Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
leqsebi
saqarTvelos kulturis saministro
saqarTvelos g. leoniZis saxelobis
qarTuli literaturis saxelmwifo muzeumi
`literaturis matiane~
2
niko samadaSvili
Semdgeneli da redaqtori
iza orjonikiZe
mxatvari
cotne mamulaSvili
teqnikuri redaqtori
jaba asaTiani
daakabadona
xaTuna CikaSuam
koreqtori
kaxi orjonikiZe
fotoaslebi
mirian kilaZisa
poligrafiuli uzrunvelyofa
asociacia `qarTuli wigni~-sa
3
leqsebi
niko samada
niko Svili
samadaSvili
saarqivo gamocema
Tbilisi
2003
4
niko samadaSvili
r e d a q t o r i s a ggaa n
p oez i a
6
niko samadaSvili
7
leqsebi
niko samadaSvils
Sen CemSi ustven viT saydris Citi,
Sena xar Cemi nugeSis dari,
sul kargad maxsovs Sen rom gamiCndi
gareT ZaRliviT ymuoda qari.
saqarTvelodan parizisaken!
(ZRvnad gogis) 1
1
gogi _ niko samadaSvilis megobari. gvari ucnobia.
9
leqsebi
1924
* * *
striqonebis qarafi
ciala TofuriZes 1
1
ciala TofuriZe _ niko samadaSvilis megobari, dRevandeli Tbilisis
enisa da kulturis saxelmwifo universitetis profesori.
11
leqsebi
buxris CiCini:
`sicocxles netav rasa blandav nafexurebiT...~
leqsebi tanSi farTxalebdnen, viT beRurebi.
poezia iyo veragi Wiri,
ro Semeyara me balRobisas.
Cemi futuro Zvlebis merqanSi
susxian avdrebs SeTqmuliviT uTenebiaT.
im dros, viRac xrColavda qarSi.
iq cremlisferi amindebia.
xo da, imas giyvebodi:
nu damayvedri striqonebis uiRblo nayars...
nugeSis qirdva, megobaro, codoa, codo.
dReTa Werebze yrmoba mainc
marad yvaoda.
Cemi saydari TviT alionzec
zars ar rekda, icode, gogo!
saxes Caakvda undobloba yvela undobis...
mkerdis qveS vcxovrob ganabuli, janyi mereva.
CemSi faskunjis cxedari budobs,
ar naxuli bedniereba.
is iyo, isa, maradisobis yelmoRereba,
laJvardebis usurvazebSi
mivardnili qveyniereba;
dausabamo, ulevel gzebze
atexili mSveniereba...
marto ar unda gagveSva, gogo,
codoa, codo,
erTad erTi bedniereba.
mkaTaTve, 1947
12
niko samadaSvili
gulTamxilavi
viwro SeRmarTebs, duRabisfer ubnebis nakrZals,
kaci Sehyveba _ asureTel mogvebis dari.
SeiSrialebs maRal cacxvze kviraZaliviT
xatis mizeziT dacemuli algeTis qari.
ahyveba zeviT sakmevelze gamurul RmerTebs,
bedis Suqs ucbad gaabruebs mTawmindis locva.
is svel ubeSi Seinaxams dedis simRerebs,
sadac hyvaoda siymawvilis [mZle] garemocva.
Sedgeba ucbad da gzas hkiTxams xanSesul zarebs,
daaSterdeba codvil mgzavris Txel nafexurebs.
is uwin sizmrebs ugrilebda Sexerezadas,
iq niskartebiT ro mohqondaT dila beRurebs.
kvimati sio usarvazTan daigebs Crdilebs,
mkerds gaukawravs, SeCerdeba fiqrebis ToSi.
Senze ityvian, qadagiviT hkrefda gvirilebs
da rto laJvardebs ucinoda saqarTveloSi.
dabrecil quCebs SeRmarTebze Camofenilebs,
ahyveba kaci burusiviT _ viT matiane.
is SemTvral anderZs dautovebs ferad frinvelebs
cxedars ki, qveviT niaRvrebi Camoitanen.
23. X. 1949
* * *
walenjixa
16 ianvari, 1952
13
leqsebi
nugeSs da imeds
ager, nugzari 1 ezoSi celqobs,
maisis dRea _ mercxlebis zari.
gzas ro gascqeris, zogjer siciliT,
mamas mielis Cemi nugzari.
Seni mama
bogdanovka, 22 maisi, 1952
saxli nariyalaze
nukris 2
2. X. 1953
samikitnoSi
Cem saSas 1
is kamkamebda
viT cremlis gube,
alali gulis
fiqrebiT savse,
da daiRupa,
iqneb daRupes,
netavi risTvis,
netavi raze?!
ismoda wyevla
SeSlil qoSebiT,
1
aleqsandre (saSa) gamyreliZe (1918_1971) _ mkvlevari da mTargmneli.
15
leqsebi
da Tavganwirva
uiRblo cisTvis,
zari godebda:
xangamoSvebiT
netavi raze?..
netavi risTvis?!
16. X. 1953
* * *
manias!1
aq aris TrTolva da molodini,
SeSlil Tvalebis Cumi dineba,
Sen kululebSi CaRvrili Jini
da laJvardebis yru mdumareba.
1
mariam amanaTaSvili _ niko samadaSvilis meuRle.
17
leqsebi
butiaoba
SuaRamis fanjrebSia
varskvlavebis Tovli bardnis,
Wandars qari ajajia
da ezoSi ise dadis.
dadis mZimed, Tan burtyunebs,
emdureba xnier muxas,
roca guSin gaamtyunes,
muxas Turme avi uTqvams.
Wandars yuri moukvria,
myis muxlebze dacemula,
Zirs foTlebi rac rom yria
Wandris msxvili cremlebia.
brge muxa ki, es didgula,
iRriWeba, rogorc mTvrali...
qarma mainc aiTria
da eweva TmebiT sadRac,
CumaT vismen Wandris Srials,
vatyob, unda Cemi naxvac.
Reros wverze kvdeba Wia.
de, es iyves Cemi dardic,
muxas qari ajajia
da ezoSi ise dadis.
aRsareba
ase davZrwivar bavSvobis xnidan,
ver gavikafe gza sinaTlisken!
RmerTo! ra sevda gadamekida,
neta, sad mivdev am qaraf qvesknels.
kavTisxevi, 1954
Cemi dRe
ai, gaTenda. es oxeri unda wamovdge,
gareT gavide, Cems balRebs vuSovno puri,
unda viaro, viwanwalo, TiTqmis mTeli dRe,
sicocxlis gzaze ar davindo arc gareSe,
arc Sinauri.
Tovs
Tbilisi [1955]
* * *
1
mzia samadaSvili _ niko samadaSvilis qaliSvili.
20
niko samadaSvili
* * *
1955
Tela da Citi
...ho, iWikWike Cemo beRurav,
Telas foTlebi ras dagiSlian,
me yvelam kari gamomixura,
ici, nugeSi rogora mSian?..
15 TibaTve, 1957
22
niko samadaSvili
dasasruli
rogor pirquSad midiodnen dReebi Cemi,
rogor rokavda Cems loginze duSmanis Crdili,
raRac sicili, unaxavi SiSi damCemda,
qristes jvariviT Cem leqsebzed gadazneqili.
codvis kiTxvaa... sivrceebic daketilia,
garedan mTvaris Suqi adevs rogorc urduli.
rogor mombezrda uTavbolo es xetiali,
quCebSi Zili da ZaRliviT yvelgan ZunZuli.
rogor momwyinda es sicocxle, rogor SemZulda,
yvavis cxovreba ar sjobian am Cem mware xvedrs.
unda avleso yasbis dana, anda waldula,
TiTqmis yovelRam bnel sizmrebSi sikvdilsa vxedav.
o, RmerTo, rogor daviqance, mivwydi, moveSvi,
pirqve dacemuls qariSxalic ver amayenebs,
Cemo nugzar, mama unda dagemSvidobos,
ukanasknelad dagikocni sayvarel xelebs.
dekemberi, 1958
* * *
5. I. 1959
23
leqsebi
25. V. 1960
24
niko samadaSvili
wvima
gamovedi gareT, gaTenda,
mwvane Wandrebma daaWyites lurji Tvalebi,
marto viyavi, quCis bolos vin amedevna,
ra RvTis wyromaa, nuTu kaci ar vebralebi.
gamovedi saxlidan da ucbad gaTenda,
ucbad ikivles grigalebma da daikargnen,
ase mgonia, msoflioSi me daviTenTe,
da qarTvelebi Cem leqsebis walkotSi Cadgnen.
ra vuwodo Cem leqsebis gulwasul dumils,
xmas ar iReben, daikarga bedis mSveneba.
ubedur poets
ra eSveleba, ra eSveleba.
2. VI. 1960
30. X. 1960
* * *
2. XI. 1960
SimSili
gaTenda, qarma gadaswia Ramis fardebi,
xeebs moedo frinvelebis xmebis gviristi,
bavSvebsa SiaT, albad wyalSi gadavvardebi,
rogor miyvarda Cemi mtkvari, Cemi Tbilisi.
Cemma Tbilisma maSimSila, bolo momiRo,
ar Semibrala, ar damindo, ar Semifara,
sul Rrublebis qveS mivdiodi daRonebuli,
avdrebis Tavsxmam amitaca da Semiyvara.
wyeuli iyav, Se oxero maradisobav,
Cagiwydes eg xma, eg zarebis mZime griali,
Sens gzebze uSno xetialiT ro damaose,
raze damWide (tiala) es udabno da es grigali,
bavSvi SimSilobs, mexveweba _ puri miSove,
28
niko samadaSvili
9. XII. 1960
* * *
XII. 1960
* * *
1960
30
niko samadaSvili
qurdi
da megobrebma gadaaqoTes,
mTeli ojaxi, walo, karada,
ver moisazres, verc moifiqres,
Tu mkvdari nawers moiparavda.
Tebervali, 1961
kamarebis SeWmuxvna
geyofa bodva bedis urgebo,
buxars futuro Zvlebs nu ukeTeb...
aRzevans kidev wavlen urmebi
da, moitanen nadavls ukeTess.
maisi, 1961
32
niko samadaSvili
ai,, dedasa...
ai
mkaTaTve, 1961
33
leqsebi
samxarze
mTvral saukunis naxevarze meti gavida,
rac dayialeb Cemo Zmao am qveyanaze,
bevri dagcilda, zogic xvneSiT ise gavirda,
rom lamis cocxlad gadaemtvres duqnis yafazebs.
11. X. 1961
36
niko samadaSvili
* * *
3. XII. 1961
gaxseneba
karga xania davSordi sofels,
Sen ki mand darCi WaRara biZav,
Sublze rom mudam geyara ofli,
sarCoT gebada urwyavi miwa.
37
leqsebi
1961
38
niko samadaSvili
* * *
1961
* * *
1961
39
leqsebi
* * *
me-17 ATK 1
15. II. 1962
1
ATK _ fdnjnhfycgjhnyfz rfynjhf _ avtosatransporto kantora.
40
niko samadaSvili
* * *
(Cems nukrias)
* * *
reviziis dros
26. III. 1962
42
niko samadaSvili
* * *
Cem givi erekles-Ze tatiSvils 1
q. Tbilisi
5. XII. 1962
1
leqsi eZRvneba erekle tatiSvils. avtografze minaweri `Cem erekle
tatiSvils~ ki imas niSnavs, rom es avtografi aCuqa givi (nukri) tatiSvils.
2
viRasac _ sic!
43
leqsebi
dausabamobis xilva
me mivqrolavdi rogorc udabno,
cxedarze ufro dauzarebliv...
da msofliodan isev miZaxdnen
cadakarguli xSiri zarebi.
vixedebodi dasabamisken,
Rrublebs sanTlebi sadRac aenToT,
unda waxvide! _ mistvendnen gzebi,
_ unda msoflios kidev gaendo.
44
niko samadaSvili
viRupebodi uvarskvlavebod,
viwevdi maRla fexis cerebiT,
ukan zarebi kidev tirodnen
da gugunebdnen zRva sivrceebi...
qristeSobisTve
45
leqsebi
giSeri
gamoxval gareT, gaxedav Saras,
qarSi egdeba Rrublebis Reri.
Sens wamwamebTan SeiSrialebs
Cemi cremlebi, Seni giSeri.
28 ianvari
46
niko samadaSvili
beTania
freskebi Congurze
baRebs gazidams yru Semodgoma,
tye JinJRls moimcvrevs dila adrian.
qarTul wisqvilis kars moadgeba,
wvergajenjili dinji andria.
milulva
yovel Rame sizmrebSi var,
guls locvebiT vatialeb.
saydari sCans, zarebia...
da mec landebs davtrialeb.
dardi buxarTan
civa, naRveli medeba gulzed.
Tovlia gareT, aRarc gzebia.
enTe buxaro da iguzguze,
me mainc siTbo ar mRirsebia.
aris,, sada?
sad aris
Ramea wynari, arc ise bnela,
Sors WriWinebis baasi mefobs.
Tovlis qveS zRapars ityvis enZela
da Sen Sehyvireb kaciviT beqobs.
nafotebi
gicqeris Zveli saxlis kedeli.
gkocnis sizmari, gereva ruli.
savarZlis ukan gadayril xelebs
uWiravT tani SiS dareuli.
gzaT-valaloba
saRamo xani zarebsa rekda,
Jruantels hgvrida cas xmis siame,
is ki sakuTar cremlebs krefamda,
rom ar enaxaT adamianebs.
mamadaviTis panTeoni
ilia WavWavaZes
winaTgrZnoba
mZle qariSxali SavorSabaTs darekams zarebs.
mnaTe sacecxlurs gaaRvivebs gareT burtyuniT.
megobrebs Cemi gasveneba daezarebaT,
gvami daSlili nacariviT, rogorc burnuTi.
fiqri
grigali Rame aaoxrebs imis akldamas,
vinc zurgSeqceul megobrebis cqeriT daosda.
wiqvilis ali daginaxams da Tavs moiklams,
ali rom erTxel gvicinoda sasaflaosTan.
adevneba
mTvrali var RviniT, mival, vtortmaneb.
Cem gulSi mRvrie sicocxle Rmuis.
bindi CaudiT ciur tatnobebs
da, monastris xma raRasac styuis.
daiTenTa
is gascqeroda momaval Saras,
eloda mzrunvels, megobars, alerss...
kviraZlis mwuxrzed hgavda orSabaTs
da gulis kvamli uwvamda Tvalebs.
gaWvaveba
leqso ivaniSvils1
1
leqso ivaniSvili _ niko samadaSvilis megobari. Tbilisis
alpuri klubis direqtori.
60
niko samadaSvili
garyvnileba
is isvenebda xSirad am saxlTan,
egdo notio gzis anabara,
is gamvlelebis lanZRviT CaZaRlda,
rogorc namqerSi Citi-patara...
gii
giiss 1 portreti
Seni sidinje, mTvralia odnav,
Subli xan JinJRlams, xan avdaria,
daxril raindis qaragmebs bodam,
guli xom jvarcma da saydaria.
1
gia (gii) ZimistaraSvili _ niko samadaSvilis megobari. daiRupa
meore msoflio omSi.
62
niko samadaSvili
feriscvaleba
marto uzixar sawer magidas,
guli ar gerCis, rame dawero,
gareT bindia _ qaris magivrad
da zari kivis sabedisweroT.
zRvis simfonia
me gaviwure, mTvare zRvaSi ro Cadioda.
zRvis siyvaruli damasxures mezRvaurebma,
mgzavri avdrebis gaognebas SemomCioda,
me ki mZrwolamda SiSnarevi usazRvroeba.
filtvebis siyviTle
daiss elodnen qarTlis soflebi.
elavda sivrce dagvili sufTaT.
filtvebs mirxevda tyis foTlebiviT,
Seni sxeulis moRlili sunTqva.
sonata
miyvarda siTbo Seni Tmebis, sizmraT Cveneba,
baRis bilikTan molodini da miCereba.
gaTxrebi
Rrublis nakveTi sadRac uSnod dabRlaZunobda,
ukaco qveynis gariJraJTan SeanCxlebuli,
gaRebul fanjrebs wamlaT erTi mgzavri undodaT,
qari kioda tatnobebzed gafiCxebuli.
genia da samreklo
Sen elvarebdi naRverdaliviT,
Suqs scemdi Rames da sasoebas.
ramdeni Sveba mohqondaT, RmerTo!
Sens guls, Sens fiqrebs, Sens myudroebas.
aRsareba
me aravis ar vundivar,
arc aravis vebralebi.
Tan momdeven, ro davdivar,
Cemi baRis frinvelebi.
danarCeni yvela styuis
kacia Tu qalis dari.
vin micqeris pirutyviviT,
an ras Rnavis sazandari.
davibade Zalzed gvian,
aRar mcnoben es velebi,
dRedaRame damtirian
geTsimanis frinvelebi.
68
niko samadaSvili
asea marad
...egrea, egre, roca kvdeba eg siymawvile.
samxarTan TiTqmis yvelaferi iwvis da tydeba.
ucqeri mindvrebs, baRSi Sexval _ nair yvavilebs
da es oxeri araferi ar genatreba.
Tamaris mRvime
cremliviT qali. hangebis dafna,
bed-gacrecili ZmaTa banaki.
cisqveS ucnobi qveynis gafrena,
da STagonebis yru agaraki.
kibezed viRac nisliviT mgzavri,
Tu beTxovenis frTxili nabiji!
baRs zeviT koSki svet gabzaruli,
naqalaqevTan mTvaris narinji.
elda Sewnuli klaviSTa mwuxri,
69
leqsebi
monologi
oh, es sicocxle neta rodis gamomneldeba.
ra kargi hqeni ukvdavebav, rom ar mikisre.
`wadi, iare~ _ miyvirian, xrColavs sibnele, _
`gaswi, irbine da icxovre sivrceebisken~.
guli da janRebi
ginaxavT, ymawvili kacis saxe, dardebisagan dakortnili?
_ o, rogor ara! _ faTfaTebdnen cis kabadonebi.
naxuli
Cems tasos1
1
taso oquaSvili _ niko samadaSvilis naTesavi.
72
niko samadaSvili
ferfli
sicocxle tanzed daiklakneba,
amova qari da dabinddeba.
Rame kaklidan Wotis kivili
Cems miwur banze gadmofrindeba.
da dasruldeba ucnaurobiT,
poetis Relva da siyvaruli,
baRebi, kalo, saZne urmebi
Cvil mogonebas mZimeT Cauvlis.
aqerclili miniaturebi
dagikakuneb Txel kedlis ficars
da Sen gveliviT waisisineb,
SemeSindeba, siyrmesa vficam,
rom niadag dRe sul ar iZineb!
icode
Sen yurs ugdebdi talRebis qSuils,
mebadureni isxdnen da bWobdnen.
usazRvroebis dablobebs Sua,
sCanda bindebis grZeli orRobe.
Ria baraTi
daRupul dReebs isev vigoneb.
xrColavs sofeli, bnela, Tovlia,
Tvali daudgeT cisfer gogonebs,
Tu kaci qveynad ver gipovnia.
cacxvis xe
yvavebs Seutev, miayri risxvas.
ymuils morTaven garSemo mglebi.
foTlebs damayri Semodgomis xans
da es iqneba Seni cremlebi.
gamaxsenda
...xan gugulis xmac dagiZlevia
da momxvevixar yelze _ sibraluls.
RmerTo! ramdeni ram SesZlebia,
pirvel Jruantels, pirvel siyvaruls!
Sexvedrebi samxarze
Sen gekuTvnoda tba, sasaxle, xSiri baRebi,
TeTr marmarilos kibeebze yvaoda dila,
zogjer bindisas Caifrendnen tyis Ramurebi
da bilikebze kenWaobdnen xe da gvirila.
agaraki
beberi lodi miwas Cascqeris,
xivis mdinare, saRamovdeba.
kaciviT mReris gamskdari qvevri
da Tan yvavilebs gaaqvT godeba.
yvelieris Sairi
me vnaxe oreuli,
odnav gadareuli,
datkba Cemi naxviTa,
raRac CaixiTxiTa.
moigona warsuli:
guli gadabasruli.
ubnis gube, WoWebi,
yvelieris koWebi.
yaCaRebis budoba,
Rame yurZnis qurdoba.
fSanSi facris dageba,
gadarCena, gangeba.
qaSanuras Zageba,
fexis dakarwaxeba.
soflis abibineba
da Tayinas gineba.
79
leqsebi
culi da satevari.
saZne urmis yevari.
Rame, grigalis Soba.
venaxi da bavSvoba.
me vnaxe oreuli
niSan gamoreuli.
warsul dReTa mezare
da WotiviT mkvnesare.
waSlili kvali
Sen zena qari saxlSic giberams,
xSirad gaRviZebs gulis tirili,
Rame nakaduls esaubrebi,
da diliT mixval xma Cawyvetili.
manana qarTveliSvils
kviraZlis bindi SenTvis miyvarda,
SenTvis vanTebdi winaparT kandels,
SenSi vcxovrobdi rogorc balada,
Sen giyvebodi Cems gulis nadebs.
Tavis minebeba
Sxuoda gemi,
sivrceebis trialo zRvaze.
laJvardis veli ver itevda naqarev foTlebs.
mReroda gemi,
yru qviTini esmodaT zarebs
da viRac mgzavri Sordeboda am wuTisofels...
ialaRidan
mecxvare mReris da ca TeTria.
gaRma sCans cixe, klde _ xavsis feri.
jixvebs rom elis, gaswvriv, Tergidan,
monadirea jmuxi xevsuri.
sZinamT Ciorebs
Sadrevnis axlo buCqi yvavis Tu marmarilo...
Srialebs bedi, bedi mware da sasacilo.
orni
saocar Rames, ucnaur poets
miyvarda mudam siTbo dardebis,
yvela nacnobTa gamotoveba,
da bedis WirxlSi cqera fardebis.
CaeflaT mainc
Tvalebs tirilic ar gaumxila,
guls uRonebda dardebis laqa.
is dadioda quCebSi frTxilad,
foTlebTan didxans ilaparaka.
suraTis gadaReba
tuCs ver gagixsnis orpiri dana,
saxe migigams kldemiwnul Robes,
TiTqos askilis guli dagades,
ucbad mxrebs ise Seirxev xolme.
smena
dabuxul wonebs bedisweris ruqa eWiraT,
sicocxle sCanda, rogorc mkvdari naqalaqevi,
iq siymawvile bnel dardebSi kvlav Wrialebda
da Sens cxedarTan gacrecili idgnen qarebi.
umankoeba
bneli oTaxis siCume giyvars,
urdul dadebul karebis cqera.
fanjris fardebTan Crdilis yuryuti
da qarSi baRis mwveli simRera.
saRamoxani
Sen seirnobdi mTawmindis gaswvriv,
fiqrebs skaT hqondaT eg Tavis qala.
Sors mcxeTa sCanda zarCawyvetili,
qveviT ki mtkvari da nariyala.
iqiT
daviRupebi, Cayolil xsovnebs
odesme, sadme gaeRviZebaT.
Cven visaubrebT imazed didxans,
rac sicocxleSi ar SeiZleba.
stumari
_ ra kargia rom meaxeliT!
Cemi naRveli,
ho, ra Tqma unda gadaidarebs,
da am iarebs
gaauCinarebs.
_ ra dagemarTa, sul SfoTam marad,
gana bavSvi xar, ToTo, patara?
_ hkiTxe Cem gamCens, am qveyanas vin damatana?
_ Cemo mgosano, aTaswlebs merec
ase iqneba.
miwaSi kidev bevri modgma Caifineba.
nukiRa kvnesi, imRere rame.
_ mainc romeli simRerebi mogewoneba?
_ rac gaamdidrebs kacis gonebas.
_ mermisaTvis gadavdoT, modi,
guliTa gTxovdi.
_ Senc marTals ambob,
SuaRamea,
mezoblebi gaiRviZeben.
ra RvTis wyromaa, veRar mospe saxlSi oboba!
momsvlelebi rogor giZleben?!
Cemo Zamia.
_ daviSaloT, Torem icode,
Seni meuRle karebidan wageCxubeba,
ar Segicodebs.
_ aseTia qalis buneba.
_ yurSi eSmakic Senzed augs
Tu eubneba...
rogor dagiqsevs!
_ mSvidobiT... kinaRam damrCa TuTunis qisa.
_ kargaT iyaviT, Zilinebisa _ Zilinebisa.
88
niko samadaSvili
baasi berTan
...Zvlebi mindoda SeSaT mexmara,
mogviyva beri, magram buxarma,
rom SeukeTe kacis CinCxvari,
raRac saocrad waimwuxara.
dideba
aTasi wlebis utex tyeSi daxval SveliviT,
maradisobis Suqi dagsdevs leqsTa naTlias,
SambSi nadirob, giSris tbazed karavebs iSli,
sadac nestanma RmerTs beWdebis Tvlebi aZlia.
alionamde
maxsovs Zaxili, gzebis yvirili,
sad mixval, sada, SeinTe kvari.
me mivdiodi gulSemoyrili
da qadagiviT yviroda qari.
gamxmari kaci
aÁÁ , am mindvrebSi, am xriok mTebSi,
Cven xom erTmaneTs vWamdiT mglebiviT.
iq suraTia: sdgas mxedari, uWiravs TefSi
da zed amxia kacis Tavi gvelis xvreliviT.
gayra
icodes RmerTma, icodes zecam,
sul ar vnatrobdi xalxis ferebas.
mjera da vici, kubos ficramde,
me Sors davrCebi bednierebas.
* * *
1
es leqsi niko samadaSvilma qalbaton Tamar lomiZe-klimiaSvils
Caawerina 1926 wels, matarebelSi.
92
niko samadaSvili
Cemi Tbilisi
Cemo Tbiliso, miyvars Seni qoTqoTa bindi,
Seni mTawminda _ eg yuryuta Wmunvis dReoba,
rogora Rvivis Seni zecis lurji mindori,
rogor qaTqaTebs Seni didi mosaxleoba.
* * *
wuTisoflidan ukvdavebamde
qars efarebi, veravin gxedavs,
sivrceebs nuRar miacivdebi.
ahye mag mTebis viwro xerxemals
da wuTisofels gadascildebi.
leos 1 werili
sifrifana qaRaldis naglejs ewera: biWo,
rogora cxovrob, xma gameci, gamagebine?
vin icis, kidev wuTisoflis gaRma Woraob,
da bnel sardafSi ixsni xolme sakinZis Rilebs.
1
leo xaratiSvili _ niko samadaSvilis bavSvobis megobari.
97
leqsebi
maradisobis uaryofa
naZvebi cxedars miasvenebdnen
da yvavilebi mihqondaT qarebs.
miwidan mTebi imas ustvendnen,
pirqve rom egdo msoflios gareT.
is sivrces gahyva xel apyrobili,
Tvalebs sinaTlec ar miakara!
ocneba, fiqri _ talRebis Crdili,
gulqva avdrebi win gadayara.
TiTqos sikvdilic rCeboda oxrad,
man mogonebac daswyevla, dahgmo.
Rame tiriliT gamoixura
da gaTenebas veRar miagno.
ver Seucvales gzebma buneba,
Tumca bavSviviT uWerdnen xelebs.
nafexurs eTqva: ar dabrundeba!..
qari amaod eZebda mkvlelebs.
gvari ra aris, arc ki axsena!
arc miaWeda lursmani karebs...
kubos naZvebi miasvenebdnen,
win gvirgvinebi mihqondaT qarebs.
