Über dieses Buch

Dies ist ein digitales Exemplar eines Buches, das seit Generationen in den Regalen der Bibliotheken aufbewahrt wurde, bevor es von Google im
Rahmen eines Projekts, mit dem die Bücher dieser Welt online verfügbar gemacht werden sollen, sorgfältig gescannt wurde.
Das Buch hat das Urheberrecht überdauert und kann nun öffentlich zugänglich gemacht werden. Ein öffentlich zugängliches Buch ist ein Buch,
das niemals Urheberrechten unterlag oder bei dem die Schutzfrist des Urheberrechts abgelaufen ist. Ob ein Buch öffentlich zugänglich ist, kann
von Land zu Land unterschiedlich sein. Öffentlich zugängliche Bücher sind unser Tor zur Vergangenheit und stellen ein geschichtliches, kulturelles
und wissenschaftliches Vermögen dar, das häufig nur schwierig zu entdecken ist.
Gebrauchsspuren, Anmerkungen und andere Randbemerkungen, die im Originalband enthalten sind, finden sich auch in dieser Datei – eine Erin-
nerung an die lange Reise, die das Buch vom Verleger zu einer Bibliothek und weiter zu Ihnen hinter sich gebracht hat.

Nutzungsrichtlinien

Google ist stolz, mit Bibliotheken in partnerschaftlicher Zusammenarbeit öffentlich zugängliches Material zu digitalisieren und einer breiten Masse
zugänglich zu machen. Öffentlich zugängliche Bücher gehören der Öffentlichkeit, und wir sind nur ihre Hüter. Nichtsdestotrotz ist diese
Arbeit kostspielig. Um diese Ressource weiterhin zur Verfügung stellen zu können, haben wir Schritte unternommen, um den Missbrauch durch
kommerzielle Parteien zu verhindern. Dazu gehören technische Einschränkungen für automatisierte Abfragen.
Wir bitten Sie um Einhaltung folgender Richtlinien:

+ Nutzung der Dateien zu nichtkommerziellen Zwecken Wir haben Google Buchsuche für Endanwender konzipiert und möchten, dass Sie diese
Dateien nur für persönliche, nichtkommerzielle Zwecke verwenden.
+ Keine automatisierten Abfragen Senden Sie keine automatisierten Abfragen irgendwelcher Art an das Google-System. Wenn Sie Recherchen
über maschinelle Übersetzung, optische Zeichenerkennung oder andere Bereiche durchführen, in denen der Zugang zu Text in großen Mengen
nützlich ist, wenden Sie sich bitte an uns. Wir fördern die Nutzung des öffentlich zugänglichen Materials für diese Zwecke und können Ihnen
unter Umständen helfen.
+ Beibehaltung von Google-Markenelementen Das "Wasserzeichen" von Google, das Sie in jeder Datei finden, ist wichtig zur Information über
dieses Projekt und hilft den Anwendern weiteres Material über Google Buchsuche zu finden. Bitte entfernen Sie das Wasserzeichen nicht.
+ Bewegen Sie sich innerhalb der Legalität Unabhängig von Ihrem Verwendungszweck müssen Sie sich Ihrer Verantwortung bewusst sein,
sicherzustellen, dass Ihre Nutzung legal ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass ein Buch, das nach unserem Dafürhalten für Nutzer in den USA
öffentlich zugänglich ist, auch für Nutzer in anderen Ländern öffentlich zugänglich ist. Ob ein Buch noch dem Urheberrecht unterliegt, ist
von Land zu Land verschieden. Wir können keine Beratung leisten, ob eine bestimmte Nutzung eines bestimmten Buches gesetzlich zulässig
ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass das Erscheinen eines Buchs in Google Buchsuche bedeutet, dass es in jeder Form und überall auf der
Welt verwendet werden kann. Eine Urheberrechtsverletzung kann schwerwiegende Folgen haben.

Über Google Buchsuche

Das Ziel von Google besteht darin, die weltweiten Informationen zu organisieren und allgemein nutzbar und zugänglich zu machen. Google
Buchsuche hilft Lesern dabei, die Bücher dieser Welt zu entdecken, und unterstützt Autoren und Verleger dabei, neue Zielgruppen zu erreichen.
Den gesamten Buchtext können Sie im Internet unter http://books.google.com durchsuchen.
 MÁGICARY M

DISO VISITIONVM

TOMVS SECVNDVS ,

Secunda cura correctior & auctior.

IN QVO A GIT VR

DEMALEFICIO , VANA

0 B S E R V A TI O N E

Diuinatione , & Confecratione ,

A V C T Q R E >

MARTINO DELRIO SOCIETATIS

I ES V PRESBYTERO ,
SACRAE THEOLOGIAE “ DOCTOR E,

in Academia GRAETIENSI S. S. Profeſore.

CVM PRIVILEGII S.

FILOSOFIA
UNIVER
ROMA

ISTITUTO DI
@
.I
D

Pr
.

1252

2
BIBLIOTECA
SITE
t
y

B HITTAMIRANI

V E N E T I.IS, M. DCV 1

Apud lo . Antonium & lacobum de Franciſcis.

 ‫‪-‬‬ ‫فيفي‬

‫"‬ ‫ین‬ ‫(‬

‫? ?‬

‫*‬

‫‪14‬‬

‫|‬
SERENISSIMO

PRINCIPI

E R N E S T 0 ,

Archiep. Colonienſi,

ORI
SRI ELECT ,

EPISCOPO LEODIENSI , &c .

M A RT IN V S D E L RIO

Societatis I ESV Presbyter.

al
I pri
Primus DISQV.IS IT IONVM MA

GICARVM Tonius C. T. placuit ER

r
a
y Neste PRINCEPS, vt audio ; ſpero
s
non minorem gratiæ locum huic Secun

do fore . Vincit multiplici varietate, cu

riofitate ,vtilitate . Vnam ille MAGIAE

fpeciem continebat , tres iſte comple &itur : in eum conie

ci , quæ de nefarijs MALEFICIIS, quæ de inanibus OB
SERVATIONIBVS , quæ de infinitis ferinè DIVINA

TIONVM generibus , Hiſtorici, Poecæ , Philofophi, lu

riſconſulti , Theologi ſuggeſſerunt, non incommodè di

geſta in ordinem quàm hucuſque commodiorem . kaue
nient , ni fallor, cuiuſlibet ordinis , & condicionis homi

nes,quod illosiuuare, fi attentè legerinc, non parum queat;

& ſe adiutos, tibi, PRINCEPS SERENISSIME, gratias
agent, cuius hæc auſpicijs videbunt in lucem prodijſle.

LOVANII , IDIBVS SEPTEMBRIS . 1599 .

t 2 IN
 IN MARTINI DELRII

NOVITER EXCVSAM

MAGIAM ODARIV M. if

Aputitta fusdolore DELRIliber SOPHIAE

Fluviatilé obteritſ: ,, Germanus ille fætus,

Exeſtá ;ſapècancrum . Animo imbibaturalia ?

Et ante viperina Nampagine recondunt
Testudo tabe pota Animimedelam . Egentes

Mundam vorat conilin . Ratione nofle morbi

Jaculis onuſta capra -Purgamina :quiserna

: Virtute præpotentis De MENTIS igne cuſum

Điętamni opem fibifert . Hominem , fibi medelam

Quos icir ip/è demon ; oagace promiam ,
Animſ

Siue ille cancer, fiue Manuqurlatam amica ,

Serpensynocensvepeftis ; Abiudicare, turpe eft.
Qudagant ? adeſte cuncti. Hoc Del'R il volumen

Huc dominum tenebris. Cælieuolutum ab arce

filufe: quiſquis erras: i , per inuia in viana dux.

Deſertione quifquis. Erronibuspatefcit .

CHRIST I furis ,Magic Hocm manum vo'umen

-Maniæque capius cetro : Date VERIO AEQviamătes.

Tabefiis, et qui amaro Penituſque quid recordar

Felle INFIDELITATIS: NATVRA , cui volupas

Huc, quiſquis infirenses Eft noffe ; 1 yr A quiſquis ,

NATVRAE , &t artis eius ; V erumque N v Men opas i
Delrl liber fagacis <. Date in manum volumen

Mox in manuna inferatuli, A DELRIO exolutum .

CLAVDIVS DAVS QVAE IV S.

IN
 IN EANDEM

A LI V D ...

Eu multa certó pollicere Apolline

Ventura , ſeu minare multa credulis ;

Siue extaſpectes, aſtra Cælofeu notes;

Impoſtores, mendax , fuperbus, improbus,

Farere . verus ifte te prodie liber,

Mentita veris corrigit , fallacias ,

Commenta , tricas, fraude confutos dolos,

Præfense cun & ta diffuit victrix Deo

Vis ingenlpotentis , Uconſtans labos .

Atque iftud audesimpius conuellere ?

Impoſtores , mendax , fuperbus, improbus,

Fatere'. verus ifte te prodit liber.
Veri peritusauctor , inuictus malis,

Magicisque laruis, nominis notum decus

Delrio , fa &ta di&ta verat omnia .

Spe& tata virtus, certa ftat fcriptis fides .

Fatere . verus iſte te prodit liber,

Seu multacerto pollicere Apolline
Ventura, feu minare multa credulis

Impostores, mendax, fuperbus,improbus.

CAROLVS GOOSSINVS

Os Ocvlvs Sis IGNARO.

) + 3 SVPE
 S V PERIORIS,

& Cenforum Approbationes.

P. Oliverij Mañaræi Societatis I E $ * Vice -Præpofiti

R
mo Primo inſerta eft .

Hunc tertium Magicarum Diſquiſitionum librửm à R. P.

Martino Delrio Societatis Iesv Theologo conſcriptum ,

quod multiplici ſit variaque eruditione refertus, nihilque

conrineat quod Catholicæ fidei aduerſetur , dignum iudi

· ço qui prælo mandecur. Datum Louanij 8. Februarij ,

Anno Domini. 1599 .

GUILIELMVS FABRICIUS

Nouiomagus Apoftolicus , ac
Regins librorum cenfor.

Respoſteriores ;quartus, quintus,& fextus ,Diſquiſitionum

T Magicarum libri , auctore viro docto P.Martino Del

rio Societatis Ios y Presbytero , ob multiiugam eruditio

nem , iucundam ierum abåítarum varietatem , ac folidita

ten doctrinæ ,Lectori,hiſce potiſſimum temporibus, mul

tò vtiliſſimi futuri ſunt, vti & Priores earundem 'Diſquiſitio

num . Proinde in magnam vtilitatem Eccleſiæ omnino ty

pis mandandos eſſe iudico . Datum Antuerp.21. Kalen.

Aprilis, Anno 1599 .

SILVESTER PARDO'S . THEOLOGIAE

1 Licentiatus Cathedralis Ecclef .Antuerp . Cano

micus , Librorumque Cenfor.
. SVM
lü
 SV M MARIA

PARTIS PRIORIS

LIBRI III.

QV AE STIO I. QV AE STIO III..

Quid & quotuplex maleficium . De amatorio maleficio.

A leficium effe , definitur ,, SECTIO I.

e diuiditur . Quædam
concurrentia ad omnia Quidfit, quædam huiufmodi credita ver
M maleficia . teribus. Aſtirites lapis, fynx , qualis
Variæ efficientes caufæ , feu inſtrumenta auis. De noſtri eui pħiltris.de his que
maleficij. de pulueribus . De herbis , fiunt intra corpus. quod in his vt plu :
feſtucis , & fimilibus,quæ fubfternūt. rimum mifceant res ſacras. En
De vnguentis . Dehalitu ,ſeu afflatu. xempla.
Doverbis,minis increpatione,laude. De his quæ fiunt extra corpus. Šactilen
1 rebus ſacris, vt aqua luftrali.viaper gia quæ his immifcentur. de imagini
tà.infanticidis.de fanguinisſuétione. bus amatorijs. De pergameno virgi
de ftrigibus veterum opinio.Gelo . Pa nea ex cute pueri . Cur in hoc potiffi
namane striges.Lilith matres dæmo mum maleficio rebus facris abutan
num ; d de illis errores Hebræorum . tur , & exemplum quoddam de Eu
Lamie, quid ,el quales Græcis.Thre. charistia .
4.Iſai.34. Quo pacto infantes olime ES
hodie necent. SECTIO II. .

QV AESTIO II . Quæ vismaleficijamatorij.probatur la

1,
De maleficio inſomnij.
Ritus ſolemnis.exempla. Loca Virgilij,
Ouidij ,Valerij Flacci.Telephron .De
naſatus nebula ſomni quid Apuleio.
Modi ſoporandi magorum . figna
varia pro inſtrumentis , & fingulo
Tum exempla. Deonguento , 8 illi
nimentis . an poffint mutari in minu
ta animantia , & arctas rimas ſubire.
te non poffe voluntatem eo cogi, fed
appetitum tantum . L.eorum , Cod . de
malef . mathem .
Locus Baruch.6.0.42. accuratè tra
Etatus. Qui funiculi apud Jeremiam ,
qui vero apud Poetas . Loca Virgi
lij, Valerij , Nemeſiani, Propertij.
T'à uitupe quid ſint , defenfus inter
pres vulgatus. Theocriti locus . Burn
chardi locus . Olius aduri folitæ
Epityrum edulium or "Heſychij de
t 4 CUS .
 Summaria Lib . III .

cus . Oſa quid fignificent Hebraeis . span.Loca Virgilij, & Tibdi, Defpue
Quid oſa oliuarum . re in ſinum . An quis faſcinetur à bea
Menti, & corpori hæc quam noria , o “ neuolis ,aut àſeipſo? Eutelidas ,Nare
ftenditur ratione, & exemplis. ciſſus, Loca Plutarchi, Es Heliodoräi
De Hippomanes , quoruplex fit . expli Pueri quo pacto faſcinētur iuxtà Plu
cantur vary auctores . Varia iudicia tarchum . Conuincuntur fabuloſa .
contra huiuſmodi Magos , & quæ iu-" Theologoriim quorundam incõſiderātia.
ris Romanipæna . Anton.Guibertus Philofophica faſcinatio quid , & quod
refellitur. Excmplum vltionis diui improprie dicatur fafcinatio .
na , quod in Miſnia accidit. Thybies Põtici.Locus Plutarchi.Vis
Vifionis in corpus; & animă ex Pix
SECTIO III . tarcho. A moris origo.Naphta Medo
rum.Hiaticula auis. Auriginofi mogu
De remedijs contra philtra , & amoris bi remedium . Inuidorum intuitus '.
viſcum.vana quædam gentilium . Lan προβασκάνια . Ωuo pacto contagio per
ca Virgilij , Tibulli, Nemeſiani , & intuitum propagetur ſecundum Theo
Propertij. Error Pomponatų. De an logos :Richardi di&ta diſcuffa vifus ni
tidotis naturalibus , De antidotis mo dendo an agat in ſpeculum , contagio
ralibus, & Chriſtianis. Ex Helinando an ex pupula vel circum oriatur.A
quæ foleant amorem adferre , vel for matus an habeat aliquam phyfisam
uere natum . Qua vitanda .. Reme qualitatem ,qua efficit vt ametur.Lo
dia facti.
cus Eccl.9.v.9 . Abulenfis fententia
Pulcra exempla , Hypatia . Appe , e difcufa. Anfafcinationis nomen re
Gela . cipiendum Chriſtianis . Faſcinationis
Sacerdotis,cuiufdem . Cardanus refutain definitio , & Etymologia . Loca Deu
tus cum remedioſuo. teron.28.0.5.6.Matt. 20.
Loca Horatij . item Eccl.3 1.2.25. Sap .
QVAESTIO IV . 4.1.12. Galaw 3.0. 1. Sara an faſci
Matrix. D.Hicron. Chryf. Anſelmi ,
De Maleficio hoftili. Tertulliani, & aliorum ſententia de.
faſcinatione . Leonardo Haßelio vin
Quid ſit, de ingredientibus . notata que dicie commentarior.adiudicatæ . Fan
dam opinio Grillandi. Scinatio Magica ,quid & qualis.
De ſene Viterbienſe contra vidan.Tch
SECTIO I. chines qui.Palamnæi. Faſeinantiune
familie , in Aphrica, Triballis, Illy
De Faſcinatione . rico. Faſcinatorum ſigna an in oculis ..
Quid.contra fafcinationen queant re
Hec nunc tota luculentior quaftio . De media naturalia. Faſcinatio latiſſime
vulgari,feu poetica faſcinatione;. qua fumpta, quid ſignificet . fafcinari iudi
lis &
, queex ea ort&ſuperstitiones . ces. an verum . Opinio vulgaris faſcini
Faſcini nomer. Præfſcini. de Higà Hir vnde nata .
SE
 De Magia Dæmoniaca.
SECTIO II .
De maleficijs venerarijs.
Quæ fit poteftas Diaboli in mãos . Lu
theri error.Locus 2.Cor.4.0.4. Lam
ber. Daneus notatus : Sagepoßunt
occidere, & morbos infcrre.
Elzan. magusplurimos occidit . Saga
Heluetiæ quam multos ; imo & pro
prios liberos uorauere.maleficium per
acupuncturam . De alijs in fuperiori
Germania : item in Salaffis.item apud
Geneuenſes.
Modi duo per introfumptionem , & eius C.oni.de Sagitarijs , explicatum . quod
exempla , strigatio puerorum . tertius -- genus hominum ſunt ifti. Ritushou
inhalationem . Clementis VII , virum , & exempla nonnulla.vt Punk
per
mors . exemplum Agyrta Itali. &
aliud Alfaticum . & aliud Nigræ fit
Hæ . Que caufa huius veneficij inhala
torij .Bodinierror .De venefico Italo De iconopæis maleficis . Notati Carda
Pariſiis agente .
De venenis quæ extrinſecus adhiben
tur. vari modi . Loci dehac re Hora
tij . & Lucani . Telepbron à lamijs in
fpecie nustelæ nafo truncatus . Locus
Apuleij, & Quinctiliani.
Gnofticorum immanes cibi . hinc caufa
calumniarum in Chriftianos , dc in
fanticidijs,Venena quçdam mire effor
cacitatis.De Slygis aqua. Iubertiſen
tentia notata . Scopcliſmus quid. Iac
cularij qui L. cum quædam & L.fac
culariorum D.de extraord.crimin.lom
ca Iob . 5.1.23 . Virgilij & Planti :
Hifp.quid cargareldado.
SECTIO III .
De aborlu , difficili partu , & lactis
deficcatione .
Stadlein tacertà fub oſtio poſita ,infan
tes in vtero materno necabat.abortus
flatu procuratus. otres Littelaton .
Perpetuæ prægnatio cuiufdam apud
pulciuni difficilis partus Alcme
ne. Exemplum lactis furati.co ritus .
accidit Treniris .De lačte exficcato',
etiam in muliere per ſolas minas . De
frumento furto per maleficium .
SECTIO IV.
De ſagitarijs affaſſinis & imagi
num fabricatoribus maleficis.
leri & aliorum . De Finnis G - Lappo
nibus ſagittarijs, C.vni.dehomicid.in
6. Quipropriè af affini.
nud & V vierus.Altheæ ftipesfatalis
Meleagro.Zoca Ovidij & Horati .Hi
Sto. Duffi Regis Scotie . De Enguer
rani vxore , de alijs in Francia recen
tioribus, Caroli.9.89 Pontifcis cuiuf
dam . Deſtatua Simoni Bulgari exi
tiosd . De alia Tricipiti, deque alijs
quæ in Ciceo Byzātino magicæ fuere.
SECTIO V.
De morbis varijs à dæmone
illatis .
Dæmones varios immittunt morbos .
Notantur Pomponatius , & Lemn
nius. Locus D.Matth.17.0.14 . De
Lunaticis Epilepticis. Firmicilo
eus.
Exempla , Thallus fic affe & tus per A
puleium ,
 Summaria Lib . 1113
puleium.aliud cx'malleo exemplum .
Locus D.Luc. 8.v.27.0 17.0.11 .
1. Reg . 16.v.14 . 15.6 23. dæmo
num nomina ab effectu in S.S. Cur
magna in his auctoritas Sprengeri
& Nidery.
Exempla ab ijs allata varia B. Angela
Fulginatis, Stiradij.Dementiam adfe
runt. Exemplum ex Mathiolo. Morbi
Gentilium à dæmonibus , vt Cereri-
Etorum , Panicorum & Fanaticorum ,
Quo pacto demon inferat morbos . com
çecbites, ; Deutsc 1
SECTIO VI.
Demira rerum folidarum & ma
gnarum in corpus ingeſtione
acégeſtione.
Exemplum mulieris Zabernenſis . item
& alia ſeptem ,ottoue , & præcipuè
mirum ex vita S. Petri Tarentaſii.
Pifand monialis .
Que in corpore naturaliter innaſcantur ?
* Exémplum Comitis cuiufdam . Quæ
naturaliter innaſci non queant.
Quotalia patto demon poffit ingerere ,
7 o exercre.Exempla duo Ambr.Pa
ræi, de studioſo, paftore. Tertium
Remigi .Refellitur modus Paracel-
fi.de fulmine & aqua . " 2
OR SECTIO VII . -
De maleficio deuouendi.
235
Efe aliquos energumenos, & quo ad hoc
pequiſita vt poſſeſſi à demone diean-
tur. Anpenes homines ſit poteftas ſic
deuouendi. An Diaboli ſubintrent ip
fa corpora ? Diſcuffa fententia B.Hil.
degardis. Ceſarij.Gennadij . Tostati
exempla varia.Notatuslocus Scrip
toris Annal.Eccleſiaſticorum . cur id
Deus aliquando permittat.
SECTIO VIII.
De maleficio ligaminis .
De vulgi quadam opinione ,et ex ea con
fuetudine nuptiali. Solere homines
reddi maleficiatos.
De varijs modis ligaminum . Cur plures
viri maleficiati, quam feming ? Cauſe
maleficij proxime.
Dé Lemnisfeminis maleficiatis .De Bå
hemis mulieribus :Valazca.Propertij
locus.Palumbi presbyteri & Veneris
hiſtoria.
De viriliú ablatione notatus locus Spren
geri. De muliebri aretatione . Deim
: pedimento reſpectiuo. Quoddam eſſe
impedimentum perpetuum , contra
Canonistas quofdam , & quod huiuf
modi. 3
Mira Dei permiſſio quedam apud Ka
rentinos.de fonte Salmacis.
SECTIO IX .
De maleficio odij . Exemplum , & locus
Virgilij . Exemplum aliud quo'p.in
što hoc maleficium dçmon procuret.
de maleficio oblinionis, & eius exem
plum .
SECTIO X.
De maleficio incendiario de corona Me
deç Senecę locus. exempla varia . Lo
tharingię i Heluetie , Rhenane prom
uincie.
QVE
 DeMagia Dæmoniaca.
QV AESTIO V.
Quibus perſonis malefici queant
noçerejs
Neminiſiné Dei permißu ; quo habito
poffent cunétis hominibus.cur infanti
bus permittantur nocere . Curvt plur
rimum his infidientur . infanticidio
rum exempla , Opinio pulgi de indo
lentia acquirenda. De vnguento Pam
gano . Cur interdum & bonis nocere
permittantur.
Vulgiopinio difcusa, interpretata ,
.
quod iustitię adminiftris nequeant
nocere . Oftenditur contrarium ali
quando accidiſſe . Ananię ratio reie
&ta quedam .Nideri fententia notata .
Goninus Magus Parifienfis.V ndeor
ta opinio.
QV AESTIO VI.
Cur Deus patiatur maleficos: re-
bus lacris ficabuti ?
QV AESTIO VII.
Cur per maleficia tantopere dæ
tibneny graffari Deus
patiatur ?
: SECTIO I.
Fit ad gloriam Dei.quia ſic oftenduntur,
! Suauitas ,clementia fapientia,poten
Mutia,iuftitia, & c.attributa Dei.
2.Fitadhominum utilitates varias,pri
mò eorum ,quibus nocitum , patien
siam , conftantiam ,charitatcm humi
litatem , o reliquas virtutes .exen
1
pla heremitæ cuiufdam , & D. Iulid
Ri. Deinde cæterorum fides confir
matur , & varij errores extirpantur.
2 : docentur eße dæmones , docentur hæ
retici ueram non habere fidem qui non
poſſunt išta ſanare , vel dæmones fu
gare. Exemplum Lutberi.item Para
chi Lutherani. Miniſtrorum Augum
Stanorum . Ministrarum Caluiniſta
rum in Picardia . Dæmones inter
fuerefuneri Luthert , Belgicæ Ico
noclastia . Denonis imagines : cur
Caluinistæ linquant intactas, Deic ,
Sanctorum confringant varia eius
rei exempla .
SECTIO II .
Vindica peccatorum præcipuaestrau
ſa . Aliquando alienorum ,vt in diſci
pulo B. Eleutheri, & infantulo apud
D.Gregorium . item ob parentum in
imprecationem ,uel etiamcon
iuftam
iugum .
vtfunt contumacia in Deum ,
lios ſuperiores, vel parentes , Nabu
chodonofor.
Ægyptij. duo iuuenes Florentini . De
cem Fratres , ob diras parentum : .
Loc.Prouerb.30.0.17 . Qdium , &
vindictæ cupiditas , & inuidia .
Exemplum Saulis.; aliud Alexand .
ab Alexandro , quatuor in pita
5. Arnulphi.
Carnalis libido , etiam coniugum ,
quæ huc diriguntur. Saræ mariti
B.Magdalena puella apud D.Hieron .
puclla apud D. Prosperum .curtam
multa:dæmoni liceant in coniugatos ?
Sacrilega uotorum violatio quam hor
rendè punita . exemplum terrificum
trium monachorum .
Cru
 . Summariä Lib . III.

Crudelitas iniuſta. vt Boleſlai Regis. contemptam excommunicationem E.

Geile ducis,item accuſatio , vel cri piſcopi.
minatio calumniofa , vt de tribus Templorum & facrarum rerum
fæminis, & vno viro,calumniantibus direptio , & Ecclefiafticorum
D.Gregorium Siculum , & D.Danie redituum ac iurium inuaſio .
lem Styliten . De Comite Matifconenſi. De Otgerio
Agnitæ veritatis impugnatio & Oeconomo , De alijs duobus , Item de
apoſtaſia. exëpl. variorum in ſacris pæna quorundam militum in Hiſpan
litteris,canonibus,& D.Cypriano. nia, poft hanc vitam , vt apparentes
Blaſphemia vt Alexander Hyme declararunt . De Deioca propter elee
ngus Sartor V'vigornienfis apud Tho. mofynas faluo . De Berneto propter
V valdenfem blafphemans contra Sa corruptelam & iniustitiam damnato
croſanctam Eucharistiam . Gaianus De Alfonſo Rege Aragonum precibus
blafphemus in Deiparam . item alij Cluniacenſium liberato purgatorijs
Conſtantinopoli & Neomagi. pænis contra hereticos , e de confef
Imprecatio , qua quis ſub condi fione.
tione în dæmoniaddicit.mulier- Irriſio contemptus ſanctorum vi
cula apud Cefarium . Et de illo qui rorum & feitorum . dc muliere
animam diabolo vendidit.Colonienfis quadam . exemplum punitę fæming
virgo apud Niderium . de præter quia fuerat ingrefja virorum mona
milla menfæ benedictione . de Sterium , virilem habitum mentita .
Petro Bernenſi iudice, & preter item contemnentes feftorum celebra
miffo crucis figno . Dc hofpite tionem . De ciuibus Torpetčjibus. Pu
Spandacenſi. Gillanimitas deiperatio , curioſi
Decapitaneo Brauo :de Nobili quodam tas ,Theophili Oeconomi.
- Sileſio . De virgine Saxonica . De Propter culpas veniales,Mofes oble
quodam maledico in martyrem . de uem iram .Religioſa quçdam ob pre
Goduino Comite. cipitem Gulam .alius ob tcpiditatem
Vlúræ vitium. de monialibus quibuf diſtractioncm in oratione.
dam .Cur eleemofyna data ſagis no
ceat. QV AE STIO VIII.
Duritia & immiſericordia in pau
peres . de ſagisvideomendicantibus, Cur cum ifta damna plerumque
de Pictauienfi , quodam . De Epiſc. diabolus poſsit per le inferre ,
Moguntino.de Kirchbergero quodam . malit per alios ?
Irriſio ſacrorum myfteriorum ,
contemptus rituum & cenfura- Quia in maiorem hoc cedit Dei contcm
rum Eccleſiæ . De Batauo miſlam ptum . Pluribus nocet . Quedam nox
imitante . De Nonato . De Proculo poſſet tam commodè per ſe v.g.here
Ariano . De Donatiſtis. De indig ne Jes Spargere,abutirebusſacrisperſam
fumentibus Euchariftiam , exempla crilegium . Vtplura illi Deus permit
tria . Epachij mors . Multi periere ob tat in homines.De remedüs,remiffuc.
PARS
 De Magia Dæmoniaca .

PARS POSTERIOR dantur variæ circunſtantie. pormiter

de fingulis exempla .
LIBRI TERTII ,
SECTIO II .
SI V E D E
VANA OBSERVATIONE .
Oftenditur particularibus cafibus , vana
obſeruantia.
QVAESTIO I.
1.Quando requiritur fides in hominem .
2. Sieffectustribuitur ſigillo , character
Quid fit ?
ri, figuræ ,verbis ; c.quæ repudian
ta lib.r.
Definitio ponitur.
3. Quando verba facra,vel opera pia des
torquentur ad res vanas , & quæ res
QV AESTIO 11.
tales cenſende ? Quæ res indirecte
fpečtent ad Dei honorem . Explicata
Quale fit peccatunit fententia Caietani, e limitată, de il
lis qui ex mera deuotione faciunt.
Quando lethale .
Quando veniale. ŞExempla ſingulorī . 4.Per certa ieiunia voluntaria ; & ora
tiones ab Ecclefia ad hoc non institu
Quando nulium .
tas nec probatas , euentum aliquem
exſpectare. De arte Notoria: eius ri
QV AESTIO III . tus & confutatio fusè . iteni de arte
Paulina ☺ de arte v Ingelica .
Quotuplex fit ?
SECTIO III ,
À caufa finali oftéditur eſo quadruplex.
Fortuna . De geftantibus reliquias , Euangelium
Si exſpecten- Corporis. Ioanniš fimilia periammata.
tur bona Animi. Quæ neceſaria vt hæc fint licita.ſenten
Lupernaturalia. tia de his Auguſtini explicata. veter i
res etiam Canones , illud 26.9.2.c.
QV AESTIO IV . non liceat. 26.9.5.C. ne obferuetis 26.
9.7.Caffiodori locus cxponitur,
Vnde queat dignofci , quando ſit SECTIO IV.
huiuſmodi vana obler ...
uantia ? Deominum obferuatione late diſſeritur;
SECTIO I.. Eenumerantur eorü genera varia er
D.Auguftino.De Saliſatoribus. De
Quid quando non conftat caufam habere auris tinnitu.locus Catulli, & alterius
pin huius effectus fupernaturalis à incerti poetæ. Spatulomantbina . Ster
-Dco. Quid quando, constat effe effe nutatio. Ex nomine,exemplo Augi
ftum naturalem , vel dininum , fed ad fi de Nicopoli . Ex verbisfortuito
pron
 Summaria Lib . III .
prolatis. De ijs quæ domicontingunt .
οικοσκοπικά . De ijs que foris.τα ενο
Soc . Exempla. D. Augustini locus ,
Ominis mentio habetur in facris litte
ris.Locus 3.Reg.c.20.1.33. Vanitas
omnium.D.Marci factum . Locus Ble-
ſenſis , & Iudith.8.v.33.
Signum à Deo petere aliquando licitum .
varia huius exempla. Serui Abrahæ.
Gedeonis , Ionathæ . D. Augustini .
Gregorij VII. Clodouæi Regis. Omi
na obſeruarc illicitum . Caietani locus
notatus. Omen offenſi pedis notatum
in Graccho,Craſſo, Proteſilao, Tibule,
lo . De omine Sternutationis.ex Theo
crito, Aristotele, Propertio.
SECTIO V.
De ſtrenis an ſit vana obſeruantia.quan
do liceat eas mittere.De Kalendis lam
uuarijs & earum celebratione.Expli-
cantur.c.1 . Concil . Antiſiodar.c. non
obferuetis c. non licet . c. fi quis Kal.
26.1.7.co.Comc.Tolet. Burcbar
di locus. Hibernici lupi charichrift.
SECTIO VI.
De ſuperstitione temporariorum , ad
fcindenda ligna , herbas colligendas
& c. Qui obſeruant certos dies feftos .
vt prænuncios ſerenitatis velpluuiæ .
vel vt naturalis efficacitatis maioris,
quo ad herbas , phlebotomiam & fi
milia . vel vt infaustos & ominoſos .
Dies Aegyptiaci, qui fint in c .non
obſeruetis, & c. quis exiſtimaret 26.
9.7 . D. Auguſtiniloca. Locus ad Gal.
4.1.10. Posterum , quid Ambroſio ,
e Augustino . Quiaquam benedż
Etam yno dominico quam alio plus
virium putanthabere. Qui ouis diei
Paraſceues vim ineſſe incendij putant
exſtinguendi.
SECTIO VII .
;
Obſeruantia vanæ in ſanandis morbis es
varijs noxis repellendis.
Quando conſideratur vt oblatio fit ex
eleemoſynis, vel crux empta eleemo
mofynis . Qui pilos vel capillos ægri
miſccnt ceræ oblationis. Qui mergunt
imagines-aquis . Qui certas adhibent
ligaturas. Quiper annulum deſponſa
tionis meiunt. Qui porcorum lintri
collum aplicant. Oni cingulam egro
tantis metiuntur. Quiſtramen bipen
ne diuidunt . Qui animalia luſtrant
per ignem . Qui libum S.Lupi infunt
& cæt. pecuariorum ligatura . locus --
Burch .
Qui vtuntur abfurdis orationum formis .
de curatione vulnerum inter milites
Hiſpanos frequente , ponitur formula
Esdiſcutitur.
SECTIO VIII.
Diſcutitur & refellitur ſiperftitiofus
tractatus Felicis Malleoli Tigurini.
Sanare morbos quando pium ,quando
non . Quando liceat benedicere anima
libus quando non . Quando liceat exor
ciſare en excommunicare animalia ??
bruta. Exempla Sanctorum . S.VV in
lhelmus anguillis maledixit, B. Prum
minius vermibus venenatis . Epiſco
pus Laufanenſis fanguifugis Helueti
vermibus fuger , Curienſes inſectis, ?
LauffKaffer . Quibus formis exorciſ
-morum hac in re vti liceat . Exem
plum Apostolorum & $ .Hilarionis:
S.Blan
 De Magia Dæmoniaca.
J Blaſius quomodo benedixerit ani
malibus.De's . Antonij porcis, & cur
illi appingantur.Locus Coloff:3.9.17 .
Quomodo in nomine Iefu omnia fa
cienda. l.eorum.C.de malefic .AZO®
alij illam ſequentes , reprehenſi. For
mila in quibus dicitur, Si B. Maria
peperit & c hoc fiat & fimiles ofte
duntur eße illicitæ, etiamfi capias ſic
ot ſignum vel pt cauſam . Nunquam
pti licet opera dæmonum ne ad bonü
quidem . Defacto Theodori Sedunen
ſis Epiſcopi utentis ministerio demo
nis in campana transferenda. Quo
modo intelligendum Dei præceptum ,
de parcendo inimicis .
Nullicontractus vſurarij vnquam liciti
fuere: & contrarium ,eft error.
Rythmus, feu verſus, an ſuperſtitiofus.
Ritus abfoni, & non neceſſarij , nec ab
Eccleſia approbati . indicium ſunt ſu
perftitionis.
Christi Domini ritus in ſanando cæco ,
De B.Marco quædam fabella .
De ritu Helizei Prophetæ in puero fum
ſcitando. De ritibus baptiſmi.
Reuelatio de illis formulis vulgaribus
nulla exſtat . De Ananiſapta re
medio , docctur effe vox Magica , em
idololatrica cx Hebræa compoſitione.
‫ אכא‬,, & &‫ אכנ‬,, ES
& ‫ אוס‬,, & ‫( רוכע‬, ‫י‬
npu :
Magicæ voces pleræque ex Hebræofum
pta .
Serpentes quomodo ab Apostolis ſub
lari .
Serpentum incantatores ab Eccleſia non
tolerantur . Potentiori vtens forma
eundem conſequitur effectum , quan
do deeft pactum . Cur per malos Sa
cerdotes ſeruata forma conſecrationis
fiat tranfubftantiatio ;per bonos,non
ſeruata illa ,non fiat hæc ?
Curationem à dæmone petere non licet .
Non ideo licita eſt formula , quia verba
eius fingula funt ex ſacraſcriptura .
Quomodo fidei promißa ſanatio , & min
racularum patratio ? In quibus du
bijsſequendabenignior interpretatio.
quid hic dubium ,quid certum . Diſtin
étio vtilis inter dubium de re , du
bium de perſona.
Potest res eſſe illicita , & non peccare
eam faciens, & è contra quoques .
Quando agitur defalute , vel periculo
animarum , tūc iudicandum non quod
lenius eſt , ſed quod animæ tutius , eg
Securius.
SECTIO IX .
Exempla variarum formularum vana
obſeruantia . Spadix, Spadix , ſila
boras , & c.Ante par ante,& c. Allir
gare equum stoloni Sterili . Brane
chium circumdare funiculo laneo .
Confumm.est.
Jnijcere phiala vitrea nouem ordei gran
na . Filum per chriſma trahere . ter
ream imaginem fub altari abſconden
re . Tempore miſla dentes tange
re , & c. Manus lauare cum ægroto ,
vel eum cum certis verbis manu pre
hendere . Tribus miſſalibuspanibus
quædam infcribere . Feria ſexta &
grotum ducere verſus orientem , & c.
Gustate, & videte quod bonus , & c.
Ad Sanguinem ſiſtendum , certo nu
mero guttas stillare in cyathum frin
gida , drc. item dicere certas oratio
nes , vel verſiculos è Pfalmis , vel
Chunrat,cara ,ſarite,& c.Tribus dien
bus ante Solis ortum dicere ſuper e
quo quædam perba . Ad inuenien .
dum '
 Summaria Lib . III .
dum furem , facere crucem in cryſtal
lo cum oleo , & nomen Helena ſub
fcribere , & c.
Item , lapillos ex fluente pro kumero fun
ſpectorum collectos & domum relatos
ignire &c . Item ad excutiendum furis
oculum dicere terribilem quandam
orationem , & percutere clauum &
neum malleo cypariſſino , &c. ftem
ramum auellanum die Sabbati ante
folis ortum abſcindere c .
V ti falfa da ficta oratione, quam tri
buunt S. Adalberto: videturverò pou
tius elje Adalberti hæretici olimdam
rati.
Legere pſal.108.iuxta certam perſicum
lorum diſtributionem , aliter quam
exftat. Ad curanda maleficia, acci
pere tres olci uiolacei menſuras , 68
conſistere contra folem , ante ortum , : ? fatuas mergendi fuperftitio. Levini -
exprimere nomen lęſi & matris eius,
Gangelorü glorię & c. Item ferre in
fcripta nomina trium regum , cum
certis uerſiculis , uel uciba incognita
do abſurdà , ut ueterum ; Danata ,
Daries Ec. Recentiorum verò
Abrac , ámon & c. uel illa inſcripta
pani, Irioni, Khiriorhi. Hax ;pax,
max , & c.contra morſus canis ram
bidi.
Vel contra dolorem dentium , Strigiles,
falceſque & c.uel, Galbes & c. Galdes
c.
ftem Gibel,Got & c.Velin piſcium capa
tura iſtud Constantini , lao Sabaoth .
Quod eft abuti Dei nominibus . Libri
Bamachi , & Cartachiri, uirgas par
rallelas ui certorum uerborum com .
mittere medis partibus & c.Thoraci
lignum rotundum cum certo murmu
rè appendere . Brabantice duc fuper
Stitioncs, in manum egri ponere fam
lem : uel nudum ſoli ſiftere: Sacrorunz
Crucij libernotatus,
Principis cuiufdam mors formulanda ,
qui ſuperſtitionum amator,
2.1
lic
il .
1.9123123105
305 .js
1
3
MAR
{
 I

MARTINI DELRIO

DISQUISITI O N V M

MAGICA RV M.

LIBER TERTIVS .

QUI EST DE MALEFICIO , ET

De Vana obſeruatione .

A Diungo pofteriusiftud ,quoniam pauca, & minùs difficilia

PARS PRIOR DE MALEFICIO.

QVAESTIO PRIMA .

Quid quotuplex maleficium .

л ON diſputo,an fit? fpectu finis, vel aſpectu efficientis. Eff

id fuppono.qui ne
gant;eos Sacræ lit-
teræ , luris veriuſq;
fanctiones , Hifto-
rici,poétę, commu
nis cölenlus, & fæ-
culorum omnium
memoria damnat . Nullum Magiæ ge-
nus ampliùs cacodæmonem oblectat ,
quia ( vt ait Synefius ) calamitates morta
lium conuiuia juntmalorum demonum . Su-
inimus autem maleficij nomen non pro
damno, fcu peccato quouis : fed pro fi-
gno effectuue magico arg ; luperftitio-
a Rubr.Co 1o ; quo , qui vtitur, maleficus # ; qui ve-
dic. de MA rò læditur , maleficiatus appellatur. 6
lef. ma. Deſcribi fic poteft; Maleficium eft magie
themat. species, qua quis ope damonis alteri damnum
b extra de parat . Dixi , speciem magia, vt ad huiul
frig.com inodi dainna vocis latitudinem coer-
leficiar. ceam . Addidi ; ope demonis; fienim pa-
Etuin & fædus cum demone defir,nihil
res ad hanc tractationem pertineat; nó
magis, quàm homicidium ferro patra-
qum , vel rapiusvirginis , velfuriú, aut
latrocinium.Diuidi maleficium poteit ad
cientem cauſam hic non voco Deú per
mittentem , neq; demonem perficien
tem , neq; prauain malefici coſentien
tis & cooperantis liberam voluntaté .
hæc eniin iria ſemper in omni malefi
cio concurrunt. nec enim capillus de
capite cadere poteft, fine Dei permif
fu : nec dæmon plus dampi poteft in
ferre, quàm Deus permittit; nec vnle ,
id quod permittitur , patrare, nifi ma
leficus in inalt ficium coſenviat . Quod
manifeftuin elt facere facrilegå imita
tione Dei Opt. Max. qui lacramento
rum minifterio falutem vt cõferat, mi
niftri voluntaré requirit. Requiri hanc >
malefici intentionem docet, quòd con
tactum vel pulueres ſtrigum vidcamus
tantum nocere illis, quibus nocere vo
luerunt , quod multisexemplis Nicol .
'Remigius confirinauit ; c & verò cer- c l. 1. da
tuin elt de maleficijs ,quæ cópofita non monolat.
funt ex naturalibus venenis. Sed voco 3. lib.2:
etticientes cauſas , inftrumenta mate- 6.8.6 9 .
riamque nocendi ,quæ ad nocumentú
immediatè concurrunt . Huiuſmodi
efficientia funt varia . .
A Pri
 * Difquiſitionum Magicarum .
Primò noceat pulueribus, quibuſda
minutis, in cibum porumve infufis ,
vel nudo corpori africatis, vel in ve.
ſtes diftulis : horum qui necant, aeri ;
qui morbum tantum adferunt ,cineri-
cei,vel interdum ruffi coloris ſunt.co.
arà,quo pulueremalum tollunt, & me
dicinam faciút, is plurimúin albus eft .
Vistainenifta,non ex pulueris coloré,
vel alijs qualitatibus manat ; fed tota
pendet à pacto cum dæmoneinito. co-
lörès tantum deſeruiunt declarandæ
cóuentorum fidei, & nelagæ decipian-
tur,quid ( vt dici folet ) pro quo præben ,
do . Hoc inde colligitur, quia nonnun
quam qui color albus vni medicinam
. facit , is in alterius ſtrigis poteftate le
thalis eft, & cinericeus penesvnā mor
bos, penes aliam lethú adducit ; quin-
eria vni & eidein fagæ aliquando n2
a horü exë- céinfert, aliquando lanat å morbo, a
pla pete à prout dæmoni fignum luber cominu
Nic.Remig. tare. Putarim huiufinodi pulueribus
1.1.c.z.eri. cibos infectos à Simone Mago , apud
2.6.7.et8. Analt.q.in SS . 23 .
2. Maleficium patranc herbis, feltu-
cis i alîsq ; id genus friuolis in humú
proiectis, quęjupergredientibus ( qui
bus, cainen malefica voluerit ) ægricuo
b vide Re- dinis vel peciscercillina caufa funt. b.
migiusm d . 3. Veunrur vnguentis albis, vel fub-
6.8 . rutis ,inftar bicuminıs ;in quibus inter,
lucent permixtæ metali micę, & fimul
Lucez candicantesq; guttæ : fi voguen -
tum hoc igpi inijcias,fulgorern ,trepi
gum , nidoreinque edit, cui fiinilem res
alia aulia hoc nonnullæ femper ha-
bent manus illiras , ne qua ngcendi ela-
barur occafio.lethale, ſi demulcendo
C Vide Re- vel fummas veltes zecigering. <
migiã . l. 1 . 4. Solo hality affacuue inficiunt; ſic
6.3 . folent efle caufa puerperis abortiendi
fummo cuin vitæ periculo, ve exemplis
comprobant Nicol. Reinig, Sprenge
d l. 2.6.7. rus, & Loyherius, d . & hocdæmones
Sprenger.in poſſe Pſellus olim docuerat libr. do
malleo.Loy . Nocte volant , puerofque petunt nutricis
5. Grauiffiina damna inferuat folis
berius 1. 2 .
verbis, vnde Lucanus .
defpect.c.s Mens ha ifti nulla
fanie polluta veneri,
Excantata perit. Virgilius;
Miſcueruntj berbas da non inmoss and
verb a .
> Nempe quæ docuit dæmon . Viide
Ouidius vocar Heenteią :
Protinus horrendis infamia pabula fuccis
, Cotenit,da pritisHecateix carminamiſce .
i Seneca ; multis venenis enumeratis,
de Medea ;
vorba non iftis minus
Addit venenis verba
Metuenda . e Quodque mirum , in- e Luc. 1.6.
terdum nocentColis minis, velincre. Virgil. 3 .
pationesimo & laude. creditunnid non Georg.Naf.
gentilibus inodò, qui Baccare frontem 9. Šetan .
cingebant, vt hocmilo obuiareat, féd Senec. Me
& ætati noltræ probatú experientia'; 'f des .
quod & ego fucear , fed addohæcon- f Docet Re
nia non virtute verboruin , ſed opera mig. lib. 3 .
diaboliad agnum cócurrentis perfici . c.3.
6. Nec rebus ficris parcunt , vt quæ
aſpergilluin palueribus contigerat ,&
fic aſperges aliain aqua benedicta, mi
feram confecit , apud Remigiuin libit,
cap. 2 .
Denique quædain graſlantur aper
tiùs;quæ per dæmonem ftrāgulari ; yel
præcipitari aliuin curantvel , puerulos
nactu inieti culcitra pręfocant g ; vel , vide Re
acu poft aurem infixanecant, vt apud migium d .
Sprengeruin illa obitecrix Heluetia ; 6.7 .
vel è cunis rapiunt, & lascivant, aurin
vfum vngueitorum , vr alias docui, vel
in cibum hbigracilliinum , vnde Glof.
Carium vetus Strigenarsjúgores : ducta
voce à Læ trygonib . Hoineri Odyff.x.
anthropophageis: fic etia legimus Eu
chetas& Gnofticos, qui magia vreba
cur , infames fuiffe infanticidiorum ; a
quibus , in Catholicos hanc Naciones
calumniam deriuarunt. Interdú pue
rulis virulenti quidpiam inftillant, va
de moriantur vel ítarin , velcabe pau
Larim.interdum & fanguinéexlugunt :
hinc orta vetus opinio de Frefaia vel
Serige anicula, de qua Q. Serenus ;
Pretercal forte premit Strix aixa puellos
Vixofaim.mdgers exertis vbera labris.
Et alia opinio ab Quidio comproba
ta his versibus;
egentes ,
It vitignt cunis corpora rapta fuis :
Carpere dicuntur lactentia corpora roštnis ,
Esplenumpotafanguine guttur babent.
Menninic & Feltus Pompeius. Talis ik
la Gelo, fi præftigiofa non fuit , quæ in
calc
 Libri 111. P. I. Q. II . 3
caflum Mauritio in crepundijs mor incuftoditos , & dormientiam cú fan
tem molita . guine vitam exfugunt , vel tabifico ve
Nicephorus tib.18. Hift.c.9 .In Panama neno interimunt.
Peruulæ muleas ftriges inuéntas, que Altera reftat diuifio , à fine perita .
fanguinem infantutorum exfagebant Secundum quam ornne maleficium ,
refert Per Chicza Wefeript. India. p.2.c. vel eft fomnificam ,velyamatorium ,vel bo
196. Hoc genus Hebrzis, & veteribus Stile.
Latinis ;itlis fub nomine Lilith ,his fub
nomine Lamie, quoque non ignorum , QVAESTIO II.
præter ea quæ dixi,probantalia allara
à Sebait. Michaele in Pneumalog. quòd Demaleficio fomnija .
obferuarint has vt plurimum effe Nas
ferim ( h.e.ferninas )vtait Helias in Tisti Smalo carmine, & cenis ritibus fo
quod fignificat, eò quòd nocte.cum
noctem porant,ve incerea ci venenú infundát,,
illo dæmone graflari folitæ : item quia vel infantulos rapiant, aut necent, vel
tales mulieres ab Hebræis vocátur mm furto quid fubtrahant, vel ftupro adal
tres damonurn, eò quod dæmones colút , periove contaminent ; faciunt hoc in
fouent , & obfequentes habent. Inter- terdum magi, & fieri poteſt naturali
rogari quondam feniores Synagogæ bus venenis ſoporiferis: recencia exé
vnde fieret, quod plerique puerinon pla congerunt Pet. Binsfeld . & Nico
dum octiduani(xoia,antecircumcifionem ) laus Remigius , & patet exemplo quod
reperirentur necati:reſponderunt eos narracur in vica Diui Bernardi; n nam a Binsfold .
interimi à Lilith,hoc eft Lainijs :hodie ibirot annis adiacentem maritum in- de confer.
potiſſimum nondum baptizatis infan cubus vxoris fefellit,quod eo dormie. malef.p. 1.
tulis infidianrur. Teltatur idem Helias te factum oportnit . Fleraque magiæ concluf.s.
quòd mulieres Hebrææ , vt funt valdè fecreta fparfim Virgil. attigit,in his & Remig. lib.
fuperftitiofæ & deditæ fortilegijs, con iftud Aeneid. 6. de Cerbero , & Cu- 2.c.4. uit&
tra hanc peftem utuntur fuperftitione mæa . D. Bern.li.
quadaın , quain fe ab ipfa Lilith ( hoceft 2.6.6 .
primaria quadam ftrige ) didiciffe glorian Cui vates barrere uidensiã cclla colubris ,
tur, vt certos characteres & nomina in Melle foporară ,de medicatis frugib. offan
angulis cabiculorum defcribant. Neq ; Obijcit :ille famerabida tria guttura padës
has Grzci ignorarunt, Nam Duris lib. Corripit obiectum , atqueinimanja tergara
2.merum Libycar. teftatur Lamiarum no filuit .
mnen deductum , à quadam femina, cui Fufus humi fotog; ingens extenditur antro.
nomen Lamia , quæ zelotypia furens , Occupat Aenaasaditum custode ſepulto .
quòd maritus in mala deditus adulte. Sic & Ouid. 7.Metamorph.de Meilaa ; )
ra foret,prolem etiam adulterinam fu Peruigilè fupereft berbis fopiredraconem ,
Tuliffet , & magna pfequeretur cura ; Quiscrittà linguiſg,trib.prefignis , uncie
hunc infantulum ipfa necauit, & quot Dentib.borrendas,custos erat arboris akred:
quot alios deinceps adipiſci potun. Vi Hücpoftquiparfir Lathei gramzine fucci,
dentur folitæ Lamię veteres infantalis Verbag, terdixit placidos facientiafimnas;
mammas oftentare , quaſi eos lactaru Sinus in ignotos oculos vbi vest , au
ræ , & fic flerum compefcere , nain hoc Heros Aefonias potitur,
Thren.4. eft, quò S. S. allu fic dicensNudmuerunt Sed Maro tamun meminit phyfiei
Ifai.34. Lamiemammasfuas. & quod Serenus di effectus,Ouidiusetiam magici per car
xit ,viroſa uberaladantibus in ferere , & qd mina , quare fic intelligenda eiufdem
Ouidius aggrediinfantulos nutricisegen Medæain epist.
tes. Sic ergo folicæ fimulare alimonim , Flāmoa fubduximedicato lumina ſomn
& interca verè miferos infantulos ex Et tibi,qua raperes vellers , tata dedi.
fugere . Hodie non tam fimulant fe nu & apud Senecam ;
trices , quàm ferarum fpecie inuadunt Tu quoque relictus persagil calcbis ades
A 2 Sopite
 4 Diſquiſitionum Magicarumi.
Sofiteprimum cantibus ferpens meis. biculo kaclulus , deſolatus ad cadaue
Apollonius etiá 1.4. Argon qut, tradit
ris folatium ,perfrictis oculis & obar
incátamentis Soporatum , idq; magno matis ad vigilias , animum fuum per
molimine effectum ,multis verſib . Vale mulcebat cantationibus.Cùm ecce crepus
rius Flaccus 1.8 . Argon ,oftendit . fculum ( inquit ipfe nox profe&ta , nox
Iamg, manus Colchis crinemj, intenderat
altior,endeinde concubia alliora, diam nox
aftris intempefta, mihique oppidoformidocumula
Carmina Barbaricofundës pede,tej ciebat
tior quidem , cum repentè introrepens mustela
Somne puter, fomneomnipotens,te Colchis
contra me conftitit, obtutumque acerrimum in
ab omni me destituit, vt tantillulum animalis prani
mia ſuifiducia mehi turbaverit animum . De
Orbe soco,ing uni isbeo nuncire draconě.
* nota ,cor
Qua freta ſape tuo doinui, q nubila * cornu
niqueficad illam ,quin abis, inquam, impura
nu, pro potě Fulminaga en toto quicquid micat ethere
tabeſtia,tequead tui fimiles muſculos recodis;
tia robo- ; fed nunc,
Antequă noftrium preſentarium experiaris !
( th ).
re .
quin abis ? Terga herrit, & cubiculo protinus
Nüc age * n aior ades,fratrig ſimillimele
* hoc eft al. Tegiuoja Phryxae pecudis fidiſimecuſtos
exterminatur.Nec mora cã me fomnusin imi
tior ſe:- pro Tempus abhac oculos tã de deflectere curà.
baratrum repete demergit, ut ne.Deus quidem
fundior .
Que metuis me stăte dolů . ſeruaboparūper
iple Delphicus facilè diſcerneret, duobus no
Ipja nemuslongum interea tu pone laborē .
bis iacentibus, quiseſſetmagis mortuus. Sie
Ille hard declio diſcedere feſſius ab auro
inanimis o indigens alio custode ibi non era .
Nee dare permiffa,quamuis iubet ,ora quieti
Hæc ille de fe & ignarus interea parib.
Suštin -1,ac primipercuſſus nube ſoporis
& auribus demorfis,vicariam fubijt la
Horruit, do dulcesexcuſfit ab arbore sõnos .
nienam . Id eniin alius ille Telephron
Contra Tarttrees Colchisfpumare uenenis,
mortuus,à Zachla Necromance ab -in
Cuneta Lethai qualſ arefilentia rumiferis reducto ſpiricu , lic narrat, Nã cum
Perſat, aduer ſoluctantia lumina cantu
corporis mei cuftos hicfagacifſimus,exertam mi
Obruit, arg omnè linguaj, manugafatigat
hi teneret vigiliam , cantatrices anus exuuijs
meis imminentes , atque ob id reformata from
-..Vim Stygiam ; ardentes donec ſepor occu
pau iras. Atràfæpius,cum industriam eius fallere nequi
lamig alte cecidere iube, mutato coactam
wiffeni, postremò iniecta fomni nebulo, eoque
Iam caput,atá ingens extra ſua vellera cer
inprofundamquietemſepialto, me nomine cie
uit donc renon prius defierunt , quàm dum hebetes ar .
Apuleius ille Madaurenſis Platoni-tus e membrafrigida pigris conatibus ad ar
cus, Magicarum (telte D. Aug. ) irrium tis Magica nituntur o fcquis . Hic vtpote vi .
peritiſſimus, r.on absre vel fuxit , veluus quidem , fed tantum ſopore mortuus , quod
narrauit,de Theffalis ;folicos Lariſſçoseodem mecum vocabuto nuncupetur , ad fuumo
cadaueribus cultodes addere gradi pe nomen ignarus exfurgit ,& in exanimis um
bra modumultroneus gradiens,quanquam fo
cunia ſtipendiatos ; quibusperpetem no&tē
exim.è vigilardum erat,exertis de inconniuis
ribuscubiculi diligenter occlufis, per quoddam
oculis femper incadauer intentis,nec acies ul-
foramen profe&tis nafo priusac mox auribus,
quain da ,imò ne obliquando quidem .
vicariam prome lanienam fufcitauit.Subdit
Quippe cum deterrime varfipelles in quoduis
experimentuin , & veræ debilitationis
anomal ore conuerfazlatonter obrepant,it ipfos
indicia certiffi:na . Quib. in verbis ui
etiam ocalos Solis do iuftitie facile fruftritur.
des cadauerum mutilatrices excecras ,
Nam aucs das urſum , canes , dos meses,imò
vides auuin in multelæ effigie ſoporan
werò etiam mufcas indisunt. Tunc diriseanta
tein ,uides & nebulam fomni,fed non ad
minibusfomnocuftodes obruunt. Er ... Lariſ
dit, quo iniecta inodo. Vt pluriinum ſo
fæ inortuus primuis ciuitatis filius , lent fagæad hoc certis luininibus uti ,
mille numinis cuſtoditurú le cadauer quoruin fumum ab Apuleio arbitror
vna nocte paciſcitur Telephron; ratus nebulam fomnivocari . interdú accendúc.
fe hominein ferreum , & inſomné,cer- pedes, aut manus mortuoruin inúctas.
tè perſpicaciorem ipfo Lynceo vel Ar priusoleo quodam àdæmone accepto
go , & oculeum totumn . Quid plura? cu vel ad fingulos digitos candelulis affi
xis ;
 Libri 111. P.
P. I.
I. Q. IT . S

xis;interdum facibusexcácatis, de cer trim depreffit,ut non folum eis progreffum , imo
. ti generislychno, & nora illis pingue etiam regreffum prorſusadimeret . Qui quafi
dine , & viuntur vel accenſisſibi præ- fub torcalari poſiti,dum mane tapi timevent ,
lucentes,veleas domi certo loco defi teniam poftulauerunt; datis uero terribilibus
gentes accenfas, & fopordurat quam iuramentis, quod nunquam perfonam eiw.lan
diu lumen illud ferale : Nonnunquam derent,uel domum illă intrarent,dimiffi ſunt.
partes aliquas cadaueris certis locis ſu Mane cum prodente Engilberto ,a uicinis ned
fpendunt, nonnunquam alia adhibent la arte dormientespoffent excitari, quere
heque omnia iceieſta , quæ tamen ex rentur circa domum maleficia,quorum uirtu
pacto tantum efficacitatem fortiúrur te hac nouerant fieri, fupra foramen de texto
Maleficij huius per folam appenfio- pendentem quafi fpinam humani cadaueris re
nem membrorum exemplum 'narrat pererunt,qua ameta mox omnes excitati ſunt,
Cæfarius Ciftercienfis lib.6. miraculor. Poft,multis annis elapfis,ij dem furesfama.eu
6.10.hunc in modum.Homo quidam fim uirtutibus iam dicti Engilberti excitati, eiuf
plex Engilbertus nomine,de prouincia Tulpeti que ut opinorprecibus compuneti, cum adie
natius,ante paucos annos defunctus est . iste runt, & quia ipfiefſent confeſſi,deinceps duxe
cumeſſet cacies natus,propter varia dona,qui- rumfuitam religiofam . Hoc fa& um mirabile,
bus hominem eius interiorem illuminauerat & alia quedam ,de quibus in fequentibusdice
gratia diuina , in diuerſis prouincijs nofceba tur,ab alijs mihi relata, & utrum nam uera
tur, amultis magniſq; perfonisfexusutriuf effent a me interrogatus,itagesta fuiſſe fimpli
queuenerabatur. In cappa fimplicido tunica citer teftatu eft. hæc Cæfarius, frequen
lanea nudiſque pedibustam estate quam hye ter fanè fures magica vtuntur , vc la.
me incedebat , do puero ſeregente fic limina teant .
Sanctorum fatisremota ſapiusuifitauit, carni In Flandria occidentali,haut procul
brusnunquam vefcebatur,non le &tiftenis, fed Balliolo , fuperioribus annis fur vous
medico tantum ftraminis , uel fænincétibus prehenſus fuit , & apud euin repertus,
utebatur. Ego multa bona de eouidi, & ipſe iruncus pes patibulati , quo ad huiuf
multes iam uerbo quàm exemplo edificauit. modi toporiferum lumen abutebatur
Hic tempore adolefcentia , cum ncite quadam articulis incenfis. In Leodienfis ditio
in domomatertera fuamatrona diutis , internis oppido Hugo ( vi quidam ) vel Di
! alies eius feruosſe cubitum locaſſet, in ipfo con nanco ( vt alij ) noctu ad diuerforium
ticinio duo fures parietem Suffodientes ingreffi venere duo ; qui fe a via admodum fel
funt,quiignediſcooperto,lumine incenfo ,cistis fos fimulabant . cæna ſuinpta negant
apertis intrepidècolloquebantur. Quos ut pre- fe cubitum aliò ituros , ſed importune
dietns Engiltertw. audiuit, & fures eos effe no admodum peruicaci inftantia tandem
dubitauit,cum feruosex utroque latere dormiě abs caupone impetrant, vt liceat ad
tes excitare non poſſet;ſubſellio cultello fuo per ignem in culina fomnum capere .
forato collo iniecit,& claua manum armauit, Interea ancilla domus; cui non fatis
quia illos quafi cacus uidere non potuit, dus peregrini ifti placebant ; clanculum
ce au ditu ad illos tendens, or clauam utraque per foramen quoddam peruigil con
manu uibrans ,ex omniparte quicquid tunge 1picit,quid acturi.
re potuit quaſi furiofu feriens,dedomo illos eie Nocte intempefta , videtè marſupio
cit. Quos ufquead foramen fecutusdum adi- manum abfciflám mortui depromere,
tum ſcala obftrueret , & illi ftantes extra do & digitos inungere, tum adınotos igni
mum , neminem preferipfum folum uigilare incendere,omneslumen recepere, vno
fenfiffent,detali expulfione confufi, habito cã excepto . id verò magi mirati in foli
filio denuònifi funtintrare . Quod ut ille ex tum . ſæpius ergò tentant & flámx ad
motu fcala fenfit , vnam partem ſohala arca mouent: fruftra femper . Tum eoruin
magnę, in qua continebantur grann ,da erat vnus,quid tum (ait ) fi vnus dútaxat in
foramini continua, fuppofuit ,alteramque utra domo vigil ? & affixa ad caminú manu ,
que manu ſeruauit.Illos intrantes ulóz ad um quatuor digitis velut candelis obſcu
bilicum , Engilbertus dor /a eorum , quia proni ra flamma conlucantibus, domo egref
jacebamt,per ſcalam fortiter preffit, & in tan- fi,noto ſibilo focios aduocant ad præ
A 3 dam.
 6
Diſquiſiti M
onum agicarum
dam . Puella ſubfequitur egredientes , quis faga nare in Hiſpania, vbi res ve
& domo, ianua reuoluta , excludit,in- rè geſta, in cubile ucritatis & perfona
de irrumpit in herilem thalamum in- rum notitiain peruadat. Ibi quadam
uenit omnes alcum adeò ftertere , vt in vrbe magninominis concionator ;
nulla vi ( nam in medium cubiculi de qui cumalijs prædicaret , ipſerepro
lecto detraxerat & protraxerat ) potue bus vel factus, vel permanfit.familia
rint cuigilari . Interea fures per fene- ris erat cuidam viro nobili,cui formo
ftram quandam ſe dirigebant in do- fula yxor,ſed catta matrona. hanccoe
mum ; occurrit ifta , & fchalis detur . pit hircus ille affliction deperire , nec
bat . Inſtant tamen , & alia moliuntur diuignem finu fouit occultum , aperit
ingreßum . hæc luminis memor , & animum , & mulieri flagitium nititur
lulpectione hanc eſſe ſoporis domefti- fuadere. Illa certa tuendæ caftitatis, fe
corum caufam , omnes digitos ex ſuf- dulo conatur ad faniorem mentem re
fat, vtlux emortua, dormientes exper yocare a dementia . Sed erat oleum ca
recti, ad clamorem accurrunt , & do- mino addere , vt Naphtam accenfain
mo protelant manifeftarios. Poft a- vehementius aqua inieéta exaſperat,
Liquot dies capti , facinus confefti fue- vt gliſcat incendium ; fic adınonitiones
re. Quid mirum ergo ,fi lagæ noctu ir hunc vlırò inflammabant . Nec delijo
repant ad cudas infantuloruin , & alio vrgere,donec pertæla moleltiam , fta
ruin , quos eunt perditum ? Pet. Bins- tuit vlçiſci nebulonem , rein tocam pan
feldius comm . in titu. ( demalefic.com ma- dit marito, quem non inigus, quá Atri
thom at libro 4. in fin . fic ſcribit , Retulit das talis dolor vrebat. eius iuflu vxor
idem Ioannes Cunode Rouer. cùm Anna ma tempus addicit,venit nox optata inale
ter eius & alia dua fage conuenifſent , vt de amanti . Maricus cum aliquor famulis
nafte virum quendam zelofum perfecutorem egregiè armatuserat in propinquo co
maleficorum maleficio conficerent , Magiſe- claui,familiarem hunc haut familiari
rulusprecedensfeneftras ( ianuas aperuit . ter excepturus, operiebatur aduentum
Ipfe autem Ioannes Cuno pro comite à ma matrona. Tandem ep cibi fæculari ham
tre des alijs adductus fuit , vt candelam ar- biru ,accinctum gladio & pugione.de.
dentem ,que non naturalis , fid arte diabolicæ ducentem illam audacter ſubſequitur ,
confc&ta erat ( ipfo loanne Cunone proprijs & poltquam conſediſſet, veterem can
fcriptis ficdistinguente ) teneret . Venienti- cilenam iterat.mulier refutat, & negat,
bus autem eis in cameram maleficiandi in ci ve ſolita, fecerant audaciorem tenebra
uitatem Treuirenſen ; cùm maleficiandus pro nocturnæ machun, & vim parat. vis
more bonorum Chriftianorum fefigno crucis, vi repelliçur: tandem verita mulier,ex
do pýs exercitijs , antequam ſe quieti trade- clamat, & condictum marito ſignum
ret,muniuiffet, nihil efficere potuerunt , fedre contenta vocerollit. Surde ( quod a
infefta reclaufos ianuis reuolare debuerunt.Vw iunt ) fabulam ,nec'maricus ,nec quif
autem bonus cui morere voluerunt ,adhuc vi quam accurrit. Quid ageret ? fugeret ?
uit Dei gratia , e tamdiu viuet quamdiu genebatur brachijs fortioribus. conſen
Deo placuerit . Mater dieti Cunonis ,cum riret ? inors probro & peccato potior
ipfa examin gretur fuper articulis propoſitis, honeſtari, vogues ergo & dentes, ar
eodem modo confeffa eft,ficutfilius in hse pun ma ftringit muliebria, & faciem defor
to. Qui ſuperioris odinis funt Necro- mat, fed præ furore hæc ille vix ſentie
mantici maleficiarij , nihil habent ne- bat . Gladium depofuerat , dorfo pu
ceffe hanc candelam fibi prælucere, giunculus hærebat, vt aduertit inatro
fufficit in remoco aliquo loco accen na , unter luctandum mapu eum eripit
ſam definxeriør . a tergo, & ftricto mucrone perforat ad
Manifeſtuin hoc in ſequenci narra- nerlarium & vita priuat. collabitur
uione,accepta à viris fide digais,digna cadauer. victrix, vix lui compos adcur
quæ fciatur,nam diuio e quoque vicio- rit in conclaue , vbi marituin abdide
bis addit exemplum .Abftinebo loci , & rat, inuenit illum , & famulos omnes
ordinis , & perfonarum nominibus, ne mortuis, quam viuis fimiliores,clamar
velli
 Libri IIL P. 1. Q. II . 7
ficat ,trahir ,nihil non agit, vt expergeficiant , quod coepere, & hac hamma
faciat.at illi confopiti manebant fufpi exftincta tam integros, & illibatos ma
Cata ( quod erat)maleficio id fieri, & vinere digitos, quain fi lumini fomitem
dens fibiin feipfa fpes omnes locaras , nullum præbuiffent. idque confetlos
cadauer domo eftert , & in platearn ac maleficos Guermingæ 14. Kal. Ianuar.
bijcit cum gladio , & cruento pugio- 1585. Sic Remig.lib.2.c.3. & idem con
ne. Interea dmn ibi iacer,circitores no firmat cap.4.cum docet,folere prius ex
cturni in cadauer incidunt; ferút in car cadaueris illius aboniui vnguine , de
cerem , facie lora, etfi non facilè,tamen membris elix is parato ,quàm perfonā
agnofcimur concionator. Pretor, feu ( vt confopire volūc,probè inungere. Ver
vocant Conegidor) prudentia pollebat , gauilla X. Kalend. Februa. Margarera
filentio iinperato præfentibus, fummo Luodinan , in iudicio agnouit inter fce
mane adit cænobium : euocat Prioré , lera hoc quoque: Senette quadam N.ades
ait fe de re maximi momenti cum ip- fuifſe ingreffam , eo animo vt fomno fopiti fan
fo coram tora familia agere oprare:iu- cibus venenum infunderet:idque inceptum
beatomnes ad vnum in Capituli locú quin perficeretur parum abfwiſſe; ita in procis
conuenire.facit Prior,conuenere viui ui videbantur effe omnia. Sed (malum ) con
omnes,nam mortuus ille folus deerat. tra quam putabant excitatum illum fuiffed
Prætor ( ait) videri fibi aliquem deeffe, fomno : adeò ut ,re infetta, cum facinoris focijs
re animaduerla , Prior , verè ( inqua ) ipſa ſe in fugam darecogeretur,confectante in
omnes adfunt,excepto tali, ( & nomi- terim illomanu armata, ac tandem cùm affe
nabat ) qui fors nunc fe ad proximam qui non poffet, minas ferociusintentante. E &
parat concionem . Ipfe quoque,fubdit igitur de re ad ampliorem cognitionem interro
ille, vocerur: mora haud longa futura. gatus ipfe, N.teftis omnem ,qui illam faga pre
currunt nonnulli,vt vocent; cubiculo narrauerat,certis difertifque verbis recenfuit:
clauſo , pulſant oftium , nemo reſpon- videlicet appetitum fe, ficutidictum est,uene
det . Itergo cum Priore ipſe Prætor, & no: hocque vnum illis, ne praterent fuiffe impe
ianuam vi referant.nemo erat in cella, dimento , quod fortèexpernectus ( nondum i
duntaxat fax ardens, & obfcurum lu- nim illarum unguine delilatus fuerat) ſecru
cens,defixa erat in camino. Mirariom- cis fymboloutqueoratione Dominica conta
nes, & ftupere. Tum Prætor Priori & tantum difcrimen atque periculum muniuif
conuentui narrat , vbi & quale inuen fet :r'erumque illud omninoeffe,quod illas cum
tum cadauer . Et dum illud auferunt è telo multum viæ effetprofetatus,nec tamen af
carcere, vt prophana fepulturæ ( quam fecutus. Et poftea : Ferè omnes criminis rei
S.S.afini Sefultarem vocat)meritò irada deprehenfi, in Germania gua eft ditionis 10
tur ;ecce tibinobilis ille cum vxore , & tharingice ,affererant roncorditer , ram ſibi na
rem omnem narranti; conferuntur mo demonibus (medo ijs per aliquet annos fue="
menta temporis; re perruntur euigilaf- vint operati) penetrandarum adiem facelta
fe, quo fax exftincta. Sic & perfidia hy tem effe tributam ,vt feikicetfer quafuis argu
pocritæ deteftatione omnium , & mu- flins mallonegotio viam fibi faciant,in nares,
seris caftitas , atque fortitudo landi- feles,locuftas, alia huiuſmodi pe filvani.
bus totius viciniæ celebrata , non faci- mantia ,prout uſus poflulat, contratti,atq; im
le ex illic habitantium memoria dele- minuta , intremiſlegue der so fricrifunare
bitur . ftitui, fi velint,ac 11 mcinin adım 1910f11m
Ex Remigio ,nunc addam quædam , peragere,quale fuperiusefl declarati
Jiilicet
. , cui
quibus hæcexplicentur confimentur illinier doeeprimi fer artus cares mo
Scribit ad foporiferum fafcinum liuntur interitim , ne rrigilet ; tim firmiter
it riges vfurpare cadauer abortione e- ac zalidè és er diducendo, ne ferimnın agita
gelium ,refecto inde vnàcum humero, ticne excludat,tandem unenum faucıtısine
cofitque continentibus dextro bra- gerer do admora lutera que felihatan flam
chio , in vfuin heminis , & ardere eias mam excmat .
imembriexuemos digitos flamma ful
plurea ac violacea , tatifper dum per
A 4 QV AE
 8 Diſquiſitionum Magicarum .
Ho Sortilegos; qui, huic Sortilegio fiuematetta
QVAESTIO III . cio incūbentes,hoftiam immifcuerant , vnum
. vielicet clericum religiofum , qui hoftiam ip
ſam facratiffimam accipiebat, cuiuspartē ipfe
De amatorio maleficio . ſceleratiffimus, qui cupiebat amari, affumpfa
rat ,dicendo guadam uerba fatis turpis atque
Ic vocant quicquid dicitur, fit, da. nefanda,qua hic referrenon expedit,reliquam
S curve eo fine ut in amorem quis , verò partem hoftiemiferat ad ipfam mulieré,
Veneriſque furias pertrahatur. pluri- non in forma hoftia , fed minutatim contrita,
ma huiufmodi philtra veteres nobis in puluerem redactam , fumendam in cibo
commemorarunt, Theocr . & Virgil.in aut poru . Iterumhabui alium ,qui bostiã non
Pharmaceut.lyngem , quam Langiusair a dum ſacratam acceperat, gofuper illam circü
Germanis uocari, Vindals, Vafleroths circa,cum fanguine annularisdigiti,nonnulla
Ruerdrommel; Latini Frutillam uocar, verba fatisturpia deſcripſerat , deinde ipſam
Hippomanes, laudantidem Theoc. Virg. hostiam ſuper altari depofuerat , hoc eft fuper
Propertius; Remoram , & Sippen, Arifto nudo lapide conſecrato,fublinteamine tamen
a lib. 2. de teles; a rane quoddam ofcillum , Pli- altaris abfconditam ,co a quodam Sacerdote
hift. anim jus : b Attiriten lapidem ex Aeſopo , rotunde conſcientia fuper illa quandoquemif
C.14 . et l.g. Her chius Illufirius ;fagittasex Roſti- Sas celebrari fecerat,certis orationibus ad eius
C.17. li corpore Archelaus ; alia multa vetus propofitum fuperadditis,deinde hof iam itfam
blib.8.ca. poeta leuius apud Apuleiú Apolog . 1 . ſumpſerat, qua tamen non erat expreffe confe
42. eg lib. & Lucianus in Dial. Bacchid. Melitte, crata,cuiusparte alteram pro fe affumpferat,
32.6.4.plu & ex recentioribus Marfil. Ficin.l.13 . alteram uerò partem perfonamalefioiende tra
res citat Ti Theol. Platonicę, Pomponatius de Incan, diderat,redactam in puluerem ,ut proximèdi
rag.13 . lege cap.8 . & Cælius Calcagninus integro apexi; afferentes,vterqueipforum ,quihoiiam ip
connubiali. re,de Amatoria Magia. Veteribus his vide fam affumpferant,indiſſolubili amoris vincu
tur communis error, etiam nolentes lo ad inuicem ſe colligandos, nihilominus nul
huiuſinodi philtris in amorem pellici lum effectum apparëtem uidi,nec percepi .Nec
pofle, quein erroré mox diſcutiemus. funt idh «cduo annielapfi quod aliü fimilem
Prius videainus maleficia hocin gene cafum audini , Romeaccidiſſe,dequadam im
re noftriæui,quæ nobis ,omniu :n opti pudica muliere, in cuiuscophinis reperta fuere
mè, & exactiffinè, Grill.fcripto prodi due hostia ,fuper quibusambabus erant deſcri
c defortile . dit.c Amatoria (inquit) ſortilegia,velfüt pra quedam uerba fanguinea,& c. quas ipſa te.
9.3.4.6.15 . intra corpus,uel extra corpus (f.maleficiati.) mebat,utafferuit , ad effe&tum tradendicudā
9.5.ar. In corpore communiter fieri ſolent per cibum , alteri mulieri,ad inftantiam uiri,quieiufdem
11.2 . uel potum.d Er in his frequenter admiſcent mulieris amorem concupiſcebat. Alias quoque
dl.fi quis a quodux folentin hostili vel ſomniferomale nondum eft annus elapſus,quod due impudica
liquid. S. .ficioe ) Sacramenta Catholica Ecclefia ,ut ho mulieres Rome,quas uidi,es audiui, que acte
a bortionis . Stiam confecratam , fvel nondum confecrată, perant oleum baptifmatis,quo inunxerant fibi
D. de poen . Sed circumſcriptam notis , Glitteris fangui- labia ,dicentes hac verba fides abrenuncioria
1. 3. 9. hæc neis.fuper qua dicicurant, quandoque unam , bi, & c.) cgo cū labijs illisfic inunatesofeulate
nlieftio. D, durs,tres ,quinque vel plures miffas,quibus ce fuerantuiros quofdamcauffa captandi amore
Ad L.Corne, lebratis,tradunt hoftiim ipfam ,non integran ab ipfis,ut ipſa afferebat.Nihilominus demum
de ficar. prout eft ,fed in puluerem redactam ualdefub omne experimentum fallax fuit , doficorü ex
e Grilla.d . tiliter , perfone maleficianda , quum affumere ceffuum condignas uidiluere peenas.Aliud e
9.3.nu. 18. faciuntin cibo, ßcutin meneftra, vel in poru : semplam a triennio Cán citra in eadě Vrbe con
in fin . eodem modo faciuntcum calamintha immi- tigerat,quod quædam terpiſſima mulier accepe
fglof.in c. xta alijs fpeciebus , ego tradita , utfupra in ci- rat;parricidă cutis illius, qua infans indutus
accufatus . bo uel potu , ex quo dicunt illam effe natura at egreditur de vtero matris,quamprimum uenit
$. fone.de tractius eo quod poteritcor , es uoluntatem in liscem ,illam fimiliter ſuperlapide nudo fa
haeres. in 6. abſorbentis trahere ad amorem perſone fra crate abſconderal, es ſuper illa plures miffis ,
dentis . Sed omnes funt nuga es demonis fal numero quingcelebrari fecerat, cutemque pre
Lacia , cór. & poitea; Bis aut ter habui infa- dittam poftea asupferat, et bapti auerat fub
non
 Libri III. P. I. Q. III .

nomine perſone maleficianda ,cum aqua bar da,lapidis facrati muppę altaris , patinç, lze
priſmatis cói carimonys confuetis,deinde ean- darij,calicis, fimilia,es ifta omnia, vel ift .
dem in puluerem redegit, ad effectum traden rum ţartem admiſcerefolit in fortilegijs ama
di , perſona maleficiande : tamen capta fuit, torijs , adhibitis eorum nefandiſſimis precibus
nec perficere potuit fortilegium , ſed congruas e Diabolicis verbis,ad turpes libidinis aktus,
ſceleris fuiluit pænas. ] Hæc ille ,quiat- tot Sacramentorum , aliorum facrorum
dere potuit , adeò nefarios etiain efle perpetrantes aluslim . ] Mox ſubdit tertiú
huiuſmodi ſortilegos ; vt & feminæ quoddam genus ſortilegij amatorij ,
viris ſua menſtrua , & viri ( quorum v- his verbis: Quidam ex his qui ſunt expreſſe
trumque vix pudicæ aures tolerant) ſe profesſionis:deferunt quandoque imagines qual
men in cibum potumq;alijs permixta, dam adloca facrificiorum ,terrà ,vel cerà ,aut
& certis verbis condita , præbeant; vt gemmarum , feu alià quattis mixtura con
multorum conftat confeflionibus;iter fectas, illaſque baptifant priusnomine perſona
cora quoq; & alia huiuſmodi excre- maleficianda , ſub deuotione con inuocatione
menta, vt Sprengerus tradidit . Prole- Diaboli,cum eiſdem cæremonys, quibus vti fo
quitur deindeGrillandus dicta ſua, in lent nostri ſacerdotes in vero baptiſmate :
quiens;Extra corpus autem fiue extra inteſti adijciunt quaslam verba turpia do nefanda :
na fiunt maleficia amatoria per aliquas mix. quib. imaginibus quandoq; aperiunt pectora ,
turas compofitas ex berbarum foligis vel radici ipfarum corda ingenti calore ignita reddit
bus,metalles,reptilibus terrę : plumis inteftinis aut tantü detinent,quod liquefiant , putantes
membriſue , auium , piſcium , vel animali- quod codem modo cor hominis maleficiandifs
um ; aliarumue fimilium rerum naturalium ' militer aduratur, feu mollificetur,& obediens
aG ill.9.3 . [adde,maximèexpetere a, velcapillos reddatur ad notum fortilegi,uel amantis]Io.
nu . 23 •
vel vnguium præleginina, velfaſciam Salisberienſ.li.i.C ...Vultricoli ſunt,qui,
vel quid aliud veltimenti, quod folitú ad effectus hominum immutandos,in molliori
tangere corpus maleficiandi: auc, ſi nic materià ,arrà, velfirè limo,eorum quos per
hilhuiuſinodiqueant nanciſci, velepi suerterenituntur effigies exprimunt, cu.us illu
ftolam , vel quid aliud de illius domo ] fiones in Pharmaceutrix Virgilius meminit:
do tunc adhibent certas ligaturas, quibus hic Limus vt hic durefcit, ego hac ut cera liqueſcit
inuoluta conſuňt in chlamyde vel tunicù ma V noeodëq; igni , ficnoftro Daphnisamore.
leficiandi, vel abfcondunt fub capitelecti,vel Naſo quoque in libro Heroidum.
inter plumas,vel materatia fuper que ipfe dor Deuouet abfentes ,fimulacraq;cerea firgit,
mit aut fub limine ostij, vel alterius loci ,fe Et miferum tenues in iecur urget acus.
per quoipfemalefician dus vir tranfiturus,aut Sic ille, locuin Ouid . ad maleficiuin
mulier tranfitura fit. ] Hæc ille partiin d. amatorium referens , quem ego po
9.3.4.num.15.partim 9.5.num .3. vbi etiá ciùs retulerim ad hottile : Hoc inalefi
: addic facrilegia quædam iftorum . ipſe ciuin paulò polt oftendam fuiſſe vetu
( inquit ) fornlegiadmifcent fapius in ištts ftiffimum , Græcis Latinisc; probè co
aquam benediétam ,falicet Föris Baprifmatis, gnitum , à Chaldæis acceptum.Vt plu
aut communis am hora existentis in Ecclefia, rimum vtuntur pergameno virginea :
aut oleum ſanctum Baptifmatis, Chriſmatis quam conficiunt ex cure pueri recens
aut Extremeunétionis,ramos ohuarum bene- nati , & ante baptiſmum nortui, vel ab
di&tarum , ramos palmarum , candelas bene- ortiui , in fcriptà caracterib . & verbis
dicas,facros A gnoſdei,th:cra benediéta ,cereos magicis: cuius mirá potentia atq; effi
b Pecatrix ,
pajibales pero his fimilia . Quandoque autem ciencia nuganturmagi recéciores b, &
capiw aliqua ex reliquijsSanctorum Mar- exemplu luggerit Leloyher.c Vteban- Abanus.com
tyrum ,fi habere poffint ſcilicetfarticulas eft cur et oliin funibus quibuſda et liga ni Agrippa .
sm ,capillorum , uelvestium . Alij autem con nibus,dequibus nos poitea .Grill.præ cli.i.defpe
piuntfruftula quædam indumentorum facerdo rerea ratione inueftigat ,cur ad amateria iris.c. s .
Zalium , aliorumque panniculorum benediéto- dütaxat ,mbutantur rebusfaciatis?& mulcis
tum : quibus facra myfteria venerantur cele- relpõdet,qui voler,eú legat. Hodierno
branturque,ficut camiſia purificatorij,corpora tepore, etiam ad hoftile veneficiú ,buf
kis,tunicelia , manipuli, ami& us, ftolacandin fones baptizant, & eis ( quod horrefco
сод
 101 Diſquiſitionum Magicaruin.
6 li. 14.0.7 cogitans ) venerabilem Euchariftian tionum illecebris interins certante ;aflrocko- d D.Thom .
- Legiſtar. exhibent degluciendam . Sic nimirum damlibidinis vexetur, & fic vehementer fra S. Bo
in d.§. adie quotidie deterior fit mundus , & homihatur ad defiderium carnalis copula cum ali nau de Pita
&tio. d. S. nes in grauiora hoc fæculi fine fcelera quo ingenere , quod fi tum temporis malefittis lud. in 4.d
qui abortio- præcipitantur.de amatorio philtro mi amator arcedat,co artibus, quibus folentmu- 34. Spröger.
nis. Azon ti faculum narrat,publica fide & mulco- liercula capi,eam ir stanter vrgeat, vel demon Mallei.p.i.
C. de male- rum læculorum continua atteſtatione de illo vno tam affide.èmemoriam , phan - 9.7.Castrij
fic. co ma- confirmatiflimum , Thom . Bom us, Ora tafiam moucat,exhibendo fpeciem circumstam li. 1.de iuft.
thema. Ol- torii preſbyter;cuius opera, quàın here riarum propter quas amere dignus videatur , hare.pun.c.
drad. conf. ticis odiofa ,tam Catholicis vtilis fuit; dos fubtrahendo eas que indignum redderent: 16. Mich.
210. Gode- is ergo de Notis Ecclefiæ b ; Nonum mi. facilè fit,ut in naſſam preda cadar. ) Atque Medin. lib.
fri.có Ang. raculum ( inquit ) contigit Aufidi in Piceno. hçc eft ratio & modus,quo per ifta dia 2. de recta
in l. eorum . Siquidem anno 12 73. quedam mulier , cum bolus folec decipere : vulgus autem ne in Deæ fid.
C. de malef. fumpfiffer ore exchariftiam , non deglutijt , ſed quit diftinguere inter actiones volun- Ang. Sily .
Alberi. ru- feruttam fecum deruit, vt illa vteretur ad a tatis , & motus concupifcentia , impe- Roſell.Fum
br.C.de ha- morem mariti conciliandum fibi per veneficia cufque portionis inferioris. Vnde non Caietan.
ret. Vital. Quamobrem , fic malis artibus edottal, fuper oportet credere iis, qui qurue caufan- Graffius.com
tra &t.de ma pruenas in tegula repofitam proiecit : quofaéto turcoactionein voluntatis: verè enim alij Summi
lef. Grilläd. (mirabile dictw ) cæpit Exchanftia apertigime nolendo volunt , & vellent abftinere , fté,Binsfeld
d.9.3.4.n. in carnem conuerfa fanguinem larè emittere , fed volunt peccaruin comunittere . in d.l. eorü .
15 : Tiraq. ita ut prunas exftinxerint neque cohiberi pol Hæc ſententia cõinunis eft Iurifcon q. 1. Angl.
dil. 13.6 wif crroriseruptio ,doneccandueruntcarbones, fultorum c & Theologorum . d pro alij oma
tracta . de quamuis mulier nihil non egerit inyciendoci- batur primum l.eorum C.demalef e Ma- nes quod
pan. mi- nerem , puluerem , ceramque apponendo.Tum themat.vbi Conftantin. Imper.ait, aut fciam ,co ex
nuend. Pet, noko enentu attonita , lintee tegulam cum car pudicos animos ad libidinem deflexiſſe intelli- medicisinte
Logher.dica ne dimnà efanguineinuoluens, ftabuli pro- guntur:non (ait ) coegife , fed ait deflexiffe: gro libello
S: Anto. pinqui ftercoriinfodit.Latuit res annosfeptem idcò ,fi lex Rhémnia vigerer , Vvierus de Philtris
Guibert. Me quãuis aliquot mirabilia euenerint; que vnde hic non effugeret frontis inuftionem , loan.Boke
noch. Clari, wam nafcerentur,alios quidem latebat, mulie- ninis quam manifefto Imperatoriam lius.
Farinac. Los rem non it& , fatti ac ſceleris fui conſcianlis fanćtionem calumniarus.
alior. ** Actis,ills tandem aperuit rem geftumfacer Secúdò probatur ratione, quia mul
Canoniſt. dofizqui cum fe eo contuliffet ,reperit intactam ta funt pharmaca,quæ vim habent na
uerò.ut hoft. carnem fanguinemque recentem , linteumque turalem turbandi hinores , irritandi
in Summ . illefum . Miraculum patefactum curatif- femen , excalefaciendi totuin corpus :
de mag . S. que diuulgatum , ex omnibuslocis innumeros & ,fi nullæ res tales inuenircntur, pof
quam fentë ad fuispectaculum commouit , commoner fet dæmon rebus, quibus vellet, vti,tá
tiam . Ana adhuc post annos tercentum eg ſexdecim.Vi- quam fignis conuentis, & deinde iux
nia rubri.de fitur enim caro, vifitur fanguis vitreis ampuil ta pactuin ipfe per fe & turbationem ,
ſortil. Anea lis inclufus,ad tanta reimemoriam fempiter- & Aatulentiam , & pruritum , & caloré
ex nam , neque post tanta temporum fpacia quic- in corpus inducere,fimulque perſona
tuarum eo quam ex ijs eft corruptum aut tabefaétum . certæ importunam ſuggestionem ima
Abb.c.in ta En quo pacto Deus tam manifefto mi ginationi ,quafi valde dignæ amari,ob
bulis.eod.tit racuło nefariin mulierculæ fortilegiú ijcere ; & fic in huius amorein infle
idem Anca- inhibuerit. Sed nunc videanus , quæ ctere poffet;fed volentem tantùmn. Na
ra in c.accu vis huius fortilegij amatorij . in voluntatem , propter arbitrij huma
Satus. S. fao nilibertate,nulla dæmoni iuriſdictio ,
ne.de håret, SE C TI O I I. nulla coactio competit : quæ omnia fu
in 6.Squilla periore libro probauimus.9.24.
defiae lius cogi potest, ad quem non vult,aman ci Ant
Tertiò i apud Plutar
Triuinuirexemplis,vt
onijprobatur March .
cenf.
Catholi. c. 8
Turrecrema dum :fed benè poteft imaginatio perturbari;hu & alternis , de quo Cleodemus apud
16. fi per for moresconcitari,on totum corpus in terius qux . Lucianum ; vt Marci hæretici & Magi,
warias. 33. Jo accendizadeòvt quis, semone varijs tonta apud D. Irenæum ; puellæ addoctæ ad
S.Hi
9.1 .
 Libro III. P. I. Q. III . IL

S.Hilarionem , apud D. Hieron. lofa- que fumis eius diruptus fit.. ) Qui locus
phar Regis & Thedæ magi, a pud Da- inſigais, adhuc deo as oblideturtene
mafcenum , in uirà Barlaam . Iuftinæ & bris , ignorantia antiquitatis.vnam e .
CiprianiMagi,apud Nazianzenum & ius parteın ,quæ de funiculis eft, nobis
Nicephorum , (de quo conſule Painel. Herodorus clarißimè exponit libro pri
in nità D.Cipriani)ve etiam hæretici cu mo, vt haber verfio Lacina ( Græco núc
iuſdain apud D. Epiphan.qui, quod , exemplari careo ) in hæc verba:una
paullo antè exeinpli narrationen, di- jfdem Babylonijs les est, omnibus modij exe
xerac à Mago coactas mulierculas ; id ſecranda. Nempe omnibus mulieribus indi
intelligendum ,de veheméti perfuafio- genis commune eft , femel in sita ad Vee
ne & forti inclinatione, non de necefli vis templum defidentibus , cum externis uiris
taris abſoluta coactione. Item probl. confuetudinem habere.Ceterum cum pleraque
tur Hiſtoria Bafilij Pſeudomonachi font diuitijs tumentes, que ſui copiam facere
& iuuéculæ inonialis,de qua D. Greg. recuſext; he webiculis cameratis fuburite , pro
a Plutarch. Magnus egit ; ite Sçeleri Sethi de quo templo conſistunt , reli&ta interim à tergoma
in uita M. Nicecas a legitę illa accuratè, & inue gnafemalitij turba . I leregue etiam hune in
Ant.Lucia: nietis iniectam propenfionem , fed de- modum faciunt,ad umplum Veneris fedext ,
fuiffe neceffitarem parendi. nodis , corollisque tempora reuincte, è quibus
in Fhilofpeu Quarto probatur auctoritate SS.Pa dum alia feorfum abeunt, ale regrediuntur .
de . Irena .
'Epiph. 1repæ . & Nam diuerticula umdecunque fic funiculis di
1.1.6.9.D. trum , vt omittam
duos Grego.iam citatos: probatur au- ftin &ta aditum prabent externis Ad muliers
Hier. in WI & toritate D. Hieron . dum docet quot illas ,quam hosputum aliquis pecuniam mu
ya S.Hilar. dam dæmones amoribus & amatorijs lieri in finum iniecerit , cum eadem à fa
Greg.Nazi. canticis deferuire b ; & alibi maleficia no feorfim abducta rem habuerit. Hofpitem am
oratio . 29. contendit vim habere,vtameinus quæ • tem illum ,quipecuniam obtulit, dicere opor
in laud . Ci odiffe deberemus ; & deteftemus, quæ tet : tanti ego tibi Deam Mylitiam implere,
pria. CG Ni nos amare decuifíetc Callianus quoq; Mylittam enim Affyrij Venerem appellant.
ceph.lib.5. Incentpres,ait,libidinum arqueluxuria quo- Ar vero pecuniam illam , quantulacunque fit
tap.27. Epi dam fpiritusesſepropheta commemorat; Spiri- non estfas reijcere; fiquidem in facrum conuer
phan. lib. 1. tus,inquiens,furnicationisdecepiteos, de fora titur ulum . Neq; mulieri etiam perminisur
10.2.contr. nicati funtà Deo . ] d non quero, an re- hofpitem aliquem repudiare; fed quicunque
hareſ.Ebio- ctè explicet dictum Ofex;fed quid ſea iseft,qui pecuniam obieceris primum ,bune il
nita . D. feritiple , id apertè teltatum affero . la fequitur citrà dele &tum . Postremo ubi iam
Greg. lib.1. Denique probaturSS.locis effe ali- congrefla fueritcum externo mulier , Dea ex
Dial. c. 4. qua huiuſmodi maleficia. Nahum. 3 . piata , domum reuertitur. lum ,que forma
Nicet. lib.4 7.4.Propter multitudinem fornicationum me Sint eleganciare,citius (ut per eff) expedien
hiſtor. retricis Speciole en grate , & habebris male- tur : que uero deformes, dimrius coguntur de
b lib.3. in ficia: quod de his rectè noſter Fran.Ri Jidere pro templo,antequamlegi faciant fatis.
epift. ad bera fuit interpretatus . Apud Baruch Fitq; interdum ut uno atq; altero anno , aut
lheſ.c.6. in Epift. Iereinię , nifi fallor , inentio etiam triennio,atq; disatius expettare oporteat
c Superc - 3 habetur maleficij amatorij concrema miferas. Alicubi, nempe in Cypro , fomiles
Nahum ,
tionis, vterba funt ifta e, aidezwraires quedam lex eft. ] Hactenus Herodotus,
d , Cuflian. caci sausuae o Xouvola e'r tais ód ois s'y ex cuius narratione facilè intelligas,
coll. 7.0.32 sektow you, buniwa Tanitipa.iion de quibus funiculis circumdacz dicantur,
Ofee 4. τ . τις αυτών εσέλκυθισα υπότινος τ’ τα & quis funis diſruptus ;nempè is qui
12 . opati !Evo 7 Syuror rilpni, anushov femitam ad illam faciebat; nain diſce
predica , ore 8x viWTA , WSTEP ,mens dens hóc diſrumpebat,vel hoſpes, vel
e Baruch.6 WTH , Urt thi gones outis seppicéan. ipfa femina: fed & illud intelligitur;vi
V. 42 Qua vidgatus fuc uertit; Mulieres são circida tino loco ,cùm obijcicfunem non dif
1& funibus in uysfedent,fuccidentes oſſa olinge ruptum ,deformitate exprobrari,quod
rũ ci at aliqua ex ipfis,attraita si aliquo nã eas mortalium nullus cubili dignetur.
ferm te , dormierit cum eo ; prezimafue expro- Quare retracto , quæ oliin bac dere pu
berat , quod ex von fit habita ,focus ipfa , 86- blicè Louanij dictaui, ca referens ad
nodos,
 Diſquiſitionum Magicarum .

nodos, & ligamina amatoria ,de qui. ſecernuntur ( fic eciam Diofcorides &
bus egere veteres poetæ . Virgilius Theophraſtus vſurpant)fuccendifolia
Eglog.8. tos in veneficio amatorio plerique exi
Terna tibihęc primùm triplici diuerfa co- ftimât, & nitútur loco Theocriti Eydil.
lore. 2. vür Augã Tà HitUpd ,vbi Scholiaites,
Licia circumdo, terq; hęe altaria circum Qyo @exponit Tepiratow ,igneabíumo,
Efigiem duco, Vix crediderim furfures folicos adoled
Nempe amati fimulachrum . ligabant ri , ( qui parum ad hoc idonei )ſed bene
conceptis verbis , vt apud eundem ; farinain in mola , de qua tamen paulò
Neste tribus nodis trenos Amarylli colo- antè iam locutus erat'Theocritus , nec
res neceffe habebat repetere. quare malo
Necte Amarylli modo ; Veneris,dic, vin- zitupa illic expõere, vt hic facit nofter
cula necto. Nam de eodein malefici; genere locu
Valerius,in Ciri, addit & aliud ,in finum tum poetam illic, & hic prophetam , eò
deſpuere ter; procliuior ſum , quòd eodein Eydill. fa
Tero; nouen a ligat triplici distin &ta colore tetur Theocrit.amatoria illa inaleficia
Filazter in gremium mecum , inquit, deſpue Græcos à Babylonijs didiciffe . Sicue
virgo , ergo laurum vrebant veteres & bitu
Deſpue ter virgo,numero Deus imparegan men, & ftatuas ex argilla vel ceras ( de
det . lauro Virgilius.
Nemefianus Ecl.4. Daphnis
me malus vrit,ego banc in Darl
Hæc eadem nobiss,que
, verſicoloria fila, nide laurum :
Et milleignotasMycale circumtulit artes . Bituininis, ni fallor, meininit Hora
Erant hçc fila,vt plurimùm , lanea , & eius', fed locus non occurrit , de ftatuis
rhombo torquebantur,vel deuolueban ' argillaceis, & cereis;
tur ab orbe vel glomo : Propertius li.z. Limus ut hic durecit hac ut cera liquefcit,
Improbanon vicit me moribus ill.a.fed her Vno eodeq ;ignific nefiro Dal hnis amore.)
bis : Sic etiam puto ſolitos adurere oſlá
Stamineà rhombi ducitur ille rotà. oliuarum , hoc eft minutas oliuas , &
illum furgentis rana portenta rubete, duriores cereris , ac penè ofleas:quæ eft
Et leita è feftis anguibus offa trahunt; vocis Gręcæ altera , minùs nota ſigni
Et strigis inuenta perbusta iacentia pluma ficatio,apud Athenæum a ,ex Callima
Cinetaq; funesto lanea vitta viro. cho & Philæmone; pro quodam minu
Hoc eft vitta lanea ſuſpendiofi : quod to ac viliore & coloris furfuracei oliua
& ipſum niagicuin . Etl.2. rum genere, quod ritupor vocarunt.
Deficiunt magico torti fub carmine shõbi. Vnde & fraces ac magmata oliuarum
De trina deſpuitione Tibulus, Eleg.2. Helychio videntur dicia,eritepa dum
Hec mihi cópofuit cantusquis fallerepoffis. fcribit ritepe exti oua ta srców.vbi
Tercane, ter diétis diſpuecarminius, fortaſſis érirupe legéiu ;nec in voce vt
Sed ad rem , magicum myfterium , opinor peregrina quærenda ſolita Græ
cuiusmeminit Ieremias , & à quo po- coruin compoſitio.STITUFOY , edulium
pulu Dei dehortatur , eft adolerio tão nouit Atheneus, & Varro libro 6.de lin.
Big upwr. de cuius vocis ſignificatione Lat. Apud Plautum ,fi vrum epityrum edam
non onininò res ceria, nam ceteri ver- apud illum efuriens infanè bene. Epityrum
tunt furfures, nofter verò cfaoliuarun;in vocabulum est cibi ,quo frequentius Sicilia ,
ter quę quid meliùs & fidelis verſum quàm Italia vſa ]fic Varro .Locus Plauti
certius definiri poffet ; fi Hebræa illa eit in Mili.glorio.nem pe fiebat ex pity
epiftola ex fiaret, nunc de Gręcæ vocis rodi oliua confrictà. meminere & Ca
fignificatione decifio pendet . Puto nó to & Columella ,libro de rerustica,confi
vnam eſſe ſignificationein huius vocis ciendi modum indicantes & Gręcani
Helychiº,aitupa retaroita ni xpbgcor cas magnæ Græciæ vibes, id conficere
facie , & lanè hmói tritici vel hordei ſolitas : forte etiam voce emigitupa fic
furtures,fiue pelliculas, quæ molendo contrahebant vulgò, dicentes en iTufo.
Sed
 Libri III. P. I. Q. III.
13
Sed cur nofter uertit , offa oliuarum ? cer Tranfque caput iace.
tum eſt Hebræos,quæ in quaque re for Sed hæc fatis vel nimis, de loci Bara
tiora & duriora ſunt, ea vocareofa , vechi explicatione ; quæ ſi probetur, be
offa obfidézium 7071.71778 y chonach nè erit;fin ,mcliora expecto. Hinc pa
bP8:53.v . atſmoth : 6 ſcitum etiam ,hanc oliuam tet , vel iuxta hanc primain concl. no
minutam plus oſlis , quam carnis edu- ftram intelligenduin Burchardum , vel
lis præbere . conſtat quoque Hebræa errorem fubeffe eius ſententiæ , lib.19.
phrafi , genitiuum fixum nabere vim c.de arte magica c.vlt.
mobilis recti, & ideo , olla cliuarum ,acci Sit ſecunda concluſio quæftionis ,
pipofle,pro ofleis oliuis : ficut in Mo. hec philtra animo corpori vt plurimum
faicis fcripris, caſinus offis, ponitur pro valdènaria funt. Nota minus elle noxia
C Gen. 49. aſino oſſeo. Quare fulpicor hoc loco à quæ non dantur intus ſumenda, quia fi
v.13 . lerenia fcriptum fuiflealmoth Zehim , per nudas incantationes facta, vt pluri
quod ad verbum fignificat offa oliuarum mum folum nocenc menti; li per illiga
& Græcos interpreces gnaros fignifi- tiones aut contactum excrinfecum , e
cationis , quam diximus, verrille 7 à ai ciam corpori ſolent nocere , fi habeant
Tupo . Non ne veroſimillimum er : Ba- uenena mala admixta,quod in his non
bylonias,quæ Magicis nugis erantad - frequens : fi vero dentur in potum , &
díctiffimæ , veritas ne diu illic excuba- cibum , ſolent vt plurimum valetudiné
re cogerentur,fe à fortilegijs huiufino veheméter debilitare, & de Itaru men
di non abftinuifle ; maximè quas nec tis deijcere, quia eorum ingredientia
diuitiæ ,necforına ,nec genus commen folent efle adınodum periculofa , vt
dabant ? quærebant ergo ifta blitex ac fluores inenftrui, ſperina ( vt patet ex
diobolares vndecunque lenociniú , & vetustis libris Pænitentialìbus ) cere
Pityrides oliuas , quæ vilioris precij , bium felis,vel afinini pulli, uterushye
intumebant flammis tcquai velanæ nx ,uirga lupi,remora,ona rubetę,ſcin
fiammá alebåt inclufin , longè aptius ci, & præ ceteris( quod uocant) Hippo
atque expreſſiusofium ,quam fuifurú manes, quod eittriplex , ne quis fälla
aduttione conteſtabantur: fimul enim tur,unuin cuius mentio apud Theocri
fic querebantur deduricie acugore ho tuin in Pharmaceut. [radit elle plantulam
fpitum , & aduentorum , quos illaruin quandam Arcadiæ : alterum , quod ut
nulla miſeratio tangebat;ideo non ſo canit Tibullus .
lasoliuarum carnes , fiue cutim ( nam Virus cupideftillatab inguine eque.
in his oliuis curispolius quam caro ) . & Propertius
ſed ſolidas oliuas cum nucleis ofleis a Hippomanesfætafemina legit eque.
dolebant,nimiruin duritiam illam fibi Qualis eit ſuum apria :tertium ,pel
inuiſain hoc pacto mollituræ , & cor- licula quæ reuellitur a fronte pulli co !
da ferrea amore liquaturæ . si furfures quini recens editi,cuius odor equas in
vertas,perit elegans iſta myfterijmagi furorem redigit, de quo Ariſtoteles, C C Arift. li.
ci analogia. Verifimile eftcum iita vre Plinius, Coluinella, Virg. & alij. Quá 6. hift. ani.
rent addidiffe ,quod folemne reperio ; hoc noxium fit ,docet intericus Caligu c. 18. Plin .
fic ſeoſa hoipitum vrere,vel, in hospi læ , quimortuus , cùin ei Ceſonia hoc lib.8.c.42 .
te fuo hçc le adolere, vel precari, vt lic potanduin porrexiſſec,ut narrau d lo Columel.li.
hofpites earum amore torrerentur; feph. & Sueton . & Iuuenal. eo reſpe- 6.Virgil.in
quæ omnia Virgilius, & Theocritus xit; Vtauunculusille Neronis. Georg.
poſuere . Demum fic aduita & in cine Cu: totam tremuli frontem Ceſonia pulli d lib . than
res redacta (purgebant in vécuin iacta Infudit : & mox veelt in 4.Mef. tiquit. Sac.
trans caput. Theocritus. Tants panties , equa quantum una nenefica in Calig.
άλφιτατο! πρώτων πυριτέκεται , αλ constat . Iuuenal.fo
λ' επίτασσε.. De cunctis autem philcris Ouidius ti.6 .
Furine primum , igneliqueſcunt ,fed diſper. prudentiffimė;
ge. Virgilius; Nec data profuerint palletia philtra puellis
fier cineres Amar; Vi foras,riuog fluenti Philtra nocii animis,uimg fiarorishabent .
Euſe
 14 Diſquiſitionum Magicarum .
Euſebius teftatur his Lucretiú poe tes magicæ fiue non ,mortis reus cenfe
tam primò dementatum , deinde furo air , ex cómuni fententià iuris interppa
ris impatientia feipfum interemiſle argumen.d.§.gen abortionis , quod & olin
de Lucullo prodidit Plutarchus, his prudentuin opinione receptu ( ul. Pau
cum primò'actum in furorem , mox lus tradidit : & neque id acerbú debuit g lib. y.ro
a Eufeb. in etiä interemptuin : 4 de quodam fi- videri Antonio Guiberro: h dignus e- cep.fent.tit.
Chro Plutar milia narrat Ariftoteles.Virgo dla incan nim planè fupplicio malus aded ani. ad le. Corn .
in Lucul. A tata à Baſilio ( ve aitD.Greg.) febricitare mus , fini improbiſiino per funimuny deficar.
rift.in Mag. in capit, vehementer anxiari,magniſquevo periculum & pefunum exemplum ſtu hli.i.q.iur.
Moral.D. cibus cum ftridore damare , Modo moritura dens. Quod fi non dedit ob malum fi- c . 16. nu.i.
Greg.d.c.4. fuo , nifi Bafilius men schus veniat , Gipfe nem , ſed bonuin ( veputa ad arcendam
Hiero.ivita mihiperfer curationis ftudium falutem redo feminæ fterilitatein , ad conciliandum
D. Hilario. dat. Jen uerba mente capex , & corpore mariti animum à le immeritò aliena
Spreng.p.t. languentis. Illa uero ,de qua D.Hieró. cum ,)cunc ſi acceſit arsmagica,adhuc
9.7.Eufpi- ſcribit, poftquam amator, magicis artibus in punienda eftaudacia lethali fupplicio.
nia in Ludo Structus,ab Aſculapyj facerdoribus,redit, ea capicale eft enim his yti artibus: i five i linemo aru
uico Bauare fubter limen domus puella tormenta quedam ro non adhibuit quicquam magicam , fpicë , Gibi
Anto.Pan verborum o portentofas figuras fcudpras in ſed naturalibus vlá fuit, quæ putabat Ad. C de
hormita. li. avis Cyprij lumina defodit : iticòsmere in- non nocitura, extra ordine miciùs pu- malef.et ma
4. de gest. Samire virgo, & ami&tu capitisabiettorovare nienda elt, citrak mortem . Hæc vera , fi the.csficin
Alfonfi.pet. crimen ,fridere dentibus ,inclamare nomen deſit hereſis ſuſpicio: hac accedente, tellige Meno
Leloyher.li. antolefcenris: magnitudo quippe amoris eam in quid dicendum , videbitur d.feat.16 . ch . de arbit.
de ped . 1. furorem verterat. Jde tribus ordine Abba Humanam vindictain pręuenit ali- caf.388.n.s
6.5 . tibus, fucceffiue ab eadem fortiaria to- quando diuina vltio. Siffridus preſby- k arg.l.3.5 .
xico amatorio necatis, lego apud Spré ter in Chronico fuo ,narrat anno 1260. ex Sena uſc.
ger.de Frider.duce Auftriæ , electo reaccidiffe , vt adolefcensquidã in Mifnia,vt D.ad l.Corn
ge Romanorum , quem Lud. Bauarus fuis potiretur amoribus,d Magoin locum editi de ficar.de
vicit , auctor eit Cutpinianus ; de Ste- defertum deduceretur: cui cùm Spectrum puelle ibi Bart.com
phano quodam equite Neapolitano , illius quam amabat imagine,per maleficiin Menoch. d.
Anton. Panhormitasde puella ,cui ama cãtistionesfeobtuliffet:amatorilleperditur,ma caf.358.9.7
cor membranulam inſcriptum in finú num eiporrigens à mato demone parietibusal
iecerat , & narrationem , & iudicium liditur,et miſerabilem in modum necatur: geci
nobis proponit Per. Leloyherias: qua eius qucen cadaner tanto in Magu:m impetu
re cum tam noxia foleant effe philtra , proiecit,vt femianimislogo tempore iacuerit.]
meritò Athenienfes Temniam lagam I nunc,er animam committe ignibus
b Demoſth. urorte mulatarunt 6 & nimis laxifue- dolofo hoc pulueris magici mantello
contra Ari re Areoparicę, cùın alteri, inonuo eo córectis. Nonne pocius audiédus Pho
Stogitonem . qui acceperat c ignouerunt:prudécif- cylides : qui cecinic, omninò fugiendas
c Arifto di fareque iura ciuilia : quibus feqq. poe amatorias incantationes & phiktrarid
1.Mag.Mo na receptæ : de quibus , quo ad praxin q; verum , etia in quoad coniuges.quia
rader. 17. asturi ſunus fulius lib.s. Sect. 16. nunc etiamfi conciliarent amorein ( quod nú
d. d. S.qui.breuiter.Si præbens ainatorium quid , quam vel rarò contigit )tamen femper,
abortionis. non adhibuit magicam fuperftitioné , vt minimum reddunt debilem ,ationi
e Mensch. nec inors ſecuta fuit :pęna relegationis cum , & mentis enotæ : quemadmodú
de abitind & damnationis in metallum olim pu- pifcibus( acuta & apta ett Plutarchill in cõiuga
caf. 35 & niebatur: d hodie iudicis arbitrio ex- fimilitudo ) accipit, qui non recibus vel lib . admoni
Binsfeld.in traordinariè punitur. e Quod fi mors hamis , led medicamenti capiuntur.
1 tionibus.
d.l. corum . fuern feuia, quantvt plorimuin fequi S E C T IO III.
9.3 . tradidit Hippolytus de Marfil. inf
f in l.eimf- gnis Criminaliuin iudiciorum tracta videamus. & có
, Diad corf tum , fi ob inalum inein prakties R Eitat de ten:edijs
ftat ex dictis,muti'ia effe antido
dema
leg. Corde philiram ( vt pote caufa abortus, vel il ta contra philtra, & remediailla Genti
ficar. liciti amoris , fiue cum adhibitę firar- lium : qua per incantationes aur luftra
ciones
 Libro III. P. I. Q. III .

riones quafdam fiebant:quæ Chriſtia- nea, tripudia,commeffationes , & quæ

nis etiam prorsùsillicita funt . Virgi- fequi folene deteriora: tale etiam illud
lius 4.Æneid . Fauftinæ ,quo vfus M. Antonin . philo
Hec fecarminibus promittit foluere mentes fophus; qui gladiatorem eius adulterü
Quas velit ,aft alijs dinas immittere curas. occidi iuftit , & illam incedere inter ca
vere dicitpromittere , nec enim præftat. put & collum . Quartò fi fit admixea bCapitolin .
Tibullus lib . I. fuperftnio , tunc pertinent ad vanam for Suidas.
QuidcredãInëpe h ?c eadéfe dixitemores obferuantiam ,de qua 2.p.huius lib,agen
Cantibus ait herbis foluerepofle mens . dum; fi verò dæmonis pactuin inrerue
Et me luftrauit 1 &dis em nostekerena niat, pertinent ad dęinoniacam Magiā
Concedit ad magicas hoftia poalla Deas, de qua dictum lib. 2. Quinto optima
Nor vi totes abeffet emor fed muturus effet, funtChriftiana , run illa quæ contra
Orabum : nec te poſſe cerere velim . cuncta inaleficia vim habent, Ecclefia
Futabant enim his luftrationibus al ftica ; de quibus agendum lib .vlt.tum
terutrum euenire , vel vt amore libera ecia quædam fub moralia, quibus caro
tentur, vel voris pouirentur.Nemelia macerarur & concupifcentia domarur
nus inducit pattorein quereotein hæc vt opera poenitentiæ ,humi cubaciones
omnia fibi in cafium cecidiffe ; cilicia , Bagella , ieiunia : his interdum
Brud prodest quod me peregrini Amynta. etiainmortali,fi magna neceffitas, ho
To vittis, cer frondefacrà,derthere vaporo mines vci tenentur; vt & aliis qux par
Lustravit , cimerefq ;auerfa cffctin amně, tin in amittendo, parum in commit
: Incendens vius crepitantesſulphurelauros; condo polica. Inoin ittendo , XE VİCƏ
Cum ficin Meroen totis mifen ignibusarfi? re conlpectum rei a matæ , & ocium
Vittasintellige funetii vitt, vt dictú & alia libidinis irritainenta ,de quibus
fuperis. Omilie & aquæ afperfioneid , optiinè Helinādus diſſeruit. c Vis ex- c habes -
de qua Propert.li. 3. loqués de amore: ftinguere libidinema (ait )amoue ligna pud D. An
Quod mihi no patrij poterăst atentere amici, de igie fi ſtridet incendium , ligna in - tonin.li.6 .
Eluere aut vifo7 heffala faga mari. numerabilia fun: , potiffima autem ; hift.Sum.tit
Hanc ſecuti opinionem gerilium vi Ocia , fegnities,fomnus,caro,femina, vină 13.6.6.5-4.
dentur,non Eunapius inodo,in vità E. Profferstas,ludus culmina, forma,puer .
defi, de illa quam inagus Philometor in De primo eft illud SS. in defideriiseft
amorem pellexcrat, magus verò Maxi omnis ecicfus . & Ouidii,
musamore foluit ; & Plin . ſed & Pom , Ociafi tollas, periare cupidinis arcus
ponat. homomalè Chriſtianus. Opus Defpactegjiacente fine lacefacer.
eft in antidoris distinctione. I.finatura De z. dicit Martialis,
lia tantùm funt medicamenca,maniam Queritur , Arguithus quare ft faétusadultery
purgantia, & ardorem libidinis tempe inpromptu caufaeft . dogodiofus erat.
rantia ( vt agnus caftus & buiufinodi) De 3.capit Dionyfius Cato ,in ditty
dummodo noxia noa fint valetudini, ch . Moral.
licebit eis vti, 2. fi verò dubiterur dum Nă diuturna quiesvitijs alimentaminiftrat.
in fit illis vis naturalis,an verò fint me De:4 ,ait A poftolus: Bonumeft non mã
rè fuperftitiofa remedia ; tuncijs ablti ducere carnos .
nendú tale quod de Scythicà feu Pro Desait Helinand. mulier digider à mol
methæa herba refert kropertius; quod ligndo,vrrmalhess.gaiaficut faber penmak
de infperfo corpori puluere in quo fe leam mollit ferrum fic diabolus parmulieren ,
mula volutauerit , vel birci vrina bibi. mallit e mallant vniuerfara terram .
a Plin . lib. ta , vel rubeta in corio pecoris recentis D. Hieron . Ferreas mentes kibide domat .
28. 32. alligata , & de virga lupi Plin . & Popo. Chiudianus,
39. nasa tradidere.z.fimoraliter impro Ferrea laſeisis molefcunt corda ſagittis.
Pomonat. ba funtremedia, planè vitanda & veni De6. Apostol. Nabire inebriant vina, in
lib.de incan
ta funt , cale remedium Grateris apud qua eft buxuria . Virg .
ta: Laers.li. Laertium , fcilicet fui fufpédium ;talia Et Venus in vimis,ignis in igrafrit
6. Rafis ac Pauli Ægynetęlicenuiola bal De 7.Quidius.
Lumut
 16 Diſquiſitionum Magicarum .
Luxuriantanimirebus plerumq; fecundis. ue contectú albet. foluantur niues :pax,
Salomon in Prouer . Profperitas ftulto- pax naribus eyes oculis; clamabunt omnes,
num eos perdet. D. Auguftinus; Secundares & diffugient. Niue fugacior eft forma:
Sapientum animos fatigant : plus obfueruent non liquatur , fed'vanefcit. illam aqua
Salomoni,quàm profuerit ipſa ſapientia .con excipit ; hanc quid nifi deformitas &
tra aduerfitas aliquando rerrahit à peccatis. formido ,qualis morinolycij ?cnin ani
Ideò ait Dominus Olex 2. Sepiui aures ma diffugerit, quid futurá hæc fiue La
taas ſpinis, vt femitas tuas non inuenires, don is, fiue Helena ?eſca vermium , cadauer
poft amatores tuos non curreres . Spinæ ſunt, putridum ,foetens, cabe diſſoluendum ,
aduerſa. ex cuius fpinæ inedulla ſerpens terribi
De 8. tudi noinine iocum intelligit lis enaſcetur. Hoc amem , hoc deperea ;
omnem . mollitia enim libidini repu- Narrat Suidas de Hypatia Alexandri
gnat,tefte poeta. na ; eam , cùm confilio nequireraudito
Non folei in mostos illa venire thoros. ris adamantis importunam ſollicita
De 9.carminis nornine,omne melos mu tionem abrumpere panniculos ei ſuos 19
ficum comprehenditur, fiue voce , fiue fluore menftruo maculatos, obieciffe:
inftrumentis fiat. Efa. Cythara, & lyra,en Hoc ( inquiens ) eft adolefcens,quod amas:
tympanum , en tibia , ego vinum, in conuiuijs nihilautempulcrã . Appa & Gela Foroiu
veftris:hinc, e opus Dei non refpicitis. ad- lienfis ducis Giſull filiæ , carnis putri
dit Helinand. Difficile inuenitur aliquisle dę lub mamillis poſitę odore, luam de
nis uocis de grauis vita: quippe cum uocis le- fendere caftitatem . Barbari enim na
nitas cantumdefideret,uita grauitas planétü. curà ita facere longobardorum mulie 6
De ro.eft illud, be
res opinati intactas reliquere . ( Annal.
Boior.lib.3. Ant.Bonfin.li.8 .Rerum Hun ai
Rara est concordia formaatg; pudicitia.
garicar. Decad. 1. Sed & Th . Cantipra le
& illud ,
fire
Lisest cum forma magna pudicitię. tenſ. pium quendam virum , cùm cogi
Denait Helinandus; Quantum enim cationes importunas cuiuſdam mulier
periculi fexus adfert in muliere, tantum atas culę ,formoſæ dum viueret,animo abi
in puero. periculofa eft atas pueri, periculofior gere non poffet; ſepulchrum narrat e
focietas,pericalofiffima uero familiaritas.Vnde ius aperuiffe, & amplexum cadauer tå
tegitur in vitispatrum ; Non habendam fami bidum , faciem faciei eius containinatę
liaritatem ;cum femina, puero,vel boretico. ] tabe , vermibufque impofuifle , & in
Haétenus ex Helinando Antoninus. hoc fætore volutatum ore ; donec fecor
Ia faciendo confiftunt ; occupatio & horror , oinen libidinis meino.
mentis in curis grauioribus, cogitatio riam ſuperaſient. Quátò efficacius hoc
mortis & inferni , lectio bonorum li- illo ridiculo , & , quod nifi prefatale
brorum , preces ad Deum fulæ , implo- ctoris venia , nequit referri, quod Hie
rata auxilia Beatorum ,& Angelorum , ronymus Cardanus a præſcribit ; cum ali.z.deva
& maximè Beatiffimę Deiparę Marię ; quia fic ait ) stercora recentia amica in ſuo rieta .
quæ , vt caftitatis amantifluna ,lumino- ponat calcco , es calceum ftatim induat,aincre
pere defiderat homines hacfpurci a- liberandum.yratur ille ſuo remedio.apa
inoris lue liberare. Viile quog trequen gè has fordes.equidem tetro odore 2
ter medicari,non externain lain & pe morem cuin faftidio commutandum
ricuram citò ſpeciem ; quæ fragilis, ca- credideriin , quamdiu fætor durabit :
duca, ſæpe mendola & fucata, & fulfis poft , neſcio; nifi quis mentem ſimili
tantùm lenocinijs adumbrata ; fed ri- bus ( quas dixi ) cogitationibus mu
mari cogitatione internam & profun- niat,armetque. His remediis continen
diorem corporis conftitutionem . quid cur , quæ ex Auicenna Niderius pofuit
illa fuit ,antequain nafce.ecur?ltilla ſe- b excepto ſexto , quod ipfemet fatetur bli. ultim .
hrinis fpurci & olidi, quid nuncelt :ſac fæpè non proficere, Formicard
cus fiercorum , aufer cuticulæ pellicu
lam , quid illa tetrius aut horribilius?
quid cadaueripropius ? ſterquilinú ni
Quæftio
 Libri III. P. I.
QV AE STIO IIII .
DeMalefcio hoftili.
aniini,corporis aut fortunędam-
nuin infert, aut aptum eft inferre , aut
idcircò adhibitum fuit à malefico, vt
inferret. priinum actu, fecundùm po-
teftate, tertiùin intentione huiuſinodi
elt.quę in his interneniunt,vt plurimi
funt frigida , amara, noxia, & naturæ
humanę hominumq; faluti contraria;
29.3.8.25 ideo venena mala vocari , vult - Gril-
land.contra quain in anatorio , in quo
ceſet vtplurimum interuenire, res cali
das, dulces, ain cenas homini , & coad-
juuantes naturalein calorein , & po-
tentiam luxuriandi , & ideo à lege hæc
vocari bona vel non mala uenena, quia no
bl. 3. S. funt inſtituta hominis necādicaufa: 6
bec adie- hæc perpetuò vera non eſe, facilè cres .
&tio . D.ad dent'; qui præcedentem quæftioné ac
Leg . Corn.de curatè legerint. De precipuis ergo ho-
ficar, itilis maleficij generibus nunc aga
mus, & quia prolixa atq; varia diſputa
tio eſt, in ſuas ſectiones ea partiamur .
SECTIO I.
De faſcinatione ,
Tres commodiùs intelligatur ,
notanda differétia triplicis faſci
nationis : nam puto vocabulum , largè
fumptum de propriè & impropriè di
1 cta faſcinatione , diuidi poſle , in poeti
cam , feu vulgarem in philofophicam , & in
magitam ,
Vulgaris,ſeu poetica eft,de qua potiffi-
mum difputatur ; ſecunduin quam di-
cútur homines faſcinari, ipſa viſione ,
feu adfpectu actiuo falcinantis , vel
etiam inuido aliquo laudante , eo folo
quòd malignè, aut malitiosè adfpicit,
vel laudat alium , a quo eft auerſo ani-
mo . Et hæc opinio multa peperit alia
opinamenta .
Primò hoc periculú imminere po-
cius pulchris quam deformibus , pue-
ris quàm maioribus ætate .
Secundò hoc periculum remoueri
Q. III . 17
quibuſdam euphymijs : nempe fi be
neprecérur ijs,quoscum laude, & ad
miratione incuentur: vel fi quid turpis
culuin pueri geltent appenfum collo
vnde fáſcini nomen inditú virili inem
lia geltarent oſcilla: & mutato in pau
lo honeftiorem modum more, digitos
duos cú pollicefic inferro, ve tale quid
exprimát, de gagate , vel ebore, vel ar
gento; vt fit hodie in Hiſpania ( Higa ,
nocant )immo fi ſummo mane ſurgenti
quis ita digitos intédat, id ipſum quo
que amuleti eſie loco céſent, quod ma
lo exemplo Reginæ cuiufdá keri aiút .
fi baccare frontein cingas , fiter in fi
num deſpuas. deniq; fi cum auide lau
tú edulium ſumas, & te intentius afpi
cienti parté cibi porrigas. prafſcini hæc
omnia fore, ne faſcineris .
Terriò cenſent ad bruta quoq; hanc
faſcinationé pertinere,gallinas, agnos,
equos , & ferunt faſcinatos aliquando
cecidiſſe. Huc pertinent illa poetarum ,
Virgilij , >
1 Neſcio quis teneros oculus mihi faſcinal
agnos .
itern ... baccare frontem
Cingite,neuati noceat mala lingua futuro.
& Theocritus docet contra hanc fa
' ſcinationem folicos in finum fibi de
{puere : (κόλπων
ως μη βασκανθώ , τρές ες εμον επτυσα
Vt nonfaſciner, terin meum expui fonum .
Solent quidam huc referre illud Albij.
Tibulli lib. 1. eleg.2.
Hunc puer, hunc iuuenis turba circumfletit
area ,
Deſpuit inmolles, or fobi quifgs finus .
Verùm prior illos verſus refutat: qui
docet, eū , de quo agit, ve inſanum , ac
lymphatú, cinctum fuifle corona pue
rorum , & ceterorú :quitamen ,nequid
eis detrimenti ab aſpectu , tactuue in
fani hominis contingeret, deſpuendo
fe fibi confulerearbitrabantur. cuius
fuperftitiofæ auerfionis , vt conſueræ ,
teitis eft Theophraſtus lib. de characte
riſmis in deſcriptione ſuperſtitioff . Sed qñ à
Tibullo amans inducitur vtens magi
cis artibus : fi dicas eundem amantem
amétem que deſcribi , non aberrabis à
vero . na Plato in Sympoſio amoris furo
B rein
 18 D.ſquiſitionum Magicarum .
rem faſcinatorium efle docuit ; eòg
inutuo aſpectu , & intencione oculo
rum ,amor hauriacur , augeaturque ,
Hanc faſcinationein cum ſuis reme
dijs efle fuperftitiofam nemo negaue
rit opinor ,quam damnat DD . Bafili ,
Chryf. Hicronym , & alij citandis &
profert Richardus quodl.3. 9.12. duos
iniculos, quibus non obfcurè anathe-
madicitur ijs qui illam tenent . Sine
maleficijs vero, apinioné de ſolo mor-
bo per laudationern inferendo, neino
catholicus Theologiæ peritus, autve-
ræ philofophiæ fectator admiferit .
Nam quæ dc vi verboruin diximus , &
de vi imaginacionis I. 1. illa conuin-
cunt, nec verbis hanc vim inefle , nec
imaginationi quo ad corpus diftans,
vt verè quidam apud Algazelem l. s.
phyfic.c.9. afferunt . Ad nacale faſcinan-
tis attrú confugere ridiculum eft :om-
nes enim illa hora naci , faſcinatores
forent. Viin animæ vnius in corpus als
terius effectiuam tribuere,eft damnará
delirium Auicennæ. Nec ſatisfaciunt,
qui ad teinperiei, & fubitantiæ diffini
litudinem confugiunt.quia inter res
eiuſdem ſpeciei ncquir eſe tanta ſub-
ftantiæ pugna ,ac difluiditudo.non.n .
baſiliſcus bafiliſco , non vipera vipe
rx , fed homini, & alijsaniinalibus no
cent. Et vt vnum aniinal alteri tam fit
noxium , id ex vehementi naturæ anti
pathia nafci neceffeeft;hanc verò ex
differentiaſpecifica, quam ſequitur dif
ferentia temperainenti . Quid ?,quod
faſcini huius defenſores contendunt ,
eriain faſcinari quem ſolere å beneuo .
Plutarch.s. lis, & cariflimis verba Plutarchi& , He
Sympos.c.7 liodası ſuggeſlit mihi, & cómunis pa-
Heliodorus triæ, & religionis coniunctione amicif
lib.3. Al fonus, And. Scortus noster .Græcico-
thiopi. hift, dices mihi nunc non fupperdis;quare
ponain ex verſione eiufdem : Haut fa-
mà ignoras, (air Plutarch. ) quod,deamiris,
es familiaribas,esparentibus nonmilli sculi
faſcinantem effe exiftimant:vfq; adeo ut min
keres non oftendant illis pueros,necdiutius ab
beiuſmodi hominibus infpe&tari finant . Aquest
modo ergo id mali videbitur ab inuidia effici ?
gooid porro per Fonom dices de tis , qui dicunmeer
fe ipfos faſcinare ? nan hoe puogiemadifti:fon
minista certè prorfuslegifi:
Eutelidæ fuerant pulcri per colla
capelli:
Sed tibi dirus homo confpecto in
fuminis vndis
Inuidit , turpiſque inuafit protinus
illuin
Morbus, & inuidia.corrupta eſt gra .
cia formæ .
Nerrant enim Eutel.dem cum fibipulcher vi:
Souseffet ,propria fpecie captum in morbum in .
cidiffe : Atque habitum bonum vnà cuan pul
charitudineperdidiffe . Vides fabulain nar
cilili fabulæ fiinilem : fi quid tale acci
dit; arbitror vtrique contagioſam ali ,
quain fontis exhalationem fuide exi
tio . Sed audi quid Plutarchus bac de
re cenfuerit , purat enim in his ex vera
inuidentia id oriri, quod etiain Helio
doro viluin . Plutarchus ; Audacter dica
vniuerfasquidë animeaffectiones, quibus diue
ixfint, in iis malos habitus ingene ere: hi cùm
narwa vim cæperint, qualibet ex caufamoti ,
sapè etiam inuitos homines in iam proprias, as
comſustas perturbationes deferrent .Sic autem
confidera, timidi etiã ipfa auxilia formidart ,
iracundi in chriffimas quoque furt moroji -
Amatores, intemperantes poftremònec fan 1
diffimis quidem corporibus quamuis merii w
cinis queunt abstinere . Mira est enim confue
tudinis vis ad attrahendur affeétum in id
quod fibi eft proprium . Etquiin lapſum eft
propenſus, vbiqueneceffe eft impingat . Nulla
est itaque admiratione dignum ; f , qui inui
derdi,o faſcinandi habitum fibi induxerunt,
etiam aduerfus familiaresexmorbiproprieta
to meuentur:aft ubi mosi fuerint, quod na
twafolent, officiunt ran quod volunt. Quema
admoduan ein spaaram fi hericè moueri, it
eyli drum in modum cylindri neceffeest pro
forme differentia : ita , hominem fac inui
dum affettio izuidëter aduerfus omniamauet.
Quinetiam verifimile eft , illos familiaribus ,
a charispeiàs nocere. Inuno verò id mi
' hi minùs fi verifimile . car ? an quod
frequentias illas refpicianr aliquid id
foret , fi habencibusno vreremur qua
do volumus : & habicusà primis illis
moribus aniini non differrent; quos
confundir Plutarchus ; non obfcure
etiam voluntaris humanæ libertari his.
verbis , vtex geometrica comparzia-
ne patet, frenum inijciens. A cæteris
eciam philosophis recedit , qui per ipi
cue
 Libri III. P. I.
cuè maliuolarn inuidentiam requirút
amori repugnantem . Solus Heliodo-
rus Plutarcho confenrit , & fi de facto
dubiter ; Porro , inquit , fi qui funt , qui
etiam chariffimos . quibus bonèvolunt faſci
annt: id quidem non eft mirandum , ficam
fentnaturmixnida;non quod volunt, fed quod
naturaliter folent. Præfupponit vietque
naturalem vim maleficam illis inefie :
quxro qualis ? phyfica an moralis ? Si
moralis tantum , hæc illis nolentibus
non elicitur . Siphyfica , praexifiens
auc tunc nata , fi præexiftens , cur non
nocet prius fubiccto cuiinett. Sjiuno
nata ; quà noua efficiente caufa nam
erga hanc perſonam benè afficiuntur .
Ceteri arbitrij libertaté hac in re con-
cedunt , & aiunt innoxium intuituin
effe , fi animo aſpiciant non malo , vt
aduercit Tottat. in num .Sed magis phi-
lofophicè procedit Plutarchus hac in
re . Nec tamen fælicies philofophan-
tur,de fuiipfius faſcinatione . Plutar-
chi funt iſta : Bonusvir Eutelidas,& qui
cunique feipfos dicunturfaſcinate,non finera-
tione id mihi videntur pati. Periculofus eft
enim ( vt ait Hippocrates ) fummèbonus ha
bitus , corpora fimularg ad fummum vigo
rem procefferint,non ftant , fed cadunt, & in
contrariam vergunt. Quando igiturij inte-
grum coeperintincrementum ;for Spe melius
effe ftostident, adeò vtfefe demirentur accir-
cumfpiciunt , eorum corpus propè mutationem
(effet Plurarche, licet fespfos necde
mirarentur, nec circumfpicerent,iux-
ta Hippocratem ) Óper habitus vitiam in
deterius truéti feipfós faftinant . ( Quomo-
do per habitus vitium r id maliiiolen-
riain dicebas: ergòne credédum quen
quam fibi ipfi malè velle folitum , aut
fais bonis inuidere ? eto alijs inuide
tine , nunquam huc le forriget vis in-
uidentiæ, vt philauriam animo expel-
lat.) Sed hæc ipfa ratio Plutarchi, quá
fubdit, oftendit quid faſcinationis no
mine comprehenderit.nam ſubdic :
Hoc autem magis fit ex fuxibus, qw vel cina
Aquas, vel alia quadam fpecula fubfistunt .
Exhalat enim fpiritus in obie&ta :ecg fit , vt
quo alijs nocebant,feipfos male habeant.Quod
cum pueris fortaffe contingut ,falſo enufa ob-
Fuentibus adfcribitur. vult ergo Plutar-
chus in aquam ex oculis fpiritus diffu
Q. " III. 09
fos , & in Euthelidam , corrupta iam
aquà , vapores cum illis fpirinbus re
flexos. cuiuſinodi lpiritus ex bene ha
bito & lano corpore , vt erat Eutheli.
dæ ,emanaffe non eft credibile. agroru
& venenatorum illa affectio eft, & nö
niſi ex virofis, aut corruptis humorib ,
profluens Pueros autem affici hoc pa
&o , & faſcinari , quia ex feipfis fpiri.
tus quofdā , feu qualitates neſcio quas
effundant,quæ aere corrupto in eos re
deat vnde exiuite ; nullus crediderit.
Verè tamen Plutarchus falsò cauſam
obruenubus , fcilicet quatenùs obrué
tur ,afcribi pronunciauit: necenim ne
gare voluit , quod antè affeuerat viſu
aliquos efle contagioſos .
si ergo logzamur de has faſcinatione pro
priè dicta, quampoeticam , feu vulgi vocaui;
quam ipſa viſione cum imaginatione malisco
infieri volunt, quod fatis ipſum nomen Greci
in dicat; dico, illam effe aliquid nin naturale,
fed fabulefu.m.fuperftitiofumque.Hanc con
clufionem optiinè docent quidá egre
gij medici , vt Iul. Scaliger de fubtili
tate exacitat. 349.& Franc. Valefius se
cre philoſophia cap.68. & Theologi vt Ri
chard. quodl.3.4.12. Abulenf. locis mox
cicandis , & Haliacenſis Card. in perſpeu
iua, Ciruellus p.3.de futen statione cap.s.
Leonard. Vairus toto fermèlib.2.c 3. de
fafeino, & Laurent. Ananias lib.4.dena.
in. damon. probatur auctoritate D. Bla
hij hem.de inuid . quihoc fpernit ,vt inu
liebrein nugacitatem . Secundo ,quia,
cùm viſio ht actio immanés, & fiat per
introfufceptionem fiue per paſſione,
non verò per actionem tranſeuntem ,
nec per radiorum emiſſionein ; nó po
tett idonea huius faſc. caufa naturalis
affignari.deniq; quia pec Hippoc.nec
Gal. nec vllus veterú me dicorum ( fi
Valeſio, mulæ lectionis , & probatæ
experientię inedico , credimus) huius
faſcinationis meminerit , cum fuiffe
mè tamen egerint de cunctis inorború
generibus , & caufis . Vt fatis mirari
nequeam doctos quoſdam Theologos
fcriptis mandafle ; hanc comprobari à
medicis & philofophis ,nec negaripof
fe experiencia conuincente . Vnum tar
men medicum ſolum laudant;ſi medi
cus ille bonus, & peritus; Marfiliú Fi
B 2 cinum ,
 20 Diſquiſitionum Magicarum .
cinú , in opere de anime immortalitate; q
nó ex Aeſculapidarú , fed Academico-
rú fcitis cóflatum eft. Sed nimirum ifti
vulgarem faſcinationé à philoſophica,
propria ab impropria no diſtinxerúc.
Secunda concluſio. philoſophica , ſeus
phyſoca faſcinatio, non nifi impropriè dici to-
teſt faſcinatio ; proprie verò , est contagio ,ſeus
infeftio . Sciendů pro intelligentia con-
clufionis, fieri poffe vt aliquis alterius
aſpectu lædatur.ná verú é illud poetæ .
Dum fpe&tant oculılafos,laduntur,& ipfi:
Multaſ corporibus tranſitione nccent.
Quod de lippis l.1. doctum elt : Et
quidem huiulmodi læſio coringit ,ma-
ximè quando mutuus elt intuitus; etfi
poflit etiam , quando tantum intuetur
oculus lælorem , per modum paffionis
( de quo nunc non agitur ) vel quando
folus lædens afpicitiædendum ; qua de
re nuncagimus. De hac ita Plutarchus
difierit ; Nouimus homines , qui viſu pueris
maxime nocent,quiffe habitum utfore humi-
dum , ac debilem , uertunt, Con in deterius mo-
uent: quod quidem minùs accidit ijs qui indu-
suerint, do iam compacti funt . Tametfi qui
circa Pontum habitant, quos olim Thybes ap-
pellabant, Philarchus ſeribit non tantum pue-
sis ,fed etiam uiris perniciofis riſe: tabefeeres
enim ,co egrotare, qui aſpectum eorum , & har
bilsim , ac fermonem exciperent. Perſpecta eft
autem res, ut uidetur,ab ijs,quicumillis com-
mercia exercebant , ferros illinc educebant
wengles. Verùm hac iſtorum malitia bautpro-
inde fortaffiseft mirabilis . Nam ,e atteetus,
dos affricatio manifeftè quoddam habent par
tiendi principium , & quemadmodum aliarü
Anium penna aquilinis coniunda, decreſcunt ,
ac pereunt occulta quadam niplumatum tau
libus putrefcentibus : fic nihil eft abſurdi, ho-
minis etiam ta & um partim quidem eſſe utilë ,
partim uero grauem acnoxium . Iam uerò ex
afpeétibus quibuſdam noderi , id quidem ( ut
dixi ) fed quoniam caufa eius perdifficiliseft ,
pro falſo reijcitur. Atqui ( inquam ego) quo-
dammodo ipfius cauſa uestigium quoddam, ac
femitam inuenifti : ut qui ad defluxus corpo-
risperueneris. Nam odor,esuox , & relpi-
rationis fluxus, euaporationesque dăſunt ani
mantium ,conpartes que ſenſus mouent, atque
allapſe afficiunt. buiuſmodi autem longe seni-
fomeliusest ex animalibusemanare,ut quorum
{pirituspropter calorem , de motum ,ueluti pul
fum quendam & concufſionem habet: quofpiri
tu concuffum corpus defluxus quofdam affidur
emittit . id quod per oculos imprimis fieri pat
est . Nam cùm uifus multiplicem habeatmom
fum ,cum fpiritu ipſum igneum eiaculante,mia
rificam quandam uim diffeminat. Qua exte
multa,tumpati, tumfacereper uifum , homini
accidit:quippe quemres uifa uertunt, ac modi
cis tumuoluptatibus , tum iocunditatibus affi
ciunt,quin & amoribus ( qui uelmaximi, aut
vehementifimiſuntanimeaffe&tus)principiä
dat uiſus Hinc
. diffluit ; ac colliqueſcitama
tor , ubi pulchras intuetur cei ad ipfas adeat,
Vnde haut immeritò mirari quis pofſit velle ,
qui exiftiment hominē per viſum pari; ar ne
xari,nõ aitfacere,acnocere. Pulchorü etenims
ex aduerfo aſpectus,quodý,ex ipfori oculis exit
( ſue id lumen ſit.ſsue fluxus)amantes lique
facit, do conſumit,cum uoluptatedoloriconiña
eta. ( id quod ipſi yauxúrix por hoe eft dulce
amarum uocant)neque enim , uel ex contactu ,
uel ex auditu contingit hominem adeò fauciari
atq ; affici;ut fiquos, uel ipſe aſpiciat; uel ab ijs
afpiciarur. talis enim ex wifa diffuſiofit ,cg in
flammatio,ut planèamoris imperitos exiftimo
eos , qui mirum postant Medorum naſhtam ex
interuallo ab igne inflammari. Pulchri enim
etfiperlongè diftantes intueantur,ignem intra
amantium animas incendunt.Sape etiam ho
minum auriginoforum auxilium nidemus. cum
råtur enim hiaticulam intuentes:cui talis in .
effe uis , séperatio uidetur ;ut morbū attra
har,orexcipiat per mifum ,ueluti fluxi exeun .
tem.Vnde hiaticula nefuftinere quidem ſustir
went hoíem auriginofum : fed à fe muertunt, &
oculos claufos tenent:non quod illi ( ut quidam
putant) curationem inuideant, fed quod uelut
iftu feriantur.Ex cibus autem morbis maximè
Ac celerrimè cötrahitur conui&tu lippitudo.ff
aideò celerem uim habet uifus inferendi atque
siffricandi alijsmorbiprincipiū . Ex hisPlu
tarchi yerbis nota, primò; illi hāc faſcia
nationćeße fimilé detrimétis, quæ co
tactu & africatione inferútur : hoc eft
nihil effe aliud, q naturalein quandam
contagione: utappareat eú non admit
cere vulgaré illain.docét id cóparatio
neseiusderupicula,de lippitudine,de
amore : etſi rónes hæ mihinó proben
tur , & alias lib. 1. veriores in medium
protulerim . Subdit deinde, cur noxius
magis fit intuicus inuidorum , q alio
rú. Affećta ( inquit) anima corpus afficitur.
Nana
 Libril 11. P. I. Q. 111. ( 121

Nam cogitatio derebusueniereisexcitatpuden utraque ab exhalationibus ſeu japota

da, ocanibuspre ferocia ,in certaminibus ad- tionib. prauis uitiato acre proueniat ?
werfus feras , jape uifus exſtinguitur,atque ex- Proſequitur : Sit autem tibi huius rationis
cecantur. Mérores autem , canaritie,ac ze indicium ,fi quod aliud,etiam amorum ortus:
lotypie colorès vertunt, atque habitus laneis quibus res uiſa dant originem ,ds, veluti fub
nant,quibus affectibus hautminus inuidentia ventaneas affectiones,per oculosin animas eix
in animum penetrare folita ,corpusmalitinim culantur. Idquoiusta admodum ratione. Nä
plet , quam pi&tores eleganter exprimere conan cum ex noftris meatibus ac fenfibus , maxi
tur inuidia faciem depingentes . Quando igi- mè aſſiduam vifus habeat motionem , ca
tur cumque homines fic ex inuidisaffetti ocu- lideffimusfit; paratior exiftit ad capienduon
los infigunt : hi verò proximè animam ordino cas, qua circumcirca funt defluciones ,fic
locatiipfius malitiam attraxerint ; veluti ve que amorum tranfitus ignitospiritu attra
neno tin &ta tela impetant; nihil ( opinor) pre bit . mox ſubdit de rupicula , & bafi
ter rationem aut fidem obtingit, fi consfeftis liſco , de quibus nos libro primo egi
nocent. Nom de canum morſus periculofiores mus .
funt, fe ira percitimordeant, do hominum fer Habecis ad philoſophorum métem
mina efficaciora eſſe aiunt ,feamore coeant. explicatam faſcinationem , quá ruen
Ac prorſus animé affe tiones confirmant, en tur philofophi, & Theologi recentio
wohementiores efficiuntcorporis vires . Propte res: quorum breuiter vna , & confen
reaid genus amulewa,que à prohibenda faſci- tiens opinio eſt;Auicenna, Algazelis,
ratione, apoßarravia vocantur ,funtqui & gentilium ,illa ſuperftitiofa ,quæ re
putent aduerfus inuidiam conferre, quod ſci- ieciinus,nihili efle ,nec ab ip fa vifione
licet ( fic ) trahatud vifus per abſurditatem , qua uifio eft , fieri alterationem ullam
quominus innitatur affe &tis. Aliquid eit in alio , fed alterationem effici per ue
hoc ultimum in Plutarchi doctrina ; nenatam aliquam qualitatem manen
qui non attigit punctum præcipuum tem in putridis huinoribus aut uitio
difficultatis . nec eniin oftendit, quo fa complexione ipfius intuentis; hanc
pacto ille maluolus , uel calidus afte- qualitatein communicari ſpiritibus ui
Ctus queat noxialem qualitatein ſuam talibus, qui imaginatione acriore , &
in alium effundere. Mucuacus reliqua attentione intentiore animi concitan
a Plucarcho, hoc præclarè & luculérer çur , & exciti uiam quærentes ad ocu .
fatis explicar Heliodorus Aethiopica Hi los perueniunt. His fpiritibus effluen
for.lib .1. interprete Scorto : Sic fe res han tibus ex oculis non quidem ipfa uifio
bet. Hic aer nobis circumfuſusper oculos,nares ne, led ſpiritibus fimul cum uifione ex
halitum , aliofque meatus ad profunda pone- citacis & erumpentibus,aerem proxi
trans,& ex qualitatibus exterioribuseò fecum mum malo ſuo uiru inficere,& ab hac
inferens; qualis influxerit, falem etiam ijsqui aeris parte aliam infici, & fic perueni
excipiunthabitum ingerit . Itaque obi ali riad partem aeris proximaın illi , qui
quisliuorepercitus res pulchrus intuetur, cir eft inficiendus; ( puta pueri) & hunc
eumstantem arrem qualitate malefica repler, aerem proximum infinuare fe in ocu
ac proprium fpiritum acerbitaris plenum in los lædendi, & ex oculis eius, quę pars
proximum quemque contorquet : spiritus as tenerrimacitiusinficitur, fe penetrare
tem vtpote fubtilis, ad fpiritum vſque, o in corporis partes interiores.
medullasipſas perundit , acpleriſquemorbus Hęceft fententia Alexan .Aphrodi
fit inuidia , &proprium accepitnomen fafci. fæi in problematibus,& Ariſtot.problema.
nationis.Iam uero illa etiam confidera,Chari20.feä , ( niſi dicas hunc ex vulgi fen
des , quàm multos fanè oculorum agritudo , tentia locutum ) apercè eft Diui Tho
quàm multos etiam peſtis tabes corripiat:cùm mæ 1.p.9.117.4.3.ad.5.2 3.cont.gent.
tamen nunquam tangant eos,qui ijsmorbisla cap.103.quem Ferrarien.ibi & Aegyd.
borant, nec aut le & to aut menfa eadem partici columna lib.cont.error.philoſophor . & alij
pent, fed cùm eumdem tãtum hauferint acrē. ſequuntur. Et probant non inalè es
Vides ut a contagione peſtis, probetxemplis Richard ,d. 9.12 . & Abulenf.
hanc inuidentiæ faſcinationem , quia parad,4.quest.36.es alijs locis, Richardi
B 3 funt
 Diſquiſitionum Magicarim .
funt ifta ; videmus enim beninem patiente res , cú exfpiratione inhalari obiecto ,
in oculis quando aſpectu ſouo ladere homini , cui damnum infertur , feu quod con
qui illum aspicit,quod contingit ex hoc , quod tagio affarur. Nonne putridi vaporis
oculi mala qualitate infe&ti , aerem medium longe plus , & citius expeditiufq; ca
inficiunt, de ser infectas oculosdirectos ad och lidius etiam & inflamacius , ab ore in
losinfixas inficit, eo quod fecundum rectamti- cor per aſpera anteriam , qua per ocu
neam , directius illa infectio deriuatur ad los lolee immitci: Fortaffis etiam veri
oculos adspicientium quàm non adfpicienti tati prorſus confentaneúeft, quod Va
multum , ad hoc cooperante imaginatione ita lefius córendit, ab oculisnec fuffufio
lius, qui afpiciens oculos infirmos imaginatur nes, nec nubes, nec albugines ,fed oph
Jeledi.có ego expertus fum in me ipfo , mo talmias dumtaxat, feu lippitudines tå
quandoque non potuiffetenere aciem viſus, miſ cum in alios mitti; minus ergo mitrát
cum difficultate directe contra oculos illius,qui affectiones non ſuas, ſed alioruin.cer:
informitatem patentem in oculispatiebatur. tè fcabiem non oculus , ſed manus , &
vides hanc faſcinationem , quá Richar contactus membrorum affricabit. Pe
dus adınicuit ,non aliud efle , quam ( vt ftilitas Runquá afpectu, led halitu oris
dixi) infectionem quandam :& prætc. ſolo propagari cofueuit :quare ægro
rea illum addere vnam circúftantiam ruin non adfpectum ,fed contactum &
imaginationis eius qui lęditur;quç valpropiorem acceffom fugimus.De mé.
dè probabilis eft, & propria pettis, ata itruatis illa, quoad fpeculi fuffufione,
que omnium morborum contagioſo vera puto; fed quæ demorbis hominú
rum , qui facillimè hauriantur ab ijs aur alijs admirandis Plinius narrauit
qui timet corripi, vel correpros ſe au- lib.7ois.colib.28. rap.7. ea quoridiano
cumnant. Addit Richardus ; Ad hoc vfu & experimétis conjugrorum re
eft etiam alia experimtia ,qua habetur per the futari Vale fus conuincit. Tertiò pro
lofapham ,primolibro defomno et wigilimbi di bat Richardus , eo quod paffionibus
sit fic, quoniam fierd nifas patitur fic , o farit quibufdam aniini, ocoli quafi ráfnvu
sliquid . In speculis enim valdă poris com técur , & igneſcāt adeo vtnecipfi alios
menftruis fuperueništibusmulieres inspreiðt, nouerint, nec agnoſcs ferè queant: &
in specule ;fit fuperficies ſpeculi , uelme nubes præterea eciam Iolo adfpeétu alios ad
ſanguinea ,etfiquidem fit nouum Specialum , amorem ,aut lafciuiam poffint pellice
non facilèest Abftraberehuiufmodimacrdam ; ve . Pucar enim ex folo aſpectu,media .
fa uero fit speculimuetus,facilè est . canfare te imagine ,paffionem primuinte m
sò, ficut diximus,quoniam non folumpatitur riùs cocitari, & eam oculis fe infinua
xifres aliquid à uifibili , fedetiã facit aliquid ; re , & qualitatem aliquam oculis , illi
etmouet Aera,quemadmodum et fplendido. cem ad laſciuú amorem ,inferere. Atq;
Bam uifus est plex dedorum habentium colore. adeò efle inulieres, feu viros,quibus il.
Quod ait vitun facere aliquid ;non fic licium illud, ſea qualicas antractiua ad
accipiendum , quafi velit ipfa vifiore amorem in lic in oculis,per modú qua
aliquid emitri, qua vifio eft; fed fimul, litatis perpetuæ, & inmanentis; alijs
feu concomitanter quofdam exire fpi- verò inché illam dumtaxat durare paf
ricus, feu va pores, qui noxâ illam fpe- fione amaris, hoc eft quamdiu illi ipfi
culisinferant.dubitariautem poteft, concupiſcunt, ſeu amant . Qua de re
vtrum hi ſpiritus virulenti emittantur prorſusdubito , & pace Richardi di
per ipfum oculi globum , vt volüt Ri xerim ,hæc non funt admodùm veri
charat. & Abulenfis,an verò dumtaxat fimilia : nain qualitatem talem inefle
per cauitatesorbium , feu angulos, vn- aliam , quam fit ipfa pulchritudo ocu
de folet lippirudo exire ? Mihinullo lorum, vel decentia , vel gratia aliqua
modo verifimile videtur,per ſolüglo - moralis,quæ venuttate, alacritate ,de
bum exire. fieri poteft , vt aliqui,fed ra care , ab alijs amari dignis conditio
ri admodú & pauci.putem longè plu- dibus ,animum vulneret hac Cupidi
res exire per cauitates illas, & limul nis fagitta ;nihil neceffe eft , cùm hæc
per os, & nares plurimos, & efficacia fufficiant , nos imaginari. Nec vrget
probatio
 Libri III. P. 1. Q. III.

