Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
eqspertis azri
Tornike TurmaniZe
35
2015
publikacia daibeWda amerikis SeerTebuli
Statebis saelCos finansuri mxardaWeriT.
ISSN 1512-4835
ISBN 978-9941-0-7590-2
ruseTis mier 2014 wlis martSi ganxorcielebulma
yirimis aneqsiam da mimdinare samxedro intervenciam ukraina
Si kidev erTxel ganaaxla diskusia im postsabWoTa qveynebis
momavlis Sesaxeb, romlebic ruseTsa da dasavleTs (nato-ev
rokavSirs) Soris mdebareoben. gadarCebian Tu ara es qvey
nebi, rogorc saerTaSoriso sistemis suverenuli da da
moukidebeli erTeulebi? arian Tu ara isini Tavisufalni,
airCion ganviTarebis sakuTari gza da sagareo-politikuri
kursi? SeZleben Tu ara isini im aliansebsa da regionul
gaerTianebebSi gawevrianebas, romlebiskenac miiltvian? ra
rols Seasruleben isini evropul da/an evraziul regionul
usafrTxoebaSi axlo momavalSi? am kiTxvebze pasuxebis gace
ma advili ar aris da sakmaod detalur msjelobas moiTxovs.
Tumca, vfiqrob, am mxriv sasargeblo iqneba saqarTvelos
magaliTis ganxilva, gansakuTrebiT ukrainaSi bolo dros gan
viTarebuli movlenebidan miRebuli gakveTilebis gaTvalis
winebiT, rac, Tavis mxriv, im problemebisa da gamowvevebis
ukeT gagebaSi dagvexmareba, romelTa winaSec dRes civi omis
Semdgomi evropuli usafrTxoebis arqiteqtura dgas.
qvemoT mokled mimovixilav postsabWoTa sivrcis ev
ropul nawilSi amJamad arsebul geopolitikur viTarebasa
da ruseTis mier ukrainis sazRvrebis Zaladobrivi gziT Secv
lis mcdelobis Sedegebs evrokavSiris aRmosavleT samezob
los qveynebisTvis (aRmosavleT partniorobis qveynebisTvis,
rogorebicaa: belarusi, ukraina, moldova, saqarTvelo,
somxeTi da azerbaijani), aseve vimsjeleb saqarTvelos am
Jamindel saerTaSoriso statussa da natoSi gawevrianebis
perspeqtivebze.
3
an orive maTganis mier aRniSnuli sivrcis gavlenis sfero
ebad dayofa an 2) Zalis polusebis mier maT Soris arsebu
li geopolitikuri sivrcis buferul zonad aRiareba da iq
ganlagebuli qveynebisTvis _ am ukanasknelTa surviliT an,
ufro xSirad, maTi survilis sawinaaRmdegod _ neitraluri
an miumxrobeli statusis miniWeba, anu maTi „neitralizacia“.
marTalia, civi omis periodSi evropa am orive Sedegis ele
mentebs Seicavda (meore msoflio omis Semdeg dasavleT ev
ropis bevri saxelmwifo natoSi gawevrianda, aRmosavleT
evropis qveynebis umravlesoba _ varSavis xelSekrulebis
organizaciaSi, xolo neitraluri Sveicaria, avstria, Svede
Ti, fineTi da miumxrobeli iugoslavia am or bloks Soris
buferebis rols asrulebdnen), ufro adreuli da gviandeli
istoriuli faqtebis umetesoba adasturebs, rom msgavs situ
aciebSi Zlieri saxelmwifoebi ufro xSirad pirvel Sedegs
irCeven, vidre meores, anu amjobineben, sakuTari sazRvrebi
an gavlenis sferoebi gaafarTovon, vidre maT Soris buf
eruli zona SeinarCunon. aseT sivrceSi neitraluri bufer
uli saxelmwifoebi mxolod Zalauflebis xisti regionuli
balansis SemTxvevaSi Cndeba, rodesac Zlieri saxelmwifoebi
da aliansebi maT Soris mdebare geopolitikuri vakuumis
gayofaze an erTmaneTisTvis daTmobaze ver Tanxmdebian. amas
Tan, unda aRiniSnos, rom garigebebi saxelmwifoTa buferul
statusTan dakavSirebiT metwilad moklevadiania, radgan
amgvari qveynebis neitraliteti an, sulac, suvereniteti,
safrTxis winaSe dgeba rogorc ki ZalTa regionuli an glo
baluri balansi irRveva da erT-erTi Zlieri saxelmwifo an
aliansi status-kvos Secvlas da sakuTari gavlenis sferos
gafarToebas gadawyvets.1
is, rac civi omis dasrulebis Semdeg aRmosavleT ev
ropasa da, nawilobriv, postsabWoTa sivrceSi moxda, Zlieri
saxelmwifoebis qcevis am modelis SesaniSnavi ilustraciaa.
