con-
venit) H quod duci conv(enit) К quod duci con(vene)[rit vigilare] M
15 [Clarbasus К || 16 (Catullus cannubiae carbasus) | ros H
(Catullus cannubiae) carbasus | ros К (Cat)ullus: Cann(ub)iae
. . . carbasus ... ros M || 17 (c an) KH с . . . an M || 18 in ItaliamJ
[Aeternaque Pergama.] In Italiam M || 19 Dei от. M.

5 FrontoJ p. 262 Kab. || 8 LuciliusJ Cf. Lucili sat. reí. ed. L. Mueller, p. 137
(inc. v. 41) Il 10 AcciusJ Trag. Lat. rell. coll. Ribbeck. p. 178 v. 566 s. || 13 Où %cr¡\
Пот. 11. II, 24 I 16 Catullusj Fragm. VII ed. Bossbach., qui et umbrosa ad
Catulli locum pertinire sibi persuasit.
 440 SCHOLIA VERONENSIA

237 Ъ 104. In eo loco elicit, qui nunc Velabrum dicitur. Id enim

est lucus Herculi sacratus, in quo postea Hercu[les aram] | maxi-
mam consecravit. |
105. n quod senatum i cum Romulus (prim[itus legit]
centum) ex senibus nuncupaverit. 5
237*a 106. nius: Absterge lacrimas et Divos ture pre-
cemur.
tepidVSQVE CRVOR Asp.: 'crúor' proprie, | [na]m, quamdiu in
corpore est, sanguis est, qum fluit, cruor; qum exiit, tabus est.

LIB. LX. io
235 a 361. Malluit sic figurare, quod est 'ob hospitium', et in VII
<A. VII, 263 s.>: nostri si tanta cupido, Si iungi hosp[itio
properat] | sociusve vocari.
362. Asp.: de quaestionibus vel maxima. Remulus, inquit,
dat nee addit nomen [nepotis, in] | quo бхурсс illud nobis proficit, 15
quod Vergilius, quando dicit alicui datum nee dicit nomen, [hoc
videtur] | ostendere cognominis fuisse. Ha(terianus hie Tiburti)
Remulo sc |
b 363. Asp.: et hoc obscurum, sed hoc modo fiet lucidum. Pri-
mum Rutulos accipere debemus Rham[netem solum et] ex eodem 20
2 lucusj lacus H \\ Herculi sacratus in quo V teste H Herculis aefcircus] in
quo К Herculis ac cerus in quo se Jegisse ratus Herculis ac col(lis in quo) M
Hercu[les aram] H Hercul[es aram] К Hercul . . . [aram] M || 3 conse[cr] . . . M ¡
"í i
4 nj N MK N H, quorum ille Nisi nomen subesse suspicalus
rat. fPauperque senatus.] Nisus. Quod M t vel X vel R aut vocahuli Romanum
a ut vel particulae compendium esse vult Maius; de vocabuli scilicet sigla potius
cogitat K, nisi quis omni vi carere hoc Signum statuere malit. R. legit II cum
Maio ed. II || 4 s. (prim[itus legit] centum) К prim[itus legit] (centum) 31
6 ex senibus] Cf. Serv. auct. ad A. I, 420: Alii senatum a senectute
hominum, t quibi allecti erant, dictum volunt, qui apud Graecos ytoovoia
appellatur. [| In p. 237 marg. (c¡ hatee primus invenit et supplevit H ad v. 94
pertinentia: ut (A. IX, 605): Venatu [invigilant pueri] | silvasque faftigant]
| tís. fatig -— | An sub ultimis verbis alter Vergilii versus A. VII, 582:
[ Marte]mq. fatig[ant] latetl || 6 niuej [Tura dabant. Luci]nius suppl. Maius
coll. Non. p. 133 (p. 190s. ed. L. Mueller.): Lupari, ut scortari vel prostituí
Lucilius lib. V : et divos ture precemur Consilium fassi placeatne in-
pune luperis; cf. Lucil. fragm. lib. V, v. 37 p. 30 ed. L. Mueller. | 6 s. prae-
cemur V U 8 [na]m К [dicitur. Na]m M || 11 Malluit] [Quae mittit dona
hospitio cum iungeret.] Malluit M | ob hospitium] Haec ad vocem hospitio
interpretandam pertinent | 12 s. hospfitio properat] К hospit[io properat] M
14 Asp.J [Remulo.] Азрег M || 15 [nepotis in] К [accipientis] ...Ml quo]
(quod) M || «xijua coni. К phma V (о)гща. Illud scripsit et interp. M\ 16 s. [hoc
videtur] К . . . videtur M || 17 (Haterianus) hie (Tiburti) К Haterianus hie
(Tiburtil M Haec utrum ad v. 360 an ad v. 302 (nepoti) pertineant, incertum
19 Asp.J [Post mortem bello Rutuli praedaque potiti.] Asper M || 19 s. Primum
ad superiorem sententiam trahere malim || 20 Rham[netem solum et] H Rham-
n[etem solum et] К Rhamn . . . M
 IN VERG. AEN. VIII, 104—106. IX, 361-380. 441

schemate erit dictum, si ita vis intellegere <G. I, 38>: Quamvis

Elysios miretur Graecia salt[us. Ita etiam] | Homerus. Certe
forsitan et illud sic dictum <A. IV, 661 s.>: Hauriat hunc oculis
ignem crudelis ab al[to Dardanus. Ita] | enim pro Dardanio
et sic Aeneas, ubi genus positum pro specie. Erit ergo talis 5
sensus: pos[t mortem autem] | Remuli nepotis, quem occident
Rhamnes, potiti sunt Rutuli: hie Rutulus Rhamnes est. |
235* a 369. [ibant a]lio loco ostendit illos a Turno missos. Hoc loco
adnotant Probus et Sulpicius contrarium illi esse | <A.V1I, 600>:
Sepsit se tectis rerumque reliquit habenas. | ю
b 373. [svblvstei] Asp.: utrum 'non nubila inlustrique'? Nam
'sub' pro 'parum' ponitur. Lucil.: Facti subpudet, ut di . . .
[An pro 'sub]inlustri' positum? ut <A. 1,453 s.>: Namque sub-
ingenti lustrat dum singula templo R. о. Prob, hic posuit
aptis[simum hoc] exemplum ex Horatio: Nocte [sub]lustri nihil 15
astra praeter Vidit et undas. |
379. in anualibus belli Gallici: Hic qua ducebant vastae
divortia fossae. |
240 a 380. OMNEMQVE ABITVM с. С. sic 'abitum', non 'aditum'; neque
enim ideo circumdant, ne quis adeat, sed ne quis possi[t inde abire.] | 20
386. IAMQVE INPRVDENS in. Asp.: idest inprudens et ignorans
1 scemate V teste К \\ 2 Elisios V || salt[us : ita etiam] К salt[us ....
daçSavog &vt¡q dixit] M ad II. II, 701 et XVI, 807 provocans || Certe ad
superiora traxerim || 3 forsitam V || 4 ab al[to Dardanus. ita] H ab alto
Dfardanus: ita] К ab alto Dardanus. [Dardanus] M || 6 sicj sit eoni. M
6 pos[t mortem autem] H p(ost) [mortem autem] A" pon ... M || 7 RhamnesJ
hamnes V priore loco || In p. 235 тагу, (с) haee primus invertit H: ut auti |
caprin | tas eui | 8 [Ibant a]lio К îlbant et Turno régi responsa
ferebant. A]lio il/fl 10 Sepsit Mil [Sepsit] К || 11 [Sublustri] К [Sublustri
noctis in umbra] M \\ non (nubila) M || 12 pa(rum) M || ut di . . . H (tu di. . .)
Mahts sibi legere videbatur, Keilius пит quid omnino scriptum esset, dubitabat
13 [An pro sub] inlustri Jf||ut Namque coni. К unamque V V. (= Vergilius)
Namque coni. Maius || 13 s. sub ingenti MK \\ 14 R. o.J Hoc est reginam
opperiens J Prob.: hic posuit interp. II || 15 aptis[simum hoc] К aptissimum M
sublustri integrum viderunt MK || 17 in annalibusj Ante hace litterae S
partem sibi legere visus est К [Varro Atacinus] suppl. Maim, cf. Prise, lib. X
p. Ы77 P. (p. 497 éd. П.), qui belli Sequanici libros laudat [Furius Antias]
suppl. Bernhard?/, litt. Rom. hist. p. 202 п. 365, cf. Teuffei. litt. Rom. hist. 133, i
p. 204 ed. II. [Ad divortia nota] ... In Annalibus M |] In p. 235 * marg. hace
primus invenit H: 1) cum . . et | mano | | 2) ac est non I
nam. I 3) sea . . gnalus || 19 Omnemque abitum с. с. Sic abitum corr. M
Omenque aditum (abitum .teste H; adytum teste M) с. с. sic habitum V
testibus KH || с c.J Hoc est custode coronant || 20 possi[t inde abire] К poss(it)
[abire] M || 11 in. Asp. V teste H .in. Asp. legerunt MK: pro in editione
Aspri vel in commentario Aspri positum esse censv.it K, conferens Schol. Ver. ad
A. XII, 470 et Serv. auct. ad A. I, 21 (in Probi adpuncti sunt); de iuniore
Aspro vel interprete Aspro vel interpretatione Aspri cogitavit Mains.
12 Lucil. J Lucil. sat. rel. coll. L. Miteller. p. 154 (ex Kbris incertis nr. CXXI) \\
15 ex Horatio] Garm. Ill, 27, 31 s.
 442 SCHOLIA VERONENSIA

se evasisse. An 'inprudens', quod supra alte[rum felix <v. 384s.)>:

Euryajlum tenebrae ramorum onerosaque praeda Impe-
diunt. Ergo: inprudeus niorari Euryalum. Hoc pot[ius, ne vel
mini]me intercidat sensus calor. |
b 387. QVO POST ALBAE DE NOMINE DICTI hoc genus elocutionis 5
cou[trarium est] nçotofaei. In ]ugur[thino bello];: Scipio cui
postea Africano ex virtute nomen inditum fuit. |
с 390. Melior haec dist[inetio, ut infe] licem dicat, quam [nt ad
se référât;] | maior enim [vis orationis.] |
¿40*a 397. [Hjater.: 'fraude loci' potest per se legi, deinde subiungi: ю
'et noctis subito t. t.', ut duplex terror fuerit et ex loci | [f]raude
et ex noctis tumultu repentino, ¿ed et alio modo haut absurde
distinctio: 'fraude loci et noctis'; |d]einde: 'subito turbante [tu
multu': nam duplex est] terror, quem incutiebat et nox et locus
[ijgnotus et tumultus obvallantis comitatus. | 16
b 402. Asp. : adnotandum s ... (uex . u) . ns . . .
eam ne . . . qi . quae in metro . . ргошп . (i) untes |
facit; ergo hic adnotemus adfectatam structuram, quod loci
ora | spar orationis adquirí, ut <A. II, 369>:
Luctus ubique pavorque et plurima mortis imago, et äu
<A.. VI, 254): Pingue superque | [oleum in]fundens ardenti-
bus extis. |
404. [De vi]cino et proximo diriguutur opportunae invocationes,
1 An quod, от. inprudens M P 1 8. alte[rum felix: Euryajlum К alte . . .
[Euryajlum M || 2s. iupediunt M || 3 s. pot[ius ne vel minijme A" У 5 elocutionis
mrr. К elocutiones Г || 6 eou[trarium est) A" Ц nçuXrjxpn coït. К промифи V
lugur[thino bello | К Iugurtfhino bello] M || 7 postea от. H || foitj huius 1"
testibus M К nihil enotavit И || 8 Infehx. Melior M || Melior haec disi tinctio i
|ita ut se Nisus potius infejlicem dicat M || 8 s. quam [ut ad se référât] H
qua[m ut ad se referatj К quam [Euryalum] Л/|] 9 [vis orationis] A'. Praeterta
in p. 340 marg. te) haec primus invenit II: hat. | in . . ] terio
meli | quae ad Haterianum rettulit || 10 [Hjater. A' Haterianus M Uli subito
t. t. t. H, sed versus habet: subito turbante tumultu || [fjraude К fraude M
13 [djeinde К deinde Л/Ц 13 s. [tumultu: nam duplex estj H tumultu. Nam
| duplex estj A" tumultu. Nam . . . M [| 15 [ijgnotus A' ignotus M | 16 Asp.J
[Ocius adducto.] Asper M || 16 ss. adnotantum s ... (nex . u) . ns ...
cam ue . . . qi . quae in metro . . promn. (i) untes | facit H ad
notandum quam metro ntes ,
facit К [| 18 hic ont. M \\ quod loci] qua ad lo il/ || locij Post hoc puncta
XXIV habet К, XXIII II ¡] 19 sparj . . . [dijspar M || adqu(iri) M
■¿0 pavorque] pavor M || 21 [oleum injfundens К oleum fundens M | 23 [De
vijcino A" [Ги Dea . De] ... M |j deriguntur M К || opportunaej oportune V ut
videtur testibus KH opportune J/, sed leg. opportunae, cf. Sert. auct. ad h. h:
et consuetudinis eius est, ut de vicino et proximo ducat opportunae invocationes
<XII, 777): Faune, precor, miserere, inquit, et <I1I, 34^>: Nymphas venerabar
agrestes uradivumque patrem Geticis qui praesidet arvis.

6 In Iugur[thino bello]] Cf. Sali. Iug. cap. V: a P. Scipione, cui postea

Africano cognomen ex virtute fuit.
 IN VERG. AEN. IX, 887-404. X, 1-63. 443

ut <\A. XII, 777 s.>: Faune, precor, miserere, inquit, | [tuque,

optijma, ferrum, Terra, tene, et (A. Ill, 34s.>: Nymphaa
venerabar agrestis Gradivumque patrem, Geticis | [qui p.a.,
et a]libi <^A. I, 731^: Iuppiter, hospitibus nam te dare iura
locuntur. | 5
LIB. X.
260 a 1. Long.: utrum sic domum dicit aperiri, quomodo et Horneras:
%ccXxoßazsg да, Avtoputui д\ nvka\i [ivxov ovqccvov, ag ¿] jov T£lçm,
et Ennius non tantum domum, sed etiam cenaculum caeli. Per hoc
diem significat; [facto enim die] | omnia reserantur. | lo
4. Ut opportune de illis loquatur, in quo videtur Homerum
secutus, cum induceret Deos de Troia locuturfos apud lovem] :
TqÚcjv jro'Atv eigoQÓavreg. \
6. Asp.: «p^aitffids; iam in quinto notatur, ubi dixit <(A. V, V¿):.
Heu quianam tanti cinxerunt aethera nimbi. | 15
8. [abnveram E](nnius Anna)[lium] — (haec abnu )
Ь 10. Notabilis figura caut hos' | | —
260* a 18. [potestas p]ro eo, penes quem et hominum et Deorum
potestas est, aut quomodo 'potestas' in consuetudine pro rege
[poni vel im]perio vel magistratu solet. | 20
a« b 63. Qvm me alta siLENTiA adnotandum [quod Iun]oni silen-
1 praecor V teste H || 1 s. [tuque opti]ma Л' tuque optima M || 3 venerabar
corr. M venerabor А сим V || agrestes M || patrem] partem V teste A
Gaeticis V || 3 s. qui p. a. et ajlibi H [qui p. a. et ali]bi A, plurcs lateras
quam in reliquis versibus periisse indicare lacunam membranarum in extremo
margine factum addens [qui praesidet armis. Et ali]bi 31 || p. a. | Hoc est
praesidet armis || 7 Long. J [Domus Olympi ] Longus M || dicit H dixit M К
7 s. Homerus : хаХъбфатсн de nvXai etc. M || 8 jjcdito/îarfs — 7rúiai,J халко-
H.\TET\A¥TOMATAi\Env,\A V teste А хАлковАТЕЕ дАУТомлтА1\ЕПУлА teste H И 7CvX[al
fivKov oíquvov fis £]lov suppl. A" || 10 fa[cto enim die] M [facto enim die] A'
11 UtJ {Castraque Dardanidum adspectat populosque latinos. | Ut M || 12 locu-
turfos apud lovem] A locuturos M || 13 Tçcocu V teste II \\ 14 Asp.] [Quia nam.]
Asper M И 14 áQ%ai<j(ióc¡ Мое ad quianam spectat solo hoc loco et A. V, 13 a
Vcrgilio usurpatum, cf. Serv. h. I.: qvianam cur, quare: Ennianus sermo est etc.
et Serv. ad A. V, 13: qvianam idest cur, et est interrogamos adverbium, quo
usus est bis, hie et in décimo <^6): Caelicolae magni, quianam sententia vobis
Versa retro? || 15 quia nam priores || nim[bi] A nimbi 31H || 16 [Abnueram.
E]nnius Anna[lium] 31 [Abnueram. E](nnius Anna)[lium] A ([abnueram. E]nnius
AnnafliumJ) II || (Haec abnu ) A (haec aïrau.) H Haec abnu ... M „
17 Notabilis figura: aut hos — - MH (Notabilis figura aut hos ) A||
18 [Potestas pjro A [Potestas.] Pro M || 20 [poni vel im]perio К [usurpari
vel im]perio 31 || 21 silentia] Post hoc spatium in códice esse scribendis litteris
Asp., sed locum oblitteratum ait 31 || 21 s. [quod Iun]oni silentium tribuitur IT
| quod Iunoni silentium tribuitur] К . . . 31.
7 HomerusJ 1 1. I, 426: Jibs тот! %aX-iiof}avíg S&. II. V, 749: АЬторатси
ôe itilai fivv.ov oiçavov, Sg t"%ov 'Slçai \\ 9 EnniusJ Cf. Enn. fragt», coll. Vahlen.
XLIII v.01. cf. Tertull. adv. Valent, с VII: caenacula maxima caeli || 11 Home-
rumj II. IV, 4 || 16 EnniusJ Cf. Enn. fragm. coll. Vahlen. p. 4> ». 283: Certare
abnueo: metuo legionibus labem.
 444 SCHOLIA VERONENSIA

tium tribuitur; silentium tam[en] | rumpere et vocem (sumere) idem

significat. |
241* a 67. Videtur 'fatis' significare 'responses', quia subiecta con-
gruunt, quae tamen ipsa elevat | [addenjdo <(v. 68)>: Cassandrae
inpulsus furiis. | 5
b 78. [Deam Venilia]m alii Venerem, quod in mari nata sit,
alii Nympham, quam Graeci Bovvrfvr¡v vocant. | [Varro Rerum
Divin]arum XIIII de Dis certis: Spes cum conciliata non
frustra esset et eveniss(et credere) | bantur, quam
Deam cum Neptuno coniungunt. Multi 10
ens(is) quo cae(cis) | (licet) difl'erre. |
234 a 183. Varro putat Caere oppidum Etruriae (a) Pelasgis, cum
sitientes inventum flumen proximum [ab illo oppido] | salutassent
XatQs' atque ea causa id vocabulum oppido datum. Ante enim
Agyllam vocita[tam esse Vergilius] | testis est, qui ait <A.VIII, 479>: 15
Urbis Agyllinae sedes. Flaccus primo Etruscarum: Agylla,
inquit, ab Etruscis [conditoribus scili]|cet nominata est
Cisra, quod esset Tiberis Etruscis primus agris subiectus.
Omneni enim po | (lexa Ar)dea oppidum est Caere
vocitatum. | 20
184. regio Asiae, quae opipara ab hominibus

1 tam[en] К \\ 1 s. (sumere) idem significat ora. M || 3 VideturJ [Italiam

fatis petiit auctoribus] . . . Videtur 31, post auctoribus inUrpretis nomen periissc
conttndens || 4 [addenjdo К [subiungenjdo 31 || 6 [Deam Veniliajm К Veni-
lia . . . .m M || 7 alii NymphamJ Cf. Serv.: Hoc ad Veneris obtrectationem dicit
'cui diva Venilia mater': nam Venilia Nympha est. || Bovvrjvr,v H sec. V
Bovvr¡vr¡ V teste M, qui Bovvtfvt}v coni. in ed. I, Bovvr¡lít¡ in ed. II Bowi'iv^ К
sec. V, cf. Hosclwri mythol. Graec. et Rom. lex. p. S40 s. v. Byne (7 s. [Varro
rerum divinjarum Ы [Varro rerum div](in)arum К [Varro rerum] divinarum 3Í
8 de dis certis spes editores || certisj Eo libro Varro potius de Dis incertis egit,
cf. Maii adnot. || SpesJ Cf. Augustin, de civ. Dei IV, 21: De spe quae venit
Venilia. I 9 et evenisset etc.] Cf.Prelleri mythol. Bom. p. 581,3, qui haec temptavit :
et evenisset, [Veniliae sacrificajbantur | evenise(et credere) II evenisset (cre-
de)re К evenisset ... M || 10 cum XeptunoJ Cf. Serv. auct. : sane banc Veniliani
quidam Salaciam accipiunt, Neptuni uxorem: Salaciam a salo, Veniliam, quod
veniam det f negentibus. || Multi ad superiora trahunt К et Prellerus, ad poste
riora H || 10 s. Multi — difl'erre от. M || MultiJ Post hoc XX puncta habet К,
XVII H I 11 ens(is) quo cae(cis)J eis К | (licet) et ille et legi posse ait К
diferre H In p. 241* marg. (с) haec primus vidit H ad v. 74 (indignum) re/e-
rens: ■ ae. digne | s. fac. e iq | | | ' 12 VarroJ [Qui Caerete
domo.] Varro M || 13 [ab illo oppido] К || 15 vocitaftam esse Vergilius] H
vocitat[am esse Vergilius] A' vocitat(a)m [Vergilius] M || 16 Etruscarum MK
Etruscorum corr. H Etrurscorum V test. H, cf. Sclwl. Veron. ad A. X, 200
17 [conditoribus scili]cet A" ... [videli]cet M || 19 enim po | H enim
p | MK | (lexa Ar)deaJ Ante haec XL puneta posuit К (lexa Arïdea
oppidum KH [conp]lexa oppidum M || -.»0 vocitatum. | H\ 21
regio II (inclytae me) regio legisse sibi visits est К ... inclytae me . . . regio M
quae от. M.
 IN VERG. AEN. X, 67-213. 445

с 188. chimen pro causa. |

234* a 200. n idem Verg.; ut Ocnus Mantus filius Mantuam con- ■
tliderit et a matris suae nomine appellaverit. | [Flaccjus
Etruscaruin I: In Appenninum, inquit, transgressus Archon
Mantuam condidit. Item Caecina | [AJrchon, inquit, cum 5
exercitu Apenninum transgressus primum oppidum con-
stituit, quod tum | nominavit (vocatumque Tusca
lingua a) Dit(e patre) est nomen. Deinde undecim dedi-
cavit Diti patri | ibi constituit annum et item locum
consecravit, quo duodecim oppida (condere ) j ю
nem Vergilius ait <A. X, 201 s.>: Mantua, dives avis, sed
non genus о. u. G. i. t. p. s. g. q. A Draconte enim in gen|[te
Etrus]corum palam est Mantuam conditam et alia undecim oppida.
Describtio tarnen, de qua loqui[[tur, in vet]ere Etruria invenitur.
Sed Vergilius (miscet duas Etrurias,) veterem et inferiorem, ut 15
utriusque prin|[cipia Etru]riae suae adsignet, cum alioqui Mantua
ad haec auxilia non pertineat. |
b 207. ["E(i<pa\6is rerum nec enarranda, ne comminuatur. Ad-
notandum vero, quod non dicit, | [un]de sit hic Aulestes, nec, quae
secum ducat auxilia. | 20
265 a 243. Haterianus: idest enim 'igni'; separa ergo 'igni', ut in-
tellegas 'etiam igni invictum', idest adversus ign[em] [ enim
ablativus casus (■—■ 'Qig]ai invictum' idest m
invictum.) |

1 Crimen pro causa ont. M || 2 n idem H Utrum idem an

udem legendum esset, dubitavit К An subest erudite? Cf. supra ad A. V, .95
idem Verg.J [Ocnus fatidicae Mantus et Tusci filius amnis ] . . . idem Vergilius M ||
3 [Flacc|us M J 4 inquid V testibus MK || [AJrchon H Archon integrum lege-
runt MК || 7 s. tum | nominavit (vocatumque Tusca lingua a) Dit(e patre)
est nomen H tum | ■ ■ nominavit Dite patre est nomen К
tum [Mantuam] nominavit voca[tumque] Tusca lingua [aj Dite patre est
nomen M || 9 locumj lucum сопг. M || 10 quo] quod M || (condere) H condere 31 К
Post hoc XIII litterarum puncto- habet К, X H || 12 0. u. G. i. t. p. s. g. q.J Hoc est:
omnibus unum. Gens il li triplex populi sub gente quaterni. || a. Draconte H
a Darchonte M К a Tarchonte coni. M, cf. Serv. auct.: alii a Tarchone Tyrrheni
fratre conditam dicunt: Mantuam autem ideo nominatam, quod Etrusca lingua
Mantum Ditem patrem appellant, cui cum ceteris urbibus et hanc consecravit. |
12 s. in gen[te Etrus|corum M in gen[te Etruscjorum К || 14 loqui[tur in
vetjere M || 15 (miscet duas Etrurias) H integra etiam viderunt MК || 16 prin
cipia Etrujriae К prin[cipatum] Etruriae M In p. 23i* тага, (с) haec primus
invenit H: . untis | . . nica | sa . || 18 ["Efiq>a]aiç H integrum
viderunt M К | Aulestes arbore centena.] "Epqiuaiç M || rerum nec enarranda]
re [integre] narranda M \\ 19 [unjde II [und|e К [unde] M || 21 Haterianus]
Quem dédit igné. Haterianus M || separaj De vocabulo Ignipotens scilicet agitur
22 ign[em| supplevi ign | enim КЫ ignem. [IgniJ enim M || 23 s. casus
(- - ni invictum id est m invictum) JI , integra
bgerunt M К Ц (ig)ni M || (m) K.
 446 SCHOLIA VERONENSIA

241. Sabidius commentar. XII vers. Salior.: Ut in exercitu

• [prius quam acies instrueretur, is, penes que]m imp[erium auspi-
ci] umque erat, in tabernáculo in sella [sejdens auspicabatur, coram
exercitu pullis e cavea liberatis [positisque in lojcum circum sellam
suam [dicebat]: obnuntiato a[ugurium bon]um [sinisterum solisti]- 5
mum, quisqu[is vestrum viderit] | tripudi[a cum]ulata. Silentio
deinde facto residebat et dicebat: équités et pedites nomenque
Lati[num, contuberuajles, cincti armati paludati, [quicunque in
haec castra et hoc bellum me ducem vestrum] estis secuti, [nunc
augurium] | dum sinisterum solistimum quisquís vestrum vider[it, ю
taceto.] Deinde ilfle augurio] nuutiato diceba[t iterum: ergo Di]),
uti placet, a legionibus iuvocentur faciantque, quod iis imperabitur,
[milites | imp[eriumque] fidemque m[eam servent. Quod con] ducat
salutareque siet, viros voco, proelium ineant. Deinde exercitu in
aciem educto iterum [ibi auspicaba] tur. Interim ea mora ute- 15
bantur, qui testamenta in procinctu faceré volebant. |
с 245. Aut pro 4[ux veniat tantum'] | aut: cr[astina lux cum]
advener[it, intellegendum ;] | non set[ius ac si spec](ta)bit legatur.] '
230a 551. Long.: quaerunt quidam, quomodo, si ex Fauno et Nympha
creatus sit, mortalis esse potuerit, | tamquam non Eryx Neptuni et 20

1 SabidiusJ Lacunas fere omnes Blumeum secutus Keiliius supplétif (cf. Perniee
Hist. lur. Horn, p. 376 ed. II et Mommseni [us civit. Rom. 1 l 9 adnot. 5 et III1
p. 307 adnot. 2): Guilelmi Cursseni supplcmenta (Orig. poes. Rom. p. 57 nr. 107 1.
ideo iam Keilius hire abiecit, quia lacunarum spatia Ule baud observaient
1 se. vers. Salior. ut in exercitu [prius quam acies instrueretur, is penes que]m
imp[erium auspici]umque II (vers. Salior. Ut in exercitu m imp)
umque К (vers.) sa(lior. Ut) in exercitu ... m imp . . . umque M || 2 [prias
quam acies instrueretur, is, penes que|m impferium auspicijumque suppl. К
2 s. [auspici |umquej [ imperi ]umque suppl. Blumeus || 3 [se]dens H [sed Jens A"
... enea M [| 4 liberatis corr. M libertatis V testibus M К || [positisque in
lo]cum suppl. II | . . . cum К || 5 suam [dicebat] suppl. К || 6 s. obnuntiato
a[ugurium bon|um [sinisterum solistijmum quisqu[is viderit aut] (quisqu[is
vestrum viderit | H) suppl. К H ([оЪ ]nuntiato a [p]ullum) - mum
quisqu К [ob[nuntiato a . . . (pjullum . . . mum quisqufis] . . . M | 6 tri-
pudi|a cum)ulata suppl. H tripudia [sonan]tia suppl. К tripudi .... ntia MK
| cum |ulataj ilat. V teste H ntia sive iato V teste К |] 8 Lati[num
contuberna |les sup2>l. К latin[um] ... le(s) Л/ || 8 s. [quicunque in haec castra
et hoc bellum verba me (bellum me ducem vestrum H)] suppl. К H J 9 s. [nunc
augurium] suppl. К \\ 10 sinistrum M || 10 s. vider[it taceto] К vider[it] . .. M
1 1 il| le augurio] nuutiato H [augurio objnuntiato К ... [ob]nuntiato M |
dicebaft iterum: ergo di| К dicebat . . . Л/ |) 12 uti MК ut H || (invocarenturl A'
invocentur emendam, quod in V legitur teste H invocarentur M || 12 s. quod
([ipse] sperabit r e imp) K, quod iis imperabitur [milites] imp[ eriumque]
supplens quod (ipse) sperabit r . . . e (imp.) M || 13 m[eam servent. Quod
conjducat К || 14 voco] voca M et К in contextu || 15 |ibi auspicaba]tur
suppl. К И 15 s. Interim — volebant] Haec apud Herrmannum desunt || 17 s. Aut
pro — legatur in p. 265 marg. (c) primus invenit et supplemt H || Praeterea in
p. 265* marg. (c) haec primus repperit H: ■ ra quom. de daq . . ! ¡
19 Long] Fauno Dryope quem nympha crearat. Longus AI.
 IN VERG. AEN. X, 241—566. 447

Veneris filius, quia tarnen ab Hercule sit occisus, aut tamquam

constet, Nymphas inmortalis Deas esse. |
b 557. Lou.: 'istic' pro hie, ut Plautus in Rudente: Non her
cule, adulescens, iam istos dies compluscul[os Quenquam]
istic vidi sacrificare, et infra: Istic, ubi vis, condormisce, 5
nemo prohibet, publicum est.
559. Asp.: hoc quidem apud Homerum de eo, qui in ilumine
trahebatur, recte positum est, at de eo, [cuius iacet in] | campo
corpus, si ilumine [mersum dicit,] non est dictum ratione. Sic in
quibusdam dum nimio stu[dio Verg. ad] | Homerum trahitur, neque ю
temporis neque loci habet curam. |
¿30* a 5G4. [ta]citis regnavit amyclis adnotandum, quod in cata
logo huius non meminit. 'Amyclis' ex proverbio | [sum]ptum est,
cuius Afranius meminit in Prodito: Deliberatum est non tacere
amplius: Amyclas tacen|[do p]erisse audio. | 15
565. [aegaeon] Homerus amicum Aegaeona dicit Iovis, sed
Antimachus in HI Thebaidos d. adversum eum armatum. |
566. [ex]igua hie distinctio. Potest enim sic legi: quin-
quaginta oribus ignem pectoribusque arsisse Iovis, | [idest
i]gnem Iovis, ut noirjrixmg 'ignem Tovis' dixerit fulmen, ut <A. I, A2~): 20

1 quiaj qui coni. M \\ 3 Lon.J Longue M \\ 4 istosj hos l'lautus || com-

pluscul| os quenquam] К complusculos quenquam M || 7 Asp. J [Alitibus linquere
tens aut gurgite mersum unda feret. ] Asper M || 8 [cuius iacet in] К [cuius
sit in ] M || 8 s. campo corpus , si Ilumine II (campo corpus si ilumine) К
campo corpus (si ilumine) M || 9 | mersum dicit] non est И | mersum dicit,
non est] К ... M II 10 stu[dio Verg. ad| К stu[dio Vergilius ad] M \\ Verg.J
Malim poeta spatii causa || 12 [Tajcitis К [Taci]tis Л/, in V ctis legi aietis
oi .
uterque || amycis V teste К amyclis teste H || adnotantum H || 13 |siim]ptum К
... [sum]ptum M || 14 Afranius] Cf. Serv. h. I., qui similia Lucillo falso ad-
scripsit, cf. Lucil. fragm. coll. L. Mueller, p. 168 (nr. XXVI inter falso adscriptaj.
Apud Ribbed: (com. Lut. fragm. 1 haec temptata: Deliberatum est non faceré me
amplius: Amunculas tacendo periisse audio. Pro Amunculas (cf. Hertzberg,
mus. Rhen. XIII, 63!) ) lUtschelius ante etiam Amyculas scribendum proposuerat,
cf. opuse. II, Ö03 Amyclas enim coni. G. Hermannus || 15 tacenfdo pjerisse К
tacenfdo pe|risse M || périsse] periisse scribere mavult К || 16 [Aegaeon] H
[Aegeon] A | Aegaeon] ... M || Aegeona V testibus II К \\ 17 d.J idest dicit M
annatum] armacm V teste M, qui arma contulisse coniecit || 18 [ex]igua К
. . . [Exi Igua M Hateriuni siglam in versus initio periisse susjncans. Malim
[amojigua supplere, cf. Schol. Veron. ad A. XII, "1 lu \\ distinctioj Cf. tierc.
auct.: et forte aut suum ignem aut Iovis acceptum spirasse pro eo, ut
sit 'contra' non adversus Iovem, seel similiter, a pari etc. \\ 19 s. [id est i]gnem К
idest ignem Iovis от. M.

3 Plautus] Bud. 1,2,43 s. || 6 infra] Flaut. Bud. II, 7, 13 I 7 apud Homerum]

II. XXI, 130 s. I 14 AfraniusJ Cf. Bibbeck. com. Lat. fragm. éd. II p. 19!) (Afranii
fragm. v. 274. 275) \\ 1С HomerusJ II. I, 402—406 j 17 Antimachus iu III The
baidos] Nil taie apud Schellenbergium.
 448 SCHOLIA VERONENSIA

Ipsa Iovis rapidum iaculata e nubibus | [ignem.] Potest et

sic distinguí: quinquaginta oribus ignem pectoribusque ar-
sisse, ut bic sit mora, dei|[nde in]feratur: Iovis cum fulmina
contra Tot paribus streperet clypeis. |
2-29 b 738. Zenodotus in eo, quem inscribit (Tluiaví^v bistoriam), 5
sub nomine Naucratis facit disser[ere] | Aristarcbios, qui putant
alium Paeana esse, alium Apollinem; ipse eundem nee diver[sum]
multis docet. |

LIB. ХП.
■_>i3a 458. GKAVEM THTMBEAEVS osntiM utrum aetate an magnitu- io
dine corporis an for|titudiuc, qui] | non facile pelleretur, hostibus
gravem? |
460. VFENTEMQVE GYAS. Asper: Gyas quod similiter bonore
(sacris sedibus) aedem insignem ■ |
ondit | 15
4G8. IVTVKNA virago . . utrum pariens an virum agens
(quod prop) | et quaerendum, an 'virago' possit dici, quae
virilibus oificiis fungatur, licet virgo non sit vir | nondum
nubili aetate, si nee virum experta, at 'virago', quae in virtute et
in virgin[itate] | (Minerva et Di)ana, ita tamen, ut non apte 20
dixeris virginem Vestaleni cviragin[em'] ; | virginitate quidem
perpetua est, sed femina has viragines die |
qualis in tragoediis Atalanta
traditur. I

1 [ignem] A' ignem M || 3 deiTnde inlferatur H deifnde infe]ratur A"

Dein| de] . . . ratur M || 5 Zenodotus [Laetum Paeana.] Zenodotus M || ichtovít¡v
. . . riam V teslibus M II nazgeuv . . . riam teste K, non quo simpliciter nàzQcav
conieeerit Keilius, ut H credidit; nam solum priorem vocis partem sic legi posse К
suspicatus est (natavtTjv historiam) H (Jlaiaviyv . . . riam) К IIaiavir¡v . . . (riam';
M ed. I Tluir\ovCr¡v . . . (riam) M ed. II || (historiam) H Maium ut ait seeufus,
qui lutec potius: „Scripsissem [histolriam, nisi absurdus visus esset titulus partim
graece partim latine scriptus" || 6 disser[ere] К disserere M || 7 Paeana corr. M
Paetona V \\ diver[sum] К diversum M | In p. 2l>9 imo margine (Ь) scholíon
uno et dimidio versu compreliensum legere se non poluisse ait К, idem testatur H,
Maii experimentig chemicis crimini hoe dans \\ 11 for[titudine qui] К fortfitudine
ut] M |] pellere(tur) M\\ 13 s. Asper . . . quod . . . honore . . . sacris (sedibus) M
14 (sacris sedibus) H (sacris sedibu)[s] К \\ aedem insignem II insigne
Л/À И 15 ondit II ndit M К \\ 16 Iuturna virago . . utrum H Iuturua
virago: utrum M К || (pariens) M || 17 (quod prop) H quod pro(p) A quod
pro M || 18 vir J vir(o) . . . M || 19 virago H virgo M К || (virtu)te M
W virgin[itate] . . . M virgin KU Fortasse post virgin[itatej etiam ut
supplendum || (Minerva et Di)ana H, integra viderunt MK || 21 viragin
KH viraginem fquae] M || 22 femina] Post hoe XVIII jiuncta habet К.
XVII H I die J Post hoc XXXII puncUi habet К, XXX U || dici[mu8J
... M.
 IN VERG. AEN. X, 738. XII, 468—712. 449

213* с 472(?). (et) corp . . | uit . . eo reli | |

(?) cus conque | vovit. |
255 b 494. Diu laboravit) ut Evitgtitug religiosi viri personam pugnan-
tem induceret post ictum foe [dus.] |
255* a 495. Ut: diversarum partium (fu)gitu. | 5
505. [Non q]uasi nulla bella civilia posteris ventura essent,
sed quantum ad ipsas gentes pertinet, aeternam | [conco]rdiam
haberent. |
•254* a 680. ique 'amplius' idest diutius, ulterius. Lucil.: Quo
populum adque urbem pacto servare potis sit | [Am- 10
plius.] |
[fvrer]e ante pveorem ut 'serviré servitutem' et 'vitam
vivere'. iiVNC fvrorem ex virtute venientem. |
b 684. PRAECEPS abrupta enim [lo]ca dicuntur, quae non f[acilia
et] declivia sunt. | 15
с animo I endel |
214 с 701 (?). ita eminen | (ctu) dicam |
? Scauru | oppu |
214* a 707. Nimium solute, cum exemplo rupti foederis sollicitiores
esse debuerint. | 20
b 712. alia ambiguitas. Nam aut colligendum est: in-
vadunt Martern clypeis adque aere sonoro | antur post con-
iectas I dividendum illo modo est aut:

1 (et) corp . . | uit . . eo reli | | H, dtibitanter ad v. 472 refe-

rens t in Corn, et | uit ego reli | К, Maium secutus, qui tarnen
in ed. I habet in Corn., in ed. II in Cornu., quod Maius interpretatio Cornuti
significare suspicatus est; uterque hoc scholium ad v. 470 pertinere contenait ||
2 cus vovit in p. 213* marg. (c) primus vidit H |¡ 3 DiuJ [Tum
vero assurgunt irae.] Diu M \\ sviccítcoc V teste H eatipetujc teste К ut tvnçt-
яшд H II ut evTCçntmg II [ut] iv7cçenug К (ut fiitoiitàs) M || 4 foe[dus] M
5 UtJ [Diversos ubi sensit equos.] Ut M [| (fu)gitu К (fugitu . . .) M \\ 6 [Non
q]uasi К [Aeterna gentes in pace futuras.] Quasi M || 7 [conco]rdiam M \\
9 ique] Siqtplendum Plerique ¡| 10 pactos servare V || potissit coni. L. Muellerus
potisset M К potia sit coni. К || 10 s. [amplius| Il [am]plius К от. M ampliu'
ttomanam suppl. L. Muellerus || 12 |Furer]e К [Fure|re M \\ 14 [lo]ca H [loc|a К
(bella) M || 14 s. f[acilia et ¡ H A' ... il/ In p. 254* тага, (c) H. primus
invenit: animo [ endel | || 17 ita eminen | (ctu) dicam | H,
ad v. 701 dubitanter ref'erens ita erumin | sus dicam | Jl от. M l|
18 Scauru | oppu | от. M || 19 NimiumJ [Armaque deposuere humeris. |
Nimium M \\ 21 alia] [Invadunt Martern clipeis atque aere sonoro.] Alia M,
Hateriani hoc scholium esse sus2>icans || 22 s. sonoro post con(i)ectas M | post
coniectas] Supplendum bastas, cf. v. 711: coniectis eminus haatis || 23 | divi
dendum 11 | ut dividendum К [a]ut dividendum M.

