Sie sind auf Seite 1von 280

galaktion

tabiZe

www.PDF.ChiaturaINFO.GE

Txzulebani
TxuTmet tomad

Tbilisi 2016

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
galaktion
tabiZe

tomi II

leqsebi
1915-1920

Tbilisi 2016

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
saredaqcio kolegia

Teimuraz doiaSvili mTavari redaqtori


levan bregaZe
irakli kenWoSvili
emzar kvitaiSvili
irma ratiani
rostom CxeiZe
naTia sixaruliZe pasuxismgebeli mdivani

tomis redaqtori rostom CxeiZe

tomi gamosacemad moamzades, variantebi


da SeniSvnebi daurTes
nana kobalaZem da naTia sixaruliZem
komentarebi _ Teimuraz doiaSvilisa

proeqti: `galaktion tabiZis TxzulebaTa akademiuri TxuT­ met­


tomeuli. pirveli nawilis (t. 1-5) gamosacemad momzadeba da ga­
mocema~ (#FR /45/ 1-20/ 13) ganxorcielda SoTa rusTavelis erov­
nuli samecniero fondis finansuri mxar­daWeriT.

ISBN
ISBN

© SoTa rusTavelis qarTuli literaturis instituti


© avtorTa jgufi

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
leqsebi

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
www.PDF.ChiaturaINFO.GE
ART POETIQUE

me miyvars hangi grZnobiT gamTbari,


yvavilebiviT nazi da Cumi,
xan moTamaSe, viT niavqari,
xan moSriale, viT abreSumi.
simRera gulSi dagubebuli,
xan niaviviT, xan SeSliliviT,
roca siRrmeSi ver itevs guli,
modis da modis ferad livliviT.
imRere damTvral yvavilTa mtverSi,
imRere trfobis an mtrobis xmaze,
oRond yvelaSi da yvelaferSi
musika iyos da silamaze.
musika gvixsnis! hoi, mgosnebo,
marTali aris brZenTa Tqmuleba,
rom ufro didi da saocnebo,
ufro maRali daniSnuleba
ar aris, rogorc ganwmendis xmaSi,
viT cecxlis alSi, daacxro vneba,
rasac ar hqvia riTmaT TamaSi
da gancdaT tanjva-mSveniereba.
imRere grZnobiT da roca mReri
mwuxarebis an imedis xmaze,
marad gaxsovdes, rom yvelaferi
musika aris da silamaze!

[1915]

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
bediswera

yvavilebi ar yvavian aRelvebul zRvaSi,


ismis marto zRvis simRera da talRebis taSi.

udabnoSi ar izrdeba mimozebi wynari,


sicxe dgas da cxel qviSaSi Rmuis mZafri qari.

sadac sufevs demonebis Zala erTaderTi,


icode, rom iq arasdros ar arsebobs RmerTi.

zRvas, udabnos da demonebs Cemi bediswera


SeCvevia da simRera mxoloT maTTan mjera.

[1915]

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
akakis gardacvalebis gamo

saqarTvelov, ra gawuxebs, guli risTvis gtkiva?


risTvis kvnesi ase mwareT, cremli risTvis gcviva?
cecxli erTxel anTebuli cecxlaT isev Rviva,
ver Caaqrobs mxurvale als nisli frTativtiva.
saukuneT RviZli Svili ise rodi kvdeba
da valmoxdil Cvens winaprebs rodi uerTdeba,
Zali, Rone Tvis siyvaruls Tu ar moaxmara,
saqarTvelov, maS, akaki ar momkvdara, ara!

mzis sxivebiT ganaTbobi vardi rodi Wkneba,


Tu TandaTan axlovdeba gazafxulis grZneba.
iadoni roca yvavils nanas eubneba,
rodi axsovs sicocxlisa da sikvdilis mcneba!
netavi mas, vinac icis qveynis zne da fasi,
mwareT aRar eCveneba mas sicocxlis Tasi
da igi ki, vinc yofnisTvis Svebis cremli Rvara,
ukvdavia... da akakic ar momkvdara, ara!

kidiT kide saqarTvelo SesZra, daiara,


rom gaego misi gulis wyluli da iara.
is ewama da RvTiuri cecxliT eziara
da samSoblos saxe iyo misi Tma _ WaRara.
didxans, didxans aremares Tavze adga mcvelaT
da mReroda ise grZnobiT, ise guldamwvelaT,
rom samSoblom misi landi mtkiceT Seiyvara,
Seiyvara da akakic ar mokvdeba, ara!

siyvaruli vel-mindvrebis da qviTini mTisa


Tavis ucxo da usazRvro guliT SeiTvisa,
mas esmoda cis dumili da Sriali tyisa,
man icoda mSobliuri wyaros xma _ kiskisa
da arseba misi mTeli, misi suli wmida
bunebaTa zRva-sivrceSi hangaT gadavida,

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
gadaewna mdumarebas da Tvals miefara,
daifara, mara mainc ar momkvdara, ara!

netavi mas, cxovrebis gzas vinc gaivlis ase,


ZeglaT Seqmnis mis samares sxivTa sikiskase,
mis saflavze yvavilebi gaiSleba wynari
da bindbundze nazi qrolviT SesZravs niavqari.
gadaafrqvevs yvavilebis surnels damatkbobels,
gaixsenebs is mercxalic Tavis leqsiT mkobels
da CasZaxebs: sasurvelo, cremls nu afrqvev, kmara,
Seni yofnis siamaye ar momkvdara, ara!

gadaivlis saukuneT rgoli, subuq-mqroli,


mara isev ielvarebs cis laJvardi broli
da iq xeli idumali, varskvlavebis saxiT,
daswers sityvebs amoqarguls vardiT da zambaxiT:
saqarTvelos yavda da yavs saamayo Svili,
daTrguna da SeaCvena TviT saflavis Crdili
da ucvleli ukvdaveba irgvliv daamyara...
saqarTvelov! maS, akaki ar momkvdara, ara!

mis saflavze mZlavri naZvi Camoafens totebs,


ukvdavebis da cis nanas etyvis midamoebs
da mis CrdilqveS, iq yoveldRe saocnebod mova
axalgazrda da sevdian momReralTa grova.
moigonebs moxuc mgosans saubari wynari,
akvnesdeba, atirdeba, aReldeba qnari
da midamos moevleba xmebi waramara,
Cveni yofnis siamaye scocxlobs, ar momkvdara!..

1915

10

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
vagneri

me mxiblavs es qandakeba, zRva-aRmafreniT tyvemqneli _


vagneri, wminda viT zeca da bneli, rogorc qveskneli.
vagneri, dissonansebis mSvenierebaT Semqneli,
nelinel matyvevebeli, amRelvebeli, mvnebeli.
me mesmis wynari SrialiT qaosi qveynis Seqmnis dros
da aRmafrena Semqnelis, rom zeSTamgonel wams uswros
da saxe melodiebis gancdiT wamebul-vnebuli
da mesizmreba grigali borotad miZinebuli.
warvlian saukuneni da yovelive, rac xdeba,
iseve wynari dumiliT daviwyebaSi gaCndeba,
mara damwveli hangebi loengrinesi cad myvanis,
mwuxare amonakvnesi izoldasi da tristanis,
amonakvnesi, romelsac momxibvlelad qmnis zRva-vneba,
hangi axalis Ziebis,
simRera valkiriebis _
samaradiso, dauWknob da wminda Zeglad darCeba.

1915

11

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
fantazia

frTebi rom mqondes, gavswevdi im mwvervals, sazRvrad


dadebuls,
iq qalwul TovlTan vpovebdi binas, mziT aferadebuls.
me msurs, iq davasadguro Cemi ocneba da qnari
da vkocno, vkocno Rrublebis bage alisfer-narnari.

frTebi rom mqondes, eTeris Suqs TeTrsa da mocimcimes


mivcemdi gulSi mwuxare[d] dafarul fiqrTa simZimes.
qveyniur amoebisgan damifaravda cis kalTa,
alersi angelosebis da mdumareba mwvervalTa.

frTebi rom mqondes, zecamde amaRldeboda TviT suli,


rom momesmina xandaxan TeTr varskvlavebis CurCuli,
ganvaxldebodi idumal da naz sizmrebis mxareSi,
maTTan, romelTac kvlav uyvarT laR arwiviviT TareSi.

frTebi rom mqondes, mzisaken gaveqanebi zRvis navad,


cis kabadonze davswerdi msoflios Sesaxedavad:
`giyvardesT!~ _ iqneb yvelasi Sexvdes am nawers Tvalebi
da Seiyvaron, radganac kacni arian da Zmebi.

frTebi rom mqondes, gavswevdi im mwvervals, sazRvrad


dadebuls,
iq qalwul TovlTan vpovebdi binas, mziT aferadebuls;
me msurs, iq davasadguro Cemi ocneba da qnari
da vkocno, vkocno Rrublebis bage alisfer-narnari!..

[1915]

12

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
meri

Sen zRvis piraT midiodi, meri,


sxivqveS TrToda Seni nazi tani
da gfaravda mwvane surosferi
cacxvisa da alvis xeivani.
Sens RimilSi mwuxarebis Cqeri
moulodnel siyvarulaT vcani,
rogorc mTvaris Suqi almaceri,
rogorc sios ucxo mimoxvrani.
am RimilSi ucxo, Svenieri
gamokrToda sevda-kaeSani,
rogorc sxivze yvavilebis mtveri,
ciskris namiT TrTolvil-ganabani.
im Rimilze, im sevdaze vmReri,
bans maZleven yvavilni da mTani.
meri, Cemo Soreulo meri,
Senken moqris bedis ialqani.

1915

13

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
yviTeli foToli

bavSvobisas yviTel foTols meZaxodnen, ase maxsovs,


mamsgavsebden sevdian fers vnebis tbidan amonaqsovs...
Tqven scdebodiT, megobrebo, maSin iyo CemSi guli
gazafxuliT moelvare da sicocxliT aRgznebuli.
magram exla guli ar maqvs, Savi Crdilavs sicocxlis brols
da Tu vgevar, mxolod exla, sevdis foTols, yviTel
foTols.
male dahkravs qariSxali, warmitacebs, gadamlaxavs,
sadme xrioks gadamitans da iq momcems obol saflavs,
mxolod qari Semodgomis usicocxlos metyvis zRapars _
Tu viTa hklavs yviTel foTlebs, Tu viT uspobs
TavSesafars.

[1915]

14

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
TeTri landebiT

TeTri landebiT mosavda mTvare


maRal aivnebs da SuSabandebs,
landebi nela scuravden, mxolod
cacxvis Sriali afrTxobda landebs.
bulbuli ise saamod hyefda,
ise saamod fSvinavda veli!
mTvare axali iyo qveyana,
qveyana iyo mTvaris naTeli.
ise Relavda tbaze landebi,
rogorc dadenil qarvis svetebi
da maT sarkeze mdumareT idga
xeebis mkrTali siluetebi.
nisli daeSva da SerCa Reles
momjadoebel zRaprebis gamo
da unapiro Ramis sivrceSi
isadgurebda Cumi midamo.
me maxsovs: Cemi guli im Rames
gamoucnobi sinaziT sZgerda,
cacxvis Sriali afrTxobda landebs
da meocnebe suli iWerda.

1915 w. waRveri.

15

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
koSki

ingreva koSki saukuniT aSenebuli!


winaparTagan motanili Zvirfas brolebiT,
cviva sarkmlebi bedisweriT daSinebuli,
daSinebuli bedisweris gamoqrolebiT.
svetebi, romelT Tavze adga elvare TaRi,
warsulTa dReTa mtkice burji da megobari,
sdgas daqanculi, gaZarculi, uiaraRo,
yvelasTvis ucxo da yvelasTvis gaugebari.
ingreva koSki siyvaruliT aSenebuli,
viT Zveli romi, an bagratis koSki-taZari;
saxe gamxdari, geslianad gacinebuli
aq isev gaCnda SiSis landi uzarmazari;
koSkis ZvelisZvel foliantze raRac daswera
da Semoxaza gamoucnob nebis rkalebiT...
albad moxdeba saswauli sabediswero...
nuTu aravis, aravis ar SevebralebiT?
oh, guli, guli! ranairad mtkiva es guli!
koSkSi Ramea... ukve Cahqra, Cahqra sanTeli,
deda, sada xar! mama, sad xar! an rad mindoda
es taSiscema, es vardebi, es Jruanteli?
`mohyvebi qveS am uxeS kedlebs!~ _ Cum xetialiT
mesaubreba winaTgrZnoba daJinebuli...
aha! yru ryeviT, xmaurobiT, grgvinva-grialiT
daeca koSki, siyvaruliT aSenebuli!

[1916]

16

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
Seni Rimili
(nawyveti albomidan)

...Seni RimiliT leonardo da-vinCis xelis


me ar minaxavs gafrena da gaukvdaveba,
magram me ufro sevdiani rame vixile:
Seni sikvdili, Seni adre dasaflaveba.

Seni Rimili daeZebda mzes, italias,


torkvatos cis qveS Sen geloden didi mxatvrebi...
iq yvela ciur aRmafrenis cecxliT mTvralia,
magram Sen maTi xelovnebiT veRar daTvrebi!

Sen Rimils me Tan gavatane bedniereba,


siyvarulidan gavatane, rac ki ram mqonda,
magram Rimili gaitaces Cemi gulidan,
rogorc luvridan gaitaces Sors jiokonda!

1916

17

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
droSebi Cqara!

gaTenda! cecxlis mze aenTo, acurda...


droSebi Cqara!
Tavisufleba suls ise moswyurda,
viT daWril irmebis gunds _ wyaro ankara...
droSebi Cqara!

dideba xalxisTvis wamebul raindebs,


vinc Tavi gaswira, vinc sisxli daRvara.
maT xsovnas qveyana sanTlebaT ainTebs...
droSebi Cqara!

dideba, vinc kidev gvabrZolebs imediT,


vinc medgraT daxvdeba mtris risxva-muqaras...
gaTenda! SeerTdiT, SeerTdiT, SeerTdiT!
droSebi, droSebi... droSebi Cqara!

1917 w. 13 marti

18

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
nikoloz II
soneti

aTrobda xalxTa mwuxareba, sisxlis auzi,


misi sasaxle monad yavda aRfrTovanebas,
moRalateTa STagonebiT scemda brZanebas
da medidurad xels awerda `nikoloozi~.

laCari iyo... qveynis bedi, Relva, qaosi


garyvnil dedoflis perangebiT sxvebs mianeba.
Cven ki simarTlis cixeebSi dagvianeba
guls gviseravda, rogorc zari sasaflaoze.

kuboebisTvis mekuboves xe aRar eyo,


xe ar yofnida mefes kacTa jvarze sacmelad,
magram gamoCnda sixaruli kacT dasaxsnelad.

amxanagebo! ganaxlebis zarma dareka,


taxti daeca da imedaT qaosze dgeba _
Tanasworoba, respublika, Tavisufleba!

1917 w. 24 marti

19

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
qalis qandakeba

me daviviwyeb yvela sikvdils: pirvels, meores...


ukanaskneli ar mosula erosis Sxami,
gza mihyveboda mimofantvas umeteoress,
rom Tan waeRo saukunis mravali wami.

mxatvris ugono wyurviliviT damrCa survili:


gaukvdavebis gawamebul dReTa gageba!
ocnebas mxolod siyvaruliT Semoburvili
darCa bindian mogonebad es qandakeba.

beCav! mogiklas gulma guli, bage dagebas


da Semdeg ase daiviwyo Tvisive frTebi?
damSvidebuli TvaliT vucqer TeTr qandakebas...
`ra lamazia!~ _ vimeoreb da ar vfiTrdebi.

me mis win miyvars zambaxebis fenad dageba,


mimoqris oqros amurebis urCi krebuli.
CemTvis maradi dumilia aq qandakeba _
iseve TeTri, warsulidan motacebuli!

1917

20

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
* * *

ori zRva Sexvda erTimeores,


erTi _ qariSxlis, meore _ mSvidis,
maT aRtacebiT ganimeores,
rom dro axali imediT midis.
feeriul navs scildeba kordi,
amayi lordi sdgas. droa Zveli.
bairons usmens meri Cavorti
da feradebSi miscuravs Selli.
talRebi sTvlemen, viT Sori bedi
da napirebTan misuli navi,
zvirTebTan erTad oxravs miledi
da poeziis daiZra zvavi.

[1917, 1925]

21

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
oforti

elvare TovlSi mihqris marxili,


rom moixvios TeTri avdari,
am sivrceebSi myavs damarxuli
zamTari civi da nazavTari.

misi elam mzis Tvalis xileba


eSoreeba haers areuls,
mxolod tyemlebis ayvavileba
xeebs rideebs fens sizmareuls.

ferumarulis saxiT cxedari _


marmarilo dgas, rogorc mumia,
gayinulia TiTqo mxedari
da idumal wuxs: ra siCumea!

ra siCumea! rogor aCnia


gzebs nakvalevi ar-saamsoflo,
rom sxva samSoblo ar gamaCnia...
rom es Tovlia Cemi samSoblo.

[1918]

22

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
revolveri

civi, Savad moelvare


TvalebiT
myudroebas revolveri
Searxevs,
raRac mkacri, xmaTa garda-
cvalebiT,
rom aravin imis garda
me ar myavs.
sazar RamiT, ros me da is
vswordebiT,
is ianvars da me maiss
vedrebiT.
erTaderT fiqrs arasdros ar
vSordebiT
sixaruliT, mwuxarebiT,
yvedrebiT.

[1918]

23

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
werili megobrebisadmi

o, rogor minda, megobrebo, rom TqvenTan erTad


miviRo CvenTa winaparTa elvare Tasi,
bevri ram aris maT grZnobaSi keTilSobili,
maTi mxurvale ocnebebiT, msurs, viamayo,
magram sxvagvarad Cveni drois mematiane
foliantebSi striqonebis grovas Seitans,
rom aTaswlovan adgilidan moswyden kldeebi,
saqarTveloze samumebma gadaiares.
da samumebTan iyo qnari gigantiuri,
qarTuli suliT meocnebe poetis qnari.
o, rogor minda, megobrebo, Tundac erTi dRiT
CvenTvisac iyos umaRlesi Tavisufleba.
o, rogor minda ufro mZlavrad gavSalo frTebi.
gana ar aris saSineli sacodavoba,
iseT qveyanas _ rogorc Cveni saqarTveloa _
revol¡ucia ar aZlevdes simSvenieres?
vulkaniuri orkestriviT unda ismodes
grZnobaTa CvenTa da ocnebaT Zlieri qnari.

[1918]

24

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
xidi `rialto~ mTis mdinareze

man gadalanda wyalSi sayure,


lurji zRva igrZnobs tans zambaxeuls
da exla sami mosamsaxure
SeumSraleben nebier sxeuls.

meoTxe mxevals mimoaqvs frTxilad


surnelebebiT savse feSxumi
da exvevian fexebs daRlilad
Tmebis sinele da abreSumi.

marjvniv, haerSi sasaxlis kalTa


daifareba lalebis ZgeriT
da abinddeba xidi `rialto~
mojadoebul sarkeSi cqeriT.

simaRlis SiSiT xidi danebda


mas, rasac hqvia bedi, zmaneba,
rac mas mowyvetiT daaqanebda
da swrafi iyo es daqaneba.

is SeSliliviT daeca qalTan,


roca landebiT movida mTvare
da kvlav amaRlda xidi `rialto~
da Zils mieca isev mdinare.

[1919]

25

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
tfilisi

qalaqze nelma alma ifeTqa,


saxlebze adis feradi boli
da kibeebze, viT vinietka,
dafenilia dafnis foToli.

Cndeba sinaTlis Cqari qafebi,


gzebze qariviT moqaravane,
da aimarTen, viT Jirafebi,
mTa arsenalis da mTa savane.

sioni Cemi naTels damaTovs,


mtkvaric daanTebs naTel xarebas.
aTovs xideebs, aTovs madaTovs,
aTovs zmanebebs da mwuxarebas.

da mesizmrebi Sen, visac qera


samosi gmosavs sneul ocnebiT,
da ar mSordeba RvTismSoblis cqera,
savse qarTuli patiosnebiT.

momajadova Zvirfasma xatma


da bedi Cemi wva aris misi
da iribi gziT gamiyvans sadme
maradisi da Zveli tfilisi.

Semdeg araa arsad axali


ca _ okeane, mTvare _ nafoti,
tfilisi CemTvis aris maRali
giliotina da eSafoti!

26

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
neronis cecxlze ifiqro kacma,
madonnas gwvavdes mze uvedrebi
da ganicado aseTi jvarcma:
udabureba, rRveva, cxedrebi!

daxavsebuli karebiT Sevla _


sad yvavilebis Cumia SfoTi,
da ganicado aseTi wyevla:
giliotina da eSafoti!

sioni mainc naTels damaTovs,


mtkvaric daanTebs naTel xarebas.
aTovs xideebs, aTovs madaTovs,
aTovs zmanebebs da mwuxarebas.

da mesizmrebi Sen, visac qera


samosi gmosavs qaris ocnebiT,
da ar mSordeba RvTismSoblis cqera,
savse qarTuli patiosnebiT.

1920

27

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
goties

Tqvens mSobliur savanes daarqviT: pimodani.


igi marad ferobda delaroSis ferebiT.
Cven naTeli gveloda aramcireodeni,
aramcireodeni dafniT da daferebiT.

bednieri igi dro, exla ufro ankara!


TviTeulSi elavda br¡umeli an lozeni.
netavi sad arian yvela es uangaro
poetebi, mxatvrebi, qalni momimozeni?

irgvliv mogonebebis TeTri nakadebia,


irgvliv nakadebia msubuqi da faruli.
myudro bina brwyinavda, rogorc akademia,
gamoTqmebiT cxovreba iyo legendaruli.

Cven veZebdiT rame Rrmas, gvsurda rame qarTuli,


riTma-niuansebi, ritmiuli landebi.
sad arian yvela am morevebSi CarTuli
menadebi _ gedebi da frTebi _ infantebi?

exla ki gza eklebze ufro ueklesia,


aravisTvis ar aris suli ufro saTeli.
exla martod marto var, rogorc mTis eklesia
da sakvdavad miRimis Camavali naTeli.

1920 w. 1 enkenisTve
tfilisi

28

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
dgeba Semodgoma

gugunebs ali mxiarul buxris,


mafiqrebs ali da vwvav werilebs,
kidev edeba gedebi mwuxris
gedebs cecxlisken gadaRerilebs.

rac ufro Sors xar, Zvirfaso droo,


ufro savsea gza am gedebiT
da siyvaruli, viT vaterloo,
mofenilia am imedebiT.

sxva mxareebi uxsovar xnidan


mawvalebs, maTrobs da mefereba.
TviT samaremde maT lands mivitan,
radgan ver vpove bedniereba.

sul erTi aris: RviniT an qaliT,


an yvavilebiT _ gaqren vnebebi.
Sublze gadvisob xelebs kankaliT,
rom gaifanton mogonebebi.

1920. tfilisi

29

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
Sen da Semodgoma

aris netareba _ xSirad moagondes


poets Sedareba: Sen da Semodgoma.
Suqi ar inTeba Camqral iagundis,
oxvra, garindeba, Sen da Semodgoma;
Rame bnelze bneli misdevs udroobis,
rogorc belzebeli, qarebs usadaress.
cremli undobari gaxrCobs martoobis,
magram megobari, vai, arsad aris.
mxolod gagoneba hangis unazesi
dagrCa mogonebaT: ar Rirs gamodgoma.
guli udabnoa, suli _ oazisi;
Sen da Semodgoma, Sen da Semodgoma.

1920. tfilisi

30

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
Sen da Semodgoma

Sens siymawviles axsovs mxolod zuzuni qaris,


rogor ugonod gawamebda bedi, vaime!
exla Sens sulSi yvavilisTvis mze aRar aris,
mze aRar aris da ar aris araraime.

cecxli gwyuroda, rom agenTo bneli napiri,


wminda taZrebi, sionebi, sveticxovlebi.
exla Sen ar gsurs araferi, o, araferi,
mxolod zamTrebis mwuxarebiT SeifoTlebi.

arc RmerTi, arc ca ar swyuria gaugebar suls,


arc siyvaruli, arc Rimili, arc sitkboeba.
Sen veraferi dagaviwyebs Sxamian warsuls,
SenTvis mkurnali imedebi ar ipoeba.

umizezod civs, umizezod Seuracxyofils,


Sen ar gsurs vinmes gaagono: Cemo ciero!
mxolod demonTa daviwyebaT eZeb samyofels:
yovelivesTvis iyos igi samagiero.

1920. tfilisi

31

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
cxraas Tvrameti

igi mwuxare maxsovs aria,


romelmac sulSi, rogorc Wianurs,
sawamlavebi gadaaria
wvalebas araadamianurs.

ocneba drois usaburosi


mogonebisTvis mainc urgia,
magram uecrad modis burusi
da Sors, Zlier Sors, peterburgia!

oh, mepatios, guli _ yinuli!


TeTrad spetaki _ marad Savia,
wminda qarTuli da rutinuli
azrisTvis igi damnaSavea!

da marad unda wamiRos Jinma


da gulmokluli vigrZnob cierebs,
odes SemTxveviT axsenebs vinme
CemTan im dReebs, ubednieress.

maxsovs: neJini!..
iq martooba da sinanuli,
dagvesxnen RamiT moTareSeni
da omi atyda partizanuli.

Semdeg udabnos yvavilTa mzogar


TvaliT mZebneli da marebeli,
vudarajebdiT, Tu qarSi rogor
ascda liandags matarebeli.

sastiki iyo Cemi demoni,


ar iTvisebda Cveul galobas,
angelosebi uedemoni
tiroden gzaTa mouvalobas:

32

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
rad airCie! rad airCie!
rad airCie tye da grigali,
ekliani gza rad airCie,
axalgazrdoba rad moikali?!

win mkvlelobebi gveSala zolad,


vambobdi: wyevla exla iwyeba,
Tavdaviwyeba gvwyuroda mxolod
da arsad iyo Tavdaviwyeba.

da migvafrenda locvaT magier


frTian qimeraT gviani jari,
oh, verasodes gverds ver agiar
me, udroobis ianiCari.

ar gasvenebda axali dardi


da TrTolvarebden Seni bageni,
rom dagefara lurji Standarti,
rom agvemarTa sxva karTageni.

kvlav mogoneba, wamze umali,


gafiTrebuli feriT mferebi,
gasaocari da idumali
vidoden mZime kreiserebi.

grZnobiT rekavda yoveli wuTi,


gemze ismoda mkacri brZaneba,
edevneboda saluts saluti
da eskadrebi mieqaneba.

aha, napiric! Cveni napiri,


igi mSobliur TibaTves gavda,
silaze iyo gza pirdapiri
silaSi uxmod Cawolil navTan.

33

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
aRmosavleTis qari dahqroda _
mimogoneba, zari, TiTberi,
saxes siTeTre Tovlis dayroda,
suls _ burusebi irisisferi.

da ialqnebis grova mravali


eSureboda qveyanas _ zmaneTs,
iq, sadac zRva da cis dasavali
sityvis uTqmelad grZnoben erTmaneTs.

mivdivarT isev... Semogvxvda zizRi,


vigrZeniT suli aRsavse susxiT.
man mwuxarebiT gviTxra: damisxi,
Cven uZvelesi Rvino davusxiT.

man mwuxarebiT warmosTqva: mciva.


me movixade Cemi nabadi
da nabadis qveS elavda civad
Tvalebi _ cecxlis ori abedi.

_ me imereTSi waval, Tqven saiT?


_ mec imereTSi, Cemo batono.
SevyeviT gzaSi cbier musaifs.
Sen Tvlemdi, cao ukabadono.

gamogvegeba munji msaxuri,


isev atmebi, Sindebi, qviSna,
saxls gadacloda gadasaxuri
da dasavleTi SoriT gveniSna.

gamogvegeba ZaRli beberi,


gvicno da uceb Seswyvita yefa.
wvima... mdinare... Tve noemberi.
vTqviT: mwuxareba exla iwyeba.

34

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
mogvesma Zveli: gaCumdi, mura!
Camavalma mzem mTebi mimala.
ezodan qali gamoeSura,
Segvxeda, gvicno da miimala.

ar mogvesmoda saxlidan moTqma,


magram saocrad tiroda saxli.
ezoSi samjer ikivla Wotma,
zariT azuvlda beberi ZaRli.

maSin sazarlad atirda munji,


Cveni yru, Cveni munji satana,
TiTqo sadRaca gaqra saunje
da SeRamebam iTandaTana.

exla raRa vqna? cecxlTa rideba


ar genatreba dids da xelovans
da ar giSuqebs Sori dideba
myudro siberis gzas saxelovans.

qarni ar hqrian. TrTian xeebi.


gaTenebul cas rTaven lavrebi
da magondeba mware dReebi _
CemTa xetialT Tanamgzavrebi.

me geTxovebi... Zvelad, gsmenia,


rom sxvanairad igrZnoben alebs.
ase sikvdili elis genias,
sasaxleebi ki... naZiralebs.

1920

35

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
poezia _ upirveles yovlisa!

suli gvqondes uspetakes Tovlisa!


megobrebo, sikvdilamdis meqneba
mxolod erTi sixarulis Segneba:
poezia _ upirveles yovlisa!

Tavdadebul brZolebisTvis naxevar


gzad daRlili arvis ar vunaxavar,
magram manTebs Suqi svetis cxovlisa:
poezia _ upirveles yovlisa!

sikvdiliviT maradia survili


mTeli qveynis simRerebiT movlisa,
yvelaferSi SuqiT Semoburvili:
poezia _ upirveles yovlisa!

Tu samSoblo mainc ar momeferos,


me movkvdebi _ rogorc poets Sehferis,
simRerebi xalisis da brolisa:
poezia _ upirveles yovlisa!

[1920, 1925]

36

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
pirvel Tavelebs

vdResaswaulobT pirvel Tavelebs


mosaswaule vardTa dagebiT,
aivnebs male aayvavilebs
rtoebis noxi da fardagebi.
qalebi RamiT wavediT tyeSi,
TvalebSi feTqda elva wyaroTa,
yvavils, romelsac hqvia nugeSi,
Cven daveZebdiT da gvixaroda.
vaJni eZebdnen mTebSi xazinas,
Tofebis boli cremlebs gvadenda,
ar dagvasvenes, arc dagvaZines
da ase kidec SemogvaTenda.
avSaleT mTaSi mtevnebi futkris,
vaJebi irmebs sdevden jiriTiT,
uceb... maxloblad daWrili nukris
mogvesma kvnesa da Cven vstirodiT.

12. XII. 1920

37

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
Tvals nazi da mTvareuli

Tvals nazi da mTvareuli


aRelveben landebi,
viyav lxinSi Careuli _
RviniT TvalananTebi.
uceb gaCnda trianonis
koSkSi gulis ndomani,
de griesa da manonis
sevdiani romani...
mivafrendi amay mernebs,
Wixvinebden mernebi _
sasaxleebs da tavernebs
cvliden sxva tavernebi.
da vxedavdi, rogor iRebs
suls vedreba xalisis
da vxedavdi cisfer niRabs
mxolod erTi qalisas.

12. XII. 1920

38

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
saqarTvelo

sadac tyeebis ismoda dardi


da mwuxareba rekavda Cumi _
saqarTveloSi gaCnda Standarti:
modis tfilisi, modis baTumi.
uceb miwisZvriT daqanda gori,
Tamaris wminda cremliT soveli
da simaRleTa qoriviT Sori
mtkvarSi CaeSva sveticxoveli.

midis gvardia, jari... kvlav omi!


cvalebadia dReTa triali,
karTan darajad gayinda lomi
kavkasioni da dariali.
aq ki, sarkeze, rodesac ZiliT
gafiTrebuli iyo yoveli _
curavda Ramis mTvareul liliT
gaSuqebuli sveticxoveli.

winaazia, Semdeg evropa,


gzajvaredinTa iyo rkalebi,
Sav zRvaze navTa daudevroba,
frTebi, talRebi da grigalebi.
aq ki brwyinvale da anTebuli,
sasanTleebis wyalze mToveli,
zvirTebze odnav dalandebuli
eSureboda sveticxoveli.

sxva davafuZneT napirad fazi,


iq navTsadguri iyo nagebi;
iq erTdeboda rkinisgzis xazi
da daqselili liandagebi.

39

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
aq ki mosilni idgen mamani,
naTliT elavda maTi qsovili,
yvaoda lurji iasamaniT
Semoburuli sveticxoveli.

davtvirTeT gzebi spilenZiT, vercxliT,


axal parolebs gayva mxleblebi
da Tavrizamde mimaval cecxliT
hqroden kiviliT matareblebi.
da aq ki qarTlze vedrebda jvari,
imisi daxsnis locviT mTxoveli,
da liturgiebs ismenda mtkvari
da gugunebda sveticxoveli.

1920

40

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
TeTri pelikani

gadmofrenas es yorani
madaTovze apirebs,
gaanaTebs restorani
tivebian napirebs.
ase midis es zamTari
sizmariviT mdevari,
ase rekavs sazandari
uqmi, Semaqcevari,
rom ismodes sa¡aTnovas
daJanguli hangebi,
mieTovos, moeTovos
kedlebs farSavangebi.
suli tiris da ros nanas,
koWlo sahak, hpirdebi,
daanebe firosmanas
sevdiani tvirTebi,
rom wavides es zamTari
sizmariviT mdevari,
rom rekavdes sazandari
uqmi, Semaqcevari.
ocnebao, Cemo Zvelo,
varT RameTa mTeveli,
kidev bevri sadRegrZelo
dagvrCa dauleveli.

1920

41

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
* * *

mzeo TibaTvisa, mzeo TibaTvisa,


locvad muxlmoyrili graals Sevedrebi.
igi, vinc miyvarda didi siyvaruliT,
frTebiT daifare _ amas gevedrebi.
tanjva-gansacdelSi Tvalni miuriden,
suli moavline isev Senmieri,
dila gauTene isev ciuridan,
suli umankoTa miec Svenieri.
xanma undobarma, gza rom SeeReba,
uxvad moitana sisxli da cxedrebi,
mZafri qartexili mas nu Seexeba,
mzeo TibaTvisa, amas gevedrebi.

[1920, 1921]

42

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
talaxSi

qalaqebidan soflebisken daiZra CarCi


yalbi fulebiT, datvirTuli rogorc aqlemi,
fuls gaanaRdebs WirnaxulSi, sofels aCeCebs
TviTmpyrobelobis droindeli qaRaldis qisas.
gzebia soflis oRro-CoRro da dangreuli,
urmis borblebi ormoebSi mZimed efloba,
kameCebs uWirT talaxidan maTi aTreva.
momegebeniT, _ mxiaruli fiqrobda CarCi, _
momegebeniT! moalageT aq Wirnaxuli,
Torem gavida Semodgoma! ahande, Sena.
Tanac igonebs sxva sofelSi SenamTxvev ambavs:
RrianceliTa da yviriliT mas gzaSi daxvda
soflis qalebis mTeli grova, dauwyes cema.
ucxo mgzavrebi Caerivnen maSin saqmeSi,
CarCs daaneba yvelam Tavi da ieriSi
maTze miawyda, vinc movida gasaSveleblad.
iyo yvirili, muqara da lanZRva-gineba,
CarCi exla sxva soflebisken miedineba.
yalbi fulebiT datvirTuli da moRimari,
Semodgomaze talaxebSi mavali CarCi.

[1920]

43

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
gadia

gadia Cemi sizmris sialiT


ase arasdros ar daisrula.
is ironiam frTiT uSualiT
warsul dReebSi gadaisrola.
is, dayrdnobili uRono xelebs,
siymawvilisas dayurebs suraTs
da CarCoebSi Zvirfas saxelebs
iTvlis bavSiviT da ususuraT.
bza, saxareba, sarke, saaTi...
sarkeSi TeTri Tmebi Tovdeba
da saaTidan samocdaaTi
weli, gadia, giaxlovdeba.
lbil baliSebze isvenebs kata,
nebierebis bneli asuli,
cecxlma kankaliT Semoaxata
kedels moxuci wridan gasuli.
me ki, moRrublul dRiT mowyenili,
aviReb manons, sadac zonarad
mWknari aloe aris STenili
ukeTes droTa mosagonarad.

[1920]

44

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
aha, binddeba

aha, binddeba. kvlav damesia


mwyurvalebaTa fiqri _ oboba,
yovelgvar Sxamze uSxamesia
SeRamebebiT avadmyofoba.
TiTebi elis sayvarel TiTebs,
ros fardebidan modis zmaneba
da yovel saxlSi Rameebs iTevs
pianinoTa axmovaneba.
ramdeni qali, mRerali qali
Seimoseba bindiT, daTvale.
aSrialdeba mravali xali
da gatacebaT ca moSavTvale.
ramdens uecars velodi ambors,
ramdens velodi frTeebs aRsavals,
mxolod axalwlis bindebSi ambobs
musika Tavis Tavgadasavals.
wels gadaiwvens xeli minaSi,
Tvals miululavs kocnis mkveTreba
da rogorc landi loengrineSi,
lands siCumeze Seevedreba.

[1920]

45

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
* * *

Cveni dRis ambebs _ Zalian mwyrali


TvalebiT usmens Cemi gadia:
keTili, Zveli qarTveli qali,
visic gza sulis sidiadea.
ara aq unda naxoT, aramed
iq, sadac locva da zarebia
da Soreuli epoqis Ramed
kankeli ferebs Sefarebia.
sveticxovelSi eSveba maSin
gaocebuli landi _ agati
da uuZveles miwaSi naSens
sxivebi cviva, brolTa nakadi.
fantastiuri. ocnebian dRes
qerubimebis moesmis kvdoma,
mas Seuyvarda yovelive es _
feriscvaleba, bzoba, aRdgoma.
gadia! laJvard sirmareuli
gumbaTebis qveS xatebs evlebi,
mTvareuli da sizmareuli
geCvenebian sasufevlebi.
kvlav gumbaTidan unazes lilas
gangialeben sneul ferebiT _
Sav marmarilos, TeTr marmarilos
da marmarilos vardis CqerebiT.
gwyuria, odes sanTlebi elavs,
waiRo suliT aurzauri _
bagiT Seexo madonas xelebs
da igrZno sunTqva araqauri.

[1920]

46

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
magram me ra vqna?

magram me ra vqna, me, visac suli


maqvs dawewili mware qarebiT,
vinc aRtaceba ar vici sruli
arc siyvaruliT, arc mwuxarebiT.
me, visac mtanjvel azrad gauars
dakmayofildes isev tfilisiT,
vinc RamiT daswvavs Sopengauers,
rom ufro mZafrad icxovros dRisiT.
gadia, me xom Ramis landebi
migvianeben sayvarel ndomas,
sikvdilSi rodi veWviandebi,
vxedav Secdomas.
me demonebi dafarul SxamiT
momagoneben qrolviT maradiT,
rom uimedoT mivhqrodi RamiT
gatexil SubiT da muzaradiT.

[1920]

47

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
magida alembikebiT

aCrdilma maRal lursmebs akida


ConCxebi _ Zvlebi maRal rigebiT,
dafarulia grZeli magida
Savi wigniT da alembikebiT.
obobebian kuTxeSi divans
vxedav: viT giote, zis iq satana,
gadaezmana kedlebs, aivans _
da Ramem sulSi Semoatana.
ras moelian vardebi rguli?
yvavilebs Tibavs elvaTa celi.
Tendeba: qarma waiRo guli
da aTas cxraas meoce weli...

[1920]

48

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
CRÄNE AUX FLEURS
ARTISTIQUES
(1914-1919)

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
www.PDF.ChiaturaINFO.GE
Le charme inattendu d’un bijou rose
et noir, –
Baudelaire

La demoiselle bleue aux bords frais


de la source, –
Th. G a u t i e r

La melancolie des soleils couchants, –


Paul Verlaine

...et les roses trop hautes.


H. de R e g n i e r

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
www.PDF.ChiaturaINFO.GE
I

Semodgoma `umanko Casaxebis~


mamaTa savaneSi

am maiss, am ivniss, am ivliss


gadireks noembris baRebi.
mxurvale vnebebi gamivlis,
sasaxlis Caqreba WaRebi.

darCeba auzTan sandali


da Zveli foTlebi, yviTeli...
romanze isvenebs Sandali,
romanSi SeSlili skviTeli.

vewvevi gandegil mamaTa


`umanko Casaxvis~ savanes:
iq Savi TovliviT damaTovs
Wvartli da burusi Tavanis.

simkacriT Semxedavs saSveni


Tvalebi Sekruli kamaris:
jvars ecvi, Tu ginda! saSveli
ar aris, ar aris, ar aris!

daqrian udabno qarebi,


mtanjaven da vici: gaxsovar!
samreklos angreven zarebi...
wmindao, wmindao macxovar!

grigalTa sadaur Sebervas


misdeven foTlebis Svavebi...
Tebervals uxmoben, Tebervals
samreklos jvaridan yvavebi!

53

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
da vici RelvaTa sagani,
rodesac Ramea ukuni,
da Cemi mdumare sakani
da cecxlis mfarveli guguni.

erTgvarad miitans am saxis


locvisTvis zmaneba-mtkivani:
gazelebs _ mgosani sasaxlis,
xelTaTmans _ sasaxlis mdivani.

[1919 wlis maisamde]

54

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
II

lurja cxenebi

rogorc nislis namqeri, Camaval mziT naferi,


elvarebda napiri samudamo mxareSi!
ar sCanda Senapiri, ver vnaxe veraferi
civ da miusafari mdumarebis gareSe.

mdumarebis gareSe da sicivis TareSSi


samudamo mxareSi mxolod simwuxarea!
cecxli ar krTis TvalebSi, wevxar civ samareSi,
wevxar civ samareSi da arc suls uxaria.

