Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
kiTxvebi
1. rogor fiqrob, iqoniebda Tu ara gavlenas zavis pirobebi qarTlis samefos sagareo politikur mdgomareobaze?
2. Seni azriT, rogor isargeblebda sparseTi bizantiasTan miRweuli SeTanxmebiT?
57
kiTxvebi
wyaro 2
`arSaki dabrunda qarTlis jariT, Seagrova agreTve mcireodenni Tavisi erTgulni da SeebrZola naxararebs Tavisi qalaqis arSakavanis dangrevisaTvis Suris saZieblad~.
movses xorenaci, somexi istorikosi.
davaleba 1
imsjele im faqtorebze, romlebmac sparseTs gauadvila qarTlis daqvemdebareba da teqstisa da
wyaro 3-isa da 4-is mixedviT daazuste movlenebis Tanmimdevroba.
amiane marcelini.
davaleba 2
rukis (sur. 2.2.1.1.) da wyaros 5-is mixedviT daadgine da amowere or nawilad gayofili qarTlis
sasazRvro punqtebi da mezobeli qveynebi.
V saukunis dasawyisSi sparseTis batonobis winaaRmdeg brZolebi kvlav ganaxlda. qarTlis samefos gaZlierebas sxva mowinaaRmdegec gamouCnda. es iyo aRmosavleT romis imperia,
romelic bizantiis saxeliTaa cnobili.
wyaro 5
mefe mirdati `mter eqmna berZenTa da sparsTa. berZenTagan eZiebda klarjeTs, sazRvarsa qarTlisasa, xolo sparseTs ara miscemda xarksa~.
`qarTlis cxovreba~.
wyaro 6
`politikurad qarTuli qveynebi warmoadgendnen Semdeg suraTs: aRmosavleT saqarTvelo da
samxreT saqarTvelos nawili vidre klarjeTamdis Seadgendnen qarTlis samefos, romelic sparseTis monarqiis damokidebulebaSi imyofeboda da uSualod emorCileboda sparseTis CrdiloeTi
provinciebis did marzpans anu mmarTvels... klarjeTi da misi mimdebare qveynebi Woroxis xeobaSi
aRmosavleT romis (bizantiis) imperiis uSualo gamgeblobaSi imyofeboda. aRm. romis imperiis
aseve uSualo mmarTvelobaSi imyofeboda megruli (Wanuri da sxv.) qveynebi...~
s. kakabaZe.
58
a. jafariZe.
davaleba 3
1. wyaroebis 5-is, 6-isa da 7-is mixedviT imsjele bizantiisa da sparseTis politikur interesebze qarTlis samefos mimarT.
2. imsjele, Tu rogor aisaxa bizantia-sparseTis urTierTobebi qarTlis samefos politikur
mdgomareobaze.
sparseTi qarTlze Tavisi gavlenis ganmtkicebas religiuri niSniTac cdilobda. qristianobas saqarTvelosTvis, sarwmunoebrivTan erTad, politikuri mniSvnelobac hqonda.
gaqristianebiT qarTlis samefos kavSiri romis, SemdegSi bizantiis, imperiasTan kidev ufro
mtkicdeboda, rac sparseTis politikuri da kulturuli (religiurTan erTad) gavlenis
Sesustebasac moaswavebda. amierkavkasiis qveynebze batonobis gasamyareblad sparseTi cdilobda maTSi mazdeanobis gavrcelebas.
wyaro 8
`sparseTis gavlenasa da batonobas somxeTsa da iberiaSi qristianoba uSlida xels... amis
gamo sparseTis mTavroba sul imis sagonebelSi iyo, rom qarTvelTa, somexTa da albanelTaTvis
sarwmunoeba Seecvala. winaT, roca am samTave xalxSi cecxlTayvanismcemloba gavrcelebuli
iyo, sparseTTan maT sarwmunoebrivi kavSiri hqondaT da axlac sparseTis Sahin-Sahi da mTavroba
mowadinebuli iyo, rom kavkasiaSi rogorme mazdeanoba saxelmwifo sarwmunoebad gaexada~.
iv. javaxiSvili.