probatio Richardi quá his verbis fub- songè diſtans iure optimo negat fieri
iungit. Quandoque enim uidebis moul: res poffe. quia fpiritusilti expelluntur vir
turpes,et oculos timpes habëtes,et tamen quon cure naturali , qui funt aliquantulum
doquomagisafpicientes ad fuum amorem al graues, vepore humidi humiditate aqueà;
kciunt ex affectu ( wo , quàm longè pulchriores con ideo non poffunt in longum tendere , nije
mulieres, et quandam habentnociuam efficient per magnam virtutem potentia expulfiua ,
ciam tranfeuntem , bec et cum paffonatran: qualis necinelt oculo ; nec ,fi ineflet,
feuntem , quod uidetur perfuadereexperiétias fufficeret; qua vis illa noxia refiftentia
1 undewiris periculofum ejacules mulieresrefpi- medij facilliinè commutaretur.
cere . Fateor periculofum , fed quia hæ Hæc eadein omnia docec in d . Parad.
mulieres funt illecebrofæ , vel conuer- 4. à fol. 52. vbi fol. 58. columna 2. ex
fatione, vel afpectus gratia aliqua , vel preſse afferit non dandam faſcinacio
ipfa laſciuia ,quæ ex oculis elucés pro- nem illam vulgarein ; ſed Phyſicam ,
uocar homines ad id , quodnatura de quæ prouenit ex aliqua peltifera qua
prauata eos inuitat: Nec forına ſola licare exiſtente in animali per modum
capiuntur, qui anant:nam fatcuique morbi: & diftinguit inter propinquú
forinoſum , quod amat , videtur. obiectuin , & remotuin fol. 5 1. colum . to
Quifquis amatranım , raram putar ellerfo!.5 7. colum.2. & quoad propinquú
Dianam . prudenter addit , neceffarium effe , vt
Quod verò efficacior ad malum fit illud propinquun diſpofitum fit ad
aſpectus harum ,cum paffiode amoris, recipiendain corruptionem illam fiam
ſeu eronnania ipfæ percicæ ; fit, quia tú ſcinationis, quod docet d. fol.5.1. colum . 4 .
acrius aculos intendunt, & ignea ilk & verò certiflimum elt . Verum idem
lux ſplendidior, addit aliquid decori; hanc inaceriam magis ex profeſso exa
ficut & vox eorum , qui ex animo lo- minauit coininenc. in cap. 21. Nuin .
quuntur , magis folet auditorum ani- aquest.9. quest.10 .docet ,quod præ
mos percellere. Si vis ine flere ait ille, fupponimus , ſpeciei viſibili nullam
Aendum eft primum ipfi tibi : fi vis ineffe qualitatem actiuam , vel paliva
amari, ama. nam magnes amoris a- alterantem.admodum quacuor.nacu
mor . Et hæc eit cauſa cur dicat , Ec- ralium qualitatuin : quia fpecies vifi
clefiatt.cap.9. V.3 ..Nereſpicias mulierem uç, nec calidæ, nec frigidx, nec ficcæ ,
maltiuolam ,ne fortèincidas in laqueum il- nec humidæ ſunt, forinaliter, auc effe
lius. Minimè his verbis probare vo- &tiuæ , fed nec vircualiter : & tantum
luit commentitiam illam qualitatem illæ efficere poflunt , Vt res, cuius fpe
Richardi ; qui cercè prorsùs impro- cies funt , videatur. Quare ipfæ no
priè hanc vocat fafcinationem ; nam & cumentum nullum inferre queunt per
-amances non nifi iinpropriè fafcina- fe ; ſed aliquid illas coinitatur , vnde
- ci dicantur . Quis vnquam Helenam , nuxa hauricur : quæ hautdubie feque
vel Penelopein , velfimiles, tot ambi- retur, etiamfi res vifa non videretur ;
tus procit, faſcinatrices , vocauit ? & videns,oculisclauſis , non vidiffet.
.. Ad Abulenfem veniemus , qui ftac Illud verò concomitans , effe fpiritus
pro nobis, & accurarèrem diſcuſſic lo- (corpora quædam fubtilia ) fubitanti
cis tribus . Primò fcribens in Genef. caldæ & hunidæ , qui in vapores quof
cap. 21. columna 6. noua editionis; diftin . dam refoluantur . Hi ſiad corpus ali
guit , vt nos diſtinximus, & vulgarem quod tenerin delati ei adheſerint, fri
illam faſcinationé quam motibus ani- giditate ſuperficiei corporis ſobedicre inherent,
miirati attribuụnc, refellit ; quia tales aeris circumstantis, condenſartur ,atque
-motus pertinentad paffiones animales, vifibiles effe &ti corpora apparent . Et hocin
son ad naturales :infirmitus autem fundatur fpeculo, io quod intuetur menitruata ,
fuper aliqua naturalia ,ut barmoniam , vel contingere. Animalia itaque in qui
-non barmoniam humorum , aliorum in : bus hi venenoſi humores ſunt, per ocu
corpore . Phyficam verò ittam probat , lorum pupillas ſpiritus enittere fole
si far in corpore propinquo ; nain in re;qui valdè noceant ijs, quibusinhg
B4 ferint
 24 Diſquiſitich
um Magicatum
ſerint. Et hos fpiritus non pertinere volunt , nequeant ; fi verò hæc omnia
ad potentiam vifiuam , ſed ad tactiua; concurrant, etiam fi nolint', noceant.
quæ per applicationem , & contactum Vnum tamenadditexplicationeindi
operatur; & illi per calorem , vel hu- gens, his verbis ; Habet tamen , qui huo
morem nocent . iufmodi eft, aliquid in(hapoteftate,quoniam
Qui per ipfam vifionem , qua videt, foclaufos femper oculos tenere uoluerit, nemia
dicunt malum inferri , neceffe eft fa nem faſcinabit unquam ; aut, cùm fe uolse
ceantur cum Platonicis ; viſionem fie : rit ab aliquà re cuftodire,ne eam faſcinet,clar
ri per radiorum emillionem ; quod om det oculos, & erit impoſſibile eam faſcinare .
nium accuratiſſimè refutauit Abulés. Hoc ex hypothefi veruin dumtaxat, fi
Step. quaft. 11. rationibus validis octo- vapores ifti ex oculis folis prodeant :
decim . Idem quaft. 14.cum ſequent. vf nam fi ex ore vel aliunde , nihil prohi
que ad .19. poftea preffiùs faſcinationis bet, etiain cæcis talern vim adfcribere.
materiam difcutiens q : quidem ex . ex Prudenter addit quaftio. 16. licet ples
prefsè afferit, hæc verba ; Dicendum eft rumque hæc noxa tenerioribus cor
quod plurimieorü, qui catholica veritati val- puſculis inferatur ; interdum inferri
deinherent, faſcinationem nihil effe dicunt, poſle durioribus, fi valde vehemens,
nullum quoque animal faſcir.ari,id est oculo & excefſiua fit hæc qualitas , vt in ba
percuti; nullumý bonum , autmalum per och filiſcis , & lupis quoad quofuis homi
los caufari . Horum autem modus fane,et ifti 'nes experiinur: denique quastio.17.do
uccipiunt,ſolitam ueritatem habet. Vulgares cet ex hac eadem caufa pofie quædam
name qui fecundum fuum nonien infipientes in corpora remotiora quá queant alia:
funt,arbitrantur afferunt ,quofdam homi- quæ omnia certa funt, nec alia indi.
nes effe malorum oculorum : addentes , quod fi gent probatione .
ifti oculo furibundo,aut inuido , velqualiter Sufficiant ad probandum aliquam
cumque ad malum modo adfpicere aliquid vo efle fascinationem naturalem , ſeu phi
luerint, illud ladent atque occident. d .f leni- loſophicam ; & eos qui falcinatio
gno oculo illud confpexerint , vibilnocebunt. nem defendunt ( vt Ronſeus epift.48,
Hac autem penitus falfa funt,e natura diffo - Franciſc. Xuares in Metaphyf. difp. 18.
nä . Vides fententiam Abulenfis , de fe &tio 8. capit. 26. eo curfus Conymbricenf.
vulgari faſcinatione; quirectè often- in s . lib. phyfit. & alij ) de hac tantum
dit , fiqualitas illa in ſit venenata, etiã non de priore illa poetica , & vulgari
cum nolunt , obtutu nocituros, vt re- locutos.
etè Plutarchus, & Heliodorus cenfue Pars altera conclufionis , quæftio
runt. Idem quastio. 18. fignificat hanc nem ingeric de nomine ; an faſcinatio
faſcinationein ab Ecclefia damnari . dici debeat en, quã ex uitiato bimore ſpiritus
Nos quoque ( fcribit ) cum tota Ecclefiafa- ifti conciliant, noxa ? odiaoyouaxiar om
fcinationem improbamus,quam accipiát vul- nem ; quando nihil ex vocis viurpatio
fariter intelligentes : qui enim uulgo loquun- ne maliconfequitur.
fur, in pueristeneris, pullis, atqueparuis por Sed quia , ficut de Fati voce dici fo
cis faſcinationem interdum afferunt euenire ', let : nomen effe fufpectum , etiamfi
Smiliter in alijs domesticis animalibus, ne . quis mentem habeat nonmalain ; fic
ſcientes quid faſcinatio fit. Hæc ille,de etiam de faſcinationis voce libenter vſur
vulgari: nam de phyſica, queftio.14.do- pem ; fine addico , ſeu explicatione il
cet , illam per contagioneni prædi& to- lam non effe .probandam . quia peri
Tum vaporum fieri : & quest.15. docet culum eft , ne quis alicer accipiat, quá
quædam animalia id nacura infitum tu protuleris ; ceſſat periculum , ſi ſic
habere ,vt queant fic nocere ; quædam loquaris, vt metaphoricè , non pro
omnibus , alia non omnibus , fed ad priè te locutum , ex contextu , feu ora
hoc difpofitis; & tales efle homines , tionis ferie facile deprehédatur , quod
qui non quando volunt, & quibus vo- in S. S. & Patrum locis , mox profe
Jant ; fed, fi non concurrant requifita rendis, factum .
ex parte agentis , & patientis , quibus In hac vero quæftione , cum agi
mus ,
 Libri III. P.
mus, au detur faſcinatio ? confeftiin om-
nes fic nomen accipiunt ( & meritò )
vt vulgò conſuenit. Nam vbi meca-
phoræ , vel analogiæ ratio aliud non
fuadet , receptum eft vocabula in pro
pria fignificatione fumere , maximè
inter Phyſicos , vel Metaphyſicos .;
Ideò fanćtè admodum Toftaus prof-
Eetur : fatis fibi moleftum effeconfiteripubli-
cè aliquam poſſe fieri faſcinationem (con-
fitebatur de fola Phyſica ) hoc aistem non
ideo , quod ueritas latere debent ( deſiderat
enim ueritas in publico collocari ) fed quia
fimplices, impotentes diftinguere à falſos ue-
ra , cum audirent faſcinationem poffibilem ;
arbitrarentur aliquid , quod inconueniensef-
fet, ad fuperftitiones varias verteren-
tur .
Hæc ille fapientiflimè.Quid ? quod
certè decet Philoſophuin , & Theolo-
guin verum , quoad fieri poteft,voca-
bulorum proprias fignificationes non
confundere , ne vel Grammaricis ludi-
brium debeat , vel fateatur fe impro-
-priè loqui . Macedopuin illud pro-
bum , ligonem ligonein ,palam palam ,
proditorem proditorem vocari. Ni-
hil.clariùs , nihil expeditius , nihil ad
erudiendum alios accommodatius.
Quis ferat , fi incendium voces dilu-
uij nomine, quia fiammis oingia inun
dat ? fi morbis aliena affingas nomi-
na , quis probet? facis , cuin contagio-
ini, fafcinationis nomen imponis .
Quid eft faſcinatio ? faſcinationem
definit Toltarus ( quaft.15 . ) cum aliquis
quempiam uidens, ad eum non coniun & us
corporaliter , nec in eum quidpiam agens eum .
ledit. Nonne in faſcinationis nomine
omnes includuntpro inſtrumento , vel
efficiente ipfam vifionem , & præterea
requiruntanimiir.alignitatein : vtpro
prie dicta faſcinatio verè non fit aliud ,
quàin ( vtdefinic Valefius ) paffio oculis il
lara , o concepta, profe &ta ex quadam affecta-
tione animimaligna eius,qui intuetur. Cer-
tè hoc Ariſtoteles, Plutarchus, Helio-
dorus, Plinius,confirmant. Athæc de
ſunt in Phyfica hac contagione ; fed
ea ad huniores omnem agendirefert
efficacitatem . Differunt ergo Phyfis
ca , & vulgata .Cumque vulgata pro
priè fit faſcinatio , vtpotè cui priinò
I. Q. II .
nomen inditum ; & Phyfica dumtaxat
tralariciè, per quandam analogiain ,las
tè fum pro nomine fic appelletur; con
ſequens eft impropriè hanc dici faſci
nationem : atq ;omne contagiuın orey
halitu, naribus, affricatione membro
rum illatum eodem iure dici poffe fa
foinationein Phyficam . Repugnar na
tio nominis . Nam fafcinario non dedu
citur ( vt quidain opinati) à fando,quod
incantationibus inducatur ; ſed origi
ne Græcanicum eft . Quia faſcino for
matur à Barrára , muraris duabus lite
ris Barránev ſignificar inuidere , quod
Cicerone rette, vfurpabant pre niniú
videre . Quoniam qui inuident alicui ,
ab inuidioli fælicitate nequeunt ocu
los auertere.Barride proprie eſt in
uidentia . Deuteron.c. 28. verf.56.vbi
nos habemus, inuidebit fratri fuo, Græcè
ett barnávr , quod Diuus Aug. lib.locu I
tionum Hebraicarum , transfere, fafcinabit.
Chaldęus autem , habebitoculum nequam :
Nec ignorum illud pacrisfamilias, an
oculus tuus nequam est , quiaego bonus fum ?
Matt.20. Quod de inuidamercedis alie
næ contemplatione dictum . Et quia li
uor in oculis maximè ſe prodit etiam
Horatio rette; Non ifthicobliquo oculomea
commoda quiſquam limat, non odio obſcuro,
morluque uenenat. Ideo fortaffis Eccl.31 .
verſ. 25. pronunciatum , vihil oculore
'quiuscreatum .hoc eft inuidentius. Nic
ſi malis eo referre , quòd oculus pec
cari, & concupiſcentiæ feneſtra ele ſo
feat,malorumque animi affectuuin in
dex , feu leno potius illecebrofiſſi
mus. Nihil enim hoc ad probandam
faſcinationem facit, vt nec alia S. S.
loca , vel quorundain Patrum auctori
tates . Nám faſcinationein laciſfunè
fumplere, pro quauis grauideceptio
ne , vt eciam Migica præftigia com
prehendat , de quibus inox dicam .
Sic ait Sapiens , Sapientia quarta , uer
fu duodecimo: faſcinatio nugacitatis oba
fcurat bona . Græcè eft, Basrapide roue
QUUMÓTUTOS , ideſt faſcinuin vile , nu
gax , & nihili: phrafi Hebræa . Sice
min fignificat;å viliſſimis , & ininiini
precij quiſquilijs terrenis , maximè
à nugatoria, & adulatoria laudatio
ne , ica nos præftringi, & ludificari ,
vad
 16 Diſquiſitionum Magicarum .
vt ad vera bona prorſus cçcutiamus; exiftimemus , quod oculorú coniectus
vt bona pro malis,mala pro bonis ha- intuentes lædere foleat ; M N T To mui.
beamus;terrena cæleſtibus , fempiter clar , oto ni gabarão Bonitos spas Tas Matth . 6 .
nis interitura præferamus. Faſcinatio- Cartesy técursy ,& reddit rationem , 6 20 .
nis verò noinen vſurpat , quia vulgus quia iplum oculi membruin malumet
Iudæorum falfam illam faſcinationem fe nequit ; verum hoc pacto -liuorem
credebat contingere, adeò vt huiufino animi à Chrifto notari : Nain oculorú
di faſcinatorem oculuin Saræ impij re eft fimpliciter tantum videre ; certum
cuciti tribuere non vereantur;quos A- perperain videre , elt animi intus de
bulenfis in 2 1.Gen.refellic.D . Bonauét. prauari . Addit non camen hæc dici,
comment.in verf. illum 12.vidit alludi quafi liuor per ſe alteri nocere poffit;
ad faſcinationem , & ideo dicit , fecun- fed vt oftendat eos, qui ifta docebant,
dum quod homines malignidicuntur per inuidiam ad hoc venifle, toutod
laudando pueros fifcinare , fatis indi- λέγω ουχ ώς το φθόνε και αυτοίχω
cans quanti illa faceret . Senſuin quem & XODT06, d'n'w ay, vides omnem vul
diximus, in notis ſuis Petrus Nannius gatæ opinioni adicum obftruxiffe. Re
Alecmarius ex parte amplectitur. Ad- mouet oculi organum , remouet vifio
fpectu etiam ad illam opinionem , Me. nem , remouet ipfain ineuidentiá . Ide
capho . D. Paulus locutus ad Gal. 3. v. diferiè vulgarem illam de vetulis faſci
1.cuin ( cribit: Quis vos faſcinauit,non obe nantibus opinionein reprehendit ,hom .
1 dire veritati? hoc eft quis veftram falu- 8. ad Coloff.B. Anſelmus addit c.3.expo
tem , & veram fidem vobis inuidens, nit quidein ,faſcinauit; Lisido left intuitu ;
adeò dementauit , vt ad lucein clariffi- &, refpe&tu inuidia vos tenellos leſít, dolenia;
mam caligetis ; & tam ſubito leuiterq ; de promotu veſtræ perfectionis, ac fidei ſolo limo
ab ea fide defeceritis, quæ tain inanife- re nocuit: ſocutaliquis, qui ſolo refpeétu dici
ttè vobis à ine tradita fuit;ac ſi penicil tur res alterius pofſe diminuere : & ita uos li
lo prædicationis ante vniuſcuiuſq; ve uentiſuo aſpectu tabefcit , vt non credatis ve
Aruin oculos Chriftus pro vobis cru- ritatimes predicationis, fed falfitati fuidog
cifixus foret ? Vera hæc S. S.locorú ſen matis : verum ſubdit aliam interpreca
centia. D -Hieron.non obſcurè fenten- tionem , nempè; vel ficut incantatores fo
tiam fuam prodidit, habere fe pto fa- fcinant , deludunt homines, ut credant me
bula illud viulgi. Dignè ( ait ) Paalo , rum eſse,quod falfum eft: ita neſcio quis faſci
gui etfi imperitus eft ſermone, non tamen nofua deceptionisita
& fcientia , debemus exponere: non quoſcierit fuis immutauit , vtnosdoc. incantau
Vides de it,ac uerbis
vulgari
effe faſcinum ,qui uulgo putatur nocere, fed u- loqui , per, dicitur:de magica abfolut è,
Jousſermone fit trimij, utin cateris,ita in hoc ficut & D.Hieronym.locutuselt, qué
quoqueloco verbum quotidiana fermocinatio- imitatur . vt & Primnaſius ipfiſmet D.
nis affumpferit. Diciturfaſcinus propriè infan Hieron . verbis compendio acceptis
tibuanocere, ca atati paruulę , de his, quinec vtens : quemadmodum Theophylact.
dum fermo vestigiofigant gradum.Hoc vtinm Chryfoitomi , Sedulius totuin illud
verum nec ne fit, Deus viderit; quia poteft fie præterinitrit, contentus interpretari,
riut e demones buio peccato feruiant , en faſcinauit, hoc eft,inuidit. Caietanus re
quofcunque in Deiopere uel cepiffe ,uel profeciftulit ad magicas fenfuum ludificatio
ſe cognouerint , eos à bonis operibus auertant. nes : Cacarinus ad phyficam , quain di
Nunc illud in caufa eft, quod ex opinione vul xi faſcinationem , no ad vulgarein . Sed
gi fumptum putamus exemplum , ut quo modo verior , commodior falcem , explicatio
tenera tas nocere dicitur faſcino: fic etiã GA- Caietani, quam Adainus Sasbaur, fiue
lata in Christi fide nuper nati, Oonca Adeò Leonard. Haflel. fecutus fuit . Nã quæ
certum Hieron. naturaliter id non cá Sasbauto afcripta poſt mortem Com
tingere , vt, fi fiat, opera dæmonis fieri mentaria in epift. Paulli, & Ifia ,funt
cenfuerit.Fadem inens Chryf. in diem ſelecta, & in ordinein digeita ex lectio
6.3 . fcribentis;monet enim ,ne, quando nibus prædicti Leonar. Haffelij, vt no
audimus inuidiam , feu oculuin malum funt, qui contulere, & huius illum au
ditorein
 Libri III. P. I. Q., III. '

ditorem fuiffe meininerunt. Sept. Ter- ribus vifa ad alias fpecies referenda .
tullian. videturhanc vulgarein opinioNam ſolet pacifci nefarij ifti homines,
nein folis Ethnicisafcribere, & liuori vequos liuidè, vel iracadè afpexerint,
ſeu odio faſcininomen tribuere,et quia ijs dæmon perdiciem inferar,ignari po
pulchris periculú iinmipere putabant, lea putanthçc ipfa viſione perpelfoss
idcò pro remedio velamen capitis virgi- quorum ex numero bonus poeta Hie
nibus commendat , quoniam eo afpe- ron. Vida Bombyeuml. 2. narrat , quod
Ctusarcebatur. Sic fcribit lib.de virg. fuo tempore acciderat;
veland.cap.15 . Sed enim uera,& tote, do Quandoquidem memini Tufci altà in rape
pura uirginitas, nibil magis rimet, gem ſem Viterbia
metipfam : etiam feminarum oculos pati naz Ife fenem midiffe ferum ; cui dira uige
wilt, alios ipfa ocitlos habet.Confugitad urla baxt,
man capitis , quafi ad galeam , quafi ad clyn Ora, grameſque oculi fuffeéti fanguine cir
peum, qui bonum ſuum protegat aduerſus cam ,
iclas tentationism , aduerfus' jacula fcan Fron fqine obſcene fotu , birtique in werti
daborum , aduerfus fufpiciones, eg ſtafara pe cani .
ros , con emulationem , ipfum quoque listen Alle truci ( fcelus ) obtutu genus omnes
rom . Nam est aliquid etiam , apud Ethicos necabat.
metuendum , quod fafcinun uocant,infelicio Reptantum ,tenues animas ', praualquer
rem laudis,& glorie enormioriseuentü . Hoc wolantes:
* for. de , nos interdum * diabolointerpretamur . Ipfius Quin etiam fi quando hortos ingreffus , ubi I
est enim boniodium , interdum Deo deputke annus
diab.
mus.Illius eft enim fuperbia iudicium ,extelle Exuitexpleto turpem nouus erbefeneétami,
tis braniles,et deprimentis elatos.Timebit ita : Floribus, o paffim per agros incanuit an
que virgo fanctior ,vel in nomine fafcini hinc
; bor ;
aduerfarium , inde Deum ; illius Linidum inge ille hortis siragem dedit , arboribuſque
mium , loninis cenforium lumen . Onc. En tibi rkinam :
agnofcit rem.cautain redd alia ,quàm Spemque anni agricole masti fleueretados
vulgo putabatur : effici hæc dæinone
faciente, Deo permittente . Nihil ve N.imquocunque aciem borribilem inten
rius. Hæc ergo Patrum Ortodoxorum diffet ; ibi omnes
fententia : nec facient illi, vel Henrico , Cernere erat fubitò affiates languefcere
Corn. Agrippæ phyficam faſcinatio : flores.
nem impugnanti ; quem refellit sixt. Quis enim credat vno humore natu
Senenf.lib.5Bibliotb.anno
. t. 267. vel Cin raliter tain diuerfæ fpeciei res folo af
glianis hæreticis , nimium vulgari illi flatu interemptas ? Se iminifcebat Da
tribuentibus, Çaluino in Exod. cap. 12 . uus ille cunctainterturbans. Talis etiã vide Adag .
Arerio prošlems.de fafein . & Lamb. Da- fuit Telchinum fafcinatio, à quibus in
não c.de fortiar.quiauctoritate quorun- uidi, & fafcinatores, vulgo Telchines di τιλχίνες..
dam Patrum calumniosè abutuntur. cti Beato Gregorio Nazianzeno , & Sy
Tertia concl. quadam , d frequentior nefio . Gregorio verò Palama tahes Té
ſcinatio pendet à demonis maleficio,quiftrigi, chinodick , idein quod Tabes vultu faſci
uet fortiarioex paéto nocere uolēti cooperatur, nante , & infidiosè blando illata. Ferút
que definiri poteft, faſcinum eft perniciofa ( fabulx ) Telchinas fratres nouem ex
qualitas demonumarte illata, ob tacitun, uel Actxonis canibus in hoinines verſos
expreffum hominis cum damone pactü .] Hec in Rhodo infula, Khexcoinites, & in
probatur autoritate D.Hieron. & alio- varias fpecies te conuertere folitos;
ram Patrum iam citatorum , D. Thom . nunc hominum pedibus, manibuſque
Abulenſ.Ferrar.Xuaref. & cæterorum trufcoruin , nuncpifciuin , nunc an
Theologorum laudatorum , probatur guinm , nunc dæmonum ; inſignes pla
experientia quotidiana & confeſhoni- ne veneficos , & præftigiatores credi
bus fortiariorum . Ad hanc opinor derim , & inuidos ( vt ait Hefych.) fa
referenda plurima, quæ varijs ſcripto- scinaores : vel pocius veros cacódz
mones
 28 Diſquifitionum Magicarum .
mones admodum maleficos to'xs' rire
aã dényor Tas ; peſimo fine homines
quod perditos vellenc demulcentes, vt
fcribié Fuftachius in 13. Iliad. inuidos
dæmones fuifle indicat D. Nazianzen .
& poft illum Tzetza , atque ideo etiam
dictirandur ol,quafi manuum ope-
re exitioſi . Tales eriam Tybios fuiſſe
Ponticos de quibus Plutarchus fupe-
rius meminit, & Plinius lib.7.c.2 . his uer
bis, in Aphrica eſſe familiasquafdam effafci-
nantes 11ogonus, Nymphodorus tradunt,
quarum laudatione intereant probata,areſcăt
arbores, emoriantur in fantes Eſſe eiufdem ge-
meris in Triballis, de illyrijs adicit Iliogonsus;
qui uifu quoquefaſcinent, interimanta; quos
quos diutius intueantur iratis præfertim ocu-
lis. Quod eorum malum facilius fentire pube-
res. Confirmat Gellius,in Noct.Attic.
codein referendus, vt & B.Iſidorus Iu
1 nior in Originibus.
Fieri autem hæc pacti cum dæmoni
bus initi vi facis oftendit ', quod faſci-
natorum huiuſmodinotas elle volunt;
fi in oculis ambobus, vel eorum alte-
to ,binæ fint pupillæ ; aut in altero.ef.
figies equi , aut canis : quæ nihil dubi-
to effe ftiginata ,quibus mancipium ſa
tanas fuum infigniuit. Nottris enim
temporibus deprehenfæ ,quib. in ocu-
lis erat nota catellini, vel buffonij pe-
dis : & quod de gemina pupilla dicit ,
ita capio ,vt uideri geminain credamus
non efle.
Obijciút ab Ariſtot. Plinio , & alijs
rutam , gagaten , hyenæ pellem ,& alia
remedia naturalia præſcribi: morbum
igitur effe naturalem . Refpondeo hoc
argumento probari dumtaxat, impro
priam illam faſcinationem phyficam :
deinde eriam hæc valere contra diſpofi
tiones corporis ,quibusdæinon abuci-
tur, & fic indirectè refragari ipfi demo
nis actioni ,
· Vulgò receptum ', vtmagicæ præſti-
giæ omnes per Metaphoram faſcina
tiones vocentur : quo fenfu (aquerius
librum edidit. quem vocat flagellum fa-
Scinariorum : & eodem fenfu dicuntur lu
dices á ſtrigibus faſcinari. Qua de re
fic ſcribūt inquifitores Germani: Sunt
en tales malefica, que iudices foloaspectu , dom
oculorum intuitu maleficare ſciunt, quod eis
nullam moleftiam inferre queant. Mallei fo .
lio 340. [ tem ; Experientia nos docente noui
mus, quod iudex,aut alij affeffores,ita xliena
ti in eorum cordibus fuerint ;quod omnem , fi
quam habuerunt, indignationem aniferunt:
nec ipſasmolestare quoquo modo prefumebat,
fed liberè abirepermiferunt. Qui fcit , uidit
expertus eft,diuerum dat teſtimonium.es uti
nam talia procurarenon poſſent. Sic illi fol.
559. Arbitror Deum non permittere
in iudices fideles, & ritè, ac iuftè pro
cedentes; ſed dumtaxat in iudices ini
quos , aut modicę fidei , aut curioſos,
& cætera.“
Reftat videre vnde vulgaris illa fa
fcini nata fit opinio , de oculo viſione,
vel ore laudando faſcinante . Placet
Fran.Valeſij coniectura. Forcallisinde
quòd pueri, qui ſolito craſſiores, niti
diores, pulchrioreſque ſunt,à feminis
viriſque occurrentibus ſolent atrécius
afpici, laudari , palpari,moritari, in vl
nas, & palmas accipi. Verifinum ve
rò eft dictum illud Hyppocratis; habia
tum , qui ad fummum bos itaris attigit , eſſe
periculoſum : &illud Cornelij Cell: Qui
nitidiores folito funt, fufpecta fua bona habere
debent. Cum ergo infantuli,ob natura
lis habitus teneritudinem ,cum vifi sút
optimè valere, fæpè ex inopinato in
magnum aliquod vitæ diſcrimen inci
dunt; vulgus non intelligit cauſam tā
repentioæ inutationis ; & , quia hanc
.non intelligit, ſufpiciofum in malum ,
culpam in adipiſcentium , acque laudá
tium oculos , & verba conijcit : quos
cum quotidie pueruli pulchelli,er obe
ſuli plurimos habeant; facilè anus ali
qua rugofa , & deforinis in hoc nume
ro reperitur. Quod genus cum fic te
trum moroſum , & odioſuin , ei po
tius adfcribitur noxa , quam cæteris.
Hanc vulgi opinionem paullatim ( quę
mortaliuin curioſa leuitas elt ) etiam
doctiores nõnulli ſuperſtitiofi, vel in
genij quid vis defendendo oftentandi
auidi lunt ſecuti. Tandein ab iufan
tulis ad agnos itum , in quibus caufa
non admodum diffimilis . Denique
proferpensper audaciam ignorantia ,
ad equos, fegetes, & alia fabulam pro
duxit ,
SECTIO
 Libri III. P. I. Q. IV . Se & . II. 29
nebrarum haru ,mundi, dixit, imatoruin
SECTIO II . mundi. mundi dixit impiorum , dominique -
rum ,mundi dixit ,de quo in Euangelio dixit ;
De maleficijs venenarijs. Mundus eú non cognouit.tractat.in Pf.
14. Scio B.Ioan.dicimundiprincipem lo.
Ecundo ſe loco nobis offert Venefi- 12.0.31.66 14.0.30 . & a B.Pauto princi
.U .
lú agnoſcit huiufinodi,quia putat , ni- eodem 2.Cor.4.v.4.Deum ſeculihuius;ſed
fi vero ac naturali veneno, fagas noce imperitè Lutherus mundum , fæculuns
re non poffe: nec ab eo longè abit Ler accepit de rebus quçin mundo exiftút
chemerus Luteranus. Sed huicinagi- onnibus, quod de folis malis homini.
ftrum eius Lutherun ; illi, Venerādum bus per metonymiam dictum , qui cum
(ve folec vocare ) præceptorem ſuum , nundo feruiant & fæculo,inundi & fę
Agrippam , perfidos perfidis, poflem culi nomine Dominantur, & quia ſer
obijcere, fi quatenebrionum iftorum uos fe & mácipia diabolo deuicāt,ipfe
auctoritas foret. Sanè Lutherus nimis princeps eoruin & rector , & quia eú
magnificat hacin re dæmonis pocetta- coluar, fic Deus eorum dicitur, ficuci
tem.dicit eum in toto mundo regnare, & lurconum Deus elt venter Philip :31
a Commen . * & mox regnuin iftud quale ſit , ex- v.19 .hanclectionem & interpretatio
in epifto.ad plicat his verbis ; Sumus autem nos omnes nem ample tuntur Cyrillus, & Amb .
Gal.c.3. in corporibus in rebus fubie&tiDiabolo, en hofpi- in D. Pauli epis7 . & D. Aug.1.22.cont.Fau 1
Germmico, tes fumusin mundo cuius ipfe Princeps , stum c.2.do 9. eam non improbant alij
ut citat. Go Deus eft. Ideo panisquemedimus,potusquem quidam patres, communior tamen ea
delmănus, bibimus, vestes quibus vtimur, immoser , en difpúctio elt, vidicatur , in quibus Deus,
. totum qui viuimus in carne,fub ipfous imperio huius faculiexcacauit mentes, & fic Diabo
657. Hæc ille blaſphemus.Ergoia Prin- lus non vocatur Deus,ſed quieft vnus
ceps, & Deus deinon illi ;qui certe mú & verus Deus , ſicmalunt Ireneus lib.3,
diparsfuit ? nos Deum vnum cogno- cont.her.c.7. eg lib.4.6.48. Tertullianuslib.
fcimus, dæmonum iudicem Principe 5.cont.Marcionem D.Chryſ.Theophila. Oecu
que,mandivt conditorem ac rectoré, men.có Primas.in d.c.4.Nullus verò Pa
fic Dominuin Deúque. Ergo, corpus truin fic diabolum rerum ceterarú cor
& res omnes Lutheri Diabolo fubie- porearum ,velPrincipem vel Deum voca
Ctæ ?nosdidicimus, nec i res Iobi , nec uit, ficut dixit Lutherus,qui ſatis aper
in corpus quicquain iuris dæmoné ha tè in Marcionis & Manichæi crrorem
buiſe, nifidiſertis a Deo pro illa vice deflexit. Nec etiam Lambertus Danæs
verbis cóceſſum.Ergo Lutheranis aer, Caluinianus & fatis confiderancer locua c.3.de for
& omnia, quibus viuunt , ſub Diabolitus, cùm dicit diabolum quicquid intia .
imperio ſunt? nos fatemur Doinini ef his terris natura eft corruptibile , cor
fe oues & boues, & volatilia cæli , & rumpere pofle,nifi a Deo cõferuetur;
fyluarú feras , & cete, & pifces, & quic dicere debuit, fi Deus ill permittat .
quid creauit,nechorum quicquam ad Nam fi Deus conferuationem fubtra
demonem pertinere. Mea ſunt omnia , hat,ipſum illud per fe corrúpatur,non
dixit Dominus:excipit Lutherus , quæ per dæmonem . Sed his omifſis.
in inundo funt in omniit , & ea adiudi Sit Concluſ.permittente Deo, maleficijs
cat Diabolo. Credidit Satanæ Oinotra fuis fagecomplures mortales morbis grauiflia
pozæ ſuo dicenti Luc.4 . v.6. Quia mihi misuelmorteafficiunt.
tradita funt,do cui uolo doilla. Sed inentie Probatur hæc fententia primum aur
bacur non pleno iure illa tradita , qux ctoritate D. Aug.lib.10 de ciu.Dei,quod
tradita ;quæ accepit, precario & defini habes c,necmirum S.magi 26.qualis .
ta poteftate accepit. B. Paulus voc.lt re e fermo.207.detempo.co lib. de diuinatio.
Htoves mundi, ſed explicat D. Auguftin . dem.c.6.co Coc.Costanti. in Trullocan.61.
Neforte,cùm dixiſſetmundi,intelligeresdamo Probatur iure Pontificio , .c.net
nes effe rectores cali e terra ; mundi dixit te mirum.don cõft.Inno.VIII,Ale.Vh.Had. Vir
Leo
 30 Diſquiſitionum Magicatum .
Ico X. de malef. dr incant. in 7. Decretal. infantem , interueniret, ibique ollam , do impo
3. Ex iure ciuili, 1.multi C. de malef. fita amiffi infantis mébra nideret. Capris ita
de Mathem .I.eorum C.eo.t.S.item lex Corne que mulieribus , in fortura examinatis, dixe
liv.Inft.de pub.iud.Leonis Imp.Nou 65.Caro runt:fi proceffet coftio, tunc futura fuiſset in
linà conftitestione: denique leges, es praxis, gens glacies,ita ut omnes fruges perderentur.
Italie, Hifpanie ,Grillie, de German . hoc con Scribit Cardanus c, circa annum Do clib.15. de
firmant. mini.1536.Salaffic circiter quadraginta ki- uar. rerum
4. Hiftorijs omnium gentium . pauros, ac feminas connuer afse,inter quos carnifex c . 8.
cas tangam . Narrat Villamontius ice erat: ut cum pestis antea fæuifser,1968c uerò iš
lerum omnium fceleftifimum quid mitefceret, unguentum cor ficerent;quo,tangen
dam : Venecijs maleficuin fuiffe, qui tes portarum coronidas, inficeretur : pulueren
dainbatoruin in Triremibus animase qucque con feciſse,quemſuper nestes clamfpur
mebat,promittens liberacionem à te- gerent. Latuit aliquandiu hecres , ſublatigue
tra illa feruitute pęnæ, & numerans de multi. Sed cum cuiuſdam , nomine Neri, fra
cem aureos pro illorum anima , quam rem , atque unicum filium fuftuliſsent;uixque
chirographo proprio ſanguine notato alij, quàm domini domuum , ant filijperirent:
vendcbant, addicebantque dæmoni,et fimulque animaduertiſsent androgyn am fein
malefico. Mox ne retractare poſſent domos infinuantem , atque eos maximeperire,
certo cõtactos veneno ſubito necabac quorum domosingrederetur; deprehenja conin
Addit fe interfuiſfe fupplicio , quod de ratione omnes exquifitiffimis tormentis nermi
itto fumebatur lib.1.Itinerarij c.33.quas funt; faffi etinm decrexiſse in pompa celebri Di
vnquam calia, vel fando audiuit ? nar- si ciuufdam ,jobfellijs perun &tis uniuerfos ci
alib.7.Cof- rat præterea And. Theuetus a, in A mes occidere, paratafque ad hunc ufum fupra
mogr.c.13. fricæ oppido Guzola, Elzanan quen- wiginti ollas. Tentarunt, idem alijGenne
dam ſpacio duorum annorú malis arti poft,dederuntquefænas.
bus plufquam octingencos hominesin Grilland. d , docet hæc contingere, dq.3.6.5.
terféciffe. Narrat Spreng. in Mall.p. a. vel introſuinptione , vel applicatione
duas in Epiicopatibus. Bahleenfi, & exteriore per contactum . Eorum quæ
Argentinenfi , concremacas obftetri- per incus fumptionem fiunt agnoſcit
ces: quia vna earum quadraginta,alte- duos modos, nempè vnum per cibæm
ra innumerabiles pueros recensial !! - aut potum ; quando venena ( vc pluri
cem editos, necauiflent,inditis clain in mum ) in puluerem trita ijs iminifcét:
eorum capita gradibus aciculis. Domi alterum agnofcit, qui fic per inunctio
tiani tempore cæpiffe nonnullos , qui nein ,quandomaleficiandam (inquit ) fine ed.9.3.n.
acubus oblitis veneno ,quos collibiu maſculus fit,four foemina,dormientem , fuisti 13 .
eflet pungebant, & laforum multi fine quoribus, aquis,cleis,autpinguedine,fiue alijs
doloris fenfu moriebantur. Quod & fimilibus unctionibus plura , diuerju men ona
Commodo Imp.facticatum narrat ex continentilus ir ungunt, quandoque femora
Dione Xiphilin.in Domitiano,co in Com quandoque extem nentrem, aut caput, guttat,
modo. Scribit Ioan Nider. Formicarij lib. pectus, costas, fex aliam partem corporisterfon
5..in territorio Bernens quoddam ma- ne maleficianda;quafie dormiesnihil fentit,
leficos vuriuſque fexus fuos proprios eft tanta uis, e potentia illius unétionis,
infantes occifos deuorafie :idemque fa quod paulu -im durante calore ipfius dormien
Elum ab alijs in ditione Lausanenli.Et iis, ingreditur intus carnes, co uadit ad pene
1.C.quidam Francofurtenfis b; Prate tralia cordisuifcerum maleficiati: ande paulo
b Godelm .
*ito anno (inquit) Comes quidam fuperioris poft caufantur ingentes dolores in corpore eius :
lib.1.de La Germania ottoveneficas; qu & CXL . interfece- cum primum fcilicetmaleficium ,uel factusau
mnijs,c.7. rant infantes, Vulcano tradidit. Anno 53.ca ( ut dicunt) tangit intestina maleficiati.ilinc
glas fucceduntmaximi ulı.latus,lamentationes
pta funt Berline duęfæmina vorefice ,qua
ciem adperden dasfruges perficere conare ſunt tä сiebra. huc referéda ttrigatio, qñ pue
Eaquemulieresrapuerunifurto alterius uicina rulorum ex fanguinein trahunc , venis
mulieris infantulum ,de ipfum diffectum coxe- vngue, aut acu ,aut aliter ope demonia
runt. Faétum eft diuinitus , ut mater quierens aperus, quod conftare fcribit Spinçus
gueſt.
 Libri III. P. I. Q. 1. Sect. II. 3 *
quest.s.deftrig.ex paruis cicatricibus re velfer inele fica dumaxat nocere , ve .
li & is & interdum , poft carrorum apparum cunctis inortalibus noxius anh : -
rentium fugam , guttis ſanguineis pro licuseius forer. Danæus tribuit vene .
pe pucros eiulaneesremnanecibus. Ad. nain ore gettato. Hoc Bodious impu .
di debet terrius modus per inhalatio- gnat argumento , cui dicit reſponderi
nem.omnium enim peffimum elt vene non poffe, nempè quia venenum hoc
ficiú iſtud. nec enim humoris vel craf- prius noceret ipli malefico quàm ale
fioris materir vehicirlo indiger , qui- ri. Nodum vides (Lector ) infolubilé.
bus faciliùs occurritur : ſed iplum re- Set ride,quad vides. Quid fi dicat de
nuitare fira , ore attrattain , cirou cor næus,maleficum priùs le aquidoris có
fe penetrat. Hæc cauta cur Agyrta ille trurijs præuutai ? concidat nimirun
infignis veneficus,in quadain Italiæ ci ftrainineus ille ventofi hominis Achil
uitate,cum alio fuo antagonilta,de che les.Sic ille ipfe , Badino non ignotus,
riace contendens efficacia,vicerr.alter faciebat Italus Parifijs,tam carus Ca
venenum illi liquidum , quod poterat thurinæ Medicea ; qui chirothecis, glo
efficaciffimum ,infuderat: cui ſumpeio- bulis , vel pulueribus fuaue frugatibus
ne antidoti mox obuiauit . Ipfe con- alios folo necabuodore, illælusipfe,
tra alterius hiare iuffi pixidulam ori & hoc pacto à le interfectam Nauarræ
appoſuit , in qua buffo inerat viuus : tú Reginam Albrethun.veneni vi per pa
femiclaula & fæpiculè fetniaperta ve res in cerebrum penetrante , gloriaba
lociter pixidula, ingeffic halitum viru tur : fi quidquain de Calyinilmi ful !
lentum , & breui momento hominein cro credendunCaluinianis hiſtoriis ,
confecit. Scilicet hic Chriſtiano popu Francia memorijsGallicè conſcriptistom . 3. et
lo dignus eit ludus , & benè initiiuiæ Richardo Dinotholib.sabelli Francica. Vera
reipub.quecercanina huiufinodi per- cauta ett, hæc ex pacto fieri per dæino
mittunt. Ipfi etiammaleficiincer duin nem vt plurimum , affanre localsú Ma
affiando velinficiunt, vel necant.Nar go , & put inrehxc balicu fieri fuo . Eit
sant quidam dubiz fiki ſcripzores 3 quidem venenoru n quorundam mira
pud perfidum Balzum ,coxicati tunalis efficacia , quæ pofini lubitam lepram
furno Clementem VII.demedio fubla inducere, vel lechum: & poffetdeinon
a Mallei p. tum . Narra:Sprengerus, a mulier-in qux nouitantidota,fuis præfcribere, et
2.9.1.6.11. quandain inter Breiſacum & Fribur- illi innoxij poffent in alios pettétranſ
guin ,cum vicinam litigafle ; mox cum fundere , let id rarò contingere pur
notu ante ottium domus aliquid age- tandum .
ret , vécun quendam calidum è doino Hæc interiùs fumpta , Grillandus & bd.q.3.4 .
feinina alterius ex oppofito habitan- fcribit fieri per composiciones , & mi- 26.
tis , in faciem ei infufiafle.vnde & fu- xturasmultiformiun venenorú ; quę .
birò lepran contraxerit.In diocefi ea- dam ex herbarum folijs ,feltucis , aut
dem & territorio Nigræ Silux , inalefi radicibas,animalibus ,piſcibus,aut re
cam ,dum à lictore trui lignoruin præ prilibus venenofis , lapidibus, &me
paratæ imponeretur, ci dixiils; En tivi tallis , mixtura quainvtilius ignorari;
à memercedem ; fimul in vulcum eius in- & interdum in pulueres, interdum in
fuffifle ; & ecce, miſer operitur ratus liquida , adio , & in vaguina , reduci.
horrenda lepra, quæ paucoruin dierú Alisdici: Grillundus e {fe extrinſe
fpacio eum pluribus adiunxit. Ca ; vt lunt in priinis , que ſalis verbis
Hæc veneficia, i halıtoria, non fd- faune es in quibus ian docui ex pacto cGrill.9.3 .
uis à nonnullis intellectu video . Bodi- ad figoiun conſtiturum , omnia fieri à nu.27.
nus vim refert ad ipfius anhélitus viru dx none.vt funt etiain , quando laten-d95.24.de
tentiam . Sed nulla canta poteft effe ho cer ( veidem ait d ) fornlegis fub certa
minis cum homine antipathia ; vt dum quapiam forma compofika,chlamydi afferunt,
cui Sect. præcedente ; nifi forte ex ali- val in lefto abfcondunt ipfiusmaleficiandi,few
mento , vt de puella Ariſtotelis, Nape in aliquo locoſubterraneo fouca falta ,aut fub
bo nutrita , legimus : Sex tunc non cui timincoltij, fuper gou defimuendust tranfitu
W ‫وک‬
 um
32 Diſquiſition Magicarum .
wis, aut in aliquo locofubterraneo fouea falta, quæ de fepulchris ſumat)
Quoſdam autem addit capere reſidua Aft vbi feruanturfaxis , quibus intimus
eorum quos volunt inficere;alios exhu . humor
mare mortuos , & vti eorum vel veſti Ducitur , de tracta durefcunt tabe me .
tu, vel carnibus , vel pinguedine ,vel of dulla
fibus: alios à ſuſpendions inutuari no Corpora : tunc omnes auide defauit in ar .
nulla . Quod nec veteribus ignotum tus ,
fuiſſe reperio . Sic enim de Canidia Immergitque manus oculis, gandetque ge
Horatius : canit ab ea infoſſum , & latos
terra obrutum , poft multas lancinatio Effodiffe orbes, en facce pallida rodit
nes, inſignibus raptis, ingenuum pue Excrementa manus; laqueum , nodofque re
ruin vt poflet, centes ( fic coirigo )
Longo die bis, teruè mutate dapis Ore fuo rupit, pendentia corpora carpfit,
In emori ſpectaculo, Abrafitque cruces , percuffaque viſcera
Cum promineret ore , quantum exstant nimbis
aqua Vulfit , & incoftas , admiffo fole , me
Suſpenſa mento corpora , ( en infan dullas ;
ticidium ) Infertum manibus chalybem , nigramque
Exerta uti medulla , dos aridum iecur : per artus
Amoris effet poculum , ( en maleficiú Stillantis tabis faniem , viruſque coaétum
philcricum . ) Sustulir, en nervo morfus retinente per
Interminato cum femel fixa cibe pendit .
Intabuiſſant pupula ( hæc de fufpendiofis ; fequitur , de in
Et alibi de eadem , a, quod ad ma humatis )
leficium hoftile ſpectat ; dicit , amaro Et quodcüque iacet , nuda tellure cadauer,
a Od. 17. vtens ſarcaſmo ; Anteferas, volucreſque fedet , nec carpere
Onec paternis obſoleta fordibus, membra
Nec inſepulchris pauperum prudens anus Vult ferro , manibufque fuis , morfuſque
Nouem diales diſpare pulueres. luporum
Huncergo diem ex tribus cernarijs Expectat ficcisraptura à faucibus artus.
obſeruabant ; vt & ille quiterna trib. Efficaciora enim putabant, quæ fic
coloribus diſtincta licia .Sed apertiffi- feris erepta , quàin quæ ipſemetmale
h Libr. 6. inè quod dixi Lucanusadftruit b; in- ficæ deſecuiflent. Sed pergit deinde,
Pharſal. primis enim illam in nudis but is habi quo pacto , & viuos iugularis , & eorú
iantem depingit; & habitantem cumu abuia ſanguine , & exitis.
los expulfis vmbris; tum addit, primú Nec ceſſant à cade manus : fi fanguine
de nece hoininum , deinde & de inſtru viuo
Inentis inagicis, quæ dixi : Fft opus , rumput iugulo , qui primus
Viuen tes animas, toradhuc ſua membra aperto :
regentes Nec refugit cades ; viuumfi ſacra cruorem
Infodit bufto , fatis debentibusannos , Extatque funerer peſcunt trepidantia
Mersinuita ſubit. Peruerfa funera põrà menja :
Rettulit à tumulis: fugere cadauern lethi . Addit erim de prole exſecta , feu ab
Fumantes iuuenum cineres , ardentiaque orciuo, huiuſinodi;)
ola Vulnere fi ventris ; non quò natura vo
E medijs rapit,illa rogis, ipfamque pa cabat ,
rentes , Extrahitur partus calidis ponendus in
Quam tenuere facem ,nigroque volantias aris.
fumo ( Subdit , fi opus habeat adoleſcen
Feralisfragmenta tori, veftefque fluentes tis , vel viri violenter necati anima ,
Colligit in cineres ,colentes membra fa quam euocet; ipfam indiſcriminatin ,
uillas. quos velit necare . )
(hęcè rogis mos rapere,addit mox, Et quoties fanisopus est, acfortibus umbris.
Ipsa
 Libri III . P. I. Q., IV . Sect. II : 33

Ipſa facit manes . Hominum mores om- oppidopwr 6 fatisperegrinus es , meritoque

nis in uſu ef . ignoras , Theſſalie te conſistere : vbilage mu
fiorem primeuo corpore vulfit,
illa gene lieres ora mortuorumpaffimdemorficant, ea
illa comam leua morienti abfcidit lo que funtillis artis magica ſupplementa .Con
phebo. tra ego: eo qua tu ,inquam , dic fodes , cuſto
dela ifta feralis? lamprimum , reſpondet ille ,
( Nec parricidij expertem punes , perfetem noctem eximiè vigilandum est, exer
non magis quam noftras ftriges ; volu ris, en inconuerfis oculisſemper in cadauer in
pras præcipua illi , fæuire in proxi- tentis ,necacies vfquam deuextenda, imma
mos . ) nec obliquanda quidem . Quippècum deter
minata verſipelles , in quoduisanimal ore con
Sapè etiam caris , cognato in funere , dira uerbo , latenter okref ant, vt ipfos etiam oculos
Theſſalis incubuit membris ; atque eſcula folis, c iuftitia facilè fruftrentur . Niimdan
figens , aues , rurſum canes,o mutes , immòve
Truncanitque caput , comprehez faque den ro etiam mufcas indrunt.(En primum ma
tibus ora leficium , ficta Metamorph & fic clan
Laxauit , feccoque harentem gutture lin- cularius ingreſſus) Tuc diris cantami.
guam nibusfommocuftodes obruunt, ( en fecundú
Pramordens , gelidis infudit murmura la- de maleficio ſomnifico , quod in hunc
bris , locum referuaran ) nec quiſquam defini.
1
Arcanumque nefas Stygias mandauit ad re poteft, quantas latebras nequiffime mulie
vmbras. res, pro libidine ſua comminiſcuntur , fiqui
( cuſtodum ) non integrum corpus maneres
Vides diligentiſſimum poetam , nie fituerit : quicquid inde decerptum , diminu
hil conatum prætermittere; qui mos il fumquefuerit,id omne de faciefua defe&tum
11 L.A puteius. Milef. lib . 2. in eandem farcire compellitur . Interponit poftea
mentein ; Nam nec mortuorum quidem le- narrationem prolixiffimain , & abs
pulchra tuta dicuntur ( à lamijs ) ſede bu- re noftra , quare totam prætermit
ftis, eo rogis reliquiæ quædam , eos cadrue- to . Finis rei fuit ifte. Telephon, mil
rum præfegmina ; ad exitiabiles viuentium le denarijs conductus , fubit cuftode
fortunas petuntur ; de cantatricesanus,in ip lam . Dim vigilat; enmuſtelam par
ſo momento chrragy funebris perpeti celerita- uulam in eum fixo intendentem, fugar
re, alienam ſepulturam anteuertunt. His illam , ſed fomno conſopitur. Interea
meis , addir alius, imò verò iſtic , nec viuen . fagæ , profectis eius naribus , ac auri
tibus vllis parcitur . Etneſcio quis, fimile bus, vicariam in co lanienam exercét,
paffus , ore undique omnifariam deformato, & ceram in modum profectarum ei
truncatus est . Ende maleficio hoftili, partium applicant examuſfim . Quo
quod de ijfdem Thefalis Luyanus di ille poftridie per cadauer loquax audi
xerat ; Narrat deinde, quæ vera fuiſſe co ; temptareaggreſſus, inecta manu nafum
videtur admodum probabile. Moxigi prahendit. o manum nafus fequitur ; aures
tur ita fcribit. Inft Telephron . Pupillus pertractat, ambe deruunt. Sic, pro mille num
ego Mileto profectusad spectaculum Olympic mulis, debilitatus, in patriam redire non fu
cum , cum hac etiam loca prouincia famige ftinuit;ſed capillis hinc inde laterum deie &tis
rabilis adire cuterem ,peragrata tota Theſſa aurium vulneracelauit, nafi verò dedecus lin
bia , fuſcis auibus I aryſfam acceffi ; ac dum teolo preſim agglutinato decenter obtexit .
fingula pererrans, tenuato admodum viatico, Huc faciunt illa Fabij Declamat. 14.
paupertati mee fomenta conquiro: confpicor Facinus quod dicitur inquietare fuperos, fide
medio foro procerum quendam fenem . Infi- ra diris agitare carminibus: tumulos, busta
ftebat lapidem ,claraquevoce prædicabar: Si que fcrutari, amputatis cadaueribus,ipfas
qui mortuum feruareueller, de precio licere- in ſcelera armare manus ( cadauerum ) ex
tur, eo ad quempiam fratereuntium : Quid plicui, cum de maleficio fomnifero
hoc, inquam , comperior? hiccine mortui fo- difquirerem . Caue pro , ipſas,reponas
bent aufugere? Tace, refpondit ille . Nam impias. Corrumpes, non caiugabis.
с Gnotti
 34 Diſquiſitionum Magicarumi :
Gnoſtici hæretici ; Zoroaſtris Magi ta incantaffe, ac dementaffe germanum fuuson
difciplina imbuei, cuius & libr. quof- Carolum Regem ,adeò fubtiliter, vt vixquiſ
a Porphyr. dam in lucem ediderunt a', humanas quam poffet percipere. Primam incantatio
in sit. Plot. amabant viſcerationes , vt vocat Iuſtin. nem factam apud Belloacum , qua adeò erat
feu coenas Thyest aas, vt vocant Athena- virudenta, vt Regi ungues , atque capilli de
goras, & Theophilus, ſeu ſacramentum ciderent. Alterum maleficium in Cænoma
infanticidij,e indepabulum , vt ait Tertulnis, in quo tanta erat uis, ut nemo mortis
lianus: infantem enim farre contectû lium iudicare poſſet , an uiueret Rex , necne.
certatim confodiebant, fanguinélam- lacebat enim abſque ullo fenfu ,ego ſpiritus
bebant, & membra fingulis difpertie- tali, quantum cerni poſſet. At poftquam
bantur, vt narrant Minucius, Epipha- ad fe redire cæpit, obfecro ( inquit ) auferte
nius, & Euſebius ; quam calumniam hunc gladium , quimihi corpus transfodit ;
Gentiles , in Chriftianos omnes inen idquemihi facitgermanusmeus Aurelianus.
bVide luft, daciffime deuoluebant b . Taceo, quod de annulo noftristempo
Apolog. Ad
Anton . Più In applicatis tantuin extrinfecusve ribus a fratre fratri Regi Carolo No
nenis, frequentiffimè dæmon ipſe dá no dato , penè finilia narrat libellus
Anthenago num infert,&
verius videtur contin- Gallicus Parifijs de Henrico Tercio
ramin -epo
log. gere in veneno ; quo ( vt refert Iuber- excufus ; ſed forte id ab hoftibus Re
cus inedicus Aquitanus ) fi ftapes inú gijstum confictun, & cuin famoſis li
| Theophilum
li.z. ad An gatur , equitem ipſum necefle perire. bellus ille damnandus.
Non credo id naturali vi veneni con Suſpicor duo quædam ad hoc male
folyc. Orig. uingere . Quia noncredo veneni vl- ficium referenda , quæ olim in Ciuili
116.6.67; lius a& tiuitatem effe tantain, vt per tot iure obſeruaui : fed fufpicor, & de
Cont . Cell: inuolucra le diffundat .Nifi, quæ de priore vehementius; nempè de pecu
Tertul.apol.
6.7 . Minu Seygis aqua traduntur , credibilia ,om liari Arabuin ſcelere , quod Scopelif
neilam inetallum penetrare, & fola fimum vocabant. Nam Arabesmaleti
cio in Octa
contineri afinina vngula . Equidem cijs deditos hodie fcimus,& olim fuif
mū.
auresmihi putarem aſininas enatas , ſe docet Seneca , cum Medæam ex A
Epiph. her. G crederem : Grillandus refert non- rabia petentem venena introducit . Et“ .
1.26.et Eu- Dulla c,fauétia luberti dićto; fed & in ingens ille terror,qui oxo781015 ,pofi
feb.lib.s.bi illis concurſuin diaboliex pacto , non cis agrorum dominis etiam validis, &
stor . Eccl.
€. I. vim veneni , recognoſco . Inter hæc potentibus incutiebatur, vix aliunde
extrinfeca , funt ollarum defofſiones nafci potuit. Quare ſuſpicor cauſam ,
cd.9.3.n. profundæ fublimine quarum certè cur
; onoreaiſHy deprehenfi ,aut conui
30. naturalis vis nou attingit effectum ! Eti, mortis fupplicio adficerentur, fuif
Aliain inaleficij hoftilis fpeciem , per fe ; non quod facrilegij quidquam in
arına malo iinbuta carmine , reperio hoccrimine fuerit ( quod tamen lac.
apud Meierum his verbis ; Primü om Menochio viſuin , in opere de arbitrijs lu
mium Aurelianum conatiam fuiffe omnem re- dic.) Sed quod inaleficijcrimen ſubfue
giam stirpem per fielus exftinguere, atquerit : alioquin folæ mortis minętam a
per artes diabólicas, e maleficia ad Regni criter punitæ non fuiffent, quantuin
folium graffari. Tradidifle Ducem gladium uis frequenti crimine ; & arinata ma
pugionem , dsmannuli ſuum cuidam monacho nu periculum , Domini auertiſſent.
poftata , am focijs euis, vt ea dicarenturdin Conſiderent hoc Iuris ſtudioſi , cuin
bolicis preffigys, incantaren turque ad ma- legent, l.cum quadam D. de extraordin,
leficia perilla perficiends. Monachum illum crimin . cuius hæc funt verba ; In prouin
inture Mongeya, iuxta Ligniacum , fuper cia Arabic Oxoniniolo crimen appellant,
flumen Matronam , per artes fuas euocaffe cuius rei admiffum tale est , plerique inimico
duos ad ſecacodamones:quibus gladium , an rum folent prædium inimici, oxogeniſei,
rusum . ' pugionem , vtillis operarentur tra ideft, lapides ponere , indicio futuros ; fi quis
didit. Ea inftrumenta à cacodamonibus ini eum agrum coluiffet , malo letho periturum
riata , incãtataque , reddita Monacho, af- effe infidis eorum , qui fcopulospofuiffent: que
queper eum Aurelianenfi. Fer en inftrumen res tantum timorem habet , vt nemo ad eum
agruno
 Libri III . P. 1. Q. IV . Sect. II . : 35
agrum accedere audeat , crudelitatem timens per praf...m Petrum iudicem loci , fatebatur
eorum , quiſcopelifimumfecerunt. Hanc rem fe in certa domo,ubi uir,co uxor fimul mane
exequi ſolent Preſides grauiter , uſque ad pæ .
bant, per ſua maleficiafucceffiuèin utero uxo
nam capitis . Quia có ipſares mortemcommi ris præfateſeptera circiter infantes ita utfen
natur. Sic Vlpianus. Pineda nofter co per abortum faceret .in fæmina annis multis
pioſo in lobum Cominentar. de hoc necaffe. Simile fecit in eadem domo omni.
crimine interpretatur illud : Sed cum la bus pecoribus fætoſis , quorum nullum uiuum
pidibus regionum pactum tuum capite quinto, partum edidit in eifdem annis . Poftea ex
swerf.23. Euin lege . Mihi nõdum liquet eiufdein confeffione inttrumentum
an de hoc crimine capiendum . maleficij , quod fuerit , oftendit his
Suſpicio mihi præterea eft de male- verbis: ſubter limen oftij domus ſelacertam
fi io in crimine facculariorum , de quo pofuiffe dixit : fi amoueretur, fæcundita
Iureconſultus ait,hocnomine dictos, tem inhabitantibus reftituendam pradixit :
qui uetitas artes exercentes in facculos,partemcum autem ſerpensille quereretur fublimine,
fubducur:1,partem fubtrahunt. 1. faccularij nec inueniretur , quia in puluerem fortafis
D. de extraordinar. crimin . Nam ar- redactus erat ; pulmeres, ſeu terram defubter
bitror, non quofuis facculi , ſeu cru- pofitam aſportabant , & in eodem anno uxo
menæ exciſores , vel ſubductores, Ba- ri , & omnibus iumentis domus fæcunditas
Aartintáj8s ; fed eos , qui veritarum restituta est . Solo interdum afflaru ab
( hoc eft magicarum ) artium ad id orcum adferre oftendit Nicolaus Re
fubfidio vtuntur, ita nuncupari: qua- migius , lib.2.c.7.
les illi funt, qui in luſu ab Hifpanis di De pariendidifficultate , & quidem a lib.s. aſi.
cuntur ; cargar e dado . Nam cæteri cru perpecua fic Apuleius a ; Eadem ama
inenilegi Simpliciter furibus funt an toris ſuiuxorem , quod in eam dicačule pro
nnmerandi; ficut , & ille , de quo Vir brum dixerat , iam in ſarcinam pregnationis
gilius . obfepto atero , corepugnato fætu , perpetwa
pregnatione domnauit . Vt cunéti nume
Et ſuccus pecori , con lac fubducitur ia rant ,cito annorum miſella illa onere ,uelut
gnis . eles hay tum paritura , dister.ditur . Latino
Er ille Plaurious , qui ait: Gręcus acceditScriptor Pauſanias, cu
... : Fropino magnum poculuim ; ille jusin l'æoticisiíta habentur ; Pharmaci
bibit , das "1 hebani à iunone miſlas aiunt , ist par
Caput ponit, condormiſeit. Ego eifubdu- turinti Alemene impedimento eſsent ; fed
co annulum . eas , dutn Alcmenepartum inhiberent, à Ti.
refie folia Hiſtoride, tali commento delufas.
Nec enim affentior Petro Gregorio Ex co namque loco, unde illa facilè audire por
hæc duo ad ſaccularium referenti libro Sent, clamauit . peperiſse iam Alcmenam : il
trigeſimoſepiimo Syntagmatis fueris cap. 14. las , eauocedeceptas , statim abiſse. Alcme
numero 7 nam illicò puerum enixam .
De cercio , præter Grilland .legi po
teft illo vetuſtior Sprenger. Quedam
SECTIO III. ( ait ) nocturnis temporibus, to facratiori
busutique , ex inductione diaboli, ob offen
De aborſu , difficili partu , laétis fum diuinamaieftatis maiorem , in quocun ,
que angulo domus fua fe collocant , urceum
exſiccatione. inter crurn habentes, dos dum cultrum , uel
aliquod instrumentum in parietem , uel con
E triplici hoc! maleficio præter " lumnam infigunt,& manusad mulgendum
D quif.6.alij quoq; sút apponunt: tunc fuum diabolum , qui fem
teftes . Sic enim ſcribit Ioannes Ni- per eis ad omnia cooperatur , inuocant, és
derius libro vleiino Formicarii: In oppi quod de taliuacca ex tali domo; que fanior,
do Bolringen , Kaulanenfis diccæfis, quid.am o quamagis latte abundar : mulgere affe
jalootus Stadtelem , grandis maleficus, captus Hat, proponit. Tuncſubito diabolusexmam
C 2 mellis
 36 Diſquiſitionum Magicarum .
mellis illius vado a lac recipit, & ad locum abi Hæc uerba audiensDominus uacca , Arrio
malefica refidet, en quafi de illo inftrumento puitfuftem , em currenspoft eam , atque per
funt , reponit.Superioribus annis Tre cutiens aiebat:
uirenſi in ciuitate combuſta fuit ma
lefica : quæ confitebatur , ſe folitam Hier staencki eenen st achiende eenen an
ex pariete per epiſtomium lac , quod ren als ick mach,
diuendebat plurimis, mulgere . Bal Ende den derden daer toe, foo behoudick -de'
duinus Ronſſeus Medica uenationis episto melck metter koe .
la so. docet folitos à inaleficis vtres
conſui ad anati s fimilitudinem ex co
rio , quos Vulgo appellant Littelaten , Hoc erat optimúm remedium . Hæc
& eis vti ad emulgendum lac è vaccis Beetzius vir erudicus , qui ante annos
alienis, & hos veras ſpontè fua ire va fermé centum triginta vixit , inter
cuos , vel ab ijs in pratis collocari ; & Carinelicani Ordinis viros Illuſtrio
mox plenos ad domum malefice redi res . Huic maleficio ſimile reperi a
re ? quod comprobat rei gefta vera pud eundem eodem loco de frumenti
narratione , quam habes Lector , libro auerſione'narratum his verbis : Que
fexto, capite fecundo, Se &tione prima,quaftio dam mulier circuiuitBonarium cum frumen
ne tertia , à me verbis eius relatam . to , dicendo illum uerfum 5: Super aſpi
Alię herbis , verbis , vel ſolo attactu , dem , & cætera , Poft ueniens ad domum
lacte privāt arınenta,pecoraque,quæ fuam , habuit fiftula inm folario ,quamma
luber. Biebrana Laodunenfis faga fo nu accipiens,es predicta verba dicens , ce
lis minis ybera vicinæ mulieris.lic ex cidit totum frumentum illius bonarij coram
ficcauit ; vt ad obitum vfque faga, fe per fiftulam in folario , & ita furabatur
quamuismultos pepererit,lacte fem frumentum de agro: qua tandem per quen .
: per caruerit. Claudam hanc ſectio- dam Epifcopum deprehenja , o combustaw
nem uerbis Grillandi. Quedam uenefi- eft . Hæc ille licet barbarè bona ta
ria fiunt ad deficcandum totum lac uius men - fide
gregis , uel fecundi armenti vaccærum , ko Quis non agnoſcit frumenti huius
deò quod nihil caſei penitusreddant: quam vectorem demonem ? Quid ergo ri
uis antea in maxima abundantia reddidiſà dent illud Poetę.
fent : finailiter abortiones totiusgregis , nel
armenti inducerepoſſunt: prout alias uidi, da Atque fatas alio uidi traduceremeſjes.
habui in fatto Rome , quod due malefica mu
lieres , cum iftismaleficijsperirefecerant abor Vel XII. Tabul. prohibitionem ;
tando multos pecudumfærus, do matres defic NE VE ALIENAM SEGE -
cauerantpenitus .. De hoc auertendi la
Ctismaleficio , eiufque reinedio, lepi IEM PERLEXERIS :
da narratio quæam exftat in loan
nem , Beerzii Carmelitæ ; Precepto-
rio ad primum præceptum Expoſitione ut 1
tima, capite feptimo, his verbis : Qua
dam uetul. dierummalorum plena, nolenses
SECTIO IV .
inuidia impedire lac uxcca uicini fui", acce
pir eultellum pergens ad oftiuam domus,in qua
fuit uacca , conponensfe contra fplendorem lu
dixit: De Sagittarijs, Affaflinis , & ima
ginum fabricatoribus mas
Hier ſnydick een ſpaen in mollekens leficis .
gheruu den ,
ide een ander daer toe foo neem iðt het
melik van defer kroc. Vnt vel præcipui huius claffis man
Svetli ce quos vocant Sagittarios , feu
lefici,
Balje
 Libri III . P. I. Q. III . Sect. IV. 37
Bailiftarios , quorum Innocentius Ter- cit duo exempla huiuſmodi facinoro
tius Papa , vocat artem inortiferam , foruin . Vnum Puncleri cuiuſdam ,
& odibilem , & fub poena Anatheina- quem tandem ruſtici foſforijs inftru
tis , contra Catholicos, & Chriftia- nentis pertinacem occiderunt ; ſecun
a lib.s.Den ncs exerceri vetat a . Cuius Pontific dum , alterius ; qui , eo quòd miracu
Gret. tit. de ciæ ſanctionis vereor , yt fatis pro- losè pedemn de loco , vbi Crncifixum
Sagittar. bain nobis interpretationem gregarij traiecerat, è quo recens ſcacuriebác
iuris Interpretes cuderint; qui acci- fanguis , mouere nequibat , in fcele
piunt de bello iniufto Chriftianos la- re deprehenfus , poenas publico fup
ceſſentibus cum arcubus , & ſagittis. plicio perſoluit . De hoc ego genere
Quælo , quid peculiare , in vtentibus lubens prædictum Canonem capio .
arcu , & ſagittis ? An quòd eminus , Nec obftat , quòd malefici magi , alijs
& quafi ex infidijs ? Quiafi verò id in quoque Canonibus fint excommuni
hotte diſtinguendum , dolo an virtu- cari c . Cum enim maximèexecrabi- cc.ad abolë
te ? quafi ninus peccet , qui fica co- le ſacrilegium horuin iraleficio acce- dam c. exco
minus latro, quam qui fclopo de lon- dat ; ficque nocentius reliquis omni- municms.
ginquo interficiat eminus ? Quid er- bus, meritò dignum viſum , fpecia- de her. do
go iam olim mihi viſum , Canone lem illis pænam irrogare ; qui hanc in bullalo..
ilto percelli fingulare quoddamn genus infidelibus cótra fideles operam naua- 22.6 in a
maleficorum ; qui Sagittarij , feu Bale- rent. Olaus Magnus d meminit alte- lia Leo. 10.
bp.2 . Mal ſtari vocati ; quos accuratè Sprenge- rius generis fagittariorum . Nempe Lap Seff.9.in Cỏ
lei 9. 1.6. rus defcribit 6. Hifæderantur dæmo pones , & Finnos de plumbo confice- cil. Later.
16. ni . 'Nam ex pacto ipfi addicunt ani re iacula magica digitilongitudine, & d libr. 3 ....
mæ , & corporis dominium ; ille vi. ea per quæuis diſita loca mittere in 171
ciſſiin pollicetur fe adfuturum , vt qué, eos, de quibus vindictam expetunt : &
longiſſimèdiſlicum , volent , infallibi- hos oborto carcrnomate in crure ,, vel
li ictu craijciant . Solennia, ſeu ri- . brachio , intra criduum , vehementia
fualia ſunt ilta : præftant dæmoni ho doloris emori.
magium , mox fexta feria proximæ Viego nunc de ſagittarijs , fic ( ni
Hebdomadæ Maioris , infra tempus fi fallor ) optimè Couarruuiase, con- e lib.2.udr.
inifix , facram Crucifixi inaginem ali- tra vulgi fententiam , explicui alium refol.c. 20.
quam fibi deligunt , in quam , vt in Canonem Iunocentij Quarci,titul.de
fcopum , tela colliinent, vel (quod homicid. in 6. quem Theologi , & Ca
Petrus Binsfeldius teftatur ) Iclopo noniftæ , propter hiſtoriarum inſcien
poit tergum eiaculato glandés pluin- tiam , ad omnes homicidas extende
beas emittant . Nec conſtat , an ali- bant , qui conductis hominibus ali
qua tunc verba ad hanc operis apofta- quem occidi curarant : cum reuera , vc
fiam adijciant . Poftea, certo telorum ille ex Volarerrano , & P. Aemyliodo
numero in Crucifixi imaginem - emiffo, cuit , de certo tantum genere homi
credunt fe totidem vno die , quofcun- num mentio fiat , & gente ; cui Affaf:
que deligent , necare pofle ; quocun- finorum nomen fuit; de quibus ,ocula
que illi loco fuerint , etiam remoto , & ti teftes , optimè fcripferunt , Tyriin
concluſo . Dæmon eniin ſponder , ſe qua ditione illi degebant ) Epiſcopus
tela eò perlaturum , & hoftili in cor- Guilhelmus f & Cardinalis , atque
pore defixurun . Ea tamen hçc lege: Epiſcopus Acconenfis Tacobus de Vi- f belli facri
fi hominem necandum maleficus alis triaco g , quein ſcriptorem à blacris lib.20,6.31
qaando viderit , & tunc iterum de nos ereptum Moſchus , Paſtor Armen-- g Orient.be
uo actuali ( ve vocant) confenfueuin tarienſis, vir doctus, & probus , pu- stor.6.14.
occidi voluerit . Vltimò pollicetur blico bono , typis euulgari curauit .
tantam illis le , baliſta , bombardanè · Haud multuin á fagittarijs difcrepat,
iaculandi peritiain tribucurum , vt de- genus maleficoruin ; qui quaſdam fa
narium capiti impofitum , abſque ca- bricátur imagines, quas vel acubus pú
pitis læfionc, valeant deijcere . Subij- gunt,vel igne liquant , vel confringút;
с 3 & lic
 i 38 Diſquiſitionum Magicarum .
& ficcertuin ijs , quos tales imagines ni vxore, in Franciæ Regem , & depre
defignabant , interitum tabe , vel alio henſam dediſſe poenas . Cur non , &
mortis genere adferunt. Negat hocto hoc Cardanus, & Vvierus refutarunt?
tuin Hieros.Cardanus,. V vieridux, an quod vno factum loco ,nequitum ali
a libr.15.de ceci cæcus: impugnat, non rationibus, bi heriz de alia cerea imagine, de qua
varie.rer.c. fed puris in Hect. Boethum . Franciſc. Sprengerus,agetur fect. ſeq.Deijfdem
80. Picum , inquifitores Germanię, & ipsú fic Meierus libr. 16. anno 1462. narrat
D. Auguſtinam , vt erat homo parum cuptos Brucelle tres viros ex familia Comitis
b Gril.g.s. pius, conuicijs. Sed canein contemnas Stampani cum quodam myropola,qui quandă
Accurf.Sa- latrantem , quain compefcas faciliùs. fafcinationem paraffe dicebantur, per tresuiri
lice.Ang.in Agnouere huiufmodi imagines, & Iu- les ac totidem muliebres imaginesiunini prin
1. multi . C. riſconfulti, 6. & Theologi t . & con- cipi Caralo infafcinando. Custoditi fuere loa -
de malef. firmant poetæ veteres, quorum fabulz go tempere apud Quercetum Haymonie, Al pa
Damhoud. feinper ex vero aliquo trahebapt origi riter cum illis Carolus Noyerius ex fuga retra
in puraxitri trem ,quare Buccananus fallitur,quilib. us, qui c ipfe è familia erntStampenf. Con
min.etati. 6.Hift.Scat.negathoc genus apud vetu . iurationem myropola detexit. Sed curtot
C Inquiſito ftiores inueniri. Confirmant,non vnus imagines vnioccidendo , nempe tres
YesGerm .in hiftoricusScotorum Hector Boethus: viriles? vt quod per vnam nonfuccede
Mell. p. z quein, vi fingularem adducunt teftem ret, per aliain perficeretur ? fæmineas
9.7.4.72. mira de Rege Dutto garrantein :fed & arbitror fuide furiarum Vlericain , a
Alf. Caftr. alij complures,quorum exemplis Sco- quibus viriles Caroluin repræfentales
töb.1.de inf.tica illa narratio confirmatur,et omnes malè mulctarentur , vtex Horacij illes
Per.punit.c. hosve mendaces reijcere, Cardaricum iam citatis verſibus colligitur. Vel for.
15. Binsfel. & Vviericum , hoc eft remerarium , & tè vnica imagofuit. & nuenerum fama
de confess sa impudentiæ plenum fit. Ex hoc ortam adjuxit. Sanè de Paiuoti agensmaleti
gar. & alij. üllain narrationem de Meleagrinece ,etcio Gaguinus libro feptimo kinaginá plu
fatalistipise Alchez , non dificoor. Sed riun meainicjat A cunilius, & alij voi
depif. Hip fine fabula, clarè,& veloleuato canited cam kuifle memorant. Recenzius acci
Typeler. Ouidius,de Medæa faga: pisc . Anno 1974. Lacetiz Pariſiorum
decollatus quidam nobilis fuit , penes
Devout abfentes , fomed.craque cerone quem reperca imago cerea,varijs cara
fengit, eteribus infignita: cor & caputimagi.
Eimiferum tenuesit ierwr orget -HCM . bis confixa erant.Ibidem duo atij capri
cum fuere , quoruin vous Carolo No
Poritè hoc , & anninò exarte : fed no Regi, alter Henrico duci Guifio ,
Horatius :e, impericè ,quoat, qox huius hoc ipfo maleficio defixionis cerez ,
elib. 1. fer. Grant malefiori, ila rranttulit ad anima mortem machinabacur : narrat Cre
fat.8. rom -ouocationem : deſcribens enim ap {petus, & addit vidiffe , cum Auenioni
parzeum Saganx , & Cauidiæ lamia effet,culrun parieti infixunn , quo de
gaum , dicitduas abillis ftacuas fabrica- fententia iudicis excoriatus fuerat qui
tas ,cream :referentem nempe malefi. daun mazus; eòqnod fic pungeado ce
ovo imbuenduin : & lecam , quemale- rcam imaginem Pontificem Maximá
face vicaria erat inaffigendaalora. de inedio fuftulerat sta refpet.deodio for
tane difcur. 10. Illud eram obferuo iam
Lune , offigies erunt, altera teror. mnior dià ante fabricatis tatuis aliquando a
1
Lumex , que penis rompefceret inferiorem . buci Magos , neinpè dæmone illas pro
Carex fuppliciter fiabat.ferulibu , augue maleficij figno acceptance , tale puto
Lans peripura, madiso quod Ioan . Curopalaces narrat historu
face fol.2 4. Venetæ edition.quendam loan
f Paul.de Duft hiftoriam pore ex ipfo Boecho , Dern Morochazarium , Theophili Imp.
myl. lib. 8. lib. 11. verum 'Storicamem , & Cartamo , & præceptorem , cum hæreticus, & ma
do melius alijs. Franciæ annales of feferum , fimi gus effa ,ad Patriarcharum Conftantia
Gagn. li.7 . liv tais tóncara ab Enguerrani Maangamia srop.cuecm ;hunc, cuin nario perſida
& dur
 Libri III . P. I. Q 117. Sect. IV . 39
& dura ( Bulgaronno) in Romani linge- efírasto capite, non liquato toto corpo
rij finesexcurfionem fecifter,eribus fre red fuld in Græcia contigit,& Francia,
ta ducibus; confilium huiuünodi dedit cur 21 22 Focuit in Scotia ,& Germania
fe. fieri deberemalkostres æreas ingé Por o exilis Cedreni, żonarz,& Gly
tes, & viris manu promptis tradi.Cum cæ locis lacis apparer, multas in Circo
his fe acceffurum poctu ad iracuá quan Byzacenn tiatuasfuiſſe magici artificij
dain ericipitem ; quæ in euripo Hippe quiæ Conſtantinopolitani Imperijeué
ci olim jänar itabat. Fecis, accelit ; lanit ta prædicere putabantur,certis litteris,
validè finguli fingula capita percuteret feu characteribus notatas; quos fratres
ve in terram quatı vna plaga decuceren Eudociæ Auguftæ cum legiffent, mul
tur . Iple laica vcflc inducus,ne depre- tamala Byzanzio imminere prædixe
henderecur,magica quædain verba lub runt. Narratur Hiſtoria paucis noxa ab
murmurat , & vim ftacuz omnem adi- Himerio Chartulario ,cuius apud Sui
mit :ex trefuiris illis duo fortiffimis icti dam mentio,pofteritati verò commen
bus duo ftatuæ capica deiecerüt, certius dauic ex m.f.codice , Iulius Cæſar Bur
remifliore manu tantum inclinauit,nec leng.lib. de Circo Romano c.6.inde petan ,
tocuin auullit caput reliquuin . Suntq; quivolent. Bene de ſçculo hoc , &re
fimilem euentum duces illi experti. Se quentibus vir diligens, & multę lectio
cuta namque inteorum exercitu vehe- nis merebitur: fi ilinenium ,Himeria ,
menti ſeditione, & hinc orta pugna in Gregorium Monachum , & alios , qui
testina; duo duces cecidere ; tertius am nondum editi, pari fedulitare largiatur
pla ,non tamen lethali plaga fauciatus, publico bono, qua D. Chryſostom . or .
cum exercitus reliquijs domum fe re- rationem eis to iTroppónior, dedit .So
cepit . Non erat hæc imago ( vt ftultis lemne denique hodie lagis nottris,effit
Græculis pleriſque viſum ) Bulgaris hi gies has baprizare in nomine Beelze
fce fatalis; ſed Magus ea vſus, vt figno, bub , & noinen occidendi illis inderc.
& condiéto : & pro imagine malefica.
Scribunt Zonaras, & Glycas a ; Simeo SECTIO V.
a Zonar.to. nein Bulgarorum ducem Crobatis bel
3.Glycas f. lum intulifle ,moleftum id erat Roma De morbis varijs à demone illatis.
4.Annal. no Lacapeso. ſed acceffit ad eum Ioan
nes quidam Aftrologus, & nunciauit ,
Egant Auicenna , Galenus , &c.
vt aliquem mitçeret , qui caputftaruz Niete Hippocrates( nam Czfalpi
fupra Xerolophum locatæ amputarer. .
Eam Hatuam Simoni fatalem efle.Mi- nus aliud tribuit ei ) morbos vllos per
fit ille, truncatur ſtatua , votacur hora; dæmones mortalib . inferri poffe, quos
nec diu poſtcompertum eadem illa si ſecuci Pomponatius, & Leuimus Lem
monem in Bulgaria ex ftomachi dolo- nius. Noa , quod dæmones id velle , nó
re interijffe.Quodapud Curopalaten , credant; quos malos efle non negarūts
idein legi apud Cedrenum . Neminem non quòd dæinunum vim minorem cé
tam obelæ naris puto , 'qui non faciin ſeaar, quàm hominum , aut animalium
percipiat, has duas ftatuas magico mur ( hoc foret abfurdiflimum :) ſedquia
mure in cerearum illaruin imaginum morbi omnes natucalibus ex caufis na
de nouo fabricataruin hic locum fuet fci queunt . Verum ininus recta hæc ra
celfiffe; & deuoram à laone , & Ioanne ciocinario eft ; poffunt morbi ex natu
( nifi vtrobique idem , quod ſuſpicor ) ralibus caufis oriri:nequeunt ergo da
vitam quatuor horuin ducum in fta mones morboruin irrogacores, feu im
tuerum capitibus. Si potuere id in fta- miſores effe. Sanè Codronchius, Ca
tuis, jain olim fabricatis ; cum nec vlla falpinus, Fernelius, Valefius, & alij op
de Siinone, nec de ducibus illis Barba- cimi inedici lib . fuperiore citaci, D.Hie
ris foret cogitatio : cur non poterunt in ronymn . in 4. cap. Matth. D. Chryfoft.
nouiter ficrz cerea imagine , & efficta bom.5 4.in compon 7. Marth. D. Thom . 1.p.g.
nomine fædendi ? cur , fiabfciffo , vel 135. to so & alij Theologi contra fen
C 4 ciunt;
 40 Diſquiſitionum Magicarum .
tiunt; Iuriſtæ quoque ex quibus agno-
fcit Burchard . lib . 19. Decretor.c.de re ma
gica , & optimè hoc probant Pet. Leloy,
lib.1.delfct:a. ult. & Grillan . ſæpe cita-
ag. 6. ufq; tus a, mihi fufficiunt S.S. firmiora te
Ad nu. 13. ftimonia , quam qui non adıniceunt, ha
bendi pro Ethnicis , & Atheis . Iobain
blob 2 . Diabolus b , percuffit vlcere pellino
à planta pedis vſque ad verticein capi-
tis . fed & alios eadem inorbos dæmo
: ni , vt efficienti cauſæ adſcribit. In illa
' vnum diabolus aurium , & linguæ vſu
priuauit , & fimul epilepricum reddidit;
quem Diuus Mattheuslunaticum vocat
ÇMar.9.V. -t, non quòd dæmoniacus non eflet,
17. Luc.2. fed quod & adæmone obfideretur , &
11.3 9.Mat. fimul plenilunij temporibus , per dæ-
19. * 14. 'monem comitiaimorbo grauiflimèaf
fligeretur : cò quòd tunc cerebrum hu
moribus plenuin aptius erat exagicari.
i
Solent quidem alij elle lunatici , non
oblefli a dainoie , & hoc fenfu de lu-
dlib.3.Ma .naticis locutus Iulius Firmicus d .Sed
thef. noftri Euangchitæ agebant de eo , qui
-Simul energumerus . Epilepticorum
quoque dilpofitione gaudent dæmo-
ness & ideò non rarò le illis infinuant:
& per illos , quo tempore corruebant ,
foliti reſponla dare . Apulsius , ma-
e Apolo 1 . gnus magus, e tradituraccufatus;quod
feruum fuum Thallum , reitioris arbi-
tris ſecreto loco , arula , & lucerna , &
graucis conſcijs , carmine incantacum ,
corruere fecerit ; deinde nefcium ſui
excitauerit. Seruus hic morbo cadu-
co laborabat; eo ignaro fic abufus Ma
-daurenfis, vt à dæmone reſponfum ac
ciperet. Hanc ille excufationem ſic tra
ctat, ve videatur fareri; certè no diluit.
Sirecentiores audiamus , Sprengerus
fp. 2. Mal f prodidit quandam maleficain epile-
lei q.1. c.11 . pricum morbum certis inflixiffe, per
in fin.
oua cum mortuoruin corporibus ſub-
tumulata, præcipuè ex earum fecta in-
-hunais, & certis cum cerimonijs ex-
huinatis, & in potu, velcibo præbitis.
g Luc. 8. Apud Diuun Lucam g ; voum diabo-
*. 27 bolus vexauit Maniacailla affectione ,
quam lycathropiam inedici nomināt,
cuius præcipuum indiciuin est , quod
domi nequeamt contineri , & in defer-
ta loca le proripiant , circaque fepul.
chra oberrent. Aliain adfixit conuul-
fione fpinæ dorfi b , quo loco dæmori
ille vocatur aveūpecé ci Jevries,ſpiritus h Lue. 13 .
infirmitatis; eò quòd ( vt fubditur ) ea *. 11 .
vinxerat Satanas LiedusEY , nam dæ
mones in S.S.nomé habent ab effectu :
vt spiritus auaritia , qui impellic in auari
tiain ,fornicationis, qui fuator turpitudi
'nis . Saulem etiam dæmon per atram
bilein diuexabat. A percè hoc illi ſacra
Hiſtoria tribuit ; Exagitabat cum ſpiritus
nequam , quipulſante Dauid Citharam
recedebat i . Hodie , id viinam nop i 1 . Reg .
doceret experientia quotidiana : Mul- 16. u. 14.
ta luppetunt exempla , vtar dumtaxat 15.6 23 .
recentibus , quæ in iudicio coinperta
fibiSprengerusprodidit ; cuius & Ni
derij exeinplis , libenter vior ; quia
( quicquid hæretici dicant ) docti Theo
logi fuere , & in his, de quibus agimus
rebus exercitatiflimi, & quæcunque
tradidere , his fimilia noſtra videix
tas , & recentiores ea confirmant om
pia: deinde vixere fermè ante annos
centum , quo tempore nondum hære
fis Lutheri nata ; vt cauſa nulla fuerit,
multa , quæ huic contraria, confingen
di: denique videmus cum Gerinaniam
dæmonum manifetia, & crebra infeita
tiòne pleniflimam fuifie ; vt intelliga
mus eos tum Luthero , & Zvvinglio
hofpitium parafie , eorumque quaſi
quofdan mecatores præceflille, vt &
nunc Antichriftuin præueniunt, eiuf
que funt veri ante ambulones , Cal
uiniani , Anabapti ! tæque . Sed per
gamus : Ignolce Lecior parentheſi
non longę. Nequeo , præ amoris vc
hementia !memoriain perditorum
fratrum ficdeponere , vt non fubinde
& in aniinum , & in calamun incur
rant . Sprengerus narrat k ,fequentia: kp.i.mal.
Honeſtaquedam perfona , & uni ex familia- lei q. 1.6.
ri us Archducis matrimonio copulata ,in pra- 12 .
fentia Notarij , & cæt . fecuadum formam in
ris, depofuit. Cum tempore uirginitatis fuæ
cuidam ex ciuibus famularetur , accidit, ut
uxor illius graui dolore capitis langueret ; pro
cuius curatione cum quadam mulier acceffiffet,
es fuiscarminibus,etcertis praxibus mitigare
dolorem haberet; Ego,inquit, eius practică di
ligenter obferuãdum ,perſpexique , quod con
tra naturam aquæ fufà in ſcutellam quandam
ipfa aqur in ollam aliam afcend fiet ;cum
mlijs
 Libri III. P. I. Q : TIII . Se & . v . : 41

alijsceremoniisque recitare opus non eftzconfian murmure, Co serbagua protulit, licet audire ,
deranſq ; quod ex illis dolor capitisindomirà intelligere non potui.Poft paucos uero diesin
nõ mitigaretur;aliqualiter indignata ,hacuer genis infirmitasmihiincidit, cã doloribus uen
bu ad malefică protulit:uos non facitis,niſiſu- tris, dos ve:tiſſimis to fioribusà lavere finifra
perftitiofa ,eg hoc propter commodun reftrum . uerſus dextrum : d uice userſa ,quaſi duc gladij
Tunc maleficaſtarim ſubiunxit; An ſim ſuper- eſſent pectori infixi ele ficdie noctua;clamorib.
stitioſa nelnon,tertià die tu ſenties.gt rei pro- nicinos oës alios in quieraui,eso commentib. hinc
bauiteuentus.Nam tertià die mine,me ſeden- in de proconſolatione,accidio,ut lostfigulus pre
te, sofosſiamapprehendente,tantus dolor ſubitò foram uicinã enmalefie am adrelterinoflagitio
corpus mei inuafitprimòin interioribus; ut nõ hrbersin amaliam , himili modo , uiſitationis
effet pars corporis,in qua non pun &tioneshorri- gratia accedens.com infirmitati mea compatiens
bile's ſentirem : ſecundo nð aliter mihi uideba poſt uerba con ſolatoriaabſceſſit . Sequenti tamě
Tesr ,niſi quod cõiinuè igniti carbones capiti meo die feftinè rediit,eâ intry alia conſulatoria ſub
fuperfunderentur : tertiòin cute corporis,à uer iunxit: Experimentum tapiã ; ? ex maleficio
tice wque ad plantaspedisnon fuiffet ſpatium mobis hec ir formitascötigerit; quod fi ficrepera
acus ubi non fuiſſet puftulaſanie repleta . Sic tum fuerit, ſanitarem uobisrecuperabo. Acce
in his doloribus eiulando,es tātummodo mor proʻergoplumbo liquefacto ,eo mein le &to reců .
ten optando uſo; ad diem quartü reftiti.Tan . bente ,plumbŭ in ſcutellä aqua plenă ſuper cor
dem maritus domina mea , ut stabulü quoddă pus meñ appodiando infundit; ,ubi quadam
intrarem iniunxit. At ego paulatim inceden- imago, do figuraaduerſarü rerű ex plumbo-co
do,coprecedente,dum ante ostium ftabuli era- gelato apparwiſſent, ecce,inquit,ex maleficio uo
mus: Ecce,inquit ad me,pecia pannialbiſuper bis hac contigit infirmitas; có ſuper limen oftij
eftium stabuli, At ego,Video. Tunc ille,quantú domus una pars maleficie continetur. accedas
potes remoue,quia fortè melius habebis . Tunc mus ergo, & illis amotis meliùs fentietis . focs
ego,quantum po isi , uno brachio me ad ostium maritus meus tū eo pariter ad tollendū malefi.
renente,cum alteropeciam ajprehedi.Aferias, ciï accedunt,eg latifiguluslimen elenansma
inquit Dominus,có conſidera diligenter ibi re- rito iniunxit , ut manī in fourã, que apparuc
poſita :Tunc,ubi peciam folvi,p’ıra ibi incluſa rat,m 1'eret, et quecunq; inueniret extraheret,
Gepperi. pracipuè autem grana quadam alba, 9::od eo fecit.Nă primò imaginaquandă cereš
admotum ,quo puſtula inerant corpori meo:se in longitudine uniuspalme,undiq;perforată ,
qnina quoque legumina, quorum fimilia nec habentë duas acus ex aduerfo per latera, ad mo
edere poteram ditt intueri,cum oſſibus ſerpentě dum quo ipfa punétiones a ſinistro latere uſo
isaliorum animalium intuita ſum . Etficftu ad dextridonèconuerfo perſen ſerat , extraxit:
pefatta di inquirerē à dño, quidnă agendum demtă pecias panniculori diuerſas, plurima,
foret.ut in igne cũcta proijcerē iniặxit.Proieci: tam grana,quam ſemina , ofſa,continentes.
es ecceſubito non pofi bore ſpaciú ,autquarta sico illis inignéconie&tis egoconualui , ſed no
le ; fed in momento , ut res illa in ignë fuerant ex foto. nam licet torture,& punétiones ceſſafa.
proiecta, cim fanitatem priftinam recuperaui. Sent,appetitus comeden diredifſet ex integro,
Idem fübdit . Mulier quedam maritata tamen priftina fanitatiuſe; in preſens minime
eg honella actreſlit, iuxta iurisformat ,ut fum reftituta . Vnde hoc,querebă,quad priftia
ſupra depofitit. Retro domum (inquit) habeo na ſanitas nõ redibat? Reſpondit, ſuntd'y alia
siridarium , est Lor illi contiguus hortus uicine inftruméta alibi obfcondita, quo inuenirenon
mee. Vnde,cum quadam die tranfitum fieri ex maleo . Et qualiter prima instrumentarepofita
horto sicine ad uiridarium meum non abfque agnouiſſet,dum inquirereni;refpondit,ex amo
danno perſpexiffem ; ftans in offio uiridariy.com re,quoamicusamico reuelare folet,haccognoui.
a;ud me ipfam conquerendo , querulando , His duob . ſubdit alia multa breuia ,
tä detranſitu ,quã de damno:uicina ſubito fu- nata ex defiderio vlciſcédi;dú indignā.
peruenit,eg an fufpeétam haberem , inquifiuit. rur inulierculæ , fe ab amafijs , ad nu
At ego territa, propter malam eiusfamā,nihil prias conuolantibus , deſeri, & vltio
aliud nifihacneba ,protui, Greffes in grami- né minatæ mox ex fequuntur. Sed oin
nibus damna demonftrant.Tunc illa in digna- nem fuperat admiratione, quod par
ta ;quia ad eius fortè beneplacitum , me litigio- rat Cornel. Geinma poft calcem lib.2.
fis uerbiscum ea implicare noleba;abfceffit cum Coſmocrit. narrat fusè caſum Catha
r102
 itionum
42 Diſquiſ
rinæ Gualteri puellæ Louanienſis an-
norü is . cujus curacioni ipfe præfuie
anno 1571. quę, cùm obtrufum à gen-
cili , & coætanea libamenti fruftului
comedifer , in inorbi fympromaca in-
cidit prorsùs prodigioſa; quorum ipſe
{pectacor quotidianus, vidit illam eij-
cicncem tot & talia & tanta, vt iple cre
diturus non fuerit oculis alienis. Octa-
uo inorbi méfe magno niſu per poſtin
cum eiecitanguillam viuam & perfe-
Etam , craffitudine pollicari,longitudi-
ne feſquipedali: cui do ſquama,dos oculi,con
Lauda univerfa, ut anguillis folet, triduo an
te quam foraserupit, auditum narrat bis terme
in vtero fonum non ipfi pucelle modo, fed en
adftantib.quos, velutargutum , diennem al
angueproductum : docim egereret, manifeftè
puella retuit fe fenfiffe , quod primumexſerte
capite feretraberet per particum ,inde cum im .
petu exiliret. Poftanguilla,quam mortuãexë-
teratama Sufpenderát,loco fublimiabanima-
libus tuto repenteenanmit. Puella interim can
piteuomere ingentem humoris aquoſi copiam ,
humano lotio non abfimilem , faporisabfurdi.
Durant la vomitio plus 14.dies fingulis
prom
fedtd exasurans fupra lib . 24. velut vulgo nca
minant gheltas tres, praterea vrinā interea
quotidie reddebatbis teruè copiofam.Noellies in
ventre tumpy ,nullmin toto corpore inflatio ex .
Berides apparebat: Cipfa puella potius, ac cibe
parciffimi,vix unum cyathum , vini, aut cerea
wifię ,liquorifiè alterius potitabat. Eo venit
baac aqua excrete abundantia,vtfparioduara
Saprimanarum facilè amas duas implere potue
mit. Poft hanc agus copia ,ceperunt, cópili una
fertim exireper uomitum alui,copiofiliminua
mero,digiri longitudine, fed longiores alij, ali
broniores ; eiufmodifanèquales annois canib.
enellantur:auétage indios ea pilorum quax .
nigas, urfacilè pelasquàm plures insta magni.
soodswis implerepotuerit : eiecithos omnesma-
gwo faftidio, o vomitus difficultare.Interietis
deinde nonnullis diebus , fucceffere aliqui vo
mitus , qui ftoccos ingentespilorum vijcerent că
materiapurulentà instar faniei , interdum fi-
mili ftercoricolumbino,ud anferino: in qua
colluuio,con fruftra lignorum , & membranard
renwia rudimenta ; fed lignorü partes adeò vi
Hezut ex-card.cibusobfoletis diffractisinaqua-
kiver comminute portiones viderentur vngues
amplitudine, alia craffine,intus fungola , foris
obdivatbavetuftiore cortice nigne. Paulopoft og
rum
Magica :
pit alius vomitus niger vt carbo, dixiffes atra
mention verum , velfepia fuccă, imocarbones
veros minutiffime tritos ato permistos,fingulis
diebus prodeuntes ad quantitatė lib.2. ant 3.
fépiffimè cùm pilis tā copiofis,vtnuci inglandi
includi non poffent, omnibus albis, prolixis, dan
durioribus : que cùm per tridnü ita dimaffent;
eiecit femel , purifanguir.istanquã è vena
diffexta libras duas ,nullirei alterius generis
permiftas. A vomitu fanguinis rurfum ſecutus
'eft ater,acfiantimoniotrito rinatus fuiſſethun
mor, omnino liquidus in dies fingulis ferè add
lib.s.aut 6.atq; hoc portertum feptimanã in
tegră conflanti horarum lege ac spacio perdu
rauit.Cefauit aliquandiu dininis humanife;
remedijs adhibitis. Interea pilos adhoc, fed
pan
ciores, gradatimqueatrioresexcernebat, imo et
breuiores indies,vtcùm priùsex faxoruffefcr
rent,paulatim ,liuidi,nigri,tandem aterrimi,
ac veture diffe &ti in fruframinwiffima per no
mitum redderentur. Quandog cum his, dovino
rulentus humor, & craffus quandoquefimilli
mus limo. Circa Septembris medinim mebrana
fruta maiora, tanquã ventriculi partes, emo
muit: habebant hac sfeciē fumica craffioris,car
nofelente,fradtng contumacis: quibus prefe
do, vt fætus choroeidi , tiam venarum ductus
in arati ramosà propagine spectabantur ,intera
dum medij palmilongitudine. Mas mlia funtd .
Vestigiofubfecula tenuiores multò,fedpenitus
nigra,venarum dumiaxat vestigia referentes,
membrana allantocidi non diffimiles. Postres
mo tenerunt, tertųgeneris tanice vaforum
grorsùs expertes,aliarum omnium remifime,
vt locum omnij reținerent. Sed erat hisalia.
multòfubftantia ath figure ratio : in agninis
fetaminuolucris. Nam huictenuitati adevat
mirafoiditas,figurarum ratio qucmis miracu
lo mnior. Fragmenta illius varia ,fed tria pre
ceteris rara duorum palmorum amplitudinem
fuperabant,intertexta strijs profindisfineepi
graphis: quafefe à vertice adbafim fecantes
mutso, cancellos in rhombi fpecieeffamabant.
nonhabeo cui meliùs conferam quam cum fe
necta vipere : quanquam nihil hactenus à me
confpeétumfut,cui poffet meritò cöparari. Sed
hoc in eo precipuè admirandum , quod fecun
dum longitudinis du &tum ,uelut canalisquidã
profundior apfareret , in fculptusfitris trans
uerfis, erraris,prorfus , ut in asperà pulmonis
arierià. Erat hæc regio penituscana, circu .
laris,in uniusmembrana faſhıgiofaulatim an
guftioranguini capitis veftigium reprafentās,
 Libri IIL P. I.
cum apophyſe mastoidi, feuproceffumammil-
Lari :in alterius finefenfim Lareſcens nefcioqd
ventricoſum doo in equale ,èt bifurcato uertici
non abfimile,preJeferret. V nimerfepartes in-
nirem coaptatetotius anguilla longitudine at
expreffevant.IL
que craffitiem furis luculenter
Lud autem tuberculum papillare viam feciffe ,
reſpirationis exiftimo , forte perquam és foli-
dis, & humidis ad fui muiricationem neceflan
rýs veſcebatur . Poftquam bafte mernikanas
eiecit,fecuti fuvrlapides ferè innumeri, quis
vefperi femper acflatà brwarñ periodomagnis
cum tempeſt asibusanimig deliquijseructabat.
Forma fuit eiufmodi, qui paffim in vetustis
edificiorum ruinis folet occurrere . Lapides for
Liliangulazinaquales,tum (pecie,tummagni
tudine; quefubindead nucis iseglandisquan.
titatem arcefot,nonobfe :fraffocationis difcri-
mine manifests - widebantut quandoquedes
di calce, encoagmentuanèari , utabillis, qui
parietibus detrahunturdistingui non poffent.
Semul me prafente quedameterir lapidem in
gulofum vixcudespliciscaftaneamoletaibrun
duon , faxumillsed magna ſpirituscontentionis
proiecit, utsuomennom uiderimmanifefte,et
in debesem fonitum cadentisaudierim , magro
horrore cum animimei, tun turbutundiſ cir-
sumfuſe. I veftigio magrocon quam dignipoo
tionempollicislongitudinepariga ,demakdirkan
dine, fed minoredifficultate fecreuit . Exhot
fatis poralin staminib. redisinfinnetunden
commiffura quedam infignior solut per mail
tarinslongitudinisexcurrebat.Intoroa tamen ,
da pili per nices, yod minoresordine sepauciores ,
wenigniores . Hooffitaliud , quod omnem ex
cadaverfidem . osvetim triangulare folidum fo-
ris,ixtus cauum ,wokpongiofumreddidit; tale
wt planèconftaret effe fragmentum crurista
buli,opuella parensdiceret,fetale uidillepri-
diesin fasis cannibus iumentis . Nec mora,fe-
gnenriwhee articulioffei, tali , digitorum acies,
porodice, maria fpeciei , magnitudinisprodie
Seart.mienduintumė pili- lapides inter-
mixti, naqueomnium poftremonitriufque eris
portiuncula . his narratis,Gemmameri-
iòcenfet horum mirabilium Dei per-
miffione dæmonem fuifle minifttum ;
qui caufis camen naruralibus , ordine
etiam ſeruato , quoad potuit,vſus fuit .
Idein vellem exiftimaffet,eodem ope-
re, de muliere alia , quæ florente ætate
per nouein continuos annos infandis
doloribusinteftinorú cruciata , primú
Q. IIII. 43
craffioris tunicæ rudimeu deiecit; de
inde, & arboris frutta ingentia pleraq;
polliciscraflitie, ac paulo etiam lógia
ra , pariter omnia fere, quæad arbe
ream ſpeciem pertinerét; folia fcilicet
laurinis folijs non abfimilia , radices,
corrices, etiam que tomento alicuiina
clufos nucleos,pullo tamé ueltiros pu
tamine præ feferrent. Quod ego mal
len ad prodigioſos dæmonúeffectuss
quam ad naturales morborum Tupa
skous referre.
Ad cofdem effectus perinitiéte Deo
productos retuleriin cruciatus corpo
reos B. Angelæ de Fulgino , quos his
verbis defcribit : Corporis funt formentas
innumera à multis demonibus multipliciter
fxcitata . Vix enim credo quad fcribi poffent
infirmitates, com parfiones mei corporis.Nå nu
remanet in me aliquod membrum ,quod non
horribiliter patiatur. nunquam enim fitm fine
dolore,finelanguore rontinuo.fum debitis,
fragilis, plona dolove,ita quotioporteatmecon
nu iscere . Non eft in me membres , quad
wmfitpercuffum ,totum de panatum àdames .
mobus o femper fum infirma...fempertramp
festa e plonudoloribses in omnibusmembris
meis : ita quod cream magna fanapoffum meu
moumov Yufstigmaiacere,mocetiã ad fuf
fcientiam fine romeder . hinc difcis tan
Etoin hanc viduam fæmineo , vt lob
virili, fexui exemplum patientiæ pro
pofiram . 10wita B. Angelacap.19.
De inentis ab alienatione perpetua
iam docuri,dam de pbikris difererem
Stiradio quoqs potione mensabaliena
saa virginevenofica, biba. Hiff. Dubro
de modica ad tempus exemplum non
iniucudumauditu narrat Marchioles
A Diofcoridom : decirculatoribas, a inpraf.
haurdabie Magis Bohemia . Ainsinum
( inquit ) adiciscuiufdatapubwomam ,trim
gustatu fauces conuelluntur,immifcent; e ,come
fcumferereadtunt, inbentzut iloin nin bin
mitum digenm , quafi prægustundirmed afin
gat. Tum ilito digitum mindmadiduminos
ineditum ,fibimordicus,non finedolore, da eta
more,premitinnitus . Initron , perinde atque
blanditiis,mereutem confoluta circulator;it .
porum , Carpiozartorias nko oblinitmedicam .
to: deindenummuman rerram proie &tam hope
Attir ul tollat. Ibi ille pronus, primum fenes
gwait attolliers,moxunguinisai,amens fattu ,
con
 44 Diſquiſitionum Magicarum
cöncidit,57 atims eius more qui methit ne mer
gatur in aqua ,natat, ac uociferatur,fimul le
fluctibus obrui. Ergo eum erigit circulator ;ille,
quafi ulturus iniuriam ; primùm maleficium
obliquo ac toruo intuitu exprobrare,mox homi-
nem aggrediuidetur : poftremò fugientem cir-
culatorem perfequi,doncc aliter ſo tandem illi-
ti medicamenti veneno, recipiat animum , ac
mentireftituatur.Vbi autem ad feredijt;quafi
qui euaferit à mari naufragus, capillum uefti
mentaq ueluti uela Porquere , exprimereg bræ-
chia tergereeginares emungere, confpicitur,
ve ſola vis vnguenti hoc faciat, & non
interueniat opera demonis , qui fieri
quear,non intelligo .
Gentiles idein fenfiſſe olim , proba-
re poſſumus ex morbis , quos illi Dijs
*fuis, hoc elt dæmonijs,afcribebant:vt
de Ceritis,qui dicti quali Cereriati dungen-
Terbang tol ; de lymphatis, Panicis, fi
milibusque iam tradidi. Ideoque eos ,
qui fanatici erant , & varijs linguis in
2 Lucian. morbo loquebantur , darkrortas, vel
in Pilopfeu , ab Hecate, aut Heroibus infeftatos, vo
Hippocrat. .cabant. a Quare & leuinus I énius b
de Sacro tandem dat manum , & fatetur dæmo-
morbo. nes huiuſmodi caufas morborum acci-
b 1.2.de oe dentarias effe: Qui; fi cauſam acciden-
cul.nat.mi- tariam vocat,extrinfecam ,efficientein
TAC.C.1 . tamen ;nobifcum fentit .
c Sacra Phi Rettarexplicandum , quo pacto dæ
lofoph.c.28. mon morbos inferat ? quod Franc. Va
lef us accuratè docuit.'c Nempe illum
effe caufam externa ,eò g extrinſecus
aduenit corpus inhabitaturus, & mor-
bosilli illacurus . Si morbi ex materia
pendeant , mouet internas cauſas. fic
Nelancholicos morbos excitat . Nain
principiò bilem atrā , quæ corpori in-
erat , commouer , & fuligines in cere
brum , & internorú ſenſuu cellulas pro
pellit. Deinde adauget bilem atrā , ad-
motis caufis exurentibus, vel detento
ifto humore ,ne expurgecur,Epilepſia,
paralyfim & fimiles noxas infert , per
icci craffioris delationem , obturato
venuículo cerebri , vel obftrućtis radi
cibus neruorú. Cæcitatis cauſa eft, vel
ſurditaris ;noxia excreinenta ad aures ,
vel oculoscoaceruando. Sæpe etiã ad
odium ,amorem , ad alias animi pertur
bationes inducendas mouet imagines,
vt in imaginatione firinius inhærefcat.
Ad corporeas verò affectiones excitana
das fpirituofam ex ipfo fanguine fub
ftantiam deligit , eam ſeparans & ex
purgans à craflitie materix. deinde fpi
ritibus iftis yritur, quafi proximo àni
næ inftruméto ad efficacillimè, & ve
locillimè agendum.Dico ex rebus ve
nenofiffimis educere quandã quafi
quintam effentiam ( vt ex gemmis &
auto ſolent chymici ) & eainficere ip
ſos ſpiritus vitales , & fic eum malefi
cc morbo imbuere; quod aduertit pru
denter Cæfalpinus lib.de demon. inueftig.
c.16.Quod cùm fecit,ægrè ars humana
fatis celebria, & efficacia remedia po ,
teft, vel ſolet adhibere . quo enim hæc
materia fubtilior & tenuior, hoc quo
que ad lethum eft acrior, & efficacior .
Soler omnem præuenire medela . Nec
obftat quicquam , quin hæc ipfa damna
inferat interdum per fe, fine tali mare
ria,velinterna agéte caufa ; fi impediat,
vel lædat ſen ſationes, vel ſpiritus ani.
males detineat , aut fubtrahat , & alijs
mille , quos nouit,modis. Quiverò mor
biab internis caufis no dependent,ſed
ab externo tantum impedimentinocu
mento, vel noxio afflatu, vtplurimum
per ſe operatur; vtquando inſtrumen
ia maleficij, vnctiones, figna, defofia,
vel fimilia , ad ipſum veneficium vim
naturalem nullam habent ; fed funt pro
fignis tantum , ad quęex pacto demon
operetur,quod docuit idem And.Cx
lalpinus d.operisc.17. tum quoq; poteft
per resexternas homini vin aliquam
facere, vt ille docet cap. 8. Veluticuur
malefica irata pomum coctuin manui
alterius ſic fecit cõglutinari ,vt & acer
biflimum inferret cruciatum , & nulla
arte poſter diffolui, vel deglutinari , le
ge Nicol.Remig.lib.2 . demonolar.c.4.
Quid ni credamus, cùm etiam Cató
chiten lapidein Corſicum legamus ea
vi præditum , vt fe iunctis corporibus
agglutinet, & impofitas manus ·
decineat ? Solin in Polihift,
Quo pacto venefici mor
bi ab alijs digno
Icendi agam .
libro 6 .
SE.
 Libri III . P. I. Q. IIII . Sect. VI . 45
SECTIO VI . ta S. Petri Tarentaſij, à Gaufrido con
ſcripta, e his verbis; S.Symphoriani di- e Apud Su
De mirà rerum folidarum atquemagnarum citur castrum LugdunenſisEccleſia, paucis ab riū tom . 3.
in corpus ingestione,con egeftione . vrbe milliaribus diftās, ubivir fidelis dos reli Maij 8 .
gioſorum fidelisſeduluſq;fufceptor,magna con cap.23 .
Ró igiofi ſunt plerique morbi per uerfationis pariter & opinionis Abbatem , ad
maleścium illatı;ſedomnium pio- hospitium ſuum aliquando, quaſi zim facien .
digiofiffimus inihi videtur; quádo per do, pertraxit.buic iuuencula erat filia nilia
os,vel imun gutturem eijcit æger,fpi- biliincomoditatelaborans. Egerat enim que
nas, ofia, ligna, faxa, fruita vitrorum , dam mulier malefica , per nequitiã inuida fo
acus , cultros & alia ferramenta ; glo- crus in ducta ,2 t languoretabefceret desperato,
inos pilorum ; pannos,ſecas,cornulus nec viri fuipræfentiam ,nec aſpectus z Hatenu
cernæ, & hmoi; quę, vel coineſtione, toleraret. Affectione muliebrigenitrix perſua-se
vel aliter in corpus immitti potuifle, fa,vt fatanasſaranam eijceret,famoſum qui
videtur imposibile. huius exemplum dam maleficum accerſiuit. Adfuit,explorakit,
a in Mala vnum habet Sprengerus, a de mulie- agnouit, mulierculam afferens inferratom ,
leo p.2 q.1 . re Zabernenſi; vbiobftetrix quædain , terit arborum cortices,pocula verbis, de herbis
6.13 . eo q ipfam non accerſierat ad puerpe- infecta propinat;mordetetiam dentib.proprijs
rium , grauiter irata , no &tu cúduabus brachiú miſera mulieris. Res mira,res nova,
alijs inaleficis ad puerperam acceflit , res (ni fallor) hactenus inaudita.Ab illo qui
& dixit ad vindictam le aliqua in ejus dem languore ccnualuit:ſed interdum ,ex cor
inteftina velle imınittere, quorú dolo- de procedere fentiensvelutacus , cruciabatur
rem poft ſemeſtre dútaxat ſentire in atrociter, donee per morfuram brachy,quâ null
ciperet. Dixit, & ventrem eiusmanu teti- la cicatrix obduxerat, acus educeret visoccul
git:ad quem contatūpuerpera videbatur, fibi ta.Crudeleremedium , fed huiufmodi congrue
extrahi intestina ,con is immitti quadam ,qua bat au &tori . Plures in hunc modum quàm tri
tum oculis dignoſcere nequibat . Fostea fexto ginta per tempor interualla prodierant:que
vix menſefinito ,internorū viſcerù tortura ip- dam ,tt vulgò dicitur,extapleta,quadä admit
Jam fubitò tam dira inuafit ; vt nec ( verba fi desfelis idonea foraminapreferêtes.Fraterea
funt Sprengeri dieb nei noctibus à clamo- pradi tus Abbas ad domum ,ubihac actitabă .
ribus,oés inquietando,abftinerepofſet.Et quia tur,aduenit.Celebris eft perforascuius hoc opus
deuotiffima Virginis, Regina miſericordia . & alia non indigna admirationenarrantur :
exiftitit , in pane,& aqua ſingulisfabbatinis fed parcendum adhuc fuperftiti, nomen crea
diebus ieiunando:ideodon per ipfiusfuffragias didi reticendum . Hutepater anxius miferabi
credidit fe liberari. Vnde do quadam die, vbi lem exhibetfiliam ,nec fine lacrymis lugubrem
opus nature perficere volebat, tune omnis illa explicat tragediam .Eade hora fitfides di&tis ,
immunditia à corpore prorupit , e aduocans córfentiens acum mulier gemebunda deplorat.
maritum cum filio dixit funtne
: res ifte phan- lam peruenerat ad foramen ,folitus iampra
taštica ? nonne dixiępoft dimidij anniſpacii ceſſerat crwr,iam cæperat apparere,iamparti
resistacognofcetur? aut quis vidit vnquãpi- . cula eiusexierat. Et accedens vnus ex fratrib .
nas, offa , fimul et ligna me tomediſſe ; Erant laicis, eidem Abbati deferuiens, cruentam ex
enim finerofarsim ,longitudine unius palme, traxit, annis pluribus ad teftimonii conferuă .
: cum alijs varis rebus innumeris immiffa . dam . Orat Abbas ,es locum vulneris tangens,
Aliud exéplum relatum eft à Beniue- in virtute fideipollicetur,nec ferrum vltra nec
bli de ad- nio 6 de muliere Florentina; tertium chalybem in deprociffurum . Fa &tü eft: fed mis
mir. morb. à Ioannel angio Ċ de Vlrico Neuſel- tata materia est , malitia necdum picofis ex
taul ſer ruſtico ; quarium de puella Leuué tinda. Caperunt ligneiſudes paruuli, quales
c libro 1. ftetenfi in hiltoria Germanica , hacde vulgò brocas appellant, exquercino robore, vel
epist.3 8. re excuſa anno 1562.tria his addit Nic fraxinei,pro ferreisacubus egredi,craffiores fpi
d l. 3. de- col. Remig. d Octauum planè adıni- nises modicè longiores. Nec vnius tamen oes,
monoh. 6.1 . randum , c & ui refellendo; nullæ nugę, ficut nec acus fuerant,longitudinis vel craffitu
nullæ calumnię,nullę phalerę vitiliga- dinis erant. Sedecim in hic modum intra an
toris V vieri,ſuffeceriut,adfcrìbá ex vi nu, on paucos menfes ex muliere lignaprodio
runt,
 46 Diſquiſitionum Magicarum .
runt. Adfuit demum Reuer . Petrus Antiftes ,
cui diuinitusferuabatur tanti mirgculi pleni-
tudo . Offerturmulier miffarum folenia cele-
branti ficutpraceperat vefpere precediti. Ea-
dem hora ſeprimum decimum lignum ex'mu
liebri corpore egreditur , quod ſub oculis oeum
Sacellanus extraxit.Confitētem itaq; mulierë
prafulabfoluit,eo facră ei tradens Euchariftiã
ab omnideincepscuiufcunqs materici progref-
ſu iubet effe fecuram .Sic ab omnibus iā praſti.
güsliberata adhafit viro filios procreauit.Et,
vt dicitur, hodier ſuperftes,virtutë predicat,
quam in feipfa felicitermeruit experiri. Petrus
de Fraxineto,dicitur pater,notus, ithoncratus
inter conuicaneos fuos: vtfiquè dubium noui-
Tas tanta reddiderit, probare forſitan liceat,qe
credere detrectarit. Hactenus Gaufridus
Abbas Altætubæ ;cui Ciſtercienſes, &
Clarauallenſes Abbatesnegocium de-
derunt vitæ huius confcribendæ ; cùm
Romanus Pontifex Lucius eis mådaf-
ſec,vt ea fideliter cóſcribicurarét . Sed
Monachus fuit fcriptor, inquiér aduer
farij. credo ,plus fidei mereréturmen-
daciffiini ipſorá Miniſtri, & Prædicá-
tes. Cefalpin. de inuestig.dam.c.17. Con-
rigit aút( ait) hoc anno Piſis hac uidiffe mula
tis fpe &tantibus. Quadam à demonibus obfef-
ſa ſepius,modo interadiurădum , modò poftex
eiecit corpora,de magnitudine de formaper fe
ineptiffima,ut demorarentur,clauosferreos pra-
longos, offa,lapides,globos laneos,carbones,alia-
que multa, inculcita autë ea regione, qua tho-
rax incumbebat,pracipuè gua cor, globuli mul
ti reperti funt ex plamis affabre efformati di-
uerfis figuris , fed plurimi instarrofarum per-
petuis plumarum tenuiſſimarum ordinibus,
ninefiloimpliciti , nunc folo glutine, alia ge-
mora reperta funtin ceruicali quà caput refin
debat. Quid multa? ſuperioribus annis
Duacenli cuidam , & Infulenſi ancillæ
fimilia fermè acciderunt. Exeinplo-
rum fat habemus ; cauſam ruſpemur ,
quæ fat abſtruſa & abdita .
Primùm fateor , quædam in corpo-
ribus humanis rolere interdú ex pra
uis humoribus coaleſcere , vt ſunt to
phi,lapilli, capilli, oſcilla, conchylia,
Ipinæ , glomipilorum & quæ talia po-
tuit dæmon in ipſis hulceribus , vel in
corporis partiú congruis finibus pro-
a Gal.li.2. creare, quod naturaliter fieri pofle.co-
ad Glauco. fentiunt veteres pouicijquè medici.
Norunt mecum multi Comitis filium : fus 1.5.c.6 .
qui, ante annos fermè nouédecim , Lu- Aetius 1.16
xemburgi, in vrina lacertulas ſatis ma c.ron . Le
gnas eijciebat: quod etſi plerique vxo- uin. Leku.
ris eius adulteræ ( quam & occidi per l. 3. de ose
ficariú ille poltea iuflit ) veneficio tri- nat. miras.
buerent , poruit tamen naturaliter co- c.40. Alex .
tingere, ex humorum corruptione ,& Benedict.
renum vitio. Mulier illa Caluini ſectæ lib.2.6.3.
erat addicta, & ininiftro familiarior, õ Ana.1o.An
oportebat: ideo nec à moribus, nec ab ton. Beniu .
inftituto aliena fuit vulgi ſuſpicio . l. fupracita
Secundò puto nó poffe naturaliter to.c.3. 18.
in corpore humano generari,ex vlla 24.94.
putrefactione, acus,cultros,forfices,et
hmõimetallica artificiosè conforma
ta.quia calor naturalis, nifi plurimorú
annorum fpacio , non videtur metalla
inibigignere pofle: multoque ininus,
fic fortuitò ad certaanalogiâ atque di
fpofitione artificiofam , videntur tam
varij humores conuenire poße : niſi
Democriteá , & Epicurea reuocemus
infaniam , ex fortuito atomorú cócur
fu cuncta conttruentem .Neque adhuc
legi , qui hanc vim naturæ tribueret.
Tertiò, dico hæc omnia multis mo
dis dæmones per maleficos operari
poffe. Etenim primò poflunt fic fenfi
bus illudere , vt quis puter ifta in cor- b Hoc van
pus ingeri,vel egeri : cum tamen reuera lunt femper
dumtaxat dæmon cultros veros, & hu- in hisaccia
iuſmodi reliqua , quæ euomitur, artifi- dere Gril.
ciofam materiam , quçin çgri corpore de fortileg.
nunquam fuerat: vel etiá ipfos humo- 9.3.et Care
res,qui eijciuntur:faciat apparere cul- dan.d.c.80
tros, & reliqua illa, vel ér aerem fic có de variet.
denſet: 6 quod veriſimillimú eft con- c Trallan .
tingere, quando reswlle, quę viſę ſunt lib.4. CA.G.
folidę ac denſæ , paulò poftcernuntur benis. de
euanefcere. Præterea poffunt, citra fi- abdit. mor. 1
ctionem ,res hmoi per demonem in os den fanat
occultè ingeri, vnde mox eijciantur : caufis.c.24
poflunt ét alijscorporeis partibus in- 80.
feri & includi.Nega id Vvierus , ho- loan.Lang.
mo fronte nulla :licet non videá , cur d. epist.38.
neger. teftatur enim medici & chirur- hiſtoriam
gitidedigni,quoruin nonnullos e ip- puella de Le
te laudat ,talia fibiviſa ex corporibus vēfteet, Ger
excerni,vel exſecari,& ea manib .con manice edi
trectaffe fefe. Eos verò oés ad vnum tam Beniu.
decipi cötendere , quid eft,nifi ftrenuè e Bened .
pudorem torum exuere? ex modis iin . Jiepra citato
mittendi,
1
 Libri II. P. I. Q. III . Sect . ly . 47
mittendi, quos comperio ,duo tantuin dij tresdigitos longum per os in faus
mihi placent. Primus eft , quem non ces adactum , duodecimo, poft die, per
a in 1.4.C. prætermifit Binsfeldius: 4 vt profun- anum egeflit.Nonne culter iſte,pertot
. 9. do dæmon ſomno demergat hominé , ſpiras inteſtinorum fubtiliffimoruin ,
de
7. malef
concl. 6. & ſenſum doloris eximat:tum dextrè & per illud, quod à re ipfa vocatur inte
incidatmembrum , & materiam illam stinum tenue , fuit deuolutus ? Neque in
duram imponat :denique eadein ſubti. his vlla vnquam maleficij mentio vel
Jitate vulnus adeò conſolidet , Vt nul- fufpicio fuit . fi natura id potuit & C2
la cicatrix vel veſtigium relinquatur . ſus , cur ex propoſito id adnitens ne
quod periti chirurgi non nunquàm queat ille milleartifex folertiffimus ?
Alter modus eſt Silueftri Prieratis,
faciunt.
Dices fortaſſis, vt hæc queat in par- quem recentiores quidam funt fecu
tibus carnoſis, & facilè dilatabilibus , ti ; d ſcilicerdæmonem peritià pollere, d sil. verb.
& prompte conſolidationis : quarum res folidiffimas diuidendi, & coinmi- maleficiü g .
bl.2. damo exempla recenſet Nicol.Remigius: 6 nuėdi partes in minutiffimas, etiam in s. Coſmas
non tamen id poterit in alijs , quibus ftar pulueris , & eas iteruin vniendi,ap Fhiliarchus
mol. 6.4. illa facilitas non eft propria , v.g. in plicatis, ficubi opus,naturalibusačti- de off. sa
inceltinis, orificio ſtomachi , gutture, uis ; idque tam præproperè & fubtili- cerd.p.2.l.
atterijs, & talibus organis, quę angu . ter,ve cernentium oculi nequeant , ob 3. in tra &t.
ita valdè funt,nec dilatantur , niſi ad niiniam morus celeritatem ,quidquam primipract
functiones fuas naturales: vel etiam , fi horum aduertere ; ideoque putent ho- pi Decalogi.
ſectione diuifa fuerint , non poffunt mines ea integra immitti & emitti. Hi
reuniri . Refpondeo , difficiliùs quidem duo modi probabiles ſunt.
in his id cótingere ,abſolutè tamé pof Valdèmiror tertium quendam ,tam
ſe vr in alijs.licet eniin nobis incogni- multis placuifle e , cum fit planè im- e Paracela
ta fint medicamenta , ijs cóſolidandis, probabilis . Volunt ifti à dæmone po- fo li. de or
& reuniendis idonea ; dæmonitamen ros corporis extendi, per eos deinde cul. philoſ.
illa funt noriſlima . Præterea quamuis duriora hæc & maiora inſeri: & poros Baroni L'z
ſponte fua non dilatentur , nifi ad na- rursus concludi : quorum apertione chtenbergio
turales fuos effectus ; vi tamen aliqua iterata demum , quando dzınoni vide- l . de praci
adhibita ,pofluntextra conſuetum ör- tur,intruſa expellantur . Sic aiuntà ful puis Magia
dinem dilatari & comprimi.cuius rei mine fine læfione poros vagina pene- articulis .
duashiſtorias ad fidem faciendam ad- trari laminamque gladii chalybeam li Ludou.Mi
tulit teſtis oculacus, chirurgiæ laude quari. fic iactu lapidem ſub aquà recó lichio I. de
cli. 2.chi- clarus, Ainbroſ. Paræus: c prior ex , di , nec manu retracta viam cerni , per Magico dar
rurg.c.17. de ftudiofo , qui cùm fpicam germinis quam lapis in quam penetrarit.Suppo mone, e
deglutiuiſſet , eaque in pulinones per nit hçc opinio corporuin penetratio- Nic. Remig.
Tpax cardeſcendiffet,natura illam tră nein effe naturalem , cum Buridano ; d.c.i.li.3.
ſuerlis pulmonú lobis illæſis , integris quam D.Thom.Scot. Durand . & alij,
etiam coſtarum mufculis , & quæ luc- meliùs philofophantes , contenduntà
cingit eas membrana incolumi, iate- folo Deo perfici poffe.hoc ergo primò
gram expulit. pofterior eft de opilione peccant. Sidicant corporeas hic dimen
qui ſemipedalem cultellum ,cui corneúsiones,fiuecorpora non penetrari : in
erat manubrium craffitudinis pollica- credibilem quandaın dilatationem po
ris in fauces à prædonibus ore aperto rorum ,etiam in partibus corporis non
adactum , fex folidos menfes, in corpo raris, coguntur excogitare : cuin tamé
re retinuit , & randem nata in inguine ifti pori tam ſintnatura angufti , ve fi
vomica , inde chirurgus extraxit. Atne ne infigni lefione diſtrahi non poflint.
ceflarium planè fuit,per anguſtiſſimos Nec fimile quidquam in illis, quæ pro
meatus quoſque à faucibus in inguen ratione adferunt, diffimillimis reperi
cultrum peruenire. His tertiam narra- tur.fulmen quiddam eſt ſubtilifinum
tionem Reinigius addidit de morione & tenuiflimuingea preditum vi natura
qui,apud Armoricos, mucronem gla- li, vt duriora atq; refiftentia cõfumat,
mollia
 onum m
iſiti caru
48 Diſqu Magi .
mollia verò, & cedere facilia fine læ- medo diabolica forma ( ideft fubftantia )
2 Senec . lib . fione a tranſinittar :at ferrum , ligna, hominem intraret : uidi, con reſponſum ha
3.nat. que. lapides,res funt fpiſſę, duræ , & mini- bui, quod diabolus in ſuaforma, uiest , ho
li.2.1 /id.li. mè aptę ſic ſe in poros infinuare . A minem non intraret : fed cum umbra , tofu
13. Etym . qua corpus eft liquidum , humidum , mo fue nigredinis obumbrat, obtegit , fi
tenue, fiuitans, cuiuis rei folidę cedés enim forma illius hominem intraret ; citius
loco,capax etiam liburnarum ; rerum , membra illius foluerentur , quam ftipulas
que inuiciuntur,iinpulſu condentabi- à uento diſpergatur. Quapropter Deus non
le, & iis exemplis aptum vi fua ftatiin permittit ,ut hominem in fuaforma intret.
coire , & reuniri , vique , fine partium Sed ſupradictis perfundens , ad inſaniam , có
ſeparatione condenſatur ; fic, ſine ea inconuenientia euertit , per eum , quaſi per
rundem nouamedicina,rarefit ,atque feneftram uociferatur, & membra illius exte
extenditur; quæ quam fint ab humani rius mouet , cum tamen in eis in forma fuas
corporis membris aliena , uel puerino interius non ſit. anima in terim quaſi ſopita,
runt, eo qui nondum are lauantur. ignorante , quid caro corporis faciat. Sic
illa apud Theodoricuin Abbatem ,
SECTIO VII, eius vite libro tertio , capite uigefimo. Sed
hic locus oftendit veriflinum efle di
Etum Theologorum , fæpè eos, quiaf
De maleficio deuouendi . fueuere multis reuelationibus , etiam
veris , pucare ſe habere per reuelatio
Vppono, quod Catholicis certum , nem ; quod habuere per diſcurſum ,
energumenos à demonibus ſapè inuadi,et opinioneinque. Indicant hoc multa.
mon. Poly- polſideri, uelobfideri; hoc elt, dæmones Primò, quia principio verè tantum de
dor. deexor in hominum ingredi corpora , & fi- ſcribitur obfeflio , non pofleffio . Sen
cif. Tyreus mulpoteftatem aliquam eos vexandi, cundò , quodinquiſitio hæc parum e
difp. de de- feu affigendi accipere: ambo enim rat neceffaria , & fatis curiofa . Tertiò
monia .
requiruntur,vt quis fitenergumenus, quia fufpectum eft, quod ait Deum
qua de re doctè, poft Mengum, & Po non permittere , vt diabolus fecúdum
lyd. Pet.Tyræusbdifferuit . Sic homi fuam eflentian, vt folet eſſe in ſuo lo
nes dæmonitradendi poteftatem conco , corpora poffideat . Communis
ſtat olim Apoftolos habuiſſe , ex ſa- enim Theologorum diſtinctio hocdi
CI. Cor.5. cra Scriptura c . & aliosquoque fan- ſcrimen ſtacuit inter obfeſſos,e posſeſſos ,
1.7.ult.
ctos homines, vrolim , fic & hodie quòd in his fit dæmon , vi eratin ita
d Vide Tin eam à Deo accipere ;qua nonnifi pru tuis idolorum , nonnunquain : &
rrum d. ope dentiſfimè, & cum magna charitate, hoc indicant inflationes, & multa a
risq.ult. atque iuftitia vcantur ; hautdifficul- lia , quæ in pofleffis cernuntur.Quartò,
ter probaretur ,fi huius loci foret. An quia ratio nulla eft .Nec eniinforma
verò demones , eos , quos poflideant demonis, fiue fubftantia eius ſpiritua
vt eorum corpora , ipfimet fubintret; lisipfi corpori contraria ficett , vt il
poffet quis dubitare , eo quod B. Ilde- lud ſtation deftruat, etiamfinolit ,fo
gardis I
; n libris reuelaf.ſuarum ſcţibat ſe lo ingreffu . Quintò, quia non ſemper
de quadam energumena in vera viſio anima fopita est, quando dęınon ener
ne vidiffe, quod ipfa permiſſione Dei qua gumenuin , vel obfidet,vel poffidet,
dam nigredine, eo fumo diabolica conglotof- vt apparet , quia videmus læpè illos
tatis obfeffa erat , obumbrata : qua totam omnium recordari, quæ egerint.Deniq; -
ſenſualitátem rationalis anime illius opprin fancti, & Theologi omnes fic femper
mebat, nec eam eleuato intellectu ſuſpirare locuti, & opinati fuere,vr dicerent,dz
permittebat:uelut umbra hominis , autalte- moné corpus arreptitijintrare , & ab
rius rei , uelfumus oppofita obtegit , perfun eo exire. Non quidé id Tubire, vt infor
dit ; unde hec rectos ſenſus , & a &tusperde- met,veltanquam pars eius (quod vo
bat, chincouuenienter ſapins clamabat,acfa cant)corpus integrer;fed tantum vt lo
ciebat. Es me cogitante , ó fcireuolente.quo- co ,vel inftruméto organico yfurus,vt
fusè
 Libri III. P : 1. Q.LY. E : VI . 49 .
fusè explicat Epiſcopus Abulenfis, in primis , de quo nunc agimus, Deo per
7.Exod.q.16. Rectius itaq ; dictum à Cę, inittente , potuiſſe vere a Simone Ma
Lariol.5.c.15.dæmones non vniri ani go patrari:quare Añaliu nb fcriptori broms, 1.0i
mæ ſabitantialiter , nec in ipſa effe ani : eruditiſimo,nequeo affentiri; quimi- n0,68 .
ma,fed applicatione tátum , & oppref- ra illa Simonis ab Anaftafio prodita
fione per energiam , feu operationem iudicat tantum fuiffe iinpolturas, ho
.animæ adeffe, & fic hoinini vniri, & ei minibus per imaginem & viſum oſte
quafi illabi.allegat Gennadium ,l.de Ecſas , cum nulla veritate confifterent.
clef.dogmat.c.82 . hoctenentem : tamen ſunt enim in ijs multa ,quæ & poſle &
corporiineſle ficut in loco poffe, & in ſolere contingere , lib. præcedente de
cauitatibus eius latere,nunquain Gen ' Deinoniaca Magia fauscopiosè oftendi
nadius negauit, & expreſse ".Cæſarius mus. Anno 1581.in Viuarefiæ oppido
ex S.S.confirinat.non enim rectè dici- . Anaonaio ,fuit malefica noinine Boya
turexire,niſiquod intus fuit. Saluator rona,quæ varijs plures cuiquenon vno
autem iuber de corpore dæmones exi- modo dæmones immiſit , quibus gra
re ,Mat.5.v.9. Intus ergo fuere. Reftat uiffimè diuexaci fuere. In his filius &
nunc ve quæramus ; an maleficipoffintzó filia illius fuerunt;quos nucibus alteri
foleantfic alios denouere,ac demoni quaſi mã paratis, fed more puerili abliguricis
cipare ? Mulorum confeffionibus.con ab ipfis qui deferebat, fingulos tribus
ſtateosid putare,fatentur enim ſe dæ- dęınonibus poffidendos mancipauit.
mones in brutorum vel hominum cor Siinilia facticabat ſtrix alia dićta , la
pora imıniffle ; & ipfi dæmones cum Gochonne: ita vt illis tum partibus cúcta
exorciſantur id folent prætexere , fe à plena fuerit, per maleficia votiua ener
tali vel tali immiffos.prætermitra, qux gumenis. Narrat oculacus teitis vir do
recentiora ſunt,à Remigio & alijs alla : Ctus & prudens Claudius Charon.l.
ta , duo tantumadſcribain ab ijs come : de Antichriſtorenclato Nota, 1.fatetur hoc
morata , quorú fides reijci nequit. Ana fieri folicum Bap. Codronch.medicus
a in $ 5.9. Ita fius Nicenus ade Simone Mago :: 1.3. demorb.malefic.c.7. Hæcautein im
n vita s. multos (ait ) tentantes eum dicere praftigiato- mifliomalorum fpirituum ,non proue
Vilarionis: rem ;cum eos eſſet allocutus,c deinde conuiuij nit a facultate cogendi ; quæ nulla Ma
prætextu bouem ſacrificaſſet, ego eos conuitio gis competit, in deinones. Ná vel fpon
excepiſſet ;varijs morbis,es damonibus eos fub- tè dæmones ex pacto obfeflum vadűt,
iecit . D.Hieronymus 6 nobis propo-ri finguntq; ſe obtemperare: vel inferio
mitdæmonem à P.Hilarione eiectum , . res dæinones ad id adiguntur, a dæmno
quem magus in virginem immiferat ; • ne ſuperiore volente hac in re malef
Producta(inquit ) à parentibus ad monafte- co gratificari. Vtroq; tamen cafu Dei
rium ſeni traditur, vlulante statim e confi- permiſſio requiritur,vtcaufa fine qua
tente damone,vim ſuſtinui. Inuitus abductus non poſſet hoc fieri : perinittere verò
fum . Quam benè Memphi fomnis homines Deus id conſueuit no niſi ob graue ali
deludebam , ò cruces,ò tormenta, que patior... quod obſelfi peccatuin :enon rarò pro c vide Ty :
Exire me cogis,egoſubterlmen ligatus teneor. pter parentum iratorum imprecatio- raum d.ope.
Non ex eo:nifi meadoleſcens,qui tenet ,dımi- nes, quarum tria exempla fuggerit Io . 6.29.
Serit. Tuncfenex : Grandis,ait ,fortitudo tua, Cælarius.d Ait Ouid.de Medea, Demo dl.s.exēpl
.
qui liciocon lamina structusteneris . Dic, Curuet abſentes: Et experimento comper- 6.11.12.
aufus es ingredi puellam Lei ? Vrferuarem , tum eſt hodie plerafque ftriges cum 26.
inquit,eam virginem . Tu feruares,proditor dæmone pactas,vt cuicumc ; diras im
castitatis? Cur non potius in eum , qui te mit- precentur ,brutovel hoinini confeftim
tebat,es ingreſſus ? Vt quid reſpondit,intrarē illi tabe lenta incipiant térari , vel alio
in eum ,quibabebat callegum meum ; Amoris intericu deinedio repenstollátur. Nec
demonem ? gc. En ve inagus immiferat: irritam hanc vt plurimum earum de
dæmonem verè: & fic opinor etiá muluotationein plurimis exemplis docer
ta corum ,quę narrat Anaitafius,àquo Remigius, lib.z.c.9.10. tribus feqq.
Glycas p ...fuit eadé mutuatus ; & in-;
SE
 Diſquiſitionum Magicarum .
um perficit , & fiue virum fiue feminá
SECTI O. VIII. reddit impotentem . tain in feminas ,
quam in viros graffari verè dixitAna
De malefeio ligaminis. nias d : ſed tamefacilius & frequentius d li. 4.de
in uiros cernimus hoc inalum ferpere nat.demon ,
vllum hoc frequentius hodie eft fors an quod vbi plus operæ & inftru
N maleficium :adeò , vt in aliquibus mentorum requiritur, faciliùsibiali
locis vix audeat quiſquam clara luce quis defectus & impedimentum occur
matrimonij folemnia celebrare , ne rit ? an quiacum plures fint inaleficæ ,
quis malus coniugum votis illudat. Id quam malefici,pluribus viris nocetur;
fi fic, quia , quo pauciores adfuturi, & ligari autem poffe volunt pleriq;vel
rei confcijfuerint , hoc plurimum in- in diem ,uel in annum vel in æternum ,
fidias effugiunt;nihil ad hunc tractacú au donec nodus ligulæ ſoluatur.
pertinet cautela huiuſmodi: fi , quòd A viris doctioribus ſeptem traditas
antelucanos conatus magicos , minus inuenio cauſas proximas huius im
pollere credunt , res ſuperſtitione non potenciæ , quibus caufis dæmon abuci
vacat. Sed ad ipfum maleficium venia- tur. prima eft quando coniuge alteruin
mus. Solent malis verbis hominem red alteri reddit odiofum ; uel inuicem fa
dere ( vt Canones loquuntur ) frigidú nc odioſos facit, per calumniam fufpi
& maleficiaruin , hoc eft,ad aćtum concionemue , aut morbi alicuius immil
iugij inidoneu. Hocitos poffe & lole fionem ;ficuti cum uel Venus,iuxta Ste
re probatur,tum auctoritate canonun fichorúzuel Medæa , inietto pharınaco
ae. fa per for n , cum communi ſententià Theologo fecit,uroinnes feminęLemai grauiter
tiarias, 13. rumb; cum praxi Ecclefiæ ,quæ fic affe oreolerent , ficque illasmariti funta
9.1. do toto ctos poft triennij experientiam irrită ſpernaci. Medeæ facinus vult elle Myr
tit. extr. de & adiuncta ſeptem teftium iuracorum tilus lib.rerum Lesbicar. 1. eauid faciút e Natalis
frig.. ma manu ,ſeparare confueuit c; cum ex o- phantaſia turbaca , fic ut aliquid in co- Mytholog.hu
leficia. pinioneRabbinorum veterum , & Be pare vehementer odioſun vel formi- 6.6.7.
bin 4.d.34 rofi (qui exftat)exiftimantium a Cha- dabile inelle credanc : ſic Valazca f, Li- f Aeneusfil
D.Thom.3. mo tali damno multacum Noemnum buſſæ Boemæ famula , mulieres à viro sus in bi
P.9.58.ar. fuiffe ; tun exemplis mox referendis , rum amore per veneficiú adeo auertit: ffor. Bohem .
2. allici & experientia quotidianastum deniq; vt cõiurationo,inita fuosquęg ; maritos, fratres Bap. E
tati abEnri ratione. porelt hoc fieri naturaliter,ca patres , filios una nocte interfecerint; mox ar gnali.3.0.2
quel.l.2.de ftratione , elifione, ruptione, deſicca- ce veffegradenfi obfeffa,Primiſlairegis exerci- gp. Henri
matri. c. 8. tione, infrigidatione & fimilibus ex tum ad internecionem ferè ceciderint. 1Ali quez de Sa
cca.lauda caufis quascum norit dæınon ,poterit quando faciunt ,vt inuicem quidem a- cramen . lib.
bilē.de frig: illis vei . Deinde fit fæpè , ve qui cum ment ardentiſfunè , fed quando ad co- 12.c.8.n.2 .
& malef.mi ceteris poteit,cum vna non poffit;item pulam ventum , ſubitò accenfi odio ,al sot. in 4.d.
de P.Enrig. vipon poffitcum ea fola, quam maxi- ter alterum cædat,vel vnguibus laceret 3.4.4.3. 14
d.c. ft. 2. mè anat & deperit:icein ve,abldú ato - quod genns & Theolog g, & Iuriſco quer.flag.c.
66.7.7 . &. caxat bigamine , fiat potens , qui priùs fulci 6 nouerunt .tuncdæmon prinò iz .
nihil poterat;cuiufinodi varietasex na accendit ardorem libidinis propofita hauctor de
turali caufa nequic proucuire . proue- forma coniugis vt concupiſcibili , & monoma.com
nis ergo ex fupernaturali feu prodi quádo venitur ad amplexus,tunc pro aktor.li.de
giofa, aon diuina :ergo angelica. non panic ve odiofam & exitialem ,faciens Lamlish.a.
bonoruin angelorum opera:ergo ma vt membra generationis appareát vel
borum . magnitudinis prorsus incongruz, vel
Modis ſeu formis ad hoc diabolus formæ horribilis aut fupra moduin fæ
Vrieur penè infinitis. ſanè auctor Dæ dæ . Secunda caufa eft, quando corpora
monomaniæ plures. quinquaginta re- impedit ,ne queant ad le mutuò appro
periri fcripfit:Quida magi,folummo- pinquare, & fic ea diuidit ,vel detinens
do ligulam , cerus cuen verbis prolatis ea in locis diuerfis , vel cum conantur
neštunt ; ſed dæmon interes malefici. iangi, phantaſmaaut quid aliud inijci
ens
 Libri III . P. I.
ens intermedium.ad prius videtur per
a 1. 1. eleg. tinere illud Propertij .
12 . Inuidie fuimus. quisme Deus obruit ? aut
qua
Leta Prometheis diuidit herba iugis?
Peruiner ad pofterius, quædain nar-
ratio ,plena admirada nouitatis , cuius
fides penesauctores ſit.narratex Vin-
b Vinc. lib. centio Belluacenfi D. Antoninus.b, Ro
26.hift. An mz téporibus Henricitertij Imp.fuif-
10. p 2. fum ſe iuuenem quendam locupletein &
biſ . tit. 16. nobilem , qui recens vxorem duxerat,
4.7.9.4. & ſodales ſuosopiparo conuiuio nup :
ciali exceperat . Exiuere in campum à
prandio luſuri pila.Sponſus,ludidux ,
pilam pofcit, & ne excideret annulus
iponfalicius, inſeriteun digito ftatuz
Veneris ereç, quęın proximo erat.oin
nes vnum petebant , fic cito defatiga-
cus ipſe à ludo ſeceſi ; & ad ſtatuam re
diens annulum recepturus ;ecce,videt
digitum ftatue vſque ad volain manus
recuruatum , & quantumuis conatus
annulum recuperare ,necdigitum in-
flectere, nec annulum valuit extrahere.
Redit ad Sodales,nec illis ea de re quic
quam indicauit . Nocte intempelta cú
famulo ad ftatuam reuertitur, & exten
ſum vt initiò digitum reperit, ſed fic
ne annulo .ia&tura.diſimulata ,domum
ſe côfere ad nouam nuptam. Cuinque
thoruin genialem ingreffus , fponfæ fe
iungere vellet. ſenfit impediri ſeſej, &
quiddam nebulofum ac denſum inter
luum cóiugiſque corpus volutari.fen-
riebacid cactu ,videre tainen nequibat.
hocobftaculoab amplexu prohibeba-
tur .audiebat eciam vocem dicentem ;
Mecum concumbe ,quia hodie me defponfasti.
Egofum Venus , cui digito annulum inferui
fi,nec reddam . Teritusille tanto prodigio
( inqnit Antonin .) nibil referre auſus eft,
del potuit :inſomnem duxit nedtem illam ,
multum fecum deliberans.Sic factum eft per
multum tempus,ut quacumque hora că ſpon-
fa concumbere vellet , illud idem fentiret ,
audiret. Eratfarièalias valens,condomi aptus
do militie.Tandem uxorisquerelis commoni-
tus,rem parentibusdetulit .Illi babito conci
lic, Palumbo.cuidam , presbytero fuburbano,
sem pandwrit.is autem eratNecromanticusyet
in maleficispotens.Ille&tus ergo promiffis mul
tis,compofitam epiftolam dedit imeni,dicens:
Q.IV. Et VI . SO
Vade illa hora noftis ad compitum , ubi qı: z
tuor vie conveniwrt , dostans tacitè conſide
TA . Tranſient ibi figure hominum vtriufque
ſexus ,omniſque atatis eos conditionis equites
o pedites, quidam lati con quidam triſtes :
quicquid audieris,non loquaris.ſequetu illam
turbam quidam tatuera procerior ,forma cor
pulentior currufedens: braic facitus epiftolam
irades legendan);starimquefiet , quod postu
las. Ille autem iurisictum implenit, prout
edoctus erat. Vid rque inter ceterosibi mulie
rem in habils.meretricio , mulam inequitan
tem ,crine ſelutoper humeros iaciato,vittaas
rea fuperiusconstricto ,aureum virgam geren
tem in manibus , quamulam regebat , prate
nuitate veftium penènuda apparebat,gestus
exſequens impudicos .Vltimes,dominusturbo
terribiles in iuuenem oculos exacuens , ab
fuperbo fmaragdis , e unionibus compoſito,
cauſas via ub eo exquirebat. Nihil ille contra,
fed protenta mann.epiftolam ei porrigit. De .
mon notum figillum nonaudens contemnere,
legit fcriptum :moxque brachijs in cælum ele
uatis; Deus,inquit,omnipotens ,quamdiupa
tierisnequiriasPalumbipresbyteri ? Nec mo
ra,fatellites fuosàlatere mittit,qui annulum
extorquerent a Venere. Itla mulium tergiuer
fata , vix tandem reddidit . Ita juuenis voti 1
compos,fineobſtacudo ,poritus eft diu fufpiratis
amoribus. Palumbus autem vbidamoniscla
morem ad Deum audiuit de ſe , intellexit fibi
praſignari finem dierum . Quocirca omnibus
membris ultrò truncatis miferabili fena de
funétus eft,conf.ſſus coram populo Romano in
audita flagitia. Hæcille ,in cuius verbis
& maleficium vides diuifionis , & cu
rationem nefandam peraliudmalefi
cium , & ſeriam inaleficipenitenciam .
Tertia cauſa eft, fi fpiritus vitales pro
hibeanturtranfire ad membragenera
tionis, & fic feminis deciſio impedia
cur,de quo impedimento , rectè Ioan .
Maior.differuit. & cin 4. dift.
Quarta ett, ſ ſemen prolificum exfic 34.4 3 .
cetur & ſubtrahatur.
Quinta, ſi virga viri flaccida fiat, ſal
sein quando quis vult actuin matriino d Palu.es
nijexercere . Sot,add.d.
'Sexta, fi qua naturalia alia pharma- 34. Silueft .
ca applicentur , quibus vis patrandi verb.malef.
quouis modo tollatur,hæcaufæ vulga q.6. qu iAbu
capo
tiores cunctis ferè notæ & obniæ finc ten.am n
apud Doctores... 19.Matt.g.
D 2 Septi- 9.90 .
 52 Diſquiſitionum Magicarum .
Septima cauſa eft ratior nempe mu- dubitarim plura poſſe dæmonem de
liebrium locorum obferatio , vel ni- ftruere ,quam reparare. Quid fimem- 34.6. ibid .
mia coarctatio;aut viri genitalium re- brum præfciderit?non magisillud va- D. Tho.s.2
tractio, abfcon fio , vel vera ademptio . lebit reftituere, quam vitain femel adé D :trăd. Pa
De virili huiufmodi calamitate, narra- ptam . Ex his puto facile (lector) intelli luda. Ri
tiones varias fui temporis proponunt gis temerè Mich . Montanum l.1.des ef- char.Maior
a p.2.mall. Sprenger. & Remig a . Quoad retra- ſais c.21.adimere hæc maleficia dæmo- Soto ,Vi&tor.
9.1.6.7 Re & tionem & abſconfionem fortaffis illa nijve adſcribat viribus-imaginationis. vier's Lede
mig.li.2.de naturaliter fieri poflet; quanquain du- poteft illa impotentein aliquem ad res deſma, Pa
monolat. biro , & inclino in negantem partem : veneris reddere,neino-negat;verum ef lac. alij
cap. s . ademptionem conftat effe femper me- fectus tam varios ac multiplices vni citati per
rum præftigium ,licet alibi, ve in auium adfcribere imaginationi nec Oreſtes Henriquez.
nidis apud Spréger. malefica membra quidem dixerit in dilucidis interuallis d.c.8 . 5.2.
illa oftentet :nec enim aliter poteft ifta Quid locus imaginationi in alias vali- litt. O.
tollere, quam homines,fectione aut fi- do, & cupido, & ſperante ſe poffe,iinò
mili ſeparatione; adempta verò no ma nodubitáte ;prima vice qua fpe fallitur.
gis poteft reftituere , quam homines. Vltimo loco huic maleficij generi hli.14 .hift.
Sunt ergo hi modi quoad viros,præſti videtur annunerandum , quod refert Danor:
giofi. Quod ad mulieres , ficut ex na Saxo Grammaticus,his verbis h ;Mures
turalibus morbis coarctatio hæc oriri in vrbe Karentina , (apud Rugianos )cum
potelt ; fic etiam à demone caufari , idq ; feminis in concubitum admifſis,canum exem
opinor tam dearctitudine in oflibus, plo, cohærere folebant: nec ab ipſis morando
quam de arctitudine in carnofitate b. diuellipoterant. Interdum utrique perticisè
b de utrag Dixi duplex efie impedimentum . diuerfo appenfi, inuptatonexuridiculum po
egerütVict. vnum quoad omnes ,fic inuenio mul- pulo ſpettaculum prabuerunt.]Sanè ijs,qui
Sot. Ledefm . Ctatuin Amafim Regem Aegyptic: a- feræ, & nő homines hominibus enim
in . liud quoad vnam duntaxat perfonam cam acerba hominum calamitas, non
eg Henri: cercam ;hoc vocant Dd . maleficium re cachinnos,ſed fingultus, ſed lacrymas
91402 d. lib.fpectiuum : ita legimus affectúTheodo excuciat.Hei?quid peccata non meren
ricú Regein ,qui poterat cú concubinis cur quid non vltionis clementiſimo
12.6.7.1.3
C Herodot. cum vxore ſola no poterat. d Sic Galea Deo extorquent? fieri poteſt, ve dæmo
lib.2 . cius Sforcię fraudetactus fuit, ne matri nuin hic opera interceſerit , & Deos
d Paul. Ae monio Ikibellæ Arragoniæ potireture. illa'vt carnificum veente manu , hoc
myl.in uità Dixi ſecundò, impedimentum quod fupplicij diriſſimi genus à commeritis
Clotarij. dantefle temporarium , quoddam per- exegerint . quod fi in adulteros, & con
e Fră.Guit petuum : perpetuum vocans , quod cubinarios hodie fimilia iudicia exer
ciardin. in vſque ad mortem duraturum ,nullo na ceantur , quæ perticę fuffecerint ? plu
rurali remedio , nccalias licitè, auferri res fanè continentiain amarent, & ob
hift. Ital.
poreft.Scio cum gloßaf, quoſdam ne- fcænas libidines auerſarentur · Fieri
fin c.requi
gare a diabolo vllum huiufmodi per- etiam poteft,vemeræ dæmonis præſti
fisti.co cofio
perforziarias petuum impediinentum inducipoffe: giæ fuerint. ſi non fuere præltigiæ ;vix
fed fcio quoq; hocgloftæ dićtum com ett vt naturalis ratio reddiqueat ; niſi
in . ibid. munitera Canoniitis & Theologis do dicas & viſcoſitatem feminis, & diſpo
ctioribusg reijci : vt repugnans ipfius fitiones membri, quæ in feris fic cohæ
Abo.com rere folitis infunt, in hos homines à
contexrusmenti,licet non verbis. De
alij ad tit.
inde cur non ,vt femel,fic fæpiuspore dæmone introductas : quod puto eius
ble.frigid. ot rit dæmon impedire copulam ? cur vt induftriam & vires non ſuperare...
malef. N. fæpiùs , fic non & poterit toties quo Quid fi & Salmacis fons maleficum
narr. corſ; ties permittit Deus ?Denique falſum quid habuerit inieétum > fanè , quod
1.li.4.tit.15
Abulenf. d . eft glofix fundamentum ſemper ab au Strabo libro 14. de illo refert , pada
ctore maleficij illud tolli pofie: poftea xixou tous minor765 ,ex eo bibentes ina i vtOuid .
9.90. Ma- li.vlt.docebimus,aliquando non pofle lacilari : id ego non tam ad mutatio- lib. 4.Meta
gift.in 4.d. maleficas fanare,quæ nocuerunt . Nec nem in Hermaphroditos i : quam mor.
ad
 Libri HIV. P. I.
( P. Q. IV . 53
ad emaſculationem , & ( vt Varro lo- perſonam ,omnes odio oportunas ima
quitur,alio tamen fenfu ) mulierationé gines phantafiæ obijciens,& velutob
retulerim . Hæc enim hominibus illis oculos ponens, & in memoriam redu
à Chrifti lege & fide alienis , quafi ne- cens , cum amaritudinis miris modis
ceflaria confecurio (nefas?) videbatur, cauſisque , adeò vt cum illa recurrunt
vt quiagere nequirent,patiinciperét. animo, vix queat homo nó grauiffime
Beneficiú hoc inter cetera fidei Chri- irritari, & excandeſcere, eriain in illos,
ftianæ non minimum ;,quòd, cum di- quos hac perturbatione definente effi
2 monum cultu , portento ſa hæc dæmo- tim annat. Huius maleficij meinorabi
num fuafu & hortatu crimina paga- le exemplum narrat Io. Bapt. Codron
niſino inolita,tandem plerifq; in regio chius lib.3. de morb. malef.cap.8. fic ille ;
nibus prorsùs exoleuerint. In oppido Sepino ditionis Neapolitane erat
quidam Iacobus nomine , cuius uxor tantuna
SECTIO IX . odium cum eo exercebat , ut a primo die , que
inter ipſosmatrimonium contractum fuit,for
De maleficio odi. mul habitare non potuerint: tantum abeft ut
Oc vſam Valaſcam fup. oftendi. fefe inuicem copulauerint. Et, fiquando lacom
Addam alia . Godſcalcus Holle- bus aduxorem accedere uoluiſſet,tanto furon
nus Auguftinianus Preceptorij fol.20.lit. reacrabie percita uxor erat , ut ſeper fene.
A. fic fcribit:Noui mulierem ,qua uoluit fa- ftram potiùspracipitem daret,quam illum per
cere diuortium inter duos ſe mutuò amantes, peti poffet . Quod cùm cuidam religioſo uiro
propter quod deberetſalariari.Scripfit in char ab ipfis hofpitio recepto narratum eſſet,debac
tulis duos characteres ignotos ,cum alijs tamen re dubius ad fidem prestandam difficul
deuotis uerbis. dedit chartulasut portarent: Per fe haberis, experiund, gratia illicò mulie
e tamennulla ſequebatur diuifio. Secumdò rem acterfiri iubet, eiuſquemaritus in interio
fcripfit hac eadem in cafeo es dedit illis ad co rem ediam partem fefe abdidit,ne eiusprafen
medendumido accepitpoftea pullum nigrum , riauxor ingredirenueret . Venit mulier , que
diuifit per medium ; obtulit vnam partem de odij fuicauſa contra coniugem interrogata ;
diabolo (certo ſacrificij ritu ) do aliam de- fuam uicem priùs, miferumque fatum cum
dit adcomedendum illis duob. tunc fequeba- deploraffet: fenullam inquit eius rei rationem
turmaximum odium inter eos: ita quod unus reddere poffe . quin abſentis mariti tanto do
alium uidere non poterat. Vnde hoc,nifi qucd fiderio do amore ſe flagraredicebat,ui id uer
demon habuit tune offertorium fuum lícil bis exprimere nequirent.Cum autim ad illum
le. Centeo hoc maleficij genus refpe- alloquendum duiden dum accedere uellet:
xiffe poetam , cum inducit dæinoni lico imaginationi fua, tot deformitatibus, een
quandam dicentein ; ( tres .. turpitudinibus, torg horribilitusmenfirisma
Tu potes unanimes in pralia mittere fra ritum depi&tum apparere, ut mortem priùs
: And.Cælalpin. Deinueftig.Damon.c.10 . fubire uellet,quam illum ferre:afserens , quod
ſcribit folere male ficas ſublimine vel eius anima tota , emneſque nires,& Spiritum
in angulis domus capita ſerpentum & um partes ix maritum ,tanquam in oblatum
pelles defodere ad odium , conciliadú. n.alum , fui perniciem feretantur . Rurfus
Sed hæ quiſquiliæ figna cantú ſunt pa eo abfente eiufdem defiderio astuare ſe aietat,
Eti conuenti. Nam odij maleficium au De cuius mulieris uerbis , cùm bonus ille Sa.
ĉtorem habet dæmonem.Nec enim na cerdos periculum facere uellet , dixit mulieri.
ruralia pharmaca poſent aliud, quàm . bus eam comitantibus,ut illam circum pedes ,
hominem atro turbidoq; ſanguine ; & des brachia circum te &tum ualıdo fune in çika
quadam melácholia graui afficere : ité cis mcdum uincirent ; quo maritus , omni re
huinores nimis adurere, vel frigus no pugnantia remota , expeditum accefsum ad
xium inducere . vnde oriatur quædam eam haberet . Verebatur enim ille Sacerdos ,
ferocitas,morofitas, crudelitas, & mi- ne ob deformitatem aliquam calandam mu
ſanthropia in vniuerfum , qualis eft in .lier jeita affe &tam effe fimularet . Vxor deni
ijs qui lupina infania laborant. Poftea que ſe ob mariti defiderium ligandam tradi
dæmon hoc odium dirigit in certam dit ,rogans atad se maritum admitterent.
D 3 Quo
 38 Difquifitionum Magicarum .
Quo ingrediente, nulle unquam furie tam im tuerit, vt modica inunctione toram Re
manes viſe funt , nulla fera tain efferata , giain Corinthi corripere poſſes. our
nulla bellua tinta rabie furore concitata , non naphtam medicam addidere : vis
ei fimilis inventa fuit:Spumam ex ore emita nonne eius efficacior cur nó infopibilis,
tebat,dentibus fremebat ,oculos comporquebat, vt vocat Martianus ,perennitatisigniculas
totuinque corpus velut furijs agitatum ac des Lemny Fabri ? cur non fiammiuomipo
monibus plerum videbatu . Mulierefque ibi coris Aeet ha ?cur non ſemina fiamma
Affidentes retulerunt eins ventrem ac floma Meduſeæ ? cur non cuncta quæ Tragi
chum funibuscontortis , iplas tangentibus , non cus commiſcentem facit Medeam ?
fertum viſum eſſe , totamque ontim vtfagris Pie fororis,impie matris facem
ragas reda am , Nec furendifinis faétus et , Vltricis Althce vides .
Honec maritus concertationis labore defeffus , Tu numc nestes
Snellius mifericordia motus illine exys. Et tā Tinge Creuſe ; quas cùm primum
deno poft tres annos melior quadam ix veno Sumſeret ,imas vrat reper's
focijs verfaza ,gue lacobi matrimonium cute Flamma mediellas. ignis fuluo
illa vxore graviter moleft eq;tulerat , malef Clufus in awo Lafot obfcurus;
siman quod patrauerat foluit . Et ita lacobus, Quern mibi,cæli qui furta lait,
zxore potitusest : inde in fummapace ates vifcere fato,dedit,co docuit
scio tranquilliffimè vixit .] Condere vires arte Prometheus.
Huc pertinet maleficism obliuioris , Dedit,uc tenui fulphure tectos,
quo fit ve viri vxores ita negligant , vt Mulciber ignes,elaninacis
videancur earuin non meminiffe. Rem Fulgurn flamme de cognato
exemplo declarabo , duobus teftibus Phaetonte tuli. babeomedia
ijfdein illis comprobatam . In oppido Dona Chimera , babee flammas
Hetrurig Sangeminianenfi iuuenis quidam V sto Tauri gutture raptas ;
adeò perditè veneficam medierem adamauit, Quas permiſto felle Meduſa
u formolen alioquin com honeftam vxorem I acitum iuffi feruare malum .
una cum filija reliquerit , cum pellice , fuo Osnnia quidem hæc fabulofi , led
wwn immenter,vitam eoufque traduxerit; do efficacilluna ad inextinguibile incen
nec uxor de maleficio monica a conceffiffet, dium opinabantur vulgo : poera verò
de clàmmaleficii instrumentoperquifiro, iz gnarus viin illam à dæmoneex pacto fe
seriffetfub letto bufonen olle inclufum cortexſerituram.concludit prece ad Heca
Futis oculis : so igitur abrepto con fotostis oculis ten ( Magorum Numen)
poftea cremato: confestim wir fuorum recorda Adde uen enis ftimulos ,Hecate ,
tus , tenguem è fomnofurgersad vxorem Donisque meis femine fiamma
filios reuerfusef . ] Condronch. d . lib.3. Condita ferua . quo pacto condita &
cap. 6. Cælalpin. cap . 10.de dæmon . clayla vt folent hodie initiò impuna
inueftigat. coatingas , & adfpectu nihilvelſenſu
ignilum .
SECTIO X. 1
fallant uifus.
Tattusq; ferant . . . quid interea ,
Deincendiario maleficio. an ocioſa ?
... meet in pectus
On Yeneaq;calor . ftillent aktus 1
N fed & corpora,& domas,& oppi fag; rument ... ita fit , & omnia
da ; vtfacilè appareat æterni ignis efle amburuntur.
alimenta, Illic quidem mox , Anidus peromnem re
Corona Creuſæ nona eft,quam mu gie partem furst,
nere impio Medæa concremauit , ex Voiaffus, ignis.iam domustota occidit.
afphalco humectiare er fulphure phar Vrbi timetur, unda flammasopprimat?
maca inuetam volunt Cælius li.is .. Et hoc in ista clado mirandum accidit :
1.cap. 13. & Venetus Natalis lib. 6. My Alitanda flămus,quoq;prohibetur magis,
tholog.c.7.quafi horum tanta vis effe po Magis ardet ignis: ipfa praf din occupart.
Neino
 Libro III. P. I. Q. V. 139
Netno hic adeò philofophus fit opi- cis refpondit, jepro nih le ducere mirasillo
nor , quin maleficam vim agnolcat. rum ;quod alter efset foartator,atercafu . Ali
Ne fábulas opinemur, faciunt quæ re- quanto post mulierculam , qui cum habuerst
cens geinina corigerunt, prodita à Ni- confuetudinem annis quatuordecim : cum in
colao Remigio lib.2.6.13.Leherij quæ- terim illa quotannis confteretur, & acciperet
dam laga,cui nomen lana Nigra Ar- eucharistiam ; fuftulit in aerem , impoſuit
macuriana ,obnixè quiddamn à Franci- que fan arij faftigio ;tradidit clam : iuffit,vt
Ica Huyna contenderat,quod cùm in inuerteret , inuertit , intre horam totum
petrare nequiret,in defiderium vindi oppidum combuftum eft . ] Hæc ille
Etæ exar hit .Nain accepto ( inquit ) à damo Nec adınodum multi funt anni, cùm
ne linteclo, quo erant inuolute minutie quedã per Rhenanum tractum incendiarij
inftar feni defecti, admonita eft camillud quidam graflabantur : qui in aliorú do
deponere in Huynę ades, ac properê facefcere. mibus, gladium ,baltam , ſcipioné, vel
fore enim ut non multò post flammam corripe quid aliud caloris aut ignis expers de
ret fubitò, un deilla eum omni fupellectile con- ponebant:atque mox poft aliquot ho
fumerentur. Linteolum igiturglomo ot uoluit, ras inde prorumpens flamma.quafi ex
ac Huyne,tum foriè aliquid in furnaria ager malleo lis,ades abſumebat .
ri , uazale offert, in tela quam illam adornare
audierat licium ; ſed cùm negaret eo fihi opus QV Æ STIO V.
effe, quod ex domefticis operisfperaret plus fram
tis fibifuturum . Nihilominus bona illa in pi Quibus perfonis malefici queant nocere ?
ftorium lacum , qui prope erat, abiecit ; addens
Jeyfi tum id uſini effe non contingerct,ca uoliet CidicijVm Draco ille antiquus
diemlur ligatus, avſquead
nemini a Apoc.zo.
reftituturi . Ac uix pedem extulerat , cum den
flagrare cæpit cella illa farinaria , que depofon poteft nocere , nifi cui Deus permife- v.2
tum glomum continebat ; deinde uniuerfa do- rit, & quantum periniſerit. D.Leo. Et
mus adeò præcipiti ardore atque incendio , ut cum eis (inquit )nihil amplius in quemquam
nullum ei remedium fatis maturè adferri pof- liceat,quàm iuftitia diuin a permiferit :que di
ſet. Res utriuſque diferta atque feparata affer- gnatur fuos aut corrigere diſciplina,akt exerce
tione,fimul do ipfoeuentu fidem fibiapud oma re patientia : agunt tamen derſutiſſima ante
nes indubitatam vindicauit. fallacie ,utex arbitrio potestatis,autlederevi
Minus latens incendium , fed perni deantur , aut parcere : don sultis ( quod do
ciofius fuit , quod ita defcribit Erafm londum eft) ita per nequitianſimulationisil
mus Roterodamus , & etiam Lycott- ludunt,utquidam illos timeant patiinfenfas,
henes in Prodigis tettarur.ille licin Epi uelint habereplacatos:ckm beneficia demo
itolis:Oppidum eft in Heluetis ,nomine Schil num omnibus fint nocentiora Vulneribas.
tach,quod 4. Idus. April.anno 15 33.totum quia tuius eft homini inimicitiam diaboli
ſubito conflagrauit, eiufque incendij cauſart; meruiffe,quam pacem . ] Serm . 19.de pal
quantum illiusloci municipes , apud Friburgi fone Domini. Vt porcos (ubiret, à
magiſtratum ( quia urbs illinc abeft o &to mil Chrifto veniam petijt, b nec médaces
liaribus Germanicis) renunciauerunt , talem facere Prophetas Achabi, c nec lobú b Mat. $ . v .
fuiſſe rumor eft . Demon fibelo fignum dedit è affligere d 'fine diuina poruit permiſ- 31 .
guadam edium parte . Caupo fufpicans effe fione. Hac obtenta ;non eft poteftas queco- C3.Reg.22
furem , afcendit, neminem reperit. Sed idem parari queat ei fuper terram . e Quare,cùm v.2 2 .
fignum rursasex alto reenaculo redditum eft. per dæmonem damna malefici inferát: d Iob. 1.0.
huc confconditcoupo , furem perfequens. Iequitur illis oin nibuseos nocere pof 12.062..
Cam nec illic guieguam appareret,ſibilus ax ſe ,cui ne noceant Deus non prohibue 6.
ditus eft è faftigio fumarij Ilicò tetigit caupo rit . Defenditautem Deus omnes fince e lob.45.v.
nis animum ,efse Demonincum quiddam . Iu- rè ſperantes in fe: liberat eos de laqueo 34.
bet fuosefse preſenti animo, accerfiti funtSA - wenantium , c à verbo afpero,à timore noétur
cerdotes duo adhibitus exorciſmus. respondit no,à fagitta volante in die ,ab incurfu de
monem.rogatus quid illic ageret, ait, monio meridiano ; & tribuit virtutem
feefsed
fe uelle truere oppidum .Minitantibus facrifia fuper affidem es baßlifcum ambulandi,
D 4. con.
 56 Diſquiſitionum Magicarum .
fPſal.90. cöculcandi leonem , & draconem f: hoceft multæ funt caufæ hæc ætas eft imbecil ſeinariorum
0.5.6.13 . fuperandi omnem uim , & effugien- lior ad refiftendú , eft incautior ad ca- c.13.
di oés inſidias principum tenebrarú . uendum ; nequit earú conatum depre- cd.p.2.9.6
Dico igitur primo , Deo permittente hendere,vel reuelare, vel accufare pe- c.13 .
( quod in feqq. etiam præfuppono ) tunt etiam ab his inftrumenta maleti
fæderatus damonis inferioris poffetnocerede ciorum , nain perfuafum habent, fi cer
monis fuperioris fæderato ;non virtute fuà , to numero corda infancium exſcide
fed accepta licentie ui : quia damon ille fupe- rint & comederint,fe patientiam om
rior non potest reſiſtere diuina uolunmti . Alio niuin tormentoruin coſecuturas adeò,
qui , fi Deus ſinat eos agere iuxta legem ordi- vt ad confeffionein criminum perduci
nariam , duntaxit poſſunt foederati demonis non queant : d conficiunt quoque ex d Binsfeld.
fuperioris nocere inferioribus , uel equalibus : corpufculis infantium occiſorum fa- in 1.multi.
quia lex ordinaria eft , qua Deus finit molun illud vnguentum fuum ,quòd C.demalef.
illosagere in inuicem quantum pof- Grillandus dicâ vocari in Italia : un- 9.2 .
-funt : maleficorum uerò robur en poteftas de- guentum Paganam .
pendet à potentià damonis cum quo pactum : Dico 3. haud dubiè quando naturalibus
habent . fic vecula malefica occidit iu- venenis utuntur, equè poſſunt ( Deo tanien
uenculam inaleficam , apud Sprenge- permittente ) bonis hominibus nocere acma
8 2.8.9.2. rig. ficfinita fæpè Nagorú certamina tis: de fa & to tamen fapiusnucent malis dos per
principali. cú alteriusmorte, vt docui li . pra ced . catoribus, quam iuftis & bonis . Quoniain
Frequentiffimè folent nocere infan- Deus plus fæpe iuristyranno Jargitur
tulis, Deo id pernuttente ; quoad ba- in mancipia ,quàın in Dei filios & ani
ptizatos quidéir ; quia fic à maltis pec cos : quibusipfis tamen interdum no
catis præferuati in cælum rapiuntur ceri perinitrit, propter maius bonum
- felices, ſecuri quod malitia non muta eoruinmet; quipaciuntur.
bit eoruin intellectuin . permittit hoc De iudicibus ego iuftitia ministris.preci
etiam Deus in pænam parentum , vel puè quaritur,and hisnocerequeant? vulgo
ad eorum probationein ,telte D.Augu vecantata & à nonnullis eriam doctis
h lib.21.de ftino h. Ante baptiſmum verò perce- recepta opinio eft, ex fpeciali priuile
ciuit. Dei.
ptum , non rarò permitc illos Deus gio his conceflo non pofte.e hi dua- eGrill.on.q :
6.14 occidi; ne , propter actualia peccata , bus rationibus vtuntur , vnam petút 7.num . 39.
- quæ coin milfuros videbat fi viuerent , ab experientia & euentu ; ſed ifta nec Ananias.li.
grauioré fibidamnationem acquirant perpetua , & vniforiniseſt , nec nun- 4. denat.
. neq; Deus propterea crudelis elt,aut quam fallit.aliam rationem addic Ana demon . Re
non iuftus: quia propter folum origi- nias, quia fi nocere poffent iudicibus mig.lib. 1 .
nale peccaruin mortein merebacur. Sa viderentur aliquid in ipfum Deú iuris demonolat,
nè nodum ablueis.vnda facra videmus habere , quia iushaberent in illos qui 6.2 .
vt pluriinum Dæmones infidias ttru Dei fungútur officiə.ratio ifta valeret,
ere, & eorum nece gaudere : quia tunc, fi abſolute, & non -linitatè ex Dei per
qui necant malefici , longè grauiùs miffione, id poffent: núc quia poteltas
peccant, & atrociùs Deum oftendunt. ilta tota pendet à nutu Dei permitten
nam planè innocentes atque inno- ris, paru in ſolida ratio eft. Nonne in
cuos anima fimul & corpore perdunt ipfum Chriftum , qui iudex ipforú dæ
præfertim fi liberos proprios, quos& monum eft, potuit Diabolus& Iudæi
dæmoni offerre,& occidere lepe folet atq; Roinani eius mébra ,adeò vt & in
* Levit.18. ftriges: ficut oliin faciebant Canançi , crucem egernit ?nonne lob ,rex erat &
& cultores Molocha , & Barbarino- judex , & tainépriuatus cúčtis opibus
* .21.Pf.195 ftris téporibus Indi Teinixftitani.Nar fuit, & vlcere peſimo corpus à dæmo
4.37.4.Re. rantur in hoc genere infanticidij im. ne obrectus ? quis tamen inde inferat,
23. H. ro, mania facinora Baronis cuiuſdam
Ar in Deú ipſuin aliquid iuris habuiſſe de
Jeremia.33. inorici , à Nicol.Iaquerio b, & Sagæ moné lanènullus,quia fciút oés,hoc
4.35 . Helueticę á Sprengero c. Cur verò po quicquid poteftatis fuit, id deluper à
b flagelifa tifinum cam teneræ grati noceant, Deo Patre luminum fuifle cóceffum .
Sed
 Libri III. P. I. Q.V. Ec VI. 57
Sed & fic dari dæmoni nunc poffet a tas vel vindi&tæ amor agir, qui curiofi
ſummo judice, & tamé in hunc illi pro rate adducti perperá multa defignant;
!
pterea nihil iuris proprii, ſed delegati hos ,ait crebro fica demone excipi & imperi,
tantum competerer. Proferuntur quæ ut aliquando necem non euadant,idque non
dam exempla , inter quæ Fornicarij paucis accidiſſe.Satis hoc veriliinile mihi
flib.vlt. auctor, f de publica verò iuſtitia ( inquit ) videtur, & diuinæ cógruum prouiden
omnes malefici,qui fupra,uerto o experientix riæ atque iuftitiæ , peculiaris tamen pri
teftimonium dederunt,quod eo ipfo,greo per reivilegij, ne quoad hos quidem , vilum
pub.iuftitie officiales capiuntur,ftatim cmnis diploma puto exftare . Quamobrécen
maleficiorum eneruatur potestas: Vnde cum ſeo ,iudicium , pietatem ,firmitatem fi
Sapedićtusindex Petrus,antefatum Stadelein dei, & iuftitiæ zelum hoca Deo vt plu
capere vellet per fuos famulos , tantus tremor rimum impetrare, quę quia deſunt qui
manibus eorum incujus eft,& corporibus,& buſdam , etiam eoshocpeculiari fcuto
naribus illapfus tam malusfator,utferè defpe Deusdenudans,noxæ exponit . Acce
çarent,an maleficuminuadere auderent. Quin dit & ipſiunet dæmones viliſıma hæc
bus iudex ait, fecurè miferum inuadite , quia fua mancipia ignibus tradi,non modò
publica tactus iustitia omnes uires perdet fua non moleitè ferant , ſed frequéter eria
nequitie. Niderius itaque cenſuit, non iudicibus quafiin manum tradic, cur
ante hancwim iudicibus ex priuilegio igitur iudici noceat ,qui reuin damnari
competere, quàm reo capro . Monttre- & occidi optauit ? ynde igitur inquies
lecus quoquelibr.4. Chronicorum de orta hæc opinio ? Duplicis generis hęc
Edelino agens id videtur confirmare. funt maleficia , quædam nocendi vim
Arramé fi diuinum priuilegium foret naturalem non habent, talia frequen
cunctis iudicibus conceffum ,cum Dei tius vtuntur,quædā uim habent phyſi
perfecta fint opera , & executionis iu- cam exitialem ,talia Deus non permit
ititiæ ,tam neceffaria , tamque principa tit dæmonem lagis ſuggerere contra
lis pars fit ipfa captura : non dubito , iudices , vicarios Dei, vel fitalia per
quin & ad illa extenderetur,quare ne- mittit fuggerere, facit tainen vt alia il
que ad illudenduin fatellitibus capien la præferant,aut vt naturalibus non vt
tìbus maleficium valituruin. Arbitror oportet vrantur , atque ita fiant irrita. j
potius hic Petri firmam in Dco fidu- Quod cú fæpius expertæ , cofitentur ſe
ciam ei fuiffe auxilio , quàin priuilegiú judicibusnocerenon pofie , quib.pof
illud.Quid ? quod Sprengerus ipfe re- fent,nifi Deus impediret , vel concur
fert,nos
& retulimus, etiam in ipfo ro ſuin cuin maleficis rebus ſuum cohibe
go fentétia iudicis damnatam lamiam ret. Plura pete ex lib.s.fect.7.litr. D.
lolo anhelitu carnifici lepram intuliſ
fe, cùm ipfa leprofa non effet? Et cum QVAESTIO VI .
Parifijs ante annos triginta degerem
fama publica ferebat famoſum Magú Cur Deus patiatur fic maleficos Tea
( quem ſæpè vidi, ) nomine Magiftrum bus facris abuti?
Goninum.cuin propter facinoravaria
ad laqueum damnatus fuiflet,fic illufif
fe iudicibus, vt pro ipfo viderint appé Grilland.q.6.nu.19. ego hácnon
ſam patibulo, primiPræfidis mulam . exiguam vindictæ diuinæ partem exi
Nihil adfirmo , fed hoc fama diſper- ftimo, ponientis hominum peccata , &
fum fæpè audiui ', certè ille iudicio fu- fic huius quæftionis eandem effe folu
peruixit . tionem ,quæ elt fequentis, præcipuam
3 d.li.4.de Prudentius itaque Ananias a hoc tamen cauſaın puto efle irreuerentiam
wat.dem .
priuilegium reftringit ad eos iudices , ipforum Sacerdotum, & clericorum ,
qui hoc digni nomine, qui Deum præ vafa Domini non eo in honore , quo
oculis habentes rectè riteque fuo fun- oportet ,habentium ,nec feipfos caitos
guntur officio ,nam quos auaritia excę & puros a labe peccatorů , vt decebar
cat, quos trahit ambitio , quos crudeli fanctificatos exhibentiú,fic enim pro
uocant