SeSlili saxeebis ConCxiani tyeebiT


usuldgmulo dReebi rbian, miiCqarian!
sizmarian CvenebiT _ Cemi lurja cxenebiT
CemTan moesvenebiT! yvelani aq arian!

iCqarian wamebi, me ki ar menaneba:


cremliT ar inameba samudamo baliSi;
gaqra vneba-wameba _ rogorc Ramis zmaneba,
viT sulis xmovaneba locvis simxurvaleSi.

viT cecxlis xetiali, rogorc bedis triali,


Cqari grgvinva-grialiT qrian lurja cxenebi!
yvavilni ar arian, arc Sveba-sizmaria,
exla ki samarea Seni gansasvenebi!

romeli cnobs Sens saxes, an vin ityvis Sens


saxels?
vin gaigebs Sens Zaxils, Zaxils vin daijerebs?
veravin ganugeSebs saocrebis ubeSi,
sZinavT bnel xveulebSi gamoucnob qimerebs!

55

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
mxolod SuqTa kamara veraferma dafara:
mSral ricxvebis amara udabnoSi Reldeba!
SeSlili saxeebis ConCxiani tyeebiT
usuldgmulo dReebi Cndeba da qveskneldeba.

mxolod nislis TareSSi, samudamo mxareSi,


zeviT Tu samareSi, wyevliT SenaCvenebi,
rogorc zRvis xetiali, rogorc bedis triali,
Cqari grgvinva-grialiT qrian lurja cxenebi!

1915

56

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
III

angelozs eWira
grZeli pergamenti

angelozs eWira grZeli pergamenti.


mwuxare TvalebiT miwas dayurebda.
mSvidobiT, mSvidobiT! amaod dagende,
elvare saRamov almas sayureTa!
bageTa locvao, dideba da Zeglo,
uTuod maxseneb odesme... odesme!
graalis koSkebi, lidiis samreklo
Sens fexTqveS daimsxvra da glova momesma.
oh! rogor gafiTrda ciurTa Tanadi
ocneba, naxazi saganTa uariT _
Rrubeli feradi da alva tanadi,
romelsac aziis ciT gadavuareT.
angelozs eWira grZeli pergamenti
da foTlebs isroda sifiTre baraTis.
amaod dagende da Cven erTmaneTi
amaod gvindoda! mSvidobiT maradis!
qarvaTa morevSi daeSva fardebi _
saRamo kankalebs SiSiT da ridobiT _
saRamo neldeba da kvdeba vardebi...
mSvidobiT, mSvidobiT, mSvidobiT.

[1919 wlis maisamde]

57

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
IV

saubari edgarze

landebs sasaxleSi mxolod maSin eli,


roca saubari edgar poezea!
aCrdils Tanaziars marad saSineli
dasdevs ganwirulTa Savi poezia.
xSirad magondeba: foTlebSemoclili,
saxemibnedili qalis mwuxareba!
mTvariT daburuli, mTvariT Semosili,
mTvariT daZonZili oxvra... Seyvareba!
(rad xar ucxoeTSi? me Sen gelodebi!)
mova SuaRamis bneli stumariviT...
sanTlebs gaanelebs, darbazs daabnelebs,
midis savarZelTan sxvagvar mdumarebiT.
ucxo mxareebi igrZnes xomaldebma,
farda Seirxeva, rogorc yru foToli,
koSkTa simaRlidan rekavs molandeba,
civi udabnoa Rame uSfoTveli.
Tanac gaixedav: Senac daRamdebi _
irgvliv damWknaria feri da fervali:
aseT sanaxavad _ rogorc Tanamdebi
baRSi SeSliliviT kvdeba Tebervali!

[1919 wlis maisamde]

58

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
V

mariam antuaneta

Soreuli qalis eSxi


mova... magram rodis?
siyvaruli sasaxleSi
mxolod erTxel modis!

aseTia nazi bedi,


bedi rCeul feris:
sicocxleSi TeTri gedi
mxolod erTxel mReris!

yvavilebi uxvad aris:


dendis... mefe monis.
qarSi aTrobs aremares
oxvra trianonis.

da landebaT TeTr sarkeze


Cndeba saxemkrTali
Suazeli, estargezi
da TviT dedofali.

zrdili, nazi da mefuri


Cemi ZvelisZveli
leqsi aris uneburi
sizmriT Semmosveli.

mxolod TeTri SadrevnebiT


me versalis broli
macdur Tvalis gadevnebiT
mtanjavs msubuq-mqroli.

59

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
dedofalo! lurja raSi
miqris saSiS-Cqari
da bilikTa lurj-qviSaSi
miaqvs mZafri qari!

miqris dalalgadayrili
dovin_doven_dovli:
Tovli, fifqi da aprili,
vardisferi Tovli.

1917. 21 ivnisi
moskovi

60

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
VI

Tovli

me Zlier miyvars iisfer Tovlis


qalwulebiviT xididan cvena:
mwuxare grZnoba civi sisovlis
da siyvarulis ase moTmena.
Zvirfaso! suli mevseba TovliT:
dReebi rbian da me vberdebi!
Cems samSobloSi me movvle mxolod
udabno lurjad naxaverdebi.
oh! aseTia Cemi cxovreba:
ianvars moZmed ar veZnelebi,
magram me mudam memaxsovreba
Seni TovliviT mkrTali xelebi.
Zvirfaso! vxedav... vxedav Sens xelebs
uRonod daxrils TovlTa dafnaSi.
ielvebs, qreba da kvlav ielvebs
Seni mandili am udabnoSi...
amitom miyvars iisfer Tovlis
Cveni mdinaris xididan cvena,
mwuxare grZnoba qrolis, mimovlis
da zambaxebis wyebad dawvena.
Tovs! aseTi dRis xarebam lurji
da daRaluli sizmriT damTova.
rogorme zamTars Tu gadavurCi!
rogorme qarma Tu mimatova!
aris gza, aris neli TamaSi:
da Sen midixar marto, sul marto!
me Tovli miyvars, rogorc Sens xmaSi
erT dros faruli dardi miyvarda!
miyvarda maSin, maTrobda maSin
mSvidi dReebis TeTri broleba,

61

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
mindvris foTlebi Sens daSlil TmaSi
da Tmebis qariT gamoqroleba.
momwyurdi exla, ise momwyurdi
viT ubinaos _ yofna binaSi...
TeTri tyeebis mimyveba gundi
da kvlav marto var me Cems winaSe.
Tovs! amnair dRis xarebam lurji
da daRaluli fifqiT damTova.
rogorme zamTars Tu gadavurCi!
rogorme qarma Tu mimatova!

[1919 wlis maisamde]

62

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
VII

unazesi xelnaweri

roca didi xniT daxuruli gavxseni yuTi _


Zvel baraTebSi aRar iyo siaxle Zveli,
mxolod zafxulis surneleba vigrZen saTuTi
da Semodgomis siaxlove burusdamsxmeli.

aq meTormete saukunis mZime wignebi


yviTel qaRaldze daRaluli xeliT naweri!
vici: me maTTan morevian nislSi viqnebi,
rogorc avdarSi Suqi mkrTali da almaceri.

gahqren Zvirfasi anbanebi: `Cveni qveyana


mSveni Tvinier, hoi, zRuaTa da xmelTa zeda~,
maTSi martoden Caqsovila mZinare nana
aRmouTqmelTa mwuxarebaT da sinazeTa.

serafimis frTa, sevdiani Cemi sanTeli


am baraTebze saukuno alad enTeba!
gadivlis Tvalwin droTa bneli korianteli,
Cumad vSli furclebs. sarkeebSi Cumad Tendeba.

[1919 wlis maisamde]

63

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
VIII

Serigeba

totebs qarisas gadayva marti!


Sav tansacmeliT me movirTvebi
da gaval qarSi, rogorc mocarti:
(miyvars mindvrebSi qaris zvirTebi!)

exla am sivrces, exla am baRebs


da myinvars, maRal laJvardTa mefes
Cemi Tvalebi gaazambaxebs,
viT Seyvarebuls da meocnebes.

Cven gvirgvinebi gvaqvs odnav msgavsi,


lamazi cecxlTa maradi nTebiT,
me _ msubuq dafnis foTlebiT savse,
myinvars _ umZimes iagundebiT!

amaRldi, sulo, TeTr akldamaze


mSvenierebis leqsiT mqebeli!
dRes yvelgan mzea da silamaze
sikvdilTan Seni Semrigebeli.

[1919 wlis maisamde]

64

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
IX

poeti brboSi

dRes gaasvenes SemodgomiT gawvalebuli


regiis Reri!
me mivyvebodi mwuxarebas Seyvarebuli
da qarvisferi.
oh! enkenisTve epareba dardiviT mdelos!
mze sad ar ari?
mainc, Zvirfaso, Cems samSoblos da samflobelos
ar aqvs sazRvari!
vici: viqnebi! mSvenieri miznis siZneliT
Tuki movedi,
gadaviqaneb sikvdils maRla amarTul yeliT
me, Savi gedi!
poeti brboSi, sul erTia, viqnebi zrdili:
msubuq mandiliT
zedmeti, ucxo, unayofo da gandevnili
foTlebis landi.

[1919 wlis maisamde]

65

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
X

pirimze

daviwyebuli WiSkris karbaze


xavsi, yavrebi da wvimis wveTi!
gaqra aTasi TeTri darbazi,
gadarCa mxolod cameti sveti.

kubo ki RamiT savsea iiT


da waqceuli svetebi dgeba:
amodis mTvare da samaiiT
fermkrTal qalebis mimodis wyeba.

cekvavs samefod naqargi qoSi


da xelsaxocTa qrian zRaprebi
da meZaxian mSvid samefoSi
mTebi, sizmrebi da winaprebi.

diliT damWknari aris balaxi...


zedized isev ecema sveti.
gaiyves Zmebma moxuci baRi
da mwuxareba damrCa aseTi.

[1919 wlis maisamde]

66

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XI

VOILES

saidumlo alebi zRvaTa idumalebis,


sadac rom imaleba iagundi, lalebi!
saidumlo mRerali, kidev mravalfer aliT:
aseTia mfarveli _ sayvareli Tvalebi!

saidumlo alebi! isev momeZaleba


umizezo wvaleba da lurji mwervalebi!
varskvlavebiT mwirveli, locva-gasakvirveli:
aseTia pirveli trfobis intervalebi!

serafimTa bageze unazesi, faqizi _


raindobad maqezeb SoriT umxurvalesi!
saidumlo alebi zRvaTa idumalebis,
sadac rom imaleba SoreulTa alersi!

qreba qarSi Sandali (ocneba SarSandeli)


da TamaSSi mandilis qrian Tebervalebi!
saidumlo alebi! isev damevaleba
umizezo wvaleba da lurji mwervalebi!

[1916]

67

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XII

meri

Sen jvars iwerdi im Rames, meri!


meri, im Rames mag TvalTa kvdoma,
sandomian cis elva da feri
mwuxare iyo viT Semodgoma!

afeTqebuli da mocaxcaxe
iwoda naTel alTa krebuli,
magram sanTlebze ufro eg saxe
iyo idumal-gafiTrebuli:

iwoda taZris gumbaTi, kalTa!


vardTa dioda neli surneli,
magram lodiniT daRalul qalTa
sxva aris locva ganukurneli.

mesmoda Seni ugono fici...


meri, Zvirfaso! dResac ar mjera...
vici wameba, magram ar vici:
es glova iyo Tu jvariswera?

lodebTan viRac mwared godebda


da beWdebis Tvalebs qarSi kargavda.
iyo obloba da Secodeba,
dResaswauls ki is dRe ar gavda.

taZridan gasuls nabiji Cqari


sad matarebda? xedva mimZimda!
quCaSi mZafri daqroda qari
da ganuwyvetlad wvimda da wvimda.

68

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
nabadi tanze Semovixvie,
Tavi mivande fiqrs Seuwyvetels;
oh! Seni saxli! me saxlTan iqve
Ronemixdili mivaweq kedels.

ase mwuxare videqi didxans


da Cems win Savi, swori verxvebi
aSrialebden foTlebs bnelxmians,
rogorc gafrenil arwivis frTebi.

da Srialebda toti verxvisa,


raze _ vin icis! vin icis, meri!
bedi, romelic me ar meRirsa _
qars miyveboda rogorc namqeri.

sTqvi: uecari gasxivosneba


rad Caqra ase? vis vevedrebi?
rad aSrialda Cemi ocneba,
rogorc gafrenil arwivis frTebi?

an cas RimiliT rad gavcqerodi,


an rad viWerdi Suqs mokamkames?
an `mesaflaves~ risTvis vmRerodi,
an vin ismenda Cems `me da Rames~?

qari da wvimis wveTebi xSiri


wydeboden, rogorc mwydeboda guli
da me avtirdi _ viT mefe liri,
liri, yvelasgan datovebuli.

[1915, 1919 wlis maisamde]

69

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XIII

alvebi TovlSi

daaTrobs mTvare Tovlian alvebs


ivlisisferi yinvis TasebiT!
siTeTre Svenis maRal mwervalebs,
viT sasZlos farCa da almasebi.

mokrialebul haerSi odes


gulcivad brwyinavs farCa naTeli,
oh! netavi ar Seirxeodes
gadazneqili sizmrebis weli!

mkrTali vardebi dacviva xelebs,


CamoiSleba Suqi _ pirbade
da ucnob Ramis Sor sakurTxevels
unda vuxmobde ganTiadamde.

sdgas gayinulTa ocnebaT kreba:


mTa TeTri, rogorc giorgis raSi...
da uCvev naTels ealerseba
Cveul sicivis mZinarebaSi.

1915
waRveri

70

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XIV

gradacia

farul tkivilebis baRi daburuli


aseT gradaciiT midis frTazviadi:
Rame _ martoobis mtevniT daxuruli,
farda _ idumali, sarke _ iSviaTi.

Rame CrdiloeTSi unda gameTia,


roca aziidan modis ganaTeba _
aTas saukunis mTeli tragedia
mosdevs mogonebas rogorc anaTema.

xmalSi gawvevaze fiqro umizezo,


Senze ocnebasac vici _ ra davarqva!
sanTliT ifoTleba Cveni Cumi ezo...
gaswi! mimaqanebs TvalTa gadakargva!

[1919 wlis maisamde]

71

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XV

silaJvarde anu
vardi silaSi

dedao RvTisav, mzeo mariam!


rogorc nawvimar silaSi vardi,
Cemi cxovrebis gza sizmaria
da Soreuli cis silaJvarde.

SemoiRamebs mTis napralebi


da Tu rogorme isev gaTenda _
RamenaTevi da namTvralevi
daRlil qaliviT mival xatebTan!

RamenaTevi da namTvralevi
me miveyrdnobi salocav karebs,
SemoiWreba sionSi sxivi
da TeTr olarebs aaelvarebs.

da maSin vityvi: aha! movedi


gedi, daWrili ocnebis baRiT!
Sexede! dastkbi ymawvilur bedis
daRlil xelebiT, wamebul saxiT!

Sexede! dastkbi! Cemi Tvalebi


wined rom feqTden cvrebiT, iebiT, _
RamenaTevi da namTvralevi
savsea cremlTa SurisZiebiT!

dastkbi! asea yvela mgosnebi?


Sens molodinSi asea yvela?
suli, vedrebiT ganaocebi
Sens ferxTqveS kvdeba rogorc pepela.

72

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
sad aris CemTvis samagiero?
sabedniero sad aris suli?
viT samoTxidan aligieri
me jojoxeTiT var dafaruli!

da roca bediT dawyevlil gzaze


sikvdilis landi momeCveneba,
gansasvenebel ziarebaze
CemTan ar mova Seni xseneba!

davikref xelebs da grigaliviT


gamaqaneben swrafi cxenebi!
RamenaTevi da namTvralevi
Cems samareSi Cavesvenebi.

dedao RvTisav, mzeo mariam!


rogorc nawvimar silaSi vardi,
Cemi cxovrebis gza sizmaria
da Soreuli cis silaJvarde!

1916

73

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XVI

Semodgomis
fragmenti

oh! es foTlebi, cvenili qariT,


es mwuxare da nazi zmaneba,
es yvavilebi, es ca, miTxariT,
aravis Tqvengans ar enaneba?

haeri oxravs foTlebis cveniT


Ronemileul mzis daRalvaSi
da bilikebze wynari mowyeniT
dabindul wyvilad midis qal-vaJi.

cxovrobda vinme... gulSi faruli


uTrToda ciur SuqTa kamara:
am qveynad surda mas siyvaruli,
magram veravin ver Seiyvara!

iyo meore: daswves, dadages


vnebebma misi mxurvale guli,
rodesac vardTa sisxlian bages
ewafeboda TvaldaxuWuli.

am dReebs misdevs Cumi gandoba,


ferfldeba TvalTa banovaneba
da ase mWknari axalgazrdoba
nuTu aravis ar enaneba?

74

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
haerSi oxravs foTolTa Crdili:
swuxs laJvardebis msubuqi qafi:
da Semodgomis gzebze daRlili
midian grei da zeinabi.

[1919 wlis maisamde]

75

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XVII

yorani

yovelTvis mgonia: gadifrens yorani


da sanTlebs Caaqrobs Tvalebis alvaSi;
Tvalebi, es locviT damwvari qal-vaJi
wvalebiT mokvdeba (oxvra, pastorali).

yovelTvis mgonia: Cems saxels nacnobi


aCrdili Tan dasdevs sisxlian xelebiT,
ucnobebs eZaxis faruli xvelebiT _
da me ki Tvals mixvevs alersiT da ZmobiT.

yovelTvis mgonia, rom scivaT napralebs


da roca bnel RamiT binaSi vbrundebiT,
is micdis karebTan maTxovar-qurdebiT:
tiriliT warsulSi viRacas mabralebs!

[1919 wlis maisamde]

76

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XVIII

aTovda
zamTris baRebs

aTovda zamTris baRebs.


miqondaT Savi kubo
da Slida bairaRebs
Tmagawewili qari.

gza iyo udaburi,


usaxo, upirqubo.
miqondaT kidev kubo.

yornebis saubari:
dareke! daubare!

aTovda zamTris baRebs.

[1919 wlis maisamde]

77

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XIX

samreklo
udabnoSi

zRaprebis TeTri kvamliT


qalTa sunTqvaSi dafaruli
yvavilTa suni.
oh! me momesmis Seyvarebul
wamwamT kankali,
da miyvars qari!
Tan foladiviT civi sityvebiT
vetyodi yvelas:
ianvris Tovli, ianvris Tovli
aWknobs Cems sulSi naadrev iebs.
da Cemi suli, rogorc samreklo
swuxs:
codvil xelebs,
dafarul codvebs,
damalul Ralats,
nazi frCxilebis grZel zambaxebs.
swuxs:
sxvagvar cremlebs,
TeTr beWdebis Tvlebs _
SiSvels, TeTr yvavils...
swuxs Cemi suli _ viT samreklo
cis udabnoSi.

[1919 wlis maisamde]

78

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XX

guli

mis sufevas vgrZnob, roca TvalTgan cremlebi mdiva:


megobrad myavda dasaxuli mosisxle mteri!
farul jadoTi gzas rkalavden, rogorc ekvderi,
dalilas landi, viqtoria, ledi godiva.

maTi xelebiT dasresili ocnebas scviva


gazafxulebad afoTlebis xSiri CanCqeri...
dawyvetil vardebs Zalamoklul TvaliT davcqeri...
oh! ranairi guldawyvetiT baRSi mivdivar!

aRmoxda mTvare! gaanaTa usivrco baRi,


maRal Reroze gaiSala grZeli zambaxi,
magram mis gaSlas sixaruliT ar vegebebi:

zambaxTa Soris yria TeTri qandakebebi,


TeTri Zeglebi da imaT qveS oblad marxia
guli, ugono siyvarulma rom Searyia...

[1919 wlis maisamde]

79

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XXI

marmalilo

ahyve kibeebs _ sadac sfinqsi qvebs efereba


da SiSSi grZnobde, rom axloa bedniereba _
oh! ramdenia sicocxleSi aseTi wami!
sulSi geniiT atexili rekavs lerwami
da van-deikis landebiviT mwvandeba Rame,
oh! ramdenia, ramdenia aseTi rame!

ahyve vardisfer safexurebs da ahyve ise,


rom Sens win sxivze landaT idges yrma dionise;
grZnobde, rom isev ukvdavia Tqveni msgavseba:
erTnair sulSi erTnairi mzis moTavseba,
erTgvari saxe, erTi cecxli da siTamame...
oh! ramdenia, ramdenia aseTi rame!

ahyve ocnebiT marmalilos Tlil safexurebs,


sadac yovel mxriT praqsitelis Tvali giyurebs;
ca, siyvarulis da sicocxlis Zvirfasi Tasi
da yofna ase, molandeba asi-aTasi,
rom Sens gvirgvinze waSlilia Savi naprali,
oh! ramdenia, ramdenia amgvarad mTvrali!

[1919 wlis maisamde]

80

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XXII

atmis yvavilebi

rtoebSi avobs beberi qari,


yvavilTa jari fifqiT banaobs.
tydeba, nanaobs eTeri Cqari,
nanaobs qari da miqanaobs.

da qari Sexvda atmis yvavilebs,


vardisfer Rilebs Seatyo JrJola,
frTa daatola gauSlel Rilebs,
dawvda bililebs da aaTrTola.

atmis xe idga TaiguliviT,


iq mas mileviT uTrToda suli!
SoriT mosuli gazafxul sxiviT
da namTa mZiviT garemoculi.

atmis xe idga viT nazi qali,


viT dedofali ucxo mxareSi:
sinarnareSi swvavda mzis Zali
da grZnobaT ali simwuxareSi.

atmis xe Slili ocnebas hgavda,


roca Relavda mziT aRWurvili,
me misi Crdili xSirad mxiblavda
da xSirad mwvavda trfobis survili.

magram ewvia atmis xes qari


da frTa medgari Semoaxvia,
axlac atyvia xes ganabzari,
yvavilTa Rvari rom daafrqvia.

81

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
rogorc peplebi mSvidi da frTxili,
Semdeg aSlili da afrenili _
gadacvenili atmis yvavili
iyo daRlili da mowyenili.

ocnebaT rigi Tvals miefara!


mtvriT gaisvara wyalTa likliki,
yvavili igi mohkvda da Cqara
wiTlad dahfara baRis biliki.

baRis bilikze mivdivar da Tan


gaZrcvnil atamTan zRvebi grovdeba,
saRamovdeba da mzis CasvlasTan
TandaTan mwuxri miaxlovdeba.

me aRar vdardob... ra msurs, ras veli?


viT mzis naTeli da Ramis Crdili
mefobs sikvdili _ Wknobis msurveli!
gahqra surneli, dasWkna yvavili.

1915

82

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XXIII

Rrublebi
oqros amurebiT

Rrublebi oqros amurebiT dasaxlebuli,


vezuvis ferfli!
Tvali ikargeba sivrceTa unazes
gradaciebSi,
ufro unazes vinem stiaciato
florenciaSi,
sadac uZveles xelovnebis yvela ferebSi
feTqs naperwklebi
naxati vazebis,
sasanTleebis,
sacecxlurebis da kankelebis.
am saRamoSi ganisvenebs
mSvidi sinaTle
savse udides mwuxarebiT
da siyvaruliT.
am wignis furclebSi
dahqris misi
sasaxlis landi.
da,
saqarTvelo!
Sen movale xar, rom natrobde
Cems megobrobas
ufro mxurvaled _
vinem me Sensas!

[1919 wlis maisamde]

83

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XXIV

Wianurebi

midis opera `lakme~,


butaforiis Sexla!
gana es aris saqme?
me sul sxvas vfiqrob exla:

mware fiqrebSi garTuls


mesmis sicili mTvrali;
sadme mexuTe sarTuls
mTvare uRimis mkrTali.

oh! rogor mRupavs grZnoba


Zveli, mosisxle mteri!
mjera me Seni Zmoba,
Seni SeSlili feri.

gana mexuTe sarTuls,


gana meaTe mTvares,
uxmo, mWvartlian sanTels
gadavalevdi Tvalebs?

mgzavri, mwuxare xmoba:


`mciva! momeciT Weri!~
oh! rogor mRupavs grZnoba
Cemi mosisxle mteri.

xSirad vigoneb verlens,


rogorc daRupul mamas.
daRvris SeSlili cremlebs,
mogonebaTa gammas.

84

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
xSirad vigoneb parizs...
naxe igi da dagme!
nislis, sulis da qaris
lakme, sada xar, lakme!

[1919 wlis maisamde]

85

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XXV

saRamo

mTis gagiJebul ruebs


RviiT, ZenZiT da qviSiT,
grigali daayruebs
macxovrisadmi SiSiT.
da dedofali alva
elvam daRuna civma.
ase gavida gvalva,
ase movida wvima.
jvari, lomi da kuro
farSavangebis aris.
TvalTa angelosT Suro,
Sen, RvTismSobelo karis!
zariT atexil grigals
daviT narinis jvari
marmariloTa fiqals
gadaafarebs mZlavri.
an gaocebas, rasac
marad anaTebs Zeli,
isev daadebs razas
SemoRamebis celi.
an rogorc asomTavruls,
mudam SevamCnev caze,
sxvisTvis uxilav-faruls
me rad gelodi ase.
jvarze gakruli elva _
es Cemi daa lurji,
lurj yvavilebis Telva,
axalgazrdoba urCi.

86

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
jvarTan misuli suro
martoobaa qnaris...
TvalTa angelosT Suro,
Sen, RvTismSobelo karis!

[1919 wlis maisamde]

87

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XXVI

vin aris es qali?

mimafrenda napralebze lurja cxeni,


gadviCexe,
ukurneblad daWrili var...
damexseni!
Sekidebian mTvares _ rogorc mZime mtevnebi
TeTr-vardisferi aluCebi da Sadrevnebi.
qandakebebma Caiares moxdenil wyebad.

sadRac Sors musika qariviT kiTxulobda:


vin aris es qali, vin aris es qali
aseTi cisferi?

Caxmaxis wuTi. bnel sivrceSi aSlili boli,


Savi yvavilis samudamod mkvdari foToli.
l¡uciferi: _
vin aris es qali, vin aris es qali
aseTi cisferi?

[1919 wlis maisamde]

88

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XXVII

sikvdili mTvarisgan

wakiTxul wignTa saRamois msubuqi bindi


areebs mSvidaT, udardelad kvlav efareba,
mdinareT lurji, qafiani da mZime zvirTi
Savi zRvisa da kaspiisken mieCqareba.

aseT ferebSi Seeria mTebis kalTebi


da sibneleSi aimarTen basri kldeebi,
daimsxvra sadRac imedebi da xomaldebi,
STainTqen maRal kuboebSi cis kideebi.

magram uecrad yvaviliviT gaixsna mTvare:


saamo, nazi, uxaverdo da uvnebeli,
jer daaguba TeTr RrublebSi iebis Rvari
da gadaRvara viT siriis nelsacxebeli.

wiTeli, TeTri da yviTeli ferebis tvirTiT


eratos marad gafiTreba da mdumareba,
mdinareT lurji, qafiani da mZime zvirTi
Savi zRvisa da kaspiisken mieCqareba.

[1919 wlis maisamde]

89

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XXVIII

is

Ramem movercxlil Zafebis grova


gadaaqsova sarkmlis mwvane brols,
sarkes anaTrTols dauaxlova
da daaTova suraTebs, sawols.

me damaviwyda Zveli wvaleba


da valaleba grZnebaT damxobis
da maxsovs mxolod cisferTvaleba
idumaleba Soreul trfobis.

momiaxlovdi viT mTvaris Suqi,


miTxar, maCuqe ocnebaT kreba.
uCinrad Cndeba vnebaT qarbuqi...
es marTla xdeba Tu mesizmreba?

1915
waRveri

90

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XXIX

vualisa da
¡
viol es Sesaxeb

venera sarkesTan. egona fragonars


palacco pitti da peruji, veneta.
ferebi miendo mSvenier sagonars,
romelsac iZleva xmebi masseneTa.

gaTavda, ganelda, gaCumda zRapari!


ocneba! Sen warsuls vedrebiT SesZaxeb,
rom isev ainTos ucnobi lampari
vualis, viol¡es da sxvebis Sesaxeb.

[1919 wlis maisamde]

91

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XXX

verxvebi

yovelTvis, roca daberavs qari


da tyes mTebisas gaifrens afrad,
verxvis foTolTa TeTri laSqari
aSrialdeba uSores zRaprad.
zRapari igi maTrobs da mxiblavs
Zveli Rvinis smiT, ugonod, mZafrad,
sadRac dakargul vards da gvirilebs
mogonebebSi viWer Tanabrad.
es iyo winad, didi xnis winad....
sad, rodis, risTvis? ar vici, ara!
iyven odesRac da mieZinaT...
Relavs foTlebis mwyobri kamara.
mas Semdeg bedi da ialqani
qaris simZimiT gadaixara,
Sen ki sada xar amdeni xani?
risTvis, an visTan? ar vici, ara!
es iyo winad, didi xnis winad,
es iyo verxvis foTlebis kvnesa.
drom yvavilebiT dagvagvirgvina,
me paJi viyav _ is ki princesa.

1915 w.
waRveri

92

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XXXI

paraleli

iasamanTa grovad grovdeba


gulSi vedrebis zRva neli-neli,
roca erTmaneTs uaxlovdeba
myudro saRamo da Rame bneli.
ganwmendis Suqi suls efareba,
rodesac pani daqris tye-velad
da Rame swrafad mieCqareba
dRis elvarebis mosaxvevelad.
da, ai, ferTa SezavebaSi,
roca SuriviT iZvris ocneba,
ase gadadis ukvdavebaSi
sivrce, dumili da gaoceba.
ase, neloba zafxulis velis
da qariSxalTa civi Sveneba
mwvavs, ros goias da bottiCelis
sxvadasxva landi momeCveneba,
sul sxvaa mZlavri guguni zaris
da mzis sxivebze damWknari ia,
demoni iWviT savse mxatvaris
da segantinis `Ave Maria~.

[1919 wlis maisamde]

93

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XXXII

fardebis Sriali

dadis da azmorebs...
xaverdebs, xaliCebs, bnel karebs
uvlis gars _
iseTi sifrTxiliT!
idumal SuaRamiT,
bnel RamiT _
Cumad vSli rveulebs.
odnav TrTis sanTlis ali...
siCumea.
is kuTxeSi wevs ganuZrevlad,
civi TvalebiT.
Sevxedav, vigrZnob: arsada sCans
gza winandeli.
Cndeba _
mwuxareba da Jruanteli.
nel nabijs Savi miaparebs _
idumaleba.
sadac bavSuri ZiliT sZinavs
Cems angeloz das _
(Cems mogonebebs, poezias!)
surs moitacos gazafxuli!
SexedeT! Turme sad malavda
veluri fiqri
Tavis basr brWyalebs...
me SeiZleba SeSlili var
da avadmyofi!
fardebis Sriali
maaxlovebs mSvid samefosTan,
romelsac qvia: molodini
da mRelvareba.

94

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
es aris suli, damwyvdeuli
cisfer badeSi _
da naTeliviT itanjeba
misi Tvalebi.
gared maisia.
daqris dionises
Sveba uCveulo.
gared iasamans
bindi efareba...
baRi edareba
cisfer mogonebas.
da rad magonebs mSvid samefos
mdumarebisas
fardis Sriali?

[1919 wlis maisamde]

95

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XXXIII

Cveni saukune

Ramea. mTvare. xeivani.


_ oh, megobaro!
momjadoebel vards veZaxdi
guSin rusudans.
_ maS exla unda mogiloco.
_ Tu gsurs marTali,
me mSvenieri mirCevnia
yvelas Tamari!
rac Seexeba lamaz ninos...
(daboloeba warmoiTqmis
savsebiT wynarad:
xeli megobris daeWdoba
mosaubris xels)
_ dee, iyos ase! magram Serifs...
oh, es Serifi!
(orive erTad xeebis gziT
gaiseirnebs.
lurjdeba haeri.
enTeba Rame.)
_ me veli ameRam
ise, rogorc kaxaberi.
Tumca es kaci
gadacda Cveni saukunis
gadamwyvet sazRvrebs.
rac Seexeba Cems ocnebas...
dRes gonebaSi
sami saxeli RvTaebrivi
uZveles drois
isev minaTebs.
upirvelesad rusudani.

96

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
_ ss...
Semdeg Tamari itriidan.
_ Cu....
_ ukanasknelad qeTevani.
_ ...!
_ ici: me mzad var vaRiaro
Zvirfasi `maSin~.
(xan alisferi, xan wiTeli
xis rtoebSi
Cndeba sinaTle
Camavali mzis)
ase CurCuliT
modis es ori, xeivanis
daxveul gzebiT.
saxlis fardebze TeTrad qrian
nazi fardebi.
Camaval mzeze
kankaleben maTi Crdilebi,
yvela maT Crdilebs
siyvaruliT gadaxveuli,
romelTac maTi mogoneba _
ealerseba
me-XII saukunidan.

[1919 wlis maisamde]

97

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XXXIV

mTawmindis mTvare

jer arasdros ar Sobila mTvare ase wynari!


mdumarebiT Semosili SeRamebis qnari
qrolviT iwvevs cisfer landebs da xeebSi aqsovs...
ase Cumi, ase nazi jer ca me ar maxsovs!
mTvare TiTqo zambaxia SuqTa mkrTali mZiviT
da mis SuqSi gaxveuli msubuq sizmariviT
mosCans mtkvari da metexi TeTrad moelvare,
oh! arasdros ar Sobila ase nazi mTvare!
aq Cems axlo moxucis lands sZinavs mefur ZiliT,
aq mwuxare sasaflaos vardiT da gviriliT
efineba varskvlavebis krToma mxiaruli,
dawyevlil yrmas aq uyvarda oblad siaruli...
da mec movkvde simRerebSi tbis sevdian gedaT,
oRond vTqva, Tu Ramem sulSi rogor Caixeda,
Tu sizmarma viT Seisxa cidan camde frTebi
da gaSala ocnebaTa lurji ialqnebi _
Tu sikvdilis siaxlove rogor asxvaferebs
momakvdavi gedis hangTa vardebs da CanCqerebs,
Tu rogor vgrZnob, rom sulisTvis, am zRvam
rom aRzarda,
sikvdilis gza arra aris vardisfer gzis garda,
rom am gzaze zRaparia mgosanT siTamame,
rom arasdros ar yofila ase Cumi Rame,
rom, aCrdilno, me Tqvens axlo sikvdils vegebebi _
rom mefe var da mgosani da simReriT vkvdebi _
rom wayveba saukunes TqvenTan Cemi qnari...
jer arasdros ar Sobila mTvare ase wynari!

1915

98

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XXXV

gobeleni

iqauri ca foTliT qsovili,


laJvard TvalTagan gadasul namiT
moveli Rames da Sen, sulamiT!
Cems mkvlel _ miuval Rames moveli.

alersTa uxvi da uxmo veli


damfaravs nislTa wamosasxamiT
da daTrobaSi am Ramis-RamiT
uxilav gzebiT STava yoveli.

tbis pirad, roca xeebis xelebs


daekideba mTvare da cvari,
damTvrali baRi gaSlis gobelens...

Semodgomis ca _ ase damwvari


uCinar Wknobis alTa dareviT
tbas davecemi uxmod, mkvdariviT!

[1919 wlis maisamde]

99

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XXXVI

SiSveli

simaRle laJvardTa,
varskvlavTa simaRle,
simaRle zambaxis!
yeli gaqvT gediviT maRali da swori!
oh! Tqvens Tmebs Seferis dafna da
ambori!
elada, elada!
aq suli atarebs Tvis msubuq samosels,
aseTi sinaTliT Subli uelavda
venera milosels!

[1915]

100

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XXXVII

micvalebulis xsovna

ggonia: bindi varskvlavTagan gemudareba


da SeSineba umowyalo simTvrales badebs.
saxlis karebTan umoZraod mdgomare landebs
icavs sibnele, SeeWveba da mdumareba.

landi quCaze aCqarebiT Tavs ukravs sxva


lands,
es cocxlebia? ara! gzebze midian mkvdrebi
da sibnelidan ubinao maTi cxedrebi
samarisebur udabnoSi stoveben qalaqs.

[1919 wlis maisamde]

101

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XXXVIII

zRapari

mdinaris pirad, xeivanSi yovel saRamos


ori qalwuli memoreve Crdilad gaxdeba,
isini Cumad gadixdian leCaqTa samoss.
TviTon mdinarec da dumilic galeCaqdeba.

tyis pirad sxedan nazni, warbebgadaxatuli


da Tavs adganan Tavadebi nabdianebi.
ecema Tmebi lurj sarkeebs, viT nakaduli;
sCans: sasikvdilod am siyvaruls ar venanebi!

[1919 wlis maisamde]

102

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XXXIX

orxideebi

avel daRlili marmarilos Tlil kibeebiT _


darbazSi, sadac visvenebdi jer isev diliT;
orxideebis mwyobrad idga muqi Sleifi
ganazebulni Cemi fermkrTal sulis sikvdiliT.

xaverdis kubo, daTovlili TeTr zambaxebiT


idga mdumare, mgloviare da dasevdili.
oh! igi aq wevs abreSumis TeTri talRebiT...
am yvavilebSi davasvene jer isev diliT!

daqvrivebuli oTaxebi Cumad stiroden:


Savi gediviT maRla idga kubo pirquSi!
daqvrivebuli oTaxebi Cumad stiroden,
jer isev guSin rom xarobden, jer isev guSin.

me davcqerodi isrebiviT daxril wamwamebs,


samgloviaro dolbandebad rom Camovarda,
gadaefara imis TvalTa usivrco Rames, _
da arasdros ar aixdeba xelaxla farda.

[1919 wlis maisamde]

103

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XL

mgloviare serafimebi

marmalilos qveS (mwuxareba uamrav droTa!


me poeziam daviwyebis cels amarida);
saukuneTa saTvalavi mekargeboda;
erTxel zmanebiT me amovel bnel samaridan.
me movdiodi samSoblosken gzebiT iribiT,
haerSi kvnesda dawyvetili wvimis simebi.
da sasaflaos Zeglebidan mwuxare rigiT
me mimyveboden da stiroden serafimebi.
ase stiroden: `oh! SexedeT! ai, es ari!
iyav nazi da axalgazrda _ rogorc maisi,
dadafnul gzaze midiodi viT keisari,
Sens movlenaSi krToda cecxli uzenaesi.
cxovreba Seni iyo mwveli alersi qalis,
TviT boroteba saqarTvelod naandazebi
SenSi badebda simxurvalis daumqral xaliss
da Sen, mwyurvalem, gamoscale yvela Tasebi!
yoveli wveTi savse iyo umZafres SxamiT;
lurja cxenebiT Tu gafrenda grZnobaT sinaze,
iyav saocrad moxibluli aseTi RamiT
da uaildis yvaviliviT daeci gzaze.
cacxvebi dganan Sens saflavTan viT centavrebi,
maT sibneleSi nisliani da uecari
gamoCndebian poeziis Tanamgzavrebi,
sdganan mwuxared da ityvian: ai, es ari!~

[1919 wlis maisamde]

104

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XLI

avdris molodini

warsulma Ramem Sens fanjaraSi


daTova Tovli ia-zambaxis!
Seni alva dgas rogorc daraji
mzeTunaxavi da mkrTali saxis.

sisxliviT elavs foTlebi vazis,


broli, marjani da neli rvali,
xaliviT mTvrali xazi Sirazis
alvaSi Sedis mravalT-mravali.

nel lerwebiT da vazis mtevnebiT


miyvars qalwulis dagvirgvineba.
warsuls Cven aRar davedevnebiT
da arc cremlebi dagvedineba.

am mwife mtevnebs dalewavs qari.


Tu mwifobisTvem Sescvala dari _
mebaRem mosvla Tu ar ineba!

Sen suli gqonda ise keTili,


oh! serafimis cisferi suli!
exla daRlili da dafleTili
aris qsovili fermiRebuli.

vis daifaravs susti qsovili?


verc Sen da verc sxvas... civia wvima!
qsovili wvimis cvrebiT soveli
waiRo qarma, qorma, arwivma.

105

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
fiqrebi qaris qviTinSi kvdeba,
fiqrebi kvdeba nislSi da qarSi:
ar aris arsad bedniereba!
fiqrebi kvdeba nislSi da qarSi.

es mwuxare da mwveli zuzuni


miyveba fiqrebs nislSi da qarSi!
Zvel gazafxulis mRelvare suni
miyveba fiqrebs nislSi da qarSi.

Camavali mzis momakvdav alebs


isvris Rrublebi da daRliloba:
mTebs, irmebs, Svelebs, xevs da napralebs
awuxebT Rrublis mZime Wriloba.

[1919 wlis maisamde]

106

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XLII

ar-dabruneba

ai: grigalma gaitaca wiTeli lerwi


vazis _ bunebis!
meri! me isev menatreba Cumi alersi
ar-dabrunebis!

wyvili cxenebi, etli swrafi, zrunva mziani!


raRac sxvagvari
mosvla ferebis: veronezi da ticiane
da niaRvari.

vicnob bageebs, vicnob xelebs! aTasi mxvdeba


bage da vardi...
nuTu, zecao, viT me miyvars Seni dideba,
ise giyvardi?