`... bizantia mitacebul qarTul miwebs swrafad rTavda imperiis sisxlsavse cxovrebaSi da
swrafadve kulturulad `aberZnebda~ qarTvel mosaxleobas. Tuki qarTvelebs sparselTa winaaRmdeg farad hqondaT qristianuli sarwmunoeba, berZnuli asimilaciisgan qarTvelebs araferi ar
ifaravda. miuxedavad amisa, radganac saqarTvelos didi umTavresi nawili sparsTa gavlenis qveS
imyofeboda, mTavari safrTxe mainc sparseTisgan modioda~.
wyaro 12
l. janaSia.
davaleba 4
1. wyaro 8-isa da 9-is mixedviT daaxasiaTe sparseTis religiuri da kulturuli politika amierkavkasiis xalxebis mimarT.
2. imsjele sparseTis religiur-kulturuli eqspansiis mosalodnel Sedegebze amierkavkasiis
qveynebisaTvis.
59
davaleba 5
1. wyaro 10-isa da 11-is mixedviT daaxasiaTe sparseTis socialuri politika amierkavkasiis qveynebis mimarT.
2. imsjele, ra socialuri faqtori Seuwyobda xels qarTlSi sparseTis politikuri interesebis
gatarebas.
damoukidebeli samuSao
Seajame, ra Sedegebi gamoiRo sparseTis mmarTvelobam qarTlis samefoSi da zogadad amierkavkasiis qveynebSi.
ganmartebebi
neitraluri _ iseTi (qveyana, teritoria), sadac saerTaSoriso SeTanxmebiT ar SeiZleba omis
warmoeba, samxedro Zalebis ganlageba; vinc ar emxroba arc erT mxares brZolaSi.
berZenTa _ aq:, igivea rac bizantielTa.
60
kiTxva
1. Seni azriT, riT SeiZleba aixsnas istorikosTa mier cnobebis gazviadeba?
es sainteresoa:
mefis mcirewlovanobis dros saxelmwifos vaxtangis deda _ sagduxti
ganagebda. Zveli qarTuli wyaroebis mixedviT, is warmoSobiT sparseli,
sparseTis CrdiloeTis provinciebis didi marzpanis Svili iyo. did marzpans
emorCileboda qarTlis samefoc da, rogorc Cans, Tavis droze sagduxtisa da
qarTlis mefis mirdatis qorwinebas politikuri xasiaTi hqonda. wyaroebis
mixedviT, sagduxti qarTlis Rirseuli dedofalia. man qarTuli ena da wesCveulebebi swrafad Seiswavla da qristianobac aRiara. didia misi damsaxureba
qarTlSi samefo xelisuflebis SenarCunebis saqmeSi. sagduxti mefe mirdatis
gardacvalebisTanave eaxla mamas _ did marzpans, Seavedra mcirewlovani
vaxtangi da gamoiTxova misi gamefebis nebarTva.
sur. 2.2.2.1.
vaxtang gorgasali.
wyaro 1
`... varsqenisa da SuSanikis damokidebuleba Sors gascda ojaxuri
dramis farglebs da didi sazogadoebrivi da saxelmwifoebrivi
mniSvneloba miiRo. miuxedavad amisa, varsqeni aravis ar erideba: scems
Tavis Zmas jojiks, romelic gamoeqomaga SuSaniks, joxs daartyams erT
xucess; TviT umaRlesi samRvdeloebac ki erideba pitiaxSis risxvas...
amrigad, varsqenis risxvisagan SuSaniki ver daufaravs verc qarTul
eklesias, verc qarTlis aznaurobas da, miT umetes, verc xalxs _ `wvril
sur. 2.2.2.2. SuSaniki.
ers~.
