pier paolo pazolinis gamocana

ninia kakabaZes, Cveni mravalwliani megobrobis

aRsaniSnavad

[prologi]

pazolinis saxeli sakmaod adreul asakSi gavige, rodesac, sruliad

SemTxveviT, mSoblebTan erTad kinoTeatr “gazafxulSi” misi filmis
“oidipos mefis” daxurul Cvenebaze aRmovCndi. is, rom films veraferi
gavuge, imiTi avxseni, rom maSin albaT mxolod 12 wlis viyavi.
mogvianebiT, rodesac pazolinis Semoqmedeba saqarTveloSi SedarebiT
ufro xelmisawvdomi gaxda, misi saxeli sxvadasxva asakis adamianebis
inteleqtualuri saubrebis xSir Temad gadaiqca, Tumca mosaubreTa
udidesi nawili mas Semzaraobisa da garyvnilebis simbolodac ki
moixseniebda. amasTanave, pazolinize sakuTari azris gamoTqma,
TiTqmis savaldebuloc ki iyo yvelasaTvis, visac Tavi inteleqtualad Tu ara,
ganaTlebulad mainc miaCnda. vinaidan mec sakuTar Tavs aseT
adamianTa ricxvs mivakuTvnebdi, gadavwyvite, am xelovanisadmi
garkveuli pozicia Camomeyalibebina, risTvisac mxolod asaki sakmarisi
ar aRmoCnda. winamdebare narkvevi XX saukunis am urTulesi avtoris
gagebis mokrZalebuli mcdelobaa.

1975 wlis 15 ivniss, sikvdilamde TiTqmis xuTi TviT adre pazolini

aqveynebs Tavis erT sakmaod ucnauri Sinaarsis teqsts, romlis saTauric
“sicocxlis trilogiis gabaTilebaa”. statias pazolini aseTi sityvebiT iwyebs:
“me mimaCnia, rom aravis winaswar arcerT SemTxvevaSi imisi SiSi ar
unda hqondes, rom mas xelisufleba da misi kulturuli warmoeba
miisakuTrebs da borotad gamoiyenebs. [xelovani Tu inteleqtuali] ise
unda moiqces, TiTqos aseTi safrTxe saerTodac ar arsebobdes.
erTaderTi, rasac mniSvneloba aqvs, aris is, rom saTqmelis safuZveli
gulwrfeloba da Sinagani aucilebloba iyos. aseT SemTxvevaSi adamiani
sakuTar Tavs ver uRalatebs, maSinac ki, Tuki igi ganzrax an
diplomatiurad garkveul Temebze saubars moerideba.
magram amasTanave aucileblad mimaCnia mogvianebiT imaze
dafiqreba, rom xom ar momxdara xelisuflebis romelime integrirebadi
Zalis mier misi miTviseba. da Tuki is dainaxavs, rom mis gulwrfel da
Sinagani aucileblobiT nakarnaxeb nabijs borotad iyeneben, maSin mas
unda eyos gambedaoba da sakuTari qmnileba sajarod baTilad scnos.”
pazolinim es teqsti Tavis ukanasknel film “salo anu sodomis 120
dReze” muSaobisas dawera da amiT igi Tavisi Semoqmedebis erT-erT
umniSvnelovanes nawils gaemijna. amasTanave es narkvevi erTgvari
gasaRebic unda gamxdariyo misi sirTuliTa da SemzaraobiT gamorCeuli,
im dros jer kidev mzadebis procesSi myofi filmisaTvis, romelic
cenzuram premieramde daapatimra da misi gavrceleba ramodenime
wliT akrZala. italiis sasamarTloSi pazolinis winaaRmdeg saqme aRiZra
sazogadoebriv moralze Tavdasxmis, istoriisa da kulturis Seuracxyofisa
da garyvnilebis eqsponirebis braldebiT. poet, prozaikos, dramaturg,
mxatvar, publicist, msaxiob, saukunis erT-erT umniSvnelovanes
inteleqtual, Teoretikos, Teatrisa da kinos reJisor da italiis kompartiidan
garicxul, magram mainc sicocxlis bolomde memarcxene politikur
aqtivist pier paolo pazolinisaTvis sasamarTlo procesebi da braldebebi
misi cxovrebis Cveulebriv, yofiT movlenebad iyo qceuli. magram is
skandali, romelic “salos” mohyva, ukve ara mxolod politikuri an
wmindad iuridiuli Sinaarsis iyo, aramed amisi mizezi mTlianad
kulturaze da mis RirebulebaTa sistemaze erT-erTi uradikaluresi
Tavdasxma da misgan gamijvnac. aman Sokurad ara mxolod
konservator sazogadoebasa da iurisprudenciaze imoqmeda, aramed
pazolinisadmi megobrulad da solidarobiT ganwyobil im dros wamyvan
evropel inteleqtualebzec, rogorebic iyvnen, magaliTad, rolan barTi, pier
klosovski da moris blanSo, romelTa nawerebis, iseve, rogorc mravali
klasikosis citirebac filmSi moZaladeTa piriT xdeba.
Tumca sanam am Temas gavagrZelebdeT, davubrundeT pazolinis
zemoTxsenebul statias, romelic ara mxolod misi Semoqmedebis
kulminaciis gagebaSi unda dagvexmaros, aramed masSi gamoTqmuli
sakuTar qmnilebaze uaris Tqmis idea Tavadaa xelovanis kulturasTan da
mis totalur bunebasTan konfrontaciis erT-erTi umZafresi formaTagani,
romelic pazolinis gardacvalebidan ori wlis Semdeg 1977 wels frangma
Teoretikosma rolan barTma axal strategiul meTodad gamoacxada.
Tavad pazolini Tavis am nabijs 70-iani wlebis dasavleTSi momxdar
politikur movlenebze reaqciad ganixilavs. misi TqmiT, “sicocxlis
trilogiis” saerTo saxelwodebiT cnobil filmebSi, man SiSveli sxeulisa da
“yovelive sxeulebrivis simboluri kulminaciis – seqsis” gamosaxva
scada. amis saWiroeba ki arsebuli cenzuris winaaRmdeg brZolisa da
50-iani da 60-iani wlebis saprotesto moZraobebis mxardaWeris ideiT
iyo nakarnaxebi. ukve 70-iani wlebis damdegs es moZraobebi
samomxmareblo sazogadoebas Seerwya da mis instrumentad iqca.
“SiSveli sxeulebis umankoeba”, romelic trilogiaSia naCvenebi, pazolinis
sityvebiT, “konsumizmma gaaupatiura”. seqsualobis kapitalisturi
ekonomikis warmatebul sferod gardasaxvam, mas sabazro-
samomxmareblo funqcebi SesZina. aman Tumca mis mimarT
moCvenebiTi tolerantoba Seqmna, magram igi kidev ufro metad
manipulirebadi da SezRuduli gaxda da sareklamo kliSeebsa da
stereotipebs gauTanabrda. (saintereso damTxvevaa is, rom erTi wlis
Semdeg frangi filosofosi miSel fuko “seqsualobis istoriis” pirvel nawilSi
daaxloebiT igive daskvnamde midis, rodesac ambobs, rom yvelaze didi
represia seqsma maSin ganicada, rodesac man “moralurad misaRebisa
da teqnikurad sasargeblos” statusi SeiZina). amdenad is, rac erT dros
revoluciuri movlena iyo, dRes Tavad aRmoCnda im sistemis
samsaxurSi, romelsac igi ebrZoda.
pazolini, gansxvavebiT araerTi sxva cnobili memarcxene xelovanisa Tu
inteleqtualisagan, aq ukve ara mxolod kapitalizmisa da misi
samomxmareblo sazogadoebis kritikiT Semoifargleba, romelTan
brZolasac man Tavisi cxovrebis udidesi nawili dauTmo, aramed cdilobs
am movlenis ufro Rrma safuZvlebic dainaxos. misi azriT, is, risi borotad
gamoyenebac moxda, an rac droTa ganmavlobaSi miTvisebad da
reaqciul movlenad gadaiqca, amisi safuZveli Tavad am sagansa Tu
movlenaSia saZiebeli da ara mxolod mis gareT. aqedan gamomdinare,
sxeulebrivi da seqsualuri umankoeba, romelic reJisorma Tavis trilogiaSi
aCvena, pazolinis rwmeniT, yovelTvis yalbi da reaqcioneruli potencialis
iyo, romelic odesRac garenuli sisadaviTa da ubiwobiT iniRbeboda.
amitomac, igi, rogorc avtori, valdebulic kia uari Tqvas Tavis am
nawarmoebze. sxvaTa Soris, ar unda dagvaviwydes is faqti, rom
“sicocxlis trilogiis” filmebma pornografiulobis braldebebTan erTad,
reJisors udidesi warmateba da aRiareba moutana. pazolinis erTad
aRebul yvela danarCen films ar miuRia imdeni saerTaSoriso
kinofestivalis prizi da jildo, ramdenic trilogiis filmebs.
sakuTar warmatebasa da popularulobas ki pazolini ara im TviTkmayofili
sixaruliTa da siamayis grZnobiT uyurebs, rogoriTac cnobil Tu gamoCenil
adamianTa umetesoba, aramed SeZrwunebiTa da sagonebelSi
CavardniT. igi xedavs, rom sazogadoeba da kulturis industria mas axal
varskvlavad, axal sakulto figurad aqcevs da cocxali klasikosis adgils
umzadebs kulturis istoriis gigantTa da patriarqTa panTeonSi. es ki
misTvis mis im ideologiur instumentad qcevas niSnavs, romelTa saxeliT
da meSveobiTac biurgeruli moralisa Tu vulgaruli da primitiuli ideebis
qadageba, adamianis Rirsebis Selaxva da misi sulieri tramvireba
xdeba.
aseT viTarebaSi sakuTari triumfis saganze sajarod uaris Tqma da misi
baTilad gamocxadeba pazolinis mier im mimarTulebiT gadadgmuli
pirveli nabiji iyo, romelsac misi saxelis ideologiis samsaxurSi morig
yalb avtoritetad kanonizacia unda SeeCerebina, iseve rogorc Tavis
droze ideologiis erT-erTma upirvelesma kritikosma da mis “yalb
cnobierebad” Semracxvelma karl marqsma gardacvalebamde cota xniT
adre ganacxada, rom mis naazrevsa da naSroms araferi saerTo
marqsizmTan ara aqvs. miuxedavad amisa, rogorc miSel fuko
aRniSnavs, marqsi misgan warmoSobilma marqsizmma STanTqa.
marqsis Tanamedrove germaneli filosofosis fridrix nicSes azriT ki
kacobriobis istoriaSi gayalbebisa da borotad gamoyenebis yvelaze
cnobili magaliTi qristianobaa. misi TqmiT, erTaderTi qristiani Tavad
qriste iyo, romelic jer jvarze gakvriT sikvdiliT dasajes, Semdeg ki
kerpad aqcies da misi saxeliT imis keTebas Seudgnen, rasac igi mTeli
Tavisi cxovrebiT ewinaaRmdegeboda.
pazolinisaTvis, romelmac qristes Temas maTes saxarebis sakuTari
kinointerpretacia miuZRvna, qritianuli eklesia yovelTvis iyo da iqneba
yovelive reaqcionrulisa da bnelis saTave. xelisufalTa da mCagvrelTa
mxares yofna da maTi usamarTlobebisa Tu danaSaulebis gamarTleba,
iseve rogorc pirovnuli Tavisuflebis nebismieri gamovlinebis
winaaRmdeg gamudmebuli brZola, pazolinis azriT, eklesiis mTavari
funqciaa. imisaTvis, rom qristesa da qristianul eklesias Soris es
kontrasti gamoekveTa, pazolinim qriste CagrulTa mfarvel da dogmebad
qceul RirebulebaTa pirvel did gadamfaseblad aCvena, romlisaTvisac
meZavi ufro didi siwmindisa da WeSmaritebis matarebeli SeiZleba
yofiliyo, vidre marTlmorwmune da RvTismoSiSi an mwignobari da
maRali rangis sasuliero piri. pazolini qristianobaSi istoriul
kanonzomierebas da kulturis logikasac xedavs: yoveli axali da
revoluciuri Sinaarsis idea an moZraoba, romelic xelisuflebis saTaveSi
moeqceva da umravlesobis azrebis gamoxatvas iwyebs, yovelgvar
kavSirs wyvets Tavis pirvandel SinaarsTan da xSirad Tavadve xdeba
misi gamyalbebeli.
rac Seexeba kulturas, igi yovelTvis umravlesobisa da misi
warmomadgeneli oficiozis anu Zalauflebis institutTa sakuTrebaa,
romelic yvela cnobili politikuri formaciisa Tu sistemis mier ideologiur
instrumentad gamoiyeneba. yoveli axali wamowyeba azrovnebisa Tu
xelovnebis sferoSi Tavdapirvelad erTgvar kulturis sawinaaRmdego anu
kontrkulturul xasiaTs iRebs, ramdenadac igi gabatonebul da
umravlesobisaTvis misaReb normebsa da stereotipebs arRvevs.
amdenad siaxle yovelTvis mwvalebluri da perversiulia. zogierTi
Teoretikosis (magaliTad rolan barTi, iuri lotmani) azriT, esa Tu is
movlena xelovnebaSi manamde aris cocxali, sanam igi perversiulia.
rodesac is am Tvisebas dakargavs, momentalurad banalur da
mosawyen stereotipad gadaiqceva. sayovelTao aRiareba avtorsac da
mis qmnilebasac im Zalebis samsaxurSi ayenebs, romlebTanac mas
saerTo araferi aqvs da arc hqonia. amisi mizezi ki isaa, rom kultura,
romelic umravlesobis sakuTrebaa da misi interesebis gamomxatveli
xelisuflebis mier imarTeba, am krebiTi sityviT gaerTianebul yvela
adamiansa da mis namoqmedars swored mmarTveli politikuri
ideologiebis interesebidan gamomdinare iyenebs. kulturis klasikosad
kanonizirebuli pirovneba zombis saxes iRebs, romlis piriTac rogorc
humanizmis, aseve totalitarizmis qadagebaa SesaZlebeli. amaze “salos
anu sodomis 120 dRis” mTeli mxatvruli masala mianiSnebs, sadac
jalaTebis mier zogjer sruliad uazrod da uadgilod nacitirebi dostoevski,
bodleri da nicSe, saorgio darbazebis kedlebze gamofenili pikasos
naxatebi Tu Zaladobis scenebis Tanmxlebi Sopenis musika kulturis
panTeonSi zombebad qceuli klasikosebis galereaa, romlebic sisastikisa
da udanaSaulo adamianebis wamebisa da ganadgurebis sanqciebs
iZlevian. amiT pazolini Zalauflebis struqturaTa mier marTvadi kulturis
mimTvisebluri bunebis Temas ubrundeba, romelsac igi sakuTari
qmnilebis gabaTilebis ideiT daupirispirda. magram es nabiji mxolod
avtorobaze uaris TqmiT ar mTavrdeba. amas mwvaleblobis iseTi sastiki
forma unda mohyves, romelic bolomde arc gagebas da miRebas da,
amdenad kulturis ideologiur samsaxurSi Cadgomas ar unda
eqvemdebareobdes. amasTanave, misi erTmniSvnelovani da bolomde
gasagebi interpretacia unda iyos SeuZlebeli. es ki ubralod
mwvaleblobis farglebSi, romelic pazolinis araerTxel esTetikur Tu Teoriul
meTodad gamouyenebia (sayuradRebo faqtia is, rom pazolinis yvelaze
cnobil Teoriul wigns Empirismo eretico – “mwvalebluri gamocdilebebi”
ewodeba), aRar eteva. amisaTvis “salos” saxiT erTgvari monstris
Seqmna gaxda saWiro, romelic mayureblis ara aRfrTovanebasa da
ovaciebs, aramed SeZrwunebasa da gangaSs gamoiwvevda.