[1916]

107

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XLIII

mivardnili aivani

ampartavani TaTari,
ezoSi dadis mamali,
maxsovs moxuci Wadari
da Zveli dastur-lamali.

maxsovs mivardnil aivnis


Wrel-Wreli mandil-sakabe.
exlac xandaxan gaivlis
Cveni kneina, kakabi.

simindis anaqurCaliT
koka, Sedgmuli garozze:
maRal taniT da WurWeliT
kakabi midis wyaroze.

gaxma bostanSi mwvanili!


da oxravs WmunviT moculi
Tavadi vaSlovaneli
xandaxan CemTan mosuli.

`ra ubeduri qaria!


wamovel... vici: melodi!~
davlieT, gagixaria...
(vamayob saqarTveloTi!)

oktavebiT vwer poemas:


(esec saqmea Tu ara?)
da soflis udabnoebas
am zarmac gadauara.

108

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
da megobaric xandaxan
uTuod mova, Tu eli:
tfilisSi mefobs TaTarxan,
Rvino, dueli, dueli!

sasaxle gaxda Tilisma!


ar aris arc saSineli:
kargad gaicno tfilisma
Cinebuleba Cineli.

`ra ubeduri qaria!


wamovel... vici, melodi!~
davlieT, gagixaria...
(vamayob saqarTveloTi!)

1918

109

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XLIV

akakis landi

mdumare mxares Sori mTebisas


daxaris Rame da andamati.
iq, rogorc landi mwuxarebisa,
gamoCnda maRal poetis landi!
TeTri WaRariT mosili Tmebi
elavda elvis elva-cimcimiT
da moxibluli iyo mTiebi
didebul saxis RvTaebriv RimiT.
mZime da daRlil fexis xmas grZnobda
nelinel msvleli Rrubeli Cumi
da moZraobda Ramis mnaTobTa
aRelvebuli eliziumi.
grZnobda Tanabar moaxloebas
gancvifrebuli da didi mTebi,
Seucnob-xSiri SrialiT SekrTa
mSobliuri tyis mwvane zvirTebi.
maSin bavSiviT miCumda Sqeri,
Seswyda mdinareT zvirTebis mRera _
mxolod graalma gza mravalferi
naperwklis droSiT aaelfera.
da saidumlo SuqiT Semosa
miwynarebuli gza iSviaTi:
Cumad... daRlili sanTlebiT modis
mwuxare landi... maRali landi.
oh! aseTia dRes gansacdeli
da ar dagvtovebs poeti oblad,
rom ar aanTos isev sanTeli
daviwyebuli xatis maxloblad.
iqneba CvenTvis, iqneba CvenSi,
iqneba CvenTan marad da marad!

110

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
Cvenis sizmrebis sidiadeSi,
Cveni fiqrebis lurj niav-qarad.
ar mogvaklebs madls da Suqs usityvos
misi, poetis maRliT anTeba.
kurTxeul iyos, kurTxeul iyos,
kurTxeul iyos es molandeba...

1915

111

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XLV

mas gaxelili darCa Tvalebi

mzeo TibaTvis, yofna umzeo!


mze miicvala Ria TvalebiT,
is miicvala raRac umweo
da saocari gardacvalebiT!

mas gaxelili darCa Tvalebi,


oh! gaxelili darCa Tvalebi!
is ucxo mxares gardaicvala
da gaxelili darCa Tvalebi!

da es Tvalebi saRamoTa xmas


usmenden tanjviT da mokrZalebiT,
mas gaxelili darCa Tvalebi,
oh! gaxelili darCa Tvalebi!

ra xdeba iqiT! saidan ismis


mgloviareTa qnarTa: `mSvidobiT~?
uecrad swyveten simebi sicils
uamidobiT... uamidobiT!

saidan ismis Cumi galoba


da uRonoba sunTqvis Semwydaris,
wamebis wynari warmavaloba
da mogoneba Zvirfasi mkvdaris?

midis zafxuli... baRSi, mdeloSi


sisinebs sio, Srialebs neSo.
me isev aq var... saqarTveloSi!
risTvis, Zvirfaso! risTvis, nugeSo?

112

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
da es Tvalebi serafimTa xmas
usmenden tanjviT da mokrZalebiT.
mas gaxelili darCa Tvalebi
oh! gaxelili darCa Tvalebi!

mival, mimyveba me Seni cqera


da xaverdebze ecema Crdili,
yvelgan uCinrad tiris, cerera,
Tvalebi civi da gaxelili.

Rirda Tu ara sxva sicocxleze


ocneba Cumi da fermixdili,
me gza ar vici uaxloesi:
erTaderTi gza aris sikvdili.

mas gaxelili darCa Tvalebi,


oh! gaxelili darCa Tvalebi.
is ucxo mxares gardaicvala
da gaxelili darCa Tvalebi!

[1919 wlis maisamde]

113

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XLVI

rogor ebrZoden zarebs zarebi

es me var, qari, es me var qari, davqrivar barad,


vocnebob mzeze...
erTmeva feri yviTel areebs... me daWrili var,
rogorc afTari.
acivda gared, dacvivda farCa, awvimda yvelgan,
SxamTa mizezi:
mantiiT mxrebze, TeTri gvirgviniT elvare gzebiT
modis zamTari!

damWres! es me var! es me var, qari, gamiReT kari,


gamiReT Cqara!
me momdevs civi saSineleba, me momdevs Cemi
codvili guli,
CemTvis ucxoa siTeTris rkali da naTeliviT
aris aSkara,
iudas saxe, kaenis landi da Rameebis Savi guguni...

modis zamTari, modis sicive, modis sikvdili...


hei, lurja raSo,
medgrad! kiviliT moede tyeebs... usworo iyos
Seni avdari!
SenTvis samoTxed gadaiSleba Rame uvnebo
da uriJraJo,
es me var, me var, es me var qari.... me daWrili var,
rogorc afTari.

me isev miyvars daRlilTa cremli da brZola, brZola


mousvenari,
qariSxliani mexi da elva, risxviT mrisxane
talRebTan Sebma,

114

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
yelamde mosul vardebis grova da damsxvreuli
swori kenari;
sxva siyvarulis mogonebebi, dae, aRminTon
mogonebebma.

sanamde droSebs eZebda Tvali, droSebi qarSi


gaSales uceb!
dRiTa da RamiT, dRiTa da RamiT grgviniT ebrZoden
zarebs zarebi.
moskda kideebs, gascda napirebs da grigaliviT
moedo quCebs
sisxlis, talaxis, cecxlis da wyalis zvirTi, yvelafers
naziarebi,

idumal fiqrTa jaWvawyvetili, aRelvebuli


morevis qafi,
areul jurRmulT aRmoCinebiT, savse sazarlad
mcuravi mkvdrebiT _
moedo qalaqs, moedo soflebs, isev monaxa
bneli sardafi,
SeboWa erTi mZleveli ZaliT da gadaleka
aRfrTovanebiT.

daeca kremli! da nafotebaT iqca warsulTa


tanjvaT mizezi.
me valmixdili iseve veli, rogor moyveba
avdars avdari.
es me var, me var, es me var qari, visveneb exla,
vocnebob mzeze,
erTmeva feri yviTel areebs da mokluli var,
rogorc afTari.

[1919 wlis maisamde]

115

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XLVII

i.a.

qalaqSi, mtverSi waiqca bavSi


nukris TvalebiT, TmiT _ mimozebiT
da mwuxarebis maleniavSi
mofrinden lurji angelozebi.

SeSlili saxiT kivoda quCa:


Sors ki mze darCa da mSoblis kera!
mzeze yvaoda soflad aluCa
da gaismoda debis simRera.

[1919 wlis maisamde]

116

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XLVIII

sibere

me miRalates Zvelma riTmebma


(Zvel megobrebsac vamCnev me Ralats),
Tumca me masTan miyvarda Sebma _
exla ra vuyo splins, uxmo jalaTs!

eha! me vambob: sad SemiZlia


vebrZolo qalTa wyevlas, siberes?
wvimebi wvimebs siciliT cvlian
da Slian SemkrTal suraTis ferebs.

[1919 wlis maisamde]

117

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
XLIX

edgari mesamed

Cven mivdiodiT taZrisken ori.


iyo saRamo. locvebi. zari.
da Cvens saocar gzaze, lenora,
rtoebs tiriliT amtvrevda qari.

enatreboda frTebs siTamame


uzrunvelobis, Seni siSoris!
magram uecrad viRac mesame,
viRac maxinji Cadga Cvens Soris.

da Cven gvesmoda yru saubari:


sacaa, mova sikvdilis wami!
tiroda qari, kvdeboda qari
da movdiodiT taZrisken sami.

[1919 wlis maisamde]

118

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
L

Sen da demoni

saRamov, vici, baRSi Sexval eklesiidan


da gaocebis mwuxarebas masTan miitan.
TiTqo beWdebze dageyreba vardebis cvari
da surnelebiT aivseba Seni locvani.
da mxolod RamiT igrZnobs suli, rogorc
samebas!
yvavilebs da cas, saukuno gamosalmebas.
mogonebebi elvareben isev beWdebad,
mova demoni, dafiqrdeba da SeeWvdeba.
da savanisgan sizmariviT miaqvs Ramis qars
mxevalT galoba: SeibraleT! igi wminda ars!

[1919 wlis maisamde]

119

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LI

axali mosaxleoba

Cven erTad vucdidiT RameSi TeTr sanTels,


Cven erTad movrkaleT lodini da ricxvi.
bediviT gamoyva Cems binas SarSandels
uqmi da ugono cxovrebis sircxvili.

viRaca maxinji mxiarul siciliT


Semogvxvda... dagviwyo, dagviwyo patiJi!
vin iyo? saidan? Cven is ver vicaniT
da yvela SevyeviT Savi dRis badeSi.

davbrundiT binaSi da dagvxvda cxedari!


mivagneT sulis kvals! me natvras veaxle!
oh! dadga Cveni dro Cumi da netari,
idumal qveynebis varT exla mosaxle.

[1919 wlis maisamde]

120

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LII

TibaTve gavida

TibaTve gavida. aWrelda qaTibi


iq, sadac yelamde Relavda saTibi.

mec male CrdiloeTs vewvevi kidobniT,


mSvidobiT, mSvidobiT, mSvidobiT!

uriis xelSi var! damedo valebi!


oh! unda gavyido mamuli, Walebi!

ra gzaa:
me mikvirs, rom dRemde gavZeli!
sasaxlec gavyide... saTibic avcele!

[1919 wlis maisamde]

121

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LIII

aragvi

Tan mimyoli Crdilebi, auxsneli qaragmi,


sadac mwvane velia da mquxare aragvi.

sadac moklul ocnebiT RimilisTvis Cavedi,


sadac xevsureTia, TuSeTi da fSaveTi.

erTxel Svid weliwadSi Seni ca gaixsneba,


rasac maSin isurveb _ yvelaferi iqneba.

garinddeba mdinare (es aragvi, zmaneba),


yvelaferi ucnaur mosvlas daegvaneba.

[1919 wlis maisamde]

122

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LIV

saxli tyis pirad

exlac Cems Tvalwin aris


Tqveni bina tyis pirad
da saRamo mdinaris
gaxelili cisferad...

mTavazobdiT debi vardT


da ambobdiT landebiT:
`Tqven iseTi kargi xarT,
Tqven poeti brZandebiT~.

da gavida ivlisi
da movida, wamebo,
SfoTiani tfilisi:
poetebis samefo!

[1919 wlis maisamde]

123

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LV

damSvidobeba

etls Tan miyveba myudro sofeli


da Semodgoma Seudarveli:
qalwulTa bedi da RvTismSobeli
iyos maradis Seni mfarveli!

nuravin qveynad nu dardobs Senze,


bednierebas Sen aRar eli.
ufali iyos codvilis Semwe,
madonna iyos misi mfarveli.

[1919 wlis maisamde]

124

www.PDF.ChiaturaINFO.GE

LVI

primitivi

yovel TeTr Rames, mTvarian Rames


viRac salamurs grZnobiT atirebs,
varskvlavni rTaven am dros midamos:
ucxo Releebs, cisfer napirebs.
gamWvirvale ca Tvalebs itacebs
da mTvare ronins ufro axSirebs
da gulic am dros ufro xSirad scems
da cremli TvalTgan rbenas apirebs.

mTebs sZinavs. sZinavs, sZinavs mdinares


Sori sivrcidan vercxliviT mbzinavs.
afrTovaneba agiJebs Tarebs
da isaris frTiT fiqri mifrinavs.
da mjera: vinme ganTiadamde
ismens am oxvras da mware gminvas,
kivis... daeZebs naTesav landebs
da yvelas sZinavs, sZinavs... oh! sZinavs.

[1915]

125

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LVII

Seni sadRegrZelo

kafeSi Seval sruliad marto


da ors avivseb sasmeliT Wiqas,
erTi Senia (unda vidardo
asec da isec, aqac da iqac!).

Sens sadRegrZelos Cumad CamZaxebs


Wianurebi, vsvam: alaverdi!
magram Sens Wiqas xels arvin axebs,
pasuxs ar maZlevs xmaTa xaverdi.

da gafiTrebul sarkeSi mcuravs


es mwuxareba vin damifasos?
me geubnebi ase samduravs,
magram Sen mainc ar maZlev pasuxs.

[1916]

126

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LVIII

cameti wlis xar

cameti wlis xar da Seni tyvea


WaRara gulis zmaneba avi _
CaawyveT rigSi cameti tyvia,
cametjer unda movikla Tavi!

gaivlis kidev cameti weli,


moaxlovdeba gza ocdaeqvsi,
mocelavs maRal zambaxebs celi,
atirdeba dro da Cemi leqsi.

oh! rogor midis axalgazrdoba,


daundobeli survili lomis!
da yovelive rogor nazdeba,
roca axloa mze Semodgomis.

[1919 wlis maisamde]

127

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LIX

lodTan

sabaofT binaSi
mSvidad geZina Sen
ekvderis dafnaSi
sanTlebis winaSe;
da gedi mxevali
oci wlis Sobidan
exla usuloa,
rogorc niobida;
aRarc siyvaruli
ZeglTan aRar modis.
igi ganisvenebs
qveSe ama lodis.

[1919 wlis maisamde]

128

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LX

gviani ocneba

wigni vedrebiani,
aloceba satanis,
da ocneba gviani
vil¡e de lil-adanis.

xSirad momefarebis
Cemi kargi zmaneba
da mtanjavs mwuxarebis
yeliT gadaqaneba.

lurji, lurji dRe aris,


ganSorebis dRe aris,
me ar veli uaress...

[1919 wlis maisamde]

129

www.PDF.ChiaturaINFO.GE

LXI

sanTeli

Ramis naTelSi, mtverSi, mTvareSi


miyvarda sulis Sexeba Seni,
tfilisis daRlil qaris TareSi,
koSkebi, Zvelad nageb-naSeni.

msubuqi aliT gzebs ekideba


talRebi neli da surneleba,
me maxsovs Seni Zveli dideba
da ganSoreba aw meZneleba.

yoveldRe modis axali talRa


myvirala, susti da dRevandeli,
da droSasaviT me mimaqvs maRla
sanTeli... Seni suli, sanTeli.

[1919 wlis maisamde]

130

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXII

mfarveli ialqnebi

gamoCndeboda Semodgoma Cemi mfarveli,


rodesac sulSi daWkneboda aTasi vardi,
sabediswero bedis biliks gadaviardi,
Tu qariSxali matarebda ganuqarveli.
da misi xmebi momesmoda: zRvao, dawynardi!
Sen, qariSxalo, dasavleTis gzebiT warveli.
me mgzavri mgosnis angelozi mqvia mfarveli,
suli imisi sxvanairad aris warmarTi.

oh! ra ocneba iyo CemTvis aseTi xmebi!


uRrublo zRvaze miscuravden mZime gemebi
da droSaT grova, dawewili da daqanculi.
SoriT mosCandnen ialqnebi da ufro SoriT
datevebuli qariSxalTa wiTel izoriT
exla saamod elvarebda TeTri kunZuli.

[1919 wlis maisamde]

131

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXIII

nugeSi

aris dRes CemTvis nazi nugeSi,


viyo umSvides warsulis mteri:
Sevide ucxo simsubuqeSi,
gamomyves lurja cxenebis mtveri.

vici: es mxolod ise iqneba,


rogorc yofila odesme RamiT:
daTvla nabijis da damizneba,
nislian amids, nislian amids!

magram nacnobi zmaneba brolis


mova: salami TanamgrZnob Tvalebs!
mas moizidavs xmoba gasrolis
da SeCerebas me damavalebs.

vici: poetis gatexil saxels


brbo ar daindobs gasaTelavad,
magram Seni mze sibneles gaxevs
da daadgeba Subls naTeliviT.

[1916]

132

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXIV

auzisagan

WogritiT mzera, xelTaTmani... Sen aisrule


survili didi da daburul baRis dardebi,
laRi iremi siyvaruliT xar daisruli,
wyurvilmokluli auzisgan miemarTebi.

Sen mogdevs kocnis gamZafreba da TviTeuli


ZarRvi xelebis... Savi xali maRali yelis.
Sen gelis dafna, Sen diadi dideba gelis,
poeto! arvin ar yofila esden Zleuli.

[1919 wlis maisamde]

133

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXV

mzadeba gasamgzavreblad

uceb dadga maisi neli da Semparavi!


forToxlebis rtoebSi azvirTdnen niavebi;
radgan ar maqvs samSoblo, radgan ar myavs
aravin,
isev ucxoeTisken mimafrenen navebi!

lurji ialqnebisgan vici, ra darebia!


oh! amdeni ocneba sulma veRar dalia,
radgan mTel sicocxleSi arvin ar myvarebia _
me miyvars safrangeTi, alpebi, italia!

[1919 wlis maisamde]

134

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXVI

ucnauri sasaxle

amnairi darebiT,
kidiTkide darebiT,
feris ferTan darebiT
Senobebis Seneba.

camac qarvad miqarva


da ocneba miqarva,
mwuxarebiT miqarva...
mtanjavs me uSenoba!

man koSkebis amala


xan eTerSi amala,
xan qariviT amala,
gaqroleba anazda.

cviva lurji faruli,


mogoneba faruli,
farTan landi faruli
da baRebi ganazda.

yvelaferi sadaa,
magram, miTxar, sadaa.
is, rac alersadaa:
trianoni, Sirazi?

veli wamiT nawamebs,


poeziiT nawamebs,
rasac ityvis nawamebs
fiqri am sixSireze.

135

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
dasTa ucxoT dasoba,
TvalTa qrolviT dasoba _
xanjlis gulSi dasoba...
gulSi, gulSi tareba.

elvareba amidis,
anTebuli amidis
da fiqrebi amidis
aRar momekareba.

Sadrevnebma aTasma
laJvardebi aTasma,
marmalilom da Tasma
samudamod dareka.

yru oxvriT da zarebiT,


idumali zarebiT,
ganteveba-zarebiT
da vedrebiT: hariqa!

cviva lurji faruli,


mogoneba faruli,
farTan landi faruli,
aConCxili Senoba.

caman qarvad miqarva


da ocneba miqarva,
mwuxarebaT miqarva:
momklavs me uSenoba!

[1919 wlis maisamde]

136

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXVII

mamuli

cvrian balaxze Tu fexSiSvela


ar gaviare _ raa mamuli!
winaparTagan wavida yvela,
sxva xalxis ismis aq Jriamuli.

gaSala veli nelma niavma


da melandeba me mis wiaRSi
moxuci mama, moxuci mama
sasxlaviT xelSi dadis venaxSi.

aq TiTo lerwi da TiTo ylorti


masze ocnebas daegvaneba,
isev amwvanda mdelo da kordi!
davdivar... vwuxvar da menaneba!

[1919 wlis maisamde]

137

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXVIII

mwuxareba Senze

me gars mexveva mudam, igive


Sen mier nazad naqsovi ride.
xalxs movSordebi, magram Rameebs
sad davemalo, sad wavuvide?

RviniT Tasebi isev ivseba,


isev mevseba dardiT Tvalebi.
SoriT momesmis yru taSiscema,
magram iq vismes Sevebralebi?

me vixdi niRabs! momgvareT raSi!


SenTan! nugeSTan! o, Cqara, Cqara!
me momdevs ganTqmul saxelis taSi,
dideba, cremli, Relva, muqara.

[1916]

138

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXIX

Sen erTi mainc

saqarTveloSi Sen erTi mainc


ar ityvi, rogorc ityvian sxvebi,
Segebraleba TviTon kainic _
Tuki poetis hqvia saxeli.

oh, Cemi suli bevrs daimonebs,


megobrebi ki ar meyvareba _
sxvagvar TibaTvis dReebs igonebs
Camaval mzeTa mgloviareba.

gigzavni am wigns... rogorc odesme


momqonda SenTan wigni pirveli,
Senma Rimilma uborotesma
daindos wigni da Semwirveli.

[1918]

139

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXX

sizmrebi

SeRamda. me wavel iq, sadac sizmrebi


wignebSi dardoben daxuWul TvalebiT,
hangebi daqrian viT qarSi isrebi
da suli fiTrdeba naTelis cvalebiT.
waviden landebi, meore, mesame...
da Rame daWrili frTebiviT daqanda,
Sen ici? Sen ici _ me rogor vewame?
rodesac me movel _ aravin ar sCanda!
me mqonda vazaSi vardebi mravali
ucxo da Soreul mdinaris napirTa,
ar iyo iq mxolod nacnobi yvavili,
idumal Zaxilma RamiT rom dampirda.

[1916-1917]

140

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXXI

me moval

Zvirfaso, Zvirfaso! bedi klavs Cems sxeuls,


TvalebSi yornebis mqenjnian klanWebi,
amirans mijaWvuls da mgosans waqceuls
viRac frTebs mikvecavs... eha, vitanjebi!

amaod momesmis dedofalT grovidan


Zaxili ucnobi, msubuqi, cismari:
`me moval da mraval yvavilebs movitan,
me moval, me moval, me moval _ sizmari!~

[1916-1917]

141

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXXII

locvisTvis

viT locva _ edeba saRamo mTis kalTebs.


Sors qari gahkivis, bneldeba TandaTan.
me gaval am qarSi, gavitan am vardebs
da Seni lodinis simReras gavatan.

aseTi vardebiT ivseba auzi,


dareka grigalma da xmebi gareka:
wminda ars, wminda ars, wminda ars qaosi!
Sen, Cemo geniav _ grigalma dareka!

[1916-1917]

142

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXXIII

saswauls

Seunde, Seunde, Seunde bnel-codvils


l¡ucifers, Cems sulSi avobiT mZvinvares,
l¡ucifers, mrisxane vefxviviT dakodils
da exla mZinares.

Seunde, Seunde jojoxeTs _ Cems Tvalebs!


Seunde Cems xelebs, borotad daRaluls.
me Seni umanko naTeli mawvalebs,
me veli saswauls.

[1916-1917]

143

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXXIV

dro

aziis daSlili Tmis Savi giSeris


msubuqi talRebi da lurja cxenebi!
Sen mxolod maradi simaRle giSvelis,
ros Suqad mSobliur cas SeeSenebi.

sarkeTa saxeebs sanTlebi moedo


da Svenis rusTavels Sirazis vardebi;
simReris mxurvale dro aris, poeto,
Tu ase warmarTi gziT waremarTebi.

[1919 wlis maisamde]

144

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXXV

mwolare

iyo is mwuxareba _ balaxebSi mwolare


da efina alvaTa xeivanis sumbuli,
midioda mdinare, rogorc lurji olari
da maxloblad kioda meTormete bulbuli.

da foTlebis Sriali iyo rogorc opera,


Soreuli baRebi, medeas xnis kamara.
uceb qarma zvirTebi dasavleTiT mobera,
miefera daRaluls da zRvebs gadaabara.

kiTxulobda poetebs: edgars, hanri renies _


da landebi Cqarobden ocnebebis kideze
da ver warmoedgina bedniers da mSveniers
ca ufro umaRlesi, ca ufro udidesi.

[1919 wlis maisamde]

145

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXXVI

wm. giorgi

ucnaur bindSi guTneuli miyveba Walas,


qari ar arxevs oqrosferi mindvrebis Calas.
amodis mTvare. sadRac qoxSi ielvebs kvari,
iq, sadac aragvs uerTdeba mdinare mtkvari,
sadac cvari svams zambaxebis savse fialas _
Segvianebul gziT gaivlis xevsuri mwyemsi
da misi suli varskvlavebis sulze uvrcesi
ocnebobs mTvaris siTeTreSi viT qandakeba.
mas Tan miyveba ubraloTa mSvidi gangeba,
lurj zRapariviT xavsi faravs dawewil wisqvils,
wyali imtvreva gadakecil brolis rkalebad
da sinaTleSi silamaziT savse alebi
koWamde TmebiT Sadrevanze airevian _
aris kivili, mRelvareba, cekva, sicili
asiaTasi da mravali aTasi alis.
amaod SiSiT SeiSleba gviani suli.
aRfrTovaneba-gagiJebis xma ar Sewydeba _
sanamde raSiT ar wamova wminda giorgi!
xmoba neldeba, ca fiTrdeba da mze amodis,
welSi moxrili zvirTiviT dgas Zveli wisqvili.

[1919 wlis maisamde]

146

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXXVII

srolis xma mTaSi

gaisma Sori srolis xma mTaSi


da monadirem dakoda Sveli...
saRamo iwva xaverdis ydaSi
viT wigni lurji da ZvelisZveli...
es iyo maSin, es iyo maSin,
roca me bavSi viyav.

ar aris rame ufro mtanjveli,


rodesac kubos miyvebi qarSi:
`darCi~ _ qviTinebs haerSi marSi,
magram veravis qveynad ver Sveli.
es iyo maSin, es iyo maSin,
roca me bavSi viyav.

kubo, umiznod mcuravi qarSi


da umizezod mokluli Sveli!
daedevneba bavSvebs sizmarSi
es mogonebis landi, sanTeli.
ras izams maSin, ras izams maSin
mze, nakaduli, mTebi da veli?

exla sxva droa! nisls aTamaSebs


Semodgomis tye... cxovreba Zneli!
CemTvis erTia: bedis winaSe
bavSvebs saidan eliT saSveli,
me aRar vambob: uSveleT bavSvebs,
mieciT bavSvebs sasufeveli.

147

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
magram xandaxan me guli mtkiva:
rad aris ase, rad aris ase?
risTvis mohkaliT Cemi sinaze?
maxsovs foTlebi, venaxi, Tiva...
oh, megobrebo! sanamde miva...
ocneba ferflze, mzeze, wvimaze!

[1919 wlis maisamde]

148

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXXVIII

Zveli rveulidan

miyvars Seni saxelis ucxoeTSi xseneba,


mogoneba Rrublebis _ mze rom Caesveneba.

raRac Soreulia Seni kargi sofeli,


alublebis Rimili da mze daundobeli.

da anTebul TeatrSi, sadac me var pirveli,


xSirad aSrialdeba tirifebis mwervali.

da meZaxis, meZaxis! da ar aris saSveli!


da daqrian fardebSi ocnebebaT aSlili.

[1919 wlis maisamde]

149

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXXIX

mzis Casvla

mzis Casvla iyo _ viT anarekli


Zveli didebis,
RrubelTa Soris daimsxvra Zegli,
piramidebis.
me mivdiodi nangrevze oblad,
oblad Sens gamo _
mwuxared qroda ciurTa soflad
Cveni saRamo.
qarma vercxlisfrad Semosa neli
cis dasavali,
Rrublebma maSin gaSales veli
varskvlavT savali.

[1919 wlis maisamde]

150

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXXX

ramdenime dRe
petrogradSi

daeSva Tovli, frinveli libri


bolodawyobil frTebis WaRariT
da ConCxebian xeebis jibri
dafara nabdiT nayaCaRariT.

ra sulieric aris es qari


viciT: mogvwyinda baiaTebi!
gared atlasTa artyia jari,
SigniT Savi aqvs gulisnadebi.

quCa siavis grZnobam Sefifqa,


Tan meficeba Zmobas da dobas
da yoraniviT ucnobi skripka
Cems mxarTan tiris uamidobas.

kargia Zili rkinaze mZime!


an ucxoeTSi ugzod dakargva!
kargia Tovli, kargia wvima,
magram, ucnobo, Sen ra dagarqva?

da rogorc yorans aaqvs brWyalebiT


haerSi nazi xelebi qalis _
simebi swewen SeuwyalebiT
am gagiJebas, vedrebas, xaliss.

wyebaT dalewil zarebis dardi,


daRlil cxenebis sunTqva da Suri.
me, noemberi da petrogradi
aseTi kargi da udaburi.

151

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
da martoobam sxva qadagebiT
gaigo Cemi: var gaZarculi!
am ucxo nislis barikadebi
me miyvars rogorc Cemi warsuli.

aTovs gamvlelebs da gulciv baRebs,


sad unda naxo aq Tavis Tavi?
viRaca daqris da cecxls aCaRebs,
mec yaCaRiviT var gambedavi.

mainc sad gaqra es wereTeli,


CxeiZec gaqra, rogorc aseTi!
viyavi CemTvis. exla wertili:
sikvdili erTi da ucabedi.

da roca cecxlSi qanaobs lavra,


brmebis Tunuqebs texen loTebi,
lavraSi locva ver davamTavre
da kalugisken gzebs velodebi.

Tan ase vfiqrob: es bavSvi tiris!


me ki, radganac gamZarcves guSin,
gavyidi gazeTs, gavyidi iriss,
anda revolvers davicli gulSi!

[1917-1918]

152

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXXXI

xelebi

sayvarel xelebs SeSliliviT davewafebi,


brolis TiTebi, mzisgan savse alisfer RviniT,
me damaTroben:
gavegebi,
gavenabebi!

poemas uvrcess
daerqmeva:
alva da suro.
iq Soreuli mxareebi
unda gamefdes!

oh!
es iqneba aRtaceba Cemi namdvili,
romelic daTvlis Sens TiTebze
damsxvreul beWdebs.

[1919 wlis maisamde]

153

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXXXII

gemi `dalandi~

gamomaRviZa Ramis alma nelma da qurdma,


baRi yelamde zambaxebiT iyo naburi,
irgvliv eyara dangreulTa CrdilTa CuqurTma,
baRs iqiT mZimed xmaurobda zRva udaburi.

me mivdiodi. maRla idga gemi `dalandi~,


rogorc narcisi Tavis landze Seyvarebuli,
Cemi dafnisTvis mitacebda lurji mandili
qveynad mTvareul zambaxebSi Sefarebuli.

gemiT `dalandi~ movdiodi samSoblosaken


da mTvarisagan gaRviZeba guls dardaT hqonda;
magram samSoblos Zveli gzebiT veRar movagen
da ar maxsovda: mqonda igi, Tu momagonda.

gaxsenebebis momZaxoda mtanjveli landi:


Sen da moskovi, petrogradi, lenini, kremli!
Savi zRvis zvirTebs miapobda gemi `dalandi~
da Tvalze madga ganSorebis msubuqi cremli.

[1918]

154

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXXXIII

dabruneba

lixs aqiT da iqiT, mtkvars, liaxvs da faziss


arqmeven udabnod gadaSlil oaziss,
sadac mze mwvelia, cxelia darebi,
mcxeTaSi grialiT miqrian zarebi,
gugunebs itriis xeoba uRrani
da oxravs warsulze nangrevi muxrani.
yovelgan uCinraT tirian danakliss
Tamaris taZrebi da Zvlebi iraklis.
da
yovel saflavze, mzis yovel Reroze
xazebad iSleba erosi,
sioni mTawmindaT, geguTi gelaTad,
arabTa Tvalebi, qceuli eladaT,
azia, _
aRelvebs ocnebas.
saRamos landebi viT bindi niavis
midamos sdebia,
ginaxavT Tqven feri dabindul qliavis?
es Cemi samSoblo mTebia!
me raRac idumal molodins vundebi...
irgvliv zvirTebia
da gemi `dalandi~, romliTac vbrundebi!

[1918]

155

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXXXIV

gzaSi

I
lurji aCrdili cxel haerSi dgas.
ismis nacnobi JrJola simindis,
zuzuni gaaqvs ubinao skas,
oh! samudamod dawyevlil sindiss.

suls enatreba Zveli zRapari!


warsuli wminda iyo am qalis _
rogorc sofelSi samreklos zari,
rogorc yanebSi elva namgalis.

rodis movida codvebis grova


da jojoxeTi... miTxari, rodis?
dabrunda suli da veRar hpova
rame, garda gzis da civi lodis.

II
mindvrebi, mTebi da zRva yanebi
mzeze elvarebs namebiT sveli.
kvlav uzrunvelad miveqanebi
uCvevad kargi da fexSiSveli.

mokluli viyav ucxo zmanebiT,


damwvari viyav qalaqis qafiT _
xelebi ar TrTis xelTaTmanebiT!
suli ar tiris Savi niRabiT!

III
mwvane WalebSi afrinda mwyeri,
gafrinda RalRa, miqris torola,

156

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
mwvane talRebis midis mewyeri,
ismis jejilis marao-qrola.

sadme yru adgils davesaxlebi


sxva saukunis mgzavri gviani,
sadac iqneba cofi naklebi
da ufro nakleb adamiani.

ca laJvardia... dRe aris Tbili,


mze aris mware... gza aris cxeli.
kmara! movSordi SfoTian tfiliss!
arc msurs maxsovdes misi saxeli!

IV
da erTaderTi nazi daraji,
gadifrens Tvalwin aCrdili meris!
ar-amqveyniur uzundaraSi
gaiyoliebs sulis siberes.

ar dabrundeba am mxares cecxli


warsulTa dReTa sxvanair mxaris;
exla umiznod midis sicocxle
da dabruneba mainc mixaris.

mxolod xandaxan qari Searyevs


odnav gaRebul karebs baRisas,
Sriali gaaqvT Zvelebur aryebs:
sxva cxovrebisTvis TiTqo maRviZebs!

V
aq mravalia cisferi feri!
es feri marad Tvals eyvareba.
rogorc qalwulis saxeli: meri _
aris cisferi da mwuxareba.

157

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
gaxede Sor mTebs! gaxede serebs!
gaxede talRebs Caqsovils tbaSi,
cisferi ise ucxod iferebs
samosels dReTa elvarebaSi.

suli eZaxis im uCinar tyves,


visac sizmrebSi uxsnian bages,
iisTvis eZebs iisfer sityvebs
da cisfer sityviT eZebs ciagebs.

[1916]

158

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXXXV

SiSi

qalaqSi SiSia.
quCebs da moednebs
burJed da mol¡erad
moedo xolera.

da TeTri etlebi
miqrian.
skdebian kedlebi.
me mifiqria

amnair dReebze Cumad da


cbierad.
cxedrebi, cxedrebi...
xolera, xolera.

da rogorc mxedrebi,
rogorc ca-ierad,
mewyerad, samumad
gvedeba es Wiri.

mze Cava, amova,


yovelTvis Savia!
niavic savsea
xoleriT!

mTvaresac edeba
bacila!
fanjrebze fardebi
ar Seirxevian.

159

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
artisti
gadadgams erT nabijs
sruliad cocxali
da
uceb ecema.

operaSi
me vxedav: gadasZvraT
msmenelebs tyavebi
Tavebis sarqvlidan.
(es xdeba uecrad)
dadian ConCxebi:
xolera, xolera!

qalaqs daRupva elis!


amaod guli
aevseba winaTgrZnobebiT.
dadgeba siCume:

daRupva elis!
Savi aCrdili
swuxs:
daRupva elis!

tkivilebiT gamwarebuli
RrRnis miwas...
eZaxis...
vin ismens?
aravin, aravin:
is iRupeba!

raa yornis xma?


ras niSnavs vaza gatexili?

160

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
win miaqvT kubo,
qalaqi fiTrdeba...
man SeamCnia,
rom berdeba,

Zlier berdeba,
iq yvelam icis
rom dRes Tu xval
SeuerTdeba mqrolavobas
da
SeCerdeba.

Cems mkeravs, romelsac


TiTi ar stkenia _

mTavrobam zed karze


kiri mouyara!
da Semdeg (janmrTeli)
gagzavna... im etliT!

iq Cemi mkeravi
Tavs grZnobda tanjulad.
etyoda eqimebs:
`me avad
ara var!~

vin mova msajulad?


aravin!
mze Cava, amova,
yovelTvis Savia!

niavic savsea
xoleriT!

161

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
mTvaresac edeba
bacila!

xeebic xmebian!
saxlebze fardebi
ar Seirxevian.
da erT dRes...

xolera...
is...

[1919 wlis maisamde]

162

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
LXXXVI

domino

SevdivarT sasaxleSi.
wmindao, damicev! suroSi saSiSrad mivardnil kedlebiT
es saxli magonebs dawyevlil samares:
aq mkvdrebi daqrian zRapruli raSebiT da bedis etlebiT.
haeri sikvdiliT dafares.
gandegil cxovrebiT dRegrZeli moxuci cxovrobda aq
erTdros.
vin iyo? saxeli aravin icoda.
aTasgvar wamliT da SelocviT eZebda bednier samkvidros
da mudam faruli RelvebiT iwoda.
mis Tvalwin qariviT dgeboden yovelRam fermkrTali qalebi:
sanTlebis, wignebis wyevla da vedreba!
isini tiroden, isini rekavden Tvalebis rkalebiT.
risxva! amxedreba!
aq xSirad vxedavdi sayvarel aCrdilebs:
uecari gaxela, saocari Senoba,
rogor movandomino.
mesmis ucxo saxeli, mtanjavs me uSenoba,
idumalo domino!
araferi eSvela: niRabebi wiTeli,
niRabebi aTasi!
magram me momeCvena Cemi ca uwindeli
ufro udiadesi.
landad sCanda xelebi da geZebdi TvalebiT,
daRaluli TvalebiT!
rekden cisartyelebi feris Cumi cvalebiT
da mZafri gamalebiT.
wmindao, damicev! suroSi saSiSrad mivardnil kedlebiT
es saxli magonebs dawyevlil samares,
aq mkvdrebi daqrian zRapruli raSebiT da bedis etlebiT,

163

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
romelTac haeri sikvdiliT dafares.
TeTri kvamli zRaprebis,
amarTuli kankeli.
mesmis am gamZafrebis
wamwamebis kankali.
qalTa xmaSi faruli
yvavilebi suroTi,
Tovlis ferumaruli _
gafiTrebis suraTi!
da Tvalebis wyvdiadi
da sicilis fereba _
rogorc yru baiaTi
fifqiT damemtereba.
oh! vici: sicividan
terfamde var: dideba!
masTan alebs mivitan
vefxvi... ardarideba!
vici: frTasac ver axebs
idumalad bejiTi,
TiTebis grZel zambaxebs
daCrdiluli beWedi.
landiviT maqvs naxuli
beWdis TvalSi molebi:
motexili zafxuli
da oxvris parolebi.
wmindao, damicev! suroSi saSiSrad mivardnil kedlebiT
es saxli magonebs dawyevlil samares!
aq mkvdrebi daqrian zRapruli raSebiT da bedis etlebiT,
romelTac haeri sikvdiliT dafares.
darbazSi ismoda:
domino! domino!
gamoCnda domino!

[1919 wlis maisamde]

164

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
variantebi
SeniSvnebi
komentarebi

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
www.PDF.ChiaturaINFO.GE
teqstisaTvis

galaktion tabiZis TxzulebaTa II tomSi Sevida poetis


1915-1920 wlebis lirikuli qmnilebani. leqsebi warmodgenil-
ia or ganyofilebad: 1. 1915-1920 wlebSi dawerili teqstebi,
romlebic ar Sesula epoqalur wignSi `Tavis qala artistu-
li yvavilebiT~ da 2. Tavad es wigni _ ,,Cräne aux fleurs artistiques~.
poetis meore wignis calke gamoyofa ganapiroba iman, rom
`Tavis qala artistuli yvavilebiT~, msgavsad galaktionis
pirveli poeturi krebulisa (leqsebi, 1914), wigni-mTlianobaa.
misi daSla da sxva leqsebs Soris qronologiuri princip-
iT gadanawileba akademiur gamocemaSi dauSvebelia, radgan
ikargeba wignis azrobriv-struqturuli erToba da masTan
erTad _ poetis Tavdapirveli Canafiqris kvali.
meore tomis momzadebisas Cven gaviTvaliswineT galaktio-
nis Tavisufali damokidebuleba daTariRebisadmi da uari
vTqviT am tomSi ramdenime aTeuli leqsis Setanaze, rom-
lebic pirvelad 1927 wlis krebulSi an ufro mogvianebiTac
daibeWda da poetis mier aTi, oci da meti wlis Semdeg piro-
biTad daTariRda 1915-1920 wlebiT.
ZiriTadi teqstis arCevisas upiratesoba mieca qronolo-
giurad adreul publikaciebs. isini ar atareben Semdeg-
droindeli avtocenzuris niSnebs da poetis WeSmarit nebas
gamoxataven.
leqsebis variantebi Sedgenilia galaktionis sicocxle-
Si dabeWdili yvela publikaciisa da avtografebis mixed-
viT, romlebic, rogorc wesi, gviandelia. amis mTavari mizezi
isaa, rom 20-iani wlebis dasawyisSi poetma dawva Tavisi dRi-
urebisa da xelnawerebis didi nawili (sg, XIII, gv. 63).
tomSi daculia g. tabiZis marTlwera da, SeZlebisda­
gvarad, punqtuaciac. cvlileba Seexo mxolod kompozitebs,
romlebic warmodgenilia Tanamedrove normebis Sesabamisad.
teqstSi iSviaTi redaqciuli Carevani asaxulia variantebSi.
galaktionis xelnawerebi daculia saqarTvelos g. leoniZis
saxelobis qarTuli literaturis saxelmwifo muzeumis gal-
aktionis fondSi.