... damaxasiaTebelia, rom `SuSanikis wamebaSi~ erTxelac ar ixsenieba qarTlis mefe. TviT
TariRis aRniSvnis drosac iranis mefea moxseniebuli...~
l. janaSia.
rogorc viciT, V saukunis Sua wlebSi qarTlis samefo sparseTis eqspansiis realuri
saSiSroebis winaSe idga. samefo kari iZulebuli iyo Tavi sparseTis qveSevrdomad gamoecxadebina,
eZlia misTvis xarki da, saWiroebis SemTxvevaSi, mas samxedro ZaliTac daxmareboda.
arc qveynis SigniT iyo saxarbielo mdgomareoba. sparseTi mefis mowinaaRmdege
warCinebulebis gadabirebas cdilobda da sanacvlod maT xalSeuxeblobasa da did wyalobas
hpirdeboda. moxerxebuli di plomatiiT aRwevda kidec sawadels da romelime msxvil
xelisufals mainc aumxedrebda xolme mefes.
sparseTis mxardaWeriT gandidebuli aseTi xelisufalia qvemo
qarTlis pitiaxSi varsqeni, romelic Sahis ndobisa da mxardaWeris
mosapoveblad uaryofs qristianobas da gamazdeanebuli, sparseTis
daxmarebiT daimedebuli, aSkarad upirispirdeba mefes.
davaleba 1
1. riT aixsneba is faqti, rom `SuSanikis wamebasa~ da
bolnisis sionis warweraSi araa moxseniebuli vaxtang
gorgasali, xolo movlenebi ki daTariRebulia sparseTis
Sahis zeobis wlebiT.
2. gansazRvre da Seafase varsqen pitiaxSis roli sparseTisa
da qarTlis dapirispirebaSi.
3. imsjele im Sedegebze, rac sparseTis socialurma
politikam gamoiRo.
sur. 2.2.2.3. bolnisis sioni.
wyaro 5
`is garemoeba, rom dakrulva da eklesiidan gaZeveba (miqaelisagan) mefis garda spasac ewia...
imis momaswavebeli unda iyos, rom uTanxmoeba maSin marto mefis moqmedebis gamo ki ar unda iyos
Camovardnili, aramed spas, e. i. maRal samxedro wres da raindobasac edeboda brali. maSasadame,
vaxtang gorgaslis gegma da moqmedeba marto misi piradi ganzraxva ar unda yofiliyo, aramed, am
mowinave samxedro wrisac.
amgvarad irkveva, kaTalikosobis dawesebasa da axal episkoposTa daniSvnasTan dakavSirebul
uTanxmoebaSi or mopirdapire banakTan unda gvqondes saqme. erTi mxriv yofila vaxtangi, `spa~
da petre da samuel episkoposebi danarCeni 12 saepiskopozo piriTurT, meore mxriT, miqael
mTavarepiskopozi Tavisi TanamoazreebiTurT~.
iv. javaxiSvili.
62
wyaro 6
`kaTalikosobis dawesebiT vaxtangi ramdenime miznis miRwevas cdilobda. pirvel yovlisa, eklesi
is TviTmwysoba, cxadia, aZlierebda qveynis damoukideblobas. Semdeg, samefo xelisufleba, ueWvelia,
met gavlenas iZenda mRvdelmTavarze, romlis arCevaSi mefes meti xma eZleoda. dabolos, vaxtangma
moicila mTavarepiskoposi (miqaeli), romelic, etyoba, mis mowinaaRmdegeTa banaks ekuTvnoda~.
l. janaSia.
wyaro 7
`SemTxveviTi ar iyo qarTlSi sworad 12 saepiskoposos daarseba: amieridan qarTlis eklesias
gaaCnda sakuTari saeklesio kreba (saeklesio samarTliT saeklesio kreba 12 episkoposisagan unda
Semdgariyo), romelic uflebamosili iyo Tavisi Sinagani saqmeebi _ episkoposTa xeldasxma _
gadayeneba _ TviTve ganego... es garemoeba adasturebs qarTlis eklesiis mier damoukideblobis,
avtokefaliis miRebas~.
n. lomouri.
kiTxvebi
1. Seni azriT, ratom Sedgeboda saeklesio kreba 12 episkoposisgan?
2. wyaro 7-is mixedviT ra uflebebi hqonda saeklesio krebas?
