T.

MACCIUS PLAUTUS
AU LU LARIA
EDIDIT
WALTER STOCKERT
B.G. TEUBNER STUTTGART 1983
CIP-Kurztitelaufnahrne der Deutschen Bibliothek
Plautus, TItu. Macdus:
Aulularia 1 T. Maccius Plautus. Ed. Walter
Stockert. - Stuttgart: Teubner, 1983.
(Griechische und lateinische Schriftsteller)
ISBN 978-3-663-04060-6 ISBN 978-3-663-05506-8 (eBook)
DOI 10.1007/978-3-663-05506-8
NE: Stockert, Walter [Hrsg.]
Das Werk ist urheberrechtlich geschtzt. Die dadurch begrndeten Rechte,
besonders des Nachdrucks, der Wiedergabe auf photomechanischem oder
hnlichem Wege, der Speicherung und Auswertung in Datenverarbei-
tungsanlagen, bleiben, auch bei Verwendung von Teilen des Werkes, dem
Verlag vorbehalten. Bei gewerblichen Zwecken dienender Vervielflti-
gung ist an den Verlag gem 54 UrhG eine Vergtung zu zahlen, deren
Hhe mit dem Verlag zu vereinbaren ist.
B.G.Teubner, Stuttgart 1983
Satz: Krebs-Gehlen-Druck GmbH & Co. KG., Hernsbach1 Bergstr.
PRAEFATIO
1. Omnes codices, quibus comoediae Plautinae nobis traduntur, ex
uno archetypo pendere vir clarissimus Leo quaestionibus suis Plau-
tinis I demonstravit, cum Lindsay non recte contendisset palim-
psestum Ambrosianum (A) ipsius Plauti verba tradere, codices au-
tem Palatinos (P) exemplari quodam a scaenicis confecto ortos
esse
2
Mihi quoque - ut Leoni - verisimillimum videtur eomoe-
dias XXI quae exstant fabulas illas Varronianas esse, i. e. fabulas
XXI, quas ab omnibus grammatieis Plauto aseriptas esse Varro
affirmat
3
Has autem fabulas prima post Christum natum saeeulo
exeunte Valerius Probus, grammaticus ille clarissimus
4
, in provin-
cia legisse atque inde Romam adduxisse videtur, eum Romae me-
moria veterum scriptorum iam abolita essets. Quas eomoedias
utrum Probus ipse ediderit an alius quidam e discipulis eius diiudi-
eare non audeo
6
Emendasse quidem fabulas poetarum veterum
(e. g. Terentianas) et distinxisse et adnotavisse Probus dicitur
7
, eui
etiam Plauti fabulas praesto fuisse eoncludere possumus. Nonnulla
autem signa editionis euiusdam seeundo vel ineunte prima ante
Chr. natum saeeulo eonfeetae etiam nune exstare iam Leo et Pas-
quali
8
demonstraverant, quod vir doctissimus Questa novis argu-
I F. LEO, Plautinische Forschungen zur Erklrung und Kritik des Plau-
tus, Berolini 1912 (edit. alt.), p. 6 ss.; G. PASQUALI, Storia della tradi-
zione e critica di testo, Firenze 1952 (edit. alt.), p. 331 ss.
2 W. M. LINDSAY, The Ancient Editions of Plautus, Oxonii 1904, 35 ss.
3 LEO, 18 ss.; Gellius III, 3, 3.
4 Cf. RE 2. R. VIII A, 1955, 195 ss. (HANSLIK); PASQUALI 343 ss.
S Cf. Suet. gramm. 24; in bibliothecis Romanis nonnulla exemplaria
etiam tum latuisse non negaverim (cf. PASQUALI 345).
6 Cf. LEO 48 ss.; PASQUALI 343 ss., HANSLIK 206.
7 Suet. gramm. 24, 3; Terentium Horatium Lucretium nominatim laudat
illud quod dicitur "Anecdotum Parisinum" (GLK VII, 532 ss.); illis
temporibus etiam alias Plauti fabulas notas fuisse ex Gelli verbis cogno-
vimus (Gell. III, 3).
8 F. LEO, Die Plautinischen Cantica und die hellenistische Lyrik, Anz.
Gtt. Ak. Wiss. N. S. 1/7; Berolini 1897, 6 ss; PASQUALI 336 ss.
IV PRAEFATIO
mentis usus illustravit
9
, qui rei metricae scientia Probi temporibus
paene iam exstincta exemplaris vetusti distinctiones versuum tunc
receptas esse rectissime admonuit. Quae versuum distinctiones et in
palimpsesto et in codice vetere Camerarii (B) tam bene servantur,
ut utriusque recensionis libros eodem archetypo ortos esse haec quo-
que res testimonio esse possit 10. Codicem rescriptum Ambrosia-
num ab Angelo cardinali Mai anno 1815 inventum saeculo V. scrip-
tum esse vir doctissimus Lowe affirmat 11. Sed neque Ambrosianus
a Gulielmio Studemund accuratissime pervestigatus neque lecti-
ones codicis Turnebi (T), quas Lindsay in quodam Gryphii exem-
plari invenit 12, nobis Aululariam edentibus praesto sunt. Palatinae
tantum recensionis libros habemus, inter quos ille codex vetus
Camerarii (B) saeculo X. confectus prineipem quendam locum ob-
tinet, quippe cui in super manu quadam aequali multae lectiones
optimae additae sint. Hunc autem correctorem (B
2
) 13 ipso codice
deperdito P usum esse verisimile videtur. Alterius correctoris
coaevi manum, qua nonnullas codicis veteris partes emendatas esse
vir doctissimus Questa in sua Bacchidum editione demonstravit 14,
in Aulularia non inveni. Sed haud seio an Camerarii manum agno-
verim 15.
Ex codice Ursiniano (D) saeculo Xl. scripto illum Italae recensionis
auctorem adhuc ignotum pendere scimus, cuius recensionem etiam
Georgii Merulae editio princeps quodam modo recepisse videtur
l6

9 C. QUESTA, Riv. Fil. Cl. 102, 1974, 58 55.; cf. etiam in Arch. Cla55.
25/26, 1973/4, 590 S5.; Quad. Urb. 17 (1974), 67 55.; Studi di Poesia
Latina in onore di A. Traglia (Roma 1979), 25 5S.
10 Quem codicem omnium librorum qui eX5tant archetypum saeculo IV.
scriptum esse Questa demonstrare vult. Utrum Nonii lectiones ex alio
fOQ.te fluxerint necne, diiudicare non possum (Cf. CAESAR, De Plauti me-
moria apud Nonium 5ervata, Diss. Argent. 1894; LINDSAY, Phil. 63,
1904, 273 S5.).
11 LOWE, Codices Latini antiquiores, Oxonii 1938 (lU), 345.
12 Cf. LtNDSAY, Capt. Comm. p. 1 s.; The Codex Turnebus of Plautus,
Oxonii 1898.
13 Cf. LtNDSKOG, De correcturis secundae manus in codice vetere Plautino,
Lundae Gothorum 1900; QUESTA, Per un' edizione delle Bacehides,
Riv. Cult. Cl. Med. 5, 1963,299 ss. (qui huic manui siglum B3 indidit).
14 loe. eit.
15 Cf. v. 301; etiam primum Aululariae cantieum lineolis directis positis
Camerarius distinguere conatus esse videtur (e. g. v. 136 quis ea lest; 142
utere 1>.
16 C. QUESTA, Per la storia dei testo di Plauto nell' umanesimo; I (La "re-
censio" di Poggio Bracciolini), Quad. Athena, Roma 1968.
PRAEFATIO v
Vir doctissimus Questa nobis demonstravit illum codicem clarissi-
mum ab Nicolao Cusano anno cireiter 1428 Coloniae repertum
etiam in Poggi manus pervenisse, qui apographo facta non nihil
etiam correxisse et adnotavisse videtur
17
Neque manus coaeva, cui
Questa siglum D
3
indidit, in codicis parte quae Aululariam continet
exstat neque rubricator primas litteras scaenarumque titulos adiecit.
Tres autem saeculi XII. codices - Vossianum Leidensem (V), in
quo vv. 190 ss. tantum leguntur, Ambrosianum (E) vv. 1-191 et
606 ss. continentem media parte ex codice quodam recentiore
adiecta, Londinensem (J) igne vastatum - ex codicum B D gemel-
10 pendere multis mendis communibus facile perspici potest. Omnes
autem secundae Vossiani manus lectiones (V
2
) easque nonnum-
quam egregias ad interpolationes redire viro docto Lindsay conten-
dente
l8
tarnen mihi non persuasum est
l9
In codice quidem Londi-
nensi multae lectiones interpolationibus ortae esse videntur
20
. Co-
dicis Lipsiensis (F) et G. Merulae editionis principis (Z) correcturas
nonnumquam adnotavi ex editione Teubneriana maiore allatas.
Hoc autem codicum stemma prioribus fabulis Vlll (i. e. Amph.,
Asin., Aul., Capt., Curc., Cas., Cist., Epid.) subesse virum doctis-
simum Lindsay recte demonstrassc puto
21


P (XX) (T)
1
p (VIII com.)

B D X
/1""-
E V J
17 Hane Poggi reeensionem nobis et codex Val. LaI. 1629, eui RITSCHL si-
glum G indidit (QUESTA, Per la storia, 41 ss.) et Poggi in Ursiniano eor-
reeturae (D3; D4 apud QUESTA; cf. Baeeh. edit. p. 75 ss.) servaverunt.
Poggi man um his e. g. locis exstare QUESTA me admonuit: initio AULA-
RIA (sie!); v. 350 sta . ... str. add.; v. 393; 625 (crocchibat); 626 pectus
semicare eorr.; cf. etiam C. QUESTA, Il testo dello 'Pseudolus' nei eodiei
CD (Plauto dagli 'Seriptoria' medievali a Poggio), Mise. A. Campana
(padova 1981), 611 55.
18 LINDSAY, Class. Rev. 10, 1896, 320.
19 CL vv. 694, 761, 776, 779, 800; an eorreetori vetus quoddam exemplar
praesto fuit?
20 LEO, edit. IV; LINDSAY, Capt. eomm. p. 6.
21 LINDSAY, Capt. eomm. p. 5.
VI PRAEFATIO
2. Principem Georgii Merulae edition em anno 1472 confectam per-
multae cum comoediarum Plautinarum turn Aululariae editiones
secutae sunt, quas enumerare supersedeo. Postquam vir clarissi-
mus Bothe iam anno 1821 texturn optime curavit, editione Teubne-
riana maiore a Friderico Ritschl incohata, cuius fasciculum tertium
Aululariam continentem Georgius Goetz edidit 1, solidum recensio-
nis fundamenturn iactum est. Qua in editione praeter praefationem
et apparaturn criticum accurate confectum etiam testimonia affe-
runtur. Vossiani autem codicis lectiones Aululariae editori nondum
notas F. Schoell in Casinae praefatione attulit
2
Maioris ergo Teub-
nerianae apparatu critico et Lindsay3 et Leo
4
utuntur, qui appara-
turn criticum optime electum praebuit et multas coniecturas opti-
mas proposuit
s
. Ernout
6
autem, ille vir doctus, qui editionem
translatione Francogallica instructam et nonnullis adnotationibus
auctam curavit, apparatum non ea, qua debuit, diligentia confecit.
In hoc libro praeparando etiam illa Pauli Langen editione in usum
scholarum confecta
7
me adiutum esse grate animo confiteor nec
non adnotationibus criticis viri docti Niedermann edition i Helveti-
cae adiectis
8

Haec autem editio, postquam codices phototypice depictos denuo
inspexi et veterem Ursinianumque etiam in bibliotheca Vaticana
introspexi, apparatu critico ampHore instruenda erat quam in ani-
mo habueram, cum etiam in Teubneriana maiore nonnulli errores
laterent et codicis V lectiones viro docto Goetz nondum praesto
fuissent. Notabilium autem quarundam lectionum novarum indi-
cem huic volumini adieci. Etiam in textu recensendo et emendando
nonnullis locis aliquid profecisse mihi videor (cf. vv. 159, 337s.,
1 F. RITSCHL/G. GoETZ: T. Maeci Plauti Comoediae, reeensuit, instru-
mento eritico et prolegomenis auxit F. R. soeiis operae adsumptis G.
LOEWE, G. GOETZ, F. SCHOELL: Tom. 11, fase. 1; Lipsiae 1881; cf. etiam
editionem Teubnerianam minorem a G. GOETZ et F. SCHOELL eonfee-
tarn (Lipsiae 1909).
2 T. Maeci Plauti Casina, ree. F. SCHOELL, Lipsiae 1890, p. 21 ss.
3 W. M. LINDSAY, T. Maeei Plauti Comoediae, Tom. I, Oxonii 1904.
4 F. LEO, Plauti Comodiae, Vol. I, Berolini 1885; 1895
2
.
S Cum LINDSA Y saepissime et versus, quos interpolatos esse appareat, et
verba, quae eorrupta esse omnibus persuasum sit, defendat, LEO texturn
optime fere emendatum praebet.
6 A. ERNOUT, Plaute, Tome I ("Les BeIles Lettres"), Parisii 1932; 1953
3
.
7 P. LANGEN, T. Maeei Plauti Aulularia, Monaehii 1889.
8 M. NIEDERMANN, T. Maecius Plautus; Aulularia, Menaeehmi, Mostel-
laria, edidit M. N. (Edition es Helvetieae; Biellae 1946).
PRAEFATIO VII
3487, 437s., 471, 472, 5987, 660, 709, 765). Falsas autem verborum
distinctiones fere omisi nec res minores ad orthographiam perti-
nentes notavi 9; etiam adnotationes in codicibus D et E recentiore
manu ascriptas fere omittendas putavi nec codicis J lacunas notan-
das, quibus allatis apparatus criticus plus aequo auctus esset 10. In
textum autem vetustiores codicum B et D lectiones recepi 1\
De argumentis et de scaenarum titulis ea conferantur, quae in pri-
mis commentarii paginis scripsi. Testimonia ideo afferenda censui,
quod permultos Plauti admiratores editione Teubneriana maiore
carere persuasum habeo 12.
9 1) ae-f-e: e. g. questi pro quaesti (v. 83); 2) t-c (fatiam pro jaciam);
3) herus et similia; 4) set, haut sim. 5) litteras falso repetitas (repperio)
et similia.
10 Has enim res in editionis Teubnerianae apparatu invenias.
11 Cf. commentarii mei appendicem grammaticum (1.)! Vetustiores autem
formae in posterioribus Aululariae partibus praevalent (vv. 624ss.; im-
primis autem 722ss.), ut iam antiquis temporibus singulas comoedias
non singulis manibus descriptas esse perspici possit.
12 Osberni tantum monachi florilegium hic fere omittitur, cuius testimonia
ad Aululariam pertinentia in editione Teubneriana invenias.
P
B (BI vel B'
C
)
BPc
B
2
D (D
I
vel D'
C
)
DPc
D
2
y
2
yx
E (EI, E'
C
)
EX
J
F
z
<;
G
edd
praeterea notavi:
< >
t t
++++++
**
SIGLA
codicum B D E V J archetypus deperditus
codex Palatinus Vaticanus (1615), saec. X
ipsius scribae correcturae
correcturae manus coaevae
codex Vaticanus (3870), saec. X - XI
scribae correcturae
corrector scribae coaevus (in Aul. deesse
videtur)
Poggii correctiones
codex Vossianus Leidensis (Q 30), saec.
XII ineuntis; continet vv. 190 ss.
correctiones manus secundae
correctiones manus cuiusdam posterioris
codex Ambrosianus (I 257 inf.), saec. XII
exeuntis; continet vv. 1-191; 606 ss.
corrector posterior
codex Londinensis musei Britannici
saec. XII.
codex Lipsiensis bibI. senat.; saec. XY
(Reposit. 1, fol. 5)
editio princeps G. Merulae, Yenetiis 1472
recensionis ItaIae codices (saec. XV)
cod. Vat. lat. 1629 (liber Poggii)
(plerique) editores
addenda
delenda
corrupta
lacunas
rasuras
hiatus
add(idit)
alt(era)
a(nte) c(orrecturam)
cett. = ceteri
contin(uat)
corr(exit)
dist(inxit)
distr(ibuit)
ex corr(ectura)
i(n) m(argine)
inv(icem)
litt(era) init(ialis)
SIGLA
m 1 = manus prima
n(on) l(iquet)
om(isit)
praem(isit)
ras(ura) sequ(itur)
s(uper) l(ineam)
s(uper) v(ersum)
v(aria) l(ectio)
ut vid(etur)
Acidal(ius)
Cam(erarius)
Pyl(ades)
IX
PERSONAE:
LAR FAMILIARIS
EUCLIO
STAPHYLA
EUNOMIA
MEGADORUS
STROBILUS
ANTHRAX
CONGRIO
PHRYGIA
ELEUSIUM
SERVUS L YCONIDIS
LYCONIDES
PHAEDRIUM (1)
}
}
prologus
senex
anus
matrona
senex
servus
coci
tibicinae
adulescens
virgo
Arg. I. 11. AULULARIA
ARGUMENTUM I
Senex avarus vix sibi eredens Euclio
dorni suae defossam multis eum opibus
aulam invenit, rursumque penitus eonditam
exanguis amens servat. Eius filiam
5 Lyeonides vitiarat. Interea senex
Megadorus a sorore suasus dueere
uxorem avari gnatam deposcit sibi.
Durus senex vix promittit, atque aulae timens
domo sublatam variis abstrudit Iocis.
10 Insidias servus faeit huius Lyeonidis,
qui virginem vitiarat; atque ipse obseerat
avuneulum Megadorum sibimet eedere
uxorem amanti. Per dolum mox Euclio
eum perdidisset auIam, insperato invenit
15 Iaetusque natam eonloeat Lyeonidi.
ARGUMENTUM 11
Aulam repertam I auri plenam I Euclio
Vi summa servat, miseris adfeetus modis.
Lyeonides istius vitiat filiam.
Volt hane Megadorus indotatam dueere,
5 Lubensque ut faeiat, dat eoquos eum obsonio.
Auro formidat Euclio, abstrudit foris.
Re I omni inspeeta eompressoris servulus
Id surpit. Illie Euclioni rem refert.
Ab eo donatur auro, uxore et filio.
3
BDEJ] ARG. I: INCIPIT PROLOGUS IN AULULARIA PLAUTI post
v. 1 in eadem /in. B: AULARIA D3 ut vid. : PLAUTI ASINARIA
EXPLICIT PROLOGUS IN AULULARIA PLAUTI E, item J ut vid.
1 (S)enex DE crederis E 5liconides P (item I'. 10, 15,113 et alibi) 6 me-
dagorus D 9 domum EI, corr. EX obstudit D 10 insidians D servos J
11 ipse] om. E, J 12 avul culum Dac cedere] ce- in ras. BI : credere J
13 amante J 15 collocat EJ.
ARG. 11: PLAUTI AULULARIA INCIPIT ARGUMENTUM B (post v. 1
in eadem /in.), item. E: ARGUMENTUM IN AULULARIA PLAUTI J:
spat. D. (A)ulam DE; a i. mg. Dl.
1 auarus plenam auri Bothe 2 affectus J 4 hant D megodorus E
5 lubensque E? (I vell) 6 abstridit P, corr. EX fores P, corr. EX 7 in-
spectata Mueller servolus J.
4 PLAUTI
LAR F AMILIARIS
Ne quis miretur qui sim, paueis eloquar.
Ego Lar sum familiaris ex hae familia,
unde exeuntem me aspexistis. Hane domum
iam multos annos est eum possideo et eolo
5 patri I avoque iam huius qui nune hic habet.
Sed mi avus huius obseerans eoneredidit
thensaurum lauri clam omnis; in medio foeo
defodit venerans me, ut id servarem sibi.
Is quoniam moritur - ita avido ingenio fuit -,
10 numquam indicare id filio voluit suo
inopemque optavit potius eum relinquere,
quam eum thensaurum eommonstraret filio.
Agri reliquit ei non magnum modum,
quo eum labore magno et misere viveret.
15 Ubi is obiit mortem qui mihi id aurum eredidit,
eoepi observare, eequi maiorem filius
1-16
1 OONATUS, in Ter. Andr. 750: miror unde sil) miror veteres pro nesciu
ponebant ... Plautus: "Ne ... eloquar". 2 PRISe. VI,32 (Il 223,15
GLK): similiter Lar, Laris ... Plautus "Ego sum Lar farn. "; cf. PROBUS,
Catho!. 15 (IV, 15,6 GLK); QUEROLUS, p. 5,16 Ranstrand. 3f. NON.
