Über dieses Buch

Dies ist ein digitales Exemplar eines Buches, das seit Generationen in den Regalen der Bibliotheken aufbewahrt wurde, bevor es von Google im
Rahmen eines Projekts, mit dem die Bücher dieser Welt online verfügbar gemacht werden sollen, sorgfältig gescannt wurde.
Das Buch hat das Urheberrecht überdauert und kann nun öffentlich zugänglich gemacht werden. Ein öffentlich zugängliches Buch ist ein Buch,
das niemals Urheberrechten unterlag oder bei dem die Schutzfrist des Urheberrechts abgelaufen ist. Ob ein Buch öffentlich zugänglich ist, kann
von Land zu Land unterschiedlich sein. Öffentlich zugängliche Bücher sind unser Tor zur Vergangenheit und stellen ein geschichtliches, kulturelles
und wissenschaftliches Vermögen dar, das häufig nur schwierig zu entdecken ist.
Gebrauchsspuren, Anmerkungen und andere Randbemerkungen, die im Originalband enthalten sind, finden sich auch in dieser Datei – eine Erin-
nerung an die lange Reise, die das Buch vom Verleger zu einer Bibliothek und weiter zu Ihnen hinter sich gebracht hat.

Nutzungsrichtlinien

Google ist stolz, mit Bibliotheken in partnerschaftlicher Zusammenarbeit öffentlich zugängliches Material zu digitalisieren und einer breiten Masse
zugänglich zu machen. Öffentlich zugängliche Bücher gehören der Öffentlichkeit, und wir sind nur ihre Hüter. Nichtsdestotrotz ist diese
Arbeit kostspielig. Um diese Ressource weiterhin zur Verfügung stellen zu können, haben wir Schritte unternommen, um den Missbrauch durch
kommerzielle Parteien zu verhindern. Dazu gehören technische Einschränkungen für automatisierte Abfragen.
Wir bitten Sie um Einhaltung folgender Richtlinien:

+ Nutzung der Dateien zu nichtkommerziellen Zwecken Wir haben Google Buchsuche für Endanwender konzipiert und möchten, dass Sie diese
Dateien nur für persönliche, nichtkommerzielle Zwecke verwenden.
+ Keine automatisierten Abfragen Senden Sie keine automatisierten Abfragen irgendwelcher Art an das Google-System. Wenn Sie Recherchen
über maschinelle Übersetzung, optische Zeichenerkennung oder andere Bereiche durchführen, in denen der Zugang zu Text in großen Mengen
nützlich ist, wenden Sie sich bitte an uns. Wir fördern die Nutzung des öffentlich zugänglichen Materials für diese Zwecke und können Ihnen
unter Umständen helfen.
+ Beibehaltung von Google-Markenelementen Das "Wasserzeichen" von Google, das Sie in jeder Datei finden, ist wichtig zur Information über
dieses Projekt und hilft den Anwendern weiteres Material über Google Buchsuche zu finden. Bitte entfernen Sie das Wasserzeichen nicht.
+ Bewegen Sie sich innerhalb der Legalität Unabhängig von Ihrem Verwendungszweck müssen Sie sich Ihrer Verantwortung bewusst sein,
sicherzustellen, dass Ihre Nutzung legal ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass ein Buch, das nach unserem Dafürhalten für Nutzer in den USA
öffentlich zugänglich ist, auch für Nutzer in anderen Ländern öffentlich zugänglich ist. Ob ein Buch noch dem Urheberrecht unterliegt, ist
von Land zu Land verschieden. Wir können keine Beratung leisten, ob eine bestimmte Nutzung eines bestimmten Buches gesetzlich zulässig
ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass das Erscheinen eines Buchs in Google Buchsuche bedeutet, dass es in jeder Form und überall auf der
Welt verwendet werden kann. Eine Urheberrechtsverletzung kann schwerwiegende Folgen haben.

Über Google Buchsuche

Das Ziel von Google besteht darin, die weltweiten Informationen zu organisieren und allgemein nutzbar und zugänglich zu machen. Google
Buchsuche hilft Lesern dabei, die Bücher dieser Welt zu entdecken, und unterstützt Autoren und Verleger dabei, neue Zielgruppen zu erreichen.
Den gesamten Buchtext können Sie im Internet unter http://books.google.com durchsuchen.
 B.COLL .
VALGIR.S.J .
j
vey . Lagoot 29% un fait curiame raporté per Patricing

>
 R3044

DISQUISITIONUM

MAGICARUM

LIBRI SEX

MARTINI DEL -RIO .

Editio V.in Germania .

mum.
Ad illuft. ac Reverendißimum D. FRANCISCUM EGONEM & c .

Metrop. Eccleſ. Colonienl. Decanum ,doo ,

co
mo

SU
BIBLIOTHÈQUE SIMS NN
Les Fines AS
Y 9
* 41
ya

M ET V S

Vaiverfum opus Diſqu'Gtionum in cres TomosPartior , & fingulis Tomis duos

libros aſsigno ,quibus continentur, quzlubjango.

LIB: 1. De Magia generatim , & de Naturali, Artificial, o Prey

Aigiatrice agirur.
LIB. 11 De Magia Damoniacart cins efficacitate.
LIB . IU . De Maleficio & vana obfervatione.
LIB . IV . De Prophetia, Divinatione, & Conie &tarione.
LIB . V. Deludicis officio & ordine iudiciarioin hoc crimins
LIB VI. De officio Confeffarij, ac remedijs licitis & illicitis

BIBLIOTHÈQUE S. J.
Les Fontaines
60 - CHANTILLY
 SA on
ill
2 pap

Exod . cap. "

Exodus. Cap.v. Exodus. Cap .XI.

DISQUISITIONVM

MAGICARVM

LIBRI SEX ,
QVIBVS CONTINETVR ACCURA
TA CURIOSARVM ARTIVM , ET
vanarum fuperftitionum confutatio, vtilis
Theologis Jurisconſultis, Medicis,
.
Philoloğis.
AVCTORE
Exodus, Cap.YILD (Exodus.Cap . X.
MARTINO DEL - RIO
SOCIET. IESV PRESBYT.
LL.LICENT ET THEOL , DOCT.
olim in Academia GreTCEN.
si, et SALMANTICENSI
publico S.Script.
Profeffore.
Prodit opus vltimis curis longe
accuratius ac caftigatius.
Superiorum Permiſsu et Licentia.

Exotits. Cap. vu . Exodus. Cap. X.

SYSCO

Exodus.Cap. VIII Exodus. Cap.VIII

COLONIÆ AGRIPPINA .
xodus. Cap . VIIL , Sumptibus Petri Henningir: Exodus. Cap . VIII.)
pleANNO M.D.C.LVIE
4
 ILLVSTRISSIMO ET REVERENDISSIMO DOMINO,

D. FRANCISCO EGONI

COMITI IN Fürſtenberg Heiligenberg ET

Weidenberg / LANDTGRAVIO BAHRENSI , ET
STAELINGĚNSI , DOMINO HAVSENSI IN Kunkigerthal
SVPŘA Beiträ & c. METROPOLITANA ELECTORALIS CO .
tonien Gis Eccleliz Decano , Cathedralium Argentin : & Leodiens:
Eccleliarum refpe & ive Thelauratio , Canonico & Capitulari,
Regalium & Illuſt. Eccleſiarum S. Gereonis Colon .
& B. V. Marize Aquiſgr. Præpofitos
SERENISSIMOREM ET REVERENDISSIMORVM PRINCÍPVM

MAXIMILIANI HENRICI

Archiepiſcopi Colon, Vtriulque Bavariæ Ducis , nec non

Leopoldi GUILIĒLMI Archiducis Auſtriæ & c. reſpective Se
treti & fapremiConfilii Aulici Præſidi , ſupremo Aulæ Præfc & o ,
Supremo Camicratio & c. Superioris muneris dari ia
Ruffach locum reſpective . Tenenti & c.
Domino o Moecenati meo Gratiofifsimo.
PETRUS HENNINGIV S.
ILLUSTRISSIM E REVERENDISSIME DOMINÉ

Ypis meis alcera více ablolutum MARTINUM DELRIO,

Magicarum diſquiſitionum cam exa &tum tractatore,
ut nemo in hoc genere credatur cxa& tius opus dare
poffc,fero ad Reverēdiſsimos pedes Illuſtriſsimæ Gras
tiæ T. & Gnogi dcdignetur gratioſiſsimas manus . Caulas non eſt
neceſſe percontari,quoniam facile conjectari poſſút ab eo qui me
fiovcrunt, aut Ill.mx Gratix in Ecclefia Metropolitana Colonix
dignitateri Decanalem . Quid enim e domolcu Bibliopolio meo

proſpiciens intucor: nil vel. T. Gr. Ili moze præfentia opłatam ,auč
abſentis curiam , quæ poft tot fæcula perT. Excell. Magnificentiam
inſtaufatur, non folum ad utilitatem pofterorum ,lcd etiam ad de
corumEccleGæ Ill.nz Trium Regum , & ornamentum Auguſtz ci.
vitatis. Parum hoc eſt; illufttem Ěccleliams
. Gerconis regali pala.
tio ctiamnum inſtruis, quo vix aliud aptius principum aut impe.
263 fatorum
 EPISTOLA DEDICATORIA .

tatorum mantioni reperietur inter tot palatia Vrbis . Etiana

fummæ ædi coc fæculis ſqualenti, poſt deceffum Archite&orum
Magnorum , animum dicicur T. GratioGffima & Reverendiſſima
Excellentia adieciffe,quæ tamen non Principum fed Rcgum opus
cenſeri juce ſuo debet, cum non infimæ notæ archite & us invene.
tit, unicuique fpatio pedali in hac bafilica educendo circumcirca,
30000. Imperialium conſtituta. Quid ? Ipfa patria univerſa ſecun
duin Sereniffimi Principis & Ele & oris Maximiliani Henriciſum
mam providentiam , Tux Excellentiflimæ Gratiæ confilio & au.
thoritate maximc fulcitur, & conſervatur.Sed eft hæc hæreditaria
Virtus generis tui, cuius rami illuftriſſimis familiis per Imperium
inſertifructus gloriofilimostam Toga quàm Sagote& osprotule
runr. Nolo in Genealogicam arborcm familiæ Illuftriffimz con
fcendere; quam magis iuxta congſtens gaudeo admirari & honor
rare,in parentem Heroem . & matrem Heroinam , G Colum reſpe
xero.abunde eft,unde filio digniſſimo eciaml ſuis ornamcatispro.
prijs deftitueretur,pofſem graculari .Quanta in illis Pictas in Deum
& fidesinS.Romanam tum Eccle Gam cum Imperjum clucellebat;
quantum etiain ornamenti horum gloriæ adjecerunt cæteræ pro
fes, fratres ac ſorores illuſtriſſimæ Gratiæ tuær ita ut etiamnum
gaudeam me aliquando ,, parentem
parentem T. illuftrillimæ Gratiæ

adhuc viventem , dedicatione Hiſtoriæ Schismatis Anglicani

Nicolao Sandero & R. P. Ribadencira Authoribus honoraſſe,
Adeo virtuseius & gloria mihieriamnum animoinhærent mco ,uc
memoria cius,ne quidem tam Seni memoriæ meæ excidere poſit.
Sed T. IN.4x Gratiæ vim aut pene iniuriam fecero , & lon
giore ſermone tenere velim in Ecclefiafticis pariter & civilibus
tum Archidiæcefis tun Imperij negorijs ac rebus diſtentiffimum ,
ac pene, nik divina quædam capacitas animo illiineffer, inſuffi .
cientem , quam ut diuciſſime Imperio & patriæ potiſſimum noſtra
proficua eſſe poſſit, cum bonis cun &is Deo Opt Maximo Diviſ
que tutelaribus cunctis animicus.commendo, Coloniæ 1657.

PRO
 PROLOQVIVM

DE DIFFICULTATE

ET NECESSITATE HVIVS

TRACTATIONIS

SVMMARIAPI
PROLOQVILA

1. Demonum füperbia ,do odium et doli.z. Scriptionis occafio, & dificultas. 3. Ato
& oris confilium der inftitutum , 4. Operis neceſsitas. 5. Locusad Ephef. 6. v. 12.expla
Carus. 6. Hodie tot maleficiob defe&tum fidei.7 . Pſeudo chrifti do pſeudo toannes plures.
8. Magifuns do bererici.9 Et HæreticiplerumqueMagi aur Magie propinqui.ro. Cis
refis in maleficia definat quinque caufa ex Madonaso eduntur. J. Canclufio e prer
sario Authoris , 4c Methodus.

Ordior arma, quibus cæli fuper aurca templa,

Molitur folium ſupremo aquilonc locare
Prava Dei fuboles , patrio congdere regno
Quæ vetica : atque inimis Erebi detruſa ſub antris .
Gliſcit atrox odijs animisque furentibus iras
Nutrit, nec damnis hominum cxſacurata quietcit.

RORSD'S iraef. nalla font inducie , Pax nulla: ubinec odij, nee
invidia modus aur finis ullus boftium Dei luperbia afcendit lem .
perga sugetur malitia, crudelitasinvalefcit. amat fibi tribula mi
tere, dum nobis fpinas forat: gaudet ſuns agere penas do fupplicia
2 propria exacerbare, dummodoincruciatusecernipartem quam plu .
rimos homines afcifcat, divine huic illudens imagini, pretiofe
CHRISTI fanguine dealbatam decoloret afferramg, in libertatem , prißinamansiperfer
vituri, & Cadmejaplanevictorse perdas pereur:do perque latusboftile in fuamet ferrum
viſceraconvertat. Nihil finit inaufum ,nihilintentatum relinquit. Videt animã imbecila
bem peridumque circuit us leo,ac vim intentat novis imperterrita conftantēque vulpema
indait , exupium ponie leoninum.Hou , quam mulib parres vulpium ſunt o fuered quot
luctator doloſus pellassis technioirretitos ſupplantevil?Mille nocendiartes haberinny
meris writur felis,præcipuum omni aiatede eadem pharetra fuit illicitum , quám curian
faruem tàm fu perfitiofarumartium , quám multa ram ftultademonum commentamax
dium animos demensantia , que cuncta magiæ nomen ambitu fuo comprebendir.
2. DE
Pfal.7.2in fin, 62[61,66.in fine
 PROLO RUI U M.
. Dequa difceptare.futurum neſcio difficultatis fit maioris an zeceßitatis . Etening
abique locorum graffesteprecantridum og maleficorum collo vie dirisima, mededi altre
facere neceſſarium , fed eandem facere invererati Grecrudeſcenti ferper malo , difficile
inprimis ei laboriofumi. Nam e si fuereconati quàm plures,guide Magicis fcripſere: que
tamen illi hıc de re feripiis mandarunt,vel quod fidei& moribusobnoxia ,a.petitaque le
&tionis, repellenda; vel quod perpaura ( exilia , multiplicanda & augenda , pel quod ab .
fcurè, fine methodo & parum firmètraditaluculentius & ordinariusproponenda, ratio
mibufquè & auctorit ateteftium melius ftabilienda fuere.Sane , gus fibras amnes arrium
ſuperſtitiofarum unusfit fcrutatus erúerit, neminem melegerememini.Scripfere Phi.
lofophi, turiſconſulti,Theologi fed fuo quiſque duntaxat inftituto, utcum ſua ſchole fer
daquè ut cunquèfatisfecerut ceteris,certèminus profuiſe,minus cöfuluiffe videatur.Equta
dem debitorem meomnibus.agnofco , & in his tribusfacultatibus longo temporeperſatums
fi dicamunecmentiat, quiaverum dicam ,nec gloriabor , quiaprofe & um ,mibi non.4irogo,
Culturam profiteor operam de fru &tu judicium aliis permitto.
3. Conatus,aliquò progredi, & hoc opere commune tribus fcientiis ftadium ingredi:quod
videren triun.communem non, uniuspeculiarem ,hunc fundum atque hereditatem . Qua
vel quod negle &tum ,vel minus ab aliis animadverſum ) ſuperftitiofarum artium funda
menta diligenter,inveſtigavi,& ex fcitis humana divinaqueſapientia nervoſisus quam pro.
lixius ſubruendafufcepi:gnarus elle Chriſtiani hominis fallacias has non ignorare, & ſpi
ritalia nequitiz ( ut ait Tertulian ) non quidem focia conſcientia , ſed inimica
ſcientia noffe; nec invitatoria operatione,fed expugnatoria dominatione cra
& are, multiformem luem mentis humanæ totius erroris artificem , falutis pari
ter animzquevaſtatorema(Noter Calumniator bunu operis intentionem Scriptoris
Sacram : )Nec in ſpeciem adfinxi quidquam ,quod refellerem ,fed ex ipforum vanitatis ac
perfidie magiftrorum arcanis & myfteriis, ipfaab, incunabulis crepundia deliriorum de lia
bris obſcuriffimis deprompta ,in lucem extuli:deinde inre,ut diffufifſima,ita diminutiſſi .
ma,ad artem rationemque revocanda ,non minimum laboris.pofui, & nifi fallor,non in
commodamethodo digeſj , ur huc illuc lacera ediſiecta membra in unum quafi corpus
coalefierent : denique , ut à quovis facilè intelligantur,plano o dilucido, quai utimur
in ſcholis,ſtylo, inlucem publicam typis mandavi.
4. Quod ut facerem ,licet benèmultorum ,quiflagitabant,defideria nonnihil exçi
tarint,longètamen fortius impulitlues quàm obſcene,càm proferpens, veneficorum in
Cantatorum: que hoc noviſſimoſeculo fe per omnem indies Europam longius ac latius
diffundit. Vt iure quam oprimo liceat ingerere auribus mentibuſque illud ſonore Cino
pictæ Ecclefie perreb. Sobrij eltote & vigilate ,quia adverſarius veſter diabolus,
tanquam leo rugiens, circuit,quzrens quem devoret.
si Nec non eandem in fententiam alia Gentium Apoftoli,c Induite vos armaturam
Dei,ut poffitis ftare adverfus infidias diaboli:quoniam non tantum ) eſt nobis
collu
a Cornelii Agrippa Petri de Abono , Picatricis Hifp .Anſelmi Parmenfis , loan . Bodini,
Joan.VVieri, Georg.Godelmannidlom.item Trithemii Sroganographic PeuceriErafti,Danuta
a b 1. Petr.s.verf.8. b ad Eph.6.veryday
 PRO LO QV I V M.

nobis collactatio adverfus carnem & ſanguinem ( adverſus homines , qui carne con
Aant & fanguine,ac proindèfragilesac caduci,facilè laſſantur ac vincuntur ſed (pracipuè )
adverſas principes & poteftates ( videlicet ) adverſus mundi rectores tenebrarum
harum , contra ſpiritualia nequitiæ in cæleftibus : boc eft contra naturas non corpo
reas,fed fpirituales,longe ut potentiores,fic & vafriores hominibus,& quarum babitatio non
in luteis hiſce domibus,ſed in fublimi, & aeris regionibus. Revera non cum anilibus delira
mentis,autidiotarum inſomniis,quod quidam dictitant,depugnandum , ſed cum ipfis damo..
nibus ( quorum ope, confilio magi utuntur ,quod ratio & experientia docet ) nobis nunc ma
nus conferende. Hi,ut auctores : & fatores , fic etiam fautorespropagatoreſqueſuperſtitionis
omnis funt habendi. Hi ſe de tot animarum ,quas ſubiecerunt,pofleſsionedeturbari, & ab il
laqueandis aliis,quasfpe devoraverunt,ratione & iure, velut armata manu, depelli,tulerunt
ſemper iniquo animo,nunc eoferuntmoleftius ,quod, cum inſtante ultima die Lucifer ſoluen
dus ,fit iuxtafac.lit.dictamen multò fitiuntavidiùs fuam explere in genus humanum crile
delitatem .
6. Siquis ſuperioris ævi Annales non indiligenter evoluat, ſtatim comperiet, nunquam
101 , ubiqueprovinciarum examina maleficorum deprehenfa , quot ſe hodierna die iudicibus,
vel levem aliquam quarendi curam adhibentibus, offerunt, & à non quarentibus etiam repe
riuntur. Quid miram ,exundare perfidiam , vera fideexareſtente: Sunt quidem alia quoque
peccata mortalium , divini buiusflagelli cauſſa: fed peſtilitatispartem maximam ſibi vendi
cat,languor quidam & contemptus Catholicæ fidei. Fides enim una maximè eft virtus , qua
cancta diaboli confilia ,ftudia ,conatus,vireſque omnes refringuntur. hanc horret , hanc refu
git ,cum hac metuit compulfare . Sapienter ided B.Petrus eam rugienti, velut panopliam , ut
obiiciamus,admonet : cuirehſtite( inquiens) fortes in fide. a Conſentit invictus athleta
Paulus college fuo,quando fpondet nos in omnibus hoc eft in primis & fuper omnia ) Scu
to fideioninia tela ocquillimi ignea exſtincturos. b Confirmat experientia five pre
teriti,fivè preſentis temporis,ſemper acriùs &petulantius Tartareas acies hominibus inful
taſſe , quotieſcumque fidei diminutio vel depravatio aliqua viguit. Ante falutarem Chrifti
Dominiadventum idololatria totum penè orbem occupabat: nonne damonum ubique ràn
multitudo maxima paſsim in fimulacris loquebatur, & cætus hominum frequenter inviſe
bar, & in virerü fæminarkm jue ſpecieconſpiciendam ſeſeprabebatinato tandem lefu,quibus
locis fidesnondum annunciata :peſtis eadem idololatriam comitatur, & veneficis referta fcm
tentomnia , ut locupletesſuni teſtes noftrorumſociorum de rebus Indicis epiſtola & hiſtorie
quibus vero regionibus ſemel recepta Evangelii prædicatio refrixit, vel variis errorum macu .
Lis obſolevit , vel ab hærefibus oppreſſa penitus elanguit,ut in Africa & Afia inter Mabume
tanos.in Germania , Gallia , Britannia inter bereticos, in Italia d aliis loci inter Catho.
litosplane languidos , quos Politicos rocant : iiſdem quoque in locis Magica fuperftitio nimis
invaluit. Sic agros olim tritici mire feraces,cicuta , & aconitum , & alia venena teterrima
contaminarnnt. Herefibusprofecto, ut umbram corpori,fic Magicamfpurcitiem ancillari,
adeo manifeftum eft , ut protervie ſit negare.
7. Pracipui olim harctici eriam Magifuere, ab his artibus Princeps hæreticorum cogno
:)::( men

a ſuprof.so bohrmp.6.verf.13.
 P R O LO QV I V. M.
t
men adeptus fuit,Samaritanus ille Simon Magus. a De Carpocrate, Menandro, Marco, Ekke
phrate,Ophitis,Sevopbianis eorumque diagrammate;de b Priſcilliano , & Berengario fidē
faciunt graviſsimi & veraciſsimiſcriptores. Vtenim q, ua de Simone Clemensfuſiſsimepro.
didis,prætermittam ;quade hoc & fucceffore fimul,luftinusMartyr eorum conterraneus tra .
didit,adfcribam :is,d in hanc ſententiam :Simonem ,inquit, quendam Samaricam or
tum de Gitta oppido, qui lub Claudio Cæſare ſubnixus ope dæmonum , & fretus
Magicis artibus,in hac urbe Regia,Deuseſt habitus , & qualiDeus honoratus, ſtao
tua poſita in Tyberiinter duos pontes eſt , cum hoc Latino titulo , SIMONI DEO
SANCTO , & C. Deinde: Menandarum etiam æque Samaritam huius Simonis diſci
pulum ,inſtructum viribus dæmoniacis , & profectum Antiochiatn , multos arte
Magica decepiſſe cognovimus. D. autem Irenæus e de Marco fic breviter : Marcus
Magicæ impoſturæ peritiſſimus, , per quam viros multos, & non paucas fæmi
nas fcducens,ad ſe convertit , & c. Mox, Anaxilai enim ludicra, cum nequitia co
rum qui dicuntur Magi , commiſcens, per hæc virtutesperficere putatur apud
eos , qui ſenſum non habent, & àmeste luaexceſſerunt. ] quibus fubiungit Irenaus
nonnullas hæretici huius preſtigias,vinum album in rubrum niutare, non ipſum mo
do, ſed & alios per iplum , Paredri dæmonis opera vaticinari, & huiufmodi alia . De
diſcipulis Carpocratianis fic Epiphanius: Magia apud ipſos(ait )excogitata eſt, incanta
tiones que diverſas ad omnem machinationem invenerunt ad amorem & adille
ctamenta. Quin & Paredros danones fibiipſis attrahunt ,ad hoc, ut per multas
præftigias in magna poteftate , omnibus dominentur quibus velint , & ut unuſ
quiſque quamcunque actionem aggrediaudeat. Nimirum ſeipſos decipientes ad
perfectionem occæcatæ mentis iplorum .] Priſcillianum ,quiGnofticoruw veçoniam in
Hiſpanias intulit, Marci Ægyprii diſciplinis (quiMagusfuit) imbutum , Severus fcribit ge
mino indicio auditum convi & umquè maleficij, nec diffidencem obſcænis ſelu
duiſſe doctrinis.]D.Hieronymus,f Priſcillianum (ait) Zoroaftris Magi ſtudiohllimú
& ex Mago Epiſcopum . ]idem Severus Sulpitius , in vita S. Martini, talem quendam
niemorat Anatolium :narrat etiam eodem tempore in Hifpaniis quendam fuifſe iuvenem ,qui
falfis fretus miraculisſeprimo Eliam ,poftea CHRISTVM effe fitprofeſſus,inquo etiam Rufo
Epiſcopo fic illuferit,ut quafi Domiuum adoraret : codem tempore, in Oriente quendam exfti
tiſſe, queſe loannem eſſe iactitaret.
8. Magi etiam hæretici: Machomerus bereticus fuit, fed “ Magus, tefte Zonara tom .
3. & Paulo Diacono lib.8.hiſt.Gallorum Hiſtorici tres nobis Pſeudochriſtos hereticos de
pingunt, magici preſtigiisexcelluiffe addunt: nec mirum Antichriſti anteambulones mi
taculafimulajſe. Vnus Bituricenfis fuit,alter Burdegalenſis, de utroque legendus Gregorius
Turonenſ.de priore lib.12.hiſt.de poſteriore lib.9.Tertius Eun vocabatur, natione Bri
tannus,de quo mirifica referunt Robertus in Chronico , & Guilhel. Neubrigienſis lib.i.re.
rum Britan.cap 91. Nec diſsimilis in Hiſpania diæcefi Conchenfi fuit quidam Gondiſfaluus
tempore

a ClemensRomanus lib.z.recognit. Iren.l.1.cap.21.24. Eufe.l.z. Hift.c.20.Epiph her.27.

b Seu.Sulpi.in Sac.hiſt.lib.2 . c Nangia in Chrox. d Apolo. 2. el.2.c.8. fEpift, ad Creſiphoma,
tem contraPelag.
 PRO LO Q v I v M.

tempore Innocentii VI. qui damone viſibiliter apparente & docente librum diftauit , quem
pocabat VIRGINALEM , in quo fe Deifiliam ab æternogenitum ,immortalem , mundi con .
verſorem , & damnatorum omnium Salvatorem profitebatur: qui Nicol. Eymerico Barchi
nona una cum diſcipulo & ſcriptorelibri Nicol. Calabro publice pænas perfidiæ dedit. Vide
Bernard . Luxemb.in Catal.litt.G . & lit. N. In Aſia vero Sergius ille doctor hereſis Armeni
cas & inftitutor ieiunii Artzibartzi,de quo ex Damaſceno Euthymius p. 2.Panoplia tır. 20 .
buic Paredrius erat damon caninas comes, ut Agrippa. Ad Berengarium quod attinet , sa
cramentariorum Principem . Nangiaci hiſtoriam ,qui voler legat , liber ad manum mihi non
eft ,ut verba repreſentem . Es quid opus ?
9. Magna ſemper hareticis cum magis commercia ,ut notavit Tertullianus Præſcriptione
adu baret.a 6 lib.de animab priore loco hac habet: Notata ſunt ctiam commercia bæ.
reticorum cum Magis quamplurimis , cum circulatoribus, cum Aſtrologis, cum
Philoſophis,curioſitatiſcilicet deditis. Quærite, & invenietis, ubiquememine
sunt[poſteriore vero Magiam vocat hæreticarum opinionum au &tricem .] Merito non
enim confirmatmodohæreticorum deliria ,ſed & veteribus adiungit nova , novaſqueſchelas
Aperit curiofitatis. Legimus, poft Sarracenicam per Hiſpanias illuvionem , tantum invaluiſſe
Magicam , ut cum litterarum bonarum omnium , fumma ibi eſſet inopia & ignoratio , ſola
ferme demoniaca artes palam Toleri,Hiſpali, & Salamantica docerentur. In hac quidēcivi
zate,bonarum nunc artium matre ,cum illic degerem , oftenfa mibi fuit crypta profundißima
gymnaſii nefandi veftigium ,quam virilis animi mulier Iſabella Regina , Ferdinandi Catho
lici uxor, vix ante annos centum camentis ſaxiſqueiufferar obturani. Invaferunt prius Bohe
miam Huſsita, poftea Germaniam Lutherani:illos quanta maleficorum vis fueritfubfecuta ,
Sprenger & Nider,charetice pravitatisquafitores, docuerunt: bivero , quos Sagarum tor
rentes in Aquilonarem tra&tum infuderint,norunt qui hoc frigore Arctoo quaſigelati , metu
torpuerunt. vix enim illis in locis quidquam innocuum vel immune ab his ſub bumana
Specie feris,dicam neſcio ,an demonibus. Plerique qui atate provectiores non in eculeo modo,
fed poſt queſtiones quoque Trevirenſ in ditione,confitebanturiudicıbus, ſe hac labe primums
imburos,quo tempore tetrum illud & Tartareum Lutheraniſmi fulcrum.ipfe quoque Magi
cæ nomine famoſus, Albertus Brandenburgicus , provinciam illam flamma ferroque prada
bundus vaſtabat. Quotquot Inalpinas regiones vicinas Heluetiis incolunt, raras illic faminas
maleficii expertes, pleraſquecrimine uno nobiles norunt : nec alia rerior autpromptior occur .
rit caufa,quam quod,in hanc uſque horam V Valdenſium reliquia nefaria ,illuc , ut in fpelais,
occultat& halerunt. Nihil per Angliam ,Scotiam, Franciam , Belgium hancpeſtem celerius doo
uberius propagavit,quă dira Calviniſmi lues. Antea paucis in locis, de non multis libus
tantum incertusrumorſpargebatur,nunccum ipfa barefi,ut cum febrifuror plurimespaſsim
& palam nobilitate,eruditione,divitiis& dignitate claros invafit.Su Behemoth inſaturabi.
lis epoto iam pelago ſperat, quod Iordanis influer in os eius,delectoque paftuscibo ip
Sam Domini fortem devaftabit. Quid ? quod Danaus Calvinianusminifter ſtrigum conven
tum Geneve ordinariumeffe prope fummam adem , & in ea urbe Sparto trium menfiumplus 1
) : 0: 2 quam
a cap.43.cum feq. b cap 57 , cis Malleo inalef. dr in Formicario . d Iob.40.verf.18.Ha
46.1.0.16 .
 PROLOQ VI V M.

quam quingentas perſonas iudicum ſententia morte punitas narrat? lege Creſpetum de
odio latauæ ll.diſcurlu 15.Caufas autem mihi perquirenti.cur hæreſim comitetur afsidue
Magica, commodum occurrere ,quas meus quondam Doctor lo . Maldonatus Societatis leſse
Presbyter ,vir do &tus iuxta & ſanctus,difertiſsimeprodidit , cum de demonibuspublice Lute
tia Pariſiorum profiteretur : ille cauſas commemorabat quinque , his verbis :
10. Prima cauſa eft,quod demones in hæreticis,at olim in idolis,habeant domicilium . Re
& te enim ſolet Hieronymus dicere,diabolum cum idola, in quibus habitabat ante, difiežta vin
diffet,peiora idola in bæreticorum animis ex ipfisdivinis litteris fabricaſſe. Caſsianusgratis
& antiquusauctor Coll.7.c.32 . affirmatſe damonem audiviſe confitentem , ſe per Arium
Ø Eunomium impietatem facrilegi dogmaris edidiffe.Quarè neceffe eft,ut:quemadmodum fi
mito bello milites per omnespartesdiffufa prædones fiunt,omneſque vias obſident:ita damonesa
inclinatis aut abolitis hærefibus, quæ antè vigebant , quafi everfis templis in quibus celeban
tur, novas in altis hominibusfepesquarant. Solent enim damones , cùm ex homine , in quo
erant, egredi coguntur,facere :quod ij faciunt,qui obfidione fatigati, coguntur arcem trade
Te,quam tenebant. Petunt enim conditionis loco,utfibi liceat ſe in alium locum recipere :qued
exemplo illius legionis intelligimus, qua à Chriſto petipis , ut fineret feporcos occapare.
Secunda cauſa eft quod omnisharefis in itio violenta eſt prorſus & vehemens: fed ftarein
eodem gradu non poteft. quia, preterquam quoded divina providentia non patitur , natura
quoque ipſa ita fe haber , ut non poſsis error diu veritatem imitari. Quarèomnem hæreſim
ueceffe eft,nifi ad eam religionem ,unde egreffa eft,maturè reperiatur , autin magicas artes,
aut in extremam atbeiſmiimpietatem degenerare. Cum enim duæ fint potiſsimum cauſa ,
quibus hørerici homines efficiantur: altera fuperbie laſcivientis ingenii , nibilque credentis,
nifi quod oculis cernat; altera curioſitas quedam intemperans & Stadium novitaris:fit omni
ſuperbia haretici facti ſunt,cum ,quam prima inventionis ardore in ea ſe.
nè neceffarid ,ut qui
éta ,quam nimis ſubitò amplexi lucem effe iudicabant:eodem ardore frigefcente , tenebras este
comperiant ,defperatione alibi inveniende veritatis,prorſus nibil credant: & quos in hereſim
curioſitas impulerat,cum ea qua principio nova eſſe videbantur , paululum inveteraverint,
eadem curioſitate & ad ineundam cum demonibus familiaritatem , & ad difcendas exercens
daſque demonum artes impellantur.
Tertia caufa ,quod ita videatureſſe nature comparatum ,ut quemadmodum famem per
Ailentia fequitur,ita , bareſim varia curiofaruin artium genera ſequantur. Nam & hærefisi
fames quedam effe verbi DeiAmos 8. Et enim ut in annone caritate bomines coguntur cibis
uti non ſalutaribus,undè fit ,ut corruptishumoribus gignaturpeſtis : ita harefi vigente , dum
homines corruptis ſcripture fenfibusutuntur,ad Magicas tandem artes deveniunt,qua. quafi.
animi morbe filmt.
Quarta caufa,quod ſoleantdemones hæreticis uti ad fallendos homines, quaſi formofis
meretricibus. Nam hæreſim in fcriptura meretricem appellarimanifeſtum eft.Ifa.i. Quo
modo facta eſtmeretrix , civitas fidelis ? Quare quemadınodum lenones,quando fcorti
forma defloruit, ex ſcorto lenam faciunt:itu demones,cum prima berefas ſpecies ita periit , ut
minus homines in errorem pelliciantur :ex bereticis, Magosfaciunt.
Quinta caufa eft,at opinor , negligentia corum qui regunt Ecclefiam . Nam quemadmo
dum
 PROLO Qv i v M.

dam in incultis agris locuftegigniſolent:ita ,ex inopia verbi Dei gignunturpreſtigioſa artesi
Nam & locufte in fcriptura demones fignificantApoc. 9. Itaque videtur etiam in hoc tém
pus convenire,quod ait loelc. 1. Reſiduum erucæ comedit locuſta, & reſiduum locu
ftæ comedit bruchus. Nam quod haretici reliquum fecerant, malefici demonum arte por
pulantur, & quod malefici relixquuntathei perdunt. ] Hac non minus acutè , quam verè
Puster Maldonatus.
11. Atque utinam non in oculos ea nobis incurrerent. Vidimus , olim florentes,Belg« ,
Geufios fios Calviniſmo, Lutheraniſino. Anabaptiſmo erucarum inftar cun &ta depafcen
tes. Vidimus hos tres immundos ſpiritus,de draconis ore, & deore beſtiæ , & ore
Pſeudoprophetæ exeuntes,a Videmus illis iam marceſcentibus & ipfa temporis diutuka
nitarefermèexſpiranribus, varia locuftarurifortiariarum examina totum Septentrionem
depopulantia. Videmus parte alia fic creſcere numerum atheorum fivepoliticorum : ut , cum
tam pauci ſuperfint ferventes do viri Catholici , ipfa paucitateplanè nulli queant videri.
Hæreticisillis,de SOCIETAT E noftra multi ſe ſtrenuè oppofuerunt, & eorum rabieni pre
clarè fcriptis libris infregerunt.b Atheos quoque Theologi & Philofopbi noſtri,non ſemel,hya
dre lerned'inftar repullularibus capitibus, ignito veritatisgladio reſecantesprofligarunt.Loo
cuft as haſce ,quas illi prætermiſere, velobiter & leviter tantum velitari cum illis fiuere,nunc
mihi ex profeffo, difputationis ventilabro di pellendas,& verisatis caritatiſque, velut chaly
beo specuto,uftulindas delegi,non virium vlla mearum fiducia,(ed fupremi Numinis auxilio
præfumpto.Illud enim ,pro cuius honore & gloria hoc certamen fufcepi,ſuum utiſpero puga.
lem non deſeret. Age, ô vera da eterna SAPIENTIA , cuius nomen perfidiMagi abnegarunt:
juva & tuere. Tu ,ố VIRGO SACRATISSIM A ,quam præcalitibus cinais depreciant, esto
deſpuunt: clientem tuum protege, & fave,pugnanti, Tuô Janče MICHAEL cum athereis
quibus præes legionibus,qui Luciferum cum fociis rebellionis,celo deturbafti, in abyſsipro
. Voſque superi omnes, Beata animex
fundum compulifti,auxiliarein arenam defcendenti
hanc infernorum fpirituum tyrannidem reprimite , & à fratrum veftrorum mentibus du
ac terrorum cacodemonum acies;
riffimam peftem aversite, 6 Sapetriumphatas furorum
ucifoletis:cadite fternite.profligate.Veftrisfretus ſuggeſtionibus atqueſupperiis,quod
que mihi lectoribuſque vertat bene; fiprius deſuperftitioneipſa.
nonnulla ad ſequentium intelligentiam clarorem
meceffaria delibarorem aggredigr.

):( ģ IN

a Apoc.16 viis, 6 Turrianus, Bellarminus,Buzeus Caniſius Coſterms, Tyreus, Valen

cia , Molina,Suarez,Funfeca, Pererius.Serarius Vaſquius, Pollevinus, Maldonarus, Gretjerus
 IN R. V IN EASDEM

MARTINI DELRII PARODIA .

DIS Q VITIONES
MAGIC AS . M Agia,quam libro boc videti ob .
fidem ,
luſti Lips ! Carmen .
Ait fuille fraudium peculium ,
Cu Vins doctum opus boc ? quod ima, | Neque ulliusmedenci arte gloriam
mm
a
Neguiſſe prevalere, five toxico
Penna permeat , ſagace mente Opus foret necare,five faſcino.
Sagas Slygias ftriges revelat? Et hoc negat feraciøra Theſali
Quodtu Theffala terra , volque Colchi,
Negare ruta,noxiumque Caucaſum .
Infames male cantibus patraſtis; Scyıbeque faxa ,conſciofque Colchicos,
Quod Panes,Satyrique Dufrique
iberiam tuum que Taure verticem :
Peccaſtis genius improbum Jalaxque:
Totum hoc eruit, eruris medetur: Vbiifta poft Magia floruit prins
Agreſtis herba ,nam Promotbesin ingo
Sed quis? Delrius eruditione,
Vapore fepetabido imbuitſata .
Idem religione,clarus ergo
Zarate Mede lethiferqueDardane,
Hic pura liquida omnia; hic venena
Tibebec fuiffe celle cognitiffima
Nulla ,qua timeas opinionum .
Ait Magia; poftuma exorigine:
Huic libro faveas,fave tibi ipſe,
Tua exuffe dicit è proſapia ,
Atqueiftum lege, ni ima fumma noris.
Tuo exaralle perfidas ſtylo notas:
Et inde tot per amule dolos manus
IN EVNDEM .
Decus tuliffe ,lava ſive dextera
TRIMETRJ . Opus patraret.aut wirumgue mutuas
Audebat ORCVS arte damonas Suo dediffet impigre vices hero.
Gaudebat ORCVS arte demonas Neque ulla vora Noxialibus Deis

Mag.ci'que monſtris vertere ORBEM Sabielle fa ta,cum veniret à viro

cardine: Noviſſimo boc ad ufque faculum re
:
Gemebat ORBIS tarlari victus dolo , cens.
Malufque tabefiebat ager cantıbus. Sed hæc prius vere;nunc Apolline
Quid boc?gemit nunc O'RCVS,ever Silet loquente ſegur dedicat tibi
A vice Apollo Delrie ,atque Apollo Delrii.
Letarur ORBIS fraudibus liger Styga.
Etiamne SORTI tertio in regno locus?
Non.ifta virtus eft viri.cuius viri? HERIBERT. ROSWEIDVS
DELRIO.notum BELGICIS nomen Soc, lesu.
Scholis,
Notumque IBIRIS . plura vis ?librum
lege.

IOANNES GAVDA . S.I.

APPRO
 APPROBATIO SVPERIORV M.

Go Oliverius Manareus Societatis Ieſu per Belgicam

Viceprovincialis ; pro conceſſa mihi à Reverend.

admod.Patre Claudio Aquaviva,Societatis eiuſdem

Præpofito generali,poteſtate , concedo P.Martino

Delrio Societatis noftræ Presbytero facultatem , edendi in vul

gus: Sex libros Magicarum Diſquiſitionum: gravium & doctorum

Theologorum iudicio approbatos : in cuius permiſsionis fi

dem ,nomen meum huic breviculo fubfcripſi. Datum Leodii ,

VI.menf.lulii.Anni clɔ.lɔ.xcviis ,

OLIVERIVS MAN AREV S.

APPROBATIO CENSORIS.

Vos iſtos priores Magicarum Diſquiſitionum

Theologo conſcriptos ,quodinultiplici variaque finteru

ditione referti,nihilquecontineant, quod Catholicæ fi

dei adverſetur, dignos iudico qui prælo mandentur: Dar

tum Lovanii 8. Febr. Ann ,Dom.1599 .

Guilhelmus Fabricius Noviomagus Apoftolic.

ac Regius librorum Cenfor.

LICEN
 LICENTIA R. P. PROVINCIALIS IN PROVINCIA RHENANA INFERIORE .

VMS.Cæſar.Maieſtatis decreto omni

bus & fingulis Typographis ac Biblio

polis , ac aliis quamcunque librariam

negotiationem exercentibus feriò firmiterque

inhibeatur , ne quiſquam ullos libros à noſtris

Patribus hactenus editos & in pofterum eden

dos intra Sacri Romani Imperii regnorum &

dominiorum ſuę Cæf.Maieſt.hæreditariorum

fines ſimili vel alio characteris genere , aut for

ma five in toto fivein parte recudere,vel alio re

cudendos mittere,aut alibietiam impreſſos ad,

ducere,vendere, & diſtrahere, clam feu palam ,

citra iudicium ac teftimonium ſupradictorum

Patrum audeat ac prælumat :concedo ego Go

SWINUS NICKELL Societ. Iesu per inferiorem

Rheni provinciam Præpofitus Provincialis PE

TRÓ HENNINGIO BIBLIOPOLÆ Colonienſi fa

cultatem excudendi R. P. Martini Delrii So

cietatis Ieſu Presbyteri Diſquiſitionum Magicas

rum libros fex.In cuius rei fidem hoc ei teftimo.

nium propria manu fubfcriptum dare volui

mus.Coloniæ 16.Octobris.Anno 1631 .

GOSVVINYS NICKELL .
PRO
 55. os X

MARTINI DELRIO

PRESBYTERI , SOCIE

TATIS IESV ,

LIBER PRIMUS.

DE MAGIA Generatim , & de Naturali, Artificiali

& præftigiatrice in ſpecie.

SVMMARIA BREVIA ET ACCVRATA

LIBRI PRIMI,

& à finali.ab illa in Naturalem ,Artificiofam ,

CAPVT 1.
De fuperftitione & eius fpeciebus.
Tymologia ſuperfiitionis ,ſe-
cundumilidorum , & locuse
tus .
jus2.explica
Superftitio Chriftianis in
malam partem ſumitur . Lu
cas Act.17.v.22.cxplicacus.
SO90
3.Superſticio & religio differunt conrra E
picuræos .LocusCicer.emendac & Alius No.
oli.Lactancii dictum diſcuffum
4.Religio quid fit , qux vitia illi contraria,
quomodo, fic exceffus in religione ? Superfti.
sio fall cultus : ideon quod idololatria , quæ
duplex tacita , & expreſia .Superftitio indebiti
culous Locus 1.Paral.16.0.26 . explicat.
Cap.Il De Magiæ definitione, isvifione, MAI
gorum variis appellationsbus,
1.Perfarum Magia duplex , Naturalis & Su
1. Magia in communiquid .
2.Dupliciter dividitur ab efficiente caufa, i perftitiofa.
& Dæmonjacam ; ab hac in bonam & malam ,
malæ definitio ,& quatuor ſpecies, Magia ſpe
cialis.Divinario .Maleficium .Vaga obſervaa .
ria , quid
3 * Magorum varia ex SSc . nomina , quid
Haovoch & Iddeghonim & c . importent .
4. Locus Exord.22.6.18 . quid ,ibi malefici?
Re9 v 22. Iezabel malefica Samaritis hocma .
lum affricuit.Samaricanus pro incantatore di
cifolicum , Locus loano.8.v 48. & 49 .
sorpua fue quid lignificet LXX interp.
6. Græcorum nomina; étraod's , MOVIIS,
otpunxede yoga
2.Latinorum ; Magi , venefici , Thefali,
Chaldæi Aigares, Arioli,Aruſpices Genctha
liaci, Lamia ,Scriges,Maſcæ ,Veratrices, Sor.
tilegi,Sorriarii .
Cap III. DeMagia naturali, feu phyfice.
А 2. Qgod
 SVMMARIA
2.Quod initium ſeu origo utriuſque.
3.Zoroafter quis, & quot !
4 .. NaturalisMagiæ author,quid fit ea, Sao
hedricæ quales Magi fuerint. Magiæ datura
lis definitio & exempla ,
s .Qualis Magia ,Salomonis ,Trium Regum
& Apollonii.
6. Magiæ naturalis divilio .
7.Iudicium de feriptis, quæ in hoc genere
edita , quæ licita,quæ illicita , & c.
Q.I Quid cæli aſpe&tus influxus ad Magicom
effectus conferant
1. Fundameorum magorum ab Aftrologia
eft mutuatum .
zu Die imaginibuscælenibus & earum fym . 1 216 Anfolo conta:tu, affiatu ,viſus,voce:ofculo
pathia cum inferioribus figmeatum refurai.
tur ,refponfum argumentis eorum
3.Nogacitas derecta ex ipforummet politio
nibus .
4. Cælum & altraadimæ expertia funt.
ş. Regula ad intelligenda varia SS.loca; quæ
videntur iis animam rribuere:
6.In Hventiæ an ullæ , & quares.
7. Quidcæli & aſtra in hæc inferiora poco
fine.
8 De diebus criticis .
9. Asticulus de hac re Pariſ. confirmar di .
Eta,
2:11.An huiufmodi effe& us magics miraculis for aſpectum menftruatæ.
miles oriri pofsini ex hominis naturali com
plexione.
1. An animæ humanæ res materiales om
Desobediant: quodoon , contra Avicen. &
Pomponatium .
2. Neque hoc provenire extemperamento
æqualitatis,contra quofdam medicos.
3. Nullos naſci medicos vel faſcinatores:
2.111.Quantaqualiſque fia vi imaginatio.
kis,quo adhusu /modi effettu ?
1. Authores de vi imaginationis tractada' no folio ; velibidis penna; vipera,& fagina'vir
OCS
2. Plurimum poteft in corpus proprium.
3. Noclambuli, & horum cauſai
Exemplum mirabile.
¿ Quæ ad hoc concurrere debeant. Ali
quit şfficiunt in corpus proprium & diſpo - te & ferro,tauro ad'ficum alligaco. De puella
læum .
6.In corpus diftan's aut alienum , nihil po
relt omnino contramultos.
7. Imaginatio non poceft alium locomo
verc, fanare, vel faſunare, nec poreſt rempe
ftates velpluvias cicrc.
8.Calphurnii locus explicatur & Genel 30"
Locus De varierate partus propter imagina
cionem velance conceptum velpoft,Varia cx
emplar
9. Erao fufficiat alterius parentis imagi
natio ,
10.Pavones albi quo paéto fiant.
11.D.Auguftiai Locusde excacico :
vēlnudi liniei applicatione vuinera velmor
biCanari,alia huiufmodi mira per:
fici fint naturallkr.
1. Fuodamentum eorum , quiaffirmade
2. Sed contra.Non efle hoc tribuendum yoe
cifoli,De cauro cadence & erecto : De parco
rum execratione exempla , Weſtphalæ mulic
ris filium voce reddentis immobilem
3.Nec etiam afpectus nec cum imaginatio ..
ne , id poteft. Vilio fit recipiendo non emir .
tendo
4. Amor quomodo nafcatur afpe & u :
silcem lippitudo & iofe &tio fpeculorum per
6. Afpe &tus vecularum quomodo noceat:
pucris.
7.Galgalus quomodo faner ictericum
8. Quo pacto lupiingerapt raucedirem .
2. Struciocamelus & reſtudo ao vilu oya ex-
cludant ,
10. Lco cur metuit gallinaceum
Ir. De Hiſpaniæ Zahauriz ,feu lynccisi Nec :
-ctiam conatus folusad hoc fufhcici
12. Nec Tactuscft caufa fafcinationum .
13. Explicantur variæ experientiæ , deroro
pedinci&tu hyæna umbia ' ; Serpenre & quer
gula ; veſpertilione & foliis plata di capra &
eringio, aquilæ peonis,lepore marino, lupinis
agninifque fidibus
14. DeEchineide ſeu re'mora , una fides all
terius citharæ invitum provocar. De magne
nagello enutrica, De cadaverefanguinanceis
Bræſeos
 LIBER 1.
præſentia occiſoris, Locus Lucret. explica ;. De figillis & chara & eribus.Nullam bis
omnibus vim loete,
tus15.
fundamentum
Vis curacivaPomponatii
eſt donum , Dei & gratia 4. Sigilla Hermetis, & Lud . Dulcis lib.no
gratis'mafcu ves , & cacus .
proli data,natis
læ &die parafce
Angliæ Regum feptim
chriſma tiæ, s Cai. & Pomp.fundamenta fubruuncur Fi.
Elizabetha án hoc donum habeas. guræ an vis ſic ulla :formalirer,live ,quafigura.
16 Ideo Tookeri liber diſcuſſus uti vanus, 2.11. An numeris magicis vis ulla ?
17.emMiracu
ibid Polydoru s Virgi
la vera e defolius ſſus. a Ro
lius diſcuEccleli : Quomodo Parres de numeris Philofo
phari.
manæ feu Cacholicæ , 2 Pars abouens defenditur.
18.DcRegum Francorum vi curativa : & 3 Deando climacterico & partu octime.
reius certitudine pro Fide Romana , contra ftri & dierum cricicorum numero .
Casdanum .
19. De Pyrrhi Regis digito fanante alios. - De reprenario numero .
.20 . Quidam aliquando contactu fana s Dcherba Pentaphylli ; de granis heliotro
pii in ligaturis , de pilulis inæquali numcro da :
Tuot.
21. Defalutatoribus.Hifpan . difputatum . tis, de numeris pſalmorum ſeu mulieis.
6 Quo fenfu Magiloquantur de numero .
Navarri locus explic. 7 C.Pec.Greg reprehenſus , & Patres de
22. Veracruzii fundamenta diſcuſſa. fenſi.
23.Mendacia ſalutatorum & fuperftitiones 8 Fabii Paulini liber , de numero feptena.
24. De lapidibus berbis & fimil. Fuada
rio .
meatum Pomponatii evertitur . 9 De vi mufices Orphei fufcime difputa.
25. De gentilibus S. Pauli. tum , & Platonica.deluja refutaca.
26. De curatione militari falſo a ſcripta D.
10 Ibidem de locantation ſerpentum per
Anrelma.
carmina
27. De duobus pueris -Alb . -Magni .
28. De Pollis & Marlis Alchimilocus . 11 Antidota cootra platonica deliria à Fa .
bio paulino relata .
Cap IV DeMagis artificials, 12 Eorum fundamenta diſcuſa.
1. Magia.hæc duplex eft quædam divina. iz Seprem inodi fuodamentis malis indixi
exploduntur incer bæc quoque Macrobii lo
m ix.
toria , quæda
2. Operat rix,, Operatr
quædam Mathematica, qux .cus,Magnes:Pandaura , Androdamas . Auco.
dam Pref.gi atriz . Marbem aticæ exempla va mara Ferd. II.Archiducis, Speculorum infe.
sir & auctores.Osaëneuen Alberci Magni lo- ctio , Echo.Selenites, Theriaca ,MarfiliiFicini
curum non fuit contra Guilhelm . Pariſ. & regulæ notatæ , & Taraoculæ morſus & cu •
alios. ratio .
3. Præſtigiatrici
4.Ea dem Thaumatus exempla
rgica plurima
& Natur.alis di. Quæft III An verbis da incantationibus vis in .
ci poteft , quæ bona eft per fe , per accidens fit morbos ſanandi,aut alia mirsfica
perfi:iendi?
mala
Vade
6.Vui fa &tum Virgiolic
fæpèin Deab æ ft vela
ne Colon ienfimem , i.
, Triſc 1 Varii errores , & eorum fundamenta .
lino Sadechias luædus , Eunus,Liodorus Cz 2 Vera ſentencia ; explicatur & probatur
Sarii Maltelius. ibidem poculo Zelotypiæ.
| 3 Triplex ordoin rebus, Naturalis præter.
Q. 1. Ar vis charakterum ,annulorum , figillorum naturalis, & fupernacuralis. Nacuralis opera
imagsnú fit,qualem magi con , tio quor modis fumatur fusè explicará & cla .
sendunt ? sè ; item artificialis ordo quod , quid , & quare
tum poflit.
Opiniones variæ .
2. Imaginum triplex genus , & de ſingulis. 4 Spondani error.
A 2 S. Pom .
 SVMMARIA
s Pomponatii futilia fuodamenta item Fer .
serii .
6 Origenis , & Piei & Petri Gregorii di & ta
diſcuri
2 Tiia Srulca Magorum Pundamenta pro
efficacia vocum ,ibi culpatur Ananias, qui in
cautèquædam de hac re.
8 QuoinodoDeusnomina rebus vocat Pfal..
146.1.4. & Quomodo quorundam nomina
fcripta in cælis,Luc.io.v.19.
9 Nomina non ligoificant per influxum
celellem .
10. Cumplexæ orationis non eſt vis major
quàm incomplexæ :ubi quartum Magorum ar
gumentum maxime Magicum pro efficacia
verborum , foluitur argumentum Agrip :
PX ,
11. Circumftantiæ , quas addunt,variæ & va .
næ ; & conclufio quæit,
Quijt.IV.De amulitis dan periaptisi
I Romanorum amuleta , præfifcini, Græco .
rum quoque & Iudæorum Phyla &teria, varia
eorum nomina.
2 Chriſtianis quæ licira, & quæ non ibi Ci
ruelus noracus, & quæ vishorum , & Hifpani.
co de Gagare pueris appendi ſolito .
3 Reliquiæ S5.& benedicta licitè geſtantur
pro his D.Bali focerius,Chryſoit. & Hier.ex
plicati contra Scaligerum .
4 Superftrinſa vero phyla &eria ut Alex
andri Magoi oumifmata & D. Leoni falfo in
ſcripta orario damoancuri
SHærericiuf his fallis perian matis.
6 Falfa in quibus vana Angel.comina, quæ
ſcriptura non norit :& de his decretum Coo :
cil . Rom fub Zacharia contra Adelbertum &
Clement : Hæreticos in Germania.
Cap. V. Arscurifattoria yusm Albinism
wicant.ad qram Magia fpeciem
ha referenda?
Queft: I. Anbosatte verum anrum confia
-
Se & . I. Quid
nominis ,fit & quandi Læc 875
inventa,
i Alchimia nec Græcum ,nec Arabicum ,feat !
Hebræum vocabulum . Ægyptus non vocala?
Chemia , ſexi Chamia, live Chammia . Items
Mirzraim leu Maſra Alchimia our Spagiriga:
di & a.Maoilii locus explicafus.
2 Chymicestorius laudes,ampliando ex
plicata infcriptio vetus.
3.Chryfopoeiæ quæ origo & antiquitas,re.
furantur fabulæ multæ ſemi- blafphemæ. De
Adamo.de Noe , de More & forore eius Maria ,..
de Salomone.
4 De Pandoræ poculo , vellere Colchico ,
de femore aureo Pýthagora , de Crareiz fa
cro terræ opere.LocusEſdr.4.cap.8iv.2
ſ Fuit cercius hæc ars ſubCaligula ex Pli.
nio ; & Diocletiano cx Suida. Græci de ea .
fcriptores Zozymus & Nicephorus Bleromi.
das . Præcipaus non primus ſcriptor Go
brus Arabs.
Se & . II. De efficacita !e artis in duri pra :
duétione.
, Tres de ea fententiæ ,imò quatuor, & caa
rum affertores relati.
2 Argumeota purantium non poffe aurum
verum , effici,oftenditur ea non probare.
3 De Lapide philoſophico & de ciufdem
materia & modo conficiendi.
4 -De natura metallorum .
5 Ea effe inanimata,nec vivere .
6 De mecalli generatione Paracelfarum ?
locutiones impropriæ.
7.Aurum faciliusgigniex metal!n. quam in
reois metallum , ibi Auricaula eficiens. De
faodaracha, orichalco , ftonomare.
8 De metallorum , præcipuè auri materia .
ca duplex, remota & proxima ,
9 Ariſtocelicorum doctrina defensa ,ciere
mora, Chimycosintentia explicata & defen .
fa,conciliataque, vem pe de proxima , quomo
do reſolurio fiat in hæc princip.proxima.
10 De artis & Dacutæ poteftate ac vi .
11. An metalli unica fit ſpecies,auruit ; ibi :
stefar
 LIBEK
definitio metalli.Diverſitas ſpecifica,nonbe.
Isprobator per definit.generis.
iz De aberratione naturæ à scopo poſ.
funt imperfe & a & eciam monſtra de inferio
ribu s lois prædicari.
13 Poteft in nimatorum fpecie differentium
materia proxima eſe eadem , aliter atque ali.
cer diſpoſita.
14 Curcicius aurum fiat per artem , quam
per naturam .
1s Angemmas fic poflic veras producere .
Agens principale hic eft femcnauri.
See , 111, Deeadem efficacitate.
I Probabile eft fic aurum produci poffe.ar:
gumentis quinque ſuadetur , quibus admi .
fcentur hæc : Calor ignis ad varia efficax ,ut &
nativos
2 Variarum transformaatiooom experien .
tiæ. Ex cadavere veſpæ & crabones. Ex fi.
mo ſcarabæi, Ec Bafilico ſcorpii. Exauri .
pigmento olim aurum , Cayri fornacibus
educuntur ex ovis pulli.Galena plumbivena.
Vermiculi mutancur in muſcas.Sal,bitumen,
acramentum arcificio fiunt , non minus quàm
natura .Triticum & liligo mutatusin invicem
Lolium commutatum in triticum . Calchitis. denc.de crim.falfi. In extrauag.com :
migrat in Mifi. Ligoi per aquam Japider
cunt, Fructus arborum , & frufta navium fiunt
anates in Scoria .
3 Dæmones ſalrem poruat modos tranſmu .
tapdi meralla ,
Sitt. IV . An aliqui verum súrum '
fecere!
I ' Negarur à multis ob quatuor argu-
menta.
2 Sed fit credibile exemplis defenſis : ano
tymus Gallus quidam Arnoldus Villanova :
pus.Ber: Trevif Raim . Lullius . Antoo.Ta .
ruilo .
3 De Græculoterapore Anaftafi.
4 Rcfpondctur exempla impugnantibus ,
explicarem cap. fpondent, de crimin . falfi, in do facræ fcripturæ verbis vel ſacris pi&turis
extrav . Teftimonia pauperum , vel ' ſocio
rum aut familiarius quæ admittcoda . Ne :
mo ultimum astis ullius apicem confequi
T.
Quæft. II. An Chral pæia habena ime numita
ro artium ingenuarum , an mechanscis annu
weranda
I Secundum fe eft ingenua & pars Phyſi
ces quoad Theoriam , aut Mechanices quoad
applicationem igoium & c , inftrumento
rum.
2. Ipfi Chimici vel mechanici vel Philo
fophi.
Quæft. III. Alchimia niquam Mazia ſpeciem
pertincat?
'Subdiftin &tione pertinere ad omnes O •
Itcoditur exemplis .
3. Exempla Naturalis.
3 Exempla Dæmoniacæ ,
4 Exempla Delaforiæ .
Queſt IV . Licita an illicita fit All:
chimia ?
1
I Direotiunt Authores.
2 Lure communi non eſt prohibita , explic
cantur cap.Epiſcopi.26.quxſt.s.& cap. fpon
3 In foro conſcienciæ pauciſlinis eft per '
miſa proprer circumſtantias varias finis, mo
ditemporis & perfonæ .
4 Peccatur defe &tu finis , per auaritiami
Auro alchimico quo pa & o liceat vti. Non ad
commercia,nec medicinas: quando ad orna .
tum & utenlilia . Nunquam admifcendum
moneræ, fulcuro hinc lucrum petere ,pecca
cur etiam per curioſitatem , & quam hoc fit
periculofum . '
s Peccarur ratione modorum , live me
diorum , fi ex fuperftitione vel pacto ,cum dz
mone agatur . Alchimiltæ mulci Magi vel
faltem ſuſpecti Præſumptio Magiæ eft con
tra Alchimiſtas & de facto fit adhibitis ſu:
perftitiofis , vergunc in maleficium philiro
rum yel venenorum . Peccacur eciam quan .
abutuntur,
6 Pcccatur ratione temporis , malè impenli
aut omiſlis aliis opportunis ,ad quæ quistence
bacus.
A zi 7.Peco
 SVMMARIA
9 Peccetur ratione perſooz , quia non fatis
dives; pārvijudicii,aucingenii.Gaudences de
cipere,feu verfipelles Incontinentes,ucluxu
rioli & iracundi.Variabiles,inconftantes, im
paticates,indo &ti & philofophiæimperiti,ſu-
perbi; curiofi,impii,iniuſti,non cimences De
um ,nec proximum amantes,vel impuri.
8. Quomodo quiſque ſeipſum.deberexami .
oare.Quomodoconfeſſariusſe debeat gerere
cum alchimico pænitente. De opinionepu
caacium poffe hominem hac arte yerúgigoi.
, Lex Anglize deberet ubique promulgati
& fervari,utDon ni Priacipis permiffu hzc
ars exerceaturà fubditis.
10. Sed & non niſi à Priocipibus, aur val
dè opulcotis.
1. Opinio illa communis Iuriftaruin
non excufat à peccato in hac re & qua
re.
12. Quam vim ubique debeat obtinercdia .
.cap.fpondeat.

CAPVT 1.

De Superſtitione & eiusfpeciebus.

I. Tymologiam nimis cu- 1 nam Lucretio , ut & aliis gentibus, religio

riosè D.llidorus a ſcruta- ponitur pro ſuperſtitione. Etymologia
tur his verbis:ſuperſtitio di- 1.autem illa etiam Servio placuit : cui cju
ita eo,quod fit fuperflua ,aut perſtitio eſt,ſuperftantium rerum (id eft ,calea
ſuperſtatura obſervatio. Alii ftium & divinarum ,qua fupernos ftant.) ina
dicunt , à ſenibus,quia multis annis ſuperſtites, 1 nis & ſuperfluustimor.De ſenibus quodad
per atatem delirant, & errant fuperftitione dit AntiſtesHiſpalenſis,non eft eius com
quadam ,neſcientes que verera colunt, aut qua mentum : fic enim Donatus, vel quiſquis
veterum ignari aſciſiünt. Lucretius autem fu- ille : d ſuperſtites ſuntſenes vel anus, quia atate
perſtitionem dicit ſuperſtartium rerum , ideft, multis ſuperſtites jam delirant. Vnde & ſuper
cæleftium ſeu divinarum que ſuper nos ftant: Stitiofi,quiDeos timent nimis,quod fignum eft
ſed malè dicit] non malè fianalogiam , fed deliramenti.
fi mentein (pectes. Nam Epicurcuspoeta 2. Chriſtianis ſcriptoribusnomen ſu
nullam Deo rerum humanarum curam perſtitions in malum fumi ſolet, etiam in
eſſe cenlebat,& ideò ſupremi numinis tia illo D.Pauli : Viri Athenienſes, per omnia
morem ſuperſtitionem vocabat , eò quòd, quafi fuperftitiofos vos eſſe video. Syriacè eſt,
quali horribili aſpectu ,timor iſtemorta- nimios incultu dæmonum , Græcè Setos
libus ſuperſtet & impendeat,alludit cniin darpov sép&s, æquo fuperftitiofiores: cò
aduersus illosLucretiib. ſcilicet , quòd vanô dæmoniorum timo
Humana antè oculos fædè cum vita iaceret re lapides,ligna,fpiritus, ignota quoque&
In terris oppreſa gravi ſub relligione. ambigna numina,colerent. Quo lenlu
Qua caput à cali regionibus oſtendebat, gentilium errorem Patres Superſtitionem
Horribili ſuper aſpectu mortalibus in- nuncupant,non Religionem :nih addicâ vas
flans. næ'vel falla denotatione,
3 Quo
a lib.8.Orig.c.3. b lib.i. cin VIII. Æneid . din Teren . Andr. c Ad.17.0.2 2.
 LIBER I. CAP. L 7

Quoniam inter Religionem & Superſti- , dum oportet id faciant. Optimè enim
tionem multum intereſt. Synæſius reéte | Theologi noſtri. Religionem definiunt virtu
Sativexovicu ait vitium elle virtutis ede- tem , qua Deo vero cultum verum ac debitum
Bica's perſona circumdatum ,ep.67. None- exhibemus, ideoque dictitant, duo illi vitia
• nim philofophifolùm ( ait Cicero a ) verùm extremarepugnare:Vnum in defectu po
etiam maiores noftri Religionem à ſuperſtitione | firum ,quod cùm debito honori detrahat,
ſeperaverunt', nam'qui'rotos dies precabantur ( irreligioſitas vocatur : alterum in exceffu ,
& immolabant , ut fui fibi liberi ſuperſtiteses- quod non quidem verum cultum æquó
fent, Superftitiofi funt appellati quod nomen maiorem exluber: ( quis enim , quantum
patuit poftea latiùs. Qui autem omnia ;quæ ad par eſt, queat exhibere illi infinitæ bonita
cultum Deipertinerent,diligenter retracarent ci,immenlæque majeſtati?) ſed ideò ni.
& tanquanı relegerent , ſunt dićti religiofi ex mium:quia nec verum , nec bonum , ſed
Felegendo',uteleganresex'eligendo , tanquam à fuperfluâ quadam circumſtantiâ vitiatum
diligendo diligentes; ex intelligendo intelligen- quæ ,quòd perperan & in Dei potiùs iti
tes.Hisenim verbis omnibus ineft'vis legendi ea- iuriam , quàm honorem , materiæ debitæ
dem ,quæ in religiofo.lta fa &tum eft in fuperfti adiicitur : ideò in excelſu pofitum vitium
tiofo do religioſo ,alterum vitii nomen , alterum vocant. d Cum enim bonum idem fit

laudis.) Adſcripſi verba ut legenda cen- quod perfectum , omnemque defectum

feo ex Lactantio :bex quo& D. Augufti- live vitium repellat:nihil etiam verum di
no c corrigendus . Non Marcellus cadem cimereatur , niſi quod idem ſit bonum :
aliter referens: Nonius etiam vult Super- perfpicuè intelligitur; ſimali quippiam in
ftitiofos dici, quod pra cultura deorum catera cultu divino reperiatur , verum cultuni
ſuperſedeant.id eſt,negliganr:itidem & re eum non eſſe , quarè nec Religionem dici
ligioſo squafi relinquofos (fic membrana ) poſle :Deindè cùm Superftitio omnis , no
quod caterisreli&tis, folis facrificiis deſerviant, mine fuo vitium in cultu ineſſe indicet,
ridiculum comment. & Nonio dignum conſequitur nullum cultum qui ſuperſti
Lactantius eruditè,quâ Colet argumento- tiofus fit, verum cultum vocandum :at
rum vi & copiâ Ciceronis difcrimen re- que adeòſuperſtitionem omnem fallicul
fellit, & concludit, Religio veri cultuseft,su- tus eſſe,ut Lactantius dixerat. Sed fallitas
perftitio fali.]hoc præclarè: non ita quod iſta non uno tantum ex fonte , ut putabat,
fübdit:Omninò quid'colas intereft, non quem ſed ex duobus oritur. Capitalis omninò
admodum colas aut quid precere.] parum id eſt quem il'e non ignoravit : ſi videlicetid
conſideratè dictum :nam fuperftitio quo- i pro Deo colatur, quod Deus non eſt:
que naſcitur, fiquod oporter coli ( Deum hunc noſtri nominant Superſtitionem falfi
optimum Maximum ) , non ut oporrer co- cultus alter minùs cft deleterius, fæpè ta.
las aur precêre: men lethalis, ſemper noxius , quem Fir
4. Religioni duntaxat locus : Si qui uni fmianus perperam videturà ſuperſtitione
ac vero Dco fupplicant, ita quemadmo- excludere ;îi cui,qui debetur cultus , non
quo

* Kb.1.denat.Deor. b 1.4.c.28. c lib.24.de civit.Deicap.30 . d videGregor,Valentiam.zf

Hifp. 6.9.10.punët.primov
 DISQUISITIONVM MAGICACVM

quô debetur n :odô,exhibeatur:huncvo- | feu facultas, vi creata, & non ſupernaturali,

cane Thcologi, indebiti cultus ſsperftitionem , quadam mira & inſolita efficiens ; quorum ra
cò quod non ,qualis debetur. Prior gene- tio ſenſum communem hominum captum ſu
rali nomine folet Idololatria vocari, quia perat. Vfus ſum terminis latiſlimis, quia
quidquid, cùm non fit Deus,uti Deus a video viros magnos.Fr.Victoriam cſecu
doratur, idolum nominatur, juxta illud | tos ,dum pomeria circumdant ſtrictiora,
a: Omnes Diipopulorum.idola, hoc eſt, vani- | artificiofam & naturalem excluſille. 17
tas. & inania, nihilque minùs quàm quod tem dixi,ſeu Facultatem ,pro quavis cogni
volunt haberi.Nain vis ifta eſt vocis He tione & operatione , apodicticà, topicâ
bræè ELIL . Poſterior nomen ſuum reti- ſcientiam gignente vel non gignente, ine.
inct,nec proprium ,quod fciam , aliud ha- chanica vel liberali , artificiosâ vel artis
bet: nec impoluit D. Auguſtinus, b con experte , verâ vel circulatoriâ , ſuperſtitio
tentus deſcripsiffe,cùm de imaginariis in - sâ; velvirii experte. Efficiendi vocabulum
debiti cultus lignis ageret ,his verbis : qua pro omnis inentis animi,lenlus,autmem
ad remediorum ,aliarumque obſervationum cu- brorum functione poſui. Vim intelligo,
tam petirent. qua non funt divinitus ad di- fivè rei adhibitæ, live perfonæ adhibentis,
lectionem Dei & proximi, tanquam publicè hominis nempè,veldæmonis.Creatam
conſtitutæ,fed perprivatas appellationes rerum non ſupernaturalem nominavi , ut exclude
temporalium.corda dißipant miferorum .] rein vera miracula ;quæ ſolius Dei ſunt o
:: 4. De hoc indebito culcu nulla nuncà pus:quocirca malui mira,quàm miracula
nobis diſputatio inſtituitur : de falli tan dicere. Communis denique captus & ſenſus,
tùm cultus ſuperſtitione differendum ; inentionem inſerui, quia multorum ma
cumque ea duas ſpecies complectatur Ex . gicorum effectuum caula ſoli ſapientio .
preſſam dololatriam ,quando cultus Deo de res , qui omni ætate pauci
bitus clarè & diſertè transfertur in crea quuntur
turam ut cùm Iudæi vitulum ,Ægyptii A 2. Tam latè fumptæ Magiæ diviſio pe
nubim , Romani Quirinum coluere ; é i tendiex cauſis , finali & efficiente. Ab ef
Tacitam , ſive ut alii vocant Implicitam : ficiente,diciturdivifio in Naturalem , Artifi
nosillan quoque priorem nuncmiſlam ciofam & Diabolicam ; quia cuncti effectus
facimus, contenti , quæ ad pofteriorem eiusadfcribendifunt,vel inſitæ rebus na
pertinent , & ſunt obſcuriora , pro modu- i turæ ,vel humanæ induftriæ , vel cacodæ .
lo noftro elucidare. Tacita idololatria eft monis malitiæ . A finalis caufa , rectè di
omnis magia prohibita, ut luô locô oſten - (partias; primò in bonam ,li bonâ intentio
demus. ne & licitis mediis vratur ; ( quod tantum
CAPVT II. competit artificioíæ ac naturali ) & in ma
De Magia , ciuſque diviſione, di Magorum lam, cujus nempè finis vel media , quibus
variis nominibus. utitur,prava ſunt : hxc peculiaris eſtMa
Agiam vniverfim fumptam de giæ prohibitæ ; quàm idololatriam taci
finio terminis latiſſimis,utfitars
"MAN tam & ſuperſtitionis ſpcciem elle diximus.
Hæc
a Paral.16.0.26.4078 b lib . 2.dedo&.Chriſtian.c.23. crelio.de Manum . 8, Angles in
floribus ad 2.0.7.06 alios.
 LIBER I. CAP. II.
9

Hæc prohibita Magia ſic deſcribi poteft, | fignificandum , qui ſtygijs hiſce myſterijs
Facultas feu ars, qua,vipacti cum demonibus forent initiati . Proſequamur præcipuas
initi,mira quadam , & communem hominum appellationes . Quædam Hebræorun ,ad
captunt fuperantia,efficiuntur.Dixi,vi pacti, | lolam diuinationem videntur pertinere,
quoniam omnisMagiæ huius vis, pactô vt duo illa coniungi ſolita , HROVOTH
tacitô vel expreſsô nititur , vt fuố locô & IDDEGHONIM ;quorum nih fillor
docebo . Tacitam vocant idololatriam . poſterius latiuis paulò patet , ideoque in
Theologi, quia non tam ( vt plurimum facris litteris illi ſolet poſtponi locis 4
certè ) intenduntMagicultum illum ex- paflim obuijs. Aquoth , à radice 218 , of,
hibere creaturæ ,vtDeo ; quàm tanquam quod vox reddatur obfcurior & quali
benefactori cuidam & munifico , à quo ex vere ſtridens.bnam OF primò ſignifi
aliquid conſequantur.Quæ intentio ,ra cat ipſum dæmonem reſpondentem , let
tione multiplicis ſui obiecti, quatuor cundò ſignificatMagum qui reſponſum
quali ſpecies huius tacitæ idololatriæ, ſeu elicit: ſicut & Python & ventriloquus, vo
prohibitæ Magiæ gignit. Fit enim ali catur , vel ipſe dæmon inhabitans , & ex
quando , vt duntaxat extraordinarij & imo hominis reſpondens : vel ipſe homo,
miri effectus cognitio vel operatio quæ- cui dæmon inhabitat. < Græcis etiam
ratur ; & tunc labi nomen Magiæ fpecialis, tupuris vtrumque ſignificat, à quodam
ac ſtrictèfumptæ , vindicat : aliquando Encycle, qui Pythonem habebat, & pri

n
fit, vt quis oitacur cognofcere res furu mus ventriloquus Athenis fuit, vnde &
ras , vel etiam præteritas aut prafentes, alij ćupurrãs dicti.quod docent Suidas &
ſedarcanas & occultas ; conatus iſte Di- Heſychius , & Scholaftes Ariſtophanis d
ninatio nominatur: aliquando deſiderat & ex Ariſtophane , Plutarchoque
inſtrui & iuuari, non vt prolit, led vr no- poffetprobari. IDDEGHONInon fpe
ceat alijs, vel vltionem fuinat huic ſcele- ctat ad Chiromanticos & funiles, ve qui
ri Maleficium eſt nomen Denique lune | dam cenlet ; ſed ad oracula dæmonum ,
aliquando, quibusdecretum eſt,fine no- fiueper AOVOTH , fiuè ex viſceribus
xâ cæterorum , fibi velalijs hoc opere telluris , fiuè per vmbrarum euocatio
prodeffe vtilitate vel voluptate , & tunc nem , vt colligitur comparationeloco
Theologi nuncupant Nugatoriam feu va rum SS . vbi hoc nom n vfurpatum : e fi
nam obferuantiam . Sic Magia reproba, in uead genus quoddam divinationis , de
Magiam ſpecialem , Dininationem , Malefi- quo libro tertio & quarto .
cium , d Vanam obferuantiain diuiditur,de Alia nomina non tain quid damon
quibus fingulis ordine diſputabimus. efficiat , quàm quid Magus conetur , l'e
3. Ab hacfpecierum Magiæ diuerf- fpiciunt, pateniquelatiùs. Adomnese
tate , mira nominum varietis apud He nim diuinationes pertinent, NACHAS .
bræos Græcos, Latinos manauit , ad eos KASAM , GHONEN , ad omnes
B vero
77731377
Da Lexi.19.verf.31.6 24.verf 6.Deut.19 verf.11.4.Reg. 2 } » b 941 Eja
8.9.!6 .19. verf 3.cReg.28.verf.7.69.c V docui pluribus comm in 1f2.c.8. verſ.19.d Sure. lle.
lych. sn voce. iupuxans Plutar, läb.de offeétu oraculor.Ariftophan. in Velpis ,ibi. Scol. e fup.lie B.
‫קסס נחש‬
1 ) DISQUISITIONVM MAGICACVM
verò incantationes , CHABAR &.
LACHASCH ;ad omnem denique Ma-
gicam in genere, CHARTVMMM, &
MECHASSEPHIM , de quibus nunc
agendum . NACHAS fignificat augu-
res, & omnes alios coniectores vanos:
quiex fortuitis quibufdam futura ſolent | gioſa miracula operantur . immò &
diuinare ; qualem le,prudenti vocis æquofcumque incantatores & veneficos
quiuocatione, ad tempus loſephus fin -
xit. a hæc diuinatio prohibitæ multis lo
cis b .
KASAM ſignificat vniuerfim diuina-
re,vndè KISAM diuinans ſeù ariolus , &
KESEM diuinatio, ſumitur etiam in ma-
Jam partem de quacunque, rerum quo
que non fortuitarum , prohibita conie
ctatione.pallim in SS.eius mentio obuia
eſt c.
GHONEN quibuslibet auguribus &
coniectoribus accommodatur d etiam
Onirocriticise. quarè perperam Rabbi-
ni recentiores reſtringunt ad eos,qui ſu
nos , qui ad naturalem ſeu bonam Ma
giam videntur referre. Q :læſo , ſihanc
lignificaret ,curtam feriò in Ss.prohibe
retur :'Equidem puto hoc nomen com
pleci Magorum genus omne; qui, cum
dæmone fæderati, diuinantg.vel præſti
comprehendere probatur, quia Lxx.
modò vertunt expoſitores , igyurasi:
modò peppaxous veneficos k. inodò
iwandous incantatores l. Vulgatus quo
quenoſter aliquando vertit coniectores
m.aliquando verò ariolos n. aliquando
maleficos o. vt iftorum auctoritate vo
cabulum intelligamus adeò diffuſum
elle ,
Denique MECHASSCHEPHIM
vox , eſt orta ex radice , CASCHAPH ,
ſignificans quemuis maleficum præſti
gijs,vel alijs quibuſuis malis artib.magi
cis, vtentem Ideò nofter tam latè inter

perſtitiosè dies & tempora obſeruant, pretatur , maleficos, p, maleficas artes q .