42 Diſquiſition
uocant in caput ſuum prophetica com
b Eja.I.D. minzionein ; b incenfum abominatio eft
13 . mihi. Neomenias, de Sabbatam , de feftiuitates
alias non feram. Kalendas ueftras & folemni
rates uestras odiuit anima mea, fa &ta funt mi
bi moleſta,laborani ſustinens , auferam ſepem
eius, & erit in direptionem ,diruammaceri am
CEf.5.0.s eines der eritin conculcationem . c & quæ ta-
lia innumera in facris litteris .
QVAESTIO VII.
Cur permaoficia fic Desuspermittat
demonem graffarii
Onſuli poſunedehacre Tritthe .
Confuli
inius 9.5.libri 8.queftionum , & la-
querius flagell.Faſcin.c.18.com feqq. cau
fas eaſdem puto,propter quas folet pe
ti hominein a dæmone in uadi & polli-
deri. hæc ex obferuatione veteris Hic
itoriæ poffunt multæ colligi, quæ ad
duo capita ferè poffunt reuocari; glo-
riam Dei & hominum veilitacé. Qua-
re non ett inirandum.fi ( vt ait apud Be
dam S. Cuthbertus ) talitormento non ſo
li fubijciuntur mali,fed occulto Dei iudicio ali
quoties etiam innocentes, in hoc feculo, non
tantum corpore , fed to merte captimantur á
d Surius to- Diabolo.d
mo 2.f309
SECTIO I.
Loria Dei hinc augecur in nobis ,
G quia fic attributa quædam glorió
ſa Dei nobis inanifeſtantur,oftenditur
Constantin in decretis , quia vt hominé
liberuin creauit, (ita liberè finit pecca-
re, nec hanc libertatem impedit.cerni-
tur etiam Suzuitas in gubernando : quia
cum etiam dæmoni liberum arbitrium
dederit, violeatum viderecur ſemper
impedire , quod diabolus naturaliter
poteft & optat fummoperè , ideò finit
illum aliquando id perficere. Clementia
in genus humanum hinc elucet,quia fi
quantuin vult & potelt diabolus noce
re per nittererur,nemo illæfus effet,im
mô & homines oinnes occideret, ideò
Deus frequentius illi facultatem no
cendi denegat. accedit, quòd nec illos
ad poenitentiam recipe re dedignacur,
qui ſe pactis conuentis & data lyngra
um
Magicarum .
pha dæmoni manciparút : Nonne het
fuinma eit clementia ,cum vbiabunda
uit peccatum ,ſuperabundat gratia, &
fic miſericordia Dei ſuper oinnia ope
ra eius . Sapientia elucer,quia cum dia
bolum Deus vti finat, naturalibus fuis
viribus;efficic camé,ve pacer ifte ſuper
borum ab imbecillis fæpè homulis
qui quæ Dei (unt ſapiunt ,fuperetur ;
& utad ſordidiſſima abiectifinaq; fe
reada patiendaqueſe deijciat , qui fo
lium ſüper Aquilone conatus fuic loca
re. Præterea Deus, quia folec ex inalis
bonum elicere , vnius peccatum facit
alterius efle merituin . Potentia elucet,
quia quando permittit dæmoni maio
li
ra ( verbi gratia, aquain in ſanguinem
vertere, ranas producere ) tamen non
Goiceuin perficere minora ( v. g.culi
ces gignere) Quod accidenter de non
itrat Deo denonein prorſus efle ſubie
Ctum & fublegem , nec quicquamane
eius poffe licentia;cui, velictor vel car
nifex Principi,fubferuit fecundum D.
Auguftinum . a Iuftitia denique proba
cur , quia delicta hominum etiam in a comm . in
hac vita fic punit , quod quia homini Pſal.77.
quoque ipfi expedit, ideò hæc ratio ad
alterum quoque capuc pertinens , mi
xta eft , & in vltimum locum a me re
feruatur .
Secundum erat hominum utilitas. hæc
multiplex eft. Nam quibus maleficio
nocitur , eorum primò patientia exer
cetur, & constancia roboratur, 6 & me b Lob.1. ei
rica augentur, & homines ad poeniten 2.
viam & Sacrainenta Ecclefiçvfurpan
da reuocantur. Secundò fit cuiqué pa
lam ,num Deum diligant,necne. c tunc c Deut.13.
enim qui Deam non diligunt, ad veti- v.3. D. Au
tas artes confugiunt,qui Deum amant gušt. 1ra.7.
illi pacienter ferunt, & fe diuinæ volú- in lo.D.Leo
tati acque præfidio permittunt. d Ter- hom . 19 de
ciò his vera humilitas acquiritur', vì pal.
confirmatur exeinplo heremitæ cuiuf- dB.Ctemës
dam apud Seueruin Sulpitiù e Quartò Rom.li.2 re
fternunt viam facilem adonae genus cognition.
virtutum , fic eniin contigit B ( uliano, e Dial.1.c.
ut,cum fraude diaboli , vtrumque pa- 14.
rentem occidiffet; hçc illi ad meliorem
vi tam occafio fuerit , ficque in uirum
ſanctiffimum euaferit. f Nonne folet f Marulus
afdictio intellectuin dare , & animas a li.z.c.12.et
pec
 Libri III. P. I. Q. VI . (43
116.4.6.10. peccaris imminentib . & exitio ferua vt negari poffit. Sanè fuir animaduer- e wide olla
Fulgof.li.6. re?Quintò fic fides Catholica cófirma merlum , & quo rem pore Lutherus q- gallhifide
6.9. tur & propagatur . Nam fc adftruitur bijt ,in Geila Brabantia , ab oblelas de limecóleri
infideles & aebeos,qui fpi mones ad Lutheri funus aduolalle , & pia do nale
fides contra
ritus & angelos effe negant , nam eos quando (anno 1166. ) Belgica fuitico meledsta,er
ipfa conuincit experiencia . Quia takes nocłaltica ,cum Geila ,cum Amiteroda Faij Ener
erant, Chrifto Domino in terris con mi, ut Goefijs adeffent,obfeffos iterú gumenum fi
uerfante, Sadducæi,frequentior triam deferuiffe & Ipi viciffim Caluiniani, ue Alexicon
an noruin ſpacio de energumenis fit graui animioftendendi cauſa ; Parilajs cum .
mentio , quam toco veteri tettamento , lo D. ibedardi remplo , id vitrea bene- fLindanus
per tot fæcula , & quia in Ecclefia pii Ara :qua extremi iudicij insago con li. . de fu
mitiua fimilis fuit error Peripatetico uebatur , vnicum reliquere dzmonem giend. idol.
rum ,idcirco tam mului tunc per demo rubrum ( quem ipfe vidi ) in D. Pauli ( 14 .Bredē
g teftantur nes obfelli , & erepei.g Quia hosica Londinenſis ede,folam effigien diabo bachisis d .
id Tertulin theiſmusex Caluinilmi radlice repul , quein D.Michaelcakarae ; Anruer- lib.7.6.37.
apolog. e lulat , idcircòtor paffun maleficorum pix in æde fumma, vidi kolam relictam d 39.
li. ad Scapu examina fucciſa multiplicantur. Dein Hamain diaboli ,qui malo ad finitiram glindab.d.
lam . D. de contra hæreticorum qoftri tempe- latrooi infidebat ; Rurumunda ſolum lib. 1. 6. 85
Cyp.aduerf. ris perfidiain fides noftra ſtabilitur, cú fimulacrum dæmonis folliculavij, qui Bredibach.
Demetria- videamus dæmonum fraude data per D. Genouefx ſoler appingi , denique foep.c.38.
magos dampa, ab eorum Symmiſtis , Lugduni Batauorum , cum excurrerét
ut cuin Florence loquar,prorfusnulla re- Franciſcan.mooalteriuın fuburbanum
mediari ;fed eo dæmonesloco Nouaro- euerſuri ,quandam , vexilliloco ,imagi
rum habere adiurationes, quo ludat nein diaboli prælongo fixam haftili b h D. Greg.
casolim filiorum Sceux; hinumcro fe prætulerunt , vt appareret , cui forent lib.3. Dial.
prem , vt fimiæ folent, D. Paulum in e- itipendiati, cuiusauctorcacimiliciæ . c.33 .
xorciſmis imitabantur, fed infultans il Quotidie cernimus Dæmones ;inalef
lis diabolus, Iefum fe nofie , Pauluin cos, & nouatores , quali communibus
noſe, ipſos non pofle inclanauit , & animis , & odijs in Catholicos ferri,
energumenus in eos infilienssamen - grauiitimos tamé Magoruen & diabo
poeürard'utwr, xuat xaz eutw ,fic có li conatus, & poxas,vel illos irritos red
tra eos præualuit, & , vt dominus inan di,vel has aboleri , Catholicis precatio
cipia , nudos , & vulneratoseffugere nibus,benedictionibus ,rebus iacrucis ,
a A & .19. coegit . Nonne fic dæmon Vvitten- Sacramétiſque, vtfufe probabidur per
A.V.13 bergenfis Lutherurn in fummas angu fea lib.ult.
ftias, & alui profluuium adegitiparrat
hiftoriam oculatus teftis ,tuoc Lutheri SECTIO I..
b Staphyl. ſeruator, Staphylus. 6 Nonne fic anao
in abejelenta 1582. Birgellisdæman parochum Lett Dem Cane hæc frequentiel
Ixi permifionisequfam
refpon. con- theranum contempfit & affixit ,quem
tra Śmide- Franciſcanus facile eiecio? narrat hiſto ma ett,aliquando fic pupit Deus peeca
lin.quo lib. riam idem Bredenbachc Nonae prius ta aliena,fed hoc rarius, fic propter B.
qui carent, Auguſtæ Vindelicorum apno 1563. Eleutherijimmoderataw lecitiam , dia
legant Lin- Doctor Simon,Paſtor Catholicus , e- bolus eius difcipuluin , quem relique
di Dubi- pergunenam liberauit , quod fruflra rac,icerato inualu ; fic infamulum Dia
tanti Lia plures Miniftri confeffionis Augullæ bojus exftinxit, quia parensdetrahen
heg.3.6.1.4el fuerant conatia teftis eft idein ille feri tem Epiſcopo lubenter aufculcarar, i i n.Greg Lan
Bredebacle. pror.. Nonne Laodunenfis energy- & non raro liberi eò quod ipGsimme le Dia...20
1.lib .: col. menæ ex ore dæmon , Caluinianos irri ritis mala parentes in precati fuering
lat.c.40. dens, nihil fibi ab illis timendum cla- atrociter a dæmoneinul&tantur, quod
cd.lib.7.c. mabat , cunctis audiencibus ( anno fluon fit ad ſumendam deipfis parenti,
43 . 1566. ) quoniam amici eflent & føde- bus.vltionem , exempla præbet Cæla
d fup.c.42. raui ? f res eft coli Picardia notior, quarius:ka quo & vnun babes , demari- Klis Mi
10 ,
 : 60 Diſquiſitionum Magicarum
* Acul.C.12. to , cuius exſecratione iniqua permo- riofum filium maledicendo punire conftituit :
26 . tus Deus , permifit vxore eius a dæmo Cumque ad facri baptifmatis fontem ,postgal
id. lib.5.c. ne affigi . 2 Sed frequentius atque vt lorum cantus,memorato filio fuo iram Dei im
JI . plurimun, fic per dæmonem Deus pu precatura,properaret:tunc ei nefcio quis,in pa
nit varia hominum facinora propria , trui noſtrifimilitudine,utintelligitur,damon
præſertim certa quædam quæ hoc loco occurrit.co ab eaprior ,quò pergeret requifiuit.
enumerari,ad multorum vtilitatein ar Cui illa ad maledicendum filiofuo ob intolera
bitror futurum , vt quos peccati feedi- bilem contumeliam ,ſeirerespondit.Tuncille
tas no mouet, eos atrocitas pænarum inimicus,quoniam in mulieris inlånientis cor
permoueat. Primum ergo eft ex fuperbia de locum facile inuenire potuit,utomnib.ma
nafcens contumacia in eos,quibus iure o- lediceret ,perſuaſit.Illa autem uipereis inflam
bedientia debebatur, propter hanc cę mata conſilijs,facrum fontem prouoluta corria
lo demones deturbati, & Adamus Pa puit ,co Parſis crinibus, nudatifque uberibus,
m Gen.3 . radifo exturbatus, m & Nabuchodo- hoc a Deo potiſſimum poftulauit, ut extorres
noſor fic dementatus , vt ſe;beſtiā cre patria, den circumeuntesalienas terras , omne
n Danie.4. deret, n & Aegyptij puniti malorum hominum genus noftro terreremus exemplo.
.. 0P8:77.0. Angelorú immiffione; o propter hanc Mox maternas preces efficax uindi&ta profequi
49 . in parentes puniti , illi , de quibus fic tur,eundemque continuofratrem nostrum ita
Ioannes Archipresbyter ſcribitin uita te,conculpa maiorem , tremor membrçrum tan
p.apud Sur. D.Zenobij Florentini; p Cùm mulierqua- tus inuafit, quantum in me uſque ante hoc tri
25. Maj. dam Pagina , e illustris, en diues valdè in duum , ueftra fan & itasuidit . Seruato autem
to.3 . bac ciuitate,mortuo uiro, duosſuperstites habe ordine,quo nati eramus ,ante unum annum en
ret filios, quos delicatiſſimèenutrierat , & ad dem nos poena omnes corripuit. Videns autem
perfe&tam illiiamperueniffent atatem , quodã mater maledi&tiones fuas ad tantam effica
die in iram uerfi , matrem propriam pluribus ciam perueniffe, impietatis fuæ confcientiam ,
uerberibus enormiterflagellarunt. Quodfcelus een opprobrium hominumdiutiusferre non po
ipfa impatienter abhorrens,corporacorum bor . tuit,ſed laqueo guttur aftringensluftolam us
rendis imprecationi'us detestata fuit,genibus tam termino funeftioreconclufit. Egreffiergo
queprocumbens, on terram manibus pulfans, nos emnes opprobrium noftrum non ferentes,ee
Erynnem cęterafque infernas peſtes in rabiem communem patriam relinquentes , faflimfu
filiorum magno cum gemitu inuocat. Exau mus per diuerſa differf . ſequitur poftea
diuntdimones ab imis tenebris, iuuenesaggre . narratio liberationis , poft diuturnain
diuntur. illos in furias exagitant; Qui ftatim peregrinationem , & locorum ſacrorú
ut rabidi canes, mordaciter adinuicem ſua mē viſitationein . Poffem addere tertium
bra corrodunt. Concurrunt famuli , fit clamor exemplum ex Alexandri Neapolitani
ingens,alij funes ,alijcathenas ferunt,ligătur fcriptis. c Nimirum ſemper iinplebi, cli. 4. Gen.
iuuenes, necrabie contineriualent,& c.aliud tur Sapientis prophetia; Oculum qui fub dier.c.10.
quod paulo poft accidit , narratur a D. Sannat patrem ,etqui defpicitpartum (1 xx. nuh
a lib.22. de -Aug. a & snorbi & fanationis ad reliuertunt,ſenectutem ,Hebr.ett; Likkeath
eiu .Dei.ca. quias D. Stephanioculato teſte,dede. quod obedientiam ſignificat , fi dedu- Kafa.
8. cem fratribus ;quod ,vt & parentes,ſic cas a radice In ka,,audire, obtempera
imprecantes, non ferre inultum videa re, ſi a radice,nuſignificat præftolari
tis; ex ipſo Pauli libello, quern obtulit ſeu exſpectare /. nofter ab hac radice de
b exiftat in D.Auguftino ,præftatadſcribere, b ſac duxit , d & ideo partum vertit , quia
terſermones ergo Paulus ait ; Cùm adhuc in patria no- parcus fiue liberi ,elt ſpes & exſpecta-dut di Geo
Auguſtini itra Cappadocia Cefarea moraremur , frater tio matrum )matris fua, effodiant eum cor- ne.49.0.10
nouos , quos nofter natu maior grauibusatque intolerandis ni de torrentibus,cescomedanteum filijaquila Prov.zo.v.
Louaný vli communem matrem affecit iniurijs,in tantü , ad litterai lenluselt, fufpendantur in 17.
mericus edi ut ei etiam manusnon dubitaret inferre . patibulis,per anagogen verò , poft obi
Quodnos omnes fily pariter congregati parien ium ,imò & in hac vita, fiant partes &
ter tulimus,utne uerbum quede fratri noftro, præda dæmonum .
fro matrenoftra ,curhoc faceret dixerimus.Il Secundum peccatum eft, odiumproximi
Inautem feminei dolorisfimulis incitatazinin ſey inuidia,ut eniin charitas metatrix eft
Dei,
 Libri III. P. I.
Dei, domiciliuin præparans Spiritui
· fancto, fic vitium illi contrarium , do-
mum inftruit, & Diabolumn inuitat ,
ac introducit . religiofi cuiuſdam peri
a d.c.19 . culo , id probat idem Alexander,a ſed
firmius teftimonium nobis Saul præ-
b 1.Re. 16 bet, quem idcirco Spiritus malus b in
v.14. uafit.Deodio & vindictæ cupiditate ,
quatuor exempla fuppedicat Liſiar-
dus Epiſcopus in vita S.Amulphi c.24.
6 38.6641.4 42. apud Surium menfe Au
guſto.
Tertium eft carnalislibido,conetiam con-
iugalis intemperantia ; propter quá licuit
€ Tob.6.v. Afinodæo feptem Saræ ſponſos inter-
7. ficere; c propter quam feptem dæino-
à Mar.vl. nia Mariam Magdalena occuparunt;d
0.9. propter quam Beatus Paulus Corin-
e 1.Cor.s. thiuin incæltuoſum Satanæ tradidit.e
0.5 . Et , quia ad hic dirigebacur curiofitas
f in uita ornatus ac diſolutio exterior , ideò
D.Hilar. puella illa apud D.Hieroy f.patuit dæ
moni permaleficum iminiſo, ideo ui
demus , in homineslibidinofos, & in
actum coniugalem ; quem pleriq ; non
quo oportet uitectu expecunt,nec quo
decer pudore & inodo exſequuntur ;
plus licere maleficijs , qua in reliquos
peccatores. Ideò curiofam corporis
ſui cum ſtatua Veneris collationem ,
dæmoniaca obſeſſione Deus vlcus fuit
in alia puella , narrante id B. Proſpe-
g lib.de di- ro. & Mundo cordipromifla Dei cla-
mid.tempo. ra vifio ,iinpuro cordi dæmonis debe
4.6. tur aſpectus & conſortiuin . Valde ho
minum obſcæuitate dæmo delectatur,
& maleficæ omnes Veneris mancipia
funt ,nec inter eas vlla virgo permanet
vt nec inter Caluinianos, & alioshæ-
reticos cælibatus ofores . Vnde appa-
ret magnam inter Magiam, Hærefim,
1 & libidinem effe cognationem .
Quando ad fordes libidinum facri
lega voti violatio , & ſcandalofa itatus
ratione vira accedit , minus mirandú .
Sed exemplum tamen dabo, quod etfi
recenti ferè ineinoria multis notiffi
mum , fine horrore tamen nequit me
morari. Luci nomen taceo. In Fládriæ
coinicatu prioratus eft. Tres ibi nomi
netenus monachidegebant, re ganeo-
nes & concubinarij : ſua cuique erat,
nec pudor yllus aderat, fimul helluari
.
1
Q. VII. 61
& libidinari . quadam die in ſeram no
ctemcoporatione protracta , vnusqui
minus ſceleroſus ; fat (ait ) Bacho Ven .
triq; datum : Deo gratlas falté. Ego ve .
rò,lub infert alius procacior, cacoda
monigratias ago & agendas cenfen ,
cui operamur. Etcú rilu menſa relicta
ruicur in cubilia. ſinguli cu ſcorto nix
decubuerant,ecce tibi in triclinium vi
ianua reſerata dæmon magni , atri , &
trucis viri ſpecie,habitu venatorio , &
cú eo coci duo paruuli, obambulat, &
lectos circüfpicit coruo vultu.deinde
horrenda voce, vbi qui mihi gratias e
git? adſum ,refera.lecto abftrahit pani
tanté , & fermè præ metu anima effan
tem . tradicum cocistiubet in figiveru,
& luculento igne probè affari. parane
propte,aflacurinfelix,einoritur,pla
niſime, ceteri fere prę forinidine; aſli
corporis nidore cubiculum impletur.
Demú venator ad ſuperſtites fub ftra
gulis trepidantes vix viuos , digni uos
eriam (ait)pariſupplicio, nec deeſt vo
luntasmihi.Veror vi maiore. Inuitus
ab eo & moneo : reſipiſcite,aut mané
terribiliora. Diſparentlaruæ ,nec ta
men his alijs animus redijevel vox, ni
fi clara iam luce. Vbi furrexere ,colle
gain inueniunt mortuú , & ( ne viſum
inane putes )pleneaſſum . Haud ſcio
an ab aliquot ſçculisquidqua ad exem
plum yulius acciderit: ſcio locum , &
ordiné,fed vtrumq ; filentio inuoluo .
Quarto loco ſeſe offert iustorum uiros in
rum ,afflictio uel cedes iniufta de crudelis id
còtain grauiter punitus fuit Ariobal
dus Dux Longobardorum apud Ionam
in uita S. Bertulphi,menſe Auguſto. Boles
laus impius Rex ob nece D. Stanislai,
Anachemate ictus , amens factus,a ca.
nibus proprijs fuit deuoratus..h Geila h Suriusin
vxor Ducis Franconiæ D. kilianú iuf- eius uita. te
ferat occidi res latebat, ſed Deº aucto- mo 7 .
rein hoc pacto prodidit.Vnuseorum ,qui-Maij 8.
Sanctos uiros gladio perem tat,ſubitoa damo
ne arreptus, ingentivoce clamare cæpit.Kilia.
ne acriter me perſequeris. Igne enim cöfumor,
quod feci,calare non poſſum .Video imminere
mihi gladiti fuo fanguinerefpersił. Talia diu
sociferas,es proprijs dentib.ſe laniãs,apreſen
ti migrauit ad poenas eternas. Detalib.quip
pe fcriptum eft Duplici contritione con
teses
 62 Diſquiſitionum Magicarum
teres eos Domine. Alter verò cædis fanéto-
rum conſcius in rabiem verfusgladiofe petit,,
effufiſque viſceribus, per tormenta preſentis
temporis ad eterna peruenit.Quifnam , Geila,
Lalia cernenti tibi fenfus tunc erat:infelix cru
ciatibus aucta furebas.Non multò post on ipfa
bellua,de quz loquimur , cruciatibus arrepia ,
quantis porerat vocibus clamabat, iuftè tor-
queor,qua fan &tis viris tortores adhibui, Recte
crucior,qua cruciatus illisparaui. A criter in-
ftas Kiliane, ignem accendis Kolimanne, fo-
menta miniftras Tornane . Sufficiat vobis ui
ciſſe ,nimis veſtras vlcifcimini iniurias. A cali
cedi& us es Kiliane , fed nimisamaram mihi
potionem infundis.His diftis miferabiliter før
quebatur,ita uta multis teneri vix poffer. Tã
dem cum magno cruciatu ad cruciatus Diabo
loparatos migrauit, Hactenus auctor Mar
a apud Su. tyrij B. Kiliani. a Item calumniofa eorun
10.4. Iulij 8 dem accuſatio,vtde femina pater,quę D.
wide cămët. Gregorium Agrigentinum fuit calum
P. Serarij niata , vt in Hiſtoria uitæ eius legitur
in hanc ni- apud Metaphratt.sur.menf.Nouembri, &
tam , de alia narrat Cirillus in yita S.Danie
lis Stylitæ ,quæ virum ſanctum menda
citer infamarat . Surius menſe Decembri ;
Paulo poft idem ibi narrar de uiro , &
femina & liberis occuparis a dæinone
propter patris in fan &tum calumnia .
Ite maledi&tio in ſanctos, ut in Malachiá ,
relle D. Bern.in eius vita.
Quintum peccatum eft agnita ueritatis
b 2.Theffa , impugnatio, vt apud Apoftolum ,b & in
2.V. 1o. Canonib.c necnon apostaſia a fide, quod
cc.ult. 26. cuiufdam feminæ exemplo comproba
uit D.Cyprian.d
"
a fermo.de
Sextum , his temporibus ( proh do-
lapſis. lor)frequentiffimni eft blaſphemia pro
pter quam D. Paulus Alexandrum , &
Hymenæum dæmoni torquendosper
e 1. Timo.de mitt.e Ihomas Valdenfis teltisocul,
2.20 .
latus , quæ ipfo præſente acta , circiter
ann.1384.narrat in hunc modum ; Hie
storian refero,quam ego pralensvidi oculis car
nis mee,in cathed, altEcclefia S. Pauli Londi
ni,ubivenerandw. Cantuarienſis Antiftes, fe
licis recordationes Themas Arundel u: filius,
frater Comitum ,pro loco iudicy ( affiflenti.
br . fibiNoruicensEcclefia,tune Fraſile Ale
xandro , alijs ) refidens Epiſcopali ſede,ver-
ba quedan interrogationesproponebat , de
fideEuchariftse ,ad quendamſartorem ,depar
tibus Vvigomia; defrekenfum in berefi.cum-
.
que fletti omninò nonpoffet ,nee, aliud quam
benedictum panem ,facratiffimum hostiam no
lebat appellare vel credere : tandem isffus fa
cere reuerentiam hoftis,refpondit blast
hemus:
Verè,inquit ,dignior eft aan ea reuerentia. At
illico de alto culminerectidefcendens ingens,
& horrida uiſu aranea , ad os bluffhemi diro
tofilo peruenit. Et dum fartor loqueretur,ut
intraret per polluta labia aranea, ſollicitò labo
. rabat . Adffirit Illuftris Princeps Thomas
Oxonienfis dux , tunc regni cancellarius,con sci
dit prodigium . At pradiétus Arthiepiſcopus
ftatim furgenscum alijs,exponit omni illiccol
lecto populo,quid ultrix manus domini faceret
in blafphemum . f Nonne verifimile eft , f Thomas .
dæionem in araneæ forma, ficiltuin Valdinf. li.
miſeruin obfeuille ? Sophron: sgblaf Sacramita
phemiæ in Leiparam infignem ultio- li con tre lo.
nem recenſet, hiſcc verbis. In hac ( He- Vicleth.
liopoli Phæniciæ ) minus quidam erat . g Prati ſpi
Gaianus nomine, qui in theatro fanétam Dei ritua.c.47.
genitricem blafphemans ,populo spectacuum
blafphemie prębebat. Apparuit autem ei San.
Dei genitrix . Noliqueſo,ndiita ladere ani.
mam tuam . ) lle uerò rurfus deterius illă blaf
phemabat.Vnde ipſa tertiò et apparens, eadem
repetebat. Cùm autem ille fenon corrigeret ,
ſed plusquoque blasphemijs adijceret, meridie
dormienti ſibiapparuit,nihilque dicens,digite
fignauit eius manus di pedes. Ewigilāsautem
inkonit ſe truncatum manibus, fedibus,
Atque ita infelix ,ut truncus inutilis iacens,
confitebatur omribus;cuius rei gratia, é que
modo hoc paffus eſſet, utque propterblaspbe
mias clementer cruciatus fuiffet . Quos ipfi
Beati lic per le puniunt, an no creden .
dum malis { piritibus ad uexandum a $
Deo propter idem peccatuin tradi? fi
'milia narrant alio tempore accidifle
Conttantinopoli Nicephorus,h Neo- h lib. 18 .
magi , & alibi Brendebachius lib.7. A hift.c.33.
cap.360.
Septimum non minus frequens , eft
execratio feu imprecatiomala, qua quis fub
cöditione fe demoni addicit , hanc nó
irritam effe folere,docent quæ ſubiun
gam . Ioan.Cæſariuslib.in. fcribit mu
Jierculam , quæ fe demoni addicebat, a
dæmone ſublatam in altum , nuſquam
comparuific. Ioannes Nider.ifta com
memorat :i Tempore , quo in Vniuerfitate i li.5 . For
Colonienfi Sacræ Theologia Studio adfcriptus micarij ,
fui, quadamuirgo quindecim ,uel fedecim an
norum ,
 Libro III. P.
norum ,moribus, fecundumfeculum , ſatis com
pofita,in domo cuiufdamſua conſanguinea nu
triebatur, extradomumparentum . Cumque
cognate ſua cyphum fatis uilem terreum quen
dam ,acafu fregiffet,cognata ira replebatur in
lapſus negligentiam ,es in team uirgině. Que
virgo tanto hoc molestius tulit , quanto uafcu-
luxe uilius exstitit. In iram ergo commota nir
go,hora ſumendicibumnec comedere , nec ad
menfam pra iraſe præſentere voluit, cuius co
,at uirgo apudfe
gnata ait.Oportet utcomedas
( ut mihipoftea do exorcista retulitfuo) huius
ſcemodi uerbafubmurmurando dicebat,fime
oportet edere, in nomine diaboli fiat ,fic men
Sam accefft, benedi&tionem menfa ,quam benè
ſciebat, dicere neglexit , ego in primomorſello ,
ut putabat,mufcam ori illatım fenfit , quam
cum nulla arte eijcere ualeret, deglutiuit, do
immediatè obfeffafuit: femper tamen ufum ra
tionis bonum habuit,licet fæpè fatis uexaretur
a damone . Cum autem in domum parentum
cum magna mastitiareduceretur, & diutiffi-
mè nullus reperiretur,qui liberare poſſet: tan-
dem quidam frater noffri ordinis.nunc Magi-
ster,GotfridusSchluſſel, Sacra Theologie pro-
feffor calamitati parentum , puella compa-
tiens, fein eius exorciſatione intromifit, pacto
salipremio, ut ſiliberaretur,nihil terreni exor
ciste daretur , ſed puella in caftitate foleta , fi
wellet, liberè , non in matrimonio decatero
Deo militaret. Legit igitur pater prefatusmif
from , obtulit obfefa oblationem conſuetam , in
enttem adfuit per totam , do in nullo nexuriai
debatur. Finitoque officio , post fatisdiutinum
exorciſmi attum , membris omnibus virginei
corporis penè pracontufis, exijt demon , ita
wirgo deinceps Domino in caftitate feruiuit .
vides hic imprecationem & prçteriniſ
fam menfæ benedictionem ex iracun-
dia, & contemptu ; uides poenam ,ui-
des liberationem ,mediantemiffæ obla
tione, propofito uirginitatis & exor-
ciſmo. fine, hæretici rideant ; tu tam ſa
lutaria ne contemne. Paulo ante aliud
idem Niderius retulerat, de inſigni il
lo maleficarum iudice , Petro , de quo
non femel locuri ſuinus . Poftquam , in-
quit ,officium refignauit for ciuitatem Bernen
fem reintrauit,ibique domicilium tenebat, die
quadam rediens ad castrum Blanckenburg, Saccum . Mulier suara ,cum agrè tantam pecu
ubi cognatus eius in ipfius officium fubstitutus niam amitteret ,deliberat cum uiro, utriroda
fuerat, in codem caſtro Petrusquadam nego- dere debent . Ineunt confilium , ut mulier ni
tia apud fibinotosexpedire solebat.Tunc una get depofitum . Quarocum miles frown repo...
I. Q. VII . 63
malefics, et quatuor confortes eiufdem malitie
wiri,defero in loco uno machinamentafue at .
tis uoluentes prouiribus , ut Petrun grauiter
ueneficijs laderent uel occiderent, quem hacia
tebant fraudis commercia. Adueniente igitur
nocte , Petrus fe benedicer.do crucis fignocubi.
tū iuit f , ed nocte omnino furgere propoſuit ad
ſcribendas quaſdam neceſſarias efišłolas, ut
manè recederea loco ualeret. Euigilans igitur
intempeſta nocte ſibi uidebatur ex inopinato ,
quòd dies adeſſet, luce deceptusfictitia ,de quo
in fe iratus,quia, utputabat,noctemneglexe
rat,non fe,ut debuit,muniendo more ſclito,ue
ftimentis induit,pergradus altos uerfus locum
ubipugillarem habuit,defcendit, do locũ clau
fum reperit. De quo maiore iraexardefcens,cit
murmure per gradusquos defcenderat uerſus
lectum iterato fcandebat , emittendo unicam
cx indignatione maledi&tionemper uerbum fo
tis breue,ac fi diceret; In nominediaboli . Et
ecce statim in tenebris denfiffimis Petrus,pro
ie &tus eftin praceps per graduum predictorum
paſſus adeò grauiter , ut famulus,quideſubter
ſcalam in commodo dormiebat,excitaretur,
exiés quid adeffet conspicere uolens, dominum
fusum Petrum accenſo lumine folum in terra ,
priuatum rationis ufu, iacentem , e collifum
per omniamembra ,ſanguinem plurimü è cor
pore emittentem , reperit fubdit poft aliqd
tempus confeffione rei unius comper
cum , quatuor maleficos, cum una ina
lefica , fic Petrum gradibus deieciffe .
Nora verò & hic , quam noxia Crucis
conſignatio neglecta Perro fuerit. Die
gniſinę lectu ſunt tres Hiſtorię a Ger
inano quodam I.C.ſuæ de Lamijs din
fputacioni a inſertæ , quas totidem ver al.z.de LA
bis adſcriban ; ne, fi meis, uidearali
mijs.cap.de
quid non bona ſatis fiderepreſentarſe. malitia din
loachimo (aic ) 1.Electori Brandeburgiconu
boli .
pta fuit loannis Dania Suecia ,e Neruegie
fe mon
regis folia Eliabeta ; cui,ut alimenta
two regina haberet,oppidum Spandaco ad Sue
si el Haueli Aum.confluentem maritus alri.
buit ,in quo oppido , ipſaadhuc viuente , miles
quidam ,per Marchiam iter faciens,cum mor
bo impeditus detineretur,decumbens,madidit
crumenam pecunia refertam hospita afferman
dam.Poft aliquor dies,cum conualefcit, repetit
ceret
 64 Diſquiſitionum Magicarum .
Teret ,illa confidenter negatſe quidquam acce- vltus per carnificem ſuum . Non dimi
piſſe .fimulat ſe mirari impudentiam militis, milia narrantur his a Cantipratenfi:
qui aufit flagitare, cum nihil dederit efſeruan Cum ires (inquit ) combibones in taberna me
dum . Miles,indignitaterei motus, obijcit uiciſ ro incaluiſſent, orto de anima immortalitate ,
fim hoſpita perfidiam .Quare maritus,tanquã có panis inferniſermone,unus procaciored to
defenfurus ſuam coniugem , extrudit militem tum pro nugis habere, 6 commentis facrifico
domo.is antefores', irritatu fcelere hofpita , rum ,cateri iocanti applaudere . interea adue
stringit gladium , ueluti impetum facturusin nitunusmagnauir ſtatura ,e uasto corpore ,
uirum , & feritianuam . Hospes imploratfo- afſidens : Quihi (ait) ſermones que riſus
dem uicinorum , queritur ſuas edes oppugna . caula ? Refertproca ille,és addit,ſequidem
ri accurrunt lictores,eo militem ,quod uim pu licitanti haut magno pretio animam uenditu .
blicam feciſſet,abducuntin carcerem . Poft ali- rum , quin een pecuniam in Symbolum collatu
quot dies ſenatus oppidi alio mittit narrationě rum . Tu uerò, inført aduentor, Quanti illam
facti,co ſententiam perſcribi petit. Constabat mihi indicas? oec mora,conuennunt deprecio.
adespublicè oppugnataseffe , quare fertur fen- bic animam addicit emptori,emptor foluit:po
tentia,ut miles ultimofupplicioafficiatur.Cū- fatur ftrenue de præfente pecunia . Denique
que iam inſtaret dies iudicy, uen itdiaboius in fub no tem ,Tempus ( ait) emptor, itt ad pro
carcerem ad captiuum ,indicans ei, quam fen- pria quifque. Sed uos ius dicite, fiquis equum
tentiam iudices laturi font, pollicetur ſehoc capištroligatum einerit, nonne iusei cum capi
periculo eum liberaturum eſſe, hac conditione , ftro equum abduoendi ? Et cum dicto,uendi
ut ſe diabolodedat. Miles constanter respon torem trementem in omnium oculis abripit ,
det, ſepotius moriturum eſſe,quamuis fitinno- ſurſum in aera leuat ; eo fecum ad infirnum
cens. Cum uerò diabolus verbis multis exag- trahit, uiſurum quod credere noluerat. Ania
geraffet periculum , nec tamen inflexiſſet mili- marum quippe mercator erat iſte, cuius figura
tis animum : tandem pollicctur ci liberationě, fiut Rex ille Sodomorum ,dicens,Damihi ani
fine vlla conditione.Et,cum ueneris, inquit ,in mas, catera toile tibi. Sic Cantiprac. lib.z.
indieium ,dic te imperitum eſſe forenfium nego cap.55.par.z.
ciornm , e patrono indigere : ibi aftabo carulco Pari terrore , fed meliore ſucceſu
pileo tectus, & ornato pennis. Pete igitur ,ut miles Hiſpanus, hic in Belgio, ante an
me iubeant caufam dicere. Miles qui hoc fine nos uiginti duos ,cú adhuc fæculome
impietate facturusuidebatur, ait ſe hoc confi- rerem , a Deo cominonitus tapiú fuit ,
lioufurum eſſe. poftridie in iudicium duci- Capitaneus Brauo vocabatur , ſæpe a
tur: adeft etiam orator tectus cæruleo pileo , ibi me uiſus. deditus fupra modum alex,,.
cum actorpeteret militem , propter uim publi & in ludo diras iacere in ſe iuxta atq
Cam ,capitali ſupplicio affici; miles respondit, alios pronus,quadam die,cum damno .
ſe imperitum forenfium negotiorum ,petere,ut fi ſemper numeri lucrum iactu queren
liceat isti ſuo aduocato pro ſe dicere, concedüt ti ſublilırent; ira efferuefcens in caput
ir_dices .ibi diabolus de iure eruditè difpu fuum diriſima precabatur , & fubitò
Tat, non effe capitaliſupplicio afficiendum cü , coram multis qui aderant, inuiſa
a quo non fit ortum rixa de tumultusinitiū . manu , ad tabulatum uſque ſublatus ,
ait ab hofpite militem ui extrufum , fpolia- poft al.quod tempus mortuo quam ui
tum eſſe. iubet queri faccum ,locum mon uo facie finilior in folum deponitur,
Strat. Ibi cum hospes uehementer negaret ,ad-. felix fi ut liuroreni cadaueroſumn toto
dens etiam diras imprecationes, ut ipfum ,ab- poft uitæ tempore retinuit , fic reſipi.
reptum , diabolus perderet ; fi feciſſce. Hanc ſcens luſus auiditatem depofuiffet. Sed
imprecationem cum in uocatione diaboli cum pergit ille I. C. in Sileſia ( inquit ) quidā
aliquoties repetirsiffet ; ibi caufidicus , omiffa nobilis cum inuitafſet conuinas, da hora con
iam disputationeforenfi, adoritur hofpitem ,et uuij iam instante,ci apparatufacto ,fpe fru
comprehenfum perfenestras con mediumforü , stratus effet,excufantibus feconuiuisj, cur nou
omnibusperborrefcentibus,cum fragore abdu- comparerent,prorupit iratusin hæc uerba , ne
la rinquam corpus hofpitis inuétum niant igitur omnes demones , finullus homi
cit,nec poflia
eft . En hic auaritiain imprecationuin num mecum eſſe poteft.His dietis domo egre.
caufam & iniuftitiæ , quomodo Deus ditur in templü ubipaftor Ecclefia,concionem
habe
 Libri. IIL P. I. Q. VII . Seci 1. os
Wabebat; els etiracundiam concoquat,auſculo bilispotuerit.vides inconfulti di&ti, quas
fat aliquamdiu: dum uerò in templo moratis , penas parer dederit: videsdēmonis po
weniunt equites in aream domusmagnidoni teltatem in innocenté puerulum clau
gri,dr iubent ſeruum domus,ut dominum fui dere. Nam , quod ſcriptor ait ,benedi
aduocetyeig ſignificet,adeffe hofpites . Seruus ctionem à paltore & cereris accepifle ,
confternatus abit in templum ,e indicat hec hoceſt promiſcue à ſacerdote & cleri
domino(10;quineſcius confilij paftorem confus cis ; commentuin fufpicor Lutherani
lit. Faftor abrumpens concionem , hoc confilis hominis, & diſcrimen ordinuin cófun
dat,ut tota familia domo exeat.quod cum fie dentis. Sequitur tertia narracio ; In Saxo
ret famuli ac ancillaproperarent, foriè obli nia uirgo opulenta formofoiumeni , ac tenuios,
ti infantem in cunisiacentem do dormientë, ris fortuna, matrimoniumpromifit. Hic quid
fecum non auferunt. Damones incifimtco- futurum præuidens , illam pradiuitě, & fexus
meſſari e vociferari, profpicereg perfeneftras ratione, mutabilem ; fidem uix ſeruatură effe
formis uerforum ,luporum ,felium es hominum ; puella refpondit: Illa centra dirisfeexecrari
Daneonftrarepocula uino repleta,affaturas en 'hisuerbis cepit:Sialteri,quàm tibi nupſero,sve
pifces.Hec uicini,nobilis ,pastor,& alij că ni mc diabolus in nuptijs illis abripiat. Quid fit?
derent;Ah,inquit pater, ubiinfans meus ? uix poſt interuallum aliquod mutat animumny
cum hac dixiſſet. unus ex demonibus elnisſuis bit alteri,priore ſponſo ſpretosquică femelatqi
infantem ad feneftrasgestat,quaſimonstratu terűpromifſi,direq;imprecationis admonuit.
kus parentibus. Nobilisprorſus confternatus et sed illa poſihabitis his omnibus, nuptias cum
folicitus de incolumitate infantis, fidum habês altero fponfo,relicto priore,celebrat.Ipfodienu
fermum , quem interrogatzquaſo tu dic quid a- ptiali, cognatis, amicis, & . conuiuis hilaribus
gam ? Seruus, Domine, inquit,commendabo eo fponfa,uigilanteconfcientia , redditur triſtior
committamuitam meam Deo meo, có in nomi folito. Tandem diaboli duo,ſubſpecieduorum
ne Dominiingrediar , ut infantem suferă equitum ,in edesnuptiales adueniunt, excipiúž
auxilio dos beneficio Dei uidebo. Benè inquit tur;adducuntur menſa ; hifg, remotis, chorea,
nobilis; C'eus tecum fit,iuuet te,animumq; vnig; ex his fponfa , honoriscauſa , tanquam
tibi cöfirmet.Seruus accepta benedictione apa- peregrino adiungitur;cum qua bis faltauit,com
Store en reliquis;ingreditur, do ante conclaue. tandem camèconfpc& tu parentum ( amicom
in quo erant demones congregati, procidit in rum , fummo cum gemitu lamentatione ,
genua, ſe Deo commendat, & hoc animoa- per oſtium ,in altum fuftulit. Altero die paren
peritianuam , & uidet demones horribili ſpe- tes.ca amici mafti, fponfam quarunt,ut delap
siefedentes.ftantes,obambulantes,ſerpentes,et fam fortèfepelirent:fed ecce ijdem focijoccur
uno impetu accurrentes ad fe,eo uociferantes? Tuni, veſtes & aurum referentes , additishiş
Hui ,Hui,tu quid hic tibi? ille fudans.do tamë uerbis; Non in has res,ſed in Sponfam à Dee
diuinitusconfirmatus,alloquitur demonē, qui nobisfuitpoteftas conceſſa. ſic illa corpore,
infantem geftabat: Tu,inquit,mihi infantem & anima diabolo tradita, quæ promif
trade.Nequaquam ,refpödetifte,iam meus ifte fionem nuptiarum violauit, & impre
eft infans,dic domino tuo,utveniat, et accipiat cationem additam contempfit. Aliud
infantem . Cui feruus, Ego fungor iam officio deniq ; exemplum de quodam , in mar
mea uocationis , in quam meDeus collocauit, eyrem maledico, fibi inſaniam impre:
ſcio quicquid in hoc officio facio,id Deo gra cante; & mox furore correpto ,&feque
> tum effe.Quare rationemeiofficy, & auxilio, ti die ſic horrédèabſumpco,dedit Cæ
nomine , & uirtute Iefu Chriſti Rufero abs te farius uite S. Engelberti Colonien.li.2.c.14.
infantem , & patri eius reftituo , arq; ita ipſe apud Sur.menſeNouemb. Huc etiam refe
apprehendit infantem e brachijs fuis ample- rendum eft quoddam de Goduino co
Kus eft.Ifti nihil aliud reſpondent,nifi uocife- mite; qui cum periurio fibi efiet necem
rantes; Huinebulo,huinebulo, relinque infan- imprecatus, fubitò panis bolo fuitſuf
tem relinquezalioquite difcerpemus. Ille nihil focatus. Polyd. Virg.lib.8.hiſt Anglor.
curans minas Diabolicas alijs incolumis , don C & auum folet efle vitium vfura. con
incolumëinfantëpatri nobili reddidit. Damo fitentur enim ſagæ nihil maleficij por
nes poftea ,aliquot diebuselatſis, euanuerunt , fe illis inferri , qui eleemofynis va
...poi ut in edesdenuo migrare cum tota familia no cant : contanarrangur:quæ jalein ſub
E vfuris *
 66 Diſquiſitionum Magicaruth .
vfuris mutuum dedere virgines dirè å ſemet in eum locum proficifci fatuit :inita ad
demonibus maleficio iinmiſfis vexarça" port im horrei ; ibid, per quafdam rimas midit
2 Brederba Prius intelligendum de conferenti- totum horreum plenum uarijs atq ; innumeris
chius lib. 6. bus eleemoſynå ijs , quas neſciunt effe armentis,qua omnes frugesafumebant. Hoc:
« clat.c 25. fagas:nam qui ſciunt efle, & tamen có pečtaculo ita perterritus eft,utstation furiofius
ferunt, hos putant poffe à maleficijs lę atq; in fanusenuferit, multaq; dementer fece
di.Neq;mirum fi Deus, hos quafi fatto rit,donec tandem cathenis aftringeréttar. Hic
rores oderit,ideoq; permittat lædi. horribilis taus inagnan fanè admirationem
Norum reputo, duritiam & immifericor áttalit, cum in ea prouincia, rim pracipiiè in
diam in pauperes. Vtomittam Moguntis šula Caſariana , que illum antea prudentifli.
nuin Epiſcopum illú ,vt opinor , à dæmum cognorat. Hæc ille,narrauis quæ in
inonibusmurium ſpecie necarü ,quod in Europa memorabilia poft annum
pauperes murium nomine tempore fa 1560.accidiffe ipfe notarat, Epit.f. 2 87 .
mis dedecoraſſet , & fibi duxiffet per- Triplici hac vifione clemens Deus, po
b Munfter. fequendos : b recentius quiddam ex nam ſemper augens pro culpæ modo ,
in Coſmogr. Petro Bizaro fubiungam . patienter operiebatur , & ad peniten
In Sueuia (inquit) Bauaris Franconi- tiam reuocare nitebatur. Nocatum à
bus finitima ,fuitquidam nobilis valdè diues quodā,ſagas , quibus à Satana ſemper
do opulentus,nomineRickbergerus; cuius an- nocendi neceffitas impofita eft; fi'de.
nui reditus fupra triginta millia nummū av fint quos vlciſcantur inimici,eleeino
reorum extendebantur.Hic tametfi in reliquis fynam mendicare : & fi quis facultate
vite attionibus non vulguri laude dignus cen- præditus ad eroganduin ,& fagas eſſe
febatur,ineffabili tamencupiditate laborabat: neſcius,denegarit, hunc inmagno ver
day faáta eft,utquoridie opes per fas, o nefas ſari periculo. fic Pictauij anno 1567.
accumulare,omniagad ſe rapere ftuderet. Cô duo magi confeffi funtfe quadam die ,
itag prošpiceret annona caritatem ,qua proxi- fqualidos egentefq; ftipem ante fores
moanno in ea regionefubfecutaeft,ſua horres prædiuitis pacrisfain.poftulaſſe; ea re
tritico e frugibusimpleuit, magnog precio ea cuſaca inieciffe fortem , & domeſticos
diuen derecepit: adeo ut indigena compulfiab oés in rabié actos obijffe furioſos . 6 c l.3.damo
to victum emere ,ob inexhaustam eius auari . Decimum ,fit irrifio facrorum mysteriori , nom . c. 25.
riã ,uelfameprorfus perirent; uel,fiali dofoi & quod eodem pertinet,abuſus atq; con
ftentari uellent,admagnam egeftatė atgina temptus caremoniarum ,ófacramentorCa
piam redigerentur:tam carè illis granū ,com re- thol.Ecclefia. Vlciſcicur Deus quotidie ,
ligua eius generisdiuen debat.Ad hurt prater & pergunt hæretici contemnere. quz
wlios innumeros,uenit quidă pauper ( liberis da de fingulis accipite . de Batauo per
onuftus,cum fex Taleris, exmy rogauitut pecu- ludibrium Miffæ lacrificiuin imitante
niam acciperet, at quandam triticimenfuram anno 1574. & directè mulctaco , legen
fibi daret; fej reliquam partem pecunia quam dus Bredenbachias; Nouatum con
illi deberet breui bona fideperfoluturum.At ip. ftar,eo quod nec chryſma,nec exorciſ
Je hunc fuperbovultu iracundis oculis intui mos in bapriſino percepifler , à inali
tus,à feprotinusabire iuffit,& quod reliquum gno verarum . a Scribit Victor Vricé dlib.i.col .
trat pecunia fecum adferre,fifrumentum uel- lis e Proculum quendam Arianum , 6-39 .
deras imprecatus, qui de pallis altaris camiſas fibi & fe- e Eufeb. li.
letzató ita miferac maltus,
Hi demo- illint receffit. Paucis poft diebus,cum is quendă moralia faciebat; frustratim fibi voral- 6. bift.c.33
mes erant in ex famulisin horreum mififfet,ut illud de mo- ſe linguam (lautdubiè obfeffum ) & fic
bouine fche- re infpiceret abipfo in reditu accepit , tres ni . turpidama inorte confumptum . Do
gros boues intus effe ,qui granum deuorarit.qui nariſtas Euchariftiam effundentes,qui
Creſcente autem hoc retulit, proximo die le &to detūbens, bus eam obiecerant,canes inuafere, te f lib. 1. de
pertinacia baut multo poftè uitamigrauit.Idem quoquc fte Optario . Multos fuo tempore perfecutio.
trelcit fup- cidit cuidam generoſo , quem illuc herus mife- ob indignam Euchariftiæ percepcio- Vandal.
plicina . rat;vt uideret an ita feres haberet , ficutprior nem iinmuntis fpiritibus adimpletos, g lib.2.com
Harrauerat:is enim boues, or equosinspexe nobis eft auctor D. Ciprianus ', & & ira Parme
TAL. Cum igitur de barre certior fierivellet,jp- meinini me duo illustria legere exem- niat .
pla
 Libro III. P. I. Q. VII SEC. I. 67

pla apud Greg.Turonenfem , & in vi- Ji Liuonici pag.27.

ta s.'Godefridi Ambianenfis epifco Huc pertinet contemptus excom
à Greg.T4- pi. fuffecerit adfcribere illud Greg. manicationis.Cuin D. Hugo Epifco
ron . 1. 1.de Turonenfis . Epachius ( inquit )presbytet , pas Lincolnienhs quofdam contuma
degi. mart.dum temere ,qua indignus erat agereprefum- ces excommunicaffet ;nec magni face
6.87 . piller,divinoiudicioſolo proiectes,occubuir. sent , illi fubitò non comparuerunt .
Surins 8. Hic enim dum Dominici Natalis vigilias ce Milicem alium ob.eandem caufam dia
Nouenal . in lebrare Ecclefiam caperiffer, fer forgila bora- bolus no & te fequente inuafit , & aiam
vita S. Gode rum momenya egrediebaturè remplo Dei , uc fubitò excorfit. Alijquoque ab eodem
fridi l. 3.c. in domo ſu pocula lafciua spumantilns fate excommunicati à diabolo præfocati
12 . risikawiebat, irau afirmarentmulticu poft fuere.de quibus lege uitam abaqualucius fori
galli cantum in ipſa nocte vidiſſe bibentem . ptam c.23.apud Surium ,tom.6 .
Sod tum effet ex genere Son wtorio , nullus Vndecimum eſttemporum ,facrarüre
in wicoillo Ricomagen , iuxta feculi dignita- rum direftio acexpilatie . Pet.Cluniacen
tem ,haberetur nobilior, celebrare Miffarum fe fis,poftquam multa, quæ in hocgene
Vemn is expetitur . Noc dubitabat mifer vino tepalam & frequenrer a Matuſconenfi
madefa&tus appetere,quod ieiunus quifquenon quodam Comite fuerant commiffa, re
fine metu poteft terrente confcientin explica- venfuit,infelicemeius & horroris ple
re.Verum ubiexplicitis uerbis facris , confitta nam de uita migracionem in hunc no
& o Dominici corporis facramento,do iple fum dum commemorat, 6 ad terrorem &
bl.a.mire :
pfirealijsdiftribuitadedendum : mex equis correctionem noftrorum hæreticoru : (, l
ni binn itusad um
mod voce emit m tens ,adter tum fole nnidie, Mati ſcen e info lati o prop rio
tamruit , acfpumus cum ipfa myfterij facri refediffet,eumq;multitudo tam militum , quae
particula ,quam dentibus comminuere non sa dikerfi ordiniscircumftarot : repentè ignotus
Luit, ab ore proijciens , intermanfuorum
us ab homo equo in fidensfor palatij citium ingref
Ecclefia deportatur.Nec caruit ulira hac epi- fus omnibusconfpicientibus admirantibus
depfia infirmitate, fed per finguloslunares cur- ufq; ad ipfum equitando peruenit .Cumq;ici
fus incrementis decrementiſque hac femper affaret,feronellecolloqui dicers , ut furgeret,
pertulit, quia abhaviftu nimio nini minimèin wc fe fequeretur,nontam monuit,quàm impe
felix itinkit . hunc epilepticum ener- Tauit. At ille inuifibili potenzia contričlas,
gumenum fuiffe indicat hinnitusequi nec iam refiftere uwlens furrexityutq; ad offrir
nus : &meritò, quia ficut equus & mu domus proceffit :ubi equnm paratum inuenies ,
-lus , corpus Domini non diiudicauit. eumqueabeo confcendere iuffus,afcendit.Ck
Bredenbachius non diſſimilem violati iusftantis habenas ille arripiens,ftatim cum
jeiunij, fed in cibi'qualitare ,uindictam velocifimo turſupermera ferricun &tis conspi.
recenfet his verbis ; Paucisabhinc annis cientibus cepir. Cume; immen foreiusclamore
poftquam Torpatenfes in Lutheran am Hitri acmiferabili eivilatu totu cinitas cen.moraad
tram concefferant, feria fexta folemne Paſche taminuifum spectaculum concurrifferz tādius
feftum proximeprecedente , finita Lutherani eum per aera currentemaitoniti conff'exetät,
Ecclefiafte.corrione,ciuibusè templo Dimairi . quamdiunaturalioculorum neie eum fubfequi
virgini facro reuertentibus quidam aliamcon potuerunt. Qui cumeam diu Jutturritacines,
Tivem de familiarem ineitatad praedium : fuccanite,nociferantemasidirent ,necinnare
togatunn-demam comitetur.babere-ſeegregiè valerent,fubtraétustandemuifibus hominü ,
paratum perafinem Voofthaliexm Alter pa- nus quimadmodum meruerat eft fuelusſo
tüm abborrens respondetfibi efle gallum opin vius itemoniorü.Sic ifte direptiones & ka
Pare elixum , quem cupiat in fymbolum adfer- crilegia fua luit in hac & in fequenti
* re.Dum admenfemuccumbitur;alteres quod vita . Huiusmorespoftea imitarus Ot
wam galliambederevolens imprudens pene ip gerius quidam Oeconomus ; quia non
ih Jum deglutit ; quod cum neque tranſmittere, ja grauiter deliquerat; in hac vita fuit
neque eximere valeret,co ipſodie fuffocatur, al . Jeuerè admonitus, ut fururæ , fi faperet
ter pofiridie Pafchema:c spiritui corripitur,don. vitę iupplicwm effugeret.fubdirenim
--on multopoft rabie ac fui erricxagitatus ,ani Venerabilis idem Abbas; dum hic por
mrmna cum namone exhaint.Sicille Belo tā,qua mifer ille Comes abductus fue,
E 2' rat, &
 168 onum
Diſquiſiti
rat , & quæ poftea femper obftructa
-manferat;conatar aperire ; Ecce inuifibi-
-liter à Diabolo raptus, at uidentibus, qui ad-
erant multo in aera ſpacio ſubleualus;ſed con-
feftim dimiſſus corruit , eiuſque corpore graui-
ter collifo, brachium quoque illius fubita ruina
Confregit. Duo alia exftant exempla lib.
3.uite S.Remacli,quæ apud Surium men
fe Sept.legi poſſunt. Ego addam quin-
cuin exeinplum poenæ , quam milites
poft obitum perpeti ,qui manus ab ex-
pilatione temploruin non abftinuerát
in gratia tamen deceſſerant , viſione
quadam idem auctor declarat : quam
- ille (vt certiſſima fidecompertain do-.
ceat,multa addidit ;quæ cenfui præter-
mittenda,potuitilla poni libro præce-
denti,capite de Spectris mortuorum , fed no
incoinmodè hic recenſebitur:eo quòd
: variæ quoque pænæ hic , & fupplicia
eorum narrantur , quivt Matiſconen-
fis ille comes ſacrilegi fuere . Itaque
Petrus Venerabilis inducit ipſum qui
viderat Petrum Engelbertum Mona-
chum iam ., & à fæculari ad fpiritalem
a lib.i.mi- militiain digreflum fic loquentem : a
TK.6.28 . · Tempore quo Řex Aragonenſis Alfonſus, re-
gnum maioris Alfonfi Hiſpaniarum Regis iã
-mortuiobtinebat,contigit ut contraquoſdam ,
qui in regione,qua Castella dicitur,ei refug'a
bant, exercitum commoueret,ut de ſingulis
regni fui domibus , finguliilluc pedites uel e
guites dirigerentur,edido Lanciret .Ego edi& to
coa&tus , vnum ex mercenarijs mercede mihi
- feruientibus Sancium nomine , ad exercitum
destinani.Paucis poft diebus decuerfis , omni-
ibufque qui expeditioni illi interfuerant ad pro
priaredeuntibus,ipfe quoque domum reuerfus
eft. Non longo deinceps tempore e'apfo, more
humano,morbocorreptus , nec diu cum morbo
luctatus, defun &tus est . Inde post quatuor
ferè menſes ,ex quo è uita decefſit, dum apud
Stellamin domo mea hyemali tempore iuxta
ignem in le &to iacerem f,ubitò iam diétus San-
cius circa mediam noctem mihi adhuc vigi-
· lantiapparuit . Qui igniaffidens , carbo
nes; quafi ad calefaciendum ,vel ad clarifican
..dum ,huc illucque reuerfans , multò magis fe
: mihi cognofcibilem demonftrabat.Erat autem
: nudus ego abfque omni veſtitu , excepto paruo
! vilique tegumento, quo velut in honeftiuta cor-
poris obuelabat. Gjuem cum vidiffem ;quis,
..anquam ,estuiat ile bumili noce ; Egofum ,in-
Magicaru
m
.
quit , Sanciusfamulus tuus , quid , inqudm ,
hic agis ? vado, inquit , Castellam , iterque
meum multusexercituscomitatur,ut ubi deli
guimus , ibi con delictis panas debitas exfol
samus : Et,cur,inquam huc diuertisti? Eft,
inquit , mihifpes uenia , & fi mifereri volue
ris celeriorem mihi requiem comparare pote
sis. Quimodo, inquam ? Quando , inquit ,
nuper expeditioni quan nefii,interfui, hosti:
li inuitatus licentia, Ecclefiam quandam cum
quibufdam focijs inuafi , que intus funt inuen
ta diripui , veſtimenta infuper Sacerdotalis
mecum rediens.aspartani. Pro quo ſpeciali.
ter diris foenis ſubaltus affligor , reme
dium à te , ficut à dominomeo , gxiantis pof
fum precibus expofulo . Nam poteris mihi
ſubuenire, ſi beneficijs ſpiritualibus me 574
dueris adiuuare , Rogo infuper , ut domi.
nam meam , uxorem tuam , ex mea parte ,
mea functus uice depreceris , ne otto ſolidos ;
quos pro feruitio meo mercenario ikre, mibe
debebat , reddere iam moretur; & quod ne
ceffitatibus carnis, fi adbucuiuerem , reddi
diffet, Anina mica longè ampliushisegenti ,
erogas do eos pauperibus ,largiatur. Iam ego
talieius collocatione multo magis animatus ;
quid , inquam ,deconcize nofiro Petro Deio
cà nuper defuméto actum est Rogo,ut.fi quid
de illo nosti, aperias. Ilum ,art,operamiſca
ricordie frequenter quidem ,/ed maxinè pra.
teritæfamistempore,impenſapauperibus,bea
torum requieiadiunxerunt,euita aterna par
ticipem effecerunt. Cumque eum tam from
prè di facilèmihi refpondere audiſſem ,adicci;
en de Bernelio alio ciue nofiro ,ante paruun
tempusfimiliter ut noti defuncto, aliquid tibi
notum eft illum ,inquit,infernus poffidet.gust
ad te mir andashuic uillélites con indicio di
rimendas fralatus ,multa lajèmuneribus ant
gratia illictus iniufiè iudicauit : quia cui.
dampauperi uiduæ quodam tempore baconens 1
unum ,qualecumque uitæ eius fuifidium , cum
deliter, auferre non timuit. Tunc löge am lius
ad maiora quarcnda animi feruore fucienſus,
adiunxi. De rege noſtro Alfonſo ante pau
cos annos defunão, tibi aliquid notum cffepa
tuti ad becquidam alius in fenestra capvi
mie froxime fuperinfila reſidens; Noli , mif,
hoc ab iftoquirere , Giled ignorat. quoniam 3
· recens, eius ad partes nofirasaduentus; hoc ei
potum fieri nondum perm ifit . Mihi vf
rò , cui à die obitis mei quinquennalis
ro
cum huiufmodi spiritibusmora ,plura quam
 Libri III . P. I.
ifti nouiter nota fecit,quod ko rege queris igno
tum effe non patuit. At ego rurſus noue so-
cis anditu attonitus, ac uidere cupiens socis
auctorem ,conuerti oculos ad feneftram , adiu-
tuſque luna fplendore ; qualumine fuo omne
tunc domus ſpacium clare illuftratat; confpi-
cio hominem ir inferiori feneftre margine refi
dentem ,quein in eodem habitu, quo alium zi
deram ,cernens: Et tu ,inquam ,quis es? cgo,in
quit,eius quem aspicusfociusfum, Cartel-
lam cum ifto con multis alijs proficiſcor. Ei tu ,
inquam.de rege Alfonſo , vti dicebas, aliquid
nosti? Noui,inquit, vbi fuerit,ſedverò vbi mo
doft nefcio.Nam aliquamdiuiormentis acri-
bus inter reoscruciatus poftmodum à Clunia-
cenfibus monachis inde fublatuseff. Exinde ve
rò,quidde eo factum fit prorfus ignoro. Hisdi
His ad focium ,qui igni aſſidebat , verba con-
wertens, ait, furge e iam iter inceptumper.
agere incipiamus. Ecce enim iam omnes vias,
qua intra velextra caftellum funt,fubfequens
fociorum impleuit,do iam multis
nos exercitus
velocifſimèpratergreffis , vt feſtinanter eosfe-
qui debeamus vrgemur. Ad hanc vocēSācius
furrexit , de flebilivoce , quod prius rogauerat
ingeminans;Rogo,inquit,Domine,nemei obli
miſcaris, utdominam meam ,coniugem tuã
quatmus, quod corpori debebat, mifera anima
meæ reftituat;oro, follicitus exhorteris.His di-
Etis ftatim vterque diſparuit.At egomox con-
ingem iuxta me in lešto dormientem , citata
voce exſuſcitans, priufquàm ei,quod videram
vel audieram ,narraren ,interrogauiz Vtrum
aliquid Sanciocomuninostro mercenario pro bac in feſto S. Philaftrij. B. Rampertus
mercede deberet . Qua reſpondente, quod ego Brixienfis in tractatio. de translatio. s. phim ....
nondum ab aliquo nifi à mort40 audieram ;ſe laftrije
videlicet eidem Sancio adhuc.ceto folidos de Duodecimam caufam præbet multorú
bere : nequaquam vltra debitare potui,cuifi-
dem do mortui relatio & mulieris confirma-
tio conferebant.Fattomanecéto illos fólidos à
coniuge accipiens.ca de mecquodcögruum vi-
fum eft addens:procius qui apparuerat falute
pauperibus diftribui , & facrarum Miffarum
adiutoria cià ſacerdorilusmea prece ſtudio
impenſa ,ad plenicrem peccatorum eius remif-
fionem adauzi.In hac tan clara,tam cer-
ta ; tam commendabili viſione doce-
mur, quod mortuos opera lua leguatur. hos
quidem milites eo quòd confefli decer
ſerant, & culpam facramento pænité-
tiæ deleuerant , expiatorijs fupplicijs
pro poena peccato debiti ad tempus ;
illum quia non confeffus erat , & culpá
Q. Il. Se & . l. 09
criminis abolere neglexerat , æternis
cruciatibus fuiſie mancipatum.Catho
licis vtriuſque ſortis optio eft;hæreti
cis qui & confeffionem refpuunt; &
purgatorium negant,altera tantúcom
pecit;quam agnoſcunt, & facentur. Ad
hoc caput reducitur irrifio uirorum fans
átorum , quam Deus non ſolet relinque
re impunicam . Scribitur tale quid in
antiquiſſima S.Carilephi yita : Mulier
quedam Gunda nomine, quam clandestinus
fupplantator illexerat,ſpiritui fan &touolens il
ludere,uirili preſumpta uefte,in beariſſimi Ca
rilehi monafteriumingredi conata effzur pro
baret uerumne effet illius uaticinium , quopre
dixerat fexri færpin eo numquam datum irico
piam in illud intrandi; fed iusto Dei iudicio,
priufquàm uel afpiceret coenobij claufos adis
txs arrepta à Diabolo retrorſum ruit,ideoque
fede abillo uexata est ,ut dicere me pudeat.
Cuputenim illi adegit inter fæmora fiáfa:
ftum eft, ut qua facratis liminibusfalſa ofcula
imprimere tentauerat, imprurdasſsiicorporis
partes oſculari cogeretur;fexumque ipſa fium
quem sirili habitu tegere uoluerat,cunétis.com
nere uolentibus palam proderet .Ea res effecit,
utdeinceps eo fe conferremulieres auſa non
yont.Sur. tom .3.Menf. Iulij. vrinain & no
ftri temporis muliercularum audacia
hoc exemplo eis narrato reprimatur .
Aliquando etiam ,ob feftoruin dierú
cultum temeratum Deus talia permita
tit, vt ei accidit qui feruile opus facie
pufillanimitas,e defperatio,cum maroreop
presli, à Deo uel non petunt auxilium ; uel
fe malis eripiendos diffidumt : qua de cau
faetiam pleriquefedemoni vt auxiliatorifu
byciunt: prębet etiam curiofitas nimia cau
fain , quandoimpudenter petimus ſci
re, quod nulla rationecomperit inue
ftigare: prius illud pater , ex Hiftoria
Theophili Oeconomni , quam nobis
oculatus teftis Eurychianus, patriar
cha nouæ Romæ ,dereliquit ;quam ali
bi breuiter artigi; hic latiùsprofequar
verbis auctoris ; Cam Cafar luftinianus
rerum potiretur, 1 heophilus quidam in fpido
Cilicia AdanaOcconemus Ecclefs fuit, miul
tis quidem ille gratus, & Epiſcifalımutere,
E 3 quod
 . 1
go Diſquiſitionum Mágicarum ...
quod famen constanter detrectauit,dignus exi QVAESTIO VIII.
ftimatus. Qui ab amulisimmeritòaccufatus, Cur cùm ifa damna plerumq;diaboluspor
et de officio Oeconomia deie&tus , in eam ani- fit per ſe inferre , malit vti operamaleficorü ?
mi impotentiam , adeoque impietatem , deue Vas inuenio cauſas.alteram quia
nit; vt hortatori Mago Iudeomorem gerens, D
Chriftum Dei filium ac matrem eius Mariñ re credit iniuriam ;quando crearuris ra
data (yngrapha turpiffimè abnegaret, ſeque to tione præditis, & baptiſino'ablutis, &
tum imperio Satana, qui fe videndum obtule chriſmate delíbutis , poteft abuci ad
rat,traderet, atquemanciparet. Quid hic fa- creatoris ipſius vilipendiuin, & irrita
ceretmiſer,tam nefari criminisfibi confcius? tionem :pluribus etiam fic nocct, quia
Totus animo perturbatus ;vtnuſquam ferè pof non adcò homines abhorrent à couer
fet confiftere, cùmirato Deo ſe demonis effe fatione, & familiaritate inaleficorum
mancipium cogitaret; mutato confilio ,tandem atque odere conſortium diaboli . Si
ad fanctisſimam Deimatrem confugiendum namque femper ſe dæinon palam ob
duxit,ac templum eifacrum petijt;in quo fuas truleret , mulci fædus cuin eo percute
preces ac fupplicationes ,cum multa ieiunatio- re , & has artes maleficasexercere de
ne coniun &tas,no tes ac dies in defeſsè con fum- trellarent. Denique plures aſciſcit ſce
pſit,magnumque veræ pænitentie ſpecimen e leris focios, quos perdar .
dere cæpit . Subditur deinde, adınodum Altera eft , quia quædam per homis
: pia & verè poenitentis acdemiſicon nes poreit, quæ velnon poffer, vel non
tritique ſpiricus , oratio ipfius Theo tam commodè poffet per ſemetipfum
phili.Quid multis ?addit, Theophilus qua immediatè perficere : Verbigratia: fi
draginta diesin hoc Marie templo perdurans, refiftendum fit alicui viro fancto con
nullumque orandi, e plorandi,lamentandis cionanti', aut recta fuadenti:ficut per
que finem faciens ( tantus in illo feruoreret Iamnem & Mambrem Mófi, per Eli
poenitentie) denique, opitulante Sacra Virgic mam D. Paulo reftitit.item fi fint hæ
ne,fuam fériptam egrcofignatam diabolo fyn reſes (pargendæ , ficut per Simonem ,
grapham , qua Chriftianifmum abiurauerat Menandrum , Marcum , & alios fecit .
(mirabile duetu recepit,in Dei gratiam re- item ſi lacrisrebus abutendum , quod
diji, cóc. hanc hiftoriam ( qua falutare in maleficijs frequentifinum eft : g
cunctis;qui,iuſto Dei-iudicio ,in mali- quibus cun per homines abucitur, co
gni hoftis, aut maleficoruin eius mein piofius lucrum refertaniinaruin.tum g c.quicum
brorum manus inciderint , ac certum quia fic plures in fraudem inducit : na que 26.9.5.
a apud Sur. efficaxque remedium proponitur) .cx contemptoribus rerum facrarum CON
menfe Febr. Græcishabent Metaphraftes, # ex La temptuin adauget, veneratoribus fal
707.I. tinis Petr. Dainianus & Sigebertus. b sò perfuadet hæc à Deo , uon à dæmo
b Damian. Pofterius,de curioſitate ;traditur à B. ne fieri, b & fic ad defenſionem ma
ferm . 1. de Aug. & in Decreto Gratiani iferitur. & leficorum multos inducit, atq; ita pec
Nat. B.Ma. Interdum hæc ob culpas venabiles à cafum eis impingit: tum quia conſe. h foc D.Au
ria virg. si. Deopermittuntur,maximè vt ſancti quitur vtad magicaın fuperftitionem , guft.truc.).
gebertus in &as & gratia eoruin ,qui fanitatem red- homines etiam addant facrilegiū: Vn- in loan .
Cro. dicuri, cunctis.innoteſcat. hocconti- de Deus magis inagiſq; offenlus,.plus
c cult:26. git Abbati Moſi,apud Callianum ,pro ra etiam in dies
9.5. ex D. pter leuiculam iram ; d'hoc , propter ruin miſerosmortales permittat . In
Aug.lib. .præcipitem gulam & leuem , cuida re- terdú tamen,quod perillos poflet,ma
de doctrin . ligiofæ apud D.Gregorium ; e hoc , uult per ſe operari, cum vt eorum ali
Christiana, cuidam religioſo , ob tepiditatein , & quam grasiam promereatur, tum ve ab
4.22.64 2.3. diſtractionem in oratione, apud fcri- ijs fufpicionénoxæ remoueat,tú vt fic
d cellat. 7. prorem vitæ D. Bernardi; if quorum potétia fua oltenter. Singula e xéplisil
4:27. lanarie -fainam auxic D. Bernardi, D. Iuftrat Remigiuslib . 2. Damon clair.c.9
elit. Dial. Equitij , & D.Macarij, per quos Deus Reitabat dicere de remedijs malefi
6.4. illos liberauit . ciorú : ſed id diftero in vltimü'librú.Se
f lib.2.6.17 quitur videam'de vana obferuatione .
I N S. IL
 co 71

LIRRI III:

PARS POSTERIOR ,

SI V E

DE VANA OBSERVANTIA

QV AE STIO I

Quid fit

E hac egit D. Tho ne officij vel ftatus, non tenantur ſexe

mas . 2. 2.9. 96. Poc tamen , vrincipit dubitare , conſilium
teft definiri. Vana ob petere à doctis: quod fi non faciat, ne
keruantia eft ,Magia ſu- gligens eft. potuit eniin fcire , & ideò
perftitiofa ;qua commo non ignorat inuincibiliter . Nullum eft
! dum aliquod fperatur peccatum , quando quis ioco tantum fa
ex re,qua nec fupernatu cit, fine preiudicio ,velpericulo ſui aur
raliter eo pertinet,neque alterius: & item fi quis laboret igno
naturaliter id preſtare poteft . Dicituruana, rantia inuincibili, & vtiturmedijs vel c Caieta.es
quia uelnon conſequítur effectum in bonis , uel indifferentibus. Valen.at
tentum ,vel fi conſequatur , plus noxæ , 2.9.96.
CV ÆSTIO III.
quàm commodi adfert. quia homoil
la vtens percipit vtilitatë in rebus cor Quotuplex fit ?
1 poreis veltemporalibus , animęverò
detrimentum refert. Dixit ,nec fupernata I cauſam finalem diſpicias , poteft
liter, quia qui effectú expectancà Deo , reduciad quatuor quaſi ſpecies . Prima
per media Deo difplicentia ; ij vani eft , quando exſpectatur commodum
ſunt in rebus exterioribus feu fortunæ , vt
. QVÆSTIP : IL ... in aniinalibus,ſegetibus, vineis,bona
aeris conftitucione & c. 2.quádo expe
Quale peccatum fit ? Starur bonum aliquod corporis, vtla
nitas,liberatio à carcere, hoftibus, fer
Ziquando lethale ,aliquando veniabile ro, igne,aqua & huiufmodi; quia fic ſe
a sil.verb. A Lethale eriti primo li fiat ex pacto putac fore innoxium .3.quando expe
fuperftitio. expreſſo cum dæmone. Secundo, fi quis atacur bonum animæ naturale, ve ars,
9.10.infin. gnarus fit faltem fubeflepactum taci vel.fcientia aliqua.4.quando expectan
6 Silu. fo- cum fiue cùm admonicus non vult de tur bona fupernaturalia, vt ſunt remiſ
1
pra Na fiftere. Veniabile eft, quamdiu quis fio peccatorum ,per aliquas terras ora
MATT. 6. 11, ignorar tale pactum cum dæmone; fi tionum formas,aut verſiculos Pfalmo
Manual.es tamen necipfe tenetur ſcire , nec fuit tum , vel facræ alterius fcripturæ , &
aft commu- admonitus. b Intelligede eo, qui nec alia huiuſmodi,ab Eccleſià vel Deo ad
pis.
conſuluis perigos.Nam licet ,quis racio hocnonordinata.
Quæſtio
 72 Diſquiſitionum Magicarum .
quod is poffit fanare .
QVAESTIO IV . Secundo, fi effectus attribuitur magi
cis imaginibus,figuris, agillis ,chara
Vnde dignoſci queat, quando for buiuſmodi teribus,ipfis verbis, velrythmo, vel
uana obferuantia ? contactui, & c . & non Deo , quæ libro
1. diſcuſſimus: & in his plerunque eft
SECTIO I. incantatio , & pecc . M.
Tertiò, fi quis vtitur cerris orationi
Ico breuiter ; Primo . Si conftet bus,aut fententijs etiain facris, aut o
DI quod effectus ſuperet paturæ vi- peribus pijs , in rebus vanis,& ad Dei
res ,tunc attendere oportet, an per fa- cultuin, & honorem , directè,nec indi
cram Scripturam , vel Ecclefiæ defini- rectè pertinentibus. Voco indirecte
rionem , velapprobatain ab ea tradi- quãdo res non funt vanæ , quia ſunt vii
tionein effectus ifte Deo tribuatur, fi- les proximis, vt fanitatem illi,vel no
ue quod idem eſt , an huiuſinodi reſti-' bis ipfis adferentes. Nam in huiuſmo .
monio conftet, effectum hunc effe di- di rebus fieri poflet aliquando , vt licet
uinuin : fi nihilhuiuſmodi reperitur , nos rationein ,fiueinitium neſciamus
effectus tribuendus eft pacto cum de- praxis alicuius ; tamen vir fanctus ali
mone inito , & proinde cenfenda ſu- quis id inſticuerit, & à Deo huius effi
perftitio magica , vtminimum , yanæ cientiæ gratiam obtinuerit . Quare in
obſeruantiæ . Tales funt effectus remiſ huiufmodi, fi quis ea adhibeat ex me
fro peccacorú extra facramenta , quoad ra deuotione, & curationem à Deo ex
mortalia, extra facramentalia , quoad fpectet folo ; lanè indirectè ad Dei ho
culpas veniales. Item diuinatio reruin norem hoc referret,auctorem omnis
futuraruin contingentium ; inflexio , miraculoſæ ſanationis; & qui orationi
aut directio earum actionum , quæ ab ac fidei,ac ieiunio Chriſtianorum , fa
arbitrij libertate merè dependent. nationes pollicitusfuit. Fuit (nifi fal a in fumm .
Secundò, ficonftarem ,cuicribuitur lor) hæc ſententia Caier,a ita fcriben uerb. fuperf.
effectus,hanc vim à Deo , vel à nacura ris : Quarta fosperftitio est obferuationum in ftitie
.
habere , non eft vana obſeruantia ex verbis ,met rebusfacris partandis dicendis ,se
parte effectus; fed poffet effe vana obtendis,adiun aliquibusconditionibus
&tis non
feruantia ratione alicuius vitiofæ cir- malis, quarum rationefcitur:ut patientes fpa
cunftantia. Verbi gratia ,cilicium ,di- [mum neruorum , primo Carlino oblatoChri
fciplina, ieiunium , quia corpus affi- fti cruci in parafcenevtuntur proremedio.com
gunt, & inacerant,prædita funt virtu- fe &to exillo annulo :fic de fimilibus. Quã
te ad coercendum concupifcentias car tum enim apparet, in huiufmodi fuperftitio
nales,ex viribus carnis, & corporis ha interuenit : quoniam manaconditiones appar
bitu nimis læto pullulantes ; fed fi his rent .Si tamen ex mera deuotione fiunt,
addas circumſtancias ridiculas , & ad nonnifi à Deo intendant, de exfpectent effe
hoc å natura ,Deo ,vel Eccleſia non or & um ,putantes Dèum inpiraſle alicui fan & o
dinatas ,veluti certam horam , definitú uiro huiufmodi conditiones ;non audeo dom
numerum, quem nec excedere, nec nare,fed tolerabile mihividetur. Sic Caie
minuere liceat ,vel præfentiam certa tanus . Cuius ego fententiain eatenus
rum perfonarum , vel vt fiat illa vel il- amplector, ve putem diftinguendum
la manu, flagro ſerico, & huiufinodi, ante factum , & poft factum . Quoad
erit vana obieruantia . Ex his regulis eum ,qui confliam peterer , num fibi
infertur efle yanam obferuantiain . licerer huiufinodi facere , omnino ſua
derem defifteret ; iinmò refponderem
SE O ILO : II. non licere , cum enim lege ordinaria
non fit folicus Deus huiufmodi codi
Rimo fi ad productionem effectus ciones, in quibus aliquid vanitatisap
requiritur fides in ipfum hominé paret , fanctis infpirare ; temerarium
qui fanaturus; verbi gretia , credere , eft fibi quid huiaſmodi perfuadere, &
faltem
 Libro III. P. I. Q. VII . 73

faltem res iure habetur pro laſpecta : 'rios) tradunr in ſpeciem pios, & Deo
Quare , & teneturquis admonituseâ acceptos, Methodus communior eft
vitare. Sed fi quis poft rein bona fide, huiuſmodi. Principio iubent diſcipu
& opinione,qua dicit Caietanus per- lum generali confeffione totius vitæ
actam , & nunquam ſuper eo monitus: maculas eluere, & frequenter commu
vel confiteretur,vel confilium quære- nicare : & quandocunque in peccatú
ret ,non auderem illum damnare præ aliquod inciderit ,eodem ftatim die co
teritipeccati; conſulerétainen in po- fiteri;indicta per Ecclefiam ieiunia di
iterum abftineret .Si quæras,an in riligenter obſeruare, & infuper addere
gore fic fit vna obferuantia ?relpõdeo ſpontaneos dies alios, præfertim qua
vt minimum , fpeciem valde veriſimi- libec feriain fexcain, quia nonnifi aqua
lem præ ſeferre. Quod femel dictum & pane vii liceat ; quotidie fepcem
fit circa hanc Caietavidoctrinam , quę Plalmos , & certas quafdam pre
veilis eft , ad inultorum cóſolationem ces offerre . Hæc omnia per ſeptem
factum , vt dixi, & confideranda feptimanas ad vnguem obſeruanda ,
poft
in pleriſque caſibus fequentibus par- & interea ab omninegotiorum fæcu
ticularibus ; in quibus apertè malum , li tunultu , ac cogitatione hominem
vel peccati deformitas non apparet, abftinere fe prorſus debere . Quibus
Quartò, per certa ieiunia, & quafdā peractis libellus alias quaſdain precú
orationes quæinquibuſdam libellis concipiendarum formulaspræfcribit
damnatis ideo à Papa Pio Quinto có tuin recitandas , & certas figuras exhi
tinentur ) dubias indulgentias, & re- bet tunc adorandas , præhgit eciam
niffiones peccatorum , & conſecutio- certas horas quibus preces iftæ , & ado
hem rei optatæ , exſpectare,feu quære- rationes obeundæ ,nempe ſeptem pri
re , elt vana obſeruantia , per cerca ve mos Nouilunijdies ipfo ſole quotidie
rò ieiunia , & oraciones fine humano exoriente . Rítibus hiſce per tria no
labore,fed ſecunduin inftituta artis.cu uilunia ter peractis , debere hoininem
iufdam , ſcientiain infuſione acquire- fibi præeligere diem aliquem , quo fit
re, percinetad primam Magiæ fpecié, magis deuotus, & infpirationi recipié
fit enim ex pacto expreffocum dæmo. dx magis accoinmodarus : tum hora
ne, & eft Morcale.Hanc arcem ,vocant tertia debere folum fe fiftere in tein
Artem Notoriam . damnata fuit Parifijs plo , vel oratorio quopiam , vel in me
anno 13 20.de qua D.Thom.d.9.96.4.1. dio agricuiuſpiam flexis in folo geni
Alexand. de Hales 2.p.9 .defortilegio, & bus , manibus , oculiſque in coelum
alij.inter quos Ciruelas opere Hiſpa- fublatis, ter primum verficulum hym
uico, fed accuratè in hanc ſententiam ni;Veui fan&teffirijus,pronúciare, quod
differuit: quofdam efſe autodidactos, cum fecerit repentè,non minus quam
qui fe pucant, fine vllo labore, lectio- Salomon , Propheta , ac Apoftoli,om
ne, auditionevè, fine præceptore , aut ni ſcientia impleturn iri : adeò vtob
Hudio ; diuinarum humanarumque re ftupefcat ipſemet tain fubita mutario
rum omnium cognitionem breuiffi ne fui,quafi in Angelum , vel hominé
mo tempore, fed diuina inſpiratione, aliú migraffer. Habetis myſteria oia
adipiſci, certis tantum cerimonijs ob huius artis.In quib.quid priusmirer?
feruatis; mentiuntur Salomonem hac ftoliditaté hos ritus afcribentiu !Salo
frerum afte unius noctis fpatio ſapien moni> fcilicet norac ille , yel Feriain fe
tiam conſecut um , & methoduin huius xtam , vel noftram exomologefim , vel
artis libello , quem circumferunt, com euchariſticam fumptionem , ve!Hym
plexum . de adeprione fapientiz Salo- nú,V eni sãåte fpiritus. an verò potius mi
monis refellit eos S.S. narratio 3. Reg. rer blafphemia , tale quid de Salom .
3.de lib.meruin eft commentum ; nec Prophetis ,Apoftolis infinuantern'an
enim ipfi fabulæ artifices inter fe de il facrilegam audacia rebus ſanctiſſimis
lo confentiunt. Conueniunt tantum per ſumınam hypocriſim ſic abuten
quia cuncti ritus quofdam ( ſed va- teminam hunc culcum , & totú hoca
dora
 74 Diſquiſitionum Magicarum ' .
dorationis patagium exhibent diabo- bolumn habituri funt remuneratorem
1o ,facras illipreces, & Eccleſiæ ſacra- plura contra hanc Bap. Segaius cap.7 .
menta offerunt ,cui initiantur . Proflin de uero Studio Chriftiano.
gati homines corpus animamq; fimul Huius uanitatis varij funt rami feu
periculo exitij manifeſti exponunt. Et ſtolones, vaumvocant artem Paulinam ,
enim teftator Cyruelus !. de ſuperftit. p. quia fingunta Deo cradicam B. Paulo
3.cap.i. multos huic artivacantes vitæ inecftali cófticuro, & Apoftolum earn
vtriuſque iacturam ſubiffe , quoſdam pofteris tradidiffe. Quid ftultius, fcele
enim fibi notos a diabolo in aerem ſu- itins,blafphemius dici poteft ?
blatos per turbinem , & terra yndiſas Aliam inuenio,neſcio an ſpecié No
rapratos, & ita afflictos,ve toto uitęté qoriæ dicam ,nam in multis conuenit ,
pore incurabiliegritudine laborarint. in eo tamen diſcrepat,quod notoriam
Fuiffe hoc mifericordiæ diuinæ docu- aiunt fieri per modum fubitæ infufio
mentum ,volentis illos in hac vita fce- niszhanc aliter . vocant artem Spirituš
leristam atrocis pænas pendere. De- vel artem Angelicam ; qua dicunt hoini
terioris fibi fortis uideri alios , quorú nem quandocunque vult, omnium re .
tan improbo conacui euentus aliquis rum quas noſle vulc,fcientiam accipe.
reſpondit, iuftè id Deo ad illorü maio re, miniſterio Angeli cuſtodis velalio
reni excæcationen damnarionemque ruin Angelorum bonorú . Huius duas
permittente. De his ſciendum ,a demo tradút ſpecies,vnam obfcuram ; quæ fiat
ne nihil illis ſcientię verè infundi,nec per viam eleuationis,tranfitus, raptus
enim id potelt per modum veræ infu- feu ecftafis :alteram claram , qua dicunt
fionis ( vide dicta lib.2.9.4 .) fed folet ip- fieri Angelis viſili in forma corporis
ſemet illos obfidens, velpoffidens per aſſumpti apparentibus. & iucundècol
eos loqui , ipforum phantaſia curbans loquétibus.Hac vſus fortè Cardanus,
& linguam mouens, ad quædam illis quando cum tribus illis fpiritib . Auer
incognica & arcana proferendum , fic rois diſputauit . Verùm hæc ars nihil
cutfacere conſueuit , quando ftriges eft aliud re, quàm impia Goitia ſeu Mee
post ecſtafin mira parrant, quæ auru- gia alba,de qua dictum lib.z. oechi Ad
mantfe in locis remotiffimis vidiffe , geli ſunt alij., nifi dæmones Paredrij ,
audiſie , vel egiffe, quando verè loco hominum deceptionem , & interitum
moræ non fuerunt. Indicium huiusrei enixè procurantes . Artisimpia falfir
euidés élt, quia quando iftos ſuos my tasluce clarior eft, quia omnes ei' fors
ftas autodidactos dæmon deferit, nihil pulæ funtmeræ coniurationes ſeu ad .
illis ſcientiæ reliquum maner, & neil ad obu
in rationes, quibus illi fpiritum
lorum quidem , quæ paulo antè dixe- fequium adigunt. Conftat autem bo
tant, meminerát. Deinde iure optimo pos angelos non adiurari , fed precibe
bæc ars damnatur, quia vtiturcerimo honorari & implorari velle ac debere,
pijs, nonadhunc effectum inftitutis Contra hancvanitatem etiam fcripfic
(quod femper fuſpectú) obſeruar dies Loan. Bapt. Segoius d.opuſculi c.8.0.92
& horas nihilad hoc pertinentes ; jų- Vnde patet quid fentiendum ,qui iactis
bet adorari figuras illas , quæ nec Dei tant fe fpiritum habere , a quo cuncta
funt, nec ſanctorum ,fed vanæ &magi doceantur (vt folebat quidam Magus.
cæ; Quibus Deus vult ſcientiam infun Parmenfis dicere, aut præditos fe , &
dere , abſque ritibus præſcriptis vllis dirigi fpiritu quodam adeò potente, va
id facit, & infudit olim paucis , hodie etiam imaginationibus alienis queat
fortè nullis,ars ifta contendit non niſi. ,
iinperarequod impoſtor ille Malte
ad ainuſlim exactè feruatis omnibus fius his ipfis annis in Brabantia gloria
ſcientiain infundi , & quidem omnib . ri ſoliqus ferebatur . Nimirum hos fę .
fi obferuent . Non igitur qui infundit dus cum morte percuflife, & ad Ne .
eft Deus,nec Angelus bonus, fed Dia- cromancicorú tribum planiffinè per
bolus. Diabolo offerunt preces. Diabo tinere .
lun aderant, Diabolo iciunant, Dia
obavio SES
 Libri FIF." P. II . Q : Ty
SE C TI O. III .
vel Euangelium fancti Toi. aut
aliqui verſus pfalmorum ,non ex deuo
tione tantum , ſed adiunctisuanis cirl
cunftantijs,v.g. vt fic , vel fic fint for .
pta, uel reliquiæ fint in vafe triquetro,
vel rotundo, tribuendo vinn forme,vel
a D.Thom . materia ; a ut ſcriptuin ſit in pergame
fup.a.4.dopo virginea,veltempori, vt fcriptú fit
Nauarr. d. oriente ſole,vel perſonæ , ut alligatun
call.n.35. fit ab incorrupto, vel modo , ut tot filis
vel talibus,item neceffe eft,utnulla ad
fit figura præter fignum crucis ; nulla
imago, præterquam Chrifti, vel B.Vir
ginis, vel Sancti alicuius noti,aut ſoli-
ta angeli boni ,item nulla barbara , &
incognica Dei, velAngeloruin nomi-
na fint addita ;denique nihilaliud ad-
fit vani vel mnendacis. Deus eniin nun:
quam eft auctor mendaci), vel vanica-
b ita fen- tis . 5 Obijciat fortè aliquisfolum fi-
tiunt cano- gnum crucis iure Canonico permitti.
niste p tex. Rep. Canonem agere de chara & erib.
o. non licet. quibuscrucem annumerat : noagerea
26.9.6.D. de imaginibus; quę cum in reinplis piè
Th.fup. D. habeantur,cur non poffint & collo ge
Antoni. z. ſtari?De ligaturis ſuperſtitio fis ; fic D.
p.tit. 12.6. Auguftinus.c Adhocgenus pertinentom
1. Martin. nes ligature atque remedia , que medicorun
de Arles, de quoque diſciplina condemnat, fiuein precanta
fuperfti. tra tionibus fruein quibuſdam notis,quaschara-
#ta.io.vi- deres uocant, fiue in quibufdam rebusſuſpen-
guer.c.5.6. dendis atque ligandis,uel etiam faltandisquo
0.5 . dammodo,non adpreſcruationemi corporum ,
ell.2.de do fed ad quafdam fignificationes occultas , aut
# rin.Chrif. etiam mamfeſtas,qua mitiore nomine phyt-
6:20. repeti cam uocant,ut non ſuperstitioneimplicare,fed
tur in c.il- natura prodeffe uideantur, ficuti funtinaures
lud 26.9.2. in fummo aurium fingularum ,autde ftris bio
num oflibus anſula in digitis ,aut cum tibi dici
tur fingultienti,ut dextræ manu finiftri pol
licem teneas,cenfuit itaque D. Augu.in
his effe uanam obferuantiam.arbitror
quia hæc ad fururiobſeruationem no.
! tabant, fieri nainquepoteft, verleima
duo phyficain uiin ad fanitatis conſer
uationem aliquam obtineant, & tuin
a fuperftitione forent aliena . Addit
idem Aug. poftea ,obferuatu quiddam
digniffimum , non quicquid intus fum
sea . Ill. 25
ptum naturaliter iuuit, idem etianiay
penfum iuuare, & idco plus cautionis
adhibédum in his appenfis , quoniam
quit, id est dicere,trıram istamHerbam fbi dd.lib.z.ca
beris, u inter non dolebit e lirid eft dicere, 260
iſt am herbam collofi fufpenderis, uczter non
dolebit. Ibi enim probatur contempératio falu
bris, hic fignificatio fuperftitiofa damnatur,
quibusuerbis-ſentit",prius éſe reme
dij , polterius verò figiium pacti: Sicè
conuerſo ,no quicquid eficax elta na
tura appenſum , tor lunt quidam Indici
tapides contra dolorem rerumslienis,
& c.id etiam eft efficax tritum , & intus
fumptum . Subdit fapienter Aug. Quan
quan ubi precantationes og innòcuzione ,
characteres non funt, plerumque dubium eft;
utrum res que alligatur autquoquomodoads
iungitur fanădocorpori;uinatura ualeat ,quod
liberè adbibendum eft, in fignificatiua quadă
bbligatione proueniat , quod tanto prudentiis
uportet cornere Chriftianum , quanto efficacité
prodeffe uidebitier. Sed ubilatet , qua cauff*
quid ualeat,quo senimo quiſque utatur , inters
eft. Ex quibus verbis tria colligas. Pria
mò,fi putatur res naturaliter prodeffe ,
tunc licetfufpendere de corpore,quia
hoc fittanquánıremedium.Secundò, fi
putatıir no pródefle naturaliter' vt cáu
las ſed duntaxat yè fignum fæturęſana
tionis,tuncômnino abftinendum . Ta
tho , fi res dubia fit , nec adfint medici,
qui confulantur,cunc aniinum & inté
tioné appendentis,rem bonain vel ma
lam facere ; bonain , fi facit opinione
priore;malam ,fi pofterius credar.Túc
enim incideret quis in c. admoneant.26.
q.7.quo laici anathemati,clerici degra
dationifubijciuntur : Canones e non ecino liceat
permittunt orationes alias inſcribipe 26.9.5.06
riapris,præter orationen Dominicain c.non obfer
& Symbolū, ſeduſu Catholico , id ad uatis. 26.q.
Euangelium B.Ioa .& alias S. Scripru . 7 .
ræ partes extenfuin uidemus : quia pat
in ijs ratio procedit , népe deuotio fe.
récis , & verború fanctitas. Quę ſi pro
funtpiè recicacæ ,our nó & piegeltate?
ſed ſemperſuperſtitiofa , quç diximus,
uitada in prinis numeri certi iterario
qñilli uis attribuitur. Vnde fanè opor
ict intelligere , quod magnus Callio
dorus fcripfit, fmultis efficax remedium in fin Plus
Darys
 76 Diſquiſitionum
varijs malis fuifſe trinamrecitation em huius
verſiculi;Dirspiſtivincida mea , coc. vt no
ipfi ternæ repetitioni, fed in honorem
ſanctiffimæ Trinitatis ter repetencis ,
...n ! deuocioni Deus id detulerit.Sed de ora
tionuin formulis mox plura.
SE CI I O. IV.
Magicarum .
gloſſario vocatur & palpitatio : huius
Ipecies à çilijs , vel oculis potiſlinæ.
iitius Suidas & Theocritus memine.
rezillius Plaut.in Mil.glor ; Pracantatri
ci ,colle & rici, ariola, arsfpica, Flagitium eftfi
nihil mittetu , qua fupercilio fpicit. & in
Pſeudo.Nifiquia futurum eft ita fupercilii
falit. vede Cælium libro feptimocapite 29.
quò videtur referendum , quod quidā

(randomisiun ) animaduerfio ; de qua vel finiftræde obſeruant ; vt fi hæc tinci

B. Chryfoft. hom . 2 1. ad pop. Anticohen . net , inimicum ; fi illa , amnicum , noftri
Et quid tandem funt omnia ? Sapè drmum putent meinoriam tum recolere . de
quis fuam egreffus hominem videt menceu quo Ariftenetus, businebou Cescon tà b in epist.
lum n, el claudicantem & ominatus eft. EceTa ,OʻTEoueta dispía sipepeysumu. amatorid,
poſtea,sivirgini occurreris,fterilis dies erit ; nonne auris tibirefonabat,quando tui lachry
fi uerò meretrici, dextera , en plena, multà mans recordabar ? & alicui huc pertine
mercatione plena . ] mox ve par erat in re videatur illud Lesbiæ varis à Vero
hanc dementiam inuehitur. Quod ve- nenfi conuerſum ,
TÒ Auſonius tria tantùm omina agno Sonitu ſuopte Tintirant aures.
fcit , eum refellunt ceteri qui plurium Quod illa dixerat : Boulevo' evden
meminere. fortè de præcipuis cantùm xcatpol. & apertiùs incertus quidam ,
toquebatur. ſed quęilla in re vanilli- ſed antiquus;< c inter Ca
a d.c. 20. ma?D.Auguft. fic fcribit; a His adism Garrula quid totis refonas mihi noctibus tale & .virg.
guntur millia inaniſſimarum obſeruationum , auris ?
fi membrum aliquid ſalierit ; fiiunétim am Kefcioquem dicis nime meminiſsemei.
bulantibus amicis , lapis , aut canis, aut puer Quod referre ad amantium ſympa
medius interuenerit : argillud quod lipidem thiam , nimis longè petituin. huc per
calcant tanquain diremptorem amicitia , mi- rinet & Spatulamanthia, quæ fit nuda ſpa
nismoleftum eft,quam quod innocentem pue- cularum inſpectacione . A corpore
rum colapho percutiunt pariter ambulan- eciam fumitur omen tternutationis, &
tibus intercurrerit . Sed bellum eft , quod offenfionis pedum ,de quo mox plura
aliquando pueri vindicantur à canibus.Nam dicemus.
plerumque tam ſuperstitiofifunt quidam , vt Alia ducuntur ex nomine , alia ex
etiam canem qui mediusinteruenerit , ferire fortuitis aliorum verbis,alia ab ijs quę
audeant , non impunè . Namq; à uanoreme- domi , alia ab ijs quæ in via concin
dio cito ille percuſſorem fuum adverum me gunt. Ex nomine ductum illud , quod
dicum mittit . Hinc funt etiam illa limen narrar ¡Glycas d de Augufto , eum d annal.p.
fuum calcare , cùm ante domum fuam tran- Nicopolim vocaſſe, quam exftruxerat 3 .
for : redire ad le &tum , fi dum quis fe cal vrbem : & ibi hominis ac afini ſtatuas
ceat fternutaxerit : redire domum , fi proce- aheneas locaſſe; eò quòd ea nocte, quæ
densoffenderit : cum veftis à foricibus rodi Actiacam pugnam pręceſſit, in homi
tur,plus timere ſuspicionem futuri mali,quam nem inciderat, quia finum agebat, cum
prefensdamnum dolere.Vnde illud eleganter que illius de nomine ſciſcitatusfuif
dičtum et Catonis ;qui cum effet confultus fet : in quidem refpondit ille nomen eft,
à quodam , quifibi erolas eſse caligas diceret Eutyches ( h .felix ) aſino vero ,Nicon ( h.
a ſoricibus;reſpondit,non eſse illud monſtrum, victor ): ] Ex verbis fortuitò prolatis,
fed vere monftrum habendum fuiſse,la foris quæ Ciccro cenſuit propriè vocari
Ces A caligisroderentur.] vides quor gene- omnia ; e Vi cum filia Conſulis bel e lii.de di
ra hic fuiſſe a D. Auguft.enumerentur lum Perſeo cogitantis, patri dixit Per uinni.
primò Saliſatorium.de quo Iſidorus ira ſcum obijffe, quod erat Melicæi catel
dit Salifiatores feu Salitores vocari huiufli nome. O inooxóina ſunt,apud Plau
modi ominoſos . Saliſsatio Fanuss ver. cuin, fi introijc in ædes ateralienasca
nis,
 Libri III. P. II. Q. IVI 77
nis , vel anguisper impluuium decidit hæ d (de quo optimè illicin Cóinen. to c. 21.89
detegulis,vel,ut hodie multi peccant, locutus fuit Thom . Anglicus ) & Ge- 22 .
fi falinum euerfan ; vinum effufum , fi deon , e & Ionathas , f & in alijs Hi d Gene 24
" crebrius, velrarius in menſa iternuta- ftorijs ,Gregor. Vi l.in cauſa Cardina e ludi..
tuin : fi, quod in conuiuio verbum tri lis Simoniaci, apud Martinuin Polo - f1.Reg.14 .
fius pronunciatum , fi quis crus cruri nun, & D Auguft, s & Clodouzus g Fulgof.li.
impofuerit; fi canis vlulauit, coruuste Rex Francornm . b Deoininum ya- 1.6.3 .
cto infidenscrocitauit, & huiulinodi . rijs fpeciebus , fi quismulca uolet a no hEona.li.
Quæ foris eueniunt non funt pauciora ftris diuerfa , poterit legere Blefenf. d . 1.c.4.
& hoc genus vocant to gofrom vi quę epil.65. & Ioan . Salisberienſern libro
D. Auguſtin retulit ,item leporem iter primo deNug.curial.capite vltimo,dumine
tranſuerſo faltu uelut diremitte;lupů , minerit ea ab ipſo non approbari , ſed
capram , aut aliud aninal in via vidil ut aulicoruin vitia commemorari , &
se , & ,quod ex irreligiofa mente hæreti notanda imprimis hæc quæ ſubiungis
ai corum profectum , habuiſe obuiu ino- verba .
nachum, cuius eriain merio apud Per.
Blefenfem Epift. 65. & alia infinita, uc Cetora de genere hoc adeo funt multa,los
ſubiecta poft finem huius ſectionistas - диасет
bula docebit. Vilaſſare queantFabium .
Huic ominoſæ obſeruationi pluri Quibus quacunque domus inſtiterit , çam
muin tribuere olin Romani , ut patet 'nec ab ipía ſalutearbitror poſſe faluari,
ex Ciceronis lib. de Divinat. & Valerio < Quare
Maximo libro prima, capite quinto . Itein
Græci & Aegyptij,ut docet Paufan.in Concl . fit, Omina femper illicitum obfer- i in fumm .
Achaio. & Theophraſtus in Charakteriſ mure. nam licet Caiet . i ſcribat : poteft
v . fuperfi:
a c.deſuper mis, ubi multa exempla ponit , a nec- homo abfque omni preſagio cauere prudenter tio.
ftitione. non Syri, ceſte S.S.in Regurn hiſtoria ab immine tibus dubitando ne preſensorcin
lib.3.c.20.verf.33. ubi legitur noméoni fus fitfignum futuri ex communi utriuſq; cau
b' lib.1. re- nis,quod D. Aug. b negat feia facris la coelefli, uel eliam diuina prouidentia ,utfa
tractat. licceris inuenifia, forcè inciderat in li- quis cadens çarporaliter , timeat aliquem ca
brosin quibus non habebatur , uiri profum in ftatus,uel honore, & c. propterca tamen
omine acceperunt , profædere errapuerunt, non defiftat ab operibus prudenter agen dis,fest
doc. of evSpes oímpis avtoxalso teirar- cautius uigilet.cmc. Potest enim effe,utiſteca
AMB TA, V: nuncin LXX.legitur,vel potius fres fit effitus caufafururi cafus,& propterea
oiarísarte, interpretatus eſt,in genere significet illum . hoc reuera cft de valde
funt augurali,ve& Hebrçuin nachas ge raro.velnunquam contingentib. & , fi
ncrale eli , & pro ratione lubiecti inter quando contingat,iam non omen pro
pretanduin. ideò nofter re& tinimè ver- - priè dictum , fed prodigium pacius fue
cit omen . De horum omnium vanitate . ritga Deo iniſlum , & ad #p:4700xaridy
legendi Per . Blefenfis d.epi/ ?.65: Fran- : licitam ,promorú emendatione,referé
c Picus li.6 cil.Picus, c Vvimpina,Mich .Medina . Jum . Equidem femper inihi vifa hæc
de prenot... Benedict. Pererius, & Iul.Sirenius: prę.Caiet. obleruatio portam pandere, ad
s.v vimpi- cipua ratio eft, quod cum omina cerrå oinofam iltam obſeruationem , quæ
na ( quio nullam cauſam habeant, led a caſu pla D.Auguſtino & alijs inaniffirna fein ;
pri.) lib. de nè dependeant, in contrarios ferè fem per vita .nonne ( uraruerbis Ciceronis
diuin.c.13. per euentus rapi poifunt . exemplo fit de Diuin . )hacji ufcipimus,el pedisoffenfio
Medin . de illud Anchifæ apud Virgilium , qui vi- nobis, en abruptio corrigie , co fternutamenta
reclaſ Dei ſos equos ſpein pacis ait facere, & belerimt obſeruanda? Nonne feinper prære
fide li.1.c.2 luinminari. Lögeautein diuerfà funt, xat lupertitioſus, offenſionem quam ..
Fermius in omen fortuicum arbitrio luo rapere , uis pedum fibi diuinain iram præten
6.24 Gene. & fignum a Deo, ex neceffaria , & ad dere? quid enim aliud gentiles conten
difp.6.Sire. honorem Dei tendente canta, pofcere, debant ? Nonne hoc in Tib. Graccho
kb.9.de Fa quod in S.Solicitè fecere, feruus Abra- obſeruarút ,quo die occifusfuit,domo
egre .
 78 Diſqullitionüm Magicarum .
a Valerius egredientem ad limen grauiflime pe allocutione & falutationibus eius in
M'ax.li.n.c. dem a offendille ? Nonne dicat , hoc ceprum moraretur, vel ne curioſius ,
4. Flutar.in idem Craſſo infauf i prælij die accidif quid egreffa faceret,ſcrutarentur . De
Grucchis . fe ? 6 Nonne hoc de marito Laodamia fternutamentis femper erit quoexcufent
b Plutarch . fcribit . incidat in aduerfum aliquid, qui fter
1
In Creffo . nutar : ducet ab eadem caufa virumą;
Cim foretres velles ad Troiam exirepater euentum . fit felicior alius , & optatis
nis , poriatur , id ipfum dicet figoum fuiffe 1
Pes tuks offen fo limine figna dedir . fucceffus, & nóa naturali, led fuperna
Vt vidi,ingemsai ,tacitoque in pettore di coeleſti caufa communiideueniffe . Sa
xi, nè fternutationem medium omen cen
?
Cui.in Ho Signa reuerfuri fint,precor,iftaviri.c ſuere veteres , vt notarum Scholiaftæ
Toid . epift. Theocriti, e ideoque fternutanreali- e in Thalia
Nonne de fe iam venia dignus Tibul- quo ,aftantes illi bona verba dicebant, fris es Epi
lus ? qui cecinit : Yt fi quid portenderetur mati, id faufta thala. Hele
precarione auerterent.fmatutina fter nes .
O quoties ingreffus iter,mihi triftia dixi, nutationein prorfus infauftam , ineri- f Plin . lib.
dlib.i.eleg. offenfum in porta figna dediffepedem.d dianam firmiſimi aufpicii, & conatus 28.6.2 . A
non irriti indicium ,rebantur , etiá Ari- puleius , de
Quid fi enim dicerent, euentum húc fotele auctore , & maximèdia dextro afino lib.z.
ab eadem prouenire caufa prouiden- latere. Vnde Propertius , g sở.33:
tiæ , a qua mortes & ftrages iftorum > proble. 6.11.
Nonne Caietano iudice abſoluendi; Nunc tibiwafcentiprimis ( meanita )dio b Xenopho.
Sed obijciat aliquis ,B. Marcus Euan bus, anabal.lib .
geliſta , Fuangeliz and i caufia,nauigio Aridas argutu mis ten nit omen amor . 6.
Alexandriam petens, cùm nauem egre i li.z. eleg .
dererur ;calceum rupit, atque Deo-gra Et Catullus, de Acme & Septimio , 3 .
tiasagens,iter ſuum expeditúefie per- k fternutationis dextræ approbatio- k Epigram .
hibuit . Refp. hoc ex apocryphis profer nem , vocat aufpacium bonum .Quid ? -43.
Ti. Deinde , vtvtar verbis Pet. Blefen- quod & peditum obſeruabant, & Græ
fis , quicquid alij credant , ego indubitanter cis quidem omen erac bonum , vt ex.
credo,fanitum Euangeliftam ,hoc non exfuper Hywino in Mercurium : Latinis infauftuin
ftitiofa curiofitate dixiffe, cui etfi nunquam cal cenfebatur , vtex Catone dereRuftica 2
ceus ruptus effet, ei tamen fui expeditionem iti fuit alijs obferuacum.De Sor.cino aufpi
neris, fer Spiritumfanétum Dominusreuelaf cio aquè ridiculi veteres, dequo præ
fet. ficille: qui addit aliud omé,eorum ter Plinium in Hilto. natural.eriam re
qui, fi in itinere aliquis interroget ,quo ctè accipiunt illud Aufonij.
proficifcantur,fubitò rebitant.Nitun
tur facto fudith , 8. verf.33 . quæ difce Quadrupes aufficijs quis iungitur oſcini
dens inhibuit,ne quis eam quò profici bus? Mus .
ſceretur, interrogaret; quafi interroga
tio aliquid ominis habuiffet, quod ſu Vide N.libro -1. Aufon.lect.cap.25.
1ceptuin iter potuifler impedire. Sed Sed hçc ſuffecerint de nugis oininum .
hoc eft finiftre interpretari menté fan de quibus etiam nonnulla Polydorus
Ctæ viduæ , quæ id vecuit tantú ne quis 3.deprodigijs & Naufea lib. 2.mirabilisim .

Hic inferenda eft Tabula boc figno + notata .

SECTIO
‫‪.. ::‬‬ ‫‪:: :‬‬ ‫‪1.1 -‬‬ ‫‪-‬‬ ‫{ !‬

‫‪،‬‬ ‫هم‬ ‫د ‪.‬‬

‫*‬ ‫(‬
‫را ‪.‬‬ ‫(‬
‫جاء‬ ‫‪..01 ! .‬‬ ‫!‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪3.‬‬ ‫‪:: : ۱۱۰.‬‬ ‫‪ :‬و ; ‪.: 2‬‬

‫"‬

‫‪. ::‬‬
‫مددکرتے تھے‬
‫‪ ...::::‬نه ؟‬

‫‪2‬‬ ‫!‪-‬‬ ‫ر ‪.‬وید‬ ‫‪,‬‬

‫۔‬ ‫‪، 2‬‬ ‫‪:::‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‪:: :‬‬
‫‪. . .‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪2‬‬

‫ونتر‬ ‫‪...‬‬ ‫!‬ ‫‪:‬‬

‫اهد ‪..‬‬ ‫; " }} } ‪::‬‬

‫‪ ......‬اے ( ' ‪' :‬‬ ‫‪35 :‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪! } }}}31‬‬ ‫إ و ‪(.‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‪ .‬له‬ ‫و‬
‫‪-‬‬ ‫ر‬
‫ف‬ ‫‪{ :‬‬ ‫ر ‪-‬‬ ‫و‬ ‫ا‬

‫‪.‬‬
 ‫ܐ‬. . ] :'
،، ‫' ܀‬ ; :: .I . r ;? '

‫ܐ‬
 Libri III. P. 11. Q. IV.Sed . V. Et VI.
SECTIO V.
Eptimò, poteſt norinunquain uana
obferuantia contingere in firenis
primo annidie dandis. Solebant Ethnici
kalendas fanuar. ( vt docent Suetor .
a Sueton.in & Ouid. ) # magna folennitate cele-
Augu.es in brare, in honotem lani, & inter cetera
Calig.Oui. tunc inuicem dare ſtrenas, in omen fi
J.Faſtor.Fe ue precationem bonam anni profperè
Aus in stre- decurſuri,vel aliorum inulorum adij-
ciendorum , nam dicta quafi trena, &
ternarius perfe &tionis atque plenitudi
nis iudex,eo quòd tria fint oinnia Aris
b lib.z. de ftoteli.b Has ftrenas proprer huiuſmo.
cæl. di ſuperftitiones,concil.Antifiodoren
C cap. 1. fe vocar diabolicas, + & quieas init.
dcino obſer cunt damnari videntur a D. Auguit.a-
Hetis, 26.9. pud d Gratian . & a Martino Papa,qui;
7. Non licet ( ait ) iniquas obſernationes agere
Kalendarum , cocijs vacare ,neque lauro aut
viriditatearborum cingere demos. Omnis e-
& c.non li- nim hac obferuatio Paganorumeft. o Sole-
cet: 26.9.7. bant aurem pij Chriftiani eo die ieiu.
nare ,in deteftationem gentilitiæ ſuper
ffermo. 17. ftitionis, vt docemur a D. Ambrof. f
g Can .10. & Conc. Toleta.4.8, qui verò contem
pro ieiunio feftum diem ,cum paganis
h !ca.fi quis agebant, illis Romanorum Conci. ſub
Kal.29.9.7 Zacharia Fontif. dixit anathema.h
Quare fi quis hodie , vel in honorem
lanivel Sirenix Deæ epulis vacaret ,
aut ftrenas mitteret, vel acciperer, is eſ
fer idololatra ,fi id faceret tantum , ve
comen certuin proſperi euentus ,forer
· vana obferuantianixta diuinationi,
plerumque morralis, fi tantum idface-
ret , vt incertum omen vel augurium ,
peccatum effet veniale, fi animi tārum
caufa , vel amicitięconſeruandæ cauſa,
pro conſuetudine Chriftianorum ,nul
- lum effet peccatum : immò fifaceret in
honorem circumcifionis Dominicæ ,
quam tunc celebrat Ecclefia , merere-
rur.coram Deo. Nam hodie ceſſantex-
olitæ Gentilium fuperftitiones , quæ
tam rigidæ fanctionis canonum caufa
fuere :
Cauendę tamen etiam hodie fuper-
ftitiones illæ , de quibus Burchardus
ita fcribit; Obferuafti Kal.Ianuarij ritu Pa
Fanerum , ut siel aliquid plus faccres propter
79
nouum annum ,quàm antex velpoft foleresfo
cere . ita dito, het welmenfam tuam cum lapi
Hibus, welkpulis in domo taa praparares eo tem
pore,sestper uicos da plateas cantores, co cho
rcs ducere ,cut circa tectum domustua federes
enſe tho circumfignatus, ut ibi uideres
telligeres, guid tibi in fequenti anno futurum
effet, swel in bivio ſedisti ſuper taurinam cur
tem ,ut cibi futura tib: intelligeres,ve ſipa
nes pradiétancete coquere frciſi tuo nomine,
ut fibene elevarentur, & fpiffi altifieret,
inde proſperitatem uite tud eoanno prouide
res, ideò quia Deum creatorem tuum (hæcfa
ciendo ) dereliquifti, & ad idola , illa ua
na te conuertisti, e apoſata effe &tus es ; duos
annos per legitimas feriasfanitear. Burcha.
in Pænitentiali,lib.19.cap.de arte ma
gica , verf. ObſerualtiKalendas, Vbi
habes breuem quandam enumeracio
nem fuperftitionú illius diei,quæ cum
ftrenarum miffione hodierna clarum
eft nihil fimilitudinis habere. Vbipro
lapidibus fortècorrigendum eft;lantitijs.
No habui in quem locum coinmodius
reijcerem ,etli facrilegij aliquid fubef
fe cenfeam , quod Hiberni filueftreslu
pos in magno honore habent, & in pa
rimos aſciſcunt,quosCharichristappel
lant ; pro eis orantes & benè precan
tes, & fic fe ab illis lædi non verentus .
narrat Cambdenus, in Britannie An
tiquilat.
SECTIO VI .
O Come fuperftitio eft temperatiorum ;
nó ad Dei cultum , fed ad directionem
negotiorum fuorum , vt qui certis tem
poribus herbas colligunt,uel ligna ſuc
cidunt, pro ædificijs velnauibus,ſuper
ftitione carenc;fi id faciano permoti na
curali obſeruationemotus, & influen
tiæ coeleftis. certis enim temporib . vis
herbarum efficacior eft , ligna quoque
minus obnoxia funt corruprioni, &
apriora funt ad uſum . Sed fuperftitio
foret, fiobferuaretur certus vnus heb
domadæ, vel menfis dies tantum , vel
certa diei hora ; qua talis hora vel dies
eft ; vel adderentur circumftantiæ inu
riles, aut orationes ociofæ vel non ap- i co nardi
probatæ. i Vnde fequitar.quod recte
Bins
 go 1 Diſquiſitionum Magicarum .
a c.8.9.2i- Binsfeldius infert , a huc referendos hos Ecclefiam olim in Kalédarijs fuis
cent.26.9. qui obferuant certas festinitates, vtconuer fignaſſe.quorum pofterins nihildubi
seg d.c.no fonis B.Pauli, Vincentij, Vrbani, vel to, quin falſum fit ,nunquam enim hæc
obferuetis aliorum; quibus fi piuat,velcælum ſe Ecclefia recepit, Apoftolicæ prohibi
Silu.v.fup- renum fit, fibi ſpondent fere.itatem , tionis memor , d pofterius poteft reci d li.14.
flitio.q.10. fertilitatem , vini copiam vel inopiam , pi:aftrologorum enim ifta commetta tiq.lec.com
Sic intellige aut continuarain per tot dies pluviain , fucke, & Aegyptus inuentrix aſtrolo
Burchard . vnde & fuperftitiofos fecere verſus, giæ. Petrus Breslayus libro primoNotabi
d.c.v.3 . quorum primus eft . lium capite 53. huiusmodi dicit effe Iant.
1. & 25. Februar.4 . & 26. Martij 1. &
Clara dies Pauli bona tempora denotatan . 28. April.10. & 20. Maij 3. & vlt. Iunij
ni, ớc. 10. & 17 . Iulij 13. & 17. Auguſti 1.&
24.Septeinbr.z . & 21. Octob.3. & 22 ,
Item qui colligunt herbas in die Sancti Nouemb.si & 28. Decemb.7 . & 22.va
Ioannis, ad certos quofdam effectus , de acceperit neſcio . Sufpicor tamen ,
credéres eo die habere vim naturalem Aegyptios pro fcæuis , & ne fattis ha
efficaciorem ,vel inferunt arbores ipfo die buifle etiam dies illos, quibus tot pla
Annunciationis B. Mariæ ,vel in Feſto gis a Moyſe percufli, & quv Pharao cú
S. Stephani minuunt ſanguinem equorim , exercitu mari demerſus. Nam fingulis
& fimilia faciunt , naturalem caufam gentibus infignes clade aliqua dies,po
attendentes , quæ nulla eft, vnde vanè Itea femper atri habiti,vt de Romanis,
ilta inftituunt, fed & fefta fic potius in Grecis, alijfque docuit Alex.ab Alex.e e ad Gal.4.
honorant quam colunt. Si verò dire . Exempla plura harum ſuperſtitionum v.10.
ctè ifta adfcriberent merito Sanctoru , ſuggerunt Patres, illa D.Pauli uerba , 3
& Deo tribuerent effectum vt fanctos ( Dies obferuatis,c menfes,de temporadan
illos honoranti, viderentur & ipfi ſan nos Timeo uos, ne frustra laborauerim in ko
cos illos honorare , quare nec audere bis ) explicantes,vt Ambrofius, Dies
eos damnare.Huc etiam pertinet ,qui obferuant,qui dicunt utfuta , craftino profici
obferuant quofdam dies, vt puta diem D. fıendum non eft , poft craftinum enim non de
Magdalena ,diem lunæ , & c.ut in fauftos, bet aliquid inchoari , fic folentmagis decipi..
-vel ve faultos ad iter, aut rem aliquam Hiautem colunt mentes,qui curſuslunafer
inchoanduin, item an cum ſurgumi,primò fcrutantur,dicentes vtputa, ſeprimaluna in
induerint calceum vel fermorale dex- ſtrumento confici non debent.nona luna ſerum
terum an.fcæuú,aut quo pede primuin emptum viputa,domum ducere non oportet,con
tangant terram , veldoino egredian- per hac faciliusfolent aduerſaprouenire .Tem
tur, & quæ huiuſinodi nugatoria , eos pora uerò fic obferuant, cum dicunt: Hodie
conftat peccare iſto ſuperftitionis ge- Veris initium eft,feftiuitas eft poftcras Vulca
nere . Tales in iure Canonico videntur nalia funt. Et talia iterum siunt, Pofterum
dies Aegypriaci ,quorum mentio apud D. etdomum egredi non licet. Pofterum figni
b de cöfer. Auguitinum . 6 Collegit nationú cun- ficat aduerfum eo preposterum , quafi elapfa
malefi.in 3 ctarum ferè diesomninofos, & obſcæ. commoditate feruum Annos fic colunt, cum
casila dipo nos Alexander ab Alexand. lib.4 . gene. dicunt , Kalendis lanuarijs nouusest annus,
finua ad dier.c.20. fed hos Aegyptiacos præter- quufi non quotidie anni impleantur,fed ut la
, malef. mifit.Cælius Rhodiginus ,c hoc tan- niilliusmemoriam recolant bifrontis,hac
' c Comen.in tum ; vocari diesatrosdo citoewédas. vul- perftitione utuntur, qua longè debet eſſen fer
epiſt. ad Ga gì a ueteribus deluxata uoce, Aegyptiacoș; uis Dei, fi enim Deusex toto cordediligatur ;
14.4. Ench . ab Aegypti,inquit, uanitate proclinato nomi- ipſo propitio,nulla debet effe formido neque fu
6.79.6 in ne. Eorum Augustinus meminit,cg in canoni picio harum rerum . Profperè enim poteft ce
c.non obfer- cis decretisnon eft prætermiffum . Sed qui dere, quicqd fimpliciter fübDei deuotione fit .
netis ,br.
é dies ifti apud Aegyptios , hocdebuit D. Aug.f Eosenim in cultat, qui dicüt, non fd.c.20.
quis exifii- explicare. Glona Canonica vult , Ae- proficifcar quing profperus dieseft,autquialu s epiſ.119.
maret 26. syptios docuifle qui dies toto anno in na fic fertur,vel proficifcar ,ut profperè cedit, c.7.
9.7 fauti forent ad opus inchoanduin , & quia ita fehabet pofitiofidcrum .Non agă buc
menje
 Libri HII. P. II. Q. IV. SEC . VI. Et VII. 81
menſe.com.mercium , quia illaftella mihi agit petit: nihil diei, coeleſtes orbes tú, vel
menſem ,vel agam ,quia fufcepitmenfem .Non ſidera ſingulare influunt . Vis illa ,ſu
plantem hocanno nin eam ,quia biſfextus eft, pernaturalis ergo , cur non idein com
quæ ad verbum comment. ſuv inferuit petit enixis die Anaſtaſis , vel Natalis ·
D. Anſel.Idem Auguft.fic alibi; ficut obfer Domini ? ſpeciali, inquient ,priuilegio .
nant, qui certis diebus ,fiuemenfibus,uoluntet dic fodes,vnde nofti cui & quádo con
noluntaliquid inchoare, eo quod fecumdum ua ceflum ? conftat experientia ,dicét. Sed
nas doctrinas hominum faufta,uelinfauftae illa fallax , & vnde certus es, non expa
xiftiment tempora , & alio rurſus loco;ple- to effectum naſci? Deuorio perſuafit
na ſunt conuen tic ula ra
noſt hom ini bus ,qu i dicat alius.Non bona deuotio ; quæ cú
i tempora rerum agendarum a Mathematicis ac ſcandalo coniuncta , quæ merito fufpe
cipiunt. Iam uerò nealiquid inchoetur and adicta,quæ anilis , quæ fingularis ,quæ nul
lo Ecclefiæ vel tradicionis munita ſuf
fic
quos ior um ,authui
Aegy ptiscosuſm
uocaodi ali
nt, quid opemrum
ſápèetia e fragio. Faciunt in his partib.multi.Sed
dieb.
nos, mon
re non dubitant. Hactenus Patres ,quorú in ijfdem partibus multi pietatis, & re
1 rum fidei morumque in periti , in ulti
adfcripfi verba ; quoniam , licet Ap prio-mo curiofi,multi fuperftitiofi. Iege Mart,
loco, & iuxta contextus ſeriem , de Arles tracta.de ſuperſtitione .
dolus loquerecur de ſuperſtitioſo die
sum ,menfium , & annorum cultu lu
SECTIO VII .
dæorú, quos Galarę Iudaizantes haud
dubiè imitabatur, vt optimè cuin Græ
cis D.Hieronymus & Primafiusarbi Nomalis depellendis ,& morbis ſa
paganiſini fimul irrepſerit , vi vidi in nandis varię,vtfi quis faciacoblationé
Francia ,tempore Catharina Mediceę ex boniseleemofyna iinpetratis , cre
quando inter aulicas marronas adeo dens ea inaioris efficaciæ ad effectuin
hęc vigebant,utnihil inconſultis altro conſequendum , qui putat crucem ex
logis quos Barones ſuos nuncupabant ) eleemofynis emptam vel facta,efie fan
conariauderent.Queſo, fi quis dies in ciorem , & efficaciorein , qui ofterunt
ex aftrorum reſpon ſanctis ceram vel aliam materiam , illi
den influs
forttunat uxu & pofitura : verùm hæc
; ,vnde? immiſcentes capillos hoininis , vel pi
los animalis ægri, qui mergunt imagi
eft
dem alia atq
illo ue aliadie
eodem , ulis
fing hocisphyfici
fufe ann ,nec eas nes in aqua,pro pluuia obtinenda, qui
faciunt quaſdam ligaturas , nelac vac
rationi bus refelliti.Ad
Ciruel us d . p.3.c.6
itio. cis fubtrahatur ,qui perannulu defpo
qui poteft conful hanc fuperft
nein diariam referendi quoque funt ; fationis meiunt, vt liberéturmaleficio,
qui certis diebusolera ſcopistangúr quipro quibuſdam capitis doloribus,
1
neciniphes , erucæ , campe,velalia in- &fimilibus morbis curandis, ad por
corum lintrem feu obbam colluin ap
praſci ndere tdie
fecta nocean , item quisnolunt
Veneri ungues
, vel nere die plicant. In nomine Patris, & c. quiine
Sabbathi , cum interea non abftineant tiuntur cingulum ægrotatis ad cogno
in honorem Deiparæ ceteris operib . ſcendum a quo fanéto fit fanitas impe
ſeruilibus , qui credunt maiorem inef- tranda,adhibitis alijs definitis ritibus;
fe vim aquę benedictæ Dominicis poft qui Atramen bipéni diuidunt , ut ſanen
quatuor teinpora , qua alijs ad ſpecia- tur manuum , vel digitorum tumores ;
les quofdam effectus; ité quioua, quz qui pro quibuſdam pecudum morbis
gallinæ pariunt die Parafceues,toto alignes ſtruunt ex peculiaribus lignis, &
leruant anno , quia credunt eavim ha- in eum animalia impellunt,velin orbe
bere ad exſtinguenda incendia , li in circumducunt, & quod primo loco trá
ignem inijciantu : cedo enim , vis hæc fitanimal,hoc ſanctisofferunt.qui S.
lupi libum pinſunt,hoc ritu : coquunt
naturaliſne? vndera die, vel matre ? ne
ino hoc dicat,ná quid abſurdius?nulla libum criangularem , prætexto Trini
matri prærogatiua cum præcipua com cacis facratiflimæ honore , & ei quin
F que
 82 Diſquiſitionum Magicarum .
que foramina imprimunt , in memo- hoc quotieſcunque feceritis, faritein meñ come
riani lic colorant ) vulneruin Chriili ; memorationem . Obfecro te Dominemi ielu
porea , in B. Lupi honoren , libum Cbriffe,vt per hæc lanetfina uerba.comper uir
· dant in eleemofynam primo mendico tutem illorum , eso per meritum ſanctisſime
non ex propofito ,fed ignaro, & fortui Paſſionis tua , lanetin hec vulnus, em malum
10 occurrenti , fic arbitranturarmenta istud Amen 1.fwcs.In nomine i etrus.. Filij,
pregeſque,fola in paſcuis, a lupis inua con Spiritus fanéti. Amen . Iefus.
di non pofte. frequens eft,in pagis pro De hac forinula mota fuit Ipris ant.
pè Thenas & Louaniun . Superftitio no ſuperiore quęltio , maximè quia nul
de prodit in eo ( ve cerera mitra ) quòd lum naturale ine licamentum accede.
fortuito mendicanci dari debet ; nam bat . Reuerendill. F piſcopus Ipreafis
quid hoc ,vel atuttodiam pecoris , ve ! Simonius, & confiliarij eius,totam cu
ad honorem Dei, attinet ?cales etiam li rationem hanc indicarunt fuperilicio
gaturæ pecuarioruin, ad liberandos ca fam & illicitam , & prohibuerenequis
nes ac pecora a clade & tabe , vel vt ea ea vteretur: Mulcis hæc damnatio dura
inferant pecorib . aliorum.lege Barchar- vita , ſed immeritò . Nam hic effectus to
dud c . 19 v.fecifti legatuvas. us exfpectatur a Deo permodum mi
Huc referendę lunt innumerz 0r2- raculi . Sed niracula lic aſliduè , & qua
tionum formæ , quibus vulgo vulnera fi ex confuetudine poſcere ; ett Deum
fanätur,velmorbi curantur , vel intor tentare. Deinde fancti viri, ad miracu
tuvia arcérur. Quale illud de quo Bur- la edenda, non funt vfi certis , & quali
chard.ibid.y.collegili; Collegifts herbas conceptis verborum formalis,fed mo
medicinales cum alijs incantationibus , cum dò fic ,modò alicer, prout Spiritus fan
Symbolo ets Dominica oratione Corrige au tus fuggerebat. Tertiò fanctitas huius
.daiter ,quam cuin fyinbolo , & dom.o non fatis probata; fic enim plerumque
Tat . ) id eft ,cum credo in Deum , có l'ater no vt malefici pręclarè, ípecie externa ,fan
fter cantando si aliter feci571,decem dies in pe ctitatein mentiantur , neque in hacre
ne og aquajoniteos. If & alia in vſu in- milites ſatis idonei iudices; quibus fan
ter Hiſpanos milites, qui quidam falu &tiuidentur , qui extrinfecus peccata
tatores,veferant, fancte viueres, & om grauia non produnt.Quartò, quidonú
nes gratis curantes, cum fola impoli. Inacionum a Deo acceperunt,illinun
tione linteorurn , & cercorin recitatio quam accipiunt cum conditione, vt ta
ne verborum viuntur:forinula fuit Hi libus veltalibus vtantur verbis, ſed ta
fpanica, fed redda! Lacioè ad verbú ; les commentitiæ formulæ funt indicia
Per Chriftum , & cum Chrifto, & in Chiſio, p.čti faltem latentis. Quintò ,non licet
efl tibi I eo Patri omnipotenti ,in unitate Spiri priuatis coniniſci formulas, quas nec
ius ſankti omnis honor , ón gloria per omnia ſe- jacræ littere,nec Ecclefiafticus vfusap
eida feculorum . Oremus, falutaribus præceptis probauit;qualis eft ita, quæ licentiofe
moniti, & diuina institutione forn ari,aude- abutitur , & deprauat multa ficroſan
mus dicere,Pater nofter ,guiesin cælis concret. cti Millx ſacrificij verba , etiam ipfius
Amen , lefus. Potentia l'arris, fapientia Fily , Canonis; Deniq ; applicat verba cóſe
virtus Spiritusfan &tifaner hoc vulnus arom crationis rei,ad qua infiituta non fuit,
ni malo. Amè lefus.Domine mi Iefu Chrifle, ( quod non eft permittendum ) & præ
eredo quod noéte louis Sancti in cæna forquă terea petit effectú fibi concedi per vim
lauiftipedes tuorum ſanctorum diſcipulorum , prædictorum verborum ; quæ vis , non
accepiftipanem fanct: { imis manibustuis , en ad vulnerum corporis confolidationé,
benedixisti, fregifti , es ded: llitus fanétis fed ad panis ac vini transfubfiantiario
diſcipulis dicens; accipitec'es comedite ; hic est né,a Saluatore nofiro directa fuit.Ne
enim corpus meum , im liter accepists calicem que illud negligendum eft , Ecclefia &
in fanctiſſimasmanus , eo gratiasegifti, Catholicos eius filio , tanta ſemper in
tradidisti illis dicens : accipite có bibite , quia venerativne hrc ſacroſancta confecra
hieest meusfanguis noui teftamenti , qui pro tionis verba habuifle , ve nefas ducerec
multis effundetur in remiffionem peccatorum . illis vti ; nifi quando in Milie facrifi
cio ,
 Libri III. P. II . Sect .VIII. 83
Q. IV.
Domini 1405.leétorem ordinis Augu .
cio , vel quando in Ecclefia , vel ſcho-
ftiniani coactum réuocare Heidelber.
lis , aut difputationibus ijs neceflariò
vtendum :contra Diabolus , & mem- gæ articulum ,quo dixerat poſle huius
bra eiusmalefici, rebus nullis vtuntur modi formulis fine peccato aliquem
libentius aue frequentius adiva facrie vri , & nominatim fecunda illa.coactú,
legia nefanda ; quam & ipfa Venerabi inquam , hoc reuocare, ad mandatum
li Eucharilija ,& ijs quæ ad illam per-Domini Epifcopi Spirenfis , & perito
tinent. Hæc mihi nunc contra hanc & rum itudij Heidelbergenfis, tanquam
fimiles formulas occurrebant . erroreum , & polliceri, fe de ccero no
amplius talia verba prolaturum . His
SECTIO VIII . non obftantibus contrarium ipfe cen
fet . Probat primò quia pium eft & me
Ec quiſquam nitatur ar Etoritate ritoritun tanare morbos , non hominú

no 1454. nomine Felix Malleolus , & multi Sancti feciſie.Refp.hocfecere,ci

fuit Canonicus Tigurinus , fed de here tra omnem fuperfticionis fufpicione ,
ſi tantum non damnatus; quare & Io. & fic facere eit pium ac ineritorium :
Balæo & fimilibus tantopere comen- formulas verò hafce fuperititiofasef
datus: hic Malleolus , integro libello , fe, & meritò fufpectas .
duorum tractatusin de excrciſmis, ſe patro Secundò , licet benedicere aniinali
num præbet huiuſmodi precationum , bus in nomine Domini . Refp.licet, fi ni
& medicamentorum . plurima huius hiladdas ſuperfiition dicti vel tacti. .
opuſcula circumferuntur, ſed in pleriſ Tertio , licet illa maledicere, feu con
que multa funt temeraria , erronea, & iurare , & excommunicare, & exorciſa
fcandalosa: quare maturo & fapien ti re : vtfecit S. Vvilhelmus Lauſannéfis
confilio Ecclefia Romanaeius nomé , Epiſcopus, qui ab arguillis lxſus o'n
inter primæ claffis prohibitos fcriptones anguillas fuæ ditionis maledi tio
res, quorum cuncta fcripta fint verita , neexpulit & relegauit. ficut & B. Pru
retulit.ideò Catholicis eius auctoritas minius inſula : n S. Marci propè Con
profigata planè cenſenda : fed nec ra ftantiam , venenofis coinquinatam ver
iiones vllius moinenti attulit . Exami- mibus, cotaliter ſuis precibus munda
nemus fingulas breuiter. vult licità ef- uit. Et Epiſcopus Lautannélis,tum vi
ſe curatione per huiuſmodi verba ( di- uens, cótra venenatas languiſugas,quę
cam latinè, ium vt omnes intelligant , veneno ſuo inficiebant Salmones & a
tum neyuis vtatur; fi eo, quo pronun- lios pilces , exorcilmos ex fàcris Scri
cianda funt verba, idioinate & rythmo pturis compofitos,fecit pronúciari. Et
proponerentur . ) si ſarita Marie virgo ioliti ſunt etiam in Heluetia , cótra val
muerum Iefum uerè peperit: liberetur avimal de noxium. genus verminum , quod vo
buc Paſſione,in nomine Patris,& c.Et illud; cant iuger , inftituere iudiciarium pro
Chriftus fuit natus,Chriftusfuit amiſis, Chri cefium , ficut fit contra facinorolos: fi
Si us fuit inuentus:ipſebenedicat, es conſignet cut & Conftantienfes & Curienles fa
beczulnera ,in nomine, cóc. Et illam ; Ego ciunt,contra vermes alios nuncupatos
adivro uos uermes,per omnipotentem Deum , Lauffkaſjer.Refp. Exorcilmos & Eccle
ut iſta ciuitas uel domusſit uobis tam detefta falticas depult ones animaliú proba
Lilis,quàm Deo est uir ille;qui falfam fenten- ri , quos publicus Ecclefiæ vius recepit
tiam protulit,eocuftam nouit, in nomine l'a & approbauit, non quotcunq ; priuati
triscgc. & dicit hæc dicta , mutatismu comminiſcuntur. Hodie in Ritualibus .
tandis et iam proficere ,contra lumbri- Romanis habemus exprefias forniu
cos & yerines , qui animalium viſcera las legitimas, quas omnes fequi debe
corrodunt. Fateur ſuæ ſententiæ con- rent: posiunt, & vti tuto proprijs dice
trarium elle quendam , qui ſcripſit de ceſiuin, quæ à ſede Romana approba
fupertitionibus(intellige Martin.deAr- tæ :imò fine peccato vt illis pofunt,
ks) & Io.in ſumma Confeffor. & anno eciamſi non fint expreſsè approbatæ ;
F 2 dumns
 84 Diſquiſitionum Magicarumi.
dummodò nec improbatæ , nec à viris
doctis & pijs in dubium vocatę, nec a.
pertain vanitatem præ ſe ferant. Vt fa
nè in fornula ipfius exorciſmi ſeu ad -
iurationis lauſannéfis Epiſcopi nihil
continetur,quod poffit improbari;ni
fi fortè citatio illa, & procuratoriú pi-
fcium , & alij quidam actus iudiciarij,
quæ omnia viderur vana & fuperflua:
quod idem dicendum de publica pro
xi Conftantienfi & Curienfi. Tertia
verò illa adiuratio erat introducta pri
uatim à rufiico , nec de origine prima
eius quicquam conftat: in exorciſmis
autem non recipiendas quafuis pro ar
bitrio exorciſanris preces , fed certas
& ab Eccleſia præfcriptas,docent Có
cil . Carthag.4.can.7. & Io.Micrologus
lib.de elforval.Ecclef.c.7. Quoad factum
denique Guilhelmi & Pruminij, fimi-
lia legimus de S. Patricio & alijs ; ſed
aliudnon probant ; quàm licere facra
adiuratione, vel oratione, virtute Dei ,
animalia roxia expellere ;quod nemó
negat: Iicere autem certas formulas ar
bitratu quorum uis confictas in vſum
inducere, id non probatur, quod ego
nego.Sanè Apoftoli, & Sanctí, abſque
alia verborum additione dæmones ex-
pellebant, & morbos fanabant in folo
a då.3.v. Chrifti nomine a ſic DD . Petrus ac
6.6 . 16. Paulus, D.Io. 6 D. 7 h.D.Andr.DD.
V.15 . Iudas & Simon, c & D. Hilarion . ad
b Prochorus fecere .
in uita 10. Quartò addit, pro argumento ;ex le-
c Abdias li. genda S. Blaſij,eum benedi tione foli-
1.9. 10.0 iú munire animalia imbecilliora cótra
13.hist. A- grandiora : item ,quòd qui porcos ca-
Poſtolor. Itrant , eos D. Antonio commendant;
d D.Hiero. & fiporci D. Antonio donati violécur
in eius uita. ab aliquo, illum non eſſe impunicum .
Refp. hæc nihil ad rem pertinere :nihil
enim hic verborum fuperftitioforum
intercedit. De D. Blafio in vulgaris le-
gendis multa narrantur, quæ nulla ni-
runtur fide vel auctoritate . Cur Beato
Antonio porcus appingatur,neſciozni
fi hoc ex hac ortum conſuetudine fue
rit : ſed quod huius conſuerudinis ini-
tium ,rurſus ignoro. Deuorioni popu
lorum puræ & innoxiæ.ſanctorú cari-
tatem ſepenumero fauere & applaude
te videmus. Nimirú rectè Ambrofius;
Profperè , dixit , poreſt cedere , quic
quid fimpliciter ſub Dei fit deuorione.
Quintò ex facra Scriptura fic argu
mentatur;Paulus dicit,omnia quacunque
farites in nemine Domini nostri lefu Chrifti
facite. e quiomnia dicit , nullum actú e Coloſ. 3.
( faltem bonum ) excipit. Reſp.eum ſu- v.17 .
mere pro certo , quod eft in controuer
1
fia , hụnc actum animalis cum talibus
verbis curati efle bonum . Nec dicit A.
pof .licita eße quæcunque in noinine
Iefu facimus;fed quæcunque facimus,
ea nos in hocnomine, & non in alio
facere debere .
Sextò , tempeftatem per maleficium
excitatam , ab agris alio maleficio re
pellere,eft actus bonus: ergo etiam ſu .
perftitiofa formula licet repellere inor
bum animalis maleficiati. Antecedens
probat ex l.eorum.C. de malef. & au
ctoritate A zovis in ſumm. & Archid .
Reſp. & legem illam , & auctores eam
fequentes manifeftè errare contra fi
dein , ve docebo fusè lib.6 .
Septimò, quoad primam formulam
excuiat illam; Quia si particula in ea
non eft dubitatiua feu coniecturalis: 1
ſed caufalis , fignificans idem quod ,
quia verè . Quemadmodum ,in illo :fi in
dicas ens.cognoſce.item ,ſi in inferno nulla ei
redemptio , fanè terribilis eft recordatio. Refp.
etiamfi ita fumas , formula efie ſuper
ficiolam.quia vel illud additur, vi cau
fa fanationis, vel vt fignum . fi vt fignú,
non eft fignum ad hoc à Deo vel Eccle
fia inftiturum .ergo à priuato , & tum
meritò fufpicamur pactum cú dæmo
ne.quia cuin Deo nemo fic paciſcitur:
neclicet nobis, Deo fignum præfcribe
re , vel dare.Si ve cauſa ;vel quatenus ae
rem verba verberant , & ſunt talis ſo
pus( quod eft ridiculum ) vel quatenus
ipſa verba vim phyficam habét ( quod
æquè abſurdum ) vel quatenus habent
vim moralein . quæro an hæc fit ex ope
re operato;an ex opere operantis? non
illud , quianon funt Sacramenta . fil
ftud , ergo iam à deuotione res pen
det . ergo etiamfi alijs vteretur verbis
id à Deo obtineret . ergo iam vana for
mula . habet hoc argumentum vim
contra ceteras omnes . Nec tamen
vim habet cótra inftitutas ab Eccleſia
formas
 Libri FII . P. II . Q.
formas exorciſmorum , quia Deus.Ec-
clefiam in his dirigit, & fponfæ ſuç vo
tis fauet,adeò vt Ecclefiz preces huiuf
modi; vi nominis Chrifti , quodinuo
catur , & inſeritur ; vt cauſalimul, &
vt fignuin operentur, eo modo quo &
ſignuin crucis formatum pronuncia.
2 Tyreus li. cumque . a
de demonia octauò contendit licere aliquando
cap.vlt. dæmonú vri minifterio , & eos ad hoc
inuocare: quia D. Theodorus Epifco-
pus Sedunenfis ingentem cainpanam bat ; cenferi meritò vanæ obferuantiæ
à Leone Pontifice libi donatain, a Ro-
maSedunum vſque per dæmones por
çari curauit . Confirmat, quia genera-
les hæ propoſiciones ſunt reijciendæ ,
omnibus nobis iniuriam & damna, &
moleftias pertinaciter inferentibus ett
ignoſcendum , qui hoc dicat ex Domi
ni præcepto ,euin dicit mentiri. verita
si enim confonum eſſe non parci , ſed
oportere puniri; Item ,de ufuris gene
Talem facientes prohibitionis detetta
rionein errare, cu in multis contractus
vfurarum videatur licitus. Sic vult, qui
negant vllas formulas fuperftitiofaser
ſe licitas, eos quoqueerrare ; Refp.me
inirari audaciam ,vel ignorantiam ho
miais .audaciarn quod fabellas nobis
pro hiftorijs obtrudat , quarú nullum
refert auctorem . Si hoc accidit ( non
credo quidem ) led fi accidit , fpeciali
Dei reuelantis permiſſione hoc ab Epi
ſcopo illo factuin ; alioqui nec omnia
{ emper fanctoruin aliasuirorum facta
imitanda,immò nec neceflariò femper
probanda . Confirinationis primum
membrum prorfus , vel calumniofuin
elt, vel ablurdum.calumniofum , fi vim ; want quifunt in ritualibus,nihil faciúc
præcepti Dominici de remiſſione iniu
riæ intellexit : abſurdum , fi fic intelle
xit, ut ex argumento videtur intellexiſ
fe. Dominus eniin rancorern ,iram , vla
ciſcendi ftudium , & aniini perturbatio
nem prohibuit . Sibi vindicta relinqui
yoluit ,eam in hoc fæculo retribuit per
iudices, vicarios fuos. nihil igitur hoc
pertinet ad iudiciariam iniuriæ proſe
cucionem.Secundum inembruin de v
furis erroneum eſt. nunquã enim vſu
Iarij contractus vlli liciti fuerune .
:: Postea conatur probare , formulam
ratione verſus, ſeu rythmi ſuperſticio.
1 F 3
IV . Sců . VIII. 85
fam non eſſe . Quod nec nos dicimus :
dicimus tamé , quia non folet Ecclefia
exorciſmos verfibus ligare,hoc nó ca
rere aliqua fufpicionis caula .
Decimò vule eciam ratione ricuum .
& gelticulationum uariarum quibus
vruntur ruttici , & alij huiuſmodi me
dentes,nó pofle dici fórinulas fuperfti
tioſas . Resp.ritusomnes & geftus abfo
nos, quos Ecclefia non recipit,nec ver
bú Dei,fcriptú ,vel non fcriptú, appro
fpecies, & propterea fugiendos , tan
quam fuperftitiofos . Addit etiá cercè
parú piain dicti ſui nultiplicéconfir
marionem.primaelt. Chriftus Domi
nus cæcum ſanauit fpuens in terram ,
& facto luto , & eo illicis oculis . 2. D.
Marcus eodem modo ſutorem ſanauic
in manu finiftra læſum.3. Heliſzus mi
ros geftus fecit , vt pueruin fuſcitarer.
4. D. Hieronymusper fignum crucis
leonis pedem fanauit.s .in paruulis ba
prizandis multos ricus , cactus & ino
res nuncexercent Sacerdotes , qui in
primitiua Ecclefia fuiffent exorbitan
tes. Resp . ex his ineptifine inferri, ad
ritus ilſos a mulierculis & rufticis pri
uata auctoritare receptos.Chrifti Do.
inini ritus fuit maximè myfticus & fi
gnificatiuus, vt S. Patres oítendunt. He
Iizæi factuin ,prophetia fuit incarnatio
nis Dominicæ. De D. Marco illa narra
tio ,mera nænia elt. D. Hieronymus EC
clehiattico remedio , & proprio Chri
Itianiſmi ſigno fuit vfus. Sacerdotes,
qui alios ritus feruant , quain Ecclefia?
præfcribit,peccant: qui eoscantum fer
quod non Ecclefiaftico vſu à pluſqua
mille annis receptuin fit, vt docet Belor
larminus tom . 2. agensde baptifmi carime
nijs. Plenum verò impietatis est , neca
blafphernia alienum ceriinonias Eccle
fiæ , & actiones Christi atque prophe
taruin comparare maleficorum actio
nibus, & ex illis hasuelle deducere, vel
comprobare , vt facit Malleolus.
Vndecimò coniectoreın agit ;fortal
fis,inquit ,etarcanum Dei, quod fandiuse :
ri per reuelationem receperunt . Sicut olim
fer hoc uerbum Ananizapta ,referuatum ,fen
tom ,daportatum contra pezilenziamfideliter
fre
 11 : Difquiſitionum Magicarum .
credentos recueritatem perceperunt. Refpondo nagnun, quod Malleolus indicare vol
non ,quod poflem ,omne fortaffis affirme luit, vel debuit . Sanè magicæ voces
zixwn , falniper fortaffisnegatinum ; ſed , pleræque ex Hebræo fumptæ .Non me:
quamdiu de tali reuelatione non eft vi later cabaliftarum deductio litteraria ,
la probatio , tutiorein partem eligen- fcrupulofe f non ſuperftitiofe exGua
dam , yt abſtinearur ,deinde ipforuin efrino propofica a Martino de Arles lié
le qui defendunt,nó conijcere,fed pro bro de fuperſticio. qui fupponunt Ana
bare reuelationem , denique illud ip . nizapta ſignificare malam mortem (qua
ſum quod addit , de Ananiſapta , cuius quælo lingu a ) & qualiber litrera reprę
exemplo conatur intentum probarea ſentari vnam di&tionein , vt Ai fit Ana
eſte non tantum vanum, ſed etiam me tidoçumn ; N. Nazareni ; A. Auferat
Fèmagicum , & ex pacto dæinonico N. necem ; I. Intoxicationis ; S. San
natum . Sciendum enim inter magica Etificet; A. Alimenta; P.Poctila; T. Tri
reliqua periainunata folituin ,vtcontra nitas; A. Alına, & fic fignificari,quod
peltes & febres peftilentes, in quo tres mors Chriſti, quæ ex parte ludæoruur
verſiculi debebant certo deſcribimo- mala fuit , ex parte Dei mortem ( hoc
do . eft Diaboluin ) ferire , & cæt. Quz ,
quis non videt elfe gerras ficulas? Neo
Ananifapta ferit, mortem qua ladereque verò infælici illi Fälici, fuffragatur ,
rit, cer. quod .
Duodecimò fubdit experienter ( 0a
Quibus quid poteft dici ineprius? tar cius uerbis , ne quis me fingere quidquam
nam illud ananifapta nihil prorſus fi- put et , ) viderur, & ab Ecclefia perinit.
gnificat, & ponitur tamen verfu tertio ficur , quod illi , qui per certas formas
Yi Dei nomen, & peritur ab eo , vt fe- verborum ferpentes collunt, ( pro ut
rentis mifereacur,vnde putet fic occut Apoftoli fecerunt ) & tanguot , & in
tè dæmonem inuocari, quihoc fibi no medicinalibus refectionibus inultipli
men ,vel fignum conftituerit. Deinde cirer deducunt;imò leprofos fanando;
quod ait fidelicer credentes tantum fa- nondum fundamentalicer infectos s
pari : hoc indicat eum requirere cer- multum proficiunt, & ecce quod ille
lain fidem virtutis illorum verborum , qui proprie calibus verborain exorciſ
quod , & ipfum elt impium . Si verò misin eadein forma nan vtitur , licet
licet de ſignificatione conijcere, fufpi• fortiora loquatur,nihil apud ſerpentes
for vocem efle ex Chaldæo , vel He operatur . Refpan. primò falfum efle ,
bræo confittam . Si velis deducere ex quod dicit ab Apoltolis ſerpentes ſu
Jan Hanneni, milerere mei, & Sophet biuos , per cercas verborum formas ,
UDV , vides uniſericordiain ve a iudis nam hoc per illos factuin dumtaxat ,
ce peti, fed nó a Deo vero ,ve arbitror . iuffione, in nomine Iefu , vt Dominus
Nam Ana M2 X fecretis Mikubalim præcepit, & cui formx , vt caufæ ac fie
myfterijs fignificat, nentem cui innl goo ,fuan open atque effe &tum polli.
tæ priinenociones , in cuius inedio din cicus fuit.á fallain eit fecundò ab Eco
cunt federe anzelun ,quen vocant as clefia incantatores ſerpétum , qui com . a Marc. sh
nim , qui rei veritate uhuniniaperir , meaticiis huiufnodi formisveuntur, v.18.
& indicat , .vnde & yun ** nonea vel morboru'n curaciones tales perfi:
idoli, & illis Arani diuin2015 . Saphat ve- ciun , permici,vt docui iam fæpe, &
rà Jeaosatean indicar uso ananifa oftenda ner profeffo lib . 6.Tertiò fal
pia igitur guilianuiſapta igniticu dx- funeit, alijs forinis potenciorib.vten
mone nillan , diuocioli qui preet, tes efeitu'n 110n confequi , conſequu
& dijudicio arquzindicu mno -bi cau- cieniin eu :n funt fan &ti viri figno cru
fan itu len : diun . femper eniin cis , inuocato non ine Dominico , &
milenici priufqui'n fonat , lenécia mfiinilib . Ecclefia iticis reinedijs. Quod
feruar, nile ici) noroin illarun feriffi loquatur de formis commentitijs at
fe . Acqaz hocarbitror arcagunillud q ue priuatis ,hac ipfa experienria do
cer
 Libri III. P. 1.n
cet ex pacto fieri . ideò pro keitis
na , quia legern illam Diabolustulit :
non prodefi altera,quia eam non prx-
ſcriplt.
Decimotertiò , fic argumencarur;
Deus etiam per malos Sacerdotes , fo
feruent preſcriptan ab ipio verborum
formam ,conficit Eucharitticum facra
mentuin ,per bonos vero , fi formulam
non fernent ,non conficit.ergo eciam
Deus per malos feu maleficos , fı ver-
ba concepta ſeruent, tribuit fanitatem
per bonos non tribuit fi non ferueno.
Confeyuencia probatur,quia, tette Du
Gregorio , miracula minora probacuu
per maiora . Sed illud de Eucharistia
ett maius, iftud de curatione morbiett
minus . ergo iftud benè probatur per
Hlud. Equidem miror Chritiani alicuius
tantam efle poſle impudentiam valam
cratiff. rei mentione fic abutatur, & ta
lem inſtituä сomparationem , nimirú
inagiæ fectatorum hoc propriuin elt ,
non catholicorum verorum . Adargu-
Mentium negatur confequentia, nec vt
get probatio , quia præfupponit falu
kun,nempeniraculofam ,& non pro-
digiofam ,hoc eſt a Deo , non a dæino
ne caufam in cafu propofito , quòd a
nobis impugnarur Transfubftantia
tionismiraculude fide eft miraculum
fin quia Chriftus hanc,& non alia for-
main verborum inftituit . Sanario hæc
mallo argumento idoneo probatur a
Deoeffe: quare corruit tota machilik .
D. enim Gregorij verba de duobus ve
Fis-miraculis-lune.
Decimoquarrò infiftit probaciorri
experientia , parum artédensexperien
tiam tantum oftendere, quid faciat fit ,
fect no docere; quòd curratio fit a Deo ,
veteriam quòd fit licita nam no quic-
quid corpori prodeft ,id licicuin eit, vt
conftar, alioqui & nimio poruad' vo-
mituin , & nequioribus alijs vri liceret
& medicy talia ſuadentes excufaren
tar . alioquia dæinonibus inorborun
aurationem petere liceret, vt impius
Paracelſ.ceniuit, & non nimis obſcu-
rè :Malleolus uiderur concedere, quæ
ancta ſunrimpia
1 : Decimoquintò , quæ in his formis
continentur,cuncta funt ex S. S.defumi
. Sea VIII . 83
pia.ergo ticita & ladeta . Refpon. dihinde
bet illarione frigidius. peccatum enim
hicest su abutu applicationis,co quod
verba faca applicantur, ad ea quæ Spi
ritus Sachus nullo modo intendit.qué
admodam peccant , qui ad diuinario
nes, fixyras palquill.& huiufmodi, ss.
verba deficeow ,Confirmat arg. fuum
quia non reprehenderetur,quicum fi
gno crucis limpliciter diceret , fanare
in nomine Chrifti. ergo nec ille , qui
paullò plus rituum & verborum bono
Tram adhibet.Refp.rurſus conſequentia
claudicare . quia prioritle Ecclefiatti
tam , & Evangelicam formam ſequi
ear : pofterior voluntariam ſuam & co
menticiais. Deinde & prior ille hoc fą
festemerè, poteft peccare delicto ten
tantis Deum .
Deciinofexrò , credéribus Deus pol
teicus miraculoruin patrationen ad
folumcredérium iufum ,nequediſtin .
xit, ſi hac vel illa formavfi fuerint, fed
formam gencraliter loquents liberain
reliquit , neque nos igitur hanc licen
rianr reſtringere, neque diſtinguere de
benaus. Refpon . Chriftum Dominum fi
delibus eam poteftatein tribuifle , qui
fide fitinigin nomine ipſius, ad fideicó
firmationem ita facerent, quando fa
lusanimaruin hoc depofceret,utpatet
ex ferie contexeus Dini Marci. Et fic
Chriftus Dominus miracula. fua edin
die Velle aneem iniracula edere,dunta
** ut homo; vel equus, vel vacca, fané
tür çgritudine corporali; hoc Chriſtus
Hec iuſht,nec approbauit, nec folet cô
eurrere ad huiulmodi.forinam quoq;
Amplícein nobis reliquit,manusimpo
ftionem , & fimplicem in nomine eius
cum benedictione iuflioneny , vel pre
cationem . Hanc Chriſti licentiam nec
retiringimus; nec diftinguinus, fed ar
cemus ab ea fuperftitiofasadditiones ,
& ampliaciones .
Vlcimò fic arguinentatur , in dubijs -
benignior interpretario faciend'ı , fed
hic res dubia eſt,ergo porius dicédum
licere, quain non licere. Conf. Deus
intentionein faciencis attendit;eam tu
fticus iſte hoc faciens haber bonam.er
go nonelt damnandusa nobis. Reffon
Awhe formula finelicita necne, Atria
F 4 & te ,
 88 Diſquiſitionum Magicarumi
Etè loquendo dubium non effe. primò ſceptatur de animæ periculo, tum non
quia non funt ſufficientes rationes ,ne, quod lenius videatur in quofdam , fed
que argumenta fatis idonea, ut ijs incel quod reuera fit animętutius, id fequen
lectus lanus ac benè diſposirus mouea dum,ve communiter docent DD . &
tur ad credédum , has formulas effe bo Adargumentú itaque breuiter reſpon Aragon g Caie. .in
Sot.
nas aclicitas . hoctamen neceffarium deo ,ex maiori bené inferri,de peccato d.ar.4.
a d.c.vlt. efic, vtdicatur dubium ,conftat. 4 De- ipfius vtentis , quando veré dubiü elt ,
inde quia regula iuris Canonici impro peccauerit necne , vt puto de ruftico
bat omnes orationes, & formulas hu- dubium fuifie , demonacho verò pro
iufmodi præter Pater nofter , & Credo , vt feffore Theologię non puto , tenebatur
docuimus,nec inuenitur exceptio pet enim fcire: perperam tamen infertur ,
Eccleſiam introductaſpecialiter de hu idem de re, nam nec dubium id eft , &
iufmodiformulis, ſed dubium non pofiforet , non fequenda ni fi pars negati
teft dici, id de quo inuenitur regula ve va , quæ tutior , & proinde verè beni.
tans , nec probatur de eo caſus ipecia- goior in animas.
b Aragon . čim excepius. b ergo iftud hic non po Alia quędam poftea accumulat , qug
alij ad teft dici dubium. Denique hic no iunt prætermitto , quòd fint non minus
D. 76.2.2. Doctorum fententiæ pro parte affirma inepta , quam frigida , & ridicula, vt
9.60. ar.4. tiua;dubium enim nó dicitur, niſi fins potemeræ fabella , de Moyfe, Virgi
hinc inde veriinque Doctorum opinio lio, & c.
. ¢ Barto. in nes.c. Verum ergodubium hic nó po
leg.quoties. teſtelle de re, vtrú per le fit licita, nec SECTIO IX .
D. lo quis ne? fed tantum de perſona, yorum pec
caution . cauerit , quod putabat licitú , x his in fertur decifio demultis for
necne ? ſunt omnino diuerſa quas
fieri enim poteft , vt peccem faciendo nè, vtde ijs poffint lectores, quandode
rem licitain , & fieri poteft vt non pec- facto inciderint,iudicare, nec adfcribá 11
2
cein ,faciendo rem illicitam . Quare e integras, ne curioſi & imp!i queant a
ciam aliud eft iudicare de re , aliud de buci, fed adſcribam tantum initium ac
homine. Quando quis iudicat de homi finem ,omiflis medijs & circumftatijs,
ne,debet Ipectare bonum hominis, & quas auctores earum requirunt. Prinę
cófiftit in eo, vt quis bonus cenſeatur: quatuor frequences func hic in Ebu
ideò in dubio , ne homini fiat iniuria , ronibus.
teneor potius iudicare, quòd non deli 1. Adequos fanandos, interrogant
d Cum.coſ. querit . . Sed quando quçritur de ipfa cuius coloris fit fi dicas,fpadicem.cla
25 4. in fin. re, quia rei no interest qualis exiflime . mant.Spadix,ſpadix,lilaboras tali,vel
Soci. confil. tur,bona an mala; ideo non accommo talimorbo, tam verè ſaneris ,quam 10 ,
115.col.3. dandum eft in dubijs iudicium bono feph & Nicodemus, & c .
vol.1. Cor- rei, fed bono ipfus iudicantis, hncett 2. Ante per ante , par ante ante & C .
meus cöf. 71. ei quod utilius eft iudicanti. . bonum vr virgo Maria peperit.
lit.2.par.3. autem iudicantis eft, non decipi intel 3. Alligare equum ſtoloni arboris,
e Guido Pa lectu, & intellectus bonum eft veritas; quæ nunquam fructum tulit , idque
pafing.a 17 nempe fic rem intelligere, vt reuera eſt trium horaruin ſpacio .
quare hoc iudicium elt conformadum 4. Pro quouis morborum gene
ipfi rei, quoad fieri poteft, & de re iudi re ; funiculo laneo brachium circum 1
candum, nó ut expedit perſonæ facien dare , in nomine Dei & cætera , & ad 1
tis cuius hic ratio non habetur ;ſed pro nomen ſancti , cui morbus tuus ſa .
ur natura & conditiones rei poftulant. cer , funiculuscontrahetur & fiet bre 2
f fic intelli- qua in re D. Thomæ ceteri afentiun- uior , & c.
ge Specu. de țur:f Accedit,quod quæftio hæc de re s . Dicto , conſummatum eſt, pedem
arbitr .9.8. pertinet ad communem animarum fa- equi terræ fortiter incutere , & addito
verl. fed ad lutem ; quæ paucorú fuperftitioforum alio verſic. ex oratio . Domin . clauuin
fo arbiter . tauori præferenda eft . quando veròdi excidere .
6. Ad
 Libro Ill. P. I. Q.
d. Ad morbum quendam animalis
ſanāduin , inijcere phialx vitrex aqua
limpida plené , nouem ordei grana ,
& cær.
7. Filum per chriſma trahere : aut
terream imaginem ,fub altaris pala ab-
ſcondere.
8. Tempore miſſæ dentes tangere,
& quendain ex Euangelio paſſionis
verliculum finul dicere .
9. Cum ægroto ancè febris acceſſio
nein manus lauare , & interea certum
ex pfalinis verſum ſubmurmurare: vel
laborantis manu prehenfa dicere, Ae-
que facilis tibi hæc febris fit , atque ,
& cætera.
- 10. Recipere tres panes miffales, &
in vno ſcribere , qualis eft pater &c.in
altero & c. in 3. &c. & dare has hoftias
febricitanti &c.
Vndecima : ducere ægrotum feria
ſexta ( idque continuis tribus diebus )
ante ſolis ortum , verſus orientem , &
eo expanfis ad folem manibus in cru
cifixi morem ftante , dicere ; Hodie
dies illa eft qua DominusDeus ad cru
cein accefit , &cætera . Denique re-
citare nouies ternas oraciones Do-
minicas, & ternas falutationes Ange-
licas .
Duodeciina:illud Aphricani; Gu-
ftatc & videte quod bonus eſt Domi-
nus, inſcriptum certæ fupellectili, &
cætera .
Decimatertia:in aquæ frigidæ cya-
thum inftillare profluentis fanguinis
definito nunero guttas; & inter vnain
quamque legere paternofter, & cæt.
& propinare patienti . eumque certa
quædam interrogare : uel fronti eius
certuin uerficulum cruore illo infcri-
bere . uel in fanguine fiitendo , dicere ;
Sanguis mane in te , & cæt.ſanguis ma-
ne fixus , & cxt. & terrepetere . Item ;
in fanguine Adæ orta elt inors * &c.
• + fanguis vt fluxum tuuin cohibeas.
item illud; Chriſtus natus eſt in Peth-
leem, & paffus &cæt. & hæc dicentem
tenere innominatum digituin in vul-
nere , & facere certas ſuper vulnere cú
eo cruces, & dicere quinque pater , &
ſemel ſymboluin , &cæt . Item ;certum
yerſiculum ſolum dicere ex Pallione ,
VII Seq . Y. . ‫وه‬
Item dicere , In nomine Panis, & cae !
chunrat,cara, ſarite &c.
Deciipaquarta . tribus diebus ante
ſolis ortuin ſuper equo dicere : In no:
mine Patris, & Filij, & Spiritusfancti
exorciſo te verinem per Deuin patrein
* & c. vt nec carnern, nec ofTe huius c
qui edas,& cæt. Deinde certo nuır.ero
recitare pater, & Aue. tandem in dexa
tram aurem equi , cum aliquot crucia
bus factis , inſuſurrare quatuor quxa
dam verba .
Decimaquinta ad inueniendum fua
rem ; in cryftallo crucem facere cum
pleo oliuæ , & lub cruce fcribere; Ser
Helena, & puero cafto atque legitiina
decenni tradere phialan tenendam ,
& poſt tergum eius flexis genibus ter
dicere orationem S. Helenæ ; deprecor
te Domina S. Helena , mater Regis
Contt. &cæt . Amen, & cum angelum
intellige nigrum-) videbit puer in phia
la ,tun interrogare quæ quis voluerita
Item ad furem deprehendenduin ; AC
cede fuentem aquam , inde quot fufpe
ctos habes , tot numero lapillos collie
gedomum refer,facigneſcant in foco
defode ſub limen &cæt. imponantur
ſcutellæ aqua plenę cum certis ritibus,
& ad nomen furis calculus eius aquā.
faciet ebullire . Item ; leguntur feptem
plalmi cui Letanijs;hinc fequitur ora,
tio terribilis ad Deun patrem , & cæt.
hinc'exorcifinus in furem : denig; for .
matur figura circularis cum barbaris
nominibus, & in medio pingitur ocu
lus, tum clauus æneus , certorum laces
rum ,oculo infigitur malleo cypreſliao
& dicitur cercus ex palinis verſiculus.
fic furi oculum putant excuti. Aly ,
die Sabbaci ante Solis ortuin rainun
auellanuin abſcindunt,dicentes ; Ege
, te rainum huius æltacis reſeco , & cæta
in menfa fternicur tegumentum addi.
tis his verbis; & c. quæ ter repetend..
Alij vtuntur exorciſino ſeu anathema
mate,quod blafphemè vocant S. Adal
bertis cuius initium elt, ex auctoritare
Deionnipotentis, & cæt. & finitur :
Amen , dicantoinnes, postea cantabi
tur ; Media vita inmorte fuinus, & cæt.
Quain prorſus fufpicor effe illius A
delberci hæretici,quiſe ſanctum vocai
bat ,
 go . Diſquiſitionum Magicarum .

bar, & damnatus fuir à Papa Zacharia; ri: vel, fac feribi litteras infra Evangelium
cuius Hiftoriam & Magicam quandā talis fefti,eo lulpende illasad collum uiri tui,
impiam orationem ,inuenres in vita S. & non poterit ſubmergi fa pertranför more
Bonifacij apoltoli Germaniæ libro 2. vel fic, ſiuishabere maritum ad uoluntatens
apud Surium menfe Iunio . Ali legunt pfal. tuam ,quareclaos ferreos antiquos ( vulgari
108.iuxta certain distributionem . ter baefnagelon ) de guibus inuentis debet for
Decimafexta, ad curandum malef- ' mari annulus ſexta feria infra miſſam : por
ciatum :Accipe tresolei violacei inen- ftina ſuperlore Euang (quoddam certiim )
furas , & confiftens contra folem ante con dic quoridie Pw.noff. Therec fo annulum in
eius orcum expriine nomen læfi & ina digito portaueris,habebismaritum protuo di
kriseius, & angelos gloriæ , qui ftantin fiderio infra annum . Item fifponfa debet ha
gradu ſexto, lex diebus ter in die . Se bere bonam fortunam ,oportet quod in nuptij
primo autein collocetur ille nudus , ingrediatur domam ( seb duobus euaginatis gla
& c.deinde nomina horum angelorum dijspofitisadmodum crucisS. Andree . Item
imafcribenda laminæ , & c. viceſima die malf vel mareequitetmulierem in fuerpa
men ſis lànabitur . rio iacentem , uel ne infans rapiatur( a Itrigi
Decimaſeptima, Item ferre in fcri- bus ) debet ponicalpellusvei corrigia fuper le
pra nominatrium Regum , cum cercis cum , hactenus ille comentus tantuni
eribus verficalis: reli verba planè inco- pofuiffe quantum ad fugiendas agņia
gnita & abfurda: vt illa veterun , Da ias fuperititiones percinebat.formulas
rata darjes,& c.& recentia, Abnac, Amo, verború, quas przterea adhibent, pru .
Szc.ucl illa pani inſcripta, Iriona k hirio- denter præteriniſit.
ri, & c.vel iitud: Hax ,pax ,max, &c. con Nuper duas hic in Brabantia no in
tra morfus canum rabidorum . Item frequentres deprehendi;Priina ,ve ſciāç
contra dolores dentium : Stigiles Fals. an æger moriturus , fálem ignaro ia
cefque & c.vel aliud : Galbes , & c. Gz!des, manuin iinponunt, & attendunt lique
& c.Item , Gibel , Got, & c. Et in pilcium fcat fil, necne ? quod pertinet eriam ad
captura , illud Geoponici Conftanti diuinaciones. Alteraelt: fi quis febri
ni, ( no Sabaath : & quorum his nugis lahoret , iubent prorfus nutum fe folc
olim libri referti fuere Bamachius, & exorienti opponere , ac fiinulcerto nii
Cariachirus, à Galeno deriſi lib.6.Sim- inero Dominicas orationes , & falut.2
plå in illo Conftantini ettabufus dus. tiones Angelicas recitare. Sic liberan
rum Deinoininum . dunt.crebrò etiam virginesid faciunt.
Decimaoctaua, virgas parallelas vi tanto ſanituis corporeæ quan vere
cercorum verborum inedijs partibus cundiæ maiorcura: quo , nifi Afiro .
committere , & in.crucis formam vin- deo auctore vult cuin vefte pudorem .
cire , & decollo ſuſpendere,velthora- cum pudore pudicitiam paulatiin po
alignum rotunduin cum certo mur- nere. Priori poffe aliquid phyſiologi
wure applicare,uc Turcæ faciunt. Sed cum ſubeffe : Sed id adeò incercuin &
funt innumera huiuſmodi.commen- obſcurum , vr non iniuria fufpectum
02 , quæ ex prædictis diiudicari pore cenfearur . Nuncitta fufficiant exein
mine: & nos alia quædain lib. 6. profli pla ,plura ſuin datarus lib.6.c.2.fectio: .
gabimuss quæ propria Paracellittarů. q.1. & ex opere Martinide Artes de fis
Aliæ quædam fuperftitiones in expo- perftitione,quod exitat in iuris Oceano,
Gtio.præcepti apud Beetzium legun- peti poffunt:apud quem inuenies egre
cur cap.s.alij (inquit) promittunt.fio : vis giè confitatam quandam vanam ob
ut munitustuus diligat te ; accipe de omnibus feruantiaut, quæ fimulett ſuperftitio
crinibus tuis , or offer illos ad altare ter cum & Dei tentatio, & facrilegium , & bla
cereo ardenti : o tunc quamdiu portabis illos fpheinia,qua Nauarræi rutticivreban
Super caput tuum tamdiu exardefcet in ama eur, imaginem B.Petri in ftumen mer:
remtui. Alia fuadet fic: accipe hat farctio gentes, ad pluuiam impetrandam : cu
uerba.fcripta,é confue veſtimentisuiri tui , ius dicta moneo ve notes , quia rullici
amor pastrid accidi, vel fubitanea morte mo accolæ Rheni folent idein facere cuin
statua
 Libri III. P. II . Q. IV. SEC. VIII .
ftatua ( fi com meminij B.Vrbant. Fuit Forinidandum quoddam in huiuf
penėsmelibellus M.S. Leuini Crucij modi negocijs exemplum Gerſon nar
Cúrionis Boſcepani,cui titulus Erudi- rauit: fuo tempore Principen quenda
torium exorcista , qui uir certè necindo- fuifle , cui cum fuaderetur, ut peterec
ctus, nec exigua huiufutodirerum ex- confiliumà fapientibus , quos fciebat
perientia præditus , plurima congeſſit efle tales, & fibi beneuolos, V trum licite
remedia contra maleficas noxas , qua-..effent fuperftitiones quis exercebat , es crede
ruin pleraque etſi manifeftæ fuperfti- bal? Respondit, cur inquirerem à talibus,
tionis nequeant reuinci, expedit tamé etenim fcio quod diſconſulerent mihi : Ego
propter claruin periculuin , & procli- tamen fis-agere; fic credere penitus diſpo
uem abuſum , ijs prorſus abf.inere . fui, nec omittam . Et in hac infoelicitate pofi
Quapropter oro & hortor omnes , ad tus, prauentusmorte repentina ,deftưit nel
quos liber ille, quod fciam nonduine let,nollet:nunc agnofcensin inferno, quoniam
dirus , peruenerit ( ſcio vero quofdam Dominus odit obſeruances vanitares
illic traditis incautè admodum vti ali- fuperuacuè. Et contra . Beatus eft vir
quandb ) ne temerè vllo remedio inde cuius eft Dominus fpes eius, & non re
excepto vcantur ; nifi prius follicitè , fpexit in vanitates , & infanias falſas.
cuin pio, & erudito , & prudétealiquo Sic ille tract. de obferuat. dierum fu ..
Theologo rem contulerint, & is ſecu- perftitiofa .
ra omnia declararit.

FINIS LIBRI TERTIT .

SVM
 92 1.7
S V M M
BREVIA
De Diuinatione .
Ræambulum.Denomi
nibus quibuſdam , quid
ſignificent . Prædi &tio .
Prænotio, vaticiniū , Pro
phetic , locus D.Hierony
: mijloca Ierem.13.0.23: 25.0fea
. 9.0.7.Exod. 1 2.1.1 2.cap.18.1.11 .
Dan . 11.2.8 . Deuter.13.Ierem.23.
2.25.cum fimil.
Diuinatio, quid locus Prou. 16.D. 10.
de diuinatione iudiciaria. Exempla,
Salomonis, Danielis,Ariopharnis,
Alfonſi primiNeapol.Tiberiji come
Theodorici regis, Caroli Magni, Fri
derici 3.Solymanni Turcæ.
Conie &tatio quid.quopacto deincepshę
Doces fumenda.s.Beatricis A teſti
na ſepulturæ miraculum .
Cap.I. Dediuina Prænotione , feu
Prophetia .
Quxſt ... Denomine, & natura.
Prophetæ & prophetandi ſex ſignifica
tiones.loca 1. Paral.25.1.3. 5.1 .
Reg . 10 P.12.3.Reg.18.29.89 9.4 .
Tit. 1.7.12.1.Reg.18. Eccleſiaſt.48.
2.14.1.Cor.14.0.5. Exod.7.0.1.
Propheta vnde diétus Græcis. Nebua
. .
Videntes vnde. Prophetæ definitio
Caffodori. alia melior . Prophetia
caufa efficiens . An humana aliqua
opus præparatione . locus 4. Re
gum 3 .
Subie &tum prophetie : Sententia Pla
tonis, do Ariſtotelis fatui, genus
omne hominum , & fexus . etiam
mali, ignari, Ginuiti. quomo
do prophetia ſit voluntaria.
A RIA
LIB . I V.
Inſpirationum , feu illuminationisme
Species.de imaginaria, et intellettua
li. de duplici eleuatione.
An Deusſemper per Angelos, & nun
quam immediatè prophetiam infpi
ret.Conciliati D.Hieronym . Augu- ,
Stinus, & alij patres.Quofiat modo,
influxus propheticusmediante An ,
gelo ?
De materia prophetiæ .Quæres occuta
tæ huc faciant.locus Deut. 18.verf.
15.01.Cor.4. V.I. 3-4 . Quomodo
Prophetæ dicantur participes aterni
tatis Dei. De prophetiæ certitudine,
tum abſolutę, tum conditionate de
lumine prophetico , do varijs eius
nominibus .
Thoma Anglici libri attributi Dottori
Angelico . Anlumen propheticum
fit idem cum lumine fidei.eccatum
eftgraue illinoncredere. Anneceffe
prophetam intelligere quæ dicit . An
neceſſe predicere alijs . Lumen pro
pheticum ad quam qualitatis ſpecie
reducendumLocus Michea .
Queſt. 11. Quæ ſint ſpecies Pro
phetiæ.
Duo genera, per Sacerdotes, & Prom
phetas.
Sect.1. Derationali ,Vrim , & Tha
mim .
Deduplici Ephod . Quid rationale,Ile
bræis yun. videri veteresalijspun
& tis legiße non Jun,ſed qun 167.00 1
non abgesgv.cur latinis rationale iu
dicij. refillitur larrhius.
De nominibuseius Chaldæis, Hebræis,
Græcis. Quid rei fuerint Vrim ,
Thummim , Polje fciri. Non fuiſſc
ali
 Summaria Breuia Libri. IV . 93
aliquid diuerfum ab ipfis lapidibus, calypfis quomodo fcripta hoc genere
XII . prophetiæ.Tertulliani locus .Aliud
Diui Augustini mens exquiſita . ſunt And.Cæfarienſis . netoxos , quid.
nomina ipforum lapidum , qui alibi latox'congelatio, morbus. Theodo
etiam vocantur Soham , & Milluim . doretvis, & Theophylaétusnorati.
Locus Exod. 25.0.7.0.0.30. expli- De fomnio. Othm .brúmulon quando sie
cat. Oleaſter defenſus. item defenſiprophetia, quando non . Modi, jen
pulgatus, do LXX. Deofu huius fomniorum fex in Ss.differentie.He
prophetiæ. modus interrogandi. Ap bræi ſolebant fomnia petere , vt ds.
plicare Ephod, confulereDominum gentiles. ponuntur loca huiufmodi
applicato Epbod . Gentilium dictaψυχομάντια
Confulere Dominum pró üſdem . Vigilias Chriſtianorum Iulianus eo co
locus 2.Ejdr.7.0.65. & Deuter.33 . natus deriuare per calumniam . Isa
verf . dçi idololatræ hac in re imitati fuere
Quis modus reſpondendi.Duplex:pri Paganos. Locus Efa.1.c.65.0.4 .
musper nudum fplendorem lapidū. Diuinorum fomniorum finalis caufa
defenſius Ioſephus . Secundus mix multiplex ex facris litteris often
tus ex fplendore,&fermone . Locus ditur.
1. Reg. 28.0.6 . quid refponfio per Locus D. Iob cap.4. verſ. 14. capit.
ſacerdotes. 33.0.15.Locus Numer. 12. verf.6 .
Soluuntur argumentaviri docticontra Exempla multa diuinorum fomnio
Ioſephum . eius fumma in his au rum ex hiſtoric.
&toritas.Græcia óyour vocarunt.quo Que Jpecies prophetiæ ſublimior, &
fenfu Lxx . dici queant Græci . De excellentior ſit.
tempore quo hoc oraculum ceßanit.
Cur vocetur iudicium tävinacor, Quæſt. 3. Quo pacto prophetia , G
cur Vrim illuminatio . Tbumin ue diuina reuelatio >, difcernenda
peritis. Git à diuinatione , fiue dæmonia
Sect. 11. De oraculis Prophetarum . ca reuelatione,
Diuiſio oraculorum . viſio , verbum ,
fomnium . nomina quorundam pro- Auctores qui de hac quæftione tracta
phetarum minus notorum . viſio. runt . Capita , vnde petenda distin
opacis1817 , quid. verbum a6yos. Etio .
nitquidi qvomodo fiebat. confi- Sect. 1. Quænam neceſſaria iudicatu
og' IN LO Euangelium
llum . Onus, ro de reuelatione.
ſeu NUD .quidſit fuſe quafitum , ré Spiritus diſcretionis quid , & quotu
ſitum , refélluntur vari. plex. de difiretione experimentali .
Hieronymus defenſus. A pocal.2. in fi hæc est in ordine adſeipſum .
ne, verf.24. Ierem.23. verſ. 33.ampe Dediſcretione in ordine ad alios.que
pal, quid Græcis LXÝ.cur idem di dam infufa ;quædam doctrinalis feu
catur onlus,& munus . Reprehens. acquiſita; quæ ad hanc neceſaria
Theophyla &tus. ſit doctrina, pietas,experientia, & go
De ecftaſis ſeu raptu prophetico. 9 qd. alia multa . Tenenda præcipuè bu
Ezech.1.0.3. cap.8.2.1.0 3.In militas. Suspendenda non præcipitan
raptu propheta ſemper ſibi præſen dafententia. Exemplafacræ ſcriptu
tes hoc distinctia fanaticis hæretico ra , Iacob, Iofue
Samuelis. Melia ,B.
rum . Polybroncifragmentum . Virginis. locus Luc. 1.verf.29 . San
1
Auctor lib.defpiritu & anima defen Etorum Ambroſii, er EpiſcopiCy
us contra Petrum Oliuarium . A po grij. IUuſio mulieris Carthaginenfis.
Pro
 94 " Summaria Breuia Libri : IV .

Præstat humiliter rei ere revelationé, 4. Corporis constitutio.

quam auidè arripere: an liceat pete- s.Conuerfatio , ſtatus.
re,vt fecere quidā Sanctiss. Ephré; 6. Aetas, ſexufque.
Manrus, Herebertus ,galu ,fed non 7.Anſit Nonicu in vita Spirituali.
imitandi in hoc . Quod deceptæ mul Exempl.Franciſci Pici, qui hoc indicio
tæ perfonæ per hoc,vt S. Catharina , falliciam mire " reuelationis de
Bononienſis.Conatus ſic damon deci texit. 3
pere B. Auguftinum , fciebant hoc
D.Bonaventura, dü,de quibus nar Sect. 3. De reuelationibus mulierum
rat Gerfon , B.Coleto . non Sanctarum .
In alijs perfonis tutius eas reprehéde
re , & durèincrepare. Notabilis lo- Parum credendum kuic fexui. Cur fa
cus de hac re Gerfonis . Et quomodo cilè decipitur .
refpondendum obiectionibus , quas Quæpræcipue conſideranda inmu
illufi folent facere , cur non reij lierum moribus.
ciant .. Decepti vifionibus muliercultrum quo
modo Tertullian . no& ſtro tempore
Sect. 2. Que conſideranda in perſona fra.Franciſ de la Cruz ,cuius narra
cui facta reuelatio ? tur mira hiſtoria . Magdalena de la
Cr147 Cordubæ multos decepit. Et in
H. Fides. reuelat ionibus hæreti corum , Belgio monialis quædam arreptitia ,
& cæterorum infidelium non eft cre in qua Christus loqui, & hoftiam , fi
dendum . tales fuere Cerinthi. Mar ve Eucharisticum panem confecra
ci.Mont.ini. Archonticorum , Mine re credita ab illufis.
tis ,Iuliani A poſtatæ.Doratištarum Quam periculoſa confeßarijs conuerſa
Meſſalianorım , Anabapt:ſtarıım . tio cum mulierculis etiam jus ex
Campani. Iusti Velzy. Franciſci de Gerjone. An attendendus Statis vir
--la Cruz. Grætienzis pſeudoprophe ginitatis,matrimoni ,viduitatishac
td. de vatibus Brit.innorum , vtroq; in re , contra Leloyherium .
Martino, & alis; Eubages qui .
2. Anfint fui iuris, an arteptitiæ. his Sect. 4. De reuelationibus virginum ,
non credendum . Exemplum de qua e mulierum , quæ funt canonizata ,
dam ex Firmiliano. de Montano.de
aut notæfan &titatis.
1 monialibns Quercet enſibus. Ioanna
Potiere.de Indorum cohoba . de Lin De S. Angela bohemi.
buff a Bohema . S.Brigitta Sueua vidya.
3. An mores , & vita correſpondeant. S. Brigida virgo Scota.
Sanæ fidei:& de vitis hic maxime có S.Ccrtrudis Brabanta.
ſiderandis.A pollonü fententia de S. Eliſabetha Schonaugienſis de.
Quintilla, y Maximilla.Quopacto fendi.
mores intelligendi, & examinandi. S.Catarina Senenſis.
Petrus Sartor Antucrpienſis pſeu- 0110 in precio habenda harum revela
-

doeremita . Orationis mentalis que tiones. Refelluntur Henric. de Haf

dam pericula ratione via vni: ii & .
de lap fieBegardorum , Beguinarum ,
Dulciniſtarum ,Lollardorum ,Illumi
natorum . Periculoſi alij Scopulimul
ti. Eremitæ aped Caffianum.Fr.Ioan
nis de Rupcjellja F.Fran. Crucij.
ſia, Sibyllanus. Soluuntur eorum
obie&tiones. Y defendientur uatici
nia fanétarum .
Diſcutitur prophetia B.Catarina Sené
Jus de immaculata B.Virgin. Maria
Conceptione.
Diſcu

)
 Summaria Breüia Libri IV .
Diſcutitur locu's vnus ex concionibus
. ; B.Catherinæ fenenfis.
Item locus D. Antonini. Modus reucla
tiones conciliandi.
Scct. s . De indicijs petitis ab ipſius
reuclationis natura .
Quando plus deferendum reuelationi
babitá à vigilante , quin a dor-
miente
Diuina non eft , quando non congruit
diuinæ Sapientię , velnon iuuat ad
maius bonum. vel incitat ad ſingu
laritatem , vel inobedientiam . Subi-
tam doctrinam ; Exemplum fancti
Simeonis Trevirenſis. aliud Premo
Stratenſium tempore SanctiNorber
ti.Virginum Aronenfium .
Coriſiderati gradus ſi perbiæ in illuſio
nibus. Indicia falfa , exlafciuia , dan B.Hildegardis. B. Libuinę Batang .
impudicitia.Exemplum D. Roberti,
Caliud D.Dunftini.
Quam periculofium revelationis prętex
tu Jium contra obedientiam ſequi114
dicium.Exemplum Genebaldi Lao- Signum crucis opponere viſioni vtile.
dunenſis Epiſcopi. Aliud fornitiGui
Ibilmi Ducis Aquitanie.
Aliud S. Abrahami.Miraillufio virs
ginis Gandenſis, quæ fe Galua virg
nitate marrem fituram credebat.
Illufio B. Secundelli . Sub fpecie fruta
Etus animarum . Qulonodo uicit
fiepplantatorem . Exemplum ſanetę
Matrona , S. Marcelli.
SpiritusfanctiDoctrina, & pruden
tia B. Angcla .
Varia jutela & pellacia dumonis dete
Etę . Beatus Iordanus deceptusali
quoties prætextu boni . Remedim
expuendi in vifiim . fancti Meinul
phi ſententia notabilis .
Confideranduminum bona malis mix
ta fuadeantur. Hiſtoria de B. Ma
ria Oigniacenfi. & alia Beati Vincé
ty . Ferrerij. optimum remedium o
ratio. Exemplas. Gutlaci. s.elp begi
alterius.
Iudicium in bac re , & doctrina Beati
2 Fran
: 95
Arſenij Abbatis.Sireuelatio huma
na prudentia haberi potuit.ſifit de
Jumpia ex fura fcriptura, vel ei diſ
Jintanta . Sicor firmeturalijs reuela
tionibus. Exempla ſancti Hermanni
Stemeldenſis , qui & Iofeph voca
tus, quare . Euthychiç Patriar
chę . Beati Guilhelmi Roſchilden
fis .
Sancti Adalberti.Beati Meinulpbi Pe
tri Cluniacenſis . Quid fipagnano
tes ruelationes fuerint , cui cre
dendum .
Sect. 8. Deiudicijs quç petita à reuels
tionum circumstantijs.
Que conſideranda fint circafinem . Ille
filonnes de Varenis , & Ioan. Hus.
Canti,& circumſpecti. S.Arfenius.
Nctandę cogitationes præcedentes,
& Inbſequentes.Verarum reuelatio
num quis effectusex Hucbaldo,
exemplum S. Adelgundis.
exemplum fančti Oſtaldi Epiſcopi.
Modus quo je interit cöfiderandus.
Doĉtrina P.N.Ignatij Loyolçi .No
. tandaletitia , & horror quibus ani
mus pulfatur. D. Antony doĉtrin.7,
explicat.iper Beatim Catarinam Se
nenfem , & eius adhuc explicatio.
Explicata opinio quçdam vulgaris , 4
cito mori, qui fpiritusmortilorKM
viderunt.
Item notandım an veris confirmate
miraculis.Exemplum nobilis Matro
næ,d S. VV invialoci.falfaeft , li
velin minimo non contigerit, quod
prædixit alfolietè . Hinc patet ueras
fuißereuelationes CatarineRaconi
ſiæ ,Margarete Rauennatis F. Aloy
jil Bertrandi item IoannęLotaringi
cequç d. Lapucelle Iohanne, que
defenditur contra calumnias Anglo
rum.alta indiciaria.Falſas uerofuif
Je Montaniſtarum , Ioannis de RI
pofißa , & monialis Lufitanię.
 96 Summaria Breuia Libri IV .
Franciſci de Cruce.
Et Hieronymi Sauonarola , feu Ferra
rienſis . De hocdiligenter diſſeritur
contra quofdam . De Iacobo Brocar
do ,eo Beata Elizabetha Bartona .
Notandus modus reuelationis , qui
parius est.
Cap. 2. De diuinatione'.
Quçſtio i . Quid fit diuinatio .
Explicatur natura diuinationis.
Quçſt. 2. Quæ occulta queat di
mon diuinare.
Non nouit omnia , fed quædam tantü .
Marci historici locus explicatus.
Quid de libere contingentibus ? non
poteft niſi probabiliter coniectando.
Exemplum Baſilacij fanatici, qui
Iſaaico prædixit.
Qua à cauſis neceſſarijs dependent, &
alia nonnulla potest certo prædicere.
Quædam nonniſi per conie&turam .
Vride nata veterum oracula . Quid
de præteritis norit. Quid de prafenti
bus. Ancogitationes hominum no-
rit . Exemplum Scotti Parmenfis.
Dæmonum hac in re fraudes. O10
modofacta aliquando prædicat, vt
facienda. Exempla, A pollonij ,eo
iuuenis cuiufdam , & Chariberti, et
Cæfarij impostoris moderni huiusge
neris, remiffiuè.
Quæft. 3. Quomodo dignoſcatur
diuinatio à prophetia ,& diuina
tione.
Notæ ex proportione rei cognoſcenda,
or cauſa . Notę ex modo , & natura
quæfitionis . Notæ ex intentione
quærentis. Quæ excufuntà peccato.
Locus Prouerb . 19. D.vltim :Quan
do liceat ſignum petere.
Quæſt. 4. Quale peccatum Gt di
uinatio.
Quando ſit hæreſis.quandofuperftitio.
quando illicita dumtaxat.
Quando implicita ſit venialis .
Quando iocus omnino licitus.
Quæſtio s . Quotuplex ſit diuina
110 .
Quidpa &tum implicitum ,& explicitū.
Scholaſtici non fatis proprieloquun
tur in ſpecierum affignatione.
Quæſtio 6. Defpeciebus diuinatio
nis, in quibus apertadiuinatio in
teruenit.
Oracula, & vaticinia. vt Iouis ,Dodo
nai,Hammonis , Trophonij. A pol
linis Delphici , Clarij, & c. Veneris
Gazenzis.
Quahorumphyſica caufa ?
Nulla contraplerofque vera eft dæmo.
Cur vno loco potius quam alios
Cur priſca oraculaceſ arint.
De Pythonicis vatibus, Veterum . ut
Dodonides columbæ . Gallicene.Py
thia Delphica.
Branchidarum , Colophoni, Soračtini
que vates. Francia Merouei Pytho
niffa.Ventriloqui. Engastrimantes,
Sternomantes. Eurycles, Pytho
nes, Arcarij damones , ſeu Vates .
Exemplum rustici in Miſnia.Affla
tid dæmone, fanatici,enthei. multo
rum nomina. Sibyllæ vnde di&ta .
hap. Ecſtatici.
Sect. 2. Necromantia, ſeu fuxomár
THd, fusè defcripta. ritus collectiex
ueteribus poetis. Stati ,& Lucanilo
ca quadam . Melindenfiumfuperfti
tio . Duomodi Necromantia, Nuda
inuocatio, &facrificium . Sagæ pri
mum murmurant , deinde incanta .
tionem proferunt. Tertio commi
mark
 Summaria Breuia Libri IV .
: rartur. firmaminarum .
Tæna buius diuinationis . Damon in
hac pro anima apparet . σκίομαντεια
quid. νεκυομάντια κληδον.
Exemplum Santelereni magi. Diuink
re in Pythone quid.locus I.Reg.28
verſ:7.Quàm periculofum ,probatur
exemplis.locus Pfal.zos.verf.28.66
Ifai.8.verf.19 ,
Sect.3.Varia Hydromantia , vt que
vſus Andronicus. vna ficbat peran
: nulum.aliaper lapillos. alia ex pela
gi agitatione. Orientales mare bapti
Zant.Veneti ſibi deſpondent; alia ex
aquæ colore , imaginib. Pagoman
tia,varij ad hanc olim fontes.Crate
resPalicorum , ciſterna Alpbacena,
palus Iunonis. A pollo Tyrxeus.Rhe
nusGermanorum alia percyathum .
ut Feff æ.mulieresGermane ad ver
tices aquarum . fuperftitio hodierna,
fi fpe &torum nomina mittendi in a
quam.Aretinusfons obturatus d B.
Bernardino Senenfi.
Scct.4. De alüsmagnonia generibus,
De Lecanomantia , veteri , do recenti.
Gaſtromantia.Catoptromantia. Cbri
Aallomantia. Exempla duo recétia .
Et tuto quemlibet pofſe confringere
buiufmodi,docetur alijs duobusexe
plis recentibes.
DaƐlylomantia, varia exempla vetera
: et noua.Orycbemantia, aliter apud
veteres aliter nac fit.Queuediquod
2 dam fa &tum Acromantia Pbarma
ceia.Cofcinomantia . Axinomantia,
: Cephalæonomantia ,Germanoru ,Lon
gobardorum . A pionis, & Taciti ca
lumnia in Iudæos.Cleidonomantia.
De modo excutiendi oculum furis.Wa
na exempla.
Quxſt. 7. De ſpeciebus in quibus ,
1T vel non cxplicitum pactum , vel
eft admodum latens.
Sect. 1. De harufpicinia,ſeu ariolatio-
si no
07
Gazarčni qui.Devictimaria .Extifpici
na.Iuuenalis locus.Pyromātia . V tū
tur Lituani.an huc pertineat mos trā
filiendi firas. Delustratione per i
gné.Capromantia. Locus Stati Thy
rifumia Statij.Libanomātia Dionis.
Tepbramantia. Sophoclis locus. qua
dam eius hodie ſpecies.Moſchilocus.
Hydromantia alia , et oinomantino
quid cmnibus commune cum hac
Crítomantia ,alphitomantia, aleuromā
tia.xpieuque. Horatu locks, fe
libo inquirendiſuperstitio.Tiroman
tis.Ichtbiomantia.Oomantia,Ifiaco
rim.Ceromantia . Anthropomātia.
Valde olimfrequens, probatur fuiſ
ſe.Sacrificiumfiliorum Topher apud
Hebræos.Daphnomantis.Botanomā
tia.Sibyllafolia.Sycomantia. Diui
natio per myrıcam valde folemnis.
: Lausmyrica,
Omphalomātia. Amniomantia .Depel
liculis, quibus inuoluitur fætus.3o
piov , da avtodes,curion (den helm
Teutonice) ſuperſtitio inhrs.
Quific capiteinuoluto nati.louius no
tatus.Iudæorü diuinatio p leduim ,
: Jednaanimal mirum , fed fabulosã .
Agni Scythici deferiptio .
Litbomanţia. An Iudais in vfu . Locus
Leuit.26.0.1.de lectione, o ſignifi
catione quæfitum.Noster Interpres
defenfus contra Oleaftrium .Superſti
tio quadam geftantilim amethystīt
Rbaldomantia multiplex ; qvadana
- incantationis.quædam aufpici , qua
2 dam fortis quædam ominis .
Singularum exempla.
Narratio de Gregorio vij. Papa.la
padomantia, Lucernaria. Parthe
nomantia multiplex . Catulli locms.
Sect .2. De augurio, ar fpicio .
Aristotelislacus. Augurium quid, doo
quæ eius ſpecies.
A celo petita. Ab quibuspetita.
A pullor i m tripodio.
Ofi'inūdifferentia,ú nomina. Pauirga
Tripudium foliftimum.Soninium ...
G АA qua
 98 Summaria Breuia Libri IV .

