Sie sind auf Seite 1von 18

#6(39) LUMEN

Tavisuflebis
ori gageba
isaia berlini1

aiZulo adamiani _ niSnavs politikuri mniSvnelobebidan


waarTva mas Tavisufleba, pirvels me (precedentis
magram Tavisufleba risgan? miyoliT) `negatiurs~
kacobriobis istoriaSi vuwodeb, da es mniSvneloba
TiTqmis yvela moralisti igulisxmeba pasuxSi
Tavisuflebas adidebda. am, SekiTxvaze: `rogoria is
iseve, rogorc zogierTi sxva sfero, romlis farglebSic
sityvis _ bednierebis da subieqts _ iqneba es adamiani
sikeTis, bunebisa da realo- Tu adamianTa jgufi _ aqvs an
bis _ mniSvneloba imdenad unda hqondes ufleba sxva
mravalSriania, rom misTvis adamianebis mxridan Carevis
gamousadegari arcTu bevri gareSe akeTos is, risi
ganmartebis povnaa SesaZlebe- keTebis unaric aqvs, an iyos
li. ar vapireb am mravalSri- is, vinc mas SeuZlia iyos?~
ani sityvis arc istoriis, meore mniSvnelobas me poziti-
arc miT umetes misi or urs vuwodeb da is igulisx-
aseulze meti mniSvnelobis, meba pasuxSi SekiTxvaze: `ra
istorikosebis mier gamovle- an vin aris kontrolis an
nili ideebis ganxilvas. me Carevis wyaro, ra an vin
mxolod misi ori centraluri aiZulebs adamians ganaxorci-
mniSvnelobis ganxilvas elos es da ara romelime sxva
Sevecdebi, mniSvnelobebis, moqmedeba, an iyos aseTi da
romlebic Tavis TavSi moi- ara sxvanairi?~. cxadia, es
caven kacobriobis istoriis sxvadasxva SekiTxvebia,
mniSvnelovan nawils, rogorc magram maTze pasuxebi
warsulis, ise, Tamamad vityvi, SesaZloa nawilobriv
momavlisac. Tavisuflebis am emTxveodes erTmaneTs.

Solidarität }'vh'mksr Ñîëiäàðíiñòü


36
solidaroba

I. `negatiuri
Tavisuflebis~ cneba

Cveulebriv amboben, rom


adamiani imdenad aris
Tavisufali, ramdenadac
aravin (arc sxva adamiani, arc
adamianTa jgufi) ar uSlis
xels mis moqmedebebs. am
azriT, politikuri Tavisuf-
leba aris swored is sfero,
romlis farglebSic adamians
SeuZlia imoqmedos ise, rom ar
ganicdides Carevas sxvebis
mxridan. Tu sxva adamianebi
ar maZleven saSualebas
gavakeTo is, risi gakeTebac
SemeZleboda winaaRmdeg
SemTxvevaSi, maSin am xarisxiT
me ar var Tavisufali; Tu
sxva adamianebis moqmedebis
gamo xsenebuli sfero viwrov-
deba, garkveul zRvarze
metad mcirdeba, maSin Cemze
SeiZleba iTqvas, rom iZulebis
da, SesaZloa, monobis
mdgomareobaSi var. magram
sityva iZuleba ar moicavs
yvela SemTxvevas, rodesac
Cven ar SegviZlia raime
gavakeToT. Tu me ar SemiZlia ar niSnavs politikuri da ar momcemda puris yidvis,
aT futze maRla axtoma an Tavisuflebis ararsebobas3. msoflioSi mogzaurobis
sibrmavis gamo ver vkiTxulob, amasve mowmobs iseTi urTierT- safasuris gadaxdis an
an amaod vcdilob hegelis dakavSirebuli gamoTqmebis sasamarTloSi Cemi saqmis
yvelaze rTuli adgilebis Tanamedrove gamoyeneba, ganxilvis miRwevis saSualebas,
gagebas, ucnauri iqneboda rogoricaa `ekonomikuri iseve rogorc koWloba ar
imis Tqma, rom am xarisxiT me Tavisufleba~ da `ekonomikuri maZlevs sirbilis saSualebas,
monobas an iZulebas ganvicdi. monoba~. amtkiceben, zogjer arabunebrivi iqneboda masSi
iZuleba gulisxmobs sxva Zalian damajerebladac, rom, Tavisuflebis, miT umetes
adamianebis winaswar ganzra- Tu adamiani Zalian Raribia politikuri Tavisuflebis
xul SeWras sferoSi, romel- da ar SeuZlia puri iyidos, ararsebobis danaxva. mxolod
Sic winaaRmdeg SemTxvevaSi msoflioSi imogzauros an im SemTxvevaSi, rodesac raRac
daubrkoleblad moqmedebis daxmarebisTvis sasamarTlos nivTis SeZenis uunarobas
SesaZlebloba meqneboda. mimarTos, Tumc ki es yvela- vxsni imiT, rom sxva adamianebma
Tqven mxolod maSin xarT feri ar aris iuridiulad miiRes garkveuli zomebi da
moklebuli politikur akrZaluli, maSin is ar aris amitom me, maTgan gansxvavebiT,
Tavisuflebas, rodesac sxva ufro Tavisufali, vidre ar maqvs fuli am nivTis
adamianebi romelime miznis rodesac es kanoniT akrZalu- SesaZenad, mxolod am SemTx-
miRwevaSi giSlian xels2. miznis lia. Tu Cemi siRaribe Tavise- vevaSi miviCnev Tavs iZulebis
miRwevis uunaroba jer kidev buri avadmyofoba iqneboda an damonebis msxverplad. sxva

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü


37
#6(39) LUMEN

sityvebiT rom vTqvaT, sityva yvela dausruleblad Seuq- viwro iqneba, am SesaZleblo-
`iZulebis~ gamoyeneba damoki- mnida erTmaneTs winaRobebs bebis gareSe ki adamianebi
debulia garkveuli socialur- da aseTi `bunebrivi Tavisuf- ver SeZlebdnen araTu maTi
ekonomikuri Teoriis lebis~ Sedegad socialuri azriT sasikeTo, swori an
miRebaze, romelic xsnis Cemi qaosi warmoiqmneboda da wminda miznebis miRwevas, ara-
siRatakisa da raRacis adamianTa minimaluri med am miznebis dasaxvis unarsac
keTebis uunarobis mizezebs. saWiroebebic ki ar iqneboda iqnebodnen moklebulni.
Tu materialuri saxsrebis dakmayofilebuli, sustis
ararseboba gonebrivi da Tavisuflebas ki Zlierebi aqedan gamomdinareobs, rom
fizikuri unarebis naklebobiT gaTelavdnen. am filosofo- aucilebelia kerZo cxovrebisa
aris gamowveuli, maSin, sebs mSvenivrad esmodaT, rom da sajaro Zalauflebis
mxolod naxsenebi Teoriis adamianis miznebi da moqmede- sferoebs Soris sazRvris
miRebis Semdeg, daviwyeb bebi TavisiT ver movlen gavleba. sad gavataroT is _
saubars ara ubralod siRa- harmoniaSi, da isini (rogoric amaze kamaTi da SeTanxmeba
takeze, aramed Tavisuflebis ar unda yofiliyo maTi SeiZleba. adamianebi mraval-
ararsebobaze4. da Tu amasTan oficialuri doqtrinebi) mxriv arian erTmaneTze
erTad mimaCnia, rom Cems Tavisuflebaze maRla iseT damokidebulni da adamianis
gaWirvebas garkveuli socia- faseulobebs ayenebdnen, araviTari qmedeba ar
luri mowyoba ganapirobebs, rogoricaa samarTlianoba, SeiZleba imdenad kerZo iyos,
romelic, Cemi azriT, bedniereba, kultura, usafr- rom aranairad da arasdros
usamarTlo da upatiosnoa, Txoeba an Tanasworobis exebodes sxva adamianebis
maSin ekonomikur monobaze an sxvadasxva saxeoba, da amitom cxovrebas. `qariylapias
Cagvraze vilaparakeb. `Cven mzad iyvnen SeezRudaT Tavisufleba cimoris
aRgvaSfoTebs ara saganTa Tavisufleba am faseulobe- sikvdilia~; zogierTis
buneba, aramed mxolod bis an misive (Tavisuflebis) Tavisufleba damokidebulia
boroti neba~, _ ambobda gulisTvisac ki. radgan sxva- sxvebis SezRudvebze.
ruso. Cagvris kriteriumi is nairad SeuZlebeli iqneboda `oqsfordis profesoris
rolia, romelsac, Cveni socialuri gaerTianebis maTi Tavisufleba, _ SeuZlia
azriT, asruleben sxva TvalsazrisiT sasurveli dasZinos vinmem, _ gansxvavdeba
adamianebi, rodesac pirdapir tipis Seqmna. amitom acxadeb- egvipteli glexis Tavisuf-
Tu iribad, nebiT Tu unebli- dnen es moazrovneebi, rom lebisgan~. es idea raRac
eT ewinaaRmdegebian Cveni adamianTa Tavisufali erTdroulad WeSmaritisa da
survilebis ganxorcielebas. moqmedebis sfero kanoniT mniSvnelovanisgan ikrebs
Tavisufleba am azriT niS- unda iyos SezRuduli. Tumca Zalas, Tumc ki TviT fraza
navs mxolod imas, rom sxvebi isini _ gansakuTrebiT iseTi iaffasian politikur
me xels ar miSlian. rac ufro libertarianelebi, rogoric efeqtzea gaTvlili. udavoa,
farToa Caurevlobis sfero, iyvnen loki da mili inglisSi, mianiWo naxevrad SiSvel,
miT metia Cemi Tavisufleba. konstani da tokvili safran- wera-kiTxvis armcodne, mSier
geTSi _ aseve uSvebdnen, rom da avadmyof adamianebs
swored ase esmodaT Tavisuf- unda arsebobdes piradi politikuri uflebebi da
leba inglisuri politikuri Tavisuflebis garkveuli saxelmwifos mxridan
filosofiis klasikosebs5. minimaluri sfero, romelSi Caurevlobis garantiebi,
maTi Sexedulebebi imis SeWrac aranairi garemoebisas maTi mdgomareobis abuCad
Taobaze, Tu ramdenad farTo ar SeiZleba. Tu es Tavisuf- agdebaa; am adamianebs
SeiZleba an unda iyos xsene- leba irRveva, maSin indivi- upirveles yovlisa samedici-
buli sfero, gansxvavdeboda. dualuri neba Zalian viwro no daxmareba da ganaTleba
maTi azriT, arsebul viTare- CarCoebSi moeqceva da es sWirdebaT da mxolod Semdeg
baSi is ar SeiZleba usazRvro CarCoebi adamianis bunebrivi gaacnobiereben isini TavianT
iyos, radgan misi usazRvro- SesaZleblobebis minimaluri gazrdil Tavisuflebas da
eba gamoiwvevda imas, rom ganviTarebisTvisac ki Zalian SeZleben mis gamoyenebas. ra