am mimarTulebiT pazolinis ramodenime winamorbedi hyavda, romelTa

naazrevis bolomde gaerTmniSvnelovneba da kanonizacia kacobriobis
kulturam dRemde ver moaxerxa. amaTgan sami pirovnebis gamoyofa
SeiZleba: pirvelia e.w. sisastikis Teatris gamomgoni antonin arto, romlis
ideis Tanaxmadac, mayurebelma Teatris scenaze gadidebuli da
gadametebuli formiT cxovrebis dafaruli Semzaraoba unda dainaxos da
ganicados. amisaTvis igi fsiqodeluri zemoqmedebis unaris mqone
mxatvruli enis Seqmnas cdilobda, romelic, gansxvavebiT yofiTi
enisagan, gaugebari da gonebis amrevi unda yofiliyo.
erTmniSvnelovnebas ki arto “siRores” uwodebs. pazolini,
garkveulwilad, artos msgavs ideas imeorebs, rodesac igi “salos”
gamocanad warmoadgens, romlis bolomde amoxsnac SeuZlebelia. misi
TqmiT, “ver gageba an araswori gageba, am namuSevris Sinagani
ganzomilebaa.”
azris SemzaraobasTan Sexamebuli Txrobis formis sirTulis yvelaze
cnobili magaliTi fridrix nicSea, romelmac TiTqmis uanalogio
radikalurobiTa da simZafriT siyalbisa da Segnebulad borotad
gamoyenebis Temebi Tavisi cxovrebisa da azrovnebis umniSvnelovanes
problemebad aqcia. mis urTierTgamomricxav azrebze agebulma stilma
ki misi im drois (XIX saukunis meore naxevari) inteleqtualuri
samyarodan sruli gaucxoeba gamoiwvia. xolo swored im momentSi,
rodesac misi yvela drois erTerT udides filosofosad aRiareba daiwyo,
nicSe fsiqiurad SeiSala. am faqtma, iseve rogorc nicSes araerTma
bundovanma da araerTmniSvnelovanma mosazrebam, SeuZlebeli
gaxada misi sayovelTao miReba da sakacobrio kulturis monapovrad
Seracxva. arsebobs mosazreba, romlis Tanaxmad, nicSem sakuTari Tavi
Segnebulad miiyvana Sizofreniamde. amis erT-erT argumentad nicSes
erTi sakmaod mokle werilic miiCneva, sadac igi Tavis Tayvanismcemels,
cnobil mwerals georg bradess wers: is rom Tqven me TqvenTvis
aRmomaCineT, ar yofila didi ambavi. ufro rTuli amocana Tqven jer wina
gaqvT: me damkargoT. dakargvis, gamijvnisa da gaucxoebis idea
nicSes ukanaskneli wignis laitTemaa, sadac igi pirdapir ambobs: “Tqven
ver SeqmniT Cemgan axal kerps!”
rogorc filosofosi Jil delozi miiCnevs, mTeli XX saukunis kontrkultura da
yvelaferi is, rac oficialur kulturasTan da Zalauflebis struqturebTanaa
dapirispirebuli, Tavis saTaves swored nicSesgan iRebs. arc is yofila
SemTxveviTi, rom nicSes renesansi XX saukunis 60-70-ian wlebSi
moxda, rodesac mTeli dasavleTi evropa da amerika kontrkulturulma
moZraobebma moicva, romlebic droTa ganmavlobaSi TavianT
Tavdapirvel saprotesto suliskveTebas daSordnen da nawilobriv
nomenklaturadac ki gadaiqcnen. aseT viTarebaSi pazolini iRebs “salos”,
romliTac igi gansakuTrebuli xazgasmiT Tavad kontrkulturas Tu mis ukve
saxecvlil variantsac, mTeli misi alternatiuli varskvlavebiTa da kerpebiT,
emijneba. saamisod igi msoflio istoriaSi albaT yvelaze didi disidentisa
da yvelaze cnobili politpatimris frangi markizis donatien alfons fransua
de sadis romans “sodomis 120 dRes” irCevs, wigns, romelic de sadis
gardacvalebidan 90 wlis Semdeg 1904 wels pirvelad qveyndeba. misi
aRmomCeni da gamomcemeli germaneli fsiqiatri ivan bloxi sadis am
romans seqsualur perversiaTa TiTqmis srulyofil enciklopedias uwodebs,
romelSic perversiis 600-mde sxvadasxva variantia aRwerili. am
droisaTvis markiz de sadis saxeli ukve gasazogadoebulia da misgan
nawarmoebi samedicino termini “sadizmi” fsiqo-seqsualur perversias
aRniSnavs, romlis drosac seqsualuri siamovneba partniorze fizikuri Tu
fsiqologiuri ZaladobiT miiRweva.
markiz de sadis romanebi maTi pornografiulobis gamo, erTi mxriv,
farTo auditorias poulobs, magram mis mkiTxvelTa udidesi nawili
SeZrwunebulia rogorc sruliad naturalisturad aRwerili ZaladobiTa da
sisastikiT, aseve avtoris uradikaluresi TavdasxmiT sazogadoebriv
moralsa da mTel eTikur Rirebulebebze. amis gamo markiz de sadma
Tavis cxovrebis udidesi nawili, romelic safrangeTis did revolucias da
Semdgom restavracias daemTxva, cixeebsa da bolos fsiqiatriul
klinikaSi gaatara. miuxedavad usasrulo represiebisa da cenzurisa, mas
arasdros ucdia weris Sewyveta an Tundac sakuTari radikaluri poziciebis
Serbileba. oficialurma kulturam misgan Tavis dacva imiT scada, rom igi
sulierad avadmyof seqsualur maniakad gamoacxada. XX saukunis 50-
ian da 60-ian wlebSi dasavleT evropis alternatiulma kulturam igi
xelaxla aRmoaCina da misi alternatiul sakulto figurad qceva scada.
pazolinis mier de sadis romanis ekranizacia, rogorc mosalodneli iyo,
konservatori da biurgeruli sazogadoebis aRSfoTebas iwvevs, magram
aranakleb skandaluri sadis Txzulebis faSistur konteqstSi Casma
aRmoCnda. salo italiel faSistTa mier daarsebuli mini-saxelmwifo iyo,
romelmac mxolod ramodenime Tve iarseba. pazolinis filmSi “sodomis
120 dRis” siuJeti saloSia gadmotanili. es ki markiz de sadis faSizmTan
gaigivebad iqna gagebuli, ramac swored alternatiuli kulturis
warmomadgenlebis ukmayofilo kritika gamoiwvia. Tumca ki sakuTari
Tanamoazreebis provocireba maTive siwmindeebis SebRalviT, rac filmSi
mTeli rigi “alternatiuli” avtoritetebis Segnebulad araadeqvatur
konteqstebSi citirebiTacaa mocemuli, ukve realobad qceul safrTxeze
mianiSnebs: gardaualia alternatiulis oficiozurSi gadasvla, Tuki igi
pirovnebaTa kanonizaciisa da avtoritetebad aRzevebis igive praqtikas
imeorebs, razec oficialuri kulturaa dafuZnebuli.
pazolinis am filmis mizani araa faSizmis da misi araadamianurobis
mxileba. markiz de sadis mier aRwerili seqsualuri perversiebi, romelTa
nawilic filmSia naCvenebi, adamianis fsiqikur potencialSia mocemuli da
isini sakmaod Zlier erotikul muxts atareben, romelTa realizeba
SeuzRudavi xelisuflebiTaa SesaZlebeli. filmis oTxi mTavari personaJi, -
bankiri, episkoposi, mosamarTle da hercogi, romlebic daaxloebiT 15-16
wlis axalgazrdebze Zaladobis meSveobiT sakuTar seqsualur fantaziebs
axorcieleben, Tanamedrove kapitalisturi sazogadoebis umaRlesi fenis
warmomadgenlebi arian. anu esaa is socialuri klasi, romlis xelSic
realuri Zalauflebaa da romelsac igi sakuTari survilebis asasruleblad
iyenebs. Zalaufleba ki is privilegiaa, romelic sxva adamianebze
ZaladobaSi xorcieldeba da igi, rogorc siamovnebis forma, sruliad erotuli
bunebisaa. rolan barTma pirvelma aRniSna pazolinis am filmis
macdunebeli erotuloba, romelic mis mxatvrul perspeqtivaSia Cadebuli:
barokos sasaxle, klasikuri musika, saxviTi xelovnebis nimuSebi,
amaRlebul Temebze saubari da erotuli istoriebi da yovelive amis fonze
saukeTeso garegnobis axalgazrdebis “umanko SiSveli sxeulebis”
silamaze, romlebic yvelanairi seqsualuri fantaziis gansaxorcieleblad
arian gamzadebuli, sruli sizustiT mayureblis nervebsaa damiznebuli,
romelic agresiuli uarvofiTa da gaRizianebiT Tu seqsualuri aRgznebiT,
swored wmindad erotiul reaqcias iZleva da amiT ekranze mimdinare
eqscesis Tanamonawile xdeba.
filmis bolos es Tanamonawileoba iZulebiTic kia. am dros filmSi oTx
moZaladeTagan monacvleobiT sami sasaxlis ezoSia da axalgazrdebs
sastiki wamebiT klavs; meoTxe ki am scenas sasaxlis fanjridan WogritiT
ucqers. pazolinis kamera WogritSi Sehyavs, riTic mayurebeli mTlianad
siuJetSi erTveba da avtomaturad perversiis imave formas imeorebs,
romelic filmSi TamaSdeba. am momentSi gaiJRerebs germaneli
kompozitoris karl orfis “karmina burana”, romelic pazolinis azriT,
srulyofilad faSisturi musikaa da 1937 wels nacistur germaniaSi
Seqmnili es musikaluri nawarmoebi pirdapir gamoxatavs faSizmis
suliskveTebas.