98
niko samadaSvili
salaxanas portreti
is yovel Rame daeZebda Rvinis sardafebs,
da ro gekiTxaT, poeziiT ifufqeboda!
STamomavloba mis cxovrebas ras daijerebs,
kaci, romelic xalxs mosdevda mudam qvemodan.
ukuRmarToba
ra eqna, iyo qva Tu zekaci,
visTvisac zeca dapataravda,
visac ar hqonda sarkmeli mzisken
da riJraJebSi Suqs iparavda.
* * *
ekali irweva,
exeba yvavilnars,
saRamo iwyeba,
ukraven dairas.
daisi mTebs iqiT
mercxlebiT ivseba.
Cumi qviTini
daiwyes iebma.
RobeSi cimcimebs
cicinaTela,
Tan ali loculobs _
wisqvilis pepela.
zmuian bagaSi
mozvrebi Wrel-Wreli
da iavnanaSi
mSviddeba tye-veli.
Ramurebs sabZelTan
ZaRlebi afrTxoben.
didebi sarecelTan
bevr zRaprebs amboben.
iZinebs sofeli,
ZaRlebi yefaven,
xan saxls, xan bosels
urduliT ketaven
da mosul varskvlavebs
qarebi krefaven.
101
leqsebi
***
Tvals ar aSorebda...
is midioda ferSecvlil gzebiT,
wyalgaRmiT Crdilebs aenToT kvari,
iwoda kaci Cumi, mgznebare,
Tan sicocxlezed rCeboda Tvali.
* * *
me ki aravin ar mipatronebs,
Sen Semibraleb Zmao qarbuqo,
Zvlebs Zirs gadayri, guls daitoveb
rom svla rogorme Semimsubuqo.
wadili zamTarSi
Rame sdga TovlSi, awveba kedlebs.
susxia gareT, ymuian mglebi.
mTebTan namqeri male ikivlebs
da me SemrCeba cisken xelebi.
Seni sofeli
gaxsovs baRebi, simRera, JrJola,
yvavilnarevi ZeZvis orRobe,
erTxel rom leqsi giTxra torolam
da Sen bavSviviT rom moiRruble?
* * *
* * *
* * *
gamiSviT
gamiSvi, qaro, iwame RmerTi,
me SuaRamis mZevali mqvia,
xedav, mkvdar poets ra damemarTa
da SuaRamem sad damiTria.
dRes Cems sxeulSi sunTqva gaqvavda...
Zvlebze leqsebis sarecxi moCans,
Tan afrialebs Cem leqsebs qari,
ganTiadamde, netav, vin momklavs.
gundis xeebi momdeven ukan,
anTebul sanTlebs aqroben gzebze.
binaSi karebs akakuneben,
RmerTo, sicocxle rad momabezre.
rad daviRupe saqarTveloSi,
wyeuli iyav, dedav codvilo,
rad gamaCine am samrevloSi,
ra mqonda qveynad samociqulo.
meyasbed sjobda, rom vgdebuliyav,
anda mearRned oCas duqanSi.
me grigalebis mZevlad viyavi
da leqss maWridnen tanze duqariT.
kars nu awvebi, qaro tialo.
gamiSvi gareT, nu damatyveveb,
qariSxalia, gzebze trialebs
da Rrianceli gaudiT tyeebs.
107
leqsebi
* * *
* * *
aTasi Rame daiwyebs kvnesas.
Sors gaiSleba mTvaris bululi,
leqsze aZvreba fiqrebis kverna,
kudigoris gza, Rame urmuli.
sanTlebis Suqze ki mwyemsi qalis,
sizmrebis mwveli burusi miva.
roca wiwamurs vigoneb qarSi,
vtiri da mTeli saxsrebi mtkiva.
raze awames _ hkiTxeT gvirilebs,
sisxlis wveTebi balaxze krTodnen.
Turme xeebma aragvs Seswivles
da frinvelebi caSi kiodnen.
fiqrebs iqiT
vici, sul male daviRupebi,
RmerTi am ambavs ras gaikvirvebs,
kuboSi avdriT gaviwuwebi
da sul aravin ar damitirebs.
gareji
mtkvris marjvena pirs moyveboda mteri veragi,
irgvliv sibnele nTqamda TiTqmis usazRvroebas.
garejis TeTri monasteri Zveli perangiT
udgas CumaT, almacerad mwvel sasoebas.
eqvsi aTasi kelaptrebi uvlidnen Rames,
eqvsi aTasi beris saxe elavda Suqze.
eqvsi aTasi mTvare cidan Tu gadaRvares.
ase ityodi ro genaxa aRdgomis uqme.
RaRadi, locva, zvavdeboda zarebis reka,
mtkvris gaRma Turme daexadaT verag sparselebs,
rom qarTvelebi qvesknelisken gadaerekaT.
asavsavebdnen zeaRmarTul samiwe xelebs.
da gaielva satevarma, daSnam da rvalma.
xedamT sinaTle rogor mosCans gaRma mtkvris mxridan,
albaT urjulo qarTvelebi STaagona locvebis Zalam.
`sul amoswyviteT, rom daklulTa saamur xrials
me aq vusmende! gesmiT! swrafaT!~ brZana mtarvalma.
eqvsi aTasi beri dakles basri bebuTiT,
TviT monadirec ar daxocamda eqvsi aTas mwers.
am mwuxarebas aTas wlebSi ra daaberebs,
am sisxlis morevs Cems garejSi vin daiviwyebs.
neta genaxaT wmindanebi rogor tirodnen,
ra gamwarebiT awyvetavdnen Tavs sisxlian kedlebs.
ro mogesminaT is samreklo rogor yviroda,
roca urdoni Coxis kalTaze iwmendamdnen
beris samosze sisxliT gasvril turtlian xelebs.
kvesoda mTeli monasteri gulamoskvnili,
ganukiTxavi, usaSvelo da ubeduri.
caze wamlaTac ar mosCanda erTi varskvlavi,
mxoloT Sah-abass, vazirs wamoewyo mxne baRdaduri.
_ ra dagiSaveT? _ eqvsi aTasi beris godeba, apyrobil xelebs,
cis qaraSotSic ar daixreba.
_ ra dagiSaves verag sparselebs?
eqvsi aTasi saukune SeekiTxeba
qveynierebis dasasrulTan, erTxel kidev.
110
niko samadaSvili
viloceb,,
isev viloceb
iqneb RmerTma mainc miSvelos
saRamo modis, taZris kari CumaT iReba,
sanTlebis Suqi megebeba daRvremil poets,
samreklos zeviT _ dasaqcevi ca iRrubleba,
qriste icinis, gareT gadis da martos mtovebs.
* * *
mojamagire furneSi
zozro berZenma Caukida cecxli ToneSi,
xmeli fiCxi ki tkacatkuciT wivis, sisinebs,
gorijvris ZirSi loculoben ganTiadebi,
da RvTismSobeli mtkvars uyurebs da Tan icinis.
furneSi bnela, Zunwi Wraqis Suqi kiafobs,
mojamagire cocxiT xvetavs qatos da nagavs,
qoCora biWi SeCerdeba, danteze fiqrobs,
Savi nagazi Cumad usmens xabazis laqlaqs.
miwur iataks hgvis patara mamiT oboli,
ganukiTxavi bedi isev Tval win udgia,
guli ki ucems, guli wminda Cauqrobeli,
icis ereklem Rameebi ers rom uTia.
yidis Segirdi cxel lavaSebs Tavis mazandiT,
eh, daxlidaris rangs mefurne rogor uboZebs,
sada scalia, is qeifobs dRes sazandariT,
da aram fulebs uCxrialebs avgaroz bozebs.
mogrovil navaWrs Caabarebs zustad, mTlianad,
mwiTur mefurnes jandaclili mojamagire,
_ SeSa Seita, es gudura iqiT gadade!
ceraT Sexedavs oflis xviTqSi gawurul virebs.
modis daRlili Sinisaken mojamagire,
Tan iRliaSi amoCrili puri uWiravs,
axloa saxli, elodeba deda da dire,
sadilad lukmas Seatanen Zirnayar Werams.
SuaRamea, Savgvremani biWi ki fxizlobs,
furclavs plexanovs da ilias ukvdav striqonebs,
mamlis yivilze isev fiqrebs Seexizneba,
da nagiJaris Savi etli Sors Caiqrolebs.
114
niko samadaSvili
galaktion tabiZes
balRi viyavi, vkiTxulobdi `meris~ fragmentebs.
urmiT mogqonda poeziiT gavsili Wuri,
xan ki gxedavdi, amorZalTa sisxlian tuCebs
ewafebodi raindiviT TvaldaxuWuli.
* * *
* * *
* * *
* * *
* * *
* * *
ilia WavWavaZes
* * *
* * *
saRamoxani
gavcdiT xeobebs eSxiT, yurebiT
da mindvrebisken Zlivs wagiyvane.
niavis TeTri nafexurebi
sroliT mihqondaT Tvaluwvden yanebs.
* * *
liaxvis napirebi
Cemo mdinarev, damxvdi balRiviT,
me ki gestumre gzebis avyia,
Cemi mklauriT Slili talRebi,
Sens mdidar Wavlze exlac awyvia.
* * *
* * *
gadmorbena samyarosken
me gamovrbodi. cremli galobda.
xan qariSxlebis svetebs veyude...
xatebTan enTo ubinaoba
da kamarebSi mtredebis bude.
* * *
* * *
erekle tatiSvils1
1
erekle (irakli) tatiSvili (1884_1946) _ literaturaTmcodne,
mTargmneli, saerTaSoriso samarTlis specialisti.
127
leqsebi
ucxoeTSi iyo...
is dadioda ferSecvlil gzebiT,
sadRac mwir qoxSi bJutavda kvari,
daRlils, nawamebs da gabezrebuls
sul Tbilisisken eWira Tvali.
Semodgoma
gauxareli dReebi ari,
gauxareli amindebi sdgas,
bavSvi oboli, ToTo, sawyali,
guSin kardakar eZebda dedas.
gauxareli amindebia,
wvimebi buxars kidev aqroben.
wisqvilTan bevri safqvavebia,
da soflad Cumad laparakoben.
128
niko samadaSvili
* * *
nacari
albaT Caiwvis Cemi Zvlebi, cecxlic Caqreba,
nacris gadayras albaT deda ar damzardeba.
naZvebi totebs aRapyroben da de qarebma,
itorRialon, rogorc quCis aramzadebma.
samani
suls roca levda, ukanasknelad
borot TvalebiT gaxeda velebs,
gaRmiT ukuRma egdo qveskneli
da Sig sisini gahqondaT gvelebs.
Suqze
Sen kiTxulobdi uiRblo leqsebs
da Txel mkerdis qveS gtkioda guli,
xan gascqerodi mTvarian qedebs,
rogorc frinveli gzadakarguli.
waqceuli kera
Semoxval martod, dajdebi Cumad,
gamoneldebaT simRera yurebs,
afrindebian landebi jgufad,
`rad damiviwye?!~ _ misayvedureb.
WandrebTan
melodebodi foTlebTan erTad,
Txel sivrceebSi xedavdi biliks,
Tan yurs ugdebdi qaris simReras
da wuTisofels sul xmagakmendils.
Tvalnacemi qandakeba
is daibada munji, gzneba, beduwyinari,
am qveyanazed Caiara xmaCaxveulma,
soflad verxvebi kiTxulobdnen: netav vin aris,
rom daCveula bedis wyevlas TiTis kbenazed,
iqneb mijnuris gamowvdilma xelma umuxTla?!.
nislebSi sCanda cecxli rogor ekida sabZels.
daxedeT, mainc Tvali sces sawyals,
ena audges, mujluguniT Cauqres guli,
gadaaCvies yovel Rame quCebSi wanwals
da, zarebiviT aaybedes is ubeduri.
ganze siaruli
xelebis siTbo da gulis cema,
kargo, ramdeni mqonda saTqmeli...
sad gahqra netav is aRtaceba,
anda, vin gveZebs Rame sanTeliT.
nuTu sikvdilsac
aRar Camacecxleben
me daviRale amden wanwaliT,
guli sagules aRar eteva,
waval, ityvian: kaci sawyali,
is kuboebze gadaimtvreva.
gankiTxva
Cemi cxovreba ZanZaxi iyo,
noembris JinJRli, dekembris ToSi,
gavCndi gangeb, rom davRupuliyav
Cems dedinacval saqarTveloSi.
nawyveti
wuxelis SenTan vaTie Rame,
sasaxles akvans urwevda baRi,
da gafrenili musikis RalRa,
sadRac ustvenda mdinaris gaRmiT.
marad
iciT Cems gulSi beRurebs sZinavT,
Turme Citebi meguebian.
vdgevar WiSkarTan, Cemi naZvebi
miqneven totebs da brundebian.
dabruneba
SevxvdebiT baRTan, ridebiT, dardiT,
sad SaSvis xmaze SegSinebia,
me mogiyvebi, rogor miyvardi...
Sen ki, mTvrals, rogor CamZinebia.
136
niko samadaSvili
Sexvedra
Tamaz Cxenkels
* * *
geja
enTe niadag sakuTar gulSi,
Tan yavariviT xade varami,
suli agmoxdes sulTaTanaSi,
da udabnoSi dascen karavi.
* * *
* * *
* * *
* * *
* * *
* * *
wiwamuri
minda davece Sen saflavTan sakinZgaxsnili,
tuCebiT vwovo Seni leqsis fesvi da Ziri.
wiwamurs waval salocavaT, Cemo iliav,
da davbrundebi SeSliliviT viT Seni mwiri.
kuti
samyaros usasrulo Toneze, caSi
vin miakra es planetebi?
es dedamiwa kutia Cavardnili sivrceebis nacarSi,
raRac ucnaurad, TavgametebiT.
143
leqsebi
ori gza
Zvel margilebze gafenil sarecxs
viRac mxatvari xarbad xatavda...
es guli iyo sxeulis sarcxi
da yvelaferi rogor gaTavda.
Cemi ezo
naZvis xem TiTqos mgzavrs dauZaxa,
mgzavri daibna da moixeda:
is iyo saydris moxuci glaxa,
aRar axsovda mama da deda.
imas aravin ar kiTxulobda,
is iyo mwiri ganukiTxavi,
RamiT patara miwasa flobda,
dRisiT bodavda, rogorc mkiTxavi.
Citebs uyrida zogjer namcecebs,
xSirad Citebi imas eZebdnen,
da naZvis xeze rom iZinebdnen.
* * *
saRamo TbilisSi
roca saRamos rux nawveralzed
iZineb mSvidaT mtredi, batkani,
ase mgonia akvans girweven
da sagogavebs gaaqvT kakani.
bolo
Senc daecemi, armazis kerpi
kodmanis kldeze daiwyebs cekvas,
brge darialTan Sedgeba Tergi
da Seityuebs ZarRvebSi Zelqvas.
* * *
erekle tatiSvils
maradisobis papanaqeba,
Sen migixmobda, ucnaur mekvles,
wuTisofeli roca gaqreba
viRac gipovnis baton erekles.
* * *
* * *
nikoloz baraTaSvils
* * *
sizmrebis naRverdali
SenTan yovelTvis im dros movdivar,
roca bindebSi xalxi ileva,
Cemi cxovreba Seni dardia,
Sen ki xar Cemi ganwyobileba.
roca Sens aRmarTs Sevyvebi xolme,
xma mesmis _ rekav idumal zarebs,
am dros qveyana TiTqos xomlia,
da yvelaferi pirqve zanzarebs.
Sen rom mrevli gyavs, ise amodis,
rogorc Serisxul mlocvelTa xrova,
iwyeba Wmunva morTxmul mogvebis,
da Soriaxlo avdrebis glova.
Seni xe gareT gznebiT saubrobs,
gzneba, romelic Cven gagvaxunebs,
xe rom SensaviT yvelas gaurbis,
da xan mgzavriviT rom giraxunebs.
aq aris raRac mwveli siame,
guls rom Castiri da imalebi,
Seni sakani an zRvis Ramea
an daRupuli nicSes Tvalebi.
xan WroRa Tvalebs ucbad ikrolav,
TiTqos kvnesixar: miSvele dedav!..
TiTebs isresav, sxeulSi xrColav,
oh, eg samiwe xelebis fSvneta!
am dros Sens saxes ras dainaxav,
Zmao, gamCenma ar daganaxos,
ise Smagia maSin eg saxe,
rom SeiZleba kaci dalaxvros.
agekviata, netav ra Wirad,
Sen ras aRgwerda rembrandtis funji,
am dros xelebSi gveli giWirams,
da Tvalebidan mosCans faskunji.
fanjridan TiTqos viRac gaxelebs,
nuTu ar eyo, rac rom gawvala?
150
niko samadaSvili
* * *
qarbuqi
dadis qarbuqi, exeTqeba quCebs, darabebs,
Rrialebs, wivis, Tavqvas axlis mTel aremares,
quCebSi ucbad yru landebi gadairbenen;
qarbuqi viRac brma maTxovars daasamarebs.
am maTxovarma eklesiis gverdiT icxovra,
Cumad ijda da gascqeroda SeTqmul mlocvelebs,
rodi sjeroda Tu sunTqavda, an Tu icocxla,
mxolod bavSviviT endoboda gaSveril xelebs.
oriod kapiks miugdebdnen Tavis sarCenad,
xelis kankaliT daiwerda zogjer pirijvars,
waikvnesebda: ra codo iyo Cemi gaCena,
da Tvals beriviT miapyrobda mosul patarZals.
roca qarbuqi eklesias mieWreboda,
sarkmels qolavdnen wmindanebi da daRdaRebdnen;
badagi qvevrSi Zlivs-ZlivobiT damaWrdeboda,
gadaiRebda amindebi da kars aRebdnen.
qarbuqi Cadga. maTxovaric zeze wamodga,
sCans samrekloSi gaiRviZebs mtredebis gundi, modgma.
daubrundebiT.
sveticxoveli
saukuneni ai, aq budoben,
ai, aq daages droTa xafangi,
qristianebi ai, aq galobden,
ai, aq damarxes qristes perangi.
aq ganisvenebs patara kaxi,
omiT daRlili mamulis eSxiT,
samSoblos kalTa Semoaxies,
xatebs Txupnidnen muriT, naxSiriT.
152
niko samadaSvili
Casafrebula sveticxoveli,
samxedro gzaze uyelebs duSmans,
zars Camorekavs sve-macxovari,
beri fanjrebze fardebs dauSvebs.
is ebraeli golgoTis mTaze
qristes jvarcmaso roca daeswro,
sveticxovelma bevri itira
da mtkvris napirze maSin daemxo.
mas aqeTaa armazis kerpi,
Cumad ucqeris kodmanis kldidan,
sisxliT gasvrili warmarT xelebiT,
sveticxovelis locvebs kiknian.
viRac lamazi
CauSrialebs abreSumis
moqargul kabebs.
gamova qriste, gamoiyvans davrdomil
dedas.
da maTxovari sadac xedavs
naTels, sanTlebs, iudas, mstovars,
aRaraferi enatreba sawyal maTxovars.
153
leqsebi
saRamo da ganwyobileba
roca saRamo mova xolme, qvena qarebiT
da abJutdeba ganapira qalaqis quCa.
daswyevlos RmerTma! am dros raRac JiniT virevi,
TiTqos beds vyavde agdebuli Zalzed abuCad.
veZeb sardafebs, veZeb xolme TavgamodebiT, _
odnav ar vfiqrob, ra momelis boganos xvale,
me vici mxolod, roca sadme mTvrali movkvdebi,
sadRac ityvian: briyvi iyo, xan poeti, xan sivalale,
da ubeduri iqarvebda RviniT bnel fiqrebs,
TiTqmis cismare dRe SfoTavda da iTvreboda.
STamomavloba mis cxovrebas ras daijerebs,
kaci romelic sul RvinoSi ifufqeboda.
rom mas SeeZlo mgznebarebiT umankoeba.
is kargi iyo, dedamiwis uarmyofeli,
ar dagidevda Tu ukmexad idga droeba
an Tu sivrceebs gaymuoda wuTisofeli.
marTals ityvian, mware marTals Cem cxovrebazed,
Tumca xsovnebSi daviwyeba gamoidarebs...
xo marTla, imas giyvebodi, mRvrie cremlebiT,
roca saRamo mova xolme, veZeb sardafebs.
da ro vipovi okrobokro kibian sardafs,
calke kunWulSi magidasTan vTxoulob Rvinos
da minda, xolme ise davTvre, ise saZaglad,
rom siyvarulic damaviwydes da CameZinos.
Rvinos roca vsvav rogorc svavi da salaxana,
maSin rodi vgrZnob rom sicocxle Calis fasia,
ratomRac minda Semiyvaros marto ludxanam
da gamoicnos Cem leqsebSi rac Zvirfasia.
da danarCeni araferi, sul araferi,
ar menatreba arc simxneve, aRarc misnoba,
me riJraJebis gamWvirvale mtveri var, mtveri
da Cemi bina aris munji maradisoba.
ase vicxovreb uTavbolod, gzeb Serisxuli,
CemTvis erTia dRe iqneba, Tu SuaRame.
154
niko samadaSvili
* * *
* * *
* * *
* * *
* * *
gadameyvlifa guli dardebiT,
aRarc ki vici saiT wavide,
Tavi movikla, sad gadavvarde?
iqneb es sevda Caqres, damawydes.
is dro merCivna, roca zarebi
mixmobden, vrbodi bedis urgebi,
roca mReroden sazandariviT,
soflis Saraze saZne urmebi.
roca moxuci didedaCemi
vercxlis nawnavebs iyrida mxrebze.
meubneboda kaci darCebi,
am mamasaxliss ajobe (gamaxareb),
kaklis xeebi qaris WidilSi,
ise yvirodnen, rogorc balRebi,
roca Crdilebi mogoraobdnen
qveviT miwaze, rogorc talRebi.
roca dabrawul atmebis boca
Tvals rom ukravda daxunZlul mtevnebs.
roca sionSi uyvardaT locva
purad, keTil da jmux atenelebs.
roca mze idga gorijvris Tavze,
rogorc qadagi, loTi kaciviT
da fofodia gabzarul Tarze
aTamaSebda TiTebs ciyviviT.
exla davdivar bedgaZarculi,
guls araferi sul aRar unda,
ase mgonia damartyes culi,
o, yvelaferi rogor SemZulda,
rogor mombezrda gzaT xetiali,
an es loToba bilwi, veragi,
Cemi ojaxic gavatiale,
da majajia sisxlis perangi.
Cemi leqsebi xeze Sefrindnen,
maTi Jivili sadRa ar yria,
mTeli msoflio marTlac binddeba,
qveyana mxolod baylebs upyriaT.
158
niko samadaSvili
moswyda
is xom leqss garda arafers hqmnida,
zogjer locvis Jams SfoTavda xSirad,
gana, visac rom es seni sWirda,
iman SegzaraT da SegaSinaT?!.
is daiRupa bedmokrZalebiT,
bneloda, sdumdnen didi Wandrebi
da kiafobdnen Sors varskvlavebi _
maradisobis WuWrutanebi.
aRarc nugeSi
netavi risTvis cocxlobda qveynad,
Tu sul aravin ar miikara,
moeswo mainc leqsiT yayani,
am mTiebs raze gadaeyara?!.
erTi imaTTagani
is dadioda lewili gzebiT,
gulis kankaliT xvdeboda yvelas,
isxdnen RmerTebi, sdumdnen zarebi,
yvavi ki mindvrad swyevlida Telas.
* * *
* * *
ilia WavWavaZes
Sen xmaurobdi mborgav TergiviT,
xalxis simRerav, camde marTalo,
brge mxrebze gesxa mTebis perangi,
qarTveli leqsis Sno da bajaRlov.
* * *
stvena Tbilisamde
gadmovardeba maRlobidan Rrma mdumareba,
buCqebTan qarSi daibudebs Cemi siCume,
Tbilisi sadRac daiquxebs, gaavdardeba
da laJvardebis gagiJebas leqsebs aCuqebs.
mamadaviTi Rrublebidan sxvil qvebs damiSens,
sisxlebis TqeSi mqral bilikebs aawiokebs,
quCis grigali veris xidze gavlas damiSlis
da mtkvris talRebi gaanaTebs gamdnar xriokebs,
Turme jer bedi sul ar Camqrala!
162
niko samadaSvili
warmarTobis balada
dResac sioni kvlav yelyelaobs,
kvirobs, ikawris kedlebs xelebiT,
roca venaxSi vazsa yelaven,
TvalgamWriaxi atenelebi.
Caivlis glexi da sioni ki,
gaocebuli Tvals gaadevnebs,
nuTu aRar swams Cemi mironi,
ra RvTis risxva sWirT am atenelebs.
ager uremi SeSiT dagruzuls,
uzis meurmeT _ qoCora biWi,
sioni dgas da CumaT buzRunebs,
modi simwariT kldes nu aiWri.
sanTlebs kandelze aRar unTeben,
Ramura kocnis Rame wmindanebs,
zars mtredi niskarts miukakunebs,
xavsi kramintis bans aamwvanebs.
* * *
mariams (meuRles)
* * *
* * *
* * *
Tebervali da mogoneba
erekle tatiSvils
ucnauri xeloba
gaTxril saflavTan mesaflave gaiseirnebs,
beduzrunveli, muxanaTi, wirplebis ruli,
kaci romelic ucqeroda qveynis seirebs,
rogorc WinWari, rogorc ZeZvi, rogorc veluri.
Suqi
CemTan binaSi Seni Suqi maSin Semodis,
roca Cem saxlis win gaivli TeTri marmaSiT,
raze giyvarda CemTan yofna Semodgomisas,
anda Sriali raT gxiblavda Cems fanjaraSi.
kidev
kvlav daqanculi gavdivar gzebze.
ar vici ra vqna, visTan mivide?..
RmerTebs gavurbi, vxvdebi mizgiTebs,
samSoblo raze gadavikide.
exla ki...
moica, mova, baRis xma miswydes,
mova, odesRac visac uyvardi,
eg Seni codo edoT im miwebs,
vinc Cagiwidna buera dardi!
xval
damaTendeba namTvralev poets,
Citebi movlen Cems fanjarasTan,
metyvian: SenTvis bina vipoveT,
wamo, keTilo, vin gagajavra?..
upatronoba
sad, vin mixedavs aficrul sarkmels,
sad, vin ipovis uZeglo cxedars,
visac sicocxle sikvdilisaken
mihqonda, rogorc ugrZnobel mxedars!
warwera
is kamkamebda, viT cremlis gube,
is nislebs hgavda gulis sayarzed,
da daiRupa, iqneb daRupes,
netavi risTvis, netavi razed?..
* * *
xe eklesiis maTxovars hgavda,
TiTqos guls qristem xeli daria,
Seni fiqrebis CrdilTa gogmani
mtredis sizmrebSi momiparia.
rom foTlebidan mecqirna didxans,
rogor malavda cremls megobari,
da damelia bnel ludxanaSi
Cemi cxovrebis Sesandobari.