Solidarität }'vh'mksr Ñîëiäàðíiñòü


38
solidaroba

aris Tavisufleba maTTvis, liberalebs aqvT safuZveli msxverpli ar iwvevs imis zrdas,
visac ar SeuZlia misi ifiqron, rom Tu individu- rasac Seewira: Tavisufleba
gamoyeneba? Tu adamianebs ar aluri Tavisufleba adamianTa ar izrdeba, rogori Zlieric
SeuZliaT TavisuflebiT umaRlesi mizania, dauSvebe- ar unda yofiliyo msxverplad
sargebloba, maSin ra aris lia, rom adamianTa nawilma Sewirvis moraluri moTxov-
misi Rirebuleba? adamianebs waarTvas Tavisufleba sxvebs, nileba da misi kompensacia.
jer yvelaze mniSvnelovani miT umetes _ sxvis xarjze yvelaferi is aris, rac aris:
unda misce; `zogjer Ceqmebi isargeblos TavisuflebiT. Tavisufleba Tavisuflebaa; is
Seqspiris nawarmoebebze Tavisuflebis Tanasworoba; ar SeiZleba iyos Tanasworoba,
mniSvnelovania~, _ ambobda moTxovna ar moepyro sxvebs patiosneba, samarTlianoba,
mecxramete saukunis ise, rogorc ar gendomeboda, kultura, adamianuri bednie-
radikali rusi mwerali; rom isini mogqceodnen; valis reba an mSvidi sindisi. Tu
individualuri Tavisufleba moxda maT winaSe, visi wyalo- Cemi Tavisufleba, Cemi klasis
adamianis mTavari moTxovni- biTac SesaZlebeli gaxda Seni an xalxis Tavisufleba raRac
leba ar aris. Tavisufleba Tavisufleba, ayvaveba da raodenobis adamianTa
ar aris ubralod raime aRzrda; samarTlianoba misi tanjvasTan aris dakavSirebu-
iZulebis ararseboba; aseTi yvelaze martivi da universa- li, maSin sistema, romelSic
axsna metismetad beravs am luri mniSvnelobiT _ aseTia SesaZlebelia aseTi tanjva,
sityvis mniSvnelobas da liberaluri moralis usamarTlo da amoraluria.
maSin is SeiZleba an Zalian safuZvlebi. Tavisufleba ar magram Tu me vkvec Cems
bevrs, an Zalian cotas aris adamianTa erTaderTi Tavisuflebas an mTlianad
niSnavdes. egviptel glexs mizani. rus kritikos belins- uars vambob masze, raTa
upirveles yovlisa, da yve- kisTan erTad SemiZlia vTqva, naklebad mrcxvenodes
laze metad, tansacmeli da rom Tu sxva adamianebi arsebuli uTanasworobisa, da
samedicino daxmareba sWirde- moklebulni arian Tavisuf- amasTan sxvebis individualu-
ba da ara piradi Tavisufleba, lebas, Tu Cemma Zmebma ri Tavisufleba arsebiTad ar
magram is minimaluri Tavisuf- siRatakeSi, sibinZuresa da izrdeba, maSin Tavisuflebis
leba, romelic mas dRes tyveobaSi unda icxovron, absolutur gamoxatulebaSi
sWirdeba, romelic xval maSin ar minda Tavisufleba misi dakargva xdeba. es SeiZ-
dasWirdeba, ar aris Tavisuf- CemTvis, me uarvyof mas da leba anazRaurebuli iyos
lebis raRac gansakuTrebuli upirobod virCev Cemi Zmebis samarTlianobis, bednierebis
nairsaxeoba. es iseTive xvedrs. magram Cven verafers an simSvidis zrdiT, magram
Tavisuflebaa, rogoric movigebT cnebebis aRreviT. saxezea Tavisuflebis
profesorebis, mxatvrebis, Tundac ar msurdes uTanaswo- dakargva, da faseulobaTa
milionerebis Tavisufleba. robisa da farTod gavrcele- ubralo aRreva iqneboda imis
buli siRatakis moTmena da mtkiceba, rom, marTalia, Cemi
vfiqrob, dasavleli libera- mzad viyo msxverplad gaviRo `liberaluri~ individualuri
lebis sindisis qenjnas is ki Cemi Tavisuflebis nawili an Tavisufleba gadagdebulia,
ar iwvevs, rom adamianebi, mTlianad Cemi Tavisufleba _ magram Tavisuflebis
maTi socialur-ekonomikuri am msxverplze nebayoflobiT romeliRac sxva saxeoba _
mdgomareobidan gamomdinare, SemiZlia wavide, magram is, `socialuri~ an `ekonomikuri~
sxvadasxvagvar Tavisuflebas razedac uars vambob samarT- _ gaizarda. Tumca es ar
eswrafian, aramed is, rom lianobis, Tanasworobisa da abaTilebs azrs, rom
Tavisuflebis mqone umcire- amxanagebisadmi siyvarulis SigadaSig saWiroa zogierTis
sobam is moipova umravlesobis gulisTvis _ Tavisuflebaa. Tavisuflebis SezRudva
eqspluatirebiT, an, ukeTes yvela safuZveli meqneboda imisTvis, rom sxvebis Tavi-
SemTxvevaSi, cdilobda ar davetanje danaSaulis grZno- sufleba iyos uzrunvelyofi-
SeemCnia, rom adamianTa bas, Tu garkveul garemoebebSi li. ra principebiT unda
udidesi umravlesoba mokle- mzad ar viqnebodi am msxver- vixelmZRvaneloT amis keTebi-
bulia Tavisuflebas. plis gasaRebad. magram sas? Tu Tavisufleba wminda,

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü


39
#6(39) LUMEN

xelSeuxebeli faseulobaa, sivrceSi SeWra, raoden sazogadoebrivi SeTanxmebis


maSin aseTi principi ubra- mcirec ar unda iyos is, xelSeuxebloba Tu nebismieri
lod ar arsebobs. erT-erTi despotizmia. Tavisuflebisa sxva cneba, romlis daxmare-
sawinaaRmdego norma, praqti- da kerZo cxovrebis sferos biTac xsnian an asabuTeben
kaSi mainc, unda daiTmos: yvelaze Tavgamodebuli adamianebi TavianT Sexedu-
Tumca arcTu yovelTvis damcveli benJamen konstani, lebebs, aq nagulisxmebi
iseTi mosazrebebiT, romelTa romelic arasdros iviwyebda Tavisufleba aris Tavisuf-
mkafiod Camoyalibeba, miT iakobinelTa diqtaturas, leba raRacisgan; is romeliRac
ufro universalur wesebad mogviwodebda despoturi moZravi, magram mudam mkafiod
da maqsimebad ganzogadeba xelyofisgan dagvecva, uki- gaazrebuli sazRvris SigniT
aris SesaZlebeli. da mainc, dures SemTxvevaSi, rwmenis, SeWris akrZalvas niSnavs.
praqtikaSi kompromisi unda Sexedulebebis, TviTgamoxat- `mxolod iseTi Tavisufleba
iqnes miRweuli. visa da sakuTrebis imsaxurebs Tavisuflebis
Tavisufleba. jefersonma, saxels, rodesac sruliad
filosofosebisTvis, romelTa berkma, peinma da milma Tavisuflad SegviZlia
Tvalsazrisi adamianis individualuri Tavisufle- veswrafodeT imis miRwevas,
bunebis Sesaxeb optimisturia bebis sxvadasxva nusxebi rac CvenTvis sakeTildReod
da romlebsac adamianTa Seadgines, magram erTmaneTis migvaCnia~, _ ambobda Tavisuf-
interesebis harmonizaciis msgavsad asabuTebdnen lebis erT-erTi yvelaze
SesaZleblobis sjeraT (maT xelisuflebis raRac manZilze cnobili qomagi. Tu es asea,
Soris arian loki, adam smiti SeCerebis aucileblobas. Tu aqvs ki iZulebas raime gamar-
da, SesaZloa, mili) socialuri Cven ar gvinda `uarvyoT Cveni Tleba? mils eWvi ar epareboda,
harmonia da progresi ar buneba~, piradi Tavisuflebis rom aqvs. yvela individs
uaryofen kerZo cxovrebis Tundac minimaluri sfero samarTlianad aqvs minimaluri
sakmarisad didi sferos unda SevinarCunoT. Cven ar Tavisuflebis ufleba,
arsebobas, romlis sazRvrebis SegviZlia viyoT absoluturad amitom saWiroa SevzRudoT
darRvevis ufleba arc Tavisuflebi da uari unda yoveli maTgani, aucileblobis
saxelmwifos aqvs, arc vTqvaT Cveni Tavisuflebis SemTxvevaSi Zalis gamoyenebi-
xelisuflebis romelime sxva nawilze, raTa SevinarCunoT Tac, raTa man sxva individs
organos. hobss da mis momx- darCenili nawili. sxvisi ar waarTvas Tavisufleba.
reebs, gansakuTrebiT nebisadmi sruli morCileba arsebiTad, kanonis funqcia
konservatiul da reaqciul TviTganadgurebas niSnavs. swored aseTi Setakebebis
moazrovneebs, miaCndaT, rom maSin rogori unda iyos Tavidan acilebaa: amiT saxel-
adamianebs erTmaneTis xocvasa minimaluri Tavisufleba? es mwifos roli midis iqamde,
da socialuri cxovrebis is Tavisuflebaa, romelzec rasac lasalma agdebulad
junglebad da udabnod adamiani ver ityvis uars ise, Ramis darajis an moZraobis
qcevaSi xeli unda SevuSaloT; rom Tavisi adamianuri bunebis maregulireblis funqcia uwoda.
isini adamianTa Sesakaveblad winaaRmdeg ar wavides. ra
sifrTxilis zomebis SemoRebas aris misi arsi? rogori ratomaa milisTvis aseTi
gvTavazobdnen da amitom normebi gamomdinareobs wminda individualuri
aucileblad miaCndaT misgan? es kiTxvebi iyo da, Tavisuflebis dacva? Tavis
centralizebuli kontrolis rogorc Cans, mudam iqneba cnobil traqtatSi igi acxa-
sferos gafarToeba da, gauTavebeli kamaTis Tema. debs, rom manamde, vidre
Sesabamisad, individis mier magram, romeli principiTac adamianebs ar eqnebaT ufleba
gakontrolebuli sferos ar unda iyos Semofargluli iseTi cxovrebis wesiT
daviwroeba. magram erTnic da Caurevlobis sfero, iqneba es icxovron, rogoriTac maT
meorenic Tanxmdebodnen, rom bunebrivi ufleba Tu adamia- surT da rogoric `mxolod
adamianis arsebobis raRac nis uflebebi, sargeblianobis maT exebaT~, civilizacia ver
sfero socialur kontrols principi Tu kategoriuli ganviTardeba; Tu ar iqna
ar unda eqvemdebarebodes. am imperativis postulati, ideebis Tavisufali gacvla,