3. rogor gesmis eklesiis `TviTmwysobis~, damoukideblobis mniSvneloba?
4. Seni azriT, Seuwyobda Tu ara xels vaxtangis saeklesio RonisZiebebi samefo xelisuflebis
ganmtkicebas?
es sainteresoa:
s.janaSia.
davaleba 3
1. Seqmeni saeklesio TanamdebobaTa ierarqiuli kibe an sqema.
2. imsjele bizantiaSi saero da saeklesio xelisuflebis urTierTmimarTebis Sesaxeb.
damoukidebeli samuSao
Seafase vaxtang gorgaslis mier ganxorcielebuli reformis saeklesio da saxelmwifoebrivi
mniSvneloba
63
sparseTis winaaRmdeg dagegmil omSi warmatebis miRweva mxolod qarTlis samefos ZalebiT
Zneli iqneboda. mezobel saxelmwifoebSi _ somxeTsa da albaneTSi, rogorc iciT, sparseTma
mefoba gaauqma da es qveynebi uSualod daiqvemdebara. am viTarebaSi rTuli iyo erTiani
frontis Seqmna da TavisuflebisaTvis mebrZoli Zalebis gaerTianeba.
vaxtang gorgasalma, pirvel rigSi, Crdilo kavkasiis xalxebTan _ osebTan, yivCaRebTan
da hunebTan ganamtkica samxedro kavSiri. aseT mokavSireobas ukve didi xnis istoria
hqonda da, bunebrivia, axlac, sparseTis winaaRmdeg gadamwyveti brZolebis dawyebis win,
CrdilokavkasielTa mxardaWeras gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeboda.
wyaro 9
`... Seqmna kari ovseTisani da aRaSena mas zeda godoli da daayena mas zeda mcvelni
maxlobelni mis adgilisani da uwoda karad mas darialisa, da aw Tvinier mefisa ver xelewifebis gadmosvlad~.
`wminda ninos cxovreba~.
l. janaSia.
kiTxvebi
1. Seni azriT, ra dadebiTi Sedegi SeiZleba moetana iranis winaaRmdeg ajanyebas qarTlis samefo
saTvis?
2. wyaro 11-is mixedviT, riT dasturdeba, rom miuxedavad garkveuli warmatebebisa, qarTli mainc
iranis Sahis gavlenis qveS rCeboda?
`iranelebi uaRresad mZime viTarebaSi aRmoCndnen. aman aiZula isini mTel rig mniSvnelovan
daTmobebze wasuliyvnen... ajanyebuli somxeTis moTxovniT, iranelebma piroba dades SeewyvitaT
qristianobis devna, ar daerRviaT adgilobrivi tradiciebi da mniSvnelovani saqmeebi TviTon Sahs
gaerCia. iranelebma gamoacxades, rom isini ar adanaSaulebdnen ajanyebulebs, radgan ajanyeba
TviT perozis Zalmomreobam gamoiwviao... 485 wels, ajanyebulTa meTauri vahan mamikoniani som
xeTis marzpanad daniSnes. iranelebi albanelebis winaSec wasulan daTmobaze. kerZod, iq maT me
foba aRudgeniaT...
ueWvelia, ajanyebas dadebiTi Sedegebi qarTlisTvisac unda moetana. amdenad, Tumca vaxtangma
ver SesZlo sabolood gaeTavisuflebina qarTli iranuli uRlisagan, magram misma ajanyebam
nawilobriv mainc miaRwia mizans. samwuxarod Cven ar SegviZlia imis Cveneba, Tu konkretulad
raSi gamoixata es~.
wyaro 12
`qarTlis cxovreba~.
davaleba 5
1. yuradRebiT gaecani wyaro 13-s. Seni azriT, teqstis romeli nawili adasturebs istorikosebis
varauds juanSeris Txzulebis gazviadebulobis Sesaxeb?