Tuki antonin artosaTvis sisastikis Cvenebas kaTarzisis funqcia hqonda,

pazolini amaze uars ambobs da films sruliad absurduli sceniT
amTavrebs, rodesac ori axalgazrda jariskaci erTmaneTs xelebs
Semoxvevs da tangos cekvas iwyebs. es ki erTgvari
daukmayofileblobisa da kidev ufro meti gaurkvevlobis grZnobas
warmoSobs, romlisagan Tavis daRweva da “kaTarzisi” Tavad avtorma
Tavisi cxovrebis ukanasknel aqtSi moaxerxa, rodesac 1975 wlis 3
noembers policiam pazolinis dasaxiCrebuli gvami ipova.
pazolinis mkvlelobis motivebis Sesaxeb mravali urTierTgamomricxavi
versia arsebobs, rac, saboloo jamSi, mis kanonizacias SeuZlebels xdis.
es ki mis saxels rogorc WirisufalTa romelime jgufis mier miTvisebisa da
samomxmareblo sagnad qcevisagan, aseve yovelgvari amaRlebuli
paTetikisa da pietizmisgan icavs. es ki misi principebis realobad
qcevaze metyvelebs. amiT pazolinis sikvdilic, misi Semoqmedebis
msgavsad, amouxsnel gamocanad rCeba, romelic aranair
erTmniSvnelovan gagebas ar eqvemdebareba.

ა
აბაროტის აღება - ნაცვლის მიგებად მცდელობა
აბიჟნიკი - წყენის მთესველი
აეწელა - ფიცხად წინა აღუდგა
ავარდნა - ჟინთ აშლა
აიწია - ფრიად განკჳრდა
ამტუტება - წესთ აღრევა
ანტიფრონცკი - ზმანითა მოამაყე, გინა კოხტაპრუწა
არიფი - ჰარიფთან ნახე
არღნის ჩიტი - მუდმივ სტუმრობისა და ცეკვა-თამაშის მოყვარულს დიაცზედ
იტყჳან
ატაშოლი - ძმადნაფიცისა ძმობითგან განზიდვა
აუდე - წარსვლისათვის უკმეხი მოწოდება
აყლისთავება - ესე არს მუშტის შემოკვრით ყირამალა გარდასლვა; ანუ ფეხისა
აცურებით ზურგზედ დაცემა;
გარნა აყლისთავებას უეცარი, გინა უცხო შეგრძნებისაგან თავბრუ დახვევაზეც
იტყჳან
აჩათლახა - სახეზედ მუშტი ჰკრა
აწევა - თანა წარსაღებად თუ წარსაყვანად მობოჭვა
ახევა - წართმევა მძლავრისაგან
ახვევა - წარსლვა უპატიურისა
ახუჲლიშ - ოღონდაც
ახურუშებული - ქუჱნა გრძნობათ აყოლილი

ბ
ბაზარი - სიტყუა-პასუხი
ბაზრის შეყვანა - რა პირისა მოსაშინჯად სიტყუა განფინო, დაბაზრებასთან
ნახე
ბაზარში წამოიკიდა - საუბრითა მტყუვან-ჰყო
ბათქი - ურთიერთ საშუღლო პაემანი
ბაიანი - ნემსიანი ჭურჭელი
ბაითი - ებრაელთა ენით: საყოფელი საბინადრო
ბაირამობა - აწ: შუჱბა ჴორციელი
ბალამუტი - აღრევის მოწადინეთა ჴმიანობა
ბანძი - ცუდუბრალო
ბასიაკი - მდაბალი მემთვრალე
ბაცანა - ლაწირაკი
ბაცნობა - უწვერულთ ყრმათა ლაღობა
ბესპონტაობა - საქნელთ ვერ-მოპოება
ბესპრიდელი - წესთ თაკილობა
ბირჟა - ესე ოდეს ყმანი საფიხვნოდ შეიყრებიან, უშვერებენ და ამპარტავნებენ
ბლატავი - გულ მაღლად საუბარი
ბლატი - ამა ქუჱყნის უაღრესისა მარგებლად ყოლა
ბოი-ფრენდი - ენგლიზელთა ენაზედ კუროსა ჰქვიან, სიძჳთ მტრფიალებელი
ბოლი - თრიაქთ წვისა მშრალი ნისლი
ბოლო პასადკა - დასკუნა რაიმესი; კვალად უწოდენ, ოდეს მეძავი გათხოვდეს

გ
გააბლატავა - თჳსზედ უმცროსსა მედიდურებისათვის მწედ ეყო
გაბაზრება - ზურგთ-უკან რაიმესი მხელა, გამსკდართან ნახავ
გაბლატავდა - გული მოიცა
გაგება - წესი, მოძღურება, რომელ არს:
გაგება ქურდული, გინა შავი, ანუ წესი ავაზაკთა;
გაგება ქალაქური;
გაგება ძველი, ანუ ამპარტავანთ შეჯიბრება;
გაგება კაცური, გინა ვაჟკაცური, მრავალ ქურდულ დოგმატთაგან განწმენდილ;
გაგება ქუჩური, ბირჟის კვრისა წესი;
ესრეთ მოვალს გაგებისა კვალად მრავალი სახელი, აქა ესე ვიკმაე
გადაახტა - თავზედო, ამბობენ, ესე ვითარ არა ნიშნეულ ჰყო; კვალად მრავალ-
ნაცადზედ იტყჳან ათას ყლეზედ გადანახტომს
გადირკვა - ვისიმე ფეხებ შუა ბურთისა გაძვრინება
გაედო - ფინთად დაენძრა
გათავება - თალიისა განსრულება
გათევზდა - რა მცირეს პირობასა გარდაჳდეს სხუათა უზიანებლად
გაკუზვა - წახრილისა ტყუნა
გალუბოი - სხუათა ენაა, ცისფერთან ნახე
გამაზვა - თჳსის ჰაზრის სისწორისა თავდებობა. რა ორთა გამმაზავთა შორის
ერთი გამტყუვნდეს, გამტყუვნებულმან ფულითა გინა სხჳთა ზღოს;
გამაზვა სხუა არს პონტისაგან მოკლება;
არს ოდესმე გამაზვა ქრთამის მიცემაცა
გამოყლევება - დია მძიმე სიბრიყვე
გამოყლევებული - გამოყლევება ქმნილი
გამსკდარი - ურთიერთას თქმული, ამბავზედ იტყჳან, ხოლო განიყოფებიან ესე
ვითარ: გაბაზრებული, რაჲცა არს ჩუმად გამხელილი და გახეთქილი, რაჲცა
არს გამხელილი შფოთითა
განაბი - ქურდთაგან ბაძის ამღები
განდონი - საწულოთ საპყრობი; კვალად: კაცი ვერაგი
გაპროჭვა - ცემითა და მემთვრალეობით უგონობა
გაჟიმვა - მიწოლით მოტყუნა
გასაღება - ქირით მოკლვა
გასრიალდი - შენს მალ წარსვლას ვლამი
გარეკილი - ჭკვა მხიარული
გასროკვა - სროკზედ წარგზავნა
გატანა - ჭერ-ქუეშ ცარცვა
გატისკვა - უპატიური წურთნა
გატრაკება - უმიზეზოდ შფოთისა მოწადინება
გატრაკება საქმისა - საქნარისა დია გაჯანჯლება; გინა შეწუხება ფრიად ვინმესი
გატყდომა - წყენასავით
გატეხილშია - ხასიათ შემუსვრილია
გაუჩალიჩა - ავი შემართა
გაფრენა - ჭკჳთგან გარდასლვა
გაჩითვა - ჩუმი გაშინჯვა
გაჩითვა - წარმოჩენა
გაჩხერა - ძარღუთა შიგან ნემსისა წიაღყოფა
გაცვეტება - რაიმესი გამოწულილჳთ განხილვა. ხოლო გაცვეტებანი ესრეთ
განიყოფიან:
უკეთუ კაცი რასმე ვინმესაგან საუბრით შეიმეცნებს, გაფაიზაღებად იწოდების;
ოდეს თუალითა თჳსით ჰნახავს, გინა გონებითა მიჰხვდების, გაიასნებად
უჴმობენ.
გაწელვა - ბაითისა; ბაითი გაწელაო დიდის სახლის მაშენებელზედ ამბობენ
გახეთქვა - ქალწულთ შერყუნა
გახეთქვა - გამხელასაჳთ, გამსკდართან ნახე
გახურება - შუღლთ საბაბისა ძიება
გოიმი - კაცი მცირის დაბითგან ქალაქსა ჩასული, გარნა მუნ მკჳდრობისა ვერ-
შემშუჱნებელი
გრევი - უსრული პადაგრევისაგან
გრეხი - კაცის მიმართ შენაცოდი რაჲმე;
განჰყოფენ საქციელთა, რაჲც გრეხია და რაჲც არ არის; ესრეთს გრეხსა გაგებაში
ჩაჭრად უწოდენ, უკეთუ მძიმეა შეცოდებაჲ და ტეხავსო იტყჳან, ოდეს
მცირედი შესცოდა
გულავი - თჳსისა სურჳლისამებრ დროის გატარება,
გარნა გულავი დედათა არს მიმო ტყნაური

დ
დააბრეხვა - როყიო სათქუმელი თქუა
დააგოიმა - შეტყუილის დაჯერება აქმნია
დააზანგა - საქნელი რამე შეადვა
დაამუღამა - მუღამეულ-ჰყო
დააცმევინა - განაძო
დაახეთქა - ულოდნელი ისიტყუა რაჲმე
დაახუილა - ძლიერ დაარტყა
დაბმა - ერთმან რომ მეორე რაიმეზედ დაიყოლიოს
დაბაზრება - ტკბილმოუბარობით პირის მოშინჯვა, რომელ არს:
ბაზრის შეყვანა, როს დამბაზრებელი სათქმელის თქმულობას შეპარჳთ
განაძლიერებს;
ბაზრის შეგდება, თუ რომ იგივესა დაკვრით იქმს
დაბოლება - ბოლით დაბანგჳსათჳს მეცადინეობა
დაბოლილი - ბოლითგან დაბანგული
დაბრედა - ამა სოფლითგან მიფარვა
დაგინება - ბილწითა ენითა აღკრძალვა რაიმესი; გინა ბილწი ფიცილი
დაგრუზვა - გუემით ფიქრმეტყუჲლება
დადება - დატევებაზედ ამბობენ:
იქმან დადებასა, ოდეს ერთმან მეორე დაუტევოს თავისა თჳსისა ანაბარად;
იქმან დადებასა, ოდეს ერთი მიჯნური მეორესა დასცილდეს;
ხოლო ერთი მეორესა რა შეჰპირდეს, გარნა ბოროტ განზრახულებით უპიროდ
დასტოვოს, ესე ვითარს დადებასა ჰქჳან გადაგდება
დაენძრა - ფრიადი შეჭირვება ეწყო
დავასება - თუალ შევარდნით სიამე
დაზაგაჟნიკება - მოზაგაჟნიკება გასწავლის
დაიადა - თჳსს კერძოდ ჰყო
დაიზეთა - უარისათჳს საბაბი შეუჭირდა
დაიწვა - ვერ დაფარულ ეყო
დაკიდება - საფიქრალითგან განდევნა
დალივერება - თუალ-თუალის ყოფა
დაპადაგრევება - პადაგრევისა მიძღუნა
და რამე - რაჲც მისთანა; ყოველთა შემდგომად ესრეთ მოვალს: დაინახა და
რამე, მიესალმა და რამე, უერთგულა და რამე და სხუანიცა
დატყვნა - ნაჩუმათარზედ წასწრებასა ჰქჳან საქციელზედ დატყვნა; რა კაცმა
სიავე ჩაიდინოს, მიმალვა სცადოს და მდევრისაგან გაუცუდდეს, ესე არს ცხელ
ფაქტზედ დატყვნა
დაუაბგონა - უკანა კერძად ჰყო
დაუადა - მცირედი ძღუჱნი მიართუა
დაურტყა - ულოდნელი საქციელი უქმნა
დახვოსტვა - კუდში მოლალეობა
დერსკობა - ამაყთ წარბ მაღლობა
დილიხორი - გამხელილი ხუაშიადი
დობრად - ძალთ უტანებელად