Solidarität }'vh'mksr Ñîëiäàðíiñòü


40
solidaroba

Cven ver SevZlebT WeSmarite- vinmem Tqvas _ okamis orive es warmodgena libera-
bis povnas; ar iqneba TviTmyo- droidanac) dRemde swored luria, magram isini ar aris
fadobis, originalurobis, ase esmiT Tavisufleba erTi da igive da maT Soris
genialobis, gonebrivi liberalebs. samoqalaqo kavSiri saukeTeso SemTxvevaSi
energiisa da zneobrivi Tavisuflebebisa da indivi- empiriulia. aravin daiwyebda
vaJkacobis ganviTarebis dualuri uflebebis yvela mtkicebas, rom WeSmariteba
saSualeba. sazogadoebas moTxovna, eqspluataciisa da da TviTgamoxatvis Tavisuf-
`masobrivi saSualoobis~ damcirebis, saxelmwifo leba SeiZleba iyos iq, sadac
simZime gasress. yvelaferi xelisuflebis mxridan azri dogmiT aris SeboWili.
mravalferovani da SinaarsiT xelyofisa da wes-CveulebiTa magram istoriuli faqtebi
mdidari gaqreba Cveulebisa Tu organizebuli propagan- ufro imas mowmobs, rom pati-
da morCilebisadmi adamianTa diT Sobili masobrivi osneba, WeSmaritebis siyvaruli
mudmivi midrekilebis wnexis hipnozis winaaRmdeg yvela da mgznebare individualizmi
qveS (romelic mxolod protesti adamianis am mkacri da samxedro discip-
`gamofitul da unayofo~, individualisturi da linis mqone gaerTianebebSi,
`SezRudul da damaxinjebul~, mravali kamaTis gamomwvevi rogorc magaliTad, Sotlan-
`mimWknari niWis~ mqone koncefciidan gamomdinareobs. diasa da axali inglisis
individebs Sobs). `adamianis am poziciasTan dakavSirebiT puritan-kalvinistebis TemSi,
warmarTuli gandideba iseve sami momenti unda gamovyoT. aranakleb xSirad yvavis,
imsaxurebs pativiscemas, jer erTi, mili or sxvadasxva vidre ufro Semwynarebel da
rogorc qristianuli warmodgenas eyrdnoba. pirvelis neitralur sazogadoebebSi.
Tavganwirva~. `adamianis mier Tanaxmad, nebismieri iZuleba (swored amas amtkicebda
rCevis an gafrTxilebis Tavis Tavad borotebaa, rad- jeims stefani, romelmac
miuxedavad daSvebuli gan is xels uSlis adamianis Tavis wignSi `Tavisufleba,
SecdomiT gamowveul zians survilebis ganxorcielebas, Tanasworoba, Zmoba~ ("Liberty,
bevrad aWarbebs boroteba, magram is sxva, uaresi boro- Equality, Fraternity") STambeWda-
romelic warmoiqmneba, tebis Tavidan acilebisTvis vad Seutia mils). es abaTi-
rodesac sxvebs aqvT ufleba SeiZleba gamoviyenoT. Cau- lebs milis arguments, rom
aiZulon adamiani akeTos is, revloba ki, rogorc Tavisufleba adamianis niWis
rac maT misTvis sakeTildRe- iZulebis sawinaaRmdego ram, ganviTarebis aucilebeli
od miaCniaT~. Tavisuflebis TavisTavad sikeTea, Tumc ara pirobaa. Tu es ori mizani
dacvas `negatiuri~ mizani erTaderTi. es warmodgena erTmaneTTan SeuTavsebelia,
aqvs _ Carevis Tavidan aris Tavisuflebis `negati- mili sastiki dilemis winaSe
acileba. daemuqro adamians uri~ koncefcia mis klasikur dgeba jer kidev im sirTule-
devniT, Tu is ar daTanxmdeba variantSi. meore warmodgenis ebis warmoqmnamde, romlebsac
icxovros ise, rom mis Tanaxmad, adamianebi unda misi doqtrinisa da Tavad milis
magivrad sxvebma airCion iswrafodnen aRmoaCinon mier humanisturad axsnili
miznebi, Cauketo mas yvela WeSmariteba da sakuTar TavSi Tanmimdevruli utilitariz-
kari, garda erTisa, niSnavs aRzardon xasiaTis garkveuli, mis SeuTavsebloba iwvevs6.
ewinaaRmdegebode im WeSmari- milisTvis mosawoni, tipi,
tebas, rom adamiani aris romelic iseT Tvisebebs moi- meorec, _ es doqtrina Seda-
arseba, romelic TviTon cavs, rogoricaa kritikulo- rebiT gvian Seiqmna. antikuri
atarebs Tavis cxovrebas. da ba, TviTmyofadoba, mdidari samyaro naklebad icnobda
aq ara aqvs mniSvneloba, Tu warmosaxva, damoukidebloba, individualur Tavisuflebas
ramdenad kargia perspeqtiva, morCilebis survilis arqona rogorc gaazrebul politi-
romelic im erTaderTi karis yvelaze eqscentrikuli gamov- kur ideals (misi realuri
iqiT aris, da ramdenad keTil- linebiT da a.S. WeSmaritebis ganxorcielebisgan gansxvave-
Sobiluria maTi motivebi, aRmoCena da aseTi xasiaTis biT). ukve kondorse aRniSnav-
vinc SezRudvebs awesebs. aRzrda mxolod Tavisuflebis da, rom romaelebisa da
erazmis droidan (SesaZloa pirobebSia SesaZlebeli. berZnebis samarTlebriv

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü


41
#6(39) LUMEN

warmodgenebSi individualuri sinamdvileSi, demokratiam lebis pozitiuri ganmarteba


uflebebis cneba ar arsebobda; moqalaqes SeiZleba CamoarTvas ZalaSi Sedis, rodesac
igive SeiZleba iTqvas iudeur, im TavisuflebaTa udidesi vcdilobT vupasuxoT
Cinur da yvela Semdgom raodenoba, romlebiTac is SekiTxvebs _ `vin mmarTavs?~
uZveles civilizaciasTan mmarTvelobis sxva formebis da `vin unda miTxras ra unda
mimarTebiT7. am idealis arsebobisas sargeblobs, da, gavakeTo an ar gavakeTo, da
gamarjveba dasavleTis cota garda amisa, advilad SeiZleba vin unda viyo an ar unda
xnis winandel istoriaSic ki warmovidginoT liberalurad viyo?~, da ara maSin, rodesac
ufro gamonaklisi iyo, vidre ganwyobili despoti, gviCndeba SekiTxva `risi
wesi. Tavisufleba, aseTi romelic Tavis qveSevrdomebs gakeTeba SemiZlia da vin
ganmartebiT, arcTu xSirad farTo pirad Tavisuflebas SemiZlia viyo?~, amitom
xdeboda lozungi, romelic aZlevs. Tavisi moqalaqeebis- kavSiri demok-ratiasa da
xalxis did masebs aerTianebda. Tvis Tavisuflebis farTo individualur Tavisuflebas
survili, ar ganicado xelyofa sferos datovebasTan erTad, Soris mniSvnelovnad ufro
da sakuTar Tavs ekuTvnode, despoti SeiZleba iyos sustia, vidre es erTis da
ufro imas mowmobs, rom usamarTlo, axalisebdes meoris mraval damcvels
civilizaciam, rogorc uTanasworobis ukidures miaCnia. survili, marTavde
calkeuli individebis, ise formebs, ar zrunavdes sakuTar Tavs an, ukidures
mTlianad sazogadoebis wesrigze, saTnoebasa da SemTxvevaSi, monawileobde
saxiT, ganviTarebis maRal codnis ganviTarebaze, magram sakuTari cxovrebis marTvis
safexurs miaRwia. Tu gaviTvaliswinebT, rom is procesSi, iseTive didi
ar zRudavs moqalaqeTa Tavi- SeiZleba iyos, rogorc
kerZo cxovrebis sferosa da suflebas an, yovel SemTxve- survili _ gqondes moqmedebis
piradi urTierTobebis, ro- vaSi, amas ufro naklebad Tavisufali sfero, istoriu-
gorc raRac wmindas, ganmar- akeTebs, vidre mmarTvelebi lad ki, SesaZloa, _ ufro
teba gamomdinareobs mravali sxva reJimis pirobebSi, Zvelic. magram am SemTxvevebSi
Tavisuflebis koncefciidan, is akmayofilebs milis Cven erTi da igive ar gvsurs.
romelmac, mis religiur gansazRvrebas9. Tavisufleba sinamdvileSi, survilis sagnebi
fesvebs Tu gaviTvaliswinebT, am azriT ar aris dakavSire- aq sruliad gansxvavebulia
dasrulebuli gamoxatuleba buli, logikurad mainc, da swored am garemoebam
mxolod aRorZinebis an demokratiasa da TviTmmarTve- migviyvana ideologiaTa did
reformaciis epoqis dadgomis lobasTan. zogadad, TviTmmar- Sejaxebamde, romelmac
Semdeg miiRo8. magram am Tvelobas sxva reJimebze daimorCila Cveni msoflio.
Tavisuflebis dasusteba metad SeuZlia uzrunvelyos Tavisuflebis `pozitiuri~
civilizaciisa da mTeli samoqalaqo Tavisuflebebis koncefcia gulisxmobs ara
zneobrivi msoflmxedvelobis dacvis ukeTesi garantiebi, da Tavisuflebas `gan~, aramed
sikvdilis niSani iqneboda. amitom mravali libertaria- Tavisuflebas `Tvis~ _ Tavi-
neli gamodioda mis mxardasa- suflebas icxovro cxovrebis
Tavisuflebis am gagebis Werad. magram individualur miTiTebuli wesiT, amitom
mesame Tavisebureba yvelaze Tavisuflebasa da demokrati- `negatiuri~ Tavisuflebis
mniSvnelovania. is imaSi mdgo- ul mmarTvelobas Soris ar momxreebisTvis is zogjer
mareobs, rom Tavisufleba, aris aucilebeli kavSiri. sastiki tiraniis TvalTmaq-
aseTi gagebiT, TviTmpyrobe- pasuxi SekiTxvaze `vin mmar- cur niRbad iqceva xolme.
lobis zogierT formasTan Tavs?~ logikurad ar ukavSir-
an, yovel SemTxvevaSi, TviT- deba SekiTxvas `ramdenad
mmarTvelobis ararsebobasTan mzRudavs mTavroba?~. sabo- II. pozitiuri
aris Tavsebadi. am azriT loo jamSi, swored es avlens Tavisuflebis cneba
Tavisuflebas marTvis sferos- negatiuri da pozitiuri
Tan, da ara mis wyarosTan, Tavisuflebis cnebebs Soris sityva `Tavisuflebis~
aqvs principuli kavSiri. udides gansxvavebas10. Tavisuf- `pozitiuri~ mniSvneloba