9 LuciliusJ Cf. Lucil. snt. rell. ed. L. Mueller, p. 3 (lib. I v. 14. 15) et Charts,
p. 176 || 19 foederis] Aen. XII, 200.
Servii coinm. Vol. III. Fane. II. 29
450 SCHOLIA VERONENSIA IN VERG. AEN. XII, 718.

invadunt Martern sonoro autem | ['aer]e sonoro' ad

inferius referatur — - dere | ntur, infra autem
clypeis et sonoro aere tellus daret gemitum
718. -— : Muta metu ter ram genibus summissa
petivit. |

1 autemj utem M Ц e sonoro, at inferius КII . . . sonoro, at

inf(erius) M || adj at F ]| 1 s. referatur . . . ntur in fraudem elipeis M
3 clipeis V И gemitum. M \\ 4 Mutaj [Stat pecus omne metu mutum] ...
Muta M И 4 s. summis appetivit M éd. I, summis apetivit M éd. II \\ Praeterea
haec insuper primus invenit H in p. 214* marg. (c): 1) ad v. 709: (eo .)
cerneré | decernere. ; 2) ad v. 712(1): (im)estus | concur .
clipeis. | ; 3) ad v. 715: um nomin | aequae in | (ut et).
est | Prima verba H olim sic dederat: Гд. cerneré, Гр = ygátpttai esse
censens, quod postea abiecit ita, ut vel so vel sq. scriptum esse diceret. Denique i»
p. 260 , in qtia nihil praeterea legitur, 11 primus invenit haec: abundata |
Atrea Agamenmona [ dicit uad | eise | quia sunt Ro . | De voca-
bulorum Graecorum accusative in a excunte agi videtur; pro abundata fort.
legendum abundat a.

4 Mutaj Lucret. I, 93.

 MAGM GLOSSAllVM
LIBKI GLOSSAE

QVIBVS VERG. NOMEN PRAEFIXVM EST

LITT. A— E

SECVNDVM COD. BERN. Ne. XVI.

29"
 MAGNI GLOSSARVM LIBRI GLOSSAE,
QVIBVS VERGILII NOMEN PRAEFIXVM EST, LITT. A-E.
SECVNDVM COD. BERN. NE, XVI S. IX— X.I

15 ab oris a finibus idest litora.

A. * .
ab oris a finibus, a regionibus.
1 ЛИ ACCESSV VENTORVM ad 16 ab rvpe e scopulo.
ventornm ingressum. 17 ABSENS cum absens fuero.
2 ABDVCIT distrahit. 18 ABSTiNViT continuit.
3 HABENAS lora, sed nunc flandi 19 ab STiRPE ab origine.
potestatem dicit. 20 ABSTiTiT restitit.
4 ABEEO abscedo, discedo, per- 21 ABSTRACTAE eiectae vel ab-
gam. ductae.
5 ab AETHERE a caelo. 22 ABSVMERE conficere, insumere.
6 ABiciVNT repellunt. 23 ABSVMERE FERRO ferro inter-
7 ab ICTV ab ímpetu. ficeie.
8 ABYDOS urbs Hellespont in 24 APTANS conponens.
parte Asiae. 25 APTEMvs conponamus.
9 ab rais ab intimis. 26 AB HVMO a terra.
10 (abibat) abire coeptabat, ire 27 ab VNDis a mari.
incipiebat. 28 ACHAiCA castra castra Grae-
11 ABYSSVM profundum. corum.
12 ablvit absterget, aufert. 29 a cardine ab ima parte.
13 ab ORDE4E a conpositione. a cardine funditus.
14 AB ORIGINE a principio. 30 acarnan Acarnaniae gentis.
ab origine ab exordio. 31 achates comes Aeneae.
AB ORIGINE GENTIS a prin achates armiger Aeneae vel
cipio generis. socius.

1 A. Ill, 570 || 2 deist || 3 Abenas | A. I, 03 || 4 A. II, 020 || 5 aetheri |

A. XI, 803 U 6 deest || 7 A. V, 428 |l 8 Abidos übe ellesponti | asie | G. I, 207 II
9 A. V, 84 || 10 (Abibat) от. A. 11,382 |) 11 Abissum | deest || 12 Abluet | deest \\
13 A. Ill, 447 || 14 a pricipio generis | A. I, 042 || 16 A. 1, 1 | a regionibus
a finibus in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Godz. IV p. 427 | 16 scopolo |
A. Ill, 047 Ц 17 A. IV, 384 | 18 A. VII, 018 || 19 A. I, 020 Cf. gloss. Verg.
corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 427 | 20 A. I, 192. VII, 010: absistit
21 Abstrate eiecte | abducte | A. VIII, 203 | 22 A. Ill, 257 Ц 23 A. IV, 001
24 Abtans | A. II, 072 || 25 Abtenun | A. II, 390 \\ 26 A. Ill, 24 \\ 27 A. I, 590 <
28 grecorum | A. II, 402 || 29 A. II, 480 | 30 A. V, 298 1 31 A. I, 174 etc.
454 M AGNI GLOSSARVM LIBRI

32 ACCEXDERET inflamrnaret. 48 ACiE CERTARE dimicare, pu

33 ACCENSA irata. gnare.
ACCENSA iutiammata. 4У ACIES extensa militum in-
ACCENSA incensa, exardens. pugnatio.
34 ACCEPIT suscepit. 50 Achilles Pelei et Thetidis
ACCEPIT adsumpsit. filius, fortissimus Graecorum.
35 ACER velox. 51 accito adducto.
36 ACERRA arca turalis. 52 AC ivssi ac praecepti.
53 ACHERONTE REFVSO Ache-
37 ACERRA urbs Campan iae, cuius
ronte renuente.
agros Huvius Clanius paludos
54 ACHERONTIS AD VNDAS ad.
fecit et ideo pauci cam in-
Acherontem fluvium.
colunt.
55 ас PRIMVM inprimis.
38 ACERBA MORS quae infantibus
AC PRIMVM statim.
venit.
56 ACBIS mentis validae mentis.
ЗП ACER him vs fortissimus.
57 ACRi arguto veloci.
40 (acheronta). Acheron fluvius 58 ACRi EQЛ'0 veloci equo.
est Inferorum. 59 ACRiOR fortior vel molestior.
41 acheronte ab Acheronte. 60 ACRiORES fortiores.
42 ACCESSERis tenueris. 61 ACRi remige remigio validam
43 ACESTES Siculorum rex. et velocem.
ACESTES pro Acestis, nomen. 62 ACRIS fortis.
44 ACESTAE EQVIS quos Acestes ACRis astuti oris.
dederat. ACBIS velocis.
45 ACCESTIS per syncopen acces- 63 AC sic in hunc modum.
sistis. 64 ac spem fronte sebenat

46 ACIDALVS foils. hilarem se fingit.

47 ACiDALiAE veneris ab Ací 65 acta amoena pars litoris.
dalo foute. acta ripa nemorosa.

32 A. V,4: quae tantum accenderit ignem Causa latet || 33 in-

flamata | A. IV, 097 | 34 A. V, 491 \\ 35 A. V, 402 etc. velox asperior in gloss.
Verg. coip. gloss. Lat. ed. Goctz. IV p. 427 || 36 arcatura | A. V, 745 || 37 agos
Ulius calaniua | G. II, 225 || 38 in infantibus | deest || 39 A. II, 414. Acerrimum
velocissimum in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 427 \ 40 (Acheronta!
lemma suppleii (A. VII, 312) \ Aceron | Aceron flumis aput inferos in gloss.
Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 427 || 41 Aceronte ab aceronte | A. V, 99
42 A. Ill, 441 || 43 A. J , 195 Acestes rex Siciliae in gloss. Verg. corp. gloss.
Lat. ed. Goetz. IV p. 427 || 44 Aceste | acestis | A. V, 573 || 45 Acestis per sin
copen acessistis | A. 1, 201 || 4G deest || 47 A. I, 720 || 48 A. II. 30 || 49 A. V, 563
50 fortiesimis grecorum | A. I, 448 \\ 51 A. XI, 235: accito 8 || 52 A. I. 708 I
53 Acoronte | Aceronte A. VI, 107 || 54 Acorontis adandas acerontem A. VI, 295
55 G. Ill, 106 || 56 Acrementis ualide | deest | 57 A. V, lit; || 58 A. IV, 156
Cf. gloss. Verg. corp. gloss. Lut. ed. Goetz. IV p. 427 ( 59 A. V, 210 || 60 deest
*il A. V. 110 |] 62 A. I, 220 || 63 A. V, 022 | 64 A. IV, 477 || 65 ripa ripa | A. V, 613
Acta litoris secessus amoenus in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 427.
 GLOSSAE VERGILII NOMINE INSIGNES. 455
66 HACTENVS ea causa, ea ratione. 82 ad AVRAS REDDiT (in) lucem
67 ACTIA bella quae Augustus protulit.
contra Antonium et Cleo- 83 ad bella ad certamina, ad
patram gessit. proelia.
68 ACTi FATis convulsi a fatis. 84 ad CAPiENDAS ad decipien-
ACTi fatis coacti urguenti- das.
bus fatis. 85 ad ciñeres ipsivs ad eins
69 AETOLA ex VRBE Argyripa, sepulcrum.
banc enim Diomedes Aetolus 86 adcingvnt parant.
post excidium Ilii in Apulia adcingvnt apparant.
condidit. 87 ad CVLMINA ad tecta.
70 actor coactor. ad cvlmina ad fastigia.
actor exagitator, fatigator. 88 ADCVMBERE Deorum est.
71 AC VENTi venti vero. 89 AD HAEC ad eandem causam.
72 ACVLEvs stimulus. 90 aderat praesens erat.
73 ACVMEN iugenium vel si quid 91 ADERIT adveniet.
acutum est. Adekit praesens erit, favebit.
74 ACVMiNA ingenia. ADERIT veniet et subveniet.
75 ACVTA cvspiDE acutam ha- 92 ad AETHEKEM ad caelum.
bentem partem. 93 adttis templis.
76 ACVTO Ю Mvrice in áspero 94 ad explorandvm ad inqui
saxo. rendum.
ACVTO Mvrice saxis asperis. 95 ad extollendvm ad lau-
77 AD alta atria usque ad dandum.
altam domus partem. 96 adfati adlocuti.
78 ad aras iuxta aras. 97 ADFATVR adloquitur.
79 ADDAS libram significat inter 98 ADFATVS adplicatus.
duodecim signa, quo sol aequi- adfatvs adlocutus.
noctio autumnali confugit. 99 adfatv eloquio.
80 ad avras ad aerem. 100 ADFiciOR taedio consumor.
81 ad AVRAS AETHERiAS ad cae 101 ADFicis adHigis.
lum. 102 ADGREDi incipere.

6fi Actenus | G. II, 1 || 67 que | A. VIII, 675 || 68 A. I, 32. Actus inpulsus

coactus in gloss. Verд. сотр. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 427 || 69 Actolera urbe
argiripha hunc | etolus | alii in apalia A. XI, 239 || 70 A. XII, 94. 96 || 71 uenti-
fero | A. I, 82. Cf. gloss. Very. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 427 || 72 deest
73 deest || 74 Cul. 182 \\ 75 A. V, 208 || 76 A. V, 205 || 77 A. IV, 665 || 78 A. II, 202
79 qua sol equinoctio autumuale | G. I, 32 || 80 G. I, 408 etc. || 81 ethe-
rias I A. VI, 761 || 82 (in) addidi \ A. II, 259 || 83 bello | certamine a
proelia | G. Ill, 179 || 84 deest || 85 A. V, 55 || 86 A. II, 235 || 87 A. II, 478
88 A. I, 79 || 89 A. VII, 454 ele. ¡ 91) presens | A. II, 132 etc. \\ 91 aduenerit | pre-
sens | fabebit | A. Ill, 394 || 92 etherem ¡ A. II, 338: ad aethera J 93 Adetis
A. II, 115 etc. || 94 deest || 95 deest \\ 96 A. II, 664 || 97 A. I, 663 etc.
98 A. VI, 455 || 99 A. IV, 284 || 100 tedio | deett || 101 deest || 102 deest.
456 MAGNI GLOSSARVM LIBRI

103 ADGKEDITVR incipit vel ad- 122 adlateratis palmvlis quae

prehendit.
104 ADGREDiTVR DiCTis oratione
interpellât.
105 adgredivntvr circumdant.
106 ADIGIT FERRVM se ipsum
interficit.
107 ADIGOR conpellor.
108 ADDiDERAT iunxerat, adso-
ciaverat.
109 ADDIT adigit adponit.
110 AD INTERNECIONES ad Ш-
teritum.
111 ADITA viscera interiora.
112 ADYTI8 ostiis, sed melius
secretis.
113 ADYTis a secretis partibus
tumuli.
114 ADYTis secretis templorum
partibus.
115 ADYTis relictis destitutis
templis.
116 aditvs occasiones.
117 adytis interiora aedis templi.
118 avdit qui audit domesticum.
119 AVDiTO cum audierit.
120 ADLABiTVR advolat occurrit.
121 adlai'sa caute veniens.
circa latera palmas gerunt.
123 ad LIMTNA ante limina et
fores.
ad limina ad fores, ad templa.
124 ad litora ad terram.
AD litora ad oras maris.
125 A LITORE AVERTERE a litore
auferre hoc est naves.
126 AD lvnam noctis tempore.
127 ad majora ad meliora et
graviora.
128 at media per mediam vero.
129 ad MOENIA ad civitatem.
130 ad MOENIA regia ad Cartha-
ginem.
131 ad me adversum me.
132 adnavimvs adnatavimus, ve-
nimus.
133 adnare adnatare, adnavi-
gare.
134 adolet (dvm) dum adolet,
dum incendit.
135 adoleverit creverit.
136 ADORNAT plus quam ornat.
137 ODORATAM CEDRVM bene
olentem.
138 AT I'ATER AENEAS at vero
Aeneas.

103 A. Ill, 38 || 104 A. IV. 92 etc. || 105 deest || 106 Adicit | interfecit
deest || 107 Addicor | deest \\ 108 Л. VI, 170 || 109 Addidit | A. V, 817 J 110 inter-
nitionem | deest || 111 inferiora | A. Ill, 575: avulsaque viscera montis
Erigit || 112 Aditia OHciis | A. II, 115 || 113 Aditis | A. V, 351 У 114 Aditis |
A. II, 207 || 115 Aditis | distitutis | A. II, 351 || 116 A. XI, 7(16 || 117 Aditus
A. H, 115 Adytis templorum interioribus in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed.
Goetz. IV p. 428 || 118 Adit | A. IV, 83 || 119 Adito | A. IV, 302 || 120 A. VI,2
121 Adlabsa | cautej te | A. IX, 578 || 122 Adlateratt I que | latra | deest |1
123 A. I, 389 etc. || 124 G. II, 108 etc. || 125 Ad litora | ad litore | ad naues |
deest || 126 A. IV, 513 \\ 127 ad maiora, corr. ad meliora | A. IV, 368 | 128 Ad
media permedia I A. V, 188 || 129 A. I, 410 | 130 A. IV, 220 || 131 A. VIII, 505.
XI, 281; an suhest in me (A. IX, 426)? Ц 132 adnatabimus | A. I, 534 Ad-
navimus adnatavimus in gloss. Verr/. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 42S
133 A. IV. 613 || 13 4 Adolet dum adolet | A. VII, 71 || 135 Adolebit creuit |
A. XII, 438 || 136 deest || 137 Adoratum | A. VII, 13 \\ 138 Ad pater eneas ad
A. V, 545.
 GLOSSAE VERGILII NOMINE INSIGNES.
139 ad qvae contra quae.
AD QVAE ad qualia.
140 adyta Graece oracula.
141 ATQVE ALTAE MOENIA EO-
МЛЕ altam Romam.
142 ATQVE iNMiTis inplacabilis,
crudelis.
143 ATQVE EPSOS et ipsos.
144 ad QYEM apud quem.
145 ADHASTI PALLENTIS IMAGO.
Ádrastus Polynicis et Tydei
socer, Argivorum rex, The-
bano bello devictis suis par-
tibus fugiens tantum palloris
traxisse dicitur, ut vi eius
numquam caruerit.
146 at regina at vero regina.
at regina regina vero.
147 ADRVMAViT rumorein attulit.
148 ADRVNCAT evertit, aliénât.
149 ad SAXA SVBVRGVET ad saxa
ducit.
150 ADScrviT socivM coniunxit.
151 ad sedes PRiAMi ad Priami
domos.
152 adsensere consenserunt, as-
senserunt.
153 ad sidera in altum.
ad sidera ad caelum.
457
154 ad sidera caeli ad caelum.
155 adsidvos capite censos, qui
nihil praeter prolem dare
poterant, unde et proletarii
dicti sunt, et assidui milites
ab assiduitate officii.
156 ADSINT praesentes sint.
157 ADSIS PLACIDVS propitius sis.
158 ad SOCEROS ad mariti pa
rentes.
159 at sociis sociis vero.
160 ad SOLEM ad solis calorem.
161 adsoletvm allisum.
162 ad 80NITVM vocis ad vocem.
163 adspectat qui in dextram
laevamque se convertit.
164 ADSVETi siLvis in venatu
semper agentes.
165 ADSVETVMQVE MALO LIGV-
REM qui Alpium asperrima
incolunt.
166 ad SVPERAS AVRAS in aerem.
167 ad tela adversum tela.
168 ad TERRAM FVGIT ad portum
properat.
169 AD TERRAM MISERE prae-
cipitaverunt.
170 ADTESTANTVR testimonium
dant.

139 A. VI, 509 || 140 Ad adita egreci | A. II, 115. 404. V, S4: adytis |]
141 Adquae | rome | A. I, 7 || 142 Adquae | inpiaculis | A. I, 30 || 143 Adque :
A. I, 40 || 144 A. I, 04 || 14f> pallantis | Adrastis pollinios et tidei | utj ui |
A. VI, 480 l| 146 Ad regina ad | Ad regina | A. IV, 1 || 147 deest, cf. Paul. Diac.
p. 9, 14. Habet Goetz. in hbri Glossarum exe. corp. gloss. Lat. V p. 103
148 deest, fort, scrib. Averruncat avertit || 149 A. V, 202 || 150 Adscibit sotium
deest; cf. A. XI, 472. XII, Uli: generumque adeeiverit || 161 sedis | domo |
A. II, 437 || 152 consensertus, corr. consenserunt | assensertus, corr. assense-
runt | A. II, 130 || 168 A. II, 153. Ad sidera ad celum in gloss. Verg. corp. gloss.
Lat. ed. Goetz. IV p. 428 Ц 154 celum | A. I, 259 || 155 Ads'idos | deest || 156 pre
sentes | A. V, 70 И 157 propicius | A. IV, 578 || 158 A. II, 457 || 150 Ad sociis |
A. III. 259 || 160 A. II, 475 || 161 deest. Habet Goetz. in libri Glossarum exe.
corp. gloss. Lat. V p. 103 || 162 A. III, 669 || 163 leuamque | A. I, 420. X, 4.
XII, 915 || 161 Adsucte siculis | A. V, 301 | 165 Adsuetum. que malo ligorem
asperrimam colunt | G. II, 167 || 166 aures, corr. auras | G. IV, 485 j|
167 A. II, 443 J 168 А. V, 243 || 169 А. II, 566 \\ 170 deest.
458 MAGNI GLOSSARVM LIBRI

171 ADTOLLAT BRACHIA elevet 190 ADVMBRAT effingit, tetigit.

manus. 191 aeacides Achilles.
172 ADTOLLEXS cum invidia ad- 192 ede manduca.
tendens. 193 aegris fatigatis.
173 adtollentem erigentem. 194 ELATA mari mari praetenta.
ADTOLLENTEM alto capite 105 ELATOS gloriantes.
incedentem. 196 ELATVM auctum.
174 ADTOLLiT clevat. 197 AENEADAEconiuratioAeneae.
175 ad TVA LiMiNA ad tua templa. AENEADAE Troiani ab Aenea
17G ADTVLIT insperanter dedit. rege dicti.
177 at TV tu vero. 198 Aeneas per a et e scribendum.
178 Aonvc etiam nunc. 199 aeneas Veneris et Anchisae
179 ADVECTi adportati. filius.
180 ADVERSA irata. 200 AEOLVS rex ventorum.
181 adversis spaths adverso 201 EPVLIS per epulas.
inter se spatio concurrentes. EPVLis cibis, caenis.
182 adverso sole contra pósito 202 AEQVABAT aequaliter divi-
sole. debat.
183 avexekat asportaverat. 203 AEQVALES coaevi vel sodales.
184 AVEXiT secum abduxit vel AEQVALES uuius aetatis.
asportavit. 204 AEQVEM aequalem faciam.
185 ADVLTOS nutritos. 205 AEQVET aequalem faciat.
186 advltos EDVCVNT educant 206 AEQVAEVi coaetanei.
et adultos faciunt. 207 NEC viDET non videt.
187 ADVLTVS maturus. 208 AEQVis ocvlis aequo animo.
188 ad VMBRAS ad Inferos. 209 AEQVO discrimine aequali
189 ad v.MBRAS pallentes quia separatione.
mortui pallidi sunt. 210 aeqvoris maris.
171 brahia A.V,364 || 172 inuiadia, corr. inuidia A.V,278 || 173 A. 11,381
174 A. Ill, 552 || 175 A. Ill, 371 \\ 170 inspiranter | A. V, 201 || 177 Ad tu
E. V, 88 || 178 E. IX, 35 etc. || 179 A. I, 55N \\ 180 A. XI, 719. anima irata
in gloss. Verg. сотр. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 428 || 181 patiis aduerse | epatia
A. V, 584 || 182 Adueso | A. IV, 701 || 183 Aduexerat | A. I, 512 || 184 Aduexit |
secundum, corr. secum | adduxit asportabit A. 1,512: avexerat Ц 185 A.I, 431
186 educunt educunt | A. 1,431. 432 \ 187 Gx IV, 162. A. 1,431: adultos
fetus || 188 feros, corr. inferos | A. IV, 25 \ 189 A. IV, 25. 2в Ц 190 deest
191 Aecides | A. I, 00 || 192 Aede | deest || 193 G. /, 237 | 194 Aelata maria
maria | A. VI, 22 || 195 Aelatos | G. Ill, 108: elati || 196 Aelatum | deest
197 Aeneade | Aeneade troiiani | A. I, 157 etc. 0 198 A. I, 220 etc., sed potins
<id tractatum urthographicum pertinere vifletur || 199 A. I, 260 etc. J 200 A. I, 52
201 Aepulis per aepulie | Aepulis | A. I, 216 || 202 A. I, 508 || 203 quoeui
A. V, 468 ¡ 204 Aequam aequales | A. XI, 125 Ц 205 A. I, 193 J 206 Aequëui
deest; A. 11,561: aequaevum regem; V, 452: aequaevum amicum
207 Aeque uident non uident | A. XII, 918 || 208 A. IV, 372 | 209 A. V, 154 j
210 Aequor | A. Ill, 307.
 GLOSSAE VERG1L1I NOMINE INSIGNES. 459
211 aeqvora maria. 231 AETATVLA aetas módica.
212 aeqvora svpra supra maria. 232 aether caelum.
213 AEQVORA ivxTA iuxta maria. aether altissima caeli pars.
214 AEQVORA nunc fluctUS. aether summa pars caeli
215 AEQVORE in aequore, in mari. sive aer fervens.
216 AEQVORE TOTO mari toto. aether aer superior aut
217 AEQVORE toto toto campo. caeli pars.
218 aera ventura vel auram. 233 aetherea sidera in aethere,
AKRA auram aeris. in quo sidera sunt.
219 aerea LiMiNA aeratae fores. 234 aethere ab alto ab alto
220 aere aeramento. cáelo.
221 aere cavo tuba.
235 aethere cassis spiritu ca-
222 aeris in CAMPis reclusis.
rentibus idest mortuis, eo
223 aere rvebant aere secabant.
quod de cáelo veniat spiritus.
aere rvebant aeratis rostris
236 aethere in alto apud Su-
navium dividebant.
peros.
224 AERIAM IRIM arcum, quem
237 aethere svhho summo
Graeci Irim vocant: ex aere
caelo.
concipitur.
225 AERiAE altae, procerae. 238 AETHERiA caelestia.
226 abrías excelsas. 239 AETHERiA plaga de parte
227 aetherivm caelestem. caeli.
228 AETAS tempus. AETHERIA PLAGA Cáelo.
229 AETAS saeculum, aevum, aetheria plaga partes caeli
spatium, intervallum, vitae superiores.
cursus. 240 aetherio caelesti.
230 AETATEM PVBEREM aetatem 241 aeternam famam sempiter-
adultam. nam opinionem.

211 A. I, 43 etc. Aequora maria aequalia in gloss. Verg. сотр. gloss. Lat.
ed. Ooetz. IV p. 428 || 212 A. IV, 240 J 213 A. IV, 255 | 214 A. I, 43 etc.
215 A. I, 511 || 216 A. I, 29 || 217 A. XII, 501 || 218 aura | aura | A. III. 514 ||
219 Aerate foras (corr. tores) aerea limina | A. I, 449 || 220 aeramentum |
A. I, 449 || 221 A. Ill, 240 || 222 Aeréis in campos (corr. campie) incluais |
A. VI, 8S7 || 223 A. I, 35. navibus mare secabant in gloss. Verg. сотр. gloss.
Lat. ed. Goet:. IV p. 428 || 224 yrim arcum greci yrim | A. IX, 803 || 225 Aerie
alte procero | A. IX, 676'. Aeriae quercus alte in t/loss. Verg. corp. gloss, ed. Goet:.
IV p. 428 ] 226 A. III. 291 || 227 Aerium caeles'tium | A. VI, 579: ad ae the -
reum Olympum || 228 A. I, 283. Cf. gloss. Verg. corp. glos*. Lat. cd. Goetz.
IV p. 428 || 229 uite cursu | E. IV, 4 || 230 pubertam | deest || 231 dee»t
232 A. I, 90 etc. Aether summa pars caeli in gloss. Verg. corp. gloss. Lnt. ed.
Goetz. IVp.428 || 233 Aethera | aethera | sydera | A. VI I, 707 || 234 Aetherae
A. IV, 574 || 235 A. XI, 104 || 236 A. VI, 436 || 237 A. I. 223 || 238 A. VII, 707
239 Aetheria partes, om. plaga | A. I, 394. Aetheria plaga pars caeli in gloss.
Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 428 || 240 A. VI, 530 Ц 241 Aet///ernam ;
A. VII, 2.
460 MAGNI GLOSSARVM LIBRI

242 AETERNi ignés sempiterni AGENS telis sagittis petens.

ignes. agens telis sagitta sequens.
aeterni iones sol et luna. 259 AGGERAT iras iracundias
243 aeternvm perpetuum, diur- cumulât.
num. 260 AGGERE coadunatione terrae.
244 AETERNVM in aeternum. AGGERE cumulo vel congerie.
245 AETERNVM sempiternum. AGGERE cumulo, congestione.
246 AEVO tempore vel saeculo AGGERE (agger) proprie di-
vel aetate. citur terra aggesta, quae
AEVO senectute: vallo facto propius ponitur,
247 AEVVM aetas aut saeculura sed abusive et muros et mo-
aut tempus. numenta omnia aggerem di-
248 AEvo GRAviOR senior. cimus.
249 APFLAVIT aspersit. 261 (aggeribvs.) Aggeres terrae
250 AFFLICTIS REBVS perditis congeries.
negotiis. (aggeribvs.) Aggeres col-
251 AFFLICTVS luctu et squalore lectiones terrae.
confectus. 262 aggeres alpinos calles Al
252 AGAM PELAGO navigare fa- pinos.
ciarn. 263 aggeribvs collectionibus.
253 AGAMEMNONivs Agamernno- 264 aggeribvs rvptis obiectio-
nis filius. nibus dissipatis.
254 AGEBAT ad portum ducebat. 265 aoitavimvs fugavimus.
255 age diversos in diversum AGiTAViMvs persecuti sumus.
sparge. 266 agitate FVGAM celerius fu-
256 AGENORis vrbem quia con- gite.
diderunt ab Agenore ori- 267 AGITET vexet.
ginem ducentes. 268 AGNOSCVNT intellegunt.
257 Agens cibcvm circumagit et 269 AGNOVIT intellexit vel cog
in gyrum mittit. novit.
258 agens TELis telis persequens. 270 AGRESTi idest ferina.

242 ignis | ignis | ignis | A. II, 154 || 243 An leg. diuturnum? A. 1,36 etc.
244 A. VI, 401 || 245 A. I, 36 etc. \\ 246 témpora \ A. 1 1, 435 etc. Aevis tem-
poribus. Aevo senili etate in gloss. Уerg. сотр. gloss. Lat. ed. Goelz. 1 V p. 428
247 Aeuo | A. IX, 609 | 248 Aeuo/ 'grauior | A. II, 435. 436 || 249 spersit
A. II, 649 || 250 A. I, 452 || 251 A. II, 92 || 252 A. IV, 546 || 253 A. IV, 471
254 A. V, 272 | 255 A. I, 70 \\ 256 quiaj qui | A. 1, 33S || 257 circumaget | mittet s
A. I, 117 ] 258 sagittisj sagittens | telum | A. I, 191 Agens telis persequen
sagittis i» gloss. Verg. сотр. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 428 \\ 25У A. IV, 197
260 cumulo] túmulo congeriae ¡ (agger) addidi \ aggestaque ' A. V. 44 || 261 'Agge-
ribus) addidi \ terre | (Aggeribus; addidi \ terre | A. II. 496 || 262 A. VI, 831:
Aggeribus Alpinis | 263 A. IX, TO || 264 A. 11,496 \\ 265 Aginauimus
fugauimus | A. II, 421 \\ 266 Agite | A. II. 640 il 267 A. Ill, 609 | 268 A. II, 423
269 A. I, 406 ] 270 G. II, 530; an leg. fera?
 GLOSSAE VERGIL1I NOMINE INSIGNES.
271 AGRESTI PALAESTRA idest
rustica lucta.
272 AGRESTis saevus.
273 a LACRiMis a fletibus.
274 ALAM herbam dicit radice
aromática odoris summi cum
levi acrimonia; ipsa est et
insula.
275 ALBANi patres Albanorum
principes.
ALBANIQVE PATRES Rouiani
senatores.
276 albanvm Nomen quia Alba
norum reges Silvii appellati
sunt.
277 ALBATVS candida veste usus.
278 ALBi concolores scilicet.
ALBi candidi.
279 ALBANi patres Albanorum
principes.
280 ALBVNEA castellum in Sabi-
nis, ubi Faunus consecratus
est, in quo et lucus et
fons est.
281 albvrno albescente.
282 albvrnvm albescentem et
albidum.
albvrnvm albentem vel al
bidum.
461
283 albvrnvs mons Lucaniae
situs iuxta Silari montem.
284 ALCYONEN avis marina, haec
mulier fuit, sed boc poetae
fingunt.
285 ALENDVM nutriendum.
286 alga herba maris.
287 ALOIDAS GEMINOS. Otum et
Epbialten dicit, Aloei filios,
sicut alii, Neptuni, sicut ali-
qui: caelum inpugnare vo-
lentes altissimos montes Ma-
cedoniae et Tbessaliae Ossam
et Pelion Olympo congesse-
runt fulmineque a love in
Tartarum missi sunt.
288 ALLiDERE delere.
289 ALiENVM extraneum.
290 ALiENVM AES pecunia fene-
raticia.
291 ALiGERVM alas gerentem Cu-
pidinem.
ALIGERVM pinnatum, volu-
crem.
292 alimenta nutrimenta.
293 ALiQvis error aliquis dolus.
294 ALIS pinnis.
295 ALIS PLAVDENTEM pinnas
percutientem.

271 palestra | G. II, 530 || 272 A. XI, 682 j 273 A. II, 8 || 274 deest |
275 Albani partee, corr. patres | A. I, 7. Albani patres albani principes in
gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 429 | 276 A. VI, 763 || 277 deest ||
278 A. Ill, 392 || 279 Albini \ A. I, 7 || 280 in samis ubi planus | ei fons
est | A. VII, 83 || 281 deest || 282 abescentem exalbidum | deest || 283 lucanie
auitans iuxta seliu | G. Ill, 146. 147: Est lucos Silari circa ilicibusque
virentem Pluribus Alburnum volitans. An voci auitans stibest habitans,
ad oestrum (G. Ill, 148) referendum? || 284 Alchionea | hec | poete | G. Ill, 338
285 A. Ill, 50. nutriendum vel adiubandum in gloss. Verg. corp. gloss. Lat.
ed. Goetz. IV p. 428 jj 286 A. VÍI, 590 || 287 Alidas | ofinalten | aloi Alios |
neptuni siue ut aliqui celum | teasaliae | plimpo concesserint fulminaque | in
taurum | A. VI, 582 || 288 deest || 289 К III, 5: alienus custos || 290 fenera-
titia | deest || 291 A. I, 663. Aligerum alas gerentium in glos. Verg. corp. gloss.
Lat. ed. Goetz. I V p. 429 || 292 dee>t || 293 A. II, 48 || 294 A. I, 397 || 295 pinnis
percutientis | A. V, 515. 516.
462 MAGNI GLOSSARVM LIBRI

296 ALIT nutrit. 316 altaría ad ipsa ad ipsas

297 АЫТ spe fovet.
298 alii TENEANT alii possi-
deant.
299 aliter VISVM aliter placuit.
300 ALiTiBVS avibus.
301 ALIT venís in venis nutrit.
302 ALTVS nutritus, pastus.
303 HALiïvs aurae flatus.
304 ALivs Achilles significat
Turnum.
305 alivtea genus floris in Greta.
306 ALIVD MAivs aliud amplius.
307 ALNVS nunc populus.
308 alnvm lignum idest verna.
309 arce. Urbs Galliae, ubi flu-
vius Monoecus oritur.
310 arta districta vel tribuía-
tionibus pressa.
311 alta nobilia.
312 alta in altum et in pro-
fundum versa.
313 ALTA AEQVORA fluctuantia.
314 alta mente profundis sen-
sibus.
alta mente in intimo corde.
alta mente firma memoria,
intimo animo persévérât.
315 alta PETENS alta contem-
plans.
sacras aras.
317 altaría circvm circum aras.
318 altaría ivxta iuxta aras.
319 altaría arae.
320 altae eminentis, excelsae.
ALTAE nobilis.
321 alte nunc sollicitate et dili-
genter.
322 alte EXTVLiT primum ele-
vavit.
323 altera corpora altera meni-
brorum sedes.
324 Alteratis alter vero.
325 alteratvr variatur.
326 ALTERCABATVR sermocina-
batur, verba faciebat.
327 ALTERIVS DE CORTICE de
alterius virgulti libro.
328 alterna vicaria.
329 Alternatim idest vicibus.
330 ALTERNANTI vicibus COgi-
tanti.
ALTERNANTI varia mente
tractanti.
ALTERNANTI dubitanti aut
interiecte agenti.
331 ALTERNIS Vicissim.
332 ALTERNIS AGVNT ПОП simul
agunt.

•296 A. VI, 726 || 297 fobet | A. IV, 2 || 298 A. V, 164 ¡ 299 A. II, 428
300 A. IX, 486 || 301 Alit uenit iuuenis nutrit | A. IV, 2 || 302 Alitus
A. IX, 30 || 303 Alitus aure | A. VI, 2á0 || 304 thurnum | A. VI, 89 || 305 deest
306 Aliut | aliut | A. II, 199 || 307 E. VIII, 53 || 308 deest || 309 ArceJ
Alpe | monicius ¡ A. VI, 831 | 310 Alta distructa | praessa | A. II, 146,
cf. nr. 596 || 311 mobilia | A. 1, 429 \\ 312 A. I, 427 || 313 equora | A. VII, 6
314 A. I, 26 || 316 A. V, 508 || 316 A. II, 550 || 317 A. II, 515. circum altana
in gloss. Verg. сотр. gloss, bat. ed. Goctz. IV p. 429 || 318 A. IV, 517 || 319 A. II,
550 etc. i 320 excelse | A. I, 7 \ 321 Altae | A. VI, 145 Q 322 A. V, 443. 444
323 membroum | A. VI, 713. 714 || 324 Subesse videtur alter Atys, alter vero,
cf. A.V, 568 || 325 deed || 320 Altercabitur sermocinabitur | deest || 827 A. 111.33
328 A. VI, 121 || 329 Alterna alternatim | deest || 330 A. IV, 287. Alternan«
divitanti in gloss. Verg. Corp. gloss. Lat. éd. Goetz. IV p. 429 | 331 E. III, 59
332 deest.
 GLOSSAE VERGILII NOMINE INSIGNES. 463

333 alternos tríplices. 352 álveo fluminis meatu.

334 alternos vicarios. 353 álveo CVMBA navicula; hoc
335 ALTERVM unum. iuxta antiquum morem dixit,
336 ALTERNis mutue interiectis. quia coriis vel sparto con-
337 alte SVBNIXA alte fulta. texebant et consuebant.
alte svbnixa eniinens. 354 ALVEVM sinuni fluminis.
alte svbnixa in sublime se 355 alvvm rem concavam.
efferens aut succincta. 356 ALVEVS fluminis meatus.
338 ALTILIA studio saginata. 357 ALVMNO amato eius filio.
339 ALTis SEDiBVS excelso loco. 358 ALVMNVS uutritus.
340 ALTissiMO OTio longissinia 359 ALVMNVS tenere dilectus.
quiete. 360 ALBVM praetoris nomina
341 alto mari. curialium.
342 alto nunc nobili.
361 amare focos domos con-
343 alto excelso.
struere.
344 alto cáelo.
362 AMARis FiBRis metaphoricos
345 alto a sangvine a prae-
amaro suco; fibras enim ani-
claro genere.
malia habent.
346 alto cvlmine excelso tecto.
363 AMAZONiDVM Amazonum.
347 alto mari pelago.
348 alto odio longa ira. 364 AMBIGVITAS dubietas.
349 altor nutritor. 365 ambigvvs dubius.
350 ALTVM altam maris partem. 366 AMBRONES devoratores ho-
altvm mare vel caelum. minum.
351 altvm in profundo pectoris 367 AMBROSIAEQVE COMAE AM-
conlocatum. BROSIAE ODOREM unguen-
altvm dolorem penitus in- tum divinum.
fixum. 368 A MOENiBVS ex civitatibus.
333 A. Ill, 423 || 334 E. VII, 19 | 335 Alteraum | A. II, 667 || 336 Alternus
mutuç | E. Ill, 59. VII, 18 | 337 alte fultaj ante fulta | efferens , от. ве |
A. I, Ù06 [I 338 deest, cf. Vatro г. г. II, 1, 20 || 339 sedilibue | А. II, 464 s. ||
340 longiasimo | deest || 341 А. I, 3. Alto nunc mari alias cáelo (cf. nr. 344)
in gloss. Verд. сотр. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 429 || 342 A . 1 V, 230 \\ 343 A. II, 290 ,
344 A. I, 297 || 345 A. IV, 230. Alta sanguine ex divino genere in gloss. Verg.
сотр. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 429 \ 340 culmine | A. 11,290 || 347 A. VII, 200 <
348 deest || 349 deest || 350 altum maris partum | A. I, 34 || 351 in profundum
pectoris conlatum | A. 1, 209 || 352 A. VII, 33 || 353 spartoj parco | A.VI, 412. 413:
simul accipit alveo Ingentem Aenean, gemuit sub pondere cumba
Su tili s, sed interpretatio non nisi ad cumba vocem pertinet || 354 deest
355 Alueum | A. II, 51! J 356 G. I, 203 ¡| 357 amatore siue filio | A. XI, 33:
Tum comes auspiciis caro datus ibat alumno || 358 deest, sed conf.
A. VI, 878: alumno || 359 deest, sed conf. A. XI, 33: caro d. i. alumno ||
360 Aluum praecoris | deest || 361 к, domus construe | A. III, 134 || 362 febris,
corr. fibris | metafóricos | habentj alet | G. I, 120 || 363 A. I, 490 || 364 deest \\
365 deest, sed conf. A. V, 326: ambiguumque || 366 deest || 367 Ambroseue
come ambroseü | Glossa duos locos inter se commiscuit, A. 1, 403 (Ambrosiae-
que comae) et G.IV,415 (ambrosiae diffundit odorem) || 368 A. 111,345,
464 MAGNI GLOSSARVM LIBRI

369 AMOENis fertilibus, iucundis. 386 AMiCTi cooperti.

amoenis secretioribus. AMiCTi vestiti.
370 amoenitas iucunditas ne- 387 AMiciTVR tegitur aut velatur.
morum. 388 amissa perdita.
371 AMOENO umbroso, sil vis cir- 389 amissis perditis.
cumdato. 390 AMisso perdito.
391 AMissos quos amisisti.
372 AMENS consilii iacertus.
392 AMissos quos amiserant id
Amens turbatus.
est perdiderant.
Amens démens.
393 AMissvM defunctum.
373 Amens ANiMi animi inpos, id-
394 AMNEM fluvium.
est iratus.
395 AMNES flumina.
374 amentes sine mente idest
AMNES aquas.
dementes.
396 amor cupiditas.
375 amera ora. 397 AMORE modo cupiditatem.
376 AMEKIA urbs, ubi multum
398 AMORE pro in amore.
vimiuis nascitui-.
399 amo rem idest Cupidinem.
377 AMERINA RETINACVLA ab 400 amore pío religioso et ho
urbe Arneria, ubi plurimum
nesto amore.
viminis nascitur. amore pío sancto vel ho
378 AMGER spatarius qui vulgo. nesto affectu.
379 AMiCA tida. 401 amore POLLVTO amore vi-
380 AMiCABiLiBvs verbis paci- tiato.
ficis sermonibus. 402 amores amandi affectus.
381 amicaeis vir amicitiae aptus. 403 AMORREi interpretantur ama
382 AMici socii. rescentes.
383 AMYCi de gente de Amyci 404 AMORREVS interpretatur ama
origine. ras vel amaritudo.
384 AMicis mitibus. 405 AMORis piGNvs affectionis
385 amicis fidelibus. vinculum.