ე
ეე! - ესრეთ იზრახვიან ჟამსა განკჳრვებისასა, ანუ გახარებისასა, ანუ იმედის
გაცრუებისა გინა გარდაწურჳსასა; გარნა სხუაჲ არს ოდეს ესე ვითარად უამურს
მოუწოდებდნენ ვისმე
ვ
ვაზვრატი - არა გამოსასყიდი, რომელ არს წარტაცებულის სულიერის
მოყუანები-სათÂს მოთხოვნილი, არამედ ნაცარცჳს მოქცეჳსა სასყიდელი
ვალის დადება - მცირედის მადლისა ყვედრება
ვაჟნი - ცუდმედიდი
ვაფშე - ყოვლით კერძო
ვეში - ესე არს ავეჯი სახლისა და ჭურჭლეული, რაგინდრა (გლეხურად);
კვალადვე ვეშად იწოდების თჳთეული ცალკე უსულო საგანი, ესრეთ, რომ
უკეთუ რამე მოსწონთ, ამბობენ: მაგარი ვეშიაო.
ვზროსლი - წამოზრდილი, ესრეთ უმცროსნი ჰასაკითა თჳსზედ უფროსს
იხსენიებენ

ზ
ზაიობი - ჯიუტი ახირება
ზაპოი - ესე ქართულად ანკანაკებაჲ არს, ზედიზედ ნადიმსა და სიმთვრალეს
ნიშნავს
ზასი - ღია პირითა ურთიერთის კოცნა
ზასაობა - ზასთ გადაბმულობა
ზასკოკებიანი - ხუშტურთ ამყოლი
ზახოდი - მსხდომთაგან წრეში მოსატარებლად სამყოფელი რამ
ზონა - ავაზაკთ შესაწყუდეველი
ზუბი - ფარული ჯავრი

თ
თალია - უწინ ძაძის ტომარას ერქუა, გარნა აწ სათულელი არს უწყაო: ესე
ვითარ ერთი თალია იტირა ანუ ბევრი უტირნია, ერთი თალია გაათავა რა
მამრმან მდედრისა ჟინი ერთგზის აისრულა
თესი - მიმალვა მეყუსეული
თესლი - ჭკჳსა ბოროტად მომხმარი
თითის მიცემა - საქნარის ქმნისათჳს ვისიმე კვალად იძულება (მდაბიურად)
თირვა - ქუჱშით ცქერა
თომარი - სიტყჳთ შექცევა

ი
იაზვა - მწარედ მსიტყუჱლი
იასნი - თუალითა დანახული
იზმენა - რისამე ვერ-ყოფისათჳს გულისა ძრწოლა
იდეინი - ჰაზრით მაცხოვნე
იპარავს - სახელკეთილის დიაცის ქუეშ-ქუეშ ტყნაურობაზედ იტყჳან
ისპალნიტელი - ავისა გამეტებულად მოქმედი
ისტაბლიშმენტი - ერთობა დამკჳდრების მოსურნეთა
იუზგარი - ზნე-კეთილი

კ
კაიფი - სიამე აღმატებული; გინა მიუმხუდარისა დაცინვა
კატაობა - ნარნარად სრბოლა
კიმარი - გაბრუებულის კაცისაგან თავის კანტურზედ იტყჳან
კიშკაობა - მომეტებულის საჭმლისა შექცევა
კლიჩკა - სხუათა ენაა: ცხოველთ საწოდებელი
კონტრა - მომტერე, მეშუღლე
კუტუ - მომცრო ყლე
კუში - ფულად მისაღები

ლ
ლ - ესე ბგერა, ზედა კბილთ თანა ენის წუერვალის მიტანისა შემდგომ საშუალ
ენით წარმოთქმული, არს ნიშანი მდაბიორობისა
ლაწირაკი - ერთი წვრილფეხა გოგო ბიჭ-თაგანი
ლევი - არმად ნაშოვნი

მ
მაზი - უსრული მაზიანისაგან
მაზიანი - გამაზვისა ქმნა
მაიაკი - ნიშან-ყოფა
მამაშა - მეძავთ სარქალი
მანაგუა - თრიაქის ფაფა
მანდრაჟი - სულთ ფორიაქი
მარიაჟი - თჳსის პეწისა დია მოყვარული
მასტერკა - პლანი თითისებრ გახვეული (მოსაწევად)
მასტი - რისამე თანხუედრად კეთილი
მაყუთი - ნაღდი ფული
მახატია - არად მიჩნს
მეპირე - მინეტის მქნელი მდაბიორი
მესნი - ამა ადგილთა მობინადრე
მეტრაკე - ცისფერთან ნახე
მეშჩანი - ფუყე სვეტი
მიირთვა - ცთომილება ჰყო, ჭამასთან ნახე
მინეტი - საწულოთ პირთან მიხუნა
მიცემა - რა მდედრი მამრსა თანა-ეყოს; გარნა ტრაკის მიცემა არს დათმობა
უგვანი, გინა მრუშებაჲ შორის მამრთა
მოზაგაჟნიკება - თადარიგად ქონა
მოზგი - ბევრისა მცოდნე, თუმც არა-ბრძენი
მოკეტვა - მყუდროდ შთენა
მოკრახვა - სიძუნწითა მალვა
მომჭამე! - მუქარაზედ პასუხი, რაჲცა არს: ვერა გამიწყო-რა, ვერას გამიხდე
მოჟოშკვა - მოკრახვავე
მოსმა - ვინმესთჳს სახელის საჯაროდ შემწიკულა; მოსმადვე იწოდების, ოდეს
ერთმან მეორეს მკაცრად მისი ადგილი მიუჩინოს
მოტყდომა - მოხევასთან ნახე
მოქესტვა - ნაჩქარობისათვის რაიმესი ვერ-სრულად დამალვა
მოღუნვა - მაყუთის დასქელება
მოყომარება - შეგონებით დარწმუნება
მოწვა - ზრახვასა მიუხვდა
მოხევა - სრბოლად სწრაფვა; კვალად: თჳსი ან სხუისი მოშორება
თუალსაწიერითგან; მოხევადვე სახელდებენ ვინმესგან ულოდნელად მჭევრის
სიტყჳს მბობასა
მოხსნა - სათაჳსოდ გაიხადა
მუღამი - გულისთქმისა პასუხი

ნ
ნაბოზვარი - ფლიდს, მზაკვარს კაცზედ იტყჳან
ნაკოლი - ერთს ცარცვათაგანზედ წაქეზება
ნარკუშა - საკურნებელთა ავად მხმარებელი
ნაროდი - ხალხი მდაბიორი, ვიეთნი სბროდად უმობენ
ნასედკა - ავთა მსტოვარი
ნაშა - დიაცი წვრილფეხა, გარნა პირკეთილი და ტანკენარი
ნაჩათლახარი - ჩათლახად ნამყოფი
ნახალკის შეტენვა - უბრალოზედ ცოდჳს შეთხზვა
ნივიჟუს დარტყმა - შეჴუჱდრისას პირისა მორიდება
ნძრევა - საწულოთი ხელსაქმება

პ
პაბეგშია - მალვით სუფევს
პადაგრევი - არა მცირედი ძღუჱნი
პადიეზდი - სადარბაზოსაჳთ, გარნა დია უწმინდური
პადლიზა - პირ-მოთნე
პალაჟენია - უფროს-უნცრობისა რიგი
პასტაჲანკა - მამრისგან შებღალული წაწალი
პაცანა - ბაცანასთან ნახე
პიარი - ხალხთ დარწმუნების მეცადინობა:
შავი პიარი არს სხუათა ბიწისა მუდმივ ჩინება;
თეთრი პიარი თჳსის კეთილობისა სხუათათჳს ჩიჩინია;
ყვითელი პიარი არს თითხვნა ჭორთა
პლანაქეში - თრიაქისა გარდამეტებით მწეველი
პლანი - ესრეთ ითქმის რა მორჩნი კანაფისა გაახმონ და დაფქუან; სხუა
შეკეთებასთან ნახე
პლეტი - იჩქითი განრიდება გინა ოტება შეშინებულისა
პოზდნი - ხანის დამზმელი
პონტი - უცაბედი საქნარი
პრავი - მართალი მარწმუნებელი
პრაკოლი - ვენაზედ ნემსით განაჴურეტი
პრაშმანდოვკა - დიაცი სხუათა და სხუათა მამაცთა თანა დია მყოფი, გარნა
საფასურისა არა მთხოვნელი
პრეტენზიული - აჯისა ბრძანებად მომაქცეველი
პრიკოლი - უნდილ საღრეჭი
პრიკუპი - ქაღალდის თამაშისას ერთის წრიულის მოხვეჭა

ჟ
ჟიმჟიმი - ტრაკის ცახცახი
ჟოპასტენკა - პანღურის ამორტყმით თამაშობა უგვარი, ბაცნები იქმან

რ
რიჟა - მრუდე, გინა პირუმტკიცი
როჟა - კაცი უამური
როჟის კერვა - მწუთხის სახისა შეკუჱთა

ს
საიმი - გეშის აღება
სანქციის დება - ესრეთ იტყჳან, ოდეს ვინმე ხატითა თჳსითა გინა საქციელით
თჳსს ნაჩუმათევს თუალ-საჩინოდ ჰყოფს
სასტავი - მოყუასთ ერთობა
საჩკაობა - თავისა მოზანტება
სეკა - ესე ციფრად ოც და ერთი, რაჲც ნიშნავს ტოლნი ვართო, ანუ ბარი-ბარში
სვეტი - ცარიელ დარბაისლობისა მოიმედე
სვეცკი - სვეტთაგან ამოდ შესატკბობი
სვოი - ჩუენ კერძო
სიაფანდი - არ-საღირებელს უსულო საგანზედ ამბობენ; გინა ცრუსა კაცზედ
სიმონ! - ქალაქური მოწოდება
სიმპო - უსრული სიმპატიურითგან, რაჲცა არს ამოდ სახილველი
სირი - გრძელი საწულო მოსუჱნებული
სიტყვის აღება - თჳსივე დაგინებისა მოშლა
სიტყვის მოხსნა - სიტყჳს აღებავე
სიფათი - სახე უშვერი
სიცო - ნაკუჱთი სიცოცხლითგან
სკოლსკობა - ხასიათთ ავად მოქნილობა, ხოლო სკოლსკისა უნდოსა და
ორპირს კაცზედ იტყჳან
სპონტამ - ერთი არს კნინღა, გინა იქვე, ითქუას თუ: სპონტამ გავაკეთებდიო
ესე იგი არღარა მიკლდა გაკეთებას, უკეთუ მსუროდაო; მეორე არა ცარიელად
ჰყოფისათჳს: სპონტამ ყოფნა, სპონტამ დარჩენა და ესე ვითარნი
სროკი - დილეგს საყოფელთ ჟამთა საზომი
სტოპრო - ასნი მეასედთაგანნი, რომელ ნანდჳლსა ნიშნავს
სტოსის წაყვანა - საგანთ და საქნელთ ჴელერთპირი გარიგება
სტრელი - პაემანის-ყოფა
სუტენიორი - მეურვე მეძავთა
სხადნიაკი - ქურდთ შეყრილობა

ტ
ტეხავს - აუგია
ტვინის ტყვნა - გულისხმის ყოფად დაძა-ლება
ტრაკიდან ბარათის გამოღება - თითიდან მიზეზის გამოწოვასაჳთ
ტრაკში - დია შორს
ტრუხა - ამაო, ფუტუროსაჳთ

უ
უსწორდება - ამოდ უჩნს
უტრაკო - აღმსთობად უძლური; ხოლო უტრაკო მეტრაკედ უწოდენ, უკეთუ
თჳსისა საქმისა ვერ-მომრიგებელს სხვათა საქმეთა მორიგება მოპრიანებია

ფ
ფანი - გარდარეული მოთაყვანე
ფაიზაღი - ნანდჳლ სარწმუნო
ფაქტი - თრიაქთა და ესე ვითართა მცირე რამ შეკვრა
ფუფლო - პირობას გარდასრული