fauſtá fint an infauſt . ſed hoc genus , maleficia , raut veneficia , s.
ne a
ad omnia pertinet. 4. Non defuit tamen quidam vehe
CHABAR f. & LACHAS g. quo- menter huius criminis ſuſpectus, & ex
modo diſcrepent,nondum inueni; qua- i profeſſo fagarum patronus, qui lectori
rè ( ni fallor ) idem ſignificant,nempè bus conaretur perſuadere hoc vocabu
in acvadu ,Incantatorem ,feu ( vt Gentiles lum , faltem in lege ExodiXXII. cap. re
vocabant) exorciſtam , qui profanis ſeù ſtringendum ad folos venenarios , cuius
malis verbis aut mullitationibus mira error facilè refellitur. Primò, quia radix
patraret. nominis , CASCHAPH , non ſignificat
De CHARTVMMIM falli puto , toxico perimere { vt ipſe putat)ſed quan
Abenezram.Ben -Natam & alios Rabbi do ſolitariè ponitur,nec ſententia narra
tionis
D'yununaGCN -14v.5.& 15.b Leuit.19 verf.26.NU.23.V.23. & 24.verf.1.Deut.18.v.
102. Par.33.0 6.c vid.ver.23 & c.verf.10.1.Reg.28.v.8 .Reg 0.17 Íſm.3.v.z.lerem.27. v. 9. Ezec.
12.V.28. dd.loco.Ier . Mich.s.v.v.it.e vi Deu.18.verf.10 . 2.Par,33.v.6.f Iob.40. ver 25.6
PS:77.0.6 D'DU7gId v ... Ec c 10 v.13.h vtGen.41.ver / 8 - 24. i vt Exod.7.0 11.22
8.0.7,4c.18.c.9 0.11.k vin Genef fupralviin Ex fupramin Exod.n in Gen.o Daniei. I. verf.20 .
6 2. ver.2,p In Exoſupr.D'DUJDJU Exod. 7.v.1. 22 V.16.5 2.Pars. 33.verf.6.s Iſa.
4.verf.1. & 2 lerem . 27.ver.y Daniel.2.2. ve...Mic.s.vorf:12.Nabum 3.ver.o.Malach. 3.v . 5 .
Reg.9.vet/ 12
 LIBER I. CAP. II.
tionis reſtrictionem poftulat, tunc Ma 5. Secundum adfert locum Exodic ,
gicorum ludibriorum genus omne con 22 , eò quod Lxx . verterint papua kous:
tinet,vt apudMalachiam ,& Nahum , & quod ipſe contendit ſolos venenarios
in libris derelictorum : Si quando autem ſignificare:cam bonus certè Græcus , quá
reſtringatur,id contingit rei,quæ deſcri- bonus Chriſtianus : refellitur ipfa con
bitur , conditione hoc poftulante. Sic ! ſuetudine Lxx. Interpretum , quos con
Exod. 7.reſtringitur ad præſtigiatores ftat câ voce latius vti. Primò, quia Exod.
propriè dictos, de quibus tantıìm age- 7.v.11.etiam vertune paguaxcus ,vbicon
batur:ſic apud leremiam ponitur pro di- . ftat agi de præſtigiatoribus: nam & in
uinatoribus ; apud Danielem , pro ſom - cantationem ſeù præſtigias ibi vocant
niorum interpretibus. Det aduerſarius paghaxids; & quos antè paquexoùs dixe
locum vllum , vbi pro ſolis Venenarijs rat,ijdem ab illis vocanturécoidoi, De
vſurperur. Benè eft , quòd duo tantum indè æquè diffusè ſumpſerunt in Parali
loca adduxit. Vnum de a lezabel , quæ pomenis, ipapucxtuito. Tertiò quoniam
clanculum venenis , & non ferrô palam in Ieremiæ verbis , nomine opfxXÉWL ,
atque cædibus in prophetas graſlari fuc- complexi ſunt diuinatores . Quartò quia
rit lolita. Quanto verifimilius eſt fæmi. inter fomniorum interpretes , apud Da
nam inſano dæmonum cultu furentem , nielem , recenſent papraxoùs. Tam ergò
incantationibus quoque , & rhombis, latè ſumunthoc vocabulum leniores iſti
alijſque philtris Achabum , & alios de Hebræorum doctiſſimi:quod verò peri
mentallézvt ibidem benè , poſteriore lo- tiid faciant , ſiputarem operæ pretium ,
cô , cenſuit Toftatus. Sanè antè Iezabe & antè non alij id feciſſent; probarein
lem Magiæ fuſpecta non fuit Samaria; Hippocratis,Platonis,Ariſtotelis, Theo
poſteà, per hanc fortè exercitam , peſtis criu & aliorum veterum teſtimonijs.lo
hæc immiffa , hæft adeò pertinaciter , vt fephus vt non fuffragaturaduerfarijs, Go
Samaritani nomen pro incantatore y nec nobis refragatur. Pro nobis ſtant
ſurparetur . Vndè & IESV Domino ob- Philofoph.lib.de ſpecialibuslegibus cir
iectum , Samaritanus es , & demonium hae ca medium , & Catholici Patres c pleri
bes, ut quaſi genti proprium eſſet ; cum que qui legem illam Mofis ad omnes
dæinone commercium habere.Quarè & Magorum ſpecies retulerunt : Hæc de
Doniinus conuitium illud vnicâ nega- Hebraicis,
tione refutauit , ego damonium non habeo, 6. Græcis ſua quoque ſunt nomiva ;
quaſi dicat ,cum dæmonio paredro , vel quæ , ſtrictè ſumendo , differunt: nam
eurycli fæderato, nulla mihi familiaritas é corso incantatorem , uéves Ariolum
intercedit, qua propter nec Samaritanus feù drinum , papresexiùs Venenarium ,
fum : & poft Chriftum Dominum ,fol. zows Præſtigiatorem propriè lignificat,
lemnes Samariæ Magi principes eorum- ! Sed frequenter primum , tertium &
que ſcholá Simonianorum ſcilicet, & quartum , ad omnem Magiam porri
Menandrianorum . guntur. gens etiam quemcunque deno
B 2 tat
a 4 Rrg.6.verſ 22 b Ioan.8.v.48.6 8.c D Hieron . in Ierem . & Daniel.D. Aug. 1.21.de cix.
Dei ,co Ilych 16.in Leuit.6.1920 .Raban. alii add.c zz Exod .
iz DISQUISITIONVM MAGICARVM
tatimpoſtorem . Videas illa tria Homo- d Mathematicis. Idem cenſer ab hoftili
nymôs coniungi à Platone, Syneſio, He . maleficio , de quo libro tertio agendum
rodoro ,Chryloſtomo, & Helychio. Ad- dictas olim Simulatrices ,à feſto : & Filtri
de qua babes inferius l.s.fect.16.litt. yy. ces à Tertulliano . Longobardi fais legi
3. Sic Latinis alia eſt propria fignifica- bus Maſcas nominant:eò fortè , quòd in
tio ,alia per extenſionem accommodata, conuenticulis ſuis laruis le tegant; dvel
Magorum nomen à Barbaris ad Græcos, quod deformi ſpecie oris vt funt pleræ
Latinosque traductum , initio Perlis & que, laruis ſeu maſcaris , quàm foeminis
Chaldæis in honore fuita , vt proprium fimiliores.Sortilegos veteres nominabant,
Sacrorum antiftitibus, Regum modera- qui quarumlibet ſortium ſurpeſtitioſo
toribus,philofophis atque Theologis ,in iacu aliquid diuinare nitebantur e. Scd
infamiam ccepit vergere , & cunctis ma- Theologi & luriſperiti poſteriores cum
lis artibus attribui. Venefici dicebantur nefando ftrigum crimine confuderunt,
antè ſoli , qni malis pharmacis lædebant, Sortiarios eoſdem , & fortiarias , vocatos
& venenarii vocantur: poſtea de incanta- comperio iam indè ab Hincmari Re
toribus hoc nomen vſurpatum , & cun menlis Archiepiſcopi
@is Theſſalis accommodatúvani (apud fimul & Dæmonis valalli Ligij funt,
capitoliun . ) Arioli , Augures, Auruſpices, quarè pollunt etiam dici Satanici Vene
Chaldai, Theſſali, Gennethliaci,fæpè con- narii. Horum crimen vetus , & antè
funduntur.Lamia dictæ ,quodpueris ne- CHRISTI Domini aduentum . Tales
cem adferant, deſumpto nomine , vel à enim Canidia Horatij , & Eriſichto Lu
famoſa illa & crudeli Repinâ Lamiâ , decanı,Martina Taciti, & Theftalæ Lucia
qua Anton . Liberalis , Diodorus & alij , ni , & Apulei.Nomen ſortiariorum recen
vel à fuccubis dæmonibus, de quibus i ciuscſt .
Phyloſtratus: velà feris Lybicis, de qui
bus Dion . Sophiſta b . Striges ,ab infauiſta, CAPVT III .
& nocturna aue , quæ creditur exitium
infantulis ad ferre c. VeteribusetiamRo De Magia naturali feu Phyfica.
manis apud Apuleium dictæ hæ mulie
res ſunt, veratrices, quod diuinandi Ici Vi fupra mottales omnes Magi
entiam profiteantur, vt ſolent ille feces, Q cis dediti fuêre , Perfæ ; à quibus
quæ ſe iactant Ægyptias , colluuie om . | id Marcion & Manes mutuati ;duos cre
nium populorum ac nationum : veteres | didére Dcosauctores , & rerum Domi
enim rerare dicebant: Ennius fatin vates nos ; alterum bonum Oromazim vel
Perant & tate in agunda fortallis & veracu- ! Oromagda m ;
Oromagdanı quem Solem cenfebant ,
quem
le , vt conijcit vir doćtus apud Suetoniú i & malam alterum Arimanem , fiuè Plu
in Vitellio : Nullis infenfior quam veraculis tonem : g . deindè ab his numinibus du
Ifcenu
a Hieron inc.2 , Daniel. Apuleus 2. Apol.Hefych.dSuidas.b Vid. Adagi. Lamje turres, com
munen , nefrumin Seiecæ Tragæd Vide comm.sh Slecteam v 73.z.d Remig i demonolat.c 18. e ex
dratit.de fortileg.fçap.vit.33.9.1 g Plutarch.de Ifide Olyride. Laertas initio fuæ hiftoria Aga .
th as ó alii.
 LIBER 1. CAP. 111 . 13

plicem Magiam deduxerunt; vnam quæ | nenfis & alii , qui bonam illi tantum tri
ſuperſtitiola tota,cultum falſorum Deo - buunt. Secundus fortè Badrianus; qui
rum tradebat, & hujuſmodi plura ; alte cum Nino bellum gefferit, de quo Pli
ram , quæ naturas intimas rerum calle- nius, Iuftinus & Arnobius; Tertius qui
bat , quam Perſis utramque Apulejusa & Erus dictus, five Armenii filius , jux
adſcribir. t . Clementem Alexandrinum ; five Oro
2. Fallax prior & nociva , ſatis dia- | mazi , juxta Platonem : nec enim arbi
bolum indicat auctorem , qui ante dilu. tror hos Eros fuifie diverie, uit cenfuit

vium eam docuit malos illos gigantes, Fr. Patricius . Suidas videtur primum
à quibus eâ Chamus imbutus; ab hoc, cum fecundo confundere, non quartum

ejuspoſteri Ægyptii , Chaldæi, Perſæ : aliquem ſuggerit. Arnobius quatuor

fic enim interpretor D. Clementis ver
ba b de Angelis peccatoribus ; docuerunt
(ait ) homines quod daniones artibusquibu: -
dam obedire mortalibus, id eſi , magicis invo
Cationibus poſſent: ac velut ex fornace qua
dam & officina malitie totum mundum fub
tractô pictatis lumine, impietatis fumo reple-
verunt. Probis & aliis nonnullis cauſis di
luviimi miundo introductum efi , & omnes,
qui erantfuper terras , deleti funt , exceptá
Noe familiâ , qui cum tribus filiis eorumque
uxoribusfuperfuit : ex quibus unus Cham no
mine, cuidam ex filisſuis , qui Mezraim ap-
pellabatur, à quo Aegyptiorum & Babylonio-
Tum & Perſarum duciturgenus , malè com
pertam Magicam tradidit difiiplinam hunc
commemorat : primum illum Chal
dæum : ſecundum Bactrianum , tertiun
Pamphilium genere , qui & Erus diétus;
quartum Armeniurn genere , non Ar
menii filium , de quo Clemens : fed a
lium Hoſthanis nepotein : Quinti fortè
meminit Suidas cum Zoroaftri Aftro
pomi meminit , & Perfomedum dicit
fuific . Sexti Preconnefii mentionem fa
cit Plinius , omnes hi Magi fuêre. Sic
etiam de dæmonibus agens Lactantius
1, Magorum quoque ars omnis , e potentia
borum adſpirationibus conftat , 6c. Idem
aflerit & D. Cyprianus, & additd Hoſt
hanem Magorum præcipuum fuiſſe,
huic famoſosalios addit Tertullianus, e:

gentes qua tunc eranı Zoroaftrem appella- hisverbis ; Hoſihanes,Typhon , & Dardanus,
verunt , admirantes primuin Magicæ artis & Damigeron , o Nectabis, Berenice, publica
auctorem , cujus nomine etiam libri plurimi | jam litteratura eſt, que , . Hisconlen
fuper hoc habentur, & c .] addit hunc poft. tiunt Arnobius, li rectè verba diſpungas
ea ictum fulmine , Zoroaftrem quali vi- f. & cum Euſebio i : D . Auguftin , ac
vens aftrum , & dictum , & pro Deo ha- 1 Marcellinus.
bitum. 4. Zoromazdis meminit Suidas,
3. Zoroafter non unus > fed multi Azonacis Plinius , eumque facit præce

fuêre (nam Goropiusnugatur qui nul- | ptorem Zoroaftris. Corrupit vocem

lum puitat fuile) Primus ifte Chaldæus Noachi : ab hocenin Cham & filiejus
Magiæ inventor : falluntur Sixtus Se Chus Magiam bonam edoctı. Scripsere
Bš Retiain
Idolaniiale 6.16.
a Apol. I. b lib . 4. recign c l.2.c.14 idem affirmat e 16 . d l. de
e lib . de anima,c.penult. fl. 1. coutragent. g Eufeb . 1.10.de præparat . Aug eft 1.12 . deciv .
Dei, Marcell. hiſt. 1.,13.
14 DISQUISITIONVM MAGIC ARVM

etiam Magica, Iulianus Chaldæus phi- videntur. Velut cum Tobias paternam
de dæmonibus : & cæcitatem felle piſcis diſcuſſit , b quam
Theurgicorum auctor illius filius, Iu- vim Callynomio piſci tribuunt cum
lianus ideò Theurgus vocatus , de qui- Galeno cplerique item . cum tympani
bus, Suidas & Proclus conſulendi, Por ex lupina pelle ſonus aliud tympanum ,
phyrius citat quendam Palladem , & ex agninâ tenſum ,diſtenſum diſrumpit :
Symbulum , & alios,nempe Adelphium , d cum Venetiis Turca quidam liquato
Acylinum , Alexandrum ..ybicum Phi- plumbo manuslavit innoxius e , illuftria
locomum , Demoſtratum Lydum , Zo . quoq; illa quæ narrat B.Auguſtinus lib.
ftrianum , Nicotheum , Allogenem ,Me- de Civitate Deic.4.5. & fexto depavonis
fum , quorum impiis ſcriptis atebantur carne neſcia putreſcere;de paleis frigore
Gnoſtici. Picus teſtatur etiam legiſſe ſe luo nives cõfervantibus,& calore fructus
libros Chaldaicè ſcriptos Eſre & Mel- maturantibus,vi contraria :de calce que
chiar magorum . Ex his hodie tantum cum ignitam in ſe vim habeat , aquis ac
exſtant, Zoroaſtri xandairá leu Mayend i cenditur ol o infuſo non accenditur, de
hóvia , quæ ex Platonicorum ſcriptis la- Agrigentino ſale ,qui liquatur igne; aqua
boriosè collegit Fran. Patricius, obſcu- verò induratur & crepitat:de magnete,
ritatis majoris, quam utilitatis : in quæ de pyrifonte & fimilibus his addunt alii
exſtant comment. Græca Plethonis & patres f de dictamno , quo cervus ſagit
Plelli. tas expellit, & chelidonia , qua hirundi
Naturalem verò legitima'nque Magi- nes cæcos oculant pullos. Confirmat
cen cuin cæteris fcientiis Adamo Deus Pliniusg de Pſyllis & Marlis odore ſer
largitus : à quo poſtericas docta , perpente loporantibus & impunè laceſſen
manus & orbem eam propagavit : de tibus de Picis h Martụi herba cuneos ada
hac arbitror intelligendum , quod ex ctos expellente : unde communis fabula
Thalmudicis Quincarboreus in cap.s. | increbuitcam ſeras aperire. Confirmat
Threnor. tradit Sanhedritas ludæorum | Alex.ab Alexandro , i de veneno , Ta
Magiæ peritos eſe lebuille. Ea (ur Pſel- rantulæ leu Phalangii Calabri , à quo
lus & & Proclus advertêre ) nihil eft morſis non aliud vitæ & remedii
præ
aliud , quam exactior quædam arcano ſidium , quàm ſi certo muſicæ ſono fatia
rum naturæ cognitio , quâ cælorum ac re' ad numerum compellantur, donec
Giderum curſu & influxu, & fympathiis concidant fatigati. Prætereo innumera,
atque antipathiis reriim ſingularum ob- quæ congeſsére Ariſtoteles ( ſi auctor
ſervatis , ſuo tempore , loco , acmodo , ipſe libri de admirandis auditionibus )
res rebus applicantur , & mirifica quæ- ! & Guilhelm . Alvernusopere pererudi
dım hoc pacto perficiuntur ;quæ cauſa- ! to , de univerlok , & ex Belgis Robert.
ruin ignaris præſtigioſa , vel miraculola | Triezius auctor libri de damonum dece
ptionibus;
Pſellus de demon : b. Procl. 1. de Magia . 6 Tobiæ 7 . c Gall. I. 10. fimpl. medicam .
Plinius. Aelianus alis. d Oppianus / 3 Cynege . c Cardarnus 1.6. de fubtil Boiſkau Hiff.
Prodigio c . 8. f Tertullianus l.depænitentiac ult .Pacianus l. de pænitent. D Hierouym. in Ec
clef. 8 libo 7,6. 2. h 1.10.6.10. i b. z . Genial die. k partis 2. principal.pag. 3.6.32.
cap.4 .
 LIBER I. CAP. III. is

ptionibus; a apud quos tamen duos quæ- | monis ufum operâ, faciunt quæ perdo
dam narrantur , meritò Satanici pacti i ctè ſcripſit Eufebius contra Hieroclem .
ſuſpecta, ut quod Guilhelm . narratHe 6. Naturalis Magia dividitur in ope
liotropiam facere homines inviGbiles , & ratricem & divinatricem , hæc in abditis &
de qua
argento viyô interduascannas poſitô in futuris conjectandis verſatur ,
cantationes impediri . Vt quod Rober- libro fequenti differendum nobis copio
tus docet , rutam furtô ſublatam ,& oci- sè: illa miros effectus producit de qua
mum cum convitiis plantarum uberius nunc agimus .
provenire : item feptem certæ herbulæ Multi de ea libros ediderunt, quorum
gramına , jacta in fympofio , convivas qui catalogum nudum proponunt * line
omnes ad rixas & Lapitharum certami- antidoto, videndum ne venenum aurcô
na provocare. Nec minus frivola ſunt Babylonis calice propinent incautio lm
quæ Ludovicus Dulcis memorat de vi primis ab hoc numero removeo , ut dæ
gemmarum per eas effici poſſe, quicquid moniacos Magos , Robertum perfcrutato
homo queat imaginari . lib. degemmis c. 1 . rem , cujus Magiam baremonialem , & libr. }

ô vanam auxeſim ! an gemmæ omnipo- de myſteriis ſecretorum Agrippa legerat , &

tentes ? Solidiora longè & tutiora peti ex iis decerpferat non pauca ; Picatricem
poffunt exempla , ex Sirenio , Fracaſto - hiſpanum , Anſelmum Parmenſem ,cicchum
rio , & Langio.be Eſculanum , Petrum de Arbono , e Cornel.
. Naturalishujus Magiæ peritiflimum Agrippam , & Paracelſum , & auctorem
fuille Salomonem Regem minimè du- i peftilentis libri senys innomina
bitandum . Quæ tamen de morbis ab tum , ſed mirum hypocritam ; homines
eodem Rege curatis incantatione , Fla- partim atheos, partim hæreticos. Al
vius Joſephus reculit,c ea vel falla funt, chindus, Rogerius Bachonus & Geber Arabs
vel in illud referenda tempus , quo ſe multis ſcatent ſuperftitioſis. ideò vecitæ
idololatriæ & omni ſuperſtitioni im lectionis etiam hos putârim . Raymundus
merferat. Tres Magos Euangelicos hâc i Lullius, & Arnoldus Villanovanus , ſunt

Naturali Magiâ imbutos volunt non- ipli quoque in nonnullis hæreſeos nota
nulli, & crediderim . Sedan hac ſolâ & ti: e quarè libros eorum nullus deberet
non dæmoniaca quoque ? poſt Chri- j legere, qui Theologicorum dogmatum
ftum Dominum adoratum , cerrô cer non ſit probèperitus, In eandem claf
rius, à crimine hoc alicnos ; quid ante ſem referendus Thoma Bungeyl.b. de ma- ,
fuerint, parùm refert. Sanè Theophy.. gia naturali, & eôdent titulô lib. Gregorii
lacus de cenſuit etiam verita imbutos. Riplay, qui poft mortem necromanticus
De Apollonio Tyanzo : videtur Iuſti- | fuiſſe judicatus dicitur , Ponceti & Ardoini
nuse Martyr eum Phyficis magis annu libri de venenis, legendi non videntur,niſi
'merare : ſed , ut frequentiùs credam de- 1 à medicis conſientiæ timoratæ ac piæ :
cæteris

a cap 4. b Siren. lib.4. de fato 0.6. Fracalfor. lib. de sympao. en antipat. Toan Langio
cpift. 33 c Libro 8. Antiqui. d'in Matt, r . quaft. 24. ad Orthodoxo. * Mich Medina
kb. 2. de retain Deum fidecap 7.ex Agrippæ libris.' e Vode Dire&terium Inquifitorum Eimeciri
6 Marianum 1 14. de rebus Hifpan.c. y . 125.6.4 .
16 DISOVISITIONVM MAGICARUM

cæteris ea lectio intuta. In Cardani de Vndè & ab Inquiſitoribus Romanis,ju .

Subtilitate & Varietate libris paſſim , latet re opriizô , liber ille inter vetitos refer
anguis in herba, & indigent expurgatio tur. De theatro univerſe natura , ejuſdem
ne Ecclefiafticæ linæ , Ioan. Baptiſta à | Bodini , li Deus vitam dederit, oftendam
Porta , fpecioſo Magic Naturalistitulo lu - alias, plus in eo corpore Rabbinicorum
perſticiofa multa & illicitæ Magicæ ve elle deliriorum ; quàm folidæ philoſo
lare nititur,verbi gratia de conficiendo phiæ , multa quoque cum Theologicis
ſagarum ungento, & his fimilia. De An- placitis adeò pugnantia , ut qui leniùs
tonio Mizaldi Naturalis Magie libro , non de illis loqui veliterronea , & prorsus
habeo quod dicam , quia nondum legi : temeraria cogatur vocare , de quo alias.
ſuſpicor, quod facit in Centuriismemora Adeò lubricum & periculolum de his
biliunt luperſtitioſa illum à Naturalib . dillerere, niſi Deum ſemper , & Catho
non fecreviſſe. Alberto Magno tributus li- licam fidem , Ecclefiæque Romanæ cena
berdeMirabilibus vanitate &:ſuperſticione furam , tanquam Cynofuram fequaris.
refertus eſt; ſed magno Doctori partus quæ quidem breviter à me commemo
ſuppoſititius. Cicchi de Éſculo Comment. rata ſunt, ut juvenibus conſultum , tion
in ſpherum Sacròbuſii inter ſuperſtitioſa ut viros doctos irem fugillatiin . Nunc
fcripta collocandus Pomponarii deIncan. quædam diſcutiamus dubia, undè le
tationibus opuſculum , certè miratus fui quentium deciſio dependet.
tain diu tolerari ab Eccleſia , nunc recens
& meritò , in Romano indice damnatur: QV Æ STIO I.
verillimum enim , quod ab Anthonio
Mirandolano a ſcriptú hoc opere Pom Quid cæli adſpectus influxus ad
ponarium ,fed necPhilofophum bonum , Magicos effectus conferat.,
nec quod fædius, Chriſtianum bonum
exhibuifle , cum effcctus omnes mirificos Mnium ſuperſtitionum caput
cælorum influxionibus adſcribit , adcò præcipuum hoc veterum Mago
ut velit & religiones & leges , earumque rum fundamento nititur , de
latores ab iis dependere. Quod prorfus quibus ita Pſellus cum exponit sóyiz
eft impium . Edidêre quidam , nomine i zapoáspou. Magicas verò rationes conſti
Franciſci pici Comitis Mirandulani poſitio- tuunt, à fummispoteftaribus , & à terrenis
nes Magicas , in quibus certè funt quæ | materiebus.compati ajuneſupera inferis, &
meritò, criam Bodinus , ut noxiæ ſuper- ì præfertim fublunaria ) Hos ſecuti recen
ftitionis, reprehendit. Quid ipſe cenſor tiores , quæcunque per characteres, fi
ille ? Demonomaniam ſuam multis erro guras ac numeros ipli perficiunt , ca
ribus referfir . nec qui poftea edidere , ut produci volunt à virtute iis figuris com
emendaram , Antuerpienſes ,uti par erat, į municatâ ab aliis figuris fublimioribus ,
, Manent multa noxia, &
expurgârunt ex ſympathiâ quâdam naturali rerum in
quæ amiviguum auctoris fidem fatis con . ter ſe ſimilium , quatenus hæ figuræ ad
teftantur, nocereguelegentibus pollint. amulim invicem coaptantur. Quod
confir
2 1 6. de fingularicertamine,
 LIB. I. CAP. II. QVÆST. I. 17

confirmant fimilitudine non unâ . Pri: | fimilitudo inter terminos extremos ,

mò , ficut Echo ex oppofiro pariete cau- lem urentem & lignum quod uritur. In
fatur. Secundo : ficur in concavo ſpecu- cytharis autem , evidens requiritur à par
lo collecti radii oppoſitum corpus re te rei convenientia , intentionis modus
percuſu inflammant. Tertiò , ficut cy- idem , fidium concinnitas , cythara
chara eôdem modô , quô alia , tenfis fidi rum debita propinquitas , limilis acris
bus,fiferias, alteram tinnitu ſuô cogit | criſpatio , quæ lonitum quali ple &tra
concinere: ſic iſtas imaginum , numero. eliciat,
rum , characterumque fimilitudines ef Denique quis figurarum hujuſmodi
ficientiam miram contendunt habere. characterumque vires , atque ſimilitu
Sed ifta prorsùs frivola elle convincun- dines unquam nugonibus iſtis revelavit?
tur. quod revelationis teſtimonium profe
2. Primò, quia ſimiles illæ , quasin frunt?fi Chaldæos, Ægyptios , & plato
cælo comminiſcuntur imagines,prorſus nicos laudent, quæram rurſus à quibus
funt fictitiæ ,& quædam (ut Philoſophiifti acceperint , quod fanè mortalium
vocant) entia rationis , quatenus figuræ nullus lolo ſtudio vel experimento , in
quædam funilicudo & imago picturæ il - telligentiâ quivit conſequi,
lis aſcribitur , nominaque ad placitum 3. Præterea fatentur Magi, quaſdam
impofita, ftellasab invicem diſtinguen- imagines non ad fimilitudinem cæle
condi cauſa, ut bene Bartholom. Sibyllanus ftium illarum ,quas diximus , ſed ad fimi
& advertit : & patet ex imaginibus pictu- litudinem rei,quam operansanimo con
silque Aftronomorum . quis enim ne- cepit conficiendas , verbi gratia : lima
Lcit nullas in cælo elle verasurfas ; an - gusopter duos committere, duorum in :
gues, leoncs, crateres, naves, Pegaſos; ter fe pugnantium : fin vero amorem
fed hæc, dicis causâ tantum nos imagi- conciliare velit , duorum ſe comple
nari ? Fictitiæ verò figuræ nulla poreſt atentium effigies ſculpendas : [ fecundi
elle efficiencia , quâ talis eft, nec cum aliquid petitur, in rectâ iconis ſuperfi
vera figura ſympathia , vel amor natu - cie : fi verò infauftum quid , in dorlo leu
ralis : id enim quod non eſt, quem ef- averſa parte infcribendum , quod velis
fectum , in eo quod eſt , queat produ- j evenire, Harum imaginum Nectana
cere ? bum tradunt inventorem , & Albertum
Deinde comparationes illæ nihil pror- \ in Speculo , approbatorem : quæ omnia
fus ad rem faciunt. In Echo cuncta | ſeipſa vanitatis arguunt & poftea rçfel
lunt realia entia , homo loquens , yox lentur b. Ex his tamen deliriis pergunt
repercnlla, paries repercutiens : nec ta- | majora ſereredeliramenta .
men ulla parietis cum homine fimilitu Primò, li cui morbum vel fanitatem
do ,ut illarum ipfi dicunt eſte imaginum . velisadferre, principio id attendendum ,
In (peculis quoque illis incendiariis, utætati ejus conveniens planeta deliga
omnia ponuntur reipſa conſiſtentia, ni- tur, verbi gratia , feni Saturnus, puero
hil confingitur : peculla quoque forma | Mercurius, viro lupiter , deinde etiam
с plai eta
a Peregrinat qua . I , Decad.c 9. qua principis. 9.1.2 . b infracap. 3.9 . 1 .
 -18
DISQUISITIONVM MAGICARVM

planera conveniens affectioni ſeu qua- I pabolen , ut quando lapides dicuixur

licati inducendæ ; ut odio Mars , amoclamaturi, terra dicitur aſpectu Dei
ri Venus : denique lignum quod parti, tremere, vel reſponſura interroganti.f
corporis, quam velis juvare vel læde- | Quarto per Analogiam & Metaphorani,
re, præfit, ut ſi capiti aries ; ſi pedibus ur cum ſoldicitur præeſſe dici,g Luna
piſces. Nituntur hac ratione , qua ca nocti, Luna vocatur regina cæli, ftellis
jeftibus corporibus non Hebræi mo tribuitur immunditia a
, ſtra dicuntur
do & Græci Gentiles, ſed ex Catholi- laudare Deum , item nominantur vir
cis etiam olim quidam Patres & recen tutes cælorum . Quintonon ex veritate,
tiores philoſophi Itali a'animam intel- ſed ex hominum opinione, ut cum h legi
ligentem tribuerunt. mus militiam cæli de aftris & ftellis.
4. Sed hæc omnia ut ſtolida,ita fal- Quâ regulâ aprè accommodatâ fol
fa ex periculofa. Imprimis dicere cæ vuntur omnia Pauli Ritii & Gniilium
lam aut aftra ſenſu vel intelligente ani- impioram de animatione cæli argu
. ma prædita,damnatum olim fuit Con menta ex facris literis verita .
ftantinopolitana fynodô, & articulis 6. Deinde cælorum & aſtrorum
Pariſienlibus : eſtque erroris & ſcan- putida illa analogia ad ſingulas ætates
dali plena opinio propter fuperftitio- & corporispartes , & animiquoque
nem & idololatriam annexam , ut cum affectiones, nonne nugatoria eft : lane

alii , tum copiofillimè Eckius & Espen- qui rectèphilofophantur, illi velnul
( aus b.docuerunt. los præter lucem & motum influxus

s. Patres autem qui videntur hoc in hæc inferiora cælis & aftris conce
aſſeruiſſe, illi de cæli anima figuratè & duntzi vel potiùs influentias quidem
allegoricè funt locuri , ut & ipſa S. S. i agnoſcunt å motu & lumine realiter
cujus omnia loca quibusid innuitur, diſtinctas: per quas , non calorem
uno ex quinquemodis,accipienda do- | ( hunc enini motu & luce producunt)
esit me loan . Maldonat , noſter, c Pri- ; fed alias elementorum qualitates etiam
mo
per Proſopopæiam , qua quæ anima- | gignunt , quarnm incorporearum rer.
torum fine inanimis tribuuntur, ut rum temperamentum , vis eft aliqua.
mari videre & fugere, cælis & terræ Sed addunt hanc poteſtatem certis
audire ac placere, & c . d Secundò per cancellis circumſcribendam . Primò
Metonymiam , continens ponitur pro poſſe cælos per fe res inanimas , mixta
contento , ut cum terra dicitur corru & elementa,producere. Secundo cælos
Deo judicanda , aut urbiali- viventia imperfecta quando naſcuntar
pta; velà
cuiremifliusfuturum . e Tertiò per Hy - ex putredine, gignere per accidens la -
men :
a Arcbangelus Mercenarius, Balduin . demonte aures, Paul. Pernumia. 6 Eckius lib de
pradeftinas. Eſpencaus lib. de Animationecælorum . c in 1. fent. d Pfalm. 113. verf.3,
Levis 26. 34. Deuter.32. v. 1 . c Genef 6. v. 11. 1. Paralip. 16. U 23 . Matt . II . v. 22.
f Luc 19. verf. 40. Pſal. 105.v.7. g Genef.1. v. 16. ferem . 7. v.18.6 4+. verf. 17.
Job. 15. v. 15. & 3. 8.0.7 . Pfal.32. verf.6. Daniel. 4. v. 32 . h Topbon 1. V.5. cum limit.
U Picu lib.z. centra. Afrolog. Medina li z. de re&ta fid.cap . 1, Bucf. ferrous in 2. ek
cale .
 LIB. I. CAP. II. QVÆST. I. 19
men : {cilicet quando particulares cau 7. Quare meritò tales aſtrologoma
fæ materiam ſic difpolucrunt, ut litle - gorum obſervationes àmedicis pacitis
men aprum viventis , tunc enim huic rejiciuntur, ut inter cæteros à Bapt.
temperamento cæli ſuo influxu majo- | Condroncho de morbis veneficis h 2 6: 6,
sem calorem largiuntur, & illud per- & jam olim fuêre decretis Eccleſiæ
fectius reddunt. Terriò conſentiunt, damnatæ , ut fuit oſtenſum à Pico &
quoad perfecta viventia. ad eorum ge- Bened . Pereriò c Meritò D. Bafilius
nerationem non poſſe cæleſtia corpora fcripfit,dridiculum eſſe aſtrologis con
aliter concurrere quam coadjuvando tradicere, cùm corum dicta fint omnia
particularem cauſam ejuſdem (peciei ignorantiæ & impietatis plena . Et D.
cum re genita. quo ſenſu ſol & homo Bonaventura e obſervationem hanc
dicuntur hominem gignere: quæ cun- eſſe à Dco maledictam , & ab Eccleſia
& a in Scholis Peripateticis contra interdictam : & , quæ per aſtra procu
quoſdam a ſunt receptiora. Quartò rantur,dæmonum illuſiones atquede
quoad aniiniaffectiones facilè concel- ceptionem eſſe. Hæc cauſa fuit , cur
lerim , quoniam hæ fequi folent cor- Tertullianus f aſtrologiam inter Ma
poris diſpoſitionem , etiam aftra influ- giæ fpecies recenſucrit : multis etiam
xu ſuo , mediante corporis temperie, Glycas. P. I. Hiftor. in Mathematicos
hominem nonnihil inclinare: ſemper hujuſmodi inveharur.
tamen arbitrii libertas integra manet 8. Objiciunt , de dicbus Critiiis, quos
homini . Fuſiùs iſta diſſerunt & pro medici in fanguine minuendo, & po
bant multib ſcriptores hujus ævi per- tionibus præbendis ſervant , eò quod
eruditi : cos cenfeo conſulendos iis, talibus diebus Planetæ certiægritudi
quibus iſta non ſufficiunt.Attamen his , niilli propellendæ idonei dominantur ;
nihil confirmatur figmentum illud Verùm hæc cauſa, quam adferunt , nec
aſtrologorum : quia cælum & aſtra | vera eſt, nec propoſito ſubfervit. Agite
cauſæ ſunt communes tantum & uni- į enim , certum aliquem Planetam no
verſales, quatenus conſervant inferio- minate : qui dominetur primo die cri
ra ne à contrarijs fuis diffolvantur : at- tico v.g.dies fit craftinus,cuiLunapræ
quc ira indirectè tantum & mediatè į fit: fint ergo feptem ægrotantes , qui
particularibus agentibus ad agendum lingulis feptem diebus continuis in
fuppetias terunt: ſed cum iiſdem caul- ! morbum inciderint : profectò tunc fil
lisparticularibusimmediatè adagen- | ruri ſunt ſeptem dies critici continui:
dum concurrere nequaquam poflint. nam primus erit ſeptimus dies criticis
Vnde & illud confequitur, quod, cùm primi , ſecundus ſecundi, atq ; deinceps
influunt in folam unam corporis par ita finguli leprem aliorum ordine fuo :

cem ncqneantinfluere , quin ſimal in ſeptem etiam continuis Luna diebus

alas influant.
a Contra Avicennam . And.Caefalpinum ,
Georg VenetusCanes.libz Harmoc.mundi à
Sugra philofop.cap.31. c Fr. Picus dupere.
Centiloquii f I. de idololat, ante medium .
præerit, quo nihilabſurdius. Cauſaigi
C2 tiir
& alios. b Ant. Mirandul. 1.22 fingu certam.
07. Veracrucius in lib.1 . Meteor. Vislepius de
Ide Druids Aftrolog. d in Hex , cs.part .
 20 .
DISQUISITIONVM MAGICARVM .

tur verior petenda, ex ipſa humoris in ullam elfentialem formam impri

corpore cunc fæuientis proprietate.Ná muni : fed manentibus eadem forma
quidem humores adeò celeres & acres & materiâ, qualitatibus etiam opera
funt , vt vnoquoq ; die ſubiectum inua-
inua | civis iiſdem perſeverantibus quæ priùs
dant : alij ſecúdo die:funt qui tertio, & fuerant , årre tantum nova figura ex
qui quartò ( vndè Febriuin differentiæ ! crinſecus advenit , ad quam nihil fidera
manant) quidam tardiores ſeptimo pertinent, & quæ nihil poteſt in ea, in
tantuin veloctavo die recurrunt. Ha- quæ priùs non potuerat :nifi fortè ce
rum accellionum dies medicis conje ram vel aliam inateriam mollem figil
j

cturam præbent, quid fperandum ſit lare, quod tamen facit ,non quatenus
de ægri valetudine . Vnde & decretorii fic vel ſic eſt figurata, ſed quatenus du
feu critici dies vocantur. Nihilergo hoc rior eſt, & angulos aſperos habet. Vi
cælicolis iſtis ſuffragatur. derunt hoc multi , qui ſobrii, etiam
Ø. Concluſio fit, ex articulo Pari non Chriſtiani. Nam Rabbi Mores
fien ſi xxr. Quod imagines ex metallo velMayınon, a Tatianus, & aliipoftea ci
eera vel alia materia, ad certas conſtellatio- randi, ſatis clarè hoc profitentur.Idem
nes fabricata, pel cereô charactere, aut fi- afferunt Iuriſconſulti quidam , & plu
gura efformate, aut etiam baptiſate, exor res cum D. ThomaTheologi. 6 Multa
cifatæ, aut confecrata, aut potiùs execrata, de his imaginibus lectu grata habet
fecundum prædi&tas artes, & ſub certis die Laurentius Ananias Lib. 4.de Nat.de
bus, habeant virtutes mirabiles , quæ in lią, mon. À fol. 168.
bris huiuſinodi fuperftitiofis recitantur: e7
ror eft in fide, & philofophia naturali , a QV Æ STIO II.
aſtronomia verz . Probatur conclufio .
Fidei hoc repugnat , quia peccatum eſt An effe tus Magici huiufmodi miraculis
idololatriæ , effeétus', qui à folo Deo fimiles, oriri poſsint ex naturali hou .
procedunt, exſpectarea dzmone, vel minis complexione ?
conſtellationibus; blaſphemum quo

que & facrilegum eit ritus facramen Q Wihoc arbitrati, nec olim de

perſtitionibus inquirare. Phyficæ & cenna quidem id homini tribuit , ra

tione animæ , nam cenfet intellectui
aſtronomiæ iſta repugnant, quia nec
ifta tales fuderum influxus agnoſcit:nec i benè diſpofito & fupra materiám ele
illa naturalibus cauſis tales effect:is at vato , res cunctas ó quæ materia con
tribuit . Nam hæ figuræ neque vim ha- ſtant, cæleftes, & terrenas, fimplices
bent quicquam ex aftris eliciendi, ne- | ac mixtas , obedire. Quod fi de mo.
.

que in fubjectum novam aliquam rali dictum obedientiâ infanum eſt:

qualitatum mixturam inducunt , aut quia hæc ſolis ratione præditis compe
rit :
a cap. 726 Du & ores dubitant. 66 Martinus
Martinus de A les lib. 4. de fuperft. D. Thomas
2. quaſ 96. art. 2. lib . 4. contra gent. c 104. doi jos. Gibt Ferrar.Sylv. ver.fua
perftitio quaft. 20. Vairus lib. 3. de Fapsino cap. 14. Petrus de Logher lib , a . de lpey
8.6.
 LIBRI I. CAP, III. QVÆST. II. 21

tir:fi denaturali obedientia dictum , pa- aliorum . Nam fi fpeciei ratione loc
fum id philoſophicè. Nam creaturæ ipi- compereret , omnes tales eſſent;& ſpeciei
ritualis & corporalis, vnius quoque fpe. ratione non competit , cedo ( fødes) quæ
ciei ad aliain fpeciem , nulla nunc eft na fint illæ conditiones indiuiduæ, quæ hoc
turalis ſubiectio , nifi ratione actionis & naturaliter tribuant ſuppolito ſed vide
pallionis, & propter quam quod imbe- ! de hac re Leonard . Vairum . e
Cillius eſt ,id cedit fortiori Sed illa , quam
Arabs videtur infinuare obedientia , V
QVÆSTIO III,
niuerſalis , foli Deo rationeomnipoten
tiæ debetur, & à creaturis exhibetur.Me
ritò igitur fioc delirium refellunt Theo- Quanta qualiſque ſit vis imaginationis, quo
logi. ad effectus boſce miros ?
2. Alij hanc virtutem largiuntur ips
ciali cuidam temperamento corporis r. E vi imaginationis mulci multa
Confingunt enim temperamentum ſcripsere,vePicus Mirandulanus
quoddam æqualitatis ex humorum & li.de imaginat. Marlil . Ficinus lib. 13. de
qualitatum actiuarum ad pondus æqua Theolog.Platonicâ , & in Priſciani Lydi
mixtione reſultare. b quo qnilit prædi- commentar. de phantaſia & intellectu ,
tus , afferunt temerarij, poſle miracula Antonr.Mirandulanus libr.29. de ſingu
eum perficere :& ,vt videas non confilte - lar.çertam . Toſtatusin Gen.cap.30 . Mi
re vnoir gradu impietatem , adijciunt , chael Medina l.2. de recta in Deum fide
blaſphemiam , huius temperamenti vi , C.7. Vaiguslib.2.. de faleino e . 3 . Valeſius
CHRIST VM Dominum tor miraculis de facra philofoph.cap. 11. Pererius in d .
corufcaffe: fic impijnon tantuim Magisc cap. 30.Gen. & Conimbricenſes noftri
fed & Fulginas Medicus. in 7.phyſicor.cap.2. q 1. & alij mo ; si
Verùm hoc tocum prorsus ridiculum , tandi .
oftendit Condronchus medicus, lib.z.de 2. In eo conueniunt omnes , imagina
morbis venef. cap. 4. & impium efle , tam tionis vim efle maximam : & quia vis
accuratè docuit Mich . Medina, dvr ma- | hæc cóſiderari poteft, vel quo ad corpus
liin eò vos remittere, quam nihil adden ipſius imaginantis, vel quoad corpusal
do mutandovealtena ſcrinia, compilare. ierius: ideò de vtroque
Mihi ſemper viſum parùm philoſophicè | rendū. Conueniunt omnes, quoad cor
talem japaoins feùevtiplivocant) iuſti pus proprium imaginantis plurimum
ciale temperamentum bumanæ comple- in illud poſle, docetur id ratione &
xionis ,excogitar*: quod fi non impoſſi- experientia. Ratione , quia imaginatio ,
bile prorsus tamen eft fuperuacuum. duin retractat rerum obiectarum ſenſu
3. Ex hoc conlequitur neminem na perceptarum furulacra , excitat porem
eura naſci vel medicum vel faſcinatorem tiain appetitiuam ad timorem , veld
C3 pu?
1 Ananias 1.4 Sibyllan Decades peregrin qu. 3 6.8.b Sic Halginas , Fortiuius Garbus,
ónhij, medics.c Agripe Paracell -Concilia'or Differ *x quitamen co nomine Fælginalem repreber
deran dd.12 6.7. à fol, 66. lib. de Fafoino cap. 6
22 DISQVISITIONVM MAGICARVM

pudorem ,vel ad iram , velad triſtitiam : tum habet proprium , appetitum fcilicet , qui
hæ verò affectiones hominem ſic affi - spectra imaginationi repræſentat. Cum ergo
ciunt , ve calore vel frigore alte perfomnum ferientur cætera facultates ani.
retur, vt palleſcar vel rubeſcat, vt males, ſola imaginatio ita plerumqueopera
quaſi exiliat ſeù efferatur , vel tor tur , vt vim motricem , & cæterasinferiores ;
peſcat ſeù deijciatur. Et ided S. Thom . ceù mancipia quadam moueat, quod cum fit,
optimè tradidit , imaginatione poſle in Spiritusanimales motui inferujentes ad ſua or
corpus imaginantis omnia , quæ natura- gana ire coguntur. Excitantur autem prædi&ti
Tem coordinationem habent cum imagi- motus , ex rerum ad id cogentium ſeruatis in
natione : vt ſunt motus localis in dor- trdspeciebus. Huic porro affectui ſuntobnoxij,
mientibus & alterationes per frigus & qui ſanguine Spumante c multo feruidoque
calorem , & quæ hanc alterationem con- Spiritu abundant.] Hæc ille , & triúexem
ſequuntur,nullam verò vim obtinere ad plaadjicit. Galeni,quidefomno oppref
alias proprijcorporis diſpoſitiones, quæ fum integrum ferè ſtadium confeciſſe
naturalem cum imaginatione coordina narrat , nec à fomno excitarum priuſquá
tionem non habent, vt puta ad figuram in lapidem impegiffet . Theonem Stoi
manus vel pedis : vel , vr quisadijciat (ta. cum dormientem in fomnis ambulare,
turæ ſuæ palmum vnum , & quæ funt fi- Periclis ſeruum in ſummo tetto ſpaciari
milia.Vide D.Thom 3.part.q.13.art.3.in ad . folitum . Putârim verò hoc contingere
3. & l.3.contra gent.c.103. potiſſimum in his , quorum imaginatio
3. Experientiâ quotidianâ cernitur in vehementior eft, & acrius perturbari , ac
Noctambulis illis, qui in ſomnis iníra fa- renaciùs apprehendere ſunt foliti, & ſuf
ciunt , in quibus conftat hæc per imagi- ficere ve quæ imaginantur aliquando
nationem fieri ſenſibusſopitis,dequibus lenla aliquo perceperint, vel totum illud
exſtat Andreæ Libauij liber. Breuiùs au- imaginantur coniunctim , vel partes eius
tem rem expedit alter medicus Andreas ſeorlim , vt cum quis Chymæram vel
Laurentiuslib.4. liſt . Anatom.q.1.his į Tragelaphum aut fimilia voluit imagi
verbis , Dicamus mo?leri dormientes , quia natione Necenim necellariuin arbitror,
exigua vis in mufculis latens á forriimagina- vt fimul ſenſu percipiat : neque ve paulò
tione excitatur:propterea non mouentur ſom- ; antè perceperit: neque ve ad eum mo
niantes , nifi valida imperante imaginatione, dum ,quem imaginatio repræſentat; per
brutorum ; imaginationi ſimillima. Eft autem ceperit ſenſıı.
dormientiam imaginatio brutorum imagina 4. Narrabo quod geſtùm Legione, in
tioni fimilis, quia rationem repugnantem non quodam Religioſoruni collegio ante
babet. Vnde fic,vt illi nulta moliantur, que annos vix viginti:noui perſonas, quibus
vigilantes non auderent, tellum ſublimecon accidit. Erat Laicus vnus,ſolitusinterdiu
fcendunt per trabes , & lucunaria oberrant, pueros rudimentis Catechiſmiimbuere,
mnia denique audent intrepidè , quia imagi- ! cogitationes eædem dormienti recurre
1:atio vaporum caligine conſopita , pericula bant , ita vt in ſomnis & præcineret , &
non agnofilt Non ſentiunt autem dormientes, doceret , & hortaretur , & increparet
quia obiectum ſenſusnon adeſt, at motus obie- pucros æquè clamosè & feruenter , ac
folebat
 LIBRI I. CAP. III. QVÆST. II. 23

folebat interdiu: fic turbabat vicinorum nis, quæ remotiſfima à nobis vel tempo .
fomnum , itaquc qui propinquior illi ha revel loco , imaginationem moueri &
bitabat alius Laicus, & læpè monuerat, ! præſagire nobis, quæ certò poftmodum
quodam die illi per iocum minatur , fi eueniunt, Ariſtoteles faretur,in lib.de Di
pergat hos clamoresedere, lurrecturum uinatione. Nec abfurdum mihi videtur,
fe fioctu , & ad thalamum eius iturum , & res fucuras aliquando , priuſquam con

Aagello ex funiculis intemperies haſce | ringant, ſignificaciones quaſdam aduen

abacturum . Quid Gundifaluus: fic enim tusſuipræmittere, quæ aerem ambien .
vocabatur ; furgit circa noctis medium tem nos molieant, quô motò, ſenſus 110
dormiens, & egreſſus, vt decubuerat, in ſter mouetur , & fic leolus motiò, præpa
indulio cubiculum fratris collegæ ingre. ratio quædam eft ipfius imaginationis :
ditur , manu forfices ferens & præten & ad præparacionem imaginationis ne.
tans , & recta ad lectulum alterius, cui ceſſaria elè ſenſus motio , ad ipfam verò
fuerat interminatus,contendit.Vide Dei imagtnationem , nullo alio lensíis motu
prouidentiam . Luna lucebat , & nox in præterea indigemus , hæc haud dubiè eſt
nubiserat, & frater iſte vigilabat : videt ſententia D Ildor . & D.Hieronymi , &
accedentem ; & celeriter fe de lecto deij . Thomæ Mori, mox citandorum , nec
city quâ paries erat nonnihil remotior. ampliùs probant argumenra Avd. Cæ
Noctambulus lectulo proximus forfici- ſalpini , libr.s.Peripateticar .quaft.cap. vlt.
bus culcitram ter quatervé petit , & con vbi contendit imaginationem à rebus
feftim redit vnde venerat. Mane facto externis moueri pofle, 1100 moto fenfu .
interrogatus, negat fe meminiffe, neque 6 Quoad corpus alienum , nonnulli
idfacere vnquam in animum ; vel levi- cenſent imaginationisvin ſe longitſimè
ter , induxiffe ;tantum cogitaffe, balter porrigere: adeò vt poflir etiam reinotio
cum Hagello ad fe accederet, illum inten . res faſcinare, vel fanare, & res locomo
tatis forficibusperterrefacere , & abigc- uere,& fulgura, & pluuias cælo deduce
te. re: vt Auicenna libr.deanima rect 4.1.4 . &
4. Non ergo neceſſe eſt, cum ,cùm inia- alij, quitamen in modo efficiendi cxpli
ginatio operatur , immediatè præce{fille cando diffentiant. quidam hoc illamı
rei externæ fenfum.licer neceſſe fit,ve ca- poſte volant, per certos, quos ipſilon
rum rerum fit naturæ ſenſus aliquis , & niant,radios ( Alkindus libr, deimaginibus)
carum fenfu quis à natiuitate deftitutus alij per fpiritus ex corpore viimaginatio ..
son fuerit: ideò enim ,nec cæcus à pariui nis expulſos ; ( Paracelſuslib . de imagini.
rate colores, nec furdus& natiuitate lo- 1 bus. Pomponarius libr.incantament, cap 3.6

nos imaginaripoterit : nam imaginatio 4. And .Catanaus tib. de mirabil. effectutem

mofus eft à ſenſu actu factus, auctore cauſis. Sibyllan.d cap.8.q. 3. ) Catericum
Ariſtot.z . deanima. Sufficit etiam vrre Auicenna & Fulginate , lolo animæ præ •
rum ,quasimaginamur,fimilitudines ali- ftantioris imperio: imaginationis virtuti
quas lenſu aliquando perceperimus: fic ! hoc tribuit Augerius Ferrer.lib.z.metho
enim velillud idem , vel fimile aliquid dic. 11. non indicar vrrum animæ impe
potcrimus imaginaci , & fæpè ab exter rio , an fluore ſpirituum mcdiante : fed
puto
14 DISQUISITIONVM MAGICARUM

puto eum in Auicennæ ſententiam con dum & algentem alium à me remotum
ſpirare. calefaciat.Si quid tale valeretvis imagi
Sed nihilominus (it concluſio 1. talis ; narrix ,iam pridem alchimiciaureosmó
In corpus alienum diſiunctum & feparatum tes ellent adepti . Denique ſpiritus hos
ab imaginante , anima humana neque per neceſſe eſt , liſunt, rem eſſe planè debi
imaginationem neque per aliam potentiam , lem :quæ ,cùm -extra imaginantem , velut
mediantibus vllis radijs,spiritibus, velfpecie. 1 extra macris vterum fætus, cffuſa, ſtarim
bus , vlla mirifica huiuſmodi poteft efficere. ab aere circumſtante corrumperetui .
Hæc concluſio eſt communis Theolo Cæterum quæ aduerfarij obijciunt , ea
gorum. D. Thom . Ferrarienſ. Medinæ, vel falla ſunt,velin ijs ad imaginationem
Pici,Vaicicicatorum , & medicorum Va- adio per contactum acceflit , quarèper
leſij ,Condror chi,Bokelij, & Cæſalpini. tinent ad lequentem concluſionem ,
& aliorum . Probatur, quoniam imagina- Hinc porrò eliciuntur tria , primò non
tio eft actio immanens : & ideò anima poſſe aucupem ſolo viſu & imaginatio
imagin ns nullam realem quaktatem neauescælo detrahere, quod tamen al
poteſt imprimere ,rei difiunde, quod yt feruit Michael Montanus. lib. 1. de. Ef
in eam agat,foret neceffarium . Confirma- fuis,cap.2.Secundò non poſſequenquam
tur;quia radijtales, nulli ſunt:fpirituum Cola imaginatione alterius faſcinari, ve
tanta vis eſſe non poteft: ſpecies duntaxat accuratè oftendit Valeſius libr.ſacræ phi
habent vim repræſentandi: animæ deni- lofophia , cap. 68. Tertiò multo minùs lic
que vnius ad alterius animam velcorpus aliud fanari poſſe: vt rectè Ariſtoteles
nulla eft naturalis coordinatio. Et ideò in problem . & Gratarolus apud Pompanat,
præſtigiator ille Mirabiliarius Cæſarius cap. 6.
Malcela,quiAntvverpiæ anno 1599. for Secunda concluf. fatis veriſimile eft, per
cilegas quaſdam diuinationes fic pallia- accidens poſſealiquid imaginationem in cor,
bat: qualiſpiritûs ſui efficacia prædomi. pus ricinum , ar &ta quapiam coniun &tione, co
nantis ſpiritui alterius, alter ad eligen contactu eicopulatum , ſitamen & imagina
dum , quod ipſe volebat , cogeretur præ- tio fit valdè intenſa , & vicinum corpus ad
clarè mentiebatur, eam affectionem valdè difpofitum .
Pomponius contendit , has ſpecies 7. Sic puto conciliari poſle ſententias
{pirituales poſſe gignere aliquid reale, contrarias , vnam abſolutè negantium
nempe id cuiusfuntſpecies; ficut faciunt imaginatricem vim externa corpora im
ideæ in mente diuina . Verùm hoc impe- i mutare polle , quæ eſt Fran , Soarez. di
ritè dicitur. Nam ideæ in mente diuina ſputat.18.Metaph .ſect.8.9, 28. & Conim .
ſunt lubſtantiæ ,non accidentia : ſuntetiã bricenfium in 7.Phyfic.c.2.q.1.21.7. Va
altioris ordinis ,quàm hi ſpiritus: nec ille i lenciæ 2.2 di p.6.qu.13.punéto 2. Vairi 6
quicquam in Deo innouantaut immu- aliorum , alteram abſolutè id affirmanti
fanc. in creaturis verò nunquam viſum um ,vt MichaelisMedinæ lib.2.de recta fi
fuit, vt imaginaria ſpecies ſibi ſimile pro- dec.7.Marſilij Ficini l.13.de Theol.Platoni
ducat. v . g . ſpecies cqui gignat equum : ca. & Bened. Pererij fup. qui folent ad
ſpecies caloris,quam ego imaginor , nu- hoc probādum adducere mirifica exem
pla
 LIB. I. CAP. II. QVÆST. L

pla diverſitatis liberorum à parentibus, tribui poffunt imaginationi matris , vt

vt artificium rufticum ,de quoColumel tribuit D.Iſidorus his verbis : hanc enim
la lib.8 . & ad quod alluſum à Calpurnio | fæminarum dicunt effe naturam , vt quale
Eglo.2. perfpexerint, fivèmente cogitaverint ,in extre
Me dacet ipſa Pales,cultū gregis: yt niger alba mo voluptatis aftu,dum concipiunt, talem fo
Terga maritusopis naſcenti mutet in agna. bolem procreens. Etenim anima in oſu vene
Qua neque diverſi ſpeciem fervare parentis seoformas extrinfecas intus tranſmittit ele
Poſsit , & ambiguo teftetur vtrumque colore. rumque ſatiata typis, rapit ſpecies eorum iu
quod primùm facticalle Iacobi Patriar- propriam qualitatem . quod apertè à D.
cham leginiusGé.xxx. & licet D. Chryf. Hieron. Tradit. in Gen.capit.30. accepic:
som . 57. in Geneſ. cenfuerit hoc naturæ quimatriquoque totam vim tribuit : vt
modum tranſcédiſſe , & Iſidor. l. 12.Orig . & D.Aug. de Api bovc agens lib. 18. de
6. L. contra naturam fuiſſe ſignificet, id ciu.Dei,cap.s. ſed & Thom. Morus Mare
tamen non ita capiendum quafi negent tyr.carmine lepido: quod etſi torum Pe
naturali rationiconfentaneam hanc co- rer. refert, ego partem decerpam , quæ
lorum in fætu varietatem : ſed tantum nobis vſuieft :
præter ordinarium naturæ curſum : nam Atqui graves tradunt ſophi:
lolent parentibus colore {imiles agni Quodcunqué matres interim
gigni: hic autem induftria Iacobi , quam Imaginantur fortiter
ab Angelo tamen edoctus erat , teſte Dum liberis dant operam :
Thcodoreto q.88.in Gen. contra accidit. Eius latenter , e notas
Nec enim naturali rationi conſentaneu Certas , & indelebiles,
id fuiſſe ,ignoravit Iſidorus,qui rationem Modeque inexplicabili,
mox fubiunxit, & exemplis confirmauit: In femen ipſum congers?
#t & D.Hiero . & D.Auguft. & Galenus, Quibusreceptis intime
& Plinius , quorum o'r nium verba ha Simulque concrefcentibus:
bes apudPererium noftrum : & quædam Amentematris infitam
apud Alfon .Mendozam in Quodlibet. Natusrefert imaginem .
9.9. Poſitiva. & Andr.Laurent hiſt.Ana- | & ita vult factum , vt quæ marito qua
tom . lib.8 c.20 . Addit Pererius fimile e- tuor diffimiles proles legitimas pepere .
zemplum de prole albâ, ex vtroque pa rat , quia ſecura de ablente alio cogita
rente Æthiope ex Heliodori Æthiop. bat : unum tamen cuinque ex adulrerio
hiſt.l. 1. Et tale, quod Buſcoducis perſo- , conceptum viro ſuo fimillimum edide
natus dæmon cum vxore concubuit , al. rit:cò quodconcipiens metuerii , ne ve
ſerens, vt ſuntpetulantes ebriofi, le dæ- | lire lupusin fabula, maritus interveniret.
monem gignere velle ; natusexeo con- | Diſsimilitudinis tamen illius caufa.elle
cubitu infans dæmoni facie ſimilis, qui potuit:quòd dum illos conciperet;men
fimul ac natus laſciuire & ſaltitare cæ - te & imaginatione alijs mæcha intende
pit. narraturab Hier. Torquemada in Horto ret.
Florum . Sed hoc exemplo & fimilibus Putârim itaque fieri poffe , vt propter
conclufio non fatis probacur. Nam hæc folum fomine imaginationem id con
D cingal,
26 DISOVISITIONUM MAGICARUM .

cingat, licet fatear ec plurimum concur- | conferatæquè, & folam materiam lupo
rere imaginationem vtriuſque ut docet
Fran . Valeſius d.lib.de Sacra philofophia, c. Quicquid eft, illud conſtarex imagina
11. Neuter tamen tuncagit per imagina-
tionem in corpus alterius. Nam imagi
natio operatur duntaxatin ſemen proli-
ficum , quod pars imaginantis fuit , &
ideò ſemini anima imaginantis non qui-
dem actu talem formam imprimit ( v.g,
colorem cutis velcriſpitudinem capillo
tum ) cuius actu ſemencapax non eſt;fed
virtutem quandam & ex generante de
ferendi & conferendi in fætum , quem
format,ea quæ generantiſecundum ani
mam inſunt, ut in corporegenerato in-
cipiat elle corporaliter , quod in animâ
generantis eratſpiritualiter. lege eundem
Valefium , cuius ſententiam coniunxi cum ex
plicatione Toſtat.q.10 in d.cap.30. Gen.Sed
an fufficiat ad hoc imaginatio foliusma-
ris videtur velle Plinius.1.7.0.12. dum
ytriuslibet cogitationen memorat , &
fortè Marſilius Ficinus ſuprà, dum pro-
miſcuè parentum meminit, & Calpur-
nius verſibus antè laudatis ? putarim ta
peditet;probabiliusforet, non fufficere,
tione tempore conceptus , non fatis effi
cacem effe conclufionis noſtræ proba
tioné . Magis vrget imaginatio quæ poſt
conceptionem fuccedit. Nam videmus
prolem etiam iam formata in vtero ma
ternæ imaginationis difpendia ſentire,ut:
in prægnamibus accidit quotidiè. Legi
Witebergæ civem cadaveroſa facie na
tum : co quòd mater urecú ferens obvio
cadavere ſubito fuillet pavcfacta : lſena
cipudicam & formoſam marronā : {cri
bunt peperifle glirem ; quia ex vicinis alï-
quisgliri nolium appenderat, ad cuiusfonicum :
reliquifugarentur: is occurrit mulieri gravi
da ,queignara rei',Julito occurſu á aſpectu
gliris,ita eſt conterrıta,vt færus in vtero dege.
neraret in formam beftiola. Nicol . 3 Poiti
fice Romæ quodam in palatio mulier
infantem vrlo ſimilem peperit , cò quod
( inedici iudicarunt) ibidė varijs in locis
vrfi depicti cernebantur. Paderbornæ
mulier Hæretica ante annos fexdecim

men eos id noluiſſe ,fed requirere vtriuf- plusmimàs (resibi cum nota ) peperit fi
que concurſum :nó maris duntaxat : qui i lium nodô Eccleſiaſticorum palliatú &
an folusſufficiat, problematicum , quia pilearım ; quæ ex vehementiodio in Pa
incertum eſt quid ,& quantum conferat piſtas,ut vocant, obvijs ſemper maledia
femé virile aut tæemineum ad fætus ina- i cebat. Sed hoc fortè divinæ vltionis fuit:
teriam atque conformationem .Sifæmi . Quid aliundè exempla peto maternum ,,
na femen non emittit ;vt voiuit Ariſtotel parernumq; genus fuggerit . Fuit in ma
le ; in lib. 1. & 2. de generar. anin al. aut literno genere Antverpiæ , quæ vterum
formam viventitribuit folus pater , vegetans , fimiam in delicijs habebat, uni .
nonnullis viſum : aut fiad generationem ca ei nata filia,multa ſimiorú retinuit , nā
utriuſque ſemen pro materia & forma , & puelluta laticare, & geſticulari, & lis
fimulaccurrat, quod medicorum præ - milia non pauca.Ex paterno, Ludovicus
cipuis placuit : probat ile eſt,patris ima Delrio . Vir honoribus clarus, ob fidele

ginationem fufficere:fi verò paterſolam Regi navatam operam à perduellibus

ad formam conferat, mater ad formam Bruxellæ captusin pleno Senatu : uxor;
gravida .
N. Dom meys.in o, Gen.30 .
 LIBRI 1 CAP. III . QVÆST. 111 .
gravida, cum in domum irrumpentes abſtraxerit à ſenſu rerum præfentium .
feditioforú duces vidiffet,extercita: poft Cogita ( lector an
) non fit veriſimilius
dæmonis ex
peperit, quem de fonte luftrali ſulcepi:is | hunc magum fuiffe , & ope
infans.ſemper oculis externatis maternú pasto in exſtaſim fic abripi conſueviſſe.
pavorem ; iam adolefcensemotæ mentis Nam huiufmodi effettus omnem ima
. Fugio domeſtica mala . ginationis vim clarè ſuperat , cum exfta
perliftit
2. ScribitFernelius lib. de hominis pro Tis à voluntate humana non dependeat ,
creal. pavonem , fi dum ovis.incubat, lin vt fuo loco oftendetur. Pergam no ad
teis albis circumtegatur , albos omninò aliam quæſtionem .
pullos,nó variantis coloris edere. Quæ
fo,num ova non ſunt corpus ſeiunctum ? QVÆSTIO IV,
Vides tamen imaginationis efficacita An ſolo contactu ,viſu,voce ,afflatu ,oſculo, vel
tem in illud. Prætereà, cum imaginatio nudi lintei applicatione vulnera & morbi
accenderit - calorein in corpore imagi Janari, & alia mira huiuſmodiperfici
nantis; cur cótiguum ei corpus nequeat 1 naturaliter poſsint.
eriam calefieri? Non tango illam quæ 1. Vot Qvot afferuêre ,.commut
ſtionen av folius imaginationis tanta Q
mune hoc ponunt fundamen
vis ſit in hac fimilitudinis efficacitate , vt
plerique à Fernelio lib . 7. phyſiol. opi. tum ſuperſtitionis ſuæ : ſpiritus per arte
nantur an verò partem Gbi motus femi- riam ex corde promanare , & per viſum
nis & vis formatrix vindicent, vt docet aſpicientis, vel per os loquentis, velpec
Andr. Laurentius lib.8.hiſt.Anato.7.20. poros tangentis erumpere ; & viſi au
dientis,vel tactiſearrerijs inlinuare , in
eum
19.Ego .
poteſtistollo
legeremanum de tabula : mo. , deque cor petere , & eò efficacius pene
neo tantum , vel moveo potius dubium . trare; quò ſpiritus vehementiori volun
B.Auguſt.narrat quendam ; quandocum rate videntis, loquentis , auttangentis
que ei placebat,ad imitatasquaſi lamentantis fuerint emilli.
2 Prima concluſio , vis ifta voci non eft
cuir slibet hominis voces,ita ſe atiferre à fenfi .
fimillimum ; vt tribuenda. probatur , quia vox in audien
bus, & iacere folitum mortuo
nonfolùm vellican tes atque pungentes no ſen tem nihil poteſt operari niſi per acci
siret ; ſed aliquandoetiam igneuretetur ad - dens , ratione foni vel ſignificationis
moto,fine vllo doloris fenfu ,nifipoftea ex vul- verborum , alterans audientem e3
nere. Hunc porrò non obnitendo, fed non ſen- quam adfert lætitiâ , timore , mærore ,
tiendo non moviſſe corpus fuuń probat : quod & c.vr optimè Vairus docuit á Non ob
tanquam in defuncto , nullius inveniebatur ftat quod adferunt, mirabiles effectus
anhelitus: hominum tamen voces néclarius i malis carminibusMagos operari,v.g.in
loquerentur, tanquam de longinquo inaudiſſe ſuſurratis quibuſdā verbis in auré cau
Sepoftea referebat. lib. 14 de'civ.Dei,c.23. ribelluá proſterníut mortuam ; rurſus
Hoc vireruditus fa & um yult , quia per alijs,eam in pedes erigi.Parentú quoque
vehementem imaginationem ille ſeipsú execrationes vix unquam irritas cadere :
D 2 Non
ad hbr.2.c.IlItem Condronchusls. 1 de morbis venef.c.s.
 DISQUISITIONVM MAGICARVM

Non inquam hæc obſtant , quia illa de l nunc breviter removenda.

tauro ac fimilia fiunt à dæmoire, vi pacti. | 4. Viſus Amoris initij & increments,
Execrationum verò effe& us ; fi repenti- duntaxat eſt occafio quædam : nam
nus ; oriri poteſt ex vehementi alterano- principio vilæ formæ fiinulachrum vi
ne verecundiæ , timoris , triftitiæ : fi verò | ſus offert imaginationi : quod ſimula
lentus fit & tardus , non id putandum ſ crum phantaſia voluens ac revoluenss
ſono verborum perfici, fed Deum puni caufa eſt , cur homo iſtud obiectum iu
re iuſto iudicio liberorum nequitiam dicet dignius eſſe, quod ametur & expe
& impietatem . Húcego retulerim illud | tatur,rebus cæteris.Sic incipit quis ama
Weſtphalæ mulieris, quæ diris & devo re : mox amor præſentiä rei amatæ fove
tionibus filium reddidit immobilem ; tur & gliſcit :non quòd obiectum exter
quod ad dæmonis operationem alij re niscoulis videat : ( nam & abfentes ma
rulere. A
gis amorecraciantur ) led quòd alliduè
3. Secunda concluſio, nec etiam vifio fo- de illo cogitet, illudque plùs quàm par
la , vel cum imaginatione nuda , ad hoc fatis, eſtæſtimet, & fibimet imaginando fo
efficax eft. Hoc de faſcinatione probant menta & faces præbeat ardori.Etenim ſo
Vairus l.2.c.9. Ananias d . l. 4. Condronchus non intrinſecum malum foret, & ab ex
d.l.2.c.2 . Bokelius l,de pbiltris c .1. Andr. Lau ternâ penderet viſione , cur, cùm plures
rent.l.10 .bift anatom . q. 2. ſed de ſanitate ſimul eandem videant; & ab eadem vi
& fimilibus effectibus par ratio eſt. Sup . deancur , unus iſte deperit, contemnunt
ponunt contrariæ ſententiæ auctores, cæteri ?
oculum aliquid emittendo cernere :cum s . Lippitudo , & à menſtruatæ viſar
Platonicis. Sed quomodo iam pridem fpeculis inuſtæ maculæ , non ab ipfa vš
exhauſti nó ſunt viſiui radii iſti , ant quæ Gone & oculi organo manant; fed vel ab
hæc vis ſuppeditatrix novæ ſemper ma halitu infectoper os ac nares erumpen
teriæ ? verior longè ac receptior eſt ſen- te ,vel ex concavitatibus oculo vicinis, &
centia Peripateticorum & Theologo - luffufioni mixtis ſpiritibus contagiolis.
rum ,de qua lege Lauren.d .q.2. viſione Ad oculum enim eft foramen , cui indi
ficri intro ſuſceptione fpeciei obiectum ta papilla , ex qua per nervum opticam
reprælentantis ; potcftatemque videndi, viſio procedit,actio fanè innoxia . Elte
potentiam eſſe pallivam , quæ alterari , tiam foramen cerebrialiud , vndè ner
vus motivus, de fecundo nervorum có
non alterare queat. Vifio quoque actio
immanens eft; quâ finitâ nihil in obie- ingio natus,prodit, per hoc foramen ce
& o fuperelt,vepote cui nihil acceflit: vel rebrum fundit lacrymas , lippitudinem ,
in illud tranfivit. Sunt hæc veriffima, & alios pravos humores ac ſpiritus, &
multa tamen primâ ſpecie videntur re inde per exteriores oculi partes,& orbis
pugnare. Amorex mutuo aſpectu ,lippi- | ipfius circumferentiam , inter palpebras
tudo,anicularum faſcinatio ,ſpeculorum & tunicam candidam , hujuſmodiffuo.
,
vitiario,galgali lupiftruthio cameli , gal res ſtillant.
linacei, & reguli per viſum efficacia; quæ 6. Trux aſpectus vetularum , deformi
fao .

a Ananias lib.4.de Nat.dam ,

 LIBRI I. CAP, III. QVÆST. 11.

foo ſquallore ac tetritudine , poteſt in- | viſivos in inſtanti deſiccet: 's ardfaolis
fantulos perterrefacere , fimor poftea arteriæ deliccentur, & lic instrume : 9
concicans humores facit , vt citius mor vocis obligatiùs impedito hominein
bierumpant ,ad quos tenellum corpuſ- raucellere lib.z.de apib. C4p . 57. P. 39. Ve
culuni iam erat diſpoſitum ac præpara- run hoc de radijs non admitto. Ided
Eum . Sic Tiberius non oculoruin radijs, malim cú alijs dicere, id accidille, quod
fed alpectu horridô militem terrore qui in feram improviſam incidunt , ob
quafi attonitum reddidit . micantes eius oculos & afpectuin för
7 Galgalum ,feù rupiculam ,feù hian - midabilem , meruuntveheinentiis: ti
ticillam , avem { cribunt Plutarchus mor repentinus fanguinem ad cor fu
Heliod. fi oculos in ictericum defi gat , & frigus cæteris membris inducit,
gat, fibi morbum ,ægro ſanitatem adfer & fubitam totius corporis alteratione:
re.quod fi verum , de quo meritò Vairus hinc raucedo & vocis impedimentum .
dubitat;retulerin , ad occultam aliquam Nec vàna videtur rario venatorum ,
fimilitudinem acſympathiam morbi & nempè lupum ;li prior hominem videat ,
avicala ,non ad eius vifionem , hæc tan ſe ad vindictain reco!ligere, & fic noxiú
tùm occafio eſt alterationis , quæ rem quendam illi, neclamare queat , vapo
perficit. rem quaſi inſulare; qui cum venenatus
8. Mærim lupi,quia priores viderant, fit poteft raucedinem adferre; cùm verò
vocis ei facultatem eripuerunt. Miffas ſeab homine iam deprehenſum videt,ac
fae , bone vir , nugas poetarum de Mæ viſum fuiſſe metuere & fugam medi
11 ,qnin potius D. Ambrofium laudas ,ita tantem , dehoc vapore , emittendo non
feribentem ; Lupifi quem priores bominem cogitare. Iul . Scaliger hoc de lupo to
viderint : vocem ei quâdam naturæ vi viden tum falſum contendit.
tur eripere : ſi autem eos homo priùs viderit, 9. Nec ftruthio - camelus, nec tardi
exagitari memorantur:libr.7. in Luc. cap . grada & domiporta teſtudo aſpectu
10.hoc ridiculum dicit Andr . Laurent. pullos ovis excludunt: in arenis enim ea
delupo ,& Ionn. Brodæus lib . 7. miſcel: relinquunt, & afpiciunt , lolum vt ar
cap.7. fcribit eos, qui rationem huius rei ceant nocitura : poftea benigna mater
quærunt ,planè defipere: fed iple non fa- , tellus ea calore maturat ; ficut & lacer
tis ſapiebat , confundir enim lupum vi cis accidit.
fum cum vidente Lupo viſo interdum 10. Ferarum rex Gallinacei meruit al.
homo obmutefcit,fed vifo qui prius ho- | pectum reverâ nec fucūs eſt dæmotum
minem viderat : hoc tantum vult Theo- ( vt quidam ſeripſit: a ) led meruit ex
critus . Cur porrò lupus vifum præve- quâdam arcanaantipathia. Sic enim vi
niens vidédo raucedinem adferat, nunc | deas buffone hiante, quaſi coactam ,mi
caufam cape.Thom.Cantipratenſis ,hoc ro cum eiulatu mnttelam ſe ori devo
valtfieri , quia lupus radijs oculorum randam inferere,
fuorum immiflis homini, eius fpiritus De reguli feù bafiliſci intuitu notior
narratio eft quàm verior . Si reperitur
D3 hoc
1 c.l.s rompofim.6.7.6 Heliod 13.6.13 Aesb . b Ananias . lib.4.
 30 DISQUISITIONVM MAGICARVM

hx animal , volunt Nicand. in Theriac. ſtendi & indicari. Poteft acies oculorú ,
Din corid.lib.6 .Pliniuslib 8. Soljn. cap . 30. quando nullum denſum corpus interij
Scalig. exerc. 24. Mercurial. libr.i. de vene citur,diffublima ſpacia tranſmittere :ſcd
His cap. 21. violento halitu ac virulentomedium iftud farcophagorum aut tel
Vicinum inficit acrem , ifte necat acce luris ,tam denfum , folidum , & opacum ;
denes.fic adr. Lauren d.qusſt.11. Quod ¡ id velomninò expers ; vel parum capax
ac dife in aqua pura & limpida co- eft illuminationis & pelluciditatis ; quæ
Terit fummet emori:dicam verbolo , ad videndum neceſſaria. Accedit, quòd
non credo. Nam fi fpiritus ifti ex eius o hanc ifti facultatem videndi folent ad
culis exirent, ipfi videnti forent comna certos dies reftringere, feriā tertiã & ſex
turales, quarè pecinterimerent: fin con tam , quod latentis pacti indicium eſt.
naturales non fint priùs in oculis inclu- Quin etiam rubedo oculorum , quæ in
ſi, debuerant nocuille : ab aqua verò eos Zahuris maxima conſpicitur , plus no
infici & venisriridiculum . ceat quam iuvet acumen oculorum , li
is Adijciam his Vairi argumentis. u- quet .
num quod mihi videtur difficilius. No 12. Concluſio tertia , Neque contactus
runt Hiſpaniæ genus hominum , quod folus per ſe ad hæc eft idoneusfatis.] De faliż
vocant ZAHVRIS,aos Lyncospolluinus natione probaiti Vairus & Condron
nuncupare,cùm Madridi'Annocls.lo chus ; ſedargumenta id æquè convin
Lxxy. verſarer , talis ibi puer vilebatur. cunt de cæteris mirandis effectibus. Pri
Ferun : hoſce ridere, quæ abdica in peni mò enim Ta& us , quatenus tactus,ho
tis terræ viſce ibus, venas aquarum & minidatus fuit ad propriæ vitæ conſer
metallorú thefauros & fub larcophagis varionem ,nec vim habet aliam , n:fi tan
fita cadavera ,res receptiflima & celeber- 1 gendi. Si verò vim aliquam habet huiuf
rima eſt : & fieripoſlecenfuerunt , non modi mira perpetrandi, vis illa fit opor
Pindarus , Tzetzes & alij poetæ modo; ret Salutaris naturâ fuâ, vel noxia.Si lalu
fed & philoſophi: a quorum nonnulli taris;ſuo priùs corpori ſalutem adferret:
vim hanc humori melancholico , & na Ginoxia,priùsnecaret eum cui inelt :no
torum indè Ipirituum vchementiæ al. rum tamen nihil cernimus contingere.
cribunt : Melior hac ratio foret G tátum Deindè in omnesæqualiter ageret, quos
putarent ſe videre non viſa : nunc ciua tangeret : lanaretque vel læderet etiam
vilis veritas reſpondeat, inane eſt. quid quos nollet. Nullis denique foret opus
fer.tirem ,aliàs explicui , b nec mụto ſen- alijs obſervationibus ac ritibus , quæ
tentiam :venas aquæ noverunt, ex vapo- cuncta videmus aliter ſe habere.
ribus manè & velperi locis illis expira 13.Scio farragines multiplices experi
ris. Venas metallorum cognoſcunt , ex menterum contra ſententiain noftram
terbæ quodam genere illic naſci folico. , adferri: ſed parui ſunt momenti . Primò
Theſauros & cadavera ( dicunt enim tradunt torpediné lariſsá ictam tenentis
quæ & qualia }pucârım à dæmonibus o manum corpuſque totum torpefaceræ :
hyena

aCal. R rolig.lib.6.antiq 1685 6.2 . Vairus d.l2.c.4. b Comment.in Medea v 231.cada

11.30 11.2.6.3:
 LIBRI E CAP. II. QVÆST. IV . 31

hyenæ vmbrâ canes obmutelcare : ſer III . V'na fides aliam vniſonam cagio
pentem quernis contactam frondibus tinnire. Refp.cùmæqualiter utraque dic
enorica len ji vidis pennâ liſti:viperam extenſa , nec admodum procul ab invi
arundinis vel fagina virgulæ perculio- cem remotæ fint,recipiunt eandem aeris
ne obftupefcere : veſpertili nes folijs criſpati reverberationem .
platani abigi , eryngium capræſumptun IV .Magneti ferrum affrictum porcít
ose , greges totos fiftere : cæteras pennas aliud ferrum attrahere, & fe ad cardines
aquilæ pennis mixtas, contactu abſumi: mundi certos convertere & ſiſtere uti
lepore marino viſo vel tacto , necari magnes. Taarum furentem fi ficui alli
nonnullos : lupinas fides liungas agni- ges,ſtatim manfuefcet. Reſp. vtrumque
pis , iftas dililire. Reſpondeo hæc cuncta fieri poſſe occultâ quâdam ſympathia
jatone antipathiæ naturalis evenire, & atque conſenſu qualitatú . De nagnete
occultarum qualitatum diffurfione no multis noftri Conimbric. d q.1.a. 3. eos
xia his alijs, nec valet conſequentia , fi adi . a Detauro non ego credulus, nec
inde ad hominis contactum quo tangir quivelim periculam facere, ſcio tamen
alum hominem argumenteris uram lo- ad cauſam phyſicā referri à Glycâ ; quod
no homini ſpecie fimilis eſt, nec natura ficus inter arbores ſucci pleniſſima liti
lis antipathia in eâdem ſpecie locum ha- i quamobré halitum ex ſe calidum aerem
ber: in illa fpecie differunt ab ijs , quibus fecantem , penetrabilemque emittere ;
nocent. quitaurialligati ferociam domet, & ap
14. Secundo illud Lucani de Echinei- 4 penfarum carnes, auium mollefaciat.
de feu remorâ , vrgent : V. Cùm puellâ napellô educatâ , ſi
Puppim retinens aurâ tendente ruden- Alexander Macedo confueffet ; lethalis
tes. ei , iudice Ariſtotele , contactus fuflet.
Inmedijs echineis aquis . Refpi non contactu ſolò , fed fudoris &
Refpondeo,id cum ſemel aur bis tantùm halitus commixticontagione,hanc eum
acciderit,faccidit, calui ex alia quapiam i peftem furille hauſurum . Sed contagio
caufa accidiſſe . Ecquid poft tot centu nibil habet mirum neque inſolitum .
riasannorum.tain frequenti navigatio VI. Cadaver coram occifore , propter
ne ,caufæ , lirihil huiuſinodi audiatur ? præcedentem contactum , fanguinem
certè non mortia fpecies; Vidi unam ſolet fundere. Refp. Varias reddi cauſas.
apud lacob . Plateau Tornacenfem , ha- quidam miraculo retribuunt ; quidam
bent & alij alias. Vis potiùs illa fiftendi cafui,quo factum fit aliquando,ut cada
conficta firit ;ſed quia DD . Bafilius & ver tum cruorem mitterer, cum prælens
Ambroſ in Hexam . meminêre : potes erat reas homicidij, recenſui alio loco
confugere ad occulram aliquam quali. I multas hac de re ſententias , & auctores
tatem huius beſtiolæ ,quæ viin habeat fi- laudavi : i.neq ; adhuc dúvideo , quid (o
ſtendi morus. Legeli lubet Conimbri- lidiusadferaturilla antipatliia ex velo
cenſes noftros in 17.Phyſic.2.q.1.4.6 . mentiodio occiſ . in. occilorem ; quod

quali J
& Poftcos ali Kir herum , Cabeum de Magnele recentiores feriptores i Comment in O & ...
viam Senet & ver. 127 .
 DISQV1SITIONVM MAGICARVM

matatein latentem , & arcanam im num conferende ſanitatis five curationis , effe
gisterit carpori.cum cadavere perma donum ſupernaturale , & gratiam gratis à
suntem : & hucceferendum illud Lu Deo datam . ) hoc certâ fide tenendum ,
cretij. ex D. Pauli verbis . k. alij quidemper fpi
Idque petit.gorpus mens vndè eft faucia a ritum datur ſermoſapientia ? alij autem fer
112ore mo ſcientia,ſecundum eundem fpiritum ,alte
Naingue fomines plerunque cadunt in ri fidesin eodem fpiritu ; alij gratia ſanitatum
puinus, illam . in vno fpiritu ; alij operatio virtutum , alij
Emicat in partēſanguis , vndè icimur icku . prophetia: alii diſcretio Spirituum .] Tale
Es fe cominùs eft. hoftem ruber occupat curationisdonum ; fed à febribus tátum
horror. ſanandi , habere putantur in Flandria ,
Vt lit vivi amantis , & mortui hoftis quotquot nati ſunt ipfo die Paralceves;
comparatio . Sic Lemnius libr. 2. de occul. & quotquot nullo fæmineo foetu inter
natur mirac capit. 7. Largits epift. 40. Pi- i cedente leptimi maſculi legitimộ thorê
&torius Dialogo 9.Gemma.lib .1. de characte- luot nati : ſed hæc viscurandinequit ad
rifm.cap.6. naturalem cauſam reduci quar pro
. è di
15. Septimò, obijciuntur varia cura- į gioſa eſt curatio , & , fi nihil fuperftitio
tionum genera mirè frequentia. Inpri- nis accedat, reducenda ad hanc primam
mis praxis quotidiana militum , qui dolo concluſionem , noneniin abfimile vere
aflatu , oſculô , aut nudi linthei appol- eft , ob diei honorem & myſterij fancti
tione fanant etiam atrociflıma vulnera ; tatem , & honorem coniugij , hoc Deum
quam vocant artım $ . Anſelmi. item ge- ! concellille.Nec etiam potuit niſi virtute
nus illud Salutatorum , ut vocantin Hif divinâ fieri,quod refertur RegesAngliz
paniâ , vel Gentiliun , aut S. Catharina , aut olim quoſdam annulos benedixiſle uti
S.Pauli, vt nuncupant in Italia , vel ferie les nervorum contractioni & ſpalino,ac
VI . parafıeves filiorum ut nominant Bel- 1 morbo comitiali: coſdem etiam conta
gæ , qui omnes donô ſanitatis in varijs | Auſtrumoſos fanare folitos , & vtrum ,
morbis fe præditos gloriatur. luvat cos que conceſſum D. Eduardi Regis meri .
auctoritas Pomponatij lib. de Incantatio- tis,ſcribit Polydorus Virgilius lib.3.Hift.
nibus ,capit.3.qui reſpondet, ſicut in her- Ang.fol. 140. Nelcio an eodem referen
bis ,lapidibus & animantibus inveniun- dum illud Petri Blefenfis Archidiaconi
eur hæ virtutes ſanandı: fic nihil repug- Barhonienfis ( cujus opera ſtudiô loan
nare , quin & ' in tota humana ſpecie li nis Bulxinoſtri partim denovo , partim
miles viresinveniantur, ut in uno homi- i correctius edıca ſunt ab anno fuperiore)
de lit virtus talis lapidis, in alio talis plā- i ſcribit is ,Bleſ. Fateor quidem quod ſanctum
tæ . Quod ergo planta hæc vel lapis ille est Domino Regi afsiftere: ſanctus enim ege
poſlit i
, dem hominem etiam hunc & il- Chriſtus Domini eſt , nec in vacuum accepit
lum naturæ vi effecturum . ] Implicatior vnctionis regia ſacramentum , cuius efficacia
hæc reselt , quàm vt una propoſitione , fi neſcitur,ant in dubium venit fidem eius
qucat enodari . Quarè dico primò , De- pleniſsimam facies defectus inguinariepeftis,
CH
ki.Cor.1, voiſin 141600.Moguntia .
 LIBRI I. CAP. III. QVÆST. IV .
e o curatio fcrophularum .]tantùm ille epift. dam mulierem ſtrumoſam perfanáſle;
150. vd clericosauta Regia. nec unum verbum additum de luccello ,
16. Prodijt antè annos duos liber be rum chriſmate ,ut nec à Tagantio , quem
nè prolixus cuiufdam Guilhelmi Too- | ipfe etiam adducit , & vtriufque verba
keri, cuiticulus Chariſma fiuèdonum fa- adſcribit ; 'ut in manifeſto mendacio de
nationis, quo conaturdocere hoc charif- prehendatur. Splum ergò illi de Eduar
mate ſanandæ ſtrumæ præditam , quæ do probârunt. Addo ex BleſenliHenri
hodie regnat in Anglia Elizabethainjac - cum 11. de quo loquebatur:Polydorus
cepi librum dono Illuſtris Viri Marci ! addit lui temporis Henricum vit . &
Velferi Patricij & Conſularis Auguſtani, Henricum fortè octavum , fed nondum
qui qnâ eft eruditione & humanitate , ſchiſmaticum , nódum hæreticum : nam
noluit me beneficentiæ fuæ Hiſtoriam antè ſcripſerat. Quid G Poly
expertem
eſſe. Eo in libro mihimultum adulatio - doro dicam , mecredere , fi ipſe Henri
nis , & fuci, parum ſinceritatis & verita
cus viii. pro mendaciſſimo fcriptore
tis vilum ineſſe; nec fidem mereri.In pri eum non habuit ; (i non idem Cambde
mis vult hoc donum RegibusAngliæ ab nus , & quotquot rerum Anglicarum
iplo uſque Lucio competijſle; nec quid benè periti, iudicant ? Res tanta unico
quamaffert ad id probandum , nec fieri teſte non poteſt probari . Tookerus au
id poteſt. Nam poſt Lucium multi Re tem idem donum contendit non cm
ges no Chriſtiani fuêre; quos ille vnctospliciter conceſſum Elizabethæ, led mul

.*
non dicet opinor. deſijt ergò penes illos to excellentiùs, quia fanctior Eduardo.
chriſma & chriſma interruptum fuit . Et Non mirêre : nam & Apoftolis , & San
cur meritis D. Eduardi demit , quò tri- Atis omnibus , & ipfi Sancto Sanctorum
brunt cæterian ut Franciæ Regibus an eandem præfert eo libello in Præfa & c.
riquioris privilegij iplendorem eripiat? 3.4. non femel. Demum quo pacto pro
an utdoceat ( quod impudēter aßerirp.84 ) | bat hoc Reginale miraculum 2 Priinum
Reges Francia per quandam propagi- | pag . 90. per fictitiú quoddam ſuum col
nem ab Angliæ Regibus accepiffe: & vi- loquium cum Pontificijs quibuſdam ,
de ,ur probet. quia Francorum ferè totæ
quorum nec nomina , nec colloquij lo
provinciæ juriſdi& ioni Regum Anglia cum aut tempus addit ; ne deprehenda
fubijciebantur. bellam rationem & dige tur , cur non finxiſti , Sanderuin , Cana
nam à Francis elucidarii quod non difti pianum , Alanum , Stapleronum glorio
do facturos : nili inepto huic ardelionisè dehis triumphares.Nunc refpondeo ,
roſpondere dedign ntur.Nec illud qui- effe quendam ; qui de quodam , cuidam m7
.ir
dem probat.ut nec Polydorus, licet affe- ! credit vis fcire :ego,tibi,de roto hoccol
rat idem fuccefforibus Eduardi colla- | loquio . Summa colloquii , fe illos con
tum , quod Eduardo : de quo quis non vicifle , bullas excommunicationis in
immeritò dubiret . nain nec in Piilâ Cº . Henricum vins . à Clemente yit . & à
nonizationis D.Eduardi , nec vita eius Paulo II. & in Elizabetham a Pio V ..
conſcripta ab Erlthedo Rhivallengi am- latæ ,impias fuiffe ;quia ReginæElizabe
plius habetur , quam D. Eduardum qua ! tha chriſma fanaticni integrum remini
E
Lilla
 34 DISQVISTIONVM MAGICARVM .