250,18f.: colere, inhabitare ... Plautus ... in Au!.: "hane ...
eolo". 5 NON. 318,9: habere, rursus habitare ... Plautus Au!.: "Patri
... habet". 9 OONATUS in Ter. Ad. 1: quoniam pro postquam. Plautus
in Au!.: "Is ... fuit". 15 NON. 275,11: credere, servandum conmendare.
Plautus in Au!.: "Ubi is ... eredidit". 15f. NON. 359,29: observare, ce-
la re et intus retegere. Plautus Au!.: "Ubi ... obscrvare". 16f. NON.
320,17: honor ... Plautus Au!.: "et quidem ... pater".
LAR FAMILIARIS B (in ull. arg. !in.), EJ: spal. 0 1 (N)e OE, n i. mg.
0
1
quin J 2 sum Lar PRISe., PRO BUS 3 et euntem E (et untern a. c.),
J aspexisti EJ 4 est) om. 0 cum) ut NON. 5 patri avoque) patriabo
NON. : patrique avoque A Idus 6 mi OEJ : mihi B (hi s. I. B 1) 7 thes- P
Ufem v. 12,26) ari oac auri thens. Cam. 8 med Reiz id*** J 9 quo-
niam BOJ : quando (ex quoniam ras.) E 10 iudicare J 11 sq. dei. Lo-
renz 12 conmostraret E 13 ei) i B 1, corr. B2 14 miserere E ac 15 obit
NON. id) in NON.275 16 ecqui Gulielmius: et qui P: et quidem
NON. : ecquid Caesar, diss. 270 maiarem (?) 0 filium NON.
17-39 AULULARIA
mihi honorem haberet quam eius habuisset pater.
Atque ille vero minus minusque inpendio
curare minusque me inpertire honoribus.
20 Item a me contra factum est, nam item obiit diem.
Is ex se hunc re1iquit qui hic nunc habitat filium
pariter moratum ut pater avusque huius fuit.
Huic filia una est. Ea mihi cottidie
aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat,
25 dat mihi coronas. Eius honoris gratia
feci, thensaurum ut hic reperiret Euclio,
quo illam facilius nuptum, si vellet, daret.
Nam eam compressit de summo adulescens loco;
is scit adulescens quae sit quam compresserit,
30 illa illum nescit, neque compressam autem pater.
Eam ego hodie faciam ut hic senex de proximo
sibi uxorem poscat. Id ea faciam gratia,
quo ille eam facilius ducat qui compresserat.
Et hic qui poscet eam sibi uxorem senex,
35 is adulescentis illius est avunculus,
qui illam stupravit noctu, Cereris vigiliis.
Sed hic senex iam clamat intus ut solet.
Anum foras extrudit, ne sit conscia.
Credo aurum inspicere vult, ne subreptum siet.
5
18f. NON. 128,25: inpendio pro magis. Plautus Au!.: "atque ... honori-
bus". 2lf. NON. 375,8: pariter, similiter ... Plautus Au!. "is ... eius
fuit"; cf. etiam SERVIUS, ad georg. I, 189. 38 cf. QUEROLUS, p. 42,8
Ranstr.
17 habere NON. 18 impendio EJ: impedio NON. 19 impertire BEJ
NON. 20 diem EX, ut vid. : die P post hunc versum lacunam statuit
Langen 21 hiine vel hune D nune] om. NON. 22 moratus
SERVIUS pater] pariter J avusque] atque auus NON. huius] eius
NON., SERVIUS 24 aliquid EJ 27 illam] eam J dare D 28 com-
pressit eam P : corr. Bothe adoleseens D (item 29 DJ et alibi) 29 iscit E
quam] quam sit EI eompressent J 30 illa] illum Dac 32 eam EI
33 quo<:! D 34-36 spurios putat Langen 3S est illius Leo (in app.)
36 eeteris Bac 37 hee Bac solet] -et in corr. J 38 foris Dac neseit DJ
39 uolt EJ supreptum E : SUff- J.
6 PLAUTI 40-52
1/1 EUCLIO - ST APHYLA
40 EUeL. Exi, inquam! Age exil Exeimdum herde tibi hine est
foras,
eireumspeetatrix eum oeulis emissies.
STA. Nam eur me miseram verberas? EUeL. Ut misera sis
atque ut te dignam mala malam aetatem exigas.
STA. Nam qua me nune causa extrusisti ex aedibus?
45 EUeL. Tibi ego rationem reddam, stimulorum seges?
Illue regredere ab ostio! Illue sis vide,
ut ineedit. At sein quo modo tibi res se habet?
Si herde hodie fustem eepero aut stimulum in manum,
testudineum istum tibi ego grandibo gradum.
50 STA. Utinam me divi adaxint ad suspendium
potius quidem quam hoc paeto apud te serviam.
EUeL. At ut seelesta sola seeum murmurat!
41 LOEWE, Prodr. p. 259: oculi emissicii: exstantes vel eminentes.
42 NON. 45,8: verberare non solum a verberibus dictum est, sed et a ver-
bis. Plautus in Au!.: "Nam cur ... verberas". 45 NON. 381,12: reddere,
exponere et dare. Plautus in Au!.: "Tibi ... seges"; cL p. 395,18 (seges)
"Tibi ... seges" id est, in qua stimuli eripi possunt; SERVIUS, ad Aen. IH,
46: Te\orum seges, multitudo. Plautus Au!.: "stimulorum seges". 49 NON.
115,1: grandire est grandem facere ... Plautus Au!.: "Testudineum ... gra-
dum". 50 NON. 75,3: adaxint, adigant. Plautus Au!.: "Utinam ... sus-
pendium"; FESTUS 25,30: adaxint, adegerint.
1/1 EUCLIO SENEX. STAPHILA ANUS B (in eadem cum v. 39Iinea), J:
STAPHILA ANUS. EUCLIO SENEX E: spat. D
40 (E)xi DE age) deI. Guyet exiZ) dei. Lindsay tibi herde Goetz hinc)
dei. Hare 41 cum) om. J 42 nam ** (me eras.) B 44 nam me qua causa
B (cum hiatu) nune) n
2
s. I. DI ex) om. D his ex J : his (h?; in ras.) ex E
45 tibi enim D *rationem B 46 regrede P, corr. EX 47 ses Eac 48 ho-
die BI: hodie herde B2 (herde add. s. I.), D (hodio Dac), EJ : corr. Kamp-
mann I laut J 49 testudineum BpcD: testudinem EI, Bac (an
testum-), J (-tod-) ego tibi Mahler gradibo P : grandiuo NON. 50 ad-
anxint NON. suspendum BI, corr. B2.
53-76 AULULARIA
Oeulos herde ego istos, improba, ecfodiam tibi,
ne me observare possis quid rerum geram.
55 Abseede etiam nune - etiam nune - etiam - ohe!
Istie astato! Si herde tu ex istoe loeo
digitum transvorsum aut unguem latum exeesseris
aut si respexis, donicum ego te iussero,
continuo herde ego te dedam diseipulam eruei.
60 Seelestiorem me hae anu eerto scio
vidisse numquam nimisque ego hane metuo male,
ne mihi ex insids verba inprudenti duit
neu persentiseat aurum ubi est abseonditum,
quae in oeeipitio quoque habet oeulos pessima.
65 Nune ibo ut visam I, estne ita aurum ut eondidi,
quod me sollicitat plurumis miserum modis.
STA. Noenum meeastor quid ego ero dicam meo
malae rei evenisse quamve insaniam
queo eomminisei; I ita me rniseram ad hune modum
70 deeies die uno saepe extrudit aedibus.
Nescio pol quae illune hominem intemperiae tenent:
Pervigilat noetes totas, turn autem interdius
quasi daudus sutor domi sedet totos dies.
Neque iam quo paeto eelem erilis filiae
75 probrum, propinqua partitudo eui appetit,
queo eomminisci; neque quiequam meliust mihi,
7
53f. NON. 360,6: observare, euriose et suspicaciter eireumspicere. Plautus
Au!.: "Oculos ... geram". 58 GLOSS, PLAUT. III, 58 GLK: donicum
pro donee (RITSCHL, opuse. 11, 241). 67 GLOSS. PLAUT. III, 58
GLK: noenum pro non (RITSCHL 242). 75 NON. 217,28: partitudo et
partio feminini. Plautus Au!.: "probrum ... adpetit".
53 sq. uno versu E 53 herde ego) ego tibi NON. improbe NON. ecfo-
diam NON. : eff- P 54 ne) de Eac possi Eac 55 abscedito Leo (in
app.) etiam nune
2
) om. B 56 astato Scioppius: atasto BDE: adesto J
Itali 57 transuersum EJ 58 respexeris Dac EJ donicum) s. I. pro donee
D I 60 seelestiorem) s. I. hoc (.i. D) seeum loquitur BI D I certo G (=
Vat. Lat. 1629), Francken : certe P seio bis J I 62 ex) s. I. J insidiis) -is
in corr. D I imprudenti J duit) diut E 64 oecipitio (ti s. I.) BI pessuma
J 65 ut visam) uti v- Becker sitne Pylades 66 plurimis BEJ 67 noe-
num (pro non s. I.) BI D 1 : nee num J ero (he-J) ego EJ 69 hunc (n s. I.)
BI 70 extruit Dac 71 quem D 73 eiautius D sedet* D 76 melius est P.
8 PLAUTI
ut opinor, quam ex me ut unam faciam litteram
longarn, <meum> laqueo eollum quando obstrinxero.
1/2 EUCLIO - STAPHYLA
EUCL. Nune defaecato demum animo egredior domo,
80 postquam perspexi salva esse intus omnia.
Redi nunciam intro atque intus serval STA. Quippini?
Ego intus servern? An ne quis aedes auferat?
Nam hic apud nos nihil est aliud quaesti furibus,
ita inans sunt oppletae atque araneis.
85 EUCL. Mirum quin tua [nune] me causa faciat Iuppiter
Philippum regem aut Dareum, trivenefiea.
Araneas mihi ego illas servari volo.
Pauper sum; fateor, patior; quod di dant, fero.
Abi intro, occlude ianuam! Iam ego hic ero.
90 Cave quemquam alienum in aedis intro miseris!
Quod quispiam ignem quaerat, extingui volo,
ne causae quid sit, quod te quisquam quaeritet.
Nam si ignis vivet, tu extinguere extempulo.
Turn aquam aufugisse dicito, si quis petet!
95 Cultrum, seeurim, pistillum, mortarium,
77-95
79 NON. 454,23: defaeeata omnia pura et inturbata et sine sordibus possu-
mus dicere ut vinum sine faecibus. Plautus in Au!.: "Nunc '" domo".
83 NON. 483,18: quaesti vel quaestuis (sie) dictum pro quaestus ... Plau-
tus Au!.: "Nam hic ... furibus". 84 NON. 123,18: inaniis pro inanitate.
Plautus Au!.: "Ha ... araneis". 95 NON. 543,18: mortarium in quo te-
runtur quae solvenda sunt. Plautus in Au!.: "cultrum ... mortarium".
77 ex] s. I. Blut unam] utinam Dac : ut utinam J : ut i iam Havet 78 deI.
Guyet longam Seutarius: longum P: d> longum Goetz (in app.) me-
um add. Cam. : mihi add. Lambinus obstrixero BacE.
1/2 EUCLIO SENEX. ST APHILA ANUS B (in eadem cum v. 78 lineal,
E: EUCLIO STAPHILA J : spat. (in fine pag.) D
79 (N)unc E defecato P (-i-puro s. I. D) egrediar D 80 prospexi 1
81 quippe nil lEx [tali 82 intus] mtus EI 83 aliud] om. NON. furius
NON. 84 inanis P NON. arantes NON. 85 qui D nunc me P : corr.
Cam. 86 darium Bl: darieum DEI 87 sq. eoniu.l 87 areneas
EI ego mi Mahler sen'am 1 88 dii 1 (ulfere) 89 hoc Bac 90 aedes 1
91 quod sisi 1 quaerit El 92 Ne (N ex H) BE quod sit D 93 extemplo
P : corr. Cam. 94 petat Brix 95 pistellum B.
96-117 AULULARIA
quae utenda vasa semper vicini rogant,
fures venisse atque abstulisse dicito!
Profecto in aedis meas me absente neminem
volo intro mitti. Atque etiam hoc praedico tibi:
100 Si Bona Fortuna veniat, ne intro miseris!
STA. Pol ea ipsa credo ne intro mittatur cavet,
nam ad aedis nostras nusquam adit quaquam prope.
EUCL. Tace atque abi intro! STA. Taceo atque abeo. EUCL.
Ocdude sis
fores ambobus pessulis! Iam ego hic ero.
105 Discrucior animi, quia ab domo abeundum est mihi.
Nimis herde invitus abeo. Sed quid agam seio.
Nam noster nostrae qui est magister curiae
dividere argenti dixit nummos in viros.
Id si relinquo ac non peto, omnes ilico
110 me suspicentur, credo, habere aurum domi.
Nam non est veri simile I hominem pauperem
pauxillum parvi facere quin nummum petat.
Nam nunc cum celo sedulo omnis, ne sciant,
omnes videntur seire et me benignius
115 omnes salutant quam salutabant prius;
adeunt, consistunt, copulantur dexteras,
rogitant me ut valeam, quid agam, quid rerum geram.
9
100 cf. QUEROLUS, p. 44,2 Ranstr. (vide comm.!). 107f. [ASCO-
NIUS], Ad Cic. Verr. I, 8,22 divisores omnium tribuum) utrum legitimos
habent omnes tribus divisores suos quos Plautus magistros curiarum in
Aul. vocat his verbis: "Nam ... viros". 108 NON. 43,7: viritim dictum
est ... per singulos viros ... Plautus in Aul. aliter, sub hac tarnen signifi-
cantia: "dividere ... in viros". 116 NON. 476,18: copulantur pro copu-
lant ... Plautus in Aul. "adeunt .. , dexteras"; cf. p. 479,22!
98 (a)edibus EJ meas me BEI: mae D: meis me JEx 99 hoc etiam
praeco J 100 furtuna D ae 101 eapse pro ea ipsa Bothe 102 aedes
J numquam D adit BI (ut vid.), Bothe: adiit B2, cett. quaquam
prope Pylades: quamquam prope DEJ : quamquam prope est B 103
STAPH. pers. not. in ras. B 104 poSI pessulis spal. maius BE lOS ab]
deI. Guyel 106 sed (sequ. ras.) J : si BDE 108 didxit EI nummos dicit
ASCON. 109 reliquo E hac pe 111 veri sim- non est Pylades similen(?)
D 112 quin J : qui BDE 113 cum] s. I. B2 omnes J sciant (n s. I.) D
116 dexteras (-tras pe)] corpora NON. 479.
10 PLAUTI
Nunc quo profectus sum ibo; postidea domum
me rursum quantum potero tantum recipiam.
11/1 EUNOMIA - MEGADORUS
120 EUN. Velim te arbitrari me I haec verba, frater,
meai fidei tuaique rei
causa facere, ut aequum est germanam sororem.
Quamquam haud falsa sum nos odiosas haberi;
nam multum loquaces merito omnes habernur ,
125 nec mutam profecto repertarn nullam esse
<aut> hodie dicunt mulierem <aut> ullo in saeclo.
Verum hoc, frater, unum tarnen cogitato
tibi proximam me mihique esse item te;
ita aequum est quod in rem esse utrique arbitremur
130 et mihi te et tibi me consulere et monere,
neque occultum id haberi neque per metum mussari,
quin participem pariter ego te et tu me [utl facias.
Eo nunc ego secreto te I huc foras seduxi,
ut tuam rem ego tecum hic loquerer familiarem.
135 MEG. Da mi, optuma femina, manum!
EUN. Ubi ea est? Quis ea est namloptuma?
MEG. Tu. EUN. Tune ais? MEG. Si negas, nego.
EUN. Decet tequidem vera proloqui;
nam optuma nulla potest eligi;
118 post idem P : corr. Cam.
118 -139
11/1 EUNOMIA MULlER. MEGAOORUS SENEX B (in eadem cum 1'.
119 linea), E] : spat. 0
120 cum 121 coniunxit P 120 (V)elim OE med Guyet 121 meae ...
tuaeque (que om. J) P : corr. Reiz rei F: haec f hoc BOE: rei hoc J
123 quaquam J haut E (ut saepius) falsa (sa s. I.) BI som Eac odio-
sas] 0
2
in corr. E: *od- J 125 cum 126 coniunxit] 125 repetam ]
<n>ullam esse Lindsay: esse nullam Niedermann 126 suppl. Leo ho-
die] deI. Langen, fort.recte inscto BJ : inseculo OE 128 me] om. J
item esse P : CO'T. Bentley 129 ita Taubmann : ut P 130 me om. OBE I,
habent] EX 131 occultatum 0 132 ut deI. Lambinus 133 ted Bothe
134 uti Seyffert 135 versum continuant usque ad ubi ea est E] mihi P
da mi manum fem- opt- Leo (in app.) 136/137. 138/139 coniuncti in P
136 aut quis ea est Goetz : quis est ea Stace optima J 137 negas (s s. I.)
BE] 138 te (om. ]) equidem P : corr. Bothe 139 nam nulla potis est eligi
Hermann : nam optuma pot n- e- Questa egigi oac.
140-160 AULULARIA
140 alia alia peior, frater, est. MEG. Idem ego arbitror.
Nec tibi advorsari certum est de istac re/umquam, soror.
42/3 EUN. Da mihi/operam, amabo! MEG. Tuast, utere atque
impera, si quid vis!
44/5 EUN. Id quod in rem tuam/optumum esse arbitror,
ted id monitum advento.
MEG. Soror, more tuo facis. EUN. Facta volo.
MEG. Quid est id, soror? EUN. Quod tibi sempiternum
salutare sit: Liberis procreandis -
MEG. Ita di faxint! EUN. - volo te uxorem
150 domum ducere. MEG. Ei, occidis. EUN. Quid ita?
MEG. Quia mihi misero cerebrum excutiunt
tua dicta, soror; lapides loqueris.
EUN. Heia, hoc face, quod te iubet soror! MEG. Si lubeat,
faciam.
EUN. In rem hoc tuam est. MEG. Ut quidem emoriar prius
quamducam!
155 Sed his legibus si quam dare vis, ducam:
Quae cras veniat, perendie, soror, foras feratur.
His legibus quam dare vis? Cedo! Nuptias adorna!
EUN. Cum maxima possum tibi, frater, dare dote.
<MEG.> Sed est grandior natu? <EUN.> Media est mulieris
aetas.
160 Eam si iubes, frater, tibi me poscere, poscam.
11
140 in codd. conl. ad nec tibi alia I] -am J 141 istaec B red Rilschl
numquam Lindsay (in app.) soror quid uis J (quid ais add. E2; al' uis EX;
(j: I'. /43) 142/143. 144/145. 146/147 (soror ... es! / ... semp- E : soror
... soror / ... faxint J) coniuncti in P 142 da mihi ... atque in ras. 0
1
tu
astu re' re E 143 si quid vis] sis J (cf. v. 141) 145 te<d> Leo 146 moro
OJ facta OEJ: facto B: factum Cam. 147 sempiterno Mueller 148-50
sie divisi in P : salutare ... faxint / ... ita (corr. Bothe) 149 MEG.] Eu-
nomiae dat Heraldus ita di faxint] in ras. E 150 occidis Weise: occidi P
151 sq. coniuncti in P 152 lapidis J 153 sq. sie div. Boldrini: Heia ... si /
... ut / ... ducarn (systema!) 153 hei oac EX iubeat EJ 154 hoc] ob
EI an quidern <ego>? 155 om. BIOEJ Ilali; add. i. mg. 8
2
156
cras] trans J perperendie E foras feratur soror P : corr. Lindsay (soror
deI. Reiz) 157 quarn] deI. Leo dare] deI. Havet 158 curn Grute-
rus: quarn P (pro quorn?) rnaxirnarn EJ dare frater dote oac, E (do-
tern), J (doce) 159 < MEG. > ... < EUN. > Stock. (simili/er iam Schoell, qui
traiecit 159 sq; plerique dant EUN. cum P) an estn(e)?
12 PLAUTI 161-175
MEG. Num non vis me interrogare te? EUN. Immo, si quid
vis, roga!