ქ
ქაჩავს - ძალ-უცს
ქაჯი - მეტის მეტი ტეტია
ქელანი - ერთად მოცემული, მაყუთზედ იტჳან
ქერაობა - გარდაჭდობილის მიჯნურისაგან ხელის მეტი ფათური
ქეში - პლანაქეშისგან მოკლებით
ქეში - სხუათა ენაა, მაყუთთან ნახე
ქინძაობა - სუბუქი ტყნაურობა
ქსივა - ძუჱლად: ტუსაღთ უსტარი; აწ: ჯიბეს საქონი მცირე რამ საბუთი
მარწმუნებელი

ღ
ღადავი - თომარზედ აღმატებული

ყ
ყამა - იარაღი მკუჱთელი, მტკაველის ოდენა და უდიდესი
ყიყინი - კეთილი მოაჯეობა
ყლეფანდურა - სუბუქის ჭკჳსა

შ
შავი - ავაზაკთ მოძღუარი
შავი - საწულოსაც ჰქჳან
შალა - პლანთ-კეთილობა
შანს-პეპელა - შემთხუჱჳს მნე
შარაფი - ქეიფი ღრეობა-ზედ უმცირესი
შატალო - შეგირდთ უმოძღურო ხეტიალი
შეახვია - დააბასავით
შებმა - დაბმისა მზგავსი არს, დაბმასთან ნახე
შეედო - დაენძრა გასწავლის
შეკეთება - დაფქჳლის პლანისა მასტერკად განმზადება, სხუა მასტერკასთან
ნახე
შელაგება - შეყოფასაჳთ, გარნა არა ერთის ოდენ საზრუნაჳთა, არამედ
მრავლის; შეყოფასთან ნახე
შემეტენე - შეტენჳსა მოსურნე
შენძრეული - დია გამოცდილი
შეტენვა - ძალად ცოლობა
შეტენვა - გვერდით მყოფობისა უსიამო მეცადინობა
სხუაჲცა არს ნახალკის შეტენვა, მერმე სწერია
შეყენება - ქუჩაში ცარცვა
შეყოფა - ჯიუტისაგან შეწუხება
შე-ჩემა - უდიერი მოწოდება
შეცემა - ჯახითა ტყუნა
შეწერა - დაგინებისა ურიდველობა
შეწერვა - ახეჳსა მზგავსი, გარნა იხილეთ აქა, თუ ვითარ განიყოფებიან:
ოდეს თაღლითები იქმან, არს შეწერვა ტეხნიკური,
ოდეს ძალითა წაერთმის, არს დაწერვა გინა ახევა,
ოდეს მიჩუმათებითა წაერთმის - პარვა;
კვალად შეწერვა არს დაზანგებისა მგვანი, ოდეს ერთმან მეორესა რაიმე
დაავალოს, გარნა არა პირველად
შიგ ქონა - ესრეთ ძრიელ შემცდარსა ეტყჳან: შიგ ხომ არა გაქვსო
შიპიტი - გულისა შუღლად აშუშხუნება
შმონი - სავანეთა და საცმელთ განჩხრეკა
შმოტკისტი - ზმანთ მოთაყვანე
შუხური - ჩოჩქოლი და შუღლი დია ხმამაღალი

ჩ
ჩააკატავა - ზერელედ განასრულა
ჩაბოზება - ბოროტის ზრახჳთ ჩაშვება
ჩათლახი - ესე დიაცი კურო მრავალი და ხასიათ განრყუნილი; ჩათლახივე არს
სულიერი ქუÀგამხედვარი და ავის ყოფისათჳს მუდამ მეცადინე
ჩაკვლა - მასტერკისა ცეცხლთაგან განლევა
ჩალიჩი - ქმნად მიდგომა
ჩალიჩმეისტერი - ჩალიჩისა ნატიფად მქნელი
ჩამიჩი - ჟამ გარდასრული დიაცი
ჩამშვები - მაბეზღარი
ჩანგლის თხრა - ხასიათისა აღზუავება
ჩაპიზდვა - წაქცეულის გინა მწოლიარის კაცისა უწყალო ცემაზედ ითქმის
ჩაშვება - ჩამშვებთ მოღუაწება
ჩაჭრა - გაგებასა შიგან დამარცხება
ჩესნი - არმისა გარე-მიმაქცეველი
ჩისტა - მხოლოდ თუ: ჩისტა რაიმესთვის, ჩისტა ოქროსი და მისთანა ყოველთა
ზედა
ჩმორი - ვერ-მძლე

ც
ც - ართრონი გინებისა დამძიმებად: არათუ დედა მოვტყან, არამედ დედაც
მოვტყან [და კიდევ სხვაცო]
ცისფერი - მამრი მამრთან თანაყოფისა მოსურნე
ცუმბუშა - დაჯაბნილი ჴელქვეშე

ძ
ძალად - ნართაული, რაჲცა არს მოსურნე გარნა ვერ შემძლე: მაგარისა წილ
ძალად მაგარი, კარგისა წილ ძალად კარგი, ნაშისა წილ ძალად ნაშა და ესე
ვითარნი

წ
წერაობა - წაწლობისა მზგავსი, გარნა მეტი ბიწიერი
წველა - ნებსით ფასისა ხშირი რთმევა
წიკი - ნერვთა გზნებით აკჳატებული რამ
ჭ
ჭამა - ცთომილება, რაჲცა არს ძმობაში ჭამა, გინა უქონელისა კადრება; ხოლო
მეორე, რა ვინმემ ტყუილი დაიჯეროს
ჭუჭუ - კუტუს არა აღმატებული
ჭერა - თჳსს სახედ ყოფა: ძველის ჭერა, როჟის ჭერა, ვაჟნის ჭერა და ესე
ვითარნი ფრიად უმრავლესნი, გარნა არა ყოველთა სიტყუათათჳს, რომელ არს
მქონე: ბაითის ჭერა, ვერ-მქონე: ჭუჭუს ჭერა, მოკეტვა: კბილის ენაზედ ჭერა,
თავისა ალაგმვა: ტრაკის ჭერა [მოჭერა გინა დაჭერა] და ზოგნი კიდევ სხუანი,
სიმრავლისათჳს ვერ შევუდექ

ხ
ხავერა - სავანე ბაითზედ უმცირესი და უპატიურად შენახული
ხატა - ესე არა ხავერა არს, არამედ მასზედ ფართე და უკეთესი ნაპატრონები.
ამათ ორივესა ხავერასა და ხატასა უწესო მოღუაწებისათჳს ჰქონობენ ხოლმე
ხევძმარის ბაყაყი - დიაცი გაუთხოვარი, ხატად უგვანო, ბოხ-ხმიანი და
ხარხარით მოცინარი
ხიპიში - შფოთი
ხოში - ლტოლვა
ხოშიანი - არა შუჱნიერი არს, არამედ ნაკლებ ტკბილი
ხურუში - ქუჱნა გრძნობა
ხრამჰესის ია - დიაცი გაუთხოვარი, მეოჯახე საქებელი, საქციელითა სრულ,
ხატითა კეთილ. გოიმის მამისა დია საყუარელი და საამაყო, თუცა ლ-ს
მაძახებელი (ლ-სთან ნახე)

ჯ
ჯაგა - ბარბაროზი
ჯიგარი - უცხოთა გულისწადილისა მიმხუდომი

ჰ
ჰარიფი - უცდელზედ ითქმის

Андрей Платонов. Антисексус

-----------------------------------------------------------------------
OCR & spellcheck by HarryFan, 28 July 2000
-----------------------------------------------------------------------

От переводчика
 Ниже нами приводится текст рекламной брошюры, изданной в
Нью-Йорке на 8
европейских языках "Международным промышленным
обозрением" (Internationale
Industriale Revu) *1.
Нельзя отказать в незаурядном литературно-рекламном
даровании
составителю этой брошюры, как нельзя отказать этому деловому
сочинению в
империалистическом цинизме, корректной порнографии и
чудовищной пошлости,
вызывающей своими размерами даже грусть. Однако, есть что-то
в стиле этой
брошюры, что роднит ее с духом Анатоля Франса, если позволено
нам будет
здесь произнести это великое и честное имя. Это, отчасти, и
дало нам
смелость опубликовать это неслыханное произведение.
Нет лучшего документа для характеристики эпохи живого
загнивания
буржуазии и ее полной моральной атрофии, чем
нижеприводимый. Ничего
подобного не приходилось читать даже нам - искушенным
профессиональным
читателям.
Ожидая всего от современных заправил капитализма,
бюрократии, фашизма и
военщины, давших свои отзывы рекламируемому прибору, мы все
же не ожидали
у них полного отсутствия ума и чувства элементарного такта.
Конечно, т.Шкловский *2, тонко сыронизировавший посредством
формального
метода надо всей этой ахинеей, из этого правила исключается.
Оказывается, не права физиология ("мозг разлагается одним из
последних
органов"), а права русско-большевистская поговорка: разум
отнимается
первым - у того, кого хочет казнить История.
Именно так: поэтому и смердит на все земное пространство
от этого
демонстрируемого англо-евро-американского сочинения, от
этого сектора
империализма.
Поэтому лучшая контр-"антисексуальная" агитация -
напечатание этого
любопытного документа, ибо у людей задвигается выражение на
лицах, а на
лицах засияет розовый смех - лучший друг души и желудка и
худший враг
всего этого индустриально-морально-физиологического
удушающего безумия.

АНТИСЕКСУС

Патентованные аппараты
Беркман, Шотлуа и Сн, Лтд.

Главное Правление: Берлин, Лондон, Женева, Вашингтон.

Генеральные агентства:

Лондон, Париж, Копенгаген, Брюссель, Нью-Йорк, Варшава,

Будапешт,
Багдад, Пекин, Сингапур, Шанхай, Гонконг, Мельбурн, Чикаго,
Франкфурт
н/Одере и н/Майне, Токио, Лиссабон, Севилья, Рим, Афины,
Монтевидео,
Константинополь, Ангора, Калькутта, Рио-де-Жанейро, Буэнос-
Айрес, Мекка,
Каир, Вифлием, Александрия, Бангкок, Дамаск,
уполномоченные на всех
пассажирских судах Гамбург-Америка линия, а также на
воздушных линиях
Дерулюфт и Люфт-Ганза *3.

Милостивые Государи и Государыни!