167

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
pirobiTi niSnebi da Semoklebani

variantebis Cvenebisas gamoyenebulia Semdegi pirobiTi


niSnebi:
] nacvlad (mag. brZenTa] igi BCDE. niSnavs: BCDE variantebSi
sityvis ,,brZenTa~ nacvlad ikiTxeba ,,igi~).
+ teqsts emateba (mag. viamayo+me B. niSnavs: B variantSi
sityvas ,,viamayo~ emateba ,,me~).
_ teqsts aklia (mag. artisti] _ BC. niSnavs: BC variantebSi
ar aris sityva ,,artisti~).
gadaadgilebulia (mag. 4-5 BCDE. niSnavs: BCDE vari-
antebSi meoTxe da mexuTe striqonebi gadaadgilebulia).
* pirvandeli teqsti gadaxazulia (mag. rtoebis] aivnebs*
B. niSnavs: B variantSi iyo sityva `aivnebs~, romelic avtors
gadauxazavs da Seucvlia sityviT `rtoebis~).

TT _ g. tabiZe, Txzulebani Tormet tomad, gamomcemloba


,,sabWoTa saqarTvelo~, Tb., 1966-1975.
sg _ g. tabiZe, saarqivo gamocema ocdaxuT wignad, gamomcem­
loba ,,literaturis matiane~, Tb., 2005-2008.

g. tabiZis TxzulebaTa akademiuri TxuTmettomeulis


II tomis momzadebasTan dakavSirebuli bibliografiuli
samuSaoebi Seasrula filologiis doqtorma mamuka Selegiam.

168

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
ART POETIQUE (gv. 7)

nabeWdi: J. „Teatri da cxovreba“, 1915, #2, 11 ianvari,


gv. 6 (A); leqsebi, 1927, gv. 88 (B); Txzulebani, І, 1937, gv. 130 (C);
rCeuli, 1944, gv. 308 (D); rCeuli, 1954, gv. 236 (E).
saTauri: _ BCD; miyvarda hangi E.
TariRi: 1915 B; 1916 C; 1912 E.

2 me miyvars] miyvarda BCDE. 4-5 BCDE. 8 roca] ros BCDE;


itevs] itevda BCD; siRrmeSi... itevs] ver itevda siRrmeSi E. 9
modis... modis] gadmodioda BCDE. 10,11 imRere] vmRerodi BCDE.
12 oRond yvelaSi] msurda yovelSi BCDE. 13 iyos] grZnoba
BCDE. 14 gvixsnis] igi BCDE. 15 brZenTa] igi BCDE. 19 riTmaT
TamaSi] riTmaTa taSi C. 20 da] aramed E; mSveniereba] mSveneba
E. 21-24 imRere... silamaze] _ BCDE.

leqsma, romelic didi poeturi reformis dasawyisSi (1915)


avtoris esTetikur pozicias gamoxatavda, meore publikaci-
isas (1927) mniSvnelovani cvlilebani ganicada, amitom real-
uri viTarebis aRsadgenad ZiriTad teqstad pirvelnabeWdi
SeirCa.
am leqsis Sesaxeb al. abaSeli (saturni) werda: `es iyo Ta-
namedrove mgosnebisadmi pirveli manifesti, mowodeba musiki-
sa da silamazisadmi, msgavsi parizis bogemis mefis pol ver-
lenis mowodebisa~ (J. `axali ciskari~, 1916, #1, gv. 11).
nawarmoebis analizs specialuri werili miuZRvna a. xin-
TibiZem (ix.: galaktionis poetika, Tb., 1987, gv. 23-29).

bediswera (gv. 8)

nabeWdi: J. „ganTiadi“, 1915, #2, ianvari, gv. 26 (A); leqsebi,


1927, gv. 317 (B); Txzulebani, I, 1937, gv. 380 (C); rCeuli, 1944,
gv. 425 (D).
TariRi: 1914 C.

169

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
2 yvavian] hyvavian BCD. 9 SeCvevia] SeeCvia C; mxoloT] mxo­
lod BCD.

akakis gardacvalebis gamo (gv. 9)

xelnaweri: avtografebi 8121-8122 (B); 8312–8316 (C); 8696 (D);


8712–8713 (E).
nabeWdi: J. ,,ganTiadi~, 1915, #3, Tebervali, gv. 2 (A).

leqsis avtografebi gviandelia. B, D da E avtografebi gad-


mowerilia J. `ganTiadidan~. BB nasworebia da es cvlileba-
ni gadatanilia C-Si, romelic manqanazea gadabeWdili. Tavis
mxriv, C avtografic nasworebia, D variantSi ki mxolod teq­
stis fragmentebia warmodgenili (str. 22-25; 50-57).
J. `ganTiadSi~ teqsti xarvezebiT daibeWda, amitom igi ga-
vasworeT im avtografebis mixedviT, romlebic, marTalia, am-
ave Jurnalidanaa gadmowerili, magram aRniSnul xarvezebs ar
Seicaven. kerZod, leqsis oqtavuri strofikis fonze, meoTxe
naklul, Svidtaepian strofs da mis sariTmo Tanacalis ga-
reSe darCenil 38-e striqons daemata erTi, 39-e striqoni:
`gaixsenebs is mercxalic Tavis leqsiT mkobels~. garda ami-
sa, 50-e striqonSi sityvebis gadaadgilebis gamo (totebs Ca-
moafens) daikarga riTma. avtografebis gaTvaliswinebiT Cven
aRvadgineT sityvebis savaraudo, swori Tanamimdevroba (`Ca-
moafens totebs~), ris Sedegadac aRdga riTma (totebs _ mid-
amoebs). avtografSi ikiTxeba gviandeli, ufro gaumjobesebu-
li variantic: totebs] rtoebs.
leqsi dawerilia 1915 wlis 26 ianvars _ akaki wereTlis
gardacvalebis dRes, samwuxaro ambis SetyobisTanave. Wabuki
galaktioni CarTuli iyo didi erovnuli poetis damkrZalavi
komitetis saqmianobaSi.
akakisadmi miZRvnili, TiTqmis erTdroulad dawerili ori
poeturi nawarmoebi _ `akakis gardacvalebis gamo~ da `akakis
landi~ ganxilulia l. bregaZis werilSi `akakis landi~ (kr.
`galaktionologia~, V, Tb., 2010, gv. 61-71).

170

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
vagneri (gv. 11)

nabeWdi: J. „ganTiadi“, 1915, #3, 1 Tebervali, gv. 6 (B); le-


qsebi, 1927, gv. 107 (A); Txzulebani, I, 1937, gv. 154 (C); rCeuli,
1944, gv. 315 (D).
TariRi: 1915 ACD.

4 dissonansebis] disonansebis BC; mSvenierebaT] mSveniere-


bad C. 9 da] me B; borotad] borotaT B. 11 gaCndeba] gaCdeba B.
12 mara] marad C; cad] caT B. 14 momxibvlelad] momxibvlelaT
B. 17 Zeglad] ZeglaT B.

pirvelnabeWdSi (B varianti) 7-e, 8-e da 9-e striqonebi aseTi


TanamimdevrobiTaa warmodgenili: 8, 9, 7. 1927 wlis gamocemaSi
poetma aRadgina leqsis darRveuli riTmaTa wyoba (aa bb).
pirveli tomis maketSi (#5760, gv. 152) aris am nawarmoebis
wignidan amoWrili teqsti, romelic nasworebia avtoris mier:
gadaxazulia saTauri, 3-4 striqonebSi ki waSlilia `vagneri~
da miwerilia `musika~.

leqsSi mocemulia didi germaneli kompozitoris, saopero


xelovnebis reformatorisa da poetis rixard vagneris (1813-
1883) musikis avtoriseuli recefcia da daxasiaTeba.

loengrini, tristani da izolda _ r. vagneris operebis


(`loengrini~, `tristani da izolda~) mTavari personaJebi.
`simRera valkiriebis~ _ igulisxmeba skandinaviuri mi-
Tologiidan momdinare qali-personaJebis simRera operidan
`valkiria~, romelic nawilia vagneris monumenturi tetral-
ogiisa `nibelungebis beWedi~.

fantazia (gv. 12)

nabeWdi: J. „Teatri da cxovreba“, 1915, #9, 1 marti, gv. 6.

171

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
meri (gv. 13)

nabeWdi: J. „ganTiadi“, 1915, #8, aprili, gv. 1 (A); leqsebi,


1927, gv. 151 (B); Txzulebani, I, 1937, gv. 33 (C); rCeuli, 1944, gv.
336 (D). „oqro aWaris laJvardSi“, 1944, gv. 119 (E); leqsebi, 1953,
gv. 138 (F); rCeuli, 1954, gv. 178 (G); rCeuli, 1959, gv. 375 (H).
saTauri: Sen zRvispirad BCDEF; Sen zRvis pirad GH.
TariRi: 1915 BCGH.
epigrafi: ,,...sinaTle mTvarisa mova nebasa~. SoTa rusTave-
li E.

2 piraT] pirad BCDEFGH. 7 siyvarulaT] siyvarulad BCDEF


GH; vcani] vscani BCDH. 10 ucxo] kargi BCDEFGH; Svenieri]
mSvenieri BCDEFGH. 14 sevdaze] krTomaze E] krTobaze H. 17
Senken] Sensken BCDEF; moqris] mohqris BCDEFGH.

saxeli meri galaktionTan pirvelad am leqsSi gamoCnda da


saTauradac iyo gatanili. gaxmaurebuli leqsi `meri~ (`Sen
jvars iwerdi...~) imave 1915 wels, cota mogvianebiT daibeWda,
oRond ucxo dawerilobis saTauriT `Meri~ (J. `Teatri da
cxov­reba~, #36, gv. 2). `artistuli yvavilebisaTvis~ (1919) po-
etma am leqsis axali redaqcia Seqmna, uaryo saTauris ucxo­
uri daweriloba da masac `meri~ uwoda. 1927 wlis krebulSi,
_ savaraudod, saxelwodebis gameorebis Tavidan asacileb-
lad, _ popularul leqss, romelsac legendis Sleifi axl-
da, igive saTauri (`meri~) dautova, xolo merisadmi miZRvnil
pirvel leqss `Sen zRvispirad~ uwoda.
meris ciklis gansakuTrebuli mniSvnelobis gamo Ziri­ Tad
teqstad SeirCa pirveli publikacia, romelsac Semdgom ga-
mocemebSi cvlilebani TiTqmis ar ganucdia. amis Sedagad
aRdga leqsis Tavdapirveli saxelwodeba da masTan erTad
Temis Semotanis realuri suraTi.

yviTeli foToli (gv. 14)

nabeWdi: J. „ganaTleba“, 1915, #9, seqtemberi, gv. 484.

172

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
galaktionis erT CanawerSi vkiTxulobT: `unda aRvadgino
Jurnal `ganaTlebaSi~ dabeWdili `yviTeli foToli~. me is
wavikiTxe quTaisSi, saRamoze, romelsac daeswro akaki wer-
eTeli~ (sg, XVI, gv. 475-476). aqve poeti imowmebs striqonebs,
romelTac igi _ `mrisxane momwodebeli~ da `meamboxe~ _ xmis
aweviT kiTxulobda:
yviTel foTols RmerTi ar swams,
RmerTi ar swams yviTel foTols.

J. `ganaTlebaSi~ erTi da imave saTauriT _ `yviTeli fo-


Toli~ galaktionis ori leqsi daibeWda _ 1912 (#9, gv. 697) da
1915 (#9, gv. 484) wlebSi, magram damowmebuli striqonebi arc
erT teqstSi araa.
t. tabiZis werili `martoobis ordenis kavaleri~ (g.
`sa­­
qarTvelo~, 1916, #3-4), Seicavs miniSnebas galaktionis
striqonebze (naxsenebia gamxmari foToli, romelsac Rmer-
Ti ar swams), rac maT realurad arsebobas unda mowmobdes.
SesaZ­loa, es striqonebi iyo 1915 wlis metrulad identur
teqstSi, magram cenzuram amoiRo da zepiri gziT vrcelde-
boda.

TeTri landebiT (gv. 15)

nabeWdi: kr. „sxivi“, 1916, gv. 84


TariRi: 1915 w. waRveri.

krebulSi `sxivi~ saerTo saTauriT `mTvaris landebi~


oTxi leqsi daibeWda: `TeTri landebiT~, `alvebi TovlSi~,
`verxvebi~ da `is~ (`Nocturne~), romelTagan bolo sami galak-
tionma `artistul yvavilebSi~ Seitana.

koSki (gv. 16)

nabeWdi: J. axali ciskari“, 1916, #1, 28 Tebervali, gv. 1 (A).

173

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
leqsi `imdenad adamianuri didebis warmavalobaze ar miu-
TiTebs, ramdenadac lirikuli `me~-s istoriul-genealogiur
kavSirebidan amovardnasa da daoblebaze~ (z. SaTiriSvili,
galaktionis poetika da ritorika, Tb., 2004, gv. 63-64).
TT-Si (t. I, gv. 299) miTiTebuli kidev erTi nabeWdi wyaro _
J. `kandeli~ (1922, #2, gv. 3), samwuxarod, ver moiZebna.

Seni Rimili (gv. 17)

xelnaweri: avtografi 59 (B).


nabeWdi: J. ligeia“, 1917, #1, gv. 3 (A).
saTauri: _ B.
qvesaTauri: _ B.
xelmowera: NN. B.

3 RimiliT] Rimili A. 6 adre] ase B. 7 mzes, italias] mzes


italiis A. 11 Sen] im B. 13 magram] Seni B.

krebulSi `galaktionologia~ (I, Tb., 2002, gv. 234) gamo-


qveynebulia leqsis ucnobi avtografis fotopiri kerZo
koleqciidan. igi zustad misdevs B avtografis teqsts da
TariRic axlavs: 1916 weli, 16 aprili. Cven viTvaliswinebT
v. javaxaZis SeniSvnas (ix. misi: ucnobi, Tb., 2013, gv. 769) da
pirvelnabeWdSi gaparul Secdomebs vasworebT avtografebis
mixedviT.
leqsSi saubaria Lleonardo da vinCis (1452-1519) Sedevrze
`mona liza, jokonda~ da portretze gamosaxuli qalis idum-
al, gamoucnob Rimilze. tilo 1911 wels gaitaces parizis
luvris muzeumidan da sami wlis Ziebis Semdeg daubrunda
Tavis adgilsamyofels.
`torkvatos cis qveS~ _ igulisxmeba XVI saukunis italie-
li poeti, `gaTavisuflebuli ierusalimis~ avtori torkvato
taso (1544-1595) da misi samSoblos _ italiis ca.

174

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
droSebi Cqara! (gv. 18)

xelnaweri: avtografebi 3060 (B); 6865 (C); 6876 (D); 6877 (E);
7388 (F); 6637-6638 (G).
nabeWdi: g. „social-demokrati“, 1917, #1 (A); leqsebi, 1927,
gv. 438 (H); Txzulebani, ІІ, 1935, gv. 7 (I); leqsebi, 1937, gv. 9 (J);
lirika, 1940, gv. 7 (K); rCeuli, 1944, gv. 95 (L); leqsebi, 1953, gv.
83 (M); rCeuli 1954, gv. 7 (N); rCeuli 1959, gv. 33 (O).
saTauri: _ B;
TariRi: 1917 HIJKLNO; 1917 w. 13 marti A.
xelmowera: galaqtioni A.

leqsis yvela avtografi gviandelia. BCF avtografebi, Zir-


iTadad, imeorebs A variants. 40-iani wlebis bolos, poeti,
rogorc Cans, leqsis gansxvavebuli redaqciis Seqmnas apireb-
da. am process asaxavs DEG avtografebi 1947 wlis ubis wig-
nakidan. avtoris mier ganxorcielebuli cvlilebebis asaxva
teqnikurad SeuZlebelia.

8 daRvara] dahRvara C. 9 sanTlebaT] sanTlebad BCFJMNO.


13 medgraT] medgrad BCFJMNO. 15 droSebi... Cqara!] droSebi
Cqara! CN.

sabWoTa literaturaTmcodneobis mier, galaktionis Tana-


monawileobiT, 20-iani wlebis dasawyisidan daJinebiT vrcel-
deboda legenda, TiTqos poeti mowme iyo `didi oqtombris
socialisturi revoluciisa~ da `droSebi Cqara~ am movle-
nas miuZRvna. realurad leqsi daiwera 1917 wlis Tebervlis
revoluciis Semdeg, rogorc gamoxmaureba ruseTis imperiis
taxtis damxobaze. arsebobs poetis ramdenime Canaweri, rom-
lebSic moTxrobilia, Tu sad, rodis da ra viTarebaSi daiw-
era es poeturi nawarmoebi (sg, XVII, gv. 83-84; XXII, gv. 209-210).
erT CanawerSi (sg, XIX, gv. 516) poeti mianiSnebs paraleleb-
ze i. evdoSvilTan (`megobrebo, win, win gaswiT!~) da v. maia-
kovskisTan (`marcxena marSi~).

175

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
nikoloz II (gv. 19)

xelnaweri: avtografi 7388 (B).


nabeWdi: g. „social-demokrati“, 1917, #3, 25 marti (A); le-
qsebi, 1927, gv. 438 (C); Txzulebani, ІІ, 1935, gv. 8 (D); leqsebi,
1937, gv. 10 (E); lirika, 1940, gv. 8 (F); rCeuli, 1944, gv. 95 (G);
leqsebi, 1953, 84 (H); rCeuli 1954, gv. 8 (I); rCeuli 1959, gv. 34 (J).
saTauri: _ BC; aTrobda xalxTa mwuxareba DEFFGIJ; taxti
daeca H.
TariRi: 1917 w. 24 marti A; 1917 CDEFGIJ.

4 yavda] hyavda BCDEFGHIJ. 6 nikoloozi] nikolaozi FI. 7


laCari iyo] iyo unebo B; laCari] sazari H. 8 garyvnil... sxvebs]
freilinebis da dedoflis beds BCDEFGHIJ. 10 sasaflaoze]
sasaflaosi BCDEFGHIJ. 11 mekuboves] mekuboveebs H] mekuboveT
IJ; eyo] eyoT IJ. 12 yofnida] hyofnida BEFH. 15 imedaT] imedad
EFHIJ; imedaT qaosze B.

arsebobs galaktionis am leqsTan dakavSirebuli Canawe­ri:


`ra uZRoda win pirvel revoluciis dReebs? `social-demok­
ratSi~ ibeWdeba poetis erTnairi daxasiaTeba revoluciis
wina xanisa, romlis mTavari xazi iyo monarxizmi. mocemulia
portreti nikoloz meorisa~ (sg, XXIII, gv. 14)
nikoloz II (1868-1918) _ ruseTis ukanaskneli imperatori,
romelic taxtidan gadadga 1917 wlis martSi.

qalis qandakeba (gv. 20)

nabeWdi: J. „mziuri saqarTvelo“, 1920, #1, gv. 13.


TariRi: 1917 .

*** ori zRva Sexvda erTimeores (gv. 21)

xelnaweri: avtografi 4035 (B).


nabeWdi: leqsebi, 1927, gv. 113 (A); Txzulebani, I, 1937, gv. 163

176

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
(C); rCeuli, 1944, gv. 320 (D); „oqro aWaris laJvardSi“, 1944,
gv. 120 (E).
saTauri: eqspromti B; ori zRva Sexvda erTimeores E.
epigrafi: ...gamovlen zRvani erTgan ZmaT SenaficarTa. SoTa
rusTaveli E.
minaweri: ZRvnad ol-ols B.
TariRi: 1914 AC; 1917 B.

6 sdgas] dgas CE.

B-Si leqsi asea warmodgenili:

eqspromti

saocnebo navs cildeba kordi


amayi lordi sdgas mimzidveli,
mZlavr leqsebs ismens meri Cavorti
da ocnebebSi mcuravi Selli.

ori zRva Sexvda erTi meores


erTi mrisxane, meore _ mSvidi
maT aRtacebiT gaimeores
mwuxare locva Zveli siwmidis.

talRebi sTvlemen da oxravs ledi,


rogorc tbis gedi miscuravs navi.
ase didia mgosnebis bedi!
ase mZlavria leqsebis zvavi!

viT mZlavri sunTqva RameTa badis


Sors ialqani miscuravs Savi
yvelafers moklavs dro cvalebadi
mxolod ocneba aris ukvdavi.

saocnebo navs scildeba kordi:


amayi lordi sdgas mimzidveli
leqsebs yurs ugdebs meri Cavorti
da ocnebebSi mcuravi Selli.

177

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
erTaderTi avtografi leqsisa dawerilia Ria baraTze,
romelzec dabeWdilia reproduqcia mxatvar peredis fer-
weruli tilosi `baironi da Seli~. suraTze gamosaxulia
ori didi romantikosis gaseirnebis epizodi bazelis tbaze,
megobrebTan erTad. sxva pirovnebaTa vinaobis Sesaxeb ix.:
i. merabiSvili, galaktionis enigmebi, Tb., 2003, gv. 164-165.
meri Cavorti _ baironis siWabukis xanis didi siyvaruli
da misi meris ciklis prototipi. igi tiloze aRbeWdili
araa, radgan poetTan qalis urTierToba ufro adreul xanas
ganekuTvneba.
leqss, romelic STagonebulia peredis naxatiT, av-
tografSi saTaurad aqvs `eqspromti~ da daTariRebulia
1917 wliT. igi, avtoriseuli minaweris Tanaxmad, eZRvne-
ba ol-ols anu olia okujavas, romelic imJamad moskov-
Si imyofeboda. pirveli publikaciisas (1927) avtografma
mniSvnelovani cvlilebebi ganicada, amitom leqss ormagi
TariRi miveciT.

oforti (gv. 22)

xelnaweri: avtografi 312 (B).


nabeWdi: g. „poeziis dRe“, 1922, #1, maisi, baTomi (C); leqsebi
1927, gv. 131 (A); Txzulebani, І, 1937, gv. 189 (D); rCeuli, 1944,
gv. 326 (E).
saTauri: TovlSi* B.
TariRi: carskoe selo. peterburgi. 1918 B; 1915 C.

B-Si leqsis gadaSlili saTauris (`TovlSi~) zemoT Semoxa­


zulia:

me sxva samSoblo ar gamaCnia


Cemi samSoblo mxolod Tovlia.
Sexvedra qarTan _ yru siSoreSi.

2 elvare] buqian *B; mihqris] miqris B. 4 am] aq B. 5 civi]

178

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
civi* B] Zveli B. B-Si 5-e striqonis Semdeg ikiTxeba: tyem-
lis, vardebis da zambaxebis ireva feri; `feris~ nacvlad iyo
`jari~. 6 misi] aq B; elam mzis] uecari* B] areuli B; xileba]
mxileba B. 6-7-e striqonebs Soris B-Si ikiTxeba: me meSinia ar
gaibzaros. 7 eSoreeba] zewrebiT akravs* B] ocnebiT faravs B]
ar eSoreba C. 8 mxolod] atmis* B] tyemlis B; tyemlebis] var-
debis B. 12 TiTqo] TeTri B. 13 wuxs] swuxs* B] wuTs B. 15 gzebs]
marxils* B] velebs B; nakvalevi] ocneba B; aqve gadaxazulia:
guls mwuxareba. 17 rom es] mxolod B.
B-Si xelmowerisa da TariRis Semdeg SemoTavazebulia 17
striqonis varianti: Tovlia, sulo, Cemi samSoblo. iqvea mi-
naweri: CemTa xetialTa Tanamgzavrs.
galaktionisgan momdinare cnobiT, rasac mxars uWers av-
tografic, leqsi peterburgSi yofnisas, carskoe seloSi dai-
wera 1918 wels (n. tabiZe, galaktioni, Tb., 2000, 437-438).
teqsti gaanalizebulia z. SaTiriSvilis wignSi `galak-
tionis poetika da ritorika~ (gv. 111-114).

revolveri (gv. 23)

xelnaweri: avtografi 874 (B);


nabeWdi: leqsebi, 1927, gv. 179 (A).
saTauri: _ B.
TariRi: 1918 B.

2 civi, Savad] erTaderTi* B; Savad] magram* B. 4 myudroe-


bas] icqireba* B] mxolod Cemi* B. 6 raRac... xmaTa] is aRonebs
sulis B; `sulis~ gadaxazulia da miwerilia `Sori~. 9 me ar]
ara* B. 10 sazar] bneli B. 14 erTaderT fiqrs] da erTmaneTs* B.
`da~ gadaxazulia da miwerilia `Cven~. 15 vSordebiT] _ B. 16
sixaruliT, mwuxarebiT] daRlili var, daRlili var* B.

leqsSi yuradRebas ipyrobs sityvieri anJambemani anu sity­


vis gakveTa da gadatana erTi striqonidan meoreSi (garda-
cvalebiT).

179

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
werili megobrebisadmi (gv. 24)

nabeWdi: leqsebi 1927, gv. 119 (A); Txzulebani, І, 1937, gv. 172
(B); rCeuli, 1944, gv. 321 (C); rCeuli, 1954, gv. 159 (D); rCeuli,
1959, gv. 26 (E).
TariRi: 1916 ABCDE.

5 ocnebebiT] ocnebiT ABC; viamayo+me B. 8 moswyden] moswydes


B] moswydnen DE. 15 sacodavoba] sacodaoba DE. 17 revolÁucia]
revolucia DE.
yvela gamocemaSi avtoris mier leqsi 1916 wliT TariRd-
eba. TT-Si o. okujavas werilis safuZvelze gamoikveTa axa­
li TariRi _ 1918 (TT, t. II, gv. 313), rasac viziarebT kidec,
Tumca galaktionis erTi Canaweri gvafiqrebinebs, rom `weri-
li megobrebisadmi~, SesaZloa, ufro gvianac iyos dawerili.
poetis dRiurSi vkiTxulobT: `dawyebulia poema `kosmiuri
orkestri~. dawerilia leqsi `megobrebisadmi~ (sg, XIII, gv.
296). Canaweris savaraudo TariRia 1925-1926 wlebi.

xidi `rialto~ mTis mdinareze (gv. 25)

nabeWdi: J. `smaragdi~, 1919, #1, ivlisi, gv. 3 (B); leqsebi,


1927, gv. 238 (A). Txzulebani, І, 1937, gv. 156 (C); rCeuli, 1944,
gv. 386 (D).

8 fexebs] ferebs B.

rialto _ kunZuli veneciaSi, cnobili Tavisi bazriT da


ulamazesi xidiT.
leqsis Sesaxeb ix.: v. javaxaZis eskizi `Cemi pirveli crem-
li~ (kr. `galaktionologia~, VI, Tb., 2012, gv. 164-168).

tfilisi (gv. 26)

nabeWdi: J. „tfilisi“, 1920, #1, ianvari (A); leqsebi, 1927, gv.

180

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
9 (B); Txzulebani, І, 1937, gv. 13 (C); rCeuli, 1944, gv. 256 (D);
rCeuli, 1959, gv. 425 (E).
saTauri: Tbilisi CE.
TariRi: 1916 BCE.

8 aimarTen] aimarTnen CE. 10 sioni Cemi] es SeRameba CE. 16


RvTismSoblis] Tbilisis CE. 18-21 momajadova... tfilisi] _
BCDE. 24 tfilisi] Tbilisi CE. 27 madonnas] madonas BD] axali
CE. 29 udabureba] ubedureba BCDE. 34-41 sioni... patiosnebiT]
_ BCDE.

leqss gamoqveynebisTanave gamoexmaura k. nadiraZe (J. `mSvi­


ldosani~, 1920, #2-3).
striqonebSi `da aimarTen viT Jirafebi/ mTa arsenalis da
mTa savane~ v. javaxaZe firosmanis tiloebze miniSnebas xe-
davs, xolo IV strofis gamo wers: `mxolod galaktions SeeZ-
lo albaT firosmanis TvalebSi maSinve aRmoeCina da amoecno
`RvTismSoblis cqera, savse qarTuli patiosnebiT~ (`ucnobi~,
gv. 340-341).
`aTovs madaTovs~ _ igulisxmeba madaTovis kunZuli mdi­
na­
re mtkvarze, TbilisSi, romelic gasuli saukunis 30-ini
wlebidan aRar arsebobs. saxelwodeba momdinareobs XIX
saukuneSi misi mflobelis _ general v. madaTovis gvari-
dan. adre kunZuli orbelianebs ekuTvnoda da Sesabamisad,
orbelianebis kunZuls eZaxdnen. a. baqraZe wers: `ise ucna­
uri kia: am kunZuls, vin uwyis, ramdeni saukune flobdnen
orbelianebi. mere, me-19 saukuneSi, general madaTovs mih­
yides, naxevari saukune ar yofila igi am kunZulis pa-
troni, magram qarTvelebma mainc misi saxeli daarqves da
orbe­lianebi daiviwyes. amas hqvia, mama daviwyeboda da mami­
nacvals ificebodao~ (ix. cameti weliwadi kinoSi, Tb., 1996,
gv. 62).
neronis cecxli _ romis didi xanZari 64 wels. erT-
erTi versiiT, qalaqis gadawva Tavad imperator nerons
miewereba.

181

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
goties (gv. 28)

xelnaweri: avtografi 5540 (B).


nabeWdi: g. „erToba“ 1920, #199, 1 seqtemberi (C); leqsebi,
1927, gv. 112 (A); Txzulebani, І, 1937, gv. 162 (D); rCeuli, 1944,
gv. 319 (E).
TariRi: 1920 tfilisi. 1 enkenisTve ABDE.

20 exla] gmadlobT! BC. 21 Camavali] Camaval mzis B] gotie


Seni C.

Teofil goties (1811-1872) poeturi krebuli `minanqrebi da


kameebi~ galaktionis samagido wigni iyo 10-20-iani wlebis
mijnaze. franguli parnasuli skolis meTaurisadmi gansa-
kuTrebul interesze metyvelebs es leqsic, romelSic mrav-
ladaa miniSnebani adresatis cxovrebisa da Semoqmedebis re-
aliebze.
pimodani _ sastumro parizSi, romelic jer misi amSene-
blis _ hercog lozenis saxels atarebda, Semdeg ki markiz
de pimodanisa, romelmac Senoba XVIII saukunis miwuruls
SeiZina. am sastumroSi XIX saukunis 40-ian wlebSi cxov-
robdnen T. gotie da S. bodleri. aqve daarsda `haSiSistTa
klubi~ _ artistuli saloni, romelSic monawileobdnen vi-
lie de lil adani, diuma-mama... klubis atmosfero asaxulia
T. goties moTxrobaSi `haSiSis mwevelTa klubi~.
saxeebi `menadebi-gedebi~ da `frTebi-infantebi~ aluziebia
goties mxatvrul samyaroze da, erTdroulad, miniSnebac
cxov­rebis aristokratiul-frivolur stilze.
pol delaroSi (1797-1856) _ frangi fermweri, cnobili Ta-
visi bataluri tiloebiT. pimodanis Weri moxatuli iyo mi-
Tologiuri siuJetebiT, xolo kedlebi _ Zvel italiel os-
tatTa freskebis aslebiT. goties cnobiT, iq aseve yofila
delaroSis naxatic. mxatvars galaktioni axsenebs sxva leqs-
Sic _ `saaxalwlo efemera~ (1922).
briumeli _ jorj braien bremeli (1778-1840), saxelganTqmu-
li ingliseli dendi, modis kanonmdebeli.

182

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
leqsi gaanalizebulia T. mirzaSvilis werilSi `goties
naTeli~ (kr. `galaktionologia~, II, Tb., 2003, gv. 102-110).

dgeba Semodgoma (gv. 29)

nabeWdi: g. „erToba“ 1920, #214, 21 seqtemberi (A); leqsebi,


1927, gv. 270 (B); Txzulebani, І, 1937, gv. 342 (C); rCeuli, 1944, gv.
403 (D); rCeuli 1954, gv. 194 (E); rCeuli, 1959, gv. 363 (F).
TariRi: 1920. tfilisi A; 1914 CF; 1913 E.

15 gaqren] gaqhren B] gaqrnen EF. 16 gadvisob] gadvisvam E.

vaterloo _ vaterloos brZola (1815), romelSic ingli-


sis, prusiisa da niderlandebis koaliciurma armiam her-
cog velingtonisa da feldmarSal bliuxeris meTaurobiT
vaterloos midamoebSi (briuselis maxloblad) daamarcxa
gadasaxlebidan dabrunebuli safrangeTis imperatori napo-
leon pirveli (1769-1821). vaterloo sabediwero damarcxebisa
da daRupuli imedebis simbolod iqca.

Sen da Semodgoma (gv. 30)

nabeWdi: g. „erToba“ 1920, #214, 21 seqtemberi (A); leqsebi,


1927, gv. 261 (B); Txzulebani, І, 1937, gv. 332 (C); rCeuli, 1944, gv.
395 (D); rCeuli, 1959, gv. 506 (E).
TariRi: 1920. tfilisi A; 1916 CE.

2 xSirad] xSiraT BCD. 9 arsad] arsaT BC. 10 mxolod] mxo-


loT BD. 11 mogonebaT] mogonebad E.

Sen da Semodgoma (gv. 31)

nabeWdi: g. „erToba“ 1920, №214, 21 seqtemberi (A); leqsebi,


1927, gv. 271 (B); Txzulebani, І, 1937, gv. 343 (C); rCeuli, 1944, gv.
400 (D); rCeuli, 1959, gv. 364 (E).

183

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
saTauri: _ E.
TariRi: 1920. tfilisi A; 1914 CE.

2 Sens] Sen BC. 2, 9, 16 mxolod] mxoloT BC. 3 ugonod]


ugonoT BCD. 4 Sens] Sen BCD. 8 exla] axla E; Sen ar] Sena
BCDE. 13 ipoeba] ipoveba BCDE. 14 umizezod] umizezoT BCD. 16
daviwyebaT eZeb] daviwyeba eZebs BCDE.

cxraas Tvrameti (gv. 32)

nabeWdi: g. `erToba~, 1920, #272, 28 noemberi (B); leqsebi,


1927, gv. 493 (A); Txzulebani, ІІ, 1935, gv. 38 (C); rCeuli, 1944, gv.
100 (D); rCeuli, 1959, gv. 49 (E).
saTauri: lado mesxiSvili B.
TariRi: 1919 CDE.

2 igi] erTi B; maxsovs] aris B. 10 mepatios] gvepatios B.


11 TeTrad] risTvis B. 13 azrisTvis igi] ganaCenisTvis B. 14
da] oh B. 17 im... ubednieress] Sens saxels umSvenieress B. 18
maxsovs + patara daba B. 20 dagvesxnen] dagvesxen B. 25 acda]
ascda E; acda liandags] mihkivis relsebs E. 26 Cemi] Seni B.
28 angelosebi] angelozebi BE. 29 tiroden] tirodnen E. 30-37
rad... Tavdaviwyeba] _ CDE. 30 rad airCie] moxuco dendi B 33
axalgazrdoba] gatacebebi B. 34 gveSala] geSala B. 35 vam-
bobdi] ambobdi B. 36 gvwyuroda] gwyuroda B. 38 migvafrenda]
migafrenda B; locvaT] locvad CD. 40 oh] da B. 43 TrTol-
varebden] TrTolvareben CD] TrTolvarebdnen E. 45 agvemarTa]
agemarTa B; karTageni] karfageni B. 47 feriT] hangiT B. 49
vidoden] vidodnen E. 50 grZnobiT] grZnebiT B. 51 mkacri] Seni
B. 53-e striqonis Semdeg B-Si ikiTxeba:

Sen mraval axal gzebs miageni,


sad winad lipi iyo daRmarTi,
gobelenebiT mofar[d]ageni
Sen cixeebi zRvaze aRmarTe.

184

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
55 gavda] hgavda E. 58 dahqroda] daqroda B. 59 mimogoneba]
Seni xma iyo B. 60 dahyroda] dakroda B. 65 grZnoben] grZnobd-
nen B. 67 vigrZeniT] vigrZneviT A. 69 davusxiT] dausxiT D. 70
warmosTqva] warmoTqva B. 71 me... Cemi] Sen moixade Seni B. 72
civad] sxivad B. 83 Seswyvita] Sewyvita B. 85, 98 exla] axla E;
vqna] vqnaT B. 90-97 ar... iTandaTana] _ D. 99 dids da] Zlier B.
102 hqrian] qrian B. 104 mware] Seni B. 106-109 me... naZiralebs]
_ CDE. 108 genias] genioss B.

TT-Si leqsis pirvelnabeWd wyarod miTiTebulia 1927 wlis


krebuli, rac ar aris swori _ nawarmoebi pirvelad daibeWda
1920 wels gazeT `erTobaSi~ saTauriT `lado mesxiSvili~.
Semonaxulia poetis Canaweri am leqsis gamo: `amave wignSi
moTavsebulia leqsi `1918~ (didi msaxiobis vladimer ale-
qsi-mesxiSvilis gardacvalebis dRes dawerili)~, (sg, XIX,
gv. 102). `amave wignSi~ nagulisxmevia `artistuli yvavilebi~,
Tumca `cxraas Tvrameti~ aRniSnul wignSi Setanili araa.
pirveli publikaciis TariRisa da imis gaTvaliswinebiT,
rom leqsi l. mesxiSvilis gardacvalebisTanave (1920 wlis
24 noembers) daiwera, utyuari Cans TariRi 1920 da ara 1919,
rogorc aqamde iyo miCneuli.
arsebobs gadmocema, rom 1918 wels odesidan foTamde gal-
aktionma da vl. aleqsi-mesxiSvilma gemiT erTad imgzavres.
erTgan galaktions Cawerili aqvs neJinis epizodis sale-
qso striqonebad dalagebuli prozauli versia rusuli sa-
TauriT: `Воспоминание о Нежине“ (sg, XXII, gv. 37-38).
neJini _ qalaqi ukrainaSi, romelic matarebliT gamoiara
ruseTidan samSoblosken momavalma galaktionma.
leqsi d. kldiaSvilis mxatvrul samyarosTan mimarTebiT
ganxiluli aqvs r. CxeiZes biografiul romanSi `komikosi
tragediaSi. galaktion tabiZis cxovrebis qronika~ (Tb., 2012,
gv. 416-418).

poezia upirveles yovlisa (gv. 36)

xelnaweri: avtografi 8208 (B).

185

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
nabeWdi: g. „erToba“ 1920, #284, 12 dekemberi (C); leqsebi,
1927, gv. 81 (A); Txzulebani, І, 1937, gv. 120 (D); rCeuli, 1944, gv.
306 (E); rCeuli, 1954, gv. 236 (F); rCeuli, 1959, gv. 536 (G).
saTauri: _ B; gvardia C.
TariRi: 12. XII. 1920 C; 1919 ADG; 1920 F.

7 vunaxavar] unaxavar F] vunaxivar G. 8 magram] marad FG. 16


brolisa] brZolisa F.

B avtografi fragmentia _ Seicavs mxolod 2-6 striqonebs.


C-Si leqsi asea warmodgenili:

gvardia

suli gvqondes uspetakes Tovlisa!


piradaT me sikvdilamde meqneba _
mxolod erTi sixarulis Segneba:
poezia upirveles yovlisa!
poezia upirveles yovlisa!
da gvardia miyvars, masTan naxevar
gzad daRlili arvis ar vunaxavar.
erTi gvanTebs Suqi sveticxovlisa:
saqarTvelo upirveles yovlisa!
saqarTvelo upirveles yovlisa!
dagamciron, magram versad dagtion,
mainc dafniT gelis Sen, galaktion,
amRereba rezonansiT movlisa,
poezia upirveles yovlisa!
poezia upirveles yovlisa!
dRes hyvavis bza, alublebi, atami...
isev dRea Seni, maSasadame _
Sori suli dovin-doven-dovlisa...
saqarTvelo upirveles yovlisa!
saqarTvelo upirveles yovlisa!

1920 wels, saxalxo gvardiis Seqmnis sami wlisTavze, le-


qsebi _ `poezia upirveles yovlisa~, `pirvel Tavelebs~ da

186

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
`Tvals nazi da mTvareuli~ gazeT `erTobaSi~ daibeWda erTi
da imave saTauriT `gvardia~.
i. kenWoSvilis azriT, Tavdapirveli versia leqsisa `poe-
zia _ upirveles yovlisa~ (`gvardia~), romelSic refrenulad
meordeba striqoni `saqarTvelo upirveles yovlisa~ nakar-
naxevia hofman fon falerslebenis gaxmaurebuli striqoniT
`germania _ upirveles yovlisa~ leqsidan `germanelebis sim-
Rera~ (ix. misi: galaktion tabiZis samyaroSi, Tb., 1999, gv. 54).
saqarTveloSi bolSevikebis Semosvlis Semdeg galak-
tionma Seqmna erovnuli damoukideblobis suliskveTebiT
gamsWvaluli am teqstis axali redaqcia, romelSic `saqarT-
velo~ Caanacvla `poeziam~.
arsebobs gadmocema, rom poetebis mefis gamosavlenad gal-
aktionma es leqsi waradgina.

pirvel Tavelebs (gv. 37)

xelnaweri: avtografi 5762 (B).


nabeWdi: g. „erToba“ 1920, #284, 12 dekemberi (C); leqsebi,
1927, gv. 56 (A); Txzulebani, І, 1937, gv. 92 (D); rCeuli, 1944, gv.
291 (E); rCeuli, 1959, gv. 357 (F).
saTauri: gvardia C.
TariRi: 12. XII. 1920 C.

B-Si leqsis dasawyisSi gadaxazulia: simReriT brunde-


boden/ yanidan qalebi.

4 aivnebs male] baRebs rtoebi* B. 5 rtoebis] aivnebs* B. 7


TvalebSi feTqda] Tvalebs moedo* B. 8 hqvia] qvia B. 9 Cven]
da* B. 14 avSaleT... futkris] futkris mtevnebi avSaleT mTa-
Si B. 16-17 uceb... vstirodiT] _ B. 15 striqonis Semdeg B-Si
gadaxazulia:

qalebo taSi, vaJebo taSi


foTlebo taSi nu dairideT.

