Sie sind auf Seite 1von 6

statiebi

iuridiuli profesiebi samarTlebriv saxelmwifoebSi


lado Wanturia*

1. Sesavali

yvela saxelmwifos, romelsac aqvs ganviTarebuli samarTlebrivi sistema, an aqvs


pretenzia, hqondes aseTi sistema, hyavs (an unda hyavdes) samarTalmcodneebi, romlebic
iuridiuli profesiebis warmomadgenlebad miiCnevian.
istoriuli ganviTarebis TaviseburebaTa gaTvaliswinebiT da tradiciis ZaliT dasav-
leTis yvela qveyanam iuridiuli ganaTlebisa da iuridiuli profesiebis Taviseburi siste-
mebi Camoayaliba. isini mniSvnelovnad gansxvavdebian erTmaneTisagan. am aspeqtiT erTianoba
TviT erTi da imave samarTlebrivi sistemebis SigniTac ki ar aris.1 amitom saubari iuridi-
uli ganaTlebisa da iuridiuli profesiebis erTian da universalur sistemaze usafuZvloa.
amis erT-erTi TvalsaCino dasturi da gamoxatuleba isicaa, rom ar arsebobs samar-
Talmcodnis erTiani, universaluri cneba. termini `iuristi~,2 romelic kontinenturi
evropis qveynebisaTvis met-naklebad gasagebia, sruliad gaugebaria saerTo samarTlis
qveynebisaTvis. inglisuri termini Lawyer, romelic amerikul iuridiul enaSi gamoiyeneba,
ar aris iuristis identuri.
miuxedavad mniSvnelovani gansxvavebebisa, dasavleTis yvela ganviTarebuli qveynis
iuridiuli profesiebisaTvis damaxasiaTebelia ramdenime Tavisebureba:
a) arsebobs tradiciuli iuridiuli profesiebi, romlebic damaxasiaTebelia yvela
qveynisaTvis daaxloebiT analogiuri funqciebiT. maT ganekuTvneba, upirveles
yovlisa: mosamarTle, prokurori, advokati;
b) Camoyalibebulia am profesiebis miRebis mkacri da gamWvirvale wesebi, romlebic
dadgenilia saxelmwifos mier (rogorc es kontinenturi evropis qveynebSia), an aRiare-
bulia saxelmwifos mier (magaliTad, inglisSi an aSS-Si);
g) rogorc wesi, rTulia am profesiis warmomadgenlad gaxdoma da mxolod Teoriuli
ganaTlebis miReba xSirad sakmarisi ar aris;
d) dasavleTis qveynebSi iuridiuli profesiis warmomadgenlad yofna uaRresad
prestiJulia, miuxedavad imisa, rom zogan es aris advokatoba, zogan – mosamarTleoba.

2. didi britaneTi

Tavisi originalobiT gamoirCeva britanuli iuridiuli profesiebi, romlebsac


analogi mxolod saerTo samarTlis zogierT qveyanaSi SeiZleba moeZebnos. inglisSi
tradiciulad iuridiuli profesiebi iyofa solisitorebad (Solicitors) da bariste-
rebad (Barristers).
*
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomare, Tbilisis saxelmwifo universitetis profesori.
1
magaliTad, mniSvnelovnad gansxvavdeba erTmaneTisgan franguli da germanuli iuridiuli
ganaTlebis sistemebi, aseve iuridiuli profesiebi. analogiuri mdgomareobaa inglisur da
amerikul iuridiul profesiebs Soris, Tumca orive saerTo samarTlis qveyanas warmoadgens da
mosamarTleTa muSaobis meTodebi saerTo aqvT.
2
es sityva germanuli warmoSobisaa da misi damkvidreba XIII saukuneSi xdeba. igi ukavSirdeba evropis
universitetebSi iuridiuli ganaTlebamiRebuli adamianebis axali socialuri jgufis Camoyalibebas.
ix. Wanturia, Sesavali saqarTvelos samoqalaqo samarTlis zogad nawilSi, Tbilisi, 1997, 14.
116 qarTuli samarTlis mimoxilva 6/2003-1
statiebi