MEG. Post mediam aetatem qui media ducit uxon:m domum,
si eam senex anum praegnatem fortuito feeerit,
quid dubitas, quin sit paraturn nomen puero Postumus?
165 Nune ego istum, soror, laborem degam et deminuam tibi.
Ego virtute deum et maiorum nostrum dives sum satis.
Istas magnas faetiones, animos, dotes dapsiles,
damores, imperia, eburata vehida, pallas, purpuram
nihil moror, quae in servitutem sumptibus redigunt viros.
170 < EUN. > Die mihi, quaeso: Quis ea est, quam vis dueere
uxorem? MEG. Eloquar.
Nostin hune senem Eudionem ex proximo paupereulum?
EUN. Novi, hominem haud malum meeastor. MEG. Eius eupio
filiam
virginem mihi desponderi. Verba ne faeias, soror!
Seio quid dietura es: Hane esse pauperem. Haee pauper plaeet.
175 EUN. Di bene vertant! MEG. Idem ego spero. EUN. Numquid
me nune vis? MEG. Vale!
162ff. FESTUS 274,14: Postumus cognominatur post patris mortem na-
tus. Plautus in Au!.: "Post ... Postume". 165 NON. 278,18: degere est
etiam minuere. Plautus in Au!.: "Nune ... tibi". 167 NON. 304,23:fac-
tio ... signifieat opulentiam ... Plautus in Au!.: "istas ...
dapsilas". 170 PRISe. 13,13 (III, 9,2 GLK): quis etiam eommunis esse
generis putaverunt vetustissimi ... Plautus in Au!.: "Die ... uxorem";
SCHOL. PERS. III, 89: sodes, aut sodalis aut antiquae affectationis est,
adeo ut soluto eo quidam usi sint ut Plautus ... "Die ... uxorem".
161 nevis Hare 162 media] mediam J domum] 0 in corr. D 1 163 sen em
EI praegnatem FEST. : pregnantem P fortuitu B fecerat EI 164 du-
butas B quin] quid Bac his nomen pueris postume FEST. Poslumo
Becker 165 degam NON., EX FZ: demam P (spat. sequ. D) diminuam
J 166 nostrorum P : corr. Gruterus 167 animos] om. NON. dapsilas
NON. (an recte?) 168 imperia* (eras. e) B uehicula P (om. J) purpu-
ras Dac 169 servitutum ... rediguntur BDE 1, corr. EXJ 170 <EUN. > Pi-
us quaeso P: si au des PRISe., SCHOL. PERS. quam vis] qui uis
Dac quae est ea quam ducere uis SCHOL. PERS. MEG. Pius: EUN.
P 171 nouistin P (nooistin D), corr. Ita/i 172 EUN. Pius: MEG.
P *ecastor B MEG. Pius: spat. BD : om. EJ 173 sorer D (?) 174 duc-
tura J placere J 175 uortant J : ueriant D idem] id e E ljuid (ljuod
EJ) me nu ne quid uis P : corr. O. Skulsch : ljuid me? numquid vis? Leu.
176-191 AULULARIA 13
EUN. Et tu, frater. MEG. Ego conveniam Euclionem, si domi est.
Sed eccum (video>. Nescio unde sese homo recipit domum.
11/2 EUCLIO - MEGADORUS
EUC. Praesagibat mi animus frustra me ire, cum exibam domo;
itaque abibam invitus. Nam neque quisquam curialium
180 venit neque magister quem dividere argentum oportuit.
Nunc domum properare propero; nam egomet sum hic,
animus domi est.
MEG. Salvus atque fortunatus, Eudio, semper sies!
EUC. Di te ament, Megadore! MEG. Quid tu? Recten atque ut
vis vales?
EUC. Non temerarium est, ubi dives blande appellat pauperem.
185 lam illic homo aurum scit me habere; eo me salutat blandius.
MEG. Ain tu te valere? EUC. Pol ego haud perbene a pecunia.
MEG. Pol si est animus aequus tibi, sat habes, qui bene vitam
colas.
EUC. Anus herde huic indicium fecit de auro; perspicue palam
est.
Cui ego iam linguam praecidam atque oculos effodiam domi.
190 MEG. Quid tu solus tecum loquere? EUC. Meam pauperiem
conqueror.
Virginem habeo grandem, dote cassam atque inlocabilem,
178 CIC. div. 1,31,65: neque enim illud verbum (i. e. praesagire) temere
consuetudo adprobavisset, si ea res nulla esset omnino: "Praesagibat .,.
domo". 19lf. VARRO, 1.L. V, 14: ... ut nunc dicunt collocatum.
176 conueinam J 177 <video> Kielt: <eumpse> Bach.
11/2: EUCLIO. MEGADORUS SENES DUO (11 E) BEJ : spat. D
178 (p)resagibat DE mihi P : om. CIC. exigebam Bac : exirem CIC.
179 quisque D 181 properare] properabo Dac (properabo propere
Francken) 183 ante ament spat. B quin J retten Bac ut] om. D 185
ante iam pers. nom. eras. B seit me Bothe: me (s [?, corr.] me D) seit
(seiet JI) P 186 a** E, suppl. EX a pecunia perbene P: corr.
Guyet 187 satis P : corr. Hare colis D 188 hunc in corr. E : hoc J
iudicium J(?) prospicue J 189 effodiam] e ex 0 B ** domi J (eras.
de) 190 incipit V; ab v. 191 usque ad v. 605 deficit E 191 uirginem
P : filiam V ARRO illoc. J, NON. cassa dote atque inlocabili VARRO.
14 PLAUTI 192-211
neque eam queo loeare euiquam. MEG. Taee, bonum habe
animum, Euclio!
Dabitur, adiuvabere a me. Die, si quid opust, impera!
EUC. Nune petit, eum pollieetur; inhiat aurum, ut devoret.
195 Altera manu fert lapidem, panem ostentat altera.
Nemini credo qui large blandust dives pauperi.
Ubi manum inieit benigne, ibi onerat aliquam zamiam.
Ego istos novi polypos, qui ubi quidquid tetigerunt tenent.
MEG. Da mi operam parumper! Paueis, Euelio, est quod te volo
200 de eommuni re appellare mea et tua. EUC. Ei misero mihi!
Aurum mi intus harpagatum est; nune hic eam rem volt, seio,
meeum adire ad paetionem. Verum intervisam domum.
MEG. Quo abis? EUC. Iam revortar ad te; nam est quod
invisam domum.
MEG. Credo edepol, ubi mentionem ego feeero de filia,
205 mihi ut despondeat, sese a me derideri rebitur.
Neque illo quisquam est alter hodie ex paupertate pareior.
EUC. Di me servant, salva res est. Salvum est si quid non perit.
Nimis male timui. Priusquam intro redii, exanimatus fui.
Redeo ad te, Megadore, si quid me vis. MEG. Habeo gratiam.
210 Quaeso, quod te pereontabor, ne id te pigeat proloqui.
EUC. Dum quidem ne quid pereonteris, quod [mihi] non lubeat
proloqui.
Yeteres id dieere solitos adparet apud Plautum: "Filiam ... euiquam"; NON.
45,10: caSSU/II veteres inane po,uerunt ... Plautus in Au!.: ,,\irginem ...
inloeabilem" (cL p. 340,26 sub lemm. locare, marito dare!). 199 NON.
529,4: opera ... oeeasio et faeultas aut opportunitas. Plautus in Au!.: "Da
mihi ... volo".
192 bonum animum habe Dac 193 adiubare BI : adiubabere B2D opus
est P 195 alter manu Y 196 blandus est P 197 *ibi Y (eras. tut vid.)
zemiam yac aliqua zamia Guyet 198 qui ubi Hermolaus : qui iubi (vel
uibi) BD : quin ibi Y J : qui Havet quiequid Y t DJ tetigerint B 199 mi-
hi P si opera est euclio id quod te uolo NON. 201 mihi P 203 quonam
Acidal. abitis Leo (app.) iam ad te reuortar (-or D: reuortar***
J [eras. est]) P : corr. Lindsay iam <ego> Mueller: iam<iam> Bothe
nam] nune Leo <in> visam Ritschl post. v. 205 lac. stat. Wagner 207
dii y2J saluare est BDY : CO''I'. J 208 redi BDY' : cor,.. y2J exami-
natus J 209 magadore D hebeo D 211 quod] quid Y non Guyet : mi-
hi non P : mi haud Seyjjert iubeat yac.
212-232 AULULARIA 15
MEG. Die mihi, quali me arbitrare genere prognatum? EUC.
Bono.
MEG. Quid fide? EUC. Bona. MEG. Quid factis? EUC. Neque
malis neque improbis.
MEG. Aetatem meam scis? EUC. Scio esse grandern, item ut
pecuniam.
215 MEG. Certe edepol equidem te civem sine mala omni malitia
semper sum arbitratus et nunc arbitror. EUC. Aurum huic olet.
Quid nunc me vis? MEG. Quoniam tu me et ego te qualis sis
scio,
quae res recte vertat mihique tibique tuaeque filiae,
filiam tuam mi uxorem posco. Promitte hoc fore!
220 EUC. Heia, Megadore, haud decorum facinus tuis factis facis,
ut inopem atque innoxium abs te atque abs tuis me inrideas.
Nam de te neque re neque verbis merui ut faceres quod facis.
MEG. Neque edepol ego te derisum venio neque derideo
neque dignum arbitror. EUC. Cur igitur poscis meam gnatam
tibi?
225 MEG. Ut propter me tibi sit melius mihique propter te et tuos.
EUC. Venit hoc mi, Megadore, in mentem ted esse hominem
divitem,
factiosum, me autem esse hominem pauperum pauperrimum.
Nunc si filiam locassim meam tibi, in mentem venit
te bovem esse et me esse asellum; ubi tecum coniunctus siem,
230 ubi onus nequeam ferre pariter, iaceam ego asinus in luto,
tu me bos magis haud respicias, gnatus quasi numquam siem.
Et te utar iniquiore I et meus me ordo irrideat,
213 NON. 454,29 ... adeo ut improbum postposuerit malo, quod levius
putatur, in eadem (test. ad. v. 215 praecedit): .. Quid factis ...
improbis". 215 NON. 454,26: ma/itiam veteres ut dolum mediam ponen-
dam esse duxerunt, quasi sit et bona. Plautus in Au!.: .. Certe ... malitia".
213 factis] es. /. D I 214 itidem J 215 acerto NON. (a es! sig/. pers.; cf
v. 829) 216 olet] -et in ras. B 218 uortat y2J 219 mihi P 220 ei
J haut Y, u! saepius 221 abstutis BI (t
2
eras.) irrideas Dac, J 222 ut
B: uti DYJ 223 veni Wagner 226 mihi P te<d> Acida/. 227 autem
Brix: item P pauperem DY 228 tibi meam Dac 229 asellum] ein corr.
Y I 230 Ub yae 231 magis] s. /. D I nunquam Dac 232 tel tuo Leo (in
app.) irrideant Dac.
16 PLAUTI 233 -252
neutrubi habeam stabile stabulum, si quid divorti fuat:
Asini me mordicibus scindant, boves incursent cornibus.
235 Hoc magnum est peridum [me] ab asinis ad boves transcendere.
MEG. Quam ad probos propinquitate proxime te adiunxeris,
tarn optimum est. Tu condicionem hanc accipe, ausculta mihi,
atque eam desponde mihi! EUC. At nihil est dotis quod dem.
MEG. Ne duas.
Dum modo morata recte veniat, dotata est satis.
240 EUC. Eo dico, ne me thensauros repperisse censeas.
MEG. Novi, ne doceas! Desponde! EUC. Fiat. Sed, pro Iuppiter!
Num ego disperii? MEG. Quid tibi est? EUC. Quid crepuit
quasi ferrum modo?
243/4 MEG. Hic apud me hortum confodere iussi. Sed ubi hic est homo?
245 Abiit neque me certiorem fecit. Fastidit mei,
quia videt me suam amicitiam velle: More hominum facit.
Nam si opulentus it petitum pauperioris gratiam,
pauper metuit congrediri, per metum male rem gerit.
Idem, quando occasio illaec periit, post sero cupit.
250 EUC. Si herde ego te non elinguandam dedero usque ab
radicibus,
imper6 I auctorque sum ut me cuivis castrandum loces.
MEG. Video herde ego te me arbitrari, Euclio, hominem
idoneum,
234 NON. 139,31: mordicibus et mordicus pro morsu, pro morsibus.
Plautus Au!.: "Asini ... eornibus". 237 NON. 240,12: <accipere, habe-
re> aeeeptum. Plautus in Au!.: "tarn ... aecipe". 239 NON. 434,1: (mo-
rata, quod est morigera) ... Plautus Au!.: "Dum ... satis". 245 NON.
496,15: genetivus ... pro aeeusativo ... Plautus in Au!.: "Abiit ... mei";
pro me f as tidi t.
233 neutrobi Y in corr.,J deuorti P : corr. Itali 234 me mordicibus
NON: me mordieus P : mordicus me y2, Bentley ineursant J ae 235 me
deI. Cam. 236 proxume J 237 optimum est P : optumus NON. acei-
pere Y 238 nil J I doctis Y quod dem BD : quidem Y J duas) pro de-
deris (deris Y) /in. 237 add. Dlyl : pro ne des y2 240 eo** B thes-
BJ *censeas Y 241- 242 sic distr. B : noui ... disperii/ ... modo 241
pro) *p-(i eras., p in corr.) Y 242 quid
2
) ex quod Bru v. 393 post 242 pos.
Ritschl 243/4 hortum) r in corr. D I hine est P : corr. !tali 247 opulen-
to sit JY I pauperiores J I 248 eongredi P : corr. Acidal. 249 illaec (-ex
D) occasio (-ansio Dyl) P : corr. Hare perit P : corr. Pylades fero D
(?) 250 ad Y 251 <ego> sum Guyet ut Bae, DYJ: ut tu BI e corr. : uti
tu F. Skut;ch cui BI, corr. B2 : cuius D 252 te) om. B me** D.
253-267 AULULARIA
quem senecta aetate ludos facias, haud merito meo.
EUC. Neque edepol, Megadore, facio neque, si cupiam,
copiaest.
255 MEG. Quid nunc? Etiam mihi despondes filiam? EUC. Illis
legibus,
cum iIla dote, quam tibi dixi. MEG. Sponden ergo? EUC.
Spondeo.
<MEG.) [Istuc] di bene vertant! EUC. Ita di faxint! [EUC.]
Illud facito ut memineris
convenisse, ut ne quid dotis mea ad te afferret filia.
17
MEG. Memini. EUC. At scio quo vos soleatis pacto perplexarier:
260 Pactum non pactum est, non pactum pactum est, quod vobis
lubet.
MEG. Nulla controversia mihi tecum erit. Sed nuptias
num quae causa est quin faciamus hodie? EUC. Immo edepol
optuma.
MEG. Ibo igitur. parabo. Numquid me vis? EUC. lstuc. Ei, let]
vale!
MEG. Heus, Strobile, sequere propere me ad macellum strenue!
265 EUC. Illic hinc abiit. Di immortales, obsecro, aurum quid valet!
Credo ego iIlum iam inaudivisse mihi esse thensaurum domi.
Id inhiat, ea affinitatem hanc obstinavit gratia.
266f. NON. 500,33: Plautus in Au!.: "Credo ... inhiat" (sub lemm. nom.
pro dativo).
253 senecte Dac ludos) u in corr. Dl merito merito D 255 mihi] s. I.
Dt 256 ergo] g* (0 eras.) V 257 <MEG.> Angel. : om. PIstue dei.
Pyl. uertant (uortant V2J)] deI. Lindsay EUC. Angel. : MEG. P dele-
as faxint EUC. Ita istue faxint Ramain EUC. deI. Angel. tu illud Nie-
dermann, an recte? facito] scito BI, corr. B2 258 auferret D : afferat
V 2 J jol. 2 et 3 mutata in V (v. 330 hercle- v. 408 bachas ante v. 259) 259
vos quo Becker perpexarier B ac 260 iubet vac 262 hodie quin facia-
mus (-emus va<) numquae causa est P (item O. Skutsch delens est) : trans-
posuit Brix edepol] hercle Brix 263 uis me BI, corr. m
1
litt. a - b posi-
tis fiet (siet J) uale (ualet V I) P : corr. Le Breton : ei et vale Mueller 264
he*us B post propere ras. B (fuit maeellum) 265 illine D : illio V abii
vac quod D 266 vers. deI. Leo ergo J NON. : inaudisse
P : indaudisse Goeller thes. BJ NON. domim Vi : domum V2J v.266
cum 267 coniu. B (-nauit gratia in eadem cum titulo /in.).
18 PLAUTI
11/3 EUCLIO - STAPHYLA
EUC. Ubi tu es, quae deblateravisti iam vieinis omnibus
meae me filiae daturum dotem? Heus, StaphyIa, te voeo.
270 Ecquid audis? Vaseula intus pure propera atque eIue!
268-279
Filiam despondi ego, hodie huic nuptum Megadoro dabo.
STA. Di bene vortant! Verum ecastor non potest, subitum
est nimis.
EUC. Tace atque abi! Curata fae sint, eum a foro redeam
domum!
Atque aedis occlude! Iam ego hie adero. ST A. Quid ego nune
agam?
275 Nune nobis prope adest exitium, mihi atque erili filiae.
Nune probrum atque partitudo prope adest ut fiat palam.
Quod eelatum atque oeeultatum est usque adhue, nune non
potest.
Ibo intro, ut erus quae imperavit facta, eum veniat, sient.
Nam eeastor malum maerore metuo ne mixtum bibam.
268 NON. 44,8: blatis et blateras, eonfingis aut ineondite et inaniter loque-
ris, ut a balatu ... Plautus Au!.: "Ubi ... omnibus"; ef. FESTUS/PAUL.
30,27. 276 NON. 217,28: partitudo et partio feminini. Plautus Au!. (v.
75) ... , in eadem: "Nune probrum ." adest".
11/3 EUCLIO SENEX. STAPHILAANUS BJ, Y (i. mg. C): om. D eum
spat. in init. pag.
268 (Y)bi DY, u i. mg. add. D3y2 deblattauisti BD, y2 (ex debitae
uisti): deblatrauisti J:deblaterasti NON.:eorr. F 269 me meae J
heusta- Y 270 eo quid J purae propere atque alue D 271 hodie ego P :
eorr. Z Megadore D I Y I 273 abi i (i
2
?; eorr.?) D 274 oeclude aedis (-es
y2J) P: corr. Guyel: occludito aedis BOlhe adero] ero VJ ego
2
] 0111.
D 276 nune] nam J fit Dac 277 atque** (eros. ab?) J 278 conueniat
VI, eorr. V 2 279 merorem P : eorr. Granol,jus ne mixtum V 2 J (D i.
mg. : uellene mixtum) : ne minixtum BDV 1 : ne immixtum Gru/erus.
280-295 AULULARIA
11/4 STROBILUS ANTHRAX - CONGRIO
(PHRYGIA, ELEUSIUM)
280 STR. Postquam obsonavit erus et conduxit coquos
tibicinasque hasce apud forum, edixit mihi,
ut dispertirem obsonium hic bifariam.
ANT. Mequidem hercle, dicam < tibi> palam, non divides;
si quo tu totumme ire vis, operam dabo.
285 CON. Bellum et pudicum vero prostibulum popli!
Post si quis vellet, te haud non velles dividi.
STR. Atque ego istuc, Anthrax, alio vorsum dixeram,
non istuc quo tu insimulas. Sed erus nuptias
meus hodie faciet. ANT. Cuius ducit filiam?
290 STR. Vicini huius Euclionis < senis) e proximo.
Ei adeo obsoni hinc iussit dimidium dari,
cocum alterum itidemque alteram tibicinam.
ANT. Nempe huc dimidium dicis, dimidium domum?
STR. Nempe sicut dicis. ANT. Quid? Hic non poterat de suo
295 senex obsonari fIliai nuptiis?
19
287 GLOSS. PLAUT. III, 58 GLK: aliovorsum (cf. RITSCHL, Opuse. 11,
243). 291 GELLIUS III, 14,15 (de dimidius agens) itern in Au!. "dirnidi-
um obsoni" non "dirnidiaturn obsoniurn" in hoc versu: "Ei ... dari" .