2. gaixsene, ras niSnavs qarTulad vaxtang mefis metsaxeli _ `gorgasali~.
3. gaixsene legenda Tbilisis daarsebis Sesaxeb.
damoukidebeli samuSao
dawere ese vaxtang gorgaslis mefobis Sesaxeb. airCie SenTvis sasurveli Tema:
1. vaxtang gorgaslis pirovneba.
2. vaxtang gorgasali _ politikosi.
3. vaxtang gorgasali _ reformatori.
ganmartebebi
eqspansia _ aq, igivea rac dapyroba.
kontribucia _ fuladi gadasaxadi, romelsac omSi gamarjvebuli mxare damarcxebuls akisrebs
sazavo xelSekrulebis ZaliT.
dogmati _ igive dogma.
dogma _ dausabuTeblad, brmad miRebuli debuleba, romelsac miiCneven uryev WeSmaritebad.
65
saeklesio ganxeTqileba
3. saeklesio ganxeTqileba
V-VI saukuneebSi qristianuli samyaro didma saeklesio ganxeTqilebam moicva. erTmaneTs
daupirispirda ori mimarTuleba _ diofizitoba da monofizitoba. qristianuli moZRvrebis
am ori konfesiis warmomadgenlebi RmerTis bunebas gansxvavebulad xsnidnen: diofizitebi
qristeSi RvTaebrivTan erTad adamianur sawyissac xedavdnen, monofizitebi ki aqcents
mxolod mis RvTiur bunebaze akeTebdnen. erTi SexedviT dava saRvTismetyvelo sakiTxebs
exeboda da mas politikuri da erovnuli dapirispirebis xasiaTi TiTqos arc ki hqonda,
magram, sinamdvileSi, am mimdinareobebis warmomadgenelTa Soris xangrZlivma da mwvave
konfliqtma sxvadasxva sfero moicva.
religiuri dapirispireba gascda qristianuli samyaros farglebs da masSi cecxl
Tayvanismcemeli sparseTic aqtiurad CaerTo. bizantiis imperiaSi oficialurad aRiarebuli
iyo diofizituri eklesia, monofizitoba ki idevneboda. amdenad, bizantiis politikuri da,
masTan erTad, religiuri mokavSireoba ukve ara zogadad qristianobis, aramed uSualod
diofizituri mrwamsis aRiarebiT mtkicdeboda. da piriqiT, imperiaSi akrZaluli da devnili
monofizitobis miReba konstantinopolTan politikur dapirispirebas niSnavda.
es kargad hqondaT gaazrebuli sparseTis mmarTvelebs. maTi upirvelesi amocana qristian
mosaxleobaSi mazdeanobis gavrceleba iyo, rac am xalxebis iranul samyarosTan daaxloebisa
da SemdegSi masTan Serwymis sawindari unda gamxdariyo. magram iq, sadac mazdeanobis
gavrceleba SeuZlebeli xdeboda, sparseli politikosebi qristianobis im mimarTulebas
uWerdnen mxars, romelic bizantiaSi idevneboda.
davaleba 1
1. imsjele religiuri ganxeTqilebis mizezebze.
2. imsjele im faqtorebze, ramac saeklesio ganxeTqileba gaamwvava da mas politikuri elferi
SesZina.
wyaro 1
`ar iqneboda swori, Tu warmovidgendiT, rom sparseTi qristianobis yovel mimarTulebas ebrZoda.
sparseTi mxolod im mimarTulebas, im frTas ebrZoda, romelic im momentSi romis (bizantiis)
imperiaSi iyo aRiarebuli. TviTon sparseTSi mravali qristiani cxovrobda da sparselebis
arcTu mcire nawili qristiani iyo, maT hqondaT TavianTi eklesia da TavianTi saeklesio ierarqia,
xolo sparseTis imperiaSi mcxovrebi xalxebi, magaliTad, sirielebi da somxebi qristianebi iyvnen,
romelTa eklesiebic sparseTisaTvis misaRebi iyo~.
a. jafariZe.