solisitorebi, romelTa raodenoba inglisSi 50 000-ze metia, 3 warmoadgenen


advokatebs, romlebic konsultaciebs uweven klientebs, amzadeben sasamarTlo
procesebis warmarTvisaTvis aucilebel masalebs. solisitorebs ufleba aqvT,
monawileoba miiRon mxolod magistratTa (Magistrates) an sagrafoebis sasamarTloSi.
magistratebi, gansxvavebiT safrangeTisagan, warmoadgenen momrigebel mosamarT-
leebs (Justice of the Peace) da maTTvis iuridiuli ganaTleba savaldebulo ar aris.
isini airCevian socialurad aqtiuri adamianebisagan, arcTu iSviaTad pensionere-
bisagan. maT formalurad niSnavs dedofali, faqtobrivad ki – lord-kancleri
adgilobrivi komisiebis wardginebiT.4
sagrafo sasamarTloebi, rogorc wesi, ganixilavs mxolod seriozul samoqalaqo
saqmeebs, da Sedgeba profesionali mosamarTleebisagan, romlebic airCevian
baristerTagan. aqac mosamarTle iniSneba dedoflis mier lord-kancleris
wardginebiT.
baristerebi ufro maRali kvalifikaciisa da kompetenciis advokatebi arian da
monawileoben zeda instanciis sasamarTloebSi, sadac solisitorebs ara aqvT
gamosvlis ufleba. sainteresoa isic, rom sasamarTlo procesis monawile mxares
baristerTan Sexvedra SeuZlia mxolod solisitoris meSveobiT.
baristerebis gansakuTrebul statusze miuTiTebs is garemoebac, rom e.w. samarTli-
anobis did sasamarTlosa da sagrafo sasamarTloebSi mosamarTleebad airCevian mxolod
baristerebi, romelTac muSaobis, minimum, aTi wlis staJi aqvT. Sesabamisad, mcirea
baristerTa raodenobac. igi daaxloebiT 5 000-mdea.5 TviT baristerebSi gamoiyofa
elitaruli fena, romelsac samefo advokatebs (Queen’s Counsel) uwodeben. rogorc wesi,
mosamarTled arCeva swored maTgan xdeba. aRsaniSnavia isic, rom did sasamarTloSi
mosamarTled arCeva iTvleba samosamarTleo karieris mwvervalad.
britanuli sistemis mniSvnelovani Tavisebureba isaa, rom raime specialuri skola
mosamarTleTaTvis an prokurorebisTvis ar arsebobs. britanuli iuridiuli ganaTlebis
sistema amzadebs ara mosamarTleebsa da prokurorebs, aramed advokatebs (solisito-
rebsa da baristerebs). profesional mosamarTled gaxdoma SeuZliaT mxolod
warmatebuli da xangrZlivi praqtikis mqone baristerebs. es imas niSnavs, rom baristeri
wlis ganmavlobaSi ramdenime Tves asrulebs SeTavsebiT mosamarTlis movaleobas, vidre
is mosamarTled dainiSnebodes. baristerebi mosamarTleebad airCevian, rogorc wesi, 50
wlis asakidan, gamonaklisia mosamarTled arCeva 40 wlidan. amitom britaneTSi Tqven ver
SexvdebiT iseT axalgazrda mosamarTleebs, rogorc es safrangeTSi, germaniasa da
kontinenturi evropis sxva qveynebSia, maT Soris saqarTveloSic.
originaluria solisitorebisa da baristerebis momzadebis sistemac. sruliadac
ar aris sakmarisi bakalavris diplomis miReba, romelsac sauniversiteto samwliani
ganaTlebis Sedegad iReben, solisitorad an baristerad gaxdomisaTvis, Tundac es
oqsfordis an kembrijis universitetebis diplomi iyos. bakalavris diplomis mqone pirma
unda moisminos 9 Tviani leqciebis kursi iuridiul kolejSi. gamosaSvebi gamocdebis
Cabarebis Semdeg momavali solisitori movalea, gaiaros orwliani saswavlo praqtika
erT-erT sasolisitoro biuroSi, risTvisac mas xelfasi ar eZleva, magram amiT iqviTeba

3
Just English, Àíãëèéñêèé äëÿ þðèñòîâ, Ìîñêâà, 1996, 13.
4
cvaigerti/kotci, SedarebiTi samarTlismcodneobis Sesavali kerZo samarTlis sferoSi
(qarTul enaze), niniZe (red.), tomi I, Tbilisi, 2000, 226.
5
Just English, Àíãëèéñêèé äëÿ þðèñòîâ, Ìîñêâà, 1996, 13.
118 qarTuli samarTlis mimoxilva 6/2003-1
statiebi

swavlis qira. amis Semdeg man sami weli unda imuSaos solisitoris TanaSemwed, rom
moipovos damoukideblad muSaobis ufleba.6 e.i. mTlianad damoukidebel solisitorad
muSaobis uflebis mopovebisaTvis aucilebelia 9 wlamde vada.
daaxloebiT analogiuri sistemiT xdeba baristerebis momzadeba. maT unda Caabaron
specialuri sakvalifikacio gamocdebi, romelTac ewodeba: The Examinations of the Bar
Council.
solisitorebsac da baristerebsac aqvT TavianTi profesiuli gaerTianebebi, romle-
bic sxva sakiTxebTan erTad saswavlo da saganmanaTleblo standartebs gansazRvravs.