Solidarität }'vh'mksr Ñîëiäàðíiñòü


42
solidaroba

momdinareobs individis Tavisufleba _ iyo sakuTari Tan~, mis `realur~, `idealur~


survilidan _ iyos sakuTari cxovrebis baton-patroni, da an `avtonomiur~ me-sTan, me-
cxovrebis baton-patroni. Tavisufleba winaaRmdegobe- sTan, romelic im nivTebisken
minda, rom Cemi cxovreba da bisgan, romelsac sxva adamia- miiswrafis, romlebsac
gadawyvetilebebi Cemze iyos nebi uweven Cems arCevans, xangrZlivi dakmayofileba
damokidebuli da ara raime erTi SexedviT ar Cans moaqvT, `saukeTeso~ me-sTan,
gareSe Zalebis moqmedebaze. erTmaneTisgan logikurad Semdeg ki am me-s upirispire-
minda viyo sakuTari da ara mowyvetilad _ mxolod erTi ben iracionalur ltolvebs,
sxvaTa nebis gamoxatvis da igive azris gamoxatvis ukontrolo survilebs,
iaraRi; minda viyo subieqti dadebiTi da uaryofiTi adamianis `mdabal~ bunebas,
da ara obieqti; minda, rom xerxia. magram Tavisuflebis amwuTieri siamovnebisken mis
Cemi sakuTari motivebi da `pozitiuri~ da `negatiuri~ swrafvas, mis `empiriul~ an
Segnebulad dasaxuli miznebi cnebebi istoriulad sxvadas- `heteronomul~ me-s,
mamoZravebdes, da ara garedan xva mimarTulebiT da arcTu romelic survilisa da vnebis
moqmedi mizezebi; minda viyo yovelTvis logikurad swori yovel aRtyinebas emorCileba
viRac: minda viyo gadawyveti- nabijebiT viTardebodnen, da romelsac Tavisi
lebis mimRebi moRvawe da ar sanam bolos da bolos erT- `realuri~ bunebis sruli
minda viyo is, vis nacvladac maneTs pirispir ar Seejaxnen. gamovlenisTvis mkacri
gadawyvetilebas sxvebi iReben; disciplina sWirdeba. dRes-
minda TviTon vxelmZRvane- am situaciis axsnisas zogjer dReobiT am or me-s Soris,
lobde sakuTar Tavs da ar im Zalas imowmeben, romelic ase vTqvaT, kidev ufro didi
minda vemorCilebode garemos Tavidan sruliad uwyinarma ufskrulia: realuri me
an sxva adamianebis zemoqme- sakuTari Tavis flobis aRiqmeba rogorc raRac
debas, rogorc sagani, cxoveli metaforam miiRo. `me sakuTa- ufro farTo, vidre Tavad
an mona, romelic moklebulia ri Tavis baton-patroni var~, individi (am sityvis
adamianuri saqmianobis `aravis mona ar var~, magram Cveulebrivi gagebiT),
unars: ar SeuZlia miznebis gana ar SeiZleba bunebis mona rogorc raRac socialuri
dasaxva, qcevaTa mimarTule- viyo (rogorc platonisa da `mTlianoba~ _ iqneba es tomi,
bebis arCeva da maTi hegelis mimdevrebi msjelo- rasa, eklesia, saxelmwifo Tu
ganxorcieleba. swored amas ben)? an sakuTari mouTvinie- yvela cocxalis,
vgulisxmob, nawilobriv rebeli vnebebis mona? gana gardacvlilisa da jer kidev
mainc, rodesac vambob, rom isini erTi da igive gvareobiTi ardabadebulis diadi
racionaluri arseba var da cnebis _ `monis~ _ nairsaxeo- erTianoba, romelSic
Cemi goneba ganmasxvavebs, bebi ar aris _ zogi politi- individi elementis an
rogorc adamians, mTeli kuri da samarTlebrivi, aspeqtis saxiT Sedis. Semdeg
danarCeni samyarosgan. sxvebi _ zneobrivi da sulieri? am arsebas `WeSmarit~ me-sTan
upirveles yovlisa minda gana adamianebs ara aqvT aigiveben da is, Tavs axvevs
Tavi aRviqva moazrovne, sulieri monobisgan da ra Tavis daumorCilebel
nebisyofian, aqtiur arsebad, bunebisadmi monuri morCile- wevrebs erTian koleqtiur an
romelic pasuxismgebelia bisgan Tavis gaTavisuflebis `organul~ nebas, aRwevs
miRebul gadawyvetilebaze gamocdileba, da gana aseTi sakuTar Tavisuflebas,
da SeuZlia Tavis mrwamssa da gaTavisuflebisas adamianebi romelic ase aRmoCndeba misi
miznebze dayrdnobiT sakuTar TavSi ar aRmoaCend- wevrebis `umaRlesi~ Tavisuf-
gaamarTlos is. me imdenad nen, erTi mxriv, romeliRac leba. mravaljer Tqmula,
vgrZnob Tavs Tavisuflad, gabatonebul me-s, meore rom saSiSia gamoyeneba
ramdenadac vacnobiereb, rom mxriv ki, raRac iseTs, rac am sxvadasxva organuli meta-
aseTi var, da damonebulad _ me-s emorCileba? Semdeg am forisa, romlebic iZulebas
ramdenadac iZulebuli gabatonebul me-s sxvadasxva imiT amarTleben, TiTqos maT
var vaRiaro, rom ar var xerxiT aigiveben gonebasTan, adamianebisTvis Tavisufle-
aseTi. adamianis `uzenaes bunebas- bis `ufro maRali~ done

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü


43
#6(39) LUMEN

moaqvT. aseT saubrebs es Sinagani suli aris is miRwevasac sinamdvileSi


damajereblobas matebs is, erTaderTi me, romelic cdilobs X da rasac sinamd-
rom Cven SesaZleblad, da imsaxurebs, rom misi survi- vileSi irCevs, TviTrealiza-
zogjer gamarTlebuladac, lebi gaTvaliswinebuli iqnes11. ciis yvela politikuri
migvaCnia adamianTa iZuleba aseTi poziciis dakavebiT Teoriis gulisguls qmnis.
zogierTi iseTi miznis SemiZlia adamianTa da erTo- erTia meubnebode, rom
(vTqvaT, samarTlianobisa da baTa realuri survilebis SeiZleba maiZulebde Cemive
sazogadoebrivi ayvavebis) ignorireba, SemiZlia sikeTis gulisTvis, romelic
misaRwevad, romlebiskenac davaSino, davCagro, vawvalo Cemi sibrmavis gamo ar mesmis;
maT aucileblad eqnebodaT isini maTi `namdvili~ me-s zogjer es sasargebloa
miswrafeba ufro ganaTle- saxeliT da imisi uryevi CemTvis da namdvilad zrdis
bulebi rom yofiliyvnen, rwmeniT, rom rac ar unda Cems Tavisuflebas. magram
magram ar miiswrafian Tavi- iyos adamianis WeSmariti sul sxvaa imisi mtkiceba,
anTi sibrmavis, umecrebisa mizani (bedniereba, movaleo- rom, Tu es sikeTea CemTvis,
da uzneobis gamo. amis Sede- bis Sesruleba, sibrZne, maSin me arsebiTad arc
gad CemTvis ufro advilia samarTliani sazogadoeba, maiZuleben, radgan me _ vici
vifiqro, rom sxva adamianebs TviTrealizacia), is misi es Tu ara _ unda mindodes is.
maTTvisve, maTi, da ara Cemi, Tavisuflebis _ misi `WeSma- me Tavisufali var (an
interesebis gulisTvis riti~, Tumca ki xSirad meore `namdvilad~ Tavisufali var)
vaiZuleb. Semdeg vacxadeb, planze gadaweuli da arga- maSinac ki, Tu Cemi sawyali
rom maTze ukeT vici ra movlenili me-s Tavisufali sxeuli da Cemi suleli
sWirdebaT maT sinamdvileSi. arCevanis identuria. goneba mkveTrad uaryofen am
saukeTeso SemTxvevaSi aqedan sikeTes da ugunurad
gamomdinareobs, rom isini, es paradoqsi araerTxel aris ewinaaRmdegebian mas, vinc
Tu CemsaviT racionalurni mxilebuli. erTia vambobde, cdilobs, Tundac keTili
da brZenni iqnebodnen, iseve rom vici, Tu ra aris sikeTe surviliT, Tavs momaxvios is.
kargad gaigebdnen sakuTar X-sTvis (Tumca man SeiZleba
interesebs, rogorc me mesmis, es arc icodes), da SeiZleba es magiuri gardasaxva (an xele-
ar SeewinaaRmdegebodnen X-s survilebis ignorireba am bis moqniloba, risTvisac
iZulebas Cemi mxridan. magram sikeTisa da Tavad misi uiliam jeimsi sruliad
me gacilebiT metic SemiZlia gulisTvis, magram sul sxvaa samarTlianad dascinoda
vamtkico. SemiZlia ganvacxa- imis Tqma, rom eo ipso man es hegelianelebs) upirobod,
do, rom sinamdvileSi isini sikeTe arsebiTad gauazreb- aseve martivad SeiZleba Seexos
miiswrafian imisken, rasac lad airCia _ airCia ara Tavisuflebis `negatiur~
TavianTi umecrebis gamo rogorc adamianma yoveldRi- gagebasac. am SemTxvevaSi `me~,
Segnebulad ewinaaRmdegebian, uri cxovrebidan, aramed romelsac winaaRmdegoba ar
radgan maTSi arsebobs raRac rogorc raRac racionalurma unda Sexvdes, realuri
faruli raoba _ maTi me-m, romlis Sesaxeb misma survilebisa da saWiroebebis
gaumJRavnebeli racionaluri empiriulma me-m SeiZleba arc mqone individidan uceb xdeba
neba an `WeSmariti~ mizani, da icodes, airCia rogorc `namdvili~ adamiani, romelic
es raoba, miuxedavad imisa, raRac `namdvili~ me, idealuri miznisadmi swraf-
rom mas uaryofs yvelaferi, romelsac SeuZlia gaiazros vasTan igivdeba, miznisadmi,
rasac isini grZnoben, akeTeben, Tavisi sikeTe da ar SeuZlia romelzec misi empiriuli
razedac Riad saubroben, ar airCios is, rodesac is `me~ arc ki ocnebobda.
aris maTi `namdvili~ me, dadgenilia. es saSineli pozitiuri azriT, Tavisufal
romlis Sesaxebac sivrcesa personifikaciaa, rodesac is, me-sTan analogiiT es `namd-
da droSi arsebulma maTma rasac X airCevda, is rom vili~ adamiani uceb ibereba
sawyalma empiriulma me-m yofiliyo, vinc ar aris, an, raRac zepirovnul raobad:
SeiZleba araferi icodes, an ukidures SemTxvevaSi, jer ar saxelmwifod, klasad, erad
icodes Zalian cota. swored aris, uTanabrdeba imas, ris an istoriis msvlelobadac