187

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
leqsis pirvelnabeWdi gansxvavebul redaqcias iZleva, ami-
tom mogvaqvs sruli teqsti:

gvardia

vdResaswaulobT pirvel Tavelebs


mosaswaule vardTa dagebiT,
baRebs rtoebi aayvavilebs,
aivnebs noxi da fardagebi.
ganTiadisas wavediT tyeSi,
Tvalebs moedo elva wyaroTa,
yvavils, romelsac hqvia nugeSi,
Cven daveZebdiT da gvixaroda.
veZebdiT omebs, mtrebis xazinas,
Tofebis boli cremlebs gvadenda,
arc mogvasvenes, arc dagvaZines
da ase, aha, SemogvaTenda.
uecrad mteri avSaleT mTaSi,
gamovedevnevT isarT jiriTiT.
SekrTomiT dakres foTlebma taSi,
Cvenc sixaruli ar davirideT.

ix. komentari leqsisa `poezia upirveles yovlisa~ (gv. 36).


daWrili nukris motivi gamoZaxilia vaJa-fSavelas moTx-
robisa `Svlis nukris naambobi~.

Tvals nazi da mTvareuli (gv. 38)

nabeWdi: g. „erToba“ 1920, #284, 12 dekemberi (B); leqsebi,


1927, gv. 218 (A); Txzulebani, І, 1937, gv. 287 (C); rCeuli, 1944, gv.
375 (D); rCeuli, 1959, gv. 495 (E).
saTauri: gvardia B.
TariRi: 12. XII. 1920 B; 1916 CE.

3 aRelveben] aRelvebden B. 4 lxinSi] TqvenSi B. 5 Rvin-


iT] lxiniT B. 6 uceb gaCnda] mogveCvena B. 10 mivafrendi

188

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
amay] mivafrendiT qarSi B. 11 Wixvinebden] Wixvinebdnen CE.
13 cvliden] scvliden C] scvlidnen E. 14, 16 vxedavdi] vxe-
davdiT B.
B-Si leqss boloSi emateba:

samSobloze ocnebebi
TiTqo Svlis simardea.
win, gvardia! Seni xmebi
mxolod sxvaze dardia.

ix. komentari leqsisa `poezia upirveles yovlisa~ (gv. 36).


de grie da manoni _ frangi mwerlis antuan fransua
prevos (1697-1763) popularuli romanis _ `manon leskos~
mTavari personaJebi. 1939 wels am romanis qarTulad
TargmnasTan dakavSirebiT mTargmnelis _ qeTevan irema-
Zis TxovniT galaktionma dawera leqsi `warwera wignze
`manon lesko~.

saqarTvelo (gv. 39)

xelnaweri: avtografi 28897-50, gv. 163 (B).


nabeWdi: J. ,,saxalxo gvardieli~, 1920, #1, dekemberi, gv. 7
(A); leqsebi, 1927, gv. 72 (C).
saTauri: _ BC.

7 Tamaris] warsulTa C. 9 sveticxoveli] sveticxoveli* B]


cixe yoveli B. 10 modis... kvlav] xan simSvidea, xan mZafri C.
17 gaSuqebuli sveticxoveli] gaSuqebuli sveticxoveli* B]
vef­xistyaosnis gamomTxoveli B. 36 gayva] gahyva C.
B-Si gadaxazulia 22-25 (aq... sveticxoveli), 33-e da 36-39
(da... mTxoveli) striqonebi.

TT-Si ar aris miTiTebuli teqstis pirveli publikacia


(J. `saxalxo gvardieli~, 1920, #1, dekemberi, gv. 7), romlis
gaTvaliswinebiT leqsi 1920 wliT daTariRda.

189

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
TeTri pelikani (gv. 41)

xelnaweri: avtografebi 967 (B); 1086 (C); 1466 (D); 2686 (E);
3408 (F); 7393 (G); 7413 (H); 7757 (I).
nabeWdi: J. `aisi~, 1920, #2, dekemberi (J); leqsebi, 1927, gv.
10 (A); Txzulebani, I 1937, gv. 15 (K); rCeuli, 1944, gv. 254 (L);
rCeuli, 1959, gv. 426 (M).
saTauri: Savi pelikani J; _ BCDEFIM; tfilisi G.
TariRi: 1919 A.

2-4 gadmofrenas... napirebs] _I. 4 restorani] eleqtroni G.


6-25 ase... dauleveli] _ H. 6 ase midis] rom gavides B] rom wa-
vides F; ase] ise J. 7 sizmariviT] civi sulis J. 8 ase] rom BF;
rekavs] tiris D] rekavdes BF] stiris J. 10 rom ismodes] gamagon-
eT DJ. saÁaTnovas] saiaTnovas M. 12-25 mieTovos... dauleveli] _
E. 14-25 suli... dauleveli] _ I. 14-21 suli... Semaqcevari] _ C. 14
suli... nanas] rom burusSi momezmanos B. 15 hpirdebi] vardebi
BF] mpirdebi DGJ. 16 daanebe] ofortebi BF] damanebeT D] damane-
be GJ. 17 sevdiani] da irmebis BF] Semodgomis GJ; tvirTebi] dar-
debi BF. 18-21 rom... Semaqcevari] _ D. 18 wavides] gavides BF; rom
wavides] ase gava* F] ase wava J. 19 sizmariviT mdevari] rogorc
tkbili tkivili BF] civi sulis tkivili J. 20 rom rekavdes]
sazandari J. 21 uqmi Semaqcevari] da ferebis kivili BF] da
kaxpebis kivili J. 22-25 ocnebao... dauleveli]

rom maTrobdes violino


gulo, rasac mpirdebi,
yvavilebis TasiT Rvino
da musikis zvirTebi. BF

24-25 kidev... dauleveli] _ D. 24 kidev bevri] bevri, bevri C]


mxolod erTi J.
E-Si leqsis dasawyisSi ikiTxeba:
es
es es
es yorani
es yorani

190

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
B da F avtografebSi gaerTianebulia oTxi leqsi `TeTri pe-
likani~, `xvalem izrunos xvalisa~, `sadRegrZelo iyos misi~
da `xsovnas~.1 teqsti iwyeba `TeTri pelikanis~ bolo stro-
fiT (ocnebao... dauleveli). gansxvavebebi, romelsac `TeTri
pelikani~ B da F variantebSi amJRavnebs, aRniSnuli gvaqvs
zemoT, ZiriTad teqstTan mimarTebiT.
I avtografSi teqsti iwyeba leqsis ,,sadRegrZelo iyos
misi~ pirveli strofiT:

sadRegrZelo iyos misi


vinc ocnebiT iwoda.
vinc poetis maradisi
aRtaceba icoda.

C avtografSi gaerTianebulia ori leqsi _ `TeTri pe-


likani~ da `sadRegrZelo iyos misi~: jer ,,TeTri pelikanis~
teqstia (I, II, III da VI strofebi), Semdeg ki II da III strofebi
leqsidan `sadRegrZelo iyos misi~, bolos kvlav meordeba
`TeTri pelikanis~ VI strofi (ocnebao... dauleveli).

TT-Si leqsis pirvelnabeWd wyarod miTiTebulia 1927 wlis


wigni da TariRi _ 1919, rac swori araa. nawarmoebi pirvelad
daibeWda 1920 wels J. `aisSi~ (#2, dekemberi) saTauriT `Savi
pelikani~, amitom igi 1920 wliT davaTariReT.
pirvel publikaciaSi `Savi pelikani~ galaktions brWy-
alebSi aqvs Casmuli, rac mxars uWers mosazrebas, rom igi
restornis/samikitnos saxelwodebas aRniSnavda, magram Zneli
dasajerebelia, rom es restorani mdebareobda uSualod ma-
daTovis patara kunZulze, sadac nagavsayreli iyo.
`mieTovos, moeTovos kedlebs farSavangebi~ _ arsebobs
cnoba, rom firosmans erT-erTi samikitnos kedelze daxatu-
li hqonia `farSavangebi~, romelic SenobasTan erTad gaqra.

1 F-Si teqsti xuTjer meordeba mcire cvlilebebiT. nawarmoebebis


gaerTianebiT miRebuli vrceli teqsti dabeWdilia mesame tomSi, 1921
wels dawerili leqsis _ `sadRegrZelo iyos misi~ variantebSi. F

191

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
rogorc v. javaxaZe wers, `mxolod poetis striqonebSi darCa
da gadarCa mxatvris freska~ (`ucnobi~, gv. 339).
koWli sahaka _ savaraudod, mesazandre. mis Sesaxeb gal-
aktions amouweria ori strofi aSuR Saqar oRlanis muxamba-
zidan, romelic ase iwyeba:
koWli sahak dadis dalaxlaxiTa,
Tavi, piri gavsia talaxiTa...
(sg, XXII, gv. 301)

*** mzeo TibaTvisa (gv. 42)

nabeWdi: J. „saxalxo gvardieli“, 1921, #2, ianvari, gv. 6 (B);


leqsebi, 1927, gv. 235 (A); rCeuli, 1944, gv. 388 (C).
saTauri: 1920 B.

B varianti warmoadgens leqsis vrcel, gansxvavebul re-


daqcias:

1920

mzeo-RvTismSobelo, mzeo-nebiero,
mzeo TibaTvisa _ graals Sevedrebi...
igi, vinc miyvarda didi siyvaruliT,
frTebiT daifare _ amas gevedrebi.
mware moCvenebebs Tvalni miuriden,
Rame gauTene kargi, Senmieri...
dila mianiWe isev ciuridan,
Suqi umankoTa miec Svenieri.
dae, nu mowydeba bages amooxvra,
Tvalebs nu mowydeba cremli uecari,
sxvad nu Seicvleba misi mimooxvra
miT, rom saukune dadga umecari.
amas gevedrebi, drois SeCveneba
sikvdils ucxoeTSi me nu gamagonebs.
igi, Tanamgzavri, xSirad meCveneba,

192

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
igi, mwuxareba, xSirad damaRonebs...
welma saocarma, gza rom SeeReba,
uxvad moitana sisxli da cxedrebi...
mZafri qartexili mas nu Seexeba,
mzeo-RvTismSobelo, amas gevedrebi.

TT-Si leqsis pirveli publikaciis wyarod miTiTebulia


gazeTi `Cveni megobari~ (1917, #259) da amis kvalobaze nawar-
moebi 1917 wliT aris daTariRebuli. sinamdvileSi leqsi am
gazeTSi ar dabeWdila _ misi adreuli, pirveli redaqcia
gamoqveynda J. `saxalxo gvardielSi~ (1920, #2, gv. 6) saTau-
riT `1920~. poeturi teqstis bolo, CvenTvis kargad cnobili
redaqcia Seiqmna 1921 wlis maisamde, amitom igi ormagad da-
TariRda (1920, 1921).
graali _ wm. graali, Tasi, romelSic ioseb arimaTielma
qristes jvarcmisas moagrova macxovris Wrilobebidan gad-
momdinare sisxli. gadmocemis Tanaxmad, ioseb arimaTielma
Tasi britaneTSi Caitana. graalis Tass mTeli cxovrebis man-
Zilze daeZebdnen `mrgvali magidis~ legendaruli raindebi.
leqsTan dakavSirebuli problematikis analizi moce-
mulia T. doiaSvilis werilSi `mzeo TibaTvisa~ (ix. misi:
motiral-mocinari, Tb., 2013, gv. 167-180).

talaxSi (gv. 43)

nabeWdi: leqsebi, 1927, gv. 425 (A); Txzulebani, t. І 1937, gv.


421 (B); rCeuli, 1959, gv. 540 (C).
TariRi: 1920 BC.

gadia (gv. 44)

nabeWdi: g. „erToba“ 1921, #1, 1 ianvari (B); leqsebi, 1927, gv.


131 (A); Txzulebani, І, 1937, gv. 190 (C); rCeuli, 1944, gv. 326 (D);
rCeuli, 1959, gv. 399 (E).

193

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
qvesaTauri: fragmenti B.

4 uSualiT] uSualoT ACD] uSualod E. 7 dayurebs] dahy-


urebs E. 9 bavSiviT] bavSviviT BDE. 14 lbil] rbil C] Tbil D.
9 ususurdaT] ususurad DE.

`gadia~ da momdevno oTxi leqsi _ `aha, binddeba~, `Cveni


dRis ambebs~, `magram me ra vqna?~ da `magida alembikebiT~
gazeT `erTobaSi~ dabeWdilia mTlian teqstad, saerTo sa-
TauriT `gadia~, romelsac axlavs qvesaTauri `fragmenti~.
1927 wlis gamocemaSi galaktionma erTiani teqsti daSala da
xuT damoukidebel leqsad Seitana wignis sxvadasxva Tematur
rubrikaSi.
`aviReb manons~ _ igulisxmeba frangi mwerlis abati pre-
vos romani `manon lesko~ (ix. komentari leqsisa `Tvals nazi
da mTvareuli~, gv. 38).

aha, binddeba (gv. 45)

nabeWdi: g. „erToba“ 1921, #1, 1 ianvari (A); leqsebi, 1927, gv.


111 (B); Txzulebani, I, 1937, gv. 161 (C); rCeuli, 1944, gv. 318 (D);
rCeuli, 1959, gv. 538 (E).
TariRi: 1918 BD; 1919 CE.

19 miululavs] moululavs CDE.

1927 wlis wignSi, sadac `aha, binddeba~ pirvelad aris war-


modgenili damoukidebeli nawarmoebis saxiT (ix. amave gver­
dze komentari leqsisa `gadia~), teqsti dabeWdilia uxeSi
koreqturuli SecdomebiT, amitom ZiriTad teqstad aviReT
pirvelnabeWdis Sesabamisi monakveTi, romelsac yvela Semd-
gomi gamocema, faqtobrivad, ucvlelad imeorebs.
loengrine _ rixard vagneris opera `loengrinis~ centra-
luri personaJi (ix. komentari leqsisa `vagneri~, gv. 11).

194

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
*** Cveni dRis ambebs (gv. 46)

xelnaweri: avtografi 28897-50, gv. 187 (B).


nabeWdi: g. „erToba“ 1921, #1, 1 ianvari (C); leqsebi, 1927, gv.
75 (A); rCeuli, 1944, gv. 302 (D).
saTauri: _* B; moxuci qali B.

1 Cveni dRis] amnair C. 11 miwaSi] minaSi C; naSens] naSen C. 12


sxivebi] sxivebis C. 19 mTvareuli] Soreuli C. 26 suliT] su-
lis C.

B aris 1927 wlis krebulidan amoWrili, avtoris mier nas-


worebi teqsti. leqsis bolos miwerilia striqonebi:

magram Cven ra vqnaT, Cven visac suli


gvaqvs dawewili qariT, afrebiT,
vinc damSvideba ar viciT sruli,
arc sveticxovliT, arc sxva zRaprebiT?

es strofi variantia momdevno leqsis _ `magram me ra


vqna?~ _ 2-5 striqonebisa.
ix. komentari leqsisa `gadia~ (gv. 194).

magram me ra vqna? (gv. 47)

nabeWdi: g. „erToba“ 1921, #1, 1 ianvari (B); leqsebi, 1927, gv.


313 (A); Txzulebani, І, 1937, gv. 311 (C); rCeuli, 1944, gv. 419 (D);
rCeuli, 1959, gv. 501 (E).
TariRi: 1916 CE.

4 aRtaceba] gataceba B. 5 siyvaruliT] sixaruliT B. 7


tfilisiT] TbilisiT CE. 9 icxovros] iginos B. 11 ndomas]
ndobas E. 12 sikvdilSi rodi] me yvelaferSi B; veWviandebi +
da taZrebSiac B. 16 uimedoT] uimedod E; mivhqrodi] mivqrodi
BE.

195

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
1927 wlis wignSi, romelSic bevria koreqtura da teqnikuri
xarvezi, 14-15 striqonebSi, rogorc Cans, sityvebis meqanikuri
gadaadgileba moxda: `me demonebi qrolviT maradiT/ moma-
goneben dafarul SxamiT~. es wakiTxva Semdgom gamocemebSic
gadavida. amis gamo riTmaTa evfoniuri Tanxmiereba dairRva
(maradiT_RamiT, SxamiT_muzaradiT) da Seicvala gariTmvis
sistema. xarvezi sruliad aSkaraa pirvelnabeWdi variantis
fonze:

me demonebi dafarul SxamiT


momagoneben qrolviT maradiT,
rom uimedoT mivqrodi RamiT
gatexil SubiT da muzaradiT.

Cven gaviTvaliswineT es faqti, A teqsti pirvelnabeWdis


safuZvelze aRvadgineT da riTmaSi defeqtic gasworda (Sxam-
iT–RamiT, maradiT_muzaradiT).
ix. komentarebi leqsebisa `gadia~ (gv. 194) da `***Cveni dRis
ambebs~ (gv. 195).
artur Sopenhaueri (1788-1860) _ germaneli filosofosi,
avtori fundamenturi filosofiuri naSromisa `samyaro, ro-
gorc neba da warmodgena~, romelmac didi gavlena moaxdi-
na `saukunis dasasrulis~ mwerlobaze, gansakuTrebiT, sim-
bolistebze.

magida alembikebiT (gv. 48)

nabeWdi: g. „erToba“ 1921, #1, 1 ianvari (B); leqsebi, 1927, gv.


312 (A); Txzulebani, І, 1937, gv. 309 (C); rCeuli, 1959, gv. 539 (D).
TariRi: 1920 CD.

2 lursmebs] lursmnebs D; akida] ahkida D. 10 ras moelian]


gaqra, gadia B; rguli?] rguli B. 11 yvavilebs... elvaTa] im Cven
yvavilebs moedo B. 12 Tendeba] gadia B.

ix. komentari leqsisa `gadia~ (gv. 194).

196

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
alembiki _ momcro ambuxi anu retorti siTxeTa gamosaxde-
lad. ixmareba qimiaSi (ioseb imedaSvili).
`vxedav: viT gÁote, zis iq satana~ _ miniSneba goeTes `faus-
tze~, kerZod, faustis samuSao oTaxze, romelsac, leqsis
mixedviT, satana dapatronebia.

CRÄNE AUX FLEURS ARTISTIQUES

meore poeturi krebulis gamocemaze zrunvas galaktion


tabiZe 1915 wlidan Seudga. Jurnali `Teatri da cxovreba~
(#52) am wlis bolos iuwyeboda, rom naaxalwlevs daiwyeboda
xelmowera poetis leqsebis meore tomze.
wignze intensiuri muSaoba 1916-1917 wlebSi gagrZelda,
gansakuTrebiT, moskovSi yofnis periodSi. o. okujavas dRi-
urSi Cauweria: `ukve moamzada meore wigni~ (sg, XXIV, gv.
391). galaktionis cdas, wigni moskovSive gamoeca, Sedegi ar
mohyolia.
1918 wlis zafxulSi poeti saqarTveloSi dabrunda, wigns
saboloo saxe misca da, miuxedavad umZimesi socialur-ekono-
mikuri viTarebisa, igi 1919 wlis maisSi TbilisSi gamovida.
franguli saTauris mqone krebuls `Cräne aux fleurs artistiques~
(`Tavis qala artistuli yvavilebiT~), romelmac axali epoqa
Seqmna qarTuli poeziis istoriaSi, epigrafad wamZRvarebu-
li hqonda oTxi frangi poetis striqonebi originalis enaze.
amis Taobaze galaktions Cauweria: `citatebi S. bodleris,
t. gotiesi, pol verlenisa da hanri de reniesi amoRebulia
remi de gurmonis wignidan `yvavilebi~,1 garda verlenisa,
romelic amoRebulia verlenis wignidanve~ (sg, XIII, gv. 293).
gTavazobT epigrafebis qarTul Targmans:

1 saTauri remi de gurmonis rusulad gamocemuli moTxrobebis


wignisa, saidanac epigrafebia amoRebuli, iyo ara `yvavilebi~
(`Цветы~), aramed `ferebi~ (`Цвета~, М., 1910).

197

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
`moulodneli momxiblaoba samkaulisa _
vardisferis da Savis~
Sarl bodleri

`cisferi qalwuli nakadulis gril napirebze~


Teofil gotie

`Camaval mzeTa melanqolia~


pol verleni

`...da vardebi metad tanmaRali~


anri de renie

poetis arqivma Semoinaxa wignis saTauris avtoriseuli


mogviano interpretacia, romlis mixedviT, sikvdilis (`Tavis
qala~) da xelovnebis (`artistuli yvavilebi~) dapirispirebi-
sas imarjvebs xelovneba (sg, XIX, gv. 102). realurad, `artis-
tul yvavilebSi~ gatarebulia simbolisturi idea mSveniere-
bis/ xelovnebis ZaliT sinamdvilis / sikvdilis gardaqmnisa
da daZlevisa. wignis saTauris Sesaxeb ix. z. kiknaZis werili
_ `Tavisqala~ da `xelovnebis yvavilebi~ (kr. `galaktiono-
logia~, III, Tb., 2004, gv. 81-87).
`artistuli yvavilebi~, msgavsad g. tabiZis pirveli po-
eturi krebulisa, wigni-mTlianobaa, ramac ganapiroba tom-
Si sxva leqsebisgan misi calke gamoyofa. sabaziso, Ziri­
Tad teq­stadac 1919 wlis gamocema SeirCa, romelic zustad
asaxavs avtoris msoflmxedvelobriv-esTetikur pozicias
Semoqmedebis simbolistur etapze. Semdgom publikaciebSi
bevrma leqsma met-naklebi cvlilebani ganicada, rac naCvene­
bia variantebSi.

Semodgoma „umanko Casaxebis“ mamaTa savaneSi (gv. 53)

nabeWdi: J. „Tolabulisis sartyeli“, 1919, №1, maisi, gv. 7


(B); leqsebi, 19191, gv. 9 (A); leqsebi, 1927, gv. 247 (C); Txzule-

1 `leqsebi, 1919~ _ aq da momdevno pasportebSi gulisxmobs galak-


tionis meore poetur krebuls `Tavis qala artistuli yvavilebiT~.

198

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
bani, І, 1937, gv. 307 (D); rCeuli, 1944, gv. 389 (E); rCeuli, 1959,
gv. 500 (F).
TariRi: 1917 B; 1916 DEF.

6 Caqreba] Cahqreba C. 16 Tvalebi] TaRebi B. 19 daqrian]


dahqrian BCDEF; udabno] udabnos F. 30 mfarveli] mtanjveli
B. 32 locvisTvis zmanebamtkivani] zmanebas ocneba _ mtki­
vani B.

erT CanawerSi galaktioni aRniSnavs: `aseTi ritmi da me-


tri pirvelad iqna SemoRebuli am leqsiT~ (sg, XIII, gv. 299).
nawarmoebi warmoadgens `artistuli yvavilebis~, rogorc
wigni-mTlianobis, prologs, romelic daiwera franguli par-
nasuli skolis meTauris Teofil goties (1811-1872) `minan-
qrebis da kameebis~ winaTqmisa da iohan volfgang goeTes
(1749-1832) `dasavlur-aRmosavluri divanis~ prologis (`hi-
jra~) gaTvaliswinebiT. leqsi unda Seqmniliyo wignis momza-
debis bolo etapze, razec iribad miuTiTebs erT-erTi Tana-
medrovis gamoxmaureba: `leqsis data aRniSnulia 1917 wliT,
rac Cven safuZvlianad gvaeWvebs: leqsi ufro oriode Tvisaa,
vidre oriode wlisa~ (g. `Cveni qveyana~, 1919, #63).

`umanko Casaxebis~ mamaTa savane _ galaktionis cnobiT,


`aseTi savane arsebobda axali aTonis axlo, Savi zRvis pi-
rad~ (sg, XIII, gv. 299).
sandali _ maradmwvane, surnelovani xe.
`...romanSi SeSlili skviTeli~ _ z. SaTiriSvilis mosaz-
rebiT, romanSi unda igulisxmebodes f. dostoevskis `Zmebi
karamazovebi~, `SeSlil skviTelSi~ ki _ misi erT-erTi mTa-
vari personaJi ivan karamazovi.
`gazelebs _ mgosani sasaxlis...~ _ arab. Razali, spars.
yazali; leqsis aRmosavluri forma, romlis ganTqmul os-
tatad iTvleboda didi iraneli lirikosi hafezi (1300-1389).
`galaktion tabiZis JurnalSi~ (1922, #1, gv. 18) daibeWda
ga­laktionis mcire ganmarteba `gazela~, sadac naTqvamia:

199

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
`hafezi, msoflioSi ganTqmuli lirikosi, romelic gavle-
nas axdenda evropis literaturaze, da romlis gavlenis
qveS daswera giotem Tavisi `dasavleTis divani~ (am wigns
Teofil gotie uwodebs `oaziss, sadac rekavda qnari~), iyo
udidesi patrioti gazelis~. gamoTqmulia varaudi, rom `sa-
saxlis mgosani~ da, amave dros, `sasaxlis mdivani~ aluziaa
goeTeze.
leqsis analizi ixileT: T. doiaSvili, `artistuli
yvavilebis~ prologi (kr. `galaktionologia~, II, gv. 41-61); z.
SaTiriSvili, ramdenime tropologiuri da interteqstualu-
ri eqskursi (kr. `sjani~, II, Tb., 2001, gv. 91-96).

lurja cxenebi (gv. 55)

xelnaweri: avtografi 5387 (B).


nabeWdi: J. „cisferi yanwebi“, 1916, #1, gv. 7 (C); „axali poe-
ziis antologia“, quTaisi, 1919, gv. 17 (D); leqsebi, 1919, gv. 11
(A); leqsebi, 1927, gv. 3 (E); leqsebi, 1937, gv. 76 (F); Txzulebani,
І, 1937, gv. 5 (G); lirika, 1940, gv. 30 (H); rCeuli, 1944, gv. 246 (I);
rCeuli, 1954, gv. 189 (J); rCeuli, 1959, gv. 374 (K).
TariRi: 1915 FGHJK.

4 sCanda] Canda FGHJK. 5 civ... miusafari] ruxi da qeraferis


B. 10 saxeebis] saxeebiT BD. 16 gaqra] gahqra BCD. 17 sulis]
qalis B; locvis] vnebis B. 18 viT... xetiali] rogorc Sxami
fialis B. 19, 33 qrian] hqrian BCDJK. 21 exla] axla JK. 22
cnobs] scnobs BCJK. 23 Zaxils, Zaxils] saxels, saxels CD.
navT] sZinavs B; xveulebSi] jurRmulebSi B. 26 dafara]
25 sZi­
dahfara BCD. 30 TareSSi] TareSi B. 32 zRvis xetiali] elva
fialis B.

leqsi `mTawmindis mTvaresTan~ erTad pirvelad daibeW-


da J. `cisfer yanwebSi~. simbolistTa organoSi galaktionis
monawileobas sazogadoeba imdenad uaryofiTad Sexvda, rom
poeti iZulebuli gaxda ganecxadebina, TiTqos nawarmoebebi

200

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
masTan SeuTanxmeblad dabeWdes. sinamdvileSi, `cisferi yan-
webis~ gamosvlamde presaSi araerTgzis iyo anonsirebuli
galaktionis monawileoba.
CanawerebSi poeti sagangebod aRniSnavs `lurja cxenebis~
versifikaciul siaxles da musikalurobas: `xsenebuli rit-
mi da metri SemoRebuli iqna pirvelad am leqsiT~ (sg, XVI,
gv. 299), `forma _ uaRresad musikaluri, manamde ar arsebu-
li~ (sg, XX, gv. 170). SemCneulia leqsis metruli wyobisa
da gariTmvis sistemis siaxlove, erTi mxriv, akakis leqsTan
`saidumlo baraTi~, xolo, meore mxriv, k. balmontis versi-
fikaciul cdebTan.
`lurja cxenebis~ dakavSirebas v. briusovis `Конь Блед~-Tan
(`mwvane cxeni~) galaktioni uaryofiTad Sexvda.
poetis mogviano xanis CanawerebSi simbolisturi Sedevre-
bis `axali~ TvalsazrisiT warmoCenis survili `lurja cxe­
nebsac~ Seexo, kerZod, mocemulia cda leqsis Canafiqris, Te-
misa da Sinaarsis realisturi axsnisa (sg, XX, gv. 170).
galaktionologiur kvlevebSi `lurja cxenebis~ kul-
turuli da interteqsturi areali farTod aris Semoweri-
li. masSi moqceulia platonis `fedoni~, a. Sopenhauerisa da
f. nicSes ideebi, simbolizmis filosofiur-esTetikuri kon-
cefcia da poezia...

angelozs eWira grZeli pergamenti (gv. 57)

xelnaweri: avtografi 7389 (B).


nabeWdi: J. „Tolabulusis sartyeli“, 1919, №2, maisi, gv. 3
(C). leqsebi, 1919, gv. 13 (A); leqsebi, 1927, gv. 331 (D); rCeuli,
1944, gv. 429 (E); rCeuli, 1954, 185 (F); rCeuli, 1959, gv. 511 (G).
saTauri: angelozi pergamentiT B; mSvidobiT F.
TariRi: 1915 F.

3 grZeli] xelSi B. 4 dayurebda] dahyurebda BDEFG. 9 li-


diis] zmanebaT FG. 10 fexTqveS] ferxTqveS FG. 11 oh] o B. 14
gadavuareT] gadauareT EFG. 21 kvdeba] hkvdeba B.

201

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
graalis koSkebi _ graali (ix. komentari leqsisa `mzeo
TibaTvisa~, gv. 42); graalis koSkebi anu cixe-simagre, sadac
graali inaxeboda.
lidiis samreklo _ lidia, uZvelesi saxelmwifo mcire
aziaSi, romelic VI saukuneSi sparselebma daipyres. r. bur-
WulaZis varaudiT, aq igulisxmeba qalaqi ludi, sadac ioseb
arimaTielis iniciativiT pirveli qristianuli taZari aigo
(r. burWulaZe, `mxolod integralebi...~, Tb., 2000, gv. 70).
`ocneba naxazi saganTa uariT~ _ miCneulia galaktionis
amouxsnel poetur enigmad (m. kveselava), meore versiiT _
abstraqtuli, usagno xelovnebis intuiciur saxeldebad
(v. javaxaZe). sxva mkvlevarTa interpretaciis Tanaxmad, sinam-
dvilis antonimiuri cneba _ ocneba poetis mier gaiazreba,
rogorc Sedegi obieqtur realobasTan, sagnobriv samyaros-
Tan gaTiSvisa (T. doiaSvili, l. bregaZe).
nawarmoebTan dakavSirebiT ixileT: r. burWulaZe, `mxo­
lod integralebi...~ (gv. 62-76); z. SaTiriSvili, sifiTre da
sibnele: interteqstualoba `artistul yvavilebSi~ (kr. `sja-
ni~, I, Tb., 2000, gv. 89-92).

saubari edgarze (gv. 58)

xelnaweri: avtografi 7390 (B).


nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 14 (A); leqsebi, 1927, gv. 335 (C);
Txzulebani, І, 1937, gv. 400 (D); rCeuli, 1959, gv. 513 (E).
TariRi: 1916 DE.

17 uSfoTveli] uSfoTeli CD. 19 damWknaria] sxvagvaria B.


21 kvdeba] Cndeba B.

leqsi idumalebis esTetizaciis qrestomaTiuli nimuSia.


igi mWidrodaa dakavSirebuli amerikeli romantikosis _ ed-
gar alan pos (1809-1849) Semoqmedebis atmosferosTan.
fervali _ galaktionis neologizmad miCneuli am sityvis
mniSvnelobaze gamoTqmulia sxvadasxva Tvalsazrisi. igi

202

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
unda aRniSnavdes niuanss, elfers, rasac mxars uWers erTi
fraza poetis Canawerisa: `Skola diqciisa da fervalebisa~
(sg, XXII, gv. 450).
leqsis interteqsturi wakiTxva mocemulia z. SaTiriSvi-
lis werilSi `sifiTre da sibnele: interteqstualoba `ar-
tistul yvavilebSi~ (kr. `sjani~, I, gv. 92-95).

mariam antuaneta (gv. 59)

xelnaweri: avtografebi 021371-41 (B); 196 (C); 1098 (D); 5391


(E); 6151 (F).
nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 15 (A); leqsebi, 1927, gv. 147 (G);
Txzulebani, І, 1937, gv. 24 (H); rCeuli, 1944, gv. 339 (I); rCeuli,
1954, gv. 174 (J); rCeuli, 1959, gv. 432 (K).
saTauri: guli* B; preliudiebi* B; mxo­lod erTxel* B; gede-
bi. vardebi B; mova... magram rodis? CGHIJK;. _ DEF.
TariRi: moskovi. 1917. 21 ivnisi. oTxSabaTi, saRamos 10 s. B;
1916 GHIJK.

4 sasaxleSi] sicocxleSi CDJK. 10 yvavilebi] yvavilebic C.


10-17 yvavilebi... dedofali] _DJK. 14 landebaT] landebad HI. 18
zrdili, nazi] raRac ucxo D. 19 Cemi] Senze D. 20 aris] mqonda
D] iyo J. 18-33 zrdili... Tovli]

aRar miZgers. myofs am dReSi


guli civi lodis...
siyvaruli sicocxleSi
mxolod erTxel modis. D

es strofi nasworebia. masSi Setanilia Semdegi cvlilebe-


bi: 1 aRar miZgers] raRa damrCa*. 2 guli civi] suli ferflis,
guli*.

23 me] kvlav C; me versalis] mokiskase J] mokiskise K. 26 dedo-


falo] aha, vxedav JK. 27, 30 miqris] mihqris CGHIJK.

203

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
J-Si leqsis bolos meordeba pirveli strofi.
BEF avtografebSi leqsis gansxvavebuli redaqciaa. B-Si da-
sawyisSi gadaxazulia:

yvavilia erTnairi, mxolod erTxel hyvavis.


erTnairi vardi vici, mxolod erTxel hyvavis.
mTel mravalxnis sicocxleSi mxolod erTxel hyvavis.

danarCeni teqsti ki BEF-Si asea warmodgenili:

erTnairi vardi aris,


mxolod erTxel yvavis,
qarSi aTrobs are-mares
sunTqva momakvdavis.
aseTia nazi bedi,
bedi rCeul feris,
sicocxleSi TeTri gedi
mxolod erTxel mReris.
Soreuli qalis eSxi
mova magram rodis?
siyvarulic sicocxleSi
mxolod erTxel modis.
mogexvevi rogorc dedas,
rogorc mzrunvel dobils,
sayvarelo, vin Sexedavs
Cems suls daundobels.

amis Semdeg F-Si kidev erTxel meordeba pirveli strofi


(erTnairi... momakvdavis). teqstis bolos orjer aris miweri-
li `isrebi qarSi~.

B avtografi nasworebia. masSi Setanilia Semdegi cvlile-


bebi:
1 erTnairi] vardi vici*] vardi aris*; vardi aris] erTnairi*;
iqve miwerilia: `gvimraSi rom vardi aris~. 4 sunTqva] mxolod

204

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
(?)*. 12-e striqonis Semdeg gadaxazulia: ,,mgzavrad waval da
sul ase/ vivli ase, ase~. 15 sayvarelo, vin] sxva veravin ver*.

maria-antuaneta _ garTobiTa da amuruli Tavgadasav-


lebiT cnobili safrangeTis axalgazrda dedofali, rome-
lic gvirgvinosan meuRlesTan _ ludoviko XVI-sTan erTad
1793 wels safrangeTis revoluciam sikvdiliT dasaja. ar-
sebobs poetis aseTi Canaweri: `versalis sasaxleebs Sori-
dan eCveneba gasisxlianebuli landi ludovik me-XVI-isa
da antuanas wiTeli xaverdebiT imoseba revoluciis mier
anTebuli katakombebi~... (sg, XXII, gv. 441). galaktionis le-
qsis realiebs lirikuli personaJis cxovrebis teqstze
gavyavarT.
versali _ safrangeTis mefeTa sadResaswaulo rezidencia
parizis axlos, saxelganTqmuli sasaxliTa da unikaluri
parkiT.
trianoni _ versalis parkSi agebuli iyo trianonis didi
da mcire sasaxleebi, romlebic ludovikom meuRles gadasca
uSualo ganmgeblobaSi.
estargezi _ valentin esterhazi, ungreli aristokrati,
avstria-ungreTisa da safrangeTis samefo karze cnobili
pirovneba, daaxloebuli maria-antuanetasTan.
Suazeli _ dedoflis motrfiale, samefo dragunebis ax-
algazrda polkovniki, romelic Tan axlda lui XVI-is ojaxs
gaqcevisas da maTTan erTad Seipyres 1791 wlis 20 ivniss q.
varenaSi.
dovin-doven-dovli _ asemantikuri ritmul-melodiuri
fraza musikaluri funqciiT.
leqsis genezisi r. burWulaZem daukavSira m. meterlinkis
dramas `Juazeli~ (ix.: `poeturi integralebi~, gv. 134-147),
rac ar iqna gaziarebuli (T. doiaSvili, l. bregaZe, da-
karguli gasaRebis ZiebaSi, Tb., 1986, gv. 50-56). igive leqsi
h. haines `maria antuanetasTan~ mimarTebiT ganxiluli aqvs
v. kavTiaSvils (ix. misi: germanuli literaturul-esTetiku-
ri recefciebi g. tabiZis SemoqmedebaSi, Tb., 2006, gv. 44-48).

205

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
Tovli (gv. 61)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 17 (A); g. `saxalxo saqme“, 1919,


№612, 28 agvisto (B); leqsebi, 1927, gv. 129 (C); Txzulebani, І,
1937, gv. 185 (D); lirika, 1940, gv. 45 (E); rCeuli, 1944, gv. 328 (F);
rCeuli, 1959, gv. 469 (G).
TariRi: 1916 DG.

3, 19 cvena] fena CDFG. 36 tyeebis] tyveebis B.

leqsis analizi mocemulia naSromebSi: r. burWulaZe, `mxo­


lod integralebi...~ (gv. 120-131); g. lomiZe, melanqoliuri di-
skursi da uxilavi subieqti (kr. `galaktionologia~, II, gv.
162-168); a. gomarTeli, `zubovkidan~ galaktionis `Tovlamde~
(ix. misi: literaturuli werilebi da eseebi, Tb., 2005, gv.
3-22); m. jaliaSvili, sizmriseuli realoba (kr. `galaktion-
ologia~, IV, Tb., 2008, gv. 83-90); l. sordia, g. tabiZis saxis-
metyvelebisa da msoflmxedvelobis sakiTxebi (Tb., 2009, gv.
165-173) da sxv.

unazesi xelnaweri (gv. 63)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 19 (A); leqsebi, 1927, gv. 24 (B) da


89 (C); Txzulebani, І, 1937, gv. 40 (D); rCeuli, 1944, gv. 309 (E);
rCeuli, 1959, gv. 378 (F).
TariRi: 1916 C.

4 surneleba] surneloba CE. 10-13 gahqren sinazeTa] – D. 10


gahqren] gaqren F.

Serigeba (gv. 64)

xelnaweri: avtografi 8832 (B).


nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 20 (A); leqsebi, 1927, gv. 94 (C);

206

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
Txzu­lebani, І, 1937, gv. 136 (D); rCeuli, 1944, gv. 310 (E); leqsebi,
1953, gv. 110 (F); rCeuli, 1954, gv. 198 (G); rCeuli, 1959, gv. 461 (H);
saTauri: _B.
TariRi: 1915 DEG.

2 totebs... marti] gaqra zmanebaT msubuqi dardi B; ga-


dayva] gadahyva CDEFGH. 3 Sav] TeTr CDEFGH; tansacmel-
iT] tanTsacmelSi B] tansacmelSi CDEFGH. 4 gaval] waval
CDEFGH. 5 miyvars... zvirTebi] gulSi simReris msubuq
zvir­TebiT BCDEFGH. 6 exla... sivrces] dRes yvelgan mzea
BCDEFGH. 8 Cemi... gaazambaxebs] maisi aliT aazambaxebs
BCDEFGH. 11 cecxlTa] SuqTa CDEGH] Suqis F. 14 amaRldi...
TeTr] me isev vdgevar fiqrT B. 17 Seni] Cemi BCDEFGH.
leqsis bolos B variantSi meordeba pirveli strofi.

Serigebis cneba `artistuli yvavilebis~ erT-erTi ZiriTa-


di filosofiur-esTetikuri konceptia. leqsSi miniSnebulia
mistikuri gazafxulis naadrev `gardacvalebaze~ sastiki
sinamdvilis zemoqmedebiT (`totebs qarisas gadahyva marti~).
realobis pirispir darCenili lirikuli subieqti esTetizmis
poziciidan egueba, urigdeba cxovrebas/sikvdils mSvenierebi-
sa da poeziis maradiulobis saxeliT.
poetis mogviano drois erTi Canaweri gvauwyebs: `Serigeba
_ optimisturi leqsi~ (sg, XIX, gv. 101).
volfgang amadeus mocarti (1756-1791) _ kompozitoris gvari
leqsSi gamoyenebulia metonimiis funqciiT, rogorc aluzia
mis `rekviemze~ (z. SaTiriSvili).
Serigebis motivi gaanalizebuli aqvs z. SaTiriSvils
wignSi `galaktionis poetika da ritorika~ (gv. 89-95).

poeti brboSi (gv. 65)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 21 (A); leqsebi, 1927, gv. 324 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 372 (C).
saTauri: foTlebis landi BC.

207

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
TariRi: 1915 C.

6 oh] o BC. 14 viqnebi] iqneba BC. 15 msubuq mandiliT] qaris


mandili BC.

pirimze (gv. 66)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 22 (A); leqsebi, 1927, gv. 19 (B);


rCeuli, 1944, gv. 265 (C).