erTi mxriv, 1990-iani wlebis Sua xanebidan aSS-is gavlenis
sfero, nato da evrokavSiri aRmosavleTiT gafarTovda:
varSavis paqtis yofili wevrebidan poloneTi, ungreTi, Cexe
Ti, slovakeTi, bulgareTi, rumineTi da albaneTi, iugo
slaviis yofili respublikebidan _ slovenia da xorvatia,
1 buferuli saxelmwifoebis Sesaxeb damatebiTi msjelobisTvis ix.:
Tornike TurmaniZe, buferuli saxelmwifoebi (Tbilisi: bTkk-politikis
kvlevis jgufi, meore gamocema, 2011) da Tornike Turmanidze, Buffer States:
Power Policies, Foreign Policies and Concepts (New York: Nova Science Publishers, 2009)
4
sabWoTa kavSiris yofili respublikebidan _ litva, latvia
da estoneTi Crdiloatlantikuri aliansis wevrebi gaxdnen,
maTi umravlesoba aseve evrokavSirSi gaerTianda, civi omis
droindeli neitraluri qveynebi _ avstria, SvedeTi da fi
neTi _ ki natoSi ar Sesulan, magram evrokavSirSi gawevriand
nen. meore mxriv, ruseTi amave periodidan dRemde cdilobs
yofili sabWoTa respublikebis Tavisi gavlenis sferoSi dab
runebas maTi iseT regionul gaerTianebebSi CarTviT, rogo
rebicaa damoukidebel saxelmwifoTa Tanamegobroba (dsT),
koleqtiuri usafrTxoebis xelSekrulebis organizacia da
axaldafuZnebuli evraziis ekonomikuri kavSiri, romelmac
2015 wlidan evraziuli sabaJo kavSiri da evraziuli eko
nomikuri sazogadoeba Secvala. moskovma aRmosavleT part
niorobis wevri qveynebidan, romlebic ruseTsa da nato-ev
rokavSirs Soris mdebareoben (belarusi, ukraina, moldova,
saqarTvelo, somxeTi da azerbaijani), evraziis ekonomi
kur kavSirSi jerjerobiT mxolod belarusisa da somxeTis
gawevrianeba SeZlo (aseve, centraluri aziidan yazaxeTisa,
romelsac, savaraudod, male yirgizeTic daemateba). yofil
sabWoTa respublikebze kontrolis aRdgenisa da dasavleT
Tan maTi daaxloebis Sesaferxeblad ruseTi 1991 wlidan
mTel rig ekonomikur, politikur da samxedro instru
mentebs iyenebs, romelTagan gansakuTrebiT aRsaniSnavia am
qveynebSi rusuli samxedro bazebisa da „samSvidobo Zalebis~
ganTavseba, eTnikuri mravalferovnebiT manipulireba, sepa
ratizmis waxaliseba, eTnikuri konfliqtebis gaRviveba da
Ria samxedro intervenciebis ganxorcieleba (saqarTveloSi
2008 wlis agvistoSi da ukrainaSi 2014 wlis Tebervlidan),
maTi teritoriis nawilis okupacia (afxazeTis, cxinvalis
regionis/`samxreT oseTis“, yirimis, doneckisa da luganskis
regionebis) da aneqsiac ki (yirimis).