A quadrupedibus peiita . Aufpicia Quam periculofum Magos confulere.

pedestria . Ex equisGermanorum , Trium Regum exempla .
Luizicorumque. A lupis,& alijs a
nimantibus. Cap. 3. De Coniectatione.
De ominum diuerſitate. Augurium ,o- Quælk. 1. De Coniectatione ex
men ,prodigium ſæpe confunduntur. aftris.
Tepator koria.varia exempla, ſepul
crorum , fonticum ,& ſpectrorum . De aſtronomia. huius laus. De aſtrolo
Oſtentum ,portentum , monſtrum , gia :hæc fusè docetur dána, prohi
quid. bita. Species eius quatuor. de Ioanne
Quid liceat in his obſeruare, quid non ? Stadio Bergano.Astrologia reuolu
Deacuminum aufpicio militari. tionum quid queat diuinare? quomo
do ceter & fpecies. Triplex Mortale
. Sect. 3. De fortibur. - hic occurrens.
Phur,quid. Ioſephi locus.Chinenſium Rationibus, et auctoritatibus omnis ge
fortes, & aliorum Iudæorum . neris impugnatur aſtrologia.
De diuinatoria. De oraculo . Paloman- Satis fitargumentis aſtrologorum . Lo
eia,pettomantia,aſtragalomantia , cus Gen. 1.2.14. Locus Efai.34.0.4 .
Kubomantia, ſeu aleatoria . Rabdo Loca S.A uguftiniconciliantur. Lo
: mantia multiplex.Sagittarum ,apud cus Pfal.103 0.2 . & Apoc.6.v.14.
Ezec.c.21.1.21.5 hp BeroperTHd Locus Arethæ Caftrienſis vnde cor
Virgarīt, Devt.8.0.21. defenſa vul rigendus.Locus Iudic.5.0.20. LOCKS
gata.incantatores cur chabarim di Apoc. I 2.V.3.Locus pfal.18. ve. 12 .
ti.interrogare in ligno, Ofe.4. 9.12 . Repondetur exemplisallatis de ve
Geomatia vanitas. Stoicheioman ritatepredictionum quarundam .
tiæ genera.eius varia exempla Genti DeThraſillo :Cur I.C.iungantMathe
lium , & Chriſtianorum . quid olim maticos cum maleficis , & quiillis
di&ta fortes Apoftolorum . Explica propriè dicantur Mathematici. Quo
tac.ſiquis clericos.26.q.5.Quomo modo,et cur Deus permittat illos ali
do bispfi S. August. Greg. Turo quando verum prædicere. De Aſcle
nenſis.D.Franciſcus. Petrus Blefen tarione .
fos & alij. Denotis Ephefrorum . Do Exempla aliqua falſarum prædictionī.
decaedri, ſeu Pastorum ludus. dictu loannis xxi. Papæ mors.
quoddam Cæfalpini. Hebræorum qui au &tores iconoclaſtik ,
Mlectryomantic modus multiplex.Zo Pancratij.Conftantini Stethati.Pre
nare,Socratis ,et Caffiodori error. () dicentiune aduentum Antecbrifti.
nomantia.Prudenti locus.Nomina Petri Leoni Spoletani . Abrahā bos
liberis prophetico fpiritu impoſita . confudit diſputando. Ab his decep
Sanctorum nomina imponere reli tusManuel Comnenus . Ioannes Ga
giofum.Pontifices fanéte mutāt no leaciuscontra A Strologum decepit.
men in inauguratione . Arithman Petri de Monte ilicino mendaciu .
tia.Cabbaladuplex Iudæorum.Voca Alfonſus Aragonum Rex contem
lium conſideratio in nomine proprio. ptor horum quare
,& .Ludouici Sfor
Alchindrinæ liber. Ornithomantis tia Stultus amor aſtrologie.Alexan
Ioan . Leonis. - drinorū iudiciumde his, etvectigal
Sect. 4.Quale in his omnibus pecca Brannvroulov. De medicorum fatud ,
tum fit. &ſuperſtitiofa quadă aſtrologia nec
Quam etiam periculofa resſit. de ſorte non chyrurgorum . De dieb. Criticis.
coſultoria , quandoilla hodie illicita . De aſtrologia inueftigatrice occultorin
Quaft.
 Summaria Breuia Libri IV .
Quæſt.2. De coniectatione ex ele
mentis,meteoris,plantis,arbori-
bus, brutis.
Tria videri tantum effe elementa .
Mufonij locus.Deüs,quagignuntur in
media regione aeris.de cometarī pre
di£tione aliquandoproſpere prædice
re.Cheremonis liber. mira exempla
de Nola BodKenfi.de Campana Vil
lilana.depiſciculis monast.S.Maur.
Deprænotione ex ventis . ité ex nubib .
grandine, & fimilibus.
Piſidas notatus.
Demaris tumor ', terræ motu .Arequi
pa mira prodigia . Indi adiuratores
malè múltati. Vulcani Peruniani.
Iride,halone,& c. Ex arboribus, plan-
tis floribus, & c. qua . Quædam hic
ſuperſtitio.
Queconijcienda ex mimantibus .
An ipfa præfentiant, quæ prænunciāt.
Quæſt. 3. De coniectatione medi
corum .
Regula quædam traditur.
Quæſt.4.De coniectatione Phyſio
gnomica.
De tribus eius ſpeciebus. Scriptores.
Melampus,&alij. Iunenalis locus.
Fundamenta artis.Locus Efai.3.0.9.
De Matbia Coruino Rege.
Probatur quædam eſſelicita.Etquate
nus.Socr.di&tum.Locus Caſſii medi-
ci.De quib.liceat Phyſiognomo iudi
care,de quib.non. Exemplum Anto
nj Tiberti Cef & natis diſcuſſum .
Quæſt. 5. De chiromantia .
Duæ eius fpecies.dePhyſica.de astrolo
gica.Verderij error de bac.
Trohibitio Sixti V. Artis vanitas Scri
ptore s.Iuuenalis locus.
Soluuntur argumenta contrarie partis.
Locus Exod.13.0.9. Iob 37.7.2.ma
99
nusDei quid fignificet in fcriptura .
Locus Exod.24.7.31.2.Reg.3.ver.is.
Eſai.8.0.1 1.Ezech. V.3. & cap.33.
verf.22. & .C.37.0.1.
Examinantur exempla prædiftionum
Chiromanticarum.Bartolomæi Cocli
tis. Alex.Medicæi.Iouiusnotatus.
Zingari,quido antolerandiprincipibus
fuse Corinthia lex de fumptibus .
Quæſt.6.De coniectatione ex ſom :
nijs .
2
Oniropoliæ ſcriptores.Somniorum dini
fio.Fundamenta vanitatis huius . )
Delibro Dan. Somniali in c. non obfer
uetis 26.q.5.Synafiusnotatus .
Quædam licet obſeruare contra Xena
phanem , & Epicuræos,quædam nā
icet cótra Stoicos . Prudenti locus.
Somniorumcertitudo , vel fallacia,
unde petenda.de cauſa efficientefom
niorum.Synafii, & Porphyrij error.
Item Platonis,& Arift.Hippocra
tis diuiſio nonſufficiens.
De Naturalibusex caufa intrinfeca .
1.animali.Locus Salom . Ecclef. 5.1.2.
2. intrinſeca corporali. quæpropria
Somnia ſingulorum humorum predo
minantium. De naturali extrinſeca
caufa , & diuiſio.
Quando liceat attédere sõnijs ex caufis
naturalib. Explicãtur ſingula cauſa
exemplis.Non licet dininare defum
turis contingentib. vt degratis datis
á Deo ,nec de liberi arbitii utionib .
De diabolicisinſomnis.Locus Homeri.
& locus Ecclef.27.0.7.De Leftiſter
nüs, & captione fomniorü apud Gé
tiles. de Venere Gaz £ 1 fomniorum
interprete. Somnia anthi fi ftarum ,
Anabaptiftarumque.item Epithelis
Mißenij. Aedeſiiphilof-phi.
Matris Attila .Ptolomai.Neftorij At
tici,Iuliani A poftatæ.Odatis, da za
riadres.demoniaca ad quid liceat ob
ſeruare.Codæi fomnium.Dinothi hi
Storia. Diuina infomnia qua.
Diuinorum inſomniorum quædã exem
G 2 pla.
 100 e
Summaria Breuia Libri IV .
pla.Theodofii Imper. Arnobi Rhe
toris.MauricijImp. Barde. Eulogy ,
Alexandri Mag.Blefenfis locus.bo
rū obſeruatio licita, & • ad quos fpe
. ctet interpretatio . Quomodo difcers
nenda dinina ab alijs . Locus Eccleſ.
34- verf.6 .
Excnepla eorum ,quib. obferuatio fom
njorum valde noxia fuit, Agaméno
nis Xerxis , Onomarchi, Antigoni,
Pompel. Iusti Lipsl. V. Cl. narratio
quædam de muliercula Bruxellenſi,
e historia diſcuſſ a diligenter.
Cap. 4. De coniectatione politica,
Lue de fortibus.
Sortis politicæ fpecies.
Quæſt.1. De forte diuiforia.
Iudicesfortiebantur Athenis, Roma,
in Sicilia.Cafus in quib. iura forti
tionem permittunt.c. I.26.9-2.
Quæ requiſita,vt hec forsſitlicita
Quomodointelligenda,quæ in facris lit
teris de fortitione babentur P
Ritus quifolemnes .Calix pro forte.
Locus pfal.1 s.verf. 16.
Quæſt. 2. De contractu fortis , que
Lothariæ .
De duplici contra &tu hoc priuato,la rif
ſe. eg publico,la lothérie.
Contractum eßelicitum probatur. Re
: prehenſusConradus.Ludusalea cir
prohibitus.
Contractus plures hic interueniunt.
Deperfonarum generib.quæ in hoc con
traétu veniunt.Quid hic lucraripos Quibusconditionibus concurrentibus
font mercis Domini, feu venditores.
Quæfint peccata venditori, feudo
minorum mercis.Demodo quo ftat
tim , ac collata iota, fortes trabütur.
Quid lucrari poffint emptores , ſeu
Sortientes.
Qua horum peccata ,&obligatio reſti- Quam periculofum fic ita citare.
tuédi an ad fortitionem rerü reftitu Qui peccent Mortaliter citando
tutarum fraudator admittendus.
Quid lucrari poſſia miniſtrine officias
ti. A quo alédi hi miniſtri. Publicīt,
& pauperes quid hic lucrétur. Prin
ceps pot aliquid reip. pauperib,vel fi
bi referuare. Poſſe aliquid dari ei, a
primā fortem , velplures obtulerit.
Quæſt.3. De purgatione canonica.
Quid ſit? quæ eius ſpecies. de purgatio 7
ne iuriſimrādi. Canon. hāc probātes
ExemplaSophia reginæ Polonię,et Si
xti 3. Leonis 3. Pelagij PP ,
De purgatione per fumptionem S $.Eu
chariſtię . Exempla Lotharij Regis
Franciæ. Greg.7.ipfe fecit ,ab Henri
co verò Imp. exegit:
Caufa , &formule buius purgationis.
Defenditur ea cötra Fran H . otomaní.
Caluinianum explicatur eius fententiæ .
: Historia ErKimbaldi Burbati. Alia
Sibichonis epiſcopi.Sepemortui, qui
- , reicum effent,& inste accufaretur,
ſumerepreſumpſerunt.Exemplare
miffiuèponuntur. Cur Deus hoc in
dicium aliquando permiferit falleres
vt in Andronico Imperatore.
Quæſt. 4. De vulgaribus purgatio
nibus .
Curfic dietę. item cur exploratorię pir
gationes. cur legesparibiles.
Tentant omnes Deum . huius ſpecies
petereminaculum .
Sect. 1. De prouocatione ad diuinum
c . judicium .
hæcfitlicita.Exépla. Sorç. Davidis.
Zacharię filię loiadę . Šeptem fra
trum Machabeorum.D.Pauli. Mar
tyrum noui teftamenti
. Et S.Euſta
Jii Abbatis. Gualtheri Burg.Epiſco
pi Piętau .
Quan
 Summaria Breuia Libri IV . 101

Quando citatipoffintcitationem conté nis autad gloriam , & c.Locus 2.Re.

nere, quando, & quo illam modo de gum 2.0.15
bent conſiderare : Qui conſulentes incidant, quiſpectato
Exéplū Gozalui Hermand.de Corduba ..res . Fit mentionon vija bulla Cle
Exempla citationum non irritarum . mentis 8 .
Citatio duorum fratrum de Caruaial. Sect.3.De purgationeuulgariper igné .
Menuerci Padei bronné . Henrici Mo- De proba ferri candentis.quod iudiciū .
gūt. Epiſc.Burchardi, et Meginheri. Solemnitates. Formula .
Gothus capite pleEtédus. GothalaniNa Exemplum Tetbaldı Peletari.Lex mi
uarchi.Fratris Ducis Britannien litaris apud Radeuicum . Leges Fran
Templariorum.defenditur hec historia - cicæ , Longobardica,Slauciæ ,Flādre.
contra quoſdam .De morte Clem.V. Vomerum quis numerus.
Papas & Philippi Pulcri Francorú Ferriconſecratio qualis. ponitur formu
Regis. Præpoſiti S.Lamberti Leodin . la.Sophocl. locus de hac purgatione.
De Innocentio IV.fabula Britanno Annobiles eam quoque fubierint,
Fum reiecta. ira.Exempla.Conradi Marpurgy co
Sect. 2. Depurgatione monomachia, tra hæreticos. Richarda, es Kunigū
feu duelli. da Imperatricum . Emmæ Reginæ
De ini:entione Duelli degentib.qire va Hiſtoricorum diſſenſio conciliata.
Ja.de caufis propter quas indu &tum . Aliorum in Græcia.MatronęChriſtia
De ritib. de armis. Duellim paralytici næ in Rugia. Comit:ße Mutinenfis.
contra Iudæū , qui imaginé Deiparæ Ludouici regis German . Legatorum .
piolarat.Duella inter reges pregno. Occiforum Comitis de Oldebborg.
inter priuatospro regib. protestimo Vpittenbergenſis iniuftè accuſati de in
niopudicitia, pueri contra gigātem . cendio, & deteftipostea rei. Exem
Burchardi contra Conradum . plum Pifcatoris Traie&tenfis,&cu
Deſucceſſ.auorum interpatronos nepo iufdā Hypocritæ.luonis loca difcuf
tis, & patrui. vicere qui pro nepote . fi e oſtenſa canonibusrepugnare.
V penceslaiRegis mirum duelli contra Rollonis Normannifactum miri .
Radislaū.aliquando Deus miracuto Certamen GatholiciHifpani cum Ara
decidit,vt incaufa Vvenceslai. aliq riano.Robertus Cantuarienſis doluit
do res dubia manet , vt inter equites quod hanc purgationem fiafilet.
Hiſpanos ,Rui Paez de viedma, & Emmaregina ficfe purgauis .
Pae Rodriguezde A uila . Sæpè iu- De iudicio prunarum . Exempla.
stus vincitur.' : MonachiAegyptü , & B.Briciü Turo
Duellum omni iuri repugnare ostendi nenfis Epifcopi. Haraldi Hyberni.
tur.Prohibitio , & pena concilij Tri- Sumebantet ab alijs rebus hoc indiçiž .
dentini.alıę priores Iulij 2: & egre- Eulalius fe purgauit fiſcella in ignem
gia eiusrationes . Extenſio Gregory iniecta. Epifiopus quidem ad fidem
xiij.ad priuata duella , & quæcitra Rofos addixitproiecto libro Euan
folénes ritus fiunt.Quædam declara geliorum in ignem .Sic etiam appro
tiones,fiue illationes exbulla prædi bata in Hiſpania miſſa Mofarabum .
Eta.extenditur ad eos,qui dicunt;Ve De probationeper pyram.Exempla .
nijego te tali loco eafpe tabo.Nõpro Petri Meſfilicnſis · Popponis Apostoli
cedit contra Principes , qui duellum Danorum.Catholici Epifcopi prouo
permitterent infidelibus. cantis Arianum.Sananarola fast
Bellum ir ſtum poteft auctoritate prin ſeu potius iactantia.Petrus Áltané
cipis duello decidi. Non tamen hoc fis fic Petrum Florentinum fimonia
poßunt facere per modum diyinatio conuicit. Ritualia huius iudicy.
G3
 102 Summaria Breuia Libri IV.
V + Catholica fedes his adstructa,ficijs
dem hæreſis deprehenſa , punitaque
probatur exemplis. Hæreticorura
Cancracenfium .item Argentinen
form .
Flamma hærefi,quod vmbra corpori:
cum fuga erroris, vis perit ardoris.
redit hæc illo rediente.Hæretici alte
rius exemplum .
Variæ prohibitiones huius proba.
Imperatorum , & Pontificum , c . Men
nam 2.q.5.diſcuſjum .& c.confului-
fti, 2.9.4 .
Sect. 4. De purgatione vulgari per
aquam .
De aqua feruente. Nationes quarece
perunt, quo fundamento.
Depoculo zelotypia, Num.s.
Prohibitio purgat. per feruentem .
Exemplum Legatorum Ludouici Ger-
Minie Regis.confutata quædam tra
ditioHebræorum . Ritualis oratio.
Solebant manum inijcere. probatam
exemplo Hirynthi Diaconi Ranen
natis .
Formulæ duæ huius proba collata in
terfe.
Depurgatione per aquam frigidam .
Quomodo fiebat. Exemplum vxoris
Beati Gangulphilex Älfatica.
Alius modus, mergendi hominem to-
tưng .
Imperatoriæ, & Pontificiæ prohibitio-
nes, c.ex tuarum . depurgat.Canoni-
ca explicatum . & c.ſententiam fan
guinis.
NeClerici, vel Monachi ſæcularibus.
docet.
De hodierna probatione fagarum per
aquam frigidam fententiæ Germani
corum Scriptorum.Iuriſconſulti che
iufdam recens libellus de hac re .
Quæſt.s. De proba ,vt vocant,aquç
frigidæ , qua in ſagis explorandis
quidam in Germania vtuntur .
Sect. 1.Diſcutituropinio , egrationes
Adolphi Scribonij.
Contra fi&titiam illam lcuitatem demo
nisfagasfuftentatis diſſeritur. No
eft credidile hoc ficà Deo à mundi
initio prædestinatum . Refellitur (o
pernaturalis , & fiftitia aque, de fie
garum anthipathia.Lutherus explo
ditur, qui voluit omnia liquidaapta
præbere balneum eße idoneam bap
tiſini materiam .
Quopacto elementa laudent Deum .
Qua ratione aqua instrumentum , & fi
gillumfalutis.
Sect.2. Excuffa ſententia, & rationes
IC.cuiufdam Catholici.
Laudatur aduerfarius, & huius contre
di&tionis ratio proponitur . Qui , dar
vbi tanti , iudices hac vtūtur proba .
Elle praxim paucorum ,et indo & torum
iudicum.Summa fententia cötrarię.
Oftenditur parum neceffaria het purga
tio ad mentem aduerfarij.
Ostenditur pugna in diftis eius, & in
certitudohuius probationis . Exem
plum uetulæ fagæ ,quæ feipfam pro
didit.
Oftenditnr ex eo , & alia pugna. Ité hac
ſupernatationem non eſſe tribuendā
bonis angelis: fed demoni.
Cautela ,quas ponit ostenduntur ſuper
flue.
Tertia pugna in di£tis aduerfari .
Gratisconfi&ta dinerſitas in maleficio,
& alijs criminibus ; nec probatos
nec vera .
Sed oftendit purgationis huius vanam
defenſionem . 1
Inducitur argumentum de faga , qua
furti accufata tantum ; & aquæ inij
ceretur ex prifco more ad purgatio
nem : oſtenditur fi hæc purgatio
vera, certaque neceſſario , iudicem
perplexum fore.
Multa refelluntur breuiter pápepya
aduerfarij. Quæ precipua nunc cau
fa paucitatismiraculorum fit. Deo
mon
 Summiaria Breuia Libri IV . 103

non attribuéda omnia creaturarum tifint.Prastare abſoluere nocentes,

mala; & tałem propoſitionem fidei quam per hanc probam deprehen
repugnare. dere.
Excuſatur més aduerfarij eam ponétis. Quid iudici hic metuendum ,quid non .
Quo fenfuprobationes ſint iudici arbi- Mortale eft non obedire Eccléſię.
trarie. Caufa, cur tam paruin iudices promo
Hanc iure Canonico probamomnino ef ueantper indicia legitima.D.Bernar
ſe prohibitam accurate oftenfum . di locus de hacproba diſculus.
Non licet iudici infligere quamcunque
pænam quam reimaxime metuunt. Sect. 3. Proponitur, & probatur ues
Hec purgatio no fauet maxime reipub. ra fententia negatiua.
Neque hoc folum poteft eam facere
licitam . Iudicesgnari Pontificię prohibitionis,
Ve actus ſit bonus, non fufficit eum ten qui hac proba utuntur, peccant.
dere ad bonum finem . Probatumprimò definitione peccati .
Sagas non detestarimaximè hancpuro Pontifices Romaniquid fenferintdes
gationem.quod fi deteftantur , indi hac probatione
cium est patti. Illis effe credendum , & obediendum in
Non eſſe hoc indicium certius testimo hac re,c.Mennam.in fin.2.4.5.
nio complicum . c.ex tuarum , de purgat.Canon .
Non eft eadem ratio huius indicij , & Diluuntur rationesaduerfarij quib.co
illius teſtimonij. natur ostendere diuerſum quid ſta
Vtwec indicijex cadauere ſanguinante , tuendumin purgationibus uulgaris
& ex hac. bus cçteris, do in ifta .
Nor ſequitur Deus iuuat iudicem in ' Ostenditur non eſſe diuerſam rationem
vno, ergo & ſemper, & in omni. iudicum , priuatorum .
Nonfallitur iudex quiſecundum ačta ostenditureßetentatio Dei.
nocentem abfoluit . Deus non vult Quomodo figna petit à San & tis homi
omnia crimina hic aftu puniri.Ali nibus.
quando iudici, & iudicio nocentma- Quando liceatfignum petere.
lefica. Probatur hic non effe miraculum .
Sors ista eft diuinatoria non cöfultoria. Exemplamulta docent falfam effepro
Conſultoria ſorsetiam hodie eſt prohibi bam .
tagl.eorum.C.de malef. mathem . . Iudices no tenentur fidem habere buic
ut non fit iniqua quomodo accipicn probe:
de .
Qvale hic pactum intercedat.
Maleficium per media fuperftitiofa tol- Declaraturres:
liposje: uel erronea , uel plane teme- Pactum hic inter iudices, & demoné,
raria propoſitio. non inter ſagas, o demonem inter
Scotus falsòcitatus à malleo malef. cedit.
Poße aliquem peccare in eo, quod facit Exemplum quoddam recés diſcutitur.
bona intentione .
Diffenſio Iudicum in hac purgatione.
Impugnatum ut prorſus fpurium , ♡ Cur dçmon hoc pa tum inierat , & 14
tyrannicum arbitrium liberum , cra eius ex illo.
plenum iudicis, quod aduerfarius ei ostenditur bęc proha continere pecca
concedit. tum inobedientie, co ariolationis.
Iridex ſecundum legem debet iudicare: Locus 1.Reg. 15.1.22 .
alioqui belluas imitatur . Demonem corporeum facere , temera
Quomodo indices omnes legibusfuldi rium eft, da errori proximum .
Multa
 104 Summaria Breuia Libri I V.

Multa aduerfarij parerga , & non uera Qualis iſta purgatio, quęſitum .
quedam . Iudex communem fenten- Frifonum confuetudo
tiim hic ſequi tenetur. Quid contendere,uel certare cruce , ité,
Alinqui peccat; & potest conueniri quid Stare ad crucem .
aft.iniuriarum . talem torquens, eſt né fortitione quadam factaConſtantin
- tyrannus. ſententia eft nulla.occidés nopoli de imperio.
: eft homicidij reus. De abijcientibus res aliquas,ut ex earīt
recuperatione cognoſcerent ſua ſibia
Quæſt.6 . De alijs quibuſdam vulga Deo peccata fuiße remiſja.
ribus purgationibus. Exempla ſancti AttilaniZamorenſis
Epiſcopi, do.S. Arnulphi Epiſcopi
De purgationeperpondera, & lancé. Metenfis.
Depurgatione per crucem .

F
IN IS.

OOL

MAGI
(.
 TOS

MAGICA R VM

DISQVISITIONVM

LIBER QVARTVS ,

QVI EST

E
DE DIVINATION .

Seda TORE

VNT quædam no quam in Biblijs ſuinitur de propheri- Ierem . 23 .

mina,quç,cum late
ſumuntur ,folentco
fundi, ve diuinario,
vaticinium ,pranotio,
prophetia , coniectatio ,
pradictio: & fic fumé
do , pro his omnib.
in ticulo poſuivnicum nonnen diuina-
Dionis.Sipreſſiusſuinantur, diſcrimen
aliquod agnofco . Pranatio & pradictio,ce
tera quatuor ſemper complectuntur ,
fed predictio ,ordinem ad alium , actuan-
quedenotat extrinfecum ; prenetio, in-
trinſecanıtantuin cognitionem.Vali-
cinium , diuinationi & prophetiæ coin
mune nomen eft ; fed ad Oraculum ta
men ,quod viua fichominis voce , re
ftringi conſueuit; cum diuinatio vlte-
rius porrigatur. De prophetia D. Hie-
a in c.3.Mi rony.notat, a ſemper a facris litteris
chea . in bonam partem accipi , patet hoc ve
rum effe, quando loquuntur abfolutè,
nain ſi pſeudoprophetas quoque hoc
nomine honorent,diftrahentein quam
piam particulaın adijciunt ( vt pro-
b lere. 23. phetæ ftulti,Baal Samarie,lucorum , & c.b)
v. ij.ojí vel loquuntur per ironiam non obicu
9.0.7 ram , petitam ab exiſtiinatione atque
opinione populi, qui pro talibus eos
c Exod. 12. habebat ; ficut & idola,nuncup: t Deos: c
0.11 . Dan. atque adeò ſemper aliquid additur in
11.0.8 . contextu , quod nó finat ignorari pſeu
d Den .13. do prophetas fuife. Diuinatio nun-
columiue . Nam illud Salomonis; Di- v.25.6.28.
uiratio in labys regis, in iudicio non errabit v.1.0 14.
os eius ; e nihil ad prophetiæ donuin Ezech . 21.
pertinet , fed ad ſagacitatem in occul- v.21 . Min
tis , & perplexis iudiciorum latebris , ch.3.v.6.
circa facti ambigua ,eruendis, necefla e Prou. 16.
riam iudici. eft enim quædam ſicut in.v.10.
medicis caufis, fic & in iudicarijs diui
natio Metaphorica ; qua ,quæ præterita
funt , & quorum veritas ignoratur, ſo
leruidiſcuſione conijciuntur. Ve fuit ,
in iudicio Salomonis, cum veræ matri
filium reſtituit, fvc fuit in Danielis in- f 3.Reg.3,
quifitione; qua fenum perfidia dete
Eta, Suſannain vitæ ,honori, marito re ;
ſticuit , & vt in iudicio Ariopharnis g Dan. 13 .
Thracum Regis; quod huiuſinodi tra
ditur.Tres Ciminericorum regis filios
de paterno regno contendentes ,iudice
elegere Ariopharnem . hıc iubet patris
cadauer ſepulcro erui, arborialligari ,
& eos arcu contendere , vt qui patris
cor transfixiffet,is in regnum ſuccede
ret,primogenitus guttur, ſecundus me
dium pectus corde illæſo transfixit. Su
pererat minimo ſpes regni , vicit pie
tas, & fe regno cedere malle , dum in
patris cadauer pietate ſuperior effet ,
profefius; iaculari detreétauit. Huic
'Thrax regnú adiudicauit , quia naturæ ·
propenſione, ſe & verè filiù, & virtute
præſtantiorem oftendiffet.h An hanc h Diod . Ski
hiſtoriam voluebat animo Alphonſus cul. lib.zo.
pris
 106 Diſquiſitionum Magicarum .

primusNeap.rex,cùm fimilem procu- rum alterum in caupona fibifurto ere

lit ſententiam ? vel naturali fagacitate ptum : abigeum Imperator fibi indica
id potuit, quæ in eo mirifica fuit. Nam riiullit, cum hoc rufticus negaret ſe fa
adhuc penè puero cum in Aragonia , cere poffe,qui hoininem no noſſet;mi
vtriuſque Siciliæ regna fuſciperet,acci ror, inquit ; Fridericus, non alteruin
dit, vtcuiufdam ancilla ex domino pa quoque ereptum tibi , cum tot in hac
reret, & ad libertatem ex Hiſpanienfi vrbe fint equites ,equi că pauci. Equa,
lege prouocaret. Dominus, ne marre • Cæfar,ſubdit rufticus,eltaltera ,quz
euin filio priuaretur, negabat ex fe ma- militibus paruo vfui . igicur age, in 1
cum , deerant in re clain patrari ſolita quit Imp. equaın inſcende, & per om
probationes,quid ageretébellè fe expenes vicos,plateas,compica,& angipor
diuit . iubet fub haita partum vendi. tus vrbis equita : ſubtractus equus in
vincitur dominus licitatione . ergone aliquo ftabulo laticat , & cum iugalis
( ſecum ) filiusmeus in feruitutem me odorem ſenſerit', ftatim hinnitum tol
viuo? quin potius fateor,quod reseft, let.Paruit rulticus, atque ut Çacú mu
& ecce paternianimi erumpunt inui- gitus bouis , fic hinnitus equitunc fu
to lacryinæ .Subſequitur lingua confef rein prodidit. Nec ſubticenda Tur- e . Aerem
fionem oculorum , fic patri filium , ma caruin regis Solymanni prudétia.By- Siluius lib .
a . Ant.Pan tri debitam rex libertatem alleruit . a zantij ludæus Chriſtiano certan auri 2.dereb.ge
hormi.li.2. Quem imitaretur hoc iudicio ,non ha- fuminam mutuam dederat , vti confti- fo. Alfonji.
de geft Al buit , vt Tiberium 6 habuit Teodori- cura die prärer ſoné, vfuræ loco, duas
fonſ. cus,kex Gorthorum.Spopõderat mu- carnis eiufdem Chriftiani vncias reci
b Sueton.in lier Italica nuptias fecundas amarori, peret. Die illa fortem reddit Chriftia
Trberio . pada ſe filiuin prius domo excurbatus nus,fænus negat. aditur Solymánnus,
ram.cum conaretur; refiftere filius, & vt rein decidat.ille Iudæum ánimo de
Regein adireambo. filius fibi alimenta teftatus, nouaculam adferri iubet , &
deberi,nec domo paterna a matre eijci ludæo poteftatem facit , qua velit, me
decere,contra mulier, filium non agno bri parie , debitori duas carnis vncias
ſcere,fuppofitiuum.effe. Suſpecta regi exfcindat: ea lege,vt omnino duas tan
mulier fieri incipiebat. Atqui à mulier tum : fi minus plufue exfciderit,capite
inquirrex , pores, li me audis, & hac re luiturum .Non aufus Iudęus hanc alea
moleftia expedire , & melius coniugiü fubire , Chriftianum abloluit . f De f Corroke.
inire ,quin cu iuuenem hức, qui filiun huiuſmodi ergo labiorum regis diuinario- tus de dictis
fe dicit ruum , maritum accipe.minor ne , Salomon loquebatur, ficut.n . cor o factis me
eft ætate, & facie liberaliore . Iliamu- regis ,fic & eiufdein labia in manu Dei morabilib ”.
lier tam inopinata iuſſione,primúcon funt; ambo Deus æqualiter dirigit , &
ticefcit:mox fe colligit, & multa præte quibus ſuas in terris vices delegauit ,
xere negationi,parum cohærentia, vel eos ſupra ceteros fæpè mortales ma.
apta , vt deprehenfam facilè intellige- gna folertia, & prudentia dotat. Diui
ret rex.Fingit ergò le pænain addere , ratio ergo illicpro coniectatione pofita. Cô
nifi conſentiret, quod reftabat infelici, sectatio namque, procedit ex confidera.
ut fcelus fugiat horrendum ; filiú agno tione caufarum lignorumvè , fiue hæc
c loan . Ma wit. c Coram Carolo Magno pater, & fintcum vera prudentia coniun &ta ,fi
gnus li.hift. filius homicidij rei agebantur, factum ue vanitaris comperta, quare quædam
Gorth.c. 29 vierquie negabat, nec tormétis vllis ad coniectatio licita, quædam illicitaeft.
confeßionem criminis perduci pote- Diuinationis nomé,nos deinceps reftrin
rant: condemnat Imp. vtrumque ad lu gemus ,ad illicitam tantum : hęca con
ſpendiuin. Tum pater, victus amore fiiectatione differt; quia non procedit
lij fe reuin ,filium verò ſceleris experie per figna, vel argumenta, vt facit con
d And.Bar profitetur. d. Minorismomenti, non iectario . Frenorio deinceps nobis ge
bat.in c.pre minoris induſtriæ fuit Frederici Ilf: nerale nomen eric;eius partes, vt mem
ſenti. defro i udiciuin , ad eum cum rufticus veniſ bra corporis, tres ſunt fururæ ; Diuina
bation . fet , & quellus eflet , iugalium equo prænotio, quæ inanata Deo, & vocam
bitur
 Librily . C. I. Q. I. " 107
bitur propbetia , ad hanc pertinent qux- cacta viuificauit . s . qui res ſubli- e Ec cle.48
dam miraculofa, feu diuina oftenta, & mes ,diuinas, & ab hominum cognitio v.14 .
prodigia ,futurum folita certò & ordi- ne remotas, & Scripturæ facræ arcana
naric prænunciare,vt quod poft obitú interpretantur & docent. Sic fumpfit
B.Beatricis Ateltinæ per longum tem- Diuus Paulus f quando confert do- f 1.Cor.14 .
poris fpacium obferuatum eft, quod num linguaruin cum dono prophetic. v.s.
i quoriesaliquid noui familiæ Areftinę, fic & Aaron ; eo quòd Pharaoni expo
ex qua fuerat orta , immineret, toties neba oracula , quz Moyfes a Deo ac
mulcis ante diebus, in facello ejus præ ceperat , vocatur propheta : & Sic g Exo.7.v.
grandis ftrepitus exaudiebatur, & cor fuinpfit Philo ludæus ,cum Prophe- 1 .
pus eius, quod de more fupinum iace- tam definit; Dei, oracula incus dictan
bat , in alterum latusreuolatum repe- tis, interpretem . b Et huc pertinere- h li.de pre
riebarur.Scardeonus lib.z.antiq. Patauinn. tiam alia fignificatio, quando fumitur misespa
claff.6.fol. 120.alia de campanis quibuſ pro veris Dei cultoribus, & viris reli- nis.
dam retuli, inf.c.3.9.1.6 de alijs multis c. giofis, ut uolunt fumi,3.Reg.18.v.4 .Abu
2.9.7.fea.2. Dęinoniaca ,quæ deriuaturlenſ : có Caietan . 6. pro co , qui occulta
Hea ex pacto tacito vel expreffo cú demo- Dei arcana, per diuinam reuelationem
nibus, & dicetur diuinatio ; & Natura- accepta, hominibus enunciat. i Nos i notatahec
lis, quæ ſuinitur ex fignis,vel caufis na nuncde hac vltima ſpecie tantum lo- Pererio in
turalibus, quam uocabimus praſagium , quiinur. Gene.6.20 .
vel coriotationem , frictè fumptis vocad Nomen hoc prophetiæ Græcia præ difp.2.
bulis . fando ( Igeçou ! ) deduxerunt ; He: 6N133
brzis Nebua,vnde Nabi propheres,radi 3)
CAP VT I. ce verbi incerta . poteit enim efle Nub 573
( hoc eft loqui ) & fignificaret Nabi, lo- 72.
De diuina pranotione, feu pro quentein: poteft efle Dan ( intelligere )
phetia . & fignificaret intelligentem , nimi
rum perfectiffimè, vt qui res oculis fi
QVAESTIO I. delibus fubiectas cognoſcunt. Vnde ,
& Prophetæ Hebræis dicti funt uiden
De natural nomine prophetia . tes. k Hæc de nomine ſuffecerint , de k 1. Reg.9.
re videamus. 0.9.
NSS. prophete nomen , & prophetandi Caffiodori, 1 communius recepta 1 prafat. in
verbnm ,fex fermemodis folent ac, definitio ,concifior eft,quamve peril- Pfalm .
cipi.primò, pro eo quod eft canerevellam commodè rei natura intelligatur.
pfaltere centis diuinas laudes modis , Dic explicatius, Prophetia ,eft diuina infpi
vel inftrumentis. Sic legiinus prophe- ratio , rerum anobis proculdistantium euen
2 1. Paral. tafle Idithum & Heinan , a & fic qui- 1a , immobili veritate, de maximacum certi
35.v.3 . do dam illud accipiunt ; b Num Saul in tudine pranefiensatque denuncians.
ter Prophetas? 2 -pro Ethnicis vatibus Expliceinus fingula definitionis me
b 1. Reg.10 poetis . fic Epimenidem Apoftolus bra . Duina dixi,contra Artephium ,
V.12 . appellat Cretenfium prophetā 3. pro & Rogerium Baconem , qui prophe
€ ad Tit.l. phanaticis, qui arreptitiorú mote men ciam tribuunt aftrorum influentijs ;
V.12. te abalienati, infolita,inepta,infipien- contra Aristotelem & Peripateticos,
tiaque eftutiunt . fic dicitur Saul domi qui corporis humoribus ; contra Moy
ſuæ ,a malo agitatus ſpiritu, prophetaſ fem Aegyprium , Auicennam & al
d 1. Reg.18. fe , A & SacerdotesBaal dicuntur e- gazelem , quinaturali induftriæ ſtudio
63. Reg. tiam prophetafie.4. dicuntur prophe- que adfcribunt hicun &ti fallútur.quia
28.29. care , qui miraculum aliquod edunt , omnis prophetia , Spiritus Sanctido
quo declarant ſe veros fuifle Prophe- num ett,nulla humana allatum volun
t2s . tate , vt dux Catholicæ columnæ Pe
Sic Elizæi morcui corpus dicitur trus , & Paulus conteſtantur. Vnde
propheraffe , quia latronis cadauer con Beacus Hiero . infert, folos yeros Pro
phetas ,
 108
Diſquiſitionum Magicarunt.
phetas, Dei ſpiritu locutos , nec alios & iuxta D. Ambr. n Abrahamo, cum lib.i. de
prophetarum nomen mereri, quain dixit ;postquam adorauerimus reuertemirad Abrah.c.8.
qui Spiritus fancti luce colluſtrati,fu- uos; ſed tunc impropriè vocari prophe oli.12.fup.
tura prædicunt . Ad hoc nulla diſpofi- tiam ,cenſuit D. Augufti.o aliquando Gen.an lit.
tio naturalis, vel humana abſolutè re verò id accidit gnaris ſe a Deo illumi.
quiritur . poteft eniin Deus ipfam fi- ' nari,vt Balaamo prædicto . Interdum
mul cum luinine diſpoſitionem infun- quoque confercur hoc donuin inuitis ,
a D.Th.2 . dere. a Sed qui amat omnia ſuauiter vc p Sauliiuxta quorundam interpre p 1. Reg.ir
2. q. 171. dirigere , vt plurimum ſe rerum natu- tationen, fed fæpius, fpontè Spiritum v.6.
art.3 . ris accommodac , quoad ipfi placet . Dei recipientibus , tuncque ea ratione
Quare cú apriſlina fit difpofitio , qua prophetia poteft vocari voluntaria ,
mens a ſenlibilibus motionibus, & re- qot influxú Dei non inuiti recipiunt;
rum humanarum foluitur curis, vide- inuoluntaria nihilominus erit, quate
mus eam Prophetas aliquando com nus eum , non quandocunque ipfis,fed
paraffe fibi, ve Helizeum impij Regis quando Deo lubet, recipiunt , & quia
Iſrael adfpe & u fortè ad zelum & indi non qua menſura ipfi volunt , ſed qua
gnationem nonnihil commocum ,mu- Deus, & quia non qua volunt ipfi diu ,
b 4.Reg.3 . fices fuauitate. 6 Quæ tamen difpofi- fed cantifper dum Deo videatur, vt de
cio, planè per accidens ad prophetiam extafi lib.1.dixiinus, quæ fic etiam vo
juuat , nec illius cauſa vllo modo dici luntaria ,necaliter.
merecur. Naturalis verò prænotionis, Inſpirationum alia quoque differen
vel dæmoniacæ ,cauſa per accidens, ett tia petitur inde, quòd interdum ei nul
corporea diſpoficio , quæ a ſenſuum v- lum colloquium accedit , ſed nuda tan
ſu vehementer mentem auellit, atque cum fit præceprione aut oftenfione, ve
idcirco Plato & Ariftoteles dixerunt, in pleriſque veteris teftamenti prophe
frequentiorem effe diuinationem in fa tijs cernitur,interdum Dialogitinus a
- tuis,attonicis, & furentibus, quam in liquis Prophetæ ac Spiritus fancti ac
-mentis fanæ hominibus,in dormienti- cedit.g.
.bus , quam vigilantibus , in inorri uici Illuminationis ſeu inſpirationis hu Vt Exod .
nis, quàm vita vitalilógum adhuc frui ius duas ponunt Theologi ſpecies,ima 3. & 4.
turis;in atrabiliarijs,quam ſanguineis. ginariam , intellectualem .Imaginariam fi- 1. Reg. 3 .
minus eniin fenfibus intéti illi omnes, ueſenſibilem vocant, non quia non per- Ierem.i.
& inelancholici inſuper vigilates qua tingat ad intellectum ( talis enim in- Dan.1o.
c Video- fi fomniant . c propriè vocaretur prophetica inſpira ſcan.4 .
lefium , de 2.Dixi,inspiratio, latè fumpta voce , tio ) fed quia primariò fit per fenfibilé Abac.2.
facra phi- pro quonis infiuxu, initinctu , illuini- fiue iinaginariam repræſentationen ,
lof. cap. 30. natione,aut reuelatione.hancDeus a ex qua mentis conceptio naſcitur,eiqs
liquando largitur angelis bonis , qui quali commenſuratur. Intellectualem ap
prædicantalijs , vt de Sodomorume pellant eam, quę non ducir originema ,
d Gen. 19. uerſione didicimus , d. & de pofteris ſenſu vel imaginatione, fed oriturim
e Ger . 21. Iſinahelis , e de Samfone, f de Tobię mediate per lumé infufum intellectui,
f lud. 13. vxore, g de Chriſto Domino, h & ejus & per fpecies intellectuales ' , denouo
& Tob.6 . præcuriore; i vel vt viſiones explicent indicas , vel præexiftentes , fed diuina .
n Luc.2 . hominibus.k Aliquando Deus cöfert virtute, ad naturalem aliquam inentis
Mar. ult. hoc donum hominibus,tum viris ,tum conceptionem formandam applica
į Luc. 1. feminis, maximè probis & fan &tis : vt tas .
k Dan. 8. Elix , Elaix, Deboræ, Oldæ, & quaplu Quæ eleuatio dupliciter contingit.
do 9. crin rimis alijs , quorum laus eit in facris 1.quando intellectus fic eleuatur, vt fi
Ator. Jape. Hiflorijs ; interdum tamen & malis at ne operatione phantafiæ cognofcat :
1 Num.22. que improbis , vtnonnullis Gentilib. quod rarò ex speciali priuilegio cor
tới : acfortafle Sibyllis , & Balaaino , I & ceditur.2 . quando phátalia intelle &tio
m lcã.11. Caiphæ. m Confert autem aliquando ni cooperatur, non quidem intellectu
9.51 . jgaaris ſe prophetare , vt dicto Caiphę primuin a phantaſia moto, fed phanta
fia ip
}
 Libri IV. C. l.. Q. I. " 109

fa ipfa nota & applicata ab intellectu fua longè diſtant ab humanacognitio

vt fecum opererur & concurrat. Vide ne,ve abilrufiora Deiconſilia, myfte
Franc.Suarem ,3 p.9.30.A1.1. difp.9. feat.z. ria fidei, & fimiles res diuinæ .(hoc feu
· Solet vt plurimum Deus mediatore ſu Chriſtus Dorcinus prædicitur futu
angelo prophetiam inſpirare ; primò rus Propheta ; i Prophetam de gente wa
reuelans Angelo, vt angelus deinde rede fratribus tuis ficut me.Juſcitabit,cet.
uelet homini quod iuflus, idque vel in & eò referenda prophetia , quam Apo
atlumpio ſe corpore oftendens, vel ap folus cum dono linguarum k com- k 1. Cor.
paritione tantum fpirituali ſpecie hu- parat ) 2. etiam res, quæ funt à cogai- 14.0.1.3.4
manæmentiexhibens rerum , quas Spi tione noftra femotæ , ratione modico
ritus fanctushomini vult pragnifica gnoſcendi : quando quodenunciatur ,
ri, fic Moyfi in manu mediatoris daca lex , non nifi fupernaturali luinine poteft
a Attor. 7, fic Zachariæ & in Zacharia b An- cognoſci veluci cum Helizeusreſciuit
v . 38. G gelus Domini loquebatur.ſic in Apoc. quæ cum Naamo lefi pactus fuerat ; | | 4. Reg.s.
Gal.3.v.19 < Chriſus Angelo , Angelus Ioanni, & B.Petrus, quod incer Anania & Sa
bc.l.v.9. Joannes alijs manifeliat ; quæ Pater phirain conuenerar; in 3. deniq; ſupt m Act. s .
C 61.in pr. Chrifto , vt homini, ab initio cöceptio alia longè diftantia ratione temporis ,
nis reuelarat. quod ſuauitatidiuinæ gu quod vel iam vfq; adeo obliuioneobli
bernationis ,vti ſolitæ medijs.eft accă teratum eft , vt non niſi diuina reuela
d D. Tho.modatiflimum . d Et ficcenfuere gra- tiore ( ciri queat ; quo pacto Moyſem
22. q.171 . uiflimi Sanćti ; de fa &to ,tantum folitú de mundi creacione prophetaſle ſcri-.
Az Deum prophetiam per angelos inſpi- bit D.Grego. ſuper Ezechiel, vel quia
e D.Dion, rare. e Non tamen negandum poſle tempus adhuc fururum , & euentus co
Areop. Cal. Deum ,fivelit , ipſum immediatèlicin ringers, ideoque foli Deo liquido no
Hierar.c.4. mentes hominuin infuere , quod nec rus. iuxta illud; Annunciate que ventura
D. Auguft. Damafcen.nec alij illi Patres negarút; furt,e friemusquia Dij eftisnos. » Echæc n Ifai.41
li.3.de Tri. & afirmaruntD. Hier. & D. Greg. & elt vocis prophetia frequentior fignifica 2.23
e viderut recentior Turrecremata. f quin etiam tio : adeovt propria locutione ,hifoli
Damafc. li. D.Hiero. qui priorem modusn conce Prophetæ nuncupentur, qui futura có
2. Ortod . dic, & policriorem hunc aliquando 2 ringentia grædicunt. generalicer tamé .
fid . Deo vfurpatutin contendit. h Scio Deú loquendo, ceteri quoque Frophetæ vo
f Hier.pre poffe , fi velit ; an fecerit, neſcio , disc cantur. e tuturorum contingentium, o vide I.
far.im Efai. inulo un refere fcire. Nor carec etiam cognitio ſoli Dco reſeruata elt ,quia ad Greg. in fr.
e in ca.6. difficultate prior ille influxus , qui fit perfe& am cognirionem , necefle eft ré Ezec.& l .
D. Greg.li. mediáre angelo ;cum nec Angelus fpi cognoſci ranquain præfentem :ſoliau. Tho. de ve
18. Moral. rituale illud lomen creare , nec ipſe in tem Deo , vt præterita & præſencia, fic rit.q.12.
Turrecrim . humanum intellectum queat illabi. etiam fucura, ſemper ante oculos ver
in Prologo Quinetiam fine fenfuum adminiculo fantur, quia æeroicas caree inino, car
Reuelat. in hominis inentem ,hoc lumen à Deo ret fine , & in ea cuncta fimul cognoſcú
S. Brigita i creatum immitá ab Angelo poffe, ne- tur:folus autein Deusæternuseft,ideo
0.4. gat Scotus; ſed affirmant Albertus , & cum Deus hoc futurorum congingen
: in Elec. Henricus de Haffa;modonegare,mo rium lumen prophoricum hominilar
6.2.06 3 do concedere videtur D. Thom.fic ra- gitur,tunc priuilegium illud , quodą ,
hind.praf. men, viquando hujuſmodi lumen in , iernitati competit,eamque conſequi.
br.6 . rellectui fine fenfibili apparitione yel tur , cum homine coinmunicat. Quo
i Deut.18 fpecie immittitur, ( vt fic in revelatio. lenlu Hiero. de Ferraria dicebat, tror
v.ls. ne intellectuali)hoc à Deo, qui folusil phetas à Deodlernitatis participes fieri. p p libiceins
lud creare poteft, immediatè fateatur Dixi, quartò ; immobili veritate. hoc pendij Rei e
immitci :quod accurratè ,ex horú Scho intelligendum eft de prophetia abſo- latio. gued
lafticorum ſententia , docuit Franciſ. lura , qua vocant prophetiam fententia. poft eiusmcy
Picus lib.2.de Pranot.c.3 . fue praefcientia ; cuius euentus femper tem vulga
Dixi tertiò, rerum à nobis procul diftan- prædictioni reſpondent: quia tunc res uit Hiron.
Bisan.huiufmodi res funt...quæ natura conſiderancur , prout in ipſo Deo exi. Beniuer 1,5
Itunt, Florent.
 110 Diſquiſitionum Magicarum .
ftunt, & ab eo ſolo dependent, qui fo- cælitus cú veris reuelationibus infuri
lus eft immutabilis . Non verò hæc par di ſolitum , Theologi cótemplatiui ſeu
ticula definitionis procedit in prophetia inykici varijs nominibus appellant ;
comminationis fiue confily ; quatenus hæc faporem internum ,intimam inspirationem ,
est conditionata, & in ea resconſideră dulcedinem experimentalem ,diuinam illuftra
tur, vt a cauſis ſecundis dependét, quæ tionem ,fenfum nimisfenfibilem ,abfconditum
funt mutabiles . prophetia ifta condi- manna,donum diſcretionis fpiritum . Ad
tionata, in fe quidem eftmutabilis.pro huc controuertitur, an hoc lumen fic
actionum humanarum inutabilitate ; idem cum lumine fidei,an quid diuer
in Dei tamen præſcientia, etiá hæcim- ſum ab eo,eique fuperadditum ? Potte.
mutabilis eft : quod cum Prophetę pro rius , verius Pico videtur , & & mihi g d.c.3.
bè norint, & coinminationis ſuæ natu quoque, formali faltem diſtinctione.
ram cum Dei voluntare comparent; ſe fortaffis idein eft re , & nouain nactum
quitur eos ne tum quidem falli vel fal- materiam , eo fe extéditac porrigit no
lere , quando quod prædixere non eue uo quodam inodo , fed nolo fubtiliora
nit: vt Ionæ cum Niniuitis, Efaiæ cum hæc & ininutioria nunc diſcutere: fiue
Ezechia contigit . hanc diſtinctionein re idem fit , fiue diuerſum ; quando hoc
a lust.9.36 non Patres a modo , fed & Scriptura fimuldatur , tunc grauiter peccat, qui
Ad Ortodox . b facra clariſſimè confirmat .' huiuſinodi reuelationi fidein non præ
Chryf. hom . Dixi quintò, maxima cum certitudine, bet. Sit Zacharias exemplum , linguæ
1. in Mat. quia quibus diuina fit reuelatio, ſolent vſu priuarus ; b . & in Reguin Hilto- h . Luc. 1.
Greg.li.16. à Deo fic mente illuftrari, & volunta- ria, qui iubentem prophetain non fau
Mora. 6. 2. te affici, & de fide ac veritate reuelatio ciauit , & qui propter inobedientia di
4. 6. nis certiores reddizvt apertè agnofcát, ſcerptus fuit á leone. i i 3.Reg .20
b 4. Reg. & firmißimè credant, Deum efle reue Dixi6.pranoſcens, quia propheta de 0.36.
20. ila.38. lationis fiuevifionis auctore; & queat, finio , quæ maximè germana, cuipro
lere. 16.a. neſcio quo (vt ait D.Greg. c ) intimo priuin, vt, quod prænunciat , id ſciat fe
v.6.Ezech. ſapore diſcernere,ſe nec humanis ſom profari, iuxta illud Danielis . k reuela- k c.1o. v .
18.0.21. nijs,nec diaboli fraude illudi; ſed cer- tum eft Danieli verbum verum , intellexitý 1. in cuius
c li.4.dial. tò certius fciant , hoc fibi lumen Dei fermonem intelligentia enimopus eftin vifo expoſitione
6.48.
dono concelum ( quod de matre ſua ne.neceffarium ergo eft intelligere; led extrema ſum
A lib.cöfef. B. Auguſtinus prodidit d de ſe verò & alijs nunciare ; quare pra modu
paflim profitetur B. Angela de Fulgi Dixi 7.atque denuncians. nam prophe ridiculus eft
no c.19.21.27.28. 29. & alibi) & adeò riæ domum datur ad Ecclefiæ vtilitaté, Caluinus.
clarè cernant futura, ijſque præbeant vt,quæ , Deo inſpirante, fancti cogno
afſenſum s ve æquè facilè fint negaturi uerint,ea ceteris annuncient. Illud de
prima & receprillima noçiffimaq; ſcié nique quæri conſueuit ; lumen iſtud,
tiarum principia , quod de ſe Sauona- ad quam qualitatis fpeciem debeat re
e in d.com rola ille dictitabat , & de quodā ſuo uocari Communisfententia eadéelt,
pend.Reuel. fainiliari,quem non nominae, Picus af quæ D. Thomæ, 1 ad patibilem qualı. 1 da.z.
firmat ; quem ego Hieronymum hunc tatem reduci, quia fit impreſſio quæda
fuiffe opinor: fed ,quod veriùs certiuf- fubitaria,ſimilis affectionitranſeunti ,
que,tales fuiſſe oinnes reuelationes Pa & facilè recedenti. non enim prophe.
triarchis, Prophecis, Apoftolis ,ceteriſ tis seper adett, fæpè illos deferit. Haud
que prædicatoribus ac doctoribus na- ineptè compares verſantibus in tene
f4.121 ſcentis Eccleſiæ fa &tas ,meritò cenſuit bricoſo loco;qui,candelæ lumine illa
Thomas Anglicus , f illo in Genelim to, circuinftantia cernere incipiunt; eo
commentario ,quimendaciterdoctori dem elato ,rurfus illis occæcantnr om- .
Angelico,litterulæ additionefuit attri- pia .Vnde Michæas; m cum federo in 16- in C.7.v.8
butus. Idem nonnulli putant impoftu nebris,Dominus lux mea eft. & B.Petrus; n n 2.6.1.0.
ræ genus accidifie Commentarijs in Habemuspropheticum fermonem , cui benefa: 17.
Apocal.ch in Epift.Canonicas . Sed , quic- citis attendentes, quaſi lucerna lucenti in cali
quid fit de hoc auctore ; Lumen iftud ginejo.loco. Habet camé hoc luinen adeò
multa
 Libri IIII. C. I. Q. 11. Se &. I. III

multa communia cum fupernaturali, ne præditi ratiocinabatut :hac ipſa de

bus habitibus ; vt Iulius Sirenius , vir caufa , indicij elogio addito , illud coho
a lib. 7. de eruditus, conetur probare , a inelius neftabant, vocantes ,rationale iudicij , e .
fato.c.14. reduci ad habitum ,apud illum inuenie iudicium filiorum Ifrael, d & iudicium ved d.c.28.
tis argumenta, quibuscommunem ſen rim in Hebræo quidem fonre.e Ratios.v.15.30
tentiam impugnat . nec lubet , nec va pem reddit Iarrhius, quia fupra Vrime Nu, 27.
inſcripta vocula Miſpath. ſed hoc fom- v.21
cat plura .
nium elt recutiti . potius crediderim ,
QV Æ STIO II. quia facra Scriptura coſucuit, id quod
quiſquefacere deber,fiue cuiuſque of
Que font species Prophetia . ficiuin , vocare iudicium : f Sacerdos f Prou.1.4 .
autem , rationali indutus, proponebat 3.6.1. u.9 .
Vo, quali ſuprema genera , prophetia Deo hominum dubia ,deſideria, & ne
. ,
res, alterum per prophetas ; læpè quidem propitiabatur,ſed etiá fignificabat ho.
qui Prophetæ , ijdem & Sacerdotes e ininibus , quid fieri vellet , & quis rei
rant, fed aliter futura prædicebant qua fucceſſus futurus effet,ut no malè Ab .
tenus Sacerdotes.aliter quatenus pro- enezra . Huc fanè facit,ipfum nomen
phetæ. Res eſt non omnibus peruia, & vrim & Thummim :decuius etiam fignis
digna diligentiore examine. ficatione & uſu videndum . Scripſere
quidem multi,ſed optes meritò diftin
SECTIO I. etiora & clariora, vt rei dignitas poftu
labat. ceteris melius egere Toftadus,
Derationali,co Vrim aç Thummim . Lipomanus, Fran .Ribera ,& Nic. Sera
rarius. s Agendú accurate de tribus ; g Tostad.et
Acerdotalis prophetia modus confiftea nomine, re ,vfu. Lipoma, in
S baterile applicatione"Iphod.fuit au Quoad nomen ; Chaldæi vocarunt , Exod.c.28.
tem Ephod duplex,vnum linteum , eriam Vraia & Thumaia; Hebræi Vrim ,& Thủ- Ribe.in li.z
B 1. Reg.2 . minoribus conceffum ordinibus, 6 vt mim .Vrim fignificar illuminaciones, ſeu de templo.č.
eneo locono puero Samuelijalterú Sacerdotale, quod luinina,à radice Vr, Græci vertunt Tee 12. Serarius
Sat Angelc etiam vocatuin eft fuperhumerale, auro fine diool çaTIONDUS Catigortas. Theſib.de
mus . & triuin colorum varietate ornauiſlin notter doctrinam , cum agit de rationali; loſman. Sa
c defcribi- punsc Ioſephus etiain vocat ſtolam cum verò de ipſo Sacerdote, eruditum . cerdotib.
tur.Exo.2 8 hieraticam , epomnidem & diploidem : Thummim , ſignificat perfectiones à tha. Dion
‫חשן‬ huic aureis cathenulis appenſum erat mam , perficere; Græci nuncupant dxn - 097
Rationale feu Pettorale,vtroque enim no feierszentimo !! 0,& tea cors:101ter ver 11N
TWIT mine vtuntur Latini; Hebræi chofen vo , tit ,ueritatem , & aliquando Meconymi
cant, iuxta puncta quęnunc habemus; cè Saterdotes, vel etiam aliter , prout illi
nam Iofephus alijs vſus fortalis, cum res vila poftulare.
vocat Elſen : Græci eodem telte aólov . Sed quid rei ifta nomina Vrim , &
Scriprum quidem aliquando apud Se. Thun.mima quidā negane ſe ſcire. h pu
pruaginta, Philonem , & Hieronymu to ex ſcriprura tamen id colligipofle .
inuenias 1oy fov , fed mendosè:pertine Alij cenlent diuerſum quid fuiffe in ra
ret enim potius ad locum confulendi . tionali a XII.lapidibus: fed diffentiúc
2
rectius alibi apud eoſdein ,nóyrop,qua- inter fe .fuerunt qui putarint XIII.la- h D.Augu.
fi dicas oraculú. fic enim ab Helychio pidem fuifle( Suid.vocat adamantem ) in Exod . g .
abyla ,explicátur uapteuyata ; & apud cuius color, pro diuerfitate proſperi, u17.Dauid
Plutarchum in silla , vates vocantur vel aduerſiſucceſſus, intrante in atria Kimchi in
dóziel .Sed curnógley? Si Græca loſe- Sacerdote, mutaretur. hanc opinioné, li.radicum ,
phi verba perpendas, quia veritatis ir .. meo iudicio, Diuus Auguſtinus h fa- Caietan , in
refragabilís oracula fundebat. latinis bulofam vocauit, nec de Iofephi ſen- Exod . Pa
di&tum Pettorale , quia pectori appen- tentia locutus. Abenezra neſcio quas gni. eg al.
fum ; rationale ,quia inoreaniinalis ratio aſtrolabij figuras comminiſcitur: qué d.q.117.
multis
 112 ... Diſquiſitionum Magicarum .. ]
mulis rationibus luculenter Toſtatus obſcuritatein in hac repetitione ; nec
a in d.c.28 refellit. a . Salomon larrhius , & Eu- nouitatem in nomine, tam Hebræis nó
9.12 . gubinus cenſent; fuifle noinen ineffa- nouo,fed & celebrató. Dicitur autem
bile rationali infcriptú: Philo Iudæus, rectiffimè Mofes ponere , ie rationas
& Hugo Victor volunt, ipfa hæc uer- bi Vrim Thummim ,quia lapides illos
ba (Vrim & Thummim ) rationali infcul- per Befeleelem curauit ex Dei præfcri
do pra fuiffe, alij laminas quaſdain lucen- pto inſerirationali.Nifi fortè cenfent,
tes; & quiſque quod ſomniauit , uel in ipſum per ſe Moſem intexuifíe illa ver
buccain venit, ut licet videre apud Toba , & non per textorum magiſterium
ftatum . Verum mihiplacet,quod multis ac manus.Quod fi ponere, tum perillos
alijs, nihil ab ipfis lapidibus XII.di- dicendus Moſes ; certè & nunc noftra
uerfæ rei fuific. Primò,quia cenfeo hçc in ſententia. Deinde ſciant aduerfarij,
ipforum lapidum fuifle nomina, ſicut eandem vim eſe phrafis huius lapides
b Exo.25 . ijdem lapides etiam alibi b vocantur milluim ,de milluim fimpliciter; item lapi
4.7. Sohem & Milluim lapides candorú feu des urim ac thummim , & úrim ac thummim
pelluciditatum & plenitudinum ; vel fimpliciter. vtrobique enim ijdem 12- >
vocantur dumtaxat,Milluim ,vt videtur pides fignificatur, fed illic additur uox
nofter interpres intellexifle; qui verit, lapidum ,quia de gemmis důraxat, quà
lapides On ,chitos ( hoc dicés de duobus gemmæ erant,agebatur:hic verò omnic
illis ſupra humerum ) có gemmas ad or- titur voxlapidum ,quia de ijs agitur, no .
nandum Ephen. (fic vertens Milluim , de qua lapides , ſed ouà geinmæ oraculi
his. XII . la pidibus) obfcurius Lxx. exhibítrices. Quid autem inepriæ eft,
quisohom.vertunt odsdixs.nam ſardius fi Metonymice oraculi nomen tribua
Vnus'ex XII. Secundò, quia , fi quid tur gemmis , oraculum fundentibus?
aliudfuiſſent,certè Moſes; quicurcta, Nouę ne Metonymicæ Sacræ Scriptu
quæ in any ica inerant,tam accurate per ræ funt locuriones ? Quid tenebricofi,
( cripfit & appendit;aliquid de eius, qď pores &c. pro ; pones'in rationali lapis
erant, forma, quantitate,qualitate,ma- 'des,quibus,à munere,nomen eſt, Vrim
teria,loco,nobis prodidillet: Refpon. Thummim ? Nec opus fuit exprimere
der larrhus , idcirco hæc prætermiſſa , modum alium , quàm feriem ipfam gé
qnia uel Deus ipſe, vel Mofes ,in inon . marum ſatis exprefiam . Illi pocius ex
te Sinai, Vriin ác Thummim fuerat fa primere deberent, vbi illud in rationa
bricatus. A page fis,fabulator: hoc tu li vacuum ,ad hæc nomina intexenda?
decapitetuo . fi uerum foret,hocipsú an incer fingulos lapides? an in ambi
nobis S. S. tradidiſſet ; ficut tradidit , tu omniuman ad dextram , an ad ſini.
priores Decalogi tabulas à Deo, pofte fram ? n demonftratiuum , cur potius
riores à Moyſe perfcriptas . deinonttret hanc texturam , quam lapi
Obijciunt,poftquam Deus e Mofi dum miraculum ? iinmò hoc porius, q.
c Exo. 23. iufit ponere in rationaliXII.illos la- d . adınirandosillos lapides , Vrim o
4.17 .
pides,mox vt de re planè alia , alio lo- Thummim . Auctorum qui nobis obij
co, d dicitur;pones autem in rationali in- ciuntur auctoritas magna foret; fi vel
d « . 30. dici doctrinam ,& ueritatem ,& c.Reſpon- inter ſeconuenirent,velrem difcufil
deo hoc dici, ur breuem quandam ana fent diligentius D. Hieronym . ad F®
cephalæofin & explicationem cuncto biol. quod nobiſcum fugnet , nihil ha
rú, quæ de his omnibus lapidibus præbet , quod faueat aduerfarijs , tantum
uniſerat.q.d.iufi,vt tales & tales gem- dem ; vtitur folum modo loquendi fac
mas rationi infereres. cape nunc iulio cræ ſcripturæ . D.Auguft.quaft.117.am
nis illius caufam.idcirco iufli, vt hæ gé biguè loquitur , & quid efc potuerit
inæ tibi fint Vrime Thummim , hocelt ind icat, profeſſusid neſciri.D . Grego .
manifeftatio & veritas rerum futura- fag.2.fafier.c.i.nihil omnino dicit, prg
rum.Hoc enim breuiter,aitzid quod in ter verba fcripturæ & myfticam expo
rationali pones , hoc tibi fururum do- fitionem . Rabanus lib.ult in Exod.per
Etrina & veritas . Nec yllam hic uideo fiuehoc , five illud , rem refoluit. Radul-?
phus
 113
LibriIV. C. I. Q. II.
pfius lib.6.in Leuit.afferit dumtaxat fie- cationem exhibere ; prudenter id am
ri potuiffe ,vt inſcriberetur hæc verba. plectentes , quod inagis ad mores le
'in Exod. obiter , nec aliud, gentis formandos faciebat . Nomi
Rupe rtus
quain; doctrina de veritas inſcribitur illi . num verò ratio hæc fuit . Vrim dieta ,
Solus ergo cuin Hugone Victorino quia , vt lux quædam , tenebras igno
ex Patribus, Philo videatur học cercò rantiæ diſcuriebát fulgore fuo ; Thum .
cenfuifle : etfide Philonc etiam dicat mim verò , quia , vt omnis prophetiæ ,
quis ,non ineptè ; texturam non vocal, certa quoque fplendoris erat promif
le vocum harum inſcriptionem , fed fio , & indubitato Deus, quod fulgore
lapidum inſercionem & ' has ipſas la- pollicebatur , id euentu perficiebat,
pidum texturas, vocatas inanifeftatio nec fas erat dubitare . Hæc de re.
nein & veritatem : & fic ét has virtu De vſu prophetic duo nobis funt con
tes dicere depictas in 75 6718 ,pro- fideranda ; modus interrogandi , &
pter lapides fulgorem propheticum modus reſpondendi . Interrogationem
emittentes . Ecrectè ex Iofepho lib !3. Hugo b Victor. cenfet , per quaſdam b in Cath.
antiq.c.9. Ribera nofter hoc ,cú Lira- ſorcitiones ſolicam proponi : Quod Lipomani,
no & alijs, collegit,qd dixiinus; quia vnde acceperit , aut quid illi fuffra
licet Ioſephus nomina Vrim & Thum- getur , neſcio . Iarrhius & Abene
mim non nominet: vſuin tamen & mi- zra tradunt ſolitos codicillis inſcribe
raculum defcribens; ſatis apertè indi- re quæfita , & hos racionali impone
cat , ſe prophetiä per Vrim & Thum re : cuius rei cùın in Sacra Scriptura
mim ipfiſmet lapidibustribucre . Sci- nullum veftigium inueniatur , nihil
licet ignoraffet Iofephus hanc ſcriptu vereor iftud pro commento reijcere ,
ram horum nominuin : aut fi ſciuil. coininunemque fententiain aliorum
fet,tam pertinaci filentio inuoluiſſet. ainplecti. c Receptius enim & ve- c Ioſephi ,
śic ergo ftatuo , Vrime Thummim rius puto , Sacerdotes , pott debitas Lira. Tofta.
fuiffe has ipfasgemmas XII. vt volunt 10- preces , viua voce propofuifle inter- Oleaft.
fephus, I yran. Toitat. Oleafter & Ri- rogata, indutos , cùm alia veſtimenta
bera. Videtur enim hoc probabilius , facerdotalia ,cum Ephod & Rationa
tum propter ea quæ iain diximus : tú , le ſeu monile gemmacuin Ephodi ap
6.8.v. £. quod in 1 euic.vbiSacerdos vellitur , a pentuin , de quo nuncaginius : quod
nulla fit horuin xii. lapidum inétio , vocabant applicare Ephod , ſeu conſulere
fine quibus nunquä Sacerdos ritè ve Dominum applicato Eph.d ; d vel fimpli- d 1.Re.13 .
fticus fuiffet '; ſed eorum loco, tantum cite , confulere Dominum ,quando deSa- v.9.
fit mentio de Vrim & ' i huminim : vt cerdote lerino , vel pro fe , vel prore
hinc appareat , talibus nomioibus ip- ge . fic enim rex per Sacerdotem con
fos lapides inetfignificari. Qui quo- Tulebat Dominuin : e quem morem e d.c.23 . "
niam iplendidi & inicantes clariſſima nobis SS . explicat f per Eſdram , ſi v.2.6 4..
retulgebant luce , dicti funt nö folum ad Hebræum fortem recurras , vbi.n . & .c.22.v.
ſplendidi & lucentes ,quod parùm fu- nos habemus donecftaret Sacerdos de&tus 13.6 15 .
turum ; fed fplendores & illuminatio- neruditus ; LXX. vertere ; ſtaret illumindo cap. 28.
nes , Vrim ;& quoniam erant ex gem- nationibus es perfectionibus( nain qui cum v.6 .
maiú illis generibus , lectiſimi,inte Gentilibus inalunt ; initiationibus ; La- f 2.Efd.7.
gerrimi, & perfectiſſimi , dićti funt , tinè quidem loquuntur , fed vim vo- v.65 .
non perfecti, ſed perfectiones , Thum- cis Hebrec, quaam I.XX. lunt optimè
mim : eà emphaſi, qua folent Hebræi, interpretati,parum expreſserunt ) il
vi & latini, abitraćta pro concretis lic inquam Hebr.ett ; tter Sacerdos Lee
vfurpare.quam Oleattrij fententiain , burim vel thummim , & fenlus eft : donec
æquum non fuit à viro erudito acer- facerdos Lominum conſulat indutus
bius exagitari. I x x . verò & vulga- Vrin & 1 hummim . Et( quod eruditè
kus dum interpretantur , do& rinam & Riber. notauit vt collationem ſum
veritatem ; maluerunt lua nobis verfio- mæ dignitatis Pontificie deſignent la
ke vfum lapidum , quam vocis ſignifi- cræ literæ ; dicunt, Vrim & ihúmiin
H alicui
 144 Diſquiſitionum Magicarum .
alicui collata. Sic.n. Móſes tribui Le- ter refpófionem ad interrogata , i nfu
a Deut. 33. uiticæ benedixit : - Perfectio tua Do- per Deus docuit modum prælij cöfe
Etrina tua viro fanéto tuo . vbi Hebr. eft , rendi. & propter talem moduin re
Vrim & Thúinim tui viro fanéto tuo : Spófionis, puto genus hoc oraculi vo
& eodem fenfu LXX.vertere: Date Le- cari confueuifle , refponfionem per Sacer .
ui manifeſtationes eius , de veritatem eius. dotes . Il d 1. Re.28 .
Quæ ad litterain de eodem facerdota Vidi qui contra Ioſephi quein fe- v . 6. vbi
liornatu funt accipienda : fed per húc quor,ſniam ,nóvno ariete molirerur . Hebr. eft
ornatum allegorice fignificatur perfe- .fibi difplicere ſcribit, & fufpe &tú ef- Vrim .
Etio & doctrina, quà lacerdotein præ- ſe fingulare Ioſephi teftimoniú.2.quo
ditum elle oporteret. Toftat.ibi valdè nia in eodé loco Joſephus duabus ad
ſe torquet , & vertic in varias interpre- hucalijs in rebus labitur. hic quoque
tationum formas: ſed hæc, quain dixi, lapfum. tú quia dicit hoc à Græcisió
funpliciffima eft . gior vocatū ,cun tñ LXX. fic vocarint,
Reſpondendi modum arbitror duplicé qui Hebræi fuerunt. tú quia dicit du
fuiſſe. Cuin enim has gemmas Deus centis ante ſuos commentarios annis,
inſeri iufferitpectorali:vtper tam lu- hos fplédores ob legis violationéex
centesperfectosquelapides,ipſe lucis tinctos:cùm tamé Thalmudici, & Iar
perfectionisque omnis auctor inter- rhius, & Kimchi , & Elias Germanus
rogaretur: & reſpondens, tam Sacer- teftentur,diu antè huic oraculo finein
dotes,quá Principem & populú fpiri- itnpoficum ,.f. iam inde à captiuitate
cuali lua luce illultråret ac perficeret, Babylonica ; quod à Iaddo reſpoſum
euoluens inuoluta ,ex planás ambigua, ferunt Alexandro Magno petenti , vt
& docens quæ facienda omittendave pro fe Deu de belli Perfici euentu coa
forent, & inodos præſcribens, quibus fuleret. Deniq ; quia ſequeretur ex hac
res inchoanda perficiendaq ;, fatis ap- Joſephinarratione,hoc oraculú tantú
paret,refponfiones interrogationibus infueuifle de bello reſpondere; quod
accommodari debuiſle: inter rogacio- non eft verum . itè fequeretur folam
num verò quædã per affirmationé ne- modo confueuiffe de illis quæftionib.
gationem ve nudam poffunt expediri, ad quas, per , ita vel non, relpoderi pof
quædam longioré requirunt explicam fer.conftat auté ſępè pluribus reſpon
tionem . Arbitror itaq; ad priusillud diffe, & quidem interdum inopinata ,
genus interrogationú, nudo lapiduin & præter interrogationein . His vir e d.vi
Iplendore ſeu fulgorerefpófum : & ex acutus & egregiè doctus conatur Io
eo Sacerdote colligere folicu , fuade fephi fulgorein infuſcare: fed leui ma
ret an difuaderer conſulenti: quo fen nu fuligo poteft amoueri.
ſu accipio Ioſeph dicta. b qué Tofta Ad primum refpondeo , licet id fo
b . 1.3. an
eus & Ribera meritò fequuntur : nec lus loſephus dixiffet;maximná eius, in
Tig ... 9.
eft, quod quis arbitrecur D. Aug. hoc rebus ad Sacerdotium ſpectantibus ,
fabulofum iudicaffe: na quid perftrin cum ipfe Sacerdos fuerit , auctoritaté
gat ,paulò ante docui. Ad pofterius ge efle debere : præterea nullus alius fu
nus interrogationú, non reſpondeba- pereft illius æui Hebræus ſcriptor, qui
tur illo tantú fplendore (nec.n. com- talia diſcutere potuerit, præter Philo
modè hoc potuit) ſed longè aliter.an- pem & loſephum . Philo paucula hu
diebatur.n. a Sacerdote interna quæ- iufinodi acrigit, allegorijs folis inten
dam , vel externa quádoq; locutio feu tus ; nequenegauit . Iofephum ergo
oraculú , quod ipſe poltea interrogāci foluin id affirmafle, quid mirandum ?
manifeftaret . Quanquam nec hic au Ad z . nego in his Iofephúlabi. Li
furdú fit opinari , ad iplendorem tunc cet enim Lxx.fuerint Hebræi Sanhe
lapidum accefliffe facerdoti lumépro- dritæ , Græcè tamen no Hebraicè ſcri
phericum menti eius à Deo infufun . plerunt , & cú Græcè fcriberét órior
C 2. Reg.s. De hac quidem refponfione prolixio . dixerunt : & cos poftea cuncti profely ,
v.13 . r ,patet ex Regum geltis, c 'vbi præ- ri Græci un hac nomenclatura ſecuti
fue
 Libri I. C. I. Q. IV . Sec . I. IS
fuerunt, no aliá ob cauſam niſi obeă , culi Vrim & Thúmim manifeftario fi
quá lofephus ibi retulit; ex cuiuscon uerefponfio, prior illa & exterior,tra
textu Græco ,manifeftum eft , eum lo- per fulgoré lapid s ; & poiterior quan
qui de Græcis dnmtaxat illis , qui Iu- doq ; etiam extrinſeca , per Sacerdové
daicos ritus venerabantur. Notú verò prophetiæ fpiritu imbutui, qui g per
Iudeos & Grçcos fic diftingui,vtGrę ceperat admoto pectorali, id potica
corum nomen retineant, quotquot ex quærentibus manifeftabat . Fortallis
2 A8 . 14. gentilibusad Iudaiſmútranfierant. A prop er rot manifeftationes cócurré
in princ. Deoraculi quoqueceflatione, meritò es , Septuaginta interpretantur iudi.
paflim in no oſephi auctoritatem cúčtis Thalmu- cium tão nacho , hoc eft iudicium bis
no teftam . dicis & fexcentis Rabbinis recentio- quidé manitettorú Sacerdoti ; & ter
ribus , quitotiusantiquitatis funt im- tiò manifeftandorum conſulentibus .
peritiſſimi, præfero.De Iaddiquidem Eandem ob cam ,Prim vocarunțillu
illo relponio, quoad oraculorum cefminationem ; & Thummim , veritaté fi
b g. Cur fationem ,nec Latini, 6 nec Græci Hi- ue perfectionem ( codéenim hæc re
eius Rufus . ſtorici, & qui res Alexandri ſcrupulo- cidunt) quoniam Deusneminein fal
c Diodorus se ferine ſunt profecuti , vel vno ver- lere vel poteſt, vel vult ; ſed quicquid
Sc. Plutar. bulomeminerunt .Iofephus verò , a Sacerdoti dicebat, hoc veriſſimum &
Arrianus. Zonaras, & Glycas, quando accurra- pumeris omnibus erat abſolutiſſima .
d loſeph. lè narrant quæ laddus cuin Alexádro Sacerdotis quoque officium erat eade
lib. 11. an- egerit,ea recenfent,vnde faris colliga- populo verèac plenè denunciare, nul
tig . in fin. tur , de oraculo per Vriin & Thúmim la omiffionis , diffimulationis , muta
Zonaras to. nihilAlexandrum cogitaffe : cuius il- tionis aut fallitatis alterius adhibita
1.Glyc.p.2. lum quoq; fuiße ignarum prorfus ve- mixtione. bo h Sic Phil.
Annal. riſinile cenſeo: Devictoria verò con Hæc de re valdè obfcura , fi non lu- lib.3.de wi
tra Darium , à Deo docent per viſum culéter, haud certè prorſus indiligen- ta Moſis.
certiorem factum . Arbitror ergo 10- ter dicta ; fufficiant . Orig . lib.6 .
fephum egiffe de fulgore huiulmodi in Lexit.
penitus feinperq; celtante. Na per in SE CTIO II . Hier.in c.3
terualla , quin aliquando etiam priùs Oſe.et epift.
ceffauerit ; vt Saulis, & poftea quoru De Oraculisprophetarum , 127. ad Fae
dam Regum , poft Dauidem , tépore ; biolam .
epil.Ann , nó eft dubitandain . Glycas quidem , Vffecerint iſta de Oraculo per Sacer .
indicat , quando Ifraelitæ Deú offen SE A . Poft Dauidis regnum , raro
dotes
derant, non confueuiffe illis Deú per per Sacerdotes Domino refpódente ,
Ephod refpódere. Sic igitur ſuſpicor, frequentius efle coepit Oraculi per pro
folitos Iudæos primò per Sacerdotes, phetas; quod diuidi poteft in wifionem , &
applicato Ephód, Deum conſulere : fi fommium : ficut & Oraculum per Sacerdotes
hac via non fuccederet , recurriffe ad diuidi potuit etiam , in wifionem fulgoris,
prophetas, etiam qui Sacerdotes non & manifeſtationem verbi, ideò quædam
f Patet ex eflent. f fic enim legas ipfos quoque ex dicendis,de uifione & uerbo,analogia
1. Reg.28. Sacerdotes ad Holdam prophetif- quadam poffent etiam accomodari
4.6 . lam oraculi cauſa adijſie. &
prophetiæ Vrim das Thummim ; vt non
g 4.R..22. Ad 3.dico,nihil eorum ſequi , quæ obelæ naris lectores facilè animad .
4.14 . inferuncar. nain belli meminit lore- uertent .
phus,vt rei de qua frequentiùs ageba Vifionem & verbum Græci Patres &
tur: Fulgoris verò tantùm ,prætermif- LXX. non rarò confundunt, vt & ip
la ſubſequente Sacerdotalimanifeſta- fa ſcriptura; cùm vifionem dicit audi
cione , ineminit, quia manifeſtatio illa tam ,verbú vero viſum veloit fum . í i 1fa.2.6
res ſolita;fulgor verò , res ceteris gen vt cum Ifaias dicit, k Aud! cælum , quis 13. A.
tibus planè inſolita & inaudica erat, Dominus locutus eft ; & tamea inico von mcs 1 .
& ideò illa memoriæ ftatuerat com carat erfionem : & cum 2 charias & k 112.6.1.
médare . Duplex ergo fuit vnius ora . Ezechiel dixiffent ,fe verum Domi
H 2 ni
 116 4
Difquiſitionum Magicarim ,
a Vterque vi explicaturos, ſubdunt viſionem . dere,ſeu onere, vt nofter optimè il'aria
t. 1. wide et differunt tainen . Nam ftulit. Calamitas enim cuiimpendet,
Abdia s . viſto Græcis i paris vel opera , Hebr. eum Aethna grauius premnit : ei in qué
rcè, eft prophetia, qua mens 1piritualitalis prophetica ſententia ferebatur,
oculo cernit obiectú propheticú ipfi hic metu,atq; triſtitia oppreffus,quafi
cæleſti lumine reprælentatú. differt à caput nequibat erigere.fic explico , &
verbo, quia verbum ſæpè contingit ſine amplector D.Hier. Tentétiam in Nahii
vifione , & vifio fine verbo : differt à Quid niamplectar?séper( Si attendas)
fomnio, quia vifio fæpè offertur vigila- vocabulum pro aduerfa , nunquá pro
ti.crebro quoq ; vlurpatutmore He ſecunda denunciatione inuenias viſur
bræorú pro concreto ,ſeu pro re viſa ; patú: & perſpicuè Hebræum nomen ,
V.3 . fic Mofes rubú b vocat viſionem : fic onus, ſeu pondus ſignificat, h & in h Exo.23 .
b Exod.3. prophetæ dicuntur videre viſiones. c Pſal.27.Græca verſio oestion hét ,hoc v.5.4. Reg:
c Ezech.i. 1 ales conſueuerunt eſse frequentius eft pondus. Sic nonnulli putant a loa 9.0.25.p.
loel. 3.cum fanctorum virorum reuelationes; quæ ne i vocari Bápos,hoc elt,vtnofter ver 27.0.5. i
fimilib. quibuſdam ſeculis crebræ admodum tit,pondus:led niſi fallor,ip fiffallútur: i Apoc.2.in
leguntur, ve yno feculo duodecim fe non enim illic ſermo eſtde prophetia, fin . v.24.
re, Orni ſolitarij, quam Geruafius Pre fed de onere interdittorij alicuius prę
sbyter deſcripſit ; Tundali Hyberni, cepri, vt rectè Primaſius, & Haymon
Cyrilli Presbyteri , Roberti Abbę ſen ſere. Nec longe abit Spiritus ſan
Lyinburgélis , Ioannes de Pinio Etus , cum onus vlurpat , proipfo po
Ioachimi Siculi, Simonis Stockij Car pulo, cui tale quid imminere denun
melitæ , Ioannes Bridlyngton ; & a ciatuin fuit : k quia calem populum k lere. 33 .
liorum . Deus diu laborauit fuftinens, tandem V.33 •
‫רג‬ Verbum ; fue (vtmauult Cyprianus) que humeris fuis, quafi on us moleftiſ
ſermo, Græcis nosos ; Hebræis Dabar , limuin ,excutit, dum eum abijcit;cuin
eft prophetia,qua fpiritus sactus,me ſuo quaſi fauore, & peculiari defenfio
d 6.8.H.I. tali quadá locutione, propherá occul. ne delticuit. Septuaginta Theodorion
ta docet,vt cùm Efa . d dixit; Sume tibi & Symac. folent vercere amuua ,quæ ,
librü , & iteru; g vadedie Ezechia , & c. Lo vox à außora deducta ,donum & inu
cutio ifta fiebar, vel voce formata in nusfignificat. I quid commune, di- 10 . Hieron
€ 4.38.4.5. aere, & audita , vt Abrahaino nefiliú cat aliquis , oneri,& muneri?Multum in lere.cap.
f Gen. 22. necaret; e vel verbis in ore prophetæ fanè in propofito: imò hic idem eft o 23. do Free
*.11 . pofitis, vt Balaamo, f & hæc Arameis nus, & munus. Nam prophetica com- morin.in Lc.
g.Nu 22. ppriè dieta; Maiki, Hebræis, Malchith minatio infortunij, & fupplicij inttā . xic.
23. (hoc eftconfilium ) quaſi dicas régein tis, præclarum , & preciofum eft Dei
prophetiarum , fiue prophetiæ ſpecié donum . Quia quos Deus diligit, cafti
præcipuain . nihil eniin cófilio eit vti- gat ; & quos caltigat , prius, vt refipia
lius. 'Viſioni & verbo hoc commune Icant, minas proponit illis, &,vt folet
fuit,quòd vel de læris & fauttis erant, fugare malentes,quain lædere , lapide
& in nouo teftamento tunc vocantur manu leuat, & oftentat, priuſquam ia
Euangelium ; in veteri nomina viſionis ciar. Homini fic liberuin relinquit,fu
aut verbiretinent:vel eranı de infau- gere à ventura ira.Saneañaqua prima
ftis ac triſtibus rebus, minarum & lu- riò ſignificat leuationem , liue aflum .
étusannúcię, regibus ac populisexi. ptionem ,ſecundariò donum :eò quod
tia portendentes: tunc Hebræi voca- dum datur, à donante leuat ur, & tra
bant hmói prophetiain ,Maffn, verbo ditur, à donatario verò affuinitur. Vn
Naſa, leuare, collere, portare, aſsumes de Theoni, & alijs Mathematicis, Dia
re. Per hanc radicis varietaté fa&tum , lecticis quoque , ancua nominatur 1.
vt controuertatur, quid propriè in fa- la propofitio; quedeinoltrationi, uel
cra fcriptura fignificer Maſſa ? Oliin argumento inferta, & nó probata, af m Theoph.
Aquila vertit e punce,non accipiés profumitur ab alio, & vt, qui inſeruit illă in Habac.
cuiru ( vt apud profanos ) ſed pro pon probet, poftulatur. Sic cuin interpre- Nabum .
tes
 Libri IV . C. I. Q. II . Se & . II. ‫לנו‬
res ifti in SS. awkeye vſurparunt ; prö et recto,pro raptu ,ſiue pro abftractio
re ipfa acceperunt, quæ affumitur,fiue ne tantum à terrenis, & fenfuum cor
eleuatur,idque confentaneè idiotiſmo poreorú functione': nec voluit ficco .
Hebræorum ;quibus propheta dicitur ititurum Euangeliftam ſcripfiffe; led ,
quafi afſuinere & leuare ípfum Onus, quæ dum in tali ecftali conititurus vi
& libratuin intentare ceruicibus im derat , ea poftmodum in fcriptum re
piorum ;quibus impijs breui iinmi degifle. vi mittam D. Pauli rapeú : ta
nentem diuinam irain comminacur : lis hautdubiè D.Ioannis fuit, quod te
huc enim pertinent illæ paffiuitùs oc ftatur cùm dicit fe in fpiritu fuiffe (éys.
currentes phraſes,affumere luftum , affi- malny d'v Treumati) ſcilicet correptum
mere planetum ,affumere parabolam . Caué & abſorptum in ecftafi, vt rectiffimè
duin itac; ne cum Græcis recentiori- Haymon fuit interpretatus: breuiter
a 10. Petrus bus a uñupa ad quamuis prophetiam idein vno verbo inſinuare voluit An
Oliuerius li. extendamus. Si cui hæc nimis fusè di- dræas Cæfarienfis ; Treúudtidyiwye
ate prophetia cta videbuntur: is fi, quá ſe viri egre- routros na toxos; quod vocabuluin ,ſic
ridle Lema- gij in his torſerint 6, conſiderare di- afflatú ſpiritu ſancto ſignificat, vtto
te : , * Arias gnabitur; non diffido illum æqui bo- tus ab eo correptus mente ſeu ſpiritu,
Mòta. Pra- niq; hac noftrā diligentia confulturů. & occupatus folida poffeffione fuerit :
Iridis in.pro Hæ duæ ſpecies, Vifo & verbum , all- nam affectio animi ecſtaticorú xato
phet. minor. quádo iunctę funt cum raptu feu ecftah, vocata,quia fenfibus corporeis ad te
Frão. Ribe- aliquando ſeparatæ. fimul fuere in ra- pus quafi priuantur: vnde & morbus .
Ta in Na- puu B. Pauli , ad tertium vſq; cælum quidam ita nominatus , qui corporis
hum . vbi vidit & audiuit , quænon licet ho- fenfu inotuque priuar e, qui & xará e Gal.li.13.
b Ezech.1.mini loqui: fortaffis eriam Ezechielis imtis noftri medici congelationem ap- Therapeut.
# .3. & c.8. vifio quædam talis fuit c quæ vocatur pellant. Idem fignificari puro, quando blib. 4. de
Hii. 3: iad , hoceft prophetia non leniter ,ſed prophetæ dicunt , faltam ſuper ſemanum locis effect.
violenter influens. Quando igitur cc. Domini f itein ,eleusuitmefpiritus,aut, Aetia ,
c Iuftin.ad faſis accedit, tunc tenenda Patrum deduxit me manus Domini in fpiritu g,item , Aegynete.
monit. ad -doctrina; prophetas non fuiffe ficmé. cecidit fuper eum mentis exceffus, vbi Græ- f 4.Reg.3.
Gent. circa te captos , vel'artonitos,vt non probè cè eli ns dois h Perperam Theodoret. 4.11.
finid q. 2. ( cirent, quid prædicerent. Polychro. & Theophilact. i cùm Lemma cófun- g Ezech.it
ad Ortodox. nius in Ezech.c.3.Quemadmodum diuini dunt cum huiuſinodi raptu ; hoc elt u.1. cap.
Epiph. ( qui incantatores ad Dementiam vfq; proce- lud, cum Mafa . 40.4.1 .
fusé ) her. dunt,demoneftuporem illis ingenerante; ita è ..Tertia fpecies erat fomnium ,dormie Hi Ad.ro!
Myörmifta- contrario Propheris fenfus afficitur, dum ani tibus tantum , medio ſimulacro fiue u.10.
rum qua et ma spiritus efficacia colluftratu . hoc eniin phantafmate, contingens. Hebręi vo- î in Nah.
86.Hieron. -proprium fuit fanaticorú, quales erat cant chalom , k Græcierútylov. Si quis k Fja. 29 .
praf.in Efa. hæretici Montaniftæ, & vates Genti- quæ euentura funt ſompiās, ipfe quid 6.7.
Chryfoft. in -lium.Immeritò valdè ab Oliuerio re- fomniet non intelligit;tunc eiusreipe ‫הלופ‬
Pfal.44.6 aprehenditur auctorde , spirita anima &ta non erit prophetia : ſed adſpectu
hom. 29. in : ( exftat inter opera Auguftini quòd tantum illius erit prophetia,cui Deus
epift.ad Co-- fcripferit, B. Ioannem in ecitali Apo- fignificationéloinnijreuelabit. quare
çin . Auguft.i.calypfim fcripfifle .. Nam ecftafis du- Iofeph propheta, & non Pharao , vel
lib.i.contra plex eft, vna diuina ,alia diabolica : vc eius ferui l. Daniel propheta, & non 1 Gen.40.
Acad.c.7. infinuat Tertullianus his verbis d ; Ec- "Nabuchodonofor: m fomnians aucé en 41 .
dlib.de ani fitafis hoc operatur de fuo propriozvtfic nobis fa ipfe demúannumerabitur prophetis , m Dan.i.
pientia imaginesinferat , ut errorum . fa- quando cú ſomnio fimul intelligentia 4
pientiæ folicet,ac veritatis diuina , er- fomnij percepit , ve Daniel in altero
rorum & falfitatis diabolica.Non igi- " fuperbi Regisfomnion. De his fom- n Din c.a.
tur auctor ille ecftafim fumpfit, pro nijs propheticis tria funt cófiderada ,
mentis attonite ab alienatione, & ani- modus, caufa, & gradus,feu dignitas. 0 9. 3. de
mi quadam impotentia ; qualiserat in Modus in ultiplex eft, vtaccurate no obferu.ſam
pſeudo prophetiş illis;ſed möre patrú Ster Pererius explicauit. o . quædam nior.
H 3 immie
 118 -Diſquiſitionum Magicarum
immittadtur cum pauore & horrore
a Gen.Is. fomniantis A , quædain pacifice buy
#. 12. Dan. quxdan hon intellecta , quædã fimul
2. Kl. intellecta, ve dixi. 3. quædam clara &
b Gen.28. Ine inuolucris « , ve Loſeph , trium
V.I2 Magorum ,& B.Paulizquedan obfcu-
c Matt.1. ra,implexa, inuoluta , vt Pharaonis &
v.20.6.c. feruorú eius, & Nabuchodonoforis de
2.v.12. 13. 4. in quibuſdā Deus alloqui videcurs
do 20. Ad . v Saloinonem , interdum angelas
16.4.9. bonus, vt B. Iofeph ;interdum aliquis
d dd.Gen. homo, vt Paulú vir Macedo. f si ali
40. 41. quando fomnia correfpondent ante
Dan . 2.6. cedentibus cogitationibus, & fcint,
sium ſumunt ex cauſa aniinali; veprie
€ 3.Reg.z. unum fomnium B. Iofeph , & primum
f fupra cit. Regis illiusBabylonij: quandoq; ve-
lovis in litt, tò sulla præcedit cogitatio, vt in fom-
0. nio fecundo B.Loſeph acciditg. hanc
g Matt.2. differentiānocauit B. Greg . 6. 6.con-
h Lib. 8. nunquam mihil petenciDeusfomniú
Moral.c.sz inopinarò immittit, vt fic plerumque,
& accidit in prædictis SS. exemplis
nonnunquam verò petemibus reuelas
tionein eamq; fperantibus,vt Danie
i Dan . zo di e conſuefactos enim Hebræds bus
d.18. jufmodi defideria fua Deo propone .
re, & ab eo pecere,ve per fomnia fucus.
rum ifis euencú pandere dignaretur ,
manifeſtius eft ex S. S.quam yo quis
k 1.Ré.2 8 debear dubicare. k Solidi idiplam Gen
mo.com 15 tiles facere in templo Serapidis , feu
Plutonis , vt diſcerent quaratione à
b Ariftopla morbis liberareneur is vel ad relolu-
in Pluto. tionem dubiorum habendam , vtfecit
*Eunapi Edefius m ; & apud poetam Rex La
in Edetto. ' zinas: n & intéplo Aefulapij Apol
n Aeneid. lonius o : & Spartani nagiltratus in
7. ) temple Paſiphaes pe cale fuit tem-
O Philoftr. pluin Amphiarai q , & Calliæ apud
in eius uita. montem Garganum , & huiutino .
p Cicero I. di teplavocabantur Pichomanter. Co-
Tufcul. & natus ad hoc crimen Apoitata ( ulia-
Jade shinin. mus, per calumniam , detorquete Vi
q Panfan. gilias Chriftianorum ad fepulcra Mar
in bolit. tyrum fed recudit illum valide B.Cy-
I Stumbo. rillus. Iudæos nonnunquam co fu-
lib.6 . perftitionis delapios , vt ad captanda
Lib. 1o . Lomnia in Gencilium templis incuba-
in Isdia. rent , docet Eſai. propheta & qui im-
* 0365.4 molantin hortis, to facrificam fuper tareres ;
qui habitant in fepuleris,jeb 50 delubrisido
torum dormima. vbiLXX. xtfolent;pa-
'
raphrafticè,addiderunt, propter befom
nia , Jerutyle , cau lain incubationis
explicantes. Dezeroa . In delubris, in
quit , idolorum dormiès, vbifiratis pellibus
hoftiarum in cubare foliti erant, or Somnija
futura cognofcerent . Duod in fano Asſoul.com
py vfq; hodie error celebrat Exhnicerwoude
sorumque aliorum . idem Cyrillus ibi in
Commons. con firinat.
Caufæ fomniorurn efficientes alio
loco explicabuntur , nunc de diuino
rum fomniorú finalicaula ( vt vocant)
agimusdumtaxat: quæ ex S.S. inulti
plex defumitur. s . vt quis à malo ab .
iterreatur , ficut factum Abimelech w a Gen.20
Regi Gerara , & Labano * hancin - x Gonzh,
finuat B.Iob ys in horrore,( inquiens) y A4.. 13,
pilsonis nocturna, guandofolet fopor occupare
homines, pauortersitmeer. & alibi, 2.267.6.14
terrebismeper fomnia, do per vifoneshortore
com curies.2. vtconſolecur afflictos, &
næſtos perfundar lætitia , quod de fe
afferit B. Angela de Fulgino.c.16.3.VC
adhorteturad aliquod bonum , vt Go
deonein a , & Iudam ciuſque exerci Iud. %.
tuin b. 4.vtmoneat veldoceatquid 4.13 .
agendum fagiendumvè, vt B.Iofeph, b .Mucha
& cres Magos e banc cautam Lobus 4.5
fignificat his verbis si per fomnium upt- c Muito te
rit auresvirorum , erudiens eos inftruit di- com 2 .
fciplina,utauert athominem ab his que facit ,.d 6.33 .
es . s.vt fpiritum prophetię, vel quod 15 .
aliud fpirituale donun final dargia
tur : quo pertinent iuxta nonballos
ilta Molise ; fi quis fuerit inter nospro e Nomi3.
pheta domini iniftomeapparebosi ywelper m 6 .
fomnium loquorad eum , Significare vo
lunt,quod fpiritain prophetia , vel vi
fone, velfomnio ,scollaturus fit = po
riis crediderim agere, de ijs , quibus
iam dato prophetiæ fpirion , fignificat
fe poftea cum eorum nullo tam fami
diaritet, quàm cum Mofe actorum ; cú
hocoteados, cum illis dumtaxat per
viſionetn & fomnia . Meliùs touc facit
tud f Ioelis fermes veftri fomnis ford f 62.4.2 .
niabunt ,dimeros nestrinifames widebant
præcefferat enim , effundam spirizā mai
Jasper omnem carnem , sprophetabunt filij
mestri. Nic donum fapientiæ , & pruden
tiæ ia fomnis datan Salomonis , ex g 3.Reg.3
probabiliore fememia Tottari h fic ħ add.c.3 .
promiſfio abaéturę dignacis,Iofeph 9.12 .,
&
 LibriIV . C.
a Gen. 37. & Mardochæo .' * 6. ad revelationem
Eith.11. diuinialicuris myfterij b , vel magna
b Gen.28. rum reip. aut imperij viciffitudina r ;
Dan . 7. ve Iſraelis 4 , Aegypti , Nabucho
e Gen. 15. donofor d. Ad hçc capita reduci pof
d Gen.41. funt multa ſomnia divina, quorumin
e Dan . 2. Hiftorijs Sanctorum fit mentio; veida
4. la Africana apud Victorem Vticen .
de perfecwt. Vandalic. 2. oblata Eufebio
Epiſc. Cartaginenfi. & quæ pott obitu
Sidonij vifio oblata pincernæ apud
Greg. Turonenf.t.s.bift.Fran. 6.23. &
inter alia vná mimi in nite Simeonis Salė ,
apud Metaphr aliut facrilego Traie
Etenfi oblará fæpiùs , apud Sur. tom.4
in withis.Frederici. ațiud oblatum món
cho Cluniacenfi Beatæ virginis , tem .
pore S. Odonis , apud Ioannem Mo
trachum l.z.nita D.Odonis agi cuius OC-
cafione B.virgo coepit vocari Mifericor
die Mater.aliud Beriæ matri S. Suibera
ti,apud B. Marcellinum , c. 1.uite suiber .
# . aliud S. Abramio confeffori , apud
Metaphrast. in eius uita . aliud Henrica
Imp. apud Ruperrů , in vita S.Hereberte
0.36. aliud S. Legero apud Monachos
Vvertinéſ. eiusuitso.vi. 16. aliud S.
Hugoni Gratianapolirano apud Gui
gone,in vins nitazatíud Hartmáno Tui
trenfi apud Conradú in sita S.Vuolphela
mi . akud multiplex Elpediphoro ,
apud Ioannem presbyterú in vita S.Bi
fitui Epifc.comwrt. & alia innumera.
De gradibus, feu dignitate prophe
tiæmulta variaque congeffere Moſes
i fin Dufto- Aegyptius f & Francil.Picus, & fed
re Dubitan minuciora, quam viliora: idcirco ,illis
Tium . omiffis, ratuin dico quod ex ijs omni
g De preo boss intellectualis reuelatio ; quæ fit fi :
no. l.2.cap. ne cooperacione phantafiæ ; præftantif
pen . & ult. fima eft, fi fecundum ſe & precisè fu-
matur a ; ltera verò in qua phácafia ab
Intellectu excitata concurrit , eft præ-
Itantior extenfiuè, quia prima & quid
aliud præterea comprehendit. Sicetiã
intellectualis per fe fumpta , & com
parata cum inaginaria perfectior eft;
ſed fi imaginariam addideris ad intel
lectualem , eum extenfiue funul ainbæ
perfectiores erump, quàm feorfim fola
intellectualis. ira 7.Fran. Soarez .ad 3.A
9:30.4 .1.disp.9.118.2.
I. Q. Il. 119
QVAESTIO III
Quo pa&to prophetia ,fiue diuina reuelatio die
fcernenda fin , à diniratione ,fue
diabolica reuelatione 3
dua eft huius quæftionis accura
ta pertractatio , propter quotidianas ,
etiam fpiritualium perfonarum illu .
fiones ; in ea decideda fequar veftigia
aliorum , qui certatim ad hunc lapida
verfandun accurrerunt.præcipui fue-,
re B. Vincentius Ferrerius trad . demita
spirituali cap.II. 12. Ioann . Gerſon,
tract . de probati Spirituowm , & alibi paffim ,
Cardinalis Turrecremata in prafai.Do
fonfovij revulatio.B.Brigitte, Héric.de Firs
maria liő.de quatuor instinktibus, Aegyda
Carterius p.1. Sporta fragmentorim prinos
Hieron.de Ferraria in Compendreuelato
Joan . Fräciſc. Picus läb ukside paenobior .
Ribadeneyra lib. de exibulatinec. 15. &
alij; & quidam recentiores , quorum
dióta cun &ta inuenies ,apud iftas anti.
quiores. Pofunt omnia reduci ad tria
capita ; de eo qui iudicat ,de perfona
cui facta reuelatio , de ipla reuelatio
ne & eius circumftantijs , de fingulis
videamus.
SE CTTO I.
De wocefarijs butiratura , the who
relatione.
B quis iudicar deapparizione
propria ,veldealiena : & plus
ricuti eft priore cafu . Veroque opor
ter fir perſona fpirirualis & deuora !
nam animales homo non percipir engui fpia
ritsia funt. Oportec itaqueeum qui re
ctè fit iudicaturus,primò donum diferen
tioris a Deo petere ; vt queat fincerum
manga diuinæ revelationis ,a mellita
lethalique dæmonis offa dignoſcere ;
& hæc difcretio , conceditur aliquan
do à Deo immediatè fimul cum ipfo
lumine prophetico , vt dictum eft; alia
quando feorfim , idque vel ad priuata
accipientis inftructionem ,vel ad alio
rumquoq ;, & totius Ecclefiæ doétrin,
nam , & remedium . Hoc enim dong
H 4 homo
 ‫܃ ܘܬ݁ܰܐ‬ Difquifitionum Magicatum .
homo conſequitur , vc in ſe ,'& deſe ram & reliquam Theologiam non les
fciat probare ſpiritus , & etiä fciat il- uiter delibarit ; & in femetipfo experius
los de alijs, & in alijs diſcernere. Po ſot variam ( ait Gerſon ) affectionum pic
teft autem hic cófiderari quafi duplex ritualium pugnam ; tanquam afcenderitnão
modus, vnus expérimentalis, qui cúipſa iz calos, nunc defcenderit in abuſos; & videa
reuelatione ,ppria infunditur illi, cui rit mirabilia Dei in profundo. Nam gminta
facta reuelatio ; qui modus ( vt ait Gerwigant mare hoc m sticum diuerfarum affe
fon ) fit perinſpirationem intimam ,feu in . tionum,quafi collidentium fefluétuum enar
terum faporem , fiue per exprimentalē quan- rant mirabilia eius . Inexpertus autem taliū
dam dulcedinem , fiue per illustrationem à quid.nouit eorum ? Adhæc autein nulla
montibus æternis, effugantem omnes tenebras. magis neceffaria diſpofitio reperitur ,
dubietatis , hic modus raruseft, & pau- quàm folidæ humilitatis. ve enim do
eis conceffus : & quibus conceflus nó cet Moſes apud Caſſiaquin , folis kumi
eft ,illi nó pofiunt,fuo iudicio , in pro libus a Deo hac cognitio datur. Denique
prijs reuelationibus ftare : quibus ve- non eft iudicium præcipitanduin , led ,
rò conceflus à Deo fuerit , illi tamen res Deo diligenter prius courmédana,
eo vti non poflunt ,ad difcernendas da , & multiplex ſcrutiniun inétis fdo !
aliorú reuelationes, quia ficut nemo no ciendum :iuxtà mox dicenda. Docenc
Kit gua funtfpiritus, nifi fpiritus ipfeiner : hoc facræ litteræ : Narrat Joſeph 12- ,
fic neino cognoſcit infallibili certitu - cob patri ſua foinnia: increpac eú pa
dine,perexperimentalem hunc fensú, ter , fed rem tacitus confiderat . a Gen.37 1
4. I 2 .
ea quæ in alieno ſuot aniino. Alter mo Apparet angelus , Iofuefilio Nun ,
dus; qni datur maxiinè in ordine ad forma viri arinati: ille difquirit inter
alios ; ille nititur etiam ,feu confirma-. rogatione, quis effet, nec adorat incoib 10%.5 .
tur experimentis varijs , tum ſui, cum gorum . b Audit Samuel vocantem
aliorum : & folet à Deo concedi maxi- Deum ,necreſponder Domino; ſed ac- *13.
mè illis, quibusofficij & dignitatis ra- currit ad Heli , donec monitus fuiffet
tione incumbit animarum cura . Sed ab Heli Sacerdote; quo modo fe gere
Ron debet quis facilè fibi perſuadere , re deberet. Helias diſcernic inter c 1.Reg.3 .
fe donum iſtud à Deo accepiffe: ideo turbinem , commotionem , ignem , & 4.9 .
que ad preces continuas , etiam debet auram tenem , & perpédit prudenter,
adiungere humanæ prodentia ,& do- in quo illorü Dominus fe manifeſtas :
&trinæ inedia . Tertius eniin eſt modusret. Salutat Virginem lacratiſſimam
difcerpédi ſpiritus , qué vocant doctrin Gabriel Archangelus: illa priufquam
nalem , per diligente& piam facræ fcri relponderet : cogitat, qualiseffetilla [aly d Luc. I.
pturæ tractationé ;quæ regulas pręber talicz - d non id leuiter, fed 818493isx- % 299 ;}
fallos prophetas à verisdifcernendi , 10, inaturè & diu , animo atquecogi- :
lectio quoq; ſanctorum Patrú & Hi tatione voluebat , vtrum illa ſalutacio
ftoriæ Ecclefiafticæ multum confert ji illuforia effet & à Deo ,an à dæinone ,
Yt,illufiones & reuelationes, fignis ac, vr optimè Euchymius . Hoc imitatus
notis peculiaribus queant diiudicari : 1 D. Ainbrofius; cum illi corpora SS .
his fi adiungatur obferuatio yirorum Mart. Prothalij& Geruafij reuelata ;
{piritualiuin , & experientia ; & in am- hoc Epiſc.Cyprius,cum D. Barnabas
biguis obſcuriſq; conſulantur viri do illi ſe manifeitauit ; hoc cereri fancti ,
di, & pij, & in viaſpiritus longè pro- vt vidimus lib.2.9.6. Si hoc illa mu 1
greſli, in militia ,veròcontra dæinonú lier Carthaginenfis feciſſet , & quæ e VideOpt.
Milevi.li. I
aſus exercitati veteranique : fperan- caufa fuitfchifmatis maximi ,non tam
dum eft poffe deceptiones fic fenciri turpiter delufa fuiffet ,nec totmalorú de Parme
& vicari P . lanè ad hunc vltimum ius Africæ occafionem præbuiſſet . Sanè nia .
dicij ferendi modum , non fufficit fola quamdiu res dubia eſt, longè cutiùs
doctrina , fed accedat oportet ad illa cenfetur, potiùs eam pia cum humili,
experientia propria;vt quis fit & do- tate repudiare, quam cupidè & confi
ftus & contemplatiuus;vt & Scripturi denter recipere, aut allentiri.
Obija
 Libri IV . C. I. Q.HII. Sect. II. 121
Obijciat fortè aliquis ; apud Cæſa- gna fanè auctorit. eft,his verbis : Enas
rium legimuşsınultos precibus à Deo rantur exempla Sanctorum Patrum ,quicurio
reuelationes , vifionefque , & poftu- ftatem huiuſmodi vifionum ,vel miraculoria
lafle , & obtinuiffe : fi petere licet,cur tanquam perniciofiffimam ,fallaciffimamqua,
I
ata refugerit . A quale Auguft.liberati, in fuis
non , & oblatas ainple&ti ftatim ,
que recipere ? Refpondeo, multa fieri confeffionibus,gloriatur in Domino.Gina
à multis non imitanda , imò nec proa propterea D. Bonaventura abhorren dã nimis
banda , maximè ab hoininibus incom , eſſe determinat , totoque conaturepellendam ,
pertæ ſaucțitatis . Nam ſi quis , de nunc orationibus,nunc increpationib.fe 14 u
quo conftaret fan & tum effe , id in ca« gellationibus propria mentis,es corporis;exen
ku aliquo peculiari, & neceſſario pete ploillius, qui vi tentatione careretfuperbia,
ret , ( quod olim fanctè factuin à Bea, quefiuit, obtinuit à Domino,vt per tres mé,
to Ephrein , docet Amphilochius in vi ſes. demoniaca vexaretur obfesſione. Alter fanta
ta Diui Bafilij. & à S. Mauro, docet ines, corum Patrum , dum fibi demon transfigura
ius vita Fauſtus, apud Suriū apud Ianuari tus in Christum ,diceret, ego fum Christus te,
& à Sancto Hereberto docet Ruper- perfonaliter vifitans, quia dignuses :confet
tus eius vite ,cap. 13. apud Surium Menfe fim claufit oculos vtraque many vociferans ;
Martio.) vt non auderem damnare; fic, Nolobic Christum videre, fatis eft ipfum inh
non vererer cæteris fuadere , ne idem gloria ſi uidero; statimo; diſparuit . Alter fuba
fibi putarent imitandum . Quoniam alijs verbis fimilem feruauit in buiuſmodi il
inuenio viros doctos , & valdè fpiria bifione humilitatem :Vide,inquit ,ad què miſ
tuales femper huiufinodi defideria ,ac ſusfis. Ego certè talis non sü ,q dignus fim hic
petitiones improbaffe : quia naſci 10- videre Christū. Alteræ quia nolebat intrares
lent ex occulta fuperbia , ættiinatione, templum ,dicens: Sibi fatis effe, quod oculis.com
& amore lui; quo cupiunt manifeltā poreis afpexiſſet Chriſtum.colligauerunt catha
alijs fuam fanctitatem ; vel falten ex nisfoluere ieiuniun carnibusveſci, vinung)
curiofitate vana , vt optimè tradidit bibere compulerunt. Sicque tumore compreſſo ,
Sanctus Vincétius fuperius laudatus : fanatus est. Pro cautela poftea fubdit in
& ideo Deus folet permittere tales de dem vt nonmodo fuſpenſum teneatur ,
cipi , & impingere , ve de fe ipfa tefta- iudicium , fed reuerenter quoque,cum Apon
tur,mulier fingularis prudétiæ , & fanftolorum principe, dicatu : Exi à meDomine;
a lib.de sit. Etimoniæ B. Catarina Bononienſis. quia peccator fum ,quia vilis fum ,quia vifioa
- erroribus a Deinde quia in talibus non conſiſtit nibus tuis indignusfum ;quas hic neque quae;
Lanctitas, neque perfectio Chriftiana, ro ,neque accepto, fed repello.Sic in alio,non in
Suis. nec illa nos Deo faciunt gratiores ,, hoc feculouiſio tua tota mercesmea Domine ,
aut proximo verè vciliores . Denique Deus,ce ſufficit.Quidad me de uifionib.trais
quia huiuſinodi auerfari , non eftia , in hac uita? qud de Superiorum meorum me:
Duam Deo præcludere; fed, per cuſto- nitionibus: mitte potiùs alium , quem miffu
diain fui , & humilitatem , & caftum ruses ; me meus fperitus humili tegat ob
timorem , fpiritum ſanctum allicere, fouroque loco. D. Bonauenturæ quem ci-,
qui amat quieſcere fuper humiles , ac tat locus eít, lib.deprofe &tu religiof.cap.1961
timoratos; quæ cunéta diligenter,ac ſe Vbi etiam addi deſiderio reuelatio
riò tradıca fuere à noftri ordinis viro , num multos lapſos in grauiffinos er
b lib. deor. Franc: Aria . 6 & prius nos docuit D. rores.Prudenter itaque B.virgo Cole
mentali D. Augustinus conatuin hoc dæinonem ca ipfi etiam Deo ,multa ei ſecreta re- ;
Aug. l.10. Gbiperſuadere, vti ſignum aliquoda uelare volenti, refpondit:DomineDeus,
confes.col . Deo peteret ; ſe verò id detrectaffe, fufficit mibi te folum cognofcere, peccatat
de vera re- gnarum quam multos hæc curiofitas, mea, corumque abs te neniam obtinere.Sic sro
lig. es Cj- perdidiffet. Ideo a ibi monet his abiti phanus Iubiatuseius uita ra,shæc fanèop
rüelop.3. de neamus,& quod intra nos eſt, Dei re- tiinè dicanturin proprijs viſionibus:
Superft.cap . gnum , in ijs quæ videntur non quæra in alienis approbandis, credendiſue:I
II . mus. poft A uguftinum idem mone-, ipſis confeflarijs,alijſque iudicib.háci
nur à Gerfone, cuiusin ſanilibus ma Gerfon præfcribit regulam : Caue erger
(inquit)
 i22
Diſquiſitionum Magicarum .
finquith quifquis eris anditor,aut confultor, & tucior pars eligenda eft . Nam bi
e non applaudas taliperfone, di nonIxudes credendo , & innitendo , poteft pec
önm ,non mireris ,quafifan &tam , dignamque care luperiori credendo peccare non
ponetationibus,atque miraculis.Obfistepotius poteft ; fed certo cerriùs per animi
inerea dure, pernelam ;cuiusfc exaltatum fubmiffionem , & obedientiam me.
of cer,elati funt oculi,ot ambulet in magnis, reri. Quo ad alrerumait :fed profecte
o mirabilitutfraperfe : ut digna fbivides- fpiritusfan &tus, quifedathumilibus,nequins
tour, qua mor humano more operetur falutem quam ex humiliatione, quam frediximus, fi
finnisper doftram feilicetfcripturarum , fubtraher; intrabitpotins, exaltabit,in bea
fundorum , cum di &tamine rationis natura neplacitfuo o deducet vi&torfuper excelfa ang
bez nifi conftium habere prafumat. de putet, mam hanee in oculisfuis vilem , & abfquevl
modum ab Angelis, fed à Deo; nedum femell taruga fiffionis,bumilem , & fimplicem . ha
the neceffitatibus, fed penè iugiter , velut in Genus ille . Sanè hæc humilitas Deo
quotidianis ecloerstionibus. Talem admone, taingrata eft, quam quod grariffimu:
ston fibtimefæpere, fed fapere gd ſobrietatem ; Dæmoni eam odiofa , vream non fe
quaniam veriffime ait,qui dixit,fuperbia me-i rat, fed ve plurimum facim diffugiar.
vetur Buat. Eteodignis, quo inftar Pharifei Non audes fortè refpuere ? cogita de
Patentem harentique offibusfuperbigm fi- , cipi qe pofle, & interea comprehendi
Ant beo Phriftens febritem calorem , fraperbus na , & eonſule prudenriores te.D.Cy
attendit. Quid enimfacilius quàm fe viliffi- prianus, & alij fanctireuelationes ma
missom poreasorem dicere: fed veraciter,ſimpli- gni fecerunt : fed eas tantum , quas &
citerquesta fentireex intimis,hec diuini mosa Deo effe fciebant. Olim quoque vi
neriseft,non humani folius exercity . Hoc fiones diuinæ frequériores fuere, quia
vleimum addidit, quia folent perſone, magis neceffaria : hodie quo minus
quibus per teuelationes dæinon illus neceflariæ , hoc infrequentiores fune,
dir ,fateri quidem fe peccatores , & in- & fufpectiores habenda.ve no imme
dignoseflè fed vel apertè increpatio- ritè debeant,& à magiftratu Ecclefia
nes huiuſinodi ægrè ferre, & fie deregi ftico difcuci, & à priuatis vitari ; qui
tur interna fuperbia , & cognofcitur prætextu, vet fi&tarum quod hypocri
ittyfe :vel faltem ex duobus vnûpræ- Its proprium ) vel habitaruin ( quod il
rerunt . nam vel dicunt fe idcirco alie luforium efle confueuit) reuelationú,
no iudicio non credere, quia de fuo de alijs ( maximè illorum à Deo non
certi fint per reuelationem incimam , commiffis curæ ) perfonis ; in earuin ,
& fecretam : vel fanè non audere fe vi ( vt plurimun inuliercularum .) fari
fionem reijcere , quia fi fortaffis vifio liaritatem , & follicitudinem fefe inge
à Deo effet, hoc forec fpiritui fanéto runt ;ve & auorum memoria Begardı,
refiftere , & femen gratiæ eius in cre- & Lollardi,in Belgio ; & noftra , Illu
pundijs fuis excinguere. Verique di ninari faciebane in Hifpania , & ho
Sto idem ille Cancellarius Parifienfis die etiam alij quidam factitant,fuo pe
opeimè occurrit. Primò quidem ; Deú rieulo, aliena fraude.
nunquam effe Deum diuifionis ,ideò
fi ab ipfo fit illa cereitudo , nunquam SECTIO II .
per alterius iudicium cótrarium eam
impugnabit; fed potius illi, quem vel De perfona cius , cui fa & a reuelatio.
vefuperiorem ,vel we confibia risenfals finden Q u is vihones,multa funt confide
tem , idein in tis viliones .
fpiraurum , atque in mëtem miffurů . randa . Primò fides illius, an fit fincerè
Nec enim parieur Deus fperantes in Catholica ; quare non eft credendum
fe, & timentes, & quod in fe eft facié reuelationibus Dæmonicolarú , (qua
cas, in tanti momenti negotio , falli. lis illa Childerico Regi Franciæ facta
Debe aliceat ei qui vidit reuelationé, procurante , & explicante Bafinà, quæ
hæc ipfa certitudo, quam prætexit, de viente adhuc marito ei nupferat, &
fuperbia , & percináciaefle fufpecta; faga erat ; qua ingeniuin poltericais
eius
 Lib . IV . CI QA11:
eius declarárum Francici Historici pu
tant, lege Gaguinum lib.l.) vel hæretico
Tum . Nam initio Ecclefiæ Cerinthus
Fallas reuelationes finxit, & eas Apa
ftolorumnominibus inſigniuit, vt ca
ius, & Dionysius Alexandrinus tadi
a Eufeb.li. dere : a cales prophetiæ fe &taroruin
3.6.22 . Narci Magi: 6 tales prophetifarum
1.7. 6.10. & ipfiufinet Montani, vt Patres anti-
b Iran.lib. qui illius temporis prodiderunt,Clau
1. c.8.com dius Apollinaris, Mileiades,Apollon
9. & Serapion, quorum verba refert Eu
cli.s.c.15. febius: < tales Archonticorum Mar
16. 17. en tiades, & Martianus, qui librum con-
1 8. foxere , quein vocabants Revelationes
d Epiph. he propbetarum : Manecis quoque cales
ref.40. reuelationes , de quibus contra Fau
Itum agens D.Auguſtinusitalis Iulia-
ni A pottaræ , quam narrat epiſt.ad o-
ribafium , de arbufoula:tales, quib. Do
Daciltæ Generoſum conati decipere:
e D. Aug. . & quibus veebacur Vincentius Da
epift. 155. natitta: tales, quibus illuci Meffaliani
O lib.3. de gloriabantur: f tales fuere noltris té
anima orig. poribus Munzeri, & Anabaptiſtarú,
CII . tales Campani, tales fufti Vellij, &
f Theodor. Franc. de la Cruz reueluciones. Tales
lib.4 .heret. hoc anno 1601. hic Græcij,qui fufpé
fabu. dio ſceleris pocoas luere duo, maricus
& vxor ; quipenes ſe folos Eccleßam
remanfiffe incolunem pertinaciffimè
ja &tabant: ideo communesliberos pa
ter baptizabat , inater pathini more
{pondebat. hi mundum hoc anno pe
ricurum prædicebant: ſed morte inun
di nueritum prædenere. Plurimoshu-
iofimodidedit otini Britannia. Illica
aim natus in Cambria quidam Merli
nius:Magus foeleftiffimus: vernın en
fruftra retinentibus Pontico Virun-
sio , & Lelando,efthoc de illo teltimo
njum Guilhelmi Neuburgij, & Poly
dori, & alias menulaciduni, Buccana
ni. Sane Magum fuiffe, gefta cius à
Galfrido Monumechenle traditacon
Rincum . Cauehunc,qui Vceri Pendra
gonisæqo vixit contundas
, cumalio
Merlino Scoro, Helij Thele fini, ( qui
& ipfe vates ) diſcipulo ; qui attrono-
miæ , & phyficæ ,vtinagifter, valdepe
zius, multa fertur pra dixiſé; & vide
cut aligs prophetis Britanniæ , Kenti-
gergo , Sanfoni, & Güdæ, annumeran
Sect . II. 123
dus. Hanc Merliootum diftinétionen
notarunt Anglicaruia rerum fcripta
res, Treuiza, Ranulphus, & Gitaidas
Cambrenhis. Falfa fideiproudopra .
phetæ fuere ibidein , Ioan . Ballas anno
13 go . telte Vyaldead in fafciculo Line
niorum :& Pagani ante Chriftum na
tum , Eubages vocatis ex quorum fecta,
quidam Aquila, & alius Perdix , reste
Chriſtophoro Myläo. Nec diffimilis
vanitatis funt propheciæ eorum , qui
ea in medium proferunt, quæ decreta
Generalium Conciliorum , vel Sedis
Apoftolicæ conuellune: vt ridiculue
prophetiæ illæ Marioni Aduocati Pe
rifiens.de Societate Iefu refutata vati
de a Renato des Fons. in libr. contre le
playdoyer de Manion.as.6. Nam Mar
rionus itte, vi Arnaldo genero fuoco
placeret, & cuin eo , atque Palquerio.
ac Dolero , quadrigam Calumniaro
rum , & Sycophancarum noftri remar
poris impudentiffimorum , fufficeret,
etiam prophetias falfis coram Sena
tu Ampliffimo , proferre in medium
non dubitauit.Nimirum vidit fola Lu
teția,dedit vna curia; quos vix ,tā dif
firis prouincijs ,cor fæcula ; Patræcio
nem , Medium , Ecebolium , Lamponia
num . Ninirum tanti eft his Hero Aram
tis , inter Cathenas , & Quadruplato
res, & Aezonenles: jater sunspoussau
pupurous mainaomahuras, cenferi, &
digito oitentarier.
2. Num fintperfonaarreptitia: nambado
rum reuelationibus, vel propbetijs ni
hil credendum . delufosà guadamule
tos, fcribit Firinilianus,ad Beacú Cy.
prianum & hocargumento Miltiades g Exftat in
probat prophetias Mótanifallas.quia ter Cypria
ſponte incipiebat vaticinari;fed inui, ni epifi.nu.
tus, furoreque, & amentia correptus, 75 .
pergebar. bo Tales fuere prophetiæ h Eufeb. d .
monialium Querceten fuum ama.1494 6.16 .
de quibus ita /cribic Chriſtianus Mar
fæuss i Eodem (inquit) pocirca fefe i Chronico.
Cashedre terribiledi& u ) esperantmamones lib.20.
habitare con poflideremonasterium dominte
runa Quercotenſiami guas annis quatuor e ,m
menfibustotidem miſerabiliter vesquerunt.
Vidsyfessas crebro,uelut cames per wgros din
{currereinkaraniumpolareper acra,ficutf
des, in arbores repere, perdere deramiszmaring
rum
 12+ Diſquiſitionum Magicarum .
rum animantiam effingere uoces,feeretapro-
dere defuturiseuentibus prophetare. Denique
aquoriesDominus HenricusCameracenſis Epi
fcopus,aut Dominus Aegidins Nettelet,deca
nus eiufdë Eccleſ. uiri'us türü , ad exorciſm
earüaccederet: En,ingaiſt, cornutsis ille nic
-in uia eft,utnobis cominetur,uenit.Poft mul-
da remedia, undecunique collata, earum nomi
na dilata Romam ,ab Alexandro vi.letta
fuerunt in Coena Domini fub diuino ſarrific
cioz ſed nihil profuit. Ioanna Potiere; quana
lorum dicitur dediſe principium :à nono ata-
tis anno,ludere cum diabolo cæpir, qui accula
bat eam in monafterio 434. sicibus indigne
communicaffe: fed ille qua mendax eft , non
ftamusuerbisillius. Ipfa Camer acum addu-
#ta, quadragen ari amaior,in carcere perit,cir
ca feftum Martini.Cårere post annos 4. men-
fe lunio liberate funt.Eandem Hiſtoriam
narraſ eeli paulò aliter Ioan .Molinet.
-Valencenenfis, in Chronico Belgio nödum
edito,è quo quæ lib.6.referain ,ea inihi
optima fide ex M. S.codice deſcribi cu
rauit Clariff.I.C . & Senator ſpectatæ
juſtitiæ, Petr.Oranus Leodicenfs.Ta
les omnino diuinationes Indorú ; qui
fumpto Cohobæ ſemineexternantur,
& mox ceflante furore vaticinantur .
ide quibus Petr .Chieza.p.2.hift. Perua.
6.27. tales Libuſiæ Bohemæ apud Du-
brauium , lib,2 Boiem.hift.
13. Num fidei finceritatem ,vita,acmorum
integritas, nietuteſque commendent: an uerò
nitia,& imperfectionesnotabiles cam duhone
flent. ideo non credédum fuperbis,am
bitiolis, impatiétibus,carnalib.ebrio -
fis,iram fouentibus, odia exercentib .
diffidia ferentibus,vel alios diffamari-
cibus, vel pecunias hinc corradentib.
1. nec etiam hypocritis , qui fingularia
quædam affectacæ deuotionis, & pęni
centiæ figna ,perſuperiores Ecclefiafti
cos non approbata ,oftentant. Confir-
mantur hçc, vnius ex primis patribus,
Apollonij fententia ; qui prophetias
Hi Montaniftaruin falfitatis hinc argue
... bat : tum quòd Ma ximilla, & Quintil
lamaritosſuos deſeruerant: tú quod
erant pecuniæ cupide, fenus exercétes
tefieris, & tabulis ludentes , & merce-
dein prophetiarum accipientes , tú o
Laſciuz ;deditæ pigmentis , cultui cor
poris; & lumptuofo luxui veftimento
rum . a Gerſon etiam fic fcribit:Habet
preterea quelibet paffio profundaiafuă lafior a Eufeb.li.
nem ,fuam atatem , fuum (ut Orig.loquitur) 5.cap. 17.
demonium , patet in philocaptis,zelotypis.com
iracundis ,in inuidis,etauaris.vnde poeta.
Qui amant, ipfi fbi fomniafingunt.
. Nimirum hi ſunt manes, quos qué
que pati Poetacecinit : hæc quæcuiguie
Deusfit dira cupido.Sclent animi cuiul
que vitia varijs signis deprehendi : ex
familiarib . & amicis quib. funt noria
res;ex actionib .& opinionibus eorús
vt fi à Deo fefe de quibuſque actioni
bus preſumant erudiri; fi cofilia & in
dicia fpernant aliorú ; ſiforis Curios
fimulent, & incus viuant Bacchanz
lia; fi mulierculas peccatis onuftascir
cumducant; ſi ſe in officia concionan
di, confeſionesexcipiendi, & alia hu
iuſinodi ingerant (vi faciebat Petr. il
le Sartor Antuerpienfis pſeudohere
mita ) ſinelegitima vocatione, ac mif
fonézf in alijs fuis actionibus, mori- . ii
bus,exercitijs vani fint, precipites, im
prudentes , indiſcreti; maximè in ora
tione mentali, v.g.fi adhuc imperfecti
& viæ purgatuæ cum fint , præcipitet 3
fe per vniciuā ;aut ftatim ,ac orare inci .
piunt,fine præparatione idonea, præ
ſumunt fe hře tantum palliuè, nihilq;
ſua ex parte conantes, influxum diuie
•num exſpectent. Nam fi galiud , hoc
fanè eft illud in g temeritatis faxúina
pingentes,pleriq; ipirituales; per illu
fiones periculofas, & heretesfedilir
mas, Begardorum , Beginarum ,Duloi
Dittarú L, ollardorum, Illuminatorú,
& c. naufragium fecerunt. Duo sút hu
iufmodi illuſorú fcopuli, vnus eft opi
nionum iuxta falſarum ,atqs erronea
rú credulitas, & fuperba contumacia;
& interdum fediſlima quædam , & exe
cranda , gradatim irrepentia peccata ,
et cum Angelis illis deceptorib. alter
valetudinis debilitatio , & cerebrilz
fio ,non in mulierculis tantum , fed éc
in viris,alias nec leuibus,nec infipiep
tibus;ſed dulci hoc, & venenato ocio
fæ contemplationis ( ab omni volunta
tis cooperatione,vel intellectus adıni
niculo, quare & merito , remotæ ) &
infructuolæ ipforum corporeorú len
Luú titillatorij influxus poculo ebrijs.
Quo
 Libri IV . C. I. Q. III. Sect . II . 125
Quo in generelongum foret planè re epilepticæ fæminę hiſtoriam narrabo
centia,eorum qui ab indiſcretis, & in ex Gerſone,lib.s. fe&t. 19. in fine. !
doctis magiftris, in hanc foueam præ s . Addit Gerſon , referre, qualis fit, com
cipitati fuerunt, 110ta nobis exempla, fuerit perfona, qualiter erudita, quibus affze
recenlere :neq; id expedic, fuperftitib. ia ,cum quibus conuerfata ,quibus delectata :
etiánum tam cæcis,quàm cęcorum du pauper fit,an diues in diuitibus timendam
ctoribus.Cæteros veinam , vel ferò fa- ſuperbiam , co ambitionem , in pauperibusve
ciantiftorú cautos pericula. Eodé perro fictionem .Sed hæc obſeruatio eit pe
tinent , qui contumelias,examen ,iudi- tita à valde remotis , & incertis . Me
ciaque aliorum ; moduin procedendi lior eft ſequens.
ipforum ,aut dicta minus probantium 6 , Nec ajatis,nec fexusdifferentia negligě
vel illis non credentium ;ægrè, & im- da est.Nam ſi caſca fit, & caduca ætas,
patienter ferunt :qui demum contenti delirij periculuin eft : fipuerilis,leuita
non forent , huiufmodi carere reuela- tis , & morbi imaginofi. quia humidio
tionib. & illas potius alijs cócedi: ied re, quàm par eft , ſunt pueri cerebro ,
in his nimium fibi complacent, & do & pleni vaporibus,quiparlio negotio
ni huius cæco amoretanguntur.Soler commouentur . Quare, & per eos, vt Notac
enim dæmon , cuiq; per id, quod vitio apriores ſuis conatib. demones olim hoc loa.
a Sermon . sè amac illudere .Prudenter D.Leo : amabát oracula fundere : fed & hodie Nider. in
de Circunc. Nouit diabolus,cui ingerat illecebrasgulę , cui fa &titant ,in cryftallomantia , & in hy- 1.pręcep .
adhibeat incitamenta luxurie , cui infur dat dromantia . De fæmineo ſexu , conftat c. 11.q.de
virus inuidie,cui exhibeat efcam cupiditatis: hunc effe ſuſpectiorem : fed de eo fepa diuinat.
nouit quem fallatgaudio , quem moerore con ratim agetur, fequenti ſectione.
turbet,quem errore feducat, o cauſas querit 7. Conſiderare oportet ' vtrum fitin
nocendi ,vbi quemque ftudiofius vider:1occu ſpirituali exercitatione perſona veterana, an
pari.idem confirmat in vita Moyfi Gre- vero ncuitiu tantum :an alias eam diabo .
gor. Nifien . Præ cæteris apti funt delu lus fic decipere conatus fuerit, aut de
di : qui natura ſunt tenaces ſententiæ ceperitzan quæ illi alias reuelata, vera
ſuæ , leque folos putant ſapere , reli- fuerint : item quæ vera , quæ falſa fue
quos deipuút vt fungos: talisille, qui rint.Si tiro ,valde verenda fraus.quia
fe in puteum præcipitauit, apud Cafe ( vt inquit Gerſon )nouitius feruor cito fal $
fianuin :talis poftea Fr.loannes de Ru litur,fi caruerit regente,praſertim in adoleſcă
peſcifa ante trecentos annos : talis no tibus, co feminis,quarum eſt ardor nimis aui
Nro tempore Franciſcus de Crucein dus,varius, effrenis,idecosſuſpectus. hoc indi
b libr.9. de
Peruuia, de quo poitea . cio Franc.Picus b priinò detexit fal
4. Conſideranda corporisconftitutio. Ná fitatem cuiuſdam reuelationis , vifio . prangt. c.3.
Si valetudo parun firma, fi præferat re niſque,poft & alia indicia acceſſerunt
dundantiam bilis atræ;fi habicus cor- ve quod vana quędå bonis mixta, dia
vel inſomnia plus æquo bolus in forma Chrifti Domini, cçpit
poris ivedia ,
deformatus: fi fit cerebro læſo, uel ni- fuadere.
mis apprehenfiuus,aut imaginationis
turbida, & æquo vehementioris : quia SECTIO III .
tales vt dici folet, etiam vigilantes pu
tant fe videre,audire,guitare; que nec De reuelationibus mulierum non
guftu , nec auditu, nec oculis pcipiunt. fanctarum .
talibus demon facile imponit, quia fal
farum rerum imaginibus obuerſanti Exus ratio est habenda , vt dixi. quia, fi
. cetera
Hoc ſobet epilepticis contingere , veyi reuelationes merétur . Quia ſexus iſte
morbifera agitati vaticinentur. Qua- imbecillior,naturales, vel demoniacas
reannis fuperioribus non fatis cauti fuggeftiones, plurimum habet pro di
fuere:qui ſic aftećti ynius ariolationes uinis :multa quoq ; fibi ſomnia fingit,
tanti faciebant. Admiratione dignam quæ vera credit ,iuxta illud parçmicú,
Anus
 126 Diſquiſitionum Magicarum .
Anus qua uudt fomniar:abundar paſſioni bulam ſimularet (quod nonnulli viri pruden
bus admodum acribus, & vehementi- tes exiftimarunt) ille Theologus;quod à mu
bus,quare quod à paflione natum.id à lierculamagna,e mira de fe audiret,acmul
veritate profectum pucat . Sunt etiam to grandiora futura conciperet;libenter ei ſe di
feminæ naturæ humidioris, & viſco. ſcipulum addixit,cuius patrem ſpiritualem
fioris: humidum verò facile cómoue- agebat. Quid midts?eoabductus elt homo , ut
tur, & varias figuras recipit,ægrius au miracula fuceretentaret e fierifibiperſuade
té ,ac feriùs à motu celat Ideo mulieret; cum miraculiueftigrum ,nec tenue quidem
rescitiusimaginantur , ſed viri minus exftaret.ob hæc,& quod propofitiones aliquot
pertinaciter imaginarinnes fouent;cái ab illa prophetiſa accepiſſet,à fenfu Carbolica
que illa minus ratione polleant , mi- Eccleſia alienas: à fanet limeinquifitionis iu
nus etiam prudentiæ habeant; procli- dicibus,foto hocregno stupente , comprehenſus
uius eli dæmonicas, fimilitudine fal- eft.Ibi per quinquennium ferè auditus tolera
fa, & apparente,decipere. In earú mo- tus, examinatus, ac tandem patefa &tuseftho
ribus præcipue conſideranda , pręter mo omnium fuperbiffimus, ac infaniſimus.
dafciuiam , luxum ,auaritiam : ( quæ ek Cumenim Angelum fibi diuinitus datum , à
Apollonio nocaui ) verum vagæ fint, quo omnia,qua uellet,deſceret,ac deinde ſum
garrulæ , criminatrices, laudis cupi- ma Dei ipfiusfamilixitate,& immediatocol
da, aut cerebrofę: quæque ſe in doce toquio fe potitum ,pertinaciffimè differeret : ir
di, prædicandiue in Eccleſiarú, aut Sa ens nugas delatus eft , quas, nifi ab homine
cramentorum adminiftratione ( abſq; prorſusmētis,emota dicé,nullo modosfibi quiſ
legitima maioruin licentia) contra do quam perfuadeat. Erat uerò ille tã integro ſen
ctrinam Apoftoli ingerant. Nain quæ fu, quod ad cerebrū attinet, utmihi integrior
funt huiufmodi, non leipfas duntaxat non fit.Itaque,comferiò affirmabat,ſedo Regê
fallunt,fed & viros eruditos tandem , futurum , & Pontificem fummum , ſede Apo
fi nimis illis creduli , in præcepstrahe- stolica ad hac regnatranslata;conceſlam quo
re.conſueuerunt. Teltis eft, qui tempo que fibifan &titatem fuper omines Angelos, co
ris doctillimus, Tertullianus ; qui dum choros cæleftes,atque Apostolos omnes : guin
viſionibus inuliercularum ( vi illi , de etiam oblatam fibià Deo unionem hypojiati.
a lib. de ani animæ quantitate,ac colore) a confi- cam ,fed ab ipſo non eſſe admitſam D . atum
ma c. 6. dit, immemor eorum quæ doctiflimè, quoquefe redemptorem orbis,quoad efficaciam
& verifinè contra has ipfas fcripfe- ut ipfe loquebatur;quod Chriftus folum quoad
rat,in abſurdiflimos errores delapfus fuficientiam fufjer.Omnem statum Ecclefix
fuit. Sed ætas noftra præbuic in Peru- fticum abrogandum legesuerò alias ſe editu
uia illuftrius adhuc exeinplum , quod rum faciles de apertas fecundum quas calida
P.Iofephi à Colta verbis ad fcribam . tus clericorum tolleretur,multitudouxorü con
b de nouiffi b Fuit in hocPeruerfi regno uir magni pro il cederetur, confeffionis neceffitas excluderetur.
mis tempori lotempore astimatus,dočtus Theolog.acTheo Hec atque alia tanta contentione affirmabat:
bus lib.2.c. logia profeffor,idemque Catholicus,ac pius diù ut nos teneret attonitos,quod homo talia fen
Il habitus, ac penè tunc huius orbis miramtum . tiens non infaniret. Denique din enclutis ge
Isfamiliaritate muliercule cuiuſpiam : qua fe ftis illius, con plusquam centum , decem pro
edoceri ab Angelo magna quadam myfteria pofitionibus hæreticis ,autà ſana doštrinaEc
iactabat , quaque extraſe interdum rapieba- clefia alienis condemnatis, iuffifumus;uthet
tur,aut rapifimulabat,velut altera olim i hi demore facrum illud tribunal: cum homine
lumene,aut Maximilla Mortani, ita deuin- disputare,fi fortè ad mentem , & fidem homi
&tus est, ut illam de ſummis Theologia que nem reuocarepoſsemus . Conuenimus autem
ftionibusſapèconfuleret;in omnibus proora- cum ipſis iudicibus, & Epifcopo Quitenfi, tres
culo haberet,magnis reuelationibusplenam ,et aly.Eo introd : ctus homo ea libertate, cfa-.
Deg ualde charam predicaret , fatis alioqui eundra ferditiffimam juam caufam defer dit;
fordidam , & perexiguo fenfu predoram , nifi ut ego in hodiernum diem etiam ftupeam , cò
ad instruenda mendacia igitur frueà diabo adigi poſſe mentis humana fuperbiam.Frofeſ
lo corriperetur (quodfacilius est credere) cum fusest doctrinam fuam non poſse mor:ftrari,
einfmodi cortafun pareretur,fiuecallidè că fim mifi diuina fcriptura,miraculis;quod effet
fuperior

i
 Libri IV. C. II. Q. 111.
Superior omni humana ratione.Scripture autě
teftimonijs longe feapertius , atque efficacius
probaſse,quam probaueritPaulus Iefum Chri
jtum fuiſse uerum Meffiam . Miracula autem
Seperpetraſse plurima, eaquetanta , ut Chri-
di reſorrečtio non fuerit maius. Nam dole
werifſimè eſse mortuum , & refurrexiſse,atque
id euidentiffimè ( aiebat ille ) eſse oftenfum .
Scripturas merò proferebatmemoriter ( cinsel
Lum librum haberet, atque ipfo stiam Breuia .
riofpoliatus eſset) ex Prophetis,ex Apocalyph,
ex pfalmis,ex alijs locis, tot d tam longas; ut
uel memoria eſset admirationi. Eas uerò ita
ad ſua cómenta adaptabat,ita allegorizabat;
ut quiuisuel rideret, uel fleret. Poftremò fimi
raculis rem agere nobis placeret,ſe libenter ea
Statim exhibiturum . Hac ita dicebat homo,
ut uel nos inſanos putaresideretis ,uel ipſe in
fanire. Nam do per reuelationem fbi inno
tuiſse iactabat , Sereniſſimum Ioannem Aue
ftria bello nauali à Twca eſseſuperatum : e6
Regnum Hiſpania à Thilippo inuictiſſimo iã
penè amiſsum :to concilium Roma habitum ,
fubrogando
wt de Gregorio deponendo, do alio
ageretur.Queideo nobis ſignificaret,ut, quo
niam erantnobis cert is nuncis nota ,fciremus
bi,nonnifi diuinitus innotuiſse . Et cum eſset
omnia adeo falfa ,ut amplius eſse non poſsent,
abillo tamen aſserebantur , ut notiffima na
bis. Denique cum nihil profeciſsemusper duos
dies diſserondo , do ad publicum fpectaculum
efset cum cęteris,ut in Hiſpania fieri folet,do
tatus; intuebatur femperin cælum , ignem in
ingrsifitores , &omnes graſsuturumcoelitus
exfpeétans, ut illierat pollicitus diabolus.at
qui ignis quidem nosnullasex alto corripuit,
illum uerò, .Regem do Pontificem , Re-
demptorem ,do legislatorenszex imò flammas
rapuit,vtque redegit in eineres. Hactenus P.
Jofephus.En fructus incautæ'conuerfa-
rionis cuin mulierculis, pretextu con
feſfionum , & nimiä facilitaris in cre-
dendis; primò, quæ adlaudem pro-
priam ;mox etiam quæ ad cæteros, &
publicum Ecclefiæ ftarum , deniq ; ad
fidei n.yfteria,morumque doctrinam .
ex fuperbia occulta , fuique amore na
ea credulitas, ex hac hærefis, & vaniff
ma quædam diuinitatis affectatio , củ
incredibili mentis cæcitate. Sic igitur
viliffiina fæmella, virum eruditione, &
fapientia claram decepit. Sic & Mag.
dalena de la Cruz Cordubę multis im
Se &. III. 127
poſuit; • & in Belgio non multi elapfi
ſunt anni,cum ,in vna vrbium Hanno a de qua P
niæ; religioſa quædam credita energu Ribadeney
mena, & adducta ad fuperiorem eiuf- tali.s.Fa.
dem ordinis,vtexorcilaretur : dures noftri Igna
in longum abit, & illa vocibus diuer- ti,c. 1o.
fis ſucceſſiuè loqui incipit ; quarú vna
tenuior ſe Deuin , Chriftumque Domi
num noftrum fingebat ,alia dæmonem
craffior imitabatur ; hæc multa palam
impia effutiebat; illa, quædam ad pie
tatem (vt videbantur) pertinentia.ita
creditum , à quibus minimè decuir,in
illa modo lelummodo diabolum lo
qui . ſic periculi plena , & fallaciæ res
eò progreſia ,vt muliercula folendiri
cu , quaſi per eam Chrifto loquére, ho
ſtiam incruentain , prolatis verbis C2
nonis,colecrare auderet ; & (proh do.
lor)pij, fed vel indocti,vel incauti, co
ſecratas (exſecratas potius dicere de
beré) ab hac Sacerdociſſa ( ſed non ſe
cundum ordinein Melchifedech ) azi
mas panis eulogias acciperent, & tan
quam verum Domini corpus, allatis,
& prælatis cereis , in alcari collocarét,
& venerarentur . Duo tainen hic erat
in pofturæ indicia; tuin quod erat e
nergumena; tum quod auderet Sacer
dotale ,ac virile officium vſurpare. Sed
Domine lit era no sà fimilibusshoini
nes fumus,decipi poflumus. Propter
huiuſmodi fimiliaque pericula Ger
fon addit; Hoc pracipueconfiderandă ,quae
liter cum fuis confefsoribus,de instructoribus
tales mediercule conser ſentur.Sicolterationi,
bus intendunt . continuis,fub obtentu runt cre
bræ confeffionis nunclangenarrationis uifio.
vum ſuarum ,nunc alterius cuiuslibet cõfabr
tationis; expertis (inquit) creditenomina
tim Auguftino, eso DominoBonaventure,nix
off altera pestis,uel efhcacior ad nobëdum ,uel
infanabilior. quæ monitio aureis digna
litteris eit .quo enim hinc kuplustel
larum de coelo quotqui fpiritu cepe
Fant,carne confummantur? P. Leloy
herius addit b regulam aliam , plus tri b lib.4.de
buendum reuelationibus virginum , spect. c.pen .
quam viduarum , & viduarum quam
coniugacarum. fateor hoc verum,ca
teris paribus; quia virgo purior , &
Deus puritatis amans, ideo & plures
legimus virginum reuelationes: & vir
go
 !
128 Diſquiſitionum Magicarum
go cogitat quomodo placeat Deo ,có- ces, volunt D. Birgittæ , & fimilium rë
sugatæ cor diſtractius adhuc quá cor uelationes ,non debere haberi pro in
viduæ.fi paris nó fint sactimonię:plus dubitanter veris,nec acceptarı tanquá
credéduin coniugarę ſanctę, quam vi- à Spú ſancto editas . Qui fi hoc intelli
duæ lafciuienti: plus viduis, quæ verè gerent de certitudine fideiCatholicæ ,
viduæ funt,quàm virginibus anxiè có ciufq; veritate;itein deedicis à Spú sá
iugium optantibus, vagis, aut parum cto dictante, vt credédum SS. editam ;
recollectis. fanè verum dicerent:ſed puto neininé
paulò prudentiorem tale quid vnqua
SE CTIO I V. opinarum .Argumenta quoq;illoruin ,
cum longe tendant vlterius , indicant 1
Deprophetis, ſeu reuelationibus virginum , eos looge aliud voluifle;ſcilicer, loqui
mulierum ,qua canonizara , nota de certitudine humana, ſeu rnoralı, & 1
fandtitatis de dictamine Spiritus sacti;in diuinis
reuelationibus ordinario. quod fanè, 1
Vere multæ huiufmodi, quarum ex nimis multum ,de auctoritate, & opi
FY ftant reuelationes, ve S. Angelæ , fi- nione Sanctarum Chrifti fponfaruin,,
liæ Regis Boemiæ ,virg.ord. Carmeli- elt decerpere.Sic illi argumentantur.
tarú , quæ ſcripfit librum reuelationú Primò, quia quæ prædixerunt poffenc
ante ann.400.B.Birgittę Sueticę virg. aliunde prædici,vt ex induſtria ſolo lu
cuius exſtant lib . inulti reuelationum , mine fidei, & doctrinæ confortata. 2 .
quas qui tribuunt B. BrigidęScotę vir quia potuerunt ex illuſione dæmonú
• Şimlerus, gin. A falluntur;nifi & ilta forte reue naſci, Deo hoc meritò permittéte; eo
Leloyher,dan lationes ediderit , quod non arbitror. quòd ,etiam fine culpa,præſumebát fa .
mily, hæc virgo vixit anno 518. at B.illa vi- cere ,quæ mulieribus illicita , vt cócio
dua poft annum 1370. exceſſit è viuis. nari, & docere.3. quia poruerunt pro
Hac'ét longe antiquior, Pepini Ducis uenire ex pháta ſia nimis debilitata, & 1
Brabantiæ filia, s .Gertrudis anp.664. ex errore quodam inentis. 4.quoniam
reuelationes quoq; luas collegit : cla- in illarum dictis quædam occurrunt
ruit S. Hildegardis in Gerinania anno minus, fecundum coinmunein Theolo
1180.cuius & aliæ ſuperſunt. Etcodé gorum ſententiain , contentanea ratio
tempore S. Elizabethæ Sconaugienfis ni, & veritati. 5. quia propherica illa
cuius reuelationes libris duob . cóple- rum doctrina ſuperuacua, & parú Ec
xusRogerus Ciſterciéfis Anglus, virclefiæ videtur neceffaria. Hæc momen
doctus, & pius, qué, vtnulluin Sancto ta non me deterrent,non mouent à ue
tum , virulentiæ maledicentiæq; fęridi bita ſanctis mulierib . earumq; dictis
oris ſui Dalæus immunem eſſe noluit exhibenda reuerentia. Non quidem re
in CatalogoScriptorum Britan.quo lib.nio uelationes illas, tanquam fidei Cacho
hil vnquam legi ſcurrilius, médacius , licæ affertiones,cueor: led vt reuerétia
aut magis blaſphemú. Miror nondum dignas, & à celelti lumine colluftrariş
ab aliquo Anglo Catholico laruā ino- mentibus prolatas, venerabiles defen
rioni , & ſcelerofiffino Apoitatę Jetra do, & quandiu ab Ecclefia,vt piæ ap
Etam .Hacrecentior,tempore Gregor. probantur ,nonniſi temerè reijcipoſ
xj.circa annum 136o.quo te npore s . le contendo. Ad primuin argumentů
Birgitta viuebat ,fuit S. Catharina Se- reſpondeo , plurina in his contineri;
nenlis, & ipſa reuelationib.illuftris.de quæ cum cot annis priùs prædicta fue
harum itaq; reuelationibus, maximè rint,nonnifi à Deo potuerút reuelari,
de B. Birgittæ , quæ plurimas ſcripſit, Ad lecundum , q Episcopi varij , & jú
b Comm.in & habuit,nonnulli ambigunt, quo il mi Pontifices modum illum fanctarú
Gen. las in precio habere oporteat . extraordinariuin , in docédo, & exhor
C Decad.1. Henricus de Haflia, 6 & Sybilla- tando periniferint : & ideo nihil illas
Peregr. qua nus. ambo Catholici, ambo religio indebituin viurpaffe. quarenec caufa
ftion . 9.3 . fi; ſed ( vt verum dicā) nonnihil auda- fuit ylla, cur fponfas fuas Chriftusta
fædc
 Libri IV . C. II. Q. VII. Se&. III.
fedè ab animarum adultero diabolo
decipi, & rideri pateretur . Ad ter-
tium refpondeo , nullum delirij , vel
aberrationis à mente ſana fignum vn-.
quam in illis deprehenſuin fuifle, qua
re non minus hæc coniectura , quam
præcedentes , vanitatis , & malitiæ ple
na cenſenda . Ad quartum negamus
in earum reuelationibusquidquam re
periri,quod Catholicæ fidei ſincerita-
ti palam repugnet , vel cum ea confi-
Sterenequeat. Si quid fortè commu-
niori Scholafticorum fententiæ repu-
gnat; non ideo confeftim damnandú,
vt erroneum ; cum piè , & prudenter
intellectum , fuis quoque probatis au-
&oribus , & rationibus non abfurdis
ftabiliatur . Alioqui Pontifices Ro-
mani , vt Eugenius Tertius Hildegar-
dis , Bonifacius verò Nonus Birgitte,
reuelationum libros , adhibito matu-
ro Doctorum , & Cardinalium Con-
cilio , atque examine , non permifif
fent , ad Ecclefiæ vtilitatem , in val-
gus edi . Ad quincum dico , folere
Deuin , fæpè quædam permittere, im
mo & facere ; quæ nobis videntur
Ecclefiæ non admodum neceſaria ',
vel idcirco ; vt maioris fuæ munificen
tia nobis fint figna , & famulos, ami-
colque fuos amplius honoret . Præ-
terea, quis confiliarius Dei fuit , aut
aut quis mentis eiusabyffum fic pene
trauit, vt pronunciet aliquid ab eo fa-
ctum ſuperuacuè?
foan . Franc. Picus aliud argumen-
tum inoleftius adfert in medium , 9
fanè inprimis remouendú. Harum Sä
ctarum reuelationes cótradictorias eſ
ſe ;quare alteram earum neceffariò fal
ficatis conuinci. D.quidem Catharina
Senenſem , vt fibi reuelatum , prodidiſ
ſe ; Deiparam cum originali peccato
concepiam fuifle : contra B.Birgittam
huius iftam maculæ afperfione libe-
ram ab initio conceptionis extitifle .
Refpondeo, me talem contradictionem
non fateri ;D. Birgittæ reuelationem
agnofcere, & qd illa afferuit credere.
Quod attinet ad D. Catharina Senéſ.
a Pet. Lelig prætenſam reuelationem ; ſunt quire-
her .lib .de fpondeant,eã deceptam , & falfam re-
spect. uelationein -pro vera habuifle. Sed
129
hoc in Sanetá parum honeftè dicitur.
Alij volunt hmói reuelationem poft
obitum S. Catharinæ , præpoftero &
pertinaci quodam zelo confictá à de.
fenforibus illiusſnię:ad infirmandam
reuelationum contrariarú fidé. b con- b'sic Amb.
firmat hunc conatú fimilitudo attéta Catarinus
torum Bernæ apud Heluetios, priuf- ciufdē ordi.
qua ad hæreſim ca ciuitas deflecterec nis.li.3. pro
(népeanno 1509. ) vt teſtatur ea de re immaculat.
editus auctoritate publica Hiſtorię li- concep.circa
bellus , è quo id alij Chronographi c prin . Fr.
tradiderút.cur ,inquiunt illi, qd eodé Suarez in
in genere ſemel patratum deprehédi- 3. 9. 27.
tur,non & aliàs factú crcdatur, fcon- diff . 3 .
currentibus pro contrarię partis veri- seci.s.
tate multis indicijs ? Neq; hoc ordinic Additio.
toto , fed paucis quibuſdam foret falfi ad Chron .
crimen impingere . Mihi probabilius Eufeb.et pri
videtur , neq ; hocab ordine falsò có- me add. ad
fictum , neq ; à D. Catharina,vtreuela- Nancleri .
tioné, prodituin : nó ab ordine, quicú d c. femel.
fit fanctiflinus tale criinen in fe non malus , de
admiſiſset :nó à Sancta proditů, vt re- reg.iur.
uelationem :quia nec F.Raimund.nec e p.1.Sum .
vllus cófeſsariorú ceterorum , vel fa- Theolog.tit.
miliariú B. Catharinæ , qui diligentil 8.6.2.
fimè cunctas D. Catharinæ reuelatio- ,
nes collegerút , & pofteritati collectas
emifere, vllam huius reuelationis mé
tionem fecerüt: nec et in libris B. Ca
tharinæ illa reuelatio inuenitur . Duo
hic obijciútur , primò distú Caietani,
qui hoc ex D. Antonino affirmanter af
ferit.z.locus quidá ex opuſculis illius
Sanctæ . Ad 1.reſpondeo's. Antoninue
fcribere tantùm , fi quis obijciathanc
reuelatione S. Birgitte, ſciendum alias
fanćtas miraculis claras contrariam
reuelationé habuiſſe : Sed Antoninus
di&tum fuum non confirmac vllius au
• ctoris teftimonio, vt folet;nec et ipſe
mer, vbi de vita B. Catharinę egit, vl
là ,inter alias, huius reuelationis facit
mentionein ,vt nec Confeſsarij Beacę
illius, ficut dictú eft . ideò non magpi
facio hoc dictú Antonini.quo, ad folu
tionem argumenti, pro tempore vſus;
eò quod Ioan.de Neapoli alia folu
tio, quá ibi refert,ei meritò nimis iin
pudens videbatur . Ad 2. reſpondco,
optare ine locú ex ſcriptis eius addu
cí. Nec.n. inuenio ; nifi fortè id col
I ligant,
 130 Diſquiſitionum Magicarum .