wyaro 2
`mis Semdeg, rac daeca somex mefeTa taxti (428 w.), somxeTSi sparsTa xelisuflebam fexi
mtkiced moikida, bizantiis imperiisadmi dapirispirebuli iranis Sahis kari im xanebSi mxars uWerda
siriuli kulturis gavlenis gavrcelebas berZnulis sawinaaRmdegod (siriaSi gavrcelebuli iyo
monofizitoba). siriul kulturas somxeTSi isedac Rrmad hqonda fesvebi gamdgari da mTavrobis
mfarvelobis pirobebSi mas kidev ufro gaeSala frTebi~.
mose xoreneli, somexi istorikosi.
davaleba 2
1. wyaro 1-isa da 2-is mixedviT daaxasiaTe sparseTis religiuri politika.
2. Seswavlili masalis safuZvelze imsjele religiisa da politikis urTierTkavSiris Sesaxeb.
wyaro 7
`... 574 wlisaTvis saqarTveloSi monofizitobas simtkice
ukve Seryeuli uCans da qalkedonianobas (diofizitobas)
qarTul saeklesio wreebSi TanagrZnoba ukve mopovebuli hqonia.
asurel mamaTa moRvaweobis faqti swored qalkedonianobis
sur. 2.2.3.1. qalkedonis taZari.
saqarTveloSi am gamarjvebis gagebas gviadvilebs. rogorc
asurel berebs qalkedonianobis TavianTi rwmenis gabatonebisaTvis samSoblo miutovebiaT da
albaneTSi misulan saqadagod, iseve momxdara saqarTveloSic da asureli mamebi mosulan. Sinaganma
sarwmunoebrivma brZolam, asurel mamaTa energiulma moRvaweobam, bizantiisaken cxadad gadaxrili
politikuri orientaciis mZlavrma gavlenamac qalkedonianobas saqarTveloSi monofizitobaze
gamarjveba SeaZlebina~.
kiTxva
iv. javaxiSvili.
wyaro 4-isa da 5-is mixedviT imsjele qarTuli eklesiis sarwmunoebrivi da politikuri poziciebis
urTierTmimarTebaze.
religiurma ganxeTqilebam qarTvel da somex samRvdeloebas Soris mwvave diskusias misca biZgi. orive mxare erTnairi mondomebiT cdilobda saeklesio erTobis miRwevas, magram
yoveli aseTi mcdeloba urTierTbraldebebis wamoyenebiT sruldeboda.
qarTlis kaTalikosi arseni brals sdebda somxeTis samRvdeloebas politikuri mosazrebiT
_ sparseTis SiSiTa da misi mokavSireobis surviliT, diofizituri mrwamsisagan gadaxvevaSi.
wyaro 6
arsen kaTalikosis cnobiT, Sahma xosro I-ma somxebs mosTxova `erTi orTagan gamoirCieT _ an
miiReT asurelTa sarwmunoeba (monofizitoba) anda datoveT Tqveni qveyana da datoveT sparseTis
imperiis sazRvrebio. somxebi Zalian Sewuxdnen, maT arc sarwmunoebis Secvla surdaT da arc
qveynis datoveba...~. sabolood maT mainc sparseTis winaSe daTmoba arCies da gadawyvites _ `...
umjobesia Cveni sikvdili, vidre amJamad berZenTadmi mibruneba, qveynidan meored ayra-gadasaxleba
da Cveni amowyveta siRaribeSio... ~.
saeklesio ganxeTqileba
davaleba 3
wyaro 7
`Tqven axla rom qadiliT mogvwereT Cven _
Cvensa da Tqven mamebs wminda grigolma ierusalimis
sarwmunoeba misca da Cven igive gvaqvso, aba kargad
gamoiZieT da naxeT, rom Tqvenc da sxvebic mravalni,
wminda qalaqis (ierusalimis) mkvidrebTan erTad,
SeicvaleT misgan, ara Tu igive gaqvT, xolo Cven
exlac ierusalimis sarwmunoeba gvaqvs~.
sur. 2.2.3.3.
eCmiaZini, somxeTis
saeklesio centri.
damoukidebeli samuSao
1. imsjele qarTul-somxuri saeklesio ganxeTqilebis mosalodnel politikur Sedegebze.