Столь различны эпохи, столь различны местоположения

стран, столь
различны культуры, где работает наша мировая фирма. Однако,
спрос на наши
патентованные изделия имеется всюду - от Арктики до
Антарктики, включая и
эти последние, не исключая, однако, и диких стран меж
тропиками Рака и
Козерога. Страсти человечества господствуют над временами,
пространствами,
климатами и экономикой. Распространение нашей фирмой
изделий
металлообрабатывающей промышленности для удовлетворения
этих страстей есть
дело космического порядка - и по линии метафизики и по линии
морали. В
высшей степени симптоматично то, что, вопреки общепринятому
мнению, кривая
годового сбыта наших изделий, при равных условиях
экономики и числа
населения, в северных широтах не разнится от таковой же
кривой сбыта в
широтах южных - в тропиках.
Отсюда позвольте заключить, что физиология человека почти
абсолютно
одинакова и стоит вне зависимости от пространств, времен,
рас, уровня
культур, наличия книгопечатания или отсутствия такового,
безобразия расы
или прелести таковой и прочих привходящих обстоятельств.
Отсюда очевидно, что полное наличие удовлетворения
обуславливает
наличие потребности. Мир сам по себе стремится лишь к
потреблению, а не
производству, мир не производит даже желания наслаждения,
когда нет
возможности получить это последнее. Имея уже мировой опыт
сбыта своих
изделий, неустанно совершенствуя конструкцию выпускаемых
аппаратов,
расширяя сеть заводов (число их достигло - к 1/I-1926 - 224),
неусыпно
заботясь об индивидуальных оттенках потребления и
приспособляя к этим
оттенкам конструкции своих аппаратов, мы решили включить в
свой экспорт
рынок Советского Союза, полагая, что емкость его
достаточна, чтобы
оправдать наши организационные расходы, неминуемо связанные
с необходимыми
приспособлениями к особенностям этого нового рынка, ибо без
учета всех
конкретностей данной обстановки нет коммерческого успеха.
Виднейшими
моральными авторитетами мира наша деятельность признана
не подлежащей
никакому сомнению, напротив, достойной государственного
поощрения и
частной благотворительной поддержки, чем фирма не преминула
своевременно
воспользоваться и будет пользоваться впредь. Шеф фирмы
г.Беркман уже
включен в кандидаты на получение премии имени Нобеля и в
истекшем году
получил honoris causa почетное звание д-ра этических и
эстетических наук
от Парижской Академии. Не задерживая Вашего дорогого
стоющего внимания,
разрешите поделиться, в самых общих чертах, теми принципами,
кои положены
в основу деятельности нашей мировой и единственной фирмы ее
учредителями.
Сдавленные эпохой войн сексуальные силы человечества
неудержимо
расцвели в послевоенное время. Это отчасти способствовало
загрузке наших
заводов и финансовому благополучию фирмы.
Неурегулированность половой
жизни человечества, чреватость бедствиями, как
последствие этой
неурегулированности, - вот предмет мучительного душевного
беспокойства
учредителей нашей фирмы и истинная причина нашей
положительной
деятельности. Общеизвестна также связь сексуального
чувства с
нравственностью.
Общепризнана святость древнейшего института брака,
вытекающая из
непреложности супружеской любви и вечности общего спального
ложа, таящего
в себе высшие положительные наслаждения и, как следствие,
душевное
умиротворение. В браке истина заменена покоем. Во всяком
случае - ни один
философ мира не докажет, что лучше. Человечество же
высшей истиной
признало покой. Объектом же индустриальной и коммерческой
деятельности
может быть лишь человечество, а философы таким объектом не
могут быть.
Исходя из этого, наша фирма заявила патенты во всех
цивилизованных
странах на электромагнитный аппарат Antisexus,
долженствующий
урегулировать сферу пола, и вместе с ней и благодаря этому, -
высшую
функцию человека - дух его, так сказать, притаившееся
божество, которое
нужно, наконец, сделать явным и общеупотребительным, как
одно из рядовых
благ цивилизации. Неурегулированный пол есть
неурегулированная душа -
нерентабельная, страдающая и плодящая страдания, что в век
всеобщей
научной организации труда, в век форда и радио, в век Лиги
наций,
Резерфорда и проектируемого межпланетного сообщения
посредством живой
силы, вложенной в так наз. "Кирпич" Крейцкопфа *4, - не
может быть
терпимо. Прогресс идет ломаной линией, т.е. отдельные точки его
бессильно
отстают от других точек. Наша фирма призвана уравнять линию
прогресса,
наша фирма призвана уничтожить сексуальную дикость человека
и призвать его
натуру к высшей культуре покоя и к ровному, спокойному и
плановому темпу
развития.
В век социально-экономических кризисов, когда материально
затруднен
брак, в век алиментов, когда почти невозможно деторождение,
когда женщина
стала вновь лишь призраком поэтов, благодаря нищете мужчин,
мы призваны
решить мировую проблему пола и души человека. Из грубой
стихии наша фирма
превратила половое чувство в благородный механизм и дала миру
нравственное
поведение. Мы устранили элемент пола из человеческих
отношений и
освободили дорогу чистой душевной дружбе.
Учитывая, однако, высокоценный момент наслаждения,
обязательно присущий
соприкосновению полов, мы придали нашему аппарату
конструкцию, позволяющую
этого достигнуть, по крайней мере, в тройной степени против
прекраснейшей
из женщин, если ее длительно использует только что
освобожденный
заключенный после 10-ти лет строгой изоляции. Таково наше
сравнение, таков
эквивалент качества наших патентованных аппаратов.
Далее, особый регулятор позволяет достигать наслаждения
любой
длительности - от нескольких секунд до нескольких суток, будет
свободное
время у уважаемого потребителя. Особая план-шайба позволяет
регулировать в
объемных единицах расход семени, и этим достигать
оптимальной степени
душевного равновесия, т.е. не допускать излишнего истощения
организма и
понижения тонуса жизнедеятельности. Наш лозунг -
душевная и
физиологическая судьба нашего покупателя, совершающего
половое
отправление, вся должна находиться в его руках,
положенных на
соответствующие регуляторы. И мы этого достигли. Кроме того,
глубокие
старики, выпавшие из сексуального чувства, вновь приобщаются к
нему нашими
приборами. Мы работаем для всех возрастов и для всех народов.
Мы уже 8 лет выпускаем лишь три типа наших аппаратов для
мужчин и три
типа для женщин. Рынок, по-видимому, не требует большего
разнообразия,
благодаря широким вариациям, которые допускает устройство
каждого типа, в
соответствии с индивидуальными особенностями потребителя.
Идя навстречу
нашему новому покупателю - оригинальному обитателю
советских стран, мы
допустили особые льготы, как то: членам профсоюзов по
коллективным спискам
скидка до 20% с прейскурантной стоимости и рассрочка до 1 года.
Цены наших
аппаратов на 1926 г. следующие:

1. Тип BSs 00042 для индивидуального потребления, без

стерилизатора -
20 длр.
2. Тип BSs 001843 для потребления ограниченной группой лиц
(напр., для
мужской части семьи), со стерилизатором - 40 длр.
3. Тип BSs 000000401 для потребления неограниченной
массой лиц
(ставится в общественных уборных, ж.д. вагонах, рабочих
бараках, на
митингах, в театрах, на улицах, в учреждениях и т.п.), с
автоматом-стерилизатором - 100 длр.

Цены указаны без скидки, без упаковки, Франко-база. Для

женщин идут те
же три типа прибора, тех же назначений, лишь с удорожанием на
15% против
указанных цен. Еще раз подчеркивая недосягаемость, по
нравственной высоте,
наших принципов деятельности, почтительно указывая на
необходимость
организации Вам в себе самой существенной Вашей части -
души, стоя на
страже Ваших экономических интересов, оберегая таковые от
покушений
половых стихий, смеем предложить Вам, произведя необходимые
одновременные
капитальные затраты, раз навсегда вычеркнуть статью расходов
по половому
удовлетворению из расходной части Вашего бюджета и тем
самым стать на путь
финансового и морального преуспеяния.
В ожидании Ваших любезных заказов и запросов,
пребываем к Вам с совершенным почтением
Генеральный Агент для Сов. стран Яков Габсбург.

Отзывы об аппаратах "Antisexus" знаменитых людей.

Война - всемирная страсть человечества. Она не пребудет,

пока не
пребудет жизнь на земле, что бы ни говорили усталые люди
и их
мечтатели-политики. Война - мужество: она пребудет, пока
мужественна и
поступательна жизнь.
Аппараты гг. Беркмана, Шотлуа и сына последнего сыграют, я
уверен, в
ближайшую же войну великую роль, когда ими будут обслужены
тысячи молодых
людей, скопленных на фронте.
Уже в истекшую войну военачальники считались с духом войск.
Вынужденное
целомудрие порождает излишнюю нервность. Нервное же войско
есть поражение.
Нам нужны армии людей с душевным равновесием, способных к
десятилетиям
войны. Вышеназванные аппараты призваны помочь
военачальникам в их тяжелой
работе на пути к победе.
Гинденбург.

Г.г.Беркман, Шотлуа и Сн открыли новую блестящую эру в

нравственном
служении человечеству. Нет сомнения, исторический
оптимум есть
всеобъемлющее регулирование вселенной мозгом человека, -
регулирование,
которое должно предстать перед нами в виде трансформатора,
превращающего
стихий в закономерные автоматы. В свое время, когда мне было
25 лет и я
только женился, уже предо мною стояла эта задача, задача
регламентации
брачной физиологии в точную форму, но моя мысль, отвлеченная
занятиями по
механике, не сосредоточилась тогда на этом. Сожалею об этом.
Может быть; я
отказался бы тогда от организации предприятий по фабрикации
автомобилей и
пошел бы по пути фабрикации приборов, автоматизирующих и
нормализирующих
нравственность, что более соответствует моему душевному
строю.
Но гг. Беркман, Шотлуа и Сн предугадали мою юношескую
мысль и широко ее
осуществили на пользу общества. Душевно рад этому.
Желаю новой промышленности, так блестяще организованной
гг. Беркман,
Шотлуа и Сном, мирового процветания, желаю расширений сбыта
благотворной
продукции этой удивительной фирмы, распространив
продукцию через
скотоводов для всего животного населения планеты, а не только
для людей,
число коих роковым образом будет ограничиваться работой
аппаратов этой же
фирмы. Таковым мероприятием укрепится активная часть баланса
фирмы, а с
нею укрепится и моральная устойчивость мира.
Генри Форд.

Из анализа себестоимости аппаратов под названием

"Антисексус" мы
усмотрели его излишнюю дороговизну. Я поручил
Калькуляционному Бюро
пересчитать эту стоимость применительно к нашему сырью и
оборудованию и
выяснить возможность ее снижения. Мне доложили, что
понижение возможно на
30% (пока). С будущего года мы ставим производство
Антисексусов на своем
заводе в Детройте.
Кроме того, мы позволим себе допускать рассрочку платежа до
5-ти лет,
чем покупаемость аппаратов сделаем абсолютной для каждого
гражданина.
Этим навсегда и сразу будет ликвидирована проституция, а
также все
безработные приобретут эти аппараты.
От молодых же рабочих мы отнимем необходимость
жениться, чем
стабилизируем их бюджет, а это последнее позволит нам
обойтись без
дальнейших повышений зарплаты, столь тормозящих
дальнейший прогресс
технического усовершенствования наших заводов.
Форд-сын (Иезекииль) *5.

Лучше в железку сливать семя, если не хочешь превратить его

в древо
мудрости, чем в беззащитное тело человека, созданное для
дружбы, мысли и
святости.
Ганди.

Приборы гг. Беркмана, Шотлуа и Сна облегчают метрополии

управление
страстными расами колоний и снижают число
бессмысленных бунтов,
направленных против цивилизации и имеющих в своей причине,
как теперь
можно установить, лишь одно неудовлетворенное половое
чувство молодых
людей. Очень серьезно также облегчилось командирование в
колонии
первоклассных администраторов, так как их женам не грозит,
обычное прежде,
изнасилование. Независимо от того, и жены администраторов,
снабженные
аппаратурой фирмы, не пойдут навстречу изнасилованию.
Чемберлен *6.

Я против Антисексуса. Тут не учтена интимность, живое

общение
человеческих душ, - общение, которое всегда налицо при слиянии
полов, даже
когда женщина - товар. Это общение имеет независимую
ценность от полового
акта, это то мгновенное чувство дружбы и милой симпатии,
чувство
растаявшего одиночества, которое не может дать
антисексуальный механизм. Я
за фактическую близость людей, за их дыхание рот в рот, за
пару глаз,
глядящие в упор в другие глаза, за ощущение души при
половом грубейшем
акте, за обогащение ее за счет другой встретившейся души. Я
поэтому против
Антисексуса. Я за живое, мучающееся, смешное, зашедшее
в тупик
человеческое существо, растратой тощих жизненных соков
покупающее себе миг
братства с иным вторичным существом. И еще потому я против
всей этой
механики, что я всегда стоял и буду стоять за конкретное,
жалкое, смешное,
но живое - и обещающее стать могущественным.
Чарли Чаплин *7.

Примечание фирмы.

Принимая во внимание протест Ч.Чаплина, не избегая

печатания
отрицательных отзывов, фирма доводит до всеобщего сведения,
что она уже
поручила лучшим своим инженерам изыскать рациональную
конструкцию нового
Антисексуса, действующего не только на половую сферу, но и
на высшие
нервные центры одновременно, дабы механически создать те
бесценные моменты
ощущения общности с космосом и дружбы высшего смысла ко
всему живому, о
которых так исчерпывающе пожалел г.Чаплин.
Фирма полагает, что это ощущение общности жизни ей удастся
создать не в
виде отвлеченного чувства, а в виде милого конкретного образа
женщины или
мужчины, соответственно полу потребителя, - образа наиболее
близкого,
наиболее желанного нервно-психическому строю потребителя.
Однако, фирма не
надеется на широкое распространение аппаратов этого типа,
ибо известно,
что любовь, - а в отзыве г.Чаплина речь идет, очевидно, об
истинной, хотя
и преходящей, любви, любовь не есть свойство, общее всем
людям, и расчеты
на нее, мы полагаем, не могут коммерчески рентироваться.
Любовь, как
установила современная наука, есть психопатическое состояние,
свойственное
организмам с задатками нервного вырождения, а не здоровым
деловым людям.
Но мы работаем не только для всех возрастов и всех народов, но
также и для
всех органических структур во всем их разнообразии, ибо фирма
преследует
цели нравственного благоустройства мира прежде всего.
По поручению фирмы,
г.Беркман *8.