11/4 STROBILUS (STRIBOLUS, sed 0 sup. I B) SERYUS. ARETHAX
ex ARE- Y) CONGRIO (GON- B) COCI. PHRUSIUM
EXELEUSIUM (EXFLESIUM B) TIBICINAE II SENEX BY : STROBI-
LUS SERYUS. ARTRAX CONGRIO COCI J : spat. D
280 POSQUAM B : (P)ostquarn D, yl (p y2 i. mg.) eocus J 281 tibi-
eenasque BDY 282 obsoniurn) haec atque hosee Leo (in app.) 283
ANT.) COCUS (vet COC.) P, item usque ad v. 327: CONGRIO Wagner
<tibi> palam Ussing : <pro>paIarnBothe 285 CONGR. Bothe:
STROB. P: ANTHR. Z prostribulurn J popti Bru 286 post) pol
Brix haut Y (ut saepe) nevelles Goeller diuirn yl : diuurn y2J 287
STROB. Cam. : COC. P : CONGR. Wagner atqui Pyt. ego) om. D
uersurn Y I 288 - 90 sie div. J : Nune .... faeiet/ ... proxirno 288 STR.
praem. P : dei. Cam. (STR. Sed Z) non BD : nune Y J quod P : eorr.
Bothe 290 <senis> Cam. : <hine> Pyl. e) et yl 291 obsonii (absonu
D) P hie iussit dirn. GELL. : hine dirn. iuss. P. 292 itidernque) ut idern-
que J 293 hue Guyet : huic BDY : hine J ducis Y J dorni P : eorr.
Acidal. 294 ducis JI de) ii Dac 295 filiae in nuptiis BDY : filiae nup-
tias J : eorr. Sealiger.
20 PLAUTI 296-311
STR. Vah! ANT. Quid negoti est? STR. Quid negoti sit rogas?
Pumex non aeque est ardus atque hic est senex.
ANT. Ain tandem? STR. Ita esse ut dixi. Tute existima:
*********************************************************
suam rem perisse seque eradicarier.
300 Quin divum atque hominum clamat continuo fidem,
de suo tigillo fumus si qua exit foras.
Quin cum it dormitum, follem obstringit ob gulam.
ANT. Cur? STR. Ne quid animae forte amittat dormiens.
ANT. Etiamne obturat inferiorem gutturem,
305 ne quid animai forte amittat dormiens?
STR. Haec mihi te ut tibi me<d> aequum est, credo, credere.
ANT. Immo equidem credo. STR. At sein etiam quomodo?
Aquam hercle plorat, cum lavat, profundere.
ANT. Censen, talentum magnum exorari pote[stj
310 ab istoc sene, ut det qui fiamus liberi?
STR. Famem hercle utendam si roges, numquam dabit.
301 NON. 134,8: /igel/um, tuguriolum, domicilium breve. Plautus Au!.:
"tuo ... foras". 303 NON. 234,12 (anima, ventus) ... Plautus Au!.: "ne
... dormiens". 304f. PRISe. v, 21 (Il, 155,8 GLK): alia veTO ... nomi-
na neutra sunt; murrnur, guttur, quod etiam masculino genere pTOtulit
Plautus in Au!.: "Etiamne ... dormiens"; NON. 207,25 (guttur ... mascu-
lino) ... Plautus Au!.: "Etiamne ... gutturem".
296 vahl priori v. adiunxit J estl in ras. B (ubijuisse !lid. sit TOgas) ne-
gotii (-cii) P (bis) 297 ardus Seyjjert : ar idus P an est delendum? 298
tendern vac STR. lta .... dixi Wagner: STR. lta ... dicis (dicas 0)
BDV I : ita ... dicis ANTHR. cont. V 2 J, item Klingner (lta esse [utl dicis)
et Acidal. (lta est ut dicis?): eON. Ita ... dicis Seyjjert STR. Tute
V2J: eoco (=ANTHR.) dant BDVI 2991ac. ind. Havet; v. 299 s.
invicem traiecit Gulielmius eradiciarier DVI 300 STR. praem.
BDVI clamat** B 301 an tegillo? tuo ligello (cj. BX [= Cam.?) i.
mg.) fuisti qua exis foras NON. fumos Dac 302 obstrinxit J *ob
o 303 forte) om. J, NON. emittat NON. 304 ANTHR.) eoe. S. v.
VI obturas NON. : opturat J 30S dbi> ne Ritschl animae P: anima
PRISe.: corr. GfUterus ernittat Dac 306 B Ih** te J (mente JI) me<d>
Scaliger credere credo (crodo V) P: corr. Pyl. 308 plorat hercle B
309 censem VIJ pote Kampmann : potest P, an recte? 310 det) dex (?)
Dac 311 famem* B.
312-326 AULULARIA
Quin ipsi pridem tonsor unguis dempserat:
Collegit, omnia abstulit praesegmina.
ANT. Edepol mortalern paree pareum praedieas!
315 STR. Censen vero adeo ess(e) pareum et misere vivere?
Pulmentum pridem I ei eripuit miluus:
Homo ad praetorem plorabundus devenit;
infit ibi postulare plorans, eiulans,
ut sibi lieeret miluum vadarier.
320 Sescenta sunt quae memo rem, si sit otium.
Sed uter vestrorum est eelerior? Memora mihi!
21
ANT. Ego, ut multo melior. STR. Cocum ego, non furem rogo.
ANT. Coeum ergo dieo. STR. Quid tu ais? CON. Sie sum ut
ANT. Cocus ille nundinalest, in nonum diem
325 solet ire eoetum. CON. Tun, trium litterarum homo,
me vituperas? Fur! ANT. Etiam fur, trifurcifer!
vides.
312f. NON. 151,32: praesegmina proprie Plautus in Au!. ea dici voluit
quae unguibus eminiculis praesecantur: .. Quin ... praesegmina"; cf. p.
273,28 s. lemm. colligere, auferre; cf. etiam LOEWE, Prodr. p. 259 de
glossis huc spectantibus. 317 NON. 509,5 deplorabundus pro deplorans.
Plautus in Au!.: .. Homo ... deplorabundus venit". 324f. FESTUS
176,27: nundinalem cocum Plau < tus dixit in Aulularia: .. Cocus ille
nun> dinale est, in < ... hic ab aliis> novendial<is appellatur *** sig>nificat
quem <coque>ret (cf. LINDSAY, ad loc.).
312 qui J : quin <quom> Seyffert ipsi) om. J : ipse NON. (bis) quidem
NON. 151 ungues V2J depresserat VJ : deserat NON. 151 313 colligit
vac 315 censem VJ adeo) deI. Leo esse) deI. Seyffert miserere Bac:
miserum Seyffert 316 Ab hoc versu nomina desunt in 0 (nisi 371 et 449
EUCL., 616 STR.) COC. praem. BVI ei) edenti Leo (in app.) ripuit
BI, corr. B2: eripui VIJ : deripuit Guliemius 317 plorandus B uenit de-
plorabundus NON.: depl-uen- Hermolaus 318 insit J plorant Dac
eiulans) n s. I. BI 320 sexcenta 0
3
(sesc. 0 I), V J 321 mei mora 0 : me-
morari VI : memori V2 (suprascr. uellem), J 322 ANTHR. Pyl. : CON.
BVJ ut) et Mueller 323 ergo Acidal. : ego P 324 ANTHR. Angel. :
STR. BVJ nundinalis est BV, J (mund-) : nundinatlis e. 0: nundinale e.
FEST. ante in spat. 0 nouum J 325 tun B ex turn ras. : turn BIDV: tu
J litterarum) i. fur V x s. I. 326 gravius corruptum pu tat Leo ANTHR.
Angel.: STR. P.
22 PLAUTI 327 - 339
11/5 STROBILUS - COQUI
STR. Taee nuneiam tu, atque agnum hine uter est pinguior
< cape atque abi intro ad nos! > ANT. Lieet. - STR. Tu,
Congrio,
hune sume atque abi intro illo, et vos illum sequimini!
330 Vos eeteri ite hue ad nos! CON. Herde iniuria
dispertivisti: Pinguiorem agnum isti habent.
STR. At nune tibi dabitur pinguior tibicina.
I sane eum illo, Phrugia! Tu autem, Eleusium,
hue intro abi ad nos! CON. 0 Strobile subdole,
335 hueeine detrusti me ad senem pareissimum?
Ubi si quid poscam, usque ad ravim poseam prius
quam quiequam detur. STR. Stultu's, et sine gratia est
ibi recte facere, quando quod facias perit.
CON. Qui vero? STR. Rogitas? Iam prineipio in aedibus
325 NON. 509,7 coctum pro ad coquendum. Plautus in Au!.: "solet ...
coetum"; SERVIUS, ad Verg. ee!. III, 16: furta ... servorum sunt. Sie
Plautus de servo: "homo es trium litterarum" i. e. fur. 332 SERVIUS,
georg. II, 193: (add. in cod. V = Philargyrius?): pinguis ... Plautus in
Au!. "Tibi ... tibieina" quae propter assidua saerificia pinguescit.
336 NON. 164,13: ravis est raueitas. Plautus Au!.: "ubi '" prius"; cf. p.
374,10 poscere ... petere ... Plautus in Au!.: "ubi ... prius"; FESTUS
340,17 ravim anti< ... ) Plautus: "ubi si quid pos< ... ) eam"; cf. p. 354,20,
ubi poscamus que (vel quod) servatum est.
11/5: STROBILUS SERVUS. CONGRIO (GON- B) COCUS BVJ: spat.
D (cf. BADER 89)
327 Tace] litt. init. add. D3 hinc hinc D : hunc V2J uterI inter Bac 328
lac. sign. D; suppl. Leo 328 s. sic disp. B: licet-sume/atque-sequimini;
sic D: licet- congriol eum- sequimini; coniu. VJ; trium versuum rel. vid.
Seyffert 329 hunc Le Breton : eum P abi] om. V!, add. man. rec.
(Schoell) illo Goetz : illuc P illum BDV : eum J (an recte?) sequimuni
D 330 ite hue Koch: illue P COC. (= ANTHR.) P (am. sine spat. D) :
corr. Z post nos eras. herde iniuria in B, suo loeo suppl. B2 331 disper-
tuisti D pingulorem Dyl, B (I in corr.) ante isti spat. D 332 dabitur tibi
B pingulor BDV! 333 frugia DI eleusum BI, corr. B2 335 detrusisti
P : corr. Acidal. 336 poscam usque NON. 164: poseamus que (vel
quod) FEST. : poscamus quae BDV: poseas usque NON. 374: poscamus J
ad rauim NON. 164, 374 (rabim): adarauin BDV : ad arram J poseam
FEST. 340, NON. (bis): poseamus P 337 stultus et sine gratia es P, corr.
Gulielmius et] an ut? 338 ibi Lindsay : tibi P (est ibi pro es tibi!) vers.
deI. Langen 339 in prine. in B.
340- 354 AULULARIA
340 turba istic nulla tibi erit: Siquid uti voles,
domo abs te adferto, ne operam per das poscere!
Hic autem apud nos magna turba ac familia est,
supellex, aurum, vestis, vasa argentea:
Ibi si perierit quippiam (quod te seio
345 facile abstinere posse, si nihil obviam est),
dicant: Coqui abstulerunt, comprehendite,
vincite, verberate, in puteum condite!
Horum tibi istic nihil eveniet: Quippe qui
ubi quid subripias nihil est. Sequere hac me! CON. Sequor.
11/6 STROBILUS - CONGRIO - STAPHYLA
23
350 STR. Heus, Staphyla, prodi atque ostium aperi! ST A. Qui vocat?
STR. Strobilus. ST A. Quid vis? STR. Hos ut accipias coquos
tibieinamque obsoniumque in nuptias.
Megadorus iussit Euclioni haec mittere.
STA. Cererin, Strobile, has sunt facturi nuptias?
354f. FESTUS 500,9: temetum vinurn: Plautus in Au!.: "qui ... allaturn
(Cererin ... nuptias et video add. U); SERVIUS, ad georg. I, 344: Super-
fluum est quod quidam dicunt contra religionern dixisse Vergiliurn licere
Cereri de vina sacrificari; pontificales narnque hoc non vetant libri. Quod
autern Plautus ait in Au!., cuius illi utuntur exernplo: "Cererin nuptias fac-
turi estis, qui si ne terneto hue advenitis?", non est huie loeo eontrariurn;
narn aliud est saerurn, aliud nuptias Cereri eelebrare, in quibus re vera vi-
nurn adhiberi nefas fuerat, quae Orei nuptiae dieebantur, ... ; MACROBI-
US, Sat. IH, 11,2: Vinurn autern Cereri non libare debuit illurn vel Plauturn
dacere qui in Au!. ait: "Cererin ... video".
340 istue P : eorr. Taubmann tibi] s. I. V I 341 afferta 1 342 autern]
om. B 343 - 5 sie disp. BDV : supp.-quippiarn/ quod-obviarn est : coniu.
1 343 suppeIlex B (prius e s. I. m
l
), DV uestes 1 uesa V (a in
eorr.) 344 periuerit P: eorr. F 345 faeere 1 346 quoqui BDV
abstule?' V (eras. e) eornprehendere Dac 347 uincit *uerberate B, eorr.
B2 (uincit eu- etiam DVI) 348 istuc Dac an quippe quoi? 349 ubi quid]
ibi quod Dziatzko subripias Lambinus: subripiat (om. 1) P, an recte?
CONG.] COC. s. I. BV2 : spat. D
11/6: STROBILUS SERVUS. STAPHILA ANUS. COCUS. HYL.
BV: STROBILUS SERVUS STAPHILA ANUS 1: spat. D.
350 heu BD3 : (H)eu DIV: eorr. <; (1 n. I.) 351 ut] ait Bac 352obso-
niurnque BD: obsoniurn V1 in l? nuptias B 353 Medagorus D
iussit] bis 1 354 rni Strobile MACROB. has sunt FEST. : has P : hi sunt
MACR. Cererin nuptias facturi estis SERVo
24 PLAUTI
355 STR. Qui? ST A. Quia temeti nihil allatum intellego.
STR. At iam afferetur, si a foro ipsus redierit.
STA. Ligna hic apud nos nulla sunt. CON. Sunt asseres?
STA. Sunt pol. CON. Sunt igitur ligna, ne quaeras foris.
ST A. Quid, impurate? Quamquam Volcano studes,
360 cenaene causa aut tuae rnercedis gratia
nos nostras aedis postulas cornburere?
355 - 371
CON. Haud postulo. STR. Duc istos intro! STA. Sequirnini!
11/7 STROBILUS
STR. Curate! Ego intervisam quid faciant coqui.
Quos pol ut ego hodie servern, cura rnaxirna est.
365 Nisi unurn hoc faciarn, ut in puteo cenarn coquant:
Ind(e) coctarn sursurn subducemus corbulis.
Si lautem deorsurn cornedent, si quid coxerint,
superi incenati sunt et cenati inferi.
Sed verba hic facio, quasi negoti nil siet,
370 rapacidarum ubi tanturn sit in aedibus.
11/8 EUCLIO
EUC. Volui anirnurn tandem confirrnare hodie meum,
355 NON. 5,5: temulenta dicta est ebriosa, dicta a temeto, quod est vinum
quod attentet. Plautus Au!.: "quia ... intellego". 3651. NON. 400,7:
(subducere etiam susum ducere) ... Plautus in Au!.: "ut ... corbulis".
355 qui] om. MACR. terneti] .i. uini B2yx s. I. intellego (-ligo J) P : ui-
deo MACR., FEST. 356 adiam BI (corr. B2), DY (J n. I.) 357 COc. -
STR. P (i/em 358); corr. Acidal. hinc J nullas yl 359 Yulcano J 360
cenaeue P (J n. I.): corr. Pius 361 aedes y2J 362 CONG. Acidal. :
STR. P STR. Acida!. : om. cum spat. BD, Y (?), sine spat. J.
11/7: FITODICUS SERYUS BYJ: om. injinepag. D: PYTHODICUS Z;
cf. comm. p. 16 ss.
363 lC)urate DV intus visam Leo <hi> quid Dziatzko 364 maxuma
Y 365 coquant] -nt in corr. D I : coquam NON. 366 rursum D 367 si
dpsi> Goetz: sin Bothe 368 incenati] -ce- in corr. D I sunt (spat. sequ.
D)] erunt Wagner 369 sed Gruterus : si P : sic FZ negotii P nihil (nich-
J) P 370 ub Dac sit Goeller: siet P.
11/8: EUCLIO SENEX BY J : spat. D
371 (Y)olui DY, vi. mg. yx : Solui J.
372- 392 AULULARIA
ut bene me haberem filiai nuptiis.
Venio ad maeellum, rogito pisees: Indieant
earos; agninam earam, earam bubulam,
375 vitulinam, eetum, poreinam: eara omnia.
Atque eo fuerunt eariora: Aes non erat.
t Abeo iratus illine, quoniam t nihil est qui emam.
Ita illis impuris omnibus adii man um.
Deinde egomet meeum eogitare intervias
380 oeeepi: Festo die si quid prodegeris,
profesto egere lieeat, nisi pepereeris.
Postquam hane rationem ventri eordique edidi,
aeeessit animus ad meam sententiam,
quam minimo sumptu filiam ut nuptum darem.
385 Nune tuseulum emi et hase(e) eoronas floreas:
Haee imponentur in foeum nostro Lari,
ut fortunatas faeiat gnatae nuptias.
Sed quid ego apertas aedis nostras eonspieor?
Et strepitust intus. Numnam ego eompilor miser?
390 CON. Aulam maiorem, si potest, vieinia
pete: Haee est parva, eapere non quit. EUC. Ei mihi!
Perii hercie.IAurum rapitur, aula quaeritur.
25
379f. NON. 496,28 (genetivus pro accusativo) ... Plautus Au!.: "Deinde
... occepi". 385 PRISe. 11, 104,1 GLK: similiter tus, tusculum. Idem in
Au!.: "nune ... floreas".
372 me haberem Scaliger: haberem Bac DVJ: haberem me Bpc filiae
P : corr. Scaliger nuptus J 374 agminam vac 375 uitulinam B2J : uitil.
BIDV 376 eo) in corr. DI fu**erunt V 377 iratus) initus JI *illinc
D abeo illim iratus Bothe: iratus abeo illinc Brakmann : abbito iratus il-
linc Lindsay quoniam (qm) P : quom Lindsay <mihi> nil Wagner 379
interuias P : interdum NON. 380 die* V 381 profecto VIJ perperceris
B : si parseris Abraham 382 cordi uentrique J 384 nimio D 385 nu ne
BD: hune VJ hoc et eoronas PRISe. 386 imponeuntur B, D (ex
impont-), VI (in-) foco P : corr. Havet 387 gnatae) g in corr. V, ut
vid. 388 aedes V2J 389 et) e vI, corr. V2 strepitus (stepitus Bac: stre-
pidus J I) est P compilor) s. I. spolior B2 390 eONG.) eoeus BVJ :
om. D, ut pleraque aulam) -m in corr. BI potest vel potis Heckmann :
potes P: pote ex Lambinus 391 parua est P: corr. Pyl. num quid
V 392 EUeL. praem. VI, dei. V2 hercle <ego> Seyffert aurum)-ru- in
corr. DI.
26 PLAUTI 393 -405
[Nimirum occidor, nisi ego intro huc propere propero currere.]
Apollo, quaeso, subveni rni atque adiuva,
395 confige sagittis fures thensaurarios,
< si> cui in re tali iam subvenisti antidhac!
Sed cesso prius quam prorsus perii currere.
11/9 ANTHRAX
ANT. Dromo, desquama piscis! Tu, Machaerio,
congrum, murenam exdorsua quantum potest!
400 Ego hinc artoptam ex proximo utendam peto
a Congrione. Tu istum gallum, si sapis,
glabriorem reddes mihi quam volsus ludiust.
Sed quid hoc damoris oritur hinc ex proximo?
Coqui herde, credo, faciunt officium suum.
405 Fugiam intro, ne quid turbae I hic itidem fuat.
398f. NON. 95,11: desquamat, squamis expoliat. Plautus Au\.: "Dromo
... potes"; cf. p. 17,29: exdorsuare, dorso nudare. Plautus Au\.: "Tu ...
potest"; FESTUS/PAUL. 69,28: exdorsua, dorsum confringe; alii,
exime. 400 PLIN. n. h. XYIII, 107: artoptas iam Plautus appellat in fa-
bula quam Au\. inscripsit, magna ob id concertatione eruditorum an is ver-
sus poetae sit illius; ad glossas cf. LOEWE, Prodr. 259 s. 40lf. NON.