369 A moenibus fertilibus | deest, sed cf. A. V, 734. VI, 638 (amo en а),
A VII. 30. VIII, 31 (amoenol, A. IX, 680 (amoenum) || 370 deest
371 A. VIII, 31 [| 372 A. II, 314 \\ 373 A. IV, 203 \\ 374 Amentes sene mentes
deest || 37Г) dee-t |] 376 Amerina | uim | deest || 377 retinacula ubi uim ab urbe
amerina ubi plurimum nascitur | G. I, 265 \\ 378 deest. Habet Goetz. in ïibri
Glossarum txc. corp. gloss. Lat. V p. 166 || 379 A. II, 255 \\ 380 deest || 381 anii-
ciciae | deest || 382 A. I, 486 || 383 Amici | amici ori'/gine | A. V, 373
384 A. II, 147 || 385 A. V, 41 \\ 386 uestit | A. I, 516 || 387 Amictitur | deest |
388 A V, 519 || 389 A. I, 252. Cf. gloss. Verg. corp. gloss. Lat. éd. Goet:. IV
p. 429 || 390 A. V, 867 Ц 391 A. II, 148 || 392 A. I, 217 || 393 A. V, 614
394 A III, 694 || 395 A. IV. 164. Amnes flumina in gloss. Verg. corp. glots.
Lat. éd. Goetz. IV p. 429 Ц 396 A. II, 10 || 397 A. 1, 171 || 398 pro en | A. 1, 171
399 A. II, 789. Amorem cupidinem in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. éd. Goetz.
IV p. 429 J 400 A. V, 206 || 401 uiciato | A. V, 6 \ 402 E. Ill, 109 || 403 deest
404 deest || 405 A. V, 538.
 6L0SSAE VERG1LII NOMINE INSIGNES. 465
406 amor AVRi auri cupiditas. 423 ANiMVM VERSABAT animum
407 AMPLAM magnam. cogitatione torquebat.
408 AMPLEXVS ACESTEM amplexu 424 ANIMALIA ea quae animis
stringens. vigent.
409 ANNAVIMVS adnatavimus. 425 AN1MALIBVS hostiis, quarum
ANNAVIMVS adnavigavimus. animae Diis sacrificantur.
410 ANCEP8 dubia, incerta. 426 anima ARGOLICA anima
411 ANCIPITEM dubium, inegres- Graeca.
sibilem. 427 ANIMAM HANC hunc san-
412 ANCHISAE AD TVMVLVM ad guinem.
Anchisae sepulcrum. 428 animas hoc est umbras.
413 anchisae MAGNi praeclari 429 anima sedvxerit artvs
Anchisae. animam ab artubus sepa-
414 ANCHiSES pater Aeneae. rabit.
415 ANCHISLADES Aeneas ab An- 430 animât hortatur.
chisa patre. 431 ANiMi INOPS inpatiens vel
416 ANCORAE quibus iactatis na amens.
ves in alto detinentur. 432 animis mentibus.
417 angvsta viARVM angustas 433 animis audacia.
vias. 434 animis advertite animad-
418 angvsto arto. vertite et mentibus date.
419 ANGVSTA AB SEDE PELOKI 435 animis caelestibvs menti
ab augusto Pelori promun- bus divinis.
torio. animis caelestibvs Deorum
420 ANGVSTO AESTV augusto voluntatibus.
f'reto. 436 animis opebvsqve et volún
421 ANNi dies proacta. tate et facultatibus.
422 ANiLis AETAS senectus fe- 437 animo menti.
minae. 438 animo corde.

406 (leest, sed conf. A. I, 349: auri caecus amore || 407 deest, sed conf.
A. II, 310: ampia domus. Cf. gloss. Very. сотр. gloss. Lett. ed. Goetz. IV p. 429:
Amplis (A. Ill, 353) magnis ingentibus || 408 atestem amplexus stringens
A. V, 581 || 409 A. I, 538 || 410 A. IV, (¡03 || 411 A. V, 589. Ancipitem dubiam
et dolosam in gloss. Verg. carp, gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 429 || 412 Ancisae
ancise sepulchrum | A. V, (¡(14 || 413 Ancise | ancisae | A. V. 99 || 414 Anchyses |
enee | A. II, 687 etc. Ц 415 Anchyades | anchysa | A. V, 407 || 416 A. VI, 902:
Ancora de prora iacitur || 417 angustias, corr. angustas | A. II, 332
418 A. Ill, 419 || 419 Angusto | promunturio | A. Ill, 687 || 420 aesto, corr.
aestu | fretu | A. 111,419 || 421 A. 11,198 || 422 uetus | femine | deest || 423 Anim
aduersabat \ A. IV, 630 || 424 eaque | A. Ill, 147 || 425 ostiis quorum | deest
426 argolia | greca | A. II, 118 || 427 A. I, 98 || 428 A. VI, ill || 429 Animas
eduxent | A. IV, 385 || 430 ortatur | deest Ц 431 inpos inpaciens | A. IV, 300
432 A. I, 11 )1 433 audatia | A. II, 366 || 434 A. II, 712 || 435 uoluptatibus
A. 1 , 11. Animis caelestibus Deorum nominibus in gloss. Verg. carp, glost. Lat.
ed. Goetz. IV p. 429 || 43(5 opebus | A. II, 799 Q 437 A. I, 529 fl 438 A. I, 26.
Servü comm. Vol. Ш. Faso. II. 30
466 MAGNÏ GLOSSARVM LIBRI

439 animo ADVERTiT videt, in- 456 anqvirens pro adquirens vel
tellegit. inquirens magis.
440 animo ARRECTi securi red- 457 anqvirit valde quaerit.
diti. 45S an sit an putas, quod sit.
441 animo CONCVSSVS auimum 459 antea ante euin.
concussum habens. ANTEA prius.
442 animo miseratvs doluit. 460 ante alios plus omnibus.
443 ánimos idest audaciam. 461 ante alios prior omnibus.
444 ánimos nunc pro virtute 462 anteferam praeponam.
posuit. 463 ante fores ante templi
445 ANiMOSvs argutus vel gau- ianuas.
dens. 464 ante FVGAM ante discessum.
446 ANIMVM mentem. 465 ante MALORVM praeterito-
447 ANIMVM AFPECTI hilarati. rum malorum.
448 ANIMVM labefactvs ani- 466 anTenor princeps fuit Troia-
mum labefactum habens id norum.
est commotum. anTenor unus e principibus
449 ANIMVM PASCIT avocat. Troianis.
ANIMVM PASCIT animum fovet. 467 ante ocvLOS ante conspec-
ANIMVM pascit animum avo tum. ANTE OCVLOS in con-
cat aut taedio afficitur. spectu omnium.
450 ANIMVM TEMPTARE mentem 468 ante OMNES omnibus prior.
experiri. ante omnes prae omnibus.
451 ANiMVS audacia. ante omnes primum.
452 ANiMVS AEQVVS animus ante omnes plus omnibus.
iustus. ante omnes prius omnibus.
453 ANNis grandis maior natu. ante omnes maxime, prae-
454 ANNOSA multos annos habens. cipue.
455 ANNOSVS veternosus. 469 ante omnia corpora prior
ANNOSVS vetustus, antiquus. omnibus.
439 uidit I decst; cf. A. 11,712: animia advertite ] 440 rediti | A.I, .479.
Animo arrecti bono animo facti in gloss. Verg. corp. gloss. Lai. ed. Goetz. IV
p. 429 || 441 A. V, 869 || 442 A. VI, 332 || 443 A. I, 57 \\ 444 A. I, 202 || 445 deist:
cf. A. XII, 277: animosa phalanx; G. Ill, 81: animosum pectus:
G. 11,441: animosi Euri || 446 A. I, 304 etc. || 447 hylarati | deest || 448 abens
A. IV, 395 || 449 fobet | uocat | tedio | A. I, 464 || 450 A. IV, 113 || 451 audatia
A. IV, 639 || 452 decst; cf. A. X, 357: animia et viribus aequis
453 A. IX, 246: annis gravis || 454 A. VI, 2S2 [I 455 deest; cf. A. IV, 441:
annoso; A. X, 766: annosam || 450 Anquires | adquires, corr. adquirens ,
deest || 457 querit [ deest || 458 A. V, 2S || 459 deest; sed fort. leg. ante, cf.
A. VI, 677. X, 384. XII, 354 || 460 A. I, 347 || 461 A. V, 151 || 462 A. IV. 371
463 A. VI, 47 || 464 A. IV, 328 || 465 A. I, 198. Cf. gloss. Verg. corp. gloss. Lot
ed. Goetz. IV p. 429 || 466 throiianorum | throia | A. I, 246 || 467 ante con-
apectu | A. II, 531 || 468 pre omnes | prius omnes | A II, 40. IV. 59 etc.
469 A. V, 318.
 GLOSSAE VERGILII NOMINE INSIGNES. 467

470 ante oka PATRVM ante con- 487 antrvm inmane ingentem
spectum parentum. speluncam; in Campania enim
471 ANTE ORA PARENTVM in СОП- templum Apollinise cavo saxo
spectu patrum. est, idest factum spelunca.
472 ante pedes ante vestigia. antrvm inmane petit idest
473 ANTE; PVDOR, QVAM TE VI ad templum perrexit.
OLO antequam pudorem con 488 annva f expleri anni. revo-
tamino. lvta dies.
474 ANTHEVS unus ex principi- 489 annvalia opera singulorum
bus Troianorum. annorum.
475 ANTHEvs et CAPYS principes 490 anvs multitudo senum, senes
Troiani. multi.
476 ANTIQVA nobili. 491 aonas in montes Boeotiae
antiqva veteri. Helicona et Cithaerona, ubi
477 antiqva potens, nobilis. Musae morantur.
478 antiqva prior. aonas in montes in Boeotia
479 antiqva vetus. provincia Helicona et Cithae-
480 antiqvam ornvm multorum rona, ubi poetae Musas aiunt
annorum vel nomine anti- morari.
quam. 492 aonias Musas. Virgilius
481 antiqvvm veterem. <G.I1I, 11^>: Aonio rediens
482 antiqva svb religione tv- deducam vértice Musas.
eri vetere potestate servare. 493 aonio vértice Helicone Mu
483 antiqvi nunc prioris. sis sacro, qui est in Boeotia,
484 antiqvis nobilibus, vetustis. quae ante Aonia dicta est.
485 antiqvis vetustissimis. 494 ad penita ad intima idest
480 antro intra antrum idest penitue.
intra templum; templum 495 apollinis VRBEM Apollinis
enim ipsum spelunca est. civitatem.
470 ante conspectu | A. I, 95. inconspectu in gloss. Verg. сотр. gloss, bat
ed. Goetz. IV p. 429 |1 471 A. II, 531 || 472 A. V, 381 || 473 pudor contamino |
A. IV, 27 || 474 troiianorum | A. 1 , 181: Anthea si quem || 475 capius | prin-
ceps troiàni | A. 1, 183: Aut Capyn | 476 A. XI, 540 Ц 477 A. I, 535. Ill, 164.
Antiqua nobilis et vetusta in gloss. Verg. corp. gloss, hat. cd. Goetz. IV p. 429 ,'
478 A. I, 12 || 479 A. II, 714 || 480 orhvmJ non | antiqum | A. II, 626 ¡I
481 A. IX, 647 || 482 tveri om. \ A. II, 18S || 483 A. IV, 458 || 484 A. Ill, 131 |
485 A. X, 719 || 486 in antrum | A. VI, 99 \\ 487 apollonis et auo saxo | A. VI, 11.
Antrum spelunca in gloss. Verg. corp. gloss. Lai. cd. Goetz. IV p. 429 || 488 ex
pleri annij Videtur subesse ex pluribus annis, cf. A. VIII, 172 s.: sacra annua;
A. V, 53: annua vota. Verba revoluta dies ad A. X, 256 s. pertinent: revo
luta ruebat Matura iam luce dies || 489 Cf. A. 1,373: afínales nostro-
rum audire laborum | 490 deest ; cf. A. VII, 419 || 491 boetie et licaoniae
et citero ubi muse | А//опав | boetia | Helicona om. cyterona | poete E. VI, 64
492 MusasJ amnis | aonia | uerticem | deest || 493 Aonia uertice elicone | boetia
quod | G. Ill, 11 || 494 Apenita | deest || 495 A. Ill, 79.
30*
468 MAGNI GLOSSARVM LIBRI

49G л PRAESEPiBVS ab alveari- 513 arandvm navigandum.

bus; sunt autem alvearia 514 arandvm colendum.
vasa apium. 515 ARANT babitant, incolunt.
497 APRICA aestiva, calens. 516 aras altaría.
498 APRicis mansuetis. 517 arbore in arbore.
499 APRicis calidioribus. 518 arbore malí arbore náutica.
500 APRicis calidis locis et a 519 ARBORiBVS hoc est silva.
vento semotis. 520 ARBORIBVS ОВТЕСТА silvis
501 APRicis calida loca amantibus. circumdata.
502 apricitas calor. 521 ARBOREI FETVS poma.
503 APRICVM locum calidum, so- 522 ARBVSTA poma silvestria.
laniim. ARBVSTA arboreta.
504 APRICVM locus temperatus ARBVSTA arbores.
sine vento. 523 ARCADii MAGISTRI Hesiodi.
505 APRINAM FEROCIAM aprinam 524 ARCADio SANGVTNE Arcadio
ferocitatem. genere.
506 AQVAE dvlces dulcissimae 525 arcana pata secretaruin
aquae idest fons. rerum fata.
507 AQVAE MONS fluctus velut 526 arcanos secretos.
mons. 527 arce loci sublimitate.
508 A QVO SERGIA NOMEN a quo 528 ARCEBAT prohibebat, adire
Sergiorum familia nomen vetabat.
traxit. 529 arce ex SVMMA ex specula.
509 AQvosvM fluviosum. aqvo- 530 ARCEM cacumen velsummitas.
svs fluviosus. 531 ARCEM maiorem ....
510 Aram SEPVLCRi pyram. 532 ARCEM summam partem civi
511 arando sulcando. tatis.
512 arandvm sulcandum. 533 ARCEM ATTOLLERE TECTIS
arandvm intercidendum. tecta construere.
496 G. IV, 168. A praesepibus ab alvearibus in gloss. Verg. сотр. gloss.
Lat. ed. Goetz. IV p. 430 || 497 deest; cf. E. IX, 49: aprici colles; G. 11,522:
apricis saxis; A. V, 128: apricis mergis; A. VI, 312: terris apricis
498 G. II, 522 j| 499 A. VI, 312 || 500 E. IX, 49 | 501 A. V, 128 || 502 deest |
503 deest || 504 deest \\ 505 Aprunam | deest || 506 dulcissime | G. IV, 61
507 A. I, 109. fluctum vel mons in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV
p. 430 || 508 A. V, 121 || 509 A. IV, 52; de priori glossae parte cf. A. IX, 671:
aquosam hieniem || 510 sepulchri | A.VI, 177 || 511 G. 11,239 || 512 .á. IV, 212
513 A. II, 780 || 514 A. IV, 212 || 515 A. Ill, 14 || 516 A. Ill, 305 etc. \
517 A. IV, 485 || 518 nautice A. V, 504 || 519 A. Ill, 230 Ц 520 A. II, 300
521 Arboris foetus | G. I, 55 || 522 E. I, 40 etc. || 523 Archadii | esiodo
G. IV, 283 || 524 Archadi | archadio | A. V, 299 || 525 Archana | secretorum |
A. VI, 72 || 526 Archanos | A. IV, 422. Arcana secreta recóndita in gloss.
Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 430 || 527 locis | A. I, 50 || 528 adire
addidi | A. I, 31 || 529 eis speculo | A. IV, 410 || 530 A. I, 250. Arcs summitas
urbis vel montis in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 430 || 531 Post
maiorem aliquid déesse videtur \ A. I, 424 || 532 A. Ill, 336 \\ 533 A. Ill, 134.
 GLOSSAE VERGILII NOMINE INSIGNES. 469
534 ARCITENENS Apollo, quod 553 ARDENTD3VS fulgidis.
arcum teneat. 554 ARDENTis férvidos.
535 architriclinvs maior do- 555 ARDESCiT inflammatur.
mus. 556 ARDESCIT inflammatur, ira-
536 archiva armaria. scitur.
537 archiva tabularía, ubi char- 557 ARDESCIT amor ignibus in
tae publicae sunt. flammatur.
538 ACHivos idest Graecos. 558 ARDET festinat.
539 ARCV in arcu. 559 ARDET furit.
540 ARCVS Irim dicit. 560 ARDET properat, festinat.
541 ardebant properabant. 561 ARDET inpatientissime amat.
ARDEBANT festinabant. 562 ARAE altaría.
542 ARDEBAT fulgebat. 563 ARRECTA CVPIDO cupiditas
543 ARDEMVS cupimus. suscitata.
544 ardens fureus. 564 ARRECTAE idest excitatae.
545 ardens festinans. ARRECTAE erectae.
546 ARDENS vivida. 565 ARRECTis AVRiBvs attonitis
547 ARDENS ocvLis oculos ira erectis.
plenos habens. ARRECTIS AVRIBVS attönitis
548 ARDENT CUpiunt. ad audiendum auribus.
549 ardentes festinantes. ARRECTis avribvs ad audi-
550 ardentes aut veloces aut endum paratis.
nitidos. 566 arietat percutit.
551 ardentes fulgentes aut festi 567 argento perfecta argén
nantes. tea.
552 ardentes ocvLOS splendida 568 ARGiVA phalanx Graecorum
lumina. exercitus.

534 Architenens appollo | A. III, 75. Arquitenee quod arcum apollo teneat
in gloss. Verg. сотр. gloss, Lat. ed. Goetz. IV p. 430 || 535 Arcitriclinus | deest ||
536 Arciua | deest. Habet Goetz. in libri glossarum exe. сотр. gloss. Lat, V
p. 168 И 537 Arciua | t carte publice | deest. Habet Goetz. in libri glossarum
exe. сотр. gloss. Lat. V p. 168 || 538 Archos ad grecos | A. II, 102 \\ 539 Archu |
A. XI, 654 || 540 Archus yrim | A. V, 88 || 541 A. I, 515 || 542 Л. IV, 262 ||
543 А. II, 105 И 544 A. II, 41 \\ 545 A. II, 529. festinans concitatus in gloss.
Verg. сотр. gloss. Lat, ed. Goetz. IV p. 430 || 546 A. VI, 130 \\ 547 oculos oculis ;
A. V, 277 || 548 capiunt | A. II, 316. Ardebant (A. I, 515) cupiebant in gloss.
Verg. corp. gloss. Lat, éd. Goetz. IV p. 430 || 549 A. I, 423 || 550 A. I, 472.
Ardentes equos veloces festinantes candidos tw gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed.
Goetz. IV p. 430 || 551 A. VII, 781. Ardentes splendentes fulgurantes in gloss.
Verg. corp. gloss. Lat, éd. Goetz. IV p. 430 || 552 G. IV, 451 || 553 A. IV, 482 \\
554 A. 1, 472 || 555 A. I, 713 \\ 556 A. XI, 607 \\ 557 inflammat' | A. I, 713 ||
568 festinet | A. II, 311 || 559 furet | A. IX, 66 || 560 prospérât | A. IV, 281
561 A. IV, 101 || 562 A. I, 417 etc. || 563 Arecta | A. V, 138 || 564 Arectae
i excitatç. Arectae | A. XI, 452. G. III, 105. A. V, 643 || 565 parât | A. I, 152.
Arrectis mentibus attonitis in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. éd. Goetz. IV p. 430
566 Argectat | A. XI, 800 \\ 567 A. V, 267 || 568 falanx grecorum | A. II, 254.
470 MAGNI GLOSSAKVM LIBRI

569 argivae Graecae. 582 arma nunc societatem.

570 AB6IWM ENSEM Graecorum
gladium.
571 argivvm Graecorum.
572 AROOLICA de gente Grae-
corum.
573 ARGOLiCAS latebras Grae-
corum insidias.
574 ARGOLICIS tells Graecorum
manibus.
575 aries bellicum tormentum.
576 ariete crebro spisso ictu
arietis.
ariete crebro frequenti
ictu arietis; est autem aries
machinamentum bellicum.
577 ARIS INPONET HONOREM Sa-
crificabit.
578 ARIMASPVS fluvillS. ARARIS
rluvius.
579 ARis REPONLMVS IGNEM sacri-
licia facimus.
580 arista per i, non per e
scribendum.
581 arma per arma bellum signi-
ficat, ut est illud <A. I, 1>:
Arma virumque cano qui
primus ab oris.
583 arma nocendi artes vel socios.
584 ARMA ET CVRRVS insignia
numinis significat.
585 ARMA EXERCET pro 'armis
exercetur'.
586 arma CAici hoc est navis
eius armamenta vel certe,
quia frequenter in puppibus
nautae arma conportant.
587 ARMARi refici.
588 ARMATAM FACIBVS facem te
ñen tern.
589 ARMATVM in modum gladii
formatum.
590 arma viRi gladium, quern
reliquit Aeneas.
591 ARMENTA greges bourn vel
equorum, sed nunc cervorum
multitudinem dicit.
592 ARMis auxilio.
593 ARMOS idest armos equi.
594 HARPALICE una ex numero
Amazonum.
595 ARSiT incensa est.
596 arta districta vel tribulatio-
nibus pressa.
597 ARTEM scientiam.

569 Argiue grece | A. 1,650 | 570 ensuin grecorum ; A. 11,393 ¡| 571 Argium
grecorum \ A. 1 , 40 || 572 grecorum | A. II, 78 || 573 grecorum I A. II, 55.
Argolicas grecas in gloss. Very. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 430 Ц 574 gre
corum | A. II, 177 ¡I 575 deest, sed conf. A. II, 49a: ariete crebro. A. XII, 706:
ariete || 576 spisso iotu | hictu | macinamentum | A. II, 492 || 577 inponit
A. I, 53 | 578 Aris maspus fluuius ari fluuius [ Trior glossa deest, altera ad Ë. J. 63
(Ararim) pertitiere videtur || 579 A. Ill, 231 | 580 E. IV, 2в, sed ml tractatum
orthographicum potins pertinet || 581 uirum quae | A. VI, 612 || 582 A. V, 417
583 A. VI, 523 || 584 nominis | A. I, 16. 17: hic illius arma Hic currus
fuit. Arma et currus Iunonis insignia in gloss. Vcrg. corp. gloss. Lat. ed.Gort:.
IV p. 430 || 585 exercent | A. IV. 86 \\ 586 pupibus nate | A. I, 183
587 A. VII, 429 || 588 Armata | A. IV, 472 || 589 A. III, 517 || 590 reliquid
eneas | A. IV, 495 l| 591 aequarum | A. I, 185 II 592 auxilium A. I, 531
593 aequi | A. VI, 882 || 594 Arpalice | A. I, 317 В 595 A. V, 52', || 596 praessa
A. II, 146, cf. nr. 310. Arta stricta m gloss. Verg. сотр. gloss. Lat. ed. Goetz.
IV p. 430, cf. nr. 603 ] 597 A. V, 521.
 GLOSSAE VERGILII NOMINE INSIGNES. 471
598 ARTE PELASGA fallaciis. 612 A sangvine TEVCRi ab ori
arte pelasga Graecanicae gine Troiana.
artes dolorum. 613 assaracvs pater Laomedon-
arte pelasga fallacia tis, princeps Troianus.
Graeca. 614 ASARVM genus pigmenti.
599 artificis SCELVS scelera ar 615 ASCANio et Ascanio.
tificie. 616 ascanivs Anchisae filius.
600 ARTiFicvM plurium scilicet. 617 ascanivs Aeneae filius.
ARTIFICVM MANVS opera di 618 ascanivs flumen Mysiae.
versa. 619 ASSARACi Troiani.
ARTiFicvM manvs opera arti- 620 ASCRAEVM carmen Hesiodi,
ficum antiqui dicebant. a vico Ascra, ubi natus est.
601 ARTis PELASGAE fallaciae. 621 A sedibvs a fundamentis.
602 ARTis fraudis. 622 A sede LAVINI a Lavinio
603 ARTIS Strictis. oppido.
623 A sedibvs ab imo fundo.
604 ARGrvvM ENSEM Graecorum
624 asylvm templum.
gladium.
625 assidve frequenter.
605 ARTVS corpus sive iuncturam
ASSIDVE saepe, crebro, sae-
membrofam.
pius, identidem.
ARTVS membra.
assidve geminanter, sub-
606 ARVA aliena peregrinas
inde, continenter.
terras.
assidve consequenter.
607 ARVA demos. assidve saepissime.
608 ARVis terris. ARVis agris. 62ti assidvvm usitatum, solituin,
609 arvis NOVis novis terris. adsuetum.
610 abrvptis NVBiBvs dissipatis assidvvm familiäre, frequens.
nubibus. assidvvm celeberrimum, sue-
611 ARX summa pars urbis aut tum, quotidianum.
altitudo montis. assidvvm vulgare, commune.
598 pelasge greeanice | falacia greca | A. II, 152 Ц 5У9 scelera artificem I
A. II, 125 || 600 plurimum, corr. plurium | A. I, 455 | 601 pelasce | A. II, 100 ¡'
602 A. VU, 772 J 603 A. I, 293 || 604 Arcium | grecorum | A. II, 393, cf.
nr. 570 || 605 Artuum | iunturam | A. V, 422 || 606 A. IV, 311 || 607 Aruas
A. VI, 744. Arva agros in glos-. Verg. Corp. gloss. Lot. ed. Goet;. I V p. 430,
cf. nr. 608 I 608 <i. I, 99 etc. || 609 À. Ill, 136 || 610 Arruptis | A. Ill, 199 ||
611 A. II, 56 || 612 theucri | throiana | A. I, 235 etc. A sanguine a genere
in gloss. Verg. carp, gloss. Lat. ed. Ooetz. IV p. 430 || 613 Asarachus | laume-
dontis throiianuB A. 1,284: Assaraci [| 614 dei-st || 615 Aschano | Cf. A. I, 645
616 Aechanius ancisae | .1. I, 267 etc. \\ 617 Aschanius aenee | A. I, 267 etc. Ц
618 Aschanus | mesiae | G. Ill, 270: Ascanium | 619 Ascharici troiiani |
A. X, 124 || 620 Ascreum carne esiodia a uieo | G. II, 176 \\ 621 A. I, 84 |
622 lauino oppido ¡ A. I, 274 || 623 A. I. 84. A sedibus imis al) alto profundo
i« gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goet¿. IV p. 430 \\ 624 Aselum | A. VIII, 342 ¡
625 Assiduae ubique \ sepius | continent | sepissime | A. VIII, 55 || 626 G. IT, 149.
472 MAONI GLOSSARVM L1BRI

627 ASTLO nunc templo unite-, 644 áspera signis anaglypha.

alias asylum dicitur locus 645 asperrima ferocissima.
sacer, quem violare nefas 646 aspeéis sentibvs in incultis
erat. et in spinosis locis.
628 ASSYRIO VENENO COnchylio. 647 aspergine in oratione.
629 ASSYRIVM Parthicum. 648 aspernanda respuenda.
630 ASSYKIVM REONVM llOC est 649 aspernandam reiciendam.
Babylonicum. 650 ASPERNATVR despicit, de-
631 aslvm spolium. testatur.
632 ASPARGKRE VOCES multa ASPERNATVR contemnit.
narrare. 651 ASPERNAT contemnit.
ASPARGERE VOCES multipli 652 A8PERNABEBE aspernaberis.
care. 653 ASPERSA perfusa.
633 ASPARGiNE asparsione. 654 ASPiCE vide.
634 ASPARSVS perfusus. 655 AsnciAM videam.
635 ASPECTATE contra aspicite. 656 ASPiciES visurus es.
636 ASPECT V intuitioni, visui. 657 aspicis consideras.
637 ASPECTV OBMVTVIT Üb visu 658 ASPiciMVS videmus.
stupefactus vocem nonhabuit. 659 aspicivnt vident.
638 asper tristis, obscurus aut 660 äst alii alii vero.
rigidus, districtus. äst alii alii autem.
639 áspera inoboedientiae aspe- 661 astant stant et intenti
ritate hórrida. sunt.
640 áspera iracunda, ferox. 662 Astare consistere.
641 áspera hiems violenta tem 663 astipvlator idoneus testis.
pestas. 664 A STIRPE a radice.
642 áspera rvra ásperos agros. 665 astitit ante stetit.
643 áspera saecvla áspera tém 666 ASCRAEO SENi Hesiodo.
pora. 667 astrvere adfirmare.

627 Asilo I unitoj пит lunonia subest? | asilum | locas, corr. locus | sacre,
eon-, sacer | A. II, 761: Iunonis asylo. Asilum aedefiguratum uel locus sacer
quem nefas est violare in gloss. Verg. corp. gloss. hat. ed. Goetz. IV p. 431
628 Assiriae | concilio | G. II, 465 || 629 Assirium particum | E. IV, 25 "
630 Assirium | babilonicum | deest | 631 deest || 632 deest, sed conf. A. II, 98:
spargere voces || 633 A. Ill, 534 || 634 deest, sed conf. G. IV, 229: sparsus
ora fove haustu aquarum || 635 deest || 636 Àspectum intuitione A. VI.46.~i
637 A. IV, 27!) || 638 A. VIII, 318 \\ 63!» in oboedientiae A. II, 96 || 640 A. 1, 279 I
641 hvemps | A. II, 110 \\ 642 A. IV, 526 || 643 A. I, 291 || 644 Ásperas ignis
anuglifa | A. V, 267 || 645 A. I, 14 | 646 sensibus | A. II, 37Г) J 647 deest
648 A. XI, 106 ' 649 deest \\ 650 dispicit | deest || 651 deest || 652 Aspernauere
aspernaueris G. I, 228 || 653 deest, sed conf. A. V, 416: sparsa || 654 A. II, 604
655 A. II, 786 || 656 A. VI, 155 || 657 Aspicies \ A. IV, 208 || 658 A. II, 285 J
659 A. IV, 664 || 660 A. II, 467 || 661 A. XI, 133 \\ 662 Astare | A. Ill, 150
663 deest || 664 Astirpe | A. Ill, 94 || 665 A. Ill, 194 .] 666 Astreo | esiodi l
E. VI, 70 || 667 deest.
 GLOSSAR VERGILII NOMINE INSIGNES.
668 astyanax Hectoris et An-
dromachae tilius.
669 ATHESis flumen Galliae.
670 л TKRGO a posteriore parte.
671 AETERNi perpetui.
672 Attica videlicet Atheniensis,
una est e unguis Graecorum,
qua usi sunt omnes Graeci
auctores.
673 ATii latini Atiorum familia.
674 ATLANS mons, qui terminum
facit ab occiduo Africae
iuxta Gaditanum fretum.
ATLANS astrologiae peritus,
qui visa Gorgone in montem
transfiguratus est.
ATLANS rex Aethiopum, qui
visa Gorgone in saxum inu-
tatus est; hie astrologiae fuit
peritus, propter quod fabu-
lose caelum dicitur sustinere.
675 ATEA IN NEBVLA obscura in
nube.
676 ATram NVBEM globos fumi-
dicos.
677 atratvs et albvs ille a
veste nigra, iste ab alba.
678 atra tempestate nigro
vento.
473
679 atratvs lugubris.
680 atria longa inmensa vesti-
bula.
681 ATRiDAS Atrei filios idest
Agamemnonem et Menelaum.
682 atridae Atrei filii.
683 ATRIDES PROTEI MENELAVS
quod
684 ATRiENSis ianitor, ostiarius.
685 ATRis tenebrosis.
686 ATRIS spissis.
687 ATRis nigris, obscuris.
688 atris FAVCiBvs infernie.
689 atris ignibvs tristi igne,
quoniam viso igne navigan
tes naufragium patiuntur.
690 ATRI VELLERIS nigri coloris.
691 ATRO nigro.
692 atroces saevas, inmites.
693 atroces inmites, saevi.
694 atrocitas crudelitas.
695 atrocitas malitia.
696 atrociter crudeliter.
697 A troia ex incendio Troiae.
698 ATROS AQVILONE quos Aqui-
lonis adhuc impetus agi-
tabat.
699 ATROX indignus.
ATROX velox. ATROX crudelis.

668 Astianax haec toris et andromaci ! A. II, 457: Astyanacta |

669 Athenis | A. IX, 680: Athesim || 670 A. 1, 186 etc. || 671 Aterui | A. II, 154 ||
672 Atthica | grecorum | greci | deest [| C73 Ati lacini | A. V, 568 II 674 Athlans
ubique | africe | in monte | etyopum ] astrologie | A. VI, 797. Athlane (adlans)
mons africe in (/loss. Verg. eorp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 431 || 075 A. II, 356
676 A. III, 572 || 677 Atramus et aluus ille aues te nigra iste ab alua
deest || 678 A. II, 516 || 070 deest [| 080 A. II, 483. Atria (atrea) porticus
(porticos) in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 431 ¡| 081 atrie folios
agamemnon enim et | A. IX; 138 || 082 Atride atre | A. II, 415 || 083 proti-
menelausque A. XI, 262; interpretatio periit || 084 hostiarius deest || 085 A.I,60 ,
680 A. IV, 248 || 087 obeuris | A. X, 263. Cf. gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed.
Goetz. IV p. 431 II 688 A. VI, 240 || 689 ignibusj ignabat | uiso ignem | paci-
untur | A. IV, 384 | 690 A. VI, 249 || 691 A. VI, 132 \\ 692 deest || 693 deest
694 deest || 695 malicia | deest || 690 deest || 697 throiia | throiiae | A. III, 149 ||
698 Athros \ A.V, 2 || 699 A. IX, 420. Atrox saeva crudelis ferox inmitis in
gloss. Verg. corp. gloss. Lat. cd. Goetz. IV p. 431, cf. nr. 700. 692. 693.
474 MAGNI GLOSSABVM ЫВШ

700 ATROX malus, saevus. atrox 719 ADYTIS PENETRALIBVS e Se-

perniciosa. cretis locis.
atrox malignus. atrox fe- 720 AVERNI infemi.
rox, perniciosa. 721 AVERNO ÍOCUS illferni.
701 ATTONITAE perturbatae. AVERNVS locus in Campania,
702 atrvm spissum, tenebrosum. super quem est spelunca, per
703 atrvm NEMVS obscura silva. quam ad Inferos descensus
704 avdeat adgrediatur, ad- est, dictus Avemu8 quasi
temptet. Aornus, quod super eum
705 "j-AVDECH infedeati enim aut aves non volant.
nuptiale factum suscepit. averno in Avernuni, hoc est
706 avdeo audaciam sumo. ad Inferos.
707 HAVD EQVIDEM non equideiu. AVERNVS locus in Campania
708 AVDERE armatos esse. iuxta Cumas et Puteólos.
709 avdet confidit. AVERNVS locus in Campania
AVDET usurpât. Inferis sacer, per quem de
avdet cupit. scensus ad Manes esse per-
avdet constanteradgreditur. hibetur.
710 avdet ausus est vel prae- 722 AVERSA in oblicum stans.
sumit. AVERSA ab eo se auferens.
711 AVDiERAT cognoverat. 723 AVERSA irata.
712 AVDIMVS audiendo accipimus. AVERSA in contrarium versa.
713 AVDIRE cognoscere. 724 AVERSATVR detestatur, sper-
714 AVDiiT auribus accepit. nit.
715 AVDITA quae audiam. AVDiTA 725 AVERSi alio aspicientes.
cognita. 726 AVERSOR detestor.
716 AVDITE auribus percipite. 727 avia secreta, extra viam.
717 AVDITORIALIS qui audit. алча deserta aut sine via.
718 AVDiTO cum audierit. avia extra viam.
700 Posteriores inferpretationum partes ad A. I, 662 pertinent ¡| 701 A. V, 659
702 A. XII, 450 |] 703 A. I, 165. Atrum nemus umbrosum et obscurum in gloss.
л
Verg. corp. gloss. Lut. ed. Goetz. IV p. 431 || 704 adgreditur | A. IV, 284
705 deest; fort, ad A. 1,493: audetque adludit || 706 summo | A. XI, 503 I
707 Aude quidem norme quidem [ G. I, 415 etc. || 708 amatus esse cf. A. II, 347:
Quos ubi confertos audere in proelia vidi Ц 709 confidet | aussurpat
A. 1, 493 I 710 praesumet | A. V. 379 [ 711 A. 1, 20 ¡| 712 accepimus | A. Ill, 555
713 A II, 11 || 714 Audit | A. IV, 220 | 715 quae] /ort. leg. quam | A. I, 326 \
716 A. Ill, 103 || 717 Auditalis | deest J 718 A. IV, 302 || 719 Adytis pene-
tralibusj Auditus penetr-ibilibus | secrecis | A. II, 115 | 720 A. I V, 512. VI, 201.
Avernus infemi (infernus) loci (locus) nigrus in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed.
Goetz. TV p. 431, cf. nr. 721 || 721 locusj leq. lacus hic et in sequentibns \ super
quam | diecensus | ornus | in auerno | discensus admanens | A. VI, 126
722 A. IV, 362 || 723 A. I, 4S2 || 724 deest || 725 alii | A. VI, 224 \\ 726 de-
testator | deest || 727 extra uia | Auiam extra uiam, ut in gloss. Verg. corp. gloss
Lat. ed. Goetz. IV p. 431 \ A. XII, 480.
 GLOSSAE VERGILII NOMINE INSIGNES. 475
728 AVLA domo. 742 AVRAE ventorum flatus.
AVLA atrium. AVRAE hoc est venti.
AVLA domus regia. 743 AVREA speciosa.
729 AVLA domus regia, sed nunc AVREA pulcra.
carcerem ventorum dicit. 744 AVREA CINOVLA aureuru bal-
730 AVLAi medio in media aula. teum.
731 AVLIDEM insulam in Graecia. 745 AVREA FIBVLA HIBER-
732 AVLiDE in Aulide. NAM hiemalem.
733 AVVLSO convulso, suscitato. 746 AVREA pulcra aurosigna-
734 AVVLSVM CAPVT abscissum tam stragulam vel vestem.
caput. 747 AVREA sidéra speciosum
735 AVNAS in montes in Boeotia caelum.
provincia Helicona et Ci- 748 avreis auratis vel de auro
thaerona, ubi poetae Musas facti s.
aiunt morari. 749 avreis inauratis.
736 AVBAi aurae. 750 AVRAE leves venti.
737 AVRAS AETHEREAS in lucem. 751 AVRi AMORE avaritia.
738 AVRAS FVGiT effugit, ex con- 752 AVRi AVRA auri fulgor vel
spectu discessit. splendor.
739 AVRAS viTALis carpís peri 753 AVRiBVS captât aure posita
phrastic OS f vivis'. colligit.
740 avratas auro ornatas. 754 AVRiCHALCVM dictum, quod
AVRATAS trabes deaurata et splendorem auri et duri-
ligna. tiam aeris possideat; est
741 AVRATis CORNIBVS aura ple- autem nomen conpositum
nis idest rorulentis. ex lingua Latina et Graeca;
AVRATis cornibvs quercus aes enim sermone Graeco-
dixit aura plenas idest roru- rum %ahxót¡ vocatur; fit
lentas. enim ex aere et igne multo

728 A. IV, 328. Aula domus regia gloss. Verg. eorp. gloss. Lat. ed. Goetz.
IV p. 431 || 729 A. I, 140 || 730 Aula "| A. Ill, 354 || 731 grecia | deest l|
732 A. IV, 126 || 733 A. VI, 143 || 734 capud abscisum kapud | A. II, 558 ||
735 boetia prouintia | Helicona addidi | citerona | poete | E. VI, 64
736 Aurari | A. VI, 747 || 737 G. II, 291 || 738 A. IV, 389 || 739 perifrásticos
huius | A. I, 3S7 J 740 trauea | A. II, 44* || 741 rorulentis ex sequentibus
mpplevi | querquos | plenos rorulentis ¡ G. 1, 217 || 742 A. II, 728 || 743 A. I, 698.
Aurea speciosa pulchra in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 431
744 A. I, 492 || 745 Post fibula interpretatio excidit; A. IV, 139: Aurea pur-
puream subnectit fibula vestem. Altera glossae pars ibernam hiemalam
ad A. IV, 143 pertinet, quae duae glossae ut coniungerentur, loco-rum vicinia
effecit || 746 Sunt duae interprêtât iones ad A. IV, 139 pertinentes: Aurea pur-
puream subnectit fibula vestem, quarum posterions lemma intercidit Г
747 A. II, 488 || 748 A. I, 726 || 749 A. V, 352 \\ 750 Aure leue | A. VII, 8 \\
751 auaricia \ A. I, 349 || 752 A. VI, 204 \\ 753 A. II, 514 || 754 Auricalcum |
posstdeat | greca | grecorum calco | aurem | A. XII, 87.
476 MAONI GLOSSARVM LIBE1

ac medicaminibus producitur 768 AVRO SOLIDI aurei.

ad aureum colorem. 769 AVRO TKIPLICEM inauratis
755 AVRICOMOS FKTVS гашиш ansulis tripliciter intextum.
aureum coma» áureas, idest 770 AVRO VENDEBAT aurO pen-
folia, habentem. sabat.
756 avricvla auriga. 771 AVSONIAS Italas.
757 avrifooina loca rivorum, 772 AVSONiAE Italiae.
in quibus aurum eligitur. 773 AVSONIO ítalo.
758 AVKI frondentis rami aurei. 774 AvspiGiBVS fautoribus.
759 HAVRIBE bibere vel inplere. 775 AVSTRIS MADENT TERRAE id-
760 AVKI sacra fames avaritia. est vento Austro corruptae.
761 AVKIS KT TEMPORA CIRCVM 776 avstetnos calores meri
iuxta auris et témpora. dianos scilicet.
762 HAVBiT implet, aperit. 777 AVSTRis ventis.
763 AVRATVM auro intextum id 778 AVSTRO Africus ventus dic-
est plumatum. tus, quod iunctus sit hinc
764 AVRO EFFVLGENT auratis et inde Austro et Áfrico,
vestibus splendent. ipse et Libonotus, quod sit
765 AVRO GRAViA inmensum pon ei Lips hinc et inde Notus.
dus auri habentia. 779 Aut ad magnitudi-
766 AVRORA lucis Dea. nem aut ad potentiam re-
AVRORA Dea lucis Titanis spicit.
coniunx. 780 HAVD ALIO ПОП alio.
AVRORA Dea, quae primae 781 HAVD ante numquam prius.
luci adest. 782 AVT ARDENS EVEXIT AD
AVRORA diei initium. AETHERA
AVRORA quae ante solem 783 AVCTIONATOR mercator.
praecedit. 784 AVTVMNI FRIGORE PRIMO
AVRORA matutinuni tempus. primo autumni tempore.
767 AVRORAE FILIVS МеШПОП. 785 AVXILIA adiutoria.