kfc pofsit oſtendere. quo audito , illos
quali animis confternatos ſubito conti-
cuille', opinor impudentiam tantam ad- I
mirantes; velmetu delationis negare no
audentes. Sed quô pacto probat-primùm
çe à teſte fide digno inaudivisſe quendam
Romanenfium fidei,in via libi occurril
ſe propèLondinum , qui fateretur, fe
ftrumå Reginæ contactu liberatú .Qua-
fiverò ille unicus teſtis ; nec nominatus,
pi&tioribus atque poetis , quidlibet audendo
femper fuit aqua poreſtas . Nec habet plit
ra probandi gerrera:poftea cap:9.ſolvere
conatur obiectiones adverfariorú , quas
ita propoiuit, vt appareat cum Puritanos
& cæteros merè Calviniſtas planè habe
re diſſentientes , & inficiantes ac dam
nantes totám hanc fcrophulanam ſtro
pham.li nec fratres eius Evangelici cre
dunt : fruftra petat,meCatholicuni Gbt

.
nec iuratus , nectemporis , nec circum - credere:qui& ipfum & fraterculosillos
ftantiacum cæterarum memor fufficiat omnes pro hæreticis habeo : & ex ipfiuſ.
ad convincendum . His addit poftea teſtes mecopere poffum efficaciter Catholicis
alio curatos tempore quosnominat omni- | (nam Calvinianosaut Calvino-papiſtas
nò quatuor,daosmaſculos, & fæmellas nihil'motor) perſuadere nó temerè cre
toudem :utſint duo paria.Et hi ſunt mul dendum libro Took no .
samilka,quosaitſanalle, & velle ac poſle in Argumenta bæcſunt. Miracula propria
finitiorem numerum . Probat etiam à cære ſunt Ecclefiæ Catholicæ , & nulli dantur
moniarum fanctitate ; quæ mihi ſuſpe- qui fit extra Eccleſiam Catholicam ( uti.
ctæ ,quia video medicospriùs, emplaftra probatio veræ religionis )hoc probatc. s .
applicare; & eas longè diverſas eſſe , ab Scd Elizabetha eſt extra Ecclefiam Ca
ijs quibus vſum fuiſſe, D.Eduarduin ,extholicam . ergo Elizabethæ non dantur.
Eilthedo Tookerus non ignorat, Tertia miracula .Min.probo.quia Ecclefia Ró..
probatio deducitur , ex co quod Regina Cola eſt Cathol.Elizabetha, vt ſchiſmati
nec omnibus, nec ſemper,ſed aliquibus ca,eft extraEcclefiam Rom.E. Elizabe .
aliquando hanc gratiam , & gravatè lo- tha elt extra Eccleſ. Cathol.Maior pro.
let impertiri(pag.105-106 .) item quòd | barur , quia Ecclef. Cathol.eadem eſt,
pars magna hominum curata iſtius gra- quæ univerſalis.. Romana ſola eft uni
tiæ beneficio, quaſi celabiturin priſtinú verſalis ad Rom.v.8. ergo ſola eſt Ca
morbiftatum (d.p.1.06.) quod potiùseft tholica. ſolam eſſe univerfalem ; docent
indicio , non eſſe hoc chariſma à Deo; omnia hiſtoriarum monumenta : certè
cuius perfecta ſunt opera & fanationes; veftra Anglicana cuius caput eft Eliza
contra , quæ ope: malorum ſpirituum į betha , mediam inſulam non egreditur.
fiunt, nec planè ſanant, nec perpetuo li- Secundà, Non poſſuntmiracula fieri , ad
berant.Nec ad rem facit,quodex.Chry - confirmationem falcæ fidei:(non ſemel hoc
foftomo ſubdit :: nam id ad principium dicis, & verè dicis. Sed fides quam profis
fanationis pertinet , non ad recidivam tetur Elizabetha eſt fallafides : ergò ad
morbi: de qua nunc loquimur.. Probar confirmationem fidei, quam profitetur.
y esiam quia quidam ľudocus Hundius cã | Elizabetha, non poffunt fieri miracula.
mirationem pictam in lucem dedit.cur | Minorem negabis ; probabo", quando
monaddidit epigramma aliquod : Nam | articulos fidei Elizabethinæ mihi pro
poluetis
 LIB . I. CAP.. III
CAP III.. QVÆST. IV.
poſueris, interca qnia Catholicoś allo- cæ'articulis per omnia conveniatis, aut à
quor , quibus certum eſtElizabetham quo nos in ullo diſfentiamus. Ergò non
eſſe Sacramentariám , & proindè hæreti- vos,fed nos,in ipſorum Ecclegia, hoceft
cam , argumentum eſt prorſus apodicti- vera , ſumus. Ergò præterea fateariso
cum . Nec potes retorquere , dicendo; portet , ut illorum miracula non fuiffe
non faceret iniracula niſi vera eius fides veramiracula , vel Reginæ veltræ: quæ
foret ; ſed facir, ergo vera eft eius fides. alterius fidei eſt, quàm illi fuêre vera mi.
nam aſſumis pro explorato, id de quo racula non elle.
diſceptamus: ego verò præmiſlis nitor, 18. Denique liquæramàte: cur in Ta
que Catholicæ ſuntfidei,hoc eſtcertif- | nitatibus à Veſpaſiano, Pyrrho & alijs
.
fimæ. Tertiò, in Eccleſia Catholica fem- Gentilibus,vel hæreticiscollatis , non re
per effulfide chariſma Canitatış, probas cognofcas manuin Dei,fed Diaboli z re
toro cap.4.ex D. Irenzeo , D.Auguſtino, ſpondes C.s. quia infidelium opera hu
& D.Nyſleno ,D.Gregorio Magno, & iuſmodi au & factu impuroruin ſpiri
alijs,de reliquijs D.Stephani, deGrego - tuum fiunt,& laudas D.Auguftin. huius
rio Thaumaturgo , Hilarione , & alijs fententiæ veritsimæ auctorem . m Ref
Sanctis, vſque ad noſtra fermè tempora. pondeigitur cum hanc fententiam verá
Vndè argumentor:Horum fuit vera Ec . ellecredas :an fas tibi Gt,credere miracu

clelia: nos Papiſtæ ſumus in eadem in lis , quæ Chriftianiflimi Franciæ Reges
lis,
qua iplifuêre. ergo nos fumus in vera in hoc genere ad fidei Apoſtolicæ Ro
Éccleſia: Vos in alia eftis,quàm nos: ergo manæ confirmationem operarentur : ſi
yos non eſtis in vera Eccleſia. Vndè fe- fas credere,ergo iam concedis in proba
quitur verum & invictum eſſe primum rionein falſæ fidei ( fic enim profiteris)
argumentum noſtrum . Illorum Patrum vera miracula patrari poſſe, quod negâ
veram Ecclefiam fuiſle, tu ipſi fateris; fti, & eft falliflimum . Siverò dicisid tibi
quia fareris, perhæc miracula illorum fas non effe :necnobis Catholicis fas erit
probari miraculorum continuam effi 1 credere, quæ facit Elizabetha ad confir
credere, quæ
cientiam . Negat,nos in eadem cum illis mationem fidei tuæ ,Deiope fieri,autver
Eccleſia eſſe probo . Illi Romanum Pó- ra eſlemiracula : ſed ea cogimur dicere ,
tificem ,pro capiteEcclefiæ viſibili agno- j vel fictitiá ;ſi non verè ægri:vel fieri phy
verunt,ut & nos: illicrediderunt, quic- rica aliqua vi emplaftrorum , aut aliorú
quid noscredimus: purgatorium , ſep - adhibitorum : vel ex pacto racito velex
tem Sacramenta, præfentiam corporis i preſſo cum dæmone , à quonec hæreti
Dominici in Euchariſtia , orandum pro corum genius , nec aliæ quædam cir
defunctis , & c . quæ Vos negatis , Nos cumſtantiæ multú abludunt. Tu Too
-profitemur ; nec nos quicquam credi- į kere videris , quid me horum omnium
mus,quod illi non crediderunt : vosau, malis credere : nam tibi credere , inijs
tem necunum illorum , quos nominaſti quæ afferis nondum decretum mihi ne
miraculorum verorum patratorem ,laus que conſtitutú. Neque tu cures ſuadeo ,
dare poteſtis, quo cum in fidei Catholi- quid ego de hac re credám :pergere po
E 2 rius
13.10.de civis.Dei.
 ONVM
36 DISQUISITI MAGICARVM

tiùs Doininam tuam palpare , & ſcribe- Salmanticenſi: interdum ad totam vitá
re , vndè caput vnctius queas referre .De non redeunte morbo. Ad tempus quide
Francia regibus: quorum adhucnullus id contingit , quando lanaos id à Dec
apertè hæreſim profelfus fuit: res non impetravić certam ob caufam ,majuſque
Annalium modò , fed & medicorum pu . , bonum fanati , v.g. ne fanitate is abuta
blicis libris, ut Guidonis in Chirurg. magna tur , aut ad maius meritum patientiæ ,
tract.2.doctri.2.5 . & loann . Tagautij lib. 1. alioqui ordinariè caraciones miraculo

se
Inftitut. chirurgicar. & quotidiana certa fæ perfcctæ effe confueverunt. Sanatio
que experientiâ eſt conteſtara : hoc illis verò naturalis far ad tempus , quando
beneficium quondam conceffum fuiſſe, l ſubſecuta in melius immutitio , proficif
ut contactu ítrumas ( eu ( crofulas fana- citur ex lola vi imaginatriceægri , ut de
rent . Si vis ea naturalis fuiffet, non per puero illo cenſuit idem Media.
traducem hæreditariam regni tranſivil 21. Eft in Hiſpania genushominum ,
f.cin Regem folum ,exclufis cæteris fra- quod Saludadores vocant: vel Enſalma
tribus: quorum ſæpè temperies, & com dores, co diſerimine , quòd ifti dicant fe
plexio patri fimilior , quam Regis iplius.lapare vi orationum , quas conceptis
Conditio quoque fceptri feù corona , verbis dicunt : illi , vi ſaliuæ & halitus,
cui comes illa facultas media, nihil tale quemægro inſpirant de his dico 3.Salu
poterat naturaliter largiri. Quòd verò tatores;do Enſalmatores.ncc poſſunt diffrictè
Hieron Cardanus lib. contradiction . & inaniverſum damnari , nec etiam in uni
medicar. ( cripfit Reges Francor. ex lon- verſum approbari. ] etenim poteft fieri ut
go elu aromatum hanc vim habere, ridi aliquando nonnulli habeant donum la-
culum , vanum , & dignum eſt ſcutica nitatis : Gc Victoria & Veracrucius : 0 &
loan . Brodæi lib . 8. miſcellan c.12 . lic admittenda quæ Navarrus'p. fcriptis
19.De Pyrrhi Regis digito , contactu his verbis ; Porrò illi vulgò saltitatores vo
morbos ſanante : iure optimô Anton . cantur ( quantumcunque aliis fint perditif
Mirandulanus cenſuit hoc mendacijsſsimi tomiñes-} licite poffunt(uò munere pers
jacredibilibus adnumerandum :vel, ut fungi: quoniam gratia illa gratis diuta hu
puto , dæmoniacis potiùs. Nihilominus , iuſmodi hominibus à folo Deo, inteditur ins
20. Dico 2 negandum non eft aliquando utilitatem aliorum , & aliegat, Margaritam
nonnt:lles inventos deinveniri , qui folo con- confeffor. ] Sed hoc nimis generaliter die
taitu Canant. hæc conclufio probatur lc- ctum : rarò enim ficuti utunur, liciste
gendis fanctorun paflim , & quotidiana atuntur: nec credendum tothomi burs.
experientiâ Et hæ ſanirates conferuntur , peffimishoc domum à Deo attributun.
interdum , dumtaxat accercat tempus, Quamobrem confulo Vicarijs & Offi
vt legimus de S. Beniamin apud Sozom . ! cialibus Epiſcoporum , cæreriſque ordi
lib.6. & Niceph.l.11. & ſcimus B. Petro- , barijs,ut priuſquain permunt eos , hoc
nillam à S.Perro , ſpirituali eius parente. curationis munus obire ; diligenterexá
ad breve tempus ſanatam fuiffe; & quod ! minent , an nararalibus utantur sme
murrat Mich .Medinan. de puero quodã | dijs, an verò per gratiam gratis datam ,
an
* d1..7 . Visbr.rekli de Magia. Veracrului na fpeculat 2 Manual.ann 35

f
 LIBRI I. CAP. III. QVÆST. IV . 37

an per pactum cum dæmone operentur : quor tunc tangent. Si de vtraque fimul,
quæ ſunt ex circumſtantijs cognoſcen- annus ille magnus intercellerie op rter,
da. Quòd univerlum non (in reijcien- ' qui eandem felların poliruram & 11
di contra quam infinuat Ciruelus 3.p.de | Auxus reduxerit quando tangit ; quie
fuperftitione.c.3 . & 7.probatur, quia nun rant , quando natus , at quis tanto vivit
quam abbreviatur manus Domini, ne vel vixit tempore? Alioquin non porerit
hanc grariam quibus vultlargiatur: cer hoc aliâ die præſt ?re, quam quando po
tum tamen puto hanc nunquam largiri fouræ æqualiças iſta, quum oportet , ac
niſ Catholicis:hactenùsenim nulla hæ- ciderit, quàm igitur ince ta furu a lic
reticimiracula fecerint: & prudentilli- curatio: Secundò quod vulgarer i 'amde
mè luminus Franciæ Senatus deciſione faſcinatione opinion in a nutit , boc
quadam vni.ex hoc genere empirico ,an poftcà docebo prorſus å vera Platafo
1577.veruit donec ab ordine & collegio phia alienum . Terriò peccar illariene: neg
'medicorum approbacus elit, agrotis enim fequitur,nociva eft qu 'itas ':oni.
politiones ullas imperare, aut medica nis in hominem ; ergò & qualisis bomi.
menta præbere vel morborum curam nis in hominem fitenda eft efic Gauati
publicè profiteri, lege An Robertum va . nam auctore Ariſtotele q plura ne
rerum iudicatar.l.ac.s.doctillimè difcelaria ad fanitatem , quàm ad agritudi
ferentem . nem . malum enim ex quovis detect ,
22. Dico 4. folo contactu aut fibilo , aut bonum ex integra cauſa deinde conta
halitu,aut oſculo ,naturaliter quemquam al gio lolo hauritur aflatu .
tëri gravem & verum auferre morbum , vel 23. Verum in hac curatione fedulo

Pulnera ſanare , vel ferrum extrahere poffe,
non credo , hæc conclufio tota eft contra
Pomponarium . Quo ad contactum ,
etiam repugnar Veracruicio , illius fun
damentum iam poſui, huius autem hoc
ett : naturali complexionevel conſtellatione
quandam funt nocivi , quod in faimatione pa-
tetex folaaſpectu , ergò ex iiſdem caufis, qui-
dam naturali complexione vel conffellatione
erunt alutaris do me lici . Sed tam paucis
verbismulra lopponit , non conceden-
da.Priolò quod de coſtellationibus. Al
bertum fecurus,ait,verum non eft. Silo
quitur de conftellatione , quando ute
onceb. tur : omnes enim eam vim habi-
turellent, quitum nari . quod quis cre
: dat : licte conſtellatione fub tempus con-
tactus ; potuerunt lanare omnes ; quot
q Proble fe8.7.
obſervant nodos rangerdicertos , nui:
meram & alias ceremonias. Accedunt
muta livſpicione plena & periculo . Pria
iròqnod falutatores illidicunt,ad riill
tem hanc exercendan multô vini potu
opus ſe habere ; fieri alten con poteft,
ui vini porus profit ad contrariorum
morborum curationem : fiprofit frigi
dis,tion proderit calidis . Sécundo; folent
feadresim porrigere mortis
panem aå ſeadmesfilm
à cane rabido,vel infectis toxicô:cuina
ni neutra caufarum Veracrucis fufia
gatur. Tertiò dicunt in pra ſenia alteriors
Calutatoris vim maiorem lutand: 10+
bentis ,fe lanare nequire.quodit :blur
dum deberer enim potiùs visi la fina
turalis eller, magis intendi. Quartò :nnen
liuntur, cùm dicunt naturaliter rum
E 3 Lalutas
 UM
SITION ARUM
38 DISQVI MAGIC .
ſalutatorem ab alijs falutatoribus cog - teriadimis: cur non in magneté quoque
noſci, licet éuin prius nunquam vide- & rupica hæc diverlitas , ratione indivi-,
riut : quod eft fignum alicuiusnotæ illis dui, reperitur, ut unus magnes nequeat,
à denione impreſlie. Sanè pleriſque rotæ quod poteſt alter 2 Neutra ergò ex parte
veftigium ineſt, ut dictitantipſi, s. Ca- limilitudo locum habet. Itein quod cha
thurinæ vel Quiteriæ. Quintò falluntur , | barbarum bilem temperet ,id facit ratio
dum putant hanc vim competere lepti- , nepeculiaris ſui temperamenti . cuncta
mo cuique filio;ſi maſculinum ordinem eniin ſpeciei illius individua & nulla al
famineus partus nó interruperit. quod rerius , côdem planè modô morbis me
eit ridiculum naturæ adſcribere, & non | dentur . Sed in hominibus non poteft ef
miraculo . Sextò fæpè iactitant fibi reve- fe hæc fimilitudo & paritas tempera
lari, quæ proculin corum abſenciâ geftamenti: quia hominis forma diverlilima
fuere, ut ille qui Torquemadæ patrem à eſtà forma rhabarbari; quare & tempe
morſu canis rabidi ſanavit.narrat Hiſto
ramentum corporis diſcrepat à tempe
riam ipſe Torquemada Septimò glo- ramento rhabarbari.nam aliàs longè re.
riancut line nocumento ſetractare poffe quirit dilpolitiones materiæ forma ho
carbones & ardentem clibanum ſubire; | minis ,quàm forma plantæ , lucciuè.Quô
riæ naturaliter fieri nequeunt ; niſi ſe ergô pactó vis eadem naturalis ratione
æmuniant lotione & inunctione re- temperamenti competat homini ; quæ
rum frigidillimarum , quæ tamen non rupicæ , vel rhabarbaro ;
pollunt,niſi ad inodicum tempus ,iguis 25. Quoad illos autem ,qui genus &
activitati refiftere. Vndè & Vairus s cognationem B. Pauli tumidis buccis
narrat ,ex hoc grege quendam , cùm in - crepan t,, ſegue'
crepant angues finelæſione con .
feque'angues
greflus furnum fuiffet,& alius ,eo ignaro i trectare pofle ; iam pleriſque impoſtura
ianuam occlufiflet, ibi Hammisabłump- cognita eſt, ſolere priùs contra morſum
tum . lele antidotis præmunire.
24. Venio ad Pomponatij fundamen 26. De militari illa vulnerum cura
tum , & reſpondeo ; lapides, herbas& a . tione;audacter dico , niti dæmonico pa.
nimalia , quæ vim aliquă beneficam hu- Ao ; & ex genere ſuo, id lethalecținen
iuſmodi à naturâ acceperunt , cam obti- j loquor de illa quæ ſolum obligat linteo:
nere ex temperamento certo & definito nam quæ olcô , & vinô vtitur , licongruð
toriusſpeciei, fit enim indè , ut omnis temporis intervallo Canet, nec mala
magnes fertum attrahat , omne rhabar murmura his addat , aut alias luperſti
baram bilem expurget , omnis rupica riones , phyſicis licitis remedijs annume
morbum ictericumn lanét . Oporteret er randa . Blaſphemum quoque eft voca
gò , li falutatoribus vis ea naturalis inel reartem D. Anſelmi, qui fuit Magi il
fet ;rationefpeciei humanæ eam aceepil- lius Anſelini Parmenſis commentum .
fent , & fic omnes homines câ vi-polle- Accedit quod lic à vulneribus aur
rent. Si ratione individui & fingularis morbis fanati, poſtea in dolores gravif
complexionis hoc vni tribuis , quod al- fimos & fæpè morbos fæviores reinci
dant

r Herts Florum colleg.3. ó lib. 2 de Fafciso o,ili

 LIBRI I. CAP. III. QVÆST. IV . 32
datt & ut plurimum vitæ exitum pof- f nibus freros fuiffe Pfyllos& Marlos , fa
Inimum fortiantur ; quod poſlem mihitis colligitur ex Plutarcho , Plinioque,
notorum multorum exemplis aftruere. clarius etiam Alchinius Avitus lib . 2 his
Sedparco nominibusmortuorum . verlibus:
27.Reſta quiddam AlbertiMagniju Iam Magicam dignè valeat quis dicere frak
dem :
qui refert duosſe vidiſſe pueros, quorú
unus cum ferretur iuxta oftia claula , o Occultastacitô tentantem pectore vires?
mnia quæ ad dexterum eius latus lica,2- Legifer ve quondam vates , fub rege ſuperbo,
periebantur :abaltero verò idem in (ini- Dum nova monftraret iufsi niracıla figni .
Atrisoftijs præftabatur.curnon ergo fer Commovit livore magos , ut talia tentent ,
rum ex vulnere ad ſolum contactum vel | Accumulentque fuas zelo fervente ruinas ,
præſentiam alicujuscxcidariNonne fcri Q : eis for
an fi ſuppeteretnon vana potcflid,
bit Matthiolus, in Italiæ montibus her Demere , non etiam properarentaddere mont
bamſe nbville, qua ab eqnis calcará con stra ,
tinuò ferreicalcei ſoluqntur. Pici herbâ Æmula ſed ſignis tantùm ,non viribus equa.
cuneum ada& ú extrahi,teſtibusDemo- Quod removere nequit,duplicatâ fuftinet irin
crito & Theophraſto.Æthiopide herba Hinc eft laudato quod poſſunt carmine Marfi,
certo ritu incantata , ſeras omnes li ad . cùm tacità ſavos producunt arte dracones
moveatur aperiti; & ſuo tempore Vene- abſentes ( ſapèinbent confligere fecum .
tijs furem ſuſpendio damnatum , cui fic Tunc ut quiſque gravem bello perſenjerit hy
fores omnes patefiebant. ) :fic ille epift. drum .
Nuncupatoria in Dioſcoridem . Reſp .In vlaspidis aut dura clauſas cognoverit iras .
timis duobus apertam incantationem concutit interiùs fecreticarminis arına ; '
accefliſſes in prioribus duabus herbis , Protinus & laxisverbo lactante venenis,
occultam attrahendi & difijçiendivim a Moximpunè manu coluber tradatur incrmi.
bacura inſitam : quæ vis naturaliterho. Et morſustătum ,non virus in angue tinetur:
minibusineſſenequit, nec ratione ſpeci . Interdum perit incantans,ſi callida ſurdu
ficâ,quia non omnes habent. nec
indivi- Adiuratoris contempfit murmuraſerpens.
duali: quia conditiones individuantes Hoc quoniam de matre trabuntca origine
non producunttalem effectum . Quare prima,
tec Ariſtoteles,necquiſquam reétè phi- Anguinea fraudis quod fic, linguæque periti
lofophantium ,hoceftcrediturus.miran- Infpeciem redduntcommercia mutua fundi.
dumquevehementervnum Albertum , plura
narrare folum , fe.huiuſmodicreditis difficilia CAPVT I V.
sipidiffe, quàm ad illum vſque( ut ait Anton .
- Mirandulanus) cateri qui exſtantfcriptores De Magia artificiali.
tot ſaculorum fimulomnes, ] Si tamen hoc
oldits damonis prætigijsadſcriben induftriam : cantem
H humanamquædam perficie per
adamu
28. Cuius ctiam pacto,& incantatio- enim nunc loquor de operatrice : divi
nato.
u.calibr. 3 demolu animaliumi. Ciria,qua Anguitis.
40 DISQUISITIONVM MAGICARVM
natoria ſuum locum refervo . I ris requirunt. Quæcum huic capiti de
Magica operatrix artificialis & ipfa du- j fuerint omnia :ſiloquebatur, ille in capi
plex et, Mathematica & perftigiatoria . te loquebatur,qui inftatuis idolorum ora
Mathematicam voco , quæ nititur princi cula fundebat ; qui lolus cacodæmon
pes geometricis, arihineticis , velaftio- 1 fuit. Notum enim ſimulacra vocis pro
Tonicis, huiusexempla funt Sphæra illa priæ expertia fuiſſe. simulacra , enim Gen
Archimedus,fecundum Claudianum vi
tium argentum & aurum : os habent c non

..
trea ,de quaM.Tullusa & in Siracula. i loquentur. neque enim eft fpiritus in ore ipſo
rum oblidione navium per fpecula co rum f. Fuit illa ſententia Guilhelmi; &
buſtiones: 6 Archytæ columba lignea olim Hermeris : fed à Theologis confu
yolansc Leonis Imp. aviculæ aureæ can- tata iampridem.g Huc pertinet globus il
tillantes: d & Boetij æreæ , volantes & le artificiofus,leu ahenea ſtatua , fic confe
cantillantes lerpentes ex eodem metallo Ita,ut ex occulio loco , funiculo qui in
Gibillantes , & fimilia multis narrata. e tenſus erat remillo fagittas in ſpectátem
Hæc Magia vocatur ab Herone & Pap- eiacularetur: quo pacto Kennethum lll.
po & Luhatsup yený. Supponendum au Scotorum Regem , à Fenella interemp
tem nibil hac efficcrc poffe quod rerum tum , in Maioris & Boeti Scotie Annalibus
naturæ repugnet : quin imò indigere legitur. Eoden reducendaquorundam
cauſarum baturalium ope certo motu & mirifica folertia , ut artificis illius qui
dimenſionibus applicatarum : ut in fpe- Romano Imperatori ,vitrum flexile , &
culis illis Archimedis, & hydraulicis no non fragile obrulit , de quo poſt veteres
Itris & automatis pater. Quarèfi quis ef:. Guido Aretinus epiſt.ad Michaelē Mo
fectus proponatur caufarum naturaliú nachum . Ferentium immania pondera
cílicacitatem ſuperans, ille ad prodigio- fronte, & funambulorum globis inf = '
ſos referri debet, etiamfihumana ir.du- ftentium ( ve vidi ) & qui meinbra , quaíi
ftria ad inftrumenti confectionem mo lutea confractive,uti luber, Hectuni , de

tumve concurrerit. Idcircò diſienuo à quibus egit D. Chryſoft. homil. 19. circa
Guilhel. Pariſienſi, Medina & alijs : qui fin .ad Pop .Antiochen. ad quæ foletpluri
capatæneum Alberti Magni ( quod nar inum iuuare corporea dilpolitio , & na

rant)
tè human: o
locutu credun
enim tartificioarticula-
m nec humana induſtria
huc vſque pertingit : nét naturalis ratio
patitur,ut res inanimata , vocem huma
nam , ad lubitum interrogantium rel.
pondendo , emittat nam hæc vitam , &
reſpirationem in loquente, & perfectil-
Gmam vitalium organorum coopera
tionem ,& diſcurſum quendam loquen-
turalis agilitas, ut plurimisexemplis do
cet Andre.Libavius p. 2. Mirabilium tra
& a, de Noctambulis in fine operis.
3. Altera fpecies tuidicra & decepto
ria , vocari poteft praeftigiatrix : ( à qua
factum ye mira Magorum à Græcis
a gáguia & xebesz;à Latinis ludi, & ludi
cra , & ludibria vocata Gint, vide Heral
dumm lib . 1. Arnobijpag . , 1. ) cuius effe
aus

a 1.Info.Go 2 de nu. Dest. Plutarc.in Marcel Zonaras tom .2. cGellius k 10. No.d Glycos
* Minifis in Annal cCaſsiodor 1.varia.epift pen & Polsısan . in Panepiſtemone. f Pfal. 13 t. 6
1, D The lib 3. comragene 6 104 Vislencia 2. 2; do 12.p.2.
 LIB. I. CA P. III. QVÆST. IV. 49
dus non funt quales aut qui videntur. primòquando in malum finem referunt,
Ad eam pertinent pleraq; quæ ab agyr- Secundò quando ſcando ſcandalú oritur,
tis , circulatoribus & funambulis cre- eò quôd putentur hæc fieri dæmonum
duntur patrariincantationibus , cum a- operâ: quarè non deberent huiulmodi
gilitate pedum vel manuum fiant,ut que permitti , niſi.circulatorespublicum &
de Reatino quodam narrat Pompona- 1 idoneúà Catholicis haberent artis ſuæ
tius.:interdum fiunt etiam per animalia teſtimoniú. Tertiò ſi quod inde fpirituale
bruta longo vſu edocta, ut quæ loannes vel temporale damnú corporis aut ani
Leonarrat , de aſino & camelo b inter mæ immineat ipſi circulatori, vel ſpecta.
dum per meram impofturam , & meatus toribus. Ex hocenim capite damnantur,
occultosaliquibusſubingrellis,ut facie- qui fine neceſſitate vel causâ iuftâ , ſe
bant facerdotes Beli qui à Dracone ci. mortis periculo per luſum exponunt . n.
bos devorari fingebant ; i & fiebat cele s . Cæterum Naturalis & Artificioſa
bri in Colis mensa , k quam vulgus pere- Magia duo lunt velamina ; quibus fe ac
grinorum putabat ſponte luâ cibos ſug- culere ſoler Magia Diabolica. ſemper e
gerere , reverâ tamen cibi à vicinæ urbis nim velnaturæ vim mentitur, ve in iis
incolistuggerebantur.1. Et etiam acci- 1 quæ de aftrorum influxu , & temperię
debat ; in fiQitijs illis idolorum amori- hominis ſuperiore capite diſſervimus:
bus ac ſtupris , de quibus lofephus, & velmentitur artificium ; ut in characte
Rufinus.mitem -quando Barchochabas, ribus, imaginibus & huiuſmodi, de
pſeudomellias Iudæorum , ſtippulam in quibus diſputandum q.ſeq. Hoc ur in
ore ſuccenfam anhelitu ventilans, fan - telligatur de præſtigiatrice quædam ,ad
mas vomere videbatur,teſte D.Hieron . ) alia quæ poftea differentur lib.2.quaft. 8 .
Apolog.adverſus Rufinum : ſimileputârim , hoc loco addam Sapienter ab Vlrico Mo
giod deCaco latrone narrar in Alcide litore lib de Phytonicis mulierib. animad
poeta.Talia quæ vocatírenæuslib z.ad verfum fuit à Diabolo fic medium dif
verſus hæref.cap. 4.Anaxilai ladicra. v . poni polle, ut una res alia videatur : &
facereut convivæ videantur habere talia experimenta plurima fieri à iocula
Æthiopicum nigrorem , vel defunctorú coribus: cùm autem fatanasſit magiſter
pallorem , afinina aut equina capita. ( ait ) ioculorum ; nemini dubium cíle ,
commentum yecusPlinio li.28. & 35. & quin ſubtiliùs hæc Diabolus operari
fexto Empirico notum lib. 1. Pyrrho- poſfic. hic , nunquam diſcipulus eſt do
niar. ut docet Marfilius Cagnatuslib .3. 1 dior præceptore, Talis illa , de qua Ni
varior.cap 10 derius , in Formicario , cap. de maleficis de
4. Eadem dici poteſt Thaumaturgica, eorum deceptionibus ; Colonie , inquit , c .
quæ ut & Magia naturalis per fe bona tabatur virgo quadam , qua mira in confpe
eft , & licita , ut omnes artes per le ſunt au nobilium feciſſet , qua arte magicâ vide
bone . Per accidens vtraque fit illicita, bantur fieri, mappam enim quandam di
F cebatur

h Deferiptio . Africa lib & lib.9 i Daniel 14. k D.Hier epift.103.ad Paulin 1 Hered. lib. 3 ,
o Iwepb la 28.ans.cap.4 .Rufin.lib.2.bift Eochcap.25. o Siu . & Fumus in verb.ars Nau.cop.is,
Km.8 .
 DISQUISITIONVM MAGICARVM

cebatur laceraffe, & fubitò in oculis omnium onuſtum fæno cum equis & auriga; any
redintegraſſe : vitrum quoddam ad parietem putare capita :manus & pedes;quæ pelui
à ſeiactatum & confractum , in momento re coram impofita fanguine ftillantia cun-
paraffé & fimilia. Manus inquifitoris euáſit | étis ſpectanda præbebat,& ea ftatim ho-
excommunicata.Bodinusnotat, eos folere minibus illæfis luo quoque loco reſti
decem magicis præftigijs unum ſubtili : tuebat:venationes,decurſiones, & haſti-
tatis ſeu agilitatis artificiofæ actum mi- | ludia , & quæ homines in terrisagitant,
ſcere,utperſuadeant ; quæcunqueabip- ea in aere audiri faciebat:media brumai
ſis geruntur ,citra præſtigiuin ,folâ dex- hortum amæniffimum , in Cæfaris pala
teritate & artefieri, procurant, ut quic- tio ,arboribus , herbis , Horibus, cantilla
quid ſortilegij admiſcent ,id ſubtilitatis tioncavicularum , fubitò natis& auditis
& agilitatis effe videatur: Amat ſatan producebat: Si quis pedem attraheret,
homines ad riſum provocare , ut læti ac alterius pes ſubſequebatur , & homo in.
hilares imbibantimpietatem , fic præſti- noxius perſiſtebat. In Sicilia Eunum pro-
giatores iftiagyrtæ ;iocularıj, miriones, ponunt, ſed eius facinusillud ,quo inter
circulatores ,ipſosiudices fæpè ad inep - verba flammam ore videbatur vomere,
tam quandam lætitiam & admiratione artificio quoque non præftigijs diaboli
pertractos falcinant, ut cuncta ipſis io - planè tribuendum : nam in orcabditam
catoria tantum ', nec punienda videan nucem ſulphure & igne plenam habe
tur.frequenstalium ſemper vbique pro - bat;quâ leniter.exfpiratione motâ , fun
ventus fuit & leges etiam hodiè in aulis debat Hammam , ut ſcribitThomas Fac
quorundam Principum , allio & cicuta rellus dècad.2.rerum Sicularum lib.s.cap.2 ..
nocentior.In Francia Triſcalinus. o coram idem c.1.libr.z.deca.l.mira refert de quo-
Carolo IX.aliàs laudato Rege ; ex cuiuf- dam Diodoro , quem vulgus L'iodorum
dàm nobilis , ab eo remoti , torques an vocat : hunc magica arte imbutum , mi
nellos ad ſe ſigillatim cunctis fpectanti- randa præſtigiorum machinatione Ca-
bus pelliciebat; eosque manu recipiebat i tanæfloruiſle. Is namquepotenti carminum :
advolantes ut videbatur : nihilominus fuorum vi homines in bruta animantia con
mox torquis integer, & illæfus repertus vertere , omniumquefermèrerum formasjn:
fuit.Hic convictus multorum , quæ nec novas metamorphoſes transfundere , longifa.
arte, nec actu humano3 nec naturâ fieri fimisque à ſe ſpatiisdiſsitos, repentè ad ſetra
poterant ; falſus eſt ope diaboli cuncta ſeherepoſſe videbatur:Catanenſes prætereà adeò
perfeciſſe, quod antè obſtinatusnegave- i crebris laceſſebatiniuris, & contumelijs de- .
rat. Ioannes Trithemius; ex antiquiori- honeftabat; ut vaniſsima credulitatis laqueis :
bus refert ; an . 876. tempore Ludovici circumventi ;, ad cultus ei pendendi ftudium
Imp. Sedechiam quendam religione. Iu- i concitarentur.Qui cùm capitis reus cruci tra-
dæum , profeſſione medicum , ſtupenda dendus effet,eliciorum carminum præfentiſsim.
quædam coram Principibus viris fecif ma artè è Catana.Byzantium , cuius impe
fé. videbatur hominibus devorare Ho- rium eo tempore sicilia agnofcebat , & rurſus;
plomachum equitem , currum quoque è Byzantio Catanam è lictorum manibus diu.
lapfusss

o Resinindamony
 LIBRI I. CAP, I. QVÆST, IV.
43
"lapſus,paruo temporum interſtitio , per aerem granuin mente delegiſſer indicabat; etiã
derebi ſe iuſsit. Quibus veneficijsadeò populo liquis, in deligenda re propofitâ, dubi
factus eſt admirabilis,ut in ipſo quandam nu , taſſet , addebat hæſtationem &, reſolu
minis potentiam effe rati; errore ſacrilego cul tionem : iactabat quodalter eſſer electu
tum ſacrisdebitum ei exhiberent. Sed tandem rus , id fe diu ante prænoville , & alia
à Leone Catanenſis Epiſcopo, divinâ virtute multa :propter quæ tertiò in ius ab Illu
ex improviſo captus, frequenti in media vrbe ſtriſfimo Archiepiſcopo Mechlinienſi.
populo, in fornacem igneam iniectus , ignis in- D. Houio anno 16oo . vocatus ; cum fi
cendio conſumptus eſt. ] Sic divina iuſtitia ſtere ſe pollicitus eſlet,aufugit ad aſylum
prævaluit, & qui ſe iudicibus fortè mi- omniumAntichriſti præcurſorum.Prin
nus iuſto zelo motis eripuerat , è fancti | ceps ille; qui præftigiatorem iudicio, au
viri manibus elabi non potuit. His ſimi- ctoritate, non iure eripuerat ; vix bien
lia præſtigia narrabo ſequ.libr.6.in prin . nium ſupervixit, & forente ætate inte
& quædam Cratiſtheni cuidam tribuit rijt ; nec quicquam illipoftquam malæ
Creſpecus ex Athenæo, & alijs quibuſ caufæ defenſionem ſuſceperat, poſtea fe
dam , & Antonij Guevare Epiſcopi Mo- liciter in gubernatione ceſſit . Non im
donedenſis lib. 3. horologij principum cap. punitos vnquam Deus Principes finit,
43. & 44. & meritò ſubdit, quodiam hoftium defenſores: quia nominatim
nonuiiſtosioculatores, quamtumvis vetuit , ne præſtigiatricem quis vivere
artificioſos , opera dæmonum adhibere; patiatur. Exod.22.v.18. hoc eſt, ut Philo
ideó legibus latis Franciæ Reges , S.Lu- interpretatur,noluit differri ſupplicium :
dovicus, PhilippusAuguftus, & Henri- ſed ipſo quo convicta forer die , interfici
cus III. regno exularetales ſanciverunt. mandavit.
Creſpet.de odio Satana diſcur.12.libr. 1.No.
ftristemporibusCæfarium Malteſium Pa QVÆSTIO I.
riſijs captum fuiffe , fed aftu carceribus
claplum ferebant; idque eiBaxius inqui- | An vis characterum , annulorum , ſigilloruinin
ſitor inter cætera in iudicio obijciebat ; aut imaginum fit,qualem Magi
sed cum vrgeretur & damnationem contendunt ?
metueret, à gubernatore, qui tùm erat
iudicibus Ecclefiafticis ſuſpendere iuf
" CXm Magis ſentiuntPtolomæus,
fis,ereptus,in aulam irrepfit, & ibi mul Aphrodiſæus , Porphyrius & alij
ta de novo cæpit edere, chartas luſorias | Platonici, & ftultiſſimi Artephius ac
in alterius eas tenentisſmanu, ipſe di- Thebith ; ex recentioribus Pompona
ftans, fic mutabat ,ut bis terque alia in eis | tius Ficinus,Dulcis , & Anton.Mizaldus
figura appareret : in alteræ menſæ parte in Centur , Memorabil , ſed ſuperſti
poſita vaſa ad fe alliciebat motò vitri tiosè.
tantum fruſtulo : cogitationesnonnun . Verè & prudenter negarunt Hippo
quam divinabat alienas , ut cum ſparsâ . crates, Galenus & quos citabimus infer.
faccari granorum minutorum in men 9.3 . omnes Sanè remacu tetigit Tatia
lammagnâ multitudine , quod quis ſibi nus Affyrius; cenſens , ſi quid his efficia
F2 tut ,
 44 DIS QVISTIONVM MAGICARVU .

tur, id ex conftituto fieri, duntaxatquia | Ægyptio , & Thori Gieco : tales erantº
dæmones hæc fibi ſigna conſtituerunt, numerant quatuor salomonis annu
& quaſdam quaſi teſteras militares, aut los. talia cuncta patet annumeranda pri
pacta conventa , ut homines ſolene ver mo generi ſuperſtįtioſorum & execra ·
borum certas formulas:Mofes Maymon biliam ; nec vim ullam habere pofle , nifi
pronunciat, amendaces & ftultos eſſe, à dæmone : quo Do & ore & Dedicatore
qui foli figuræ, ſoli ſcripturæ, ſolis deni- miſeri ea acceperunt: quæ per ſe vana &
que lineamentis, aut vocibusaere fracto inania eſte de licijs & laminis agens, do
natis , tantam mirabilium poreftatem cuit D.Hieron e Fatentur etiam ipfimet
adſcribunt, conſentiunt Medici , Theo . Albertus Magnus , & Rogerius Baco
logi , & Iurifperiti noſtri, b nus . Eft etiam in fide error, quod unus
2. Notandum ex Conrado Wimpi- dæmon ſit Rex Orienris. Alius Occi.
na ,c Magos triplex genus imaginum leù dentis , & præſeram ſuo merito.f.
figurarum habere. Primum eſt quibus Tertiam fpeciem genuit axioma quod
adhibendas docent fuffum gationes & dam Ptolomæi, vultus inferiores cælo ſu
incantationes, & per quinquaginta qua. biectospultibus cæleftibus; & hinc inculê.
tuorangelorum nomina exorciſationes reſcorpios omnes terreſtres regi å ſcor-
, uæ perfida funt & manifeſtam
& alia q pio cæleſti , piſciculos omnes Huuiatiles -
continent idololatriam .Primò, quia hæc à cæleftibus piſcibus : hoc nugamena
nomina non niſi à dæmonibus potue tum defenduntcum Ptolomæo permula
runtaccepifle ( quod Cardanus fatetur: ci.g. Sed ſuperius iam ex parte hoc con
d ) Secundò, quia dicere quòd tales fumi futatum fuit . b nunc addo , ſi tam po- *
gationes honorent Deum , aut Deo pla- tens illa correſpondentia imaginariæ fi
ceant, eſt error in fide : dicere auté quod i guræ fuperioris in hanc veram figuram
talibus vii , non ſit dæmones facrificio inferiorem : eradiungunt ritus quor
honorare: & ideò damnabiliter iSonora- dam ſuperſtitiofos ? v. g . ut Stalem
TPEÚLIU , etiam eſt error. Vtrumque defi i expectas effectum , in tergo figuræ eumi..
nivit. Facultas Theologica Lutetiana . debeas inſcribere,fi contrarium ,in fron
Arcic.10.17 du . re , idque faciendum aliquando inanu :
Alterum genus imaginum , caracteribus , dextera,aliquando lænâ : ſigillum modò
& ſculpturis innititur, barbaris & pere fodiendum capitedeorſum, njodò capi"
grinis , in quibus funt novem caldariæ, tefurlum , & cærera de hoc genere . Vn
& nomina quatuor principum huius | de nihilvereor concludere, cum Gerlo
mundi cardinum , & ter ſeptem nomina ne , & Wimpina , hanc etiam vltimam
ex Mahamericis delitijs Arabum de- ! lpeciem ſuperſtitioſain damnatam effe .
cerpta : quas illi figuras auctoribus trio | Fundantur enim hæc omnia in aptíorif
buunt Germoni Babylonico. Hermeti mo Magico libri impij: qui -inferibitor
AR
a'Deftor dubitant.c.27.6 D.Tho 22.9 96.4 76 4.Contr.geni c. 104. Tos ibi Férrar Silu .
vorb fupereft q 10.Ciruelus de ſuporſtir.p.8.Martinusde Arles lab de fuper/ tır.Condronchus lib.z de
morb venefic.cat. Bokelius libr.de philiris.c.1 Vairus Ansn.d als cl de ſuperfti.ca. pen.o vis .
dls 16 de variet.e in vita s Hilarionis,circa med. f Arti Parif.25 g Tersulisa Alberius Baconusa.
Mizaldus.bfupc24.1 .
 LIBRI I: CAP. IV . QVÆST, I.

ARBAGNTEL 8871978 in Septenâ 2. , decerpam nonnulla,ex /eálico lib.Indo

vbi traditur , quod qnando Deus nonni vici Dulcis:qui non utili exemplo fiar:cija
na rebus velperſonis impofuit. fimulcú Salomonis & Hermetis figilla in lucem
hominibus vires & officia quadam illis cuidit, deceret potiùsin Ecclefia Cacho
diſtribuit: & ita characteres ac nomina lica talia obruililentijcinere, quam ty
conſtellata (h.Imagines fub certa conftellan pis tàm ſplendidè evulgari, Aiunt ergo
Hone format& noininate ) habent vim non nugones : Quigemmam pollideat , cui:
ratione figuræ vel pronunciationis, ſed infculprus aries,leo,vel ſagittarius cunctis
I-:cione virtutis feu officij illius, quod eum gratum & gratioſum fore: cui vise
Deus ad mlenomével characterem or- go,taurus,capricornus huncreligionis am .
dinavit ]Hoctotum eft mendaciucon plectendæ avidumefici; cui gemini,lıbra,
Actum ad ſtabiliédam hanc fuperftitio- aquarius, bosamicos fidos , legá tenaces
Bein . Nomina quidem Deus in ſcriptu- & concordiæ ftudiofos fore, contra cui
fis impolvit ſanctis quibuſdam myfteri cancer, ſcorpius,piſces ,ijs inferendú amoré
ſignificandicaulla & officio eorum , quo iniquitatis levitati-,mendacij:cui Satur
iltifundari convenientia : ſed ipli no- ni character is glifeens robore ; cui loris,
mini Deus vim effectivam nullam indi: amabilis ,fortunatus ;ad fummos hono
dit. Animantibus verò cunctis Adam res provehendus ; cuiMartis , invictusa
pomina indidit , non Deus.
*

cui solis ,opulentus; cui Veneris , conver

3. Pipratio eft de annulis & figillis labilis, & omnium compos votorum :
Magicis , quantumvis præferantfpecio . idem ,cui Lune. Qind multarnulla eft i
forma nosina Raphaelis , Machabæo- mago ftellæ ,cui nò peculiarisefficacitas
sim , Salomonis,Elizæi, Zachariæ , Con- inhæreat Mitto ftellas, draconis figura,
Stancus & quorundam ſanctorum : qui- i lærá facit, & divité ;aſtrolabij,fatidicum ;
bis nominibus etiam intervenit blat: idem (ride) afiniſichryſolitho infculpræe
phemia dum hofce fanctos finguine ne ranæ , inimicos ad pacem , amicos ado
firie Magicis initiatos, item quia lig diú impellie:cameli;demones cogit,& c.
rum crveis , quo in figno vicit ille Mag- 1 bac ille lıb 3.degemmis à c.6. vſque ad c. ult .
mus Imp.annumerantfigillis fuis dæmo- Sinugabatur', certè craſsè rider Prælatú
niacis. illum , vnum ex Ecclefiæ cardinibus : cui
Denique certò tetiendunr, quando ef- opus , inſcribit: fi feriò, no habeo, qui ex
fectus aliquis ſequitur vfum characterü , ! culem , cum ea quæ ſolius Deiſunt; in
annulorum , figillorum vel imaginum : fundere propheciam , & religionis ae fi
quòd fieriinterdum contendunt : i Id *dei amorem ,tenacitaremgne & fimilia,
forumådæmone fieri, quicöſtitararum tribuir aſinorú & liderum Äguris: Non
dle nugarum credulitatem conarur , vel ne hoc eſt ſuadere , ut relictis bonis artid
de novo mentibusinferere, vel inferram bus , & ftudijs Ethicis , demergat fe hur
protnndiùs & ftabiliùs inſigere. manacuriobras in barathrin figerft
4. Porrò ut nugaciras Hermeris & fi rionin , & facere, ur cuione 60 Deusans
miliam deprehendatur ,velab indoctis, nulus ſculptus quem dextra gerir ?
F 3 $. Sed
in piene2 od epub Trallanus 1.10 6.1. Philoftrar lib '; vitæ Afollon i, lo ſèphus 7 s antiq.6.23
 DISQVISITIONUM MAGICARUM .
15. Sed alia ex parte negotium facel quarum etiam vltima fortaſſis falfa elt.
ſunt Pomponat. & Caietanus . Ille, cùm vix enim ferrum in tantam latitudinem
obijcimus , pentagonos circulos , & alia quæatextenuari,ut porosú fiat, & aquis
huiuſinodi ligna aut characteres dunta- 1 immerlabile Sedeſto fiat, erit non ratio
xat elle qualitates quaſdam quantitatis: ne figuræ , fed ratione quantitatis, quære
siplam verò quantitatem non efle princi- non differt ab ipſa ſubſtantia, ſecundùm
pium operativum ; Reſpondet, non eſſe fi- multos.quæro enim ,quâ figurâ velit ef
guram principium operationis; fed tamé | fe ferrum ,circulari,quadra,an pentago
ad operationem plurimum conferre: fic na : li dicat, hac vel illa : inferam idem fo
enim deformem materiæ figuram ho- reſi alia fit formata lamina ; æquè tenui
minis animo triftitiam , fpeciofam verò & lata figura : quod indicium eſt nihilo
cidem gaudium adferre . quod fine ra - perari figuram ,fidicat qualibet in figura
tione ab eo dicitur , quia Magici chara- lufficere illam extenſionem & diductio
éteres ,nihil neque pulchritudinis,neque nem ferri; cortè fateatur neceſſeeſt , à fi
deformitatis notatu dignæ , aut idoncæ gura hoc non pendere, non minus enim
ad has paſſiones gignendas,habét.Quod differunt extenſio quantitatis, & figura
cum ipſemet videret Pomponat , tande quantitati extenlæ impreſſa,quàm albe
confugit ad credulitatem ijs utentium . do à ſuperficie parietis dealbati. Secundò
Verùm credulitatis non maior vis eſt, , adfert fundamentum illud tertiæ fpeciei
quam imaginationis: de quavide
vide dicta imaginum.quodiam exploſum eſt. Ter
præcedenti capit. tiò prætendit auctoritatem D.Tho.qua
Caietan ut erat acurô ingenio & per- i lifanctus doctor.d.cap.104. concefferit,
acri , ultrò etiam communem fenten- imagines haſce virtutem aliquã de cælo
tiam nónullos lacellit. k . Primòfic ratio- | habere,quatenus ſunt imagines ,& rem
cinatur.figura , licet non fit ipſum prin- conftituunt in ſpecie artificiali.Reſpondeo
cipium operationis,eft tamen comprin- D. Thomam cùm cô capite has ſuper
cipium.ergo,uteft figurazhabet peculia- ftitiones impugnet , hoc tantum ex per
rém effe & um . Antecedens probat , tum ſona adverfàriorum dixiſſe , quaſidicat;
quia in artificum ivſtrumentis efficit fi licet tibi de imaginibus id concederem,
gura,ut illa ſic,velfic operentur : tííquia de characteribus tamen hoc falſum fo
ferrum latum luper aquas fertur, quod ret. Quartò ſubdit: videri durum & dif
fi in formam aliain contrahas,demerge- ficile cos omnes damnare , qui talibus
rur.Refpondeo, figuram eſſe conprincipiú vtuntur imaginibus. Refpondeo, ſtulto.
in motu locali , & operationibus quæ per rum elle numerum infinitum ; ideò fuf.
hunc motum fiunt:utfunt variæ diviſio. ficere quod reverâ res fit mala ,& ſuper
nes continui per dolabrú , per malleum , ſtitiola. Hactenus ſufficiant dicta : plu
per aſçiam ,per ſerram : non verò in ope ra ſuppeditant, qui ex profeſſo de hac
cationibus, quæ fiunt per alterationem : re .
neque id probant eius confirmationes
QVÆ

k2,209,96 2.1 Largine d'cp 34.Medmail.c.7.fol.72. Ananiasa 1.4 Cardanushow.deven,

. 2.18 dejubtilisas.Cirueiusfup. Bap.Segnus.deveroftudio Cbriftiano6.7.
 LIBRI I. CAP. IV . OVÆST: IT.
octimeſtris partus minimè vitalis, fi non
CAPVT II. aliquid momentinumerus habet ?Quo
ad partum octimeſtrem , id contingit ,
An-numerisarithmeticis aut muficis magica i quia femen humanum multiplex efto
pis olla infit ? quoddam perficit fætum ſeptimo men
ſe , & tunc fætus poft ſextum menſum
ATRES Orthodoxi paſſim de nu conaturexire : quod fi non reperit ma
"P contente que desen van de respinge
loſophantur: ijdem tamen dumtaxat , in robuftus ; fi verò reperit , continua illa
hac proportione & connexione nume menfis pugna debilitatur , & octauôn
rali; Rationalem quandam vim folum , menfe debilis atque invalidus admodú
& cum illa divina quædam myſteria co- prodit in lucem . Aliud femen perficit
templabantur , necvllam vim Natura- fætum nono tantùm menſe , & tunc
lem ,velMagicam ,numeris iplis ,quâ ta - fætus ante hunc menſem non conatur
les,tribuebant. Pythagoræiverò & Pla- exire, foletque adeò robuſtus eſſe, ut im
conici,pucideſuperſtitioſi in hac refue- pedimenta cuncta contraria , vel ei non
Lune . reſiſtant , velper reſiſtentiam , quando
2: Concl.Numerus; qua numerus eft, mater ucerum fert diaciùs , non admo
sullam neque naturalem ,neque ſupernatura- dum debilitetur. Vide Hippocratem lib.
lém vim operandi continet. ] Hanc qui ne. de O &timeſtri partu , quem tutiùs hac in re
gac, philoſophum negat Andr.Lauren requeris, quàm Academicos ad nume
tius 1.8.hift Anatom.q.10: & probatop- rorum vini ſuperſtitiosè confugientes,
timè Leonard .Yairus.I.2.de fáſcino c.ir quoram diđainvenies in opere erudi
& Catholici cæterijad unum , cócedunt: to Fabij Paulini lib 6.Hebdomad.c.4.Hip-
præſertim , quotquot numerum , nihil ipocratem ſecutus idem refpondit Andr..
reale eſſe à rebus numeratis diſtinctum Laurentius lib.8.hiſt.Anatom .cap. 9. &
contendunt.quid enim operetur, quod 9.30: Anriorum climactericorum ratio,
ipfum folummodò imaginarium eft ? ut & Criticorum dierum , potiſſimum
fed & ab illis concedenda concluſio,qui pender ab humorum & complexionis,,
voluit elie aliquid reale rebus numera- , quæ in hominibus ſunt , ratione ac pe
tis ſuperadditum Fatentur enim ,nume; riodo quadam naturali :: Nam ad muſi-
rum efle quantitatem : quantitas verò corum numerorum vim confugientes:
per ſe non eſt operativa,niſifortè morus Pythagoræos, & ad Arithmeticos cal
localis,de quo nuncnon agitur. Deniq ; culos reducentes alios , aut aſtrologorú :
quæcumquede figura diximus, eadem planerarias nugas provocantes Aſtrolo-
in numeris locum obtinent. Numerus j gos accuratè refutar And Laurentius l ..
enim eft quantitas diſcreta,cuius, quàm 3.de criſibus , uſquead cap. 8. Fracaſto-
continuæ ; non poteſt eſſe maior effica- rium , qui li decauſis criticorum dierum :
citas. omnia retulit ad motum humoris meo
3. Cur igitur(dicat aliquis )annus cli- lancholici,refellit idem c.9. & 10. & pos
maltericus homini foleceſe lethalis, & ftea tandem cap: 13. ſuam ſententiana
propone
 DISQUISITIONVM MAGICARVM

proponit, cauſas elle duas , materialem | tempus, quo nuotusſuos & criſes perficit.Tema
* efficientem . Materialem eſſe quemli- pus illud fola experientia( quam folam Hip
bet humorcm noxium quantitate vel pocrates fecutus, ut docuit idem c.sl. )
qualitate peccantem . Eficientem eſſe septimo die, decimoquarto, vigeſimo , perfe
duplicem ,univerſalem & particularem . Atas & ſalutares criſes ſapè contingere: Sunt
Vniverſalem & remotam eſſe ccelum , igitur prafixi illi dies, & à natura ordinati,
cujus vires ferè omnes Luna excipiat , & 4. Cur autem ſeptewarium potius , quàm
nobis communicet. Particularé & pro alium numerum , fibi pro delicijs elegerit na
pinquam eſſe ipſam naturam , quá Hip - tura : Fatetur id altioris efle contempla
pocrates vocatcalorem inſitum , Gale tionis, & Theologicam reddit rationé.
nus facultatem corpus diſpenſantem , Hoc ideo factum ,quia rerum omnium Parens
alij temperiem ſivè fpiritum vocat: quae Creator Deus eam Nature legem impo
fic motionesfuas ftatis circuitibus per- fuit Nam đ diesſeptimobenedixit Deus, &
ficit , quaſi ratione uteretur : quòdGali- cum filijs Iſrael , tanquam celebratiſsi
quando errat , id à materiæ vitio proce mum commendavit, & ſéptimo die poſi abſo
dit ,eain contumacia ſua vincentis. Ita lutam univerſi iſtins, quod oculis cernimusi
que quod cardior vel celerior fit criſis, creationem , quievit ab operibusfuis. Natu .
id partim materiæ , partim efficienti ram ergò cuiuſque particularem criſes
caulæ tribuendum. Si enim humor ſit feptimo quoque die perfectas motiri,
temperamento calidus ſubſtantia tenuis, nec eas,alio unquam aggredi die, niſi aur
& qualitate benignus, facilius à natura impedita aut laceſſita fuerit ; & ideò
doinari, celeriùs.caqui, & excerni: Si propter huiuſmodi impedimenta , non
craſſus, frigidus & contumax difficilius, nunquam intercedentibus diebus feu
item à validiore natura, citiùs à debilio- , inter calaribuscriſes fiunt (de quo idem
re,tardiùs coqui.Quòd autem nuncpa egit lib.2. cap.13. & hoc lib.13.cap 15
si ,nunc impari die contingatcriſis, id à Particularem deniquehanc caulam ab
Cola materiali cauſa provenire , nempè illa univerſali efficiente,nempècælimo
peculiari humoris cuiuſque motu ; bilétu , invari; ut fi aliquando accidat luna
tertiô quoq; die moveri,pituitam quo- leprimanas cum ſeptenarijs morbis con
tidie, nielancholicum humorem quartô currere, critis indèmeritò fæliciet faci
die , Ergò bilioſos morbos omnes impallorquefperetur & hactenus tantùm à
ribus iudicari diebus , cæteros quotidiè | Galeno in lib. de diebus decretorijs A
ex paribus: quia ijfdem diebusmorbiiu- | ſtrologos iuvari , de quibus egerat Lau
dicandi , quibus moventur. Huius quo rentius d.lib.3 . cap.7 . & 8.Cur denique
tidiani, tertiani, & quartani motus cau quilibet leptenarius luum habeat indi.
fam non minus occultam effe , quam cem ,nempè quaternarium , cauſam effe
magnetis aut chatarticorum ſunt pro- commune phyſicis & arithmeticis axio
prietates.Quod denique feptenarijs tan ma,partesde ſuis proximis totis iudica.
tum perfectæ & falutares criſes perfi- re , vt cum architectus ex fundamento
ciantur,id torum efficienti cauſæ tribué- parietes , ex parietibus tectum futurum ,
dum . Natura ( inquit ) definitum fibielegit totamque domum colligit. Sepięnacij
partes
 LIBRI I, CAP. IV . QVÆST. 1 1.

partes in quas proximè refoluitur duas ternariis ſua quoque non fit perfectio.
effe:quatuor fcilicet, & tria: Sed propin- Dicunt etiam Pfal.10. In Domino confido,
quior eſt quaternarius, indicabit ergò telicem eſſe , quia denarius numerus eſt
quartus ſeptimum : & vndecimus , qui bonus:& quia centenarius ex decies de
fecundæ teprimanæ quartås eft , deci cem conftatur, ideò adhuc feliciorem
mumquartum ; & decimus ſeptimus,qui effe centeſimum Pfalmum , Mifericordiă,
tertiæ leptimanæ quartus eft , vigeſimú. & iudicium . Refelluntur , quia denarius,
Quinetiam quartus dies ſeprimanæ me aut centenarius , quatenusnumeri ſunto
dius eft, pariquc cum extremis iungitur bonitatem realem nullam habent. Nam
focietate ,vndè fit,ut fi primus dies mor nec phyſicam , nec ethicam boritatem
bum diſcutere aggrediatur, ei finem habent, fed artificioſam tantùm abima
quartusimponat:Siprimus nihil tentet, ginatione numerantis procedenté , quae
fed quartusmorbum indicare aggre non obtinet ullam in corpora , feù res
diatur , feptimus finem imponat. ] quæ numerantur ,efficacitatem . Deinde
Hactenus ille Regis Chriſtianillimi me in Hebræo fonte alius ordo Pſalmorú ,
dicus. quàm in verſione Latina : ergo qui pral
* Ex dictis fequitur, liquos Pentaphylli mus felix eſt ſecundum verſionem Lati
herba effectus habeat ,non ipſi quinario, nam , infelix erit ſecundum fontem He
fed fubftantiæ foliorum ,tribuendos.Su- bræum , quod eft dictu abſurdilimum :
perftitiolum autem efle, quod vnum e - vel, dicenti. Hebraicè unus eritfelix, &
ius folium ephemeram , tria tertianam , dicenti Latinè alius : quod æquè ridicu
quatuor quartaham lanene , item quod lum ,Meritò igitur hos numerarios pfal
beliotropij grana tria tertianæ , quatuor miſticos damnat Ciruelus Daronenſis
quartanæ proſint; item alia huiuſmodi | p.3.de ſuperſtitionib.c 6.in fine.
in medicinisper ligamenta ſeryari ma 6.Cæterùm fraus & dolus Magorum
lo exemplo ſolitis :tale quoque fuerit ar numerariorum ex co quoq ; deprehen
- bitrari pilulas ſeu catapotia impari nu - i ditur , quòd Archimagus ex Proclo tra
merô plus prodeſſe,quam pari, licet æ- | didit : non agereipſosdenumero ſenſili
quali præbeantur quantitate.Muſicinu- & materiali, ſed de formali ( ut vocant)
meri vi magna pollent, non utnumeri , & rationali . Etenim ratio formalis nus
ſed uttonorum varietate , & foni mo meri nihil eſt aliud quàm illud ipſum ,
dulamine ſuaviter animum afficientes: quò plura individua, plura funt & abu
quade remox plura. Sequitur etiam ex nitate recedunt , quod ſivè fit pura ncga
di& is vanos efle ac ſuperftitiolos, qui tio , live quid poſitivum ,certè nihilado
vim aliquam ineffe volunt certis pſal. I perandum efficax individuis adiúgit.Ni.
mis: cò quod certo numero fint collo- mirum nebulones , lab hac voce forma
cati, & eos credunt efficaces,ut proſperè | lis numeri , aliquid oceulunt , quodad
cæpta legenti ſuccedant,vel ut gravibus ipſam dæmonis ex pacto operationera
periculis liberentur,ut Pfal. 1. Beatus vir : pertineat. Confirmatur hæc coniectura
--quia unitas eft quid perfe& um ,quali ve- vehementer,quia priſci hæretici , qui nu
rò ſeprenarijs & fenarijs, & quinarijs, & meris mulcum tribuerunt , de magia
G ijdem
 DISQUISITIONVM
ijdem convicti non femel fuerunt. Dc | arboribus imperaffe. Sic cnim Ovidius
Balilidianis.id Irenæus prodita,poſt que de arboribus;
cæteri b. idem de Marco conſtat vetu
ftiſsimo illo hæretico , & de Gnofticis
omnibus. d .
7. Cautè igitur legenda.quæ , de efh
cacia imparis numeri,majore,quàm pa
ris , congerit, nec laris digerit , Petrus
Gregorius in Syntaxi artis mirabilis : e
qui, quod eam ſententiam tribuit ortho
doxis patribus D. Hieronymo & Cy
priano , magnam illis injuriam facit.cú
que loca eorum nulla citet,meritò vani
tatis in ea re arguitur , dum quod Patres
de imparisnumeri myfterijs , ( quodu-
nitas , & Trinitas in ſacroſancta cernan
tur Trinitate ) & præftantiâ differunt:
hoc ille , ad neſcio quam vim phyſicam ,
cum Agrippa Mago & hæretico , quem
patribus teftem adiungit ,ne quid dicam
graviùs , inconſideratè retulit :Vide D.
Hieron . apolog. pro libris contra lovi
nianum ſub finem , & deprehendes me
ritò hæcà medicis ; & ab Hieronymo ,
Origenem , Tertullianum , Cyprianum
que citari. quibus hoc Perrus Gregor.
impegit ..
8. Videndum etiam ne quid vanæ fu-
perſticionis hausias ex libro Fabij Pauli -
ni de numero Septenario:nam quæ ille ,non
tàm ex fua , quàm Platonicorum ſenten-
cia,plurimarerulit, ea Catholicæ Theo
logiæ parum ſunt conſentanea , utquod
illimuſicis numeris Magicam vim fatis
apertè tribuerunt:) Nam quæ de vi mu
tices commenti poetæ , illa Platonici in
Numerorum , quà numeri', virtutem
tranftulerunt . Scripſerant de Orphei
muſica ; illam dæmonibus brutis , faxis,
a l.1 c 28.6.Tertuldi præfc.c.46 Epiphan baref:14.& alicie Drenzus lä, t.c.ia. d . Irenæus
13b.2.6.17, c lib. 35.670 ..
MAGICARVM
- qua poftquam parte reſedie
DIS genitus vates, & fila ſonancia movit ::
Vmbra loco venit; non Chaonis abfuit Ara
bor .
Non nemus. Eliadum non frondibus eſcut
lus altis,
Nec tilia molles , nec fagusdá innuba laman
TUS.
Vos quoque flexibiles hedera veniftis, doo
vna.
Pampineæ vites , & amicta vitibus vlmi,
& c.
Metamorph . libr. 10. & Seneca Herc.
Fur. addic dedæmonibus, feris, & faxis ,
& fuuijs.
Que filvas, & aquas , ſaxaque traxerat..
Ars , que prabuerat fluminibus moras:
Ad cuius fonitum conſtiterant fer& ,
Mulcet non ſolitis vocibus inferos.
Ventos addit Horatius
Vnde rocalem temerè inſecutie:
Orphea filue:
Arte materna rapidos morantem .
Fluminum lapſus , celereſqueventosi.
De manibus, & dæmonibus idem tra
didêre Virgilius 4.-Georg & 6 . Æneid .
Ovid , Seneca ,Horatius,Propertius ,&
hæc breviter complexus Manilius , ad
finxitdelideribus.
At lyra diductis per cælum cornibus inter
Sidera confpicitur, qua quondam ceperat
Orpheus
Omne quod attigerat tantu; Maneſque per
ipſos
Pecititer domuitq; infernas carmine leges.
Huic fimilis honos , fimilifque potentia
caufa ::
Tunc
 LIBRI I. CAP. IV . QVÆST. II. st"

Tunc fidera | phine , ad Megarenſes vel Thebanos

filuas , &Saxa trahens , nunc
ducit , muros argumentantur , non allentior.
Et rapit immenfum mundi revolubilis or
capi carmine fera poruit , laxa non po
bem. tuere. Nihilominus ceriſet vir ille do

Ecce utviin muſici numeri porrigant in aus, diſputandiſaltem ( ut ait )gratiâ o

aquam ,aerem ,terram ,cælum , fidera , & ftendi pofle, hanc attractionem filua
inferos. Sed & illud invenio apud Pli rum & faxorum veram fuiſſe : Sed po
nium de cantu ; Figlinarum opera multi ſtea fol. 184. proteſtatur , fe quæ ad pro
rumpi credunt tali modo, & de ſerpentibus , bandum affert omnia ex Platonicorum
contrabi Mufarum cantusetiam in nocturna Colummodò mente aſſerere; nec allen
quiete , libr. 28.6. 22 . tiri, nifi quatenus cum lacrofan & æ Exc
10.Cuiusrei,quamuis noſter amicus, clefiæ fan & tionibus conſentiunt. Prudé .
de re litteraria , ut qui optimè meritus , ter hoc & cautè , libi: melius etiam alijs
credat rationem non quærendam , fed caviſſet , fi poſtquam poetarum illa &
elle anilem quádam veterum opinione: Platonicorum deliria , tam diligenter &
incantatione
tamen , quia de ſerpentum callidè aliquot capitibus propofuerat;
nonnulla in S. S. mentio eft , ut oftendam cenſuram ſingulis leu antidotum ex Ca
-

lib.feq.videtur ratio diligenter inveſtiga- tholicæ Theologiæ apotheca appoſuiſ

da. In primis arbitror , diſtinguendum di &tisminus erudi
let, ne phaleratis illis
inter modos muſicos, & ſuſurros magi- ti decipiantur.Non fecit ille, quarè non
cos ,ſeùmala carmina : his nullam vim nullum precium operæ futurum , li co
inefle naturalem , fed dæmonem ex pa ner præſtare quod ab inſtituto noſtro
Co ſerpentes ſoporare , venas diffringe- minimè alienum arbitror : ftri& tim ta
re, & quæ talia ,facere:illis vím phyficam men & indicando , quid in cius argu
inelle.Veverò intelligamus, quæ & quá- mentis lectori cavendum .
ta infit, rurſus diſtinguendum inter ea, 11. Primum cap.s. citat poetas , & quos
quæ ſenſu prædita & quæ ſenſus exper- citava ſcriptores Ethnicos ; quibus qua
tiá , nam nihil dubito animalia ſenſu au- tenus credendum,non repeto. Nec Ni
ditus prædita , muſicis modis capi poffe, colai Vicētinimuſiciverba pertinent ad .
& eatenus admiſerim , quæ de miris mu fabuloſa illa de Amphione & Orpheo ;
fices effectibus adferant prædicti poe- fed ad veros effectus, quos veteres mc
tæ, & ,ut ipfe ait, ſenilem recitansfabulan . | morarunt ; nec Steuchus Eugubinus in
Martianus Capella li.de Muſica.Nã quod | Pfal.67.initiô aliud adfert , quam nudā
Fabius Paulinus ea vult ulteriùs obtine . fabulæ Threiciæ commemorationem .
re, non credo :Sed in ijs,quæ ad animan- Hæc quo ad auctoritates ab eo citatas
tia aurita pertinent,veriſimilia fateor; ut ſufficient. cap. 6. 67. modos proponit
& in Euſebij verbis de laudibus Conftanti- omnino feptem , quibus hæc mira Or
ni; quæ verò ad inſenſibilia , reijcula & pheus facere potuerit ; quos priuſquam
ridicula puto, & de faxis & filuis, & c. Et i diſcutiamus , illud mihiſpero neminem
ideò argumento Plutarchi in Sympoſ. & fore, qui non concedat : non qui pro
Solini ca. 7. Polihift, quo ab Arionis del- 1 bat fieri potuiſſe, cum continuò id fa
G2 dum
 32 DISQVISITIONVM MAGICARVM

etuin evincerc , quid; qui ſe demonſtra- | antur , & fuperiora corpora in hæc infe
curum id pollicitus, neprobabiliter qui- riora vires ſuas infundant:cogor repete
dem (aut fallor magnoperè ) id fieri pof- ! te nonnulla ex c.3.9.1 . & leviter iterum
fe probauit , niſi ultimâ ratione, qua ad delibare . Fateor cælorum orbes & aſtra
muſices vim nihil omninò facit. nonnihil influere virium in res inferio

12 Et principio fundamentum locat res ; fed non quidvis promiſcuè cuiuis,

omnium modorum ,quod eſt huiuſmo. verùm pro natura ſubſtantiæ fivè eſſen
di.moveturcælum harmoniî, & potiſsimum tiæ cuiuſque rei,aprè & diverfimodè, &
ipſi planete. quid fi cum Ariſtotele id ne- præterca pro diſpoſitione quoque qua
gem ? nonne delebitur tota ædificij deli- litatum . & conditione , ſingulorum in
neaciojagain benignius. eſto. quid tum ? dividuorum . Sic enim , non adamas,ſed
hæc Harmonia ( ipſo Proclô & Platoni- magnes convertitur; non ad Orientis
cis alijs teſtantibus) non eſt ſenſu corpo viciniora ſigna,ſedad Arcton. Si cyno
reo perceptibilis , ſed animô tantùm acfura influit in magnetem quia inferior,
mente ; cuius qui ſaxa & arbores exper cur non in ferrum ,plumbum , aut alios
tes eſſe neget, caucesipfe fit profectò & lapides ? Deindè multô præſtantioris eſt
caudex.Deindè,ait, inferiora omnia fubie- efficaciæ , vim attrahendi tribuere alteri:
& a effekplanetis, & à Stellis vim accipere, i quam ipſum illud attrahere ad ſe. verbi
quod , quia nimi , indefinitè , & univer- gratia , efficaciore influxu indigeret cy
fim dictum , certè negamus. probat ex . nolura,ad dandum magneti vim ferrum
perimentô florum & herbarum ;quæ ad alliciendi, quàm ad attrahendum ipſum
lunæ incrementa & folis converſiones magnetem .Nec fequitur , magnes attra
mutantur ,moventur, creſcunt, marcel- hit ferrum , & magnes attrahitur à cyno .
cunt ; anin alium quoque quæ ſiderum i ſura:ergo magnes vim ferrum attrahen
naturas ſequuntur; & lapidum , quorum diaccepitinfluxu cynoſuræ. Quæ poteſt
eadem lex eſt,ut Heliotropij, qui ſolem eſſe tanta visefficaciæ fiderum , ut in res
imitatur,Selenitis qui lunam , Helioſeli- adeò differétes ſpecie ac genere; ventos,
ni qui utrunque ſidus , magnetis quicy- Auuios, montes, filvas, Taxa , dæmones;
noluræ . Quæ tamen omnia dicimus ad inulicum ſonum faciant efficaciter hæc

quaſdam qualitates , ijs rebus inſitas, re- ; omnia imperiôquôdam operante : quô
ferenda , nam fi non pendet hoc à pecu - pactô idem fonus unius cytharæ ràm di
liari natura lapidum , animalium , fruti- verſa pocuit attrahere ? frultrâ confu
cum horum , li hoc totum oritur à ſubie- i gias ad fympathias & antipathias : nam
étionc illa inferiorum corporum ad ſtel hæ non defuunt ex fideribus , non

las ; cur non cæteræ herbæ,animalia, la- | defluuntur ab orbibus cæleftibus ,

pides idem perpetiuntur z ſed pergit, & j ſed ipfas rerum differentias & fpc
admirandos ſyrapathiæ & antipathiæ cificas formas conſeqnuntur. Atque de
memorat effectus, & contendit eos indè peculiari illo chara & ere aftrorum Pla
naſci , quòd omnes res naturales à ſtella- tonici iactitant ; ea Theologi ( hoc eſt
rum radiis illis dicitis, peculiari chara- Philofophi Chriſtiani) ut commentitia,
derc virtutis canum participe inſigni- 1 & de ſuperſtitione vehementer lulpe
eta
 LIBRI I. CAP. IV . QVÆST. 11. 53

& a , iampridem exploſerunt. Nos crgò mæum Philoponus libro primo de anima
iubeamus illa valerc, quia Catholici łu- & alij , & multis.Paulinuscapite ſextonie
mus , quia ſuperſtitionem deteſtamur. citur probare;vivunt animâ propriâ ,nó
Quæ addit , maioris momenti non ſunt. communi ; & propriâ , quali vivæ ſunt
Necenim naturalis Magia, cùm vylt fum- arbores,vegatante dumtaxat, non lenſ
mis infima ineffe, & in imis latere ſumma, tivâ. nec aliud vel Hippocratis lib. dena
tam confulum chaos voluit inducere , ut tura pueri,vel Plorini 4.Ennead. 4. argu
cunctis imis omnia fumma & cuncta i- mentis probatur . Quale verò illud, & an
ma ſummis omnibus velit ineſſe ; ſed | Ecclefiæ tolerandum :ſtellas viſu & ratio
quçdam quibuſdam :nempè ijs,quorum nepreditas, quod dicitur fol.198. cuius
formæ ſpecificæ idoneæ funt, ad ſum - dogmatis fallitas erronca doctiſſimè ab
morum influxusrecipiendos :quæ con- Eſpencæo libr.de animatione cælorum antè
ditio infenfilibusiftis deelt. Vnus eſt ac multosannosfuit demonſtrata. At lapi
ſolus Deus : in quo uno cætera omnia des varij variè à ſtellarum radijs moventur:
excellenti quâdam eminentiĝue funt utfelenites,qui non folùm figura & colo
dignitate: ipſe ſolus eſt harmonia ſui , & ribus lunam imitatur , ſed etiam motu :
univerſi : & höcſénſu ſolummodò verú illam enim uſque ſubſequitur, vel po
eſt,dpuovídvouVÍZEV TÓ TÖv , harmoniam tiùs cum illa circumfertur :ut magnes,qui
univerſa continere: quia videlicet Deus vim quoque morum alijs tradendi, & in
omnia in numero,pondere, & menſura alios transferendi accepit ; ut pantaura,
difpofuit.Quod ulteriùs Anton. Mizal- lapis ab Apollonio inuentus, qui cætc .
dusterenderit lib. de harmonia cæli& ter- ros ipſe lapides trahit; ut androdamas, qui
re,factum ab co, nec piè,nec philofophi. argentum ,æs, & ferrum ; ut lapis ille Cy
cè. Quod Macrobius aſſerit, Muſica capi zici fugitivus , quem Argonautæ pro an
omne quod vivit : id G de muſica ſoni cor chora vſi ibi reliquerant, & Cyzicæni è
porei & veri loquimur: non nifi de illis Pritanão tæpè profugum plumbo fixe
creaturis verum eſt, quæ fenſu auditus runt : utautomata varia Boetij & alio
verè prædita funt : fi de muſica capias rum ,quæ motum hunc accepêre àradijs
metaphorica vel imaginaria aut fpecu- liderum ,ſeſe in loca & corpora iſta infe
lativa illa , quæ in nuda quadam propor- riora penetrantium , & in ea agentium :
tione quantitativa poſita eſt ; nihil ad ficut etiam obiecta imago in fpeculare vi
Dionyſium ,quod aiunt:nam faxa, & fil - trum , & paries in vocem reflectendam , &
vas talis muſica, non niſi imaginariè & ignis in fulphur atque eſcam . Hæc ille:
metaphoricè duxerit. Mundianima qua- quæ meà ſententia nequeunt dimovere.
dam , animari vivere quacumque in mun Nam ſine neceſſitate ulla hi radij conſti
do ſunt,eft merum figmentum gentilium tuuntur , quos aliàsrefutavimus. Auto
philoſophorum in Theologorum ſcho mata illa,cùm fint artificiofa ,abartificio
lis iampridem damnatum : cùm nulla ſit humano per certa quædam inſtrumenta
mundianima ſegregata à formis fubfta- | mathematicis fulta proportionibus,ten
tialibus rerum ſingularum . Si ſaxa viva diculis ,totulis, & c.vim acceperunt,non
funt, ut voluêre polt Thaletem & Ti- | à ftellis, & ab intrinſeco ,non extrinfecus
G3 patie.
 DISQVISITIONVM MAGICARVM
pariebantur; & movebantur , ut cernere litatc ad certos effectus idonea reperiri.
eftin illo B.Franciſco , & alijs nonnullis, & quæ talia, illa quovis tempore vim il
quæ ſereniſſimus Archidux Auſtria ,dux | lam apta nata funtexercere, nec opus eft
Seyriæ ,Carinthiæ ,& c.Ferdinandus Ca- I expectare, dum iftud vel illud aſtruma
roli F. Ferdinandi N. majoribus ſuis re dominetur.
ligionis zelo & virtute,digniſſimus,pof Vanitas commenti huius Platonici

ſidet.Igxis agit in ſulphur& in eſcam , nó | adhuc clariùs elucefcit, fimodum ip

in alia, quia alia carent diſpoſitionibus fum , quem ex refutatishiſce argumen
ad fubitam inflammationem requiſitis. tis eliciunt,preſsius conſideres: huncita
Specula reddunt imagines ſola ſuperfi- expreſſum habes. fol.centeſimo nonageſimo
ciei politura diaphana, & ſplendida æ- ſeptimo. Quemadmodum excerta berban
qualitate per congruam incruſtationem rum & vaporum commiftione & compoſi
terminata. Echo ſolâ vocis repercuſſione tione , per artem medicam aſtronomicamque
reſultat: & hæc omnia promiſcuè obti- confecta, conflatur communis quædam forma
pent , quôvisplanetâ , aut fidere domi- velur harmonia,fiderum muneribus é quaſi
nante. Quod & in magnete, androda- i dote ornata; vt in theriaca , qua mirificam
-mante , pantaura ; & alijs lapidibus de- babere vim exiftimatur , adverſusadventan
prehendas. Vndè patetnõ â cæleſti cor tem fene&tutem atque venenum , tribus in ea
pore,fed à propria ( quod cogor ſæpiùs i pariter conſentientibus virtutibus , cælefti ſci
repetere, quia adverſarij cadem ſæpius licet,per artificium oportuna admixtionis ac
inculcant) forma & ſpecie hanc vim hil- cerfita ; altera item cælefti, fed partibuseius
cegemmis inditam colô nilil largien- i naturaliter infita;tertia demum elementari,
tc,præter communem ſuum & ordina- Sic ex tonis, primo quidem ad fiderum nor
rium influxum : atque ita ſelenites pro mam dele &tis , deinde ad eorummetexemplar
pter occultam aliquam qualitatem , à & convenientiam inter ſe compoſitis commu
ad-
ſpecifica differentia eiusmanantem ,ad nis quaſi quadam harmonie forma colligitur
mirandas illas mutationes colorum&&in ea cæleftis etiam visfuboritur: cæleftiil..
motus edit ;eò quod qualitas illa lunari- la buic fimiliter temperate reſpondenti har
bus qualitatibus amicâ quâdam naturæ monie,qua virtus cælitùs devocata poſsit ani
ſimilitudine, & ( vt ſic loquar ) amoris mos flectere, delenire , ad iram impellere , co
phyſici vinculô , colligetur. Nec mirum bibereque. ]
nos has qualitates explicare non poſſe; In quibus verbis congeriem quanda
quia ipſifontes earum , nempè differen. , video fallarum ſuppoſitionum . 1. Quod
ciæ ſpecificæ , nos latent. Ponendasta per aſtrologicas obſervationes vult the
men differentia ſpecifica convincit. Ná riacam & cætera medicaméra componi
diverſa ſpecies diverſas diſpoſitiones , admiſceri , quæro quo tempore phar
naturales requirit : & medicis experi- macopæo firaftrorum iſte litùs conſide
menta ompertum eſt,quædam ſe totis, randus, an herbarum legendarum , ak
hoc differentiæ ſpecificæ ſeu formæ ra miſcendarum , an vtroque? ſi vtroque,

sione; quzdam non nifi vnâ aliquâ qua- annus Platonicus ille magnus eſt exſpe
dau .
 LIBRI I. CAP. IV. QVÆST. IT. If
& andus , & interea virtus herbarum e cationibus, quæ lideribus jiſdem ſtuder
marceſcet: ' Si legendarum ; atqui quan- exponere.
do hiſcebuntur , fors erit influxus con Tertia eſt regula , animadvertere fitus
trarius:fimiſcendaru 1 ; non vno die,led | aſpectulque ftellarum quotidianos, &
fæpèmulcis hæc commiſtio fit, deindè fub his explorare ad quales potiſſimum
qui fieri poreſt , ut cum tanta fit diverſi- ſermones,cantus, motus, lalcus mores,
tas,immò & contrariæ quandoque qua- , actus incitari homines, & res ſingulæ ad
licates herbarum miſcendarum , unus & quos effectus ſoleant;ut fimilia pro viri
idem coeli influxus, uno tempore , idem | li in cantibus adhibeat, & imitetur colo
tribuat ſingulis,quod fingula requirunt, fimili placituris fimilemque ſuſcepturis
& quod conveniat univerGis:Itein com influxum :Hactenùs illi:quæ omnia nos ,
muni : illa forma eſt chymæra tantum ut futilia & magiæ veritæ quædam tego
Platonica , & quoddam ens rationis, mina & involucra,reijcimus ,cap.3,quaft.
nuſquam ſubliſtens, vel exiſtens , ut er - 1.cap.4.quaft.I & ,quoad verba illa ſigni
jam prima illis vis cæleſtis dependens à ficantia reijciemus mox feq. quæſtione.
cerca dierum , & menfium , & annorum Prima regula illis fallis fundamentis in
obſervatione ſuperſtitioſa. Hanc deni- nitur, & obſervationem exigit, cui adi
que vim voluntcommiſceri virtuti pri- piſcendæ nullius hominis vita , ſed nec
mæ cælo devocatæ ( nonne videris , le cornicis ſæcula, fufficiant,
& or, tibiaudire ricus magicos Numæ de in leincertiſſima. Secunda non eſt ex
Ioue Elicio, & fimilibus : ) fed pergunt; pers erroris & hærefis, cenſentium aſtra
ad devocãdum autem , eſte nec elle cog hominibus donsinari,de qua differemus
nitionem convenientiæ conorum cum ( Deo dante) libr. 3. difputationum contra
regulis; ad hanccognitionem reſte Fici- divinationem aſtrologicam . Tertia , quoad
no, tres regulas aſtronomos præſcribe. res ſenfus expertes, cantu aut voce mo .
re. Primaeſt, indagare ', quas in le vires vendas, ut docui', ridicula & indigna
.habeat, & quos effectusex ſe producat | philofophis eft cenſenda.
quælibet ſtella, ſidus , & aſpectus; & quæ 13. Cum ergô talia fint Platonicorum
horum quodque ferat, & quas auferat: fundamenta non obſcurum eſt aliquid
& in ſonis atque verborum lignificatio- i videntibus, quàm ſolidè & prudenter .
nibus hæc cuncta inferenda ; reijcere arenæ inædificentur fepté illimodi,qui
oportere quæ auferant , & ea muſicum bus cap.7.afferit,Orpheum verè & reipu
dereftari,probare verò , quæ ferant. Se la faxa, & Gluas; trahere că animantibus
ainda eſt conſiderare quæ ftella,cuiloco, ad cytharæ modulos potuiſſe : Sed qui
vel rei, vel homini maximè dominetur; iſtimodi:Primus eſt,id fieripotuiſſe viip
& obſervare qualibuspaflim ſonis atq; jsâ muſices cælorum ,ut dixi, inftuxum
cantibus illi homines utantur, & ex quo eliciente, deducente, attrahente. ] Hic
genere harmoniæ quælibet ex natura modus nititur duabus falls hypotheſi
res fit conſtituta ( id eſt, quâ proportio- | bus: ſcilicet eſſe quandam mundi ani
ne , & quomodo. ) ut ipfe fimiles qual mam ,harmonicis numeris compoſitam ,
dam mulicusadhibeat, iina cum ſignifi- res fingulas pervadentem ;. quæ mufico
conceh
‫ کر‬6 DISQUISITIONUM MAGICARUM .