ligant,ex illis verbis quæ adnectuntur rie in fundere , nifi in materiam putridam ! Opuſt. de
in fine Orar. XVI . vbi fic legitur : T : Sic enim illic vocatur caro ,infecta pec concep. c.3 .
fois Domine,quia ista eſt veritas . quein lo- cato originali. Nonne hoc dictum re- Suarez ,
cum ,fruftrà querenti, Ioan . Deckerius pugnat deciſioni Sixti IV . Pij V. & Valentia in
iam olim Louanij , & nunc Grætij in Concilij Tridentini: nam fi hoc Deus d.q.27.
Theologiæ profeſſione collega meus non potuit: ergo factum credere non
mihi oſtendit. De quo verbo poteft licet. Si hoc Deus ſciebat , quia veritas
eſſe non iniuſta ſuſpicio , hoc additum efſet:atque hoc B. Catharinæ reuelarat:
ab illis; qui volebant , ea quæ in præce- certe illi reuelauit implicitè ; contra
denti oratione dicta fuerant , haberi ſentientes in fide errare. Quo igitur
pro prophetica reuelatione, & dicto pacto permittit Ecclefia , yt pium &
contrario fimile dictum B. Birgittæ vo probabile, credi fine originali peccato
lebant refutare : præcefferant autem conceptam defacto fuifle ? fi hoc pro
nonnulla de concepta Deipara in Ori babile credi : certè nequic Deus reue
ginali peccato . Suſpicionem facit , lafe,hoc è fe fieri non potuifle. Abſit
quòd fine his verbis tota oratio perfe- ergo , vt credamus illa'in oratione di
cta eft:& quòd fi voluiſſet B. Cathari- uinain reuelationem contineri: Abſic
na hæc verba addere ,non fuiflet ei ne- vt credamus B.Catharinam , humilli
celle ,ponere illud ; fubiunxit , quod im- mam , ſanctiflimam , & circumſpectiſli
mediatè his verbis videmus á librario mam Dei fponfam , calia præfractè & 1
præponi : accedit quòd orationum parum folidè dicta , tam graui Dei te
eiusalia nulla fic terminatur. Quare itimonio confirmare voluiſſe , aut pro 1
vel illa hoc non addidit; vel fi addidit, diuino oraculo obaudere. Nulla igi
non addidit , vt fibi à Deo reuelatum ; tur reuelationum hic pugna eft , vbi
ſed vt opinionem fuam , quam cú ple- vnica inuenitur S. Birgittæ reuelatio :
riſque fui ordinis omnino veram & quam non ipfa tantum , idque plurib.
certam , humanis cantum rationibus locis, c vevideas conftantiam ; fed & clib. 1.feue
& perfuafionibus inducta , putabat . alij fancti confirmarunt.Vnus Marſil: lat.c.9. lib.
Poruit autem fancta illa ,hac in re; qua Theologus grauis, d & neutrius Or- 6.c.49.66
de Theologica quæftione, naturali, dinis , Dominicani neque Franciſca- c.55 .
non diuino ,lumine præeunte, differe- nistres reuelationes diuerſorum recen din 2.9.20
bat,errare;quod humanum eft . Sanè fuit, & eas addit fuifle graues & mira- e ix 3.9.4
fallacem eſte argumentationem , quaculis confirmatas . Quoad ceteras re
eo loco vtitur,nemo prudens Theolo- uelationes aliarum rerum , quæ con .
gus dubitauerit. extrema enim fumit , trariæ fibi prima facie videntur : fi
medium conceptionis ipfius tempus quis illas eodem modo diſcutiat , & 1
tranfilic :quaſi concludas ;nec ante hoc circumftantias fedulo conferat ; non
tempus, nec poft hoc teinpus aliquid magno negotio deprehendet , eas vel
fuifle ,vel futurum ; & inde inferas , er- conciliari potie , vel earuni alteram
? Sic Halēſ. go nenunc quidem hoc eſſe tempore . non ex reuelationefed ex opinione
3.par. 9.9 . Fuere quidam olim Dd.qui cenſuerút, peculiari,putantis id veriſſimum elſe,
membr. 2. pofito ; quod B.Virgo in Adamo pec- . vel ex vehementi tantum imaginatio
Rich. in 3. cauit , & Chrifti Do :nini redemptione ne,profectam .
2.3 . Art. 1. indiguit;confequi, vt non potuerit ip
Capreol.Fer ſo momento conceptionis fanctifica SECTIO V.
rar. Og aly. ri : e fed qui rem meliusexaminarunt ,
b Bonau.d. illi mulis contrarium docuere ; b ex De indicis à natura ipfius reuelationis
3.p. 1. art. quorum dictis cum clarè colligatur , petitis.
1.9.1 . Deum hoc non ablolucè cantuin &
Ant.d.c. 2. stante
Lauda.com fixnpliciter facere potuifle
ila hypothes ; ſed etiam
:nonintelligó Stepono lumeillud certitudinis,
d. 3.9.1.ar. quo pacto fuerit à Deo reuelacun ; rinne adiunétum fuerit , tunc parum
1. Caietan Non potuiffe Deum animam B. VirginisMan referre vigilancine an dormienti vifio
con
 Libri IV. C. I. Q. III. Se& . V : 131
contigerit: fi defithoc lumen,tuncſem nezreddune gaudentem nouis & fingu
per plus vigilanti reuelationi , quam laribus inuentis fuis. Vt enim optimè D.
(vt Varro vocat ) ſomnorię deferendu. Bernar.alt, b ſe transfigurat malignus ille ſpi b Serm . de
ritusaliquandoin angelum lucis, vt zirtutis util. uerbi
Hoc fuppofito ,
Conſiderandum primò, qualis fit illa fimulatione plus noceat:fed tune quoque,ſi Domi.
reuelario: vt, an fit fapiens vilio , nempe diligenter aduertimus ,nunquam niſi amari
conformis lapientiæ quæ de cælo eit. tudinis eo difcordia ſeminaſfargit . Suadet
talis autem futura ( telte Gerſone ) fi mim nonnullis ſingularia ieiunia quadam ,
8 6.3.4.17. habeat illa à D) . Iacobo requifita ; aut inde ceteri ſcandaliſentur ; non quia diligit
fitpudica,modesta ,fuafibilis,bonis confentiēs, ieiunium ,ſed quia ſcandalodelectatur. Itein
plena miſericordia eór fructibus bonis, non iu fi ſuadear aliqua contra canones, vel
dicans fine fimulatione. Si ( vt hoc fufiùs conftitutiones,vel regulas,vel alia prę
explicem ) inftiget ad aliquid , quod cepta maiorum.hoc indicio B.Simeon
exeinplis Chrifti & Sanctorum magis Monachus Treuirenfis eum deprehen
affimilet; fi hominem intrinfecè demit dic.narratur hittoria ab Euervyino Ab
fiorem reddat , quàm ſine reuelatione bate ; e in verticem montis Sinai iuffu fupe, capud Sur.
fuiffet ; fi mitiorem ,manfueriorem , re- riorum cùm miffus fuiffet,ibihabitaturus: 10- 1.Iunij.
collectiorem , & à fæcularibus & extra furnis horis illo fpecie Angelica demon appare
rijs cnris abstractiorem ; fi inuicat ad ruit, vt miffam celebrei hortatur . Ipſenec
fimplicitatem ,vnionem , & ( vt fic lo- planè dormiens , nec perfe &tè vigilans contra
quar)intimitacé cordis : fi id , ad quod dicit, non debere fine presbyterij ordinealiqué
inftigat, pluribus virtutibus fit ornatú hoc minifterium implere.contra inimicus iſtat
& pręttantioribus,quàm eius omißio, fe Dei legatum eſſe,Chriftum hoc velle,néc de
vel factum contrarium : fi ad quod in cere fanétum locum minifterio tali diutiùs pri
uitat, fit funpliciter & intimè bonum , vari.Renitentem ergo do contradicentem ,ade
non aliqua duntaxat ex parte:denique iun &tofibi confortio alterius demonis,de lectur
fi incipientem ad peccati deteftationé, lo educunt, ante altare iam vigilantem sta
& præteritæ vitæ confufionem exci- tuunt, alba indiuunt , de ftola utrimque alter
tat; proficientem per boni defiderij in- cantur:hoftis more presbyteri,Simeon møre dig
flammationem , & feruoris deuorio, coni contendebat fibiimponi debere. Tandem
né,ad meliora chariſmata promouet ; Dei famulus,ad ſe reuerfus, virtute oratio .
perfectum verò implec diuinæ dulcedinis, & figno Crucis inimicum repellit, len
nis interna prægultacione. Vnde præ- que deluſum ingemifcit. Deprehenſa quo
4
clarè fcriptum à Ioanne Salisber . libr . que illugo ex attentara ſimilis feré ſys
2.cap.17. Sed cim hac à fpiritibus circa homi perbiæ audacia, & , quia inodeftiæ au
Hesfiant , eam folam rerum imaginem fidelis įtor non erat, reuelatio , in initio ordi
animanın aſpernatur , que innacentiam re nis Præmonftrarenſis. Rem totam nar
linguit incolumem . Quod fi materiam vitijs rabo verbis ſcriptoris illius B. Nort
efferat,libidinem fortè accendens , aut auari berto coæui: d Inter quos ( Præmonſtra ,
Surius 6 .
tiam ,aut domin ar diingerens appetitum ,aut tenſes religioſos)fallaxille fpirstus, quof d
Iunj. c.270
quidquid busufmodi eft,ad fubuerfionem ani- dam conſiderans idiotas, fua illos quondē
me , proculdubiò aut caro , aut ſpiritus malim recognofcensfuiffe uafcula, in quibus fua quie
gnus immitrit. Pericè duos falfarum reueridos uoluptati indulgere confueuiffet: ita illos
lationum fontes memorat , carnem dyn falsà fue illufionis Sapientia repleuit , ut qui
demonem :fed mox minus pericè & verè priùs in libris uix legere nouerant, iam ex lir
quæ de Lamnijs dicuntur , omnia falla bris magna quadam dicerent, & de futurispre
pronunciat ; quod fuit a nobis alibi re- thetando maiora en Stupenda predicereni.
futatuín ,fup.lub. 2. Dæmoniacæ reuela- Danielis denique unus ex eis prophetiam fe
tiones cenfendæ , quæ prædictis operā . fcire afferebat & , de eaquadam ,dycemanda
tur contraria , ad fcurrilia & carnalia , cia, loquebatur : ubi de quatuor,ci feptem ,
velinuida & detractoria & imnjode- decem cornibus , regibus Frog hela ſcriben de
Ita incitant :quæ hominé reddunt auer in ducit , do de Antichrifto. In quibus iam fim
fum à Chrifti & Sanctorum imitatio- pliciores quoſque Attentes reddiderat, files
I 2
 Diſquiſitiorum Magicarum
gri poffet,etiam ipſum Dei hominem en Venera boaliud exéplú veçbiś Fran. Bencij exe
bilem Abbatem Simonem S. Nicolai, in errorë annuis litterisnoftrorü prouincia Mediolan .
induxiſſet.Iam enim eo vſq;progreſſa erat eius anni 1590. In oppidoquodã ſu'urbano prope
artorantia, vt ipfis affidentibus, etiã in capitu Aronă,ad triginta mulieres malo damone agi
lo, fermonem facere auderet.Et qui vidité au tătur,oësferè virgines,infimegcoditionis , ex
diuit ,prabet huius rei teftimonium . Et hocfio praſertim que funtvoto virginitatis obstritta.
gnum eius, quia de fermoneprofert initium . mirü,has,quib. dolis circüueniat,quib. artib.
Erat enim hic fermo: Eftote fortes in bel- oppugnet.varias inducit formas,utalliciat ad
lo, & pugnate cum antiquo ſerpente . infanda,utdeterreat ab honeftis aſſimulat mo
Hei fpiritus ille mendax'per organum illud do perſona , pietate monachi,quodaudi
fuumproferebat :fed ad veritatem que ſequi- re aures horrët,ipfiuſmet Chriflicrucifixi, her
tur ;videlicet,Etaccipietis regnum æter- tatis ad impia,quin ( ursū ,leonë,ferpeto:im
num , haudquaquam procedere nequam vale- petü facturus in puellashiăti ore, es deuoratu
bat. Porro cùm ab auditoribus veritatis en rus zno haustu :minace čt militê că ſelepopa
dulcedinis fallax ille fpiritus fe ex parte de- rato c instructo , iaràq; extrufuro pernicialē
prehendi cerneret, vt eſt mille artifex ; matore glandë cü flămatonitrug niſi extorqueat al 1
arte ad aliafallendi gexera fe conuertit; vt ſenſum . Sed ſimplicitas uirginūuincit oém 1
quia manfesta operationi intentos non pote- aſtutiã Deo nixa.Magna ožnoearum fides,
ratfubuertere, faltem contemplatores quoslibet eog dypeo ignea nequiffimi tela exftinxere. E
auerteret à contemplatione. Nam ille idem plurimis narrationes dua reponětur . Ex earü
clericus, luboris huius minister , fubita quadä numero quedam nobilib , orta parentibus,
e grauiſſima infirmitate corripitur , & qui molliter educata , cùm haberetaliquãdonoite
prius de viſibilibusrefponfa dabar,tum in ia- infefta à diabolo inſidiãte,ftrata deferit,
lum osfuum , ad inuifibilia e ineffabiliapro hieme licet mediaac tépeftare perfrigida,in nu
menda,ponerenon verebatur.Concurruntfra- do pauimento nuda cubat.cùm creſceret nibile
tres , vi conſuetum eft ad inungendum eum : feciusfläma ( ut magnü incendió aquainge
concurrunt ad ea que dicebat audienda. De sta )clă cubiculo egreſſa in hortü fecedit,ibiq;
fe quidem magna ,ſed depluribus circumstan magni emulatione Frăciſco,què eadem facti.
tibus afferebatmaiora . De ſequòd eadem ve taſſe acceperat , corpus proiecit in aggerem ni.
jperaaut futurus eſſet cum angelis in cælo , uiū ,tădiug ; peruolutauit,obftrepente licet da .
aut ftaret ſanuscum ceteris fratribus in cho mone ( qui ab ea uifebatur); dentib.frenden
1
ro. De alijs verò fingulorum confiderans habi- te , utinternum ignem externofrigore reſtin
litatem , quaſ prophetandoes augurando di- xerit. Alteri item damon nočtu ſe ostendit
cebat:Hunc cum nuper in Ecclefiæ ad fuperio- imagine Beata Vrſula , crucisuexillum prae
raraperer,vidiad aternitatem vocatum ,iftü ferens cum multarum uirginum comitatu ,
jam ,& c. ſubiungitvaria de alijs . Vide atque ita locutus eft ; uidet Deus amatque
hic gradus fuperbiæ , primùm idiotas tuum iftud ftudium tuenda pudicitia:fed quo
fibi dæmon deligit, & facit videri do- niam difficile admodumeft in paterna doma
ctos: deinde facit illosfcriptura inter- in tanto ftrepitu occurſantium , & periculo
pretari.3. ét corá inaiorib diſſerere in rum obie &tu non contaminari mentem aliqua
locis,vbitacédú de his, & culpa potiùs ex parte , nos allegauit , ut te duceremus, in
humiliter agnofcéda. 4.facit eos Pſeu- cenobium ſacrarum uirginum , omiffis curis
doprophetas, de fe magna loquentes; omnibus,ipfius numini študiosè famulantii .
nec de alijs minora, vt ſuperbia pluri- Hie uirgūcula, Deo aſpirāte,cü uerës Diaboli
busaffricáretur. Subijcit poftea de alio inſidias,dexteră duxiſſetmanű à cæpite in pe
idein faciente , & has oés dæinonis ma- etus, mox à finiftra produxiffet in dextera ,
chinationes disſipatas , ftatim vt reli ut efformaret crucé;fetalib.uiſis, tâtog hono
giofi,fraudé fubolfaciétes , refpödere; re in digniſſimă efle profitetur. Neq; uerò uobis
ſe nec hunc , nec vlluin alium ampliùs habeo magnâ fide,timeo c in fpeciofis tõſilös
audire velle, donec pater eorú Norber fictos dolos , & fi Dei legatione fungiminihas
tus reuerteretur. hæc.n. reſponfio , bu Sáčtorú reliquias(habebat reliquias adal
milis obedientia uirtute ,deinoné vicit.Nec ligatas ad collü )bumiliter ueneramini. Mirő
cíficaciùs férè vllú exiiat remediú . da- dictu,jpcubuerätin genua larue venerabūda.
co taro
 Libri IV. C. I. Q. III . Sect . V.
tanto magis urgent,ut maturetprofectioně.
Atilla, mihi non licet quicquam grauiùsfta-
Tuere meipatris fpiritualis iniuflu , neque ad
eum adire decetnogteintempefta : conuenite
'wos illum en exponitemandatum Dei. ubi dic
Inxerit,ego aceedam do utar confilio illius.Hot
refponfo , demones abie &ta omnifimulatione ,
i fuas fe tenebrasabdiderunt , cum fremitu
in irritantem puellam ,quod linguæ folum belo
Parent,gratefqueagentem fuppliciter Deo, coa
Tumelias Óprobra certatimingerentes. $ tegritas : nó tamen cenſuit vir fan &tus
Hactenus Bencius.quid hac virgine
fapientius ſed docebat nimirum illam
Vera Sapientia , cui fe pudicitiæ Zona
colligarar · Impudicitia ftatim prodit
demonem ; fic enim ex calamiftris, &
procaci vultu , & curioſa diſcurſarione
D. Robertus Abbas dæmonem in nu-
ptijs agnouit . Et laſciua forma & mo
a Vide Sur. tu ,ac verbis,eundem cognouit S. Dun-
7. Iunij . ftanus , & ignita forcipe arrepco eius
tom . 3 . naſo lepide irrifit breite Osberto Cá-
b Surius cuarienfi. Addam fingularis cautelę
19. Maij. exemplum , quo docemur, nihil tutius
effe ,quam timere ſuum ſequi iudiciú ;
aut ab obedientia maiorum vllius re-
uelationis etiam certę fiducia recede
-re. Genebaldus Laudunenfis Epiſco-
pus per incautain cum vxore , quam
deferuerat, familiaritatem , ex bono
principio ortam , tandem , quę huma-
na fragilitas eft, cum ea corpusmiſcue
- rat : led poltea ad cor reuerſus, & D.
Remigio Reinenfi confeflus in angu-
fiflimum locum inftar fepulchri reclu
fus fuerat, vbi cum feptem andis poe-
-nitentiam aſperrinam egiſset:Septimo
( inquit Hincmarus in D.Remigij vi-
c Apud ta c) anno,in uigilia coena Domini,cum idë
Surd. 13. Genebaldus in oratione Domini pernottaret ,
Lanuar. es feipfum defleret, circa mediam noctem an-
gelus Domini,cùm magna uenitluce, ad eum
in oratorium ubi pronus incebat,on ait ad eü :
Genebalde exaudita ſunt fro te orationes pa-
tris tui Remigi :fufcepit quoque dominus pee-
nitentiam tuam , & dimiffum eft peccatum
Tuum , furge , dom hinc egredere, faco,minifte-
rij Epifcopalis officium ,com reconcilio Domino
pænitentes criminibus fuis. Genebaldus au
tem , nimio terrore perculfus, refpondere nihil
potuit.Tunc angelus Domini confortans eum ,
done timeret hortatus eft,fed gauderetin mi-
fericordia Dominifibi collata. Quianimatus,
133
dixit adangelum :non pofſwm hinc egredi:quia
Dominusde pater meus Remigius clauem busca
ius oftifecumhabet,quod & figillo fuo figna
ewt Et angelus ad eum ;ut non dubites ( in
quit ) me à Domino miffum ; ficut patet tibi
cælum : fico oftium iftudpatebit. Etftatim ,
faluo figilloac cera,oftium illud apertum est .
Ecce tibi verę vifionis indicia : priùs
perturbatio , inox conſolatio , & verű
ac apertummiraculú figilli ac cerę in
obedientiæ quidqua derogandú. Tunc
Genebaldus in modú crucis ſe iactans
in limine ,dixit ; Etiamfi ipfe Dominus
IESVS Chriſtus dignatusfuerit ad meuenire
peccatore,hincnő egrediar, donec ille uenerit ,
qui me in eiusnomine,in ifta recluſone cöftia
ruit. Et statim angelus Domini receſit ab ea
Quid ergo ? placuit Deo Genebald,
animus, & per angelú hæc oia, eadeir:
noćte, Rhemis pernoctati in oratione
D.Remigio manifeftauit; eumq; Laut
dunú Proficiſci iubet, & Genebaldum
Epifcopali fedi reſtituere , & & factů
ab eo cófeftim . Córra D. Guilh.Aqui
taniæ dux , fi dæmonis ſuggeſtiones
quibus & feruor deuotionis minueba
tur, & ad fæcularia reuocabatur ,initið
diiudicatasrepreffiffet;no le fic Lice
fibus ad bellú ducé obtruffet,necca
citate percuffus fuifler: d led hæc illú d Theobal.
deceptio , cautioré reddidit poftea, vt in eius vi
facilè fecundæ reuelationis falfitatem ta , cap. 16.
contemnereti e Prudentiffimus fenex apud Sur.
Abrahamus( vt B.Ephrem prodidit ) Februa.
reuelationes illas; quibus eú dæmon, e ibid.c.19
Sandü & Beatü prædicabat, cótrarin hu
inilicatis actu ftatim pfligabat. f Vah ; f Simeon
quá contraria fuit illa Candélis virgo. Metaphr.
noftris téporibus? miſella diu vacarat ex Ephre
orationi, & Sacramenta frequentarar mo apud Su
fed vel non ſatis excitacú nacta fuerat rium Mar
confeffariú ; vel fi nacta, ei ſua ſecreta tij 16.
ſpiritualia nó pandebat ;vel benè mo
nenti no credebat. quicquid horú fue
rit, paulatim varijsreuelationibus ea
diabolus fuperbię ſpiritu inflauic.can
de perfuafit, meritis reliquis paré effe
Deiparæ Virgini:decfefecunditatem .
iunctain virginitati illibatæ : fi per
gat , idquoque conſecuturam . ova
fruni coinentum , & muliebri ingenio,
accommodatum ; iam illa fe confefa
I 3 fionis
 134 Diſquiſitíonum Magicatam ...
sonis indignam non eſſe rebatur:itaq;
per annos aliquot eain intermittens,
non abftinebat tainen à lacra ſynaxi.
Quid multa ? ſemel dum in templo ver
fatur, & communionem exſpectar, ar
dentiufque beneficium illudreliquum
poftulat:audit, bono fisanino , dile-
Sa,exorale teſcito . concefiacibi foe-
cundicatis cum caftimonia prærogati-
ua,quam petis : de cælo confide te gra-
uidatam , commiſcuerac eniin ſe cum
dæmone, qui lucis Angelum inentie
batur,domum reuerfa ,lenrit vceruin tų
mefcere: jufto poft partus tempore ad
ueniente, pium quendam & prudente
adic ciuem , benè notum ; narrat rem
botam , peritque vc in domus eius pe-
netralibus fibi liceat parere; & ftipula-
tur arcanym fore. Ille nec credulus
dictis de reuelatione , nectainen ſutti-
nens virginem domoexcludere : veri-
cus,ne graffari iam incipiétibus Secta-
rijs ,materiam res vulgata preberet bla
{phenis hæreticorum dicterijs atque
lzdorijs ;eam ſuſcipit, & adhibita ob-
Itetrice fida partuin exſpectat. Miſera
doloribus vehementer torquebatur;
tandem , tandem magnam , pro prole
humana, horridorum , & villoſorum ,
fediſimorumque vermium copiam ef-
fudit voero; quorú cam dirus erat alpe-
ctus, vt omnes exhorrefcerent;tam te-
ter odor , vi fætore fermè exanimaren
tur. Sic denuin miſella ſe delulamin ,
tellexit , & fuperbiæ fuæ fructum , à fu-
perboruin Principe retuliffe, quem or
portebat.Sicmulier decepta;ſed & vi-
ros ille dolofuscoluber ſupplantauit.
Apud Gregorium Turonenfein legup
tur hæcde S. Friardo , & focio eiusSe
çundello; Sanctus Friardus cum Secundello
Diacono in fupradictainfuila stetit immobi-
led lis : babebat tamen vterque eorum propriam
celulam ,fed procul interfe pofitam . Cumque
Stronuè in oratione perſisterent, nocte secun-
della Diacono apparuit tentator in fpecie Da-
minidicens: Ego fum Chriftus,quem continuo
deprecaris:iam enim fanétuss es, es nomen tui
in libro vita cum reliquis San &tismeis adfori-
pfs; egredere nunc ab hac inſula, en vadens fac
fanitates in populis . His ille illectus dece-
prioribus diſceffit ab infula, nec focio riuncin-
tur: tamen , cum infirmis in nomine Christi
maniu imponeret,Sanabantur.Reuerfui atla
tem post multum tempusad inſulam , venit
ad focium cum vana gloria , dicensa Ajex
tra infulam , & virtutes multasin populisfer
ci. Cùmque conterritus illa interrogaret,quid
hoc fibi vellet;cuncta que geffernt fimpliciter
pandit. Atfenex obftupefcens ,suspiranfgue
ac lachrymansait : Va nobis: in quantum au
dioà tentatore delufus es : vade, agepocniten
tiam ,ne vltrà ribiproualeanteu dola . Ecce
A
vides lapſum , primò quia occulra ex
fuperbia credidit ſe fancun, & ex hoc
frontiſpicio nócognouit doloſain ma .
chinamp.2.quia defciuit à bono propo
fito manendi in illa inſula.3.quia clam
habuit magiftrum confilia ſua , & obe.
dire illineglexit. Vide nunc, ve victus
vicerit;fretus bumilitate, obedientia , ora
tione.Sequiturapud Greg.Turonenf.a a lib.de uit.
Quod ille ( Secundellus ) intelligens e pe- Patrã c . 10
fletu ad pedes eius profter, citat Surins 1
rifleſe timens,cum
1
nitur , rogans vt profeDominum deprecare- I. Augusz.
tis . Cui;Veni,inquit , & pariter einsomni.
potentiam pro ſalute anima tua peſcamus:non
eft enim difficilis Dominus fé confitentibus
mifereri ,cùm ipſe per Prophetam dicat: Nolo
mortem peccatoris ,fed vt conuertatur
& viuat. Orantibus autem illis,aduenit ite
Tum tentatorin fimili ſpeciead Secundellum
Diaconum dicens ;nonnepraceperamsibi ,
qued oues mee morbide effent, o pastore in
digerent, ut egredareris d uifitares, atque opě 1
fanitatis eis tribueres; Etille, in ueritate comme
peri, quòd fedutter fis.nequete Deum creda,
cuius te fpeciem mentiris habere. Tamen ,fe
Christus es,crucem tuam quam reliquifti, ip
fam oftende, credam tibi.Cumque non offi
deret,Diacono crucem inos eius facien
te,confufus euanuit. Erecce tibi confiliú,
quod in fimilibus dubijs pores adhi. !
bere ,petere vt fe cruce conlignet , vel
ve forinata cruce cibibenedicat.D. Ma
tronæ fimiliter dæmon , apparens in
forma fpeciofæ mulieris, fuafit ve reli
éto deferto vrbem peteret , minùspu
dori eius periculum ibi fore: fed bea
ta ftatim infidias , ex autterioris vitæ
diffuafione , intellexic inimici. Şimeon
Meraphraft. in eises uits menſe Nouembri.
Sic S. Marcellus Abbas dæmones ex
obfellis pulfurus , ijfque aliquoties
clamancibus, Iube nos exire , quoniam in
seus accepifti poteftitem '; nihil iuffit , fed
per
 Libri IIlI. C. I. Q. Ill. Sea . V. 138
.
perfeuerauerit in oratione ; donec à moimum non ignorans, defciens cum in egro
Deo compulſi receflerunt. Cautam tationefan ipfirigidiffimun daxit :Pater opor
quærentibus , cur non ſtarim iufiiler , : tetegrorum in omnibus medico fe fubijcere j, a
prudentiffimè refpondit ; Quoniam dio pristmam nanciſoscupiatfoſpitatem . Quapro .
centes me in eos accepiffe poteftate,nihil aliud paer licetfis nostre religionis prefectus a casa
agebant quàm quòd urna glorie laqueis me put,egrotus prefe&tura auctoritatem dimintas,
a simeõ Me conabantur implicaroa . Cuius docuinen . mibique te (wodas, conobedias neceſſe est.Quod
faphrast. in ti vcilitas non in exorciſinis modò,fed fi feceris, haud nereor , quin in breui incolumis
eius uita & in reuelationibus cunctis inaxima hinc exens.Annuit ueneranduspaterhumili
29. Deceb, eft; quia inaximum in his vanæ gloriæ ter , præter ergo ordinis nostri confisetsedinem
periculum ,vt de Secundello vidimus . . fuper plumas agroto quieſcenti (ficenim Prior
Ipfe quoque fpiritus S. inirabili qua- ' prudensiufferst)noéte diabolsas , farmam pre
dam vifione fe B.Angela Fulginati in se ferens angelicam apparuit , dicens ; ueluti
ſinuans, cùm eain callaudaffet, & ipfi admirabundo : Estne hic lordanes, fama doo
ideo rem fufpectum haberet , quod fic opinioneapudomnes tam praclarusIprefectus
exponeretur periculo vanæ gloriæ pro opater tam infignis Fredicatorum ordinis
certo figno probæ reuelationis ei adie Effem anceps,miſo ante bag te diu nouiffem . O
gnauit ; quod quo inagis laudabatur, quam uilis con impudens fattus es , qui ndate
hoc ei crebrior & acrior omnium peco Baresdedominis terra , in fermo plunsis or fer
cæcorum præteritotuin inemoria oc risis ornato quiefcis ? O infelix , quais ordini
curreret, & , ne conaca quidem , vilun tacco fratribusexemplum prabes ? fed non eft:
vanæ gloriæ locuin darepofle . Narrac - tw Deus in finem oblitus , quiad re corriger
hoc ipfafusè cap.19. & idem alias quo- dummemiſit.Surge igitw è grabato,taraque
que ſe expertam fcribit cap. 21. 22. protinis fupplex inhereas. ftatimque diabola.
29. Sed & illud attendendum multifor , emaneſcents perterritus lordanes in terram
Inesin omnem partem effe dæinonis corrait, fic intens,poftqaam illuxit, àPrion
fraudes: aliquando fuader qaod opei- , ro fratribus inuenitur. Quem Prior feaerè
muni eft,cuncpericulum fubeſt ſuper corripiens , coegit ex merito obedientia in Aran
biz : ideò cum valdècauenda hæc pe- : to preparato decumbere.Sequente nocte iterum
fis . Aliquando ſuader quod bonum diabolus priftina formaaſſumpta adftirit, doo
est:fed nunc confiderare oportet,num desriùs quàm antea redarguit nelut fibiinoben
hoc bonum fit maioris boni impedi- diantem , moxque in folum ipfum defilire pro
mentum . fi pofterius hoc obſeruaffec cepit. Quem cummaneeius dier Prior iterato
B. Iordancs Prædicatorij ordinis M2- fuper folum iacure confpexiffer ,apprimè indi .
gifterGeneralis ; non illi diabolus ali- gratus,dixit ; miror tuam fimplicitatem ,ne
quoties hac techna impoſailet : ſemel dicam infotiam ;quinon folum in corporis,fed
quidem ; vt ad concionandaineum red one anima praiudicium , contra obedientiane
deret inidoneum ac debilem , fpecie hoc facereprafumpferis. Ego enim Deum can
boni exempli præbendi, & aulterioris ligterreque Dominum teftor , quod noluiffema
Vicæ ,impofit, ea relinquere : quæ cor- pro toto terrarum orbefic grauiter contra Deck
puſculo illius erant neceffaria , & eum ordinem deliquiffe che dicens, in floud
ád maximam virium infirmicasem re- maximum prorupit". Puod cernensuenerabot
b Leander degit b . Sed & aliàs iterunicerumque: lis pater , & ipfe lacrymans procidir ad pedes
Albertus ewn hoc pretextu decepit. quæ Hilto-. eiw narrans ei vifiones,fedmagis illufiones :
eius uita c. ria , quia religiofis verlís fucura ,digna de qualiter , ut conijcere poterat d:abcium ita
21 . eft pluribuslocis legi. fic ergo fcribit loomfiiffe , qui in ingetum tuisfuerattran .
c Eiuſdem Leander Albertus , de illo febribus sfeguatus. Prior nerd captures admiratione do
uita c.22 . acuciflimis laborante; Fortè cum ueneran- quadam commiferatione illins,aliquantulum
dopatre, erat quidam coenobij casinfdam prafie lenitus,iufſitipſum ftratum afcendere. Ex hot
densiquiem Priorem appellant', ordinis noftri , enim tantum membrorvem debilitatem con
wir difcretus,folers,prowdus , litteris collens, traxeratfscque humores indurati fuerant ; ut
e moribuscompoftus, qui aliquando medici- nix Spritum ad quiefcendum haberet. Tertia
The operam dederat , is igitur lordanis patris. * adte Diabolus, t. prioribus,adfuit: qaen , ut
I 4
 136 : Difquifitionum Magicarum . ' .1
confpexit wir Sanctus iam enim in increpatio git procul ab dculis fomnusomnis , & cketea
nes eruperat') ait :nequiſome generis huma" ra , additquo pacto viſioni obceinpe- .
ni boftis , impudice canis immunda bellum ;' rarit . Ai a in citas,
quomodo meam aufus esfimplicitatem delude Secunda confideratio eſt, quod quan- Meinulchi
re ,ceu zelum qualemcunque erga ordinem pre do in miſione,uel reuelatione fuadentur aliqua apud Sur.s
teferens? Et ego quidem ,nifihoc omnipotentis" pia ,bona re&taque,tum diligenterperpenden . Odob.
Deidiſfenfatio permififfet, fapientius aduersif dum est, num fimulaliquafuadeantur , im
fem ,quod multò melior est obedientia , quam pia improba ,uana e inutila . Multaruin
ftultorum ui&tima. Et in faciem eius expuens, huiufmodi paffim occurrunt exépla :
eum fugauit . En Sanctus vir deceptus' ego contentus fuin , eris & tu ( pie le 2
inani ipecie boni , reſipuit ſolido obedien ctor) nonnullorum Sanctorum . Iaco .
Dia bono le muniens . Nota etiam vlti- bus 'Vitriacus b egregiè cófirmat hoc bli.n. rita
mum illud , quod apparenci in angeli dictum ,cum ita ſcribit; Quidam ex ami- B. Marie
forma in faciem expuit : nam hoc etiá cis eius ( B. Marie Oegniaceneprecipuis ) ,a de Oegniacen
viri fpirituales commendant , quando monio meridiano perambulante in tenebris,c - iſos.c.9.
vifio fufpecta elt ; & noui hominem , liquãdo tantò periculofius quanto ſubtilius in- >
cui hoc oprimè ceffit. Concludenduin feftabatur.Callidus enim hoftis, transfigurans
hoc caput teftiinonio B. Meinulphi fein angelum lucis,fub fpecie pietatis ei famia
Diaconi & confefforis, qui ipfe appan liariter in fomnisapparebat ; nonnunquam
rens hanc regulam docuit uifiones ve- ius quadam uitia reprehendens,ad quadam e
ras effe,quę ad pietatem & religionem tiam facienda bonaeum fraudulenter adhor 1
duces forent. Hittoriam , ex Gobelino " tans, ut priustanquam artidori cuiufdam fal:
Perſona , verbotenus accipe: non longè fa specie oblata , poftea occultius.uenenum in
ab obitu cuidam cubiculario ſuo per uiſum in Aill aret , mellitx lingur blanditer exerta ,
fomnis apparuit ,hortanseum , utmundo, do poftmodum dentem infigeret,& ad extremum
pompis eius ocyus valefaciat , adregis ater- caudam fuam quaſi cedrum ftringeret , cum
miſeconferat militiam . At ille uifionem illam enim iam illi fides ceu veraci haberetur , tum
non alio quam illufionis loco habens , nihil de, instar fopbifte do impaftoris, veris quibufdum
vita emendatione curanit . Sarctus autem proditor ille falſa permiſcebat,bonorum inter ..
vir, cius informitati fe accommodans, iterum mixtione falſis quandam umbră infidiofepre
eum ut prius admonuit. Sed cum neque fic . rexens. Tandem fuismachiniseo perduxitfra :
quicquam de uita re & tius inftituenda cogitan frem illum , ut res eius peffimumexitum fue
ret,tertiò ei apparuit,aitque ad eum ;Neſcismi rint habiture,fi non ancilla Chriſti,reuelante
fer ,neſcis, quamimmanisprado mentem fibi fpiritufan & o,callidi ueteratoris fraudes didia
vendicet tuam ; qui tibiauctorde ſua for est, ciſſer.Cum autem diceret homini,reuelationes
w neque mittenti Domino , neque mihi ab eo illus noneffe aDeo,fed maligni demonis illis.
miſſoobtemperes. Certè cum tu malè uiuendo fiones effe.dmille è diuerſo, nonfundo , fedfue
planè deſsias, neque ab hac ftultitiafpontère spiritu obijceret ; Cum tot beneficiapreftiterit
sedere velis;diuinate admonuit reuelatio, vt mihi fpiritusille, tot uera o futurapredixerit
wel fic ad frugem meliorem te reciperes. Tuns . mullo pacto mihi vult imponere: illa ad folita
ism (ftulte) tibi paterismifere perniciofeile orationis arma confugiens ( En bonum re
Indi,qui veram reuelationem prophantaſtica mediuin ,bonum ſcutum ,) pedes Domini
habes illufione.Neque enim quifquam fidelišč. rigae lacrymis, calum precibus inftanter pulfat
ambigit illam uifionem effeillufionis exper nec facit finem ; donec impius ille impostor,ci
rem , que ad Chriftianampietatem , da religio multogemitu et pudore ipfi notte in cellulifua
neminuitet , quodfi quilibetfaccret tibi uigi- oranti adftaret;quem illa commentitio pradi
Lanti,nequaquam negligere deberes,fed quan- tum fplendore intuens.Quifnam es tu,inquit,
do te uerba non corrigunt, ad fu &ta venim . aut qui uocaris ? Ile fuperbo ut erat vultu illă
dum eft feruis oculisuiciffim afpiciens; Ego fum , ait ,
Itaque planè efficiam , ut uifionem quam tu quem tumalediäta precib.tuis compulifti meni
intelligere diffimulas, reipfa veriſſimam effe re ad te, que meum mibiamicum per vim auto
certo experieris,'His di&tis,ille expergiftitur : ferre conaris. Somnium autem ,ego uocer.
ſentit amento burbam omnem swulfam , fu- Multis enimpriefortim religiofis,in fomnis,in
 Lib . IV . CI 0. III . Sed . V. +37

Aar Luciferi apparco,mihiqueobediuntilli, con conſuetudinem , &nonnunquam etiam cum

ex meis confolationibus animis efferuntur, di- mulieribus incante hoc faciant,perfuadet,tan
gnofq; fe putāt,qui diuinis den angelicisfruan quam qui iam eo peruenerint, utfintimpatibe
turcolloquijs.Amicumillum meum,quem pro les,oſic miſeros reddir libidinoſos,eóferuien.
tua uoluntate mihiabfitulifti, iam eam abo- tes animi perturbationibus. Aläs nullam exhie
no propoſito retracturus . Etid ſanè eyentus bens moleftiam , có ut a nullo capiantur sitio
rei docuitfed our alpidum rupta funt,co ma inſidioſe procurans,extulit in ſuperbiam , és fic
ligni illius fraudulenta conſilia in lucem prola
nullo negotio precipitauit. Nonnunquam audy
ta. Quibus verbis,nobis finul & artes faciens,ut u bellandoabftineant , do maximè
dæmonis , & modus, & finis, & reme- ty,qui ad fufcipiendaexercitationis certamina
dium , quo in re dubia vtendum , propo fe paullo ante exuerant;decepit efficiens , we
nuntur. Hoc reinedio B. Vin . Ferrerius Tent ſecuri,do de nulla reſolliciti .Ex quo fa .
aliaip dæmonisilluſionem deprehen- ctum est,ut cum eos iniecerit in focordiam ,
a Pet. Rau- dit, & difpulit. a fic & B. Gutlacus in ut labores negligerent effecerit;repentè illos isa
Zanus lib.l. fidias, iminoderata fuadentis ieiunia , naderet tanquam expugnatu faciles , iners
uita D. Vin intellexit & cauit.6 fic fpecie iuuanda mes,có ficmaxima temp ftate eorum mentem
cent.C.II. ruin animarum Diabolus perſuaſit $ . labefactaret, en conturbaret, enſapè etiam in
b Sur.ine Elphego ,veex carcere, ſe deducétem , mitiorum profundum immergeret. Alios rurfus
sms uita A. deducentemque fequeretur, exemplo cum ,ut fibi fiderent,perſuafiſet,utqui iam ad
pril.11. B. Petri angelum fequentis . ſua ſit , & maiorem perueniffent menfuram ; ſuggelitut
perfuafit in angeli ſpecie, ſed eductum eis crederentur aliorum cogitationes , itlo.
.confefforem in via deſeruit.ille fraudé rumque có bellorum annunciationes . Quibus
intellexit,doluit ; & inartyrio , quod fu cum nondum reétè fuauitia abluiffentpri ;
gerat, fe iterum obtulit,ac corona me mum quidem recordationem , informatio
C Osbernus
ruit . c Sic eodem prætextu conatus nem eorum ,que audierant,immifit, non abf
Cantuariës. cuidam Monacho ſuadere vtcellá de queanimiperturbatione . Deindenerò etiam
in eius uita . ſereret , deceptus fuit a B. Arſenio . miferè impulit ad carnis contaminationem . dsim .Mela
Quare diligenter notanda,fideliter re- His enumeratis , fubdit proptertot ftra phrast. in
tinenda eft,doctrina eiufdem B. Arſe- tagematummultiplices noxas , nobis Arfenio.
nij , qua, velut in ſpeculo , fimulachra multa Nottri Cultodia , & fobrietate,
pugnæ dæinoniacæ, & capita inſidiarú vigilantia quoque, & ad bonum atten
præcipua,nobis,apud Metaphraftem , tione opuseffe .
propofuit fpectanda. Et quia huiusca Tertia conſideratio eft Gerſonis, . e lib.de pre
pitis res ifta , & imprimis vtilis , ideò .corſiderandum an quod reuelatum fuit,id huo bat.porir.
verbotenus exhibebo;Hocquoque uos non mana intelligentia quisfine reuelatione pou
lateat,à fratres, quod noster inimicus Diabo.. tuerit aſſequi: tunc enim ſuſpectam el.
Lus,multis uarijs utens machinis nos cona fe debere ,ut ſuperuacuam , & minimè
tur decipere, bonipretextu in mala impelle- neceflariam . Quod fi fuerit de rebus,
re; ut uerbicauſa fuggerens hospitalitatem ,et quæ & humanam intelligentiam , &
conſequenter fratrum ,quiaccedunt, gratamet dæmonis ſcientiam excedút, tuncnon
benignam exceptionem ; efficit,ut fimul come- poterit aliunde,quàm deſurſum , miſ
dant de compotent. caufa autem eft , bonum la fuifle reuelario . Sed an res huiuf
Caritatis,dein de fie paullatim fuffurans,dat modi fint, difficilè eft ftatim iudicare ;
trahens,imprudentesnos trabit,ut uentri ſere quia non poteft nifi fucceffu temporis
miamus,& deinde,ad ſarietatem libidinis,nos quando euentus prædictionisdeclarac
pollsuit uoluptatibus. Alijs rurfus fubmit- ueritatem , uel diligenti diſcuſione
Tensin animum eleemofynam & benignita ( quando occulta cogitatio reuelacur.)
tem , & in pauperes beneficentiam , immittit id deprehendi;fitne diuinæ tantum res
amorem pecunie,din furorem impellit auari illa cognitionis , an eciam dæinonis ,
nie . Alijs autem multorum utilitatem tan aut hominis? Hocuitio propheciæ Sa
quam eſcam porrigens, efficit, ut filentiumuonarola laborarunt,ipfiuliet confer
quietem relinquant , tanquam rem inutilem , fione.
6 ut cum multis quidemmundanishabeant Quanta conſideratio, videndum an ,
won
 0
138 Diſquiſitionùm Magicarum . " I
non tam fitdefumpta ex facris litteris (tunc reuelationibus habitis ( fi quæ ſunt )an
eniin ſuſpecta habe , etur) quam illis con te controuerfiam eadem de re natam ,
Jentanea omni ex parte , de confians ,congrua & poft natain controuerfiam , ijs quas
quoque Sanctorum hominum doctrine , one habuerunt, qui nec inftituti, cuius D.
xemplis,nib:lfali do erronei admixtum ha Th.nec alterius cuius Doctor fubtilis,
bens,totaquepertinens adfalutem hominum , fuere; hi eniin ab affectu liberiores, &
Dei glorian . Diuinæ namque reue hac fanè ex parte reuelatio D.Birgittæ
lationis hæc illuftria funt documenta . præponderar alreri , quæ tribuitur D.
Quinta confiderario eft, vtrum reueta Catarina Şenenfi.
tio alys reuelationibus indubitatis confirme
tur: nam fi nec aliæ certæ ,res dubia ma SECTIO VI.
net. potelt euim Diabolus, vt femel fic
fæpius , vt vni ſic pluribus , idem reuela De indicis petitis a reuelationum
re. Certarum reuelationuin ex hoc ca circumftantijs .
pite multa fuperfunt in Ecclefiafticis
Hiftoricis veliigia. talis illa adıniran praecedentia indicia quafi mi.
da BoHermanni Steinfeldenfis, qui& Deo xta ſunt , partim ex ipfa reuela
Iofeph vocatus , co quod B. Virgo Ma . tione ,partim extrinfecus perita :fequi
ria ab angelo paranympho in loinnis tur nunc, ve quæ in circumftantijs ob
ei viſa deſponderi, virgineæ benignita feruatu neceffaria indagemus.
tis exeinplo clariffimo, cuius iucunda 1. Occurrit, illud a finepetitum ; quid
defcriptio in Beaci illius uita concinę mouerit hominein vt hanc reuelatio
& apud Sur. tur.a calis alia Eutychij Patriarchæ , nem alijs indicaret, propalarerque: Ná
8. April.to. apud Euftachium in eius uita. talis alia Bi curiofitas,leuicas,vanitas,cupiditas, 2
7. Guilhelmi Rofcildenfis, apud Surium uaritia,ambitio , vtilitas propria,an a
April.o.calis alia S. Adalberti fub'mor- liorum ; fi propria, an ſpiritualis , aut
2 tem ei oblata, & Leone explicata , apud carnalis; ſi aliorum ,paucorumne, mul
emdem .XXIII. menfis eiufdem ,tales inul- toruin ,an omnium ? Érin hac ipſa cau .
täeius quem paullo ante laudaui Lea tæ inueftigatione perpendendus finis ,
b apud Sur. ti Meinulphi , 6 tales multę apud Pe non tantum proximus & apertus , ſed
s.Oétob . kuin Venerabilem in libris Miraculorã . c occuleus eciam & remotus . Poteft enim
clit.c.23. Validior cenſenda confirmatio per a- (Gerfon ait finis próximus apparerebonus
27 . hos, quam per eumdem , item per inco es ſalubris ;& deuotusad edificationem alio
gnitos,quam noros, per viros,quam fe rum ; qui tandem prolabatur in multipiex ſcă
minas dalum ,dumnon reſpondebunt vltimaprimit;
Sexta confideratio , ſi pugnantes
fint di velalias falfum fi&tumque defrehendetur in
suerfa de eadem revelationes,vt plurimum am perfonisfuiffe, reputatis magnafin &titatis, ve
be fufpecta ſunt habende : interdum tamen docuit ætas nostra in deceptionibus Deetorun
fac veras conatur diabolus contrarijs oblatis in Ioannis de Varenis,loan . Huſs, enfimilium .
firmare: ideò non ftatim reijciendæ om Ideò Elias,quantum poterat, conaba
nes ,ſed illis, re maturè deliberata, cre. tur, amans humilicatem , a ſe amoliri
dendurn, non quæ priores funt , ( fieri Eliſeum , ne videret eú rapi igneo cur
|
enim ſolet, vt cuin dæmon conatus fue ru in cælum . 4. Reg. 2. Prudenter Arſe
rut illudere per falfam , Deus alia vera niusfibi factas reuelationes nunquam
imuniſa nebulam illam, lucis ſuperué- nifi aliorum pofceret vtilitas, narrabat
tu ,diſijciat ) fed quas plures ac proba & tú narrabic quafi alteri accidiffent,
tiores ſanctitate ,prudentia ,& facra do vr Simeon Metaphraft. obferuauit ; B.
&trina confirmant, & quarum auctoris quoque Hildegardis vix fuperiorum
bus minus caufæ fuic calia confingen- iuffu induci potuit , nec inducta fuit ,
di, v.g. in reuelationibus de immacu- donec Eugen.3 .Pontif.eam ad reuela
lata cõceprione Deiparæ Virginis Ma- tiones fuas fcribédum ani nanic. Idem
riæ,quando paria ſunt reliqua moinen fuit fenfus B. Libuinæ ; cuicum Chri
ha circumfanciarum , plustribuendain ftus Dominus vigilanti apparés, quin
que
 Libri IV . C. I. Q. LII .
que vulnerum fuorum ſigna luculen
ter impreſſa ,reliquiffet;cernerer
& vir
gotain hiantia vulnera homines late
re non pofle, çimeretque concurſum ,
& applaufum hoininuin , ſic Deuin de
precata fcribitur; Mancat obſecro Domine
hoc dignationis facramentum interme,
fufficit enim m hi gratia tua. Noli dubitare
gratam ſponſæ huinilitatem , & cufto
diain fuifle.magno enim miraculo con
feſtim cute vulnera obtecta fuere,dolo
retame, & liuore perpetuò permanen
ain eius uit. te. a Eadem virgo alio teinpore ine-
rito quendam ſolitú reuelationes ſuas
narrare, & { quod facile accidit) narra
tionis calorequædam de fuo adijcere,
idcirco pænis purgatorij addićtum vi
h Theodori . dic . 6
Abbas li.i. Secundò, difcutienda cogitationes,quere
vitaHilde- uelationem ſubſecute , velpræceſſerunt ;nam
gurd.c.4. ex præcedentium imaginatione poffet
nalci phantaſtica illuſio . Ad malis co
gitationibus fluctuantem animum ſpi
ritus ſanctus non accedit, nec vera ré,
uelatio ; nec tamen femper bonam , &
piam cogitationein vera reuelatio , &
diuina ſubſequitur,in ipſo nanq; ora
tionis feruore, pleriſque Diabolusco
patus irrepere . Ad veraın reuelatione
femper ſequunturbona defideria , &
effectus boni,ad illuſoriam , aliquando
per accideas, & ad tempus boni, qui ca
men a diabolo in maius malum dirigú
tur . Notatum illud prius fuit ab Huc
baido, qui cum recenſuiſler uiſiones S.
Aldegundis ,addit; In cunctis hisiuſmodi
reuelationibus virgo prudens magis magique
ſe bumiliabat,regno Dei proprior fiebat,fponfo
cios. Brug calefti feruentiusinherebat. c Hic profe,
mannus, in to genuinus eft effectus verarum reue
mira Ş.Libu lationum ; qui huic contrarij funt , a
wina p.2.c. pertè docent illuforiain fuifle, quæ pre
8. cellerat .
Tertiò notatum a quibuſdam ,vtiliffi
mum quoqueeſſe ,ne decipiamur, ipli
wiſsoni ſeu reuelationi fignum crucis opponers,
ſegue crucecommunire . Confirmat hanc
doctrinam , efficacein fane & pian Se
narus Brauonius. narrat enim s.Olual
dum Epifcopum cuin ,dæmonis irrifis
& diffatis terriculainentis oinnibus ,
veterator ei in forma ſpecioſa Angeli
fe oflentafier, crucis figno fe inuniuilles
Sect.VI: 139
eo quòd fciret Angelum lucis id non
moleftè ferre , angeluın verò tenebra
rum illo in fugim cópulfum iri . Quod
factum eft, Nam (verba funt Branon.s. )
fimul atque fignum illud malignus tentator
uidit,instarfumiab oculis eius euanuit.d dide Bruge
Quartò videndum quomodo fe fpiritus man.p.3.c.
ipfe ingefferit . Nam proficientibus ( vt ad
monet P.nofter Ignatius e ) Spiritus ma e Hucbal.
lus fe dure,implacide de violenter ,quafi cum in uita S.
strepitu quodam ,ut imber in ſaxa decidens,in Aldegund.
fundit : bonus verò ijfdem leniter ,placidede coz .
ſuauiter ,ficut aqua irrorat ſpongian.Illis ue
rò qui in deterius proficiunt,experientiadocet,
contra euenire .
Quintò aduertendum an ,que initio man
tem latitia demulferat , ea fit poftea in horro
rem ego marorem uerfa : item num qui cæpita
principio, fenfim horror amotus non fuerit,fed
conftans permanferit. duæ enim funt hæ
reuelacionum fallarum notz. Sin autem
initio quidem homoperturbetur,co horroris ix
liquid perſentifcat, ſed postmodum hac mole
fiad arxietateanimi deterſa dulcedine qua
dam interna perfundatur, fignum effe diuina
confolationis ,vt nos B. Antonius docuir .
Cui rei naturalis effe cauſa viderur ,an
tipachia quæ eſt nomini cum dæinone
homicida , & ſympathia quæ hoinini
cum angelis intercedit. f Ad illam an f Senatus
ripathiain retuleriin libens vulgarem Brauon. in
quandam opinionem , quæ vigebat té uita S. Ol
poribus B.Petri Cluniacenf.g a qua ip ualdi V vil.
ſeinet non erat alienus; nempe eos qui gorniëf.c.2.
bus morcui apparuiffent , non diu fu- g in li.exer
peruiuere , fortaſſis orta opinio inde, cit.de dign.
quod nonnullis dæinones in mortuo- fpir.
ruin fpecie cuin apparuiſſent, illi, ex
horrore, & vitæ mortiſqueantipathia ,
morbo contracto , mox decefferant .
Ceterum documentum illud D. Anto
nij , ett accipiendum , de vera interna
dulcedine, quæ famem ac defiderium
virtutum adfert ,& adauget, præcipue
caritatis & humilitatis ; quain limita
pionein merito B. Catharina Senenfis
adiecit .
Quod confirmat atteftatio B. Ange
læ Fulginaris, ſibi ex viſione in aniino
manfilfe vehementius defiderium , cru
ciatus omnes & iniurias pro Deo ſu
itinendi . Obijciat quis forcè poſle Dę
monem , qué initio actulerit horrorem ::
præ
 140 Diſquiſitionum Magicarum

præſentia fua ( vt folet, quando appa. rjtz Rauuenatis apud Hierony: Ru

ret nubestangens vertice, aut alia fini beum , c & B. Aloyfij Bertrandi de ſo c Hift.RA
li ſpecie terrifica ) euin mox cum læti- ciecare noftra, & P. Franciſco Borgia , "wennatisare
tia & ſuauitate fenſus , verborumque ur ex illius vita reculit Thomas Bolius no 1910.
blanditijs commutare.Refpon . nos age- hinc etiam probantur diuinæ fuiffe d 1.6.de N.
re de apparitione,quæ non ratione for reuelationes Ioannæ illius , virginis" ris Ecclefic.
næ,fub qua comparet , ſed ratione dú- Lotharingicæ ,quæ dicta Gallis La pucel 2.
taxat præſentiz apparentis , hos efte- le lenne;quæ Carolum Sepriinum Fran
ctus horroris , & anxietatis adfert . corum Regem in regaum ,vnde Anglo
Nam quando ratione formæ terrifica ; rum fuerac armisdeiectus,retticuit,cir
opus non eft alio fermè indicio ; li fit citer annum 1428. quam pari inuidia ,
cniin monftrifica forma,certum eft dæ crudelicate, calumnia, & iniuſticia, fz
monicam effe: fi fit humana, tunc aliæ pè ab illa vi& ti profligacique Angli, cú
circumftantiæ cófiderandæ , de quibus in pugna viuam cæpiffent, flaminis fe
lib.2.9.26.fc&tio.3. non indiligenter egić ralibus, quafi maleficam ,combuſferút,
Huc ù lubet,licer recurras . fed poftmodum anno 1456. Callixtus
Sextò conſiderandum , num reuelatio Roinanus Pontifex, eius nominister.
nes ueris miraculis aftruantur , tunc enim tius caufæ cognirionem Archiepiſco
nihil dubij inanet,quin a Deo fuerint, po Rhemenfi Ioanni , & Guilhelino
ut illaNobili marronæ facta ; cui reue Pariſienſi delegauit. hi verò innume
larum ,5. Vvinvvalocum ei, quam ami ris teftibus omni exceptione maiorib.
ferat, oculorum claritatein , redditurú. de innocentia, modeftia ,caftitate, & re
a Swr.
Sur in Mox enim vt San &tum adijt, viſum a- ligione lohannæ auditis ,eius innocen
illius iniuſtitiam ,de
ta S. Vuin- ' miffum recuperauit . a Mira verò, & tiam, & fententiæ
emaloci, s, prodigia ,non fatis idoneè reuelationé clararunt:iudicij acta Pariſijs afferua
Mart. confirmant, quia poteft ea dæmon efti- ri,ea in vrbe natus Papyrius Maflon.te
cere . Etfitainen iniracula defuerint, ftatur,idque apud Victorinos canoni
non tamen ex hoc ſolo capite cenfen ços Regulares iuxta Belleforeftum in
da reuelatio falfa fuifle . B.Præcurfor uits Caroli v II.fol.345. fauent eiufdem
Chrifti propheta fuit, & plus qua pro innocentiæ non Franci modò ſcripto
pheta,miraculum tamen nulluin fecit. res ( quos vt ſuſpectos Britanni reij
Septima regula eſt,quidſ, cum reuela- ciunt ) fed & alienigenz Itali , Græci
tio fuerit abfolutè aliquid,dan non fubconditio que, f fed & Belga Meierus, parú ecitar. Th .
ne predicens ( prophetiam uocant abſo- alius in Francos benignus, & Hiſpa Boſius li.8 .
lucam & independentem ) postea con nus Mariana de rebus Hifpan. libro vicefi- de Not. Ece
trarium euenit,vel non euenit, quicquid pra mo extremo. Philippus Bergonnenfis ait, cle.cult.cus
mencintum fuit,falſa reuelatio,e non doce cumduos adhuc ex iniquis Ioannæ iu- adde Phili.
liseft. Probatio ( inquit Garfon) ſpirituindicibus fuiffe fuperftites, citatos, & le Bergomat.
reſpicit , nedum perfonain , quæ vifio- gitimè conuictos,dánatoſque & com de clar.mua
nes paritur,ſed viſionum qualitates, fi buſtos: duorum verò aliorum iudicú lier.c.157 :
verę fint, per omnia ,etiain vfque ad mi mortuorum ofia ,eftofa , & fimiliter có fli. 16. An

ritu veritatis falfitas non eft, in ſpiritu,
putem mendacij mille quinque ſunt
viz apertæ , vt in vnica latenti falfitate
decipiat. Ideo Chriſtus dæmoniacos ,
& Paulus Pythoniffam prohibuerunt
a teltimonio veritatis , quam profite-
bantur. confirmat hanc doctrinam D.
Chryfoft .hom.19.in Matth. Ex hoc in
dicio probantur veræ fuiffe reuelatio-
nes Catharina Raconiſiæ ,quas recen-
bin eisit. [ et Ioan , Franciſcus Picus, b & Marga
ybi virgo fuerat combufta , templuin, nal.Flande
conftrui, & ex reliquis prædictorum
bonis , quæ confiſcata per fententiam
fucrant, ibidem ad Dei honorem , &
defunctæ propitiationem , facrificium
quotidianum inftitui. fic honor imme
ricæ detractus,tande vix viceſimo post
mortem anno, iudicio Pontificio , reiti
turus . Prudenter itaque Polydorus
Virgilius , licet Anglorum Stipendia.
sjus lib.23.Hiftor. Anglor.non aufus fuit
Joan
 Libri IV. C. I. Q. III .
3 Toảnam damnare, ſed rem ita reliquit
ambiguam , vt innocentiz potius fuf-
fragerur.Quiaćta iudiciaria volet per
currere,legat Belleforelt.. fol.387.ubi
ſententiam iudicum delegatorum re-
fert fol. 393. Hoc lapide veritatis Ly-
dio deprehenfæ leues, & fictæ reuela-
2.Epiphan . tiones olin quidem Montaniltarum ,a
here.48.com & recentiori memoria Ioannis Sagi
Euſeb.li.s. Bethyci, & Frat.Ioan.de Rupefciffa,o
T.IS. & nostro tempore Monialis Lufitanę
b Marian . quæ fortè adhuc in viuis, & Franciſci
li.19.ca.z. de Cruce in Peruuia.c ideò ,mea qui
Pet. Lelogh. deinſententia , in caffum , quidam co-
li. 2.de fpec. nati fuere reuelationes Hieronymi Sa
Clofephus a uonarolæ Ferrarienſis tueri , A poſtoli
Costa lib.z. co iudicio damnatas.Quam ille multa
de temp.no- de Ecclefiæ reformatione,de Turcaru
will & Maurorum conuerſione, deFloren
tinorum felicitate ,ouæ mox adimplen
da, & altantium multi erant viſurian-
tequam morerentur,prædixit? addens
( in reuelationum compendio illas abſolu
tas, & immutabiles prophetias effe?at
tainen nihil horum ferè adhuc cótigit
pleraque omnia intra centú fermè an
nos contraria contigerunt. Quare, ex
partiuin ſtudio, & Alexandri V I. atq;
Mediceorum odio factum , vt non con
fideranter Hiſtorici nonnulli defenſio
nem Sauonarolæ ſuſceperint, vel dam
nationis iuftitiam in dubium voca-
d Sabellicus. rint. d Profectò ſicut euentus eius pro
Enncad.10 , phetias coarguit, fic contumacia in fui
li.9 . Arnol. ordinis præfectú, & contemptus Pon
Ferron.l.2. tificiæ ( quæ ,vel palam iniufta,nihilo-
rerum Fran minus metuenda ett ) excominunica-
cica.com alij. tionis, & aliæ fimiles actiones, illufio-
. -nis Diabolicæ , & , quæ ſubſequi folet
arrogantiam ,obſtinationis; grauia &
vrgentia ſunt argumenta . Legice Ra-
els.Geog. phael. Volaterranuin, e quem vera
ſub fin . ſcripſiſe patet ex illis ipſis quæ Franc.
flib.3. rerü Guicciardinus, f quainuis in Sauona
Italicarum . rolæ defenfionein propendens, meino
riæ mandauit. Nonne magis piè , &
g Pet.Riba- cordatè faciunt, & qui pro fedis Apo
deneyra lib. ftolicæ iudicio , quam pro priuati ho-
2.de tribula minis exiſtimatione, induunt arına lit
tio.c.20. teraria, calamiſque decertant ? Neque
id magis clariſſimi ordinis, qui vt attrú
in hoc militantis Ecclefiæ coelo lucet;
{ plédori obfuerit, quam Angelorum
Sect.VI. 14 1
choris Luciferi fa & io, vel Apoſtolico :
cætui Iudas impius . Et ne hæretici ſe
immunes karuin iactent illufionuin ,
quid quæſo aliud eit liber ille manu
ſcriptus Iacobi Brocardi Caluinittze
reuelationum ,ad Elizabetham Anglie Regi.
nan & prafatio in Geneſim , aliaque non
nulla eiufdem opuſcula's nisi farrago,
quxdam dæmoniacarum reuelationú,
quaruin præcipuam de anno 1580. ia
tempusmendacijconuincit ? Contra
prudenter ex ſubſecuta euentus veri.
tate Nicolaus Sanderus Sanctæ Virgi
nis Cantianæ ElizabethæBartonx, va
ticinia aDeo fuifle comprobauit,lib.1,
de ſcbiſmate Anglicano: fanèuitæ fan & ti
tas, Martyrij laurea, & clariſiinorum
Synmartyrum Roffenfis, & Morico
tettario , locum dubitationi relinquúc
nullum . Quam diſſimilis in eadem in
ſula nata Elizabetha alia ,de cuiusfrau
dulenta prophetia fic Sanderus ſcri
bits Heretici , inquietum e turbulentum
genus hominum , ad commouendum Londi
nenſem populum , feditioni tume herefi ual
de deditum ; inauditum adinuererunt fra .
fagema . Induxerunt quippe, quandam puel
lam octodecim annos natam , hareſi ſimul oso
precio corruptam , in eam improbam fimulna
tionem , ut ſepermitteret in abdito in ter duos
muros cuiufdam domus angulo ad tempus cõa
cludi, co perfiftulam adıd aptatam eas uoces
edere,quasištius strophe artificesfibiſuggere
rent. Nomen puella Elizabetha Croftu erat,
doli author Dratus quidam . Ita ergo illa in
ſtructa , & in loco ad frandem :accommodato
collocata, mirabiles emittit continuò ex antro
ſuo uoces , eaſque tam ſonoras , ut per omnes
vicinius audiretur. Accurrunt undique ci
ues, quid firinquirunt. mirantur voces non
mortalis hominis,fed angeli eſſeclamabant ,
vrbi ac reipubli. ište spirituscomminaturmi
ſeriam ,erumnas,malsomnia,finuprias cum
Hiſpano,aut communionem cum Papa Romas
no admittant. Multa item contra fanétum
facrificium , & reliquam fidem Ca:holicam ,
quaſi oracula fundebat.erant ex conſpiratori
bus,qui data opera ſeturbis adf antib . femper
ingeſſerant; qui huius fpiritus propheticas,
obfcuriores ſententias, ad religionis euerfionă
dos feditionem mouendă interpretubătur. Ma
gistratus autem ad multitudinem compefcen
dam , cs. quid reifir busftrandum accedit.frames
diffi
 142 Diſquiſitionum Magicarum .
difficillimèapparuit:ſed tandem , inito confi-
lio de diffodiendo muro de vicinis parietibus,
unde noces reddi conijciebãt ,miſerapuella pro
dijt ,acexaminata quorum fuafu , or confilio
hoc fecerit,comfefaeft ftatim , ſe a quibuſdam
feditiofis feltarys.do ab eo imprimis, quem no
minauimus, Draco,ad iftam nequitiam indu-
& am fuiffe . Hæc ille lib . 2. Quid autem
necefle Munzeri, Lutheri & fimilium
pfeudoprophetias memorare ?
Denique à modo etiam reuelationis iudi
cium formandum , quando aliquid in eo
Inalum moraliter reperitur,vt putatur
pe,ſcandalofum & c. Sed quando nihil
prædictorum ,nec mali modi adeft,res
omnino periculi plena remanet , quan-
tumuis multa veræ fidei ac virtutibus
folidis conſentanea adfint . Nam nec
verarum reuelationum vnus eſſe mo
dus,vel certus conſueuit,nec vnus alio
certior aut conſuerior. Scribit eniin B.
Angela de Fulgino hasfpirituales illuftra
riones eleuationes aliter ſolitas ipſi accide-
reuna uice, aliter alia , ita quod femper ibi
nouitas contingit, & hoc eſttotum inenarrabi
le. Reuelationes enim eo uifiones funtalterius
modi una uice , e alteriusalia . Sicillac,
56. in fine . Sanè roto opere diuerfos,
quos experta , inodos deſcribit, præ
fertim duos inſignes , quibus fe Chri
ftus Dominus præfentem eius animæ
folitus exhibere. inuenies eos capicu-
1027
CAPVT II.
De diuinatione .
Icut fpecies præcedens vera ,fic ifta
polui, quæ quaſi mixta .
QVAESTIO I.
Quid fit diuinatio ?
Sſe aliquam conftat, vel Cicer. te .
Ne,cuius de ea duo libri fuperfunt.
videurnihilaliudeffe, quâ fignificatio occul
torum ex Battis conuentis cum damone.Signi
walio, inquam , quianon perficitur lola
mentis intelle&tione fiue cognitione ,
fed lignis quoque & verbis exteriori-
bus vritur;qua in re differt a fententia
per variam obferuantiam acquiſita . Eft
autem tam præteritorum ,& præſentiú
quam futurorum , dummodo illa fint
occulia , hocelt procul reinota ab hu
mana cognitione. Ideò malui di- a vide quid
cere, pccultorum , quàm futurorum . Nain hoc fit . ſup.
prophecia & diuinario in inateria con c. 1.g.s.
ueniunt : Quæ de pacto cum dæmone
adduntur, illa feparant diuinationem ,
à prophetia, & a naturali coniectatio
ne. hæc enim nafcitur, ex diſciplina, &
obſeruatione huinana : illa verò deſu .
per a Deo infunditur. Cuinque quanta
eft diuinatio ,dependeat ab ope demo
nis ; qui emulatur diuinationem furando di
sinationem ,vnde & dicta diuinatio qua
fi diuinitatis imitacio ,ſequitur diuina
tionem non pofle progredi vlterius ,
quain dæmonis cognitio pertingit , le
quitur etiam ,nec ante,nec natura diui
nationem perfici. Vtuntur ad ear , ma
gi diuerfis inftrumentis . Qui pactum
expreflum habent cum dæmone, quia
vouerunt gracius illi nihil accidere ho
minum idololatrico cultu ,ideo plerú
que Sacrificium interponunt,ara itatu
ta ,precibus nuncupatis,accenfo thure
veltibus verè , quales funt noftrorum
Sacerdotum.6 Neque tamen hoc fem b fuſe Gril.
per faciunt , fed omittuntaliquando ,
9.5.nu.i.
vel quia teinporis anguftia non paci
cur, vel quia hoc non exigit forma di..
uinationis qua vtuntur.ſuncenim plu
res & diuerfæ ,ve polt docebo. Quica
cicum pactum habent, ij varijs vtútur
obſeruationibus , pronacura ſceleris;
non quidem facrificantes; ſed tamen
quæ faciunt & dicunt, references,gna
ri, vel ignari, in honorem dæmonis.
QUAESTIO II .
Qua occulta poffit demon reuelare!
O Podem ;non omnia:poflunt: quia non
elt Orchodoxorum ſentencia , poft Ter
tullian & Origenem ,nempe D.Augu
Anfelmi, Rabani, Dama
fini, Euſebij,
ſceni,D.Thomæ. c Adfcribam ſolius c Tertullia.
verba Marci Hiſtorici , qui poftquam Apolog.cap.
narrauis naendaces responciones idoli 21.Orig.
Vene .
 Libri IIII. C. I. Q. I. Et II. 143
1 Veneris ,ſubdit iſta ; Tales enim ſunt de- poteft colligere. Sic apud Niceram ,fa
mones, ut qui decipiant & nihil ueri dicant . naticus ille Baſilacius Iſaacio excæca .
Nequeenim poffunt aliquid certò preſcire, ſed tionem , & de ſolio deiectionem , quæ
ex uerifimilibus pra ſe feruntfe praſcireapud mox conſecuta, prædixit . - Degebat d Nicetas
eos qui eis feruiunt. Quomodo enim poffunt ifte vates propeRhadeftum : habeba Chonia.li.3
uerum dicere ,qui exciderunta ueritate ? Quod túr a vulgo propheta . Ceterum (ait Ni
ſi in aliquibus contingit eos diuinare, hoc fit ex cetas ) nihil ueri aut perſpicui de rebus future
eo,quod euenit:quo modo etiam acciditin horis loquebatur,fed uerba confuſa, inter fe disſi
minibus,utfepequadam predicantfutura,de dentiae perplexa fundebat,ea quamuis Japè
a Marc. in re queeuenturx. a Quæ valdè obfcurè ridicula quadam admiſceret , tamen turbam
witaS. Por- diéta, fic intelligenda, vt uera fint:mal pastorum , agricolarum e remigum attrahe
phyrionis. le dæmones menţiri, ſed ponie, five bat. Nam mulierum ad ſe uenientium mand
Gaze Epifc. lint, verum aliquando dicere, atq; ad- mis contrectatis,eso talisexploratis,obfcura
eò dicere folere,vt tamen hac ipfa ve- promebat oracula, ad plerafque quastiones
ricare decipiant. Nonnulla quoq;, quæ non respondebat, & ſuasdiminationes diſcur
creatam ſcientiam non ſuperant, ſcienfationibus & inſanisgeftibus peragebat.Ada
rificè poſle prędicere, iuxta illa , quæ ftabant ei quoque cognata aniculă vecordes,
mox dicenda. inſana ,que conſultorib . explicabant, quid
Priino nequit damen certo predicere, en illi Bafilacij geftus rerumfuturarum defigna
b Tertul.eo que funtomnino liberè futura , 6 vt funt , rent taciturnitatem , ut fapientem oratio
Origen.ſup. primò quæ dependent abſolutè a vo nem ,interpretabantur.Isigither homo,ut dixi,
Aug.lib.2. kuntate Dei; cuiuſmodi ſunt ſuperna uates vulgo habebatur, & futurapradicere pu
de Gene. ad turalia myfteria, necnon gubernatio- tabatur,amulierculispraſertim ; quibus turpes
litt.c.17. nes , & mutationes regnorum ac rerú- quaſtiones,con deformes ueftrum implexiones ,
Anf.ssp. pub.quia corda Principuin ſunt in ma proludo e ioco,cordi erant. Cordatis uerò ha
nu Dei , qui folus illa commutat vt lu- minibus,ineptus bistrio, es uetusfilicernium
bet.z. ea quæ dependent ex arbitrij hu uidebatur . Erant etiam ,qui eum Pythonica
manilibertate , ut quid cras ſim factu- fpiritu eſſe praditum baut obfcurè indicarent;
rus,velcogitaturus.3.quæ ſunt omni quorum ego isedioysmaxime affentior. rectif
no , & propriè futura contingentia , fimè.nam & obfcæna illa diſquiſitio ,
quamdiu illa non habent caufain cer & diſcurfationes, verbaque perplexa .
tam & deterininatam . cuncta Satanicum fanaticú fuifle con
Secundò,ex iftis que certò non nouit, po uincunt. Vt & ea quæ fequuntur; Impe
teſt demon multa probabiliter tantum dos con ratorem enim ad feuenientem , neque ut tine
c Eufeb. d. iecturam faciens predicere . c Summam la potentia preditum excepit: neque falutatio
6. 10. Aug. enim diuturna obſeruatione ſibiexpe ni eius,qua erat; Salue pater Baſilaci ; re
de diuinat. ricntiam comparauit, & pollet angeli spondit,neque tacitonutu capitis gratias egit,
dem.c.s.es co ingenij acumine , & optimè nouit led buc atque illuc,instar pilliequini, aut he
6. Damaſt. reruin naturalium facultates, & ad minis furiofifaltans,accedentiburmaledixit,
1.2 . de fid . quid valeant, hominuin voluntatem , nec ipfi quidem Imperatori parcens : vix tam
Cap.4 . mediante appetitu ſenfitiuo , inclina deminquietis illis agitationibus omiffis,fcipio
re : nouit oninium hominum tenpera ne,quem manibus gestabat, imaginis Impera
menta ,affectuſque , nouit quid ex his tpris,quæ in eius oratoria cella pariete depicta
& illis fequi foleat.Vnde contingit,vt erat,oculis erafis,etiam pileum de capite iliius
fæpè ad amuflim prædicat, quid quan Auferre ftudebat. Que cum feciffet; Imperator
do homines fint facturi ; vel etia quod eo ut deliro, despecto, diſceſſit . vaticinium
Deus bunc vel illum populum fit pu mox euentus comprobauit ; quem po
niturus, quod talis exercitus gladio ,fa terat quiuis lagaci prudentia præuide
me,pettilicate affigerur , quod talis a re , cum & Alexius diligentiffimè in
tati lit occidendus , quodPrinceps de fratris perniciem tenderet, & Ifaacius,
folio exturbandus ; nam & hocex di inopportuna fecuritate ,omnes delato
ligencia & fide coniuratorum , focor res arceret atque repelleret ; adeò ve
dia & incuria cauendi , vel pefiendi , velle perire videretur.
Tertiò,
a
 144 Diſquiſitionum Magicarum
Tertiò , poteft Diabolus certò predicere, uertitur ,an eas dæmon cognofcat: Ex
quacumque dependent a caufis neceffarijs,que perientia fæpè probauit illum non ef
quidem ab alijs naturalibus caufis nequeunt je mendacem indicem ,fed per energu
impediri,vt ſunt morus cælorum , eclyp menos ueris infamiæ iaculis confige
ſes ,coniunétiones aftrorum , & eiul- re.Scio quid Scot. Duran.Ockam cen
modi: que verò non neceſſario ,fed vtpluri- fuerint : fed placet communior ſen
mum dumtaxat eueniunt, eo quod poflint ab teoria Alberti Magni, Alexan . de Ha
alys cauflisnaturalibus impediri,ut imbres, les, D. Thomæ, D. Bonauent. Richar
pluuias,nimbos, tempeftateſq; ſonan di , & Ariininenſ. virtute ſua naturali ,
tes, & alia de hoc genere ; illaper conie nullas enm affe &tiones liberas,uel cogitationes c 3.Reg. 8 .
#uras cognofcit,& probabiliter pradicit tan- Spontaneas hominis , finealicuius manifefta- v.39. Ad .
fum . Certè quoque poteft prædicere ,ea qua no- tione poffe cognofcere: quia hoc Deo pro- 1.7.24.
uit fe permittente Deo facturum .Sicut v.g. prium . Quo argumento Sancti Pa d D.Ambr.
fi Deo permittente ipſe peftilitatis ali tres Ambrol. & alijd probant Chri- in Luc. 6.5 .
cuius auctor & illatorfuit, vimali ceffi & Spiritus ſancti diuinitatem , ex D Hierony.
ſatura certo die ;nouit peftem ceffatu- cogitationum ſecretarum cognitione. in Matt.C.9
ram : idque cercius adhuc,fi ex pacto, Sed & Gentiles hoc falli ,cogitationes D.Chryſ.ho
ad certi figni alicubi reconditi ,vel có hafce, foli diuinæ naturæ peripectas , mil. 30. in
dicti ſublationem morbus deſinet: po ceteros latere . e Verum fi cogitationes Matthe. B.
terit certò finem mali prædicere . ſic vultus,vel membri alicuius moru,autmuta- Cyril.tsb.2.
puto Turca ille Famaguſtanus,qui có tione,uel alio extrinſeco figno prodantur ; pe- in loan, D ,
gregata in foro concione populi, præ- ritius es follertius,quam exercitatiffimi medi Aug.lib.de
dixit fe intra horę fpacium moriturú, ci, ex huiuſmodi damones ir dicijsinternas a- fcientia de
& confeftim ſe mortuo luem defitu- nimiaffectiones deprehendunt, ut docent mon. Ana
rain , quod & factuin .huic dæinon id Auguſtin. & Caſianus . f Poteft etiam fta.9.27.ad
manifeftarat.refert historiam Villamon- vecerator adeò uehementer phantaſmatibusAntioch. Di
rius li.2.peregrin.cap. 7. Item qua intellexit immiffis hominen turbare, ut uix ad aliud dymus defpi
perreuelationem , fine illa contineatur in aduertere, uel aliud queatfum cogitare, quă ritu ſancto.
facris litteris, fiue aliter demoni fuerit quod ab eofuggefium fuit: ita fitutuideatur e Xenoph.
a Deo manifeftata.Hocpactotá mul- diuinare qua homocogitat . hoc acciditin li.4.de dia .
ta olim maligni fpiritus prædixerunt Albigeriana vitone, de qua ex Augu- & fac.Socy.
de fidei arcanis, de Chriſti oriu & mi- ftino Cardanus . g ita 'Scotus Par. Apollonius
raculis, de idololatriæ euerfione& flu menfis anno 1579. Traiecti ad Mo- Tyan. in O
milibus,ut cum Herinetein ijde ſpiri- ſain hanc cogitationuin ſcientiam au- rat. ad Do
rus docuerunt Aegyptiorum ſuperſti- cupabatur.dicebat enim ,cogita quod mitian . Iyer
a Aug li.8. tionem abolendam , a cum Apollo fe uoles,& cogitationem diuinabo , ſci- lianus Apo
de ciuii.Dei cedere Hebræo puero pronunciauit, licet dæmon importuniffimam ftatim fra.ap.Am
f.23 . & alia quæ accuratè congeſta a Steur de re aliqua Mago nota immittebat co mianum li.
bl.z.depe- cho Eugubino.6 Hæc quo ad futura. gitationem , & anno 1600. idem facti 25.Pacuui?
renni philo. Quartò ,nihil dubitandum praterita de- tabat Græculus ille apud Brabantos apud Gell.
br.6.14 . monem omnia memoria tenere, qua uel alie- impoſtor; & hac fraude cluebat Apol lib.14.
na relatione accepit, uel ipſo coram gefta fue- lonius Tyanæus apud Philoſtratum f D.Aug.d.
re: tunc enim actus cognitionis cogno libro i . c.5.Calian.
fcentis rein, vt præſentein , ſui ſpecie Notandæ fextò circa hæc fraudes 2- collat.7.ch.
in mente dæmonis impreffam reli- liquæ diaboli. Nácum elt ignarus rei 16. Gerfon.
quit . futura :tuin ,ficoram prudentioribus, to.2.de exa
Quintò , de prafontibusres obſcura non & doctioribus agat, exili fono, ambi- min . doctri.
eft, nam quacumque actu exteriore prodito gue , uel perplexe &obfcurè adco re litt.o.in fin.
funt,ut fecreta furta,res perditæ , the- fpondet,ut uix intelligatur,exépla ue- gli. 8.de un
fauri olim defolli,metalla ſubterranea tera ſuppeditant varij, b recentius v- rieta.rer.
quæ hominum cognitionem fugiunt; num Grillandus ,i idemq; fieri ab eo h Cicero de
demonibus nota funt, de folis cogitatio- Colere teftatur Pſellusl.deNat.dem . Si diuinat.
nibus in aniino manentibus contro- res ipfi fit cum ignaris & fimplicibus, i 9.6.74.7.
fucuin
 Libri IV . CII. Q. III. 145

fxcùm non facilè deprehenfuris;auda : Primò fi talis fit illaproportio ut fufficient

Eter, & palam mentiiur. Caufa tâ am, fer unum ex alio deprehendatur, non eritdice
biguc refpondendi eft, vt quomodocú niatoria neque damnanda hæc inquifitio. Pro
que res accidat, laudem confequatur, portio autem huiuſinodi triplex eft.
I pro contuloris voto ; fin contra , vna,qualis effe & us ad fuam cauſam ,fic
queat prætexere ignorantiam atq ; ftus cognofcit ecclypfis ex cæli motu ;alia
porem interrogantis , qui mentem re- gualis caufæ ad ſuum effectum , fic ex
fponfi non intellexerit . Ecce Crąſo refuno ignis cognoſcitur: tertia, qualis
1pondet. diuerſoruin effectuum cum cauſa com
muni cui vierque effectus cõnectitur ;
Perdet Crafus, Halyn transgreffus, maxia & fic originis ratione etiam fibiquo
maregna . dammodo proportionantur ; fic, quia
quæ caufa eft arcus cæleftis, cade quo
Si uiciffet Cyrum , học volebam di- que cauſa eſt ferenitatis, rectè ferenita
xiffet ; le copias omnes hoftiles depo , tein ex arcu cælefti colligemus . Si ve
pulaturum . Vincitur Cræſus ; hoc ait rò ex pullo horum capitum triú queat
volebam , te amifurum regna ampliffi vnum ex altero cognoſci; cenfenda in .
ma ,cur mentein meam non aſſecutus ueſtigatio cum tacito dæmonis pacto
Simile reiponſum tulit Ferrátis Han coniuncta .
driç Comiuis maier, cum pro diadema Secundo quoad ipfam cognitionem , fiue mo
te carcerem filius ibi infelici prælio dum cognoſcendi conſidera;Num quæra
defpondit.lege Gaguinum lib . 7. Hij Frac , tur cognitio certa , & infallibilis , vel
Bernar. Girard.lib.10. Annal.,' faltem firmior,quá par fit fperari, con
Septimò fciendum damones , qux pollent fiderata humani arbitrij , & aliarum fi
celeritate, qua in rem.crislingoitieru.m inter milium caufarum cócurrentium liber
uallo regionibus geruntur,ea 1am celeriter den tate,cuncpactum tacituin cenfebitur.
nunciare poffe,utdiu ar tepradičiaab ignaris Hinc vehementiſlima ſuſpicio naſci
putentur. Sic A pollonius , cum Ephefi tur contra astrologos,onirocriticos &
efet,exclamauit, ut prafens ſpectacu- ſmiles, qui de huiuſinodi futuris con
a Philos7.in lo ,Romæ interfici Domitianum . A a- tingentibus aliquid abſolutè afferunt,
uita Apoll. liud exemplunde quodam iuuene re- eriamfi dicant , le velle id probabiliter
blis Noc. fert Gellius . 6 aliud de Chariberto canţum affirmare. f Contra ex eodem f Sixt.s.in
Attic.c.18. Aimoinus , c aliud fuitemporis Gril capite excufandiaſtrologi, onirocritæ bulla cont.
Clij: An- landus, . plura xui huius Nicol. Re- & fimiles:qui reuera non niſi ve proba astrolog.
nal.c.22 . migius. biliter , & indefinitè ,circa humanos e donc.
d 9.6.758.8 Le his,qui yolet plura legat Grilla. uentus, quædam conijciunt,ex impres
el.3. damo 9.6.a.n.3 . Michael. Medinam lib.2.de re fionibus cæletiibus & corporeis affe
nolatr.c.10 & a in Deü fidec.1 . Binsfeldiúin rub.C. de ctionibus, quas homines vi plurimum
malef. mathemat.Norab.10 . ſua ſponte ſequi ſolent. & g Caiet.2 .
Tertiò attendendum ; selitne quis ferio 2.9.95 ar.
QV AE STIO III . guerere cognitionem occultorum , per media ad 5.666.
id uana , don ex medijs iftis folis,non a Deo,il
Quomodo dignofcaturdiuinatio a prophetia , lam exspecter, nam & runcprefumiturtaci
có conie&tatione? tum pactum fubeffe.Ex hoc capite a fuper
ftitione diuinatoria excuſabitur.i.qui
Vando pactum adeft expreſſum ,
nihil res habet difficultatis,in pa caret , ſciens eam inutilem efle:
cto tacito difficilius iudicium . Triata- admodum nemo fuperftitiofum iudi.
inen poteruntobſeruari, nempe propor cet eum , qui in cerebro gallinæ lma
tio rei cognofcendæ & caufæ per quam ragdum , vel in fimiæ tergo caudam
cognitio quæritur ;natura quoque , qua quæreret, ſciens ſe illicnon inuentu
prædita eft cognitio quæfita; o inti tio, rum . 2. qui gnarusrem ad hoc natu
quam habet qui quærit. ra ſua inefficacem efle, per hanc ta
K men,
 146 Difquifitionum Magicarunt.
men , a Deo cognitionem exfpectaret Sint exemplo Saul coſulens Python
precibus & de liderijs petitam : fic in niſlam in Endor , & vxor Ieroboami
S.S.excuſandur fortes conſultoriæ , de conſulens Beelzebub Deum A ccaroni
a 10.7 . Eurto A cham , w & de cauſa tempefta tarum . 1.Rogaz 8.6 4.Regum ... 1. Natuma
blon ... as, & &dc lonacha; e iuxta dictú fa quoque fun lethaliseft Diuinatio coniã éta tast
C1.Reg.12 pienris,et fortes mittunturin fnum f ,edem tum implicitafuetucite inuocationi,fenquod
d Frou . 16. Domina temperantur: fic etiam excufandi, idem eft pafto,fed for veniabilis,1.propter
v.ult. qui in grauicauſa , &arduo negocio , ignoranciam ; fi illa canza ve difficulter
cum aliud non fupperat remedium , fi víci potuerit; hoc eft nec affectata, nec
gnum a Deo petiere,ex cælo vel terra , nimis crafía vel fupina fuerit . 2. licet
veldoceri cupiunt , per aliquam você materię leuirasordinariè nonexcuſer,
fiue a & ionem humanam , præter inten eo quòd hçc eft vſurpatiocognitionis
e D.Tho.d. tionem dictam vel fa &tam ,& vt feruus Deo reſeruatæ , quæ per fe admodum
7.95 . ar.7 . Abrahæ , & Ionathas fecerunt. f o grauis etiamfia materia abftrahatur ;
f Cenef. 14. hæc veriora funt, quam quæ nimis rigi ramen quando claris indicijs cóftarer
do 1. Reg . da: Niderius pofuit in Præcep. 1.c. non animum . & intentionein planè caruif
oo litt. D.in fine. ſe fuperfticione , ( v.g. quia non tam
14.
cognitionem adipiſci voluit ,quam ta
QVAESTIO IV. li obferuantiuncula fic ſe per iocú ob
lectare) peccatum fierer ueniale vani
Quale peccatum ſue diminatio? tatis; pofferque nonnunquam contin
gere, vt talis iocus ob omni deli &to im
Nprimis illicita eft,& fuperftitiofc,eofor munis eſſet, & adeò decenter, & opor
Inpiens hureim ,quando quæritur cogni tunè adhiberetur , vt ad virtutem Eu
cio rerum ipfi dæmoni incognitarum . trapeliæ videretur pertinere. Sic P.
Thicita , fuperftitiofa emanifeftè haretien ; Greg. Valencia. b quem in hac quæf. h 2.2 . diff.
quando dæinonicultus latria , veldu fum fecutus. 6.9.12.8.4
Hæ exhiberur , vel imagines vellibri
baprizantur, vel pueri rebaptizantur, QV AE STIO V.
rerum vè facrarum abuſus accedit. Illi
citatantum , non fuperftitiofa , quando Quotuplex ſoitdiuinatio ?
quæritur cognitio quæ dæinonis ſcire
g Permaid . non fuperat . ! X
67 in part, Seando fciendum , quod cxplicir par E uinationis omnis fundamentú eft i de do & rin .
2. diri&t. In Hum femper fit mortiferum , fiue voce,lue iinplicitum ,vel explicitum pactú cum Christ.c.22
quifi. de quo facto dæmon inuocerur,nec inter fide- dainone. Implicitam cenfetur ,quando do 23. D.
nosplura li. les vllus videtur locus efle ignoratio- quis quærit, cognitionem ſoli Deo re- Th.d.9.95.
fog. nii Alcimus Auitus, vtmittam ceteros feruatam ,aliunde quam ex Deo,idque 47.2 .
contra diuinationem illicitam hanc tu medijs indebitis, hoceft, a diuina pro
Bic ſententiam veriffiinam lib.z. Cami. uidentia ad hoc minimè inftitutis .Na
Fap. 15 . hocipfo quod quisad hasuanitates &
infanias falſas reſpicit, vult profecto a
Nec minus hoc pallat temeraria cura fridi dæinone edoceri; quihuiufinodi curia
Angit præfcitus ducti quos terminus dui; fitatuin auctor eft, & earum functioni
Cam tamen edu&tas inferniſedib. umbras bus ſe lubentiſſimè permiſcer. Explici
Colloquium mifceteputent,donnota referre: tum factum ſeu inuocario duplex elt ,
Spiritus erroris, quitum bacchaturin illis, nam velfic expreffis , & conceptis ver
Ad conſulta paratwanis responfafiguris. bis, ve faciunt incantatores, qui coniu
Ne vero multis dicamus fingula verbis, rant per illicitas formulas a dæmone kCaieta.d .
Preſenti illufus, damnabitur ille perenni inftitutas, vel fit ipfo facto & actione; 9.95 . ar. 3 .
dudicio , quifquis vetitum cognofcere ten- quando quisfacit illud ,quod nouit dę Nauar.c.11
sat . norem , pro figno ſeu reflera fuæ opis Manua. nu
& efficientiæ , conftituiffe . k mero 21 .
Theo
 Libri IV . C. II. Q. IV . Et V. 147
Theologi expliciras omnes ( vt & militudine pecita ab illis,quosagabi- de spea .
a 8.9.6 . Grilland.. ) reducunt ad Necromantiã : dis exagitat;quos,inquiunt,non matò d Marcus
implicitas,ad'Sortilegium & r nagrium ni fibiignota farifolere , fed linguis eriä in sita S.
mis laxe & iinpropriè his vocib. vten loqui quas,duin fari erant, nullo mo- Porphyrio-
tes, quarú prenioreftfignificatio , nec do iciuiflent, Verùm hoc,quod dedin- nis Gazifis
fatis omnes fpecies ( quæ penè innu- guarum locutione addunt,arræ bili să- Epiſc.
meræ :) comprehendens : de quib. iam quam caufæ efficienti , nequit aforibi , e jáblishli.
materia , & ordo me vocant figillarim quia de pendent à confideracione. Præ demyster.
agere . Diuiduam in duo quah capita cerea fanior ,hoceft Chriftiana, philo Flutar dide
omnes quas inuenio fpecies , priore Sophia hac in recófentit Pfello ; qué il defec. oracu
complectareas in quibus clarè cogno li iniuria reprehendunt, qui Prellus,& li Höponet.
fcitur pa & um expreffuin : pofteriore cú to Codroncheius & Fernelius in ſi Aponenf.in
cereras . agnes medici , f cenfuit effectus tales feat.zo.pro
adfcribendos dæmoniadfiftenti , vel blom .Lagi.
QV AE STIO VI. obfidenti hoininem , ſpecum ,ftatuan- Lemn. li.2 .
ve ; per accidens tantuin fieri, vodæmó de occult.c.
Defpeciebusdiuinationis,in quibusaperta hæc quam illa loca , vbitalis nó eft ex- 2. Sirenius
inuocario interuenig . halatio, velut accommodatiora inttitu fup.com alij .
to fuo deligat; ficut & libérius obfideo f Fernel.li.
Vius suma quafigenicra farne duo, arrabiliariorun corpora. Quare quod de abdi. rer .
H VON Oraculü fou Demonomantia,& Mon expurgato medicamentis corpore, cel cauf.1.Co. ,
jania . fer vaticinatio ; hoc inde fit, quia demo dronch. 1.2 .
Oracula znaticinia,qcpair pan'e ,partsúpate illa corpora deſerit, in quibus non in- de morb.me
7 *, Demonomantie , hæcomnia potiunt tenir amplius amicas libi diſpoſitio- lef.c.8.
pro ijfdem fumijnam commune omnines Quod vero priſca ceſſarini oracu
bus eft,quod ijs T heomaniiam veram fi la ,non tam tribuendum vapori ſeu ex
ue prophetim Díabolus conatus fuit imi halationi illi deficienti, quain virturi
tarì,dando petentibus refponfa , vel ex Saluatoris noftri Ieſu ;qui fuperueniés
.. antris, vel ex ftatuis , vel ex hominib. fortior , forci armato hæcdecepcionis
Talia fuere oracula ,louisDodonai, quod vafa extortit. lainblichus,ipfe libi con
a pofteris Dodanim inſtitutum ; qui trarius , g vaticinianecab arte,nece glib. de moy
Magi fuere, & quercus confecrarunt, natura, nec a ratione ,nec ab alia qua- iter.c.21.26
& pelues pulfari inftituerunt, quæ ſpe piam caufa mansare cenſuit, ſed diuini 26 .
cies diuinandi diu ſanè viguit: itein 10 cus tantum toncedi, hoc eit á dæinoni
tuis Ammonis, quod Hebræum vocabulú bus.Dæinon autem hæcoracula plera
lignifica veracem juxca vnam Etimo- que per maleficas fundebat,cales enim
logiam , ná iuxta aliam potes cum lo- fuere illæ feminæ, quæ dicte Dodonides
fepho fortem interprerari. Nam media volumbe , vt docuit Paulanias in Arca
litteræ ,geminatio porius ad pronúcia- dic. b fic dictæ ,quia Theſali (tefte Ser h Natalis
tionem , quam fignificatum , pertinet. uio in Bucoli.) tam vaticinatrices quá Comes li.6.
Græcis ējamos harena, Aegyptijs Ham- columbas,vocant sasiades:TalesGal Mytholog.c.
mon Sol, quo nihil occulatius, nihil for licene ( ſic dictæ mulieres antiftites Gal Tó.
tius, fecundum Gentiles. Item louis Tro lici numinis, in Sena Britannici maris
phonij de quo exftat accurat” Dialogus infula ) quæ magici carininis vi tempe
b Dial.Tro Nicolai Leoniceni:6 item Apollinis Del ſtares ciebant , leq; in quæ collibitum
jhonius. phici ;Clarij, Delij ,Smynihai & innumerac animalia uidebantur transformare, fu
c uide Ca- alia ;Venerisetiã Ga{enzis,paucis noci. al tura prædicebat, & fanabant quæ alijs
lium Calca Horum caufam phyficain reddi poſle inſanabilia. i tales Pythia Delphis , vt i Pompon .
gin. lib.de muki cenſuerunt , non veteres tantú , ex defcriptione Oraculia plurimis cra Mela lib.i.
oracul. Iul. fed & recentiores viri eruditi; e ple dita paret :calis furidica Braebidarü,quod cs Celius
Siren.lib 9. riſque viſum eſt peculiarem quandam oraculum ab Jainblicho defcriptú.Ma lib.13. an .
defato.Le- toçi illius èterra exhalationem ,quæ fa gi etiainfuere natesColophonijs Trophoni, riq.c.33.
loj her.lib.4 . naticosefficiatadducere . Vtuntur fi- & Sorattini, de quib. Paufan in Achaic.
K 2 &
 *
148 Diſquiſitionum Magicarum ;
& Strabo Geograph. libro 5. legendi. portentum flammis expiauit. Vocátur
Talis Francica Pythonilla , quæ Mero eciam huiuſinodi à demoniafflati,vocan cir. D.do
ueuin decepit , de qua Gregor. Turo tur fanatici eciam a Iuriſconfulcis , ' diledi & .
nenſ.Hift.Franc.lib.s.c.14 .Tales omnes Græcis &v6cos, évbeesexos , ér985rásos,
Pythonici ,qui & ventrilogi dicti, & in a differunt ab Arreptitiys & obleſſis ſola vagi
spiunggr, & dryaspirantes, ( eo quod .cinatione. Ex hoc genere fuere , Or
a Orig.li.7. ex iino ventre vox prodire videbatur, pheus, Mufæus Atticus, Tyrefias Sofie
contra Cell. ve explicant Orig. & alij a ) & Seppo- patra apud Eunapium in vita Aedeſis:
Chryfoft. in pártus,eo quod aliquando lub pecto Montaniltæ apud Epiphan .heref.85.
j.ad Corc. reinfra cute fe dæinon oftentet, & per & alij apud Lactant. lib.4. inftitut.c.25,
5 Iz. & Oecü pectus loqui videatur (talem ſe vidiſſe Ruffinum lib.2.Ecclef.hift.capite quarto, &
men.in cap . fcribit Cælius Rhodiginus b ) vocan- Oecumen. ad cap.Actor.12. & cominu
16.actor. tur etiain pyrhones a ſciſcitando TuvOdbye niore confenfu Sibylla ,quarum nomen
bli.8.c.1o dav , & e'upíxalol a quodā Eurycle ob non eft iinprobabile deductum a ki- d Effa 4 .
tefio ,iuxta Suidan & Ariftoph.vel abbel, d recepit, acceptauit , vnde Kabals fi- 0.4.
iplo demone obfidente, qué Euryclen goificat doctrinain cælitus traditione
vocat Plutarchus. Huc pertinentqui- acceptain.Sanè Sibyllaruin antiquiſſi
bus dæmon ex arca refpondet , operæ ' ma Samnbeche, Noachi filia fuit. Tales
pretium puto adfcribere,quod duo re etiain ſunt exsaTimo!, qui a dæmone
centiores fcriptores Germani de hac extra fe rapti , mocu lenfüque priuating
recommemorarunt : fuifle in Miſnia & mira pucantes , interes fefe adipice.
rutticum quendam : hunc domum reru re, qux furura poftmodum , enunciant.
lifle pecuniam veficæ luis inclufam , & omnes huiutinodi phanatici, fiue va
fcamno impoluiffe : cumque alio abi- tes idoloruin , ventriloqui,Ecitatici, &
uiffet, lus domeſtica , vr vorax & mul- reliqui quos dixi,damnantur in S. Scri e Leui.28 .
tiuorum eítanimal,in veficam incidic, ptura, é & contra hos Saul pęna mor v.vlt.Des .
& vt vidit deuorauit. Rulticus rediés, tis fanxerat, vel potius a Moyſe fanci 18.v.11 .
quam non inueniebar, ab vxoredepo- tain fuerat execucus, f f 1 Reg.28 .
Scit. negat mulier vidiffe fe, quid agac? ‫ככל‬
adit ftolidus veculam propè degetem , CTIC II .
SECTIO
quam pro veratrice habebant , iuber
muliercula virum in limnine domus re De Mangania modis varijs , pri
fiſtere , neca linea quam creta notarat mo de Necromantia .
latum abire culmum :mot ingrefla cu
biculum , dæmonem ſciſcicatur de fure caput voca
Smida A tur Literum diuinationis
his verbis,arcam introfpiciens. zondeid ,fiue paryantia ,cuius
N. pecuniam fuam domum reuerfus tali ami plurimi funt inodi' .
fit die ,quem aisfuratum ?refpondit vetera Præcipuuselt ille , quem cum Iam
tor ex arca ( nouo fuo tripode)(ies come blicho perperam nonnulli audent vo
dit domeftica.Tutamer dicito,coniugem eius, care despiar , rem peffimain honefti
utcum facerdoteamaſio cam abliguriret,cla nominis pallio regentes , vt accuratè g lib.4.de
Justuliffe. reſpondet illa fuitico, quod a docuit PetrusLeloy herius, g alijs me ſpect.c.4. xi
dæmone iuffa ,tacer de ſue . Sed rufti- lius dicitur Luxouírtua , fugeaud cylch de Aug.lib.
cus cunctafciebat . nam nihil veritus fuxopoutaña fepulcrale carmen vocat A- 10.de ciuit.
anile interdictuin ,pedetentim ac leni- puleius , communiter dicimus Græca Deist.9.
ter illam fuerat fubfecutus , & ante o denominatione Necromantiam ,hāc Gé.
ftium cubiculifubftiterat,vt quid ma- tiles certis locis ( quæ putabant elle
lefica moliretur, accuratè per rimaob inferni oltia , ve in occiduo Galliæ lito
feruaret. Reuerfus doinuin vxori , & re, vt apud I helpro :um , Tarentum ,
amicis cuncta narrat; ex eorum cófilio Aucrnum , Cimmerios, & Heraclæā )
fuem inactat,crumenam potitur. Der certis tribus exercebant; quibusſe pu
fere triueneficam , vo calunniatricem , tant manes elicere,deſcribitur accura
& dæmonis partiariam . magiftratus te a noitris poctis, Horatius Sat.8 .
 Lib.IV. C. II . Q. VI. Sect. II . 149
78. carminibus que uerſant atque ve Vocat inde 12 Maneis, tequequi Mancis
nenis 13 regis ,
Humanos animos , has nullo perdere pof Et obfidentem 14 clauftra lethalis lactes;
fum Carmengue magicum uoluit,enrapido 15
Nec prohibere modo,fimulac vaga lunas minax
decorum : Decantat ore ,quicquid autplacat leues
Protulit os ; quin offnlegant,herba queno Aut cogitat in umbras. irrigat fanguis
certes . 17 focos,
Vidi egonnet nigra fuccinctam vadere : Solidaſque 13 pecudes weris , de multe
palla specum 19 7
Canidiam , pedibus nudis, parfoque che Saturat cruore. libat den 20 niueum infue
pillo , per
; Cum Sagana maiore ululantem ( pallor Ladis liquorem , fundit e Bacchum 21
utraſque is.many :
Fecerat horrendas aspectu fcalpere ter Laua. 22 canitque rurfus , 23 de ter
ram , ram intuens 24
Melidenſes . Vxguibus , áo pullam diuellere mordicus Grauiore Maneis uoce, et attonita 25 cist.
etiam hodie
agnam
agnü diuel- : Cæperunt. cruor in foffam diffufus, ve Afcripfi notulas numerarias,vtin
lunt , teste inde
Castaneda telligatis, toridein his verſibus ritua.
Maneis elicerent , animas reſponſa da- lia exprimiaccuratiſſimè, vt ſolet poe
li. 1.Hiftor. turas . ta iſte : de quib. qui plura volet , adear
Indice cap. Lunen en effigies :erat , altera cereaw . Aduerfaria & Cominentaria noſtra ,
31.ego puto maior quæ iam edita ſuperioribus annis . Sta
ritum foede Laren , que poenis compefceret in ferio- tius tainen addidit numerum ararum
) ris feriendi rem . hoftiarumque, & alia quędam ,hocip
effe. ¿ Cerea fuppliciter ftabat feruilibus, utque fum Tireſięelicium deſcribenscopio
Lam peritura,modo. Hecaten nocat alte- fiflime,ſed parum clarè : addain lucis
res re, duan aliquid aſcribédo , quod illorum erat
Altera Tifiphonen d
, oc. officium , qui commentarios polliciti.
Primò itaque ſignificat Tireliam foli
Seneca in Oedipo, canit in nemore cum huic duntaxat diuinacioni, aegle
obfcuro denſitate arborum Tirefiam ctis alijs, vacare:
hancmagicen peregiffe , yc Laium e
uocaret ; Confulit ille Deos ,non larga cade inuěcü ,
Non alacri penna,aut verum -ſpirantibus
* Huc ut facerdos intulitſeniorgradum , extis ,
Haud est moratus , praftitit i noctem Nec tripodeimplicito, numeriſque fequen
locüs . sibusastra ;
Tunc 2 fora tellus , 3 ſuper rapti Thuria nec fupra molitante altarifumo:
a
rogis
laciuntur ignes.ipfe 4 funeſto integit Subdit folicum duntaxat Maneise .
Vates amictu corpus, dos frontem qua licere;idque tum facturum ,prius The
tit , banuin regein ,quiſe conſuluerat, ritè
Lugubris imos 6 palla perfundit pedes : purificale, & communiuifle, ne quid
Squallente cultu maštus ingreditur fe- illi noxæ a Manibus inferretur. Sed
nex : primus verſiculus ,mendofus eft, &
Mortifers canam 7 taxus aftringit com fortè præcedens aliquis intercidit :
mam ,
a Nigro biden tes vellere , 8 atq ; Atra boues Tă penitus dura quă mortis limite manes
Retrò trahuntwr, 9 flammapredatur Elicitos patuifferefert ....mox; ' >
zi 10 dapes, parat ante ducem , 26 circumque
Viuumg 11 trepidat igne fergli pecus. Aidentum
k 3
 ISO Diſquiſitionumn Magicarum .

male me vifceribus laceris,co * odoriſulfurisaura, Tirefas . ... Cuius mox fubit carmé nim ifte să
cod . odoris . Graminibuſque nouis , & . Longe murmure Magicú prius ( nam & Papinius duo guis,primus
Caruled.co : purgat. ponit) quo inuocantur, Infernus feu effundeba
rond wocar Tartarus, Pluto , Proſerpina, Hecate , tur, quãdius
tur ferrugi Deinde,deſcripta filua veceri, & te Tiſiphone, & iubentur Cadmeæ gen terra imbi
nee,nam co nebrofa, & horrenda, & Hecatę facra, tis Manes liberè pati exire , ceteros beret: pofte
lor hic Diti & ſpectris infefta . manere . rior Maniž
facer.es potus ac de
Imbr A Hicſenior wates (Stygis accomoda quippe Tartærea ſedes de formidabile regnum licie .
dai , mell is Terrafacris; multoque placent fola pin Mortis inexpleta, tuque à ſuauiſſime fra
guia tabo ) trum ;
liquor.
• Velleris obfcuri pecudes armentaalisti Cui feruire dati Manes,eternaj fontum
Quantum )
werſus iste', Atramonet 'Supplicia ,atque imifamulaturregia mun
Tum fera 27 caruleis intexit cornuas di :
non pëdet 4
precedēti:de fertis Solustepulſanti loca muta , inane feue
r&
claratfuſio- ipfe manu 28 tractans, noteque in limi
nis modi . ne 29 folua. Perſephones, vulguſque caua fubnocte re
Trunca ne Principio largos nouies 30 telluře cauata poſtum
mora , arbo Inclinat Bacchi latices , munera 31 Elicite,có plena redeat Styge portitor alno
verni Fertefimul greſſus,nec fimplex Manib.efte
res decapita
tas,quod hic : Lactis,có Acteos 32 imbres ,fuadumg In lucem remeare modus , tu feparecoetu
Crkorem . Elyfios Perfeiapios,uirgaque potenti
ſoline.Ache
ronte fara Mazibus aggeritur quantum 33 bibit Nubilus Arcas agat.contra per criminde
arida tellies . funétis;
funt Eume
nides . Ara 1 Trunca 34 dehinc nemora aduoluitsme Quiplures Erebo , plureſ è fanguineCad
stufquefacerdos mi;
tres ponun
Tur Hecata : • Tres Hecata, 35 totidem fatis 36 A Angue ter excuffo do flagranti prenia taxe
cheronte nefastis Tifiphone dux pande diem ,nec lucis egētes
tres Eume
nidibus: fed Virginibus jubet elle focos . tibi rector 37 Cerberus occurfu capitum detorquear um
Auerni, bras .
he, nõ infos
fe ,> humiles Quanquam infoſlus 38 bumo, fuperattas Sequicur tandem ſecúda, & minax
• men agger in antas incantatio , inoram vate non ferente .
tamen ,unia
Pineus : hinc iuxta 39 cumulominor Atque hic Tireſias,nondum aduentantik
ca Plutori,
ara profunda umbris .
infoffa , fed facranimus
fuper illas Erigitur Cereri frondes, atque omnetu Teftor(ait) Dinos ,quibus hunc
etiam alias preffus ignem ,
Intexit 40 plorata latus, iamque ardua Lauaque 49 conuulfa dedimus cærcheſin
eminens: fi terra ,
milis, paul) ferro
Signati 41 capita , e frugum libaming lam nequeo toleraremoram . caffufne facer
hac demiſ
42 puro dos
fior, Proſer In vulnus cecidere greges . Tunc innuba Audior ?an rabido iubeatfi Theffala cătu
pina.Cupres 43. Manto Ibitis?an Schyticis quoties armata uenienis
ſum plorata
: Exceptum pateris 44 pralibatfanguint Colchis agit , trepido pallebunt Tartara
uocat : qua Los omnes motu ?
in funereat Ter cincum 45 n &ta pyras,ſacri de more Noftri curaminor ? | non attollere bustis
: licuius am
parentis , Corpora, necplenasantiquis ofſibus uinas
buſta. Prali Egerere , do mixtos Calique Erebique fub
Semineres fibras 46 dondhut fpirantin
babat Virgo
i reddit
Sanguinem
vifcera ,nec rapidas moratur frondib. 47 Funeſiare Deos libet, aut exſanguiaferro
quein Mao
atris Ora ſegu auf agra functorum carperefi
neis bibity
ri. Subiectare faces , atque ipfe fonantia -48 bras ,
Serunduse flam mis Ne tenues annos ,nubemquehanc frontis'
Virgulta, et triſtes crepuiſſent séfit aceruos opaca
Sper
 Libri IV. C. II. Q. VI .
Spernite, ne moneo , da nobis fenire facul
tas .
Scimus enim eo quicquid dici ,ferique ti
metis ,
Et turbareHecaten , ni te Tymbrae uere
Ecce tibiMa rer ;
gori in dan Et triplicis mundi fummum , quem ſcire
mones iaci nefaftum eft ,
folitas mi illum ,ſed taceo,prohibet tranquilla ſenen
nus, de qui. etrus .
bus dixi lib . lamque ego nos avide,donc.
2.ex Anebo
ne Aegypt. Ex his Papinij ritualia præcerea ,
Triplicis, plusviginti, notaui noculis : fingula
&c. Demo- probare libriintegri foret. Illud ian
gorgonë de- tum addidero, patere hinc duos Necyo
fcribit. mantia modos; vnum per ſacrificiun ,
& incacationem folain , quo utebatur
Tireſias , alium Theffalicum ,adhibitis
funeftioribus ritibus, oflibus , fibrifq ;
mortuoruin , & alijs rebus planè fera
libus, quem Lucanus deſcribit lib.6.a
gens de Erichto excitante animam de
;-.functi milicis Romani , primum itaq;
illic inter cadauera , nutans animo qd
caperet ,
1 Ele &tum tandem traie &tum gutture 2
corpus
Ducit, d , in ferto laqueis feralib . 3 unco,
: . Per ſcopulos miferum trahitur , per fax'a
12. cadauer ,
Vi&turum , montiſque caui; quem triftis
Erichto .
Damnaratfacris,alta fubrupe locatur.
Vt illicin ſua ſpecu , quam nemus mittunt ,
tenebrofum magis inumbrabar , vbi .. ! "
nulla vnquam a ſole lux ; cadauer ha
buit aſſumpſit habicum artis ſuæ præ 112 bis
ceptis congruentem .
* pro , deco Diſcolor 4 do nario furialis cultus to
lor , hoc eft * mictu
ter . Induítur, vultuſque 5 operitur crine ſo
luto ,
Et coma uipereis ſubstringitur borrida 6
Infertis .
Tum opus aggreditur , & adhiber
inſtrumenta ſolica , quibus corpus vi
uificari uideatur.
Pectora tunc primum feruenti 7 Jangui
ne fupplet
Se& .11 . IS !
Vulneribus laxata nonis, taboque medul
las 8
Abl.it , & uirus large 9 lunare mini- Virus. Spu
ftrat. mam quam
Huc quidquid fetu genuit natura finistro uocãt Lune
Mifcetur,non ſpuma canum , 10 quibus de qua Cő .
onda timori eft : in Senecam .
Viſcera non 11 lyncis ,non dipe . 13 no- forro cña a
dus byens ! qua hic reco
Defuit,en cerui pasti ferpente iz medulla ; ſentur, habë .
Non puppim 14 retinens Euro tendente tur ut vena
rudenteis na magica ,
In medijs echeneis aquis,oculique 15 dra ueterum li.
con um , bris cemme .
Queque 16 fonantfarà tepefa&ta fub morata ,
3 lite faxa ;
Non Arabum 17 uolucer ferpens , inna
taque 18 rubris
Aequoribus cuſtos pretiofe uiperx conche ;
Aut viuentis adbuc 19. Libyca membra
na cerasta,
Aut cinis 20 Eon pofiri phenicis in ara .
Quo postquam uiles,co habenteis nomina
pestes
Contulit, infando 21 ſaturatas carmine
frondes ,
Et quibusos dirum 22 naſcentibus in
spuit;herbas
Addidit , & quicquid mundo dedit ipſa
weneni,
** Poft herbas incantatio fequitur du
plex, primum vlulatu ( ficut Horarij
Sagana ) & incondito feraruni ſono ;
deinde concepto ac ſolemni Carmi
ne. Hodie quoq; murmur, verbis præ
Tunc vox Labæos cun &tis pollentior her
55. Excantare Deos ,confudit 23 - murmura
primum
Diſſona , humana multum difcordim
lingur .
Lutratus habet illa -canum , gemitufque lu
porum .
Quod trepidus bubo, quod ftrix noduna
queruntur,
Quod ftridēt,ululantquefera, quod fibilat
anguis,
Exprimin, do planétus illiſa a cantib.unda- a corrige
Siluarumq; fonum , fratte tonitrua nubis. cautibus.
Top rerüm riox una fuit,mox cetera cantu
K 4 Ex
 2

152 Diſquiſitionum Magicarum .' '

Explicat Aemonio,penetratquein Tarta vrnis .
ra lingua . Teque Deis , ad quos alio procedere vol

Duo mox ſubducurcarinina, prius Fixta ſoles , Hecate , pallenti tabidafor

& quoque ( vt fuperiora illa Tirefiæ ) de ma
precatorium , pofterius comminato Oftendam ,faciemque Erebi mutare uela
riuin . In deprecatorio aduncantur Eu S bo :
menides, Styx; Chaos, Pluto , Mors , Eloquar immenfo , quia te ſub pondere
Elyfij, Perſephone, Hecate , Cerberus terra :
Parcæ , & Charon; & obfecratio addi Contineant, Ennea ,dapes: quo fædere mee
wur,cómeinoratis fuis meritis, ac gul stun
tu illis afliduo , necatorum infantium , Regem no& tis ames '; qua te contagias .
a
& ntropophagiæ ; paffam
Noluerit renocare Ceres · Tibi , peffimie Hec imitse
Exaudite preces; fi vos fatisore nefando , Mundi
tus Cl.Clan
Pollutoque uoco ,fi nunquam hec carmina Arbiter , immittam ruptis Titana cauer- dianus. -
fobris nis ,
Humanis 24 ieiuna cano, fi pectora 25 Et ſubito feriere die paretis ? an ille
plena Compellandus erit ; quo nunquam terra Minatur
Sepè dedi, da laui caldo 26 profe&ta ce vocato ? Demogergo
rebro : Non concniff * tremit ; qui Gorgena cernit nem , quod
siguis, 27 quiueftris caput , extaquelan apertam , imitatus
cibus in fans
Verberibuſqueſuis trepidam castigat Erin fuit Stalius
Impofuit ,ui &turus erat:parete precanti.
nym ; uerfibus cita
Infpe &tata tenet vobis quiTartara ; cuius tis.
Deinum , cum umbra, iam apparés, Estis vosſuperi , Stygias qui peierat yra
Suum cadauer ſubire vereretur ,acde das ?
trectaret,quod illa iufferat;
Miratur Erichte Neque hæc tantum , ſed poſtquam
vinbram in corpur fuuin impulit ; il.
Hasfatis licuiſſe moras, irataque Morti Jam quoque adfuta, eique pollicita eft
Verberat immotum viuoferpenté'28 cm immunitatein a magicis de cecero can
dauer , tibus .
Perque cauas terra , quas egit carmine 29
rimas -
* v Dic ( inquit Theffa'a )magna
Manibus illatrategnig ſilentia rumpit: quod subeo mercede mihi,nam vero locus
tum
Idque minis illismagorum veterú , Immunem 30 teto mundi praftabimus
quas Porphyriuſmet irrifit,comme AKO
moratis ; quas apud alium neminem Artibus Aemonijs. tali tua membra for
tam diſerce expreflas inuenio , funt au pulcro,
tem ſequentes :
Talibus exuram Stygio cum carminefil
[ MIS ,
Tifiphone, vociſque mee ſecura Megara ,
Vt nullo cantata magis exaudiat ume;
Non agitis fanis Erebi per inaneflagel browse
: lis
Sit tanti uixiſſe iterum . nec verba , nec
Infelicem animams iam vos ego nomine ù berba
* En zoroa vero
Audeannt longefomnum tibifoluere Le
ftrei illud : Eliciam ; * Stygiafquecanes in luce su thes
qui damones perna A memorte data ......
Hoeat tellu . Deftituam , per buftafeguar , per funera , Add:dit carmen , quo 31 quicquid
ris, canes , cun &tis
confulit,vmbram
doctum li.z. Expellam tumulis, abigam vos omnibus Scsre datur ,
De .
 Libri IV.:CILO. VI. Sect. 111. IS !
Denique cum cadauer reſpondiffet ri Geniorum per excantationes certas attractin
non potuit, fine venia Erichtus vmbra tionem , co è ſublimideduétionem ,dedu &ta vo
difcedere , concedit ergo redeundifa- cea xxã quod idem fit cum ranã,etuoco.idé
cultatem . alibi f non obſcurum exemplum no
: ... Sic poftquam fata peregit. bis propoſuit Santabareni illius Pſeu - 'fp.4.f.415
Stat vultu mættus tacitò, mortëq.repoſcita domonachisqui Baſilio Imperatori fin
Carminibus magicis opus eft, herbifque ca- lium vita functum , fic oftédiffe fertur,
dauer ac fi viuus adhuc foret. Effecitenim ,utfpes
Vt cadat,danequeunt animam ſibiredde- cie imaginaria Constantinus eques patri , in
re fata . quadam filax,obuiam fieret; què ubiuifusfuif
Confumpto iam iure ſemel.32 tum robo- fet Imperator, dio complexus,e oſculatus eſſet,
re multo mox evaneſcentem ex oculis amifit. fefellit
- Exftruit illa rogh ,vadit defuntt ' ad igneis Imp . ted non Leone Philoſophum lu
Accenſa iuuene pofitū relinquit Erichto , niorem Bafilij filiú ; qui Sancabarenú y
Tandem paffa mori .... non pro ſancto ,fed pro venefico, vee
Simortuus inori quiret,velarte Ma Fat,femper habuit. Sacræ Scripturæ ,vi
gica reſuſcitari. ſed de vinbra; ve de a * dentur hancdiuinationévocare , diui
nima locutus poeta, metaphoricè vitá nationem perPythonem , & vſurpantes ni
mortemy; vfurpauit. Sunt auté , & in miru Pythonein ,pro deinone ex terrę g 1.Reg.18
his verſib triginta duę notatæ obſerua profundo ſpecu adueniente, & reſpon v.7.8.
riæ Magicę in hac fpecie diuinationis. dente. Periculi plena res , tum ipfi Ma
Huic ſecundę fpeciei,quatenus iniurij go , quem Diabolus interdum aufert
funt in vita functos, vel deportationis, & vita aſpectuiq; fubtrahit, vt de quo
vel inorris poena ftatuta in viliores , & dam varrat Franc. Picus ; h túiplis
a l.3 . S.ad- & pofterioreiure , in vtriufq; fpeciei qui curioſe contulant,qui nonnunquả h lib.4. de
uerſus.D.de euocatores a Conſtantino lethale fup . de mente abalienantur, & malè pereŭt pranot.c.9 .
Sepulc.u.d. pliciú fancitur. 6 Tertull.arcanúdere vt Rex quidam noftris teinporibus . i
1.qui ſepul- git, c cum docet, non vmbras defun- Quis eriá neſcit infelicein exitum He i N.lib.z..
cr.C. eod. ctorum , fed earum loco dæinones ap liogobali,huic ſuperſtitioni addi&tiſ . Demonom .
b 1. rnulti. parère, dæmonesoperari lub obrenru mii k verilque confultori & cõlulen 6.3 .
C.de malef. animarum ;item ,omnein incorporalein ti, pęna mortis lege ueteri i Aigebatur.Ik Xiphilin.
at mathem . corporum exhibitionem præitigias ef Non defunt,qui de his intelligát illud in eius uit.I.
Glib. de ani ſe. Exempla dęınoruin quiapparentes Regis Hymnographi , m comederunt fa l Deu.18.v.
MA mentici fe eſſe animas defunctorů, no crificiamortuorum , & illud Iſaix ; ' n num 11. jū&o Le
ua & vecera Creſpecus lib. de odio Sata- requiret pro viuis à mortuis?Hæc de Necro, uit.20.v.6 .
ne difcur.12.a fol.192.in fine.Prior illa Ti mantia fufficiant, de qua ingeniofum on 27.
refiæ ,in qua nudú fimulachrú feu ido- opusexitarSteph . Forcatuli I. c . quo m Pf. 105 .
lum animæ exhibebatur , & fola perfis Iuris auctoresPapinianu !n , Africanú v.28.
ciebatur inuocatione,o naghyTeld pro Pauluin , & alios introducit fua ipfo fanc.8.v.19 .
priè dicebatur : pofterior verò, in qua met reſponſa explicantes .
Diabolus fæpè ; cum cadauer nó ade.
SECTIO III.
rat, totius humani compofiti figuram
fimulabat ;v.g.cum quis Achillishabia De Hydromantia.
Xum ftaturamg; corporis videre voles Davis foecundior impofturis.Tā
bat ; ordinarie núquam
effufione obtinebat, ideoque Apolló. blichus meminit ud pour titás,feu din
-Tyanæus d yo ſe peritiore alijs often- uinationis per aqua, quæ traditur An
d Philoftra. derec,negabat ſe fanguinem libaſie ;vo dronico Imp.in pretio fuiſſe. hicenim
lib.4. *cabatur itrićtè, pexvouditela ſiue rempor cum multiplicibus,propter crudele e
pártia Glycas e dulputans de verbo di&tum ,de necadis coniuratoruin pro
cp.z. an - kaydoviSerda ,fcribiteå vocem quofda pinquis, odijs ac malis ſe videret ob .
nal. accipere pro obteruatione oium ,alios feffum ; ad futura per noxioruin da
verò pro euocatione.Nam xaydora voch monum , cultun nolcenda fe conuer
tit ;
 1541 Diſquiſitionum Magicarum '11
2 Nicet.Cho tit; feque totum (inquit Choniates a ) per- aquę colore fuit , & imaginibus in ca.
niat.annal. mifitýs , qui futura ex aquis,quafi per caligi- appareribus,fic tradit Varro belli My
lib.z.
nem cõijciunt, & imaginesfuturarum rerum , thridacicieuétuin, multis verſibus pres
velut ex umbra ſolarium radiorum , confectan fignificaruin fuiſie . Adid oliin fontes
tur. Ac ipfe quidem is nocturnis aoris inter quidam fuere particulares , vnde &
offenoluit,metu fame, vi arbitror:fed illud wie goueéythe vocata: tales ex Xenago
Hagiochriſtophorita Stephano mandat. Is Seo ra docet Macrobius fuiſſe crateres Pa
the adhibito ,quieb ineunte ætate talibus ora-, licorum in Sicilia : b talis in Aegy pro blib.s.Sat.
culis deditus ,oculos propterea Manuelis Imp. cilierna in templo Aphaceno , de qua c.19.
iuffu amiferat,certo ritu perci &tatur: quis poft mirabilia memorat Zoziinus ; c & ve c in uita
Andronicam fot imperaturus? Malus genius mittam Iunonis paludem apud Laco- Aureliani.
in aquis primas nominis Ifaacij litterasea hi- nię Epidannum , Apollinique Thyr
buit, fed ordine conuerfo Si.pro Is. idque ſe- xeioraculum , prope Cyaneas ad Ly
cunda refponfione addidit fore; intra cum , in fonte templo proxiino ; d .vie d Paulan.i
eraltationem crucis . atque ica planè acci- detur hucreferenda Celtaruın yeterú, Achaic.
dic poftea ;imtra illud tépus,iuflu Iſaac hocelt Germanorum , ſuperititio ; qui
cij Angeli,occiſo Andronico . Modú recens natos Rheno fiuminicommen
illius diuinationis Nicetas addic ſei- dabant,ea mente, fi fpurijforent abſor
gnorare,nec ſcire velle.ad fugam tame bendos, li legitimni innoxios ſupernata
ſuperftitionis ſcire,non eit inuule. In- curos . iuxta illud Claudiani :
venio ſpecies eius yarias. vna fiebaç Et quos naſcentes explorat gurgite Rhe
per annulú de filo fufpenſum in aqua , nus.
& vaſculi latera cõlticutis ictibus puls Qua de re plura diximus Commentar. in
ſantem : alia coniectis in aquam itatis Tragoed.Seneca,
uá tribus lapillis, & obſeruatis gyris, Quiorò ftatuebatur cyathus aqua
qui trifariam inuicem implexi , circa plenus , & verbis inmurmuratis obter
Lapillos diffundebantur : 3 .. ex agita- uabatur , num aqua fponte efferuefcés
tione varia pelagi,quam olim Siculi & effunderetur. Sextusmoduseit Fefla
Euboeenſes, hodie inulti nautæ norāt , nus; ibiaquam in vitreum catinum ef
· Hinc Chriftianorum quorunda Orié fundunt,eic; olei guttulam adimiſcét ,
talium nata fuperftitio ; qui quotannis & fic in aqua,tanquam in ſpeculo ,mi
mare quafianimatuin baptizant. Alio ra cernere fe opinantur. Septimum in e loun.Leo.
longè pertinet , quod Princeps Vene- dicat Clemens Alex.cum fcribit mulie.li.3.defcrip.
torum annulo in inare iacto quotannis res Germanas,Policasfonum,vortices, africe ..
Adriaticuin fibi deſponder. Domina- accircumuoluciones amnium notare,
tionis indicium ,non magię argumen- & inde futura prędicere. f Deniq ;non flib. 1. stre
tum eſt. Fit in memoriam naualis V 1.- funt alieni ab Hydromantia , qui ho- mat.
& torię; qua duce Sebaſtiano Ziano vi die adhuc in Italia ,ad furtorum aucto g uita6.46
6.40
cerè filiú Federici Ahenobarbi Othores detegendos , trium fufpectorum no
nem , captupique obtulere Alexandro mina totidein pilulis inſcribunt, & eas
III . Pontifici,qui Venetias profuge- in aquain conijciunt : hiſque multò
rat . Tum enim żiano Póntifex annu- funt fceleratiores , qui ad hoc aqua lu
lum de manu fua detractum obtulit , di Hrali abutuntur. Ceterum tempore D.
cens; Auctoritate mea hoc annulo fretus Oceg Bernardini Senenſis ſupererant adhuc
num tibi fubijcies;& quotannis tibi posteriſq; veftigia #ayoudvitas. Nam qui eius
no die ;quo bant wictoriam ,proEcclefiadefen- vitam compofuit , ei contemporaneus
frane obtinuifti,defpondebis mare : utiſciant fcriptor , g de Aretio agens itta prodi
omnes , maris tibi dominium conceffum, quia dit ;extra moenia urtis eius fons antiquus fuit,
Sedis Apostolica tuende curam es ftudiumfi- jamolim temporibus illis, quibus idololatrin
deliter fraſcepiſti . Sit hoc tibi quake pignusbe- regrabat, impuris demonitas dicattis. Sele
nedictionis,do fecun de fortisin futurum.nar- bant eò ciues Aretini, 6 air circumquaque
rat Villamont inslib.1 . Peregrinat.fu & c.34. wicini , tanquam ad oraculum Apollinis con
Priør illoSabellicus Decad. i . lib. 7. 4. ex fluere , refponfa petentes ad occultas queſtio
LES
 Lib .IV . C. 11. Q : VI Se& . 1111. 195
nes fuas, e morborum fuorum curationes ad mixeú Págömantiæ refert Pauſaniass
uerò animaduertens Bernardinus,uerusChri- agens de Pacris Achàiæ :ibi ante Cere bin Achm .
ftiana religionis cultor, o amator , aduerſus ris ædem , fontem effe, qui à templo la .
hunc demonum cultum fortiſſime fefe erexit: pideo pariete ſecluditur . Ibi oraculwin
dosprimò quidem concione ad populum habita maximè veridicum fuiffe cognoni. ex eo non re
Casſoluta, magnoperè omnium confirmatis rum omnium , fed morborum tantum euentu
animis, hortatus eſt eos fequi fei,ad demolien . predicebantur . Speculum (air ) tenui fufpenz
dam impuriffimorum damonum habitatione, fun funiculo demittunt, ita librantes , ut in
prorſuſque abolendam .Mox uerò arrepta fech- fonte
omnino non mergatur ; fed iſſo ambito
riguelmallea,cum popula egreſſus est ad fon fummam agaem contingat. Exinde vbi odo
tem ,cumque ad fanum damonis perueniffet, res adolesserint; er ritè Deam precatifuerint,
primus ipſe ictibus cepit contundere , euertitg infpiciunt in fpeculum , & ex eius imaginibus
aram , fontem lapidibus penitus obturanit. periturufae an victurusis ager fit,de quo con
fuluerunt,diuin ani. Negalatius omnino huius
Aque diuinatio patet. Sed & de Pythago
SECTIO . IV. ta recentiores'memorant, folicum ipe
culo concauo inſcribere litteras huina
De alijs mangania generibus. no ſanguine temperatas , & fpeculum
. Lunæ opponere, ficquediuinare. e c Leloyher.
Rimò loco obuja aex avopartua 4. Non diffimilis præcedenti,xpisan libro 4. de
de qua Pſellus cap.ult.& Nicecas d. douceirteta ; nifi quod hæc in cristalli Speat.
lib.z.Cedrenus ex teftatur víum Lanne fruitis fiac annulo inclufis vel vaſculo
Maguin Theophili Imp. pręceptoré : alteri, veletiam nudis , & in cylindrum
Curopalaces foannem Patriarchá Ico aut obelum conformatis ;quibus etiam
nomachum vocar , Glycas vero fcribit fingit ſe dæmon inhabitare. Quendam
p. Annal. 2. verum Alexandri pacrein , Noribergę anno 1530.ferunt in criſtal
A egypti Regem Nectanabum , Magiæ lo theſauros vidine , à dæmone often
peritiflimuin , hac cognouiſe, Aegyp- tatos : quos cum poftea quodam ante
tum in hoftiuin venturain poteitaté : vrbein loco effofio quæreret, adhibito
hodie ea Turcæ vtúrur.nani in peluim familiari vno ſpectatore, & iain in fpe
aqua plenam inijciunt cum variis cha marcam vidiflent , arq ; ad eam cubáté
racteribus precioſos lapides ,auriargé atrum canem magus Ipecum ingredi
tique laminas; tum relponlum ex pel- kur arcam aperturus, canemg; abactu
uis fundo auditur. rus, ſed Cerberi oftam ſecumnon accu
2.yaspoperérteld. hæc fiebat perphia Jerat.itat; ille cacumen fpeluncæ quaf
las vitreas ventricoſas ſimiliter aqua fauit , & iniſeruin ruina obruits qua &
-plenas ; & infpectante puro puero ,vel fpecus terra opplera . Vir quidā, patrú
prægnantemuliere; reſponhdoco, cer memoria Græcarum litterarum Lati
iz figuræ , & imagines apparebanc. > narumque peritus, & felix fi illotis ina
3. KAT077 poudyteid , quæ rerú quæ- nibus fideimylteria correctare nó pre
fitáruin figuras in fpeculis.exhibet po- fumpfifler, erudicum commentarium ,
a Spartian. litis; in ulu fuit D.Iuliano Imp. a qui in Germania ,ediditde demonum natura,
in luliano. imperium emit,de quo ifta Spartianus eumque libello Plutarchi de defectu ora
fuit præterea in Iuliano hacamentia , ut per culorum præfixit, ex eo petita at, verbis
Magos pleraquefaceret,quib. putaret uel odiã ipfius , fequens narratio : Conſulti ali
populı deliniri ,uel militum arma cõpeſci. Nă, qui derebus (ait ) ignotis,in criſtallis confpi
dos quaſdam non conuenientes Romanis. fa- ciunt ea manifeste,de quibus quafitum fuit.&
crishofiiasimmolauerunt, eg carmina propha poltea , Fuſe aiebat fibi netum unum ex
na incantauerunt, & ea quæ ad fpeculum precipua familia Norinberge E . um quodam
dicunt fieri; in quo pueri , praligatis oculis in- tempore ueniffe ad se, attuliſſe inſericopan
runtando, uertice reſpicere dicuntur, Iulianus niculo inuolutam gemmam criſtallinam , fan
fecit. Tuncque pueruidiffedicitur ( aduen- gura rotundam , do dixiſſe : donatam fibi ih
tum Seneri, Iulianideceffionem . Aliud lam fuiffe à quodam ignoto;qui fe ante muitos
annos
 136 I Difquíſitionum Magicarum . 21
annos de hofpitio compellaſſet, forte in forů co Burdigalæ aduocacus quidam'paredrius:
sentum quamque ipſein domum ſuam addus habebat in phiala vitrea : eo mortuo,
xiffet , triduo habuiffetſecum.Fuiffeautê ab hæredes nec phialam retinere volebac
illo difcedente,con relinquentemunus hoc,ad nec frangere audebant : confiliú petitu
gnificationë grati animi,edo ti fecristalli usi ri ,adiere Colleg. Soc. Iefu.patres iufſe
Lulë: fiqua de re certior fierivellet,tt prome- re phială deferri ad fe ,corâ ipſis ſe ter- >
ret cristallum ,de puerum marem caftum iube ræilluſuros. artulere, ſed orarấtneco .
ret afpicere ,& ex eo percun &taretur,quid cerne rá ipfis frangerent:immania fe metue
veripfostè enim , vt de apparentib. puero vifis re vila.recedétib . ergo illis,in accélum ,
omnia,qua requireret ,indicarentur. Atq; affir tum forte clibanum magna vi phialam
marat hic, fenulla vnquamin re fuiſſe dece coniecere, & nihil aliud, quàm ex veri
ptum , & mirabilia de puerorum indicýsreſcia uſque elementiconflictu breuern ſtris
aiſſe: cum ceterorum nemo quiſquam aliud , dorem audiuerę ... Mihi ipfi cum anno.
nitidam , puram gemmam intuendo video 1578. iudicis adhuc minifterium ubi
ret.Quodam tamen tempore, cum gravidaip rem, inter rei cuiuſdam Licéciati anno
fius vxor puerum marem geftaret in vtero, illi tatas à filco chaptas:Præter:Jibellú Ma
quoque species in cristallo oblatas.Primò auté gicis plenum characteribus, oblata fi
omnium formam viri fefe exhibere folitam illo mul capfula, fandapilæ more efforma
habitu ,quo tum communiter vterentur. Et ita ta, & in ea virunculas inandragoreus,.
deinceps aperuiffe,de quib. interrogatum effet, ater, & fitu pædoreq; obfitus, largo cas
catera: explicatiſque cun &tis,illam rurfus viri pillitio,fed imberbis:hunc , vulgo pu
figuram difceffiffe .c euanuiffe reliqua. Difce tant,ad diuinationes,lucra,& alia mul
identem autem eam ,quam diximus, figurã vi- ta mirè efficacem ; accepi librũ, capsa;
fri,viſam ſapè vrbem perambulare , ingredi & fictitium cadauer, hoc etiam primú
templa . Fueratautem famapaſlim difſipata laceraui abrnptis, auulfifque brachijs:
de illis indicis,vtnegan ub. aut diffimulanti- dictitabat, qui aderant,magauin mihi
• bus ſuum deli &tum aliquod, vulgò minarëtur: & domui periculum imminere:rifi, &
Je relaturos de eo ad illum ſein criſtallo osten- abire ,qui mecuerent,iuffi:abeuntibus:
dentem virunculum .Quin etiam compertum in focuin , quiaderar,conieci: nec aliud
eft,fuiffeà do&tis quibuſdam ,de dubitationib. quam vtieradicis odorem percepi.
fuis in litterarum ftudijs aliguadoneſcio quid : 5. loco fuccedit dan TVAKANTI'd
propofitum ,ea in criſtallo leétum . Sed his, do quæ diuinat annulis ad cercam celu po
alijshuiufmodicompluribus commemoratis di fiturain conftrućtis, vel incantatis , &
(xitsplengerus,hunc aliquando ad ſemeniſse cũ fuper tripodem ad certa verba motis:
tali oratione: arbitrari ſe tempus eſse,utà mic defcripfit Ammianus lib.29.cuius ver
Stallirali vſu tandem abftineret.Nam fi į ba dabimus,fect.3.9.7.vel annulis incá
jam perfuafum ,eo ipfo non leuiter peccari ,dn tatis ,qualis fuitannul. Gygis ,quo (te
animi perturbati cruciatusgrauiflimos , fe diu fte Herodoto ) fretus Candaulem inter
fanè perpeſsum efsezitaque fe decreuifse dein- emit.tales duo illi Phocenfium tyran
ceps nihil cum illo experimèto velle inegotij ha ni,de quo Clem . Scromateus;qui loni
Bere; -tradere nunc ipfi quod accepiſset, de tufpontè edito eum commonebant de
quo meminiſse poſset,quid ei ſapèdemonftraf- commodo rerum gerendarum tempo
Jet,neque neſciret quirumores in ciuitateper re : qui tamen inſidias conſpiranciun
crebuiſsett. Permittere autem , ut faceret de eo fic euadere nequiuit : Fuit huiuſmodi
quod collibuiſset. Tum Spengleruscollaudato annulus exitio cuidam Hieron. Cancel
0,4ccepiſse fe aiebat criſtallum , & in minutiflario Mediolanenfi :vt & alteri, qui cú
fimas partescontudiſse, de una cum ferico in eum in ignem proieciffet, fed méte nó
uoluto in latrinam abieciſse. benè , profe- bona , ſtatiin á dæmone correptus , &
cto benè,nec apriuspocuit. vtinaın fic in furorem actusfuit. Princeps quidā,
omnes hæc , & fimilia ſuperſtitionis ar hocæuo ,alium emerat aureis viginti;
ma abolerent. Nec verenduin quidquá promilerat venditor, femper, duin ge
elt cuiqua m , ne fortè dæmó vlcifcatur. itaret, alex, & chartarum luſum forelu
impune hoc oib . qui cum fide fecere. crotum.it ,ludit primò,cedit non infe .
liciter
 Libri IV. C. 11. Q. VI. Sect! IV : ist
liciter: redit ad fritillum ,ſed inagna cū iudicabant illum ; quo nominato , cris
numinorum iactura. Sic ſe delulum vi bruin tremebat , nutabat, mouebatur
dens, quem eminon oportuerat, annu vel conuertebatur.quafi qui digitis fot
lumn confringi iußit. cipem tenebar, arbitratu fuo cribrum
6. Occurritorulértele , fiucoruxo - mouere non potuerit . Quod formulā
le dérzela.in hac olco ,ac fuligine impol -Pictorius proponat verborum pronú
luti pueri vuguem illinebat , & vngue ciandorum , fécit inconſultè ; quod ea
Tolem verſusobuerfo ,certú quid fub- fit vfus ter, & euentum certum prædi
murmurantes,videbant, quæ cupierár. cet ; fecit impiè, & métitur polliceda
Hodievlterius progreſun malú.Quc 1o . ad eundem vſum erat concein
uedum quendam Veteranum militem 781a ; qua fecurim rotundo infigebant
Hiſpanuin noui , bello , & armis, quam palo , & ex eiusmotu furem deprehen
pietate clariorein ; qui, quo tépore duxdebant.Quando autein fucceflus full
Medinæ celi ex Gallæcia foluebat, Bel si diuinatio petebatur , tunc gagatein
gium petenis, Bruxellis, non vni in vn- lapidem fecuriimponebant,ut Plinius
gue ſuo claſſem è portu Corunnæ ſol- refert lib.36 . cap 19.
uentem , & paulò poft procellis vehe 1. erat κεφαλαιονομάντια;faciebant
menter afflictain ,veluc in fpeculo cla- afini capite laper prunas aſfo Germa
rè oftendebat . Hic ille , qui vulnera quo nis prifcis in vfu fuiffe volunr. Longo
que folis verbis fanabat aliorum ; lua bardi poltea vfi capite caprino,cuidi
fic fanare ipfe ,vel alijs fanáda permit- uinum honorem habebant. . VehecGreg.li.9 .
tere detrectabat. menter Tufpicor prius illud de Arcadi epist...et in
7. Quidam putant eſle aimponentelar co pecore genus olim ab iinprobis Iu dial.li.3.c.
illain Arittophanica! n in Nuisbus. Sed dæis interduin Diuinationi impen 26. & 28.
iſta ,fi tonitru,fulmen , oicines , & alia fum ; hincque factum vt Apion ,& rei do hom . i .
fimilia conſiderat,pertinet ad auguriú liqui Aegyptij , & illos fecutus Tacit!
fi planetarum adfpectus felices,aduer- calumniarentur , eos pro Deo capuc
folque ,ad afirologiam ; ſi quædã aereo afininum coluiſſe.
rum ſpectrorum infolita viſa ,vt equitú 12.X264folláv Thid ,per claue;cui cir
armorum , & c . ad TEPATOT LOTÍMy refe- cumdabane chartulain inſcriptam no
renda . Sola huc fpectat,quæ ex aere có men ſuſpecti : deinde clauem alligabár
iurato dabar oracula, de qua Pictorius facræ fcripturæ codici , hunc virgo fuo.
deMagia cap.10 . Cardani Aeromantia, Atentabat , & verbis certis murmura .
de qua ibi agit , potius Hydroinantia țis chartula ad noinen criminoſi verce
dicenda eit. batur, inouebaturque.
8. dici poteft apud'usid, qua vtútur 13. fit quod German. quidam . I ..
incantuores, fcu ſnudas , qui diuinant his verbis tradidit;ex oculo qucque excul
freci lolo dæmonis commercio; præter forbodie furcognoſcitur. Primum legüturpſala
-incantationem nihil adhibétes: vt Fel micumLetania deic de formidabilos ſubſequi
fæ faciunt quædam mulierculæ triba tur oratio ad Deum patrë', & Chriftum , item
a Vide 1o . des ; a & nonnullæ Aegyptię, fiue 2 in exerciſmus in furem hinc in medio ad oculi fio
Leon in degalæ, de quibus poftea totain Europā . militudinem ueftigio, figura circularisnomie
percurſantes, & in Byzatino foro Tur nibus,barbaris notata , fegitur clarus aneus
ſcript. Afro
ca lib . 3 . cę , & oliin sn Apulei aſino,quidain Dio triangularis, condirionibus certis conſecratus,
phanes. incutiturg; malleo cypreſino;et dicitur,iuftus
b Theocrit. 9. eft xoriivousírtala , quæ vfurpata és Domine , c. tum fier prodetur . Roftan
loco fepafuit.
Luciano Pol veteribus b ( unde, & Adag. cribro diui chij quidam pecunià in quodam
luci . nare )cribrum iinponebatur forcipi,for Cum antem eam pofiea inuenire , iam citò .
cipein binis digitis comprehendebant non potwilſ(1, fabrum conuenit, abeoquepetijt
& eleuabant,& præmifis verbis conce ut ocul:es furi excuteretur . Quopactoftatim
pris ,ſubdebant nomina eorum ,de qui ipſe Dominus, qui fabri Diabolica operas
bus fufpicabátur eos furtum , vel aliud ufus eft, eculum amifit.nonne lector opri
occultum crime , patrafie: reum vero me, iufto Deiiudicio ifte incidic in fo
ueain
 is 8 Diſquiſitionum Magicarum
Heam quamfecit,& meritò pereulica Haem reuocari poffunt ad tria capi
tam iniuſtè ,per artem peffimam ,malu
alteri moliebatur ? fubdit; Guffronij qui- ta gariolationem , fiue harufpicin am ,auguri ,
dam cochlium argenteum amiferat: cum auté & fortes, de quibus nunc videndum .
frerem exc oculoquoque excuſso cognofcere cupe
rer,fabrumadijt ,ab eoq; petijt,ut fua artemit SECTIO I.
gicafurem oculo priuaret: quodfactum eff,
ftutimfilialas illius,qui cochlium in quen . Ee Haruſpicina , Ariolatione .
dam angulum coniecerat,oculum amifi.Sed
& aliud diuimationis diabolicæ Riolatio latiflima- lignificatione
om
Sepertiini Indorunn hiftoriis, en ?
de Floridenfium rebus geſtis agunt. fed hiceam ſtrictè lumo , vt Ifidor.cum
afpidonantiam vocare pofluinus N . ar- fcribit; Ariolivocati,propterea quod circa
rant fequentia de Rege Holaca Ourinaaras idolorum nefariaspreces emittunt, infu
com exercitu ſubfiftere iuſso , fevénia nefta facrificiaofferint ,iſque celebritatibus
gnum centuin , & vigintiannos ſuperá demonum refponfar accipiunt. a quibus ver
tcm aduocafle , & quo in Itacu res ho- bis deſcribic folam diuinationem ex alib.8 . Aty
Stium forent pronunciare iuffife. Tum plicitam , quæ ad oracula refertur. Hoc mol.c.9.
magus locum in medio exercitu paraut,o co placuit ét Babano, b & Graciano, luo bli.de ms
Spect gonj.quod puer eius geftabat, fcuto, ni, & Burchardo , quiin decretuin ſuú gor.praftig .
perere'illud iubet: impetratum illud collocat, id retulerunt.Haruſpicinum idem Ifido- c.1.26.9.3
orbe quinque pedum diametri circum illud du- rus vult dictam ab obſeruandis horis ;
toadditis quibuſdam characteribus, & notis: melius alij,à veceri vocabulo Haruga
tum in ſcutunagenibus flexispedum calcaneis quod ( telte Donato ) holtiam fignifica
infedit,fiçit nulla partehumum tangeret ; c bat. Ego nunc vtrumq; nomen media
nefcio quid ſubmurmurans variosgeftusexpri quadam , & modica laticudine vſurpo ,
mebat, tanquam inuehementem aliquam ora pro tota ieporxonid vererum ,fue diſci
tionem incumberet.quand quadrantem hore plina diuinandi in facrificijs Gentiliú
produtta,illicò tam horrendusapparuit,ut hu- lolita feruari:quareolim femper puto
manam effigiem amplius non exprimeret. nõ in his interuenifle idololatriam expref
sta omnes artuscontorguebat, ut oſsa diſsolui fam , non tamen femper pactum expli
exaudirentur,deniqueprater naturam multa citum : hodie fieri poteft , ut neutrum
faciebat.His peractismomento in priftinü fta interueniat.
Tum redijt, lafsus tamen admodum , de quafi Haruſpicum ,feu Gazarenorum ( fic
attoritus:deinde circulo egreſsus Regem faluta eniin vocatos docet D. Hieronym.in
fit,iplique indicauithoftium numerum etquo Efai.C. 47 prima diuinatio erat ex viuæ
loco illum exfpeftaret. adhuc victimæ obferuatione ,dum pro
Claudat feriern Salisberienſis lib. 1. ducebatnr, dum ad aram fiftebatur, dú
ide nugis curialium c.u.ſcribens:Imagina - attrectabatur , dum vinuun ei infunde
mij funt, quiimagines quas faciunt , quafiin batur. poffumus vocare uiftimariam ,de
pofseffionem preſidentium fpirituum mittunt, I'Xi, fiuerbuuaTIWY: quæ ornnia, figs
at abeisde rebus dubijs doceantur.hos idolola voler exemplis confirmaca , is adeat
treseſse facra fcriptura conuincit , s druine Barn.Briffonij ,cradeli certè , & indi
maieftatis iudicio condemnandos. gna morte ablumpti viri , Formularum li
In his omnibus verbamagica folent brum 1.quçdam etiam nos olim in Sen.
interuenire,ideo dubitari nequit,quin Oedip.delibauimus,ad illa:
ad hanc quältionem pertinean . Appellite aris candidum 1. tergo bouens.
Cursoquenunquam 2.colla depreſsü jugo.
QV AE STIO VII. : Optima 3. fandas uittima anteAras 4 ftetit
Huc properè 5 admone
Demangania fpeciebus, in quibus vel non eft Et ffarge 6.falfa colla taurorum mola .
explicitum pactum , uel tatens admo Placidcne uultu facra ,7 admotas man "
dam eft. Patiuntur ?....
Vnone
 Lib . IV . C. II. Q. VII . Sect . I.
Thone ferram 8 uulnereaffli &tipetunt! henderet,an extingueretur, & funilia.
Vtrum citutus 9.uulnere angustomicat: quidam putantauctorem , huius fuiſſe
An lentusalias irrigat plagas cruor ? Amphiaraum , alij Argonautas alios:
Secunda verò fuitextiſpicina,qua mo. apud Roimanos:vſa,Tanaquilsteltę Va clibin.c6.
tam & fingula iactarz holtiæ mébralerio Maximo; e de hac idein Tragic.
rimabant, iecur maxiinè, vnde Grecis Quid flāma largæsidne i cõprahědit dapes, Tir.
dicta simatorxonid,hanc vberrim rider Subito refulfit lumen ,es 2 ſubito accidit. Man.
a li.de facr . Lucianus , & Arnobius, b defcribit Vtrumneclarus ignis 3 nitidus ftetit, Tir
bl.cotr. ge. nofter ille eadem tragædia. Redtufq; purum uerticem 4 celo telit,
Ede certas viſcerumnobis notas. Etſummã sin gurasfufusexplicuit.comãn
Man . Genitor , quid hoc eft :non i leuimotu ,ut folity An latera 6 circum ferpit incertus via,
Agitata trepidant exta ,fed totas, MABKASE Et fluctuante 7 turbidusfumo latata
Quatiune,nouifqueprofilit 2 uenis cruor , Non una facies & mobilisfiamma futz Man.
Cor marcet'agră 3 penitùs,ac mersił 4. latet Imbrifera quales implicat uarios fiti
Liventg; s uene ,magna pars 6 fibris abell, Tris colores; parte quamagna pole
& fenenigro 7 tabidum 8 ſpumatiecur . Curuala pictonunciat nimbos fonu .
Acfemper omen unico imperio graue, Quis deſitilli,quifque fit dubites color;
En capita o paribus bina.confurgunt foris : Cerulea fuluismifta oberrauit notis,
Sed vtrüq; cafum 10 tenuis abſcödit.caput Sanguinea rurſus, ultimă in tencbrasabit;
Membrana:latebram reb . ofcultis negans. Sed ecce pugnax ignis in 9 partes duas
Heftile il valido robore infurgit latus, Difcedit.
Septemque 12 uenas tendit:has oës retro Immagit aris 10 ignis en 11 trepidät foci .
Probibensreuerti limes 13 obliquus fecat, Vtuntur hodie Lituani.nam egris fi
Mutatus 14 ordo eft.fedenilpropria iacet, vmbra ,corpore igni oppofito,aduerſa
Sed acta retrò caneta. eśne. cadar: certain ſpein recuperandæ vale
Fuit autem non quorumuis, ſed cer- tudinis concipiunt; ſin auer fa cecide
torum animalium inſpectio . Iuuenal. rit;conclamant , & pro depofito ægrú
Satyr.6 . habent. d Anab hoc vitio iininunes d Anan.li.
Spondet'amatorem tenerū ,uel diuitis arbi Gerinani, qui in fuccenfionepirarum , 3. de natu.
dem .
Teſtamentú ingens,calide pulmone colñba quas piè in honorem B.Joann . accen
Trattato Armenius,uelComagen "harufpex dunt , veteriidololatria Chaldæorum ,
Pestorapullorum rimatus, con exta catelli & Aegyptioruin in facruin morem co
Interdisme pueri ... mutato ;peccaat dum ad crepitum , fu
Sedexſecti matri viuenti,vtex nefa- mum ,flammæ modurn , & fiinilia atten
rijs lul . Apoftatæ inagicis docernur. dunt:item quia definicis vicibus ſe cir
Tenia eft wupornonid , & Tupou outside cumire , veltranfilire debere putant.
in hac aliquando pix trita in igaé (par funt enim ilta , vt re tè cenfuic Vivimpi
gebatur,aliquando tedæ pice illitæ ac- naje reliquia vereris paganicæ luttia
sendebantur, & certis characteribus fusionis, & traductionis pe : ignem, qua ali. de dimi
gnabantur, & fi flamma tedarúin vnú ex facris litceris Patres confutarūtGly, nat. 6:23
coibat, profperum ;fi'lambens, & diui cas ex Theodoreco hoc docuit, nemub
fa coin parebat ,infelicem ; fi tricuſpistos congeram . f Quinetiamlat) liberos fp.2.Anna.
affurgebat, gloriofuin euentum; fi va- fuasper ignem traiecit. Quidautean iffud'uer- fol.269.
riè diſperſa , in ægro mortem , in fano bum fabi;quafo uult Iofephus.tredit Achazit
morbum ; fi crepitans infortuniú ; fi fu- quendam fuorum filiorum Bagli filido facriff
bitò exftincta, ingens pericudum omi- cioconcremaffe.Verum Theodoritus aliter fén
nabantur aliquando hoitram in ignem tit:arbitror, inquit,hifceuerbis fignificare fpe
conijciebant, & dumtaxat confidera- ciema quandam erroris,qui adnoftra ufque los
batur ftama ignis victimarij, verumin pora dierauit.Videmus enim femetin annora
vnam coiret pyramidein ,quod proſpe gos accendi,quibusiniciantur pueri quidam
rum ; in veròdiuideretur, quod aduer- uiri quin etiam infantes abipfis matritas
funs.quis ignis calor, fplendor , afcen- pier.flammam tranſportantur, que res niderur
fus, trepitus ; an citò victiman côpre- fe quafi quadam Auerruncatio , do lustrou
tio .
 IGO Diſquiſitionum Magicarum .
tio . Sic Glycas . Sexta eft Teppanévtile , fiue orod opo
Quarta eft nubila καπνομάντεία,fu- μάντι ια, qua diuinabantolim ex cineri
miobferuatrix ,eaque duplex . a nam bus ſacrificiorum . viderur hoc factum
a Carda.li. vel grana ſeſaini , vel papaueris nigri in ara Apollinis Iſmenij , & ideo So
de var. Sap. in ardétes prunas iaciebant, & inde lur phocles in Oedi. Tyr, vocaſſe cinerem
gentein fumú notabant: vel fine huiuſ diuinatorium ,uartéien crédor. fortaf
modi granis,folum obſeruabant ſacri- ſis tale quid etiam obferuandum in ci
ficij fuinum , & interdum fumum rogi. nere Alphæi , quem idcirco Moſchus.
Huc pertinet illud Naſonis, in Ibin , de vocauit, xóvey wiposo ,vbiex Paufania do
rogo Polynicis, & Etheoclis. cui quondam , c per xórey fignificari cin Aduer .
4 réppar, per puluerem cineres . ficut & ad Sene.Me
Et nouafraterno veniet concordia fumo, in Herc. Oetæ . fumitur. dea v . 31 .
Quàm vetus accenfa ſeparat ira pyra. Et crines patrio puluerefordidos.
Hodie viget quoddam fuperftitio
De fumo illud Papinij eſt lib.10.The nis huius veltigium ;cum res,de qua di
baid.vbi poftquam pyroinantiam Tire uinandum ,digito, bacilloue cineri in
fiæ defcripferat,addit euin ore fumuin fcribitur , & cinis aeri puro permitti
faridicum haufifie. tur, & attenditur ad litteras, quæ in ci
Ille coronatos iamdudū ample& itur ignes, nere agitato apparent. Item ca iubét
Faridicum forbens vultu flagrãtevaporem . aliquem tres perſonas cogitare quibus
Vapor eniin ifte fuinus elt.nam quis cum matrimonium optet, vel fperet có
credat flamma haufiffe Tirefiam , & ſu trahere; tum tres ducunt fulcos in cine
peruixifle ? Vfos etiam Capnomantia re , ille auté iubetur fingulis perſonis
Iudæos , & conſideraſſe an fumus , qui ſuum ſuleum deligere; tum auerſus fta
ex victimarum facrificio afcendebat, re , ne ſulcos videat , quosinterea alter
rectus aſcenderet ,an in obliquum ver- tamdiu forcipe oftendit, donec eorum
geret,docet Theophylactusin Oſe.ca.4. vnus ab illo ter deligatur; & quam ille
Pictorius li',de Magia c.11. quofdá Pa- ſulcus deftinabat, ea Iponderur ipfiv
pinij verſus demorce Menecei huc re xor futura. poffet hoc vltimum ad for
tulit , quiperſpicuè ad Pyromantia per tem diuinatorium reduci.
tinent. Non aliam fpeciem , fed genus Septimaest iffou cévT41& , & orvoyér
quoddam ipfius Capnomantiæ puca- To'c, qua confiderabant colorévtriuf
rim fuifle Thurifimiam ; illam in qua ex que hicis in ſacrificio fufi. Aeneid.4.
fumo thuris adoliti diuinabant. Stati " ; Vidit chur icremis cū dona imponeret aris.
Thurea nec fupra volitante altaria fumo. ( Horrendum dictu )latices nigrefcere facrog
Hoc verum de ifta : fed alia longe,de Fufaq; in obſcænum fevertere vina cruoră.
qua Dion. Hos vifum nulli,non ipfi effataforori.
Quix ta eft ppriè dicta slavouértela Ariolationé ergo hic alij agnofcunt :
b lib.41.bi. quain proponit Dion Callius b agens ego potius diras, fey onen , vt in illis
Auguft. de Nymphæo propè Apollonian ; ibi Thyefta ;
oraculum ( inquit )editur,idque hocmodo. Verna capiti fluxere rola :
Thure accepto,precibuſque eius rei ergo , quam Pingui madidus crinis amomo,
volunt,factus,ipfum thus , ut ſecum eas preces Inter fubitosfetit horrores.
deferat ad ignem proijciunt :tum fi ratum fit Imber vuliu nolente cadit:
futurun votum ,abignithus è veftigio corripi Venit in medias vocesgemitus
tur:ac ſi thus extra ignem
fortè deciderit, ac Sed vagus intra
Currens-ignis id abripit,do conſumit: fin irri Terror oberrat. Itein
tumerit votum ,nequeaccipitur ab igni thus: Sed quid hoc; non vult manus
of in ipfam flammam conjciatur, recedit Parere:crejrit pondus,es dexteră grauat.
ab ea , atque effugit. ita in utramque partem Admotus ipſisBacchus à labris fugit,
ignis futura pradicit, morte , nuptijſque exce Circ sque rictus ore decepto effisit.
pris.de his enim non licet caiquam oraculum Et ipfa trepido menfa fubfiliuitfolo.
Und confulere. Vix ignis lucet.
Omnia

1
 Libri IV. C. III. Q. I. S. I
.; 161
Omnia tamen diuinationis funt,ſed die quoque Turcæ ;cùm ceram liquant
ſub auguriis comprehenfæ ſeu aufpi- & aquæ gurcacium inftillant, & figuras
cijs,de quib.fect.feq. Perſis diuinatio- inde orta sobferuant . Allaticx vetula
nem ex vino tribuit Alexander Neapo aliud genus.commentæ : cùin aliquis
litanus lib.5.6, 13 : ægrotat tot cereos equalis ponderis in
O & aua formaducitur ab edulibus va cendunt , quot Sanctos morbi immiffo
rijs, vt,xp!TORANT sa d'acuponartua , & res autumant: & cuique cereo fuum sa
capitouv tele , De hac ita 7 heod .Balctum appropiant:cuius cereus primus
fam.in 6.syn.que in Trulloz Mulieres quedã conſumptus fuerit, euin inorbi pronú
( inquit)cum ordeo en que ab alijs ignorano ciant autorem ,læſoremque.
Rür,enunciant.hæ dicunturxpíopicu ,que Ec Decima ancoruutua , quæriinabz
slefiis fanctis imaginibus aflidentes , e fe tur hominum mactatorum fibras ac vi
ex ijs futura difcere predicantes, non fecus ac ſcera. Vfus ea Heliogabalus, mõltrum
Pythoniffa futura predicunt.Alia poffet vi non homo : vſus etiain Iulianus Apo
deri ab Horatio fignificata lib.1.ep.ad ftata :qui grauidarum aluos ex ſecabat,
Fufcum . 6 vt Antiochiæ & Charris deprehen- c Cedr. in
Vtique facerdotisfugitiuustiba recufo. ſum ;vſus & tefte Ammiano lib.29.qui Annal.
Nam in m . f.uetuito S. Laurétij Leodié dain Pollentianus, vfæ & Arlunæ Scy- Theodo.l.3.
fis eo loco adnotatum ;Cum in feruis ſuſpi thicæ ,ur eft lib . 1. Annal. Boior a quib. 6.21.etiz.
sio furui habetur, ad facerdotem ducuntur,gus id accepere Tartari, de quibus narrat
fruftam panis carmineinfectum , dat fingulis: Cromerus lib.8.hist.Polon yli & Lufita
que cum haferitgutturi,manifefti furti reum ni večeres apud Sýrabonem lib. 3. Hæc
afferit. Sic ibi legitur.quod non tam ex- ad extiſpicinam commodè reduceretur:
plicando carmini,quan norada -ſuper vc & ad hanc , ſacrificium filiorum in
itucionis priícæ cauſa uolui adfcribere. Tophech , vbi igne abſumebantur
Item aliam puto , quæ in facrificijs in honorem Molochi in Sacra Scri
( quain Theocrit. deſcribit in Pharma- ptura. . { d 4.Re. 26 .
ceut.) obferuabat molas & libamenta , Vndecima fuit Saproveitha, ex vau- u.6 . Ezech .
& præcipuètriticum ,hordeum ,far,& rei iarni cõbuſtione.proſperum fignu, 20.4 . 31 .
ex eo toito freloque factam , farinam , fi obftreperet cum fragore ; infelix,fi
& ea mox ſubſecutam Victima colper iuxta Properţium , taceret exftin &to lau
fionem . Seneca ; rus adufta foco.de hacmulta, & ita, ut ne
Et fparge falfa colla taurorums moa : ſcias quis a quo acceperit , Pari haſius
qua de re ex Dionyf. Halycarnaff. ac Rhodiginus. e vaticioabancur a4 . elan. Pero
-Suda,& alijs,multa ibi in Comment.no tem præinanſis lauri folijs, teltibe i y rha.in Clau
a in4.Oed.1. tauj. * TipokevTeie perficiebatur ca- cophron .& Hefiodo,vnde laurus di- dianid. 2,
33 et
ſeo.ix Auqa el 7una piſcibus,quę antiquiſ ita Symboluindiuinationis , Con- derap,Pro
335 ſima na ufi illa Polydamus bello Tro-' Itantino in Geopon . & Aphtonio, in Pro- ferp.Celius
iano, & Tirefas Thebanus : apud Ly- gymn. Rhodig.l.se
cios à piſcibus viuis non vno loco pe Duodecima poteft effe Botavourthig antiq.c.7. 1
.tebatur; ſed in Dina foffa , & in fonte cum ex verbena ,lunariz ,luuia , iny
Apollinis apud Myras, & apud Syr- cæ , ficus & aliorum fimplicium folijs
b Celius l, thú vicum 6 Avziun feu qucér the rainulifue, confignatis nomine quæ
7.10.29.6. ex ſignis quæ in ouis apparebant, qua rentiuin & quæltione ,cognitio futuri
Pli.l. 9.ca. Orpheum vfum vult Suidas ; de eade perebatur.caue cuin his cofunuas som
16.etl.3 ?. nonnulla Leonicus li.z.yar.hi.c.13.huc byllæ folia apud Maronen , in his
6.2.Plut.l. referenda præftigiofa illius nuperiim eniin non quæitio, fed oraculicarmen
de industr.
-poſtoris ſcedulam in ignein coniectam erat inſcripcum . oux ou dév Tela ficus fo
Animal.
in quopis adlacoruin ouorum illæfam lia poftulabac: De diuinatione per ta >
oftentantis. Huc non elt referenda ſu- maricen ſeu myricain , ex Nicandri
pernitiofa expiacio Iſiacorú per oua , Scholialte, fic Cælius Rhodiginus: f
dequa Iuuenal ſat.6. Apollo myrica wates Sanxit prar un cia
- Nona elt xmpomáyTh ¢ , qua ucucur ho re martalibus futura , propterea infignem
L. from
 162
Difquifitionum Magicarum . “
fouticem h :nc Nicandro Mel!Tipvocat, id niſi ſagitta funis præfcindatur : cunc
eft varem.Quin magi item Scythe myrici ftatim expirare.per eius offa, certori
novaticinantur ligno. Sed do in Lesbo Apollo tu in ore geftara , uaticinandi donú na
myricarimum tenet : qua ratione MyricausEtos homines , indeque ariolosdictos
quoque eft eognominatus . Et Arbeu prodit iddegonim.tales ifti recuriti fabulasno
quandoque in fomnis uilum Deum illum myn bis obtrudunt; digni qui & terræ cum
ric @ ramo decorum . Et Metrodorus refert an- fuo 77 yraffigantur, & cum eo conui .
tiquiffimam effe plantam myricam : nam de- uentur. Nifi humanam illi formam ar
Sypti in louis pompa coronantur myrica ,ideft tribuerent,poflemus fufpicari,eosallu
tamarice , ur interpretatur Diofcorides : ficut ffle ad Plantianimal quoddam agni
apud MedosMagia fpecie ,quod pafci ferút; ficrerra cohæ
Decimatertin ou paaudyttia obftetrirens, & uicina fibi, quoad funiculilon
cum propria ; quæ per nodulos vmbili gitudo permittit, gramina , & pabuli
co & fecundis adhærentes conijciunt poft defectu marcefcere, in uicina Mo
quocies, puerpera fic poftmodum pae Iconia Tartaria , de quo Sigiſmundus
ritura . in Mofccuia, & Iul . Schal. contra Cardan .
Decima quarta nouitia quoque eft ,ex & plenius ex profeflo And. Libauius
eadem obſtetricia ſchola ,fuperftitio , p.z.fongul.difp.de agno.Scythico..
d'usocuirtebe .Feecusmaternus in ute Decima ſexta elt boudyttia ; cuius
ro materno tribus membranis inuolui meminit läblichus , & Orpheusagés
tur , quarum prima dicitur Xopior feu de Siderite lapide; ſed ritus eius mihi
fecundina ; alia verò a farciminis for- non faris pípectus. Nó defunr, quipu
ma yetcifes , tertia a mollicie deurlos tér Iudæis in vſu fuiffe lapides quofda
hæ duæ polteriores aliquando cum fæ Diuinatores , & eos prohiberi a Moſe
eu fic erúpunt, in facies ac caput infan Ieu.26.0.1.nam ubi noſter uertit, Lapi
tis quafi galearum appareat Vulgus dè infignē, illi malút uertere; Lapidé ima
i 1 Belgicuin vocă: galeam (den helm ):hçc ginationis, uel ut alij Lapidē ſpeculationis.
.. mébraná cognomen tribuit Imp. Dia Sed illi nuganturcú fuis,quos pimisli
. : duraeno , & caufidici Romani multa benter fequuntur Rabbinis.nãeben Ma
pecunia inuolucrum iftud'emebaar,ſe Kith vocar lapidé pictura uel artificio
illo ad caufæ victoriam iuuari multum aliquo fic ornatú, ut aſpectu ſuo hoies
Lamprido arbitrantes. « Ex huius regminis có- capiat , & alliciat ad hönorādījio.n.ad
in sita Dia lore rubicundo , vel liuido, fortunam duur,non quidé,ut diuinesper illum ,
dumeni . infantis,aniculæ ariolanrur.hæc duyla ſed ,ut incurues te ei', hoc eft,ut adores il
libr.z.de uc Tuc decuius vanitate legédus Le- lú. Non uos cçlabo , quid aliqñ mihi de
decult. nat . uinus Lemnius Ziricæus - Sed & hoc loco in menté uenerit,antequá edi
mitac.c. S. Iouius, ne quid fuperftitionis omitte- tioné Romaná videré. Sufpicabar no
ret,nimis huiufmodi uanitatibus, pro trú interpreté primo ſcripfime , Lapidē
Epiſcopo,deditus, in FerdinandiDa- in fignum inde cú aliiuerba tranſpoluil
vali natiuitare (lib. 1. Pifcarij ) huiufmo- fent: in fignum lapidem , factúdeniq; info
di pelle inuolutum ex utero prodijfie gnè Lapide, confirmat coniecturauerlio
conſideracur. Lxx . in qua difertè fcriptum ; aitor
Decima quinta eft æquè ridicula diuina pròx.lapide fignum Ee fuit illa ueterú
d Mofessä natio Iudæorum pet ieduim ,cuiusRab luperttitio; qui Mercarios ponebat in
Sonis F, in bini" ( mentionem a Moſe d factam vijs,uel alios Deos tios fue vintes,itine
preceptum comminiſcuntur.nempe volunt fuifle rum indices & figna . prohibeat ergo
Negatinum animal quoddam , homine ledna 1y legislator , non lapides indices uia-
38 . humana torma,cujus ex vmbilico me- rum poni, fed poni huiufmodi lapi
e Deu . 18, dio funiculus propendebar , quo inftar pes habitu Deorum , & ad adoran
Lem.19. cucurbitę humo adhærefcebat, & , quá dum . Scio quæ de radice not sa
tuin funiculi longitudo patrebatur ,cir cha prolixè hic Oleatter auterat ;
cuncirca omnem terræ fructun depa fed probare nequeo , quèd vulga
fcebatur;capi a uenatoribus non Delle eum interprecem tam facile deie .
rat ,
 Libri IV. C. II . Q. VII .
rat , immò & de verſione loci loba-
pertèignorantiæ accuſet. Etiamfi ve-
fa ſignificatio faret, aperire, dicere pof-
ſem ; quæ picta ſunt, coloribus efie có
tecta, & operta. Poſiet quis ad hâc ſpe
ciem referre quorundam fuperftitio-
nem : qui vt lomnia ipfis contingant
fururi prænuncia,geltant amerhillum
gemmam . ? 4.Metropol.c.19.4 . 29. Memorant annales
Decimafeptima occurrit pa Croucrteien
quæ multiplex fuit, de qua fic Cælius
Rhodiginus d.c.29.fcribit;Virgas in re-
bus diuinis eximij cuiufdam ufusfuiſse uete
ribus, expleriſque conie &tare licet . Nam qui
Perſicosritus diligentiusanimaduerſos litte
ris mandarunt: illorum magos , quiſacrificijs
præficiuntur, carnesſuper myrto ,con lauropo
litas tradunt fubtilibusuirgis adurere , mox
oleum ,lacte,melleque commixtum confperge-
re, ac comprecari, faſciculos ex myrica perte-
nues manu tenentes.In Pyrethiorum medited
lio furre ta ftabatara ,ubiinextinctus ferua-
retur ignis, fierentque itidem comprecation
nes non finemyricinis uirgis. Sicut in Scythix
. quoque,ubi uaticini traduntur plures,falignis
3
uirgis diuinatio concipitur: quas diſsoluunt,
ac feparatim fingulis bumi conftratis uatici-
nantur, interim sirgassomprebendentes.com
ponenteſque. Narees uero,ques eſse Androgy
nas postatHerodotus, tiliam fcinden testrifa
riam ,digitofque implicando,ac refoluendo pra
sinunt futur . &poftea;etenim inplerifs
que locis,uirgu (ut diximus )preſagiãi, quor
in primio compofitionis tertie Dion quoque co
format. Quæ ille de Perfis Magis , ab
Herodoco lib .1. & Strab.lib.15.mutua
tus:qux de Scythis, & Enarijs, ex He
rodoci lib.4. Scytharum progenie Tur
cas,hunc morem retinuiffe, colligitur
2 lib.I.Yee ex hiſtorijs « Collenucij . Sed illud
rum Noap: mihi nota ( Lector) paß dauerteiaynő
pertinere ad vnum dumtaxat caput.
Quædam enim explicitam continebat
inuocationein , nempe quæ conceptis
verbis efficiebat, vtvirgula recta,ſpon
te ſua, in circulum coirer iunctis extre
mitatib . Alia verò ad fortes pertiner;
quando regnum , velquid aliud, virgis
datis,cui obtingeret ,experiebátur:fic
A aroni prærogatiua Sacerdotij,virgu
la contigit florente ;ſic & B. Virginem
nonnulli, ex apocryphis, tradunt loſe
pho fpontam datam : quo adhuctein-
Sect. I. 163
pore diuinatoria ſors permiffa. Align
ad ariolacionem noftram ( quam aufpi
csum vocauit Tacitus) referenda; vtil
la Perſarum , & Scytharum , Germa
norum quoque, quam Tacitus defcri
bit,lib. demorib.German. qua de renos
poftea plura Sectio 3. Aliquando ad
omina,vr illa ,de qua fic Crantziuslib.
Henrici 3.Imper. fabulam de Hildebrando
puero , quod cum filius efsetfabridagnari , o *
Sarmentis ordine compofitis , inſrius ipſe hat
titteras con feruerit;quibusastanshomolitte
ratus legerit ex ea compoſitione fcindularum
Dominabor à mari ad mare. Vnde cons
je &tans diuinum aliquid in puero,fuaferitpa
renti, ut eum litteris traderet. Traditus profe
cit,& in cancellariam Regis peruenit,do Será
niarius euafit. Somnio admonitus Imp.de co
dem ,quod cornua uiderctur habere, quibusfia
lium fuum contereret, hominem in uincula
coniecit;fed ab Imperatrice uinculis exutus ,
Cluniacenfamonafterium petit. Indeque pro
fecit primum in Subdiaconum , deindein Car
dinalem , noviſſimèin Gregorium VII. Hæc
ex annalibus illis Crantzius, quæ ne .
fcio cur fabulam vocer.
Decimaoctauu ett napredoucértold :
quando nonoulli candelam in D. An
tonij honorem accedunt, ficque ſeres
perditas confidunt inuenturos . Alia
elt,vetusſuperftitio Lucernaris , de qua
Propertiuslib. 4 .
Sed neque fuppletis conftabat flamma las
cemis : & alioloco .
Seu uoluit tangi parca lucerna mero .
. Procinus in Sæt.Lucerna humoredefe&tę,
tenue, id extremum lumen ſpargebant: hæc
magis videtur ad oininis auguriú per
tinere. An etiam huc pertinuerit mo
dus furti concipiendi per lancem , &
licium , quem Sextus Pompeius defcri
bit , dubium mihi; puto pocius non
pertinere quicquid Acron prodi
derit.
Deciman ons voceur rapbevou by Teles
nempe duplex diuinatio, qua virgini
tatem puellæ explorabant i, per funi
culum ,quæ res eriam hodie in viu pra
uo: & videtur oliin eo reſpexiſſe Ca
tullus in nuptijs Pelei, & í heidis;
L Non
 164 Diſquiſitionum Magicarum.
Non illam nutrix , orienti luce reuifens, Aufpicij verò fiue Augurij vocem nức
Hefterno poterit filum circumdarecollo. eò extendimus, ut etiam omnia com .
w p. vlt.de 2.quod, auctore Guil. Parifienfe, a, prehendat ; ficut & Græci ſum pferút
vniuer.cap. folitum in Britannia redactum in polli opvidual d'IMTIS IX 10, o'tovo nedyTelev,o'pin
nem tenuem achatem in potu præberi TOOXOTLOJQy,pro obferuatione cun &tari reria
quem qui quçue fumpfit,nifi uirgo fit, fubitò , c ex inopinato, et inſolith, accidentit,
ftatim cogatur euomere. Referútur & inftituta adcognitionem futurorum, viel occal
alia ,quæ idein per urinam indicium fa torum . Sic acceptum , reducipoteftad
ciunt. Et referuntur vt arcana naturæ ; fpecies quinque ,primum ex cælo ,fecun
vereor ne prorſus fint inagica . certe dam ex auiam uolatu vel garritu , tertii
Lunt allicita , & famæ reftitutioni ob- ex tripudio pullorum , quartum ex qua
noxia . drupedibus,quintum exdiris & porré
Sunt & aliæ mille nocendi artes & cis ; & horum omnium coinmunis diui
pomina mille , quæ utinam ut inihi, fic fio eft ,quod eorum quædam funtObla
ceteris ignotæ & inexpertæ. Damnant tiua, quæ non poſcuntur; quædamn Impe
hæc omnia Theologi & Canoniftæ ; tratiua , quæ ueniunt optata & quæfi.
vide Eufeb.lib.4. Prapar. Euan . c.fi quis 26. ta . i h docēt hot
9.5. Joannem Salisberien fem libr. 2. de nugis 1.ergo genus è celo caprato ab augus Cic.d.li.2.
Curialium cap.28 Michael.Medinam lib.2. ribus proſpectu , & cæli regione defi- Fr.Picus
de recta in Deum fide fol.29. Iulium Sire- gnata( templum k vocabant) exſpecta- l. 6.depre
mium lib.9 .de Fato c. 15. 16 . bat aufpicium.nem pe tonitru, uel fule not c. 4 .
men fiue fulgecrum : quorum alia bruta, i Pet. San .
SE CTIO II. quæ nulla ratione naturæ nitebancur, & iflorius
ſed erant vana prorſus, aliaFatidica: & Montepe Tu
De augurio do aufpicio. hæc rurſus yel pettifera,uelconfiliaria lan.l.hifto.
vel auximtaria , & huiufmodi nugaciffi- rer.memora
A Perismemeludependice danaturae; ma ,de quibus multa Plinius & Seneca bil.fol.2 40 .
uc naturarumr, agricolarum & c. quæ fanèeruditè refellic Vv impina K Varro li.
de quo poftea ( eft.n.commendatione lib.de diuinat.c 3.4. ir. 9.de lingua
b. l.2.de di dignum ,utpote naturalis coniectatio ) 2.ab artibus petebatur,unde dictum an latina.
nin .
yel hominú induſtria arg ; artificio in- gurium ,quafiauigerium .Auium aliæ of. I Pli.l. 2.c.
< lib.9. de fitutum ,rebus futuris,non neceffarijs cina ,quæ cantu feu garricuşalıæ Præpetes 52. 54.
Hist.anim. ſed uoluntarijs conijciendis.inferuiés quæ volatu putabantur prædicere , & 01.28.co.
6:31.6m ali de quo nunc agimus,quod ipſemet Ci harum rurſus uariæ differétiæ , funebres 2.Seneca in
bi.
cerob va nitatis & inepriz condemna cliuia,arcula,velfcra, remores , inebre, & alię Natur.qua
# Nu. 23. uit,longè hac in re prudentior , quam nultæ.m Stultitia hæc refellitur beneftionib.
v . 23 . m Serviush
Plato in Phadro, velXenophon ,in Cy- ab eodein Vy inpina li.eodem ca. 12 .
e Leu ,19. riped.Quod uerò & Ariftoteles e me 3.de pullorum tripudio fumebatur.Duo 2. Aneid .
0.26.Dev. minit augurij ,ille uel populari ex fen à pullarijs pulli in cauea feruabantur. Festus in no
18. v. 10. sentia loquitur ,uel augurium vocauit, primò diluculò, imperato de more fi- ce Oſcines ,
Ec.34.0.5. naturalein præfenfionem auiun , qua Jencio , pulsaut ofta , cauea reclufa , Gellias l. 6.
her.29,4,9. pluuias tempeltateſque initātes nobis pullis obijciebatur :fi negligerent cibú c.6. Priæci.
fc.illud c. indicant cantu ,volatu ,vel garritu . No finiftrum aufpicium erat:fauidè depa li, 10.6.13 .
fed eo illud bis Chriftianis dubitare non licet,to- fcerentur , ita vtaliqua ex roftro deci do 18.
: 26.9.2.c.fi quin Augurum diſciplinam , incercam derent & terram ferirent , dicebacur
quis Epif.c. & illicitam effe:qua , quòd ahttineret Soliffimum tripledinm , & habebarur le
aliquantic. Dei populus,etiain ab áriolo laudatur cundųın . pauire ueteribus idem qucd
quis clericis d quam ,sciatomnes damnacame Mo- ferire .. inde dictuen primò terripa
6. Auguriis fcac Prophetis ,e & a juris canonici uium , deinde terripudium , denique n dehis Cia
26.9.5 .
f auctoribus, a quibusetiam variæ pę tripudium . » Idem & Soninium vo 1. de diuin .
3 lib. 2. de 'næ in fliguntur;quam fciunt pacti cum carum a ſono , quem puls edeliat Feftus , in
sloc. Chriſt. dænione damnari a B.Auguft., fciunt cadendo . Nugaciffimum fanè com- Puls )
6.24 a recta philofophia ualde alienam.b mentum cuius tamen neglectui in Oſeinä
tri
 Libri IV . C. II. Q. VII. Sect. II. 165
tribuere Romani clades P. Claudij, & digia, & oftenta & monftra,quatenus
a Polyb.l.1. Lucij Iunij bello Punico 1. & Fla vanam quandam ex his inſtituit diuis
co Val.Ma ininij bello Punico 2. 6 nationem , quam veteres TEPATOOX
xins. lib. I. 4. Ex quadrupedibus , ſumpta, teſte nice vocarunt, à qua aliena eft Chri
6.4. Sext. Pompeio vocabant auſpiciu pede- ftiana obſeruatio monitorum quoru
blind.22. ftria ; vt apud Germanos ex equorum dam mirabilium , quæ quibuſdă Deus
fremitu ; proprium gentis ( ait Tacitus c ) largitur. Duo exempla referam in 1 .
c li.demo- equorum quoque prafagia,ac monitus experi- c.3.9.2 . & alibi alium familiæ Ettenfis
rib. Germ . ri. publicè alunturiiſdem nemoribus,ac lucis B. Beatricis apud Scardeoneum ; tale
candidi,& nullo mortali opere contatti: quos g de fonte Glomuzenzi narrat Diet
preſsosſacro curru facerdos,ac rex , uelprin- marus, qui quando lætus pace, & an
ceps ciuitatis comitantur hinninufque,ac fre- nona annus ſubſecuturus tritico , aue
mitus obferuant.Neculli auſpiciomaior fides. na, & glande refertuin fe oftentat;quá
Durafie eam ſuperſtitionein diu po- do peitis imminer cinerib. quádo bel
ftea , etfi paulùm diuerſa formaapud lum ſanguine plenus fluit , 9 idem E
Luizicos , ex Ditmaro nofter I ipfius raſmus Stella, & Pet. Albin. in chronico
1
in comment. admonuit. De lupino au- Miſnenſi afferunt. Alibi in Germania
ſpicio Plinius , & alij valdè multa , & fonseit dictusHungerbrunn , qui quan
prorſus contraria tradiderút, quos ha do decreſcit grauem annonam , quádo
bes diligenter annotatos à Tiraquel- exareſcit dirà famem portédit . In mo
d Ad Alex. lo, d de capra , a fino, leone, vulpe,ca nalterijs non rarò accidit , vt religioſi
ab Alex.li. ne , muftela , ariete , & alijs : quæ Ale- morituri, in téplis, vbi ſedilia fua hñt
S.6.3 . xander nullis auctoribus firmarat; vir trúco capite aipiciútur . Quibuſdam
idem , fupra modum diligens, accura- ét nobiliú familijs quædam notata.eſt
tè comprobauit. g certiflima fuorú inortis indicia hét,
5. funt Omnia: quæ pertinere ad au- fi fons quida natura ſua valde limpi
guria , vel vnus oftendit Claudianus dus ab incognito quodā verme turbe
fequentibus verſibus; tur,alteri fignum eft, fi terra quædá ar
ci ipſorú vicina , in voraginé lubſidit.
Nullafque dies non triflè minatur In Bohemia ſpectrú fæinineum vefti
Augurium. quoties flauentia ſertacomo tu lugubri apparere ſolet in arce qua
dā illuftris familiæ , antequain vna ex
Sponte cadunt ? quoties exſudat ab ubere coniugibus Dominorum illorum e vi
Sanguis, ta decedat . ita ex alijs ve certa refere
Larga uel inuito prorumpunt flumina Phil.Camerar. opere fucceffiue cap. 73. vi
vultu, de ſupra in prin.lib . & d.q.2 .Monstras
Iniufsaque manus mirantia peétora tunc funt naturæ valdè aberrantis à conſue
dunt ? ta norma in animantium productione
Si buxos in flare uelim . ferale gemifcunt. ludibria . Ostenta verò, & prodigia voca
Tympana ſi quatiam ,planetum mihi tym mus, varias, & terribiles,atq; inſolicas
pana reddunt. in aere , aut alijs elementis apparitio
Ah uereor,ne quid portendantomnia ueri. nes, ac fonos, vel effectus , vipluuias
Vbi Ceres , & exempla præbet omi saguinis , acies in cælo viſas, & fimilia
num , ſeu Dirarum , & quod vocauit quib. pleni (ulij Obſequentis, & I.y
Anjurium , poftea vocat omina. Hæc folet cofthenis libri, & Iofephus lib.7. de bel
e lib.1.6.7. etiam prodigia dici. Valer. Maximus ; e loc.44. & egregiè Vvimpinali.deſign. ffàc.22.uf
de Xerxe. admirabile inter canam prodigium incidit. certa horum interpretatio à diuina re- que ad 27
Infuſum namq; patera eius uinum ,necfemel, uelatione depender ,ve fuit cóceffa Da
fed iterum.ac tertiò,in fanguinem uerſum eft. nieli: & non licet ea curiosè obſerua- g cap. s .
Qua de reconſulti Magi monuerunt,ut ab in re ad fortuitos euentus certò prædice
cepto deſisteret. Sed de hominibus plura dos : rectè tamen concionatores ex ijs
diximus lib . 3. vbide vana obſeruan- imminentem Dei vindictain denun- ,
tia egimus . Huc reducenda omnia prociant,vel ab inftanti facinore, ac vitæ
L 3 praui.
 166 Diſquiſitionum Magicarum .
prauitate homines ijs deterrent, & ad tabellis inſcripris, in altum , vel in vr
penitentiam hortantur . reuera enim nam conijciebantur.
idcirco illa ſolent à Deo oſtendi. Plu. 3. his fimilis fuit xuBoucévtHd ; fiue
ra de his pete à Diuo Auguſtino, libr. aleatoria, vt apud Propertiun,
21. de ciuitate Dei cap.28. & quihos por
tentorum obferuatores egregiè confu Me quoque per talos Venerem queren te fe
a Pic. li. 6. tant, Picus , a Vviinpina, Medina,& cundos,
de pranot.c. Sirenius . Damnoſi ſemper ſubfilierecanes.
6. Vuimpic Vlt. Auſpicium ex acuminibus mili
na ſuprac. care,cuius, & Cicero , & Arnob. me Huic deditivalde Auguftus , & Ti.
17.Medin . minere ,quidam ad oftenta referunt, berius Impp. tefte Suetonio, & Atta
li.2.dere&t, cum Cælio Calcagnino; alijad Geo- lus Rex Pergami. Vtebantur huiuf
fid.c.2. Sir. mantiam ; alij cum Turnebo non diſli modi ſorte tefte Pauſania Gręci,apud
d.lib.9. ca. mile faciunt ab Axinoinancia . Quale Buram Achaiæ : & in Apono fonte in
19.6 20. fuerit , nihil habeo certi . Legefi pla Italia, telte Suetonio , in Tiberio.
cet Antonium Valtrinum in Comment. de 4. Tanquéithe, quam dixi,feu pag
re militari, Sou sér thd quam Tacitus tribuit Ger- clib. de mo
manis; « fortium confuetudo fimplex, ait , rib.Germ .
SECTIO III . virgam fructifere arbori decifam in furculos
amputant, eoſque notis quibuſdam diſcretos,
De fortibus illicitis. fuper candidam veftem temerè , ac fortuitò
Spargunt . mox ,fi publicè conſultatur, facer
Anganiæ tertiam partem dixi dos ciuitatis, fin priuatim , ipfe paterfamilie
efle sortes. Sors olim dicta Fhur, precatus Deos, celumque fufpicienster fingu
vt patet ex lib . Either cap.9.0.26 quam los tollit, ſublatos ſecundum imprefam ante
plerique Perficam ,vel Sufianam voce notam interpretatur. & c. Frequentiſſima
efle volunt.aſſentior potius D.Hiero- quoq ; Sinis hodie eft ferè fimilis quæ
nymo Hebræum elle , & deduci ab dam diuinatio duorum lignorum æ
Hebræo, 70 phur , cadere , feu labi qualium , quam deſcribit fusè Gunza
( etiam iuxta Furiter) quia fortes in vr linus Mendozius lib.2.hift .Chinenf.cap .
nam cõiectæ labuntur, vnde & feftum 4. necnon Philippinenfiuin ,ſeu Lura
Hebræis,Phurim , no brurim . Iofephus norum in India , tefte Martino Igna
in hac voce mendofus eft, vel more tio Itinerarij cap.8. In facris litteris in
Græco decorſit . Sors autem , teſte Di- uenio nonnullas huc pertinentes , vt
b 22.9.95
A. 8. . uo Thoma, btriplex elt , diuinatoria, elt illa ſagittarum ,de qua Ezechiel, &
conſultoria , & diuiforia . alia virgaruin de qua Ofeas , & fecun
Diuinatoria vocari poteft xanų éy- dum nonnullos Mofes. Ezechielis ver
Teld : quæ ex genere fuo prohibita , D. ba ſunt : d slețit enim Bex Babylonis in bi d cap. 21 .
Gregor.lib.7.epift.47.in Decretal.c. 1. de for uio in capite duarum uiarum diuinationem verf.21.
tileg. D.Thom d.a.8.& talis fuit forcitio querens.cömiſcensſagittas. interrogauit ido
Ionæ 1. vt ibi poit Lyran .& Ferúop- la ,exta confuluit. Addexteram eiusfacta eft
timè . Franciſcus Ribera. quæ & ipli diuinatio ſuper Ieruſalem. Diuinationem
multiplex eft. vna, eadem cu.n oracu- hanc variè explicant , orta diuerfitate ,
lo; vt fuerefortes Deliz,Lyciæ , Antia quia non conueniunt de ſignificatione
tes, Pren etti næ es
, & fimil ; fic accep it verbi Sphp ; quod Diuus Hieronym .
veriit conmiſcuit, Septuaginta vero fe
In Troadibus. Poft fala d-mum for- cit ebullire , & virgam pro fagittis ,dyd
tis incefta fides. Bocé sušeßsov .quod cainen Polychro
en in Oedipo. Sorte Phabeis excitus. nius docet distun phrafi Hebræi pro
Cæteræ fortes pleræque nomen à miſit, feu iecie ſagittis . a'rti Tš putas
materia fortiuntur : vt funt παλομάντι βέλη Τέντηγάρ τη λέξει έχρήσατο και
td , Tirhope ev7a!d , dispay 17 évteld, Ba's. Diuus Hieronyinus in Com
quæ bacillis, calis, oſcillis ,puiulis, aut ment.explicat modum diuinationis;
ftabit
 Lib . IV . C. II. Q. VII . Sect. III . 167
Ftabit in ipſo compito , ritu gentris fua ** : rruin: decorticabant bacillum ligneú
culum conſulet, ut mittat;agitiasſuas in tha vno tācum ex latcre, tum in aeré proij
retram ,co commiſcent eas inſcriptas.fiueli- ciebant fi fortuito caſu , primo iactú
gnatasnominibusfingulorum ,utuideat ,cuits apparuiffet , fuperior pars decortica
Sagitta exeat , ego quam priusci'stuvem de tazat fecundo ia tu , ſuperior pars ad
beatoppugnare.Hanc autem Græci Bedouer huc vettita , profperuin fucceflum au
Thav, fiue paedopérthlav nominant. & gurabantur :fio e contra primum pars
addit poftea , Septuaginta hic non tá veſtira,infelicem ; fi vtroq; iactu velti
ſenſu , quàin verbis à vulgita diffenti- tum ,vel nudatum lacus ſuperius fuif
re. Nam illud draßpcow , leu ebullire fet, mixcum euentum ſibi polliceban
nihil aliud eft , quain velociter exire, tur: & hoc ab Olea putant ſignificari .
feu aſcendere . Sed alij putant eo fi- D.Hieron , auté vult, de eodein agi ge
gnificari genus alterum diuinationis : nere , de quo egit Ezechiel , & vocar
nempe cominixtas fagittas in aerem hic ραβδομαντείαν , quod illic βελομαν
fortiter ieciſſe, & in quain partein ca- Télav, pro ijſdein enim ifta accepit . Sé
derent, dextram an finiftram , verſus tit hoc etiam Theophilact. in ofeä, ſed
Rabbach ,an verſus Hieruſalein ,obſer aliter explicat i pſum ricum : uirgas ( in
uaffe : fic R.Iofeph , & ( vt videt ) Chal quit)duas ſtatuentes ,carmina, do incanta .
dæus Paraphraſtes, eainque interpre- tiones quaſdam ſubmurmurabant:deinde uir
tacionem optimè tam noftra,quâ Grę gis,demonum operatione,cut effe £tu , cadenti
ca verfio patitur . Denique quia Kalal, bus;confiderabari,quonam utraqueearü cade
5-p etiam fignificat læuigare, & poli ret, antrorſumne,an retrorſum ,ad dexteram ,
re,ideò exponunt ;terſit, feu poliuit ſa uel ſiniſtram .Sicque tandem reſponſa dabant
gittas,volút eniin fignificari genus di infipientibus,uirgarum caſuprofignis ufi. Eŭ
uinationis Catoptromanticum ; quo dem ad modum Nabuchodonofor uaticinaba
augures in ſplendenti cufpide , velut tur ,ut lezekiel habet. His adde, quę dicta
in cryftallo , vel vngue, futura inſpicie fup.fe . 1. fuperftit.17 .
bant: ſed cum hoc lit recentiorum có. 5. Species eft Geomantia , cuius labo.
mentum , præftar D.Hieron . & LXX. riofa induttria mentitur artem . nā ſex
illos fequi. deciin figurarú in folo , velabaco no
Alter locus eft, Deut. 8.4.1 1.Vechobermina TeZuixa diſpungit , ex ſexdecim
chaber. 7071 1977 , quod nofter vertit additis diuerfis punctorum coordina
Chabar. incantator ; recentiores vertunt imgens cionibus, quæ noinina ſingulis ſuis a
iun &tionem , vt exprimant ſpeciem guno Itris pucant reſpondere.hoc olim Ha
Hartslav, quia per frufta lignorum li . Etfamoſus Magus Oliuerius Mal
iterum coeuntia diuinabatur. Sed no- mnesburiw ,libro edico ; & po !tea Ge
ftram verfionem confirmant Septua- rardus Cremonenfis , Bartholomæus
ginta. papuanos eraldar Turidny, ve Parmenſis , & Gaſpar Peucerus Luthe
neficus incantans incantationem : & re &tè. ri ſectator ;quorú libri prohibiti , funt
incantatores enim , à 7777, quod figni cöplexi ſcriptis. Et Peuceruin miror id
ficat, fe fociare, vocantur Chabarim ,qua tam diligenter profecutum , cum verif
fi dicas ſocij, nempè dæmonuin ; qui. funè fateatur,toti il li difquifitioni nul
bus ſe pacto , ſeu fædere inito coniun- lam prorſus rationem , nulla veri ſpe
gunt. Longè ergò clarius vertit nofterciem ſubene.Archimagus quoq ; Cor
vulgatus, quàm recentiores ifti: & be- nelius ſuam ,diuerfam ab illa aliorum
ne Pagninus retinuerat verfionuin Se Geomantiam , æquè fallacem ,& men
ptuag . Interpr. dacem , pofteriore ſcripto fuit ceſta
Tertius locus eſt Ofea 4.0.12 .Populus tus. Picus de hac cecinit.
meus in ligno interrogauit , baculus eius an
nuntiauit ei .non contat , de quo gene Atque frequensbibulam mucro cum pun
re hoc dictuin . apud Hebræos, R. Mom git arenam .
ſes Samſonis F. in explicatione precepti Hanc deſcripſit Pictorius in Epitome de
Negatiui. 52. com :neinorat huiuſmodi Magica c. 8. Quanta ergo dementia ett
L 4 his
 168 Diſquiſitionam Magicarum .
his vacare, quæ àſuis damnatur aucto de contemptu mundi, eo quod ſemper ali
ribus ? Ex pijs ſcriptoribus,& catholiquid in eo occurrat , quo roborari ſe,
cis eruditè refutarunt fæpè iam citati, & confirmari ſentiunt. Quod fanè ex
Franc . Picus lib.6.de Prenotion.cap.3. & pers elt ſuperſtitionis: Auguſtin. etiã
qui toto clam opere ex Pico plurima, diuina monitione ad hoc induct. fuit,
Conrad. V vimpina lib.de diuinat.cap.i. uide lib.9.Coxfeff.cap.ultimo.Sunt qui ve
& Iulius Sirenius,libro nono de Fato, cam lint duas exceptiones efle ab hac regn
pit. 38 . la, videlicet . Primò, fi quis id faciat
6. Vocant sorgelou vtedy . fiebat graui neceſſitate compulſus, ad termi
aperto libro Homeri, vel Virgilij, & nandain grauem litem , vel anceps có
attento primo,qui obuius inſpicienti, filium , & citant Diuum Auguftinum .
verſu . Sic Socrates mortis ſuæ diem Epift. 180.ad Honorat. libro primode do
coniecit; Sic Claudius Macrinus, Gor &trina Christiana cap. 2 8. Secundò, fi de
dianus Iunior, & alij Imperaroresté bita cuin reuerentia , precibus ad Deu
pusregni, velvitæ. Huic vanitati Gen fuſis, adhibeantur , vevult Beda in ca
tilium ,deinde ſucceſſit apud Chriltia- pite primo A &torum .In primis admiferim
nos, apertio Veteris.aut Nouiteftamé hasconditiones , non feparatim ſum
ti;quain inſigniblafphemia vocat Sor ptas,fed coniunctim ; & ideo pro vna
tes Apofiolorum : hac vſi fuere Hera- iantum . Nam puto fimul requiri, &
clius Imperator apud Cedrenuin , & materiæ neceſitatem , & recurſum ad
Romanus Diogenes,apud Cuſpinia- Deum : nec Patres alterum excludere,
num , & Andronicus ſenior apud Gre fed ſupponere ; cum alterum tantuin
goram lib.8 . & Chrannus filius Regis expreferunt. Vt Auguftinus quigra
Francorum , apud Gregorium Turo- uitatem materiæ ſolius conſiderauic.
nenſem lib.4.hist.c.16.86 20.& B.Theo Nam de grege proprer periculū mor
dora Alexandrina ,nonduin bene care tis deſerendo agebat, & ideo fortitio
chiſata, apud Simeoneni Metaphraft. nern fieri inter paftores, qui fugere, &
11. Septembr. & Meroueus apud Greg. qui manere deberent, volebat,d .Epist.
Turon. hist.Franc.lib.5.ca.14. vbi & a- 180. fub fin .Beda verò vtrumque difer
lius ricus exprimitur , nam ponuntur tè exquirit. Nec leuis cauſa fuit D.Frå
tres codices fcripturæ ſacræ ſuper Sanciſco ; ſua & proxiinorum falus , nec
& ti Martini ſepulcro , & ſigillatim fin- nullæ ,necfrigidę,tepidævè preces prę
guli aperiuntur.vſus hac denique Gú- ceflerát,cuin forte cófultoría vſus,nec
dulphus,apud Ranulphum lib. 7. roli deerat ad hoc excitas diuina reuelatio.
chron.c.6 . & ſuilaudator facinoris Hie Narrar Diuus Bonauencura, uita ilo
ron.Cardanus,de uarietat.lila 4. Dam- lius cap. 13. c.quo Diuus Antonin. 3.p.
ac.aliquẽ nata fuit hæc ſuperſtitio non vno con fumm. hiſtor. titul. 24. 5.7. ſed carprim
Hide c.fias cilio a Ecclefiæ Catholicæ decreris. & mutilatèdeſumpfit ; ſed ille his ver
xlericos. 26 . Huc quida referunt cercas illas Ephe bis : immiſſum efteius menti per diuinum
19.5 . fiorum notas magicis verbis iunctas ; oraculum , quod in apertione libri Euangelici
quas ferenti conatus omnesforent ef- aperiretur ei à Chrifto , quod Deo in ipſo do
ficaces.harum beneficio volunt Croe- de ipfo maxime foret acceptum .
b vide En
farh.in Ho ſuin è rogo liberarum . b fed hæ perti Oratione itaquecum multa deuotione premiſ
mer . nent ad q.6. Et ne quis obijciat,vel D. Ja , ſacrum Euangeliorum librum de Altari
Auguſt. conf. vel Greg.Turonenf.fa. Sumptum , in Sxnětæ Trinitatis nomine aperi
Ctum ,lib.s.bift.Franc.c.47.et
ſeg.Nå San vifecit perſocium uirum utique Deo deuotum
ti tunc librum aperiebant , non ve dedo fan um .Sanècum in trina libri apertio
futuris certiores redderétur,ſed vt có . neſemper paffio Domini occurreret, intellexit
ſolatorium aliquid , vel exhortatoriú uir Deo plenus,quod ficut Chriftü fuerat imia
in facra pagina reperirent , vt teftacurtatus in actionibusuita , fic conformiseieffe
ipfemet Greg. & fic folent hodiernul deberet in affli & ionibus, dolorib.paffionis,
ti pij viri cuin tentantur,aperire libel- antequam ex hoc mundo tranfiret , cóc. Duo
lum illum aureuin Thomæ de Képis, ergo illa concurrant neceffe eft, vtlici
rè quis
1 169
Libri IV . C. II . Q. VII. Se & . III .