169
leqsebi
Tamazi1
iZine, Tamaz, moSuSdi Svilo,
naxe sizmrebi nairnairi.
bedTan iqneba Sen gamaSvelo,
bedi rom mxerxavs viT birdabiri.
1
Tamaz samadaSvili _ niko samadaSvilis ufrosi vaJi.
170
niko samadaSvili
poetesa
krZalviT SeaRe eklesiis farTo karebi,
SeiSriales sarkmelebSi mTvaris bafTebma,
kuTxeSi wynarad elvarebdnen didi kandlebi,
Seni cremlebis mduRareba xats exveoda.
im xats, romelmac bavSvobidan mogimizeza,
zarebis reka gaxsovs, RmerTsac ki amxnevebda.
ra kargi iyo, ra keTili fiqrebis Sara,
gabmul striqonzed gafenili mkvdari landebi,
cis kabadonSi dagirwia TvalTa kamara,
Sen ZuZus swovdnen balRebiviT is laJvardebi,
o, TiTqos gogov, Sen ZuZus swvelis Rvedebi.
171
leqsebi
* * *
kacis buneba
Camova kaci mTebidan qveviT,
gayveba trial baRis bilikebs,
gawamebuli da daTeTqvili
bnel RameebTan ilaparakebs.
* * *
zekaci da nislovaneba
Zirs Srialebda tba, Semodgoma,
Savi Rrubeli civ qars arxevda.
is! daikarga mzis moridebiT
da msofliosken ar gaixeda.
* * *
* * *
* * *
nislebi sdumdnen, da zeviT
aprili Cikavda maiss.
mxatvari xatavda zeTiT,
viRac mgzavrsa da dmaniss.
maradisoba da mesaflave
Wreli mtredebi kubos asweven,
zarebs darekavs miwebis rigi,
dauSens wvima da elvis etli
cis kramintebze astexavs xrigins.
movardnil grigals ferwasul, daRlils
Cem sikvdils kidev daumalaven,
Sors ki varskvlavze bariT Caivlis
maradisobis yru mesaflave.
iq Woti Zaxils wyalSi gaurevs,
SekrTeba sadRac kvdari buneba,
ukan ki mZlavrad daixmaurebs
aTasi Ramis udabureba.
rodesac yvela iqneba grili,
roca lodebic ver damfaraven,
wava da cisken daiwyebs tirils
maradisobis yru mesaflave.
mainc
rogorc samreklos ciskris zarebi,
iseTi rxeva gaaqvT frinvelebs.
quCis boganos, gzebis abezars,
Cemi samSoblo ras mominelebs.
***
SemobrZaneba
aisis Suqi aimRvreva mTis lurj TaRebze,
mercxlebis gundiT gaimseba diskoTa Weri,
daaTendebaT saZne urmebs orRobeebTan,
yanaSi mayruls SemosZaxebs mamali mwyeri.
* * *
Sexvedrebidan...
amayi Subli, mediduri, kvamliviT saxe,
Zvel, gamxdar xatebs Crdils Seavleb, rogorc Rrubeli.
mogagondeba, rac warsulSi gitrabaxia
da siymawvile wignsacaviT Caoxrebuli.
simarTle
vin misca poets an ufleba, an samarTali,
rom daemduros am Tvaluwvden kacobriobas,
an gaebutos bnel fiqrebiT SemokvarTuli,
da daemzgavsos Zveli boslis xnier obobas.
TavSi qva ices, rogorc unda warmarTos bedi,
Tu riJraJebsac zurgs Seaqcevs, moiRrubleba,
aseTi kaci iyuryutebs xriok qediviT,
rogorc cremlebiT moqsovili qaris Tqmuleba.
* * *
dRes Sens saflavze aRar modian,
mogvebi, SubliT ro hgavdnen xeTebs.
Sen ro waxvedi, ase mgonia,
mTeli qveyana Tan gaixvete.
geyureba?..
ras mihqarav, Senc ar ici,
Senc ar ici, sad midixar...
nuTu dRemde ver Seicne,
kacaT gaCndi vigindara.
me da Tvalebi
wuxelis Seni sizmrebi vnaxe:
xSiri baRebi, bodva mgosnebis,
gadaburuli palmebiT Rame
da odnav sveli kviparosebi.
* * *
mousvenroba
bindebis weva ankesebiT SuadRis tbidan,
mtkvarze yanCebis yru yuryuti gariyul tivTan,
mkaTaTvis stvena saRamoxans daburul tyidan,
cidan frinvelTa budeebSi kvlav gadmotvirTva.
Seni qaragma
iqneb rogorme guli gaxurdes.
mTvarem yelqveviT Segikras Rili.
qarSi Wandrebi kvlav axmaurdnen
da xeivnebSi dayaron Crdili.
xandisxan gxedav
mTvareuliviT dadixar mudam,
mTvaris sinaTle gidevs ubeSi,
Sen yvavilebis simReriT sunTqav
da naZvebisgan ginda nugeSi.
xan gascqerixar mTis kenweroebs,
mihyvebi, sadRac ucao dablobs,
stoveb kldeebze irib warwerebs:
xalxs Cemi codo ar daabraloT.
cili ar dasdoT, radgan odesRac,
adamiani mec xom miyvarda.
es iyo winad, ros aReb Rames,
zars qariSxlebSi xma daekarga.
iqneb, iq guli yinvebs moecva
da gulma zogi gadaitana.
iqneb qristesac moswyinda locva
da angelosebs dautatana.
beddaxuruli dadixar mudam,
mTvaris kriali gidevs ubeSi!
naZvebTan ginda idge sulmudam,
da msxmoiare naxo nugeSi.
* * *
dausabamobis xilva
cis aivnebSi mimovidodi, RvTaebriv gznebiT, dauzarebliv,
msoflios mxridan, geyo _ miZaxdnen xmaCaxleCili boxi zarebi,
iq sicivea, Wirxli, burusi, daTeTqvil filtvebs vin dagiamebs?
Tumca sawuTros gaRmac ro moxvde, mainc Sexvdebi adamianebs!
damSvidobeba
cacxvebis Srials, Cven xSir samyofels
mivlen yvavebi da dascineben.
me, saqarTvelos wynari soflebi
ZaRlebis yefiT gamacileben.
185
leqsebi
poetis locva
saRamo aris, taZris kari isev Riaa.
kandlebze mZimed kiafoben wvrili sanTlebi,
Cumi qviTiniT wmindanebi cremlebsa Rvrian,
Turme CuqurTmebs qvaze swnavdnen aq qarTvelebi.
bagineTi
gaWrili klde da SeRmarTebi viwro, pirquSi,
raSebis xviTqi, TqaraTquri, buRis namqeri,
darbazebidan gamoWrili WaRebis Suqi,
bindi sivrceSi gamWvirvale Rrublis naqeli,
pitiaxSebis qalwulebis cekva marmaSiT,
kerpebis taSi _ asxletili CuqurTmis varays,
wre mandilebiT mooWvili lxinis arSia.
niSa xarebis Cumi Tvlema qveviT sayarze.
Seryeul ZeglTan warmarTebis xvewna, vedreba,
sadRac samreklo, alewili fiqrebiT beri.
Txel riJraJebis filaqanze Wandrebis yefa;
qandakebaTa apyrobili mklavebis tevri,
armazis risxva da Subebze stvena qarbuqis,
qadagis Tvali atuzuli senakis karTan.
wowola qedis sivrceebis sxvenze Cabuqna,
pirqve damxobil bagineTTan aRTqma warmarTTa.
Zevaxis guli _ salamurze dakruli TrTolva,
gamofxizleba Wabukebis, armazis rokva,
sasaxlis Weri, vardisferi kedlebis sunTqva,
mTvare bindebSi ganabuli zecis rokiviT.
187
leqsebi
Sadrevanis simRera
saRamo xani zarebs rekavda,
Jruantels hgvrida cas xmis siame,
is, ki sakuTar cremlebs krefavda,
rom ar enaxaT adamianebs.
mindvrebs, gorakebs nisli scemda frTebs,
rom pirquS mgzavrebs gza areodaT,
is uZaxoda daRlil frinvelebs
da, bans varskvlavTa klde iZleoda:
gaCerdi, kargi, droa, gatvrindi,
gzebis simunje mainc ikmare!
is bnel grigalebs kidev ustvenda:
uTxariT miwas, Tu mimikarebs.
es dRe, es Sara, sad Semokldeba,
ra dalevs mgzavris mdore ocnebas.
Cemi simRera da ukvdaveba,
albaT, Jams Semdeg ecodinebaT.
Tu mogerios odesme cremli
wyevliT davsilo usazRvroebav,
gadamirCine is, Cemi mrevli,
vinc ucqeroda Cems myudroebas.
vici ityvian, rom svel Rameebs,
is riJraJebmac ver gamohglijes,
is ucinoda pirquS napralebs
da suleliviT sTvlida nabijebs.
erTxel, sinaTles gamohyva zizRiT,
sofels waawyda, avdari iyo,
win daexeda, Turme nu ityviT,
es dedamiwa gamomdgariyo!
da... Sereoda isev Rameebs...
bedi gamCeni lanZRviT aeklo.
aq ki, ymuodnen TeTri ZaRlebi
da mowyenili idga samreklo.
188
niko samadaSvili
gaxseneba
mogagondebi kviraZlis xanze,
Zalas daitan, moikref Rones...
iman, raRa hqnas, visac am qveynad,
sul rom aravin ar moigonebs?
is marto iyo da Senc xom ici,
binac ar hqonda sacodavs, vgoneb!
amboben: Turme, iyo avxorci
da ucqeroda cisfer gogonebs.
is iZinebda xSirad am saxlTan,
egdo notio gzis anabara;
is qariSxlebis lanZRviT CaZaRlda,
rogorc namqerSi Citi _ patara.
magram... odesRac mas hqonda guli
xma Semomqmedi, cecxliviT tvini,
is vulkaniviT sul gugunebda
da win efina fiqrebis zvini.
is aRavlenda locvebs bindisas,
o, ise rogorc icis gangebam,
ra vuyoT, didxans veRar irbina,
mohkla abuCad bedis agdebam.
da, daiRupa Tebervlis Rames
quCaSi, WoWSi, Zvlebis amara...
diliT loTebma lanZRviT damarxes,
rogorc pirutyvi, rogorc meZavi.
da me ra miWirs... Tmebs ro gaiyof,
gagaxsendebi Senc da gogonebs...
o, iman ra hqnas? vinc marto iyo
da sul aravin ar moigonebs?..
189
leqsebi
Sesandobari
...asea, ase, roca hqreba eg siymawvile,
samxris WiSkarTan yvelaferi leliviT tydeba.
ucqeri: mindvrebs, baRSi Sexval _ nair yvavilebs
da es oxeri araferi ar genatreba.
gandoba
Cadgeba dardi Cems filtvebSi, rogorc zamTari.
tans autydeba civi JrJola, viT tyis yvavilebs.
movubrundebi Rames, vetyvi: aba, sad aris?
Sen rom yvarobdi amas winad Cem siymawviles.
elda
rogor mindoda alersis nami,
o, ise rogorc uyvarT yvavilebs,
rogor mwyuroda, rom erTxel mainc,
Senc Caxveodi Cems siymawviles.
rwmena
Ramea. mival sul martod marto,
Cemi fiqrebi mkvdar gulsa floben,
da asasebi _ quCis martvilni
kacobriobas yarauloben.
nawyvetebi sinanulidan
miyvarda winad: Tmebis siTbo, sizmris Cveneba
da okeanes simfonia, molodini da miCereba.
krulva
amodi. vardebs ver dagaxvedreb.
bedi, xom mainc Sen ar gjeroda.
amoxval, getyvi: aba, daxede,
is vinc SensaviT itanjeboda.
da mere rogor! neta genaxa,
damwvari saxe, konkebi ecva,
erTi meleqse Tqvenc SegenaxaT,
iqneb imasac swyuroda zeca.
mgzavri mogvismens, gzas gaagrZelebs,
gaxedavs Saras uzrunvelobiT,
borcvs ro gadivlis, Caiqnevs xelebs
xepruli zizRiT da uzrdelobiT.
maS ra ggonia?! asea mudam...
Sen mainc modi, Tu gind dasaviT.
giambob: rogor ucfaT damunjda
da martoT iyo udabnosaviT.
192
niko samadaSvili
palmebTan
imRere kargo da daminame
cxovreba mudam uSinaarso,
imRere, sanam myudroa Rame,
sanam grigalebs sZinavT Zvirfaso.
mzrunveli Tvali
imas mixede mzeo amaRam,
visac yinvebSi Crdili efara,
upatronobiT ro daiRala
da Tvalebs ZilSi gamoepara.
wowiali
RamiT gadavye qalaqis quCebs,
Semxvda meZavi, sTvlemda ludxana.
gvianRa aris, nuRar CurCulebT,
me gavverandi, Tu es qveyana.
SfoTi
Sen verasodes ver moisveneb,
an roca gZinavs, eg ra Zilia?!
icode, vinmem Tu gagixsena,
is jadoqrebis mogzavnilia.
* * *
warwera
mze gadioda cas boraniviT.
tyeSi SiSveli qari hkioda.
leqss iZaxoda xidan yorani,
qriste mosCanda saiqiodan.
terfi da Jruanteli
sivrceebs gavye, angelozi tyloSnida zarebs,
vfiqrobdi: sadme movisveneb, simReriT waval...
ucbad! wavawydi xmagakmendil gzas da Semzara,
fexqveS yviroda: mgzavro Sesdeq, dedamiwa var!
liaxvs
Sen jiqans swovdnen qarTlis Crdilebi,
Sindiselebi sTxridnen Rrma oCxebs,
tanas boloSi Sens xmas varCevdi,
roca WalaSi vudeqi xborebs.
195
leqsebi
aravis erCis
is boganoa, xval Semoivlis
da gamagonebs mwuxar arias.
imis Rimili _ dila zafxulis
quCebis vnebiT gadamwvaria.
* * *
nayar-nuyari
(masalebi erTi leqsisTvis)
amovimRereb da am simReras,
Tan amovatan axalgazrdobas.
* * *
* * *
* * *
baRi
baRi bneldeba. xSiri foTlebi
CamomZaxian suyvela erTad:
mudam rom gverdiT ar gveyolebi!
mogvwydi, gagvSordi, ra dagemarTa.
* * *
* * *
* * *
* * *
usuraTo
RmerTebs abamdnen xis qveS TokebiT,
xalxze iwevdnen Turme sawylebi...
qveyana iwva gayril xiStebiT
da yornebiviT Cxaodnen wlebi.
* * *
* * *
gageRviZeba datanjul poets,
Zlivs gaixseneb, visac uyvardi,
ver warmoidgen raT migatoves,
raT daibeni da aZagZagdi?! _
bindi
Sebindda irgvliv, tyem CaiZina,
berma senakSi Caaqro Suqi.
gareT jorcxenas raRac ewyina
da aiwyvita Tokis yulufi.
* * *
xeoba mosCans, midixar, krTebi,
Sen rom hyvaodi, aÁ , is mTebia.
dRes ki ras vxedav, WaRara TmebSi
Cemi dumilic CagTeTrebia.
203
leqsebi
odesRac axlobels
didi xania ar menaxe kdemamosilo,
Tumc Tanatolebs mudam raRac pranWviT xvdebodi,
movel, gewvie, taxtzed ijeq, rogorc basila,
naxarS xorcis wvens madianad icoxnebodi.
* * *
sinanuli
ortota qari Caqolavs TaRebs,
im kvals gadaSlis, Cven rom viareT.
ramdeni SfoTva vurigeT naRvels,
RmerTo! ramdeni vimgloviareT.
atenis sioni
dasabams bolos aq tye budobda
pirquSi, rogorc amaoeba.
Sexizneboda mTebs qurdebiviT
gamoqvabuli da myudroeba.
le... da sim...1
siyrmis karg dReebs rogor davSordiT,
ra yvavilnari darCaT riJraJebs!
xan mogonebiT davSoSmindebi,
xan ki zedaru gamaJrialebs.
1
leo xaratiSvili, simon gongliaSvili _ niko samadaSvilis
bavSvobis megobrebi.
207
leqsebi
Cemi sofeli
gavxedav xvarTqlanarev orRobes,
ReleTa mwuxrSi Caxveul landebs,
mTis wveroebTan mixvetil Rrublebs
da xidis yurze Warmag nalbandebs.
aq barbaruka, iq niSxaniSxa,
kvernakis vake, ruxi mindori.
mTebze zozini soflis naxiris,
mdinaris gaRma veeba qori.
bindi
samyaros bolos mze mosCanda, rogorc wertili
da me megona, es qveyana iq Tavdeboda,
raT sCanda zeca RrublianSi gadawewili,
an SeSlil poets RvTismSobeli ras dahyveboda.
mokrZalebiT
Cemi samSoblo amrezili TvaliT miyurebs,
ra vuyo, movwydi, veRar vTibam mindorSi balaxs.
sulac ar vdardob, romel xramSi Camayudeben,
sanam RvinoSi Sevakvdebi viRaca jaglags.
karebis gajaxuneba
Cems sakuTar Crdils wamovisxav zamTris RameSi,
gamoval gareT, myinvarebi locvebs momTxoven.
qari amixsnis: ro yvirian iq, samareSi,
giJi RmerTebi dasevian sawyal beTxovens.
* * *
niko iaSvils
`...da Sen iq naxav dakargul grZnobas,
grZnobas RimSeSlils da gadareuls,
datanjuls mware axalgazrdobas
da TviT siyvaruls damWknars, daleuls...~
damSvidobeba da sinanuli
Sen dagmarxaven bindebis lxiniT,
samreklo aSlis mTvlemare mtredebs.
dauSens wvima, Sors baldaxini
didxnas ikvnesebs da iCerCetebs.
pasuxi
gavaReb fanjrebs, gavxedav qalaqs,
quCebSi sicxis buRi idgeba.
Semovbrundebi, fanjrebs avqolav
da guli mwared amiduRdeba.
mTvralis SekiTxva
ase godebda mkaTaTvis Rames
kaci _ faskunji Tvalebwyeuli,
guls ayolebda xandazmul naRvels,
isedac gulSi gamomwyvdeuli.
gareT
gamoval gareT, gavixurav uiRblo WiSkars,
mivesalmebi Cems ezos win atuzul xeebs,
tuCze SemrCeba amRvreuli bedis WaSniki
da sinanuli, sivalale gaSveril xelebs.
jandabas iqiT
seris gadaRma, mTis orwoxTan kaci moCanda,
zurgze ekida monadiris mozrdili CanTa,
is miiwevda, Tumca gza ki arc ki icoda,
xangamoSvebiT icinoda da icinoda.
* * *
daumTavrebeli baraTi
ver aitane ukmexi bedi _
minanqrebs sadRac susxavda TrTolva,
exlac ar maxsovs, rogor wavedi,
an gulma rogor gamogiglova.
marad...
Rame Cems gulSi beRurebs sZinavT,
mxolod Citebi meguebian.
vdgevar martoka, Cemi naZvebi
miqneven totebs da brundebian.
* * *
* * *
* * *
mogoneba
meubnebodi, davlioT Rvino,
rogorc TeZafi ise gadavkraT.
Cvenc iqneb gulSi CaviRiRinoT...
gareT ki isev wvimda saZaglad.
usinaTloba
sadRac cariel wuTisofelSi
qari ZaRliviT Seiymuilebs,
me ki tyis foTlebs, rogorc frinveli,
vin icis, saiTYgavityuileb.
* * *
* * *
modi
da ici rodis, Cemo keTilo,
kokispiruli wvima rom mova,
kari dagxvdeba gamoketili
da zed warwera `daiwyo glova...~
amowuwulni gadavexveviT,
magrad SemovxvevT viT magar xelebs
da Ria WiSkars qari moxeve
erTi aTasjer gaijaxunebs.
* * *
xandisxan vfiqrob,
iqneb, rogorme aTaswlamde gavisaZliso,
mxolod imitom,
Seni yurebiT iqneb gavZRe, Cemo Tbiliso!
* * *
wamova wvima
da cis midamo
frinvelebiT
dacarieldeba.
221
leqsebi
yovelTvis gatyob, raRac gawvalebs,
gulis almuri TvalebSi dneba!
sizmrebSi xvdebi Sens siymawviles
da rom icxovre, is genaneba.
1
vaso murvaniZe _ niko samadaSvilis megobari,
germanuli enis specialisti.
222
niko samadaSvili
Cemi portreti
namtiralevi movdivar dResac,
sadac ar mival, yvelgan Ramea.
netav Cem gulSi CamogaxedaT,
ramdeni kvnesa da varamia.
boRma kvamliviT medeba yelzed,
irgvliv riyea, udabnos qvebi,
ise davdivar am qveyanaze,
TiTqos sakuTar cxedars mivyvebi.
sadRac kiafobs mTvaris bululi _
Suqi dameZebs, unda rom swuxdes,
TiTqos me viyve gamoqvabuli
da Cem qveS sisxlis mdinare hquxdes.
* * *
me Sevijavre Cemi samSoblo,
radgan samSoblos vZuldi sul mudam,
gza sikvdilisken rom davimoklo,
Cemze jvars iwers mgoni iuda.
me aRar minda nugeSis xvedri,
an megobrebTan yiali marad,
Cemi leqsebi, gulis xaverdi,
damepna sadRac da Zlivas vsunTqav,
me arc qristesgan moveli Svelas,
is macduria, ise viT buda,
veTayvanebi me xalxis wyevlas,
CemSi Serisxvis mTam daibuda.
momwydiT suyvela, samSobloc, xalxic,
gulSi minTia cecxlis varami,
vamayob, mival me salaxana,
nurc mimacilebT miwis karamde.
me minda vwero Tqvens mimarT wyevla,
minda gafurTxoT yvela nacnobebs,
minda gikbinoT udabnos gvelma
da dedis xseni ar SerCeT colebs.
224
niko samadaSvili
Cems vaxtangs1
Cemi cxovreba vis davabralo,
me bnel sakanSi Rameebs vTvlidi,
Sen modiodi da megobaro,
Cem namtiralev bavSvebs uvlidi.
1
vaxtang xvTisiaSvili _ niko samadaSvilis megobari.
225
leqsebi
nawyveti
daRamda. buxars SevukeTe rcxilis naWrebi,
RuRuna SuqiT daifara Taro, sawoli.
guli filtvebSi amoduRda, rogorc maWari,
vaxSamzed fiqriT mileula fermkrTali coli.
daRamda, magram wuTisofels ra daaRamebs,
is ixmaurebs, iwiokebs dasabams iqiT,
ra daasvenebs, roca xalxi irgvliv daRdaRebs,
me ki jandaclils meRviZeba sul yovel diliT.
me yovel diliT maRviZeben ruxi nislebi,
xeobis ZirSi ro daZrwian da binadroben.
waval, fiqrebSi Caviflobi, amovisvrebi,
da Rameebi, niko, Senzed inadireben.
inadireben, magram kargo, ver dagiWeren,
moqneul qamands gausxltebi da aorTqldebi.
wadi, irbine, aangrie Tund zecis Weri,
saqarTveloSi wylis motanas nu elodebi,
ra momasvenebs, roca qari Zerwavs CuqurTmebs,
roca davcale es sicocxle viT sadRegrZelo.
* * *
* * *
* * *
Cems mariams
me Sen miyvarxar ise ki ara,
xalxma ro icis, anda
wignebSi rogorc sweria,
miyvarxar ise, rogorc ician
tyis moWikWike cis frinvelebma.
* * *
* * *
sesxi
fuli visesxe, bavSvebs puri vuyide Zlivas,
mSier ojaxSi Sevitane erTi dRis sarCo.
baRSi Sevedi, mwuxarebiT miveyrdne qliavs,
modi domino viTamaSoT, mpatiJobs darCo.
iman ra icis, Tu Cem gulSi ra dardi sufevs,
gariyul poets mtkvris napirze mixdeba wola,
saydarSi exla aRar Seval, vici meufes
Cems danaxvaze mosdevs bneda da tanis Zrwola.
anTebul sanTlebs roskipebis eSxi atyviaT,
da iavnanas balRs umReris yru RvTismSobeli,
daval, TvalebSi CamWedia risxva da tyvia,
Seval ojaxSi sxvil cremlebiT Cauqrobeli.
* * *
* * *
* * *
* * *
* * *
* * *
* * *
Zalo ekaterine
ekateriness1
maxsovs, Sen gzas gascqerodi, melodebodi,
kaklis rtoebi Crdilsa yridnen Robis napiras.
Cemi cxovreba gulze gawva Savi lodiviT,
mudam meZaxdi, Cemo kargo, cismare dilas.
1
ekaterine oquaSvili _ niko samadaSvilis naTesavi.
234
niko samadaSvili
grZnoba
aTasi wlebis naxiri wava
ZoviT Suqs gaRma, sivrceebs iqiT,
magram veravin ver darwmundeba,
Zvlidan salamurs rogora vTlidiT.
tkacuni
mtkvris fons gayveba Wilyvavis gundi,
ukan ikivlebs foTlebis Rvari.
da Cem cxovrebas beddaundobels
Sens kululebze gadaswers qari.
* * *
* * *
* * *
* * *
* * *
mogoneba da sinanuli
Sen damiviwye, exla ki ara, didi xnis winaT,
elda dawyvetil mogonebebs gaixmobs viRac.
Carxis wisqvilTan, sarangiviT ilocebs wvima,
daWrilma leqsma Caiyola saflavSi tyvia.
umankoeba
melodebodi foTlebTan erTad,
Txel sivrceebSi xedavdi biliks,
Tan yurs ugdebdi qaris simReras
da wuTisofels kvlav xma gakmendils.
240
niko samadaSvili
ezo
gadafrindeba Seni bedi, Cemi simRera,
iq, sadac qarSi samrekloebs eRviZaT winaT,
taZris gumbaTze Camojdeba calfexa Zera,
da daiwyeba saSineli veragi wvima.
* * *
(aRTqma)
sinaTlis mimoqceva
dausabamo, gardi-gardmo, cis oTxivkuTxiT,
didi velebi awydebodnen erTi meores,
samyaro sCanda usinaTlo, ganukiTxavi,
TiTqos samare daeviwyaT erTgul megobrebs.
* * *
Zlivs axurebdnen
sivrceTa Tones,
is daiRupa da
grigalebmac ver upatrones.
243
variantebi
Cemi gulTamxilavi!
Camoivlis viwro daRmarTebs, CrdilTa
asureTeli mogvis dari fareSi.
iq yvela qvis qveS Cumad marxia
baraTaSvilis gulwasuli gznebis RaRadi.
iq yvela xesac exlac asxia
ekaterine WavWavaZis mkuxe Ralati.
imas vambobdi, gamoCndeba kaci pirquSi,
mTawmindis ZirSi daqanculi locvebis rweviT.
Zveli qalaqi _ qristes xuruSi,
Tu golgoTaze daqceuli sisxlis narwyevi.
es sul erTia, is SeRmarTebs aRar Sexedams.
mamadaviTis sakmevelze gamurul RmerTebs
mZevlad miuyvans RamenaTev Sexerazadas.
Camova barSi, viRac meZavs aikviatebs,
Rvinis sardafSi Seulocams daRupul nugeSs.
etyvis, cxovreba kargi aris, nu geSinian.
Sexede Rame varskvlavebis gamoyril kvirtebs.