concentu delectetur , item cælum & li- | à fol. 210.fed miſcet vera fallis, comper
dera effe aniniata anima rationis com ta incompertis: ijs quæ in SS legimus,
pote, & quæ ira cócitetur, & voce ſono- quæ apud poetas leguntur: & quæ
ra demulceatur . Quæcuncta à Theolo- j nô facta miraculo , ijs quæ naturali vi...
gis improbari, ipſemet Paulinus fatetur. perficiuntur. Quid enim cum natura
Secunduseſt , hac virtute præditum eſſe commune robori Samſonis ? aut quæ
cantum ,non ſoni tantùm ratione, ſed ex | virtus illa naturalis comæ vel capillisin
occulta quoque vi verborum , quâ cce litar nec ulla vi naturali Franciæ Reges
leftem illam vim detrahideſuperna ſede ſtrumam ſanant contactu : nec afina Ba
poſle cenſent ; - & confirmant prodigij laam loquens, nec campanaVilillæ , nec
plenis verborum alijs effectibus, quæ piſciculi cænobijMauriciani , inter na
omnia prudenter Paulinus ex Theolo turæ admiranda debuerunt numerari:
gorum præſcripto ad dæmonum frau. nec veriſimileeſt Orpheo vim illam ar
des referenda non diffitetur fol. 204. tractivam lapidum ac ſilvarum à natura
206.Tertius eſt dependens ex illa aſtrolo- datam . Nam exemplorum ,quæ phyGcâ
gica obſervatione,cui Ptolomæus & Al. ratione conſtant , & ab eo referuntur 0
bumazar, & fimilesplurimum tribuêre: mnia ſic vim exſerunt in unius tantum
hunc quoque Paulinus fol.207.Magicæ fpeciei materiain , ut in alterius nihil tale
annumerat ; addere debuit , illicitæ & queant. Magnes ferrum attrahit nonau,
dæmoniacæ ,ne quis de naturali accipiat, ri minorem molem ,Tentiritas crocodi.
Quartus indèpetitur, quòd proportio- li fugiunt ,non aſpides aut hippopotami .
nes numerorum vim habeant fimilem lupini tergoris tympanum in agninæ
figuris : figurarum verò certis lineis & pellistympanum valet ,non in vitulinæ ,
punctis conformatarum admiranda fit Galli cantum formidat leo , non vulpes,
cfficacia : & quia lyra Orpheijad cæleſtis & ficde cæteris dicendum . AtOrpheum
lyræ figuram fuerit conformata. Sed cenſent iſti vim habuiſſe deducendican,
hanc rationem : & Platonicorum de fi tủ non tantum quercus , ſed omnes om
gurarum virtute deliramentum ,meritò ninò ſpecies arboreas , nec arborés tan
Paulinus cum Theologis nugas & fom- tùm , fed & qualiacunque laxa & mar
nia effe credit, & addit Concilijs acPon- mora, rupes ipfas & vaſtos montes , Ol.
tificum decretis eſſe prohibitum huius- ſam ,Rhodopen , & c.animalia quoque,
modi ftudium , Ego refutavi.d.c. 1. q. 4 . non docilia modò , ut ſunt elephas , ac
Quintus modus , eſt petitus à vi quadam delphin , & cervi : ſed feras maximè effe
eximia naturæ , quâ id foli Orpheo , vel rasac ftolidas , cuiuſque fpeciei. Sextus
cum paucis , eratconceſſum ; per quan- modus tradit admixtionem artificioſam
dam lympathiæ rationem illi cum rebus & naturalem elementorum . Verum
omnibus: per quaſdam individuascon- hæc etſi mirifica quandoque perficiat ,in
ditiones ad hocaptas; indicam : ut vide- 1 quæſtione tamen, de qua nunc agimus,
mus rebus innumeris à natura quaſdam , eſt ſuperAua. Nam hic nulla naturalis
virtutes mirificas infitas , quarum pluri- elementorum admixtio intervenit ; ſed
ma exempla idem accumulat Paulinus nuda per fonú cytharæ acris verberatio,
qux
1
 LIBRI I. CAP. IV . QVÆST . II. 37

quæ res inanimas non poteſt attrahere , ni , de quo non loquimur modò : alte
nec ſenſus aurium expertia demulcere. rum eſt ex genere araneorum , ſeu pha
1
Naturalis clemétorum in cantu admix. I langiorum , Hiſpaniæ ( quod ſciam ) ig.
tionisnihil ceperio : ſed ſolam illam ima- | notum ;huic peculiare eſt,quodex Mat
ginoſam triplicis generis virium com chiolo in Dioſcoridem libr.2.capit., 7.refe
mixtionem , quam eſſe nullam oftendi. ram . Vagaturæſtare in campis, & pro
/
Septimus modus eſt visattra&iva quædã ferpit ex terræ cavernulis , & icit mello
faſcinatrix ſeu magica: quam cum Ploti res , quorum crura ocreis non munita .
nus d. libro 4. fieri velit , vel ex occultis ! icti alij perpetuò canunt , alij rident, alij
quibuſdam qualitatibus rerum velfigu- plorant , alij faltant, aliiclamitant; alij
ris, vel cantu veldeſiderio ſeu imagina dormiunt , alij vigilijs afficiuntur , alij
tione ; ſecundum & tertium modum ia vomitionibus laborant, alij ludant, alij
reiecimus:quartum quoque,qua tribuit tremebundifiunt , alil pavoribus infe
imna ginationivirtutem efficacem in lon- ftantur; alij alia patiuntur incommoda,
geab imaginante diſtantia : fed & pri- fiuntquephreneticis , lymphaticis , ac
mum refutavi, oſtendens nullam dari maniacisfimiles.Sed mirum (addit Mat
poſle phyſicam qualitatem occultã quæ thiolus )certè ,quam facilèbuiufce veneni vis
in tam diverfæ ( peciei , imò & gene- mufica mulceatur. Quandoquidem ,vt equi
ris res fimul eodem modo quear ope- dem atteftari poffum , auditis lyricis inſtru
rari , cùm id cam fit neceſſe facere per mentis, vel tibiarum ſono , primo ſtatim oc
modum cauſæ , nõ primariæ feu univer- curſu à languoribus ceffant, & in medium
ſalis ,ſed ſecurdariæ & particularis.Nec tripudiare & ſaltare incipiunt , tamque diu
cnim ulla qualitas ineſtſingulari ulli rei rem profequuntur , ac fi ſanieffent, & nullo
fingulari, quâ fingularis eſt, quin ad dilo i vnquam tenerentur dolore; quod ſieveniat, ut
politiones individuas pertineat , & ab tibicines tantillum conquiefcant, ac interpo
ipſis dimanet ; & proinde non niſi effe nant , non multo poſt tempore in terrain con
Zum particularem & fibi proportiona- i cidunt,& ad priftinos redeunt languores , nifi
cum poteſt producere. tamdiu indeficientefonitu ſaliant , atque tri
Reſtar ergò , illa quæ de inanimatorum pudient,donec veneni viruspartim infenfibili
Attra&tione feruntur,effe velfabulofa,vel da ter per cutis meatus , partim per ſudorein
moniaca operationis , ut veriffime iudica exeat & diſcutiatur.
vit Pauſanias libr.6.Nam Orpheum ma Obid igitur tibicines ſtipendio conducun
gum inſignem fuiſſe , memini me apud | tur,alternatimque mutantur , ut abſque vlla
Suidam legere.
Sonitus intermiſsione , tamdiu tripudicat de
Addamus muſices effectum alium mi- morſi, quouſque penitus curati : cum tamen
rabilem , Tarantulam vocant, infcctum ab | dum hac aguntur, fint , qui antidotis eos cor
urbe Tarento Apuliæ, ubi frequens cius roborent ,nimirum theriaca mitbridatio , ac
duo funtgenera , quæ videntur Buſta- alijs, qua venenoſorum morſibus adverſan
mantius in libro de animantibus facrafcrip- tur.] Hæc ille,quibus addendum videri
ture & alij,non ſatis diſcernere. Vnumejt i mulicam iuvare, quia melancholicos &
ex genere lacertarum ,quod ftellio vo- lymphaticos affectus venenum illud in
cari poteſt,salmanquefam vocant Hiſpa H
ferit,
 ĐISQVISITIONVM MAGICARVM

ferit, fi ad hoc aprum nacta humorem
corporis : & ideò muſica,quod S.S.pro-
fitetur,lætitiam in animogignente , pcl.
liqur noxa contraria. Confirmatur:quia
non quivismoduli quibuſvis admorſis,
ſed certi certis proſunt. Vnde natum , ut
quidam hoc non perpendentes , qui in
eos inciderant , quibus congrua modu
latio non adhibebatur , hanc.experientia
aufi fuerint negare lippis & tonloribus
notiflimam . Audivi, qui.adderent; fi
quæ pupugerat tarantula , etiam in alio
loco ,moreretur,confeſtim morbo libe
rari ictum ab ea: quod fi verum , admi-
randum fanè eft huius veneni miracu-
ftæ quarti ordinis . Nam ut hoc obiter
dicam , tot corum ſunt ordines primus
corum ,, qui ſequunturtraditionem R.
eorum
Rambani ſuper Geneſim , de quinqua
ginta portis intelligentiæ.Secundus, qui
fequuntur Abraham à veneris , qui in li
bro ſuo de creatione .mandi ponit tri
ginta duas ſemitas fapientiæ , quas am
plexi R. Iſaac, & Iacob Cohen . In his
duobus nihildeprehendomagicum, ſed
ſolas nugas . Tertius ordo fuit ponenciú
decem enumerationes, Nezer Zephyroth ,
ut loſeph Caſtilienſis in ſua llagoge, lo
feph filius Carnicol. in libro portarum
iuſtitiæ ; & PaulusRitius in Porta lucis:

lum :de cuius cauſa mihi non liquet.quæ hi incipiunt viam ſternere ſuperſtitioni.
enim dependentia veneni tam remoti à Quarti ordinis-funt, qui conſticuunt
fua matrice ſeu fonte ? aut quæ hæc ope- plura principia, nam quinquaginta por
ratio in tam diſtansi: tis addunt , litteras 22.alphabeti, & fic
faciunt numerum 72. quem vocant
QVÆSTIO ; III. ' , SCHEM HAMPHORASCH , nomen
expoſitorium Dei , & dicunt effe nume
Anyerbis, & incantationibus vis inſit mor ruin LXXII.Angelorum præſidium or
bos ſanandi, aut mirifica perficiendi : bis , & per quosinvocatos edantur mis
racula ab hominibus, hanc docuere lo 1
I.: IDETVR Origenes 4 non ims ſeph Carnitof.& Recanath ,& alij.Hæc
· munis ab,hoc errore , quem ſe- i el Cabala merè blaſphema & magica.
cuti quidam medici valdè fuperftitiofi. Verùm hi omnes diverfis fundamentis
Q :Serenus,b & Aetius, & alij. Conatur nituntur. Quidim impiè negant curan
Trallianus etiam Galeno adſcribere : i dum , hiſce rebus dæmonum opera in
canſentiunt Arabes ferè omnes Cabali- terveniat,necne( ut Paracelfus)qui pro,
ftæ , & recentiores ludæi; Magi quoque | inde ſatis indicant ea naturaliter non
omnes ,cum Agrippa & Paracello: Pli- | perfici : & hoc dicere hæreticum eſt.Alij
nius , c & cum eo recentioresquidam , d ( ut, quos citavi ,medici, & Plinius) ſolis
qui Platoni nimis addicti, Item Cabali- I adhærent experimentis, & quæ fieri vi
dent,

a l.i.dos.contra Cellum . b Serenus lib.de remed . Aetius1.8.c .$ .Odavianus in Euporiſtis Mar.

wie Trallianus pafsim . c l.28.c.2 . d Picus in Poption. Magicis, Ficin.l. de vita ftudiofer .Pom .
pona.c.ex l.C.etiam Grillan.de fortil.q.8.6 Petide Loyer ....despelt c.vlt . 1,4.09.4.6 Augult.
Thyanus in Parabata vinito dicens,verbamedenturmorbis corporis,& c.quod fanèerroneum eft. Nifi
funt patto nixa : fed hoc foretimproprie vim verbis :
quis ellos velit excufare dicendo, loqui de verbis,ut
tribuere :qua mncx ijs,fedex pactoconventu , & quidem per demonem DW DOMU
 LIBRI I. CAP. IV . QVÆST. III. 59

dent , leviter nimis illis ipſis, quæ cer- , & fingulis dedit proprias huic naturæ
nunt adhiberi , medijs aftcribunt, de ijs congruentes operationes:quæ vocantur
quæ non vident nihil cogitantes, Plato- l operationes naturales, quia naturæ ſuppo
nici quoque Phyſiologiæ minus addi- liti ſunt convenientes. Deindè Deusad

cti, Magicisautem nugis nimis creduli: didit alium ordinem ſupernaturalem , qui
facilè pro naturalibus ſuperſtitioſa mul- ! poteft dividi in duas fpecies, prima eft
ta receperunt. ordo gratia feu miraculoſus, ( pro ijſdem
2.Contra hos omnes hanc ſtatuimus. enim hæc duo nunc fumo ) ad quem or
Concluſionem , Nulla vocabula vim ha- dinem pertinent quædam operationes,
bent naturalem vulnera vel morbos ſanandi, quæ vires hominum & Angelorum om
vel noxas alias depellendi.Dixi 1. Nulla (ne- nium exſuferant : quarum operationum
gans de quovis verborum genere) live ! principium non eſt rei fingularis natu
ore prolata,ſivèſcriptô comprehenſa: fi- | ra, fed ipſailla Dei gratia, voluntas abſo
vè ſola & incomplexa ( ut vocant ) live | lura, & omnipotentia :hæ dicuntur ope
complexa, & in propoſitionem vel ora- rationes gratia da ſupernaturales ſtricte
tionem aliquam verſu aut prosâ relata: ſumprâ voce, item operationes miraculoſe.
fivè ſignificativa, ſivè nihil lignificantia: Altera eſt,ordoprodigiofus, qui ordo reip
fivè Hebræa ,ſivèalterius linguæ :fivè di. sâ non excedit terminos naturalis ordi
eta cum libiio aut afflatu , fivè aliter, nis , fed tantum dicitur excedere ratio
quomodocunque,abſente, vel præſentene modi, quem vel omnes homines ,
ægro.Dixi 2 'Vimnaturalem , quia Zelo vel pleriqueignorant : & ideò folemus
typiæ illa adiuratio & lex TORATH eum quoque vocare lupernaturalem ,
KINA , quicquid habebat efficacitatis, largè accepto vocabulo , clariùs autem
de lurſum habebat: ferè ficut hodiè, pre ac ſignificantiùs vocatur ordo praterna
ces Eccleſiaſticæ ; formulæ Sacra- turalis ; ad quem referunturmultæ mi
mentorum & Sacramentalium ; & rificæ operationes factæ per bonos, vel
exorciſmi , vim habent ſupernatu- malos Angelosmotu locali , vel ſubitâ
ralem ex Dei inſtitutione , velgra- naturalium agentium applicatione .
tiofo concurrendi modo: qua de re non Quoniam verò in his , effectus naturæ
eft noftri inſtituti nunc dillerere. Nece rerum ſecundum eflentiam non repug
nim ( quod pro tota hac materiâ notan nat , necmodusoperandi vires Angeli.
dum ) nuncagimus de opere naturali , ut cas exſuperat; ideò tales effectus potiùs
opponitur operi animali ,vel operi libe- i funt naturales latè ſumptâ voce, quàın
ro ,vel operi violento , ſed ut opponitur fupernaturales: aut miraculofi propriè
operi artificiali, vel etiàm operilupera- | loquendo : & præternaturales,quàm có
turali. trarij naturæ aut violenti : quia tamen
3. Deus ad huius univerſi perfectio vulgo cenſentur ordinem naturæ fupe
nem primò ftatuit quendam ordinem na rare, ideò ſolent ſupernaturalibus an
ture , dum rebus ſingulis largitus eft na numerari , led proprié ac preſsè præter
turam ſuam atque eſſentiam peculiare, naturales, autmiri, aut prodigioſi,de
H2 bent
‫ קנאה חילה‬Nata ...
80 DISQUISITIONVM MAGICARUM

debentvocari. Tres ergò Deo ordincs merandas. fuit medicorumb & philo
ſtatuit, naturalem , miraculofum , & fophorum faniorum . c Vt auctoritate ,
prodigioſum : ſeu , ſi duos malis , na- | fic & ratione prævalemus. Ita enim ra
curalem & ſupernaturalem . His alium tiocinamur. Verba nullam vim.neque
adiunxit ordinem homo, nempe Rerum artificialem ,neque naturalem habent,
artificialium : quando res naturales, fini ad hujuſmodi effectus.de vi artificiali,
à ſeintento accommodans, & applicans, nemo vnquam vel ſuſpicatus fuit. Su
diverſas rebusformasindidit: quas illis pernaturalis ſi foret: gratiæ ,aut miracu
natura non tribuiſſet, niſi induftria hu- ! li foret : hoc autem dici nequit.
mani intellectus adlaboraſſet. Nunquã quia Deus nihil tale promiſit,necEccle
tamen poteſt humana induſtria quid liæ revelavit , quale Magi ia &tant : nec
quam efficere, quod rerum naturæ uni Deus iuvat Magicas incantationes : nec
verſæ repugnet : quarè naturaliordini in Beelzebub fic operatur , ne gloriam
acceditiſteartificialis,non verò eum de- illi fuam câ menſura communicet,quâ
fruit. & fubſervit potiùs quă tranſcen . folet Angelis & Beatis.
dit & naturale. in hac & cæteris hoc 4. Vndèapparet, quàm incautè nu
tractatu quæſtionibus primo tantùm perus ille Homeri interpres Spondanus
illo modo ſumimus : ut tres illos alios 1 ( d) ſoleat repetere illud axioma: Deibo
ordines excludamus: artificialem , pro- nitatis effe,adejusque gloriam pertinere, tam
digioſum , & miraculoſum . admirandas effectiones creaturæ , nempè de
Notandum præterea, naturale effec- i moni , conceßiffe: Sed Calvinianus erat ,
tum à natura non produci , niſi motu, cùm illa iuvenis ſcriberet : maturior æ
velmutatione ſanitasautem mutatione tate, cùm reſipuit, & ad Catholicos re
fat neceſſe eſt mutatio non contingit , diit, nunquam hoc effurijſſet. Si ſuper
fine qualitum activarum virtute.activæ naturalis iſta vis non eſt :reſtat , ut fit
qualitates ad operandum exigunt ſub- ) prodigioſa, vel naturalis. Si prodigioſa:
jectum aptum , & idoneè ad agendum , non ft miniſterio bonorum Angelo
præparatum . rum : quia ( ut poſtea docebo ) hi ſe non
Ex hoc fundamento contra cunctas | immiſcent Magicis operationibus :ergo
adverſariorum machinas validè coſur . i miniſterið malorum Angelorum , quod
git conclufio quæfuit
fuit omnium Patrum :: negant adverſarij quidem , ſed vim ar.
omnium Patrum
exceptô fortaſſis. Origene : D. Thomæ, 1 gumenti nequeunt evadere : farentur
Gerſonis & Theologorum cunctorum alij, & ideò coguntur etiam fateri vim
( quod ſciam :) Vlpiani etiam 1.C. ne verbis nullam inefle.
gantis a incantationes medicinis annu Deneque nullam verba hæc vim ha
bent

aliin Princ D.de extraordi.cognit. b Hippoc li .de facro morb Gs'en 16. do 10.fimplime.li Favus
los de abdie.rer caufis 12 c de curſup nat Beniuen läb de abd.morb.caur loa LangiiEgil 33 Franc.
Valefij de facra philofoph c 3. Auger. Ferr I. L.methoc. 11 Scalig.lb o de fubtil.c 3 + 9 .Condronchl.
2 de mor, venefics Boke'y li dephiltrisca 1. c Theop. libo de Hift plani.Plutarch in vita Periclis.
Rab.May.mon lie1.perplex c.72. LeoVairi le 12 de Faſcinoc. 11 Ant Miran lib ,16 defing cortom ,
Grévins.1:6 2.de tienen din Odxl agensde Cicanthropis.
 LIBRI I. CAP. IV. QVÆST. 111. 6ý

bent naturalem . quia verba ſcripta, confugit anchoram ; hæc contingere

ſunt quid mortuum , & omnis energiæ propter fidem vehementem incantato .
cxpers: quęfi quam vim habentyab atra- ris , & incantati. Hæc dicens caulam

menci vel chartæ , cui inſcripta ſunt, prævaricaris (Pomponati) & vim ver
temperamento vim illam accipiant o bis omnem detrahis.fi totum illud, cre
poriet. & proindè fuâ propriâğue vi ! dulitas operatur ? quam tu fidem nun
non operantur :Ore verò prolata verba, cupas ? quæro qualisiſta fides? non di
vim tantùm habent contactu aerem fe . cet opinor ſupernaturalem : fic enim
riendi ,ut & animalium reliquorumque vocare ſuperſtitionem atque perfidiana
inanimorum ſoni. Sed ſonus tactum prorſus impium & perfidum . dices es
non magisvalet immutare', quàm co go naturalem , five humana!. euge ,
for auditum , veldulcedo viſum , quia habes tuæ caufæ faventem Ferrerium ,
non funt ſenſuum iftorú obiecta. Qua e qui fiduciam hanc etiam ab adſta!
rè cùm ad fanationem corporis neceſſe tibus exigit. ridiculè, quaſi poflit ima
fit,fenlum cactus immutari: fateantut ginatio , veladftantium , vel ipfius in
oportet“, ſânationi morborum folam cantaroris , quicquam operari in æ-

$
verborum prolationem vel ſcriptio- groriimaginationem ,corpus, vel ani
niem nihil conferre. mam . f Ipfius ægri credulitas confi
s . Reſpondet Pomponatius , verbis dentis fe iuvari poſſe ab ea re , quæ nul
primò & per ſe duntaxat audicum , af- lam iuvandi vim habet naturalem , tam
fectionibus deinde animi immutatis vehemens eſſe poſſet; ut humorum in
per accidens tactum quoqueimmuta- ducat alterationem , vndè fanitas ſub
ri. Sicut videmus ( ait) fieri aboratoribus lequeretur , ut benè Galenus , fi tamen .
facultate Rhetorice, & à peritis muſicis vi i iple auctor libri de Incantationibus ::
harmonia . ) Sed contra : Oratores non fed eo cafu fanitas verbis dumtaxat ad
verbis nudis , verùm pondere fenten- fcribenda utoccaſioni cuidam , non ut .
tiarum & rationum momentis perſua- ' caufæ .
dent : fi nuda tantùm barbaraque & 6. Simili modò finceræ & rectæ plii
nihil ſignificantia, vel parùm apta per- | lofophiæ repugnant , ſententia Orige
moyendis animis , aur velana & ridi- nislibr. 1. & 5.cont. Celfum , nomina in
cula , ut ſunt incantatorum verba , pro una lingua producere effectus , quos
ponerent : nunquam animos concita nequeant in aliam translata : & fenten
rent: in muſicis , ipfa concentus ſuavi tia Pici in conclufionibus Cabaliſticis
tas & harmonica modulatio diſtrahit ( quem optimè refellit Petrus Ciruelis
animum à doloris cogitatione, & ad | Darocenſis in quæſt. de Cabala & Ma
lætitiam provocans lenit & contempeſ gia ludæorum ,quæ eft vltima inter eius ·
rat humores: cui , quid fimile in horri- | Paradoxas quæftiones , barbara & nihil
ficis ac ftridulis fibilis atque ſuſurris ſignificantia nominaplus habere effica.
magorum ? Vidit etiam Pomponatius citatis, ea quo ; quæ GregoriasTolofansus
hic le operam lulille: quare ad facramg tradidit:cùm de Hiſtrionibus,& pre
H3

& lococitate f'Refúrstum id ſup.cap proxim & lib.:9 9,5 " ax.ca" ..
 ‫وی بی‬ DISQVISITIONUM MAGICARUM .

tis dicta, ad excantatores accommodat: pridem definivitartic.9.10.deMagia Teka

.
quod eorum verba tùm demum rata tid ſomniant , nomina propria radios
Mint & efficacia , cùm animô intentô & quofdam eſſe rerum ,quas ſignificant, &
obfirmatô ea proferunt. non enim iſti | in ipſis nominibus, quaſi vitam quanda
perſuadendo & affectiones concitando latere. Quid dignum Anticyriss finon
operantur , utilli,. iſtud ? Quicquid enim Platonici dicant,
7. Videte nunc frivola & impia Ma nomina ſunt hominum arbitratu indi
gices patrocinia , & quibus ſuperædifi- ta . Nomina quoque nec ſunt ſubſtantiæ
cat, una fundamenta :quæ Cabaliſticæ corporeæ aut ipirituales ,nec ſunt acci
tamen inſaniæ amatoribus mirifice pla- | dentia inhærentia fubiecto: quarè vitam
cuerunr. Afferunt primò litteris & fylla- 1 in ſe habere non poffunt: adveniunt
bis quandam effe cum cæleſtibus cor quoque ſeu induntur rebus, quas ſigni
poribus & mentibus ſympathiæ conne ficant atque denominant, extrinſecus
xionem . quod tamen non probant ulla planè : quarè neçemanantesà rebus ra
ratione, acne traditione quidem : nec dij dicendi.Multa quoque ſuntnomina
poffet probari , nifi illorum teſtimoniô, nihil ſignificantia: multa quid aliud à rei
quibus id à dæmonibus foret revelatú, natura ſignificantia: quin & ipla illa, quę
dæmones autem ſunt mendacillimi, naturam reiſignificant ( qualia putan
nunquam fpontè verum dicturi , neca tur, quæ creaturis Adainus impoſuit, b)
magis,ut verum promant,compelli pof- hæc nullum potuerunt à naturis rerum
funt,id nunc fuppono inferiùs probatu . influxum recipere: quia res corporeæ
rus. Secundò dicunt verba illa majoris naturaliter nihil efficere poſſunt in id,
naturâ fuâ efficaciæ eſſe, quæ ſunt orta à quod corporis expers eft, ut ſunt no
lingua digniore & à fanétiore dignitate mina .
inſtituta , & quæ res fanctiores lignifi 8. Objiciunt nobis, Deum ipſum re
cant: qua in rem irè nugatus deprehen- bus nomina indidille. Probant , quia
ditur Laurent, a Ananias. Hoc diabolus ſcriptum fit,omnibus ijs nomina vocat ,c &
commentus, ut fanctiffimis quibuſque alibi:d gaudete, quia nomina veſtra fcripta
rebus faciliùs & libentiùs myſtas ſuos ſuntin cælis. ] Reſpondeo Deum quidem ,
faciat abuti. Sed refellicur , quia nec rei noſſe cunctarum rerum , lingulorum e
lanétæ fignificatio, nec lingliæ dignitas, tiam Angelorum , & ſtellarum ( de qui
nec probitashominis inſtituentis,ullam . bus eô locô agit propheta ) naturas pro
qualitatem phyſicam operativam pola i prias, & licea , cum lubets proprijs no
funt vocabulisimprimere. Deus etiam minibus, hoc eſt convenientibus earum
formulis Magorum nihilgratiæ vel vir naturæ , vocare poffe: fed ea nomina
cutis promiſit, nec elargitur, quomodo i mortalibus incognita ſunt, nec magis
Sit Deus fibi contrarius ? quomodo ap- revelata. deindè præſens poſitum pro
probet artes , quas ipſe vetuit denique il futuro , vocabit;ut patet ex Hebræo vo
talia afferere blaſphemum & erroneum cabulo, quod futuri eſt temporis . Prior
efle Pariſienſis facultas Theologica iam ergo locus nihil iuvat hos argutatores ;
multò

b lib.z de natur demonf99.a Geneſ 2.v.20,6 Pfal.146 verſ,4.1 Luc. 1o.verf.19+

 L'IBRI' 1. CAP. ' : IV. QVÆST. 117. 63'?

multò minus poſterior:nihil enim aliud 10. Quartum delirium eſt,vim com
eft nomina diſcipulorum in cælo ſcrip- plexorum verborum , ( propoſitionum
t - elle:quàm efle in amicorú Dei relata | {cilicet & orationum )efficatiorem eſtě.
albüm ,quod alibi dicitur in ſcripta éſſe li- | Primò quiaveritas (inquit Archimagus)
bro vita ; quod live accipias ſecundum in ipſa propoſitione contenta hic accedit : cu
æternam Dei prædeſtinationem , quæ ius veritatis vis maxima eft, quando formula
mutari nequit;fivè fecundùm ^prælenté | feu carmen virtutis ac operationis aftri fete
iuſtitiam ,quæ mutationi obnoxia ;certè numinis, quod cõprecamar,continetcomme
id homines impij parum reverenterad ! moratiónem .) O Satan , Satan tibi quàm
---

inditicia nomina, quibus ab hominibus perpetuo fimilis es? pergis hoc telodi
dilcipuli compellabantur;audent trans ? vinos honorescófequi. Nonnè ſatis hoc
ferrc, quid magnoperè gaudendum il- indicant, quæ myftes ille tuus , exempla
lis,ob communem libi nominationem " petit ; ex Hymnis Orphei & Apulei
cum cæteris hominibus,brutis etiam & fcriptis,idololatriæ plena : tum quia au
ufticis:quorum nomen non minùsDeo " ctoritates illæ poetarum refertæ vanita
notum erat, quinovit omnia ?? tis : cùm quia lenſum ac intellectum car
9. Hinc tamen illi inferunt, voces ſi - minis aftris aſſcribit:tum quia per hoc

gnificativas primariò;per influxum cæl numé intelligit cacodemones; quos alt

leſtem ,fignificarea ſecundariò, tantùm
per hominum impoſitionem : & quia in
ſignificativis nominibus utrumque có
concurrit,in'non ſignificativis alterum
tantùm ;ideo plus virium habere nomi-
Ha ſignificativa. Quod imprimis 'alij
ris & fiugularum rerú fpeciebus, Magi
ca diſtribuit.Conatur etiã probare, quia
qui integram orationis texturam pro
mit, magis animo dictis intendit, quàm
qui verbum unum atque alterum : qua
te vis quoque vehementior imagina

".
pernegant,qui non ſignificativis ampli- tionis concurrit, & ipiritus copiofior in
ùs deferunt. Equidem lubet ab his om rem incântatam tranſit.Quæ vana lunt,
nibus querere:numi neceffe non lit qué- nec empſiranda titivillitio. Necenim i
libet inAuxum cæleftium orbium per maginatio extra imaginantem in resle
traduces qualitates in lubicctum tam iunctas vini habet ullain ; nec ſpiritus
remotum inAuere;ipſis influentijs reci- ullus à loquentè prodit, qui rem incan
piendis aptum & accommodatum ? de- | tatarri contingit :præter afHatum : afHa
indè,num res incorporeč,ut ſunt nomi tus autem facultas ad fanitatem nulla
na, ſint ſubiectum idoneum recipiendis eft ;ad morbuni & noxam per contagio
qualitatibus corporeis ? quorú ut prius | um aliqua,utdocuimus.
nequit negari ita pofterius nequit affir i 1r . Ex his 'manifeſtum ſit falla quo
mari. Nihil ergò tribuit energiæ pri- que eſſe, quæ ex eain bellis axiomatibus '
mus ille influxus celeſtis,Impoſitio quo | inferunt corollària quod aſſerunt opor
que humana,cùm fit nuda & merè arbiacere,utſic ſanantes afhentægro, & ei vo.
traria denominatio, quid qucat influe- cabula quaſi inhalent.z.quamliber hu .
rc ,nec Argus videat, quem feruntfuiffe iuſmodi incantationem præter ordi.
oculatiffimum . nem ſo licum & retrogradè prolatama. "
IL
% 4 " LIB . 1. CAP . III. QVÆ . IV .
ST
aut fcriptam , inſolitos effe & us gignere. & Faſcini nomen intcr obſcena rclatú )
3.debere ea, quæ Magus vult impetrare, alia quoque amuleta ſuccini 'aut altc
inſcribi rei, quam ut inſtrumentumad- rius materiæ contra morbos geſtitabát
hibet, exempli gratia,li tabella , velper-
quæ dicta amoletă, amolimentas ſervato
gamento ,vel herbæ folijs utatur debere ria, probra, quemadmodum Re Græcis
infcribere tolio,membranæ vel tabellæ, 1 ſua fuêre ,repiatra , nepiduata ,árospo
ad quem id effectum faciat,cur cedoran poja ,dodTbUTA Quraxtápla, malorum ,
quod verba non fatis efficacia per le utputabant, averruncatoria. Sic etiam
prolata : an quod alioqui dæmon fur- prodeſſe ſibi putabant Iudæiſua phyla
aus,ut ea non audiat; vel quòd (cripta, eteria ,ſequeper illa cuſtodiriac præſer
quàm audica meliùs intelligit ? an quòd vari à malis , perperam accipientes divi
ad memoriæ lapfum fulciendum opus num præceptum . b Eundem errorem
hâc induſtriânihil horum in cau ca , led Catholicis , nó hæreticus tátú Wierus ;
water ille vanarum obſervationum mul. | ſed & qui Catholicus videtur ex ſcrip
tiplicatione , veluc varijs retium plagis, ris , Remigius Lotharingus , c impingit;
lic pluribus peccatis miſeros amarilla- hinc omnium periaptorum uſum te
gucare.Lugiexempla quæ Leon . Vairus merè condemnantes ex Patribus non
collegit , led in his omnibus pactum facis intellectis.
cum dæmone intercedens cauſa fuit ef 2.Dico primò Amuleta huiuſmodi,que

fectionum.Vide inf.lib.6.anacephalcol. collo dependent , vim nullam obtinent natu

monito. ralem ratione verborum ,characterum , velfi
QVÆSTIO IV . guræ ,vel conſtellationis: ſed duntaxat ratione
materia , ſiqua huic , antipathie vel Sympa
De amuletis & periaptis.
thia naturalis vis infit ) Hæc concl.eſt Ca.
OTA eft Græcorum athletarum tholicorum omnium , & etiam gentiliū,
NOTA
conſuetudo, ſed paucis : philacte- quos præcedenti quæſtione citavimus.
rijs uli ad victoriam ne niceterijs magi- i Probatur, quia phyſicæ ligaturæ facul
cis ſuperaret adverſarius.monimentum tas neceſſe eſt, ut à natura reiipſius de
huius rei habes in antiquis gloſlis lu- pendeat,quæ non competit,niſi ratione
venalis Sat. 111. his verbis; ruſtici didice -i materiæ ſeu ſubiecti. Quarè fi quis et
yurt luxuriam & paleſtris uti, & fracterijs fe &tus producatur, cujus cauſa ncquit
( corr.phila &terijs) ut athleta ad vincendum , eſſe vis naturalis fubiecti : effe & us ille
mox : nam & niceteria ſillateria ( iterum i prodigioſus erit, & amuletum ſuperſti
corr.phila &teria ) ſunt, quæ ob victoriam fie- tioſum , qualia multa congellit Coſta
bant, o de collo pendentia geftabantur. & c. | Ben - Lucas ludæus Luſitanus:d Hucre.
Cunctis autem nota Romanorum gen- ferendū, li figurá attendunt; quod Hif
tiliuni conſuetudo , qui ſoliti puerulis panicis pueris ex Gagate ad collú deli
de collo res turpiculas ſuſpendere, Pra- gát,manu in derisú inferto intra digitos
fifcini,ut dicebãt ,ne falcinarentur (unde primores pollice, cóformata. Higam vo
cant . Dico
m 21. deFocin.c.s . Exod.13.Deus.6.8.Morb, 23. v.s.vbip'ura nosamus in com .
..ment. b 13.damomolab.6.3. lede ligaduris,
 LIBRI I. CAP . IV. QVÆST, IV .

: Dico ſecundd ; Quando in ipſis verbis quias ita ſemper maiores noftri lune
modo fcriprionis,crucium numero figura vel venerati:
fimilibusfpesnon ponitur; pium &fanctum 3. Agnicereiad hoc à folo Pontif.
et, reverentia cauſa Sanctorum reliquias, Maximo quotannis benedicuntur : fa
cereas agni Deieffigies, Evangelium S.loan cræ ſcripturæ teftimonia , ue licet ore
nis. Pfalmum Davidis, & fimilia S. Scrip- proferre;licetetiam defcripta collo de
tureteſtimonia fecum geſtarecollo appenfa: ferre , & narrat Leontius Epiſcopus
fed effectus,qui indeoritur,erit ſupernatura- fanctum Simeonem Salum mulieri
lis, Da beneficentia adſcribendus , Alijs magæ amuletum in tabella conſcrip
autěligaruris uti,quas vel uſus Eccleſia Ca- lifle; quo geſtato illa non potuit ain
shol,vel proborum medicorum ars non com- pliùs dívinare ,nec magica amuleta fa
mendat , uti onninò eft prohibitum .Quod cere , ( Sur.1. Iul.) necullusfanctorum
ad reliquiasattinet , hoc loco videtur Patrum hoc unquam improbavit. Ná
non fatis cantè locutusinſignis Doctor D. Bafilius e damnat apprépjata cha
Theologus Ciruelus Darocenſis lib. de racteribus ( nempe magicis ) inſignita.
fuperft.cap. 4.p•3. quandº leviculis ful- Incertus audor in Matt. qui exftat in
cus rationibus facrarum reliquiarum rer Chryſoſtomi opera , f invehitur in
ad collum geſtationemimprobare non duo nequam genera hominú :primum ,
veretur.Dillentit ille ab hæreticis. nam qui ex huiuſmodi ad collum luſpenſis
ipſe concedit reliquias Sanctorum in ipli ſanctiores volebant videri, ut Pha
templis honorificelervari, & adorari: j riſæiolim :ſecundum , qui ex eadem {u
ſed non vulceas à privatis.collo appen- perbia , quæ ad collum alij fuſpende
ſasgeſtari; temerevel incaute repre- rent, ipfi decapillis, velveſtimentis ſuis
hendens antiquam virorum valde fan- j largicbantur.Ipſe D.Chryſolt: mulier
&torum conſuerudinem .Nonné B.He- culas illas reprehendit , vel quod non
lena clavorum CHRISTI unum fræ- rectâ , fed Pharifaicâ id intentione fa
no cqui alium galcæ Conſtantiniindi- cerent; velquòd , per opinionis erro
dit ?Nonne BeatusAntonius palmatam j rem , non gratia miraculofum
illam Anachoretæ S. Pauli & ipfius auxilium , ſea abipfamateriâ, velforma
Antonij tritum cum melote pallium ſcripturæ , id præſtolarentur,utfaciunt
exultans Athanaſius tulit.- Similia de hodiè , quidicunt debere eſſe ſcriptum
TheodoriMartyris puluere Nyſſenus: Evangelium in membrana virginea,
decatena B. Petrimagnus Gregorius. 1 vel litteris vel lineis miniatis & cæte
Sed in re nota non eft immorandum . ra . Sanè Chryſoſtomusradein id men
Conclufionis prior pars probatur. Ec te reprehendit. qua divus Hierony
clefiæ Cathol. inveterato & falutari mus,g quifatis indicat , phariſaicam il
more , nec non ſententia D.Thomæ. lam ſuperſtitionem præſidium ab ipſis
Maldon. à Navarr. Silveſtri, & alio- pittraciolis , non deſuper à Cuſt de
rum . Ratio eſt, quia Sanctorum reli- | lfrael, Deo Saboth , exſpectantem , le
1 repre
Maldon
d Tho.2.2-9.6.17,4. in 1,62p.Ioan, c.Hom.in Pfal.45, f Hem.34 . in Matth.se
Matt.bom ,72. g Ind.c.23 Narb.
 66 DISQUISITION YM MAGICARVM
tchendere; item quod quæ extrinfecùs que adeo,fratresmei,ut illi ipfi qui ſeducunt
gerebant , eorum cultum & obſervan per ligaturas,per pracantationes, per machi
tiam intrinfecam , quæ præcipua, negli- | namenta inimici miſceant précantationi
gebant. Denique in vita S. Antoniniin bus ſuisnomen Chriſti, qui iam non poffunt
feſtationem quandam dæmonum ,cùm ſeducere Chriſtianos, ut dent venenum ad
preces quaſdam membranulæ inlcrip dantmellis aliquantum . ) Chryſoſtomus
fiſſet ; & in cubiculo antè Deiparæ Vir- | homil. 25. ad P :Antiochen .
ginis imaginem affigi iufliffet, legimus Quid verò diceret aliquis debis, qui car
diſpuliſſe . Surius tom.3.fol.34.) Aucto- minibus, & ligaturis utuntur: & decircum .
ritas D. Gregorij Papæ idem probat ligãtibus aurea Alexandri Macedonis numiſ
epiſt. ad Theodelineam , quem iure mata capiti velpedibus ? Dic mihi,benè funt
ſuo, id eſt, Calviniſtico, carpit lol.Sca ſpes noftra,ut poſtcrucem & mortem Domi
liger in Elencho cap. 8. verba divi Hie ni gentilis legis imagine ſpem falutis habeam
ronymi contra mentem eius decor- mus?& c. damnarunt hæc etiam tempo
quens . Sed bene , quod ovillum la re Caroli MagniPatres Concilij Turo .
nitium iam deponere. Scaliger ince - nenſis cap. 42. & ipfe Carolus. libr. 6.
pit.. Capitulorum c.72 & prius Conſtantia
Poſterior pars conclufionis proba- nus Imp,apud Ammian .l.19. & Anto
tur canonibus , quianathema fulmi- ninus Caracalla ,apud Spartianu in cius ·
nant in eos , qui philacterijs ( hoc eſt vita. Tales ſunt nefariæ illæ formula
conſervatorijs ) utuntur; & ficlericiea precum ;quas contra vulnera, & peri
faciant,iubent eosEccleſijs eijci . Can.l.cula ignis ; aquæ & alia , quidam per
04.26.9.5.qui canones quomodo fint mendacium adfcribunt B. Leoni , &
intelligendi , & de quo genere phila- alijs fanctis , & ( proh dolor)multi ho
Eteriorum loquantur , petendum ex, die geſtitant; quibus Diabolus ſemper:
alio canone ,neinpè ult. eiuſdem quaftionis, tandem imponit , & quando ſunt in ita
ubi inter cætera in hunc modum fcri tu peflimo lethalis culpa ,finitcos occi.

bit beatus Ifidorus. ad her nertinentliga - J'ai & delerit ,quos antè aliquoties de
ture exſecrabilium remedion , qua ars | fenderat.Poffem nominare mihi probè
Cairmendat medicorum , ſeu in pracantatio- | notum ; cui id accidit. Norunt Franci, .
fuſpendendis atque
nibus feu in characteribus cum ſuperioribus annis, cú BaroneDa
ligandis: in quibus omnibusarsdamonum eft nou ', hæreticorum Germanorum exa
quadam peftifera ſocietate hominum . An- | 'mina inFranciam irrupiffent, & à Duce
gelorum malorum ,exorta. quæ ſumpſità Guiſio ſtrenuè debellata fuiſſent,huiufs
D. Auguſtino lib. 2. de doctrina Chri modiſchediaſmata collo cæorum fe
ſtiana.Idem alibi confirmat, D. Augu . re omnium appenfa , fuiſſe reperta ab ;
ftin. a his verbis , Fingunt ſpiritusmaligni j ijs , qui cadavera poliarunt. Hoc ge
umbras quafdam honoris fibimetipfis, vtfit nus' ſuperſtitionis" ſubfannat Lucia-
decipiant eos , qui fequuntur Chriftum . Vf i nus bo & Antonium Caracallam ſup
pļicijs, s

a arada 7.in Ican : bin itibil philofa .

 LIBER I. CAP . V. QVÆST.I.

plicijs compeſcere, conſtituiffe teſtatur continebantur hæc verba : ſupplico vos

Spartianus. Et TațianusAlyrius a hæc Angelus Vriel , Angelus Raguel, Angelus
omnia refert ad Dæmonum.dolos , & | Tubuel, Angelus Michael, Angelus Adimis,
pacta per Magos cum illis inita. Huc | Angelus Tubuas , Angelus Sabaoth , Angelus
etiam refero quod de urſariis, fic refert simihel.]
Ballamon Comment, Syn.o.in Trullo; Quibus lectis ZachariasPapa, inter
Vrſas traheredicuntur ij, qui arctotrophi rogavit Epiſcopos , fententiam de his
appellantur , quiquidem in capite & totius fuam proferrent: illi damnandum Al
animális corpore tincturas appendentes, debertum pronunciarunt , ut hæreti
pilosex ipſo tondentes eos una cum tincturis cum : cauſa verò ſubditur & ipfum De
dan perindeac remedia & amuleta , tan cretum concilij his verbis : octo enim no .
quam contra morbos.c .faſcinantes oculos mina Angelorum ,qua in ſua oratione Alde
conferre pofsint. ] Huc pertinent etiam bertus invocavit,non Angelorum ,præter Mid
formulzomnes , quibus immiſeentur chaelis, fed magis demonum nomina ſunt,
nomina ignora Angelorum , hoc eft quos ad præftandum fibi auxilium invoca
alia præter ,Michael,Gabriel,Raphael. vit. Non autem , ut à veftro fancto Apoſtola
hoc mirum fortaffis alicui videbitur : tu edocemur , & divina tradit auctoritas non
quia Trithemius,& Rabb.alia quoque plis quam trium Angelorum nomina ag
nominaconfingunt eorum , quos dinoſcimus: id eſt,Michael , Raphael. Zacha
cunt efle motores orbium cæleftium , rias Papa dixit , optimè previſum eft à ve
item fata decernere, & fatales cafus ad- Strafanctitate , ut conſcripta illius omnia
miniſtrare , & mirifica quædam homi igne concrementur:fed opportunum eft , ut
nesab his diſcere; & fimiles impietates, ad reprobationem eius in fcrinio no
quibus ille liber XMy378 [catet. In Aro conſerventur ad perpetuam confufio.
Sybillis quoque oraculis lib.z. hic ver nein .
fus exſtat, iuxta quofdá codices is ouor Nunc verò , quia omnia peracta ſunt,
Mixa últe ræbgth, Tapanat' cupiti . deutrorumque fententia , quorum fuperius
Sed in alijs libris habes écopión , cupena mentio facta eft nunc pertraétatum eft.Vni.
Gavina : á sýnte , in quibus primum ilo verſum concilium dixit: Aldebertus, cuius
lud eft corruptum pro Ispezina'stertium nobis actus é nefaria commenta lecta ſunt:
probari , ut vocantcos Trithemiuse qui ſe Apoſtolum cenfuit nominari , &
& alij, quicælorum motores eos fa- | qui capillos & ungulas ſuas populis pro ſan
ciunt. Sed nitor auctoritate & fanctio- ctitate tribuit , quiquefub obtentu Angelo
ReconcilijRomani,quod fuit congre. rum damones in fuum auxilium invocat : fit
gatum Romæ lub Zacharia Pontifi ab omni officio ſacerdotalisalienus, &c. ] 6
ce , ad danınandos errores Aldeberti Igitur ex concilijhuius ſententia , dam
& Clementis hæreticorum Germa- | nanda cuncta periammata , periapta
níam perturbantium : ubi inter cæte. | ligaturarum & fimilia. ubi alia nomi.
ra , le &ta unaoratio Aldeberti, in qua | na leguntur , quam trium , quos
12 facra
3

a Ord.contra gene. b Vook apud Sur.tomo z menfe Junio in vit.S. Bonifacijfol 49 4

 DISJOVISITIONIS MAGICARVM
facra ſcriptura nominat , Angelorum. cié pertineat ?quartò licita ſit, an illicitas !
Nominatur quidem Vriel. 4. Eſdr.4.v.
1. Sed liber ille Canonicus non eft , nec QV ÆSTIO 1.
tantæ auctoritatis? & in podem reperias An aurum hac arte verum conficiatur ?
Ieremiel , quem nemo recipit: Aldeber.

ti verò cætera nominanonnibil fupe D or quaftio hacer complecientide

corum libris habentur. Sed de Vriel fieri foleat.? quorum non eadem ratio
accurate ſcripſit Nicol.. Serarius noſter eſt: priùs quam decidamus quæſtio
comment.in cap.12. Tobiæ 9.10.cum nem , quædam de nomine & origine:
quatuor ſequentibus.Illud quoque at ſunt præmittenda.
tendendum ,ne ipsAngelorum nomi SECTIO I.
nibus veris Vcentes ea malis Angelis
accommodarint.. cur non locauſint , Quid nominis fitAlchimia & quando
inventa ?
quiauſi licabutinominibus Dei ? audi
Procopium in Levit : contra quoſdam 1,,
curioſos hocutentes prætextu his ver Nomem- Arabicum
viri docti; elle volunti
& id indicare nomi
bis agentem . Attamen (obijciuntquidem ) ni præfixum ;al;ut in Almanach,a Alma
invocant Zabaoth. Quid tum ?impiè.hocfa geſtum , & limilibus, Mixtobarbarum
ciunt. Nam illam appellationem non Deo, ergo vocabulum fuerit , ex Arabico ai,
ſed demonibus tribuunt, & plerumque illi & Græcosx w ſeu xuwv; quod'idem ac
demoniaci ufurpant:nomina divina, dum ea fundo , alij Græca pland vocem cenſent,
imponunt demonibus , quorum ambitioni: ex quibus eſt loannes Chryfipp. Fania
ferviunt. hocfit in precibus Magorum , i nus , qui deducit, rape tøv Zuverengi
quibus inſerta magna( ſic.vocãt )nominaine ,à ſale & fuſione 6 Sed huic Græci
ſcriptores repugnant's qui plerumque
CA PVT V., ſcribunt méan : c . non xuuzav. Sed
quidxmuda ſignificat? quidam ex Plu
Ars aurifactoria ,quam Alchimiam núna
tarcho-d'tradunt Ægyptú ſacra lingua
cupant, ad quam magia Speciem facerdotibus vocari Chemiam :& indè
fit referenda
ſuſpicantur,vocari Chemiam , quali Æ
quæ- sypriam : videlicet quia primimortaliú
ſtioni refponderi, niſipriùs con Ægyptij illamaMizraimoChami filio .
ftet", quo le uſque vires eius extendant .. acceperint; ab Ægyptijs Arabes didice
quarè quatuor ſunt diſcutienda,primò, rint , & articulum illum ſuum Al , ad-
anarsiſta finem fuum conſequatur?Je= | diderint: ab Arabibus', Europæi acce-
cundò habendanein numero actium li perint& nomen & artem , ut & reli .
betalium . tertio ad quam ;Magiæ:{pe- quam ferèmedicinam & philoſophiam
Græca .
a N.commons.in Mávil, 6 Dialoge.deChryfopæiaz, c Codrenus in Annal.Suid mox ;standa
Juide Oft.Ifid
& ..
 LIBER I. CAP . V. QVÆST. I. 60

Græcanicam . Nimis iſtibenigni ſunt in chimiæ , quæ in extrahendo fivè ſepa-

Arabes.Nomen enim notum Romanis rando & in congregando fivè coagu
fuit antequam ulli noti philoſophi vel lando ex aliis mecallis auro; tota occu
dodiimer Arabes,& quo tempore A- patur : undè non malè spagiricam vo
rabia adhuc Chriftiana: Invenias illud cant'nonnulli', nape to owāvdaycípev.
apud lulium FirmicumLarinum afcri- à ſegregando & congregando.Ad hane
prorem ,qui tempore vixit Conſtantini'l quidam rețulit illum Manilii verſum
Magni. Apud Ægyptios quidem fhæc | gMateriamquemanu certâ duplicarier ar-
ars in uſu eciam Diocleriani tempore te quisquia deAlchimia & deAlchimi
videtur füiffe, fi Suidæcredimas,b & ab cis dicere videtur , ( quæ eft Critica au
iis fortè Romaniacceperunt. Verum dacia contraveterum codicum fidem ,
illud de Chemia -merum eſt commen : cum tollendüm ; ut fpurium judicavit.
tum :* Ægyprus enim non Chemia ;, ſed utrumque'malè nam & Maniliiverſi
Chammia di& a à Chamo? : - fic enim inculus eft, & non deChryfopæis, fed de
Pſalmis legimuss in tabernaculis Cham , Bracteariis accipiendus,qui malleando
CÆgyptiorum , & poftea;deterra Cham ; aurum, in brađeas (eu foliola tenuifli

» | diducunt & dilatant :

men facerdotes , ut teſtimonjumanci- ciemadeo dilatā m quaſi duplicant. Alo .
quitatis fuæ affervârunt, vulgo Mitz- chimicè certè non tam duplicant ma
raim dicebatur Ægyptus : undè & ho- nu , quàm igne:
die adhuc Turcæ & Arabes vocant, 2. Non ſtatui autem de tota Chy
Mara Quarè li Arabes voluiſſent ab micâ agere; quam ego artem , quà me
Ægypto hanc artem denominare : & dicinæ adminiculatur, fanè laudo, &
addere ſuum illud; al,vocaſſent’Almal veneror ; ut phyſiologiæ fætum pre
ram . Quid'ergo? fufpicorsurmulta A- ftantiffimum , inventricem auri po
rabum vocabula , efleHebræum illud; tabilis , rei non minus utilis ad fa
y ac
& quidem ſolidè nec aliud fignificarcſ nandum ; quàm ad'alendum
quam artem fuforiam fivè liquatorião quoad keri poreſt', vitam prorogan
Etenim Hebræiss Halichim , eſignificat dam ;fpiritus enim ſubtiliffimos ex mc
itinera liveAuxus. ab Halech,quod lig- j ; tallis,gemmis,plantisque educeris; quo
wificat facereambulare ſeu fuere.fun fubtiliora,hoc puriora; & quo puriora,
dè ars liquans feu fundensmetalla: ad hoc efficaciora remedia præbet ; me
jecta litrerula , ab Halichim , fit Alchimia , talla depurat; ſegregat, perficit;lapides
facillima formacione. Quid enim eſt conflatjaquam elicit ,ignem vegetat, &

Alchimia , quam pyrotechnica ſiveig in igne vegetatô , ac quaſi perennatô,

niaria ars; reſolurdria , & purificatoria | Ipecimen edit artis & efficacitatis fuæ,
metallorum ? quæ ut Chymieſpecies in humanâ vitâ propagandâ. Mihi qui.
quædameſt: fic etiam aurifactorià, fivè dem dubium non eft liquorem illum
Chryſopæia; fpecies quædam eft Al- | Olibii Maximi; cujus beneficiô lucerna
I 3: multis
L76 3in Liunedecreti b in Dioclet.c Pſal. 78 s7id Pfalcosizzie D ' in Flob.29.61.
3,03 lob.24.10 h 4: Aff.105
 DISQUISITIONVM MAGICARVM
.multis feculis contervata fuit ardens, | pfiſle: An , quia Moyſes in omni Ægyp
Chymicum fuiffe : de quo Bernardus ciorum ſapientia excellens , idcirco &
Scardeonus, a ſ¢ribit, Patavii antè ali- ipfe, & foror ejus (miror Aaronem nó
1 quot annos , urnam fi & ilem effoflam additu & Beſeleel) animú ad alchinja
his inſcriptam verſibus. excolendam adjecêre?An, quia Cabali
PLVTONI ( acrum munu neattingite fures Næ nugantur Chamum in arcaNoacho
ignotum eftvobis hoc quod in orbe later. patri ſuo libros de Magia naturali furatú,
Namque elemēta graviclaufit digeſta labore quos Miſraimo filio luo donaverit; id
V aſeſub hoc modico Maximus Olibius. circò inter illos etiã Chymici libri fue
Adſit fæcundo cuftos fibi copia cornu, resſed Chamú ſcimus non philofophiæ
Ne pretium tanti depereat laticis. naturalis , verum Magiæ Dæmoniacæ
Plutoni Deo divitiarum dedicavit hoc fuiſſe propagatorem . b Hermetis.Trif
ſuæ artis fpecimen homo gentilis , di- megiſti non pauciſuperſunt libri; quis
vitiasilli acceptas ferens , Intra majo - quæſo vel color tenuis in illis hajusar
rem illam urnam minor alia reperta: in tis ? erućt opinor, qui Phaetontxo auli
hac duæ ampullæ adfabrè laboratæ ,ar- cò detorlerunt,quæ de Turri Babel,&
gentea una , aurea alcera : purißimo quæ de terra promiſionis, SS.commc
quodam ambæ liquore plenæ ;quo lu- moravit; & quæ Salomon in Ecclefiafte
cerna mulcis jam fæculis ardens, con de meretrice : mores ejus depingens,
ſervata cenfebatur , Spiritu ſancto afflatus, fcripfit, illi ad
3. De folâ Chryſopæiâ ftatui dicerc: Chymices myfteria deflexerút: qui auli
quæ vel ex adfperfis pauculi pulveris divitias , quas economicæ prudentiæ ,
aurei ramentis , aurum multiplicat, vel & navigationiin Ophir , difertè acce
ex uno auro verum aurum producit : ptas refert Regum Hiſtoria; Salomonis
nam quæ ex auro liquato tantumdem alchimia adjudicare. In quos (ut mitiſ
vel ninùs auri producit , ſed purga- fimèagam ) nihil dicam aliud , quàm
tius ; ca nomen aurifactoriæ non me- i quod faruis ſolemus, ſanam mentem iis
retur . , Chrylopæix igitur originem oprandam . Minore longè periculo pec
quidam nobis valdè faciuntantiquam , cant,Aimar,Ranconetus & Cardanus,
qui præclarô Adami titulô libellum i qui Sibyllæ vaticiniú illud ; évveg ypéra
quendam infignem obtrudunt : ut & ματ' έχω. τετρασύλλαβ- εμινούμε . & c.
alii Moylis; & Mariæ ſororis ejus , & ad Arſenicú ,adınirandi lapidis materiā
Salomonis, & Hermetis Triſmegiſti , & tranſtulerúe;quaſiquatuor ſyilabarū &
Ariſtorelis , & Pythagorcorum quo novem litteratum vox alia nulla foret.
rumdam libros venditant : hæc enim 4. Item qui Pandore peculum hoc efle
omnia pro impofturis habenda duxe- contendunt, ab Heliodo notatü : ſed hi
rim , & ociolorum hominum fomniis plurs Epimecheos , ex ſola ſpe reliquâ
Quid ? an quia ab Adamo prima ſcier.- quá Promethcos, ex hocgrege fatcātur
tiarum principia, idcircò & dehac illc oportet.Nec minùs illi ſuaves, qui Sily :
arte ſcripſit,quem de nullâ conftat fcri. I phịú ſaxum extollunt, & propter hujus
lapidis
a in Hif Patavina, b in lib.i. a.3. c Syſiph.quafooiboogQ.
 LIBRI I. CAP . v. QVÆST. I. zi!

lápidis invétioné meruiffe només quali apocryphus eſt: nequeclaró locô & an
divina ſapienti aurumant: proptér pro: pertó antiquitatem artis ſe probare.
miſcuim in vulgus beneacii communi. s . Cæpifle ſub Caligula docet Pli
cationé, ad inferos détrusú ſemper re- | nins, brationem exauripigmento aurá
volubilis fáxi fubvectionc dănată .ho- liquandi,fed mox delille. Foditur hoc
mines præparce avari . Liberaliores alii in Syria auri colore , fragili lapidum
cum Soida Colchis auratam pellem ad- | fpecularium modo . Vim tjus magnana
vertüt.illud enim Sipas tò xpurópamov, Caligula,auriquàm fanguinis non mi.
Jaſonis ;- librosfuifle in membranis a - nùs avidus excoqui juffit: & planè flu
rietinis deſcripciós ; artis alchimicæ do xit aurum excellens, led itá parvipon
& rinam aurifadoriam continentes . deris,urdetrimentum ſentiret,nec po
Addunt alii, hoc iad aureum fuiſſe fe- ſtea tentátum ab illo. Diuturnum po
mur ,xpuolijupov, juxta Laert . libr.8. ſtea ſcriptoribus filentium fuir. Víque
Ælian.var.hift.li.2.Lucian . & alios.live ad Diocletianum filvere. Nam Suidas
( ut corrigunt alii ) xpůcov pwr,aureum auctor eſt , cùn'co regnante Ægyptii
flumen ,àPythagora in Olympiis often res novas molirentur, cæde multorum
fúm , quod tamen Origenes eburneum illüſtrițm virorum in ipfo exordio hoc
appellavit libr. O. contra Cellum . Hoc incendium ,ſopituin fuiſſe:& conquiſi
illud effe apud Hippocratem mira tá cùm ibi veterum de argenti & auri
bile & - fufione ſcripta , omnia tyranni juſſu
quo animantia,planta alimenta, phar- Aammis tradità , ne ex illa arte ditati
miaca, fortuna, & ipfe Plutus proflu- | Ægyptii, pecuniis freti, Romanis in
añt. a Hinc apparet quàm vetuſtam poſterunf'rebellarent. c Aliquot annis
iftioriginemartiarceffant. Equidem poſtea Zözyinus Græcus fcripror vi
opinor vetuftam : fed'cerra teſtimonia xit, cujus de arte ſacrâ , & Chryſopæiâ
antè ævum Caligulæ non comperio. libri Minu Scriptiaffervanturin Regis
Nam quæ di &ta, mera ſunt conjectanea Chtiſtianiſſimi Bibliothecâ Főtis belli:
-necmagis certum , quod quidam pro- ubi & Blemmidæ liber de eadem Chry
bantex Eſdr.libr.4.cap.8.v.2. Quomodo fopæiâ dicitur exftare . Hic ille Nice
autē interrogabis terram & dicettibi: quo- phorus Blemmidas eſt , qui ſub Duca
niam dabit terram multam magis", undè imp . multa præclara philofophiæ mo
fiat fiátile , parvum autem pulverem unde niménta edidit. Zozymo Græcum an
aurum fit. Hoc enim perſpicuè non tiquiorem , non novi :ille Arabes om
ad artem fuloriam , fed ad naturales nes , qui circumferuntur dvộantece- '
metalli ex terræ pulvere productioné | dit : fiétitiúm Morienum ( Eremitam !
poteſt' referri. Si tamen quis conten Romanúm fingunt inepti Arabicè
derer, ad materíamiauritranſmutato feribentem ) & verum Geber, fivè Ge-
riam pertinere ; is ſciat , vequeinfalli- l brum Arabem : qui non inventor ar-
bili ſe teftimonio niti , quia liber ifte / tis; ut patadt Fallopius & Eraſtas: led -
J cultor

a Hippocrain epiftol.de çraseiab hzz.hiff: cap.4.c Šuidas in Diocletiano?"

 DISQUISITIONVM MAGICARVM

cultor & ornator præcipuus. Hæc del fol. 168. Secunda fententia ( ut opinor)
origine habui dicenda. verè fuit D. Thomæ, nam licet, ubi no
luit quæſtionem decidere, ibi ex hypo .
SECTIO 11. theli.cantum locutus fuerit: & tamen
ubi abfolutè & deciſivè locutus, ibi a .

De artis alchimica in auro faciendo pertè & clarè hanc ſententiam tenuit :
efficacitate. producipoſle aurum , quoad externas
qualitates, fed quod ad intrinfecam au ,
Irum contrarium riperfectionein non pertingat : b quod
MI funis contentiolus crahatur. ctiam Cajetano ,c.& reliquis Thomiſtis
culoces alchimia afirmativam adeò placuit poftea citandis.
Tertia ſententia
tuentur; uf & perfectiusaurum ſuisfe left omnium Chymicorum , & præterea
fornaculis fovere, & educere,quàm ,na , Timonis in lib.3. Meteor.g. ult.Antonii
dura, ſolica ,.contendant. Olores Chy- Mirandulani deſingula.certam. lib. to.
micorum contra omnia hujuſmodi,ut . Marcelli Palingenii Cardani , Lacinit,
præftigias, ludibria , & meros jactato- & aliorum ,quam accuratè tueturAnde.
rum bombos opinanwr.Equidem pu- Libavius Syntaxi 2. lib . 1. ſingularium .
to inter hæc extrema, ut fit, mediâ viâ , Quartam his ſententiam poffemus ad
cuciflimè incedi. Itaque tres invenio dere Pyrrhoniam , & Academnicam
fententias. prima eft, non poſſe aurum Dubitantium ; qui fatentur fibinon la
verum ,fic produci,ſecunda,poſſe aurum cis liquere; quam puto verè.commu
quidem quaſi verum , fed quod tamen niorem eſſe hominum hujus ætatis. Ex
pro vero , nec liceat vendere æquali noſtris illam defendere Benedict. Peo ,
pretio , quo verum venditur: nec liceat , rerius, & Gregorius à Valencia ;'d nam
illud in medicinis exhibere. tertia ,per- de bonitate & perfectione alchimici
fectius & purius aurum fic fieri poſſe, auri dubitant : & ſuſpicantur , nun
quam quod in cerca viſceribus gigni- ; quam ab ullo veram & perfectum ,au
tur. rum fuille productum : & Valencia e
Prima fententia cſt Toſtati in Exod.cap. 1 quoque indicat ſtudio & arte humana
7.quaft.10. Ægid Romani,quodlib.3.9.&. velnon pofle,vel vix fieri pofle, Qud
( qui Avicennam quoque pro ſe citat, dicemus? Amicus Plato,amicusSocra
fed malè . nam Avicen . vere.cenſuit.co tes , led magis amica veritas .
trariam , & cx profello de hac arte fcri 2.Axio.1.Nullis idoneis argumentis.con
pfit ) negårunt etiam Averr in lib .1. de tra ſentientes convincunt aurum verum per
Generat . Aponenſis,differ. 200. Sed & alchimiam fieri non posſe. Ad probatio
ipfemet Chymicus Paracelſus.lib.de phi | nem hujus.conclufionis fufficit onus
Loſoph. & videtur id voluiſſe Bernardin. probandi transferre in adverſarium :
Gometius à Medis docto & ſalito ope- quia eſt concluſio negativa : & adfir
re de ſale libr.2.4.20 . fecundæ editionis 1 mantielle impoflibile; incumbit onus
often

a 22.quaff.77.4.2.ads. bin 2.ſen.d.7.quaft.3.4.1. caddoa.2 . d difp.deMagiae in 12

difp.6.g.13.punct, 2 .
 1
LIBER I. CAP. V. QVÆST. I.
ofendendi, carid fit impollibilc , ed i perandi diverſiflimos comminiſcun .
quod is contendat, ſeid idoneis argu- tur , & de co inter ſe digladiantur, cum
mentis pofſe convincere; quod nos ne Brachelco certat Tauladanus , Villano
gamus. Veruntamen ſic poreſt conclu vanum impugnat Treviſanus , alii
lio probari: neque ex parte materiæ alios, & invicem fe facuos ignorantel
ſeu lubjecti,nequc ex parte modi repu . I que nuncupant. Sed de lapidis mate
. Non ria fortè faltem confentiunt; nihil mi
gnat naturæ talis metainorphoſis
ex parte materiæ , nam illa elt altera. nus ſunt, qui ferri ( coriam , ſunt qui ſa
ri,& corrumpi apta , & perduci etiam ! lem ,alumen ,magneliam ,cadmiam ,cal.
apra ad formam præftantiorem , & eft canthum , arſenicum expoſcant: ſunt
capax formæ introducendæ . Non ex qui obtrudant bufones,capillos, ovo
partc modi : quia modus eſt , per de ram putamina , menftruum fuorem
coctionem naturalem ignis ;qui deco- vel humanum fanguinem . Refpondeo,
& ionem naturalem caloris natura tam diverfis nominibus eandem rein
lis proximè imitatur. Quid ergò deſit? ſignificarisſed his uſos ſcriptores ſcien
aucli quid horum , oftendatur . Often tiæ occultandæ causâ, quam non
dere conatur ſequentibus argumentis, | luêre pallim intelligi, licuit fanè Ægy
quæ ſigillatim diluemus adfusâ folu- ptiis fymbola ſuaadhibere , licuit poc
tione. Primo argumentancur ab artistis per metaphoras & fabulas ſapientiæ
ipfius incertitudine & diſſenſione arti- principia occulere , licuit Ariſtoteli ſe
ficum , quia chymici inter fe nec conve dictorum obſcuritate ,ut læpius folet ,a
niunc in modo loquendi, nec in modo tramento involuere; ipfæ facræ litteræ
operandi , nec de materia aut nomine in Parabolis loquuntur. curculpas, fi
lui lapidis. & hi diverſis nominibus, lusêre ? Si quid
3. Conveniunt, beneficio lapidis hanc minus aptè,& feliciter ,& piè ,ignolces
transformationem tribuendam ; fed rem vide, verba deſpice: nunquam rei
hunc ipſum lapidem , quô appellent veritatem ,aut artis efficacitatem ,inep
nomine , non conveniunt. Longum tia aut infantia docentis potuit exſtino
fit omnia Merculini , Treviſani, Fa - guere. Deinde quid mirum hanc quo
niani, Talienſis,Roſarii,& aliorum no- quc artem habcre ſuas compulſationes
mina congerere , quæ funt ſignifica- dillidentium ; quibus nec philolophiæ
tionis planè diverſæ. Ex paucis cætera pars ulla ,necmedicina,nec juriſprudé.
pollunt dijudicare , vocant xpurut tep- tia , nec Scholaſtica Theologia noſcitur
udvaquam vivam , aquam vitæ , quam carere ? Diffenfio illa de materia , vel
ficcam ,lignum vitæ ,fanguinem huma. verborum eft & nominum , vel Cane
num , lac virginis, Mercurium philo- fuit , cum ars minùs culta & magis in
lophorum, draconem , corvum, laton cognita: periti in ( ulphur & hydrargy
elixir , medicinam morborum om rum conſentiunt.
nium , id de quo bibit non moritur, 4. Probantpoftea SECUNDO natură
& fimilia partim ridicula , partim pu- metallorum ab iis ignorari. primò,quia
gnantia, partim irreligioſa. Modoso. I cenſent illa vivere & nutriri;cum Car
K dano :
 DISQVISITIONVM MAGICARVM

10 :: vel ſuperioris ordinis animam | vere ,ut hæc illis omnia largiamur,nihil
abere , verum valdè reconditam , cum aliud conſequi,quam Alchimicos fic or
F.Georgio in Harmon.mundi:Secundd, pinantes non eſſe veros philofophos,
quia, lapides putanteſſe rejectamenta neq; caulas operationis fuæ teneie, nec
Liderum ( ut Paracelſus ) metalla verò operari ſcientificè, fed duntaxat effe
adipem & medullam lapidum ;& pro nudos faturarios pyrotechnicos ; mc
indè metalla , cæli eſſe præſtantiora ex - chanicos, & non philologos.nullo au
crementa: Tertiò, quia unicam volunt tem pacto coſequitur , probandum 1
elle perfe tam fpeciem metalli, nempe quod erat', aurum ab illis confici non
aurum ; cæteras eſſetantùm rude & in- poffe: non enim gladium non facit fa-
choatum aurum , de
de quo mox plura. ber, quia quæ ferri natura, quæ gladi :
Quartò , non habent perfpectam auci ad pugnam rotatio vibratioque fit aco
fui caulam efficientem , qui foli calori commodata, neſcit: non aquam rola ..
efficientiam tribuunt : quo tamen ſolo ceam minus perfectam Chymicus eli ---
nó poteftauri ſubſtantia perfici. Opor- cit , quicætera adhiberarterequiſira,
tet enim ,ut folaquæ ſubſtantiam pri- etiamli rolæ eſſentiam , & vim ignis, &
mum calore concoquar & commuter: principia diſtillationis ignorer. Quid i
Frigus deindè & ficcitas terrena,faciant igitur ; li qui nataram ignoret metalli,
aquã concreſcere. Quintò de auri ma. ſegregatione congelationeque requiſi-
teria valdè diſcrepant. Gilgil vult elle ta,cæteris quoque omnibus peritè uta
cinerem ex terra genitum , & aquæ mi- . tur , minuſnè ad Aarum compoſitio-
ſtum : Braceſchas vitriolum , plerique : nemg; ejus, quàm ad alterius,nihilad :
ſulphur, & argentum vivum ,nec deeft , operationem effé &tumq; amplius præ
qui arſenicon addat:quain reindagan- ter caufarum cognitionem adjicientis,
da videmurs ut Umbri, indicium lagæ visexco &trix ignium eſt effc & tura ? In
naris ſecati, certam ſanè, ut ad cervæ telligentiæ igitur já ignis particeps, qui i
cunabu la perducat: fallax in rerum ef unum inter & alium novit diſcrimen..
lentiâ diſcernenda. . Præterea quomo- Pone autem aliquem , qui opțimè me-
do poflunt mixta reſolvi in mixram rallorum naturam noverit ; huiocertè
illud , cx quo proximegenerata fue- nihilargumentatio hæc oberit, quoad !
rant? nonne prius oportet reſolvantur auriproductionem : poreritergo pro-
in corpora ſimplicia:igitur fi, quod eo- duciabaliquo: -
run eſt fundamentum ,metalla in ſuloi si Sufficerent iſtā :: dicane ramen’ı
fur & hydrargyrum reſolvuntur, certè quid de ſingulis illis cenſeam , . Vives
hæc duo nequeunt elle propria metal- re & nutriti metalla , ut animam ha
Jorum materia. Hoc argumentum | bentia vegetativam : id non admodum :
muhasinvoluit quæſtiones, quas five- abfurdum eſt , , led . fateor , verius,
lim ex.ctè diſcutere ; non ſectionis u - liquod Ačiſtótelescenſuit', 4 nec- lapi
nius, fed libri opus integri futurum . des , nec follia hujuſmodi vivere vel
Uno fortaſliš verbo præftiterit abfol- | nutriri: excreſcere autem ; per adjen
ctionem

ahal.magno.morale ,
 LIBER I. CAP. V. QVÆST. 1.