tè quis vtatur hac force : reuelatio ve- lib.de inueftigat.demon.cap. 12. vbi fic ait ;
ca fiacceflerit,velfola illa præceſſerit, Sunt qui confcriptos de bona de mala fortuna
nihil neque timendum, neque accuſan librosconſulunt,fortuitò in libelliparticulam
dum . In B. Matthiæ fortitione oinnia incidentes , in qua explicatur quod quæritur ,
adfuiffe ,& præterea morem deligendi ( loquitur delibris quales dixi )ſed hac
fuis vicibus Sacerdotis Summi, non ut plurimùm apud ceteros uana reperiuntur ,
dum abolitum , fatis clarè docet Beda neva apud eosquibus demon cooperatur. An
in capite primoA &torum . Siergo vel reue- ergo dæinon futururú huiuſinodi præ
latio , vel aliæ duæ caufæ fimul fine re- fcius, vt ſciat talia , quæ , faltem quo ad
uelatione mouerunt Archidiaconum media , à libero ordinariè arbitrio de
Batonienſen ,vt experiretur , quod ait pendent , ad certum & veruin euen
Epift. 30. poft triplicé eiufdein fomnij tum dirigere ? Nullus hoc veræ Theo
de amico recurſuin ; quam ego facilé logiæ pericus concefferit. Debebat
credideriin diuinam vifionem ,com curio- itaque dicere , qnando dæmon coope
Jitatis humana ( ſine affectu curioſitatis) racur , tunc fæpiùs vera videri, pro
fortibus,dareuolutione Pſalterij ,vifionis euen pter dæmonis in conijciendo foller
tum diligentiùs exploraret ; & oculis eiuspri- tiam ; non verò ſcribere, vt plurimùm
mùm ſeuerſus ille obtulit ; Moyfes . Aaron vera , ſi demon cooperetur ; niſi cure
in Sacerdotibus eius , &c. lane cenfucrim , explicatione, quare tum potiùs , quàm
cum loan .Buzeo noltro, Bleſeníem ex aliàs.
cuſari pofie ,alioquin negari nequit, nó Octauo, venit a'nextproueértera : quan
optimi rem exemplicentendain . do definicus locus in partes ęquales
Longè alia quædam eit ſors A poſto deſcribitur, & vnicuique fingulę alpha
dorum licita planè non verita , de qua beti litterę inſcribuntur: deinde fin
fic Cæſarius libro octauo Miraculor. capite gulis litteris granum frumenti impo
quinquagefimo fexto. conſuetudo est maximè nicur : poftea ad hoc enutricus oicen
prouincia noftra matronis , ut tali cum forte gallinaceus introducicur , qui grana
specialem fibi Apostolum eligant;in XII.can- comedat . denique notantur literę ,
delis, X11. Apostolorum nomina ſingula in quarum primum grana depaſcitur . v .
fingulis fcribuntur , quæ à Sacerdote benedicte glitterarum , P. E. T. tunc creditur
altari ſimulimponumtur;accedens uerò fæmi. notari , Petrus, Petronius , Petrucius,
na , cuius nomen per candelam extrabit , illi & quorum finili modo nomé inchoa
plus ceteris honorises obfequij impedit.Quin tur. Sic deceptus Valens Imp . de ſuc .
& in Hiſpania fic Ferdinando Corte- ceſſore querentibus philoinphis ; &
zio fortienti, Beatum Petrum Apolto- quia Gallinaceus abfumpferat, grana
loruin Principem , Romanæ , feu verè notata . E. 12. A. omnes occidi iuſſit
Apoltolicæ Eccleliç petram fecundam Theodoros, Theodofios , Theodatos,
(nam prina Ieſus ) obuenifle inuenio Theodulos;& taméilli Magnus Theo
in Hiſtoria Mexicana Franc Lopez de doſ. in imperio luccellit. ut
Gomara.cap. XXI. decebat Euangeliu Hoc cum Zonara quidam volunt fa
illic plantaturo ,rigatorein fauere, quo Etum per an axmpuoneyTalav ; led aper- a Zonaras
rigante , nunquaminon incrementum tè Socrates dicii fictum per yenvouar- len.So
to.3.incrates
Va
dat Chriſtus Jeſus. Telar : Sozomenus, per oraculum ex
- Septimò loco venit Ludus;qui deſcri tripodis inachina laurea ; quem Nice lib.4.c.15,
bitur in Aodenaid po , & alter quem vo- phorus fequitur . Caffiodorus autem Sozom . lib.
cant Ludum Paftorum : qui duo noxiè per cum Socrate ſentir ; ſed , per errorem , 6.C.45.Ni.
Franciam & Germaniam multis fole- vult ipſuminet Valentem opera demo cephor. lib.
mnes,ad cognitionem matrimonij fu- nis vium inquifiuiſe de fucceffore . 11.cap.45.
turi,opum , dignitatum , liberorum
liberoruin , Zonaras vero vult hoc factum ab lain Caffiodorus
& C blicho & Libanio : led hos oinnes falli lib . 7. Trio
Neque prætermittere hocloco pof ex eorum temporum fcriptore Am - partca. 35:
fum vel debeo indiſcuſſum perii, lo- miano patet , qui reos quidem quęliti Ammia. li.
ſum quoddam dictum And . Cæſalpini vaticinij nominat Fiduttium ; ire 26.
azum ,
 170 Diſquiſitionum Magicarum .
nrum , Pergamium , Hilarium , & hos
quidem conueniffe alios vaticinandi
feritos, ( quos non nominat, & fortè
fuere Libanius, & lamblichus ) & re-
citat mox verba Hilarij iam latera fo-
dicati ; Conſtruximus ( magnific. Iudices)
ad cortina fimilitudinem Del;hice, diris au
spicys,de laureis virgulis,infauftă hanc men
fulam ,quam videris; c imtrecationibus car
minum ſecretorã ,choragiſque multis ac diu-
turnis ritualiter confecratam , mouimus tan
dem . Mouendi autem , quoties ſuperrebus xr
canis conſulebatur,eratinftitutio talis. Con-
locabatur in medio domus ,emaculate odcrs
bus Arabicis,undique lance rotundà purè fu-
perpoſità , ex diuerfis metallicis materijs fa
brefacta : cuius in ambitu rofunditatis extre-
mo elementorum viginti quatucr fcripriles for
ma peritè inciſa dijungebãturpatys-examin
natè dimenfis.Has linteis quidam indumen-
tis amictus,calceatuſque itidem linteis foccis,
torulo capite circumflexo, verbenas felicis ar
borisgestans ,litato conceptis carminibusnum
mine preſcitionum authore, cerimoniali fcié-
fia ſuperfiftit cortinulas , penſulum annulum
librans ex carpathio filo perquam tenui myfti-
cis diſciplinis initiatum : qui per interualla
diftin &ta retinentibus fingulis litteris incidēs
faltuatim , heroos efficit verſus interrogationi.
bus confonos,ad numeros dos modosplenè con
clufos ;quales leguntur Pythici ,vel ex oraculis
editi Branchidarum ibi tum quærentibus non
bis,qui preſentiſuccedetimperio,quoniãomni
parte expolitus fore memorabatur;afſiliens an
nulus duas perftrinxerneslabas, ci adie
& ione littera poftrema , exclamauit quidam
præfentium , Theodorum , &c. Subdit
etiam interrogatos num quæfiflent ,
quid ipfiiinet impenderet, dixifle ver-
fus, qui refponfi; quibus & ipfis capi-
talis ſententia,& Principi exuftio de
nunciabatur ; quæ cuncta ſiç euenere .
Na & Theodoſius ſucceſſit, & hica
pite mulctati , & Valens viuus à Got-
this igne conſumptus fuit . Adeò ve
ſuſpicer, hæc omnia per Diabolum ,
DE O reuelante,ad tot ſcelerum vin
dictain fuiffe reuelata. Ex quibus ver
bis Ammiani patet Socratem, & Caf
fiodorum , & Zonaram incomperca
fibi, & parum vera narrafie .
Nonum genus eft d'roperTid , quæ
petitur ex nomine coulenus per ele-
menta nominis diuerfiinodè collocaa
ta , & quafi per anagrammatiſmú fau
Itum quid velcontrariuin indicantia .
hoc fuit Pythagoricum commentú .
v. g. ſi loãnes Magnus, reſoluasin, agnus 1
1
animosè. hac putant ab Apollonio Ro
mæ puellam ,quæ nuptiarum die mor
tua, ſuſcitatam . Chitost lib. 4.
Decimü dicebatur apucért hd , quæ
fuit duplex, vna Græcorum , valorein
litteraruin conſiderantium , & futurű
victorem augurantium , cuius nomen
maiores numeros contineret:ideoque
Hectorem ab Achille ſuperatú. a Al- a Terētia.
tera fuit Chaldæorum , qui alphaberú Maurus,ci
diſtribuunt in tres decades, quibuſdā tatus à no
litteris reperitis , & nomina petentiū bis ( ubi de
reſoluta commutant in numeros , & hac re dixi
fingulos numeros ſuis planetis attri- plura) Opi
buunt . Huc referenda iudæorum re- nationibus
centiorum Kabbala , quain diuidunt in in Accy .
duas partes ; in quandam bequat riav Aftyana
blafphemijs refertá ; & ufbudsretar #em .
hanc vaniſlinam : quam lege refutan
té Tegnium lib.de vero Studio Christiano ,
& àqua noabit lógè Placonis Aritha b Lib.8. de
meticum vaticinium , b reprehenfum repub.
ab Ariftotele lib.5.Polit. Sanè Apolto
lus & Euangelifta D. Ioan . in A poc,
nomen Antichrifti per numeru .666 .
fignificauit, cap. 13. vt illi à Deo fuerat
reuelatum : fed omnium hactenus in !
genia in nomine illo eruendo fruſtra 1
fortaffis deſudarunt. qui multa volet le
1
gat Riberam in Apocalyp . Sanderum de
Antichritto, Feuardentium in Irenæum ,
c fufifimèdiſſerentem Raimundum de an
tichéo. a c.20. vſq; ad 25. qui Arithma 1
tiæ camen nonnihil amplius , qua par
erat,detulit, ex Platonicorum comen,
tis. I ocusille A pottoli non confirmat
Arithmantiam ; fed duntaxat nume
rorum inuolucris arithmecicis pro
phetiam contexit: quod & nobis lice
ret S. Spiritu id inſpirante. Ipfis ve
rò numeris vim aliquam diuinam ,vel
naturalem proprietatem tribuere; er 1
roneum eft .
X 1. Potelt eſſe quod Phythagoræ
tribuit Plinius;conliderandum in nos
minibus proprijs vocalium numerú ;
pa m ,efle profperum ; imparé verò ,
orbitatis claudicationisve indiciuina
Cir
 Libri IV. C. I. Q. VII.
Circumfertur de his & fimilibus nu
gis lib . Alchindrine ,fuperftitiofus pla-
nè, & flaminis digniſſimus;quem fin-
gunt fuiſſe diſcipulú Ariftotelis. Huc
& ad præcedentein ſpeciem commu
niter referenda eft illa circularis figu-
ra , in cuius media inter ſemilunas
area, varij nuineri arithinerici;in pro-
ximo circulo, inſcripta verba, vita , bo-
na fortuna,mala fortuna,mors,morbus, fani-
tas ; in ſequenti, nomina planetaruin
cuin certis numeris : in 3.alphabetum
Latinis litteris capitalibus , in 4.cerci
arithmetici numeri . qua in Germa-
nia quidam vtuntur, & cuius formain
fi Georg . Pictorius non exhibuiffet,
vſumque explicaflet, feciflet longè
conſultiùs .
Fortaſſis etiam gétilibus in vſufuit
aliud quoddam Onomantiæ genus ,
quando ex ipfa nominis fignificatio-
ne, omen capiebant, vel aliquid futu-
rum diuinabant,vt.alibi (Opinationibus
in fragmenta Tragicorum ) docui Græcos
fecifle in nomine Altyanactis, & Au
guftum in nomine Niconis, de quo lege
Jup.lib.3.p.2.9.4.fect. 4. Huc retuleriin ,
quod refert Prudentius ſic atyranno
irriſum B. Hippolytum martyrem :
ille ſupinatà reſidens ceruice ; quis , in- fein accipere,inque capſulam inferre
quit ,
Dicitur ? affirmantdicier Hippolytum . in chartula referre conſultori . Hæc
Ergo fit Hippolytus ;quatiat, turbetq ix
gales,
Intereatque feris dilaniatusequis .
Vt enim alicubi ab Auſonio prodi
veteribus diuinationis ſpecies
erat , nomen componere , quod fit
Fortuna, murums vel necis indicium .
Ab hac fuperftitione non ſunt im
munes , qui ex nominibus fic parentú
arbitratu impofitis,fortunas hominú
& euentus futuros aurument depen-
dere , indeque quid futurum fit ratio-
cinantur. Expertes funt culpæ, qui fe-
dula diligentia , quædam per angelos
vel homines fanctos prophetico fpi-
ritu iinpofita nomina', cum eorú qui-
bus impofita fuere munere, virtutib ',
Sect. III . 171
aut exitu vitæ cóponunt, & oftendunt
illa cum rebus conſentire: quod olim
fecere Patres Orthodoxi , de Abel,
Enoch , Noè , cæteris : de quibus lege
D. Iſidori lib. 7. Origin.cap . 6. ad hoc
preit nobis Angelus in Euägelica Hi
itoria Matth. 1.4.21. Luce 1.u.13. 14.
& ipfemet IESVS Simoninomen
Cephas imponens, loan . 1.4.42.callato cu
Matth.16 . u.18. Aliquid fimile P. Ni
col. Serarius in Machabe.praloq.1.vbi de
hac re,notauit ex Gorionide,de nomi
ne Machabæi ; quod fanè poruit Pro
phericè à patre inditum fuiſe, præui
dente inges animi robur & cor, quod
Iudæ futurum . Sanctorum verò nomi
na liberis imponere, vt illorum potif
fimum patrocinio ſe fuaq ;commen
dent, & iores imitentur; pium & re
ligiodun eft . & eadem ex caufa cófue
tudo Pótificuin Roinanorum , ab ali
quotiam fæculis noinen priftinum cú
dignitate Summi Sacerdotij commu
tantiú, laude digna, vt quod maximè .
vltimoloco , Ioannes Leo , diligens
ſcriptor, a quandain oppidoucy Hay a Lib.8.de
fortiariam recenfet : in capſula abaculi fcrip. Afri.
forma conſtructa quaſdam ali auicu
las, ad has venire qui confiliuin quæ
runt, & obolum offerre: auiculam iti
rottro: deinde regredi , & reſponſum
fufficiant dehis ſuperititiofis fortibus
partun diuinatorijs , partim conful
torijs .
SECTIO IV .
Quale in his peccatum ?
Otandę ſequentes concluſiones.
N u
& auguria cetera ;
Primò graue peccatum eft inquirere occul
tas culpas per harufficia, vel auguria,uel for
tes diuinatorias. nam hæc non poffunt
ita fciri, fine dæmonis auxilio . quare
quidam qui per aſtrolabium conatus
fuerat furem occultum noffe, eriam fi
ne intentione dæinonem inuocandi ,
vt grauiter peccans,ab alcaris ininiſte- b c. 2 .
rio fuit,per annuin fuſpenſus; b idque fortileg.
ex
 172 Diſquiſitionùm Magicarum .
ex gratia & diſpenſatione : quia fecun- fiue illi profperè , siue inalè cefliffet ;
dum ius commune debuiflet in per- vel tyranni,vel aggrefforis feu conſul
a c.fi quis pecuum ſuſpendi, a toriš nece animúhomicida paſceret .
Epifc. 26. 2. Aequè mortale peccatum eft augurijs Nonne fimiles æftus animi, fimilety
9.5 . vel fortibus conari prædicere fostura cötingen . rannicidium in Azaele Syro lib.4.Reg.
tia: b ideoq; in clericos lata excomin u c.8 . nobis S. S. fuppeditat ? In eadem Bucanan .
b D.Thom . nicationis fententia .
Scotia Bancho maleficæ ſortes regniū lib. 7; in
d.9.95.9.6 3. Quamuis non fit peccatum mortale hu ſpondentesexitium peperere. nam oc prin.e. He
en 7. d.c.fi iufmodi obferuare , nifi quando quis illis fi- ciſus à Macbeto feu Macabæo;cui etiá Etor Boet.
guis Epiſc. dem adhibet; ſemper tamen maximè periculo- ipfi diuinationes ariolorum , mercedé lib.12.ang
cum feqq. fum eft, fecundum illa dingere actionesfuas , crudelitatis ,necem attulerunt . perſua- med .
etiamfi quis illis minimè credat, ratio.quia ferāt inuictum fore , donec filua quę
iuftiffimè Deus folet permittere ,vt ta- dam procul inde reinota ,ad arcé, quá
les malè pereant : Diabolus ét per hu Macbetus incolebat,accederet :necfe
iuſmodi fæpè in maiora pertrahit, & mina geniti manu occubiturum . At
in magis ſerijs decipit : & , vt mini fidein dæinon fimilibus vaticinijs fa
mùm , per hæc homo pellinum habi ceret ; cùm iam vincendum necădum .
tum acquirit, proximè diſponentem que ab hofte fortiore, infeftiffimoque
ad infidelitatem . perſpiceret, perſuaſit, vi milites ramis
Aliquot exemplis hic illic ſparſim prægrandibus prælatis filuæ fpeciem
oftenfum , quam perniciofum efe fo- præberét ; & percufforem ei immifit
litum fit conſulere dæmonicolas. Ad Mackduftum , quinon natus , ſed cæ
dam nunc ex Chronic.Scotorum aliud ; de ſus ex matris viero . Multis hæc de
Nathaloco Rege XXX.narrant illuin fcribit Boetus : pro fabula Milefia vel
ipſum à quo Rex cæſus , ad diuinos mif- inimo ex Atellanis ridet ille alter : ſed
ſum ;ut de uictoria, de uita Regis ac regno eius hæc demonis mores mirè exprimunt:
percontaretur : refponfum a quadam anu 11cm nec continent quidqua, quod fieri non
cepiſſe ; Regem non diu uicturum :nec pericu poffit,aut quod fieri non ſoleat, de fil
lum eiab hofte, ſed a familiaribus inftare. uarum ftratagemate Olaus , & alij fi
Cùm illeurgeret,à quo ? anum , A te, ſubie. ' milia : de pſeudoraculis dæmonú ple
ciſſe. Ille mulierem exſecratus ,cum domum næ ſunthiftoriæ .
rediret ,fubijt animum illa cogitatio : necre 4. Idem hedie dicendum de forte conſul
1:
fponjum celaripoffe ,nec edere tutum effe: neſe toria, qua inquirimus, quid nobisfaciendum
apud Regem hominem prauum ,& fuo timori uel iudicandum . nam & hæc, ſub anathe
indulgentem , fufpectum redderet. Itaque tu mate prohibita. c probatur . quia nó c c. fortes,
tius efttyrannum , cum multorum gratia in- licet huiuſmodi,nifi à Deo,inquirere: 26.9.s.
terficere; quàm cum grauiſſimo capitis proprij Deus autem non vult nos quain volu
diſcrimine, incolumem feruare . Statim ubi tatein per ſortes indagare : fed petere
domum redijt, impetrato ad responfa diuino- illam a doctrina Eccleſiæ , S.Scriptura,
rum expromenda, fecreto : cafo Rege , duode- fuperioribus noftris , ac alijs doctis ac
cimum imperij annum ingreſſo , patriam ſer . pijs viris. Mortale autem est ,quando ali
sitio, da je periculo exemit. Narrat Bucca- quid fuperftitiofiadhibetur, uel forti certà cre
nanus lib.4. fol.35 . Sed cur fabulā ma ditur: fi uero utrumque deeffet, den fine
gis concinne fictam , quam verifimile fuperftitione ulla,fimpliciter quis
vocet , non intelligo . Etfi eniin anus forte uoluntatem Dei inqui
illa , immò dæmon ipſe , hoc citra re reret,probabiliter tan
uelationem fcire non potuerunt : ta tum forti credens;
men inalicia dæmonis fic Deus vſus foret pec
fuit.Nam illa erant ingeniofiffime in catum
1tituta ad hoc, vei miles ifte; cuius in ve
genium præceps , & inanus prompta niabile .
dæmonem non latebant;ad cogitatio
nem tollendi tyráni impelleretur; q&
сл.
 Libri IV.1.C. I.
CAPVT III.
De Conie &tatione :
Vc vſque fermo fuit ,de præno-
tione prorſus licita , de qua et al .
vel de prorfus illicita , de qua fuit cap.z.
Nunc lequicur agamus de ea, quæ ali-
quando licita , aliquando illicita eſt:
quam vocamus Conie&tationem .,hæc vel
eft Phyfica , ſeu Naturalis , vel Polici-
ca , feu ciuilis, quæ fortis nomen re-
tinet .
QUAESTIO I.
De Coniectatione ex aftris .
N naturalis coniectarionis claſſem
I .
verè innituntur,velfaltem eas no im-
probabiliter omninò prætexunta cu-
iufmodi funt agricolarum , paltorum ,
naturarum architectorummedicorů,
phyſiognomorum , chiromantarum ,
aſtrologorum , & oniropolarum : de
quibus nunc figillatim nobis eſt dif-
ferendum .
Quoad coniectationein , fiue iudi-
ciariam exaltris mathefim , duæ pof-
funt eius ſpecies conſtitui ,priorlici-
-ta,'pofterior illicica . Prima ſpecies eſt
: Astronomia; quæ nititur vniuerfalibus,
veris & incomutabilibus principijs ,
. & fcientiam conſequitur fucurorú ar-
tis fuæ :veluti reuolutionis annorum ,
curſus fideruin ,diftinctionis eorú ; ite
naturæ ſolis & planetarum , eclypfiú ,
ftationum ,retrogradationú ,aſpectuú ,
coniunctionum , oppoficionuin , & -
milium : quo in genere quædam iam
prodierunt vrilia ,& maiora exſpectan
jur, Tychonis Brahei, Nobilis Dani.
Altera eft Aftrologia , tá diffimilis prio:
ri,quàm pellex coniugi iuitæ quæ nis
uitur principijs communibus ; varia-
bilibuſque, & prędicit effe &ta euentuú
futurorum ,non necefiariorú ,fed con-
tingentium ; quafi ab aftris necefitu.
dine aliqua dependentiuın . Et ex illa
priore, in hanctandem Chaldai sefle-
xere. Sic vocati initio Sacerdotes B3.
byloniorú ,cette Diodoro Siculo lib.z.
t
Q. VII. SèA.IV. 173
Biblioth. eò quòd Chaldæa natio in hoc
gènere antiitabat. Sanè ideò receptum
poftea vt fimpliciter Chaldaus Altrolo
gum ſignificarit,ficut Arabs latronem ,
& Chananans mercatorem fic vſurpac
Daniel prophetia funt 3. Herſ. 2. Iuuenalis
Satyr.6. & Gelliuslib.1.not. Atticar.o.g.
Altrologiæ huius partes funt qua
tuot.prima verfarur circa Resolutiones;
& prædicit cotius anni bello, paceque
viciffitudines, aeris falubritatem , an
nonæ pretium, morbos animantium ;
&c. Secunda continet Magisterium Nam
tirsitatum ,docensquid figillatim homi
ni cota vica obringer. Tercia vocatur
· Electionnm ; quæ docet quid in fingulis
rebus conſulcò & vtiliter facienduin ,
quid omitcendum , quando ædifican
dum , quando mihinauigandum ,equi.
nendumuedomi,denique quando &
quibus locis ſingula facienda , vt feli.
citer cedant. hac ſe mirabiliter iacta
bat, meus olim in Mathefi Doct. loan.
Stadiuss ipfi tamen , fi demas, quæ per
impofturam aliquando conſequeba
tur,omnia pellimè & infeliciffimè ce
debant. 4. eft imaginum ſculpen durum ,
planè præftigiofa, & à nobis lib.i. fan
iis confucaca . Triuin ceterarum , nulla
quidquam habet certitudinis, fed quo
longius abit quæque a cominunibus
illis aſtronoinię canonibus, & ad par .
ticulares fingularesque euentus pro
piùs accedit; eò à ſcientia & certitudi
nc longius recedit, & inendacio vani.
catique ſeſe arctius adiungit . Vnde
q- . Sit 1. Conclufio , Astronomusnon rea
cedens à ſuis uniuerfalibus,commenfuratisim
mediatifq; principys,poteft iuxta carones ar
ris fue certo predicere,etiam multis antequam
eueniant annis,uniuerfales illos artis fue eu
tus:niſi lumen uelfupputatio ,uel instrumen
ta cum fallant. Hincortæ Ephimerides,
quæ vulgo circumferuntur.Hanc con
clufionem neminein puto negaurů .
quia ficut fe haber res ad effe, ficad co
gnofci: cuentus iſti neceffarij funt , &
certi; poterunt igitur certò cognofci.
luxta eadem rationem , poterit, ex Lu
næ & Solis vario colore, & alijs phæ
pomenis ,altronomus, ventorú ,pluuia
rú , ferenitatis & huiufmodi yiciffitu
dinis
 174 7 Diſquiſitionum Magicarum
dinis tempeftatum euentus probabi
liter prædicere. ratio , quia ve pluri-
mum hæc accidunt; aliquando tamen
ob peculiares aliquas cauſas iinpe.
diuntur . Huc fpectant Arati; Cicero
mis, Heſiodi , Virgilij , & Germanici
de Phænomenis carmina.
2.Conclufio, Aſtrologie species illa pri
ma non eft fuperftitiofa fi tantum profitetur
opinionem cum formidineoppoſiti; v. g . mi-
Dancur aftra annonæ caricacem ; fortè
fucura durior annona ; mecuo ne fit,
& c. Secunda verò non eft fuperftitiofa.fitan
tum profitetur fufpicionem , v.g. fufpicio
eft hunc puerum fore talem : inclina-
bitur ad hoc:horoſcopus illicalia por
tendit , &c. Tertia parsdeniq; non eft fu
perftitiofa ,fi tantum dicatſeastimare, quod
ses benè forceſfua: reuerà animofoonon
plus tribuat,quam uerbispræfefore( quod in
omnibus his cribus notandum ) fuse
bec docet Corrad. V vimpina lib.deFato:
alioopere de fuperftitionelib.2 . cap.7. racio
quia propter confideratos euentus fi
miles, ad fimilem aftrorum pofiturá
fæpè fubfecutos,licet nobis æſtimare,
fulpicari, & metuere finitia ; neq ; vt
luin peccatú in hac obferuationis cau
tione verſatur : quæ ett portio quæ
dam prudentiæ , & ideò fecundum fe
eft bona .
3. Concluſio, Astrologia villo iftorum
trium modorum vlterius tendens , & pradin
sens aliquid utcerto euenturum , merè illicita
och fuperftitiofa,totaque huiuſmodi dissi-
nario incerta eft, ac vana,nec urtis,aut fcien-
tie digna nomine.
Noranduin ex Caietano # folere
a in fumm . hic incurri tria peccata mortalia, fecú
verb. astro
rum obfer- cundum tres modosexcedendi .Pri
mò quando Chriftianæ fideimyfteria
natio.
ftellis ſubijciuntur , & deducuntur ex
aftrorum influxu , vel fitu . qua in re
peccauit etiam Peor. Haliacenfis , qui
dilyuium Noe, naciuicacem Ieſu ,reli-
gionis, fideiq; mutationes, & alia hu-
iuſmadi fupernaturalia arcana altro-
rum diſciplinę fubiecit: Firmicus quo
b. Lib.13. que, Albumažar, A ponenſis ,Machia-
hiftor. uelus, & Paulus Iouius, b Italique
cli.z.col. complures in eundem fcopulum iin
Aftrol cos . pegerunt: quos perfidixereos meritò
& lib. s . peregit Fognin .Pícns Mirandulæ c Co logos .
ef. II .
mes. Refellicur hoc dogma,quia talia
myfteria à libero Dei decreto depen
debāt ſolo; Deus aucem ,vt conſtituit ,
ſic etiam poteft coelorum curſus im
mucare . ideoque Chriftiana religio
coelis fuperior eftcenſenda .Confeffio
enim eius fuper cælum & terram.dd Pfal.148.
Secundum peccatum eft , quando w.14.
futura contingentia, ex aftris cenfent
' centò præſci ri poffe.hoc enim collic
libertatem humani arbitrij: Nam fi
cercò præfciri poffent , hoc foret quia
actiones illæ ab aftris, & non ab arbi
crij libertate penderét : ficque define
rent efle futura contingentia . Cótra
dictoria itaque ſunt certo aliquid hu
iufmodi prædici , & tamen huiuſmodi
libera fiue contingentia efle.
Tertiò peccatur, quando interroga
ciones & 'electiones coeleftibus hiſce
corporibus fubijciuntur, vt certę cui
dam caufæ , & tanquam legis decreto:
ita , vt quis hanc vitæ actionibusque
fuis regulam , & normam præfigac.!
Hocenim repugnat dignitari diuina
gratiæ, quæ vincit naturam ; repugna
etiain diuinæ legi, quæ talia vecat fic
obſeruari; repugnat noftræ mentis &
cófilij dignitati ,qua cunctis rebus cor
poreis fümus præftantiores , & ſubli
miores .
In duo hæc pofteriora peccata in
cidunt, quotquot pluſquam oportet
huic aſtrologiæ tribuunt ; vr veteres
Chaldæi, & qui in libris iuris uocan
tur Mathematici ac Planetarij : & ex
recentioribus,ideò cauendi, Iul.Gau
ricus, leouitius, Cardanus, Bellanci
nus, Ioannes Stadius , Iunctinus &
Nottradamus; contra quosomnes et
præcedens tertia conclufio.
Quæ probari poteti ratione , & au .
& toritate . Ratione, quia , cum euentus
ifti non exiftant neceffariò , & certò ,
non poffunt certò & neceffario præ
fciri. Deinde quia hi effectus no con
tinentur in aftroruin poteltare , quib.
eriam nec Deus , nec humanum arbi
erium fubfunt. Et aliæ plures ratio
mes peci poffunt ex bulla Sixti V.con
era aftrologos; & ex doctiflimo ,proli
xoque opere ( oan . Pici contra Altro
Aucto
 Libri IV . C. III . Q. I. 175
Auctoritatis probatio , ſuas habet de ciuit.Dei,aliquot primiscapitibus,e hom .
claffes. 1. probatur Scripturæ facręte- in Pfal.61.D.Gregor .hom . de Epiphania. 1o.
ftimonijs, quæ docet rerum futurarú Salisberienfis lib.2.Polycratici, c.19.6 24.
2.Efai.41. præfcientiam folius effe Dei ; a & eam 26 .
W.23 prorfus adimit homini, 6 monet ne 5. Damnant communiter Theolo
b Eccl. 8. quis difcat aſtrologiam , vel ab altris gi ,ium veteres , of D. Thom.2.2.9.95.n.
*. 7. c. fibitimeat , & has effe vanas leges in- 5.S.Bonau.in Centiloquio D. Antonin .2.p.
20.4.14. fideliú : c ne fequamur vanitates phi- tit.12 cap. 1.5.6.Pet.de Tarentafia, Richar.
clerem . 1o. lofophorú nata solacu ororoous fe- Paludan.Gabr. Niai.in 4.fent. Guilb. Pariſ.
4.2. cunda elementa untuerpi, d quod ae altro trad.de legibus ad longum.rum recentio
d D.Paul. logia D. Athanafius accepit: rider au- res,vt opere doctiſuno & vberriino ,
ad Colof.z . gures, & oftendit à fcientia fua Baby- Phænyx æui fui, Ioan. Picus Mir. & ,
2.8. Ponios & Chaldæos fuiffe deceptos , eius nepos, cótra Bellancinum patrui
illudq; ipfis ftudium inutile & noxiú libros defendens, Ioan . Tranc. Picas
e Ef . 47. fuiſſe . Quis Deo non credat? Ecce, lib.s.de Prenot.Iulius Siren .lib.9. de Fatoa
# .10. - 13. clamat ipſe Deus : Ego fum Dominusir- ' cap.29.qui tamen poftea c.36. 37.uidetur
rita faciens figna diuinorum ,do Ariolos in aliquantulum plus equo tribuere aftrologis;
furorem vertens, conuertens ſapientesretror-, item Ciruelus Darocenfis Theologus ,philofo
f Efa. 44. fum , ſcientiam eorum ftultam faciens f phus marhematicus bonus lib. defuperftit.
1.25 . Ex his locis patet erralle Salisberien- p.2.6.3. Mich.Medina lib.2. de reda in Dei
fem cùin lib.i.c.11. fcribit; viguit autem fide cap.z.ch nofter Beed.Pererius lib.inte
iftaſcientia , don fortè eam aliquatenus licuit gro de diuinat astrolog.
exercere donec Deum natum nunciauitstella 6. Damnant coinmuniter Iuriſcon
derælo,magofquenon reprobos ,primiriasfidei ſuloi tain canoniltæ quả Legittæ , Ioan .
ad eum adorandum nouo don in audito ducatu nes Andr. Abbas, Ancasanus, Ananias in c .
perduxit, exinde verò penitusinterdicta of ex tuarum ,de fortileg.Iurrec: emata in d.cap.
immò vt ſemper mala fuit, fic ſemper illos, e in fummade Ecclef. Aléeric.Roſalus
interdicta iure diuino fuit , in uoce, Sartilegus ,Troilus Muluetius tract, de
2. Quia concilia & canones Pp.gra fortib. p.1.Bald. Salycet. alijfcribentes in
uiffimis poenis præftitutis , eam dam- #i25 . C.de malefic, Griland de ſortileg.
nant: longum foret verba adfcribere. 9.3 num.8.6 9.num.13.cum feqq. q.11 .
loca indicabo c.illud ,c.illos ,c.fed illud , num . 16.Pet Leloyherius lib.3.de fpe& r.c.9 .
26.9.2.c.igitut,26.9.3.c.no liwat, 26.9.5 . 7. Damoat huius artis pericus ,ex ip
6.2 . deforeileg .Cancilý Tridentini Index lib. fa experientia, & praxihoroſcoporú ,
damnator. Reg 6. & pleniffimèsixtusV. P. viginti ſchematibus & exeinplis alla
M. bulla fua contra aftrelogos. Equidein ' tis Sixeusab Heminga Frifius recenti
Zib . de lego apud Epiphanium , & olimA qui- opere; astrologia refutate .
Ponder. lam Ponticuin ex Ecclefia pulfum, eò 8. Damnant philosophi & medici ,
noenſu . quod hisſtudijs nollet abitinere. ex veteribus optimè Bardelanes Sy
3. Damnat eandem Ius ciuile Ro- rus & Diogeinanus , apud Eufebium d ,a
manorum , l.z. C. de Malef. o mathem.b. lib.6.c.6.67.6 plures alij apud Iown. Ste
Mathematicos, C. de Epifc.aud. quibus & banm Sermo. 78. ex Neotericis , Geor
ars interdicta, & codices incendio , & gius Trapezuncius, lib.com aftrologorum
vientes damnantur exilio ': led alibi ikdicia ut plurimum fint falfa > & Franc.
etiam morte plectuntur,1.5.C.de malef. Valef. lib. Sacrę philofophia cap. 31. Nec
mathemat. omittendum dictum prudens medici
4. Vtoinittam Originein , & Eufe- cuiufdam Iudæi ; qui cum Perro Ca
biuin lib. 6. de Prap.Euang.c.9. damnant ftellæ Regi ( cui læuitia morum , & in
coinmuniter Parres orthodoxi,Bafilius noxius fanguis, vxoris, fratrum , Epi
hom.in Geref. 6. ferm .in Frincip. Frouer. ſcoporum , Principuin ,Nobilium ple
D.Chryf.in c.2 . Math.D. Ambr.lib.. H- beiðrumyue innumeroruin , Cruidelis
xam cap.4.D.Auguft.lib.2.deGenef.ad litt. noinen peperit ) eò quod Iudæus illi
8.12 . lib.z.de diá.Chriftâ 6.21.0i beb.s. * ex Horoſcopo nova imperia ,& inona
tes
 176 Diſquiſitionum Magicarúnk.
tes (vt aiunt) aureos addixiſſet, rebus fere & alij in Anthologia lib. 2. ſed.præ
poftea deſperatis quærenti , & quiva ceteris illud Leonidæ placetquo altro
zicinij fides conftaret? reſpondiſſe fer- logiæ matrein ,dixit audaciam, obſte
tur ; cælo rigente , fi quis in balneo lauet for tricem ftultitiam : & rider moechæ ma .
daturum nihilominus : aftris ftudia vitæ ritum , iactantem fegnarú probri alie
moreſque plus poffe fignificans.ay . ni & infortunij,domefticum dedecus
ctor Ioan. Mariana lib. 17. de rebus Hin -cùm ignorer'. Lufit in eundem mar
span.c.14 . tyr Morus ;
9. Dainnat ipſemet vanitacuin cun
Staruin iludiofiffimus ſectator & co Aftræ tibi athereo pandunt fefe omnia
ryphæus , Henricus Cornelius, fcri vati ,
bens hanc artem nihileffe aliud , quam fu Omnibus do que font fata futura mo ..
perftitioforum hominumfallacem conie &tură ; 1 nent:
qui ob multi temporis vfum de rebus incertis Omnibus aft uxor quòd fe tria publicat ;
ſcientiam fecerunt : in qua , emungenda pe id te
eunia gratia ,decipiant imperitos , ipfi fimul Aftra , licet uideant omnir , nulla do .
decipiantur . Hæcille malus libro malo cent ;
bonum perhibens teftimonium arti
non bonæ . & quæ ſequuntur pari ſale ac lepore,
10. Damnant Hiſtorici,vt Tacitus, condita .
cuius illud preclariffimum exftat 1.17. Sed non deſunt aſtrologis quædam
de mathematicis , genus hominum infidū argumenta.Obijciunt primoillud Gen . !.
.petentibus,sperantibusfallax ;quod in ciuita- u.14. de luminaribus coeli; Etfint in kita
tenostra vetabitur ſemper, eg retinebitur . gma, & tempora,co dies,cs annos.ynde qui
11. Damnnant poetæ , veSibyllino- dam , etiain ex numero Theologorú ,
rum oraculorum auctorlib.3.vi luue- colligunt aftra ,etfi non ſit caufæ ,cerca
nalis Sat. 6. vt Ennius , cuius illa funt tamen eſſe figna futurorum omnium ;
egregia ; quod non Plorino tantum , & Porphy
rio ,fed & Origeni, & Eufebio , & ipli
Non habeo denique nauci Marfum au- a d.c.26 .
Auguſtino tribuitur à Iulio Sirenio ; a do 3
o 7.
gurem , qui hoc tenet , & confirmat ex Ilaiæ
Nonvicanos haruſpices, non de circo afro- verbis : 6 complicabunturficut liber cæli: 66.34.4.4.
logos , vbi per cæluin mului intelligút firma
Non ifiacos con iectores , non interpretes mentum, & dicunt firinamentum vo
fomnium , carilibrum , eò quòd tãquam in libro,
Non enim funt ij , aut arte diuini, aut fic in cælo , cuius ftellæ fint characte
fcientia : res,futura legantur fignata .
Sed fuperftitiofi vates , impudenteſque Reſpondeo , aſtra non efle certa figna
arioli , futurorum omnium , Nain illa Ori.
Aut inertes,autinfani, aut quibus egestas genis lentétia,refertur quidem ab Eu
imperat: lebio ,fed non approbaturab eo ; à D.
Qui ſui quaftus caufa fi &tas fufcitant fen- Auguftino autem e preſse & clarè re
tentias . fellitur fub initium libri s . de ciuit. Dei,
Queſibiſemitam nonfapiunt, alteri mon nec verò fibi contrarius ett Auguſti
Strant uiam . nus : vel Origeni fauer in lib . 2. contra
Quibus diuitias pollicentur , ab his drach . Manuchaoscap.21. Nam hoc cap .21. per
mam pelunt : -corpora celeftia non intelligit orbes coe
De his diuitijs fibi deducant drachmam , leites,ked beatorum corpora glorioſa,
reddant cetera , vt contextus inaniteltar. Iocus autem
Efaiæ nihil ad rei facit , quia fimili
Apud Laertium , ab anu domeftica tudo delumpta ex more Hebræorum :
meritò ridecur Thales ; in quein Ga- qui libros lacros in vnico folio , fiue
briæ feftiuum exftat epigramma ; lu- oblonga membrana fcribebant : & eå,
intiar
 Libri IV. C. III. Q. I. 177
inftar relz textorio radio circumuolu- miffum verò fuit per angelos defen :
iz ,circa cylindrú vel bacillum ligneú ſores populi Ifraelitici,quorum Prin .
circumuoluebant, ac complicabant . ceps elt Michael. Hidicuntur in ordi
Hinc ergo perita compararione: ſicut ne & curſu ſuo fuifle auxilio Ifraeli.
quando coelum creacuin primò appa- tis, propter ordinem miliciz , feu hie
fuit ,dicitur extenſum fuiße ficutmé rarchiæ , in qua quiſque fuum ordine
branaceus huiuſmodi liber , quando & ftationem feruabat ; itein propter
ſpectandus euoluitur & exponitur', continuam operationem & inftantia
Plalm . 103.4.2.Extendens calum ficut pel cuftodiæ cuique commiffz , in qua &
tem : fic propheta , agensde mundi fi- deliter vnuſquiſque angelus perfeue
ne ac celorum diffolutione, comparat rabat: quam vocat curſum ; & fic eo lo
cam libro illi complicato , fue mem co Itellarum nomen angelis tribuivo
branæ circúuolucz , vt optimè aduer- luere Vatablus,Vales.&alij, idq; con
rit Auctor Quæſtion .Ortodox.refp.98 . firmancex illo B. Ioannis, & vbicauda d Apocalip .
.q& clarè explicuit B.Ioannes in apo- draconis traxit tertiam ftellarum partem . 12. 6.3 .
26.6.v.14. cal. a coelum receffit , ficut liberinuolutus. Sed nec Hebræum nomen poficum in
Quo loco Andreas Cæſarienfis cófue Cantico Debora , e Haccochabim aliud e doi.2o.
tudinem quoq ; illam Hebrçoruin ob- quam ftellas ſeu lidera fignificat . nec
feruauit :ex quo cùm defumpta fint ad apud D. Ioan . per ſtellas Angeli, fed
verbú ferè ,quæ loco illo fcribit Are- viri Sancti, ex veriore expofitione, f f Orig.tr
thas Cæfarienf. & locus eius in ver- funt intelligendi,ficut & apud Danie- & a. 30. in
Gione Latina fit mutilus, rectè fibicó- lem , cùm ait ; g Etmagnificatum eft uf. in Matth.
Sulet, qui ex Andrea locú Arethæ cor- que ad fortitudinem cali, con deiecit de forti. Greg.li.32.
rexerit. Vt igitur ad locum Moytisin turdine, da de ftellis,do concudcauit eas. Me- moral. 6.14
Genefi reuertar,dico illic agi de lignis lior ergo Cantici Deboræ interpreta- g Dan. 8,
in vniuerfum , fiue qualibufcunq ; ( vt tio eft , quam video placuifle Caieta- u.10.fic ex
vox Hebrça Cth denotat) nempe altro no : fic aerem ,ceteraque elementa , & plicat And.
nomicis, vniuerlalibus, denocantibus tempus ipfum fauiſse populo Dei , vt Cafar. in
diuerſitates anni teinpeltatú,diei,no ipfæ quoque ftellæ folicæ imbres cie- Apoc. cold.
b de quibus Etiſq;: 6 vel etiam polycicis & foren- recéfeantur contra Siſará pro Ifraele
Pfal. 135. -fibus : vel quandoquè miraculoſis: nó pugnaſse . Denique nec contcquentia 1
à 4.7. verò agiturde atirologicis ; quæ vanif- arguinenti valer.
-fima funt;nec figainomen merentur . Tertiò obijciunt illud Dauidis ; b h Pfal.18.
Fluribus hanc Sirenij opinionein re firmamentum annunciat opera manuum eius. 1.2 .
fellit, Ben. Pererius d.operis 6.4 . hoc eft,aiunt,prænúciat ea quæ Deus i D. Hier
Obijcitur2. ex libro Iudicum illud , facturus. Refp. non illum eſse tenſum , Euthym !
C.S.V.20 . De cælo dimicatum est contra eos. ſed hunc; pulchritudinem cæleftis hu hic D. Am
fella manentes in ordine de curfu fuo,aduer- ius, & vifibilis fabricæ nobis indicare' broj.12. He
S ... ) fusSifarampugnauerunt. quo , inquiunt, excellentiam operum Dei inuiſibiliűz xam.cap.46
&$$**• pacto pugnaueruntsnifi quoniam lit & cogere nos vt fateamur, non aliun
* dæis fáutius, Siſaræ verò infauftusille potuiſse firmamenti eſse archuectú ;
? cuifus aftrorum , & ſiderum Itario ? li vt Patres plerique exponunt, i nec
ergo Sifara periji proprer hunc ordi- diſsentiunt Rabbini & Vatablus. Nå
nem fideruin ipfi aduerſum : potuit de Apoftolis, haud dubiè elt allegori 1
etiam hoc ipſum per aſtrologia præ- ca interpretacio.
uideri,ac metui, ac vitari. Rofpondeo ex Quarto obijciunt ex Hiftoriis, fæpe
antiquit. Iofephi verè buius confi- has prædi&tiones eſse veras ; vtpræcer
ctus tempore procellam magna exor ceceras fuere quatuor.yna 1 heagenis,
can fuide aquęetiâ & grandinis mul. qui ex ftemmate feu genicura addixit
rum oculis Cananæorum offufum , & Augufto , imperium : k 2. Thrafylli, k Sueton.in
fic arma bellica ipfis vfur effe non po- quimonté fibi inftare , iniráti Tiberio Caau.c.94
c Procop.in tuiffe . Quod auxilium cùm cælitus dixit, quam fecretò Tiberius ei , re cú Dionyfio
ludico fueric mifluin ,ait SS. de cælo dimicati s nullo communicata, moliebatur. 1 lib.ss.
M 3. Alcla
 178 Diſquiſitionum Magicarum
3. Aſclecationis de quo iſta Suetonius
in Doiniciano ; Hunc ( A ſclecarionem
mathematicum ) delatum nec inficianten
juttafle ſe que prouidiffet ex arte ,fciſcitarus
eft ( Domitianus )quis ipfum maneret exi-
tus , affirmantem fore,ut breui laceraretur
à canibus; interfici quidem finemorà ; fed ad
coarguendam temeritatem artis,fepeliri quo
que accuratiffimeimperauit. Quod cum fieret,
smenit, vt,repentina tempestate deie&to fune-
n , femiuftum cudauer difcerperent canes .
4.Efteorum , quibus fummæ dignita-
tes , vel Inperia , vel Pontificatus ab
6 Eunupius afrologisante prædicti : dignitas Al,
in neta de . Labiocuidam ,mirè à fortuna iactacolo
& Achenaidi ;quæ poftea vxor Theo-
desij .
CZonaras dofij Iunioris :c Imperiú ,Rodolpho
alij . Habfpurgio : d Pontificatus , Leo-
d Cupiniã . ni x.Hadr. VI. & Marcello XI. e His
in Cafarib. omnibus
Č Iouius in Refpondeo, Quando aſtrologi verum
dicunt, cum multo diligentius ele ca-
Leone lib.3. uendos. quiafatis clarum hoc fignum
ide in VIHar. foret ,eos pactuin cum dæinoneiniuf-
Garimber fe ,vt ait D. August. f & de Thrafyllo
tus lib.4.0 Dion indicat , cum ſcribit folicum af-
Onufr.lay. firmare , quæ nuncia longinquis è re-
f lib. 2 . de gionibus adferrentur. Ideoque luriſ-
Gen. ad lit. confuloi in ciculi rubrica , 8 Maleficos
cum matbematicis iungunt quia vt plu-
in fi boli.s. rimum mathematici eciam funtmale-
de ciu. Dei , fici, vt explicat optine Dion lib.49.
Gap -7.
cum dicit pulſos vrbe ab Agrippatós
S.C.de ma- a sporózsasxor Tas gimtes, vnde paret
the. ma- mathenaticus dictos ipfos attrologos
lefic.
& fic mathematici i illa rubrica ,& pal
fim in jure alibi , pro folis aſtrologos ,
feu genethliacis ponuntur: quo fenfu
h Sueto :Tx eciam Hiftorici vocabulum accipiút to
citus, Am- & fic accipiuntur in S.C.illo apud Vb
mian.ceteri, praoum lib.7. deoffic. Proconf. quod Py-
i Collatione thous cöferuatum edidit bono reipz
Mofaicar.et Aliquando hoc nomen Chaldzos ét,
vt
Roman.leg . & reliquos Ariolos complectitur ,
apud luuenalem , Sar.6 . Nemomathe-
Tit.is.
maticus genium indemnatus habebit . &
Sat. 14 Nata mutkem.aricis Gerefis tua .
Nunquam tamen quando prohibeba-
krea fuperitnio ,legitimam coniecta-
izionem Aftronomorum , nec artem
Genmetrarum , vel Arithmeticorum
comprehédit, quorum fcientiam phi-
lofophiæ annumerabant . Aliquan-
do Deus permittebat ,& hodie per
minit , aftrologos etiam ignaros , &
nefcientes verum prædicere, in poena
audiencium : k licur & permiſit ali k Docet D.
quando fortes oraculoruin effe veras , Aug.1.4.6
& ariolum Balam prophetizare ;! & 7.Confeq.
huc lubens refero illud Aſclecarionis, 1 Num.23.
quod in poenam & terrorein Domi- & 24.
tiani permiſſum . Sæpius id permitti
tur ob nimiam quærenciuin curiofi
tatem , tefte D. Augutt. m quirectif-.mlib.z.de
fimè addit, non quia uera futpredittio, id- doctr. Chri
circo minus effe fuperftitiofam vel facrile- ftia.cap.22.
sam ,uel ideòmagislicere predictionibus 14- d 23,
libus fidem dare : fed femper retinendum il
lud Dei preceptum ; Etiamfi dixerint no- ,
bis, & ita euenerit , ne credamus eis . n n Deut.13.
Denique quod de fomnijs dixit Ari
ftoteles, hic quoque veriflimum ; hu
juſmodi diuinationem ,non niſi ex ago
cidente fore veramn . ficut eniin quiaf
fiduè iacit aleam , veltalos figit; is ali
quando ſeniones,aliquando Wene
rein iacit,inuenitquè:ficcun iſti cen
ties mentiantur ; quid mirandum . fi
ter verum dicant fanè fi mendacia
norarentur , millc forentpro yno ve
ro dicto : Pauca notantur , non adeò
tamen : qnin veris longè plura . Quis
nefcit Hebræos illos , qui Leoni Ilau
ro vera quxdam prælisere , ob meg
daces prædictiones , Arabia pulfus
fuiffe, o cum Zitam Principein in in o Zon.to.3 .
feliciconoclaſtiam
em perpuliflent ?
Quisde Pancratio non legit; eum &
Conſtantino Irenes filio.Imperat.cla
dis maximz, & fibiipfi necis cauſam
fuiffe ? Quis Conilantini Srethati p Paul.Dis
nefcit amenuam : qui & fibi, & Ale conus lib. 3 .
xio Branæ , Itulto varicinio , exitium rerum Ro
attulit z habebatur tamen Scechatus manarum
Princeps fuitemporis aſtrologorú.q Nicetas
Quis nefcit, quam hactenus vanzom 1. 1 .
nes prædictioneseorum , qui diem vel
annunı aduentus Antichrifti,vel exci- r Vide com
dij mundi,prædixerunt ? r Mitto Pe. ment.noftriz
eri Leonij Spoletani infignis incdici in Seneca
ipanem huius Mathefis fiduciam ,qua O & au.serfi.
mortis Laurentio Mediceo occafio- 386.
nem , & fbi ipfi præbuit præcipita
tionis in pureuin . Mitto , quod ce- ſ louius in
drenus narra de Abrahamo , Gene Elog
ihliacos coram Acgypci Rege vanica
tis
1
 Lib. IV. C. III . Q. I. 179
tis conuincente . Mitto Manuelem Valerio & Stella in viris Pontificum ...
Connenuin Imperat. cui magno fte. Sed quis Aſtrologorum ſe Alphonſo
cit, nimis addictum effe huic inſaniæ : Sapienti, ( hoc illinomen vanitasifta
quæ illum & claffe maxima nudauit, tribuit ) præferat ? Quæ laudi maio .
& pofteritati femper ridendum pro- ri & veriori fraudi fuit. vtar Mariana
a Vide Ni. pinauit. - Mitto ioan. Galeacij Du- noltri verbis ; Emanuelfanè patrous, fue
cetã Chon . cis Mediolanenſis factum , qui cùın ei alioriem procerum nomine , Alfonſum pre
2.2.5.et 7. aſtrologus quidam mortem iinmacu- blica fententia in conuentu pronunciata , re
ram planè prædicerer , fibi ipfi verò gno priuauit : ea calamitate dignum , quod
longam vitam polliceretur: hominis diuina prouidentia opera , da humani cor
ridensftoliditatem,ftatimfrangula- poris fabricam infigni lingua procacitate ,
b Correxe- ri eum iuffit.b Micco mendacium du- ingen ijqueconfidentia , accufare aufus fuerit.
tus l.fa &tor. plex Petri de monte llicino in Conci- ui vulgo hominum opinio est,abantiquo dira
di& orumq; lio Conſtantienfit, quod Aeneas Sil- &ta per manus . Vocis ftoliditatem numen
Memorab . uius narrauit . 6 Addam dumtaxac iuftiffimè vindicauit . Vanæ fapientiæ
clib.4. de duorum Principum diuerſa iudicia , perſuaſio , huc infipientiæ perduxe.
Alfonjo. & mores . Alphonſus Aragonuin rex rac. id forte astrs memorant porten diffe
ſapientiæ veræ amacor , in literatos eius artis non ignaro . fi ars eft ,non po
oinnes mirè munificusfuit,ſolos akro, rius inane mortalium ludibrium , quod à
logos à curia ſua arcebat ; prudenter prudentibus ſemper accufabitur , verum di
cenfens , fibinihil opus eoruin indu- & uin & Tacito vſurpatum , & femper
ftria, eò quod fidera itultos regere, la- tamen patronos habebit . Ex eo feruntſuipi.
d Sylu. Hi pientes altris cenſerer imperare . chcem effe redditum , ca ex metu crudelem ,
lib.4 . Contra Cardanusmeinoriæ comment . Cernis quo illum hæcjvanitas
dauit Ludouicuin Sfortiain , verſurum præcipitatit, & fecit vt alia fapiens,
potiùs , quàm prudentem , & perfi- fibi ipfi toto vitæ decurſu ( notatum
dum quam æquibonique amanté Prin id ) defiperet , peflinèq; femper con
cipem , Alfonſo diffiinillimum , im- fulerer. Aegyptios dedicos aíunt huic
pendiofum quendam aſtrologum ,ar- vanitati ,maxiinè Alexandrinos :quod
iis imperitiffimum aluille , in quem tamen prudentiorum fueritiudicium ,
plus centum auri magna talenta pro- poffumus ex Suida colligere . Tra
e Cardan , fuderit.. Aftrologus pro tanta mercede dit, Alexandriæ folicos altrologos ver
im Ptolo- tempus vnicuique negotio inchoando prafcri- Cigat pendere , Badxnprouior nuncu
mesin dhe bebat, aded ridicule : ut princeps cogeretur patura: quoniam eos non nifi faci
aſtror. ind. tempeftaribus maximis equum confcendere, homines cófulerent, quos Græcibas
ti.l.tex.14. cum aulico comitatu nc ftipatoribus alià reis vocant; ducta Metaphora ab inuti
migrare per medios imbres, per canumela lipifce,quem nè canasquidem velint
tam , non fecus inc fihoftium manns fugeret e attingere . 118 9 : . 42, hiss
Tam felici euenta ; vt, regnotandem à Gala - Concluſio 4. Si non fuperftitiofi , tered
lorum Regefpoliatuszcaptus,in carceremcomo noxij infirmis illém dicifuae , qua fecandum
paštus, colapho cafus, in darhrata ferren luna cnlioram planetarum in fignisZodia .
mortuusfuerit , veruin fortune utriuſque lue stationes,demorbis iudicant,nerbi gratin,
dibrium . loannes Vndeciinus Ponti : que cuique euenerit agtitudo, de quo illi pat
' fex Maximus ( qui ante Pear. Hiſpaa Ho medendum :necnon chirurgiigni in uula
nus, auctor Summularum ) medicus, noribus idemi obferuant , dies con aderant
philoſophus, aſtrologus ; ex ftella- mulneris, ftellas eispraſidentes (quas voa
Tum fitu', & pofitura longam fibivis cant , Centel, Neus , Dibelgibel, L
tam in Pontificatu pollicitus corain chadiel, Sapiffa, Elebra & fimil.com ins
familiaribus fuis ; quarto pott mens de prensanciant mulnus effe lethale ,uel fanas
'ſe , Pontificatus o &tauo ', ſubito cora bite'. Hacomnia fusè defcribit con
ruente teftudine recentis ædificij, Vial rad.Vimpina : f tales etiam videns f1.1.3.6.8.
terbij oppreffus interije , auctoribus. tur illi akrologi, que generalın pro. 69.
M 2 nunciant,
 180
Diſquiſitionum Magicarum.
nunciant, qua die pharmacis , vena- pite primo e cap.ex tuarum . defortileg. Tu
rum fectione, aut cucurbitalis corpus re ciuili plurimis refcriptis ,l.item apud
fit euacuandum . Merito ſuſpecta funt Labeonem S.fi quis aſtrologus. D. de inima.
hæc omnia .quia ftellaruin non eſt tan lib.2 . & l.nemo aruspex. C.de malef . ma
ta vis in hræc inferiora ; & fi qua talis them . lib.1. C. de theſau. lib. 10. Toleran
vis foret , ea poffet & foleretaliaruin tur hi fæpè in rebuspub. fedexemplo
particularium caufarum cócurfu pla- peffimo & publico malo .
ne iinpediri . Imò & fola materia in
diſpofitio, lunæ & attrorum omnium QUAESTIO II.
a lib. z . de actiones euariare facir,teſte Galeno; a
diebus Cri- cui Auicenna b conſentit.quare ob De conie & tatione, ex clementis,meteoris ,
tieis . feruationes & effectus huiuſmodi die plantis, arboribus , brutis.
bli.4. Fen. Fun indicum , prouocantium ,vel cri
2. tract . 2 . cicorum , longè magis dependent ex Stris & cælis proximum , de quo iHier.Cara
sap. I. materiæ difpofitione , concoctione , A certo conftet elementum eft aer: dan , lib. I.
& ftatis morbi teinporibus ac lympro fatis valdè enim probabile eft ignis de uarieta.
matibus, quam ex lideribus : quæ eſt Spheram propriain efle nullam ; quæ 6.2.Scipione
C Hippocr. Yera fententia Hippocratis & Cell. c fententia valde antiqua eft, & a recen - Capicio lib.
pallim & Longius etiamaberrant iltiAltroia cioribus quibufdam ftrenuedefendi. 2: de Princi
tri , quia præcipuè attendunt ad quof- tur , i videtur hæc mens Auſonij in pjs.F.Patri
Celf . lib. 4. dam luna imaginarios angulos, afpe- Gripho Ternarij . cie, lib: 7.di
ctus, & conformatione -sparuifacien fcufl. Perip.
tes vel conteinnentes pouùs, quomo Tres Charites, trin fata , triplex uox , Pri- 10.4.F.Va.
do ad cæli vel fiderum influxus reci-, wa elementa . lefio de fac.
piendos materia difpofita fuerit , & phil. ca. so.
quæ periodi temporum , quæuè con In media regione aeris varie valde Villalpana
coctiones & crites fint morboruin . fiunt impreffiones ineteorologicæ . co de alijs .
dline The Hos ergo meritòmaximèGalenus Exhalationumcopia gignit magnos k vide Ari
rapeut. contemfit, Auguftinus Niphus e ri & paruos ignes , diuerfillimè configu- ftot. 1. Me.
e lib.s.de fit, & multis eorum patefaétis errori- ratos,pro exhalationum iplaráforma teor à ca.4 ..
dieb. Critic. bus f. Ioannes Langius impugna- diuerla : vt modò videantur faminæ , Pliniū li 2.
f epift.35. vit : & Marfilius Ficinus , qui iunior modòcolumna, inodò lanceæ , modo Narhill.com
g lib.de ui- ifta defenderat , & eadem poftea fate- ftellæ faltantes veldifcurrentes,deſcé. ibi Coment ..
la calitus our fe fcripfiffe h non vt probaret, ſed dentes,velafcendentes,aliquando ve- Milichij, Se.
con feruãda. vt cú Plotino altrologorum ineptias rò & coineræ multiplices ,de quibus neram li.l .
hli 12.epi- fiderer E non eft nunc tempusagendi. k quib. Natu.guaf..
Stot . ad Poo Concluſio9.Pars illa interrogationum , omnibus commune estmagnam temCorar.li.2 .
litianum et que res occultasinueftigat, vt furra,thefaur poris ficccicatem denotare; figna quo- deelem.Car
Picnm Os , virginitatem & c.planèsetite en per- queeffe ventorum diuturniorum , vel danū lib.4.
niciofa eft omni iure probibent facræ violentorum : quod maxiinè cometis de fubtilit.
licteræ ; Leuit. 19. v.31. Non declinatisad conuenit ; qui fi frequentes fuerint, d. lib.i.com
magosi, nee abariolis aliquid ſciſcitemini, wt. etiam prælignificant Iterilitatem , fa- 13.deuarie.
polluamini per eos . Deuteron. 18. v.10. mein ac peftem : eò quòd vis cometæ, Schaligerii
& 11. Nec inueniatur in te qui luftrer for omnein vaporuin & exhalacionú hu-, cörra-Card.
lium fuum , autfiliam , ducens. per ignemgi iniditatem abfumit: vndeconſequen- exerc. 79.
uut qui ariolos fcifcitetur , & obferuet fomnia ter mortem minancur biliofrs, & qui. Fracasto. in .
Atque auguria . nec fit maleficus, nec incans ardentioris funt naturę, quales pleríq ;.li. de Homo
tator, neque quiPythones conſulat ', aut diui. Principuin & Magnarum : eadem fic centri.com
mos', có quarat à mortuis ueritatem , eminim citaris caufa., ad bella quoque & fedi. Andi Dudi
enim heo abominatur Dominus, & propter tiones inclinant. Cetera quę hisattro- riū tract.de
buiuſmodi fcolera delabit cos in introitu ino .. logi & Squarcialupus addunt, vana.Cometis, co
Lure Ecclefiaftico prohibetur hoc. cA- Lunt & fallacia; 4 díxignaturęcóſenta --epift . ad.1o.
berisi nea Cratonemas.
 Libri IV. C. III.
mea videntur. Fit caménon rarò vtco
merarum caufa fit , ſupernaturalis dú-
i taxat Dei difpofitio , vtquando fæli-
cem aliquem euentum portendunt ;
quod fepenumeroaccidiffe allatis Hi
ftoriarú exemplis olim , telte Origine
lib. 1. contra Celfum , docuit Cheremon ,
dib . de Cometis; qui fi exftaret ,fortaffis
deprehédererur nata hæc inde opinio,
quòd quæ vni regioni feu regno fæli-
cia fuere cú aliorum clade coniuncta
erant : Vet fanè caufa eft Dei diſpofi-
tio hoc pacto volenrisadmonere ho-
mines, de inminente publica calami-
tate ,vel morte regum aut principum ,
vtad poenitentiam & morum eméda-
2 Damafc. tionein recurramus. a Tuncaucéco
2.de fid.or- meæ pertinent ad olienta ( de quibus
thod.cap.7. actum ) & Dei caritatem nobis egre ,
Bon auėt.in giè comendant , nõ ferientis niſi nos
2. d .14.9. prius adınonuerit . idcircò videinus
vlt. crinitas ftellas in eain partem comam
9 diffundere,cui ininantur. Mirificú hu-
ivſmodi cominonitionis fignú narrat
b in uita Gobelinus Perſona: 6 nempe in ino-
8. Meinul- nafterio Bodkenfi, & B. Meinulphus
phi menf. confeffor exædificauit, quoddam mi-
Ottob . raculum ordinariam contigifle talib.
oltenţis annumeranduin : Tintinnabuli
( inquit ) quoddam magni aneum benè fo
norum in eodem monafterio reuerenter afferun
tur. Nam quoties aliqua ex eiusmonafterij
fororibus breui erat abitura è vita , abſque vl-
lo humano minifterio , per fe fortem reddebar
“ ? Sonuan . Rideat hæreticus,vt lubet;led
alia duo fimilia accipiat,etiamſi nõlu-
c lib. z.de ber. Scribực l eonard. Vairus , c in Cel
faſcin.c.14 iiberia oppido vilila campanam elle;quăvo
i cant incola campanam Miraculorum ;
hancper aliquotmenfes priuſquam resp.Chri-
ftiana aliquid aduerfepatiatur, ex feiplane-
mine pulſante, fonare ſolitam ; cuiusrei ( fic
ait ) teftimonium per publicos tabelliones hifce
oculis egomet legi, præter fidem ,quam de cadě
reilliusregniProreges faciebant fuis litteris.
Accedat & aliud è Gallijs,quonia Hi-
fpaniam à teſtimonio arcentaduerla-
rij. Eodem Vairo tefte ,ad Aumen Rho
danum , in Sequanorum confinio , ſitú
ett nobile monafterium S. Mauricij.
Viuarium illic viſitur, in quo iuxta nu
merum monachorum piſces ponun-
tur.Illorum fi quis ægrotet, piſciculus
C. II. IST
quoque femiuiuus cernitur fuperna
care. quodfi monachus è vita migraca
rus fit, paucis ante diebus piſcis.inori.
tur. Hoc ita fe Yairus accepiffe fcribit ,
tum ab Antonio Cardinale Granuel
lano ,fingulari bonarum artium patre
no , tefte oculato ; tum ab alijs fide di.
gnis, vt rem locis illis notam acq; on
ni fide conteftatam .
.. Porro cum exhalatio quoq;fit ven
dimateria, & ventorum ideò pręcipuè
qualitates fint, caliditas & ficcitas: fa
cilè intelligitur, cur ex ijs & fanitatis
corporum, & fertilitatis anni proba
bilia figna queantdeſumi. Qui de ven
tis plura volet , alibi quærat, d d Vide Sen.
Secundò non pauciora fiunt ex va- lib. 5. Nat.
poribus, quæ & ipfa fuas adferüt pro- quaft. Plin .
babiles prænotiones.Ex nubibus qua là6.40.et
mulca qucane prædici , polt quendam ibi Mlichii
Gerardum , docet Conr.Vvimpina ; • Card. lib .
necſya ruftica prognoſtica deſuntplu 1.de uarie.
uijs communibus:nec prodigiofis plu c. 1.et 3.Va
uijs, f fiue naturalia tempeftaris anni, leſ de fac.
liue ſupernaturalia iræ diuinæ córnina philof.c.so.
coria. Anno ſuperiore 16oo.die 18. Fe e lib . 1. de
bruar. propè Arequipam , ex illis qui ſignis c.s.
mului in Peruana ſunt mores igniuo- f dequibus
ini ( vulcanos vocant) vnus, eorú Guay. Plin. fup.e.
na putina principiò candidam pubé vi- 56.0's.
fuspecorarijs è longinquo eructare , & ibi Mi.
quá conſecuta eft procella fragminú lichius.
ingériuin quafi auulforum à rupibus , Valef.c.
fed ignitoru :hæc pauluſpacij progreſ so: de fat.
la cominuebācur in minores lapides , philos.
& paulatim centeſino ferme pafua
cracere,in cinere. Vbi faxa decidebant
cúčta reuulfa, diruta, cöminuta, inter
empta : vbilapides; paucimortales eua
fere vel iumenta.fors Hifpanus iter fa
ciebat eques: cùm vim grandinisla pil
laceæ non ferret, deſcendit, & ſe lub
equo locat; ſed equusnon valebat fub
filtere pre viiCtuuin.herus videns nec
tutum , nec quietum ſibi fub iumento
refugium ; ephippium aufert,equúde
ferit, capiti lella iinponit; fic egrè eua
fit cranifragiú.corrétes & fuuij acfon
tes nonnulli penitus exaruere,alijs la
plus facultas intercluſa cineris multi
tudine,idque per leucas plus trecetas.
Arequipa primúortæ clara luce tene .
bræ integrum ferè menfem durarunt .
M 3 In
 182 Diſquiſitionum Magicarum
Interea initiò cælum fulminib . viſum dens imbres indicat. Tonitru & ecne
dehiſcere,& audiri tonitrua , fiammei phiasfunt indicia pluuię ſubſecutu
que glubi inſtar artilleriæ bellicę acie rę:alij verò fonitus in aere audiri có
bus hinc inde diſpofitis mutuò batz.Mai
explo fúeri, 6 magis pertinent ad prodigia.
fx viciſſim hucilluc diſcurrere.ingens Fulmen & preſter,quid pronunciency chab.
globus femel decidit , & à remplo in Vvimpina te docebit.c c d.cap.6.
proximum ambitum , inde in viam pu Tertiò maris cumor , venti; fluuior &
blicam patente porta erupit , & fubitò infolitæ eluuiones , peftis annuncia
diſparuit relicto ſulphureo nidore.ter funt ; terræ motus quoque idem defi
ræ inotus iugis fuit; adeò vt multę do- gnant,teftibus Ammiano, Procopio ,
mus conciderent, reliquæ quafi tripu- & alijs .
diarentputantes. Nec ceffauit interea Quartò , quoad impreſſiones , quæ
pluere terram albam , inftar cineru ſeu per reflexionem lucis , circa vapores ,
calcis critæ , vt nemo per plateasince ac exhalationes fiunt ( vt Iris halo , ,
derer , qnmox digiti fpiflitudine coo . coronæ , parelus, virga ) naturaliú pre
perirerür. doinus, quæ mininům , te- fenfionú prognottica céleripoffunt,d d Vide
eta effent craffitudine femipedali: fic vt & hiatus, & quæ foueæ & feneftræ Vvimpina
pleræq; fub onere gemebundæ fubfi- vocantur;necnon fiamniarum illi tra- doc.si
derunt.maluin durabat,luce per inter- & tus, quibus ignis fatui ett nomé, ſunt
valla potius oftentante ſe, quam diem enim effectus varij ,exhalationis vel
præbente . Menſe ferè exacto celiario vaporis ſuperabundantis ,& vincentis
fuit , & nonnulla intermiflio , vtnoftri obitantia ;vel interdum luminis victi ,
e vide se
qui illic degut perſcripſere: ſed adhuc ac profligati.e nec. lib . 1 .
metus manebat grauiorum . Magna m ia
S. ( Vc ad terreftr veniam ) ex us
moruin in melius tum rimor expreflit arborum quoque prouentu progno- Pliniü Nat . li.z.
qu .
commutationem :omnes ad pedes Sad ftica colliguntur vtrefte Tullio ,
cerdotum deuolui, adeò vt quies nulla à cap. 28.
daretur , & viin cubicula poenitentes Contä
Lentiſcus , triplicifolite grandefcere feta , 1.z ren .
.deele
irrumperent . Sic Deo lucrum anima Ter fruges fundens, trin tempora monftrat
ruin multarum acceſlit . Sed nec Sata . arandi , mont. Per
numiāl. 3 .
nas neglexit occafionem . Nam cùm
Indi pagani viciniores flammis folita Amygdalorum copia indicat meffis Phyfic.
ſuperititione Magos acceffiffent; & fic abundantiam . f Trifoliurn inhorre- Çarda. 1.4.
mul ad inontem illum properarent , & fcit , & folia contra rempeftatem fur. de ſubtil.
maliscantibus, ac facrificijs procura rigit. Sine auris ludenria arborum fo e vide Pa
tent:inazos & viciniores quoſq; fiam lialanugines & pappi populnei voli- negyrim no
fră de No
mæ confumpferunr, cereri omnesmau tanres per aerem ,aut aquis innatātes,
te multati, defperabundi pars ſuſpen- tempeitarem prænunciant. Si rofae tinitate Dei
dio, parsaliter fibi inortem conlciue violæuè fub au& tumoum irerum flo- para virg.
rút. Hæcnarrata litreris P.Ioan . Ruifeant ,pettilicas imminet . Burdigalæ ,
zij de Alarcó ſcriptis Arequipa Mar- quæ peftin illam magnam præcefſit
tij XV. anno ſuperiore , quarum hoc hyems , aliquas in horto noftro roſas
anno Martio menfe exemplar Hiſpa- protulit; quas & vidi . Vnuin hoc non
nicè perſcriptum legi;vnde hancepi- videtur vacuum à fuperftitione, quod
tomen excerpfi. Vix quidquam ſimile quidam tradidere : ſub actumnú duas
lectum vel auditum . Idem de grádine vel tres glandes legenda's , tum cul
& glacie dicendum , ( quæ fpecie non tro fcindendas , trium aliquod in his
differunt, ia & Piſidas in xoopspria folere reperiri,muſcam , termein , vel
2 Valef.ca. poeticè nó philoſophicè contra Ari araneum : inuſcam denotare diſcidia
5o. de fac.
philes. itorelem agit ) Niuium quoque copia eo anno futura, vermem fertilitatem ,
fertilitatem anni;roris & pruinæ mul aranea mortalitatem denotari.
titudo fterilitatem potius, prænotant. 6. Animantes etiam quædam nobis
Nebula deſcendens ferenitatem ,afcen prænunciant, vt ;
Cana
 Lib . IV. C. III . Q.
Cana fulex fugiensa vaſti gurgite ponti
Nunciat borribiles damans inftare pro
cellas .
. Vt:& acredula
vocibus : saaturinis inftans
Fuſcague nonnunquam cunfants per litora
cornix ,
Sicamen
Demerfit caput fluctum cornice rás
cepit .
Ipfi quoque alumni dulcis aquaira?
nuncul in
Mollipedéſque boues spettantes lumindest
cali ,
a lib.de din Et quæ talia ex Arato Tullius, a &
yin . ex Heliodo Virgil. Quid contempolus
bli.I.Geor. mufculo, vel pafferculo tamen domos
illi ruituras ; hi, aeris contagionem
fuga præueniunt, quorum omnium
etiam caufas Franciſcus Picus inue
c d. lib. 3. Nigai ...
6.3.cü ſegg . Ex obferuatione huiuſmodi Pheno
menorum , emerfere canones præno
tionum , quibus vtuntur nantæ , palto
res , & agricolæ de quibus non cont
temnendam opusexitatAntonijMix
zaldi Monluciani,Ephemeridum ruftica
rum . illa quidem ipfa animalia pratilas
gij fui funt ignarasſed impetum quent
dam racutalem ſolummodò fentiunt,
mouente phantafia per humores con-
cicata ad petendum quæ commodo ; &
fugiendum , quæ noxæ funt futura
Quod figillatim idem Picus oftendit
de ciconijs,cypfelis, mergis, delphis
ne, ceteris longumininis & len
tum foret mihi, fingulis in
hærere . Veniainus ad
nobiliusanimal ,
hominein ,
& ex
eo
quædam præ
fagiai
III . & IIII . 183
QVAE STIO III.
De conie & atione medicorum .
Gimus d de quadam falſa & ille dg.l.qöcl.4
Esimusinanaudai kallaredella
ra, feria, & gnefia dicendum.hanc me lib de Pro ,
dicorum WHO Tixnt, vereres , recen- gnoft.com in
tioresque Doctores integris tractatio enim 'coment.
nibus funt perſecuri; è quos legere Guleni. Añ
poterunt , quiplenos fitiunt crateres: ftot. fæpe in
mihi hoc vnú videtur vniuerfim por Problem .
fe ftatui. Celfum l.2 .
Sigoa proba funt quæ nacuralibus de Medici.
principijs, & veris experientijs com den hori ſe
probantur : cetera ſunt vana, & ab ar- quentes de
te medicorum aliena. Proborum ,quę figia F.Pia
dam ſanam integrainquè valetudine cum .l. 3 :
teſtantur;quędam degenerantem ; vel c . 7. V vim
iain affectam ; quædam fuccumbentē, pin . lib. de
& iam victam : quædam fe recolligen - fignis c. 8 .
tem & victricé:quædam denique funt à a 13 .
ambigua , etiam ipfis inagiftris . Nec vfq; ad 21 .
vlla tam certa ,quin fallani aliquando; 10. Grinthe
ideo vecus ferino verus, præſtare à fes rum Ander
xaginta medicis , quam à ( cabinis fex nacum ve
damnari, & morti addici. ter.de nous
medicine că
QVAESTIO IV . ment. I.,
Dial. 7.
Deprenotione Phyſiognomica.
Phorumcorporis Colore, habitudi:
ne , & proportioné; de temperie, via
letudine , quædam etiam de inoribus,
ingenio , & animi affectionibus putio
fe Icire : præcipuè frontem confiderat
faciemnquè,quia hæc foletefle ſpecula
Vircueuin intellectualium ; & cum vo
cátur hęc ustad troticcitie .Huiusmen
tio apud iuuenalem Sat.6.cům feribit
frontem vatià muliere prebenda: Aria
ftoteles & Poleinon confundunt cum
Chiromantia ; quæ propriè manuú con
fiderat lineamental, quafi quodda vita
tutum actiuarum ſpeculum : at fi cons
fiderar etiain reliqua membra totiuſq;
corporis habrú,Phyſiognomica vocatur,
Hanc Phyfiognomica veterès inedi
ci Hippocrates & Galenus diligenter
cxcoluerunt , vt & Ariſtot. integro li
bro , & qui exſtar, Polemo Athenienf.
M 4 lib.
 184 Diſquiſitionum Magicatum .
lib.de Naturaſignis: quorum ſcripta lay-
dantur,eo quod naturę veſtigia calca-
runt. Sed recentiores Barth .Cocles in
Anaſt. The frogn. Luc. Gauricus, & alij
ferè plura miſcent fuperftitiofa , præ
ter vnum fortè Petr. Mociú ; cuius li-
brum de multiplici temperamento cogno
( cendis hominibus laudat Michael Medi
a l.2 -para- na : a quia primò complexionismo
nef. Chrift. duin ,deinde medico & philofophico
cap.2 . ratiocinio propeſiones & ingenia gen
cium , prouinciarum , & fingulorú ho.
minum defcribit : methodus hæc vera
& recta . fed fcriptorem illum nódum
potui nancifci . Viſus anihi non infe-
b lib.defo- liciter Conrad .Vvimpina b Galeni,
gnise. 8. 9. & Ariftotelis ferè omnia in Copen-
do 10 . dium recegifle .
Artis fundamenta varia ſunt. pri
mum peritur à quadzin cun: animan
tibus fimilitudine.v.g.qui pe uis funt
oculis inuidi cenſentur, quia funiæ ta •
les ; qui magnis, tupidi, i cut boues &
alini.ratio eft : quia cum Deus auctor
naturęgnarus effet, qua quodque ani.
malindole dosafler ,fingulis etiain ea
addidit inftrumenta , quæ huicindoli
forent quam aptiflima.ferocib . ut leo
ni,apro tauro ,vngues,dentes cornua ;
timidis ac fugacibus ut lepori & ceruo
artus celeri fugæ neceffarios: fortibus
araturis , vel onera baiulaturis, toros,
gibbun,dorlijhuimerorumque robur;
vt camelo,boui,equo & reliquis vete
rinarijs.Idcirco quafiex figno & a po
fteriori( vt loquuntur ſcholæ )animan
tium indole ex ipſis inftruinentis cor
poreis , quibus à natura ſunt prædita ,
colligunt
Secundum, fundamentum a inorib .
etium atque prouinciarum deſumi,
tur;quæ cùin certo fint corporis habi-
tu ,vt plurimum quoque ingenijs mo
ribusque diſcrepant. v.g. phyfiogno-
midefiniunt nimium fulcos, ítupidos
ac pertinaces efle , quoniã Aethiopes
funt huiuſmodi .
Tertium à ſexu, v.g, quia mulieres
cádida , vt plurimum & molli funtcus
tegeædéque funt pauidæ ac leues ;ideò
candidos & molli cute ,moribus obs
noxios ijſden cenfent. Huius ſecun-
di & tertij fundamenti racio ducitur à
complexione.cům enim eadem tema
peries ſimul caufa fit cutis huiuſmodi
& moruin huiuſinodi: ratiocinantur,
in quocumque cutis fit talis ,talem el
fe temperiem . quare ab eodeni,eiuf
dem temperiei ratione, fimiles inores
exſpectandos.
Quartò rimantur affectus animit, à
inotu meinbrorum & corporis afte
&tionibus. cale illud Hippocracis,Ocu
li non nieuntes funtiracundi:quoniam irati
fixis ő immoris oculis intuentur. Sic ratio
cinabatur Saloinon « dicens ; Homo c Prou . 6.
Apoftata, vir inutilis , graditur are peruerfo , v.12 .
annuit oculis, terit pede,digitoloquitur, prauo
corde machinaturmalum .Et Éfa: d'agni- d Efa. 3 .
tio vultus eorum refpondit eis. hoc ettvul- v. g.
tus exterior eorum , ſecreta cordis på
tefecit . fic argumentatur Martialis e e lib. 120
( quem vetuita exemplaria neſcio cur Epig.54
vocent Murcialem Cocum.
Crine ruber, niger ore , breuispede,lumine
lafios ,
Rem magnam prestas , Zoile , fi bos
nus es .
Mathiam Coruinum Hungarię Re
gein , haud illaudatum Principem ,ni
mis dediquin diuinacioni,adeò vt nihil
niſi confultis aurologis ſoleret ſuſcis
pere;ftam itudiosè accepiinusg huic f Bonfinius
vacaíle phyfiognomicz diuinationi , 1. 8. Hung.
vt ex prino adipectu lineamentorum : hiſt.deca.4.
faciei, de temperamento & moribus gloachim '
hominú folerullimè iudicaret ; ita vt Cureus in
Ann . Sile .
magiæ fpeciem æmulis præbuerit.
Quinctuin fundainentum petunt ex
collatione fignorum cum fignis , & ex
quibuſdam alia colligunt , verbi gra
tia , inuidiain ex iracundia ,cui triſtitia
& animi prauitasfit adiuncta.
Sit conclufio, Phyſiognomica confiftens
intra concellos naturalis philofophia,licita eft ,
G habet aliquid probabilitatis.
- Probatur primò , quia pofitorum
fundamentorum aliqua ſunt proba
bilia , quædam minus , quædain am
plius .
Secundò ,probatur ex facris litteris,
in quibus , virorum robuftorum facies di
cuntur fimiles faciei. l Item quod , in h 1.Parale
facie prudentis Incet ſapientia ,oculi ftulio- 12.46.8.
 LibriIV . C. III. Q. IV . 185

rum in finibusterre. a & alibi fapientia ho & c.3.fequitur, non poffe hanc facufet
minislucet in vultu eius. 6 icein ;cor homi- tein iudicáre , dedonis dininis & gra
a Prou. 17 mis immutat faciem illius , & quæ iam tuitis ,quia Deus hæc diſtribuit cuique
0.24 citata . d . prout vult: nec de extrinſecis planè ho
b Ecc.8.v. 3.ex iuris interpretibus, quorum có mini,vt morte violenta, opibus,hono
1. muniore calculo receptum , quádo plu ribus, & ceteris fortunæ bonis maliſ
C ca. 13.v. res de aliquo crimine ſunt accufari & ueznec de nuptijs, ftatu vitæ, & alijsne
31 . capti, primùm quæftioni fubijci debe- gotijs, quoruin electio eft mere voluer
d Prou.6. re illum , quifacie deforinior ;quoniam taria, talibus nugis plenus eftliber de
V. 12. Efa. credendus fit aniino quoque praé neuis Melampi. Ratio eft, quia nihil ila
3.4. 9. wior. rum dependet à corporis habitu , vel
e Bal. in l. 4 probatur fententia philofophorú. cóftitutione. Permittit quidem Deus,
2.n. s . C. Pythagoras enim ad huius diſcipli- yr quædam diuinationes iſtorum euen
quorum ap. næ regulas, diſcipulos vel admittebat, tu comprobétur; ſed ſimulcos finit fal
non recip. yel repudiabat. Socrates hac indicina liyin ijs quçmagis ipfis neceffaria. Scri
Paris desyn deprehendit Platonem fore, qualis po bit Paulus louius in Elogijs, de Anto
dicatus, hip flea laudatus f Maximi hanc fecere nio Tiberto Cefæpate, qui Phyſiogno
polytus , Flato , & Ariftoteles, & Sexcus philo- nus excellés ſuo tempore habebatur,
Marfil . eo lophus: quorú primus ea utitur in Dia eumn Guidoni Balneo pradixiffe, quod abinti
Alij. logis,Secundusaccuratè tradidit , ter mo amico necaretur: Pandulfo item Malatesta
Sirenius l. cius idcirco corpus vocauit animni iina Ariminenfium tyranno, quod ex patria pelle ?
9. de Fato, ginem. Cicero hinc pericis iaculis ad- retur, & exulin extrema egeftate periturusof
6.39 . uerfarium mirè lacefiuit . b Velleius fet. Paullo poft landulfus Guidonem ob fpecta
gin Timao . Paterculus, veteres ea multum vfos te tam virturem ſuſpectam obtruncat: Antia
h Orat. pro farur. i cbum ipfum custodiaman citat,enentum prea
Roſcio. Co Dixi,non certitudinis fe:1 probabilitatis: fagij exjßectaturus, Antiochus cuftodis arcis
mad . quia folet quidein corporis difpofitio- filiam ,ita flexit,ut reftiab ea impetrata in fol
i lıb . 2. hift. nes affectionibus aniini præire, quod fam demitteretur:fed compedum fonitu prodi
integro libello Galenus demonftrauit: tus ,don a fugar tractw ,eum puella percutitur.
fed præire,non trahendo vel cogendo, Pandulfustandem exful,de egensab omnibus
verúin leniter & affiduè inclinando ; defertus, in hoſpitalidiuerforio fenex perijt
ita vt bona confuetudine & freno ra- fic Juin alijs cauit , ſibi non cauit An
tionis , haur difficulter illa propenſio tiochus . Potuere etiam illa per huma .
fuperetur. Quod de fe teftari Socratem nam prudentiain conijci.quid enim in
non puduit , cum Zopyrus phyſiogno exfpe&tarum autmirandum , fi fainilia
musex lineamentis corporiseius, barris tyranno vir fortis,ob fufpicionem ,
dum ,ftupidum , & mulierofum ilú iu . ab eo necetur: quid verifimilius, quam
k Cic. li.de dicaffet : k Sic intelligendus Caffius tyrannum inuitum , vcl necari, fi fit au
fato, Ale, medicus, & cum quæſuiffet, cur prodi- dax:vel compelli in fugam, fi timidus,
Aphrodiſ.l. giofæ forinæ homines ,pkrumque etiã & ſemel pullum , ad egettarem redio
4. de fato. enota fint inente? reſpondent, quia como gi ?
1 problem . pori conſentit anima,ut anima corpus.
51 . Vnde fequitur .longè certiùsiudi QV AE STIO V.
cium ferri de brutis, quàm dehomini
bus.quia brura , propenſione ſola -tra
huntur; homo propenfionem arbitrij De Chiromantian
habenis moderatur . Sequitur 2.quod
Phyſiognoino non licet iudicare
vitae el i CHiromanziam diuidunt in Physi
defa
éto fue de actuali hominis
cet hunc efle talein ;ſed depronitate ta Concl. 1. Phyfica Chiromantia licita eft ,
min alci- tum ac inclinatione, vt oprimè cenſuit thyfogncmia pars,ideò de ila idè quod
biad. Plato. Proclus, m v... talem propendere & debac iudicium .
inclinari in auaritiam , mulieres , vinú Ratio ett, ga per lineas & partes ma
aus ,
 186 Diſquiſitionum Magicarum
mus,conſiderat ipfam corporis tempe Noud,manusinſpektorium auguriwn: car
riem , & ex temperie corporis probabi mine verò comprehendit Eumolpus
liter indagat animæ propenfiones. hâc quidam . vtriuſque meminere Pollux
probat artein Ariftoteles lib . 1. Hift.ani & Suidas. Recentiores ſcripſere Ioan
mal.cap. 5.0 30. ac 34.problem .fe&t.1o . & nės de Indagine ( Lutheranus , alius a
prolixè ea ex fequitur Conrad.Vvim Carthuſiano nominis eiuſdein ) Ioan .
pina lib. de hgnis.cap.10.11. 12.incau- Traiſnerus Athenſis , Antonius Cer
iè vero Pet. Primodaius; dú inter duas miſonus, Bartolomæus Cocles, Micha
has ſpecies non diſtinguit, omnem chi el Sauonarola, Petrus de Arca,Marcel i
romantiam videtur damnare , Acade- lus Saya, Andreas Tricanius, Michael
mię Francicap.2.die primoca.4 . Scotus , loan. Teukelberg, & alij:quo
Cond.z.Chiromantia astrologica prorfus rum libri ſcatent ſuperſtitioſis. Ars ifta
uana d . illicita,fcientia nomen non meretur. palmam manus primò in certos colli
Scientiam eſſe nititur probare Anton . culos,areolas; & lineas diuidit :areolis
a lib.7.uar. Verderius a nam loqui illum de hac planetas fingulos, lineis attra quædam
lekt.c.9.
etiam ,non de phyfica tantum pater,tú præficit : horum denique altrorum at
quia coniungit cumaſtrologia, & verá que planetarum vulgo creditos effe
que ſoientiain contédit eſie ;tum quia, ctus ipfis areolis ac lineisiñanas afcri
in reſponfione penultimæ obiectionis, bit,vt breuiter Vv impina e ostendit, &fup.c.12.
dicit harum manus linearuin fignifica addens ſe horam non approbatorem ,
tionem ab attris infallibiliter dirigiſed narratorem efle nudum ; fuo iudi
& cætera, quæ fanè Ecclefiafticam me- cio cuncta nænias efle; deteftatur hos
tenrur cenſuram . quia Papa Sixtus V. & impugnat vehemétius antiquus fcri
edita contra aſtrologos & Chiroman- pror Ioannes Saliſberienfis lib.z. Poly
cicos bulla, definiuit neutrain ette ſcié cratici c. 27.
tiain , & vtrofque pariter damnans, Contra hos libratum illud Iuuena
grauibus fubiecit poeniszcuius doctirí lis Sat.6 .
mi & maximi Pontificis fententia præ frentemque manumq;
ponderat omnicontra fentientium te Prabebit uati crebrum poppiſmpiogāti.
meritari ; tum etiam quia in Catalogo quorum prius ad mėtoſcopuin , po
Roinano librorum , quorum vetita le- Merius ad chiromantein referendum
Clio, omnes qui Chiromantiain docēr, benè Britannicus obferuauit . Solene
apertè funt annumerari. prohibita eit kāc vanitatem profiteri vxores( fi vxos
ergo . res ) ex illa colluuie que totain peruaga
: Vanam effe ,docer optimè Franc. Va tur Europam . Vulgò Zingaros fen Aegy
b fae.philo. Jefius, 6 doctiffmedicus,meritinimo prios nuncupant, de quibus multa colle
4.32 . illam deteftans . primum namque labo git Creſpetus lib. 1. de odio Satane difcur.
rant væfania mathematicorum , de a- iz fol. 176.cum feq. Sed hi ſeriptoribus
ftrorum influentijs, quam improbaui- Germanis , quam Gallis vel Italis no
musfupra g. 1. Adduni de fuo , quod ftul dores;ideò hos audiamus . conditioné .
tius eit, hancareolam effe louis, illám eorum & originein ſedulo perquifiuit
Mercurij , tertiain Veneris , atque ita extra resfidei , iyon defpicabilis Seb.
porrò:Superaddumttertiò cæles àreolę Munlterus l.3.colmograph.fol. 267.Cú
lineas hoc prænotare, alias illud ; quo- ageretur (inquit )annus poſt Christi natum ;
rum nihil ratione vel auctoritate con 1417.primi per Germania apparere ceperunt
firinant,fed otrdo ſuo delirio , & prętex homnes nigredine deformes, exco&ti folé , ima
tæ experiçéiæ poftulant nos manus da shiuniti weste,de ufu rerum omnium fædi, fier
re.Cumque caméinania fint artis hu- tos imprimis intenti ,præfertim femina iú ius
ius principia, fuere ramê ſemper, qui gentis.nam diris ex fierto feminarum uiétus
hoc quoque mendacium paruali dili: 637. Tartaros aut Gentiles unigus uocat,in its cor.cing
* o
gerent. Olim profxorarione Chiromá lia * Cianos appellant. Ducem , comites,mili nos .
tiam tradidit Helenus Syracirhus li- tér,milites, inter fe honorant veitepræftantes :
bre, quem nominat Espoo xorixon órán cites vanatitos promore nobilitatis alunt ; 41
Sed
 Libri IV . C. III
fed ubi venentur , nifi furnim non habent .
Equosfepè mutant, maior tamen pars pedi-
1 bus graditur .Femina cum thatod parus-
lis iumento inuehuntur. Litteras circumfe-
runt Sigiſmun de Regis en nliquorum Princi-
pum , vt tranfitus illisper vrbes et prouincims
incolumis permittatur innoxiufque , Ferra
ipfi ex iniunéta fibi penitentia mundumpe-
regrinantes circuire , atque ex minore Aegy-
pto primùm emigreffe . Sed fabelle funt .
Hominum genus , quod vfu compertum eft
in peregrinationenati ,ocio deditim ,odlam
agnofcenspatriam ita circuit pronizcias,foro
to ( vt diximus ) foeminarum victitans in
caninoritu degit;nulla religioniscura,etiam .
fo inter Chriftianos paruulos fuos baptifari cu-
rent; in diem viuit, ex prouinciademigrat in
prouinciam : per aliquot annorum interualla
redit;fed multasin partes fcinditur , vt non
jdem in eundem facile redeant, nifipertonga
interualla lecum . Recipiunt paflim en uiros
feminasmalenges in cunctis prouincijs ,
gui feiftorummiſcent contubernio . Colluries
hominummirabilis , omnium perita lingua
rum , ruſtica plebigrauis imminens : ubi fo
ris illa laborat in agris, hi fpolijs inuigilant
cafellaruin · Anus eorum chiromanzie di
divinationiintendunt; atque interim quo qua
sontibus dant responſa;quotpueros, maritos ,
aut scores fintbabituri, miroaſtuve agitiran
te , oruments quarentium rimantur do out
cuant. hæc de illorum moribus verifi
ma. Vnde fæpè animuin fubi admira
tio , quo iure , vel iniuriain quibufdam
pronincijs hoc genus flagitija Princi
pibus toleretur;non finemaxime fcha
dalo , & daman multicorum . Nam fce
lerum impunitatem permittit , qui fee
leratos tolerat . Simbos fures licer role
Tare ,certè & alios. Sihorum chiroma
tia & maleficia reliquatolerantar;non
id eft niti contra diuinæ legis , & EC
clefiafticorum canonum auctoritate ?
Notoria funt flaguia quz Muntterus
Meinorat , & ijfdem planè verbis Al
bertus Krantziuslib. 11.Seseoria (1.2.
alter ab altero velambo a tertio acce-
perint . Quod attinet ad maleficium
docet experientia, nam fi quis illis ex
facco vel ca pia vnicum nummuin lar-
giatur,oinnes oummi qui m eodem co
pia vel facco incrant,migraffequo vni
cus ille , non rarò deprehenduntur i
Q. V. 187
quod apercum maleficium eft . Quoad
diuinationes illas,nequeunt excufariá
fuperftitione ,aut hærefi ( fi fic fencint)
aut impoftura fcandalofa. Quod alios
paflim recipiant , ex nacionibus per
quas tranferntzidnullo pacto illis co
Ledere deberent refpub.fed tales qui ſe
ijs aggregant, & ipfos receptatores,
condignis pæniscoercere. Nam con
trarium eft otiofos & vagabundos fo
uere in reip.perniciem :quod vel ſtoli
dum , vel improbum planè. Natæ ſunt
contra otiofos leges Aegyptix, & Atti
cæ apud Achenæum lib .4. & Pieriuin
lib.34. Notum hodie ,vbi iuſtitia viget,
magiftratus folere in tales inquirere
ynde victitent, nam nemo de véto pra
fumitur viuere l.ft.(de alim.prp.preft.)
inerųò ſemper commendaca fuit lex
Corinthiorum ,quain ex Diphilicom
dia retulit Athenaus lib.6 .
E7 optimè hic ftatutum apud Corinthios :
Si quempiam obfonare ſemper fplendi
de
Videmus,humcrogamus;unde uiunt, els
Quid faciat operis?fifacultates-babel ,
Vereditus harum foluere expenfas.queat
Perpetimurillum perfrui bonis fuis.
Sin foriè fumptus fuperat et que poffi
det;
Probibeanan's haiba em me faciat in pofle
Ni pareat,iam ple& titurmulta graui.
Singumptuosè sciuit ,is quinihil habet,
Tradunt Bum tortoribus.Iroh heronless
Nerietim livetaitam abſquemalorstegane
Talem ,fcias :feneft neceffeautnodibus
Aligere
predamautfadere muros diume
Aurin foroagereSycoplangam aut perf
dum
Prebereteftem . Nos genus hoc.montalium
Eyrimus-Bac bacmbe,walut pangarmina .
.. Cingapos credo toleraffent , quos
non præfumptio eft,fed res docet,cho
pendio,harpagando,ferrelis maleficijs
viuere.
Verum excufant illos Patroni,cala
initoſum eſegenus hominum ; miſera
tione dignum.cur ? Ex Aegypro oriun
diluuntmaiorú a fide Chrittiana apo
Stafiam , & poenitentiam obeunt,fepté
nalem
 188
Diſquiſitionum Magicarum .
nalem locis incertis vagationem . Sum redire interceptis itineribus; cogatur
ma defenfionis hæc ett. Quam diluunt ergo diuidi , & certæ alicui nacioni a
alij.quein dixi Sebaſianus ; Sunt anni fcribi, & legib. ibi receptis viuere;vel
( inquit )plus, minusue uiginti fex ab hoo të pellatur. Alterum eft, etiam poft illud
pore quando ego. Monsterus ifta fcribo , quod feptennium,fibi ex patrijsſedibus ſub
Heidelberge agens iſtius gentis primoribus me inde neceffariam efle migrationem ; ſi
adiungens uix extorſi litteras quafdam , quas fecus fecerint, & non quotannisman
gloriabantur fehabere ab Imperatoribus.at ils dras vel hordas ſuas ( id elt hominum
Is mihi oftenſe erant. Vidimus quoddam quod multitudinein veriuſq; fexus ) exulatú
Aiunt Lindoia à Sigiſmondo Imperatore impe miſerint , calainitatem & fterilitatein
tratum ; in quomentio fiebatquomodo maio- oinnib. cercò præſtam effe. Digna hæc
res eorum in minoriAegypto, olim ad aliquos caula ,inquain ſedulò inquiratur: quod
annos abiecto Chriſtianiſmo ad Gentilitatiser fi fiat ftatim apparebit impoftura.Quę
rorem relapfifuiffent,refipifcentibus eispoes vel vbi hæc gens, quæ quotannistanto
nitentia iniun &ta, quod tot annis ex fingulis perè multiplicatur?hæc quidein in pe
eorum familös aliquotper orbem peregrè profi regrinatione fua,nifi adultos vndecu
vifcerentur , diluerentque in exilio perfidia fue que colligeret, citò interiret. Deinde fa
crimen .Sed iam dudum euanuit tempus buiu- tis ifti otiendunt falfum fuiſſe primum ,
ſce fua peregrinationis,ea tamen colluvies illa illud de iniuncta poenitétia. Quod de
non cejjat circumuagari, furari,mentiri,augu fonte horum verifimilius comperi, eft
rare,condiuinare. Cur ſi penitentię termi quod in Annalibus Boiorum his verbis ab
nus effluxit, poenitentiam adhuc præ- Auentino perfcriptum fol. 826. libro
texuntiverùm falfum etiam , quod de ſeptimo: Eadem tempeftate furaciffimâ illud
Aegypto iactant.Nam interrogati nec genus hominü colluvies atquefentina uariari
ſciunt quidein quid Aegyptus, aut vbi gentium ;que in confinio Imperij Turcarum at
minor vel maior . Vnde ergo einerſe- que Hungaria habitãt Zigenos appellamus )
runt ? Mira varietas eft fententiaruin . rege Zin Kelone,nostrasperagrare capere regio
Quidam Cincalos dictos pucant , quafi nes,furto,rapinà diuinationibus, impune pror.
diyesixs, penatium expertes & mendi- fus mittum queratant. Ex Aegypto elementi
cos.Saney . & x. commucantur facilli- tur,extorreſque domo à ſuperis cogiſe, maioră ,
mè, & Menander in Thaide quendam deli &ta ;qui Deiparam sirginem cum puero IE
ait alwXorépov außepidos xa xiyxcas , SV hospitio excipere recufarint, feptem anno
mendiciorem leberide & fincalo. Iebc rum exilio expiare imprudentiſſimè confin .
ris fignificat ( poliuin ſerpentinum : rin gunt. Experimentis cognoui eos uti uenedica
clus auem cui etiani nomen geworúy !!; lingua es proditores , atque exploratores eſſe ,
fi caudæ demas ornatum valdè iinplu- Cùmalij , tum imprimis Maximilianus imp.
mis ;inde ruttici egenos & errones.Cin C &f. Aug. Albertus parens Principumnos
clos dixere', vt ex Aeliano & Suida do- ftrorum publicisediétis testantur: adcò tamen
cet Adagiographus chiliad.2 cent2.hæc nana fuperftitiohominum mentes,uelut lethar
fententia placuit Pierio Valeriano lib. gus inuafit,ut eos uiolari nefas putēt,ato graf
25.Hieroglyphicor Sed ad rein non facit. ſari,furari,e imponere impunè pafſim finat.
Polydorus Affyrios & Cilices putat: Tria hinc collige,primú, origine Scla
Volaterranus Yxios e Perfia : hoceituoselle ex ditione Vvinden :(anè, &
ariolari.Nomen indicat , Belgæ Egipte- peculiare ipfis idioma , in Sclauonicú
ners, Galli Aegiptiens, Hiſpani Gitanos, Ita vergere fignificat Auentinus ; loquens
li Cingaros,uel Cianos vocant ; Germani de natiuo . Scio nainque præterea ficti
fuperiores, Zigeuner ; quæ omnes voces tium quoddam habere ipfis folis notú ,
ab Aegyptio deductę;& hçc vltima, qua quod Hiſpanivocát Ziriguenca; Germa
fi Chuſener , a Chus Chaini filio patre ni, tefte Munftero ,Rometſch, hoc eft Ru
Aegyptiorum & Aethiopum . Híquia bruin barbariſiú. Norunt interea cũ
vident tempus penitentiæ pręfixum ef Cta ferè Europeidiomata ;& apud Ger
fluxific; núcduo quædam comminilú manos Germanicè , apud Gallos Gal
kuri vium cli de non pofie ad patriain licè , apud Italos Italicè & c. loquun
tur; 1
1
 Lib . IV : C.III . Q. V::: 189
eur; quod neceffäriumi ad Anem explo Sed obijciuntur nobis duo , vnum ,
randi. Secundò vides hos ſeptennem $ S.auctoritas ,alteruin exempla cerca
illain priorum poenitentiam , iam ad huius diuinacionis . Auctoritates ſune
fingulos pofterorum porrigere , vt duæ ſuæ ; primaeſt Exod.13.uer. 9. Eterit
prætextus fit vagandi. Tercio compers, quafi fognum in manu tua . Reſpond. hoc
tos Principibus prudentiffenis de pro explicari fequentibus verbis : quiſ
ditione, meritò damnatos, ſed quadam monumentum ante oculos tuos , loquiture
imprudentium fuperftitione foueri.nim de folennitare azymorum : cuius
Dicam quòd rem valdè confirmat ; cû celebracionein vult Hebræis eſſe lignú
adhucia Hiſpania anno 1984.verſarer memoriale liberationis ex Aegypto :
Legione,magna cum multitudo iſtorú Sumit autern metaphoram a more ho
per pagos illos inundarat . feftuin cor. minuin , qui quando volút alicuius rei
poris Dominitum celebrabatur. perie recordari , folent digito annuluminde
rantadituin in Ciukatem ,vt ( honoris re , vel filium alligare : quia cum inanú
caulia ) præſulcarent, quod illic conſue fæpè ante oculoseleueinus, fit vt recor
rum fecere, fed a meridie propter fura deinur eius,quod verebamur ne obliui
citatem feminaruin ortus tumultus.fu fceremur .
gere in ſuburbia , & ad S. Marci( D.la 2.Iob.37.v.7. Quiinmanu omnium hes
cobi equituin magaifica eft habitatio minum ſignat,utnorintomnes opera (ua. De
& hofpicale) ſe conglobarunt, & iufti pinxit ergo Deus in inanu fingulorum
riz adininiltros militari vi repulerunt vnde queant prenoſcere, quid dicturi,
mox tamen ,veſcio quo pacto , difli nu- facturi,paffuriue fint.
Moda laca omnia . Húis horde Cones erat; Refpon.cum Olympiodoro & Philip
fic appellanı; in curbamulti recepti Hi po presbytero ibi,verbis iftisfignifica
fpani,etiain ex Graiales, Villabraxima niháctemporis viciſſitudinem ,de gua
& pagis nonnullis Cartelle.Comes cá loquitur ,ferenitate & procellisnruiú
perite Caftellanum adioina loqueba- imbriuinque a Deo contemperatam ,
iur, quam fi Toleci natus. Sciebar om- rc & Dei forricudo fiat manifelta : &
nes Hispaniæ aditus terreitres, & Fuer hornó videns le cam facili negotio 3
Sos vocái ) ownes regionuin anfractus Deo quauis tempeftare impediri a pro
& dificultates quid roboris efletcuiq ; pofito, manyınque ſuam fic quafi quia
cilicæi,qui præcipui in quaque, & quę buſdam vinculis attringi , & ab opere,
cuique opes. Nihil ferè al reinpub ,peri arceri:cognofcat fe , fiue Deiadiutorio
tinens,cain arcanum , quod euin lateret poſle nihil ,luamqueconfiteatur imbo
nec clain hoc,fed gloriabatur.Quo aut cillitarem fauet huic expoſitionivere
cui rei hæc curiola exploratio ? Noone. So Ixx. quæ habet , ut cognofcat omnis
- compelcenda vagabundoruin hæc cu- homo imbecillitatem fuam :necno Hebreus
> riofitas,etiain si lolum peregrini, & in contexcus, in quo ad verbum , ſic, in ma
i culpatæ vitæ Benè tibi,bene fit Maxi- nu (Gue invehementia omnes obfignabit,
meCarole ,qui in conſtitutionibusco ad fciendum omnes homines opus eius
> mitiorum habitoruin Auguftæ Vinde vbi ex more Hebrçorum , Veiad 712
licoruin anno 1549. cap. 26. hanc fecé noiter vertit ; in manu pro in vendo
mortalium , hos errones periculofiffi- menti atque admirabili ſigno. ficurt Iſa
mos, Zyngemeros ſeu præftigiatores Teu . ias & Ezechiel lad poſuere pro vi- 1 z. Rezy:
tonica terra excedere veluti explorato fione prophetica non vulgari ; ficut u. 15.Efai.
res & proditores Christianæ Ecclefiæ Mofes b manum Dei vfurpauie ,pro po 8. uar. 11 .
7 miffos a Turcis ſanciuitti.Cominemo · tentia & magnitudine Dei . Lege lon- Ezech. 1.4 .
rat hanc conſtitut ..Petr.Gregor. libr.34. gè aliam explicationem loci lob , apud 3 . & . 33 .
1. Syntagm.iur.uniuerf.capitu. 16. num.ultim . Franciſc. Valefium : quç, quamuis inge u.sz. Ca.
inuehitur in eofdein Creſpertus el loco, niofa fit , cum prçcedentibus uerbis 37.th
& ( cui melinrem opto religionem ) non coheret. b Exo. 14
Philip . Cainerarius I.C. opere borar.(u6 3. certant exemplis predictionum , w.31.
cifuarum alt. .; quas cuentus roborauit . Bartholo .
mçus
 190 Diſquiſitionum Magicátum .
niæus Cocles ille,qui tot chiroinanciæ QV AE STIO VI .
libros edidit, Antiochi Cefænacis , de
quo,q.precedenti ſcripſi,diſcipulus, Lu De conie &tatione ex fomnijs .
cx Gaurico afrologo fuit auctor fugę
mom G Raci vocanit overperoriko, dequa 1
: Gauricus contemnen's
Cuaderet
ca :eo quod Ioannem Bentiuolum Bo- nano editus habetur. 6 Ceterorú oni b inter ani
nonienfi tyrannide deijciendum in E- rocriticorum veterum ,nomagna reip. maduer.li.
phemeridibus prædixiffet :iuflu violé- iactura omnes libriinterierunt, præter 1.c.18.
ii Principis , ex alca trochleaſuſpenſo vnum Artemidorum Daldianum ,deli-,
fune quinqueis quaffarus , & aftrolo- rum fenem ; quilibris quinquecuncta
giæ fuæ iactatæ, & chiromantis conté ab alijs tradita complexus fuit . Hodie
pti poenas dedit. Alexandro Medici in pretio habent A pomafaris 'Arabica
Græcus quidam ex manus inſpectione Apoteleſinata;ex recentioribus Conr.:
prædixit mortem , & figna edidit per- Vvimpipa vellem.netā multa fine an 'cl. de dini
cufforis : fore ex eiusiniinis , habitu tidoro congeffiffet . Auorum quoq; nat.c.14.ee
gracili, vulticulo buxeo , ſuſpenſa caci- memoria, hanc in Italia vaniffimèpro libro de ins
turnitate,ceteris inſociabilem : quæ in firebatur arcem IunianusMaius: d ' curfomnijs per
vnum Laurentium , qui & percofor, ius eftanc epiftolæ & libelli quidá Grā decem capi
omnia conueniebant.Sed idem ille Co Inarici . Ex infomnijs prophetiain fins ta .
des,prædixerarCopono cuidaieum n, gebatThomas Munzerus Anabaptiſtas de de que
breui fcelefto homicidio manus cruen rum parens vnus. Brafileenſes Indiin Alexan.al
caturum : & Hermeti tyranni filio, futu expeditione fomnia obſeruant;fi fe ho !Alex.lib.I.
rum ,\texulin acie cæderetur.Hermes ftium carnes torrere foinniarint, pro2 C.II.
igicorfatali metu percuſſus. Copono ſperum ſoinnium célent, & victoriam
clar imperat, viCoclitem ,novuin fibi' (pondent;ſin contra ſuas , ab hoftibus
Agamemnoni Calchanta , necer . Nec vinci metuunt.loan.Stadiuslib. 2.Histor.
Coclesdifcrimen neſciebat. Ideò fecre Brafileenf 6.27 . Legi cum vuilitate canců
da galea caput munierat , ingenti gla. illi de hacmateria videntur ; qui cum
dio, quem peritiffimèánbabusmani- D. Thoina & Antonino se gnibus lis
bus regebat,femperarmatus.Verùm a cearattendere, quæ & quibusinterpré e D. Tho.
Coponobaiuli habitu perſonaro ,dum tari permiffum fit, expenderunt.f hos 2.2.9.95
fera oftij,calculo iniecto , præpeditæ , imitabor. I a . 6. Anto .
chauem in fereret, adacta in occipiciun Macrobius,lib . 1.de fomn.Scipio.quem 2.p.tit. 12.
fecuri,interfectus eft :nullam aliam pa- fequitur Saliber.lib.z. iomnia diuidit, in c.1.6.7.
traci facinoris caufam adferentë Copo ovú vlov pártaoud,õvexpor, öpause. Xxx- f Turrecre
no , quàm quod ipſe Cocles breui ho- patiouo : infomnium pectrum , fomnium , ma in c . nõ
micidain futurum -afferuiſſet. Vousitta vifum oraculum :ſed Artemidorusgea obferuetis
a in Elogijs omnia narrat louius, & nec vfquequa quinque ad duo reuocauit , inſomnium , 26.9.7. Mi
que indubitatæ fidei Hiſtoricus, necfa nempe & fomnium ; ſub inſomnio , fpe- ch . Med.d.
Bisa fuperftitiofis & gentilium , ne di- Arunr:fub fomnio, comprehendit vl- 6.2 . Vales.
cam opinionibus, faltem locutionibus fum & oraculum , quoniam hæc illud fup.c. 32.
alienus; cui ve ea contigifle conceda- conſequuntur.Gentiles conſentiút ípe Sirenius d.
mus , idem tamen , quod aſtrolo cies primas , infoinniuin & fpectruin , lib.9.c.25.
gis talia iactantibus , cum donutartyseffe,nihilque fignificare vel lo . Nide.ad
D. Auguſtino reſpon prçinonere. Somnium igitur itrictè fum 1. pracep.c .
dendum . vide lu prů ,vtopponitur inſomnio, definiunti 10.9.2.54
pra quæft. 1. mörum aut figmentum animæ maloi- lisberienſis
refpon . V forme, fururorum bonorum vel malo . lib.2.c. 17.
ad 4. : rum fignificatiuum . Huius verò prædi gli. 1.6.2.
obiectionem & ionisfundamentum ftatuunt expe
1 rientiam , & quandam proportionis fi
militudinem rei fomniatæ ad euétuin .
Expe 1
1
 Lib . IV . C. III . Q : IV . 1 196 ,
Experientiam vocant, fi vnus velplu- pellus collatione, artem quandam con
res,cùm hocvel illud fomniaffent, calé sectandi conficiar:quod inurile ftudia ,
vel calem poftea fortunam fuor exper- vapumque commentuin accuracè iam clib .6. de
ti:fimilitudinem vero illam proporcio pridem Fran. Picus confutauit. c preno.c.8 .
nis longè quoque putidiùs inueftigar. Sit tainen i.conclufio ; Quadamfom
Primò ex quodam inoreac conſueto- nin verum euentum prenunciant, quedan
dine ; v.g.radicaput honeftum & reli- nullum , velaluforium.quare etiam quadam ls
giofum eft monachis , quia morib.ipfo cet obferuare,quadam non licet.
rum & regulis id confedtaneum : ergo Concl: hæc egregiè confirmatura
-fi monachusid fomniet fibi accidere, Prudencio in Hymno ante fomnium ,his !
profperum eric fomnium . Sin verò id verfibus.
fomniet aliquis cõiugatus, præſagiugn
dicent effe infauftum : quia coniugatis Sed dum perervatonnes
dedecorofun , fic rafo vetrice incede Quies Amica venus ,
TC.2.ex vocabuli fignificacione : veluri Pecincqueferiatum
-audit quis vel legic Serapidis nomen , fomno;
Rigatplacente
morietur; quia Serapisidem qui Phi Liber vaga perchas
ton & Orcus. 3.ex rei fignificacu Hic Rapido vigore fenfus,
roglyphico ; fi quis fibi vifus fit cathe Variafque per figuras
na ad templum alligari; fier Sacerdos, Que funt operta cernit.
& illi templo feruiet çternum.4,a fabu Quiamens,foluta curis ;
loſis narrationibus:veluci viſuselt fibi ... Cuieff origo coelum ,
aliquis vagas in Isthmo filiolum fuú mm Purusque fonsab etong
quærere ? peribit filiusmerfione , iuxta Mersiacevo nefcit
fabulain Melicerræ.s.de aliqua ratione Imitura multiformes
aſtronomica vel phyfica,longè petita, Facies fibiipfa fingit,
velut fomniauit le luinen a luna pete Per quas; repente currens
re? cæcus fiet , quia luna proprio caret Tenui Gruatur adu.
: 45 lumine . dtem videtur quis in fomnis sed fenfu fomniantum
**i* manus yrfæ habereadánacusad beſtias, Difur fatiguthorror.
& ad palum deligatus,ab vaſo deuora Nunc plendorintererat
bitur.cur ? quia neſus intra ſpeluncam -fr . Qui dat futuranofe:
lacitans ori inanum inferit , & veluri ad Plerumque defipatis
edens exfugit, indeque fumit nutrimé i Mendao imago veris ,
tum.Hçc artis fuor fundamenta ,quam ? Animospavoromastos
ingeniofa ,cam puerilia ; ipirequeridi 2 Ambage fallitatra .
culus in hisettArtemidorus, quia q « iis
kni aliquádo cafu accidit ,inconfequés ¿ Canonica hæc & certa : non æqué
tiñ trahit, & capones confiae ftuppeos, quodfubdit , etfi plerumque contin
quibus merè fortuiti cafus ad fimiles gat.
euentus prædicendos pertrahantur.
* Vnde apparet primò,nihil huiufino Quemirara culpa morim
di Oniropolicis libris deferéduin ;me. Non polluit frequenter,
ritoque damnari eos, qui ad huiufmo Hunc lux ſerena vibrans
difcripta aniinum adijciunt; nomina Res edoon latentes:
sim ad legendum fictitios hac dere li At qui sainguinatum
bros Abrahami, 8 Salomonis, & libel Vitijs con impiauit ,
lum ſamnialem , qui Danielis Prophe Infuspamoremulto
thomine falsò circumfertur , de quo Species videt tremendas ;
a d.c.nă os agitur in Decreto Gratiani. m Appa
feruetis. ret z . fuperftitiofum effe confilium Sy Verum conclufio multis repugnat .
b lib.de in nelij ;b quo ſuaulet, vc quiſque sibifuís nam et conera Xenophané Colopho
Somnýs. ex fomnijs,cum -coruin -quæpoftea per nium ,& Epicuræos, qui cúcta fonnia
yoles
 1192 Diſquiſitionum Magicarum ,
yolebam contemni:eft contra Stoicos riozi quirectilimè fomnia tribusaucto
Protagoram , Artemidorum , Tyanæú , rib.adfcripfit, Deo , Naturæ ,Dæmoni: i li.8. Mor.
& fimiles; qui fi fomnium fit,neceffa- -vnde poſteriores Theologi ea diuiſe- 6.13.6 . lib .
.8.0.1 Î rio quoque aliquid volunt ſignificare runt,in Diuina, Naturala , Demoniaca. 4. Dialog.c.
-( vt ex eorum fupra pofita definitione præcipua difficultas eft de Naturalib . 48.
pater) && ideo nolunt vlla oinnino fomi Naturalis proficiſcuntur vel a caufa in
nia negligi,vel præteriri Vtrumque ex trinſeca fomnianti vel a cauſa illier
tremum condeinnar S. S. Stoicorum , trinfeca.Intrinfeca naſcuntur , quædam
a Ec.s.s.b. dum ait ; a vbimulta funtfomnia,plurime potiffimum ab anima , & tuncdicitur
funt uanitates,ó fermones innumeri : tu uerò cauſa animalis , aut ( vt quidam loquun
b Eccl. 34. Deum time. Item , b fomnia extollunt im- tur )moralis, quædam potiffimum à cor
6.1 .
prudentes,quaſi qui apprehendit vmbram , e pore,&vocatur cauſa corporalis, & ab a
perfequitur ventum : fic có qui attendit ad vi lijs, ſtrictè loquendo,naturalis.Intrinſeca
Jamendacia. Epicuræos autem damnat, caufa animalis est , quando fomniaobuc
dum tot exempla diuinorum fomnio- niunt de rebus, quibus cogicario vigre
rum , & interpretationem , paffim ſup- lantis valdè fuit intenta ,iuxta illud Sa
Jup, c.1. peditat < Rectius ergo Homerusa '& Lomonis. K ; . 1 k E6.548
d Iliad , Virgilius e commenti ſunt fabulam, de hac caufa, Atrius;
* Aeneid.6. de duplici porta ſomniorum per ebur t
neam falla, per corncam emicii vera ; vt Multas curas ſegunnturfomniu .
indicarent quædam vera & fignificati Rex ,qua in uita vfurpanthomines ;cogität,
ua , quædam faila & inania ducenda. curant,uident, :
2. Concl. Tam certa fuit fomnia quam Quan aguntvigilantes, agitantque , cafe
gorum certa caufa.fi has effectum certuan certè & cui in fomnis acridanz.
producit,etiam fomniorum predictrocenta : '!
probabiliter,probabilis, fi fortuitò ,fortuita dan i Minàs mirum eft. idem cenſuere I.u
fallax. cretius, & pluriini , quos 1 alibicita lin Com.ct
Explicatione hæc tantum indigent. ui:nunc non repetam . D.Greg. Nyfle- Aduerſ, in
Synæfius prædicto commentario có nus acutiffimè fcripfit , m huiuſmodi SenecaOeta
miniſcitur ſpiritum quendam phanta- cominia fimilia célenda citharæ , cuius uian.
ficum ; quein vult effe animęvehiculú fides,cefante manus impulſu , adhuc mli. de ho
auctorein & fabrum omnium fomnio- modicum extremamotione crepidant minis opif
rum : quod Platonicum figmentutiselt ac tintiunt.
fabulis æquale poetarum . Porphyrius Corporalis intrinfeca caufa naſcitur a
duas caufas agnoſcit :vnam , danones præfeixi difpofirione ac temperamen
bonos maloſq; quam nos adiniuimus to corporis, quod vel inedia exhauftú,
cffe cauſam quorundam fomniorum : vel crapula repletuin ; vel humore ali
aliam notiones quaſdam ,quasanimus quo nimis prædominante ægreftit;vel
ex alia visa fecum allatas in corpus in alio interiore vitio laborat.Ex his caus
tulerit; quod ett a fidei dogmatib. alie . fis , vel pacata ,velturbida, vel multifor
nuin . Nec enim animus hominis cor miter varia ſomnia nafcuntur.Quibus
pore antiquiors aduenitaliunde , nec fanguis elt copioſior, rofas fomniant
quando infundebatura Deo , vllas ſe- puniceas, crocum , hortos,conuiuiá
f li.de dius cum attulit. Aristoteles f negat vlla a choræas,complexus, aerem , volatum ,
nat. per in- Deo immitti ſomnia ; quod S. s.pror- & læra omnia. Phlegmatici, inare,a.
Somn. ſus repugnat. Contra Plato , & cuncta quas,balnea,nauigationes, ſubmerſio
g in Symp. fomoia dæmonibusafcribit, quod re nes,onera grauantia,tardam , & impe.
& tæ Philofophiæ , & quoudianæ expe- ditain a noxijs fugam . Colerici, colo .
rientiæ refragatur . Melius Hippocra- res fauos rixas,pugnas, incendia. Me.
hl.de info. tes , t vera ioinnia, partim Deo ,par- lancholici,lumos, caliginem ,tenebras,
cim naturalibuscaufis adſcribit . Rem per loca ſola , nocturnas oberrationes,
acu tetigifer, fi tertiummembrum ad- terra ſpectra,mortes , triftiaque cúcta.
didifle ,non prætermiflum a D.Grego Quibus velica humore plena, lomniát
de
 C. III .
Libri IV.
de lacuhus, fluuijs, imbribus, & fom-
niando nõnunquam impluunt ipfi in
fauanas. Quibus dominantur finceri
purique ſucci; putant in fomnis volu-
tari ſe inter odoraros fuauesq; flofcu-
los:contra in ſordidis, cæno.cloacis ,
cadauerib . verfari fefe , quorú in cor-
i pore humores færidi putridiquè coa-
ceruantur . Quibus viſcido humore
affectæ obfiructæquè funt partes cere
bri poſteriores , illi comprimi ac ſuffo
cari fibividentur in ſomnis. forcatui
Græci, I atini Incubum morbú, Hifpani
ta pefadilla , Gallila coquemare , vocant .
Naturalis extrinfeca fomniorum cauſa
eft, quando dormientis imaginatio ab
agente extrinfeco mouerur. huiufce-
modi agens eft duplex , alterum eſt aer
ambiens, alterum impreſſio fiue infu-
xus corporum coelestium . Sicut enim
corpora celeſtia ſuo in materiem cor
poreain infuru varias formas lapidú
metallorum ;plantarumc; gignunt:fic
influendo in phantafiam , quæ organis
corporeis eit immerſa , poſle à coele
ftibus corporib . produci ſpecies ima-
ginabiles , effectui à corporibus illis
coelicis promananti conformes , non
eit negandum . De his ,
Sit 3. concl . Somniorum ex naturalibus
Gaufis deriuatorum , eatenuslicita eft obfer-
natio eo interpretatto, quatenus caufa natu
rales effectibus caufe fue coniun &tis funt ad
equata .
In hac conclufione medici, Hippo .
crates & Galenus, & Theologi colen
tiunt , eaquè deducitur ex iam dictis .
Indiger verò cantum explicatione .
Quando caufa eft intrinfeca dos animalis ,
pofluinus foinnium obleruare , vt in
pofterum itudia vitamq ; noftram me
lius & ſecurius initituamus . Eit , qué
lectio vel cogitatio diurna, fædis illu
fionibus tempore nocturno inquinet?
excludat quátà poteft cura fiiniles co
gitationes. Territant aliú crebra fom
nia , & in pufillanimitaté, deſperatio
nein , vel quod aliud adigunt vitiuin :
cauſas debet fomnioruin inquirere ,&
remedia procurare , quibus liberetur.
Contra lomnijs alius vrgetur in bo
num , vtreligionem ,celibatum ,peni
tentiam probet ifte,num hæc, vt vide
Q. VI. 193
tur , à Deo fint. Somniorum huiufino
di naturalium interpretatio pendet ab
experientia, & ingenij follertia ,cogni
tione ſtudiorum , inorum , & propen
fionum , quæ ſunt in fingulis.
Quádo caufa intrinſeca eſt corporalis ,põr
quis instantes tnorbos metuere,feque
præmunire. Scribit Gal. a quenda cú a lib.de pre
Sag. que ex
Tommiaflet alterum crus ſibi factú lapi
deum ,mox ea corporis parteparaly- Somn. do
ticú extitifle . Eadem cauſa rá vehemés cunt.
quandoq; eft & accelerata; vt qñ quis
fomniat aliquid fibi accidere , id reue
ra tunc illi accidat , exemplu Cornelij
Ruffini petere licer à Plinio fecúdo . 6 b li.7 . Nat.
Quando naturalis caufa eft extrinfeca , hist.c.so.
tunc videndum ;an effectus ſai princi
piú aliquod in nobis habeat, vtfi fom
nianti ipfi agendum vel patiendú ali
quid fit ab illa cauſa ( exeinplı gratia ,
fi fomnium me ituruin Romam , vel
conflicturun . ) an verò euentus prin
cipium fomniati fit prorfus extrariú ,
veluti quod largırs imber erit , quod
nauale prælium futurum ,quod Turcæ
profligandi. Et hæc extrinfeca rurſus
in duplici genere funt ;quædā nõ adeò
funt à fomniāte reinota ,quin pollit ab
illis naturaliter affici & pati, v.g. pof
ſum hodie pati à cauſis futuræ cras.
fluuię, vt experiútur podagrici & her
nioſi: quædam tá procul remota faut à
fomniante,vt nihil corpus eius ab illis
naturaliter pati queat,v.g.non poſsú :
hic pati à cauffis futuri hic imbris post
biennium , propter temporis distan
tiam ;nec futuri liacim imbris in Japo
nia, propter loci intercapedinem : nec
à caufis , propter quas modernæ regi
næ Anglorum ſucceſsor ad foliú eue.
hendus : quia caufæ huiufnodi nihil
pertinent ad corporis inei céperamen
tum.Hoc igitur dico; Extrinfecas cau
fas , quç in nos poſsunt operari , proba
bilitatis aliquid præbere ad huiufino
diſoinniorum interpretationein , iux
ta probatorum medicorum & philo
fophorú morem , fimilitudines in ſom
nis viſas inter fe comparantiū ; & quæ
quarum rerum fint fimilitudines , &
ex quibus caufis proficiſcantur per
pendétium . Verè tamé hæc probabili
tas valdè tenuis eft, & mințita. E xtrine
N ſecorum
 194 Diſquiſitionum Magicarum , 1
ſecorú verò, quæ in nos agere nequeút Epithelis Meſlenij de anu liberande
penitùs incerta , & fallax eft obferua- per humieffoffionem inter myrtum , et d Paula. in
tio :fi quando reſpondeanteuentui,id imilacem , d tale Aedeſij, philoſophi Meſſenia .
à cafu fit, vel ab intelligencia quapiam apud Eunapium . tale matris Atti e in eius ui
reuelatur.
læ , & de filio ; tale Prolomæi apud Ta ta.
Vnde inferturcorollarium ,ewn pecca citum , f tale Neſtorij Athenienfis a: f Ant.Bonf.
re,qui ex naturalibus fomnis, etiam intrinſe pud Zozimum , & & luliani Apoſta . rer . Hunga.
cis, futura contingentia diuinat, vel quacun. iæ apud eundem ,& Ammianum , b & l.3. deca. I.
que ab arbitrij manant libertate , fiue forpiã multa alia apud Valerium Maximu; gli. 4. bift.
tis,frue alterius, multoque magis, qui de ijs, fed omnibusadmirabilius quod de O. ħl 4. Ann .
que ſunt gratia.dari à Deo ſolita. Ratio daci, & Zariadre refert ex Charece Mi lib.z i .
eft, quia hæc non dependent à caufis tylenxo, Athenæus.k i lib.1.c.7.
naturalibus , aut temperie corporis . Tale meo indicio fuit noftri tempo kli.13. Dy
Hæc de naturalibus .
ribus fomnium Lud. Borbonij princi- prof.
Diabolica ſomnia funt, quæ malifpirt pis Condæi : qui Hucnotoruin hæreti
tus inſidiosè dormientibus immitiút, Çorum , & perduellium ,contra Regem
velad perturbaciones animi ciédas, vt Chriftianiffimum Caroluin Nonum ,
libidinem ,iram ,odium , deſperationé; copias ductabat;fi vera funt, quæ de ip
vel ad occultorum , aut futurorum fi- fo Richardus Dinotus ſcripfit:nam vc
gnificationem ; dequibus veruin illud de alienis dubitem facit, quod cum bis
PenelopesHomericæ, minimè curada meimeminerit ,in Hiſtoria tumultusBelgi
a Eccl. 34.. ſomnia : & illud fapientis : a multos er. cibis ( deceptus puto ,non fpontè ) veri
2.7. rare fecerunt fomnia , excideruntfperantes tatis cum iniuria id factum : video dece
in eis. De hoc genere fuerunt lectifter- ptum in meis , & alienis quibuſda,quo
nia.gencilium in fano Serapidis,Aeſcu rum teſtis ocula tus fui: decipi potuiſſe
lapij, Podalyrij, & aliorum , quibus in credo etiam in reliquis; hæc dubitandi
cubantes ſomnia captabant, quorum cauſa.Sed is lib.z.de bello Gallicano actu
mentio criam apud Maronein in Ae rus de prælio propè Druidarum vrbé
bo fup c. 1.q. neid. de quibus iam egi. b . Minus no commiſſo ;Cum Condeani ( inquit ) fub fix
2. fe &t.2. tum illud,quod deVenere Gazæa ſcri- gnisftarentaduentum hoftium , prélium ex
bit Marcus Hiſtoric.teltis oculatus; c ſpectantes, inter duas acies duo lepores exciti
c in vita S. in loco (ait ) qui vocatar letramthodor ( hoc funt, qui innumerisſclopatorum glandibuspeo
Porphyrij E- eft quadriuiü ) Stabatstatua marmorea, di siti intacti in diuerſa abierunt. Prognosticon
piſc. menf. ce anteam effe Veneris. erat autem fupra ară crastina pugna , in qua hostiles acies inter se
Febr. marmoream : fatue,vero effigieserarnuda mu congreſja, campum pralij uacuum reliquerunt
Ireris, quapalam ostentabat verenda jua. Sto in diuerſa abeuntes. ( primum hoc ad om.
tuam autem in honore habebant omnes ciues, nia pertinet , & hilepores duo dæmo ;
maximè verò mulieres lucernas accendentes , nes videntur fuiſſe. Pridie eiusdiei quiddă
zhure fuffientes. Dicebant enim eam in fom non minus prodigiofum ipſi Condeo accidit,
nisreſpondere ijs , que volunt inire matrimo- quod futuram etiam pugnam pranunciareui
nium . Decipiebant zutë ſeincam , mentien- ſum eſt.Cum ad riuum quendam perquem ille
tes: Sape:uerò iuffi à damone contrahe e matrie cum equitatu tranfibat multus populus cögre.
monium ,tāti abfuit, vt id reéte eis procederet gatus effet, ut tranſeuntes equites fpe&taret :ec
vținter eos fierentdiuortia , autmale cohabia ce anus,in mediam aquã feconjciit, Condaže
tarent, c. addit eniin de men lacibus que a.repia illius ocrea fiftit,atque eum atten
reſponſis plura, & de ftatuæ ad fignum ièrefpiciens hæc verba protulit; Princeps var
crucis deiectione , demonifque fugi. de, tu patieris; fed Deus eft tecum . ( Quis a .
Huiuſinodi la'nt lomaia Anabapcilti- deo obelæ nuris , cui non foboleat Sata
ca , & fuere olim Enchuſnultaruin ; & næ commencum , vc in hærefi Cinglia ,
admiranda ,quædam Gacilium ; quæ na , pro qua tuenda hoc bellum gereba
ad naturales cauſas , vel nullo modo , tur,mifer, & comites confirmarentur
vel egrè poflunt referri, notabo, loca Erat hçc vel de eodem grege; vel fiumi
unde perec qui volet.Tale fuit fomniú nearum . Nympharum . Yna , hoceft cam
coda
 IV. C. Ill . Q. VI. 125
Libri
codæmon.Certèbonus fpiritus non dixerat ,poftea contrariam reportasi Somnia ita
ceret, cum hæretico ad hærefim propa que ne cures amicecariflime.Sic ille epiltol.
gandam effe Deum . Sed pergit Calui- 65.editionis opumæ Bufeiacz .
nifta . Narrabat etiam ipfe preterita ncée De his fit 4. Concl.Damoniaco fomnia
fomnium hnbuiffe,quo fibi uidebatu ter druer obferuare , ut fraudem damonis raktas , licet:
fos temporibus in pralium defcendile, penes ip ad eccultorum ſcientiam ,uel euentusfuturos,
Jum uiftcriam ftetiffe tribus fraafuis hostilus nec licet nec expedit.prior pars patet, quia
cafos :fed poft lethale uulnus accepiſſe. ( En hoc animæ ſalutare eft, & aliquádo ne
fomnium , fors an à pincerna narratúp ceffariú.pofterior pars probatur, quia
audi accominodantem rebus iam præ hoc lege Dei prohibitum . a Non auga a Leu . 19.
teritis , & ideo non tam Prophetam , tabimini,nec obferuabitis finnia .Item quia u.26.Deu.
quàm narratorem ) Acc Condai fomnium non poteit horuin interpretatio , citra 18.4.10,
fatidicum fuiffe poftcatempus oftendit. Nam miraculum , haberi, nifi ex pacto cum
in Druidicoprelio Santandreanus Marefcal- dæmone; quod prorſus illicitum . Nec
less occubuit,GuifanusDux in obſidione Aure etiam hoc expedire poteft. quia ficac
liarum ,Comeftabilisin pugna Sandionyſiana cepra occultorum cognitio ,curiofa, &
let baliter uuineratus eft, Condaus poſt in Baf fuperftitiofa eft; futurorum verò con
facenfi pralio trucidatus. Pulchrè.nam ina ingentium ; nonniſi fallax,vepotè,ip
ter Polcrotum , & Guifium quem occi- fidiabolo incerta , vide Salisberienſem de
dit cum prælium fuit : & Princeps Con Cap. 17.
dæus in Poltroto erat , cum fcelefilli Diuina infomnia nobis à Deo , me
inus latro Guifium ſchlopo inopinus diantibus bonis augelis, ſuggeruntur,
traiecit; quod fe factuin auctore Con- quorum iam caufæ , & modi ſuntexpli b ſupr.c.i.
dæus nunquam faceri voluit . Quid éccati: 6 exempla,qui volet,ea paflim re q.2.in fin.
vetet tale fomnium à Condæo milita- periet, vt Theod. Imperatoris,c Arno CTheod li.
ri ftratageinate confictum ad ſuos anis bij Rhetoris , d Mauricii Imperato- shift.66.
mandos, & de tribus victorijs certos, ris, • & Bardæ , f & Eulogi , s , & 7.
fecuroſque reddendos ? dices euentus fortaſſis tale fuit Alexandri Magni de d apud Hie
refpondit.adi Ariſtotelem , docebit à ca fanitate reftituenda Ptolomæo, & ron.in chro.
fu hæc fieri pofle ,& quia facile eft accó de Caſtriotó matris apud Barletium li Euſeb.
modare vifis euenta , cum præteriere . br.1 . & inulta apud Fulgofum libr. 1. & apud Gly
Huc pertinet quod Blefenfis fcribit ; Exemplor.c.5. Sit camp:4.AN
Non ignoramus , inquit Apoftolus , aftu Concl.s . Divinorum fomniorum obferua nal .
tias Satana. Mentibus hominum phantaftia tio licita eft: fed interpretatiofatis conuenit il- fapud eure
cas illufiones immittens,nunc auiam solatu , lis ,quibus à Deo facta interpretationis reuela dem Glyc.
nunc incurſu hominum, nunc ferarum ,fom- tio. Prior pars patet, quia immittuntur g D. Aug.
nüfque, utalijs modispromittit fcientiam fu a Deo,vt ea obferuemus, eac; nos do- lib. de cura
turorum ; e fic rerum euentus latos,infauftof- ceant,moneant, contingant,pofterior pro mort.
uè denunciat,utquietem cordiumwana curio- pars probaturverbis Danielis; i Myſte- h Diodor .
forate ſollicitet,atque ut aliquid paulatim de rium quod Rex interrogat, fapientes, Magi,a- Sicul. 17 .
fidei ſinceritate in cruftat, & paulò poft,ve- rioli ,de aruffices nequeunt indicare regi : fed ic.2.4.27.
runtamen ut fidem habeam fomnýs,nulla me eft Deus incælo reuelans is.myFleria
. ,qui indica
fomnia inducent.Non inficior quin anima fre wit til i, c. & poftea : k Mihi quoque non k Verf.39
quenter ex reliquijs cogitationis,uel ex innata in fapientia,gae est in me, pluſquam in cun
fibi perfpicacia ( fignificat praſagiú illud, Bisuinentilus, facramentan hocteuelatū ( ft ;
& lollers quod ex præftantia fpiritua- fed ut interpretatio Regi manifef afieret.Pau
lis naturæ naſcitur, fed valdè imperfe- lus quoque: ! qua Deifunt,nemocognouit
ctum ,cum homo poft euentum, vt plu nifi fpiritusDei. 1 Cor. 2. the
rimum , collatione fomnii , & contina Difcernere dæmoniaca à diuinis sõ. 11 .
gentiuin facta,deprehendit)quafdam fu nijs pertinet maximè ad confeffarios,
turorum frafiguret imagines: ſed crebro decipi & quimedicinam faciunt animarum
tur. Nam fient perexperientiam didici ,ex ea qui diſcretionis fpirituum dono prædi
uifione,que mihi gardium quradoque nuncin ti funt. -pendet hoc iudicium a caufis;
N 2 & cirs
 196 Dilquiſiti onum Magicariima
& circunftantijs reliquis, ad eum mo- corporis candidi, cuius nequiret linel
dum ,quo viſa , & reuelationes expende menta diſcernere : ab eo ſe'docerioma
ali.2.9.6 . dasdocui. a In fumma hoc obferuan nia: cuinque appareret ,ſemper ſe tan
eg hecli.4. dum , fi constetneque ex animali , ne- to, tamque continuo horrore percelli,
6.1.9.3 . que ex corporali cauſa ſomnium fuiffe vt animolinqui fibi videretur. Hunc
natum ; dubitetur verò vtrú fit à Deo, cogere poftea, vt,velcum vitæ pericu
vel à diabolo , tutiffimum fore ; fi , lo ,denunciet alijs quæ in fomnis edo
vt à diabolo iminiſſum , caueas , & cta; nec finere quietam ,dum iuffa per
contemnas . Probatur hæc regula, agat . Fuiſſemulierculam fatis alioqui
tum ex Sapiente Syracide,qui docet ex contemptibilem , & fimplicem ,nó qui
trinſeca foinnia eſte contemnéda , quæ dem diffamatam :ſed nec compertę lan
non constat à Deo iiniiffa. Na iſte ett & titatis . Varia ſubit animum de hac re
b Eccl. 34. fenfus horum verborum ; b Nifi ab al- cogitatio . Quam certum , hæcfomnia
3.6 . tifſimo fueritemiſa vifitario,nedesinfomnijs ſupernaturalia fuifle; tam mihidubiū ;
eor tuum .2.probatur ratione,quia curio Virum diuina, utrum dæmoniaca fue
ſa fomniorú obſeruatio,ad hoc diſcri- rint? Solent diuina mulieribus non mi
men agnofcendum eft fuperuacua , qa nus , quam viris contingere; nec obſta
Deus folet, quando fomnium initrit; fi re , vel vilitas , vel paupertas perſona-.
mul hominem certum reddere, hoc so- rum . Solitus horror quidain diuinas
nium à ſe profectum , & cælitus immiferiam apparitiones comitari . Solita ac
fum fuiffc.3.docetur experientia .nam cedere ad dicendum coactio . Verum
eos, qui curiosè ad fomnia atrenderunt pellucent mihi in hac narratione plu
fomniorum interpretatio fubſecuta , in fa ,cur potius ſuſpicer ab atro,quam ab
grauiffimas calamitates , & interitum candido fpiritu i ita profecta. Primum
præcipites egit , vt Agamemnonem illa ſpecies diffufi candoris , informis
C Sabelli.li. Homericum in Iliade , Cyrum Per . femper, & continuum adferens horro
6.Ennea.2 farum Regem , c Xerxem , a Ono. rem ,non cumulatum fequenti inentis
d Herod.li. marchum . e Antigonum , & Pom- lætitia, & tranquillitate;indicium facit
.7 peium , f non obſcurum ,auctoris ſui candorem
e Diodoras Atque hic de fomnijs finem facere; mentientis. Sexus fufpectus, & condi
Sit.lib.16 . nifi veniret in memoriam frequens il- tio nihil commendans, quam nec sácti
f Plutar. in la,mihi
& gratiſimacum V. Cl. Iutto tas ,nec prudentia ,aut deuotio ,vel alia
Demet. c, Lipfio familiaritas,cum Lonanij dege figna huiuſmodicomitabantur.At lu
rem : quæ, quam tunc grata & iucunda crum illi nullum hinc,vel quæftus; ſed
inPompeio.
mihi frequés de rebus, quæ & illum & fæpe verbera,conuitia fere femper. Sic
medecebant;hoc eft litterariis , mori- ſolet lagis accidere & ſuis hanc dæmná
bufque formandis,collocutio; tam nüc mercedem pendit. Deinde quæ prædi
molefta eft acerbaque priuatio. Inci- cebat,de publicis quidein rebus erant;
dit quadam die de fomniorum vatici- fed eorum cognitio in publicum paru
nijs fermo.Tuin ille retulit fuiffe Bru- erat neceſſaria. Quia tuin prædicabana
xellæ furoris cuiuſdama vxorem annis cur,quando vix præcaueri poterant: né
præteritis viginti , quæ plurima prædi- pè exiguo paucorum dierum antequã
cebat varijs, ab euentu ad vnguen con contingerent tempore . Fruftra etiam
probata : Spellium (præfectus ille via- prædicebantur, à fola muliercula : cui
rum erat,vocamus Barbanci,de yor koe ) fidem adhibere , nullius prudentis vi
agendum in crucem , Requefenium gu ri fuiffet. Non confueuit aurem Deus,
bernatorem , exmorbu mox obiturum quæ præfciri , & præcaueri vult; fic, nu
concilium ſupremum Regis vim pal- da à perſuaſionuin momentis ompib ,
forum , & plerofque carceri mancipan indicare. Denique quæ prædicebat,bu
dos confiliarios, & binilia non pauca. iufinodi erant, ve non dico dæinonis ,
Hanc fe non ſeinel vidifle , & audiuifio ſed etiam humanæ prudentiæ , & conie
fc . Solitam dicere in fomnis fibi fpiri- cturæ fubiacerent. Spellij fupplicium .
quan quendam ſe ingerere,fpecie diffufi quis lciebat dæinon ,eum iam reuin el
fe , &
 Libri IV. C.
; fe , & proprer crebras accufationesoco'
cultarum delationum ſeriò , & ſedulò
in eius actiones,vitamque inquiri.lu-
douici Requelenij inorbus;anthrax e-
rat in corpore ſimul obeſo , & admodú
bilioſo;quis eum lethalem foreno prę
uideret ? iudicant inedici, ex indicijs ex
ternis; non queat Aeſculapius ille ful-
Ininarus, cui patentcorporis interna )
Ordinum molimina contra Conciliu
Itatus,iain diù coquebantur. Heſijau.
daciam , & conatus non ignorabat, qui
ſtimulabat; ex confiliarijs qui inuifi, q
magis,qui minus,tenebat Satan cmnia
videbat coniuratos vigilare ; alios uel
non credere, uel contemnere , uel flu-
pere;quid futurum , & quæ ex fimilib .
(ut dicunt Dialectici )præmiffis conſe
quentia ,non erat magnæ ,neque ſuper-
naturalis fagacitatis odorari. Sed lal
uo hæc meliore iudicio.
CAP v T I V.
De conie &tatione Politica , fiue de fortibus
III . O. VI. : 197
dit. c Addam quæI. C. & Theologi
cenſuerunt. Si dubium fit , qui primi clib.2.coni
cauſam in iure dicere debeant; . li de maduc.s .
hæreditate , & bonis diuidendis: e fi 01.14.4.de
de optione pluribus relicta, f de fer- judic .
uis manumittendis,liberisdiuidendis, el.z.C.quä
& fimilibust, & eam permittunt iura;,do, & quib.
prohibitum duntaxatſortiri Epiſco- quarta 1.10
pun ., .b uelaliam quamuis dignitaté, fl.3.C.dele
aut beneficium Eccleſiaſticum . į In
git.
cæteris ergo dignitatibus, & officiis g Mynfing.
actionibus, penis, rebuſque aliis, di- 4. obfer.37.
uiſoria ſors,qua quid cuique tribuen- h1.47.c.de
dum , quæritur, prohibita non eft, ut Epifc.
patet ex capite primo 26.9.2 : qui Canon ic.fin.de for
de hac diuiſoria tantum , debet intelli
tileg.
gi,ut patet ex ipſomet D.Auguſtino;k kin Pfizo.
uttainen in his nullum peccatum inter conc.2. pre
cedat, ſeruandæ funt quatuor conditio pèfin .
oes. 1 Primò deber euentus à Deo ex iD.Th.d.g.
ſpectari , & nó a cafu, fortuna ,uel aftris. 95.ar. 8 .
quare & Deus inuocandus iuxta illud, Caiet.in sā .
m in manu tua fortes mea . Si quis certo.v . Sors .
euentum exſpectaret ab aftrisuel ſaco , md. 30 .
( lumpto ut ſumunr Stoici, & Altro
logi) mortaliter peccaret; fi à cafu ,
fortuna ( fortunam non ut gentiles ,

Pregibusprobis aliquando recepta; cum ; led ut ChristianiSumuntphilo- ne vide pero

fophi, accipiendo ) n in re graui foret Cruzium 2 .
ut eft fors diuiforia ,fortium contractus,cano
nica purgatio,& ifuere oliin permiſlę,núc ueniale; in re leui, uix eſſer peccatum
Phyſic. ſpec.
uerò damnatæ uariæ quædam vulgare: 2.debet adhiberi fimplex ſors,ſineulla 5. Sot.com To
purgationes. De quibus fingulis agen- fuperftitione; uel abuſu rerú facrarú, tet. in eund .
aut Script. fanctæ ; o non tainé eit Mor Phyfic. lib .
dum .
tale peccatu.nic magna adfit irreueré o D. Aug.
QV AE STIO I. tia.2.neceffe eft, ut illiqui
, fortiuntur,
epi, 119.ad
æquali iure nitantur.alias enim effet in lans ar.c.3
De diuiforia forte. iuita fortnio : & quidein grauior, ſi de
bono publico ageretur. u. g. fi deoffi- 26.9.20
ciis publicis digni , & indigni
cibus legendis, prouincijſque for mitteret.Sors.n.pofler indigno fauere,
ciendis utebantur , nec non in familia cum danno reip.et iniuria dignorum .
a de qua ex hercifcunda,militarıb.alijſq; negotijs. 4. ut principalis intentio mittentium
Afcon. Sig. ludicum illam fortitionem a Roma- forres, non fit inquirere uoluntatein
64
1.2. de iud. Diab Athenienſibus accepere; ubi iam Dei inodo extraordinario p ( quia ta pe.2.
olim in Areopago iudices, coniectis in lis modus omnino eft incertus ) led 26.9.2.
C. 12 .
bex Lucis urnam uariis litteris , ſorciebantur; b præcipua intentio debetefle , utaufe
no, Demoft. quod & Siculos imitatos Plutarchus, ratur lites, difcordiæ ,quærelæ ,inuidię:
e Schel. cùm de augurio,quod ex littera M.ipfi q nos docuit Salomon . g Contradictio
q Prou. 18 .
Ariftoph. be obtingente cæperat Dionyfius,ageretnes (inquit) comprimit fors, els inter potentes v.18 .
xe Sig.li. 3. in apo bregm . apertè docuit. Sed de gen quoque diiudicat. quare fi aliter concor
der@ub.A . tilium fortitione, cæteris plura , & me- dia poflet iniri, res forti non effet com
Ibenicnf. liore methodo Iunius Hornanus tradi misteda; si aliter peqt diſcordia ſopiri
N 3 bonum
 m
198 Difquiftionu Magicaruin .
bonum pacis fortem permittit , ferua- nullos, his verbis: Dominus parshereditan
tis his conditionibus. Hinc praxi rece tis mea, calicis mei. g Totum ergo hoc g Pfal. 15.
pruni in militia,ve quando plures ſunt negotium cæremoniale fuit : quare le- v.16 ,
rei,forte experiantur , quis necandus, gis veteris cæremoniarum abrogatio
quis liberandus :tum vero feruandum , ne , etiam hæc fortitionis cærimonia
vt fitparforrientium reatus , alioqui ceſſauit.Vnde Venerab. Beda h obſer h in cap. s .
iniqua eft fortitio , quoad minus noce. uat Apoftolos ante S. S. acceptum , in A & or .
tes.Sic tempore tempeftatis licet ſorti electione D.Matthiæ adhuc legali cæri
ri ex omnium conſenſu quis naui eij- monia vfos fuifle ; post Spiritum verò
ciatur: & tempore peltilitatis ſortien- ſanctum acceptum , non amplius forte
dum, quis parochorum in vrbe rema- adhibuiſſe : led fola v ſos oratione ad
* D.Augu . nere debeat; a eadein ratione , quádo Deum , & ieiunio adiuncto : fic enim
epi.18.ad dubium cui credere debeat eleemofy- leguntur elegiffe feptem Diaconos, & i A & .6.6
Honorat . na,poteft fortitione resdecidi, 6 Presbyteros. i Sanè cum Saluator ,
di. 1.de doet . Porrò ne quem fallant, quæ in S. S. qui fallere non poteft,nec falli, cuncta
Chr.t.28. leger de fortibusrectiſſimè poftD. Hie promittatorantibus; k itultum , & ab
k Matt. 7.
ron . , pro
commu. de hil ad noftra pertinere tempora . Nam v.7. loann .
mifſionem habet; confugere ad ſorte ;
lega . in veteri lege, Deus inter alias cæremo cui ſeadtuturum Deus, in nouo tefta- 14.2.13.
cd.c.2.ctd. nias ,hanc quoque inſtituerat , qua in mento non repromiſit.
6.4 ſortitione vierentur , eamq; ſorti præ
mitterent; quæ qualis fuerit, non ſatis
conftat, videtur fuifie quædam ad Deu QV AE STIO II.
d 1.16 . v . mentis eleuatio cum oratione ad hoc
10, inftituta , vr colligitur ex Leuitico ; d . De contra &tu fortis, fiue Lo
vbi de capri emifarij fortitione, fic le teria .
gitur:duos hircos ſtare facietcoram Domino
en ottiotabernaculitestímorij:mitten aiemmin E &tus quidam , quem vulgo vocant
per vtrunque fortem , vnam Domino, alterd
capro emiſſiario; cuius exierit forsdomino,offc- Loteriam.iite vel priuatim fit, vel publi
ret illum propeccato ; cuius autem in caprum cè. priuatim , pro arbitrio cuiuſq ;quan
emiffarium, ftatuet eum viuum coram Domi do aliquis equum ,vel quid fimile itatu
no,ut fundatprecesfuper eum , co emittat eum to precio (v, g . pro Laureis ) exponit
in ſolitudinem .& D. Lvcas de ſortitione fortienduin cui obtingat , & deinde in
Apoftolacus ita ſcribit ; poftquam nar hanc fummam plures fymbolam quiſ
rauit duos ab Apoftolis corá Deo fa- que conferunt , & aleam iaciunt, quis
tutos, Barnabam , & Mat thiam ; Etoran equú fit habiturus: vel ét priuatim plu
tes, dixerunt: Tv Domine,guei corda nofti om- res annuli, libri, fpecula , vel alia ſup
nium ,oftexdequě elegeris exhis duob.vnü acci pellex proponitur, inter familiares eo
pere locum ministerij huius, Apoftolatus,de dem modo collatis ſymbolis ( quæ vo
guo prauaricat.eft ludas,vtabiret in locü ſuü cantur, Lotofortienda.vulgo vocant la
e dior . 2. Ey dederütforteseis,com cecidit fors Super Matraffe,aut riffe. Quidam vocant ludum olle
W.24. thiam . Primuin igitur ftatuebantur opinor propter vrnam , feu ollam , in
forrituricoram Deo , mox oratio fun- quam fortes iaciuntur.
debatur, tertiò fortes fingulis dabatur Publicè verò cum inftituitur , opus
eæ mifcebantur, in finu , vrna , vel alio eſt Principis , vel Reip. confenfu ,ſunt
vafe: cuius ſors exibat, ſuper eum ca que hoc in contractu ,fiuepublicè, fiue
dere dicebatur . Certèmilias aliquan- priuatim fiat , multa conſideranda , ve
f Prou . 16. do in finum , teſtatur Salon: 0; f 'Scrtes iuftitia contractus, & perfectio illibata
w.ult. mittuntur in finum ,fed à Domino temperan- maneat :
tur.interdum in calicem , quein finucó Concluſ. 1.hunc contra &tum effe licitum .
tinebant: vnde & calix in S. Scriptura hanc probat benè Briard. I quod fit li
fæpè fignificat forte.n ; vt fecundú non 1 Quodl. so
citus patet,qa nullo iure ,nec 'nacurali,
nec
 > Libri IV . C. IV . Q. II. 199
nec diuino , nec humano prohibitus . & ficut lucrum in vno factum lic
No naturali, quia celebrari fic poteit, cet retinere , fic etiam licebit in alte
vt nulla in eo interueniatiniquitas , li ro .
ſeruentur condiciones mox dicendæ . Notandum verò in hoc contractu
Secundò quia cedere poteſt in publica duos contractus vircute miſceri; primu
vtilitatem.z.quia ſecundum fe,nihil eſt reſpectu eius qui iocale ,vel fuppellecti
aliud, quam fors quædain diuiforia,in lem exponit , & eft vera quædam , ſed
ftituta ex benè placito concertantium implicita vēditio ; qua pro tali ſuinma
fiue confortientium .Quod diuino iure pecuniæ ipſe , omnibus illis qui ſum
non fit prohibitus, probatur, quia nec mam ſimul conficiunt, vendit rein il
per facram Scripturam ,nec per vllam lam :puta equum , quinque fortientib.
traditionem Ecclefiæ ; quod nec iure quorum finguli decem aureos confe
humano , probatur . quia nec ciuilis, runt, vendit pro quinquaginta aureis .
nec canonica lex vlla profertur,quæ de Secúdum verò refpectu emptorum in
hoc contractu expreſse egerit. Et falli- ter ſe , fic enim eft contractus quidam
a de contra. tur Conrad, a putans prohiberi legi fortis diuiſoriæ ,cenſentur enim ficin
tra &t. 3.gu. bus,quæ uetant ludum alearum . Nam ter fe conuenire , vt cui ſors fauet , ille
71.conol.2. imprimis hoc dici no poteft de Lothe pro fuis decem aureis totum equum
ria publica, in qua non iacitur alea; & habeat, & tota ipfi merx cedat , ceteri
quoad priuatam illam riffam ,in qua in- verò diſpendium ferant finguli fuæ
tercedit alea (licet iure Caftellæ prohi fymbolæ. Nec aliud requiritur ad iuſti
bica fit iure nouo ) ea quoque non eft tiam contractus vựriuſque, quam vt to
prohibita dictis legibus, de alex prohi ta fumma ſimul adæquet , non excedat
bitione agentibus. quod probo , quia luvalorem mercis : & ipfiemetes omnes
dus aleæ prohibicus eſt, non quia fortu æqualiter fubijciantur vtrique forcu
pa in eo dominatur;ſed quia perdentes næ, lucri & amiffionis. Licitum verò
in ludo aleę folent blaſphemare, & etiá hoc effe probat Fran . Garcias . e quia
e l.3. de că
folenthomines fuas opesomnes breui reuera contractusifte inidem recidit , tract.c. 20.
tempore fic confumere, & depaupera- quod omnes ifti forrientes inita ſocie
ri , vt patet ex ipfis refcriptis iuris . b tate ſimul rem vel resillas, quęforti ex
bl.fi. C.de Ná fi in fortuna fundaretur dicta pro- ponendæ,emifent : cunc enim poffenc
rel, & ſum . hibitio :certè nunquam, nec pro parua fi vellent inter ſeconuenire de forte di
Palu. in 4. fumma liceret ludere alea. túc enim id uiſoria iacienda, quid cuique reruin il
4.d.qu.15. prohibitum foret , quia per fe malum . laruin obtingeret.quod licitum elle ne
3. A. 5. Silu. Nunc verò videmus iura permittere mo vnquam negauerit .
uerbo ludus luſum aleæ pro re modica feu cauſa co 2. Concl.conditiones ad iuftitiam lucri in
$ .4. uiuij ; c & fententia eft magis confona hoc contractus confiderande ſunt pro ratione
c l.quod in rationi, & legibus,hoc interdictuin fo- perfonarum qua hic adfunt vorie.Hancafle
conuiuio.D . lummodò pertinere ad folitos ludere, rit & optimè explicat Fran . Garcias,
de aleat. fiue ad frequentantes aleam ,fiue ad de & illum nullo addito fequitur Lud . Lo
d hoc uolüt ſeruientes alex . d ideoque cenſenda pefius. f
f de contr .
Ang. fup.et alea non effe prohibita, quia per fe ma Notant quinque perſonaruin gene
Briard.ſup. Ja; fed.malam factam ,quia prohibita,et ra, in hoccontractulucraripofle.Pri- 2.6. 23 .
e uidetur quatenus prohibita.prohibitam verò, mo dominos mercis ſeu véditores, his
esſegl. in c . propter geminuin ,blafphemiæ , & de- licitum eft tantum accipere pro inerci
Epiſcopus. coćtionis ,periculum .Quorum vtrum- bus quantum poflent lucrari alio quo
uerb. defer- que cùm lubfit nullum in hoc raftæ có uis contractu licitè illas dittrahentes.
uiens.35.da tractu ;crediderim ,ficut Briad.defendit Quod tantum poffint accipere,proba
polierius genus ſortis in vrnam conie tur . quia quoad ipſos intercedit cum
ctæ , à ratione fimilitudinis; eodem mo ſorcientibus contractus venditionis .
do defendendum priùs illud per alca . venditor autem poflet conſequi quan
-Præterea quæ ad iufticiam vnius, ea- tum merces illi iuti lucri adferre va
dem ad alterius iuftitiam fufficient į lent, hoc eft quanti funt ipfæ merces.
N 4 Si
 200 Diſquiſitionum Magicarun .
Si ergo amplius acciperet véditor iſte ,
iniuftum foret lucruin , & teneretur re
ftituere . Sitamen quod amplius per-
mittitur conferri vlera mercis pretium
id non cederet domino , feu venditori
mercis ;fed pauperibus , vel officialib ,
feu miniftris; licitus foret exceffus , vt
patebit ex modo dicendis . Hæc exce-
ptio folet contingere, in publicis forti
tionibus , quęconceduntur Ciuitatib .
vel Communitatibus , vt hoc pacto ſe
liberent ære alieno : Tuncenim folet
Princeps dans licentiam , confiderata
publica neceffitate , precium fortis ali-
quando paulò liberaliusftatuere: neq;
fit iniuria fortientibus, qui hoc fciunt.
Cauenda verò fraus venditorú , ne for-
titioné facere morentur , poftquá ſuffi
cientes lymbola funt collatæ ; item ne
merces mutent , vel diminuant . Item
ne, quando fimul facienda fortirio, ali
quas merces prius patiantur fortem ſu
bire. Pro quo fciendum ,ordinariò cer
tam diem præfigi, qua fimul fortes om
nes trahantur , die ac nocte laborenon
intermiflo : interduin tamen inſtitui-
tur fortitio, hoc pacto: primum prope
nuntur oinnes partes, fiuè fuppellex
forrienda tota; & ftatuitur ſingularum
ſortium pretium ,v.g. quinque Ituferi
cum ftatim fingularis volentium forti-
ri ſortitio inftituitur, quo quiſque con
fertordine, v.g. venio , & offero decé
kuferos, quæ fortes prome extrahun-
tur ftatim . fi venit Itatim alius,qui ad
fert quindecim Ituferos,tresfortes pro
illo extrahuntur, quodque mihi;velilli
obringit hocauferimus. Hic modus pe
riculofuselt ,nec deberet à principibus
permitti: quia multis fraudibus eft ob
noxius, Nam primo cum non interce-
dant in forte ducenda folénitates, quæ
ſolent in altero genere , facilius eft, vt
fiat aliqua collulio.2.non poteft conita
re facile de çqualitate pretij :tum quod
ſi certum tempus præfigacur , fieri pot
yt tunc non ſatis multæ fymbolæ fint
collatæ ; fi tempus liberum permittitur
fieri poteft ve venditor nimis diu- hanc
exercens fortitionem , longe accipiat
vltra pretium merciuin . Nec fufficit di
cere , fieri etiain pofle ve infra hoc acci-
piat; & fic communem alçam ſubire .
Refpondeo enim non debere vllam fora
tunæ periculum hic interuenire in
ter emptorem , & venditorem , quia ip
forum ad inuicem reſpectu , ett contra
Etus venditionis ; fed inter ipfos tantú
empeores , reſpectu eniin ipiorum mu
tuo, ett contractus lorris, Denique cú
fic inerces fuberahantur, quę forrito co
tigerunt,femper vilior fit tota merx , &
ideo iniuftum eft durare idem fingula
rum fortium pretium . Si dicas ſemper
alijs æquè bonas merces ſuffici ablatis:
neque hoc eft fatis credibile ,neq ; fuffi
cit.namn nimis diuturna permittitur fic
licencia venditori hunc'exercendicon
tractum . Longe itaque rutiuselt, & fe
curiùs,tům Reipub . cùm priuatis, hoc
fecundo genere relicto , prius tantuin
exercere .
Secundò poterút lucrari ipfi empto
res,ſiue fortiétes. quia poterit, qui vná
fortè drachmain contulit, mille accipe
re . nam quicquid illi citra fraudé ſors
obtulit,id poteit auferre, & retinere.ra
cio eft , quia oinnes fortientes in hang
condicionem conſenferunt, vt quiſque
auferat,quod illi fors detulerit:atq ; ita
omnes æquali fubfunt periculo . Nam
quimultas ſymbolas colligir , ve mul
tis porett fruftrari, fic multis poteft lu
crari :qui paucas, paucis, & lucrari, &
paucis iacturam poteft facere. Cauen
da hic collufio forrientium , & eorum,
qui fortes extrahunt,leguntque. Quod
fi quis per huiuſinodi collufionem ali
quid fuerit confecutus; tam ipfe, qua
colluſores,tenenturipfam rein illain re
ttituere, non Domino priori, fiue ven
ditori ſortis; ( quia iam illam ipſe ven
didit) fed confortientibus,quiemerúc
dubium euentum : & ideo res illa de
bet vendi , & pretiuin inde redactum ,
inter ſocios fortiçionis iterum ſorti ſu .
bijciendum :vel fi res exfter , ipfainer.
In hac verò ſortitione an fit admitten
dus fraudator? certè fi fraudé nó adhi.
buiflet, forsilla ipfi non adueniflet : &
poenam peccati ſui æqulun ett eum ſu
itinere: tamen quia fieri potuit ,vr alia
ſors equè bona illi fuerit. obuentura ,
& nulla lex euin priuar iterata ſortitio
ne; ideo mihi res dubia eft ,necaudere.
eum arcere.
Ter
 Libri IV. C. IV . Q. II . 201 :