Solidarität }'vh'mksr Ñîëiäàðíiñòü


44
solidaroba

ki, _ romlebic aRiqmeba II I . Tavisufleba da uciloblad amtkicebda, rom


adamianuri Tvisebebis ufro suverenuloba xalxis mmarTveloba ar aris
`realur~ matareblad, vidre aucileblad Tavisufleba.
empiriuli `me~. magram, isto- safrangeTis revolucia, radgan isini, vinc marTaven,
riis, Teoriisa da praqtikis yovel SemTxvevaSi misi sulac araa aucilebeli
TvalsazrisiT, Tavisuflebis iakobinuri formiT, iseve, igive adamianebi iyvnen, visac
`pozitiuri~ koncefcia rogorc yvela didi revolu- marTaven, amitom demokratiuli
rogorc sakuTari Tavis cia, pozitiuri Tavisufle- TviTmmarTveloba aris
floba, misi winapirobiT bis wyurvilis swored aseTi reJimi, romlis drosac yvela
adamianis Sinagani gaorebu- Sxefi iyo, wyurvilis, ki ar marTavs sakuTar Tavs,
lobis Taobaze, ufro advilad romelmac frangebis didi aramed, saukeTeso SemTxve-
axorcielebs adamianis or raodenoba moicva; maT Tavi vaSi, yvelas sxvebi marTaven.
nawilad gaxleCas: transcen- gaTavisuflebul erad mili da misi mowafeebi
dentul batonad da survi- aRiqves, miuxedavad imisa, umravlesobis tiraniisa da
lebisa da vnebebis empiriul rom mravali maTganisTvis is `gabatonebuli ganwyobilebis
konad, romelic mkacrad individualuri Tavisufle- an azris~ tiraniis Sesaxeb
unda iyos lagamamodebuli. bebis mkveTr SezRudvas saubrobdnen da did gansxva-
swored am garemoebam Seasrula niSnavda. ruso acxadebda, vebas ver xedavdnen tiraniis
mTavari roli. es amtkicebs rom Tavisuflebis kanonebi am da nebismier sxva saxes
(Tu, ra Tqma unda, saWiroa ufro sastiki SeiZleba Soris, romlebic kerZo
aseTi aSkara WeSmaritebis aRmoCndes, vidre tiraniis cxovrebis xelSeuxebeli
mtkiceba), rom Tavisuflebis uReli. tirania batonTa sazRvrebis SigniT xelyofen
koncefcia uSualod mosamsaxurea. kanoni ar adamianis moqmedebis
gamomdinareobs warmodgene- SeiZleba tirani iyos. rode- Tavisuflebas.
bidan imis Sesaxeb, Tu ra sac ruso Tavisuflebaze
gansazRvravs adamianis pirov- saubrobs, gulisxmobs ara Tavisuflebis or saxeobas
nebas, mis me-s. adamianisa da individis `negatiur~ Soris konfliqts veravin
Tavisuflebis gansazRvre- Tavisuflebas _ ar ganicados iazrebda ukeT da veravin
bebze SesaZlebelia mravali Careva gansazRvruli sferos Camoayaliba is ufro
manipulaciis moxdena farglebSi, aramed is gulis- mkafiod, vidre benJamen
imisaTvis, rom is mniSvneloba xmobs, rom sazogadoebis konstanma. is aRniSnavda, rom
miviRoT, rac manipulators yvela sruluflebiani wevri, rodesac SeuzRudavi Zalauf-
surs. uaxlesma istoriam gamonaklisis gareSe, monawi- leba, romelsac Cveulebriv
naTlad dagvanaxa, rom es leobs saxelmwifo xelisuf- suverenitets uwodeben,
sakiTxi sulac ar aris lebis ganxorcielebaSi, warmatebuli ajanyebis
wmindad akademiuri. romelsac yoveli moqalaqis Sedegad erTi xelidan
cxovrebis nebismier aspeqtSi meoreSi gadadis, es ar zrdis
ori me-s gansxvavebis Sedegebi Careva SeuZlia. mecxramete Tavisuflebas da monobis
ufro TvalsaCino gaxdeba, saukunis pirveli naxevris tvirTi ubralod sxvebis
Tu ganvixilavT, romel or liberalebma sworad mxrebze gadaaqvs. igi svamda
ZiriTad istoriul formaSi ganWvrites, rom Tavisufle- SekiTxvas, ratom unda
gamovlinda survili _ gmar- bas `pozitiuri~ azriT adardebdes adamians, kerZod
Tavdes Seni `namdvili~ me. advilad SeuZlia daazaralos ra Trgunavs mas _ saxalxo
pirveli forma esaa yvelafer- mravali `negatiuri~ Tavisuf- mTavroba, monarqi Tu despo-
ze uaris Tqma damoukideb- leba, romlebic maT xelSeuxeb- turi kanonebi. konstans
lobis miRwevisTvis, meore ki lad miaCndaT. isini ambobdnen, mSvenivrad esmoda, rom
_ TviTrealizacia an erT rom eris suverenulobas `negatiuri~ individualuri
konkretul principTan an advilad SeuZlia individis Tavisuflebis momxreebisTvis
idealTan Tavis gaigiveba suverenulobis ganadgureba. mTavari problema is ki ar
imave miznis miRwevisTvis. mili moTminebiT da aris, Tu vis aqvs Zalaufle-

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü


45
#6(39) LUMEN

ba, aramed is, Tu ra naklebad mona var? Tu Tavs maiZulon vakeTo is, risi
raodenobis Zalaufleba aris viklav, gana naklebad keTebac ar msurs, an
moqceuli erT xelSi. misi mkvdari var _ mxolod imis SeiZleba ar msurdes, maSin,
azriT, SeuzRudavi Zalauf- gamo, rom nebayoflobiT rogoric ar unda iyos
leba, vis xelSic ar unda viklav Tavs? `xalxis mmarT- ideali, risi gulisTvisac me
iyos is, adre Tu gvian veloba _ mouwesrigebeli maiZuleben, me ar var Tavisu-
viRacis ganadgurebamde tiraniaa; monarqia ki _ ufro fali da amitom absoluturi
migviyvans. adamianebi Cveu- efeqtiani centralizebuli suvernitetis doqtrina
lebriv ama Tu im mmarTvelis despotizmi~. konstani indi- Tavisi arsiT tiranulia.
despotizmis winaaRmdeg vidualuri Tavisuflebis Cveni Tavisuflebis Sesanar-
gamoTqvamen protests, yvelaze saSiS mtrad rusos Cuneblad ar aris sakmarisi
magram tiraniis realuri miiCnevda, radgan man gamovacxadoT, rom misi
mizezi, konstanis Tanaxmad, gamoacxada, rom `Tu sakuTar darRveva dauSvebelia, Tu es
Zalauflebis koncentraciaa, Tavs yvelas vaZlev, me Cems darRveva sanqcirebuli ar
ra viTarebaSic ar unda xde- Tavs aravis vaZlev~. maSinac iqneba ama Tu im TviTmpyro-
bodes es, radgan Tavisuflebas ki, Tu suvereni `yoveli~ beli mmarTvelis, saxalxo
absoluturi Zalauflebis, Cvengania, konstanisTvis gauge- krebis, mefis parlamentis,
rogorc aseTis, arseboba bari iyo, survilis SemTxve- mosamarTleebis, xelisufalTa
emuqreba. `xeli ki ar aris vaSi ratom ar SeuZlia am romeliRac kavSiris an
usamarTlo, iaraRia metisme- suverens Cagros erT-erTi kanonis mier, radgan kanonic
tad mZime _ zogierTi tvirTi `maTgani~, vinc mis ganuyofel SeiZleba despoturi iyos.
metismetad mZimea adamianis me-s Seadgens. ra Tqma unda, amisTvis unda SevqmnaT
xelisTvis~, _ werda is. SeiZleba merCivnos, rom sazogadoeba, romelic
demokratias, romelmac Tavisuflebebi im krebam, aRiarebs Tavisuflebis
sZlia oligarqias, privile- ojaxma an klasma wamarTvas, sferos, romlis sazRvrebis
girebul individs an individTa romlebSic me umciresoba darRveva aravis SeuZlia. am
jgufs, SemdgomSi SeuZlia var. am SemTxvevaSi SesaZloa sazRvrebis damdgen normebs
iseve daundoblad Cagros movaxerxo davarwmuno sxvebi sxvadasxva dasaxeleba an
adamianebi, rogorc misi gaakeTon CemTvis is, risi xasiaTi SeiZleba hqondeT:
winamorbedi mmarTvelebi uflebac Cemi TvalsazrisiT maT SeiZleba davarqvaT
Cagravdnen. naSromSi, romelic maqvs. magram, rodesac Tavi- adamianis uflebebi, RvTis
Tanamedrove Tavisuflebisa suflebas Cemi ojaxis wevrebi, sityva, bunebrivi ufleba,
da ZvelTa Tavisuflebis megobrebi an Tanamoqalaqeebi sasargebloobis mosazrebebi
Sedarebas eZRvneboda, marTmeven, me mainc mTlianad an `adamianis ucvleli
konstani aRniSnavda, rom vkargav mas. hobsi ufro interesebi~. me isini SeiZleba
yvelasaTvis Tanabari ufleba gulaxdili mainc iyo; is ar miviCnio apriorulad
Cagros _ an Caerios _ araa cdilobda saqmis ise warmo- WeSmaritad an SemiZlia Cems
Tavisuflebis ekvivalenturi. Cenas, TiTqos suvereni ar umaRles miznad an Cemi
Tavisuflebaze erTsulovani imonebs. is amarTlebda am sazogadoebisa da kulturis
uaric ki ver inarCunebs mas monobas, magram, yovel umaRles miznad gamovacxado.
raRac saocrebiT mxolod SemTxvevaSi, usircxvilod ar am normebisa da mcnebebisTvis
imis safuZvelze, rom Tanxmo- uwodebda mas Tavisuflebas. saerTo isaa, rom isini imdenad
ba micemuli da saerTo iyo. farTod aris aRiarebuli da
Tu me Tanaxma var avitano mTeli mecxramete saukunis sazogadoebis istoriuli
Cagvra da sruliad gulgri- ganmavlobaSi liberaluri ganviTarebis procesSi
lad an ironiiT vuyureb moazrovneebi dauRalavad imdenad Rrmad Cainerga
sakuTar mdgomareobas, gana amtkicebdnen, rom, Tu Tavi- adamianebis namdvil moqmed
amitom naklebad var daCag- sufleba niSnavs sxva adamia- bunebaSi, rom am momentisT-
ruli? Tu sakuTar Tavs nebis SesaZleblobebis vis isini adamianis Sesaxeb
Tavad vyidi monad, gana SezRudvas imisaTvis, rom me Cveni warmodgenis mniSvnelo-

Solidarität }'vh'mksr Ñîëiäàðíiñòü


46
solidaroba

van nawilad iqca. individua- Tavisufali? konstanis, aqvs ukuqmedebis Zala;