2 karbaze] karebze C.

pirimzes Tema da simbolo, romelic genetikurad va-


Ja-fSavelas poezias ukavSirdeba da mSvenierebis, sikeTis,
mamulis saxea, galaktionis adreul lirikaSive iCens Tavs _
1912 wlis leqsebSi `serenada~ da `gamosalmeba~ (t. I, gv. 62,
63). `artistul yvavilebSi~ Sesuli `pirimze~ inarCunebs mam-
ulis TemasTan kontaqts, oRond igi irealuri xilvis for-
maSi, folklorul-miTologiuri warmodgenebis moxmobiT da
literaturuli aluziebiT muSavdeba.
1920 wels `artistul yvavilebSi~ Sesuli leqsebidan
i. griSaSvilma `lurja cxenebsa~ da `merisTan~ erTad gamoyo
`pirimzec~, romlis Sesaxeb werda: `am ukansknelSi TinaTi-
nobs saqarTvelos yofili sevda~ (J. `leila~, 1920, #2).
leqsis analizi ixileT g. lomiZis werilSi `galaktionis
`pirimze~, dekodireba da rekonstruqcia~. kr. `galaktioni _
125~, Tb., 2016.

VOILES (gv. 67)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 23 (A); leqsebi, 1927, gv. 147 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 195 (C); rCeuli, 1944, gv. 336 (D); rCeuli,
1959, gv. 473 (E).
TariRi: 1916 BCE.

208

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
7, 17 mwervalebi] mwvervalebi CDE. 15 qrian] hqrian BCDE.

leqsSi `VOILES~, rogorc bgeriT-musikalur piesaSi, wamy-


vania bgera `l~, romlis Sesaxeb galaktions Cauweria: `am
anbanis mniSvneloba cnobilia poeziaSi, gansakuTrebiT lir-
iulSi, unazesi emociebis gamosaxatavad~. sailustraciod da-
mowmebulia k. balmontis striqonebi da `vualebis~ dasawyisi
(sg, XIII, gv. 477).
leqsi simbolizmis esTetikur-poetikur konteqstSi gaana-
lizebulia T. doiaSvilis werilSi `metyveli bgera poezii-
sa~ (ix. misi: literaturul-kritikuli werilebi, Tb., 1982, gv.
60-62).

meri (gv. 68)

xelnaweri: avtografebi 2308 (B); 7629 (C); 8941 (D).


nabeWdi: J. „Teatri da cxovreba“, 1915, #36, 5 seqtemberi,
gv. 2 (E); leqsebi, 1919, gv. 24 (A); leqsebi, 1927, gv. 149 (F);
Txzu­lebani, І, 1937, gv. 30 (G); lirika, 1940, gv. 41 (H); rCeuli,
1944, gv. 398 (I); rCeuli, 1954, gv. 167 (J); rCeuli, 1959, gv. 354 (K).
saTauri: _ BCD; MERI E.
TariRi: 1914 FGK; 1915 K.

3 kvdoma] krToma B. 4 sandomian cis] mag ucxo saxis


B. 6 afeTqebuli] aTeTrebuli B. 7, 10 iwoda] iwvoda JK.
9 gafiTrebuli] Sen iq Tan[xmobis] B. 10-49 iwoda... datove-
buli] _ B. 21 gavda] hgavda HJK. 24 daqroda] dahqroda FGIJK.
31 Cems] Cem J. 32 aSrialebden] aSrialebdnen GHJK. 37 miyve-
boda] mihyveboda FGHIJK. 38 sTqvi] Tqvi H] vTqvi JK. 44 `mesa-
flaves~] `guriis mTebs~ J. 47 wydeboden] wydebodnen GHJK.
49 datovebuli] mitovebuli JK.

C avtografSi mxolod pirveli strofis variantia. es


strofi poets orjer gadauweria:

209

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
Sen jvars iwerdi im Rames meri,
Seni im Rames TvalT krToma,
mag ucxo saxis elva da feri _
gafiTrda viT Semodgoma.

DD-Si pirveli strofis sami sxvadasxva variantia warmod-


genili: TiToeuli maTgani gansxvavebuli sazomiTaa daweri-
li (10, 16 da 14-marcvlediT). aTmarcvlediT dawerili emTx-
veva F-is pirvel strofs. mogvaqvs 14-marcvlediT dawerili
strofi da 16-marcvledis Taviseburebebs vaCvenebT masTan
mimarTebiT:

Sen im Rames jvars iwerdi, mSveniero meri.


vin asweros Seni saxis maSindeli feri.
vin asaxos misi imJam krToma da ieri.
mainc turfa, mainc saTno, mainc mSvenieri.

1 iwerdi+Cemo. 2 maSindeli+elva. 3 imJam+ucxo. 4 mainc


mSvenieri] da uzomod mSvenieri. amis Semdeg emateba kidev
erTi striqoni: `Sen im Rames jvars iwerdi, im Rames mag Tval-
Ta krToma~.

JurnalSi „Teatri da cxovreba“ (E) leqsi aseTi redaq­


ciiTaa warmodgenili:

MERI

Sen jvars iwerdi im Rames, meri!


meri, im Rames mag TvalTa krToma,
mag ucxo saxis elva da feri
mwuxare iyo viT Semodgoma.

aTeTrebuli da mocaxcaxe
TrToda sanTlebis mTeli krebuli,
magram sanTlebze ufro eg saxe
iyo idumal-gafiTrebuli.

210

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
elavda taZris gumbaTi, kalTa,
vardTa dioda irgvliv surneli,
mwuxare iyo, magram mag TvalTa
sxva iyo sevda ganukurneli.

Sen iq Tanxmobis warmosTqvi fici...


meri, Zvirfaso! dResac ar mjera
da imis Semdeg dResac ar vici:
es glova iyo Tu jvariswera?

TiTqo viRaca mwared godebda,


viRaca Tavis yrmobas hkargavda,
dagitirebda, Segicodebda...
dResaswauls ki is dRe ar hgavda.

Sen jvars iwerdi im Rames, meri...


meri! im Rames guli mwydeboda,
videqi svetTan da yvelaferi
mware ocnebad meCveneboda.

nuTu dagkarge? nuTu arasdros


bedi CemTan ar gagaTanabrebs?
sxvisma alersma unda dagaTros?
sxvam unda migces idumal zRaprebs?

nuTu sxvam unda daswvas eg mkerdi


TovliviT TeTri da mSvenieri?
dabrundi, meri! meri, SeCerdi!
me aq var, aqa, Zvirfaso meri!

Sen jvars iwerdi im Rames, meri!


im Rames Seni sicocxlis bedi
gaTavda... Cahqra SuqTa CanCqeri.
taZridan mware gesliT gavedi.

sad matarebda nabiji Cqari


ar maxsovs, TvalTa xedva mimZimda...

211

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
bneloda, mZafri dahqroda qari
da ganuwyvetlad swvimda da swvimda.

nabadi tanze Semovixvie,


Tavi miveci fiqrs Seuwyvetels,
davkarge Zala da saxlTan iqve
Ronemixdili mivaweq kedels.

ase mwuxare videqi didxans


da Cems win Savi, swori verxvebi
aSrialebden foTlebs bnelxmians
rogorc gafrenil arwivis frTebi.

da Srialebda toti verxvisa,


raze _ vin icis... an da vin aswers
im beds, romelic me ar meRirsa,
risTvisac guli exlac isev sZgers.

an uecari gasxivosneba
rad Cahqra ase? vis vevedrebi?
rad aSrialda Cemi ocneba,
rogorc gafrenil arwivis frTebi?

an cas RimiliT rad gavcqerodi,


an rad viWerdi Suqs mokamkames?
an `mesaflaves~ rad vatirebdi,
an rad vkvnesodi Cems `me da Rames~...

qari da wvimis wveTebi xSiri


kvnesoden, rogorc kvnesoda guli
da me avtirdi viT mefe liri,
liri yvelasgan mitovebuli.

leqsi rigiT meore nawarmoebia meris ciklisa. pirveli


leqsi amave saTauriT gamoqveynda eqvsi TviT adre (ix. komen-
tari leqsisa `meri~, gv. 172).
`meris~ pirvelma, e.w. romantikulma versiam, romelic `Te-

212

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
atrsa da cxovrebaSi~ daibeWda (1915), didi miTqma-moTqma ga-
moiwvia quTaisSi. leqsi sazogadoebam aRiqva, rogorc Wabuki
poetis mier realuri grZnobis Ria gacxadeba ulamazesi aris-
tokrati qalbatonis _ meri ServaSiZisadmi (1888-1986). ruse-
Tis saimperatori karis yofili freilina imJamad cxovrobda
quTaisSi, naTesavis, princ oldenburgis meuRlis _ grafinia
zarnikaus (agrafina jafariZis) sasaxleSi. saqmem imdenad
seriozuli xasiaTi miiRo, rom galaktioni iZulebuli gaxda,
uareyo gavrcelebuli xmebi. leqsis saboloo, simbolistur
redaqciaSi (`artistuli yvavilebi~, 1919) poetma teqstidan
amoiRo erotikuli Seferilobis ori strofi.
meri ServaSiZe, romelic revoluciis Semdeg safrangeTSi
wavida sacxovreblad, misive zepiri Tu werilobiTi gancxa-
debebis Tanaxmad, galaktion tabiZes ar icnobda, xolo poeti
sicocxlis bolomde idumalebiT mosavda, ar uaryofda leg-
endas, romelic misgan damoukideblad Seiqmna. galaktionis
1958 wlis erT CanawerSi vkiTxulobT:
`mas Semdeg, rac daibeWda Cemi leqsi „meri“, Zalian xSirad
mkiTxavdnen, Tu vin iyo es meri, magram me yovelTvis uars
vambobdi pasuxze. rogorc poeti, me vsargeblobdi uflebiT,
TviTeuli leqsisTvis damerqmia is saxeli, romelic msurda.
erTxel me amis gamo gulic ki momivida. TiTqmis gacofebaSi
movedi da amxanagebma gaiges, rom meti aRar SeiZleba CemTan
Caciveba. meri ki... albad, arsebobda. iyo aseTi qali!~ (sg, XIX,
gv. 511).
meri ServaSiZe galaktions naxsenebi hyavs `galaktion
tabiZis JurnalSi~ (1923, #5, gv. 2), agreTve, specialur Canaw-
erSi (sg, XXII, gv. 233).
sakuTriv leqss `meri~ eZRvneba poetis 1935 wlis eqvspunq-
tiani monaxazi saTauriT `meri~ (sg, XV, gv. 228-229).
arsebobs cnoba `meris~ kavSirze Zvel rusul romansTan, rac
galaktions, rogorc gadmogvcemen, daudasturebia (g. Ciqobava,
galaktionis axlos, J. `sabWoTa xelovneba~, 1960, #7, gv. 87).
`meri~, rogorc poeturi teqsti, genetikurad dakavSire-
bulia romantikul-simbolistur tradiciasTan. ZiriTadi
versiebi lirikuli personaJis SesaZlo prototipis Sesaxeb

213

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
mocemulia naSromebSi: b. Ciqobava, vin aris meri _ galaktion
tabiZis satrfialo poeziis gmiri qali (J. `mnaTobi~, 1973,
#7, gv. 103-111); b. dadiani, galaktion tabiZis meris vinaobis
Sesaxeb (J. `mnaTobi~, 1975, #11, gv. 167-168); ak. vasaZe, `vin iyo
galaktionis meri~ da zogi ram poeziaze (J `mnaTobi~, 1976,
#6, gv. 141-149); i. merabiSvili, galaktionis Meri. prototipis
Zieba. Tb., 2012.

alvebi TovlSi (gv. 70)

xelnaweri: avtografi 5390 (B).


nabeWdi: kr. „sxivi“, 1916, gv. 64 (C); leqsebi, 1919, gv. 26 (A);
leqsebi, 1927, gv. 132 (D); Txzulebani, І, 1937, gv. 191 (E); rCeuli,
1944, gv. 329 (F); rCeuli, 1954, gv. 174 (G); rCeuli, 1959, gv. 472 (H).
saTauri: alvis xe B; alvis xe TovlSi C.
TariRi: 1915 w. waRveri C. 1916 EGH.

4 Svenis] hSvenis G; mwervalebs] mwvervalebs EFGH. 10 dac-


viva] dascviva GH. 11 Suqi] Suqis H. 14 sdgas] dgas EGH. 15
giorgis] maRali DEFGH.

C-Si leqsi aseTi saxiTaa warmodgenili:

alvis xe TovlSi

rodesac mTvare Tovlian alvebs


aTrobs cisferi yinvis TasebiT,
Svenis beWdebi alvis mwervalebs
viT sasZlos farCa da almasebi.
mokrialebul haerSi odes
vercxliviT brwyinavs farCa naTeli,
oh, netavi ar Seirxeodes
gadazneqili alvis xis weli.
Tovli gund-gundaT dascviva totebs,
CamoiSleba TeTri pirbade

214

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
da ucnob Ramis sakurTxevelTan
itirebs alva ganTiadamde.
sul sxvaa, roca mis svel rtoebze
sevdian mTvares gaaqvs kaSkaSi
da uCvev sizmrebs ealerseba
Cveul sicivis mZinarebaSi.

C miRebulia B variantis sworebis Sedegad. B avtografis


dasawyisSi miwerilia:

es hangi ki ar gegonos,
es guli kvnesis, oh, Cumad, Cumad!

B variantSi leqsis Tavdapirveli saTauri iyo ,,sicali-
ere~, Semdeg ,,TovliviT~, ,,saaxalwlo~, ,,zamTris Rame~, `mar-
tooba~. sabolood datovebulia ,,alvis xe~. B-Si saTauris
Semdeg gadaxazulia: ,,daWril mxeciviT zuzunebs qari, Ramea...
o. lias~ .

B varianti C-sTan mimarTebiT iZleva Semdeg gansxvavebebs:


2-5 rodesac... alvebs] Ramea. Tovli mTebsa da serebs* B]
TovliT dafarul mTebs da mdinares B. 3 aTrobs cisferi]
mTvare anaTebs B; yinvis Tasebi] Ramea Cumi* B] mdumarebs
mTebi B] brwyinaven mTebi B. 4 Svenis... alvis] sarkmlis win
alvis xis* B. 5 almasebi] abreSumi* B. 5-e striqonis Semdeg
B-Si gadaxazulia:

oh, netavi ar Seirxeodes


gadazneqili alvis weli,
damcviva totebs gund-gundaT Tovli.
CamoiSleba.

7 farCa] Tovli* B] sveti B. 10 gundaT] gundad B. 12 ucnob]


wynari* B] myudro B. 13-e striqonis Semdeg B-Si ikiTxeba:
asulxar rosme Tovlian mTaze, o. 15 sevdian] mibnedil B. 16
uCvev] Cveul* B. 17 Cveul] zamTris* B] uCvev* B.

215

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
ix. komentari leqsisa `TeTri landebiT~ (gv. 173).
mxatvruli saxe `ivlisisferi yinva~ sxvadasxvagvarad aris
interpretirebuli r. burWulaZis, ak. vasaZis, m. kveselavasa
da sxva mkvlevarTa werilebSi.
leqsi simbolisturi periodis erT-erTi umniSvnelovanesi
teqstia, romelSic mxatvrulad aris xorcSesxmuli e.w. sim-
bolisturi realizmis fuZemdebluri principi `realobidan
zerealurisaken~ (ix. T. doiaSvili, `ivlisisferi yinvis Tase-
biT~, wignSi: literaturul-kritikuli werilebi, gv. 65-74).

gradacia (gv. 71)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 27 (A); leqsebi, 1927, gv. 431 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 386 (C); rCeuli, 1944, gv. 490 (D).
saTauri: farul tkivilebiT BCD.
TariRi: 1915 C.

6 CrdiloeTSi] ucxoeTSi BCD.

silaJvarde anu vardi silaSi (gv. 72)

xelnaweri: avtografi 36 (B).


nabeWdi: J. „Teatri da cxovreba“, 1917, #1, 1 ianvari, gv. 7
(C); „axali poeziis antologia“, quTaisi, 1919, gv. 17 (D); le-
qsebi, 1919, gv. 28 (A); leqsebi, 1927, gv. 280 (E); Txzulebani, І,
1937, gv. 357 (F); rCeuli, 1944, gv. 404 (G); rCeuli, 1959, gv. 366
(H).
saTauri: _ B; dedao RvTisav! CD.
TariRi: 1914 FH.

16 ocnebis baRiT] frTebis caxcaxiT CD. 20 wined] wineT


CD] winaT H; feTqden] feTqdnen F. 23 mgosnebi] mgosani CD.
25 vedrebiT ganaocebi] lurjfrTeba da meocnebe CD. 27-30
sad... dafaruli] _ CD. 31 da... gzaze] movkvdebi ase neli da
nazi CD. 31 dawyevlil] dawyvetil H. 32 sikvdilis landi]

216

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
magram ros kubo CD. 34 CemTan] SenTan CD; Seni] Cemi CD. 38
Cems] civ CD.

B-Si warmodgenilia leqsis gansxvavebuli redaqcia:

dedao RvTisav, dedofalo wmida mariam,


rogorc mzisagan daTovlili silaSi vardi
Cemi cxovreba martooba da sizmaria
CemTvis mkvdaria, damWknaria [?] cis silaJvarde.
mze mgloviare Cava uxmod da mimqraliviT
da Tu rogorme, dedofalo, isev gaTenda,
RamenaTevi, ferwasuli da namTvralevi
daRlil qaliviT mival Cemebr daRlil xatebTan.
RamenaTevi, ferwasuli da namTvralevi,
me miveyrdnobi mama-papaT salocav karebs,
SemoiWreba TeTr sionSi mzis [...] sxivi
da TeTr olarebs TeTr TovliviT aaelvarebs.
da maSin vityvi, dedofalo, aha, movedi
gedi bedisgan dakodili frTebis caxcaxiT,
Sexede, dastkbi [...] ymawvilur bedis
daRlil xelebiT, metyvelebiT, wamebul saxiT.
Sexede, dastkbi, dedofalo! Cemi Tvalebi
savse rom [iyo] gazafxulis cisfer iebiT,
RamenaTevi, ZilgamkrTali da namTvralevi
savsea mxolod saocari SurisZiebiT.

avtografSi Setanilia Semdegi cvlilebebi:


1 dedao RvTisav] caT dedofalo*. 2 mzisagan daTovlili]
mzis naTels moklebuli*. 4 mkvdaria, damWknaria] ucxoa da ar
ari*. 5 mgloviare... uxmod] Cava uxmod, daRliliviT*. 8 mival...
daRlil] daRaluli mival*.

leqsis daweris sababi, galaktionisgan momdinare cnobiT,


yofila monanie meZavis xilva eklesiaSi, RvTismSoblis xatis
win (n. tabiZe, werilebi, Tb., 1978, gv. 10-11).
J. `Teatri da cxovrebis~ 1917 wlis pirveli nomeri, ro-
melSic daibeWda `silaJvarde anu vardi silaSi~, gamovida 1
ianvars, amitom leqsi 1916 wliT daTariRda.

217

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
e.w. saukunis riTmis `silaSi vardi _ silaJvarde~
genezisTan dakavSirebiT ix. T. barbaqaZe, `silaSi vardi~ da
`yvavili gavsili siliT~ (ix. misi: qarTuli leqsmcodneoba
da sxva, Tb., 2006, gv. 15-20).

`viT samoTxidan aligieri...~ _ igulisxmeba dante aligi-


eri (1265-1321) da misi `RvTaebrivi komediis~ nawilebi, sa-
moTxe – dantesTan, xolo jojoxeTi _ lirikul subieqtTan
mimarTebiT.

leqsis gansxvavebuli interpretaciebi ixileT naSromebSi:


r. burWulaZe, ,,mxolod integralebi...~ (gv. 107-115); T. doiaSvi­
li, l. bregaZe, dakarguli gasaRebis ZiebaSi (gv. 60-63); e.
ja­veliZe, galaktionis erTi leqsis interpretaciisaTvis (J.
`mna­Tobi~, 1982, #1, gv. 116-124); n. nakudaSvili, silaJvarde anu
vardi silaSi (J. `literatura da xelovneba~, 1991, #5, gv. 153-
167); k. jamburia, `bediT dawyevlil gzaze~ (J. `literatura
da xelovneba~, 1991, #6, gv. 66-75); g. buaCiZe, `silaJvarde anu
var­di silaSi~ (kr. `galaktionologia~, III, Tb., 2004, gv. 244-
248); i. merabiSvili, galaktionis enigmebi (gv. 98-135); T. doi-
aSvili, `enigmebi~ da `mignebebi~ (kr. `galaktionologia~, V,
Tb., 2010, gv. 209-214) da sxv.

Semodgomis fragmenti (gv. 74)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 30 (A); leqsebi, 1927, gv. 243 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 313 (C); lirika, 1940, gv. 45 (D); rCeuli,
1944, gv. 391 (E); rCeuli, 1959, gv. 503 (F).
TariRi: 1916 CE.

3 cvenili] fenili BCDE. 7 cveniT] feniT BCDE.

gamoTqmulia azri, rom leqsis lirikuli `me~ oskar


uaildis dorian greisa da hiusmansis romanis _ `dinebis
aRma~ gmiris _ Jan dez essentis saxeebis gaTvaliswinebiT
aris modelirebuli (i. kenWoSvili).

218

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
`midian grei da zeinabi~ _ dorian grei, oskar uaildis
(1854-1900) romanis `dorian greis portreti~ mTavari perso-
naJi. zeinabi _ savaraudod, al. sumbaTaSvilis (1857-1927) pie-
sis _ `Ralatis~ erT-erTi mTavari moqmedi piri.

yorani (gv. 76)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 32; leqsebi, 1927, gv. 339; rCeuli,
1944, gv. 435.

leqsi axlosaa edgar pos Semoqmedebis atmosferosTan.


`oxvra, pastorali~ _ miniSneba soflis idiliur cxovre-
baze, urbanistul koSmarTan dapirispirebul, Cavlil pasto-
ralur yofaze.

aTovda zamTris baRebs (gv. 77)

xelnaweri: avtografi 6553 (B).


nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 33 (A); leqsebi, 1927, gv. 130 (C);
Txzulebani, І, 1937, gv. 187 (D); rCeuli, 1944, gv. 325 (E); rCeuli,
1959, gv. 471 (F).
saTauri: aTovda zamTris sasaxlis baRebs B.
TariRi: 1918 B; 1916 DF.

4, 9 miqondaT] mihqondaT CDEF.

`am leqsis TiToeuli sityva _ iqneba es `Savi kubo~,


`Tmagawewili qari~, `yornebi~, baRi Tu Tova da TviT in-
tonacia gadmosulia farTo konteqstidan... es leqsi nacnobi
motivebis variaciaa da sxvadasxva fragmentebiT aris nagebi~
(i. kenWoSvili, galaktion tabiZis samyaroSi, gv. 156). leqsis
analizi mocemulia amave avtoris wignSi `galaktion tabiZis
poetika~ (Tb., 1980, gv. 34-35).

219

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
samreklo udabnoSi (gv. 78)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 34 (A); leqsebi, 1927, gv. 183 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 236 (C); rCeuli, 1944, gv. 358 (D); rCeu-
li, 1959, gv. 369 (E).
TariRi: 1914 CE.

13-22 da... yvavils] _ C.

leqsi verlibris erT-erTi pirveli nimuSia galaktionis


poeziaSi.

guli (gv. 79)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 35 (A); leqsebi, 1927, gv. 237 (B);
Txzulebani, I, 1937, gv. 148 (C); rCeuli, 1944, gv. 386 (D).

9 oh] o BCD.

dalila _ Zveli aRTqmis personaJi, samsonis satrfo,


romelmac RalatiT gadasca igi filistimelebs (msajulTa
wigni 16: 4-22).
viqtoria _ vis gulisxmobda aq galaktioni _ gamarjvebis
romaul qalRmerTs, istoriul pirovnebas Tu romelime mxat-
vruli teqstis personaJs, ar aris dadgenili.
ledi godiva _ legendad qceuli ukeTilSobilesi da
ulamazesi britaneli qalbatoni, romelmac 1040 wels mosax-
leobisTvis gadasaxadebis Semcirebis mizniT Seasrula qmris
_ qalaqis mmarTvelis axirebuli moTxovna da cxeniT SiS-
velma Semoiara qalaqis quCebi; literaturisa da xelovnebis
araerTi nawarmoebis personaJi.

marmalilo (gv. 80)

xelnaweri: avtografi 5389 (B).

220

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 36 (A); leqsebi, 1927, gv. 103 (C);
Txzulebani, І, 1937, gv. 150 (D); rCeuli, 1944, gv. 315 (E); rCeuli,
1954, gv. 200 (F); rCeuli, 1959, gv. 463 (G).
saTauri: _ B; vardisferi safexurebi F. marmarilo G.
TariRi: 1915 F.

4 oh] o B. 8 ahyve] ayve B. 9 sxivze] mudam B; landaT] landad


DEFG. 11-19 erTnair... mTvrali] _ B. 14 marmalilos] marmari-
los FG.

`aSkarad antikuri suli trialebs galaktionis leqsSi


`marmarilo~, romelic warmogvidgens antikuri taZris po-
etur xats. es ar aris realoba, es ufro taZarTan ocnebiT
miaxloebaa... poeti udides netarebad Tvlis msgavsebas `yrma
dionisesTan~. leqsis realiebi (praqsiteli, yrma dionise,
antikuri taZari) asociaciiT acocxlebs praqsitelis cno-
bil qandakebas `hermesi yrma dioniseTi~... yuradRebas iqcevs
`praqsitelis Tvali~, rogorc antikuri skulpturis brwyin-
valebis simbolo. rac Seexeba dionises, galaktionTan miniS-
nebac araa mis erT-erT umTavres maxasiaTebelze _ `Rvinis
RmerTi~. igi dionises warmogvidgens sakuTari `mes~ oreu-
lad... galaktions sakmaod sainteresod aqvs gaazrebuli
sfinqsis simbolika. is, rom sfinqsi erTdroulad dakavSire-
bulia SiSTan da moaxloebul bednierebasTan, aSkarad oid-
iposis miTiT unda iyos STagonebuli. rogorc cnobilia, Te-
belTaTvis avismomtani sfinqsis gamocanis amocnobasTan iyo
dakavSirebuli bedniereba _ qalaqis daxsna. oidiposi aris is
pirovneba, vinc am SiSis gavliT mivida sfinqsis saidumlos
amoxsnamde~ (q. gardafxaZe, antikuroba da galaktioni, kr.
`galaktionologia~, I, gv. 184-185).
safexurebze svlis motivi gavrcelebuli iyo rusul sim-
bolistur poeziaSi (k. balmonti, v. briusovi...).
sfinqsi _ zoomorfuli miTiuri arseba lomis taniT da
adamianis TaviT.
praqsiteli _ antikuri saberZneTis (Zv. w. IV s.) didi mo-
qandake.

221

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
`da van deikis landebiviT mwvandeba Rame~ _ anton van
deiki (1599-1641) _ gamoCenili flamandrieli mxatvari. gal-
aktionis striqoni `araa dakavSirebuli van deikis ferwer-
asTan (romelsac landebisa da Ramis ferwerasTan araferi
aqvs saerTo), magram am SemTxvevaSi van deiki sinonimia didi
ferweris... `landebiviT mwvandeba Rame~ axlosaa simbolis-
tur ferwerasTan, romlisTvisac ucxo araa landebis motivi
da Tamami ferebi~ (i. kenWoSvili, galaktion tabiZis samyaro-
Si, gv. 80).

atmis yvavilebi (gv. 81)

xelnaweri: avtografebi 5535 (B); d-130, gv. 2-3 (C); 5354 (D).
nabeWdi: J. „Teatri da cxovreba“, 1915, #12, 22 marti, gv. 9
(E); leqsebi, 1919, gv. 35 (A); g. „saxalxo saqme“, 1919, #612, 28
agvisto (F); leqsebi, 1927, gv. 196 (G); Txzulebani, І, 1937, gv.
254 (H); lirika, 1940, gv. 43 (I); rCeuli, 1944, gv. 363 (J); leqsebi,
1953, gv. 142 (K); rCeuli, 1954, gv. 139 (L); rCeuli, 1959, gv. 484 (M).
saTauri: _ D.
TariRi: 1916 HJM; 1915 L.

B, C, D avtografebi fragmentebia _ samiveSi leqsis mxolod


pirveli strofia warmodgenili.

2 avobs] avobs* C] Cndeba C; avobs beberi] scuravs da avobs


E. 3 yvavilTa... banaobs] fifqSi banaobs yvavilTa jari C;
jari] qari E; fifqiT] fifqSi BD] fiqrSi E. 4 tydeba] Relavs E;
nanaobs] nanaobs* C] ileva C. 5 nanaobs] nanaobs* C] imReris C.
6 da... Sexvda] Camouqrola E. 7 Seatyo JrJola] dauwyo brZola
E. 8 daatola gauSlel] aayola vardisfer E. 9 dawvda] Caswv-
da E] daswvda I. 11 iq... mileviT] SuqTa livliviT E. 12 gazafx-
ul] elvare E. 16 swvavda] wvavda I. 32 mohkvda] mokvda IKLM. 33
dahfara] dafara IKM. 35 zRvebi] sevda E. 39 msurveli] survili
K. 40 gahqra] gaqra ILM; dasWkna] daWkna ILM.

222

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
leqsi dakavSirebulia galaktionis adreuli lirikis
erT-erT saukeTeso nimuSTan `wuxeli, RamiT~ (t. I, gv. 85)
da yuradRebas iqcevs versifikaciuli siaxliT _ SidariT-
mebis foierverkiT. i. kenWoSvili silamazis ganadgurebis am
poetur dramaSi ar nuvos ferwerisTvis damaxasiaTebel ni-
San-Tvisebebs gamoyofs (ix. misi: galaktion tabiZis samyaro-
Si, gv. 89).

Rrublebi oqros amurebiT (gv. 83)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 39 (A); leqsebi, 1927, gv. 333 (B);
rCeuli, 1944, gv. 430 (C).
saTauri: Rrublebi oqros amurebiT dasaxlebuli C.

7-8 ufro... florenciaSi] – C. 18-26 am... Sensas] _ C.

SeniSnulia, rom `Rrublebi oqros amurebiT~ ganTqmu-


li sasaxle-muzeumis palaco pitis Weris moxatulobis
ikonografiul motivs imeorebs (i. kenWoSvili).
vezuvis ferfli _ miniSneba vezuvis amofrqvevaze (Cv.w. 79
weli), romelmac imsxverpla qalaqi pompei.
stiaciato _ termini aRniSnavs reliefis damuSavebis specifi-
kur teqnikas renesansis xanaSi, ukavSirdeba florenciul
skolas da gamoCenili italieli moqandakis _ donatelos
(1386-1466) saxels.

Wianurebi (gv. 84)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 40 (A); leqsebi, 1927, gv. 184 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 237 (C); rCeuli, 1944, gv. 359 (D); rCeuli,
1959, gv. 482 (E).
TariRi: 1916 CE.

25 gammas] gamas E.

223

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
`midis opera `lakme~ _ frangi kompozitoris leo delibis
(1836-1891) opera, romlis mTavari personaJia indoeTis uma-
Rlesi qurumis asuli lakme.
`xSirad vigoneb verlens/ rogorc daRupul mamas~ _ ste-
fan malarme (1842-1898) pol verlenis (1844-1896) Sesaxeb werda:
`axalgazrdobis namdvili mama aris verleni, didebuli ver-
leni~. Wabuki galaktioni, rogorc Cans, didi frangi poetis
SemoqmedebiT memkvidred miiCnevda Tavs.

saRamo (gv. 86)

xelnaweri: avtografi 6442-6448 (B).


nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 42 (A); leqsebi, 1927, gv. 26 (C);
Txzulebani, І, 1937, gv. 43 (D); rCeuli, 1944, gv. 269 (E); rCeuli,
1954, gv. 209 (F); rCeuli, 1959, gv. 380 (G);
saTauri: _ B; Zveli ornamenti D.
TariRi: 1915 FG.

5 macxovrisadmi] uuZvelesi D. 10 jvari] karTan D. 12, 32


angelosT] Relvav da D; angelosT] angelozT FG. 13, 33 Sen
RvTismSobelo] ornamentebo karis D. 15 daviT narinis jvari]
gamouTqmeli javri D. 26 jvarze] uceb D. 30 jvarTan misuli]
qvebze asuli D.

subieqtur, emociur-asociaciur saxismetyvelebaze da-


fuZnebuli es leqsi `artistul yvavilebSi~ erTi yvelaze
idumali teqstia.
karis RvTismSobeli _ aTonis iveriis RvTismSoblis sas-
waulmoqmedi xati, igive karibWis RvTismSoblis xati, `por-
taitisa~ anu karis mcveli.
daviT narini _ rusudan mefis Ze, saqarTvelos mefe XIII
saukunis meore naxevarSi (1245-1293).

leqsis analizi ix.: i. merabiSvili, galaktionis Meri. pro-


totipis Zieba, gv. 97-106.

224

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
vin aris es qali? (gv. 88)

xelnaweri: avtografi 2689 (B).


nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 44 (A); leqsebi, 1927, gv. 139 (C);
rCeuli, 1944, gv. 333 (D).
saTauri: _ B.
TariRi: 1916 C.

B-Si wamodgenilia ZiriTadi teqstis 1-4 striqonebis vari-


anti:
mimafrenda napralebze
lurja cxeni...
uceb Tvalwin Rrma ufskruli
gaiSala...
ukurneblad daWrili var
damexseni!

pirveli publikaciis Semdeg `vin aris es qali?~ kidev or-


jer daibeWda _ 1927 da 1944 wlis krebulebSi, romlebSic
leqss wamZRvarebuli aqvs `artistuli yvavilebis~ epigrafe-
bi.
r. burWulaZe teqstis pirvel oTx striqons, romelTac,
misi azriT, nawarmoebis SinaarsTan araferi aqvs saerTo, uka-
vSirebs antikur miTs belerafontze, xolo leqsis darCenil
monakveTs ganixilavs poloneli simbolisti mwerlis _ stan-
islav pSibiSevskis (1868-1927) piesa `TovlTan~ mimarTebiT (ix.:
,,mxolod integralebi...~, gv. 208-209, 131-133).

sikvdili mTvarisgan (gv. 89)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 45 (A); g. `saxalxo saqme“, 1919,


#612, 28 agvisto (B); leqsebi, 1927, gv. 176 (C); Txzulebani, І,
1937, gv. 228 (D); rCeuli, 1944, gv. 356 (E); rCeuli, 1959, gv. 481 (F).
saTauri: sikvdili mTvarisagan BDF.
TariRi: 1916 DF.

225

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
3 mSvidaT] mSvidad DF. 9 STainTqen] STainTqnen F.

i. kenWoSvili am leqss TiTqmis parnasul, gotiesebur leq­sad


miiCnevs, roca `avtori mTlianad gasulia teqstidan, misi xma
arsad ar ismis~ (ix. misi: galaktion tabiZis samyaroSi, gv. 167).
v. javaxaZis cnobiT, am idumali leqsis ganmarteba Tavad
galaktionma ver moaxerxa da `dainteresebul cnobismoyvares
gaubrazda: me TviTon ar vici da Sen rogor agixsnao~ (ix.:
`ucnobi~, gv. 224).
erato _ Zveli berZnuli miTologiis personaJi, sasiyvaru-
lo poeziis muza.

is (gv. 90)

xelnaweri: avtografi 6552 (B).


nabeWdi: kr. „sxivi“, 1916, gv. 84 (C); leqsebi, 1919, gv. 46 (A);
leqsebi, 1927, gv. 144 (D); Txzulebani, І, 1937, gv. 134 (E); rCeuli,
1944, gv. 334 (F); rCeuli, 1959, gv. 368 (G).
saTauri: _ B; Nocturne C.
TariRi: 1915 w. waRveri C; 1914 DEG;

2 Ramem] mTvarem C. 3 sarkmlis] sarkis DEFG. 7 grZnebaT]


grZnobaT EG. 12 Cndeba vnebaT] scxreba fiqrTa C.

ix. komentari leqsisa `TeTri landebiT~ (gv. 15).


leqsi sayuradReboa versifikaciuli novaciiT _ riTmis
taepidan taepSi dinamikuri gadasvliT.

¡
vualisa da viol es Sesaxeb (gv. 91)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 47; leqsebi, 1927, gv. 124; Txzule-
bani, I, 1937, gv. 181; rCeuli, 1944, gv. 323.

`leqsi enobrivi qsovilis ukiduresi avtonomiurobiTa da

226

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
poeturi teqnikis uzenaesobiT g. tabiZis lirikaSi erT-erTi
yvelaze ufro malarmeseuli leqsia. es `franguli kodiT~ _
`evropuli~ kulturis metonimiebiT gawyobili leqsi gadaZax-
ilia malarmeseul hermetul teqstebTan~ (i. kenWoSvili).
`venera sarkesTan~ _ gavrcelebuli Tema mxatvrobaSi. cno-
bilia velaskesis, rafaelis da rubensis am saxelwodebis
tiloebi.
Jan fragonari (1732-1806) _ frangi fermweri, romelic
muSaobda rokokos stilSi.
palaco piti _ istoriuli sasaxle florenciaSi, mediCe-
bis yofili rezidencia, florenciis udidesi muzeumi.
peruja _ italiis erT-erTi regioni. damoukidebeli saxel-
mwifo istoriuli veneciis respublikis farglebSi.
`xmebi masseneTa~ _ Jiul masne (1842-1912), frangi kompozi-
tori, popularuli XIX-XX saukuneebis mijnaze. cnobilia,
rom galaktioni `meris~ masnes `elegiis~ melodiis fonze
kiTxulobda.
violÁe _ savaraudod, frangi arqiteqtori, mxatvari da
xelovnebis Teoretikosi viole le diuki (1814-1874), romel-
mac 1850 wels aRadgina parizis RvTismSoblis taZari. avto-
ri enciklopediuri ilustrirebuli wignisa `Sua saukuneebis
yofa da garTobani~ (n. darbaiseli).
leqsi ganxilulia Semdeg naSromebSi: T. doiaSvili, le-
qsis evfonia (Tb., 1981, gv. 180-183); i. kenWoSvili, `vualisa da
violes Sesaxeb~ (kr. `literaturuli Ziebani~, XX, 1999, gv.
271-273); n. darbaiseli, sami leqsi `artistuli yvavilebidan~
(kr. `galaktionologia~, V, gv. 83-92).

verxvebi (gv. 92)

xelnaweri: avtografebi 6570 (B); 5385 (C).


nabeWdi: kr. „sxivi“, 1916, gv. 85 (D); leqsebi, 1919, gv. 48 (A);
leqsebi, 1927, gv. 291 (E); Txzulebani, ІІ, 1937, gv. 369 (F); rCeu-
li, 1944, gv. 410 (G); rCeuli, 1954, gv. 178 (H).
saTauri: `ras amboben verxvebi~ B.

227

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
TariRi: 1915 bakuriani. ivlisi C. 1915 w. waRveri D. 1915 F.
1912 H.

3 tyes] nisls CD; gaifrens] gadaSlis BCD. 5 uSores] sa-


ocar* B] sevdian BC. 7 Zveli... smiT] xan sasiamod* B] Zvel
RvinosaviT BCD; ugonod] xan mwared* B] tkbilad da BCD. 7-8
striqonebs Soris B-Si ikiTxeba: [...] meocnebe suls, sizmarise-
bur landebs Tanabrad. 8 sadRac dakargul] mogonebaTa BC. 9
mogonebebSi] grZneul SrialSi BCD; viWer] afrqvevs* B. 10, 18
winad... winad] wined... winaT B] winaT... winaT H. 12 iyven] iyvnen
H; mieZinaT] exla sZinavT B. 13 Relavs] TrTian* B; mwyobri]
TeTri C. 13-14 striqonebs Soris B-Si gadaxazulia:

da yovelive nislma dahfara.


drom, drom dahfara.
an da arc erTi aq ar yofila.
gulis miyuCda mware iara.
weli wels gahyva [...] Cqara.

14 mas... da] saukuneTa mZle* B] mas Semdeg bedis mZle BD.


14-18 mas... winad]

es iyo verxvis foTolTa kvnesa,


oh, megobaro, rarigad gZinavT,
rarigad gZinavs, Cemo princessa C.

15 qaris] zvirTTa* B] qarTa B. 16 Sen... xar] da gicdi, gic-


di* B] saiT isvenes B. 17 risTvis an] rad? risTvis? B; visTan]
sanam* B] an visTan B. 18 striqonis Semdeg B-Si gadaxazulia:

ganmeorebas ki isev vucdi,


lodinSi
es iyo verxvis foTolTa kvnesa,
gamoiRviZeT, exla nu gZinavT.
nu gZinavT, nu hklavT Cems sicocxlesa.

228

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
19-e striqonis Semdeg B-Si gadaxazulia:

oh, megobrebo, rarigad gZinavT.


rarigad gZinavs, Cemo princessa.
drom yvavilebi [...]

BD-Si leqss boloSi emateba:

yovelTvis roca daberavs qari


da nisls mTebisas gadaSlis afrad,
verxvis foTolTa TeTri laSqari
aSrialdeba sevdian zRaprad.