Dioné materiæ , decrcſcere per ſubtra- metallum coaluit in metalli ſubſtantia

dionem ciuſdem :cùm veròPlinius a & iam ignis ſolus poterit ſupplere, quæ
alij,dicunt ea concipis parturire ,vivere, ad perficiendum commutandumq; il
ſeneſcere, mori , metaphorice tantú lo . l lud in alteriusmetalli qualitates erunt
quuntur.ſed de hoc plura Scaliger,Fal-, neceſſaria. quia qualitates illæ acciden
lopiuſque. b. Volo cum illis liberaliter tariæ ſunt & quæ activitatis.ignez vim
: depaciſci.Efto, nó vivant metalla :quid non exſuperant. Quod exemplo poteft
.inder facilior profectò inanimæ rei in declarari, nam landaracha naturalis nó
aliam inanimam , quam inanimatæ in poteſt gigni citra frigus illud : ſed poſt
animatam erit tranſmutatio . quam plumbum lemel in terræ vifceria
6. Paracelliſtarum illas locutiones bus genitú turc , fi illi mifceas acetum ,
Lane non ſatis rectas, nec commodas, ceruſlam conficies : c ur verò ex.cerulla
ſedimproprias & traslacitias,nihil mo- prodeat ſandaracha, nullâ iam opusre
ror :loquunturilli inquinatè, ſentiunt frigeratione,ſed ſufficiet ſola aduftio ,ut
perperam : cos non defendo : dere lo landaracha fi &titia ſeu ſandyx Syricum
quor,non vocabulis. Hocunum veril- naſcatur. d Orichalcum quoque fine
fimum puto , neque negari poflc , plus frigoreex ære,vitri puluere , & calami
humidi pinguis, & li visplus adipoſi el - naris lapidistinctuca ſit; ſolaquedeco
fe ſucci inmetallis ,quam in lapidibus ctione & percolatione.per ignemindi
ac gemmis. hincenim metalla ductilia get: ecim tamen folatium & naturale,
& dilatabilia ſunt, quod lapidibus ab ili quod eft huiufmodi, etiam frigus il
ariditaté & ficcitaté denegatu. Vnica- lud poftularet. Quid ,quod & f Plinius,
ne ſpecies metalliſit, mox videbimus. centiu ,lolo igne lapides in æs fundi, &
7. De auri efficiente cauſa, conſide- j ferrum gigni:Quid ,quod & fola deco
randum. puro longe plura requiri, vt ctione ferrum fit souwus Græcorum .
ex terra, arque ut ita dicam , clementis & feu Challamiſch Hebræorum ? quod
ferè nudis primum corpus mixtam c- nos hodie chalybem vocamus fivè a
xiſtat & coaguletur:quam requirantur. ciariam , vetereslatini ferrinucleum , quia
ut ex mixto iam coagulato & exiſtente proprio nomine deſtituebanrur, nam
aliud conficiatur mixtum , dumtaxat chalybs illis idem , quòd ferrum in ge
differens perfectione. Auri ſubſtantia, nere. h Neque in his alio frigore opus,
ex terræ puluere & aquæ liquore in veo quàm cum amnia peregit ignis ,ut tunc
'niscavernarum ſolo.calore non poteft materia ſe ad naturale frigus recipere
perfici, ſed frigiditas quoque & ficcitas linatur: vel aquæ iniecta citiùs refrige
excequiruntur;poftquam verò iam ſemel retur & induretur:
K 2 8. Por

a:Pl.li.37.cap. 18. do 19. Leo Baptift. Albertusl.z.de edifi.c.9. b Scalg. exercit. I. Fallopius
61.de metallis og foſsil. c Galen.l.9.de fomp.medicam.facul. Pl.l.34. in fin. Vitruu 1.7, d Plin ,
115.1.6 . Aerius li 2 Amat . in Diofco.li.s.enar 63. Vide PL.L33.c.4.5 . Vannocium l.1. pyrag
technie c.8 V8 . flibr.26.0.27. g Arift.li.4 Metcor. Varnocins dold, 6.7 . Alb. Mas
li_2.de lapid.trans h vide.Hier. Magium hz.miſcel.6.B
 76 DISQUISITIONVM MAGICARVM
8. Porrò quam ſubdunt de auri ma- 1 puri, ac ſolidi, ſplendida adeò ac nitrida
teria diffonantiam , obftrepit illa , non ſunt metalla.
obtundit.fcedo; quam illi eſſe volunt? 9. Et hæceft fententia Platonis & A .
quamcunque dixerint,ex hac etiam cæ, i riſtotelis ac ſequacium a Neq; huic ſen
terametalla conſtare phylofophi chy- tentiæ repugnat (mco judicio ) corum
mici contendent:ſic facilem forcadau . ! Chynticorú, qui phyſica principiano
tú tranſicum , Sed doctiores conveniút runt & amplectuntur. (hoceftnó Em
in unam fententiam : quam ego quoq; pyrici , fed philoſophiſunt ) fententia.
fequor, & ſic Ariſtotelem cum
his au Tales enimfacile aſſentiuntur huic re .
& toribus conciliari poſſeputo. Nona- moto principio metallorú omnium.E
gitur núc demateriâ remotiſlimi, quæ quidem mihi videtur negari non pofle.
eſt materia prima , quam eandem efle Quæro enim ,nú argentum vivũ & ſul.
nemo addabitat : lcd agitur, de mate - phur fic immediatè ex materia prima
ria ſecunda : quæ jam certis formis eſt line enata ? liadfirmas quæro qua diſpo.
imbuta ,hæc rurſuseſt, quædam remo , litione præcedente hæc potiùs,quã alia.
tior, & quædã propinquior. non enim forma,ſitintroductaqli negas, immc.
ftatim ab altimaad primam hic immediate prodiiffe: quæro quæ præceſſerica
diatus eſt tranfitus : capiamus ergò ex nó enim omni formâ potuit illa mate
empli gratia,aurum.hoc aucum materia caruiſſe . Negandum itaq; id nó cſt:
riam remotiorem habebit cxhalatio- fed ulterius progrediendú , & poft hác
nem quadam humectatam una ex par- materiam comunem , adeò remotam ,
te ( quæ materia liquida è quibuſdam quæréda quædãmareria propinquior.
vocatur, vel aqua intrinſecus unctuo- De hac eſt omnis diſceptatio . Cenlue
fa , ab aliis unctuoſum aqueum incor- rim itaq; illam materiam tenoram , no
poratum , vel humidum liquidum ) ex fubitò prætermiſlis mediisabextremo
alia parte
habebit terre portionem ad extremú progredi; & , quod dici ſo
craffam & viſcofam :fic huicterræaqua | let, per faltupromoveri:ſed primò gig
illa pinguis & aerea commiſta, corpo- ni imperfectiora quædã:& fic naturam
ratur in primam ,& ( ut lic vocem ) ele- progrediad perfectiora. Ex illâ mate
mentarem auri materiam . hæc mate riâ remotâ primùm gigni ſulphur , &
zia non eft adhuc propria auri mate argentum vivum ſivè udpápyupov: iſtud
ria , fed eſt materia communis omnium potiſsimum coaleſcere ex humido iſto ,
inetallorum , & ctiam lapidum.ctenim i pingui & aerco (ideò adeò mobileeſt:)
fi plus habeat ariditatis, deficiente hu ex terræ verò pinguedine ſeu vilcofita
miditate, fitlapis: 'ſi plus habeat pin te potiſſimum gigni ſulphur : Sulphur
guedinis humidæ ,exitin metallum: & I illud poſtea in metalli generatione fun
propter copiam hujus , humidi,nicidi, 1 gi vicé virizós pápyupov vicéfænuinæ, uti
volunt

a Plato.in Timeo, ibi Procl. d .Cálchidius. Arift.l.3. Meteori.infi. Theophr.l.de lapid.Iar

nu Lacinilius Minorita.l.1.Chimica art.c.13. Albert.l.3. de reb.metahir.1.6.2.Conrarien.l.
philofp.6.9. Georg.Agricol.dereMetall.
 LIBRI I. CAP . IV. QVÆST, IV . 77

volunt a Chymici : hoc parum refert, rem . Ad ultimum itaque argumenti

crediderim potius utrumquc agere & membrádicimus ; meralla reſolui im
pati in invicem reactione. Nec convin mediatè in illa ſua principia , quando
cit contrarium quorundam obiectio; ) alcerantur, & per alterationé deſinunt
nec in pleriſque fodinis ſulphuris, vel videri calia metalla, & fiunt quid liqui
argenti vivi , inveniri agrum ;nec inau dum ,vel aridum , retinens principiorú
ti pleriſque inveniri ſulphur aut argen- illorum qualitates multas ; & cum hoc
tum vivum . Sufficit enim in quibufdá fit , tunc quodammodo reſoluuntur i
veſtigia horum reperiri,ut pyrotechni- terum in corpora fimplicia leu elemé
1

ci læpè experti. Et, ut ex his gignuntur, taria ,nempè in liquidum , humidum &
tanquam ex materia ; fic in hæc rurſus terreum pingue: Gicut etiam paulatim ,
. metalla reſolui voluntchymici & hanc per varias alterationcs pyrotechniæ ,
refolutionem adore probant, & guſtu ; principalia illa proxima in iftud vel il
-fe in materiâ reſolutâ qualitates ful- lud metallum coaluerunt .
phuris & argenti vivi dicantes inveni 10. TERTIO argumentantur: funda
-ic. Quoniam verò hic agimus de acci menta Chymicorum , ſipenitùs inſpi
dentarijs dumtaxat differentijs,quibus ciantur ,velfalla elle, vel prorsùs dubia :
hæc inanimata dignoſcuntur ſolis:fru- & proponunt , ac impugnant ſequen
iftrà obijcitur odora canum vis. Nó enim tia: quibus ſigillatim acordine ſolutio
dicitur hæc refolui in ſulphur & hy- nes adjungam . Primum ergo adferunt
drargyrum formale atque perfectum , illud Rogerij Baconis b', licet natura po
fed inmateriam quandam , quæ ſulphu tens fit,& mirabilis; tamen ars , utens natu
ris & hydrargyri qualitates pleraſquera pro inſtrumento potentior eft virtute na
retinens, ſatis indicatformam præcel | turali. Hoc ergo videcureſſe falſum .
ale horum fofilium : ficut homo oc tùm quia nihil poteſt ars . humana,
eiſus cùm eſt, & iam cadaver ferè diſſo- quod vires ſuperet naturæ ( quæ nihil
lutum corruptione , indicium facit fe eft aliud, quàm ordinaria Deiin crea
tor , corpusillud carneum fuiſſe , aut turis diſpoſitio ::) quarè fi quis effectus
quod fimilius, cùm falem velfaccarum producitur;quia naturam rerum ſupe
in aliquod ferculum diſſoluis,fapor in - ret.illc non humanus, fed vel divinus,
dicat , ſubſtantiam illarum rerum con- velprodigioſuseſt. tum quia omnis ars
dimenti huius materiem füiffe: & odor | mechanica naturæ ,ut bafi;infiftit, & cã
equæ diſtillatæ , fatis apertè docet, quæ | imitatur,nec ſuis poteſt conatibus ope
herbæ diſtillatæ fuerint præterea non rum naturæ perfectiones adæquare.
eft neceſſe res omnes reſolui in proxic | Nam veriſſime Fabius;ita ſctipfit; imi
mam ſuam materiam :nec corpusreſol- tatio quaArtis eft propria;nunquam tam fe
uitur in femen : fed fufficit reſolui in liciter naturam exprimit : quin inter hanc:
materiám.remotiorem , ſivè elementar l Gillam femper aliquid interfit, ipſaque ve
K 3 ritas:

1 Avicen.epifiad Hazon .Geber, Lwlinsenlii,videLacin.d.lib.z. b li.de mirabilibus:

parffat. artis de naturay

 DIS QVISITIONIS MAGICARVM

veritas pluribus parafangis fuaſequentem maturiùs re perpenſa, video illa iplas

viſtigia hypocriſin poſt ſe relinquat a ) qui quæ tum attuli argumenta ;ut obfelli
neger iubendus agri lilia cum veris, lolent, laccis laneis,arietis impetum in
Dedali volatum cum alitibus compa. ' fringere: poſſe commoda explicatione,
rare , & cum Praxitelis aut Phidiæ ca. cxarmari , & enervari. Arietes ifti tres
ballo hoſtiles manus cffugere. Refp. I crant triplici teſtudine contexti, Pri .
Comparationem natura & artis infti- mus petitur à definitionc niecalli,quam
tui duobus modis poffe. uno quidem Geber, Petrus Bonus, & multi chymici
preciſe ac nude ſola cum ſolaconferen- admittunt: -metallum , eft corpus foſsike,
do. unumque alteri,ſive utrinfque po- durum , & naturam ſuam ſervans à malleo
tentiam , ſeorſim invicem & mutuò dilatabile. Sed hæc tota definitio æquc
componendo, hoc G Baconus voluit,ut convenit argento, & plumbo ,ac auro ,
inde fornaculisſuis ca tribuat, quæna. . que ergòlunt mctalla , atque aurum .
turæ denegata; fateor omniillum.re- Refpond . differencias rerum eſſentiales
præterquam hominis , nobis efle igno
prehenſione digniſſimum fuiſſe , & ar-
gumentuin contrarium ſolide probari.tas: ideò nos cogi definitiones formare
Altero vero modo poſſunt iſta compa- ab accidentarijs differentijs, quæ pof
rari , non præſcindendo unum ab altc- ſunt fæpe communes elle pluribus;que
ro ,fedextenſive,verbigratia,artificium probabiliter videntur fpecic differre.
humanú cum ipſa natura ; qua'incom- xeluti lidefinias canem , certe definias
paratione, artificium prælupponit na- per proprietatem ; latratus,hyena tamen
turæ vim , plus autem tum políc artem hunc imitatur, quæ canis non eft : & fic
natura fubnixam & adiutam , quam totum iſtud congeftum , canis eſt ani.
porfit natura ſola, plurimis patet expe- malirrationale, quadrupes, velox , la
rientijs. ſic enim naturalis operatio ,iv - trabile,convenietetiam hyenæ .nam &
vațur, acceleratur & perficiturper hu- illa erit, animatirrationale ,quadrupes,
manam induftriam & artem :quod vo velox , latrabile . Nemo tamen inferat
luiſle dumtaxat Rogerium eius verba canis nomen hyena competere , vel
indicant, & veriflimum eft. hyenam æquecanem effe : fed potius
11. Secundo reprehendunt quod dici- | inferendum , quiddam in hyena repe
tur à Chymicis, ubicum eſſe perfectum riri,quod in cane ſit perfe &tius. Sic dico
metallum, ſive unicam metalliſpeciem definitionis ' huiuſmodi accidentariz
( aurum ) cætera merafta dumta xat elle condiciones in fingulis metallis inven
auri inchoationes ; & ideò tam facile cas,non convincere fingula hæc quibus
njetalla reliqua ad aurum, naturalem conveniuntmetalli fpecies eſſe . Nam
ſuam perfectionem ,reduci ; quam ho. hæc non eſt convenientia generis in
moæger ad fanitatem , & ovum ad pul- ſubftantia, ſed duntaxat quaſi generis
lum.Hocilliţriplici ariete ſibi,ron tam in accidentibus. Specificæ namque dif
quatere,quam ſubruere viden ur: & ita ferentiæ ab eflentia rei ſunt. defumen

mihi quoquc aliquando viſum : nunc dæ , Quarcut adverſarijprobentà defi

finitio
„ a lib.z.inftit. orato
 L'IBRT I. CAP . QVÆST . I. 79

nitlone,identitatem genericam ;neceſſe natura non multiplicat rerum imper:

cft,priùs probent, vel fimul , & coníe-
quenter probent,prætenfarú ſpecierú
differencià eſſenciálem vel quid
eiquo-
dammodò æquipollens ; v.g. Homo &
cquas fpecies funt fub animalis genere,
id probari ncquit eo duntaxat, quòd
animalis definitio ,quæ tamen eſſentia
fectarú individua,ut videmus,monftra
ſterilitatis damno mulråta. hæc autem
metalla deſuis individuisre & è prædi
cantur ;út argentum de hoc vel illo. Re
fpondeo. Mon aber rat à ſcopo ſuo natu
ra, quia finis eius eſt ; rerum varierarc '
huncmundum ornare : & perfectiora

lis eſt conveniat utrique ( ſic enim con- vulc eſſe rariora.fit autem hominú ava-
venit Petro & Paulo ; & tamen P. & P. ritia, qui mctalla effodiunt priuſquam
ſpecic non differumt')ledprobaripræ- ad debitam perfectionem perveniant;
téreà debet ; quia homoeft rationis có- utminusaurifit,quàm cæterorum me.
pos , cquus non eſt.fic etiá quod aquila rallorum . Sicuti quia vituli pleriq; oc
& leo differantſpecie,non probandum ciduntur à lanionibus, idcircò paucio
tánram cò ,quòd ratio generica illis res boves exiſtunt;ſıhis parceretur,bo •
competat, ſed etiam , quia utriuſqueer- ves fierent; fi illis abſtineretur effodien
ſentia diverla eft, cum unuſit volatile, dis, paulatim'aureſcerent. Enunciandi
aliud beſfia leu gradiens.Sic igitur, non verò ratio ,quædam eſt ſpecierum ,ſivè
quia hæc definitio cadem quæ auto, generiča; quædam verò interè acciden
competitargento :ideò hæc duo fpecie taria. Monſtrorum de inferioribus at
diftinguuntur: ſed ſequitur folummo: tributiva enunciatio accidentaria ', po
do ambo hzcmetalla effe : argentú qui- teft æquè locü habere, ac argenti,auri,
dem imperfecte ,quia poteftperfici,au . & c . Gicut enim dicas rectè , hoc vás eſt
rum perfecillimè, quia nequit in me argeatum , fic etiam rectè dicas,Gorgo ,
talli ratione perfici. Infantiiuxta ac vi- eſtmonſtrum ; fphinx eſt monſtrum :&
To conyenit hominis definitio,ut & vi- ficut etiam dicas vafis buius effentia eſt
tulo ac bovi animalis : fed infans adhuc | ſtannea , vel materia - cius eft ftannum :
perfici & definitionis membra 'perfe nihil prohibet quin vere dicas,pygma
& iùsporeſt participate:non tamen in- us ifte eſt monſtroſus, vel fubftãtia hu
fans& vir funt hominis lpecies: idemi | ius pygmæjeſt monſtrofa.Sed parú hæc :
de alijsmetallis , & auro ftatuendum , ad rem quae de prædicatione. Quia re
nam alia illa natura ad hoc inſtituit , ut vera : nó quicquid imperfectuin adhuc
queancad aurea perfectione progredi: eft, co nomine mõſtrolum eft:maxime
12. Verùm bic novæ fuboriunturdif- fiaptum fie perfectioncm ſuam recipe
ficultates; novi fcopuli affurgunt. dicat re, pullus in ovo nó eſt monſtroſus ,vi
cnim aliquis,hinclequeretur :Primo na . tulus non eſt monſtroſus , infans nó cft
turam fic fæpiùs à ſcopo fuo aberrares monſtroſus, quia hic advirú,illead bo
quàm finem fuum confequi.quod con. vom , ille ad gallinaceum tendit: etiam
vlciú ferretur in Deum , Naturæ quoq; | lunt poteftate,quod actú futuri, idé de
aberrationes de fuis inferioribus, more metallis alijs ab auro dicunt Chymici.
Specierum , non folentprædicari, qyia Sterilitate damnata funt tancum mon-
Aras
80 DISQUISITIONYM MAGICARUM

ftra perfectorum animantium ; non in- fient ſtannum argentum , aurum . Co

fectorum , non inanimatorum . Atque natur quidem natura ſemper aurum
ita ruit hæc replicatoria machina. producere:ſed, cum nequit co minera
13.Secundo contédunt adverſarij pro- lis decoctio pertingere , contenta eft '
ximam metallorum omnium materiã aliorum metallorum generatione pro
eandem elle non poſſe, ſed uniuſcuiuf- modo virtutis & materiæ proximæ dil
que ſpeciei debere eſſe materiam pro- poſitionc. Si non laris multum adlit
ximam diverſam , quod etiam nonnulli | fulphuris ſubtilis ac rubei, adfit tamen
Chymici fatentur , a & probatur: quia fatis hydrargyri ſubtilis & albi : fiet ac
diverſæ ſpecie formæ eandem ſpecie gentum : fi verò vis ſulphuris excedat,
materiam nequcunt informare : ut de & unctuoſum illud liquidum omni fit
anima humana & cquina pater,quarú ex parte probs defæcatum , produceret
neutra corpus alterius apta eſt infor aurum.
mare:videretur alioqui,vetus illud de 14.Tertius illorum aries erat. Numqua
lirium ſtabiliti poſle :omnia ex omnibus, conquiefcere naturam , fponte fua : fed
five quodlibet ex quolibet gigni: & fic ,limoveri & moliri donec perfectionem
remotæ materiæ fufficeret identitas, ſuā fit indepra : metalla vero hæc appa
poſſet unus Alchimicus alterum , in A. rere omnibus, etiam præſente causå ef
puleium illum , vel Lucianum auritum ficiente.in venis ſuis conquieſcere, ni .
transformare. Refpond. Animas anima- hil ſolicita , ut in aurum transformen
lium perfectorum requirere corpora cur. licet enim centum annis illic - per
organica, certis perfectemodis diſpoſi- maneant non impedita, numquam ta
ta :animas animalium imperfectorum , men magis illa aurelcent, ſed in ſuo ſta
iplas quoque; quia ex materia educun tu permanebunt,ferrum ,plumbum ,ar.'
fur,requirere luam & propriam ininus gentum.Si fic igitur quieta iacent, ſuam
tamen perfectam organorum corporis nacta ſunt perfectionem . Reſpondent.
compoſituram , quæ compoſitura , ſiue i Chymici & benereſpondent, nos hanc
(ut dicam organizatio ,de illius indivi- commutationem deprehenderc non
dui eſſentia eft. Inanimas verò res dum - poſſe:ſed cur nequeamus,incredibilem
taxat cenſeo requirere, materiam illam reddunt rationem : quod ad alterius
communem , & præcipueconſtantem metalli in aurum metamorphoſin mil
partibus homogeneis , eiſdem eſſe & lenarium annorum tempus requira
perfectius diſpolitam ,ad plumbi , ſtan tur . Quis hoc illis definitum tempus
ni, argenţivelauri formam : quia for- revelavit: quis credat cum ad cæterorú
mæ iſtæ , non ad compoſituræ velorga- | metallorum perfectionem , curſus vi
norum fabricam , ſed ad qualitatum į ginti vel triginta ſufficiat 'annorum ?
primarum maiorem minoremve parti- Maiorergo in auro formando mora,
cipationem ,conſequuntur. Si plus ha- | ſed non tot ſeculorum admittenda . Si
beant terrenæ admixtionis , ficnt fer cut autem herbarum & arborum in
rum,æs,plumbum ; ſi plus acrei liquidi, crementa non cernimus dum creſcunt:
ſed
a Richardus Angelic.in Corredorio ,& loan.Bracefcus conETA Tauladanum .
 LIBRI I. CAP.IV. QVÆST. 1V . 75
led creviſſe deprehendimus: ita latens , & fubordinario iſta eodem modo ро
eſtalteratio hæc & commutatio metal- teſtintelligi deplumbo & auro, ſtanno
lorum :quæ ,non ,duin fit, ſed dum facta | & argento : quo illi de his intelligunt,
eſt ; cerni poteſt :quod verò illam non quæ in tertia ſect. producemus.
cernimus, impatientia fecit & cupidi 15. Quartum argumentum eft , ars iſta
stas , dum malunt homines prælens lu- nequit veras gemmas transformare in
crum mínus capere,& quale eſt metal- | gemmas alias veras..crgò nec.meralla
lum effodece : quàm (pem precio redi- | poreſt in alia. Reſpond. gemmas , li quæ
mere,& illam tam longinquam operiri 1 lint liquabiles , poſſe ad maiorem for
tranſmutationem.Sed cur ad hanc, for - taſſis.redigiperfectionem : non tamen
naculis & follibus ſuis le tiennio per- : in alias diverfæ fpeciei murati poffe
venire poſle Eanianus & alij gloriatur, quia non poteft ignis quemlibet indu
cere colorem : nec gemmæ ad gemma
ſi non niſ luftrisaliquot exactis id po
telt natura cauſam puto , quia in terræ ea cognatio eſt , quæ metalliad metal
veuis plus liquidihumidiaffuit, & ca lum.Gemmæ verò pleræque vel potiùs
lor quoqueagit leniter ac paulatim :hic omnes , quia lapidum ex genere ſunt,
3
in chryſollo ,nihilaffluit liquidi : quare etiam (unt illiquabiles: quia non habét
quicquid refiftit, & revocatcurſum ef- humidum unctuoſum , vt meralla : fed
ficientis caula , id faciliùshic abſumi- aqueum , quod igne difHatur. b
tur: ignis quoqueeſt continuus , & non Vltimò obijciunt , non dari cauſam
impeditus , & quantun poteft urger. fufficientem ,quæ hoc operetur : cælos
Præterea nonnunquam aliquid auri enim naturaliter hæc metaHa in venis
matuci & perfecti artifices admilcent, producere per calorem , & frigus : non
cut ficars adjuvans naturam , caufa fit qua calorille vel frigus qualitas tātùnı
velocius reliquum convertendi,utno- eſt, fivè calor aut frigus : ſed quà eft or
tat Trevilanus, libr. de tranſmutat.me- ganum ac inſtrumentum cælorum , ia
his appacer admo-
tallor antemediū . Ex cuius virtute agit. hic verò nec frigus
dùm probabilem eſſe ſententiam Calm adelle in Chemica operatione: nec ca
lifthenis. AlbertiMagni, & Chemico- lorem.operari ut inftrumentum agen .
rum ,unicam elle perfeétam metalh ſpe. tis principalis, quia hic non adeſt agens
ciem , a Sed pergam eſſe liberalis ac.co- principale. Refpondeo, de frigore iam di
mis:efto ſpecie differant metalla , quid ximus. de caloreverò dico nunc agere,
tum ?ſpeciei finquiunt) in fpeciem quæ j ut inſtrumentum ignis; & effe eiuſdem
non at alteri ſubordinata immutatio fpecieicni calore cælefti ſeu elemen
impoffibilis eſt naturæ . Nos mox non tari. Agens autein principale cft lemon
elle impoflibilem oſteitdemus. Necad 1 auriipſis metallisinſitum : quod ſemen
rem facitillud de ſubordinatione. Re- l calore fovetur, & adolefcit in aurum .
vera enim multorum commutatio 0- Probatio verò huius ,non incumbit -
Atendirur, quæ fic ſubordinata no lunt: 1 lia, quam ab experiencia, ad quam al
L chimici

3.Alb.Magnilib.z.de metaldraa. 1.6,7. Gobri,Roſarii Vannoccii.Biringuccii, aliar

bfic Alb, Magn, ins.Metapo
 DISQUISITIONIS MAGICARVM
chimici ſolét provocare. ſolemus enim
à pofteriore probare vim ſeminis alicui
reiinfuiſſe,cum genitúex eo aliquid &
ex potentia eius in actum deductum
cernimus . Denique concluſio noſtra
dumtaxat exigebat, nos oſtendere na-
turæ rerum hanc non eſſe contrariam
argumenta
Chryſopæiam , neque id argumenta
adverf arioru m convin cere . quod puto
ſufficienter oſtenſum à nobis. Hæc de
primo axiomate.
SE CTIO . enim quæ illarum quod fi fingulis par ,
De eadem efficacitate.
It 2.axioma. longè probabiliuseft , posle
Said
alchymicam artem finem fuum conſe
qui, & alia in aurum igne tranſmutare:quă
non poſſe.Dico eſſe probabilius,quia reve-
ra id non probatur apodi & icè, fed tan
nes , liquationem , leparationem , con
gregationem , & alias huiuſmodi: ficut
& calor nativus , cibum poteſt variè
conformare, priuſquam augeat & in
crementum præbeat ipli alico. necmi
nus eſt miranda illa cibi , puta pomi, in .
carnem : quàm hydrargyri in aurum
commutatio . Denique li ſingulas illas
alterationes conſideres: quas Chryſo .
pæi requirunt,etiam qui plurimas:nulo
lam invenias ; quæ vices ignis in mare
riam diſpoſitam agentis excedat cedo
cur non ſuccelliuèomnibus , cùm eius
vis non recundatur, ſuggeſtis ſemper
novis fomentis ?
2. Quintò , perſuadereid debent in
tellectuinon malèdiſpoſito ,cùm variæ
fimilesexperientiæ , cùm plurimorú id
ſe confecutos afferentium affertio . hoc

cùm topicè. ſic tamen , ut moraliter terè
convincant rationes. Primum argumen-
tum , quo conclufio probatur , pendet
ex fupradi&tis, quia contraria negativa
habet argumenta non concludentia ,
imò nec admodùm urgentia.Secundum ,
quia multarum rerum caufæ naturales
nos latent, & poteft hæc eſſe de illarum
numero : multa quoque fiunt naturali-
ter , quæ quis , proptercaufarum igno .
rationem , & facta ceriò neſciat : vel ne
get facta,vel non fa & a naturaliter,con
tendat. Tertium quia Magorum illa in
duftria , quia mutarunt angues in vir
gas, & è converſo :iuxcaD. A uguſtinum
A naturalis mutatio fuit: mirabilior ta- ; terià efficit , & , quæ in eius potentiâ late .
men eſt hac, de qua nos agimus. Quar. i bant, edučit. 2. aurum exauripigmento
sum . quia calor ignis vim habet trans-
formnandi metalla per varias alteratio .
pofterius probabo lectione lequenti:
prius verò probatur, ijs quæ fusè retu
lerunt Scaliger b & Benedict. Perer.
primùm ars poteftgignere veſpas, ſca
rabæos crabroneſq ; ex cadaveribus , &
ex ſtercore animalium : immò & ſcor
piones , ex herba Baſilico ritè pofita &
collocata certis locis : ſed viventia hæc
funt excellentiora metallis: poterit igi
tur & metalla. Dices in his hominem
arte tantùm materiam materiæ appo
nere , cætera naturam per putrefactio
nem & calorens ſolis producere : Verú
in noftro quoque caſu manum tantùm
homo adhibet ,cætera calor ignis in ma.
produci arte Plinius auctor eſt,utdixi
mus , fi dicas auripigmentú venam effe
auri

a libr.3.de Trinit. b exercit.23, cqueft. dealchim.lib.de Magia.

 LIBRI I. CAP. V. QVÆST. II. SECT. III . si

auri ſterilem ac inopem ,hoc eſt ,aurum tore ? ſcimus enim quid inter triticum
imperfectum ,ut ait Fabianus :a hoc, ut & lolium interlit 8. calchicim in miſij
dicitur ſine probatione, negati quoque naturam mutari, fatis notum eft, veriG.
potelt.Nam plusvidetur differre ab au. milius etiam ea ſpecie differre, quàm
ro, quàm cuprum : nam cuprum metal- idem effe.9, lapideſcere ligna , î in fon
lisannumerandum , illud verò potiùs | rescertosincidant : nôrunt Arduennæ,
coloribus ac tincturis.3. ex ovis b calore | & lignum ſit caudexque,qui neget.Be
fornacis Cayrı ſolent pulli educi , non ne eſt non negant adverfarij : Sed hanc
fecus quàm foru matris: cur non & hic dicent fortè commutationem in dete
fornax luppleat uteri terræ vicem ? fidi rius , viventis nempè ligni , in lapidem
cas, ovum natura ordinariad pullú , & vitæ expertem :mortem hancelle quan
eſſe pullú potentiâ: contendunt alchi- dá ligni. facilius res degenerare quam
mici idem eſſe plumbum auri reſpectu, meliorentur. Vrgeo , etiam meliorari.
imò & argénti;ideoque ſolere hæcme nam in Scotia ex putridis navium frag
talla iuxta invice reperiri. Sanè Plinius mentis, & ex arborum fructu in mare
dicite venam plumbi , quæ vicina ſolet deciduo ( res eſt vulgo notiſlima,& pro
eſſe & contiguæ venæ argenti: vocari babitur libro fequ.) gignuntur anates.
galenam . Sed & ovum quoq; magis dif- Sitam admirabilem effectum tranfmu.
fertà pullo , quam inter le metalla. 4. cationisaquanobis exhibet : cur ignis
Naturaliter videmus multos vermicu- efficacitati , cuiusmaior longe vis eft in
los mutari in volatilia, utpote muſcas: agendo ,malignè detrahimus:Herodo
& tamen reptile& volatile , pluſquam tus etiam fcribit platanum in oleam
ſpecie diſtant.s.utnaturaproducit ſalé, vertiſſe:& alij cadavera , in ſtatuas ſalis,
bitumen , a atramentum : Sic etiam illa , de quo plura dicam l.2.9.18. in fine.
nobis artificum exhibet induftria. Si di 3. Denique notiflimum eſt poſſe ſal
cas ſpecie differre hæc ab illis : contra tem dæmones producere , per applica
urgebo : cum caſdem habeãt qualitates i tionem naturalium agentium , nomo
( quod docet experientia ) non magis dò res inanimas, fed & animalia imper
differre,quàm pulli quos fornacesCay. | fecta quæcumque ex putrefactione
ri produxerant, à pullis adpectoratis à į naſcuntur: e multò igitur faciliùspote.
matre. 6. Plinius auctor eſt triticum & rit metallum unum ,in aliud eadem ap

Gliginem in invicem commutata.dices, plicatione commutari. quia longè mi

folis accidentibus ea differebant, eadé . nor eſt metallorum differentia , quam
que fuifle ſpecie ? Galeni d quidem ſen inanimis & animati.Sed Diabolusnul
tentia videtur,fed multis id non proba - lum buiuſmodi effectum producere
tur ,eſto ramen : hoc liverum , quid ad 7. I poreſt ,qui naturæ vires ſuperet:ut con-.
Nam Theophraſto lolium quoque in ſtat: alioqui poflet vera cdere miracula .
triticum fuit mutatum : loliumne hoc ergò effectus huiuſmodi naturæ vires
Silveſtre triticum fuiſſe dicent ? quô au- | non ſuperat. Igitur poteſt fieri ut vel
L 2 docente
a cap.4. dic.lib.de re metallica. b Scal.lo cli. 33.6.6 . d lib.2 . ad G aucum cap.7 . c Eft
Scoti Lycheri communisin z. b.7.rel.3.to probab,li.feq.q.14.
 DISQUISITIONVM MAGICARVM

docente Diabolo , vel induſtria & ftu- | quæ de illo Villamontius itinerarij lib.3.c.
dio tandem homo ad hanc cognitio 28. vel poffunt eſſe prodigiofæ ,dæmo
ne faciente. 4. quia hanc artem nemo
nem pertingat.
unquam calluit : quod pater,'cò quod
SECTIO IV . nemo ſeumquam dixit ultimum eius
effectunt conſecutum : nemo eriam
An aliqua narratione conſiet aurum verbis vel ſcriptis eam aliosdocere po
hac arte fáctum ? tuit . His illi pugnant:
2. Sit conclulio . De facto aliquos hac ar
NVlum adverſariji fortiuste te verum aurum feciſſe,videturejſe valde creó
lum intorquent, quàm ab ex . dibile:
perientia ; cur igitur, inquiunt , nullus. Probo', quia tot ea de re narrationes;
hactenus effectum confecutusicurom - funt diverſorum , ut videatur procacis
nes oleum & operam perdidere?nonne animi & perfrictæ frontis , nulli crede-
mili ad ma
moraliter hinc colligimus , id effe- im - re. adſcribam quæ nunc
poſſibilibus annumerandum ? 2. quia, num . Cælius Rhodiginus auctor eſt
quæcumque adferuntur experientiæ , b ſuo tempore in Gallia quendam * exi
niuntur teftimonijs ipſorum chymi- infima plebe hominem , mirè ſagacem ,
corum , quibus minime credendú: tùm modum excogitaſſe , quo chryſulcæ æ-
quòd in cauſa propria ; tum quòd men quæ vi, ex'metallo quolibet aurum ſew
dicitas & paupertas fide detrahat , cùm cerneret : & addit tales artifices vo .
quòd ſpefaſcinati & iimaginationis ve cari Chryſoplintas , officinam vero Cbry
Kementi apprehenfione, pútant elleau- | Sophifium . De ArnoldoVillanovano res
rum quod non eſt utait pontifex loan- ferunt graviſsimi Turiſconſulti's c eum
mis 22.4 .z. quia poffunt eſſe operatio- virgulas aureas chemica arte produ-
ses , vel fraudulentæ & deceptoriæ , ut ! xiſlé ; quảsomnium examini ſubiecerit:
fuit Bragadini Veneri Alchimia : quiininaula Pontificiss .& idcò concludunt:
Bavaria ſupplicio affectus anno 1595: chemiam veram effe fcientiam Obijcia
coram omnibusimpofturam ſuam co- l unt; Arnoldum fuiſſe valdè ſuſpectum
fellus fuit: ſeex auri ' ramentis pulueri | familiaritatis cum dæmonibus: d & id
buſque quos mixtos: carbonario pulcò vel dæmonem hoc verè feciffe , veli
neri: habebat",, aurum ſuum liquaffe. faltem verum aurum ſuppofuiſſe: Re-
Quare cavendum ne lectorē decipiat pon. haseſſemalitioſas conjecturas. Si
deceptus ipſe Villamontius, pertinaci- lulpectus Arnoldus , quomodo nonin
ter defendenszveram fuiſſe & ſinceram Romana curia , ubi aſliduus erat,com
Auton.Bragadini Chryſopæiam : cììmprehenſus , utmaleficus ,& caſtigatusr"
enim illa fcriberet , nondum dies frau mera autem conjectura eft, dæmonem
dem huius Cyprijplani aperuerat.Vidė. verum aurum ſuppoſuiſſe: Alij;dicunt
examinii
a Extrau.ſpondent decrimin.falli cap.13:.6 libro zr.cap. 13. c ló. And.in additiumad'Spea.
eutitu.de crimin.falſi.Old.confi.77. de ſortil.Abb. in c. ex tuarum de forril doibid. Bald. 10 * :.
Platean in l.1.C.de argentprec:quod in theſoinfer.lib.102. d Penna.Com:3oad zip.Dire&t.Eyjan
merici g, 11
 LIBER I. CAP. V. QVÆST. IL 8
examini ſubjeciſſe, hoceſt, obtuliffe: [ Antonium pharmacopulam Tarviſie
Non verò quemquam veritatis peri- num ,coram And Gritto Duce; & præ .
wulam feciſe: primùm explicatio il cipuis patriciis Venetis , argentum vi
lai verbo non congruit, deindè quis vum inauruin com mutafle, & ejus 0
stedat illo offeréte aurum ad examen , peris quædam adhuc exſtare vertigia.
neminem Romæ periculum feciſſe; Hoc Julius Scaliger', in contradictoria:

dis and nonfcribiturI exercitatione; cluditpotiùs , quàm dif

ab auctoribus illis falſum aurum de folvit,dicens; ihoc verum aurum fuif
prehenfum ; probabilius crediderim fer, Veneros eum fuiffe Coacturos, Ret .
dxperientiam Arnoldo fuffragatam . publicæ operam hanc navare, velarti
Sanè id confirmat quod deipfius cum ficium'indicare. Quis enim Scaligero
Raymundo Lullio concertatione au indicavit , Tarviſinu eis non indicaffe ?
& or Theatri humanæ vitæ tradidit ' , ſanè crediderim Venetos,velincerti e .
Raymundum huncBalearicum ,homi. ventus fpem contempliffe , vel præſti
nem acutiflimum , multis rationibu's gris effectum adſcripliſſe . Tu, Lector
demonftralle Villanovano artis hujus ne idem ſentias ;accipe teſtimonium a
aduvapias, tum Arnoldum diſputandi liud'ejaldem'rei,utin Cardani & Ara
pertælum ; quin potitis,inquit,te ſenſu goſii fide,hoc experimentum ſter. Gu
craftinâ convincam die: quæ cum illu ilhelmus iſte Aragoſius , vir philoſo
xiffet, metamorpholimilli'oculará ex phiæ & medicinæ apprimèperitus, ſtu
hibuit fide:quaillemotus,hanc ipſc ar- diorum causa degebat Patavii: femel,
tem amplexus, multa de cadem fcripfit anno'isso : Venetias excurric; & hono
opuſcula , ante annos fermè zso . De ris causa Hectorem Auſoniuin ', mar ,
hocLullio fcribit quidam noftritem theſis & inedicinæ laude clarum , invi
poris medicus: non alchimiſtà ; b Hunc | fit: ibi'cum intra alia'Alchimicæ aurifi- . "
ego inquirendocomperio apud' Anglos , te cæ mentio fieret, eamque Guilhelmus
quidem verâ praftitiffe , quod -ſuis libris ; folidis, ur ipſicum videbatur,argumé
profitetur: & in arce Londini, iuffu Regis tisſubrueret: Aufonius in fequentem diem
probatißimum aurum confeciffe : mihique conventum indixit; eoque trespatriciosVer
genusnummi oftenfum eft, quodadhuc ap- netos ; è nobilißima Corneliorum gente ad
pellant Nobile Raymundi; auri ſcilicetpuri | du &tos: 'ex'eoauro;quod Tarviſinus fpectan-
cobryzi,ſumimaque indicatura. ] Idem tibus patribus,hoc eſt; celeriter, non magna
mudor Theſauri, hoc etiam narrat de i interpofita mora ,momento feciſſet ,conſectos
Berbardo Treviſano ; eum cum initiò annulos (pectandos contrectandoſque exhi'.
fruftrà maghas opes in hac Chryſo: bere ciravit. Ipſe deincepsArogofius Tarvi
plyntica' prodegiſſet; tándem accura- | fium excurrens hiſtoriam facti didicit:Nar:
efore ſtudio conſecutum ' , ut bicn- rabat ille à Gallo quodam ', Arogofio facie '
nio artem in opus;fpem in rem ,dedu- |ſimillimo, dómiſuæ per aliquot 'menfés ho
séret:. Hieronym Cardanus teſtătur, I spitaliter accepto , eu ſepulverem honorarii!
L 3 loco)
a vol.2 o.lib.z.edit.Baſileenſis in Colonienfi vide Indicem . bR: C.in Nomenclatore izan
Fetium fcrip. c Opere de fubtilitatili.demetallis
 84 DISQVISITIONVM MAGICARVM

loco accepiſſe ſed ut in eo tamquam arcano qui honeftam indè rerum naturæ co
uteretur.Severò non tam privati commodi, gnitionem dumtaxat petunt. Nec ve
quam publicefidei erga Rempublicam ve rum eft, nullos nilimendicos vel pau
netă ſtudio ,eoinfcio, Venetias navigaſſe ,rem peres huic ſtudio incumbere ; quod
patribus indicaffe:ſpecimen artis exhibuiſſe: Principes viri multi non fugiunt , nec
privatim quoque in Corneliorum edibus nõ ! eriam paupertas omnis à teſtimonio
ſemel.Interea verò Galium illum inſalutatis arcet: fed tantum ; quam vilitas aut vi
omnibus diſceßiffe, nequeſe quidquam de eo tiofitas vitæ dehoneſtat. Phocion pau
amplius refcire potuiſſe. a Vides cautam per erat :plus illi tamen injurato ,quam
cur Veneti non urſerint Tarviſinum , jurato Paridi credidiffem . Teſtimonií
& quam inanis illa magni viri, led læpè in propria cauſa rejicitur , fed hic teſti
iniqui Cardanomaſtigis , fufpicio . monium dixere ſcriptores, qui non c
3. Fortaſſis cadem arte apud Cedre . rant Alchimiftæ.acceperant illiquidem
num ille frenum aureum confecrat , hoc ab Alchimiſtis ; fed alchimici di
quod Anaſtaſio Imperatori obtulit: cta ſua,factis probarant.Nec fanè do
ſed videtur iſte præſtigiator potiùs fu- meſticum teſtimonium , ut nec alia a
iſle quam Chymiſta ,poſt primam ope- lias inidonea,rejiciuntur , quando ali
ris hujus editionem incidi in librum undè teſtimonia habere non queunt, i
And. Libavii medici, quipo1. ſingula- Et quæſo undè hic initium hiſtoriæ ha.
rium ,Syntaxi 11.de re metallica, plura te- beri potuit , niſi ex ipſorumartificum
ſtimonia retulit. dictis & relatione ? Ad 3.poſle aliquan
4. Nuncad objectionesreſpondca- do eſſe tales , & fuiſle: hinc tamen non
mus . Ad primum ; multos ego comme - ſequi,nullas non fuille tales.Ad 4.mul.
moravi, quos nonChemicitantùm ,fed ros hanc artem verbis ſcriptisque pro
& medici & I.C.graviſſimiteſtantur ré didiſſe, & hodiè tam tenere , & alios
ipfam factam exhibuiſſe , Arnoldum , docere ,fi qui contingantin praxierro .
Lullium , Tarviſinum . Et hodiè nomi res , nihil mirum : quia facilè peccatur

nare poflem ,quos noviviros graves,in in iis , quæ ab ignis operationc depen
dignitate pofitos, & Deum timentes; dent. Nec ullius artificis eft, in iis, quæ
qui de ſe iplis idem profitentur. Quos į ab activitate extrinfeci agentis natura
mentiri , vel impoſturis, aut præftigiis, lis pendent, ſecurum ſemper effectum ,
aut dæmoniacis artibusuti , nunquam ) [pondere. dere. Nec ulla quoquears alia,in
in animum meum polſim inducere: & qua quis mente fanâ perfectionis ulti
ſine injuriis viris honeftiflimis , qui mum apicem ſe conſecutum afleveret.
queant id lufpicari.Ad z.dico.Pont.lo ſemper aliquid diſcendum ſupereſt:ne.
qui de gregalibus,fivè fece illa Chemi- ' que huicarti peculiare, quod opponi
corum , quilucrum captant, & avidita tur .
te pecuniæ in præcepsruunt,non de iis
QUÆ

a Theſau.vita hom . Ju. Omitto quod defefimilia Fernelius tefterar lib.de abd. rer.cauf.
b Per.Gerar.ling. 300.Hippol.fing.71.1
 LIBER I. CAP. V. QVÆST.IT.
entiæ : ut in medico, & chirurgo fatis eſt
QUÆSTIO I f. manifeſtum

An Chryſopæia habenda ex numero artium QUÆSTIO III.

ingenuarum ,an mechanicis annu
meranda ? Adquam magia ſpeciem pertinent
Chryſopæia ?
Acilis eft deciſo;nihil in ea mecha
nicum effe prater ipſam operationem , 1.
A què expeditum eft reſponde.
Gigniariam illam applicationem : Theori re huic quæftioni. Si alchimicus
cam verò fivèspeculationem artis ipſiusphy- effectus verus non eft, quia fallum eſt aut
fiologia, in remotißimis latebris larentem , apparens duntaxat aurum , pertinet ad
aque ingenuam , què ſcientificam effe natu- magiam preſtigiatricem ,fiverus eft effectus,
Ta ſua,quam firphyſica :cuius eft portio non tunc autfit opedæmonis, &pertinet ad De
ignobilis:aut medicina, cuiſubſervit& ar moniacam : verum effectum voco,
cillatur:eoque nomineacromaticis & epop - quando aurum verum quis conſequi
ricis difciplinis annumerandum . tur: hoc autem poteſt fieri dupliciter,
2. Si verò conſideres ipſos Alchimi- vel verà tranſmutatione , vel ſuppo
ſtas , quidam illorum meri ſunt me . litione: quando hoc facit dæmon ,po
chanici, & faturarii, ac cipiflones: qui- teſt etiam reducihoc factum , ad præ
dam verò philoſophorum nomen ho- ſtigatricem : quando illud , non niſi, ut
neftum in primis ac laudabile , jure dixi , ad dæmoniacam . Si verò perum au
fuo fibi vendicant.Etfi enim omnis Al- rum , fineope damonis homo extrahit pyro
chimiſta ingenio fimulac manu , uta- technia fua , tunc alchimia pertinet, fecun.
tur: tamen id omni mechanico artifici dum ſe& propriè; ad Magiam naturalem :
communécft, & manus præcipuam o- per accidens ad artificiofam . Nam , quis
peris partem in illis vendicat:qui,prin- j ad fupernaturalem referunt, propter
cipia cauſalque artis ignorantes, nec cælorum infuxus : illi meo judicio
certum in rebus præparandis ufum ,ju- falluntur : nihil enim hic cernitur ;
xta præcepta congrua & ſcientifica ad- ut oſtenſum , quod naturæ vires ex
hibétes, tempus & carbones abſumút; cedat .
faliginofi itaque &merè mechanici di 2. Naturalis ergo alchimia exempla ,
cendi fant, ſed quiin oleis , & aquis , & | jam nonnulla propoſui.
gummis , & auro extrahendo,cauſas & 3. Dæmoniacæ refert unum auctor
præcepra artis norunt : quibus fretief- ! dæmonomania : ble exGuilhelmo Có
fectum libipollicentur: fi, etſi manumftantino, famoſo alchimico ,audiviſſe
ingenio ,& operationem ſpeculationi ſocios ipfius , cùm perdiu flantibus,
adjungant: non mechanici, ſed philo. l ſpes ſpecieſve aurioſtenderetur nulla,
fophidicendi:operatio eniin illa ,& ma. I conſilium à Diabolo petiiffe, ritene o
nuum auxilium , accidentaria ſunt ſci perarentur, & optatum finem contin
gerent:
a Arogofius & Svinger. b Supra queſtiones, Seguls,
 M
ONV VM
IS ITI CAR
DI SQV MAG
I
36
gerent : an in aliquo peccatum ab ipſis , vare , demum ille nihil aliud retulie
ellet , quod metallum arceret expeti- quam , ftrenuè laborate.
tum ). Diabolum ( ut ſolet ) latebrofum 4. Deceptorii effectus duæ Hiſto
dedille reſponſum : quàm breve , tàm riæ occurrunt , prior præſtigatorius
ambiguum : laboratezlaborate.hocillos Diabolicus : poſterior ad deceptorios
pro lecunda pollicitatione arreptum & emunctorios per huinanam callidi
mirè,animalle: ergò perrexiſle infan- tatem pertinet. Priorem ſic narrat Ce
do, & fornaculis.continuandis , idque drenus : Quidam ex eorum numero, qui
adeò ftrenuèut in nihilum cuncta re- Chemicam artem profitentur, callidus bo
degerint : parati nihilominus pergere, minum oculos impoftura prefiringere , ar
& ad imum ,cundam ,rem decoquere, gentariis aliiſque obtulit manus pedeſque
& pro philoſophico lapide bona cun- ſtatuarum , & alia aurea, dicens ſë theſau.
eta dilapidare : niſimilertus dementiæ rum reperiſſe , multoſque ita deceptos ad
Conſtantinus ſuggelliflet, morem húc paupertatem redegit.Famâ vulgatá captus,
elle demonis:utdecipiat amphibologia ad Anaftafium perductus frenum equi ex
ſignificati: cùm laborare jullit, hoc vo- ' folido auroconflatum ac margaritis confera
luille defifterent ab irrito conatu, & ad tum obtulit . Sed Imperator ,freno accepto:
honeſtum opificium aliquod ſe tranſ- Ut omnes, inquit, fefelleris, meprofe
ferrent , in quo certiùs operæ pretium ctò non decipies:ftatimque hominem , in .
cerneretur,ſicille. Sed alii paulò aliter caſtellum quoddam relegavit , in quotan .
narrant , idque ſe exore Natalis , quidem periit. nimirum hæc aurea, nihil
Conſtantini focius fuit, accepifle, bo erant niti per magiam omnia faca o
nâ fide, fcribunt: hos operarios auri a- culoruin ludibria. Poſteriorem deſcri•
yidos familiarem paredrum lub ſpecie i bit leremiasMederus,in Acromat. Chy
unius nymphæ excivifle, & facro car- miſtas duos ſocietatem initampacto firma
mine lapidis confectionem ab co po- ſe, ut alter Chryſopæiæ certißimam arten
ftulalle, dæmonen juffifle , uti ex fex fetenere profiteretur , alter rhizotomum A
metalli ( ut dicunt )aniſatis , hoc eſt æ , geres,feu agyriam empyricam ,& inter cete
quali proportione, & hydrargyricertâ va ſcobem auri atro infectam colore,prolu
mole mixtis, malagma componerent, j nariæ pulvire , venderet. ErneftusBadenfis
cùm itaque hoc igni impoſuiſſent,ecce Marchio mirè deditus erat pyrotechnie,
tibi,fraudis miniſter, catus ille Mercu hunc ergò prior ille adir , & circumvenit ,
rius, more grandinis cum tonitru me ilireos montes pollicitus atria divitis
talla hucilluc dificit , & fpem fimuleo . Craſi,parantur omnia, o jumille , cetera
tum : cachinnante lulus cacodæmone. ( belle, inquit: unum dumtaxat opus, Nefch .
Illı abacti à chryfollo , nó à furore:rur pocant ( Hebraa voce ) huiuspulveres faci
fus magiftellum adeunt , expoſtulant les inpentu , apud quemvis pharmacopaum ,
primum de injuria : deinceps fupplices vel rhizoterium . Marchio puerum mittit :
funt , & ut nunc faltem , meliore fide, , commodum in palatii aduuille alter mer,
quid agendum doceat, pergunt obſer- 1 ces fitasexpofuerat : & ut folentboc genus,
mihil
 LIBER I. CAP. V. QVÆST. III. SECT. IV . 89

nihil fibi deeſſe ſtentorea voce prædicabat. ) culam conduxit , in eaque fornacem cum te
Adit eum Principis puer. Ille Reſch ex - liquis inſtrumentis Chymicis fecretò con
promit de pixidula fumioſa , & pro folido af- !.ſtruxit: iamque convocatis amicis, atque
pendit; & quaſi quid foret obvium ac con imprimis quatuor ditiſsimis fibinotis Hiſpa.
culcatum , addit fuperpondium .Puer Domi nis mercatoribus : horum in negotiando
no refert. impoftor eum puluerem infpergittarditatem exprobare, atque ad maiora eo,
hydrargyro , & aurum verum producit , ſed compendia excitare cæpit. Effe quippe ſibi
quod liquatum ex puluere, fit exainen , ve artem profeſſus eft , qua brevi ac compendio.
Tum aurum deprehenditur . Marchioni res fineque periculo , & navigatione , ditari
mirègrata , & ipſe in magiſtrum beneficus ipfi amplifsimè, atque vel Mide, Crafique
ac gratus probè donatum dimittit. Chryfo- divitiasnullo negotio ſuperare poſſent. Id.
pæiam pergit urgere : feliciter , quamdiu que ad oculum prompto ſe monſtraturun
Reſch duravit :ubi eitus refiduum parùm experimento , ſi auri ſibi nummi quinde
fuit : undique conquiri iuſsit auriprolificam cim , boni, probatique ponderis praberen
hancmateriam . Negabant omnes fe , quis tur. At illi protinùs totidem libentiſsimè
puluis, Reſch diceretur, audiſſe vel didicif- erogarunt. Itaque acceptis ille nummis , ut
ſeumquam , itaqueMåribio quod fupera- num quemvis ex mercatorum pediſe
ret igne folùm liquat,cauri ſcobem ,impo- quis ad ſe accerfiri iubet : cui intranti,
fturamque fimul deprehendit. æquè lepi- duobus tantùm regalibus impenſis : vade,in
dum eft quod narrat probè coinper- quit ,in domum , qua primaoccurrat phar
tum Gomes à Medis lib . 2. de fale, his į macopole , à quopete lapidem , qui Onaſtros
verbis : si quidem fuperioribus annis dum appellatur, qui tametſi vilioris fitpretii, 14
agerem Lutetiæ adlerat unà etiam fiudioſus ) inen utemascitius , totum impende. Que
quidam ,quiſquis ille fuerit,ſatis mihi notus, abeunte heus , ait , re longam nobis moram
iamque conſtant isætatis homo,atque in om- facias, ito rectà ad cum , quièregione por.
nire, & fcientia doctiſsimus , experientiſsi- } se maioris templi confiftit , vidi quidem
muſque,fed qui ingenio eſſet ad fingendum a . hefterno die eiuſcemodi lapides proftare
criore :ad perſuadendum vero quampar fuit apud hunc; longè præſtantiores quàm alibi.
ſubtiliore.Et quivarijs, tametfi negotijs im- Aſturè nanquè ille rem omnem , ac per
plicitus Chymica tamen arte , quam occultè quam cautè peryenerat. Nam maſſam qui
exercebat, mirè delectaretur. Is puero Fran dem auream triginta pondo auri probatiſsi
ciſco Gallorum Regi familiaris valdè gratus micoegerat, eamque in modum lapidis com
atquein oculis erat;ac, quo tempore diutur- pactam , variis appingi fecerat, atque cir
num illud & exitiale bellum apud Belgas, cumveſtiri coloribus: quam eidem noto fibi
anno 1542. ab eodem Franciſco.commotum, pharmacopola , fortè doliconſcio, lucrique
à Carolo quinto Ceſare .confirmatus vige- participi commendarat
, : data teffera , ut
bat.è Gallia ille in Belgas profectuseft, atque cuiufcumque petenti Onaftrum lapidem
Hiſpanum fe fimulans idiomate.confiſus,Loquantulocumque oblato pretio exhiberet:
panium primò,quòipſe paulò antea eiufdem | unde occurrentipediſſequo lapis eſt datus :at
Cauſa belli è Lutetia palſus me receperam ; quead manusArchichymiſtadignus eft enim
deindè Antverpiam fecontulit ,ubi domun- | hoctitulo )perlatus. Tum ille lapidem oſten:
M
 DISQUISITIONVM MAGICARUM

tans , ac fefquipedalia de corbaproferens, crepuſculo veſpertino ad fenummos, adducir

jubet accendifornacem , ollas educi; inftru. iußir: fucreſque ad ipſum profecto quatuor
menta apponi, quin lapidem inungere , la aureorum millia allata :nam teftimonio mio
yareque,cæpit, Demum oblatos fibiaureos bi funt ,qui adnumerarunt.Quos ille accipié
dentibus premebat , poft malleolis tun ens:atque ad præparandos eosintegrum dari
dens, cum quadam tacita verborum in- fibidiem petens,mercatores dimifit.ftatimq;
teriectione , in cllam immittebat. Quibus fub ipfo no &tis conticinio admißis equis,quos
rebusſpectatorum oculos in fe ,non intentos preparari iufferat;quàm ceterrimè ſeingal.
modò : ſed quafi colligatos tenebat. Ex.quo liam intulit, atque Lutetiam tandemi turus
illi,caca ducerharitia, lapidem curiosè lu- | pervenit. ] Hæcille: Sinis non foret icri-
frare oculis , fummopere admirari-, fpe . bendi,li quæ fingulis diebus talia con
fimul & exfpectationeaccendi, Þortarique tingant,vellem perſequi. Utilius erit;,
ſe invicem , neque cunétandum experimentū quod reliquum eft, & ad animælaluá
ſucclamabant. Tandem cominiftis aureo tem ſpectat;diſcutere.
cum lapide aureis quoque nummis,univerſal Q_V ÆSTIO IV .
eduda maſſa , excretiſque per ignem colori
bus, iam non ſed Licitanean illicitayıt alchimia ??
bucurii farreferebat
putum eferebat. Que iHico
ittico perdue pillvatio,afed id nullo jure pro
Rohibitam :
mercatoribus ad aurifices delata eft, eaque: Clavalio
probata fatis triplum habéri inventa eftex. bat; verùm ratiovibus duntaxat,R. Vào,
auro purißimo , atque aftimatione primo. leucia eò inclinat ,ut faltem ratione cir:
Quo nuntioallato domum , atq; occluſo poft cumſtantiarum lit illicita & pernicioſa ::
ſe oftio: mira omnes exultare lætitia , ac tri idem P.Pererius cenſuit: urerque locis
umphare gaudio.expetunt: Quare muraòfe antè citatis. Licitam verò necullo jure:
imprimis iureiurandoaftringentes, ne cui- prohibitam , immò & interartes me-
quam hominum hoc tantum arcanum rete zallarias à jure civili receptam , com-
gerent: protinus experimentum , qaod plaf- i munis eſt ſentencia juris interpretum :·
quam pro comperto habebant,non denisam- b-Pedetemini progrediendum :nam fai.
filius, centeneſve , ſed millenis, ceo plaes " cilis hicin via lubrica,lapſus.
Aureis iterandum cenfuerunt. Idiaqueſecon ziPrima Conclufio . Nullö iare in foro )
sos Archichymiſta,tamquam alteri Plútoni : fori hec ars videturprobibit aut non liceat :
pecuniarum Deo, devoventes ; precibus ab . ) eam exercere “ , ex defenfioneiuris poſitivi
eo perierunt ,utmillenis ab unoquoqueobla: | Quad jus civile & commune Roma
tis aureis experimentum geminaret : nam fi norun ( de communi enimjure nung :
ſuccederet siam non perchiliadas.fed permy, I loquor'; no departicularibus locoruny
riades ipſum deindèexperturum : Quibusillej tacutis, vel regnoruin ſanctionibus ) :
lentè atquegrandioribusquàm antea verbis : res eft expedita : nec ulla conſtitutio .
reſpondens , tandem annuit : atque ſub talis reperitur. . Quo ad jus Canonis.
cum,
a in verb .Alchimiai b Obradi lóan. And . Abbat.co Baldilocis fuitit 9.2fe & .4 Alberici :
de Roſat-in ver.alchinia. Guido. Papa decif.388.Fabiani trad.de'emp . & vendi.g.s Zancrinki
4AbXitAide accufai,Thóma Arfoncini,quodam de hac reconfilios .
 LIBER I. CAP. V. QVÆST. IV.SECT. IV .
icam , videntur obftare duo canones,
nempè , .cap.Epiſcopi.26 quaft. 6.& cap.
fpondentin Extravagant.commun .libr s . I
de crimin.falli. Sed , fi benè conſideres,
neuter canon convincit intentum .
Nam . d.Co Epiſcop:tantummodo dam -
nat eos quicredunt perfonarum tranf-
mutationem in varias ferarum ſpecies
fiec : quod & ratio daçet addita : si
quidem ( ait ) Satanas transformat fe in
varias ſpecies ferarum . ] Non eft igitur
cur ad quamlibet fpeciei in ſpeciem
tranfmutationem canon extendatur.
Et licet eo extenderetur , dicerent
alchimici ſe non credere ' haric à dæ-
monc,led a natura fieri njetamorpho -
lim :nec eam eſſe veræ ac,perfectæ fpe-
.ciei, in aliam perfectam fpeciem , led
imperfecti & inchoati in fuam perfe- enter, vel argento ,vel auro ufifuerint ver
ctionem . Fortiùs.ſtringit alterumilluddendo vel dando in folutum : verum tan .
cap. Spondent, nam illud.diſertè alchi- ;
miam prohibery & infamiæ carcerilque
pænam præfigit,clericos etiam poffel- |
lis beneficiis privat,& ad.capiendared-
dic inhabiles. Reſponder Arloncinus,
Pontificem egiſſe tantum de iis , qui
Sophiſticè tranſmutationem confin
gunt :tamen Canonis verba fatis clarè
indicant cenſuiſſe Joann . 22. nullum à
quoquam eorum verum aurum fieri,
& ideò omnes pro impoftoribus habu .
iffe ; fic enim verbo tenus habet fan
& io; Spondent,quasnon exhibent, divitias
pauperes alchimiſte pariter , qui ſe ſapien
tes exiftimant, in foveam incidunt quam
fecerunt. Nam baud dubiè huius artis al.
chimie profeffores alterutrum ſe ludifi-
cent: cùm ſua ignorantia conſcii eos , qui | uruntur ad monetarum adulteratio
fupra ipſos aliquid huiuſmodidixerint , ad
mirentur : quibus cùm veritas quafita non
ſuppetat, diem cernunt , facultates exhau
riunt, iidemque verbis diſsimulant falfita
tem ,uttandem , quod non eft in rerum na .
tura , effe verum aurum vel argentum ſo
phiſtica tranſmutatione confingant : eoque
interdum eorum temeritas damnata &
damnanda progreditur,ut ( * ) fidis metal
lis cudant publica moneta characteres fidis
aculis, & non alias alıbimicum fernacis ig.
nem vulgum ignorantem eludunt. Hæc igi
tur perpetuis polentes exulare temporibus,
hac edictali conftitutione fancimus : ut
quicuinque bujuſmodi aurum vel argen
tum fecerint , relfierifecuro factomanda
verint , vel ab hac fcrenter ( dum id fie
ret ) facientibus miniftraverint , aut fii
ti penderis aurum vel argentum pæna no
mine inferre cogantur in publicum pau
peribus erogandum : quantum alchimicum
exiftat, circa quod eosaliquo pradi &torum
modorum legitimè conftiterit deliquiſſe:
facientibus nibilominus aurum vel argen
tum alchimicum , aut ipfo ut præmittitur
fcienter utentibus perpetuæ infamia nota
refperfis. Quod fi ad prefatam pænam pe
cuniariam exolvendam delinquentium ip
forum facultates non fufficiant ,poterit dif
creti moderatio iudicis , pænam hanc in
aliam ( puta carceris vel alteram iuxta
qualitatein negotii , perfonarum differes
tiam , aliaſqueattendendo circumſtantias )
commutare. illos verò , &c. Subdit pe
nam in eos qui alchimica materia ab
M ' 2 nem,

Sielegitur in editione eriam Plansiniana de Romana , fed depravAIS ac murilt. Vas

bensia.conc.legens.fi &tis facilimusatione.Sed adhuc reliquamendosa manens.)
 ONVM ARVM
ISITI MAGIC
so DISQU
nem , de quibus eſtejuſdem Pont.con- | optimè probant argumenta Angeli &
ftitutio alia, in capit. prodiens extravag. auctorú primæ fententiæ , contra præ
cedentem verò vim habent nullā . Nos
fingular, titul. de crimine falſi . Ad hunc
Canonem duplex mihi occurrit re tandum quoque,quicquid illiciti eft,id
fponfio , una cum non fuifle uſu rece non ex artis natura ( quæ in ſe mala no
prum ,velnon ufu abolitum. Nampo- elt, imò, quatenusarselt, & ſcientias i
Itea hæcars in ipla adhuc urbe viguit: mitatur, fecundum fe bona eſt,ut & cę.
maximè, vix centum annis poſtea, lub teræ ſpeculativæ cognitiones ) profi
Leone X. nam illi Aurelius Augurel- ciſci,led à vitio circumſtantiarum ,quæ
lus egregius poeta librum luum de ur plurimum in hac operatione inve
Chryſopæia,dedicavit: Qui inter cætera niuntur. Hæ fidelint, non video quid
illud nimis jactanter , de philoſophico reprehendi queat:fed quia vix umquã
fuo lapide. delunt omnes,rarò fic ut alicujus ratio.
ipſius ut tenui proiecta parte per vndas. ne non adlit vitium & peccatum . Ideò
Æquoris argentum ſivirum tum foret dixi,pleriſque pernicioſam & illicitam cena
aquor , Sendam . Sed quæ iſtæ circumſtanie?
Omné vel immenſum verti marepoffet præcipuæ & capita cæterarum ; qui
in aurum . tuor;finis,modi, temporis & perſonæ.
Pici quoque Mirandulani circum 4. Si finis fit lucrum , & avaritia: illici
fertur liber hac de re titulo , Deauro con ta eft, quia lucrú ex hac arte eſt illicitī,
ficiendo: nec hujuſmodi in Italia libriex non enim licet hoc auro uti ad com
illo tempore vecitæ lectionis umquam mercia contractuſve, ac ftatuit Joann .
fuêre. Altera Canonem ex hypotheſi 22. Intellige,lipro vero auro quis uti ,
procedere ( aurum omnealchymicum vellet, nam hoc illicitum contendunt
effe falfam ) & ideò damnari tantum, communiter DD . de hac re fcribentes:
qui falſum cudant : idquead lucrum : a & meritò ,nam aurum iſtud velnum ,
nempè , ut utanturin contractibus & quam habet proprietates omnes veri
ſolutionibus ( quod clarè indicat tex- auri, vel id adeò rarò contingit , ut
tus ) ideò non damnantur hoc capite, cenſendum fit non contingere, qua
qui verum aurum producunt , & acti i rè tam veriſimili causâ dubitandi ex
vacant animidumtaxat causâ , nolen- iftente , non licer in commercium de
tes in commerciis aut ſolutionibus hâc ducere,ut verum aurum : vendi ramen
arte uti. Quarè non ars, quæ ritè inſti- i poſle pro'auro alchymico ; & juxta æſtia
tuitur, & exercetur : ſed artis abufus mationem peritorum aurifabrorum ,
damnaretur.Sic igitur nemo DD . illorum negat, neque ne
3. Secunda concluſio ; in foroconſci- į gandum eſt. Non licet etiam id facere,
entia non promiſcuè,fed cum dele&tu ars bac ut in medicamentis quis eo utatur : nã
permiſſa: immò plerifque,ut pernicioſa, fic propter rationem jam memoraram ,
illicita cenſendt. Hanc conclafionem nec veriauri vires falutares habere,nec
noxiis

a Si: D.Thom.in z.d.7.9.3. art. 3 12.9.77.art.3,ad 11. ib. Caict s.In.dó Funus in so
Fabia.l. q.8. Alber.in ver.emprio.
 gr
LIBRI I. CAP . IV. QVÆST, IV . SECT. IV .

noxiis qualitatibus,ab igne carbonario ſuperſtitionis initium docet B.Augu .

& venenato hydrargyro contractisca- ftinus libr.2.de do&tr. Chrift. cap. 22.0
tere cenſendum . Multò minus licer 23. Et divinæ fcripturæ teftimonio ,
co uti ad monetarum mixtionem : hoc | qui amat periculum peribit in illo . Sic
enim unum capur forer criminis nio enim ſapiens loquitur : In fupervacuis
fetarii, juxca dictam ſanctionem Jo- rebus noli ferutari multipliciter, & inplu
aon. 22. & prædi& ti DD . juris conce- ribus operibus eius ( Dei ) non eris curio
dunr tales pudiendos pæna monetæ ſus. Multos enim ſupplantavit ſuſpicio co
adulteratæ .Hiscafibus fubeffet pecca- rum ( hoceſt vana fpes & exfpectatio.)
tú Mortale. Si verò quis illud cuderet Es in vanitate derinuit ſ'enfus illorum . De
fivè produceret tantum ea gratia , ut nique fubdit : qui amat periculum peribit
ipſemet in annulos, cathenas, aut ſup- | in eo.Eccleſiaſtic .3.à verl.24 . Denique
pellectilem propriam eò uteretur : huic uno verbo,quandofinismalus,ars illicita :
omnicura foret adnitendunt , & vi- qualis finis,tale exercitium .
gilapciâ , ne quis eò vivn vel mortuo s. Simodus ( hùc media pertinent )
per hoc deciperetur. Alioqui pro ne- exercendi artem illicitus, arsquoque:fi va
gligentiæ latitudine , hic quoque pec nus , ars vana : ſi fordidus & inquinatus,
catigravitas naſceretur:& quantumvis ars erit inquinata & impura. Huc re
quis diligens , vix vaniratis culpam e- terenda media ſuperſtitioſa, ut ſi ex pa
vaderer. Núquam ſanè ſtultitiæ & im- | Cto expreſſo vel tacito cum dæmone;
prudentiæ culpã euadit,quiex hac arte quod frequens eſſe docuit auctor Dæ
lucrum quærit. Semper enim ftultus moriomaniæ, a & fanè docet experien
eft mercator, qui in illud negotiationis ta:adeò ut Arnoldus Villanovanus, &
genus incumbit ,quo videt nullum ,vel i Lullius, & Geber, & Bachonus, & Ri
de millibus aliquot unum , lucrum fe- chardus Anglicus, Magiæ hujus nigræ
ciſſe: omnes verò , velmille contra v- ſuſpecti vehementer fuerint: & Para
nú facultates fuas .
abſumplille Quod ¡ celſus, & Agrippa , & ille Guilh. Con
cum alchymicis contingatsidem de his ftantinus , & alii nonnulli deprehenſi:
damni lucrionibus dubio proculſen- & inter inſtructiones inquiſitorum fi .
tiendum , Nec tuti in confcientia, qui į dei fit una , hâc quoque notâ Magos
hac in re ſola vana ducuntur curioſita- hæreticos dignoſci,Director. Inquifit. fi
te,nam curiofitas, peccatum eſt oppoſi- deip 3 fol.4 43.edition. Romanæ,quæ in lucē
tum ſtudioficati,per exceffum : quo quis i prodiit iuſſu Gregorii 13. ubi rationem
defiderat immoderare ſcire quod non ſubdit auctor libri , Nicola. Eymeri
expedit, vel pluſquam expedit ipfi, vel cus ; quia ut plurimum alchymiſtæ ,
modo quo non expedit: & eft ex filia- 1 quando non poffunt pertingere ad fi
bus fuperbiæ , Vide S. Thom . 2. 2. quaft. nem intentum , quæruntauxilium dæ
167. Ér animus deditus vanitatibus , monis (exemplum poſui præcedenti que
atque infanjis fallis , exponit fe decípi- ftione ) eum invocant & implorant, &
endum Diabolo : atque hoceſſe omnis implorando obſecrant, & tacitè velex
M 3 preſse
a lib. 3.C.fo
 DISQVISITIONIS MAGICARVM

preſsè ei ſacrificant.) Accedit experien. | aliud charitatisautiuftitiæ poſtulat : ut

tia , quia quandocumque viguit inter ad ſeria magis ſeconferant : v. g. magi.
multos alchimia , etiain inter multos | Itratum quis.gerit ?non poteſt detrahe
tùm viguerunt-maloficia & fertilegia, 1re horis, quæ ad rectè niunusexercen .
ut hoc infelici ævo expeçiinur. Tuim dum neceliariæ : familiæ præeft rcco .
nomia recta non debet incommodum
quia non defunt, qui adhibentvanas
obſervantias cæremoniarum , nihil ad lentire.Eccleſiaſticus eft: quæ ratio 01
effectum conducentium , utcertæ diei, dinis poftular ea præponenda fornacu
tunicæ ex lino crudo ,certorum ciború lis; & voluptati ſuæ . Proximi neceflicas
abſtinentiam , & alia huiulmodi inania. operam cuam depofcit ? charitasei juz
Quod fi ad aviditatem odium accedat, bet adeſſe ,non facis?peccas Demum ,
aur incontinentia , proclive admodum unô dicam verbô : quod tempus ocio,
fuerit ad.philtra & intoxicationcs re licet honeftè dare , illud licebit his ſtu
currere . Peccatur quoque non leviter dijs : necamplius. Ocium voco ,quie
in artis.traditione,quando facræ Scrip - tem & vacationem ab actionibus &
turæ nominibus & verbis aburuntur ftudijs , ad.quæ quis tenetur,
ad ſuas nomenclaturas vel præcepta: 7.Denique perſonarum conditio hic od
neque minus, quando libris ſuis infe- potiſsimum diſcrimen inducit : hæc e
runt figuras feu imagines,velplanè ob- nim , & finem lolet illicitum intende,
fcænas, vel etiam propter abuſum rei re, & in modo.crroresgignere , & tem
facræ prorſus blafphenias , quod fecit puis , inopportunum facero. Inprimis
ille typographus Baúlienſis , qui Rola ars hæç illicita cenſenda pauperibus,
rium excudit ; & lacræ Triadis, Chriſti immò x privatis omnibus periculi
Domini relurgen tis , & B. Virginis Ma- į pleniſſima eſt , manifeftum id fit tum
riæ coronationis icones : quas homines quia hi ſolent lucrum fpe &tare, & lic
hæretici templis eiecerant,casad alchi- arcentur eorum ratione , quæ dicta
mica myfteria , & transformationes i funtin circumſtantia finis , nam auro
tranſtulit. Sed mirum id non eft , ſumc illo intendunt uti ad.commercia , me
j
enim Sacramentari ubique præpofte- dicinas, vel monetam : aut ( ipſi non
ri . Peccatur denique nimis curioſis fæ- uſuri , periculum apertum eſt, neutan
pe experimentis , dum modò handra tur hæredes. Ifti hac arte depauperan
tionem , modò illam ſequuntur, & fic rur : faniiliæ neceflaria non præbent:
numquam ſciunt, quod ſemper addif- cauſa ſunt ut uxores & filiæ cogantur
cunt . { indigno le quæſtu ſuſtentare : cùin me
6. Temporis quoquecircumſtantia per dia & inftrumenta , propter inopiam
pendende .Nam temporis iactura pretio deficiunt, facile progrediuntur ad ſu
lillima : ciuſque malè conſumpti ratio perſtitiofa , immò & pacta quæ dixi.
reddéda Deo , quare peccant , qui niinis nus in circumſtantia modi: fano hoc
multum his vacant artibus, item quico ipſi quoque chymici ſcriptores ſunt te
tempore ;quo officij ratio , vel debit um ) [taţi.Nam Geber a non ergò, inquit , hac
fcientia
A Rofarij philosop.fol.21 4 .
 LIBRI I. CAP. V. QVÆST. 11. SECT . III.
fcieticia pauperi & egenti'convenit : ſed po- fimpatientes : quia hi facile, cum non
eius eft illis inimica.Secundo Polyr.dicitphi- luccedit, ad dæmoniaca ſubſidia cori
Toſophus, impoſsibile eft,indigentem philo- | fugiunt. Arcet eos, qui obtuſo ſuntin
fophari. Jh ,e alchimiæ ſtudere(nam ſo- genio, quia oleum perdunt& operam ,
los alchimicos. in libris Turba pbilofo item qui philofophiæ veræ imperiti,
phorum , vulgati illi vocant philoſophos candem ob cauſáin confirniat'id Arse
fatis fuperbe.)Er idemGeber alibi;a Ar noldus Villanovanjus a'his verbis; Qui
tíficem (ait) huius ſcientieoportet effe fubti- cumque velit ad hanc fcientiain pervenire,
liſsimi ingenij . & naturas metallorum & & non eft philofophus ,fatuus eff: quia hæc
eorum generationes,infirmitates & imperfe- ſcientia non eft ; niſi dé occultis philofo
& iones in ſuismineris ſcire O'cognoſierė an . phorum . ). proptec jrritos itaque cona
tequam perveniat ad banc artem . Non au tus , teinporis & ſumptuum iacturam ,
teřn ad ipfam indagandam accedat artifex his quoque videtur illicita: & cumple
groſſo ingenio & duro replėtus, nec cupidus, rique alchimici vulgares ſine tales ; fe
néc aváriusin fumptibus da expenfis. ] Nec quitur pleriſque illicitam eſſe, in foro
vir duplex animo, finefelle & cervicé , vel poli,de quo nunc agiinus.Denique exi
mente variabilis , nec nimis feftinus: ſed do- gunt artis nragiſtri& meritò, utfit ho
& rine jiliús , vir ſubtiliſsimo ingenie déco mo humilis juſtus, pius, & Deum ti
Tafus fufficienter locuplés,largus,fanus-fir- | mens, cităpturiſta Hermetis * : Oportet
mhus in propofito & conftansipatièns?mitis; | illum , qui introduci vult in hancartem ego
longanimis & témperatus.) Avaro igitur, Sapientiain occuliam ,arrogantie vitium à fe
& pauperi hæc fcientia , ſecundum eius repellere ,& psum effe,acprobum ,& poſtea;
Principem Gebrú, inacceſſum & veti Fili ante omnia Deum oportettimere,in quo
tú habet limen " Et nora requirere ſuffi. diſpoſitionis tuæ vifus eft. & illud Alphidij
cienter locupleténı:hoc eft ,cuifuperſir, neſcio cuius : Scirofili, quod iftam ſcien .
à neceflarijs, ad hoc ſtúdium . Arčeret tiam ' baberi non potes , quouſque mientem
iám ſimplices & parui iudicij, cum di tuam Deo purificés, & fciatté Deus babere
citjbideni; debere eſſe ſine félle & certum animum acre&tum .] Cum ſuper
cervice : huiufmodi eniin facillióre à bos arcet , döcer illicitam eſſe curioſis: :
dæmone, & alijs impoſtoribus circum cuit pietárém , ſuperſtitioſos reijcit:
veniuntur:ideò vetita illis hiæc ars pro- cum probitatein & Dei timorem , &
prer periculum .Arcetetiain eos, quia- ! animi puritatein : vicioſas omnes quas
mantaliosdecipere,cum addit ; nec vir 'diximus circumſtantias deteftatur. Nó
diplex , quia hos arcet pernicies alio- alij ergo licita ratione circumſtantia
rum , quam quærunr. Arcetintempe rùm , alchimia ; quam huiuſmodi.
Fånres , nt lúxuriofos & amantes vindi. 8. Hinc poreſt unuſquiſque ſecunha
& tæ , cum vult effe longanimes & tem perpendere primo anipſe'talis:& anula
perí tös : alioqui periculum eft ne tés ! , & quæ , pericula ipli ex aliquo'ha
currantad maleficii hoftilia vel ama rum circumſtantiarum defectu immin
Eoria , Arcèt variabiles, inconftantes, & neant: & ea cuni Confeffarijs fuis com
mung,
ati.deperfe& omagifterio, bd.f.224 : cà quarto tradanum Rofar.fo. 223 ,
 NVM
SI TIO RY
QUI ICA
5€ DIS MAG M
municare, & eorum ſequi iudicium de- , ellet propagatum hoc corpus , & homo
bet conceptus : nec indigeret Chriſti re
Secundo poteſt videre confeſarius , demptione : quæ hæretica quoque

à
.
quando fit talis à peccato iminunis , vel | omnias
quando adſit veniale, aut etiam morta 9. Ex his omnibus patet , optimam
le ; quando impendenda , deneganda, efle ,( quam aiuntAngliæ )legem , ne cui
vel differenda talium abſolutio :diffe- ' line permiſſu Principis, ſub pæna capi
renda , cum recidivæ veriſimile peri- tis , liceat alchymicam exercere. quam
culum : deneganda, quando graviter, legem expediret etiam alibi ferri. Nam
contra juſtitiam vel charitatem ob ftu tùm cum delectu Princeps talia poteſt
dium iſtud peccat, nec vult defiftere. permittere, conſideratiscircumſtantijs
Tertio. Quia fæpius curioſitas cauſa prædictis: ipfi enim reddenda Deo ra
eſt ſtudij & hoc vitium valdè proferpit tio ( ſitemerè permittat & promiſcuè)
à mimoribus ad .najora, diligenter vi- damnoruin inde ortorum . Tuncetiam
dendum , ne quis ad experientias & o . ceſarent pericula pleraque , quæ dixi
pinioneserroneas excurrat : v.g.ne pu mus.
ter bacarte hominem verum , modò à 10. Etiam patet ( niſi quæ circun
natura ad hanc generationem non in . ftantia impediar) ordinariè hanc artein
ftituto: ſed urina vel alio humore , igne Principibus , & valde locupletibus elle
aut fole in vitreis phialis decocto.poſle licitam : qui & ea funt philoſophiæ co
produci,quod temerè lul . Camillus al- i gnitione, & cô ingeniò,utfraudibus &
feruit, & incaute Thom . Garzonus dif- impoſturis non pareant: & ea pietate ,
cur . 41. Fori univerſ.credidit, & quidam , ut in proximi & Dei offenſione le ab
hoc inventum Arnoldo Villanovano ſtineant . & _illis opibus, ut ſubditos
tribuunt , veroan mendacio diſputare proptereà non gravent: & eò ſubdiro
non eft neceſſe, inquit Mariana libr. 14. rumąmore, ac Deitimore , lit publi
rer :Hiſpan cap. 9 Nam quod tale quid į cum regimen yel pauperum ſubyen
fieri queat vel aſſerere,vel expeririſtul- tionem proptereà non negligant , &
tum , impium , erroneum & blaſphemú habenas ſibi à Deo creditas ipli abije
foret. tum quia , cùın homo præſup - 1 ciant, & alijs plane tradant. Vt enim
ponat corpus & animam rationalem , fi alijs honeſtis ſtudijs animum princi
quod producit homo eſt: ſequeretur, ) pes ,quastumi opus eſt,ſic & hoc ſtudio
Deum ex lege & ordine , quem naturæ relaxare quin poflint, non eft dubitan
præfixit, teneri huic animam rationa. dum . Sane quod Eymericus de indicijs
lem corpori infundere , quod blaſphe Magiæ hæreticæ dixerat, eam præſum
mum :velrationalem animam ex mate- | ptionem in Principibus viris & valde
riæ potencia illic educi , quod hæreti- locupletibus non efle admittendam ,in
cum : foret enim tunc apima corru cæteris locum habere , ibi in Com .
ptioni obnoxia & mortalis. Deinde ta ment. optime Penna annotavit. Et
Jis anima non haberet peccatum origi- Card . Caietan. diſerte fcripfit , ac pru
nale : quia per generationem viri non depter: hanc artem yel nullorum hominum
eſſe:
 LIBRI 1. CAP. V. QVÆST. IV . 95
effe:vel Principum duntaxat, audito ſapi- | Bal. Brun . & Fabianus ) nullus verò ip
entum confilio , effe.Sanè pericula plera- forum omnium ,præter Thom . Arton
que ſuperioribus commemorata cel cinum , mentionem fecit d.extrava
lare in Principibus,manifeftum eft. gantis Pontificiæ ,f.spondent, & veleius
11. Cæteri, non eft cur ſibi blandi- non ſunt recordati, vel nonbonâfide
antur, vt cutos conſciencia ſe arbitren- | diſſimularunt12. Et licet,vſu canon il
tur opinione illå Oldradi & aliorum le non obſervetur: tanti tamen Ponti
Iuriſconſ. Nam illi de foro tantum ex ficis fententia , & iudicium fufficere
teriorc agebant,de quo abillis quære- decet, vt vulgus hominum ( hoc eſt,
batur.Er pleriquccorumremnondif- | quibuſcunq; condiciones ſuperius re
cufferunt: fed , vt oves folent ducem quiſicæ defunt)ſibi exiſtimet, ab hoc
gregis caprum ,ficipliOldrad um (cu- | Audio abſtinendum : quod gravisſimis
ius etiam argumenta iam diffolvimus verbis Summus PontifexRomanus &
damnandum , & à quo
ijs quæ dicta ſunt ) claufisoculis , vt bi cenſuit
oraculum , - funtfecuri , nihil eius ad . illos tam ſtudiosè Chriſti vica
dentcsdidis( veloan. Andr. Abb. Albe rius, Petri ſucceſſor dehor ,
Tic. Guido Pap. ) pleriqueetiam am tatur. Sed hæc fuffecerint,
bigue loquuntur ,li faciant verum au demateria non pasſim
obvia .
xum ,idq;arte naturali)vt Oldrar.Iſern

FINIS LIBRI I

N MAR
MARTINI DEL RIO

SOC. TESV PRESBYTERI

LIBER SECVNDVS,

De Magia Dæmoniaca a ejus Efficacitate ;.

SVMMARIA LIBRI. 1 !.

7. An fit aliqua magia demoniaca ; Pro- Communia his pactis folemnia:

barur elle .
2. Vnde for hec Magis, five quem habeas | D.Irenei locus correctus.
primum anitorem .
Nonelle à Deo, ut gratiæ gratis datæ.
Non efle effeâus bonorum Angelorum
Magia nulla alba , & de falla Theurgia,
Planeraria ars .
Eft'orta & admiciftracur per malos AQ
gelos .
Glycæ error ipſe & alij quidam Græci ! Quam malum ſrcum eo paciſci aut fæde
Hiſtorici rili ſuperftitiofi fuere .
Paliogenij impietas .
Non fiunt magici effectus per animas de
functorum .Grimöyrie artis vanitas .
Efficiens harum artium caufa elt diabolus,
& humadt ingenij depravatio.
Apoſtolus de generatione & ortu magiæ .
23. Quefue divifio demoniase magia
de ejuslibris
Refellitur Agrippå divifio
Omnis magia iſta nititur pacto cum dæ
mone.
Auctores qui de hac fcripferunt & ideo ca
Signa dæmonis, in his vecoſta & nova !
Promilla fimilia factis hæreticorum no
ſtrorum .
. Quæ utrimque vis huius pacti. & quale
peccatuin .
Pictum tacitum five implicicum quale .
Quid Jæmonem inducar ad pactum & 0 .
bedientiam .
rarii
Quo pactô Chriftus & Apoftoli fatana
imperaverint ?
Pacta hac vada , ipania , & periculi pleoa *
funt.
Theori Maillotij faétum .
Germanus à dæmone necatus.
jus: quibus indicijs diſcernendi effe &ius:
Magie ex pacto conventò, abeffectibusphy.
ficis, artificiofis, e miraculofis ?
Ratione diftantiæ ,
Ratione verborum , characterum .
Circumftantiarum , rituum, obſervantia-
$

vendi Zabulus, quis Barnabas Cyprias rom .