Tertio miniſtri & officiati,qui adfi ditor expers commodi ex fortitione

ſtunt fortitioni, tú in fcedulis fcriben . Deinde in praxi receptum , vt vēditor
dis,tum in forcibus extrahendis, cum foleat hæc omnia fubire, & omnes exs.
ne quid fraudis,veldoliconimittatur penſas facere,non cantum factas in ta
illi licitè itipendium aliquod pro la- xatione & valore mercium cõltituen
bore ſuo recipiunt , ita tamen ſi nec do,ſed etiain factasin ipſa ſoreicione,
plures quam neceſſe ſit miniftri hu , verum in ipſa taxatione ſorcium (v.g.
jufmodi adhibeantur ; nec æquo am- fummæ totalis,ad quam nuinerus , &
plius ftipendium ferant , nec diutius valor fortium pertingere poffit) habe
quá neceſſe foret,rem extrahat. Quæ cur rario probabilis omnium iltaruin
vera , tam reſpectu venditoris , quain impenſarum , & fic Domini in fe totú
emptorú , fcilicet fi nolint plus æquo folent recipere. Alioqui fi emptorib .
tribuere, vel nolint rem ficextrahi , aliquid propterea decederet , cum lo
vel nollent tot miniftros adeffe. Nam cum habetquod dicit Molina p.2 . di
ficonſentiant , non video cur minus inft difp.s09. nempeid a principio pu.
hic operetur conſenſus emptoruin , blicandum efie.
quando ipſoruin expenfis miniftri ad Quintò licite deducitur, & accipi.
ſunt ,quam venditoris,quando ipſiex turex tota ſumma precij emprionis,
penſæ ſoluendæ . Neque mihihoclae illa quantitas pecuniæ , quæ affignata
tis perpendiſſe videtur Garcias, duin fuir a Principe ad opera pia velelee
putat has exceptiones tantum locum mofinas:ſiue illa deducatur a portio
non habere, quando miniſtri à vendi ne venditoris feu pretio ;fiue a lucro ,
sore ſunt alendi: Si quæras à quo ordi quod cedit fortientibus, fiue ab vtro
nariè alendi? cum lucrum ipfius forti que : præfertim fi ab initio hoc pro .
cionis,hoceft, quod ſortiendo contin mulgecur.
git , omnino pertineat ad emptores , lia enim & religiofa eft confuetu
neque huius lucri pars vlla cedat ven do ,qua Princeps vel Refp.talé licen
ditori, & iinpenſæ ininiftrorum fiant tiam contractus ſorriarij concedens ,
ratione ipfius fortitionis, hoc eft, ra- aliquam partem fic reſeruat,neciniu
tione fecundi contractus virtualis,nó riain facit contrahentib . non vendita
ratione primi: ſequitur impenfas eo- ri, cui non tenetur aliter licentiam da
Fum cfedebere, inter quos lucrum ip re :non emptoribus, qui hac conditio
fum partiendum eft, & inter quos ce ne pecunias ſuas forti fubijciút.Quod
lebratur ſecundus contractus, quæ eſt de cauſia pia dictum ,idem tenédum, '
a Alcocer. communis fententia . * Sed Alcoce de publica neceſitate, quare poffet a
deludo.cap. rius vnum excipitcafuni, quando ſci- liquid referuari ad foluendum debita
49. Garcia licet venditor aliter fine iin penſis in Principis vel Reipub.ſi camé verè tar
d.c.20. Lo- proxenetas,aut inftitores,non potuiflis neceffitas tubeilet. Ideo quado con
pez.d.c.23. ſet illas merces dutrahere, cuin enim ceditur in reinedium Ciuitati, vel com
ipfe tunc per ſortitionis compédiuin munitati, vt poflet Princeps aliquid
euiter illas inpenfas, æquum videa- ſegregare, ad necellitaresillius Ciui
tur, earum loco ,fubire partem impen tatis ;fic etiam poffet taxare liberalius
farum forçitionis. Nihilominus Gar- ſuminam pretij . Sic benè Garcias .
cias & Lopezius contendunt eriá hoc Vliinòpotest, is cui merx aliqua ceffit ,
caſu ,rationi illi coinmuni locum eſſe; quia fymbolascontulit plueres omnibus alijs,
quia ad venditorem iam ſortitio illa uel certo numero intralot dies, mercem illam
nihil pertinet. Æquior tamen (vt pu- recipereenretinere .
to ) eit ſententia Alcoceri, quia com Intellige quandocung ; acceperit
modum illud , quod percepit védicor, dümodo non fit res ex numero illarú
reuera dependet, & prouenit vircute quæ iam ex poſitæ ſorticioni', quod fi
ipfius fortitionis;nec line fortitioneil ex earum numero fit,non poteit eain
lud coſecutus fuiffet : & fic quoad hoc accipere ,poftquam aliqui iam fyinbo
negotium non debet confiderari ven las contulerunt, itatim enim ve cócu-
lerunt ,;
 20 Diſquiſitionum Magicarum
lerunr , in hanc mercem ipſis ius fuit fecere Sixtus Tercius, k & Leo . III. e cap.fuper
acquifitum , fic fit vt véditor alceri ad- 1 & Pelagius PP. m cauſa d.9.4
dicere nequeat , quod iarn alteri ven Altera purgatio elt per uenerabilis Sa fca. quotia
ditum . Hæc ratio fatis indicat ,hoc in- cramenti Eucharistici fumptionem . hanc ibi .
telligendum , quádo inftituta iam for Catholici contendimus effe licitam , g c. omnib.
titione, vel acceptis ſymbolis, fit pro quando iniungitur ab Ecclefiaftico iú ibi.
milio.Si enim promiſſio facta foret, dice competente . In veteribus Ger- hc.fi legiti
ut foler, ante fyinbolarum collationé, maniæ cócilijs hæc purgatio fuit pro mi ibidem .
hoc eft,initio quando fortis diuiſorię baca. ftatucum enim illis, fi furtum ir ic.presbyter
fue Lotheriæ fit publicatio ; tú enim monaſterio committatur ,tunc fratres f * plebe
fæpè additur, quiprimam lymbolam fe ita expurgent.mifia celebretur , in ibid .
contulerit , is habebit hoc vel illud ; eorum præfentia , & ea expleta omnes K c.manda
qui intra tot dies tot ſymbolas concu in hac uerba communicentur; Corpus Domi- ftis ibid .
lericshabebic illud ; qui numero vice- ni fittibi hodie ad probationem . ' n ſtein , I c.audită .
rit reliquos intra tale tempus, illi hoc fiEpifcopo ant presbytero aliquod maleficium ibid.
cedet ; tunc ilti omnia efiam poſt in- imputatum fit: pro fingulis miſſam celebrare in Sigebert.
choatas fortesiacquirerent , quæ ipfis debet,encommunicare,ci de fingulis imputa in Chron .
promiffa fuerun t
ante fortitionem , & tisfe innocentem oftendere. Quod fi nonfece- no.ſape con
antequam res ipfa venderetur, & túc rit ,quinquennio a liminibus Ecclefia extra- tingit. ibid .
forrientes in hanc conditionem con- neus habeatur. o Nec deſunt exempla o. c.fi Epi
fen Gineſunt cenfendi.Sic intelligendi Pontificum optimorú, qui hanc pur- fcopo.ibid.
Garcias & Lopezius, & ſufficiát itta gationem exegerunt. Lotharius Rex
de hoc contractu Lotherie.de quo vide pactis cum Nicolac Pontificenon fte
Molin.d.loco & P. Zaa in Aphoriſin. terat , ſed adulteram iterum in thala
verbo venditio.nu.15 ,
mi partem reduxerat. profectus Ro.
mam abſolui petit a Pótifice Hadria
QVAESTIO III. no,dicens ſe promilſis Nicolao factis
Iteciſſe. Pontifex pro comprobatione innocen
De purgationeCanonica . tie ( ait Sigisbertusp ) ad examinationë pann .87.
corporis, eg fanguinis Domini tamregem , in Chron .
guam optimates regni inuitauit , illi nihil

lis Ecclefiaftici iuris,contenta- perperam acceperunt: ſed Kege in itinere

nea eft, quæ duplexelt, vna per iufiuran
dum , in qua nihil eft fortis : hancfoli
improbant hæretici , qui contendunt
nunquam licere iurare, ne in iudicio
quidem ,contra quos legi poteft Alf.a
Caſtro , a Cochlæus contra Anaba-
aki:10.uer
bo iuramen priſtas & Gregor.Valentia .b Proba
tur etiam hæc purgatio quoad Laicos
tü hare.i. in Concilio Triburienfi, eficquete
b 2.2.dist. itatur Cromeruslib.19.hiftor. Folon . fe
6.9.7.púčt. Sophiam Reginam de ſtupro accuſa-
3.
cam ,ſuo & feptem honeftarum ac no-
ço.fi gspres biliumfeminarumiureiurando pur-
by.2.9.4. gaffe.Probaturverò quoad presbyte-
ros,& Epifcopos,conftitutione Gre-
gorij Magni,quivarios Epiſcopos fic
Te iuſſit purgare. d idem itatuere Ale
dca.presby- xander , e innocentius, f & Leo g
ter cum 4. Pontifices ; idein fancituin in Concil.
feqq.d.q.4. Agathenfi,-h & Ilerdenti : i id ipfi
Placentiæ ftatiin morience,omnes in
tra annum reliqui perierunt. Malus
erat Imp. Henricus , fed tamen fimile
facrilegium committere exhorruit ,
inuitante illum ad fimilem facramen
ti Venerabilis purgationem Gregor.
VII. Pontificeram Sancto,quam ma
lis cunctis inuifo,tam religioſo quan
hæreticis ſemper odioſo.Narrac hiſto
riam lambertus Schaffnaburgenfis
his verbis; 9 Ita abſoluto co(népe Hen q anno
rico Imp . ) exeommunicatione,Papa mif- 1077.
farum ſollemnia celebrauit ;confe &taqueſacra
oblatione, Regem cum cetera,que frequens a
derat,multitudine ad altare cuocauit,prafc
renſquemanu corpus Dominicum ; Ego , in
quit,iampridema te tuiſque fautoribuslitte
fas accepi,quibus me inſimulabasfedem Apo
ftolicam per ſimoniacam harefim occupafe, et
alijs quibuſdam tam ante epifeoparü ,quam
toft
1
 Libri IV. C. IV .
poft acceptum epiſcopatum criminibus uitam
maculaſſe,qua mihi ſecüdum fata canonum
omnemadfacros ordines acceſlumobftruxe-
xunt. Et licet multorum idoneorumceriè te
ftium adstipulatione crimen refellere queam
corum ſcilicet, qui omnem uitemen ab ineun
te state inſtitutionem integerrimènouerunt,
cós eorum quimea ad epiſcopatum promotion
tionis auctores fuerunt . Egotamen ne hun
manopotius quamdiuino niti uidear.teffi
monio ,ut ſatisfactioniscompendio omně om ,
- ribus fcandali ſcrupulum demedio auferă ;
ecce corpus Dominicum quod fumpturusero,
in experimentum mihi hodie fiat innocentia
mee,utomnipotens Deus , fuomebodie iudi.
cio ,uel abfoluat obie &ti criminis fufpicione,
innocens fum ,velfubitanea interimatmorte,
forens. Hac et alia, ut ſolenne est ,prafatus
uerba terribilia ,quibus Deum caufa fue aquiſ
fimum iudicem ,& innocentia affertorem ad
effeprecabatur,partem Dominici corporis mc
cepit comedit . Qualiberrimè abfumptaw
cumpopulus in laudes Dei, innocêtia eius con
gratulatus,aliquamdiu acclamaſſer, tandem
impetrato filentio,conuerfusad regem . Fac er
go fili, inquit,fi placet, quod me facere uidi-
sti. Principes Theutonici regni , fuis.indies
accuſationibus autres nostras obtundunt ,mas
gram tibi mol em eapitalium criminum im
pingentes ; pro quibus non modò abomni re-
rum publicarum adminiftratione ,fed ab ec-
clefiaftica etiam communione, ab omnimo
da uita faruluris conuerfatione ufquead ex
tremumfpiritum te fufpendi oportere exifti.
ment . Petunt etiam magnoperèdiem , da
locum ftatui,audientiamque prestari canoni
de diſcutiendis,quas aduerſum te adferuntat
cufationibus. Et nosti optimè humanaple.
rumque uacilare iudicia ,e in publicisdifces
prationibus nonnunquam falſa proueris pero
fuaderi:, dum pro difertorum hominum inger
nijs, dos dicendi copia do fuauitate falfitas
verborum phalerisadornata libenteriuditur
dimeritas nulliseloquentia nixa adminicu
lis.contemnitur . Cum ergò tibi bene conful
tum eupiam ,proeo quod in calamitatibituis
fupplex Apoftolicæ fedispatrocinium expetit
Mi, faequodt monco . Si teinnocentem nofti,
don exiftimationem tuam ab amulis tuis per
calumniam falfis criminationibus impeti,di
bera compendiofe dem ecclefiam Dei-feandalo,
dos teipfum longa-concertationisambiguo, ego
füme hanc refiduam partem Dominicocor-
Q.III.. 203
poris,vt comprobata Deo tefte innocentiatua
obstruatur omne os aduerſumte iniqua gar
rientium ,e me deinceps canle tuaAduocate ,
e innocentia tua webementiffimo affertore ,
Principes tibi reconcilientur, Regnum tibi re
ftituatur,omnes quibusiam diu refpublica di
uexalur bellorum ciulium têpestates in per
petuum fopiantur. Ad bec ille inopinatare
attonitus,&ftuare,tergiuerfari,ecer. Sequi
tur quo pacto experimentum hocin
nocentiæ ſuæ facere detrectarit, Vidi
fti ( lector )indicij huius formulam ; vi
diſti cauſas . Hæ nonne veræ , quod
Deus fideliffimus veritatis fit teltis ,
quod in humanis diſceptationib . fal
laciæ fit locus, diuinam verò diſquifi
rionein nec falli poffe, nec falleres In
formula , quid nifipiuin, quid niſi con
fentaneum facris litteris, præceptiſq;
diuinis ? Verba quæ rem deceant :res
ad honorem Dei, pacem Ecclefiæ ,có
cordiain iuſtitiamque fanciendum
ſcandala ſchiſmataque collenda inſti
cuca & peraccommodata . Quid igi
tur leguleius vilis a ſuinmis Ecclelię a Hotomā.
antiftitibns obſtrepit ? quid ranaco- Caluinista
natur in elephátumintumeſcere? cur Comment.
hanc vocat, fecriof& explorationis fpeciem de Feudo
cur Epiſcopos Sacramentales, per ludi.
brium homoSacramentarius appellat ?
vnicain adferc rationem , rationis ex
pertem . Quia inexſecrationem fic
&perniciem conuertatur,quod ad la
luiteminfticucum putabatur . Putaba
tur ergo , & non erat ? iam Chriſtus
mendax, quihocapertè profeffus ?
Nonne eius ſunt ilta ? b. Quimandu- b loan.6.7 .
cat meam carnem , d bibitmeum fanguine: 56.
in memanet , de ego in illo ;. Si Salus in
me, & ego in Saluatore, putabor tan
tum laluus & non ero ? Quid illa ? ccv , 57.
Sicht mifit meuiuenspater, der ego uino pra
- Pterpatrom ,enqui manducat me donipfeni
ouetpropter me. Falta promiffio , fi viue
re putatur dumtaxat . Quid denique
illud clariffimum ; Non liceatpatrescier
ftriman duraueruntmanna ,mortuifunt.
qui manducat hunc panëujuetin æternū, d d 0.58.
het planè, viuet, ad falutemque ve
ram & perfectam hocinttitutum no
putatufruiffe tantum , fed fcrtur,fed fi
de creditur. Nonne dixerac veritas? e ev.89.
Hic est paniede calo deſcan dens,ut fiquis eps
ipfo
 204 Diſquiſitionum Magicarum
ipfo manducauerit, non moriatur. Ego fum edico . At, nil conſcire tibi, nulla te
panis viuus qui de calo deſcendi, fiquis man inortali culpa palleſcere, poftquam
ducauerit ex hocpane uiuet in eternum , con conſcientię arcana ſcrutatus es, depre
panisquem ego dabo, caromea eftpro mundi hendis;adefdum fecurus, innocentiæ
wita. Credat non eſe ſalutem , qui non non deerit , qui pro nocentibus obijt,
credit ſub panis fpecie elle-carnein . vt eos ad innocentiaın reuocaret .
Nos carnem credimus , falutem credi Quid in his mali ? quid falf ? Non de
mus, non tamen omni fuinenti. fuit Deus innocentibus , & hoc indi.
1
cio eos expurgauit, nocentes verò ne
Sumunt boni,fumuntmali; cauit. Abfoluit Gregorium . VII.dam
Sorte tamen inequali nauit Lotharium . Abſoluit, in Mori .
vita,uel interitus. nis uirum nobilem Erkimbaldum de
Mors eft malis,uita bonis . Borban quem Comitem vocat Canci
yide paris ſumptionis, pratenfis. hic lecto affixus intellexita
Quam fit difpar exitus. Nepote ( filium alij contendunt ) vi
virgini vicium oblatum . Domini hæ 1
Sed D. Thomæ non credit rabula : redem nemo accufare , multò minus
21.Corint, an nec Apoftolo a Quicunque mandu- punire audebat. Quid faceret æger ?
11.0.27 . cauerit panem hunc, uel biberit calicem Do iuftitianı negligat? gladium illi in vin
mini in digne :reus erit corporis fanguinis dictam malorum Deus tradiderat .
Domini. Probet autem feipfum homo: -fic Nepotem qui occidat,non reperitur.
de paneillo edat ;el de calice bibat. Quie și faciat iple ? fraude opus, & parrici
nim manducat, có bibit,indigriè ; iudicium da vocabitur.Vocabor ( inquit )ſed ab
fili manducat do bibit,non dyudicans corpus hominibus carnifex fururus langui
Domini.Ideo inter uos multi infirmi, & im . nisinei , fediuftus vltor , ſed iuttitiæ
becilles es dormiunt multi. Quod finos met- defenſor, in oculis Domini. An quia
ipfos dijudicaremus,non utiquejudicarem emur. Nepos , non nocens ? ſucceſſore care 1
Igitur indigne fumentibus, pernicies bo. prouidebit Dominus,cui feruio ;
femper, & exſecratio fuit; non inftitu cuius gloriæ affectus ineos poftpono.
tione , vel inſtituentis voluntate , ſed ſic animacus, pugionem abſcódit ſub
fúinentium peruerfitate; qui quod ad ceruicali, vocat Nepotem , tanquam
falutem eorum datum , in mortéma vltima ei monita & mädata daturus.
lunt abuti . Inftitutum initio ad vi- Venit adoleſcens,quinto poft die ;pla
tam æternam dignè fumentium . ficcatum fperans auunculum . Accedit ,
fume: nullus Pontifex, in perniciem , postulantis capiti aurem adınouet. It
aut exſecrationem conuertet, nulluis le pro o {culo, pugionem codic in gut-,
voluit,nullus potuit. An qui lumit in cure,nec definit premere, donec videt
teftem innocentiæ ,cum fit nocens,di exhalalle. Hanc accipe victimam iufti
gnè fuinit ? ò iuris Sacerdote dignum tiæ Deus ( addit) tibi immolatamn.ſcis
iudicium ? fed eo ,qui iuftitiam nobis quæ in animo & viſceribus meis do
Deam ,pro habitu leu virtute iustitię, loris magnitudo obuerfans lancinet
definiens, nouum Iufticiæ ſacellum és paternum amoré, led vicit amor tui.
Commēt.in
rexit. Quid aliud in tota forma pur- Paullò poft vires cornens deficere ;
Juftin. In- gationis proponitur, quam quod a B. obit exomologefim :tacet de cędene
Paullo lancitum ? Nonne hoc purga- potis, quæ in ore omnium recés.Quæ
tio indicit ? Dei teftimonium opti- rit Epifcopus filentij caufam . fi obli
mum & certiffimum elt, illud adduca uus : num faltem nunc ſe accuſet , &
tur, & dubium tollat . Si reus es, noli animo poeniteat reipondit Burba
eum teftem aduocare : ſipnocens es , thus,fe iuftam credere; & , quod me,
aduoca. Probateipſum prius, dijudi ritorium putet,id nolle infectum.Epi
ca.reuses? caue accedas,damnationé ſcopus eius pertinacia deteltata ( lic
manducabis , & exitiuin adferet tibi putabat) redit ad templum . De via re
Lacrilega audacia ; abftine ,monco, & uocat æger.tum ait redeuti; Vt,pater,
quàm
 Libri IV. C.IV. Q. III . 205
quam diuerſa Dei fine , & hominum pofcitur, vtDeusmiraculum faciat :)
iudicia intelligant,qui tecum præſen- veluti fi quisconfiſus innocentiæ ſuę.
tes;aperi ( quæfo ) hierothecà , in qua peteret le ſepties percuti gladio,ad in
pignus falutisafferuatuin adfers. re nocentiam fuam probandam , vt fa
cludit ille,nec hoftiam reperit. hācad ctuni in fæmina ſepies icta , é aut in
miranti ager fe in ore , mediatore an- ignem intraret,de quo poftea.
gelo datam ,oftendit habere. Hiſtoria
notiffima eft toti Belgio , non elegan SECTIO I.
tis modo & accurati artificij picturis
vetuftiffimis in Bruxellenfi'ciuica do De prouocatione ad diuinum in
mo exornata , ſed etiam hiſtoriarum dicium
a Cäriprat. monumentis conteſ ata . , a Sic Deus
1.2.ca.36 . etiam abſoluit Sibichonem Epiſcopú
var.6. Ful-
Cofidi.. Spirenſ
c.6. rerij accufat um . 6Henric
em coram Siclæpo eIII.adu
nocetella
o Sarpe fit ,vt quiſe iniuria afici ab
alijs putant , nec hominum præfi,
led melius & culpæ reos indignè ſuinentes , vel dium vel auxilium fuperefſe cernunt,
Caſarius li. Deus pænis corripuit, vel non permi ad Deum confugiant, non quidema
9.c.38. fit ſumere, & tranſmittere . c Inter- lis ve illos eripiat , ſed vt ſumpta de
b Crārzius duin tamen permififfe Deum hoc ſce- perſecutoribus vltione , tali indignos
1.4. Saxon . lus impunicum in præſens, dilata in fupplices iniuria fuiſſe, cunctisfaciac
cap.43. don pof erú digna vltione, nos docet An- manifeftum , interduin illosad tribu
Chron . Hir dronici Impe.perfidia apud Chonia nal Dei fiſtiintra certum tempus , in
Jaugienſe . tam . d Sed occulta iudiciorum abyf terdum nullo tempore addito iubent;
c Ciprianus ſus a nobis non fcrutanda . Sublata ia citationem ad comparendum coram Deo iuo .
ferm. de lap men aliquando hæc purgationis for dice vocant . de hac meritò dubitant
fis Greg.Tu ma , eo quod ſuſpeciis non eſt danda plerique quid tenendum , metuenda .
ronenſili.i. Euchariſtia.c.dilecti de purgat.canon.c.tri ne citato lit ,necne ? item licita citanti,
de glo mar . bus de conſecrat.d.z . an illicita ?
c.88 . Betre Quoad citantem & quiritanté , ob
Cluniac.l. QV AESTIO IV . iniuriam , Dico prin ?,ficitra odium , aut
de mirac.c. uindicta cupiditatem ,wel impatientiam , irā ,
2.25 . 35 . De vulgaribus purgationibus. deſperationem , uapitatem , aut aliam uitio
Cear. l.9 . fam affectionem , per insustiriam oppreffus
exempla . c. IN forţium Politicarum numero ce quis,hoc faciat,bono fine( puts ut innocentia
58.60.64 . feri poffunt miræ quædam iudicia eius appareat,nec infamia grauetur familia ;
Sur. in uita rix diſquiſitiones , quibusfortuito e aut ut liberctur mundus tali tyranno, aut ut
S. Godefridi uentui veritas culpæ , vel innocentiæ refipifcat, & terrore perculfus pæniteat;defi .
1.3.c.12 . decidenda permittitur. Vulgares vocat natque ab optrellione e concuffione miferos
dli.r. An- purgationes,idque recullinè, vtnomen rum ) dicitą est taliscitatio . fatetur Feuar
nal. in fine nobis indicet nullo ipfas leguimo y dent. fpe calem non audere dainna- fextremoe.
uita Ma- Su, led vulgi quadam vſurpatione , & re, equidein cum res fit indifferens, & 13. Eſther.
nuel. Conue obferuatione fuperftitiofa fuiffe in : finis bonus, puto a tum eflenserito
ni . troductas; pleraſque etiam iure cano- rium ,nec detunt exempla Sanctorum
e dequa eft nico exprefe veritas . Solet ijs Deus hominum . $ic.n. Sara dixit Abrahę;g g Gen. 16.
cpift. D.Hie tentari potius, quam voluntas eiusex Iudicet Dominus inter te eis me. Sic Dauid
vis .
ron . plorari. Vnde & exploratorie probationes ad Saulem ;b ludicet Dominusinter me, h 1. Reg.
Latinè dicuntur ; Barbaro verò voca- te,& ulcifcatur me Dominus ex te , & Za
bulo in Conſtitucion . Neapolitanis , churias filius Ioiada , cú iufiu Ioas re 240.133
paribilesleges; eò quad rem nõ lciri,led gis infert -eretur, ſimilia proculit; ui
apparere tantum faciant,lo his ple- dest Dominus, requirat. Nec alia mens
rumque peccari;tentando Deum pro feptem Machabæorum Martyrú , quo
babitur pollea. ruin prophetia vini habuit impreca
Talis purgatio eft, quotieſcumque uonis & citationis,vc illę priores que
quæ
 206 Diſquiſitionum Magicarum
quæ ambæ exitio perſecutorum pau- notum multis eſt d' acceptum . iftud quidam
lò poft fuere con probatæ . Nonne A- adolefcens,con ſobrir us maioris Fræpofiti, cau
poftolus Alexandro ærario impuni fa deuotionis de religionis intrauit :quod,ut
tam efle non debere cenſuit iuftitiam audiuit Irapofitus in dignètulit : mex forti
a 2.Tim.4 . eius,cum diceret ? a Reddat illi Domi mar.u collecta ſatellitum intratuiolenter cdo
D.IS. nus fecundum opera fua . h. malum ma- rcbium ,rapit inxenem , nudatam fancto
gnum pro multis malis, quæ illi often baditu ,ſaculariinduit : Ablas ergomonas
derat . NonneSanctimartyres ,etiam Sterij ,colle&tis primoribus ciuitatis , Epifcopo
b Apoca. 6. noui teftamenti,clamantad Deumi ? b conqueritur, 101um clerum frotantis in it
V10
Vſquequo Dominr non indicas, ononuindi rijsinterpellat. Hoc autem cum indignan
cas ſanguinem noftrum de his , qui habitant ter audire uix uellet Epifcopus , Abbatem
in terra ? Legimus criam de B. Eufta- potius duris uerbis impeteret, flexis Abéasge
chio Abbate , cum hæreticus quidam nibus,cum moderamine uerborum dixit; In
Agreſtius, B. Columbanum iam mor- dicem contra te ( o trapchte ) in terra habe
cuum conuicijs , & calumnijs lacera. re non foſſum , & ideò contra te Deum fumo
ret, fic vltum effe calumniatorem , id mum iudicem interpello, ut intra quadragin
que in concilio Mariſconenſi. Ita nā. ta dies uterque noftrum comparcat coram illo
que ſcribit lonas Abbas ,eius corem- ſententiam pro meritis accepturus. Ad hoc
cuitas. Eu poraneus ; £ cum fic ille ( Agreſtiusfri ) Praful cachinnans cum fuis irrifit hominem ,
stachij ſeu nola garriret,fagax Eustachius, ut erat uirtu atque Spreuit.co retulitexprobratem . Quid
Euftafii c. 6 te patientia,es frientia infignis,refpondit.In plura ? quadragefimo die circa nonammor 3
menjė Mar horum prafentia Sacerdotumte ego , eiusdiſci tuus eft di&tus Abbascum pro eo folemnia
rio . pudus fucceffor,cuius tudiſciplinam do in- ter pulfaretur , fedens in balneo Prepofitus,
Ftituta damxas , addiuinum iudicium cum quafiuit a circüstantibus, quid hoc eſſet:mox
illo intra prafentis anni circulum diſceptatu que quidam ingrediens respondit, Abbatem 1
rum inuito, vt iuftiindicisexamen ſentias; D.Jacobi modo effe defun &tum , pro eo pula
cuiusfamulum tuis obtrectationibusmacula- faticnem fieri tam folemnom . Ideòergore
re conaris. Scire vulus euentum citatio cordatus Frapofitus quadragefimum diem er
his. poft aliqua media , ſequenti capi- fe, qua fecitatum audierat ab Abbate, con
te fubijcit Ionas; Sed cü illel Agreſtius) fternatus animo, dixit fuis .citò uidete quid
Japiusfibi datum pænitertia locum nõ agro faciam ? mortuus ego fum ,comparere meho
fceret,ut B Euftachij fententia , ad diuinum diefummi iudicisafpeétibus oportebit. Nec
iudicium ipſum uocantis praualeret, ante tri mora.poft uerba hac,cum balneü egredi fefti
ginta dierum circulum , priuſquam uertentis narer,in adfiantium manibus ct: m diro eix
annimeta compleretur, feruo fuo ,quem ip- latu nocibus exfpirauit : ibi froculdubiore
ſeredemargt,fecuri percuſſus interijt. Acce- fponderecompulfus, vbi caufarum firepitus
dat & aliud tempore legis gratiæ . ceffant, iuriſperatorum aduocatio corticefcet,
Gualtherus Burgenfis , vir doctrina , ubi nec preces , nec precium liberabent. Ha
& fanctitate clarus, per iniuriam pul- ctenus Thom.Cantipratenf.alias Bra
ſus Epiſcopatu Pictauenfi, a Clemen bantinus in lib. Apum .Cefirenfis etiam
te V.quamdiu vixit,iniuriam patien- lib.7. tradit, Innocentium quartuin a
ter tulit : moriens iufſit,credo ad exé. Rob . Groliereft dicto lincolnienfi,
plum alioruin ſepulcro inſcribi; Ad famigeraco illa etate philofopho, qué
justum Deiiudicium appello. Legit elogiú excommunicarat, & ille ad Deum iu 2
Cleinens, & iniuriæ, quam intulerat , dicem prouocarat,Pontificem ad Dei
d Raphael memoria ,expauifle ferunt: addunt & tribunal citásmortuum quo diemor ?
Volaterrar. alij,non diu poft obijfie: ſed , quemci tuus eft Robertus , auditamque hanc
anthropol. rant Volaterranus,id non addit, & fa- in Pontificia aula vocein ; Veni Mifer
lib.21. buloſum puto . ad iudicium . repertumque fequenti
Memoraru digniffimum eft , quod die Papam in lectulo exanimacum ,ac
legitur apud ætatis illius ſcriptorem liuidam in eius latere cruentamq; pla
doctum , eruditum , & veracem , his ver gam ,ac fi fufte percufius fuiflet, & id
bis; Monafterium D. Iacobi apud Leodium aceidille anno.1253. cui confentiunt
Matthæus
 Libri IV . CIV .
Matthæus Pariſus , ! oan. Burienfis,
& alij Britannici fcriptores; quorum
hoc commentum puto , ab hæreticis ,
vel ſchiſmaticis corum operibus for-
taffis jo fertum . Nam Neapoli hunc
Innocentium in expeditione contra
Manfredum mortuum fcribic Nau-
clerus , parum Pontificibus addictus
chronic. vol. 2. generat.42. & non memi-
nit talis citationis, vt nec Placina ( nó
reticiturus ) nec Monachus Padua-
nus , nec Paulus Langius Cygnolus
Monachus Bozanienfis , fed perfidus
hæreticus; nec alter hæreticus Murius
in chronic.Germanorum . Nec ex Cą
tholicis quod fciam gentiuin aliaruin
quiſquam ,non Onuphrius, nec Maf-
fonus,nec Ricordanus, nec Epifcop.
Nebienfis,nec Volarerranus,nec Fla-
nius Blondus, qui accurate de morte ,
& anno mortiseius conſentiunt , &
omnes fatentur eruditione , iuftitia ,
fanctitate Innocentium . 4.excelluiſ
fe . Relinquat igicur prudens lector fa
bellam de Innocencio 4. Britannis ,vt
ad Arturi rotundam menfam fuaui-
ter eam fruatur Balæus,non tam inge
nioſus , quam impius fimilium dra-
maruin fabricator :
Dico 2. Periculofum eft hominibus non
comperte fan &titatis has citationes imitari .
Nam facilè fallit amor proprius , &
perſuadet nosiniuriain perpeffos, cû
non fimus : facilè etiam latens aliqua
gloriolæ ,vel vindictæ, vel alterius per
turbationis animi'nebula ſe immiſcet
ve veritatem non videainus .
Dico 3. lethaliter peccant , qui ſcienter
in iustè alios citant. probatur quia no-
cent iniuttè & grauicer.fic enim ſugil
lant eos quos citant , vt oppreffores
innocentiæ ; minusetiain conftantes
graui terrore percellunt, ita ur ex me
tu mortis poflint in morbum incide-
dere & mori. Quod fortaffisaliquan-
do contigit .
Quoad eos verò qui citantur,exifti
mo duas regulas pofle ftatui. Primo
eft fi constet eos iuflè indicaffe, nec tlum effe
dubium de fententia aut fatti, propter quod
citantur, aquitate; tunc poffe huiuſmodi cita
tion em ab illis contemni ratio eit, quia iu
1o.iudici præmiuma. Deo , cuius vi-
QV I. Sect. I. 207
cem fungitur, non fupplicium eft ex
ſpectanduin. Sciebat hoc magnus ille
Imperator milituin Gūdizaluus Fer
dinandus de Corduba: Qui cum Taren
tum obfidës maleficum quendam feditiofum
que (inquit louiuss ) militem ad ſup- a is uitas
plicium duciiuffiffet : illeque multum relu- Gonfalui.
& atw fe iniquifſime damnari sociferaretur ,
den proindeGonſaluum ad dicendam caufam
ad Dei maximi tribunal magna uoce cita
ret; vade,inquit,Gonfaluus feftinaqueconfi
fus optimo iudici, có caufaminftrue. Nam
ibi pro meaderit, qui opportunè respondent
Alfonſus frater;quinuper , ex Serra uerme
gja,in calum contendit. Tum enim Gonfalo
uo nunciatum fuerat, fratrem a Mauriscira
cumuentum , dignam forti pioque duce mor
tem opperiſe. Sic ille ineritò nebulonem
iniuftè prouocantem contempfit.
Altera regula ſit , Quando iudex alio
quam animi perturbationem fenfit; que ad
damnandum ,uel mouit omninò,uelad citius
damnandum mouit,uel etiam non ufque ad
cò certa eft fententia iustitia ,utnon ſuperfit
probabilis contrarij metus : tuncmalè facit
iudex, fi contemnat huiufmodicitationem .re
te facit, fi diligentius iterum omnia morera.
ta , de quacunque ad ueri indagationem per
tinent,examinetacperpendat , reum inte
rim in custodia feruet,ut uel retraéteturprior
fententia,uelmaturiore confilio confirmetur .
probatur hæc concluſo , ( quæ Feuar
dentij quoque fuit ) tum quia iudices
non poifunt nimis circumſpectè pro
cedere in re tantimomenti, cum non
hominis,fed Dei iudicium iudicent: b b z. paral.
cum quia, qui videbanrur nocentes ex 19.v.6.d.
allegatis & probatis, cos tempus poft 7 .
modum fæpè docer fuiſſe prorfus in
noxios, non opuseft exempla profer
re ; ſunt ad manum non pauca ,nec ob
ſcura, tunr denique quia fæpiffimè ac
cidit tales citationes non efle irritas .
ScribuntHiſtorici Hiſpanorum Fer
dinandum II I. Regem ,iucife duos
nobiles perduellionis reos ex turri ,
vel rupe altilina præcipitare; illos co
ftanter crinen negaffe,quod quia vi
debant fe fruftra facere,tandem ad di
uinum tribunal prouocaſſe, regique
denuntiaffe, ibi,vt fe ante diem tricefi
mum , fifteret: Ferdinandun poitea
ipſo die tricefiino facis ſubica morte
abre
 208 Diſquiſitionum Magicarum
a Ritius 1.3 abreptum .. Germania ſola multa ciſcus Dux præfuit, is ſunima'crude
de Regilus præber exeinpla. Menuercum Pader- litate fratrem ex Anglia redeunté de
Hifp . Ma- bronnenf. Epiſco.graui contumelia medio fuftulit,ſed vicinim fratris cita
riana in Hi Conbeien ſis quidain monachus affe- tione intra annum de medio iublatus
Spa. Annal. cerat: cui Epiſcopus ; Redditurum al principatú cum vita amifit . g vix eft g Henoks
11.15.c.11, tiſlimo fa &ti rationem prædixir . Moc quiſquam cui nó fit audita damnatio Syluius Ex
nachus floccipédens rifit epiſcopum . Templariorum ; ex his vnus Nea poli ropea hiftor.
Ecce , moriturantiftes , & nihilmalicanus eques traditur ad diuinum iu- cap.43.
ſentiens antè inonachus , in ipfa hora dicium appellaffe, & Clementem V.
o Crāfius mortis Epiſcopi expirauit. 6 Paucis ac Philippum Pulcrum Francorú Re
lib.4. Me annis poftea Herichus Moguntinus, gem, anni ſpacio conceſſo,coram tri
ropol . 6.4. ( vel fecundum alios Vvormaciéſis) bunal illud fupremum citalle : addit
Epiſcopus, falfo , & per calumniam Fulgofius b intra id tempus Clemen h d.cap.6.
Arnoldi accufatus, & per præuarica- tem repéré mortuuin , nec multo poft
tionem Cardinalimın duorum a Pons Philippum quoque interijſe. Hoc a
tifice Eugenio.3.ad caufæ cognitioné lij ex calculo temporis conantur re
delegatorum , depofitus, ipſo Arnol fellere. Sed idem confirinant Chriſtia
do ſuffecto, fuit : ſed ad iuitú iudicem nus Maſſæus, & Meierus i qui Papā i Meieràs l.
Deum interpofita appellatione , le- & Regem eodem anno 1314. tradunt 2. Annal.et
quenti annomortuus fuit. Eius audio obijffe, illum 20. April. hunc 29. No- l.17. Chro .
ta morte, ambo illi Cardinales obie- ueinbris , fuerunt quidem Templarij Maffe. con
rè ſubito; alter digitos proprios arro- Anno 1312.in concilio Viennenſi, ter ſentit Onu
e Conradus dens ; alter in latrinis , Arijinorte. ( tia Aprilis condemnati, fed non om- phr. in PP.
in Chron. Tempore Hérici quarti, Burchardus nes eodem anno comprehenfi ac occi Roma hist .
Mogūtino . Halberſtadienſis Epiſcopus , & Me- fi,fed quidam fequenti , vt Neapolita
ginherus Abbas Herfeldenfis, deiuri nus ille; ſcilicet anno 13.12. cumque: k Alcia.de
bus Ecclefiarum litigantes , inuicem 1314.currente mortui ſint Iudices illi fingula. cer
ad Dei tribunal euocarunt , & ambo duo ,dicuntur non immeritò eodéan- tac.2.
die dicta repentè ex hoc fæculo mi- no obijfe , quo citatifuere : imò Ga- ILege Lon
d N.in An grarunt.d In uicina Germanię Go- guinus & Aemilius mortuum volunt gob.tit.qun
nal. Boiora chia ,memorabile accidit illud Ioánis regem anno 13 13.quem conftat Pon- liter ſe quiſ
lib.4. Turſonis, de quo fit fcribit Olaus, e tifici fuperuixiffe . que defend.
deb. titu.de
eli.14.hiſt. quendam capiteplectiiuſſerat. Is genibus in.
Aquilon . c. nixus,en morior iniu 7è, inquit , teque uoco SECTIO II . purg.rei tit.
20. hac hora ante tribunal Dei,ut reſpondeas ,cut de homicia
meinnocentem morti condemnes . Vix al De purgationeMonomachia . dio liberi ho
minis .
tem mifer carnificis manu obtruncatus fue
Vlla fuit quondam frequentior m Lamb.
vat.cum etiam index deequo corat handie N purgatio ilta; quotieſcúque cri- Shaffrabu.
nuenfium triremnes aduerfus piratas minisnotitia ſeu probatio obſcura : ſafe.
emiſiæ , biremem Gotholavam acce vel actor reú prouocabat, vel reus ip- n docet Gui
pere, & in Siculorum Gotholanorú. fe offerebat ſe ,aut ſuo loco alium : in- do lapa de
que contemptum ,extra Drepanú , fur uentioné quidam Mantinæis tribuút, cif. 191.H.
cæ noctu rectorem biremisaffixerút . alij volunt antiquiorem eſſe. k con- toman. 1.3 .
Miler ille diu fiultra quelius,nihil vn ftat etiam Paleſtinis in vſu fuitſe , ex obferuat.ca.
quam te Genuenfibus nocuifie, vevi- Goliæ prouocatione, quem Dauid ſu- 15. Charon
dit plusgentis odium illos , quam æ- perauit . Fuit maximèin vſu polt Bar das decis.
quitatem mouere ;præcipuamq; mor barorum in Italiam irruptioné, apud ' 607.
tis fuæ cautamente trierarchủ Genué lógobardos, 1 & apud Germanos, m o ti.4. par
ſem ,iuflit vt le ille intra fextum men- & Francos » & eciam Hiſpanos, e 11.7. & paf
lem ante Deum iudicem lifteret , nec non ex hoinicidijtantum caufa (iux.c. fim Maria
f Fulgof.li. irrita vocatio fuit, condićto liguste vni. $ . fi quis hominem . $. fiquis alium, de na in Hift.
2.cap.6 . į ore mortuus fuit.f Armoricis Fran pace Constant.),led & ob aliud quoduis Hifpan .
gra
 109
Libri IV.CIV.O. IV : Seeb. I.
graue crime, vel magni momenti caự nex rem adhuc differcbat. Tertium ila
Jam ,vt poft Bald . communiter DD . liipfa Virgo quinq; illis plagis cófaut
cenſuere. Bald. in d. cap . vni. Alciat. ciata ſe videnda præbuit, & unperae
Orde.adl.ex hoc iure.D.de ins7.don iur. Iu- monomachiá. Plenº fpe ac fide lenex
dius Ferret.conf.6. de duello in prin . & conf. adit Cambronem , cernic in imagine
9.nu. 6.conf. 11.nu.3 4. Menchacali.i. vulnera quæ in viſo ,accedit Comité ,
illuft.99.c.49. Et fanè in iurifiurandi lo accuſat recuticum ,dies pugnæ dicitur
cum ,propter crebra periuria ,hoc fuit arma rudes fuftes & fcuta lignea ,ſu
introductum , coram Ioan . XIII . per perſunt hodie.Iudçus vefco corpore,
a l.antiquis Othone 4.in Romádiola ,a ſedprius ferox viribus tibiales faſcias tintinna
ol.vlt.lib. apud Francos iam Carolus Magnus bulis cinxerat,& fic fené ridebat. Sed
2.l. Lomb. hoc ftatuerat, quoad cauſas criinina- iuuit arhleca ſuú Deustam impar co
tit. 54 miflus,æger ſanum ,debilis fortem , ſe
les,b poftea ad ciuilcs quoque exten
bl. mentio. fum , vt & apud Mofchos & Da- nex iuuenem proftrauit; & horrende
d.tit.54. nos e olim in vſu . Ritus duelli pof- blafphemanté,conuictú ,fed non peni
cd.l.vlt. & funt colligi tum ex Annal . Boioruin tentem ;comes iuflit caudę equinæ illi
li.s.leg.Frã lib.4.cum ex Ticinenfis Hift .Bern . Sac garú trahiad patibulú, & capitedeor
cic.tit.4. cil.9. Sed in morib. & armorum gene lum ,duob. ad lateramoloſſis eum ra
d Olaus lib. re præſertim ,non idé obferuatú apud bidé laniantib.appéſum ſubdito ignis
1.6.20 fingulas nationes, plerumq; receptú, fumno interire.narrat fuſe Robert. Haupor
e Saxo.li.s. varmis militarib . regionis eius vee- tius duabus en de re libris carminecöfcriptis,
rentur. Carolus Magnus voluit vt fu- Hiſpani ſemper militaria arma reci
fibus;poftea receptů, vt rei fit optio ; nuere,vt ex cunctis eorú Annalib.pa- fLiuius lib.
28.6 . Plur.
& ius armorum prætcribendorum i tet. Duellorú tuin inter Principes pro
In celebri illo duello Cambronenfi , regno , ve inter Corben , & Orluan Hi in uita Sci
inter Iudæum , qui imaginein Deipa- ſpanos apud Liuium , & Edmundum pionis.Poly
ræ vulnerarat,& paralyticú, Lex Ca- Anglum & Canutum Danum Reges dorus Virg.
rolina ſeruata . apud Polydorum , Húdingum & Ro- lib.7. hifto.
Anno enim 1326.Guilh. Tertio Co heum Daniæ reges apud Crantzium , Anglo.Crăz
mite Hannoniæ , Verpa quidam ſe fin Petrum Aragoniuin & Carolum An zius li.1.6.
xerat fincero animo Chriftianis fa- degauenfem apud Antoninú , & pro 21. 22 .
cris baptiſmo initiari, ſuſcepit ex fon principibus inter priuatos , vt Charel Danie. D.
te Comes,& Guilh.filiolum nomina lum & accuſatorem reginæ Códiber Anocnin.p.
uit, & apparitorem Curiæ Montenfis gæ ; f pueri quoq ; pro vxore Henrici 3.tit. 20.6.
eſſe iufit. Nõdiu poft,homoimpius tertij contra gigante, & & Burchardi 4.5.8.hiſt.
ingreflus ædem inonafterij Cambro contra Conradum iactantem ſe cum ſum . Có Rin
nėlis,actus furijs ,blafphemias in Dei regis nepte concubuiffe ,anno y5o. a-cius 1.3 . biſ.
paræ imaginémultas effudit, & ( hor- pud cötinuatoré Reginonis ; itéinter Neapclitan.
rendum ) venabulo quatuor plagas in priuatos, ve coram Othone i.quando Froiljar.
fixit , vnde fanguinis ftatim rivi mai diſceptatum vtrun in ſucceſſionibus Paul. Dia.
narunt,videre taber aſciarius quidam auorum effent nepotes cú patruis, vt hiſto. I on
& Monachus laicus. Matthæus lob- patré fuum repræſentantes admitten gob.libr.4.
bius , faber aſcia caput findere Iudæo di, & uicere qui pro nepotib . pugna- cap.16.
parabat , ſed a monacho prohibitus ; bant. b Mira fæpèin his accidere ,duo h Narcle
rem derulere igitur ad Abbatem Ioan tantum narrabo. Vnú ex fide Dubra rus genera .
nem de Montibus;is ad Comitem.Iu uij , i Radiſlaus , Gurimenſis Prin- 35 .
dæus pertinaciter tormenta eluſit. Sic ceps Miſtibogij filius , per iniuriâ in. vritichin
dimiffùs : quadriennio poftea ab an- uaferat Boemię fines,coactus a ſuis rā dus lib. z .
gelo apparente , quidam fenex nomi dem optimus rex Vvenceslaius mili. Vincentius
ne Ioannes Flander, Etuinnenfis , & té collegit ,cum iam dimicaturę eflent li 2 4. Specht
ſeptennio iam ex paraly ſi clinicus iu acies. Sialiter, exclamat V venceslaus,nifi lic. 70.
berur Iudæum accufare, & duello pro prelio res componi nequit, cur non potius fine ilib.s. Hi
uocare. Bis monitus,Parochi ¡ ufiu fe- infontium fanguine ; ipfi inter nos fingulari for.Bchem .
cere
 210 Dilquiſitionum Magicarum .
certamine decernimus? Nulla fitmora.loricu Ve vreft,repugnar oi iuri, quæ ck
lam fupercilicinam veftem indutus,paruo communis DD . Iententia, contra Pa-'
que enfoculo fuccin & us Vvenceſlaus in are ridem a Puteo , ut docent recentiores
nam prodit: at Radislaus cataphractushafta fcriptores non pauci,nempe Lancellotus
tufque cum ingenti machara ſeinfert.Vven . Conrad.lib.1.templ.iudic.c.1. $ .3.verficu.
ceslausfigno crucis frontem pingensſubitoan ,
duellum prohibere, & tradt.de duelloprafat.
gelos uidit,atque hanc uocem , uelutabbomi- Menchaca lib.1.illustr.99.c.12.6.c.49.vi
ne promptam ,audit : Neferi,con repente Ra uius lib . 1. comm .Opinion litt. D.verf.duel
dislaus humiprocumbens,ueniam audacie po lum.Petrinus Bellus p.10 . dere militari tit.
poſcit,ſequepoteftati uictoris permifit . Alle
2.a num.12 8.Julius Ferrettus conf. 1.num .
uans prostratum V venceslaus monuit , data 3.66.conf.z.nu.4.cum ſegg.conf.8.nu.4 .
nenia dos dignitateei reftituta , ut contuma conf.20.nu.10. do idē ſæpiſſ.in tract.dc duel
camin obſequium debitum uerteret , ne post lo.Alciat.l.s.refponf.conf.de duello. Quod
grauius, ab irato numine ple &teretur. Hic repugnet iuri naturæ , docent optimè
Deus miraculo iuſtitiam caufæ decla . Suſius,d.opere, & Anton. Bernard . Mi
rauit, quando miraculo Deus non fa- randulanus libro ſuo contra Pofferincon de
net,fieri folet, vt vel maneat dubia res expugnatione fingular.certam , & Petrus
vel iuftam fouens cauſam fuccumbat. Meffia p.4.var.le& t.c.9 . Quod iuri ciui
Prius in pugna duoruin Hiſpanorum li ; probant communiter D D. ex l.1.c ,
Nobilium accidit tépore alfonſi Re de gladiator.lib. XI-quainais ea lex hoc
gis ; qui Petri Regis Caftellæ pater . non conuincat, fufficit tamen , quod
Hi fuere Ruy Paez de Viedma, & nulla Romanoruin lege fit hęc mono
Pay Rodriguez de Auila,ille húc pro •machiæ purgario approbata, cumque
ditionis accuſauit ;,hic illum ſceleris iuri naturæ repugnet,conftat omnem
grauioris viciffim recriminatione pul conſuetudinem in contrarium inuali
fauit, cum ventum eflet ad duellú , tri dam effe, vtrectè Canones dicunr . d dc.2.de cle
bus continuis diebus ab orcu ſolis ad Quod iure diuino & facris litteris ,p- ric.pugn . in
occafum pugnarunt , multiſque le vul hibitum fit duellum, probant ex om- duello. Ale.
ncribus affecerunt, & dubia prorſus , nibus locis , quibusprohibemur Deú d.reſpoſo de
nec in vnum alterumve inclinante vi tentare , & quibusprohibemur occi. duello .
etoria, vtrumque rex innocenté pro dere . A pertior eft probatio iuris DD.citati.
nunciauit, & æquali virtute præditos Ecclefiaftici ſeu diuini poſitiui. Nam e Petr .Ma.
amicos ele voluit , Narrat fuſe Petr. & olim hoc canones prohibuere , ſ thaus in No
a Situ.var. Mexia . a Sic eciam dubia manfit Za & apertifſimè Concilium Tridentin . tis ad Bullä
Lect.p.2.ca. morenfium caufa , quos proditionis cuius hæc funt verba ; Deteſtabilis duel- Greg. XII .
accufabat Did.Ordonius de I ara, in- lorum uſus,frabicante Diabolo, introduétus, moxlanda .
nocentes contendebant Ariæ Gonſa . ut cruenta corporum morte,animarum etiam dam . Tamē
li filij ; quorum cun duos iam Ordo .. perniciem lucretur,ex Chriftiano orbe penitus reuera locx
nius occidiffet,tertioque vulnus letha exterminetur: Imperator , Reges, Duces, Prin illa fcriptu
le inflixiffet ; ſaucius cadens equo ha- cipes, Marchiones,Comites, o quocunque a re parum ur
benas aberrante gladio præſcidit , e leo nomine Domini temporales, qui locum ad gent froter
quus Ordonium inuituin extulit exo monomachiam in terrisfuis inter Chriftianos nos .
tra monomachiæ ſepta ,quod victi in- concefferint,eo ipfo font excommunicati,ac is ftoto tit.fer
dicium . Sic ille non victor ,equi cul- refdi&tione dominio ciuitatis,oafiri aut lo- medepurga 4
pa ,non victus, propria vircute . Iudi- ei, in quo uel apud quem duellum fierifermi- tio.vulgari.
ces fibi N.L.pronunciarunt. Mariana ſerint,quod ab Ecclefia obtinent,priuatiintel tit. dece...
lib.8. Hiftor.Hifpan. Multos quorú cau- ligantur: fi feudalia fint,direétis Domi- purgante in
fa jufta erat in monomachia fæpe ſucnis ftatim acquirantur. Qui verò pugnam duello.c.me
cubuiffe docent polt Pont. Innocécij commiſerint, & qui eorum patriniuocantur, nomachiana
b li.deiniu II f.reſcriptum ,cap.z.de purgatione vul . excommunicationis,ac omnium bonorum ſuo 2.9.4 .
ſteria duelli. gari & Regis Rotharij I. jege. Lóga- rum pròſcriptionis , ac perpetua infamia fer
cli de duel bard.cic.de inonomachia, ctiam loan . nam incurrant, ut homicida , iuxta factos
ol. Bapt. Sufius, 6 & Virea Hifpanus. 6 cenones puniri debeant : fi in ipfo confli
 Libri IV. C. IV. Q. IV. Sect. II. 21
ditu decefferint, perpetuis careant Ecclefiafties tiamfi nulli patrini focijve ad idnocati fue
Sepultura . Illietiam ,qui conſilium in caufa rint,neclocifecuritas babuta , nullawe prouo.
duelli, jam in iure quam factodederint, aut catoria littera , aut denunciationis chartula
alix quacumq;ratione ad id quemquam fun preceſſerint , cenſuris do penis omnibus a die
pectatores ,excommunicationis to concilio propoſitis teneri, perinde ac fipu
ferint,necnon
ac perpetuomaledi &tionisuinculo teneantur: blico o conſueto abufu fingulare certamen
nonobstante,quocunque privilegio ,feu prasina iniußlent. (2. ) uolentes etiam locorum do
confuetudine,etiam immemoriabili , Dam . minos, fi certamen ex condi&to huiufmodi per
narar eundem abuſuin ſub excommu miſerint,aut quantum in ſe fueritnon prohia
nicationis poena, quoad ſubditos tan buerint, ( 3. ) omnefque illud fierimaidan .
tum Romanæ fedis , Iulius II.anno tes,inftigantes confilium uel fauorem dantes
1508. menfe Aprili, & rationes addi- equos,arma, pecuniam ,commeatum ,& alin
derat damnationis benè multas , & fubfidia fcienter ſubminiſtrantes, aut ( 4. )
graues, primò quia hoc fiat humani ex compofito fpectatores uel folios quouis mon
generis inimico inſtigate.l.quia hinc odo feprebenteseifdem cenfuris do peenis fub
hominum morces repentinæ, & ani- iacere ; stiamfi illi qui ad locum deftinatum
marum perditiones, & noua inter ad pugnaturi acceſſerint impediti pugnam non
ftantes amicos pugnantium odia , & commiferint, fa per ipſos non fteterit quomi
altercationes , & ex vno inconueniéti nus illa committatur. Non obstantibus, & c.
plura oriuntur, in animarum , & cor ex quibus ſanè apparet , qui hodie pri
porum periculum , generiſque huma- uatís prouocationibus in hâc excom
ni iacturam , perniciofum exemplum , municationem , nulli referuatam , inci
& ſcandalum plurimorum . 3. quia dant . Videor autem mihi ex verbis
Chriftus docuit Deum non efle ten vtriuſque prohibitionis quædam col
tandum . 4. quia hominem homini ligere non inutilia obferuatu . Pri
infidiari nefas . 5. quia gladiatoria moillos quoque incidcre ,quidicunt,
munera , & huiuſmodi purgationes Yeni ad talem locum : ego te illic exſpectabo :
vulgares a religionis noſtræ pietate nam ifti certum tempus contrituunt ,
dainnantur.o.quia cruenta huíuſmo- illud ipfum præfens; ficut craftinum ,
di ſpectacula a canonibus Pontificú , qui dicunt cras tali hora &c.Secundò
& imperialibus legibus funt prohibi Principes non prohiberi, hanc licen
ta .Deniq; Greg. X111 . laudatillinus tiam concedere infidelibus; tum quia 1
Pontifex ad omnes Chriſtianos vo funt extra curam Ecclefiæ , tum quia
luit pertinere hanc prohibitionem , ve Concilium expreffe dicit , inter Chriftir
& Concilij Tridentini patres eam ex nos 3.non prohiberi iuituin bellum ge
tenderant, & quod illi de ſolemni fi rentes Principes, quain poſſunt cau
ue publico duello fanciuerant,hoc ipfam prælio decidere, eam paucis com
fe prudentiffimè ad priuatas , & non mittere per duellum definiédam , hoc
folenes duellationes, propter eafdem enim tunc in belli locum fuccedit . *
cauſas,quæ in ijs quoque cernebatur, Non tamen licerer illis animi cauſa ,
a Bula qun porrò producendum libi cenfurt a an vel gloriæ folius ad ottendendum ros
incip. ad tol no 1582.nona Decemb.his verbis; cre burmilitum facere; ſicut olim fecerüt bzo
lendum de- fcente hominum malitia facinorefi non den Ioab & Abner : 6 nam uox ludere il Reg.2 .
teffabilem . funt,qui quod publicè prohibitum eft , priua- lic fignificat prolufionem pugnæ . In- v.15 .
tim exfequi non dubitent, dum ficpoenas pre ftituebatur enim hoc, ut arbitror, qua
di&taseludere fe poffearbitrantur. Nosad bac fi diuinatorium quoddam victoriæ
euerten da pleniuseuidentiufqueprouidendi præiudicium , quo Germanos olim
efferati,confideranteſque duellum prinatum , vti folitos Cornel. Tacitusteftatur. c cli.de mo
rib . Germa
non minus cruentum , & anima dos corpori Quæ ipſa diuinatio eft prohibita : Et
noxium effe,quam quod publicè perpetratur: ficut pro fola gloria humana bellum
Andteritate Apoftolica ftatuimus. ( 1. ) il non licer ſuſcipere , fic nec duellum li
bos,qui ex condiéto, ftatuto temporee' in lo- cet permittere.4.
Go conuento monomachiam commiferint , & Quoad conſulentes , ex Gregorij
O * ver
 2 1 2 Diſquiſicionun Magicarunt.
verbis intelligitur, eos dumtaxat inci que conftringendo,in fuum caput uindiftam
dere, qui fuadet affirmatiuain , non ve iram Ghamis imprecarteru , fi obietti criç
ro qui duellum diffuadent, & ad hoc minisrems foret. Quod fi manus foriè ambu
confilium con ſcriberent, uel darent. ratur,aiuntexperientia probatum , eum noxa.
hi enim non peccant.s.quoad ſpecta- effe reum ; ſi uerò a lafione cum folio mareat
tores ; non incidere, qui illac tranſeun immunis,eſſe innoxium . Cum igitur hic Chri,
tes obiter afpicerent certamé, vel fub- ftianus ix has angustias adductus effet, quip
fifterent,ad dirimendum ; imo nec il- pe vel iurandum illierat, vel repudiatoiura
los , qui ex inftituto eos fuiſſent comi mento, que ſe reumfaciebat , uite difcrimen
tati,vtcertamen impedirent , ideo e- adeundum innocentie ſueconfiſus dixit: fas
nim additur,fiperipfos non fteterit & c.ip fibi non effe , utpote Chriftiano , per falfum
fos ſcilicet ſpectatores & focios, & c. Deum Chamisiurare, ſed tantum per uerú
vnde 6.infertur, eos qui comitarétur, Confentiunt gentiles, ut per fuum Deum iu
uel fociarent, incurſuros etiainfi non ret. Ille ergofignocrucis in folio expreſſo, fer
fit pugnatum , quando conati ſunt effis roque candenti impofito, quia id facere coge
cere, vt pugnetur, vel faltem fi pore- batur, magna animi prafidëtia ferrī many
rant, non impediuerunt ipſi, ſedma- conftrinxit. Res mirabilis,necmanusnecfor
luiffent pugnam conferi . Hæc faluo lium amburitur. Itaque non folum folutus eft
rectius fentientium iudicio ,de re quo poena ,quam gentiles illiminabantur, verum
tidiana. Quidain afferunt etiam a San etiam culpa , quam falfo illi impingebant. ;
Etiſfiıno Domino noftro Clemente.8. Hactenus epiftola Latine edita Mo.
hodierno P. M. bullam quandam de guntiæ anno 1598. planè vetus hæc
Duello editam ; quam nondum pocui purgatio & celeberrima fuit . Sed in
nancilci . Francia tantum licita in cauſis fæcula
ribus,vt colligitur ex epift. ( uonis.91.
SECTIO III . & 251. Inuenio ferrum iftud ignicum
vocatuin , ludicium ,quod nomen arbi.
De purgatione vulgariper ignem . tror commune fuiffe inftruinétis om
nibus harum vulgarium probationú.
Aec triplex fuit , per rogum , per Petrus le Loyheyr . a formulam no• a libr.2. de
prunas, per ferruin hocettvome bis proponit ex S. Mauritij Andega- petr-c.7.
res feu lateres ſeu conticulas vel chis uenſis archiuis iftam : Nos tamen fiffi
rothecas candentes. Innocentia pro- cienter muniti denarrationem , & diſcutio
babatur, fi illæfus quis abiret: fin , no. nem iftius cauſa nostra fæpius in audientia
cens habebatur. hac inuenio aliquan- omnium illic adftantium offerebamus,en på
do (põrè ſuſceptam aliquando iniunt ratos nos femper effe ad omnem iuftitiam pre
Etain prouocato . De ferro candente ferebamus : cum ecce quidam de hominibus ,
obtinec hodie apud Iaponios uc docét quos Berlajus reclamabat,Terbaldus Pelera
epiſtolæ noftrorú , una P. Luiſij Froes rius nomine , de parte ſua furrexit , nobis
ſcripta anno 1595.narrat illuſtre mira neſcientibus & iuſtitianullatenus dictante ,
culum quod accidit Omuræ , in hanc non per confilium noftrum , qui fponte
fententiam . Fuerat Chriſtianus quidam ſua fe Iudicium portaturum manu fua obtu-'
degens inter ethnicosaccuſatusfurti, con quia lit. Quod Rainaldus Popardus auùculus ſuus
boc crimen feueriffimecaſtigatur in laponia. dixerat fibi , e que uerè partitio illa facta
Sic ut de eo,quantumuis minimo,conui& us , fuerat de antecefforibus fuis,inter canonicos
morte cum nulla ueniafpe mul &tetur, nec tam S.Mauricij do anteceffores illius Berlaij,ficut
men poſſent hunc Christianum uere conuin- in chartis nostris continebatur. Etficut Tet
cere,ecce mox gentiles eum obfident,dondurn baldus obtulit,fic paratusfuit,esper manum
Aliud non poffunt importunè compellunt , ut fuam in Ecclefia S. Diongfii apud Doadum ,
ritu ipſis conſueto iuramentum edat; qui erat videntibus multis , tam de parte noſtra's
ut in folio charta fosbfcripto ſcriberet quode quam de parte domini Berlay ( quorum no
sat iurãdum , deinde folio in palmam manus mina ſubternotata funt) Iudicium portauit
depoſito,imponeretferrum candens, manum . Pest Ludicium portatur Tetbaldus ille ,
Dee
 1

Libri IV . C. IV. Q. IV . Se& . 11. 213

Bea propitianté,illaſus olanus omnino ape randum ; quatenus iuftitia non domiretson
paruit. Viderunt autem vel iudicium por iniquitas, fubdatur falfitasaquitati. Per Do
tari, vel manum tertia die demoreregardedo minum noFrum . e In Antigona Sopho- e Anna. Be
ri, feresniuerfihominescó mulieres de Don- cis,cuftodes corporis Polynicis ,ac- ior.lib.4.
de dos plures de hominibus Domini Berlaij cufati negligentis cuftodiæ paratos le
teftes ludicij portats ; do hominis omnino, dicunt innocentiam fuam comproba
Deomiſerante ,faluati liberati.vbi cert re , & ferri candentis contrectatione,
nis folitos caufam addere , quæ illos. & per pyram ambulatione , & iure
moueret, fiue id exprimere, quod pro iurando ,
bare per Iudicij lationem volebant :
vides eciam clericos proteſtantes , vt. ή μύδρυς αιρειν χερσίν ,
irregularitatem & cenfuras euaderet . Kai wüp Stepany, w dous éprouoneir.
incurrendas ; fi hominem ipfiad hoc
adhortati , & mutilatio vel mors (ubil In Cócilio Triburienfi docemur'f f c. Nobilis,
ſecura fuiffet . Meminere huius variæ hanc probationem in Germania non 2.9.4.
leges Septentrionalium , omnes Occuri fuiffe nobilium , quibusiuratoria duo
para a Barbáris Italia & Gallijstaræ : decim ingenuorum conteftatio fuffi
a li... reri apud Radepicum fit mentio legis ciebat : fed ignobilium . Verum Hi
Frideri.cap. militaris ,qua feruus non deprehéfus ftoriæ teftantur etiam nobiles eam fa
26 . in furto ; ſed accufatus, iubebatur vel pè ſubiuiffe, aliquando per laminam ,
Dominiiuramento,vel igniti ferri iu aliquando per chirothecamı,aliquan
dicio fe expurgare Leges francice & do aliter . Anno 1115. vel circiter, & g Trithens.
Longobardicæ iubebant per nouem Conrad. Marpurgius inquiſitor Apo in Chron.c.
voncres ronitos, homicidij acculatú ſtolicus,fiaccufati de hærefi,negabất; 22 .
b Zobar. li. ſe expurgare . b Lu poftquam ved iudicio ferri candentis experiebatur ,
j.tit. I i . de
ram ainplexi lune religionem in arbo : & fiainburebantur, eosporrò cõmit
parric. Fran ribus,fontibus,lapidibus iurare defie tebat rogo.Quod ab illo cótra Cano
cica lex lib . run ;recepto vſu,examinandı per Sa Des perperam factum ; fi factuin ,fuit .
4.6.56. cerdotes fufpecti , adhibito ferro vel Iam enim id Stephanus V. prohibue
c Helmold. vomere candenci. In Flandriam rat , vcpoltea dicemus . Carolitertij
Hifto.Slauo quoq; hanc legem , Philippus Comes Impe. vxor Richarda fuit in ſimilara
rum c.84. tulic, anno 11.4.d si quis vulnus in no adulterij,fed candenti ferro crime di- h Anna. Bo
d Meier. in te acceptum alij imputauerit,fi Scabinis di- luit . h lic Kunigundem Henrici II. ior. d. lib. 4 .
Chron . Flă gnum uidetur ferro candenti ſeexcuſabit ac- vxorem fe expurgafe cóitae, in eo ta
cufatus: fi aufugerit,man um perdet. Item ; men diffentiunt hiftorici , quod qui
ſi fur uocatus accufatus fuerit,ferro candenti dam velint eam calcafle pedibus nu
Je excuſabit; ß culpabilis permanferit,ſuſpen dis, i alij vomeres ſex manibus ruliſ i Fulgof.li.
detur . In hoc iudicio non fuit certus fe . k Quare nifi dicas ean fucceßi- 8.cap.i.
vomerum numerus,ve nec formæ fer-i ue manibus culiſe, & pedibus calcaf- Cranzius li.
ricerca ſpecies , vel pondus præfcriu le; Crārziú a ſeipſo diſentire neceſe 4. Saxo.6A .
plum , ve ex varietare Iudiciorum pa- ett. Nonnullos alios ſe iuuene Georg. 32 .
tet,vt plurimum Frácica confuetudia Pachymeres inaffain candentem ina- k Crantius
ne vſos puto in ferri confecratione finibus innocuis geltaffe cominemnorat li.4. Metro
ue in precatione,quæ fuit talis, Deus iu Emmam quoque Angliæ reginai nu pol.c. 5. iun
dex iuftus,qui auctor es pacis,ó iudicas aqui dis pedibusfuper ignitos vomeres ad #ta.4.c.32.
tatem ; te fuppliciter rogamus, uthoc ferrum conteftandam pudicitiam ambulafe
ordinatum ad iustam examinationem cuiuf ſcribit Polydor. Angl.hifto. lib.8. Plus
libet dubietatis faciendam ,benedicere con las est, quod ſcribit Saxo Danus , & in Rulli. 14. His
dificare digneris; ita utfiinnocens ( de pre-i gia ad fidem conuerfa, matronā quan sto. Danor.
nominata caufa unde purgatio quarenda . dam , per iniuriam a coniuge adulte
ef )hocignitum in manus acceperit illafus up rij infimulatam ; cum purgande infamia
pareat : & fe culpabilis atque reus, iuftiffima gratiamanum admouiffet candentiLimine :
fit ad hoc uirtus ina, in eo cum virtute declaa Jubitò ferrim , quod erat exceptura, perinde
O 3 atque
 214
Diſquiſitionum Magicatum 1.4 )
mque innoxia manus contactum fugiens,ne " peratorem ,adeò si ſe quiden fupplie
gledopendere ,fublime ſe extulit, pendulo- Cijs dignum profiteretur,fed moram
que motu gradientis femine inceffum comi- pofceret aliquam fubeundi. Triplex sa
ions, com ante aram inftandum effet,inter dimoriumdiffere, ( illa refpondit ) regina
religioſam aftantium admirationem proprio fupplicium folum pofco , cuius nefaria ca
impulfs bumi decidit. Exempli verò me lumnia me maritate fidiflimo milice,
morabilis & fidei coniugalis fpeciméi remp. ciue ftrenuo fpolianit.Cunctis
nobis duo coniuges, Marinenſes Conquiſſimun viſa petere. Auguftus eā
mites,æterna dignum hiſtoria . Otho collaudat, & pro diaris fibi vadimo
ne tertio imperante exhibuerunt. Ma nijs , quaruor in Hetruria caftris do .
riam erat hic nactus vxorem lubrica nat;Auguſtā vcrò , quæ Veneris igne
fide ,confcientia nulla : hæc, vt nous malè arlerat, carnificis manu in rogů
Phædrá, Comité Mutinenſem in am- coniectam , juftis fiainmis abfumi iuf
plexustrahere conara , repulfam ver- fit . ^ Carolo CaluoFrancorumRe a Gothifre.
tit in furorem , & odio eius quem im . ge, Ludouici Germanorum regis ter- Viterb . in
potenter amarat inflammata , crimen ras , nepotibus fuis pernefas eripere Chron . Cra
Tium in innocentem regeflit. Nec la- conanti : Germaniprimò deprecari zius lib. 4.
tuit dolus Comitê. hincamorin Im- vim , & Francis ad ferri igniti iudiciú Saxon.c.26
peratorem , inde yrgebat honor pro- vocaris,cum illefi Germani rediffent,
prius.cellit honor amori: quia Cæſa . nec ab ambitiofo Rege, quidquam æ
ris honorem vitæ fuæ præponebat. , qui boniue impetrare valerent , fum
Coniugi tainen fuæ, mulieri pruden- pris armis illúre infecta, multisamiſ
tiflimæ, & , quod rarum ,forti conatus is vltra Rhenu iterú compulerunt. b b Paulus
Augusta , reſponſuin ſuum ; calúnias. His fauit;contra,idem Iudicium duo Aemyl. An
illius periculum fuumaperuit, decre- decim vomerum , interfectores Chri- nal.Frăcor.
cuinque fibidixit, mille mortes oppe ftiani Comitis de Oldenborg in Sa- lib.3.
were potius acerbiffimas, quan tácuma xonia ,prodidit , & in rotam mifit. Álb.Crā .
Imperatoris fui, de incontinentia , & Io Saxoniæ quoque oppido Vvitten- zius libr.7.
perfidia Auguftz naciun , dedecusin þurgo,excitati publici incédij crimé, Motropol.s.
Lucen proferat . Proinde illam fe , fi impactum fuit cuidam : ille & iureiu
quid de ipfa benè vnquam aeruerit , rando , & iudicio fe innocentem pro
obteftari; virili conítantia fexus , & bauit ,cum eniin longo itinere ferrum
coniugij oblita, fententiam , quæ im- candens manu detaliffet, illudque il
pendebat,mortis ignominiofæ vt per læſus in terram deieciffet ecce tibifer
ferret,le necato coniugis aniinum , & rum ex omnium oculis fugit ,fed eo
memoriam refumeret . & animo im- fermè anno exacto, quum qaidain a .
perterrito pomen mariti ab ignomi- lius qui incendij confcius erat , filici
nia liberaret.Nó diu poft Comes cui- bus viam publicamin oppido paui
pam Auguita ,duo capite luit, credu- ret, ferrum in arena abditun prodir,
li Proeri iudicio condemnaeus. Con- manunquevalidè amburit-mirantur
uentu deinde Imperiali apud Ronca . omnes , & vomerem iffum recogno
lias inftituto, quo die uiduis iusdice- ſcunt , & reum ad iudicem abripiúr ;
batur; Mulier prodit, & coram confef qui quæftione ad mora verum ecfculp
ſu ex lege Imperatorem , ad talionis fit , & cruribus fractis noxium rora
poena vocauit , eo quod maritu faum impofuit. d Cranzis
iniuftè de medio fuituliffer. Otho ad Aliud æquèinirandum apud Cæſa lib.8. Van
mirabúdus ; At tu quonam patto, inquit , rium lib. 10-miracudor.cap.35. his verbis dal.c.30.
siri tui,quam iad asinnocentiam comprobar defcriptum reperitur: Referre foletDomi
bis ; Candenti, inquamilla , Lamina. ad . nus Bernardusde Lippia quandoque Abbas,
fertur Othonis iuffu ferrú benè igni- nomiffe fepifcatorem in Epifcopatu Traietten
tum; adlacum vidua fine noxa cun- fi ,qui cum quadam feminasultotëporefue
& tis intuentibus prehendit manu , & rat fornicatus. Et quia eius peccatum nimis
tenuit . Externauit miraculum Immatnatoriumta,tempore quodana in Synodois
minenti
 Libri Iy . C. IV . Q. IV . Se & . III. 215
minenti accufaritimens, ftatimad Sacerdo argumentum , cum perexamination om fervië
tem ueniens magis,we poftpatuit, timorepe- candentis occulto Dei iudicio multosuidea
na , quam amore inftitia peccatum confeflus mus nocentes liberados ,multos innocentesfan
eft,confilium quafiuit inuenit: fihabes(in på damnatos. Prateres cum talis examina
buir Sacerdos firmum propofitum ,nunquam tio fit in Deum tentatio,non eftminem fi di
peccandi cumilla,candens ferram fecurè po- sino iudicio deferits.com incautè & finein
torisportare,ipfumquepeccatum negare.Spe diciali fententia ab aliquo fufcipitur . Sed
ro autem ,quod uirtusconfeffionis liberabicre. habuit Iuo pro incerta , tum demum
Quod ita factum eft cunet.sftupentibus,qui quando priuata auctoritate fuſcipere.
bus fa &tum innotuerat . Lęſuscū ab ignetur ; tunc etiam illicitam credidit , ve
non fuit, fed cuin poftea peccati itera docet apcrtè Epift.25 4.quando fit fine
di in recidiuain voluntatem incidif- conflio, vt ait, non precedente iudiciaria
fet, & gloriaretur fe non inagis adu - necufatione : licitam verò effe volebat
ftum fuiffe a ferro illo cadenti , quam quando præcedente ordinaria accufa
ab aqua fluminis in quo tum nauiga- tione oinnino humana defunt tefti.
bat,aquamque manuhauriret;caden- monia, nec aliud ad veriindagationé
tis ferri vicem egit aqua algida, & ma quis habet quod faciat, & hoc cafu fe
mum aduffit pelle coca detracta . Se iudicem illa vſurum apertè profitetur
quenti etiam capite , idem narrat de Epist.25 1. Sed a pertė Canonibus luo
quodam pefluno hypocrica, qui pere repugnat, illis ipfis quos cicat, quiab
grinationis pallio fcelera concegebac. folute allerunt tali inueftigatione ab
· is ab alio quodá nefario hominenum itinenduin , & delicta cancum ex con
mis conductus hofpicis a quo beni feffione rei & affertione teftium pu
gne habitus ædes incendio abfumpfe nienda, nec de multis præfumendum
rat.bis exceptus, bispro gratia incen iudicium , ſed ea Deo iudici relinquen
dium immifit. Territus dominusmulda. Sed obijcies argumentum luonis
tos detulit , de quibus ſuſpicabatur ; a fimili: Turareomnino prohibitum legeta
qui omnes expertes culpæ candenti men a D. Paulo terminandislitibus permit
ferro illæfi fe expurgarunt. domo ter- sitwr.Sic quod canonibus prohibitum ,eadêex
tium ædificata , ferrum in quendam caufa, exigente incredulitatebumana por
domus angulum abiectuin iacebat. fefieri. Relpondeo diffimilem efle cau
Venit poft aliquod tépus pſeudouia- lam . Nam iu Gurandum in iudicio fie
tor ille , tertio humanè excipitur, ui- ri lex nunquam prohibuit , immò ve
det ferrum , rogat , Cui vſui 2 Audit eus diſerte præfcripfit. Sed omnes fu
ab hofpite , quid illo actum . Quin ,in- perftitiofas adinuentiones , vt per fe
quit,illo deinceps ad alios vfus vteris malas, diuina lex ſemper prohibuit:
ne iaceat otioſum ? Simul manu com- tales aucem eſſe has purgationes Sce
prehendit,ſed illud repentè incanduit phanus Pont. clariflimè definiuit, ut
& manum validè adult, ille cum eiu leg.q.oftendemus. Illud eciam miror
latu abijcit.Hofpes admiratione per luonem Epift.91. in caufis Ecclefiafti
culſus, meritò fufpicatur hunc bise- cis eam non recipere , quafi in laicis
xuftarum ædium reumn.ergo compre caulis feu fæcularibus non eadem fub
henfum fiftic iudici,iudex eculeo faf fit tentationis Dei, vna ex parte peri
ſus omnia incendiarius in rocain agi- culum , & prætenla illa veri indagan
tur. Tam admiranda ſunt Dei iudi- di necefitas , non æque in Ecclefiafti
cia . cis occurrat : plane hæficanti fimilior
Verum quçrataliquis an nunquam & dubitanci hac in re , quam docenci
hæc purgatio fefellerit ? Immò memi aur definienti fuit . Pergamus ad reli
ni S. Iuonein pro incería habere. Nã quas narrariones .
Epift. 74-agens de hac ferri igniti pro Aliud ergo adſcribam ex eadem è
ba,negar conuictum adulterij milite , qua pleraque reliqua,admirandorum
cuiusmanus inufta fuerat . Cauterium fæcunda Cranzij vrna , de Rollcne
( inquit ) militisnullum tibi certum prabes Normannorum duce , quiRobertus
04 poftea
 216
Diſquiſitionum Magicaram !
poftea vocatus. Nonerat ſuos in lacro verò non immerito hæc expurgatio
cinia , furta, rapinafque propendere : femper bonoruin , & Deum timentiú
idcircò ſeueras de his leges tulit ;qua- confcientias punxit . Legimus eniin
rum metu pollicens fibi fecuritatem de Roberto Cantuarienfi Epiſcopo ,
omnium , iußit ruſticos intrepidè ru- cum Regi Edouardo perfuafiffet , vt
fticani operis inftrumenta in agris re Emmam inatrem adigerer ; ob fufpi.
linquere. Quidam ex agricolis domum re- cionem Itupri cum Aduino Vintonić
uerfus,ab importuna uxore rogatus,cur infru li Epifcopo commiffi,ad hunc fe moi
menta non apportaret? ducis praceptum obie- duin expurgaret , & ea igne maneret
cit. At illa furtim ex agro infirumenta fub- illæſa; timore correptum in continen
duxit,co bfcondit,ut maritum redderet cau tem ex Anglia fugiffe ,ibiq; animi mę
giorem . reuerſus vir in agrum , ubinon repe- rore breuiconcabuiffe. 6 > b Poly.vir
rit,qua reliquerat, rem ad locipræfe &tum de Non diffimile fuit iudiciú per priz gil.li.8. Hi
fert, ille ad Ducem . vocatus a Duce rufticus, nas; quas vel in finum conijciebant's ſtor. Angli.
pretium accepit amiſſorum . Iubetur præfe&tus vel manu ferebant, vel calcabant . De
ignis purgatione adhibita furem explorare . monacho quodam,qui vt meretricem
Primus conatus irritus fuit , nam ignis furem Porphyriam feruaret, & monafterio
aõ prodidit, licet omnes rustici fubiſſent ſcru alicui comédaret, nihil vericus fuit eā
Iinium . Tum Dux, uerfus ad Epiſcopum ; fecum abducere, & propterea in om
Deus,inquit,Chriftianorum ,fiest conſcius fe nium irrifionem , & execraçione incis
cretorum , cur furem non predit? Epifcopus dit, quafi cú meretrice confuefceret ;
necdum benè firmatım in religione non corri narrac Leontius, e euim cú ægrotafſet, Cin vita B.
puit,fed caufam pretendet,quia ignis nödum & morte præfentiret propinquantein loan. Eleo
furem attigiffet. lubetur diligentius inquire coram plurimis iuffiffe adferri thuri molinarij
xe prafeftus etiam aped uicinas vilas . Nec bulum plenum candentibus carboni- menſe Inth .
fic quiſquam repertus eft. Vocatus a Ducero- bus, & eosaccepiflecarbones, & infu
sticus,an cui in dicant,rem in agroeſſe ,roga- diffe in fuú, & omnibusaudientibus
tur: ille nemini, præterquam uxori dixiffere- dixiſſe; Benedi&tus Dominus,quiolim rubič
$ pondit. Vxor questionsbus admota fixtum feruauit incombuftum ; is mibifuerit teftis for
fatetur . Tum dux marito clam rocato, Scie delis , quod quomodo meas ueſtes non attigit
bas,inquit uxorem furacem effe,an non ? ille, hac,qua eft in igne trendi uis,itaner'ego atri
fciebam inquit,Cus Dux ,cur ergo aut non pu gimulierem toto tempore uita mea,& c. Iudi
niuifti,aut non indicaſti? Ergo iuffit ambos cium idem in Gallia fubiuit B. Bric
fuspendio recari.Ethac feueritate legem fan cius D.Martini in Turonenfi fede ſuc
a li.z. Nor- izid . # Memoriæ etiain occurrit factú cellor. Hunc.n. populus reum perage
meg.6.27. Catholici Hiſpani Arianú Gothuin bat ttupri cum muliere religiofæ pro
tempore Leouilgidi ad probationem feflionis cómiffi, quæ linteamina Epi
ignis prouocantis, cum enin verbis, fcopi lauare folica exaliquo improbo
& rationibusnihil proficeret . Ej , in pepererat. Briccius iuffit ipfum infan
quit,digito meo annulus aureus : ego eum in rein nondú méltruum in medium ad
ignem iacio,tu cundentem collige:Proie&tum ferri, & corain populo interrogauit,
que inter prunas annulum ita igniriperminum ipfe pater eius foret?reſpóditin
fat,usteis fimiliscerneretur . Conuerfuſque ad fans,euin non effe , fed alium que non
hereticum ait ,ſi uera est profecutio tua ,lume nominauit . Fiebat id virtute diuina,
eum ab igne . Illo autem refipente, ait, Im fediplebs demonisopereadfcribebat
menſa Trinitas Deus,fi quid indignum te eve Prunis itaque candentib. birrum im. d Greg.Tsso
ito , oftende: cerid fi recta est fidesmea,nibil pler Briccius, & tota defert vrbe illæ- ro.li.2.bift.
mihipraualebunt hac incendia ſana.Et abla ius : ſic fe a libidinis carnalis fiagitio c.1 . Sabelli.
tum ab igne annulum diutiffimèpalina fufti alienú profeffus, quéadmodumn Ham- exempl. lib .
nuit ,co nihileft nocitus . Hæc Gregorius mis veitiinentú intactum . Nectamen 10.c.2 . Ful
lib. de gloria confeffor .c.14. verborenus. furentibus perſuaſit: fed ab Epiſcopá go.co Ma
Sed hic conteitario fidei Linceræ fuit , cu fuie decurbatus. d'Haraldus ét Hy- rulus, dos en
non judiciaria inquifitio .Verü enina- bernus, led Magni Regis Nouergiz , lij .
qui
 Libri IV . CIV . Q. IV . Sect. III. 217
qui Hyberniam bello vexauerat , filiú etiam eos mouit iterarum aliud eiuſde
probauit incedens nudis pedib . fuper Popponis factum . nain alio tempore ,
a Saxo. lib. ardentes prunas. a Nec humano in cum verba Danis perſuadédis, vị Chri
Dan.hi.13. corpore tantum hæc exploraio obti. Itiani feriò fierent , non fatis haberent
Crant.li.s. nuit; ſed alijs quoque in rebus. Ná Eu efficacitaris, percunctatus eft; Quid fi ad
Norue.c.6. lalium Monachum fifcella palmea in candentis ferri iaitum manus eius cernerent
b Marul l. ignem iniecta, & illæ fa permanens fu- intactas,effenme com fer furi,crediturique? cun
1.exěp.c.4 . fpicione criminis abfoluit. 6 Rofis ve Ais fucclamantibus, Velle; in chirotheca for
cZon.to.3. rò fidei Catholicæ veritatein miſlus ad mam iuffit ferrum cudi, idq; ignitum adferri.
en Cedren . cos à Pafilio Imper. Epifcopus perfua Rubebat igne ferrum ille tamen intrepidusme
ſit; cum ipfis poitulantibus, liber Euá num immifit ad cubitum , deportauitque ad
geliorum in caminum ardentem inif- locum conftitutum . Ibi cum ad pedes Regis
fus,& per inultas horas ibi reli&tus,tan Suenon is proieciffet, vieta manus dedit con, h Saxo d.l.
dem igne extincto integer,nec vllo af- cin, pontefubtenslauacrum regenerationis. 10. V miti
flatus ardore fuiſſet repertus. 6. De A Theodoro Lectore i historia re . chin lib.3 .
Miſa , D.Ifidori, fiue, vt vocant Moza- fertur huiufinodi: tempore Martiani Crant.li.4.
d videVil- rabum , meinorantnon diffimilia Tole duos Epiſcopos, vnum Catholicum , Dan.c.24;
legam in di tani Annales . d Qua de re ita loann. alterum Arrianum , principio verbis i lib. 2.Col
Sput. hac de Mariana: Communi confenfu de Gotthicas diſpucalie de fidei doginatecontrouer leftan .
re poſt Hi- precum rationeantiquanda aitum . Teuitatum fo : deinde Catholicum ,conditionem
ſpanic. eius id quidem aliquoties erat,nequsramen fuccef. concertatori propoſuiſſe ,ve vanis die
Sanétorum ferat, & post nonnulla . Viſum est contro- , fceptationibus prætermiflis , roguin
vitas .
uerfiamignis indiciapermittere:fic eius faculi ignis fecum ingrederetur , & fidei fuæ
mores erant rudes, con agreftes, neque faris ex- veritatem vterque hoc indicio , Deo
penſi ad Christiane pietatis regulam . Rogo in comprobaret teite ; denique Arianum
platea accenfo,liber vterque Romanus, & Got detrectaſſe ingredi, Orthodoxum nihil
shicus in ignem proietti . Et Romanus quidem inoratum , ingreffumque ex ipfo rogo
continuò ex igne profitijt,id populusvictoriam multis differuiffe ; & nec ininimum .v .
interpretabatur. Nam liber a'ter ſubflammis, sulatum egrefium fuiffe . Vera narra
Signe diù permanens , illaſus inuentus est. cio ; fed resnon fub Martiano,verú fub
Rege arbitro , nihilominus populo perfuafum Anaftafio accidit , ve melius à Cedre .
-vtramque precandirationem fuperis placare: no , & Nicephoro lib.15.6.23 :proditu.
quando vterque liber ex incendio euafiffet in Tactabat Sauonarola le hoc iudicium
columis ,conclub.9.c.8.de reb. Hispan . -ſubiturum : cum ad rem ventuin , ſub.
Qui pyrain ingrefli probanda inna itituit alium pro le : neque hoc detre
centiæ caufa ,multos inuenio. Nam , & ctabat Mmorita accuſator; fed hoc tan
-Sophocles,vt dixi,agnofcitmorem.re. cum , neille facroſanctam ſecuin Eu .
trus Maffilienfispresbyter,ſuſpectus de heren , charitliam deferret; quod revera diti
Antiochie ipfo die Parafceues, Sacrofanétam dentiæ non obſcurum erat fignuin . k k confer er
Chrifte Domini lanceam manu gestans, ni Fulgofius auctor etta loane Gualber, que feripfit
:dus corpore , per coaceruatorum latè lignorum to Perruin Archiepiſcopum Florenti- Guicciard.
e Paul.de- struem ardentem , mediofque ignes illafus eua num , prouocatione ad iudiciuin pyræ li.3.e6 Vo
mil.Hiftor. fit. e Poppo Danus presbyter, in fi- accentæ , Simonix condeinnatum . I later.in an
Frác.lib. 4. dei Chriftianæ probationem , vettem Sed verius eſt id à Petro Albanenfi troph.cãys,
prius cera coplo ſa illeuit ; eamque in Epiſcopo factum , quipropterea Igreus que Phil.
durus , in medio populi circo , fic fe in fuic vacacus, telte Vripergenfi in Chro Comine.li.
Hammam intulie, & perliicht ſine vllo nic. prius tamen quam ille Epiſcopus 8.h :1.c.19
doloris ſenſu ( quod sactè affirmabat) adhuc crearetur.sein totam adfcribam , qui tépore il
fcrant. Ii. donec vettis tota corpori circumfula, ex vita ipfiusGualberti, vt creditur à lo vixit.
3. merrop. intacta fiammis cute , in fauillas redi Blaſio Melaweſio fide integerrima con llib.8.6.1 .
6.43 . geretur . f. eo permotimiraculo Daa fcripta . Is poſtquam narrauit fæpe a
3 Saxo hif: ni g duelli purgatione ſublata ; ignis D. Ioannis Gualherri Monachis Pe
Dan.li. 10. purgationein introduxerunt,forwais wuia illum Flor. accufarumfinoniæ
& eius
 618
Diſquiſitionum Magicarum .. !
& eius fautores ad ignis iudicium pro illafumfine ullisaduftionisueftigüs con ferues
uocatos, ſusdit tandem ; Prafigitur itaq; ficut olim tres puerosin fornace Babylonica for
locoas, con dies , quo iftud fieridebeat, vt fi qui masti.His diftis , mediospenetratignes,neq ;
valint,poffintcorä intueri. I ac ' prefixus eftin corpori ,neque veſtimertis vllo aduftionis inha
Monafterio Septimi g tunc eralordinis memo rente . Cumque vellet vertere fefe , don eadem
rati, nunc verò Ciftercienfium eft. Dies fuit via per flamma reuerti, à populo retinetur,
quarta ferie prime hebdomada Quadragefi- quippe iam perfpicuèrei veritatem edo& to. Vi
me. Modus probationis fuit eiufmodi, ut in de mihi fis Lector , quam admirandus
loco publico due lignorum ftrues iuxta ſe fierēt, Deus in fanctis fuis, & quomodo diui
qua obtinerent in longum decem pedes, in lo na ſapientia varios, ac multiplices qua
tum quinque, in fublimequatuor, có dimidiw . fi ludos edat, vt admirationem , ac vene
inter vtrafque verò shrues ſemita intereffet lon rationem in cordibus noftris excitet:
gitudine brachij prinisardentibus conftrata , Volat ferrum , & in aere pender, fequi
per quam unusex monachis tranfiret. Vbi ad turque manus innocenris vnius ; fugit
nenit ftatutus dies,hora, inuitatur Epifco- alium , & candentia feruata multis poft
puas Petrus à füis,ut accedat vifuristante rei menfibus inuenit reum ,ac punit. Pop
experimentum ,nec ciuitas Florentina tam diu poni chirotheca eft ferrea ignita , quod
Suarna veretur altercatione. At ille prorfus re- forer ex leni corio quauib . jinbutapig
nnit immefequi charumeum haberent, eos eò mentis: circa corpus pofitas eidem a
accedere vetust . Sed plebs omnis vtriufque durit veftes , corpore illæfo , edax vis
fexus , & clerimaxima parsilluc properarit. flammæ :ſed in Abbatem Petrum(qui
Pollicetur fautores Epiſcopi, fi ex probatio fuo . poftea Epiſcopus Albanenſis) vt fimo
potiatur effectu , vt quifquam è fratribus per nia delegatur,ne hoc quidé valet : fed
ignem illefustranfeat ,fe ipfis fuffragaturas, Babylonium reuocat ſpectaculum .
do ab Epifcopo defe&turos . Itaque fiuntLic Confer punchæc, cum iis,quæ hæreti
tania, & alia preces de Monachis, ſacrificium cis accidere . Tam proculab eis hæc
follemniter celebratur ab Abbate illius institui Dei virtus,quàm remora abeorum mé
ti, clericis , omonachis adiuuantibus. vbi te vera fides. Duas hiſtorias narrat Cæ
ventum est ad Agnus Dei , unus ex Monn- farius Ciftercienfis. . In Cameraco ( in a lib.3. mi
chis fert aquam facratam ad afpergendum , quit) ciuitate Epiſcopal infra hoc quinquen- rac.c.16.et
alius tbutibulum , thuris incendendi caufa ,ter nium plures hæreticicomprehenfi funt, qui 17:
tiusfaculas ad ligns inflammanda , quartus omnestimere mortis fuam pafidiam negaue
imaginem crucifixi. Inuocatur àcunáisDo- runt. Miſſus eft ab Epiſcopoclericus , quins
minus Iefus Chriftus , & San & iffima Mater gantes per candens ferrum examinaret , ada
rius pleno ore, vt rei veritas declaretur . Se fos hereticos effe fententiaret .Examinati sūt
crificio peracto,deponit cafulam , crucemq; ma omnes,camufti funtomnes : qui cum trake
nugeftat Abbas,quiſacrificauerat . Petrus is rentur ad pænam ,vnusex eis vir nobrlisfan
quoque dicebatur.Litanijs abſolutis , unus ex guine, referuatur à clerico ad vitam ,la force
Abbatibus eligitur,qui clara vacepopulo expo illum quoquo modo reducere poffet adfæniten
nat petitionis, fponfonis conditionem .De tiam ,cuific dixit : Homonobilises , mifercor
indé Abbas Petrus,cum cruce quam manu ge- fue compatior anime tue: rogo, moneo ,ut
ftabat ,S.Ioanne interim coram adstante,de adhuc de tanta perfidia refipifcas, & deerrore
Kante ingreditur per medios ignium globos,ftă ad veritatem redeas :ne permortem tempora
ma in fublimeaſcendente , calcatque ardentes dem , mortem incurtas eternam . Ad her ille
pronas,qua erant in via inter lignorum incen- refpondit: Experimento didici me.erraffe.sife
fas strues.Sed priùsquàmingrederetur cunétis ra penitentmibiprodeſſepg[/et
ia , nonrenucē
audientibus, ita precatuseft; Domine Iefuluc confiteri . Cui cum ille diceret , panitentiam
vera omnium inte credentium , peto mifericor veram nunquam effe feram , vocauitSacerdo
diamtuam ,oro clementiam tuam , vefiPetrus tem, confeffus eft homo erroremfuum , ex toto
Ticinenfis ,qui dicitur Florentinus Epifcopus, cordeDeo promittens fivita concederetur ,fa
pecuniaFlorentinam fedemoccupauit:cuater tisfactorenVt autem pius Dominus vimofte
si Patris Filius , tumea falus, in boc tremen- deret confeffionis :mox it penitensiæpit fecca
do indicio, ad me adiunandum fefling , come la funconfiteri,ceput , ipfa combufturein
manus
1
Lib . IV . C. IV. Q. IV .
marupoenitentis paulatim minui:que in ton
afpiciente decreuit,
tum ,co inquantum confer
froprofecit. Medietaze.confeffionisperactame
dia par; plage eft fanata ;vt autem confeffionă
totam compleuit, co virtus ipfa confeffionis có
busturam iam in colore, quam in dolore dele-
sit, e manus priftinam fanitatem recepit.
Vocatuseft uita iudice ad ignem : ad quem
clericus. Quare cum uocatis ; Vt ardeat, in-
quit, eò quod ip examinatione combuftusfit.
Tunc clericus oftendersmanum eius faniffi-
mam ,liberauit euro à penis,ceteris igne con .
fumpris.Huc cum audiffet magifter Conradus,
nefpondit Abbati. Et ego dicam uobisfimik ,
quoad ante paucos annosapud Argentinam re
Cordor accidiffe. Decem hæretici in eadem ciui
tate, ſcilica Argentina,gxe,ó Strasburg.ecm
prehenfifunt ; qui cum negarent, per indiciñ
Candentis ferri conui&ti fententia incendi süt
damnati . Die Statuto , cum ducerentur ad
ignem , quidam ex comitangibus : uni illorum
dicebat: Mifer damnatus es,age uel nunc pe-
nitentiam , peccata tan confitendo .nepoftin.
eendiacorporis,quamomentanea funt, ani .
mam tuam ignis gehenralis eternaliter com .
burnt.Cui autem ille diceret: confidero quidê
me erraſſe,fed timeopoenitentiam tanta necef
Jetates, minùs acceptam efle Deo.Refpondit ex
cordetantum confitere. Deus eft mifericors.com
fufcipiet . Mirares. Mox enim ,
poenitentiam
vrbemo confeffus eft perfidiam , manus pia's
plenano recepit fanisaum . Tardante eo in
confeffione,cum à indice uocaretur ad pænam
confeffor eius iudici reffondit. Non iuftum ef,
vt bomo iznocens damnetur iniufte.In cuius
manu dumnullum ueftigium combustionisre
periretua , dimiffus eft . habebat idcm bomo
wrorem non longè à civitate manentem , borü ,
qua deftafunt, prorfus ignaram ,adquam cũ
veniffetgaudens,dixifferque:Benediftus Deus,
qui me liberauit hodie, ab interitu corporis, eo
Anime, caufam ei exponens: refponditill :
Quid fecistiòmiferrime ?quidegisti? ut quid
propper momentaneum dolorem roceffifti à fide
Yux fane,de fanitas magis debueras, fi fieri
poffet, centies corpustum incendijs fubijcere,
quam à nam pro atafide femel recedere . Sod,
quem non feducat mox fempiterna. Immemor
ille beneficij fibi diuinitus collati , immemor
tümeyidintis miraculi, confilio uxoris acquie
mit,os errorem priftinuan refumpfir: Deusverò
Fon immemor uindiete, pro tanta ingratitudi
menanum plaganit wrinque. Renowa nr
Se & . III 212
est incendium in manuberetici,quin com
iuxau & rix exftititrefumptis erroris , comfors
fatta estrediuinidoloris. Tam uchemens erat
incendium ,utoffamanuum penetraret, dacă
uti non auderent clamoribusin uilla , quos nis
extorſit doloris, fugerant in nemus uicinum ,
illic, urlupi uled antes. Quid serbis immeror!
prodati ſuns,in ciuitatem reductifunt,fimulas
in ignem nondum plenè exftinétum miffi, .
ir cinerem redacti'. Quid hoc quælo rei ?
an hærefi tianma, quod vmbra corpo
ri adeone hærefi debica flamınarum
exuftio , vt cum fuga erroris vis rece
dat ardoris ; & errorem redeuntem ar
dor infeparabiliscomitetur?
Quid ? quod altero quoque ftupen
do planè euentu Deus comprobauir ,
& arreptitio vfus carnifice in hæretico
puniendo riter in ore duorum teftium
vericas, hi ſunt Bern. Luxemburgius
in Catalo. haret. litt. E. & illo vetuftior
Thoinas Brabantinus , cuius adfcriba
verba;Erat circa Cameracum quidam bere
ticus aftutus valdè, qui metuens inquirie.co
buiàfratrekus Predicatoribus,quiin diéta ci
sitate eotempore plurimos comburebant: fin
kit ſe arreptum à demone, ob hoc ad Sanetta
bicardum in Afpera, obfeffos curare posetem
ligatusab amicis deduétus eft,ut in eo non hann
refim prolatam ,fed furiam putarent.En ut an
diuit quidam clericus obfeffres à demone, too
gatus.quod Eligius Beogris ( ficemmnocaba
tur ligatus) ( nempè hæreticus ille , VE
patet ex Bernardo ) ponereturin foco :fub
fequente nodeidem clericas ablefsitsdiuino
tu folutuseft, & aggregausmuttas,o frana
na, atque Ecclefiæ fcanna fuper ligatumhom
reticus ( E ligium ) cuanslasil. Indum au
tem , da furias gredensille diffimulat, quoaduf
que dericus ignem de tumpadefumens , como
burere harecicum cæpit, & tunt hereticus ex
damauit. Adeniussocem expergefa &ti cufto
des, cum ignem existinguere viterentur , cleron
cus arreprogladio, quem cafu iuxra ledtimis
venit , omnesuiolenter abegir, es beretionen
in ignecombuffis. Nec mora, dimino-dvaita ja
dicio , clericus, demone tiberatus, plona
fofpes apparuit . Sic ille Boni vniuerſalis
lib.z.c. vle
Planè miraculi plena hæc olim pur
gatio fuit , & ideo non iniuria fublara
fuit,quia miracnla poſcere non neceffa
ria , Deuin elt tentare.Sed quis vetuit +
CON
 7
220 Difquifit ionum Magicar um
1. .
tonftat vetuiffe Fridericum ij . libr. 2. xand. II. ad Rainaldum Cumznú Epi
Neapolit.conftit.cap.31. Ex Decreto etiam ſcop. & ſubiungenda videntur in fine
a c.Mennă Gratiani, - videtur Gregorius Ma- c.fuper cauſa,ced .2.9.5. prohibitum ergo
2.9.5 . gnus . Caue fallaris. facinus hoc Gra- hoc ab Alex.ij.fed & prohibitú quoq;
tiani eft, vel inſcitia ſcriptorum . Nihil iterum Apoftolica auctoritate ab Ho.
tale Gregorius refcripfit. lege totam il norio iij. qui difercè teftatur ferri can
bl1.11.reg. Iain epiſtolam ad Brunichildam Regia dentis iudicium , penituseſte interdie
epift. 8.
nam Franciæ, quæ fupereft, 6 videbis ctum ; veporè in quo Deus rentari vide
purpurex clamydiaſſurum Itramineú tur; & mandat Templarios, qui Liuo
limbum ; quem nec luo Carnotenfis nes hociudicium ſubire compellebar,
epos.detre agnouit , t nec antiquior Gratiano , per cenfuras Ecclefiafticas cogieo ab- fc. dile&tify
tipoſt med . quod fciam .Sed prohibuit Stephanus Ainere.f Fufiushæc paululum profe- lij de urls.
v. ad Moguntinum Aſchiepiſcopum qui viſum , quia poftmodum ſequenti purgat.
fcribens : Ferri candentis, vel aque feruen . fectione ijs vtendum erit contra Noui
tis examinatione confeffionëextorqueri à quo cios quofdam aqua frigida defenſores. »
liber,facri non cen ſentCanones. Et quod San
& orum Patrum documento fancitum non est , SECTIO IV .
fuperftitiofa adinuentione non est praſumen .
dum . Spontanea enim confeffione, uel teftium De purgatione uulgari per aquam :
approbatione, publica deli &ta,bubito pra oculis
Dei timore commiſſa funtregimini noftro iudi Tebat adhibita, vel calida,vel frigid

dc.confu- quen da , qui folusnouit corda filiorum homi-
luiſti 2.9.5 num . d Quibus verbis ſubdit Gratia-
nus,non hæc duo tantum pargationis
ec. in libr. menera,quæ hicnominātur,fed & quæ
namque in libet fimilia inhibita e videri,eò quod
fine 2. 9.4. in quibuslibet talibus ratio quam Pon
tifex addidit æque procedere intelligà
tur. Quod apertè dictuin v.ult.d c.Mě
nam : vbi legimus, Vulgarem denique , ac
nulla canonica ſanctione fulcitam legem , fere
fer-
uentisſcilicet aqua,fiuefrigide, ignitique
ri
niscontaétum, autcuiusliter popularis inuentio
( quia fabricante hec funt omninò facta in
vidia ) nec ipſum exhibere,nec aliquo modote
volumuspoftulare: imò Apoftolica auctoritate
prohibemus firmiffimè . Quæ fanè vlcima
verba indicantduorum alterum ; vel li
Gregorius ifta fcripfit, quod non puto
ipfiushodie regittrum mutilum exfta-
ceptam legibus Longobardoru ; Saxo g Lomb. li.
num , Rhenariorum , & Frifiorum , 1. tit.10 .
& irrepfiſſe permalam imitatione po- Spec. Saxo.
culi zelotypiæ ,quod Moyles introdu 2.1.2. 39.
xerat apud Iudæos: b fed hæcferuens TegesFrifo .
fuafu diaboli introducta, illud vero po . tit.3 . ti.
culum herbarum amaricantium à Deo
14.c.nobil.
fuit inflitutú ; qui folus occulta cordis
nouit, & indicat ea mentiri, & veritaté 2.9.4.
h Nu.5.5 .
fic ſe indicaturu promiſit Moyfi; qua
lisfponfio ,cuin in aquæ iudicio nulla 14.cuius ri
habeatur, prauomore, & præpottera conte.facia
imitatione,per abusu fuitintroducta . liuscolligas
Nan quod B.Hieronym.in 1. Reg.ca. ex la
6.memorat hisverbis ; hauleruntq; a- jino. uidedi
quam , & effuderunt in conſpectu Do
quoqueCyr.
mini. Hebrei tradunt , quod coram Domino li.4. de edo.
in eandem aquam maledicta congeſta fint; don Theodo.
ficut in lege mulier zelor pa bausta aqua pro ix Num.q.

plar incidiſſe, in quo nempètamma-
gna pars epiftolę illius defideretur:vel
( quod placet amplius ) cuin hoc frag-
mencum alterius Pontificis alicuius re
fcripti portio effet,id Gratianum con-
fudiffe cum Gregor. verbis , vel teinpo
rum injuria ex Gratiani libro tituluin ,
quiem huic præfixerat reſcripto fecun-
do, rotum interijfe, ficque liberarios
de duobus ynum fecifle , deſumpta en
hzc vltima vert a fuit ex epiftola Ale-
Hiuidelicet qui ſe idola coluifle penitus dene: 10.6loſe.
lib. 3.anti
gabant. Tradunt etiam quod quinque idolo quit.c.19 .
latra hanc aquam gufiaſſet , labia eins ita fibi
adhererent , utnequaquam ea ab inuicem ido
lolatra ſepararepoſſet . Hoc indicioidololatra
deprehendebatur , c interficiebatur. Quod ,
Gs ſequentia demonſtrantın eo quod ait: Iudi
cauitque Samuel filios Ifrael in Mar
phat : Iudicare in hoc loco idololatras, fecun
dum legem morti tradere intelligendum eft .
Dicuntetiam quod Moyſos hoc modo idolola
tras
 Libri IV . C.IV. Q : IV . Sect. IV .
tras, qui fibivitulum fecerant,probauerit:quã caminnm igbis,feruaftistu clementiffime pre
Phil. lib.de do arripuit vitalamincombiglit, dos contria ta , ut fiquis innocens in bonic aquam felis
legib. Xiſt. tum vſque ad puluerem ſparſit in aquam , con mentemmanum mittat ; ficut tres pueros ſur
Senenf. lib. dedit ex eo potum filijsIſrxel Toiuin : hoc, pradi&tos de camino ignis eripuifti , Sulam
2.serſ. zelo quia nititur fola Íudæorum affirmatio nam de falſo crimine liberafti :in Domine
typia . ne , nec Diuus Hieronymus affirmat; manum illiusfaluam , & illafam perducas.
libertatem nobis relinquit credulitaa At fi quis culpabilis , uel incraffante Diabo
ris . Poſlem vno verbo dicere, non cre Lo cor induratum , praſumpſerit manum mit
do recutitis . Si factum , Deo iubente tere : tua iuftiffimapietas hoc declarare digne.
factum à Moyſe, de aquæ frigidæ pro tur , vt in eius corpore , tua virtute manife
ba; qua ilti viuntur, nullæ nec reuela. Aetur, anima illius per pænitentiam fal.
riones ,nec teſtimonia , aur indicia fune wetur .
ad.c. Men- diuina iulionis . Quare iure optiino Non igitur ore bibebant, fed ma.
nã in fin.có Canones cam ſuſtulere a nominatiina num immittebant . Docer hoc etianı
d.c.cöſului Superiore ſectione de Carolo Caluo hiftoria quam narrat Gregorius Turo
sti. breuiter perftrinxi,et hic fuſiùs,& cla- nenfis de Diacono Catholico cum pre
b Aimon.l. riùs narrarem verbis Caroli Sigonij , sbytero A riano diſputante, & ad fidei
5.Hiſ.Fră . & Aimoiniz b Ludouico Germaniæ Rege veritatem comprobandam fic prouo .
6.34.có Si- Francofurri mortuo, Carolus Caluus Impera- cante : Fatłis rei veritas approbetur . fuca
son . libr. s .
for.ego Francie Rex , properè Aquas, Coloniăn cendatur igni aneis , in feruenti aqua an.
Regni Ital. guecontendit, vt Lorharingiam , que fratris, nulus alicuius proyjciatur, quiverò eum ſustu ,
es filij eius Lotharij fuerat,occuparet.Ludouia lerit ex unda feruenti , illeiuftitiam confequi
cus tresfiliosreliquerat , Carolomanum , Lu- comprobetur.
douicum , C. Carolum cognomine Craffum . Condicionem hæreticus accipit. In
ex quibusLudouicus, quipaternofuneri inter terea Diaconus, diffidentia quadam ré
fuerat, vbi patruum paterni regnifinesingreftatus,vnguentis quibufdam brach uin,
ſum caftra ad Rhenum poſuiſſe audiuit ;ira in manumque illinit . Hæreticusnegac pe
cenſus quod paternium regnum inuadere effet riculum ſubire : cum Catholicus bra.
auſus, Fracorfordia copias mouit, atquead alo chium exſereret , hæreticus vidit vn
tor am Rheniripamèregione conſedit.Ibiiure guentis delibutum. exclamat aduerſa .
primim , deinde gratia perlegatospetita,cùm rium magicis præfidijs confidere, non
neutrum impetraſet : decem homines cum a fidei. oritur alcercario . His iraque liti.
qua calida, totidemque cum frigida , decem- gantibus fuperuenit Diaconus alius ab vrbe
que alios cum ferro cindeniemift,iuffos expe Rauenna, Hyacinthus nomine , ſciſcitanfque
riri iudicio , vtri Regnum illud conueniret , qua eſſet hec altercatio : vt veritatem cogno.
quod cum ipfo pater furs Ludouicusſacramen uit , nec moratus extracto è vestimentis brao
to interpoſito diuififfet . Qui re teniata , cim chio , in aneum dexteram mergit : annulus an
detrimentum nullum capiffent, nihil tamen tem qui iniectus fuerat,erat halde leuis,acpar
equi obtinuerunt. Obid Ludouicus , Conc .Sed nulus , nec minus ferebaturab vnda ,quàm
quomodo tentarunt> fanèiniecta inanu vento ferripoſſet, vel palea . Quem diù,mul
in feruentem , & non adufta . Docet ri- tumque quæfitum in fra unius hore fpacium &
tualis adhiberi ſolita oratio huiuſmo- perit. Accendebatur interea uehementer focus
c Anna. Bo di , c Deus iudex iuftus, fortis, es patiens, ille fub dolio, quo ualidiùs feruens, non facilè
ior.lib. 4. qui es auctor, o amator iuſtitia, qui iudicas poſjet aſſequiannulusà manu quarentis: extra
equitatem ; iudica Domine, quod iustum est. Etuſque tandem . Nihil Diaconusfenfit in car
quia recta tua iudicia ſunt, qui respicisfuper ne ſua :ſed porsùs proíestatur in imo eflefrigia
terram , facis eam tremere . Tu Domine dõ aneum ,in fummitate ueròcalore reporis mo
omnipotens, quiper aduentum Filij fui Domi dici continente.Quod cernens hereticus ualde
ni noftri IefuChristi mundum faluafti ,& per confufus inijcit manum audaxin aneo,dicens:
eius paſſionem genus hominum redemiſti ;Tu Praftabit mihi hac fidesmea . Inietta manu
hanc aquam perignem feruentem ſanstifica protinusufq;ad oſſium internodia omnis caro
qui tres pueros , idest , Sidrach , Miſach , o liquefacta defluxit. & fic altercatio finem ac
Abdenago , iusſione Regis Babylonis miffos in cepit. Hæc ille. lib.1.deglor.mar.c.81 .
Exa .
 222
Diſquiſitionum Magicarum .
Exactiores duas formulas, quá fit il
la Auentini post primam huius operis Prima Oratio .
editioné nactus ſum , fi duæ , & novna
potius. Eam quæ plenior eftmihifupa Alimentum Vxiliare Domine quarentibus
in da mifericor.
ueniam confitentib
peditauit vir eruditione , & religione
clarus, & de litteris benè meritus Pes Parce ſupplicibus:ut qui nostrismeritisflagel
trus PantinusDecanus Bruxellenfis, ô lamur,tua miferatione faluemur. Per.
in Hifpania ex codice quodam Biblio
thecæ regiæ,litteris Gotthicis ante ſex Secunda Oratio .
centos vtminimum annos exarato ,di
Vaſumusomnipotens Deus afflittipopuo
bigevery core frein fears Marcalsremerus. le
omnis antiquæ, & nouæ hiftoriæ callé- tionis auerte, ut quireatum noftra infirmita
allimus; quam ( uretus ex Cod. M. S. ris agnoſcimus,tua cöfolatione liberemur. Per .
cum notis in epif. [ uonis vulgauit , quç
in fine adſcribitur cuidam D. Eugenio Terria Oratio.
his verbis : Hoc iudicium autem petente Do
mino Ludovico Imper.conftituit B. Eugenius,
Epiſcopi Comites Abba. Die interius, exteriufque
interiores de custodi : ut
renomecuiredto destrom
tes omnifque populusChristianus, qui infrau ab omnib. uduerfitatib. muniamur in corpore,
eiusimperiumeft, hociudicium defendat inno à prauis cogitationibus mundemur in mer
rentes, con examinentur nocentes,nequeperiu- te . Per.
ri perdantſuasanimas malum confentientes. His orationibus complecis ſurgatur
Quæ verba non mendofa modo, fed & pariter, & coram hoininibus illis can
mutila valdè. Sufpectum etiam hoc to- et presbyter Miſſam , & faciat eos ad
tum..nec enim credo Ludouicum fan- ipfam Miffam offerre . Cum autem ad
ciuifle quidquam tale, cum in capicula communionem venerint : antequam
ribus Caroli Magni parentis eius a communicent interroger eos Sacerdos
quę frigidæ probatio difercè prohibea cum adiuratione, & dicat:
tur. Deinde quis iſte S. Eugenius ? aut Adiuro uos hominesperpatrem , confilium ,
quando vixité Nam de Toletano, non Spiritum ſanctum , per ueftram Christia
élt quod ſuſpicere; licet formula videa nitatem , quam ſuſcepistis , & perunigenitum
tur eadem cum ea qua Viſigott hi funt Dei filium quem Redemptorem creditis.com per
vſi: lureri eriam formulæ defuntali- ſanctam Trinitatem ,& per fanétum Euange
quot primæ orationes, & alia nonnul- lium, e per reliquias, que in ista ſancta Ec
la, quæ exftabant in illa Gotthica, ideò clefia funt recondita : est non prafumatis ullo
cam hic tibi exhibebo ,afcriptis in mar modo ad iftam fan & am communionem accede
gine variationibus ex Iuretina. re, nec fumendo communicare, fi hoc, uel illud
feciftis,aut confenfiftis,aut aliquam ueritatem
indefcitis,feu qui hoc egit neštis.
INCIPIT EXORCISMVS , Si autem tacuerint , & nullam inde
vel benedictiones aquæ calidæ ,in profeflionem dixerint , accedat Sacer
qua manusad iudiciuin Dei dos ad altare , & communicet more ſo
mittitur. lico : poliea verò communicet illos :
Cum autem communicant ante alcare
ym homines uis mitteread comprobatio. ' dicat Sacerdos,
Caminonem iudicjaqua calide . Primùm fac Corpus hoc, com fanguis Domini nofiri Ieſu
sos intrare cnm omni humilitate in Ecclefia, Chriſti,fit uobis ad comprobationem hodie.
proftratis in oratione dicat Sacerdos bas ora Expleta Miſia deſcendat Sacerdos
siones . ad locuin deſtinacum vbi ipſuin examé
peragatur. Deferat fecum librum Euä
geliorum , & Crucem , & canat modi
Cam Litaniam . & cum compleuerit
ipſam
 Libri IV . C. iy. Q. IV . Se&. II. 223
ipfam Litaniam , exorcizet , & bene bes , acmanifestes . Te Domine i Supplici
dicat aquam ipfam , antequam ferue- ter deprecamur: qui in Cana Galilea Signo x fuppructs
ſcat, ita dicendo : admrrabili tua uirtute ex aqua uinumfecisti, al.
Exorcizo te creatura aqua in nomineDei pe de tres pueros Sidrach, Miſach don Abdenago, kal. mari.
tris omnipotentis, co in nomine Iefu Chrifti fi- de camino ignis ardentis inlafos eduxiffi, Su- deeft .
lij eius, Domini nostri,ut fiasaqua exorcizata fannam de falſocrimine liberaſti ,caconato ocu 1 al. inhac
ad effugandam omnem poteftatem inimici,en los aperuisti,Lazarum quatriduanum a monu oratione.
con trarietatem eius, c ipſum inimicum : ne mento ſuſcitaſli,d Petrum K marimergen- mal. komi
a Pantin.că ualeat a contendere iuftitiam Dei ullo modo genti manum porrexifti,nereſpicias peccata no nibus in hac
hic
temnere ,uel nec manifeſtationem cius, ipfo praftante ,qui ftra in hanc orationem :fed tuum verum do sã man .
contamina- uenturuseſtiudicare uiuos,e mortuos, cofa &tumn iudicium coram i omnibus manifeſtare dig .
re ,quod etiä сulum per ignem . Amen , digneris.vtfiiste homo m pro bacreputatio- n al.ex hac
infra est. Biscaufa( videlicet illud vel illud ) ' adpre. cauſa.furto,
fensmodomanum fuam inbane aquam igne uidelicetuel
Item alium . feruentem miferit, do culpabilis na ex hacres homicidio ,
putationis caufa non eft, hoc ei preji are digne aut adulte
Exorcizo tecreatura aqua in nomine Dei ris; ut nulla lafio , o nulla malitiz in eadom rio, uelluxu
patris omnipotentis.ir nomine lefu Chrifti manu appareat,per quam fineculpa calumniã ria aut pro
filij eius,Domininoftri,ut fiasaqua exorciza- incurrat. Iterum te Deus omnipotens nos indi qualibet că
ta ad effugandam omnem potestatem inimici, gnid peccatores p famuli tui fuppliciter exo culpa modo
bal. omne b omnemphantafiam diaboli; ut fihicho ramus,utq ſecundum uerum rectum iudi ad' prafens
phantaſma. momanum fuam in te c miferit,co innocens cium tuum nobis in eodem loco etiammanife- manum .
cal.misſu- exftiterit dehuiusculpa , vel undeaccufatus ftare digneris, quatenus hic homoex hac r re o uel macu
rus, ef inno eft , pietas Dei omnipotentis liberet eum. Etfe putationis caufa I (1L) loper aliquod male la. al.
eens undere quod abfit, culpabilis eft, c d prafumptuo- ficium diabolo inftigante , aut cupiditate uel pfamuliti .
putatur,piç- fus in temanum mittere aufus fuerit,eiufdë,e fuperb.a incitante culpabilis eſtin factouel al.
tas Dei libe omnipotentis Dei uirtus hoc declararein eodi- in confenfu,co u huius probationisiudicium , q al.fanclü
tet inno .
gnetur: ut omnis homo timeat, es contremi fubuertere aut uiolare- uoluerit, malo confi- ral.reputa
d Prafum- fcat nomenfanctum gloria Domini noftri;qui fus y ingenio,manum in hanc aquam prafum tus .
ptuose,al. siuit, es regnat Deus per omniafecula . ptuofus aufus fuerit mittere ,tuapietas z boc ſ eft notas
e al.omnip . declaret :ut in manu eius dignoſci queat,quod criminis na
wirtus fuper iniuftè egit, a jó ipfe deinceps per ueram con lens.illud .
eum hoc : Oratio . feffionem
pænitentiam agat, & ad emendatio- cal.factu.
nemperueniat , ut iudicium tuum fan &tum do u hoc com
uerum in omnibus gentibus declaretur: per te prob.iud.a'.
Omine Iefu Chriſte ,qui es Iudex iustus; Redemptor mardi , qui uenturus es iudica- x uolens al.
DO fortis, es pasiens, multum miſericors re uixos de mortuos , faculum per ignim . y futo di
per quem facta ſuntomnia : Deus deorum ,có Amen . fpefcendum
dominus dominantium , qui propter nos homi ingenio
nes,eb noftram falutem defiriu Patris defcen z al. taliter
diſti, có ex Virgine Maria carnem aſſumere Item alius exorciſmue, hoc declara
dignatus es, es per paſſionem tuam mundum * re dignetur.
in cruceredemisti, ad inferos defcendifti,et å ut eos ipſe
I al.detine diabolum in tenebris exterioribus conligafti , E autem creaturam aqua , adiuro te per al. Reliquia
1 bantur. Gomnesiuftos,quipro originali peccatoin T. Deum uiuum ,per Deum fan & um , quite hec tu fas*
dem f detenti erant,magr. a potentia tua , in principio feparauitabgrida . Adiuro teper defunt in im
& que abs- oxin deliberafti : tuDomine queſumusmitte- uuum ,qui te defonte Paradiſi b mananit,et reti m.f.is
gne. re digneris Spiritumtuum fan & um ex fum- in quatuor fluminibusexireinſſit,09 totam ter b Pant.in
ha.l.wide- ma cæliarce fuper hanc creaturam aque , & ram c rigaripracepit .Adiuro te per eum ,qui nære.
tur,qui.al. quam nos igne feruefcere, atque calefcere te in CanaGalilea ſua potentia conuertitin ni c Pantiriga
i al compro præfumimus , utre &tum iudicium per eam ſu- ium :qui fuper teſuis fan &tis pedibus ambula- re.
betBc mani fer buna loominem ( nomine illo ) ha compro- uit,qui tibi nomen impofuit Siloba . A diuro te d Pantutte
festet.
 1

224 Diſquiſitionüm Magicarum

per Deum , qui in te Mahaman Syrum fuale- corpore manifeftetur , anima per pæniten voce reptar
pra mundauit: dicens, Aquafanéta, aqua he- tiam ſaluetur,& fex hoc fcelere culpabilis fue accufare ,feu
nedi&ta ,aqua qua lauas fordesdo mun daspec rit,e per alicuires e maleficij , aut per her- prouocare o
a Pät. ut te cata . Adiuro te per Deum uiuum ,ut a mun . bas.aut per diabolicas incantationes hanc pec- adhuc hodie
mundã exhi da exhibeas , nec in te aliqux phantafia reti- catiſuiculpam occultare uoluerit ,uel tuam iu Hiſpanire
· beas , nec in neas,ſed efficiaris fonsexorcizatus ad effugan stitiam contaminare,uel uiolare ſefacerepoffe tinent.
te aliquam dum euacuandum , con comprobandum om crediderit, magnifica tua dexter a hoc malum d Påt.cifet
phantaſmă ne mendacium ,es inuestigandam , do compro euacuet, és fomnium reiueritatem demon- deeſſe vocu
91 fup. bandam oinně ueritatem :ut ifte,qui in te ma- ftrer. Per te clementiſſime pater, qui uiuis , do lam ,creatu
num miferit, fi ueritatem habuerit nullam la regnas in Trinitateperfečta. Per omnia . ram ; fors ēt
fionem in te accipiat: fi mendacium habet, paulòante
diniustitiam ,appareat manus eius igne com ALIA deefi alia : 06
buſta ;utcognoſcant omnes homines nirtutem turalumba
Domini noftri lefu Chrifti, qui uenturus eft Remus . Deus qui beată Sufannam de buerit.
cum Spiritu ſancto iudicare uiuos ,dos mora O
ruos ,có faculum per ignem . Amen . Teclam de spectaculis liberaſti . Deus, qui ſan deeffe uocit
Poit hæc exuat eum veſtimentis ſuis zum Danielem de lacu leonum liberaſti, e lam ingen iš
& induat eum, veleos veſtimentis mú trespuerosde camino ignis ardentis eripuifti, ut fup.
dis de Ecclefia ,ideft, induméro de exor tulibera innocentes, & confgna factores . Per f Păt.com .
ciſta ,aut de Diacono, & faciat eos, vel Dominum nostrum .
eum ofculari Euangeliuin , & Crucem Et qui manum mittit in aquam ,ad ip
Chrifti, & afpergat fuper eos de aqua ſum examen dicat orationein Domini
ipfa , & ipfi qui intraturi funt ad Dei cam , & fignet ſe fignaculo crucis, & fe
examen de illis omnibus bibere de ip ftine deponatur ipfa aqua feruens de
ſa aqua benedicta , cuin autem dederit fuper iuxtaignem , & iudex : perpen- g fort.p.opel
vnicuique,dicat; dat ipfam lapide inligarā ad menſură. lat eam lapi
Hancaquam dedi tibi(uel uobis ) ad proba N.infra ipfam aquam more ſolito . Et di alligată
b Påt.ligna tionem hodie. Deinde imponantur b igne ficinde extrahat eam in nomine Do- admenf. ut
ego ignes. fubter caldaria ,et dicat facerdoshas orationes, mini ipfe qui intrat ad examen iudicij. fic expreffa
quando ipfa aqua calefcere cæperit. Poftea cum magna diligentia fic fiat. fis, ac certa
In nomine S.Trinitatis, Deus iudex iuftus inuoluca manus ſub figillo iudicis ft- menſura la
fortis,empatiens quies auctor , creator cle- gnata vfq; in die tertio , quo viſa fit vi pidis depri
mens, et miſericors, en indicas equitatem , tu ris idoneis,& æſtimata. mentis, Jewi
sudica, qui iuflifti reftum iudicium facere , En formulam torā,& ritualia,in qui detrahentis
refpicis ſuper terram , & facis eam tremere . bus multa , propter quæ meritò Sedes manum , en
Tu Deres omni potens,qui peraduentum unige Apoftolica prohibuit . Quod hic in fi- funiculi à
niti filij tui Domini noftri Ieſu Chrifti mun ne de obuoluta in tertium diem manu quo lapis de
dum redemisti ,qui per eius paffionem genus dicitur, hoc eo retulerim :quia fi præſti jendelat.
humanum ſubuenifti , eos ſaluasti : tu hanc . gio aliquo manus læſa, uel illæfa, inte- mihi hæc sẽ
aquam feruentemfan &tifica, qui tres pueros, rea , euaneſcente præftigio , rei ueritaté tentia pellu
dest ,Sidrach , Mifach, dm Abderago fub Rege apparituram credebant. cet.
Babylonis Nabuchodonofor in camino ignis ac Quoad frigida puto illa eodé modo Niſi dicasip
cenſu fornace faluaſti,cinleſos per angelum in viu probationis verfatam : videlicet ſo lapide in
cfor. culpe, tuum eduxifti.tu clementiffime dominator pra Deus , vt in feruenti innocentis manu uoluto explo
vel cauſa ' 541, ut fi quis innocens ab huius c culta, uel feruabat ab aduftione innoxia,ignis a- raſſe quam
reputatouel, caufa fuireputationis, homicidij, adulterij, ctione prohibita;fic in frigida aliquan firuens effet
quod nalde latrociny fuerit , cg in hanc aquam manum do nocentis manu ainburebat cótraria aqua ima .
fufpicor, hic miferit, ſaluam , inleſam in deeducas, qui aquæ actioné cribuens,frigiditate natu
aliquoties ve tres pueros fupradictos, de Suſannam de falſo ralijin ſupernaturalem ardorem cómu
putatio feri crimine liberasti. Ita Domineomnipotens, fi tata. Ad hanc ine coniectura ducit ſcri
pta pro bar- culpabilis fuerit,& incraſſante diabolo cor ob- pror vitæ S. Gangulphi Martyris, per
bara 1.acere turatum :.manum in huius tui elementi fer-, hæc verba ; Interim ad quendam ueniütfon
ptationis, an uētis miferit, d tua ueritas hoc declarer, it in tem (Gangulphus videlicet, vxorque )
wbi
 Libri IV . CIV . Q. IV . Sect. IV . 225

teria pellu vbihis vxorem uocibuscompellat. Multa qui. Carolus Magnus in capitularibus leb .
etNifi di- dem de te coniux paffim feruntur fæda do in- vltiin, Prohibuit ctiam Poucifex,quif dd.c.Men
cas ipfo läpi digna natalibus tuis, & adhuc mihi quidem quis ille, apud Gratianum d & inuali nam in fire.
de inuoluto certò non constat , verène an falfo illa dican dam iudicauit Lucius his verbis ; Ex
exploraffe tur. Tum illa ,etiam intrepide iurando falſos fuarum intelleximus continentia litterarum ,
quamferuês defe rumores sparſos,ait,nec fe vnquam alieno quod cum H.presbyterum , quiainfamabatur
eflet aqua concubitu polkustam. AtGangulphus;diuinà, de homicidio,a facerdotaliofficio ſuspendisſes,
ima . inquit,prouidentia ,quam nihilfugit, vt fe res predeceſſoristui litteras tulit iz medium ,qui
babeat,iam certis declarabit indicis. En fons bus apparuit eum iudicio aqua frigide , fuam
hicpropofitus est,necfrigidus valdè ,nec immo innocentiam purgauiffe , cpifcopum fuis
dicè calidus . In huncigitur immittere ma eum litteris abfoluiffe. Quia veròperegrina iu
num ,de fundo lapillum extrahe, dinfiqui- dicia funt inhibita,purgationem quam prafti- e d.c.extua
dem a culpa es aliena , nihil mali patieris ; tit,fufficere non putantes,mandamus é & c. rã. depurg.
fin autem polluta es , non finet Deus latere admittit acculationem de nouo , & prę canon .
ſceltes tuum . Ila beati viri , ficut alios om fcribit purgationem Canonicam iura
nes , ita hos quoque fermones vecordie aſori toriam . Vocauit autem iudicium peregri
bens, incunctanter manum iniecit infontem . zum , quia alienuin a canonibus &mo
Ecce autem , fimulatque lapillum fecum re re iudiciorum ab Eccleſia recepto . Et
trahere conata eft ,membris ferèomnibus obri- quia folebat aqua huiuſmodi,per cleri
quouſq
geſcit , & in digitis con brachio , quou ſqueuecos benedici, ideò ad ipſam probatio
Aqua pertigit, abstracta cute , nuda cerni- nem hoc pacto tollendam ; dum non in
i tur , nihilque aliud mifera illa niſi repen- uenirentur clerici ad hoc munus : fan
tinum interitum exſpectat . a confirmat xit in Conc.Generali Innocen. 3.ne vi
a
riuapud Su- idem Sigebertus , & ſignificat huncil lus clericus purgationi aquæ fer
m uentis aut frigidæ , ſeu ferri
11. lum fạille fontem , quem miraculosè
Maij. candentis ritum cuius
ex Campania Vv arenas Gangulphus
tranftulerat. conuictam adulterij vxo libet benedictio
rem deſeruit :nec diu poft vxoris horta nis , aut conſe
tu ab adultero fuis necatus. Non igitur crationis
hac purgatione ſpectabatur,an aquis im
mergerentur :confirmat, quod retulide pendat.cfententiam fanguinis ne
legacis Ludouici Regis ; quo enim pa cler . vel monachi fæcul. & c.
cto decem viri ſecum aquam tuliffent, En tibi formulam bene .
in quam roţi mergerentur ? miffos ta dictionis ex , dicto
men cum frigida , narrat Aiinoinus . libro Gocchi
Sic capio quod leges Alfaticæ habe CO , vna
bant, vt plebeij & minoris teftimonij cuin
ruſtici, aquæ frigidæ ſe iudicio expur colpationibus formu ,
b Rhen .Ger garent. 6 læ editæ a Iure .
man . l.z. Alia tamen quoque fuit aquæ frigi to :
dæ proba , qua quis in aquam totus
mergebatur: fi emergeret tertio , vt in
nocentem abſoluebant, vedocet Ab
bas in capitul.licet in fin.x.necler. velmo
nachi & cetera ; & Afflictus ad Conftitu .
tione RegniNeapolit.libr.z . tit. 31. vbi eam
confuetudinem meritò Frideric. fecun
do Imper.ridet,quam etiam Lotharius
cli. 2.ti.54 Iinp. iam ante prohibuerat in legibus
Longobard. c ftatuens , ut examen
aquæ frigida per legatos & commiffa
rios imperij vbique interdicatur Qin
nibus , & vltra non fiat , & illo prior
IN
 226 Diſquiſitionum Magicarum

exemplar Gotthicum , fupplendum ex bibere de

INCIPIT EXORCIS . m.f.Iureti :quare ex utroque concinna qua benedi
bo, quafi vnam formulam ; [uretiana ta eta .
mum aquæ Frigidz. -men lectione in marginem relaca , ne * al. letu
confundam . niam facias
Adiuro te aqua in nomine Dei Patris omni omnibus pro
al.omnes
V M hominem uis mittere ad iudic potentis ,qui te in principio creauit , * do te eadem cau
* al.unigeni
tū Dei filiü cium aque frigida ob comprobar inflit ministram humanis neceffitatibus, qui fa Demir
p.5.7.g. tionem facere
,ita debes. Accipeil etiam iuffit teſegregariab aquisfuperioribus. num depro
Los bomines ,quos uesmitterein a Adiuto * te perineffabile nomen Domini,side cantibres ,
s
quam .Adduc eos in Ecclefiam ,& coram omni licet IESVM Chriftum filium Dei uiui,ſubcu det exami
* al.dee,do bus illis cantet presbyter miffam ,& fue eos ad ius pedibus elementum ſe calcabileprabuit;qui nandisbibe
cuiftis, ſed ipfam miffamofferre, Cum autem ad commu etiam baptizari fe in te elemento aquarum nor re de aqua
additur,et nionemuenerint, antequam communicent,in luit. Adiwo eriam teper Spiritumfan &tum , benedi&ta
per fanitum terrogeteos Sacerdos cum adiuratione ifta son quifuperDominumin te baptizatum defcen- &cumde
Euangeliă , dicat.
dit * Adiuro te per fan &tam do individuam derit .
per fan
Adisto uos * hominesper Patrem / Filiã Trinitatem ,cuiusuoluntate aquarum elemen- *al.Haca
itas reliças Spritum fan &tum ,&per Chriftianita- tum diuifum eft, despopulos Ifraelfucis uefti- quafiat tibi
que in ista tem quam ſuſcepiftis,& per Sanétam Trinita- gistrāfire fecit: ad cuiusetiam inuocationem ad probatio
Ecclefia sūt
temquam * docuiftis , per ifas fanitas Helias,ferrum ,quod de manubrio exierat,fue nem hodie.
utnon pre- reliquias uelfan &tam uenerationem que inifto per te natære fecit.Vtnullo modo fufcipiashos Per Domi
fum. comu- Ecclefia funt,ut non prafumatis accedere homines,nomine IL.illo fo in aliquo funt culpa numnoftrü
nicare, neq ; ad hoc fan &tum altare,nec iftam facram com biles,dehoc
quod illis obijciunt,
fcilicet autper Iefum Chri
accedere ad munionem accipere ullo modo , fi hanc cau
opera, sut perconfenfum , autper ullum inge- stum ,qui ue
altare,fi hoc Sam ueftra reputationis(hoc eftilla ) feciftis nium :fedfacias eum ſupernatare ſuper te; rus iudex et
feciftis, aut aut confenfiftis,aut fcitisquis quis hoc egit. zullapoffit contra tefacere aliquacaufa male- iuftus.
confenfiftis Siautem tacuerint, * aut nullam profefſio ficiorum ,nullaque praftigia demonum concin quia te fe
ýsqui hoc nem inde dixerint,accedatSacerdos ad altare nwri,ut inuestigatiopoflit occultari. Adiurata gregauit ab
egerint. more folitocommunicet.postea uerò commu autem per nomen Dei Chrifti præcipimus tibi, aquisfuperio
* al. nullus nicet illos ,qui in aquam mitten diſunt. Cum ut nobis per nomen eius obedias,cui omnis crea ribus eos iuf.
hoc dixerit. autem communicat , dicatSacerdos * ad el twa ſeruit : quem Cherubin collaudant dicen- defer.bu.net
* al.ante tare. tes San &tus, San &tus, sanctus, Dominus Deus al.
add.al.ad
*laudem Corpus hoc et sanguis Domininoftri 1 E exercituum ; qui etiam regnas con dominaris * te ët per in
er
SvcHRISTI ſit vobis ad probationem per infinita faculorum fecula,Amen . wiſibileden in
glortam no- hodie . * offabile na
minisfuidon Explets miffa * accipiat Sacerdos crucem men Chrifti leſu filij Dei omnipotentis fub cuius p. calcabili
ad Ecclefia 6 Euangelium incenfum&pergant adlo toprabuiffizqui ét in te baptiz.dignatus eft , al.
fue milita- cum deftinatum cum asperſione aqua benedi * al.qui te inuiſibili fan &tificatione facratum , ad animarum
tem .
c vbi probentur . Et cum uenerintad ipfum purgationem inenarrabile inftituit factamentū .Perquè olim
* al, expl. locum * det illis hominibus bibere deaqua be o pop.Ifraeliticus ficc.ped.tranfiuit,et ex aqua ferrü gnod an
miſ. faciat neditta . cum autem dederit unicuique di- fu ceciderat Heliſeusdiuin suirtutecontra naturam natantë
aquam bene cat, in fuo manubrio redire fecit:utn.m.f. hunc bom.fi in al. culp.
di & tam ipſe *
In libro Iuretimagna hic in ſeqq. eft hoc 9, 1. obrijcitur S.aut opere, aut confenfu,feu conſcientia,
Sacerdos,con eſt confuſio , & ut ſup. quædam inani- uelquolibet ingenio.Sed per uirtutem Domininoftri IefuChri
pergat ad lo ter repetuntur.Ex quibus tamen viden Ali reijceex te facillum nature fuper te;quatenus cognofiat
cum ubi om tur quædam poſse explicari. fideles Chrifti nullum maleficium ,nulum preſtigium diuina
nes proban uirtutipoffe refiftere,quod non dete &tum fiatdoomnibmanife
tur.Cim 4 : Hane * aquam dediuobis ad probationem ftum .Adiuro etiam teper uirturem eiufdem D.N. IESV Chri
tem uenerit bodie ; fti,ut ad laudem illius cui omnis creatura feruit ,et cui caleftis
ad ipſum lo Poſter coniuret aquam vbi illos mittere de exercitus famulaturclamans S.Ş.Ş.D.D. ut nobis adiuran
cum det il bet dicensita . tibus eius mifericordiam obfecrantibus obedias, Quiregnat
Los bominib . Nota in feqq.mutilum eſse noftrum dominatur fer 1.1.6

1
 . IV . Sect. IV .
In Gotthico exemplari immediatè
ſequitur ;rectius exemplar Gallicum ti-
tulum interferit.
Hominis coniuratio ,
* al. Adik
rote do con Adiuro te homo N.per inuocationem
teftor per Domini nostri 1ESV Chriſti, per omnes An
Patrem , do gelos , Archangelos , ego per omnes San
filium , &tos Dei , & per tremendi diem iudicij ;
Spiritum per viginti quatuorſeniores qui quotidie Do
1 fanétum , et minum landant e per quatuor Euange
per fan- liftas Marcum Maitheum , Lucam dom
& am in loannem , eo per duodecim Apoftolos , co
diuiduam per duodecim Prophetas , ebaper cmnes fan-
Trinitatem #tos Dei Martyres, per fan & tos Confeſſores,
to per om- fanétas virgines, per Principatus . Potefta
nes Angel. tes, per Dominationes en virtutes cælorum ,
do Archa. per Cherubino Seraphin , per omnia cæle-
per om- ftia Angelorum agmina , Adiuro te per tres
nes Princi- pueros , Sidrach , Mifach , Abdenigo,
patus , don percentum quadraginta quatuor milia
poteftates , Martyres , quipro Chriftinomine pafli funt,
Dominatio das per Sanétam MARIAM matrem Do-
nes quoque mini noftri I ËSV Chrifti, co per populum
do virtu- fan & um Dei , & per illum baptiſmum qui
tes , e per te regenerauitpermanus facerdotis . Adiuro
Deiſedilin , te * vfi de hoc furtum aut homicidium
Cherub. dos aut adulterium aliquem fecifti, aut confen
Seraphin, et taneum exinde fuifti, & fichabes corincraf
per diem fatum induratum , ut hoc approbationis
tremendum . Dei iudicium , per aliquod maleficium eua-
iudicij Dei: cuari vel euertere te poſſe facere credideris :fi
necnon có culpa'ilis es euanefcat cor tuum ,& non fuſ
miginti qua cipiat te aqua ifta , neque vllum malum pof
tuor ſenio- fit* inimicus contra hoc elementumpra-
res qui coti ualere , fed manifeftetur vel declaretur Dei
die laudant virtus in isto loco per inuocationem Domia
Deum , ni noftri I E S v Chrifti. Propter hoc ob
per qua- nixè te deprecamur Domine fac ſignum tale
tuor Euan- in homine ifto, vt ficulpabilis eft reputationis
geliftas, con cauſa , declaretur per hoc iudicium tuum , rei
per fan &tos veritas, o nullatenus eum recipiat aqua ifta
Apostolos Hoc autem fac Domine ad laudeme glo
quoque riam tuam ,perinuocationem nominis tui, ut
Martyres , omnes cognofcant,qida tu es Deus nofter bene
Confef- distus on laudabilis . Per immortalia facula
ses , necnon feculorum . Amer. din al. * al.Sanétum Eu de fandamer. fan tifim
-per sano Post coniyrationem autem aqua exuateos catis omnibus aqua benediäa , cum timore s reuerentia
&tam Dei, veſtimentis fuis ( induat eos vefti . Dei fifusde eiusclementia ,proijciatin aquam . Et nikil
Genitricem mentis de exorciſta en alliget in eis fingu- amplius habet cod . Iureti.
227
writer finus re &te confuetudinis ) faciat. Mariam
que eos ofculari * Euangelium ( crucem , omneſque
do post bec afpergat fuper unumquemque virgines ,
ex ipſis de ifta aqua benedicta , do dicatad- és per cun
jurationem fequentem , eo proijciat eos fta- atum popu
tim fingulariter in ipſam agnam . Hec au- luon Jan.
tem omnia facere debet ieiunus , do neque eum Dei ,
illi antea comedant , neque ipfiqui eos mit: vel per fare
tant. đum bat
ptifmums in
quo renatus
Sequitur exorciſmus. si rss
hoc malum
Exorcizo te creatura aque in nomine fecisti > ez
Dei Patris omnipotentis dan in nomine E- quo culpa
s y Chrifti filij eius Domini noftri , qui re- ris, vel af
gnat cum Patre ego Spiritu ſancto : vt fias fenfum aut
aqua exorci ata ad effugandam denacuan- baiulafti ,
dam omnem poteftatem ; eo omne phan- ant in do
tafmo diaboli vt fi ifte homo defcenderit mun tuam
in iftam aquam , & innocens eft dehuiusre- recepifti
putationis caufa , pietas Dei omnipotentis aut inde
liberet eum , do recipiat eum tuum elemen- conſcius
tum . Etfi culpabilis est a prafumptuofus aut confen
in iftam aquam defcenderit non eum reci- faneus ex
piat,ſed declarari dignetur virtustua in eum : Stitisti, co
vt omnis homo timeat con contremifcat no- ram omni.
men gloria tua fan &tum.Percunctafecula fu- bus dicito.
culorum A. . Domine libera innocentes ó con Quod fidia
figna factores. Amen . bolo fuade
te 2 celare
Habes ( Lector ) ritum vniuerfum difpofueris,
huius probationis per aquam ſrigida é culpabi.
qni olim in vſu , & quem canones Pó- lis exinde
tificiiverant:non proprer verba velſo es : quane
lemnia ritualia , quæ pleraque pia,etfi fcat fortut
non defint aliqui in his næui ; ſed pro- incraffatü
pteripfain rem , & quia hæc a vulgo co indura
paullatiin recepta fuerant Pontificib. tum ,e non
tamen Romanis reclamantibus ; Nam fufcipiat te
Pontifices ineritò dainnabant hanc aqua incre
Dei dulum er fe
dultum : vt dicat populus,quia Deres nofter iudex eft;cuisis -
poteftas in fecula facudorum Amen . Hæc forma verbis
breuior & fuccinctior eft , ſenſu tamen conuenic
cum Gotthica.
ſeqq . mutila & mendoſa .
* inimici. Panci.
P 2
 228 :: Diſquiſitionum Magicarum
Dei temerariami tentationem , & mira- Etanda & difquirenda veritas,non uer
culi quafi Iudaicam poſtulationem . Et borum copia, fed rationum momentis.
obſeruatione dignum eft , obtinuiſſe ſit ergo,
paullatim vbique Pontificiam prohibi
tionem , priinum quo ad reliqua crimi
na: deinde polt D. Bernardi tempora
etiam quoad hærefim ; abuſum deni
que hæliſle in ſolo crimine Maleficij
ſeu Magiæ: ita tamen hæfiſſe in hoc cri
mine , ut fine vlla Dei inuocatione ſia
Deproba ( ut vocant) aqua frigide ,qua
ne vllo ritu pietatis aliquid præferen
te , quafi per ludum Iudices hac proba
abutantur quibuſdam dumtaxat in re
gionibus. Nam hodie in multis Ger
maniæ locis maximè Vv eltphaliæ cir
culo , vtuntur hac proba ,in maleficis in
dagandis ; quas enim fama , vel alia
ruin depoſitione fufpectas habent; eas
ftatim abſque vlteriore inquiſitione
capiunt, captáfque extra vrbem dedu
cunt; & in aquam frigidam ita con
ijciunt , ut dextra manus finitiro pe
di , ſipiltra verò dextro pedi fit alliga
ta ; & fi ſupernatant , veneficas uehe
mentius fufpicantur, & idcirco du
riori ſubijciunt quæftioni: ſin ſubmer
gantur , innocentes elle credunt . De
hoc genere purgationis ſeu potius pro
bæ conftitit, illicitam efle : fed Noua.
tores, qui a Romana Eccleſia deſciue-
runt , inirè digladiati . Licitam effe
mordicus defendit , Arnold. Scribo-
nius Philoſophus Marpurgenfis : illi-
citam contra oltenderunt prolixe,non
Vvierus ſolum & Bodinus;ſed inſuper
libellis ex profeffo , Ioannes Euui-
chius, Herinannus Neualdus, & Au-
guftin. Lerchemerus ; & ex I. C. Ol-
dendorpius,Hotomann . Ioann. Bor-
cholt Venatorius & alij , quos ci
tat & fequitur Godelman ,libr.z.deLa
mýs capitul. 4. quos ego , ut eiuſdein ſe-
ctæ homines non magni facio , ſed hç
Excuſus li retico Scribonio obijcio ,ut faltem in
ber Colo- relligant Nouatores :hanc eſſe ſuorum
niæ apud communem opinionem , a qua in iu-
Gymnicú dicijs non tain temnere deberentſ rece-
anno dere. Partea prodije libellus cuiufdam
1568. De- Iureconſulti; qui ', ex Catholicis v-
fenfio pro nus & folus ,hucuſque( quod ſciam )
bæ aquæ ſcriptis hunc judicum abufum defen-
frigida dere conarecur. Res magni ettmomen
& ... ti; & proinde diligenter, non obiter tra
Q VE S TIO
QVINT A.
Atrigibus explorandis in Germania
quidum vtuntur .
S E C T I O
P R I M A.
Difcutitur opinio con rationes Adolphi
Scriboni.
Vilh . Adolphus. Scribo
nius , huius fententiæ , &
praxis iudiciariæ acerri
inus defenſor , conatur
eam ſtabilire rationibus
partim phyficis . partim
hyperphyſicis, ad phyficam enim per
tinet , quod dicit de dæmonis leuitate
fagarum pondus fuper aquas fuftinen
te:ad theologiam uerò ,quod de odio et
antipathia aquæ ac fagarum . & l.4 . » $
Sed ut hoc commodius intelliga- 229.
tur , accipite dicta illius , ut funt a Ri- b Godelm .
chio a repræſentata ; cui & alii ea re- c.4. Bin
ferentes , hac in re , confentiunt : b feld.de cofes.
non ea contraho et fi poffum facilè , ne malefic.p.2.
quis me calumniari fufpicetur. conc.7.dub .
Dicit ergo ille ,hanc fupernatationé .
Sagarum prouenire ex Satanica leuita .
te,vt caufa efficiente.
Sataná enim eſſe natura leuifſimum ,
vtpote plus de aere quain de aqua
participantem . & ideo poffe illas ſus .
itentare ſuper aquis ; duobus modis ,
vel fe ſupponendo fagis , & eas quafi
dorſo eleuando ,uel etiain ſe ijs vnien
do , & toti illarum corpori , occupa
tione & poffeffione quadam , infun
dendo; non quidem hypnitatica xnio
ne , aut mixtione phyſica intrinfecè
coadunando ;ſed leuitate fibi conna
 Libri IV . C. IV.
ta illis quoddammodo, per preſentiam
fuam ,data & quaſi cominunicata.caco
damon ergo( inquit ) ſubftantialiter in ſagis
diffufus,cas vetinet , quantum ſcilicet ad ip-
fum fpiritum qui fine ſua eſſentia eas ir habi-
tat,non quantum ad fubftantiampartium car
porisſagarum . Leuitasergoea non est , qua a
forma corporis immediate prouenit;fed aduon-
ritia,externa , aliunde accepta . Hæc ille,
vt obfcurè,fic fane mendose.Obſcuriſ
fime:quia vel hoc tantum voluit,ſagas
a dæmone ſustentari, prærogatiua leui
tatis, quæ ex aerea natura in eo vim ha
bet aquis emergendi;idque ſubingref-
In corpus dæmone, vt foler ſubingredi
energumenas: tuncque illas emergere
more verium inflatorum : vel, fi hoc nó
voluit , certè falſitarem ſententiæ non
intellectæ his inuolucris verborum
perperam coaggeratorum contexit
& obruit . Mendosè verò , quia vter
que modus ille fupponit dæmonein
aereum habere corpus quod alibi refu
tatum . igneum potius haberet , & fic
ab aquareftingueretur , vel aquam ex.
calefaceret , & ebullire cogeret ; quæ
ambo experientiæ & rectæ rationire
pugnant
Illa etiam fecum pugnant: cacodæ
monem substantialiter in ſagis diffun-
di, & fpiritum fine ſua eflentia easin-
habitare. Quis etiain credat ſagas om-
nes eſſe a dæmone pofleffas,ye luntar-
réptitij leu energumeni , & vt fuere
Gergezenorum lues? hoc ipfæ fagæ ne
gant, & experientia refellit.Si oblidet,
quomodo apparet foris illasaccedens
an duob.cum est in locis ? an verò exit
& redit, cùm lubet ? pofler credo : fed
fic facere non credo . Deinde fi hocfa-
cit eius leuitas ; 'cur ceteri energumeni
nonęque leues,cur ſubſidunt in aquis?
cur inerſi porcorum illi greges ? quia
noluit eos ſuſtinere ? iam ergo non leui
tas illa naturæ dæmonis , ſed voluntas
hoc operatur. Hoc verum eft.& eo re-
dit res,cum addit Scribonius; Satanam
vt Dei ličtorem eas fuftinere; & quia li
Ctori non licet præſcriptum iudicis ex
tedere, ideo fieri, vt nec fontes inerge-
re ,nec inſontes ſuftentare dæmó queat
ne infontes periclitentur, euadant ſon
les impunitæ . Sed hoc iam ad hyper-
Q. V. Se& .I. 229
phyficam refugiuin est , de quo ftatim .
Contraillam leuitatem fortiter etiam
vrget, quòd grauitas & leuitas proprie
tates funt rerum corporatarum ;quare
non magis conueniunt dæmoni, quam
animæ rationali. Sed audio neſcio qua
ſpiritualem leuitatem . Si quia dæmon
fpirituali leuitate præditus eft,hoc po
teft , certe & aniina poterit , quæ ipfa
quoque ſpiritualis tota , & proinde le
uistora , & tota in toto corpore , & in
fingulis corporis partibus fubftantiali
terque diftula,nó inhabitat modo , red
informat etiain . Hocvero non poſse
animain , norunt quinatare no norút,
& aquas aliquando ingrelli. Si anima
leuitas hoc nó poteft, ratio clamat,nec
dæmonem corpus ingrelsum poſse ,ra
tione fuæ leuitatis . fi luttinet , fuftinere
quia corporea illa mole porétior , eam
loco poteft mouere, vt doctum libro fe
cundo.
Confugit tandem Scribonius ad
Dei voluntatem & prædeftinationem ,
Quid.fi ,inquit ,dicerem Deum ipfum fagaru
guasſcilicet uerè reas nouit , corpora ſingulari
quadam etſpecifica leuitare induere, qua infa
perficieaqua: um ferătur?indecertè non feque
retur, i eum aboperibus creationis non ceſafe
fe.Ita enim prediſponere potuit, ut fi que faga
futuræ fint,fpecialiquodam modoin aquis ne
quaquam fubmergidebeant. Vtrum uero hoc
omnipotentia diuina contrarium eſſe dicetur ?
utrum etiam uoluntari , quia non expreſsè fi
gnificatum eft in facrislitteris? minime Nos
vero illud fatemur Deum poſse cum lu
bet.dubitamus an vnquam libueritin
dicia nulla inuenimus , cur credamus
voluiſse ?multa habemusargumenta ,
quę noluiſse, & nolle doceant.ideo pe
timus probari, quam affirmant, Dei vo .
luntarem : & experientiam , quam addu .
cunt teltem , vt fallacem nó lemel ,inox
refutabiinus. Quæ vero de noua crea
tione addit , non extra chorum modo :
funt faltantis,fed etiain delirantis quid
enim ad rem illa?
Addit, A quam ipfarn ſagas in ſe fer
re non poſse.cur putas ? quia ( inquit)
Deus opt.max.ſuo prudentiſſimoiustiſſimoque
indicio ab omnibus inde Jaculis elementum
aqua predestinauit falutari hominislauacro,
ut qui a peccatis abluendieffent, Christo Ec
P3 clefia
 tionum m
( 230 Diſquiſi Magicaru .
tlefia initiandi , huius baptiſmate vterentur, ſcas fpiritum illum ,quiſcripcuræ tefi
Vos per hoc medium noui homines facti, quafi monijs gaudet abuti, & ſfemper ſum teni
per ianuam in Chrifti regnum ingrederemost, ma vi adniſus, vt mendacio veritas an
qui prius reie &ti fueramus. Quandoquidem ,in cilletur.Spiricuales illas aquæ præroga
quam , Vatiniano quodam odio ens accuſat,en tiuas , regenerationis ratione illi com
reijcit:vt fi maximèpro viribustentent , non petentes , agnoſcimus Catholici. Sed
tamen ſubmergipoſſint. Ecce iam ( lector) quid fi dicerem , cum Principibus No
non a demonepetitam caufam efficien uatorum , quorum ſummam puto Mar
tem ,fed ab aquæ natura. Quia infitum purgieſe auctoritatem ; prerogatiuam
illi odium in inaleficas. inlitum autem hanc aquæ fingularem non effe:nonne
ab auctore naturæ ; qui cum aquas crea corrueret huius antipathiæ fundamen
bat , iam mente cunctorum præſcia ita tum ? Acecce,Lutherus, cùm ab eo quæ
tuerat aquas fore falutis noftræ inftru- Situin fuiffet: num , deficiente aqua , li
mentum . itaque infeuit odium aquis, ceat baptizare in lacte, aut cereuiſa?
illarum quæ ſalutis & fuæ & aliorum principio quidem inopinata fortè per
ofores, & vexatrices. Sic eniin moxex cullus interrogatione, hæſicans,dixit;
plicat.Et quodnam ( ait )eft illud odiü ? agus id diuino iudicio committendum : re
Deo placuerunt, quibus vfurpatis peccata ho collecto poft fpiritu , & illo ſuo afflatu
minum ablueret,atque purgaret :in baptifma- entheo ,fubiunxit : quicquid balneino
u Chrifo Dei flionomina noftræ primum da mine nuncuparipoffet, id cenſendum a in collog.
mus. eiusalbo incorporamur, adeoque in ci- minimèineptam baptiſmimateriain conuiuial.c.
uitatem Dei vt germaniciues recipimur :ideo- A Neque Martin.alter, kemnitius ille, 17.
que omnes qui ſaluimodo fierivolunt , Sacre Leiſeri oraculum , facis certo credidit
,
buic aquabaptiſmali immergi, acfurgari opor pum elementuin hoc aquæ neceffariă b 10.3.4.3.
tet:atfaga fpretoiftodisino lauacro,totiTri- baptifmo
materiāpræberet :hocenim Aão.8 u.
witato, Deo Patri,Filio,eo. Spiritui fan & o,fcić. fi Chriſto Domino affirmantı; 6& 36.c. Mat.
tes volentesrenunciant,da nibili Dei creatoris Apoftolis magiftrumfequentibus ,c 10,uer. 47.
apera,nibiliordinationes,& creaturasfacien- credidiſſet; nunquam quæftionesillas; Ephef. Soth
tes;peccatores en apoftateomnium aliorñ füt an hic vel ille liquor, fit naturalis & ve 26.
pellima. Cum autem hoc fcelere in toto mundò ra aqua , otioſas vocaffet ; d cùm ijs d Exam .
nullumfceleftims vnquam definiri aut reperiri de neceſitareaquæ adbaptifinum fiue Conc . Tri.
poffit ,quid dubitem dicere:fi faganon ſubmer- de neceflaria facramenti huiusmate ca.2.feff.7.
guntur aquis ,id fieriabpeculiarem iftam anti. ria ,inquiratur. Nec etiam Caluinus id
parhiam , uidelicet quod elementum aqua nolitcredidit; qui apertiffimam Chrifti Do
illas in tra alueum fuum recipere , ſed omnino mini locurionem loan.3.allegorico ſen
reſpunt de omnibus modis fugiat: hunc fcilicet fu accepit ; & , per aquam , intelligi voluit
in finem ,ad peccatrices mufmodi maniffletur. non elementum illud agna ;ſed ipſum
Nam creatura in an imate feruiunt pradica ſpiricum Sanctum , qui dicatur aqua,eo
tioni gloria nominis diuini: ut fcilicetcalir, quòd animos noftros abluat: quia fine
ita quoque elementa en arrantgloriam Dei, te baptiſmo faluari hominem poffe puta
alias, tum in hoc ; fi peccatum eo iniustitia uit,atque ita præiuit, clarumque fignú
ab illis reuelata puniatur. Aqua in baptifmate Anabaptiſtis fuftulit ad gehennam .
est facramentum ,est fignum , eft figillum initi Sed nos hec omnia Lutheri, Kemnitii,
inter Deum hominem baptizauum nouifo Caluinideliria deceftamur. viderit Scri
deris. Quid ni igitur eodem modo , fignum bonius ramen , quid illis fit reſponſu
aut iudicium effe poffit, diſſoluti illius , & fra- rus , fi hæc fua dogmata torqueant, in
iti iterum federis Et hanc rationem fa- imaginariam antipathiæ chimæram .
ue caufam facillimè dixerim effe ueriffimam : Habeinus Catholici, Deo laus ; habe
utfi alia nulla admittende effe uideantur,una musarietesfortiores. Miramurin- euide inft.
tamen hæc recipienda fit . Hactenus ille; in cerea , & Caluiniftrophas , atquetro- fe &t. 3 .
cuius vcrbis quædam funt veriffima , pos : & Lutheri vecordiam iuxta ride
fed non aptè allata ad id probandu ,de mus.vt enim de hoc nunc loquar ; cùm
quo ambigebatur in quib. facile agno & lacte, & iufculo carnium fiue herba
ruin ,
 Libri IV. C.IV.
rum , & vino, & fimilibus liquidis ab-
lui poffumus,negari nó poflet illa bal-
nei vſum præbere poffe ; & quo quidq ;
ad abflergendum aprius; hoc etiam ef-
ficaciorem baptifino materiain prabi-
curú.an ergo id quod Hebræivocant,
aquam pedum ? pax auribus quæfo & na-
ribus fit, fordet færetquer. Luthero ſo .
li,eiuſyue delirium hoc proterue ruen
titale lauacruin , tale balneum contin-
gat;fed ea lege, vt, pro honefta ftrigile
cula,illi ſcopæ taxex, quibus ftrigmen
ta deradantur, & amurca nitro condi-
ta ,pro ceromate, adhibeantur : ficque
ftringatur totoenixè corpore, pumice
rur,leuigerur.nihil illo mundius, nihil
bellius,nihil Augiæ ftabulis dignius in
uenietur.
Quid ais Scriboni? Varinianú aquæ
in fagas odium eft? an ergo aqua prædi
ta ratione ? ideò enim irafcı belluas &
odifſe negant philofophi, quia ratione
carét. Meraphoricum , inquies,odium ,
intelligo ; & quale in plantis cerniinus.
Sed etiam talis in plantis amor, quita-
men in aqua , & alijs elementis nullus
cernitur;nifi quædam ad locum ſuum ,
quoniam is ad eorum conſeruationem
putatur facere, propéfio . Si ſagas odit
aqua , ceteros amet . vnde hoc proba-
bis? fateris video , naturalem hunc amo
rem non effe ; vllum nec odium ſanè:
1 ſed vis ſupernaturalem hunc affectum
effe.quæro , an eius fibi confcium ele-
mentum aquæ ,an ignarum ? nondices
conſcium . quid enim abfurdius ? quia
nec fenfu quidem prædicum , quanto
minus cognitione ? & hoc neceffarium
foret , vt lagas a ceteris diſcerneret .
Sed non diſcernit etiam ,cùm & hæreti
cos alios & hypocritas , fic Diui Ber-
nardi tempore , expuerit. Ejus verba
poftea recitabo ex ferm.66.in Can . Igna
rum eft ergo , & fic mouetur a Deo.No
uone moru , quoties faga aquis inijcie
tur? non hoc laris explicat : & videtur
velle femper hoc operari decretum
Dei,ab eo tempore quo Deus aquę ele
mentum creauit ; & ex hoc Dei decre-
to femel ſancito , vim hanc aquas acce-
piſſe , ficut herbæ nimirum vim illam
fibi fimilis per ſemen ,producendi , le
ge illa priinkiua , qua iufix Gencf .
Q. V. Sed . I. 231
Germino herbam terra uirentem & facien
tem ſemen& c. Nihildubito, fi hanc lege
Deus ab initio poſuiflet aquis,hancil
lis in perpetuum vim competituram .
Sed vi hoc credam a Deo factum ,ne
ceft fir alias adferri probationes, vel
ex fcripturis, vel ecclefiaftica traditio
ne. in re tanti nomenti folis niti conie
Curis ; hoc verò nec ſobriæ , nec fanæ
mentis eft , vel fapientiæ . Omnes nos
ſalutari lauacro abluineceffe eft, vt fal
ui fimus: quid cum ?nemo hoc Catholi
corum negat : negant nonnulli Noua
tores.Huic facro baptiſmati,totique fa
cratiſinę Trinitati fagæ renunciant :
hoc quoque facemur , & ideò cunctis
fupplicijs digniffimas, & fcelus earum
atrociffimuin profitemur . quid inde
conſequitur? Odere idcirco illasaquæ
& exfpuunt onus moleftum . credo, vt
aquę viuę cadauera : fed fors hoc pro
pter aquę & aeriscopiam, quęin cada
uera fe infinuauit .Viua corpora mer
gerentur, non ſupernatarent . Verum
audio hoc fieri, quia fagas aqua prode
re mauult, quam celare crimen : & fic
quafi præcone agit.ſcio creaturas om
nem laudare Deum , & gloria Deienar
rare:fed hocnofaciunt, eo modo, quo
loſue iuflit Achanum dare Deo glorii
non quo Pharizæi id a cæco nato exi
gebant ;fed fua pulchritudine, ornatu,
vtilicate, & efficacitate, quâ ipſis Deus
tribuit, opificis & creatoris fui bonita
tem ,fapientiam ,diuitias & potentiam
hominibus annunciant.Illa verò con
feflio & indicatio , & vt ita dicam præ
conium ,fiuemauis accuſatio ;quain ca
fingit Scribonius:ſacris literis, conci
lijs , Patribus , & Ecclefiafticismonu
mentis noua eft, & inaudita :quare nec
verofimilis ,nec credibilis,nec tuta.ſci
licet alia nobis media Deus non reli
quit,ad explorandam veritarem.Signú
eft initi cum Deo fæderis ; hoc ſci
mus & credimusdicenti Deo . Signum
vt credamus eandem elle foderis yio
lati,poftulas?da fimile teftimonium , &
credemus. Das nulluin ? non credimus
iftud , qui illud conficemur. Deinde no
aquæ quatenus eft aqua , vt inftrumen
to ,neque vefigillo , falutem tribuimus
noftram : fed quatenus ad aquam accef
P 4 fit
 2.32 Diſquiſitionum Magicarum.
fit forma baptiſmalis.ſalubriter illa ab imbecillitatem , & communis fentétia
luit,quando verbuin acceffit ad elemé. vim , atque momenta diligentius per .
cum : tunc enim factum eft Sacramen- penderit,libraritqueque; lefe illi fit ad
tum , quod nudum priuserat elemen- iuncturus.prudentis lanè eft, commu
cum . Tolle verbum ;nec facramentum , nem potius Theologorum & Iuriſcon
nec figillum agnoſco.tunc dicam ęque fultorum Catholicoruin fequi orbita ;
laudem Dei & gloriain nobis annun- quam recentium & Nouatoruin raciú
ciari per terram , peraerem ,per ignem : culas , prima ſpecie fucum aliquemacu
& quæram cur non hæc æque lagas minis præferentes, amplecti . Maiorq;
prodant? cur illis aer ſpiritum non red apud finceriiudicij homines auctori
dit difficiliorem , & lenta prodit præfo tas elt , traditæ a lummis Pontificibus
catione? cur non ſubſidic terra , & me- praxis & doctiffimoruin cotius Euro
dias haurit, vt fic prodantur ? cur non pæ viroruin ſcriptis conſignatæ ;quam
aer illas tolo allidit; & viciſſim reſultu, aliquot latrunculatorum ,vulgi opinio
ut pilas,terra in aerein repercutita cur nem ſequentium ,periculofæ experien
ignis illis coinmunem ſé cum ceteris tiæ , & viurpationis. Ego nihilin hac
prebet creaturis?Equidein ſi odio lunc tractatione fcientiæ exquifitioris vel
vlli elemento , igní erunt odio . nam fenfuum altitudinis profiteor; ſed ta
ignem illæ præ ceteris elementis odere inen ſtudium veritatis, & diligentiam,
&mutua foleceſſe antipathiæ ratio . & lucem nonnullam , pro ingenij mei
Sunt & alia plura, de quibus fequenti tarditate, & imperitia ſcribendi,fpon
Sectione . deo. Spero cocertatorein , ve yult alios
ipſum ab omnibus fermè diflenciencé
SE CIIO IL. benignè ferre:non ægrè laturum , fi fo
liipfi non confentiam , vtcum cot viris
clariffimis & doctiſſimis conſpirem &
Excufa fententia de rationes I. C. cuiufdan ſentiam .
Catholici.. In primis quod fupponic plerofque
Iudices hac hodie vei proba ; id ſcio ve
.C . quem dicebam , & cuius parco ruin non effe ; niG fortaffis de ſotalo
nomini,primum dictum Scribonij quatur Germania . Nam in Italia , Hi
de Diabolo lagas fuftentante reijcit ; ipaniaque ( vbi illibata Canonum au
cen ſer eniin nullú hic efle factum ,nul- ctoritas) penitus nulli ea núc vtuntur.
lum minifterium ,neque operain vllam In Francia & Belgio,vel nulli oinning
dæmonis ;ſed Dei omnipotentis folius vel adeo pauci, vt eorum ratio haben
a c.ult.nu. per ſuos ministeriales angelos bonos, da non fit;ijque no nifi indoctiores, &
238 . id exſequentis. Qua in re, quam mi rurales iudices. In ipfa Germania, do
b fupr nuo nus ſecurain fit ingreffus viam mox ctiores quique hunc vſum improbare
239. oftendetur: illud autem ab eo confultè cæperunt; & illi ipfi, quinondum de
fuitadditum his verbis : b licetfepe holi- feruerunt , cum fcrupulo & anxietate ,
tor fit opportunalocutus, tamen multum inter meuque erroris id faciunt: vc patet ex
erit Dauuſne loquatur an hæros: ideo ne epiftola Vv eltphalorum ad Godelma
ſcientia vel ſenſuum altitudine potiùs , quam nummillia , & eius operibus inſerta :
exercitij Chriftianaque charitatis pondere hac Plerique etiam , vt I. c. illi Germani
fcripferridear; totum dependere meà fanéta quos citaui quaft.4.fect. ultim . teftantur,
matris Ecclefia auctoritate profiteor, nihilque paullatim in deluetudinem multis in
quod eidem in ullo aduerſerur, determinatè , locis eam abire . Hoc ergo ſenſu vera .
mrilto minusobstinate defendere uelle. Salu- eft infcriptio operis illius; hac proba ple.
tarem profecto clauſulam exoſculor , roſque hodie iudices uti . Hoc præmifio
& hanc illi mentem gratulor; ſperoq; Sententia fcriptoris illius ( vteam
futuruin vt , cùm Ecclefiæ fententiain non ininus fide , quam compendiosè
Canonibus priſcis luculenter expref- totam ante oculos proponam ) in ſum
fain viderit ; cum rationum fuarum & ma hæc elt ; Quando indicia fufficientia ad
come
 Lib . IV . C.IV. Q. V.
comprehenſionem adſunt ,tunc comprehendi
debere: (quod certü eft ) quando vero con-
tra incarceratum vehementiores præfumptio
nes ( etiam species facti) arcederent, tales ut
communiter ad torturam fufficientes effe pof-
fent ; tunc non eſſe confeflim questioni ſubij
ciendos,fed adfirmius robur precedentium in
diciorum , probam hanc aqua primitus adhi
bendam ;non ad reum per hanc conuincen
dum , fed praparandam eo muniendam for
ture viam , momentum faciendum tantò
a fic ille confidentes. a
Ru . 24 . Conſidera ( lector ) iuxta hanc fen
tentiam duo , primum concedere au
ĉtorem , ad poenam fiue fupplicium
inferendum non effe adhibendam
hanc probam ; ſed tantum ad cor-
turam .
Deinde quoad torturam ; ea non
vtendum iudicibus ad fupplementum
quando defunt fufficientia ordinario
jure indicia; fed tantum ad confor.
tationem præcedentium indiciorum ,
alioqui faris validorum ad corcuram ;
idque dumtaxat , vt iudex fic confi
dentius poſſit ad torturam procedere.
Ex quibus patet primò , quàm exi
gua fit & quàm non neceffaria ad iu-
diciariam inquiſitionem hæc proba .
folum enim prodeſſet ad torturam >
idque non nifi quando iam ad tortu-
ram ſunt indiciä ſufficientia , fi funt
fufficientia : iam non neceſſitatis res
ett , fed abundantioris tantum caute
læ , & quafi curiofitatis. Rurſas, fi
certum à Deomiffum fignum eft ; cur
non vt ad torturam , fic etiain ad con
demnationem quoq; adhibeatur , eo.
dem modo ? v. g. vt confidentius iu .
dex condemnet . Iinò maior videre-
tur eſse neceſſitas huius probæ ; quan-
do teftinonijs conuicta fufficienter fa
ga ,torturam tolerancia elufit:quam in
caiu ,quo probă aduerfarius requirie :
adeo, vt nifi omni teinpore prohibita
hæc forer , tunc potius ea veenduin
videretur .
Illud etiam non capio , quod fub-
dic , plerafqu:e è leuioribus indicijs compre-
henſas vbi generali inquifitione facta , nulla
queadminicularentur inducia fuperuenirent,
aut ante nut post aqua probam ; purgarione
Canonica indi &ta , ac curarione folemni pra-
Sect. II. 233
milla , per ipſos dimiſſas effe els reftitutas .
( fic aiuntnum.2 8. ) benèquod dimife
rint : non benė , quòd probain tunc
in ſticuerint. Nam fi tantum erantina
dicia ad capturam fufficientia ; ius il
lis non erat , ( ex ipſorummet ſenren
cia ) cogendi ad hanc probam : tunc
enim dumtaxar aſserunc probæ huic
eſse locum , quando , ad priores illas
pro captura , vehementiores aliæ prç
ſumptiones accederent & infurgerer.
quæ coinmuniter ad torturam fuffice
rent ( vtdictum ab ipfis num. 24. De
inde,fihæc legitima probę ſpecies elt;
ad canonicam purgationem veniendú
miniunè fuit . cedo eniin , vel inerge
bantur, velnon . fi mergebantur cur
vt ionoxias non foluis ? cur adigis ad
vlteriora ? nonne fat expurgata , quæ
Deo iudice expurgata ? certè conditio
hxc vulgariuin huiufmodi purgation
num femper fuit ; vt quibus euentus
fauiſset, ei fe iudex fauitorein exhibe
ret ; abſoluererque, quem vel aqua vel
ignis abſoluiſset .
Si fupernarabant : quid adhuc te
ftimonijs egebaris ? certè non nifi
quia probæ veftræ in ommem partent •
certitudinem noueratis.non ergo hæc
Dei miraculum eſt; ſi incerta , fi du.
bia. Vos ipfi præjudicio veſtro cau
fain præuaricaınıni.
Sed addunt :b experimenta inno b nu. 29
centium quorundain ; qui , cùm vel 30 .
lent probare fpontè fua , mergeban
tur : ficquè fafî ſunt cognatos affinel
que ſuos , quos videbant immerſabi.
les, vérè culpæ reoselse ; iminò & ip
fi ſe accufacores ac vindices præbue;
runt. Vnumque narrant exemplum
his verbis ; È diuerſo contigit vetulam
quandam stipite arundineonixam ( quan
tè complures annosmaleficij , vna cum mari
to do forore ,infimutato o comprehenfa , his
fupplicio ablumptis : illam quod do lesiores
turn contra ſe quàm contra ceteras praſum
prionesmilitarent , pariterque grauida o's
partui proxima effet : in exilium fuerat rele
gata ,vbicontra identidem geminatum ac fub
pænaMagiſtratusinterdiétum , prouincia ac
habitationi ſua ſe intuliffet comprehenſam
acaqua ad fubmergendum hoc anno 1594
adindicatam , carnificique traditam ,tantapan
tentina
 234 Diſquiſitionum Magicarum

tertia aquisfefe fepius, interdum ufq; ad nibus circumftantibus, denatatione sel ſub
bumeros uidendam extuliſſe , eo quafi ebul- merſione delata , ſufficienter poſſit. addit &
liffe , profilueffe,ut demergente, de obtru alias cautelas circı modú primò hoc
dente eam fapius coto carnifice,ſub aquis vix interualluin vnuin effe debere , & ali
contineri potuerit : exftititque tum multorum quanto laxius, faltem ad ſolius iudicis
fermo, ipfam nifi tanta uehementia conto per nou carnificis arbitriuin diftinctú &
Carnificem friffe depreffa ,ac in aquis detenta, temperatum : debereque iudicem adui
facili (o quidem celeriori negotio ,quàm homi gilare, vtomnis fraus, collufio , fucus,
ni eflet poffibile, enw!aturam ac euafirã fuiffe.indiligentia, vel implicatio abfit. Cau
fo
a num.31. Hác (criptor,hoc indicio fretus, ni- tela hæc bona eft, fi res ipfa licita
hil dubitat maleficam & coinburenda ret. Solenceniin oós mergendi & na
fuiffe potius, quam ſubmergendam . tandi imperiti , fed & periti, dum mer
Ego hicrurſus hæreo.fi comburenda: gunturz antè quàm aquis pręfocentur,
ergo vulc indicium fufficere ad inorte, aliquoties ſupra aquas capite, & inter
& cótradicit fuæ poficioni; qua ad cor dum humeris efferri, conante quancú
b num.24. curam dumtaxac eo vtendum céluit . b porelt nacura hominis conſeruationé.
Item , fi conto eam lub aquis carnifex diligenter itaq; videndum ne quid ta.
potuit detinere & mergere:non igicur le hic eueniat,quod Magiæ aſcribatur,
Deus hoc per fuos minifteriales ange. velmiraculo . Ideò ſulpicor addi ab
los bonos exfequitur, & fagas arcet ac auctore; iudicem omni cura perſpice
repellit ab aquis, vt poftea dicet ipfe re debere, quid naturæ ; quid miracu
2.238. Nain quis hominum robur vin lofo indicio fit tribuendum . Sed fru
cat angelorum ? fi angeli expellebant: ftra funt cautelæ oés ; nec vlla humana
qui fieri potuit,vt conto carnifex , an- prudentia vnquam poterit ſanctum ef
gelis coirtranitentibus, earn potuerit ficere , quod ; quia illicitum eſt; vitan
lubmergere, & aquis præfocare > Non dum erat. Neque nunc diſputamus
igitur erge cur dubicaret, & tam multa quid iudici facienduin vt hoc iudiciú
· fcriptor ille medicaretur circa hanc fa exerceat cautè & circumſpecte:ſed an
c num.32 . Cti ſpeciem ; c ſed paucis poterat con- yllo id ei modo liceat exercere ?
33-34 cludere . hic effectus à vi naturali non Quod poftea num.38. requirit, non
manat ; nec à Deo inanare putandus : accedere iudicem ad hoc experimen
non eniin Dei voluntas, & ininiftrorú tum , niſi vehemétiffima, & pluſquain
eius efficacitas,in hac vna malefica ir- ad tortura ſufficientia pręceíferint in.
rita foret, reltat,vt yis enacandi extrin dicia : id pugnat cum iis quæ nu.2.4.6
feca fit, & ab illo ; quihominum gau . num.35.dixit,fufficere præſumptiones
det interitu ac deceptione cuiustamé vehementiores, quæ ad torturam com
conatus oés à miniftris iuftuiæ Deus , muniter fufficerent. ſi ſufficiunt, qux
vt plurimum ,patitur fuperari. Video ad torturaın fufficiunt: cur núcrequi
hic dæmonem conanté pactis conuen rit, pluſquam ſufficientia ? ſi præcelse
ris ftare,& ſagam vndis expellentem : runt pluſquam ſufficientia ; quid hac
video vinci à conto carnificis : qui id opus proba? ſicut eniin ad condemna
fieri poteft certè digitus Dei hic elt, tionem , vbi reus legitimè conuictus ,
carnifici victoriam tribuentis, quia iu vel,ipfa facti notorietate ,res luce me
dicium Dei exfequitur.Sihæc & con- ridiana claridreft; hęc proba foret fu .
familia verillimamedicacusfuiſſet: nó perfua : ! Sicetiam , ad torturam ſu
confugiflet ad illam regulam , qua pu- perflua erit ; quando ſufficientia ad ea
tat difficultates oés decidi & exhauri- habentur indicia. Nec enim fuperfluz
d nu.35 . ri. d Iudicesindiciüs que ad torturam deit inquifitiones iudicibus peruniffç ſunt,
fupplemen ut docebitur lib.feq .
com leag. refiefficiunt precedentibus, poſſeir
tum plenioriserlegitimeprobationis , Aqua Quodaddic num . 39. diſcrimen eſse
probationem ,fine confcientia lafione, ita face intermaleficos & alioscrininofos: &
re,ut dilucido.-ftriétèlittori mandato fuffi in inaleficis , propter difficultaré pro
simti interualloinzerietta apparere ipfisacum baadi, maiorein licentiam iudicibus
conce
 Lib. IV. C. IV . Q : V. Sect. II . 235
concedi, vt ſcilicet hæc aquæ probatio natam dixit , quia exfilij mandatú bis
admittatur;in criminibus ceterisnon infregerat, atq ;ita non po maleficiū .
admittatur ,fed in ijs canonicæ & or- neceninı róne maleficij ad aquas dā .
dinariæ purgationes fufficiant. ité,pe- naffent , vbi moris eft ad rogum mitti
culiare efie hoc in maleficio , & licet iuxta leges imperij . Si dicat non rner
Panorin . ( quem DD.alij veteres ſunt gendas: certe iam fequitur, hác fuper
fecuti ) cenſueric in aquæ frigidæ pur- narationé non effe introducta dútaxac
garione fupernatationé efle documétú à Deo ,ad dirigendú iudicé, in eius cri
innocentiæ; tñ in folo crimine'malefi. minis iudicio , de quo diſceptatur. cúc
cij cótrarium notandú.id vt gratisdf, ..no agerecur, nec iudex inquireret ,
gratis poſter negari, & ex dictis D.Ber an effet rea maleficij, fed an effet rea
nard.ferm.66.in Cant.in fi.vbiidem hę furti, pura, vel adulterij. In quibus cri
reſi & hypocriſi tribuitur, falfuin ap- minibus deciperetur túc hac proba iu .
paret. Nobis nunc tñ idelt minimè ne. dex. Ná dúde furto querit, fi non mer
gligendum .er eo.n. pellucere poteft gitur (quia faga) cercè abloluer eå quę
vanitasvel probæ, vel defenfionis ei '. verè furti reafit, quia no demerſa : &
Etenim fi hęc proba ad condemnatio- io à furto iminunis céfenda. Nec ad ré
né inftitueretur poft tortura ,aliquid facit, qđ hinc indicium capiet malefi .
fortè ad rem pertineret, & de difficul cij.Quid fi.n .nulla concurrerint alia,
care probationis in hoc crimine præ- eo qd etfi ſaga fit , nulla tñ de ipfa lu
texitur. Ná difficultas tota , quç in hoc fpicio habebacur ? certè iudicis officiú
crimine peculiaris iudicibus occurrit; erit dimittere; qua miraculo Deus fa
inde nafcitur,qd lagę plerumque tor- gam efle docuit. Si non dimittit :ini
menta eludant, per iomnuin vel indo- quus erit iudex ,qui furci ream , diuino
lentiam :antetormenta verò , ad indi- expurgatâ iudicio ,non dimittit. vides
cia quæ pro tormentis ſufficiant , lógè in quoc ſe ſtimuloscóſcientiæ inijciát;
plura inuenias momenta cótra ſagas, quihas Nouitatum ſuperftitiones,vul
â contraadulteros,vel nefarix vene- gariaq; lequúturopinamenta . Núcvi
fis reos. plures.n.correi funtſagarú , deamus quibus rónibus fua probam
& hoc crinen non occultius admitti- defendat, & fingulis ordine rádere co
tur , q ilta quæ dixi ; in quibusvnicus nabor.habentur eiust.2. & toto poftea
dumtaxat ett conſcius , & fecreta cha- cap. 4. vbiexcurſionévnam prolixiffi
lami quæruntur, quodq; dici folet,etiá mam addit,qua narrat & defcribit Dei
foli & attris reliquis ea occulútur.Cú prouidentia ſuauiffimè oía regentem ,
itaq; velit auctor hauc probā ad tortu & mortalibus optinè,ne dæmon illos
ram dumtaxatpræinitti:non eft, quod decipiat, prouidentem : & per angelos,
in hoc fagarum crimine peculiare ius cuftodes et fingulorum elementorum
introducat. Ceterum qd à ceteris crioium faragentem hanc quidem probā
minib.non modò hoc excipit, fed etiã peragere per eú, qui aquæ præeft ele
contrariam illi quandam abextrinfe- mento . Multain iis deducendis accu
co códicionéappingit:fcilicet.etficri- mulat,non certa ,nec probara. Et quis
minofi alij iufté accufati mergantur , día forent certa & probata , nihil cá
tá in hoc crimine fagas mergi tio pof- nos ea preinerent. Efto.o. Deusim
1 fe. hoc certè,fi róne criminis
fieret;có- pedit ne dæmon nos opprimat, vt vult
fequeretur easmergendas ; on de alio & poffet:ergo nullum lædit ? vbilabp
crimine ( puta furti)accu fatz , iuxta ri- impedit Deus ne nos,ac iudices & ma
zú illum verere, de quo Panorm . egit , giftratus præcipuos ad lubitum deci
aquis inijcerétur,finoxię forét : quę piat ?ergone femper & oés? vbi Achab
ro igicur,mergentur,necne:Si merge, ore deceptus pſeudoprophetarű ? vbi
das dicat; contrà, fed illam quá narra- Suſanna falſo crimine dänata ? Quod
uit nu.zo. paret ,merſam non fuiffe vi deniq; dicit nu.223. pauciorum mira
ponderis fui , fed violentia côti depri- culorú hodie caufain effe, fidei incon
inentis: & tô fagam fuiffe dixit, & da- ftantia & teporejea quidévna elt ; ſed
melior
 236 Diſquiſitionum Magicarum .
inclior alia , quia ftabilita iam ſemel
fide , minor eit vel nulla neceſitas eo-
rú.lt & nu. 226. addit opera oia rerú
creatarum ſiue bona ſiue inala Deo ef-
ſe attribuenda , id nifi fanè explicetur,
catholicum non eſt. na culpæ mala ſeu
opera quibus peccant hores, Deo ,qua
mala sút,tribui fides vetat.Sed puco eú
dactu naturalitń ; & nómorali séfiffe.
1. Arg.eius, pro hac proba, elt, inter
alia multa , id quoq; à iudicis arbitrio
pendere , vt probationib . iis pro arbi-
trio vri poffit, quas adhibédas iudicat,
a lib . 3. § . & iis credat , quátú iis probatum exi-
eiufdem D. ftimet, yt Hadr. Imp. cenfuit. a Resp.
de teflib. Trobaciones iudici eatenus effe arbi-
trarias,vt iis ex legú præſcripto fic vta
tur ; vt nullas afumat , iure prohibi-
tæ sút, qualis eft ifta de qua agitur: nul
las ét , quas Deum offendere vel putet,
vel putare debeat, qualem illa eſſe po-
ftea oſtendā.hocfanè quod'de arbitra-
ria iudicis licentia in criminalib . ſæpè
iactatur, ſuis cancellis , ex Iurifperito.
rum fanćtionibus, poliea lib.leq.inclu
dam , & licentiofam proteruia volun-
tace , pro ratione , abutentiumn, frenis
velut infrunitum animalconfiringen
dam moderandainque docebo .
2. Arg. præſupponit, iure canonico
non prohibitam effe hanc purgationé
in crimninemaleficij.quia ius canoni-
cuin non dicit expreſse, non licere in
hoccrimine hac proba vti ; & q expreſ
se prohibita nó lunt,illa Itare nõ pro-
b arg.l.nec- hibentur. brum quia creſcente delicto
non 28.S. modus pęnę & tormentorú det creſce
quod eis. in re . c Ex hoc fundo fic argumentatur .
Zerb. Sed fi hoc crimen quotidie augefcere vide-
leges no pro mus:licet igitur iudici genera veritatis
kibeant.D. inquirendæ inuenire noua, nó prohi-
ex quibus bita.qd probat multis DD.dictis gene
caz . maio. ralibus. Resp . Fundùm præſuppoſitum
ic inreg . eſle yanúgtállum ;. Quia fic poffe ,p-
cl relegati, bare in maleficij crimine ad eruenda
D. de pan. veritatem , ét duellum indici a Princi:
pe pofle. Nam nec duellú in maleficij
crimine indici, eft iure prohibitú, ex-
preſsè factamétionemaleficij.fic pof-
fet de ferri candentis proba hocidein
inferre. Sed cú in his , pateat illationé
hunoi non efle facienda; fatis apparet,
pec de aqux frigidæ proba , hoc dici
pofie. Sicut ergo duellú fierinon pot
ad probationé maleficij, idcirco duta
xat; quia duellum fieri gnaliter prohi
bitum fuit ; non poterit ét hæc proba
adhiberi, pp'eandem generalein pro
hibitioné. Nec.n.folent leges purga
tionem aliqua prohibentes addere, vt
non liceat ea'vti in tali,& tali crimine:
fed fimpliciter vetant ea vti.quia qui
generaliter prohibg , oi in re id pro
hibet: qui furari, is prohibet auru, ar
gentuin , ferrú furari: qui candente fers
ro experiri prohibet,is prohibet expe
riri in oi caiu ,quo ratio prohibicionis
procedit. Qui ergo prohibet canó vti
iudice probatione aquæ frigidæ , pro
hibet ea vei in oi crimine . quia nullú
eft criinen , in quo prohibitionis ratio
æquè non militet . ea .n . hic eft , quia
fuperftitiofum , & incertum , & cú Dei
tentarione coniunctum elt hoc genus
probationis;vt ipfimet Canones indi
cant, citati fuperiore qõue 4 feet. 3. in
fi. de fit.4. e quibus diferte & an- d c. Men
nulluntur tales purgationes aquæ fri- nam in fi.
gidæ, & prohibentur litigates eas prę- 2.9.5 . iña .
itare, & iudices prohibetur poftulare. c.in lib.nă
Et Doctores oés ram Theologi,quam que in fi.2.
Iuriſconſulti ad vnum , hác accepere , 2.9.5.de in
vigeneralem prohibicioné, neq; pu- ci confului
carunt fibi vllum crimen excipiendú, ſtr. 2.9.5 .
neq ; vnquam de maleficio excipiédo , e c.extua
inhunc vfq; die vel fomniarunt: quia rū de pürg.
videbant prohibitionis rónem æqualé Canon. cap.
in maleficio , atq; in ceteris criminib. fententiam
Generaliter & fine criminis yllius ex- Yanguinis -
ceptione(nulla.n. addút ) locutifunt Necler.vei
Theologi, iuriſperitiq;. DTho. in 2.2. monach.
9.95.a ...in ad.3 . & ibiCaiet. D.Antonin.facul.
4.p.tit.15.C.34.5.2.Binsfeld. 2.p.de confeſ .
malefic.q. 1.poft vlt.concl. Fetr.Tyreuslib.de
damoniac.edit.2.Let.Greg.lib.43.Syntagm .
6.19. Abbas in c.licet in fi.neccleric.velmo
nach. Matth. de Affirct. ad lib.2. Conſtitut,
Regni.tit.3 1.Turrecrem . in d . c. confuluifti.
Abb . Ancar.in c.fi.de purg.vulg. (zbibe
nè loquitur) Andr. Alciat.in Compend.ludi
ciarij proceſſus.Iudoc Damhauderius in pract.
crim .-.43.Nauarr.c 11.Manual.nu. 39 Ni
col. Remig.lib.3 ,Damonolat.c.9. Andr.Gail.
lib.z.depace publica c.7.nu.24. (vbi ficutdo
Ancar.exprefsè addit ,effe Mortale peccatum )
loan.Althuz.Admonit.ad Iudic.idem tenue
1
 Lib . IV . C. IV. Q. V. Sect. II. 237

re Poachim a Beuft , Borcholt, Venatoriusden femper principiú petitur.Secundo reſp.