3. safrangeTi

sruliad gansxvavebulia iuridiuli profesiebis dauflebis sistema safrangeTSi.


britaneli mosamarTlisagan gansxvavebiT, xangrZlivi saadvokato saqmianobis Sedegad
ki ar moipovebs frangi mosamarTle an prokurori Tavis adgils, aramed imTaviTve
gansazRvrulia misi am Tanamdebobaze ganweseba, Tuki is amas Tavidanve gadawyvets.
amitom mosamarTleoba safrangeTSi iuridiuli karieris gvirgvini ki ar aris, aramed
samsaxuri, romelsac axalgazrda Tavidanve iwyebs.
erTi SexedviT franguli iuridiuli ganaTlebis sistemac, britanulis msgavsad,
orsafexuriania. gansxvaveba isaa, rom, Tu britanul sistemaSi sauniversiteto ganaTleba
savaldebulo ar aris da mxolod praqtikis ZaliT damkvidrda, safrangeTSi igi savalde-
buloa. momavalma mosamarTleebma, prokurorebma, advokatebma da notariusebma unda
gaiaron sauniversiteto swavlebis oTxwliani kursi, warmatebiT Caabaron sauniver-
siteto gamocdebi, ris Sedegadac isini iReben samarTlis licenzias (licence en droit).
is, visac surs mosamarTleoba an prokuroroba, abarebs misaReb gamocdebs magistra-
turis erovnul skolaSi, romelic mdebareobs bordoSi da daarsda 1958 wels. am skolaSi
Caricxva metad prestiJulia da yovelwliurad es bedniereba wilad xvdeba 4000-mde
kandidatidan mxolod 150-s. swavla orwliania da mTlianad orientirebulia praqtikaze.
Teoriuli kursis Semdeg msmeneli gadis praqtikas sasamarTlosa da prokuraturaSi;
Semdeg ki abarebs gamosaSveb gamocdebs da iniSneba prokurorad an mosamarTled.7
britaneTisagan gansxvavebiT, sadac magistratebi momrigebel mosamarTleebs ewodebaT,
safrangeTSi magistratebi ewodebaT prokurorebsa da mosamarTleebs.
advokatTa swavlebas safrangeTSi axorcieleben mdidari tradiciebis mqone
advokatTa palatebi, romlebic arseboben saapelacio sasamarTloebisa (romelTa
raodenoba Seadgens 35-s) da didi instanciis sasamarTloebis (182 sasamarTlo)
adgilsamyofel dasaxlebul punqtebSi.8
advokatTa palatebSi staJiorebad miiRebian umaRlesi sauniversiteto ganaTlebis
mqone axalgazrdebi, romlebmac miiRes samarTlis maswavleblis wodeba (maitrise en
droit) da mowmoba advokatad vargisianobis Sesaxeb. am mowmobas studenti iRebs im
erTobliv seminarebSi aqtiuri monawileobis Sedegad, romelTac erToblivad atareben
advokatTa palatebi da iuridiuli fakultetebi. staJiori 2 wlis ganmavlobaSi

6
cvaigerti/kotci, SedarebiTi samarTlismcodneobis Sesavali kerZo samarTlis sferoSi (qarTul
enaze), niniZe (red.), tomi I, Tbilisi, 2000, 237.
7
safrangeTis magistraturis erovnuli skolis gamocdilebis safuZvelze momzadda saqarTvelos
iusticiis umaRlesi skolis Sesaxeb kanonproeqti, romelsac, imedia, parlamenti wels miiRebs.
8
samarTali safrangeTSi, safrangeTis iusticiis saministro, Tbilisi, 2001, 37, 41.

120 qarTuli samarTlis mimoxilva 6/2003-1


statiebi

praqtikas gadis erT-erT saadvokato biuroSi da advokatis davalebiT gamodis


sasamarTlo procesebze Rarib moqalaqeTa saqmeebTan dakavSirebiT. staJirebis gavlis
Semdeg specialuri gamocdis gareSe axalgazrda advokati SehyavT advokatTa palatis
siaSi da amis Semdeg igi uflebamosilia, saadvokato praqtika hqondes yvela
sasamarTloSi, garda sakasacio sasamarTlosa da saxelmwifo sabWosi.9 mTlianobaSi
safrangeTSic advokatad gaxdomisaTvis 7 wlis Teoriuli da praqtikuli gamocdilebaa
saWiro. amitomac iTvleba advokatis profesia safrangeTSi metad prestiJulad, xolo
advokatebi – gansakuTrebuli reputaciis mqone adamianebad.
franguli samarTali icnobs advokatebis dayofas sxvadasxva instanciis sasamarTlos
advokatebad. magaliTad, avueebi monawileoben mxolod saapelacio sasamarTloebSi da
isic im samoqmedo teritoriaze, sadac maT aqvT licenzia.
britanuli sistemisagan gansxvavebiT, advokatis kariera safrangeTSi ar aris
dakavSirebuli mosamarTled gaxdomis perspeqtivasTan.