samwuxarod, xSirad gvesmis mcdari da damabneveli
argumenti, TiTqos natosa da evrokavSiris aRmosavleTiT
gafarToeba civi omis dasrulebis Semdgom aRmosavleT ev
ropasa da postsabWoTa sivrceSi warmoqmnil Zalis vakuumSi
dasavleTis calmxrivi eqspansia iyo.2 sinamdvileSi, ruseT
ic dakavebuli iyo dasavleTisken ara marto Tavisi gavle
nis sferos, aramed saxelmwifo sazRvrebis gafarToebiT,
2 magaliTad, ix.: John J. Mearsheimer, “Why the Ukraine Crisis is the West’s Fault,”
Foreign Affairs, September-October 2014, www.foreignaffairs.com/articles/141769/
john-j-mearsheimer/why-the-ukraine-crisis-is-the-wests-fault
5
rac mcire xnis win yirimis aneqsiis magaliTmac aCvena. gar
da amisa, xsenebul or eqspansias Soris Zireuli gansxvaveba
aris is (rasac am argumentis momxre politikosebi da mkv
levrebi ugulebelyofen), rom sabWoTa kavSirisa da social
isturi blokis yofilma qveynebma, romlebic natosa da ev
rokavSirSi gaerTiandnen, es nabiji sakuTari survilisa da
maTi sazogadoebebis Tavisufali arCevanis safuZvelze ga
dadges, xolo sabWoTa kavSiris yofilma qveynebma, romlebic
ruseTis liderobiT Seqmnil iseT regionul organizaciebSi
gawevriandnen, rogorebicaa dsT, koleqtiuri usafrTxoebis
xelSekrulebis organizacia da evraziis ekonomikuri kavSi
ri, did albaTobiT, es moskovis mxridan zewolisa da Santa
Jis Sedegad gaakeTes3 (miuxedavad imisa, rom am saxelmwifoTa
mTavrobebi, SesaZloa, amas sajarod ar aRiarebdnen). metic,
zogierT postsabWoTa qveyanaSi, romelic jerjerobiT arc
erT zemoxsenebul alianssa Tu regionul gaerTianebaSi ar
Sesula, kerZod, saqarTvelosa da ukrainaSi, ruseTma srul
masStabiani omebi wamoiwyo, maTi suverenuli teritoriis
samxedro okupacia da aneqsiac ki moaxdina, raTa, saboloo
jamSi, am qveynebis evrokavSirsa da natoSi integracias xeli
SeuSalos da kvlav Tavis orbitaSi daabrunos.
amrigad, miuxedavad imisa, rom ruseTma da dasav
leTma, gansxvavebul garemoebebSi, aRmosavleT evropasa
da postsabWoTa sivrceSi warmoqmnili civi omisSemdgomi
geopolitikuri vakuumis didi nawili STanTqes, 2015 wlis
mdgomareobiT, potenciuri buferuli zona maT Soris mainc
arsebobs da ukrainas, moldovas, saqarTvelosa da azerbai
jans moicavs. buferuli saxelmwifos statusi, rogorc Cans,
misaRebia moldovisa da azerbaijanisTvis. moldovam, imis
SiSiT, rom moskovs dnestrispireTSi gayinuli konfliqtis
gaaqtiureba ZaluZs, 1994 wels mudmivi neitraliteti gamo
acxada. Tumca, kiSiniovma evrokavSirTan urTierTobebi ga
naviTara da 2014 wels briuselTan asocirebis xelSekrule
bas moawera xeli, ramac ruseTis mTavroba mainc gaaRiziana
da naklebad savaraudoa, rom moskovi moldovis evrokav
SirSi integracias Seeguos. azerbaijani, romelsac ruseTsa
da nato-evrokavSirs Soris sivrceSi erTgvari periferiuli
mdebareoba aqvs da amavdroulad esmis, rom ruseTs mTiani
6
yarabaRis gamo somxeTTan mis dapirispirebaze gadamwyveti
gavlenis moxdena SeuZlia, jerjerobiT Tavs aridebs ruseT
sa da dasavleTs (koleqtiuri usafrTxoebis xelSekrulebis
organizacia-evraziis ekonomikur kavSirsa da nato-evrokav
Sirs) Soris mkafio arCevanis gakeTebas. Tumca, moldova da
azerbaijani, ukrainasa da saqarTvelosTan erTad, geopoli
tikur gaurkvevlobaSi garkveulwilad am ori ukanaskneli
qveynis ruseTTan mougvarebeli urTierTobebis gamo imyo
febian. dReisaTvis saqarTvelos da ukrainas naTlad aqvT
gamoxatuli TavianTi survili, dauaxlovdnen dasavleTs da,
saboloo jamSi, misi ganuyofeli nawilebi gaxdnen: 2014 wels
saqarTvelom da ukrainam evrokavSirTan asocirebis xelSek
rulebebi gaaformes; 2008 wels maT natos buqarestis samitze
miiRes dapireba, rom momavalSi aliansis wevrebi gaxdebian;
2011 wels saqarTvelo „natos aspirant qveynad“ dasaxelda;
sul axlaxan ki ukrainis mTavrobam qveynis natoSi gawevri
anebaze ganacxadi kvlav gaakeTa.4 ruseTi ki saqarTvelosa da
ukrainis dasavleTisken svlas aferxebs, laxavs maT suvereni
tets, teritoriul mTlianobas, sazRvrebis urRvevobas da
inarCunebs efeqtian kontrols am qveynebis separatistul,
okupirebul an aneqsirebul teritoriebze, rogorebicaa
afxazeTi, cxinvalis regioni/“samxreT oseTi“, yirimi, aseve
nawilobriv doneckisa da luganskis regionebi, sadac amJamad
omia gaCaRebuli.