Sexede rogor caxcaxeben kabadonebi.
rogorc qarSi didi cacxvebi,
rogorc wisqvilTan xmaSemkrTali niamorebi.
da roca Rame mTis koncxebze miiwvereba,
mTawmindis SeRmarTs Seudgeba Crdil wamosxmuli.
es is kacia wignSi ro ver Caiwereba.
rveulSi rogor moTavsdeba fiqrT gazafxuli,
miefareba Zveli saxlis yamir qviTkirs, bokro erdoebs.
mTvaris sinaTles Wraqis Suqze daaxurdavebs,
gadaSlil wignze sacodavaT daiwyebs tirils,
gulze daikrefs gacrecil xelebs.
dajdeba mTvrali,
simRerebs mousmens iSxnelis.
244
niko samadaSvili
saxli nariyalaze
bokro SeRmarTebs bindis pirze ahyveba kaci,
is zeviT budobs gandegilTa savanis dari,
iq Sefrenilan Rrublis TeTri akaciebi,
aq aRavlenda locvebs xolme qoTqoTa mtkvari.
Citi-Ciora
dilaa Cito, JRurtuleb, ilxen,
arc gedardeba sizmraT ra naxe.
Sen ar swer wignebs, an risTvis ginda,
Sen ici rogor inaTla zecam, rogor dabindda.
Tebervali, 1961
246
niko samadaSvili
megobris naTqvami
gaivlis dro da marTalic aris,
ityvi, vicnobdi abezar poets,
am wyalwaRebuls mariam qali,
raT SeiSalnen, raT miaTxoves.
TibaTve, 1961
* * *
Seni nukria mxvdeba xolme, xangamoSvebiT,
CavyiravdebiT bnel sardafSi da Sen gaxsenebT,
iqve bRavian saZneurebSi lamazTvala niSa mozvrebi,
TiTqos Tan moaqvT simRerebi RviniT mTvral boSebs
da Seni kubo baldaxiniT fexSeSlil cxenebs.
ratomRac, Cemo, ara mjera, rom aq marxixar,
Sen xom akldamebs, panTeonebs umzerdi mtrulad,
maradisobis yru koSkebis iqiT darbixar
da dedamiwas eparebi zogjer qurdulaT.
rogora gtanjes, RmerTo Cemo, ra umowyalod,
raT giyvardao, gaginebdnen, sakia _ muni,
ra veragia es tiali wuTisofeli,
ra nadiria, ra mSiSara, ra maimuni.
vin icis, rogor Semogacvda tanze samosi,
ar moerido, Tu giboZon mkvdrebma ZonZebi,
madloba gamCens, Tundac iqiT maradisobis,
viRasac, Zmao, odnav mainc Seecodebi.
erekles saflavi
ivlisi, 1961
247
variantebi
* * *
gancdebis Wirxli da gaogneba,
waqceul xsovnebs kidev asxiaT.
Seni giSeri siyrmes magonebs,
Sig kululebis siTbo marxia.
Cemi Tbilisi
Cemo Tbiliso, miyvars Seni qoTqoTa bindi,
Seni mTawminda, eg yuryuta Wmunvis dReoba,
rogora Rvivis Seni zecis lurji mindori,
rogor qaTqaTebs Seni didi mosaxleoba.
* * *
cacxvis xe
megobrebs vurCev, Cemo cacxvis xev,
Sen xnier ZirSi damasaflaon,
mxolod icodes tialma sivrcem,
xalxs araferi ar daabralon.
sicocxles meve dausvi dana,
aRarc vicini da arc vmRerivar!
vin momakiTxavs, vin daminanebs?
roca aravis ar vyvarebivar.
yvavebs Seutev, miayri risxvas,
radgan mxolod Sen Segebralebi,
foTlebs damayri Semodgomis xans
da es iqneba Seni cremlebi.
Tu zamTris Rames, odesme wamlad
mTvare krialiT gamohyves qaoss,
uTxari, didxans nursad nu wava
da Sens totebis gars itrialos.
mouye, rogor mtkioda guli,
guli regveni, briyvi, yayana,
es im dros, roca idga zafxuli
da xarxarebda mze da qveyana.
nislovaneba
ver moaglija sibnele qarma,
sibnele mkerdze damagrebuli...
nisleTi iyo imis qaragma
da dedamiwa ki mTvareuli!
wyalTan gandoba
mtkvaro, Sen mainc miatove es dedamiwa,
ybedi sawuTro ar mogwyinda? raRas ucqeri?!
qviSiT mokirwyle cis mindvrebi da damiZaxe
roca gariyo mzis sinaTle da sivrceebi.
stveniT moTxare laJvardebis uZiro qari
aRar dabrunde Tu gind miwa kvdaric kiodes.
dRis riJraJebi sivrceebSi ise Caaqre
rom Rame SiSiT varskvlavebSic ver modiodes.
qedi sivrceSi
janys efarebi, vinme ro gxedavs,
moswydi sqel janyebs, ras acivdebi?!
ahye mZle mTebis viwro xerxemals,
da wuTisofels gadascildebi.
gadaxvewili Sadrevani
sifrifana qaRaldis naxevs ewera:
`biWo! rogora xar, gamagebine...~
sadRac uxilav dasabamTan yioda Zera,
wamodi CemTan, sivrceebSi CaiRiRine.
Tvals ar aSorebda
is midioda ferSecvlil gzebiT,
ukan bJutavda qoxi da kvari,
win miiwevda guli _ mgznebare,
Tan sicocxlezed rCeboda Tvali.
maradisobis uaryofa
naZvebi kubos miasvenebdnen
da yvavilebi mihqondaT qarebs.
miwidan mTebi imas ustvendnen,
pirqve rom ego msoflios gareT!
* * *
mwuxri
sakuTar leqsebs Cems Zvlebze vafen,
am sarecxs mudam Zirs miyris qari.
me warmarTebi damafeTeben,
sadRac riyesTan gamriyavs mtkvari.
* * *
ukuRmarToba
ra eqna, iyo qva Tu zekaci,
visTvisac zeca dapataravda.
visac ar hqonda sarkmeli mzisken
da riJraJebSi Suqs iparavda?..
zmaneba zamTarSi
civa. naRveli mawveba gulzed,
Tovlia gareT, aRarc gzebia.
enTe buxaro da iguzguze,
siTbo me mainc ar mRirsebia.
simRerebi gamoqvabulidan
Wadris xeebi Srialeben, Sors iRrubleba,
karga xania frinvelebmac ca miatoves,
saRamo mZleobs. taZris kari mZimed iReba,
sanTlebis Suqi win mefrqveva daRvremil poets.
* * *
da iymuvleben SuaRamemde,
panaSvidebi viRas raT unda.
Zvlebs ukeTebdnen qvabis zedadgars,
Sig Seni sisxlis zedaSe duRda.
margilebi
me movdiodi. win binddeboda.
gzebi mkocnidnen, aRar dabrunde.
xatebTan enTo ubinaoba
da kamarebSi mtredebis bude.
gaseirneba
CavcdiT xeobebs eSxiT, yurebiT,
Wrel mindvrebisken Zlivs wagiyvane.
niavis TeTri nafexurebi
sroliT mihqondaT Tvaluwvden yanebs.
* * *
balada dudas1
mec gamovyvebi Sens gvirgvinebs bindebis fiTri,
gaswvriv zarebi sivrceebSi Caaxveleben,
lodebis bRavils mTebis zaTqi Caafrindeba,
Cemi leqsebi Sens xelebTan ifarTxaleben.
leqsebs Cagatan... aba, meti ra maqvavia,
oxrad dagrCeba erTaderTi Seni poeti,
Cven gvizidavda, qarvisferi locvebis svia,
Ria fanjrebTan SemoWrili suros rtoebi.
gaxsovs, qari rom burtyunebda dedis baladas? _
xan ki, mwiriviT yayanebda xnier cacxvebzed?!.
xelSi mTawmindas ro eWira tato balRiviT,
da RvTismSobeli gabutuli Cvens sicocxleze?!
Tumca, raT gvinda yvelaferi rom gavixsenoT,
an nukrebiviT ZuZu vwovoT Suqnara CanCqrebs,
erTiRa damrCa, Sens cremlebis qveS davisveno,
daxevebuli siymawvile Sambebma STanTqes.
nisliviT moval, mec odesme, Sens samaresTan,
lodebi miwas gadasweven rom daginaxo,
da ici, risa meSinian?.. mWvalavs, RmerTmani,
baldaxinebma xelmeoreT ar dagiZaxon!
me gagasveneb Cemi zurgiT, ro davbrundebi
dabrecil Rvinis sardafebTan CamaZaRleben.
me xom Sens mkerdSi vikeTebdi fiqris sabudars
da leqsebi ki, Sens kuboSi ifarTxaleben.
mTawminda
aris wuTebi aRtacebiT daigogmaneb,
xan Sah-abazzed amxedrdebi, fiqrebis ToSi...
roca mTawmindas vumzer xolme, ase mgonia
tatos Zeglia aRmarTuli saqarTveloSi.
1
leqsis adresatia poetis meuRle qalbatoni mariam amanaTaSvili-samadaSvilisa.
263
variantebi
vercxlisferi ocneba
mze gadioda cas boraniviT.
tye sivrceebis qerqSi kioda.
sadRac loTobdnen niamorebi
gadmoparulni saiqiodan.
qaosebs Soris
namtiralevi movdivar dResac,
sadac ar mival, yvelgan Ramea.
netav Cem gulSi CamogaxedaT,
ramdeni kvnesa da varamia.
dausabamobis xilva
me mivqrolavdi, rogorc udabno.
cxedarze ufro dauzarebliv...
da msofliodan isev miZaxdnen
cadakarguli xSiri zarebi.
sityvebs vugdebdi Sexvedril Saras:
terfebs foTlebiT ver damiameb.
monastrebs zeviT vxedavdi Savad
sivrceSi gakrul adamianebs...
vixedebodi dasabamisken.
Rrublebs sanTlebi sadRac aenToT.
unda waxvide! _ mistvendnen gzebi
_ unda msoflios kidev gaendo,
vexvewebodi Seryeul xelebs,
planetebs ukan nu iyurebiT.
bindSi elavdnen grigalebiviT
265
variantebi
Rimmoreuli nafexurebi.
Sexvedril qarebs vwerdi pirijvars,
rom damSvideba mainc mexila.
nabijs vadgamdi filtvebSemkrTali
da vaxvelebdi sivrceSi frTxilad.
kubo mihqondaT verxvebis totebs
da Semodgomis dReebi grili.
gamomcqerodnen mkvdrebi jguf-jgufad,
grigalis Suqi efinaT irgvliv.
xelaxla
Rvinis sardafSi anTebul kvarTan,
hyidda Zvel leqsebs erT xeladaze,
gamodioda da mTeli kvira
gulamoskvnili tiroda gzaze.
* * *
* * *
bagineTi
gaWrili klde da, SeRmarTebi viwro, kirkita,
TeTri raSebis TqaraTquri, avardnil buRiT,
armazis kerpTan qarbuqi pirqve dacemuli.
did saaraye qvabSi daklul yoCis duRili.
uxvi saklavi qvabSi, koWze wylebis duRili.
pitiaxSebis qalwulebis mandilTa rokva,
natif varayiT mooWvili darbazis Weri.
qoCora mwyemsi, migdebuli ferdaze Zroxa,
qandakebaTa apyrobili mklavebis tevri.
RmerTebis wyevla, vardisferi kedlebis sunTqva,
gareT Zevaxis muxlmoyrili mwveli vedreba.
warmarTTa drtvinva, Tan Subebze stvena qarbuqis,
golgoTis mTidan Turme viRac raT ixedeba.
did saaraye qvabSi ki, wylis koWze duRili.
ufliswulebis garindeba, monebis cekva,
taSis griali, Tavawyveta, bindi, WaRebi,
kerpebis mkerdze niJarebis ormagi Zewkvi,
qadagis bodva daWimuli yelis ZarRvebiT.
mTvrali qurumi da kedlebze CrdilTa barbaci.
modi
...da ici rodis? Cemo keTilo,
kokispiruli wvima ro mova,
kari dagxvdeba gamoketili
da karebs SigniT raRac yru glova.
* * *
saukunis naxevarze meti gavida,
rac daeTrevi, Cemo niko, dedamiwaze.
wlebi gafrindnen, Sen ki yvelgan dagagvianda,
RmerTi ra aris, isic TiTqos veRar iwame.
mTeli samyaro tortmanobda, korikaobda,
brbo miiwevda koSmarebis zaTqiT mosili,
dro icvleboda, SeyefebiT ca kinklaobda,
Cveni planeta Rrialebda sisxlSi mosvrili.
Sen ki mwiriviT miiltvodi mRvimeebisken,
misteriebi dagyvebodnen amorZalebaT,
Tvali geWira qareb SeSlil Rameebisken,
zecis kalTebi rom daglijes ezos ZaRlebma,
Sen Tavs axlidi dadumebul zarebis merqans,
da maTxovrobdi ezo-ezo maradisobas,
Sen giZaxoda udabnosken codvili meqa,
rom Seswreboda musulmanTa SeTqmul nislobas.
urjulo iyav, poeziam dagRala moyme,
sakuTar xvrelSi o, verasgziT daisadgure.
o, Cem cxovrebas de nuravis nu mouyvebiT,
es nawerebi didi cecxliT gaanadgureT.
ar minda ara, rom iybedon Cemze mgzavrebma,
viRac maxinjma, rom daicvas disertacia,
ityvian ise daeweba am karg sawuTros,
rom nawerebi saiqios gautacia.
erekles
roca gxvdebodi, Cems sagonebels
vfiqrobdi, vumzer SublmaRal xeTebs,
Sen rom waxvedi, ase mgonia,
mTeli qveyana Tan gaixvete.
270
niko samadaSvili
* * *
272
niko samadaSvili
273
proza
mTvlemare ciskari
is janRebma gamosces...
nislebis ferad SeRebes adamiani.
samyaros merqans?!
vin icis, ramden madlier adamians morevia locvebis janRi da
Tavis gaciskrovnebul senakSi muxlebze dacemula. moridebia taSis
grials, akviatebuli xalxis TvalTvals, netarebis zaddakrul
alerss, da sakuTari Zvlebis Walebze Seqvavebia: Tavisi TrTolva
da sinanuli. SemaZrwunebel sicalieres ki mzvarasaviT ubRavlia
qveynierebis sanaxiroze...
aba, Sexede daRvremili istoriis amovardnil rokidan, rogor
elavs pilates gesliani Rimili da ra uSnoT Caujajia verag gol-
goTas qristes dafxrewili perangi.
xedav, ra daemarTa Cvens mdinarebas! TiTqos raRac aylayuda,
jagaraqoCrili wyvdiadi gadaefara. magram guls nu gaitex! diadi
STamomavlobis fexis xma da guguni ismis!.. is mzeebis faras ma-
gonebs, sxivebis warRvna ukuneTs xmauriT moarRvevs!~
es iyo megobris ukanaskneli werilTagani, romlis cxovrebas
Tu ara, Sexvedrebs, an gagonils, mainc mogiyvebiT. iqneba zizRTan
erTad sixarulic moggvaroT im adamianma, romelic Tavis umadur
sicocxles TerxviviT daRmuoda, viT dauSretel sivalales.
Cems megobars bavSvobidan vicnobdi. mudam galaRebuls, mous-
venars, daudgromels, TiTqos weras aetacna. imis TvalebSi keTil-
Sobili gulis Wavli livlivebda. Tavgadamkvdari iyo celqobaze,
oRond ezos WiSkars mifareboda, aRar dagidevda mosvenebas, Zils,
sanam rokapi gamzrdeli kinwiskvriT ar daiTrevda Sinisken xolme.
sofeli, sadac is izrdeboda, arc ise warmtaci iyo feradi
walkotebiT, aTqvirebuli xodabunebiT, miT umetes qarTveli kacis
TvalSi, radgan CvenSi kenWi rom gaisrolo vardis furcels ga-
kenwlavs, an verxvis foTols Searxevs, samagierod, im soflis
midamoebma icodnen saxnav da axogaWril mTeb Soris feradi da
grZneuli saRamoebi. barSi da ferdobebze gadaWimuli Tvaluwv-
deni zvrebi, namyeni xexiliT daburuli baRebi, Sig daqselili na-
kadulebi ro CuxCuxiT miyayanebdnen; aqlemis kuziviT aweuli
bogirebi, aswlovan kaklis xeebis totebqveS SeWrili viwro saur-
me gzebi; askilis, anwlis da mayvlis buCqebiT svia gadmoyrili
orRobeebi; qedganieri uReltexilebiT daserili sivrceebi natif
simSvides hgvrida adamians.
soflis SuagulSi qarTuli aguriT nagebi Zveli saydari,
Tavisi xmaCaxleCili samrekloTi, gabutuli monazoniviT atuzuli-
275
proza
gandoba
gaxsovs, rogor gaviwuweT,
mTvare zRvaSi ro Cadioda?..
zamTris simfonia
dafeTebuli riJraJebi ise minamqre, rom
Rame SiSiT varskvlavebSic ver Sediodes.
Zveli sardafi
gaijaxuneb SuaRames fexis barbaciT.
beTania
sadac mnaTe zarsa rekavs,
wuTisoflis karga gaRmiT.
RviZli megobari.
glexkacoba ki, gagixarian dros atarebda.
mosaRamovda. neSompala miwis surneleba idga. rcxilis, soWis,
nekerCxalis, muryanis da wiflis xeebiT atexil mTebSi frinvelebis
Jriamuli gaismoda, TiTqos tyes JRarunebi Seesxa da sadRac wasas-
vlelad emzadeboda.
ciyviviT mousvenari niavi Rrublis bRujas fiCxis konasaviT
daaTrevda kamkama caze.
berebma, orsarTulian saxlis aivanze CrCilisagan dacxavebu-
li Teqa gagviSales, zed gawyalebuli fardagi daages, gaquculi
nabadi da qurqis dari raRac mogvigdes, Cvenc dRiur wanwaliT
daTeTqvilebi dasaZineblad mivweqiT.
mTvrali berebi SigniT oTaxSi rbil loginSi CafuTvnuliyvnen.
timoTe raRasac oxunjobda, mama eqvTime kiskisiT suls Zlivs ibru-
nebda.
samrekloze mtredebis faTuri ismoda. zenari zarebi sdumdnen
wirvebiT daqvrivebulni, aseul wlebSi mudariT da rekviT daose-
bulni.
mgosanma CaiZina. aivanze mTvare fexakrefiT SemoCerCetda,
oriode Tungi sinaTle Semoitana da, sizmrebSi gadakargul poets
mohkra Tu ara Tvali, ukan gatrialda, taZris gamoxurul kareb-
Tan Caicina. Caicines sarkmelidan gamoWyetilma wmindanebmac.
momagonda megobris leqsis nawyveti:
SadrevanTan
mTvaris irib Suqze
daacures is Sadrevani.
navTis zRvaSi?..
_ sagulisxmoa, vaJa-fSavela ramdeni oqros misxali eRireba?
_ Cavuniskarte geologs.
_ Tqven, rogorc getyobaT, _ SemomibRvira apilpilebulma
moxucma, _ masxarobis gunebaze brZandebiT!
_ momiteveT, Cemo batono! _ movibodiSe.
_ CvenSi darCes, _ ar cxreboda geologi da mimarTavda poets,
me xom ZaRlaTac ar magdebda, _ poetebi mecnierebis lampars
qinqlebiviT awydebian. icodeT! mova dro da sityvakazmuli mwer-
loba fizikis, astronomiis da, Tu gnebavT, geologiis ubralo
qronikaRa iqneba.
_ marTali brZandebiT! _ SevZaxe.
_ camde marTali! _ ganzrax miekurkura megobaric, _ ase sjobi-
an, Torem aTasxuTasi wlis sicocxle gamogiRamdeba grigolis
mzgavs majlajunebTan kamaTSi. regvens zogjer yuri unda wauy-
ruo. zogierT doylapias Zalauneburad unda miualerso, Tavi
uqnio, xeli rodi unda aukra, es saZraxisi rodia, arc Tavis damci-
rebaa. umecari adamianis guls verasodes moinadireb. aTas damTxve-
uls ras gaumklavdebi, anda rogor moimadliereb. gana ramdeni
xani unda icocxlo, rom yvelas samagiero gadauxado am qveyanaze?
vin icis, kidev rodemdis gagrZeldeboda Cveni ulazaTo baasi,
rom Teatris meore zari ar awkrialebuliyo. xalxiT gaWedil
darbazSi Cvens savarZlebs mivaSureT. sul axlos, wina rigSi axal-
gazrda manWia qalebi isxdnen, xmamaRal laparakze etyobodaT
agarakidan exlaxan dabrunebuliyvnen, mzisgan naZaladevaT aetrusaT
saxeebi, ise daenaxSirebinaT kiseri, saxe da xelebi, rom zomier
sartyelis mobinadreebze mavritanelebis STabeWdilebas stovebd-
nen. agarakze, zogierTi wesierad rodi isvenebs, sxeuls stanjavs
da mataocobs.
farda aiwia. scenaze orTvian xbosaviT gamoikuntruSa moTa-
darigem, oriode moswrebuli sityviT klanWi gahkra maRali sa-
zogadoebis fenas, msaxiobebsac gadaswvda... roca xalxma gadixar-
xara, es iyo imis bedniereba. gvauwya zangi qalis vinaoba, marTlac
guls Caswvda Savkanianis xmis sinarnare, imis sevdiani simRera
samarTlianad emduroda TeTrkanianebis saukunoebriv usvindiso-
bas.
samwuxaroT, Cemi aRtaceba waleka zangis saqcielma: unda gena-
xaT, simRera rom daasrula, ramdenjer miimala scenis iqiT. is
295
proza
megobars.
_ amas winaT, _ momiyva mgosani, _ nacnob ojaxSi gavicani, mas
aqeTia gadamekida: ginda Tu ara sicocxlisaken unda dagabrunovo!
_ nuTu ar geniSneba? _ Cemi narTauli megobars ar esiamovna.
Sevatye, raRac moiwadina.
_ jer adrea, sul axlos mSvenieri baRia, wavideT da cotaxniT
iq davisvenoT.
amis gagonebaze civi wyali gadamesxa. adre ki ara, sacaa alionis
Sikrikebi gamoCndebodnen.
_ Cemi javri xom ara gWirs? _ modi xvalisTvis gadavdoT!
_ vTxove gulSemoyrilma.
_ ai, xom xedav? arasodes kacs mxars ar dauWer, wyali xom ar
amogiva, wamomye, ra moxdeba?
raRas gavawyobdi. wavCanCaldi muxlebmokveTili.
baRs mivaRwieT. Sadrevani RuRunebda, ferad winwklebiT caxca-
xebda, xmagakmendil CrdilebTan kenWaobda.
SqeriT da lotosebiT Semoyril auzSi ori mTvlemare gedi
ganabuliyo, niskartebi frTebis ubeSi amoedoT da bednier sizmrebs
misciebodnen.
_ Cemi `gzaTvalaloba~ unda wagikiTxo! _ miTxra mgosanma.
_ mxolod xmadabliv, Torem vinmem ro yuri mogvkras mtknari
giJebi vegonebiT! _ gavafrTxile didis ambiT.
_ risa geSinian? Tu SeSlilebad mogvnaTles, me Sen giTxra,
xval mze afeTqdeba! _ damitatana.
_ Seni ar vici da axla me mkiTxe...
_ kargi, mismine!..
saRamo xani zarebsa rekda,
Jruantels hgvrida cas xmis siame.
is, ki sakuTar cremlebs krifavda,
rom ar enaxaT adamianebs.
Sig SeiTria.
gaTenebamac moatana Citebis JRurtuliT, kargad inaTla. mTis
mwvervalebs mzem xelebi staca. dilis niavi maxlobel xeobis zeviT
aburZgvnil nislebs arTamda, Tu tyis mZarcvelisagan dakodili
xeebi kvnesodnen da imaTi mduRarebis mqrali oSxivari iyo?..
daburuli adgilebi
rogor miwynarda JuJuni bedis...
mananas giSeri
dandobilas hkres xeli
da mere ra uRmerToT.
rveuli miawoda.
_ sanam avadmyofs gavistumreb, suraTebis naxviT gaerTe.
_ madlobT! _ upasuxa mgosanma da, martod darCenilma rve-
uli gadaSala. xelSi moxvda rembrandtis `qristes jvaridan gar-
damoxsnis~ fotoasli. am suraTiT rembrandtma Tavisi cxovreba
daxata, isic xom jvars acves amsterdamelma vigindarebma.
magram STamomavloba, garda oriode adamianisa, odesme dafiq-
rebula didi xelovanis gamwarebul arsebobaze? arasodes! Tumca,
ra saWiroa, xalxs isedac uamravi Tavsamtvrevi da satkivari gaaCnia.
poeti suraTebs Slida. ucbad Tvali mohkra nacnobi xeliT
daweril baraTs, eldam STanTqa mosazrebis niSanwyali.
poeti garindebuli ucqeroda nacnob striqonebs. yrud daikvne-
ses siymawvilis mCqefare mdinaresTan muxlmoyrilma dReebma.
aSrialda fanjarasTan momdgari alvis xec da foTlnara
totebis qneviT Zaxili dauwyo amRvreul sicocxlis fonze mima-
val landebs.
ndobisa da nugeSis cialma ukanaskneli mSvidoba uTxra daR-
vremil poets.
`sanam es guli scems, sul SenTan viqnebi, Cemo kargo megoba-
ro! me xom mudam Sens gzas gavcqerodi...~
manana am xvaSiads xom odesRac mgosans swerda... axla ki... nuTu,
es oxeri, yvelaferi Jinis mokvlaa am qveyanaze? dagelocos RmerTo
samarTali!
veragobam gadixarxara. mgosans tani auCqrolda da mimozebis
kaTxas miaSterda. Cemi megobris alali guli iwoda mananas naCuqar
giSerTan erTad.
xaTunasTan gatarebuli saRamoebi, sadRac buCqis CrdiliviT
ganabuliyvnen.
sayvarel adgilebs gamoTxovebis janRi etaneboda. CuqurTme-
bi scviodaT xsovnebs.
poeti megobars emSvidobeboda.
saxtad darCenili maspinZeli mokrZalebiT acilebda CaTuT-
qul stumars.
kopwia manana ki, usurvaziT, nargizebiT da yelyela iasam-
nebiT alewil aivanze Sarl bodleris `borot yvavilebs~ furc-
lavda. ratomRac xandisxan nabavda Tvalebs.
bilwi sicocxle meZavi qaliviT kiskisebda mwvane suros Crdi-
lebiT datvifrul marmarilos gamWvirvale moajirze.