530,21: Quod ludis pueri praesules essent glabri ac depiles propter aetatem,
quos antiqui Romani Iydios appellabant (ut est in libro I Yarronis de vita p.
R.), ideo Plautus in Au\.: "Tu istum ... Iydiust". 405 NON. 525,2 (tur-
bam et turbas diversam volunt habere significationem) ... Plautus in Au\.:
"Redeo ... fiat".
393 sec!. Langen, post 242 posuit Ritschl propere propero] propere pro-
pere DI, corr. D3: propero Y (ex propere), J carere yl: curere y2 394
subuenill/J mihi P 395 sagitas D ac yac thesaur- P 396 (si) cui Us-
sing: qui Koch tali iam Cam. : talia BDyl: tali y2J subuenit P: corr.
FZ antihdac Y I : antehac Y 2 J .
11/9 COCUS YJ, idem in/ine v. 398 B: spat. D
398 Dromodes (D Dm. DY; d i. mg. DIy3 : Pro-J : -medes D) quam aspicis
P : Dromae desquama pisces NON. 399 gongrum NON. exdorsua
quantum potest (pot es 95) NON. 17; 95: exossata [ac sient P 400 hic J
arteptam glossae ex] et Dac (?) 401 gallum ... mihi Dm. yI, add. i.
mg. y2 satis NON. 402 glabriorem NON. : glabrionem Dyac, J : cIabrio-
nem By2 (in corr.) redes y2 : reddis NON. Iydyus (Iidyus D : lidius Y J)
est P: Iydius NON. 403 uritur YJ 404 credo] -ed- in corr. DI 405 fu-
giam P: redeo NON. hic turbae (Dm. itidem) NON. : hic itidem turbae
Lindsay fuat Hare : fiat congrio (= siglum) P.
406-416 AULULARIA 27
III/1 CONGRIO
CON. Attatae,cives, populares, incolae, adcolae, advenae omnes!
Date viam, qua fugere liceat! Facite totae plateae pateant!
Neque ego umquam nisi hodie ad Bacchas veni in Bacchanal
coquinatum;
ita me miserum et meos discipulos fustibus male contuderunt.
410 Totus doleo atque oppido perii; I ita me iste habuit senex
gymnasium.
411 Attat! Perii hercle ego miser!
Aperit Bacchanal, adest,
412 sequitur. Scio quam rem geram:
Hoc ipsus magister me docuit.
Neque ligna ego usquam gentium praeberi vidi pulchrius;
itaque omnis exegit foras, me atque hos, onustos fustibus.
III/2 EUCLIO - CONGRIO
415 EUC. Redi! Quo fugis nunc? Tene, tene! CON. Quid, stolide,
clamas?
EUC. Quia ad tris viros iam ego deferam nomen tuum. CON.
Quam ob rem?
408 NON. 85,30: coquinatum, ad coquendum. Plautus Au!.: "neque ...
coquinatum"; cf. FESTUS/PAUL. 54,6 coquitare pro coctitare. 414
NON. 290,31 exigere est excludere. Plautus in Au!.: "itaque ... foras".
III/1: CONGRIO (GON- B) COCUS (COQUUS V J) BV J : spat. D
406 Attatae cives Lindsay: Optati (init. om. DV; 0 i. mg. DIVx) uires (ui-
ues DVI : dues V2J) P: Optimi virei Marx: Pro fidem Attici Leo acco-
lae P (cf. allit.!) 407 quam VJ 408 at NON. baccanaI NON. : bacha-
nal B2, ut vid. : bachinal cett. coquitatum FEST. 411 et 412 non divisi
in P bachanal P (-al in corr. DI) 413 sq. post 410 pos. Acidalius, post
409 Braun 413 lingna V eo**quam BI, corr. B2 414 omnes J exigit
NON. fores Dac fusti bus (spat.) euclio (= sigtum) BDV (EUCLIO V).
III/2: EUCLIO SENEX CONGRIO (GON- B) COCUS (COQUS V) BV J :
spat. D; personas (C et S) usque ad v. 422 VI, deinde suppt. V2; v.
415-588personasadd. B2(= Bru?)
415 redi quo frugis in ras. V stodile (d in ras.) V camas J.
28 PLAUTI 417-436
EUC. Quia eultrum habes, - CON. Coeum deeet. EUC. - qui
eomminatu's
mihi. CON. Istud male factum arbitror, quia non latus fodi.
EUC. Homo nuHust te seelestior. qui vivat hodie,
420 neque quoi ego de industria amplius male plus libens faxim.
CON. Pol etsi taeeas, palam id quidem est: Res ipsa testest:
Ha fustibus sum mollior magis quam uHus einaedus.
Sed quid tibi nos taetio est, mendiee homo? (EUC. > Quae res?
Etiam rogitas? An quia minus, quam aequom me erat, feei?
425 CON. Sine! At hercle eum magno malo tuo, si hoc eaput sentit!
EUC. Pol ego haud seio quid post fuat. Tuum nune eaput sentit.
Sed in aedibus quid tibi meis nam erat negoti
me ab sente, nisi ego iusseram? Volo seire. CON. Taee ergo!
Quia venimus eoetum ad nuptias. EUC. Quid tu, malum, euras,
430 utrum erudum an eoetum ego ledim, nisi tu mihi es tutor?
CON. Volo seire, sinas an non sinas nos eoquere hie eenam.
EUC. Volo seire ego item, meae domi mean salva futura.
CON. Utinam mea mihi modo auferam, quaeladtuli, salva!
Me haud paenitet, tua ne expetam. EUC. Seio, ne doee, novi.
435 CON. Quid est qua prohibes nune gratia nos eoquere hie eenam?
Quid feeimus, quid diximus tibi seeus quam veHes?
422 NON. 5,16: cinaedi dicti sunt apud veteres saltatores vel pantomimi
um) w KEIVEIV (sie) Plautus Au!.: "Ha ... cinaedus".
417 qui Ussing: quid P : quia Bothe 418 istuc D 419 nullus est P 420
qu6 BI, ut I'id. : quo DY 1 : cui Y 2J amplius] dei. Lindsay (in app.) de-
leas potius ego 421 post est spat. (?) D testis est P 422 fastibus (?)
J submollior NON., Questa magis NON. : miser magis (inl'. J) P ci-
nedus (cyn- J) P 423 nos mendice homo tactio est (est om. D) P : corr.
Hermann : m- h- nos tact- Reiz (EUC. > Seyffert : om. P sine spat. (habet
init. v. 424) 424 E&iam Y (sie) aequo mereat BI DY 1 : aequum (-om B2)
erat (ereat y2) B2y2J : corr. Seyffert 425 malo tuo magno P : corr. Ha-
re sentiet y2J: sentil{ yl 426 om. YJ fiat P: corr. Hare 427 negoci*
J : negotii cett. 429 veni huc Fleckeisen 430 ego coctum Pylades u.
crudumne an coctum edim Seyffert mi D 431 sinin ... sinis Becker an-
te hic spat. B 432 mean Cam. : mea P 433 adtuli (at- YJ) P (spal. sequ.
B) : ad te tuli Studemund: adtulimus Brix 434 S. (= EUCL.) praem. y2;
item FZ (J n. I.) exspectam Bac D : expect. Y EUC.] CON. y2J ne] me
yl 435 CON.] om. Y qua] quia B1DyI prohibeas P: corr.
F gr/ / /nos/ / / J 436 facimus Y 1 sequi usquam BDY 1 : corr. y2 J.
437 -450 AULULARIA
EUC. Etiam rogitas, sceleste homo, qui langulos omnis
mearum aedium et condavium mihi pervium facitis?
Ibi ubi tibi erat negotium, ad focum si adesses,
440 non fissile auferres caput. Merito id tibi factum est.
Adeo ut tu meam sententiam iam noscere possis:
Si ad ianuam huc accesseris, nisi iussero, propius,
ego te faciam miserrimus mortalis uti sis.
Scis iam meam sententiam. <CON. > Quo abis? Redi rursum!
445 Ita me bene amet Laverna, te dam> iam, nisi reddi
mihi vasa iubes, hic pipulo te differam ante aedis.
Quid ego nunc agam? Ne ego edepol veni huc auspicio malo!
Nummo sum conductus; plus iam medico mercedest opus.
III/3 EUCLIO - CONGRIO
EUC. Hoc quidem herde, quoquo I ibo, mecum erit, mecum
feram,
450 neque isti id in tantis periclis umquam committam ut siet.
29
445f. NON. 152,3: pipulo pro convicio. Plautus Au!.: "Ha ... aedis"; cL
284,27 (difjerre, dividere) ... Plautus in Au!.: "Nisi ... aedis".
446 VARRO, !.L. VII, 103: in Au!.: "pipulo te differam ante aedis", i. e.
convicio, deciinatum a pipatu pullorum; cL etiam LOEWE, Prodr. 260.
437 E&iam V scelere J < in) angulos Sedgwick : a. < in) Leo (post a. ras. 1
litt. [eras. d?] B: anglos Bothe 438 peruium BD: peruiam VJ : peruios
F : pervia Blase 439 ibi Guyet: id Psi] i in ras. BI 440 auferres
Goetz : haberes P : aveheres Lindsay (in app.) eapud BD m. id tibi me-
rito vac 441 adeo ut tu] nune adeo ut Langen sentet V (in jin.
pag.) 442 si] sed VI adanuam Bac iusso Guyet propitius (-cius J)
VJ: t propius V2 443 mortales JI 444 <CON.) Bothe 445 COC.
praem. B (item V2 446) amen (t s. n) BI te iamiam Hare: te iam P,
NON. : uti iamiam Goetz reddi B2, NON. 152: redi BIDV1: redis
V2J : redde NON. 284 446 iubes mihi vasa Christ hie pipulo te Reiz: p-
te hie NON. 152: p- te VARRO, NON. 284 : populo (-os D) hic P 447
agam** D 448 medio VJ mereede (e in corr. J) opus est P : corr. Bothe.
IlI/3: EUCLIO SENEX. CONGRIO (GON- B) COCUS BVJ: spat. D
449 (H)oc DV (EUCLIO et h i. mg. add. D I, EUCL. etiam V I) post quo-
quo ras. D (eras. erit?) quoquo <ego) Wagner feram] r in corr.
DI 450 isti id Seyjjert: istud P.
30 PLAUTI
He sane nunc[iam] intro omnes, et coqui et tibicinae,
etiam < iam> intro duce, si vis, vel gregem venalium!
Coquite, facite, festinate nunciam quantum libet!
451 - 466
CON. Temperi, postquam implevisti fusti fissorum caput!
455 EUC. Intro abi! I Opera huc conducta est vostra, non oratio.
CON. Heus, senex! Pro vapulando herde ego abs te mercedem
petam.
Coctum ego, non vapulatum dudum conductus fui.
EUC. Lege agito mecum! Molestus ne sis! I, let] cenam coque,
aut abi in malum cruciatum ab aedibus! <CON.> Abi tu modo!
III/4 EUCLIO
460 EUC. Illic hinc abiit. Di immortales! Facinus audax incipit,
qui cum opulento pauper ho mine rem habet aut negotium.
Veluti Megadorus temptat me lomnibus miserum modis.
Qui simulavit mei Ihonoris mittere huc causa coquos,
is ea causa misit, hoc qui surriperent misero mihi.
465 Condigne etiam meus med intus gallus gallinacius,
qui erat anu peculiaris, perdidit paenissume.
458 DON. ad Phorm. 984: lege ayito dicebatur ei, cuius intentio contemp-
tibilis adversario videbatur. Plautus in Au!.: "Lege agito".
451 ite FZ : ita P nu ne Linge: nuneiam P intro] deI. Leo omnis J 452
E&iam yl etiam <iam> Sedgwick: nunciam Stace nalium yl 454 sq.
postquam ... intro om. B IDY J : temperi ... caput i. mg. B2 (intro in ras.,
eras. tempcri) CON.] s. I. y2, ut semper fere temperi] hem peri(i) Y2,
(?) J 455 abite Goel/er 456 heus Bentley : heu Y2, (?) J: eu BDyl 458
EUC.] om. Y post sis spat. DY (dei. y2) i (vel eil Brix: i et B: el
DY J quoque J I 459 <CON.) Itali: om. P sine spat.
111/4: SENEX EUCLIO BY : E. S. J : om. sine spat. et sine init. D (in fine
pag.)
460 di] es. i Y(?) immortes BDyl 461 homine] deI. Acidal. rem ha-
bel Goetz (in app.) : cepit (Cepil Y J) rem habere (-e in ras. B) P : coepit rem
Brix 462 veluti Aldus: uelut (-d D) P medagorus J me temptat Reiz
in omnibus YJ 463 simul aut BI, corr. B2 464 subriperent (sup- Y)
Y J : surperent Bothe, an recte? miserum Dac 465 meus] omnes J
me<d> Pareus 466 anui P (item 472) peeullaris BDyl, corr. V
2
J
penussime B.
467-487 AULULARIA
Ubi erat haec defossa, occepit ibi scalpurrire ungulis
circumcirca. Quid opust verbis? Ha mi pectus peracuit:
Capio fustem, obtrunco gallum, furem manufestarium.
470 Credo edepol ego illi mercedem gallo pollicitos cocos,
si id palam fecisset. Exemi ex manu manubrium.
Quid opust verbis? Facta est pugna in gallo gallinacio.
Sed Megadorus meus affinis eccum incedit a foro.
Iam hunc non ausim praeterire, quin consistam et conloquar.
III/5 MEGADORUS (EUCLIO)
475 MEG. Narravi amicis multis consilium meum
de condicione hac. Euclionis filiam
laudant; sapienter factum et consilio bono.
Nam meo quidem animo si idem faciant ceteri
opulentiores, pauperiorum filias
480 ut indotatas ducant uxores domum,
et multo fiat civitas concordior,
et invidia nos minore utamur quam utimur,
et illae malam rem metuant quam metuunt magis,
et nos minore sumptu simus quam sumus.
485 In maximam illuc populi partem est optimum;
in pauciores avidos altercatio est,
quorum animis avidis atque insatietatibus
31
467 NON. 171,30: scalpurrire, (scalpere CA, DA); Plautus Aul.: "Ubi .. .
ungulis"; cf. AUSON., praef. gryphi p. 196 P .... gallinaceus Euclionis .. .
467 obcepit NON. scalpurire (-al- in corr.) D ungulas Bac 468 opus est
P (itern 472) mihi P 469 optrunco J gallum] collum VI manifest-
VJ 471 (sed ego) exemi Bach (manbrium plerisque suspecturn vid.)
472 vers. deI. Guyet gallinaceo BDV I 473 magodorus D : medagorus J
474 iam ex item D I colloquar J.
III/5: MEGADORUS. EUCLIO. SENES (-EX VI) DUO B (in duobus li-
neis), V : MEDAGORUS EUCLIO DUO SENEX J : spat. D
475 multis] meis D 477 lac. ind. Leo 478 sidem Dac 480 dubant (?) Bac
482 minore nos P : corr. Pyl. 483 metuunt] metuant J 484 sumpta J I
simus] sumus Dac 485 maxima J: maximam*** D iIlec DVJ ppti B
parte J optimam (-uma J) P : corr. Carn. 486 paucioris BD : -i V J aui-
dos i is JV2 487 auidus Dac.
32 PLAUTI
neque lex neque sutor capere est qui possit modum.
Namque hoc qui dicat: ,Quo illae nubent divites
490 dotatae, si istud ius pauperibus ponitur?'
Quo lubeant, nubant, dum dos ne fiat comes.
Hoc si ita fiat, mores meliores sibi
parent, pro dote quos ferant quam nunc ferunt;
ego faxim muli, pretio qui superant equos,
495 sient viliores Gallicis canthers.
EUC. Ita me di amabunt ut ego hunc ausculto lubens.
Nimis lepide fecit verba ad parsimoniam.
MEG. Nulla igitur dicat: ,Equidem dotem ad te adtuli
maiorem multo quam tibi erat pecunia.
488 - 510
500 Enim mihi quidem aequum est purpuram atque aurum dari,
ancillas, mulos, muliones, pedisequos,
salutigerulos pueros, vehicla qui vehar'.
EUC. Ut matronarum hic facta pernovit probe!
Moribus praefectum mulierum hunc factum velim.
505 MEG. Nunc quoquo venias, plus plaustrorum in aedibus
videas quam ruri, quando ad villam veneris.
Sed hoc etiam pulchrum est praequam ubi sumptus petunt.
Stat fullo, phyrgio, aurifex, lanarius,
caupones patagiarii, indusiarii,
510 flammarii, violarii, carinarii;
502 cf. LOEWE, Prodromus 260. 509 FESTUS/PAUL. 246,27: patagi-
um est quod ad summam tunicam adsui solet, quae et patagjata dicitur et
patagiarii qui eiusmodi faciunt. Cf. glossas indutiarii: vestiarii (LOEWE,
Prodr. 260). 510 NON. 541,28: f1ammeus, vestis vel tegmen quo capita
matronae tegunt.
488 possint D 489 neque VJ qui] quid J diuitis VI 490 dotata es istud
uis (ius V2 J) P: eorr. Cam. 491 lubeant Bac: iubeant eett.: lubeat
Cam. 493 fe**rant V (fecerant VI) 494 superant] a in eorr. BI 495
sint Reiz 496 pers. s. I. V2, ut semper fere am*abunt D (eras. b) iubens
VI 497 sparsimoniam V 498 attuli VJ 500 sie div. : ... estl ... dari
ante aequum et atque spat. (?) D purpuram] -am in eorr. J 501 nulos
VI pedissequos P 502 salutigerrulos BV uehicula (u in eorr. J) P : eorr.
Bothe 504 mulierem J 505 quoque P, eorr. B2 plustrorum J 507
etiam hoc Dac pulchrum (-crum V) P : paulum Brix post est vers. div. in
P Erae quam D sumptus ubi Guyet: <quae> in sumptusFraneken 508
phirgio V, (?) J linarius BI, eorr. B2 509 sq. eoniu. J 510 flammari
NON. : flammearii Hermolaus (cf FEST.lPAUL.) uiolari NON. ca-
riari vel cariarii NON.
511- 525 AULULARIA
aut manulearii laut t murobatharii t,
propolae linteones, calceolarii,
sedentarii sutores, diabathrarii;
soliarii astant, astant molocinarii;
515 [petunt fullones, sarcinatores petunt;]
strophiarii astant, astant semul sonarii.
Iam hosce absolutos censeas: Cedunt, petunt
treceni, cum stant thylacistae in atriis
textores limbularii, arcularii.
520 Ducuntur, datur aes. Iam [hosce] absolutos censeas,
cum incedunt infectores corcotarii,
aut aliqua mala crux semper est, quae aliquid petat.
EUC. Compellarem ego illum, ni metuam ne desinat
memorare mores mulierum; nunc sie sinam.
525 MEG. Ubi nugivendis res soluta est omnibus,
33
Plautus in Au!.: "flammarii ... cariarii" (Cf. FESTUS.lPAUL. 79); idem
p. 549,29: violacia, a violae colore. Plautus in Au!.: "flammarii ... ca-
riarii".
514 NON. 548,16: molochinum, a Oraeco, color floris similis malvae ...
Plautus in Au!. institores molochini coloris molocinarios appellavit. 517
NON. 251,9: cedere, incedere. Plautus in Au!.: "iam hosce ... petunt".
519 NON. 541,25: limbus ut adnotatum invenimus muliebre vestimentum,
quod purpuram in imo habet. Plautus in Au!.: "Textores ... arcularii".
521 NON. 549,26: crocota, crocei coloris vestis. Plautus in Au!.: "Cum in-
cedunt ... corcotarii". 525 NON. 144,28: nugivendos Plautus dici voluit
omnes eos, qui aliquid mulieribus vendant. Nam omnia quibus matronae
utuntur, nugas voluit appellari. Plautus in Au!.: "Ubi ... omnibus". Olos-
sae (cf. LOEWE, Prodr. 260) pendent ab Isidori Orig. X, 192: nugigerulus
appellatus ab eo quod sit turpis nuntius.
511 secl. Guyet aut ... aut] stant ... stant Leo malobathrarii
Lambinus : myrobaptarii Leo (in app.) : myrobrecharii Z 512 propolat
o 513 sendentari 0 sutores B2, ut vid. : sutares BIO: sutates VJ dio-
batharii P: corr. Turnebe 514 an solearii? adstant J bis (item
516) 515 secl. Francken 516 strophyarii B semisonarii (-ri VI)
P: corr. Leo 517 iam] im NON. 518 phylacistae (phi!. OV) P : corr.