4. germania

gansxvavebiT kontinenturi evropis sxva qveynebisaganac, germaniaSi gamoiyeneba


iuristis (Volljurist) erTiani cneba. iuristad iTvleba piri, romelsac miRebuli aqvs
universaluri iuridiuli ganaTleba, Cabarebuli aqvs orive saxelmwifo gamocda da
uflebamosilia, raime damatebiTi specialuri ganaTlebis gareSe daikavos mosamarTlis,
prokuroris, advokatis, notariusisa Tu sxva administraciuli Tanamdebobebi.
iuristebis momzadeba germaniaSi mimdinareobs universitetebis iuridiul
fakultetebze. swavlis xangrZlivoba universitetebSi ganisazRvreba samosamarTleo
kanoniT da Seadgens sam-naxevar weliwads, romelic SeiZleba Semcirdes, Tuki piri
saswavlo programiT gaTvaliswinebul yvela disciplinas Caabarebs vadaze adre. Tumca
swavleba universitetSi ar unda iyos or welze naklebi.10
germanuli ganaTlebis sistema, britanulisagan gansxvavebiT, orientirebulia mosa-
marTleze. is, vinc akmayofilebs mosamarTlisTvis kanoniT dadgenil moTxovnebs, ufle-
bamosilia, daikavos yvela iuridiuli Tanamdeboba, iqneba es saxelmwifo samsaxurSi, Tu
e.w. Tavisufal profesiebSi. amitom ar aris SemTxveviTi, rom iuridiuli ganaTlebis Ziri-
Tadi principebi da moTxovnebi gansazRvrulia federaluri samosamarTleo kanoniT.11
igi gansazRvravs, Tu romeli sagnebi da rogori meTodologiis gamoyenebiT unda iswavle-
bodes. kerZod, kanoni moiTxovs, rom swavlebis Sinaarsi iTvaliswinebdes sasamarTlo
praqtikas, administraciuli organoebisa da samarTlebrivi konsultaciebis praqtikas.
sauniversiteto Sida gamocdebis warmatebiT Cabarebis Semdeg studenti moipovebs
uflebas, Caabaros pirveli saxelmwifo gamocda, romelsac ibarebs federaluri
miwebis iusticiis saministroebis an umaRlesi sasamarTloebis sagamocdo samsa-
xurebi.
pirveli saxelmwifo gamocdis Cabarebis Semdeg, piri, romelic iwodeba referen-
darad (Referendar), gadis savaldebulo praqtikas iseT organoebSi, rogoricaa:
sasamarTlo, prokuratura, administraciuli organo da advokatura, aseve fakulta-

9
Zweigert/Kötz, Einführung in die Rechtsvergleichung auf dem Gebiete des Privatrechts, 2. Aufl., 1984, 151-
152.
10
Fürst/Walther, Richtergesetz: Kommentar und ergänzenden Vorschriften, 1992, 32-33.
11
§§ 5 ff. des Deutschen Richtergesetzes.

122 qarTuli samarTlis mimoxilva 6/2003-1


statiebi

tiur organoebSi, rogoricaa sakanonmdeblo organo an notariusi. es praqtika grZel-


deba ori wlis manZilze. TiToeul savaldebulo organoSi referendarma unda gaiaros,
sul cota, samTviani praqtika.
orwliani praqtikis gavlis Semdeg piri abarebs meore saxelmwifo gamocdas da
moipovebs iuristis wodebas, rac uflebas aZlevs, daikavos mosamarTlis Tanamdeboba.
Tu gaviTvaliswinebT saxelmwifo gamocdebisaTvis mosamzadebel periodebsac, iuristad
gaxdomisaTvis saWiroa, sul cota, Svidi weli mainc.
aRsaniSnavia, rom universitetis samarTlis yoveli profesori uflebamosilia,
daikavos mosamarTlis Tanamdeboba. is, vinc akmayofilebs mosamarTlisaTvis kanoniT
dadgenil moTxovnebs, SeiZleba gaxdes prokurori, advokati, notariusi da a.S.
saadvokato saqmianobis dawyebisaTvis iurists sWirdeba ama Tu im sasamarTlos
nebarTva,12 romelic ufro formalur xasiaTs atarebs. advokats ufleba aqvs, monawileoba
miiRos saqmeTa ganxilvaSi germaniis yvela sasamarTloSi, garda mag., federaluri umaR-
lesi sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa senatisa. am sasamarTloSi monawileobis ufleba
aqvs mxolod specialurad amisTvis uflebamosil 31 advokats, romlebic qmnian germaniis
federaluri umaRlesi sasamarTlos advokatTa palatas.