luri Tavisuflebis raRac milis, tokvilisa da mTeli rodesac bavSvebs ubrZaneben
minimumis uryevobis liberaluri tradiciisTvis, daasminon TavianTi mSoblebi,
gulwrfeli rwmena am romelsac isini miekuTvne- megobrebs _ uRalaton
sakiTxSi ukompromiso bodnen, sazogadoeba ar aris erTmaneTs, jariskacebs ki _
pozicias moiTxovs. dRes Tavisufali, sanam misi gamoiyenon omis warmoebis
ukve naTelia, ra mcire imeds marTva ar xorcieldeba, sul barbarosuli meTodebi;
gvitovebs umravlesobis mcire, Semdegi ori urTierT- rodesac adamianebs awameben
mmarTveloba; demokratias, dakavSirebuli principis da xocaven, umciresobebs ki
rogorc aseTs, ara aqvs safuZvelze. jer erTi, mxolod imitom anadgureben,
logikuri kavSiri Tavisuf- absoluturad unda miviCnioT rom maTi arseboba aRizianebs
lebis aRiarebasTan da zogjer, mxolod adamianTa uflebebi, umravlesobas an tirans.
cdilobda ra SeenarCunebina xelisufleba ki aseTi ar suverenis mier kanonierad
sakuTari principebisadmi aris, amitom, ra xelisufle- gamocxadebuli aseTi moqme-
erTguleba, is moklebuli iyo bac ar unda marTavdes debebi Cvens droSic ki
unars daecva Tavisufleba. adamianebs, maT sruli Tavzardamcemia da es imiT
rogorc cnobilia, bevri ufleba aqvT uari Tqvan aixsneba, rom miuxedavad
mTavrobisTvis did sirTules adamianisTvis Seuferebel arsebuli kanonebisa, CvenTvis
ar warmoadgenda Tavisi moqcevaze. meore, _ unda absoluturi moraluri Zala
qveSevrdomebis iZuleba arsebobdes sfero, romlis aqvs barierebs, romlebic ar
gamoexataT am mTavrobisTvis farglebSic adamianebi gvaZlevs uflebas sxva
sasurveli neba. `despotizmis xelSeuxebelni arian, amasTan adamianebs Tavs movaxvioT
triumfi imaSi mdgomareobs, es farglebi dgindeba ara Cveni neba. sazogadoebis,
rom aiZulos monebi Tavi nebismieri wesiT, aramed im klasis an jgufis Tavisuf-
Tavisuflebad gamoacxadon~. normebis Sesabamisad, romleb- leba, negatiuri azriT
aq Zala SeiZleba arc gaxdes mac imdenad farTo da droTa ganmartebuli, izomeba
saWiro; monebi SeiZleba sru- ganmavlobaSi Semowmebuli swored am barierebis
liad gulwrfelad acxadeb- aRiareba moipoves, rom maT simyariT, agreTve im gzebis
dnen TavianTi Tavisuflebis dacvas moiTxovs Cveni raodenobiTa da mniSvnelo-
Sesaxeb da Tan monebad warmodgenebi normaluri biT, romlebsac isini Riad
rCebodnen. SesaZloa, libera- adamianis Sesaxeb, agreTve toveben Tavisi wevrebisTvis,
lebisTvis politikuri _ an imis Taobaze, Tu ras niSnavs Tu yvelasTvis ara, maTi
`pozitiuri~ _ uflebebis ugunurad an adamianisTvis udidesi umravlesobisTvis
(rogoric aris, magaliTad, Seufereblad moqmedeba. mainc12.
saxelmwifo mmarTvelobaSi magaliTad, uazroba iqneba
monawileobis ufleba) mTavari vifiqroT, rom sasamarTlos es pirdapir upirispirdeba
mniSvneloba imaSi mdgomare- an xelisuflebis umaRles imaT miznebs, visac TviTmmar-
obs, rom es uflebebi iZleva organos raRac formaluri Tvelobis pozitiuri azriT
liberalebisTvis umaRlesi proceduris gamoyenebiT Tavisuflebis sjera.
faseulobis _ individualu- SeuZlia am normebis gauqmeba. pirvelebs xelisuflebis
ri `negatiuri~ Tavisuflebis rodesac normalur adamianze alagmva surT, sxvebs _ misi
dacvis saSualebas. vsaubrob, vgulisxmob imasac, xelSi Cagdeba. es kardinalu-
rom mas ar SeuZlia advilad ri sakiTxia. aq aris ara
magram, Tu demokratiebs daarRvios es normebi da ubralod erTi cnebis ori
SeuZliaT darCnen demokra- amasTan zizRis grZnoba ar gansxvavebuli interpretacia,
tiebad da Tan CaaxSon Tavi- uCndebodes. zustad aseTi aramed sicocxlis miznebis
sufleba, am sityvis libera- normebi irRveva, rodesac Sesaxeb ori safuZvelSive
luri mniSvnelobiT mainc, adamians gausamarTleblad gansxvavebuli da Seurigebeli
maSin ram SeiZleba gaxados acxadeben damnaSaved an warmodgena. es kargad unda
sazogadoeba namdvilad sjian kanoniT, romelsac ara gaviazroT, maSinac ki, Tu

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü


47
#6(39) LUMEN

praqtikaSi xSirad gviwevs TiTqos mtkice jaWviT abams buli, hegelisa da marqsis
maT Soris kompromisis Zieba. erTmaneTs WeSmaritebas, ukanasknel mowafeebamde,
orive es pozicia absolutur bednierebasa da saTnoebas~, _ yvela racionalist-
moTxovnebs gviyenebs da am ambobda dedamiwaze odesme metafizikosisTvis uaris
moTxovnebis srulad dakma- mcxovrebTagan erT-erTi Tqma saboloo harmoniis
yofileba ar SeiZleba. magram saukeTeso adamiani, da cnebaze, romelic yvela
socialur da moralur msgavsi sityvebiT saubrobda saidumlos xsnis da yvela
planSi sruli gaugebroba Tavisuflebis, Tanasworobisa winaaRmdegobas Searigebs,
iqneboda imis auRiarebloba, da samarTlianobis Sesaxeb13. uxeS empirizms, faqtebis
rom orive es pozicia iswrafis magram marTebulia ki es? sisastikis winaSe ukan
cxovrebaSi gaataros umaR- ukve banaluri gaxda ifiqro, daxevas, sagnebis realobis
lesi faseuloba, romelic rom politikuri Tanasworoba, winaSe gonebis dauSvebel
istoriuli da moraluri efeqtiani sazogadoebrivi marcxs, yvelafris axsnis,
TvalsazrisiT Rirsia organizacia da socialuri gamarTlebis, sistemaSi
kacobriobis umniSvnelovanes samarTlianoba Tu Tavsebadi moqcevis uunarobas niSnavda,
interesebs miekuTvnebodes. arian, mxolod individualuri rasac `goneba~ aRSfoTebiT
Tavisuflebis umcires nawil- uaryofs. magram radgan Cven
Tan, magram ara SeuzRudav ara gvaqvs aprioruli garantia
IV. erTi da mravalni laissez-faire-Tan; samarT- imisa, rom SesaZlebelia
lianoba, keTilSobileba, WeSmariti faseulobebis
aris erTi Sexeduleba, sajaro Tu kerZo saqmeebSi sruli harmonia, romelic,
romelic yvela sxvaze metad erTguleba, adamianuri rogorc Cans, romeliRac
aris pasuxismgebeli diadi geniis sulieri moTxovnile- idealur sferoSi miiRweva
istoriuli idealebis bebi da sazogadoebis saWiro- da CvenTvis Cvens saboloo
gulisTvis adamianTa masobriv ebebi SeiZleba erTmaneTs mdgomareobaSi miuRwevadia,
msxverplze, iseTi idealebisa, mkveTrad ewinaaRmdegebodnen. Cven empiriuli dakvirvebis
rogoricaa samarTlianoba, aqedan Sori araa ganzogade- Cveulebrivi saSualebebisa
progresi, momavali Taobebis bamde, rom arcTu bevri da Cveulebrivi adamianuri
bedniereba, gaTavisuflebuli sikeTe eTavseba erTmaneTs, Semecnebis imedi unda gvqon-
eris, rasis an klasis wminda yvelaze naklebad ki kacobri- des. isini ki, ra Tqma unda, ar
misia, Tavad Tavisuflebac obis idealebi arian Tavsebadi. gvaZlevs imisi mtkicebis (an
ki, rodesac is sazogadoebis Cven SeiZleba SegvekamaTon, Tundac mtkicebis azris
TavisuflebisTvis calkeuli rom es faseulobebi sadRac gagebis) safuZvels, rom
adamianebis Sewirvas moiTxovs. da rogorRac unda arsebob- yvela sikeTe erTmaneTis
am Sexedulebis Tanaxmad, dnen erTad, radgan winaaRm- Tavsebadia, iseve, rogorc
sadRac _ warsulSi an deg SemTxvevaSi samyaro ver imave mizezebis gamo yvela-
momavalSi, RvTiur gamocxa- iqneba kosmosi, ver iqneba feri cudic Tavsebadia.
debaSi an calkeuli moazrov- harmonia; winaaRmdeg samyaroSi, romelsac Cvens
nis gonebaSi, mecnierebisa da SemTxvevaSi faseulobaTa yoveldRiur gamocdilebaSi
istoriis miRwevebSi an konfliqti iqneba adamianis vxvdebiT, Cven erTnairad
keTili adamianis alal gulSi cxovrebis Sinagani, auride- mniSvnelovan mizezebsa da
_ saboloo gadawyveta beli elementi. Tu zogierTi erTnairad aucilebel moT-
arsebobs. am Zvel rwmenas Cveni idealis ganxorcielebis xovnebs Soris unda gavakeToT
asazrdoebs Sexeduleba, rom gamo sxva idealebis ganxor- arCevani da, vaRwevT ra zog
adamianTa yvela pozitiuri cieleba, principSi, SeuZle- mizans, Cven uciloblad gviwevs
faseuloba saboloo jamSi beli iqneba, es niSnavs, rom sxvebis msxverplad Sewirva.
aucileblad erTmaneTis adamianis sruli TviTreali- swored amitom aniWeben ada-
Tavsebadia da, SesaZloa, zaciis cneba formaluri mianebi aseT udides Rirebu-
erTmaneTisgan gamomdinare- winaaRmdegoba, metafizikuri lebas arCevanis Tavisuflebas:
obdes kidevac. `buneba qimeraa. platonidan moyole- Tu darwmunebulni iqnebod-

Solidarität }'vh'mksr Ñîëiäàðíiñòü


48
solidaroba

nen, rom dedamiwaze SesaZle- lozungis guls qmnis; ar radgan uwignuroba, barbaro-
belia raRac srulyofili aRiaro es _ niSnavs ar suli aRzrda, sastiki
mdgomareobis miRweva, gesmodes Cveni drois siamovnebebi da grZnobebi
rodesac adamianebis miznebi yvelaze mniSvnelovani CvenTvis uaresia, vidre maT
erTmaneTs ar ewinaaRmdegeba, faqtebi da ideebi. magram gamosasworeblad da CasaxSo-
maSin maT aRar eqnebodaT aseve upirobod mcdarad bad aucilebeli SezRudvebi.
mtanjveli arCevanis gakeTebis mimaCnia iseTi erTiani formu- es pozicia sikeTisa da
aucilebloba, amasTan erTad lis principuli SesaZleblo- borotebis Cveneul gagebas,
ki arc arCevanis Tavisufle- bis rwmena, romelic adamianTa Cvens, ase vTqvaT, moralur,
bas eqneboda kardinaluri yvela gansxvavebuli jaWvis religiur, inteleqtualur,
mniSvneloba. maSin am srul- harmoniaSi moyvanis ekonomikur da esTetiur
yofili mdgomareobis moax- saSualebas iZleva. es miznebi faseulobebs emyareba, romle-
loebis nebismieri saSualeba Zalian gansxvavebulia da, bic, Tavis mxriv ukavSirdeba
mTlianad gamarTlebuli principSi, yvela maTgani Cvens warmodgenebs adamianisa
iqneboda da ara aqvs rodi SeiZleba erTmaneTs da misi bunebis ZiriTad
mniSvneloba, Tu ramdeni Seurigdes, amitom konfliqtis moTxovnilebebze. sxva
Tavisuflebis msxverplad da, ese igi, tragediis sityvebiT, aseTi problemebis
Sewirva mogviwevda am mdgo- SesaZleblobas adamianis gadaWrisas Cven gaazrebulad
mareobis mosaaxloeblad. rogorc piradi, ise Tu gauazreblad vxelmZRva-
eWvic ar mepareba, rom sazogadoebrivi cxovrebidan, nelobT imiT, rogor gvesmis,
swored aseTi dogmaturi mTlianad verasdros amoSli. Tu risgan Sedgeba normaluri
rwmenaa pasuxismgebeli kacob- amdenad, absolutur adamianis cxovreba miliseuli
riobis istoriaSi yvelaze moTxovnebs Soris arCevanis `SezRuduli da damaxinjebuli~,
Seubralebeli tiranebisa da gakeTebis aucilebloba `gamofituli da unayofo~,
mCagvrelebis Rrma, uSfoTvel, arsebobis adamianuri piro- naturebis arsebobis sawina-
uryev darwmunebulobaze, bebis ucilobeli niSania. es aRmdegod. vaprotestebT ra
rom maT namoqmedars mTlia- Rirebulebas matebs Tavisuf- cenzurisa da piradi qcevis
nad amarTlebs maTi mizani. lebas, romelic, rogorc makontrolebeli kanonebis
aravis movuwodeb TviTsrul- aktons miaCnda, aris Tavad arsebobas, vxedavT ra maTSi
yofis idealis, rogorc mizani da ara droebiTi pirovnebis Tavisuflebis
aseTis, dagmobisken _ ara moTxovnileba, romelic Cveni dauSvebel darRvevas, iqidan
aqvs mniSvneloba, calkeuli gaurkveveli warmodgenebidan gamovdivarT, rom am kanone-
adamianebis Sesaxeb vilapara- da ugunuri, mouwesrigebeli biT akrZaluli moqmedebebi
kebT Tu xalxebis, religiebis, cxovrebidan amoizrdeba; asaxaven karg (faqtobrivad
klasebis Sesaxeb, _ da ar Tavisufleba ar aris ki nebismier) sazogadoebaSi
vamtkiceb, rom ritorika, sirTule, romelic momavalSi adamianTa fundamentur
romelsac mis dasacavad romeliRac panaceis moTxovnilebebs. daicva
iyenebdnen, mudam SecdomaSi daxmarebiT daiZleva. msgavsi kanonebi _ niSnavs
Seyvanis TaRliTuri saSua- migaCndes, rom es moTxovni-
leba iyo da zneobriv da me imis Tqma ar minda, rom lebebi araarsebiTia an ar
inteleqtualur uzneobaze yvelaze liberalur sazogado- arsebobs maTi dakmayofilebis
metyvelebda. sinamdvileSi, ebebSi individualuri sxva saSualeba, garda sxva,
imis Cveneba mindoda, rom Tavisufleba arCevanis umaRles Rirebulebebze
Tavisuflebis cneba misi erTaderTi an mTavari uaris Tqmisa, Rirebulebebze,
`pozitiuri~ mniSvnelobiT kriteriumia. Cven vaiZulebT romlebic individualur
samarTlianobisTvis mebrZoli bavSvebs miiRon ganaTleba da Tavisuflebaze ufro Rrma
yvelaze mZlavri Tanamedrove vkrZalavT sajarod sikvdi- moTxovnilebebs gamoxataven.
moZraobebis sulisCamdgmeli liT dasjas. es, ra Tqma unda, miCneulia, rom RirebulebaTa
erovnuli da sazogadoebrivi zRudavs Tavisuflebas. `Cven~ Sefasebis aq gamoyenebul
TviTmmarTvelobis yvela amarTlebs am SezRudvas, kriteriums ara subieqturi,