2. isaubre tolerantobis, kompromisis mniSvnelobaze religiuri ganxeTqilebis dros.
ganmartebebi
konfesia _ garkveuli religiuri mimdinareobis aRmsareblobis Tavisebureba.
tolerantoba _ sxvisi azrebis, rwmenis Semwynarebloba.
kompromisi _ urTierTdaTmobis gziT miRweuli SeTanxmeba.
wyaro 1
`aman daCi mefeman iwyo Senebad qarTlisa, samefo mooxrebul iyvnes xevni qarTlisani, Tuinier
kaxeTisa da klarjeTisa da egrisisa. da ganasrula zRudeni Tbilisisani, da, viTa ebrZana vaxtangs,
igi Seqmna saxlad sameufod~.
wyaro 4
gaqristianebul sparss, evstats, mcxeTeli mogvebi Sei pyroben da gansasjelad mcxeTis sparsel
cixisTavs miuyvanen. cixisTavi ase mimarTavs maT: `amis kacisa patiji me arara xelmewifebis, arca
pyrobileba, aramed waruZRuano ege tfiliss qalaqsa, qarTlisa marzpansa... rameTu yovlisa kacisa
qarTlisa mas xel-ewifebis sikudili da cxoreba~.
`evstati mcxeTelis martviloba~.
davaleba 1
1. wyaro 3-is mixedviT imsjele qarTlis ajanyebis damarcxebis mizezebze.
2. imsjele qarTlSi samefo xelisuflebis gauqmebis Sedegebze.
3. wyaro 4-is mixedviT daaxasiaTe marzpanis xelisufleba.
prokopi kesarieli.
davaleba 3
1. imsjele mazdakis moZraobis gamomwvev mizezebze.
2. Seafase mazdakis moZRvrebis socialuri Sinaarsi.
69
wyaro 6
`iqmnes SfoTi didi sparseTs
Sina~.
`esreT ra ucalo iqnes sparsni,
maSin SeiTqunes erisTavni qarTlisani,
zemoni da qvemoni, da wargzavnes
mociquli winaSe berZenTa mefisa,
da iTxoves, raTa uCinos mefe
naTesavTagan qarTlisaTa da raTa
sur. 2.2.4.3. bizantia da sparseTi.
iyvnes erisTavni igi Tvis-Tvissa
saerisTavosa Seucvlelad. maSin keisarman aRasrula, Txovna maTi, da mosca mefed... romelsa erqua
guaram, romeli mTavrobda klarjeTs da javaxeTs... amas guarams misca keisarman kurapalatoba da
warmogzavna mcxeTas~.
`qarTlis cxovreba~.
`mTavrobda gurgeni (guaramis momdevno xelisufali), xolo iberTa dedaqalaqi maSin tfilisi
iyo~.
Teofane bizantieli, VI saukunis istorikosi.
kiTxvebi
1. ra pirobas uyeneben erisTavebi bizantiis imperators?
2. rogor fiqrob, ratom daTanxmda imperatori erisTavebis moTxovnebs?
3. rogor fiqrob, guaramisa da misi memkvidreebis xelisufleba mefisas Seesabameba Tu erisTavTerisTavisas, anu `erismTavrisas~?
4. riT gansxvavdeba mefisa da erismTavris xelisufleba erTmaneTisgan?
davaleba 4
wyaros safuZvelze imsjele qarTlis mmarTvelobiT xasiaTze; miiCnev Tu ara mas srulyofilad?
daasabuTe Seni mosazreba.
damoukidebeli samuSao
imsjele im sagareo faqtorebis Sesaxeb, romlebmac xeli Seuwyves qarTlis kulturul da
politikur aRmavlobas.