ra eliT am qveynebs? isini iqnebian buferuli saxelm
wifoebi, Crdiloatlantikuri aliansis wevrebi Tu ruseTis
satelitebi? am rTuli sakiTxis ramdenime SesaZlo gadawyve
ta arsebobs, romelTagan zogierTi, samwuxarod, am qveynebis
amJamindel sagareo-politikur miznebs ar Seesabameba.
4 “Ukrainian President Signs Law Allowing NATO Membership Bid,” Radio Free Europe/
Radio Liberty, 18.01.2015, www.rferl.org/content/ukraine-poroshenko-signs-law-al-
lowing-nato-bid/26767916.html (18.01.2015)
7
katastrofa“ uwoda,5 moskovi cdilobs 12 yofili sabWoTa
respublika sakuTar kontrols nebismier fasad dauqvemde
baros (gamonaklisi, savaraudod, baltiispireTis qveynebia,
romlebmac, sabednierod, 2004 wels natosa da evrokavSirSi
gawevrianebiT ruseTs Tavi daaRwies). aSkaraa, rom postsab
WoTa sivrcesTan mimarTebaSi ruseTis mTavar sagareo-poli
tikur mizans sabWoTa kavSiris (an, sulac, ruseTis imperiis)
Tanamedrove formiT aRdgena warmoadgens.
sainteresoa, rom ruseTi rogorc natos, ise evrokav
Sirs sakuTari „privilegirebuli interesebis sferosTvis“6
safrTxed aRiqvams. is dasavleli komentatorebi, romle
bic amtkiceben, rom kremls mxolod natosa da evrokavSiris
gafarToeba aSfoTebs, cdebian, rasac ukrainis magaliTi
naTlad adasturebs: kremlma warmatebiT moaxdina zewola
ukrainis yofil xelisuflebaze, raTa mas evrokavSirTan aso
cirebis xelSekruleba ar gaeformebina, ramac evromaidani
gamoiwvia da 2014 wlis TebervalSi prezident viqtor ianu
koviCis gadayenebiT dasrulda; ukrainis natoSi gawevriane
ba arc ianukoviCis mTavrobis dRis wesrigSi idga, romelic
kremlis moTxovnebs dahyva da 2010 wels ukraina blokgareSe
saxelmwifod gamoacxada, da arc gardamavali mTavrobisa,
romelmac evromaidanis revoluciis Semdeg aiRo Zalaufle
ba xelSi; miuxedavad amisa, 2014 wlis TebervalSi ruseTma
ukrainaSi samxedro intervencia daiwyo da jer yirimi, Semdeg
ki aRmosavleT ukrainis nawili daipyro, raTa ukrainis dasav
leTTan, kerZod ki, evrokavSirTan daaxloeba SeeCerebina.
2008 wlis agvistos ruseT-saqarTvelos omi da ruse
Tis mier afxazeTisa da cxinvalis regionis/“samxreT oseTis“
okupacia,7 aseve, 2014 wlis martSi ruseTis mier yirimis aneq
sia da aRmosavleT ukrainaSi amJamad mimdinare saomari mo
qmedebebi cxadyofs, rom ruseTi ar erideba da Semdgomac
gaagrZelebs Tavis farglebs gareT samxedro Zalis gamoy
5 vladimer putinis wliuri mimarTva ruseTis federalur krebas,
25.05.2005; www.archive.kremlin.ru/eng/speeches/2005/04/25/2031_type70029type
82912_87086.shtml
6 es fraza 2008 wlis agvistoSi ruseTis maSindelma prezidentma dimitri
medvedevma warmoTqva, www.news.kremlin.ru/transcripts/1294, www.news.krem-
lin.ru/transcripts/2092 (18.01.2015)
7 2008 wels ruseTis mier saqarTvelos winaaRmdeg ganxorcielebuli
agresiis qronologia, saqarTvelos mTavroba, www.mfa.gov.ge/index.php?