5. amerikis SeerTebuli Statebi

friad originaluri da sainteresoa amerikuli iuridiuli profesiebis sistema


da am profesiaTa dauflebis wesi. marTalia, amerikuli samarTali saerTo samarTlis
ojaxs ganekuTvneba, magram igi mainc gansxvavdeba britanuli sistemisagan. magaliTad,
amerikaSi ar arsebobs dayofa solisitorebad da baristerebad, samagierod arsebobs
advokatis erTiani cneba, romelic gamoixateba inglisuri sityviT – Lawyer.
rogorc amerikeli iuristebi aRniSnaven, gza advokatad gaxdomisaken sakmaod
grZeli da rTulia: Tavidan koleji, Semdeg – sami weli samarTlis skolaSi; Semdeg
saadvokato gamocdisaTvis mosamzadebeli periodi; dabolos, TviTon saadvokato
gamocda.13 gamocda tardeba testuri formiT, daaxloebiT im wesebis dacviT, riTac
dgeba qarTuli samosamarTleo gamocdis testebi.
mosamarTleTa umravlesoba amerikaSi warmoadgens maRalkvalificiur iuristebs.
umravlesobas aqvs iuridiuli ganaTleba, magram iuristTa mxolod mcire nawili
iwyebs mosamarTled muSaobas. federaluri Statebis mosamarTleebi, rogorc wesi,
airCevian, xolo federaluri mosamarTleebi iniSnebian aSS-is prezidentis mier
senatis TanxmobiT.

6. saqarTvelo

iuridiuli profesiebis saxeobebiTa da maTi dauflebis meTodebiT qarTuli sistema


Seesabameba kontinenturi evropis qveynebis sistemas, Tumca imavdroulad Seicavs
amerikuli sistemis elementebsac. gansxvavebiT dasavleTis ganviTarebuli qveynebisagan,
iuridiuli profesiebis daufleba saqarTveloSi zedmetad gaiolebulia, rac mis erT-
erT mniSvnelovan xarvezad unda CaiTvalos. iuridiuli ganaTlebis dRes arsebuli
sistema arasakmarisad uzrunvelyofs rogorc Teoriul momzadebas, ise praqtikisaTvis
aucilebeli unar-Cvevebis SeTvisebas.

12
Model/Creifelds, Staatsbürgertaschenbuch, 30. Aufl., 409.
13
Ôðèäìàí, Ââåäåíèå â àìåðèêàíñêîå ïðàâî, Ìîñêâà, 1993, 197.
124 qarTuli samarTlis mimoxilva 6/2003-1
statiebi

is, rom universitetis an sxva iuridiuli saswavleblis diplomi sakmarisi iyos


praqtikuli saqmianobis dasawyebad, ucxoa dasavleTis ganviTarebuli qveynebis
samarTlebrivi sistemebisaTvis. sauniversiteto ganaTlebas aucileblad unda mohyves
specialuri swavleba, rogorc es safrangeTSia, an specialuri gamocda, rogorc es
aSS-Sia. erT SemTxvevaSi gamocdas ibarebs saxelmwifo, xolo meore SemTxvevaSi –
saxelmwifosagan uflebamosili arasamTavrobo organizacia.
zemoTqmulidan gamomdinare, dRes saqarTveloSi realurad mosafiqrebelia
iuristad gaxdomis orive etapis, rogorc sauniversiteto, ise universitetisSemdgomi,
swavlebis formebi, meTodebi da Sinaarsi. mosamarTleebTan da prokurorebTan
dakavSirebiT es sakiTxi ukve gadawyvetilia kanonproeqtSi iusticiis umaRlesi skolis
Sesaxeb. rac Seexeba sxva iuridiul profesiebs, fragmentulad aqac gvaqvs
postuniversitetuli momzadebis elementebi (magaliTad, notariusTa da prokurorTa
gamocdebi), magram sistemurad es sakiTxi aSkarad dasaxvewia.

126 qarTuli samarTlis mimoxilva 6/2003-1

Das könnte Ihnen auch gefallen