755 A. VI, 141 || 756 deest || 757 eligiturj Fart, conligitur scribendum \ deest
758 frondentes | A. VI, 208 || 759 Aurire | A. 1, 738. IX, 23 (hausit) fl 760 aua-
ricia A. Ill, 57 || 761 A. V, 43.) || 762 Aurit A. X,314 || 763 Auritum A. IX,304 |
764 effugent | A. V, 132 || 765 A. Ill, 464 || 766 coniunis | que primae | inicium
que | A. IV, 121) etc. Aurora Dea temporis matutini in gloss. Verg. сотр. gloss.
Lat. ed. Goetz. IV p. 431 || 767 Aurore | A. I, 751. Cf. gloss. Verg. corp. gloss
Lot. ed. Goetz. IV p. 431 || 768 A. II, 765 || 769 A. Ill, 467. V, 259. VII, 639
(trilicem) || 770 A. I, 484 || 771 italias | A. VII, 105 | 772 A. Ill, 477
773 A. XII, 183 || 774 factoribua | A. Ill, 20 Q 775 Austrinate mare idest
G. Ill, 429: Vere madent udo terrae ас pluvialibus Austria
776 G. II, 270 || 777 A. I, 51 || 778 Cf. bid. Origg. XIII, 11, 7. A. III. 357 |
779 Lemma excidit || 780 Aut alio | A. V, 592 || 781 Aut ante | dvest; cf. A. II, 589.
111,255. VI, 140: non ante || 782 A. VI, 130: interprétât io intercidit | 783 Anti-
conator | deest || 784 alterum primo suprascriptum \ A. VI, 309 || 785 A. V, 222.
 GLOSSAE VERGILII NOMINE INSIGNES. 477

786 AYXiLio ope. 12 bellantes dimicantes.

AVXILIO praesidio. 13 belgae gens Galliae, apud
AVXILIO adiumento. quam usus currus prius in
787 AvxiLiVM remedium. ventus est.
14 BÉLGICA ESSEDA GallicUS
It. currus.
1 BACCARigenusherbaeiucundi 15 BELGis civitas Galliae, a qua
floris et odoris, quae arceat Bélgica provintia dicta est.
fascinum. 16 belli PORTAE ianuae Iani
2 BACCHATAM IVGIS in Cuius Gemini, quae in bellis patent,
iugisBacchae bacchatae sunt. in pace clauduntur.
3 BACCATVM margaritatum. belli portae. Iani Gemini
4 BALEAHIS FVNDAE ab insulis templum dicit, quod bello
Balearibus Hispaniarum dici- aperitur, pace clausum est.
tur. 17 belli SIGNVM russeum vexil-
5 balsama in India quaedam lum.
arbores sunt, ex quibus lacri- 18 bello in bello.
mae émanant, quod opobal- 19 bello clari bellicis rebus
samum dicitur. nobiles.
6 BARATHRi profundae verti- 20 bello E tanto e tali proelio.
ginis. 21 BELLO FREMENTEM bellico-
7 barathrvm vorágine et pa- sum.
lude locus caenosus. 22 bello MAiOR fortissimus.
8 bella exercitus conflictiones. bello maior omnibus fortior.
9 bella cient bella nova fe- bello maior in bellicando
runt. potior.
bella cient bella commit- 23 bello PETisSE expugnasse.
tunt. 24 BELLOQVE in bello.
10 bella EXHAVSTA finita vel 25 bello EGREGIAM fortissimam
terminata. civitatem.
11 bella GERO inimicitias ex- 26 bello тута hoc est bellan-
erceo. tibus.
786 A. I, 571 etc. || 787 A. Ill, 146. B. 1 herbe iocundi | que | E. IV, 19.
VII, 27 || 2 Baccatam iugis incius | bacce baccate | A. Ill, 125 || 3 marga//;/ri-
tatum I A. I, 655 || 4 funde | in8ul//is | G. I, 309 || 5 lacrime | G. II, 119
6 Barari profunde | A. Ill, 421 || 7 Baratrum uoragine palude et locus cenosus |
A. VIII, 245 || 8 A. I, 457 || 9 bella tient bella nouos | A. I, 541 J 10 exacta |
A. IV, 14 || 11 A. I, 48 || 12 A. I, 466 « 13 Belege | galig | quem | currui | dee-t,
sed cf. nr. 14 || 14 Belgeces sedia gallicu curru | G. Ill, 204 | 15 a quo | pro-
uintia | deest, sed cf. nr. 14 || 16 porte | qui bellis | porte | A. I, 294. VII, 607.
Belli porte templum est quod bello patet et pace clauditur in gloss. Verg. corp.
gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 431 || 17 A. VIII, 1 || 18 A. I, 5 \\ 1!) cari | nobilis
A. VI, 478 i 20 A. II, 718 || 21 A. IV, 229 J 22 A. I, 545 \\ 23 A. Ill, 603 \\
24 A. IV, 229 И 25 Bello regiam | A. I, 444 || 26 A. 1 V, 87.
478 MAGNI GLOSSARVM LIBRI

27 BELVA LEKNAE. Lerna lacus 36 bellvm iTALicvM bellum Ro-

in Arcadia, in quo editus manum.
serpens dicitur cum multis 37 bellvm maritimvm quod in
capitibus, cuius natura per mari fuit.
damnum crescebat, quae Hy 38 bellvm pvnicvm bellum Afri-
dra appellata est eo, quod ex cum.
aqua genita videretur; haec 39 BELLVMNE etiam bellum.
Hjdra ab Hercule est inter 40 BELVS pater Nini.
fecta. 41 bene LiNGVATVS eloquens.
28 HKLVAK bestiae marinae. 42 benendo figuratus.
29 BELVES mendicitas. 43 bene POTVLi bene potati.
30 BELLVM pugna. 44 BOMBis sonis.
31 BELLVM civile domesticum. 45 bona nunc propitia.
BELLVM civile civicum, in 46 в rächeA Graece vada.
testinum. 47 brachia pandit ramus ex-
BELLVM CIVILE civis contra tendit.
civem aut intestinum. 48 brevia bumilia in mari vel in
32 BELLVM DOMESTicvM intra ilumine loca.
doinum bellantes. brevia vada.
33 BELLVM GERENDVM dimican- 49 BREVi animo pusillo animo.
dum. 50 BRVMALi PRiGORE hiemali tem
34 BELLVM GERERE bellum in- pore.
dicere, arma ferre. 51 BRVMALis hiemps.
BELLVM gerere arma mo 52 BVBALVM bovem ferinum, sil-
vere, proelium faceré. vestrem.
bellvm gerere ferro decer- 53 BVBO avis ominosa.
nere, armis disceptare. 54 BXGIS pro 'quadriga' posuit,
35 bellvm intesttnvm bellum idest currus.
civile. BiGis currus cum duobus equis.
bellvm intestinvm pugna 55 BiPiNNi securi in utraque
domestica. parte acuta.
27 lerne | Lerne | archadia | serpen | ydra | ydra | A. VI, 287 || 28 deest \
29 deest; subesse videtur vilitas || 30 A. Ill, 235. Bellum pugnam proelium in
gloss. Verg. сотр. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 431 || 31 Bellum ciuilem ciuis
deest || 82 bellantesj boantes | deest || 33 A. Ill, 235 || 34 deest, sed cf. A. 1, 23. 24:
belli quod gesserat; A. 1,263: bellum geret; A.IX,2T9: bella geram
35 ciuilem | deest | 36 deest || 37 in mare fecit | deest || 38 deest || 39 A. Ill, 247 |
40 A. I, 729 || 41 bene lingua nius deest \\ 42 deest; an subest: Venando figúrate?
43 bene potabi | deest || 44 Bomis | deest || 46 A. I, 734. Cf. ghss.Verg. сотр. gloss.
Lat. ed. Goetz. IV p. 432 \\ 46 Bracea , deest, sed cf. nr. 4S 47 A. VI, 282 iSA.I, 111
49 pusillanimo | deest || 50 hyemali | A. VI, 205 || 51 hyemps | deest, sed fortass>
leyendum ■ Bruma hiempa, cf. G. Ill, 443 et gloss. Verg. сотр. gloss. Lat. ed. Goetz. IV
p. 432 || 52 deest, sed habet Plin. hist. nat. VIII, 15, 38 || 53 hominoaa | A. IV, 462
54 cursum | aequis I A. 11,272. V, 721. VII, 26. XII, 164 || 55 bipinne//// secure
A. II, 479. Bipinnibus securibus in gloss. Verg. сотр. gloss. Lat. ed. Goetz. I Vp. 432.
 GLOSSAB VERGILII NOMINE INSIGNES. 479
56 BERECVNTIA mater Deum. 71 bestiarivs venatorbestiarum.
AVGVSTVS CAESAR DIVI GENVS. 72 bithyniae Troiae.
Caesarem Octavianum signi- 73 BVSiRiDis. Rex Aegypti, hie
ficat, cui oblatum est, si vellet hospites immolare consuerat,
Romulus dici, sed ille A ugustus ab Hercule suo exemplo pu-
potius погаси maluit. nitus est, de quo Vergilius
57 byrsa corium, sed nunc loci <G. Ill, 5>: Aut inplacati
nomen significat. nescit Busiridis aras.
58 bis senos duodecim.
59 bis Septem quattuordecim. С.
GO bis pergameis erepta rvinis. 1 CADENTIA SIDERA OCcidentia.
BiseniineversaTroiaest,semel cadentia sidera declivia,
ab Hercule, iterum a Graecis. occidentia.
61 bis Qvraos decern. cadentia sidera labentes
62 bis duabus vicibus. stellae.
63 bithyniae Troiae. cadentia sidera sol occidens
64 BiTi proficisci. vel sidera occidua, ut ostendat
65 bitias unus ex principibus protractum convivium.
Carthaginiensium. 2 cadet immolabitur.
66 BiTiDVM biformera. 3 cadis vasis vinariis.
67 BirVGO CERTAMINE CUrrili СОП- 4 CADIT interficitur.
tentione vel equorum cursu. 5 CAUO situla lignea.
68 blandís vocibvs dulcibus 6 CAOVCEVM virga Mercurii.
verbis. 7 CADvcis inanibus.
69 boa draco inmanis. 8 CADVCVM casurum.
70 PHOEBO digna quae Apollo 9 cadvcvs daemoniacus.
tantum dicere" vellet vel Apol- 10 cadvnt sternuntur.
lini convenientia. 11 caelitibvs Diis.

56 Biricuncia mater dm augustus cesar | севагеш | illi | malut | Sunt duae

glossae in unum coniunctae, quarum prior ad A. VI, 78~>, altera ad A. VI, 793
pertinet, quarum confusio locorum propinquitate effecta est || 57 Birsa | A. I, 367
58 E. Í. 44. Bis senos duodecim numero in gloss. Verg. corp. gloss. Lot. ed. Goetz.
IV p. 432 || 59 A. I, 71 || 60 jigameis throlla grecis | A. Ill, 476 || 61 A. II, 126 \
62 uitibus | E. Ill, 5 || 63 bistemie throllae | deest, cf. infra nr. 72 || 64 deest.
¡labet (ioctz. in libri Glossarum exc. corp. gloss, hat. V p. 171 || 65 carta-
ginieneium | A. I, 738. Boecias princeps tyriorum in gloss. Verg. corp. gloss.
Lai. ed. Goetz. IV p. 432 || 66 deest, videtur subesse bicidum. Habet Goetz. in
libri Glossarum exc. corp. gloss. Lat. V p. 171 || 67 aequorum | A. V, 144 \
68 A. I, 670 J| G9 Boas | deest, cf. Pli», hist. nat. VIII, 14, 37 || 70 Boebo |
appollo | dici uellem uel appollinem conuenientia | A. VI, 662 \\ 71 deest ¡'
72 Bestimiç throllae | deest, cf. supra nr. 63 || 73 ospides ob immolare consueraj
hercule | punita | G. Ill, 5. C. 1 Cadencia, ubique \ Stellas | ostemdat | conui
um | A. 11,9. IV, 81. Cadentia occidentia iaculantia in gloss. Verg. corp. gloss.
Lat. ed. Goetz. IV p. 432 || 2 A. I, 334 || 3 A. I, 195 || 4 A. 11, 426. XI, 668.
XII, 460 || 5 Cf. A. VI, 228 || 6 deest || 7 deest \\ 8 deest || 9 demoniacus | deest
10 A. II, 368 || 11 deest, ted fort, scrib. caelestibus (A. I, 387).
480 MAGNI GLOSSAEVM LIBRI

12 СЛ1ЕТА nutrix Aeneae, quae 28 CAPEDINES quod manu capi-

in Italia sepulta est.
13 CAIETAE PORTVS promunto-
rium est Italiae circa Caietam
et Formias, appellatum a
Caieta nutrice Aeneae, quae
ibi sepulta est, in quo loco
classis moratur militum.
14 CLANivs amnis Campaniae.
15 calchas divini peritus.
16 CALCATO vacuato.
17 CALCEM terit vestigium eius
insequitur.
18 calx a callo pedum sic no-
minatur.
19 calce viva calx.
20 calles hos vias has.
21 CHALYBES Chalybum gens.
22 CALLiDiTAS astutia. calli-
ditas subreptio.
23 calidos LATiCES aquas calidas.
calidos latices ferventem
aquam.
24 CANTITANTVR cantantur.
25 CAVLONA oppidum Etruriae.
26 CAVLONIS ARCES Caulonis
aedificia.
27 CARPEBAT SOMNOS somnos
ducebat.
antur.
29 CAPEDO spatium.
30 CAPHEREVS promuntorium in-
sulae Euboeae, ex qua Nau-
plius, Palamedis pater, face
elata deceptis Argivis ultus
est filii sui mortem.
31 CAPYS ET CAicvs principes
Troiani.
32 CAPITA ALTA FERENTES alte
capita efferentes.
33 capita VELAMVR capita tegi-
mus.
CAPiTE ABSOLVTVS capitis pe-
riculo liberatus.
34 capta decepta.
capta circumventa, decepta.
35 capta vidua.
36 captas oculis definitas.
37 captos occupatos, possesses.
38 capva urbs Campaniae.
39 candentis nunc 'candidae',
alias 'ferventis'.
40 CAKDENTi candido, splendido.
41 candescit nitescit.
42 candet splëndet vel micat.
43 canit praedicat.
canit dicit, cantat.

12 aenea tique | A. VII, 2 || 13 Caiete | promutorium | circa ietes et

formis | nutricç eneati que | A. VI, 901 || 14 Clanius | campanie | G. II, 225
15 Calcas | A. II, 176 || 16 deest || 17 A. V, 324 || 18 Calces | deest, cf. calce
A. XI, 714; calcibus A. X, 404. X, 730. X, 892 || 19 calcx | A. XI, 714
20 A. IV, 405. VI, 443. Calles vie trite pecorum vestigiis in gloss. Verg. eorp.
gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 432 || 21 Calibs calibum | G. I, 58 || 22 deest; prae-
scriptum de gl uirgili || 23 A. VI, 218 \\ 24 deest || 26 Caolona | ethurie | deest,
sed conf. nr. 26 |] 26 Caolonis arche calonis edificia | A. Ill, 552 || 27 Capebat \
Y
A. IV, 555 |) 28 deest Ц 29 deest || 30 Capereus promuntorium | euboe ex quam
amplius | ielata | ultur | A. XI, 200 || 81 Capis et canicus | A. I, 183: Aut
Capyn aut celsis in puppibus arma Caici || 32 altej alta | A. I, 189.
Ill, 678 || 33 absoluto | per circulo | deest || 34 A. VII. 1S9 | 36 A. IV, 330 |
36 A. I, 396 ¡ 37 A. II, 384. IV. 194 |] 38 campanie | G. II, 224 | 39 candide .
A. IV, 61 || 40 A. IX, 563 |l 41mitescit | deest || 42 deett || 4:¡ Canet, bis I
A. V, 113.
 GLOSSAE VERGILII NOMINE INSIGNES.
44 cano carmine meo refero.
45 canora cantu grata, canora
cántica modulatio.
46 canora cantante.
47 canokts (fidibvs) chordis. ca-
noris dulci sonó canentibus.
48 canoro eloqvio música ora-
tione.
49 CALORATAE calidae, ferventis
locis caloratis.
50 caloratior sol calorem mul-
tum habens.
51 Calws Hispaniae promunto-
rium. caltiia genus floris.
52 caltiia nomen herbae.
53 CALTiTVR moratur.
54 camerina palus in Sicilia.
55 CAMPis per campos.
56 CAMPVS nunc saxi planitiem
dicit. CAMPVM spatia.
57 CANDENTE FAVILLA Scintilla.
CANDENTEM ardentem.
58 CAPVLO TENVS usque ad ca-
pulum.
59 CAPYS Procae filius, a cuius
nomine Capua civitas dicta.
60 CAPVT TOLLIT erigit se.
481
61 CAPVT NECTENTVR СОГОПа-
buntur.
62 carra urbs, ubi occisus est
Crassus.
63 carcer loci conclusio, a co-
hercendo dictus.
64 CARCERE caeco pectore hu
mano. CARCERE VENTORVM
spelunca ventorum. carcer
est, a quo prohibemur exire,
et dictus carcer a cohercendo
hinc prompto, ut pro graeci-
ari potius, quam coherceri
carcere videretur. Carcer ex
genere vintulorum est, in quo
custodiuntur noxii, et dictus
career, quod eo homines coher-
ceantur includanturque quasi
arce, ab arcendo scilicet; lo
cum autem, in quo servantur
noxii, carcerem dieimus nu
mero tantum singulari; unde
vero emittuntur quadrigae,
carceres vocamus numero tan
tum plurali. Carceres gentiles
dixerunt in circo, unde emit
tuntur equi, ab ea re, qua et

44 carminé eo referro (corr. refero) | A. VIII, 49. Cano dico refero alias
canto in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 433 || 45 deest | 46 deest |]
47 Canons cordis (fidibus addidi) | dulcisono | Sunt duae glossae, quarum altera
ad A. VI, 120, altera ad G. II, 328 pertinet || 48 deest || 49 Calórate calide |
locis calomitatis | deest | 50 deest || 51 hispanie | Calta ] praescriptum de glos.
uirgili | Üunt duae glossae, quarum prior deest, altera ad E. II, 50 pertinet ¡|
52 Calta | herbe | E. 11,50 || 53 deest \\ 54 sychilia | A. III, 701 | 55 A. 111,220
5C planiciem dicit campum | Duae glossae inter se mixtae, quarum altera ad
A. V, 128, altera ad A. XII, 116 pertinet | 57 A. III, 57:j et A. XII, 91 ¡|
58 A. II, 553. X, 536. Capulo tenus usque ad capulum. capulum autem est
gladii (gladei) manubrium (manibrium) in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. cd. Goetz.
IV p. 433 || 59 Capus proco tilius et t nomine | A.V1, 768. X, 145 || 60 A. V, 375 1
61 coronabantur | A. V, 309 || 62 Casa ubs | crasus | deest | 63 deest | 64 ceto
A. VI, 734. Carcerem uentorem Selucuin uentorum | A. I, 141. Carcer spe
lunca ventorum in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 433 | елвскн estj
Cf. bid. (¡rig. XV, 2 | prumto | precian | gene | includantur que | arche |
quadrige | aequi abere qua.
Sorrii coinm. Vol. Ш. Fase. II. ill
482 MAGNI GLOSSARVM LIBRI

ille career, qui est in civitate, mine Carmentis Evandri ma

quod, uti omnes damnati at- tris cognominatam.
que inclusi, ita hie equi cohei-- 75 carmina versus fatidicus. car
centur, ne exeant, antequam mina oracula, sed bene ait car
signum emittant. cakchesia mina; Apollo enim versibus
sunt in nave in acumine ar- per Sibyllam loquebatur.
boris qua.^i fili etera, per 76 carmina dicvnt unanimes
quam funes trahuiitur. Cinna: canunt.
Lucida confulgent alti 77 carpe manv manu convelle.
carchesia mali. Trochoe Carpens suscitans, cvellens.
autem vocatac, quod rotulas 78 carpere deicere. carpere
habeant, rçoxôg cnim Graece degere.
rota dicitur. 79 carpere consumere, comedere.
65 СЛКЛЕ genetricis carissimae 80 -j- carpet describit enarrat.
matris. 81 carpe viam ambula.
G6 carentis non habentis. 82 CARTHAGINIS ARCES Cartba-
67 carere vacua esse. ginis aedificia.
68 CARERE dolo esse sine fraude. 83 CARBASA vela.
69 CARERE DOLis dolos non ha 84 CARVERE GENAE genae eins
bere. caruerunt.
70 cari dulcis. cari carissimi. 85 casia herba, unde fit ungu-
71 cari genitoris carissimi pa entum.
trie, carmina música. CARINA 86 CASTANEAE molles maturac.
medium navis. 87 CASTRis in castris.
72 carina naves. 88 casvm nunc mortem.
73 carmen dulcis can tus. CARMEN 89 cassvm lvmine mortuum.
laus. CASSVM lvmine vacuum vita,
carmen laetitia. carmina lit- mortuum.
terae. cassvm lvmine inanem lunii-
74 carmentalem PORTAM no nis, idest mortuum.
in ciuitatê quod ubi cakchesiaJ Cf. Isid. Orig. XIX, 2, 10. Carceria tanhun-
tur, corr. m. II | UnnaJ Cf. Cintme fragm. ed. Weichert, poet. lat. vit. p. l'Ji
ne
carceria miali trodie | uocate | torcos | grece || 65 getricis karissime | A. I, 6S9
06 A. VI, 333 || 67 A. II, 44 | 08 deest, sed eonf. nr. 69 | 69 dolis dolus
A. II, 44 || 70 karissimi | A. I, <J4(! || 71 karissimi | A. I, 677 \ caehihaJ
Carimnarum | E. VIII, 72 tic, altera glossar pars ad A. X, 197 periinet
72 A. IV, 398 || 73 letitia | E. V,42 \ carmine littere | E. IX,446 || 74 euuandri
A. VIII, 33S || 75 fatidicus carmina ¡ Л. VI, 74 [ 76 A. VI, 644 || 77 A. VI, 146
et A. VI, 245 || 78 deicere carpere | G. IV, 134 et G. III. 296 || 79 consummere
coneidero | A. IX, 353 || 80 describet | derst || 81 A. VI, 629 || 82 Cartaginis,
bis | accès | A. 1,298 |l Sii Caruasa [ A. III, 357 carbasus. Carbasus genu~
ligui unde vela (bela) fiunt in gloss. Verg. Corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 433
84 Caruene caena Cenaeius | A. V, 173 || 85 G. II, 466 || 86 nature | E. I, 82
87 A. XI, 915 | 88 A. 1,221 || 89 A. II, S3. Cassus lumine inanis (inani) lumine
in gloss. Verg. сотр. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 433.
 GLOSSAE VERGILII NOMINE INSIGNES. 483
90 casv fato. CASV ruina. tenebrosa. caeca bestia
CASV ruina, lapsu. casv in- ratione carentia.
felicitate, periculis. 103 caeca calígine obscuro
91 CASvs eventus, lapsus. aëre. caeca fossa obscura
92 CASvs NOSTROS nostras eala- vel tenebrosa fossa, caecam
mitates. noctem obscurant noctem.
93 CASvs OMNis universa peri- 104 CECROPS Atheniensium auc-
cula. tor.
105 CAECVM secretum.
94 cava SVB imagine sub ima-
106 CAECVM IGNEM OCCultum
ginis specie.
amorem.
95 cava TKABE navi.
107 CEDEBANT cessabant retro.
CAVA TRAUE СОПСаУО lignO
CEDENS concedens.
idest nave.
108 CEDENTIA retrorsum caden-
96 cava VMBRA concavis. tene-
tia. CAEDES per a et e scri-
bris.
benda.
97 cavvm MONTEM speluncam.
109 CAELATAM ARGENTO argento
98 cavo robore cavo caballo, sculptam.
equo ligneo. 110 CAELATI ARGENTI anagly-
99 cavo robore concavo ligno. phum. CAELATOR sculptor
cava trabe nave. Graece.
100 CAVSAS MORANDI ШОГагиШ 111 CAELESTIBVS Dus, qui cae
causas. lum inhabitant.
101 fCAEBTAE conpositio. 112 CAELESTiOR praestantior.
102 caeca occulta. CAECA la- CAELESTis Deus, (quod) ce-
tentia, occulta, caeca nunc letur caelis.

90 cusu ruina | labru | periculi | A. I, 614. Casibus periculis in gloss. Verg.

corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 433 || 91 Cassus | A. Ill, 317 || 92 uros | calu-
mitates | G. IV, 251 || 93 G. IV, 485 \\ 94 Cauas sub | A. VI, 293 \\ 96 traue |
traue | idus j A. Ill, 101 J 96 A. II, 360 || 97 A. I, 81 || 98 Cauo caballo cauo
robore | A. II, 260 [| 99 concabo | cauo | Èuae glossae inter se mixtae, quarum
altera ad A. II, 260, altera ad A. Ill, 191 pertinet. Priorem glossam habet
Goetz. in libri glossarum exc. corp. gloss. Lat. V p. 176 || 100 A. IV, 51
ei
101 Caebtae i^ conpotio | deest || 102 caeca — tenebrosa A. XI, 889, postrema
glossa deest. Cf. Caeca occulta obscura tenebrosa et Caeca vestigia ratione
cadentia in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 432 ¡| 103 caeca — aëre
A. Ill, 203. VIII, 253. caeca fossa — fossa deest. caecam noctem] A. II, 397
104 deest, sed conf. G. IV, 270 (Cecropiumque) et A. VI, 21 (Cecropidae) ||
105 Cecum | A. I, 350 \\ 106 Cecum | A. IV, 2 cae со igni. Caeci ignes obscuri
amores in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. e I. Goetz. IV p. 432 || 107 cedebant — retro
deest, sed cf. A. X,795 (cedebat). cedensJ G. I, 218 || 108 cedentiaJ A. XI, 729.
caedes J A. 11,411, sed potius ad tractatum orlhographicum pertinet || lOi) Celatam
agen/// to | A. V, 307 Ц 110 Célate argentum anaglabum | A. X, 527. celatur
sculptor grece deest || 111 Celestibus | A. I, 387 \\ 112 Celestior | celestis deus
celetur ct'lestis | deest.
31*
484 MAONI GLOSSARVM LIBRI

113 CELEVMA clamor nauticus, 121 caenatvm pergere ad cae-

idest nautaruui vox.
CELEVMA carmen, quod navi
gantes cantare soient sive
quod supra mortuos vel ad
lacum cantare soient.
CELEVMA est cantus in lacu
cantan tium, melius autem
cantus in nave nautarum.
114 CELEVS cui Donatus dicit a
Cerere rustici operis instru
menta fuisse monstrata, unde
Virgilius<G.I,165>: Ce lei -
que suppellex dixit.
CELEVS rex Eleusinius, quod
Cererem hospitaliter acce-
pisset, usum vini ab ea di-
dicisse fertur.
115 сел insula.
116 CAELi ARCEM inmortalita-
tem.
117 caeli meat vs caeli circuitus.
CELLIM celia Graece.
118 caeli rvina impetus caeli.
CAELIS iustitiae iudicium.
119 CAEL1TES DeOS. CAELIT1BV8
Dus. CAELITE8 caelestes.
120 caeli ïuactv aëre.
nam pergere.
122 caenO nominativus caenus.
CAENO sórdido et (male) odo-
rato luto. caenO squalore luti.
123 centavrea genera florum.
124 centavko nunc navis, alias
monstrum, quod est humana
et equina coniunctione for-
matum.
125 centvrvm Centaurum.
126 CAENVLENTVS renovatus.
127 CEREREMQVE CANISTRIS EX-
PEDIVNT panem mensis appo-
nunt.
128 ceres Dea segetum, quae
et Iuno, Diana, ceres fru-
mentum.
129 CERNAM videam. cernas
cerneré quis.
130 CERTANT properant. CER
NERÉ videre.
131 cerneré longe, videre
prope est.
132 certa firma, vera, certa
conparata, certa propria.
133 CERTE sciant certum sciant.
CERTí securi.

113 siu | ad lacu | decst || 114 ac tre | celesque subpellex | EleusiniusJ eleus
in eob | ospitaliter | tí. I, 165: Celeique suppellex || 115 Celia | G. I, 14. 15:
Ceae dumeta || 116 Celi | A. 1,250 j 117 Celi | grecç | Prior glossa ad A. 1. 129
pertinet, nltera decst || 118 Celi | inpetus celi | Celis | iuditium | Prior glossa
ad A. I, 129 pertinet, altera deest Ц 119 Celites | Celitibus | Celites | deest
120 Celi | A. III, 138 || 121 Cenatum | cenum | deest Ц 122 Ceno nouo ut cen\
Ceno | et odorato | Ceno squalore- 1 A VI, 296 || 123 G. IV, 270 || 124 formato
A. V, 122 || 125 deest || 12G Cenulontus | decst || 127 Cererem quae | A. I, 701
128 que | Prim' glossa ad G. I, 7 pertinet, altera ad A. I, 177 (Cereremque
corruptam). Cerero panem vel frumentum in gloss. Vag. corp. gloss. Lat. ed.
Goetz. IV p. 433 || 129 Cenam | cernaoquis | Prior glossa ad A. II, 067. Ill, 501,
altera ad A. IV, 401 referenda. Cernis videbis in gloss. Verg. corp. gloss. Ixxt.
ed. Goetz. IV p. 433 \\ 130 Cernant | A. VI, 178. cebkbkeJ A. I, 413 || 131 Lemma
intercidit || 132 eparata | Sunt tres glossae (duabus i>osterioribus inter se mûctis),
quarum prima ad A. IX, 193. XII, 112 , secunda ad A. IX, 249, tertia ad
A.V, 349 pertinet \\ 133 Certescant circumsciant ; deest; altera glossa adA.VIIIt39
referenda.
 GLOSSAE VEKGILII NOMINE INSIGNES. 485
134 CERTissiMAM manifestissi- 144 CAERVLI nigri.
mam. сектам firmara, pla- 145 CAERVLVS viridis vel glaucus.
citam. 146 CAESARVMimmolatarum. ces
135 CEKTOS LOCORVM 8CÍOS. CER- sas moraris.
TOS locorvm scientes. 147 CESSAT quiescit.
136 CERTVS EVNDi de navigatione 148 f cessât statuit.
securus. 149 CESSATOR segnis, tardus.
137 CERTVS ITER quod supra. cessator lentus, morator.
CERTVS manifestos, evidens. CESSATOR piger.
CERTVS indubitatus, apertus. 150 CESSABiT conquiescet. ces-
CERTvs purus, sine dubio. DITVM creditum.
CERTVS sine fraude, fidelis. 151 cessi locum deserui. cessi
138 CERVICALIA dicta eo, quod po- excessi et profectus (sum).
nuntur sub cervice vel cubito. 152 cessi desii aut fatis aut
139 CERVICE collo. CERVICE TE- hostibus.
NVS usque ad cervicem. 153 cetera reliqua. cetera hoc
140 CERviciBvs ALTis sublimibus est reliquam loquellam.
collis. 154 cetera PVBES cetera iuven-
141 CERVICI NOSTKAE nostris tus.
humeris. 155 cetera pvbes reliqui pueri.
142 CAERVLA colla venenosam 156 cianes Dea Serum, cianes
cervicem. caervla nvbes terras Vénetas et profusione
conscia futuri. marina. cíanos gens in
143 caervlea marina vel caerulei. Mysia.
CAERVLEIS lligris. 157 CYCLOPEA SAXA in quibus
CAERVLEIS marinis. CAERV- Cyclopes habitaverunt.
LEVS niger. CAERVLEVS niger, CYCLOPEA SAXA inter Cate-
pluviosus. nam et Taurum f eviata saxa
134 Certo firuiam placidam | Prior glossa foHasse ad A. VI, 322 (cer-
tissima proles) pcrtinet, altera ad G. IV, 294 || 135 hooorum scios | A. I, 570
136 A. IV, 554 || 137 Prima glossa ad A. V, 2 pertinet, ceterae fortasse ad A. IX, 90
referendae || 138 deest || 139 Prior glossa (id A. I, 402 pertinet, altera deest
140 A. II, 210 || 141 uro | A. II, 707 \ 142 Cerula | Cerula | futura | Prior glossa
ad A. II, 381 referenda; altera ex duubus constat, quarum altera (A. VIII, (J22
caerula nubes) interpretamento caret, altera (A. IV, 564 certa mori) lem-
mate || 143 Cerúlea | cerulei | Ceruleis (cf. gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goelz.
IV p. 433) | Ceruleis | Ceruleus | Ceruleus | plubiosus | A. V, 123 \ A. Ill, 04.
VII, 340 | A. Ill, 423 | A. Ill, 194. V, 10 || 144 Ceruli | deest || 145 Cerulus
laucus | deest || 146 Cesarum immolatorum | Cesas | Prior glossa ad A. VII, 87,
altera ad A. VI, 51. 52. XI. 389 pertinet || 147 A. II, 408 Q 148 deest || 149 deest
150 Cessauit conquiescit | Altera glossa ad A. I, 072 referenda, altera deest ||
151 (sum) addidi \ A. VI, 400 |] 152 ostibus | A. II, 804 \ 153 rèliqua hoc est
loquella | Prior glossa ad A. I, 585, altera ad A. Ill, 379 pcrtinet || 154 A. V, 74
155 A. V, 573 || 156 misia | deest, sed postremae glossae lemma fortasse Cicones
legendum et ad G. IV, 520 (Ciconum) referendum J 157 Ciclópea | ciclopes
Ciclópea I euiata saxa sint | A. I, 201.
486 MAGNI GLOSSARVM LIBRI

sunt in modum metarum situ leo, postrema draco, media

naturali. capellae facies ignem vomens.
158 CYCLOPVM oris ad Cyclo- 169 CYMOTHOE ET TRITON DÜ
pum fines. maris.
159 CYDNVS fiuvius e Tauro 170 CYMODOCE una Nympharum.
monte means. 171 CYNTHvs mons Deli.
160 CYDONEA Cretensia. 172 ciñere m hoc est tumulum.
161 CYDONESpuerorumamatores; 173 ciNERi manibus.
Virgilius in X <A. X, 324. 325> : 174 ciNERi SYCHAEO manibus
Tu quoque flaventeni Sychaei.
prima lanugine malas 175 CINGAT gyret.
Dum sequeris Clytium, 176 CINGE témpora témpora tua
infelix, nova gaudia, cinge.
С y d о n. 177 cingite témpora RAMis ra
162 CYDONEA genus pomi. mie vos coronate.
163 CIEKE BELLVM mire. C1EKE 178 ciNGi armari.
Tocare, c'iet citat. 179 ciNGi ambiri.
164 CIMBRI Galli. 180 cingit coronat.
165 CVMAE est civitas Campaniae. 181 cingit circuit, ambit.
166 CVMAEAM VRBEM Cumaeam 182 cingitvr armatur.
civitatem. 183 cingvntvr ambiuntur.
167 CVMAEi CAUMiNis Sibyllae, 184 ciNGVNTambiunt,circumeunt.
quae quattuor saeeulorum 185 CINYPHEI HiRCi (a) ilumine
ordinem scripsit. Africae, ubi plurimi sunt.
168 ciiimaera nunc пошеп navis, 186 CTNXERE circumdederunt.
alias belua multorum capi- 187 CINXERE POLVM orbem fece-
tum, quae belua prima parte runt.

158 Ciclopum [ A. Ill, 569 | 159 Cidnus | et muro montem eans | deest
160 Cidonea | E. X, 59 [| 161 Cidones | uirgilius iuxta quoq; flabentem primule
nugine | citium || 102 Cidonea | deest. Habet Goetz. in libri Glossarum exc. corp.
gloss. Lat. V p. 17H || 163 deest prima glossu, sed cf. A. VI, 829: quantum
bellum ciebunt. ciere vocare] A. VI, 105. met citatj A.X,198 || 164 Cymbri
deest || 165 CimeaO | campanie | A. VI, 2: Cumarum || 166 Cimeà | Cimeà
A. Ill, 441 || 167 Cymei | sibille que | acribsit | E. IV, 4 ¡j 168 Cymera j uelua .
capitumq; uelua | capelle | A. V, 118.22.1: Chimaeram J 169 A. 1,144: Cymo-
thoe simul et Triton || 170 Cimothoe | nimphurum | A. V, 826 || 171 Cinctus
A. I, 498. IV, 147 : Cynthi. Cynthus mons insula Delo in gloss. Verg. corp
gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 437 || 172 A. XI, 211 || 178 A. Ill, 303. IV, 623.
VI, 213 || 174 sycheo Manibus uchei \ A. IV, 552 l| 175 Cingeat cingat giret
deest; fort. leg. Circuit gyrat (A. XI. 761) || 176 tu a cinge | deest, sed conf.
A. V, 539: cingit témpora lauro et nr. 177 || 177 coron. | A. V, 71
178 A. II, 520 || 179 ambire A. Ill, 52 || 180 Cinçia A. V, 539 || 181 A. VII, 159
182 A. II, 511. XI, 486 || 183 A. VI, 665 || ltU A. IV, 41 ¡| 185 Cinifei hirci
ilumine afri/У/се | G. Ill, 312 || 186 A. V, 13. X, 122. XI, 475. Cingere circum-
dare in gloss. Verg. corp. gloss Lat. ed. Goetz. IV p. 434 || 187 pO/'/'lum | urbem
A. I, 398.
 GLOSSAE VERGILII NOMINE INSIGNES.
188 siCYON urbs Pelopoimesi.
189 SICYONIA VITI8 uvas grandes
magis, quam multas habet;
nomen autem inde hoc su-
mens, quod multum vini tíuat.
190 C'ypros insula vicina Syriae.
191 SYBACOSIO VKRSV Theocriti,
qui Syracusanus fuit.
192 8YBTES insula orientalis.
193 CIRCVM in ambitum.
CIBCVM ex omni parte.
CIRCVM iuxta.
CIRCVM undique.
CIRCVM (in) gyrum.
194 CIRCVMAGIT insequitur.
195 CIRCVM CLAVSTRA iuxta clau
suras.
CIRCVM CLAVSTRA circum
exitus.
196 CIRCVM CLAV8TRVM circum
clausuras idest iuxta.
197 CIRCVMEVNT vagantur.
198 CIRCVMDARE ambire.
199 CIRCVM ILIACOS MVBOS iuxta
Troianos.
200 ciRCVMLiTvs unctus.
201 CIRCVM LITV8 (in) gyrum
fluminis.
202 ciRCVMLviT circumfluit.
487
203 (vt) circvmspexit ut vidit.
CIRCVmspexit in gyrum vidit.
circvmspexit in ambitum
vidit.
204 CIRCVM témpora iuxta fron-
tem.
CIRCVM tempora circacapita.
205 circvmtvitvs contemplatus
206 circvmtvlit circumportavit.
207 CIRCVM VBERA iuxta ubera.
208 CISSEVS rex Thraciae, pater
Hecubae.
209 cytheua insula sacra Veneri.
210 CiTHEREA Venus a Cythera
insula.
211 cito velociter.
cito celeriter.
212 CYTORVS mons Paphlagoniae
buxi ferax.
213 CYBELvs mons Phrygiae.
214 civis PATRiCivs senator
maior.
215 civis ROMANVS Komanus
natus.
216 civiCAT civem facit.
217 COEVS et enceladvs Gigan-
tum nomina.
218 cladem pestem.
CLADEM calamitatem.