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü


49
#6(39) LUMEN

aramed, viTom da, obieqturi Tavidan auridebel Secdomebs arsebuli adamianTa sazogado-
_ empiriuli an aprioruli eyrdnoba, rodesac viazrebT, ebis viviseqciis im dadgenili
statusi aqvs. rom principulad SeuZlebelia nimuSis Sesabamisad, romelsac
miviRoT mkafio da gansazRv- warsulsa Tu momavalze Cveni
imis gasarkvevad, ramdenad ruli pasuxebi ara mxolod warmodgenebi gvikarnaxebs,
SeuZlia adamians an ers pratikaSi, aramed TeoriaSi, warmodgenebi, romlebic
cxovrebis wesis arCevisas romelSic samyaro idealuria advilad SesaZlebelia mcdari
TavisuflebiT isargeblos, Tavisi sruliad keTili da aRmoCndes, da romlebic,
mravali sxva faseulobis racionaluri adamianebiTa rogorc cnobilia, didwilad,
gaTvaliswinebaa saWiro, da absoluturad naTeli Tu mTlianad ara, Cveni
maTgan, rogorc Cans, yvelaze ideebiT, aman SeiZleba gaaRi- warmosaxvis nayofia. vcdilobT
cnobilia _ Tanasworoba, zianos is, vinc saboloo ra adamianebis sicocxlis
samarTlianoba, bedniereba, pasuxebs da erTian, yovlis- fasad SevinarCunoT absolu-
usafrTxoeba da sazogadoeb- momcvel da maradiul siste- turi kategoriebi da idealebi,
rivi wesrigi. ese igi, Tavisuf- mebs eZebs. magram aucileblad Cven Tanabrad varyevT
leba ar SeiZleba SeuzRudavi swored am daskvnamde miva is, mecnierebis mier SemuSavebul
iyos. rogorc samarTlianad vinc kantTan erTad kargad da istoriis mier gamoWedil
Segvaxsenebs r. h. toni, SeiTvisa WeSmariteba, rom principebs; aseTi poziciis
ZlierTa Tavisufleba, kacobriobis daRrecili momxreebi dRes memarcxeneebs
rogoric ar unda iyos maTi Rerodan arasdros arcerTi Sorisac SeiZleba Segvxvdes
Zala _ fizikuri Tu ekonomi- swori nivTi ar damzadebula. da memarjveneebs Sorisac,
kuri, unda SeizRudos. am magram is miuRebelia misTvis,
maqsimaSi arsebuli zedmetia imis Sexseneba, rom vinc faqtebs scems pativs.
pativiscemis moTxovna aris monizmi da erTiani kriteri-
ara Sedegi, momdinare raRac umis rwmena yovelTvis Rrma CemTvis pluralizmi `negati-
aprioruli wesidan, romelic inteleqtualuri da emociuri uri~ Tavisuflebis
gvamcnobs, rom, magaliTad, dakmayofilebis wyaro iyo. garkveuli wilis miseuli
erTi adamianis Tavisuflebi- ara aqvs mniSvneloba saidan moTxovniT ufro WeSmariti
sadmi pativiscema logikurad gamogvyavs Sefasebis krite- da ufro adamianuri idealia,
iwvevs sxva adamianebis Tavisuf- riumi, iqidan, Tu rogor vidre maTi jaWvebi, vinc did
lebisadmi pativiscemas, xedaven momaval srulyofil avtoritarul da mkacr
aramed es moTxovna mdgomareobas meTvramete disciplinas daqvemdebarebul
ganpirobebulia imiT, rom saukunis filosofosebi da sazogadoebebSi cdilobs
samarTlianobis principebi- maTi teqnokratiuli mimdev- ipovos TviTganxorcielebis
sadmi pativiscema da rebi Cvens droSi, Tu misi `pozitiuri~ ideali klasebis,
adamianebs Soris aRmaSfoTe- safuZveli warsulSia _ a terre erebisa da mTeli kacobrio-
beli uTanasworobis gamo et les morts, _ rogorc germaneli bisTvis. is Tundac imitom
sircxvilis grZnoba istoricistebi, frangi aris ufro WeSmariti, rom
pirovnebisTvis imdenadve Teokratebi da inglisureno- aRiarebs erTmaneTisgan
arsebiTia, ramdenadac vani qveynebis neokonserva- gansxvavebuli da mudmivad
Tavisuflebis survili. is torebi miiCneven, magram is moqiSpe adamianuri jaWvebis
faqti, rom Cven ar SegviZlia misi mouqnelobis gamo auci- mravalferovnebas. imis
yvelaferi viqonioT, _ ara leblad Seejaxeba kacobrio- daSvebiT, rom SesaZlebelia
SemTxveviTi, aramed aucile- bis istoriis romeliRac yvela faseulobis erTi
beli WeSmaritebaa. rodesac moulodnel nabijs, romelic skaliT ranJireba, Cven, Cemi
berki anazRaurebis, Serige- mas ar Seewyoba. da maSin azriT, uarvyofT Cvens
bisa da gawonasworebis mudmiv SesaZlebeli iqneba am warmodgenas adamianebze,
aucileblobas Segvaxsenebs, kriteriumis gamoyeneba rogorc moqmedebis Tavisu-
rodesac mili `cxovrebaSi prokrustesebri sisastikis fal agentebze da moralur
axal eqsperimentebs~ da maT gasamarTleblad _ realurad gadawyvetilebaSi vxedavT

Solidarität }'vh'mksr Ñîëiäàðíiñòü


50
solidaroba

moqmedebas, romelic, princip- sazogadoebebi, Semdgom absoluturi faseulobebis


Si, logariTmuli saxazavis TaobebSi ki is, SesaZloa, monatrebaze metyvelebs.
daxmarebiT SeiZleba cnobismoyvareobas da `iazrebde sakuTari Sexedu-
SevasruloT. mtkiceba, rom simpaTias gamoiwvevs, magram lebebis WeSmaritebis fardo-
umaRles, yovlismomcvel da mxardaWeras ver moipovebs. biTobas da mainc uryevad
mainc miRwevad sinTezSi SeiZleba es asea, magram misdevde maT _ ai es
movaleoba interesia, aqedan, vfiqrob, aranairi ganasxvavebs civilizebul
individualuri Tavisufleba skeptikuri daskvna ar adamians velurisagan~, _
ki sufTa demokratia an gamomdinareobs. principebi ambobda Cveni drois
avtoritaruli saxelmwifo, _ ar xdeba naklebad wminda, Tu SesaniSnavi mwerali.
metafizikur saburvelSi maTi maradiuli arsebobis SesaZloa, moiTxovo meti _
TviTmotyuebis an Segnebuli garantireba SeuZlebelia. Rrma da auridebeli
TvalTmaqcobis damalvas sinamdvileSi, survili _ metafizikuri moTxovnilebaa,
niSnavs. pluralizmi ufro ganimtkico imis rwmena, rom magram misce mas ufleba
adamianuria, radgan Soreuli romeliRac obieqtur samefoSi warmarTos Cveni moqmedeba _
da Sinaganad winaaRmdegobrivi Cveni faseulobebi maradiuli aranakleb Rrma, magram
idealis gulisTvis adamianebs da uryevia, mxolod bavSvobis bevrad ufro saSiSi
ar arTmevs (rogorc amas garkveulobisa da Cveni zneobrivi da politikuri
sistemebis Semqmnelebi akeTe- pirvelyofili warsulis umwifrobis simptomia.
ben) imas, rac maT, arsebebs,
romlebsac sruliad ganuWv-
retavi saxiT SeuZliaT
Seicvalon, TavianTi sicocx- SeniSvnebi:
lisTvis absoluturad
aucileblad miaCniaT14. 1
Berlin Isaiah. Two Concepts of Liberty (SemoklebiT) // Berlin I. Four Essays
saboloo jamSi, umaRles on Liberty. London, Oxford Univ. Press, 1969, p. 121-134, 162-172.
2
aq, ra Tqma unda, sawinaaRmdegos WeSmariteba ar igulisxmeba.
faseulobebs Soris Tavis 3
helveciusma es Zalian mkafiod Camoayaliba: `Tavisufali adamiani _ aris
arCevans adamianebi ise akeTeben, adamiani, romelic araa Seborkili, araa Caketili cixeSi, araa monasaviT
rogorc SeuZliaT, radgan sasjelis SiSiT daSinebuli... ucnauri iqneboda Tavisuflebis uqonloba
moralis fundamenturi dagverqmia imisTvis, rom ar SegviZlia arwiviviT RrublebSi frena,
kategoriebi da principebi _ veSapiviT wyalqveS cxovreba...~ (Ãåëüâåöèé Ê.À. Ñî÷. â 2-õ ò. Ò.1, Ì.:
Ìûñëü, 1973, ñ.175).
xangrZliv sivrcul-droiT 4
sazogadoebrivi kanonebis marqsistuli koncefcia, upirobod, am
perspeqtivaSi mainc _ gansaz- Teoriis yvelaze cnobili variantia, Tumca es Teoria, rogorc
Rvraven maT sicocxles da mniSvnelovani Semadgeneli nawili, Sedis rogorc zogierT qristianul
maTi yofis, azrovnebisa da da utilitarul, iseve yvela socialistur doqtrinaSi.
pirovnuli individualobis
5
`Tavisufali adamiani isaa, visac araferi uSlis xels akeTos is, rac
surs~, _ ambobda hobsi (Ãîááñ Ò. Ñî÷. â 2-õ ò. Ò.2, Ì.: Ìûñëü, 1991,
nawils Seadgenen _ yovelive
ñ. 163). kanoni yovelTvis ‘borkilia~, maSinac ki, Tu is gvicavs kanonis
imas, rac maT adamianebad jaWvebze ufro mZime jaWvebisgan, rogoricaa ufro represiuli kanoni
aqcevs. an wes-Cveuleba, despotis TviTneboba an qaosi. amaves ambobs bentamic.
6
es kidev erTxel mowmobs, rom yvela moazrovne, mcire gamonaklisis
SeiZleba maradiulobaze garda, imiskenaa midrekili, rom miaCndes: yvelaferi is, rac, maTi azriT,
sikeTes miekuTvneba, Sinaganad dakavSirebuli an, ukidures SemTxvevaSi,
pretenziis armqone miznebis
erTmaneTTan Tavsebadia. azris istoriaSi, iseve, rogorc erebis
Tavisufali arCevanis ideali istoriaSi, uamravi magaliTia, rodesac urTierTsawinaaRmdego an,
da masTan dakavSirebuli ukidures SemTxvevaSi, gansxvavebuli nawilebi xelovnurad
faseulobaTa pluralizmi erTiandeboda despotur sistemaSi da romeliRac saerTo mtris SiSiT
mxolod Cveni daisisken mima- inarCunebda erTianobas. rodesac raRac drois Semdeg es SiSi qreboda,
mokavSireebs Soris maSinve Cndeboda winaaRmdegobebi, romlebic
vali kapitalisturi civili-
angrevdnen sistemas, zogjer mTeli kacobriobis sakeTildReod.
zaciis gviandeli nayofebia: 7
am Temis nayofier ganxilvas naxavT wignSi: Villey Ì. «Lemons d’histoire
am ideals ar aRiarebdnen de la philosophic du droif, Paris: Dalioz, 1957, romelic kvaldakval
warsulis primitiuli mihyveba piradi uflebebis cnebis ganviTarebas okamis Semdeg.