lang_id=GEO&sec_id=556 (18.01.2015)
8
enebas imisaTvis, rom ssrk-is yofil respublikebze kontr
oli aRidginos. roca ki am qveynebis xelisuflebebi uars
ityvian moskovis moTxovnebis Sesrulebaze maTi aSS-sTan,
natosa da/an evrokavSirTan urTierTobebis sakiTxebTan da
kavSirebiT, ruseTi am saxelmwifoebis destabilizacias moax
dens, daipyrobs maT teritoriebs, SesaZloa, maTi aneqsiac
ki moaxdinos, ris gasamarTlebladac periodulad kosovos
magaliTs moixmobs da amgvari agresiuli qmedebebiT or
sagareo-politikur mizans erTdroulad miaRwevs: 1) gaafar
Toebs Tavis saxelmwifo sazRvrebs an „Tavdacvis perimetrs“
da 2) dazaralebul qveynebs dasavleTisTvis aramimzidvels
gaxdis, SeaCerebs maT natosa da evrokavSirSi integracias,
anu moaxdens maT „neitralizacias“, raTa Semdgom isini sa
kuTar satelitebad gadaaqcios. sxva sityvebiT rom vTqvaT,
am momentisTvis ruseTi cdilobs SeuTanxmdes dasavleTs
saqarTvelosa da ukrainis (iseve, rogorc moldovisa da
azerbaijanis) buferul statusze. Tumca, es mxolod droe
biTi interesia ruseTisTvis. misi saboloo mizani am saxelm
wifoTa kvlav sakuTari gavlenis sferoSi moqcevaa.
ruseTisgan gansxvavebiT, dasavleTi pativs scems
aRmosavleT partniorobis zemoxsenebuli qveynebis Tavi
sufal arCevans, gaataron natosa da evrokavSirSi gawevri
anebis sagareo-politikuri kursi. Tumca, amave dros, ruse
Tis mxridan viTarebis samxedro gziT Semdgomi eskalaciis
SiSma, rogorc Cans, dasavleTs aRmosavleTiT gafarToebis
gagrZelebis enTuziazmi gaunela. dasavleTs, pirvel rigSi,
surs, es qveynebi suverenul, stabilur, demokratiul da gan
viTarebul saxelmwifoebad ixilos, zogierTi maTgani natosa
da evrokavSiris wevradac ki, im pirobiT, rom isini Sesaba
mis kriteriumebs daakmayofileben. amavdroulad, dasavleTs
imedi aqvs, rom am qveynebs moskovTan normaluri urTier
Tobebi SeiZleba hqondeT da amitom am sakiTxze ruseTTan
saerTo enis gamonaxvas cdilobs.
rogorc vxedavT, regionis or mTavar moTamaSes gansx
vavebuli da urTierTsawinaaRmdego interesebi aqvT. aSS-is,
natosa da evrokavSiris xelmZRvanelobis araerTi mcdeloba,
ruseTis xelisuflebasTan urTierTobebi geopolitikuri
metoqeobidan TanamSromlobaSi gadaeyvanaT, warumatebeli
aRmoCnda imis gamo, rom ruseTis prezidenti vladimer pu
tini msoflios mxolod da mxolod Zalis politikis WrilSi
xedavs. magaliTad, 2008 wlis agvistos ruseT-saqarTvelos
9
omis Semdeg dasavleTma maleve aRadgina moskovTan normalu
ri urTierTobebi, risi naTeli gamoxatulebac aSS-is prezi
dent barak obamas administraciis „gadatvirTvis“ politika
iyo. Tumca, man ver Seakava ruseTis Zaladobrivi qmedebebi
samezobloSi. dResac arsebobs imis saSiSroeba, rom amgvari
Secdoma ganmeordes da sanqciebi, romlebic dasavleTma ru
seTs ukrainaSi samxedro intervenciis gamo dauwesa, gauqm
des. yovel SemTxvevaSi, am sakiTxze diskusia evrokavSiris
SigniT dawyebulia.8
samwuxarod, zogierTi dasavleli realisti xSirad
saubrobs ruseTis „geopolitikuri saWiroebebis“ gaTvalis
winebaze da acxadebs, rom erTaderTi, rac ruseTs surs, es
aris neitraluri buferuli zona mis dasavleTiT, axali
„sanitariuli kordoni“, romelic mas natosa da evrokav
Sirisgan daicavs da rom ruseTis es moTxovnebi unda dak
mayofildes iseTi qveynebis Tavisufali nebis xarjze, ro
gorebic arian saqarTvelo, ukraina da moldova. es mcdari
mosazrebaa, radgan ruseTis realuri geopolitikuri in
teresi mis sazRvrebTan satelitebis da ara buferebis arse
bobaa. am qveynebisTvis natosa da evrokavSirSi gawevrianebis
Sansze uaris Tqma ki maTi ruseTis orbitaSi iZulebiT dab
runebisTvis xelis Sewyobas niSnavs.