Сделав половой акт единоличным, вытеснив из него вторую

живую половину,
сделав половое отправление общедоступным, без всяких
препятствий, - мы на
прямой дороге к целомудрию, к господству омолаживающего
принципа -
использование выделений желез внутренней секреции в
пределах самого
организма.
Проф. Штейнах *9.

При употреблении Антисексуса переживаешь молодость и

после крепко
спишь. Я не спал так хорошо за последние 25 лет. В моем
организме
открылись какие-то замершие было источники юности. Я очень
благодарен
фабрикантам Антисексуса. Моя дочь предложила мне
основать институт
Перманентной Юности имени гг. Беркмана, Шотлуа и сына его. Я
дал согласие
и деньги на это счастливое дело.
Морган *10.

Мы потеряли с введением антисексуальных аппаратов

известный комплекс
красивых и мощных движений, сопутствующих божественной
страсти. Об этом
надо пожалеть.
Но мы приобрели известный половой комфорт,
определенную экономию
времени, равновесие здорового организма и независимость от
женских
капризов. Это надо приветствовать... Кроме того, я думаю,
современное кино
скомпенсирует утраченный комплекс половых движений, очистив
их от привкуса
бессознательного и зверско-стихийного, заменив их легким
преодолением
пространств могучим и девственным телом.
Дуг Фербенкс *11.

Будущее принадлежит цивилизации, а не культуре: будущее

завоюет
душевно-мертвый, интеллектуально-пессимистический человек.
В пошлой
плоскости истинной цивилизации немыслим брак - дух
фаустовского стиля, -
там мыслимо лишь механическое освобождение от избытка
сырых органических
сил, не могущих сублимироваться в дух. Автомат "Антисексус"
еще раз
ознаменовал ту эпоху, в которую мы входим - цивилизацию -
мертвое, удобное
здание, фундамент которого уперт в зеленые травы живой,
погибшей культуры.
Освальд Шпенглер *12.

Автомат "Антисексус" чрезвычайно необходим при долгих

путешествиях и
очень удобен в пользовании. Эти автоматы совершенно
необходимо теперь
включить непременными элементами в оборудование каждой
экспедиции,
мало-мальски научно снаряженной. Наличие автоматов -
лишний плюс для
обеспечения успеха экспедиции.
Свен Гедин *13.

Когда я был в России, я слышал песенку:

Хорошо тому живется,

Кто с молочницей живет:
Только ступит на порог,
Как сметана и творог!

Теперь, когда ежедневно беднеет Европа, и еще далеко не

богата Россия,
когда на каждого не придется по жене-молочнице, нужна
механическая
"молочница". Ее и призван заменить механизм "Антисексус".
Ежегодно на
проституцию тратит человечество около пятисот миллиардов
рублей, не считая
косвенных затрат здоровья, потери колоссального времени,
наличия целого
международного общественно вредного класса проституток и
проститутов и пр.
и т.п.
На эти сбережения, которые в сумме дадут около триллиона
рублей в год,
можно купить молока, сметаны и творога для каждого, не
обуславливая такое
сытное питание необходимостью иметь жену-молочницу.
Да. Но экономию в триллион в год, общедоступное молочное
питание сделал
ведь Антисексус!
Поэтому он действительнее любой самой революционной
экономической
реформы.
Кейнс *14.

Я не пишу, я обычно действую. Я рассматриваю

антисексусы как
необходимое вооружение каждого культурного человека, -
вооружение,
действительное и дома и на фронте. Наш король декретировал
освобождение
антисексусов от всякого налога и пошлины. Женщина,
освобожденная от
половых обязанностей и половых последствий, увеличит актив
нашей страны.
Для члена союза фашистов наличие антисексуса обязательно -
его должен
иметь каждый, - от римского нищего до нашего короля.
Муссолини.

................................ *15

Женщины проходят, как прошли крестовые походы. Антисексус

нас застает
как неизбежная утренняя заря. Но видно всякому: дело в форме,
в стиле
автоматической эпохи, а совсем не в существе, которого нет. На
свете ведь
не хватает одного - существования. Сладостный срам
делается
государственным обычаем, оставаясь сладостью. Жить можно
уже не так
тускло, как в презервативе.
Виктор Шкловский *16.

Примечание фирмы.
 Не имея возможности поместить все отзывы здесь, фирма
предполагает
издать три тома, специально посвященные оценке наших
аппаратов мировыми
светилами ума, чувства, поэзии, науки, добра, пользы, социал-
демократизма,
финансов, политики, коммунизма, техники и эстетизма. В
ближайшем томе
будут помещены оценочные рассуждения гг. Л.Авербаха,
Землячки, Корнелия
Зелинского, Сун-Цзи-Лин, Бачелиса, Гроссман-Рощина,
Детердинга,
С.Буданцева, Лоуренса Виндроуэра, Осинского, генерала По-
лу-гуй,
Тарасова-Родионова, проф. Вестингауза, Киршона *17 и мн. др.
уважаемых
авторитетов.

Андрей Платонов,
переводчик с французского.

КОММЕНТАРИИ (А.Знатнов)

1 Вымышленное издание.
2 Виктор Борисович Шкловский (1893-1984) в книге "Третья
фабрика"
описал свою встречу с А.Платоновым в Воронеже: "Говорил
Платонов о
литературе, о Розанове, о том, что нельзя описывать закат и
нельзя писать
рассказов". (см.: Шкловский В. Третья фабрика. М. "Круг". 1926,
стр.
125-131.)
3 Дерулюфт - русско-германское общество воздушных
сообщений. Люфт-Ганза
- немецкое общество воздушных сообщений.
4 Петер Крейцкопф - герой рассказа А.Платонова "Лунная
бомба". (Первая
публикация - журнал "Всемирный следопыт", 1926, N 12, стр. 3-
15.) В этом
рассказе есть упоминание "Антисексуса": "...Он подкупил днем
еще десятка
полтора книг, заинтересовываясь лишь их названиями; это были:
"Путешествие
в смрадном газе" Бурбара, "Голубые дороги" Вогулова,
"Зенитное время"
Шотта, "Антропоморфная революция" Зага-Загтера, "Лунный
огонь" Феррента,
"Антисексус" Беркмана "Всегда ли была и будет история и что
она такое
наконец в самом деле?" - философия Горгонда - и несколько
других".
5 Единственный сын Генри Форда - Эдсел - умер раньше своего
отца. Перед
своею же смертью Генри Форд организовал фонд, который с
момента основания
стал одним из богатейших филантропических учреждений
подобного рода в
мире. Иезекииль (из древнееврейского, "сделает сильным
бог") -
христианское имя. В связи с этим Т.Лангерак высказал
гипотезу: "Можно
предполагать, что автор нарочно называет Форда-сына
Иезекииль, тем намекая
на денежное поддержание Генри Фордом антисемитских
изданий" ("Russian
Literature", 1981, N IX, р.293). Подобная трактовка
представляется
спорной, если вспомнить, что точно такое же имя дал А.Платонов
одному из
персонажей своей пьесы "Ноев ковчег (Каиново отродье)" (1950) -
Секерве.
Видимо, смысл употребления этого имени, учитывая его
этимологию,
заключается в некоем избранничестве, в исключительности той
роли, которую
пытается взять на себя Форд-сын.
6 Чемберлен Остин (1863-1937) - британский
государственный и
политический деятель, дипломат. В 1924-1929 годах министр
иностранных дел
Великобритании. Здесь явное противопоставление взглядов
(пусть и
ироническое) Чемберлена и Махатмы Ганди (1869-1948).
7 Личность выдающегося английского режиссера и
киноактера Чарльза
Спенсера Чаплина (1889-1977) привлекала внимание А.Платонова.
Недаром он
ввел его в число действующих лиц пьесы "Ноев ковчег (Каиново
отродье)".
8 По-видимому, намек на американского анархиста русского
происхождения
Александра Беркмана (1870-1936). Эта гипотеза принадлежит
американскому
исследователю творчества А.Платонова Дж.Шепарду (см.:
Shepard.J. The
Origin of a Master: the Early Prose of Andrey Platonov. - Indiana
University, Ph.D., 1973, р.185), который соотнес "Антисексус" с
книгой
А.Беркмана "Антиклимакс". (См.: Berkman A. The Anti-Climax: The
Concluding
Chapter of My Russian Diary, the Bolshevik Myth. - Berlin. 1925). С
1892
по 1906 год А.Беркман находился в Америке в заключении за
покушение на
стального магната Генри Фрика. В 1917 году вторично осужден за
антивоенную
деятельность. В 1919 году Беркман был выслан из США в
Россию, где
занимался активной общественной деятельностью. После
кронштадтского
восстания 1921 года выслан в Европу. Автор книг и памфлетов,
разоблачающих
"большевицкий миф".
9 Штейнах Эйген (1861-1944) - австрийский физиолог и биолог.
С 1907
года профессор Пражского университета. С 1912 года
руководил
физиологическим отделением Биологического института
Австрийской Академии
наук. Особую известность получили его работы, связанные с
проблемой
омоложения посредством пересадки половых желез у
млекопитающих. Возможный
прототип профессора Ф.Ф.Преображенского из повести
М.А.Булгакова "Собачье
сердце" (1925). (см. послесловие М.Чудаковой к публикации
повести в
журнале "Знамя", 1987, N 6, стр. 136.)
10 Морган Джон Пьерпонт (1867-1943) - американский банкир,
миллиардер.
В 1913 году возглавил один из крупнейших банков США,
"Дж.П.Морган и Кь".
Еще одна полярная пара - Штейнах и Морган.
11 Вполне последовательно появление в рассказе вместе с
Ч.Чаплином
имени популярного американского киноактера Дугласа
Фербенкса (1863-1939),
которое можно объяснить словами самого А.Платонова из его
статьи 1931 года
"Великая глухая": "За временный технический недостаток -
беззвучность -
кино было некогда прозвано великим немым. Этот условный
образ теперь
превратился в безусловный, хотя кино и заговорило, - хотя точнее
следовало
назвать теперь наше кино Великим Слепым: оно не видит того,
на что
действительно нужно наводить объектив съемочного аппарата.
Кино наше
слепо, как новорожденное существо, а большинство картин
ничего не говорит
напряженному сознанию человека: они немы абсолютно, а не
технически".
(Первая публикация - журнал "Русская речь", 1988, N 4, стр. 53-
55.)
12 Шпенглер Освальд (1880-1936) - немецкий философ. С его
основным
трудом "Закат Европы" (1921-1923, русский перевод первого
тома - 1923)
А.Платонов был знаком: "Один немецкий буржуазный мудрец,
Шпенглер по
фамилии, пишет, что народы и культуры гибнут потому, что
исчерпывается,
стихает и блекнет их душа и дальше им нечего делать в жизни.
Это, конечно,
неправда" ("Человек и пустыня", 1924). А также:
"Предшественниками
Шпенглера были русские реакционные мистики Н.Данилевский в
К.Леонтьев, а
последователями всех их в России являлись Бердяев, Франк,
Степун и др."
("О "ликвидации человечества", 1938). Можно предположить, что
А.Платонов
был знаком со сборником статей Н.А.Бердяева, Я.М.Букшпана,
Ф.А.Степуна,
С.А.Франка "Освальд Шпенглер и закат Европы" (М. "Берег". 1922.
95 стр.),
который послужил одной из причин высылки в 1922 году из
России большой
группы профессоров, историков, литераторов. Об этой книге
Ленин писал 5
марта 1922 года управляющему делами Совнаркома РСФСР
Н.Горбунову:
"По-моему, это похоже на "литературное прикрытие
белогвардейской
организации" (Полное собрание сочинений, т.54, стр.198).
13 Гедин Свен (1865-1952) - шведский путешественник. На
русском языке
были изданы его книги "В сердце Азии" (Спб. 1899, тт. 1-2; и то
же: Спб.
1913) и "Тарам-Лоб-Нор-Тибет" (Спб. 1904).
14 В рукописи и машинописной копии описка - "Клайнс".
Кейнс Джон
Мейнард (1883-1946) - английский экономист и публицист. С
1920 года
профессор Кембриджского университета. В 1912-1946 годах
редактор "Economic
Jornal". В России были известны его работы "Экономические
последствия
Версальского мира" (1919, русский перевод - 1922), "Пересмотр
мирного
договора" (1922, русский перевод1922), "Трактат о денежной
реформе" (1923,
русский перевод - 1925). Несколько раз посещал Россию.
15 В машинописной копии здесь находился "отзыв"
В.В.Маяковского,
тщательно вымаранный А.Платоновым. Текст приводится по
автографу:
"Предлагается: то вещество, которое скопляется - оставляется в
половой
машине зря, - экономно собрать, построить фабрику в печь в ней
лепешки,
которые будет смачно жрать - тот, кто произвел сырье для
изготовки этой
лепешки. Таким образом экономия получится вдвойне: по Кейнсу
(в тексте "по
Клайвсу". - А.3.) выйдет ровно 2 триллиона в год.
Человечество тогда получит: молоко, творог, сметану и
лепешки - все
взамен женской ножки.
Владимир Маяковский".
Об отношении А.Платонова к Маяковскому см. статью
"Размышления о
Маяковском" (1940): "Итак, мы озабочены здесь единственной
задачей -
расширением и углублением понимания Маяковского. Эта задача
содержит в
себе одновременно и доверчивость к поэту, и утилитарную
сторону дела.
Маяковскому, вероятно, более всего понравилась бы именно
утилитарная
сторона дела, потому что в его утилитарности и заключается
наивысшая
политическая сила..."
16 Известны высказывания А.Платонова о В.Шкловском в его
отзыве на
первые номера журнала "ЛЕФ" ("Октябрь мысли", 1924, N 1, стр.
93-94) в в
рецензии "О Маяковском" Шкловского" ("Литературная газета",
1940, 21
июля).
17 Авербах Леопольд Леонидович (1903-1939) - критик,
публицист,
литературно-общественный деятель. В 1926-1932 годах редактор
журнала "На
литературном посту" и генеральный секретарь РАПП. Один из
ярых хулителей
А.Платонова (см.: Авербах Л., "Из рапповского дневника". - Л.
Изд-во
писателей в Ленинграде. 1931, стр. 59-73; его же "О целостных
масштабах в
частных Макарах". - "На литературном посту", 1929, кн. 21-22, стр.
10-17;
то же - "Октябрь", 1929, N 11, стр. 164-171). Землячка (Залкинд
Розалия
Самойловна, 1876-1947) - партийный и государственный деятель.
С 1924 года
член ЦКК ВКП(б). В 1926-1931 годах член коллегии НК РКИ.
Зелинский
Корнелий Люцианович (1896-1969) - русский советский
литературовед, критик.
Один из теоретиков конструктивизма. Сохранилось письмо
А.П.Платонова к
нему. Сун-Цзи-лин (Сун Цин-лин, 1890-1981) - китайская
государственная и
общественная деятельница. Вдова Сунь Ят-сена. Принимала
активное участие в
революции 1924-1927 годов. После переворота Чан Кайши в
1927 году
выступила против политики гоминьдана. Бачелис Илья
Израилевич (1902-1951)
- русский советский писатель, журналист, кинодокументалист.
Лауреат
Сталинской премии за фильм "Москва - столица СССР" (1948).
Гроссман-Рощин
Иуда Соломонович (1883-1934) - русский советский критик и
искусствовед.
Детердинг Генри (1866-1939) - промышленник, возглавлял англо-
нидерландскую
нефтяную компанию "Ройял датч шелл". Буданцев Сергей
Федорович (1896-1940)
- русский советский писатель, критик. В 1920-1921 годах входил в
правление
Всероссийского союза поэтов. Виндроуэр Лоуренс -
вымышленная фамилия.
Виндроуэр (англ.) - рядковая жатка. Осинский (Оболенский
Валериан
Валерианович, 1887-1938) - экономист, партийный и
государственный деятель,
дипломат. В 1925-1928 годах член президиума Госплана СССР,
управляющий
ЦСУ. Генерал По-лу-Гуй - вымышленная псевдокитайская
фамилия.
Тарасов-Родионов Александр Игнатьевич (1885-1938) - русский
советский
писатель. В 1921-1924 годах работал в Верховном трибунале,
потом в
Госиздате. Вестингауз Джордж (1846-1914) - американский
промышленник.
Изобретатель пневматического железнодорожного тормоза.
Профессором не был.
Киршов Владимир Михайлович (1902-1938) - русский советский
драматург,
критик. Был одним из руководителей РАПП и ВАПП. В 1926-1928
годах член
редколлегии журнала "Молодая гвардия".