70
`arc lazebi da arc TviT svanebi ar miiCneven sadavod, TiTqos svaneTi winaT lazTa
qveSevrdomebi ar yofiliyos, arc imas, rom svaneTis mmarTvels lazTa mefis gadawyvetilebiT
eniWeboda Zalaufleba~.
menande protiqtori, bizantieli istorikosi.
kiTxvebi
1. ra saxis gaerTianebad warmogvidgeba lazika?
2. garda CamoTvlilisa, Seni azriT, kidev romel qarTvelur tomebsa da
kuTxeebs moicavda lazTa samefo?
es sainteresoa:
egrisi sityva `egridan~, igive `megridan~, momdinareobs da aRniSnavs
`megrTa~ e. i. megrelTa saxelmwifos. es ki imas niSnavs,rom egrisis samefo,
romelic dasavleT saqarTvelos teritoriaze mcxovrebi sxvadasxva
qarTveluri tomebisagan Sedgeboda, megruli modgmis tomTa hegemonobiT
Seiqmna da SemdegSiac, isini am saxelmwifoSi wamyvan politikur Zalas
warmoadgendnen. rac Seexeba lazebs, isini megrelebisgan eTnikursur. 2.2.5.1. lazikis droSa.
tomobrivad TiTqmis arc ganirCeodnen.
wyaro 2
`puri maT (svanebs) kolxTa mefisagan egzavnebodaT... ~.
`(lazika) Seicavs mravals mWidrod dasaxlebul sofels... Rvinoc kargi modis da sxva
nayofic iq kargad xarobs... ~.
`(lazebi) mudam awarmoebdnen pontoSi mcxovreb romaelebTan sazRvao vaWrobas... ~.
prokopi kesarieli.
`svanebis sardali emorCileboda lazs da masTan aRricxuli iyo saxarko siaSi da lazi
kidevac iRebda misgan futkris nayofs da tyavebs da zog sxva ramesac... ~.
menandre protiqtori.
71
wyaro 1
davaleba 2
gaixsene dasavleT saqarTvelos sxva qalaqebi; wyaro 3-is mixedviT daaxasiaTe Zveli qalaqi _
CamoTvale mTavari nagebobebi, aRwere mosaxleobis ZiriTadi saqmianoba.
rogorc viciT, 523 wlis ajanyebas qarTlSi samefo xelisuflebis gauqmeba da sparseTis
uSualo mmarTvelobis damyareba mohyva. sparseTi axla ukve daufaravad acxadebda pretenziebs
dasavleT saqarTvelozec.
bizantiam,lazikis SesanarCuneblad,gazarda iq Tavisi laSqris raodenoba da strategosebis
Zalaufleba, rasac egrisis mefeTa xelisuflebis dasustebasTan erTad adgilobrivi
mosaxleobis mdgomareobis gauaresebac mohyva.
Seviwroebuli lazebi bizantiis mimarT mxardaWeras sul ufro naklebad amJRavnebdnen.
isini sparseT-bizantiis dapirispirebis procesSi TiTqos ganze gadgnen da bizantielebs
samxedro mxardaWeras ar ucxadebdnen.
wyaro 4
`mefem gadawyvita gaegzavna jari da sardali irene. iberiis sazRvrebidan rom Sedixar, iqvea
lazebis miwa. wyalze ori simagrea, romelTa dacva ZvelTaganve adgilobrivi mcxovreblebis
sazrunavs Seadgenda... iq ar modis arc xorbali, arc Rvino da arc sxva ram sikeTe. sxva
adgilidan risame Semozidva, viwrobebis wyalobiT, SeiZleba mxolod ise, Tu kacebi TviTon
moitanen... (bizantiis imperatorma undoblobis gamo) gamoiyvana iqidan es mcvelebi da romael
jariskacebs ubrZana simagreebis sadarajoze damdgariyvnen. Tavdapirvelad maT lazebi awodebdnen
Zlivs-ZliobiT saWiro sursaTs, magram Semdeg maT uari ganacxades am samsaxurze da romaelebma
es simagreebi datoves; isini xelT igdes sparselebma sruliad gaurjelad... ~.
prokopi kesarieli.