D-Si am strofis pirvel striqonSi nacvlad sityvisa `yov-


elTvis~ aris `da exla~, meoTxe striqonSi ki nacvlad si-
tyvisa `aSrialdeba~ BB-Si jer iyo ,,Zvel dros magonebs~,
Semdeg _ ,,warsuls magonebs~. D-Si aris ,,warsuls magonebs~.
ix. komentari leqsisa `TeTri landebiT~ (gv. 15).

paraleli (gv. 93)

xelnaweri: avtografi 5386 (B).


nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 49 (A); leqsebi, 1927, gv. 117 (C);
Txzulebani, I, 1937, gv. 169 (D); rCeuli, 1944, gv. 322 (E); rCeuli,
1954, gv. 196 (F).
saTauri: kontrastebi B.
TariRi: 1912 F.

2 iasamanTa grovaT] nacnobi sivrciT modis B. 3 vedrebis...


neli] ocneba gamouTqmeli B. 7 pani daqris] nisli iZvris B;
daqris] dahqris CDEF. 11 roca SuriviT] sadac nisliviT B. 12-
13 ase... gaoceba] ufro mkafio aris kaSkaSi,/ ufro didia gasx-
ivosneba B. 14 neloba] viT fSvinva B. 16 goias] rembrandtis
B; bottiCelis] botiCelis F. 18 sul... zaris] magram srbolaa
Savi Rrubelis B. 19 mzis... damWknari] TrTis mxiblavad viT

229

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
wynari B; damWknari] damWknarTa CDEF. 20 iWviT] eWviT F; mxatva-
ris] vrubelis B. B-Si leqss boloSi emateba:

SenTvis arc erTi ar aris ucxo,


maTSi saerTo hpove, icani.
da sxvadasxva gziT misvla erT gzasTan
iyos maradis Seni mizani.

leqsTan mimarTebiT arsebobs galaktionis saintereso


Canaweri: `moxda aseTi ram: gaerTianda ori sawyisi: liri-
ulobisa da revoluciuri dramatizmis, paTosis. pirveli ar
iCrdileba meoreTi da meore pirveliT. paraleli _ leqsi
naTlad hxatavs or mopirdapire mimdinarebas xelovnebaSi.
goia da bottiCeli, Selli da baironi, maiakovski da esenini
(SeiZleba, Zalian Soreulad), CemSi ki es mTavaria~ (sg, XVIII,
gv. 67-68).
fransisko goia (1746-1828) _ espaneli fermweri, grafikosi
da graviori.
sandro botiCeli (1445-1510) _ adreuli renesansis xanis
italieli mxatvari, sifaqiziTa da daxvewilobiT gamorCeuli
namuSevrebis avtori.
`demoni iWviT savse mxatvaris~ _ igulisxmeba rusi mxat-
vari mixail vrubeli (1856-1910), romelmac demonis Temaze ar-
aerTi tilo Seqmna. igi avtografSi pirdapir aris dasaxele-
buli.
`da segantinis `Ave Maria~ _ italieli mxatvari jovani
segantini (1858-1899) da misi cnobili tilo RvTismSoblis
gamosaxulebiT.

fardebis Sriali (gv. 94)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 50 (A); leqsebi, 1927, gv. 190 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 247 (C).
TariRi: 1916 C.

11 ganuZrevlad] gaunZrevlad C. 20 angeloz] angelos BC.


36, 39 gared] gareT C. 37 daqris] dahqris B.

230

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
leqsSi sagrZnobia edgar pos qmnilebaTa (`yorani~, `li-
gea~, `eSerTa saxlis dacema~...) idumali atmosfero.

Cveni saukune (gv. 96)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 52 (A); leqsebi, 1927, gv. 76 (B); Tx-
zulebani, I, 1937, gv. 115 (C); rCeuli, 1944, gv. 304 (D); rCeuli,
1959, gv. 390 (E).
saTauri: warsulis Crdilebi CE.

21 ameRam] amaRam E. 24 gadacda] gadascda E. 46 qrian] hqri-


an BCDE.

kaxaberi _ qveynisTvis Tavdadebuli gmiris zogadi saxeli.


mas moixseniebs daviT guramiSvili: `vinc ara hgavs kaxaber-
sa,/ me ver vityvi kaxaberad~. kaxaberi naxsenebia galaktionis
CanawerSi mamia gurielze: `mamia xandaxan bavSvebs mklavebs
uSinjavda da Taviseburi sidinjiT, TiTqos sityvebi sxva
qveynidan modiso, kiTxavda axlo myofs: daxede, ra mklavi
aqvs, ver gaswevda kaxaberobas?~ (sg, XXIII, gv. 150).

mTawmindis mTvare (gv. 98)

xelnaweri: avtografebi 618 (B); 1086 (C); 1916 (D); 3348 (E);
7441 (F); 7767 (G); 24361 (H).
nabeWdi: J. „cisferi yanwebi“, 1916, #1, gv. 6 (I); leqsebi, 1919,
gv. 54 (A); g. „saxalxo saqme“, 1919, #612, 28 agvisto (J); leqsebi,
1927, gv. 4 (K); kr. „patara Cangi“ 1928, gv. 92 (L); Txzulebani, І,
1937, gv. 3 (M); leqsebi, 1937, gv. 74 (N); lirika, 1940, gv. 29 (O);
rCeuli, 1944, gv. 249 (P); rCeuli, 1954, gv. 188 (Q); rCeuli, 1959,
gv. 373 (R).
saTauri: leqsidan ,,mTawmindis mTvare~ B; _ CDE.
TariRi: 1915 BHKMOPQ; 1916 w. tfilisi G.

2 Sobila] yofila G. 5 Cumi] mSvidi BHI; nazi] wynari BH; 7

231

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
mis... gaxveuli] Soreul mogonebis I; msubuq] subuq CE; 8 mos-
Cans] moCans OMPQ. 9 oh] o CGH] jer E; 9,27 Sobila] yofila
BCDEGH; nazi] wynari BH] TeTri DI. 10 Cems] Cem EP; moxucis]
moxucTa BH] akakis CDEIJPQ; sZinavs] sZinavT BH; 11 mwuxare]
sevdian BCDEGH] mSobliur I. 13-27 dawyevlil... wynari] –BH.
13 dawyevlil yrmas] baraTaSvils CDEGIJKLMOPQ] usafar
yrmas N; oblad] oblaT D. 14 tbis sevdian] meocnebe D; gedaT]
gedad Q. 16 Seisxa] gaSala C. 17 ocnebaTa] mogonebaT D. 19-20
striqonebs Soris I-Si ikiTxeba:

viT efrqveva es CanCqeri tbis napirs da tyeebs


da viT axvevs kvdomis buruss vercxlis mdinareebs.

23 Cumi] nazi CE. 25 mgosani] poeti CO. 26 wayveba] wahyveba


EGINPQ. 27 Sobila] yofila C. 24-27 rom... wynari ] –D.

F-Si warmodgenilia leqsis 2-5 striqonebi, romlebic iZle-


va mxolod erT variantul sxvaobas: 2 Sobila] yofila.

nawarmoebis pirveli publikaciis Taobaze ix. komentari


leqsisa `lurja cxenebi~ (gv. 200-201).
arsebobs galaktionTan daaxlovebuli pirebis (f. niSnian-
iZe, g. Ciqobava) cnobebi `mTawmindis mTvaris~ daweris gare-
moebebze. isini, rogorc irkveva, sxvadasxva variaciiT imeo-
reben poetis naambobs, romlis Sinaarsi Semonaxulia mis erT
saarqivo CanawerSi. axalgazrda galaktioni literaturul
saRamoSi monawileobis misaRebad foTSi imyofeboda. Ramis
gaTeva giorgi quCiSvilTan erT oTaxSi mouxda. zRvis pi-
ras, Ramis sibneleSi galaktioni auRelvebia qalis simReras
(sxva versiiT, gramafonze mravalgzis ganmeorebul simReras)
momakvdav gedze. am STabeWdilebiT daiwera im Rames leqsi
`gedis simRera~. es leqsi poets waukiTxavs Sekrebaze, ro-
melsac akakic eswreboda, Semdeg ki teqsti dahkargvia. `me
am principze davwere meore leqsi, romelic TiTqmis igive
`gedis simReraa~, gadakeTebuli `mTawmindis mTvared~, _ ase
amTavrebs Txrobas galaktioni (sg, XXII, gv. 222).

232

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
ramdenad realuria poetis monaTxrobi, Zneli saTqmelia,
Tumca arsebobs g. quCiSvilis piradi werili galaktioni-
sadmi, romelSic is ixsenebs warsuls _ foTs da `gedis sik-
vdils~ (sg, XXIV, gv. 285).
`mTawmindis mTvare~ g. tabiZis saprogramo leqsia, romel-
Sic gatarebulia esTetizmis doqtrinidan momdinare Semoq-
medebis, poeziis uzenaesobis idea. nawarmoebi konceptualu-
rad axlosaa gedis simReris im interpretaciasTan, romelic
gadmocemulia platonis `fedonSi~.
sabWoTa epoqaSi galaktionma moisurva leqsisaTvis ax-
ali, drosTan misadagebuli gaazreba mieca. igi Cioda, rom,
miuxedavad popularobisa, misi Semoqmedebis es erT-erTi
gasaRebTagani saTanadod ar aris Seswavlili (sg, XXII, gv.
317). galaktioni uaryofda nawarmoebis pesimistur ganwyo-
bilebas, win wamoswevda `romantikul siyvaruls sicocxli-
sadmi~ (sg, XXI, gv. 528) da kavSirs XIX saukunis qarTuli
poeziis tradiciebTan (sg, XIX, gv. 100-101). `azri `mTawmindis
mTvarisa~ _ werda igi, _ aris azri poeziis arsebobis, misi
sidiadis, misi `memkvidreobisa~, azri _ uSiSroebisa sikvdi-
lis winaSe...~ (sg, XVI, gv. 218-219).
leqsi gaanalizebuli aqvs z. kiknaZes werilSi `mTawmindis
mTvare~ (J. `literatura da sxva~, 1999, #1, gv. 9-15).

gobeleni (gv. 99)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 56 (A); leqsebi, 1927, gv. 249 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 315 (C).
TariRi: 1916 C.

sulamiTi _ bibliuri `qebaTa qebis~ qali personaJi, mefe


solomonis satrfo. leqsSi igrZnoba am teqstis atmosfero
da reminiscenciebi. nawarmoebi, SesaZloa, gobelenze gamosax-
uli `qebaTa qebis~ romelime sceniT iyos STagonebuli.

233

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
SiSveli (gv. 100)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 57 (A); g. ,,saxalxo saqme~, 1919,


#612, 28 agvisto (B). leqsebi, 1927, gv. 100 (C); Txzulebani, І,
1937, gv. 145 (D); rCeuli, 1944, gv. 313 (E); rCeuli, 1959, gv. 421 (F).
TariRi: 1915 CDF.

6 Seferis] Sehferis CDEF.

venera miloseli _ ZvelberZnuli skulptura, romelic si-


lamazisa da siyvarulis qalRmerTs gamosaxavs, leqsSi nax-
senebia, rogorc mSvenierebis simbolo antikur klasikur xe-
lovnebaSi.
`g. tabiZis `SiSveli~ erTgvari polemikaa qalis SiSveli
sxeulis `neodionisur~ gaazrebasTan. sulisa da material-
uris dapirispirebis nacvlad, win aris wamoweuli am ori
sawyisis harmoniuli erTianobis klasikuri ideali~ (i. ken-
WoSvili, galaktion tabiZis samyaroSi, gv. 148).

micvalebulis xsovna (gv. 101)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 58; leqsebi, 1927, gv. 323; rCeuli,
1944, gv. 427.

es leqsi, iseve rogorc `axali mosaxleoba~ (gv. 120) yur-


adRebas iqcevs sinamdvilisa da warmosaxvis ucnauri Ta-
naarsebobiT, rac fantasmagoriis STabeWdilebas qmnis.

zRapari (gv. 102)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 59 (A); leqsebi, 1927, gv. 24 (B);


Txzu­lebani, І, 1937, gv. 39 (C); rCeuli, 1944, gv. 266 (D).

2 pirad] piras D. 9 sCans] Cans C.

234

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
orxideebi (gv. 103)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 60 (A); leqsebi, 1927, gv. 323 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 373 (C).
TariRi: 1915 C.

10, 12 stiroden] stirodnen C. 13 xarobden] xarobdnen C.

`orxideebi~ mianiSnebs simbolisturi floris Semosvlaze


galaktionis poeziaSi.
leqsi frangi mwerlis vilie de lil-adanis (1838-1889)
`sastiki moTxrobebis~ erT-erT teqstTan (`vera~) mimarTebiT
ganxilulia e. kvitaiSvilis werilSi `ocnebis gamosarCleba~
(kr. `galaktionologia~, III, gv. 189-203).

mgloviare serafimebi (gv. 104)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 61 (A); leqsebi, 1927, gv. 86 (B);


Txzu­lebani, І, 1937, gv. 127 (C); rCeuli, 1944, gv. 307 (D); rCeuli,
1959, gv. 459 (E).
TariRi: 1916 BCE.
saTauri: marmarilos qveS CE.

2 marmalilo] marmarilo CDE. 9, 10 stiroden] stirodnen


C] tirodnen E. 17 gamoscale] gamocale E. 25 sdganan] dganan E.

`da uaildis yvaviliviT daeci gzaze~ _ savaraudod, alu-


zia oskar uaildis zRaparze `bulbuli da vardi~.

avdris molodini (gv. 105)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 62 (A); leqsebi, 1927, gv. 185 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 239 (C); rCeuli, 1944, gv. 360 (D); rCeuli,
1959, gv. 483 (E).
saTauri: avdris molodinSi E.

235

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
TariRi: 1916 CE.

19 exla] axla E. 30, 32 miyveba] mihyveba BCDE.

katrenuli strofikiT daweril leqsSi meoTxe strofi


samtaepiania, v. javaxaZis varaudiT, mas meore striqoni unda
akldes. Cven ar gaviziareT mis mier aRdgenili varianti (`uc-
nobi~, gv. 767), radgan nakleb sarwmunoa, rom galaktionma
leqsis Semdgom oTx publikaciaSi ver SeamCnia e.w. xarvezi da
mxolod amitom ar gamoaswora igi. amasTan, Carevis Sedegad
samtaepiani strofi kargavs eqspresiulobas.

ar-dabruneba (gv. 107)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 64 (A); leqsebi, 1927, gv. 152 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 199 (C); rCeuli, 1944, gv. 340 (D); rCeuli,
1959, gv. 474 (E).
TariRi: 1916 BCE.

8 ticiane] ticiani BCDE. 13 giyvardi] gviyvardi BC.

`veronezi da ticiane~ _ gviani renesansis gamoCenili ital-


ieli mxatvrebi paolo veroneze (1528-1588) da ticiano veCelio
(1488-1576) _ ferweris veneciuri skolis warmomadgenlebi.

mivardnili aivani (gv. 108)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 65 (A); leqsebi, 1927, gv. 45 (B);


Txzulebani, І, 1937, gv. 70 (C); rCeuli 1944, gv. 283 (D); rCeuli,
1959, gv. 449 (E).
TariRi: 1916 CE.

8 exlac] axlac E. 22 oktavebiT] oqtavebiT CE. 30 tfilis-


Si] TbilisSi E.

236

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
arsebobs galaktionis Canaweri saTauriT `ampartavani Ta-
Tari ezoSi dadis mamali~, romelSic gadmocemulia leqsis
daweris garemoebani da ganmartebulia zogierTi striqoni
(sg, XVII, gv. 510-511). poeti mogviTxrobs: `leqsi dawerilia
1918 wels, TaTari Semoesia baTums... Zalian ireoda Tbilisi
im xanebSi ucxoelebiT: vin ginda, saidan ginda, rom aq ar Se-
geniSnaT... Tbilisis mosaxleobaSi protestis grZnobas iwve-
vda ucxoelTa yofa-qceva~... am da sxva CanawerSic (sg, XIX,
gv. 102) galaktioni xazs usvams leqsis ironiul-satirul
xasiaTs.
dasturlamali _ qarTuli saxelmwifo samarTlis Zegli,
Sedgenili mefe vaxtang meeqvsis mier 1707-1709 wlebSi.
`oktavebiT vwer poemas~ _ oktava, italiuri genezisis sa-
leqso forma, rvataepiani strofi gariTmvis sistemiT abababcc,
romelsac, rogorc wesi, iyenebdnen epikur poemebSi. CanawerSi
`mivardnili aivanis~ Sesaxeb galaktioni miuTiTebs, rom mas
marTlac hqonda aseTi poema.
`tfilisSi mefobs TaTarxan~ _ TaTarxan (nikoloz) dadeS-
qeliani, svaneTis mTavarTa STamomavali, silamaziT ganTqmu-
li vaJkaci, romelmac quTaisSi cocxal suraTebad dadgmul
`vefxistyaosanSi~ (1892) tarieli ganasaxiera. 1918 wels anu
leqsis daweris dros igi cocxali aRar iyo.
`sasaxle gaxda Tilisma~ _ poeti ganmartavs: `Tilisma _
aq niSnavs didad mimzidvel rames. ityvian: `rogor moaTil-
isma~, `ra Tilisma aqvs aseTi~ _ ra jado aqvs aseTi, rogor
izidavs!~
`Cinebuleba Cineli~ _ poetis ganmartebiT: `Cineli~ aq niS-
navs, ubralod, ucxoels, ucxo vinmes, an ucxo rames... `Cinebu-
lia~ _ ityvian ucxo rameze (da ara mxolod im gagebiT, rom
kargia). Cinebuleba, ese igi Rirseba...~. leqsSi gamoTqmas iro-
niuli xasiaTi aqvs.
`mivardnili aivani~ gaanalizebulia n. darbaiselis wer-
ilSi `sami leqsi `artistuli yvavilebidan~ (kr. `galaktion-
ologia~, V, gv. 93-102).

237

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
akakis landi (gv. 110)

xelnaweri: avtografi 1627 (B); 5528 (C); 5555 (D); 6574 (E); 2-d,
gv. 6 (F).
nabeWdi: g. „axali kvali“ 1915, #1, 4 maisi (G); leqsebi, 1919,
gv. 67 (A); leqsebi, 1927, gv. 95 (H); Txzulebani, І, 1937, 138 (I);
leqsebi, 1937, gv. 76 (J); lirika, 1940, gv. 27 (K); rCeuli, 1944, gv.
312 (L); rCeuli, 1954, gv. 226 (M); rCeuli, 1959, gv. 392 (N).
saTauri: sizmari* D; _ BE.
TariRi: 1915 HIJLMN.

2 mdumare] mwuxare* C; mxares] Rames* B; Sori mTebisas] mTe-


bi velidan* B] baridan mTamdi B; mdumare... Sori] mxares mwux-
ares, ares* C. 3 daxaris] dahxaris C; Rame... andamati] mTvaris
SuqTa dolbandi* C] mTvaris SuqTa andamati C. 4 iq] da BC. 5
gamoCnda maRal] SoriT gamoCnda C. 6 WaRariT... Tmebi] WaRara
vercxlis simZimiT B. 8 iyo] iyven BC; mTiebi] varskvlavni* C.
9 mZime... daRlil] momaval mgosnis C. 10 mZime... fexis] mZime...
fexis* B; mZime... grZnobda] svlas hgrZnobda nazi, viT abreSumi
B; aq nacvlad sityvisa `nazi~ iyo `TeTri~. 12 moZraobda] mdu-
marebda C; moZraobda... mnaTobTa] miRelavda mis TeTr nakvTeb-
ze* C. 13 aRelvebuli] ucnob ocnebaT* C. 14 Tanabar] moxucis C;
moaxloebas] naaxloebi B. 15 da didi] samSoblo C. 17 zvirTebi]
foTlebi* C. 18 maSin bavSiviT] midumda Sambi C; Sqeri] Sqera B.
19 Seswyda] Sewyda H; mdinareT] nakadis* C. 20 graalma] grialma
B] varskvlavma C; gza mravalferi] gundma CiraRdnad* C; gza]
gzam C. 21 naperwklis droSiT] SuqTa talRebi* C] naperwkliT
cecxli C. 22 SuqiT] cecxliT C. 23 gza iSviaTi] TeTri wy-
vdiadi C. 24 sanTlebiT] nabijiT C. 25 maRali] akakis C. 26 oh...
gansacdeli] o, gansacdeli movida soflad B; oh... maxlobad]

ara, didia dRes gasacdeli


da ar dagvtovebs mze-kaci oblad
rom ar aanTos isev sanTeli
sasiqadulo xatis maxloblad. C

238

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
es strofi nasworebia. Tavdapirvelad igi ase ikiTxeboda:

ara, arasdros is ar dagvtovebs


am gansacdelSi marto da oblad,
rom ar aanTos sveli kandeli
ganadgurebul qarTlis maxloblad.

meoTxe striqonze `ganadgurebulis~ gverdiT miwerilia


`daviwyebuli~.
30 iqneba CvenSi] mxsnelad da farad B. 31 CvenTan] CvenSi *C.
32 sidiadeSi] rCeul megobrad* C] koriantelSi C. 33 lurj]
naz C. 33-e striqonis Semdeg C-Si gadaxazulia:

Tu aRtaceba garemogvicams
is aRtacebas miscems Tavis suls.
CagvTvlems da maSinc is ar mogvaklebs
samaradiso Ziebis [?] CurCuls.

amis Semdeg C-Si ikiTxeba:

gangvinaTebs dRes, gagviTevs Rames,


ganTiadisTvis damwvari xmebiT,
roca eklian gzaze mowamis
gvirgvinis ekliT daviqancebiT.
Tu aRtaceba agvaclis eklebs,
is aRtacebas miscems Tavis suls,
CagvTvlems da maSinc is ar mogvaklebs
samaradiso Ziebis CurCuls.

es fragmenti nasworebia. masSi Setanilia Semdegi cvlile-


bebi: 2 ganTiadisTvis damwvari] saganTiado, saamo*. 3 mowamis]
ltolvisgan*. 4 gvirgvinis... daviqancebiT] guli gatydeba da
daviRlebiT. 5 agvaclis eklebs] garemogvicvams*.
34 ar... usityvos] mas CvenTvis madli ar enaneba B; da... usit­
yvos] ar mogvaklebs Suqs* C. 35 misi... maRliT] qveynis ciuri

239

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
madliT B. 35 poetis... anTeba] misi simReris sxivi feradi C.
maRliT] madliT H. 37 es molandeba] akakis landi C.

D-Si leqsi asea warmodgenili:

akakis landi

aRmosavleTis mTebs iqiT, sadac


aTeTrda mTvaris SuqTa dolbandi,
myudro, lamazi da didebuli
gamoCnda moxuc akakis landi.
TeTri WaRariT mosili Tmebi
elavda vercxlis elva-cimcimiT,
da saxe misi iyo gznebuli
sagazafxulo RvTaebriv RimiT.
is modioda mZime nabijiT
rogorc stiqiis daRlili Zala.
mTa mis nabijze orad gaipo
da tyem siswrafiT gza daucala.
xalxi uecrad muxlze daemxo
da xma gaisma akakis wynari...
`vin aris Cemi didi memkvidre,
vin aris Rirsi, waiRos qnari~,
magram amaod mouwodebda,
memkvidre Rirsi arsaiT sCanda.
dahkida Tavi maSin moxucma
da mware fiqriT danaRvlianda.
TiTqo moxucis uecar fiqrze
eqvsi mgosani win wadga nela,
maT rogoc mTebis mZlavri arwivi
win mouZRoda vaJa-fSavela.
Semdeg abaSels da SanSiaSvils
ucxo da tkbili xelT epyraT qnari
da griSaSvilis gaisma xmebi,
da ruxaZemac dareka zari.
dareka zari iq quCiSvilmac
da cad aRapyres yvelam xelebi.

240

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
maSin erT dids da xmovan qnars hgavden
Cveni rCeuli parnaselebi...
vin ar igrZnobda im sanatrel dros,
rom yvela Tavis mgosanTan aris,
rom yvela erTad Rirsia erTi
daumonebel akakis qnaris.

D variantSi gadaxazulia Tavdapirveli saTauri `sizmari~


da leqsis sawyisi striqonebi:

daRlil-daqanculs me CameZina
da sizmrad vnaxe akakis saxe
daRlils, daqanculs CameZina...

am teqstSi Setanilia Semdegi cvlilebebi:

2 aTeTrda... SuqTa] mTebs daefara Ramis*. 2-3 striqonebs


Soris gadaxazulia: rogorc Cveneba gasakvirveli, me dames-
izmra akakis landi. 10 rogorc] viT*. 11 mis] imis*. 36 daumo-
nebel] akakis hangis*.

E avtografis teqsti gadaxazulia da ase ikiTxeba:

iyavi CemTvis, iyavi CemTan!


iyavi CemSi marad da marad,
Cemi sizmrebis rCeul megobrad,
Cemi fiqrebis naz niavqarad.

ganminaTe dRe, miTie Rame,


saganTiado mimRere xmebi,
roca eklian gzaze ltolvisgan
guli gatydeba da daviRlebi.

Tu aRtacebam garemomicvas,
Senc aRtaceba mieci Sens suls,
CamTvlems da maSinc ar momaklebde
samaradiso Ziebis CurCuls!

241

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
meaTe striqonSi nacvlad sityvebisa `mieci Sens~ iyo `mi-
aniWe~.

F-Si leqsi asea warmodgenili:

akakis landi

mxares mwuxares, ares mTebisas


Camoefara SuqTa dolbandi
da rogorc landi mwuxarebisa
SoriT gamoCnda akakis landi.
TeTri WaRariT mosili Tmebi
elavda elvis elva-cimcimiT
da me vtkbebodi da kvlav vtkbebodi
didebul saxis RvTaebriv RimiT.
gancvifrebuli misCerebodnen
momaval moxucs spetaki mTebi,
da saidumlo butbutiT Sesdgnen
mSfoTar yvirilas Cqari zvirTebi.
midumda Sambi, midumda Sqeri,
Seswyda nakadis zvirTebis mRera.
mxolod varskvlavTa gundma CiraRdnad
SuqTa talRebi aaCanCqera.
da saidumlo cecxliT Semosa
miwynarebuli TeTri wyvdiadi,
Cumad... moRlili nabijiT modis
mwuxare landi, akakis landi.
aq mware gza aqvs winaswarmetyvels
da me ar vici, risTvis, rad modis,
gana didebiT ar mivacileT
mgosani igi sasaflaomdis?
aq mware gza aqvs winaswarmetyvels,
SeCerdi, Suri iRviZebs brboSi,
ar aris wminda, umwikvlo grZnoba
da siyvaruli saqarTveloSi.
ar aris grZnoba pativiscemis,
ar aris kaci da megobari,
rom odnav mainc Seumsubuqos

242

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
daRlil macxovars wamebis jvari.
vin icis, iqneb kidev daadvan
borotebis da geslis xundebi,
Sen xom arasdros, arasdros metad
samSoblo mTebs ar daubrundebi
da Seni qveynis sacodav Svilebs
ar etyvi Cveul mware sayvedurs
maT urcxvoba da ugrZnoblobaze,
magram eh, kmara, vin dagigdebs yurs...
mxares mwuxares, ares mTebisas
daxaris mTvaris SuqTa dolbandi
da gahqra landi mwuxarebisa,
mwuxare landi... akakis landi!

am teqstSi Setanilia Semdegi cvlilebebi: 2 mTebisas]


saCxeris*; iqve gadaxazulia `ar scxreba guli mTawmindis~.
3 striqoni gadaxazulia. gverdiT miwerilia: mTvaris SuqTa
dolbandi. 5 SoriT gamoCnda] kvlav momagonda*. 7 elvis] ver-
cxlis*. 10-13 striqonebi gadaxazulia. iqve miwerilia:

fexis xmas grZnobda,


Seucnob-xSiri SrialiT SekrTaA
mSobliuri tyis mwvane foTlebi.

21 mwuxare... landi] akakis landi, mwuxare landi*. 29 da


siyvaruli] ar aris suli. 30 pativiscemis] Zveleburadve*]
dasaflavebis*. 33 daRlil macxovars] daRlili sisxli. 38-39
striqonebs Soris gadaxazulia:

ar naxav kidev, magram eh, kmara,


mxares mwuxares, ares mTebisas
mTvaris naTeli amoefara.
da gahqra...

leqss `akakis gardacvalebis gamo~ (ix. komentari, gv. 170)


Zalian male mohyva didi mgosnisadmi miZRvnili meore leqsi
`akakis landi~, romelmac sazogadoebaSi popularoba moipova.

243

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
nawarmoebi gaanalizebulia z. kiknaZis (g. `literaturuli
saqarTvelo~, 1983, #1) da l. bregaZis (kr. `galaktionolo-
gia~, V, gv. 61-71) erTsa da imave saxelwodebis werilebSi _
`akakis landi~.

mas gaxelili darCa Tvalebi (gv. 112)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 69 (A); g. `erToba~, 1919, #192 (B);


leqsebi, 1927, gv. 441 (C); Txzulebani, II, 1935, gv. 55 (D); rCeuli,
1944, gv. 106 (E); rCeuli, 1959, gv. 520 (F).
TariRi: 1917 CDF; 1918 E.

11, 27 usmendnen] usmenden F. 17 uamidobiT] uamindobiT F. 24


aq] iq C.

leqsSi, romelsac mzis Caqrobisa (baironis `wyvdiadi~) da


dedamiwis kvdomis (p. laforgis `samgloviaro marSi dedami-
wis gardacvalebis gamo~) Temebs ukavSireben, glovis savarau-
do obieqtad, sxvadasxva interpretaciiT, miCneulia qriste,
nikoloz baraTaSvili, evropuli kultura.
cerera _ miwaTmoqmedebisa da nayofierebis qalRmerTi ro-
maul miTologiaSi, romelsac ukavSirdeba uZvelesi warmod-
gena mcenareulobis aRmocenebasa da kvdomaze.
nawarmoebi ganxilulia Semdeg wignebSi: r. burWulaZe,
`mxo­lod integralebi...~ (gv. 170-186); l. sordia, galaktion
tabiZis filosofiuri lirikis sakiTxebi, Tb., 1996, gv. 128-134;
a. xinTibiZe, galaktioni. 15 leqsi da erTi poema, Tb., 2003,
gv. 54-71; a. gomarTeli, literaturuli werilebi da eseebi
(gv. 23-33).

rogor ebrZoden zarebs zarebi (gv. 114)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 71 (A); leqsebi, 1927, gv. 443 (B);
Txzulebani, II, 1935, gv. 57 (C); rCeuli, 1944, gv. 244 (D); rCeuli,
1954, gv. 18 (E); rCeuli, 1959, gv. 44 (F).

244

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
TariRi: 1917 BCDEF.

1, 35 ebrZoden] ebrZodnen EF. 2 davqrivar] davhqrivar BCD.


6 gared] gareT BCD. 17 hei] he EF. 45 bneli] Zveli E. 49 nafote-
baT] nafotebad EF. 51 moyveba] mohyveba EF. 53 exla] axla CDEF.

leqsTan dakavSirebiT arsebobs poetis Canaweri: `rogor


ebrZodnen zarebs zarebi~ dawerilia moskovis mosaxleobis
aRweriT gamowveuli STabeWdilebis qveS. me piradad viRebdi
am aRweraSi monawileobas. Cemze SemaZrwunebeli STabeWdile-
ba moaxdina _ moskovis bskerma, misma saSinelma siRatakem
(Дно)~... (sg, XIX, gv. 101).
leqsis metri ocmarcvliania, rac Zalze iSviaTia g. tabi-
Zis poeziaSi.

i.a. (gv. 116)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 74 (A); leqsebi, 1927, gv. 398 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 442 (C); rCeuli, 1944, gv. 484 (D); rCeuli,
1959, gv. 417 (E).
TariRi: 1915 CE.

2 bavSi] bavSvi CDE. 5 mofrinden] mofrindnen DE. 6 kivoda]


kioda E. 8 yvaoda] hyvaoda BCDE.

leqsis saTaurad gatanili inicialebi `i.a.~, v. javaxaZis


azriT, unda gulisxmobdes irakli amirejibs, mweral Wabua
amirejibis mamas (kr. `galaktionologia~, I, gv. 93-94).

sibere (gv. 117)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 75 (A); leqsebi, 1927, gv. 187 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 243 (C); rCeuli, 1944, gv. 359 (D).
TariRi: 1914 C.

245

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
poetur teqstSi gamoxatul ganwyobilebas exmianeba fraza
Zmis _ prokle tabiZisadmi 1916 wels moskovidan gamogzavni-
li werilisa: `vgrZnob, rom TandaTan vcivdebi, vberdebi~ (sg,
XXIV, gv. 11).
leqsSi miniSnebulia Zvel poetikasTan ganSorebis
aucilebloba. gamoTqmulia varaudi, rom `sibere~ meore wignis
momzadebis sawyis periodSi Cafiqrebuli iyo, rogorc `ar-
tistuli yvavilebis~ prologi, razec metyvelebs misi inter-
teqsturi kavSirebi bodleris `borotebis yvavilebis~ pro-
logsa da e.w. meore prologTan (leqsi `kurTxeva~). Canafiqri
uaryofil iqna (ix. T. doiaSvili, `artistuli yvavilebis~
prologi; kr. `galaktionologia~, II, gv. 44-46).
splini _ mowyeniloba, baironuli genezisis cneba, rom-
lis filosofiur-esTetikuri dafuZneba moxda S. bodler-
is `borotebis yvavilebSi~. galaktionis gviandel CanawerSi
vkiTxulobT: `winad kvaldakval damdevda splini~ (sg, XV,
gv. 19).
teqstis analizi mocemulia T. doiaSvilis wignSi `leqsis
evfonia~ (gv. 115-118).

edgari mesamed (gv. 118)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 76 (A); leqsebi, 1927, gv. 340 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 428 (C); rCeuli, 1944, gv. 436 (D); rCeuli,
1959, gv. 416 (E).
TariRi: 1915 CE.

nawarmoebi dakavSirebulia edgar pos mxatvrul samyaros-


Tan, kerZod, leqsTan `yorani~. lenora _ amerikeli poetis
leqsSi lirikuli personaJis gardacvlili satrfos saxe-
lia.
`viRac mesame, viRac maxinji~ _ am striqonis gamo galak-
tionologiaSi azrTa sxvaobaa. erTi mxriv, `mesame~ gaazrebu-
lia, rogorc sikvdili, sikvdilis aCrdili, demonuri Zala,
xolo, meore mxriv, rogorc azrobrivi metafora, romelic

246

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
Tavad edgar pos gulisxmobs _ uRmerTod darCenil, rwmena-
dakargul poets.
leqsis Sesaxeb ixileT: r. TvaraZe, `edgari mesamed~, J. `cis­
kari~, 1980, #9, gv. 128-133; r. burWulaZe, `mxolod integra­lebi...~
(gv. 167-168); a. gomarTeli, edgar pos _ `aCrdils Tanazi­ ars~
(ix. misi: kritikuli werilebi da eseebi, gv. 34-44); d. werediani,
`edgari mesamed~ (kr. `galaktionologia~, IV, gv. 77-82).

Sen da demoni (gv. 119)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 77 (A); leqsebi, 1927, gv. 311 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 300 (C).
saTauri: _ C.
TariRi: 1915 C.

leqsi m. lermontovis poema `demonTan~ mimarTebiT ganx-


iluli aqvs r. burWulaZes (ix.: `mxolod integralebi...~, gv.
94-100).

axali mosaxleoba (gv. 120)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 78; leqsebi, 1927, gv. 328; rCeuli,
1944, gv. 431.

ix. komentari leqsisa `micvalebulis xsovna~ (gv. 234).


nawarmoebSi xdeba sinamdvilis miTologizeba tradiciuli
miTologiuri personaJebis gareSe, lirikuli `me~-s subieqtu-
ri fantaziiT (i. kenWoSvili).

TibaTve gavida (gv. 121)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 79 (A); leqsebi, 1927, gv. 50 (B);


Txzu­lebani, І, 1937, gv. 78 (C); rCeuli, 1959, gv. 455 (D).

247

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
TariRi: 1916 CD.

6 uriis] mevaxSis CD.

aragvi (gv. 122)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 80 (A); leqsebi, 1927, gv. 25 (B);


Txzulebani, І, 1937, gv. 42 (C); rCeuli, 1944, gv. 267 (D); rCeuli,
1959, gv. 379 (E).

5 sadac] Sors ki CE. 9 daegvaneba] daemgvaneba E.

saxli tyis pirad (gv. 123)

xelnaweri: avtografebi 2556 (B); 8190 (C); 2558 (D).


nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 81 (A); leqsebi, 1927, gv. 284 (E);
rCeuli, 1944, gv. 402 (F); rCeuli, 1959, gv. 368 (G).
saTauri: CongurisaTvis B; _ D.

2 exlac] axlac G. 12 tfilisi] Tbilisi BG.

B-Si leqss kidev sami strofi emateba:

miyvars Tqveni saxelis


ucxo mxares xseneba _
mogoneba Rrublebis
mze rom Caesveneba.
bevri, bevri kargi dro
erTad gvitarebia,
usulgulo cxovreba
Calas gvidarebia.
exlac Cems Tvalwin aris
Tqveni bina tyispirad

248

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
da saRamo mdinaris
gaxelili cisferad!

am sami strofidan pirveli warmoadgens dasawyiss leqsisa


,,Zveli rveulidan~, xolo meore dasawyisia leqsisa ,,Cango,
bevri kargi dro~.
C-Si warmodgenilia leqsis pirveli da meore strofebi,
sadac TiToeuli striqoni or-orjer meordeba. am varian-
tSi leqsis saTauria ,,CongurisaTvis~ da, savaraudod, teqsti
Congurze Sesasrulebel melodiasTan aris morgebuli.
D variantSi warmodgenilia mxolod pirveli strofi.

i. kenWoSvili leqss analogias uZebnis frangul rokokosa


Tu `msubuq poeziasTan~. igrZnoba harmoniuloba, simSvide da
`gadarCenis utopiuri kunZulis Ziebis motivi~ (ix.: ga­laktion
tabiZis samyaroSi, gv. 115).
nawarmoebi ganxilulia a. xinTibiZis werilSi `SfoTiani
tfilisi~ (ix.: galaktioni. 15 leqsi da erTi poema, gv. 30-32).

damSvidobeba (gv. 124)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 82 (A); leqsebi, 1927, gv. 194 (B);
rCeuli, 1944, gv. 363 (C).

2 miyveba] mihyveba BC.

primitivi (gv. 125)

nabeWdi: g. „Tanamedrove azri“, 1915, #37, 16 aprili (B); le-


qsebi, 1919, gv. 83 (A); leqsebi, 1927, gv. 175 (C); Txzulebani, І,
1937, gv. 227 (D); rCeuli, 1944, gv. 352 (E); rCeuli, 1959, gv. 15 (F).
saTauri: yovel TeTr Rames... B.
TariRi: 1914 DF.

249

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
4 varskvlavni... midamos] am dros SvaRamis TeTri landebi
B. 5 ucxo... cisfer] dasTamaSeben tbis vrcel B. 6 gamWvir-
vale... itacebs] am dros ca ufro gamWvirvalea B. 10 sZinavs
mdinares] mdinaris zvirTebs B. 12 afrTovaneba... Tarebs] da
nazi hangi Cveul ocnebis B. 13 da... fiqri] daubrkoleblad mi-
hqris B; mifrinavs] mihfrinavs CE. 14 da] me B; vinme ganTiadam-
de] viRac spetaki guli B. 15 ismens... gminvas] usmens salamurs,
usmens da gminavs B. 16 kivis] Cemebr B; naTesav] naTesavs A; na-
Tesav landebs] naTesavs, landebs DEF. 17 yvelas... oh] sZinavs
ares, uwyinraT B.

leqsi ilia WavWavaZis `elegiasTan~ mimarTebiT ganxiluli


aqvs a. xinTibiZes (ix. misi: galaktionis poetika, gv. 19-21).

Seni sadRegrZelo (gv. 126)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 84 (A); leqsebi, 1927, gv. 146 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 184 (C); rCeuli, 1944, gv. 337 (D); rCeuli,
1959, gv. 471 (E).
TariRi: 1916 BCE.

cameti wlis xar (gv. 127)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 85 (A); leqsebi, 1927, gv. 219 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 288 (C); rCeuli, 1944, gv. 376 (D); rCeuli,
1954, gv. 177 (E); rCeuli, 1959, gv. 496 (F).
TariRi: 1916 CF; 1915 E.

arsebobs legenda, rom poetma es leqsi bavSvobaSi uZRvna


momaval cnobil kinomsaxiobs _ umSvenieres Tamar ciciSvils
(1908-1988).

lodTan (gv. 128)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 86; leqsebi, 1927, gv. 327.

250

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
`sabaofT binaSi~ _ sabaoTi RmerTis erT-erTi saxelia
bibliaSi. `sabaofT binaSi~, e.i. RmerTis (RmerTebis) saxlSi,
taZarSi, eklesiaSi.
`usuloa, rogorc niobida~ _ niobe, berZnuli miTologiis
tragikuli personaJi. mravalSvilianobiT gaamayebul niobes
apolonma da artemidem dedis _ RmerTqal letos brZanebiT
Svilebi dauxoces. micvalebulebi zevsma lodebad aqcia,
xolo mwuxare niobe klded (sxva versiiT _ qandakebad) iqca.

gviani ocneba (gv. 129)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 87 (A); leqsebi, 1927, gv. 278 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 354 (C); rCeuli, 1944, gv. 405 (D); rCeuli,
1959, gv. 406 (E).
TariRi: 1915 CE.