alij citati a Godelmanno d.c.4.nu.23.cgnu. Maioré abfolutè falfam effe;fi fit pro
37.qui addit,hanc cõem Dd.fniam ,approba- pofitio vniuerfalis,adhiberi.n.nópof
ri quoq; ab omnibus facultatib. Iuridicis Aca ſunt à iudicibus penæ,quibus iura vet
demiarum Germania. Sanè cum canones legitimæ cöſuerudines no fuffragant :
fic exprefle loquatur, & generatim ab hæc vero aquæ frigidæ vſurpatio ,Dei
oibus Dd.intelligārur(nec.n . vel vnú rétatrix eft,& iuriaduerfatur,ac proin
Theologú Catholicu, vel vnum Iurif- de vfus eius corruptela eft, nó cófuetu
1 conſultů pro ſe adducunt aduerfarij. do.Sinega vniuerſalé effe ppofitione,
Cuiacius.n. in feud. ñ meminitino corruit fyllogiſmus, qa peccat in mo.
ris priſci,non verò eú laudat vel ,pbar) Quartum arg. Ad veritatem indagan
nonne ab Academiarum & Doctorú dum vtidebent iudices mó quimagis
recedere coi confenfu ,canonuin in ni- fauer vtilitari publicæ . talis eft hæc
xo & menti & verbis, pp leuiculasró proba . igitur ea vtendum . Min . pro
nes , temerarium & inconſultú eft ad batur : quia tenditad conferuationem
modumn > Fruftrà igitur ſibi hoceffu- publicę vtilitatis ,ad falutem ac recó :
gio blandiuntur . fatis.n . exprefla eft ciliationem humani generis , oiuinq;
prohibitio canonů. Quia negario ma. terræ fructuum prouentum . Refp. Mia
lignantis eſt naturæ , & vniuerfim de norem falfam efle : probationem verò
ftruit ,qcquid ea ſubſequicur. Modus eius fupponere, quod erat probandū.
pęnæ augeſcit cũ delicto;qñ legib. ille Non.n, queritur;an maleficas quęve
modus nõ aduerfatur :húc aduerſari iā ræ maleficæ funt , & quas effe iudici
palam eft. Hac vite fracta,cedo altera. conftat,puniendæ ? item an iudex mo
Tertium arg. fimile eft fequentibus, ğ dis legitimis quibuslibet vti poffit ?co
oia multuin habent verború ſed parú ſtat.n. affirmatiua horú pars,fed quæ
ftringunt: reducă analyticèad ſua en ritur,an ifte inodus ſit legitimus. & in
thymemata vel fyllogiſmos. fic.n.vis hoc fallitur fcriptor ille . quia putats
rocinationuin oprime intelligitur , & vt actus aliqs fit legitimus, & bonus
fucus ois remouetur. tertij ergo argu- fufficere , fi per eum quis ad bonúfine
menti ſumma hæc eft . Iudices poffunt tendit. Nonne bonum ,ægro ſanitarem
& debent eam adhiberè poena , quain conferre, fanè ſi finéſpectes? ſed fi per
rei inaximèmetuunt, & pp quam ipfi maleficium conferas,vel vt per forni
alijq; exemplo territi efficacius à deli- cationem aut aliud peccatum co ten.
cto deterrebuntur : hmói , quo ad ma das, actus erit malus, & lethalis. curi
leficas, ſunt ignis & aqua.ergo his ele . nõne ad finem bonum tédebat? ita ,ſed
mentis,iudicibus in hoc crimine potif per inedium non bonum .Idein hic af
fimum vtendum . Reſp. primò fi quid fero bonum ad finem tendere iudices
hoc argúm valeret, probaret ét de fer- hos;fed peccare,quia per mala media ,
ro candenti: de quo tñ id nec ipfe ad. nempe fuperftitionem & tentationem
uerfarius afferit:qd fi afferit ;none Dd . Dei. Præterea hoc quoq; argún labo
ad.c.Men- oinnibus Canonibus, & alijs quoq ; 4 rat vitio , quo præcedens . dum plus
nam in fi.d. manifeftèfe opponit?quod cuius mo- probat, quam intendit ; nihil probat.
... conſului- deltiæ fit, ipfe viderit.Si quid ét vale ad eundem enim finem tenderetiudex
fli d.cap.ex ret ; probaret non in maleficis tń , fed per duelli, vel ferri candentis purga
tuarü. d.c. & in homicidis ,et in alijs criminibus: tionem : & tainen hoc ei non licet.
fententiam qd tń aduerfarius in aliis negat . Ignis Quintò. cóftat experieria fagas pro
o cup.fi.de.n.tormentú maxiinè inecuendú eit,tá bam aquæ maximè vereri & detefta
furg. uulg. latroni , ſ Lamiæ . Præterea quæro ,cur ri,eo q fciant le fic detegendas ; veri
aquam magis metuant Lamiæ , q fidi- fimile ergo eft illas tali indicio conui
culas & eculeuin : quia ( inquiet) illi Etas,no aufuras fubire eculeú , vel fal
queunt refiftere, huic non queunt.Sed tein eo nó negaturas, qd ante in aquis
cur huic nequeunc? Deus(inquit )noncora in omnibus palam fecerunt. Reſp.
permittit. Vnde noſti? experientia . fic conſequentiain hanc nihil valere ;
Deinde,
 238 . Diſquiſitionum Magicarum
Deinde, fihanc maxime deteftaturz milis valdè eft harú pbationú ceſtimo
qúo ſolent ſe illę huic probę offerretāniorú ,pbatio diuino,naturali,et poſiti
frequenter?Item , vndeſciunt certò , ſe uo iure nitit:,pba hęc,vt iã fępè dictú ;
fic detegendas nifi quia pacti fibi talis ſed ſeq.fect.probádů;oi iuri repugnat.
conſciæ ſunt. Si pacti conſciæ ;fit hoc O & auum arg.tefte Binsfeldio, indiciú
igitur dæmonis opera , & aduerfarius homicidij ex cadauere ſanguináte co 1
negar. Deniq; potius crediderim, illas ram occiſore petitú ,víſoli diuino mi
cunc libentius eculeum fubicuras , & raculo ad ſcribendú : ergo ſentiendum
tormenta pertinacius laturas, vt tole- fimiliter de fagis fupernatantib. Reſp .
rantia diluant precedens aquæ indi- quid de antecedente fentiam , hoc ope
ciuin . fic enim caflum reddituræ co re non femel me indicaffe; fed etto, fit
natum illum iinprobiiudicis . adſcribendú miraculo : an eadem ratio
Sexto. Indicia depofitionis & denú- huius probæ? dicis. non probas. Ego
ciationis fociorú & cóplicum , incerta qui nego ,diſcrimen dabo. Nulla in fan
funt & fallacia ; ergo pot iuderad eo: guinisilla miſſione că ſubeſt ſuſpicio .
rum robur hanc probaadijcere. An- nis, de pacto cum dæmone : nihil illis
teced. probatur tum quia malefici po- miſcetur fuperftitiofi:non queritur il
centiores folent ſe laruis obtegere : tú licà DE O ſignum , & proinde, nec
quia Diabolus pot innocentiú vulcus Deus tentacur : quæ omnia reperiri in
in conuentibus exhibere:tú quia con- proba frigidæ docebit ſequens ſectio.
uentus tales incerti, & imaginarij sút. Nonum arg. ait inconuincibile efle ,le
Refp. Primò nec conuentus efle imagi- diligenter aduertatur :aduerte igitur 1
Aarios & incertos oés;contrarium do. quæſo ( lector) mecum , & herbá para ,
cui fuper. lib. z . nec oés femper laruari quá vidti victori porriganus. Sed qd
interfunt, vt ét illic docui , nec diabo- hoc? an montes parcuriuerè? cercè ni
lus à Deo in hoc crimine permittitur hil hic reperio a nu.6s.vſq; adnu. 70.
innocentes exhibere,vcét docui, eodem qđ viin habeat arguinenci, nifiiftud :
lib.2.fic falſum antecedens.Sed fi illud judices àmaleficis,in ijs,quę ad iudi
concederé, & nunc pro cófefio habe- cium eiuſq; ordinem pertinét, nec lx
rem ;inde in no ſequerecur illario illa , di nec impediri poſſunt. Dæinon ab
Poffunt.n. illa indicia, alijs legitimis initio mundi ſemper oia conatus fuit
indicijs roborari ( de quib .agecur lib. & conatur,ne malefici puniācur , & yt
fequenti: ) & , vt nulla forent indicia le- amafios ſuos eripiat iudicibus: ideoq;
gitima alia, præltaretreú nocente ab- perſuaſerat olim oia, quæ fatentur,il
lolui, q ex prohibicis indicijs & illegi lufarum mentiú efle foinnia : ficq; co
tima probationecondénari, teſte Ste- fecutus diu fuit ,vt impunitate & con
2 in d.c.con phano Pontifice. a Deniq; hoc arguin teinptu iudicum ,mire numerus creſce
ét probaret,de oi vulgari purgatione, ret reorum . Eadem ex câ tam malef
fuluiſti.
Septimum arg.ex verbis D.Binsfeldij, cæ , ſ dæmon fummoperè vellent læ .
contra eius inentem , non dica calum- dere , & exterminare oés iudices:quòd
niosè ,certè non oino candide decoriú nequeant,fic,quia Deus non fimic; cu .
& contextú eft ; quibus, vir ille & do- ius poteftaseit infinita ,dæinonis fini
Etus & pius,iudicesad puniendú ma ta. fi ergo tantopere Deus ptátem ſua
leficiü iftud hortatur : & pbat in hoc oftendit in defenfione & tutela iudicú
crimine plus deferendum teftimonio in hoc crimine;quare non idem planè
complicú, quâ in ceteris criminibus : volet, & operabitur Deus circa execution,
ex his concluditaduerfarius, hacergo nè huius aquarilis probe: qua quafi index eft ;
probam recipiendam : quia hæc proba o miniſter ad huius maleficialis harefeosse
eft certior illisteftimonijs. Refp.nec er ritatem retegendam ac agnofcendam ? Sic.n.
fe certiorem ,fed incertiorézquia nullus ille concludit,ex premiſſis quas narra
hoino tá médax, quá Diabolus, cuius ui, breuiter, hoc ait: Deus potentiam
hęc proba pacto nicitur:nec ad ré per- fuam oftendit in tuendis iudicib. con
tinere certior fit,nec ne. Ró enim dilli tra dæmonuin & maleficorú infidias ,
yult
 Lib . IV . C. IV . Q.
yult igitur eam oftédere quoq; in cri-
mine eorum detegendo. Resp. Quid, fi
negem conſequentia , & dicam argúm
à purè particularib. procedere ? Deus
hoc facit, ergo & iftud vult . Si dicas
probari confequentiain : quia, ve decet
Deú iudices tueri ne lædantur ; fic de
cet eos dirigere,ne fallătur. Resp.nun-
quam illos Falli , qñ yfi ſunt inodis &
medijs à iure cóprobatis. Non.n.fal-
litur iudex, qui nocétem abſoluit, qué
acta docent innocenté, vel non docent
nocencé . Nunqua falli,folius Dei ett .
neq ; hoc iudicijs humanis competit .
Præterea multaſcrimina fępe De vule
in ſequenti ſæculo in ſolidú puniri : ió
ea permittit hic latere . At reip.melius
conſultum fi deprehédantur: fanè.fed
an Deusſemp & fingulis rebuspub .
vtilius; id facere tenetur? Quid fi illas
punire velit ? Toflit et dicere, vtilitaté
illam reip.honori diuino cedere;bunc
fæpèexpoſcere, vt crimina quædã fu-
turo vltimo iudicio feruentur expian-
da. Nonne eodé argó idem de furibus
probem & ficarijs D : eus potentia fuá
Ollédit in Iudicibus & miniftris alijs
juftitiæ tuendis ,vt exiguo numero ali-
quando & plures & ferociorescöpre-
hendant,eorumq; vitet gladios : ergo
ér volet hanc prouidentiam ſua exten
dere ad criminis eorum detectionem :
Deniq ; nó ſemper iudicia hæc fine oi
impedimento procedunt, vel læſione
judicum , aut miniftrorum iufticiæ , vt
dcoui lib.3 . Ecce , qui leui manu & bre
ui falcicula ,ituppeusarietis rá inuicti
funis diſciſſus, inachinam exarınauit.
Decimum , lors conſultoria permitti-
tur; quatuor conditionibus concurré.
tibus: lięc proba eft quædå fors conful
toria, & in ea inueniuntur códitiones
quatuor illæ , nain non fitin electioni-
bus Ecclefiafticis: fed fic in rebus Spi-
ritualibus & ad animæ falutem perti-
nentibus ; & fic cuin reuerentia , & ex
neceffitate defectu aliaruin probatio
num . poterit igitur hac iudex vii. Refp.
Hanc fortein non eſſe conſultoria, fed
diuinatoriam.na conſulcoria ſors que
tit, quid agédum vel iudicádú fit;hoc-
que de futuro: diuinatoria ,quid euren-
curum fit, vel quid faciú ,latenseIn hac
V. Se&. II . 232
proba verò non quæritur de futuro ,
neq ; de eo quid faciédum ; ſed tantum
de præterito fue de culpa& coinmiſ
ſo non aperto. Diuinatoria igitur hęc
ſors foret. Prohibita ergo hæc proba,
vt cereræ ſortes diuinatoriæ . Imò &
coſultoriæ fortes hodiè prohibitę sút,
nec permittit nos Deus voluntatéríuá
per extraordinaria , & iure Ecclefiafti
co vel S.S. non approbata media inue
ftigare. a Vide quæ dixifup.c.2.9.7. a tex . in c.
ſect . 4. Neque hic adſunt quatuor illæ fortes. 26.
conditiones. nam deeft neceffitas.6 9.5 .
Vndecimum , c mallei malef. auctor b ut docui
ex Scoto dicit licere vti abſq; Mortali fup.fc&t. 1 .
ad tollendú maleficium remedijs va- C p.2.9.2.
nis & ſuperſtitiofis, dúmodo fine alio
maleficio fiant: & defit omne pactung
cum dæmone,ét implicitum :quia hoc
eft deftruere opera diaboli, qd eſtlau
dabile, Hubertinus & Goffred " putát
maleficia poffe per eandem artem de
ſtrui,per quá facta ſunt. Imp.ét in l.com
rum.C.de malef.con mathem .permittit ina
leficia quæ in bonum fine diriguntur ,
népead falutem hoium ,& c. Cum igi
tur in hac proba defit pactum oé, defit
ét maleficium :licebit iudici ea vei, éili
aliquid fuptriciofi admiſceretur. Refp.
imprimis hic non agi demaleficiide
ftructione, ſedem de probatione male
ficij coinilli: & proinde hıc opus Dia
boli nõdeltrui,led om indicari. Deins
de pactum hic non abeffe. Imp.quoq;
illam constitucionein ( niſi dícaseain
toleranter loqui, non verò appro
baciue) iniqua effe , & diuino iuri con .
traria ;quia ius diuinumn oémaleficiú
prohibuit.nec.n . facienda ſunt mala , d art. Pa
vt eueniantbona.Hubertini verò Gof rifos.c.6,
fredi, & vt vf Mallei malefic. opinio- e uide D.
nemznos,lib.6.copiosè refutaturos, g Tho.2.2.9.
fanè ,quoad deſtructionein inaleficii 95.86 que
permaleficiuin ,ett erronei : d quoad diximus lie
deftructionein per ſuperftitiofa tantú 1.6.1.6 d .
incdia,temeraria eft, vtminimú : quia art. Pariſ.
fuperftitio femper eft in vitio & pec- S.tex Leui.
cato ,nec vnquain licica e dicenda.Nec 19.06 20 .
Scotus aliud dixit,in 4.d.34.q.vni. vbi es c.adinc
hæc tractat, q liceremaleficia, fignum neant. 26.
tollendo ,deſtruere : quod verò fuper- 9.2.cap.ner
ftitiofis & vanis uti remedijs liceat, mirum 26
Scor.non dicit. led de hac re dicen- 9.5
tur
 240 Diſquiſitionum Magicarum
tur alias plura lib.6 . ex malitia. confiderandum itaq; qua :
Duodecimum eft, omnia quę ab homiliter ignorer iudex, fibi hac proba vti
nibus fiunt , ab intentione eorú ita iu non licere. Si hoc ſcire, & diſcere ex
dicanda , vt fi intentio bona fit & doli preſsè noluit , tunc ignorantiam dire
expers , peccato vacua ſit actio . quia ctè affectauit : fi verò aduerrens,velfa
peccata non funt ,fi volútaria nó funt : cilè potens aduertere , fe diſcere poffe
ideò fi iudex putans hoc fibilicere ,bo ac teneri, occafionétń diſcendi oblata
na intencione & citra dolum , ad veri- neglexit; indirectè tunc laborat igno
tatem inueniendam hoc vtatur reme- rantia affectata : & ficne prior eltex
dio,vel nihil, vel parum peccare . Con preſsè reus ob peccatú malitiæ : fic po
firmatur 1.quia in rebus,quæ ad fidem fterior implicitè, & interpretatiuè eo
non pertinét falli, vel nullú vel paruú dem recidit.coticsq; fic peccabit quo
eft peccatú . Confirmatur 2.hoc argu- ties vel directè , vel indirectè, qñ ſe di
a de arbit. métú, quia iudices,tefte Menochio, a ſcendi iterum occafio obtulit , diſcere
ind.q.6 . duplex arbitriü habent , vnú aftrictú , vel expreſsè noluit , vel neglexit. et e Bart.Me.
& ligatum : alterúliberú & plenú; & Quæ in ludicibus locum habent, quia din . 1.2.9.
dici pót, conceſſio abhomine uel lege fačta hoc addiſcere tenentur : eo ipfo enim 94.art. 2.
qua poffit iudex femoto iure,aquitates rõne, giudices funt,tenentur ſcire, quæ of
fed proprio ductus appetitu , a dolo tame alie- ficium iudicandi exigit :tenenturque ,
no,quod placueritflatuere. Conf.3.tú quia qui rudiores funt,confiliú petere à do
alioqui facilè ſagx , fine hoc probx ge étis & pijs viris. quare cum hoc negli
nere ,iudicia eludent : & experiétia do- gunt , à lupina ignorantia excuſari no
cet illas nulla Canonica purgatione poflunt,cum tá facili negotio , cófulen
meliores fieri:tū quia iudicibus adimi do Acadernicas Facultates,hoc queát
tur vnica rõ certi aliquid Itacuendi, & diſcere. Quod fi in aliquis contende
fic moleſtijs & fcrupulis innumeris ret ré hancefle difficilecognitu, ( quæ
inuoluunrur . Ex his oibus a nu.82.ufq ; mea quidem ſnia facilis eſt cognitu ,
ad 91. concludit uix ullum uelneglecta le- quia lufficienterà ſuminis Pontificib .
gis,canonisuè, ueltemer.atereligionispiaculü deciſa) & iudex adhibuiſſet aliqua di
pertimefcendum eſſeilli iudici;qui proprio du- ligentiam ad fciendum , non tñ omne
Etus appetitu, a dolo tamen alieno,acpleno il- quam adhibere poterat & rõne diffin
to arbitrio utitur , cognoſcende per hanc pro- cultatis rei, & ftatus fui,tenebatur:ad
bam ueritatis. huc ignorantia erit vincibilis , & pro
Refp. plurima hic occurrút diſcurie- inde cú peccato . quia talis ignorantia
da , quorum iā pars explicata , pars fu- non tollit voluntarium . Qñauté quis
fius explicabitur lib.feq. Imprimis il- diligentiam fufficiente dicendus adhi
b D.Greg. la regula , vt fit Theologicæ do & rinæ buille, hoc alterius & prolixędiſputa
lib 26. mo- cſõentanea ſanè , eft intelligenda ; quę tioniseft. f Nobis ſufficit illud funda- f videatur
ral.cap.16. à ſola intentione,peccati pecitrónem. mentum fubuertiſe, quo fupponeba- Vilt.in Rel.
D.Th. 1.2. Nam cùm peccatú fit triplex,infirinita tur ab aduerſario , ſólain intentionem de Indijs nu
9.76 . tis , malitiæ & ignorantiæ; 6 illud & bonain fufficere,ne quis pecce: facien me.9 . Vegs
Ć A&.3.v. ex ignorantia comittitur , bona cú in- do , & facere non oportuit. Ad Conf.1. li.6.in Cõc.
17 . tentione cómitti pot ; & peccatum tn Reſp. eain effe falfam . Quia er falli in Trid. c. 18.
d vide D. eſle. c vt accidere certuin eft, qñ vin- ijs quæ pertinent ad mores, & præce- Sot.in 4. d.
Tho. Os ibi cibilis ignorantia ett : tunc.n . bonam pta Decalogi , poteft efle Mortale , ſi soart. 2.9 .
Medi. 1. 2. intentioné, no prorſusexcuſare eum , quis fallacurpp ignorantiain rerum , uni. Bănes
9.74. ar.s. qui facit, qd ſcire debuit, fibi non lice- quas fub M.tenebaturlcire, vetenétur 2. 2.9.10.
ad.9.76. re ; certius ett ğ vt probari nunca me iudices ea,quę ad officium eorum fpe- ar.2.dubio.
art.z.Schel. debeat.d Soluin qd ab ignorantia oi- étant, & graue continent præiudiciú, 10. Valen .
in 2. d.22. no inuincibili fit, carer oipeccato;qa vc in noſtro caſu :cumque omnis error Sup.pun. I.
Valët.diſp. cenſetur oino inuoluntariú :vincibilis voluntarius quarumcunque rerú, ſem- Angl. in 2.
2.9.3 puét. folummodò minuitpeccatum ,affecta- per fit peccatum ex communiore& d.22.9.2.
6. q.s. ta vero auget.efficit.n. vt fit peccatú veriore fententia, contra Durandú ; fe- art.2.
que
 :

Libri IV . C.IV. Q.V. Se & . II 2415

quitur,quo errornti,pericul fueric lus eftPrinceps,qui Deilege aut iure

& maioris detrime hocofior
futurú pec naturæ abfoluatur; aut hocius , hanc
catum erroris grauius . hic autem de- æquitatem poflit, fine peccato,crafgre
trimenti eft inaximi, quia fouet fuper- di iudicado Principe iudices inferio
fitionem ,tentar Deum , & proximo res, lupremiquidem illi , & qui Prin
grauiffima infert iniuriam . Ad 2. refp. cipis immediatè gerunt vicem , dú có
judices qui tali arbitrio libero & ple- tra legis mentem non tendant; poſsút
no vtuntur ,nó iudices efle fed cyran- verborum proprietatem extenſione ,
nos, vtpote quibus in corde illud vel restrictione labefactare: alij hisins
Sic volo,fic iubeo.fit proratione voluntas : feriores, & à quibusordinaria folet ap
Et qui iubent potiùs, quàm cogno- pellatio ,falce in ciuilibus ,ele; illi ver
ſcunt; ideoq ;regnant potius, quàm iu bis ét legis aftringuntur:ú cótra ea iu-
dicant. Vllinè vnquam ab vllo hoini- dicant,peccare ceo fendi,ex cominani
ne vel à lege facta hæc tam laxa cócef. Theologiæ ſententia . - Notari digna
fio , vt ipfiliceatſolo vacare dolo ; ce ſunt illa D. Auguſtini ; In iftis temporis 2 D.Th.:...
teruin, ſeponere ius, æquitatem , & ra- libus legibus, quanquam de ijs homines indi. 2.9.99. Me
tionem , proprium vero ſequi appeti-. cont cum eas inſtituerunt. cum tamen fuerint di.2-2.9.6 .
rum , & fic quodcunq ; placuerit in iu- instituta egon firmata , non licebit iudicibus de art. 5.des ibi
Bann. Sie
dicio ftatuere> Deus bone, qua talia iu . iisiudicare,fed fecundum eaſde. 6 D. Greg.
dicia deciderunt? hancnè licentiá cri- ét fcribit ,à iudicib . iura diuina huma- Aragon.com
bui ab hominibus Chriftianis: qui ius naq; reuolueada, & cum reuoluerint, Sot. Itë Ca
& æquitatem remouet, nonne iuftitia fecundum id quod illis conftitutú elt, iet.in süm .
tollit; quæ omnisvel benigna æquita- iudicádum ; c & addit exemplu Moy- uerb.luder.
te ,vel rigido iure fulcicur?æquuin bo- fis, qui querelas populi femper ad Do Nauzr. Ma
numq; naturalis eft iuris; hoc tollis, fimioi tabernaculuin ingreflus refere- nual.c.25.
ab æquo bonoquè & iure fimul iudice bat , & iuxta quod Dominus impera- nu.5. com 13
b lib.de ue
permittis abire. Nó hominis, fed Dei bar iudicia proponebat . Nimirums ( ait)
iudicia iudices iudicare Rex ille Iſrae nos instituens, ut non ex corde nostro , led ex -ra religione
lis,verè dicebat : hominis eft arbitriú precepto diuino fententiam proferamus . Hoc c.31 .
1 :qui rationis, quęnos à belluis diſcri- tenebantur fequi præcepto Dei iudi- c cap.ſum
minat , & ratiocinatione præcedente ces Ifraelis, qui iudicare iubentur ,iux mopere 11 .
imperare humanis affectibus , qui qđ ta lege eis à Deo per Moyſem dacă , 2.9.3.
contra legis præſcriptuin ſæpè nitun- imò & Regi ipſi eadem neceſſicas in- d Deut. 17.
tur ; ideo iudices nolebat humanú ſe- cumbebat . e Sanè apud Romanos te- 4.10.
quiiudicium ,fed diuinum : quia iudi- ftatur Aſconius ſolitos iudices iufiu- e d. c. 17.
candi leges acceperant à Deo Iudæi . rādum in leges præftare, quod illis fo-;4.19.
ideò qui ſecundum illas iudicabat, me lemni formula præiretur.Nihil autem
morerat fe Dei iudicare iudiciú . Ad- pernicioſius , nihil periculofius ſeine
uerfarij ne hominis quidein iudicium iudicatum , ĝ fi affectui indulgere iu
amplectuntur , ſed belluarum : hoini- dex permittatur :appetitus verò ſemo
pis eft rationem quoquam ſemouere , tuså ratione ,nihilo pallione & affectu .
belluarum eft appetitum ſequi.qui er- melior eft. Abfit ergo à Deum timen
goiudici,ſemota ratione, proprio du- tium méribus, abfit à Chriſtianis ſub
ci appetitu ,permittunt ;nonne beſtiā , ſelliis , talis arbitrij plenitudo, qualis
non homine iudicatorio tribunali im- in 2.confirmatione proponebatur. Ad
ponunt ? Non ,non.qui legibus cõrem : 3..conf.Refp. Præſtare ſagas centú nocê .
pris iudicat,à Deo iudicabitur . Prin tes abfolui, ſ vt per talem probationé
ceps es,& legis códendæ habes aucto- innocens vna inulier condénetur , vel
ritatem ? iuftis quas culifti legibus, pa- periclicetur.præftare eas ablolui ſine
re ; non inetu poenæ , quam præfixiſi iudicis peccato ,qui licita oía exper
(hanc nemo a te expofcet) ſed metuletus; quam cum peccato & fuperftitio
gis diuinæ , metu legisnaturæ ,amore ne veritaté deprehendere , & crimen
honeſtatis , & decoris , & laudis . Nul- punire. Quid tibi ( ò iudex) proderit ſi
Q pro
 242 Diſquiſitionum Magicarum . "
prouinciam criminoſos liberaris , aiz impietatem nonconfeffi , fed profefli frantiper
tuæ diſpendiun facias? quid tibipro- kam pietatem ustruentes, pro camortë fub
dett benè cófulerealijs,fi tibi per pec. ireparati. Necminusparati in ferre, quiado
catum malè conſulueris ?Arilla date. ftabant. Itaqueirruens in eos populus ,nosas
rior fier dimiffa . tibi non nocebit ,fed hereticis fua ipfous perſedia martyresdedit.
fibi , confequerer illam Nemefis fua. Approbawmus želum , fed factæ non fuademais
De ſcrupulis quod additur,dicerélu . Hæc ille ,ex quibus patet hoc vulgifa
bens , Trepidaverunt ubinon erat timer . i ctam fuifle, & abs Bernardo illud faz
Eximatur femel hic error ex corāme Etum non approbari . Quomodo ape
cibus: erronea conſcientia ceſlabit.do probaret Canonum & peritus & ob
ceantur timere fuperftitionem doceá feruantiffimus ? Si dicas Bernardam
tur quā graue peccatum fit Deum ten ' loqai duuntasac,de præci pici nece illis
tare. Doceantar mortale peccatú effe, itlata , & hanc damnare; non indiciuin
no obedire Ecclefiæ , * quæ vniuerfim aquæ . Refp. D.Bernardum neceſario
a Naurrr. prohibuit vulgares purgationes.Non de vtroque intelligendum . Ná fi exa
Sup. 1915. puro me hac in refalli. vnam ex caufis men illud licitum.erat , et dicica inors
in fine.u.6 . curcanonicis et ciuilib.medijs vericam ex illo fubleclica. Nam polt culpa ita
peccat mor- té nó affec uantur, præcipuam efle cre deprehenfam , folebant itatim fappli
taliter. do , quod huic faperftitiofæ probatio cio tradi. Deinde D. Bernardus no ape
ni confidant ;ceteris , hoc est iuttitiæ probat illad examen , fed folunmodo
& Deo , diffidant , & ideò eas obeunt narrat quid valgò fa &tuin ; qá adhucin
negligentias. Nonne hocmerecurde caufa hærefis vigebat hæc probacio de
cipi & illudi ? facto , Principibus diffimulacibus, dec !
Vltimum arg pericur ex verbis D.Berſaris promptis ad parendá Canonicis 1
nardim Cant.Cant. ferm.66.inf.exo decretis;quæ pro æui barbaric pleriqa
ius narratione colligunt, hunc morem ignorabant.Refpondi arguméris fcri
miraculofum , & apud veterein Ecole- ptoris illius Carholici , & excepi ha
fiam in inore pofitum . sed reſp.verba Haseios amientatas: ounc viciffian , côo
D. Bernardi hoc non probare, & D. munis & veræ fentétixtela torquebo.
Bernard. poft Longobardorú & Bar
barorum in Italiain & Gallias irru S E C T IO II 1 .
priones ac imperia dia vixiffe ,nempe
poft annum . 1 100.vtantiquior illi au Proponitur deprobatur vera fententia
сtoricas quærenda fuerit in re ,qua an Negatina.
Tè Bernardum Stephanus Papa, & tpe
Bernardi Lucius3. & moxpoft Bed Enconis canonu:de alijs fit Cóc .
nardum Honorius 3.damnarunt: sed
nec B. Bernardus hanc cöſuerudinem Pectant fodices quignari prohibition
1
probat,nec laudat,nec Ecclefiafticam nis Pontificie, proba hat aquæ frigidę
morem , fed quorumdam tantum pri- in maleficij crimine vtuntur . In con
uatorum fuifle docet : notandú quoq ; dufione hac fuppono prohibirá efse
iHos hereticos de quib . loquitur ,fuil- probam ; quod probatum à nobis ſu
ſe Apoltolicos, & pauperes de Lagda pra.6 Nec valet Solutio aduerfarij , b sea.prec.
mo , & de Barulo dictos.verba Bernar iron -eſse inentem Canonu de hoccri in reſp. ad
di hæc funt; Prabatum est, mori maiseli mine loqui . Vis enim negatiuæ inde 2. arg.
gat, qui conuerti. Plerumque fidelesiniectis finiræ prohibitionis , ett vniuerfalis .
maribus aliquos ex eisad medium traxerunt. ideoq; pręcepta negatiua femper , vbi
Queſtifidem , cùm de quibus frefpetti wide- què, & oés ligant:widocent quotquot
banmur, onmia prorfus fusomore negarent ,exa Decalogun explicant. ideò qui dicit ;
minati indicio aque,mendaces inuenti Yuent. Non licereuti proba aqux.frigide; intellige
Cumq; vam negare non poffent , quippe depre- duselt , de purgatione cuiuslibet cri
henti aqua eosnon recipiente ; arrepro; nedici minis per talem proban . Neque ha
To freno dentibus, tammiferè quam libero cenas,quod toan Hus, hanc tinira
rionem
 Libri IV . C. IV. Q. IV . Sect. III. 243
cionem canonam illorú fomniauit ;vt bationein ęquè atque ego improbant:
de purgarione leuium cantum crimi & luonis rõneın ſup. Sectioneconfum
num loquerentur. nec modernusifte taui. Præterea Pontifex alius d aquæ dc. Mesin
fariptor tantæ adhuceft auctoritatis , frigidę & feruentis fimul mentionem nam in fi.
vteius interpretacio contra receptam faciens, veramque vocat popularem in- 2.9.5.
hactenus fententiam fit admittenda mètionem , vtramq; dicit factam fabrican
cuin nec vera fit. Nam canones illi de te inuidia , (h.diabolo hominum falui
furro , imò & homicidio loquuntur , inuid éte ) vtráq; æqualiter derettarur.
quod graue crimen eft.Cand commu- Aquæ ér huius frigidæ purgationem
nis eft, vt fuperius probauimus . Lucius III . vocar, e peregrinum iudiciune e c.ex tur
Probatur primò . Quia peccatúeft (nempe alienum ab Ecclefiæ inorib. ) rü de purg.
dictum , factum vel concupicum cócra & declarat inualidú . Sed & Innoc. z. cano.
2 lib.2.cðt. legem æternam , vt ait D. Aug. A fiue iudicauit eandern effe aquæ frigidæ ,
Taust. D. vt ait D. Ambrof. 6 Peccatum eft le aquę feruensis , & ferri candentis pro
Tho. 1.2.q. gis diuinæ przuaricatio, & cæleftium hibicionem . f Eft ergo fumınord'PP. f c.fenten
'71 . art. G. inobedientia mandatorum . Inter cete iudicio hæc proba inutilis, plebeia inuen- tiã ſangui
Schol. in 2. ta aucé legis diuinæ fiue æternæ mar- tio,peregrinum iudicium , fabricatisinuidia , nis.ne cler
d.35• data eft, vt oues paftorem fuú audiant, fuperftitiofa adinuentio , deftituta patri do wel monach .
b De Pare & Ecclefiæ capiti obediant; conttarg; cumento.Canonibus improbata . Qual
'radiſoc. 8. Carbolicis omnibus;ad hoc vifibile dam adfert aduerfarius anum . 156. ve
capat Ecclefiæ , pertinere deciſionem prober diuerfam effe rationem aliaru
rerum fidei : & eorum ,quęà fide depé. probationum , quæ prohibitæ . r . ( ait)
dent.Horum ex numero eft iudicare , illæ ſubibanrur (porè & vltronea obla
quid religionis virturi repugnet, quid tione :hęc à iudice iniungitur. Hoc ip .
non : fiue quid fuperftitiofum fit, quid fe vidit nou efle verú . nam ex d.c. Món .
non fit.Cuin itaq; Põrifex Roinanus, nam c.ult.depuerg. vulg. pater ét folitas
viſibile caput Ecclefiæ ( fremane hæ- iniungi à iudice alias; & exépla fupe
recici,vt luber) declararit probam feu rius allata docent ér aquęprobā (pon
purgationem aquæ frigidæ fuperftitio tè ſulcepcam . Ideò dicit 2.aduftionein
C c. conful- lam eſse :c illi non credere , & contra- naturalibus remedijs poffe per deino
uifli 2.9.4 . rium contendere : eft non audire Ec- nem inpediri : & ideò hanc probar
clefiarn , & proinde peccare, dignum- effe incertam . Quafi vero nő ponit ét,
què fe præbere, vt habeatur, ficuc Ech- vel ipfe fuftentare in aquis malefica,
nicus & publicanus:et proinde eft in- vel aliquid ei fupponere quod fuften
cidere in cæleftium præuaricationem rer.3.adfertex inalleo maleficar.quod
mandatorum . Si dicas, Stephanű Pa- fi duelli alicubi pornic permitei, inul
pam meminiſse tantú feruenis aquæ , to magis pofle probam ferri canderi
& non frigidæ. Vrgebo, eandem frigi- tis : item etfi peccent duellatores, in
dæ & feruentis eſse rationem : quia ge dices th excufari poffe. Refp. hæc oia ia
neraliter ibi fubdit pro ratione : Quod oftenfum euidenter efle talla . vlrimò
Sanétorum Patrum documento fancitum non dicit experientiam huic fauere proba
A ,fuperftitioſa adinuentione non eft prafu- tioni ( quod nec femper verum & , etja
mendum . Igitur Stephano Papæ idcir- olim illis alijs fauebae ) & pp Sacram .
co hæ probationes fuperftitiofx, quia Baptiſmi hanc aquæ eſſe prerogatiuā;
non repertæ in canonibus, non fancitę quod eft gratis conijcere, & fomniare
fanctorum patruin documento : fed ab vigilantem , & declinare pott Scribo-. i
hominibus vulgò prefumptę. Promânium .Conf.hæc probacio ,quia Diui.
aduerfarij vnd unius parris documen natoria ſors eft firperftitiofa ; fed hu
tum hanc probationem approbans : iuſmodi probatio eft quædam ſpecies
& videbuntur non penicusauctoricate fortis diuinacoriæ , ve docuifect, præ
veterum deftituti . Solus luo videtur ced. ergo eftfuperftitiofa. Maiorett
quodam cafu ferruin candens probaf- omninm Doétorunn, & certa: quia di
ke: fed aduerfarij ferri candentis pro- uinatio eft vna ſpecies fuperftitionis.
Q : Min .
 244 :: Diſquiſitionum Magicarum
a 2: 2.9.95 . Min . probatur ratione D.Thomæ . a
art.8.ad 3. quia ordinatur ad iudicanda occulta
Deifcientiæ& iudicioreferuata.prx.
fupponit.n. contraria fententia , nift
per aquam frigidam nó pofe crimina
deprehédi : Ai fi aliter, q per vulgares
purgationes,inueftigarinequeat,Ste-
b d.c.con- phanus V. Papa 6 definit relinqueda
Juluifti. illi,quifolus nouit cordafiliorumho-
minun.Etfanètemerarium ett,laicos
iudices occulta peccata ſcrutari velle,
dequibus nec Ecclefiæ licet iudicare;
ſed ei tñ ,qui corda & renes ſerutatur.
Hancconfirmationem cum 5.loco in;
finuaſset aduerfarius cap.1. certè cap.3.
fuo loco no diſsoluit.non.n . de tecré
tis illis prouidentiæ diuinæ , & maietta
tis glorięue Dei agitur in argumento ;
fed tantum de peccatis, quæ via licita,
omnibus tentatis , iudex nequiuit de
prehendere . Sed videtur eam velle fol
uere nu.173.dicédo, diuerlain eſse ró-
nem priuatorum fic occulta inquiren-
tium , & iudicum . nam iudices faciút,
yt vicarij Dei, & ex officio, priuati ex
mera curiofitate. Hæc reſponſio euer-
citur , eo g canonesdiſerie ét de iudi-
cibus loquantur, idq; carn quo ad ma-
giftratus, qua quoad priuatos prohi-
bent d.o.confuluifti.d.c.ex tuarum Mennă .
d.c.ult. & fanè æqualis vbiq ; eft fuper-
fitio, & Dei tentatio, & in magiltratu
hæc funtminus ferenda,ininusexcu
fatione digna. Confirmat.z.hæc pro-
batio : Iure Canonico vulgaresomn-
nes purgationes funt improbatæ , vt
parei ex dd . canonibus,& communi-
ter Canoniftæ ſentiunt: fed aquæ fri
c D. Tho. gidæ proba eft vulgaris probatio ; vt
2.2.9.97. patet , quia non eft canonica , neq;le
Summifta- galis .ergo elt prohibita . Dicent for-
r in uerbo te , eain eſse miraculofain . Sed tunc
TētatioDei, contra eos procederet arg. ſequens. ,
wwel Tentare 2. probatur concl. Tentatio Dei ett pec
Deum . Na- catuin repugnans religioni & primo
wiary. c . 11. præcepto Decalogi;fed qui vtitur hu
38. 39. es iuſmodi probatione tentat Deum . er-
feq. Calen. go hæc probatio eft peccatú repugnás
Vueff.capel. Ieligioni. Mai.probatur,ex coinmuni
Catechifi fententia DD . c. Minorverò , proba,
61 . fur auctoritate Honorij Pont.qui vul
dc.xlt. degari purgatione ferri candentis dicit
purg. unig. Deum tentari, d . & quod ille deyna
ſpecie aſseruit ;de ceteris quoque vul.
garibus probationibus cómunis DD.
Ichola intellexit,. eadé enim inom : D. Tho.
nibus eft ratio.quia vel poteft illud de d. art 8. ad
lictuin atiter deprehendi, & tunc nul- 3. ſum
la adeft neceffitas : & ideomiraculum mifta et Na
petitur à Deo citra neceffitaté, quæ eft uarr, Petrus
aperta Deitentatio : vel finon poteft Anch.in d.
iciri aliis medijsillud peccarum ' , tung cult. Binſ
iudex eft iniuftus, quide quibusiudi feld. d.q.1.
Alexãd . de
care non potelt , co o diuino throno
funt referuara,iudicium vfurpat. Sed, Hal.p.3 g.
fi benc cöſideres ſniam contra ſentien 45.mem.3.
Valen. 2.2 .
uis fcriptoris;ſemper hic adeft Deiten
tatio . Eteniin vult iudicem non deủe- diſp. 6. q.
nire ad hanc probam , nifi habeat fuf: 14.punc.I.
ficientia indicia ad torturam ; nec ad Turrecrepi.
alium finem , quam torturæ , hanc pro ad 2.9.4 in
bam cuecur. uide gua de hac re dixi praced. princ.nu.3 :
Sectio.in prin. Conatur hoc crimen ten e c.confus
cationis Deieuadere, quia figna & miluifti. en. q.
raculaſępè legimus in ss. perita ,ab nu.2 . & 3 .
Abrahamo,eius feruo ,Gedeone, cete
ris . Refp. cum Alexand.de Hales , hæc
non facta ad imitationem po flerarú
fed in fignificationem & figuram fura
ri, iuxta illud Apolioli, 1.Cor.10.0.17.
omnia hæcin figura contingebant illis.Quod
fi figuram non recognoſcas; dico,fpe
ciali Spiritus fancti instinctu vel iuf 2
fione feu reuelatione ea feciſse;nec ali
ter licere à Deo ſignum petere, f iux- f 2. 2. g .
ta D. Tho. aut magna & euidenti vei 9.178.ar.bo
litate, vel neceſitate id exigente , v.g.
ad gentis alicuius conuerfionem cer
to inde fubfecuturam ;vt A poſtoli &
alij Sáctifecerunt. In noſtro verò ca
lu , quia Deus fatis multa dedit media
legitima veritatis explorandę,neceffi
tas iſtaceſſat : vt fupponit Stephanus
Pontifex. Quod attinet ad Achaz: ille
per Eſaiam reprehenfusfuit, eo quòd
Dei fignu oblatum reſpuerit , ne Deú
honore hoc afficeret : quod , quid ad
sem quæſo a
3. Probatur conclufio , quia hic non eft
miraculofa Dei operario céfenda, fed
pactum Magicui cum dæmone. ergo
illicitum iuifwne fua ad hoc coopera
ri . Frobatur antecedés, quia hoc pro
miſcuè contingit ad projectionein in
aquam quam faciunt iudices Catholi
ci; & hæretici, ycconltat ; quiamaxi
mė
 Libri IV . C. IV . Q :
imè fiæc proba uigetinter hæreticos ;"
ſed hçretici nó faciunt uera miracu ła .
Si dicas hoc ad confirinationem fidei .
ipforum non fieri. Resp.nulla illos unſ ,
facere ad cnfirinationé fidei; că ordina
ria verò & continua eos facere ,ad alia
ré probandā,id nunſ auditů , nec cre
dibile . 2.probatur, Deus per nullos fa
cit miracula fine neceffitate; hic noel
fe neceflitare idonea , oftensúett.z.ue
re miracula Deus alijs miraculis nung
eneruat , qa veritas nequit impugnare
veritaté . Ergo fi ſagas no demergi fo-
ret verű miraculú, nung hoc aliis mi
raculis euerteretur.Sed legimus aliqn +
Deú per miraculü hanc immerſibilem
Magorum uim fuftulife ,adcò ut de fa
cto lagæ aqs demerfæ & abſorptæ fue
rint : Ergo illa uis iminerſabilis nó eft
miraculofa .Qd fubfunpliidprobatur
ex Hift . miraculorú ý Cæfarius colle
git,vbilib.9. narrat, maleficos quofdá,
qui , freti maleficijs, fupra fluinen am
bulabant, proiecta in fuinen facra Eu
chariſtia ,itariin demerfos fuiffe. Sidis
cas illud, nec in iu licio , nec a iudicib.
actu : Infeite noſsú,igitur hæc uirtus
immerſabilitatis nõelt a Deo tributa
maleficis, pro ligno certo criminis có
probádi. Na hi uerè malefici fuere , &
in deinerfi funt,ui facri panis Eucbari
Itici. Ergo miraculosè deinerfi.ergo
iniraculo poſteriore deſtructum prius
miraculü foret,et fi corā iudicib. corý
iuffu id actú fuiflet. Na vi miraculino
reſtringitur ad iudicú præsétiā .Vrgeo
quarto miracula Dei nunq fallúr, led
ſunt certifſuna & infallibilia ;hæcpro
a nn . 122. .ba fallit aliqu -Refp. a hoc fieri fraude
& dolo carnificis,vel ganon bene ad :
uertút iudices, & fide non habent,ncc
fatis confidunt Deo ; g tñ eratneceſſa
riú ad miraculi patrationé, sed contra, fi
ſit laga ( fecúdú uos mergi non potui
humana adhibita : quia nullæ uires hu
manę Angelis bonis minifterialib.pñt
refiftere; Et tń n.31.falli eftis ea a inale
fica erat,ui a carnifice demersa :tibi er
go ipfi rñdeas . Ité Godelin.ex litteris
cuiuſdam Nobilis Boruſi,ſex ſagas di
b li.3.dela uerfis uicib.cú uerè cóftaret ee reas, in
miis c.4.n. aqua gelida colligatis artıb.proiectas,
35 . fubmerfis fuiſse Icribit:b & de pluri
V. Se & . III. 2453
bushocidé affirmat loan. Althufiuse:
Cófirmat fagas aquis fubmergi pofse c Admonit ,
& folere Dubrauius Epif. Olomucen ad Iudicem .
fis li. 8 hift.Bohe agens de Vratislao Re
ge; Ide Vratislaus Gerardo Prafuli ac fratri.
Juo auxilio fuit in abolendis tellidifýzmago.)
rü portentis artibuli maleficis; quas tüc mul
ti uiri maliereſő,nimis licenter exercebant,më.
tes hominü faſcino turbantes, bouma pocus
dum lac, ſegetemgalienă pelliciètes atq ; ipfit
interdi elementa damoni uiolentia concutič
tes,per qua imprudens uulgus à fincera in Dež
fide euertebatur. Nec tamëaliter Gerardo ma
lis obuiă ire,quă percenſură Ecelefiaſtică licet
bat : că illinon pluris quam plăbeủ gladıă afli.
mabant.Ergo non fervi tuntū ,fed ignéquog ;:
e agră Vratislaus maleficis admouit ; alios
que fecuri feriri,aliisflāmis exuri,ſagasnon
nullas aquis fubmergi inffit. Atq ; hacanima
due fionein auctores amplius centü districta ,
reliquos definere artë vetită ,dănatăq; metu
fimilis pena coegit.audis fubmerfas aquis
fagas Boemiæ.ubitú iniraculi uis, quá
præté lus ? E ftugiüunú uideo,ad inqui
fitionéa Deo lubueniri , nó ad ſuppli-,
ciú.quafi nóilla ad hocdirigarur.qua-.
fi diploma de illa his noliris aquarijs
vllu ſit peculiare. Quod ét additur : de
iudicum parua ſeu modica fide; planè
impertinens eft,illa.n.dictis fcripturæ
locis exigitur fiducia in miraculis, quç
ad fidei cófirmationé edenda erat, no
5 ad Iudicú inquiſitiones, & nocitiam
pertinebat.Mat.17.0.20 .Mar.9.0,23.
24. & auté de Scæux filiis A & . 1941
fertur ,id uel codéreferendú ,uel ad ré
nihiloiao facit. 4. probatur hic pactú
interuenire, qa cu necnaturali hocui
contingat, nec miraculofa Dei opera
tione , reftat fieri ex vi pacti cú dæmo
ne,no quidé expliciti úel exprelli, tale
.n.iudicib.nullú nunc puto intercede
re (neq ; aliud probāt, quæ inultis dicit
auctor ille libriſui c.3.àn. 91. & quod
dicit eſse pactú implicitú cú Deo,id ia
probatú eit eſse explicitā Deitentatio
né. ) Sed dicimuscú primoaliquo iu
dice pactú explicitú intercefliſse demo
ni,uc dçmóad tale ſignü ,pderer occul
tń & lat és criinē ; nēpeut ,qux fagæ ef
sér,eas ſuſtineret,neinergerét ;poftea
( vt cöringit in oib.huiufcemodireb . )
alii iudiceshoc edocti, li illius primi
pacti,
 246 Diſquiſitionum Magicarum
pacti,idé obtinuerunt , atq ; ita iam ,et gationem procefferant,atq ; id ex dupla
ignari,ex pacto implicito operatur. Pa ci capite grauiter peccarunt. Primò od
Etú uero hoc implícuú intercedere pa vfi illicita probarione . Secundò quod
cet,quia fuperftitiones oés nituntur pa precipitáter ea yfi. Sed hinc colligo feri
a lib. 2. de cto implicito ut docet B. A ugug. al & proré ab alijs iudicib.qui fimiliter pra
doc.Chrift. cú eo oes Theologi.) Iege D. Aug.lo- xi illa utuntur, diffentire ; dú ipfe vult,
6. 20.22.4t co illo & feqq.cc. & deprehédes hic, & præcedere ante probam debere indicia
23. don do- fuperftitioné,et pactá implicitá uerfa- ad corcură ſufficientia: illiverò pucant ,
cui ca. 2.q. ri: quia effectus nec eft câæ naturali ad- a proba cum aliqua diffamatione pofte
s. equat uszaec ralis, vt a Deo deat merito incipi. Qua in re fortaffis loquúturina
per miraculü exfpectari.Cá ipfis fagis gis cófentaneè praxiordinariæ illi, fed
non intercedere quoad hoc vllü dęino reprob « .s.probaturhoc pactú , ex ina.
mis pactü non malè fencit, nec inualidè rib. Diaboli.conacur ille Dei iniracula
probat ille fcriptor à.n.97 . Nam in illo effingere . habere copatur fuos marty
exéplo quod ibi narrat clariffimè id cer res, qui funt hæretici, & inter hos lagz .
nitur,referā eius uerbia ; Quemadmodum io ficut Deus pleriſq; ſuis Martyribus
has adbuc aftate in prafe&tura Linnenfi , Dig miraculofe cóceflit ; vt aquis mergi nõ
cafeos inferioris Coloniéfis, accidiffe dicitur,gut poffent, in veræfidei confirmationé:fic
vetulæ quadam vidensduas mulierculas agua Diabolus præfligioto miraculo cona
tmtatas non fubfediffe, fed fupernataffe ; ipfa tur perfuadere hominib.éc ſuos Marry
and prafretū loci acehrrës, do interpellas,coulin res efe immerfabiles : & hoc pacto duo
tã ipſum quă ceteros ministros iuftitiæ prefen confequi conatur, 1.ve illa Chrifti mira
tes permouet, volens alacerrimè inftans, vt & cula fálta repurétur.z.vt falté ipfe equa
ipfa aquis tentaretar:ſe licet apud populit fufpe lein cum Deo poteftatem hfe videatur
Ha admodü fit de bac maleficiali barefi,ia the & præterea confirmentur in pertinacia
men innocentiã facã per hoc corã populo testată pſeudomartyres ſui, quib. fic perfuader
furere , indignãg hac fufpicione publico ſeexi- le eos feruaturuin in igre, ficut ferua .
there,welle.Annait importunè efflagitanti pre uit in aquis.Confir.hæc ró ga fi aliqua
festas,enceteri : fed hanein aquam projektam faga fciniecta in aquis verè poeniterer
Orridentixsſupemataffe,nequeutdemergeretur & animo ejurarer , Hatim mergeretur;
ve fandí peteret( quamuis id ftudiosèfuo mo- quia pactum ceflarer.
tufrufer aquas tentans)efficere ella ratione po 4. Probatur noftra concl. Non obedire
tariffe dicitur.Extra&tx ,ecquid earnifex fuori in fpiritualib . (cuiuſinodi ett id de quo
membrorã ipfa effet, interrogatur:potaiſſe infe- agius) Pontifici ma ximo, eft non obe
Rivielatam hoc effugiſſe periculum ,donec produ dire Deo ,iuxta illud; Qui vosaudit me aus
Ho accufatore, neceſſitasadeffet huic tentam- dit,qui vos fpernitme fpernit. Sed non obe
ni. Tandem confluentibus indicijs contra ean . dire voci & iufſioni Dei, eſt graue pece
klem compluribus, ipſa ante torturam quarenti carinn ; ergo vưi hac proba eft grauiter
bus refpondit,amafium fuñ fibifuiſſe,ut hoc peccare ,cum Pontifex eam prohibue
aque periculum ſubiret :fe illam liberatorem , rit, vt probarum initio huius fectionis.
en in ipfis aquis,famam vitamí eins adferera Min.probatur verbis Samuelis, wüquid
turum effe.Hac en pionelfonte prolata inci- vult Dominars holocauſto ea ridimas? ( 9.4.
heranda eadem fuiffet,nifi fèipfam in carcere neqnii magis gaudet Deus cede & lup
pridie fufpendio ſuffocaſſet. Cernitis in hoc plicio nocentiú ? nam & hi uocantur :
'exéplo ,tacitú pactüqa operatū in trib . prophetis hottiæ & uictimæ , ur docui
mulierculis, & quoad tertiâ præualuit alio loco ) non potius,ut obediaturvoci do
pacto expreffo cum tertia inito.quiavo mini ? 6 ( vt non rendatis, o iudices ,có b 1.Re.us.
lebat dainon hanc rogo tradi , vel falté pra Dei prohibitionem .)Melior est.n.obe 4.22 .
Recari ,moraliter certus impenitentem diëtiaquam victime:et auſcultare magis gră
obicuram . Iudices autein ifti non funt offerre adipem arielum . ( Suaviorelt Deo
ficuti ſcriptoris illius ſium , quia non odor obedienciæ , & humilis fenfus ve
Lifficientia habéres indicia, ad folas inu 1tri fubmiffio, quam nidor aduftarú ex
lierculçimportunas preces, ad hac pur ueritis probationib.lamiarú püras ma
nus
 Lib . IV . C.IV. Q. y. Sect. II. 247

hetes veftras & méves amarDeus Cubmif eſt erronea: vel faltem prorſus temera
fas præceptis vicarij fui;non rogos, nó ria. & ideo moneo fcriptorem , uç retra
pyras , non cuiſfas miſerarum coorra éter, & legat quæ Scholaſtici ea dere
canonum præcepta examinatarun,dá vel quz ex illis & ex PP.optimèMoli
natarúq;) quoniamquafipeccatum storio na , & Valentia. Necad rem perti- bl. 1. de of.
Lundisepugnare,& quos fceluesidololatrianad nent, quib.fusè agit, ut oftendat dæmo guasto €.1e. ,
te acquefore. quid accómodaciusad pro ites in aquz nibil míraculi hactenuso ne innita
bandun , haoc probatn canonico iure fendible.Non.n.fequitur alias nó fece -'ris.5.dibi
ueritam , ad ariolacionem fortis diuina runt : ergo nec tuncpoterant, nec ounc Ab & Dd.
soriæ, & manganicam diuinationé per poflunt. Et quod dicit. Prifcos marty- de Conflit.
tinere? Non dicimus illic Samuelen de res idcirco diuina virtuce fupernatalle; fusè Tab.in
fagis,an probatione locutum , non ita id idin nosdocuimus fenrétiam noftrā auth. Norriſ
defipimus : fed dicimus hoc ab eo pro- roborare . Sed nequeeft werum nullos fima n. 22 .
batum ;inobediériam , quæ fit prçeextu manyres Chriſti fubmerfione necari C.de inoffi.
alterius boni, Deo ingrara & ariolatio potuifie. Lega Surium , lega Baronij. teft.
ai fimilem effe.hinc inferianus, cú hoc Martyrolog . & Annales, inueniet com
fit inobediétia valdè fupilis illi Saulis plures aquis fuffocatos. nolo immora .
inobedientiæ ,vt otienduidem quod il- ri,quia hocelt to fupery,op .
la meruit ,mereri nomen , & in eandem 5. Probatur concl.quia Iudex fine caufa
claffem reduci. Aduimus hoc argumen fufficiente, & prægoante recedens aco
ruin ab aduerſario vifum , ſed non de- inuni fententia Iuris interpretum ;pero
pulfum.lege quę fcripfi à2. 123 sd 127. peram iudicat, r & proinde peccat, vt
& videbis meueroindicere. Quæ uero & Doctor cölulens fine idoneo funda- c Ant.Ma
mox fequunturde dæmonuin potefta. mento codira illain . d His addimus via Cors. in
re in corporib.deferendis & finilib.ad Corollaria quæ fequumtur ex prædictis tract. de có
rem nihil peainent. Nam conari nega- primum iudicem , qui hac probà fueric mun. Dd.
re,uiin dæmonum in corporib .mouea vfus, poffe cóueniri actione ye poflunt, opin. lib.3.
dis,velin elevandis, & luftinédis in a- qui iniuttè aliqué carcerimanciparúte infpečt.1.
qua,id ſanè foretin philofophiain , & i.si, cum non adfincalia ſufficiencia in 2
Holçailmas in Priſciará egimus de his dicia ad torturam , propter adminiculó d lonecma
li.z.vbiér docuiinus,uera per Saranam huius probationis vulgaris reú fubdar giftratibus.
odi miracala non poffe;hçc & eadéoia toruurz ludex, peccabit , & tenebitur 32.de iniu
D. Binsf. breuiter, fed folidè docue actione iniuriarú utſupra ,etiamfi reus Kirchou . Gõ
ra , ideò contra illum ,qui hic miraculú in tortura non farexcur .quia iniuriam mun . opin .
nullú agnoſcit( utnec ego ) rota illa di feck indebitè torquendo, viindicija iu Cent. 5.con
putario & Arzquerra yuz.128. vf6149. re improbati. f Quod fi reus tormen- cl.30. Go
& quę porrò tubdantur;a Deo ralé po vorum vi confiteatur,conferko erit oul delm . ſu.n.
teftatem eludendi iudices dæmonino la , quia vi extorta ; & iudiciú ex ea ſub 30.
permitti,ea planè non probantur fatis. fecutum nullum , & fententia irrita .ge d.c.fniam
Cogitneaduerfarius hic extra chorú Et per confequés Iudex talé fupplicio fanguinis et
nonnihil,ur eum fubxfequar. Multis.o. morcis afficiens ;bomicidij reus eft.com d. c.ex tur
conatur hic ſuadere dæinoné hoc in a ram Deo.quia occidit, quem non habe rum .
quæ elemento non poße ; quia dæinon bat jus occidendi.Notádum camen có- fl.pe. D de
ett ex eleinento aeris copactus, nó aquę feffario ,ut diligenter perſonam iudicis quaft.eft co .
fed faciliusia inuicem operatur & pof confideret. Nam fi calu aliquo fieret ,ut Dd teftib.
funt, quæ funt ex eadein elemento co- labpraner ignorantiainuincibili(quod Vinio , plan
pacta;ergo facilius deinon operatur in vix puto poße bode céciagere ) dininu Claro, citos
atre,quam in aqua. ergo non quia pót nis effet a pcccato in foro pindi: fi labo- fequitur
a in 1.p.g. corpora luttinere in aere, a ió parest in mu uincibili, pro magnitudine & pro- isinfe!d.fit.
9.55 . aqua, Resp hoc tantum probare poffer, babilitate iguorantiæ decrefcet pecca- et dicain de
& difficilius faciat in aqua. Sed neque cum . Hanc puro & leram & fecuruin hac re lib.
hoc probat. nam inaiorargumenti, da de hacaquçfrigidæ purgatione fenten fcq.
moneefie coinpactúex corpore aereo ; viam .
QVAE.
 248 Diſquiſitionum Magicarum . cis
uerò non ,ut fuperiuspuer innocens, uninouein
QV AE STIO VI. que illorum figillatim de altari tollat,( ei qui
Sortem fuam effe cornouerit rogat; cuisis fortem
De quibuſdam alijs vulgaribus extrimam eſſe contigerit ,ille homicidij compoſi.
prabis. tionem perfoluere tenetur :ceteris,quorum fortes
prius leuata funt abſolutis.Siricus etiamco
Vædam eft probatio per pondera munis Francis fuit , certare cruce non fo
Q & lancein .nam in eadem Germa. ret aliud,quam ſic indicio crucisconté
rria appenduntſagas, & aiunteas ultra dere ; & stare ad crucem foret, conuenire
Certuin põdus ( nempe librarum 14. uel cum aduerſario, ut ſtent ambo crucis iu
15. ) deprimere non poffe quantumuis dicio,quod fortè uerius.
fint proceræ vel obeſa . hoc ét Reckius 3. Huc pertinet fortitio illa quatuor
dánat lib.de proba aqua frigide an.41. Ego Conftantinopolitani imperij candida
idem de illo dicendum puto , quod de torum , Alexio Murziphlo fuperato,
alijs vulgaribus purgationibus.nempe quain , Bonifacius Comes Montisferra
niti pacto dæinoniaco , ſuperftitiofum ti,Balduinus Flandriæ Comes , Ericus
elle , & cum Dei tentatione coniunétú. S.Pauli,& Dandulus Dux Venetorum
Canonibus expreſsè non prohibetur , pacti,ut in æde Apoftolorú, pro nume
quia eft inuentum planè recens. ro candidatorum ,quatuorcalices ordi
2. Eft quoddam ſortis feu purgario- ne collocarentur;quorú unus folus ho
nis genus percrucem ,de quo fit metio ſtiam ſacram contineret, ceteris vacuis
a l.3 . fol. in Conftitu. Caroli Magni, a vbi iubé eoſque totidem Sacerdotib , traderent,
62 . tur litigantes cruce ,aut fcuto, & fufte decer vad cuiuſque Principis nomen vnum
tare . & in Capitulari, vbihabes, campo tollerent , & eis redderent: iinperium
vel cruce contendant. Ex his locis crucein vero illi deferretur , qui calix obrigifler
fuiſſe genus armorum quidam volunt. Chrifti Domini corpus & fangninein
Ego no aſſentior. ſed puto fuiſſe genus continens. Sed merito poft, illis pactio
purgationis per fortes, quib . fe ad cru , ifta diſplicuit , & ius defignandiquem
cem aliquam eimanus imponens , uel vellet,communib . ſuffragijs in Dandu
eair amplectens,quis ex purgabat. Sa- lum contulerunt, narratNicetas in fine
nè illis locis cruci, campushoc elt duel Annal.
lumn opponitur, & in teftó Caroli Ma 4. Huc pertinent quidam olim qui
gni apud Nauclerum ;fi accaſator contenderes aliquas abiecere, ut ex earú recupe .
re voluerit de ipſo periwio ſtentad crucem.Cru ratione cognoſcerent, fibi delicta ſua di
ce ergocontendere, non aliud quam ad cru iniſia a Deo . hoceniin eft Deum tentas
cem ftare. Stare verò ad Crucem quid fit ne re ,nec licet , nifi habita reuelationead
ſcio ,nifi id quod dixi.Crucis iudiciú ét hoc faciendum: quod credendum deS.
Friſones ſuperſtitiosè exercebāt,ut do Attilano Zamorenſi, de qno Marineus
#cet lex eorú 14.fortes raleseſſe debent.daotas Siculus lib.5.rer.Hiſp. & de S. Arnulpho
li de virgu preciſi,quostenos vocant: quorum ex Lotharingiæ Principe ; Erenita , &
unus ſigno crucis innotatur,alius purus dimitti Metenfi Epilcopo , dequo Fulgofus lib.
tur,et lana munda in uoluti,ſuper altare ſeure 6.cap. 6.
liquias mittuntur , & presbyter fi adfuerit,vel
fi presbyter deeftpuer quilibet,'unü de ipſisfor
tib. de altari tolleredebet , interim Deus exo HAEC DE CUNCTIS
randus, fi illifeptëqui de homicidio commiffo in
Magiæ generibus di & a , & ter
Tauerunt,verum iwaſſent,euidentifigno osten
minus Iunto Tomi Secun
dant.Si illum qui cruce fignatus eft fustulit,túc
unufquifq; illort feptem faciat fuam fortem ,i. di.
tenum de uirga ,és ſignet ſigno fuo, ut eum tã
ille, quam ceteri qui circumſtant,cognoſcere pof
fint,do obuoluantur lana munda, es altari ſem
reliquiis imponantur;con presbyter fiadfuerit,fo
 INDEX RER V M

ET VERBOR V M.

T OM I II .

Alexandrinorum Ba &xmvrouíov. 179.col.2

163.col.i Alexius Brana. 178.col.2
A Abbatestresphiltro necati. 14.col. 1 Allabius . 178.col.
Aborſusper maleficia . 35.col. 1.2 B. AloyſiusBertrandus. 140.col.2
Abortivi exciſi a magis . 32.col.2 Alphonfus rex Aragonum . 68.col.1.179.col. I
Abraham an propheta . 108.col.2 Alphonſus ſapiensRex Castellæ per aſtrologiam de
Abraham Genethliacos conuicit. 178.col.2 ceptus . 179.col. 1
Abrahamı humilitas . 133.col.2 Alphonſus 1.rex Neapolitanorum . 106.col. 1. in
Abrahe feruusfignum petit. 146.col. 1 principio .
Abſtracta pro concretis. 113.col.z Alphitomantia . 161.col.1
Achat quo liberos modo per ignem luftrarit. Alfatica fuperftitio. 161.col.z
159.col.2 Althea fiipes fatalis Meleagro. 38.col.
Acharis potus. 164.col. i Aleuromantia . 161.col. 1
Achamifurtum . 146.col. ] Amaſis maleficiatus. 52.col.t
Acredulaprenotio. 183.cd.I Amatorium maleficium quam noxium menti, cô
Acupuncture . 30.col. 1 corpori,e quare. 13.col.2
Acus per cutem prodeuntes,cc. 47.col. 1.ź Amatorij veneficij materia, & exempla. 8.col.1.2
6. Adalbertus. 138. col. 1 Amatorioneſolo maleficio abutantur rebusfacris ?
S. Adalberti Anathemafalfum ,quod eftAdelberti imo & alijs maleficijs Sacramenta prophanant.
hæretici . 89.col.2.in fine. 8.9 .

col.2 Scriborij probationes reiecte. pag. 228.

Adolphi Amatoriorum veneficiorum huius aut defcriptio ,
facrilegia varia . 9.10
Aduocatorum veterum fuperftitio. 162.col.I Amatoriorum maleficiorum ingredientia , feu ma
Aedesiy fomnium . 194.col.2 teria. 9.col.1.13.col.2
Aegyptiaci dies qui,fusèdoctum . 80.col.1 Amatorijs ueneficijs uoluntascogi non poteſt , bene
Aeromantia . 157.col. 1 turbari coricupiſcentia , ego fanguis efferuefcere
Aeſculapij templo cubabant. 113.col. 1 donc. 10.col. 1.Ž
Aeternitatisparticipespropheta quomodo.1o9.col. Amethisti geftatio fuperftitiofa . 162.col.z
2. circa fin . Amniomantia. 162. col. 1. eius origo eo caufa .
Agamemnon . 196.col.1 Amoris prafes quidam Damon . 42.6 . I
Agnus caftus. 15.col.1 Amoris remedia naturalia , fuperftitiofa , divia
Agnus Scythicus . 162.col.2 na.Is.col . 1.cum feqq.
Agreſtij heretici calumniatoris mors.. 206.col.1 Amphiarai templum vaticinum . 18.col.r
Alatoides membrana. 162.col.1 Ana , quid Cabaliſtisper Aleph Anale, con quid per
Albigeriana viſio. 144.col. 2 Ain . 86.col
Alcmena partus. 37.38 Ananiſapta quid.com unde ductum , fusè diſcuti
Alchindrinæ liber nefarius. 171.coli tur . ibid .
S. Aldegundis. 139.col.i Anabaptiftarum fomnia . 194 col.r
Alea cur probibita . 199.col.1 Andronicus Imp. 153.col.2.Sacrilegus..colum . I.
11 Aleuromantia. 161.col. 1 ante med .
Alexander Hymenaus. 62.col.i Angela Boeema. 128.col.
Alexandri Magni fomnium . 195.col.z. B.Angela de Fulgino. 43.col.2.136.col.1
Alexandri Magni viſo. 114.col.2 Angeli populorum cuftodes. 177.col.s
Alexandri Medicis percurſor prafignificatus . Angelica ars. 74.col.z.
190.col.s Angelis dataprophetia chr, 108.109.col.s
R
 I N D E X
Anguilla perfetta eie&laperpofticum , danposter in Armá maleficio imbuta,gladius,arnulus. & c.37.
uolucra fatusſolita omnis . 42.col. I col. I
Animalia anipſa prenofcant, quod fignificant. Armorici Baronis infanticidia. 56.col.
18.col.z.in fin.de feq . Arnulphus Lotharingia dux: 248.col.2
Animalium noxiorum exorciſmi o coniurationes Arnobij fomnium . 198
que licite . 83.col.l.2.Có fega. Aronenfes energumene quomodo a damone vexa
Animantium preſagia. 183.col. 1 te do quadam liberate . 132.col. 2
Annos Có tempora qui colant. 8o.co.i Arreptitij feu obſesi. 148.col. 2
Annulo quodam empto Princeps deceptus in ludo . Arreptitiorum reuelationes falſa. 123.col.z.
156.col. 2 B. Arfenius. 138.col.2
Antechristi nomen curper 666.fignificati .170 . S. Arſeni dottrina de damonum lueta de varijs in
col.z.
fidis . 137.col. I
Antechrifti tempus vane pradixere omnes . 178. Aſeletarionis pradi&tio & mors . 178. col.1
colia
A Juni ueneratio . 15 7 col. 2
Anthropomantia . 161.col.2 Alp.domantia. 158
Antigonus . 196.col.i Afaffini qui. 37.col.2
Antipathia hominis cum demone. 139.col.2 Allumere quid . 117.col.1
Antonius Cardinalis Granuellanus. 181. col.2 Aſyriorum fortitio in bellis. 166.col.fi
S. Antonij regula ad difcernendas reuelationes, ex- Aftirites lapis.
plicata. 139.col.2 Aſtra non funt certa oium enëtuü figna.176.col.2
D. Antonio conſecrădi porcos origo é ritus. 84.00.1 Astragalomantia. 166.colas
Antonij Verdery error. 186.col.i Aftroiatri . 180.col.1
Antonij Tiberti Cefanatisdiuinatio. 185.col.2 Aftrologi quiexcufandi. 145.coliz
Anns ,gue vultfomniat. 126.col.1.in prin . Afrologi que nequeāt pradicere.i74.col.1.de feqq.
Apollo Myricaus . 161.col.2 . Aſtrologi fæpèhabentpactü că demone.178. coledo
Apollo 1[mennus . ibid.col.i Astrologorum peccata que o quanta. 174. col.I,
Apollinis varia oracula 147.col.1 cum feqq.
Apollonius Tianaus . 145.col.i Aſtrologorü diuinationes cur aliqñ vera. 178.00. T.
ApollonijTianai iadt intia . 153.com Aſtrologis vera dicentibo minuserededi.190.co . !
Apostaſia a fide. 62.colii Astrologia quatisor partes diſcuſſe . 173.cữ ſegg.
Appa e Gelaut tutat& caftitatem . 16.col.2 Astronomia e Alliologia diſcrepăt. 17.3.20.1. A
Apparitiones Angeli,có Deipare. 209.col.2 Athenais euecta adimperium . 178.col. ,
Aqua an oderit maleficas?quod no.2 29.230.231 Atheiſmus ex Caluinimo pullulat. 43.color
Aque afcenfusmaleficus . 40.col.z. in fi. Attilaus . 248.col.z
Aqua rarefactio orcondenſatio facillima . 48.col. Atrila mater . 194.col.2
L.initio . Augurium quid eo quotuplex. 164.col.1.2
182.col. 1.2 Auguria oblatiua e impetratiua que.
Aquarum preſagia .
Aquila Ponticuscur pulfusab Eccleſia. 175.col.1 Auium reſpectu awgurij nomina diuerfa.165.col .
Aquila Britannus. 116.col. 1 Aurium tintinatio. 26.col.z.
Arabsfignificat Patronem . 173.col.2 Auriginoji morbi curatio . 20.col 2
Aranea ſpecie demon . 62.col. 2 Aufpicium militare ex acuminibus. 166.col.i
Arbitrium liberium abſolutum Iudicibus non com Aufpicia pedeſtria . 165.col.1
petere. 241.col.1.2 Aufpicia.quid eg qualia 164.coli
Arborum ,herbarumdon florum prognoſtica. 18.00.2 Axinomantix . 157.col.2
Arcarius demon in Miſnia. 148.col. B
Arequipanum prodigium . 181.col.z.in fi. Abyloniarnm foeminarum cöfuetudo fondue ,
Aretinorum forzs. 154.col.z.circa fin . B inis proftituendis funium qua tendebantur,
Argentinenfes quid in heretici. 219.col' es rumpeban tur,mosexplicatus. 11.col.2
Ariobaldus Dux Longobardorum . 61.col.z. Bancus rex. 172.col.2
Ariopharnis Thracum regis iudiciim . 105.colis Baptiſms aqua quo pacto caufa falistis. 231.col.2 .
Ariolatio quid co unde dieta. is8.col.2 Baptiſmiritus defenfi. 85.col.
Arithmintia duplex . 170.0012 Baptiſmali oleo con aqua abutunturmalefic.9.col.2
261.coliz Barde fomnium . ' 195.colii
Arlund Schice...
Bா -
 TO MI SECVNDI:

Bartholomai Coclitis pradi & iones. 190. colum.i . Celorum influětia poffunt fpecies in phantafia pro
mors.ibid . ducere. 163.cdr
112.col. 2.inf. Caietani quadam fententia explicata. 72.col.2.
Bafina Frane.regina fago.
Baſilacius fanaticusqualis. 143.col.z Caietani excufatio reie& a . 77.col.2
153.co.2 Calix pro forte . 198.col.2
Bafilius Imp.
Batauss miffamirri dens . 66.coin Caligulam Gefonia fuftulit. 13.10.2
Beelzebub Numen Acaron 146.col.2 Callie templum in Gargano. 118.col .
Begardi. 124.col.2 CalumniatoresSan &torum puniti. 62.col.i.eos
Begini Begardi. ibid . Caluini error de baptiſmo. 230.col.2
! Balomantia . 166.col.2 Caluiniani amiti demonum.corum parcuntimagi !
Benedicere animalibus fraperftitiofe non.licet . 83 . nibus , varia exempla. 59.col.1
col. 1 Caluiniani ofores virginitatis 61.col.z
Benedi & tionis men ſa omiſſio noxia. 63.col.1. Calviniſte precurſores Antichrifti. .co.z
Berlin enfes malefica quo pacto glaciem procurent. Caluiniftarum reuelationes . 141.col.z
30.col.1. in fi. Caluinistarum vexillum effigie damonis infigne .
D.Bernardinus Senenſis fontem di minatorium ob :59.col.2 .
ftruxit. 1 $ 4.col.2 Cambronenfis Deipare imago , Duellum.e minas
Bernatium maleficorum fumma impietas. 30.col.1 culofa Clinici vittoria. 209.col.l
Brigitta Sueca , do eius reuelationes defenfi . 128. Cameracenfes quidam beretiti. 218.col . ,
Campanarum oſtenta mira . 161.col.1
1 colum . I
Birgellenfis damon . 43.col. 1 Cananaus fignificatmercatorem . 173.col.2
D.Blufi patrocinium animalium . 84.col. 1 Canoniftarum quorumdam error . 239.col. 2
Blaſphemorum pena de exemplo. 62.col.1.2 Laparomantie species . 150.col.1
43.col.2 S.Carilefus. 69.col.z
Bohemio magi praſligie.
Pohemia ſpectrum mortis praſagun . 165.col.2 Carnium efus. 15.col.2
Bohemafaſcinata uiros occidere, 30 Carolus Magnus imp. 106
Bchemefage demerfa. 245.col.z. Caroli Regis Franc. morbus ex maleficio. 34.col.
Boleſlaus a canibus deuoratus. 61.col.2 Caroli Calvi auiditas 214.col.2.221.col.s
Boyaron a venefica. 49.col.2 Caroli Mansfeldij Comitis mirus morbus ex male
Bonnenfis vetula combusta per indicium probea ficio. 46.col.2
qua . 234.col.1 Carnifex à malefica lafus in ipfa inftitia executio
88.col. I ne . 31.col.c
Bonum hominis rei quod.
i Bonum iudicantis quod . ibid. Carnifex à maleficæ iam rogo mandandalefus af,
Boni cu a demone uexentur. 42.col.2 faru . 57.col.1
Boni minoris fuafue Diabolus folet impedire ma- Carthaginenfis mulier ex falfa reuelat. caufaſchif
ins . 135.col.1.136.col.2 mati. 120.col.z.prop för
Bonis nocere poffunt, fed rarò ,malefici.56.col.2 Catarina Raconfie reuelationes. 133. colum . 2 .
Botanomantia . 161.col.2 & feq.
183.col.i Chatarina VValthers mirusmorbus ex maleficio ,
Boum pralagium .
Brabanticefuperftitiones dua . 88.col.2 42.col.i.
Branchidarum oraculum . 147.col.2 Catharina Senenfis reuelatio de concept. B. Marina
Brafileenfium eniropolia. 190.col. 2 virginis difcuffa. 129.col. 1
Braue miles Hifpanus aleator ndamone in altums CatharinaBononienfis decepta. 121.col.
Sublatus. 64.col.2 Catholiad Ariani Epifcopicertamen . 217.col.2
B. Briccy miracula duo. 216.col.2 Catonis di &tum acutum . 76.col. 1
Brigida Scota. 128 Catoptromantia. 155.col.1
Brutafulmina. 164.col.2 Catoptromantia in cuſpidefplendet. 167.col.i
Bruxellenſis muliercula diuindio per fomnium di Catochos, a Catalepſis. 117.col.2
: fculfa . 196.col. 1.2 Cantele pro aqua frigida reietta. 234.col.s
Burchardus Halberſtadienfis Epiſcopus. 208.col.i Celta didi Germani. IS 4.col.2
C Cephaleonomantia. 157.col, a
Adauera quomodo lancinent fiuein patibulis, Cereris oraculum. 155.col.2
Chiwe in humalas. 32.col.1.2 Cariti . Cereritti. 44.col.
R Cer .
 .II N D E XT

Gertamen durum veneficorum mirabile. 31.col.1 Cöſtãtini Ştephati aſtrologi diwinationes 178icos
GHAB AR guid, vnde CHABARIM . 167.col.i Constantinopolitani Circi malefica imagine 39
Chaldai qui dictis 173.col.2 col. I. :
Gharibertus. NMS 145.col.1 Gonftätinopolitanum imperii quo patto forte obue
Charichrist Hibernie. 79.col.z nerit Flandria comiti. 248.col. 2
Ghildericus rex Francia . 122.col.z.in fi. Contagio quomodo hauriatur. 20.cdad ſega.
Chinarum divinatio per duo lignai 166.col.z Coponus ficarius. : : 2. '190.col.1
Chiromadtig quotuplex ,enque licita , que contra , Gonvadittiones defenforis proba aqua frigide.133
185.col.2 . 235 .
Chiromātia fcriptores,prohibita
, lectionis..186.CO2 Contumacia inobedientiaquepæna . 60.col.I
Chorion . 162.col. Corinthi lrx. 187.col. a
Choſen few Effen . In.col.D Cornicis praſagium . 183.col. 1 ,
Chriftuo fenfu propheta . 109.col. 1 Corpus imago animi. 188.col.1
Chrifti Dominifactum cacum lamantis. 85.col.2 Corporis difpofirio q expoſitæ illufionibus.125.col .
Chriftianistur obicéta infanticidia . 34.col.D Corporinaturaliter ferrum & alia metallica certo
Chriſtianus Comes de Oldenborg. 214.col.2 confirmata artificio innafsi non poffe 46.col.b
Chrifmatis vis. 66.col.2 Corpori bumano ex malis humoribus interdữ dura,
Cincraria diuinatio. 160.cd.2 ut top hos , spinas , conchylia dci innafci. ibid.
Cingari quale genushominum , unde ortum . 186. Coſcinomania. 157.col.t
col.z. dom feqq. Craſſus. 78.col. 1
Circi Byłaceni statua fatales. 39.col.2 Crateris impium confil. 15. col. 1. cit.fi
Ciferna in apbaceno templo. 154.col.z Creature quo modo laudë Deinobis proponãt.23 1.
Citatio ad comparendum coram Deo, een varia eiuis. col.z. )
exempla . 205.col.z Cribro dininare. 157.cola
Cleidomantida 157.col.3 Criſtallomantia. 155.col.z. pæna . ilid .
Clemens V.citatus coram Deo. 206.col.1.208.co.2 Critomantia , de Crithria mulieres. 161.col. 1
Clementis octain billa . 212.col.i Crucifixt imago fanguinem fun dens. 37.col.1
xandiotsins. 76.col.1 Crucisfignum quamvim habeat. 85.col.2
xamdaniSesziquid, g xamóige 153.col. 1 Crucis fignum contra illufiones. 131.col.
Cluniacenſes monachi Alphonfum Regem Arago Crucis ſignaculo difcernuntur illufiones. 134.col.2
nie ex purgatorio educimt. 68.col.1.2.leg. Crucis fignum opponere viſioni feu reuelationi.
Cogitationes an nota damoni. 144.col.1.2 I 139.col.i. .
Cogitationes quo factoMägi divinent. ibidem B Crucisfignum pratermiffum noxium . 63.col. 2
Cohoba ſemen .. 124.col.1 Corice certare guid . 248.col. i
ş. Colete prudens humilitas. 12 1.colz Cubabant olim in templis ad fomnia captandit.
Colonienfis virgo. 62.col.z.in fi. 18.col...
Colophony tates. 147.col.z.in fi. Cuboman tix . 166.colis
Cometarı:m ſignificationes. 180.cd.2 Enltrum excernens deglutitum . 47.col. 1
a
Comitiffa fette Caluinian venefica per adulte ra Curioſ ita s. 69.co l. 2
154.col.3
iuſſu mariti occiſa. 46.col 2 Cyanea ad Lycum .
Conceptio B.Virg. Deipart immaculata defenfa că Eyrus. - 196.coli
traguandam pratenfam reuelationem . 141.1 D
Condei principispréfagia. 194.col.2 ABAR. 116.col.1.in med .
Confeſſionis vis. 218.col. 1.219.col.1 . 156.col.2
Congelatio. 117.col.2 Damon pro anima apparet tuoeataa 53.col. 1.C.
Conirétatio quid . 106.00.2. quotuplex . 173.col.r dem ſolet mentiri ſe animam . ibid . paulo post.
Coniectatio iudiciaria ex aftris quatenus licita. . Demon cur, vtaturætate puerili ne diuinationes.
125.col.z. .
foto 173.col.i.
Coniugibus vitandat hittra. 14.col.z Damon quædã per ſe nõ «que pot acp alios:70.00.2
Coniugum intcmperanria . 61.col. 1 Demoncur potiusper alios quam perfe, maleficio
Corrad. V Vimpina multa fublegit clam ex f'eco. noceat. ibid. in princip.
168.col. 1 . Damon non habet corpus dereñ necaliud. 229.00 !
Contadi Marpurgy inguifitio. 213.col.2 Denon alligatus loco per Maguim . 49.col.
Damon
 TO MIIS E CAV N D I.
Damonmaléficas fuftinet,nemergantur.229.co.2 Dies SS. Pauli, Vincentif, Vrbani,Ioannis,Annun
Demon Jomnijs deludens. 49.col.1.2 ciationis. 8o.col.j
Demonis fraudesin oraculis reddendis. 144.col.2 Dierum fauftorum ne infauftorum obferuatio.79.
Demoni permittit Deus aliquando ladere , iudi col.z.colega.
235.col.2 .uerf.fin . Dina foffa. 161.coli
!! cesdecipere.
Damoni ſedetonere vel eum in uscare quam pericu Diophanes magus. 15 7.col. 1
> 'lofam . 1.1.011 . 62.col.z :63 & feqq. Dire . 165.col. 1
Damoni homines traden dipoteftas. . - 49.vol. Difcretio experimentalis,quid do que nomina eixis.
Demonem aereum corpus habere error.147 col.1 . 120 col.i.
Diſcretio fpirituum doctrinalis que . ibid .
: in fin.do prinfegg .
Damones quidam lenones. 10 col. 2. fig . Difcretionis fpirituum donum quid , d . de duplici
Demones qua occulta queantreuelare. 142. cnliz eius modo. 119.col.2. feq .
Damones Lutheri do Svvinglij anteambulones . Diuinatia quando do quale peccatum . 175.col.z
40.col.2 Diuinatio quotuplex. 146.coliz
Demonum conuiuia funt calamitates hominum . Diuinatio quale peccatum ,fiue qua haretica, gua
1. ' non . ' ibid . col. 1
: pag.1.col. 1 .
Dimorum minifterio non licere nti,necad bonuń . Diuinatio in S. S. an ſemper inmalum fumatur.
85.col. 1 · 106.col.2.circa med .
Damoniaci obfeffi do portefi quo modo differant. 48 Diuinatio qualis permiffa. 145.col.2
: col.z. quomodo intret demon . ibid. Diuinatio malefica per plumbum liquefa &tum , og
44.col. 1 . aquam . 41.col.2
Λαιμονων τες.
Danielis liber fomnialis apocryphus.191.col.1. inf. Divination is definitio explicata , qüo differatur
Daphnomantia . 161.col.z suana obſeruãtia,prophetia ,cõe&tatione.quariſt
Deus cur,maleficia permittat. 58.cum fega. rerü unde dieta folenia ,infirmēta . 143.mariz
Deus cur permittathomines a damone poflideri. Diuination is a prozhetiaeo coniectatione difcerně
49.col.2 de canones : 145.col.1,
Dei gloria reſultans ex maleficijs. 58.col. 1 Diuinationi recipiede que diſpoſitio apta. 108.col.1
Dei prouidentia in tuendis dos dirigendis indicibus Dirinationem explicit am illicitam effe, nemo Chrio
: maleficij quanta en qualis. 23 S.col.2 stianus poteft licite ignorare. 146.col.z.
Dei prouidentia que intolerandis fccleribusmalef. Diuinationes cum pucto expreffo feu explicito.146.
57.col.2.c.lega. colum . I
Dei ſuauitas clementia,fapientia,potentia, iufti- Diuinatorès astrologi ex repub.eijciédi. 18o.col.i.
ria . 58.col. 1.2 Diuinatores conſulere nonlicet. 146. colil
Defimeti pofcumt eleemofynas , Spiritualia reme- Diuinatoria fors illicita . 243.col.i.
dia . 68.col.2 Diuinatoria fortisſpecies . 166.col. 1. cum feqq .
Dementia breuis ac ridicula per maleficiti. 43.Co.I Doctrina,de eruditusquid sulgato interpreti. 11 ).
Depoſiti negatio. 63.col.z.prope fin . column. z .
Defidiæ feu fegnitieslibidinis occaſio. 15.col.2 Dodorides columba quales." 147.col.
Defperatio. ' 69.col.2 Donatifte Sacrilegi. 79. H
Deſpuitio in finum ſuperstitioſa. 12.col. I Dracas Londinenſis. 141.col.2
Detraétionis færia . '59.col.2. in fi. Dubium quid, quandoin dubijsmitior fententia
Devotionisfeu execrationismaleficium.49.60.1.2 Seguenda . 88.col. 1
Diabolus pito inducat in gula et libidině 137 col. Duella omni iure prohibita docetur. 210.col.z
Diabolusin indicio militispatrones de liberator . Duella quãdo frincipes poffint permittere.2 11.10.2
64.col.i. Duellorum caufa.208. dl.2.ritus. 209.col.s
Dizbolus unumquemq; decipir perea , qua quiſque Duellorum incertitudo el iniuftitin . 210.co.z
amat . 124.col.1 · Duellorem uariorum exempla . ibidem
Diabolus qüo mundirex fecundum Lutherum , en Duffus rex . 28.col.z
" qão fecundum Catholicam ueritatem .29.col.i Dulcinifta. *** . 124.coliz
Diabolusquomodo DEUS faculi dicatur. ibid. Dunstanusignita forcipennfum larua comprehen
Dindumenus ur.de dietus. 162.col. 1 dir: 133.col.1
Didacı Ordonj duellñ cum Zamoranis. z 1o.col.I Dava di eräſ/n quio patto damon quent were, ane
Didius Iulianus. 25sicolo i falso corpori in je tre 46 col.2
Ibu
 . ! ( 1 N : D E X. (☺

Euchariftie facramenti formaa Deoinfituta, 87.

Bburonicę fuperftitiones. 88.col. 2 col. 1 T
E nim babea este color buchbariftiamiraculum. 10.co.r
repellendi. 85.col. 1.in prin . Euchariftie fumpte purgatio, defenſa exemplis
Ecclefie non obedire eft Mortale peccatū.203.10.2 ratione contra Hotomannum Caluiniftam . 202
Eccleſiasticas cerimonias fuperftitiofis ritibus con col. 1.cum feqq .
ferre blaſphemum cö impium eft. 85.col.2 Enchariflie sis. 46.col.1.66.col.1.667.col .
Elektiones aſtrologica . 173.col.z.174.col.2 in fin.e.col. 2 & pag 66.col.2.205.col.i
Eleemofyna poteft fortitò haberi. 197.col.2 Euchariftie comptempte ultio. 62.col.
Eleemoſyna data ſagisan periculofa. 66.co.1 Euchariftiam indignefumentium pęnę. 66.col.z
Eleemoſyne uis. ibid . inf.
Eleemofynam denegantes faſcinari . ibid.col.2 Euchariftia abutuntur malefici . 8.col. ,
Eleemoſyne defunctis proſunt. 68.col.2.69.col. I Euchariftica fortitio. 248.col.za
Eleemoſynis impetrata res an efficaciores. 81.col.2 Euchariftica purgationis formula & cauffę . 203 .
Elię humilitas: 138.col.2 col.z
Elizeus cur pſalten requifiuit. 185.col.i Euchete infanticide. 2.col. 2
Elizabetha Croftha. 141.col.z. Eulalijfſcella incombufta. 217.col. 1
Eliſabethe Barthonę vaticinia . ibid.paul.ante. Enlogy ſcmn. 195.cel. I
Elementa tătum ſunt tria :nullum ignis 180.col.2 Eustachius Abbas. 206.col
B.Eleutherius. 59.col.2 .uer.fin . Eutelidas, 18.col.2.19.col.i
S.Eliſabetha Sconaugienfis defenſa. 128.col.1 Excömunicatiolata in duellis explicatur.2 116.1.2
S. Elpbegus. 137.col. 1 Excommunicationiscontemptusuide. 66.col.z.
Elymasmagus . 70.col.2 Execrationum ſeu Dirarum in ſeipſos exempla.6 2
Elzana maleficus. 30. col. col.2.de leg.
Emma Regina Anglię. 213.col.2 Exorciſmi uiscum miffe facrificio. 63.col.1
Energumeni tot cur temporeChristi. 59.col.1 Exorciſmorum formula qua licita . 83.ccl. 2
Energumenorum corpora anpoſfir demon ſubingre Expuere infaciem viſi. 136.col.1.in prin .
did quo id pacto. 48.col.2 . & feqq. Ecstafis feu raptus prophet. 117.col. 1
Energumen os ueros reperiri, qui talesfint.ibid . Exftotici. 148.col.2
Enguerrani Marignaniuxormalefica.3 8.col.l.in Extiſpicina. 159.col. 1. in prin .
fin .
Enthuſiasta heretici. 194.col.i.cor.fin. Acies 184.col.2.185.col.r
Epachij pena. 67. col 1 Famagoſtani Turce vaticinia . 144.6ol. I
Ephemerides paftorum ,& rufticorumu ,o nautarü Fanatict ſeu s'rOsob.148.col.2 B.exempla con nos
undenata , 183.col. 1 mina . 147.col. 1.lin.vlt.feg.
Ephefiorum nota que . 168.col.i Faſcinationis fpecies tres. 17.col. s
S. Ephrem . 121.col.1 Faſcinatio quid late ,dftri è. ibid .
Ephialtes, ſeu incubus morbus. 193.col.1 Faſcinatio quid fecundum vulgu da bereticos.ibi,
Ephod quid & quotuplex. 111.col.i Faſcinatio illa vulgaris quam erroris originem ha
Epileptici apri maleficio. 40.col.1 beat. 28.col.za
Epilepticipatent falfis reuelationibus. 125.col.i Faſcinatio vulgi fabula & fuperftitioest.28.col.I
Epitheles Meffenius. 194.col. 1.in prin . Faſcinationis vera cauſa,refutatis falfis.ibi. & feq.
Erichtus mag.a. 151.col.1 Faſcinationisimpropria remedia quadam .28.co.
ErKimbaldideBurbaxfa &tum d miraculofa Eu- Faſcinatio fuperftitiofacum remedijs fuperftitiofis.
charistia perceptio. 204.col.2 18.col. 1
Error iuris quis peccatum , 210.240 Fatui en furiofi cur fapiusdiuinent . 108.col. r
Euangelium . 116.col.i Fauſtina quomodo amore liberata . 15.col.2
Euangeliorum liber incombustus . 217.col.i Felicis Malleoli liber pro fuperftitiofis. Orationum
Eucharißia quomodo exitium fitfumentis. 204. formulis difcului de confutatus. 83. cum feqq .
COL. I Femins facilioresdecipi. 125.col. s
Encbariftia uerè ad falutë inftituta. 203.c.2 . inf . Feminarum reuelationes quomodo examinande .
Euchariftiacontempted formidata.202.coluz 125.col.z. o fega:
Ferdinandus. 111.Cafalla Rex . 207.col.
$ 17.col.2 .inf. Fed .
 TO MI SE C V N D I.
Ferd.Cortefius. 169.col. 175.col.1. in prin .
Ferdindus Dauafus natus galeatus. 162.col.1
Feris erepta in magicis. 32.col.2 Agates in diuinatione. 1ST
Ferrantis Comitis Flandrie matrem damon dece. G. Gaianus 62.col.z.in med .
145.col.i Galea nafcentium . 162.col.i
Ferri candentismiracula . 213.col.2.de leg. Galeacius vicecomesmaleficiatus. 52 col.r
Fillane tribades. 157.col.1 Gallıcena famina . 147. col.z.
Fefanorum Hydromantia. 354.col.2 Gandenfis virginis propter fuperbiæ illufo.133.C.1
Feftorum violatio . 69.col.2 S. Gargulphi vxor adultera detectado punita :
Fides que operetur in fanatione. 87.col . 2 124.col. 2
Fidesremedium contramaleficium . 46.col.1 Gaſtromantia . 155.
Fidei vis contra illuſion. 132.col.2 Ganareni qui. 158.col.z
Fiducia ce custodia fui. 136.137. Gerla vxoris Dncis Franconia mors.61.col.z.infi.
Filum collo commenfuratum . 164.col.i.in prin . Gelo, que Mauritio infidiata . 2.col.z.ad fi.
Fila maleficij amatorij qualia. Jz.col.1 Genebaldus Laodunenfis lapſus dos pænitens , es
Finis bonusfolus nonfacit actum effe bonum aut le quàm obediens D. Remigio. 133.col.
gitimum . 236 Genevienfes venefici. 30.col. 2
Finnimalefici balistarij. 3 7 col.2 Geomantia . 167.cd. I
Fifcella palmea in iznefalua. illaſa. 217.col.i Germani proba aquavf . 120.col.z.cum feq.
Fontium miracula . 165.col.2 Germanorummos quidam diſcuſſus. rs 9 col.2
Florentina nulier. 45.col.2 Germanorum fuperftitio. 154.col.2.157.col.z.
Floridenfis dininatie. 158. col.l 165.col.1.166.col.2
Forma nocet pudicitia. 16. col. Germanorum foeminarum diuinatie. 154.col.2
Forma proba aqua frigida in maleficijs. -2 26.227 S.Gertrudis .' 128.col. 1
Forma ferriconſecrandi ad iudicium. 2 12.col.4 Gladij,mucronem tresdigitos longum excernens .
Fone verborum que permiffa , qua non , in mede 47.col.2.in prin .
citis . 86.col...inmed . Glandium trium prafagium fuperftitiofum . 182.
Formula proba agua feruentis. 220.col.2 col.2
Formula curationum ſuperstitioſa multa 88.col.2 Gnoftici Mazido infanticida. 2.col.2
cum feqq. Gnolicorum Magia e viſcerationes e infantici
Francia aula ſuperstitiofa in dierum obferuatione. dia . 34.col. 1. in prin .
81.col.z.in med . Geuforum iconoclastia 59.00.1
Franci v ferri candentis in dicio. 212.col.2 Goninus magus Parifieſis,illufit iudici in ipfo fupe
Franciſcus Dux Armoricorum , 208.col. plicio ,vicaria fibimuta in paributo rebišta . $ 7
D. Franciſci exemplo ſe virgo volutat in nine. 13.2 col. 1
col.2 Gotfridus Schliffel. 63.col. 1.in med .
S.Franciſci forfitio. 168.col.2 Gotholonais Navarchus. 208.col. 1
Franciſci Borgia reuelat. 140..col ., Græcorum nomine qui ſignificentur in S. S. 115 .
Franciſci dela cruz deluſio,herefis,falfa prophetia; col.z.in prin .
fupplicium ,de historia. 123.col. 1.125.col.i Grando dos glacies eadem fpecie. 182.col.1
Freſaia ſeuftrix anicula . 2.col.2 Gratiani er or . 228.col.z.in prin .
S.Friadi prudentia. 134.col.4 Gratienfus pfeudopropheta. > 123.col. 1 1
Fridericus III. Imp. 106.col. 1.info. S.Gregorius Agrigentinus. 62.col. 1
Fridericus Dux Auftrie. 14.60.1 Gregorius VII . Papa. 202.col.z.
Frigidi con maleficiari. 42.coh ! Gregory XIV.lause bulla . 211.col.2
Frifonum fuperftitiofa fors. 248 Gualtherus Burgenfis. 206.60.2
Frunenti auerfio per maleficium . 36.col.z Guilhelm . Aquitanie Dux delnfus. 13.col.z.
Fulorum prafagia . 183.col. 1.lin . ) B.Gwilh . Rofcildenfis . 13.8.coli
Fulminis vis in penetrandisfolidis. 47.coliz Gula etiam leuisreligioſa punita . 70 col.
Fyri oculus quo pacto excutiendus, ut cognofcatur. Gunda mulier viri refte affumpta monasterium in
89.col.2.157.col. 2 . grediens punita 69. col.z ..
Furfum concipere per lancem do licium . 163.col.z Gundizaluus Fernandez de corduba . 207.col.z.
Tomeutorum fcientia quo pacto referuat . D EO , Guftronienfis faber magus 158.col . 1
S.GH
H
Como IN DE X. 07
S.Gutlacus. 137.col. 1 cum fequen .
Gygis annulus., 156.col.z D. Hilarion demonemquem Magus in.miferatè
H vergineexpulit . 49.col. 1
Abitus optimus periculofus, eg nilor ſolitoma Hildebrando puero omen oblatum mirum 163 .
28.col.2
Hali ya utenus periculofus,eso nitorFelicoma 'col.2 :
Hadrianus VI.Papa . 178.col. I S Hildegardis renelationes. 129.col. I
Cherinthus. Hippe. 8.col. 1
Marcus Magus. Hippamanes . ibid.com 13.col.2
Haretici fi&tores Montaniste . Hiſpani Catholici contra Arianum certamen . 216
reuelationum , ut Donatifta . 123 col. 1.222.col. 1
fueve Archontici. Hispanorum militum oratiofuperftitioſa vulnerá
•Manichai. curandorum . 82.col. 1
Heretici damonesexpellere nequeant. 59.col. I Hiſtoris filia Tireſia. 35.col.zi
Hæreticorum propheta mente capiebantur,exemplo Homicidi fæna. 61.col.2.de fec .
prob. 117. col.2 Homicidia magica . 32:33:34
Hereticos mirè ignis femper vlcifcitur exemplis Hominumgeneri ex maleficortem fcelerevtilitates
duobus id confirmatum .218.col.2. alio.221 nale . 58.col.2
col.z. Horror o lætitia ex reuelatione. 139.col.z
Hæreticos reiecitaqua . 242.col. i.cir f . Hotomanni temeritascafiigatur, 203.col.2
Hereſi flamma quod umbra corpori . ' 219. col.2 Humilitas neceſaria contra illufiones. 1 : 0.col.2:
219.col.2
Halitudo afflatu maleficafaſcinant. 2.0.1 cum feqq.
Hannoniaenergumena qua fingensſeſacerdotiſsă Humilitatis vis contra illufiones. 133.col.
de confecransexemplum . 127.col.z.in it . Humilitatis uis contra demones. 122.col. 2
Haraldus Hybernus. 216. col.2.in fin . Hydromantia fpecies uaria .153.col.2.de feq.160 .
Haruga. 158.col.2 col.z
Harufficina unde dieta . quid . ibid. Hypatię prudens facinus . 16.col.z
Hebrai astrologi caufa idilolatria con iconoclaſtie.
178.col.2
Hecate vel Heroibus infestati. 44.col. I
S.Helene falfo afcripta oratio . 89.col. Acobi Richij libellus confutatus ,a pag. 228.co
Heli ogab alus . 161.col. lum . 2 .
Helizai geftus puerumfufcitantis. 85.col.a lacobi BrochardiCaluinifte reuelationes . 141.
Heluetia Saga . 56.col. 1.in fi.
Heluetia obſtetrixpuericida. 1.col.2 laddi colloquium cum Alexandro. 155.col.i
Heluetica dua malefice afflatu lepra infecere . 31. lamnes - Mambres. 70.col.2
1.col.i.: lamnes ſeu lannes Theophili pręceptor, Patriarcha
Henricus Imperator. 179.col. 1 Magus. 155.col. 1
Henricus Ill.imper. 205.col.1 lapponij furtum ualde deteftantur . 212.col. 1
Henricus malus Imperator Euchariftie facrilegiữ Ichthyomantia. 161. col. 1
inferre horruit. 202.col.2 Iddogonim .. 162.co.z
Henricus Moguntinus Epifcopus. 208 TE DV IM dininatio , & quid IEDV 4,162.
Henricus de Haſſia notatus. 128.col.z.in fi. col. 1
Herba cófestuca malefica,quas fupergrediëdoquis leiunium neceffarium ante Miſſę celebrationem ,
faſcinatur . 2.col. 1 67.col. 1
S.Herebertus. 121.col.t. Teiunij wiolatio funita . ibid.panl.port
Hermetis Malateste mors. 190.col.1 Jeroboam uxor . 146.col.
S.Hermanus Steinfeldenfis . 138.col.i IFSV nominis virtus liberat puerum á damonum
Hibernię ſuperſtitio. 79.col.2 poteftate. 65.col. 1
D.Hieronymus crucis fignum adhibuit fanationi. IESV nominis efficacia. 87.col. ¿
85.col.2. Ignorantia quç in Diuinatione excufa . 146.COM
Hieronymi Cancellarij Mediclanenf.annulus.156 lum.2
col. 2 Ignorantia quę a peccato excufet. 240.00l.
Hieroſcopia deſcriptio accurata . 158. column.2 . illuminati heretici 122.6.2 :124.col. 2
illy
 TO MI SECVND I.

Tlefcruppoper reudationes excuſationes difcutin- loann.Stadijvanitas. 174.00

tur . 121 Ioannis Turfonisnors . 208.col. 1
Imagomalefica . 41.col.z Ioan.Bentiuoi fauitia . 190.CO.I
Imagines malefice amatorie'. 12.col.2 B. Ioannis die fuccenfa pyre , unde mos. 159.
Imagines vel ftatue malefica, don varia exemplar col.2.
38.col.1.2 . " Ioanna Albreche intoxicatio. 31.col. s
Imaginesmalefica ex cera , terra doc. 9. col.z.eară foanna Potiere ſaga caufa vexationistotius mona
baptiſmus alij ritus . ibid . fterij vbi degebat. 124.col.
Imagines aftrologice . 173.col.2 Joanne virginis Lotharinge reuelat.defenſe. 140.
Imaginarij magi. 158.co.z col.z.contra illam acta. ibid .
Immifericordia . ,66.col.2 Lounnes Ballus. 133.col.z.
Impedimentum perpetuum quod. 52.col.2 Joannes Balleus notatus. 128.col.c
Imprecationum mala do vltiones.59.col.2.c.fin . Iob a demone plagatus. .40.col. 1
legg. Jonatha for :, petitiofgni. 146. col. 1
Incestuoſus Satana traditus . 61.col.i S.lordnnes illufus non ſemel. 135.col.s
Incendi folita maleficis. 12.col.2 Roſephi fortiti do virga . 163.col.i.in fin .
Incendiorum a Maleficis procuratorum exempla . D.Iofephi nomen curdatum cuidam .138.colum .
54.55 . nai.
Indi adiuratores tempeftatuin . 181.col 2 Louis Dedonei,Ammonis, Trophony oracula. 141
Indorum divinatio. IS S.col.2 col . 1
Indicium complicium . * 238.co.i Ioniusnotatus. 190.col.1.fcriptor fuperftitiofus
Indolentiam ſeu patientiam tormentorum quomo 162.col. 1
do procureitmalefca . $ 6.6.2.in it. Iprenſis Epiſcopi ſententia defenſa . 82.col.zi
Infans tutus inter demones. 65.col. I fra etiam leuis . 70.col.
infans menftrius interroganti B. Bricciorefpöfum Iridis dofimilium prefazia. 172.col.z.
dedit. 216.col.z Irrifio virorum Sanctorum . 69.col.2
Anfantes proprijoocili dancomefti a malefecis.30.00 Ifaacius Imp.deimperiodeiectus.134.col.z.in prii
Jum . I 1/nacius Angelus. 15 4. col .
Infantium nedes. 2.col.2.3.col.1 Ifiacorum ſuperstitio . 161. col. n.in fin ,
Infantibus cur fæpiusnoceant malefici maxime no Italus seneficus Cathar. Medicea . 31.col . ,
baptizatis quaſitum cur Deushocpermitjat. Italorum hodierna hydiomantia . 154.col.z.
56.col. Iudei perfidia ,duellum ,eo ſupplicium . -209 col.z
Infanticidium . 32.col.2 Iudai crudele pactum fænoris. 106.col.z
Inferni ostia varia . 148.col.z.circ.fi. Iudei diftum acutum de astrologia. 175.6.1.infi.
Inferrationis maleficium . 45. feq . Isdei unde di& ti adorare caputafini. 157.col.z
Inhalatoria maleficia. 31.col.i judaorun idololatria in captandis foma ys . 118.
Iniuria quomodoremittenda ex Deiprecepto . 85. col. 1. in fi.
sicol . I Iudexifine caufa idonea non poteft recedere acoma
Innocentij 4.morsfabuloſa . 207.col. 1 muni opinione * 247
Intentio queexcuſet a peccato, 8.7.col.za or in fin . Iudex improbus damnatus. 68.col.z.
Inuidia odium proximi. 60.col.z.in fin . Iudici non licet quam vult fænam infligere. 231
Anuidi an viſu noceant. 27.col.1 col. I
Joab , e's Abner . 211.col 2 Iudices peccantbona intentioneproba aque frigide
loann.Morochaz ariusinaleficus. 38.col. 2.in fin .' vtentes fuſeNoctum . 240.col. 1
Loann.de Verenis. ! 138.col.2 Iudices quafubmortali facere den feire teneantur.
Joannes Flăder Extinnefis Deiparedefenfor..209.240.col.2
colar.infi. Iwdicesac neprincipes quidem lege plane foluti 24
Ioannes Galeacius aſtrologum ftrangulari,inffit . col. 1.quo pacto legibus aftriéti. col.2
in , 179.col.is ludices cur veritatem non affequantur in fagarum
S. Ioannes Gualbertiss. 217.col.z.in. indicijs. 242 col.
Joannis Xl.mors . ; ?
479.col.i Iudices non poffunt inquirere in planè occulta : 244
loannes de rupefciſſa 125.col. 1 col.i
Loannes Sagus, behan.dermpefciffe 241.6021 Iudices an polfint utiplenitudine arbitrij.241.6.1
S 14.
 1 Ν D E X

widices ifti aquarioli que docendi. 242.colok Lapidum rationalisfulgor,quan sedeferit

judicis hac proba aque frigideutentis pena . 247. color . 185.
col.z.poteſt conteniri attione iniuriarum.eius sê Lappones maleficifagittari . 37.col.2
fentia est nulla.est homicida. .ibid . Lauren tij Medici mors: 178. col. 2.in fi.
Judicum iufiurandum in leges. 241.col.2 Lauri urimaleficis folebant.2.col.z. eg a diuina
Indicibus eo iuftitia adminiftris an malefici pof toribus fymbolum diuinationis . 161.col.2
fint nocere. 56.col.2 Lecanomantia . 155.col.1
Tudicibus quibus noceant malefici. 57.co.i.e.2. Leatusternia Gentilium in fanis ad fomnia captă
Iudicium quid in S.S. 111.col.2 da . 194.col. I
Tudicium ,qualis purgatio . 212.col.2 Lemnię femina cur maritis inuife .' so.col.2
ludicia humana cur fint incerta. 203.col.1 Leo Imp.philofophus contemptor Magorum . 153 .
Iudiciarius proceſſus contra uermes noxios . 83.60 col.2 .
lum . 2 . Leo Iſaurus. 178.col.2
luger, & Laufkaffer vermes. ibid . Leonardo Haſſelio reftituti libri fui. 26.col. I
Iulij 11.bulla. 211.col. I Leuuerftetenfis puella.. 45.col. 1
Iul.Sirenius nimium tribuit affrologis. 177 Libanomantia . 160. col. 1
B.Iulianus ex parricida Sanétus . 58.co.2 Liber di&tus reuelationesprophetarum . 123.cd. I
Iulianus apokata . 123.col.i. Librorum fcribendorum complicandorum apud
Juliani Apostata Magia . 161. col.2 Hebreos confuetudo. 176.col.z.inf.
Iuliani calumnia in vigilias Chriftianorum . 118. Liberos demoni offerunt malefici. 56.col.1
col. 1 Libidinis irritamenta vndecim ex Hdinando ex
Iunius Maius. 190.col.2 plicata . 15.co.
Iunon is palus Epidamni. 154.col. Libidini quę ſpiritualia arma depellende optima.
Lufiurandipurgatiodefenſa . 262.a cd . 1 16.col.1.2 .
luſti Lipfü narratio es amicitia cum auctore. 196 B.Libuina 138.col.z.in fi.
coli Licitum non eft quicquidprodeft. 87.col. 1
D.Imtina do Cyprianus magus. 11.cc. Licitum non eft vfurpare S. S. ad fenfum ad quem
mititia Dea Hotomanno. 204.col.r non prolata . ibid.col.z
8.col.l Zigamina de nodi amatorij. 12.col.i.in prin .
Tyngis varia nomina .
Ligaminis mairficium quamfrequens, quotuplex
K ca a pag.so.col.t
Ligaminis caule frecipue. ibi.col.z.d fega .
Abbala duplex Iudæorum . 170.col.2 Ligaminis modi. 42.col.lt
Keel 167.col . Ligature Fecuariorum . 82.col.si
KAL AL quid.
Kalendarum Ian.fuperftitiones. 79.col. 1.3 Ligentur cur ſ piusviri, 42.col.2
karentinienfium maleficiariorum difcaffa Hifto : Lilith. 3.col.r
ria . 52.col.2 Lithomantia . 163.col.2
KIBEL,undeKabala . 148.co.3 Lituanorum fuperftitiohodicrna . 159.col.2
61.col.2 añoqueta 116.col.2
S.Kiliani e ſociorum cedes.
kunigundis Imperatrix. 213.col.2 Loca ubimaleficia folent reponi uel recondi.9.c.
lum.1
L Locutio linguarum ignotarum non procedit ab atra
bile. 147. col.2
Acertas in vrina quidam eiecit. 46.60.2 love , aogia quid . 111.col .
Lactis exficcandi ant furãdimaleficium , dori Lollardi. 122.col.z.124.cel. 3
tus,necnon remediun lepıdum.exempla fingulo Longobardi capra caput adorarunt. 157.00.2
35.col.zidlegg. Lotharij Francia Regis facritegium pena.zo2.
Laftrigones curſtriga. 2.col.2 col .2
Lamin unde dieta . 3.col. 1 Lorberia contractus,quid ,quotuplex,co,quas condi
Lampadomantia. 163. col.2 tiones requirat ut ſitlicitus.198.co.z.cum feqq .
Lapis infognis en divinatorius Iudais. 162.co.ź Lotherie contra&tuque perſone lucrari poffunt.199
colis.
Lapis quomodoradat eósfubintretaqua fuperficië.
47.col.2 Lucas Gauricus infælix divinatar. 190. col.
Lite
 TO MI SECVND 1.

Incernarje diuinutio. 163.col.z' Maleficiä per inú &tione, vis eius.3 1.0.3.et feqq.
Lricretij inſania do mers. 14.col.i.in prin. Maleficium maleficio repellere non licet. 84.colum .
Luculli mors ex amatorio . ibid.
Ludouicus Rex Germanorum . 221.col.1 . Maleficij efficienpes canſa . J.col.2
Ludouicus Sfortia. 179. col.I Maleficij 10x quid fignificet. j.col. 2
Lugdsmobat aniiconoclaffe. 59.col.z Maleficij inhalatorij cauſe contra Bedinum er 43
165.col. lios. 31. col.1.cum feqq.
Luizici populi".
Lumen propheticum ad quam qualitatis ſpeciem Maleficij intrinfeci materia. 30.col. 2
pertineat. 110.col.z Maleficij extrinſeci modi uarij - 31.col.2. cum fe
Luminis prophetici certitudo,nomina varia,en an guen .
idem fit cum luminefidei. ibid.paul.ante. Maleficij crimen quoad probam aqua , nihil habet
Laminiprophetico non credentes peccant, puni. peculiare. 235.col.1.2 .
ti. ibi. Maleficijfpecies,per introfumptionem , vel perapo
Lunaticorum plures fpecies . 40.col. 1 plicationem exteriorem . 30.col. 2
S. Lupi libum . 81.col.z Maleficio maximè cur damon dele &tetur. 1.00.1
Lufitani veteres. 261.col.2 Maleficia qua ab extrinfeco. 9. col. 1
Lufitana Monialis. 141.col.i. Maleficia qua interius operantur. | 8.col.1.2
Lutherus nimis liberalis in damonem . 29.col. I Maleficia tantum nocent , quibus nolunt malefici.
Lutherifuneridamonesinterfuerunt. j.col.z.
59.col.2
Lutheri pfeudoprophetia . 142.col.1 Maleficiorum inftrumenta ,feu materia.pag.2.CAT
Lutheriofequacium de baptifmi maleria errores ſe79
plane vefani. 230.col.2 Maleficijsmultos tadi e occidi probatur.29.col.z .
Lútherum in angustias olidas redegit damon . 59 cir.fi.
col. I Maleficiandi praſegmina vel quid aliud eius expe
Luxuria punita. 61.col. 1.2 tuntur a fagis. 9.col . "
Luxus veftium punitus per demonem . ibid . Maleficiatus,greid . I.col.
Licijpiſees arioli. 161.col.i Maleficiati e frigidiqui,co hoc permaleficos pos
Se fieri. 42..col.r
M Mandragoreus uirunculus , & de hac impoftura :
156.col.z
16.col.i Manganieſpecies.148.col.2. in quibus pactum la
Muidedalena e crux . 127.col.2.in fin ! tens. 158. cum feqq.
Magiæ & herefis, luxuria cognatio. 61.col.1 Manuel Connenus deceptus ab aſtrologis. 179.co.1
Malchuc & Malki,quid fignificent. 116. col. 1 prin .
Maledici in Martyrem faena . 65.20.2 Manus Domini faéta fuper me , quid . 117.col.2
Maledici in fanctos. 62.10. I S.Marcellus. 134. col.z.in fi.
Maleficus cui malefico poflit nocere . 56.col. M.AntoniusTriumuir, 10. col. 2
Malefici intentionem curdemon exigat . 1.col.2 Marcus hareticus & Magus. ibi.
Malefice quibres perſonisnocere queant. 55.col.2 D.Marcus an ,ut fertu ,futorem fananit.85.col.2
Malefici excommunicati . 37.col.2 L.einfdempræfagium . 78.col.2
Malefica curatio . 46.col.2 Mare baptizantium fuperftitio. 154.00.I'
Malifica non funt poffeffa ab inhabitante demone. Margarite Rauennatis reuelat. 140.col.z.lin.l'
229.col. 1 B. Maria virgo viſa cuidam in fomnis defponfari
Maleficarum fupernatatio,undeproueniat , a pag . 138.col. I
228.col.2 B.Marin virgo fe ulta. 62.col. 2
Maleficium eſſe . 1.col. ) Maria Deipara fauor in thonda caftitate.5 6 col. I
Maleficium quid, & quotuplex. ibid. Maria virginis Deipara deuotio quam utilis.45.00
Maleficium ſoporiferim . 3.col.2 lum . I
Maleficium hoſtile ,enqualia ingredientia . 17. B.Maria Dei matris inuocatio quam falutaris. 70
col. 1 col. 1 .
Maleficium per inhalationem omnium peffimum . Maria Magdalena feptem demonibus occupata . 6i
31.col. 1 col. 1
Maleficium per cibum có per potum . 30.10.2 S.Maria deOigniesamicusillufus,fed Sanitare
S 2 fer
 I N D E X. T
- feruatus.rs 136.col.2 ' Mola aduebatur,& cinerespoft tergum fargeban
Maria Imperatricisſcelusego fuppliciü. 214.00 . 13.col. 1. verf.fi.
Marioni aduocati prophetie. 123.coh 2 Moguntinus Epifcopus necatus a mwibus. 66.00.1
Pialla quod genus prophetiaapud Hebreos 116.co.1 Moloch Idolum . 56.col. 1
Mathematici qui in iure e Hiſtorijs. 178.col.1.2 . Monachus à diabolo aſfátus. 61.col. I
Alatthias Coricinus. Hungar. Rex nimis addictus. Monachorum expurgatio de fyer:to. 202.10.2
Afirologis. 184.col.2 Monomachia purgatio eiusorigo : item caufa en
Matiſconenſis Comes facrilegus, à demonibus abu armorum generthe age à pag.208.ufq. ad 212.
reptus erfublatuse vins. 67.col. 2. Monstra . 165.col. 2
Matrimonium folemni ritu contrahere ante lucem Montani reuelationes falſa . 123.col.2
vitandi ligaminis cauſa an ſuperflitiofum . 42. Montanist arum reuelationes . 141.60l.r
coba 1. in princ . Morborum fape caufa efficientes funt demones , eg
S.Matrona odorata fraudes fuadentis diaboli: 13407 quo id pactofaciant, contra medicos quofdam .
colum.z . 39.col.2.
S. Mauris precibus à Deo reuelationes poftulas an Morbos quomodo in feratdamo .. 44.col.1
imitandus. 12 r.col.i. Morbos curare cum ſuperſtitione.8 2.col.2.c.- ſeeg
P. Maunty Albatis. 181.col. 1 Mortuos qui vidiffent,citò mori, opinio vulgi. 139
Mauricij Imperat. fomnum . 195.col.2 colum.i.
Medici astrologifuperftitiofi qui. 179.col.2. erun Mortuos opera fica fequuntur. 69.6l.
dem Medicorum coniectatio , quoufque probabi- Mofes quoparto prophetarit. 109.col.1.2
lis. 183.col.2 Mofes Albas ob ir am leuiculam punitus. 70.col. 1
Meginherus Abbas Herfeldenſis. 208.col. l Mulier ( malleus à molliendo. is.coliai
S. Meinulphus. 138.col.I Muliercula ablata qua:ſe dernoni deuouerat . 62
S.Meinulphi wxonaſterium Bodkenſe. 181.col.I. col. 2. in fin .
S.Meinulphidoctrina dignofcendarum verar. re Mun discoracDei , immurdis vifio damonis debi
uelationum . 136.col.1 ta. 61.cols.in med,
Melindenfium ( perffitio. 149.col.l.in marg . Munzeripſeudoprothet: 142 col. 1
Men ſesqui colant. 29.col.2 Murespreſagi .. 183.cdr
Menstruita quomodo inficiatſpeculum . 22.col.2 . Murmur ante verba magica . 151.col.2
Menuercus Paderbronnenfis Epiſcopus deriſus Mo- Muſce in ſpecie damon ingreſſus virgině. 63.col. !
wacho deiulsionem pradixit 208.col. Mafica. - 16.colii
Merlinos diftinétio. 123.col.1.2 Mutionenfiscomitisfa &tum inſigne. 214.col. s
Mercurij lapideiindicesapud veteres. 1:62.col.2 Mylitta Aſſirijs Venus. il.col.za
Merourus rex a Pythoniſſa deceptus. 148.col.i Myra fonsdiuinatorius. 161.col. 1
Merouci Regis fors. 168.col.i. Mgricariæ diuinat: varia . 161.c0.2.in fi.
Metamorphoſis.ſagarum in feles, mures. sc. 33. Mgricina uirge. 163.col.
colum.2 .
Meteorologicorum pranationes. 18o.col.z. N
Metonymie Sac. fcript. 1:12.col.2.in med.
Metopofcopia.
Mil es iniufe.damnari, quam ſe demoni hoideve. Nabi Abi.. Nekua,à quaradite. 107.col.2
31.col.1 . in fi.
malens: 64.col.i Narees Androgyni Herodoto. 163.col.I.
Mina Dei magnum munUS. 116.col.z Nathalocus Rex Scotorun . 172.col.r
Miraculo ſeexcuſari nemopoteſt petere.205.col.2. Nalluitatum magiſterium , 773.col.2
Miracula cur hodie rariora. 23.5.col.z.infi . Necromantia que es gualis, varijque ritus eius ,
Miracula fiebant à deluſo. 134.col.i.in fi. 148.col.2. cum ſegg.
Miſericordia mater , quando coepit uocari B. Vir .. Necromantia propriè dicta. 133.col.I
119 col.i Necromantia modi duo Thebanus , e .Theſſalicus .
Milnius adolefcens. 14.col. 1s1.col.i.
Milie vis 66.col.2.contra maleficia. 46.co.I ' Nectanabus Magus Alexandri Magni pater. 155
Miljasiſidori miraculum . 217.col.i. colum . I.
Mijas malefici curant celebrari fuper varys . 8.0.1 Negatiut precepti vis. 337.col.1 . 242.col.z
88.col.1. Nicolaus Papa .. 202.col.za
Mitior ſententia qua.
Niva
 TOMI SE C VIN D I.

Nicopatis unde dies." 76.col.2 Onus quomodo dicatur lenari,a prophetis , timp
Nraus ,plantarum , gelu prafagia .181. colum.z . rum ceruicibus intentari. 117.col .
182.col. 1 Onychomantia. 157.col.lt
Noe an maleficiatus a filio. 42.col.i. Oomantisi : 161.col .:
Nominam impofitio e mutatio . 181.0.fegg. 0 Opera culpa non tribroda Deo . z 36.col. 1. in prini
Norinbergenfis exempla dizo drainationisinfaufte. Oraculum ex arca . 148.coli
I55.col.2 Oracula en vaticinia , dos eorum genera uaria .
NotkalorusRex . :: 26.4 172.col . 1 147. col.i.
Notoria ars . 73 écl. I Oraculoruin relatio unde : ibid.col.
Nouatus cura maligno uexatus.... : 66.col.z Oraculorum caufa inueftigate. ibi.paulo post .
Nouemdiales pulueres . 32.col. I Orationis vis contrailluſiones. 13 1. colum . 2.circa
· Nouici faciliores decipi . 125.col.2 med . 134.col.2.circamed .136.eol.2.uerfusfin .
Nudijas membrorum ego infpe&tio puniti.61.col.i Orationis tepiditas de diſtractio panita . 7o.colt
Numerorum qu & vis. 176.col.2 . Orationismentalispericulofusquidam in praxila
Nymphei oraculum apud Apollonium . 160icol. plus en illufio. 124.col.zlin med.
Ornithomantia. . - 171 eot
Orpheus fanaticus . 148.coli
ofja oliuarum quid apud Baruch , or offis nomine
squid fignificent Hebrai. Iz.colum . 1.13.col.i.
obedientia main conteve,il.lufsones. 133. col.z.
134.col.2.136.col.i. in princ.
Obliuionis maleficium ... * . Oftenta . 165.col.az
Obſeruantia vane alexicace , de medica . 81.col.2 s.Ofualdus. 139.col.1.inf
Obstetrices maleficæ crudeliffanæ concremata :' 30. Orgerius æconomus facrileg. 67.col. s
colum . I. 0110 3.Imper. Vxorem adulteram fiammis abfumi
obftinativt deludantur a demons, apti. 125.col. iuffit. 214.col.rs
Occalta fatta nõ licet explorare per astrologiã . 180 Orbo filiusFederisi Aenobarbi Imp. captual àve
Ocium . 15.col.z. netis . 154.col. I
Oculoexcuſſo diuinare quid, eo quo fiatmodo.157. Ona dieiparafceues afferuantiumfuperftitiodifcuf
col.z.exempla infelicis con aminis.ibi.eg fegg. fa . 81.col. s
Odatis o Zariadrés fomnium . 194.col.2 ‫ܬ*܀‬
Odij maleficium .44.col 154.col.a
.2.5 3.cod. F.exemplacidin Pretori imago malefica.
Dinorantia. 38.col.2
gliurrum offa incendien dimaleficium . 13.col.i
13.col.1 Palicorum crateres in Secilia . 154.col.2
olla ludus . 198.col.z Palomania . 166.col.1.in fi.col.z.
'Ominandi genera uaria . 76.col.1.2 Patumbimelificium enpænitentia . 51.col.z
Orrines nomen in SiS . 77.col.1. in med. Pancratius aſtrologus,con fibi,& aliis infelix.178
Omina. 165.col. 1 colum.2 .
Omina ex nominibus. 76.col 2 Pădul;hi Malateſte crudelitas dan tena.185.10.2
Omina ex uerbis fortuitis. ibid . Parentum percuſſorespunitie 6o.col. 2
Omina uialia ſeu to drodiny. 77.col.i.in prin . Parentum execrationes quam formidandeproba
Omina domeſtica . ibid . rum ,ibid.quàm pericalofa ,...49.col.2
ominum ab animatis o inanimis petitorum tatu Pariendi difficultas per maleficium . 35.col.z
la . post pag.78 Parricidia ſtrigum . 33.col...
Ominum obferuantiſſime gentes. 77.col.i Parthenomantie ſpecies disa . 163.col.z.in fi .
Ominum uanitas . ibid.col.1.2 Pafiphaes templum . 118.col. 1
Omphalomant 162.col.I paſſeres praſagi. 183
Omiere miratulum de chriſtiano falfoaccufato . Pätrenſium Achaia diuinatioin forte. 155
212.col.1 . Pauire pro ferire. 164.6.2
On ofolie auctores .
ir 190.col.2 Pauperes de Lugduno ſeu de Baralo.." 24.col. 1
Oniropolitarum fundamenta. ibid.com feqq. Procatum quida 243.col. s
Onomania . 170 col. 1. in fin . Pcciatum triplex ,infirmitatis, malitia , ignoran
Onomarchus à fomniorum interpretatione in inter -240.col.2
ritum pracipitatus. 196.col.2 Peccata funtrufa maleficiorum . 59.c.l...
les
 ; IN DE X :
Peccare quis poteft faciendo rem licitam , da nonpec Platonis diuinatio Arithmetica . 170.co.
care faciendoillicitam . 88.col.l.in medio Pæna medus quando augeſcit cum delidil. 236.co.
Peccare quis poteft,faciens bona intentione , quod 1. 23 7.col. 2 .
eifacerenon licebat. 240.col 1. dos ſegg. Politica coniectatio . 197.col. 1
Pedis offenſe omen frequentiffimum.77.col.2.cir.fi. Pellentianus Magus. 161.col.
Peditus omen . 78.col.2 Pompeius fomnia minis curiosè attendens interijt .
Penetratio corporum folidorum Diabolo impoffibi 196.col. I
is. 47.col.2 Pontifex Romanus viſibile caput Ecclefia.243.col.
Peregrini hipocrite poena . 215.col. 1. in med . ' I.in med .
Pergamenus virgines maleficorum qualis: 9.col.2 Pontifici non obedire in spiritualibus eft non obedi
Periaptorumfuperftitio. 73.col.1.75.col. 1 re Deo. 246.col.2
Periurij poena. 64 col.1.65.col.2 Pontificis eftdeclarare , quid fit fuperftitiofum . ibi.
Peſtis tempere parochi fortiri debent, quis in urbere paulo poft.
198.col.1 Pontifices declararuni probam aqua frigide illici
Petrus de Fraxineto. 46.col.1 ! tam . ibid.col.2
Petrus Bernenſis iudex Sagarum . 63.col.1 Popponis Dani miracula. 217.col. 1
Petrus Deipca propter eleemofynas falsus. 68.col. Pori an multum dilatari queant. 47.col.2
2. in med . 1 Porphyria meretrix . 216.col.z
Petrus Maſſilienfis. 217.col. Pofterum pro aduerfo . 8o.col.2
Petrus de mõte Ilicino dupliciter mentitus in conci. Prafiſcini. 17.col.2
Constant. 179.col.1 Predi&tio, e pranotio quomodo differant . 105.
Petri Sarkorisfraudulenta hypocriſis. 124.col.2 coli
Petri Primodaij error indamnanda Chiromantia. Pramonftratenfium initio energumenus quidam fa
186.colot. in prin . tidicus . 131.col.2
Petri Leonj aſtrologi exitus. 178.col.2 . inf. Proba aqua feruentisa quibus olim recepta . 220.
Petri Igmei Alban , Epiſcopi miraculum .247.col.2 guo introducta.ibid.eius exempla.22 1.formula,
verf . en exorciſmi.222 . feqq.
Retri Tarentafsi miraculum . · 45.col.z. Principis fuperftitiofiquaftio. 91.col.2
Tirupa quid . 12.401.1 Proba aqua frigida olim dinerfa ab hodierna. 225 .
Pharmacia manganieſpeies. 157.col.1 col.i. eius formula dua collata . 226. 227.69
Pharmadida Thebank. quam fape à Pontificibus, Imperatoribus fue
S.Philaftrij feſtum 69.col.2 prohibita.225.col.1.2.86 227.col.z. can be
Thilippinenfium divinatio. 166.colz die licita fit, fusè difputatum , a fol. 228. vf
Philippus Pulcher Francorum Rex , citatus ad tri que ad libri finem
bunal diuinunn à Clemente V. 208.col.2 Prola aque frigide parum habet vtilitatis ,
Philtrum ex infante. 32.col.l. quaſi ſuperfiua,proutillam recipi vult Richius.
Philtra propinantium pæna human e,diuina. 14. 233.col. 1
col. 1. 2 . Proba aquafrigide of tentatio Dei. 244. col.2.c
Philtra omnia noxia , adigunt in furorem , exem in obedientia fimilis ariolationi vetita . 247.
plit , 13. col. 2 col. I
Philtrorum remedia , que apud Gentiles , que Proba aqua frigida apud paucos in ſola Germanis
proba. 14.col.z.in fi.don ſega . in ufu ,alibi cxploſ . 232.col.2
1 houenfis tyranni annuli. 156.cal.2 Proba aqua frigida non est miraculofa : fed ex pa
PHY R. 166.col. 1 cto demonico,probatur. 244.col.2 . & feqq.
Phurim , ibid. Proba aqua frigidequalis olim fuerit . 224.col.z
Phyſiognomica diuinatio unde nata con gusa habent Probaaquefrigida neceffario
fallax,fi capta
fitma
fren dameota,bºqua poffit pradicere. 183. colazio teficit ob aliud crimen aliquod. 235. coluh. 2.
der legg doſega .
Pigauienfes Magi. 66.col.2 Probia aque frigida in maleficij crimine probibita
Piſcatoris Traiečtenfis exempl. 214. colum . 2. in canonibus de communi fentétia cftenditur.236.
fine . col. 1.2.2 37.col. 1
situpav, dan hine Epytirum , ' quale hor . Proba aqua non est fors conſultoria . 239. col. 1 .
12.col.z. in fine.
Pro
 TOMI SECVNDI.
Probe aquéfrigide e aliarum vulgarium often di riorum alia caufa. ibid. og 108.col. I
tur nnitum efe difcrimen ,confutatis que adfere- Prophetia infufio an requirat aliquam in homine di
bantur. 243. col. 1.post med. Spofitionem , en cuiufmodi . 108. col. s
Probe aque non prafcitur a Deo Angelus. 235. Prophetia materia que res fint . 109'col.1.in fa
colum.2 Prophetia in fluxusmediante angelo quo pactofiat.
Proba aquę frigida per bonos Angelos Deum non 7o9.col. I
adeſſe . 234.col.1 Prophetarum oracula diſtinelè a ſacerdotum predia
Proba vulgataper lancem pondera. 248.col.1 & tionibus exponuntur . 15. col.2. Có Jeaa.
προβασκανια . 21.color Prophetica inſpirationisſpecies, cum Dialogo, vel
Probatioper ignem olim miraculi plena, quare não fine. Item imaginaria de intellectualis, con guid
fublata. 219.col.2.ad fi. finguld . To8.col. 2
Probationes vulgate omnes iwe Canonico prohia Prophetare quo fenfu dicantur mortuus, in Janus,
bita . 2 44.col. 1 : uel Paganus . 107.col. 1.in fi.
Probationibus quibus uti liceat iudici. 236.col.i Prophetia, ſeu divina renelatio quomododifcernen
Proculus Arrianus ob facilegium diuinam expertus da fit a diuinatione , feu diabolica reuelatione .
vindictam . 66.col.ee 119.col.2. crom feqq.
Prodigia 165.col.1 Profperitas. 16.col. I
Prodigia quatenus liceat obferuare de proponere . Prouidentia Dei . 184.col.1.ad med .
ibid . col. 2 Provocatio ed diminum iudicium , quando licita ,
Prohibitio generalis quam longe porrigatur . 236 quantum ei deferendnm . 204.col. 1.2
colum.z. post.med . B. Praminius. 83.col.z.
Promifli matrimonij violati pena. 65.col.z Prunarum ardentium proba qualis , deins exem
Propheta vnde di&tus. 107.col.z.pla varir. 216.col.z. & feqq.
Propheta verus intelligit , do denuinciat alijs. 110. Pochomantia. 118.col.1.148.col.z
colum.2 . Prolomai fomnium . 194.col.2
Propheta definitio . 107.col.2 Puerorum familiaritas periculofa . 16.00h.
Prophete quam certi de euentu , & de Dei reuela- Puerosnecantſage varijs modis. z.col.1.2
• ' tione. 110.col.I! Pulchritüdinis corporee exame do vanitas.16.co.1
Prophete nomen quam multa fignificet. 107.col.1 Pulueres malefici, eorum colorde vis. 2.col. 1
quibus competat. ibid . col.2 Punclerusmaleficus. 37.colz
Propheta non mente capti,utfanatici. 117. col. Purgatio Canonica quid.con varia eiusgenera pro
Prophetia per fomnium do genera eius. 17.col.2 - ponuntur à pag. 2O2
Prophetia quibus dari a Deo folita . 108. col. 1 Purgatio vulgarisper crucem , qua. 248.col. I
Prophetia quædam fententia ſeu prefcientia , Pergatio vulgaris peraquam qualis, & c. 220 .
quadam comminationis fiue confily , di diferi ſega.
mon . 109.col inp.ci fegi Purgatio vulgarisper ignem , qualis dos quotuplex
Prophetia an ſomper in bonam partë . 1o5.col. I cius exempla . 2.12. cum feqq .
Prophetia quomodo voluntaria en inuoluntaria. Purgationes vnlgares damnate . '210.col. & fegge
108.col.2 1 vide Proba.
Prophetia quorum praſentium , uel prateritorum fit: Purgariones vulgares vbi in vfu , & exempla. 213 .
JOS. col.z col. 1. vide Probationes .
Prophetia an femper hominibus mediante angelo Pargation es uulgares a quo prohibite. 220.cdr
detur . 109.col.i Pyra accenfeprobatio, de exempla. 217.col. 1
Prophetia genera duoper Sacerdotes, per prophe- Pyrethia , ara in eorum meditullio . 163.col.i.
tas. 1 11.col. rulla explanatur fusè . pag. feqq. cir . med .
Prophetia infallibilis veritasquomodo. 109.col.2. Pyromantia fpecies. 159
in fine . Pythagorasdeditus Ihyhognomia 188.col. 1
Prophetie gradus, & dignitas . 119.col.1 Pythagora fpecularia magna. 15.col.z
Prophetic donum qucd tefte D. Paulo. 120. F Pythagoreorum diuinatio. 170. col.z
107.col.z.in prin.. Pythia Delphira... 147. col. 2
Prophetia nomen , & definitio tradita de explica Pythones fiue Pythonicorum uaria nomina . 548.
14. 107.col.2.de feqq. col. I.
Prophetia caufa efficiens folus Deus, confutata vw Pythonisſa Francica .
Quer
 IN : D E. X.
mone .
131.col.ye leggi
Reuelationes quorum noncredenda. 123.col .2
Reuelationum difcerendarum præcepta qui tradi
Verceterfium monialium prophetia : 1235 derint . 119.col.2
col .2 ..! Reuelationum finisperpen dendus. 138.col.2 .
Queuedi Hifpani diuinationes , es vulnerum cu- Reuelationum falfarum indicia respectu perſone .
ratio , 157.col.1 124.col. 1 .
Reuelationum qualitates queconſiderande. 131.
R col.i.in princ.
Reuelationumpugnantium conſiderandarum regu
Abdomantia . 166.col.2 la . 138.col .
R Rangoleilium 8.col.1 Reuelationum pratextu dim heretici do bodie ſein
Ranunculorum præfagium . 183.col.i finuant . 123.col.1.2
s rum
Raſi of alio medi coru m a
prau reme dia , sasa. Reve lati onum deimma cula ta ept
conc . B. M, que
col. 1.lin.ult . certiores 138.col.2.lin . I
Ratio contra omnes orationu fuperftitiofarumfor
m Reuelationum circumstantia qua perpendenda .
mulas. 84.col. 2 ibid . paulo poft .
Rationes dignoſcendi fuperftitiofas formulas ora Reuelationes non eodem femper modo contingunt.
tionum . 8z.col.i.in prin . 131.6 ſegg.13 9. col.2 .
Rationale indicij. 111.col.1.2 Reuelationibus aſſueti, fape opiniones fuas putant
Regibus et Iudicibusfollertia quadam diuinandia reuelationes . 48.col. 2. ante med. vide etiam .
Deo data , eius exempla varia. 105.col.2 129. 130
Relapſi in hæreſim fæn... ,219 . col.2 Reuelationes propriastuto quis potest repudiare, pro
Remedys vanis, ego fuperftitiofis vti non licere . batum exemplis . 121.col. 1.2
239.01.2 Reuolutiones . 173 col.2
Remora . 8. col. 1 Reuolutionum qua certitudo . ibid.
Rerum magnarum ſolidarum in corpus ingeftio, Rhabdomantie ſpecies. 163.col. 1 .
i probala exemplis, conexaminatum quomodo inge Rhenani incendiarij. 55.col.2 .
rantur egerantur. 45.cum legq. Rhenus explorator liberorum . 154. cal.2 . in med .
Retradio subſconfiogenitalium an naturalis , cs Rhombus magicus. 12.col.i
crvera . 52.col. 1.in princ. Rhytmiaut verfus on fuperftitiofs . 85.colsom.I.
Reuelationis veritas ab euentu quo pactodignoſca in fine,
149.col. I Rickbergeri exitus. 66.col. 1
Reuelationi vigilantis an plus tribuendum , quam Richarda Imperatrix candenti ferro adulterij fufpi
dormientis. 131.col. 1.in prin . cionem a ſeremouet. 213.col.
Renelationem , ut quis dijudicet qua illi neceſſaria Richij ſententia proponiturc,on examinatur. apag.
in genere . 119.col. 2 232.zfque ad fin . ferelibri.
198.col. 2
Beuelationes ſedulo diſcutiende antequam appro- Riffe velraffe .
bentur . 120.col.2 Ritus eo geftus abfoni,damnandi. 85.col.z
Reuelationes San & arum quanti facienda. 128.col. Robertus Abbas. 133.col.1
1. & ſegg. quorundam ſanctorum , Pauli, loan Robertus Epiſc. Cantuarienfis quomodo conſcien
mis Apostolorum , & c. 117. colum . 1.c6 12.9 . tia pundas fugerit , ego contabuerit . 216.com
colum.2 . lum.2 .
Reuelationes a Deo petere an licitum quæritur. , Rudolphus Habſpurgius , cui Imperium verè ab .
121.col. 1 Aſtrologispranunciatum , eo quomodo hoc con
Reuelationes aliene quomodo diſcutiende . A pag tigerit,, i 178.col .
122.79l.2.vfq;ad 128 Rollonis Normanni contra fures , rigor . 215.col.2
Reuelationes etiam fallas miraculis confirmari . Romani,iuueniscum Venere defponfatio... si.com
134. col. 1. lin.s lum . 1
Reuelationes propria non propalande, fed tegende: Roftochienfis faber magus . 157.col.2 . in fi.
& 128.col.z. Rugie matrona . 213.col.2.circa fin
Reuelationes alijsconfirmari . 138.col. i Ruy Paez de Viedma duellum 210.col.
Reuelationes unde appareant effea Deo , vela de
SAS
 TOMIS EICĪV N D I.
Sebaft. Sianus dux Venetorum uicitnauali pralio
! Orhon . filium Imp. 154.col. 1
I .
S Seleciones Diabolusealumniatur. 198.col . Semen heimanis fteritora priebëtmalefici.9.co:1
Sacerdotum impurorum pæne. sz.col.z.ad fi.Senninſula, Britannicimaris. 147 col.2 .
SACHA quid. Senes con pueri facilè illuduntur. 125.col.2,
Sacrilegonum fæne . 67.col. 2.feqq. Sepulcra violantfage. 32.col.z
Sacrorum c Sacramentorum irriſo, abuſuſque. Seprilcrales anus . 32.col.r.
66.col. 2. der ſeg . Serapis quis . 191.col.t
Sacris rebuscur patiaturDeus maleficos abuti. 57 Serapidis templum . 118
colum.2.6 . Serpentes non fublati ab Apostolis concepta uerbo
Sacris rebus abuntur malefici ad necandum.2.20.2 s rum ad hoc forma . 86.col.2
Sadducæi athei. 23 59.col.: Sethues Magus. 154.col .I
Sagis neceffitas nocendi. 66.calóz. ante medium Sexusfaminei reuelationes,quanti facienda, 125 ,
Sagitt arijſeu baliſtarij malefici. - 36.col.z. col. 2
Salafirum malefici uenenari quid conati , do quo si fignificat quia uerò. 84.col.z
modo deprehenfis. 30.col.2
Sibylla quales, c unde dikte. 148.col.2
Saligna nirge. 178.Sibylla folia . 161.col.z.verfi.fin .
Şaliffatio don ſaliſſatore , nisi 76.col.1.adfi.Sibylle di Balaam prophetę . To8.col.1.adf.
Salmacis fans qualisexplicatum . Sybillanusnotatus.
is.z.coli : 128.c.2 .in prin .
Salomoniſapientia in ſomnisdata. 118.co.I adfi. Signum petere a Deo quando licitum . 146.col.
Salutatorum quadam fuperstitio. 8z.coli Signum a Deo pofcere differtab omen accipere,pro
Sambetbefilia Noe. 148.col.z. : batum ex S8. 77.col. 1.in fine.
Sanci Hispanid aliorum militum facrilegorum Signum maleficij amotum feliciter . 35.col.2
pænd . 68.col.ISigni amotiofelix . 41.col.z
Sanctorum ftatuas in flumen mergendi ſuperstitio. Signa a Deopetere exemplo ueterum quomodo licis 1
i 90.col.2.ad fi. tum . 244.col.2.post med :
Sanguinis libatio nagica.. 153.col.1.adfi. Sileſius nobilis damones conuiuas iratus uocat,on il
Sanguiſuga venenata . 83.col. 2 li uen ere specie equitum.ec. 64 col.z.inf.
Sanguinatio cadaueris quale. indicium : diffimile MULHUTIKA, Medicina pars. 183. col. 2
malgani probationi oftenditur.: 239.coliz.S.Simeon Treuirenfis. ** 131.col.ze
Santaberenus ueneficus non fan &tus . 153.col.2 Simon Pastor Auguſta demonem eiecit , em
qu ne .
Saphar, quid. 85.col. 1 quiuerant Lutheraniminifri. 59.col.1.uerf.fi.
Sare Sponfi. 61.col. 1
Simou magusdamones in alios immitteb. 49.col.
Sartor quidam Anglus à damone occupatus. 62. Simonis Magi pudueres. 9.col.1
col.z.ad fi. Simonis mira non fuiffe omnia praftigiofa contra
Sauonarola i og.col.z.detrectat probă ignis. 217. Baronium . col.z.in princ,
colum.2. Simonis Bulgarorum ducis mörs mira , 39. col.
Smuonarola reuelation .& cauffa damnatioque.. simoniacus Epifcopus conuictus per ignem . 2178
141.00l. 1 . col.2.confeq .
Saulinuitus propheta :108.col.2.à fpiritu malo cur S.Simphoriani pagi inquiline mulieris maleficium .
: obfeffus. 61.col. 1. confulens Pythoniffam .146 . 45.col.z.
colum . 2 .prin . Simplicitatis uis contra illufiones. 132.col.3
Scene Sacerdotis filij.... 59.col.i.ad med Silicho Epifcopus Spirenfis , quomodo abſolutus as
ScelerusSethus, ... vi.col .I crimine adulterij diuinitus.
Scimcie 1 205.col.t
. 13.col. Sixtus ab Hemmingha refutauit Aftrologos. 175 .
Schiltachij incendium . 55.col.1 colum . 2 .
Sciomantraquid . 193.co.1 Slauorum lex depurgat. uulgari.
Scopelifmus. 213.cel.
34.col.2 Sobrietas. 139.col.2 .post med.
Scotus defenfus à calumnia . 239.col.z.ad fi. Societatis IESV Burdigate fattum.156.col.2.
Scotus l armenfis . 144.col. 2 in princ.
Scytharum diuinatio. 163.60 . Socrates I hilofophis, Phyſiognominis erat . 1851
Scythici magi. 163.col.1.init. col . 1 ,
T Socra
 INDEX: O T

Sacratis Hiftorici àZomara diſcrepantia.169.col: Spannacenſis hoſpes a daimone uifibiliter / blatus,

2.illius error. 170. 64.col. 1
Soham & milluiin . 112.col. Spatulomantia .
76.col.2
Solymannus Imp.Tucurum . Joh.col.x' Spectra militaris exercities proficifcentis ad locum
Sormus.15.col.2.quo paéto maleficio quis fopiatur delitti,foenitentia taufa. 69.col. 1.in med .
fufe . col.z.com feng . Spicam excernens quidam . 47.col.7
Somnium quidftriétèfumptum . 190.col. , Spiritus quo pactoſe ingerant , dottrina. P.N.Igns
Soninium ,damonis nomen . 136.col.z.infi . 139.col. 2
Somnia quadam licet obferuare , quedam non ; etě Sponſa a demone ablata ,reftitutaqueeius ueftimě .
quedam vera,quadam falfa ;quadă a Deo, que ta . 65.col.z.
dam non . 19.col.z. Sprengerie . Nideriquanta in his auctoritas. 40 .
Somniorum fpecies ac diuifio. 190 .co l.2 colum.z
Somniorum caufa qua. 392.col.1.2 Spuma Luna . 151.col.z.in marga
Samniorum porte dua .. 192.col.1 Stadelein malefioms. 35.col.1.2.57.col.
Somniorum diuixajio. 190.col.2 . cum feqq . Stampani Comitis maleficium . 38. col 2
Somniorum diuinorum caufa.finales.uaria , que. ) Stapedi affricatum uenenum an ad cor hominis
178.col.2 queat penetrare . 34.col. I
Somniorum diuinorum examen . 195.col.o Stare ad crucem quid. 24.8.col. 1.a
Somniorum naturalium examen . 192.col.2 Stephanus egresNeapolitannis. 14. col. 1
Somniorum Diabolicorum examen . 194.col. Stephani Forcatulringeniofum opus deNecroman
Somniorum certitudo onde. "T 1.92.col. 1 ta. 153.col.2
Somniorum naturalium caufa intrinfeca do extrin Stephanus Hagiochrifto horitamagus.154.in prin .
fece que . 192.col.2.193 col. 1.es quomodoex D. Stephani religuié. 60.col. 1
vtrifque coniectandum , 193.cole Sternutationis omen : 78.col.z.
Somniorum propheticorum multa exempla . 119. Stethatus nanus Aſtrologus, eo amens. 178. col.2
colum..I Stiradij morss 41.col.z
Somniorum curiofi obferuatores calamitofi fuere. Stoichiomantia. 168.col. r
196.col. 1 Strenarum initio anni confuetudo ar licita , difte
Somnificum maleficium.quale.3.col.z. exempla ua pratum . 79.col. I
pag.4.6% ſegg . Strigasio puerorum . " 30
Soraitini uates. 147.col.z.lin ult. Striges infantes an necent,& quomodo. 2.col.1.3.
Soricinum aufpicium .. 78.col.2 sluor . I
Sors quotuplex . 166.col. 1 Stygis aquauenenum : 34.col.
Sors pro oraculo , vtDelia Lycia , Preneſtina.ibich Sudes per cutem prodeuntes. 45.col.z
Sors conſultoria hodie quale peccatum . 172.col.2 Superbia expofira illafionė. 134.col.z
Sors. diuiforia ut licita que concurrere debeant . Superciliorum ſpectio . 76.col.:
197.col.2 Superftitio in uerbis autorationibusfacris. 71
Sortis divinatoria conſultoria diſcrimen . 23.9. Superftitionum inftrumenta tuto per duntur. 156
col. 1.cir.fin . Superftitiofæmedicina 75
Sortis contractus . à pag. 1.98.col.z Suſpendiofi lanea uitta . 1 12.col.3
Sertis contractus duo genera ; e periculofumid Suſpendioforum lipſana in magicis. 32
inquo ftatim fortiuntur fingulicollatapecunia . Sycomantico 161.col.z.
200. colum . I Syngrapha pacti extorta demoni. 70.col. I
Sortes tõſultoria in S.S.excuſata que.146.in prin . Synesij confilium -cauendum .191.col.1. in fin .re
Sortes Apoftolorum . 169.col. 1.in princ. prehenfus. 192. col. 1. in med .
Sorriensfraudator,an iterum admittendus . 200 Symhusuicus .. 161.colii
col.2 . circa fin . T..
Şortitio gentilium qualis, de qua iure ciuili ac cao Araquil'ueratrix: 15g.col.z.init .
nanico permiffa .197. colum . I. 4. Sortitio ue til 161.colz
terum Chriftianorum hodie abolita, co quomodo Telchines qui 27. cok2
illa peragi folita . ibid.col.z Telephron denafatusa maga dormiens. 33.col. 2
Sortitionisminiftri.comimpenſa cui ferenda, 2015 Te mixtitaniIndifilios immolabant, 56. col. 1
602.1.a Temnia faga Athenis. necata . 14.coli
Tem
 TO MI SECVND I.

Templaga angiram . 164.col.2. ante med . Vana obſeruantia exemp. ibid.col.2 . & legger
Templaborum de damnatione, 203.col.2 Vaporum preſagia. 181.col.z
Temporariorumfuperftitiones. 79.col.2 Vaticinium quid fignificet . 105.col. 1
Tephramantia uetus: noua . . 160.col.2 Veneficia quadam naturalia. quedam etiam malen
Teratoſcopia. 165.col.2 - ficarlle feudemoniace.contra hereticos. 29.06
Ternariusnumerus in mateficijs. 12.col. I fegg.
Tertulliani lapſus unde natus Venetijs maleficus animas demoni emens. 39.60
Tetbaldi Peletarij expurgatio per ignem . 212.col.z Veneri cur mare defpondeant. 154.com
Thallus , 40.col. Ventorum prafagia. 181.col.2
Theogenis pradi&tio. 177.6ot2 Ventriloqui. 148.col ... in princi
Thedas magus. 1 11.col. 1.in princ Venus demon ſuccuba . 42.col.2.ad med .
Telchinodica tabes . 27 col.z Venus Gaisa fomniantium . 194.col. 1
Theodoricus RexGottharum . 106.col.t Veneris Gazad oraculum . 147.col.t
Theodoricus maleficiatus. -52. col.t Verbum quid . 116.col. 1.in med .
Verbis maleficiari nonnullos. 2 col.z
D.Theodori Epiſcop. Sedunenfis fa&tum fi&tum.85.
colum.i . Veritatis agnita impugnatio. 62.col. I
Theodofiij fom . 195 Veflis scirilismulieribusron induenda. 69.col.z
Theophilus Oeconomus pænitens. 69.col.2 in med .
Theſſali cadauera contra magicas infidias cuftodie- vi &timaria diuinatio. 158.col.2
bant. 33.col.i Videndiuis quanta. 20.col.1.2.6 . feqq.
Theurgia. 148.col.2. Videntes un de di &ti propheta. 107.col. 2
Thomas Munkerus . 190.col.2 Vigilantia en attentio ad bonum . 137.col.2.foff
Thoma Anglici libri tributi D. Thomæ Do&tori An medirm ,
gelico. 110 Vij JoueViales Dij . 162.col. 2.'
Thoma de Kempis apertio contra imtationes. 168. Vililla in Aragonia . 181.col. 1
col. 1.in fine. Vinum . 15.col.z
Tophet ſacrificium . 161 S. Vincentius Ferrerius. 137.col. I
Thrafillus astrologus. 178.col.i Viginum an con ingatarum reuelationes pluris fa
Thummim quid.co w nofter do&trina Sa cienda. 127.col.2.adf.
cerdotes . III.tol.1.0 fogq. virus. 15 1.col.2.in marg .
Thuritumia . 160 col . Vifio, & verbum quo pacto differant , quid fin
I byrxeus Apollo. 154.col.z gula. 115.col.z.com ſeg .
TiberiusGracchus. 77.col.z. in fi. Vlricus Neuſeſſer . 45.col. 1.uerſfi.
Tirefie Magia . 149.col.I Vnguentum Paganum , quid nocent. 56.col.2
Tiromantis . 161.col.i Vnguentis quib. de quomodoutantur malefica. 2.
Torquendus prior qui deformior . 185.col. I colum . I.
Tridentini Concilij Canon de duellis . 210.col.2 . Voti violatio. 61.col.1
Tripudium foliftimum . 164.col.2 . M.fonimium . Votum caftitatis ex patto exorciffe. 63.col. 1. poft
ibidem . medium .
Turce Scytharum progenies. 163.col.i Vox leuis repugnat uite grauitari. 16.co. I
Turcarum diuinationes. 155.col.1. 157.cd. 193. Vrime Thummim , quid rei, e queforma dif
colum . I. putatum fuse, a pag. 1 1 1.col. I
Turcarum fuperftitio. 161.col.2.lin.1. Vrime Thummim unde dieta ,do warianpinio
nes de nomine. ibid.col.z
Vrim do Thummim fignificatio . 113.col.1. in
med . nominum ratio, & ufusprophetia. ibi.
Alazca ueneficium . 42.col.2 fequen.
V Valentis diurnatio .. 169.col.2 Vrim Thummim refponfio duplex . 114.co.r
Vann obferuantia quid. 71.col.i Vrime Thummiin prophetia quando defierit.
Yana obferuantia , quando lethale pecc.de venis ibid . col.2 .
le . ibid . vfura pæna . 65.col.2.ad fi .
Pane obferuantia quatuor ſpecies. ibid.col.2 vfuras licitas effe unquam , error . 85.col. 1. adfi.
V Ana obferuantia dignofcenda canoes . 72.60hI V tres lactisfuraces. 35.col.2.c.feq.
S 2 VH !
 a ! NODE IX .
Vulcant Indici, ſeu mõtes Peruani igniomiy .181. med.ca
' col.z. Erxes à fomnijs deceptw do in prelipitium
Vulgares purgationes,quomodo vocata,do rur pari. XL actus. 196.col.z.
biles leges. 205.col.i. Xylomantia . 167.col.
ultricoliqui . 9.col.a

Trenis fons. 225.col. I

VVenceſlai Abernenſis . 45.col. 1
' col.z.ndfi. 920. col.a.in medo
Zelotypia .
VVilhelmus Laufanenfis Epiſcopus. 83.20.2.209. Zingale feu Aegyptia. 186.col.2.d. feqq .
$ 6.2.ad fi. Lita Princeps Arabum . 178.col.z.poſt med .
VVinovalocus. 140.col. 1.ad med . Zopyri iudicium de Sarrate.. 185.col. 1
VVirtenburgenfe exemplum Iudicij. 214. col.2.dece Zoroaftris libri. 34.col.3.in prin .

V
SiSCRIPT AE
V R

ET VARIORVM SCRIPTORVM

Loca his libris emendata vel explicata.

Ex veteri Teftamento. éb 8.4.10.177.col. 2.

Oſea.2.16.col.j.et 4.M.1 2 :11.col.s.
Ioel.2 . u.28.119.col.2 .
Eneſis 1.v.14 . 176.col. i. 49. v.13.13.
col.i. Nahum.2.4.4.11.col.i.
& Marbabæorum.lib.2.6.7.6.19.ct19.205.col.2.ad
Exodi. 13.v. 1.107.col.2.0.13.0.9.109.6 28 .
W.IS.d 30.111.col.2 25.0.17.112.00.1. fin . .
Leuitici.19.0.26.195.col.z. do 20. v. ult. 148.
col.2.v.dos 26.v. 1.162.col. 1 . Ex Novo Testamento.
Numerorum . 5.220.col.z.com 12.v.6.118.col.za
27.v.pag.ru.col. 2 .
Deuteronomi.18.v.10.195.col.2.v.11.148.col. Matthan.cap.17.4.14.40.col.1. 20. pag.26. co
: lum , 2 .
2.0 . 15.pag. 109.col.2.2 8.v.5.25.col.2.com
: 33.0 , 8.114.col.1 . Marci cap.9.4 17.40.col. 1 .
Ludicum.s.v.20.1 77.col.l. Lucæ . 1.4.29.132.B et 8.4.27.40.col.j.ad fin .
Hift.Regum lib.i.c.6.220.col.2.c.10.0.12 . 107 1.et 9.439.ibid.pofl prin . A.et 13.4. 11.ibi.
col. 2.prin .
col. 1. c. 18.ibid . c.2 8.0.7.69 8. 148.col.
2.153.colz.bb.z.Regum c.2.0.15.211 . col.2 . Ioannis ca. 1 2.4. II.et ca. 1 4.0 .30. pag. 29.col.
lib.z.Reg.cap.1 8.v.4.107.col.1. v.29.ibid.et 2.prin .
.
6.20.0.33.77.col.1.lib.4.Reg.c.3.0.15.117. Aftorum . 10 7.10.117. col. I
col.z. 1.Corinth . 2. v. II . 195.col.z.et c. 1.4.v. 1.3.4
Paralipomen.lib . 1.c.24.v.23.205.col.z.ad fin . 109.col. 1.et v.5.107.col. 1 .
6.25-0.3.695.107.col.l. 2.Corinth.4.0.4.29. col.2 .
Ludith . 8.0.33.78.col.1 . Galat.ca.3.v.1.pag.26.col 1 .
Efdra lib.2.c.7.0.65.113.col.z Ephef.6.v.12.29.col.2 .
lob.4.4.13.6 7.0 14.6 33.15.118.colu: 2 Coloffenf.2.0.2.175.col.1
37.8.7.189.col.z. 2.Timoth.4.v.15.pag. 206.col. 1
Pſalmorum .15.0.16.198.col.2 53.7 : 9.13.c. Titi. 1.7.12.107.col.1
1 1.6 103.4.2.242.col.1.105.4 . 28.153.co Apocalypfis. 1.v. 10 pag.117.col.z.prin.pag. 170
lum.2 . col.2.C.et .V.24.et 6.v. 14. et 12. 03.ibido
Prouerbiorum.1.1.3.111.col.2.et 6.4.12.184.co. col.z.ca.13.177. col.z
: 2.4 16.4.10.105.col.z.ct 30.4.17.60.col.z.
Ecclefiaftis.5.0.2.192.col.i. Loca Iuris Canonici .
Sapientie. 4.1.12.25.col. 2 .
Ecclefiaftici.31.4.25.pag.25.col.2.ct 34.6.194.
c..et 48.4 . 14.pag.ro7.col.3.193.col.z c fententiam fanguinis. Neclerici vel monachi fan
cular.etc.125.col.2.243.col.2
Efaie.3.4.9.184.col.z.et 8.4 . 19. D. et34.4.4 .
176.col.2.6 34.3.col.1.165.4.4.118.col.i.in 6.ex tuarum.depuigat.Canonica,225.col.2.243:
f . Ierem .23.4.33.116.col.2.circ.med.Baruch. col.z.
6.4.pag. 11.0 12. et r3.et14 . Thren.4.3. co Rub.de frigidiseg maleficiat., 42xcol. )
l .. Gummi.de fagittarijs. 37.col. ) .
Ezechielis.11.4.21.117.col.z.et 21.4.21. 166.col. 6.3.deſortileg . -17.col .s
1.et 40. 4.1.117.col. 2 . homicid.in 6.
caffalini.de 37.col. 2
Danielis.2.4.2.173.col.t.4.27.6 30r195.colozi Goncilium Antifiodorenſoor. 79.col.
Gre
 INDEX
Gregorij XI7I.bulla de duello . 211.col.1 ? Gregorij Turnenfis.
6.Nobilis.2.9.4.2.col.2.c.confuluifti. 2.9.5.262 . A68.col.s
Helinandi. 158.60l ( 6 feq.
220.col.i.do 243.col. I Hieronymi. 1o5.col.1.6 109.col. 1.d . 111.col.
Mennam . 2.9.5.262.K 220.col. 1. 6. 245.00 1.(be 116.col...
lum . 2
Hildegardis. 48.col.si
c.fuper caufu.2.9.5. 220.col. 2. in prin . Iſidori.
158. col.2
6.1.26.9.2 . 197.col.2 Marci Hiftorici Greci . 143.col. I
c.illud 26.9.2. 75.col. i Nicephori
169.col.2
6.1.26.9.3 . 158.col.2 Perri Blefenfis . 77.col.1.169.col. I
c.fortes.26.9.5 .....vide pag. 75.col . Petri Cluniacenfis.
139.col.2
c.fi quis.Epiſcopus.26.9.5. pag. 172.col.. Simeonis Metaphraſta .
c.aliquant.cap.fi quisclericos.26.9.5 . 168.col.1 168.col. 1
Socratis.
169.col.2
6.non obferuetis.26.9.7.75.col.2.79.col. 1.80.c. Sozomeni. 169.col.z
1.190. col.2 Synefii.
80.col.1 Theodoreti. 191.col. 1.in fi.do 192.col. I
ç.quis exiftimaret. 26.9.7.
sinon licet. 26.9.6 . 112 col.z
75.col.1.79.col.i Theodori Lectoris.
217.col. 2
Theophylacti. 116.col.z.in fi.co 117.col.z
Ex Jure Ciuili .
Loca Prophane Philofophiæ, Historia ,
1.eiufdem 5.3.D.de teftibus. 236.col.t Pocfeos Scriptorum ,
1.1.D.de adilit.edi &to. 148. col.2 Acronis.
1.3.6.aduerfus.D.de fepulc. viol. 153.col.i Ammiani Marcellini. 163.col.2.in f .
169.col.2
I. cum quadam deb. Sacculariorum de extracrimi- Apulei.
nal. 33.60.1.40.col. 1
34.col.2.86 35.col.1 Aristotelis. 164.col. 1.192.col.z.
I fina.C.de religio.de fump.funerum . 199.0.1 Artemidori ..
b.quiſepulchrum.C de fepul.violat. 153 col. I Auſoni. 190.col 2
76.col. 1.180.col.2
Rub.de.malefi. mathemat. 178.col.I Calin medici .
l.eorum . C.de malefi. ( mathemat. 47.colul. Catulli. 185.col. 1
76.col.z. 164.col. 1.lin . I
10.col. 1.do 239.col.2. cir.med . 1 Cedreni.
l.multi.C.demalek.do mathemat. 153.col.i Claudiani. 39.col. 1
1.1 .C.lib XI. degladiator, 210.col.2 . ConstantiniGeoponici, 165.col.
90.cd. I
Firmici.
40.col.
Gellij. 173.col.2
Loca Patrum & Eccles . Scriptorum . ; Gloſſarijuet
. 2.col. 2
Glyce. 39.col.1.
Anaftafii Nylleri. 2.col.1.49.col.2. Helidiori. 18.c.3
Antonij Magni. 139.col.2 Hippocratis. 192.col.
Arethe Gefarienfis. 177.00.1.ad med. Homeri, 192.co.r
Arifteneti. 76.col.2 Horgtij. 32.colorido 38.col. 1.161.col.
Auctoris libri de fpiritu en anima . 117.col. 1 Ioannis Curopalata.
39.col. I
Auguftin . 192.175.col.1.77.col.2.80.col. 1.81 . loan.Meieri . 38.col.z
2.168.col.2.176.0.2
col. 1.107.col.1.111.col. 6
loānis Salisberièſis.9.c.2. . 77.col.z. & 175.6.1
Beda. 163.col.z Ioan .Zonara . 39.col. 1.169.col.2
Bernardi, 242.col.i Iofephi 111.col.i.com 113.6.1. 114.6.2.165.6.2 .
Burc Kardi. 79.col.i.in fi. luuenalis. I73.col.20161.c.
Caffiodori. 75.col. 2.infi. 169.col.2 Luciani. 32.cum feq.item pag . 151.152
Chryſostomi. 76.col.i Macrobij. 190.col.z
Damaſceni. 109.col. 1 Martialise 184.col.2
Dionyfii Areopagita. 109.col. 1 Moſhi. 160.col.z.in prin .
Epiphanii. Ik.col . Nemefani. 15.col. 1 .
Eufebi . 176.col.2 Niceta .
143.col.2
Gregorij Magni. 109.col. 1.2.6 241.60ls Ouidij, 2,6.2.6.2.6 38.6.2.4t 52.6.2.et 160.c.r.
PG