10
da arc ruseTsa da dasavleTs Soris buferad yofna surs.
saqarTvelos gancxadebuli sagareo-politikuri priori
teti Crdiloatlantikuri aliansis wevrad (natos kvazi
buferad) gaxdoma da, aseve, evrokavSirSi Sesvlaa. Tumca,
2008 wlis agvistos ruseT-saqarTvelos omis Semdeg ruseTis
mier saqarTvelos teritoriebis _ afxazeTisa da cxinvalis
regionis/“samxreT oseTis“ _ samxedro okupacia seriozuli
barieria rogorc saqarTvelos natoSi integraciisTvis, aseve
misi buferuli statusisTvis.
gavimeoreb Cems adre gamoTqmul mosazrebas,10 rom, hi
poTeturad, saqarTvelosTvis xuTi SesaZlo geopolitikuri
scenari arsebobs. saqarTvelos, rogorc Zalis or metoqe
poluss _ ruseTsa da dasavleTs Soris _ mdebare, patara/
sust, potenciurad buferul saxelmwifos, Teoriuli Tval
sazrisiT, regionSi xuTi sxvadasxva geopolitikuri rolis
Sesruleba SeuZlia. esenia:
1. buferi ruseTsa da dasavleTs Soris _ Tu ruseTi af
xazeTisa da cxinvalis regionis/`samxreT oseTis“ samx
edro okupacias daasrulebs an ruseTis saokupacio
Zalebi saerTaSoriso samSvidobo kontingentiT Canacvl
deba, xolo saqarTvelo neitraluri saxelmwifo gaxdeba
da natosa da evrokavSirisken swrafvaze uars ityvis. am
scenaris erT-erTi hipoTeturi variacia SeiZleba iyos
neitraluri saqarTvelo, romelic ar aris natos wevri,
magram gaerTianebulia evrokavSirSi. am SemTxvevaSi saqa
rTvelo gaxdeba buferuli saxelmwifo ruseTsa da natos
Soris. Tumca, ukrainaSi ruseTis bolodroindeli qmede
bebiT Tu vimsjelebT, naklebad savaraudoa, rom moskovi
aseT garigebas dasTanxmdes.
2. Crdiloatlantikuri aliansis wevri (natos kvazibuferi)
_ Tu ruseTi afxazeTisa da cxinvalis regionis/`samxreT
oseTis“ samxedro okupacias daasrulebs an iq ganTavsebu
li ruseTis saokupacio Zalebi saerTaSoriso-samSvidobo
kontingentiT Seicvleba, xolo saqarTvelo Crdiloat
lantikuri aliansis (da, savaraudod, aseve evrokavSiris)
wevri gaxdeba.
10 Tornike TurmaniZe, buferuli saxelmwifoebi (Tbilisi: bTkk-politikis
kvlevis jgufi, meore gamocema, 2011), gv. 39-40 da Tornike Turmanidze, Buffer
States: Power Policies, Foreign Policies and Concepts (New York: Nova Science Publish-
ers, 2009), gv. 19-20.
11
3. ruseTis sateliti (ruseTis kvazibuferi) _ Tu saqarT
velo daTanxmdeba da kanonierad aRiarebs ruse
Tis samxedro bazebis yofnas afxazeTsa da cxinvalis
regionSi/`samxreT oseTSi“, uars ityvis natosa da evro
kavSirSi gawevrianebis sagareo-politikur kursze, ga
moacxadebs neitralitets da/an Semdgom gaerTiandeba
dsT-Si, koleqtiuri usafrTxoebis xelSekrulebis orga
nizaciasa da evraziis ekonomikur kavSirSi.