Item fictitij libri Adx Atelis Enochi A. Cauſr à qua .
brahæ Pauli Cypriani Honorij 2.6. An hac Magia habeat quofdam effe &tuse
De clavicula, & alijs libris Silomonis veros, sin quo pactó dignofcantur?
Trithemijſteganographia itē libriAgrip Effectus triplices funt, falſi, veri, mixti.
pæ & recentiorum nominati, & veriti. Exemplå præftigiatoriorum effectuum .
9.4. Di bali husus Magia, paltoque explici De Lamia & Menippo.
to e implicito. D : Gelo & Mauricio .
Probatur tale pactum intercedere . DeParere, 8mjus obolo .
Locus 1 aix c , 28. v . 15 . Simonis Magivaria.
Alius Mátthæi 4.1.2 , DeMago qui fecit à Domino cuncta vala
Similitudines dux huius pacti . frangi
Demoni liberum fillere pactum, De Zytone Bohemo,
Libellum offcrunt Mági Sybillis. De herbis magicis.
Padti exprefſi formæ & genera, & exem Circulatoris cuiufdam moderni præſtigia.
pla . verorum effe & vum exempla.
Grillandi error, Incantatio ferpcorum '
Sigoa !
 LIBERIL, QUÆ ST. XXVI. SECT.V.
Sigaa Pſeudoprophetarum in Evangelio .
Bo Samuël per Pytonilla iv ſuſcitatus verè Demutatione medij.
Locus I.Rog . 28 & ccle 46. v . vlt .
De effectibus Magorum Pharaonis , Ex
od . 7. verf.11.
Quomodo virgæ mutatz
Deeffectibus mixtis , co relata $ S.exempla. Gallinaceus habeas feftucam videatur trai
De duorum magorum certamine, cx Tric
zio.
Quomodo effectus diſcernendi, regulæ
duæ .
2.7 . Anmagi poſſint facere aliquod verum
miraculum ?
Opinio affirmativa multorum erronea.
Miraculum & mirum quomodo differant
& diſcerni debeant.
Non poffunt miracula fieri niſ à folo Deo.
Miracolis efficaciter fides probatur .
Elizabethx regiaz Angliz curatio ſtru
maria.
Non poffunt Magi facere abſolute mira :
locus pfal. 71. v . 81.
Poflunt facerc mira , quæ finereſpectu no
ftri.
De partufæminarum in regno Neapolita-
no quarum forum ranunculi præce
dunt decretonj.
Cu : Nero non potuerit quidquam miri per
Magiam ?
De miraculis Antichriſti. Item hæretico
rum Calvinianorum , & c
Q. 8. Quópatto magi per diabolum bacmia
raperficiant.
Qux poflit per morum localean ,
Non poteft integrum « lementum loco
movere . Firmiliani locus explicatus .
Coleritate menticus transformaciones , ut
If higeniæ & aliorum gentiliun .
Adorius hanc fraudé in Phenicia dcccxic.
Quæ pollit applicando pallivis .
Quo pacto nic dænion lie caufa, & quomo .
doconliderandatum iis 112curæ, acc
Tate in veftigatum .
. Qux fasiat mita praiticions !
De rriplici modo deceptionis , pet mura
cionem obiccti medij , vel organi.
Demutatione multipli obiccti , wasia ex
empla .
Per forameu ad lae ! is videnrur imagines,
quzluptnudæ & inconditæ lineæ .
Paliæ & iunci inimori videntur iespoo.es
Calcitantes.
Vepræfenres videanturele ſpectra.
Videantur habere Capica afinina ,
Denarius in ſcurellæ fundo vidcatur eſſe
in ſuperficie.
bem trahere.
Claudia veſtalis quomodo navem zona
traxerir .
Variæ appariciones per coofpicilia
Ros - videtur præſens cum lic abſens & re
mot2 .
Vifio plilofophi apud D. Auguſtinum
qualis.
De deceptione ratione organi
Vt res abſentes videantur præſentes.
Vt quod vnicum videatur geminum .
Dekoraſia Sodomorum , Geneſ. 19 .
De præftigijs Zedechiæ ludæi .
Regula difcernenda præftigia a veris effc
tibus
Quomodo faciant videri repente Aumen
in cubiculo . >
Videnturequos vorare & reftituere ,
Videntur magaos ſerpentes immicceres
ut fecit
Eonis hæretici præftigia,
Michaël Sicidiresi
lacobi Meltiniki Poloni feſtivæ lycor
phastis per fimulata miracula.
Circulatoris praſtigia apud Apuleium
29.94am admirandos effectus veteres Mae
gis tribuerint .
Quid Saxo Grammaricus de Magis ſepten
triopalibus .
De Lappis , Finnis , Biarnis
De Tarcaris quibuſdam .
De alijs famofis Magis fagulis Zoroaſtre ,
Doitheo, Sirocc, Pytagora, Orpheo,
Baiano , Ollero .
Item , Ericus Rex Gothorum , Apollonia
lis , Iulianus, Mauethoa
| Apuleius, Regina , Copa,
lain olim quædam fage dictæ Regine
Pamphila Hypatendis,
De effcctibusmagicis , herbarum , lapi
dum , layenz ,
Vis agorum apud poetas, Empedoclis,
Moöridis
Circes , Carmcocis ; Med x , dc alia qua
-N % dan
 DISQVISITIONVM MAGICARUM .
dam Tibulli.
Aia Pocronij,Nemeſiaci Folia & Canidia .
De Erichto Lucaoi & alijs Theſalis. De
Medea ex Sen. de alia fago quadam, A.
lecto .
9. 10. Quid poffint Magi circa leg natura do
ordinem univerſi!
Non poſſe circa has leges velordinem uni.
verf Exempla
Non polle ullam formam ſubſtantialem
vel accidentalem immediate producere
Nec creare , nec ex quolibet facere quid
libet, occ quovis inſtrumento quemvis
caffectum , nec eodem tempore.
Nec in inſtantioperari.
Nec vacuum producerey:
Necinfinitum producere, neceſſe ubique
Locus Terrullianiexplicacus.
Non poffunt collere connexionem , acque
conſervarioncm partium voiverfi, agen
rium naruralium activitatem directe
impedire
Linreum exCaryſtiolape purgaturigne.
Adamas impedit activitatem Magactis.
Lutheri error de halone , corona, & c.de
ignibus Ætbox Mcdcæ ignes
Marci Iefuari miracolum .
Icſuari alijà Ieſuitis,
Abbatis locus correctos.
Fumi crror. Balæierror,
Paperij Maffoni improbus error cum hy-
pocrifi.
De flammis non vientibus feu facuis ig.
oibus ,
De igoe ad aquas Stantias .
De alboigne Ś. Thelmi, in naufragijmeru.
De flammis loquentibus
De brachijs & digitis ardentibus fine noxa .
De Æshpæ ignibus noo liquanribus pivé.
De cribro Tucciæ nó efflucore. De flamma
Bon coolumenre lovisApamcoitemplí. !
2.11 . Quemagorum poteftasin orbescæleffes,
lidera de elementa ?
Augu. Thuani crror .
Non cæleftem motum vel fyderú curſum
impedire , vel ca corrumpere poffunt
Nop poffuor Lusam detrahere cælo;
Vode orra fabula de afino;quiLunam puta
barur bibiffe .
Non poffunt integrum clementum loco
morere vel deftruere :
Idem de cæteris partibus vnigerli pra
cipuis.
poffunt terrammovere ,, ventos ciere. De
dolijs duobus Brachmanum . Sopater
magus ideô fupplicio affectus .
Poſluor procellas & tempeftates, & rimbos
producere , & ledare.
Cleonis fuere ſpeculatores graadinis , &
quomodo avercebant .
Seneca reprehenfus Recentiores refütatip
qui eum ſequuntur.
Regulaquomodo in S. S.Deo tribuabcury
quæ homines quoque poſſunt.
Vlrici Molitoris error , & Burchardi locus
Locus lob.1 & alius Exod. 9. & alius Apoc.7.
Magi tempeftatem fedarunt temporc Xce
xis .
De Finnis vedros vendentibus.
Ariſtæus Ecelia's elicere docuit. Scd & ig
magi eliciebant Hypæpis, ritus Oy
vus Strigao.in Lotharingia .
Hiſtoria deruſticella TrevirenfiMos vetus
fcrobiculam fodiendi & commovendi ,
fceleftiffima ratio , qua quidam facrifi
cus in regno Neapolitano tempeſtatem
excitavit, vr hoſtes oblidionem folve
reot. Propertij locus explicarus.
Ritus trahendifacras imagines in flumen &
malè tractandi vodd manarit? Conſtan
tinopolitanorum factum .
Explicatus Canon Concilij Braccarenſis:
Primi
Fulmana ciere poffunt.
Poffunt tenebiasipducere, fecere Tartaric
Poffunr aerem contagione inficere , too
.
Tum odorcm excitare. (niarentur,
Fecêre magi Perfici, ve Marutham calum
PofTunt fontes producere & ficcare, filios
fiftere; aquas dirimere, & c . vias.
Poffunr permineralia mira efficere ,vt plu
2.12. Quid magi valeant circa externa lesi
forruna bona ?
( Greges & armenta perimere,
Mefes aliò traducere , vc Saga
Trevirenlis laco
Poffunt Meſfes & fructus perdere, & fte
silitarem inducere. Modi varij.
Soon
Domos idcendere , vi oppidum
Schilrachigini
Poſluge varijs modis nocere fainz alieoz .
Dc
 SVMMARIA
De Triſcalino presbyterum diffamante.
De Moguntino dæmone.
Poffunt fociosin conventibus repræſenta
sc,led pop innoxios, & curs' Sic infama
vit B.Sylvanum , S.Kunigundim .B , Eu
ftochiam Patavinam .
Vicinas tempore S -Germani.
Per çpergumenos interdum diffamantur,
ut quida in Germ. & Dorotheus Abbas .
Quæ convivia exhiberi poſſint & foleant,
Fitta, Brachmanum , Paretis,Scorti , Ve
1a & qualia ordinarie. Cur lal & panis
folcantadelle .
Polupt carceribus& vinculis eripere.Hi
ftoria Friderici Auftriaci.Apollonius fe
cippo eripuit , Vcftales mancipia fugiti
va Giftcbant .
Anin bellis ad victoriam poffint monume
tum adferre ? probatur poffc, fi Deus fi
pat. Probaturexemplismultis Septen
trionalium , & Tartarorum :Lucenfium ,
Chincn fum . Noëma numen & Saga.
Ephefior Chryſampes, Hunnorum,
Sed fæpè Deusnon permittit, & ronc Dia-
bolus fuos fallit, vt Magpeprium , Erri.
cum Regem Sueciæ ;Hadingum , Ferran
tem comirem Flandriæ , Guidonem lu
liacenfem , Iuverem quendam Bohe
mum , Frid. Stuphium .
Lopocentius Papa noluir per Magos ab ob -
sidione liberari. Allobrogum Comes
refpuitauxilium Magi , & cum gladio
Becavit.
Pofluor dignitates & honores procurare
* De Martino 2. De Sylveftro 2.De Bepe
di&to 13. Ioanne 21.22. & deGregorio 7 .
de libro Cardinal. Benonis.
De Theoph .vice domino de Stuph.de Ba
ToneRaitzio Bricaono y Duce Aurelia-
genfi
Poffunt Deo permittente veros thefauros
& divitias largiri, & cur Deus non per
mitrat :fed ipfimet femper ferè fiot valde
ipopes.
Pſellus & Damhauderius explicati. Quo
modo dæmon mareriam & formam mo.
petæpoffit produceretquomodo potue
rit Deus per Angelos creare mundum ?
exempla varna deceptionum , & cur das
mon golit etiam quando poteſt veras&
roulas largiri pecunias Exempla male
LIB. II.
pereuntiam qui fic thefauros quere "
bant , Græculus quidam , Macrianus &
alius Baflex & Anaftafius, Pifani quida.
Saraceni cuiuſdam factum . Melindenfium
ſuperſtitio quædam,
Caroli V. Imp. faus reſpuentis calia.
Q 13. An magi valeant incantare anima
lix bruta ?
Poffunt , vt Atyr , Medæa, Nigritz , Mar
fi , Peruani , Andini:
Locus D. Hilarij explicarusconciliatus
cum alijs patribus.
Salzburgenfis Magus à ſerpente necatus
Locus pfal.57.v.$ & Ierem .-8.v . 17 .
Aoidem poflior in alia animantia:D. Av
guftini locusexplicatus.
Magus raurum funiculo domans , Grillan
drerrore
Ao colores queant immucare. Aquarum
varia miracula , fontium , Aluminum .
2. 14. Ax'arte fuâ poffint aliqua mixta pro
ducere?
Poflunc imperfecta vicentia, vtinfecta.
Quomodo id ſolcadefacere? Anfercs Sco
ticos imperfectos , an perfecta animalia
poflint,mira'er Guilh : Parvo . Cancs rc.
perrivivi in lapide imperuio.
Monſtra quædam inſolita & quomodo de
Mooſtro Balleenfi & de Saxonicis.
Denatis ex commiſtione hominum & fe
rarum , hominis com elephanto, Lcone;
carro ,cane, porco , mirus partus mulie
ris Auguftanæ ,de maliere Lufitana,quæ
ex fimio duas proles peperit. Gotrici
Reges exurſo .
Sianitæ & Pegufiani ex cape orti .
Refurata & explicara hæc omnia.
Monſtra ex hominibus & fimiis.
dil
| De viro, qui putabatur ex vacca narus,
quiſitio .
Cælalpidi opinio de homine ex putrefa
ctione examioara .
Mopſtra ex divina ulrione.
Docomenſes caudari .
Angli caudaci.
2.15. An fintulli demoneſuccu
s be de incubi,
den an extali copula proles naſci queat ?
Probatur ſolere boc dæmones , & agere,
pati.
Probatur pofie er incubo dæmone nafci
prolé, & explicatus, quốid modo feri
qucar N 3
 JIOO DE MAGIA
Dæmones inter fe non multiplicantur ,
contra Nillenum non habent corpora
aerea , contra Caieranum . Nec etiam
proprium ſemeo , contra Tertullianum ,
Iofephum & alios veteres .
Seotentia Chryfoft. Caſſiani explicara.
Refpondetur contrarijs argumentis.
Exempla oatorum ex tali comiſtione,Semi
dei Gentilium ,Merlinus,Hunni , Clivix
duces, lapovum Xaca , muliercula Lo .
vanienfis; & alijmulti,Corocoton.
Ex diverſa ſpeciepoffe aliquid palci,
Marci Ephenj argumentum refellitur &
explicatur.
Ex fuccaba dæmone prolem ſuſcipi non
polles
De Melulima, & ftemmate Comitum Pi& a .
vorum , & Andegauenfium , deBavarivx.
ore reſuſcitata , & pofiea evaneſceare.
De Cambionibus feu vagionibus .
De puero Gallæco feu Afture .
Quomodo Dæmon virginem poflit illæ ſo
clauſtro imprægoare? Non poteft idem
in partu .
Calviniftæ virginitatem adimuntDeiparæ ,
Explicatur narratio Niderij de virgine
Bambergenfi.
De miris aliis conceptibus , Hebræorum
fabula de filia Ieremiæ & nepote cius .
Dæmones ciim fagis interdum cxercere
libidinem præpofteram .
An gigantes à dæmone produci queant fu
jieGig , probatur .
Gigas Anrverpienfis defenditur contra
Goropium .
Siculi Gigantes,Britanni& alij.
pigmeine pofiint producit ? fuiffe, & qua
Ics , de hodiernis in Peruvia , Eze.cap27 ,
V.11.explicatum ,
Q.16 . De notturnis fagarum conventibus, o
an vera fitillarum de loco ad locum trans
latio ?
Auctores fententiæ negantis refelluntur,
ſolutis 3rgumentis. lllufionum varia
exempla.
Sabfticni loco abeuntium aliquid .
Explicatat lacus lib.de ſpiritu & āima.c.28
Item ca. Epifcopi 26.95
Navaitis explica'us :
Auctores ſegreprix affirmativa ,hæcmul
ris probata.
DÆMONIA CA.
Coguntur lagæ adeſſe conventui , probao
tur exemplo quodam ex Gullando.
Deſcriptio convétûs fagarum , & ſolemnia
ad orationis conviuij, choreæ, & c.
Sacrilegia inuoctiones , translatio , & c.
Curdæmon vnguento vcarur ad tranſvecta
ionem ,quae vis vnguento iulit .
Loca Matth.4.v.8 . & Luc.4.verfic.9.
napthaubőveV
Ad transferendam æqualis vis dæmonis
& boni angeli contra Vlricum Molitore.
Exempla varia translationum dæmonia
farum , prædictæ futuræ tempore Anti
chriſti. Anglicum vetus exemplum.
Doctoris Edelini : Moos Veneris:Puerulus
Avenionenſis Marguillonquid
Simon Magus, Abbaris, Baduduș. Ericus.
Berengarius, Angia venefica, Comes Ma
circonenſis
Puerulus quidam , Lucretia quædam , &
alia mulier Sabinenfis.
De puella Bergomati . De muliere vallis
Tellioæi.
De Hollando , de Lotharingicis fagis va
rijs
Probatur hæc non potuille elle illuſoria
& phantaftica . Iudicis curiofi fuppli
cium .
De quatuor modis translationum .
Cur Dæmon conventusioſticuat ?
Quô pactô queat Diabolus rem corpore
amiccô movere .
Pofle dæmonem deferre, fine defatigatio
nehominis quem transfert, contra Rc
migium .
2.17. An poffit damon quantitatem corporum
Sic mutare, vi penetratio partium ſeque .
:
tur : fivè vnum corpus in duobus locus di.
fiunétis, vel duo corpora in loco confii.
tkere ?
Nihil horum poteít.
Exempla corum qui viſietre duobus locis ,
quonodo intelligenda?
S. Nicol. s . Agathi, S. Bened . filius
Conſtantini Imp.
Avanias reprehenius,quomodo duos amul
kõines poſſidere, veltérare dear on pollic
No poflic tacere vt homo converfusio mu
ftclam per exilem ruinam ingrediatur :
velianuas clauſas.
Apuleij fabula. Remigius deceptus.
Scafi
 SVMMARIA LIB . I l TOT

Scafiimendacium . Quomoda Dæmon la 2.19 . An magipelint facere beftias loqui,

tepteraperiat, & claudat januas præce an intelligant vocem beftiarum ?
deas antè Magos . Quỗ pactô bruta wres inanimg, Angeloru
Dlacus A & .2.deB. Perro. Locus D.Chry operá, qucant loquis & quo pactó nobis
foft.expenſus, apparitionis de modo pa de hac talilocutionc loquendum fit.
rictum per fiffionem .Depræftigio Mig , De Angelo io rubo alloquente Molem &
dalcnz Cruciæ . Eſdram Exod.3.V.24 1d.14.
Chriftus Dominus verè ingreffus claufis De filia Spiridionis ex fepulchro loquente .
januis, contra Calvinum . Etde egreflu De Cadavere Macarii juffu indicante ho . "
erutero virginis , & fepulchro contra micidam.
Bezam . De Calvaria eidem loquente.
Dæmoy non poteft aliquod corpus facere De Africæ confcfforibus loquentibus fàc
Ferdinvifibile , fed benèpoteft facere lingua .
inviſum . De Angelo Sacerdore .
Quomodo inviſibiles,Apollonius; Gyges: De capite loquace inter cadavera Hunga.
De Perſei ſcuro.Ioan . rica poftulante confeffionem , mira hi
Iuliaceolis deceptio . ſtoria, contra hæreticos , cui fimilis alia
Heliotropia gemma non reddit inviſibile. citatur.
Vimembia grandiora,vel minora, vel ſub- Pſeudomiracula gentilium varia in hoc
lataapparcant Cichoranorum opinio . genere .
0.18. Angiqueant corpora ex una ſpecie Caput homicidiú indicans , Orpheus mor
transformare in aliam , falſa quorundam cous , Cyro prædicit exitium . Narratio
opinio.Diodorus. Vberius Pendragon. Ni. mira de Polycrito Publii Romani caput
caraguani? varicinatur. Columbæ locutæ. Vt &
Noipofieperfectam fpeciem'in aliam per. qucrcus Dodonez , Argus carina , equus
fe & am & organicam . Achillis. Vimus Gymnoſophiſtarum ,
Non poteít anima hominis informare cor Caufus flumen , canis Simonis Magi , &
pus bellux , nec ex adverſo. Nec poteft alius Franciſcæ Sepenfis ? Theotechnus
corpus & animafimul fić mutari, ftatuam lovis fecit loqui .
Lotus Horatii in Epod.Spondani error. Nulla creatura poreſtfacere, ur bruta vel !
Diftinguendum inter ipfam transforma inapima intelligant, que loquuntur:be
tioncm , & effe &tus eam concomitantés: ne ramen , ut aprè fuo tempore & artifi
hiveri, illa illuſoria eft. ciosè id faciant
De Lycanthropia feu inſapiælupinæ'mora De ſerpente E pidaurio, de Apollonii Leo
bo Quomodo videnturfibi tales, & non ne, deanno Cayri . De Greta Ezlingenfi ;
'aliis voces ip uteris pregnantium .Brutorum
Quomodo faciat Diabolos, ut & aliis tales voces ur edat homo, facilefacir dæmon ;
videantur. Magi quas brutorum voces queant in
De variis exemplis & quomodo fiat, utre . telligere,quas non ?
linquant terræ impreſſa veſtigia lupioa, | Porphyri locus de Apollonio.
ut inveniadror homines ixcin mébris, An bettix Te invicem intelligant ?
quibus illatam lapo , vel carto vulous . Exempla lephansi ſcorpii,niſcium . '
De laga.Ferra.deália Flandr.mutata io bu . 9.20. An intelligentiam difcurfiuans queat
fonem , demon brutis largiri ?
Demucatióne Nabuchodonofos , Din. 4. Contra multos, beluas, nec rationem , nec
V.30.& 33.& uxoris Loth.Genef.10. prudentiam ,nec providentiam , nec dif
De platano verſa in oleam apud Hiro . curfum ,nec ſapientiam haberei
dór & cadaveribushominum in ſtarvas j.Quid Gaien . vocet év SibdETOV abyov «
Lalis. contra Eraſ.
3. S.Spiridone vertente Serpentem in au Cardinalis Hofius cxplicatus .
• rem , & aurum in ferpentem : Sunt quædam in illis rationen & prudens
tiana
 DE MAGIA DÆMONICA
riam & providentiam citantia. Quo Aliæ duæ apud Fulgofum , vt & duæ olim
modo fcriptores intelligendi, qui ratio. apud Phlegantem .
nem videotur illis tribere, & pruden Alia io Picardia ,
tiam. Ratio naturalis, qua hoc contingat,
Quomodo animalia tendant in fuum fi. Suſpicio, hosandrogynos factus. Si fitna :
pem , & ad eum.cognoſcant. cura :paflcà dæmone nullo curari.
Alius eft finis rei particularis , alius upi Exempla dæmoniacæ commutationis per
vera. ( ſtorii. idola. Non pofle.cx viro fæminam fieri.
Pulcher & acutus .diſcurſus Hier. Praca Auſanii locus dehacrepon credibilis,
9. 21. An poffint demones facere ut homo non opinio auctoris de hycoa.
rentiat, vel ut longiffimo tempore dormiat, 2:23. Andamon poffit feniiuventā reddere ?
aut inediam ferat? Problematice decidiwr, quoad acciden
lamblici lacus noracus : cia , quæ fenium à juventute diſcrimi
Cur.Deusfolicus permitcere ,utMarty . nant, pofle.
ics gladio aecarentur ; quos à beftiis, į Explicantur Ovidii & poëtarum dicta de
flammis ,& ſimilibus præftiterat illæſos ? tali Metamorphoſi.
Locus ad Heb.11.V -34. Locus pfal.1o2.v.5. & Efa. 40. v.fin.de
Superftitiofa quibus aliqui fe putant in : aquilæ juventuts. Serpens cum liberis
yulacrabilcs ,arma incantata.Crucifixus deposit feaium .
compunctus. Camila inferni . Orati. Fabula dealino fereace poculum juvence ,
Lconis Pap. & Caro .Mago . tis.Corvi candidi .
Exemplum cujuſdam Quirini Belgæ sic Exempla ſenum , juventuti reſticurorum
decepti. hiſtorica.
Item Scafii aliusHelvetii. Tarcatinus quidam fener . Et alius Rioſas
Vade fiar, ut quidam malefici tam fortiter bus.Er abbacilla Monuedrienfis.
& coatemtim ſuſtineant cormeota . Indus quidam.Fonsin Bonicaid præſtaos,
Caufæ tres . aliucın Lucaia.
De ſtigmare :quod fagis dæmon imprimic, Vitæ humanæ periodus quæ & quomodo
& mirum deſtigmate Ioan.de Vaulx, & intelligenda.
alia quædam exempla. Locus Genef.6.v.6 .
De diucurpo quorumdam fomno dilquil . LocusDeutro 31.v.2.Valeſiusreprehenfus.
cio :ruſtici Germani , ebriorum in Apa- Ao humidum radicale poſlitreparari!
turiis, Epimenidis , Heroum Sardorum . Quod ita ,no camé poffet fic vita æternari.
Scptem dornientium , Deligno vitæ locus Gencf.2.9.9 expenſus.
Quo pacto contingat , ut quis diu perferat | 2.24.Quid magia poffit circa animam.quam
inedia de herba Coca,Schythica & aliis . dix illa corpusfuum informat ?
Locus Hippocratis . Quid poilic in leplus externos.
Exempla vera,de Anglicana puella , Sacer . Zardicili.
dote Gallo , puella Spirepfi. Achemenidoo .
De fanctorum jejuniis miraculoſis.Bacco Adamantis.
nus refutatus. Otriusla.
2. 22. An Magicis artibusopera demonum Potomantis .
jexusmutariqueat ? Theangelis.
Exempla eorum , qui ex mulieribus facti Manicum Salonum ,
viri;vetera or Plinio & Gellio , & Hip- Gelorophylis ,
pocrate & aliis. Ocoothetis & fimiles.
Gallina in gallum converſa, Iovianus in Quid in fenfum interdum , maximè phan
Neapolitana Hiſtoria & Sabellicus mul . tagam .
ta exempla popunt, quæ in Italia conti- | Quid in appetitum concupiſcibilem & ira
gerunt . Icibilem . ( contra hæreticos.
Alia duo mira valdè,quæ in Hiſpania. Concupiſceptiæ motus non funt peccata
Quid
 SVMMARIA LIBIL
Quid poffitio memoria Memoria mira A.
thalidæ , & Apollonii . Oblivio Sacerdo
tis Germani, & Simcois Turbaii Angli .
Quid in intellcctum . Contrariz operatio
Desbonorum & malorum Angelorum .
Pofficuc damou arces & ſcientias intelle
etui inferere, & quomodo Exemplum
tempore fancti Nortberri . Anabaptiſta
rum hodid. Et Sagarum per unctionem
ia Germania.
Modus& uſus unguenti ex pueri corpore
confecti.
Ritus promotionis ad magi&erium lamia
TUM.
Diſcuricer opinio eorum , & decegicur fal
lacia dæmonis .Hift.deS.Ignatio Loyola .
DeChryſanthiSardizoifilio . Item Evage ,
Thynico , Amphiarao, Anupindari , So
patra ,recens de Romano Ramirez Mo
tilcobe in Hiſpania .
Quid & quam modicum poflit in volupta
Ecm . Voluptas cogioequit, contra hære
cicos.Locus x.Cor.10.1.13. explicacus ,
contra quoſdam . Neceos cogi pofle, qui
fanc in morcali.Necimpedire poteft, ne
faga qucanc pænitere,contra dubitatio
nem sol.Remigii. B.Angelæ de Ful
gioo crationes in voluptate vehemen .
tilfimz.
Quid Diabolus questin anima à corpo.
reſeparanda,ipſaqueſeparatione?ubi deec .
ftafi & admirandis circa cadavera .
Ecftalis naturalis,& dæmoniacæ modi.,
Lapiporum ecftaſis mira . Olaus notatus.
Errorcs hacin reCardaoi,deSpontino cap
cu.B.Virgines Cæfarauguftanæ , & Mag
dalenæ Cruciæ raptus. Bodini crror re
fellitur de animacorpus relinquente. De
ere Armenio, de Ariftca proconelio. De
anima militis ex ore imagine muſtellæ
egrefta & ingreffa. Fionis,Hermitimo.
Locus plal.1s5.v.15. Qualis D.Paulirap
tus ?dubium ,aec loquenda decifio B Hi !
degardis. Aphrefa & ecftalis differunt.
Errorrefellitur copfundencium raptus di
vinos cum magicis; Deraptu difquirun : ) Pofle apimas oculis corporeis, velalio feo
tur (cripta Moceoigi. Quale fit fubjcctú
raptus, Quæ caufa formalis. Quæ finalis .
Quz elicicos, & quomodo hoc duplex .
Quomodo coccurrac iorelle & us agens.
Raptus fupernacuralis ex partc hominis
eft in voluntarius exemplum virgiais
.
Burgenſis.
Non poteft ideelleAus agens ſolus effe cau
fa raptus efficiens. Deus quomodo intel
le &us , & multa cognoſcit extra ſe - An er
rores ſuos induçicin graves errores. An
raptus omnis füccefliyus. Diabolus po .
teft occidere homines. Multa poteſtin
cadaveribus mortuorum .
Vt ſanguis Aluat ut cadavera non puteant,
nec putreſcant. Hoc etiam naturaliter
fit,ut in cadaveribus Perſarum . Erundd
hoc proveniat , diverfæ caufæ . Decada
verein Elæa . Item ne cadaver comburi
poffit, quæ caufa. Ve capilli & barba dc
functorum creſcant. Miraculum cruci
fixi Dammeoſis.Furor iconoclaſticus,
Miraculum in puero Lintzienzi .
6:26. An opera damonum fieripoffit, ut fpirs .
tus ſeu anime defun & orum viventibus ap
pareant?
Vtrum animæ umquam qucant apparere.Et
fuffimè probatur pars afirmativa con
tra Epicureos. Lavatherum & alios po .
ftritemporis hæreticos .
Sec.1. Nocata temeritas Magii, Tiraquelli
& aliorum
Geocilium priſca fententia , etli vapa, pro
nobis tamen.Parer verbis poëtarum , pa
tec ex Necromantia. Et ritu animas pe
regre mortuorum in patriam revocandia
Violenter occiſos efle vexatores ſuorum
homicidarum Remuria, Silicernia , culi
na parentationes. Platonis & rectatorum
dehac re do & rina. Quid Genii ; Lares,
Larvæ , Lemures, Mancs.Differentia agi
n
mæ , umbre , fimulachri . Exempla appari,
tionum à gentilibus tradica varia.Lernte
Sedi.2 philofophia idem docet .
Quomodo anima ſit in loco , & moveatur
localirer. Concilianter modi loquendi
varii , poflet una anima in pluribus locis
elle , & quo pacto.Quomodo moveancur
loco.
Quomodo corpus ſubeat & intret.
ſu percipi, & quomodo .
Cardinalis dictum ridiculum explofum .
Cæſarii Ciſtercienſis dictum de forma ani
mæ feparatx perpenfum & explica.
cum . Vifio & viſum differupt, Apparitio
triplex

104 + DE MAGIA
triplex.Intellectualis,imagioaria,corpo .
rata, & quid fingula, quo pacto fiat ipi
ritualis, quo pactó corporca . An anima
feu fpiritus defunctorum aliquando allur
mat corpora .
Moles quo in Moore Thabor modo appa :
ruerit. Temerariè dictum Aug. Thuapi
& judiciú de ejus Tragedia . Item de iis ,
qui cum Chrifto Domino refurrexerunt.
Quando anima apparet in corpore aereo,
an ipſa ,an angelus hoc fabricetur, & quo
pacto ? Item quomodo fubeat corpus &
illud moveat.
S427.3. Quo pacto doceat, & utile fit, Deum
hoc aliquando permittere. '
Eſtucile iplis animabus.
Locus 2.Cor.siv.4 ,
A:
DÆMONIAC
apparitionibus loquuntur. Sic teftes haw .
bemus plures deapparitionibus factis. .
Século 1.B.M.V.Cæſar Auguſtæ in Hiſpa
Dia, cum adhuc viveret facta,Chriftido.
mini cam B.Petro, quam Carpo Epiſco
ро facta, B. Valeria M. facta S.Marriali .
Epiſcopo.
Século 2.apparitionesveras fieri docuerunt
Luftious M. Tertullianus , & Origioes,
apparuitque S. Potamiepa Caroificifuo.
Seculo 3.apparueruat B.V.M. & S.loannes
Gregorio Thaumaturgo : Filius M. ma
tri lux Quarrilofx :S.Cyprianus plaribus
S. Petrus Agathæ : S. Agatha amicæ : 1
S. Agnes parentibus. ::
Seculo 4. apparuerunt, Chriſtus D.Petro ;
Alexandrino :ConftantinoMagoo SS.De. '

3
Eft'ucile nobis viventibus . trus & Paulus : Item B.V.Maria.
Quo pacto fpiritusà dæmonibus velange- Spiridion & Triphillius.Conftantino.
lis bonis difcernendi. Filia patri Spiridioni reſpondit poft obitú.
Iacobi de Chufa'liber hoc docens. Ecalius Duo Epiſcopi mortui ſubſcripsêce.
Thiræi . Explicatus Canon Conc.Eliberitapi.
Regulæ ad dignoſcenduin dæmonem ab B.Virgo iterum & S.Mercurius Balilio .'
avgelo vel animabeati, Item S. Artemius & S.Mercurius item
Quomodo difceroi queat damnata anima, S.Febronia ,item D.Ammon.S.Adtonio.
dæmone. Item B. Virgo, & anima Larronis .
De aoima Andreæ Romani deliis quiætér. D. Cæſarius, D.Paulus, & S.Mins.
oum damnati dicuntur revixifle. Hoc tepuêre D.Bafilius. Nianzb & Ne
Quo pacto Angelorum & beatorum ab in melius .
vicem apparir. Saculo soapparuerunt, D.Martinus, S.Am
Angelus apparuit Anchoreta, in forma fe brolio & S.Severino Coloniæ , & c.
nis, D.Arguſtino in formapueri, Vt & S.loannes Baptiſta.·
B.Dorothea . , aliis forre'habita fomi S.Gerval. & Prochalius Ambrolio.
Deo , & in forma colūbæ. Etaliis aquilæ . S.Ambrolius diverfis locis & viris...
Sect.4.1
4.Probario ab auctoritate.Philoſopho- S. Eulalia io columbæ ſpecie.
rum . S Fluctuoſus.
Aſtrologorum , Chaldæorum , Mahumeta Larro quidam in fepultus D. Germano.
jum ,Rabbivorum ,Magorum . Iiydorum , Felix Nolaous, & alii multi , ut Evagr. Phia
Item legum , & Iuris interpretuin . lofophus,Gamaliel, & Stephaous, Mi
Item facræ fcripturæ veteris & novi ceſta cheas & Abacuc,S.Zacharias, Euthymius
mentin. Reg . 28, Samuelis auimavere Ab . B.Virgo cum, SS.loanne Baptiſta &
excitata defenditur. Refellün : ur obje Evangeliſta , S. Ianuarius, S. Petrus & A
itiones Leloyherii . probatur exemplis pollinar. S.Cyprianus, S.Eulalia , iterum
Mious, Icremix & Ooiæ .Locus,Luc.2.4. - Saodus Petrus , Säctus Leo , S.Barnabas ,
V.37 loan.:o verſic. 19. Matth. 34. 8. 16 . D. Hieronymus teftis & explicatur . irem
307.12.v.15.Gal.s.v.16 . & 17.1.Pet.3.1.19 D.Auguftinus , & explicatur D.Chryfo .
47.4.1.1 , ftomus, & explicatur . Au & . cpift ad 'Cy
561.5 . Probario ab exemplis & auétoritate rill.de morte Hieronym.reiectus .
fcriptorum , quifingulis fæculis vixerüt.Seculo 6.apparait quidam damuntus. Item
ont ditur eorum dicta fiinpliciter & Deipara cum SSFæmiais, Item Joannes
citra me ..phorum accipirada', cum de li filentiarius, S , Bartholomæus Ap. & vin
fum
 SVMMARIVM L I B. 11.
ffum oblatum Macedonio, Flaviano & E
liæ Patriarchis de Anaftafio Imp.Item de
Theodorico R. Eremitæ io Lypara.Item
de Neſtorio & bæreticis dampatis. Ap
paruerunt SS . Apoft . Ss. Comas & Da.
miaous S.Petrus , B.V.M.S.Eutychius,
vifum oblaen Guntramo Regi,iterum
B.V. M Icem s . Sergius.
Saculo 7. Tenuere hanc fententiam , ; Pro .
copius, Evagrius & alii , Er B.Mufæ ap
paruit Deipata, SS : Iuvenalis & Eleuth.
Thcodor. Rex,.,& monialis quædam . Vincentius BelluaceoſCaſarius Ciſterciés.
* Paſchagusitem.Diaconus & Balnei Do
minus. Juſtus monachus . Deipara appa
ruit S. Ildephonſo, S.Leocadia.
Tengere hancfententiam .
D. Gregorius Magnus.
Gregorius Turonenſis.
S.Ildephonſas -Toletanus.
s.llidorus Hiſpalenſis.
Seculo 8. apparueruor's Suibertus . Deipara
& B.Sabinus , SS . Euphemia & Glyceria ,
B. Tharafius, S. Andreas Apoft. S. Ger
trudis , & D. Iacobus major Lebuious
Conf.tenuerunt autem cam fententiam ,
Julianus Pomerius , Vegerabilis Beda.
Ioannes Epiſcopus Ierofolym . Paulus
Diaconus .
Seculo 9. apparuere D.Iacobus Apoftolus.
D Mauritius Dux & M. Pandulphusty
rannus. Item dæmones Tenucreautem
fententiam de apparitionibus fpirituum . Senior quidam excommunicatus fed mar
Iulianus Tolet.junior. Thcophylactus,
&Jaliieo fæculo.
Seculo ro . SS . Petr. & Paulus B.Virgo S.
Mauricius , D. lacobus cenderunt aurem
hoc dogma.in
Ea hymius Monachu's Gr.
Hugo Ætheria aus Latin ,
Seculo TE . Apparuerc Chriftus, Deipara ,BB.
A softoli & multiAngeli D. Andreas Ap .
A limarus. Quidam amicus Dinſtani,
Bodilo ,Favcòțini duo. Benedictus 8. &
& 9.B.Gregorius.
Canonicus Paribis, Pelgrinus Epiſcopus.
Colonienfis , S. Benno Toquerunt cam
doctrinam .
Petrus Damianus , Item .
Guilhelmus Tyrius , & c . hoc fæculovi.
yeus. ( & fæpè Patrum
Seculo 12.Apparuere Chriſtus, D. llidorus, | cxplicata. Cphilacti, & Tertulliani.
; ‫ܕܤܐ‬
B. Virgo Beocdict.X .
B. Norbertus , Godefridus renuere cam
doctrinam ,
Dodechinus, D.Bernard .Petrus Clupia .
cenfis,Rupercus, & Hooor , Auguſtodu
neoſ.
Seculo 13. Apparuêre B.Vrſula & inoumeri ,
apud auctores citacos , & de Martino
Presbytero Canonico Regulari Legio
penſe ejuſque ſcriptis.
Tenuere hanc fententiamplurimi.
Helioandus , Thomas. Caotiprat. D.
Thom. D. Bonavent & Guilhelm. Pari
liepſis.
Saculo 14.cenuêre hoc Scotus,Richard . de
----
Mediavilla,Paludan .
S. Aproninus , Gerfon, Jacobus Cufanus,
Dionyf.
Saculo 15. Tenuêre idem Carthul & epiſc.
Abulenſ. Toftatus, quiomnes varia fup
peditant exempla.
Secula 16. Tenuêre & cxempla retulere Ca
tholici plurimi , iidemque viri doctilli
mi,in libris Theologic. Domin . Sotus,
Pclrabus , Caoilus , Maldonar . Bellar,
min . Valeoria , Tyræus , Marulus , Sabel
Ticus , Egoatius , lovius, Sigonius , Krác
zius, Fulgof.Baron. Oforius, & Maps
ius.
Variis temporibus appar.
tyr . Hiſtoria y donis Epifc. Magdebur
geoſis & Galeatii Sfortiæ, Alodiſii Imo
leoſis pater.: Ferdinandus rex Neapolit.
locus Guicciardini. Ioan . Picus Miran
dulæ comes MarGlius Ficinus , Perri de
Paz tribuni, Catharinæ indæ exempla.
Quæſtio de ſpectris incer Catholicos , &
Novatores ſectarioscontroverſa , limilis
caufæ Scauriana oftenditur.
Se&t. 6. Solvuntur argumenta adverſario
rum , Melanchthonis , loapois Rivii,
Marbachii , Centuriatorum , & Lavache
ri,locus Lnc.14 . v.26. Item 2 Petr.3 . V.
4.1.Theffal. 7.v.js. Dormientes pro mo
rientibus in Ss.locus 2.Reg.14 . V.24.pl.
102,v.15 .& 16 Job ,7.v.9.
Sententia SD.Auguſtini,Anaſtaſii Nille
Patrum 3 Di, D. Chryfoft. & Z.Thed ,
O..2 Seat
 DE MAGIA
SkyDæmones non poffunt exbibere vc.
ras defunctorum apimas.Superſtitioſum
eft , putare apimas corum , quimorituri
dextcram porrexerint, apparituras . Peri
culoſum paſci cum moricate ,vcapparet.
Exemplums. Lutgardis . Excmplum
Monachorum Zamorenfium .
9.27.De Damorum apparitionibus,de fpectis,
gua Dæmones nebisobijciunt.
Sect.1.Naturalia quædam , habétur pro ſpe
Aris. Ignes facui,inſulæ patitantes, irem
flux , ligga putrida luceotia , Ciciodela
Indica, Igoes concurrentes & compulſan.
tes,apudSyrtim .Auditûs deceptiones.E
cho itato. Memoonis, murus Mugaren
fis , caverna Britannica, D. Patricijan
trum . Perſici montes .
Artificialia,quæ pro fpectris; vtaujoudto,
ftatuæ Dædalis . Archyræ , Archimedis ,
Boetij,aquila volaos; triremis ex argen.
co, hydraulica,fietitix ſpectrorum voces,
Bonifacij VIH.coniugia his obtenta. à
Scoris de Pictorum gente victoria. Ter
tudioes cum caudelis , Abderitanorum
juvegum Plauri ſeruuli, Cimonis Ache
pienlis Mundi. Tirannionis . Nedanabi,
qui pater Alexandri Magni .
Quale peccatum fit in fictione ſpectrorum
Ex fenfuum vitio quædam habentur pro
ſpectris, quæ non funt non talia, de ebrijs
Locus prou.z3 . & 33i Oculorum morbi,
fuffufio halahol. arcuatus morbus , qui
bustai vmbra ſeniper obſervaitr, altera
tio oculorum ex'inſpectione ſolis.
Auditus vitia in hoc genere , Phrepitis , &
corylantiaſmos ſpecies morbiimaginoli:
Vitia exaudicu & guftu , Goryza,Polypus.
Vitia ex phantafiz rriplicilæhone. de ijs,
qui puravt fibiadefic tibicines , Exem
pla:Voum Thcophili,aliud Argivi,tertio |
um Abydeni, quartum eius , qui putabat
Daves omnes cil'e ſuas, quintum Tauro
inioitanorum iuvegum putantiuni ſe pa
ti paufragium , cum effor Agrigenti io .
diverſorio .
Hem de hydrophobia.
Veitur hismorbis dextrè dæmon , & feim: ;
miſcer frequens. ftudia.
Sie zuVaria dæmovú genera,ac fpecies, ac
Tepeſtres vocantur,feræ , feu cases.
Lubcgter vexancipitia Rcligioſorum com : I
DÆMONIACA!
veoruum.
Vt Divi Antonij, Divi Simeobis , Sandi
Norberti, Societatis Ielu viuo ad huc. .
Igaatio , & eius virtute precum ceffanti
bus terriculamentis.
Diſputatio de fpeciebus Dzmonum & dir:
cinctio à Tritthemio propoſita , diſcuſſa;
explicataqnc fufifime
De igaeis :ad fint Auguſtini locus.
De aëris & quæ illorum patura .
De terreſtribus , & variæ fpecies iftos
rum & ſtudia .
Helequioi familia.locus PetriBlefenGs.De
aquaticis, varia horum ſtudia & appariti
ones ,
De ſubterraneis :fpecies &iftudia iftorum .
De Sibilla Nurſina raræ quædam fabula .
Dominicus Mirabellius .
Thefaurici dæmones.Mammoo !
De Lucifugis.
Aſmodeus locus Ged.zi , v . 24% varijerit
res Tritthemij in his refutati.
Nomina Græcorum ,Hebræorum , Larigoas
rum ,Hifpanorum ,Gallorum .Italorú , & c.
co , & Pluro. & Scrapbi,-& Mammonary
Charon . Cerberus .
Luctácores dæmones, vt Temefius .
Alaſtor qui& exterminans;& Nemeſis.
Locus Apoc. explicarus & à depravatione
fervatus ,contra Bezam.Apoc.9.3 :14.
Primafij & Ausbesierror ,
DeSatyris & Fauno , varia eorum in Sacra:
Scriptura domini , onoſcelides , piloſi,ſi
tenes onocentauri,lamia , & alia hiuſce
modi,
Eorum tripudia.
Locus pfal.go.v.5. & 6. de dæmonio meri
diapo. Refelluntur Novatores.
Dæmon meridianas, & dæmos deſerti, pro
ferociori,cidem & cur, dæmones defertis
gaudeur .
Locus lob.div.:g :
Dzmõio meridie ferocior & importunior
Pan dæmon meridianus.
De Rulliæ dæmope meridizoo.
Cum invadepte peſte cernuntur fpec'sa
demonum ,veſub luftipiano.
Gonfatenfe fpearum in India .
De Empuſa & opoſcelide feu onocentauro:
renodurnis dæmonibus & Lucifugis.
Los
 SVMMARIA
Locus Senecæ in Oedipo,
Locus Geni32,124 .
De Lilich . Dcincubo.
Et locusHymaiAmbrofani.
De Panc ,curlauus dictus,
Locus Caffani explicatus.
Nulli dæmonum amant homincs , omnes
odêre.
De Ephialtemorbo , de Marce ; ſeu conque
mare, Eurynomus, Sphinx : & quid Har.
pyæ .Gorgones. Syrenes, Eumenides feu
pana.Nympharum omoia geocra, quos
morbos huiuſmodi dæmones inferant,
quiNymphatis veriti , attoniti , pavidi,
vexati vano meru .
Nutricum mormolycia , Acco , Alpbito ,
Mormo.Gello & Gilo diverſa .
Nicephorilocus notarus, Lamiæquid.
Suriges.Læſtrionges:Alwen .
D. Hieronymi locus explicacus.
Pilolus ſeu Zahir, cur cemplis gentilium
affixz ſpecics leonina .
Variæ forma animalium , in quibus Diabo
lus apparet.
Beelzebub.Noctua Athenienfis.
Serpeas Epidaurius Miræ apparitiones
fa &tæ cuidam converſo in Francia.
De fpecris acitrum ,caſtrorumg; militari.
um : quæ oblata ,S. Norberto: SGuthla
co , Monacho Limpurgio ,
Leloy herij fententia improbata .
Duz viſe propè Montenakum acies.
Dub armigeritemere ad videndum propi:
usacceſsere .
MilesRhenagus à talibusIerofolymam ve-
& us & oredux.
Ante Nacham Poloni propter Quadragé-
fimæ ieiudium violarum à ſpectris de
cepri cladem acceperc.
Familia Hellequini:
Q tooſg; ſe vistalium militum porrigat.
Spectra matronarum & ' pucllarum varia. "
Ruffiana matrona: Sibyllæ albæ, Domi .
næ pofturaz. Dominæ bonæ & Regioa
Abugdia. Fatales Nymphæ. Melulina,
Alcina Morga .
Spectra gigantæa denunciantia peftem ,
bellum & fimilia mala .
tpeetta ſolita certis locis turbas dire , &
vcrationes exhibere , vtThemefius dæ
mon,& alijpallimcitācum admina & loco
LIB. II. 189
Au conductam domuin propecrea liceae
relinquere ?
Quæ veræ cauſæ huiuſmodi inquietatio .
som exemplis oftenfum .
Quo pacto Spiritus poffunt ſaxum vel la
pidem iacere?
Spectra famulantia in Boruſſia Koltri feu
Koboldi, Sucopum Erulli,
Gutelkens, Robautelkens.
Eros & Aoteros. Montani virunculiip
fodinis.
Dæmones metallici .
Combali Dæmoties non funt animaatiai
contra Georg. Vallam.
Theophraſti Paracelá hærefis de quatuor
hominum ſpeciebus confutata..
Dæmonum theſauros cuftodicorium ſpece
tra. Fogârunt Cabaden Perſarum Rc
gem . Bear. Thefaurus BaGlenlis.
Cur ficta fabula cuſtodis aureorum malo
rum, & aurei vellcris ; & in thelauris cur
ſoliti poni ferpentes aurei. Magus the
faurum quærensoppreſlus.
2.28. Quomodo poffir damon , cum feinviſibia
lis jeviſibilem corporeis otulis exhibere?
Seni.Quo pacto pollit affumere, &move
re cadaver aliquod , & in illo comparere.
Poteft illudſic temperare, vt ſenſum cactûs
fallar.
Løcus Luc.vlt.v.39 .
Cur hæc cadavera fentianturfrigida . '
Illufio militis cuiuſdam .
Hiſtoria Polycriti & alia Machatis , & Phi
lenij .
Phlegóntis laus.
Baltazarus dæmon ſic apparuic.
Agrippæ facinas fimile, & aliorum'aliquot
exempla .
Sic etiam plerumque fagarum amafij.
Sagaru in odor cadaverofus vnde ?
Seč z. Quo pacio poflit fibi formire corpuss
cx elementis, & in illo moven & apparere.
Nou atſumir ex folo aere . '
Error Magorum Mantenfium .
Poteſt exhibere folidum palpabile .
Locus Genef.19.
Locus Virgilij .
Dæinon fæpè apparet in forma vaporis,
Demoniacarum apparition un exempla.
Fratrum Tarquiniorum .
Athegodori , Eacij Cardapi,Philippi Me:
03 lanche
 68 DE MAGIA DÆMONICA
I lanchonis colloquia cum dæmoniaco
ſpectro.
Perla inceftuofi. & alia plurima, & quotier
cumque evaneſcunt.
Difcrimen harun duarum affumptionum .
Vode proveniat facilitas molis augendæ,
i & minuendæ in ſpectris?
Genus mirum per ftaciüculasſeu figmenta,
: Sect.3. An dæmon poflc tamaccuratè cor.
pus effingere , vtoullo figno quear dig.
Dolçı?
Deſignis quibus dæmon dignolcitur .
Si Alberto obiectum ſpectrunt.
Cur nondum viſus in formaagoi , velco
Lümbæ . Curin formis, hirci , canis, catei,
equi,muſtelæ , veſpertilionis. Galligal- |
linacei, & innumera alia.
SACHIR cur dæmon Hardius & Follop,
feu Façucllus,
Item io fornia Dei, vel Chriſti Domini, vel
"Angeli:humanam formam induit omnis
condicionis , fexus, ætatis : probatum id
exemplis .
Qui defectus vt plurimum in eius appari
tionibus.
Cur morientibus ſemper adeò terribilis
apparcar.
Quomodo loqui poflit in corpore aflúpto ?
Au poſlicandiri& videri tantum , à quibus
vult ipſe ?
Capita leu calvariæ quæ loqueiam immita
ta :
exempla verera , novaque quomodo-fi
ar hæc locutio .
Sect . vlt. Anliccat procurare vrappareant
nobis fp . & rat
Cur antiquis tam crebró dæmones viſi,
$
nobis tam rarò ?
229. An diabolus poffit facere,vt homoverè
refurgai?
SeEt.1 Errores hac de re varij
Avinalia quæ naſcuntur ex putrefactione ,
poteft viuificare.
Vicilious avis .
Perfectiora non poteft.
. Item numero producere non poteſt.
Non poteft facere , vt anima.vnius bruci
migret , vel informer corpus alterius
broci.
1Hominem nullo modo poteft viuificare.
Poflunt fimulatas refurrcctiones facere
ſubintrapdo in corpora .
Lovanij id olim Corael . Agrippa curanse
factum .
Şect. 2. Difcuffa exempla falſarum reſur
rectionum primo fabulofarum : deinde
cæterorum Gentilium . ve Galieni,
Zacla, Apollobij, Simonis Magi , E
narchis.
Mirum exemplum , & c. -recens ex Nicolo '
Remigio .
Mortuus amplectens Comitem Richar
duni.
Populi Lucomoriæ quotannis rediviui.
Dæmonum in his fraus.
Aliquando ſubſtituir alios ac ſupponit.
Aliquando ipſe corpora ſubidcrat& movet.
Apulei. Platonis , Philoſtrati loca .
Aliquando fingit mortuos , qui non ſunt,
De morbis qui faciunt , vtquis morcuas
appareat.
De bobus quas ftriges putant reſuſcitari,
Ioannis Duns Scori mors .
Chriſti Domini & Sauctorum reſuſcitario .
nes quo pacto ab his morbis diſcernan
tur.
2.30. Quid magia poflit in ipſos cacodamo
ness
Sec.1.Barriadis in Campeſtris libri .
Quam vim habeant boni Angeli ia malos.
Quam cacodæmonesinio vicem .
Species eorum .
Pythonici ; Paredeij » Catabolici Onico
ротрі .
As fit fubortioatio inter malos gcaios.
lob , locus , C 9.1.22.
Caliavilocus.
Locus ad Ephef.vlt.v.12.
Certamina Magoruni.
Vounin Burgundis.
Secundum in Anglia .
Tertium i11Germania.
Quartum in Bohemia .
Quintuin in Succia.
Sixtum in Davia .
Seprimum in Græcia .
Se& . 2. Sancti homincs quartam vim ac
cepurivt magos & dæmoncs comper
condi.
Vis exorciſmi.
Salomonis exorciſmi quales,
Lo .
 DISQUISITIONÝM MAGICARVM . ,
Locus Luc.11.v.19 .
Dæmones à Magis non coguntut , fed ex | Proſperi locus .
pacto obtemperant tantum.
Magi vim non habent eliciendi: mabe's vel
ſpectra .
Varia exempla .
Imprimis Ioannis Teutónici .
Nec habent vim evocaodi vrbium cuſto .
des .
San & is vis ifta quandoque conceſla,
sed.3. Res corporeæ , vt herbæ quædam .
thura , vadiones & verbera , quam
vim habeatis dæmonc accuratè difpu
tarum . "
Etrotes hac in re varij infidelium : fed &
abulus Catholicorum exorciſtarum qui
dam.
Andagra obſellisinfligenda.
Ad balnea profiot?
Quid rura , cornu cerui & fimilia,'.
Locus Iofephi explicatur .
Locus Tobiæ c.6.7.8 ,"
Chriſtus cur dictus izdoso
Locus.1 . Reg . 16.v.vlt.
Nec dæmones certis rebus ligari , aut lociss
includi per magos queant .
Vana hacin rears Hermeris.
Periculoſum taleshabere ipcarceraros!
Probatur vno exemplo , quod in Germa
pia contigic .
Fa & umfigoo crucis ſecurçà s . Lupo Se
noncnſi.
Saravam ligatum quid in S$. focus Apoc.9.
v.14 & 75 & 29 . V.2 ;
Tob 8.7.2 .
A Sandis quomodo dámone's ligari que
ant.
Locus D. Hieronymi .
Locus Euſebij.
De Paredris illos fponte fervire , ratio ex
Toſtato & quam periculoſum id ſemper. '
Exeinpla varia , in his voum mirum nili
ris Germani.
MARK
 boc

MARTINI DELRIO

MAGICA R V M

DISQVISITIONVM

LIBER SECVNDV S.
QVI EST
DE MAGIA DÆMONIA CA.

Præcipua hæc operis noftri tra & atio eft, & ideò pluribus capiti
bus, five quæftionibus luculenter,quoad poterimus,
diſcutienda.Sic

QVÆST 10 :1. opitulari, hoc probant,cum B. Augu

Itino Theologi Catholici omnes , &
An ſit aliqua Magia damoniaca ?
philoſophi plerique Triſmegiſtus &
Vidamones effe negant, Pythagoræi; ex Platonicis, Pſellus,Plo
etiam hanc effe negarāt unus, Proclus, Jamblicus, Chaldius &
cum Sadducæis , De- | Apuleius;& Ariſtot.Theoph. Ammon .
mocrito , Ariſtotele, Philoso . Avic, & Algazel.Anne dare
Averroc & fimplicio, reſponla de furris occultis , & dethes -
quorum ſententia eft im. ! faucis ; confequi fcientias nonnullas
pia & haretica . ſtarim , & fine labore addiſcendi ; ſubo
Nam & dæmones effe & dæmoniacam trahere corpus pralens oculis viden
Magiam ; quæ nec induſtria aut artificio cium (& :innumcra huiuſmodi, queans
hominum , nec naturalibus caufis,ſed reduci ad ullam aliam cauſam ; quam
-immateriali quapiam & feparata vir- intellectualem aliquam & ſeparatam
tute nititur ; hoc & facræ fcripturæ te naturam ;Deniquefcimus Salmantice ,
Itimoniis , & omnium ætatum memo . & Toletiin Hiſpania & in Italia ad la
ria atque experimentis tam eft com .cum Nurſinum , & in ſpelæo Vilgnia
pertum ,ut velle probare ; nihil ft aliud no > adhuc avorum memoria huius
quàm lychnis accenſis meridianæ luci ' Goeriæ celebres ſcholas fuſie.b
QVÆS .
a August ( 11.de ciu.D.c.6 D.Th.13. contine gent.c.104 do quioprimè vi& oria ,deMagia nu.9.
bi vide Laurent.Animalis.de nat.demon.fol.104.
 LIBER I. CAP. V. QVÆST. III. SECT. IV.
Neceriam huiuſinodiDei donagratui
QV ÆSTIO II. ta pollunt aliis , per diſciplinæ ac præ .
ceptorum modum , tradi: Magi verò
Vndèfit hacMagia, fivèquem habeat pri- j ſuis diſcipulis hancMagicam tradunt;
mum auctorenia & auditores,magiſtrorum ſecuti præ
cepta,quæ magiftri, eadem operantur,
Vnt qui dæmones eſſe fateantur; e Alij dicunt hos effe effe&tus bonorurit
Sang indemanenhatte Ausgames que opere interne kom ons
are dedicando
dæmonibus ſeu diabolis manalle: tri- cant, Spiritus.Sic iaditabat his andisce
buunt autem effectus eius vel imme- lebris ille magus Scotus Parmenſis; qui
diatè Deo per magos huiuſmodi ope . Gebhardum Truchfefium Epiſcopa
ranti; velDeo per angelos bonos ea tus Ubiorum Apoftatamn :dementavit:
perficienti. Priores dicunteffe quaſdam eſtque perventusimpoſtura magorum
gratias gratis datas, ficut ſunt gratiæ lin . maximè Platonicorum.Iamblici,Por
guarum Canitatumb & hæc dona ut phyrij Plotini,Procli& lulianiApofta
Balamoc lic & alijs improbis conceditæ.Ex quorum traditionc, Magia, om
non rarò folere.de nis dividitur in Albam , quam cenlent
Dico primò, hæcfententia eft mere bla- eſſe licitam ; & Nigram , quæ fit illicita.
sphema tribuit enim magicis artibus id , Albam ergo vocant oleogpíav, & Ni
quod eſt proprium gratiarum gratis | gram yoouteixy. Verum hanc ficticiam
datarum ; & cum vecis miraculis præ planè & palliatam f Theurgiam ſatis
ſtigias confundit. Deindè gratuita Dei ipſe Archimagusg rejicit ,cum diſertis
dona ſubjicit humano antiſcio , & cer- verbis teftatur ſæpiſsimè fub nominibus
tisacridiculis obſervationibus. Deni- | Deiđ Angelorum ,malisdemonum falla
queinique & invidè Deus vcratet , id cijseam abfringi. Glicer eius.ceremoniarī
quod ipſe hominibus,uti gratiam ,gra- fars maxima ,munditiam animi, corporis
tiosè largiatur. Adverſariorum argu . Grerumexternarum , 11tenſiliumque often
nienta ex locis illis fcripturæ petita,ſo- tet, immundos tamen ſpiritus: & deceptrices
lum probant, aliquatenus fimiles effe . I poteftate hanc exquirere , utadorentur pro
ausper artes magicas & per gratias |Diis. ] Poſtea addit , hujus ſpeciem effe ar
gratis datasfieri; Deum quoque per tem Paulinam ,artem revelarionum , 14
malos áliquando miracnla edere,ad fi. iufmodi ſuperſtitionum plura , quseo ipfo
dei & divinæ gloriæ propagacionem . (inquit ) ſuntperniciofiori, gr!o apparent
Accedit,quod qui ex dono gratiæ grau imperitis diviniora. ] Habeant illi hoc
tis datæ operatur ; ille ad certuin tem Principis & antelignani ſui de hac alba
pus,occafionem ,aur ceremonias cerias Magia iudicium , ab homine mendaci
non reſtringitur,ar folent magis qui ,li veritatem meram . h Damnat eandem
vel in minimo deficiant;nihilefficiunt. | Theurgiam D. Auguſtinuslibr. denti
P litate

a r - fententia. Eſſe à Deo. b 2.Cor.12.v.8.. Num.23. d Matt.7.13.V I.None Te à Der

2. Sententia . eſſe à bonis Angelis . fNulla Alba Magia . g lib. de vanit., cienr. Knulla
Theurgia
 DISQUISITIONVM MAGICARVM

litare credendi contra Manichæos. His | ta exercent, iampridem ſancti Patres ab'auts
adde fictitiam illam artem Planetariam , la iufferunt exire , co quod omnia hæc artifio

laminis infcriptam , & ad Carolum cia , vel potiusmaleficia peſtifera quadams.

Magnum à quodamBedæ diſcipulo(fic | familiaritate demonum & hominum nove
mentiuntur & Alkindum , Alcuino ſuppo- runt profluxiffe. ] Deindè probatur ra
nunt)miſlam ,utilem ( ſcilicer) obtinen- tionc, hos fpiritus bonos dici non pof
dæ omni cognitioni fupernaturali ar fe. tùm quia jubent le tanquain Deos
tium & fcientiaram , & confequendis adorari; & facrificia fibi fieri; quod bo
dignitatibus divitijs , robori , amoris ni angeli iubere nequeunt . tum quia
fruitioni , & c . hæ artes non minus diriguntur ad in-
a Dico Secundò cum Catholicis , ut ferendum alijs exitium , per furta , ne-
nec per fe,ficnec per bonos angelos his magi- cessadulteria, & c. quam ad iuvandum .
cis operationibus Deum ſe immifcere magistùm quia miſcent multa mendacia &
quàm cæteris rebas , in quibus concurrit , ut deceptiones, tùm quia docentur Magi
cauſa univerſalis. Quarè cenfeo hæc omnia in ſpiritus uti imperio , & c'actionc,:
inſtituta fuereà malis angelis , fic etiam ab immò & minis rerum impoflibilium
illis perfici 6 ,adminiſtrari, & contrariam acplanè abſurdarum , utapud Eufebiu ?
eft erroneum .] Probatar primo ex varijs c docet Porphyrius quorum nihil bo-
Canonum refcriptis , quæ Gratianuis nis angelis poteſt convenire.
adhibet caufa xxvi. b . Secundò ex Da . d'Hincapparet conſideranter legerra
riſienſibus artic:9:19: & 23. Verba funt, , dum Glycam , e dum Magiam ſic di-
quod Deus per artes magicas & maleficia. ftinguit à Goetia , quòd illa , ſitbenei .
inducatur compelleredamones ſuis incanta corum geniorum ad boni alicuius ef
tionibus obedire : Error . 1 : Quod boni an . fectionem . Goetiâ , maleficorum ad
geli incladantur in lapidibtis & confecrent mali effectionem . Nam non tantam
imagines ;vel veſtimenta , aut alia faciant, impropriè uſurpavit nomen Magie :
quein iftis artibuscontinentar a :Error & genericum , pro ſpecifico theurgia , **,
blaſphemia Quod aliqui damones boni. fed in errorem quoque labitur ponen-
fint,alijomnia fcientes,alijnec damnari nec riuni Albam Magiam , & eius admini-
ſaluati. Error. ] Tertiò ex his Arnobij | ftrationem bonis angelis tribuentium .
Cont.gent.Maginon tantum ſciuntdemo- Vtq; hoc femel moneam ſcriptor iſte,
nes, fed etiam quidquid iniraculi edunt'; per ) ut & Conftan Manaffes, Gregoras , &
demones faciunt: illis afpirantibus & infun Nicetas , nimis multum tribuere vi

dentibus præftigias edunt, vel quæ funt non detur ſuperſtitiofæ prodigiorum obo
videri Cri & ex his loan . Salisberienfis fervationi.
libr.i.de nugis curialium cap.9. Eos ad fErravit eundem errorem Palinge
tem qui nocentiora praſtigia arteſque magi nius Stellatus,dum in vetito jure libro
cas , e varias fpeciesmathematica reproba- l Zodiaci 8 cenſet aerem etiam bonis dæ.
moni

a Non eſſe à bonis Angelis.. b'c.illud quod in fin.c.qui fire v.vle 26.9.2 . ex epiſc, in primo:
26.9.5 clib.3.de praparatio 4.6 ..d Glycaerror: epa. Biano, f Palingerii impjetado"
 LIBRI II . QVÆST. II.

monibus plenum eſſe , quos harum ar iuvabit ;Vanitas (inquit) olim iuncta mi
tium
auctores facit , & Deosappellat, raculo , furtivo concubitu genuitMagiam
Plocini & lamblici delirijs nimis dedi- fecundam cognomine , reformidanſque ne
tus : & quam nó malus poeta , tam non . fortè veritas , cum qua perpetuas inimici
bonus Chriſtianus , utpote hæreticus riasgerit , à qua etiam paribus fignis con
potius ( ſeripta probant )quam cathogreſſa, ſæpiusprofligataeft , fuum partum
licus, Aulus tamen opusillud Ferrariæ enecaret , illum impudentiæ ac timori
Duci dedicare . iunctis connubiali federe commendavit : at
Succedit his error 3.corum , qui cen illi in fuu incomprehenſibilitatis è ve
Jebant Magicos effectus per animas defun- ftigio collocarunt furtim , & fubpræſtigia
Forum fieri a quos Catholici Theologi rum crepundiis educandam . Que mox in
iampridem exploſerunt, b idque non grandiorem atatem adulta ,iamquepinnulis
difficulter. nam quæ rationes id con premunita evolavit in facuorum arces,
vincunt de bonisfpiritibus eædem in ibiq ; nidulans , credulitatem peperit.Que
animabus beatorum locum habent: utpote parentis beneficiis grata ,illam mutuo
quæ verd in purgatorio ſunt animæ, enutrit, & quafi GUTIDENSYızel, alioqui
nonexeunt, nec fpeciali permiſsione brevi interituram . ]Hæc ille,pasi,acumi.
Dei,ut petant ſuffragia vivorum : ani ne & veritate . Pergamus nos quoque
mæ denique perpetuis addictæ ſuppli- pro Veritate confligere , & Vanitatem
cijs , nulla dæmonum licentiâ vel per- expugnare , & fugatis timore & impu
millione poffuntexire , utpote , divino identia ,labyrinthum illum incomprehen
iyſlu ,pellino carceri mancipatæ. Aper . ſibilitatis) quisenim , quæ nihil funt , vel
tiflimæ lunc igitur impofturæ : quæ de intelligat, velcomprehendat.?) Theo .
evocandis per Grimoyriam animabus. i logiæ veræ filio permetiri: & præftigia
Necromantici con inxere. Si exirent, rum crepundiis in lucem prolatis , tan
ad unius Dei exirent imperium . cur dem fatuorum hanc arcem demoliri , & è
verò id Deus jubeat vel permittat,cau . | nidulis ſuis credulitatem adeò pernicio
fa fubeft nulla . Vrad magorum preces lam profligare : quod utinam Deus
& incantationesid iubeat, impium cft | Opt. Max. nobis largiatur.
opinari.c
Præcipua ergò efficiens cauſa iſtarú QVÆSTIO III.

artium eſt,iple Diabolus , proxima , eſt Quæ fitdiviſio damoniacæ Magia ? clo
humani ingenij ex originali labe de de libris eius.
alba
porta indoles , quam feftivi Atologi Cymnul
Magia , la ciuiTheurgia nneque
hanc
quam Galse, Cælius Calcagninus Libel- | prodigiolam Magian , non aliam ,
lo de Amatoria Magia , cuius verba non quam Goetiam & nigram : hanc folemus
påget adſcribere,& vos ,ni fallor, legere , vocare Magiam ſpecialem .cã Archima .
P2 gus
Non effe ab animabus defun & arum . bvidor de Magia nu. 17. Angles in 2. ſent.g.de ar
sé Magica 4.2 . c Grimoyrie arris vanitas. d vide Anan.libr.3.de Nat. dam . fol.97 .Petril.
" Thirat.de apparit. fpiris,c.12.À n ¥ .216.06.13 anu.302. Refellitur Agrippe divifio.
 114 DISQUISITIONVM MAGICARUM

gus in duas , ſpecies diſtinguit.unam , Tobiæ Comite Raphaele revelataa

cuius cultores dicit ſe dæmoni ſubmit - Prætexunt etiam Salomonis auctorita .
tere , ei ſacriticare, & eum adorare : alte- tem , cuius quandam Claviculam (quam
ram quam ipfevellet perſuadere à pa- egregiè refutat Bap Segnius lib. de vero
cto cum dæmonibus immunem eſſe, Studio Chriſtiano c. 7. ), aliud ingens polu
fed eam dæmonibus vel invitis impe men in feptem diftin &tum obtrudunt, ple
fare , virtuteque quadam divinorum num Sacrificijs & incantationibus dæ
nominum adjuratos advocare , & co. monun. Hunc librum Iudæi & Ara .
gere;priorem illam fateturelle legibus bes in Hiſpania luis poſteris hæredita .
humanis diviniſque vetiram , nefandil- frio jure relinquebant, & per eum mira
dimam , & aun &tis ignibusplectendam , quædam arque incredibilia operaban ,
poſteriorem afferit ,,conſequi quidem tur. Sed quotquot inveniri potuerunt
quod prætendit, nempè dæmones co- exemplaria,iuſtiſsime flammis inquili
gere(quod poſt oftendetur effe idoneum ) ſed tores fideiconcremarunt, & urinam
---

tamen manifeftis.periculis .illufionum ultimum exemplar nactituiſſent a: Vix

obnoxiam eſſe: De:priore verum eſt
priore verum eft dubito aliquod in manus loan. Trithe
eius teſtimonium , de poſteriore bis mij incidille , undè & parcitionem &
mentitur: primd, dum negat eam niti fædere materiam ſuæ Steganographies periculi
cum damonibus inito:nam revera ſemper & ſuperſtitionispleniſsimæ, acceperit,
expreſſo vel tacito pacto-corrumpitur? cuius operis nomen , quod nondum
Secundày, cum afferit ea demones cogi, de prohibitis ab Ecclefia libris ſit inſertú ,
quo poſtea: a Voluntveritæ huius Ma- lulpicor accidiffe : quia liber nondum
giæ inventorem fuiile, quendam Mer- typis vulgatus, in palicorum manusin
curium fic contra Symmachum . Prudencidit: alioqui, quando prohibiti libri
tius, & Salisberienſis li... Polycrat.c.9. alij omnes Magici, ſatis iſte prohibituscen
quendam Zabuluin quem ergo non ſendus, quiinter aliosfamiliam ductat.
alium exiſtimo ab ipſo cacodæmone, į idem dixerim , de Agrippæ libris tribus :
cui D.Cyprianus & alij,Pátres hoc no de occulta Philofophia, & omnium perni
men tribuunt).deindemagiſtrum lau - cioſiſsimo quartofeorfim poſtea addito
dant , quendam Barnabam Cyprium & edito :necnon de ThomæEboracen
( hunc confinxere in contumeliam D. fis, Petri Aponi& fimilium venevis,
Barnabæ: Apoſtoli, utdeformi ſuæ me libro artis Grimoyria : qui, Patrum 110a
..

retrici lenocinarentur. ) Etem oſtentát, ftrorum ætate , circumferebatur docés

paris mendacij iactantia , libros Adæ,
Abielis, Enoch Abrabæ ,Pauli ,Cypria-
ni,Honorij; Alberti Magņi , & aliorus
& blalphemèmentientes dicunt, quæ
his libris continentur , ea fuiffe tradita
ab Adamicuſtode angelo Raziele, & à
mortuoruin evocationes. Omnia ho .
rum placita-ſcelelta', de antiquioribus:
etiam illis operæ pretium duco Archi
magi verba adſcribere: credendum illi
in arte fua , nec magiſtri auctoritatem .
diſcipulis licet fubterfugerc ..ſic ergo
fcribit:

a Authores libri profeſſorishuius artis. b Eimericus Director,inquiſitor.pizic. 2816

Pennaibi comin, ens.s3 . meminit. Nicetas hift.li, 4..
 LIBER I. CAP. V. QVÆST. IV.SECT. IV. 118

fcribit : Hi libri acutiùs intuenti præcepto- ctione Imperatoriac : Multi magicis ar

tum ſuorum canonem ,ritum , confuetudinē tibus iuſi elementa turbare, vitam infontium
Terborum , & characterum genus , exſtru- labefactare non dubitant', & manibus acci
& ionis trdinem ,inſulfam pbraſim ,apertele tis ( fic legendum ) audent ventilare, ut
feprodunt, nonniſimeras nugas & impoftu- | quiſquisſuos conficiat malis artibus inimi.
TAAcontinere, & pofterioribustemporibusà l cos: hos( quoniam natura peregriniſunt) fe
perditiſsimis perditionum artificibus elle | ralis peftisabfumat. )
conflaros, ex prophanis quibuſdam obſerva Tertio, id ftatuitur credendum arti
tionibus , noftra religionis ceremoniis per culis Parifienfis fcholæ d in hæc verba :
mixtus, infitifque ignoris multis nominibus Quod inirepactum cum demonibus tacitum
ac fignaculis,utperterreantrudes & fim- fit idololatria vel ſpecies
velexpreſſum , non
plices, & ſupori fineinſenſatis', & his qui idololatrie: Error. Er intendimuis elle pa
neſciunt bonas litteras.) Hæc miſer ille, cum implicitum in omni obſervatione fu .
qui vidensmeliora;in finem uſque vi i perſtitioſa, cuius effectus non debet à Deo vel .
rædererioribus adhæſit. natura rationabiliter exſpectari. )
Quartò id ratio perſuadet.hoc enim
QV ÆSTIO IV. & multimali homines optant , & dæ
mon cupit: nec eorum id vires ſuperat.
Debafi Magie huiusfive de pacto expreſso; docet hoc Iſaias Propheta esapud quem
& implicito : impij'dicunt percuſsimus fæduscum morte
& cum inferno fecimus pactum . quod S.
Oncl.1 . Omnes operationes magicas Thom : fatis probabili interpretatione
velut baſi, innituntur pa&to per magos Magis acconimodat, ut & Ponti fices,
cum demone inito: ita ut quotieſcunque loannes 22. in Extravag: contra Ma
collibirum mago aliquid efficereadminiculo gps , quæ incipit : Super Specula.& Sixtus
artis fue, expreſsè ', pel implicitè teneatur V.in Bulla contra Aſtrolog. Maliergò
adamone poſcere , ut ex condi&to concur- hoc lubenter faciunt , nec minùs ipſe
dæmon : qui, ipfi quoque Chriſto Do
Probatur hoc primò Patrum aucto mino y auſus pacti conditionem offer
citate. D.Cyprianusa'dicit, eoshabere ref : Hac omnia '( inquit) tibi dabo,ſi pro
fædus cum dæmoneD. Auguſtini ver - cidens adoraveris me : ubividere licet pa
bab retulit Gratianus in Decretorum cuni contractus innominati, do ut fa
codicem , quæſunt ifta : Omnes artes hu cins. Ita nunc diabolus Magis ait . ſite
iufmodi,velnugatoria ,vel noxia fuperftitio- mibi addixeris , ulciſcar te, ditabo te , & r.
nis,ex quadam pefifera ſocietate hominum quæ germana & perfecta eft pacti for
demonum, quafi pacta infidelis & doloſ& mulag. Deinde, ut dixi , hæc funt ope
amicitia , conſtituta .) ra dæmonum , non magorum viribus :
Probatur deinde ex jure civili', ſans dæmones ab hominibus cogiriequeút,
P 3 utid

a lind duplici martyr: hlib'z.de do& Chriftia ca 23 habes e illud. v.vlt 26.9 2 : cl.multie.
C de malef mathemat, dartil.3 C0.28.0:1ši fMatt.4 89 v.1 Labeo foribit.d. surifgents.
ok pact.Bald.co Cacciclu intal depalli
 LIBRI II. CAP. IV. QVÆST. V.
rut id faciant ſponte ergo dæmones ac spernendique timor ?cuius comercia pati
currunt . Dæmones autem gravi homi Obftriétos habuêreDeos :parereneceffe eft,
nem odio proſequuntur , quarè nec An Hvat ? ignorâ tantum pietate me
putandi gratis accurrere , led vicidim rentur,
An tacitis valuére minis ? hoc iuris in om
aliquod operæ ſuæ precium ftipulari.
Undè patet talem efiè hanc conventio nes
niem & focietatem : qualis eft duorum Eft illis fuperos , an habent hac carmina
larronum , quorum alter palàm in fyl certum
va vagatur, alter clam in lubtellis lati Imperioſa Reum , qui mundum cogere
rat: excitatusque certò líbilo vel ſigno quicquid
prioris , viatorem poſterior doloſa la Cogitur ipſe poteft: f
gitta transfigit : priore id læpè nec vi Solus lagarum patronus recalcitra
dente, nec gnarò , quo necem telo in . tur, adeò futilibus ratiunculis chartas
tulerit,-in mileri tamen necem conſen - implens guecontemnendas potiùs , &
tiente.priori magus , pofteriori dæmon ſilencio tradendas, quàm cefellendas
Innilis. Satis enim idonea rei declaran - mihi cenfuerim , maximè cum alii id
dæ fimilitudo eft:quæ petitur à poten-. diligentiùs , quam difficiliùs præſtite..
tibus vindictæ auidis :qui manu prom . runt.b
ptos ſicariosſibi adjungunt : quibus Conc . hac paétum dæmoni, librum eſt,
conſtituto ſiguo innuunt , quos & præftare,vel fallere.] probatur experien
quando ,velint interfici. tiâ & ratione . ratio docet dæmonein
Deniq ; conſentiunt bacin re Theo- cogiab hominenon poffe, ut fer pro
logi tàm veteres,a quàm recentioresab millis: experientia vero, mendacilli
Juriſconſulti quoque , 6 & Medici, mum efle
mum elle ,; decipiendi cupidiflimum :
Condronchus li.1,de morbis Venefic.& .Ce- ideoque rarò præſtare , quod pollici
Salpin.diſquiſit.dem . & res proclus com tus : cùm verò ſtat promillis ( quod fi
perta , vnanimi maleficorum & fagacit nonnunquam ) non facit coactus,
rum confellione , mirè per Europam fed lpontè ac fubdolè , ut lic Magos ſi.
omnem ,& cunctas ætates conſentien . bi retineat devinctos, & alios alliciat,
te . Lucanuseriam dubius licet, tamen & hujuſmodi nugis vim iftam inelle
hujuſinodi fædus agnovit, co tantum . perſuadeat.
deceptus, quod cogi pacto dæmonem Tertia Concl. Pactum huiuſmodi due
exiſtimet.f | plex eft, unum expreffum , alterum tacitung :
Quis labor hic ſuperis canties herbaſque de utroque verò , non idem per omnia iudi
fequendi cium . ) Explicanda hæc concluſiopo
tiùs

a D.Tho.2:2.9.96.Guil.Parif.Scot.Gabr.Gerfon . Trithem q.1 . b Abulenf.Alph.à C4

ftro, Victoria Valentia .Binsfeld. Spineus,Ang Sprenger, de alii Navar. Grillam . Remig. Bins
feld.prælud.6.com alii. d 16. paulo post medium f Exempla padorum pete ex vita D. Bafil.per
Amphilochium conſcripta apud Surium tom.I. eod.10 d : Theophilo Alenenſi, por nibitis Leo
diniapud C &f.1.2.6.21 dequib.alias.gl:6 depraftig.shamon.com lode Lamins. Binsfeldrubifix
zra Eraſtus Bod. Trithe.d.a.s.
 LIBRI 11. CAP. V. QVÆST. 1V. 447

elds quám probanda. pro explicatione effectum , ut mali ſpiritusipſisper om.

notanda ſequentia. nia promptè obediant , juxta formulas
Primò ſciendum pacti expreſsi hu- conjurationis in libris contentas ; &, '
jūs triplicem effe modum . Primus fitfolem- ut vocati , ipfis fine noxâ appareant in
mitate paria, & ipfi cacodæmoni viſibi --formâ pulchri hominis ; & ne fit necef
licer in corporea aliquâ formâ appa recirculum ulluin facere ,anr ſubire, in
renti, coram teſtibus fidelifas , & domibus ant agris. Secundò ut Sibyl-
homagium promittitur. a Hujuſmo. læ libris lignum fuum feu characterem
di pactum inivit nobilis ille ditionis imprimant ( tres erant numero libri )uc
Leodicenfis narrante Cæſario Hei- plus efhcaciæ & domini; libris ineſſet
ſterbacenfi , b ubi tamen dæmon lo- in prædi& osfpiritus. Tertiò ut ſuppli
quens audiebatur , ſed non cerne ces reddantur tuti à judicum inſidus
batur . hinc inter cætera , juvenis ille & punitione. Quartò,ut cæpta omnia ?
inconfultus creatorem ſuam ore ne . & ſtudia illis profperè in aulis & ami
gar, manuque exfeltucat, & diabolo citiis principum ſuccedant : in ludis
bomagium præſtar; hic viciffim , illidi . quoque ſemper quandocunque vo
vitias & honores pollicetur , eò lecto lent lucrentur: Quintò ne inimicripſis :
rem amando', fpondeoque lectionis , valeantnocere. Pro his viciſlim polli
& laboris ſui uberem legendo- fru ceti fefe, quod prædictas Sibyllas, pro
čtum relacurum . Huic etiam referen- Dominabus & Principibus luis perpe
dum Theophyli Vicedomini factum , cuờlmt habituri, & quotannis lingu
qui ad dignitatem recuperandam à princi- las animas ſe eis oblaturos (hoc eft,neca
pe dæmoniorum opem , ( ut ſcribit Sigif- f-turos & facrificaturos , vel certè ad hunc "
bertus , c ) expetüt ; & ab eo iuffus abej eundem perfidie ritum initiaturos homi
negare Chriſtum filium Dei eiuſque ma- nem unum ) quamdiu vivant, hoc ipſo
trem Mariam cum omni Chriſtianiſmi conſecrationis librorum die , - hac ta

propoſito, & ipfam abnegationem feripto men lege ut Sybillæ hæc poftulata eis :
firmare , e firiptam fignare', & ligra- fide bonâ præſtarent. Hi Pariſiis am
1am ſibitradere, esus ſe cervitio addicere. ] nes cum ipſis libris combuſti fuêrc.
In hac teſtis fuit Magus; in illa villieus Narrat Creſpetus li.de odio Sarana, diſcur
iniquitatis : fuis:
Aliquando id faciunt per libellum Alius modus priori liinilis cætera , '
fupplicem ', quem diabolo præſentant: nifi quod fine teſtibus peragitur. Ter
Sic noſtro tempore Mantenles in Nortius per vicarium initur , Mgum vi
mandia magi libelluny confcripferant; dicer,vel tertium aliquem ; cum pacia
quem oblatari erant Sybillis Migiæ fcuns dæmonis aſpectum vel collo
Necromanticx prælidibus, cujus fum- quum teformnidat, hoc tertium genus
ma; Seorare Dominas; -uti dignentur malè Grillandinus 7. 3 vocat Tacitum ; i
libros ſuosmagicos cófecrare; ad eum : quamvis enim profeflio hic fiat alteri,
quam

a Ho defcribiturin Malleo male ſc.$.29.1 6.2.0 ab Alfi à Caftro l.1.de iuft, harer.puniti
1.6761 z .illujt.miraculorum ,6,12, anno Domini 537 .
 118 DISQUISITIONIS MAGICARVM
quam dæmoni;ficramen expreſsè,& in .ditur: ( ut Roverenlis Cuno, Barbicapra
dæmonis nomine; ut patet ex iis, quæ vocatus fuit ) nonnè cognofcis figu
ipſemet tradit q 3. num.d. & feqq. For ram hujus rei in præclatis illis Satanæ
tallis ad exprellum pactum percinet | membris ? Ægypt. Pharao Joſephi no
formailla racior, in exemplo Germa men mutat sienef.45. Sed s. s.co illum
nicæ fæminæ , quæ obverſo tergo, ex nomine nunquam compellat. Nabu
balneatorio lebete exGliens, proclama- chodonoſor alia inponit nomina Da .
bat, Quantum à Chrifto fic ſaliendorece. nieli & fociis ( Dan. 3. ) ſed Daniel
deret,tantum fe ad demonem accedere : di- ! ſenaper le Danielem vocat , & tres illi
cam fufius lib.s. in ipſo clybano Hammante , Benedi
His pactis omnibus quædam ſunt cite, canunt , Anania , Afaria,Miſael Do
communia. Primum et abnegare fi- mino : hoc dicentes nimirum , cui ô
dem & Chriſtianiſmum ; Dei obedien- Deus non Regis terreni milites fu
tiæ ſe fubtrahere.B . Virg .Mariæ patro mus, tibi,non tyranno , non dedimus.
cinium repudiare , & convitiisinlu- Abnegare quartò patrinis & marcinis
per incefferc. Solene blaſphemè, per cogit, tam bap : i mi, quàm confirma
contemprum ,vocare ruffam ,latam ex- tionis, & novos illis alios affignat, quia
cenfam . Sic ergo , venit Diabolus, & tollit ſuſceptores ifti, ſunt quaſi & det ſpon
verbum de cordeeorum , neſalvi fiant. Luc . ſores, & tenentur , quod credendum ,
8. verf.12.hocelt, tollit veram fidem ,' {pirituales filos ſuos docere. Quintò
ejuſque confeſſionem , quia divinos dant diabolo fcrutum aliquod veſti
ambit honores ( vide D. Auguftir. libr. menti , quia Diabolus patrem rerum
10.de civitat.Dei,cap.20.6 libr.20.contra ſingularum libi ftuder vindicare ; ex
Fauſt.cap.22. Ideò cogit primum baptiſ į ſpiritualibus gratiæ bonis , fidem ac
---
mo repunciare, quo quis verò Deo fuit , baptiſmum ; ex bonis corporis, ſangui
initiatus. Quarè & Hippolytus Mar nem , ut in facrisBaal. 3. Reg. 18. ex
tys.libr. de conſumm . mundi, ſcribit co bonis naturæ , filias, ut fuo loco often
acturum dæmonem , ut dicant : Nego detur ; ex bonis fortunæ , fragmen
creatorem cæli di terra ,nego baptiſma, re cum veſtis. fors , an quia Regi ſoliti
go adorationem Deo à me præftari ſolicam : j lubſternere veſtimenta , in Domi
tibi adhæreſco, in te credo. Ideò unguem nii agnitionem ? 4 Reg.9. Matt. 21. Sex
illis dæmoniu frontem injicit, fingens tò , juſjurandum dæmoni præftant
fechriſma abradere,& baptiſwi chara- i fuper circulo in terram {culpto. An,
cerein delere: Secundò, fictè quoqueil quia circulus expers principii & fi
los novo tingit lavacro baptiſınašis, 1 ms, fymbolum eft divinitatis; & ter.
non ignorabathoc Tertull.libr. debap- | ra,ſcabellum Dei? fic certè veller eos
tiſm . Hic quoqueftudium ( inquit ) Diabo - çedere , eum efle Dominum cæli &
lirecognofcimus, res, Dei amulantis ,cum e terræ . An quia circulus contrariam ;
ipſe baptiſinum in fuis exerceat Ideò tertiò, cò quod omni caret angulo ; habet fi
negato priore nomine, novum illis in guram crucis , quæ valdè apguloſa ?
certè
a Michael Pneumalog.fchol 4.
 LIBER II. QVÆST. IV.

certè hanc odic vehementer , in qua fuâ D. Joannes teſtatur , Apor.13.0.16.

ife triumpharum meminit & mæret. quod litterali ſenſu de vero characte
& ideo amat figuram contrariam , in- reſeu ſigno beſtiæ accipiendum , cum
venias inter magica.Gigila crucem in Primalo & Ansberto in Apocal. & D.
medio circulo locatam , quafi capri- Hippolyco,di& .libr.de.conſummat, munn
vam : quod :figilllum ( ut Gregor. I di . Quod dæmon jam -ab initiomun
Theologus contra Iulianum fcribens 6-1 di facere conſuevit. Amat enim ac
goificat ) ille magicis addictilimusa- ; quillimus Deum imitari; quiin vete
poftata fic interpretabacur , ut præfu- l ri Teſtamento ſuos ſigno circumci.
meret lignum crucis calcandum & honis, in novo autem ſignat ligno cru.
abolendum planèbrevi. Septimò, pe- cis, quod circumciſionis ſucceitiſe vo
tunc à dæmone fe deleri de libro ai lunt ſigno Nazianzenus & Hierony
ta, & .infcribi in libro mortis ; & fic le mus . Sic euam Diabolus ab incunabu
gimus Avinionenſes Magos inlcriplis Eccleſiæ hæreticos illos, qui Magi
-tos libr.nigerrimo. O & avo; pollicen- cis fimulimpliciti , certâ inlignivit no
tus ſacrificia , ut illiMantenſes , de câ. Auctores ſunt gravifimi , quido .
quibus paulò antè fata locutus & cent. Irenæus, cùm tradidiffet,a Car .
quædam ſtriges promitrum , fe'lingu- pocratianes artes magicas, incantatio .
lismenfibus, vel quindenis, unumin nes operari, philtra quoque, a chariteſia,

**
fantulum ftringando ( h.e.exlugendo) la paredros oniropompos, & reliquas ma
ocçıluras:fic Spmeus qu.de ftrigib 6.2. No- dignationes , dicentes fe poteftatem habere
no , quotannis aliquid ſuis magiſtellis ad dominandum * etiam principibus doo
dæmonibus penderetenentur , utvel fabricationibus mundi huius ; fubdit de
plagarum mecum , yel earum , quibus ligno injufto his verbis : Alii vero ex
ex pacto funt obnoxit præſtationum ipfis fignant cauteriantes fuos diſcipulos
sediinant vexationem : nec legitimum in poſterioribus partibus extantia dextra
eft aliquid , nifi fit atri coloris. multis auris.3 Solitus alios dæmon fignare
hoc probar Nicol. Remigius libr.1.damono- in fronte, ut indicat Tertullianus blic
{ cribens ; A diabolo fcrlicet cuius ſunt
Decimò,corporis alicuiparti, modò partes intervertendi veritatem , qui ip
huic ,modò illi, ( frequentiùs latenti- fas quoque res facramentorum divino
bus) ftigmafeu characterem fuum ,verum in idolorum myſteriis amulatur.
lut de lapidèempris mancipiis fugiti. Tingit do ipfe quoſdam , utique creden .
vistoler imprimere ; quod eft infenfi tes de fideles ſuos , expiationem deli&to.
le etiam acu perforatum . Nonmirabe rum de lavacro repromittit : fic adhuc
cis, li recorderis Antichriſtum ultimis , initiat Mithra :fignat adhug in frontibus
temporibus lignum beftia Diaboli) milites fuos. Quos ? utique Baſilidia
impreſurum manui , vel fronti luo nos qui Abraxan colebant : Abra
cum partiariorum , ut in revelatione ; xas cnim idem qui Michra, teſte Divo
Q Hiero

ali.6.6.24 * malizwigoinm , 6 deprafcrips.Adver.heret.poftmed.