Wilamowitz 519 sq. sie div. : textores ... datur / ... censeas 519 sexto-
res 0 limbolari NON.: linbuarii BO: limbuarii VJ alcularii
NON. 520 dicuntur OJ aes] deI. Schoeff hosce deI. Bothe 521 incen-
dunt NON. crocotarii BOVI : crocotarum V2J: corr. Wagner 522 aut]
aiit (a in corr.) V aliqua ala Bac, VI petant D 523 metuam] ein corr.
V 525 nugiuendis NON. : nugigerulis (-us BacoacJ) P res resoluta VI.
34 PLAUTI
ibi ad postremum cedit miles, aes petit.
Itur, putatur ratio cum argentario:
Miles inpransus astat, aes censet dari.
Ubi disputata est ratio cum argentario,
530 etiam [plus] ipsus ultro debet argentario.
Spes prorogatur militi in alium diem.
Haec sunt atque aliae multae in magnis dotibus
incommoditates sumptusque intolerabiles.
Nam quae indotata est, ea in potestate est viri;
535 dotatae mactant et malo et damno viros.
Sed eccum adfinem ante aedis! Quid agis, Euclio?
III/6 EUCLIO - MEGADORUS
EUC. Nimium libenter edi sermonem tuum.
MEG. An audivisti? EUC. Usque a principio omnia.
526-542
MEG. Tarnen [e] meo quidem animo aliquanto facias rectius,
540 si nitidior sis filiai nuptiis.
EUC. Pro re nitorem et gloriam pro copia
qui habent, meminerunt sese unde oriundi sie nt.
526 YARRO, !.L.Y, 181: Quibus attributa erat pecunia ut militi reddant,
tribuni aerarii dicti, id quod attributum erat, aes militare. Hoc est quod ait
Plautus: "Cedit ... petit". 527 NON. 369,21: putare, colligere, conferre.
Plautus in Au!.: "Hur ... argentario" . 535 NON. 342,6: (maetare male
adficere significat ... ) Plautus in Au!.: "dotatae ... viros". 537 NON.
454,14: devorari non solum cibus gutture, sed et vox auribus potest ...
Plautus in Au!.: "nimium ... tuum".
526 cedis y2J 528 sq. sie div. : miles ... aes/ ... est/ ... argent. 528 im-
pransus J impransus miles Cam. adstat J: astant BI (eorr. B2, ut
vid.) 530 E&iam Y plus ipsus (ipsius J) P : eorr. Lambinus 534 nam
quae B2y2 : namque cett. 535 mactante(m) malo codd. NON. dampno
Y J 536 affinem J : afinem Y aedes BY J .
III/6: EUCLIO MEGADORUS (MEDAG- J). SENES DUO (SENEX II
Y : SENES II J) BYJ : spat. D; spatia pers. fere om. yl
537 edi NON. : di D : edi (ia audiui) B2 : di audiui B Iy I : audiui y2J 538
a*n (fuit ain) B princio D 539 edel. Gulielmius ainmo J : amimo D
pers. post animo dip. P rectios Dac 540 filiae P : eorr. Sea/iger nuptus
filiae J 542 meminerint B : minerunt D.
543 -558 AULULARIA
Neque pol, Megadore, mihi neque quoiquam pauperi
opinione melius res strueta est domi.
545 MEG. Immo est <quod satis est>, et di faciant ut siet
plus plusque <et> istue sospitent, quod nu ne habes.
EUC. Illud mihi verbum non plaeet ,quod nune habes' .
Tarn hoc seit me habere quam egomet; anus feeit palam.
MEG. Quid tu te solus e senatu sevoeas?
35
550 EUC. Pol ego ut te accusern merito meditabar. MEG. Quid est?
EUC. Quid sit me rogitas? Qui mihi omnis angulos
furum inplevisti in aedibus misero mihi;
qui mi intro misti in aedis quingentos eoeos
eum senis manibus, genere Geryonaeeo.
555 Quos si Argus servet, qui oeuleus totus fuit,
quem quondam loni luno eustodem addidit,
is numquam servet. Praeterea tibieinam,
quae mi interbibere sola, si vino seatat,
555f. PRISC. 11,209,14 GLK: in 0 productarn desinentia Graeca sunt fe-
minina ... addita ,nis' faciunt genetivum ... Plautus in Au!.: "Quos ... ad-
didit". SERVIUS ad Aen. VI, 90: addita luna inimica. Est autem verbum
Lucilii et antiquorum ut Plautus: "additus Ioni Argus"; FESTUS/PAUL.
26,1 (Argus oeuleus) Argus nomen est hominis, qui fuisse fingitur oculis
plenus. 556 NON. 487,17: loni. Plautus Au!.: "quem ... addidit".
558sq. DON. ad Ter. Andr. 496: interminatus sum ... pro minatus sumo
Plautus in Au!.: "interbibere sola si vi ( ... > "; DON., Eun. 80: proprie in-
tercipit quasi totum capit. Plautus in Au!.: "quae ... potest".
543 cuiquam V2J : quicquam BDVI 544 opione BI, eorr. B2 restructa
BDVI 545 suppl. Ussing inmo V 546 (et> plus Lindsay plusque (et>
Leo: pusque BDV ante quod spat. D 547 in fine pag. suppl. D I 548
sie div. in BDV : tarn ... haberei ... palam palam fecit B 549 pers. om.
V (item 550) ese natus euocas BDV (t ita e senatu seuocas B2 i. mg.) sa-
natu J 550 sie div. in BDV : pol ... merito/ ... est te ut P : eorr. Aci-
da!. accussem B (cl GLK VII, 149) 552 impleuisti VJ: inpreuisti
D 553 mihi P intromisisti P : eorr. Acidal. aedibus P: eorr. Pyla-
des cocos BD, V a. e.) : coquos J 554 m*anibus J . gerronaceo
V J : gerynaceo (y ex i) D 555 oculeus V, J (e S. I.), PAUL., PRISC. : oc-
culeus B: occulleus D oculatum Ar [ ... FEST. 556 luno] om.
NON. : uino V 557 praerea BV! 558 mihi (mich i J) P: om. DON.
scatat DON. : scatet P quae sola int. si uino scatat (sibi noscat at vel ac
TCV; sim. B) DON. ad Eun. 80.
36 PLAUTI
Corinthiensern fontern Pirenarn potest.
560 Turn obsoniurn autern - MEG. Pol vellegioni sat est.
Etiarn agnurn rnisi. EUC. Quo quidern agno sat scio
rnagis curiosarn nusquarn esse ullarn be1uarn.
MEG. Volo ego ex te scire, qui sit agnus cu rio.
EUC. Quia ossa ac pellis totust, ita cura rnacet.
565 Quin exta inspicere in sole ei vivo licet:
Ha is pellucet quasi lanterna Punica.
559- 569
(MEG. > Caedundurn conduxi ego illurn. EUC. Turn tu idern
opturnumest
loces efferendurn; narn iarn credo rnortuust.
MEG. Potare ego hodie, I Euclio, tecurn volo.
561 f. NON. 455,2: beluam indifferenter posuit auctoritas veterum. Plau-
tus in Au!.: "quo quidem agno sat scio I magis curiosam numquam esse ul-
lam beluam". 563 NON. 86,1: curio, curiosus. Plautus Au!.: "Yolo seire
ego ex te, qui sit agnus curio"; FESTUS/PAUL. 52,22: curionem agnum
Plautus pro macro dixit quasi cura macruisset. 564 NON. 509,9: macet
Plautus in Au!.: "quia ... macet" (om. cura). 566 PRISe. 11, 50,7 GLK:
pelluceo pro perluceo. Plautus in Asin .... idem in eadem (!): "ita ... Puni-
ca"; cf. gloss. PLACIDI, CGL 5,80,8: laterna Punica a pellibus, quas ab
angulis tegularum adfixas extendunt. 567 NON. 272,8: caedere, immola-
re; Plautus in Au!.: "caedendum c. e. illum"; cL p.274, 11: conducere ...
emere. Plautus in Au!.: "caedendum ... illum".
559 fontem] frontem vel fortem codd. DON. Pirenam Valla (et Pirenem
iam cod. B Donati) : et pirineum (perineum D : pireneurn ex -turn J) P
560 obsoniurn B2: obsequiurn cett. MEG.] om. sine spat. BD, add.
y2J legioni B2: leoni cett. sata est BIDyt, corr. B2y2J 561 MEG.
praem. B EUC.] om. J, spat. DY in quo NON. agno sat] agnoscat BI
(corr. B2), JI, NON. 562 cu rio sam (s in corr. Y; ras. sequ. B) P,
NON. : curionern Gulielmius nurnquam NON. bestiarn y2J 563
MEG.] om. DY: EUC. J scire ego ex te NON. quid NON. seit
J I curio] curiosus B2 564 EUe.] MEG. y2J totus est P euram a<:gei
B : curarnrnagei D: cura rnagei Y J qui o. a. p. tenos ita rnacet
NON. 565 inspincere J sole ei Gruterus: so lee BDY 1 : sole et y2J 566
is] om. PRISC. pellucet J, PRISC. : perl- BDY laterna y2J 567 v. sie
div. BDY : eaed- ... eonduxil ... optumus est < MEG.) Z : om. P con-
duxi ego illurn NON. (bis) : i- e- c- P : e- i- c- Drexler EUC. Z: MEG.
B: om. cello sine spat. (post idern spat. D) jol. 6 et 7 mutata in V (I'. 640
equidem - 710 videt ante v. 567 optumus est) optumus est P : corr.
Saracenus 568 offerendum D mortuus est P 569 MEG. Z : EUe. B
(eras.): om. cell. hodie <hie> Mueller.
570- 587 AULULARIA
570 EUC. Non potem ego quidem hercle. MEG. At ego iussero
cadum unum vini veteris a me adferrier.
EUC. Nolo hercle, nam mihi bibere decretum est aquam.
MEG. Ego te hodie reddam madidum, si vivo, probe,
tibi cui decretum est bibere aquam. EUC. Scio quam rem agat:
575 ut me deponat vino, eam adfectat viam,
post hoc quod habeo ut commutet coloniam.
Ego id cavebo, nam alicubi abstrudam foris.
Ego faxo et operam et vinum perdiderit simul.
MEG. Ego, nisi quid me vis, eo lavaturn, ut sacruficem. -
580 EUC. Edepol ne tu, aula, multos inimicos habes
atque istuc aurum, quod tibi concreditum est.
Nunc hoc mihi factu est optimum, ut ted auferam,
aula, in Fidei fanum: Ibi abstrudam probe.
Fides, novisti me et ego te; cave sis tibi,
585 ne tu immutassis nomen, si hoc concreduo.
Ibo ad te fretus tua, Fides, fiducia.
IV/1 LYCONIDIS SERVUS
L. S. Hoc est sem facinus frugi, facere quod ego persequor,
37
575 NON. 279,22: deponere est alienare. Plautus in Au!.: "ut me ...
viarn"; SERYIUS ad georg. IY, 561: add. in cod. Y (Philargyrius?): affec-
tat pro intendit, ut apud Plautum: "ut ... viarn". 587 NON. 310,2 ([aci-
nus, factum) ... Plautus in Au!. "hoc ... facinus".
570 <quod> potem ego quidem herde <habeo> Seyfferl iussero] ein corr.
D I : nissero Y I 571 ad Y J adferier D ac, Y I : afferrier J 572 mihi] om.
D decretum ... hodie in ras. Y ([uit aquam ... agat) aquam est J 573
vivo] om. BI, add. B2 s. I. 574 decrecum Y 575 deponas ... affectas
SERY.(Philarg.) adfectat (aff- J) uiam B2J: adfectatiuam Bly:
adfectiuam D 576 committet Y J (alt. commutet s. I. J 2) 578 operam (-a
Y) metui num BIyl, corr. B2y2 579 MEG. y2J: om. BD labatum Bac
D: labitum yl 580 EUC. y2J: om. BD 581 congreditum (-u yl)
BDyl 582 factum est P: corr. Aldina te<d> Cam. 583 aulam
P : corr. Scularius astrudam J 585 tu] dei. Weise in me mutassis (mit-
yl) P : corr. Acidal. hoc] hin corr. BDY 586 tua fides tua D fiducia
strobilus (-ius D) lyconidis seruus (= siglum!) BD.
IV/I: SERVUS B : SERVUS (STROBILUS V2) C. Y (cf. comm. p. 16 s$.):
J n. I. : spal. D (cf. ad v. 586)
587 y3 (UI vid.) i. mg. : Mores servorum proloquitur.
38 PLAUTI
ne morae molestiaeque imperium erile habeat sibi.
Nam qui ero ex sententia servire servus postulat,
590 in erum matura, in se sera condecet capessere.
Sin dormitet, ita dormitet, servum sese ut cogitet.
[Nam qui amanti erD servitutem servit, quasi ego servio,
588- 605
si erum videt superare amorern, hoc servi esse officium reor,
retinere ad salutern, non enim quo incumbat eo inpellere.
595 Quasi pueri qui nare discunt, scirpea induitur ratis,
qui laborent minus, facilius ut nent et moveant manus,
eodem modo servum ratern esse amanti erD aequum censeo,
ut <eum> toleret, ne pessum abeat tamquam ***.]
Eri ille imperium ediscat, ut quod frons velit oculi sciant;
600 quod iubeat citis quadrigis citius properet persequi.
Qui ea curabit, abstinebit censione bubula,
nec sua opera rediget umquam in splendorern compedes.
Nunc erus meus amat filiam huius Euclionis pauperis;
eam ero nu nc renuntiatum est nuptum huic Megadoro dari.
605 Is speculatum huc misit me, ut quae fierent fieret particeps.
589 NON. 375,18 postulare, velle. Plautus in ... Au!.: "nam ...
postulat". 590 NON. 266,10: capessere, perficere ... Plautus in Au!.:
"in erum ... capessere". 595 FESTUS 444,15: scirpus (scriptum F) est
id, quod in palustribus locis nascitur ... Plautus in Au!.: "quasi ... ratis";
cf. p. 166,34: nare a nave ductum ... Plautus in Au!.: "quasi ... ratis".
OONATUS ad Ter. Andr. 941: scirpus palustris res est el levissima ...
Plautus "scirpo induitur ratis".
588 habebat Y 589 eri ex NON. : ex ero (hero Y 2 J) ex Y J sentententia B
590 in *erum D 591 dormitet
2
] -at BI, corr. B2 : dormict J I servum]
biSBI (deI. B2) seesseMueller ut] ietBac,O, yl (corr. y2) 592-98 deI.
Brix: post v. 602 pos. Wagner 593 super aream morem BI (corr. B2), 0,
yl (corr. y2) 594 at BI (corr. B2), 0 non enim (eni 0: eum y2J) P:
noenum Wagner incumpat 0 ae impellere J 595 purri yae scirpea
FZ, FEST. 166: sirpea P : scirpo DON., FEST. 444 induitur B2, FEST.
166, DON.: induetur FEST. 444: inductur BIOyl : inducitur y2J 596
laborant Y (ex labrant) 597 aequum* 0 598 <eum> Hare toleret
y2J: toll- BOY! tanquam BO jin. vers. om.; suppleas cum Lambino
catapirateria (am. eum) vel reticulum in mari (Langen) vel rete abit in mari
sim. 599 Eri ille Wagner: (h)erile P : eri is Leo (in app.) quod] q ex d
y fronos BI (?; corr. B2), 0: fyonos yl : non os J, y2 (v. I. nune
os) 601 censeo nebubula P (uel carne i. mg. B2) 602 rediget B2 : rediet
cett. 605 furet BI (corr. B2), O.
606-621 AULULARIA
Nunc sine omni suspicione in ara hic adsidam sacra;
hinc ego et huc et illuc potero quid agant arbitrarier.
IV /2 EUCLIO - LYCONIDIS SERVUS
EUC. Tu modo cave quoiquam indicassis aurum meum esse
istic, Fides!
39
Non metuo ne quisquam inveniat, ita probe in latebris situm est.
610 Edepol ne illic pulchram praedam agat, si quis illam invenerit
aulam onustam auri; verum id te quaeso ut prohibessis, Fides.
Nunc lavabo, ut rem divinam faciam, ne affinem morer
quin ubi accersat [me] meam extemplo filiam ducat domum.
Vide, Fides, etiam atque etiam nunc, salvam ut aulam abs te
auferam:
615 tuae fidei concredidi aurum, in tuo luco et fano [modo] est
situm.
L. S. Di immortales, quod ego hunc hominem facinus audivi
loqui:
Se aulam onustam auri abstrusisse hic intus in fano Fide.
Cave tu illi fidelis, quaeso, potius fueris quam mihi!
Atque hic pater est, ut ego opinor, huius erus quam amat
< virginis) .
620 Ibo hinc intro, perscrutabor fanum, si inveniam uspiam
aurum, dum hic est occupatus. Sed si repperero, 0 Fides,
606 denuo incipit E hune Elyl sine] si me yl adsadam Dac:_e
yac : assidam EJ.
IV/2: EUCLIO SENEX STROBILUS SERYUS B (duobus Iineis), YJ:
EUCLIO SENEX. STROBILUS (ex -OS) SERYUS (exSENEX) E: spat. D
608 (T)u DEY, t i. mg. DIy3 quiequam (quiquam B in corr. : quidquam
Y) P: corr. Pius indieasses BOYlEI : corr. Y2Ex 609 probet Bac,
DylEI 610 agt Y : agaJ].t E 612 faciam* 0 613 me deI. Hare exem-
plo (ti s. I.) 0 I dieat J I 614 atque etiam] om. 0 *ut B auliam
ylEI afferam (s. I. i. recipiam) 0 615 fide Scaliger non eredidi
EI et] in corr. 0 I fano (-a J I ?: fae Y I) modo P : corr. Pylades 616
inmort- Y hune] in ras. 0
1
audivi Bothe: audio P 617 obstrusisse
y2 fidei P: corr. Scaliger 619 <virginis) Mueller: <meus) Luchs:
<Euclio) Goetz 620 hie* J (in hue corr., ut vid.) 621 arum J est] om. 0
oceupatos JI repererero O.
40 PLAUTI 622-633
mulsi eongialem plenam faeiam tibi fideliam.
Id adeo tibi faciam; verum ego mihi bibam, I ubi id feeero. -
IV/3 EUCLIO
EUC. Non temere est quod eorvos eantat mihi nune ab laeva
manu;
625 semul radebat pedibus terram et voee eroeeibat sua:
Continuo meum eor eoepit artem faeere ludieram
atque in peetus emieare. Sed ego eesso eurrere.
IV/4 EUCLIO - LYCONIDIS SERVUS
EUC. <I> foras, lumbriee, qui sub terra erepsisti modo,
qui modo nusquam eomparebas, nune, eum eompares, peris.
630 Ego pol te, praestrigiator, miseris iam aeeipiam modis!
L. S. Quae te mala crux agitat? Quid tibi meeum est eommerei,
senex?
Quid me adflietas? Quid me raptas? Qua me causa verberas?
EUC. Verberabilissime, etiam rogitas, non fur, sed trifur?
622 NON. 313,27 facere, rem divinam religionibus exhibere. Plautus in
Au!.: "mulsi ... fideliam"; cf. p. 543,25:jidelia, Samium vas ad usus pluri-
mos. Plautus Au!.: "mulsi ... fideliam". 624 NON. 455,6 cum sit grocire
corvorum, Plautus in Au!. cantare eos dixit: "non ... manu". 625 NON.
45,15: Propriam corvorum vocem grocchitum veteres esse voluerunt; Plau-
tus in Au!.: "Simul ... sua".
622 mulsi P : uisi NON. 313 fidelium J 623 mihi] in ras. (?) J : nichil
EI id ubi Reiz.
IV /3: EUCLIO BEV : spat. D : om. J.
624 (N)on DEVJ (n i. mg. Dl,N V3) timere Jl coruus NON., vac 625
semulltali: simul NON. : semel P rudebat (?) Eac croccibat (vel gro-)
NON. : crocchibat D3V2: grocchibat cello 626 mecum Bac cepit
BYE: cepit J ludictam BI: corr. B2 627 pectu scmicare BI, D 1 (u),
ylE :corr. B2D3Y2.