188 Cione | peloponnes | decst || 189 Cionia | deest, sed cf. G. II, 511):
Sicyoiiia baca || 190 siriae | A. I, 622: opimam Cyprum || 191 Ciracosio
teocriti ¡ siracusanus | E. IV, 1 || 192 Cirte | A. I, 111: In brevia et Syrtes
193 Circum girura | A. II, 515 etc. || 194 G. II, 392 || 195 A. I, 50 fl 196 clu-
suras | deest, sed conf. nr. 195 || 197 Circumeant | deest || 198 A. I, 368
199 A. I, 4ö3 || 200 deest || 201 Circumlitus girum || deest, sed conf. A. I, 007 etc.:
circum litora || 202 deest || 203 (vt) ob primae interpretationis habitum
addidi \ in girum | in ambitu | A. II, OS || 20-1 A. V, 435 || 205 deest, sed potest
suhesse (Circumspicit) circumtuetur contemplatur, cf. A. Ill, 517. XII, Ь90
20Ü circumportabit | A. VI, 229 \\ 207 A. 111,392. VIII, 45. 031 \\ 208 trachyae |
ecube | A. V, 537 \\ 209 Citera | A. X, 51 \\ 210 Citerea | cithara | A. I, 257 ■
211 deest \\ 212 Citorus | paflagonie | G. II, 437: Cytorum || 213 Ciuelus
frigie | deest. Of. gloss. Very. corp. (¡loss. Lat. ed. Goetz. IV p. 430 || 214 Ciues I
deest || 215 Ciues | deest || 210 deest \\ 217 Ciua et teneladus | A. IV, 179: Coco
Enceladoque || 218 pestilem | A. 11,301. VI,S44. XII, 004. Gladem calami
tatem in gloss. Verg. corp. gloss. Lut. ed. Goetz. IV p. 434.
488 MAGNI GLOSSARVM LIBR1

219 CLADES pericula. 241 CLAVSl CIRCVM undique in-

220 clam destinât occulta. clusi.
221 clamor vocum sonus. 242 CLAVSO cluso.
222 CLAMOK luctus. 243 CLAVSTRA aditus angustus.
223 CLAMORK YOcis SOnO. CLAVSTRA ianuae.
224 CLAMORE VOcibuS. 244 CLAVVM gubernaculum navis.
225 CLANivs fluvius Campaniae. 245 claws pars gubernaculi
226 clara in LVCE in sereno aëre. [locus].
227 CLARAM lucidam, splendidam. 246 clemens mediocris, tempe-
228 claras nobiles. ratus.
229 CLARii Apollinis a Claro in Clemens placidus, iucundus,
sula, in qua colitur. dulcis.
230 CLARO SONO forti. Clemens communis, mitis,
231 claro olympo alto cáelo. sedatus, maturus, nioderatus,
232 clarvs locus dicitur, ubi suavis.
Apollini sacrificabant. 247 CLEMENTIA pietas,benignitas.
233 CLARVS nobilis, magnus. 248 Cleopatra regina et sóror
234 CLA8SEM navem. Ptoloniaei regis Alexandria«.
235 CLASSEMVE Yel classem. 249 CLOANTiiVM nomen fuit viri.
236 classera clausura. 250 CLOANTiivs princeps Troia-
237 classes navigia. nus.
classes navigia, naves. 251 COEVS et ENCELADVS Gi
classes navium multitudo. gantes.
238 CLASSico sermone excitato. 252 COGANT conpellant.
239 CLASSicvM sonum tubarum. COGANT inpellant.
240 CLAVDVM clodum. 253 coge in unum collige.

219 deest || 220 distinat | deest. Clam occulte latenter in gloss. Verg. corp.
gloss. Lat. cd. Goctz. IV p. 434 || 221 A. I, 87 || 222 A. XII, 400 || 223 A. II, 769
224 A. Ill, 534 || 225 G. II, 325 || 226 A. I, 5SS || 227 G. I, 138. A. II, 696 |
228 A. I, 384 || 229 Clari | A. Ill, 300 || 230 G. I, 400 || 231 celo | A. IV, 368
232 lacus | apollinis | Cf. nr. 330 || 233 A. VII, 141 || 234 A. X, 155 |
235 A. IV, 430 | 236 deest || 237 Clases nauigia ñaues | Clases naui uel multi
tudo | A. IV, 587. Classem (cf. nr. 334) navem posuit vel multitudinem navium
in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 434 | 238 deest || 239 A. VII, 637:
Classica iamque sonant. Classicus sonus tube vel militum cohors (cohorts1
in gloss. Verg. corp. glof*. Lat. ed. Goetz. IV p. 434 || 240 deest, fed cf. A. V, 278:
pars vulnere clauda || 241 Clausa | A. 111,330 | 242 A. 1,141. Habet Goetz.
in libri Glossurum eve. corp. gloss. Lat. V p. 179 fl 243 autgustus | A. I, 56.
Claustra exitus vel aditus angusti in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goctz. IV
p. 434 || 244 A. V, 177. 853. X, 318 || 245 [locus] An subest navis? | deest, Sed
cf. nr. 244. Clausus pars gubernaculi qua tenetur in gloss. Verg. corp. gloss. Lat
ed. Goetz. IV p. 434 || 246 iocundus | suavisj grauis | deest || 247 deest || 248 ptolo-
mei | alexandrie | Spectat glossa ail A. VIII, 707: Ipsa videbatur ventis
regina vocatis Vela dare || 249 Cloantum ! A. 1,322 || 250 Cloantus ' troanus
A. V, 245 || 251 terrae filii add in (¡loss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV
p. 434 | A. IV, 179, cf. nr. 217 || 252 A. IV, 380 || 253 E. Ill, 20.
 GLOSSAE VERGILII NOMINE INSIGNES. 489
254 cogebant lactabant. tyrorum nomina, qui Silenum
255 cognoscite intellegite, iudi- adorti sunt et carmen exe-
cate. gerunt.
256 COLLECTVS coadunatus. 273 COMITANTEM incedentem se-
257 collectis congregatis. cum.
258 COLLEM editum quasi mon- 274 cOMiTANTiiiVS comitibus, so-
tem altum. ciis.
259 COLEKE amare. 275 COMITATVS comitem habens.
260 collibvs CVKVI8 in gyrum 276 COMMIXTA GRAND1NE gran-
ambientibus montibus. dine mixta.
261 COLLO DARE BRACHIA am- 277 coMPTissiMvs ornatissimus.
plecti. 278 fcONCESsiTVM inter consi-
262 cOLVMis sanus. deratum turba.
263 convalle depressa planitie. 279 concilians coniungens. CON
264 colvere inhabitaverunt. CILIAS consocias.
Г
265 COLVIS8E amasse, colvisse
dilexisse.
CONCILIAS COIliungis.
concilias amicum facis.
266 COLO colutn dicit ad lanas. 280 conciliât amicum facit.
267 COMEDENDARVM CARNIVM 281 CONCILIVM HORRENDVM ter-
manducandarum scilicet. ribilem coetum.
268 commenta fraudes. 282 concordes ANIMAE. Animas
269 COMMENTA INGENU artes. ostendit Gnei Pompei et Gai
270 CVMAEA idest Sibylla. Caesaris, quibus ducibus ci
271 comes itineris socius. vile bellum administratum est.
comes sogtvs a comitando 283 condidit abscondit.
dictus. 284 condidit vmbra obscuritate
272 CHROMIS ET MNASYLVS Sa- velavit.
254 Cf. G. IV, 330: Bis grávidos cogunt fetus || 255 E VI,25 256 deest;
cf. collecta A. IX, 63; A. XII, 802; collectum G. 1,114; G. 111,85;
collcctam A. II, 798 || 257 A. I, 170 || 258 A. I 419. VIII, 351 || 259 A. IV, 422
260 caruis Ingirum abientibus | A. V,287 || 261 A. II, 793. VI, 700 || 262 Colóme ,
deest; cf. incolumis A. II, 88; A. II, 577; VI, 415 || 263 Coluelle | planitiae;
cf. infra nr. 368 | A. VI, 679 [| 264 A. I, 532. III, 165 \\ 265 A. XI, 843. Coluisse
amasse gloss. Verg. сотр. gloss. Lut. ed. Goets. IV p. 434 || 266 Colu coludu ad
lanas | A. VII, 805. VIII, 409 || 267 Comedendorum | deest \\ 268 deest || 269 in
genia | deest I 270 Cornes idest sybille | Spectat ad A. VI, 88: Cumaea Si
bylla || 271 sotius a comitando | A. II, 711. Comités (A. IV, 140 etc.) socii
in gloss. Verg. carp, gloss. Lut. ed. Goetz. IV p. 434 \\ 272 Comis ei masilus
saturorum | adora sunt | exigerunt | E. VI, 13 || 273 dee>t. sed comitante habes
A. II, 40. 370. V, 76. XI, 498 || 274 A. III, 346 || 275 A. I, 312 || 276 A. IV, 130.
161 || 277 deest |; 278 deest; fort, leg.; inconcessum inconsideratum turbatum,
cf. A. I, 651: inconcessos Hymenaeos. Habet Goetz. in libri Glossarum
exe. corp. gluss. Lai. V p. 182 (concessum cod. Pal. Vat. 1773 in quo cicer. prae-
scriptum considentium turba cod. Par. 11539) || 279 Prima rjlus*a deed, rcliquae
ad A. I, 79 pertinent || 280 deest {A. X, 151 conciliet) || 281 orrendum
A. III, 679 il 282 anime | gni | gal casar | dulcibus | A. VI, 838 || 283 A. IX, 32
284 A. VI, 271.
490 MAOINI GLOSSARVM ЫВШ

285 CONDIDIT inmisit. CONDIDIT 305 CONSEDERIS sedes conloca-

miscuit. veris.
286 CONDIDIT fecit, fundavit. 306 CONSIDITE TRANSTKIS tran-
287 CONDIDIMVS TERRA sepultura stra invadite; transtra autem
humavimus. sunt sedilia nautarum.
288 CONDERENT sepelirent. CON- 307 CNOSIA Cretensia.
DERE humare. 308 CONSIDIVM coDsilium.
289 condita memoriae mandata. 309 CONSIDVNT sedent.
290 CONDITA sepulta. CONDITA 310 CONSILIVM sententiam vel
reservata. iudicium.
291 confecta exanimata. 311 CONSILIVM VVLTV TEGIT CO-
292 CONIVGATAE nexae, coniunc- gitationem suam celat.
tae. 312 CONSPECTV IN MEDIO sub
293 CONIVGIVM VOCAT matrimo- aspectu omnium.
nium nominat. 313 CONSPECTV praesentia, viai.
294 CONIVGIS HECTOREAE USOIIS 314 coNspEXERE conspexerunt,
Hectoris. viderunt.
295 CONiVNCïA conpaginata. CONSPEXERE videre.
296 CONIVNGERE DEXTRAS copu CONSPEXERE viderunt.
lare. 315 CONSPEXIT vidit.
297 CONSCENDI NAVIBVS intravi. 316 CONSTANTIA animi firmitas.
298 conscendit desuper stetit. 317 CONSTITVAM statuam.
299 CONSCENDIT Subüt. 318 CONSVLIT futura exquirit.
300 Conscia sui roboris fida. 319 CONSVLITVR interrogatur.
301 Conscia testis. 320 CONSVMIMVS manducamus.
302 conscia FATi mortis scia. 321 CONSVMMO consummas.
303 CONSCIA NVMINA COnscioS 322 CONSVRGITVR ad auxilium,
Deos. INSVRGITVR vero ad vindic-
304 CONSIDERE (IN IGNIS) igni tam.
conlabi. 323 CONSVRGVNT flare incipiunt.

285 Ä. VIII, 00 || 280 fundabit | A. I, 270 || 287 Condimus terram sepultare

umauimus | A. V, 48 || 288 Condireut | condire | Prior glosna deest, altera ad
A. XII, 803 pertinet || 28'J Memoria | E. X, 50 || 290 Prior (/lotna ad A. VII, 570,
altera ad A. III, 388 referenda \\ 291 A. III, 500 || 292 0'oniugate nese con-
iuncte | deest \\ 293 A. IV, 172 \\ 21)4 ectore ectoris | A. 111. J.Sö || 295 A. X, 653
296 A. I, 514 || 297 A. I, 381 || 298 A. IV, 04tí || 299 A. I, 180 || 800 A. V, 455.
X, 872. XII. 6C8 || 301 A. X. (¡70 || 302 facti | A. II, 51!) || ЗОН A. II, 141
304 (in ignis) addidi \ A. II, 624. IX, 145: coneidere in ignis || 305 Con
sideras | conlocaberis | A. IV, 30 \\ 300 Cousidote trastris trastra | trastra , natu-
rarum | A. IV, 573 \\ 307 Consia | A. III, 15. V, 306 \\ 308 Considum | deest
309 A. V, 136. X, 5. XI, 015 || 310 A. IX, 227 \\ 311 tetigit | A. IV. 477 \
312 A. II, 07 || 313 presentia | A. X, 260 || 314 A. I, 152 | 315 A. I, 487
310 deest \\ 317 A. V, 237 || 318 A. IV, 64 || 319 deest; cf. A. IX, 335: Con
sulte Il 320 A. VII, 117 || 321 Consumo | deest || 322 uindicta | deest \
323 A. V, 20.
 GLOSSAE VERGILII NOMINE INSIGNES. 491
324 consvrgvnt stvdhs favo- 342 contingere adtrectare.
rem praestant. 343 contingeret adtrectaret,
325 consvrgvnt increseunt. palparet.
32G CONSVTIS TVNicis quasi sar 344 contingere contaminare.
citis. 345 contingere ferro ferro
327 CONTEMNERE VENTOS ventis laedere.
non moveri. 346 conthactis clausis.
328 contemnere non curare. 347 contactv adtrectatione.
329 contvemini atlvertimini. 348 contra ctvs venditio.
330 contemnit despicit. 349 CONTRAHERE colligere.
331 contentione oratione. contrahere conquirere, ad-
332 CONTENTI08V8 ab intentione prehendere.
vocatus, quia non cum ratione contrahere in unum colli
aliquid, sed sola pertinacia gere.
vindicat. 350 contra fas contra ius divi
333 CONTENTV8 libenter usus. num.
334 CONTIGIT cooperuit. contra fas contra licentiam.
335 coNTicvERE conticuerunt, lo- 351 contra foedvs contra pac
qui cessaverunt. tum.
336 CONTICVERE silentium prae- 352 contra ora contra faciem.
buerunt. 353 contraria adversa.
337 CONTICVERVNT loqui cessa 354 contraria ex contrario.
verunt. 355 contraria ñata, inimica.
CONTicvERVNT tacuerunt. 356 contra stetit dimicavit.
338 CONTICVIMV8 tacuimus. 357 CONTRAXERAT congregave-
339 conticvit tacuit. rat.
conticvit tacuit, silentium 358 CONTRAXIT prehendit.
fecit. 359 CONTVEMINI advertimini.
340 CONTIGWM proximum. 360 CONTVENS conspiciens.
341 contingat perveniat. 361 CONTVENTES aspicientes.
324 faborem prestant | A. V, 450 || 325 A. V, 20 || 320 tumicis | deest ¡I
327 G. II, 300. A. III, 77 I 328 G. IV, 104 || 329 contvbminiJ contemni | deest ||
330 deest; cf. G. IV, loi: contemnunt || 331 deest || 332 non cum] nt | perti-
natia | deest || 333 A XI, 8J5 || 334 cooperit | A. II, (149 || 335 A. II, 1 \\ 336 silen-
cium prebuerunt | A. II, 253 ;| 337 deest; cf. A. II, 1: Conticuere || 888 deest
339 A. III, 718. Conticuit tacuit siluit in gloss. Ver</. corp. gloss. Lat. ed. Goeiz.
IV p. 435 И 340 Conticuum \ A. X, 457 \\ 341 preueñiat \ A.VI, 100 \\ 342 Con-
tinguere | A. II, 108 || 343 deest \\ 344 A. VI, 000 || 345 ledere | A. V, 509 \
346 deest, sed cf. G. IV. 259: contractus ]| 347 Contractu, corr. contactu j
A. Ill, 227 || 34M deest || 349 deest, cf. A. Ill, 8 (contruhimus) et A. XII, 891
(contrahe). Contrahimus (A. Ill, 8) colligimus congregamus in gloss. Verg.
carp, gloss. Lat. cd. Goetz. IV p. 435 || 350 conlicentiam | deest || 351 deest
352 hora | facie | A. V, 477 || 863 A. I, 239 1 364 A. II, 39 || 355 A. VII, 293 i!
356 dimicabit \ A. V, 414 || 357 deest || 358 deest || 359 deest, cf. supra nr. 329
360 deest II 361 deest.
492 MAGNI OLOSSARVM ЫВШ

362 CONTVEOR video. 381 convexa in convexo caeli

363 contvetvr contemplatur. posita.
364 CONTVITVS conteinplatus, vi- 382 (cvrvo litore) convexo li
sus. tore, rotundo.
365 CONTVITI contemplati. 383 CONVEXVM concameratum.
366 CONTVUT conportavit. convexVM concavuin, con-
367 CONTVLTVM conportatum. clusum.
368 convallibvs depressis locis. 384 CONNIVENT consentiunt.
369 coNVOLViT conplicat. 385 convivía epulas.
370 CONVBIA coniugia. 386 convivía qvaeuit idest con-
371 coNVBiis uuptiis, coniugiis. vivii causas.
372 CONVBIVM ruatrimomunijcon- 387 convvlsa VNDis lacera fluc-
iugium. tibus.
373 convellere avellere, abs- 388 CONVVLSA eradicata.
trahere. CONVVLSA abrupta idest dis-
374 convellere confringere. rupta.
375 CONVENIVNT in unumveniunt. 389 CONVVLSAE exhaustae nau
376 convextvm coetum, conci fragio, abscissae.
lium. CONVVLSAE adtritae, dimi-
377 CONVENTV8 IN MEDIOS in nutae.
media agmina. CONVVLSAE quassatae, labe-
378 CONVENVSTAT adornat. factae.
379 conversa CVSPIDE conversa 390 CONVVLSVM nunc percussum
hasta; cuspis autem proprie vel divisum.
est ima pars hastae. 391 coNVVLSvs eradicatus.
380 CONVERSANTVR vivunt vel 392 CONVM summa pars galeae.
remorantur. 393 fcovM proximum.

362 deest || 363 Contuitus contemplatur | deest \\ 364 visusj sonus | deest
365 deest || 366 conportabit | A. X, 735 || 367 deest || 368 A. VI, 130 fl 369 Con-
ualuit | A. II, 474 || 370 A. Ill, 319 etc. | 371 nubtiis | A. XII, 821 Ц 372 Cf.
A. 1,73 et A. IV, 126 (conubio stabili). Conubio matrimonio mi gluss. Verg.
eorp. gloss. Lot. ed. Goets. IV p. 43» || 373 A. Ill, 24 || 374 A. Ill, 31 || 375 eue-
niunt ! A. I, 700 || 376 deest, sed cf. иг. 377 || 377 in medio in medagmine
A. VI, Ô73 || 378 deest \ 37У asta | aste | A. I, 81. Conversa cúspide conversa
hasta in gloss. Verg. сотр. gloss. Lut. cd. Goctz. IVp. 43"> l| 3S0 deest || 381 A. 1 1 ', 451
382 (Curvo litore) supplevi \ rotundu ■ о • | A. Ill, 16. 223. XI, 184 (corvo
litore) || 383 conclauum conclusus | cf. E. IV, 50: convexo pondere man-
dum И 384 Conuiuent | deest || 385 aepulas | A. I, 638 \\ 386 conuiui casas
A. IV, 77 || 387 Cf. A. I, 383: convulsae undis (naves) et иг. 389. Convulse
undis fluctibus lacerate in gloss. Verg. Corp. gloss. Led. ed. Goets. IV p. 435
388 A. Ill, 414 || 389 Conuulse | exauste | naufrâ | abscise | Conuulse | adtrite
diuiinute | Conuulse | quassate | labefacte | A. I, 383 || 390 A. V, 143. Y 111,690.
Convulsa dis.soluta vel percussa in gloss. Verg. сотр. gloss. Lat. ed. Goetz. IV
p. 434 fl 391 deest; cf. A. V, 143: convulsum rostris aequor; A. 1,383:
convulsae undis; A. Ill, 414: convulsa vasta ruina || 392 A. Ill, 468.
Cf. gluss. Verg. Corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 435 Ц 393 deebt.
 GLOSSAE VKRGILTI NOMINE INSIGNES. 493
394 CONVM galeae galeae cristas. 411 CORRIPVEKE exoccupaverunt.
395 CONVM acuta rotunditas. CORRiPVERE invasere.
396 convolver's involvens. 412 CORRIPERE castigare.
convolvers trahens. 413 coiíKiPio attollo.
397 CONVOCAT multos in unum CORRIPIO E STRATIS CORPVS
colligit. exsurgo.
398 CONVS (bacca) cypressi. 414 CORRIPIT E SOMNO CORPVS
CONVS bacca cypressi. evigilat.
399 CONVS generis masculini est 415 CORRIPIVNT invadunt.
idest galea. CORRiPivNT adprehendunt.
400 coNvs ponitur et pro fructu
416 CORRIPVEKE rapuerunt.
cypressi, quod in rotunditate
CORRTPVERE invasere.
conum imitetur.
417 CORRIPVERE viAM viaru in-
401 cows est curvatura, quae
vaserunt.
in galea prominet, super
quam cristae sunt. 418 coRRipviT rapuit.
402 CORDA ánimos. coriíipvit sustulit, rapuit.
403 corde animo. coRRii'viT subtraxit.
404 corda iliadvm animae Tro- 419 CORRIPVIT transivit.
ianorum matrum. 420 cornea virgvlta de cornu
405 correpta ímpetu rapta. vimina.
406 correpta hipenni sublata 421 coRNiiivs arboreis quo-
securi. niam in modum arborum
407 CORRVPTAM VNDIS maris aqua cervorum cornua deponuntur.
mollitam. coknibvs arboreis quod in
408 Coria pelles. modum arborum cervorum
409 coRYNAEvs unus e Troianis. cornua ramosa sint.
410 CORYTVS dicitur theca sagit- 422 cornva nunc summas partes
tarum. antemnarum dicit.

394 Conum galare | A. III, 408 || 395 Cf. nr. 392 || 396 G. III, 426 |¡
397 deest | 398 Conusci prehensi | (baca) ex sajurnli glossa addidi | Baccaci
praessi I Cf. nr. 392 || 399 mase | galeam | Cf. nr. 392 || 400 cyps si | Cf. nr. 398 \
401 q; in galea ,pnet | criste Cf. nr. 395 || 402 A. 1, 303 || 403 A. 1, 50 || 404 illiait
anime throiianorum | A. V, 043 || 405 Corepta | A. I, 100 || 400 Corepta bipinni |
secure A. 11,479 || 407 Corepta mundis maris an,; A. 1, 177: corruptam undis
Cererem || 40S G. Ill, 559: coriis || 40У Corineus | ethro/ianis | A. VI, 228.
IX, 571. XII, 298 || 410 Corinthus | tetia, corr. teta | Cf. A. X,1G9: Cory tique
leves I 411 Compere | Corripere | G. Ill, 104. A. I, 418. II, 107. V, 145 \\
412 die*! | 413 estractis | A. Ill, 170 || 414 es omno | A. IV, 572 | 415 A. I, 303.
II, 217. IX, 502. XII. 279 || 416 G. Ill, 104. A. II, 107. V, 145 || 417 Corripe |
inuaser | A. I, 418 || 418 sustullit | E. VIII, 105. A. I, 45. VI, 472. XI, 402 ||
419 transibit | A. IX, 537 || 420 cornu | A. Ill, 22 || 421 corna deponuut | arbori-
bus | A. 1, 190. Comibus arbores ramosis cervorum cornibus in tjloss. Very,
corp. ijlons. Lot. ed. Goelz. IV p. 435 || 422 A. Ill, 549.
494 MAONI OLOSSARVM LIHRI

423 CORNVA animalium vel an- 441 CORRVPTOR adulter, libidino-

temnarum sunt, coma vero sus, famosus.
pomorum genera. CORRVPTOR obscenus, inpu-
424 CORNVS species arboris. dicus, incastus.
425 cernvvs in caput ruens. CORRVPTOR inpurUS, рГО-
426 COENV tenet cornu invatlit. brosus, contaminatus.
427 choro in choro. CORRVPTOB inquinatus, ma-
choro per chorum. culatus. ,
428 COROEBVS no m en fuit viri. CORRVPTOR turpis, foedus,
429 corona indvit coronavit, inhonestus.
adusque ad coronam im- CORRVPTOR flagitiosus, detur-
plevit. patus, diffamatus, dei'ormis.
442 CORRVPTVS tumidus, inflatus,
430 coronam insignem gemmis
inanis.
ornamentum ex gemmis con-
couRVPTVS ventosus, vanus,
decoratum.
levis, loquax.
431 corpora cadavera.
CORRVPTVS versutus, garru-
432 corpora membra.
lus, fluens, solutus, furens.
433 corpore àvxl той corpori.
443 CORRVPTVM vitiatum, con-
434 corpore corporis flexus.
taminatum.
435 corpore in corpore, in mem-
CORRVPTVM pollutum, viola-
bris. tum, foedatum.
436 corpore CE8SIT subductione CORRVPTVM inquinatum, de-
corporis evitavit. honestatum.
437 CORPVS IN AEACIDAE in CORRVPTVM deformatum, de-
Achillis corpus. turpatum.
438 coRRViT cadit. CORRVPTVM decoloratum,con-
439 ciiORVM siMVLANS lusus fin maculatum, profanum.
gens. 444 CORVSCAT vibrât, splendet,
440 CORRVPTA vitiata. micat.
423 E. Vir, 30. G. 111,322. G. 111,232. G. IV, 299. G. IV, 371. A.V, 832.
A. VII, 67,-5. A. VIII, 2. A. X, 725. A. XII, 89. A. XII, 721. Coma poma sil-
vestria in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 435 || 424 speties | G. II, 448.
Cornus arbor ingens in gloss. Verg. Corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 435 | 425 Cor-
nuus | A. X, 891 || 426 A. V, 382 | 427 Coro in coro Coro per corum | A. VI, 657
428 A. II, 341 I 429 coronubit | coroñ | A. III, 525 || 430 A. VII, 75. 76 |
431 cadeuera | A. I, 193 \ 432 menbra | A. VI, 721 || 433 anti tu corpore i
A. XII, 911 || 434 A. V, 270 || 435 A. IX, 410. A. X, 127 ¡ 436 euitabit ¡ A. V, 445 J
437 ecide | acillis | A. VI, 517 || 438 A. X, 4HH \\ 439 Corü similias | A. VI, 516
440 A. I, 177: corruptam undis Cererem || 441 deest, sed videtur legendum
esse: auvlter corruptor libidinosus famosus. advlter corruptor obscenus in-
pudicus incastus etc. \ probosus | maculât | ditfa matus | A. X, 92. A. XI, 268
442 deest; cf. A. I, 177: corruptam undis Cererem; A. Ill, 138: corrupto
caeli tractu | funis Ц 443 deest | fedatum | deonestatum || 441 bibrat
A. IV, 642.
 GLOSSAE VERGILII NOMINE INSIGNES. 495
445 CORVSCis motu veluti corus- 463 CREMAÏVR IOrXE COüburitur,
cantibus. in rogum inponitur.
446 CORVSCO micanti vel relu- CREMATVR IGNE funUS de-
centi. ducitur, exequiae fiunt.
CORVSCO spleudido. 464 CREMATVS condituSjfuneratus.
447 CORVSCVM fulgidum. CREMATVS supremo honore
COBV8CVM splendidum. affectus.
448 couvscvM ensem fulgenteni. 465 CREMONENSrVM civium, CRE-
449 CORVSCVS nitens. MONAE urbis.
COEVSCVS splendidus. 46G ceremonia sacrificia, inmo-
450 CREBER spissos ictus emit- latio.
tens. 467 crepitans leviter flans.
451 CREBER frequens. 468 crepitans resonans.
452 CREBRA spissos ictus in- 469 crepitant crepitum et so-
gerens. nuni faciunt.
453 CREBRAS plurimae. 470 crepitanti sonanti.
crebras plurimas, fréquen 471 crépitât stridit, sonat.
tes. 472 crepitvm sonum minutum.
454 CREBRis spissis. 473 CREPITVS sonus flammae.
455 CREBRIS BIPENNIBVS Spissis 474 cressia prodigia taurum,
ictibus securium. quem Pasiphae amaverat.
456 CREBRIS TERRIS Spissis in- 475 creta insula Iovi sacrata.
sulis. creta insula finitur ab
457 CREURivs frequeutius. oriente Carpathio mari, ab
458 CREDENS putans. occasu et septentrione mari
459 credere committere. Crético, a meridie mari Li-
460 CREDITES arbitramini. byco, quod et Adriaticum
461 CREMATO adusto. vocant. Habet in longo milia
462 CREMATVM conbustuni, exu- passuum centum septuaginta
stum. duo, in lato quinquaginta.
445 motum | A. I, 164. XII, 701 || 446 G. I, 233. A. II, 333. A. VIII, 391 ;
447 A. II, 552 || 448 Coruscúmensem | A. II, 552. Coruscae (A. II, 172) ful
gentes. Coraseis (A. I, 164. XII, 701) fulgentibus in gloss. Very. сотр. yloss.
Lat. ed. Goetz. IV p. 436 || 449 A. II, 470 || 450 spissns hictus, cf. nr. 452
A. V, 100. Creber spissus in (¡loss. Very. сотр. yloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 436 ¡\
451 A. I, 85 || 452 A. V, 436 || 453 deest | frequenter | cf. A. XII, 713: crebros
ictus || 454 A. I, 00. A. XI, 209 || 455 bipinnibus spissibus hietibus ! A. II, 627
45(1 A. Ill, 127 || 457 deest || 458 A. II, 371 || 450 A. IV, 422 || 4Ü0 Credetis
A. II, 43 || 461 deest, nisi leyendum adurito, G. II 40S || 462 deest || 463 deest | ex-
equie || 464 deest | affertus || 465 C'remonensium | deest | crémone | E. IX, 28
466 deest Cremonia | inmolatio || 467 A. Ill, 70 \\ 408 G. I, 449 || 409 A. V, 459 '
470 A. VII, 74 | 4И deest || 472 deest \ sonu || 473 flamme | A. XII, 923 ||
474 Cresia pasiue ; A. VIII, 294 || 475 iouia carpatio | ere- | libico adriacum
centn | A. Ill, 104. V, 588. Creta insula in carpatio (carphatio) mare in yloss.
Very. corp. yloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 436.
49< i MAGNI GLOSSARVM LIBRI

476 CRETAEis in oris in Cretae 491 crvdei.es terras in quibus

fmibus.
477 CRKVIT vidit.
478 OREVSA uxor fuit Aeneae.
47Í) CRTMINIBVS insimulationibus.
480 CRIMINOSVM deformem, tur
pem, flagitiosum.
CRIMINOSVM iiihonestum, eru-
bescendum, indecorum.
CRIMINOSVM infamem, calum-
niosum, probrosum.
CRIMINOSVM suspectuni, fa-
mosum, suspiciosum, invidio-
snm.
481 CRINEM capillum.
482 CRINEM ignis tractu.
483 CRINEM SOLVTAE criuem so-
lutum babentes.
484 crines capillos mulierum.
485 CRIN1HVS VIBRATI8 FERRO
crispatis.
486 CRINIS EFFVSA àvxl tOV
crines e ¡Jusos idest solutos
babens.
487 CRiMiso e Crimiso. Crimisus
est fluvius Siciliae.
488 CRiNiTVS comatus.
489 CRVDA dura ac fortis.
490 CRVDELES aras aput quas
crudeliter occisus est.
crudeles inhabitant.
492 CRVDELIS AMOR TAVRI. Pa-
siphae, Solis filia, cum tauri
amore fureret et eo potiri
non posset, Daedalo iuvante
vacca lignea inclausa est et
effectum nefariae cupiditatis
imitata est.
493 CRVDVM crudelem, cruen-
tum.
494 crventatio vexatio.
495 CRVENTA MYRTA a colore
sucorum eius.
496 CRVENTATVS sanguilentatus.
497 CRVENTis sanguilentis.
crventis sanguine pleins.
498 CRVENTO sanguinolento.
499 CRVORE sacro hostiarum
sanguine.
500 cvi DOMVS cui sedes.
501 CVI EXiTio cui calamitati.
502 cvi mater cui Venus.
503 cviNAM. Interrogatio de per
sona.
504 CVI TANTVM DE TE LICVIT?
quis tantam potestatem tui
habuit?
505 cviQVAM alicui.
506 CVLMiNE TECTi super tecto.

476 Cretis in horis | crete | A. Ill, 117 \\ 477 deest || 478 heneae | A. II, 562
479 A. II, 98 || 480 deest | probosum || 481 A. IV, 210 || 482 A. II, 685 I
443 solute | A. Ill, 65 1 484 A. XII, 870 || 485 deest, sed cf. A. XII, í)¡). 100:
orines Vibratos calido ferro | crispât || 486 ляпу, «o crinis crines
A. IV, 509 II 487 Criniso e criniso. Crinus | A. V, 38 || 488 A. I, 740. IX, 638 j
489 A. VI, 304 || 490 A. I, 355 || 491 A. III, 44 || 492 Crudeles | pasiue | dédalo
nefarie | A. VI, 24 || 493 cruentem | A. X, 682. XII, 507 || 494 deest | Cru-
entem || 495 rnirta | a coloresaciuarum eius | G. 1, 306 || 496 deest || 497 A. II, 167.
III, 018. VI, 2S1 || 498 A. I, 296. Cf. gloss. Verg. carp, gloss. Lot. ed. Goetz.
IV p. 430 II 499 A. V, 333. Crúor IG. I, 485 etc.i sanguis in gloss. Verg. сотр.
gloss. Lat. cd. Goetz. IV p. 436 || 500 A. V, 214 || 501 calamitate | A. V. 625
502 A. I, 314 J 503 deest, sed cf. quae nam A. XI, 108; quo nam A. II, 595 \
504 de te | dec | tantum | A. VI, 502 || 505 Cuiquam alicui temtui habuit,
quorum ista temtui habuit pro praecedentis glo'sae partis extremae dittoi/raphia
habenda sunt \ A. X, 712 || 506 A. IV, 186.
 GLOSSAE VERGILII NOMINE INSIGNES.
507 cvLMiTES pro divites poni
puto.
508 CVLPA peccatum.
509 cvLPAM banc peccatum no
strum.
510 CVLPAM piABVNT peccatum
solvent.
511 CVLTOE NEMOEVM Aristaeus
Apollinis et Cyrenes Nym-
pbae filius, qui usum mellis
et lactis a Nymphis didicisse
fertur.
512 CVMABVM oris Campanis
fmibus.
513 cvmba navícula.
514 CVM canerem idest cum ca-
nere vellem, ut <A. II, 111>:
terruit Auster (euntis).
CVM CANEREM REGES. Dici-
tur enim reges Romanorum
eum primo scribere cogi
tasse et misso proposito
Bucólica.
CVM CANEREM cum dicerem.
515 CVM dea se simul Dea se.
516 CVM DEDERIT cum consen-
serit.
517 CVM GEMITV cum magno
fragore.
497
518 CVM GEMiTV cum dolore, cum
planctu.
519 CVM genere cum stirpe.
520 CVM MEDIO VOLVVNTVR SI
DERA LAPSV Я&С1ф(>ибТ1Хс5д
dum nox media est.
521 CVM SCEPTRA DABAS CU111
imperii iura Troianis con-
cedebas.
522 CVM MVRMVRE Montis cum
montis sono.
523 CVM PLACIDVM VENTIS STÄ
RKT mare cum tranquilli
maris invitatus volúntate in
litore spatiarer.
524 CVM IVNO quo tempore Iuno.
525 f CVMI surge.
526 CVM primo simul primo.
527 CVM PRIMVM quando pri-
mum.
CVM PRIMVM quo tempore.
528 CVM sangvine cum anima.
529 CVM saepe cum assidue.
530 CVM saevo cum áspero.
531 CVM SESE quo se tempore.
532 CVM sole cum occasu solis.
533 CVM SONITV cum strepitu.
534 CVM svBiTO cum repente.
535 CVM vi cum virtute.

507 deest ; puni || 508 deest; cf. culpae A. XII,648. Ä.JV, 19 || 509 A. II, 140 \\
510 A. II, 140 || 511 arÍ8teua j ciñeres nimphe a nimphys | G. 1, 14 || 512 A.VI,2 ,\
513 A. IV, 303. 413 || 514 caneret | uellet | ut terruitj exterruit | (euntis) ex
sequenti scholio supplevi, quo perperam délatum fuerat, cf. Sclwl. Bern, p. 793
Cum nerem | rex romanorum reum euntis primo ] proposito cólica | E. VI, 3 ||
515 A. V, 657 || 616 deest, nisi subest A. X, 49: quamcumque viam dederit
Fortuna. Pro consenserit fort. hg. concesserit, cf. nr.521 || 517 A. 111,577 \>
518 plactu | A. IV, 687 || 519 A. IV, 606 || 520 пнруфрасоУхшс | A. IV, 524 •
521 screptra, corr. sceptra | A. IV, 597 || 522 mure, corr. -more | A. I, 55 |,
523 plachidum uenti | volúntate pro voluptate positum | spaciarer | li. II, ¿6 ||
524 A. I, 36 || 525 deest || 526 G. Ill, 324: primo cum sidere || 527 E. VI, 29.
E. VII, 39. G. I, 113. A. II, 117 || 528 A. 1 V, 621 || 529 sepe | A. VIII, 353 ¡|
530 seuo | A. V, 270 В 531 quos tempore | A. VII, 700 | 532 A. Ill, 568 ||
533 G. I, 327. A. II, 466. VIII, 524. X, 266 || 534 subitu | A. I, 509. 535.
II, 731. Ill, 137. 590. XII, 249 || 535 deest.
Servii comm. Vol. HL Fase. II. 32
408 MAONI GLOSSARVM LIBRI

536 CVM virgo cum tu virgo 555 cvRvo nexo, pando.

Sibylla. 556 cvRVA flexuosa.
537 CVMVLATA plena impleta. 557 cviiVAM ALVVM cavum ven-
538 CVMVLO congestione. trem.
530 cvNCTis omnibus. 55S corripvere invadere.
cvNCTis omnibus, universis. 550 cvusv iucursu.
cvNCTis omnibus, qui con 560 CVRKVS âvtl той equi, qui
tention huic operam de- currus trahunt.
derunt. 561 CVRRV INANI sine rectoro.
540 CVNCTi diversi aut omnes. 562 CVSTODE servatore.
541 cvNCTOS omnes. 563 cvsTODE custodibus.
542 CVNEOS spectantium studia 564 cvsTODKM observatorem.
et partes. 565 cvstodes servatores.
543 CVPIEHE cupierunt. 566 cvstodes observatores idest
544 CVPIRE ambire. paedagogi.
545 CVKAS cogitationes. cvstodes defensores.
540 CVRIBVS parvis quia Curibus 567 cvsTODEM vindicem.
Sabinis. 568 cvsTODiA servatrix.
547 cvruimvs navigando transi- 560 CVSTOS sacri cuetos et ser
mus. vatrix.
548 CVRSVS EQVESTRIS luSUS, 570 cvsTOS servator.
quos equitatns agebat. CVSTOS quasi custos.
540 CVRSVS VOCET ut navigent, 571 cvsTOS pastor.
expectant.
550 CVRVVM curvatum. D.
551 CVBVATO inflato, erecto. 1 DABANT faciebant.
552 cvRVATVS flexus. 2 dabas GEMiTVS gemitus emit-
553 CVRVAE flexuosae, pandae. tebas.
554 CVRVis carinis pandis navi- 3 dabat tribuebat.
bus. DABAT offerebat.