`aloceba satanis~ _ saxe SeiZleba gulisxmobdes `lit-


aniebs satanasadmi~ S. bodleris `borotebis yvavilebidan~,
an bodleruli satanizmis mimdevris da `gviani meocnebis~ _
vilie de lil-adanis (ix. komentari leqsisa `orxideebi~, gv.
235) Semoqmedebis romelime pasaJs.

sanTeli (gv. 130)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 88 (A); leqsebi, 1927, gv. 11 (B);


Txzu­lebani, І, 1937, gv. 17 (C); rCeuli, 1944, gv. 255 (D); rCeuli,
1954, gv. 69 (E); rCeuli, 1959, gv. 375 (F).
TariRi: 1915 CDEF.

4 tfilisis] Tbilisis CDEF.

leqsi saxeobrivad axlosaa `akakis landTan~ (gv. 110), rom-


lis fonze nawarmoebi SeiZleba aRviqvaT, rogorc mimarTva
sulmnaTi mgosnisadmi (z. kiknaZe).

251

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
mfarveli ialqnebi (gv. 131)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 89 (A). leqsebi, 1927, gv. 419 (B);
rCeuli, 1944, gv. 493 (C).

3 daWkneboda] dasWkneboda BC. 9 angelozi] angelosi BC. 10


sxvanairad] sxvanairaT B. 14 datevebuli] datovebuli BC.

izora _ savaraudod, aluzia a. blokis dramatuli po-


emis `vardi da jvari~ erT-erT mTavar personaJze _ izoraze.
werilSi `iakob nikolaZis iubiles gamo~ (`galaktion tabi-
Zis Jurnali~, 1922, #2, gv. 3) galaktioni wers: `meqanikurad
gaqanebuli istoriis grigali zRvaSi isroda im moxetiale
Jonglorebs, romelTa nazi simReriT SfoTdeboda grafinia
izoras suli~.

nugeSi (gv. 132)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 90 (A); leqsebi, 1927, gv. 145 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 167 (C); rCeuli, 1944, gv. 335 (D); rCeuli,
1959, gv. 465 (E).
TariRi: 1916 BCE.

9 amids] aminds E. 14-17 vici... naTeliviT] _ C.

auzisagan (gv. 133)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 91 (A); leqsebi, 1927, gv. 220 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 291 (C); rCeuli, 1944, gv. 379 (D); rCeuli,
1959, gv. 402 (E).
TariRi: 1915 CE.

5 auzisgan] auzisken CE.

252

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
`laRi iremi siyvaruliT xar daisruli~... _ fraza da-
kavSirebulia 41-e fsalmunTan: `viTarca saxed surin irems
wyaroTa mimarT wyalTasa, egre suris sulsa Cemsa Sendami,
RmerTo~. am mxatvruli Sedarebis gamoZaxili ismis agreTve
leqsSi `droSebi Cqara~ (gv. 18).

mzadeba gasamgzavreblad (gv. 134)

xelnaweri: avtografi 28897-50 (B).


nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 92 (A); leqsebi, 1927, gv. 32 (C).
saTauri: ocneba gasamgzavreblad B.

9 me miyvars] SoriT sCans BC.

ucnauri sasaxle (gv. 135)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 92 (A); leqsebi, 1927, gv. 202 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 259 (C); rCeuli, 1944, gv. 368 (D); rCeuli,
1959, gv. 489 (E).
TariRi: 1916 CF; 1919 E.

BCDE variantebSi warmodgenilia leqsis gansxvavebuli


redaqcia:

ucnauri sasaxle

amnairi darebiT
kidiTkide darebiT
feris ferTan darebiT.

man koSkebis amala


xan eTerSi amala
da qariviT amala.

253

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
cviva lurji faruli,
mogoneba faruli,
farTan landi faruli.

yvelaferi sadaa,
magram, miTxar, sadaa
is, rac alersadaa?

veli wamiT nawamebs,


poeziiT nawamebs,
rasac ityvis nawamebs.

dasTa ucxoT dasobas,


TvalTa qrolviT dasobas,
xanjlis gulSi dasobas.

marmarilom da Tasma,
Sadrevnebma aTasma
laJvardebi aTasma.

aConCxili Senoba,
mSveniero Senoba,
momklavs me uSenoba!

E-Si 2-4 striqonebi amoRebulia da mis nacvlad ikiTxeba:

aConCxilo Senoba,
mSveniero Senoba,
momklavs me uSenoba.

SeniSnulia leqsis metrisa da omonimur riTmaTa wyobis


siaxlove al. WavWavaZis versifikaciasTan.
`ucnauri sasaxlis~ analizis cda mocemulia n. darbaise-
lis werilSi `sami leqsi `artistuli yvavilebidan~ (kr.
`galaktionologia~, V, gv. 72-83).

254

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
mamuli (gv. 137)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 95 (A); leqsebi, 1927, gv. 25 (B);


Txzulebani, І, 1937, gv. 41 (C); rCeuli, 1944, gv. 270 (D); rCeuli,
1954, gv. 74 (E); rCeuli, 1959, gv. 379 (F).
TariRi: 1915 CEF.

10 daegvaneba] daemgvaneba F.

`cvrian balaxze Tu fexSiSvela ar gaviare~... _ poligene-


tikuri warmomavlobis es saxe dakavSirebulia diliT cvri-
an velze fexSiSvela gavlis xalxur tradiciasTan (akaki
wereTlis `Cemi Tavgadasavali~), cvrian balaxze fexSiSvela
sirbilis netarebasTan (m. meterlinkis piesa `lurji frin-
veli~) da balaxze SiSveli fexiT siarulis SegrZnebasTan
(a. rembos leqsi `SegrZneba~).
`sxva xalxi~ _ sintagma mkvlevarTa mier interpretire-
bulia, rogorc: a) eTnikurad ucxo tomi; b) erovnul ideo-
logiasTan dapirispirebuli qarTveli social-demokratebi;
g) literaturul sarbielze gamosuli fsevdonovatorebis
axalTaoba _ uarmyofeli klasikuri tradiciebisa.
`moxuci mama~ _ saxe sxvadasxva mkvlevarTa mier identifi-
cirebulia mama RmerTTan, akakisTan, iliasTan.
leqsis analizi mocemulia T. doiaSvilis werilSi `da
mesizmreba... moxuci mama~ (ix.: `motiral-mocinari~, gv. 146-
166).

mwuxareba Senze (gv. 138)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 96 (A); leqsebi, 1927, gv. 140 (B)
Txzulebani, І, 1937, gv. 73 (C); rCeuli, 1944, gv. 331 (D); rCeuli,
1959, gv. 451 (E).
TariRi: 1916 BCE.

255

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
5 wavuvide] wauvide D.

m. qurdians SeniSnuli aqvs am leqsis siaxlove rusi


simbolistis _ inokenti anenskis (1855-1909) leqsTan `Тоска
припоминания“ (`gaxsenebis mwuxareba~). _ kr. `mwignobari~, Tb.,
2003, gv. 4.

Sen erTi mainc (gv. 139)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 97 (A); g. „saxalxo saqme“, 1919,


№612, 28 agvisto (B); leqsebi, 1927, gv. 90 (C); Txzulebani, І,
1937, gv. 131 (D); rCeuli, 1944, gv. 307 (E); rCeuli, 1959, gv. 534 (F).
TariRi: 1918 CDF.

4 kainic] kaenic EF.

sizmrebi (gv. 140)

xelnaweri: avtografi 5539 (B).


nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 98 (A); leqsebi, 1927, gv. 190 (C);
Txzulebani, І, 1937, gv. 246 (D); rCeuli, 1944, gv. 355 (E).
saTauri: _ B.
TariRi: 1915 D.

2-5 SeRamda... da] _ B. 4 daqrian] dahqrian CE. 6 waviden] wavi-


da B] wavidnen D; landebi] is Rame* B] is landi B. 7 Rame] suli*
B. 7-e striqonis Semdeg B-Si waSlilia: ,,dedofalT grovidan
aravin ar sCanda~. 8 Sen ici] xelmwifav B. 9 rodesac... movel]
dedofalT grovidan B; sCanda] Canda D. 10 me... vardebi] mohqon-
daT vardebis vazebi mravali* B. 11 ucxo... mdinaris] da iyo
sxvagvari [...] vazaTa vardebi* B] alpiis mwervalTa da indos
B. 12 ar... mxolod] iq mxolod ar iyo B] vazaSi ar sCanda* B;
nacnobi] cisferi B.

256

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
leqsebi `sizmrebi~, `me moval~, `locvisTvis~ da `saswauls~
_ avtografSi erT nawarmoebad aris warmodgenili, romlis Ta-
vdapirveli saerTo saTauri iyo `xanjali~, Semdeg ki _ ,,qarSi~.

`waviden landebi, meore, mesame~ _ gamoTqmulia varaudi,


rom meore da mesame landi 1915 wels gardacvlil akakisa
da vaJas gulisxmobs, pirveli landi ki iliaa, mokluli 1907
wels (a. xinTibiZe).

ix. komentari leqsisa `saswauls~ (gv. 258).

me moval (gv. 141)

xelnaweri: avtografi 5539 (B).


nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 99 (A); leqsebi, 1927, gv. 187 (C);
Txzulebani, І, 1937, gv. 245 (D); rCeuli, 1944, gv. 354 (E); rCeu-
li, 1959, gv. 401 (F).
saTauri: _ B.
TariRi: 1915 DF.

2-5 Zvirfaso... vitanjebi] _ B. 5 eha] aha F. 6 amaod... grovidan]


dedofalT grovidan qalwuli movida B; B-Si nacvlad sityvi-
sa `dedofalT~ jer iyo `yvavilTa~, Semdeg _ `CrdilTa~; `qa-
lwuli movidas~ nacvlad jer iyo `qalwuli CemTan~, Semdeg
_ `movida bediTad~; iqve miwerilia: `is isev~; `zeinab, Tamari~.
6-7-e striqonebs Soris B-Si ikiTxeba: `Cumad sTqva movitan~.
7 Zaxili... cismari] movida da misi simRera momesma B; nacvlad
Sesityvebisa `misi simRera~ jer iyo `Cumi CurCuli~, Semdeg
_ `mwuxris wuxili~. 8 mraval] cisfer B. 9 sizmari] odesme B.

`dedofalT grovidan Zaxili~ _ aluzia goeTes `faustis~


dedaTa samyaroze, saidanac ismis dedoflis (maradqaluris)
gamamxnevebeli xma. poeti kvlav aviTarebs motivs, romelic
gvxvdeba adreul leqsSi `Cveneba~ (ix. komentari: t. I, gv. 359).
ix. komentari leqsisa `saswauls~ (gv. 258).

257

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
locvisTvis (gv. 142)

xelnaweri: avtografi 5539 (B);


nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 100 (A); leqsebi, 1927, gv. 517 (C).
saTauri: _ BC.

2 viT... kalTebs] Sen ici, xelmwifav, rom suli idardebs?


B. 4 me... vardebs] am vardebs, am dardebs [...] suyvelas* B. 5 da...
gavatan] sevdian vardebad iSleba wuxili* B; Seni lodinis
simReras] Senze vimRereb gulismkvlel B; lodinis simReras]
simReris molodins B. 6-9 aseTi... dareka]
davxure wignebi. [...] SairSi
cisferze avanTeb tabiZes, tabiZes.
isrebad gavfantav qarSi da haerSi
hairas, arabiss, anemons, nargizebs *B.
ix. komentari leqsisa `saswauls~ (gv. 258)

saswauls (gv. 143)

xelnaweri: avtografi 5539 (B).


nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 101 (A); leqsebi, 1927, gv. 312 (C);
rCeuli, 1944, gv. 422 (D).
saTauri: _ B; Seunde liucifers C.

2 Seunde... Seunde] SeundeT, SeundeT, SeundeT B. 3 avobiT]


cecxliviT B. 4 mrisxane] mwuxare B. 5 exla+Cems sulSi uRonod
B. 6, 7 Seunde] SeundeT B. 7 borotad] qaosiT B. 8 me... umanko]
landebo, me Tqveni B. 9 veli] Tqvensas vendobi, landebo B.

oTxi leqsi _ `sizmrebi~, `me moval~, `locvisTvis~ da


`saswauls~, rogorc avtografi mowmobs, Seiqmna mTliani
teqstis daSlis Sedegad. galaktionis dRiurSi (d-362) aris
pirvelmonaxazi leqisa `saswauls~ saTauriT `mZinare qaosi~.
dRiuri 1916-1917 wlebiT TariRdeba. zemoTqmulidan gamomdin-
are, oTxive leqsi 1916-1917 wlebiT daTariRda.

258

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
dro (gv. 144)

xelnaweri: avtografebi 5388 (B); 6140 (C).


nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 103 (A); leqsebi, 1927, gv. 431 (D);
Txzulebani, І, 1937, gv. 379 (E); rCeuli, 1944, gv. 494 (F); rCeuli,
1959, gv. 410 (G).
saTauri: _ B; isrebi qarSi* C; meraniT gafrena* C; prolo­
gi C.
TariRi: 1915* C; 1915 EG.

9 warmarTi] mtkice FG.

C avtografSi leqsi asea warmodgenili:

prologi

Tamaris daSlili Tmis Savi giSeris


rusTavels ciuri Tan wahyva vedreba,
meraniT gafrena dRes arvis ar Svenis,
Zvel ganTqmul raindebs veravin edreba.
besiki, sasaxlis xatebTan aenTo,
viT Zveli hafizi, Sirazis yvavili
xanjlebiT daWrili dRes veRar raindobs
raindi Zlieri, mokluli fSaveli.
SeRamda, mgosnebo, da Zvirfas saflavebs
panTeons miveciT Zvirfasi sameba.
ilias cremlebi, akakis xanjali
da vaJas gardasul dReebze wameba.
mTawmindas dadafnuls [?] Zvirfasi sameba
sikvdili locvebis naTeliT azRaprebs.
Cems Tvalwin dasrulda imaTi wameba
da mitom vigoneb wuxiliT winaprebs.
SeRamda. me waval iq, sadac sizmrebi
wignebSi dardoben momxibvlel TvalebiT,
hangebi dahqroden viT qarSi isrebi
da suli TeTrdeba naTelis cvalebiT.

259

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
C avtografi nasworebia. saTauris (`prologi~) gaswvriv
miwerilia: `mgosnebo, mgosnebo, ra rigad SeRamda~, saTauris
Semdeg ki ikiTxeba: `elegiebiT _ vaJa-fSavela. rafsodiebi.
cekvaSi an Tari, an salamuri~.

qvemoT aRnusxulia C avtografis uaryofili variantebi:

1-2-e striqonebs Soris gadaxazulia: an qalis dalalebs.


2 vedreba] zmaneba*] wuxili*. 4 Zvel ganTqmul] verc fSavel*]
da verc*] im xnis*. 7 xanjlebiT daWrili] da gmirul xan-
jlebiT*. 8 mokluli... Zlieri] raindi, mokluli raindi*. po-
ets ar wauSlia am striqonis meore variantic: ocnebis xan-
jlebiT mokluli. 9 SeRamda... saflavebs] mgosnebo, SeRamda
da Zvirfas saflavebs. 9-e striqonis es varianti gadauxazavia.
12-13-e striqonebs Soris weria: sanTlebma [...] Cems Tvalwin
Tvalebi. 13 mTawmindas] panTeons*. 14 locvebis naTeliT] moo-
qrul vardebiT. 15-e striqonis Semdeg gadaxazulia: mgosnebo,
mgosnebo!@16 da... wuxiliT] mSvidoba maT aCrdils, mSvidoba*.
16-e striqonis Semdeg gadaxazulia: Tu gxiblavs simRera viT
cekva an Tari. 16-17 striqonebs Soris gadauxazavadaa da-
tovebuli sityva `SeRamda~. 18 momxibvlel TvalebiT] uxilav
naTeliT*. 19-e striqonis Semdeg gadaxazulia: da velad dar-
debiT sWknebian vardebi. mis nacvlad weria: `da aha~, Semdeg:
da veli saswauls sikvdilis damTrgunvels. 20 TeTrdeba]
axldeba*; naTelis cvalebiT] saswaul moqmedTa*] imedis na-
TeliT*] neli-nel*.
C variantis 18-20 striqonebi mcired saxecvlili variantia
,,sizmrebis~ (aqve, gv. 140) pirveli strofisa.
B-Si mxolod C variantis pirveli eqvsi striqonia. C vari-
antTan mimarTebiT igi Semdeg gansxvavebebs amJRavnebs: 2 ciu-
ri] mziuri B; wahyva] wayva B.

C varianti 20-iani wlebis dasawyisSi unda iyos dawerili,


ufro zustad, 1922-1923 wlebSi, rodesac g. tabiZes mesame
wignis gamocema surda. es varianti, romelic ZiriTadi te-

260

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
qstis gaSla-gadamuSavebas warmoadgens, rogorc Cans, poets
axali wignis Sesavlad hqonda gaazrebuli. amaze metyvelebs
misi saTauri `prologi~ da iqve gadaxazuli `isrebi qarSi~,
romelsac avtori wignis saTaurad varaudobda.
`aziis daSlili Tmis Savi giSeri~ _ sagrZnobia aluziebi
`vefxistyaosanTan~ da bodleris leqsTan `Tmebi~.
`ros Suqad mSobliur cas SeeSenebi~ _ bolo sityva ga-
daZaxilia `vefxistyaosanTan~ (`Se-ra-Senda~), xolo poeti,
rogorc naTlis sveti, romelic mSobliur cas SeeSeneba,
ukavSirdeba svetis simbolikas akakisa (`xatis win~) da vaJas
(`cxovrebam ar Samibrala~) leqsebSi.
Sirazi _ poetebiTa da yvavilebiT saxelganTqmuli qalaqi
iranSi, hafizisa da saadis mSobliuri qalaqi; leqsSi Sirazi
gaazrebulia, rogorc maRali poeziis simbolo.

mwolare (gv. 145)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 103 (A); leqsebi, 1927, gv. 243 (B);
Txzulebani, I, 1937, gv. 273 (C); rCeuli, 1944, gv. 387 (D).

9 miefera] miefara CD. 11 Cqarobden] Cqarobdnen C.

`vkiTxulobdi poetebs: edgars, hanri renies~ _ edgari _


edgar po; hanri renie _ anri de renie (1864-1936) _ frangi mwer-
ali, leqsebis, novelebisa da romanebis avtori, parnasuli
skolisa da simbolizmis tradiciebis gamgrZelebeli. misi
striqoni `da vardebi metad tanmaRali~ erT-erTi epigrafia
`artistuli yvavilebisa~.

wm. giorgi (gv. 146)

xelnaweri: avtografi 7385 (B).


nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 104 (A); leqsebi, 1927, gv. 57 (C);

261

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
Txzulebani, І, 1937, gv. 94 (D); rCeuli, 1944, gv. 291 (E); rCeuli,
1954, gv. 207 (F); rCeuli, 1959, gv. 424 (G).
saTauri: Zveli wisqvili BCDEFG.
TariRi: 1916 DG; 1915 F.

2, 10 miyveba] mihyveba BDFG. 7 mwyemsi] mwyesi B. 11 faravs]


hfaravs BF. 18-19 aRfrTovaneba... giorgi] _ D. 18 Sewydeba] Ses-
wydeba B. 19 wminda giorgi] sinaTlis ali B; wminda] wmida F.

gamoTqmulia mosazreba leqsis kavSirze svanur miTolo-


giur baladasTan `monadire Corla~ (g. axvlediani, galak-
tioni da xalxuri Semoqmedeba, Tb., 1998, gv. 20).
teqsti gaanalizebuli aqvs z. kiknaZes werilSi `wminda gi-
orgi da Zveli wisqvili~ (kr. `galaktionologia~, II, gv. 83-95).

srolis xma mTaSi (gv. 147)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 105 (A); leqsebi, 1927, gv. 399 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 465 (C); rCeuli, 1944, gv. 482 (D); rCeuli,
1959, gv. 420 (E).
TariRi: 1915 CE.

3 dakoda] dahkoda CE. 7, 13 bavSi] bavSvi CDE. 16 bavSvebs]


bavSebs B. 20-31 exla... wvimaze] _ BCDE.

poetis ezo WyviSSi sasaflaos ekvroda, amitom gamoricx-


uli araa, rom `srolis xma mTaSi~ yrmobisdroindel STabe-
WdilebebTanac iyo dakavSirebuli (n. tabiZe).
leqsis 1-2 striqonebi iwvevs asociacias vaJa-fSavelas
moTxrobasTan `Svlis nukris naambobi~.
`me aRar vambob: uSveleT bavSvebs, / mieciT bavSvebs sa-
sufeveli~ _ leqsis erT-erT interteqstad ivaraudeba
f. dostoevskis `Zmebi karamazovebi~ (z. SaTiriSvili).
nawarmoebi gaanalizebulia z. SaTiriSvilis werilSi `ar-
tistuli yvavilebis~ erTi invariantuli motivi~ (kr. `galak-
tionologia~, I, 151-161).

262

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
Zveli rveulidan (gv. 149)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 107 (A); leqsebi, 1927, gv. 51 (B);
Txzulebani, I, 1937, gv. 80 (C); rCeuli, 1944, gv. 288 (D).

7 mwervali] mwvervali CD. 9 daqrian] dahqrian BCD; ocne-


bebaT] ocnebebad C.

mzis Casvla (gv. 150)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 85 (A); leqsebi, 1927, gv. 335 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 399 (C); rCeuli, 1944, gv. 432 (D); rCeuli,
1959, gv. 510 (E).
TariRi: 1916 CE.

8 qroda] hqroda BCDE.

ramdenime dRe petrogradSi (gv. 151)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 109 (A); g. `erToba~, 1919, #192 (B);
leqsebi, 1927, gv. 440 (C); Txzulebani, I, 1935, gv. 59 (D); rCeuli,
1944, gv. 103 (E); rCeuli, 1959, gv. 46 (F).
TariRi: 1917 CDEF.

9 gared] gareT DEF. 13 ucnobi] ucnobis DEF. 19 aaqvs] daaqvs


CDEF. 33 daqris] dahqris CDEF. 35, 36 gaqra] gahqra CD. 43 bavSvi]
bavSi CD. 35-38 mainc... ucabedi] _ E. 37 exla] axla F.

leqsi dawerili unda iyos 1917-1918 wlebSi, galaktionis


moskov-petrogradSi yofnisas.
irakli wereTeli (1881-1959) _ rusuli menSevizmis erT-er-
Ti lideri, droebiTi mTavrobis ministri.
nikoloz (karlo) CxeiZe (1864-1926) _ petrogradis muSaTa
revoluciuri sabWos Tavmjdomare. SemdgomSi _ emigranti.

263

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
kaluga _ qalaqi da olqi ruseTSi.
leqsis analizi ixileT: i. kenWoSvili, `ramdenime dRe
petrogradSi~ (kr. `galaktionologia~, II, gv. 96-101).

xelebi (gv. 153)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 111; leqsebi, 1927, gv. 220; rCeuli,
1944, gv. 379; rCeuli, 1959, gv. 496.

xelebis Tema gavrcelebuli iyo romantikul da sim-


bolistur poeziaSi. arsebobs mcire prozauli fragmenti,
sadac galaktioni axsenebs T. goties ganTqmul `xelebis eti-
uds~: `erTxel igi omnibusiT midioda, mis win ijda ucno-
bi qali. mxatvars ar daunaxavs am qalis saxe, man dainaxa
mxolod misi xelebi. xelebi, broliviT Camoqnili TiTebis
vardisferi frCxilebi, iseTi, rogoric awerili aqvs frang
mgosans teofil goties Tavis `xelebis etiudSi~ (sg, XXIV,
gv. 419-420).

gemi ,,dalandi~ (gv. 154)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 112 (A); leqsebi, 1927, gv. 417 (B);
Txzulebani, І, 1937, gv. 472 (C); leqsebi, 1937, gv. 12 (D); lirika,
1940, gv. 17 (E); rCeuli, 1944, gv. 98 (F); „oqro aWaris laJvard-
Si“, 1944, gv. 93 (G); leqsebi, 1953, gv. 92 (H); rCeuli, 1954, gv. 17
(I); rCeuli, 1959, gv. 30 (J).
epigrafi: mzeo, Tqven Suqi mifineT, hai, ra avi daria. SoTa
rusTaveli G.
TariRi: 1918 CDEFGIJ;

6-9 me... Sefarebuli] _ G. 7 narcisi Tavis] ciskari Relvis


H; rogorc... landze] Savi zRvis caze da zvirTebze IJ. 8 Cemi]
brZolis H] me ki IJ; dafnisTvis] samSoblos IJ. 10 movdiodi]

264

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
mivdiodi FI. 11 dardaT] dardad DEFHIJ; hqonda] mqonda G. 14
gaxsenebebis] gaxsenebaTa G; mtanjveli] mravali G.

ruseTidan samSobloSi momavalma galaktionma 1918 wels


gemiT imgzavra odesidan foTamde. gemi, saxelwodebiT `da-
landi~, SesaZloa, realurad kursirebda Savi zRvis auzSi (i.
lorTqifaniZe), magram leqsSi saxeli dalandi aSkara aluz-
iaa mfrinavi holandielis Tqmulebaze, rac leqsis gaazrebi-
sas gasaTvaliswinebelia.
`...moskovi, petrogradi, lenini kremli~ _ revoluciuri
ruseTis simboloebi. galaktioni Tavs iwonebda imiT, rom am
leqsSi `pirvelad qarTul sityvakazmul mwerlobaSi naxsen-
ebia didi lenini~.
leqsebi `gemi `dalandi~ da `dabruneba~ qarTlis bedis
xelaxali gaazrebis cdaa axal istoriul viTarebaSi (i. ken-
WoSvili).
leqss r. burWulaZe ganixilavs r. vagneris opera `mfrinav
holandielTan~ mimarTebiT (ix. misi: `mxolod integralebi...~,
gv. 81-87). nawarmoebis interteqsturi wakiTxva mocemulia z. Sa­
Ti­riSvilis werilSi `sifiTre da sibnele: interteqstualo­
ba `artistul yvavilebSi~ (kr. `sjani~, I, Tb., 2000, gv. 95-106).

dabruneba (gv. 155)

xelnaweri: avtografebi 28897-50, gv. 167 (B); 6477-6480 (C).


nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 113 (A); leqsebi, 1927, gv. 68 (D);
rCeuli, 1944, gv. 298 (E); rCeuli, 1959, gv. 531 (F).
saTauri: _ C.

B-Si leqsis 1-16 striqonebi gadaxazulia.


2 aqiT] aqeT C. 5 miqrian] mihqrian BCDEF. 8 uCinraT] uCin-
rad CF. 9 taZrebi] taZrebi* B] koSkebi B. 10-12 da... erosi] –C.
14 eladaT] eladad F. 23 gemi ,,dalandi~] gemi ,,dalandi~* B]
mZafri afrebi B.

265

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
poetis CanawerSi vkiTxulobT: `dabruneba~ _ igive gemi
`dalandi~ (sg, XIX, gv. 102). marTlac, orive leqss aerTianebs
samSobloSi dabrunebis, axal istoriul situaciasTan Sex-
vedris Tema (ix. komentari leqsisa `gemi `dalandi~, gv. 265).
`artistuli yvavilebis~ sarCevSi leqsi dasaTaurebulia, ro-
gorc `dabruneba saqarTveloSi~. Cndeba paraleli i. WavWava-
Zis `mgzavris werilebTan~.
`dabrunebas~ exmianeba poetis gviandeli leqsi `is erTi
Sexeba niavis~ (1950).
teqsti gaanalizebulia a. xinTibiZis werilSi `dabindul
qliavisferi mTebi~ (ix. misi: galaktioni. 15 leqsi da erTi
poema, gv. 77-83).

gzaSi (gv. 156)

nabeWdi: g. „axali kvali“, 1916, №33, 25 ivlisi (B); leqsebi,


1919, gv. 114 (A); leqsebi, 1927, gv. 48 (C); Txzulebani, І, 1937, gv.
75 (D); rCeuli, 1944, gv. 287 (E); rCeuli, 1954, gv. 165 (F); rCeuli,
1959, gv. 487 (G).
saTauri: gzadagza FG.
TariRi: 1916 DG; 1915 F.

24 miqris] mihqris CDEFG. 33 tfiliss] Tbiliss DFG. 41


umiznod] umiznoT CE. 44 gaRebul] gaRebuls CDEF. 46 TiTqo]
TiTqos F. 51 Sor] Sors CDEFG.

SiSi (gv. 159)

xelnaweri: avtografi 178 (B).


nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 117 (A); leqsebi, 1927, gv. 433 (C).

7 miqrian] mihqrian BC. 25 Seirxevian] Seirxeva BC. 26 ar-


tisti] _ BC. 28 sruliad] _ B. 64 Cems mkeravs] mezobels BC.

266

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
66 mTavrobam] mTavrobam* B] am SiSma B. 67 mouyara] miayara B]
miuyara C. 70-72 iq... etyoda] amaod tanjuli ucxadebs BC. 88
is] _ B.

21-e striqonis (xoleriT!) Semdeg BC-Si teqsti warmodge-


nilia ase: jer 54-88 striqonebia dabeWdili (win miaqvT... is),
xolo Semdeg _ 22-52 striqonebi (mTvaresac... xma?).

leqsi fantasmagoriad gardasaxuli gamoZaxilia TbilisSi


xoleris gavrcelebis saSiSroebaze, razec miuTiTebs leqsis
dasaTaureba `artistuli yvavilebis~ sarCevSi: `SiSi xoler-
as gamo~.

pol burJu (1852-1935) _ frangi poeti, romanisti da kri-


tikosi.
Jan batist molieri (1622-1673) _ didi frangi komediografi.
caierad _ viTarebiTi brunvis forma dialeqturi sityvisa
`caieri~, rac niSnavs TqeSs, Tavsxmas.

domino (gv. 163)

nabeWdi: leqsebi, 1919, gv. 121 (A); leqsebi, 1927, gv. 200 (B);
rCeuli, 1944, gv. 366 (C); rCeuli, 1959, gv. 487 (D).
TariRi: 1916 C.

5, 31, 59 daqrian] dahqrian BCD. 11 iwoda] iwvoda D. 12 dge-


boden] dgebodnen D. 14 tiroden] tirodnen D. rekavden] reka-
vdnen D. 25 sCanda] Canda D. 27 rekden] rekdnen D. 31 daqrian]
dahqrian D. 48 vefxvi] vetyvi BCD.

krebulis bolo leqsi wigni-mTlianobis epilogia, romel-


Sic lirikuli narativis reziumireba xdeba. aqedan gamomdin-
are, avtoriseuli TariRi _ 1916 weli saeWvoa; `domino~ ufro
1918-1919 wlebSi unda iyos dawerili.

267

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
domino _ samaskarado kostiumi da masSi gamowyobili per-
sonaJi. aseTi personaJebi iSviaTi ar iyo simbolistur lit-
eraturaSi. aRniSnaven `dominos~ goTikur atmosferos da si-
axloves edgar pos moTxrobebTan `eSerTa saxlis dacema~ da
`sikvdilis wiTeli niRabi~.
teqstis analizi ixileT: z. SaTiriSvili, galaktionis po-
etika da ritorika (gv. 55-63); n. kucia, erTi leqsis inter-
pretaciisaTvis (kr. `galaktionologia~, IV, gv. 91-99).

268

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
leqsebis anbanuri saZiebeli1

a
avdris molodini 105, 235
aTovda zamTris baRebs 77, 219
akakis gardacvalebis gamo 9, 170
akakis landi 110, 238
alvebi TovlSi 70, 214
angelozs eWira grZeli pergamenti 57, 201
aragvi 122, 248
ar-dabruneba 107, 236
Art poetique (`***miyvarda hangi~) 7, 169
atmis yvavilebi 81, 222
auzisagan 133, 252
axali mosaxleoba 120, 247
aha, binddeba 45, 194

b
bediswera 8, 169

g
gadia 44, 193
gemi `dalandi~ 154, 264
gviani ocneba 129, 251
gzaSi 156, 266
gobeleni 99, 233
goties 28, 182
gradacia (`farul tkivilebiT~) 71, 216
guli 79, 220

1 frCxilebSi miTiTebulia is gansxvavebuli saTaurebi, romlebic


leqsebs aqvT TT-Si.

269

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
d
dabruneba 155, 265
damSvidobeba 124, 249
dgeba Semodgoma 29, 183
domino 163, 267
dro 144, 259
droSebi Cqara! 18, 175

e
edgari mesamed 118, 246

v
vagneri 11, 171
verxvebi 92, 227
vin aris es qali? 88, 225
Voiles 67, 208
vualisa da viol¡es Sesaxeb 91, 226

z
zRapari 102, 234

T
TeTri landebiT 15, 173
TeTri pelikani 41, 190
Tvals nazi da mTvareuli 38, 188
TibaTve gavida 121, 247
Tovli 61, 206

i
i.a. 116, 245
is 90, 226

270

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
k
koSki 16, 173

l
lodTan 128, 250
locvisTvis 142, 258
lurja cxenebi 55, 200

m
magida alembikebiT 48, 196
magram me ra vqna 47, 195
mamuli 137, 255
mariam antuaneta (`mova... magram rodis?~) 59, 203
marmalilo 80, 220
mas gaxelili darCa Tvalebi 112, 244
mgloviare serafimebi 104, 235
me moval 141, 257
meri (`Sen zRvis pirad~) 13, 172
meri 68, 209
mzadeba gasamgzavreblad 134, 253
*** mzeo TibaTvisa 42, 192
mzis Casvla 150, 263
mTawmindis mTvare 98, 231
mivardnili aivani 108, 236
micvalebulis xsovna 101, 234
mfarveli ialqnebi 131, 252
mwolare 145, 261
mwuxareba Senze 138, 255

n
nikoloz II (`aTrobda xalxTa mwuxareba~) 19, 176
nugeSi 132, 252

271

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
o
ori zRva Sexvda erTimeores 21, 176
orxideebi 103, 235
oforti 22, 178

p
paraleli 93, 229
pirvel Tavelebs 37, 187
pirimze 66, 208
poezia upirveles yovlisa 36, 185
poeti brboSi (`foTlebis landi~) 65, 207
primitivi 125, 249

r
ramdenime dRe petrogradSi 151, 263
revolveri 23, 179
rogor ebrZoden zarebs zarebi 114, 244

s
samreklo udabnoSi 78, 220
sanTeli 130, 251
saswauls 143, 258
saubari edgarze 58, 202
saqarTvelo (`***sadac tyeebis ismoda dardi~) 39, 189
saRamo 86, 224
saxli tyis pirad 123, 248
sibere 117, 245
sizmrebi 140, 256
sikvdili mTvarisgan 89, 225
silaJvarde anu vardi silaSi 72, 216
srolis xma mTaSi 147, 262

t
talaxSi 43, 193

272

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
tfilisi (Tbilisi) 26, 180

u
unazesi xelnaweri 63, 206
ucnauri sasaxle 135, 253

f
fantazia 12, 171
fardebis Sriali 94, 230

q
qalis qandakeba 20, 176

R
Rrublebi oqros amurebiT 83, 223

y
yviTeli foToli 14, 172
yorani 76, 219

S
Semodgoma `umanko Casaxebis~ mamaTa savaneSi 53, 198
Semodgomis fragmenti 74, 218
Sen da demoni (`***saRamov, vici...~) 119, 247
Sen da Semodgoma 30, 183
Sen da Semodgoma 31, 183
Sen erTi mainc 139, 256
Seni sadRegrZelo 126, 250
Seni Rimili 17, 174
Serigeba 64, 206
SiSveli 100, 234
SiSi 159, 266

273

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
C
*** Cveni dRis ambebs 46, 195
Cveni saukune (`warsulis Crdilebi~) 96, 231

c
cameti wlis xar 127, 250
cxraas Tvrameti 32, 184

Z
Zveli rveulidan 149, 263

w
werili megobrebisadmi 24, 180
wm. giorgi (`Zveli wisqvili~) 146, 261

W
Wianurebi 84, 223

x
xelebi 153, 264
xidi `rialto~ mTis mdinareze 25, 180

274

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
Sinaarsi

leqsebi

Art Poetigue...........................................................................7.......169
bediswera............................................................................8.......169
akakis gardacvalebis gamo...............................................9.......170
vagneri..............................................................................11.......171
fantazia...........................................................................12.......171
meri (`Sen zRvis pirad~)..................................................13.......172
yviTeli foToli.............................................................14.......172
TeTri landebiT..............................................................15.......173
koSki.................................................................................16.......173
Seni Rimili......................................................................17.......174
droSebi Cqara!.................................................................18.......175
nikoloz II.........................................................................19.......176
qalis qandakeba................................................................20.......176
ori zRva Sexvda erTimeores.........................................21.......176
oforti.............................................................................22.......178
revolveri........................................................................23.......179
werili megobrebisadmi...................................................24.......180
xidi `rialto~ mTis mdinareze......................................25.......180
tfilisi............................................................................26.......180
goties...............................................................................28.......182
dgeba Semodgoma..............................................................29.......183
Sen da Semodgoma (`aris netareba...~).............................30.......183
Sen da Semodgoma (`Sen siymawviles...~).........................31.......183
cxraas Tvrameti..............................................................32.......184
poezia upirveles yovlisa.............................................36.......185
pirvel Tavelebs..............................................................37.......187
Tvals nazi da mTvareuli..............................................38.......188
saqarTvelo......................................................................39.......189
TeTri pelikani................................................................41.......190
*** mzeo TibaTvisa..........................................................42.......192
talaxSi.............................................................................43.......193

275

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
gadia.................................................................................44.......193
aha, binddeba....................................................................45.......194
*** Cveni dRis ambebs.......................................................46.......195
magram me ra vqna..............................................................47.......195
magida alembikebiT..........................................................48.......196

CRÄNE AUX FLEURS ARTISTIQUES

Semodgoma `umanko Casaxebis~ mamaTa savaneSi...............53.......198


lurja cxenebi.................................................................55.......200
angelozs eWira grZeli pergamenti...............................57.......201
saubari edgarze..............................................................58.......202
mariam antuaneta..............................................................59.......203
Tovli...............................................................................61.......206
unazesi xelnaweri...........................................................63.......206
Serigeba............................................................................64.......206
poeti brboSi....................................................................65.......207
pirimze..............................................................................66.......208
VOILES..............................................................................67.......208
meri (`Sen jvars iwerdi~)................................................68.......209
alvebi TovlSi.................................................................70.......214
gradacia...........................................................................71.......216
silaJvarde anu vardi silaSi........................................72.......216
Semodgomis fragmenti....................................................74.......218
yorani...............................................................................76.......219
aTovda zamTris baRebs...................................................77.......219
samreklo udabnoSi..........................................................78.......220
guli..................................................................................79.......220
marmalilo........................................................................80.......220
atmis yvavilebi................................................................81.......222
Rrublebi oqros amurebiT.............................................83.......223
Wianurebi..........................................................................84.......223
saRamo...............................................................................86.......224
vin aris es qali?.............................................................88.......225
sikvdili mTvarisgan.......................................................89.......225
is.......................................................................................90.......226

276

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
vualisa da viol¡es Sesaxeb............................................91.......226
verxvebi............................................................................92.......227
paraleli..........................................................................93.......229
fardebis Sriali..............................................................94.......230
Cveni saukune....................................................................96.......231
mTawmindis mTvare...........................................................98.......231
gobeleni...........................................................................99.......233
SiSveli........................................................................... 100.......234
micvalebulis xsovna.................................................... 101.......234
zRapari........................................................................... 102.......234
orxideebi....................................................................... 103.......235
mgloviare serafimebi................................................... 104.......235
avdris molodini........................................................... 105.......235
ar-dabruneba.................................................................. 107.......236
mivardnili aivani.......................................................... 108.......236
akakis landi................................................................... 110.......238
mas gaxelili darCa Tvalebi........................................ 112.......244
rogor ebrZoden zarebs zarebi................................... 114.......244
i.a.................................................................................... 116.......245
sibere.............................................................................. 117.......245
edgari mesamed............................................................... 118.......246
Sen da demoni................................................................. 119.......247
axali mosaxleoba.......................................................... 120.......247
TibaTve gavida............................................................... 121.......247
aragvi.............................................................................. 122.......248
saxli tyis pirad........................................................... 123.......248
damSvidobeba.................................................................. 124.......249
primitivi........................................................................ 125.......249
Seni sadRegrZelo.......................................................... 126.......250
cameti wlis xar............................................................. 127.......250
lodTan........................................................................... 128.......250
gviani ocneba.................................................................. 129.......251
sanTeli........................................................................... 130.......251
mfarveli ialqnebi......................................................... 131.......252
nugeSi.............................................................................. 132.......252
auzisagan........................................................................ 133.......252

277

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
mzadeba gasamgzavreblad.............................................. 134.......253
ucnauri sasaxle............................................................ 135.......253
mamuli............................................................................. 137.......255
mwuxareba Senze.............................................................. 138.......255
Sen erTi mainc................................................................ 139.......256
sizmrebi.......................................................................... 140.......256
me moval.......................................................................... 141.......257
locvisTvis.................................................................... 142.......258
saswauls......................................................................... 143.......258
dro................................................................................. 144.......259
mwolare.......................................................................... 145.......261
wm. giorgi....................................................................... 146.......261
srolis xma mTaSi........................................................... 147.......262
Zveli rveulidan........................................................... 149.......263
mzis Casvla..................................................................... 150.......263
ramdenime dRe petrogradSi........................................ 151.......263
xelebi............................................................................. 153.......264
gemi `dalandi~............................................................... 154.......264
dabruneba....................................................................... 155.......265
gzaSi............................................................................... 156.......266
SiSi.................................................................................. 159.......266
domino............................................................................ 163.......267

variantebi, SeniSvnebi, komentarebi........................................165


leqsebis anbanuri saZiebeli....................................................269

278

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
279

www.PDF.ChiaturaINFO.GE
280

www.PDF.ChiaturaINFO.GE

Das könnte Ihnen auch gefallen