303
proza
qaragma
baldaxinebi, raT cekvamdnen TeTr
mandilebiT, roca RvTismSobels
zaris rekviT moasvenebdnen?..
eskizi
Sen eyolebi qristes fareSad
da me ki budas mojamagired.
amedevna da Semomkivla:
`warmavalobam ar agikviatos, Torem Tavis notio kedlebze
Semogawyvitams. frTxilad! fexi ar dagicdes, ar gadaeSva sisxl-
dareul mdinareSi mewamulis saTaveebidan ro moqSuis.
mgzavro, moixede! _ momZaxoda eSmakis kerZi _ xom xedav, ra
TavSisaxlelad gaCnda kacTmdinareba!.. aravin icis, rodis, an saidan
Seesivnen adamianebi dedamiwas, aravin icis, saidan Semoexeta Jam-
Tasiave, rodemdis iyuryutebs, rodis gadaSendeba, rodis Caig-
debs samiwe xmas, rodis daucxreba ukuRmarTi Tvalebis bdRvri-
ali!.. warmavalobis krazanebma mowamles tvini, Torem guls ra
uWirda. tvinma daRupa qristec da budac. tvinia bedkrul guls ro
dasCxavis Tvalebis SigniT urCxuliviT Cacucquli da Tavis qala-
Si Worikana fiqrebis ablabudas qsels ro abavs~.
mesmoda es wyevla. nabijs vuCqarebdi, tani meWinWreboda. SiSiT
ukan rodiRa vixedebodi.
Cemda WiraT, mzec wyvdiadis iqiT xvrinamda, TiTqos wyvdiadis
pitalo kldeze sinaTles tvini SeenTxia.
Rrubliani tarosi
dee... Seni ganvlili cxovreba
Rrublnara RameT warmomesaxos.
paeqroba
sakuTar sxeulSi kvari mainc SeinTe
xolme, rom Caixedo gulis xvimiraSi...
mewisqvile
...da bruciani dedamiwa Suqs imaTxovrebs.
TeZoze aiglisa.
_ adamiani ra diadia da ra boroti, ara Zia andria?
_ vera xedav, adamianebma erTmaneTi rogor aiTvaliswunes?
kaci kacs gadaemtera, erTmaneTs acimbireben, yelSi dasaxrCobad
vardebian, wewaven, zurgs ukan saflavs uTxrian. _ andriam sabZlis
win dafrenil Citebze miuTiTa, _ erTi Sexe beRurebs... weliwadi
Tormeti Tvea amaTi Semacqerali var da jer ar minaxia, roma
beRuram beRura mohklas; isic ar gamigia daTvma daTvi daglijos,
anda svnis Tavidan merdevanze daagoros. Cven ki lamis aris ada-
mianis xorcis Wama daviwyoT. Tqveni bralic aris Svilo, nahtavl-
ma xalxma ra ar moigoneiT, ro qveyana aamtutoT da amowyvitoT.
Tu winaTa xmaldaxmal gadaviWrebodiT xolme, exla zarbaznebio,
haelopranio, pulimentrio da ra vici, ra jandaba da dozana ar
SemoiReT!..
_ kacis adaTi, albaT, aseTi yofila, biZaCemo...
_ adaTi ki ara, adamiani rqenia cxovelia, naxe Tu dedamiwac
ar gadaikidos... fSutia da WianaWami Cveni cxovrebai. ai, da... da...
da... da! ra dro Segveswro, _ amoikvnesa andriam.
am dros sabZlis ukan dabmulma xoxias saxedarma daiyroyina.
_ yurebi gamomiyrua am oxerma! _ wamoiZaxa mgosanma.
_ zogierTa adamianebic egre yroyineben, _ dasZina andriam.
wisqvilis zarma dolabze uwesrigo wkaruni astexa.
_ wrutaanT gigas safqvavi Camovida, _ Cailaparaka andriam da
wisqvilSi Sevida.
_ mixa, Seni jeria, safqvavi daayare! _ gasZaxa andriam, mxarTe-
Zoze wamowolil, saxedakenkil, odnav mTvlemare mixas da xvimiraSi
Caixeda.
_ Sen ici Cveno andria, naoflari TavTuxi saguldaguloT
damifqvi, e mand ar damiRerRo! _ axmaurda tandaleuli mixa.
wisqvilis Crdili rus dascemoda da boloqanqala wanwkara
Citi ususur talRebs ealerseboda.
poeti gareT ijda, imis anTebuli gulis Suqi mkerdidan Jonav-
da, Sehyurebda boloaweul urmebs, nebivrad dayril xar-kameCs,
qveda ybis daleul kbilebiT piris Tbil qafs ro icoxnidnen.
wisqvilis xmauriT mogonebebi iRviZebdnen: soflad gatarebuli
bavSvobis dReebi peplebiviT dafarfatebdnen, daeZebdnen dakargul
mgosans, aTvalierebdnen im adgilebs, sadac mudam gaismoda:
321
proza
Tbilisis mxurvaleba
sataxto qalaqis xsenebaze, gzebic
ayayandebodnen xolme, radgan mzem
saqarTveloSi ibartya.
poeziis mwvervalebi
Rrublis nawoli sivrce uyvarda.
poeturi gaTxrebi
mova dro da sinaTlis iqiT gaSeSebul
sivrceebsac xels miuwvdenen.
ori yorRani
ialbuzidan SeiZleba mohkra Tvali,
samyaros iqiT mimaval mgzavrebs.
liaxvis napirebi
liaxvi Cveni qarTlis mexrea,
Tan ganuwyvetliv ukravs salamurs.
garejis monasteri
iq, sisxlis gubeebs exlaca RviZamT,
JamTa siaviT SeSlil guburebs.
Txunelas qandakeba
zixar martoka, ucqeri kedlebs,
gareT ca elavs, Tan wvimebia,
maRla veRar swev Caqneul xelebs,
tirilic veRar giwamebia.
kudiani xati
zecis qveS mZimeT miiwevda mTebis yevari.
nenes zRaprebi
diliT midamos ro gaxedavda
janyiviT idga umegobroba.
osagan. Cveni profesoris erTi avi Tviseba isic iyo, rom didi
amyoli gaxldaT literaturuli Worebis. aSkarad rodi qirdav-
da zogierT mxatvruli sityvis ostatebs, magram kerZo SexvedrebSi
enad gaikrifeboda: moyveboda baironze gagonil yovelgvar sisaZag-
les, goeTes avxorcobas abralebda, verlens SemaZrwunebel sa-
SiSroebas uCioda. xan Cven mwerlebsac gadaswvdeboda: sandro
yazbegs kbils gahkravda; geslian da mZvir enas _ akakis; Sxamiani
baasiT swamlavda gulubryvilo msmenelebs. am swavlul ubadruks
Tavgza ereoda, mTavars ver xvdeboda. geniosebs pirad cxovre-
baSi, zogjer, patara codvac miuZRviT sazogadoebis mimarT, diax,
am Secodebas wlebis ganmavlobaSi Semoqmedebis mcxunvareba aS-
robs da legendebis niaRvari faravs.
kidev kargi, rom adamianebs advilad exerxebaT genialur
mnaTobebis RmerTebad gadaqceva, Torem vin icis, ra ubedureba
iqneboda, rom miqelanjelos uWknobi STagonebis gverdiT, imisi
SiSveli biografia, Tu gnebavT imisi kerpi, ukmexi da Wirveuli
cxovreba gamcemi beriviT axiruliyo.
daswyevlos RmerTma! sityvas gavye da kidev sadRac gadavi-
karge.
Cems megobars Tavis biZasTan davidaraba hqonda atexili ma-
miseul saxlis Taobaze. xom mogexsenebaT zogierTi naTesavi mterze
uaresia, tyuilad rodi ityvian xolme: vin damwixla da sakuTarma
furmao! rogorc gavige, ara marto mTeli kar-midamo, poetis
kuTvnili binac biZas eWira. Cemi megobari Tavis wils Txoulobda,
biZa ki udierad eqceoda, uars eubneboda. ramdenad svindisgarec-
xili unda iyve, rom sakuTar Zmiswuls erTaderTi TavSesafari
mouspo.
kriJangi, wuwuraqi, xarbi da gaumaZRari iyo poetis biZa, jer
kidev adre poetis gansvenebul dedas sicocxleSive tkbili eniT
gamoscincla mama-papeuli uZravi da moZravi qoneba, ra ar Seityapu-
na, ase gasinjeT poetis dedis namziTvi vercxleulic.
sazogadoebaSi ki ro dagenaxaT es cru da orpiri, Tavi iseT-
nairad mohqonda, TiTqos rwyils ar aafrenda; naZaladevi Tavazi-
anoba, zomieri oxunjoba, moswrebuli sityva-pasuxi; ise hqonda
ZvalrbilSi gamjdari, rom miamit adamians ganacvifrebda. zogierT
mokvdavs mwvrTneli rodi sWirdeba, is TavisTavad igeSeba da
iwafeba. is Tavis Tavs TviTonve aTvinierebs, ase ibadebian moWaxra-
373
proza
kebuli TvalTmaqcebi.
poetis biZas zedmetsaxelad joriRletias eZaxdnen, karg janze
iyo da kargi qaric uqroda. Tavis moRvaweobis asparezad qalaqis
kerZo banki aerCia, sadac wera-kiTxvis ucodinar xalxs uwyalod
yvlefda, sisxls swovda, sabadebels, sanaxebs, mamul-deduls ugira-
vebda, arsebobis saxsars akargvinebda, lukmas piridan aclida. jibe-
cariels saTofed ar ikarebda. vin icis, ramdeni uxabro da utu
adamiani wamoago Jangian ankesze moCiTuli da makvilaki eniT. vis
ra ar dastyua, vis ra ar gamoswiwkna, alaxma uwyis. erTi sityviT,
sul gakvra-gaglejaze daeWyita Tvalebi.
sakvirveli is gaxldaT, rom am bankis virTagvas wamowyebuli
usvindisoba, umetesad Tavis sasargeblod ugvirgvindeboda, ara-
viTar RonisZiebas ar iSurebda, oRond sarfian saqmes waswyveto-
da,qisa gaesqelebina. vin mosTvlis ramden sacodavs aaSvlipa da
Seuylapa Savi dRisTvis Semonaxuli fulebi. xSirad gaigonebdi
SinaurobaSi am bolomoRebul adamianis wamoZaxils: Cemi urgebi
qvasao, SeWamandi ZaRlsao! saxelis moxveWas, simdidris moxveWa
mirCevniano! gareT ki dudRunebda: xalxma gadamWama, daviRale,
meti aRar SemiZlian, Tavis mosafxanadac ki aRar mcalian. exla ar
ityviT, Tu sadme stumrad moxvdeboda, jer didi patiJiT Tavs ar
SegawyendaT, erTi dagestvinaT da didebaze moxetiale, sufris
TavSi soliviT daerWoboda; moyveboda yoyloCinobas qarTvelo-
biT, samSoblos xseneba niadag pirze ekera; Rvinis Wiqas ise ar
daswvdeboda, rom Cveni winaprebi, Cveni erovnuli gmirebi ar
exsenebina. bazaziviT imdens ilaqlaqebda, sanam tvins ar gagixvretda.
sanam Rdins ar gagaclida. Tu anazdad ueno an mdabio xalxSi wamo-
itylarWeboda, ai maSin unda genaxaT seiri; rogor uSnod hbaZavda
Wkuadamjdar adamianebs. moSlili arRaniviT moimarTeboda, qatoTi
gatenil tomarasaviT ibereboda,mxiaruli TuTiyuSiviT Wyipinebda,
yira-yiras gadadioda, abdaubda ybedobiT buRs ayenebda da pirad
tutucur azrebs sasiqadulo mwerlebs atmasnida. Tavis WuWyian
laTaiebs xan CaxruxaZes, xan arsen iyalToels miakerebda; erTi
sityviT,am gaqnil majlajunas yovelgvar simamaZaRleSi Wipi hqon-
da mowyvetili da xeli gakveTili.
isic moxdeboda xolme, rom am aramkiTxe mamuliSvils moulod-
nelad gamWriaxi msmeneli SeefeTeboda, sicrueSi daiWerda. erTi
piroba pirkata ecemoda, kisers gaiqrobda, enaze ikbenda, Wiris
374
niko samadaSvili
carcis yulaba.
_ gagimarjos Svilo! _ upasuxa nenem axalmosuls da saTvale-
ebis zevidan Sexeda vanos.
_ es cotaodeni xoragi mogitane Cemo sayvarelo deida nene,
_ mokrZalebiT uTxra mgosanma da cxvris xorci, erT girvanqamde
iaffasiani Zexvi, Tonis purebi, doSis naWeri, momcro saRvine gadmo-
pirqvavebul varclze daalaga.
_ ui, damidges Tvalebi, raTa swuxdebodi? marTalia glaxa
da gaWirvebuli dedakaci var, magrama!.. _ aforiaqda puradi da
guluxvi nene.
_ ara deida, aba rogor gekadrebaT CemTan bodiSi, ra Wirad
minda, Tuki raime maqvavia.
_ Wiri mogWamos Senma nenema!
_ vano, weRanac xom giTxari, _ miubrunda mgosani megobars,
_ vin aris Cemi moxuci nene, suliT mdidari, aman STaminerga poeziis
siyvaruli, am wera-kiTxvis ucodinar qalSi iseTi sidiade elva-
rebda, gegoneboda misi ocnebis Weri zurmuxtis TvlebiT iyo
moWedili.
_ Seni Wirime! _ Caeria nene _ rogor smenad gadaiqceodi
xolme, roca karg zRapars mogiyvebodi, _ nenem Tavi CaRuna, Tva-
lebi moWuta, TiTqos natifar warsuls CumaT gaxeda.
marTlac da bednierebaa, roca Seni cxovrebis gariJraJze gulis
Semwe mogevlineba, _ axmaurda vanoc da nenes gverdiT miujda.
_ biWo! aRar gamoTqvam xolme leqsebsa? _ SeekiTxa nene mgosans.
_ xandisxan, roca gunebaze movdivar, _ Tan Caicina poetma. am
laparakze gogonam yurebi cqvita, moagonda xelTnaweri rveuli,
didedamisi saTuTad ro inaxavda Wreli sadafiT movarayebul
skivrSi. gaixsena rveulis lurj ydaze warwera: Cems uangaro
moamages deida nenes!
_ swers deida, magram ra gamovida, ki ar amzeurebs da... _ gu-
liswyromiT warmosTqva vanom.
_ ratoma Svilo? kargi, kokona leqsi erT soflaTa Rirs, Tu
rigiani leqsi aawye, is xalxs rodi daemaleba, Tu ara da erT
iseTas daifrutuneben, roma sircxviliTa yurebi agewveba. agera,
i, erTi oxerTagani qvaxvrelili solomonic aclis da ityvis:
Cemi gamoTqmuliao. sityvebs enaze akowiwebs, igonebs raRaceebsa,
380
niko samadaSvili
aq barbaruka, iq niSxa-niSxa,
kvernakis vake _ ruxi mindori.
mTebze zozini Wreli naxiris,
mdinaris gaRma veeba qori.
gauxareli amindebia,
wvimebi buxars kidev aqroben,
wisqvilTan bevri safqvavebia
da soflaT CumaT laparakoben.
alionis morevi
Rame SekrTa, SekrTnen adamianebic.
ucnauri xeloba
ra, ar ginaxavT, cxedars wasvla ro
uxaroda da Tavisi xeliT ro ibnevda
sakinZis Rilebs?..
eklesiis mtredebi
dRes Sens quCaze aRar dadian
mogvebi, SubliT ro hgavdnen xeTebs,
Sen rom waxvedi, ase mgonia,
mTeli qveyana Tan gaixvete.
baRi Srialebda.
saRamos foCiani Crdilebi WenWyetas buCqebsac wamoesxaT da
Robis gaswvriv gabusxuli balRebiviT atuzuliyvnen.
ucbaT gaielva da Rrublebis gruxunic moisma. wvimam odnav
wamoJinJla. xalxi nel-nela SeTxelda. bindma cidan frinvelebis
gadmotvirTva budeebSi daamTavra.
boRmamoreulma xeebma Sveba igrZnes, moseirneTa fexebiT dam-
tvrianebuli Crdilebi miwidan fardagis naWrebiviT wamokrifes
da bertyvas Seudgnen. gansakuTrebiT calmxarCamoxleCili beberi
muxa burtyunebda:
`ra kacobaa, Crdilebis ase dasvra! es aris adamianoba?!.~
_ Tan sibraziT Tavis veeba tots maxlobel aryis xes ulawunebda.
mgosani mivardnil quCas uaxlovdeboda da gaxsenebul stri-
qonebs moxucis saxsovrad inaxavda:
ra eqna, iyo qva Tu zekaci,
visTvisac zeca dapataravda,
visac ar hqonda sarkmeli mzisken,
da riJraJebSi Suqs iparavda?!
dedamiwa bRaoda
frTxilad, xalxi miwidan ar gadacvindes!
didi davidarabis da Tavpirismtvrevis Semdeg, rogorc iyo
mgosani TbilisSi Camovida. binad Tavis megobar mxatvarTan mo-
ewyo. omis Wir-varams Tavisi daRi daemCnia poetis xasiaTze, ZilSi
malimal Sexteboda: `uSvele, codoa, codo!~ _ yviroda bedSavi
sizmrebiT datyvevebuli.
mxatvari eldanarev megobars mzrunvelobas ar aklebda, jans
ar zogavda, imis gatexil janmrTelobis aRdgenaze fiqrobda. poets
gamudmebiT awuxebda fexis Wriloba, etyoboda, gasaoxrebeli
yumbaris namsxvrevebi rbilSi CarCenoda.
_ ra ambavia CvenSi? _ xSirad ekiTxeboda mgosani daRonebul
mxatvars.
_ gaixede ra areulobaa! yvelafers natisusali asdis, ZaRli
patrons veRara scnobs, Cveni samSoblo suls Rafavs, saqarTve-
los dovlaTian fiWaSi krazanebma daibudes...
mxatvari viRac retian mevaxSes saxlis kedlebs uTeTrebda,
oTaxis Werze Taigulebs uxatavda, iataks odnav gamomwvar aguris-
frad Rebavda, radgan samuSaos Tavs veRar arTmevda, Sin gvian
brundeboda. mgosanic romeliRac kerZo stambaSi amkinZavad mowyo-
biliyo, is aRar uxvevda Rvinis sardafebSi, aRviraxsnil cxov-
rebisaTvis Tavi daekra.
poeti vaxSams amzadebda, roca daRlilma mxatvarma oTaxis
kari SemoaRo.
_ Tu waikiTxe farflaZis leqsebi? _ SeekiTxa mxatvari.
_ ara! _ upasuxa leqsismoyvarem.
_ aba, erTi gadaxede. _ mxatvarma yviTelydiani wigni miawoda
mgosans iseTi qceviT, TiTqos xelSi raRac sawamlavi eWira. poet-
ma waikiTxa ramdenime fuqsavati leqsi, sadac poeziis garda fafanaWam
striqonebze da mCate fiqrebze yvelaferi uSnod eyara. raRac myra-
412
niko samadaSvili
faskunjis frTebi
amoioxra da Tan amoatana
mTeli sicocxle.
sinaTlis mimoqceva
(daumTavrebeli romani)
aRTqma...
enkenisTvis grili saRamo idga.
Rarebis warmtaci xeoba nakadulebs eCurCuleboda da daSvebul
daisebSi nel-nela inabeboda.
saxlis WiSkarTan qiSmeras da mis debs ivdiTis namziTevi Zveli
fardagi daegoT, muxlmoyrilebi damjdariyvnen, orjamian SeWamad-
Si Wadpura CaefSxvnaT da siamovnebiT Seeqceodnen. xvalis samuSao
gaenawilebinaT. salaparako rom aRaraferi hqondaT, Woraoba
wamoewyoT, xan erTmaneTs ebuzRunebodnen, xan bostnis gaumargvle-
lobas erTimeores abralebdnen da daTvebiviT dudRunebdnen da...
bolos, rogorc yovelTvis, Tengos mixedavdnen xolme da samiveni
kruxebiviT imzireboden. am saRamosac xangrZlivi bWoba dasWirdaT,
imis dasamtkiceblad, rom Tengosagan veraferi Svili ver gamova.
_ sauRle xarsa saskoravSi Seetyobao. e, mag biWisagan nahtavli
da Wkviani kaci ro ar dadgeba, ver amCnevT, _ wiwmatobda igruxti
da Tan kerZSi gaTiTxnul TiTebs kabis boloTi iwmendavda da,
kmayofili Tavisi gesliT, cxviridan wamosul cinglebs nestoebSi
isrutavda.
_ maS ara da, diakvnaTac ki ver ivargebs, aba ra unda iyves
magis dayenebuli wirva, sul uqnarobaSi sZvreba suli, _ burtyu-
nebda ivdiTi. am ybadaRebul musaifSi iyvnen, rom qiSmeram Tengos
Sesaxeb, metad sagulisxmo ambavi wamoafrqvia.
_ eg ki ara qalo da, iciT?!. ra?!. Tqven ver atyobT?`` yvelani
ro davwvebiT xolme, i biWi daiWers qaRaldsa da yarandaSsa, mijdeba
skivrTan da Wraqis Suqzed, Cumada bodavs, xan Tavs Caqindravs da
raRasaca swers, xan gaSterdeba da viRasac elaparakeba...
_ qa, qa, ras ambob?!! _ veRar moiTmines gafacicebiT Semyure
debma.
_ ras vambob ki ara, _ ganagrZo qiSmeram _ e mand ar gagiJdes,
Tore ise TavSi qva uxlia. ase ar mouvida sawyal qabatos, Svili
ro Wkuazed SeeSala da kinaRam mTeli ojaxi amoJlita; mZinareebs
Rame waldiT dareoda... ris vai-vaglaxiT gadarCeniliyvnen.
qiSmeras moulodnelma naambobma bebrebs safeTqlis cema
Seuwyvita da mwared Seafiqriana. cota xan siCume Camovarda. igrux-
ti mxdali moxuci iyo da, amitom odnavma ZagZagma aitana, TiTqos
moelanda is sisxliani Rame, roca Tengos gamoisobiT Tavmokve-
Tilebi eyrebodnen taxtebzed.
427
proza
yrmoba Tavdeboda
zamTris civi Rame yinavda aremares. qristeSobisTvis Tovli
qvena qaris susxiT damzraliyo da TeTrad qaTqaTebda. Rarebis
qvatalaxa buxrebi naTel SuaRameSi uwesrigoT xrColavdnen. cis
kideebTan Tujisferi kuti Rrublebi sacodavaT dafofxavdnen mo-
lipul zecazed, fexi usxltebodaT, curdebodnen, iSlebodnen da
kriala mTvares gzas uTmobdnen, romelic TeTr sudaraSi garin-
debul miwas CaStereboda.
mSvenierebaa SuaRamis maRal siCumeSi mTvaris da Rrublebis
lazRandaroba.
Rarebis did Saragzazed, rom gagexeda, mTvaris Suqzed SeamCnev-
di: mimaval adamians, romelic sadRac qurdiviT ikargeboda da
soflis samijnoebs ukan itovebda.
midioda gaognebuli, umiznoT, SavfiqrebSi da mware naRveliT
gaTanguli.
ukan ar ixedeboda, TiTqos Tavis nafexurebis eSinoda, dawyev-
lil sicocxlesTan Serigeba aRar undoda... midioda Cqari nabi-
jiT. mTvaris Suqi mis Crdils, xan maxlobel xeebs axvevda, xan
gzebzed swelavda, xan win gadausroda, xan ukan gadausroda da
sami mgzavris datyvevebas lamobda.
es mimavali kaci Tengiz veziriSvili iyo! ltolvilobis mZime
da uniaTo dReebs ro iwyobda misi axirebuli, kerpi da keTilSobi-
li guli.
qiSmeras kar-midamos samudamoT moSoreba sulgamwarebul
Tengos amSvidebda da ratomRac uxaroda!
sad midioda? mis gaWras hqonda naTeli azri an xvalisTvis
TavSesafari? sakuTari Tavis imedi iyo? an vinme maxlobels aSu-
rebda? an gasaxarel cxovrebas moeloda?
439
proza
ara, arafris.
araviTari nugeSi, araviTari bedniereba. saxlidan gaqceva, rac
SeiZleba Cqara moSoreba im soflidan, sadac bavSvobas da yrmobas
mowamluli dReebi spilenZis JangiviT mohkideboda... mere Tu ginda
wyalsac wauRia, rogorc nafoti, rogorc talRebis qafi. oRond
Rarebi Tvalebs sikvdilamde mofareboda da sxvis wadils ar dagi-
devda.
Tengo maxlobeli rkinisgzis sadgurs miuaxlovda, es is qalaqi
iyo, sadac Tengom sasuliero saswavlebelSi fexi Sesdga, sadac
auarebel sibrZnes da sisuleles Caxeda da bolos kinwiskvriT
ro gamoaZeves, rogorc zarmaci, rogorc uniWo.
mesame zari Camohkres, matareblis ufrosma gamyolma sastveniT
amcno memanqanes wasvlis dro. orTqlmavalma sazarlaT daikivla,
erTi mZlavrad amoiqSina, TiTqos adamianebs Sebraleba sTxova
da mgzavrebiT gaWedili vagonebi katis knutebiviT gaitaca. gaita-
ca Tengoc satanjvel adgilebidan.
sibneleSi matareblis wiTlad anTebuli kudi mTis mosaxvevSi
da Ramis wyvdiadSi swrafad gadaikarga.
Tengo mesame klasis vagonis kunWulSi mimjdariyo. mgzavrebis
xvrinva, Wedva da fexebis yrali suni suls uxuTavda, magram sxva
gamosavali ar iyo da satialo beds unda damorCileboda.
matarebeli xriginebda, raxraxebda da gzadagza SeCvenebuli-
viT yviroda, xan vagonebi daqselil liandagzed ucfad met raxa-
ruxs astexavdnen, aqeT-iqeT irweodnen, rac imas niSnavda, rom
morig sadgurs miuaxlovda da male gaCerdeba.
ager wamoTenda, matarebelma meaTe sadguri gaira da Tengo
ki Camosvlas maxlobel sadgurebzec ar apirobda!
ase icis uSinaarso cxovrebam.
RarebSi kargad gaTenebuliyo.
qiSmeras ojaxSi wiokoba idga.
alTa RuduSauri cremlmoreuli kiTxulobda zandukis Tavzed
datovebul baraTs: `mapatieT, exla mainc nuRar iqnebiT umadurni.
wavedi, nuRar momZebniT, arasodes aRar davbrundebi.
ver avitane gacismarebuli krulva. moisveneT, aRar viqnebi,
rom namcecebi damayvedroT... aRar viqnebi, rom mkiloT, mlanZRoT
da mitatanoT. o, rogor mixaria, ro suls davlev, sadRac Sors
martoT-marto, sicocxle moSxamuli da Tqven mZime saxeebs veRar
440
niko samadaSvili
davinaxav.
ra saWiroa mosZebnoT is adamiani, vinc Tqven dasanaxavaT gZul-
daT da iotis odenaT ar gebralebodaT, raT gindaT gahyveT im
kacis nafexurebs, romelsac Tqven sulels eZaxdiT da, ro damiw-
yoT Zebna, es xom iqneba unamuso gulSematkivroba mxolod xalxis
Tvalis asaxvevaT.
grcxvenodeT, mets veRarafers getyviT.