4. feTqebadsaSiSi zona _ Tu ruseTis saokupacio armia af
xazeTsa da cxinvalis regions/`samxreT oseTs“ ar dato
vebs da arc saerTaSoriso samSvidobo misiiT Canacvldeba,
xolo saqarTvelo, amavdroulad, natos da/an evrokav
Siris wevri gaxdeba. am SemTxvevaSi, saqarTvelo am or
ganizaciebSi de iure saerTaSoriso sazogadoebis mier
aRiarebuli sazRvrebiT Seva, magram de faqto ruseTsa
da dasavleTs Soris, ruseTis samxedro okupaciis xazebis
gaswvriv, gavlenis sferoebad gaiyofa.
5. xidi ruseTsa da dasavleTs Soris _ Tu metoqeoba ru
seTsa da aSS-nato-evrokavSirs Soris namdvili TanamS
romlobiTa da megobrobiT Seicvleba, ruseTi afxaze
Tisa da cxinvalis regionis/“samxreT oseTis“ okupacias
Sewyvets, saqarTvelo teritoriul mTlianobas aRidgens,
ruseTs safrTxed aRar aRiqvams da ganaviTarebs ekonomi
kur, politikur da samxedro kavSirebs ruseTTanac da
dasavleTTanac, gawevriandeba natoSi an evrokavSirSi, an
orive am organizaciaSi, aseve, SesaZloa, sxva regionul
gaerTianebebSic. es idealuri scenaria, romelSic Zalis
politika regionul TanamSromlobad gardaiqmneba, ro
gorc es meore msoflio omis Semdeg dasavleT evropaSi
moxda (rodesac belgiam, niderlandebma da luqsemburg
ma _ warsulSi buferulma saxelmwifoebma _ es problema
ukan moitoves, radgan xangrZlivi istoriuli dapirispi
reba safrangeTs, germaniasa da gaerTianebul samefos So
ris dasrulda).
mexuTe scenari (xidi ruseTsa da dasavleTs Soris),
romelic, SesaZloa, pirveli (buferuli saxelmwifo), meore
(natos wevri) da, agreTve, meoTxe (feTqebadsaSiSi zona) sce
naris gagrZeleba iyos, rasakvirvelia, saukeTesoa saqarT
velosTvis. Tumca, is am momentisTvis utopiaa, radgan
12
postsabWoTa sivrcisadmi moskovis imperialisturi midgoma
naklebad savaraudoa, rom uaxloes momavalSi Seicvalos.
aSkaraa, rom saqarTvelosTan mimarTebaSi ruseTi upirate
sobas mesame scenars (ruseTis sateliti) aniWebs, Tumca am
miznis miRwevis saSualebad pirvel scenarsac (buferuli
saxelmwifo) ganixilavs, oRond odnav gansxvavebuli pirobe
biT: saqarTvelos buferul saxelmwifod gadaqceva ruseTs
sakuTari SeiaraRebuli Zalebisa da samxedro bazebis saqa
rTvelos okupirebuli regionebidan gayvanis gareSe surs.
Tumca qveyana, romlis teritoriac ucxo saxelmwifos mier
aris okupirebuli, ver CaiTvleba neitralur an miumxro
bel saxelmwifod, Tu is am teritoriebs damoukidebel sax
elmwifoebad an sxva saxelmwifos Semadgenel nawilebad ar
aRiarebs. amas ki, darwmunebuli var, saqarTvelos arc erTi
mTavroba ar gaakeTebs. amrigad, ruseTis eqspansionisturi
ambiciebis gaTvaliswinebiT, saqarTvelosTvis pirveli (bufe
ruli saxelmwifo) da mesame (ruseTis sateliti) scenarebi
Tanabrad saxifaToa.
miuxedavad imisa, rom saqarTvelo meore scenars (na
tos wevri) aniWebs upiratesobas, misi amJamindeli saerTa
Soriso mdgomareoba, samwuxarod, ufro meoTxe scenarTanaa
(feTqebadsaSiSi zona) axlos, rac saqarTvelosTvis (iseve,
rogorc ukrainisa da moldovisTvis), zogadad, kargi ar aris,
magram, arsebuli viTarebis gaTvaliswinebiT, arc yvelaze
cudi perspeqtivaa. gavbedav da imasac vityvi, rom dReisaT
vis es scenari misaRebi unda iyos saqarTvelosTvis, radgan
is gulisxmobs nato-evrokavSiris usafrTxoebis garantiebs
saqarTvelos saxelmwifoebroebisa da suverenitetisTvis im
teritoriis farglebSi, romelsac qveynis xelisufleba amJa
mad akontrolebs da, aseve, zrdis Tbilisis samomavlo San
sebs, mSvidobianad moaxdinos okupirebuli teritoriebisa da
iq mcxovrebi xalxis reintegracia.