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü


51
#6(39) LUMEN

8
RvTiuri da bunebis kanonebis absoluturi avtoritetisa da RvTis
winaSe yvela adamianis Tanasworobis qristianuli (iseve, rogorc
iudaisturi da muslimuri) rwmena Zalian gansxvavdeba sakuTari
Sexedulebebis Tanaxmad cxovrebis Tavisuflebis rwmenisgan.
9
sinamdvileSi, SeiZleba SevekamaToT mosazrebas, rom fridrix didis
droindel prusiaSi an ioseb meoris avstriaSi mdidari warmosaxvis,
TviTmyofadobis da SemoqmedebiTi geniis mqone adamianebi, iseve rogorc
sxvadasxva umciresobani, nakleb idevnebodnen da kanonebisa da wes-
Cveulebebisgan naklebad mZime Cagvras ganicdidnen, vidre mraval ufro
adreul da gviandel demokratiaSi.
10
`negatiuri Tavisuflebis~ xarisxis Sefaseba yovel konkretul
SemTxvevaSi Zalian rTulia. erTi SexedviT SeiZleba gveCvenos, rom
misTvis mxolod sul mcire or alternativas Soris arCevanis
SesaZlebloba aris mniSvnelovani. Tumca arCevisas adamians yovelTvis
rodi aqvs erTnairi Tavisufleba an saerTod ar aqvs Tavisufleba. Tu
totalitarul saxelmwifoSi wamebis muqaris an Tundac samsaxuris
dakargvis SiSiT vRalatob megobars, sruli safuZveli maqvs vamtkico,
rom Tavisuflad ar vmoqmedeb. da mainc, ra Tqma unda, vakeTeb arCevans
da SemiZlia, ukidures SemTxvevaSi, Teoriulad mainc avirCio sikvdili,
wameba an cixe. ase rom, alternativebis ubralo arseboba ar aris
sakmarisi piroba imisTvis, rom Cemi saqcieli Tavisufali iyos am
sityvis Cveulebrivi gagebiT (Tumca is SeiZleba nebayoflobiTi iyos).
vfiqrob, Cemi Tavisuflebis xarisxi damokidebulia imaze, Tu a) ramdeni
SesaZlebloba maqvs (Tumca maTi daTvlis meTodi uciloblad eyrdnoba
imas, Tu rogor vafasebT situacias da ra Sexedulebebi gvaqvs. qcevis
SesaZlo mimarTulebebi sulac araa iseve diskretuli, rogorc vaSlebi,
romelTa daTvla sirTules ar warmoadgens); b) ramdenad advili an
rTulia yoveli am SesaZleblobis ganxorcieleba; g) ramdenad
mniSvnelovania es SesaZleblobebi Cemi cxovrebiseuli gegmebis, Cemi
xasiaTisa da im viTarebis TvalsazrisiT, romelSic aRmovCndi; d)
ramdenad SeiZleba xeli SeuSalos am SesaZleblobebis ganxorcielebas
sxva adamianebis Segnebulma moqmedebam; e) ra Rirebulebas aniWebs am
mravalferovan SesaZleblobebs ara mxolod TviTon adamiani, aramed im
sazogadoebis saerTo azri, romelSic es adamiani cxovrobs. saWiroa
yvela am parametris `integrireba~, Sedegad miRebuli daskvna ki
yovelTvis da uciloblad arazusti da sadavo iqneba. savsebiT
SesaZlebelia, rom arsebobs Tavisuflebis yovlad gansxvavebuli
saxeobebi da xarisxebi, romelTa ganlageba erT romelime skalaze ar
SeiZleba. metic, Tu sazogadoebis Tavisuflebas ganvixilavT, Cven winaSe
wamoiWreba iseTi (logikurad absurduli) SekiTxvebi, rogoricaa `zrdis
Tu ara X socialuri mowyoba b-n A-s Tavisuflebas ufro metad, vidre
batonebis B-s, C-s da D-s Tavisuflebas erTad?~ aseTive sirTuleebi
Cndeba utilitaristuli kriteriumis gamoyenebisas. da mainc, Tu
gazomvis sizustes ar moviTxovT, gvaqvs sakmarisad saimedo safuZveli
mtkicebisTvis, rom SvedeTis mefis saSualo qveSevrdomi mTlianobaSi
bevrad ufro Tavisufalia, vidre espaneTis an albaneTis saSualo
moqalaqe. cxovrebis wesebi erTmaneTs unda SevadaroT rogorc
garkveuli mTlianobebi, Tumca aseTi Sedarebis ganxorcielebis meTodis
dasabuTeba da miRebuli daskvnis WeSmaritebis damtkiceba Zalian
rTulia, Tu saerTod SesaZlebelia. magram cnebebis gaurkvevloba da
gamoyenebuli kriteriumebis simravle Tavad kvlevis sagnis
ganmasxvavebeli Taviseburebaa da ara Sedegi gazomvis arasrulyofili
meTodebisa da kidev imisi, rom zusti azrovnebis unars moklebulni
varT.
11
`namdvili Tavisuflebis ideali es aris adamianTa sazogadoebis yoveli
wevrisTvis TavisTvis saukeTesos miRwevis maqsimaluri SesaZlebloba~, _
ambobda t. h. grini 1881 wels. Tu gverdze gadavdebT im faqts, rom aq
aRreulia Tavisuflebisa da Tanasworobis cnebebi, es azri niSnavs, rom,
rodesac adamiani amwuTier siamovnebas irCevs da amiT uars ambobs

Solidarität }'vh'mksr Ñîëiäàðíiñòü


52
solidaroba

Tavisi me-sTvis (romeli `me~-sTvis?) saukeTeso sikeTeze, is yalb


Tavisuflebas axorcielebs. misi CamorTmeviT is ar dakargavs arafers
mniSvnelovans. grini namdvili liberali iyo, magram mraval tirans
SeeZlo yvelaze uaresi represiuli zomebis gasamarTleblad
gamoeyenebina misi formula.
12
did britaneTSi aseTi kanonieri Zala konstituciiT eniWeba
sruluflebian suverens _ parlamentSi dabrZanebul mefes. am qveynis
SedarebiT Tavisufali xasiaTi imiT aixsneba, rom am Teoriulad
yovlisSemZle arsebis moqmedebebs wes-Cveulebebi da sazogadoebrivi
azri zRudavs. naTelia, rom mniSvnelovania ara SezRudvebis xasiaTi _
samarTlebrivi, moraluri an konstituciuri _, aramed maTi efeqtianoba.
13
kondorses Tanaxmad (visi `eskizidanac~ moviyvaneT es sityvebi),
socialuri mecnierebis amocana imaSi mdgomareobs, rom gvaCvenos
`rogor daakavSira bunebam ganaTlebis progresi Tavisuflebis,
saTnoebisa da adamianis bunebrivi uflebebisadmi pativiscemis
progresTan; rogor unda moxerxdes, rom es erTaderTi realuri
sikeTeebi, romlebic imdenad xSirad arian daSorebulni erTmaneTs, rom
isini SeuTavsebelnic ki hgoniaT, piriqiT, ganuyofelni gaxdnen. es maSin
moxdeba, rodesac erTa mniSvnelovani ricxvis ganaTleba erTdroulad
miaRwevs garkveul zRvars~. Semdeg is ganagrZobs: `adamianebi didi xnis
ganmavlobaSi inarCuneben TavianTi bavSvobis, TavianTi samSoblos,
TavianTi drois mcdar Sexedulebebs mas Semdeg, rac SeiTviseben yvela
WeSmaritebas, romlebic am Sexedulebebis dasangrevad aris aucilebeli~
(Êîíäîðñý Æ. À. Ýñêèç èñòîðè÷åñêîé êàðòèíû ïðîãðåññà ÷åëîâå÷åñêîãî
ðàçóìà. Ì., 1936, ñ. 12, 13). ironia SeiZleba davinaxoT imaSi, rom yvela
sikeTis gaerTianebis aucileblobisa da SesaZleblobis kondorseseuli
rwmena mcdari Sexedulebis swored is saxeobaa, romelic man ase kargad
aRwera.
14
vfiqrob, es kargad Tqva bentamma: `individualuri interesebi _
erTaderTi realuri interesebia... SeiZleba ki es ise gavigoT, rom
zogierTi adamiani imdenad sulelia, rom ... adamiani, romelic ar aris,
urCevniaT imas, vinc aris; tanjaven dRes mcxovrebT imaTi bednierebis
xelSewyobis sababiT, vinc jer ar dabadebula da, SesaZloa, arc
arasdros daibados?~ es im iSviaT SemTxvevaTagania, rodesac berki
bentams eTanxmeba. es nawyveti metafizikuris sawinaaRmdegod politikis
empiriuli gagebis arss gamoxatavs.

Fluskfhf Àìãàðäçèíàä solidaroba Solidarity Ñîëèäàðíîñòü


53

Das könnte Ihnen auch gefallen