536 sybilla | A. VI, 45 Ц 537 A. IV, 436: cumulatam fl 538 A. I, 105 j

539 contemptioni | A. VII, 162 || 540 A. II, 409 Ц 541 A. V, 380 | 542 A. V, 664
543 Cupire | A. II, IOS J 544 deest || 545 A. I, 227 || 546 parus qui a | A. VI, S12 |
547 A. III, 191 || 548 quosequerere t agebat | A. V, 667 || 549 uocent | expectent,
cf. A. 111,454 cursus in altum Vela vocet | 550 deest; c/'.curvam A. 11,51.
VU, 179 || 551 in flato | A. III, 564 | 552 A. Ill, 533 || 553 Curaue Floxuose
pande | A. VI, 4 || 554 G. I, 360. A. II, 179 || 555 floxo G. II, 406. A. III, 16. 223.
XI, 184. VII, 497. XI, 522 || 556 Curro | A. III, 238. 643. X, 6S4 [ 557 Curuum
Aluum | A. II, 51 || 558 corbipvekeJ Currupire | invaderel leg. invasere, cf.
nr. 411. 416 | G. III, 104. A. 1. 418. Il, 167. V, 145 || 559 A. VIIÏ, 221 В 560 ¿rri
toîJ Anticu | traunt | A. VII, 655 || 561 Curro inam | A. 1,476 || 562 A. 111,221
563 A. I, 564 || 564 A. V, 546 || 565 A. V, 257 || 566 pedagoli | A. VIII, 461
567 A. VI, 395 g 568 sexuatrix | A. VI, 574 || 569 Custus acri custus
A. VIII, 270 H 570 Custus | Custus quari custus | A. IV, 484 || 671 Custus |
G. I, 17 1| 1). 1 A. II, 464 || 2 A. IV, 409 |] 3 A. IX, 312.
 GLOSSAE VERGILII NOMINE INSIGNES. 499
4 DABATVR concedebatur. 21 DARDANIA INCENSA Troia.
5 dabis POENAS supplicia solves. 22 DARDANiAM PROLEM Troiaiiam
6 DABiT consecrabit. stirpem. Dardaniam urbem
7 DABiT tribuet vel concedet. Dardanus condidit et ex eo
8 DABIT DEVS tribuet divinitas. est appellata.
9 DA dextram praesta auxi- 23 DAKDANiDAS Dardanos.
lium. 24 DAUDANiDAE Troiani.
10 DAPHNIS Mercurii et Hersae 25 DARDANIl ROGVM CAPITIS idest
films in Sicilia pastor. in nomine Aeneae fabricatum.
11 damnaVERAT liberaverat. 26 DARDANIO Troiano.
12 DAMONIS MVSAM DICEMVS ET 27 DARDANios IIABITV8 Troianos
alphesiboei hoc est carmen cultus.
Sophocleo cothumo, ut So 28 DARDANis Dardani nepos.
phocles poeta tragicus. DARDANis a Dardano genus
13 DAMOETAS nomen. ducens.
14 DANAVM Danaorum. 29 DARDANiVM DVCEM Aeneam.
DANAVM Graecorum. 30 DARDANIVS NEPOS VENERIS
15 DANAVM PVPPiBVS Graecorum Ascanius.
navibus. 31 dare concederé.
16 dañáis E classibvs e Grae- 32 dare classibvs avstrvm âvtl
corum exercitu. тог) Austris classes dare.
17 DANT ingerunt, inmittunt. 33 DARE FATIS VELA Tela Fatis
18 DANT TELA LOCVM FLAM- committere.
MAE 34 DARE IVRA dare leges, scilicet
19 dapibvs epulis affluentioribus hospitia.
sive cibis aut deliciis. 35 DARE LINTEA RETRO retro
20 DARDANA QVI PARIDIS vela convertere.

4 concidebatur | A. II, 656. 803 | 5 penas | A. IV, 386 || 6 G. II, 286 ¡|

7 tribuit | A. Ill, 460 || 8 A. 1, 199 || 9 dexteram | presta | A. VI, 697 || 10 Damis |
erse | sycilia | К V, 20, cf. Schol. Bern. p. 786 || 11 A. IV, 699 || 12 Damonismus
musam dicimus et alpesiboei | sobodeon cum turno ut subocles petra tragimus |
К VIII, 5. 10 || 13 Damot tuestas | К III, 1 || 14 grecorum | A. IT, 14. 36.
Danai (A. 1, 30 etc.) greci in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Gottz. IV p. 437 ¡j
15 Grecorum | A. II, 276 || 16 Danis eclasibus | grecorum | A. Ill, 602 ||
17 A. I, 701 || 18 Dantela locum flamme | Interpretatio intercidit, cf. A. II, 633:
Dant tela locum flammaeque recedunt || 19 aepulis a fluentioribus
A. I, 706. Dapibus epulis escis cibis in gloss. Verg. сотр. gloss. Lat. ed. Goetz.
IV p. 437 || 20 Interpretatio intercidit, cf. A. VI, 57: Dardana qui l'aridis
direxti tela manusque || 21 throila | A. Ill, 156 || 22 Dardania | Troilana
stirpe | Dardania | Dardanius | Post stirpem in cod. nova glossu incipit
A. VI, 756 || 23 deest || 24 Dardanide troilani | A. I, 560. II, 72. 445. V, 45.
VII, 195. X, 263 || 25 Dardani erocu kapitis | ueneae | A. IV, 640 || 26 troi-
lano | A. I, 494. VI, 169. VIII, 14. IX, 88. XI, 400 || 27 Dardanius | Troiianos |
A. III. 596 || 28 A. II, 787 || 29 Dardaniu | A. IV, 224 \ 30 nepus | vknekisJ
ue | A. IV, 163 g 31 A. I, 731 || 32 antitu | A. Ill, 61 || 33 f'actis | Vel facis |
Ä. HI, 9 || 34 ospicia | A. I, 731 || 35 A. Ill, 686.
32*
500 MAGST GLOSSARVM LIBRI

36 das donas. 59 dede NECi neci tradito.

37 das concedis. GO DEBILIS nunc debilem navem
38 DAT porrigit. hiibens, idest sine remis.
39 DET faciat et mittat. 61 debita fato data.
40 DAT facit. 62 de cáelo tactas fulmine
41 data copia data potestas. percussas.
data copia permissa potestas. 63 DECEPTAM FEFELLIT fefellit
42 data dexteea fides iunctn. et decepit.
43 data est concessa est. 64 décidât cadat.
44 data fata data responsa. 65 DECIDIT ruit.
45 datam concessam. DECiDiT lapsa est.
4G datantvk frequenter dantur. DECroiT cecidit.
47 date porrigite. 6(5 decios. Deci duo feruntur
48 date tela arma arripite. Mures cognomento dicti et
49 dat ferre dat, ut habeant ob parvitatem corporis nomi-
ac ferant. nati. Diversis temporibus pro
50 dator adtributor. república se devoverunt, (pa
51 dat siGNVM signo monet. ter) Samnitico bello, filius
52 dat VENVM vendit. Latino.
53 datvr muneris loco donatur. 67 DE CONrvGE de marito.
54 dea foeda Dea crudelis, hoc 68 de conspectv de aspectu.
est Fama. 69 DECVRRERE decurrerunt, de-
dea foeda loquax Fama. scenderunt.
55 dea frvmenti Ceres, sed hoc 70 DECVRRiT descendit.
pagani aiunt. DECVRRIT labitur.
5(3 dea parens Dea mater. DECVRRIT cursim descendit.
57 dea saeva Circe venéfica. 71 decvs et tvtamen et digni
58 dea idest Iuno. tatem et tutelam.

36 A. I, 241 || 37 A. I. 79 || 38 A. VII, 243 || 39 Dat | G. I, 350

40 A. XI, 377 || 41 permissa potestates | A. IX, 484. 720. XI,24S Ц 42 A. IV, 307.
VII, 36(1 || 43 A. I, 306 1 44 A. I, 382. Cf. gloss. Verg. corp. gloss. Lai. ed. Goetz.
IV p. 437 || 46 A. Ill, 255 J 46 deest || 47 A. VIII, 275 || 48 A. IX, 37 \
49 A. V, 248 || 60 A. I, 734 || 51 signo] signi | A. XI, 474. XII, 267 || 52 venvm]
uinum. Cf. gloss, codicis Vaticani 3321 corp. gloss. Lot. ed. Goetz. IV p. 48 et
gloss. Abavus сотр. gloss. Lai. ed. Goetz. IV p. 327 \ deest || 53 A. VII, 350 || 54 Dea
loquax foda | A. IV, 195 || 55 deest, sed vid^tur subesse: cebes, Dea frumenti,
cf. G. I, 7. 96. 147 etc. || 56 Aut legendum: Diva parens (A. IV, 365) out parens
Idaea Deum (A. X, 252) \\ 57 seua circi benefecia | A. VII, 19 fl 58 A. I, 17
59 De demouelex atro dioo | G. IV, 90 | GO renis | A. V, 271 \\ 61 A. VIII, 375 ';
62 celo | E. I, 17 1 63 febellit f'ebellit | A. IV, 17 || 64 deest | 65 A. V, 517
66 doti | et opparuitate | pro re p. se deuoluerunt | (pater) от. | SamniticoJ
natiquo | uello | G. II, 169. A. VI, 825 || 67 A. IV, 324 || 68 deest, sed e con-
spectu hgitur A. 1,34. A. XI, 90S \\ 69 discenderunt | A. IV, 153 || 70 discen-
dit | dixcendit | A. II, 41. V, 212. V, 610 || 71 A. V, 262. Decus ornamentum
dignitatis in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 437.
 GLOSSAE VERGILII NOMINE INSIGNES. 501
72 daedalvs Eupalami filius, mus, qui etiam Labyrinthum
genere Atheniensis, artis fa- in Creta aedificavit inplici-
bricae peritissimus. Hie cum tis parietibus atque involuto
accusatus fuisse t apud Athe- exitu.
nienses, quod sororis suae 73 DKDi concessi.
filiuui peremisset, metuens 74 DEDiGNATA iudignata.
futurum iudicium ad Cretam 75 DEDIGNAVI sprevi.
confugit et potentia Minois, 76 dedissem praecipitassem.
regis Cretensium, aliquamdiu 77 dédit permisit.
tutus cum illic quoque uxorem 78 dédit ostendit.
Minois Pasiphaen Minotaurum 79 dédit. Ordo: circumdedit.
nefando amore potiri fecisset, 80 dédit SONITVM sonitum fecit.
veritus iram potentis regis 81 dédit voces vocem emisit.
fabricatis sibi et filio pinnis 82 DEDIT RVINAM ruit.
evolasse a Creta dicitur et in 83 deficit succumbit.
mari prodito filio venisse ad 84 DEKETisciTVR desolvitur.
Campaniam et cavato quodam 85 DEFixvs LVMiNA defixa lurniua
informi saxo templum ex eo habens.
Apollinis fecit et numini eius 86 defixvs intendens.
pinnas, quibus volaverat, con- 87 DEFixiT intendit, inmisit [re
secravit. stricta est, rediit].
Daedalus genere Athenien 88 DEFViT minus fuit.
sis. Hunc Graeci in fabricis 89 DEFViT absens fuit.
parietum atque tectorum in- 90 DEFVNCTA officio aetatis per-
ventorem fuisse asserunt. Iste functa, idest senum.
enim primus a Minerva fabri- 91 DEFVNCTAE officio liberatau,
cam didicisse fertur. idest perfunctae.
Daedalus, Atheniensis ge 92 DEFVNCTE liberate. Virgilius:
nere, artis fabricae peritissi pelagi defuncte periclis.

72 Dedalus J utheniensis | arcis fabrice | aput | atheniensis | sotoris sue J

confugiit | ino//is | illis | inois | pasiuenam ante taurum | fabricatis. sibi | in
formisaxo | fecisset et | numini, corr. nomini | Dedalus | greci | patrietum, corr.
parietum | aq; | inuento rem | Dedalus athensis | arcis fabrice ] laberintum | edi-
ficabit | exito | A. VI, 14. 29 || 73 A. I, 279 \\ 74 A. IV, 536. Cf. gloss. Verg.
стр. gloss, hat. ed. Goetz. IV p. 437 || 75 deest | 76 precipitassem | A. IV, 606.
X, S54. XI, 162 || 77 A. I, 523. Dedit fecit (cf. иг. 80) permisit in gloss. Ver<i.
corp. gloss, hat. ed, Goetz. IV p. 437 || 78 A. I, 62 || 79 Adluditur ad A. 1, 175. 176:
atque arida circum Nutrimenta dedit || 80 sonum sonum | G. II, 306 ||
81 vocesJ uocem | A. XI, 840 || 82 A. II, 310 || 83 sucumbit | A. XI, 231
84 Defitiscit | deest; fort, defitiscit altera lemmatis praecedentis deficit inter
prendió est || 85 A. VI, 156 \\ 86 A. I, 495 || 87 intende | Verba restricta est
rediit (redit cod.) quippe ad aliud lemma pertinentia seclusi I 88 A. XII, 643
89 A. II, 744 || 90 oficia etatis \G. IV, 475. A. VI, 306 || 91 Defuncte | libe-
ratur | perfuncte | A IX, OS || i)2 liberatur | periculis | A. VI, 83.
502 MAONI GLOSSARVM LI BRI

93 defvnctorie opere levi,tran- 107 DELPHINVM luporum, quia

sitorie.
94 degenerascere degenerare.
95 DEGENERE»! ПОП dignum.
degenere»! genere dissimi-
lem.
DEGENEREM ignobilem aut
originis suae dissimilem.
96 degeneres inpares genere.
DEGENERES ANIMltimidi. Lu-
canus: Degeneres trepi
dant animi.
97 DEGVNT vivunt vel conver-
santur.
98 DEIECIT expulit.
99 DEIECTAE depulsae.
100 DEiPicvil divinum.
101 deiphobe hoc est Deo
Plioebo sacra.
102 DEHisCENS rimis interpatens.
103 DE STIPITE hoc est de ligno.
104 de LEVATI de terra
levati.
105 delecta electa.
delecta electa, prima.
106 delecta»! electam.
lupi ex parte delphini sunt.
108 delvhra ADEVNT templa
accedunt.
109 DELVBRVM fanum aut tem-
plum idolorum.
110 DILvit purgat.
111 DELVM insulam.
DELV»! materna»! genus fe-
minini, quia insula.
delvm maternam, quod in
ea Latoua Delium Dianam-
que peperit.
112 DILMISSA EX HVMERIS ab hu-
meris dependens.
1 13 DEMISERE NECi interfecerunt
114 Demissos ad superna di-
missos.
115 demissvm deductum.
116 demissvm fvlgor cum ex-
piatum et conditum est.
117 demit tollit.
118 DEMITTIT descenderé prae-
cipit.
119 DAEMONAS G raece, idest peri
tos et scios.

93 deest. Habet Goetz. in libri Glossarum exc. сотр. gloss. Lat. V p. 188
(operi loue cod. Pal. Vat. 1773) | 94 deest, sed cf. G. I, 198: degenerare, ut
fort, scribendum sit: deoenekare degenerascere. Habet Goetz. in libri Glossarum
exc. corp. gloss. Lat. V p. ISS ¡J 95 digignum | generem dissimilem | sue
A. II, 549. Degenere genere suo dissimüe. Degeneres ignobiles in schol. Verg.
Corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 437 \\ 9(i Degeneris inparis | Degeneris | de
generas trepidant | Lucanus] l'hars. VI, 417. Adludit ad Verg. A. IV, 13:
degeneres ánimos. Habet Goetz. in libri Glossarum exc. corp. gloss. Lat. V
p. 188 || 97 deest || 98 A. V, 543 Ц 99 Deiecte depulse | A. IV, 152 |[ 100 deest,
sed videtur legendum esse: Divinum deificum, cf. A. I, 403: divinum odorem;
A. VIII, 373: divinum amorem J 101 Deifobe | deiofoebo | A. VI , 36 :
102 Deiscendit ! A VIII, 243 || 103 Deistipitem | A. Ill, 43 \ 104 Dalabati de
term lebati | deest || 105 A. IV, 130. VIII, 499. IX, 226 | 10Ü Delectum | deest
107 Delfinum | deliini | A. V, 594. IX, 119 || 108 accendunt [ A. IV, 50 || 109 pha-
num | deest; cf. A. 11,410: delubri. Delubra /A. IV, 56) fana templa in gloss
Verq. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 437 | 110 Deluit | G. 1, 325 || 111 mater-
nuni | maternum | A. IV, 144 || 112 A. IV, 263 || 113 necis Interfecerant
A. II, 85 || 114 deest || 115 A. 1,288 || 116 deest || 117 deest В 118 precepit
A. 1,297 |i 119 Demnaa (/. e. Sai^ovaç) \ grece | deest.
 GLOSSAE VERGILII NOMINE INSIGNES. 503
120 DK nave pro cin пате'. 137 deserto in LiTORE in secreta
121 DENSis spissis, constipatis. parte lito ris.
122 densis spissis, frondosis. 138 DESERTos relictos.
1 23 densis iCTiBvs spissis pugnis. 139 DE8ERVERE deseruerunt, reli-
124 dente TENACí adunco dente, querunt.
idest ancora. 140 DESERviT ancillatur.
DENTE TENACí ponitur et 141 DESERVIT sprevit, contem-
pro ancora. psit.
125 déos Penates dicit, quos 142 DESERVIT reliquit, dimisit.
Aeneas incensó llio secum 143 de te svscEPTA de te pro-
ad Italiam tulit. creata.
120 DEONEGivs Stoicum, schola- 144 de vértice de summitate,
sticum. de cacumine.
127 DEHONESTE turpiter. 145 DEVM fata Deorum voluu-
128 DEPOSITA EORMIDINE depo tates.
sito timoré. 146 DEVM genetrix Deorum
129 descenderé degredi. mater.
130 DESCENDERÉ MONTIBVS de 147 DEVM POENAS quas Dii in-
montibus ad planum venire. stituerunt.
131 DiscKPTATio contentio. 148 DEVM rex Iuppiter.
132 DisCEPTAT disputât. 149 DEVS ILLE illud numen.
133 DisciNCTOS afros quoniam 150 DEVS NOBIS iiaec otia
zonis non utebantur. 151 DEXTRA FIDESQVE dextrae
134 descivit deseruit. fides, figura tv diù ôvolv.
135 deserta siTi propter sitim 152 DEXTRA laevaqve utraque
inhabitabilis. parte.
DESEKTA SITI quae sitis causa DEXTRA LAEVAQVE ex Omni
deserta sit. parte.
136 desertae a sacerdotibus 153 DEXTRAM AFFECTARE dex-
relictae. tram contingere.

120 deest; fort. leg. De nube pro fin nube', cf. A. XII, 792 || 121 consti-
patus | A. II, 383 || 122 A. VII, 565. XI, 523 |¡ 123 actibus | A. V, 470 ||
124 cenaci | cenaci | A. VI, 3 || 126 eneas | A. 1,6 | 12G scolasticum | deest.
Stibesse vitleíur Diogenis numen || 127 Deoneste | deest || 128 A. II, 76. III, 612 ||
129 A. IV, 150 || 130 A. IV, 401 || 131 Deceptatio | deest || 132 Desceptat ¡
deest || 133 Descinctus | A. VIII, 724 || 134 deest || 135 que siti | A. IV, 42
136 Deserte | relíete | A. II, 714 \\ 137 lictoris | A. II, 24 || 138 A. II. 28.
V, 612 || 139 A. II, 565. III, 618. IV, 5S2. VII, 304 || 140 deest || 141 .1. II, 701 .i
142 reliquia | A. II, 701 \\ 143 Déte | A. IV, 327 || 144 sumitate | A. II, 308. 682 !
145 uoluptate, nota vocabulorum voluntas et voluptas in codicibus permutation/:
cf. p. 407 nr. 523 I A. II, 54 || 146 A. II, 7S8 \\ 147 penas | instituí | A. VI, 565 ||
148 A. Ill, 375 || 149 nomen | E. I, 7 \ 150 Deus nobis a cotitia | Est E. I, 6:
Deus nobis haec otia fecit amissa interpretatione || 151 dextre | endiadin
A. IV, 507 || 152 leuaque | leuaque | A. VI, 486 || 153 A. Ill, 670.
504 MAGNI GLOSSAKVM LIBRI

154 DEXTRAE IVNGERE DEXTRAM 171 DiCENTnivs loqueniibus.

dextrae, quas copularat. 172 DiDYMAONis ARTis quod Di-
155 dextrvm apud dextrum. dymaon fecerat.
DEXTRVM LITVS idest quod 173 diadema ínfula est.
in dextra parte est. 174 dies lnfanda maerenda.
156 DEXTRVM prosperurn, bonum. DIES INFANDA idest trietis
157 DICENTVR appellabuntur. et exitiosa.
158 DICERE ferre, referre. 175 diffvgient in diversum fu-
159 DiscERE VVLTVS imagines gient.
exprimere. 176 diffvgivnt diversi.
160 DECREVIT COIlstituit. 177 DIFFVNDE inperti vel dona
161 dictae vocatae. aut concede.
162 шстлеа arva Cretenses 178 DiFFVNDERE mandare.
agros. 179 DIFFVNDIT spargit vel lo
163 DiCTAEi regis Iovis a monte quitur.
Dicto Cretae, ubi nutritus DIFFVNDIT ubique ffugat et
est [Cretenses]. nuntiat.
164 DiCTAEOS Cretenses. Dictus 180 DiFFVsvs dispersus.
mons Cretensis, ubi nutritum 181 Dil l-ENATES Dii domestici.
dicunt poetae Iovem regem. 182 dis GENITI a Diis originem
165 DiCTis imperiis. ducentes.
166 DiCTis oratione sua. 183 dis dives singulari numero.
167 DiCTis relatione. 184 DILECTAE amatae.
168 dictis CASTiGAT coarguit, 185 DiLECTio amor.
accusât. 186 (dilvvio). Diluvium Graece
169 dictis paremvs verba eius cataclysmus, Latine tempe
exequimur. stas.
170 DICTVS nunc dicatus, con- (dilvvio). Diluvium Grae-
secratus. corum lingua cataclysmus
154 Dextre | dextre [ A. I, 408 \\ 155 A. Ill, 413 || 156 deeä, sed cf.
A. IV, 579: dextra sidera || 157 appellabantur | A. V, 633 |] 158 A. VII, 449
159 Dicere | A. VI, 755 || 160 Discernit | A. IV, 475 || 161 Dicte uocauite |
A. Ill, 210 I 162 Dicte uarua | A. Ill, 171 \\ 163 Dictei | crête | Cretenses ex
scholio sequenti praereptum seclusi \ G. II, 536 || 164 Dícteos | Dicteus [ poete
A verbis Dictus mons novum scholium incipit in cod. ', A. IV, 73 || 165 A. 1, 6t>9
166 A. I, 197 || 167 A. II, 336 || 168 coarguat | A. V, 387 || 169 exequamur j
A. 111,189: dicto parernus | 170 A. VI, 138 || 171 Dicubulis dicentibus
loquentibus | deest; Uli Dicubulis vocabulum Discobolis subesse videtur, cuius
interpretatio deest || 172 Didemaonis | didimaon | A. V, 359 || 173 Didemae insula
est | deest || 174 infunda ineranda ] infunda | A. II, 132 || 175 A. IV, 123
176 diuisi | A. V, 677 || 177 deest || 178 mutare | A. I, 319 \\ 179 A. IV, 195
180 deest, sed cf. E. Ill, 39: Diffusos corymbos, «f fort, legetulum ait:
DiFFvsos dispersos || 181 A. Ill, 148. V, 632. VIII, 39 || 182 Diis A. VI, 131. 394
18:¡ Diis J deest, cf. G. IV, 467. A. VII, 568. XII, 199: Ditis |) 184 Dilecte
amate | A. II, 784 || 185 deest || 186 (dilvvio) lemma utroque loco supplevi \ greee
cataclismum | grecorum | cataclismus | A. VII, 2.28. XII, 205.
 GLÜSSAE VERO 11,11 NOMINE INSIGNES.
dicitur, alias tempestatem et
cladem belli significat.
187 DiMisiT ad Didoneru misit.
188 DEMISSVM laxatum.
DEMI88VM FVNEM dependen-
tem funem.
189 DiMiTTAM in diversum mit-
tain.
DiMiTTAM adversum mittam.
190 DiMiTTERE ire faceré.
191 DIMITTERE faudire.
192 DEMiTTiMVS orco ad Orcum
mittimus.
193 DEMiTTiT ad te venire fecit.
194 DEMITTVNT BRACHIA pro ein
longum tenduntur'.
195 f DiMOLiRE dissipare.
196 DiMOVERAT deduxerat.
197 Di MORIENTIS qui morti meae
favetis.
198 DiMOVERE expulere.
199 DiOMEDis ad VRBEM quam
Diomedes in Apulia sub Gar-
gano monte condidit.
200 DIONAEAE MATRiVeneri, Dio-
nes filiae.
201 DIONAEI CAESARIS idest Iuli,
qui per Aeneam a Venere
originem ducit.
505
202 DONVSA una Cycladum.
203 DiUAE Deae ultionum.
DiRAE Deae poenarum.
DiKAE exsecrandae.
DIUAE truces, asperue.
DiRAE horrendae.
204 DiKAE faciès detestabilis Vi
sus utpote Furiarum.
205 diremptionis divisionis.
206 DiKEMPTi separati, divisi.
207 dikitatis feritatis.
208 DiRVM nefas scelestum fa-
cinus.
209 dissentit discordai
210 DiscESSv abscessione.
211 DiscEXTEM temptantem, me-
ditantem.
212 discrimine nunc separatione,
alias periculo.
213 discrimine parvo módico
intervallo.
214 discrimine separatione.
discrimine distantia aut
periculo
215 Discvssis in aliis locis ....
216 DISCVSSVS f iudicatus.
217 DiscvssvM disiunctum, se-
iunctum.

187 A. 1,217: demittit; A. IV, 694: demisit | misitj missi || 188 Di-
missum | Dimissum | A. II, 262 || 18« A. 1, 571. 577 Ц 190 facerem | A. X, 46. 366.
XII, S44 || lül deest || 192 Dimittimus | ad orco | A. II, 398 || 193 Dimittit at
te I A. IV, 268 II 194 Dimittuut | brachia | in longo | A. Ill, 535 || 195 deest ||
196 Dimorauerat | A. Ill, 589. XI, 210 Ц 197 fabet | A. IV, 610 || 198 deest,
sed fort, ley.: dimoverat expulerat A. Ill, 589. XI, 210, cf. nr. 196 || 199 sub
arcano | A. VIII, 9 \\ 200 Dione | dione filii | A. Ill, 19 \\ 201 Dionea caesaris
diuili | eneara | dicit | E. IX, 47 || 202 Dinisia unaci claudum | A. Ill, 125
203 depoenarum | exseerande /aíb denutleie | aspere horrende , A. IV, 473. 610.
Dira (G. I, 37 etc.) exsecranda in gloss. Verg. сотр. gloss. Lett. ed. Goetz. IV
p. 438 || 204 ut porte feriarum | A. II, 622 || 205 deest || 200 deest || 207 deest '|
208 Dirumefaa | A. IV, 563 || 209 Discendit | deest || 210 Discensum | abscensio-
nem | A. VI, 464. VIII, 215 || 21 1 teptantem | A. V, 222 || 212 alius | A. X,511 \\
213 A. Ill, 685 || 214 Discrimini distantia aut periculum | A. X, 511 || 215 deest
216 deest.
506 MAGNI GLÜSSAKVM LIBRI

DISCVS8VM directum, remo- 229 dixerat HAKC postquam

tum, diraotum. haec locutus fuerat.
DiscvssvM disclusum, dis- 230 DixissE nommasse.
iectum. 231 DixissE vocitasse.
DI8CVSSVM dissimile, discre 232 dixit appellavit.
tion, divisum. 233 dixit locutus est.
discvssvm dispersum, divul- 234 DixiTQVE et dixit.
sum. 235 D0CEA8 instruas.
discvssvm dissipatum, dis- DOCEAS monstres, ostendas.
tractum. 236 DOCVERE docuerunt, mon-
218 divino ex ore divina voce. straverunt.
divino ohé divinitatem re- 237 DOCviT ostendit.
fert. 238 DOCviT instituit.
219 divinos lacvs sacros lacus, 239 DOCVIT QVAE MAXIMVS
hoc est Averuum lacum. 240 (dodona). Dodonae colum-
220 divin VM caelesteui. bae supra quercum sedentes
221 divos Déos. hominibus fata cecinerunt.
222 t divknorvm vicissitudo. 241 dodonaeos quales in Do
223 f DivKNVM flumen quasi lovis. dona ei lovis templo.
224 divknvm in diem. 242 dolens indigne ferens.
DivKNVM unius diei. 243 doli fabricator equi struc
DiVHNVM iu diem, ut habeant tor.
in die postero. 244 DOLis fraudibus.
225 DivvM Deorum. 245 DOLis REPERTis intellects
226 DivvM honorem sacrificia. fraude.
227 Divv.M pater Deorumparens, 246 DOLivs dolosus Graece.
hoc est Iuppiter. 247 diva lacinia Iuno, quae in
228 DivvM SIMVLACRA Deorum ultima parte Italiae colitur.
imagines. 248 DivALEM divinum.

217 directum] fort. leg. disiectum | distructum | deest li 218 Diuinor diuini-
tate | A. Ill, 373 || 219 habernum | A. III. 442 || 220 celeste | A. VIII. 373
221 A. 111,222 222 diu///urnorum deest || 223 deest | 224 deest || 225 E. Ill, 73 etc.
226 A. I, 632 || 227 A. J, 65. II, 648. IX, 495. X, 2. 743. Divum pater atque
hominum rex Iuppiter in gloss. Verg. сотр. t/loss.Lat. ed.Goetz. IV p. 439 || 228 ima-
fpnem | A. II, 517 || 229 A. V, 84. XI, 132 || 230 A. I, 533 |) 231 A. Ill, 166
232 A. Ill, 335 0 233 A. I, 402 || 234 Dixitque edixit | A. IV, 650 || 235 in-
seruas | A. I, 332 1 236 A. I, 392. V, 600 || 237 A. V, 523 || 238 A. V, 598
239 Docuitque ц, maximus, cf. A. J, 741: docuit quae maximug Atlas;
signum «. = requiritur, retractetur, restituatur uliquid déesse monstrat, ut hoc loco
lemmatis voeabulum ejtremum atque inlerpretamentum || 240 Dodona lemma
supplevi; Dodone colubro | facta | G. I, 149 || 241 Dodoneus qualis | dodonei ;
A. ITI, 466 || 242 A. I, 9 || 243 A. II, 264 || 244 A. II, 44 | 245 bei-krtisj per artis
A. IV, 12S ¡| 246 grecac | deest || 247 lucina iunoq; | Uliae | A. III. 552
248 deest. Divide diurnum in gloss. Verg. сотр. gloss. Lat. ed. Goetz. 1 V p. 43b.
 GLOSSAE VERGILII NOMINE INSIGNES. 507

249 divalis divina. 262 DiviDiT dispertit.

250 Dn-A parens Dea mater. 263 DIVINA ARTE divino COnsilio.
251 DIVARICAT prOStituit. divina arte caelesti doctrina.
252 di\'akicavit apeniit. 264 dominorvm imperatorum.
253 divaric'avit distulit, distur- 265 DOMINVM maritum.
bavit. 266 DOMITI victi.
DiVARiCAViT dissipavit, dis- 267 domo in domo.
persit. 268 DOMOS DITIS INFERNAS
DiVARiCAViT diverberavit, dif- 269 domo boc est hospitio.
fudit. 270 domos aedificia.
DiVARiCAViT disiecit. 271 DOMOSQVE IGNOTAS peteres
divaricavit dispersit, dis- ad civitates tibi ignotas per-
rupit. geres.
divaricavit dilaceravit, di- 272 domo VACVA in qua Aeneas
vulsit. non erat.
254 diversa exilia diversas per- 273 DOMVERE subegerunt.
egrinationes. 274 DOMVS nunc pro supellectili
255 DIVERSA TER AEQVORA per posuit.
diversa maria. 275 DOMVS ASSARACI familia, id-
256 diversa теста dispersas est Imperium Romanorum.
casas. 276 DOMVS est patria est.
257 dives opulentus. 277 DOMVS intvs interior pars
258 dives ab auro vocatus. domus.
259 dives opvm opibus abun- 278 dona hostias sacras.
dans. 279 dona sacrificia.
260 dives ramvs aureus ramus. 280 donat mvnere praemia
261 DiviüiT in diversas cogita- longa dat.
tiones ducit. donat munerat.

249 deesl || 250 parans | A. IV, 365. VI, 197. Diva dea in gloss. Verg.
corp. gîoss. Lut. ed. Goetz. IV p. 438 || 251 deest || 252 decst || 253 Diuaricabit
ubique | disturbabit | dissipabit | diuerberabit | disiecit dissicit | dispergit ! dila
ceraba | deest || 254 A. III, 4 || 255 peruersa maria 1 A. I, 376. Ill, 325.
XII, 742 1 256 A. IV, 163 || 257 opulente | E. Il, 20 || 258 ab auroj habere
A. VI, 105, cf. nr. 260 II 259 habundans | A. II, 22. Dives opum locuples
habundant (abundanter) in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. éd. Goetz. IV p. 430 j
260 A. VJ, 105 || 261 A. IV, 285. VIII, 20 || 262 dispercit [ A. 1, 107 || 263 celeati |
A. II, 15 II 264 A. VI, 613 | 265 A. IV, 214 | 266 decst \\ 267 A. IV, 82 || 268 Do-
modos diti inferos | adludit ad A. V, 732: domos Ditis infernas accede,
ut interpretationem iiitercidisse credits, nisi illud inferos pro interprttamento
accipiendum est || 269 Domos | A. I, 600 || 270 hedificia, corr. ed- | A. II, 635
271 petere | pergeresj propere | A. IV, 311 || 272 A. IV, 82 || 273 subigerunt
A. II, 108 || 274 supellectile | A. II, 311 || 275 Domus ad sacrati | A. I, 284.
Domus Assarici imperium Romanorum in gloss. Verg. corp. gloss. lat. ed. Goetz.
IV p. 439 || 276 A. V, 638 || 277 A. II, 483 || 278 A. Ill, 301 \\ 279 A. Ill, 488 |]
280 muneri et prehemio longo | A. V, 282. 361. Donati munerati (A. V, 268)
in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 439.
508 MAGNl GLOSSAUVM LIBUI

281 DONATI muneribus conlocati. 302 DVCEBE tractim sonare.

282 dono mwiiDeorum muñere. 303 DVCEBE deponere.
283 DIMOVEBAT separaverat. DVCEBE in longum struere.
284 DO dono, trado. 304 DVCEBE SOMNOS quiescere.
285 donvm EX3TIALE equum du- 305 DVCEBE viTAM vivere.
rium dicit Troianis exitiosum. 306 DVCEBE HONOEEM praemium
286 DOKiCA castra Graecorum sumere.
castra. 307 DVCES ducatores, ductores.
287 DOBSVM nunc aequalitatem 308 DVCIS GENVS trahis originem.
saxi dicit. 309 DVCI induci, mitti.
288 DVBIAE menti incertae vo 310 Dvci trahi, nasci.
luntatis. 311 DVCIMVS transigimus.
289 DVBii incerti. DVCIMVS trahimus.
290 DVBIIS in incertis, in infirmis. 312 f DVCis in auxilium magis.
291 DVBIVM incertum. 313 DVCIS de nomine ab ítalo
292 DVCAT adducat. rege.
293 dvcat trahat. 314 DVCis meliboei Thessali
294 DVCE itineris monstratore. ducis, idest Philoctetae.
295 DVCEBAM computabam. 315 DVCIT secum incedere facit.
296 DVCE ducatrice et itineris 316 DVCIT perducit.
monstratrice. 317 DVCIT venire facit.
297 DVCEBAT ordinatis cursibus 318 DVCiTis trahitis.
agebat. 319 DvciTVB trahitur.
298 DVCEBAT adducebat. 320 Dvco acceptum habeo.
299 DVCENS trahens. 321 DVCTA tracta.
300 DVCENTE DEO matre scilicet 322 DVCTABE ducere.
ducente. 323 DVCTis SOBTD3VS sortibus
301 DVCEBE habere. electis.