I20 DISQUISITIONVM MAGICARVM

Hieronymo ; a tam vetus ergò ori- | in ſigna, quibus ex copdicto utendum

go hujus ſtigmatis , de quo aliàsplu- commigrat: cogi le Gmulat verfipellis,
ra. 6. Vndecimo., Lic ſignati promit- & fpontè perficit., quicquid Magica
cunt complura noftrorum Geulio- iſta profitetur.
rum Orgiis fimillima ; nunquam In bis tribus pactis lethalc peccatum
ſe Euchariſtiam adoraturos ; inju- ! graviſſimum intercedit idololatriæ :
rios ſe perpetuò ac contumeliofos in quia culrus idololatriæ expreſsè crea
B.Virginem , fanctosque reliquos , fu- curis exhibetur. Quod Gex animo fi
turos,non verbis tantùm , ſed & factis: dem Magi abjiciant , ſunt etiam apo .
conculcaturos enim , . conſpurcaru- ſtatæ : fi verò non totam fidem abjici
ros , & confracturos, qualvis ſancto- ant, duntaxat credentes hanc diabolo
sum reliquiasac imagines ſigno cru. cultum deberi , vel diabolum ea poſſe ,
cis , aquâ luftrali, lale benedicto, ce quæ fides Catholica negat poſle , ſunt
reis & reliquis , ab Eccleſiâ benedi- hæretici : ſin hæc omnia fiatè faciant,
ctis ,conſecratiſvè ſeabſtenturos: con nec apoftatæ , nec hæretici ſunt, pece
fellionem peccatorum integram ſe cant tainen mortaliter & gravillime5
nunquam manifeftaturos facerdoti , quia fpontè fapiunt actum idololatri
iftudque commercium cum dæmone cum . etenim fi à dæmone compulli
pertinaci filentio obfcuraturos: ſtatis ex gravi.tįmore id fecerint , ( ut ali
diebus , ad conventus,li queant, ad. l.quando contingit c ) committunt pec
yolaturos ; & quæ illic peragenda; catum mortaleminus grave , contra
non fegniter obituros denique, fidei confeffionem . In his pactis ex
quotquot poterunt , dæmonis ſervi- preſlis dignoſcendis manifeſta ex fo .
tio adjuncturos. . Vicillim Diabolus lemniis indicia deprehenduntur Quz
pollicetur , fe illis ſemper præſto fu- quia Grillandus clarè admodum pro
turum , fein hoc mundo , votis eo ſecutus fuit , & quæ dixi , optimě
rum ſatisfactorum : ſe poſt mortem , ¡ confirmavit ex confeſſione unius Seri
illos beaturum . Ex hispactis non naf- gis , eius verba ex quæft. 7. non piger
citur obligatio mutua : fed diſpar ad - bit afcribere ? Qua quidem mulier Jub
modùm eſt conditio paciſcentium ; ho- ſpe vitæ cun &ta à principio uſque adific
mines enim ſc morti æternæ addi- nem recenſuit , qua profeßio ipſa requi
cunt , & per peccatum vera Diabolik rit , exprimendo omnia fingula illius ca
mancipia efficiuntur ; dæmoniacæ- | pitula. Primam enim dixit, quod quan
que donec ad Der gratiam iterum do addacta fuit per illam eius Magiftram
perveniant , ſubjiciuntur teterrimæ ante tribunal Principis earum qui eff
fervituti: veruntamen hominibus hoc | Diabolus in forma Regis preſidens in folio
pacto nihil juris, vel virium , in dæmo- Majeſtatis inftru & a prius à magiftraquid
nem acquiritur : nihil etiam facultatis ! factura erät, venit& oportuit primò abu
.

negare

al..comment. in Hamos. b inf.q 19.vide Remio. lib.t.demoniolatr, cap.So Nider.libisin

Tornicarii Strenger.d alios. Vide Remigium lib.t.demonolar..So
 LIBRI II. QVÆST . IV . 121

negare Baptiſmum , & omnia Chriſtiana | maiora munera conſequetur. ] Hæc ille
fidei documenta relinquere : ( En Apo - Addebat loann . de Vaulx Stabulen
Italia ) deindèEcclefiafticafacramenta cun ſis fortiarius , perſuaſiſfe fibi diabo
Ea proiicire , pedibuſque propriis concul- | lum , ſortiarios poſt hanc vitam
care crucem & imagines B. Mariæ Virgi- dæmonibus fimiles futuros , & in
nis, O altorum Sanctorum : ( en facrile dæmonas convertendos , & in aere

gium ) quamvis hæc ultima non funtco- principatum obtenturos. Quæ facile
ram eo, fed alibi poftea : ſatis eft, quodiſta quiſque intelligit in Origenica ludi
promittant fe facturas,quamprimum ſe bria recidere.
det occafio : ( en profeſſionem ) Deinde Pactum tacitum duplex eſt. primum ,
fecit obligationem per folemnem ftipulatio. quando quis ſciens volens , ſuperſti
nem in manibus ipfius Principis , qua vo. tiofis utitur fignis , quibus uti lolent
vit & promifit, quod perpetuò illi erit fi- magi ,quæ quidem ex libris aut ſermo
delis, obediens , & omnibus eius man . nibus eorum vel aliorum acceperit:
datis parebit. ( En votum ). Deinde me hoc quoque mortale eſt crimen . nec
ſcripturis ,ſuper quo
dio iureiurando,táctis enim ullo modo licet fcienter ullam
dam magno libro obſcuras paginas conti directè vel indirectè cum pravis ſpiri
nente, praffitit homagium five perpetuum tibus ſocietatem inire , ut Theologi &
Vaſſallagium ( en homagium ) & quod Canoniſtæ b ſentiunt. Si quis autem
nunquam redibit ad fidem CHRISTÍ , Nec remedium aliquod naturale ex ma
divina precepta fervabit; ſed ſolum ea ,qua gorum libris vel ſermonibus accepil
per ipſum Principem eruntdecernenda ; dolet,& ab omni pacto foret alienus: ille
quodperpetuis fururis temporibus erit obe licitè tali remedio uteretur. Iftudpa
diens illi , eveniet continuè, cum poca & ti genus facilè dignoſcitur. Secundum
ta fuerit ad ludos da congregationes no pacti taciti genus eft , quando quis i
& urnas , & qua in eis per alias mulieres gnorans utitur magicis fignis , quia
fiuit, ipfa faciet , & quod etiam aderit ſa- neſcit elle mala à dæmone inſtituta:
crificiis illorum nocturnes & folitaspre- quod illis ſolet accidere ,qui bona fide
ces & Cultum adorationis praftabit : ( en libros legunt ſuperſtitioſos, putantes
idolomániam ) vcta, quacunque , que eos eſſe probatorem philoſophorum ,
ipfam praſtare contigerit, pro Viribus ad aut medicorum : item iis qui accipiunt
implebit , & quoſcunque poterit altos ad ea ab hominibus, vulgò habitis bonis
eandem profeſsionem adducet (en dogma. & fidelibus. Hoc in idiotis vel nullum
tiſationem . ) Econverfo autem ipfe Prin- vel leviſſimum eſt peccatum , liduæ
ceps, egregia fronte , promifit eidem mulieri conditiones accedant. Prima eft , fi
fac prafenti praſtare perpetuam felicitatem . | ignorantia fit probabiles, v.g. eorum
a grandia , immenſa , & voluptates ,quaſ qui hoc fcire non tenentur , quo ad
cunque in hoc mundo habere defiderave- ! eos qui ſcire tenebantur , ut Eccleſie
Tie ; demum poft hanc vitam longè I paftores, confeſlarii,concionatores&
Q 2 Docto .

fermè omnes
Scrib.gaudia immenſa. b D. Aug.lib.z.de Geneload lit.c.pen, du canones
26.quaf.s.
 DISQYISITIONVM MAGICARUM

Doctores: ii utplurimum laborant-ſu - docui olim in Monitis ; nunc hic tarci

pinâ & craſsâ ignorantia : adhuc ra tum inferam , & addam alia multa,quæ
men iſtorum peccatum minùs eft gra- ! cum aliistum Sebaſt. Michaelis gravif
ve , quam eorum qui ſcienteriſta deGallimè fripfit Pneumalogica cap. 7. cune
gnant. tra eos dilputans, qui Magos excufant,
Secunda conditio eft , ut ignorans li nocumentum aliisnon inferant: cdi
.
ifta , paratus fit , quando admonitus quod tales Patronomagi contendant,
nihilefle m
: ali; uti dæmoniorum ope
fuerit hujuſmodi ſuperſtitionem re
linquere . quia poſtadmonitionem de- ra ad bonum ; præfertim iis imperan
ficitignorantia ,& oritur contumacia. do :quod & Chriftuin & Apoftolos fer
pro cujus gravitate ,delicti magnitudo cile legamus.
creſcit. Hoc pactum ultimum diſcer Iple contra & jure optimo affirmaty ,
nere à naturali vel miraculoſo effecta , ſuminum eſle malum , ſic argumenta.
difficillimum eſt. Qua de re dicam fe- fri , & ſignum elfe animiprorlus infa-
quenti quæſtione.. tuati , & Deum contemnentis :juxta il
Interea, li quæras :: Quid demonem lud , Impius cum in profundum ( peccati:);
inducat adpactum , obſequium , ſeu pas venerit conteinnit. Prov. 18. viz. Sicenim
sientiam huiuſmodi Videtur elle quæ- omnia illum ſubſannare. Si quis tie
dam fimilitudo malitiæ: malefico - mendas dicat infernipænas , & dam-
rum & dæmonis , quæ amicitiæ fimi- nandos in perpetuum impaniten-
Jem aliquam familiaritatem gignit: ex res , ridet , & negatadeò metuendum
hac.paulatim naſcituri mutua confi- Avernum , Deum nollemortem pec
dentia :hæc gignit minoris in majorem catoris ',. non creafle hominem ut ?
quandam præſumptionem , &auda pereat , &c hos fànè ( Theodore-
ciam quaſ imperandi; & in majore; to judice ) iplis dæmonibus elle de
voluntatem aliqoatenùs , præftandi, teriores. quia démones credunt & con-
quod à fæderato imperatur: Ita fit ut tremifcunt, ifti nec credunt, nec con-
& maleficus dæmoni confidar? , .cui le tremifcunt. deceriores etiam funthæ
putat imperare , & dæmon fimuiette reticis : nam hæreticorum coriphæus ;
imperium agnofcere. hoc fusè & be . Arus à D. Athanaſio interrogatus,
nè oftendit Abb . Tritthem.queſt.z.iib .quid cenſéret eumne qui Satảnam :
octa quaftionum : ſed'in eo diffentio, adoret, rectèaa malèfacere ? reſpon
?

quod ille putat dæmonem velle luis j dics, impium hunc & fine Deo ' effe ,',
mancipiis gratificari obcdiendó quo nec communem fenfum habere , nec
velit pacto, qui odit eos a cerbiffimèp mereri hominis appellationem . D.A
facit potiùs , ut fortiùs fx arctiùs irre- i thanaf. in difp . in Con. Niceno: Quod al
tiat,devinciat, & perdar certiùs, cele-- mendaci dictum verifimè, & in Sors
riusquer tiarios accomniodare.nam hi Saranam
Denique illud maximè animadver- adorant.
tendum, graviſſimum effe peccatum Sed Chriſtus » & Apoftoli Satana ?

pacto ullo dæmonibusfæderarij, ut il imperárunt', quod ab co fierivellenti

iubene
 LIBER 11. QVÆST, I'v .
inbentes. Cur non & nos poſſumus? quos adverſarios noſtros elle, & ficut

Dicere poffem ,non quæcunque à San- rugientes leones circuire , quærentes

ctis aut Deo frunt nobis licet imitári. I quam devorent animam , fciebant: Pol
Nam in rebus divinis , quædam funt luit Deus ab initio mundi inimicitias
credenda , utincarnatio ,transſubſtan- inter hominem & diabolum . Genéſ.3.0.
datio , Trinitas, purgatoriuin , & fmi- ! 15. iſti foedus ineunt cum Dei inimico
lia: qnædam admitatione honotanda, & iurato hofte,Iob poftquam multa de
ut Chriſti dominis, & fanctorun ho- dæmonis malitia dixiflet. cap. 40.0.276*
minum miracula , quædain etiam imi- ! concludit:Memento belli : nec ultra addas
tanda ,utquæ ad morum & vitæ inſti- loqui. quaſi dicat necfruftra tibi de ins
zutionem pertinent , quæ Chriſtusdif ducijs aut pace cum illo percuffa glo.
cére nosiulit,ut'manſuetudo, humili- rieris vel blandiaris,cave . & ſta pranlus
rás,charitas:de quibusillud eft Apoſto- paratus,ut in procinctu , ligņam prælij !
licum , imitatores meieftoré, ficut & ego exſpectans. Bellum Deus, ut Paterpa
Chrifti. Velle in illis prodigiofis effecti- tracus, indixit: inter Deum & Diabo .
busimitarišeſt'animiprorlus ſuperbî, k lum perpetuum eſt bellum ,nam ſuper ?
& Aulti, & volentis ambientifque Dei bia eorum qui Deum'oderunt; afcendit fem
ſimilitudinem in omnipotentia , aut per : & Diabolus Satan ,h.e. adverſárius
omni ſcientiá , tales imitantur Diabo- ideò nominatur ,quarè nos , quivaſallë
lum , qui ſimilis elle voluit altiſlimo, fuinus Dei, non poſſumuscum hoſte
düm per imperium ; ſicuti Chriſtus, į eiusdepaciſci inducias", aut commer
volunt damonas cogere : tales , dum ciüm håbere. Clamat Apoftoluis. Nolo '
arcana & futura ex eisdifcere volunt, | fociós vos fieri demoniorum .1.Cor.io.v.21.
Gmiles funtproroplaſtis , qui fcientiam Hóc' in baptiſmo promiſimus Sacra
Ecclefiæ rogan
divinæ fimilem appetierunt. Hoc ve mer to adacti, nomine
tuit Deus, quando dixit : gloriam meam l - te S cerdote, & patrinis pro nobisref
alteri non dabo: ego verò corde tales in - pondentibus iterum atque iterum : Nos
quiunt,etiamlinolis, eam mihiolurpa- abrenunciare Satana(adverſario) & pom
bo. Vrebantur quidem prifciChrifii- pis eius.Data eft poteſtasChriſtianiscal-
ni imperio in dæmones:( ut aitTertul candi ferpentes: & D. Paul. pollicetur ,"
lianus) non invitatoriä operatione,fed ex- Deus conteret Satanam ſub pedibus veftris:
pugnatoria dominatione.Ideò refpondeo, cureius pedibus advoluuntur ? In no =
hos quípactum habent eum dæmoni- mine Chrifti miracula faciendi, & de
bus,non inodò non imitári Dominum monęs eijciendi virtus,Ecclefiæ repro-
&ë Apoftolos, ſed planè contrarium ta- miſſa, cur ad nomen & invocationem
cere,nam ilk non advocabant ; nec có- Beelzebub confugiunt ? Cum itaque
filebant dæmones , nec eorum operáhod bellum initio mundi conditi indi ---
utebantur: fed eos incrépabant'; pelle ! cum , & innio Ecclefiæ Chriftianæ
bant,torquebant; etiam vera loquen- rúba Apoſtòlica renovatum : & à nobiss
tes obmuteſcere iubebant , nec aliter cum in Ecclefia tumus regenerati, iu-
quântinfenfiffimos hoftes tractabant, rejurando votivo fit promiffum : pond
Q -3 acco
124 DISQUISITIONVM MAGICARVM

ne ſequitur, cum quicum Ecclefiæ & patre veritatem expectare, quam de

Dei adverſarijs pactum ullum , vel fa- mentia eſt ? nonne Iefusaitde illo ? non
miliaritatem colat perfidiæ ,transfugij, eft veritas in eo , cum loquitur mendaciuma
& apoſtaſiæ reum non minus eſſe: quá | exproprijsloquitur: quia mendax eſt, eg
G monachus votivam deferat profel- pater eius . Ioan. 8.v.44 . fruftra ergò cum
fionem ,quam fimilesad hoſtem trans illo paciſceris: quiexmendacio & per
fugiat ; quam li Chriſtianus ad Mahu- fidia conatus eſt. crede illi:G , quem
metiſmumn, ludaiſmum , aut aliam hæ- nunquam deceperit, ullum invenias:
reſim ſe recipiat. Prudenter Orig. lib. 8. contra Cell.ſcri
Quæ omnia contra primum præce - bit , probabile eſt demones , cum fint mali,
ptum ſuntpeccata : & idco graviſſima ne cultoribus quidem ſuisfidem , datamque
meritò cenſentur. Illud enim ut ordi dexteram fervaturos. Immònon proba
ne, lic & dignitate primum eſt. Nam , bile id tantum , ſed prorlus improba-
ratione obiecti, digniora lunt primæ bile ſervaturos,nam inendaces funt, &
tabulæ præcepta præceptis ſecundæ ta homines irreconciabili odio proſe
bulæ : & inter tria primæ tabulæ ,præci- quuntur , quod à lapſus ſui tempore
puum eſt primum præceptum . Tertiú nunquam remiſerunt , nec unquam
enim potiffimum agit decultu Dei ex- minuent vel remittent. SiDeus permit
terno .: fccundum de verbis exhibendo teret : cito illi mortales omnes interi.
honore : primum deamore& fidelita merent : quod quia videntlibi non li
te interna Deo præſtanda & virtute re cere : ideò affidue hominibus animæ
ligionis, feu Theoſebias , ſeu Latriæ. mortem moliuntur , per varias & mul
Quarè cum hæc virtus Deo fit omniú | tiplices peccandiillecebras:ne, quaipfi
acceptiſſima, contrarium quoque vi- beatitudine excidere, homines potiah
tium eidem oportet eſſemaximèodio . tur. Odij magnitudo patet ex vehemé
ſum : & ideò huic primo præcepto à tia & acerbitate cruciatum , ac vexa
Deo addita fuit pæna : quando teſtatur cionuni quas intulere, quotieſcunque
ſe fortem & zelotem efle , & hoc pec- tantillum Deus permiſit lobo , Saræ
catum uſque in tertiam & quartam gemaritis ,D.Antonio & alijs innumeris.
nerationem ulurum , & eius præcepti i Pertinaciam odij docet Iob :c.41.v . 15.
tranfgreffores vocat oſores ſui. Exod. dicens, Coreius indurabitur tanquam la
20. v.s. Tam ergo grave peccatum eſt ! pis, & ftringeturquafimalleatoris incus. &
cum dæmone paciſci. Servator nofter loan 8.v.44. ex operi.
Præterea talia pacta lunt vana & in- bus filiorum patris genium declarat :
ania : nam dæmon nunquam fidem ſer- ! vos ex patre diabolo eftis, o defideria patris
vat , nec ullo promiſſo ſe ligari putar. veſtri pultis facere:& ille homicida erat ab
Qui Chriſto auſusmentiri, cùm dixit: initio : quibus verbis indicat hunc eius
Hac omnia dabo tibi ,ſiprocidens adorave eſſe perpetuum conatum : ad hoc cum
ris me:ſcilicet te reverebitur. Cypriano | nequit viaperta ,graſſatur dolis , & be
Mago nonne pollicitus alius Iuſtinæ nevolentiæ fimulatione, ut præclarè
fruitionem :quid piæſtitit? A mendacij | docet B.Athanal, ad Ægypti & Lybie
Epifcopos
 LIBRI II. QVÆST. IV . 125

Epifcopos fcribens contra Arium orat. 1. in atque humilis, atque famulatus mercenaria
principio. Stultiergo ſunt, quiei fidunt, conditione , in qua tìm erat ignobilis & de
& immemores eius, quid Spiritus fan- fpicatus,nullam ne deregendi quidem amoris
& us per eundem lob. c.40.à V. 22. nos ſui honeſtam fatis rationem videbat. ] Ergo,
admonuit,impoſſibile eſſe ſuperbæ illi ut deſperatis rebus, & ipſa ſe iam deferente
vertici,ſe cuiquam ſubijcere, Numquid exſpectarione,homines ad quodvis confilium
( ait) multiplicabit adtepreces ,aut loquetur se facilè convertunt, ac nullo delectufugien
tibimollia ? ex animo ſcilicet & fide bo- da ſequendave amplectuntur : Maillotius
Numquid feriet
na,utcibicomplaceat. Numquidferiet conſervumex Germania , cuiaudiveratda
tecum pa& um ,& accipieseum quaſi ſervum monem eſſe ad quacunque obſequia paratiſ
fempiternumz finger &pollicebitur , ſed limum ,adit, huicque fuam agritudinem a
non præftabit promilla. Indicat crgo perit,rogans, ut ſiquod ei remedium adferre
hæc adóvata cenſenda. Nullis enim poffet , id'negravatè faceret. ingrato enimo
vinculiseum à nobis ligari, nullis can non iri locatum beneficium . Hanc Germa- ,
cellis includipoffe : Numquid illudes ei nus occafionem libens arripit,ut cuiex pacto
quali avi,autligabis eum ancillis tuis? Scili- | intradiespaucosneceſſe erat, vel ſe: ſuo de
cer parebit homini, qui maluit carere moneliberare , atque expedire adducto alio ,
beatitudine æterna, quàm parere Deo, qui iftud feu æs alienum in ſe tranſcriberet,
& Verbum hominem factum adora- vel ab eo obrorta cervice necari atque inter
re . fici ( fiquidem hac ei pacto lex addita fue
Denique non vana tantum & ina rat. ) Agendo itaque ei negocio conſequentis

nia funthæc pacta&familiaritascum diei diluculum in clauſoatque recondito

dæmo ne: fed pericu lofa & pernic iofa | quoda m conclavi condicit : ubivix dum se
fupra modum . Ait D. Leo, benefi cia i ſliterant,cum repentè patefactis foribus ſe
Dæmo num cuncti s eſſe nocent iora infert lepida & liberali forma puella ( hoc
vulne ribus, & præſta re illoru m odium habitu dæmonprimumſe oftendere volebat,
quam pacem meruiſſe. hom . 19. depafine Maillotius ad formidabilem eius afpe
fione Domini: Confirmar ratio , quia ni & am cxhorrefceret) eamque ſeeſſe prædicat,
hil exitialius eſt morte animæ:hanchis: quæ illi nuptias quas tantopere ambiebat,
pactis & familiaritate incurrunt , nec faciles eſſet confectura,modo vellet in ijs que
animæ tantum , fed & corporis fæpe effet præceptura obſequi. Ac illo avide at
namero. Unoid nunc exemplo doce- tentequeexfpectanti ,quanam eius effetfen
bo,aliàs pluribus. Nicolaus Remigius rentia:inprimis cæpit edicere, ut furtis,.cra
libro primo, Demonolatria capite nono,his pulis,libidinibus,blafphemia ,cateriſque que
verbis deſcribit TheodorusMaillotius is animum inquinant vitijs temperaret , pie
propreturam in vafti regniprovincia , que tatem colerer, inopes facultatibus fubleva
dirionis eff Lotharingica ſenex obtinuir ret , ſeipſum in hebdomada bis ieiunio mace
cum adhuciuvenis , ampliſsimafamilia na- raret, folemnes ac quotidianas precationes
tam adolefcentulam inmatrimonium depeneintermitteret;eaqueſedulo obiret omnias
firet , & illi eius potiunda fpes omnis effet quæ Chriftianum hominem decet atque
fufa arqueereptas (nam & fortunaegens equum eft facere. iftisenim omnibus , fi fe
 M
IONV M
ISIT CARV
4:26 DISQ
U MAGI

Yellę nuncupatis verbis obftringere ,fucu. | ad hunc effe & um :nec etiam rationabi
cum ut pocitis thalamisfineulla difficulta- liscaula fuppetat cur.Dco vel Angelis
te potiretur. Hæcqueficelocuta, ac conftituto | bonis effcctus adfcribatur. VultValen .
intra quemrefponfum auferret die , le for as tia adhanc notamreduci defectum ex
que loci
tantum fibi bene . I am diſtantem non poſſe agere, nifi per
ficiumobtendi;iam nihil cun&tandum puta- medijlalterationem : unde Gi eadem
bat, quin id gratusaclubens acciperet. Sed caula non ageret proximè vel propius
dum magismagifque in eam rem cogitatio- ' applicata, quæ tamen agit in diftans, e
videns videtur ei , hoc naturaliter non
" nem.incendie,atquehucilluc varieinter vid
ſpam metumqueimpellitur,ex eius vultu doo Seri. Aliud fore dicit, ſapiens duntaxat,
mefticus.quidam Sacerdos conijciens aliquid profiteretur fe cauſam ignorare , nam
fubeffe, quofic diftraheretur ; eum blandè a . rerum naturalium vires & analogia
dorius, ac quid animo agitaret expiſcatus, cum effe & u fæpiùs nos latent. Aliud
e
-

monitis ſuis pervicit , ne amplius ad collo tiam foret, mea fententia , G diffenfio
quium ullum cum damone deſcenderet. Sic- foret inter fapientes , num id narurali
que fruftratus fua exfpectatione Germanus, ter fieripollit necne; verbigratia, ſia
nou longe abijt,quin ex pacti formulapænas i geretur de effectu producto in re pa
penderet. Nam nonadeòmultis poft diebus, cum diftanti: dubium enim eft , utrum
equoplana atque aperta via decidens, inque res aliqua poffit agere immediatè in
caput proruens exanimis momento temporis paffum àſe diſtans nihil in medium o
repertus eft. ] Hæc Reinigius. perando; & utrum agens ac patiens res
neceffariò debeant,elle.conriguæ ,fimul
QVÆSTIO Y, fecundum.contactum , quem vocant
quantitativumjan vero ſufficiat fe con
Quibus indicijs difcernendi effectus Magia tingere tactu virtuali(quem appellant)
ex pacto convento, ab effectibus Phyſi co quod paffum ( uum fit incra (patium
cis , & miraculofis , & arti illud,ad quod fe vis agentis poſt exten
faciofis ? dere . licet enim ſententia vegans D.
Thomæ plurium ſit, & probabilior;af
Bi nec miraculi , necnatura vis , nec i firmans tamen rationibus nititur pro
artificij folertia invenitur , pactum | babilibus admodụm , & graviſſimis vi
intercedit . Sed hoc ninis obſcurè ac ris placuit.b
breviter dictum.conſuevere Theologi Secundo, cenſent Theologi ijdem ,ad
latiùs explicare. « Ad dæmoniacan | demopiacair. Magiam pertinere tria
magiam pertinere, primò li opera na- ' quoque alia vitia , primum eſt , Gadhi.
turalem facultatem excedunt.quod lo . beantur verbaignota,falſa ,apocripha;
cum habet, si poſitivè concludatur res abſurda, nihil cohærentia ,que ad quem
adhibita non habere vim ſufficientem , non ſunt inſtituta:yel & aliqua nomina
Dei

a Caiet.in fumm .verbo incantatio.Vi& oria de Magia num.1.6 , Valentiadif.6.g. 12.puna.

2. in 22.Din, Th. b Scoto do Ocamoin 1.dift.37. Avicenn. Nyph. Frans. Valesso do alii.
 LIBER 11. QVÆST. IV . Izy

Dei incognitæ ſignificationis, vel etiam mentis Deus , in Sacramentalibus Ec

bonorum Angelorum ignota , vel ma. clefia ) item quando ipſe effe & us non
lorum Angelorum nomina in ſerantur, ' poteſt provenire, niſi å cauſa intellectu
quæ non novit Eccleſia ,de quibus per- prædita, & circumſtantia requiſita eius
eruditè differvit Guilhelmus Parifien - generis eſt, ut non vidcatur idonea , vel
lis. a idem erit,fiadhibeantur certi cha non ſolica movere Deum , vel angelos
racteres,aut figuræ aliæ, præter fignum ad effectum producendum : tunc enim
crucis, velipla.cruxnon utoportet lo- luce clariuseft, non nih à inalo ſpiritu
cata ,formataque , vel ubi non oportet effectum ſperari poſſe, v.g. Si quis à fta
poſita , velfuperfluecertis locis ac mu . cua reſponſum poftulans de rebus oc
mero iterata : denique li quid appona- minas vel precesablurdas & ri
cultis,
turaliud , nihil pertinens ad effectum , diculas adhiberet, quales ſunt Mago
qui talioperatione intenditur. Secun- rum apud Porphyrium, b & ijs geinma
dum eft , quando efficacitas operis tri- | Lacheſis apud Cl. Claudianum c illa
buiturcertisritibus atque obſervantijs rum fortallisimitatione confi &tæ .
quibuſdam peculiaribus,& ad hoc de E contra , quando huiuſmodi effe
Gignatis,verbi gratia,ur id fiat certis die aus miri conſequuntur à quocunque,
busvelhoris , ad certum ſtellarum fio , & quotieſcunque hoc applicatur, &ine
tum , fub certo numero crucium vel aliis cæremonijs vel obſervationibus
candelaruti,certa corporis poſitura: in meritò iudicamus effcctum effe natu
tali charta, talis coloris & figuræ . Ter- ralem.Sedulò cavendum hic duplex ex
tium eſt , quando viscollocatur in ob tremum , alterum nein hac difquifitio
ſervantijs alijs planè ſuperfluis & in ne temerè ftatim cenſeamus omnes ef

differentibus , v . g. ut ad expellendum | fectas naturales ; quia multoties dæ

dæmonem pili radancur,ut quis indua . mon quædam naturalia admiſcet, ut
tur telâ nunquam lorâ , operetur uno totumnaturale putetur: alterum ne te
pede nudo,diſon & us,ſparſo capillo , & j merè condemnemus, multarum enim
quæ huufmodi. ( ut D. Auguft. docet d ) rerum naturæ
Quando dicitur his omnibus , vel a- noftram ſcientiam ſuperant & fallunt.
liquo iftorum opus eſſe ad effectio Artificialia diſcerni poffunt mini
nem resmeritò plufquam fufpecta eſt; mo negotio, ſi vel magiſtratui (ad hunc
præſertim cum duo concurrunt. ſcili- pertinet in exteriori foro examinare,
cet , quod credatur res non eſſe pro- & publicum licentiæ teſtimonium his
portionata ad effectum producendum ; mirionibus dare ) vel confeffario ,
nec adhibeatur ex legitima auctorita quoad forum internum ,oc
cultè fiat artis demon
te : hoceft , quando is , quiinſtituit vel
præſcripſit hanc rem , ut ſignum ad ta ſtration
lem effe & um ,non poterat naturæ defe.
&um ſupplere: ( quod facit in Sacra
R QV -
a Sum.de univerſo cap.uk, b Epift.ad Axebonens. cde raptu Proſerpina lib.i. d.lib.21.
ciu.Dei cap.4.
 DISQUISITIONYM MAGICARUM

tullianusd Magos appellat circulatores

QVÆSTIO VI. ac Sophiſtas. Ego illis tertiam fpeciem
adiungo, mixtorum effectuum ex veris
An bac Magia quoſdam habeat effectus ve & fallis , Givè apparentibus tantum .
Tos, & quopactodignofcantur ? Adpraftigiatorios refero primò , quos
recenſui lib. 1.cap.4.item illud,quod de

omnes effectus eſſe præftigiatorios, tiarum cum Lamia apparatu atque un

vel credat omnes veros.fæpius dæmon tenlilibus ſcriptum à Philoftrato , quod

fallic,a quia mendacij pater eft:ideò fæ- fuit à nobise alibi commemoratum : &
pè perftringit oculos, aut lenſibus alijs quod de Empuſa feu yełw Nicepho
illudit vanã obiectâ imagine, nec rarò rus , feam fæpe infantem Mauritium è
Deusimpedit, ne quod in Magorum cubili, veluc mox devoraturam extu .
graciam facere vellet , ac poffet, id verè liffe , nullo accepto incommodo . Se
Liciat:quodcum cernit ; ad præftigiascundò , quod de Palete proditum ,incan
confugit, ne impotentia ipfiusdetegatamentisquibuſdam facere folitum , ut
tur. Quando autem & Deus permittit , repente convivium ſumptuofum exhi
& dæmon verum vult effectum produ , beri videretur:rurfus,ubi libuiſſet,om
cere ; fi is viresipfiusnon fuperet, nihil nia evanefcerent; lolitum quoque res
profecto prohibet , quominus verum emere , & pretium numerare, verùm
effectum producat Etenim caufæ natu moxnummiclamàvenditore ad emp
rales vernim effectum gignunt : uti illis torem redijile cernebantur : g Tertiò ta

poteft diabolus & activa pallivis appli- lia pleraque quæ de Simone Mago le
care : poterit igitur tùm effectus verosi gimus apud D. Clementem h Roma
producere. Minor propoſitio proba- num , cum ex aere novum hominem
tur , quia divino Dionyfio Athenienli creaſſe; quibus volebat , inviſibilem fa
anctore b donorum naturalium pec- ctum ;laxa, quali lutum, penetraße; ſta
cando ille nullum amifit : vnde fit, vt & tvasarimafle ; in igne pofitum non ar
vires naturales habeat valentiflimas, life; duas , velut lanum facies haben
diuturnam & multiplicem experien. rem fe oftendifle ;in ovem aut capram ſe
tiam ;eſlentiæ & qualitarum , quæ rebus immutaſle ; in aerem ſublatum volaſſe;
quibuslibet peculiares , lcientiam exa aurum plurimum exhibuille repentè;
ctam : adcò dit verè effeétum , quod cu- i reges facere co que deijcere potuiffe ;
pit,dare poſſit commodiſſimè.Pruden- falci præcepille, ut ipſa iret & meteret ,
ter itaque communis ſcholaTheologo camgue iviſſe & decuplo plus cæteris
rum duplices effectusMagiæ ;veros, & | meſfulleseundem , cùm eflet aliquando
apparentesagnofcit, Propter hoc Ter- Selene meretrix in turre quadam , &
accurril
a E Paustriplices funtMegie : veri.fali, mixri. bc.4.dedivin.nom . cpoll Origenem .
Auguft.eá Thom .Alp.à Caſtro de sujla here purit Vi& oria ubi fupra a. s . Spreng. mallei q . s.
Mich.Medina d.c.7 folo61.86 alii. d Apolog.c.23 . liedeidololat.c.9.e quodlibee deLamiis,
quaed11m adverſar.in Senecam . fh 18,hift.c.9. & Suidas ex appione, in verbo naoms
hl.2.recognition.com 1.6.conftit . Apoft.
 LIBRI II. QVÆST. VI. 129

accürrillet multitudo ingens ad cam transformans. Et aliquotiesfronti iliorum

videndam , turrimque circumcinxiffet cornua cervina latiſsima adiiciens , quoties
adítancium corona , feciſſe ut illa per videlicet è feneftris ad ſubitum spectaculum
cunctas feneſtras turris illius omni fi- profpicerent , ne rurfus caput & ora ad men
mul populoprofpicere & procumbere ſam referre poſſent.Atque ut oftenderet ſe pe
videretur ; deniquequod pueri incor. cuniam quoque pro ufu ſuo facilè conflare
taptiviolenter necati animam adiura- poſſe,trigintaſues bene ſaginatos,ex manipu
mentisevocaſſet, eiuſque adiutorio ta los fænieffingit ,illofque paſtum proxime Mi
lia patraret. Hæc Clemens. Addit non chaelis cuiufdam piſtorislocupletis, extrudir;
nulla Anaftafius Nicenus . Statuas ( in- proponitque venales,quo piſtor poluit precio :
quit ) faciebatambulare ,& in ignevoluta- hoc tantum emptorem monens, ne gregern
tus non urebatur, & in aere volabat, & ex novum ad flumen lotum compellat. Qua ille
lapidibuspanes faciebat : ſerpens fiebat , & monitione neglecta , cernit in flumine mani
i'i aliquas abas beftias transformabatur: pulos fluitare,ſuibusſubmerſis.Ergo diu ven
dras habebatfacies, in aurum converteba- ditore quaſito ,atque in taberna vinaria tan
tur ,in conviviisexhibebatSpectra omnis ge- dem reperto , in qua porre&tispedibus in ſcamo
neris:vafa queerant in adibus faciebatvide- no recubabat , dum ftomachabundusaltero
fi tanquam qua fua fponte moverentur ad pede correptum excitare vult ,eum à corpore
minifterium iis qui portabant,non viſi: effi protinus cum coxendice avellit: clarè Zijro
ciebat, ut multe umbra eum præcederent, ne quiritante; & obtorto collo emptoren ad
quas dicebat eſſe animas defun &torum . ab Iudicem trabente. Quid faceretpiſtor,in ma
his deſumpta, quæ in eandem ſenten . nifefto deprehenfus,ut fibividebatur, facino
tiam refert Glycas b Hiſtoricus. Quartò re ,niſi ut damnum damno adderet , atque de
huc fpectat illud Niceræ Choniaræb de l hac inſuper iniuria cum Žijtone decideret ? ]
Mago, per quem factum , ut cuncta ſua Ha &tenus Dubravius libr. 23. Denique ia
vafa remex frangeret. Quintò loco me. Etatoria illa Magorum de quibuſdam
moriæ occurrunt præſtigiæ Zyronis herbis , ut de verbenaca , de latace ; de
Bohemi (de quo etiam acturiſumus ſe- æthiopide , de chamaleonre apud Pli
quentis libri'capite ultimo ) bic artem nium & Gellium.d
fuam oſtentans , nunc fua , nunc aliena facie Talia denique quæ ( proh dolor) ni.
ſtaturaque, item in purpura de ferico ac con mis creduli Principes quidam , aliàs pij)
feftim in lana ac panno fordido , regi ſe offe- coram ſe fieri ſinebant, res ferreas ( li
rebat; ambulantique in terra , ipfe tanquam ne magnete ) argenteas pateras & fin
in aqua adnavigabat : aliquoties equis rhe milia .nagni ponderis ſuper menſa lo
dariis vettumi, gallis gallinaceis ad epiredium cata, fine funiculo, capillo , vel ullo in
fuum alligatis ſubfequebatur.Convivaspra- ſtrumento, ab uno extremo ad aliud
terea Regis varie ludebat : interdum manus fubfultantia , attrahere : chartam aba.
illorum ,neillas adpatinas porrigerevalerēt, lio ex toto faſciculo claw extractam,
in pedes boum ,interdum in ungulas equorum | in manu extrahentis manentem , nova
R2 indu.
a qu.zz infac.Scrip, bp.a. ann . c lib.4.de vita Emanue,in fin. dvide Gelli 10.6'12. Plin .
L.25 16.628
 13 @ DISQVISITIONÝM MAGICARVM
‫ܕ‬
inducta forma ter facere immutari: lubdititium adveniſſe, ſcriptores fans
fpecula fabricari, in quibus quæ remo- graves hoc arbitrati d . Verum Divus
tis admodum locis fiunt videantur: Auguftinus libro de cura.pro mortuis c. 1S.
trium horarum ſpacio arbuſculam ve affirmanter afſeveçat ( quem plerique
cam ſpitamæ longitudine è menfa fa- cum Toſtato & Lycano ſequunturNeo
cere , ut excreſcat ; ut arbores ibidem l recici , alibi à me laudati:) d , verain Saw
frondiferæ & fructiferæ ſubito enal. | muelisanimam apparuiſſe Sauli; non vi
cantur : certò lucernæ lumine accenſo carminis Magicievocatam ( hoc enim
efficere , ut quotquot adfunt mulieres, rectè Tertullianus & fequaces eius re
veſtibus ſe nudent , & quæ natura do- fellunt ) ſed Dei imperio adventantem
cet tegenda oculis obijciant, & ficnu- ut impium Regem corriperet eumque
dæ tripudiare non deſinant, quamdiu ad pænitentiam , denunciato mortis
ardet in medio appenſa. lucerna certis metu.provocaret. Hæc mibi ſententia
inſculpta characteribus , & leporino a. videtur verior atque fecurior. Noner
dipe plena, & alia in huiuſmodi, quæ dú enim adverfarij fatis efficaciter ree
novitij circulatores ex Baptiſtæ à Porraſpondere
{pondere clariſlimo teſtimonio librisyo ;
fcriptis & dilciplina obtrudunt : quo- racidæ f ,ubi de Samuele ilta legimus,
rum cum nec naturales , néc artificiofæ Et poft hoc dormivit ( hoc eſt mortuus
caufæ idoneæ proferantur , præftigijs quievit ) & notun fecitRegi ( cui, fi non
adſcribi debent..
Sauli ? & quando , non hac vice ? ) com
Verorum effectuum exempla ſunt fecun- oftendit illi finem vitæ ſuie (prædixit , cum
dum pleroſque ſerpentum incantatio ; die craftino moriturum ) & exaltavit vo- x
de qua Propheta. a Furor illis ſecundum cem ſuam de terra in prophetia. quid hoc

fimilitudinem ſerpentis,ſicut afpidis ſurda eeſt, niſi egreſſum ex inferno , qui eſt in
obturantis aures fuas:Qua non exaudiet vo terræ centro ? quid hoc , niſi quod lor
cem incantantium , & venefici incantantis quens propria voce proplietavicrutique
Sapienter: item figna & prodigia pſevdo . non alius, quam ille qui inortuus dore $
prophetarum in Evangelio DiviMat mierat. Nec obſtat , quod obijciunt, ..
thæi b & quæ ſuis locis docebo poſſe eum dicere , Cias mecum eris, quod de
fieri , & facta fuille. Duo funt in lacris vera Samuelis anima dici non queat:
litteris , de quibus admodum ambigi- quia hæc in limbo ,Saulin inferno.quo- x
tur, an veri , an apparentes tantum eſſe modo mendacium tribuatur Prophe
· Otus fuerint. Priuseſt de ſuſcitato per tæ ? non inquam hoc ol ſtar , velenim
Pythoniſfàm Samuele c.illuforijs annu- poffunt illa verba ( ut ait B. Auguſtinus
merant : qui volunt non ipfam Samue- $ ) ad fimilem mortis conditionem re
lis animam , ſed dæmonem larvarum ac ferri,quafi dicat, cras mecum eris , non
unus
a Pſal.2 7.verf.6 . bc.24.V.29. C1.San.28. c Tert.li. de anima 6.59 . Cyr.l.de ador.ſpi.
Anajt.9.17.inſerip. Auffor qu à Gentilib.propoſitorum.qui falfo dicitur Iuft.mar 9-57. Auctor
lii2 de mirabilibus S Scrip.cz. ea l.queft.ver. novi Teſta.q.27 quilibrinon funt D. Augufto
ipfe tamen Aug videtur huc inclinarein refponfiad 99.Simpliciani, & ad 99: Dulcitii: aperte
vero tenuit D.if.Bafin cap 8.1/.Euch. Bed. Hildeg.do Salisberienſ. 2. Poly.c. 27. do abigen,
non parum D.Tho.non uno loco. e Comment.in Here.Oera adv.458. ad de Martini Marri.Hy
posy.hg.Reg. nic Alphon Mendozamin Quodlibet. fErclefia.c.49.v.xl. gadz . qu.Simplisi
 LIBRI IIT . QVÆST. VI. 2331

dnus viventi ,ſed unus mortuorú.cra- | advertentibus ( pectatoribus , centens

ftinus tibi dies ultimus illuceſcet. Vel virgas ſubtraxiſłe & earum loco veros:
fanè ad loci & habitationis vicinam re terpentes virgis mole æquales fuppo
ferentes, dicere poffumus : eum aliquo fuifle, tam fubitò & fubtiliter ut Æ
elle, qui in eadem eſt urbe, licet non in gyptij ſpectantes omnino crederent ip
eadem domo Limbus verò Patrum & ſarun virgarum fic commutatam for
locus gehennæ eiuſdem inferni ſunt di mam fuiſſe. & propter hoc erroneum
verla habitacula, ut domus unius oppi iudicium ſpectatorum , dixiſſe ſcriptu
di. Plura dehac re dicentur poſtea hoc ram virgas in dracones converſas ,non
eodem libro 9 26 fect.4 . rei veritate , led hominum opinione,
Pofterius dubiú eſt,de Magis Ægyp- Quarè volunt fimilitudinem in eo po
tijs, qui cú Moyſe demiraculorú patra. fitam , quod ſicut Moyfis-ſerpens ve ".
tione certarunt. Sic enim fcribitur: Fece rus , ſic & veri fuerunt Magorum ſer
runt etiá ipſiper intantariones Ægyptiacas, pentes: non autem in eo , quod ficut er :
& arcana quadă fimiliter,proieceruntq; ſin- virga Moyſis tanquam termino ex quo '
guli virgasfuas,qua verſe funt in dracones. ccepta converſio,productiſerpentes, ut
in alijs quoq;multis poftea a dicuntur, terininus in quo deſije converſio : fic
fimiliter acMoyſes fecifle b;conatitandem etiam virgis Magorum acciderit , ſcio ' ,
finuliter ciniphes producere irrito co cur hoc dicant , & quid adferant cau-
nacu :nam additur c,nec facere potuerunt. ſæ,tamen (mea fententia ) nihil repug
Defendi quidé poreſtſententia putātiú nat Philolophiæ placitis, li cam D. Au
hos Magorú ferpentés ac ranas præſti- guſtino & Caietano dixerimus, ex ve. "
grofas dantaxat fuiffe d. Veruntaméfarisvirgis, ut ex materia converſionis ,
lidior & probabilior mihi seper vifa sé veros ſerpentes & ranas prodijſſe. ſunt
tentia cæterorue; quia ſcripturæ magis hæc animalia inſecta & de numero im
confentanea ,nec abhorrenisà Philofo- perfectorum , qua diabolus brevitem
phiæ ſcitis.Nonne dicunturMagi fic fe pore ex putrefactis virgis potuit proc
ciſſe quemadmodú Moyſes :fed iſte ve dusere , neque id vires eius fuperat.
ros ſerpentes, veras ranas produxit. si nam quod folis całor multis diebus ef

Magorúapparentes tantú fuerunt,cur , ficeret , id ille'poteſt exiguo tempore,

fraudem Moyfes no derexit :an & illa applicando activa,quæ novit ad hoc ef
in re rany graviDeus decipi paffus:-curficaciora. Nihil ne ergo inter hæc mira -
Magi dicunturconati ciniphes ' , nó po- | magorum & Moyſis intereſt ? primo
tuiſle : fiveros ciniphes producere non quod Moyſis operatiomiraculofa,ma
conabantur. De modo huius produ- gorum miranda tantum . deindè . Gly
&ionis adhuccótrovertitor.expeditior camaudi,& ipfi quidem virgas in ſerpentes:
eft ratio corumf,qui diabolum , non commutabant , verum virga Moyfis ipſorum
4 R3 virgas

a Exod.7.0.11. b viilid Ex0.8 0.177.cdic.8.v.18 d Sic Phil.l. 1. devità Moyſis Los

feph.b. 1:antiq;D.Iuft.Dia.adv.Trip.ee auctor libri refp. ad quaft. Genrilium . q.26. Ter.li. de
asima 6.52.Hiero. Ambr.in 2.Tim . 3 : Procop. Rupért. Riab Hugo in Exo . e D. Aug.l. 3. de
Trinit.c.7.4 8.6 l.85.queftionum q.79: Theodo.in Exo.9.18.Glycap. 1.Anna.D.Thom . Lyra.
To.Burgen . Caier. ff Tofta. T.Chies, Lipomani
 DISQUISITIONVM MAGICARVM

virgas deglutiebat: mutabant & ipſo aquam
in ſanguinem , ſed immutatam femel natura
priori reftituere non poterant : educebant &
ipfi ranas, ſed ab iiſdem ades Ægyptiorum
repurgare non poterant: ijſdemfacultas erat
cuius cancellos collo & capite promi
nebat,defpicientem , immanibus fubito
fronte protuberantibus cornibus de.
honeſtat, & à repagulis ferreis mágni
tudine ramolæ frondis fic illaqueat &

..
Ægyptios vexandi,fed fedandi ſupplicii po- ſuſpendit:ut per clatros caput retrahere
teftatem nullam habebant. Quin etiam ipſo- non valeret, præcipitij vero altitudine
rum corpora Deus magis poftulis afflixir, deterritus, fe demittere non auderet.Ita
quàm reliquorum : ut binc manifeftum fie- coactus corniger , pacta ſalute prius
ret , non folum ipſos pænas divinitùsirroga- mutua, & diſrupto ligamine ,raptorem
tas inhibere non potuiffe,fed etiam cum cete cum præda dimittit , qui rurſus nube
ris eadem fupplicia pertuliſſe. cava cectus in aerem ſe levavit:alter de
Mea igitur fententia,illud de Samue- poſitis cornibus , magna cum ſpectad
lis anima omnino pertinet ad mixco tium voluptate,falvum in cænationem
rum claffem . Vera enim fuit Samuelis caput retraxit. Credo volarum accidil
anima, quæ apparuit: fallitas tamen ſiuè re : fed dæmone equuleum ſublevante
deceptio fenfuum in eo reperitur, quod non proprium , qualis eſt àvium : fieri
viſa obtemperare voci Pythoniſfæ : item poteſt ut raptor verus & rapta vera.de
corpibus illud alterum totum puro
quia verum luum corpus , aut veram
fyndonem non attulerat , ut videbatur . præſtigioſum .
Alterum exemplum de Magis Ægyp Reſtar quo pacto effectus finceri à
tijs , li fequamur ſententiam agnoſcen- fucatis dijudicentur. Cum hæc mira
tium duntaxat celerem ſuppofitionem non à Magis , fed ab ipſo dæmone perfi.
ſerpentum , pertinebat ad mixta :fi verò ciantur : non poterunt Magi perfi
placeat ſententia D.Auguſtini,pertine- cere , quæ dæmon nequeat ( ur incautè
bit ad vera . Lubenter etiam his mixti quidam b ſcripſere ) led quæcunquç
generis annumerem mirandam narra dæmon revera poteft efficere , ea per
tionem Roberti Triezij Inſulenfis a dedæmonem ex pacto poterunt Magi,
certamine duorum Magorum . Rapue Quo fundamento polito recte luper
rat unus puellam formâ egregiâ , & e ſtruitur ſeries regularum ſequentium ,
quo ligneo impoſitam per aera abſpor- veluti columnarum huiusædificij. l.re
tabat. alter in caſtro quodam Burgun - 1 gula , ſi effectus magicus eiuſcemodi
diæ ,celebri convivio præſens, quod ca. fit ,ut potentia dæmonis ſuperet ( qua
ſtrum raptor prætervolabat, carmini- | lesſunt, qui ſoli divinæ omnipotentiæ
bus cogit raptorem in caſtri aream del reſervantur, ) tunc effectus cenferi de
cendere, & immobilem illicoram om- bet præſtigiatorius . 11. regula. quando
nibus mæſtum cum præda erubeſcente non conſtat effectum ſuperiorem effe
liftit.Nec ſegnilis captor , nihil tale me viribus dæmonis , res planèdubia eſt,
tuentem , eum à quo ita vinctus, laten- & oportet recurrere ad circumſtancias.
ter incantat & è feneſtra editiffima, per ratio dubij , quia nec dæmoni Deus
ſemper
ab de technis & impofturis demon.c.s. b Ananias Remigius d alii recentiores .
 LIBRI II. QVÆST. VI.

femper permittit facere quicquid pof-
fet, Deo non impediente :nec dæmon
"femper vuk yerè facere quicquid face
se permittitur: ſed gaudet præftigiator
hominum deceptione Vtrum verò ef-
fectus ſuperet vires dæmonis, id lucu-
lentius docebitur mox dicendis a .
YÆSTIO VII .
An Magi poſsintfacere aliquod verum
miraculum .
X dictis in fine præcedentis quæ
ftionis manifeftum fit , idem effe
U
lum hoc tractatu me non accipere pro
quovis admirando effectu , ut capiunt
prophani ſeriptores: led Theologos ſe
qui, qui ſtrictiùs ſumunt, pro eo quod
Græcitd Oeyaseffe &tu tantum producto
præter & ſupra naturæ creatæ vires.
( verbi gratia , cæco nato vilum reddi
re,mortuos fuſcitare. ) Quando autem
effectus reſponder viribus creaturæ , )
v.g.ciere pluvias ac ventos,à febri fana
re & c. ( id baõua folent vocare , non
niiraculumfimpliciter, fed cum addito mio
raculum fecundum quid, feu reſpectu noftris
vel mirum aut mirabile. Hæc mira rurfus
dividunt in abfolutè mira , quæ fimplici

quzrere. V.Magus aliquid pofsit, & :V.da ter & fecundum ſe digna forent admi
mon aliquid foſsit: quoniam Magi opera ratione ,etiamfi caufas & modum ſcire
vi pacti à dæn one perficiuntur, Mira mus quo fiunt, & in mira fecundum quid
culorum ergò editionem Magi olim fi feu reſpectu noftri, qui ea admirantur ,
bi vindicarunt. nam apud Clementem quia caufas neſcimus, non admiraturi ſi
Romanum , b Simon Samarita gloria - cauſas cognofceremus.e
tur, nihilnon quod velit ſe poſle facere , Noræ vero quibus mirum à miraculo
fibique obtemperare omnia . Porphy diſcernatur , nunc mihi iftæ occurrunt.
rius libr.defacrificiis cap.deſpeciebus demo prima, ut dixi, lieffectus fuperet, vires
num , fcribit, quoties ſuon m prodigio - reicreatæ & naturam , miraculum erit.
rum machinas dæmones adhibent, | 2.Si effectus non habeat propofitum fi
multa cos naturæ
confueto ordine alie- nem bonum , para ſalutem ſpiritualem
niſſimaefficere.Idcircòilloslamblichus vel corporalem , fed tantummodo fine
evocat Deorum pedeſſequos,quiadmiran . malum , ut puta curiofitatem , vel quid
dis operibus Deorum veſtigia ſubſequi aliud bonis moribus,aut veræ fidei re
proximè videantur. Eadem fuit exiſti pugnans ,non eſt miraculum.ex hoc ca
matio poeraram ; quorum ſuis locis pite probatur,prodigia illa, & ſtupenda
verba fortaffis inſerentur commodius . Antechriſti opera , vera miracula non
videntur in hunc errorem incidere quis futura,fed falla, ut D. Paulus Theflalo
dans recentiores. dum inquiuntd , na nicenfibus ſcripſit. hinc patet quid de
tura leges in magicis operibus non atten curatione ftrumarum illa Elizabetliæ
dendas . Nos hoc diligentiùs ferate- į Anglorum reginæ , hæreticæ princiris
mur. fit iudicandum , fi faciat in fielei fuæ
Obſervare lectorem velim , miracu- confirmationen , ut Gnato ille Too
keruis

* 19.7.6 & bl,derec. c demyt.Ætydp c.1, d Nic. Remigius l. 3. c . 12. Spondan in Home
Olyf. c-vide D.Tho. p. 110.2.4,hd 2. D. Aug.lib , 1c.de ciu .Drir.16 .
11:44 DISQVISITIONVM MAGICARVM

kerus affirmat.3 .dæmonum mira fæpè nem , ut quando dedit prophetiam

deficiuntin minimis, miracula perte Balaamo & Caiphæ : in fallæ fidei con
cta ſunt,utpote Dei opera, patet. Exodi firmationem nec dedifle unquam , nec
s enim mendacii
4. dæmonum mica veris miracula lu- confirmationem poteſt Deusmiracu
pervenientibus cuaneſcunt ut virgæ lis comprobare , quàm poteſt ipſa ve
Magorum decoratæ à virga Molis, & ritas mentiri. Itaque miracula vera
oracula dæmonuin coram fanctis ho- pſeudoprophetarum fin nomineChrio,
minibus abmutuerunt . Denique mi iti eduntur , & proinde in veræ fidei
racula funt,per apertam & teriam Dei confirmationem . Ex his paterdiligen
invocationem, mira magorum ,femper ter diſtinguendum inter hanc illacio
admixtis ablonis,abditis, vanis, ridicu nem : Fecitmiraculum ,ergò fides ejus
lis aut ſuperſtitiolis precibus vel lignis. eft vera , & hanc; fecit miraculum ve
His pofitis. rum in confirmationem fidei , quam
Sit 1. Concluſio, Miracula propriè di profitebatur ipſe , ergò hæc fidesiplius
da nullimagi poſſunt edere . Ell commu crat vera. prior enim falla eſſe poreſt,
nis Theologorum cſententia, & pro- quia per infideles Deus potelt miracu ,
batur primo , quia facere miraculum lum -operari : polterior ſemper vera,
eftpotentiæ infinitæ, & idcò divinitati quia non poteft Deusad fallæ fideicó
selervatum.omnis etiam creaturæ po firmationem per ullum operari mira
tentia naturæ cancellis limitatur: alio- culag. Confirmat.noftram concluſio
qui non haberemus efficax argumen . nem dictam Nicomedi de miraculis
tum probandæ veritatis fidei , quam Chriſti loquentish, Nemopoteſi bécſig
femper Eccleſia miraculis aftruxit: dina facere,niſi fuerit Deus,cum.co Præterea
.imitara Salvatorem noftrum , qui hoc hæc eft fententia Origenis lib. 2. contra
argumento probavir,excuſarinon por, Celſum D. Auguſtini. libr.3. de Trinitate
fe Judæorum incredulitatem , propter cap.8 . & D.Ifidori in cap.non mirum.26 .
manifeſta miracula coram ipfis edita: el quaft.2 . Plura de hac re, & pererudita
Siopera non feciffem , queremo aliusfecit : Franciſc. Toletuscommentar.in loan
peccatum non haberent. Si objicias àma nem : ubi tamen quodait ; dæmones a
fis quoque & perperam de fide ſenti- liquandaca facere, quæ miracula non
encibus nonnunquam miracula .edica modò videantur , fed & ſint, id cautè
fuille : & ideò miracula non debere i legendum , miraculi namque vocabu
cenleri efficacem fidei probationem : lum extendit ad mira quævis & fpuria
Occurram : folere Deum aliquando miracula :quod repugnar communi in
hanc gratiam gratuitò etiam talibus ter Theologosvocisacceptioni .
largiri , led id in veræ fidei probatio 2. Concluſio; nec etiam poffun: Magi
opera

2 Exod.7. 6 D. Iuſti.in 1.Apol.Chryf libcontra gentesde S. Babylo. c Alex de Hal 2.p.

4.4.D.Thom .D.Bona.Fr.Vido.fuper num 18. 19. Aug. in 2. q.uni de dam . de qui gentilium
exemplis oprimè reſpondet Mich. Medina d.c 7.d Greg.l.27. Moralium c .&rclo.15.0.24.f Mati.
7.021.g vide Maldon Acum add.val.b 20.3.4.2 .
 LIBER II. QVÆST. VI.

operari abfolutèmira. patet id. quia nihil , Anton. Torquemada f quibuſdam ra

reverâ abfolutè ,& perfe mirum , quod gni Neapolitani locis , quando fæmi
non idem fit miraculum . Quo lenſu næ enituntur , puero naſcituro præire
prolatum illud propheticum.a, Benedi unum vel plures ranunculos five rube.
& us DominusDeusIſrael, qui facitmirabi- tulas : quorum ſi quis terram conti
lia folus , b & illud,quifacit mirabilia ma- gerit ( Itatim verò incipere ſaltitare huc
gna folus.c illuc ) confeſtim p: erperam emori.
Quædam ignaris cauſarum ſolent Quapropter folere foreis infterni to
videri abſolute mira, quæ non luntor tum ſolum , & parietes undequaque
ta ex cauſis naturalibus,ut illud , quod | auleis conveſtiri, ne funeſti ante ambu .
refert Curopalara, demortui Michae- lones iſti, dum cadunt ex utero , vel
lis Cerularii dextra in crucis figuram ſubfiliunt, terram contingant. ideò
conformata ,quæ firma manſit.Sed de etiam obſtetrices lebetes penes ſe ha
ceptionem aperit Baronius tom . 11 . bere ſolitas , vel poculum aliud aqua
ann ,anno 105 8. defuncti hominis ! plenum , in quod animalcula hæc co
membra calentia ,quam quivelit reci- niiciant, & probè obturarum deferre
perc formam & fitum & obrigeſcentia ad fluvium , ibique demergere. Hoc
frigorc ficimmobiliter permanere. Et ! ille, ut certâ compertum famâ refert.
addit ſapienter debere talia eſſe mira- Si fir, fieri puto dæmonis artificio : qui
cula ſchiſmaticorum humana arte hasranas mentitur, & ad malefici cu
compolita:addo & hæreticorum . juſpiam petita, puerperam interemit ,
3. Concl. Magi poſſuntoperari multa Deo id juſtıs de caulis permittente :ſinc
mirabilia fecundum quid , feu reſpectu 10 hoc permiſlu nihil eum poffe ,hinc ma.
fri,demoneadiuvante, & Deo permitten- nifeſtum fit , quia non modò potuit
te concluſionis probatio inde peten- quod erat optatiſſimum , arbitrio ſuo
da,quòd plurimifunt, miri & occuli Jobum lædere:fled nec perfidum re
effectus rerum , quos omnes optimè
..
gem mancipium ſuum decipere : &
novit diabolus : & quoſcunque natu imò nec porcos invadere. b Hinc fa
raliter novit poſle produci, coscler ctum , utcum Neroni Imp , nec inge
rimè , non tam en in inſtanti poteſt nium ,nec opes, nec voluptas, nec ftu
producere. Quarè ( quod alicubi dixit dium ,nec præceptores deeſſent: nun
D.Auguft. ) difficillimum eft homi quam tamen , per illum , Diabolus
ni intelligere, quouſque le diaboli po magiæ vel unum experimentum edere
teſtas exrendat ", de qira propheticus poterit: ficq; Nero inagicen contemp
fermo profatur. d Non eß fuper terram ferit, i videlicet non paſſa fuit Dei pro
poteftas, que comparaturii , quifactus.eft , vida bonitas hoc inſtrumentum , ad
ut nullum timeret . Nolo raula conge- nocendum aptiflimum , fummæ po
rere , pro cunctis unum fit exemplum centiæ & malitiæ depravatiſſimæ ac
plenam admirationis narratum ab ¡ cedere.
S. De

ad.c3.n.7 . b Pſal.71.7. 18. cP ;135.4. d lob.41. v.pen. e fortiflorum diab. flobeli tyn
2. g3.Reg,22.v.22. h Matth.8.v.31. i Vide Pliele30.6.2.

DISOVISITI
148
De hoc mirorum genere futura | animos oculoſque intuentium fallarz
prodigiofa opera Antechriſti ,
RVÆSTIO VIIE
Quo pacto magiper diabolum hæc mira
efficianta
Cientiam cuncta dæmones operari
velactione immediata per motum
SCIE
localem , vel mediata: idque duplici
ter vel illudendo ſenſibus , vel ap-
plicando activa pallivis per alteratio-
eft communis do & ri-
na Theologorum . a operantur ergò per
motum localem per alterationem , & per de
lufionem .
Quoad motum localem inferiora cor-
poraparentangelis , adeò ut & cælos
rotare queant :an de facto fint tales or
bium motores, alibi difquirendum : fed
cùm queant eos movere, fequitur nul-
lum adcò vaftum effe corpus,utid dæ
mones , quadam impulſus impreſſione
loco movere nequeant, dummodò ta-
men ea morione ordo univerſi non
turbetur : quarè nec integrum elemen-
tum loco ſuomovere valebunt, ( quo
pacto capienda quæ Firmilianus ad D. bus fupernatafſe : atque ita ad rem illam ,
Cyprianum ſcripfit.quæ de terræ mo
tu locali ſeu partiali vera non forent ) nihilum interiiſſe, uſque adeò ut nullum in
nec poterunt etiam cælorum curlum
mutare velimpedire , c Movereverò i miraculuni.
corpora localimoru poteft dæmon ve.
Jocillimè , & quo vidimus motu c & .
los celerrimè moveri. Vndè fit,ut que
at renı aliquam oculis fubtrahere, & a
liam ſubſtituere tam præproperè , ut
ONVM
MAGICARVM
eilque perſuadeat prioris in hanc po
ſteriorem integram converfionem , ta
les credende gentilium metamorpho
ſes , Diomedis fociorum in aves, &
Iphigeniæ in cervam , ut d D. Aug.ob.
ſervavit, & fraudem aperuit Aftyrius:
cujus factum e Euleb . ab oblivione
vindicavit.Caſarea Philippi,quam phanii
ces Paneada vocant,fertur vittimam quan
dam in fontes, qui illicex radicibus montés
Panei prorumpunt, ex quibus lordanes pro
rumpere dicitur: in quadam diei feftiGen
cilium ſolemnitate,mactatam coniici:atque
eam demonis vi ac poteftate mirandum in
modum abeorum aſpectu evaneſcere , mira
culumque videri preſentibus valdè memor
rabile
. Quibusdum gerebantur Aftyriž quos
dam tempore fortèinterfuiffe, ac cum vide-
ret tam multos illius rei admiratione obftu-
pefactos,eorum erroris admodum mifertum .
effe : deindè ſublatisin cælum oculis Deum
omnium moderatorem per Chrifum fuppli
cem ,precatum ,utdamonium illud ,quod po
pulun tantò errorececaviſſet , comprimea
ret, ipfum fraude at fallacius,quas bomini
busfoletintendere,coerceret: Hoc modo , cum
Deum oraviſſet , repentinò victimam fonti
quam tantopere admirari conſueverant, in
pofterum ex eo loco, ex ea omninò ederetur
Alter modus erat alina paßivis applie
cando,per quem alteratione live muta
tione reruin mirabilia fæpè facit, quo
rum naturales funt caufæ :fed nobis in
cognitæ , ipfi notiflimæ. Videt enim
natura

a: D. Aug.lib.de divin.de c.3.ds.coliz de Trin.c.7.8.9.Diu .Th. Soril.9.de iuft.q.3.Vi

dor. -- Anglesjupr.Molina do Valentia in I p. bepift.s, D. Tho.qq. difputatisqu.16.4.10 .
# 218.de civit. Dei c.18 . 11.7.Ecchhiffrollo
 LIBRI II. QVÆST. VIII. 147
naturaliuna rerum omnium ſubſtan , ſubſtantiam , modum, vel celeritatem
cias,& proprietates peculiares lingula-, admiranda producunt. b Nunquam
rum perſpectas labet , commoda no tamen hæc opera naturæ cancellos ef
vit applicanditempora, folertiæ, & ar- i fugiunt, cò quod vim naturalem cau
rificii vix eſt quicquam quod ignoret: principalis
fæ non excedunt. Inlunte
quid cnim , adeò diuturna & aſlidua | nim reverå hi effectus in iplis naturali
experientia atque obſervatione , non | bus agentibus,eomodo applicatis ;qui
.
Gt affecutus?præſertim cum norir cun bus agentibus diabolus nihil confert
& a , quæ boni angeli à mundi exo : - applicando , præter conditionem ſine
dio patrarunt , & quæ homines exco qua effectus iſte non produceretur. li.
gitarunt , & plurima per bonos ange cet enim dæmon utatur rerum appli
los, Dei juffu Satanæ revelentur, quæ catarum vi naturali , operatur tamen
illi à Deo didicerunt.a Itaque fæpenu- ) iple potillimum per modum artificio
merò efficiuntur multa , quæ naturæ lum.Sicut coquus,cùm ſuave edulium
foliusoperatio nunquam feciſſet, niſi concinnat, mediante arte per ignem id
dæmoncs illam artificioſa applicatio- excoquit, licet ignisnaturaliter opere
nejuviflent, atqueilli tunc agentia na tur , quod ſolus ignis niſi tali eflet arte
turalia,utinſtrumenta ſumunt, inſtru • applicatus nunquam effeciſſet. quid
menti verò conditio eft, effe &tum pro tamen hic coquus igni confert , nili
ducere , non tantum naturali ſuæ vir- modum & conditionem , fine qua non ?
cuti æqualem , ſed longè etiam excel- '; viin verò , quæ cauſæ phyſicæ nomen
lentiorem ac agenti principalis , à mereacur igni nullam infuit . Duo igi
quo inovetur facultati reſpondentem . tur hic obſervanda. Primum quod nec
Securis ex fe duntaxat , virtutem ha- fola activitas rei naturalis fecundum fe
bet fecandi; ſed quatenus eft inftru debet attendi , nec ſola quoque ſecun
mentum periti fabri , poteſt menfam dum fe applicatio dæmonis: led vis na
velftatuam facere. Calor nativus , qui , curalis, ut applicata à dæmone ſecun
eſt in humano ſemine , qua calor dum , quod cauſa inſtrumentalis in his
eft , poteft calefacere, rarefacere, ſe- operationibus eſt res applicata ; cauſa
gregare , & condenſare; ſed qua in principalis ipledæmon applicans:Qua.
frumentum eſt animæ ; póteſt olla, rè ut dicatur effectum non poffe natu
nervos, carnem generare, Pari rationeraliter produci; debere eſle talem , qủi
intuemur cauſas iſtas naturales à dæ- | utriuſque cauſæ conjun & tæ ſuper fa
monibusapplicatas, fuis ipſarum pro- culratem . Hæc de alteratione, nunc de
priis viribus quodammodo præſtan- deluſione.
tiora effecta dare, quia quæ fecun . Quando nec motus localis, nec ap
dum communem fuum curſum nun- plicatio hujuſmodi ſatis juvant , tunc
quam produxiflent, li à dæmone non folentmagiconfugeread circulatorias
fuiſſent applicatæ : ea nunc, ut à dæ- deceptiones, & mendaci ſpecie fenfi
monibusmota inſtrumenta , quoad bus illudunt humanis, ita ut quæ facta
S 2 minimè

a D. Aug.hz.deGenef.adlie.c.17.0 D Thorp.q.110.6.2.ad 3,& 1.3 adu.gent.c.103;

 UM
SITION ARVM
148 DISQUI MAGIC
minimè lunt , à deceptisfacta puten- | apponitur longè aliud appareat. Quo
tur. Deceptionis nomen latè diffundo caſu ſolet dubitari' , num corporiad
utpræftigium ' , deceptionem & erro . dito vis naturalis infit hoc faciendi:'an
rem comprehendat: quæ folent diftin- verð dæmon qualitatem illam obje
gui.a Decipitauté drabolus tribus ma cto imprimat : an verò tantum inipfo
ximèmodis permutationem ,mutando medio qualitatem producat: quâ mc
vel objectum ',vel'aerem medium , vel diante ſpecies per medium delatæ lic
ipfum organű , quod cæteris quia me inodificentur , ut cauſam præbeant,
lius.nofter Molina b explicuit, eum ſe- 'cur objectum , quam eſt, aliud appa
quamur : docer ergò ex parte.quidem ob - reat ; co modo , quo velum cæruleum
icæti hoc poffe,primò oftenfarum rerum per dioptram viridem viride appa.
celeri agitatione , ſubitâ occultatione; ret..
yariâ collocatione ; feparatione vel Ex parteaeris medii hæc faciunt ,pri
conglucinatione: latente : ut faciunt mò fi impediant ne ſpecies ad ocu
circulatores agyrrę;variisligaminibus, lum vel alium ſenſum deferantur. v.g

globulis , fcyphulis, &c . Secundò; per quando viſui totum objectum , quod
artem perſpectivæ , certâ quâdam di coram eſt,occultant, vel aliquam ejus
{poſitione objecti in ordine ad oculú partem tantum , zi ſi medium imbuant
videntis, verbi gratia, cum lineæ con- aliqua qualitate', qua fpecies per me
fufo ductæ ordine ( ut fit manifeftum , dium tranſeuntes, fic modificantur,ur
quando quis directè ex adverſo illas objectum non quale eſt repræſentent,
videt ) aſpicienti per foramen , velro- v.gi ſi aceto commiſceatur fal , & lin
tara tabula, ſpeciem exhibent artificio- teus pannus id acetum benè imbibat ,
fæ alicujus picturæ . Sic volunt Docto- poſtmodum verò fuppofita candela
res gravillimi c juncos & paleas humi inflammerur pannus,ſpecies , quæ dife
ftratas , G lucerna de cera & corio ſer- fundentur per medium hac Hamma
pentis ſulphurato acc enſa infe ratur ; , ill uminatum , formidabiles admodum
videri ſerpentes ſaltitantes : ego hoc facies præſentium exhibebunt. d Item
exemplum ad mixtam Magiam ex na Gi de femine afinino & cera fieret can

turali & artificioſa malim referre. 1 dela , quæ fola in convivio luceret ; 0
Tertiò , cùm formant lubitò ex cle mnes ( G fas credere Pariſienſi Anti
mentis , potiſſimum acre objectum , ! ftiti e ) convivæ viderentur onoce
& illud ofterunt ſpectatoribus , v.g: 1 phali. 3 ; ſi medium circa iplum obje
quando vel'ipfī affumunt , vel alte- etum inſpiſſetur , muratur objectif
ri rei circumponunt corpus aereum afpe & us: ut quando denarius injectus
favè phantaſticum ', fimile rei putati- , in ſcuteltam aquæ plenam ;viderur ma.
tiæ . Quartò, Cum apponunt corpusali- ior , & jacens in fundo , apparetin ſu-
quod mixtum ,puta minerale; quod vi perficie.Eodem pertinet,fi vapores in
luâ naturaliſit in cauſa ,, utcorpuscuitermedii: aeris . condenſentur , unde :
contin
a vide Valentiam in 1.p.diſ:4.9.2.pur.&ti 2.b 1.pq11r.art.4 : D. Bonaventur. di Gab.in
ad 8. Guil Parifienf.p.ul.deuniu.c.zz.d Molina ubifupra.cGuil Parif.Tupra 6,22.
 LIBRIIT. QVÆST . VI .. 1410

kontingitue luna multimodis minui & oculus eſt incluſus,digitoque compreſ

mucari videatur, & ut putemusà galli- ro eleves veldeprimas oculum , facies
naceo trahitrabem , cùm revera feſtu : ut res ſimplex gemina videatur. ſecun
cam trahat. 4. fi moto aere medio fimul | dò , Si humores agitentur vel pertur
ſpeciesmoveantur,undè fit ut navigan , bentur, res aliter ac ſunt conſpicientur ,
tibus videanturad navigij motum ar ur contingit ebrijs ac furiolis , quicre
bores moveri : fic fecit diabolus , ut dunt
Claudiazonam navis , quæ vehebat Ma duplicem folem do geminas ſe cernere:
trem Idæam fequi videretur , si non Thebas,
nunquam contingit falli ſenſum ex va- Huc referendæ ſunt ludificationes :
ría conformatione vel multiplicatione zedechiæ ludæi , qui fuit tempore Lu
ſpecierum ſenſilium : quod contingit dovici Pij, & hominem in aera iacta
aliquando ex forma inſtrumenti , per bat, & in membra difcerpebat , & ea re
quod videmus', v. g : quando unicum collecta adunabat , currum etiam onu
conſpicillum plures nobis unius obre - ftum fæno cum equis & agitatore co
& ifiguras exhiber:aliquando ex inſtru ram toro populo abſorbebat c. quam :
mentorum collocatione ac fitur, ut fi quam in his etiam ex primo genere &
plura fpecula diverſis locis diſponan- fecundo mixta nonnulla . Tertiò, ſolet
tur , poterunt torde loco in locum ſpe impedire ſenſationeni, craffiorealiquo
ciesmultiplicari', ur quæ in uno loco humoreobſtruens viam ne ſpiritus ad
fiunr, in alio appareant ,& intuitiva rei organium perveniant, vel alia ratione
præfentis eſſe vilio videatur : baliquan- vim fentiendihebetans.qua fortè ratio
do poteſt contingere per ſolum fpecie- ne Angeli Sodomæos aoraſia f percuf
rum ſenſilium , quæ funt in phantaſia ferunt. Cum vero dæmon hominibus
tranfitum uſque ad ſenſum exteriorem , perſuadeat eos immutatos eſſe in be .
velfaltem ad ſenſum communem , qui itias , tunc non organum dumtaxat im
fenfus eodem modo à fpeciebus afi- 1 murar , ſed interdum & medium , fem
ciantur , quo affecti forenr, ſirevera ab per verò fimul phantaſiam , ut accidit
obiectis externis eò ſpecies mitteren - Præſtantij patri apud D. Auguſtinum g.
tur , huic quidam referunt relatam à i Poteſtenim diabolus ſic componere &
Diuo Aug : d'apparitionem philofophi ordinare phantaſmata ,ut quis etiam vi
dubia foluentis . gilans ( quod dicitur ) ſomnier', more
Denique déceptio ex parte organi' non | dormientium , & puret ſe ca ſentire , quæ
minusvaria eſt.Naſcitur primò, muta non ſentit,h inſtarinaniacorum.Hoc fic
to fitu organi unde facit rem , quæ uno in Turcarum incantatione qua fugiti
in locoeſt , viderieſſe in alio , vel gemi- | vosretrahunt, quam deſcribit Bartho
nam quæunica eft ficuti ſidigitum mir, lom . Giegorgievizius lib . de Turcaruin :
ras inter oculum & concavitatem cuirl , moribus fol.93;
S 3: Porrò
Tertul.apo.c.22. Minuciusin Otavio D. Aug.l.1o.deciu , Deic.15 . b Tignoſus in I 2.de
Animafol.177. c D.Tho.in 2,8,8.qiuni ,ar.s.ad 4. dl.18.de ciu.Doi c.31'. E c Trirem.in Chron .
Hirfang: f Gen 19. g d.6.187 h Caieti 2 : 2.9.950431
 DISQVISITIONVM MAGICARVM

Porrò Preſtigiatorij effeftus duabus re- I li damnatum, cum ad mortem dacerea

gulis deprehenduntur. Prima eft, ſi effe tur , ſæpius ad terram dixifTet Terra fins
ctus non oritur à motu locali , & fupe- l dere, idque irrito conatu legimus apud
ratcauſarum naturalium applicatatur | Robertum in Chron. Sic dæmon ludit
activitatem ( v . g. luſcitatio mortui, præftigijs, nec contentus miracula pra -
aut veræ cæcitatis curatio ) intervenit Aigijs imitari, conatur in hæreticis e
deceptio & præftigium . Secundo quá tiam ipla præftigia ſubdolis Sycophan
do id , quod vifumeft, ftatim evanelcit, tis adumbrare. Legi exemplum adeò
nec permanet, eſt præſtigiola machina lepidum & feſtivum , ut quod me re .
tio . Prioris exemplum eſt , quando creavit , eo lectores huius libelli ne
Magi poſito in camera arcu de certo qucam fraudare , ſed lubens, honefte
ligno, & lagitra alterius ligni , & chorda voluptatis eorum gratia , deſcribendi
certi fili,ſagittam eiaculantur, & fic fa l laborem hoc loco aſſumam . Tempore Si
ciunr apparere in loco Aumen enatum giſmundi primi regis Poloniæ , Iacob. Mel
tantæ latitudinis, quantæ fuit ſagittæ ia. Itinki prætor oppidi Brezini, levitate quadă
&tus a.Pofterioris ut cum videntur la- animi , auctoritatem nomenque Chrifti fibi
cerare & vorare equum , qui mox fa- adſcivit , vtrumque Zatorki Cracovienſen ,
nus fiftitur b. item in illo facto magi , ceterofque fibi fimileslatrones duodecim ele .
quod narrat de ſimulato ſerpente Ni git , finguliſquenomina apoſtolorum impo
ceras c. Cum ex editiore palatij Conſtanti. fuiit, ſe vero Iefum Chriſtum appellavit. Qui
siopolitani loco Michael Sicidites naviculam per villas ubique ambulantes prodigia mo
vidiffet , qua olla & patina vehebantur, car. rionum & o preſtigiatorum more exercebant
mine magico effecit, utnanta exſurgeret i fycophantafque alios & latrones;velutmore
va a non prius ferire deſiſteret , quam in i tuos,fubornantes ſufiitabant,pifces.in palito
puluerem redegiſſer. At paulo poſt barba des lutofasprimòimpofitos,ubi nunquam eos
prehenſa lamentari , amotaque caligine , ſe naſci poſsibileerat , in nomine Chrifti fuis
ut iranuminis agitatum deplorare.Rogatus, manibus capiebant , panes in fornaces impa
Cur merces ſuas ita tractaſſet ? cum dolore nebant , in nomineque Chriſti fui : cum illic
r.arrabat , ſe remis intentum , horribilem antè non effent , depromebant, cum ingenti
ſerpentem ſuper vaſa porrectum , oculis in- fimplicis vulgi admiratione. Quodam tem
conniventibus in feconverfum inſtar derora - pore ad.Ceſtochoviam monafteriā, D.Virgie
turi , vidiffe, qui prius volutarinon deftite nis imagine c : lebre cü ſuisApoftolis venit ,cùm
rit , quam fictilia confracta effent. inde ſua que illic aliquot diebus morarentur ,unum.cx
bito ex oculis evanuiſſe. ] DE Eonis hære- ſuis quaſi obſeſsã à demone fubornaverunt,
tici & magi præftigijs teſtatur Guilh. cuius opera vietū acquirebant. Ille enim per
Neubrigenlis d . itaoculos horninum faſcio hofpitia ambulascarnes de coquina rapiebat,
i

safle, ut videretur magnani virorum tur in ſuoſq; proijciebat, qui cruce illas muniētes
bampenes ſe habere , & regiis delicis cibo- carnes.comedebant.Cumque ingens illic.con
ใน 1 & apparatusfplendidiſsimiabunda- curſus populi ad Diva Virginis imaginé,ſj
re.]Sed hunc tandem concilio Remen - cophante illi obfeffum ſuŭ ad altare ducunt,
duplics
aGmi.Par,infr.c.22. b idem Guil.fup.c.25. clodian. dlou.hift.Aug.6.19.
 LIBRI III . QVÆST. VIII.

duplici veſteindutam , in cuius intercapedi- | ſequitur, Tum Pſeudo- Chrifus ad illum ,

nem neceſſaria imponerepoffet : lapıllos verò qui vocabatur Petrus, dixit : lam mea paf
jatra indufium ei impoſuerunt: cumque ad !fio Petre, calixque qutem bibiturus fum ,apo
drare deduceretur , ille èmanibus deducen - propinquat, Cui Petrus, é mibi , ut video ,
tium furibundus fefe proripiens, in altare do- Domine, imminet. Ille verò dixit : Petre ego:
narijs onuftum irruit, pecuniaſque rapiens aliternon poſſum , nifi per feneftram , hinc
ix veſti duplicata incercapedine eas abfcon evadere. Tum Petrus: & ego te , quoad vi
dit. Monachus ab altari divino intermiffo vam , non derelinquam : fed ,quocunque fu
officio aufugit. cæteri monachi accurrentes geris, fequar. Ergo per feneſtram aufugit ::
cingulum eius foluunt.Ibi lapilli duntaxat in cateri quoque Apoftoli, qua potuerunt; eeo
terram ceciderunt , pecunia vero in veſte vaferunt, Ruſtici eos fecutibaculis fuftibuſ
duplicata remanfes, Monachi pecuniam arte que cacidere : dicentes : Prophetiza nobis
demonis in lapillos transformaram patan . Chriſte,cum tuis Apoſtolis,qua in filva bacu
fes , exorciſmis * eam in priftinam formam liiſte creverint. Ergo plagis emendati vitami.
transformarenitebantur :ſed cum lapilliro- fuani poſtea emendarunt , dicentes: Difficia
manerent, Monachushbrum ſacrum indig - le eſt nobis Chriftipaſsionem . Apoftolorum
nabundus in terram proiecit , dicens : fimi- que tormenta fubire. Sic Poloniæ Chro
lem demonem nunquanı habuimus : abitenica a
am co ad omnes diabolos : ſycophante Agnoſcis puro lector eundem infi
illi cum pecunia re&ta in Sileſiam fugerunt. delitatis & blafphemiæ ſpiritum in his
Ibiapud matronam nobilem in quodam pa- i ſycophantis qui fuit olim in Cyrila A
go divertentes , cum illa viro abſente eosreci riano , & poftea in Calvino eiuſque fer
pere nollet ,ſaltem mappam veltelam ad fai quacibus.nimirum omnes eiuſdem Sao
crificandum perierunt. At mulier faſcicu- tanæ organum fuere.DeAriano Cyri
lum Falc illis obtulit. Tunc illi, hanc nobif- la res notifſima:de Albigenſibus ex Lu-
cum accipiemus, & Chriſtus tibi benedicet, ca Tudenfi illorum temporum ſcrip
ut tibi linum abundantinscreſcat. Oſtende , tore fimilia lectu digna refert Mariana
diam fihabes:quam cum fimiliter accipere libro duodecimo de rebus Hiſpania ', capite
vellent,mulier recuſavit ,maritum timens. I primo. de Belgicis Calvinianis teſtatur
Illi autem fruftulum fomitis cum igne in te- | ipſe, per qué res geſta Matth . Launous.
lam clam in voluentes, mulieri reddiderunt. in narratione caalarum converſionis
Itaque biſta à tela , a cifta verò domus accen fuæ de Calviniſmo ad Catholicam re
ſa conflagravit. Viro domum reverſo, u ligionem.Lege ſi lubet ( lector ) eius fc
xor ob Chriſtum cum Apoſtolis malè tracta cundam , quam cum focio Penneterio
tum boc ſibi iuftè contigiffedixit : At vir ira etiam converfo ,edidit Apologiam ,an-
axcandeſcens : latro bit (inquit ) nequif- tè annos aliquot Lutetiæ impreſſam .
Mihi nunc liber non eft ad manum Fi
hmus , & non Chriftus fuit. Itaque cum
vicinis eos inſequitur.& in quadam villa af- niam itaq ; -cum Apuleio b: Ante Poecilen
porti

Opinabantur dimonis præftigiisita videri mutatam , ego pullo per exorc. demoneprafijo
giasceſſaturas depecuniam ficpriftina forma reddendam a Mariin.Biels Ki in annal. Ci Guain
guin.in vita Sigiſmundi. b lib.z.de - Aſino.
1952 DISQUISITIONVM MAGICARVM

porricum , ifto gernino obtutu circulatorem homineſque violentia duntaxat carminisat

ad pexi equeſtremn , ſpatham preacutam mu
trone infefto devoraffe : ac mox eundem invis
tamento exigueftipis venatoriam lanceam ,
qua parteminatur exitium , in ima viſcera
condidiſſe. & ecceponèlancca ferrum , qua
bacillum inverſiad occipitium per inguen fu-
bit, puer in mollitiem decorus exfurgit, inque
flexibus tortuoſisenervam , & exoſſam falta-
tionem explicat,.cum omnium ,quiaderamus
admiratione. ] Hæchaud dubiè dæmon
perfecit, fpeciebus falli obiecti in ocu
los immillis, per medium aeremijs im-
butum .
QV ÆSTIO IX .
Quàm admirandos effectus veteres Magis
tribuerint.
Rnobius libro primo , agens de
A Magbiumhib merancis , en
nationes & inaleficia,utad capita revo -
cat his verbis : Quis enim hos neſciat aut
imin :inentia ſtuderepr&noſcere , que neceſſa-
riò ( velint nolint ) fuis ordinationibus ve
cidunt ; c. ] non.eſt.omnia colligere.a
nimus , nec operæ pretium : fed quæ
nunc occurrunt, & præcipua videntur,
Ab Aquilone ordinamur, undè , pro
pheta teſte,malum omne panditur. Sa=
xo Grammaticus b, apud Septentriona
les ſcribit, Gigantes Magoſque inauditige
neris miracula diverſis preſtigijs exercuiffe,
& per fummam ludificandorum oculorum
peritiam proprios alienoſque pultus variis
rerum imaginibusadumbraffe , illicibuſque
formis veros confpectus obfcuraſſe. ] Olaus
Magnus, deLappis , Finnis , & Biarmis
auctor eſto, quamcumque volunt figuram
affumere: item quæ in alio gerantur orbe ab
amicis vel inimicis , linea veſtis prttio, explo
rare,ventosquoquequos optent navigantibus
vendere. ] Tres Tartarorum hordas,ul
tra Cazanenſeregnum incantationibus
ſupra modum deditas ,iis caligines, aliaf
que tempeſtates cæli frequenter excitare,
hocquemodo hoftes profligare ,narrat Ale
xan , Guagninus f. A populis ad fingu
losſi deſcendamus, occurrunt plurima.
Zoroaſtres ex ſtellis velut ſcintillas eli

muunt : aut mortiferam.immittere quibus li- j ciebat g. Dofitheus olim mira perfecit,
buerit tabem ,aut familiarum dirumpereca ſed eum diſcipulus Simon Magus lupe
ritates : aut ſineclavibus referare que claufa ravit , de cuius prodigijs egimus iam
junt, aut ora filentio vincire ,aut in curriculis , prius. & breviter . ita Glycas part. 2 .
equos debilitare, incitare,mardare,autnxori Effecit vt ftatua ambularent , idemquein
bus & liberis alienis inconceſsi amoris flam . ! ignem profiliens:non tamen urebatur, in aera.
m.25 ( ſirè illi mares fint, fivèfæminei gene ſubvolabat:ex lapidibuspanesfaciebat:alias
ris ) & furiales immittere cupiditates,loan. atque alias in formasmigrabit: fecies alia
Salisberienſis libro primo Polycraßici capi- quando binas habebat : in columna converte
te decimo. Domino, inquit , permittente ele- batur : efficiebat ,, ut ianus clauſe fua fponte
menta concutiunt , rebus adimunt ſpecies aperirentur , raſa domeſtica jponte moveri
fuas , veistura plerumque pronunciant , tur ad uſushumanos viderentur : umbræ ipfum13
bant mentes hominum , immittunt fomnia, 1 rnultæ præcederent,quas mortuorum animas
cfle
a li.. hit, Dan. bl.1.c.1. als 1.3.c.18. сin Tartaria. d Clemens , in itinera B. Petri, five
Cleme.fifaljo afcriptus liber,five( vt putolipfius,fed à mala corruptus manu.
 LIBER II. QVÆST. XI. 153
effe dicebat. Cum aliquando à Caſare per- | femper præ ſe contempferit Apollo
quireretur, terrore perculfus, alteri forma nium Tyanæum Apuleius ipſe,multo ,
fua reli&ta fugit. ] & poftea idem de eo rum teſtimonio magus , deduabusfæa
dem Simonea : habuiffe canem alligatum minis ſcribit admiratione digniſlima:
Cathena in domus limine, devorantem eos, primum ide quadam Cauppna, regina
quotquotad Simonem iniuſsi adire conareno ſagarum ( utIciasetiam tum quafdam
tur.Canis verò Petrum intrare iuſsit,& hu- abijs hoc titulo honoratas ) Saga, in
mana voce Petrum adeffe nunciavit . ) vides quit, eft & divini potens,cælum deponere con
divinæ ,quæ in Petro virtuti,Diabolică terram ſuſpendere, fontesdurare, montes di
vim cerille, & Cerberum ,qui nequibat luere.manes ſublimare,Deos infirmare,ſide
nocere , adulaſſe. Quæ de Orpheo & ra exftinguere, tartarum ipſum illuminare.
Amphione commenti poetæ & vimu Amatorem ſuum , quod in aliam teneraſſer,
ficæ eorum ,ea magiæ utriuſq; nonnul unico verbo mutavit in firam caſtorem :
li adſcripſerunt c . Pythagoras femur quod ea beſtia captivitati metuens , fé ab in
ſuum aureum oſtentavie,carmineaqui ſequentibus repræciſione genitalium liberat:
lam cicuravit ,cum qua frequens collo- *ut illi quoque fimile,quod vcnerem babuit in
quebatur c. Numa Pompilius cænæ o aliam , proveniret. Cauponem quoque vici
pipare apparatum ,cum nihil domi ob- num , atque ob id emulum ,deformavit,in ra .
Toniorum habuiffet, exhibuit d.Baianus nam : & nunc fenex ille dolium innatans vi

Bulgariæ rex , ſe quoties volebat in lu- ni ſui, adventores priſtinos in feceſubmiſſus

pum , velin cuiuslibet alterius beſtia i officiofis ronchis taucus appellat Alium de
formam mutare cernebatur , interdum foro, quiddam quod adverſus eam locutus ef
faciebat ut à nullo videretur e. Ollerusſer ,in arietem deformavit : & nuncaries ille
offe incantato ,tanquam navigio , vaſtir- cauſas agit. Eadem amatoris ſui uxorem ,
fima maria ſuperabat f.Ericus rex Gor- quod in eam dicacule probrum dixerat, iam
thorum quocumque verteret pileum , in ſarcinam impregnationis,obſepto utero e
inde ventum profperum eliciebat g.Mi. ( refigrato færu , perpetua pregnatione dam
ra quoque de Apollonio refert Philo - navit :& ,ut cuncti numerant, octo annornm
ftratus, & de lulianoChaldæo Suidas h . I miſella illa, velut elephantem paritura ,pon
quem in hac arte & ſubitò ſedanda ur. dere diſtenditur. ] poſtea de Pamphilo ,k
bispeſte Apollonium ſimulcum Apul . Maga priminominis, & omnis carminis ſe
cio ,coram Domitiano, ſuperafle narrat pulchralis Magiſtra creditur:quæ furculis &
Anaſtaſius b . huius luliani mentio a- lapillis, & id genus frivolis inhalatis omnem
pud Arnobium libr . ) ,ubi duo docti vi- iſtam lucem mundi ſideralis,imis tartari, &
fi alucinatı dum Vulcanum reponunt : in vetuftum chaos ſubmergere novit. Nani
addit,idem Anaftafius, & ex eo Cedre- fimul quenquam conſpexitfpecioſa formaiu
nus Manechoner , magicarum opera. venem ,venuftate eiuscapitur, & ilico in alion
tionum adeò fuifle peritum , ut palam ex oculum & animum detorquet. Minu
T
morige
apar.3. Annal. b Paula.1,6. c Plutarc .in Numa igo Ammis . d Sabellic. lib.z. Ennead:
2. e Trithe.Chro. Hirſaugienſ . f Saxo li .3, Danie. g 10. Mag.c.17, Gesiohift. his voce Iulian,
rq.in S.S.23 . k li.s.de afino aureo. I lib.z.deafino aur.
15 DISQVISITIONVM MAGICARVM

morigeros viles faftidiens, in faxa , & in ftés Latini, qui hæcuberiùs & elegan :
pecua , & in quodvis animal punctè refor: ciùs deſcriplere ..
mat:alios vero prorſusexſtinguir..] nihil at
tinet limilia ex Luciani afino deſcribero Virgilius di

Plinius, a ſed irridens ex Aſclepiade , Carmina vel cælo poſunt deducere lunam :
Aethiopide herba amnes ac. Stagna ficcari Carminibus Circefociosmutavis Vlyſsis.
coniectu , tactu.clauſa omnia aperiri. Alchi- Frigidus in pratis cantando rumpitur. an
menide conie &ta in aciem hoftium-, trepidare guis ; &
agmina ac terga vertere. Latacen dari folia Has herbas atque hæc ponto mihi lecta pene
tam à Perfarum Rege legatis , ut quocunque 14 :
veniffent,omnium rerum copia abundarent.] Ipſe dedit Moeris ; nafcuntur plurima Ponto.
De hyænæ partium effectis plurima idē . His ego ſæpè lupum fieri & ſe condere ſilvis,
alibi , b de varijs lapidibus etiam magis Moerimi ,ſæpè animas imis excireſepulcris,
incredibile, cachatis ſuffitu tempeſtates in Atque ſaiasalio viditraduceremeffeis,
Perſia averti; & flumina fifti ; filapis fimilis Ovidius in Metam .e poftquam narra-
fit pelli leonina: hyane pellifimilem , diſcorvic Vlyllis ſocios in ſues mutatos , Cir
dialem effe domibus ; cum qui unius coloris, ces amores, & odio PicumRegem co
invictum athletis:eandem vim ale &torie Mi- piofior ; inter cætera;de Carmente,ſea ?
lonem expertum , & c. Veniamusad poe Canente Pici uxore;
tas.Empedocles ,apud Laertium in hanc Rara quidem facie',ſed varior arte canendi,',
fententiam valde iactabundus. ( Vnde canens dicta eft )filuast ſaxamor,
Pharmaca , quis pellas morbos, leves ſene verej :
Etam Et mulcere feras, & fluminalonga morari
Percipies , qua cun &ta tibicommunico foli Oreflio , volucreſque vagas retinere folebat,
Compeſceſque cruces ventorum ritè procellas. Et paulò pòſt ,deipfa Circe ,quæ Pico )
Exorti inſanis qui vaſtant flatibusagros. viſo ;amore correpta , inquit .
Surſum ,ſi libeat ; mox flumina pigra ciebisz. Nentamen effigies, vento rapiare licebit ,
Et media induces ex tempeftateſerenum , si modò me novifi non evanuit omnis
Induces media pluuiasæftateſalubres , Herbarum virtus; nec me mea carmina fala
lunt.
Etflatus ficca quiperftent omnia nieffe,
Exſtinctumque hominem nigro revocabis abi Dixit, & effigiem nullo cuin corpore falli. --
0700 , Finxit apri, præterque oculos tranſcurrere ?
Et fubdit ex Timæi hiſtorijs, Empedo regis :
clem. Etefijs aliquando vehementer flantibus, iuſsit, & in densătrabibus nemus ire videri.
adeò ut fruges corrumperent;excoriari aſinos Quem inanem aprum , dum Picus e-
Buſsiffe,factiſqueutribus eos collibus es inon- 1 quo admiſſo infequitur, ab ea folus de
sium verticibus admoveri ad compellendos prehenſus; verbis in fagitium invita
flatus : ceffantibuſqueventis , abeventu reitus & carminemalo ; : .
xwiuo a videos vocatum effe." unus iſte ex Concipit illa preces; & verba precantia di
xit , ,
Græcis ſufficiat ; locupletiores ſunt te
ignon
al.i6.6.4 . b hi8.6.8. c lib.36.c.2op d lins de viti Pbil.dc Eclog.89 f lib.14 . -
 LIBRI ' II . QVÆST. XIV . 1955

Ignotofque Deosignoto carmine adorat Devovet abſentes , fimulachraque certa fin

Quo folet& nivea vultum confundere luna, git,
Ee patrio capiti bibulas ſubtexere nubes. Et miferum tenuesin iecur vrget acus.
Tunc quoque cantato denſatur carmine cæ Tibullus b. vt mihi verax.
> slum , Pollicita eſt magico ſaga miniſterio.
Etnebulasexbalat' bumus, & c. Hanc ego
ego de cælo ducentemfidera vidi,
Sed cum ille mæchamcaſtus averſare- | Fluminis hæc rapidicarminevertit iter :
tur , in furorem verſa. Hac cantu finditque folum ,maneiſqueſepub
Tum bis ad occafum ,bisſeconvertit aid ortă , cbris.

