Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
iulius keisari
levan berZeniSvili
Cemo megobaro, SeiZleba miTxra, rom araferi ici did romael mxedarTmTavarze,
gamoCenil saxelmwifo moRvaweze, xuTgzis konsulsa da laTinuri prozis erT-erT
udides warmomadgenelze, gaius iulius keisarze, magram es uneblie tyuili iqneba.
simarTle isaa, rom Sen bevrjer Segxvedria misi saxelic da gsmenia mis saqmeTa Sesa
xeb. ar gjera? maSin momismine. ivnisis Semdeg rom Tve modis, misi saxeli xom ici? ra
Tqma unda, ici — es ivlisia. me mgoni, ukve xvdebi, risi Tqmac minda. diax, gamoicani:
am Tves saxeli iulius keisris mixedviT daerqva: jer erTi, imitom, rom is kalendari,
romliTac Cven vsargeblobT, am kacis saxels ukavSirdeba (aleqsandrieli astrono-
mis, sosigenes, daxmarebiT swored keisarma Seqmna Tanamedrove kalendari da mas dRe-
sac „iuliusis kalendari“ ewodeba); meorec, imitom, rom igi swored am TveSi – Zveli
welTaRricxvis 100 wlis ivlisSi daibada da mis sapativcemulod im Tves, romelsac
manamde mensis Quinctilis – kvinqtilisis Tve, anu „mexuTe Tve“ ewodeboda, ax.w. 8 wels
romis imperatorma oqtavianus avgustusma iuliusi (Cveneburad „ivlisi“) daarqva;
xolo ivlisi, romelic axla meSvide Tvea, mexuTe imitom iyo, rom im epoqaSi weliwadi
ara ianvarSi, aramed martSi iwyeboda.
es yvelaferi imas niSnavs, rom raRac gcodnia iulius keisarze, Tumca ivlisis am-
bavi yvelaferi ar aris. ar miTxra axla, rom ar gagigonia sityva „rubikoni“! ra Tqma
unda, gagigonia da ici, rom rubikoni (laTinurad Rubicō, italiurad Rubicone) daax-
44
rogorc viciT, kalendari (laT. Calendarium) aris dReebis organizebis sistema socialuri, religiuri,
komerciuli, administraciuli da sxva miznebisaTvis. amisaTvis drois Sualedebs eniWeba saxelebi. gavrcele-
buli kalendrebisaTvis es periodebia dRe-Rame, kvira, Tve, weliwadi, saukune da isini ganisazRvreba cis sxe-
ulTa moZraobebiT (mzis amosvla-Casvla, weliwadis droTa cvla, mTvaris fazebis monacvleoba), rac advilad
da sayovelTaod SeimCneva da uSualod moqmedebs adamianis cxovrebaze da saqmianobaze. msoflioSi sadReisod
yvelaze gavrcelebulia e.w. grigorianuli (an grigoriuli) kalendari, romelic warmoadgens misi winamorbe-
dis, iuliusis kalendaris reformirebis Sedegs.
romauli kalendari – Tavdapirvelad romaelebs hqondaT mTvaris weliwadi, romelic 10 Tvisagan Sedge-
boda da iwyeboda martiT. Zv.w.VII-VI ss. etruskebisagan gadmoiRes 12-Tviani weliwadi, romelSic ianvari da Te-
bervali dekembris Semdeg modioda. dRevandeli Tveebis saxelwodebebi momdinareobs romauli saxelebidan:
Martius – marti (RmerT marsis sapativcemulod), Aprilis – aprili, Maius – maisi (RvTaeba maiusis saxelisagan),
Iunius – ivnisi (qalRmerT iunos pativsacemad), Quintilis – mexuTe, SemdgomSi – Iulius (iulius keisris pativsace-
mad), Sextilius – meeqvse, SemdgomSi Augustus (imperator avgustusis pativsacemad), September – seqtemberi (e.i.
meSvide), October – oqtomberi (e.i. merve), November – noemberi (e.i. mecxre), December – dekemberi (e.i. meaTe).
SemdgomSi amas daemata mensis Ianuarius – ianvari (RmerT ianusis pativsacemad, romelic orsaxovnad hyavdaT
warmodgenili da iTvleboda yovelgvari dasawyisis RmerTad) da mensis Februarius – Tebervali (ganwmendis Tve,
februare – ganwmenda).
mTvaris weliwadi 355 dRisagan Sedgeboda, rasac umatebdnen kidev erT Tves mensis intercalariis. Zv. w. 46 w.
iulius keisarma SemoiRo mzis weliwadi egvipteli astronomis sosigenes rCeviT. dawesda oTxwliani cikli
(365+365+365+366=1461 dRe).
aprili, ivnisi, seqtemberi da noemberi iyo 30-dRiani; ianvari, marti, maisi, ivlisi, agvisto, oqtomberi da de-
kemberi – 31-dRiani. Tebervali 3 wlis manZilze 28-dRiani iyo, xolo meoTxe wels ki – 29-dRiani. wlis dasawyisi
keisarma 1 ianvars gadmoitana. es kalendari e.w. `iuliusis kalendari~ (an iuliuri), anu `Zveli stili~ ZalaSi
iyo CvenTan 1918 wlamde, Seicvala leninis dekretiT, roca dawesda `axali stili~ – `grigoriuli~ kalendari
(romelic papma grigol XIII SemoiRo 1582 w. da romelic gavrcelebuli iyo evropis mTel rig qveynebSi).
45
cnobili adamianebi
46
iulius keisari
47
cnobili adamianebi
48
iulius keisari
sarma mas Tavisi qaliSvili, iulia miaTxova, xolo Tavad axali coli, kalpurnia,
moiyvana.
wlebis ganmavlobaSi keisari Tavisi sityvis erTguli iyo: pompeusis gegma se
natma moiwona da daamtkica, krasusic kmayofili iyo, xolo keisarma konsulobis
amowurvis Semdeg xuTwliani prokonsuloba miiRo galiaSi. igi galiaSi 58 wels
gaemgzavra da iq cxra weli dahyo. am drois ganmavlobaSi man mravali didi samxed
ro gamarjveba moipova da mravali politikuri mowinaaRmdegec CamoiSora – kacma
rom Tqvas, yvela daxoca, vinc gzaze gadaeRoba. galia, romelic keisarma daipyro,
moicavda dRevandel safrangeTs, belgias, samxreT holandias, germanias rainis
dasavleTiT da Sveicariis did nawils.
49
cnobili adamianebi
meuRle, mSobiarobas gadahyva Zv.w. 54 wels. krasusi aRar iyo cocxali da ori didi
mxedarTmTavari – iulius keisari da gneus pompeusi – eWvis TvaliT uyurebdnen
erTmaneTs, orives surda marto yofiliyo konsuli da erTpirovnulad emarTa
romis imperia.
50
iulius keisari
53
cnobili adamianebi
54
iulius keisari
56
f a S i z m i
aleqsandre kuxianiZe
ra aris faSizmi?
faSizmi aris totalitaruli diqtaturis forma, politikuri moZraoba da
ideologia, romlisTvisac damaxasiaTebelia agresiuli nacionalizmi da rasizmi,
erTpartiuli mmarTveloba, terori, daundobeli represiuli saxelmwifo, sadac
Zlieria samxedro Zala, moqmedebs mkacri cenzura da uxeS sicrueze agebuli pro-
paganda; sadac opoziciis fizikuri ganadgurebis gziT xdeba sazogadoebis tota-
luri kontroli da msoflio batonobis mizniT ipyroben mezobel qveynebs.
57