281 conlocatij an subest cumulati? | A. V, 268 || 282 A. II, 269 |i 283 dimo-
vekat| dono uenerat | A. 111,589. IV, 7. XI , 210 || 284 Dono do trado
A. XII, 833 || 285 duriumj i.e. Soiçewv | throiinnis | A. II, 31. Cf. gloss. Verg.
corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 439 || 286 grecorum | A. II, 27. VI, 88 Dórica
castra grecorum in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 439 || 287 equali-
tatem | A. 1,110. XI, 577 || 288 mentis, corr. menti | incerta \ A. IV, 55.
XI, 314 || 289 A. J, 218 \\ 290 dvbiisJ leg. In dubiis | A. VII, 86 « 291 deest,
sed fort. leg. Dubiam incertain cf. A. II, 359: baud dubiam in mortem
292 A. J, (145 || 293 A. IV, 326 Ц 294 A. /, 696 || 295 A. VI, 690 || 296 duca-
tore | monstratricis | A. X, 92 || 297 A. V, 068 Ц 298 A. II, 802 | 299 A. 11,288
300 mare i A. II, 632 \\ 301 A. V, 534 || 302 A. I V, 463 || 303 A. 1 V. 560
304 A. IV, 560 || 305 A. II, 641. IV, 34 i \\ 306 premium l A. V, 534 \\ 307 de-
ductores | A. VI, 194 \\ 308 Duces genus trahens | A. VI, S35 || 309 mittit I
A. VII, 276 || 310 A. I, 19. Cf. gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV
p. 439 || 311 A. VI, 539 || 312 deest \\ 313 A. 1. 533 || 314 filotece | A. III. 401
315 A. I, 631 I 316 A. Ill, 347 || 317 A. IV, 74 II 318 ratitis \ G. 1 , 6 \
319 G. IV, 207 P 320 A. Ill, 315 \\ 321 A. I, 642. Cf. gloss. Verg. corp. gloss.
Lat. ed. Goetz. IV p. 439 || 322 deest || 323 electus | A. VI, 22.
 GLOSSAE VERGILII NOMINE INSIGNES. 509
324 DVCTOB dux. 343 dvm CONDERET dum fabri-
325 dvctores duces, principes. caret.
320 DVCTOBES gubernatores. DVM CONDERET dum COnsti-
327 DVCTORES duces cervorum. tueret.
328 DVCTORES Primi primi, qui DVM CONDERET dum СОП-
duces videbantur. strueret, aedificaret.
329 dvctoribvs magistris na- 344 dvm consvlta dum oracula.
vium vel gubernatoribus. 345 dvm FORTVNA FviT dum
330 fovcTVS auspicio quod potest felix status Troiae mansit.
dici et nuntiari. 346 dvm STABAT dum perma-
331 DICVNT nominant. nebat.
332 DVCVNT nunc aditus praebent. 347 dvm mea me victam do-
333 DVLCE carum. СЕАТ
334 DVLCis animas dulcem spiri- 348 dvm memor ipse mei quo
tum. adusque mentis meae vigo-
335 DVLCi AMORE afFabili ratione rern teneo.
[nuntius]. 349 DVM PRAECIPITARE POTE-
33G DVLCis amabilis. STAS dum adhuc festinare
337 DVLCis carus. potes, hoc est effugere.
DVLCis conivx carissime ma- 350 DVM REGNA MANEBANT dum
rite. constabat imperium.
338 DVLCis natos caros filios. 351 DVM SIDERA SERVAT dum
339 DVLCi NECTARE dulci melle. incaute Stellas inspicit.
340 DVLCi VMBRA odorata umbra. 352 DVM SPIRITVS HOS REGIT
341 DVLCORATVR dulcedine re- ARTVS periphrasticos dum
pletur. vivo.
342 DVLiciiivM insula, in qua 353 dvm trepidant dum pavent.
Laertes regnavit. 354 Dvo corpora duo socios.
324 A . VIII, 120. 470. 513. X, 185. 602. XI, 266. XII, 456 || 325 A. IX, 778 "
326 A. V, 133 || 327 A. I, 1S9 | 328 primij pueri, bis | A. VIII, 6: ductores
primi cogunt auxilia; A. IX, 226: ductores ïeucrum primi || 329 ma-
gistri | A. V, 249 II 330 nunciare | Cf. A. IV, 341: meis du cere vita m
Auspiciis; A. V, 534: talibus auspiciis ducere honorem || 331 Ducunt |
K. I, 20 || 332 prebent | A. V, 471 j| 333 A. IV, 318 || 334 animus | A. Ill, 140 ,|
335 afFabili rationej a familio racionem | nuncius, cf. A. VI, 455s.: dulcique
adfatus amore est: Infelix Dido, verus mihi nuntius ergo; [nuntius]
propterea seclusi, quia hoc ex Vergilii loco laudato haustum esse suspicor
336 G. IV, 417 || 337 karus | karissime | A. II, 777 || 338 karos | A. II, 138.
IV, 33 || 339 A. I, 433 || 340 A. I, 694 || 341 Dulcolatur | decst. Habet Goetz. in
libri Glossarum exc. Corp. gloss. Lat. V p. 191 (Dulcoratur cod. Pal. Vat. 1773) \
342 Dulicium | Laertesj lerasse | regnabit | A. Ill, 271 || 343 Dum condere dum
conetruere edificare | A. I, 5. Dum conderent dum muros (morus) fabriearent
in gloss. Verg. coi p. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 439 || 344 consulto | A. VI, 151 ;
345 throilae | A. Ill, 16 || 346 A. II, 88 || 347 me \\> uictam \ A. IV, 434; inter-
jrretamentum periit || 348 mentis mei | A. IV, 336 || 349 precipitare | A. IV, 565
350 manebiit | constabit | A. II, 455 || 351 semant | cantes I A. VI, 338 \\ 352 per-
frasticosdum uino A. IV, 334 || 353 A. IV, 121. IX, 418 || 354 socíuk A. XI, 691.
510 MAGNI GLOSS ARVM LIBR1

355 DVODECIES duodecim anno- 370 DVRO SVB WLNERE Sub

rum. gravi ictu.
356 DVODECIM TABELLAE quibus 371 DVROS CAESTVS valida Da-
leges sunt a decemviris in- retis arma.
clusae. 372 DVRO TEEGO duris caestibus.
357 DVPLEX spina lata aut duplex 373 DVRVS patiens aut rigidus.
agitur super lumbos. 374 DVRVS contumax.
358 DVPLiCAT VMBRAS auget, ex- DVKVS amor laboriosus.
tendit, aestas scilicet f quam
hiems.
E.
359 DVPLICEM duabus partibus
constan tem. 1 (aeaeae) Aea insula Circes.
360 DVPLICIS geminatas. 2 (aeacidae) Aeacides, idest
DVPLICIS ambas. Achilles, Aeaci nepos; Aeacus
361 DVKA rigida, fortis. enim genuit Peleum, Peleus
362 DVRA bipenni solida securi. Achillem.
363 DVKA ЫМЩА firmam ianuam. 3 EA CVRA ea sollicitudine.
364 DVKAS inplacabiles. 4 EADEM ipsa.
DVRAS CVBAS laboriosas sol- EADEM idest haec.
licitudines, idest amorem. eadem ipsa ilia,
DVRAS laboriosas. клоки quae supra.
365 DVBATE perseverate. 5 eadem FORTVNA idem fatum.
366 DVKi saxosi aut laboriosi. 6 eadem hora idem tempus.
367 DVKi saevi. 7 ea fama (ea) opinio.
DVRi dolores durissimae 8 ea moexia ea patria
indignationes. 9 evmenidvm Furiarum.
368 DVRis asperis locis. 10 EANDEM[eandem] idest unam.
369 DVRissiMA crudelissima, la EANDEM ipsam.
boriosa. 11 EBORi elephantorum denti.
355 deest || 356 tabelle | a. decern iuris incluse | deest || 357 lata autj lata
ad, cf. Serv. | suplu | Cr. Ill, 87 J 358 estas | scilicet quàj fort. leg. aliter quam
hyemps | E. II, 67 cf. Serv. || 359 A. I, (¡55. V, 421 || 360 geminatam | A. I, 93.
IX, 16. X, 667. Duplices palmas manus ambas in gloss. Уerg. сотр. gloss. Lat.
ed. Goetz. IV p. 439 || 361 A. V, 730 || 362 A. II, 479 | 363 deest || 364 sc-Ui-
tudines | du///uias | A. IV, 488 || 365 A. I, 207. Cf. gloss. Verg. corp. gloss. Lat.
ed. Goetz. IV p. 439 Ц 366 A. Ill, 94 || 367 durissime | A. V, 5 || 368 A. IV, 36
369 deest || 370 hictu | A. V, 436 fl 371 certus Validas uartis arma, in marg. n?
A. V, 478, cf. A. V,417—120 nisi Erycis legendum est || 372 cestibus | A. V, 403
373 paciens | G. IV, 512 || 374 amoeJ minus | G. Ill, 259. A. VI, 442.
E. 1 (Aeaeae) lemma supplevi \ Ea | A. Ill, 386 \\ 2 (Aeacidae) lemma suppléa
Eacideeo idest acill///is eucinepos eacus i A. 1,99. VI, 58 | 3 solicitudine, sed legen
dum sollicitudo, cf. A. 111,505: Maneafc nostros ea cura nepotes | 4 ipsam
Eadem ad haec | que | A. VIII, 382. Eadem ea ipsa in gloss. Verg. сотр. gloss.
Lat. ed. Goetz. IV p. 439 || 5 A. I, 240 || & A. IV, 679 || 7 (ea) ante opinio addidi |
A. II, 17 || 8 A. Ill, 100 || 9 evmenidvmJ Eatlèidium | A. IV, 469 J 10 [eandein]
ex diltoyruphia orlum si'cluai | A. IV, 124 Q 11 Eborc | dente | A. I, 592.
 GLOSSAE VERGILIT NOMINE INSIGNES.
12 ebvr dentes elephanti.
13 ecce vel eccere iure iurando
pro 'Cererem'.
14 EFFERRE PEDEM egredi.
15 E concilio e conventu illo.
16 E consi'ECTV de conspectu.
17 E contra e diverse
18 iiecvba uxor Priami.
19 EXCVDiT excutit, fabricat.
20 EDAX vorax.
EDAX consumptor.
21 aedibvs templis vel domiciliis.
22 aedibvs in MEDiis in media
domo.
23 (haedis). Haedi in sinistro
humero Aurigae stellae figu-
rantur, quorum occasus tem-
pestates secuntur.
24 [afflata est nvmine.]
AFFLATA EST NVMINE numinis
est voce locuta.
25 EFFEREBAMVR superbiebamur.
2G EFFERRi proferri, dari.
27 Effekt oka se ostendit.
28 EFFEKT profert.
29 (effervere) efferverunt, fer-
verunt.-
30 EFFLICTIM deplorando dictum.
511
31 E FLVCTV e raari.
32 EFFLViT emicat.
efflvit large fluit.
EFFLVIT per duo ff scribendum.
33 f EFKRACTAMQVE VRBEM rap-
tam vincam.
34 EFFRACTO confracto, disrupto.
35 EFFVsi emissi.
3G EFFVSI cum Ímpetu exeuntes.
37 EFFvsi LACRiMis flentes.
38 EFFVsvs praecipitatus, pro-
iectus.
39 egressi navibus exeuntes.
40 egressi e navibus exilientes.
41 egress vs foras exiens.
42 f EGRESSVS sectet.
43 f EGRETVS egressus.
44 ELEvsiNAE MATRis Cereris, ab
urbe Eleusina Atticae, ubi
maxime colitur.
45 ELEVTHEKOs liber Graece,bene
ergo Eleutherius Liberius.
46 elidís amnem Elidis fluvium.
47 AEMi lianVM intellegimus, quo
rum prior Hannibalem devicit,
sequens ex Aemilia adoptatus
filius Africani Carthaginem
Numantiamque delevit.

12 A. X, 137 || 13 Eccere ecce uel iure | procererem | E. V, 66 etc. !

14 A. II, 657 || 15 consilio | conventuj conspectu, quod ex sequenti glossa ortum
est | A. V, 75 j 16 A. 1,34. XI, 903 J 17 A. VI, ЗОН: Quae contra || 18 hecvbaJ
Ecula | A. II, 515 Q 1У Ecuidit | A. I, 174 || 20 consumptam | A. II, 756'. Edax
consumptor in gloss. Verg. corp. gloss, hat. ed. Goetz. IV p. 43!) || 21 A. VIII, 468 и
22 domue | A. II, 512 || 23 (Haedis) lemma supplcvi \ Edi | Aurigae stellaej
m úricas tella | quarum, quod fort, retinendum , si stellae vox non ad Aurigae,
sed ad Haedi trahatwr \ occasu | A. IX, 668 cf. Scrv. \\ 24 Effata est nomine
Effata est numine numines est uoee loquuta, cf. A. VI, 50: afflata est
numine quando (Deiphobe) | 25 deest || 2(5 A. V, 35!) || 27 A. V, 368
28 A. II, 2!)7 1 29 (Effervere) lemma supplcvi | G. 1,471. G. IV, 556 || 30 dicte |
deest; subesse videtur afflictim ¡j 31 Effluctu i A. Ill, 553 || 32 emigat | large
fluit, in marg. alibi largiter fluit | G. IV, 373 II 33 Effractumque | deest
84 A. V, 480 || 35 emisi | A. V, 145 || 36 A. V, 317 || 37 Effusis | A. II, 651 \\
38 precipitatus | A. VI, 33!) || ЗУ manibus | A. Ill, 7!) || 40 A. I, 172 || 41 ferns
deest || 42 deest || 43 deest || 44 Eleusine matri terctri I attice I collegitur , G. 1, 163
45 Eleuteros | grecg eleuterius ' liberrimus | deest \\ 40 A. Ill, G!)4 || 47 Elianuni
annibalem defecit si quis ex cmclia | filii | karthagine numunciaquc | deest.
512 MAONI GLOSSARVM LIBRI

48 E MVLTis e plurimis. errabant in diversum curre-

49 aeneia NVTKIX Caietam signi- bant.
ficat. 64 ERRABVNDA bovis erranea
50 ENSES NEFANDi inenarrandi vacca.
gladii. 65 ERAM dominam.
51 ex HVivs Caesarem Augustum 66 ERRAMVS in diversum curri-
significat. mus.
52 envmerare inputarc. 67 errando pascendo.
53 envmerare ordinäre, narrare. 68 ERRANTEM vagank-m.
54 EODEM ipso, quo et vos. 69 ERRANTEM LVNAM aut incer
55 AEOLIDEN Aeoli filium. tain aut ideo ait errantem,
56 AEOLIDES Graeci, qui et quia inter planetas habetur.
Elisei. errantem lvnam, quia inter
57 EVLOOivM responsum divinum. planetas a quibusdam ha
58 EVROTAS fluvius Laconiae, in betur.
cuius ripa lauri sunt et tem- 70 errantes circumeuntes.
plura Apollinis, cuius arbores 71 ERRANTD3VS vanescentibus.
edidicisse carmen poeta refert. 72 ERRANTis nobiscum vagantis.
59 E08DEM ipsos. 73 ERAT fuit.
GO (epiri) Epirus, ubi et Chaonia, 74 errat vagatur.
ubi templum Dodonaei Iovis 75 errat ludificatur.
fuisse dicitur. 76 aerea idest férrea.
Gl EQVORVM ACHILLI8 Achillis 77 EREPTA rapta.
currus. 78 EREPTA liberata.
62 EQVOS FATIGAT equos mitigat. 79 EREPTA e liberatae.
63 ERRABANT circuiebant. 80 EREPTE sérvate.
ERRABANT vagabantur. 81 EREPTVM invidia raptum.

48 A. III, 377. V, 644 Ц 49 Eneia | A. VII, 1 || 50 A. II, 155 ¡ 61 En

hu | cesarem | A. VI, 782 || 52 A. IV, 334 | 53 A. VI, 717 Ц 54 G. II, 182
55 Eoliden | eole | A. VI, 104 || 56 Eolides | deest; cf. A. VI, 104. 529. A. IX. 774 J
57 Eologium цг responsum diuinum | deest ¡| 58 Eoratus | lacones in cupyra
apollini seu t arbore, sedidisse | E. VI, S3. Eadem in Scliol.Bern. ad E. VI,
82 et 83 |¡ Ьд Л. VII, 69: e as dem ¡| 60 (Epiri) lemma supplevi; neque rnirn
propter Cliaoniae mentionem de G. I, 59 cogitari potest | Epyrus | саоша | dono
iouis | A. 111,292 |] 61 achillis hacillis | curmsj corpus, cf. A. 11,476: et
equorum agitator Achillis Armiger Automedon || 62 A. 1 , 316 '
63 A. I, 32 || 64 uobis | E. VI, 58 || 65 aEram | deest || 66 A. I, 333 \ 67 pa-
cendo | deest, sed potest suhesse: errant pascendo, cf. E. I, 9. E. II, 21 etc.
Errantes pascentes in gloss. Verg. eorp. gloss. Lat. cd. Goetz. I Vp.440 || 68 A. 1,322
69 planecas | qui inter | A. I, 742. Errantem lunam vices mutantem vel quod
inter planetas sit id est errantem in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV
p. 441) || 70 A. I, 185 || 71 A. IV, 691 || 72 A. VI, 68: Errantisque Deos
73 Errat | A. I, 223 etc. || 74 A. I, 578 || 75 A. V, 435 1 76 A. V, 198. 274. V, 490.
X, 835 || 77 A. II, 764 || 78 A. II, 738 \ 79 A. II, 413 Ц 80 Erepti eruti I
A. Ill, 476 Ц 81 A. V, 342.
 GLOSSAE VERGILn NOMINE INSIGNES.
82 ERYCIS PINES Siciliam, in qua
Eryx, Veneris et Butae Alius
regnavit.
83 ERYCis TERGA Erycis caestus.
84 ERVET ILLE ARGOS. CuriuS
Dentatus, dux Romanorum,
Pyrrhuni ab Achille originem
trahentem, regem Epirotarum,
ex Italia superatum fugavit,
quo tempore Tarentinis auxi-
lium ferens arma adversum
Romanos sustulit. Ultum
autem avos Troiae ait ideo,
quia Achivi Troiam ceperunt
et templum Minervae conta-
minaverunt, quod postero Den-
tatus refecit.
85 erige construe.
86 ERIGIT statuit.
87 ERIGIT elevat ad caelum.
88 ERiGONElcariAtheniensis filia.
89 ERYMANTHO in Erymantho.
Erymanthus nions Thessaliae.
90 ERYMANTHiNEMOEA. Eryman-
thus mons Arcadiae, in quo
occidit Hercules aprum nimiae
vastitatis.
91 ERiPiT velocius producit.
92 ERiPiVNT auferunt.
93 ERiPVi extorsi.
513
94 ERIPVI LETO me a morte
liberavi.
95 ERiPVi rapui.
ERIPVI rapui, tuli.
96 ERipviT tolli imperavit.
ERIPVIT suscepit.
97 EVRiPVS piscina longa.
98 ORiTHYiA Erechthei filia,
coniux Boreae.
99 eryx mons Siciliae.
100 ervmpere NVBEM e nube
egredi.
101 EPHYREiA. Corinthus ante
sic dicta.
EPHYREIAQVE AERA Corin-
thia, quae ante Ephyre est
nominata.
102 HAESiTABANT f commenda-
bant aut dubitabant.
103 esto concedo tibi.
esto concedo tibi plane.
esto etsi putaveris, aut con
cedo.
104 iTHACí Ulixis.
105 et ARMis et scientia bellandi.
106 et bello et in bello.
107 ET BELLO PASSVS et bello
pertulit.
108 et concede et gentem im
perio.

82 Ericis | sichiliam | erix uerix | bute | regnabit | A. I, 570. Ericis (ericua)

finis sicilie in gloss. Vera. сотр. gloss. Lat. ed. Goets. IV p. 440 || 88 Ericis
ericis | A. V, 419 \\ 84 Eriet | rex romanorum pyrram bachille | epyrotarum |
fugauitq; tempore tarumsis | romanus | UltumJ cf. A. VI, 841: Ultus avos
Troiae, templa et temerata Minervae | throiie ) quia ciui throiani coepe-
rant | refecitj deficit | A. VI, 839 | 86 A IV, 495 || 86 A. V, 576 || 87 A. VII, 530 |j
88 cari | G. I, 33 |] 89 Erimanto in erimanto | erimantus montessaliae (ab eri-
mantus in libro nova glossa incipit) \ A. V, 448 || 90 Erimantinae more eri
mantus | archadie | in quem | A. Vi, 803s. || 91 A. IV, 579. X, 896 \\ ^ A. 1,88 л
93 А. ХП, 31 || 94 lecto 1 A. II, 134 \\ 95 A. VI, 111 || 96 tollit | A. V, 464 \\
97 Eripus | deett || 98 Enitia electra filia | G. IV, 463. A. XII, 83 || 99 Erix |
sychiliae | A. XII, 701 || 100 e nubem I A. I, 580 || 101 Esirea corintheus | Eeirea
quae era corinta | esire | G. II, 464 || 102 Esitabant | deest \\ 103 concedo ut
plane | et si putaberis | A. IV, 35 || 104 Etaci | A. II, 128 Ц 105 sciencia |
A. VII, 235 I) 106 A. VII, 235 || 107 A. 1,5 I 1U8 A. X, 906.
Servii coram. Vol. Ш. ï'aio. U. 33
 514 MAGNI GLOSSARVM LIBRI

109 et IAM finis EBAT et iam 122 Erebus ft nox abstruit

fiuierat. atram ....
ET IAM finis erat et iam 123 et simvl et post haec.
loqui ista desierat. 124 et socii socii quoque.
110 ET IVVENIS QVONDAM, NVNC 125 et spvmas salis et spumas
maris.
111 et NVNC et modo. 126 Et sucillara ft missi perie-
112 et nvmervm cvm navibvs runt ....
127 et tantvm et adhuc tantum.
113 et ora et vultus. 128 et terris et in terris.
114 et pondvs et gravedinem. 129 et victvm dodona negaret
115 et PRiMVM et in primo. quod in templo Iovis Do-
116 et qva et a qua. donaei antiqui glande vesce-
117 et qva aliqua. bantur.
118 et qvisqvis amores avt 130 et VIRGINE caesa et inimo-
metvet dvlces avt expe- lata virgine Iphigenia.
rietvr amaros et quisquís 131 f ETVM sonum.
in amore versatur, cogitur 132 EVASERAT ascenderat.
timere id, quod amat, ne 133 evaserat liberatus fuerat.
amittat, aut doleré, quod 134 EVASISSE eflngisse.
amiserat. 135 EVA8IT excessit, erupit.
119 et qvis fvit alter. Qui EVASIT extulit se, effugit.
dam Aratum, plerique Eu- EVASIT abiit, elapsus est.
doxum volunt intellegere. EVASIT emissus est, evolavit
120 et qvondam et aliquando. EVASIT eripuit se, erexit se.
121 et qvorvm pars magna fvi 136 EVASIT exiliit, egressus est.
et quorum partem maximum EVASIT exiit, provectus est.
sustinui. EVASIT perrexit.

109 Etiam | finieratj finia erat | sta desiderat | A. I, 223 || 110 condara
adludit ad A. VI, 448: Et iuvenis quondam, nunc femina, cuius lemmatis
interpretatio intercidit |] 111 E. 111,5(1. IX,57 \\ 112 Cf. A. 1,193: et numerum
cum navibus aequet, cuius lemmatis interpretatio intercidit Ц 113 A. 1, 658
114 grauidinem | A. V, 407 || 115 A. TV, 239 || 116 A. 1, 121. 401. V, 476 1
117 A. VI, 459: et si qua | 118 metiet ! amoros dolore | E. III, 109s. || 119 qui
fuit I quidam amaratum, cf. Schol. Bern, ad E. III, 40 p. 769 | intelligere
E. III, 40 | 120 A. V, 621 || 121 A. II, (S || 122 Locus corruptus hune in modum
corrigendus est: et bebvs nox abstvlit atra (colorem), cf. A. VI, 272, cuius
lemmatis interpretatio intercidit || 123 E. VI, 33 || 124 A. V, 100 || 125 A. 1, 35
126 Locus corruptus ita restituendits: et socii amissi tetiervnt (aethera pekhis),
cf. A. XI, 272, cuius lemmatis interpretatio intercidit || P27 A. V, 616 || 128 A. 1,3
129 dedona | iouis dodone in antiquis | clande | G. I, 149 || 130 ypigenia
A. II, 116 |j 131 An subest- letalemque sonum lemmas' cf. A. XII, 877
132 accenderat | A. IV, 685 || 133 A. IX, 386 II 134 Euasissem effugissem, quod
deest, cf. A. II, 731. III, 282 || 135 habiit | euolabit | A. II, 531, sed fortasse
ad notissimum Ciceronis de Catilina locum pertinet, nisi potius eo loco librarium
in glossis constituendis usum esse statuas || 136 A XII, 907.
 GLOSSAE VERGILII NOMINE INSIGNES. 515
137 EVOCAT provocat. 148 EVERTERE funditus delere.
138 EVBOICAE rvpis Campani 149 EVERTiT traxit.
saxi. 150 EVICTA superata.
139 EVBOicis oris Cumanis, id- 151 EVICTA dolore amoris in-
est Campanis. dignationibus superata.
EVBOicis Cumanis. Euboicas 152 aevi MATVRVS aetatis longae
autem Cumas ideo dicit, quo- ac senex.
niam ab Euboea venientes 153 EviNCTis ligatis.
Cumam condiderunt. Est 154 evincti coronati vel nexa
autem Euboea insula. capita habentes.
140 EVBOICVM TALENTVM fvpSOS 155 EVINCTVS coronatus.
ñs Villi sedehoc dicitur ci- 156 EVRO Euri tempestate.
stophorium. 157 EVROPA ab Europae finibus,
141 EVBOicis. Civitas Campaniae. hoc est Thraciae.
142 evellere excludere. 158 EVRYALl oblitvs Euryali
143 EVENiT OASV obtigit sorte. inmemor fuit.
144 EVEN1VNT COntingUnt, рГО- 159 EVRYPYLVM unum de sociis.
veniunt. 160 EVRIPVS piscina longa.
145 EVERSA expugnata. 161 exacerbabit afflictabit.
146 EVERSVS dilapsus vel eiectus. 162 ex AGMiNE tanto ex tanta
EVERSVS f exornatus,orbatus. multitudine.
EVERSVS privatus, spoliatus. 163 exacti reges eiecti, idest
EVERSVS nudatus, exutus. in exilium missi.
EVERSVS naufragatus. 164 HEXERis navis sex ordinum.
147 EVERTERE protrahere in me 165 EX aere de aere.
dium. EVERTERE protrahere 166 f Exagilia.
in notitiam. 167 exanimavit timoré percul-
EVERTERE protrahere in con- sus est.
spectum. 168 exánimes timentes.
EVERTERE protrahere sub 169 exanimis sine anima.
oculos. 170 exanimis perturbata.
137 Euat | A. VI, 740 || 138 Euboice rupee campum | A. VI, 42 || 139 eubos
autem | euhoea | cumum | eubol | A. VI, 2 | 140 Euboinc | cistoforium | deest
141 Euboycus I campani | A. VI, 2 l| 142 deed || 143 deest || 144 A. II, 778 |
145 A. II , 571. 746 || 146 deest | 147 in notitiamj in innocentiam | sub
oculis \ G. 1 , 250 || 148 A. Ill, 1. IX, 532 || 149 Euerterit \ A. 1 , 43 \\
150 A. II, 630 || 151 indignationis | A. IV, 474 || 152 Eui | longe | senes
A. V, 73 || 153 A. V, 364 || 154 corona | kapita | A. V, 269. VIII, 286 ¡| 155 A. V,
494. 774 1 156 G. Ill, 382 || 157 europe | tracliuç | A. I, 385 || 158 Euriali |
euriali | A. V, 334 j| 159 Euripidum | A. II, 114 || 160 Euripis, cf. nr. 97
161 Exaceruabit aflictabit | deest |l 162 acmine | A. V, 378 || 163 electi, eorr.
eieeti | deest; cf. A. VII, 642: exciti reges || 164 Ex aeris ex ¡ deext |
105 A. V, 266. VIII, 621. XI, 10 И 166 deest || 167 Exanimabit | deest ||
168 A. V, 660 || 169 A. V, 481. Exanimem sine anima (animam) in gloss. Ven/, corp.
gloss. Lat ed. Goetz. IV p. 440, cf. A. VI, 161. IX, 444. X, 496. 841 || 170 A. IV, 612.
33*
516 MAGNI GLOSSARY!! LIBRI

171 exanihis mortua. 187 EXCiDio LiBYAE excidio Afri-

172 exhavsti inanis. cae.
173 EXHAVSTOS consumptos. 188 excitasset produxisset et
174 EXHAVSTis vacuis vel maní- citatum venire fecisset.
bus. 189 ExciDiT excutit.
175 EXHAVSTVM perfectum. 190 ExciDiT elapsum est.
EXHAVSTVM consumptum, 191 excidit evertit.
evacuatum. 192 excidit erupit.
176 exe de KANT evacuaverant. excidit prolapsa est.
177 excederé relinquere, de- excidit excessit.
serere. 193 excierant evocaverant.
excederé abire, proficisci. 194 EXCiERAT f ormatu voca-
178 exceptant frequenter exci- verat.
piunt. 195 EXCIPIT insidiis petit.
179 EXCEPTVM insidiis circum- 196 excipit fovet, reficit.
ventum. 197 excipivnt favorem venienti-
180 EXESA consumpta. bus praestant.
181 excessere recesserunt. 198 excitât terret.
182 exesvm comestum. 199 excitât excitavit.
183 exciderant de animo trans- 200 excitât hortatur, commonet.
ierant. 201 EXCiTATVR venire mandatur.
exciderant in oblivionem 202 EXCViiíAS AETERNAS ubi per
vénérant. petuo excubatur.
184 excidet evertet. 203 EXCVBiis vigiliis.
185 ExciDiA eversiones. 204 EXCVSSA MAGiSTRO idest de
186 Ехсшю excisione. qua magister excussus fuisset.
EXCiDio eversione, expugna- 205 ExcvssissE pro excutere,
tione. emittere.

171 A.V, 481 J 172 Exausti | G. II, 398 Ц 173 Exaustos | A. I, 599
174 Exaustis | inanibusj intraneis | deest | 175 Exautum | Exautum consumptus
euacuatus | A. IX, 356 \\ 176 Excederant | deest || 177 disserere | A. I, 357
178 G. 111,274 || 179 A. VI, 173. Exceptnm insidiis petitum in gloss. Verg.
corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 441, cf. nr. 195 || 180 Excessa | A. VIII, 418
181 A. II, 351 || 182 Excessum excomestum | deest | 183 A. I, 26. Exciderant
animo in oblivione vénérant in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 441
184 euertit | deest | 186 A. 11,643 || 186 excisio | A. XII, 655 || 187 lydiae
africe | A. I, 22. Excidium libie eversio africe in gloss. Verg. corp. gloss. Lat.
ed. Goetz. IV p. 441 \\ 188 Excidisset | et citatumj excitatum | deest, cf. nr. 223
189 deest || 190 A. II, 658 \\ 191 deest \\ 192 A. VI, 686 [| 193 deest || 194 A. V, 107 |
195 petitj puit | A. Ill, 332. Cf. gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV
p. 441 || 196 A. V, 41 || 197 faborem | prestant | A. IX, 54 || 198 Extat | A. II, 728
199 excitavitj excitatum | G. IV, 549. A. II, 594. II, 728. VIII, 434. 543.
IX, 221 || 200 hortaturj oreatur | A. Ill, 343 || 201 deest J 202 A. IV, 201
203 Excubies, corr. -iis | A. IX, 15У || 204 clem qua | A. VI, 353 || 205 et mittere
A. VI, 79.
 GLOSSAE VERGIL!! NOMINE INSIGNES.
206 EXCVSSIT reppulit.
207 EXCVSSIT elicuit produxit.
208 ex diverso e diversis locis.
ex diverso ex diversis par-
tibus.
209 ex diverso CAELi ex diversa
caeli parte.
210 fExdorsuandnmiudicandum.
211 EXDVRVM satis durum.
212 ex AEQVO aequaliter.
213 EXAEQVO aequalem facio.
214 EXERCETE vexate.
215 exertantem ostendentem.
216 EXERCiTVS socii, milites.
217 EXERTA exporrecta elevata.
218 exertantem erigentem.
EXERTANTEM ORA proferen
tem [locutionem idestnudabit
verba quae erant operta].
EXERTANTEM exerentem.
219 EXiBiTis ibitis.
220 ixiON Lapitharum rex.
221 Exitus mortibus, funeribus,
calamitatibus.
222 exitvs ingens ingens cala
mitas.
223 EXCiTASSET produxisset aut
citatum venire fecisset.
517
224 EXOLESCiT evanescit.
225 ex obliqvo ex contrario,
ex occulto.
226 exoptare cupere, diligere.
227 exoptatvm desideratum.
228 ex omni e tota.
229 exortvs natus.
230 EXHORRViMVS exterruimus.
231 ex hoste e medio hostium.
232 expectant opperiuntur.
233 expectant amant, volunt,
desiderant.
234 expectant signvm, ut au-
diant sustinent.
235 EXPECTENT sperent.
236 expediam dicam, explicem,
narrem.
expediam dicam, manifestem.
237 expediam dictis dicam.
expediam dictis eloquar.
238 expédiant edicant.
239 expedías exponas.
240 expediet edisseret, dicet.
241 EXPEDiOR liberor.
242 expedisse persolvisse.
243 EXPERIAR temptem.
244 EXPERIAR certior nam.
EXPERIAR cognoscam.

206 A. II, 224 || 207 elicit producit | A. XII, 493 | 208 A. II, 716. Ill, 232
209 ex diuerso caelo | A. 111,232 || 210 deest || 211 Of. G. IV, 145: Eduramque
pirum || 212 Ex equo | deest || 213 Ex equo | deest || 214 A. IV, 623 || 215 Exerci-
tantem | A. Ill, 425 || 216 socii socii | A. IX, 25 || 217 A. XI, 649 || 218 Exer-
cantem | Exercantem ora proferene locutionë | uerboq; erant operca ! Exercantem
exherentem | A. Ill, 425 || 219 Exibetis, coir. Exibitis | deest || 220 Exion lapi-
tarum J A. VI, 601 || 221 feneribus | A. VII, 129 || 222 A. V, 523 || 223 Exiuisset
perduxisset aut cita cum uenire | cf. nr. 188 || 224 Exobliuiscit | deest || 225 Ex
oblico | deest || 226 Exobtare cupire | deest || 227 Exobtatum | A. II, 138 || 228 Ex-
omnia | A. V, 115 || 229 deest; cf. A. IV, 130: exorto iubare; A. Ill, 99:
exorta laetitia. Exortam natam procreatam in gloss. Verg. corp. gloss. Lat.
ed. Goetz. IV p. 441 || 230 Exomimus externimus | deest Л 231 G. Ill, 32
232 opperiantur | A. IV, 134 || 233 G. II, 421 || 234 A. V, 137 || 235 Expectant I
A. V, 70 || 236 narem | A. Ill, 379. VII, 40. XI, 315 || 237 A. VI, 759 || 238 deest,
fort. leg. expediam edicam, vel expedient educent, cf. A. IV, 529 || 239 A. VIII, 50
240 A. Ill, 460 J 241 A. II, 633 || 242 deest || 243 E. VIII, 67 || 244 fiar
A. IV, 535.
518 MAGNI GLOSSARVM LIBRI

245 EXPEEiAii f pariar. 263 externvm tvlit extraneum

246 experietve probabit. fecit.
247 experior certior reddor. 264 externvm extraneum, hoc
KXPERiOR pertempto. est alienum.
248 EXPERiVNDO probando. 265 EXTiNXTi extinxisti.
249 EXPERIVNTVR exercent. 266 extinctvm interfectum.
267 EXTINCTOS OCCisOS.
250 EXPERS ignarus.
268 extinctor occisor, inter
251 expertes nescientes.
fectos
expertes extra partem,
269 EXTRARivs extraneus.
alienae.
270 extra теста foris domos.
252 explere satiare.
271 EXTRARIVM extraneum.
253 expleri mentem animo sa-
272 extrema novissima.
tiari.
273 extrema pati mortuos esse.
expleri mentem satiare ani
extrema pati insepultos
ña urn.
esse vel mortuos.
254 f Explesit exigit.
274 extrema secvtam mortem
255 i:xilio aut e Troia aut ad secutam.
exilium, idest ad peregrina- 275 extremis novissimis, ultimis.
tionem. 276 extremvm novissimum.
256 EXTENDiTVR solutis meiubris 277 extremvm novissimum, so
iacet. lum.
257 EXTENTA extensa. 278 f Exténuât /////// agnat au-
258 Extenuam ß: veniam petit. feret.
259 ЕХТЕКШТА tímida. 279 KXVE depone.
260 EXTERNAE alienae. 280 EXVE mentem consilium de
261 externi extranei. pone.
262 EXTERNI Thalami extraiieae EXVE .mentem expone.
nnptiae, idest Laviniae. exve mentem nuda.

245 E. V, 15. VIII, 67 | 246 Kperiaut | E III, 110 || 247 eereior | deest
248 deest || 249 G. IV, 157 || 260 Expertes | A. X, 752 j 261 aliene | deest Ц
252 deest |j 253 mente satiare | A. I, 713 || 254 deest, nisi subest explicat
G. II, 335 || 255 e throia | A. II, 798 || 256 A. VI , 423 || 257 A. VII. 226
258 Cf. A. IV, 435: Extremara banc oro veniam || 259 Exterita húmida
A. IV, 672 Ц 260 Externe aliene | Cf. A. VII, 270: externis ab oris
261 A. VII, 98 || 262 talami | labine | A. VI, 94 || 263 Externum tulitj ex-
ternuit | A. Ill, 43 || 264 A. VIÏ, tíS. Externum extraneum extra torem
(torrem, leg. terrain) in gloss. Verg. corp. gloss. Lat. ed. Goetz. IV p. 441 J 265 Ex-
tincti | A. IV, 682. Habet Goetz. in libri Glossarum exc. corp. ylos*. Lat. V
p. 197 (Extinxti cod. Par. 11529 et Pal. Vat. 1773) || 266 A. XII, 599 fl 267 Cf.
A. VIII, 267: extinctos ignes | 268 deest || 269 deest; cf. A. VII, 424: ex-
ternus I 270 A. II, 672 || 271 Extrauium | deest; cf. A. VII, 68: externum
272 A IX, 204 \\ 273 A. 1, 219 || 274 A. VI, 457 || 275 A. V, 183 \\ 276 E. VIII, 60.
A. IV, 429 || 277 A. VI, 466 || 278 deest \\ 27Я A. V, 420 |] 280 nudare
A. IV, 319.
 GLOSSAE VERGILII NOMINE INSIGNES. 519
281 EXViT deposuit. 285 EXVTAS liberatas.
EXVIT nudavit. exvtas vinclis solutas.
EXViT exposuit aut humi- 286 EXVTA PEDEM VINCLIS vin
liavit. culo ex limn habens liberos
EXViT deposuit, spoliavit. pedes.
282 evito deverto, devito. 287 exvtos spoliatos.
283 exvrite incendio cremate. EXVTOS expulsos.
284 exvstvs [otio] otiosus. 288 exvtas vinclis nexu

281 expoliauit | A. I, 690 || 282 Exuito | debito | deest || 283 A. V, 635

284 exusus otio | G. I, 107: cum exustus ager morientibus aestuat
herbis ¡| 285 Exutis uinclis | A. II. 153 || 286 Fort. leg. vinculo exuto I A. IV, 518
287 Exutus spoliatua | Exutus expulsus | A. XI, 395 || 288 Exutus uinculis | fort,
leg. nexu liberas | A. II, 153.
 GRAMMATICI INCERÏI

GLOSSAE
AD VERGIL. AEN. XII PERTINENTES
EX BAETHII ADVERSAR. -XXXIII, 13.
 GRAMMATICI INCERTI
GLOSSAE AD VERGIL. AEN. XII PEETINENTES
EX BARTHII ADVERSAR. ХХХШ, 13.

1. infractos. Utrumque potest intelligi, et 'non fractos' et

'valde fractos'; potius vero cvalde fractos' intelligit; nam priusquaiu о
iu summo discrimine essent, non erant fracti.
6. TVM DEMVM etc. Postquam volnere fuerit lacessitus et
sanguinem suum viderit.
9. GLI8CIT. Crescit, augmentatur, sensim * nam et glires
dicuntur, quod per somnum crescunt, quos pingues efficit somnus. Ю
19. 0 pkaestans AXIMI etc. Est prudens senis dictum, quia
clam dicit inferiorem esse Aenea virtute, quapropter ilium vult ab-
ducere a furore; est vero ex f seno Ennio trauslatum.
41. FORS i. e. eventus rerum; saepe invenitur pro adverbio
positum. 16
74. NEC enim tvrno etc. Post iam promissum singulare cer
tamen ait: ñeque enim unquam in mea potestate fuit, moram dare
fatis imminentibus.
87. ALBOQVE ORICHALCO. Album non est nisi comparatione
auri, cuius rubori miscet splendorem argenti. 20
140. ivvENEM etc. Iuno consilium est Iovis, unde videt Tur-
num ab Aenea occidemlum esse. Est autem ex Homero traductum,

4 Contra sentit Serving || 7 s. Postquam — videritj Novissime, idest post

quam fuerit vulnere lacessitus: haec enim leonum natura est, ut nisi lacessiti
irasci nequeant Servius ]| 9 gliscit crescit (et latenter add. Sa): unde et glires
dicti sunt, quos pingues efficit somnus Servius || 11 Est prudens I Sane magnae
moderationis est haec oratio: nam et laudat Turnum quasi virum fortem et
tarnen eum a singulari certamine dehortatur: dicens enim rpraestans animi'
latenter ostendit eum inferiorem esse virtute Serviles || 13 seno EnuioJ sexto
Knnii com. Lion, cf. Knn. fragm. inc. 28 cd. Vahlen. [] 16 ss. Post iam — im-
minentibusj Ñeque enim Turno mora libera est non eundi post iam promissum
singulare certamen etc. Ñeque enim in potestate mea est moram inferre
veuientibus fatis .Servius || 19 s. Album — argentij Auri scilicet comparatione :
nam album non est Servius.

22 ex HomeroJ II. IX, 411—416.

 524 GRAMM. INC. GLOSS. AD VERG. AEN. XII EX BARTH. ADV. XXXIII, 13.

qui duo fata Achilli dat: alterum, ut cito pereat gloriam habens
aeternam; alterum, ut inglorius diu domi in tuto vivat carens mili
tari laude. Sic Turnus impar fatum habet, dum mavult claras
mori, quam Laviniam dare et aliam uxorem ducere et regnare
5 in pace.
199. DiRi sacraria DITIS. Inf'erorum dicit secreta, quae nomi
nan non possunt, et 'sacrarium' est locus, ubi praecluduntur, quae
nolumus proferre, ut in templis, et 'donaría', ubi dona reconduntur,
et 'lararia', ubi Lares Penates habitant, sacraria ditis quia nihil
10 excipit.
234. SVPEROS QVORVM etc. Notandum, quod meliorem partem
praetulit. Nam cum de omnibus Dus locutus esset in sacrificio,
hic Superos praetulit, et Iuppiter est foederum praeses. * Elaus
scribit, Numam Pompilium, cum sacra Romanis conderet, voto im-
15 petrasse, ut omnes Dii falsum iuramentum vindicarent.

6 Inferorum — 8 recondunturJ Saerarium proprie est locus in templo, in

quo sacra reponuntur, sicut donarium est, ubi ponuntur oblata Servius J 9 ditisJ
ilicit cod. ¡| quiaj qui cod. Scholium ad Ditis epitheton diri explicandum pertinet
13 * ElausJ De Granio Flacco cogitât Lion.
 SCRIPTOEIS INCERTI

GLOSSAIUVM VERGILIANVM
EX BARTHII ADVERSAR. XXXVII, 5.
 SCRIPTORIS INCERTI
GLOSSARIVM VERGILIANVM
EX BARTHII ADVERSAR. XXXVII, 5.