IV /4: EUCLIO STROBILUS BEY, J (STO-) : spal. D
628 (F)oras DEY (f i. mg. y2) (j> Lambinus: (foras> Cam. post
ereps- spat. J 629 comparabas BDEY 630 ego polltali: ego edepol P :
edepol Lindsay accipiam] -am in corr. EI midis J 1 631 quae] qui D
commercii P 632 afflictas J 633 verberabilissume J ri (dei. ?) rogitas E.
634-647 AULULARIA
L. S. Quid tibi surrupui? EUC. Redde hue sis! L. S. Quid tibi
vis reddam? EUC. Rogas?
635 L. S. Nihil equidem tibi abstuli. EUC. At illud quod tibi
abstuleras eedo!
Eequid agis? L. S. Quid agam? <EUC.} Auferre non potes.
L. S. Quid vis tibi?
EUC. Pone! L. S. Id quidem pol te datare credo eonsuetum,
senex.
EUC. Pone hoc sis, aufer eavillam! Non ego nune nugas ago.
L. S. Quid ergo ponam? Quin tu eloquere quidquid est suo
nomine?
41
640 Non herde equidem quiequam sumpsi nee tetigi. EUC. Ostende
huemanus!
L. S. Ern tibi, ostendi, eeeas. EUC. Video. Age ostende etiam
tertiam!
L. S. Laruae hune atque intemperiae insaniaeque agitant senern.
Facisne iniuriam mihi [an non]? EUC. Fateor, quia non pendes,
maximam.
Atque id quoque iam fiet, nisi fatere. L. S. Quid fatear tibi?
645 EUC. Quid abstulisti hine? L. S. Di me perdant, si ego tui
quiequam abstuli
nive adeo abstulisse vellem. EUC. Agedum, exeutedum pallium!
L. S. Tuo arbitratu. EUC. Ne inter tunieas habeas. L. S.
Tempta qua lubet!
640 NON. 396,7: (sumere est accipere, tollere) ... Plautus Au!.: "Non ...
tetigi" .
634 subrupui E : suprepui Y I : supripui Y 2 J (sub-) ut huc yac scis J red-
das J, ut vid. EUC.] om. BIDylEI rogitas (om. BI, add. B2) P: corr.
Cam. 635 abstoli Bac, DylE illum BI, corr. B2 an tibi quod? ab-
stoleras BDEyl 636 STR. praem. BY2ExJ: deI. Acidal. ecquid
Exy2J : haec quid cell. ais E STR. Acidal. : EUC. P <EUC.) Acidal.
< hinc) auferre Reiz 637 id Pareus : di (nisi <;Ii Y 2) P 638 post pone spat.
E 639 ego Eac, FZ, plerique edd. EUC. Quidquid B (spat. DEY) : deI.
J, /tali quicquid EY J est] S. I. D I 640 STR. praem. B non equidem
ego qua (vel quia) uoluptate sumsi neque NON. 641 ostende Bac: os-
tendo Bothe 642 huc VIEl 643 ante facisne spat. Y, ut saepius facin
Rare an non deI. Langen pendel,ls D : perdes EYJ (perdis V. I. y2) ma-
xumam J 644 iam fiet] in ras. E 645 abstulisti] abstuli D ego] in ras.
E tu J 646 EUC. praem. P: corr. Itali niuem y2J <EUC.) EX: om.
P 647 tudo J qua] a S. I. DI iubet E Iyl : tibet J.
42 PLAUTI 648-660
EUC. Vah, scelestus quam benigne: ut ne abstulisse intellegam.
N ovi syeophantias. Age rusum: IOstende hue manum
650 dexteram. L. S. Ern. EUC. Nune laevam ostende! L. S. Quin
equidem ambas profero.
EUC. Iam serutari mitto. Redde huc! L. S. Quid reddam?
EUC. A, nugas agis;
eerte habes. L. S. Habeo ego? Quid habeo? EUC. Non dico,
audire expetis.
Id meum, quidquid habes, redde! L. S. Insanis, perserutatus es
tuo arbitratu neque tui me quicquam invenisti penes.
655 EUC. Mane mane! Quis illie est? Quis hie intus alter erat tecum
simul?
Perii herde! Ill(e) nune intus turbat, hune si amitto, hic abierit.
Postremo hune iam perscrutavi, hic nihil habet. Abi quo lubet!
L. S. Iuppiter te dique perdant! EUC. Haud male I agit gratias.
Ibo intro atque illi socienno tuo iam interstringam gulam.
660 Fugin hine ab oculis? Abin [hine) an non? L. S. Abeo. EUC.
Cave sis reeipias!
651 NON. 348,26: Mittere, omittere ... Plautus Au!.: "iam
hue". 657 NON. 317,29: habere, tenere, oeeupare ... PlautusAu!.: "Po-
stremo ... habet"; id. p. 469,1: scruto. Plautus in Au!.: "Postremo .. .
perserutavi". 659 NON. 172,21: socienno, socio. Plautus Au!.: "Ibo .. .
gulam".
648 scelestius J intelligarn J 649 siconpantyas BacDY: -phantyas BPc:
-pantyras EI: siehophantias J rusum] rursum in ras. B; Y 2 J manum] a
in cor;. DI 650 spat. praem. yl dextram (-eram J) P 651 *a B : an
y2J 652 eerto Langen habe; (fuit -o?) J si'R. J : s. I. BExy2: om.
DE Iy I et petis P : corr. B2p 653 mecum D quiequid EY J 656 hic]
hine Bothe 657 hune iam NON. (bis): iam hune (huc Y) P hie] om.
NON. (an recte?) nihil habet NON. : nihili abet (habet B2EY) P duo
EI iubet EIyl 658 L. S.] STR. B: om. cett. EUe. B: spat. D: STR.
J; item s. I. y2Ex agit <hie) Koch: egit Mueller 659 EUeL. praem.
Y2Ex ibo NON.: ibo hine P socienno NON., B : sotienno Elyl : so-
cien D: socio y2J tueiam yl 660 fungi Elyl: fungin Y2Ex hineI]
deI. Langen abui E hine
2
deI. Pyl. EUe.] spat. om. Elyl si EYJ re-
cipias conieci: te uideam P : revideam Bothe: revideas Goetz: revenias
Brix.
661-673 AULULARIA
IV/5 LYCONIDIS SERVUS
L. S. Emortuum ego me mavelim leto malo
quam non ego illi dem hodie insidias seni.
Nam Ihic iam non audebit aurum abstrudere:
credo ecferet iam secum et mutabit locum.
665 Attat! Foris crepuit. Senex eccum aurum ecfert foras.
Tantisper huc ego ad ianuam concessero.
IV/6 EUCLIO - LYCONIDIS SERVUS
Eue. Fide censebam maxumam multo fidem
esse; ea sublevit os mihi paenissume.
Ni subvenisset corvus, periissem miser.
670 Nimis hercle ego illum corvum ad me veniat velim
qui indicium fecit, ut ego illi I aliquid boni
dicam; nam quod edit, tarn duim quam perduim.
Nunc hoc ubi abstrudam cogito solum locum:
43
667 CHAR. I, 70,16 GLK: Fides cum chordam significat, huius fidis facit,
cum deam, huius Fidei, quamvis Plautus dixerit: "Fidei ... fidem" (cf. p.
1,55,13 quamquam in Aul. PI. fide dixerit). 667f. NON. 45,18: sublevit
significat inlusit et pro ridieulo habuit; tractum a genere ludi, quo dormien-
tibus ora pinguntur. Plautus in Aul.: "Fidei ... paenissume". 668
CHAR. I, 189,25 GLK: Varro sie ait in III 1t&pi xapaKTtlProV: propius pro-
xime. In his extra consuetudinem communem frequenter perfectis uti solet
Plautus ut in Aul.: "ea ... plenissime".
IV /5: STROBILUS BEV : spat. D: om. J (habet litt. init.)
661 (E)mortuum DEV let BI, CO". B 2 662 senil senet (?) EI 663 illie
Bach 664 ecferet iam Pius: hec feretiam BI (dist. B2): hl!c seretiam
VIE:hec secretiam D:hoc ferret (feret V2) iam V2J iocum DEIVI
665 ec feri D : et fert EV : effert J 666 huc Lambinus : hie P post ia-
nuam spat. J eidem (= siglum) in fine B2.
IV /6: SENEX SERVUS BEV : EUCLIO STOBILUS J : spat. D
667 (F)idei DEV, f i. mg. add. DIV2 fidei P maximam E 668 eam
EVJ : a NON. subleuit os NON., CHAR. : subluit*os B: subluitos cett.
(spat. sequ. E) penussume J : plenissime CHAR. 669 coruos J per-
issem P 670 illuml ex sum EI 671 illic Bothe aquid VIEl 672 duim
Cam. : dium BD: diu EVJ perdium (i- perdurat V2) P: corr. Cam.
673 ibi J1 abstr- in ras. E.
44 PLAUTI 674-688
Silvani lucus extra murum est avius,
675 crebro salicto oppletus. Ibi sumam locum.
Certumst, Silvano potius credam quam Fide.
<L. S.> Euge, euge! Di me salvom et servatum volunt!
Iam ego illue praecurram atque inscendam aliquam in arborem
ind(e)que observabo I aurum ubi abstrudat senex.
680 Quamquam hic manere me erus sese iusserat,
certumst: malam rem potius quaeram cum luero.
IV /7 L YCONIDES - EUNOMIA (PHAEDRIUM)
LYC. Dixi tibi, mater, - iuxta mecum rem tenes
super Euclionis filia. Nune te obsecro
resecroque, mater, quod dudum obsecraveram:
685 Fac mentionem cum avonculo, mater mea!
EUN. Scis tute facta velle me quae tu velis,
et istuc confido < a> fratre me impetrassere;
et causa iusta est, siquidem ita est ut praedicas,
674f. NON. 396,13: sumere etiam significat eligere ... Plautus Aul.: "Sil-
vani ... locum". 682 NON. 322,2: iuxta rursum similiter ... Plautus
Aul.: "dixi ... tenes". 684 cf. FESTUS 354,8 ... >dum ob< ... ; p.
353,9ff.: resecrare, solvere religione, utique cum reus populum comitiis
oraverat per deos, ut eo periculo liberaretur, iubebat magistratus eum re-
secrare. Plautus: "resecroque ... obsecraveram".
674 lucus NON., V2ExJ : lacus cello auius NON. : aulus P 675 crebo
Bac creber salictu NON. opplectus V ubi Bac summam EVJI,
NON. 676 certurn est J fidei P 677 < L. S. > Pius (str. dii E3; cf. v.
678) fuge fuge P: corr. Cam. du E: d VJ 678 SERVo (STR. V2)
praem. P: dei. Pius percurram BDVE aliquem D 679 observando
J I : obs. <ego> Bothe senet Bac (?), DE IV 681 certurn est P (cf. v.
676) potrus J culucro EI.
IV /7: LlCONIDES ADOLESCENS EUNOMIA MULIER FEDRIA
(PHE- EV) VIRGO B (duobus lineis), EV : LlCONIDES ADOLESCENS
EUNOMIA MATER E' PHEDRIA VIRGO J: spat. D
682 (D)ixi DEV, d i. mg. D I V 2 mecum rem NON. : r. m. P 683 eucJonis
E filiam E (?), J 1 684 sq. inverso ordine P : traiec. Pareus resecroque]
resetroque BD : 0 in corr. J post mater spat. (?) D obsetraueram B
685 auunculo V : auomculo J meo Leo (in app.) 686 scias (?) J uel-
lern aeque B: uellem eque vel equae cello uelis** E 687 istoc JI <a>
Pyl. inpetrassere E : V : impetrare J.
689-705 AULULARIA
te eam eompressisse vinolentum virginem.
690 LYC. Egone ut te advorsum mentiar, mater mea?
PHAE. Perii, mea nutrix! Obseero te, uterum dolet.
Iuno Lueina, tuam fidem! L YC. Ern, mater mea,
tibi rem potiorem verbo: Clamat, parturit.
EUN. Ei hae intro meeum, gnate mi, ad fratrem meum,
695 ut istue, quod me oras, impetratum ab eo auferam!
LYC. I, iam sequor te, mater. Sed servum meum
t Strobilum t miror ubi sit, quem ego me iusseram
hie opperiri. Nune ego meeum eogito:
Si mihi dat operam, me illi irasei iniurium est.
700 Ibo intro, ubi de eapite meo sunt eomitia.
IV /8 LYCONIDIS SERVUS
L. S. Pieis divitiis, qui aureos montis eolunt,
ego solus supero. Nam istos reges eeteros
memorare nolo,lhominum mendieabula:
Ego sum ille rex Philippus. 0 lepidum diem!
705 Nam ut dudum hic abii, multo illo adveni prior
45
690 NON. 232,27: (advorsum rursum apud significat) ... Plautus Au!.:
"egone ... mea". 691 NON. 229,30: uterus masculino genere dicitur,
neutro Plautus Au!.: "perii ... dolet". 70lf. NON. 152,8: picos veteres
esse voluerunt quos Graeci grypas appellant. Plautus Au!.: "pici ... supe-
ro". 703 NON. 138,24: mendicabulum, pro mendicatione ... Plautus
Au!.: "memorare ... mendicabula".
689 compresisse B: conpr- Dac uinu!. DEY uirg. uin. Dac 690 te
P: ea NON. 691 tel om. NON. uterum] a!. uterus B2Ex 692 lacina
D post fidem ras. circa 15 litt. B (LIC. Em ... add. B2) LYC.] s. I.
y2Ex hem y2J 693 verbo Leo: uideo P 694 EUN.] s. I. y2 ei Bac
DElyl : i B (ras.), y2p (n. I. J) an mecum intro? 695 efficiam tibi (=
glossema) impetratum P 696 i add. B2: om. cett. sequar Sjgren ante
sed spat. (?) D 697 Strobilum ex Strolidum E (cf comm. p. 16) ubi]
ti bi Bac, D 698 nunc] quom Seyffert an <hoc> cogito (?) 699 si] sed
EYJ 700 ibo <hinc> Brix: <sed> ibo Wagner.
IY/8: STROBILUS SERYUS BEYJ: spat. D
701 (P)icis DEY; pi. mg. DIE" d y2 pici* E: pici NON. : dices (ex is)
y2: uites J : an phicis? diuitus J montes BJ 702 ego P : eos NON.
solus] 0 in corr. D supetro J 704 rex ex rer D, ut vid. ante 0 spat. DI
(deI. D3) 705 abi BI (corr. B2), DylE 1 illuc P : corr. Cam. Y.
46 PLAUTI
multoque prius me conlocavi in arborem
ind(e)que exspectabam, I aurum ubi abstrudebat senex.
Ubi ille abiit, ego me deorsum duco de arbore,
ecfodio aulam auri plenam.llnde ex eo loco
710 video recipere se senem: ill(e) me non videt;
nam ego [non] dedinavi paululum me extra viam.
Attat! Eccum ipsum! I Ibo ut hoc condam domum.
IV/9 EUCLIO
706-719
EUC. Perii, interii, occidi! Quo curram? Quo non curram?
Tene tene! Quem? Quis?
Nescio, nil video, caecus eo atque equidem quo eam aut ubi sim
autqui sim
715 nequeo cum animo certum investigare. Obsecro vos ego, mi
auxilio,
oro obtestor, sitis et hominem demonstretis quis eam abstulerit!
718 Quid ais tu? Tibi credere certum est; nam esse bonum ex voltu
cognosco.
719 Quid est? Quid ridetis? Novi omnes, scio fures esse hic complures,
717 qui vestitu et creta occultant sese atque sedent quasi sint frugi.
708 NON. 284,7: ducere, dimittere, deseendere. Plautus in Au!.: "ubi ...
arbore". 713ff. RUFINUS, YI 561,8 GLK: (ex Sisenna) ... in Au!. sie:
Haee seaena anapaestico metro est. Sed eoneisa sunt, ut non intellegas.
706 eolloeavi EYJ 707 ubi aurum Pyl. astrudebat E 708 abit NON.
me du co serium NON. 709 exfodio P eo loeo] ilieo Brix post h. t>. lac.
indieal,i dub. 711 non dei. Pyl. paulum P : corr. Hare med Wagner.
IY/9: EUCLIO SENEX. LICONIDES AOOLESCENS B (duobus !in.),
E,Y (AOUL-), J : spat. 0
713 sq. sie div. : perii ... non eurraml ... atquel ... sim 713 (P)erii OEY
(p i. mg. 01y2) non] nune 0 te ne quem] te quem EI 714 nihil P
equidem] dem s. l. 0
1
q*eam B (0 add. B2): Oyl : queam EI :
quoam Y 2 715 ego vos Peters axilio 0 ae 716 demontretis 0
qui J 717 -719 disp. cum Hermanna : 719/717/718 Acida!ius 718 quis
P: corr. /ta!i ex Cam. : et P 719 quod ridetis B (an recte?) deridetis
(detis in ras.) 0 hic] om. O.
720-729 AULULARIA
720 Hem, nemo habet horum? Oecidisti. Die igitur: Quis habet?
Heu me miserum! Misere perii.
721 Male perditus, pessime ornatus eo:
Tantum gerniti et mali maestitiaeque
722 hic dies mi optulit, famem et pauperiem.
Perditlssimus ego sum omnium in terra.
723 Nam quid mi opust vita, [qui] tantum auri
perdidi, quod eoneustodivi
724 sedulo. Egomet me defraudavi
animumque meum geniumque meum;
725 Nune eo lalii laetifieantur
meo malo et damno. Pati nequeo.
LYCONIDES
Nescis?
L YC. Quinam homo hie ante aedis nostras eiulans eonqueritur
maerens?
Atque hiequidem Euclio est, ut opinor. Oppido ego interii;
palamst res;
seit peperisse iam, ut ego opinor, filiam suam. Nune mi
ineertumst,
47
722 PRISe. II, 258,17 GLK: Idern (= PI.) in Aul.: "huius gemiti" dixit:
"tanturn ... pauperiern"; NON. 487,21: gemiti. Plautus Aul.: "tanturn ...
optulit" .
720 hern y2 J : em cett. * die D vers. long. P (sed cf 723!)
721 miserum miserum P (miseres. I. B2 : corr. Hermolaus : mi-
sere miserum Seyffert pessurne J ormatus EXJ 722 gemiti et PRISe.,
NON. : gemit te et BI (gerniti*ft et B2), DEyl : gemite et y2J rnalae
PRIse. maestitiaeque B2: -que om. cett. : misticiC( yl: magestitiae
D mihi (etiam P) hic dies PRISe., NON. obtulit E, PRIse. '723 sic
div. : ... ornnium/ ... auri BDEY ... terra/ ... auri J peritissimus Lind-
say (in app.) interea J I nam] dei. Mueller rnihi P opus est P qui dei.
Spengel 724 concustidiui D: custodiui EY J fra ud au i EY J 725 ergo
Mueller alu yac 726 darnpno EYJ ante v. 727 spat. D (init. om.; q i.
mg.) 727 aedes J eeulans Dac 728 interi BIyl (corr. B2y2), DEI: in-
terrii J palarn est y2 (? 1) 729 sit J ae ego] in corr. D I rnihi P incer-
turn est y2J.
48 PLAUTI 730 -742
730 abeam an maneam an adeam an fugiam. Quid agam, ledepol
nescio.
IV /10 EUCLIO - L YCONIDES
EUC. Quis homo hic loquitur? Ego sum, <misen. EUC. Immo
ego sum, [miser] et misere perditus,
quoi tanta mala maestitudoque optigit. L YC. Animo bonD es!
EUC. Quo, obsecro, pacto esse possum? LYC. Quia istuc
facinus, quod tuum
sollicitat animum, id ego feci et fateor. EUC. Quid ego ex te
audio?
735 L YC. Id quod verumst. EUC. Quid ego< de te com> merui,
adulescens, mali,
quam ob rem ita faceres meque meosque perditum ires liberos?
L YC. Deus impulsor mi fuit, is me lad illam inlexit. EUC. Quo
modo?
LYC. Fateor peccavisselet me culpam commeritum seio;
id adeo te oratum advenio, ut animo aequo ignoscas mihi.
740 EUC. Cur id ausu's facere, ut id quod non tu um esset, tangeres?
L YC. Quid vis fieri? Factum est illud. Fieri infectum non potest.
Deos credo voluisse; nam ni vellent, non fieret, scio.
732 NON. 136,18: maestitudo, pro maestitia ... Plautus Au!.: "qui ... op-
tigit" .