Bill Mousoulis is an independent film-maker and occasional writer on film based in Melbourne.

Inferno
Pasolini took a risk with Salò, and, for that, we must love him. He dared to combine a
number of impulses (some personal) in a way that would leave him open to charges of
irresponsibility, provocation and misjudgment. Indeed, even his death (in the weeks after
completing the film) is still shrouded in mystery, many believing he was 'killed off' by
certain political machinations.
As an act of cinema, Salò goes to the extreme of propriety. It lacks taste (or: it tastes of
shit) and it harbors no illusions. Its portrait of fascism-cum-sadism is merciless and
unforgiving, and charged with both anger and complicity. Just as Sade wrote his infamous
novel in a manic state of frustration-induced fantasy whilst imprisoned, Pasolini made his
film in reaction to what he saw as capitalism's ever-increasing power (die-hard
communist that he was). But Pasolini also threw his homosexuality into this brew of
elements, and his love of innocence (eternally emblematised of course by Ninetto
Davoli), creating, let's say, a very complex film. In some respects, Pasolini (as a free-
thinking, free-acting artist) was like a Sadean libertine: he would cruise the streets at
night looking for young men to hit on (it was one of these lads who ended up killing
him).
Ultimately, however, this background doesn't matter: the film stands on its own as an
anti-fascist and anti-power statement, if a somewhat raw and confronting one. Never have
abusive power and bourgeois decadence been given such full reign within a single film.
The question is: how do you attack fascism? By being against it, or by showing it in all
its "glory"? In this sense, Salò is a clear precursor to serial-killer-study films such as
Henry: Portrait of a Serial Killer (John McNaughton, 1986) and Sombre (Philippe
Grandrieux, 1998) in the way its gaze at its subject is unflinching and detailed.

Circle of Victims
At the very extreme of something, there is always a dead-end - straight lines don't exist
any more, only circles. In Sade, the dead-end is geographical; in Salò, historical. Both
places are ones of death.
The terror of Salò is that it makes little attempt to humanise the victims. But that does not
mean that these victims are not human or that Pasolini does not care for them. Pasolini's
rigor in sticking to examining the situation at hand is admirable: he avoids any unrealistic
detours. These are victims. In these teenage faces, Pasolini has captured something we
can see on teenage faces around us today, and something all too rarely seen on the screen:
the human spirit flattened by the abuse of power. (Pasolini's eye is actually very precise
and rich. He casts like a magician. The four Masters in Salò have suitably vile faces.)
In the horrible world of Salò, there is no place for compassion. The Sadean philosophy
inverts normal human values and exchanges. If a victim cries, that only feed's the
oppressor's delight - there is no such thing as pity or sympathy in the Sadean world. A
victim can only be a victim, nothing else.
But Pasolini doesn't follow Sade all the way - he subverts these power hierarchies. He
even humanises one of the Masters, by making him fall in love with one of the soldiers.
And then there are the other moments of genuine interaction between people: another
soldier and a maid; two of the girl victims; and, of course, the two boy soldiers at the end.
(A strange and touching conclusion to an ugly and difficult film.)
Sadism, of course, needs victims, it cannot actually kill them; but killing them, naturally,
is what must happen. And a fresh batch gets brought in. And the numbers mount. Six
million of those, three of those, etc. In the end, the circle of victims expands to include
the oppressors - they may run and hide, to bunkers, to Salòs, but they cannot escape.
They cannot live.

Circle of Stories
Pasolini lived in both the world of streets and the world of books. When he discovered
the cinema, he embraced it with a passion because it allowed him to combine these twin
loves of reality and literature. He made his first film, Accatone (1961), when he was 39.
He died at 53. (Obviously not a long and sustained career á la Fellini, but certainly an
intense and brilliant one, like Fassbinder's.)
Along with being a film director, Pasolini was a novelist, poet, theoretician and journalist.
He was clearly not a 'purist' or 'specialist' when it came to those writings - his love of
words was a full-bodied, pluralistic one. And he was prickly. He made enemies.
As a filmmaker, like Rossellini, Pasolini started off in contemporary neo-realist mode,
then went satirical, then ethnographic (both made trips to India), before settling on a
historical mode. For Rossellini, this meant studies of important historical figures (Louis
XIV, Descartes, Pascal, etc.). Pasolini adapted a couple of Greek tragedies, and then made
his commercially-successful La trilogia della vita (The Trilogy of Life) comprising Il
Decamerone (The Decameron, 1971), I racconti di Canterbury (The Canterbury Tales,
1972) and Il fiore delle mille e una notte (Arabian Nights, 1974). This Trilogy is full of a
thousand and one stories, and it is so different to the rest of Pasolini's work: excessive,
rich, funny, joyful, fast, casual.
Salò too is structured around the notion of 'stories', but, in this case, the telling of them,
not the blissful cinematic realisation of them. (If Pasolini had attempted such, the film
wouldn't've made production stage, let alone banning stage.) Thus, even this age-old
human device of using stories as life-enriching tonics is subverted by Pasolini in Salò. So
familiar with the power and life-energy of 'stories', because of his Trilogy, Pasolini gave
this power its negative or inverse coefficient in Salò, simply because he knew that evil,
too, feeds off stories.
But it is crucial that it is the telling of stories that exists in the film, and not their
realisation. This is the ghostly side of stories - that they are told after the event. It ties in
with the way the word 'fantasy' sometimes connotes a negative state. The Masters in Salò
in fact need stories because they are dead. They have transgressed humanity to the point
where they're out of touch with their own stories. They are divorced from life.

Circle of Cameras
Undoubtedly some of the vitriol thrown Pasolini's way in response to Salò was caused by
the film's rough-hewn style. There is nothing 'intelligent' or 'well-crafted' about the film's
stylistics. This is not a Visconti we're watching.
All his cinematic life, Pasolini was obsessed with the capacity of the film image to impart
reality/truth, and to do it with a shock. He was interested in an image's poetic qualities
too, of course, but for him these things were symbiotic. It is the immediacy of his images
combined with the realism of his design elements (settings, but also actors) that cause
such consternation for viewers when watching his films. (But Pasolini can also be turgid
and lifeless too, as films such as Oedipus Rex [1967] and Medea [1970] demonstrate.)
Pasolini was obviously a restless and adventurous filmmaker, going through more periods
in his 15-year career than either Godard or Rossellini did in their much longer careers.
Salò feels more like Accatone or Mamma Roma (1962) than any of his latter films, in its
abrupt, scatter-shot form. Far from being informed by a strict formalism, or formal
strictness, as some commentators suggest, the film flies about all over the place, making
it quite an exciting viewing experience. The fascistic rules and the ordered salon (where
the story-tellings take place) are constantly broken, if not by the characters, then by
Pasolini's camera.
Camera-placement and editing are eclectic to the nth degree in Salò. Wide or close shots
come in unexpectedly, the POV changes abruptly from Master to victim to soldier to
madame, etc. The torture sequence near the end has been justly praised for its use of the
POV shots of each Master as he sits at a throne by a window looking through binoculars
at the 'action' in the yard below. But the other shots in this sequence, i.e. the ones showing
the Masters looking - banal, simple shots - are just as scary. One camera position Pasolini
chooses is exactly 90° to the throne's position, and this is a particularly effective shot.
And so, Pasolini's camera is not only on the whole situation (rather than on the victims),
but also particularly on the bastards who run the whole show and execute proceedings.
Some serial killers in recent years have videotaped their crimes and have undoubtedly
enjoyed watching-back these tapes. But would they enjoy it if the tapes were screened
publicly (let's say, for argument's sake, that these tapes also included the killer's
preparations, interactions with people, etc.)? - Maybe this is the value of Salò.
In an age where the Holocaust has been constantly explored, investigated, discussed in
both fiction films and documentaries (in an attempt obviously to deal with and resolve it),
there are any number of other things that the cinema could at least make an initial stab at
but doesn't. What about the Mafia, by now endlessly stereotyped and commodified in the
movies? Or an issue such as child abuse?
Salò is a film of extremes, but a film of love. The night he died, cruising for boys,
Pasolini was not a twisted, cynical loner, desperately looking for meaning. He had dined
out earlier in the evening with Ninetto Davoli. He was concerned (about capitalism, the
media, corruption). He was active and passionate. He was looking forward. He died and
Salò premiered several weeks later. Don't expect to see it again too soon in Australia,
though.