Sen ki Cemo alTa, sayvarelo nene, CemSi, Cemi sulis siRrmeSi,
Cem daulevel fiqrebSi icxovrebT, rogorc didi moamageni, didi
megobrebi da Tu sadme ilajgawyvetili daveci, siarulis Tavi ro
aRar meqneba SimSiliT daosebuls, tiriliT gulamosknils, o,
maSinac ki CemTan iqnebiT tkbilo alTa da keTilo nene, Cems uka-
nasknel gulis feTqvasTan anTebuli sanTlebiviT da Tan Camyveba
oxer miwaSi Tqveni didi da dauSreteli siyvaruli.
nuRar idardebT, yvelaferi gaTavda...~
unda genaxaT: qiSmera da misi gaiZvera debi rogor mosTqvam-
dnen, Tmebs rogor iglijavdnen, muxlebs da ferdebs xelebiT
rogor iTqvlifavdnen! TiTqos Tengos cxedari win edoT.
mezoblebi gons ver mosuliyvnen, gakvirvebuli uyurebdnen
igruxtis cremlebs da qiSmeras amSvidebdnen: `nu geSiniaT, dabrun-
deba...~
matarebeli ki Soreul liandagzed SurduliviT mihqroda,
gorakebsa da mindvrebs Soris turasaviT kioda, Tengo vagonis
fanjrebidan xedavda maxlobeli xeebi, Cirgvnarebi, telegrafis
boZebi TriTinebiviT ro garbodnen orTqlmavalis yvirilsa da
xvneSazed.
Tengo did qalaqs uaxlovdeboda da yrmoba momZvral saxezed
siWabuke etaneboda.
qiSmeras sagareo kaba gadaecva, kaviani joxi xelSi daebRauWebi-
na, saxedakawruli godebiT da viSiT rkinisgzis sadgurisken midi-
oda da amovardnil namqerSi mali-mal Cerdeboda, suls iTqvamda
da isev gzas agrZelebda.
ivdiTi pirdaubaneli soflis gzazed gamosuliyo da gamvlel-
gamomvlels SesCioda: `xom ar ginaxavT?~
`rogor dagvRupa da dagvanela i, biWma~. buRriac gawuwkebuli-
yo da karidan karzed mSier-mwyurvali daZunZulebda.
441
proza
mdevrebi
maxlobeli mTis mobinadre osebs namqerSi daRupuli qiSmera
enaxaT. gaSeSebul da gayinul sxeulzed samosi ise gaxeveboda,
rom sacodavis cxedari gaxurebul RumelTan Soriaxlo daesvene-
binaT sanam ar gamxvaliyo da ar gamoecvalaT kaba da sacvlebi,
ise ar CaesvenebinaT ubralo ficriT Sekrul kuboSi.
exla ki yvelas Tengozed Zlier qiSmera ebralebodaT.
_ is kacia, gzas gaikvlevs, am ubedurs es ra daemarTa! _ mos-
Tqvamdnen soflelebi.
nasyidam da nenes Zmiswulma jangiram bevri eZebes Tengos bili-
ki, sad ar iyvnen, sad ar miakiTxes, magram kvalis nasaxic versad
ipovnes,guldawyvetilebi da xelcarielni Sin dabrundnen.
midiodnen dReebi, Tveebi da Tengos Sesaxeb araferi ismoda.
saidumloebiT iyo dafaruli Tengos arseboba.
Tumca xangamoSvebiT Worebi vrceldeboda: erTni Tengos
dakargvas Tvaliscemas abralebdnen, meoreni mis beraT aRkvecaSi
eWvobdnen, mesameni Tengos sizmarSi xedavdnen da dabejiTebiT amtki-
cebdnen: arsadac ar wasula, aq axlomaxlo imalebao...
Tengo xetials SesCveoda qalaqidan-qalaqSi. ra saSinelia,
roca ymawvili kaci wowials gadahyveba, ar icis sad daaTendeba,
ar icis xvalindeli dRe ras moutans!
gana marto cremlSeumSrali Tvalis gugebi uSvelis adamians?..
ra ufleba gaqvs mzem ikaSkaSos da Sen Cabnelebulma iaro.
dabadeba Tu Seni neba ar iyo, arc sikvdilis moTxovnis ufleba
gaqvs.
unda icocxlo, icocxlo... sicocxlezed kargi araferia am qveya-
nazed. magram Tengos ratomRac sicocxle ar uyvarda. iqneb imi-
tom, rom qveynierebas abuCad aegdo?
ar asvenebda, ar awynarebda da mzis sxivebic ki lursmnebiviT
xvdeboda! daZonZili da konkebSi gamoxveuli, mawanwalaT gadaqce-
uli Tengo amas cxadyofda.
442
niko samadaSvili
qalaqis WuWyi
qalaqi xerTvisi mozrdili navsadguri iyo Savi zRvis sanapi-
rozed.
ise rogorc xnierma qalaqebma, aqac erTimeores eWideboda
aziuri siZvele da evropiuli siaxle. viwro mixveul-moxveuli da
uxeiroT daklaknili quCebi, or da sam sarTulian axorxlil sax-
lebs gvelis xvreliviT miyvebodnen gaxunebuli da futuro aiv-
nebi, didi SuSabandiT gadaxuruli qarvaslebi usinaTlo yavaxanebs
da savaWroebs kidev ufro abnelebdnen. magram gascdebodi Tu ara
Cveni welTaRricxvis droindel ubnebs da daeSvebodi Crdilo
dasavleTiT, Sen win aRimarTebodnen lamazi sasaxleebi, evropiuli
ganieri quCebi sufTaT mokirwyluli, skverebi, SekreWili baRebi
nair-nairi yvavilebiT Semkuli da aziduli.
rogorc es sCvevia zRvis sanapiro qalaqebs, aqac ra juris da
mileTis xalxi ar ginda ar ireoda! aq naxavdi: CarC berZens, vaWar
ebraels, jambaz Cinels, dardimand, moqeife da xanjlis wverebzed
mocekvave qarTvel TavadiSvils, galoTebul rus `brodiagas~,
mogzaur inglisels, romelsac Tavazianoba britaneTSi daetovebina,
osmalos begs CadrebSi daxrovil colebiT, auarebel gaZvaltya-
vebul mtvirTavebs, xalisian mezRvaurebs, meZavTa mouridebel Rre-
Was da uazro saxeebs, yavarjnebzed dayrdnobil fexmotexil
maTxovrebs, usaxlkaro bavSvebs sanovagis savaWroebTan atuzulebs,
mkiTxav boSis qalebs, moxetiale musikosebs, lazRandara biWbuWebs,
TvalTmaqc Suamavlebs da, vin icis kidev... vin mosTvlis...
axali gemis mosvla navsayudelTan mTel qalaqs acocxlebda.
iwyeboda aReb-micemoba, rigi xalxis gamgzavreba, rigis Camosvla,
mtvirTavebi mZime bargis weviT wels iwyvetamdnen, jibegafxekilebic
raRac saqmes Soulobdnen da, ase mTeli dRe idga qalaqis buybuyi
da xriali.
zRva ki ganuwyvetliv boboqrobda, Relavda, fafar ayrili
talRebi mohqonda napirTan, axeTqebda Seudrekel burjebs, riyes
miur-mourevda da, isev ukan itacebda raRac RvTaebrivi guguniT...
Sors, Sors... cis Robis Ziramde midioda talRa talRazed, da
didxans, didxans ro gecqiraT, sadac zRva sivrceebs ereoda, ge-
gonebodaT qveyana iq Tavdeboda.
TibaTvis saRamo xani Camomdgariyo.
443
proza
umankoeba
kvira dRes qalaqi uqmobda. leilo roials ukravda. beTxove-
nis hangebis sidiadeni swuxdnen wuTisoflis warmavalobas da Werma-
Ral oTaxis sisufTaveSi yvavilebiviT livlivebdnen.
kraevski iaponuri yaidis dabal taxtrevanzed mxarTeZozed
wamowoliliyo. Svilis xelovnebiT aRtacebaSi modioda, musikis
SrialiT stkbeboda da keTilSobil fiqrebs surnelovan papirosis
Txeli kvamliT azviadebda.
Tengo bananis savarZelzed ijda, muxlebzed nidayvebi daey-
rdno, saxe xelis gulebSi daeWira da gaSterebiT misCereboda:
mSvenier leilos welamde CaSlil qera Tmebs, Savi wamwamebiT
daburul cisfer Tvalebs, umanko xelebs, xelebs RvTiuri kocniT
Tlili TiTebi ro esxa. lamazi TiTebi ankara TeTr klaviSebs
TvalSeuswreblad ro amoZravebdnen da yru geniosis simReras
SadrevaniviT ro ezidebodnen zRaprul sirinozebis dauSretel
da feradovan tbebidan.
ra kargia adamiani musikis da simReris niaRvrebis dros, is
maSin amodis Tavis qerqidan, suls artaxebiviT ro aqvs Semokruli,
qerqs, romelsac Tan daaqvs WinWyli da boroteba.
leilos deda, qeTevani, namyen vardebs _ Cinur qilebSi
_ wyals ucvlida da fexakrefiT dadioda kriala iatakzed.
kraevskim Tengos miapyro yuradReba da wuxandel naambobzed
Cafiqrda.
Tengo isev leilos misCereboda, TiTqos Tengoc Tavis sulis
simebzed gauxareli dReebis hangebs mReroda.
kraevskim da qeTevanma sastumros baRSi Caiseirnes.
leilo ki, axlad gacnobil Tengos arTobda.
_ es iciT ra kargi romansi aris, amaSia sicivec da papanaqebac.
_ madlobT leilo, albad veRirsebi mosmenas, Tu...
_ rogor?! gana Cvengan wasvlas apirobT?..
_ usaTuoT, stumaroba didxan ar SeiZleba.
_ Tqven CvenTan darCebiT, mama dilaadrian me da dedas gviyve-
boda, rom CvenTan unda icxovroT da umaRles saswavlebelSi
moewyobiT.
_ kargia magram... _ Tengom uxeruloba igrZno.
_ raT eWvobT?!
_ bina rom ara maqvs da kidev...
447
proza
zRva da gandoba
(aRsareba)
452
niko samadaSvili
453
piradi mimowera
poeziis adaTi
Ria datova sasaxlis kari,
ca sveli iyo da daibura,
Tebervlis qarebs gahyva da ukan
gzebidan aRar dabrunebula.
warmavalobis eskizi
SuaRamis samrekloebidan gadmovardnili qvena qari uberavda,
iqiT, Sors... odnav mbJutav qveynierebas da, sadRac xnieri gamoqvabu-
lebi mikiotebiviT ustvendnen im uzarmazar sivrceebSi.
sasufeveliviT idga _ kaklis xeebiT daburul eklesiis galavan-
Tan fexSiSveli mlocvelebis _ yru mwuxareba!
gza, romelic midioda _ TeTri baldaxinisfraT _ koSkis minebi-
saviT anTebul kamarebisaken, qaris zuzunSi ecemoda pirqve da
Rmuoda SerisxuliviT.
gumbaTebs zeviT, acdenili verxvis totebi, inZreodnen... iqnevd-
nen totebs da monastris iatakiviT hgvidnen cis kaSkaSa ezoebs.
is! Soreuli miwebidan da warmavalobidan icqireboda gamoRma
sivrceebamde...
is simSvideSi idga mudam xmagakmendili: qveynierebisaken darCe-
nil Ria fanjaras, arasodes ara xuravda. bevrjel mohkra Tvali
SuaRamisken mimaval dedamiwas, bevrjel ukivla, magram amaod, er-
Txel atirda kidec, roca misi Zaxili da xelgaSvera gadaeSva
dausabamobis nislian uReltexilebSi.
iman! icoda dabindebisas, Tu rogor anTebdnen Wraqebs adami-
anebi da rogor aqrobdnen SuaRamisas. icoda isic, Tu rogor
ipareboda dedamiwa sibnelidan maradisobisaken da,rogor locu-
lobda ganTiadamde.
icoda! gzebSeSlili planetebi, rogor mekobreebiviT ecemodnen
miwebs, rogor uqrobdnen qvis ZirSi anTebul sanTlebs, rogor
garbodnen da, mTeli Rame, ro xarxarebdnen usazRvroebis kide-
ebTan.
xSirad gaugonia adamianebis yvirili, aunTia Suqi, gadmouxedia,
magram varskvlavebis miwynarebul soflebis garda, veraferi ver
daunaxavs.
455
piradi mimowera
ucbad qalis kivili Semogvesma, xalxma ixuvla da zRvis sa-
napirosken gaeqana. `uSveleT, ixrCoba!~ _ ismoda yvela mxridan.
bedze, viRac mezRvauri gadaeSva talRebSi da ris vai-vaglaxiT
gamoiyvana samSvidoboze Tavganwiruli momakvdavi _ ymawvili kaci.
is Tavdayira eWiraT didxans, sanam zRvis mlaSe wyali ar gadmo-
aRebina da carieli rumbiviT ar daiwrita. sacodavma Tvalebi
gamoaxila da guldawyvetilma Sexeda atirebul axalgazrda qals,
xelSi daWmuWnuli baraTi rom eWira. `mSvidobiT, Seni Ralati
veRar avitane, grcxvenodes!..~ ase ewera.
zRvis talRebi ki xmaurobdnen da xmaurobdnen da qariSxali
ki sadRac Sors, Sors adamianis sisuleleze mZvinvarebda, xar-
xarebda da xarxarebda.
1918 Tu 1919 wels gorSi gamoCnda evropiulad Cacmuli, saSua-
lozed axovani, oqros axalgazrda, lamazi mamakaci. ra Tqma unda
gorelebs manamde uamravi Tanamemamule enaxaT evropidan dabru-
nebulni, evropiuli qudiT da halstukiT, magram ase aravisTvis
ar miuqceviaT yuradReba, rogorc am ymawvilisaTvis _ es gaxldaT
erekle tatiSvili. kacs, romelsac daserili hqonda mTeli evropa
stambolidan londonamde, berlinidan neapolamde. kaci, romelic
mowiwebiT ismenda filosofos vundtis, socialist Joresis, anar-
qist bakuninis da pirquS osval Spengleris metyvelebas. kaci, rome-
lic Rameebs aTenebda veeberTela qalaqebis dansingebSi, saeWvo
adgilebSi da Tan ewafeboda fridrix nicSes Tavawyvetil Txzule-
bas, prudonis gaxelebul winaswarmetyvelebas, Selis faqiz poezias,
bodleris _ borot yvavilebs.
...msajuli da braldebuli erTnairad swyveten adamianis
tragikul kiTxvas _ da ra aris WeSmariteba Cem gareSe?
_ araferi.
459
piradi mimowera
usazRvroeba... da salamuri 1
es rveuli iwereboda aTi wlis saSineli zarmacobiT, radgan...
drozed ver vikrifebodiT: me, myudroeba da poeturi ganwyobileba.
imas, vinc SuaRames mofarebul miwebidan uZaxoda tial griga-
lebs, rom gzebzed rogorme miSvelebodnen... da... imas, visac Wkuazed
SeSla miaCnda amqveyniur bednierebaT!!!
niko samadaSvili
cnoba
1957 wels centralurma komitetma Cemi `Sexvedrebi da sinanu-
li~ gadaugzavna mweralTa kavSirs,am ukanasknelma Zlivs ipovna,
sadRac ganjinaSi migdebuli da, damibruna 1959 wlis 9 Tebervals.
niko samadaSvili
10. VIII. 1959
wyevla
1. Sen moukvdi dedaSens; 2. miwam giyos piri; 3. gaskdes miwa da
Tan Cagitanos; 4. Se ar dasarCeno; 5. amogiwydes gvari da jilagi;
6. Sen ki amowydi; 7. amoibugos Seni saxl-kari; 8. mexi ki dageces
ahande; 9. ui, Se amosavardnelo; 10. Tvali ki dagidges bareRama;
11. ar hqeni tani ahande; 12. gadaSendi aqedan _ (risxva); 13. amogiwydeT
gasagisi.
qirdva adamianis
1. zviadi, breqia; 2. kuspara; 3. tiRa, laCari; 4. noRa; 5. paWua;
6. xvliki; 7. koWdabali; 8. CerCeti; 9. briyvi; 10. regveni; 11. WkuaTxe-
li; 12. gamotvinebuli; 13. gamoTayvanebuli; 14. doRrola; 15. doy-
lapia; 16. Tavkantara; 17. kudabzika; 18. Tavxedi; 19. veragi; 20. boroti;
21. sisxlismsmeli; 22. ybedi; 23. laCari; 24. gvelaZua; 25. melia; 26.
nacarqeqia; 27. enaWartala; 28. matrakveca.
1
minaweri leqsebis rveulze.
460
niko samadaSvili
dadebiTi tipebi
1. koxta; 2. kargi; 3. saTno; 4. mSvenieri; 5. Zvirfasi; 6. nazi;
7. keTili; 8. gonieri; 9. Wkviani; 10. darbaiseli; 11. cqriala; 12. axova-
ni; 13. Seupovari; 14. mxne; 15. malxazi.
literaturuli gulcivoba
exlaxan gamoqveynda gazeT `komunistis~ furclebze p. koxreiZis
werili `pirveli wignebi~. avtori ixilavs axalgazrda poetebis
vaso gvetaZis, sandro begiaSvilis, SoTa niSnianiZis da oTar
mamforias leqsebs. pirdapir gamaoces, p. koxreiZis metyvelebiT
rom mogaxsenoT, recenzentis `trafaretulma striqonebma~. es
dalocviliSvili poeziaze ise msjelobs, TiTqos gamomwvar agurebs
alagebdes Tavis ezoSi, anda mduRare wyalSi gafufqul qaTams
putavdes. jer kritikosis kilos daugdeT yuri: `axalgazrdobis
gamo SeRavaTi aravis ar miecema~ _ swers medidurad, TiTqos
sagadasaxado uwyebis inspeqtori iyves. ratom pativcemulo? gana
vaJa-fSavelas, ilias, akakis, galaktion tabiZis siymawvilis xanze
Seqmnili Txzulebani Seedreba im mdidar nawarmoebebs, rac simwifis
dros gamoZerwes? sad, rodis yofila, rom pirveli nawerebidanve
Semoqmedi movleniliyo srulfasovan ostatad? (aq, uniWo da doy-
lapia mCxapnelebs rodi vgulisxmob, romelTac nawerebi siberemde
umweoni arian da maTi sacodaobiT Taobebi iwvian).
SexedeT, rogor ebuzRuneba, ra uRmerTod utevs S. niSnianiZis
gulTbil leqss `gaTenebas~: `Tanamedrove sofeli ase yalbad
aris mocemuli~:
`daJangulia mwuxrisfrad yore,
mohkidebia xavsi obiviT,
gadaferdila jmuxi saRore,
bexreka xeze zurgmiyrdnobili.
Cans afrasaviT TeTri atami,
nislSi myvinTavi baRCa mdidruli.
mTvare ki, rogorc TeTri qaTami,
Tvlems Robis sarze TavCaqindruli~.
arRans.
marTalia... camde marTalia p. koxreiZe, roca ambobs: `Cveni
samSoblo maRali poeturi kulturis qveyanaa~. diax, saqarTvelo
SoTa rusTavelis samSobloa, amitom miutevebelia CvenSi ususu-
ri da mdare poeturi nawarmoebi iwerebodes, es epatiebaT grenlan-
diel eskimosebs, magram qarTvelebs arasodes... es iTqmis qarTul
literaturul kritikazec.
literaturulma kritikam aTasjer naTqvami winadadebebis,
dromoWmuli frazebis buRi da korianteli ki ar unda daayenos.
is unda sWvretdes alalmarTali poetis keTil zraxvebs, TrTol-
vas, gancdebs, sixaruls, cremlebsac ki. Semoqmedma kritikosma Tavis
cxovelmyofeli Suqi unda mohfinos poetis kordebs, walkotebs,
xevs, da Tu gnebavT kaklis rtoebSi Cabnelebul orRobeebsac, ise
rogorc iRvwoda genialuri belinski.
Cven warmtac da did epoqas literaturuli inventarizatorebi
ki ar sWirdeba, piriqiT xelovnebis cecxliT gaCiraRdnebuli
raindebi. roca dedamiwis zurgze Tavisufleba moyvare xalxis
da mCagvrelTa Widilia, roca komunizmis naTel mwvervalebze
milionTa laSqari miiwevs da sadRac jurRmulebidan urCxulTa
ganwiruli sisini ismis, poeziam unda aRafrTovanos Tavisi sim-
foniiT kacobriobis udidesi mosaxleoba da xma Caakmendinos
dampyrobel mtarvalebs. da me minda, am uZleveli simfoniis Sems-
ruleblebi iyvnen _ poeturi kvarteti: S. niSnianiZe, o. mamforia,
s. begiaSvili, v. gvetaZe. amas samSoblo mogiwodebT Cemo axalgaz-
rda megobrebo.
niko samadaSvili
25. XI. 1956
464
niko samadaSvili
eva! 1
davbrundi Cveni musaifidan, gadavfurcle Zveli rveuli da
kidev mwared Camafiqra mowamlulma axalgazrdobam, kidev
miyruebuli monasteriviT gamoCnda Cemi uSinaarso cxovreba.
vici gikvirs Cemi Sexvedrac, da zogjer Tu ginda moulodnelo-
bac. magram! ar gamamtyuneb Tu dafiqrdebi dasisxlianebul bedis
mqone adamianze.
`jer ar gicnobo~, _ imeorebdi, roca `xo~-s gexvewebodi. vin
icis iqneb gaimeoro sarkazmiT savse civi Rimilic, radgan me yvela
adamianisagan gulgrilobis meti araferi ar mRirsebia.
albaT amas dainaxav Cem leqsebSi da o, rogor gamexardeba,
Zvirfaso eva, Tu cotaTi mainc TanaugrZnob, jer kidev saidumlo-
ebiT STanTqmul mwuxarebas.
me gende, gende ise, rom Senze iqneba damyarebuli awmyoc da
momavalic. rogorc genebos, rogorc gindodes, oRond me SenTan
davisveno xolme. SeiZleba sxva arCio, sxvas daumegobrde, magram
geficebi, ise versad ver moisvenebs Seni guli, rogorc CemTan.
ar vkadnierob _ momavali ki dagajerebs. jer kidev daucdi
Seni sulis yru mdumarebas, sanam Cem poezias gadafurclav `RimSeS-
lil verxvebis wirvas~ da gulamoskvnil simRerebSi Caqceul
axalgazrdobas.
jer kidev dagicdi gaveranebul sicocxlis bnel samanebTan,
rom moxvide CemTan da erTad viaroT dedamiwidan sivrceebamde,
ise rogorc gagexardeba. me viqnebi Cumad da yovelgvari saidumlo-
ebis grovas samareSi Tan Caviyoleb.
niko
Zvirfaso eva!
am werils ro gwer magondeba italiis udidesi poetis aligier
dantes gulamoskvnili sityvebi: `de Cemma sulma icxovros Sen
RvTaebriv RimilTan. maSinac ki, roca wamebuli sxeuli sikvdilis
civi da uimedo foTlebiT daifareba~. am imediT minda mec mogendo,
mogendo ki ara (es xom ukve moxda) Segewiro kidec. is vinc wlobiT
1
eva Cakalidi (1912_1996) _ niko samadaSvilis pirveli meuRle. ramdenime mo-
Txrobisa da zRapris avtori.
es xuTi werili pirvelad rostom CxeiZem gamoaqveyna gazeT `qarTvel erSi~,
#12, 1991.
465
piradi mimowera
Zvirfaso eva!
ukanasknel saRamos davbrundi Sengan, ise rogorc arasdros,
raRas unda moelode Cemo kargo am oxer cxovrebidan, roca
yovelive dagexSoba da is vinc did imedaT migaCnda, mzaTa xar Seni
momavali mis keTildReobas anacvalo, gamodgeba civi da ugrZno-
beli. ra iyo is sityvebi: `me ar minda, rom usiamovneba SegemTxves,~
Sen Tu me gebralebi iq ki ar unda damixsna, sadac yovelgvari
dabrkoleba gadasatania, aramed iq, sadac uaresoba momelis.
xo CamoTvale TiTebze `xuTi~. xuTi ki ara, xuTiaTasi rom
iyves xuTiaTasi tyviiT gavanadgureb, Tu Sengan iqneba erTxel da
samudamoT wrfeli da umanko gadawyvetileba. rogor fiqrob,
Zvirfaso eva, rom dagSorde, Tu sicocxle arafers ar mizavs,
sinanuli mainc ar damasneulebs? vicocxlo, viyve, ras egvaneba
Cemi awmyo da momavali. da Tu zogjer Tavs Sevikaveb gaubedurebis
gzaze, mxolod dedis sacodaobis gamo, romelic albaT miva da
daakvdeba gatanjuli Svilis jvarcmul samares. _ Sen ki, ise, rogorc
sxvebma ician, iZaxe mere ironiiT savse sityvebi: `me ra SuaSi var(!)~
467
piradi mimowera
Zv. eva!
gasul SabaTs gicade, ar vici, ram dagabrkola, wvimam Tu sxva
SemTxvevam. me movkari erT rames Tvali da aman kidev ufro ZlieraT
Semayvara Seni guli. kolas1 Camosvlas moucade, rom rogorme
menaxe. rogorc giTxari eva, unda moxdes ukanaskneli Sexvedra.
bavSvi xom ara var, rom ase Rirseba dacemulma quCa-quCa gdio. xo
miviRe Sengan saCuqrad ukanaskneli ironia `ra pasuxi, ris pasuxi~,
ase miTxari. miTxari is, rasac quCis boganosac ar etyvian. me gTxove
gadawyvetili pasuxi da Senc dampirdi werilis saSualebiT da es
sityva sakuTari gulcivobiT gadaisrole. da ici rasa vdardob
da ra menaneba eva, rom Sen Cemi pativiscemac arasasurvelad
gamoiyene. de ase iyves, aseTia mudam im adamianis bedi, vinc ankara
xeliT, grZnobierebiT da zneobiT cdilobs megobari yavdes.
1
nikoloz (kola) jebisaSvili _ niko samadaSvilis megobari.
468
niko samadaSvili
Zvirfaso eva!
gaiara weliwadze metma, rac Sen did siyvaruls davatareb.
gaiara erTma welma da am mokle drom momiwamla mTeli Cemi
siymawvile.
raRac moulodnelad Segxvdi da am Sexvedram Cemi awmyo da
momavali daimorCila.
469
piradi mimowera
Cemo mariam!
aRar SemiZlian amdeni martooba. dedaCemi, xo ici, diliT midis
da Tu me ar gavakeTe sadili, mSivrebi vrCebiT xolme.
rac aris, aris.
petres1 vgzavni da gigzavni 200 maneTs. wamodiT kviras axalci-
xis matarebelze, me gorSi dagixvdebiT.
akoce bavSvebs. mokiTxva dedas da kolas2.
Seni niko
19.VIII. 1949
akoce mzias
Seni niko
28. V. 1951
werili ase moiwere:
q. gali. sastumro
da me.
1
petre amanaTaSvili _ niko samadaSvilis colisZma.
2
nikoloz (kola) amanaTaSvili _ niko samadaSvilis simamri.
471
piradi mimowera
1
nina amanaTaSvili-razmaZisa _ niko samadaSvilis colisda.
2
olRa koberiZe _ niko samadaSvilis deda.
3
lola tabiZe-amanaTaSvilisa _ petre amanaTaSvilis meuRle.