730 quid agam habeam (*abeam B, J) P : corr. Hare an*ma*neam B (ex
anima meam?) non edepoI seio Spengel.
IV/IO: EUCLIO LICONIDES B: EUCLIO EV (lie. V2): EUCLIO SE-
NEX LICONIDES ADOLESCENS J : spat. D.
731 sqq. sic div. : ... sum miser I et. .. optigitl ... tuum 731 (Q)uis DEV
(q i. mg. D I) miser transp. Acidal. et miser et perditus Seyffert 732
eui P : qui NON. optigi J : obtigit NON. 733 EUC. s. I. BV2E' : om. D
esse ex et D I quial bis EI 734 fatior EI *ego
2
B 735 uerum est
V 2 J : uersumst DV I : uersum est BE Emerui (lac. ind.) BDE : sine spat.
J ,V (Em-) : suppl. Brix: de te dem. Lindsay : erga te eomm. Redslob 736
ire* (eras. s) B 737 D*eus J impulsor mihi B : m- i- DE, V (in-), J at BI
B2), D illa D illexit EJ quomodo fateor VI 738 fator J <me>
Cl Bentley eummeritum EIVI 740 amus Pesses Bac, DVIEI 741
pers. om. V (itell1 743) fiere B (priore loco) inseetum E 742 anle nam
spal. BD nil 0111. D.
743 -762 AULULARIA 49
EUC. At ego deos credo voluisse ut apud me te in nerve enicem.
L YC. Ne istuc dixis! EUC. Quid tibi ergo meam me invito
tactiost?
745 LYC. Quia vini vitio atque amoris feci. EUC. Homo audacissime!
Cum istacin te oratione huc ad me adire ausum, inpudens!
Nam si istuc ius est, ut tu istuc excusare possies,
luci daro deripiamus aurum matronis palam,
postid si prehensi simus, excusemus ebrios
750 nos fecisse amoris causa. Nimis vilest vinum atque amor,
si ebrio atque amanti inpune facere quod lubeat licet.
L YC. Quin tibi ultro supplicatum venio ob stultitiam meam.
EUC. Non mi homines placent qui quando male fecerunt
purigant.
Tu illam scibas non tuam esse: Non attactam oportuit.
755 LYC. Ergo quia sum tangere ausus, haud causificor, quin eam
ego habeam potissimum. EUC. Tun habeas me invito meam?
L yc. Haud te invito postulo; sed meam esse oportere arbitror.
Quin tu iam invenies, inquam, meam illam esse oportere, Eudio.
EUC. Nisi refers .. L YC. Quid tibi ego referam? EUC .... quod
surripuisti meum,
760 iam quidem herde te ad praetorem rapiam et tibi scribam dicam.
LYC. Surripio ego tuum? Unde? Aut quid id est? EUC. Ha te
amabit Iuppiter,
ut te nescis. L yc. Nisi quidem tu mihi quid quaeras dixeris.
748 NON. 210,7: lux ferninini est generis ... rnasculini: Plautus Aul.: "Iuci
... palarn".
743 te rne P : transp. Pistorius in nervo) inrnerito (?) J enicern B 744
inuitat actiost Y IE I : inuito tactio est y2J 745 audacissurne J : audicissi-
rne D 746 istac y2, (?) J irnpudens J 747 ius) s. I. DI sit Wagner
748 luci daro NON.: luce dara P diripiarnus D (disr-NON.) 749
prensi sirnus (prenssirnus Y) P : corr. Cam. etcusernus DElyl ebrius Dae,
pe 750 non Dae uile est y2J 751 irnpune EJ iubeat Elyl liet BI
(corr. B2), EI 752 uinio (?) Dae 753 rnihi P rnala D purgitant
P: corr. Ritschl 754 EUCL. praem. y2 (om. 753) actatarn yl : attutarn
EI, ut vid. 755 sunt D 756 turn Y I 757 ante sed spat. B (aliquot litt.
eras.), D 758 EUCL. in ras. praem. B iarn Brix : earn P ante inquarn :
li s. I. Billam meam Brix (an recte?) oportet EYJ **Eudio D
759 sq. disp. cum P : inverso ord. Acidal. ergo J subripuisti E rnecurn D
760 ad praetorern herde te E 761 surripio (sub- E) BDEY I : (sur-
y2) y2J, an recte? ambit P : corr. /tali.
50 PLAUTI 763 -776
EUC. Aularn auri, inquarn, te reposco, quarn tu confessu's rnihi
te abstulisse. L YC. Neque edepol ego dixi neque feci. EUC.
Negas?
765 L YC. Pernego immo. Narn neque ego aurum neque istaec aula
quae siet
seio nec novi. EUC. Illarn ex Silvani luco, quarn abstuleras, cedo!
I, refer! Dirnidiarn tecum potius partern dividarn.
Tarn etsi fur rnihi es, rnolestus non ero. I vero, refer!
L YC. Sanus tu non es, qui furern rne voces. Ego te, Euclio,
770 de alia re rescivisse eensui, quod ad rne attinet.
Magna est [res], quam ego teeum otiose, si otiurn est, eupio loqui.
EUC. Die bona fide: Tu id aurum non surripuisti? L YC. Bona.
<EUC. > Neque seis <id> qui abstulerit? LYC. Istuc quoque
bona. EUC. Atque id si seies,
qui abstulerit, rnihi indieabis? LYC. Faeiarn. EUC. Neque
partern tibi
775 ab eo quisque est indipisees neque furern exeipies? L YC. Ha.
EUC. Quid < si> fallis? L YC. Turn rne faeiat quod vult rnagnus
Iuppiter.
774 f. NON. 129,1: indipiscere, petere, usurpare. Plautus Au!.: "nec par-
tem ... excipies". Id. p. 293,25: excipere, excusare vel celare. Plautus in
Au!.: "neque ... excipies" (cf. eandem versuum divis. in codd. Pa!.!).
763 auri] ri in corr. E confessus P 764 ego] om. E 765 inmo D nam
neque BD: namque EIYJ: neque y2 (v. I.), EXFZ an istanc aulam?
766 lillam J ex] in ras. B2; Y 2 J : et BI (?), DY I lu am et siluam EI, corr.
EX 768 mihi] ex miles (?) Y es] om. D i uero B2: fuero BID: furo
ylE I: furori y2: furi JEx 770 res cuius se E Iy adtinet E 771 magna]
deI. Ussing est Hare : est res BDEY (deI. Wal/stedt): res est J (an recte?)
tecum] deI. Guyet (cf comm.!) 772 subripuisti E LYC.] om. BD,
add. J; s. I. Y2Ex bona non y2ExJ 773 sq. turbati in P: verba neque
scis qui abstulerit post qui abstulerit (v. 774): rest. Cam. 773 EUC. (pri-
us) om. P : add. Cam. (eum> scis Langen (id> qui conieci : qui (S id>
Bothe L YC. B: EUC. y2p EUC.) om. Y J id) ut BI, corr. B2 : om.
J si) om. E scias y2J 774 sq. sic disp. P (cf NON.!): ... partemi ...
excipies 774 qui DJEx: qui* B: quod Ely2: quam yl nec NON.
(etiam 775) 775 adeo NON. (bis) quisque est Langen: cuiquam est
P : cui sit NON. 129: cui uis NON. 293: quoium est Goetz indipisces
NON. 129 (-is 293): inde posces P ante neque spat. BDEY excipies
NON. 129 (-ias 293): ex pies P 776 quid (si> Cam.: id B2EYJ : it
B'D: id (si> Val/a tu B' (corr. B2), DE'Y' uolt E: uol J.
777-797 AULULARIA 51
EUC. Sat habeo. Age nune loquere quid vis! L YC. Si me novisti
minus,
genere quo sim gnatus: Hie mihi est Megadorus avoneulus,
meus pater fuit Antimaehus, ego voeor Lyeonides,
780 mater est Eunomia. EUC. Novi genus. Nune quid vis? Id volo
noseere. <LYC.) Filiam ex te tu habes. EUC. Immoleeeillam
domi.
LYC. Eam tu despondisti, opinor, meo avoneulo. EUC. Omnem
rem tenes.
L YC. Is me nune renuntiare repudium iussit tibi.
EUC. Repudium rebus paratis, exornatis nuptiis?
785 Ut illum di immortales omnes deaeque quantum est perduint,
quem propter hodie auri tantum perdidi infelix, miser.
LYC. Bono animo es, let] bene diee! Nune quae res tibi et
gnataetuae
bene felieiterque vortat ... Ita di faxint, inquito!
EUC. Ita di faciant. L YC. Et mihi ita di faciant. Audi nunciam!
790 Qui homo culpam admisit in se, nullust tarn parvi preti,
quin pudeat, quin purget sese. Nune te obtestor, Euclio,
ut, si quid ego erga te inprudens peeeavi aut gnatam tuam,
ut mi ignoscas eamque uxorem mihi des, ut leges iubent.
Ego me iniuriam fecisse filiae fateor tuae,
795 Cereris vigiliis per vinum atque inpulsu aduleseentiae.
EUC. Ei mihi! Quod ego facinus ex te laudio? LYC. Cur eiulas,
quem ego avom feei iam ut esses filiai nuptiis?
784 NON. 105,22: exornare, ornare ... Plautus in Au!.: "repudium ...
nuptiis" .
778 gegnere 0 medagorus 0 auoneulis E 779 fuit pater P: traie.
Leo ante ego et Lye. spat. E uoeo P : corr. B2y2Ex 780 ante nune spat.
E [L yc.] Id Cam. 781 L YC. add. Cam. filiam** 0 (eras. tel ex te
filiam Leo (in app.) habes Euclio Lindsay (in app.) eeillam (hec i- Y)
P 782 eam] iam EYJ despodisti J 784 paratis NON. : paratis atque
P 785 perdiunt yac: perdunt EI 787 et dei. Pyl. 788 uortat] ta s. I.
EI 790 amisit J nullus est P pretii P 791 quam pudeat J : quom p.
Bothe optestor J 792 si quid BO: quid ylE: quod y2J ego] s. I.
B2 imprudens J 793 mihi P iubeant P : corr. Valla 794 filiae fecisse
P : corr. Cam. 795 ceteris EI uigilus J inpulsum O,J 1 (im-) 796 faci-
nus ex te ego P: corr. Guyet eur eiulas B2: eur ei uias B
1
0E1Yl: eurre i
uias Y
2
J 797 filiae P : corr. Guyet.
52 PLAUTI 798- 811
Nam tua gnata peperit, decumo mense post: Numerum cape!
Ea re repudium remisit avonculus causa mea.
800 I intro, exquaere, sitne ita ut ego praedico! EUC. Perii oppido;
ita mihi ad malum malae res plurimae se adglutinant.
Ibo intro, ut quid huius verum sit sciam. L YC. lam te sequor.
Haec propemodum iam esse in vado salutis res videtur.
Nunc servum esse ubi dicam meum t Strobilum t non reperio.
805 Nisi etiam hic opperiar tarnen paulisper; postea intro
hunc subsequar. Nunc interim spatium ei dabo exquirendi
meum factum ex gnatae pedisequa nutrice anu: Ea rem novit.
V/i LYCONIDES - LYCONIDIS SERVUS
L. S. Di immortales, quibus et quantis me donatis gaudiis!
Quadrilibrem aulam I auro onustam I habeo. Quis me est ditior?
810 Quis me Athenis nunc magis quisquam est homo cui di sint
propitii?
L yc. Certo enim ego vocem hic loquentis modo me audire visus
sumo L. S. Hem.
798 NON. 254,12 (capere, accipere) ... Plautus in Au!.: "Nam ...
cape". 800 PRISe. H, 38,1 GLK: Transit in i productarn ut "quaero in
quiro, exquiro" ,quamvis exquaero Plautus dixit in Au!.: "I intro ... prae-
dico".
798 decimo NON. 799 amisit oac auomc. J 800 i Bruy2, PRISe. :
om. cell. exquaere PRISe. : exquere J : exquire cell. sit] sin J ita ita
o ut ego) S. I. 0
1
(super ita 2) 801 agglutinant J 802 uerum Bothe: ueri
BO : uesi EY J L ye. om. P : add. B2y 2E x sequar Sjgren 803 probe-
modum E1y videtur) uidet B1, corr. B2 804 strolum B1E1y1 : stro-
bolum B2: strobilum cell. 806 **subsequar J 807 gnatum factum
Bac pedisiqua BOY: pedissequa EJ anu ea rem Cam. : anueram (-a J) P.
V /1: STROBILUS SERYUS LICONIDES AOOLESCENS (AOUL- Y)
EUCLIO SENEX BEY J : spat. 0
808 (O)i OEY; (d i. mg. 0
1
y3) inmortales Y donatus 0 809 aulam
quadrilibrem OSBERNUS 310 <hanc) auro Wagner: <hic) auro Ussing
honstam J diuitior P 810 dii OEJ 811 vers. in ras. E L YC. B:
om. cetf. certe Langen loquens E 1 me) s. I. 0
1
: mi Wagner uisum
eum oac L. S.) STR. B : spat. OY: spat. om. EJ hem) om. E.
812 - 826 AULULARIA 53
Erumne ego aspicio meum? L YC. Videon ego hune [Strobilum]
servum meum?
L. S. Ipsus est. LYC. Haud alius est. L. S. Congrediar. LYC.
Contollam gradum.
-15 Credo ego illum, ut iussi, eampse anum adiisse, huius nutrieem
virginis.
L. S. Quin ego illi me invenisse dieo hane praedam atque
eloquor?
Igitur orabo ut manu me emittat. Ibo atque eloquar.
Repperi - LYC. Quid repperisti? L. S. Non quod pueri damitant
in faba se repperisse. L YC. Iamne autem ut soles deludis?
820 L. S. Ere, mane, eloquar iam, auseulta! L YC. Age ergo loquere!
L. S. Repperi hodie
ere, divitias nimias. L YC. Ubinam? L. S. Quadrilibrem, inquam,
aulam auri plenam!
L YC. Quod ego facinus audio ex te? L. S. Eudioni huie seni
subripui.
L YC. Ubi id est aurum? L. S. In area apud me. Nune volo me
emitti manu.
L YC. Egone te emittarn manu,
825 seelerum eumulatissume?
L. S. Abi ere, seio quam rem geras.
Lepide herde animum tuum temptavi. Iam ut eriperes
apparabas.
813 NON. 81,36: contollere, contra tollere. Plautus Au!.: "contollam gra-
dum".
812 ego) ex meum D 1 uideo P: corr. F nunc EY J strobilum dei.
Erix seruom J 1 813 ipsius J LYC.) s. I. B : spat. D aliud P (-ut
yl): corr. Pyl. 814/5 STR. praem. y2J (om. 816) eampse BI in
corr. : eam apse BacDEyl: eam ad se y2J adisse P 816 eloquor
Pyl. : eloquar (-a D) P 817 om. EI: i. mg. add. E x mittat Y 2 J iboque
P : corr. FZ loquar Y 818 li s. I. B quid) quod BI, corr. B 2 clamitant
pueri J 819 fama JI *ut J soles By2ExJ: solis DylEI delusis
ylE : deludid J I 820 v. post ausculta div. E ego Dac L. S.] STR. Y2,
s. I. B: spat. om. D 821 nimias] in corr. V quadrilubrem ylEJ 822
quod B2Ex : quo cett. supripui V: surr- J hic seni subripuit Leo 823
est] s.l. E 824 sq. coniu. P emitteam D manu* B: manus BIDEI,VI (ex
-um) 825 scelera vac cumulatus sume B 826 quem yac.
54 PLAUTI 827 - 832. Frg.
Quid faeeres, si repperissem? L YC. Non potes probasse
nugas.
I, redde aurum! L. S. Reddam ego aurum? L YC. Redde,
inquam ut huie reddatur! L. S. Unde?
830 L YC. Quod modo fassu's esse in area. L. S. Soleo herde ego
garrire nugas .
. .. L. S. Ha loquor. L YC. At sein quomodo?
... L. S. Vel herde eniea, numquam hine feres a me.
FRAGMENTA:
1. (EUC.?)
11. (EUC.?)
III. (EUC.)
IV. (EUC.)
V. (L. S.)
DUB. I (?)
Pro illis eoreotis, strophiis, sumptu uxorio.
... ut admemordit hominem ...
Ego ecfodiebam I in die denos serobes.
Nee noetu nee diu quietus umquam eram: Nune dor-
miam.
Qui mi h6lera eruda ponunt, hallee adduint.
Quin mihi eaperratam tuam frontem, Strobile, omittis?
Fr. I: NON. 538,12: (strophium) ... Plautus in Aul.: "pro ...
uxorio". 11: GELL. VI, 9,6: item (seil. memord- per e litteram) Plautus
in Aul.: "ut ... hominem". 111: NON. 225,7: scrobes feminino genere.
Masculino Plautus ... Aul.: "ego ... scrobes". IV: NON. 98,20: diu pro
die: unde et interdiu dicitur ... Plautus ... Aul.: "nee ... dor-
miam". V: NON. 120,3: hallec genere neutro. Plautus Aul.: "qui ... ad-
duint". DU. I: VARRO, Eum. (134 Bueeh.); Varronem ex nostra fabu-
la sumpsisse vix credo.
828 repperisse J LYC. om. BD: add. y2 s. I., EX 829 sq. sic
div. : i ... inquam/ ... nu gas inquam] dei. Wagner L. S. (all.)- L yc.
(830) om. Y (spat. rel.) unde B ru J : aunde cello (sigi. graec.; cf. v. 215;
WAHL 58) 830 fassus es P ego hercle E gurrire J 831 sqq. cf.
comm.! aut J eneca B2: emica J.
FRAGM.: I. strofis codd. III. <ei> in Leu (?) IV. eram Boihe: eam
codd. : <servabam> eam Leo Y. adduint Quicherant: duint codd. (an
quoque duint?) NON. 332 PI. Aul. : Sed leno egreditur [oras; hine ex
occulto sermonem eius sublegam (sermone vel-es; atus pro eius codd.) nec
ad Aul. nec ad Vidulariam pertinere videtur (Leo ad loc.).
Lectionum quarundam novarum index
16 maiarem (?) D 324 novumJ
20 diem iam EX, ut vid. 327 hine hineD
29 is seit etiam J 353 iussit] bis J
compressent J 357 nulla sunt) nullas Vi
38 ne sit] etiam J 371 tandem] etiam D
46 regrede etiam J 372 nuptus J
73 clautlus (?) D 376 eo] e corr. D
80 perspexi etiam D 403 uritur VJ
85 quiD 407 quam VJ
102 adit iam BI, ut vid. 413 lingna V
116 dexteras] corpora NON. 479 414 exigitNON.
131 haber i etiam J 415 camasJ
140 alia (prius)] aliam J 437 angulosl I omnis B
144 tu astu te re E (cf LINDSKOG, de corr.)
164 dubutas B 441 sente"t V (in jin. pag. )
173 sorer D (?) 450 commitamB
176 conveinam J 454 nalium Vi, suppl. V2
185 s me seit D 470 edepol ego] etiam VJ
188 prospicue J 483 metuunt] -ant J
209 magadore D 497 sparsimoniam V
227 pauperemDV 505 plustrorum J
231 respicias] etiam D 525 nugigerulus J
251 euius D 528 asta nt BI, corr. B2
252 te mellllD 538 princio D
263 vis me BI, corr. litt. 539 ainmoJ
a- b pos. (cf LINDSKOO!) 540 nuptus J
266 ergoJ 546 pusqueBDV
270 eo quid J propere D 549 sanatu J
273 abi i (?) D 558 Donati ad Eun. 80lectiones
274 ero VJ desunt apud edd.
285 prostribulum J 574 decrecum V
291 absonu D 582 hoc] etiam J
294 dueis JI 583 astrudam J
304 obturas NON. 587 cf adn. i. m. V
306 ml I Ilte J (mente JI) 622 mulsi] uisi NON.
309 censem VIJ (cf v. 315) 634 redda J
315 ras. deest in D 638
egoEac
318 insit J 660 siEVJ
56 Lectionum quarundam novarum index
667 plenissime CHARISIUS
681 potrus J
702 supetro J
705 illuc) etiam B
741 fieri (prius) fiere B
inscet um E (?)
743 enicem B1, enecem man.
post. (B2?)
754 EUCL. Tu V
2
766 lillam J
795 ceteris EI
816 illi me P (illum sec. edd.)