amrigad, saqarTvelo dRes arc buferuli saxelmwi
foa da arc Crdiloatlantikuri aliansis wevri/mokavSire
saxelmwifo. miuxedavad imisa, rom is am ukanaskneli alter
nativisken miiswrafvis, ruseTsa da dasavleTs Soris meto
qeoba da uTanxmoeba maT Soris mdebare postsabWoTa sivrcis
bedTan dakavSirebiT saqarTvelos am sagareo-politikuri
miznis miRwevaSi xels uSlis. Tumca, bevri ram mainc saqarT
velos dasavleTTan integraciis mtkice Zalisxmevaze iqneba
damokidebuli.
13
daskvna: rekomendaciebi sagareo politikisTvis da
miRebuli gakveTilebi
11 “Ukrainian Parliament Ratifies Agreement Extending Russian Black Sea Fleet’s Presence
in Crimea,” Kyiv Post, 27.04.2010, www.kyivpost.com/content/politics/ukrainian-parlia-
ment-ratifies-agreement-extending--65103.html (18.01.2015)
14
Si da/an evrokavSirSi gawevrianebis SesaZleblobas – ra
sakvirvelia, im pirobiT, rom maTi mTavrobebi saxelmwifos
mSeneblobis, ekonomikuri ganviTarebisa da demokratizaciis
procesebs gaagrZeleben im teritoriebze, romlebsac akont
roleben. saqarTvelo, ukraina da moldova natosa da evrokav
Sirs sxvadasxva pirobaze SeiZleba SeuTanxmdnen, riTac maTi
am organizaciebSi integracia regionSi mSvidobis SenarCune
basTan winaaRmdegobaSi ar mova. magaliTad, saqarTvelom da
ukrainam SeiZleba dadon piroba, rom natoSi maTi gawevri
anebis SemTxvevaSi, Crdiloatlantikuri xelSekrulebis me-5
muxli, romlis Tanaxmadac „...[aliansis wevrebidan] erT-erTze
an ramdenimeze ganxorcielebuli SeiaraRebuli Tavdasxma ev
ropasa da CrdiloeT amerikaSi yvelas winaaRmdeg Tavdasxmad
miiCneva“12 , ar gavrceldeba ruseTis mier maTi teritoriebis
samxedro okupaciisa Tu aneqsiis adrindel SemTxvevebze, anu
koleqtiuri Tavdacvis valdebuleba mxolod axali Tavdasx
mis SemTxvevaSi warmoiSveba. am suliskveTebiT 2010 wlis 23
noembers, saqarTvelos maSindelma prezidentma mixeil saa
kaSvilma, evroparlamentSi sityviT gamosvlisas, calmxrivi
piroba dado, rom saqarTvelo ar gamoiyenebs samxedro Zalas
ruseTis mier okupirebuli saqarTvelos teritoriis 20%-
is dasabruneblad da qveyana mxolod teritoriis danarCeni
80%-is Tavdacvis uflebas daitovebs.13 Tu ukrainis prezi
denti petro poroSenko aseTive pirobas dadebs yirimTan da
kavSirebiT, es ukrainis natosken swrafvas mxolod waadgeba.
civi omis Semdgomi msoflio wesrigi ruseTis mier 2014
wlis martSi yirimis aneqsiis Sedegad kidev erTxel Seirya.
es nabiji bevrad ufro Tavxeduri iyo, vidre ruseTis mier
2008 wlis agvistoSi saqarTvelos regionebis (afxazeTisa da
„samxreT oseTis“) damoukidebel saxelmwifoebad aRiareba.
Tu aSS, nato da evrokavSiri ruseTis agresiul qcevas misi
mezoblebis mimarT ar SeaCereben da amgvari qmedebebisTvis
Zalian maRal fasad ar azRvevineben, ruseTis Semdegi nabiji,
SesaZloa, aseTive strategiis natos SedarebiT patara wevre
bze gamocda iyos, rogorebic baltiispireTis qveynebi arian.
15