472
niko samadaSvili
gamarjoba mariam!
me werilebs gwer da Sen ki gayuCebulxar, arafers ar iwere-
bi, albaT gaerTe da niko dagaviwyda.
guSinwin CemTan Camovida ninas mamamTili kola1, waviyvane
saavadmyofoSi da veraferi ver uSveles, Tvalebi metismetad
gafuWebuli hqonia. direqtorma miTxra, magis muSaoba ar SeiZle-
bao. an matarebeli gaWylitams da an matarebels gadaabrunebso.
aba ra vqna, veraferi ver vuSvele.
eg ki ara, tramvaidan viRacas Cayva da me vegone, kinaRam gzaSi
damekarga.
nina burkaZe2 rogorc iqna samkervalo fabrikaSi movawye da
erTi Wiri moviSore.
kidev, roca kola aq iyo, vano koptonaSvili Camovida CemTan,
ginda Tu ara, Cemi Svili ucxo enebis fakultetze moawyeo.
erTi sityviT, didi stumrianoba mqonda, Zala waiRes pirdapir.
es SobelZaRlebi erTi ar mova CvenTan, rom gviTxras, ra giWirT?
yvela Tavis saqmeze modis da me daviRale sxvebis kudSi wrialiT.
dedaCemi erTxelac ar mosula CemTan, rom eTqva _ aba ra
gaqvs gasarecxi, an dasalagebeli, miT umetes rom icis, Tqven waxve-
diT. da Zalian gamiWirda, damrecxavic ki ver viSovne. magram
arauSav-ra Tqven kargad iyaviT.
fuls viSovni Tu ara, Tqvensken wamoval. Zalian medardeba,
rom Sen ufuloT gagiSvi, ras izav, eg saqmec gamoswordeba Cemo
mariam.
sxva, bavSvebi rogor arian, gijerebs Tu ara Tamazi, mzia.
Cemi nugzari rogor aris, yvelaferi moiwere.
erTi sanardo samuSao aviRe. vnaxoT, ra gamova.
aq, TbilisSi kargad dacxa. ise rom sul oflSi viwurebiT,
sicxe TandaTan matulobs.
mania, moiwere male yvelaferi. nu daizareb.
mokiTxva Tqvenebs. damikocne bavSvebi.
Seni niko
4. VII. 1957
1
nikoloz (kola) razmaZe _ niko samadaSvilis colisdis (ninas) mamamTili.
2
nina oquaSvili-burkaZisa _ niko samadaSvilis naTesavi.
473
piradi mimowera
Cemo nugzar!
gzaze Zalian vidarde, rom deidaSeni kortaneTis baqanzed ar
dagxvda. ratom werili ar momwere, xom ici Cemi xasiaTi. neta
rogor miaTrie is CanTa?
ai, xom xedav, Zia levans1 ra ubedureba SeemTxva. amitom
gafrTxildi, Tu mama giyvars mtkvarze ar Caxvide, ar gaekaro wyals.
iyavi kargad.
me Camoval 25_26-Si da wamogiyvan.
gkocni bevrs.
Seni mama
17. VIII. 1961
1
leo (levan) razmaZe _ niko samadaSvilis naTesavi, romelsac ori qaliSvili
mtkvarSi daexrCo.
2
mixeil (miSa) razmaZe _ niko samadaSvilis qvisli.
474
niko samadaSvili
Cemo giorg
giorgi i1
ramdenime leqss gitoveb saxsovrad, rogorc Stats gareSe
darCenili mgosani.
vici, Tbilisi giyvars da vecade Cven dedaqalaqze dawerili
leqsebi mometana (amis meti ra maqvavia).
dRes axali welia. gilocav Cemo giorgi! icocxle Seni sanukva-
ri colSviliT didxans. kamil flamarionisa ar iyves, idRegrZele
iqamde, sanam mze mbJutavi liflifasaviT civilizaciiT daRlil
samyaros SeeWideba.
Seni niko samadaSvili
1 ianvari, 1961
Tbilisi
Cemo giorg
giorgi i2
rogorc iyo da ar iyo, 15 TibaTves vixile Tqveni Teatris
drama `firosmani~. kargad ici, araviTar pretenziebs ar vacxadeb
Teatrmcodneobaze da arc Tavi momaqvs xelovnebis qurumad.
magram, Sen maZalebdi: naxeo da amitom minda, rogorc megobars
gagiziaro Cemi STabeWdileba. arian geniosebi, romlebic ise midian
da ikargebian warmavalobis warRvnaSi, rom srulebiT ver grZnoben
(ufro ar hyofniT `ganaTleba~) sakuTari niWis RvTaebriobas. ase
daemarTa CvenSi vaJa-fSavelas, nikoloz baraTaSvils, evropaSi
_ torkvato tasos, marselin debord-valmors da vin icis, kidev
ramdens.
vin mosTvlis, ramdeni brwyinvale STagonebis adamianebi wvanan
miwaSi. kacobriobam ki amis Sesaxeb araferi ar icis.
Cveni firosmanic oqros zodi iyo xalxuri Semoqmedebis, didi
frialo kldeebis saganZuridan motexili da Camovardnili, niaR-
vrebisgan odnav gaTxupnuli, gamoriyuli codvili qveynis riyeze.
is ar TamaSobda cxovrebis Teatris scenaze, ara, is dadioda,
iwoda, mdumarebda da gulis almuri exmianeboda gasaocar sura-
Tebis SeqmnaSi.
me mgonia, es ver gaigo Tqvenma Teatrma.
is msaxiobi ufroa, vidre mxatvari.
1
giorgi WoRoSvili (1914_1998) _ maTematikoso, akademikosi; topologiuri
skolis fuZemdebeli saqarTveloSi.
2
giorgi (Jora) Juruli (1899_1964) _ reJisori, saqarTvelos xelovnebis
damsaxurebuli moRvawe.
475
piradi mimowera
Zvirfaso vaxtang 2
`SemoqmedebiTi hangebi SenSi jer kidev ar aduRebulan~, ase
miTxariT erTxel da es mjera. mjera da didi eWvic Semepara im
literaturul muSaobaSi, romelsac me vewevi. vukvirdebi geni-
osebs da vgrZnob, rom maTi cxovreba Semoqmedebaze ufro mZafr
simfonias warmoadgens. Cemi arseboba ki yoveldRiuri adamianis
uxeS bodvas ar scildeba da rom mec Sevqmna poezia, xom saWiroa
ucnauri cxovreba. me ki, es ar minda da meSinia, meSinia ise, rogorc
sasikvdilod gamzadebul adamians. saSualo yvelaferi mejavreba
(TviT adamianic) da aman sakuTari Tavic SemaZula.
arc poetia, arc normaluri adamiani, ra saZageli yofila
aseTi gzajvaredini. arc dedamiwa ginda da sivrceebisac geSinia!
1
werili daculia erekle (irakli) tatiSvilis arqivSi, #027272.
2
vaxtang kotetiSvili (1893_1937) _ literaturaTmcodne, kritikosi, folklo-
risti, moqandake, xelovnebaTmcodne.
477
piradi mimowera
niko
vaxtang!! 1
batono vaxtang
Tqven inaxuleT Cemi Semoqmedeba. SeiZleba es Cemi mxridan
siTavxedec iyo, rom ase mourideblad mogitaneT leqsebis rveuli,
radgan Tqven isedac sakmaoda xarT datvirTuli literaturuli
muSaobiT. da es yvelaferi gavbede imitom, rom me mindoda gamego
im adamianis azri, romelic Semoqmedebaze RvTaebrivi JiniT aris
Seyvarebuli da romelsac striqonebis iqiT SeuZlia dainaxos
poetis saxe, idumali qariT gadamwvari. ai mizezi Cemi TqvenTan
mosvlisa.
striqonebi xom fanjrebia poetis samyaros dasanaxavad. ar
vici, Cemma fanjrebma daganaxes Tu ara Cemi namdvili golgoTa.
iqneb elami gamodga is Cemi SuSabandi, romelsac unda daenaxvebina
is adgilebi, sadac SeSinebuli adamianiviT daviarebi... rac me ase
mawvalebs da RrRnis Cems satialo suls. RrRnis ise, batono vaxtang,
rom Zvlebi damifuturovda. saWiroa erTi Ronieri grigali, rom
miwis mtveriviT ufskrulebSi gadamitanos.
1
es da momdevno werili gamoqveynda Jurnal `mnaTobSi~, #2, 1986 (vaxuSti
kotetiSvilis publikacia).
479
piradi mimowera
niko samadaSvili
26. IX. 1927
batono vaxtang
dRes Rame davbrundi saxlSi Cinovnikuri `karieriT~ daRli-
li da gawvalebuli. gzaze vfiqrobdi raRac sisuleleze. viyide
saRamos gazeTi da davinaxe werili `Fntycrjt eotkmt~, davinaxe
Tqveni gvaric da wavikiTxe.
1
nikolo miwiSvili (nikoloz sirbilaZe) (1896_1937) _ mwerali.
480
niko samadaSvili
gamarjoba jigar
jigaro o2
am bolo dros vabCe veRara gxedav, sad SeZveri Cemma mzem ver
gamigia. galavinskze mTeli dRe jorcxenasaviT vzivar, CemTan erTad
stenkaze miyudebuli dganan biWebi, miSinka, nodara, sandrika, tuluka,
kurka _ ...interesni rameebs yvebian.
Sen ki ar sCanxar! to, sad daikarge!?
im dRes `darialaSi~ CavasxiT da mereda aficiants aveTeseT, va,
ramdeni vicineT aleqsandrovis baRTan. tuluka ra SanZreulia, ra
marifaTis vinmea: `oTxi mwvadi, aTi rva nomeri, Tavis dis t...iT~,
ise yviroda restoranSi, TiTqos jibeSi aTasi mayuTi hqonda. Zalian
xoSianaT viqeifeT.
ginatreT iuzgar, CereSCur ginatreT.
sad aorTqldi? loTianaT xma amoiRe!
praznikebzed koWdabal katuSasTan viyaviT, Cveni nodara mos-
wons. nodarac kidena ise ibereboda, TiTqosa zooparkis behemoti
gadaeylapos. katuSas imdeni kraska waecxo tuCebze, loyebze, wamwa-
1
akaki (kako) andriaSvili (1904_1992) _ kompozitori, saqarTvelos xelovnebis
damsaxurebuli moRvawe.
2
am da momdevno werilis adresatia Tamaz Cxenkeli.
484
niko samadaSvili
Tamarja
Tamarjan n 1!
jer kidev es saukune ToTo bavSvi iyo, roca Sen gaTxove
blokis wigni, magram dabrunebis magivrad daisakuTre. amitom dRes
gadavwyvite (ladosTan2 moTaTbirebis Semdeg), rom saxsovrad
dagitovo es wigni. me miyvars gansvenebuli blokis bodva, rogorc
maradisobis zarebis Zaxili. da minda, es Cemi sayvareli wigni Cemgan
gqondes saxsovrad.
Seni Zma niko samadaSvili
29. IV
1.
Tamar iosebis asuli CareqiSvili (1912_1996) _ Tbilisis saxelmwifo konser-
vatoriis profesori.
2.
lado grigolis Ze donaZe (1905_1986) _ Tbilisis saxelmwifo konservatoriis
profesori. qarTuli saistorio musikaTmcodneobis fuZemdebeli (Tamar Careqi-
Svilis meuRle).
486
niko samadaSvili
brZaneba
dedilo olRa simonis asulo, sulze utkbeso meuRlev mariam
nikolozis asulo; Svilebo, Tamaz, mzia, nugzaro, mogesalmebiT
da mogilocavT axal wels, daeswariT mraval axal weliwads,
ilxineT da idRegrZeleT. giyvardeT Tavdaviwyebamde nikoloz
mixeilis Ze samadaSvili, romelic aris Tqveni imedi da nugeSi.
cismare dRe avedrebdeT RmerTs da gangebas mis kargad yofnas,
mis sicocxles. gaxsovdeT, rom Tqveni nikuSas netareba es aris
Tqveni bednierebis sawindari.
aRar moisminos dReidan Cemma yurebma: WiWyini, butiaoba, wyevla
da ugvano CifCifi.
iyaviT naTelni da diadni.
iyaviT spetakni da uzadoni.
iyaviT grZnobierni da gulisxmierni.
gaxsovdeT, rom Tqveni nikolozi, Tqveni gulisTvis araCveu-
lebriv da sasikeTo nomrebs asrulebs cxovrebis trapeciaze.
amitom 1951 wlis 1-li ianvris dResaswaulis gamo vbrZaneb:
dedaCems olRa simonis asuls mieniWos samadaanT ojaxis
damsaxurebuli mandilosnis saxelwodeba.
Cems cols mariam nikolozis asuls qmar-Svilze Tavdadebuli
mzrunvelis saxelwodeba.
Tamazi da mzia 10 dRis ganmavlobaSi momagrebulni iyvnen kino
da TeatriT.
didaT pativcemul nugzars yvelaferi ausruldes, rasac
moiTxovs.
salami nikos!
`o, ramdeni fardebi, ramdeni safarebi, ramdeni RuRrutanebi,
ramdeni beqobebi gaaCnia am cariel da ufero cxovrebas~. _ es Seni
sityvebia. da ra iqneboda uamisod es carieli sicocxle? vinc gabeda
da sicocxles TvalebSi Caxeda viTRa icocxlebda Tavs Tu utifar
487
piradi mimowera
salami nikos,
ara megona mogwerdi Seni uJmuri pasuxis Semdeg: `kargi erTi
Tu RmerTi gwams, Senc qaSanurasaviT nu damiwyeb xolme~. am kra-
zanaTa budisagan tramvais gaCerebasTan rom miTxari, `xolme~,
yvelaze uazro utifrobiT SemoiWra Cemi yuris RruSi da ise moika-
489
piradi mimowera
Zmao niko,
me yuradRebiT wavikiTxe Tqveni nawerebi; ar vici, ra vuwodo
maT: filosofiuri moTxrobebi, eskizebi, patara poemebi prozaSi
Tu sxva rame. Tqven mTavars Rirsebas is warmoadgens, rom Tqven
ar dadixarT gatkepnili gzebiT da aravis ar baZavT. mTavari
STabeWdileba, romelsac Tqveni nawerebi iZleva, Cemis azriT, aris
samyaros daSlis SegrZneba, raRac kosmiuri tragedia, romelsac
zogierTi sxva Tanamedrove mweralic grZnobs, magram sul sxvana-
irad gadmoscems.
rac Seexeba formas, me is susti, daumuSavebeli an naklulovani
meCvena. ubralo yofacxovrebiTi ambebi areulia filosofiur abs-
traqciebSi, bevri ram Zalian bundovnadaa gamoTqmuli da Zneli
gasagebia TviT maRalkvalificiuri mkiTxvelisTvis, siuJeti nakleb
sainteresoa an sawinaaRmdegod swydeba, zogierTi mxatvruli saxe
metismetad naZiebi da Zaldatanebuli sCans. aseTia, magaliTad,
`sazRvrebis Semzaravi orwoxebi~, da `aylayuda wyvdiadi~, `zvir-
Tebis ukan gadayrili Tilismis bindi~ da mravali sxva. magram
maT gverdiT gvxvdeba moswrebuli da gonebamaxvili Sedarebebi
da gamoTqmebi.
rasakvirvelia, Tqven SegiZliaT sTqvaT, rom Sinagani iZulebis
zegavleniT swerT da ar gainteresebT, gagigebT Tu ara farTo
auditoria, magram Tu Tqven gsurT kontaqti daamyaroT, Tund
megobrebis viwro wresTan, ufro naTeli da gamWvirvale formas
da ufro gasageb enas unda mimarToT.
pativiscemiT
geronti qiqoZe 1
3. VIII. 1953
1
geronti qiqoZe (1885_1960) _ mwerali, mTargmneli, kritikosi, literaturaT-
mcodne.
492
niko samadaSvili
amx. samadaSvils
gadavikiTxe Tqveni naSromi _ saintereso unda iyos. misi
dabeWdva SeiZleba, mxolod aqa-iq mainc saWiroa gadamuSaveba Cveni
drois samwerlo moTxovnilebaTa Sesabamisad.
pativiscemiT
Salva nucubiZe 1
Tbilisi, 24. IX. 1957
amxanago niko!
wavikiTxe Seni mxatvruli narkvevi _ `Sexvedrebi da sinanuli~.
unda giTxraT gulwrfelad, rom am nawarmoebis damwers uTuod
aqvs didi niWi da codna, magram samwuxarod es niWi da codna war-
marTulia ararealisturad. simbolizmis araswori koncefcia xels
uSlis uTuod niWier avtors popularulad, ufro xalxurad, re-
alisturad gadmosces yvelaferi, piradaT naxuli da gancdili.
zogjer frazis maRalfardovaneba azrs xdis bundovnad, rac damaxa-
siaTebeli iyo Cveni qarTuli literaturis simbolisturi skolis
warmomadgenlebisaTvis jer kidev 1916 _21 wlebSi. me vfiqrob amx.
niko! rom Tqven ufro axlos yofiliyaviT Cveni sabWoTa mwerlebis
saukeTeso warmomadgenlebTan, dRemde daZlevdiT simbolizmis da
dekadentizmis am tvirTis simZimes da sruliad Tavisufali gamoxvi-
dodiT realizmis naTel gzaze. me Tqven gedavebiT ara imaSi, rom
Tqven TiTqos wera ar SegiZliaT, piriqiT, gedavebiT koncepciaSi
simbolizmis TvalsazrisiT, ki yvelaferi rigzea da rom is skola
axlac cocxali iyos, vfiqrob rom maTi warmomadgenlebi dafnis
gvirgvins dagadgamdnen.
salamiT: k. boboxiZe 2
18. IV. 1960
1
Salva nucubiZe (1888_1969) _ mecnieri, filosofosi, literaturaTmcodne,
kulturis istorikosi, mTargmneli.
2
kale (kalistrate) boboxiZe (1904_1982) _ poeti.
493
sarCevi
494
niko samadaSvili
495
sarCevi
arCil sulakauri
niko samadaSvili 1
Jami Sexvedrisa da Jami ganSorebisa
niko samadaSvili _ es saxeli da gvari pirvelad universitet-
Si gavigone.
ukve aspiranti viyavi, leqsebis pirveli wigni gamocemuli mqon-
da da literaturuli wris sxdomebs mainc erTgulad veswrebo-
di. erTxel sxdomis damTavrebis Semdeg, CemTan movida da gamecno
qaliSvili, romelic yuradRebas imiT iqcevda, rom wreze iSviaTad,
drodadro gamoCndeboda xolme, daudevrad Tu ucnaurad ecva,
auditoriaSi ganmartoebiT ijda da xmas ar iRebda. sakmaod
momxibvleli saxe hqonda, odnav damcinavad iRimeboda, TiTqos
ufro meti icoda, vidre amJRavnebda.
universitetis studenti aRmoCnda _ ciala mgalobliSvili,
dauswreblad swavlobda filologiis fakultetze da ramdenadac
maxsovs, Tanamedrove literaturul procesebSi kargad erkveoda.
rogorc vTqvi, wris sxdomebze xandaxan gamoCndeboda xolme da
erT-erT aseTi vizitis Semdeg TiTqos sxvaTa Soris mkiTxa, niko
samadaSvili Tu gagigoniao.
im dRes pirvelad gavigone es saxeli da gvari _ niko samadaS-
vili.
merme ganze gamiyvana da derefanSi, fanjris win zepirad miTxra
niko samadaSvilis sxvadasxva leqsis ramdenime strofi. momewona,
ufro metic: Zalian momewona. aseve vuTxari. ciala mgalobliSvili
kmayofili darCa da Sempirda, Semdeg sxdomaze leqsebs mogitano.
marTla momitana manqaniT gadabeWdili eqvsi Tu Svidi leqsi.
wakiTxulma Cemze ufro Zlieri STabeWdileba datova. am Svidiode
leqsis mixedviT niko samadaSvili Camoyalibebul poetad momeCvena,
iseT poetad, romelsac Tavisi samyaro ukve aRmoCenili hqonda.
cxadia, imasac mivxvdi, igi Cveni Taobisa ar unda yofiliyo.
alRom ar mimtyuna, niko samadaSvili sxva Taobis kaci aRmoCnda.
1
arCil sulakauri, Txzulebani sam tomad, tomi II-III. Tbilisi, `merani~, 2002.
496
niko samadaSvili
Tamaz Cxenkeli
kaci da poeti 1
`imas sikvdilic ar Caacecxles,
kuboSi kidev natrobda sikvdils...~
niko samadaSvili
arasodes damaviwydeba am bavSvurad gulwrfeli kacis mamob-
rivad mzrunveli guli, am ucnaurad mosiyvarule, weriT atanili,
datanjuli martokacis cxovreba. arasodes damaviwydeba masTan
gatarebuli saRamoebi, Rvinis sma da Cemdami siyvaruli, Tumca
misi siyvaruli marto Cemze ar gadmoRvrila, is iZleoda bevrs
da imkida cotas _ aseTi xvedri hqonda. mexsomeba misi ucnaurad
Tqmuli: mikvirs, ra ujigro xar, _ da erTxel CemTan viTom SeSfo-
TebiT mosvla, _ kardiologiurSi wamomyevio. _ ra moxda, batono
niko! _ wamomyevi, unda gavasinjino, guli gaqvs Tu arao... sulis
mobruneba undoda da poeziaze saubari. swyuroda es, giJdeboda.
es faqizi sulis kaci buRalteri iyo da yoveldRiur cxovrebaSi
poeziisadmi gulgril xalxSi trialebda.
CemTan saubarSi xSirad moikiTxavda xolme vaxuSti kotetiS-
vils, romelzedac amagi hqonda da romlis mamasac siyvaruliT
axsenebda: didebuli vaJkaci iyoo. siamovnebiT igonebda masTan
purmariliT datvirTuli etliT asvlas atenSi; vaxtang kotetiS-
vils SeeTvala Turme _ xalxi myavs samuSaod atenSi da SimSiliT
suli gvZvrebao. misi davalebiT Seukrebia qarTlis falikuri
simRerebi. es naSromi daikarga. siamovnebiT igonebda agreTve imas,
Tu rogor waiyvana erekle tatiSvili duqanSi da arRanze aqeifa.
miyveboda Tavisi Wabukuri dros tarebis ambebs, tabaxmelaze boSa
qalebTan nadims da sxva pikantur SemTxvevebs. am ambebs TiTqmis
yovel serobaze imeorebda raRacnairi sinanuliTa da naRvliT.
mistiroda Tavis axalgazrdobas, enaneboda, naRvlobda gza rom
gaumrudda, mere Tavis sayvarel leqsebs ityoda. am leqsebs didis
grZnobiT da TavdaviwyebiT kiTxulobda. ki ar kiTxulobda _ giy-
veboda, raRac sxvas geubneboda, TiTqos mwared tiroda, guls
ioxebda:
`Sen CemSi ustven viT saydris Citi,
Sena xar Cemi nugeSis dari.
sul kargad maxsovs, Sen rom gamiCndi
gareT ZaRliviT ymuoda qari.
niko samadaSvilis ubedureba is iyo, rom misi poeturi mowi-
fulobisa da dadginebis xana Sesaferis literaturul atmosfe-
ros ar daemTxva. gasaTvaliswinebelia agreTve is garemoeba, rom
igi ar gahyva profesiuli literaturuli cxovrebis gzas. am gzas
506
niko samadaSvili
anda:
an:
`g a r e T g a d a y r i l n a c a r s a v g a v d i T ~
_ aq aris niko samadaSvilis poeziis substrati. sxva leqsSi am
zust formulas sxva moduss uZebnis: `v i n c h g a v d a
T o v l z e g a d a R v r i l R v i n o s ~ _ da miT
qarTuli sulis ferovnebiT gamoxatavs Tavisi poeziis egzistenciur
xasiaTs.
n i k o s a m a d a S v i l i s poezia usaTuod sapatio
adgils daiWers XX saukunis qarTul poeziaSi. misi poeziis formis-
mieri masala an garexedi fesveulad erovnulia (eTnikuric ki)
umcires detalebamde, da igi saTaves xalxuri azrovnebis wiaRidan
iRebs, romelSic organulad iyo Serwymuli warmarTuli kosmiz-
mis warmodgenebi da qristianuli dResaswaulebisa da zne-Cveule-
bebis paTetikuri silamaze, xolo Sinaarsi universaluri, amave
dros, uaRresad Tanadroulia da zogad xazebSi dasavleTis axal
poezias enaTesaveba. mTlianobaSi igi ganumeorebel STabeWdilebas
hgvris mkiTxvels, miT umetes, rom didi poeziisaTvis damaxasi-
aTebeli orive es aspeqti uCveulod originaluri msoflSegrZnebiT
aris aRbeWdili. es msoflSegrZneba t r a g i k u l - g r o -
512
niko samadaSvili
1963 wlis aprilis pirvel ricxvebSi niko samadaSvili daqira-
vebul binaSi mewvia. karis gaRebisTanave Taviseburi uxeSi dayvave-
biT (rom odnav mainc daefara Sexvedris sixaruli) SemZaxa: kargi
ra, ramdeni xania giyviri, sad xaro. marcxena xelSi CanTa eWira da
ori mSvenieri iordasalami1, magram Cemi gaocebuli yuradReba
misma siarulma miipyro im wuTSi. igi mokle nabijebiT miCoCavda
TiTqos. karga xania, ar menaxa da SemaZrwuna aman. nikom CanTidan
yveli, mwvanili, konservebi da aryis boTli amoalaga. me Tu ar
gnaxe, mosvla ar ikadroT (oTaraanT qvriviseburad), bazarSi gavi-
1
yvavilebi da sanovage CemTvis saavadmyofoSic moutania. CemSi yovelTvis
gansakuTrebul sinazes, j e n t l m e n u r i artistizmisa da keTilSobilebis
grZnobas aRZravda am xnieri, tanmorCili, araeleganturi garegnobisa da mane-
rebis mqone kacis es daxvewili Jesti, romelsac igi amaod niRbavda gangebisad
uxeSi, Zmakacur-familaruli misalmebiTa da mokiTxviT, ucnauri Sexameba iyo:
aryis boTli da i o r d a s a l a m i , sanovage da S r o S a n e b i . magram esec
kargad gamoxatavda misi bunebis ormagobas.
513
sarCevi
zurab kiknaZe
1
winaTqma niko samadaSvilis wignidan `wuTisoflidan ukvdavebamde~, gamom-
cemloba `nakaduli~, 1989.