Ab integro ab aeterno. Virgilius (ß. IV, 15>: Magnus ab

integro seclorum nascitur ordo. б
Alacanthis avis, quam lusciniam esse volunt, alii caducillum
vocant. Virg. <G. Ill, 338)>: Resonant alacanthide dumi.
Accipio pasco. Virg. <A. III, 353): Illos porticibus rex
accipiebat in amplis. Terentius: Accipit nemo melius ñe
que prolixius. 10
Acteus litoralis.
Additus inimicus. Virg. <A. VI, 90): Addita Iuno Nusquam
aberit.
Ad unum nullo excepto. Virg. <A. V, 687>: Si mundum
exosus ad unum. 15
Aetas * pro anno pro XXX. pro С aniiis dicit Virg. <G. Ш,
190>: Ac tribus exactis ubi quarta accesserit aetas. Cicero
in Catone maiore: tertiam iam aetatem homini vivebat.
Agmen impetus. Virg. <A. II, 212>: Uli agmine certo
Laocoonta petunt. Et <A. II, 782>: Leni fluit agmine Tibris. 20
Alae equitum ordo. Virg. <A. IV, 121>: Dum trepidant alae
saltusque indagine cingunt.
Amentum est lorum, quo hasta manui alligatur, quod * ius
amientum ait. Virg. <A. IX, 665>: Amentaque torquent.
Angina morbus porcorum, unde Plautus <Most. I, 3, 61>: Vel- 26
lern me in anginam verti, ut huic aniculo fauces prae-
occupem.
Animus atque anima ventus. Virg. (A. I, 51}: Mollitque
ánimos et tempérât iras. Idem<A. VIII, 403)>: Quantum ignés
animaeque valent. ¡su
9 Therentius cod., cf. Eun. V, 8, 52: Accipit homo nemo melius
prorsus ñeque prolixius || 18 maiorej maiorum cf. Oie. de sen. X, 31:
tertiam enim iam aetatem hominum vivebat | 21 AlaeJ Ablae || alaej
ablae || 23 e. * ius amientumj An subest: Plinius amiantum? cf. Plin. hist. nat.
XXXVI, 19, 130.
 528 SCRIPTORIS INCERTI

Annus est magnus annulus, unde annus dictus quod in se

redeat. Virg. <G. II, 402>: In se sua per vestigia volvitur
annus.
Anser poeta erat Antonii, de quo * Mel in Philippica Cice-
5 ronis dixit * quem sibi agrnm donaverat Antonius.
Antexpectatum una pars orationis est, i. e. adverbium, et signi-
ficat: antequam praevideas. Virg. <G. Ill, 348): Ante expecta-
tum positis stat in ordine castris.
Antica pars prioris constitii in auspiciis.
10 Antiquus rarus. Cicero ad Herennium IV: Est salus anti-
quior militum quam impedimentorum. Sallustius: Antiquior
cura quae maioribus pro Itálica gente fuit.
Apparere praestare, adesse. Virg. <A. VIII, 555>: Semperque
ad limina regis Apparent. Inde apparitores constat esse nomi-
16 natos, ut ait Servius.
Araneus sine g animal est; aragneus retia seu telae.
Arma consilia. Virg. <A. II, 99>: Et quaerere conscius arma.
'Conscius' enim ad consilia refert.
Acta nomen substantivum secreto litora significat. Virg. (A. V,
20 613)>: At solae procul in secreta Troades acta.
Admitto assumo, equito. Plautus: Ad equos esses doctas
admissarius. Iuvenalis: lam fas est admisse viros, dormitat
adulter.
Alvus qua sordes defluunt. Sallustius: simulans sibi alvum
25 purgari. *** Agelius Noctium Atticarum libro primo <c. IV, 1>:
Ad haec scripta omnia antiquiora tarn curióse expetebat,
et virtutes pensitabat et vitia rimabatur, ut ad amussim
factum esse diceres.
Amolior tollo cum iniuria. Terentius in Andria (IV, 2, 24)>:
30 Perinde vos amolimini. Sisenna Historiarum: Impedimentum
omne itineribus amoliuntur.

4 AntoniiJ Anthonii || * MelJ Melissus сои». Lion | 10 CiceroJ Auctor ad

Her. IV, 24: At salus antiquior est etc. || 11 SallustiusJ Cf. Serv. ad Georg.
II, 209; Sail. Hint. fr. I, là p. 17 cd. Kr. || 11 s. Antiquior cura quaej Tantum
antiquitatis curaeque Serv. ad G. II, 209 | 15 ServiusJ Ad A. XII, 850:
apparent videntur, praesto sunt ad obsequium, unde etiam apparitores constat
esse nominatos || il PlautusJ Mil. glor. IV, 3, 19: Ad equas fuisti scitus
admissarius | 22 IuvenalisJ VI, 329 || admissej admitte lur. || dormitatj sie
et luv. vulg. || 24 SallustiusJ Cf. Serv. ad Aen. II, 20; Sali. Hist, fragm. 1, 42
p. 36 cd. Kr. | 25 AgeliusJ kg. A. Gellius Lemma Amussim intercidit \ 46 Ad
haecj ad hoc Gell. || expetebatj spectabat Gell. || 27 etj et aut Gell, ó et TitiaJ
aut vitia Gell. II 27 s. ut iudicium esse factum atamuasim diceres Gell.
30 SisennaJ Cf. Non. p. 73, 16 ed. L. Muell. I p. 100 || HistoriarumJ Шstoг. lib. IUI
Non. || 31 de cuuctis itineribus Non.
 GLOSSARIVM VERGILIANVM EX BARTHII ADVERS. XXXVII, 5. 529

Amare aliud est quam diligere. С. Plin. in Epístola ad Vimi-

cianum ait: Quem ego cum olim mutuo diligerem ex hac
officii satietatis amare ardentius coepi.
Apophoreta vascula. Suetonius in X. de XII Caesaribus: Da-
bat Saturnalibus viris a'pophoreta, ita per KL. Martias D
feminis.
Aura splendor. Virg. <^A. VI, 204>: Auri per ramos aura
refulsit. Et Horatius: Tua ne retardet Aura maritos i. e.
splendor. Hinc et aurum dictum a splendore qui in eo est.
Ausim audeam. Ovidius Metam. Et nihil est quod non 10
inopino captus Amore Ausit.
Animus ab anima dicitur. Haec est enim, qua vivimus, animo
autem intelligimus. Attius in Epigono: Capimus animo, frui-
mur anima. Iuvenalis: Mundi Principio induisit communis
conditor il 1 is Tantum animas, nobis ánimos quoque. 15
Bachar herba quae fascinum pellit. Virg. <E. VII, 27>: Ba-
chare frontem Cingite, ne puero noceant mala signa futuro.
Neratius in ydro * dixit: Bacchareis frondibus puerum
amictum.
f Blabior est Mantuae conditor; dictus est autem quasi animo 20
et corpore fortissimus.
Blaterare inepta vociferare. Appuleius in Magia: Quae etsi
possent ab iis velint blaterata esse blaterata ob mer-
cedem.
Blatea lamina ex métallo. Virg. <(A. VI, 209>: Crepitabant 25
blatea vento.
Bruma hiems dicta. Finitur bruma VIII. KL. Ian.

1 С. Plin.J III, 9 ad Minutianum || 3 satietatisj societate Plin. || 4 SuetoniusJ

Vesp. XIX: Sicut Saturnalibus dabat viris apophoreta, ita et Ka
le in! i s M art i i feminis || 8 HoratiusJ Oratius ¡| TuaJ Her. carm. II, 8, 23 s. ||
maritosj mantea || 10 OvidiusJ Met. VI, 466 s. || 11 inopinoj effreno Ov. [|
12 diciturj Fort. leg. discernitur || 13 AttiusJ Cf. Non. p. 436 || Capimusj Sapimue
Non. ¡ 14 IuvenalisJ XV, 147—149 || 15 animosj aninium luv. || 20 fBlabiorj
leg. Bianor, cf. Serv. ad Bucol. IX, 60 \\ 22 in MagiaJ in Antalogio cod. in
Apologia com. Lion, cf. Apul. de magia torn. II p. 384 ed. Oudend.: Quae
etsi possunt ab his futiliter blatterata ob mercedem et auctora-
menta impudentiae deprehensa haberi itc. || 27 BrumaJ bruina cod.
utroque loco, sed cf. Serv. ad Georg. I, 211: vsqvk svb extremvm b. i. i. id est non
usque ad brumae finem, sed circa : nam bruma finitur VIII. Kt. Ianuariarum die.

Servil oomm. Vol. III. Ftic. H. S4

VE В Gl LIVS ASPRI.
(GRAMMATTCA VERGILIANA.)

34*
 VEBGILIVS ASPEI.
(GRAMMATICA VERGILTANA.)
(DE PRAEPOSITIONE).

P. 113 ¡| sat et: Sub remis fusi per dura s. n. | et in eodem б

versu et 'infra' et 'prope' : Sub pedibusque Deae cl. s. o. t.
PRO in signi ficatione eius quod est 'prae' vel 'ante' | ut:
Ipsi intus dextra ac laeva pro t. a. et | pro 'propter' ut: Pro
quo si sceleris | tanta est i. n. et f pro quoque . ebo . | i. s. me
viol, et pro 'porro' ut: Prospexi | Italiam summa s. a. u. Ut ю
Stygia pros pexit ab u. et invocaudi vim .... (Pro) | Iup-
piter! ibit |

DE INTEBIECTIONE. |
In HEV interiectione adw'i | dignum est I
interponit f que | f mieorum pert loqui|tur, 15

5 satj Versus Aen. I, 662: Urit atrox Iuno et sub noctem cura recursat
finem esse coniecit Châtelain. De 'sub' praepositionis siynificatione varia agitur ;
Sub remisj A. V, 837 || ti Sub pedibusquej A. II, 227 |] 7 pro. In significatione
Chat. ¡| prae vel nntej pketerantk cod. praeter ante Chat., qui et 'anti' legendum
et 'praeter' pro glostemate ret posterioris temporis additamcnto habendum esse
mspicatur || antej Cf. Non. 523 M (II, 177, 6 Muell.J: Pro et ante significat.
Vergilius lib. VIII: Stabat pro templo et Capitolia celsa tenebat
8 Ipsi intusj A. JA, 674 || laevaj leva cod. Et rao propter Chat. || 8 s. Pro
quoj A. 111,604 ¡I 3 tantaj ta~ | tanta cod. et pro 10 pro porro, ut:
Prospexi Chat. Portasse legendum: et pro 'porro' ut (Aen. VI, 355. :!56. 357):
per aequora noctes Vexit me violentus aqua, vix lumine quarto
Prospexi etc. j| ProspexiJ A. VI, 357 || 10 s. Ut StygiaJ A. VI, 385 || 11 vim]
vim habet coniecit et Pro supplevit Chat. || lis. Pro Iuppiterj A. IV, 5VO \\
12 Post 'ibit' fortaase huius versus verba sequentia: Hic ait et n. i. a. r. posita
fuerunt || 14 adnit J adnotatione supplevit Chat. \\ dignum est
interponitj dignum est .... quod Vergilius interponit supplevit Chat., std ipsum
Vergilii nomen in hoc tractatu non ponitur. Cf. Serv. auct. A. IX, 397 . qvid
faciat mire adfectum suum poeta interposuit (hoc loco mire affectum suum inter
ponit poeta et ex addubitâtione rei movet pathos 2'); Serv. auct. A. IV, 283:
îiEv qvid AOAT ut solet, personis de quibus loquitur, adfectum commodavit. ut
(IX, 337): Heu quid agat? qua vi iuvenem quibus audeat armis (eripere?);
Serv. auct. A. XII, 452: heu autem, ut solet, interiectionem ex sua persona
interposuit. || 16 interponit f quej interponit deinde Keilii schedae || t mieorum
ÎiertJ miseram rerum Keilii seltedne; fort, affectum personis de quibus (quib.)
oquitur || 15 s. loquitur utj ut in transscriptione omisit Chat.
 534 VERGILIVS ASPRI

ut: Heu quid agat? Quo nunc re gin. a. f. a. a. et: Miseris

heu praescia lonjge h. с a. et: Heu magnum alterius | fr.
s. a. et: Heu male tum mites defend. | p. u. Heu male tum
Libyae s. e. i. a. |
5 Deinde atteudendus etiam usus | ille interiectionum, quod, quae '
sunt severiores, has in carmine | graviore usurpât, ut о et heu, at
a, Il p. 114 || quod est humilius, tantum in bu : Spem
gregis | a! silice in nuda conixa rel. A! te ne frijgora lae-
dant et: A! tibi ne ten. g. s. a. p. | A! virgo iuf'elix q. t. d. с
10 A! virgo infeliz | t. n. i. m. e. |

DE CASIBVS.

Qui autem partes orationis ехрНся(ге) | vohtcrunt, ea, quae

his accidunt, ut I mit a casibus.
No|minativum ponit pro accusativo: | Cui mater media sese
15 t. o. s. pro 'obviam' | et: Sensit medios delapsus in h. Que
que I f esteamit
Contra accusât, infert pro nominativo: f Hic es .... rr ... .
finis | pro . . vis.
Nom. pro voc: Muscosi fon|tes et somno mollior h. e. q.
20 v. r. v. t. a. u. Corniger Hesper. f. r. a. a. o. t. Socer arma
Latinus h. Equitem Messapus in ar. | е. с f. С. 1. d. с.
Contra voc. pro nom. : Principio Italiam quam tu i. г. p.
v. i. p. I i. p. Quos dives Anagnia p. q. A. p. Dar dania stra-
•tus dextra miserande i. | Tune hinc spoliis ind. m. e. m.

1 Heu quidj A. IV, 283. 284 || MiserisJ A. XII, 452. 453 || 2 Heu magnum J
G. I, 158 И S Heu male tum mites J t?. /, 448 || 3 s. Heu male tum Libvaej
G. III, 249 || 7 a quod est humiliusj Cf. Prise. Il, 90, 21 H: A in bucólico
doloris habet significationem || bu J bucolis et georgicis usurpât, ut
supplevit Chat., recte, nisi quod usurpât omittendum est, quippe quod totidem
litteris, quot constat, spatium lineae concessum supergrediatur. Georgicorum
excmpla (II, 252. IV, 526) Asper praetermisit || 7 s. Spem gregisj B. 1, 15 ;
8 A! te nej B. 10, W | 9 A! tibij B. 10, 49 || A! virgo infelix q J B.6,47
10 A ! virgo infelix t J B. 6, 52 | 12 explica (re)J explica cod. explicare coni.
Chat. Il 13 hisj bis cod. !| ant\ inchoant suppl. Chat. Fortasse totits locus ita
potius est restaurandus: Quoniam partes orationis explica|tae sunt, ea, quae
his accidunt, vi deamus. Itaque incipiam a casibus. No minativum etc. || 14 Cui
materj A. I, 314 || 15 obviamj oblia^ cod. || Sensit] A. II, 377 || 16 esteamit
J ostendit se dextra sequamur <Aen. II, 388> probabiliter supplevit Chat.
17 pro nominativo] cf. Prise. II, 18~, 17, qui A. I, 573: Urbem quam statu о
vestra est et Non 500, 32, qui Pomponii locum laudat || 19 MuscosiJ B. 7, 45
fontesj F0- tes cod. || 20 CornigerJ A. VIII, 77, cf. Serv. ad h. I. et ad A. X, 327 I
SocerJ A XII, 192, cf. Serv. ad h. I. et ad A. I, 734 et A. X, 327 Ц 21 Equitem |
A. XI, 464 s., cf. Serv. || 22 PrincipioJ A. III, 381s., cf. Serv. 0 2Í Quos dives]
A. VII, (¡84 s., cf. Serv. || divesj diuers cod. \\ DardaniaJ A. X, 326 s. (Dardania
stratuR dextra, securus amorum, Qui iuvenum tibi semper erant, miserande
iaceres), cf. Serv. || 24 TuneJ A. XII, 947 s.
 (GRAMMATICA VERGILTANA). 535

Gen. pro || p. 128, col. b || (abl.) | | ;

. . | \ fieod. Ignarus rerum ingrat, s.
Con|tra abl. pro gen.: Ut Linus haec illi div. | с. p. d. pro
'divini carminis'. Sunt mihi | bis sep. р. с. n. Et pulchra
faciat te pr. p. | Silvis scaena cor. Scopulis pendenjtibns 5
antr. Inmensis orbibus a. Aut ra pidus montano f. t. Aere
ca.vo clip. m. \ g. A. Pulchro pectore virgo. Inmani | cor
pore pistrix. f Aat | ro. Per mille coloribus arcuui.
Ingen;ti mole sepulch. Fluvio Tiberinus amoe|no. fN. entis
earn fultimato. Acuta | cúspide contos. Vivo ymeterve- ю
hör | ostia s.
Dat. pro gene.: Hoc regnum | Dea gent. e. pro 'gentium'.
Nee non et | pecori est idem d. e. Quae sit rebus | fortuna
vid. Obstipuere auimi Rujtulis. Atque hos ne qua forent
pedibus | v. r. 16
Dativum pro ace: Cogère donee | oves stab. п. г. hoc est
'in stab.' || p. 127, col. a || j | ]
j Dafnis et Armenias с. s. t. i. ¡Set
tarnen | idem olim cur. s. s. Portuque subimus | Chaonio.
Quod nee coneubitu indul|g. Namque aliae victu inv. Te- 20
que aspecjtu ne subtr. п. Forte ratis celsi с. с. s. | Haerent
1 Gen. pro abl.J Non. p. 498, 35 Vergilii non nisi A. I, 215: Inplentur
veteris Bacchi pinguisque ferinae huius antiptoseos exemplum ponit, apud
Servium nihil || 2 f ieod.J i. с. с d. Keilii schedae in eodem coni. Chat. , quod
minus probatur, quia in toto tractatu praeter Vergilii versus nemo laudatur
Ignarus] A. X, 666 I 3 Contra] co~ tea cod. | Ut Linus] B. 6, 67 s. Linus]
NiLus cod. || 4 Sunt mihij A. I, 71, cf. Sero. auct. J Et pulchraj A. I, 75, cf. Serv.
ad A. I. et ad A. I, 313. A. Ill, 286 || 6 Silvia] A. I, 164, cf. Sen. |] Scopulis]
A. I, 166 || 6 Inmensis] A. II, 204, cf. Serv. auct. || Aut rapidus] A. II, 305 |l
Aere] A. Ill, 286, cf. Serv. || 7 PulchroJ A. Ill, 426 || InmaniJ A. Ill, 427 ¡|
8 f Aat I ro] Videtur subesse A. I, 313: Lato crispans hastilia (crisp, н.)
ferro, cf. Serv. \ Per mille] A. V, 609, cf. Serv. || 9 bgentij A. VI, 232 || Eluvio]
A. VII, 30 || 9 s. t N. entis earn fultimato] Subesse videtur A. I, 702 (G. IV, 376):
Tonsisque (tohsisq.) ferunt mantelia villis (mant. v.) || 10 Acuta] A. V, 208 |
Vivo] A. Ill, 688, cf. Serv. auct. || 12 Hoc regnum] A. I, 17, cf. Serv. auct. |
13 Nee nonj G. HI,72 || Quae sit] A. II, 350 || 14 Obstipuere] A. IX, 123,
cf. Serv. auct. || animi RutulisJ animis rutuli cod. || adqve cod.] A. VIII, 209,
cf. Serv. auct. || 1 6 Dativum pro acc.J Apud Non. p. 499, 7 ss. nullum Vergilii
exemplum \\ Cogère] В. 6, 85 ¡ 17 in stab] In sequentibus lineis quinqué olim
Ablativum pro dativo scriptum fuisse recte coniecit Chat, neque tarnen certum,
пит haec verba iam in ipsius lineae primae initio collocata fuerint, quod Ule
voluit. Iam cum in eorum, quae secuntur, exemplorum serie non legatur Vergilii
locus A. X, 361: Haeret pede pes, de quo Servius praeter I. I. et ad A. VI, 727 ;
A. X, 653. 845; G. II, 327 refeit, et praecipui huius exempli in lineis pessum-
datis mentionem factum fuisse verisimile est || 18 Dafnis] B. 5,29 s., cf. Serv.
Armenias] akmeneias cod. | 18 s. Set tamen] A. Ill, 541, cf. Serv. auct. || 19 tamen|
tame- cod. || Portuque] A. Ill, 292s. || 20 Quod nee] G. IV, 198, cf. Serv. et
Gell. IV, 16,7 i NamqueJ G. IV, 158, cf. Serv. ad h. I. et Serv. auct. ad G. IV, 198 |
20 s. Teque] A. VI, 465, cf. Gell. IV, 16, 7 et Non. 501, 26 || 21 PorteJ A. X, 653,
cf. Serv. И Haerentj A. IV, 4, cf. Serv. auct.
 536 VERGILIVS ASPRI

infixi pectore vult. Et cor pore inhaeret. Mens agitât

molem et magno se corpore ш. Magnus alit magno | с. с. f. ¡
Асе. pro dat.: Me liceat casus miserari | insontis amici.
Attendenda [ in casibus varia declinatio, cum mo do 'Euaudrus'
5 ait, modo 'Euander': | Euandrus pariter p. T. i. Pallas, Euan -
der, in ipsis o. s. o. Sic et: Nam tibi, Thymjbre, caput E.
a. e. Daucia Laride Thymjberque s. p. Sic et 'exanimum' et
'exanimem': Praeterea iacet exanimum t. с a. Laevo pressit
pede ta lia fatus exanimem r. i. p. b. i. q. n. Ibi || p. 127,
10 col. b || j | | |
. . . .(Impe) riumque pater R. h. |
Plurale contra ponit pro singulari: Unujm oro, desiste
ni ¡i íi u m с T., non uüiversis Troianis, sed uni Aeneae. Euryalus
faleras Rhamnetis et a. b. с T. R. d. ol. q. | m. d. h. с i. а. С.
15 i- s. m. d. h. n. p. m. b. R. p. p. Nam | 'Rutulos' posuit pro
Rutulorum rege |.
Deinde attendendum, quod, quae singu lariter tantum gramma-
tici existimant enuncianda, effert pluralijter, ut: Exercete, viri,
tauros, s. h. с cHor¡deum' enim dicendum putant. Et: At | si
20 triticeam in messem r. f. e. h. Et: Flu|viosque ministrant
farraque. Et: Ve|re fabis satio. Et: Vina bonus | quae
deinde с. о. A. Et: Mellaque decusjsit fol.

1 Et corporej A. X, 845, cf. Serv. j MensJ A. VI, 727, cf. Serv. ad h. I. et

ad G. II, 327 || 2 MagnusJ G. II, 327, cf. Serv. || 3 Me liceatj A. V, 350. Aliter
locum expUcat Servius. Nonius 50.2, 15 eius antiptoseos ex Vergilio hoc aft'ert
exemplum: Tris adeo incertos caeca calígine soles Erramus pelago, totidem
sine sidère noctis (A. III, 203 s.) || 4 EuandrusJ A. VIII, 545, cf. Serv. auct.
5 PallasJ A. X, 515 || 6 Nam tibi] A. X, 394, cf. Serv. || 7 DauciaJ A. X, 391,
cf. Serv. auct. ad A. X, 394 || 8 exanimemj De 'exanimis' et 'exanimus' formis
cf. Serv. ad A. I, 484 et X, 571 || PraetereaJ A. VI, 149 || LaevoJ A. X, 495 ss. |
pressitj PRAESsiT cod. | 9 lbij In sequentibus quinqué lineis verba Singularem
pro plurali ponit (vel simile quid) olim lecta fuisse recte coniecit Chat., nisi
quod ob id quod sequitur Plurale maluerim Singulare; praeterea ante haec et
de NVMKRis scriptum fuisse verisimile eat, cf. supra de casibvs. De singulari
pluralis vice pósito agit Senilis auct. ad A. II, 7 (aut duri miles Uliii), ubi
et A. I, 574 (Tros Tyriusque mihi millo discrimine agetur) laudatur, et Servius
ad A. II, 19. 20 (lncludunt caeco lateri penitusque cavernas lngentis uterumque
armato milite complent), ad A. I, 378 (raptos qui ex hoste penates); Servius
auct. ad A. II, 20 collato A. XI, 280 s. (ultro Inachias venisset ad urbes Dar-
danus) et ad A. II, 729 (comitique onerique timentem), quorum versuum unum
ulterumve hoc loco ab Aspro insuper propositum fuisse conicias || 1 1 ImperiumqueJ
A. IX, 449 J 12 UnumJ A. XII, CO, cf. Serv. auct. ad A. II, 20: Et alibi [du
ralem pro singulari, ut: 'desiste manum committere Teucris', cum solus esset
Aeneas || 13 EuryalusJ A. IX, 357—361 || 14 ol.J o. l. cod. || 17 singulariterj
cf. Serr. ad B. 5, 30 et G. I, 210; scliol. Bern, ad G. I, 210; Serv. uuct. ad
A. 11, 4SI || 18 enunciandaj sic cod. || ExerceteJ G. I, 210, cf. Serv. et schol. Bern,
ad h. I. H Serv. ad B. 5, 30 || 19 At sij G. I, 219 \\ 20 FluviosqueJ G. Ill, 126 s.
21 farraquej ferraque cud. || VereJ G. 1,215, cf. Serv. auct. et schol. Bern. || Vinaj
A. I, 195 || 22 MellaqueJ G. I, 131.
 (GRAMMATICA VEEGILIANA). 537

Contra, quae omnino plurali|ter existimant dici, singulariter |, ■

ut: Actoris Aurunci spolium. Et: Quo | nunc Turnus ovat
spolio g. p. || p. 128, col. a I ! |
| ¡ gpba. ant .... | gulariter enunciatur.
Hoc theorem a distat a priore[re], quod ibi plurali|ter ficta gram- б
matici barbara vo|cant, at hie dicunt f om. * Ternaque | trans-
ierint R. h. s.
Huic contrarius | est: Vidi egomet duo d. п. с. с. n. p. m. m. |
m. r. i. a. f. a. s. eDuo' enim ibi posuit pro | 'binis', quod non
duos solos Cyclops | adflixit, sed binos. 10
Praeterea non | neglegendum, ubi proposito singula|ri tarnen
pluraliter occurrit, | quod vim habeat pluralem, ut: Pars autem
pósito surgunt d. s. Pars in | frusta secant v. t. f. Pars
stupet in|nuptae d. e. M. e. m. m. e. Undique vijsendi stu
dio Tr. i. с. г. с i. с. 15
Exin I de attendenda variatio, quam in | numeris facit, ubi
permiscet sin gularia et pluralia, ut: Molle siler{lentaeque g. p.
et g. с f. s. Et ut: Itur in an || p. 119 || tiquam silvam st. a.
f. p. p. s. i. s. i. f. t. с. e. f. r. s. a. | i. m. o. Perro sonat alta
bip. f. e. a. a. s. р. г. | п. с. e. o. s. с. п. р. с. v. g. о. Hoc inter го
схнмАТА I логот suo loco referemus.
Item adjnotandum cxhma, quod aakmanijkon vocatur, ubi
proposito singula I ri adsumitur non suo loco plurale, | ut est: Nox
et tua testes dextera, q. n. | 1. p. p. Est enim ordo: Nox et
tua dextra | testes sunt. Quod genus et ab Home | ro usurpatum in 25
commentariis pluribus | exemplis struimus.
1 quaeJ ч cod. || 2 ActorisJ A. XII, 94 || Quo nuncj A. X, 500 | 4 gulariterj
singulariter supplendum esse iam Chat, vidit || enunciaturj et sunciatur cod.
Videtur autem hoc loco Asper de iis nominibus apud Vergilium pluraliter positis
egisse, quae, quam quam sic usurpata a Latinitate non abhorrèrent, tarnen vul
garem dicendi mortm minus sapèrent. Verba igitur: 'singulariter enunciatur'
ad nomen eius generis nescio quod Vergilii quodam versu firmatum pertinuisse
putanda sunt || 5 theoremaj teure" |a cod. || priorej priorere cod. || ibi] cf. supi'a
p. 536, 9 || 6 om.J omnes Chat, legendum putat, sed verisimilius est librarium
hie plura omisisse, praesertim cum et illius theorematis, quod verbis sequentibus
(Ternaque etc.) explicabatur, perierit memoria: quare lacunam statui || Ternaque
(terna quae cod.)} A. I, 266, cf. Serv. ad A. V, 560 et ad A. VIII, 565 || 8 VidiJ
A. HI, 623, cf. Serv. | 12 vimj им cod. sensum coni. Chat. || Pars autemj G. II, 14,
cf. schol. Bern. || 13 Pars in frusta (frustra cod.)\ A. I, 212, cf. Serv. auct. ad
h. I. et ad A. II, 31 et schol. Bern, ad G. II, 14 \\ 13 s. Pare stupetj A. II, 31 s.,
cf. Serv. auct. | 14 UndiqueJ A. II, 63 s., cf. Serv. auct. \\ 17 MolleJ G. II, 12 ||
18 IturJ A. VI, 179—182 || antiquamj a^tiquam cod. || st.J s. т. cod. || 19 e. f. r.
(et fissile robur)J e. r. cod. || FerroJ A. XI, 135—138 || 22 'AXiíuaviY.áv\ Cf. Hero-
dian. sttçi axTjpÚTaiv 61 , qui schematis Alcmanici hoc profert eocemplum ex
secunda ode excerptum: Kûexooç те nó>Xa>v uWwc S^axf¡qtg, innovai oocpoí, xal
nolvdivyir¡c hvSqoç (fr. 15 Hart.) || 23 pluralej plurales cod. pluralis coni. Chat.
NoxJ A. IX, 288 s. || 24 testes] testis cod. || 25 usurpatumj usurpât cod. ||
26 struimusj Aul etruximus aut struemus legendum videtur.
 538 VERGILIVS ASPRI

Deinde videjamus, quomodo numeret. Incipit autem | a numero

duplici: Bis conatus erat | casus e. i. a. b. p. e. m. Ter cona-
tus ibi collo | d. b. с t. f. с. m. е. i. Quater ipso in limine |
por. s. a. u. s. q. a. d. О terque quaterque | beati. Centum-
5 que Sabaeo ture с. | a. Tectum augustum ing. с s. с. Vidi
Hec[ubam centumq. n. Quo lati ducunt | aditus с. о. с.
Nyniphasque sórores cen tum q. s. с q. f. s. Non mihi si
linguae с. s. | о. с. Ter centum tonat ore d. Ter cen tum
nivei t. d. i. Quam mille secutae | h. a. h. g. 0. Per mille
10 coloribus arcum | p. 120 ||

DE GENERAL1BVS ET SPECIALIBVS. |
Nunc, quemadmodum generalibus | et specialibus utatur, osten-
dam. Ac primum specialia pro generalibus posita, ut: Speluncae
vivique lacus | et fr. Temp. n. a. Nec non et torrentem
15 un|dam levis i. a. m. P. Pascuntur vero sil vas e. s. L.
l'ascitur in magna Sila formojsa iuvenca. Iuvat Ismara
Baccho (c.) a. o. | m. v. T. Ac velut ingenti Sila s. T. Illas
du|cit amor trans G. t. s. A.
Contra genejralia pro specialibus ponit: Et simili frondescit
20 v. m., pro cauro'. Viridem | q. ab humo convel. s., pro 'ramo'.
Alitis | in parvae s. с f. q. q. i. b. a. с d. n. s. Misit avi
similis, quae с. 1. с. p. s. h. v. a. i.
Dein | speciem pro specie ponit: Est mihi dis|paribus sept.
с. с. f., pro 'calamis'. | Silvestrem tenui Musam m. a. Quos )
25 neque Tydides n. L. A., pro 'Phthiota'. Atque illi *tellatus
iaspide f. e. e. | Alpini Boreae. Fluctusque atros | Aqui-
lone s. Atque utinam rex ipjse Noto с. е. а. А.
1 Incipit | passive sensu intellegendum nisi incipimus vel incipiamus maris
nutemj aute~ cod. || 2 Bis conatusj A. VI, 32 s. I| 2 s. Ter conatusj A. II, 792 s.
H VI, 700 s. Il 3 QuaterJ A. II, 242 1.|4 0 terquej A. 1, 94 || 4 s. CentumqueJ
A..I, 146 s. || Centuinque Sabaeo turej centumquae ab eo türae cod. Il 5 TectumJ
A. VII, 170 || ing. (ingens)J a. cod. || 6 s. Vidi HecubamJ A. II, 501 | 6 Quo
latij A. VI, 43 || ducuntj dicunt cod. || 7 NymphaequeJ G. IV, 3S2 s. Ц Non mihij
G. II, 43 || 8 Ter centum tonatj A. IV, 510 || 8 s. Ter centum niveij G. I, 15
D Quam mille (miles cod.)] A. 1, 499 s. || Per millej A. V, 609 || la SpeluncaeJ
G. II, 469 s., cf. Serv. et schol. Bern. || 14 Nec nonj G. II, 451s., cf. ¿¡cit. tt
sclml. Bern. || 15 PascunturJ G. III, 314, cf. Serv. et schol. Bern, y 16 PasciturJ
G. III, 219, cf. Serv. || IuvatJ G. II, 37 s. j| 17 Baccho с (conserere)| baccho cod.
Ac velutj A. XII, 715, cf. Serv. ad G. III, 219 || 17 s. Illas ducitj G. Ill, 269$.,
cf. Serv. et schul. Bern. || 19 Et similij A. VI, 144 | 20 ViridemqueJ A. III, 24
21 AlitisJ A. XII, tl62 s., cf. Serv. J MisitJ A. IV, 254, cf. Serv. Ц 23 Est mihij
B. 2, 36 | 24 SilvestremJ B. 1,2 || 24 s. Quos nequej A. Il, 197, cf. Serv.
25 PhthiotaJ ршота cod. || ad<îve cod.\ A. IV, 261 J 26 AlpiniJ A. IV, 442,
cf. Serv. auct., qui non speciem pro specie, sed speciem pro genere positam esse
contendit || FluctusqueJ A. V, 2. FluctusqueJ fhucflucçuae cod. Et fluctusque
Chat. И 27 Atque utinamj A. 1, 575 s., cf. Serv.
 (GRAMMATICA VERGILIANA). 539
Generi infert speci|em: Purpureus veluti cum flos s. a.
э.99-41 1 | |
co|.
n | ea .od
do | | a| 5
m | | da | nus |
ique | on j or j do
• • • rail p. 99" || ..| | |
.... inc I senior . . ex | esteaq |
| bane omnino inbatie vidi ...... io
| ro | novus per pectora
cunctis insinuât \ pavor bant tune ; sumant
¡ dunt | ,
Contra neutra poss pro | j fulm m. e
_ . . ¡ ine mean , rumpií en interdi»* . . . eaimon | pron . . . 15
I Dum personat aequo У p. 100a || ra concha. *
baud mora, festinant | fientes. Cerberus haec ing. lat|r.
1 PurpureusJ A. IX, 435; sed cum hie versus per se positus minime speeiem
generi illatam repraesentet , eis quoque, quae secuntur, in próxima pagina locum
fuisse statuas, nempe v. 436 s.: Languescit moriens lassove papavera collo De-
misere caput, ita tamen, ut secundum tractatus morem initiales solum litterae
scriptae essent. Ceterum пит p. 99" statim ea, quae modo posita sunt, exceperit,
ex misellis p. 99a fruslulis effici nequit. Id tero probabiliter conicias, praeterea
Asprum de genere speciei Hiato egisse, praesertim cum apud Servium haec legas
ad A. VIII, 71 (Nymphae, Laurentes Nymphae, genus amnibus unde est):
NYMPHAK hie distinguendum , ut generalitatem eequatur specialitas, ut in
Georgicis (IV, 321) mater, Cyrene mater: nam vitiosum est post speeiem genus
inferre. lam in priore p. 99b parle de verbis activis usúrpate posais Asprum
egisse totique huic tractatui dk verbis titulum praescripsisse riete animadvertit
Chat., cf. seq. Contra neutra etc. Sed quia unum Vergilii versum, qui etiam
ceHo extrican potest: noyus per pectora etc. (A. II, 228) Servius, qui hisce in
rebus Asprum multotiens sequitur (ad h. I. et ad A. I, 104) non ita ciplicat quasi
activum pro neutro positum sit, sed ibi activum passivi loco adhibitum esse ait,
non ad verba activa pro neutris posita hunc locum, quod Chat, voluit, referemus,
sed ad activa pro pasaivis usúrpala. Atque in exemplorum Vergilianorum numero
praeter A. 11, 228 hos praecipue versus fuisse conicimus: A. I, 104 tum prora
avertit, cf. Serv., et A. II, 8 s.: nox umida caelo praecipitat, cf. Serv. ad h. I. •
ei ad A. I, 104; XI, 600. Quae vero ante haec de verbis docuerit Asper, valde
incerlum, nisi forte de deponentibus active declinatis (cf. Serv. ad A. I, 4 et Serv.
aucl. ad G. I, 185, Non. 471, 11; 469, 13 (A. VII, 272); 471, 29 (B. 6, 54);
472, 21 (A. 11, 145); 481, 8 = G. III, 81) et de activis deponentium modo decli
natis (cf. Serv. ad A. XI, 660 et ad A. 1, 4. 104; Non. 472, 11; Serv. et schol.Bern.
ad G. 11,425 et Serv. ad A. XI, 660) relatum fuisse concedas. | 9 inc.J Anne
Vtrgilii v. G. 1, 333: ingeminant austri subest? || 11 novusj A. II, 228 s., cf. Sei-v.
ad h. I. et ad A. 1, 104; praecedentia horum versuum verba: Tum vero tremefacta
hic quoque olim lecta fuisse Chut, statuit, nos in medio relinquemus || 14 Contra
neutra poss pro J Contra neutra posaunt poni pro activis supplevit
Chat.; malim: С n. posita saepe p. a. ; neque emm Asper in Universum quae poni
possint, sed quae Vergilius posuerit, hoc libelle expiinit || 15 rumpit enj Beete Chat,
de G. IV, 368: Unde altus primum se erumpit Enipeus cogitavit [ 10 Dum per
sonal A. VI, 171, cf. Serv. || 17 haud moraj A. VI, 177. Ante haec v. 176 Tum
iuesa Sibyllae libraiium omisisse rede vidit Chat. \\ CerberusJ A. VI, 417s., cf. Serv.
 540 VERGIL1VS ASPRI (GRAMMATICA VERGILIANA).

r. t. p. Pars pedib. plaudunt с Dive[s inaccessos ubi Solis

f. 1. а. г. с Mar[ti currumque rotasque volucres | inst.
Haec pater Aeoliis prop. d. L. o. | Et pulchram properet
per vuln. mor[t. Formonsam resonare doces | A. s. | Et
5 mutata suos requierunt f. с | Nunc nemora ingenti vento |
nunc litora plangunt. j
Deinde adnotandum, quod verbum | verbo iungit, ut: Ule meas
erra re boves u. с e. i. 1. q. v. с p. a. Da, pajter, hoc nostris
aboi. d. a. Et: Tu das | epulis accumbere D. f meum dans I
10 t. reg. a. f. Testor cara, Déos et te g. t. d. | с. m. i. a. a. Da
sternere corpus lori|camque manu v. 1. r. Ut: Neque ser |-
vitio me exire licebat. Iam prideui | a me illos abducere
Thestylis orat. | Parcite, oves, nimium proced. n. b. | г. с
Dederatque comam diff. v. Quam quam animus meminisse
15 horret, || p. 100b || In | h | in ; Da
v | n il dit . . .
I pr j Ite n | tio . . . .
Sin t. n | qo | af . . . .
| de fe | Ite |n
20 | ca ; die | Ite | lin
• • • • ! ri i
*

1 ParsJ A. VI, 644 | Divea (diuer s cod.)\ A. VII, 12s., cf. Serv. J 2 MartiJ
A. VIII, 433, cf. &rv. auct. || 3 Haec paterj A. VIII, 454, cf. Serv. || Et pulchraraj
A. IX, 401, cf. Serv. auct. || 4 mort.J mr|t cod. || FormonsamJ B. 1, 5 || resonehe
duces cod. ¡| A. s.J Uaec linea tum in códice ceteris Ziffern vacet m que verborum
olim hic scriptorum ulla extet vel apud Chat, vel apud Keilium memoria. Chat,
lacunam post A. s. statuentem non sequimur, cf. supra (p. 127, col. a l. 14 et
p. 127, col. b 1.6). Notandum insuper, sequentcs tres lineas ceteris multo breviores
esse II 4 a. Et mutataj B. 8, 4 , cf. Serv. |) ñ NuncJ G. I, 334 | 6 planguntj leg.
plangit, quia, si plangunt legatur, exemplum minus procedit, cf. Serv. || 7 Ше|
B. 1, 9 s. | 8 Da, paterj A. XI, 789 || 9 Tu dasj A. 1, 79, cf. Serv. auct. ad A. 1, 319
10 t. reg. a. f.J ireg. a. i. schedae Keilianae. Fortasse sub his et eis, quae prae-
cedunt, lotet G. I, 456 s. : per altum ire n. (neque) a t. (terra), scilicet ut librarius
v. 457 verborum sequentium: moveat conveliere funem lifteras initiales per negle-
gentiam omise.rit. Possis etiam std audacius de A. V, 248 cogitare: magnum dat
ferre tal., cf. Serv. ad h. I. et ad A. XII, 97 | TestorJ A. IV, 493s. J 10 s. Da
aternerej A. XII, 97 s., cf. Serv. || 11 NequeJ B. 1,40 || 12 Iam pridem] B. 2,43,
cf. Serv. PHiDE cod. || 13 ParciteJ B. 3, 94 s., cf. Sert: || 14 DederatqueJ A. I, 319,
cf. Serv. || QuamquamJ A. II, 12.
 DATE DUE

GAYLORO PBPNTCD 14 и S *
3 0000 011 498 924

fc