Ter iuvenem baculo tetigit, tria carminadi-
Et ille in avem mutatus , pennas incor
pore vidit. Denique cum famuli ab | Cum liber hac triftidepellit nubila celo:
malefica vi, minilque adhibitis regem
ſuum repoſcerent.
Illa nocensſpargitvirus ,ſuccoſque veneni. Sola feros Hecates perdomuiffe canes .
Exiluere loco dictu mirabile ) filue,
Ingemuitquefolum vicinaque palluit arbor ,
sparſaq; funguineis rubuerunt pabula guttis
Etlapidesviſi mugitus edere raucas,
Et latrarecanes, e humus ſerpentibus atris
Squallere , e tenues anima politare viden
Attonitum monſtrisvulguis pavet, illa pa-
ventum
Ora venenata tetigit mirantia virga;
Chius ab
Injuvenes veniunt , nulli ſua manfit ima
Et de Medæa , Circes nepte , a
illa relu & antem curfu deducere lunam
Nititut e tenebris abdere Solis e
quos :
lila refrenat aquas , obliquaque fulmina fi- ! Invidie fuimus ? nū nos Deus obruit ? an qux
ftit ,
illa leco filvas, vivaque faxa movet :
Per tumulos errat fparfis diftinéta capil.
lis ,
Citaque de tepi lis colligit olla regis:
a Epi.Hippiles. b Eleg.2, Eleg. 8 .
Elicit, do tepido devorat offa rogo.
lam ciet- infernas magico ſtridore cateryas,
lam iubet aſperſas lacte referre pedem .
Cum libet , aftivo provocat orbe nives.
Hæc mihi compofuit cantusqueis fallerepos
fes ;
Ter cane , ter dictis deſpue carminibus:
Ille nihil poterit de nobis credere-cuiquam ,
Non fibi,fiin molli viderit effe finu
Tu tamen abftineas aliis , ñiam cætera cernet
Omnia : de me uno ſentiet effe nihil.
Quid credam ? nempe bac eadem fedixitás
mores
Cantibusaut'herbis ſoluerepoffe meos.
Nūte carminibus , num te pallentibus berbis
Devovit tacito tempore noctis anus ?
Cantus vicinis fruges traducit ab agris,
Cantus & irata derinet anguis iter.
Cantus eu è curru Innam deducere tentat ,
Et faceret : fi non era repulfa fonent.
Propertius lib.1.Eleg.12.
Lecta Promethais dividit herba iugis?
Non ſumiego , qui fueram .
Petronius arbiter inducit fagam fic
gloriantem ;
Quicquid in orbe vides , paret mihi. Florida
tellus, T 2 Cum
is6 DISQUISITIONVM MAGICARVM
Cum volo ficcatisarefcit languida fuccis:
Cum volofundit aquas, ſcopulos atque arida | Deripere lunam vocibuspoſſum meis,
ſara
Indigenas iaculantur aquas , mihi pontus
inerteis
Submittit fluctus ; Zephyrique tacentia po- pter grandiloquentiam , & cellum il
nunt.
Inte meosſua flabra pedes.mibi fluminapa-
rents
Hircanæque tygres , & iuſsi ſtare dracones.
Quid leviora loquor z luna deſcendit imago
Carminibus deducta meis : trepiduſque fuo
renteiss,
Electre Phiæbus equos revolute cogitur orbe ,
Tantum dicta valent. taurorum flamma
quieſcit
Virgineis extincta facris , phæbeaque Circe
Carminibus magicis ſocios mutavit vlyſsis.
Nemeſranns Bucoliorum ſcriptor.a
Cantavit quod luna timet , quo rumpitur
anguis.
Quo currunt fcopuli migrant fata rellitur
arbor,
Et lyræ latinæ princeps de lagis tribus
famofillimis , b de Folia ,
Que fidera excantata voce Theſſala ,
Lunamque deripit.
Et ibidem fic canidia canit ,
Non uſitatis ( vare ) potionibus ;
o multa fleturum caput ;
Ad me recurres : nec vocatamens tua :
Marſis redibit vocibus.
Maius parabo, mavus infundam tibi
Faftidientipoculum :
Priuſquecælum fidet inferius mari,
Tellure porrecta ſuper:
Quam non amore fic meoflagres, uti
Bitumen artis ignibus.
Er poftmodum eadem
Qua movere cereas imagineso
a Eclocote b Epod. Ode si codulo
Vt ipfe nofti curiofus & polo.
Poſſum crematós excitare mortuos ,
Defiderique temperare poculum .
Sed omnium accuratiſſimè; licet ,
proa
lum fpiritum , obſcurius, M. Lacanus
de Erilichro..
Carmine Theſſalidum dura in precordia
flua
xit ,
Non fatis addu tus,amor, flammiſqueſeveri
illicitis ar ſere ſenes , nec noxia tancum
Poculo proficiant , aut cum turgentiaſucco ..
Frontisamaturæfubducunt pignora feta
Mens hauſti nullaſaniepolluta veneni,
Excantata perit, quos non concordia miti
Alligat ulla tori, blandaque potentia formes,
Traxerunt torti magica vertiginefili.
Ceſſavere vices rerum , dilataque longa
Hafit no &te dies : legi non paruit ether ,
Torpuit & præcepsaudito carmine mundus ,
Axibus drapidis impulſos Iupiter vrgens
Miratur non ire polos, tunc omnia complent
imbribus, & calido producuntnubila Pheer
bos
Et tonat ignaro cælum love: vocibus iifdem
Humenteis late nebulas, nimboſque ſolutis
Excuſſere comis: ventis ceſſantibus æquor
Intumuit, rurſus, vetitum fentire procellas;
Conticuit , turbante Noto:puppimqueferene
teis
Inventum tumuere ſinus , de rupepependit,
Abſciſa fixus torrens", amniſque concurrit,
Non que pronus erat . Nilum non extulit:
aftas;
Meander direxit aquas , Rhodanumque mo
rantem
Præcipitauit Arar ,ſummifo vertice monter
Explicuere iugum . nubes ſuſpexit Olympuse
Solibus & nullis Scytica, cum bruma rigeret
Dimeo
d'lib.6 .
 LIBRI II. QVÆST , IX .
Dimovere nives impulſam fidere Tethyn .
Reppulit Hemonidum defenſo littore car-
men .
Terra quoq;immoti concuſsitponderis axě
Ermedium vergens,nifu titubavit in orbem .
Tanta molis onus percuffum voce receſsit,
profpe & umque dedir circū labentis Olympi: | Compreſsir undas omnibus ripis påger:
omneperensanimal lethi, genitumque no
cere .
Et pavet Hemeniás & mortibus inſtruit ar-
teis .
Has avida rygres , & nobilis ira leonum .
Ore fovensblando ; gelidos bis explicat or- | Apud eundem non minora abi vendi
beis
Iniquepruinofo coluber diftenditur arvo:
Piperei coeunt,abruptò corpore,nodi.
Humanoque cadit ferpens afflatá veneno.
Etmox:Illis & fidera primum
Tracipiti deductapolo , Phæbequeſerena
Non aliter dirisverborum obſeſſavenenis
Palluit; & nigris ferrenisque ignibus arſit;
Quam fi fraterna prohiberet imagine tel
lus,
Inſererentque ſuas flammis cæleftibus um
bras :
Etpatitur tantoscantu depreſſa labores.
Donec fuppofitas propior deſpumet in ber-
basi
Nec minuseruditè patrulusLucani,pal.
lio clarus & cothurno; reliquiæ Latia-
lis Orcheltræ ,noſter Seneca:&
Nuno meis vocatafacris noctium fidusveni ,
Peſsimos induta vultus, fronte non una mi-
folvens comam .
Tibi,more gentis vinculo
Secreta nudo nemora luftravit pede,
Et evocavinubibus ficcis aquas,
Igique ad imum maria, & Oceanosgraveis
Interins undas aftibus vi tis dedit:
Pariterque mundus,lege confufa ætheris,
Medea v 752. 6 Hercu 10et.ver.4501 clib.z.in Ruffini
197
Etfolem & aftra vidit, & vetitum mare
Tetigiftis urſa temporum flexiviceis.
Aeſtiva tellusfloruit:cantu meo:
Meſſem coatta vidit hybernam Ceres,
Violenta Phaſis vertit in fontem vacca ,
Et Iſter ,in tor ora diviſus,truceis
Senuere fluctus,tenuirinfanun mare
Tacente vento ,nemoris antiqui domus
Admiſit umbram , vocis imperio meæ .
Die reli &to Phabus in medio ftetit ,
Hyadeſquenoftris cantibus more labant.
cat Nurrix illa :b
Artibusmagicisferè
Coniugia nupteprecibus admixtis ligant,
Vernare iuſsi frigorein medio nemus:
Miſſumquefulmen ftare, concuſsi fretum
Ceſſante vent),turbidum explicui mare,
Et ficca tellus frontibus patuit novis,
Habuere motumſaxa diſcuſsiforeis.
Vmbra ftetiftis,& nea iuſsi prece
Manes loquuntur,fonuit infernus canis .
Maresterra,coelum ,Tartarusſervitmihi.
Noxmedia folem vidit , & noctem dies,
Nihilque legesad meos cantus tenet.
Denique, & pueritiæ meæ labor ac ſtu
dium Claudian.c
Namquemihimagicevireis, avique futuri.
Preſcius ardor ineft. Novi, quo Thefja !
canti ,
Eripiat lunare iubar: quid fignaſagacis
Aegypti valeant; quà gens Chaldea vocatis
Imperet arte Deis,nec me latuere frientes,
Arboribusfucci,funeſtarumque potefias
Herbarum ;quicquid lethaligerminepollens:
Caucafas , e Scythica Vernant in gramına
rupesy
Quas legit Medea ferox,& callida Circe .
Sæpius horrendos Maneis, Macriſque litavi
T 3 Necius
 VM
SITION ARVM
2.88 DISQVI MAGIC

No & urnis Hecaten . , & condita funera traxi tionc agentium & patientium per alte
Carminibus victura meis: multofque canen rationem , corruptionem , generatio
do, nemve ( quæ funt eius actiones media
Quamvis Parcarum reftarent fila , peremi. ræ )poffe quidquam , quod naturam ſu
Ire vagas quercus, & flamina ftare coegi. peret, & proinde, necid , quo mutetue
Veraque non prono curvavi flumina lapſu ordo , feu lex univerG : Sic Divus Au
Infontes reditura (vos.Neu vana locuram , guſtinus & D.Thomas , a probatur å
Mefortaſſeputes: mitatos cerne penateis. Scholaſticis auctoritate Apoſtoli. b Non
Dixerat & nirea ( mirum ) capere columne fubiecit Deus Angelis orbem terra futurum .
Ditari , fubitoque trabes lucere metallo. Vt interpretati D. Chryſ. Theophilac.
Tam multa , tam magna ſibi hæc va D.Thom . & Sasbaut. non malè. quan
nitasvendicat:quædam falsò ,quædain quam revera verba illa de mundo no
· vetè:led quæ falsò, quæ verè,nuncno.. vo ſeu Eccleſia potius agants, cuius ca.
bis, quoniam alij idomiſere, diſcutien- put eſt Chriſtus, & de quo non femel
dum eft. rem totam certa methodo ad Prophetæ. c Melius probant ratione
ſua capita reducemus ; illud femper me . quia pars non poteſt plus tolo . Ex hoc
moria revoluentes , quicquid demon po.. axiomate inferuntur multa particula
teft,id pereum ,ex pacto,magospoffe:nihilqueria.
facpoſle magos , quod nequeat damon . Primò non poſſe, Magos dæmonis
opera producere immediatè ullam for
QV Æ STIO X. mam ſubſtantialem vel accidentalem .
quia naturæ lex eſt, ut corporeum ſub
Oxid poſsint Magi circa ordinem natura iectum nequeat à re incorporea imme
diatè alterari:diabolus autem eft incore.
& leges univerfi ?
poreus , formæ autem illæ ex potentia
rei corporeæ ſunt educendæ. hinc le
N ctis univerfi ſuperiorem fe ( ut le- | quitur non poſſe diabolum immediate
giſtis j magica gloriatur : ullam qualitatem corpoream & per
Mare.cælum , terra , Tartarus ſervit mihi ; manentem imprimere. V. g . calorem,
Nihilcze leges admcoscantus tenet. frigus, albedinem , & c. d.
Falfum boc imprimis , da Soli Deo om 2. Non poſſuntaliquid creare , pro
nipotenti reſervatum . Naturæ ordinem priè loquendo,fivè ex nihilo , quia cau
nutare nequit, niſ auctor naturæ ; nec læ naturalis activitas non extenditurin
luges univerſi refigere , niſi qui fixit. id quod nihileft, hoc enim eſt virtutis
fcitum & ratum clt hoc Theologorum | infinitæ,
decretum , nec motu locali ( quæ actio 3 Nec ex qualibet re naturali poffunt
clt immediata dæmonis ) nec applica- facere quamlibet. quia nequeunt im
mediate

á D. Aug.libr.3 de Trin. D.Tho.lz.cons.gen.ca.108.889.16.demalo.ar.8. quos ſequitur.

Vif.11.35. b ad Heb.2.0.5 . CES 9.0.c.dec.65.0.17. Pſal 102.v. 19. hoc eft ipſis hominibus,
guiomnhas
. faltem poft iudicij diem credituri, foc Photius Primaſ, Ans.es Haym . d D. Ang dih
3 c.8. communiter Theologia
 L'IBER II. QVÆSTI XV.
mediare formam introducere; ut au- in loco ( alioquin fequeretur' etiam
tenseam mediate introducant, necella. poſſe movere corpus per vacuum , &
rium eftaptas diſpoſitiones præcedere: ! quamlibet intercapedinem ) nec in in-
nulla verò res eſt capax cunctaruiu dif- | tanti vel quantalibet celeritate corpus
pofitionum , quæ ad omnes formas re movere aut transferre. quia vis eorum
quifitæ ſunt. Hinc etiam fit , utneque motiva certiseft finibus limitata . Qua
ant , quovis inftrumento vel caufa, rè intelligendum fanè , quod Tertul.
quemlibet effectum gignere : tùm quia lianus fcripfit a ; damones momento eſſe
pendent à pacto inito , quodcerta præ- ubique : Item ) totum orbem illis unum esſe
ſeribitinedia : tum quòd , cùm non a locum .-} Nam improprie totus orbis
guntimmediatè , caufa vel inſtrumen unus illis locus eft ,cum conftetfic v.g.
tum debet idoneam proportionem eos eflt in Oriente , ut ſimul tunc non
cum effectu habere. Ime in Occidente . five enim per ſub
4. Nequcum . formas ſubſtantiales Itantiam ſuam fint in loco ( quod pro
(ut dixi ) Ine prævijs alterationibus ac - babiliùs , fivè per virtutis applicatio . "
diſpoſitionibus producere. Neceriam nem ( ut multi volunt ) adæquatus co
id ipſum poffunt. facere in inſtanti rum & proprius locus omnium iudi-
( quia mutatio per creaturas nulla fit, cio ; certum habet & limitátum ambi-
nifi in tempore ) . nec etiam poffunt tum , vel virtuti vel ſubſtantiæ propor
quantumlibet paruo aut æquali tém conatum . & ubique efle, omnia im
pore quicquid voluut perficere : nam plere eft : quod folius Dei proprium .
naturaliter ad unam rein plus, ad aliam Momentan ctiam uſutpavit pro cele
minus moræ requiritur , fecundum ri-adeò motui , ut ab hominibus vix i
plures aut perfectiores unius quam al- | queat percipi .
terius diſpoſitiones 6. Ex co quoddictum eſt non poſſe :
5.5. Præfuppofita Ariſtotelis & ſequa- tollere connexionem & fubordinatio
cium ſententia , qua in Lycæo Peripa- | nem partium univerſi ; ſequitur etiam ,
tético ,& ſcholis Theologorum récep non poſſe tollere earum conſervatio
cior eſt :non poterunt vacuum intérúm pemi : quæ eſt ordinis & connexionis il

naturam inducere ; nec infinitum ut lius cauſa finilớ ; hinc porro fequuntur,
lum actu ; nec à privatione ad habituim quæ decalorum motu & elementoru !
regredi;nec ordinens, qui inter formas translatione , ſeguenti quæſtione dice
ac difpofitiones rerum naturalium in- tur :fequitur etiam non poſſe impedire : -
ducendo , extremas prætermillis me-- proximè & directè (ficut faciebat Deus,
dijs , vel pofteriores amèpriores, im- quando in tā varijs ac enormibus fup
mutareaur pervertere ; nec corpus de plicijs Martyres fervabat iliæfos b non
extremo ad extremum transferre non poffe ( inquam , ficinpedire actionem
tranfiniſſo medio; nec corpus longè à agentis naturalis, quod habet omnia
fédiſtanslocalitermovere; quia necef- ad agendum requifita :fed dumtaxat idi
fdek , ut movens acmotum ſimul dine poſle indire& è & medio aliquo artifi-
cido

a pékázni b Anglimin c.qihni,dedamo, 4. 4.dub. i.diffic.ss

 DISQVISITIONVM MAGICARVM
cio aut medicina , ficut faciunt homi- | vel patibula ; quoniam cr corporibus
nes videlicet primò adhibita contraria vilcolæ exeuntexhalationes ;quæ,ficut
cauſa ,quealterius cauſæ vim exeri im- dictum ,motu illo inHammantur, præ
pediat,v.g.fi mantile de mollibuslapi- cedere vel ſubſequi
viatorem pután
dum filis ex Caryſto peritis , & inftar tur , quia progreſſu citaciore homo
telæ contextis , in flammá conjiceretur, aerem commovet ; idcircò liconeris
id nó modo no ambureretur,fed fplen- apprehendere, diffugere videntur, ab
didius, nitidiusq; exiret a item ſi ada- aere pullæ . Legi Nuperum ſcriptorem
manté admoveas, impedieturmagnes Iuriſconſultum d,quicenſet hçc omnia
ne ferrum attrahat. b Sic fortè diabolus dæmonum eſſe ludibria , & hisignibus
gentiles decepit, quando fecit ne flam - malum genium inſitum eſſe. cur enim
maexureret capillos luli , cauc Servii alioqui hominesfic(ait)pelliciuntin ſtagne
Tullii aut L.Marcii, aut tunicam Ser rum fluminum voragines ac præcipitiar
viiAnagnini, Poteſttamen & alia prononilla ( mihomo) pelliciunt; ſed fit,
digii tam celebris cauſa reddi . Nempè , quia nocturnum filentium , & Hamma
hosignes ex illo Hammæ generetuiſle: novitas ignaris cauſæ metum accon
quem vulgd vocant Ignem Fatuum : ſternationem inducunt; & faciunt à via
cujus origo hæc à Philolophis traditur. aberrare, & fic in malum aliquod ruc
Exhalationes ab aere frigido , & nimis repræſertim in flumina vel ftagna:Na
condéfato, propè nos detineri:pofteà, tura enim ſua hiignes( ut flammæ quas
per vehemençem quarundam exhala. Æthna eructat in fretum feruntur).et
tionum invicem fuccedentium com iam voluuntur verſus aquas ( ut re &tè
pulſationem , calefieri & inflammari : Leloyher obfervavit libroprimo,deſpectr.c.
diverſos quoque colores & figuras re- i s .) ideò qui perturbati ſeu conſternati;
cipere, prout vapor craffior & ſubtilior velducti curioſitate,hos ſequuntur fæ .
fuerit, & prout diverſimodè fuerit cope ſubmerſionis periculum ſubeunt.Si
figuratus,rubram apparere vel nigrami qua coactio extrinſeca ad ſequendum
flammam in materia cralliore , candi- 1 quandoque deprehendatur ; illa certè
diorem & clariorem in ſubtiliore , & naturalis non elt, ſed à dæmone. Nam
cæteram figuræ varietatem ex lucis re- ; non neget quandoq; poffe fieri,ut his
flexione repræſentare.Apparent ctiam fe flammis dæmon adiungat. ſed cùm
hujuſmodiphantaſmata (Gallivocant naturalem cauſam Hammarum tenea
des Advis, Germanni Stallichten , alii mus, haudacbitror cum plebecula ad .
Drueclichter ) vel inter equorum au- prodigioſas cauſas confugiédum . Cur
res , vel ſupra verticem hominum vi- verò his non uſtulentur equorum au
no , ira , vel alia ex caufa efferveſcen- res,vel hominum capita,cauſam puta
tium : item iuxta ſepulchra, buftuaria, rim ; quod ex ſententia veterum philo
ſophorum ,

a Plutarc.li.de defe & u oraculor. b Plin . lib. 37. cap. 4. do D. Aug.lib. 1.1.de ciu ,Deic.fi
c vide Vir. Æncid, 2. i . lib 1. P Im.lib.2.6.107 . Obfeguentede Proak d Libr.z. demonolate
cap. 3 .
 LIBER II. QVÆST. X. 165

fophorum ,aignis duo ſunt genera ( ſeu & non dubito, nulla reddita ratione phia
partes potius) flamma & pruna: pru - loſophiam evertit: codem jure,quo fi
næque proprium lit, vrere ac non lu- | dem ; ut in Deum , licin naturam jus
cere ; Hammæ verò , lucere & vrere, fibi uſurpans: Lunam vocat, illas, quas
quando perfecta eſt flamma ; quando dixi Hammulas: aut li lunam vidit e
verò imperfecta (ut de qua agimus ) ! quorum auribus inſidentein ; vidit,
tunc tamen poſſit lucere ; licet vim quando lunaticus. Et tamen hanc cen
urendi non habeat. Et nomen fatis in- fet eſſe unam firmiſsimam & certiſsimam
dicat , hunc non verum eſſe aut perfe- ( verba ejuslunt) demonftrationem ,quod
& um ignem , ſed quid igni ſimile, ficut omnes illa impreſsionessut vocant,fintopera
caprificus & ficus fatua non vera eſt fi- Dei ,vel etiam damonum. Iris, & cometa
cus ,fed degenerás quid & ficui ſimile. quidem ,ſecundum illum , Dei ; cætera
Confirmant, quod narrantbad aquas dæmonum ſunt. Gaudeant tali Do
Şcantias Hammam exire: quæ invalida & ore,qui amant delipere. Quod verd
fit quando tranſit , nec longè in alia legimus de erraticis fainmarum glo
materiâ queat durare: & fuper hunc ig . bis humanam edentibus vocem , & de
neum fontem , quæ illum contegit fra : refecto cadaveris cú humero coſtiſque
xinus, æternum virere cernitur: quod brachio dextro , in uſum luminis no
nonforet , ſi hæc flamma vera perfe & urni: cujus extremi digiti fláma ſul
ctaque foret. Talis etiam albus ille qui phurea ac violacea tantiſper arſerunt,
poft tempeſtatem nautis apparet , & dum ſtriges venenum malum totum
ſuper malum , naviumque armenta fi- dormienti infudiſſent , idý; quod con
dens , nihil adurit : Gentilibus Diofcu- ftituerant totum perfeciſſent , demum
rorum leu Caſtrorum alba ſtella , no Aamma extindatá integros illibatosý;
bis S.Telmus dicitur. c Videte nuncin- manſiſſe digitos, quam ſi lumini fomi.
fignem mathæologi Lutheri Metco tem nullú antè præbuiſſent, quod Ma
rologia.commentar.in c.9 .Ge.fo.146. de igas,quoties volunt, facere Remigius d
iride diſputans,non contentus Iridem affeverai , id omne idem rectè ad dæ
cum Halone vel Corona confudifle. monis technas retulit . Ceterum quod
fubdit : Ego non dubito faltantes capras, ¡ Cl.Claud.ecanit in Aethnæ cacumino
volantes dracones; lanceas , & fimilia ef- nives illæſas permanere , quia vaítum
ſe effecius malorum fpirituum in aereſic lit- ) illud incendium ſub nivibus fervarefidē,
dentium ,uts terreant, allt decipiant ho & lambit contiguas , innoxia flamma prui
mines: gentes flammasin naribus apparen nas ,hoc nó eſt fabuloſum (ſuffragantur
ses iudicarunt Caftorem & Pollucem eſſe. I enim hiſtorici , philoſophiquef ) led
Et apparet aliquãdo luna ſuper aures equo eft abditum naturæ fecretum , fortè , an

rum. Hæc omnia certum eft effe ludibria quòd flamma nimis violenta propal
demonum in aere. ] Sic ille per certum eſt, lione ejecta ,minus activitatis habet in
V circum

a Galeni l.4.defimplic.medicum facultat.Platonis in Timeo do ipſius Timai Lucrib Plin.de

6107 c vide qua dixi commen.in Hercul.Fur.v.14. dd.r.z. e derapeu Proſcrip: fSorabo.Soli
nus.Plin.do Seneca.
 DISQUISITIONVM MAGICARVM .

circumjacentia , quæ tam obiter atein . præpofitus, homo idiota ſanè,ſed prudens& ?
git : quod fi verum eſt,pertinent ad po . dilectus Deo argutè refpondit: Vis ( inquit)
Iteriorem activitatis impediendæ mo Pater , quoniam in bosfermones incidimus: -
dum . Alterenim modus hujus impedir utrum unus ex noftris fratribus, ita fimplicex
menti fit per aeris interjecti celerem quodam modo Deo eblatus : an comes ifte
ac violentum motum ; quo impeditur tuus- publicè tria-vota profeffus fuperiori
actio naturalis , ne ſe itt objectum in- | ſuo obedientiam exhibeat finceriorem ? Ano
finuet . ſicut ſolemus moto aere fumú, nuit ille ignarus, quidem lebens. Tum - Ieftija
ne noceat oculis abigere , ficut etiam 14 ad hunc noftrum Marcum quamprimum
diabolus effecit , ne difflueret aqua, converſus, qui ibi fortè accumbentibus mi-
quam Tukcia Velialis cribro portabato niftrabat,ait:Marce frater ,hi ſodalesnoſtri
a Sic flunmam tinctain atri dæmonis frigent: in virtute ſandid obedientiæ adfe
fpectrum impedivit, ne Jovis Apume- ras huceis citd è coquina nudis manibus ara -
m fanum abfumerer,donec divino mi dentesprunas,utconfeftim cælefiant. At ille
raculo aquæ bencdi tæ aſperlio dæ :, haud cunétabundus ( ut erat ad obedientis
mones abegit.b promptus) nibil forecredens , quodfieri non
Sic ad Medeæ incantationes tauro - poffet , fi fub obedientiæ pracepto mandares
rum Aaminivomorum halitum inno tur : feftinus nihil hæfitans à coquina ad !
cuum factum Poetæ ćanunt.Semper e- menfam ardentes prunas quă plurimasam- ·
nim Dei miracula diabolus conatur 0 - libabus man : bus iun &tis,abfqueullo detrimena :
mulare. Scit lanctosper fidem (ut ait A to antlajione ſuiportavit , utrique eas por-
poſt.) impetum ignis extinxiſſe.Heb.17.v.rigensad frigus tollendum : quas iterum , is-
34.utfecerint tres pueriHebræi: Dan . bente præpoſito , cunctis admirantibus ad !
3.00 fecit B.Franciſcus de Paula,aliique locum unde detulerat deportavit. Hine :
uno contentus ero exemplo,in quo , cū prepoſitus ille Dominicus ultra modum
fide , meritupi quoq ; religioſæ feu cæ- "obftupefa &tus comitem ſuum intuetur, quaſa :
cæ obedientiæ reſplender :Scardeonius idem eſſet 'illi ilicò pracepturus. At ille co
ita ſcribit: Accidit aliquando fortè försu- gnata re nihil cunctandum ratus, quam prit
nâ, ut præpoftus quidam prædicatorum D: mum in hæc verba prorupit. Pater Reverent :
Âuguft.illic apud hos ( leluntosD. Coli: ¡ de,apagete, ne me iubeas tentareDeum ,ada.
bini lectatores )' ad prandium invitatus feram ,fi,voles,ignem ,prout foleo,teſtula,non ?
accumberet : qui anotis epulis , femoriſque manibus.
arbitris, dataque loquendi venia, cæpit de At illi admirabindi ob t... um mirachs -
Dominico profeßionis inerito copiofe adnio- | liim , liinc taciti intra jeſtupebant; hinc re
dium ,arroginterque differere: tacitè expro- 1 pentino comitus reſponfo delectati,ſe umutuò
.
brās eis, quod profeſsionem trium votoritms 1 in picientes fubriferunt. Subrideat fortè
cum inter cænobitas connumerarentur pu & aliquis lefuitarú hoſtis hæc legens
blicè , palamque cum cæteris nionachis folta Ac Scardeoni'is lefuita nó fuit,quin &
non profiterentur formi. Adid lefuitarum . ( Ieſuitarum tenuem admodum cogni
tionem
a Valet. Max.l.8 Tårtul. Apolo.c.23. Minuciusin Odavio, D. Aug.lio ,de ciu , Dei c.16. .
bThorer.lib.s. Hift.Eccl.cap.250 .
 LIBER II . QVÆST. XI.

tionem habebats qui tum recens.Pata | tatio : libri ſunt corrigendi Abbatiso
vium advenerant.Ille namque nos vo Fumi,Scardeonii, ( miror ) id ab eis,
cat-Sacerdotesnominis lefu libr. 2. claſſe sol qui nuperis editionibus præfuerunt,
fol.gs. leſuitas autem in prædicta nar- | non animadverſum . Veniâ plane dig
ratione d . libr. 2. claſſe 6. fol. 113. vocat nus Fumus, fi ante Soc.leſn inſtitutam
cos,quipropriè. Zeſuari nominantur,il (cripfit. Venia indignusBaleus hæret.
li auctorem ordinis habent B.loannem Anglus in Lib.fcriptorum Britannia,qui
Columbanum , & ferè ad unum laici nos fingit, additis ( ut illi folemne) fa
funt: nos auctorem habemus ordinis bellis, Theatinos eſſe, & Venetiis pri
noftri B.Ignatium Lojolam , & in íin . mum à Paulo Caraffa, qui poftca Pau
gulis domibus multos Sacerdotes. Illi lus . IV. Inſtitucos.Minus tamenMiran
ab Urbano V.Papa,anno 1309. confir- dum.Anglo Calvin . nomen noftrum
mati fuere: nos primúà Paulo III. poft ignotum fuiſſe,ſed planèmiranda ma
annum 1540. illi leſuati S. Hieronymi , lignitas & ſtupor Pariſ.advocati,Papy
nos clerici Societatis lefu ſumus vocati . rii Maſloni .: qui cum in noſtra ſocie .
de illis lege Paulum Morigiam libr. de tate non paucisannis vixiſſet; ur rabula
orig.religionā.c. 33. & 35.dę nobis vitam fori fieret , eam deferens maledicentiæ
P.ignacri Loiolæ à Patre Petro Riba- , qualityrociniuni fecit , in nomine no
deneyra, & P.Petro Maffeio accuratè ftroinſectando.nam :in Paulily. Pon .
delcriptam . Erravit ergo Scardeoniustificis vitæ rapſodiis, fcribit nos in Hi .
in nomine , ut & cæteri; qui lcluicas cú i ſpania Ignatianos: Nolæ in Campania
leſuatis confundunt. Ecex hoc errore | iejuinos vocari, & ſiciple appellat: curr
Bartholom.Fomus in Armill.aurea.verb . né noviſſe videatur , & utapoſtaſiam

religio.num.4. latis inconfideratè negat tegat,malè noverat,à quibustàm malè

Ieſuitas proprie religioſos eſſe & au tam malo exemplo defecit. Si tam pa
&orem laudat Abba. in rub . de regular. rú illi noti, undè, aut qua, in intima ſe
num . 3. qui tamen duntaxat ſcribit eos | arcana cordis iſte cardiu & renú ſcru
non propriè dici regulires : quod & tator penetravit, ut nihil vereatur af
ipſum falfam . nam leluitæ utrumque firmare:eos fibiſolos videri focietatem
fapt Regulares , qui regulam certam cum Jeſu contraxiſle : & in eo nimium
: clerici ſuntreligiofi, quia
profitentes fapientes eſfe , quod ſe putentcælo vel
quidem tria vota etiam folemnia, quæ ipſi quandoqueimperaturos:Quicor
Abbas requirit, emittunt; & nihilomi- ! dis eorum tam penita perſpexerat ar
nùs qui ea non emittunt, fimplicium cana, quo potuit pacto name ignoraſ
emitſione religioſos eſſe PP.Maximi, ſe : fi nec nomé noverat,nó potuit fe in
Gregorius XII . & XIII. definierunt. hæc latibula profunda cordis penetraſ
Verum Abbas errabat in facto : & Fu : j fe.Teneo te Spiritus apoſtarice. Brutio
mus imperitè Abbatis ſententiam ex rum brutus ifte mos eſt , ut quos Hagi
Gerplit. ambo autem de leluatis præ- | tiosè deſeruerunt quia diſciplinam
dictis loquebantur. nam Abbatistem non ferebant;illos infrunito ore & lin

porc de leluitis nulla dum erat cogi- gua virulenta conentur proſcindere,
V ne non
}

164 DISQUISITIONVM MAGICARVM

ne non meritò transfugiffe videantur. | runt a, Concluſionem noftram D. Au
Ad rem redeo à diverticulo , in quod
me Scardeonius pertraxerat.
QV ÆSTIO XI.
1 poeta cuius fragmentum , ut à Turne
Qua Magorum poteftas in orbes cæleſtes
fidera & elementa:
Erendi ſunt Empedocles,Soſipha .
Fees
nes , Apollonius, Virgilius & alii
poetæ , ut quæſtione præcedente do-
cui,plus nimium Magis tribuentes:fe -
rendi, quia gentiles: led quis ferat ho
minem Chriſtianum , & qui Catholi -
cusamat audire. In parabata vincto , ſic
canentem ?
Verba vel alto errantia coelo.
siſtere fydera. verba potentem
Noctis poffunt ducere lunam .
guſtin.confirmat. b Veteris fabulæ orie
go nata ex ignoratione caulæ , cur luna
naturaliter deliquium luminis patia
tur tefte Plutarcho c, & veteri quodam
bo d accepimus,digniſſimum eſt, quod
pluribus locis legatur.
Sed tamen incurvus per pondera terreani
tens .
Dicam quurfeſſo liveſcat circulus orbe,
Purpureumqueiubar nivei cur tabeat oris
Non illam, ut populi credunt, nigrantibus
antris:
Infernas ululans mulier predira fubumbras
Detrahit altivago èſpeculo , nec carmine
victa ,
Vel rores tygias *
Vincibilemque petit clamorem . quippe per
etbram ,

quod ethnicum eſt , ſtolidum eft, & Quà citimu limes difpefcit turbida puriss
mere fabuloſum . Inviolata meat: ſed vaſto corpore tellus,
Primo,nec cæli,nec liderum motum Qua medium tenet imapolum ,dum lumi
ſiſtere ,vel eorum ſtatos curſus retroa nafratris
gere magicen poſſe. hoc enim foret u Detinet umbriferis metis,tum fidere callo
niuerſi ordineni turbare. Hinc vero Palleſcit teres umbra rote :dum trăſeat axé.
concidit fabula veterum de lunæ de i Aggerei velox tumuli,Speculoque roſanti.
tractione : non magis conſentanea ra Fraternas reparat per cælum libera flam
tioni , quàm recentior noſtris tenipo mas .
ribus ridicula populicujufdam opinio, Addit poftea multa dilertillimè,
arbitrantis lunam ab alino epotam : quibus hanc ſententiam confirmat, ibi
quia pecus Arcadicu de Alumine bibe- legere poterit, quem capit priſcorum
fat, in quo noctu lunæ facies, ut fit ,lu . | poetarum lectio.
centis reddebatur cum biberet :eoque Secundò nequeunt integrum clc
recedente ſubita nube luna velata vi mentum de loco fuo naturali in alium
deri deluffet : ideò miferum Sileni ve- transferre: nec partes ; quibus integra
etoré in carcerem conjecere , in equu tur mundus , tollere vel luomovere lo .
leum egere, & alvo reſcilla, at lunam co. Ratio eft eadem , quæ præcedentis
mundo redderet , ſæviflimè exencera- i conclufionis, eſtg; ſentencia comunis
Theo

a Narrat. Vives comment. lin . lib.5o.de ciu .Dric.4. h d . 6. 4. clode pracept.connubial dhe
19 -adverfar.6.3.
 LIBER II. QVÆS.T IX . 165
Theologorum ,atque hoc voluit Firmi hoc fanguine litabat. Nec minus ab huius
lianusad D. Cyprian. fcribens. Terræ - agello grando fe apertebat , quam ab illo , in
motustamen poffunt efficere : nempè quo maioribus hoftijs exorata erat. Ratio
immiſſo quopiam vehementiſpiritu in nem buius rei quidam quærunt. Alteri ut ho
cavernas terræ , vel vehementer agitato mines fapientiſsimiosdecet , negant poffe fieri:
aere , qui in terræ viſceribus eſt inclu ut cum grandine aliquis paciſcatur, & tein
lus. Non id poetæ tantum aſſeruerunt, peftatesmunuſculisredimat , quamvis mu
ventis magos imperare: fed & Philo nera e Deos vincant.
ftratus ,dum fcribit Apollonium apud Alterifufpicari ipfos aiunt,eſſe in ipſo ſano
Brachmanas duo dolia vidiſſe : quibus guine vim quandam potentem avertendæ nu.
apertis, imbres & venti' erumpebant, bis ac repellende Sed quomodo intam exiguo
clauſis ſerenitas & tranquillitas aeris ſanguine poteft effe vis tanta , ut in alium
redibat.Sopater quoque Philoſophus, penetret , & illam ſentiantnubes ? Quantò
affectus ultimo fupplicio fuit , quòd expeditiùs erat dicere, mendacium & fabula
accularetur carmine magico ventos eft. At Cleone indicia reddebant in illos , qui
vinzille, ne annona Byzanicum invehe- bus delegata erat cura providenda tempeſta
retur. « DeEmpedocle , & Rege , cui tis , quod negligentiæ eorum vines vapulal
cognomen , Pileus ventofus , iam dixi- fent,aut fegetes procidiſſent. Et apud nos in
mus . XII. tabulis cavetur. NE QVIS alienos
Tertid, quod huic affine eſt, poffunt FRVCTVS EXCANT ASSIT. Redis ad
Magitempeſtarešſedare, poffunt exci- i huc antiquitas credebat , & attrahi imbres
fare fulgura,& tonitrua, grandines , & cantibus, & repelli : quorum nihilpoſſe fieri,
imbres, & fimilia Meteorologica ciere, tam palam eft,ut huius rei caufa nullius phi.
& in agros quosvoluhr immittere. Ir- | lofopbifchola intranda fit, quàm forriter
riſthoc olim Seneca Philofophus b ita afferit , quod ignorabat? aerem verbe
fcribens; illud incredibile Cleonis fuiffe rat , ipſe falſas comminiſcens cauſas
publice propofitos yana Lopúxexas fpecu- ' quas refutet : nihilhorum dicturus, fi
latoresfuture grandinis.Hi cum fignum de- hoc pacto cum dæmone fieri ſciviſſet.
diffent , adeffe iam grandinem , quid expe- | Audierunt hoc & legere læpiùs recen
& as,uthomines ad penulasdifcurrerent, aut tiores illi,quinegant, tàm Catholici , c
adforeas?Immò pro ſequiſque, aliusagnumquam hæretici, quorum potiſſimæ ra
immolabat , alius pullum : protinus illa nu riones ſunt, ab homine nec unam aquæ
bes alio declinabant, cum aliquid guſtafſent guttulam gigni poſſe ; quafi verò dica
fanguinis. mus , folum hominem fuis iſta viribus
Hoc rides? accipe quod rideas magis, fi perficere:fed id dæmoni affcribimus ex
quis nec agnum ,pullumvehabebat: quod fine pactis conventis operanti. Addunt nos
damno fieripoterat,manusfibiadferebat, & , impiè dæmoni adicribere: cum in SS.
metu avidas aut crudeles exiftimes nubeis:dic pruinæ , grandinis, pluviæ & fimilium
gitum ſuum beneacute graphio pungebat,& origo adſcribatur Deo . Quod non ig
V 3 nora
* Eunapiasdeviris Phild Suidas, bli. 4.natur.quaſ. c Calcagn onzinibiuſque
vyierusmedicus. Fodemannus iuriſta
166 DISQUISITIONVM MAGICARVM

norabamuszut nec illud plurima paflim | dovult poſſe, licet alias tum tempeftas
in S. S. tribui Deo , qua tameir conftat nulla naturaliter fuerit oritura . Scio ;
humanas vires non ſuperare: ut percu- Burchardus libro decimonono.Decret: titul.
· cere , occidere , fanare,a Sed nimirum dearte magica. verſ. credidiſtiunquam ,idé
Deus hæc omnia facit ut caula efficiens negavit , & cenſuit magosid credentes
principalis , independens , ut univerſa- elle ſuperſtitioſos, ſuperſtitioſi ſunt,
lis: creaturæ verò, ut caufæ efficientes, ! quia magi: item ſi credantſe hæc etiam
particulares, dependentes , ac minùs non permittente Deo pofle; immò &
principales. Ulricus Molitor,in Dialogo hæretici tuin forent ,.ex hoc capite .Sed
Auſtriaci,paululum deflectit ab aliorum rectè ſentiunt, G ſuppoſita Dei permiſ
errore,& ingeniosè comminiſcitur,dia Lone,vipacti, leid per dæmonem poſle
bolum quidem non poſſe aerem turba- | facere arbitrantur. Et hæc omninò les
re , grandinare, & c . cùm vult ; nihil ta- quenda, quæ eſt communis fententia
men adfert ad probandum , cur id ne Theologorum , & Iuriſconſultorumb
queat :ſed quod quando futuram præ- probatur Primò , ex S.S.Nam ibi Sata
videt tempeſtarem , tunc ſagas impelle- nas.c facit
nas.c de.cælo
ignem de
facit ignem . decidere &
read faciendú ca , quæ procurandæ té . abfumere ſervosac pecora lobi : excitat
peſtati facere cöſueverunt,& iis perſua- quoqueventum vehementem , qui a
dere rebus feu factis illis hanc vim con lios ac filias convivantes ruina oppref

citandæ procellæineſſe ;non nego,poſle lit : quæ diabolummecibifeciſſe patres

id aliquando contingere, ſed ut pluri- , orthodoxi decent d. Deinde grandiné ,
mum aliter fieri contendo. Nálagæ u qua Ægyptij puniti , expreſsè.S.S. dicit
nanimiter confitentur, ſe quandocum . per malos Angelos immiffame. Tertiò
que lubet hæc poffe perficere; & id.con ſe offerunc quatuorangeli ſtantes ſuper
firmat experientia , quoties à iudicibus terræ angulos.. yentorum fatus iin
& invitæ coguntur:ſequitur enim effe- pedituri , & fic damna viventiblis illa .
Eus,dæmon ergò id ex pacto condi & o iuti maxima f: quos eſſe genios ala
ad fignú concurrens perficit. Fallitur e- i ſtores plerique Sanctorum cenfuerunt
ciā.Molitor , nimisieiunè & frigidè hic | 8. Denique cur ab Apoftolo toties vo
& toto libello diſputans,dú probat,line cantur dæmones,principes aeris huius?
Dei permiſſione hocdæmonénon pof- potiſſimum propter magnam in aerem
fe , quis uriquam , Catholicorúhoc non poteſtatem . Hoc confirmat non mo
afferuit? omnes clamatfus permillionë do lex vetus XII. tabularum , quas
Dei neceffariam elle : at contendimus eo nomine laudant Plinius & Divus
Deo permittente, & caufis naturalibus Auguſtinus h : fed & Imperaroriæ , &
non impedientibusdæmoné , id,, quan- quan | Pontificiæ ſanctiones į Confirmant
& .ij.
a Deut.31.434.1 Reg, 2.v.6.cum fimil. b quos citar.Birsfeld.9.40.'in 14.C de malefi.
mathe.cui addo Holozed.li. 1.de vera onfall.pro pyoc 1.9. (Inb. 1.v.16.8519. d And.Cefariens.
in c.3 . Apoc.verf.13.D.Thom.co alii in lobi.v 19. e Exo-99.Pfal. 77.0.49. de quoibi Opr.D.
Auguft. f Apoc.7.0.1.recogn .D. g D. Cle.li 4 Hic.l.7, in E ). D Arg.l.s. contra lulian. c . š.
Strabus in Apo. h Plin.li.28.Nat.hiſtor 6,2.031.30.c.D. Aur. ' 8.de ciu . Deinc.19 . bo mula
tis 6.C.demalefc.conec mirum 16.9.5.de bulla Innoc.S.comt.maleficos.
 LIBRI 111. QVÆST. Xi. 767
& ij. quoscitavi Patres omnes , Cle- impotes fiunt:utmortui videantur: ſed ubi in
mens, Hieronymus , Auguftinus, An- je redierint , mel aqua & maizo mifcent,
dreas , Strabus ,Divus Thomas , & alij : 1 quibus permixtis nubės aſpergunt. Die ſe
præterea complures's ut Orig libr. octa- | quenti nobilem atiquem ; aut confpicuum &
vo cont. Cell loan:Salisberienf.libro primo, venerandum quempianr
ſenem inlečtum de
capite decimo , Henricus Theutonicus, quem ponunt. ſubiecto lento igne , atque ubiſudare:
ſequitur Cantipratenſis libro . Secuiido, cap: cæperit ſuderem vafe excipit Magus, anſeri
57.part.29. Quartò probatur hiſtoriis no ſanguiniadmifcet ,atque ex radice expref
& exemplis , de ventis& tempeſtate le- le aquæ rurfum in aera iactat , nubes ut tin
data à Magis tempore Xerxis, teſtis eſt gat:rogat , per fudorem , ſanguinem , dan
Herodotusa: De Finnis& Lapponibus quam , ut deſideratam pluviam largiantur:
fic fcribirOlaus bzolim vlercatoribus ven- Quod ficafu -ea eo die quo»ſunt ſuperſtitiofe
tos penalesexhibebant ; tres nodes Magicca pluat,gratias agunt ftellis ;magumque mul
artë facratos,quorum primo foluto placidos tis, muneribus ornatum efferunt.) Tantò
ventos,fecundovehementiores , tertio vehe nimirum Diabolus facilius ftat pacto ,
menti simos fine habituri. [ Olm Ari- quando pluvia vel grando in perniciem
ftæus docuit incolas- Cycladum certis alıorum depoſcitur,ut vix unquam tal
rétibusac hoftijs Erehas æſtivo tempo . lar, quam quando in commune bonú ,
te elicere , & fic ſuavi frigore fqualo- quoui hi pofcunt Indi, quos ut pluri
rem & fterilitatem ab agris arcerec :demum -ludificatur: cum tamen non mi.
pluvijscælo devocatis per Magos,ple: nus eorumy Magi ; quam noftri forciarij
na Túnt veterum monumenta d . Plu- vi pacti operentur.

-
viam etiain Cianitæ Indi ridiculo vitu Nemini porro videri debet mirum
fic procurant; utin Epiſtolis Pervann ; de aqua:cum Pauſanias ſcribat , è lignis
noſtrorum , arini 1590. & 1591. narra nullo admotis igne puriſſimain fam
tam, bis verbis excerpfit Gaſpar Stirit mam Hippæpis folitam barbarico cara
lius : Quando pluvia indigent, Magiu quif- i mine educi Recentiora exempla nupe
piam magiia vocis contentione & accelera- rifcriptores prodiderunt . Admiratio
tione clamat, Aroninesad montem confcen- | ne dignum eft, quod de ritu noftraruin
dant:quo poftquam pervenerunt , utquilibet | Atrigum tradit Remigius,libro primo,de
. Eft autem
conſueto more à cibis abftineat monolatr:140-25 , his verbis: Hoc certème
eorum hoc ieiunium , ut à fale pipere, cibis | mini teftatum fpontanea o libera affertio
coctis conrineant: quod ubifa& um eft , voce ne plus minus dicentorum hominum ,quime
imenfa & clamore fummoftellasinvocant, ditum : iro damnante incendio crimen forti.
aquamque precantur, & ad terras', caſtell.gij luerunt :ftatis cerriſque diebus folitos ſe
lumque paganum ſeje vettünt '; porióneir convenire gregatim ad 7am vel ftrgni vel
quandam manibus tenent, quamulinobilis rivuli alicuius, maximequefiquis effet quam
alicuius adoleſcentulemann porrettam ebi . ! folitudë pratereuntiuntoculus
Sepofitum ha
berint: ita à fenfibus abducuntur , mentiſque beret : atqurillic aquas , accepta à damnone
virge
a Lib.7, bli.3.c.16 . Vittori.li. 19.Varia left.c.21. d Pan,4 in Arcsic.Dion . Caſsius het
56. Xiphili.in Anton ...
 VM
SITION ARVM
163 DISQUI MAGIC

virga, íanti perdiverberare ,dum vapores fuo unum lepidum , horrendum alterum ..
moſque abunde excitarent , quibuſcum una In ditione Trevirenſi ruſticus fuit , qui
ſublimes efferrentur. Illud deinde,quod fic ef- cum filio la ſua octenni, caules planta
ſer excitatum , fe in nubes denſas ac caligino- | bat in horto:filiolam fortè collaudavit,
ſas induere : quod poftquam vna cum demo- quod aptè hoc munus obiret illa", ſexu
nibus ci effent involuti , agerent fellerentque ! & ætate garrula ,ſe noſe alia facere,ma.
qua erat libitum , ac tandem multa pre- gis ſtapenda iactat,pater, quod id foret
cipitatum grandine in terras decuferent. ] ſciſcitatur,fecede paululum , inquit , &
Hic nullam puto deceptionem aliam in quam voles horti partem fubitum
intercedere, quàm quod diverberatio- imbrem dabo , miratusille : age fece
ne lua ſe putane vapores illos excitare: dam , ait:quo recedente,(crobem puella
hoc dænon facit;& ſtriges effere perfodit , in eam de pedibus ( ut cum He
aerem in iplis nubibus & ne præfucen- bræis loquar pudentius)aquam fundit,
tur , præbet remedia. Siper nubes fe . camque bacillo turbidat, neſcio quid
runtur ; an negandum illas , dæmone ſubmurmurans. Et ecce tibi ſubitò plu
differente,ex nubibus in terram decide. viam de nubibusin condi &tum locum .
re polle ? ſed de hoc poftea. Remigius Quis ( inquit obſtupefactus pater) te
addit ſolitas aliquando priuſquam fic hoc docuitămater,relpondet , huius &
undam diverberent , in eam imittere ol-, aliorum fimilium peritiſſima. Zelo in
lam fictitem , cui aliquid arcanum dæ . citatus agricola, poſt paucosdies, invia
mon incluſerit; vel etiam lapides, ad ea | tatum fead nuptias ſimulaos , uxorem
magnitudinem : quantam voleb.int cum gnata , feſtinè nuptiali modo ex
grand inem decide re: Inter dum cande ornaras in currum inponit , in vicinum
las tantiſper in ſtagnum devexas , aclu oppidum devehit, & iudicitradit ma
wine pronas tenere ; dum ſtagnum af leficij crimen fupplicio expiaturas,hoc
fatim guttis illis defluentibus inbuit mihi fide digpiſlimorum virorum nar
fenes pulverem præterea medicatum in ratio ſuggellit; ubi notandus modus
aquasipargere.Vtplurimum uti ad di- ſcrobiculam faciendi, & quod in cam
verberandam aquam virgis nigris à ieceris bacillo confutandi. Sic intelli.
dæmone datis , & his conſtantiſſime a- gendum illud Propertij, de anus qua
quam Aagellare , & diras ſimul verbo- laga, lib.4.eleg s.
rum execrationes ingeminare. Quæ Quippe Collinas ad foſſam moverit
dam etiam confeffæ , dolia tranſverfa berbas

per nubes à ſortilegis dæmone auxi Stagnaſque currentidiluerentur aqua .

liante impelli ,donec loco , quem ani
mo deſtinarunt ſuperimpendeant: cùm
dirumpi illa iu ſaxa & Aammas, & ve
loci impetu obvia queque valtare ac
coaterere. Multa refert idé exempla , d .
cap.25 & libro eodem cap.26 . addam duo,
ali. s.belli Napolit.
Sequens exemplum lovinianus Pon .
tanus memoriæ mandavit a . Ferdinan
dus Neapolitanorum Rex Marcos oppidum ,
arci montis Draconis ad Maſsicorum mon .
tium exitum fitæ ,fubiectum ,Andegavenfium
fattionifavens arcta obfidionepremebat, &
defecta
 LIBRI II. QVÆST. XI . 169

defe &tu aquarum prope ad deditionem com- | bani, ac aliorum in Germania , & Aqui
pulerat: cùm quidam impij ſacerdotes magi- tania ad impetranda commoda anni
gicis artibusimbres elicere aufi funt.Ingenti tempora, contra quos in Cantabria li
enim ex oppidanisatque obſeſsifunt, qui no brum de ſuperſtit. Martinus de Arles
durnis tenebris deceptis caftrorum vigilijs, edidit ; videri initium accepiſſe à ſuper
per aſperrimasrupespartim profe&ti ad lit- ftitione magica , & taciti pacti iure quá
tusstrahentes fecum'imaginem affixi ad cru- oprimo ſuſpectos haberi . Nam & Vin
cem Chrifti , maledictis illam prius ac dirocentius Belluacenſis prodidit a Con
proſecuti carmine, poſt in nare execrabundi ftantinopolitanos ,ſuaſu cuiuſdam Ma
immiferint : cælo; mari , terriſque tempefta- gi , D. Virginis imagine in mare demer- ]
tem imprecati. Quo eriam tempore ſacerdo- la Saracenorum clafli tempeftatem im
tes quidam mortalium omnium fceleftiſsimi, mififfe. Nonne animadvertis ( Lector)
dum ſatisfacere prophanis militum artibus ſanctorum effigies dæmoni admodum
fudens,ritum nefarium fecuti ( quo , ut di- odiolas eſſe hinc licet colligas quo no
aumel in huiuſmodielici imbrespritantur) ſtri iconomachi genio agantur. His ni
afino pro edis foribusconftituto, tanquam a - hilobat Canon Concilij Bracarenſis
genti animam , cecinere funeſtum carmen, primi. Anathema dicens ei; qui crederet ali
poftdivinaEuchariſtia in illius os palatum- quas immundas creaturas ( Diabolum ) do
que iniecta conclamatum afinum funereis tonitrua & fulgura ,& tempeſtates, & ficci
cantibus virum tandem , ibidem pro templitates,propria auctoritate facere, cum Priſcil
foribus humavere . Hic verò vix dum profe- i liano. Vera enim ſententia Canonis eft
do ſacro , obnubeſcere aer , ac mare agitari damnare hæreticos illos, qui cenſebant
ventis cum cæpiffet , dieſquemedius offundi eum primum eſſe principium , & virtu
tenebris, ac nunc cælum micaret ignibus, į tem creandi has res habere diabolum,
nunc lux eriperetur,tonitru cælum terræque cafque producere poſſe, etiam non per
horrefcerent , volitarent evulfæ ventis arbo- | mittente Deo , quæ omnia ſunt hæreti
res, difciffaquefulminibus faxa complerent ca , & Mago Priſcilliano digna.
auras fragoribus: prorupit tanta è nimbis Ar quod à nobis nunc aſſeritur , id
pluvia ,imbreſque tam validi, ut non ciſterna divinæ & humanæ fapientia placitis
modò colligendis aquis fatis non effent ,fed planè contentaneum eſt , & experientia
arentia faxä tupeſque exufte ſolibus terren- compertiſſimum , non deſ pluvia , &
tes undequaque prolapſosdiffunderent. Ita grandine, & ventis tantum : fed de ful
Rex , qui fola in fitipotiundi oppidi ſpein col . mine quoque , cuius eadem ratio eft.
locaverat, fruſtra ab ea habitus ad Savonem Andreas Cæſalpinus Peripateticus , in
veterain caftra rediit ] Eo lubentiùs iſta Dæmonuni inveſtigatione capite undecimo,
adſcripſi,ut monearis mi(Lector ) ritus, ita ſcribit : Viri repertiſunt,qui non folum
quiper abuſum , & prælatorum negli- grandines,ſed & fulmina concitabant, non
gentiam quafdam in regiones irreple- tamen ladere poſſe fatebantur, quofcumque
. runt, trahendi crucifixi, & ſanctorum vellent:ſed eos tantum , quos Deus dereliquiſ
imagines;ut fancti Martini, fancti Vr- ſet. ( hoceft , fic reor , qui per mortale
X pec
a lib.23.Spec.Hift.6.147,
 DISQUISITIONVM MAGICARVM

peccatú Dei gratia excidiſſent. ) Eori 7 nomine faveret ifdigerdes: Magi, timentesi
quidam hunc modum fervabat , in campis fua religioni, quacumque Rex effet tranfitu-
Principem damonum invocabat , orabat Tus , illic intolerandum fætorem excitants,
que , ut aliquem ex.ſuus mitteret , qui defti- | calumniamque confingunt ; comites Chri-
natum à ſe percuteret fulmine : cui.poftea in ftianos iftius effe artifices : ſed deprehenfi , re .
bivio pullum nigrum immolabat & in ae penitius cognita Magiſupplicio affectiſunt. 1 ;
rem proijciebat : quem cum poftea demon ita Nicephorus libro decimoquarto ; Hiſtor
affumpfiffet , procellam acerrimam conci- Ecclef.6.18.
tabat cum fulmine,ſed raro in hominem de 6. PofluntMagiimpedire ignis actio
Signatum cecidifle. ). Nimirum plus dæ vitatem ; ita ut quis innoxius per pru- :
moni Deus folet in agros , quàm in ho nas ambulet , & non comburatur ( nilai
mines permittere Deus impediat, ut ſolet in ſummo da
Quartò , ut tempeſtates, fic & tene mpatis ad ignem.-) Sic enim olim Dia-
næ Caltabalis facerdotillæ non lædee
bras excitarepoffunt legi apud Marcú
Venetum a. Tartaros adeò pollere da. bantur abigne(Strabo libr.s ) Sic.Hir
monum præſtigijs;ut tenebras cum ve-- pi in Phaliſcis per ignem illæ ſi ambu
lint, & ubi velint, inducant : ſemelque labant,teſtibus Strabone lib. 12. & Plie
à latronibus hac arte fe circumventum niô lib. 7. cap. 2 Sic poliant facere ne:
vix evaſiſſe. Haitonus quoque narrat be quis aquis mergatur, utquotidièvide
prælio inclinatam Tartarorum aciem mus fieri in Proba aquæ frigidæ : poſee
à vexillario Mago : qui præcantatione i lunt Huvios ad tempus ſiſtere , fontes:
tenebras hofti obſcuriſimas offudit; ' venis exſiccatis durare;ſcopulns & ſaxa:
reftitutam vicifle . novis fontibus terra productis diluercsó
Quintò , poffumt aerem & aquam aquas dirimere,& in caputrepellere,utx
certis in locis corrumpere & tabificam retrofluere videantur, quod fuis cemer
lethalemque reddere iuxta Origenem poribus accidiffe Pliniusc fatetur. De-
d . l. 8. & .probatur ratione , quia pot nique poffunt; per mineralia quædam
funt ijs tetrum -odorem conciliare,qua meteorologica opera facere : quæ etſiz
lis eft Italiæ Avernus , aut ludææ mare videantur prodigiofa , ſunt tamen na
mortuum . Deaqua id facilius eft credi- jruralia :ut congregare in cavernis mons
tu : de aere probatur,quia licet aer con- cium mineralia aluminoſa , & nitro
tinuò fluat , vim tamen haber imbecil- commixta ſuccendere , & fic ſubitami
lam ad refftendum , fed levimomento excitare nubem , quæ admediam
frigeſcit ac caleſcit: fic enim idem in aeris regionem elevata ,ibi
antumno manè frigidus , meridiè cali tandem in imbrem re-
dus, ferò tepidus , qui tam mollis ad ca foluatur ;
lorem , cur durior ad odorem tetrum ?
Denique cum Maruthas Meſopotamia
Epifcopus legatione fungereturapud Ifdiger
sem Perfarum Regem , & Epifcopo pictatis QUÆ

a in peregr, Afiatica : bir hift.SATMATATUM . chizicap,1094.

 LIBRI II . QVÆST. XII.. 14

crediti , velinſimulati magis artibus a

QV ÆSTIO XII, lienosacervos in ſua horea traducere. 1
Superioribus annis cum Moguntiaci
Quid Magivaleant circa externa ſeu degerem . Treviris affecta fuit ultimo
fortuna bona? fupplicio faga nominis notillimi: quæ
in domus ſuæ pariere impacto epiſto
Orum cum lint homines avidiffi- mio , lac omne vaccarú alienarú clicic
mi ; præcipuæ quoque fünt dx - bat, videlicet interea dæmon ullas mul.

monisillecebræ ,nos ſigillatim agemus, gebat, & celerrimèlac eò traſportabat.

& à facilioribusad difficiliora progre 3. Facilius poffunt quaslibet fruges,
diemur. terræque fru &tus perdere,& agris ſteri
1.Nemodubitat greges & armenta liratem inducere. Magi malo carmine
poſſe perimere: quod faciunt (parſo.af- dæmonem accerſunt, ille fruges mox
fricato , velaliter exhibito veneno: in- perdit & anni proventum , fic intelli
terdum & moru locali quando dæmon genda iſta, Ovid .
beltiarum ſubic.corpora, eaque præfo Carmine leſa Çeres ſterilem vaneſcit ix
herbam :
cat ,præcipitat , vel diſcerpit: nonnun
quam & Ludacione ſola,dæmone inte Deficiunt laſi carminefontis aqua:
rea clanculum perniciem adferére,Nec Ilicibus glandes , cantataque vitibus uva
aliter admittédum , quod Gellius ſcrip Cecidit, & nullo poma movente fluunt.
to prodidita; ld etiam in ijfdem libris ſeripo Solent (teſte Remigio ) acceptum
tum offendimus, quod poftea quoque in libro dæinone minutum puluerem ſpargere,
Plinij Secundi naturalis hiftoris 7. legi: effe undè crucæ , bruchi,locuſtæ , limaces,
quafdam in terra Africa familias hominum i campe , & id genus peſtes agrorum &
voce atque lingua if :ſcinantium :qui,fi im- hortorum confeftim enatæ , omnia de
penfius forte laudaverint pulchras arbores, vaſtant & depopulantur fata olera,fru
Segeresletiores, infantes amaniores , egregios į Aus, ipſaqueinterdum gramina: inter
equos , pecudes paſtu atque cultu opimas, e dum muriú copiam hoc facto excitant,
moriantur repente hæc omnia , nulli alia I qui ilico in terram ſe abdunt, & germi
cauſa obnoxia. ] na radiceſque omnes abſumunt: inter.
2. Polluntmeſſes & fructus alienos dū iumentis æftrum immittunt, à quo
pellicere & aliò traducere: ut narrant tandem iteratis aculeis crudeliter in
Servius, in Eclog.Virg . Apuleiusin Apo- terficiuntur, interdum lupos illoſo quo .
log. & D. Auguſt. h. g. de civitat. Dei. nec dam in arborem gramine ex arboris ,
mirum , cúid ſolo motu locali perficia- ut videtur cavo educunt, eo in quod
curà dæmone . Non videtur alienum à volunt ovile ,gregemqueabigunt;unde
ratione ſuſpicari ; hoc fuiſſe Dardani non niſi gravi ſtrage illata revertantur:
Magi inventú,liquidem Turnebus etiã horum omnium iudiciarias confeflio
bcenſuit à Dardano vocatos ,Dardana- nes idem Remig.exhibet31.1.C 21.6 24.
rios , annonæ flagellatores: cò quod ,vel & cenſet tùm à dæmone non producă
X2 de
al.9. No.Atric.c.m.619.4duit.cap. 16 .
 172 DISQUISITIONVM MAGIĆARVM
de novo has peſtes, ſed undique celeri ceret : talis eciam ille dæmon Mogunti
cer ab eo collecta in unum locuin con. nus , diffamator mirificus , de quo Ly
gregari, quod quin facere poffit , nihil cofthenes ir prodig.anni858 & dæmon
cſt ambigendum.Lupos illos : quia gre- | alius lanctum quendam monachum in
gi & ovili certo ac definito , & cui
iufli, 1uſitaniæ Santareno exhibens,de quo
& quantum vult iubens , nocent & in- infr.l.6.c.2.q.3.fect.3. Políent etiã, quod
fidiantur, verifimile viderur, dæmones tenet Cumanus, in lucerna inquiſito.n.13.

eſſe , qui ſpecie lupina talem pauperiem in fine,aſſumpta hominum innoxiorum

faciunt.Locuſtas,& reliqua infecta , & figura in conventibus ſuis comparere:
mures : quia ex putredine naſci pof- fi Deus id non impediret : quem id ha
ſunt: nihil vetat , quin activa pallivis ctenus permiſille mihi & illectum &
applicando , dæmonem producere ex inauditum adhuc,in crimine Magiæ : in :
materia diſpoſita poſle cenſeamus, quo pactum cum dæmone intercedit :
tempote tamen ad id requiſito : quod & , ratione huius pacti & confpiratio .
breviſſimum etiam ipſi ſufficiat. nis fæderatæ , poteft & folet exhibere
Recentia exempla quotidiana funt , figas eriam ablentes , ut rectè Petrus
& ab alijs congeſtaplurima a. Et legi in Loyher. 2.de fpe&tr.c.s.contra Alciatum
Hiſpania literas Inquiſitorum qui tum diſſervit . Quinimò lagæ omnes faten
Pompeiopoli verſabantur, & id fecon- tur, eos qui criminis huius ſeu pa &ti
Itanter comperiſſe teſtabantur,& con- ſunt expertes & alieni, repræſentare in
vincit auctoritas ſummorum Pontifi- i conventibus ſe non pofle , quod multis
cum , quorum hac de re bullæ exſtant: docet , eruditione egregia, nec minori
Innocentij octavi ad Inquiſitores Ale- fide quam dignitate, TrevirenſisSuffrae
maniæ , lulij (ecundiad Inquiſitorem ganeus Petr. Binsfeldiusc ,fatiſque ma .
Cremonenſem , & Hadriani ſexti ad nifeftum eftpertinere ad divinam proa ,
Inquiſitores Lombardiæ , Vide spineum i videntiam , utin innocentes nihil tales
q. deftrigib.c.15 . perfidia poflit: fi verò ad tempusbreve
4.Pofluntigne domos ablumere,ut aliquando conſimile quid Deus per
contigit integro oppido Sciltochio , / miſerit: mox fane dæmonis technas,ut:
quod in Suevia anno 1533. fuit à qua- | arancorum relas difjcit, & innocen. ,
dam făga concrematum ,b : tiam fartam tectamgae tnetur: quodi
s. Poßunt alienæ famæ nocere , mul- ! legimus deBeato Silvano Epiſc.Nazaar
tismodis,primò,damoniacis præftigijs | reno d: & de B.Kunegundi (apud Krătaiei ..
& ludificatione fenfuum : ut Cenoma- i zium ) fic diffamata'per dæmonem dei
nenfis illeTriſcalinus: qui infimulavit ſtupro de multitudine illa dæmonum , .
parochum geſtati lub brachio charta- qui nocturnú convivium celebrabant,
breviario manipu & le hoſpitij vitinosarquevicinas fallis ,
li:quod & ipfi parocho perſuaſit : fecit- larvis mentiebantur : fed fraudem D...
que ut rubore fuffufus, volumen abij- I Germanus patefecit e. Faciliùs Deus
permit
a Vairo 1.3 de Fafeino.cap.1.Binsfeldio cô aliis.. b Lycoft.l.deprodig: cde confeff. maleficio
in fine din legenda DiHieron.fi fides huic legenda conftaret. e in vita s Germani.
 QVÆST. XIT. 175
LIBRI II.

permittat eos repræſentare imagines hibebat fuperioribus annis Scotus. Par

magorum , & eorum qui aliquando menſis , ex cuius epulisfaturi, ut libi
hoc crimine fueruntirretiti. Non tamé viſi , convivæ , mox fame vera crucia
negandum , abſolutè polle dæmonem i bantur:velex veriscibis: quos cum dæ
inngcentum exhibere formas, li Deus mon præbet ſagis, utplurimum inorti
finat:qui cum id finit,vel fraudem mox cina ſunt,mali guſtus & odoristetri, b,
aperit , ut dixi, velpropter alia peccata nimirum divina fapientia rarò permit
ineorum remifſionem , vel ad maius tit utſuaves cibos apponat: ne gumijs
meritum & gloriam fufferentiæ ,id per- ! hæc fit ad ineſcandum cfficax illecebra;
mittit,videBartol. Spineum quaft.de ftri- ſalut plurimum deeſt , fæpè panis for
gibus c 14.0 apolog.3. 6. 3. Denique poltè an ut divinis myſterijs orgia inſti
:

funt famam lædere: inftrumenta male tuat contraria? nam in veteri teſtamen
ficij certislocis reponendo : ubi ea in to panes propofitionis quotidiè co
nocentes ilti, quos volunt diffamare, ram Domino ponebantura : & omnis
victima atq; oblatio ſaliebatur di nunc
putentur abſcondiſſe :ut fic illi pro ma-
leficis habeantur.Invenio id fecifle Mā
etiam baptilino ſal miſcetur , & in Eu
mon dæmonem ,obfefforem B. Euſto.charittia pafcimurvivifico Chriſti Do
chiæ virginis Patavinæ :quam Deo ma mini carne panis fpeciebus five acci
joris gratiæ & gloriæ cauſa toto vitæ dentibus velata,an hæc odij caufa in ſa
rempore, quod illa patientiſſime & fan lem , & panem: Non dubito , fi Deus ( i
& illimè tranfegit, energumenam eſſe nat , & iple velit , pofle & ſalem , & pa .
permiſit: & cuius defunctæ corpuſculo nem , & benè ac opiparè conditos cibos :
inſcriptú indelebili charactere inven - apponere , rarò id facit :non rarò iubet
tum , nomen Ielu fuit. Lege Bernardin. invitatos fymbolúconferre, & quem-
Scardeonium . l. 2. Antiquita. Patavine que quo veſci volet fecum adferre :
civita.claſ.6.fol.12r.Item poffunt famam | quod fagæ nonnunquam confeffe iu- .
lædere peccata occult revelando ', ut dicibase.
folent energumeni;vel falſo inſimulan 7. Quando Deus finit , poſſunt
do ,ut tempore Ludovici II.Imperar.fe- | captivos carceribus & vinculis eripere ,
cit quidam in Germania , quod narrant motu locali tantum ad hoc opus eſt , &
Sidisber , & Vincem . Bclluacenf. a & a perfra &tionc: quod cum homines va
lius dæmon inſimulans de eodem cri. leant; cur non & dæmon ? Narratio ex

mine Dorotheum , ut narrat Meta- ftar de Lupoldo Duce Auſtriæ apud

phraſt. apud Surium , Ianuar.si Tritħemium f,digna memoratu : Anno
6. Poflunt exhibere convivia , vel Domini 1333. Fridericus dux Auſtria qui:
pliancaſtica planè, utarbitror fuiſſe Æ- contra Ludovicum Bavarum Imperator de
gyptiorum , dequibus apud Origenem lectus erat, inter Oetingam ở Moludorfum
Celfus , & Brachmanum apud Philo magno prælio victils, & Ludovico traditus,
ftratum : & Paletis apud Şuidam : & ex- qui in arcem munitam eum affervandum
X 3 33:iſit.
a Sigisber.in Chron .Vince,in ſpec.hift: 1.15.c.37.!6 Remig.1 1.c.19.er iudiciariis confej
ſponib.ſagarum. c Leu.24 . dLevit.2.c lona deVaulx-Stapuletiann.15-97;. f in Chron.Hirjaug:
174 DISQUISITIONVM MAGICARVM
imifit. Magus interim quidam Lupoldo fra- tico-b, qui de Oddone Danico pirata fic
utri eius in Auſtria promiſit , fefuaarteFri Icribit 6; Abſque carina alium pererrans,
dericum incolumem eductorum unius bol boftilia fæpènavigia concitatuscarminepros
; refpacio , fi digna fibi merces numerare - cellis evertit negotiatoribusinfeftus, clemens
tur. Dux liberaliter promifit. Ergò demon agreftibus.
ad Fridericum ablegatus avolat in Ba Inito cum Normannis conflictu , ita vi
variam , formaque peregrini affumpta , carminum boftilem hebetavit aſpectum , uc
cuſtodiam ingreditur , inquiens : ſi ex diftri&tos Danorum enſes emimus radios ia
captivitate liberari vis > hunc equum cereputarent : cominus verò ne ferrum quia
aſcende, & te in Auffriam ad fratrem tuum dem vagina extractum viſu.excipere pote
I upoldum incolumem perducam . Cuidux , rant : victa quippe fulgoreaises preſtigiofa
Quis es turad quem ille : Noli interrogare, coruſcationis impatienserat. ) Similia de
quis fim ,quia nihiladrem : ſed aſcende hunc Biarmengbus Olaus & de Haquino
equum ,quem tibi exhibeo. Hic, cum ducem , Norvego memorat Saxo : d de Bulga
alioquin audacißimum , horror invafiffet, risita vincentibus . Anaſtaſium Culpie
& figno fe fanétæ crucis muniviſſet :Spirisus nianuse: de Tartarorum contra Polo
cum nigro equo difparuit, c vacuus ad mit nos memorabili victoria Cromerus,
tentem reverſuseft: à quo increpatus, quod

..
his verbis : Poloni Tartaros anno Chrifti
von adduxiſſet captivunizordinem reigefta 1240.ad Legnicam.commiffo præliograpi.
narravit.] De Apollonio ſcribit Philo- ter urgebant, Gfugientibus inftabant. E
ftratus eum le cippo eripuiffe : & Vefta 7,4t in extimo Tartarorum . agmine , inter the
les Romanorum luis creditæ precatio- lia figna, vexillum infigne,cuiuspictureX.
nibus mancipia fugitiva , nondum ur- litera figuram præ fe ferebat: in cuſpide verd
be egreffà fiftere.st figura erat tetra nigraque , capiru humani
8. Mihi dubium non eft poſſo ma- barbati: Id vexillum cum fignifer vehemen
gicen per dæmones ( Dei permiflu qui tiùs quateret, fumum atque nebulam den
Deus Sabaoth eſt & cui placct victoriam įſiſsimi cfædiſiram exhalabat. Eane
largitur ) præftigiis , & induftria vária, bula non modo afpeétum barbarorum Polo
qua ( ut & robore ) plus cunctis mor nis adimebat , verum etiam odore teterri
talibus pollét; & urbes oblidione libe mo eos enecabat. Incantationibus id quibuf
rare ( ut exemplo Marcolano fupra q . dam Tartari effecerant : quibus iuxta ario
11 probavimus ) & expugnandas præ - lationibus, divinationibuſque cateris, cùm
bere, & in præliis victoriæ cauſam elle. | alias , . tùm in bello plurimum utuntur , ex
non defunt exempla , nec ratio repu- | humanis etiam extis de futuris eventibus
gnat , cum hominibus non rarò laus coniectari ſoliti. Barbari,ibiPelonos trepi
Victoriæ meritò adjudicetur . Ollerus darefenferunt, cohortari fefe invicem , im
Inagica arteapud Suecos, armisclarus preſsionem ,in.eos faciunt , perturbatiſque
evalit , adeò ut divinitatis opinionem ! ordinibus nuagnam cedem ediderunt. Tan
fit adeptus, auétore Saxone Gramma. I tus.eo prelio interfectorum Chriftianorum
numeris
a Plin . lib . 28. 1. b :Saxo 1.3 Dana colibr.s. colaus l.3 6.19.Saxo ho . Cin Anak
hift. Pok
 LIBER II. QVÆST. XIT:

numerus fuit , ut fingula auricula à Tarta- | pugnaſſe , nihilque io condicta pom .

ris praciſá novem ingentes faccosexplerent. tuille : quod Ephelins in talo patrios.
Scribit Dubravius, libr.z. hiftor. Boem . illos characteres haberet : quod fimul
in pugna qua victor Siderius , omnes i ac animadverfum à judicibus, adem -
Lucenfes ur nec ultra progredi;necre- pras litteras, & Ephefium , qui jam tri
tid pedem referre poflent à ſaga ſuo ! ginta defatigarat, fuccubuiſle. Polya
quemque loco , -ne profugeret , mirò nus etiam au & or eſt a Chryſammen :
ſtupore injecto affixum . Chinenles veneficam arte ſua. Cnopo victoriam ·
Neomam virginem pro fancta colint. de Erythræis peperiffe :non tamen car
de hac lcribit Gonzaluus Mendoza, mine , fed venenatis tauri carminibus .
11.2 Hifl.chinens6.2 cam hunccultum furorem hoſtibus immiliſle. Sed Fran.
magicis arcibus adeptam fuiſſe. Nam corum exercitum Rege Sigeberto ab
cum quidam dux belli , Compo no Hunnis profligatumn , carmine objectis.
mine, regis juffu claſſem in quandam ſpectris memorat Gregor. Turonenf.
inſulam ductaret , is nulla vianchoras libro quarto, hift. cap. 28. Ut plurimum
folverepotuitad abnavigandum.Tan- Deus non permittit victoriam in dæ
dem advertit navis chenilco inopinam monis poteltate : læpè hic etiam fuos
Noemáaflidere.Accedit venerabúdus mavlik decipere veterator . Sanè Ma
& opem conſiliumqiimplorat.Illa re- gnentius fic vana fpeplenus , vincen
fert,nih ſe ductrice Chinenſes victoriâ dum fe præbuit Conftantino Impera
non potituros. Unà ergo proficiſcitur, corio
& hoſtes magicis præftigiis fidences, Sic Ericusille Rex Sueciae , fum
majoribus præftringit. Illioleo in ma - mus hujus cultor vanitatis , poft rota
re fuſo , quali clallis incendio abſume- victorias manus Oſtanis evadere ne
retur , omnia fictitiis flammis involue- quivit b. In cadem Suecorum hiſto .
bant. Noema exſtinguebat, & fimilia ria legimus , Hadingum , ab Othi-
corum ludibria diſpellebat arte effica no dæmone juſlum cum Curetibus
ciore : adeò ut cum omnia incalfum , confligere prælio , profigatum : po
c