515
sarCevi
iza orjonikiZe
zaza abzianiZe
niko samadaSvili 1
1963 wlis 1 maisi iyo. belinskis quCis mtverSi viRac ucnobi
kaci egdo. Tavdapirvelad mTvrali egonaT. ki hqonda msmelis
garegnoba: RaJRaJa, meloti, kefidan sasoebiT wamovarcxnili Tmis
ori ReriT, Camrgvalebuli mucliT... ucnobi ver laparakobda,
mxolod drodadro umweod axelda cisfer Tvalebs... viRac gam-
vlelma, demonstraciidan wamoyolili droSa kedels miayuda,
ucnobis gulis jibidan piradobis mowmoba amoiRo da waikiTxa:
`nikoloz mixeilis Ze samadaSvili, buRalter-revizori~; mere
Cailaparaka, _ amas kai fuli eqneba naSovnio, _ da gza ganagrZo.
niko samadaSvili imave dRes gardaicvala saavadmyofoSi. saxlSi
rom moasvenes, ojaxSi sul oTxi maneTi aRmoaCndaT.
erTi SexedviT, TiTqos swored ase prozaulad unda damTavre-
buliyo cxovreba buRalter-revizorisa, RvinoSi rom axrCobda
Tavis dardsa da varams, Tavis obol bavSvobas, Tavis pirvel
siyvaruls, Tavis muxTal beds, Tavis vernapatroneb niWsa da gacru-
ebul imedebs rom dastiroda. da mxolod ramdenime adamiani garSe-
moTagan xedavda mware usamarTlobas mis sikvdilSic da mis cxovre-
baSic, sasjelis saxeobad rom aReqva TviT niko samadaSvils da
ukanasknel wuTamde ver moeZebna am sasjelis pirvelmizezi...
es adamianebi misi leqsebis rveulis pirveli mkiTxvelebi iyvnen.
im rveulisa, oTx maneTTan erTad rom dautova ojaxs ukanasknel,
magram ukve maradiul gzaze mimavalma niko samadaSvilma. gadavSa-
loT es rveuli, dRes ukve Cveni sakuTrebac rom gaxda da Tu
movindomebT niko samadaSvilis `qerqgadaglejili~ gulis siRrme-
Si Caxedvas, poeti TviTonve dagvexmareba Tavisi lirikuli avto-
portretiT:
`Sen CemSi ustven viT saydris Citi,
Sena xar Cemi nugeSis dari,
sul kargad maxsovs, Sen rom gamiCndi,
gareT ZaRliviT ymuoda qari.
ver gipatrone me lazRandaram,
1
pirvelad gamoqveynda almanax `kriteriumSi~, #1, 2000.
523
sarCevi
rulTan.
samadaSvili raRac ucnaurad unacvlebs erTmaneTs sikvdil-
sicocxles: sicocxlis suraTSi rogorc wesi, sikvdilis klanWia
Caxatuli, TviT sikvdili ki, aseve moulodnelad, ametyvelebuli
da amoZravebulia. aris raRac siurealisturi, rodesac cxedari
`sarecelze xvneSis~, `sakinZis Rilebs ibnevs~ an `moTqmiT tiris~.
magram Tuki arsebobs egzistencialuri SiSi, SiSi arsebobisa, ufro
maSin giCndebaT, rodesac `msoflios gareT pirqvedagdebul~
poetSi belinskis quCaze dacemul ucnobs amoicnobT. rodesac
samadaSvilis TvaliT dainaxavT dedamiwas _ `bariT gadmoyril
qviSasa da nagavs~, `did sasaflaos~, `jvarcmis Sav dedans~ kosmiur
sibneleSi da siciveSi gatyorcnils. garkeul momentamde am siv-
rcobriv masStabs mainc poetur pirobiTobad aRiqvamT, magram
dgeba wuTi, rodesac Tavis momaval samaresTan mdgomi adamianis
SiSi gadmogedebaT da SegaJrJolebT kosmiuri Tu sikvdilis
susxisagan. TviT niko samadaSvilisaTvis, rogorc etyoba, es Seg-
rZneba Cveuli ram iyo: Tavisi daoblebac, umcrosi dis nagvianevi
gacnobis nacvlad, misi uecari sikvdilis ambavic, dapatimrebis
molodinic _ yovelive esaa, rom aTqmevinebs: `Cemi gaCena miezRos
cecxlad, visac es Cemi iRbali marTebs~, sikvdils rom anatrebinebs
da Tavissave Sesandobars Seasmevs:
`Camobneldeba...
mtiral wnorebs wauvaT guli.
ukvdavebaa, sicocxleze rom iseirebs.
da mesaflave maxinj mxarze bargadebuli,
sasaflaoze, puris WamiT gaiseirnebs~.
Temo jafariZe
RamisTevis poezia
(traRikuli gancda niko samadaSvilis poeziaSi)
an:
`miwidan mTebi imas ustvendnen
pirqve rom egdo msoflios gareT~.
ramdenime fragmenti
niko samadaSvilis cxovrebisa
niko samadaSvilis mSoblebs (dedas _ olRa koberiZes, mamas
_ mixeil samadaSvils) azerbaijanis qalaq agdamaSi ucxovriaT.
1905 wlis 19 ivliss (Zv. stiliT 1 agvistos) TbilisSi stumrad
Camosulma olRam pirveli Svili _ niko gaaCina. 1907 wels sama-
daSvilebis ojaxs qaliSvili _ elene Seemata. imave wels filtvebis
anTebiT gardaicvala poetis mama _ mixeil samadaSvili. nikos
didedam _ efemiam _ Svili xidisTavSi gadmoasvena da patara nikoc
Tan wamoiyvana, radgan ojaxis erTaderT memkvidred da gvaris
gamgrZeleblad is eguleboda.
niko samadaSvili igonebs: `sofel xidisTavs samxreTis mxridan
TrialeTis xrioki da motitvlebuli qedi mibjenia _ rogorc
babilonis godoli. am qedis beWze gaWimulia mwiri, urwyavi miwebi
_ zedavela mierekeba velebs, xriokebs da zed rus dahyuryutebs.
erTerT qedis mxarze, fxvieri kldis naSalze da Tixa narev miwaze
xidisTavelebs sasaflao gauSenebiaT.
uwesrigoT miyril samaris lodebs da Wirisufal dakargul
saflavebs rom ahyve miawydebi rkinis namuajiral xiwvian balaxiT
Sesudrul samares, saflavis qva neknebamde ro Caflula miwaSi,
sadac ganuwyvetliv zena qari sisinebs.
ai, iq marxia mamaCemi.
sacodavi mama ocdaTormeti wlis kaci gamoesalma wuTisofels.
ra cota xani hqonda darbazoba am wyalwaRebul qveynierebasTan.
saocaria, rom arasodes arc dedas, arc didedas, arc romelime
axlobels aravis uambnia CemTvis mamis xasiaTi, Sno, lazaTi, Tugind
simaxinje. da roca mis suraTs vucqeri vxedam: Savgvreman, SavTval-
warba adamians, magram nerviulad Sekrul tuCebs, axal braz gaday-
ril saxis kunTebs.
ho, vxedam ki ara vgrZnob kidevac.
marcxena xeli Cem ToTo welzed Semouxvevia, TiTqos imis saxe-
zed gamokrTis kmayofileba da siamaye memkvidre vaJisadmi. me ori
wlis balRi arcki viqnebi, ro vzivar mSoblebis SuaSi maRal skamze.
da ori wlis da eqvsi Tvis ar viqnebodi, rom mamidan oboli
davrCi.
is wavida, me davrCi: wamebisTvis, tanjvisTvis, aramzadobisTvis,
581
sarCevi
sivalalisTvis.
mama gardaicvala q. aleqsandropolSi; mgoni saaqcio sammarTve-
los Cinovniki iyo, Tu `akalodniCi~ kargad ar vici.
dedas da didedaCems mamis gaucivebel gvamTan kinklaoba mos-
vliaT _ rZaldedamTilis onavroba.
didedaCems mamis cxedari xidisTavSi wamousvenebia...~
nikom Sinaurebs imedebi gaucrua. ar gamovida misgan kargi meurne
da miwis yadris mcodne muSakaci, venaxSi, vazis safurCqnad rom
gaagzavnidnen, gzidan gadauxvevda da sadme Crdils Sefarebuli
wigns Cahkirkitebda.
ymawvilis aRzrda dideda efemias dam, uSvilo, adre daqvrive-
bulma _ ekaterinem ikisra (elene _ dedasTan _ baqoSi izrdeboda!).
avtobiografiul CanawerebSi vkiTxulobT: `Svidi wlis bavSvi
Semiyvanes qalaq goris sasuliero saswavlebelSi, 1917 wels ki
sasuliero saswavleblis damTavrebis gamo gadamiyvanes goris
vaJTa gimnaziaSi, gimnazia sabWoTa xelisuflebis damyarebis Semdeg
gadakeTda humanitarul teqnikumad, romelic davamTavre 1924 wels.
ojaxuri xelmokleobis gamo umaRles saswavlebelSi imave wels
ver Sevedi. vmuSaobdi goris finganSi moangariSed~.
gimnaziaSi ymawvili niko erekle tatiSvils Sexvda. `kaci-fas-
kunji~ momavali poetis klasis damrigebelic iyo, germanuli enis
maswavlebelic da is pirveli moZRvaric, romelTanac aRsarebis
Tqmas ar gaurbian gulCaTxrobili mowafeebi. maTi urTierToba,
urTierTpativiscema da siyvaruli niko samadaSvilis warmosaxvas
mTeli sicocxlis manZilze asazrdovebda.
gorSi, didi miwisZvris Semdeg, ymawvili niko da baqodan Camosu-
li misi dai elene, biZam _ mixeil koberiZem TbilisSi Camoiyvana,
elene TavisTan daabinava, niko ki upatrono bavSvTa saxls miabara.
erekle tatiSvilma niko bavSvTa saxlisaTvis ver gaimeta, inglisu-
renovan kerZo pansionSi (romlis direqtoric ingliseli qalbato-
ni gaxldaT!) moawyo da swavlis safasursac, ra Tqma unda, Tavad
uxdida.
bolSevikebis gamarjvebis Semdeg, pansionis mepatronem, ingli-
selma qalbatonma sTxova nikos _ ingliss gamomyevi, giSvileb,
gaswavli da zrunvas ar mogaklebo, magram mowafem qva aagdo da
Tavi SeuSvira!
1925 wels Tbilisis universitetSi daapira swavlis gagrZeleba,
magram sacxovrebeli adgilidan cnoba ver waradgina _ sofel
582
niko samadaSvili
dadioda...~
soflis dramwrec nikom Camoayaliba. iqaurebi msaxiobobdnen,
speqtaklebis mxatvari da dekoraciebis avtoric durgali nikala
xaCiZe iyo. Teatrisa da scenis magivrobas eklesiis galavani
uwevdaT, nikos xSirad Camohqonda wignebi da xmamaRla ukiTxavda
Tanasoflelebs, mere wakiTxulis ganxilva iwyeboda. niko siamov-
nebiT igonebda rogor gaarCies glexebma aleqsandre yazbegis `mamis
mkvleli~. ambobda, zogi cnobili kritikosis naazrevi axlosac
ver miva soflis uxucesTa sibrZnesTano.
1929 wels poeti TbilisSi dabrunda. berZnuli warmoSobis
mSvenieri axalgazrda qali _ eva Cakalidi gaicno da Seuyvarda.
1930 wels iqorwines, magram nikom Cakalidebis ojaxSi CasiZeba
ar isurva; evam mamis saxlidan fexi ar moicvala da fexmZimobac
xelovnurad Seiwyvita. niko usityvod dacilda qals, romelic
`poeziaze umetes bednierebad~ miaCnda. eva aRar gaTxovila, nikos
dabrunebas sul eloda, mis werilebsac didxans inaxavda, bolos
rostom CxeiZes gadasca ramdenime baraTi. man 1991 wels gamoaqveyna
(gazeTi `qarTveli eri~) kidec. rogorc eva Cakalidis axloblebi
amboben, sikvdilamde q-nma evam niko samadaSvilisadmi miwerili
mravali baraTi da sakuTari fotosuraTebic gaanadgura. eva Caka-
lidis dam, q-nma Tinam, nikosagan evasaTvis naCuqari faifuris
ramdenime TefSi samadaSvilebis ojaxs daubruna, rac Seexeba nikos,
mas Tavis mogonebebSi sayvarel siZed da raindad moixseniebda.
niko samadaSvili studentobidan megobrobda q-n Tamar lomiZes-
Tan. maTi faqizi urTierTobis gamoZaxili iyo 2000 wels dawerili
mRelvare sityva qalbatoni Tamarisa (daibada 1907 w.): `rogor
vnanob, rom Seni margalitebi, mZivebad SemoTavazebuli leqsebi,
yvela ver Caviwere... Sen didi iyavi. Zneli iyo Senamde moRweva.
vnanob, rom ar SemarCines Seni werilebi, romlebic binis Cxrekisas,
1937 w. waiRes~. es is Tamar lomiZe gaxlavT, romelsac axlagazrda
galaktionic etrfoda, `jeirans~ eZaxda Turme! (Tamar lomiZis
deda _ sofio andronikaSvili elene batoniSvilis STamomavali
yofila).
1932 wels niko samadaSvilma baqodan TbilisSi Camoiyvana deda
(olRa simonis asuli koberiZe) da gverdidan aRarc mouSorebia.
q-ni olRa wlebis manZilze muSaobda sabavSvo baRis aRmzrdelad.
1936 wlis 11 noembers niko samadaSvilma colad SeirTo 15
wlis mariam amanaTaSvili. es qorwineba iRbliani aRmoCnda. ojaxSi
584
niko samadaSvili
mis Semoqmedebas Tamaz Cxenkelma upatrona, Semdeg da Semdeg
sxvebmac gamoiRes xeli. dRes niko samadaSvili meoce saukunis
qarTuli mwerlobis sruluflebiani da gamorCeuli wevria.
585
sarCevi
sarCevi
leqsebi
niko samadaSvils .............................................................................................................................................................. 7
saqarTvelodan parizisaken! .................................................................................................................................. 8
* * * (roca WalaSi vudeqi xarebs...) ................................................................................................................ 9
striqonebis qarafi ...................................................................................................................................................... 10
gulTamxilavi ................................................................................................................................................................... 12
* * * (netavi erTi wamogaxeda Cemo meufev...) ........................................................................................ 12
nugeSs da imeds ................................................................................................................................................................. 13
saxli nariyalaze ........................................................................................................................................................... 13
samikitnoSi ........................................................................................................................................................................... 14
* * * (ici ra iyo Cemi sizmari?..) ....................................................................................................................... 15
manias! ........................................................................................................................................................................................ 16
butiaoba .................................................................................................................................................................................. 17
aRsareba .................................................................................................................................................................................. 18
Cemi dRe ................................................................................................................................................................................... 18
* * * (Cemi mzia leqsSi koWlobs...) .................................................................................................................. 19
* * * (qaria gzebze, mivdivar, miWirs...) ........................................................................................................ 20
Tela da Citi ...................................................................................................................................................................... 20
dasasruli ............................................................................................................................................................................. 22
* * * (wavlen dReebi da gadaRma Zveli Wandari...) ........................................................................... 22
kaco, sada xar? ................................................................................................................................................................. 23
wvima ............................................................................................................................................................................................ 24
nuTu is aRar ganmeordeba ..................................................................................................................................... 24
* * * (wuxelis Segxvdi, sadac bnel wnorebs...) .................................................................................... 25
is kidev swerda leqsebs... ....................................................................................................................................... 26
erTi kidev, Tu RmerTi gwams .............................................................................................................................. 26
SimSili .................................................................................................................................................................................... 27
* * * (ras daeZebdi, Se ubeduro...) ................................................................................................................... 28
* * * (qarTa siCume, buCqebis Crdili...) ...................................................................................................... 29
qurdi ......................................................................................................................................................................................... 30
kamarebis SeWmuxvna ....................................................................................................................................................... 30
ai, dedasa... ............................................................................................................................................................................. 32
samxarze ................................................................................................................................................................................... 33
ukanaskneli zarebis reka ........................................................................................................................................ 34
* * * (mivdivar, Cumad gavcqeri velebs...) ................................................................................................. 36
gaxseneba .................................................................................................................................................................................. 36
* * * (is Rameebma didxans arwies...) ................................................................................................................ 38
* * * (mival, karebze udevT urduli...) ....................................................................................................... 38
* * * (ra saocari yofila yofa...) ................................................................................................................... 39
* * * (gadaiRleba guli dardebiT...) ............................................................................................................ 40
* * * (im xexilebze hyvaoda bedi...) .................................................................................................................. 41
* * * (Seni nukria mxvdeba xolme xangamoSvebiT...) .......................................................................... 42
dausabamobis xilva ....................................................................................................................................................... 43
giSeri ....................................................................................................................................................................................... 45
586
niko samadaSvili
beTania ...................................................................................................................................................................................... 46
Sen ro mokvdebi, maSin Seiryevi ...................................................................................................................... 49
freskebi Congurze ........................................................................................................................................................ 50
milulva .................................................................................................................................................................................. 51
dardi buxarTan ............................................................................................................................................................... 52
sad aris, sada? .................................................................................................................................................................. 53
nafotebi .................................................................................................................................................................................. 53
gzaT-valaloba ................................................................................................................................................................. 54
mamadaviTis panTeoni .................................................................................................................................................. 56
winaTgrZnoba ..................................................................................................................................................................... 56
fiqri .......................................................................................................................................................................................... 57
adevneba .................................................................................................................................................................................... 57
daiTenTa ................................................................................................................................................................................. 58
gaWvaveba .................................................................................................................................................................................. 59
garyvnileba ......................................................................................................................................................................... 60
giis portreti ................................................................................................................................................................... 61
feriscvaleba ..................................................................................................................................................................... 62
zRvis simfonia ................................................................................................................................................................... 63
filtvebis siyviTle .................................................................................................................................................... 64
balaxi roca amova ........................................................................................................................................................ 64
sonata ........................................................................................................................................................................................ 65
gaTxrebi ................................................................................................................................................................................. 66
genia da samreklo ........................................................................................................................................................ 66
aRsareba .................................................................................................................................................................................. 67
asea marad .............................................................................................................................................................................. 68
Tamaris mRvime .................................................................................................................................................................. 68
monologi ............................................................................................................................................................................. 69
guli da janRebi ............................................................................................................................................................. 70
naxuli ....................................................................................................................................................................................... 71
ferfli .................................................................................................................................................................................... 72
aqerclili miniaturebi ........................................................................................................................................... 72
icode ......................................................................................................................................................................................... 73
Ria baraTi ............................................................................................................................................................................ 74
cacxvis xe ............................................................................................................................................................................... 75
gamaxsenda .............................................................................................................................................................................. 76
Sexvedrebi samxarze ..................................................................................................................................................... 76
agaraki ..................................................................................................................................................................................... 77
yvelieris Sairi .............................................................................................................................................................. 78
waSlili kvali ................................................................................................................................................................ 79
manana qarTveliSvils ............................................................................................................................................... 80
Tavis minebeba ..................................................................................................................................................................... 81
ialaRidan .............................................................................................................................................................................. 81
sZinamT Ciorebs ............................................................................................................................................................... 82
orni ............................................................................................................................................................................................ 82
CaeflaT mainc ................................................................................................................................................................... 83
suraTis gadaReba ........................................................................................................................................................... 84
587
sarCevi
smena ............................................................................................................................................................................................ 85
umankoeba ................................................................................................................................................................................ 85
saRamoxani ............................................................................................................................................................................. 86
iqiT ............................................................................................................................................................................................. 86
stumari ..................................................................................................................................................................................... 87
baasi berTan ........................................................................................................................................................................ 88
dideba ........................................................................................................................................................................................ 89
alionamde ............................................................................................................................................................................. 90
gamxmari kaci ...................................................................................................................................................................... 90
gayra .......................................................................................................................................................................................... 91
* * * (gareT Zlier cioda, zecas fifqi scvioda...) .......................................................................... 91
Cemi Tbilisi ....................................................................................................................................................................... 92
* * * (saxe emduRvris, siRaribiT ukvdeba guli...) ............................................................................ 93
xelis gaSvera mtkvarTan ........................................................................................................................................ 94
wuTisoflidan ukvdavebamde ................................................................................................................................ 95
leos werili ..................................................................................................................................................................... 96
maradisobis uaryofa ................................................................................................................................................. 97
salaxanas portreti .................................................................................................................................................... 98
ukuRmarToba ....................................................................................................................................................................... 99
* * * (ekali irweva...) ................................................................................................................................................. 100
* * * (gadamxaT dReebs utevs qarbuqi...) .................................................................................................... 101
Tvals ar aSorebda... ................................................................................................................................................ 101
* * * (gzaT dagasvenes samreklos CrdilSi...) ................................................................................... 102
wadili zamTarSi .......................................................................................................................................................... 103
Seni sofeli ...................................................................................................................................................................... 104
* * * (sasufevelSi rekdnen bnel zarebs...) ............................................................................................ 104
* * * (xe ASrialebda, xe mosTqvamda, xe qviTinebda...) ................................................................ 105
* * * (Cemo beRurav modi, dafrindi...) ....................................................................................................... 105
gamiSviT ................................................................................................................................................................................ 106
* * * (ityvian, kaci raze loTobda...) .......................................................................................................... 107
* * * (aTasi Rame daiwyebs kvnesas...) ............................................................................................................. 108
fiqrebs iqiT ..................................................................................................................................................................... 108
gareji .................................................................................................................................................................................... 109
isev viloceb, iqneb RmerTma mainc miSvelos .................................................................................... 110
* * * (isev marto var da Senze vnaRvlob...) .......................................................................................... 112
mojamagire furneSi .................................................................................................................................................. 113
galaktion tabiZes ....................................................................................................................................................... 114
* * * (maisis dila Camoivlis sanapirozed...) ...................................................................................... 114
* * * (gareT Tovlia da TeTr klaviSebs...) ........................................................................................ 115
* * * (momenatreba sicocxle Zviri...) ......................................................................................................... 115
* * * (is yurs ugdebda gugulis Zaxils...) .............................................................................................. 116
* * * (ase tiroda ubeduri qarbuqi guSin...) ......................................................................................... 116
* * * (amoval, roca dabinddeba Tbilisis zeca...) ........................................................................... 117
* * * (ra sayvareli sicocxle morCa...) ................................................................................................... 118
* * * (tye aSrialda, aSrialdnen Cemi fiqrebic...) ......................................................................... 119
saRamoxani ........................................................................................................................................................................... 120
588
niko samadaSvili
variantebi
Cemi gulTamxilavi! ................................................................................................................................................... 243
saxli nariyalaze ........................................................................................................................................................ 244
Citi-Ciora .......................................................................................................................................................................... 245
megobris naTqvami ....................................................................................................................................................... 246
* * * (Seni nukria mxvdeba xolme, xangamoSvebiT...) ...................................................................... 246
Semodgoma da filtvebis siyviTle ............................................................................................................ 247
* * * (gancdebis Wirxli da gaogneba...) .................................................................................................... 247
Cemi Tbilisi .................................................................................................................................................................... 248
* * * (daRlils fiqrebi aRar meqneba...) ................................................................................................. 249
cacxvis xe ............................................................................................................................................................................ 250
nislovaneba ...................................................................................................................................................................... 250
wyalTan gandoba .......................................................................................................................................................... 251
qedi sivrceSi .................................................................................................................................................................. 252
gadaxvewili Sadrevani .......................................................................................................................................... 252
Tvals ar aSorebda .................................................................................................................................................. 253
maradisobis uaryofa .............................................................................................................................................. 254
* * * (is yovel Rame daeZebda tial sardafebs...) .......................................................................... 254
mwuxri .................................................................................................................................................................................... 255
* * * (roca vigoneb Rame daRvril garejis cremlebs...) ....................................................... 255
ukuRmarToba .................................................................................................................................................................... 256
zmaneba zamTarSi ........................................................................................................................................................... 257
simRerebi gamoqvabulidan .................................................................................................................................. 258
* * * (mTebis gadaswvriv yvirian gzebi...) ............................................................................................... 259
margilebi ........................................................................................................................................................................... 260
gaseirneba ............................................................................................................................................................................ 261
* * * (damasaflaves megobrebma da mimatoves...) ............................................................................... 261
593
sarCevi
proza
mTvlemare ciskari .................................................................................................................................................... 273
gandoba ................................................................................................................................................................................. 276
zamTris simfonia ......................................................................................................................................................... 279
Zveli sardafi ................................................................................................................................................................. 281
beTania ................................................................................................................................................................................... 286
SadrevanTan ...................................................................................................................................................................... 292
daburuli adgilebi .................................................................................................................................................. 300
mananas giSeri .................................................................................................................................................................. 301
qaragma .................................................................................................................................................................................. 304
eskizi ....................................................................................................................................................................................... 306
Rrubliani tarosi ..................................................................................................................................................... 309
paeqroba ................................................................................................................................................................................ 312
mewisqvile ........................................................................................................................................................................... 314
Tbilisis mxurvaleba .............................................................................................................................................. 327
poeziis mwvervalebi .................................................................................................................................................. 331
poeturi gaTxrebi ....................................................................................................................................................... 333
ori yorRani .................................................................................................................................................................... 338
liaxvis napirebi .......................................................................................................................................................... 342
garejis monasteri ..................................................................................................................................................... 344
Txunelas qandakeba .................................................................................................................................................... 349
kudiani xati ...................................................................................................................................................................... 354
nenes zRaprebi ................................................................................................................................................................. 369
alionis morevi ............................................................................................................................................................ 384
ucnauri xeloba ............................................................................................................................................................. 391
eklesiis mtredebi ...................................................................................................................................................... 396
dedamiwa bRaoda ........................................................................................................................................................... 405
faskunjis frTebi ........................................................................................................................................................ 414
sinaTlis mimoqceva ................................................................................................................................................... 422
s x v a d a s x v a ....................................................................................................................................... 452
594
niko samadaSvili
piradi mimowera
niko samadaSvili _ eva Cakalids ................................................................................................................. 464
niko samadaSvili _ eva Cakalids ................................................................................................................. 464
niko samadaSvili _ eva Cakalids ................................................................................................................. 466
niko samadaSvili _ eva Cakalids ................................................................................................................. 467
niko samadaSvili _ eva Cakalids ................................................................................................................. 468
niko samadaSvili _ mariam amanaTaSvils ............................................................................................. 470
niko samadaSvili _ mariam amanaTaSvils ............................................................................................. 470
niko samadaSvili _ mariam amanaTaSvils ............................................................................................. 470
niko samadaSvili _ mariam amanaTaSvils .............................................................................................. 471
niko samadaSvili _ mariam amanaTaSvils .............................................................................................. 471
niko samadaSvili _ mariam amanaTaSvils ............................................................................................. 472
niko samadaSvili _ nugzar samadaSvils ............................................................................................... 473
niko samadaSvili _ nugzar samadaSvils ............................................................................................... 473
niko samadaSvili _ giorgi WoRoSvils ............................................................................................... 474
niko samadaSvili _ giorgi Juruls ......................................................................................................... 474
niko samadaSvili _ vaxtang kotetiSvils ............................................................................................ 476
niko samadaSvili _ vaxtang kotetiSvils ............................................................................................ 478
niko samadaSvili _ vaxtang kotetiSvils ............................................................................................ 479
niko samadaSvili _ erekle (irakli) tatiSvils .......................................................................... 480
niko samadaSvili _ Tamaz Cxenkels ........................................................................................................... 483
niko samadaSvili _ Tamaz Cxenkels ........................................................................................................... 484
niko samadaSvili _ Tamar CareqiSvils ................................................................................................ 485
brZaneba ................................................................................................................................................................................ 486
erekle (irakli) tatiSvili _ niko samadaSvils .......................................................................... 486
erekle (irakli) tatiSvili _ niko samadaSvils .......................................................................... 488
geronti qiqoZe _ niko samadaSvils ........................................................................................................... 491
Salva nucubiZe _ niko samadaSvils ........................................................................................................... 492
kale boboxiZe _ niko samadaSvils ............................................................................................................ 492
mzia samadaSvili _
`ramdenime fragmenti niko samadaSvilis cxovrebisa~ ............................................................ 580